-ocr page 1-
•
1!
\'m
M
mm
m
%
ü
" mm
m
-ocr page 2-
m m
F. oc(.
2373
-ocr page 3-
til iff sV ifs
\\
I
>-
£
u
c/5
w
>
i
•
i
O)
03
*^W
«ï\'^\'ï1 »P
&^
•
-ocr page 4-
-ocr page 5-
-ocr page 6-
-ocr page 7-
-ocr page 8-
-ocr page 9-
HET HUISALTAAR.
-ocr page 10-
-ocr page 11-
HET HUISALÏAAR.
HANDBOEKJEN
VOOB
t iODSDIENSTIGE HUI8GEZINNBN.
BIJEENGEBRACHT BK UITGEGEVEN TEN BEHOEVE
VAN HPT
ASYL STEENBEEK
DOOR
NIC. BE ETS.
MET BIJDRAGES VAN
C. UAKI.KJi, NIC BEETS, J. I. DOEDEL, J. P. HASK-
BROEK. O. <;. HELDRING, J.J. L. TEN KATE, L. C.
I.ENTZ, .1 J. VAN OOSTERZEE en M. COHEN STUART.
Derde Druk.
AMST E lt D A M ,
W. H. KIR BERGER.
1876.          ^^ *2*i
-ocr page 12-
-ocr page 13-
Aan vaderlandsche huisgezinnen wordt dit
/oekjen aangeboden van ivege het Bestuur van
\'iet Toevluchtsoord voor gevallene vrouwen ie
Setten, onder den naam van het Asyl Stceu-
\'jeek, in den lande wel bekend en met Gods
\'.egen bekroond. Het iverd bijeen gebracht door
enige vrienden, bezield met de begeerte, om
>p eene wijze die voor velen eenig nutkonheb-
\'en, aan deze inrichting eenig voordeel aan te
\'/reugen. Vat het dubbele doel moge bereikt
worden wachten zij van Hem die de verlorenen
Wekt, en de gevondenen dankbaar maakt en
loet liefhebben.                                     B.
•
-ocr page 14-
-ocr page 15-
INHOUD.
Rooster voor Huiselijke Bijbellezing,
door Nicolaas Brets.............. BI. 9.
Ken Morgen- en een Avondgebed voor
eiken dag der week, door J. P. Ha-
skbroek......................... » 53.
Ken zestal Liederen om op Steenbeek
te zingen, en overal waar men de
liefde van Jezus kent, door J. J. L.
ten Kate....................... » 92.
Kene Bladzijde uit hot boek der na-
tuur, bij elke maand des jaars, door
O. G. Heldring.................. >• 101.
Ken Woord aan Ouders vóór en na den
Doop van hun kind, door J. I. Doedes. » 127,
Ken Woord voor Avondmaalgangers,
door .T. J. van Oosterzee......... » 155,
-ocr page 16-
»T.aat ons henengaan naar Bethlohem".
Op het Kerstfeest, door J. P. Hase-
iïroek...........................BI
• Hij is voor allen gestorven". Op goede
Vrijdag, door M. Cotien Stdart.. . . •
>De Heer is waarljjk opgestaan1\'. Een
Woord op het Paaschfeest, door J. I.
Doedks......................... •
Een Blik naar den Hemel. Eene mor-
gcnhetraehting op Hemelvaartsdag,
door .T. >T. van Oosterzee......... «
Des Christens Pinkstertocht, doorLrow.
C. Lentz........................ i
Een Woord op den Gedenkdag der
Hervorming, door O. G. Heldring. »
Zelfboprooving en Dankzegging voor
den Oudejaarsavond, door Xicolaas
Beets.......................... »
Onze Roeping. Op den Nieu\\vjaarsmor-
gen, door G. Baroer............. »
-ocr page 17-
ROOSTER
VOOR
HUISELIJKE BIJBELLEZING.
DOOR
NICOLAAS BEETS.
-ocr page 18-
-ocr page 19-
INLICHTINGEN.
Do geheele Schrift wordt volgens den voor-
gestelden rooster in 462 dagen doorgelezen.
Voor de Morgenlezing, waarbij het geheele •
huisgezin ondersteld wordt aanwezig te zijn,
zijn de historische toeken, naar tijdorde der
geschiedenis, voor de Avondlezing de leerboe-
ken gekozen; deze laatsten echter met uitzon-
dering der Psalmen en Klaagliederen, eenige
hoofdstukken van de Spreuken Salomoos en
ile profeciën van haugaï, die over de morgen-
\'ezing verdeeld zijn; zoo veel mogelijk, in
eeuig verband tot het gelezene.
De morgenlezing begint met het Oude Tes-
tament; de gelijktijdige avondleziDg met het
Xieuwe. De onevenredigheid der twee bijbël-
ileelen heeft niet gedoogd dat steeds op deze
wijze dagelijks een gedeelte beide van het Oude
en van het Nieuwe Testament gelezen wierd.
Van de tusschen ( ) geplaatste hoofdstukken
wordt de voorlezing of voorbijgang aan de
wijsheid van den huisvader in beraad gegeven.
-ocr page 20-
12
MOHOKNI.EZIxa.
Gen. 1,
2. 1-3.
De Schopping.
2.
4-25.
Hot Paradijs.
3.
De Zondeval.
1.
Kaïn en de Kaïniteu.
5.
De Setliiten.
6.
Opkomst v. d. Zondvloed.
7.
Zondvloed.
8.
Einde van den Zondvloed.
9.
Verbond met Xoacli.
10.
Volkerentafel.
11.
/ Torenbouw.
\\Sems geslacht.
12.
Abram geroepen.
13.
Abram en Lot
14.
Abram krijgsman.
15.
Abrams kl. geloof enz.
16,
17.
Hagar en Ismaël.
18.
Abraham te Mamré.
19.
1-30 (31-38)
Sodom en Gomorrha.
20,
21.
Abrah. te Gerar, Iz. en Ism.
22.
Izaiik geofferd.
23.
Sara sterft.
24.
Rebokka.
26,
2G. 1-0.
Abraham sterft.
211.
7 enz.
Izaiik bij de Filistijnen.
27.
Izaiik zegent zijne zonen.
* Voor de morgenlezing is uit de 4 evangeliën naar orde dor
geschiedenis een geheel gevormd. Het Ia echter hoogst wen-
wcholijkde evangeliën ook in hun geheel te lezen. Daarom heeft
men de avondlozing met dat van, Jotmnnes aangevangen; ter\'
-ocr page 21-
18
AVOSDLEZIKO.
Psalm 143.
8.
103.
5.
90.
1.
39.
98.
36.
67.
138.
105.
127.
18.
62.
146.
97.
11.
1.
50.
39.
128.
37.
120.
121.
Johanues 1 *.
2.
3.
4.
5.
6.
» 7.
8.
9.
» 10.
» 11.
.      12.
.      13.
14.
»      15.
»       16.
»      17.
•       18.
»      19.
.      20.
•       21.
Jakobus 1 f-
>         2.
>         3.
» 4.
100.
wijl do huisvader bij eiken nicnwen aanvang daarvoor een der
andere evangeliën zou kunnen in de plaat* stellen.
f Do apostolische brieven volgen naar de orde, waarin
z|j kunnen ondersteld worden geschreven te r.yn.
-ocr page 22-
11
M0R0KXLKZ1N0.
öei
. 28.
Jakobs vlucht.
29.
Dienstbaarheid bij Laban.
30.
Jakobs rijkdom/
31.
Jakob keert terug.
32.
Jabbok.
88.
Jakob en Ezau verzoend,
Jakob gevestigd.
34.
Dina en Siehem.
30.
Jakob te Bethel.
(36) 37.
Jozef en zijne broeders.
(38) 39.
Jozef trouw en kuisch.
40.
Jozef in do gevangenis.
41.
Jozef verhoogd.
42.
Jozefs broeders in Egypte.
43.
Joz. br. anderm. in Egypte
44.
Jozefs broeders beproefd.
45.
Jozef ontdekt zich.
40.
Jakob trekt naar Egypte.
47.
Jakob in Gozen,
48.
Jakob zegent Jozefs zonen.
49.
Jakob zegent zijne zonen.
50.
Jakobs dood en begrafenis.
Ex.
1, 2. 1-10.
Israël mishandeld.
2. 11. enz.
Mozes kindsheid.
3.
Mozes in Midian.
4.
Mozes in Midian. Yerv.
5.
Mozes en Aaron voor Farao.
ü.
Jehovaas troostwoorden.
7. *
Eerste wond. v. Far. 1°. pi.
-ocr page 23-
AVONDLKZINO.
Psalm. 30.
Jacobus
5.
»
123.
1 Thessalonicens.
1. 2.
,
127.
3.
«
91.
i.
)i
88.
1
5.
»
142.
2
t
1.
i
5.
2.
»
90.
>
3.
j>
25.
Galaten
1.
i)
94.
»
2.
i\'
43.
"
3.
\'i
105.
•
4.
9
42.
*
5.
>
67.
»
(i.
9
139.
1 Korinthc
1.
I
34.
>
2.
•
23.
;
y.
»
39
4.
1
24.
*
5.
9
4.
»
i;.
V
103.
>
7.
11
124.
„
8.
•
91.
»
\'J.
»
20.
10.
>
80.
9
11.
B
129.
1
12.
1
33.
>
13.
* .
29.
9
14.
-ocr page 24-
n;
MOBOEHLBXltlO.
Ex. 8.
9, 10.
11.
12,  13. 1-16.
13.  17 enz. 14.15.
1-21.
15. 22 euz. 16.
17, 18.
19, 20.
21.
\'22.
23.
24.
25.
26.
27.
28.
29.
30.
31.
32,  33. 1-10.
33.   11 enz. 34.
35.
36.
37.
38.
39.
40.
.
Verdere plagen.
Verdere plagen.
Verdere plagen.
, Inzetting van \'t Pascha.
1 Uittocht.
Tocht door de Woestijn.
! Amalek. Jethro.
Wetgeving.
I Verdere wetten.
Verdere wetten.
| Verdere wetten.
Mozes op den berg.
Voorschrift v. d. tabernak.
Voorschrift v. d. tabernak.
Vooi schrift v. d. tabernak.
Priesterampt. Iloogepr.
Priesterampt.
Heilig reukwerk.
Bezaliël en Aholiab.
\'t Gouden kalf.
| Mozes voor den Heer.
Oprichting van den taber-
nakel.
Verdere opr. v. d. tabern.
Verdere opr. v. d. tabern.
Verdere opr. v. d. tabern.
Verdere opr. v. d. tabern.
Verdere opr. v. d. tabern.
-ocr page 25-
17
AV0MJLEZ1NU.
35.
1 Koiïnthe 15.
124.
>
16.
78.
37-58.
2
»
1.
111.
•
2,
114.
•
3.
136.
»
4.
9.
»
5.
2!).
ii
6.
33.
>
7.
112.
B
8.
147.
•
>
9.
97.
»
10.
93.
9
11.
96.
>
12.
100.
1
13.
110.
Hebr. 8.
Romeinen
1.
134.
a
8.
133.
i
:;.
92.
»
4.
135.
»
6.
65.
B
(i.
119.
1-24.
,
7.
119.
25-56.
»
8.
119.
57-104.
>
il.
119.
105-136.
1
10.
119.
137-176.
1
11.
84.
Hebr. 9.
&
12.
-ocr page 26-
IS
MOROENI.KZINO.
•Lei
. 1.
-------------------------------------:---_^,
Brandoffer (Rom. 12).
i
2
3.
Spijs-, dankoffer (Fil. 4).
B
ï.
Zondoffer (Heb. 10. 1-25).
)i
5.
Zouden van onbedachtz.
(Gal. C). Schuldoffer voor
ontrouw jeg. d. naasten.
B
ü.
Yerord. voor de priesters
bij \'toffer (Heb. 10enz.).
>
7.
Verdere verordeningen (2
Kor. 5. 18 enz.).
»
6.
Inwijding des tabernakels
(iiebr. 8. 11. enz.).
11
9.
Aarons eerste off. (Heb. 5).
S
10.
Moz. gestreng en zachtmoe-
dig (Hebr. 10. 20-39).
*
il.
Reine en onreine dieren
(Hand. 10).
>
12,
13.
Kraamvrouw. Melaatschh.
(Rom. 5. 11-21).
»
14.
Kraamvr. Reiniging v. me-
laatsehh.d Kor. 0.9-11).
ii
(15)
16.
Groote Verzoendag (Rom.
3. 21-30).
"
17.
Heilig slachten, geen bloed
eten (1 Petr. 1. 15 en v.).
B
(18)
19.
(Huwel. wetten). Versch.
wetten (2 Kor. 9. 6).
* Ora de lezing van Leviticud en pen gedeelte van Xumeri
vruchtbaarder te maken, zjjn bij elk der hoofdstukken plaatsen
-ocr page 27-
19
AVONDI.KZISO.
Romeinen 13.
»          14.
40.                                »          15.
139.                                » 10.
24.                         Kt\'eze 1.
11(1.                             i 2.
134.                             » 3.
185.                             >• 4.
97.                             . 5.
87.                             • 6.
!J
39.                        ; 1 Petrus 1
51.                                i 2.
130.                                 » 3.
8.                                .4.
i 101.                                » 5.
uit hot Nieuwe Tent» inent aangewezen, die met het gele-
zene in eenlK verband kunnen worden gebraeht.
-ocr page 28-
20
H0RGKNLKZI8G.
i
Lev.
(20) 21
»
22.
i
33.
i
34.
i
25.
»
26.
>
27.
Nam
. 1, 2.
)\'
3.
i
4.
»
(6) G.
(Grove ontucht). Roinh. v.
Pr. en H. P. (1 Tim. 3).
Heilige priesterspijzen (l
Kor. 11. 17 en volg.).
Hoogtijden (Gal. 4).
Licht en brood in \'t heiligd.
Straf der godlasteraars
(Mat. 5. 33 en volg.).
Jubeljaar enz. (Jez. (il)
(Hebr. 4. 9).
Beloften en bedreigingen
(Mat. 6. 33).
Geloften. Tienden Lossin-
gen (1 Kor. 6. 19, 20).
Telliug en legering (Jez.
11. 10-12).
Huis Levi. Priosterwacht
(1 Kor. 12).
Vervolg (Ef. 4. 1-10).
(IJverwat.) Naziraërs. H. P.
zegen (1 Thess. 5. 5-24).
Offers der stamhoofden
(Mich. C. 6-8; Joh. 19.
28-30; 1 Petr. 1. 18, 19).
Leviten reiniging. Pascha.
Wolkkolom (Kol. 3. 17).
Zilveren trompetten. Opt.
van Sinaï (1 Kor. 14. 8;
Piom. 8. 13 en volg.).
. 8, 9.
> 10.
-ocr page 29-
21
IVONDLEZtNO.
Kolossensen 1.
2.
.           3.
Psalm 99.
» Gü.
81.
4.
Filernon.
Filippensen 1.
2.
•          3.
4.
Hebreen 1.
2.
» 3.
>• 4.
72.
116.
147
sa
134.
135.
87.
118.
99.
13G.
-ocr page 30-
22
MOROENI.FZIXO.
Nuffl
.11.
Lust tot vleesch.
12.
Mirjam.
18,
14. 1-4.
Verspieders uitgezonden en
weergekeerd. (Hebr. 3.
12).
11.
5. enz.
Vervolg.
1".
Offeranden. Sabbathschen-
nis, enz.
16.
1-41.
Oproer van Korab.
IC.
42 enz. 17.
Staf Aarons.
18.
Leviten deel (1 Kor. 9).
19.
Water der reiniging (Hebr.
9. 13 en volg.).
2(1.
Mirjams dood. Steenrotse.
Aarons dood.
21.
Koperen slang. Sihon. Og.
(Job. 3. 13).
22.
Bileam.
28,
24.
Vervolg.
25,
2G.
Midian. Ontucht. Telling.
27.
DocbtoreiiZelafeads Jozua.
28.
Feestoffers, enz.
29,
30.
Feestoffers. Geloften.
81.
Wrake der Midianiten.
:;2.
Verdeeling van \'t Overjor-
daansehe.
88.
Optochten van Israël.
84,
30.
Citdeeling dos lands. Vrij-
-ocr page 31-
2A
AVONDLEZINC.
_-------------             - _-----;     \'—
Psalm 78. 1-39.             Hebreen 6.
> 78. 40-72.                  » 7.
106.
1-26.
8.
95.
9.
92.
-
10.
94.
1-11.
» 11. 1-16
94.
12 enz.
11. 17-4
20.
» 12.
51.
» 13.
\'.)().
iTitus 1.
135.
!
1
• 2.
139.
•
. 3.
36.
1
Timo\'.heus 1.
95.
2.
25.
3.
81.
4.
116.
» 5.
68.
:
6.
136.
2
1.
90.
2.
5.
3.
-ocr page 32-
24
MOKGEXLKZINO.
Num. 36.
Dochters van Zelafead.
Deuternomi
um 1.
Herinn. aan Israéls tochten.
b
2.
Vervolg.
B
3.
Vervolg.
B
4.
Herhaling der wet.
B
5.
Vervolg.
\'i
6.
Vervolg.
B
7.
Vervolg.
B
8.
Vervolg.
1
9.
Voorstcll. van Kanaan on
Gods verbeurde genade.
B
10.
Twee nieuwe tafelen.
H
11.
Zegen en vloek
B
12.
Plaatse vanden godsdienst.
B
13.
Valsche prof. en waarzeg.
B
14.
Rein en onrein, enz.
B
15.
Schuldenaars. Eerstgebor.
B
16.
De drie groote feesten, enz.
B
17.
Wet v. richters en koning.
B
18.
Levitendeel. De gr. Prof.
B
19.
Vrijsteden, enz.
B
20.
Krijgswetten.
B
21.
Eerstgeboorte, enz.
» 22 1-12
(13 enz.; 23. 1) 2-25.
Zacht, rein en kuisch.
B
24. 25.
Rechtvaard. Vergelding.
B
26.
Eerstelingen. Sluit, d.verb.
1
27.
Vloekspraken(üal.3.10-13).
ft
28.
Zegen en vloek.
-ocr page 33-
23
Avr>NI>M!ZIXO.
Psaln1
33.
2 Timotheus 4.
»
118.
Judas.
9
111.
2 Petrus 1.
1
131.
» 2.
"
147.
» 3.
»
119. 1-1G.
1 Joliannes 1.
)\'
119. 17-32.
» 2.
D
119. 33-48.
3.
1
119. 49-04.
4.
T>
145.
» 5.
n
119. 05-SO.
2
,
07.
3
I
119. 81-90.
Openbaring 1.
1
119. 97-112.
2.
S.
i.
5.
0.
7.
8.
<).
1U.
11.
12.
18.
11.
15.
119. 113-128.
10.
122.
72.
135.
9.
08.
34.
15.
5.
112.
97.
125.
-ocr page 34-
26
MOBOENLEZtKG.
Deut
3 mor
ïhun
29.
Verbondsbevestiging.
\'•
30.
Nog eenm. zegen en vloek.
»
31.
Mozes bem. het volk en Joz.
#
32.
Lied van Mozes.
i)
33.
34.
Zegen en dood van Mozes.
Jozua 1,
2.
Jozua zendt verspieders.
i
3,
1.
Isr. gaat over den Jordaan.
i
5.
Ii.
Besnijdenis.
Jericho.
Tï
7.
Achan.
1\'
8.
Inneming van Ai.
B
9.
üibeon.
»
KI.
Verovering van \'t land Kan.
B
11.
12.
Vervolg.
ii
13.
M.
Stamdeelen. Kaleb.
•
15.
Verdeeling des lands.
ii
16,
17.
Vervolg.
-\'
18.
Vervolg.
II
19.
Vervolg.
>
20,
21.
Vrijsteden. Sted. dor Lev.
»
22
Ontslag der üverj. stamm.
»
2;!.
Jozua vermaant tot godsvr.
•
24.
Joz. en Isr. kiezen den Heer.
Richteren
1.
Israël na Jozuaas dood.
2, 3
4.
6.
7.
8.
Othniél, Sangar, Ehud.
Barak en Debora.
Gideon.
Vervolg.
Vervolg.
-ocr page 35-
AVONUI.KZi.Nli.
Psalm
115.
Openbaring
16.
i»
36.
1
17.
»
47.
r
1H.
»
108.
1
19.
>
16.
1
20.
V
135.
I
21.
V
114.
9
22.
>
20.
Jol
l.
»
149.
"
2.
T>
5
11
3.
»
6.
J>
1.
•
15.
9
5.
»
46.
1
<;.
»
33.
h
7.
»
92.
•
8.
•
68.
»
9.
>
136.
I
10.
»
115.
D
11.
I
104.
1
12
9
9.
1
13.
1
133.
1
11.
1
145.
B
15.
1
128.
•
16.
»
129, 130.
17.
1
85.
18.
Richteren 5.
19.
Psalm
118.
20.
B
149.
21.
>
81.
22.
-ocr page 36-
28
UOROEMLBZING.
Kichtoren 9.
Abimelech.
»
10.
Thola.
i
11.
Jeftha.
i
12.
13.
Vervolg. Manoah.
>
11.
16.
Simson.
i
16.
Vervolg.
i
17,
18.
Micha.
i
19.
De Leviet en zijn bijwijf.
ï
20.
Wraak over Benjamin.
»
21.
Maagdenroof.
Ruth 1.
Naomi keert terug.
b 2.
Ruth leest airen.
» 3,
1.
Boaz losser,
1 Samuel 1.
llanna.
»
2. 12,
onz.
Elie en zijne zonen.
ii
3.
Samuel geroepen.
»
4.
üe arke genomen.
s
5, 6.
De arke bjj de Filistijnen
en teruggezonden.
Tl
7.
De arke te Kirjath-Jearim
enz.
|
8.
Israël begeert een koning.
»
9,10,
1-8.
Saul tot koning gezalfd.
>
10, 9 enz. 11.
Saul tot koning gekozen.
Ie krijgstocht,
B
12.
Samuels afstand.
>
18.
Strijd met de Filistijueu.
1
U.
Jonathans heldenstuk.
H. 1—4 on 31 ld—31 vinden elders oen plaats, duch zjju
-ocr page 37-
AVONDLEZING.
Psalm
11.
Job 23.
9
107.
»
21.
1
141.
I
25.
\'•
113.
»
26.
»
129.
*
-27.
1
64.
1
28.
»
135.
s
29-
*
14.
•
30.
1
12.
»
31.
1
75.
)\'
:;i2.
1
42.
1
33.
»
121.
>
84.
»
128.
s
35.
1 Samuel 2. 1-12.
1
86.
P*alm
75.
•
87.
>\'
62.
p
38.
>
44.
»
39.
>
96.
»
40.
i
66.
t
11.
i
99.
f
12.
>
21.
Spreuken
5*.
i
101.
\')
(i.
j-
85.
>.
7.
•
83.
i
8.
>
33.
>
9.
M«r te lezen Indien men \'t Hooglied (zie verv.) voorbijga»»!
-ocr page 38-
30
MOROKNI.KZlMi.
Sanl verworpen.
David gezalfd.
, David en Goliath
J Sauls aanslagen tegen Dav.
J Davids vlucht.
- David en Jonathan.
Dav. te Xob en bjj de Kuist.
Dor;..
j David te Kehila.
; David te Engedi, spaart
Sauls leven.
I Abigail.
David spaart ten 2o maal
Sauls leven.
David bij Achis.
Saul en de toovonares.
Ziklag verbrand.
Sauls dood.
Dav. te Hebr.(Azahels dood)
Abncrs dood.
Isboseths dood. De burcht
Sion genomen.
] De arke opgebracht.
| David wenscht den Beere
een tempel te bouwen.
Overwinning. Mefibozeth.
David overw. de Syriër*.
David en Uria.
Ammon en Alwalom.
1 Sauincl 15.
16.
17.
is.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
26.
26.
28.
29, 30.
31. 2Sam. 1.
2.
3.
4, 5.
(i.
7.
8, 9.
10.
11, 12.1-23.
12. 24 enz. 13.
-ocr page 39-
81
A.V0NDLKZINO.
Psalm 50.
Spreuken
10.
i
138.
9
11.
9
27.
Ii
12.
J)
55.
B
18.
i\'
59.
9
11.
1
133.
9
15.
»
34.
9
16.
1
52\'
S
17.
k
5G.
9
18.
1
4.
,
19.
Spr.
31. 10 en
volg.
9
20.
I\'sal
m 54.
,
21.
J)
139.
9
22.
P
125.
>
23.
»
7.
i
»
24.
*
76.
9
25.
»
61.
9
26.
)i
101.
1
)>
27.
Jt
118.
D
28.
a
47.
i
•
29.
ii
132.
n
30. 81, 1-9.
i
112.
Prediker
1.
a
«0.
>
2.
>
51.
»
3.
>
139.
»
4. .
-ocr page 40-
32
MORO.RNr.EZIXi:.
2 Samuel
il.
Absalom teruggeroepen.
n
ir,.
Davids vlucht v. Absalom.
»
Ui.
Siba Simeï.
»
17.
Achitofels dood.
»
18.
Absoloms dood. David koert
weder te Jeruzalem.
1
19.
Simeï. Mefibozeth. Barzilai.
•
20.
Joab. Zeba.
»
21.
Eisch der Gibeoniton vold.
i\'
23.
Helden Davids.
>
24.
Telling des volks. Aravna\'s
dorschvloer.
1 Kronieken 28.
Davids bevelen aau Salomo
omtrent den tempel.
B
29.
Dav. looft don Hr. en offert.
1 Koningen 1.
Adonia en Salomo.
»
2.
Salomoos 1ste regeeringsd.
9
O.
Salomo bidt om wijsheid.
»
4.
Salom. macht, rijkd. wijsh.
. •
5.
Salomo en Hiram.
>
G.
Salomoos tompelbouw.
>
7.
Salomoos tempelbouw.
»
8.
Inwijding van Sal. tempel.
1
9.
2 Versch. v. Jehova aan Sal.
»
10.
Koningin van Scheba.
>
11.
Salomoos dwaasheid.
1
12.
Verdeeling des rijks.
* Pc profeetfsclie bonken zijn gerangschikt naar den tijd
waarin zij geacht worden gnschreven te zijn.
-ocr page 41-
88
AVUNDLEZ1XC.
Spreuken 4.
Prediker 5.
Psalm 5.
» 6.
> 62.
» 7.
> 36.
8.
> 28.
» 9.
• 92.
. 10.
• 26.
> 11, 12.
2 Samuel 22.
(Hooglied) 1, 2.
Psalm 33.
• 3, 4.
• 32.
i 5, 6.
» 89, 1-38.
» 7, 8.
> 132.
Joel 1 *.
> 20.
» 2.
Spreuken 1.
3.
> 2.
Amos 1.
• 3.
2.
Psalm 72.
3.
> 20.
4.
» 116.
5.
» 67.
. 6
Spreuken 7.
7.
» 8.
8.
i 9.
9.
• 10.
j Jes
aia 1.
* De boeken van Joua, Dauiel en Haggai kunien iu de
uiorgenlezing voor.
-ocr page 42-
84
MORGENLEZINQ.
1 Koningen 13.
De man Gods eerst getrouw,
daarna ongehoorzaam.
i
14.1-20.
Jerobeams kind sterft.
> 14.21
enz. 15. 8.
Rehabeam. Abia.
2 Kronieken 14, 15.
Aza.
9
16.
Aza.
1 Kou. 15.
25, 16.
Israëls goddel. koningen.
2 Kronieken 17.
Jozafat.
1 Koningen 17.
Elia de Tisbiet.
>
18.
Elia en de Baaispriesters.
i
19.
Elia op Horeb.
»
20.
Achab en de Syriërs.
»
21.
Naboths wijngaard.
•
22.1-51.
Achabs dood.
» 22.52 enz \\
2 Kon. 1. ƒ
Elia en Ahazia.
2 •
2.
Elias opvaart.
»
3.
Krijg tegen Moab.
»
4.
Elizaas vijf wonderen.
»
5.
Naaman de Syr. en Gehazi.
»
6.1-23
Eliza en de Syriërs.
» 6.
24 enz. 7.
Eliza en de hongersnood.
•
8.
Eliza en Hazaël.
•
9.
Jehu en Izébel.
i
10
Jehu en \'t geslacht Achabs.
i
11.
Joas verborgen en kon. gem.
i
12.
Joas heelt den tempel.
i
13.
Joas en Eliza.
*
14.
Jerobeam II.
-ocr page 43-
35
AVONDLEZlNli.
Spreuken 11. Jezaia 2.
» 12.
3, 4.
» 13.
5.
Psalm 61.
6.
Spreuken 14.
7.
Psalm 73.
8.
» 75.
9.
30.
. 10.
» 115.
11.
> 62.
. 12.
33.
. 13.
» 94.
. 14.
. 10.
15.
97.
16.
84.
17.
76. i
18
> 145. i
19.
» 5.
20.
» 34.
21.
> 146. i
22.
82. i
23.
37. 1-20. i
24.
37. 21-40. .
25.
21. i
26.
» 132. •
27.
44. | >
28.
Amos 1. i
29.
-ocr page 44-
M
MORGEKLF.ZING.
Jona op zee en in den visch.
Nineve bekeert zich.
Uzia.
Jotham. Achas.
Iliskia.
Wegvoering van Israël.
Hiskia en Sanherib.
Sanherib gestraft.
Hiskia krank.
Hiskia on do Babyl. gezant.
Manasse en Ammon.
Josia vindt het wetboek.
Josia viert Pascha.
Judaas oordeel rijpt.
Jeruzalem ingenomen.
Jeremiaas profecy.
Jeremia en Hananja.
Jerem. profet. Israëls her-
stelling.
Jerem. profet. Israëls her-
stelling.
Jeremia en Zedekia.
Jeremia in de gevangenis.
Jeremia in den kuil.
Jeruzalem verwoest.
Gedalja
e morgenlezing hun plaats.
Jona 1, 2.
» 3, 4.
2 Kronieken 26.
27, 28.
»          29.
2 Kon. 17, 18. 1-12.
Jezaia 36.
» 37.
i 38.
» 39.
2 Kron. 32. 33. I
• 33. /
2 Koningen 22.
» 23. 1-27.
• 23. 28-37. V
Jer. 1./
>          24.
Jeremia 27.
• 28.
32.
" 33.
34.
37.
38.
2 Koningen 25.
Jeremia 10.
* H. 36—39 vinden in d
-ocr page 45-
37
AV0NDL5ÏIS0.
pRalra
130.
Jezaia 30.
>
103.
• 31.
Jczaia
6.
• 32,
Psalm
58.
33.
i
20.
34.
Jezaia
28.
35
*4
Psalm
144.
» 40.
9
48.
41.
1
61.
» 42.
*
•
30.
> 43.
»
51.
» 44.
1
19.
• 45.
1
81.
> 46.
1
70.
47.
»
74.
> 48.
*
77.
. 49.
*
25.
» 50.
1
GR.
1-21.
> 51.
»
68.
22-36.
52.
1-12.
Jt
2.
52.
13-15, 53.
1
140.
54.
1
63,
55.
Klaaglied 1
56.
*
2
57.
-ocr page 46-
MORGE.NLEZING.
Jeremia 41, 42.
Gedalja vermoord.
» 43.
Jerem. n Egypte vervoerd.
» 44.
Jeremia in Egypte.
Daniel 1.
Daniël en zijne vrienden.
» 2.
Nebukadnezars droom.
» 3.
De drie mann. in den oven.
> 4.
Xebukadnezar vernederd.
* » 7.
Daniels gezicht. (lejaarvan
Belzazar).
» 8.
Daniels gezicht in \'t 3e jaar
van Belzazar.
» 5.
Belzazars dood.
» 6.
Daniël in den leeuwenkuil.
9 9.
Daniël en Gabriël.
Ezra 1, 2.
Judaas terugkeering.
> 3.
Aanvang v. d. tempelbouw.
Daniël 10. 11.1-13.
Daniels gez. onder Eores.
» 11. 13-45.
Vervolg.
» 12.
Vervolg.
Ezra 4.
Verstoring v. d. tempelb.
» 5.
Hervatting v. d. tempelb.
» 6.
Voltooiing v. d. tempelb.
Esther 1.
Ver6tooting van Vasthi.
i 2.
Esther koningin.
» 3.
Hamans verhooging.
» 4.
Rouw bij de Joden.
» 5.
Esther bjj den koning.
* Het boek Daniël ie deels historisch (1-6), deels profetisch
7-12. De hoofdstukken z\\jn hier geschikt naar de tjjdorde der
-ocr page 47-
3\'.l
AVONDLEZINO.
Klaaglied.
3.
Jezaia
58.
i
4.
59.
n
5.
60.
Psalm 137.
61.
» 97.
62.
» 150.
68.
» 49.
64.
98.
i
65.
» 91.
66.
» 94.
Micha
1.
34.
•
2.
» 110.
i
3.
> 126.
i
4.
> 84.
i
5.
» 89.
1-19.
>
6.
» 89.
20-53.
»
7.
» 16.
Hosea
1.
• 102.
»
2. 3.
Haggaï 1.
>
4.
» 2.
>
5.
Psalm 49.
»
6.
» 125.
i
7.
> 10.
\\
t
8.
• 64.
>
9.
» 25.
i
10.
gebeurteoisien en gezichten daarin vermeld.
-ocr page 48-
40
MOROENLEZING.
Esther 6.
Mordechaï verhoogd.
. 7.
Haman gestraft.
. 8.
Blijdschap bij de Joden.
. 9, 10.
De vijand, d. Jod. gestraft.
Ezra 7.
Ezra trekt naar Jeruzalem.
» 8.
Ezra voert de 2e karavaan
naar Jeruzalem.
» 9, 10.
Zonde en Boete.
Nehemia 1, 2.
Nehemia keert naar Jeruz.
3.
Men bouwt en herstelt.
4.
Men bouwt en herstelt.
» 5.
De armen beschermd.
6.
Nehemia verijdelt den raad
zijner vijanden.
7,8.
Inrichting der stad. Feest.
• 9.
De groote boetedag.
» 10, 11.
Verdere maatregelen.
12, 13.
Hervormingen.
Lukas 1. 1-25.
Zacharias en Elizabeth.
» 1. 26-56.
Maria. Gabriël. Elizabeth.
» 1. 57-80.
Geboorte v. Joh. d. Doop.
Mattheus 1.
Maria en Jozef.
Lukas 2. 1-20.
Geboorte van Jezus.
» 2. 21-40.
Voorstell. in den Tempel.
Mattheus 2.
Wijzen uit het Oosten.
Lukas 2. 40-52.
Jezus 12 jaar.
Johannes 1, 1-18.
Het woord is vleesch gew.
Lukas 3. 1-18.
Johannes de Dooper.
-ocr page 49-
41
ATONDLEZINQ.
Psalm 57.
Hosea 11.
» 7.
» 12.
30.
» 13.
109.
> 14.
» 122.
Nahum 1.
66.
. 2.
» 32.
• 3.
77.
Zephan. 1.
> 102.
> 2.
» 44.
3.
» 15.
Habak. 1.
» 58.
» 2.
. 96.
» 3.
52.
Jeremia 1.
» 86.
» 2.
Mal. 4. Psalm 117.
» 3.
» 4.
Psalm 113.
» 5.
» 89.
1-16.
• 100.
» 6.
» 82.
16-38.
.. 7.
• 98.
» 8.
» 67.
ii 9.
» 72.
» 10.
84.
» 11.
Spreuken 8.
> 12.
Psalm 32.
> 13.
-ocr page 50-
42
MORGENLEZING.
Mat. 3.13 enz. 4.1-14
Jezus gedoopt en verzocht.
Johannes 1. 19-52.
Eerste discipelen.
» 2. 1-22.
Bruiloft te Kana. Tempel-
reiniging.
. 2.23 enz. 3.1-21.
Nikodemus.
» 2. 22-36.
Laatste getuigenis van Joh.
den Dooper.
> 4.
Samaritaansche vrouw. Ko-
ninklijke hoveling.
Lukas 4. 14-30.
Jezus te Nazareth.
Mattheus 4. 13-25.
Jezus te Kapernaum Luk.
5.1-11. Roeping van dis-
cipelen.
• 5.
Bergrede.
» 6.
Bergrede.
» 7.
Bergrede.
> 8. 1-17.
Melaatsche. Hoofdman.
Marcus 3. 13-35.
Roeping der apostelen enz.
Mattheus 13. 1-53.
Gelijkenissen.
8. 18-34.
Overvaart naarde Gadaren.
» 8.
Geraakte. Roeping. Doch-
ter van Jaïrus enz.
Lukas 7. 11-50.
Wed. te Naïn. Boetvaard.
Johannes 5.
Jezus op het Purimfeest te
-
Jeruzalem.
Mattheus 12. 1-21.
Airen plukken op sabbath.
Verdorde hand enz.
Marcus 6. 1-34.
Uitzending der 12. Dood
des Doopers enz.
-ocr page 51-
43
AVONDLEZINQ.
Psalm 91.
Jeremia 14.
> 24.
» 15.
• 132.
» 16.
25.
» 17.
2.
. 18.
42.
> 19.
12.
. 20.
» 119.
1-32.
» 21.
» 119.
33-64.
> 22.
. 119.
65-96.
> 23.
» 112.
97-144.
» 24.
» 130.
131.
> 25.
• 40.
41.
» 26.
92.
» 27.
• 107.
» 28.
» 146.
» 29.
» 116.
» 30.
» 103.
. 31.
» 120.
> 32
78.
|
33.
-ocr page 52-
u
M0BQEM.KZ1NÜ.
Mattheus 14. 13-34.
Johaunes 0. 22-71.
Mattheu8 14. 35 euz.
15. 31.
Marcus 8. 1-26.
Johannes 7, 8. 1.
» 8. 2-59.
» 9.
• 10.
Mattheus 16. 13-28.
> 17.
» 18.
Lukas 9. 51-62, 10.
11.
12.
13.
14.
15.
10.
17.
18. 1-17.
Johanues 11.
Eerste wonderspijz. Wan-
deling op zee.
Rode te Kapernaum.
Menseheninzett. Kanané-
sohe. Doofstomme.
2e Wonderspijziging. Blin-
de te Betlisaïda.
Jezus op \'t loofhuttenfeest.
De vrouw in overspel ge-
grepen.
Blindgeborene.
Jezus de goede Herder.
Cesarea Fiïippi. Ie Lijdens-
verkondiging.
Verheerlijking op den berg.
Maanzieke enz.
Strijd om den voorrang enz.
Jezus reize. Uitz. der 70.
Jezus bij de Fariz. ter maalt.
Jezus rede tot het volk.
Dood des Galileërs enz.
Avondmaalsnoodigingen.
De verlorenen gevonden.
Onrechtvaar. Rentmeester.
Rijke man en Lazarus.
Tien Melaatschen.
Aanhouding in \'t gebed.
Tollenaren en Farizeën.
Opwekking van Lazarus.
-ocr page 53-
45
AVONDI.EZING.
Psalm
lil.
Jeremia
84.
>
23.
i
85.
»
145.
•
30.
)»
27.
B
87.
i
122,
81.
B
38.
B
38.
B
39.
»
118.
B
23.
•
40.
41.
Jezaia 52.
L3-15, 53.
B
42.
Psalm
86.
E
43.
i
68.
B
44.
9
4.
B
45, 46.
B
143.
B
47.
I
104.
1
48.
>
94.
B
49.
>
138.
B
50.
r>
51.
B
51.
x
17.
B
52.
B
50.
Ezechië]
1, 2.
I
32.
i
3.
1
86.
B
4.
-ocr page 54-
46
MORGEXLEZIXd.
Mattheus 19.
Echtscheiding. Kinderze-
gen. Rijke jongeling.
. 20.
Arbeiders in den wijnberg.
3e Lijdensverk.
Lukas 19. 1-28.
Zachéus. Gelijkenis der
ponden.
Zes dagen voor \'t Paasch-
Johannes 12.
feest. Zalving. Intrede te
Jeruzalem.
Mattheus 21. 11-46.
Jezus naar Bethanië. Vij-
geboom.
> 22.
Gelijkenissen. Twistvragen.
> 23.
Wee over de Farizeën en
Jeruzalem.
24.
Profecy der laatste dagen.
» 25.
Gelijken, der Maagden enz.
Lukas 22 1-30.
Heilig Avondmaal.
Johannes 13.
Voetwassching, enz.
> 14.
Redenen aan \'t Avondmaal.
» 15.
Verdere redenen.
16.
Verdere redenen.
» 17.
Hoogpriesterlijk gebed.
Mattheus 26. 30-56.
Gethsémané.
Johannes 18. 12-24.
Jezus voor Annas.
Mattheus 26. 59-75.
Valsche get. Verlooch. v. P.
Lukas 22. 63-71. \\
Mattheus 27. 1-10./
Jezus voor \'t Sanhedrin.
Judas.
Joh. 18. 28-38. \\
Lukas 23. 5-16. /
Jezus voor Pilatus en He-
rodes.
-ocr page 55-
17
AVONDLKZIN\'G.
Psalm 19.
Ezechiël 5.
»
22.
*
6.
I
139.
»
7.
I)
45.
1
8.
I
80.
|
9.
B
110, 2.
*
10.
,
12.
,
11.
n
98.
>
12.
s
92.
•
13.
»
23.
•
14, 15.
1
41.
S
16.
»
119. 89-129.
>
17.
B
119. 130-160.
1
18.
n
119. 161-176.
D
19.
9
110, 133.
a
20.
n
88, 41.
ï
21.
»
57.
a
22.
» \'
25.
•
(23), 24.
I
58.
i
25.
I
43, 64.
>
26.
-ocr page 56-
4S
MORGENLEZrNQ.
Matth. 27. 15-30.
Johann. 19. 1-16.
Lukas 23. 24-43. \\
Johann. 19. 17-27. i
Matth. 27. 45-47.
Johann. 19. 28-30.
Lukas 23. 46.          |
Matth. 27. 51-56.
Johann. 19. 31-37. \\
Mattheus 27.12-66.
• 28.1-15.
Johannes 20.1-18.
Lukas 24 13-49.
Johannes 20. 19-31
» 21.
Marcus 16.
Handel. 1.
• 2.
3.
4. 1-31.
» 4. 32 enz. 5.
Jezus of Barrabbas! Zie den
mensch.
Eerste drie kruiswoorden.
Laatste vier kruiswoorden
en Dood.
Afneming. Begrafenis.
Opstanding van Jezus.
Joh. en Petr. Maria Magd.
Emmaüsgangers.
Thomas.
Jezus aan de Galil. zee.
Opstand. Gesch. Besluit.
Hemelvaart, enz.
Uitstorting des H. G.
Petr. en Joh. in den tempel.
Gevangcnnem. der App.
Ann. en Saff. Petrus voor
den Hoogepriester.
Stéfanus.
Redevoering van Stéfanus.
Verstrooiing. Kamerling.
Bekeering van Paulus.
Petrus en Cornelius.
De gemeente te Antiochie.
ti.
7.
9.
10.
11.
De morgenlezingen vallen hier kort, doch do stofte leent
-ocr page 57-
49
AVONDLEZING.
Jezaia
53*.
Ezechiël 27.
Psalm
22.
» 28.
>
81.
• 29.
t
16.
30.
p
24. 1 Kor. 15.
» 31.
i)
138.
32.
i
133.
33.
p
100.
34.
i
116.
35.
>
96.
36.
)\'
47, 148.
» 37.
»
149.
38.
«
46.
39.
n
124.
40.
> 41.
1
37.
42.
1
119. 9-56.
1
119. 89-112.
. 43.
B
68.
> 44.
»
103.
» 45.
)>
86, 87.
46.
»
72.
• 47.
zich gemakkelijk tot eenige bespreking, voor den huiiTader
-ocr page 58-
M
MORGENLEZING.
Handel. 12.
Herodes doodt Jak Petr.
gevangen. Herod. sterft.
13.
Paul. op Cypr. eD in Pisidië.
14.
Paulus te Lystre.
15.
Eerste Kerkvergadering.
16.
Paulus 2e reis naar Europa.
17.
Thessal. Béréa. Athene.
18.
Van Korinthe naar Jeruz.
19.
Paulus te Efezus.
20.
Naar Jeruzalem.
21. 1-39.
Paulus te Jeruzalem.
21. 40, 22.
Verandwoord. van Paulus.
23.
Paulus gevangen.
24
Paulus voor Felix.
25.
Beroep op den keizer.
26.
Paulus voor Agrippa.
27.
Paulus op zee.
28.
Paulus te Rome.
-ocr page 59-
f,1
AVONDLEZINQ.
Psalm
49.
Ezechiël 48.
i
67,
99.
Obadja
i
115.
Zachar
i.
•
98.
i
2. 3.
»
146.
•
4; 5.
9
138.
>
6.
0
95.
»
7.
»
70,
71.
>
8.
»
91.
»
9.
9
13.
>
10.
])
66.
B
11.
|
26.
»
12.
»
35.
>
13.
>
43.
»
14.
)>
82.
Maleac
. 1.
•
107.
»
2.
B
33.
>
3,4.
-ocr page 60-
VERANDERLIJKE FEESTDAGEN
JAAK.
PASCHEN.
HEMELVAARTSDAG.
PINKSTEREN.
1870.
16 April.
25 Mei.
4 Juni.
1877.
1 »
10 »
20 Mei.
1878.
21 »
30 >
9 Juni.
1879.
13 ,
22 »
1 >
1880.
28 Maart
6 •
16 Mei.
1881.
17 April
26 »
5 Juni.
1882.
9 •
18 »
28 Mei.
1883.
25 Maart
3 .
13 »
1884.
13 April
22 >
1 Juni.
1885.
5 »
14 >
24 Mei.
1886.
28 Maart
6 >
16 >
1887.
10 April
19 »
29 »
1888.
1 »
10 >
20 •
1889.
21 »
30 »
9 Juni.
1890.
13 »
22 .
1 »
1891.
29 Maart
7 »
17 Mei.
1892.
17 April
26 >
5 Juni.
1893.
9 >
18 »
28 Mei.
1894.
25 Maart
3 »
13 »
1895.
14 April
23 >
2 Juni.
189G.
5 >
14 >
24 Mei.
1897.
25 »
3 Juni
13 Juni.
1898.
10 »
19 Mei
29 Mei.
1899.
30 Maart
8 i
18 >
1900.
22 April
31 i
10 Juni.
-ocr page 61-
EEN MORGEN- EN AVONDGEBED
VOO»
ELKEN DAG DEE WEEK.
DOOI
J. F. IIASEBHOEK.
I.
ZOKDAO-MOBGEN-GEBED.
Aanbiddenswaardig God! Zie ons hier op
den dag, dien gij u gemaakt, dien gij u ge-
heiligd en gezegend hebt. Geef ons op dien
gezegenden dag een dubbel deel van uwen
zegen: geef ons op dien heiligen dag een
dubbel deel van uwen Heiligen Geest. Hebt
gij, o God! op den sabbatdag gerust van uwen
goddelijken arbeid en u verlustigd in het werk
uwer handen: geef dat ook wij nu van onzen
arbeid rusten mogen. Ja, ruste ons lichaam
-ocr page 62-
54
van zijn werk; ruste onze ziele van hare moeite
en arbeid onder de zon; maar ruste vooral
onze geest in u als den God van zijn heil.
Buste al wat binnen in ons is in het volbrachte
werk van Christus: en schenke vooral de be-
wustheid van onze verzoening met u door zijn
bloed ons een inwendigen sabbatsvrede, die
alle verstand te boven gaat!
Wy danken u, Vader, Heer des hemels en
der aarde! dat gij ons als een schaap uwer
weide in uwe kerk hebt doen geboren wor-
den en leven; dat gjj ons tot nu toe uw Woord
en zoovele andere genademiddelen ter onzer
verlossing en zaliging schenkt. Leer ons, o God,
op zoo groote zaligheid acht te geven: laat
ons ook heden uwe genadegaven niet te ver-
geefs mogen ontvangen. Ga met ons op naar
uw huis: laat het ons in waarheid een huis
Gods en eene poorte des hemels wezen. Dat
het ons goed zij, aldaar nabij u te zijn. Geef
ons ooren om te hooren, wat uw Geest tot de
gemeente, wat hij tot een iegelijk onzer zegt.
Open onze oogen, opdat wij aanschouwen de
wonderen uwer genade. Leer ons onze ellende
kennen, Onzen afval betreuren, onze zonde ver-
foeien en ons zelven verwerpen en veroordee-
-ocr page 63-
55
len: maar als wij bij ons zelven veroordeeld
zijn, leer ons dan onze vrijspraak zoeken en
vinden bij u in het bloed van jkzus cheistüs,
dat ook heden om betere dingen dan abkl,
dat ook heden omverlossing en zaligheid roept.
Wees de heerlijkheid der sterkte uwer knech-
ten en geef den dienaren des woords de ope-
iring des monds met vrijmoedigheid, opdat zij
getrouwe uitdeelers uwer verborgenheid mo-
gen zijn. Zegen de gansche Gemeente, die op
dezen dag opgaat voor uw aangezicht en be-
toon het aan haar dat gij niet tot uw volk ge-
zegd hebt: Zoek mij te vergeefs! Heere! doe
ook heden aan uwen wijngaard wat er aan
te doen is, opdat hij vele vruchten drage, die
door jezds cbristds u zijn tot heerlijkheid en
prijs !
Vader van alle barmhartigheid. Hoe goed
is het ons reeds nu, daar wij dezen aardschen
sabbat mogen vieren. Maar hoeveel beter nog
moet dan niet de eeuwige sabbat zijn, die
laar boven gevierd wordt door het volk van
God. Geef dat deze aardsche sabbat ons een
voorsabbat van dien hemelsabbat zij: ja, laat
)ns heden den eeuwigen sabbat aanvangen,
>pdat van nu aan ons leven maar één dag
-ocr page 64-
56
der ruste, maar één feest der verlossing, maar
ééne dagelijksche opstanding uit de dooden
zij l Schenk ons dit alles door jezus chkistcs,
dien gij uit de dooden opgewekt hebt, opdat
onze hope op u zijn zou! Amen.
II.
ZO.NDAO-AVOXD-OEBRD.
Liefderijke en getrouwe God. Aan den avond
van den dag, dien gij tot uwen dienst afgezon-
derd hebt, gevoelt ons hart dubbele behoefte
om voor u het avondoffer der dankzegging
te ontsteken. Laat hst u door christus een
welgevallig reukwerk mogen zijn. Neem om
zijns naams en bloeds wille in genade aan al
de offers, die wij u heden met de Gemeente
hebben toegebracht. Wij danken u, dat gij ons
het voorrecht gaaft in uw heiligdom tot u te
mogen naderen en ons met het goede uws
huizes hebt verzadigd en versterkt. Geef nu
maar, dat het gehoorde woord ons niet zij als
een klinkend metaal en luidende schelle, wier
klank voor een oogenblik gehoord wordt en
-ocr page 65-
57
dan verdwijnt: laat het woord ook van he-
den niet ledig tot u wederkeeren: laat het
bij ons en bij allen datgene volbrengen, waar-
toe Gij het zondt. Vergeef ons alle gebrek,
waardoor wij heden u niet hebben geheiligd
terwijl wij tot u naderden: en gij die goed
zijt doe verzoening over ons en over allen
die kwamen om u aangezicht te zoeken, maar
niet naar de reinheid van uw wezen, van uw
dienst en van uw huis. Heilig ons, o God!
heilig ons meer en meer van dag tot dag,
opdat wij niet alleen op den u geheiligden,
maar op eiken dag onzes levens u mogen aan-
bidden, prijzen en dienen: ja, als priesteren
voor uw aangezicht u in den tempel onzer
harten mogen loven en verheerlijken nacht
en dag!
En hebt gij, o God van alle goedertieren-
heid, ons op dezen dag ruste naar den geest
bereid, schenk ons dan nu ook in den nacht
ruste naar het lichaam, opdat lichaam en geest
door die dubbele ruste versterkt en verkwikt,
morgen den arbeid der week blijmoedig mo-
gen hervatten. Waak daartoe bij onze sponde,
terwijl wij sluimeren: leger uwe engelen rond-
iom onze tent: doe ons slapen in vrede, we-
-ocr page 66-
58
tende dat gij ons bewaart opdat wij zekei
wonen. Bereid ons door arbeid en rust, dooi
de moeite der aarde en vrede van den sab-
bat, door het werken om de spijs die vergaat
en het werken om de spijs die blijft tot in
het eeuwige leven, ja, bereid ons door alle uwe
bedeelingen en leidingen over ons voor die
eeuwige ruste, waar geen behoefag lichaam
het sabbatswerk meer afbreken, geen zonde
den sabbatsvrede storen, en geen droefheid
of dood de sabbatsvreugde overschaduwen zal.
Amen.
III.
UAANOAG-HORQËN-OEBED.
Vader in den hemel. Gij, die na zes dagen
schéppens van uw werk hebt gerust, maar
daarom niet ophoudt te werken tot nu toe:
och of wij mede alzoo na de ruste van uwen
dag met nieuwe vreugde ons tot het werk
mochten begeven, dat ^ij ons hebt gegeven
om te doen. Zij het niet te vergeefs geweest,
dat wij gister een wjjl van dat werk gerust
-ocr page 67-
59
hebben: neen, maar laat de ruste, de vrede,
de vreugde, die wij ook gister in de gemeen-
schap met u hebben gesmaakt, nu ook dienst-
baar en vruchtbaar worden bevonden, om ons
met te meerderen ijver de hand aan den
ploeg van onzen dagelijkschen arbeid te doen
slaan, en daarin zonder omzien werkzaam te
doen wezen.
Groot is de taak, die gij ons hebt opgelegd;
groot is evenzeer onze zwakheid, ja, onze on-
macht om die taak te volbrengen: maar gij,
die ons daartoe roept, zijt getrouw en sterk;
gij zult uw kracht in onze zwakheid volbren-
gen. Bekwaam ons dan, o God, van alle onze
bekwaamheid! door uwen Heiligen Geest tot
alles, waartoe gij heden in den weg van
onzen plicht ons roept. Laat ons een ieder in
het zijne getrouwe huisbezorgers wezen. Dat
niemand onzer het hem aanvertrouwd talent
id de aarde begrave, maar een ieder daar-
mede naar zijn vermogen woekere en winste
doe voor hemzelven, voor de zijnen, voor de
kerk, voor het vaderland, en voor het vader-
land daarboven. Laat ons alzoo werken het-
?ene onze hand vindt om te doen met alle-
""•acht, en schenk ons den zegen om aan den
-ocr page 68-
00
avond van den dag het getuigenis van uwen
Geest in ons hart te mogen bezitten, dat wij,
naar onze zwakke krachten volbracht hebben
het werk, dat gij ons gaaft om te doen. En
wat daaraan nn of immer ontbreken moge,
o God! bedek gij het alles met de verdiensten
van het volmaakt en eeuwiggeldend werk
van jezus christus; ja, wanneer ons hart ons
verwijt, dat wij ontrouwe dienstknechten wa-
ren en zijn, leer gij ons genoeg hebben aan
het woord van uwen Zoon, waarin alleen
onze ruste is: Het is volbracht:
o God! schenk ons heden en te allen dage
ons dagelijksch brood. Voorzie in alle nooden;
wij werpen alle bekommernissen op u; gij
zorgt voor ons. Laat in die alles omvattende
vaderzorg alle uwe kinderen over geheel de
aarde mogen deelen. Vergader alle uwe over
die aarde verstrooide kindoren tot één, door
het kruis van jezus Christus uwen Zoon!
Onze Vader ! uw koninkrijk kome! het kome
onder Israël, onder de navolgers van den val-
schen Profeet, onder de Heidenen over de
geheele aarde, in onze overzeesche bezittin-
gen, en ook in dat reuzenrjjk van China, waar
nog zoo vele tien- en honderdtallen van mil-
-ocr page 69-
f,1
lioenen nederzitten in de schaduw des doods.
Maak u op, Heere ons licht! en laat uw licht
in de duisternis schijnen. Schijne dat licht in
alle duisternissen, ook in de Christenkerk,
en geef toch, dat meer en meer alle naam-
Christendom wijke voor de aanbidding van u
door jezus christus in geest en in waarheid,
in wezenlijkheid en in kracht!
Vader ! bereid alzoo de aarde voor den dag
der komste van uwen Zoon, en verhoor de
bede, die reeds nu door den Geest uit het hart
van alle uwe kinderen opgaat dag en nacht:
Kom, Heere jezus ! kom haastiglijk! Amen.
IV.
MAANDAG-A VOND-GEBED.
o God! Gelijk een slaaf naar de avondscha
duw hijgt, verheugt ons hart er zich in, dat
wederom met de avondschaduw de ure der
ruste gekomen is. Wij hebben op nieuw ge-
durende den dag uw gebod vervuld, dat wjj
in het zweet onzes aanschijns ons brood eten
zullen: wij hebben de hitte des daags door-
-ocr page 70-
6a
gestaan, den last des levens gedragen en het
werk onzer handen tot nu toe volbracht:
laat ons dan nu ook tot de schaduw uwer
• vleugelen toevlucht mogen nemen om daaron-
der ruste te zoeken en te vinden. Het is waar.
o God! die ruste, wij hebben haar even als
uwe andere weldaden op dezen dag verbeurd:
want wij hebben niet gedaan wat wij schul-
dig waren te doen: wij hebben vaak met
slappe hand gearbeid; wij hebben den tijd
niet genoeg uitgekocht: wij zijn by ons werk
niet genoeg uwer gedachtig geweest en heb-
ben maar al te vaak vergeten, dat wij uwe
dienstknechten waren en rekenschap verschul-
digd waren van ons rentmeesterschap ook op
dezen dag.... o God! als gij rekenschap vroegt,
waar zouden wij verschijnen?
Maar waar wij in alles te kort kwamen bij
het werk, dat ons was opgelegd, komen wij
tot u met de bede dat gij alle onze werken,
ook het werk van dezen dag wasschen wilt
in dat bloed van Christus, dat door zijn rei-
nigende kracht ook het geringste, ook het
gebrekkigste werk, dat door het geloof in hem
en met het oog op hem gedaan werd, een u
welgevallig werk doet zijn. o God! neem ons
-ocr page 71-
68
dan met alle onze tekortkomingen, zonden en
gebreken in genade aan om zijnentwil! Gij hebt
het zelf door hem gezegd: Dit is het werk
Gods, dat wij gelooven in hem dien Gij ge-
zonden hebt. Heere! wij gelooven in hem.
Wij wenschen althans in hem te gelooven:
kom onzer ongeloovigheid te hulpe en ver-
meerder ons het geloof!
Vader in den hemel! Spreid gij ons in den
nacht het leger der ruste: versteek ons in
uwe hutte: verberg ons in uwe tent. Schenk
ons een matigen, een heiligen, een verhoer-
lijkenden slaap. Wek ons op als het tijd is, en
geef ons slapende en wakende bij u te zijn.
Laat de ruste van dit avonduur en van dezen
nacht ons alzoo een voorsmaak wezen van de
ruste op dien laatsten avond onzes levens,
als wij na zoo menigen zwaren arbeid en uit-
gestaan verdriet ons hoofd neigen en in \'t
graf nederleggen tot aan den jongsten dag.
Amen.
-ocr page 72-
64
V.
D1NSDAG-M0HQEN-QEBED.
God onzes leveus en van alle onze goeder-
tierenheid. Wij danken u, dat gij tot de da-
gen der jaren onzes levens ook dezen dag
wilt toedoen en alzoo den tijd uwer lank-
moedigheid en genade nog over ons verlengt.
Hoevelen. die met ons den nacht ingingen,
zijn niet met ons ontwaakt. Hoevelen, die
met ons den dag beginnen, zullen hem niet
voleindigen!.... Maar dat zou ook ons deel
kunnen zijn! o God! wij geven ons geheel
aan u over. Kan het zijn, laat ons nog dezen
dag, deze week, deze maand, dit jaar. Maar
indien niet, ja, indien deze dag de laatste
onzes levens wezen moest, geef dan, dat hij
een dag der genade en der zaligheid zij.
Geef, indien wij reeds niet vroeger die goede
keuze gedaan hebben, dat wij u thans met
een onberouwelijke keuze tot de Rotssteen
onzes harten kiezen, tot ons eenig goed, tot
ons deel in eeuwigheid!
Wij bidden u, o God! wil ook heden de
-ocr page 73-
68
God onzer goedertierenheid en onzer voorzie-
nigheid wezen. Voorzie op uwen heiligen berg
in al onze nooden. Leid ons als «we schapen
naar een overvloedige weide: ja, kan het zijn»
voer ons aan uwe hand naar wateren der
verkwikking en der rust. Leid ons echter
bovenal in de sporen der gerechtigheid om
nws naams wil. En als wij afdwalen, en als
wij struikelen, gelijk wij dagelijks in velen
doen, strek dan uwe hand uit om ons weder-
om op te richten: laat het dan telkens bij
ons wezen: ik zal opstaan en tot mjjn Vader
gaan; en Vader, als wij alzoo tot u komen,
neem ons dan door de voorspraak van onzen
Middelaar in ontferming aan, en maak in
hem uw woord aan ons waarachtig, dat gij
een God zijt, die menigvuldiglijk vergeeft.
God en Vader! Wees niet alleen ons, maar
ook allen onzen broederen in adam, wees in-
zonderheid onzen broederen in Christus nabij\'
Breid uw heerlijk en zalig koninkrijk uit
naar alle zijden, van nabij en van verre, bij
hen die buiten, en bij hen die binnen zijn.
Zegen ons lieve vaderland en allen, die er
in wonen. Bescherm onzen geliefden koningr
in zijn persoon, in zjjn huis, in zijne regee-
3
-ocr page 74-
66
ring over ons. Zalf hem door uwen Heiligen
Geest, opdat hij ons regeere, gelijk door uwe
genade, alzoo ook naar uwen wil, naar uw
woord, in uw gunst en in uwe kracht. Omring
den troon met getronwe en godvruchtige die-
naren des konings, die zuilen van don troou.
en met en onder den koning vaders des volks
zijn. Wees ook mot hen, die voor het aange-
zichte des konings ons en ons volk vertegen-
woordigen, en ruste op hen de Geest der
wijsheid, en des raads, en der vrijmoedig-
heid, en der kracht. Stort over geheel ous
volk dien geest van vroomheid en godsvrucht
uit, waardoor onze vaderen bij u genade heb-
ben gevonden, en gij, o onzer vaderen God!
wees onze en onzer kinderen Vader van nu
aan tot in lengte van dagen, ja, tot in eeu-
wigheid. Amen.
VI.
DINSDAd-AVOND-OEBED.
o God! die de gezette tjjden des daags ge-
steld en scheiding gemaakt hebt tusschen dag
-ocr page 75-
«7
en nacht! Wederom is de avond gekomen,
de dag gedaald en de nacht nabij. Blijf gjj
dan bij ons met uwe genade en gunst. Gjj
?ijt den ganschen dag bij ons geweest. Gjj
hebt onzen ingang en onzen uitgang bewaard.
Gij hebt ons zegen op zegen vermenigvuldigd
en ons met uwe gaven gekroond. Gij verza-
digdet ons uit uwe hand. Gij vervuldet onze
harten met spijze en vroolijkheid. Gij waart in
duisternis ons licht, in droefheid onze troost,
in zwakheid onze kracht. En bij dit alles
hadden wij de zalige bewustheid dat al deze
gaven, gaven uwer genade waren, die ons bui-
ten en boven en tegen verdiensten toekwa-
men door jezus christcs, in wien alleen Gjj
een welgevallen in zondaren gelijk wjj heb-
ben kunt. Hem, den Heiland en Voorspraak
onzer zielen bij u, zij dan, nevens u, voor dit
alles dank en eere toegebracht. Tot hem ko-
men wij dan ook om op zjjn kruis als het
altaar der verzoening neder te leggen de
belijdenis van onze vernieuwde tekortkomin-
gen, zonde en schuld, o Godl zoo gij in het
gerichte met ons gaan woudt, wie zou bestaan?
Maar gij gaat niet in het gerichte met ons:
arij zijt met jezus in het gerichte gegaan. Gij
-ocr page 76-
(,f
hebt de zonde veroordeeld in zijn vleesch: in
zijn vleesch heeft hij de straf voor ons gedra-
gen en ons aldus met u verzoend. Hoor gij
dan ook nu de stem van het bloed dier ver-
zoening, dat altijd versch en altijd levend ook
nu om vergeving voor ons roept, en vergeef
ons onze schulden, gelijk ook wij vergeven
onzen schuldenaren.
Vader van alle genade! Wees ook in den
donkeren nacht onze Vader, de behouder on-
zes lichaams zoowel als de redder onzer ziel.
o Gij, wachter Israëls, die niet sluimert of
slaapt, laat uw oog dag en nacht over ons
in gunst geopend zijn, en ook nu onze tente
bewaken en bewaren. Als een zuigeling aan
de borst der moeder, leggen wij ons neder
aan uw eeuwig vaderhart, en bevelen ons met
lichaam, ziel, en geest in uwe handen. Amen.
VII.
WOBNSDAO-JIOnaEN-QEBED.
Vader der lichten! die in jezus Christus
ook een licht der zielen en in hem onze zonne
-ocr page 77-
zijt. Wees gedankt, dat wij na de duisternis
van den nacht het vroolijk morgenlicht weder
aiogen aanschouwen. Wij gelukkigen, dat wij
in dat licht een afspiegeling van uw vrieude-
lijk gelaat en van uw in gunst over ons ge-
opend oog mogen zien. o God! wij bidden
u, zie dan ook nu met zulk een blik van va-
derlijke gunst en welgevallen op ons neder
en vernieuw ook met dezen morgen uwe goe-
dertierenheid over ons en de onzen. Maar dat
wij dan ook, gelijk ons oog zich in het licht
der zonne verlustigt, ons in u, o ons Licht,
verblijden, en erkennen dat een straal van
uw aangezicht beter is dan al de vreugde,
die wereld of schepsel aan ons schenken kan.
O hoe waardig zijt gij het, o God! dat wij
ons aldus in u verheugen en u tot ons hoog-
ste goed in leven en sterven stellen! Wat wij
zijn, wij zijn het door u. Wat wij hebben,
wjj hebben het van u. Wat wij verwachten,
wij verwachten het hopende op u; gij hebt
ons behoed tot op dezen dag. En hebben wij
bij dit alles het voorrecht, u in jezus chris-
tus als onzen God en Vader, als den God
van ons verbond en van onze gerechtigheid
te mogen kennen, uwe genade alleen is het
-ocr page 78-
70
waardoor wij zijn, die wij zijn: gjj hebt ons
gemaakt, niet wij, tot schapen uwer weide,
o Heer, onze Herder, indien wij dan uwe
schapen zijn, hoed ons ook verder met den
staf uwer liefde, laat ons als uwe schapen
de stem des goeden Herders, dien gij over
ons gesteld hebt, de stem van .iezus chhihtus
hooren, hem volgen, en ingaan en weide vin-
den. Bewaar ons tegen alle gevaren, die uw
schaapskooi en ons, uwe schapen, bedreigen,
en laat ons, o getrouwe God, niet uit uwe
en onzes Herders hand gerukt worden in eeu-
wigheid!
Aan u bevelen wij ook voor den nu weder
aangevangen dag alle onze eeuwige, tijdelijke,
huiselijke en bijzondere nooden: zorg voor
alles: voorzie in alles : doe alles ons ten goede
medewerken. Behoed ons voor alle kwaad,
dat ons zou kunnen genaken; behoed ons bo-
venal voor hot grootste kwaad van allen, voor
de zonde. Laat ons niet door het kwaad over-
wonnen worden, maar het kwaad overwinnen
door het goed. Maak ons tot een zegen niet
alleen voor ons zelven, maar ook voor ande-
ren, en leg in ons iets van die heilige liefde,
die ons in onze mate alles in allen doet zjjn.
-ocr page 79-
71
Wil, gij o God\'. in do ruimste en volkomen-
ste mate, wil gij naar uwe algenoegzaamheid
eD volheid in allen alles wezen. Ontferm u
dus niet alleen over ons, en onze woonplaats,
en ons land, en ons volk: maar ontferm u
over alle landen en volken der aarde. Zie
vooral op ons werelddeel met een oog van
erbarming neder. Ach, Heere God! als gij
van uwen heiligen en reinen hemel, waar en-
kel orde en vrede heerscht, het oog naar de
aarde slaat, hoe moet gij u bedroeven over
de wanorde, verwarring en beroering, die
alom gezien wordt. Ach, hoe heeft de wijn
der oproerigheid en des opstands tegen u de
volkeren bedwelmd en dronken gemaakt! En
hoe moeten wij u gerechtigheid toewijzen,
als gij dan ook op uwe beurt voor de volke-
ren een beker des toorns ingeschonken hebt,
waaruit gij hun te drinken geeft, o God! er-
barming! erbarming voor de volken! erbar-
ming voor ons volk! Daal neder uit uwen
hemel, en herstel den verstoorden vrede, en
hergeef het verloren heil. Bezoek den wijn-
stok dien gij geplant hebt, en richt hem we-
derom op in uwen hof, opdat uw naam niet
gelasterd worde onder degenen die buiten
-ocr page 80-
ra
zijn. Keer met de arkc uwer gunst en uwer
heiligheid weder onder ons en onder de vol-
ken, en laten allen, die zich voor den baSl
der eeuw hebben nedergebogen, erkennen dat
gij God zijt. o God! Maak een einde, en be-
reid tevens alle voor het groote einde dat
komt en ons allen voor uw oordeel voeren
zal. Laat de gedachte aan dat oordeel ons en
allen met die heilige vreeze voor u vervullen,
die het beginsel van alle wijsheid, van alle
waarheid, van alle gerechtigheid, van alle
trouw is. En verzacht die vreeze door het ge-
loof dat alle uwe oordeelen kastjjdingeu eens
Vaders zijn, die wil dat allen zalig worden
en tot kennis der waarheid komen. Amen.
VIII.
WOENSDAG-A VOND-GEBED.
Liefhebbende Vader in den hemel! We-
derom wenkt de zonne die ondergegaan is, en
de nacht die komt ons tot de ruste, die gij
ons aan den avond van eiken dag hebt be-
reid. Zoo komen wij als vermoeiden enbelas-
-ocr page 81-
78
ten na den arbeid des daags, om\' ons tot die
ruste te schikken. Maar eer wij ons daartoe
onder de schaduw uwer vleugelen nederstrek-
ken, werpen wij ons als aan den drempel van
onze slaapkamer neder, om u eere en dank
toe te brengen voor al het goede, waarmede
gij ons ook op dezen dag \'overladen hebt. Ja,
dag aan dag overlaadt gij ons; maar ook deze
dag verkondigt aan den nacht, dien wij in-
gaan, hoe goed gij heden over ons waart. Gjj
zyt den gansenen dag zouder ophouden nabij
ons geweest. Al zagen wij u niet, gij waart
daar; al hoorden wij u niet, gij spraakt op
velerlei wijze tot ons; en al konden onze han-
den u niet voelen en tasten, onze harten ge-
voelden meer hoe gij ook heden voor ons een
God van nabij, een God van alle plaatsen,
van alle uren en van allerlei zegen waart!
God onzes levens ! Zoo staat dit avonduur
wederom voor ons als een nieuw gedenktee-
ken uwer oude en nooit verouderende liefde
en trouw, en roept het bij vernieuwing ons
toe: Tot nu toe heeft de Heere geholpen, o
God des aanziens, blijf dan verder onze hei-
per van nu aan tot in eeuwigheid. Leger u
met uwe bewarende en sparende hoede in
-ocr page 82-
71
onze tente; bewaak onze ruste in den nacht.
Verkwik het vermoeide lichaam door een ge-
zonden slaap; sterk deu uitgeputten geest
door een kortstondige, maar liefelijke verpoo-
zing. Gelijk de dauw het aardrijk verkwikt,
verkwikke de rust onzen in- en uitwendigen
mcnsch en bekwame ons tot nieuwen arbeid,
op den dag die komt. Maar bovenal: schenk
ons een betere ruste dan die des lichaams in
de ruste des geloofs, in het volbrachte werk
van jezcs chhistus. Dat werk zij een peluw
der ruste voor onzen geest, bij het geloof
dat wij voor zijne rekening staan, en, door
hem, slapende en wakende uw eigendom zijn.
Al wierd dan ook heden nacht onze ziele
van ons geëischt, wat nood? bij ons opwakeu
zouden wij bij u zijn, en dat is toch zeer verre
het beste. Vader! doe gij met ons naar uwen
wil en naar uwe liefde: hier zijn wü\' Amen.
IX.
DONDERDA«-MORGEN-GEBED.
Vader van alle barmhartigheid! Schepper
van de einden der aarde, die niet moede of
-ocr page 83-
n
mat wordt. Nog zijt gij niet moede alle din-
gen te dragen door het woord uwer kracht:
want op nieuw is de zonne uitgegaan als een
held om zijn pad te loopen, en roept ons om
in haar licht, ook onzen weg op aarde te
gaan. Maar wat meer is: nog zijt gij niet
moede om ons te dragen, die nochtans door
onze zonden uwer ziele tot zulk een last moe-
ten zijn. Wij hebben het leven verbeurd:
maar gij verlengt ons het leven. Wij hebben
uwe gaven verzondigd: maar gij behoudt ons
uwe gaven. Wij hebben den dood duizend-
maal verdiend: maar gij stelt den dag des
doods nog voor ons uit. Het is, dat gij niet
onzen dood, maar ons leven wilt. Het is,
dat gij ons, zoo velen wij nog niet door het
geloof uit den dood zijn overgegaan in het
leven, nog den tijd en de gelegenheid laten
wilt om het leven boven den dood te kiezen,
o God! leg dan die keuze in ons aller hart.
Gij die het willen en volbrengen werkt naar
uw welbehagen, leer ons onze zaligheid te
willen, gelijk gij, o God! onze zaligheid wilt.
Geef ons tot dat einde een hart, geopend
voor het aanbod uwer genade, waardoor gij
ook aan de deur onzer harten staat en klopt
-ocr page 84-
71,
om open gedaan te worden. Opene zich dan
nn ook de deur onzer harten voor n, opdat
gij inkomt, en een woning bij ons makende,
ons tot levende tempelen van u heiligen
moogt. Ja, woon gij in ons, o God! door uwen
Heiligen Geest! Herschep ons door uwe ge-
nade; laat ons ook op den nu herboren dag
als wedergeborenen voor uw aangezicht mogen
wandelen. Reinig ons door het bloed en den
Geest van jezus cbbistdb van al onze zonden,
en geef ons, indien wij door hem geheiligd
werden, het witte kleed, dat hij ons gaf on-
besmet in de tegenwoordige wereld te bewa-
ren en alzoo meer en meer rein te worden,
gelijk hij, op wien wij hopen, rein is!
o God! gelijk de oogen der knechten op de
band hunner hoeren, zoo zijn ook nu onze
oogen op uwe hand geslagen. Open die hand,
om ons daaruit te verzadigen, om ons daaruit
alle dingen, die goed en nuttig en noodig zijn
en tot het tijdelijk of eeuwig leven behooren,
te schenken. Zoo worde u eere en dank gege-
ven: zoo worde uw naam geheiligd: zoo ge-
schiede uw wil: zoo kome uw koninkrijk.
Mocht dat koninkrijk der hemelen vooral ook
in dat koninkrijk komen, waartoe wij naar de
-ocr page 85-
77
aarde en den aardschen menseh behooren o
God, wiens christus tusschen de zeven kande-
laren wandelt: gedenk in gunst aan dat rijk
der aloude zeven gewesten, waarin gij van
onds uw licht zoo hoog op den kandelaar ge-
steld, ja, die gij zelf tot een kandelaar in het
huis uwer kerke gemaakt hebt. Ach, ons hart
bloedt, als wij zien wat van dat eens zoo
bloeiend erfdeel van christus geworden is.
Wij willen niemand beschuldigen of aankla-
gen: wij beschuldigen in de eerste plaats ons
zelven: maar wij treuren over de breuke uwes
heiligdoms en storten tranen over de verbre-
kinge uwes volks! Ach, Heere God! hoeveel
scheiding en scheuring en twist onder de kin-
deren uwes volks ter oorzake van diezelfde
waarheid, die allen onder ééne baniere ver-
eenigen moest. Ach, verhoog toch, verhoog
toch die baniere, het heilig kruis, weder in
ons midden, opdat wij, een iegelijk onze zon-
den, die de bron van onzen afval en van onze
ontrouw zijn, verlatende, tot christus en dien
gekruisigd, en door hem tot u wederkeeren en
het verbroken verbond met u vernieuwen.
Woon daartoe met uwen Geest in ons midden :
niet door kracht of geweld, alleen door dien
-ocr page 86-
TS
Geest kan het geschieden. Stort nieuw leven
in de dorre doodsbeenderen; laat herleven wat
stierf, laat gezond worden wat krank, laat
wakker worden wat slapende is. Geef bekee-
ring aan allen, en hetzij wij ons naar dezen,
hetzij wij ons naar genen naam noemen, laat
dit bij allen, die den naam van christus wen-
schen te noemen, de leuze zijn: Wie zijn naam
noemt sta af van ongerechtigheid. Heere! |be-
keer onze oversten! bekeer onze leeraars! be-
keer onze opzieners en armverzorgers! bekeer
de huisgenooten des geloofs, de vaders, de
jongelingen, de kinderen in de Gemeente!
Bekeer alle naamchristenen! Bekeer de chris-
tenen, die zich naar Rome noemen. Bekeer
het overblijfsel van uw oude volk Israël, dat
onder ons woont. Bekeer allen, die nog onbe-
keerd zijn, en vernieuw den bekeerden met
eiken dag en ook heden de genade der be-
keering, opdat wij met een eendrachtig hart
u dienen mogen, en gij, naar uw woord, met
uwen zegen wonen moogt, waar de liefde
woont. Amen.
-ocr page 87-
70
X.
DONDEBDAO-AVOND-GEBED
o God! Wederom hebbeu wjj een dag met
u ten einde gebracht, en zijn alzoo een dag
nader gekomen tot ons einde; een dag nader
tot onze zaligheid, indien wij gelooven; een
tlag nader tot onze rampzaligheid, indien wij
ons in het ongeloof tegen u verharden en in
die verharding sterven. Maar daarvoor bewaar
gij ons, o goedertieren God! Gjj hebt immers
een lust ia ons leven! Dat getuigt deze gan-
sche dag, waarop tallooze weldaden ons toe-
stroomden uit de altijd geopende bron uwer
algenoegzame liefde. En indien gij dat deedt
voor onzen uitwendigen mensch, die heden is
«u morgen niet meer zijn zal, wat zult gjj
dan niet doen voor dien beteren mensch des
harten, die, hoe ontaard en verbasterd hij nu
ook moge zijn door de zonde, toch eenmaal
naar uw beeld geschapen werd! o God! zoo
pleiten wij dan op deze uwe liefde voor ons,
die ouder is dan ons leven, ouder dan de we-
reld, en bidden u: laat den dag der genade
-ocr page 88-
w
niet voor ons voorbijgaan, zonder dat de ure
kome, waarin wij door het geloof uw eigen-
dom worden en uit den grond des harten tot
u zeggen: Wees gij mijn God! En indien wij
reeds de uwen geworden zijn, o dan zij deze
ure ook ons een ure der vernieuwing onzes
verbonds: dan herhale onzer aller mond de
gelofte: Wij en ons huis, wij zullen u dienen:
dan zij die gelofte ons het onderpand van
uwe genade, die aan onze harten arbeidt tot
nu toe; en dan moge die genade onze toe-
vlucht zijn, wanneer wij ook uu tot u komen
met de belijdenis: Wij hebbeu ook op dezen
dag gezondigd en zijn niet waardig uwe kin-
deren genaamd te worden ; maar uwe kindereu
beroepen zich op de voorspraak van hem, die
voor hen bij u bidt, en wiens voorbidding gij
beloofd hebt altjjd te zullen hooren!
Vader! gelijk de duisternis het aardrijk be-
dekt, dedekke de gerechtigheid van jezus
CHBI6TU8 onze zonden. Wij gedenken er aan
hoe hij op dezen zelfden avond van zijne jon-
geren afscheid nam en den maaltijd zijner
liefde instelde. Zijne liefde blijve dan ook bij
ons in gedachtenis, en gelijk niets ons van
haar scheide, moge zij ons steeds meer en meer
-ocr page 89-
81
oen spoorslag ter nauwere vereeniging met
jezus zelven zijn.
Ach! welk een bangen nacht ging hij voor
ons lijdende te gemoet. Kan het wezen, laat
een rustige en verkwikkende nacht en nacht-
rust ons deel zijn. Wees inzonderheid den
kranken en lijdenden nabij. Breng den nacht
over met de kinderen der eenzaamheid en der
treurigheid, opdat zij ook in den nacht psal-
men zingen. Breng ons met eiken nacht nader
tot de eeuwige ruste der heiligen, en laat ons
slapende en wakende uw eigendom wezen.
Amen.
XI.
VRIJDAG-MORGEN-GEBED.
o God! Heb dank, dat gij ook in den nacht
ons door uwe engelen bewaakt en ons tot den
morgen gebracht hebt. Welk een verbeurde
zegen is ons daarmede op nieuw geschonken.
Een nieuwe dag, om het leven en het goede
des levejis te genieten. Een nieuwe, om het
werk dat ons op aarde is toevertrouwd voort
te zetten en der voleiudiging nader te bren-
-ocr page 90-
82
gen. Een nieuwe dag, om aan het heil en ge-
luk onzer geliefden te arbeiden. Een nieuwe
dag, om ons voor te bereiden voor de eeuwig-
heid. Een nieuwe dag, om u te loven, te prijzen
en to dienen. Een nieuwe dag, om het op nieuw
te smaken, hoe gij ons te allen dage een God
van zaligheid zijt!
o God! geef ons dan nu ook om dien dag
alzoo tot uw eer en in uwe dienst blijmoedig
te besteden. Mochten wij daartoe te meer ge-
drongen worden door de gedachte, hoe jezus
Christus op dezen zelfden dag voor ons het
bitterste lijden leed en den schandelijksten
dood onderging. Heero! schenk ons heden zjj-
ner te gedenken. Zijn lijden zij ons een spoor-
slag tot lijdzaamheid. Zijn dood herinnere ons
onze verplichting om der zonde te sterven. En
beide, zijn lijden en dood, doe ons het besluit
vernieuwen om niet meer ons zelveu te leven,
maar hem die voor ons gestorven is.
o God! hoe goed is het ons, ook nu weder
in den geest bij het kruis van jezus te staan,
en ons te verliezen in de schatten van wijs-
heid en van kennisse die daarin zijn opgeslo-
ten. Zoo moesten dan in uw hand de beraad-
slagingen uwer vijanden tegen uw heilig kind
-ocr page 91-
98
onze zaligheid uitwerken. Maai\' zoo weten wij
dan nu ook, dat dengenen die u in Christus
liefhebben alles ten goede medewerken moet.
Die gedachte troo9t ons bij de dingen, die
aanstaande zijn. Wij zien naar de wolken, en
zeggen: morgen onweder, want de hemel is
bloedig rood. Ja, als wij op de wereld en ons
zelven zien, zouden wij vragen: wie zal ons
het goede doen zien ? Maar het antwoord is
voor onze oogen in het kruis van christus!
Dat kruis roept ons toe: door den nacht tot
het licht, door lijden tot heerlijkheid, door
het kruis naar den troon, o God! laat dan
onder alles dat kruis uwen kinderen steeds
voor oogen zijn, en hen tegen alles wapenen,
tot alles sterken. Christus regeert: de aarde
verheuge zich: ook ons hart verheuge zich.
Maak het met het kwade beter dan wij ver-
wachten, en als het komt, maak dat het niet
te zeer drukke. Wat buigt onze ziele zich
ueder in ons ? Zij hope op u: Gij zijt de ver-
lossing haars aangezichts en haar God. Wees
het meer en meer, o God! en wij zullen in
u gerust zijn: want al bezwijken dan ook
vleesch en hart, gij zijt ons deel en onze Rots-
steen in eeuwigheid. Amen.
-ocr page 92-
81
XII.
VRIJDAG" AVOND-GEBED.
God van zaligheid, die al onze omzwervin-
gen telt. Aan het einde van onze reize op
dezen dag gekomen, heffen wij dankbaar het
oog op naar den berg, van waar onze hulpe
kwam. Wij danken u voor het geleide, dat
gij ons ook op dezen dag geschonken hebt.
Ja, gij waart als een schaduw aan onze rech-
terhand: gij bewaardet onzen voet, dat wij
ons aan geenen steen stieten: gij richttet ons
de tafel aan in de woestijn: gij vuldet onzen
beker en zalfdet ons hoofd met olie: gij zaaidet
licht en vrede op ons pad: gij waart ons een
God des aanziens en des heils! En dat waart
gij, ofschoon wij zoo dikwijls niet omzagen
naar u, die ons aanzien woudt: ach, hoe heb-
ben wjj ook heden uwer weldaden ons on-
waardig gemaakt. Ja, wij hebben ook nu maar
al te vaak uwe geboden overtreden, uwen
Zoon door onze ongelijkvormigheid aan hem
bedroefd en uwen Heiligen Geest wederstaan,
als gij door hem tot onze zielen spraakt. o
-ocr page 93-
8r.
God! doe ons niet naar onze zonden; vergeld
ons niet naar onze ongerechtigheden: want
harer is meerder dan des zands! Neen! spreek
ook nu tot ons van vrede en verzoening in
het bloed van uwen Zoon, en zeg het ons
door uwen Heiligen Geest, dat ook de zonden
van dezen dag, even als de zonden van geheel
ons leven, uit uw gedenkboek zijn uitgewischt
en niet in uw oordeel komen zullen in eeuwig-
lieid. Wij laten u niet gaan, tenzij gij ons
gezegend hebt. Zegen ons dan met den zegen
eener volle schuldvergiffenis, en laat ons dan
nu ook mogen henengaan in vrede, omdat wij
uwe zaligende liefde in christüs over ons
hebben aanschouwd en gesmaakt.
God en Vader. Wij gedenken er aan hoe
op dezen zelfden avond jezüs Christus uw
Zoon van den arbeid zijner ziele ruste vond
in het door u hem bereide graf. Och of wij
in dat graf onzen ouden mensch mede begra-
ven mogen. Of wij morgen, en eiken dag met
hem mogen opstaan tot een nieuw leven, en
alzoo gestorven zijnde terwijl wij leven, ster-
vende in het eeuwig leven mogen overgaan.
Verlaat ons niet in den nacht. Bezoek onze
sponde met de verkwikking van een reinen
-ocr page 94-
86
en heiligen slaap. Worden wij in den nacht
wakker, laat ons aan uwe genadige beloften
denken. Wees onze laatste gedachte als wij
inslapen, onze eerste als wij ontwaken. Wees
meer en meer ons de Eerste en de Laatste.
het Begin en het Einde en eens ons Alles i:
allen. Amen.
XII.
ZATERDAa-MOKGEN-OEBED.
o God! bij wien duizend jaren zijn als éé»
dag en één dag als duizend jaren. Deze laat-
ste dag der weke, die wederom is aangebro-
ken, roept het ons toe, dat gij ons leven een
handbreed hebt gesteld. Ja, onze dagen gaan
daarheen en wij brengen onze jaren door als
een gedachte. Er is maar een schrede tus-
schen ons en den dood. En terwijl het ous
gezet is eenmaal te sterven, weten wij dat na
den dood het oordeel komt. o God! die ge-
dachte, zij vervult ons met heilige vreeze en
doet ons biddend uitroepen: Leer ons toch
onze dagen tellen, terwijl het jaar van uw
-ocr page 95-
87
welbehagen nog voortduurt en het heden der
genade nog niet is voorbijgegaan. Maar laat
ons Jan ook heden, heden nog bekennen wat
tot onzen vrede dient: en indien wij het
vroeger niet deden, laat ons nu den toeko-
menden toorn ontvlieden bij dat kruis van
christus, dat ons nog van verzoening en ver-
lossing spreekt. Deze laatste dag der weke,
hij zij ons, als of hij de laatste dag onzes le-
vens, de laatste dag der wereld ware, en drijve
ons naar de geopende poorte des heils, eer zij
zich sluit en niemand haar meer opent!
Vader der barmhartigheid! Leer ons ook
nu voor uw aangezicht wandelen als kinderen
der eeuwigheid, als geroepenen tot het erf-
deel van christus, als navolgers van hem,
die ons geleerd heeft te werken terwijl het
dag is eer de nacht komt, waarin niemand
werken kan. Laat het onze spijze zijn uwen
wil te doen en het werk te volbrengen, dat
gij ons hebt opgelegd. Bekwaam ons! Sterk
ons! Heilig ons! Volmaak ons! Laat het ons»
noch naar den geest, noch naar het lichaam
aan iets ontbreken, dat uwe wijsheid voor
ons noodig keurt. En waar diezelfde wijsheid
ons iets onthoudt, ons misschien op donkere
-ocr page 96-
60
paden of in valleien der doodschaduw brengt,
wees gij daar met ons, laat daar uw staf en
chbistus\' kruis onze vertroossing zijn! Maar
bovenal, breng ons door lief en leed, door
vreugde en kruis, door zonnige en door don-
kere paden steeds verder op den weg der vol-
making, steeds nader tot u, steeds dichter bij
dien hemel der ruste, waar ook voor ons dui-
zend jaren als één dag, één dag van vrede
en vreugde zullen zijn. Amen.
XIV.
ZATEBDAG-A VOND-GEBED.
Heere God, barmhartig en genadig en groot
van goedertierenheid! De avond en met hem
het einde, niet alleen van dezen dag, maar
van geheel deze weke, is gekomen. Terwijl
wij daaraan gedenken, vermenigvuldigen zich
onze gedachten in ons. Zeven malen achter-
een is nu de zon wederom voor ons opgegaan
en ondergegaan: zeven malen kwamen wij
tot u in ons morgengebed: ten zevenden male
gaat onze avondbode tot u omhoog: maar
-ocr page 97-
89
gij, hoe hebt gij ons zeven, ja zeventig maal
zeven malen moer geschonken, dan wij recht
hadden van u te verwachten; ja, hoe hebt gij
hoven bidden en denken, boven wenschen en
vragen aan ons gedaan. Wij zijn geringer,
Heer, dan de geringste der weldadigheden,
die gij aan ons bewezen hebt. Gij schonkt
ons het leven en al wat tot het leven behoort:
gij riept ons tot het eeuwige leve n en baan-
det ons den weg daar heen; gij deed goed
en kwaad medewerken tot onze heiliging en
volmaking : gij droegt ons op uwe vleugelen
als een adelaar : gij ontfermdet u over ons
als een vader: ja, teederder dan eene moeder
voor haar zuigeling, zorgdet en waaktet gij
voor ons. Zoo looft dan onze ziele u, den
Heer, en al wat binnen in ons is uw heiligen
naam, Ja, loof den Heer, onze ziele! die alle
uwe ongerechtigheden vergeeft en alle uwe
krankheden geneest I
Ach, indien het anders ware, waar zouden
wij heengaan voor uw aangezicht? waar he-
nenvlieden voor uwen rechtvaardigen toorn ?
Want gij hebt ons met zevendubbele zegenin-
gen bezocht, wij hebben zevenvoudig tegen n
overtreden: ja, er is geen dag, geen uur, geen
-ocr page 98-
90
stonde in deze weke, die niet tegen ons op-
staat en ons van ondank en ontrouw verklaagt.
Maar wij beroepen ons van die aanklacht van
ons geweten op die vrijspraak, die in chris-
tus ook voor ons is uitgesproken op Golgo-
tha, toen gij zijn woord: Het is volbracht?
met uw goddelijk Amenl verzegeldet en ons
liet boodschappen dat er geen verdoemenis
meer is voor hen, die in christus jkzus zijn.
Geef ons dan dit ééne: in Christus jezi:s
te wezen. En indien wij door uwe genade in
hem zijn, geef ons steeds meer en meer in
hem te wezen. Dan zal ook de zonde die ons
nog onzes ondanks aankleeft, meer en meer in
ons sterven, en het graf, waarin jezus op
dezen dag gerust heeft, zal ook de begraaf-
plaats van onzen ouden mensen zijn!
Vader van alle genade! Onder uwe vleuge-
len vluchten wjj. Neem ons dan als de henne
hare kiekens, ook nu onder uwe hoede op.
Bewaar ons voor alle kwaad, dat onze tente
zou kunnen genaken. Bereid ons, ook door
de ruste des lichaams, voor de betere ruste
van den naderenden sabbatdag. Geef ons mor-
gen ontwakende, met rechte sabbatsgedachten
te ontwaken en alzoo reeds op ons leger den
-ocr page 99-
01
>abbat te beginnen. Laat ons in de ruste van
dezen avond een voorproef smaken van den
laatsten werkdag onzes levens, wanneer wij
ons hoofd zullen nederleggen met het zalig
vooruitzicht, dat, als wij de oogen wederom
openen, de sabbat gekomen is, waarna geen
werkdag meer volgen zal, maar waarop het
eeuwig feest zal zijn. Amen.
-ocr page 100-
EEN ZESTAL LIEDEREN
OM
OF STEENBEEK TE ZINGEN,
EN OVEBAL
WAAB MEN DE LIEFDE VAM JEZUS KENT
DOOS
J. J. L. TEN KAT E.
I.
MORGENLIED.
Wijze : Gezang 43.
1. Christus, zon van alle zegen!
U begroet ons morgenlied.
Wat zou ooit ons hart bewegen,
Deed uw groote liefde \'t niet?
Hadden wjj den dood verdiend.
Lof zij u, o zondaarsvriend!
Gij hebt ons \'t verbeurde leven,
Boven duizend, weergegeven.
-ocr page 101-
98
2.     Doe ons heden ondervinden,
Dat Gij \'t treurig hart verblijdt,
Dat Gij \'t oogelicht der blinden
En de kracht der zwakken zijt!
Maak ons zedig, zacht en stil!
Heer, herschep ons naar uw wil!
Leer ons zelf, met ziel en zinnen
Boven alles U beminnen!
3.     Uit den zwijmel der ellenden,
Uit de schaduw van den dood
Bracht Gij ons, die U niet kenden,
Tot het eeuwig morgenrood.
Voer in ons uw gunst ten top
Ga in onze zielen op,
Dat ze groenen, dat ze bloeien,
Waar uw volle stralen gloeien!
II.
AVONDLIED.
Wijze: Psalm 24 of Psalm 62.
1. O Heer, die de Eerste en Laatste zjjt!
U zij ons staauiïend lied gewijd,
U loven onze dankgebeden,
-ocr page 102-
94
Hoe diep beschaamt ons uw geaa !
Zij sloeg ons als een moeder ga,
Zij kroonde ons met barmhartigheden.
2.     Vergeving, Heer! nu de avondstond,
Die ons op nieuw gezegend vond,
Op nieuw ons schuldig heeft bevonden!
Och, wasch in uw verzoenend bloed.
De onreinheid van ons krank gemoed.
En doe ons niet naar onze zonden!
3.  Bescherm ons in den donkren nacht!
Omring ons met uw Englenwacht!
Doe onze ziele uw vrede smaken!
Stort naar uw groote zondaarsmin,
Ons krachten der vernieuwing in.
En doe ons gants verjongd ontwaken!
4.     En als de levensavond komt,
Waarop ons laatste lied verstomt,
Ontneem Gij dan den dood zijn wapen !
En laat uw Woord de peluw zijn,
Waarop wij d\' eeuwgen morgenschijn,
Door u verzegeld, tegenslapen!
-ocr page 103-
96
III.
AAN JEZUS VOET!
Wijze: Psalm 42.
1.     Heer en Heiland! aan uw voeten
Buig ik mij aanbiddend neer,
Om te bidden en te boeten,
Om te juichen tot uw eer.
Ach, waar elders zou ik gaan,
Dreigend blikt de wereld me aan,
En ik voel nog al de wonden
Van haar zorgen, van haar zonden.
2.     Maar gij zaagt mij in de verte,
Dwalend schaap, dat U niet zocht!
Diep bewogen met mijn smerte,
Riept Gij, of ik volgen mocht.
Trouwe Herder, mot uw bloed
Hebt Gij al mijn schuld geboet,
Want Gij droegt me in stervende armen
Naar den schoot van Gods erbarmen,
i. Tot de wereld wederkeeren?
Neen, dat niet in eeuwigheid!
-ocr page 104-
w
Sterk mij, goede Geest des Heeren,
Die mij hiertoe hebt geleid!
Voed in mij een droefenis,
Die aan God gevallig is,
Die mij straks een vreugd zal geven,
Boven alle vreugd verheven!
Heer, uw arme Magdalene,
Vindt in U haar hoogste Goed.
Niets begeert zij dan dit ééne:
Laat mij blijven aan uw voet!
Troost, vernieuw en heilig mij,
Tot ik gants gelouterd zij,
Tot ik, juichend voor u throone,
Eeuwig boven bij U wone!
IV.
ZONDAGSLIED.
Wijze : Gezang 96.
Wees gegroet, gij Eersteling der dagen
Morgen der verrijzenis,
Bjj wiens licht de macht der hel verslagen
En de dood vernietigd is!
-ocr page 105-
M
Heere Jezus, Trooster aller smarten!
Zon der wereld! schijn in onze harten!
Deel ons zelf de voorsmaak meê
Van der zaalgen sabbaths-vreê!
Op uw woord, o Leven van ons leven !
Werpt ons hart den zweetdoek af.
Door de Kracht uws Geestes uitgedreven,
Wandlen we uit ons zondengraf.
Leer ons daaglijks, leer ons duizendwerven
Meêgekruisigd in Uw kruisdood sterven,
En, herboren opgestaan,
Achter U ten Hemel gaan!
In Uw hoede zijn wij wél geborgen:
En schoon eerlang \'t oog ons breek\'.
\'t Zal ontsluiten op den Grooten Morgen,
Na dees aardsche Ljjdensweek.
Heere! welk een Zondag zal dat wezen,
Als we, onsterflijk uit onze aseh verrezen,
Knielen voor uw dankaltaar!...
Amen, Jezus 1 maak het waar!
4
-ocr page 106-
98
V
LOFLIED.
Wijze ; Psalm 118.
1.     O heer! wien ooit uw goedheên treffen,
Ons past het danklied bovenal,
Leer ons een herderstrouw beseffen,
Die niemand ooit doorgronden zal!
Daar duizenden wanhopig dwalen,
Riept Ge ons van d\'open afgrond weer.
Wjj zullen \'t eeuwig U herhalen:
Oneindig is Uw liefde, o Heer!
2.     Ons geeft Ge in schaduw van Uw wieken
Een schuilplaats tegen zonde en Hel:
Daar zegt, bij \'t Hemelsch morgenkrieken,
Ons hart den nacht des doods vaarwel.
Ook ónze heildorst wilt Gij lesschen,
Ook óns verlost Gij door uw kruis;
En van verloren zondaressen
Maakt Gij ons dochters in Gods Huis!
8. Hoe zullen we U naar waarde danken ?
Verlosser, neen! wjj kunnen \'t niet.
-ocr page 107-
99
Wat tranen en gebroken klanken.
Is alles wat ons overschiet!
Ach, in ons zelve stof en assche,
Is dit ons daaglijksch smeekgebed:
Dat ons uw Geest volkomen wassche
Van de allerlaatste zielesmet!
Voltooi in ons Uw werk, o Heere!
Bekwaam ons tot den goeden strijd!
Opdat wij leven U ter eere,
Die \'t leven onzer zielen zijt!
Opdat we in U den Vader loven,
Den Vader van barmhartigheid,
Bij wien Ge, in \'t Hoog vertrek daar Boven\'
Uw Magdalenaas plaats bereidt!
VI.
VRIJDAGSLIED,
Wijze: Psalm 65.
O dag des doods, o dag des levens,
Gevreesd en toch begeerd!
Ge ontzet, en gij vertroost mij tevens.
Zoo vaak gij wederkeert.
-ocr page 108-
(00
Gij zaagt Gods eigen Zoon gebonden,
Bezwijken in Zijn bloed;
Maar ook het handschrift mijner zonden
Vernietigd aan Zijn voet.
2.     Zijt Gij, o Heer! aan \'t kruis geslagen,
Om \'t geen ik overtrad,
Hebt Ge, oer mijn oogen t daglich zagen
Mij alzoo liefgehad?
Ontneem dan, daar Ik voor U kniele,
Mij dit zelfzuchtig Ik,
En wordt de liefde mijner ziele
Tot aan mijn jongsten snik!
3.     Dan licht steeds in den dag van heden
Me een Goede Vrijdag aan.
Die mij met psalmen en gebeden
Ten kruisberg op doet gaan:
Die mij ziet lijden aan Uw wonden,
En sterven aan Uw dood,
Mijn ouden mensch met al mijn zonden
Begravende in zijn schoot!
-ocr page 109-
EENEBLADZIJDE
UIT HET
BOEK DER NATUUR
BIJ
ELKE MAAND DES JAARS,
DOOR
O .0. HELDRING.
JANUARI.
Wat ernstige stilte daar buiten! Gods schep-
ping in diepen doodslaap! Beeld der natuur,
zijt gij ook het zinnebeeld van mijn hart? Is
het daar ook zoo dor, zoo doodsch ?
Ziet gij de jeugd heensnellen over de gladde
ijsbanen? Ziet gij haar duizendvoudig zich
bewegen, en vergeten dat het winter is?
Ach! zij verheugt zich in het spel over de
versteende baren, die straks losscheuren —
en dan rolt daar een stroom heen, die alles
medesleept in zijn vaart; dan stijgt uit zoo
menige hut een angstkreet; dan is de nood
vaak zoo hoog, de redding zoo ver.
-ocr page 110-
102
Kiest gij dit lachend voorwaarts snellen in
gedachteloos spel, onderwijl het zoo dor en
zoo doodsch in uw harte is? Straks breekt
de stroom los, en gij — waarheen voert u
dan de nimmer rustende kracht van den vloed,
die naar gindsche eeuwigheid gericht is?
Daar buiten is het zoo koud, zoo droevig;
maar binnen, in het vriendelijk woonvertrek,
is alles warm; daar is leven en beweging.
Daar is vrede en vreugde tevens. Is het zoo
ook met u? Is er een winter om u heen, en
een stil, liefelijk leven des geloofs in uw bin-
nenste? Gij vreemdeling hier beneden, zoo
konde het met u zijn. Onderwijl alles om u
heen koude winternacht was, kon binnen in
dat harte de stem gehoord worden: Mijn va-
der en ik, wij, komen tot u, om woning bij
u te maken.
Maar ach! liever kiest gij wat sneeuwge-
toover rondom den dood, zoo als de rijm het
schenkt, als hij, op zijn wijze, de natuur tot
een schijnleven oproept. Kiest gij dat waarlijk?
Arme mensch, wat baat u die schijnwereld?
Het is winterkoude en dood, en anders niet,
wat sierlijk uitgedost, om straks weder weg
te smelten. Geen leven, slechts scbjjn — is
-ocr page 111-
103
dat uwe bestemming ? O het zij verre van u.
Kies dien weg niet. Verlaat hem nog. Het is
zoo goed, in de winterkoude, in het woeden
der baren, in het midden van den dood die
rondom u heerscht, immer vast te houden aan
een ander leven, een leven dat altijd blijft.
Het is het leven der hoop, dat daar volgen
zal, als de laatste winter is weggezonken.
Dat leven hangt niet af van de wisseling der
getijden; het weet van geen winterkoude.
Het rijst op uit eiken strijd. Het is uit God
en keert tot God. O, dat uwe liefelijke wo-
ning dat eeuwig licht en leven kende I Dat
het uit uw harte nimmer weke!
FEBRUARI.
Wat zijn de dagen gelengd. Hoe anders is
het reeds daarbuiten! Hoe kan het wezen,
dat het gras zoo groen te voorschijnkomtuit
de sneeuw? Hoe meldt zich de ooievaar reeds,
eu klept ons de blijde lente tegen! Is het
mogelijk? Is de winter voorbij? Ach! neen.
Hij blijft. Nochtans de lente is ook daar. Het
U een rustige strijd tusschen twee machten.
Nu eens laat de winter zich willig onttroonen
-ocr page 112-
en zijn ijspaleis stort in: dan laat de lente
zich geheel overheerschen eu alles is bedekt
door het witte doodskleed, of verstijfd doo r
de kille vorst. Is het ook nog zoo in uw j
harte? Is het nu eens, alsof alles tot het
nieuwe leven doorbrak en gij u geheel over-
gaaft om een Christen te zijn? Dat is dan
ook een eindigen van eene vreeselijke verhar-
ding, een snel afbreken, een wegsmelten van
hetgene niet was dan winterkoude en dood.
0, als dat eerste begin van een nieuw leven
in eene ziel ontwaakt — zij zoude dan wel
zeggen willen: imijn Februaridag streeft den \\
Meidag ver te boven in leven en blijdschap:
Maar morgen is het niet meer! Hoe is alles
zoo geheel verloren? Het leven is weg. Het
is alles dood.
Het kan nochtans niet lang zoo blijven. Hij,
die het leven geeft, wil niet dat het sterven
zal. Hij zendt de zon uit, en doet den regen I
dalen, — en zie daar komt het verstorven
groen nog jeugdiger en liefelijker te voor- j
schijn. Maar het is nog altijd een wederkeeren
en wijken, anders niet. Het komt nog niet
zoo als het wezen moest. Teekens van het ;
ware leven, zij zijn niet het leven zelve.
-ocr page 113-
105
Ü wondervol tijdperk! Hoe vaak stond ik
peinzend u te aanschouwen ! Mij bleef niets
dan een oog naai1 omhoog en een traan naar
omlaag, met do gedachte: Hij zal hot maken.
Hij is het, die het alzoo geeft. Ach! waarom
daagt in zoo menige ziel nooit de strijd op,
die zich in Gods schepping zoo schoon in deze
maand openbaart? Ik weet het niet. Vraag
het mij niet. Ik ben een vreemdeling in dat
gebied. Nochtans niemand ziet eer dan ik
dien strijd, als hij ontwaakt: niemand meer,
niemand liever. Het is de hoop, die ncoit ver-
gaat, de hoop, dat ook hier leven uit den
dood zal rijzen. Het is de eerste aanvang van
den strijd tusschen leven en dood. Het is de
vraag: Wie zal zegevieren?
MAAKT.
Maartsche buien snellen aan. Zoo moest het
komen. Goddank! Kwam het niet anders dan
tot nog toe, het kwam er niet. Maar ziet
gij die wolken drijven? Ziet gij hoe onstui-
mig alles woelt ? Ziet gij den hagel, de sneeuw,
en den wildsten regen afwisselend nederstor-
ten! Er is een vreeselijke strijd in alle ele-
-ocr page 114-
100
menten. Wie zal zegevieren? Goddank! wij
weten het. Het is niet de kamp van het ster-
vende jaargetij, dat zijne laatste kracht nog
inspant om nog niet weg te zinken; het is
het nieuwe leven, dat te voorschijn treedt
en het oude zegevierend bestrijdt. Maar het
kan niet anders dan in grooten strijd tot over-
winning komen. Het oude wijkt niet of de
strijd is ontzaglijk. Nochtans het oude, dat
bestreden moet worden, heeft minder den strijd
noodig dan het nieuwe, dat nu zal ontwaken
Het lag daar iu doodslaap, en die doodslaap
wilde niet wijken, tot dat de stormen loeiden,
en alles in beweging brachten. Toen was
het mogelijk, dat eene scheppende stem het
woord deed hooren: Ontwaakt, gij die slaapt,
sta op uit de dooden; laat christüs over n
lichten. — Zoo weinig bedenken wij, dat het
nieuwe leven in zijne eerste wording zoo
groote beweging vereischt, dat wij vaak het
leven zouden weren, om de beweging te ont-
wijken. Als niet de slaande hand des Almach-
tigen ons in de stormen des levens bracht en
den doodslaap deed wijken, hoezou de het ooit
komen tot overwinning?
Vrees daarom niet, o gjj, bjj wien de strijd
-ocr page 115-
107
tusschen leven en dood het woeden der harts-
tochten vermeerdert. Waar alles kamp wordt,
en duizendvoudig zich openbaart wat binnen
in het harte woont, ach! daar is het zoo bang;
maar daar is het ook zoo goed. Kent gij dat
ook? Is het nu ook met u alzoo? Zie, hoede
dagen lengen. Hoe schoon lacht de blauwe
hemel door alles heen! Zie hier en daar reeds
de eerste ontwikkeling van jeugdig lentegroen.
Verblijd u in de hoop. Die strijd moest ook
komen. Goddank! Hij gaat voorbij.
Zie niet zoo droevig, het zal wèl worden.
De lente is nabij. De doodslaap is heen. De
winter is geweken. Uw hart nadert het hei-
lige tijdstip eener groote verandering. Wees
welgemoed, gelijk de schepping Gods ver-
nieuwd wordt, zoo ook uw harte. Het kan
zoo niet blijven; het moet anders worden. Hij
weet alleen den weg tot de vernieuwing, die
Tan boven is.
APRIL.
Zachte regens dalen neder. Na den regen
droogt het snel op. Wat is er eene veer-
kracht in de natuur! Wat groeit het gras
-ocr page 116-
108
weelderig! De leeuwrik verheft hare zangen.
Het koren gaat omhoog. De gele hloem ver-
kondigt de nabijzijnde lente. En nochtans is
het zoo koud. Hoe strekt de winter zoo lang
zich uit? Nachtvorsten doen de ontwikkeling
stilstaan. Vaak wordt het oog droevig om
veel verlies. Maar dan wederom lacht alles
vriendelijk toe. Blauw is dan de hemel en
de vogelen vliegen wijd. Alles luikt weder op.
Zoo daalt de strijd der hartstochten. Zoo
wijken do donkere buien, die heensnelden, en
het arme hart zingt het loflied en voelt zich
jeugdig vernieuwd. O, het is dan zoo wel.
Het is daar binnen, alsof alles vrede ademde.
Maar hoe heerlijker het zich ontwikkelt, hoe
pijnigender de teruggang; hoe liefelijker het
nieuwe leven, hoe langer de stilstand. Ach!
waarom moest dat zoo wezen ? Arm hart, wat
klaagt gij bitter! Ja, het is droevig te moeten
stilstaan ?
Het is zoo. Maar ach! Het leven is nieuw,
en wordt niet anders dan onder kruis en te-
genspoed tot kracht en vrijheid ontwikkeld.
Heb goeden moed. Slechts niet te veel, niet
te hoog, niet te stout zij uwe kracht. Het zal
nog altijd in zwakheid wezen, dat Gods kracht
-ocr page 117-
109
in u wordt volbracht. Is het nieuwe leven
daar, het is nog nauwelijks een eerst ontwa-
ken. Nochtans andere, nieuwe gevoelen*, leven-
dige blijdschap, rijker overvloed van nieuwe
gedachten komen in het hart. Er is iets grootsch
nabij. Maar het is er nog niet. Hot wil wel
komen, maar het mag nog niet. Kent gij dat
woord in dien tijd:
•Stille zijn zij uwe kracht?"
O! dan is het u goed.
MEI.
Meidag is daar. Zoele luchtjes waaien.
Zachte regens dalen neder. Waar men luistert,
daar zingen de nachtegalen een heerlijk lied.
Zwaluwen bouwen nesten. Alles leeft en be-
weegt zich. Duizende knoppen breken los, en
heerlijke bloesems ontwikkelen. Hoe schoon is
het rondom! Alle boomen hullen zich in rijken
bladerdos. i:et is niet meer het dor geraamte;
het is de ronding, het is de volheid des le-
vens, die het oog aanschouwt.
Hoe kan dat wezen! Nu zoo plotselijk, en
toch zoo lang gewacht. Maar gij, gij weet
het immers, hoeveel maanden van voorberei-
-ocr page 118-
110
ding deze heerlijke wording in het leven rie-
pen. Het moest alles zoo komen, opdat het
aldus worden zoude.
Millioenen bloesems vallen weg en worden
niets. Maar wat blijven moest, dat blijft.
Het wordt nu. Zoo ook met u. Wat in u
eeuwig blijft, dat wordt nu. Liefelijke dagen
zjjn thans rijkelijk uw deel. Wie zegt het,
wat al gedachten de ziel van hem doorstroo-
men, in wien de Geest duizende gevoelens
nederleide, heerlijk en schoon, die allen den
Meidag van een nieuw leven openbaren. Ge-
lukkige tijd! Wat herinneringen van strijd
zjjn er geweken! Wat blijde uren zijn er
van overwinning! Wat uitzichten op de toe-
komst !
Ja, uitzichten. Het zjjn nog slechts uitzich-
ten. Nog kunnen de gure noordewinden alles
verwoesten. Nog kan de nachtvorst in éénen
nacht de heerlijke bloesem vernietigen. De
zwarte vlieg snelt dan aan en brengt dood en .
verderf in het nieuwe leven. Hoe bang is dit
alles. Nooit wjjkt de zorg. Nooit gaat het \\
anders dan met vrees voorwaarts.
Doch de hoop klimt, als de vrees ook toe-
neemt. Want het zjjn nu bloesems midden in
-ocr page 119-
111
het volle leven. Het is ontwikkeling, voort-
gang zonder stilstand. Het overvloedige wijkt,
het mag niet blijven. Wat sterven moet, zal
sterven; wat leven moet, leeft om eeuwig te
leven. O, mijn Christen, ga uwen weg in stil-
heid voort. Hij zal het maken.
JUNI.
Wat is het toch anders geworden, dan ooit
in uw hart opkwam! Ziet bet oude is voorbij-
gegaan; het is alles nieuw geworden. De nacht-
vorst en de koude noordewind z\\jn geweken.
Het zjjn dagen en nachten, zoo rijk en zoo
blij. Het is alles zoo heerlijk. De dag zoo lang,
de nacht zoo kort; en al langer de dag en al
korter de nacht. Komt, laat ons tabernakelen
bouwen; want het is zoo wèl hier.
Maar neen; nu heet het arbeiden. Alles wat
nog in deze maand geplant wordt, groeit heer-
lijk op: komt het later, dan is het voorbij.
Hoe zinrijk is dat beeld ook voor u, mijne
ziel. Als het leven ontwaakt, en de akker be-
i\'eid is, dan heet het — arbeiden. Ja, gewis.
Nu is bet de zon, die warmte, levenskracht
en groei aan alles geeft. Liefelijk straalt gjj,
-ocr page 120-
112
licht van den dag! en gunt mij geen rust.
Zoo ook gij, Zon der gerechtigheid! die over
het nieuwe leven zijt opgegaan. Gij zijt mij
vooruit, eer ik ontwaak. Als ik mij nederleg,
is nog de schemering niet geweken. Als de
hitte dier andere zon soms gloeiend is, als
zij vaak aamechtig maakt, de Zon der gerech-
tigheid nimmer. Zij straalt nederwaarts om
het pad te verlichten. Zij verwarmt het hart
telkenreize tot een nieuw leven. Die onder
hare stralen wandelt, bij hem is geen stilstand
mogelijk.
Maar ach! wat zie ik onder allen arbeid,
terwijl alle krachten zich te zamen vereenigen
om te overwinnen, bij allen moed om te strij-
den en te arbeiden, — daar is de langste dag
reeds aangebroken en voortaan zullen de dagen
beginnen te korten. Zal het dan wederom af-
nemen? Nauwelijks is de nachtvorst geweken
en de noordewind tot rust gekomen, of weinige
weken later roept mij reeds eene waarschu-
wende stem: Zie, het licht rijst niet langer:
het daalt voortaan en snelt naar den winter,
den tijd der duisternis en des doods.
Welk een weemoed! Maar zinrijk plaatsten
de eerste Christenen het feest des Doopers op
-ocr page 121-
113
den langsten dag. Waarom? Hij had immers
gezegd: >IIij moet wassen, ik moet minder
worden." Weluu dan, mijn Christen, hebt gij
het ook begrepen? Het tweede tijdvak uwer
ontwikkeling is gekomen. Voortaan zal het
over u slechts heeten: »Hij moet wassen, ik
moet minder worden.\'\' »0 heerlijke gedachte!
Ieder morgen, iedere avond herinnert het u:
Het is niet mogelijk anders dan al stervende
te komen tot het leven. Sterven is minder
worden. Maar wat schaadt het als chhistus
slechts vermeerdert? Als zijne liefde slechts
toeneemt; als alles genade wordt.
Ja, dan is het alles blijdschap!
JULI.
Hoe rijk is alles om ons heen! Golven niet de
korenvelden, met rijp wordende aren bedekt?
Bloeit niet de boekweit zoo weelderig en jeug-
dig tusschen het gele graan ? Zinkt niet het gras,
dat zoo heerlijk groeide, onder de zeis desmaai-
jers neder? Zijn niet de hooischoven op het
weiland een tooneel, zoo eenig, zoo liefelijk?
Wat overvloed van alles spreidt zich ten toon !
Leven heerscht er, beweging, kracht. Het was
nooit zoo goed.
-ocr page 122-
114
Diep ligt in het menschelijk hart een wensch;
O mocht het nog lang zoo blijven! Gindsche
hooiwagens geven nog een nieuw leven aan
het groene weiveld, dat wederom opwaakt;
en waar de zeis in de koolzaadvelden valt, is
het akkerveld nauwelijks ledig of het is ook
omgebroken en verheugt het oog door aan-
gename afwisseling. Het is de tijd des oogstes,
die nu aansnelt. Soms pakken zich donkere
wolken te zamen, en felle bliksemstraleu val-
len neder uit den donkeren hemel; en daar
verplet de hagel de heerlijkste korenvelden.
Maar het is zelden, en na het onweder is het
nog liefelijker daar buiten.
Hoe is het u zoo wèl, mijn Christen? Keert
gij des avonds van uwen arbeid? Zijt gij in
volle blijmoedigheid, midden in al die bewe-
ging? — Is het hart van binnen verzekerd,
bjj zoo veel besef van ontferming?
Ja, er is eene liefelijke Julitijd in de ont-
wikkelingsgang des Christens. Het is die tijd,
als alles aan herr. die volheid der kracht ademt,
welke het nieuwe schepsel zoo heerlijk ken-
merkt. Allo strijd schijnt weggenomen. Het
wordt u overal toegeworpen. Het onweder,
dat zich boven uw hoofd te zamen pakt, moest
-ocr page 123-
115
slechts den dampkring zuiveren van verderfe-
lijke dampen. Ook daarna is het u zoo wèl.
Het is alsof het hier gelden moest: Hij
vernieuwt uwe jeugd als eens adelaars." Ach!
wie kende het, die niet zeide: Laat mij, o
Heer! Dat deze tijd nimmer wijke."
0 schoone tijd! niet gestoord door eenige
moeite. O tijd des arbeids en der zegeningen,
hoe weldadig zijt gij! Is het niet om den
vreemdeling hier beneden eenen blik te gun-
nen in gindsche groote eeuwigheid ? — om
hem te zeggen: daar zal het de volheid der
heerlijkheid zijn, die gij nu bij aanvang aan-
schouwt ?
Dat uw oog zij op gindsche eeuwigheid.
Dat uw harte vrede hebbe in al den rijkdom
van Gods liefde. Dat stille rust bij u wone.
Dat alles in u zich bereide tot liefelijker da-
gen eener heerlijke toekomst, daarboven te
genieten, waar het eenmaal een eeuwige zo-
mer zonder nacht zal zjjn.
AUGUSTUS.
Midden tusschen de bloeiende boekweitvel-
den, de oogst. Korensuhoven op de akkers,
-ocr page 124-
110
en nijvere maaiers in hun midden; en voorts
de gonzende bij, die den honig uit de wei-
riekende witte bloem "weghaalt. Wat schoon
tooneel voor het oog! De goudgele tarwe neigt
het hoofd en buigt zich ter aarde. Het valt
alles voor do zeis des maaiers. De boekweit
verbloeit, en de schoven zijn binnegebracht.
Hoe is het nu zoo anders geworden ? Het was
nabij de hoogste vreugde en het edelste genot:
daar wijkt het en het dorre veld ligt voor u :
nochtans is het alles leven rondom. En nochtans
is het hart niet droevig. Zoo moest het im-
mers komen, gij vreemdeling hier beneden:
gij wist dat. Zoo moest het ook met u komen.
Nog een weinig vreugde. Ja, klimmende,
en nu — de slopende hand des maaiers. Wat
zeg ik? neen, de oogstende hand. De eerste-
lingen moesten immers worden binnengebracht ?
Zij waren het loon op uwen arbeid, dezegen
des Allerhoogsten, reeds in het vreemdelings-
land.
In de christelijke ontwikkeling is geen stil-
stand. Het is alles winst. Zie den vollen rijk-
dom der schuren opgezameld uit den overvloed
des akkers. Zoo geeft de Heer geloof en aan-
schouwen, zaaiing en oogst reeds hier bene-
-ocr page 125-
117
den. Gij zoudt ook hier zien, dat gij niet te
vergeefs gearbeid hadt. Wees dan welgemoed
en verblijd u met dankzegging. Hij gaf het u.
En terwijl Hij het gaf, daalt nochtans veel
heerlijker stem tot u neder en fluistert u toe,
\'s morgens vroeg en \'s avonds spade:
• Hoe zal \'t mij dan, o dan eens zijn I
Als ik. verlost van smart en pijn,
Ontwaak tot hooger waarde;
Door geone zoude meer misleid.
Ontheven van de sterflijkhoid.
Niet meer de monsch van aarde;
Wees bly
In in:!.
Voel tot sterking,
Hier de werking
Van dat leven,
Ziel I dat God u daar zal geven."
Er is nog een andere oogst. Ja, het was
slechts eene gelijkenis van hetgene de eeuwig-
beid zal opleveren. Het zal daar zoo veel
Heerlijker zijn! O, dat het hart zich verheffe
"it den overloed zijner goedertierenheid, tot
de volheid zijner toekomst! Geen oog heeft
het gezien, geen oor heeft het gehoord, in
geen \'s menschen harte is het opgekomen, de
-ocr page 126-
118
rijkdom des overvloeds, de vreugde, die daar
eeuwig uw deel zullen zijn!
Wat ziet gij naar omlaag? Schouw naar
omhoog. Daar boven is uwe woonstede, aar
is do rechte oogst. Wees blijmoedig; wankei
niet; behoud het geloof; want de kroone is»
weggelegd.
SEPTEMBER.
Hoe is het nog zoo schoon daar buiten ?
Het is alsof er een nieuwe zomer daagde. De
herfstzon schijnt zoo liefelijk op het duizend-
voudig zich verkleurend groen. Wat is die
hemel blauw! Geen wolkje bedekt hem. Wat
parelt de dauw schitterend in de morgenzon
op het gras! Altijd gaat de nimmer rustende
ploeg door het akkerveld heen, en kleurt den
grond zoo zwart. Is het dan nog eenmaal
lente? moet er nog gezaaid worden? zal we-
derom de aarde zich tot eenen rijken oogst
voorbereiden ? Ginds in de verre toekomst.
Ja, na den doodslaap van den winter. Dan
zal komen hetgene gij nu zaait. O, alles
roept ons toe: gedenk de groote toekomst;
gedenk de eeuwigheid; vergeet het niet, o
-ocr page 127-
119
mensch, dat gij nog zooveel te zaaien hebt
voor dien dag. Haast u tot den arbeid. Het
heet nu: »den tijd uitkoopen." Maar liefelijk
is het, een schooue arbeid bij zulk eene milde
zon, bij zoo veel genade en ontferming; zich
alzoo tot een heerlijker oogst te moeten toe-
rusten. Want al wat er nu geschiedt, is toe-
rusting tot dien oogst.
Zie uwe kinderen, zie het nageslacht om u
heen. Bedenk het wel, ieder uwer September-
dagen is voor hen een dag, waarin gij ze toe-
bereidt om het zaad te ontvangen, dat de
zaaier ook in hun harte zal uitstrooien. O,
dat de ure u niet ledig vond! Alles heeft de
Allerhoogste u gegeven. Gij mocht eerst zelve
tot den oogst komen, uwe garven binnenhalen.
En nu in den wel aangenamen tijd, in den
overvloed des oogstes is het uwe bestemming
te zaaien, en uit de schatten, die u bedeeld
zijn, handenvol weg te werpen, om ook an-
deren te verblijden in de toekomst.
Wat kunt gij meer begeeren? Het is zulk
eene heerlijke bestemming! Het moet alles
vergaan, alles wijkt — maar eene nieuwe
aarde en een nieuwe hemel zullen volgen. Gjj
blijft. Als gij zaait, dan zaait gij voor de
-ocr page 128-
120
eeuwigheid; als gij anderen leidt op de bane
des levens, het loon zal u geenszins ontgaan.
Ginds is vergelding! Wees dan welgemoed in
uwen arbeid. Het hart ruste in Christus den
Heer en zijne liefde; het worde vervuld van
zijnen Heiligen Geest tot elk goed werk der
liefdel
OCTOBER.
Nog eenmaal is het feest op aarde; nog
eenmaal brengt de natuur eenen rijken oogst.
Het \'is het ooft aan de boomen, het is de
wijndruif, het zijn de aardvruchten, die als
een schat uit den grond opgedolven worden.
Zie, hoe alles daarmede bezig is. Schepen wor-
den geladen en snellen den stroom af naar
de groote steden. Alles zal hare kelders vullen,
hare zolders verrijken; want de laatste over-
vloed is de heerlijkste. Wat trouwe zorg en
liefde van dien onbekenden Gever aller goede
gaven.
De laatste gave de uitnemendste. Het is ook
zoo. Als hot Christendom in waarheid in eenig
hart doordringt, dan is het de gezegende ou-
derdom die de rijkste vruchten voortbrengt.
-ocr page 129-
121
Geloof, hoop en liefde in dien zachten gloed
van de neigende avondstralen, schitteren het
liefelijkst. Alles is zoo zacht, zoo getemperd.
Is er zoo veel afgebroken, dat thans gemist
wordt, de eenheid bleef toch. Het is nog altijd
een schoon geheel. Er is eene rust over alles,
die onuitsprekelijk is. Hoe kan dat zoo wezen ?
Het is de ontwikkeling van den inwendigen
mensch, in het afvallend kleed van den uit-
wendigen. Het sterven van den laatsten doet
den eersten heerlijker opwaken. Hij zegt: Ik
ga naar het vaderland, waar vele woningen
zijn. Ik weet: ik ben een vreemdeling hier
beneden. Zoo zijn de gedachten den ganschen
dag. Zij vervullen de geheele ziele, al zijn zij
ook niet in woorden uitgedrukt.
Ik ga heen naar het vaderland, waar vele
woningen zijn. Daar is een nieuwe hemel en
eene nieuwe aarde. Zie het bouwvallig huis,
dat ik bewoon. Het is nog nauwelijks de
drager van den schat, die zoo kostelijk is. De
aarde veroudert, de hemelen zijn eeuwig jong.
Alles verkleurt rondom mij. De bladeren zelfs
ontvangen eenen zeldzamen gloed. Degansche
natuur geeft zich over; maar zij eindigt niet
plotselijk. Alles is een zacht verminderen. Eerst
-ocr page 130-
122
moesten de vruchten afgenomen worden, daarna
verkleuren de bladeren en vallen neder Zoo
ook met u o mensch! Het gaat zachtkens alles
heen. De sloopende hand is dezelfde die de
eerstelingen der lente gaf: daar waren het
knopjes en bloesems, hier vruchten en bladeren.
O gezegende ouderdom, wat zijt gij heerlijk
Hoe is uw beeld zoo liefelijk! Alles om u heen
snelt voorwaarts, en gij, ja gij ook weet: ook
ik ga mede naar gindsche eeuwigheid!
NOVEMBER.
Ruwe stormen woeden. Regenvlagen storten
neder; sneeuwjacht vergrijst de lucht. Het is
alsof de strijd nog eenmaal doorstreden moest
worden, die zoo lang en zoo bang viel. Arm
hart, wat zijt gij bezwaard ? Al de lentevogels
zijn geweken. Hun heimwee dreef hen naar
een beter vaderland; zelfs de zwaluw is heen-
gegaan. Zij konden niet langer blijven. Het
is zoo ernstig daar buiten. Het is de dood-
strn\'d der natuur.
Maar iets zegt in dat binnenste: Snelt heen,
gjj winden en stormen; scheurt de laatste
bladeren van het geboomte: het deert mij niet.
-ocr page 131-
123
lij heeft aan zijne bestemming voldaan; het
noet nu alles gesloopt worden. Wat worden
lic dagen kort! wat worden die nachten lang!
let is niets; want een ander licht straalt reeds
ïeerlijker aan den hemelhoog. En wat nog
iet liefelijkste is, er zijn psalmen in den naeht.
Hoe stil is het daar binnen! De liefelijke
«ard wordt nimmer koud. Het mag daar bui-
en woelen, dreigen, jagen, binnen in het
lart is het stil en warm. Het is een tijd des
[ebeds; het is een tijd der dankzegging. O,
\'t\' handen vouwen zich zoo gaarne, nu alle
rbeid ontzonken is. Het aardsche oog verduis-
erde, maar het zielsoog boort door de wolken
een. Het aardsche oor hoort niet meer; maar
e melodieën klinken nacht en dag van een
ader lied.
Zoo geeft hij het. Het is het lied van den
ludman.
Zoo big de landman, moê van \'t ploegen,
De neigende avondschaduw groet;
Zoo blij zien wij, bij al ons zwoegen.
Dat onze dag ten einde spoedt.
Niet eenwig zal de hope kwynen,
Die naar het uur der rusto smacht;
Die oogenblik zal baast verschijnen,
Hoe lang ook bh\'gend ingewacht.
-ocr page 132-
124
Wat wilt gij nog? Kunt gij niet nog ééne
ure waken? Dat is de laatste plicht, die van
u gevorderd word. Stille hoop, waart gjj der
ziel ooit nabij — gij zijt het gewis nu. Liefe-
lijke lichtstraal des geloofs, gij wijst naar om-
hoog; want gij daalt uit den hemel.
Rust nog een weinig — en alles is volbracht.
DECEMBER.
Hoe is het aardrijk thans zoo dor, zoo
doodsch? Geen blad aan eenen boom; geen
bloem of bloesem, geen vrucht meer. Het is
alles heen. Gij hebt volstreden. Nauwelijks
straalt nog de zon door de donkere wolken
heen, of het aardrijk verstijft, en de wateren
stollen tot ijs. Het is winter. Alles rust in
doodslaap.
Maar zonderling, een kinderfeest wordt er
gevierd bij het begin en bij het einde dier
maand. Is het, omdat zich alles bereid tot een
nieuwe lente?
O, ziet gij het niet? Zoo dikwijls slechts
even het witte doodskleed weggenomen wordt,
komt het koren reeds te voorschijn, dat het
volgende jaar zal groeien en rijp worden. Elk
-ocr page 133-
i2:>
takje heeft reeds zijne knopjes, die de bla-
deren en bloemen bevatten, die alsdan zullen
losbreken. — Wat wilt gij meer?
Er is hier beneden geen dood, het is slechts
een stervend worden van iets nieuws. God-
dank ! als het zoo ook met u is. Het is dan
zoo wel in het harte. Maar dat is het niet,
of gij moet de mare gehoord hebben van den
doodsverwinnaar, die uit het graf is verrezen,
en ook in uw harte moet Zijn woord zijnne-
dergedaald:
Op uw stem, staat op gij doodent
Staat de dood zijn zege\' u af;
Op uw -r e in, staat op gij dooden!
Bjjst het leveu uit het graf;
Leven, leven, eeuwig leven
Zal uw liefde mij dan geven,
Kn g«en zonde, Bmart of pijn
Zal in eeuwigheid meer zijn.
Kon \'t geloof aan uwe liefde
Mij hier sterken in dcu nood,
Kon *t geloof aan uwe liefde
Mij doen juichen in den dood. —
Wat zal \'t zijn als mijn vertrouwen
Eens verwisselt in aanschouwen,
En een liefde mij bestraalt,
Daar geloof noch wensch bij haalt
-ocr page 134-
126
Ja, zoo moest het wezen.
Ook toen de nacht het bangst, het langst
waB — werd Hij geboren.
Leeft Hij nu niet om als het rijzende licht
den eeuwigen nacht te overwinnen? Hij de
Getrouwe!
Zoo zij het dan nu: «Laat uw dienstknecht
henengaan in vrede naar Uw woord; want
mijne oogen hebben Uwe zaligheid gezien!\'\'
Zij hebben die gezien en geloofd.
Daar is Hij, die komen moest!
Welkom, gij Heiland der wereld!
-ocr page 135-
EEN WOOED AAN OUDERS
vóór den Doop van hun Kind.
DOOR
J. 1. BOEBES.
\'Laat de lcinderkens tot Mij Jiomen!"
Wij wenschen elkander gewoonlijk geluk
als ons iets bijzonder verblijdends wedervaart
of ten deel Yalt. Nu, dan zij u hartelijk ge-
\'uk toegewenscht, gezegende ouders, van harte
heil toegeheden wegens de geboorte van uw
k\'nd, dat gij weldra naar het huis des gehedg
*Ut brengen, opdat het in den Naam des
Vaders, des Zoons en des Heiligen Geestes
gedoopt worde. De Heer geve, dat het hier
eeu kind gelde, bij welks wiegje vader en
Moeder elkander aanzien met blijdschap en
dankzegging in hethart; ouders, die zich bjj
dit wiegje voornemen en elkander beloven,
den Heer jezüs niet van dit wiegje uit te
-ocr page 136-
12-
zullen sluiten, maar zijnen Naam er over aai
te zullen roepen!
Met een onuitsprekelijk gevoel moet g,j di\'
kind aanzien, als pij bedenkt, dat het vn:
Gods geslacht is, dat het naar Gods beeld ij
geschapen. Hoe nietig ziet het er uit, en tod.
waartoe is het al niet geroepen! Eeuwig za
het blijven bestaan. Nooit zal het vernietig
worden. Als deze wereld hare laatste veran-
deringen heeft ondergaan, deze aarde ban
geschiedenis zal hebben zien eindigen, zal u«
kind nog bestaan. Moge het dan als een door
den Heer jezus verloste en gekochte in de
gemeenschap des levenden Gods leven. Mogi
het dan niet buitengesloten zijn van de vreugd
die voor alle kinderen Gods, voor alle erfge
namen des hemelschen koninkrjjks bereid is
Zal het met hen eens in den hemel de heer
lijkheid des Hoogheerlijken aanschouwen, dat
moet het in levende betrekking staan tot Hem
die het afschijnsel der heerlijkheid Gods is
dan moet het van den Heer jezus de macli\'
ontvangen hebben, om een kind van God
genaamd te worden. Dan moet het eens tol
jezus gaan.
Zal de Heer jezus het willen ontvangen:
-ocr page 137-
129
?al de Heer juva het reeds vroeger willen
jntvangen ?
(iij zult het natuurlijk zoo vroeg mogelijk
net den Heer jezis in aanraking willen bren-
ïen, om zeker van uwe zaak te zijn, en om
uw kind vroeg onder de vleugelen van de Zon
iler gerechtigheid in veiligheid te zien. Zal de
Heer zich met zulk een klein schepseltje, als
dat kind van kleinen leeftijd is, willen inlaten?
Hij heeft immers wel aan belangrijker zaken
en personen zijne aandacht te wijden. Hem,
wien alle heerlijkheid en macht in hemel en
op aarde is gegeven, ontgaat wellicht dat
wiegje, waaraan de wereld hoogstens voor een
oogenhlik hare aandacht wijdt, om zich daarna
tot belangrijker zaken en personen te wenden.
De tumulten en rumoeren der volkeren, de
regeering der kerk, de bekrachtiging zijner die-
naren, de bewaking zijner kudde, wat niet
a\'? met de bewegingen en raadslagcn van
den Vorst der duisternis, houden Hem im-
\'Eers zoo bezig, dat Hij voor uw kind geen
00gen heeft. Hoe kan de Heer by deze en
Zoo vele andere bemoeiingen in den hemel en
°P de aarde, hooren naar het stille gebed, dat
hij een wiegje opgezonden wordt, of zich be-
5
-ocr page 138-
Jol!
zig houden met zulk een niets bcteekeneud
schepseltje, als een jonggeboren kindcke is?
Niets beteekenend schepseltje noemt de we-
reld, voor zoo ver zij door geen banden des
bloeds of der liefde aan u of aan uw kind
verbonden is, dit kind, zouder dat u dit ver-
wonderen kan. Boezemt het u ook een uitne-
mend groot belang in, omdat het van uw
vleesch en bloed is, niet alzoo der wereld, die
in haar zwoegen en slaven, in haar vreezen
en hopen, in haar lijden en juichen wel iets
anders te doen vindt, dan lang met u over
uw kind te denken. In een betrekkelijk kleinen
kring weet men, dat het geboren is, en als
het eens stierf, hoe weinigen zouden er acht
op geven, en die met u weenden zouden het
doen om uwentwil, niet omdat er aan dat kiu-
deke zoo veel verloren zou ziju. De wereld
kan ook met dat kind vooreerst nog niets
uitrichten. Gij moet, indien het ouder wordt,
het eerst behoorlijk laten onderwyzen en het
zelven vormen tot een bruikbaar lid der sa-
menleving. Er moeten uog eeuige jaren verloo-
pen, eer de wereld naar uw kind omziet. Niet,
dat de wereld de kinderen verstoot. Menig
goedhartig en vriendelijk mensch zal zeggen:
-ocr page 139-
181
laat bet kindeke tot mij komen. Maar weet
gij, wat het er dan wel mede doen wil!
Eenige oogenblikken — er mede spelen. Ove-
rigens moet gij zelven voor uw kind zorgen.
Hebt gij er veel voor te vragen, spant uwe
verwachiingen dan niet te hoog.
Niets beteekenend schepseltje, behalve aan
de oogen uwer ouders en aan de aandacht
uwer naaste bloedverwanten, ontsnapt gij zeer
lieht en zeer spoedig aan de oogen der men-
schen! Maar gij ontgaat de opmerkzaamheid
van den Heer jkzus niet. Van ganscher harte
wenschen wij u geluk en wenschen wij uwe
ouders geluk, dat gij een Kind zijt. Want de
lieer .iezits heeft gezegd: «Laat de kiuderkons
tot mij komen." Zoo behoort gij nu reeds tot
de geroepenen door den Zoon van God!
I)e Heer jkzus roept uw kind nu reeds tot
zich, gezegende, on vooral door die roeping
di\'s Heeren jezus gezegende, ouders! Er is
ook nog een ander roepen van den Heer, als
\'lij uw kind u ontneemt, en bij zich in den
liomel opneemt. Daarvan spreken wij nu niet.
l>at offer moge de Heer vooreerst nog niet
van u eischen. Het moge Hem behagen, u
"og lang oudervreugd van dit kind te laten
-ocr page 140-
132
smaken. Behaagde het Hem, u te ontnemen
wat de liefde zijns Vaders u gaf, moge Hij
u dan ook doen gelooven, dat eene even groote
liefde Hem beweegt, van u terug te eischen
wat n zoo veel blijdschap beloofde. Maar — of-
schoon het altijd goed is, bedacht te zijn op
de mogelijkheid van het sterven en op de on-
zekerheid van het leven, uu spreken wij over
iets anders.
«Laat de kinderkens tot mij komen," heeft
de Heer jezüs gezegd. Dit woord past zeer
eigenaardig in zijnen mond. Hij was niet hoog-
hartig gedurende zijn leven in het vleesch. Van
Hem moest men willen leeren, omdat Hij zacht-
moedig was en nederig vanhart. Zich zelf ver-
nederd hebbende en in de gestaltenis eens
dienstknechts verschenen, had Hij een geopend
hart voor al het nederige, een geopend oog
voor al het onaanzienlijke. Wie verzamelde Hij
rondom zich? De grooten, de machtigen, de
sterken, de wijzen, de geleerden, do rijken?
Neen, maar hetgeen evenmin in eigene schat-
ting als naar het oordeel der wereld iets was.
Hulpbehoevenden stroomden naar Hem toe en
vonden goed onthaal bij Hem. Naar hulpbe-
hoevenden zag Hij uit en vraagde Hij overal.
-ocr page 141-
133
In zulk eenen kring mochten de kinderkens
niet gemist worden, vooral niet, als men voor
hen eene plaats bij Hem zocht. Kon Hij ook
veel verdragen, Hij kon niet verdragen, dat
iemand de kinderen verhinderde, tot Hem te
komen. Dit nam Hij zeer kwalijk, al waren
het ook Zijne eigene geliefde discipelen, die
zich tusschen Hem en de kinderkens plaatsten.
Neen, dat moest men niet wagen, kinderen,
die tot Hem gebracht werden, terug te zenden,
of hen, die met kinderen tot Hem kwamen,
te bestraffen. Hoe zachtmoedig de Heer ook
mocht zijn, dit nam Hij zeer kwalijk, juist
omdat Hij nederig van hart was, en niet
wilde, dat iemand zijne bereid vaardigheid om
kinderen te zegenen verdenken zou.
Ouders, zietdaar de beeltenis van den Heer
•\'Mus, zoo als Hij nog is. Hoog boven alle
hemelen verhoogd, heeft Hij in de kinderwe-
\'\'eld nog een welbehagen, omdat de kinder-
wereld in het klein het karakter der onder-
danen van zijn groot koninkrijk afspiegelt. Op
«arde levende, heeft Hij het niet beneden zich
geacht in zijne prediking ook van de kinder-
kens te sproken, en te toonen, dat zij geens-
zms zijne aandacht ontsnappen. In den hemel
-ocr page 142-
184
praat hij. tenzij wij moesten gelooven, dat de
Heer jfzus veranderd is in zijne liefde voor
het hulpbehoevende, onaanzienlijke, kleine en
geringe, hen nog na, en laat aan alle ouders
dit Evangelium prediken:
«Laat de kinderkens tot mij komen."
Komt dan, komt dan, ouders, en laat uw
kind door den Heer jezus zegenen!
Gij zoudt het toch gaarne eene gezegende
toekomst verzekeren. Wat zoudt gij wel geven
voor de zekerheid, dat niemand uw kind arm.
ellendig, ongelukkig maken kan, en wat moot
het u niet waard zijn, te weten, dat het altijd
overvloed, eer en vreugde hebben zal! Maar
wie zal u hiervan de verzekering geven in
eene wereld, die geen waarborgen kan aan-
wijzen voor onvergan kei ijken rijkdom, en die
niet beschutten kan tegen ellende, en die
zelve, als der ijdelheid onderworpen, geen
duurzaam geluk heeft te schenken! Uw kind
zal eens de wereld in moeten gaan, als een
rank bootje de branding te gemoet! Gij weet,
hoe veel klippen er zijn, en hoe vele er zich
aan het argeloos oog weten te onttrekken.
-ocr page 143-
ise
Gij kent immers de velerlei verzoekingen,
waaraan de jeugd blootstaat, en de beproe-
vingen, voor rijper leeftijd bewaard. Daar
komt latei al wat in de wereld is, begeerlijk*
heid des vleesches en deroogeu, met grootsch-
heid des levens, en dat, terwyl ook uw kind,
even als ieder, later verzocht zal worden als
liet afgetrokken wordt door zijue eigene be-
geerlijkheid. Ziet, de begeerlijkheid ontvangen
hebbende baart zonde, en de zoude voleindigd
zijnde baart den dood. Dan zou uw kind een
kiud des doods kunnen worden, als het een
kiud der ongehoorzaamheid geworden is. Ja,
het is reeds een kind des doods, omdat het
uit vleesch is geboren. Het is vleesch, en zal
eerlang toonen, dat het vleeschelijk gezind is,
dat ook zjju bedenken, als het bedenken des
vleesches, de dood is, vijandschap tegen God.
Oiiderwerpt het vleesch zich niet aan God,
»W kind zal zich ook niet aan Hem onder-
werpen, het zal den vloek der wet te vree-
2eu, het zal den toorn Gods te ontvlieden
hebben. Maar hoe zal hel ontvlieden, zoo het
niet gebracht wordt en niet komt tot Hem,
die van den toekomenden toorn verlost en
van den vloek der wet, een vloek geworden
-ocr page 144-
L36
zijnde voor ons ? Hoe zal uw kind eene geze"-
gende toekomst verwachten kunnen?
«Laat uw kind tot mij komen," zegt
de Heer jezus tot u.
Ja, laat het tot Hem komen, die u de
vrijheid geeft, uw kind tot Hem te brengen.
Misschien hoort Hij naar de stem uwer smee-
king, als gij bidt, dat de naam van uw kind
moge geschreven worden in het Boek des
Levens. Indien gij dat eens van den Heer
verkrijgen kondt! Misschien verhoort Hij uw
gebed, als gij bij Hem blijft aanhouden om
dezen zegen voor uw kind, dat het vroeg be-
hooren moge tot zijne kudde, tot de gespij-
zigden met het levensbrood, tot de gedreukten
met het levenswater, tot de hongerenden en
dorstenden naar de gerechtigheid, tot de armen
van geest, die het Godsrijk beërven en tot de
treurenden, die vertroost zullen worden. Indien
u zulk een heil eens ten deel viel! Misschien
neigt Hjj de ooren tot uw geroep, als gij vol-
hardt in het vragen voor uw kind om een
geopend hart voor de woorden des eeuwigen
levens, om een geopend oog voor de ellende
waarin men verkeert, zoolang men niet gerei-
nigd is in het bloed des kruises, om een ge-
-ocr page 145-
137
opend oor voor de stem des goeden Herders!
Waagt eens, ouders, waagt eens, met groote
vrijmoedigheid uw kind neer te leggen aan
den voet des troons van den zachtmoedigen
Heer jezus, die zeker niet zeggen zal: «Neemt
dit kind weg, daar ik er niets mede uitrich-
ten kan." Ja, Hij kan er iets mede doen
en er iets goed van maken. Hij kan het rei-
nigen van alle ongerechtigheid, Hij kan het
door den Heiligen Geest vernieuwen. Hij
kan het maken tot een kind en erfgenaam
zijns Vaders, het doen behooren tot de me-
nigte der uitverkorenen, die in den hemel
lofzangen zingen ter verheerlijking van het
Lam, dat geslacht is. Hij kan zijn naam
schrijven op het voorhoofd van uw kind,
zoodat de Booze, hoe ook brandende van
verlangen om het te ziften als de tarwe,
zijne handen niet aan uw kind kan slaan
als de Dood komt om het weg te voeren,
Hij kan het zich zoo toeëigenen, dat het op-
genomen wordt onder de gezegende schare,
van welke Hij heeft gezegd: >zij volgen mij
en niemand kan zo uit mijne hand rukken,
en zij zullen in eeuwigheid niet verloren
Kaan."
-ocr page 146-
138
Dit is bij jezcs te verkrijgen. Dit kan men
vau jKzrs vragen. Zoekt het dan bij Hem
voor uw kind. Als gij uw kind ten doop aan-
biedt, biedt het dan te gelijker tijd den
Heer jezus aan met de bede, dat Hij zich
over uw kind ontferme; met do bede, dat
Hij het later tot den Vader leide Door Hem
tot den Vader! Ook in den naam des Va-
ders wordt uw kind gedoopt. Och of het
den naam des Vaders eens heiligen mocht!
Daartoe behoeft het de werking des Heili-
gen Geestes. Ook wordt het in den naam
des Heiligen Geestes gedoopt! Dat de Hei-
lige Geest eens in uw kind kome wonen.
Laat de doop van uw kind gepaard gaan met
uwe bede, dat de genade des Heoren jezus
en de liefde Gods en de gemeenschap des
Heiligen Geestes zijn erfdeel worden moge.
In den vrijen toegang, welke de Heer jezus
aan kinderkens geeft, hebt gij de verzeke-
ring, dat gij een vrijen toegang vinden zult
voor het gebed van uw hart. en gij kunt
er u van overtuigd houden, dat als er wa-
ren, die zich tusschen Hem en u wilden
plaatsen in de ure, waarin gij uw kind tot
Hem bracht, om een zegen van Hem voor
-ocr page 147-
18U
uw kind te vragen, ketzjj dan Engelen of
Overheden, hetzij Heerschappijen of Machten,
lljj zich dan zou laten gelden en zeggen zou:
•Laat het kind tot mij komen en verhindert
liet niet!"
-ocr page 148-
EEN WOOKD AAN OUDEKS
na den Doop van hun Kind.
DOOE
J. 1. B O EB ES.
> U komt de belofte toe en uwe kinderen."
Zoo hebt gij dan nu wat gij begeerdet,
ouders, die uw kind hebt laten doopen! Uw
kind is gedoopt, even als gij eens gedoopt
zijt, en nu weusclit gij natuurlijk ook, dat
zoowel tot uw kind als tot u naar waarheid
gezegd moge worden: »Zoo velen als gij iu
chhistus zijt gedoopt, hebt gij christüs aan-
gedaan." Wie zou zich toch niet den doop als
zoodanig vergenoegen, en niet uitzien naar
de vernieuwing, van welke de doop het zinue-
beeld is? Hoe zouden ouders zich kunnen ver-
genoegen met den doop van hun kind, zonder
daarbij te wenschen, dat later ook aan hun
kind gebeuren moge, wat de doop als zinne-
beeldige handeling beteekent?
-ocr page 149-
MI
Maar hoe dit voor uw kind te verkrijgen?
Wat beteekent toch de doop?
Die gedoopt zijn moeten geacht kunnen
worden, den ouden mensch afgelegd en den
nieuwen mensch aangedaan te hebben. Zij zijn
door den doop in betrekking gebracht tot
den dood des Heeren jezus, die der zonde is
gestorven, en moeten dan ook met den Heer
jezus gestorven en begraven en met Hem
opgewekt zijn. Paulus schreef: »Wij, die
der zonde gestorven zijn, hoe zullen wij nog
in haar leven? Of weet gij niet, dat zoo ve-
len als wij tot christus jezus gedoopt (door
den doop tot jezus christus in betrekking
gebracht) zijn, wij tot zijnen dood gedoopt
(door den doop tot zijnen dood in betrekking
gebracht) zijn ? Wij zijn dan met Hem begra-
ven door den doop tot den dood (door den
doop, die ons tot zijnen dood in betrekking
gebracht heeft), opdat, gelijk christus uit de
dooden opgewekt is door de heerlijkheid des
Vaders, alzoo ook wij (uit den dood opge-
wekt door des Vaders heerlijkheid) in nieuw-
heid des Wens zouden wandelen. Want in-
dien wij met Hem ééne plant geworden zijn
m de gelijkheid zijns doods (en dus met
-ocr page 150-
142
Hem, die der zonde gestorven is, denzelf-
den dood gestorven zijn), zoo zullen wij
het ook zijn in de gelijkheid zijner opstan-
ding (en dus met Hom in zijne opstanding
tot een nieuw leven één zijn), dit wetende,
dat onze oude meusch met Hem gekruisigd
is, opdat het lichaam der zoude te niet ge-
daan worde, opdat wij de zonde niet meer
dienen. Want die gestorven (der zonde gestor-
ven) is, die is gerechtvaardigd van de zonde,
(heeft met haar niets meer uit te staan en
mag haar niet meer gehoorzamen, terwijl zij
ook niets meer heeft te eischen.) Indien wij
nu met chmstus (der zonde) gestorven zijn,
zoo gelooven wij, dat wij ook met Hem le-
ven zullen, wetende dat christus opgewekt
zijnde uit de dooden niet meer sterft: de dood
heerscht niet meer over Hem. Want dat Hij
gestorven is, dat is Hij der zonde gestorven,
en dat Hij leeft, dat leeft IIjj Gode. Alzou
ook gij, houdt het daarvoor, dat gij wel der
zonde dood, maar Gode levende zijt in chkis-
tus jezus onzen Heer."
Uit dit oogpunt beschouwt paulus den doop
en de gedoopten. Der zonde gestorven en
Gode levende in uubistus jezus, zoo stond
-ocr page 151-
148
de gedoopte in zijne oogen vóór hem. Als in
Christus gedood en levend gemaakt, was do
gedoopte hem iemand, die den ouden mensch
afgelegd en den nieuwen mensch aangedaan
had Zoo verdient de doop ook den naam van
doop der bekeering, welke ons brengt tot de
vergeving der zonden, en behoort hij eigen-
aardig bij de belijdenis des geloofs in den
Heer jezi:s cükistus.
Maar heeft het u. niet veel moeite gekost,
uw kind te doen doopen, zeer veel moeite
zal het u kosten, het ook tot die aflegging
van den ouden en tot dat aandoen van den
nieuwen mensch te brengen. Wat zeggen wij ?
Stond het in uwe macht, uw kind te doen op-
nemen onder de gedoopten. het staat volstrekt
niet in uwe macht, uw kind der zonde te doen
sterven en in nieuwheid des levens te doen
wandelen.
Zoo zoudt gij dan nu het mogelijke gedaan
hebben, en het overige, het voor u onmoge-
lijke, aan den Heer moeten overlaten?
Laat ons wel onderscheiden tusschen het
overige en het u onmogelijke. Niet al wat na
oen doop overig is kan gezegd worden voor
11 onmogelijk te zijn. Uw kind vernieuwen,
-ocr page 152-
111
kunt gjj niet. De Apostelen des Hoeren kou-
den de wereld ook niet vernieuwen. Maar toch
moesten zjj nog iets meer doen dan doopen.
Of zeide de Heer niet: >Gaat heueu, onderwijst
alle volken (maakt hen tot mijne discipelen),
ben doopende in de naam des Vaders, des
Zoons en des Heiligen Geestes, hun loerende
te onderhouden al wat ik u geboden heb?"
Leeren en doopen alzoo, doopen en leeren:
deze twee moesten vereenigd worden. Gij
hebt nu uw kind laten doopen. Gij moet nu
ook uw kind laten leeren, ja, het ook zelf
leeren wat de Heer geboden heeft.
Is niet dit het gebod des Heeren, dat wij
in Hem gelooven zullen, dat wij Hem zullen
aannemen eu ons aan Hem zullen overgeven,
om het eeuwige leven te hebbeu: is dit niet
zijns Vaders gebod, zoowel als hot werk, dat
zijnen Vader welbehagelijk is? Dit is de wil
desgenen die Hem gezonden heeft, dat ieder,
die den Zoon aanschouwt en in Hem gelooft,
het eeuwige leven hebbe, en dat dan ook ieder,
die het eeuwige leven hebben wil, den Zoon
aanschouwen en in Hem gelooven zal. Daarom
antwoordde paülüs op de vraag: »\\Vat moet
ik doen om behouden te worden?"eenvoudig:
-ocr page 153-
1-15
•Geloof in den Heer jezuh chkistcs, en gij
zult behouden worden."
Dit moet gij uw kind dan ook leeren, dat
het om behouden te worden in den Heer je-
zus moet gelooveu. Hier opent zich een uit-
gestrekt arbeidsveld voor u, hoe beperkt het
bij den eersten oogopslag ook moge schijnen.
Xiet waar ? wat is spoediger ten uitvoer ge-
bracht dan dit, uw kind te zeggen, dat het
iu jezüs gelooven moet ? Maar er zal nog ge-
ruime tijd voorbijgaan, voordat het begrijpt,
wat dit beteekent, en al begrijpt het dit ook,
dan zal het nog de vraag ziju, of het zich
daartoe nu ook opgewekt zal gevoelen, en al
voelt het zich daartoe somtijds al opgewekt,
dan zal het nog de vraag zijn, of het ook tot
die onberouwelijke keus zal kunnen besluiten,
tot welke het komen moet bij ieder, die van
ganscher harten zeggen wil: »Heer wat wilt
gij dat ik doen zal? ik zal u volgen, waar gij
ook henengaat." Zonder gevoel van behoefte
san den Heer jezus, zegt men niet tot Hem:
\'Heer, ontferm u mijner," en zonder overtuigd
te zijn van zonde, schuld en ellende, roept men
üiet uit: «Heer, tot wien zal ik henengaan,
"Ü hebt de woorden des eeuwigen levens."
-ocr page 154-
L46
Hierin hebt gij oen wenk. dio u zegt, waai
mede gij bij uw kind, en wel zeer vroeg, mm
beginnen. Ais het in jeugdigen leeftijd no
toegankelijk is voor de woorden der liefnV
welke het later misschien minder zullen trek
ken, als het in jeugdigen leeftijd nog gehec
gelukkig is in uwe liefde, laat dan het gunst:;
oogenblik niet voorbijgaan om telkens en tel
kens op nieuw van de liefde des Heeren jezi
te spreken en van de liefde des Vaders, ii
wiens naam de Heer jezi-s gekomen is oir
liefde ook aan kinderen te bewijzen. Laat uw
kind onder de eerste indrukken, welke het ziel
later herinnert in zijne jeugd ontvangen t(
hebben, ook den indruk voor den geest kun-
nen roepon, dien uw verhalen van den Heel
jezi\'s op zijn gemoed gemaakt heeft. Meer er
meer kunt gjj uw kind dan later op den Heel
.iezüs wijzen, als het n begrijpt, zoo dikwijl:
gij het nu ook wijst op de boosheid van hel
hart, ook van zijn eigen hart, en op de groot-
heid zijner eigen schuld door dagelijkschc ovei"
treding. Spreekt gij dan telkens al duidelij-
ker en duidelijker van de ellende, waarin wij
ons door ons zondigen brengen, en van do
onmogelijkheid, om ons te vernieuwen of te
-ocr page 155-
117
rechtvaardigen, gij kuut dan telkens weer
terugkeeren tot den Heer jtzcs, om op zijn
kruis, op zijn dood, op zijne offerande te wij-
zen, en zijne gemeenschap voor te stellen als
het toevluchtsoord voor ieder, die een nieuw
schepsel wil worden. Gij hebt dan niet te vree-
zen, dat uw kind zich vau den Heer jezus
voorstellingen maken zal, welke het altijd met
vrees en twijfel en wantrouwen vervullen, zoo
dikwijls gij het woord des Heereu herhaalt:
»die tot mij komt, zal ik niet uitwerpen," on
gij hebt dan althans door uw onderwijs het
uwe gedaan, om uw kind zoowel de noodza-
kelijkheid als de lieflijkheid te doen inzien van
het kind worden aan de voeten des Heeren
JEZUS.
Planten en nat maken zijn echter niet vol-
doende op den akker, om eeuen oogstdag te
bereiden. Onontbeerlijk is de wasdom. Maar
dien kunt gij niet geven. Wel kunt gij spre-
ken en getuigen, spreken van den Heer jk-
zcs en getuigen van hetgeen Hij voor zonda-
\'en heeft gedaan en nog altijd blijft doen;
maar gij kunt voor uwe woorden — of laat
ous liever zeggen: voor de woorden des
eeuwigen levens, die woorden Gods zijn —
-ocr page 156-
u>
het hart uws kinds niet openen. Zaaien kunt
gij. Maar gij kunt u zelven geenszins eene
goede plaats voor het zaad, dat gij strooit,
voor het onvergankelijk levendmakend zaad
des goddelijkeu Woords bereiden, en u geen
waarborg verschaffen, dat het in de goede
aarde van een heilbegeerig hart, in plaats
van aan den weg of op steenachtigen grond,
of tusscben de doornen valt. Hier is het: »Zoo
de Heer het huis niet bouwt, te vergeefs ar-
beiden de bouwlieden daaraan; zoo de Heer
de stad niet bewaart, te vergeefs waakt de
wachter; het is te vergeefs, dat gij vroeg
opstaat, laat opblijft." Noch hij die plant,
noch hij die nat ma\'akt is iets, maar God, die
den wasdom geeft. God is hier iets, God is
hier alles.
God geeft den wasdom.
Zal hij den wasdom ook geven aan het ge-
zaaide van uwe hand? Zal Hij uw kind ook
brengen tot de kennis van jezus christus, ook
brengen tot jezus christus? Ziet, dit is noo-
dig, want de Heer heeft gezegd, dat niemand
tot Hom komen kan, tenzij de Vader hem
trekke, tenzij het hem gegeven worde van den
Vader. Bidt alzoo, dat God uw kind tot den
-ocr page 157-
149
Hoer jezüs moge trekken, dat God aan uw kind
geve, tot den Heer jezls te komen. Opdat gij
met vrijmoedigheid en goeden moed zoo bid-
den zoudt, herinneren wij u het apostolische
woord:
•U komt de belofte toe en uwen kinderen!"
Even als de kinderen der Israëlieten erf-
genamen des Ouden Verbonds waren, zijn uwe
kiuderen erfgenamen des Nieuwen Verbonds,
erfgenamen van de belofceu der nieuwe be-
deeling. Wat gij als onder de nieuwe bedee-
Hug levende voor u zelven verwachten moogt,
moogt gij ook voor uwe kinderen verwachten.
Dit is de belofte Gods: »ik zal uitstorten
van mijnen Geest op alle vleesch," en geen
geslacht, geen leeftijd, geen stand is daarbij
uitgesloten. Want dus spi\'eekt de Heer, de
(jod Israëls: «Uwe zonen en uwe dochteren
(beide geslachten) zullen profeteeren, uweoudon
zullen droomen drooinen en uwe jongelingen
(voor eiken leeftijd dus de Geestesgaven 1)
zullen gezichten zien, ja ook over de dienst\'
kuechten en over de dienstmaagden (over alle
standen, dienstbaren zoowel als vrijen!) zal
-ocr page 158-
160
ik mijnen Geest uitgieten — in die dagen."
Die dagen zijn gekomen, gekomen sedert
petrus op den eersten Pinksterdag teJeruza-
lem zeide: «Dit is bet, dat gesproken is door
den Profeet joel; jezus, ter rechterhand Gods
verhoogd en de belofte des Vaders ontvau-
gen hebbende, heeft dit uitgestort, dat gij nu
ziet en hoort." De belofte des Heiligen Gees-
tes kon dan nu ook niet meer voor Israël al-
leen zijn. «Bekeert u en een iegelijk van u
worde gedoopt in den naam van jezus cubis-
tl\'s tot vergeving der zonden, — zoo predikte
petrus verder — en gij zult de gave des Hei-
ligen Geestes ontvangen. Want u kooit de
belofte toe en uwen kinderen en allen die
verre zijn, zoo velen als er de Heer onze God
toe roepen zal." Ook voor deze laatsten der-
halve die belofte, ook voor u en uwe kinde-
ren! Met u zijn zij onder de bedeeling des
Nieuwen Verbouds geboren, door Gods be-
schikking geboren, door Gods beschikking met
u onder het bereik des Evangeliewoords ge-
plaatst! Hierin hebt gij een waarborg voor
den u weggelegden zegen der gebedsverhoo-
ring, als gij niet ophoudt voor uw kind i"
den naam des Heeren jkzus van God aan-
-ocr page 159-
l.-.l
houdend te vragen: »den Geest der wijsheid
en der openbaring in zijne kennis: verlichte
oogen des harten," opdat hot met u moge
weten, welke de hoop is van zijne roeping, en
welke de rijkdom is der heerlijkheid van zijne
erfenis in de heiligen, en welke de uitne-
mende grootheid zijner kracht is aan allen
die gelooven, naar de werking der sterkte zij—
ner macht. Ja hierin, dat de belofte zoowel
voor uw kind als voor u is, moet gij vrijmoe-
digheid vinden, om te bidden, dat christus
door het geloof in zijn hart moge wonen, het
in de liefde geworteld en gegrond, eenmaal
ten volle, met al de heiligen begrijpo, welke
de breedte en lengte en diepte en hoogte
zij, en de liefde van cmusTrs. die de kennis
te boven gaat, bekenne. opdat het vervuld
worde tot al de volheid Gods.
U komt de belofte toe en uwen kinderen,
en Hij, die belooft, is getrouw! Welk eene
drangreden, om met uw kind, om met uwe
kinderen voor Gods aangezicht u te plaatsen,
en in den naam des Heeren jezüs zoowel voor
\'i als voor hen, zoowel voor hen als voor u,
den Heiligen Geest te vragen. Voor hen, op-
dat de vreeze Gods hunne wjjsheid worde
-ocr page 160-
152
en de Heer jezus voor zijn levenswoord hun
hart geopend vinde; voor u zelven, opdat
het u gegeven worden moge, met zaehtmoe-
digheid, wijsheid, bedachtzaamheid, getrouw-
heid, vrijmoedigheid en nauwgezetheid het
woord der opwekking, vermaning, waarschu-
wing, bestraffing, ter juister ure te spreken:
opdat het u gegeven worde, met uwe kinde-
ren aan de kinderkens gelijk te worden, en
niet hen te ondervinden, dat de Heer jezds
even toegankelijk is voor degenen, die aan de
kinderen gelijk geworden zijn. als Hij zich
voor de kinderen zelve toegankelijk heeft ver-
klaard. Geldt het voor ouden en jongeren:
>Indien gij niet verandert en wordt gelijk
de kinderkens, gij zult in het koninkrijk der
hemelen geenszins ingaan,\'\' het geldt dan
voor uwe kinderen zoowel als voor u: »Zoo
iemand niet geboren wordt uit water en geest,
hij kan het koninkrijk Gods niet ingaan."
Maar Hij, die deze wet gemaakt heeft, laat
het niet ontbreken aan de vervulling der
belofte: «Zoo gij iets begeeren zult in Mijnen
naam, ik zal het doen." Kunnen uwe kin-
deren evenmin als gij werkelijk aan de kin-
derkens gelijk, werkelijk wedergeboren wor-
-ocr page 161-
L53
den, tenzij dan door den Heiligen Geest,
wij hebben de belofte des Heeren, dat wie
den naam des Vaders aanroept om den Hei-
ligen Geest te ontvangen, niet met ledige han-
den henen zal gaan. «Indien gij, die boos
zjjt, weet uwen kinderen goede gaven te ge-
ven, hoe veel te meer zal de hemclsche Vader
den Heiligen Geest geven dengenen die hem
bidden?"
Biddende voor uw kind kunt gij derhalve
verkrijgen, wat met den doop uws kinds ge-
paard moet gaan; kunt gij voor uw kind ver-
krijgen, dat het, met christus gestorven en
opgewekt, behoore tot de kinderen Gods, die
medeérfgenamen van den Eengeboren Zoon
Gods zijn, voor wie evenmin verdoemenis be-
slaat, als de dood macht uitoefent over jezus,
die aan het kruis tot een vloek geworden is
voor degenen die onder den vloek zijn, opdat
zij, van den vloek der wet en van de wet
der zonde en des doods verlost, zijns Vaders
eeuwig eigendom in eeuwige heerlijkheid wor-
den zouden. Dit is het erfdeel van allen, die
den Heiligen Geest ontvangen. Dit is de be-
lofte, die u en uwen kinderen toekomt. Hem
die machtig is meer dan overvloedig te doen
-ocr page 162-
164
boven al dat wij bidden of denkou, naar de
kracht die in ons werkt, worde eens door u
lof en dankzegging gebracht voor zijne genade,
als Hij aan u en uwe kinderen al zijne be-
loften in jkzus uhristus vervuld heeft! Amen.
-ocr page 163-
EEN WOORD
VOOR
AVONDMAALGANGERS.
DOOR
J. ,T. VAN OOSTEBZEE.
.WILT GIJ GEZOND WORDEN?"
»Geliefden.\' voor alle dingen wcnscli ik, dal
>yij weitaart en gezond zijt,\'\' — met dien
groet van Apostel johanni-s ontmoeten wij
elkander gedurig na korter of langer afwezon-
lieid, en hoe wensehten wij van God, dat wij
er van velen met dienzelfden Apostel in éénen
ïirlem bijvoegen konden: »Gelijk uwe ziele
"welvaart!" Gezondheid, — wanneer wij
vorzekeren, dat zij de grootste schat is op
aarde, wij zeggen iets dat zeer gewoon, maar
tegelijk iets dat ontwijfelbaar zeker is. Geef
den rijke een paleis tot een woning, purper
-ocr page 164-
166
tot kleed, dons tot bedekking, keur van spijze
tot voedsel, maar eene verhorgene ziekte daar-
bij, en — walgend van al dien overvloed
wendt hij zich lusteloos af. Laat de daglooner
het gebrek vinden in zijne schamele hut en
afmattenden arbeid daarbuiten; eene sobere
bete tot zijne verkwikking des daags en een
strooleger tot zijne ruste des nachts — nog
heeft hij overvloedige dankstof, als de blos
der gezondheid hem siert. Daarom zenden wij
van heeler harte een smeekgebed voor uwe
redding ten hemel, deerniswaardige kranken,
die menigen morgen met de verzuchting be-
groet: Och of de avond reeds daalde! Daarom
wenschen wij u met uw voorrecht geluk, her-
stelden en blijden, die het krankbed verlaat
voor het bedehuis, en er Hem dankt, die uwe
jeugd vernieuwt als eens arends! Daarom slaan
wij, die gelooven, den hoopvollen blik naar
omhoog, zoo vaak zwakheid des lichaams ons
drukt, omdat er van de Godsstad daarboven
geschreven staat: ngeen inwoner zal zeggen:
>ik ben ziek," want het volk dat daarin woont,
zal vergeving vau ongerechtigheid hebben!"
Maar is het niet onbeschrijfelijk treurig, dat
wij, die zoo gemakkelijk lofredenaars worden
-ocr page 165-
157
p de gezondheid des liehaams, zoo dikwijls
ns verwaarloozers toonen van de gezondheid
er ziel? Helaas, indien wij no^ bewijzen
lehoefden, hoe de zonde ons verblindt en ver-
lijstert, wij zouden ze reeds daarin bij me-
dgte aantreffen kunnen, dat wij ook in dit
\'pzicht het lichtste zoo zwaar en het zwaarste
oo licht kunnen achten. Terwijl wij vaak onze
ichamelijke krankheid door onrust te over-
Ireven ons voorstellen, bedekken of verkleinen
f ij onwillekeurig de ergste kwaal onzer ziel.
\'erwijl wij voor uitwendig lijden met moeite
n kosten zoeken naar eenen kundigen arts,
t\'ijzen wij telkens den Geneesheer terug, die
rijwillig zich aanbiedt, om onze ziele om niet
e herstellen. En waar wij, op het krankbed
litgestrekt, ons gekrenkt zouden achten, in-
lien iemand ons toeriep: »gij zijt gezonder
\'au ooit!" gevoelt daarentegen onze natuur-
!Jke hoogmoed zich diep gegriefd en belee-
>ird, als men ons zegt van onze onsterfelijke
iel: »gjj zjjt gevaarlijk en doodelijk krank."
\'i toch, indien gij oprecht met u zelven eu
>et God zijt geweest, heeft uw geweten u op
eze uwe krankheid gewezen, bij uwe stille
oorbereiding tot deze heilige plechtigheid.
-ocr page 166-
168
Wel uwer, die gij aan een Avondmaalsmorgen
tien Heer u ziet tegenkomen mot de vertroos-
tonde vraag: »wüt r/ij gezond warden?"
Dio vraag werd dooi- den grooten Medicijn-
meester, waarschijnlijk op het feest van P u rini.
aan een acht en dertig jarigen kranke ge-
daan, dien Hij in Bethesda ontmoette. In-
dien ooit in Jeruzalem huizen der maaltijden
dicht aangrensden aan een vreugdeloos klaajr-
huis, het was voorzeker in -die dagen van
nationale godsdienstige vreugde. Welk eene
tegenstelling tnsschen die hoofdstad, in haar
feestkleed gedost, en B_-thesda met zijne vijf
zalen vol cllendigen! Daar buiten jubelende
juiohtoonen over de verlossing van den vijan-
digen haman, hier sombere klaagtoonen, bid*
dende om herstel eener ziekte, die het li-
chaam erger dan een dwingeland martelt:
daar buiten hongerende armen, verzadigd aan
de tafels der rijken, hier zelfs meer gegoeden,
gospijzigd met tranenbrood en met galle (*e-
laafd:daar buiten de geschiedenis van kstiikk.
met trots en wraakzucht doorlezen, hier i*
klaagspalmen van david ontboezemd, of cU\'
zucht van naomi herhaald: »Noem mij maka-
de Heer deed mij bitterheid aan." En toch
-ocr page 167-
L69
is ééne ure, .heden in den geest te Bethesda
doorgebracht, beter dan duizenden elders.
Daar, niet ouder de juichende schare, ontmoet
gij den Heer, dien gij kent, en bijna zoudt
gij vermoeden, dat Hij den allerongeluKkigste
uiider al die rampspocdigen en ongelukkigeu
uitkoos, om aan dezen zijne macht te verheer-
lijken. Gij kent het tekstverhaal en verwacht
lieden geene uitvoerige behandeling van uit-
legkundige vragen. Hoe belangwekkend een
Wik op zulk een lijder ook zij, ditmaal moet
eerst en meest het oog op ons zelveu gericht
worden. Het zal ons ook niet moeiehjk val-
len, in hem ons eigen beeld te herkennen en
de verschillende bestauddeelen van het schoone
verhaal op ons zelven over te brengen. Komt,
keereu wij ernstig in tot ons zelven, wanneer
ous jezus\'vraag in den tekst als zijne Avon d-
niaalsvraag aan ons allen voorgesteld
Wordt. Slaan wjj eerst op de vraag, dan
°1> den vrager, eindelijk op het antwoord
Mis oog. En raake de Heer het bedehuis
°P den Avoudmaalsmorgen voor ons. wat
d\'" naam Bethesda beteekent, een huis der
"arrnhartigheid, waar Hij zyne genade
Verheerlijkt.
-ocr page 168-
UMI
Stelt het u voor, mijne vrienden! dat heden
een arts uwe woning betrad, om het aan ieder
uwer, lioofd voor hoofd, te herhalen: wilt gij
gezond worden, wat indruk zou die vraag op
u maken? Bij eenig nadenken zou zij u ter-
stond drie andere vragen ontlokken: tben ik
dan zoo krank? Kon ik dan mij zelf niet ge-
zond maken? Moet ik dan willen om gezond
te worden? Richt diezelfde vragen tot den
arts uwer ziele, en hoort wat Zijn Geest u
zal antwoorden.
Ben ik dan\' zoo krank? Ongelukkig, die al-
zoo nog met bevreemding en ongeloof vraagt!
Hij is aan den lijder gelijk, die in eene ijlende
koorts uitroept, dat hij zich nooit gezonder ge-
voeld heeft, en met onbedachte hand het kost-
baar geneesmiddel wegstoot, dat de reddende
liefde hem toereikt. Die eenigszins met zichzel-
ven bekend is, heeft de vraag reeds in stilte be-
antwoord, en op do geheele menschheid toege-
past, wat de Profeet eens van Israël zeide: »het
gansche lichaam is krank en mat. van het hoold
tot de voetzolen toe." Daar sluipt sints zes-
duizend jaren eene ziekte rond onder de zonen
en dochteren adams, vrucht van éénen onbe-
dachtzamen appe\'beet; overgeplant van bezoe-
-ocr page 169-
161
delde ouders op even bezoedeld een kroost:
met ons geboren, opgegroeid, en niet afne-
mende, wanneer het lichaam verzwakt. Reeds
hebt gij den naam der zonde genoemd, en
in bethesda het beeld der wereld herkend.
Xeen, geene blinden aanschouwen wij hier,
van het zintuig der oogen beroofd, meer nog
doet die zonde de oogen ons sluiten voor on-
zen inwendigen toestand en onze hoogste be-
hoeften, voor ons waarachtig geluk en ons
dreigend gevaar. Neen, geene kreupelen zie ik,
geslagen aan voeten en enkels, maar nog heeft
de zonde de krachten onzer ziele verlamd, en
machteloos ons doen worden, om den weg
van Gods geboden te loopen. Neen, geene ver-
dorden of verstijfden liggen voor onze oogen
ter neder, maar nog heeft de zonde den ramp-
zaligen invloed, dat zij ons naar den geest
gevoelloos of indrukkoloos maakt, te midden
der krachtigste roepstemmen. Die ééne hoofd-
ziekte van ons geslacht openbaart zich in tal-
i\'ijker en afzichtelijker vormen, dan de krank-
heden, die doorgestaan werden in de galerij
van Bethesda. Ja, daarin zijn wij nog dieper
te beklagen dan die gebogene lijders; allen
zijn wij levenslang ziek. Van nature hebben
6
-ocr page 170-
lüj
wij nog geen uur van gezondheid gekend, en
onder ons zijn zestig- of zeventig- of tachrig-
jarige kranken, gelijk hier reeds de aanblik
van een acht en dertigjarige ons het hart met
weemoed vervult. Uwe hoofdkwaal is evenmin
aan mij. als u de mijne bekend; bij ieder
onzer openbaart zo zich in eene heerschende
boezcmzonde. Hier de hoogmoed, die ons steeds
van stijgen doet droomen, te gelijker tijde dat
wij ons zelven ten diepste verlagen; daar die
wereldzin, die ons doet bedelen om een glim-
lach en beven voor een gerimpeld voorhoofd
van menschen, die maden zijn: ginds die zin-
neljjkheid. die ons telkens al weder naar een
bedwelmenden beker doet grijpen, ofschoon
we uit vroeger bedwelming ontwaakt, nooit
iets dan teleurstelling voelden; elders — maar
wat vang ik aan? Ik beschrijf u in ruwe
trekken uw beeld, in plaats van u den spie-
gel te toonen, waarin gij het met eigen oog
kunt aanschouwen. Die spiigel wordt u
door Gods woord in handen gegeven: plaatst
er u zelven voor, met de bede dat uwe oogen
ontdekt worden. En zoo gij dan uwen toe-
stand vergelijkt met hetgeen God van u eischt,
•en uwe eigenliefde u tot nog toe gelooven
-ocr page 171-
163
deed, gij zult verschrikt voor uwe eigene ge-
daante terugtreden, gelijk een, die zichzelven
schoon van aanzien gedacht had, in de ziele
ontroert als hij, hij een blik op het glas dat
niet vleit, zich mismaakt en onkenbaar be-
viudt. Helaas, deze ziektestof, iu onze leden
woelende, veroorzaakt al die verschijnselen,
eigen aan zoo menige kwaal; die loomheid,
die onrust, die onvoldaanheid, die vrees Af-
gescheurd van God, mist de zondaar het waar-
achtig geluk, en zijn leven wordt lijden,
omdat zijn leven geen lieven meer is. Zijt
gij niet krank, gij outruste van geweten, die
uiet durft opzien ten hemel, bij de gedachte
aan een heiligen God? Zijt gij niet krank,
f;ij treurende met het gebrokeno hart, onder
de rampen en teleurstellingen, die allen, allen
de vruchten der znnde zijn ? Zijt gij niet krank,
gij opgeschrevene ten doode, wien het gelaat
reeds bleek wordt van schrik, als gij slechts
van verre de voetstappen van dezen koning
der verschrikking hoort ruischen?
Voorwaar, indien al de kenteekenen en ge-
volgen der doodelijkste zielskwaal geschetst
moesten worden, ik achte, dat ook de wereld
zelve de geschrevene boeken uiet zou bevatten.
-ocr page 172-
164
Maar kan ik mij zelf niet gezond maken, zoo
hoor ik iemand andermaal vragen: • Door rust
en onthouding worden vele ziekten genezen,\'\'
zoo heeft een Latijnsch dichter naar waar-
heid gezegd: is het niet alzoo met de kwaal
onzer ziel ? Neen, helaas, neen, om de eenvou-
dige reden, dat uwe ziekte u geen nisto ver-
gunt, en u niet tot onthouding maar tot immer
nieuwe genietingen aanspoort van wat doode-
lijk is voor het heil uwer ziel. De mensche-
l(jke wijsheid beweert wel, dat zij do heer-
schappij der zoude kan betoomen of stuiten.
Zij zoekt den mensen te verlichten, te verhef-
fen, te beschaven, in de hoop dat zij hem
alzoo veredelen, of, gelijk zij het gaarne noemt,
zedelijk verbeteren zal. Maar al die hulp-
middelen van eigene kracht zijn even mach-
teloos tot onze herstelling, als het water van
Uethesda tot genezing der kraukeu, zoo lang
het niet op den vasten tijd in beweging ge-
bracht was, als aangeraakt door den eigen
adem des Heeren. Teleurstelling was
daar het deel van verre de meesten, die vrueh-
teloos trachten in dat gezegend bad zich
te sterken; teleurstelling is nog het deel
van allen, die van zichzelven of anderen ver-
-ocr page 173-
16S
lossing van do kwaal der zonde verwachten.
I.\' zelven steeds kranker te maken — \'t is
eene kunst, waarin pij het ontzettend ver
hebt gebracht, diep bedorvene mensch! Maar
de kracht der ziekte in uw eigen leden te
breken; maar nieuw leven en gezondheid to
doen stroomen door het onzuivere bloed en de
jagende pols, ziedaar wat evenzeer boven uw
eindig vermogen is, als \'t boven dat dezes
kranken was, om ziehzelven in de opborre-
lende bronwei te werpen, en daar te worden
verjongd en genezen! Wapen u vrij tegen de
kracht der zonde door uwe rede — uwe rede
wordt omgekocht door uw bedriegelijk hart.
Kies vrjj uwen vasten wil tot uw tegengif:
de wil van den onvernieuwden mensch blijft
slechts vast, zoolang de verzoeking nog ver
\'s. Vraag vrij hulpe van anderen: dio u om-
ringen zijn, gelijk de omgeving van den acht
en dortigjarigen kranke, buiten staat om u te
genezen, daar zij zelve genezing behoeven!
Helaas, alle pogingen om in eigen kracht een
ander, een nieuw, een gezond mensch te wor-
den naar geest en gemoed, ze zijn even dol-
zinnig als die van Bethesda\'s bewoners zouden
geweest zijn, om te herstellen zonder het bad;
-ocr page 174-
16H
de tjjd gaat om zonder winst, de ziekte blijft
zonder baat!
Maar wat beteekent dan de vraag van den
Heer, roept gij uit. *Moet ik dan willen
om gezond te worden, ik die mij zelven niet
gezond maken kan?" Gij hebt het gezegd,
M. V., zonder heilbegeerig verlangen naar
genezing valt u die weldaad nimmer ten deel.
De Heer kon door een wonder ons van de
kwaal der zonde verlossen, hetzij wij willen
of niet. Maar met diepe wijsheid dwingt
Hij ons niet, maar dringt ons, opdat wij
gewillig het oor zouden leenen aan de vrien-
delijke stem zijner liefde. Ik weet het, ook
die wil. die wenseh, <ltU verlangen wordt in
den zondaar onderdrukt door de heerschappij
des bederfs. Gelijk bij den lijder in den tekst,
ontbreekt het bij ons niet minder aan de
kracht om ernstig te willen, als om Gods
eisen te volbrengen. Maar gelijk de Heer het
sluimerend, bijna uitgedoofd verlangen van
dezen moedeloozen man weder ontvlamde door
minzame toespraak, zoo zoekt God gedurig
met stille, maar machtige kracht, in ons dat
smachten naar verlossing te wekken, dat uit-
gaat naar den éénigen Redder. Daartoe doet
-ocr page 175-
1G7
Hij het ons ondervinden, dat het kwaad en
bitter is, te zondigen tegen Hem; daartoe
doet Hij in ons het bange geweten kloppen,
en stelt straks weder het aanminnig beeld des
Redders ons helder en klaar voor het oog,
opdat in het diepste onzer ziele het vurig ver-
langen ontwake: Och mocht ik nog eens vrij,
nog eens krachtig, nog eens van de heer-
schappij der zonde verlost zijn! Waar geen
vonk van dit verlangen in ons binnenste gloort
daar is ook geene vatbaarheid voor verlossing
aanwezig. De Heer dringt zijne weldaden niet
op, aan wie het zich met doodelijke onver-
schilligheid verkondigen hoort, dat er ook
voor hem redding, versterking, leven bereid
is. Maar waar Hij het slechts ontdekt, dat
men zich waarlijk gedrukt en gebukt voelt
ouder de nameloos diepe ellende, waarin de
zonde ons stortte; waar Hij slechts ééne zucht
naar Hem en zjjn heil hoort opgaan uit de
diep verslagene borst — en Hij heeft een scherp
°or voor de zuchten der lijdende mensch-
heid, — daar komt Hij ons vriendelijk tegen;
en wendt onzen blik, van ieder ander genees-
middel af, alleen en geheel op zichzelven, en
vraagt: Wilt gij gezond worden? «Verlangt
-ocr page 176-
168
gij het — niet gelijk een dwaas hunkert naar
een nieuw genot, omdat het oude hem voor
een oogenblik tegenstaat, maar gelijk het
hert naar de waterstroomen, gelijk het oog
naar het licht, gelijk de bloemknop naar het
zonnelicht smacht? Wilt gij zoo gaarne ge-
zond worden, dat gij niets eerder, niets
meerder begeert; dat gij alles zoudt willen
doen, en alles zoudt willen laten, om dien
kostbaren schat te beërven?\' Welnu, op dit
Oogenblik eischt Hij, die zoo spreekt, niets
anders van u, dan dat gij geloovig het oog
slaat op Hem!
Mij dunkt, de vraag is belangrijk genoeg
in onze schattiug geworden, om ons op dien
vrager met diepen ernst te doen staren.
Komt en ziet, hoe Hij aan het Avoudmaal zich
in hetzelfde daglicht vertoont, als aan dezen
ougelukkigeu lijder!
«Wilt gij gezond worden," welk eene voor-
komende liefde! Gij hebt het immers reeds
opgemerkt, de Heer wacht niet tot deze kranke
Hem aanroept om hulpe, Hij zelf wondt zich
het eerst tot den lijder. In dien man zelven
is niets, dat hem bijzondere aanspraak geeft,
-ocr page 177-
169
om op eenige onderscheiding te rekenen. Zijne
krankheid schijnt toch rechtstreeks het gevolg
van zijne zonde te zijn. blijkens jkzls\' later
woord: «zondig met meer," en zoo heeft hij
het dan verbeurd, dat hij worde verlost en
senezen. Zijne lichaams-ellende is even af-
zichtelijk als het bederf zijner ziele; acht en
dertig jaren ligt hij er reeds, waarvan ieder
uur met tragen gang is henengekropen en
iedere maand een nieuwen schakel gehecht
heeft aan een keten van bijna hopeloos lijden.
Onder zijne lotgenooten is hij, de diepgeval-
lene en schamele, geen voorwerp van groote
heiangstelling: hij is van alle menschen ver-
laten en God schijnt verre van hulpe. Voor-
waar, indien Bethesda\'s wanden getuigen kon-
den, wat wereld van jammer en leed in die
acht en dertig maal driehonderd vijfenzestig
dagen en nachten door den ongelukkigen man
was geleden, wij zouden eene jammergeschie-
denis hooren, die den ongevoeligsten blik wel-
ücht een traan zon ontlokken. En nu. tot
dezen komt de Heer, niet vracrende, wat hij
verdient, maar enkel, wat hij behoeft. Juist
zÜne ellende is zijn aanbevelingsbrief bij den
groot en ontfermer: om niet wordt de weldaad
-ocr page 178-
170
hem aangeboden, waarvoor hij meer dan acht
en dertig malen zou hebben willen kruipen
in het stof, rondom de weldadige bron! —
Gaat het niet nog zoo met ons ? De Heer wacht
niet, mijn medezondaar, tot dat gij begint te
vragen aaar Hem — Hij begint te vragen naar
u. Ziet, Bethesda is hier in het bedehuis,
en de groote arts komt straks binnon, om aan
zijne tafel kranken en blinden en kreupelen
en verdorden te zamen vereenigd te zien. Hij
weet van een iegelijk, hoe lang hij reeds krank
heeft gelegen; onze verborgen zonden staan
even onbedekt voor zijn oog, als de geheime
overtredingen van dezen geraakte; alle onze
teleurgestelde hoop van \'t voorleden, al ons
nameloos leed voor het tegenwoordige, alle
onze stille vrees voor de toekomst, ze zijn
Hem even nauwkeurig bekend, als wat er met
dezen man was gebeurd. Kranken, wie is er
onder u, die het innig gevoelt: indien het
naar recht moest gaan, ik moest het laatst
van allen genezen worden ? Ziet, jezus richt
zich juist het eerste tot u; Hij vraagt niets
anders dan: wilt gij — o God verhoede
het, dat iemand zijne liefde versmade! \'t Ware
even goed, als had deze lijder gezegd: ik
-ocr page 179-
171
blijf liever hier op mijn beddeke liggen!
«Wilt gij gezond worden" — welk een
veelbelovende liefde, al verder. Er zijn
sommige woorden, die men op aarde niet hooren
kan, zonder dat zij ons een hemel van vreugde
ontsluiten. Zoo moot het enkel woord gezond
voor dezen lijder geweest zijn. Gezond —
nog eens opgerezen van dat beddeke, waaraan
hij zoo veel jarenlange dagen en eeuwenlange
jaren gekluisterd geweest is; nog eens vrij
daarhenen wandelende, door Bethesda\'s zalen,
langs Jeruzalems straten, in de heerlijke dre-
ven daarbuiten, binnen de schoone voorhoven
des tempels, naa" zijn huis, naar zijn arbeid,
naar zijn grafl „Wilt gij dat wel!" — de
vraag klinkt bijna als spot, en toch, wie zou
zoo wreed zijn, om met zulk eene ellende te
spotten? Neen, \'t is veeleer eene schoone be-
lofte; »wil slechts, gij arme, ik wil het ook,
en al dat heil wordt uw deel!" — Medezon-
daar! zoo gij tot nog toe buiten Hem geleefd
hebt, en wellicht niet verre van, maar toch
nog niet in het koninkrijk Gods zijt, gevoelt
gij het ook niet, dat de Heer u nog iets veel
hoogers belooft, waar Hij u met de tekstvraag
aan het Avondmaal wacht? Gezond te worden
-ocr page 180-
172
naar do ziel; nog eens ontslagen van de heer-
schappij der zonde, die u menig bedwelmend,
maar nog geen enkel gelukkig uur heeft ge-
sclionken; nog eens frisscho veerkracht in het
harte te voelen; nog eens vriend te zijn van
dien God, bij wieu het geweten u aanklaagt:
nog eens vrede te hebbeu met alles rondom
u, terwijl tot nog toe uw leven een aanhou-
denden strijd was; nog eens hoop te voeden
voor de eeuwigheid, waaraan gij nu — be-
ken het maar — zoo weinig mogelijk denkt....
ik vraag het u met een ernst, alsof ik stand
bij uw sterfbed : «doodelijke kranke, gaat niet
uw hart bij de enkele voorstelling open?\'\'
En nu, dit geluk biedt u de Heer aan het
Avondmaal! Trekt u de voorstelling aan, wat,
wat zou de ervaring niet zijn!
Neen, zegge niemand, »dat is voor mij
buiten hope." «Wilt gij gezond worden?"
zietdaar eindelijk de vraag der al les ver-
mogende liefde. Nauwelijks heeft de Heer
het antwoord des lijders vernomen, of \'t is
bij het macht woord: «sta op," als verrijst uit
de dooden hot leven. Daar doortintelt nieuwe
levenswarmte de verstijfde handen en voeten;
daar keert spierkracht en lenigheid der leden
-ocr page 181-
17;;
terug — de lijdenadroorn van acht en dertig
jaren is uitgedroomd, en uit den vluchtenden
nacht rijst een morgen van heerlijk ontwaken!
Welk een overgang! Ik beschrijf niet wat zich
slechts flauw laat gevoelen, maar ik roep
vrijmoedig o toe; >zietdaar het beeld van
hetgeen de Heer aan iederen kranken zondaar
ook in de ure des Avondmaals schenken wil"
Ik weet het, wij leven in geen tijd van won-
deren meer, en die op geheel ongehoorde,
oogenblikkelijke werkingen zijner barmhartig-
lieid rekent, verwacht, wat nergens in het
evangelie beloofd is. Maar ik weet tevens, dat
het nog Christus alleen is, die volkomen in
staat blijft, om ons zóó van de ziekte der
ziele te genezen. En vraagt gij, hoe kunnen
deze dingen geschieden? Ziet, Hij die zelf
gezond was en zonder zonde, is in persoon-
Hjke gemeenschap getreden met ons gevallen
geslacht. Hij heeft onze krankheden op zich
genomen en onze ziekten gedragen, en roept
ons, ook hedeu aan \'t Avondmaal, opdat wij
wederkeerig van onze zijde met Hem in ver-
bintenis treden, en zoo één met Hem wor-
den als leden met het hoofd en ranken met
den vruchtbaren wijnstok En worden wij dat
-ocr page 182-
17-1
door een levend en werkzaam geloof, dan
gaat gezondheid en leven uit dezen Redder
over in ons; dan komt door het geloof zijn
Geest in ons wonen, en die Geest wordt de
sterke Godskracht, die in ons de heerschappij
der zonde verbreekt, en om bij het beeld nog te
blijven — niet slechts de uitwendige ziekte-
verschijnselen, maar den inwendigen
ziekte-toestand doet ophouden. Die met
christcs zelven zich zoo geestelijk vereenigen,
als straks lichamelijk met wijn en brood, zij zijn
niet meer ziek, maar gezond. God ziet niet als
kranken, maar als aanvankelijk herstelden hen
aan. Wel blijven zij zwak; wel schijnt soms
de genezing langzaam te vorderen, bijna stil
te staan, eenigszins te verachteren — dat ge-
beurt ook met kwalen des lichaams — maar
toch, in de gemeenschap met den Hjer wor-
den de kranken gezond, de gezonden gesterkt,
de gesterkten tot eeuwigen en volmaakten
welstand daarboven bereid. »0 alle gij kian-
ken, ziet op mij!" zoo roept de Heer als met
uitgestrekte armen en vriendelijk oog aan
zijne heilige tafel. En zoo gij nu die noodi-
ging hoort en gelooft, — lijders achter u
liggen dan de dagen der gevaarlijke krank-
-ocr page 183-
175
hsid; een nieuw leven vangt aan, en al is
uwe levensgeschiedenis ten eindo toe in zeker
opzicht eene ziektegeschiedenis, het kan Van
die ziektegeschiedenis, even als van lazahus
heeten: sdeze krankheid is niet tot der dood,
maar ter heerlijkheid Gods!"
Wij hebben de vraag gehoord, en op den
vrager gelet. Wat moet het antwoord zijn?
Hetzelfde als van dezen lijder, eene klacht,
eene daad, en een daukoffer.
Eene klacht: »i eer, ik heb niemand om
mij in het water te werpen en ter•»ijl ik kom
daalt een ander voor mij neder;" — is\'t niet
met andere woorden: »Heer, ik kan mijzel-
ven niet rodden en evenmin kan eenig schep-
sel mij helpen?" Die belijdenis van eigen
onvermogen en van troosteloosheid bij den
Wik op do wereld rondom ons, is het eerste,
dat de Heer van ons aan zijne tafel verlangt.
Die te dezer ure op zijne krankheid met geene
andere vrucht heeft gestaard, dan dat hij
dacht: »ik zal trachten mijzelven zoo goed ik
kan te herstellen of troost bij anderen zoeken,"
gaat ledig heen van den disch, omdat hij er
zonder behoefte aan chbistus verschijnt. Neen,
-ocr page 184-
L7B
de Heer wil dat wij het zullen gevoelen!
onze krankheid sleept ons ten grave, zoo Hij,
zelf niet de hand reikt, om ons op te heffen,
uit onze diepe ellende. Genezing door Hem,
of — de dood, er is geene andere keuze! In
dat opzicht staan nog maar al te velen ouzei
beneden dezen ongelukkigen man, dat wij
nog altijd te veel ons zelven willen verbeteren,
in plaats-van ons door Christus te laten ge-
ue/.en, en dat wij de onbewimpelde belijdenis
onzer volstrekte machteloosheid ons schameu:
Schamen wij ons haar althans heden niet
waar de ootmoed ons als nachtmaalskleed
voegt. Geven wij den Heer deze eer, dat wij
het gaarne belijden, buiten Hem niets te kun-
neu, te willen, te wachten! En vergeten wij
het niet, dat zijne reddende hand is uitge-
strekt, niet tot wie op de hoogte der zelfzucht
zich plaats, maar tot wie uit de diepte dei\'
ellende Hem aanroept!
Maar is dit gevoel in ons, dan ook geant-
woord met eene daad des vrijmoedigeu en
vasten geloofs. Zoo deed deze lijder en hij
was den Heer welgevallig. Op het bevel:
>neem uw beddeke op;" is het antwoord niet:
>Heer, maar dat is immers onmogelijk; maar
-ocr page 185-
177
dat heb ik reeds zoovele jaren beproefd zou-
der vrucht; maar ik kan geen vinger verroe-
ren;" — neen, de lijder ziet wijselijk in,
dat Hij, die tot gehoorzamen roept, ook
kracht tot gehoorzamen geeft. Hij waagt de
proef en — wint de genezing. — Ziet, zoo
voegt het ook ons, dat wij op de roepstem
des Heeren vrijmoedig komen en aan zijne
tafel geloovig de genezing zoeken, die Hij
uilen heilbegeerigen toegedacht heeft. Bij
bedenkingen te blijven staan, is zeer gemak-
kelijk, maar uiterst hachelijk tevens, en die
altijd op nieuwe noodiging slechts nieuwe
bezwaren gereed heeft, toont een strafwaardig
wantrouwen öf in de macht öf in de liefde
des Heeren. Dat Hij ook u roept, moet gij
op grond van het Evangelie gelooven; maar
dan moogt gij ook vrijmoedig verwachten, dat
Hij die roept ook getrouw is, om kracht tot
hot komen te geven. De Heer zou immers
dezen lijder niet het opstaan geboden en tevens
de kracht aan zenuwen en vezels onthouden
hebben, waardoor het slechts mogelijk zijn
kon? En zou Hij u dan oproepen, om de
hand uit te strekken in \'t geloof naar Hem
«ti zijn heil, zonder u te doen ervaren, dat
-ocr page 186-
178
Hij in uwe zwakheid zijne kracht wil volbren-
geu? Neen, geen oogenblik langer geaarzeld,
waar de geneesmeester wenkt en het genees-
middel wacht. Hebt goeden moed. Staat op.
Ziet Hij roept u.
Maar dan ook ten laatste, waar gij zijne
verlossende kracht mocht ervaren, met een
dankoffer, gelijk deze kranke, geantwoord.
Vond de morgen hem nog in Bethesda met eene
klacht, de avond vond hem in den tempel met
een dankbaar gebed op de lippen. Christenen,
hebt gij het ondervonden, dat het geloof, ook
aan het Avondmaal versterkt, medicijn is der
ziele, verheerlijkt dan door woord en wandel
den Vader, die alle uwe ongerechtigheden ver-
geeft en alle uwe krankheên geneest. — Nau-
welijks ontmoet dezen lijder andermaal zijnen
redder, of hij verneemt deemoedig het woord:
tZiet, gij zijt gezond geworden, zondigt niet
meer, opdat u niet wat ergers geschiede.\'\'1
Christenen, hebt gij in christus een nieuw
leven begonnen, gedenkt ook gedurig der
barmhartigheid, u aan het Avondmaal bij ver-
nieuwing verzegeld; waakt te trouwer tegen
de zonde, naarmate hare genezing uwen arts
pijnlijker leed heeft gekost, en verstaat wel
-ocr page 187-
179
wat het zegt: moedwillig te zondigen, als
men door Hem is verlost, het is iets erger
nog, dan eene acht en dertig jarige
ziekte, waarvan ons de beschrijving doet
rillen!! — Eindelijk, met zijnen redder per-
soonlijk bekend geworden, getuigt deze lijder
vrijmoedig aan de Joden, «dat het jezus is,
die hem gezond maakt." Christenen, zwijgt
niet, als gij de tafel verlaat, van de red-
dende liefde des Heeren: zijne vijanden moe-
ten niet kunnen zeggen, dat zijne vrienden
Hem afvallen! Zijt gij zelve genezen, gaat
ook als de Heer ouder de velerlei lijden-
den aan zonden en leed in het onafzienbaar
groote gasthuis der aarde: er zijn nog veel-
jarige kranken genoeg, die gij kunt wijzen
op den éénigen Redder en vragen: •Wilt
gij gezond worden, ziet hier is de ir edi-
cijn, dien gij zoekt!" Dat hebben wij ook
heden, in onze mate gedaan; het zij Hem
welgevallig, dat wij het deden: het strekke
Hem tot eer, als wij aan Zijne tafel het
voortzetten! Komt, derwaarts dan henenge-
gaan! Ziet, heden is het audermaal Sab-
bath, gelijk toen de Heer den dorpel van
Bethesda betrad. Vele kranken verschijnen
-ocr page 188-
18(1
dezen morgen voor zijne heilige oogen; hoe
vele herstelden zullen straks begenadigd naar
huis gaan ? Kr is één omhoog, die ze telt.
Moge Hij onder hen ook u en mij kunnen
vinden!
-ocr page 189-
.,LAAT ONS HENENGAAN NAAR
BETHLEHEM."
Op het Kerstfeest.
DOOR
J. P. UASEBROEK.
Gelijk ieder gezin zijne feestdagen, gelijk
ieder volk zijne hoogtijden heeft, zoo heeft
iedere godsdienst hare bedevaarten. Toen Israël
nog Israël was, had het zijn Jeruzalem; toen
er nog Samaritanen waren, hadden zij hun
Gerizim; de Mahomedaan heeft nog heden
zijn Mekka en Medina; wij, Christenen, wat
hebben wij?
Het is waar; voor. ons Christenen is het
woord, dat eenmaal in Samaria klonk, ver-
vuld: Ziet, de dagen komen, in welke men
noch te Jeruzalem, noch op Gerizim den Va-
-ocr page 190-
K--\'
der aanbidden zal, maar die Hem aanbidden,
moeten Hem aanbidden in geest en waar-
heid. Er is voor ons eigenlijk geene Heilige
plaats meer op aarde; of liever, de geheele
aarde, waarop curistis geleefd heeft en ge-
storven is, is, door Zijne voetstappen en bloed
geheiligd, voor ons eene Heilige plaats ge-
worden; en overal waar een Christen in de
eenzaamheid zich in aanbidding voor zijnen
Heer en God buigt, kan hij met den aarts-
vader zeggen: Hier is het huis Gods! Hier
is de poorte des hemels!
En toch, ofschoon wij niet naar vergelegen
oorden behoeven heen te trekken, om aldaar
op bepaalde tijden voor onzen God te ver-
schijnen ; ofschoon wij op ons standpunt zelfs de
middeleeuwsche bedevaarten en kruistochten
naar het heilige graf en de grot der geboorte
moeten afkeuren; dat wij ieder jaar eenmaal
naar de via dolorosa een uitstap doen in den
geest, en daarop, als van stap tot stap, van
den hof Gethsemané tot den hof des Arima-
theérs, de voetstappen van jKZCsnawandelen;
dat wij evenzoo ieder jaar in geheiligde ver-
beelding ons opzettelijk in den stal en op de
velden van Bethlehem vertegenwoordigen, om
-ocr page 191-
188
ons hier met de blijde moeder te vereenigen
in hare stille vreugde, daar met de jubelende
engelenschaar in hun luid en hoog galmenden
lof; dat is onze christelijke bedevaart! Eene
bedevaart, waartoe niet alleen ons eigen chris-
telijk gevoel, maar ook het voorbeeld der ge-
heele Christenheid ons roept, en waarvan wjj
met meer recht dan de oude kruisvaarders van
hunne kruistochten zeggen durven: God wil het!
Welaan, geven wij dan ook nu aan die roep-
stem gehoor, en verplaatsen wij ons eenige
oogcnblikken bij de kribbe des Heereu! Geven
wij ons daarbij niet over aan den stroom van
eigene vrije overdenking, maar volgen wij
liever eerbiedig en geloovig de aanwijzing
van den bode en tolk des Heeren, die in
het Evangelisch verhaal oas deze hooggo-
zegende en eeuwig onvergetelijke gebeurtenis
aldus bericht
En het geschiedde in diezelve dagen, dat
ff ee>t gebod uitging van den keizer augustus,
dat de geheele wereld beschreven zou worden.
Deze eerste beschrijving geschiedde, als cyre-
nius over Sgrië stadhouder ivas. En zij gingen
allen om beschreven te worden, een iegelijk
naar zijne eigene stad. En joief ging ook op
-ocr page 192-
184
rau Galilea, uit de stad Nazareth, naar Judea,
tot de stad üavids. die Jiethlehemgenaamd icordt.
(omdat hij uit het huis en geslacht davids
was) om beschreven te u-orden met makia.
zijne ondertrouwde vrouw, welke bevrucht was.
En het geschiedde, als zij daar waren, dat
de dagen vervuld werden, dat zij baren zoude.
En zij baarde haren eerstgeboren zoon, en
wond hem in doeken, en legde hem neder in
de kribbe, omdat voor henlieden geene plaats
was in de herberg.
Vier Evangeliën, vier levensbeschrijvingen
van jezus! Alzoo ook vier berichten van de
eerstelingen zijner verschijning in het vleesch!
Maar bij ieder van hen anders! Bij Mattheus,
den joodschen man bij uitnemendheid, jezus te
voorschijn tredende uit den kring zijner jood-
sche vaderen, als de beloofde, als de Emma-
nuel, God met ons. Bij Markus, den Romein.
.iezus van stonden aan als man verschijnende
in do volle kracht zijner opnnlijke werkzaam-
heid, zoowel als van zijnen goddelijken helden-
moed in den heiligen strijd. Bij johannes, den
adelaar onder de apostelen, wiens gesst en
vlucht het hoogste stijgt en den hemel nadert,
ja, zich tot in den hemel verheft, jezi\'s
-ocr page 193-
185
van uit den hemel nederkomend", uit den
schoot Zijns eeuwigen Vaders. Maar bij lukas,
den Griekschen medicijnmeester, jezus geboren
wordende als een mensch uit menschen, jezus
naar mcuschelijko wijze door eene vrouw ge-
baard, in doeken gezwachteld en nederge-
legd in de kribbe, die hem zijne eerste rust-
plaats verschaffen moet. — Zoo is het Evan-
gelia vau lukas het eigenaardig Evangelie
van dezen dag; want heden gedenken wjj aan
iezus\' menschelijke geboorte als een mensch.
Heden vertegenwoordigen wij ons jezus bij
voorkeur in de gestalte, die hij ook voor ons
heeft willen dragen, van een kind, van een
zuigeling, van een pas geboren wicht. lieden
gaan wij als de herders, om te bezien het
groote gezicht van dezen dag: eer. kindeken
liggende in de kribbe! Welaan volgen wij
daarbij het geleide van onzeu Evangelist.
De volheid des tijds was gekomen, i\'e pa-
den des Hueren waren bereid. De heidenen
verbeidden de star Jakobs. Israël verwachtte
\'len Opgang uit de hoogte. Reeds was het mor-
genrood aan de kim verschenen. De vooiloo-
l>er was geboren De maagd, die moeder zou
worden, was geroepen. Hare dagen naderden
-ocr page 194-
186
hunne vervulling. Er ontbrak nog slechta één
teeken. De profetie plaatste de wieg van den
Heerscher Israëls in Bethlehem. Maria was
eene burgeres van Nazareth. Hoe zou deze
voorspelling hare vervulling erlangen? Maria
stond op het punt van moeder te worden.
Wat waarschijnlijkheid, dat zij in dezen staat
nog eene moeielijke reize naar een afgelegen
stad in een ander gewest ondernemen zou?
Hoe zullen deze dingen geschieden?
Hoort het verhaal: En het geschiedde in
diezehe dagen, dat er een gebod uitging van
den keizer augustus, dat de geheele wereld
beschreven zou worden Deze eerste beschrijving
geschiedde als cyre.nius over Syrië stadhouder
was. — Bij dat woord zijn alle aanteekenin-
gen overbodig. Het spreekt uit zich zelve dui-
delijk en luid genoeg. God spreekt en het is
er! Hij gebiedt en het staat erl De Almacht
heeft een werktuig noodig om een vrouw uit
Nazareth naar Bethlehem te roepen. En dat
werktuig wordt — caesar augustus, de kei-
zer der wereld. Hij, die de harten der konin-
gen leidt als waterbeken, — Hij, wiens raad
ook de Heidenen dienen, — Hij, die de Ahasue-
rosseu door eeneu slapeloozen nacht belet, zijn
-ocr page 195-
187
volk kwaad te doen, — Hij, die de Cyrussen
door een woord roept om zijne gevangenen
henen te zenden in vrijheid, — Hij laat in
het hart van den hoogmoedigen caesar eene
kinderachtige begeerte opkomen om het getal-
cijfer zijner onderdanen over de geheele we-
reld te kennen; — en aldus wordt zijn raad
over zijnen geboren wordenden christus ver-
vuld. O hoe weinig vermoedde de trotsche
keizer te Rome, hoe weinig vermoedde de
machtige landvoogd van Syrië, hoe weinig
vermoedde geheel Palestina, waarom al die
beweging en opschudding over de geheele we-
reld en door geheel het joodsche land plaats
had? Alleen ter wille van die ééne zwangere
vrouw, die daar aan de zijde van haren een-
voudigen bruidegom naar Bethlehem henen-
trekt!— Voorzeker! de Heer regeert: de aarde
verheuge zich! Laat vrij de koningen der aarde
zich opstellen en de vorsten beraadslagen
tegen den Heer en Zijnen Gezalfde: die in
OPn hemel woont, zal ze bespotten. De raad
des Heeren zal bestaan. God heeft Zijnen ko-
ning gezalfd over Sion en tot hem gezegd:
Eisch van mij, en ik zal u de heidenen ge-
ven tot eeu erfdeel. Al wat geschiedt onder
-ocr page 196-
188
de zon; al do raadslagen der koningen en al
de bewegingen der volken; zij dienen alleen
om chbistus naar Bethlehem, om den koning
naar Sion, om de wereld naar hare eeuwige
vrijstad te voeren. Daarom, broeders, Neder-
landers, Christenen! in deze vaak donkere da-
gen het oog naar boven, het hoofd omhoog.
De Heer regeert, do ohristüs is geboren. God
zal in en door Hein Zijn welbehagen doen.
Alle dingen moeten medewerken ten goede
dengenen, die Hem liefhebben.
En zij gingen allen om beschreven te umr-
den, een iegelijk naar zijne eigene stad. En
jozef ging ook op van Galilea, uit de. stad
Nazareth naar Judea, tot de stad davids, die
Bethlehem genaamd wordt, {omdat hij uit het
huis en geslacht datids was), om beschreven
te worden met mauia, zijne ondertrouwde trouw,
welke bevrucht was.
Geheel Israël gehoorzaamde aan het gebod
van keizer augustus. — dat is aan den raad
van God. Ieder Israëliet begaf zich naar de
plaats, vanwaar zijne familie afkomstig was.
Zoo doden ook joz>f en maiua. Was zij zelve
al geen dochter davids, gelijk door sommi-
gen wordt beweerd, hij in elk geval was een
-ocr page 197-
188
vorst uit u.vvids stam, en als zoodanig Beth-
lemiet vaD oorsprong. Bethleliem was de stad
davius. Jezu- is te Bethleliem geboren. Hij heet
wel jezus de Nazarener. Maar dat is ten on-
rechte. Hij moest jezus de Bethlemiet heeten.
Doch de wereld, die Hij niet kende, en ook
i» menschehjken zin niet wist van waar Hij
was, noemde Hem jkzus van Xazareth. God
liet het toe. Aan Zijn hoofd moest geen en-
kele schande worden gespaard, ook niet die
van afkomstig te wezen uit een plaats waar-
uit (zoo heette het immers) niet goeds was.
Buigen wij het hoofd voor den wille Gods.
Maar buigen wij te gelijk de knieën voor den
Heerscher uit davids bloed en op davids
troon, die, voortgekomen uit het koninklijke
Bethleliem, zijnen hoogen en edelen oorsprong
nederig en zelfvergetend verborg, om hier den
smaad en schimpuaam te voeren van jkzus
vau Nazareth, en aldus het woord te helpen
vervullen, dat Hij Nazarener genaamd zou
worden. Goddelijke Nazarener, wij danken
l\'-n het geschiedde als zij daar waren, dat
de daijen vervuld teerden, dat gij baren zou.
En zij baarde haren eerstgeboren\' zoon, en
Kond hem in doeken, en legde hem neder in
-ocr page 198-
190
de kribbe, omdat voor henlieden geene plaats
was in de herberg.
Geene plaats in de herberg! Daar komen
de beide koningstelgen van david in de stad
davids aan. Maar in de stad davids is voor
hen geene plaats. Geen wonder! Van het huis
davids is reeds sedert honderden van jaren de
scepter van juda geweken. In zijn plaats zit
een Edomiet, iierodks, op den troon van
Israël! De kinderen van david mogen in el-
lende omzwerven! Bethlehem vraagt niet meer
naar david! — En was het daarom, dat de
profeet gesproken had: Gij Bethlehem Efrata!
zijt gij klein om te wezen onder de duizen-
den van juda ? Uit U zal mij voorkomen die
een Heerscher zal zijn in Israël! — Bethlehem
Efrata! Zie, daar nadert de Heerscher, die
uw naam boven dien van Babel en Memphis,
van Tyrus en Sidon, van Athene en Rome
verhetfen zal. Heft uwe hoofdeo op, gij poor-
ten, en verheft u, gij deuren, opdat de Koning
der eere inga!.... En het geschiedde als zij
daar waren, dat hasia het kindeken neder-
legde in de kribbe, omdat voor lietdiedeyi geene
plaats was in de lierberg! De vossen hebben
holen en de vogelen des hemels nesten, maar
-ocr page 199-
191
de Zoon des menschen heeft niet — ook niet
in zijn eigen rijk. ook niet in zijn eigen
stad — waar hij het hoofd nederlegge.
In deze herberg nu werd maria moeder, zij
baarde haren eerstgeboren\' zoon. Waarschijn-
lijk had de moederwordende maagd zich op
die mogelijkheid voorbereid. Althans het ont-
brak haar niet aan windelen en doeken om
naar de gewoonte van dien tijd het kind te
omzwachtelen. Aldus legde zij het neder in de
kribbe, voor het voederen der dieren geschikt,
lsraëls Herder heeft van een schaap der weide
zijne eerste rustplaats geleend. — Het was
nacht. Alles was stil rondom jozkf en maiua.
De Verlosser der wereld was geboren. Al wat
waarlijk groot is, geschiedt in stilte. In stilte
wentelen de ongemeten wereldbollen door de
blauwe ruimte. In stilte zweefde in den be-
ginne de Geest Gods over de wateren, waaruit
een nieuwe wereld zou oprijzen, terwijl God
zeide: «Daar zij licht, en daar was licht 1 In
stilte dreef mozes in zijne wieg van biezen op
de golven van den Nijl. In stilte hoorde luther
\'n zjjn cel de stemme tot zich komen: de
rechtvaardige zal door het geloof leven. Ook
de Verlosser der wereld werd in stilte gebo-
-ocr page 200-
192
ren. Bethlehem was vervuld van vreemdelin-
gen, \'maar niemand wist, welk een goddelijke
vreemdeling in dien nacht op deze aarde ver-
scheen. De herberg was zoo vol dat er geene
plaats was voor eene bevallende vrouw: maar
niet één, die onder hetzelfde dak met haar
rustte, vermoedde wat in zijne nabijheid voor-
viel. Hij is gekomen in de wereld, en de we-
reld is door Hem gemaakt, en de wereld heeft
Hem niet gekend.
Maar hoe stiller het daarbuiten en rondom
was, des te luider galmde daar binnen de
jubel der zaligste blijdschap in het hart van de
gezegende moeder en van haren gelukkigen
bruidegom. Wie zou het wagen hunne gewaar*
wordingen, de gewaarwordingen vooral van
MAiilA, te schetsen? Zij zelve ware daartoe on-
bekwaam geweest. Toen haar bij de ontmoJ-
ting met klis.betb het vooruitzicht verrukte,
dat nu vervuld werd, ontsloot zij den mond
tot een godverheerlijkenden lofzang; toen kon
zij juichen: Mijne ziel maakt groot den Heer,
en mijn geest verheugt zich in God mijnen
Zaligmaker! Maar nu. moeder van het goddelijk
kind geworden, viudt hare verrukking geene
woorden; nu is alle mensehelijke taal haar
-ocr page 201-
199
ta arm, te koud. Mij dunkt, ik zie haar bij
die kribbe, waarin haar zuigeling nederligt,
zich nederbuigen, en in een stroom van dauk-
bare vreugdetranen aan God den zwijgenden
dank toebrengen, die door Hem verstaan werd\'.
Heerlijk schouwspel! heerlijk om het aan te
zien, nog heerlijker om er in te mogen dee-
len, en zelf mede een deelgenoot van mama\'s
vreugde te wezen! En immers dat kunnen, dat
mogen, dat moeten wij zijn ? Want mabia\'s
moedervreugde is niet alleen de vreugde van
eene gewone moeder bij de geboorte van haar
kind, het is ook moedervreugde over de ge-
boorte van Israëls Messias, van der Heidenen
Hope, van don Zegen der wereld. En ziedaar
eene vreugde, die wij met haar deelen kun-
nen. Wat van elke moeder gezegd kan wor-
den, dat haar kroost niet uitsluitend aan haar
en de haren, maar aan degeheele maatschappij,
aan de geheele menschheid behoort, dat moet
vooral van maria gelden. Reeds de profeten,
die den zoon dor maagd, die zwanger worden
zou, niet met eigene oogen des lichaams, maar
slechts met het oog des geloofs aanschouw-
den, eigenden zich dat kindeken als bij voor-
raad toe, zeggende: Een kind is ons geboren,
7
-ocr page 202-
194
een zoon is ons gegeven. Hoeveel meer mogen
wij het ons toeëigeuen, aan wie dat kind wer-
kelijk door het Evangelie verschijnt. De maagd
zal zwanger worden en een zoon baren, en
men zal zijn naam heeten — hoe? God met
haar? neen, Emmanuel, God met ons! Laat
vrij een Engel tot maria gaan om haar bij de
ontvangenis van haren zoon uit dos Heeren
naam aan te zeggen: Gij hebt genade bij God
gevonden! een geheele menigte des hemelschen
heirlegers verschijnt aan ons om ons bij Zijne
geboorte toe te roepen : In menschen een wei-
behagen ! — O blijde boodschap, waaidig om
door Engelen te worden overgebracht! Nu
wordt de lofzang van mama onze lofzang: nu
juichen wij allen haar na: Mijne ziele looft
den Heer, omdat Hij ons gansche geslacht
heeft aangezien, want van nu aan zullen ons
zaligspreken alle engelen Gods. Hij heeft een
krachtig werk gedaan door Zijnen arm; Hij
heeft een werk der liefde volbracht door Zijne
genade. De engelen heeft Hij niet aangeno-
men, maar Hij neemt het zaad Abrahams, het
zaad Adams aan. Ja, de belofte die Hjj eens
in Abraham ook aan ons deed, Hij heeft haar
vervuld in cbristvs, en zal haar in Hem, die
\\
-ocr page 203-
196
de Ja en Amen van al Zijne beloften is, ver-
vullen in eeuwigheid! Ziedaar den lofgang,
dien wij allen kunnen aanheffen. Waak dan
op, o onze ziel! en stem in dien toon en geest
de snaren tot des Heeren lof! Laat van ons
gejuich niet alleen het huis Gods, laat daar-
van ook ons huis, laat daarvan ons hart weêr-
galmen! Wie juicht niet op den dag, als hij
er aan gedeukt, dat een zijner dierbaarste be-
trekkingen geboren werd? Maar jezus is ons
meer dan vader en moeder, dan zoon en doch-
ter, dan broeder en zuster, dan alle magen
en vrienden te zamen. Wie juicht niet op den
dag, waarop hij zelf geboren werd ? Maar toen
jezus geboren werd voor de wereld, werd de
menschheid geburen voor den hemel, en zoo
wij dus eenmaal door jezcs hopen zalig te
worden, is de dag der geboorte van jezus in
den hoogsten zin onze geboortedag. Welk een
ïeboorte! niet voor deze donkere aarde, die
op stroo bedt en met tranen voedt, maar voor
dien zaligen hemel, waar de engelen wonen,
die verzadigd worden met vreugde voor Gods
aangezicht, en die vreugdeliederen zingen bjj
hunne gouden harpen dag en nacht! O zoo
ZU dan ook de geboortedag van jezus voor
-ocr page 204-
196
ons het begin van een nieuw leven, een leven,
als dat van kinderen, van zonen en dochteren
Gods! Niet alleen deze dag. maar alle de da-
gen onzes levens mogen in dien zin kerst- dat
is cHMSTCS-dagen voor ons zijn. Zoo zal ook
eens op onzen sterfdag bij ons sterfbed het
woord herhaald worden: Beter voor hem de
dag des doods, dan de dag waarop hij gebo-
ren werd! Het zal zoo zijn!
-ocr page 205-
„HIJ IS VOOR ALLEN GESTORVEN"
Goede Vrijdag.
DOOR
M. CO EEN STUABT.
De Christenkerk en het Christenhart hebben
hun feestdagen — rustdagen van stille afzon-
dering en ernstigen inkeer, ontwoekerd aan
het woelige leven — gedenkdagen van ge-
wichtige gebeurtenissen uit de geschiedenis van
het Godsrijk — vierdagen aan hoogen en
dankbaren jubel gewijd bij dat gedenken der
zegeningen Gods. Onder deze behoort ook de
Goede Vrijdag, de groote, eeuwiggezogende
doodsdag van onzen Heer, toen de Zaligmaker
der wereld het verlossingswerk op aarde vol-
bracht, en de Zoon des menschen stierf aan
Golgotha\'s kruis.
-ocr page 206-
196
Wel mag dit een groote en een goede dag
worden genoemd. Het bevreemdt ons minder,
dat die reeds in de oude Christenkerk in
hooge eere werd gehuuden dan dat die nog niet
meer algemeen in de geheele christelijke we-
reld als kerk- en feestdag wordt gevierd.
Indien één, deze heeft recht op onze eerbiedige
en dankbare waardeering. Perdachten de
Christenen der eerste eeuwen de sterfdagen
hunner martelaren als hun geboortedagen voor
een hooger en beter leven, de doodsdag van
Christus is do geboortedag van het Godsrijk
op aarde. Van dien éérsten goeden Vrijdag
dagteekent de wedergeboorte der wereld Geen
dag is er ooit geweest of zal er immer wezen
tot op den jongste der dagen, zoo belangrijk,
beslissend, zegenrijk voor het menschelijk ge-
slacht, geen die zoo veel te denken en te
danken geeft aan het christelijk gemoed!
De sterfdag van den Heiland der wereld,
de laatste van Jezus\' aardsche leven — hoe
veel verrijst bij die gedachte voor onzen geest!
Die dag was het einde van \'s Heeren lijden,
de voleindiging van zjjn werk hier beneden,
de kroon zijner aardsche verschijning. Geen
wonder, dat de Evangelisten in hun dagboek
-ocr page 207-
199
van Jezus\' levensgeschiedenis juist dezen met
eene uitvoerigheid en nauwkeurigheid hebhen
beschreven, die ons in staat stelt den lieer
in die laatste levensuren van stap tot stap»
bijna van oogenblik tot oogenblik te volgen,
en steeds ter zijde te blijven in die uren aan
allergewichtigste gebeurtenissen zoo overstel-
pend rijk. Reeds bij het aanbreken van dien
dag vinden wij den Heer in het midden van
den Raad, die in den nacht was samcnge-
komen om zijn werk der duisternis te vol-
brengen. Wij zien Jezus, na dien voor hem
zoo vreeselijken nacht (den nacht van Gethse-
mane\'s zielelijden en Judas\' verraad) eerst in
het vroege morgeuuur voor die Oudsten zijns
volks, die valsche getuigenissen tegen hem zoe-
ken, om over den heilige Gods, dien zij van
godslastering durven betichten, een godslas-
terljjk vonnis te vellen — straks bij het eerste
haangekraai door Petrus verloochend, voor
wiens ontrouw en zwakheid hij een blik had
van hemelsche ontferming en liefde — welhaast
door een ruw en laag gemeen, dat opgezet en
aangevuurd wordt door mannen der Wet en der
Schrift, bespot, geslagen, bespogen, mishan-
deld; — daarna (nog in den vroegen morgen)
-ocr page 208-
800
laDgs de straten van de stad der profeten en
profetenmoorders als misdadiger voortgeleid;
door den heidenschen landvoogd in het ver-
hoor genomen, onschuldig bevonden, wegge-
zonden tot Herodes, door dezen op nieuw
bespot en verguisd, tot I\'ilatus teruggebracht
— daarop door de blinde volkskeus voor den
moordenaar Barabbas veiworpen; ten bloede
gegeeseld, als de man der smarte openlijk
ten toon gesteld, zonder deernis te wekken;
met het kruist hem! kruist hem! uit aller
mond verwelkomd, en — eindelijk «overge-
geveu opdat hij gekruisigd zou worden!"
Daarna volgen we hem verder op den weg naar
Golgotha, den weg van smarte en smaad, maar
verheerlijkt door zegenende trouw; wij zien hem
met afgemarteld lichaam bezwijkend ouder het
zware kruisblok, doch met de vernieuwde getui*
genis eener nooit bezwijkende liefde ook voor dat
Jerusabm, dat hem verwerpt en kruisigen gaat.
En dan (nog altijd is hec de morgen van dezen
dag) dan volgt de ontzaglijke ure zelve, de vul-
trekkiug van het vreeselijk vonnis; het urenlange
doodsljjdeu met zijn smaad en vernedering, maar
ook met zijn blijken van goddelijke majesteit
en grootheid; die enkele, onuitputtelijk rijke
-ocr page 209-
201
kruiswoorden, zoo als alleen de stervende
Verlosser ze spreken kon: die voorbede voor
zijne beulen en moordenaren, voor allen die
zondigen tegen hem; dat testament der liefde,
vermaakt aan zijn moeder en vriend; die pa-
radijshelofte tot den boetvaardigen kruiseling;
die diepweemoedigc verzuchting tot zijn God,
toch altijd nog zijn Vader en God; die aandoen-
lijke klacht over ontbering en nooddruft door
den lijdenden Menschenzoon geslaakt; maar
straks daarop: de triomf kreet van den Ver-
winnaar na den volbrachten strijd; eindelijk
dat laatste woord van den stervenden Godszoon
en — alles is voorbij. »Het hoofd buigende,
gaf hij den geest." Nog eer de zon dien
Vrijdag-avond was ondergegaan en de groote
Sabbath van Paschen voor Israël aangevangen,
was in Christus »het licht der wereld" on-
dergegaan voor deze aarde, en de Verlosser
van zondaren, na voleindigden levensstrijd, in-
gegaan tot zijne rust.
Dat alles, het behoort tot de geschiedenis
van dien enkelen, eeuwig gedenkwaardigen
dag, maar nog is het deze treffende, ontroe-
rend rijke geschiedenis eigenlijk niet, wat den
goeden Vrijdag zoo merkwaardig en belang-
-ocr page 210-
202
rijk maakt voor het christelijk gemoed. Die
zichtbare feiteu en gebeurtenissen waren slechts
de getuigenis eener hoogere, geestelijke waar-
heid. Wonderen en teekenen hebhen er plaats
bij het sterven van dezen rechtvaardige, maar
zij waren niet dan het zinteeken en schaduw-
beeld van die groote zedelijke en geestelijke
wonderen, voorbereid en tot stand gebracht
door dien dood des kruises. Na drieurige duis-
ternis brak het neerdalend zonlicht weer door
en bescheen Golgotha\'s heuve!; maar een ander,
hemelsch licht van eeuwige vertroosting en
zegen, afstralend van den heuvel des doods, zou
van nu aan op aarde de duisternis van onwe-
teuheid en zonde vervangen. De aarde dreunde,
graven werden geopend, het voorhangsel des
tempels door midden gescheurd hij dat sterven
van Gods Zoon; maar nog een andere schok
zou er gevoeld worden door geheel de zedelijke
wereld als gevolg van dien dood, die een
nieuwe richting geven moest aan het leven der
menschheid; nog een andere kracht zou er
uitgaan van Hem, wiens stem eens de dooden
zal doen opstaan uit hunne graven, wiens Evan-
geliewoord nu reeds de geestelijk verstorvenen
uit den doodslaap der zonde wekt; nog een
-ocr page 211-
203
andere werking zou worden teweeg gebracht
door het kruis van Hem, die de middenmuren
des afscheidsels kwam breken, het voorhangsel
wegnam, dat het heilige Gods tot dusver voor
menschen hield verborgen, en den toegang tot
den zaligen hemel voor verloren zondaars ont-
sloot. Nu was het groot verlossingswerk vol-
bracht, de grondslag van het geestelijk Godsrijk
gevestigd in het bloed van den Heer; en de
Heidensche h>ofdman, bij het kruis van jezüs
tot de goede belijdenis gebracht, werd de eer-
steling van inillioeneu, die in dat kruis dea Ver-
lossers hun vrede en heil en rechtvaardigheid
leerden vinden, hun eeuigen troost in leven en
dood. Dat kruis, het was van nu aan tot een op-
gericht teeken gesteld, dat ja weersproken zou
worden en wederstaan, maartevens het teeken
moest wezen, dat de wereld overwinnen, ver-
nieuwen, heiligen zou. Het grootst en heer-
lij kst wonder van goddelijke barmhartigheid
was gewerkt. Waar de hel scheen te zege-
vieren, had de hemel overwonnen. De booze
landlieden hadden den Zoon en erfgenaam ge-
dood, en — diepte der ontferming en wijsheid
Gods ! — de erfenis eener eeuwige zaligheid
was hun deel geworden. Wat die ééne goede
-ocr page 212-
204
Vrijdag had gewrocht, zou der eeuwen eeuwig-
heid niet breken!
Een dag als deze moet in hooge en heilige
eere gehouden. Dat begreep de oude Christen-
kerk terecht. Als het einde van het veertig-
daagsch vasten ter voorbereiding van het
Paaschfeest naderde, dan viel de zoogenaamd
heilige, de eigenlijke lijdensweek, in, die met
Palmzoudag aangevangen met stillen Zaterdag
sloot. Zij werd ook de groote week genoemd,
•niet,\'\' schrijft een kerkvader, >omdat hare
dagen langer waren of meer in getal; maar
omdat in dien tijd eens zoo groote weldaden
geschiedden van den Heer. In die week werd
de dwingelandij des duivels gebroken, de dood
gedood, de zonde uitgewischt, de vloek op-
geheven, het paradijs heropend, de hemel
toegankelijk gemaakt, het hemelsche met het
aardsche verzoend." Het was of er een
andere geest heerschte in de gemeente gedu-
rende die zeven plechtige dagen, waarin geen
schouwspel werd vertoond, geen rechtszitting
gehouden, geen vonnis voltrokken, geen handel
gedreven En de grootste dag dier groote week
was do Vrijdag vóór Paschen, de dag van liet
kruis, ook wel de dag van Gods Zoon, de
-ocr page 213-
205
Goede of Genade- Vrijdag genoemd. Dan werd
het Pascha des kruises, gelijk men het heette,
gevierd, vóór het Opstandingspascha van den
daaropvolgeuden Zondag. Het was een dag
van algemeene en plechtige boete, een groote
Verzoendag voor de Christelijke wereld. De
strengste onthouding werd dan in acht geuo-
men; de bruiloftskinderen moesten vasten,
>omdat de Bruidegom van hen weggenomen
was" (Luc. V: 35). In treurgewaad en rouw-
kleederen gehuld, soms barrevoets, gingen de
vromen op naar het heiligdom, waar hen thans
geen vroolijk klokgelui, maar een aankloppen
aan de deur hunner woningen samengeroepen
had. In de kerk, waar het kruisbeeld om-
sluierd was en het hoogaltaar met rouwfloers
gedekt, was de gewone luister van den eerdienst
gebannen. Geen wierookgeur werd er ontsto-
ken, geen prachtig koraalgezang ruischte dien
dag door de gewelven, geen schitterende
hoogmis werd er gevierd, Het was een rouw-
en treurdag voor de kerk, — de sterfdag
van haren Heer. Maar juist hierin toonde de
kerk toen afgeweken te zijn van den echten
geest des Evangelies en den zegen des kruises
niet recht te verstaan. De gedenkdag van jezts\'
-ocr page 214-
206
kruisdood had nooit een dag van droefheid en
rouw voor christenen moeten zijn. Die schoonste,
heerlijkste, meest gezegende van alle dagen,
waarop een blijde,godverheerlijkendepsalmtoon
(Psalm CXVIII: 24) zou voegen, moge een
dag zijn van ernst, omdat er geen christelijke
vreugde zijn kan zonder heiligen ernst, van
verootmoediging en boete bij het besef van
het onverdiende en beschamende der weldaden
eener ontfermende genade, van stillen wee-
moed zelfs, bij de voorstelling wat de redding
onzer zielen Hem heeft gekost, dien de zoude
der wereld aan het kruishout sloeg, dien wij
misschien >andermaal kruisigen" door onze
zonde, — maar toch, maar vooral moet die
voor den Christen een dag zijn van stille,
dankbare, godgewijde vreugd. Hier niet de
herinnering van een gestorven, verloren, aan
ons ontnomen vriend, bij wiens groeve wij
weenen, maar van Hem, den Zone Gods, aan
wiens kruis wij mogen roemen; de herinnering
van Hem, die het zeggen kan: «Ik leef en
ik ben dood geweest, en zie, ik leve in alle
eeuwigheid;" van Hem, die het gezegd heeft:
«Wanneer ik van de aarde zal verhoogd zijn,
zal ik ze allen tot mij trekken," die alzoo
-ocr page 215-
207
moest verhoogd worden aan het kruis, geljjk
Mozes de slang in de woestijn verhoogde,
•opdat een iegelijk, die in Hem gelooft, niet
verderve, maar het eeuwige leven hebhe," van
Hem, die stervend eene verzoening werd voor
onze zonden, wiens lijden ons heil, wiens dood
ons leven moet zjjn. Bij die herinnering voegt
geen aandoening als die aan het graf van een
gestorvene. De Christus van ons Evangelie,
de Christus, gelijk ons zondaarshart dien be-
hoeft, Hij is niet gestorven. Hij is integendeel
juist voor ons levend geworden door dat ster-
ven op üolgotha. Daar is de Verlosser van
zondaren eigenlijk eerst geheel zich zelf, daar
vooral openbaart hij zich voor het oog van
onzen geest in al de volheid van zijn majes-
teit en liefde. Dat lijden des doods, \'t is niet
enkel de bevestiging van de waarheid eener
leer, die uit God is, en waarvan tittel noch
jota zal vallen, het heerlijkst voorbeeld eener
volmaakte gehoorzaamheid en vlekkelooze rein-
heid, het sprekendst blijk der zondaarsliefde
van Hem, wiens gansche leven op aarde één
lijden uit liefde was, van Bethlehems kribbe
tot Golgotha\'s kruis; het is de oorzaak der
eeuwige zaligheid voor eene verlorene wereld.
-ocr page 216-
_>!>.*
Het middenpunt van Evangeliegeschiedenis en
Evangelieleer. van Evangeliewet en Evangelie-
belofte ligt voor den Christen in den kruis-
dood van zijn Heer. Te zien naar dat kruis
van Golgotha met den vertrouwenden geloofs-
blik der heilbegeerige ziel, neer te knielen bij
dat kruis des Rechtvaardigen onder het gevoel
van een berouw, dat het hart verootmoedigt
zich vast te klemmen aan dat kruis des Gezegen-
den met al de kracht eener innige aanhanke-
lijkheid, te steunen op dat kruis des Verlossers
met al het vertrouwen der liefde, en als het
zijn moet, sterk door de Godskracht der dank-
baarheid, met dat kruis in het oog, het
eigen kruis op te nemen en te dragen in
kalm en blijmoedig vertrouwen, den Heer
achterna; biddend en wakend en strijdend te
aller tijd, dat hem zelf de sterfdag ook eens
een goede dag moge zijn — dat is de groote,
de ware, de eenige roeping des Christens.
Al wat jezus\' discipel behoeft voor zich
zelf: zijn steun, zijn wet, zijn troost, zijne
hope, zijn leven, zijn God — hij vindt het
alles in dat kruis, het middenpunt van zijn
Evangolie, zijn één en zijn al. Want dat be-
hoort mede tot het wezen en de voortreffelijk"
-ocr page 217-
209
heid van ons Evangelie, dat het als saam-
gevat wordt in één enkel iets, waarin al het
andere is besloten, dat het geldt op het gan-
sche gebied van christelijke waarheid en leven:
•maar één ding is noodig." Wij behoeven niets
anders te weten dan jezcs Christus en dien
gekruist. Dat ééne. het is als het brand-
punt, waarin alle stralen zich vereenigen van
waarheid en liefde, en waarvan alle glans en
gloed uitgaan en zich verspreiden moet; één
licht der waarheid, hoezeer in duizend stralen
zich brekend, één bron des levens, hoewel in
honderd stroomen zich verdeelend, één zuur-
deesem. die het alles doortrekt en vervult, één
wortel, waaruit de schoone, breedgetakte boom
der godzaligheid met al zijn bloesems en
vruchten ontspruit. Juist in die hooger éénheid
ligt tegelijk de diepte en klaarheid, de een-
voud en rijkdom, de vrijheid en vastheid van
ons Christendom. Ja, het geldt hier ook maar
één ding, maar dat een levenskiem is en levens-
beginsel, een onuitputtelijke, overvloeiende bron
des heils, een altijd springende fontein van
levend water. En van die waarheid is het
kruis Evangelie de kern; \'t is de as, waarom
de gansche zedelijke wereld zich wentelt;
-ocr page 218-
210
het middenpunt van een cirkel zonder grens.
En die hoofdzaak der waarheid, dat Evangelie
van het Evanjrelie, staat daar als zichtbaar voor
ons in het kruis van den Heer. Van dat ééne,
dat ons alles moet wezen, is de goede Vrijdag de
gedenkdag. En deze dag nu, waarop de Verlosser
inging in Zijne rust en die stervend voor ons
verwierf, toen «ons Pascha voor ons geslacht
werd" om onze ziele vrij te koopen van de
dienstbaarheid der zonde, de onvergetelijk en
onvergelijkelijk goede dag, waarop de goede
Herder Zijn leven voor Zijne schapen gesteld
heeft, zou die niet in dankbaar, in zegenend
aandenken worden bewaard? Ja, \'t is goed,
dat deze dag gevierd worde in de Christen-
wereld met stille dankbare vreugde, gevierd in
de kerken en de vergadering der gemeente,
maar gevierd bovenal in de stille binnenka-
meren van huis en van hart. Wèl hem, die
het heil woord: «vrede door het bloed des
kruises" met heilbegeerig geloof heeft aange-
nomen, en meer en meer heeft leeren verstaan
en gevoelen aan zijn hart Hij is met cniusïi\'s
der zonde gestorven en der wereld gekruisigd,
en met Hem opgewekt in nieuwheid des levens.
Dag aan dag leert hij meer het vleesch krui-
-ocr page 219-
211
sigen met al zijne begeerlijkheden, dagelijks
meer danken on zich verblijden, dat zijn Ver-
losser hem kocht met Zijn bloed. Is zijn levens-
weg soms een lijdensweg, hij verheugt zich,
dat elke schrede op dien weg nader voert tot
den Heer, die hem voorging in het sterven
en voor hem den dood overwon, en is eens
de laatste dag voor hem daar, de Vrijdag-
avondure zijns aardschen levens, die aan den
sabbath der doodsrust voorafgaat, hij sluimert
zacht en kalm in, als op het kruis van zijn
Heiland — om te ontwaken daar, waar na den
morgen der opstandiug de goede, heerlijke dag
volgt van het eeuwige, zalige leven. Zoo zij
het voor ons. Dat geve ons God!
-ocr page 220-
.,DE HEER IS WAARLIJK
OPGESTAA N".
Een woord op het Paaschfoost,
DOOK
J. I. DO EB ES.
Met welk woord zouden wij elkander hedeu
eerder begroeten, dan mot hetzelfde, waardoor
reeds meer dau achttienhonderd jaren lang alle
ware Christenen verblijd zijn geworden? Wat
zouden wij heden liever het eerst uit aller mond
vernemen, dan dit kernachtige: De Heer is
waarlijk opgestaan; de gekruisigde jkzus leeft\'.
Dat roepen op dit Christelijk Paaschfeest alle
geloovigen, alle heiligen elkander toe, want
vreugde is er in de gemeente des Heeren,
licht in het huis en het hart van de zijnen;
vroolijkheid is thans gezaaid voor alle oprechten
en vromen. God zij geloofd, de naam des
-ocr page 221-
213
Heeren zij geprezen! Jezus uit zijn graf op-
gestaan! Wij moeten het allen zeggen en
hooren: Jezus leeft, ja, Hij leeft en blijft
loven! Wij hebben zoo lang op zijnen lijdens-
weg gestaard, Hem in zoo diepe vernedering
gezien, Hem onder zooveel smaad ten grave
zien dalen, dat wij ons hart nu verkwikken
moeten, dat wij er nu groote behoefte aan
gevoelen, om ons in geestelijke vreugde te
baden, door te herhalen: Jezus is opgestaan,
Je dood heerscht niet meer over hem! Jezus
leeft, de Leeuw uit de stam van Juda heeft
overwonnen! Laat ons verheugd, van zorg ont-
slagen, Hem roemen, die ons blijdschap geeft
fjp dezen dag De steen, aan welken de tem-
pelbouwers verachtlijk eene plaats ontzegd had-
den, is tot verbazing der aanschouwers, van
üod ten hoofd des hoeks gelegd. Men hoort
de tent der vromen weergalmen van gejuich.
Daar zingt men Gode psalmen en roemt zijne
onbedwiugbre kracht! Zouden wij kunnen zwij-
gen? De zon is opgegaan. Het leven is ge-
üponbaard. Jezus leeft, en allen, die in Hem
gelooven, leven eeuwig met Hem. Wat eischt
men van ons, dat wij zwijgen zullen, als zaten
wij troosteloos bij gesloten graven te weenen V
-ocr page 222-
214
Ziet hier ons zwijgen 1 Hallelujah! Hallelujah!
Wij staan niet meer op Golgotha, maar bijl
den zegewagen, die onzen Heer met blij ge-
schal door lucht en wolken voeren zal! De
strijd, bij is gestreden! Dood en graf knielen
neder voor Hem, de gansche hemel geeft Hem
eer, nu Hij binnentreden zal. Waut ziet,
Hij is opgestaan en triumfeerend uit zijn graf
gegaan, om ter heerlijkheid in te gaan: en
is de Zoon als Middelaar aan Gods rechterhand
gezeten, dan is de hemel \'t vaderlaud der
door zijn bloed gekochten! In zijnen naam,
in den naam van den opgewekten, van dei)
levenden jezts Christus, Gods eengeboreu
Zoon, onzen Heer, wenschen wij u dan op dit
Paaschfeest blijdschap, vrede en geestelijk leven
toe, terwijl wij bidden, dat wij één mogen
zijn in den Geest des levens, die ons aldus
moge doen spreken: Geloofd zij de God en
Vader van onzen Heer jezus chkistus, die
naar zijne groote barmhartigheid ons heeft doen
wedergeboren worden tot eena levende hoop,
door de opstanding van jkzus chbistus uit
de dooden, tot eene overderfelijke en onbe-
vlekkelijke en onverwelkeljjke erfenis I Hij,die
dood geweest is en leeft, en die nu de sleu-
-ocr page 223-
215
tels van dood en graf heeft, Hij doe ons allen
op dit feest de kracht zijner opstanding kennen,
zoodat wij weten, welke de hoop is van zijne
roeping, en welke de rijkdom is van de heer-
lijkheid zijner erfenis in de heiligen, en welke
de uitnemende grootheid is van Gods kracht.
Wat heden alle ware Christenen zingen: Jkzus
leeft en wij met Hem, dat zij ook uw vreugde-
lied en zegezang; en wat heden ook verre
van u moge zijn, God geve, dat gij allen
juichend moogt kunnen uitroepen: Met jezcs
ben ik opgestaan, nu kan ik vroolijk graf-
waarts gaan! Amen.
Vroolijk grafwaarts gaan, dat was niet bij
die vrouwen, wier liefde tot den Heer haar
bewoog, des Zondagsmorgens vroeg de stad
Jeruzalem te verlaten, om aan het lijk van
haren gestorven Heer de laatste eer te bewij-
zen. Bedroefd, verslagen van hart gingen zij
voort. Het was binnen in haar geheel anders
dan het rondom haar was. De zon ging op en
bracht op den eersten dag der week weer licht
en levensvreugde ; maar de vrouwen badden
er geen oogen voor. «Wie zal ons den steen
van den ingang des grafs afwentelen?" in
deze vraag drukten zij uit hetgeen haar be-
-ocr page 224-
116
zwaarde. Daar komen z|i naderbij. Wat mo-
gen hare oogen zien ? Dat de steen, de zeer
groote steen afgewenteld is. Nog een weinig
verder gekomen, daar zien zij de zon der
vreugde geheel oporaan. Een engel des Heeren
deelt haar mede hetgeen het oog der menscheu
niet heeft gezien, hetgeen in der vrouwen
hart niet opgekomen was, en hetgeen nu het
oor van allen, aan wie het Evangelie van den
levenden christus gepredikt wordt, hooren
mag: Hij is opgestaan, jezus, die gekruisigd
is. Wat zoekt gij den levende bij de dooden?
Hallelujah.\' roepen wij uit. Dat is het Evan-
gelie! Hier zou ook op zijne plaats geweest zijn
het woord van den engel in Bethlehems vel-
den: Ziet, ik verkondig u groote blijdschap,
die al den volke wezen zal! De Heer is waar-
lijk opgestaan en heerlijk uit zijn graf gegaan.
Ons past gejuich in plaats van klagen! De
T.evensvorst heeft door zijn kracht den dood
den doodsteek toegebracht! De laatste vijand
ligt verslagen!
Hij is opgestaan! Dit woord des engels
aangaande onzen Heer jkzcs christus plaatsen
wij heden op den voorgrond, en roepen tevens
vrooljjk uit: Zoo zien wij zijn werk goed-
-ocr page 225-
217
gekeurd, zijne getuigenis bevestigd,
zijne eer gehandhaafd, zjjne vrien-
den verblijd.
Zijn werk goedgekeurd! Geen kleine
zaak, voorwaar! Indien dit niet had kunnen ge-
sohieden, wat zou ons degeheele verschijning vau
jezus gebaat hebben ? Te volbrengen hetgeen
God Hem had opgedragen, dat was zijne taak.
Aan het einde, gereed om te sterven, ver-
klaart hij voor den Vader: Ik heb voleindigd
het werk, dat gij mij gegeven hebt om te
doen. Hij liet er dit woord aan voorafgaan:
ik heb u op de aarde verheerlijkt Is dat
waar? Zal God antwoorden: gij hebt hetvol-
eindigd, gij hebt mij verheerlijkt? Aan het
kruis zegt jezus : het is volbracht. Is dat
waar? Is het werk, dat God Hem te doen
gegeven had, volbracht, of is er iets blijven
liggen, dat óók ter hand had moeten genomen
worden ? Is niet misschien iets voorbijgegaan,
dat toch ook in den lastbrief vermeld siond?
Nu zeggen wij: neen, niets is voorbijgegaan,
niets is blijven liggen, alles is volbracht, alles
ten einde gebracht Maar of wij dit al zeggen,
het heeft niets te beteekenen, zoo God het
niet zegt. Of wij al voldaan zijn, het is vau
-ocr page 226-
318
geen waarde, zoo God niet voldaan is, zoc
God niet zijn zegel hecht aan het woord des
Heeren: Het is volbracht; zoo God niet goed-
keurt het geheele werk zijus Zoons! Wanneer
is het geheele Hem door deu Vader opge-
dragen werk voor volbracht te houden ? Dan,
wanneer de gehoorzaamheid van onzen Heer
aan het gebod des Vaders volkomen, zijne
zelfverloochening om zijns Vaders wil tot ver-
heerlijking van des Vaders naam volkomen
is; dan, wanneer Hij zich zelven geheel en
in allen deele naar den wil des Vaders, op
de wijze, die den Vader behaagde, op den
tijd, dien de Vader daarvoor bepaald had.
ten offer bracht; dan, wanneer grooter ge-
hoorzaamheid en groo ter zelf verloochening voor
Hem niet meer mogelijk was. Eene enkele
zonde, ééue enkele gedachte uit den booze in
zijn hart; iets onreins, hoe weinig ook, aan
Hem of in Hem, en er is nog niets gedaan.
Het werk des Heeren moet volmaakt zijn.
God noemt niet goed, dan hetgeen volkomen
naar zijnen wil en tot zijne verheerlijking is
Daar eindigt jkzus zijn leven, geeft deu geest,
ter dood gebracht door zijne vijanden. Wat zegt
de Vader daarvan? Zwijgt Hjj misschien en
-ocr page 227-
219
ilijft Hij zwijgen? Wij gaan naar het graf
an Jezus. Daar ligt Hij achter eenen grooten
teen, als een lijk. Is dat nu de Zoon van
Sod, die het werk Gods volbracht heeft ? Maar
hij is immers eene doode! Maar Hij is zeker
een overtreder! God zelf heeft Hem immers
door den dood getroffen en beschaamd. God
zwijgt!! Dat zij zwijgen, die alleen naar den
schijn oordeelen. God spreekt van den hemelt
Ziet, er geschiedde eene groote aardbeving.
Een engel des Heeren daalt uit den hemel
neder, wentelt den steen van den ingang. Zijne
gedaante is als de bliksem, zijne kleeding wit
gelijk sneeuw. Het graf is geopend, en eenige
oogenblikken later heeft de engel slechts dit
\'ot de vrouwen te zeggen: Ik weet, dat gij
jezus zoekt, die gekruisigd is. Hij is hier niet,
want Hij is opgestaan! Wat ziet gij nog rond
naar een bewijs, dat God niets meer van de hand
zijns Zoons eischt? Het is, als beeft de aarde
onder den onnatuurlijken last, dien zij dragen
moet. Jezus, die alles heeft volbracht, die den
Vader volmaakt gehoorzaam is geweest, die
nooit gezondigd heeft, jezus als een doode in het
graf! Dat kan zij niet dragen. God kan het niet
aanzien. De opening des grafsis vrjj. Daar treedt
-ocr page 228-
220
jezus levend te voorschijn: Bedekt uw gelaa
o hemelen, voor het licht, dat uit die grafspt
lonk voortkomt! Of neen, ziet, ziet hoe Go
zijnen Zoon het bewijs zijner gerechtigheid
geeft. Ja, alles is volbracht. God zou jezi:
niet opgewekt hebben, indien Hij ééns gezon
digd had, jezus niet opgewekt hebben, die ziel
voor volmaakt in bet werk Gods, voor vol-
maakt rein en gehoorzaam aan den Vader hac
gehouden. God zou Hem niet hebben opge-
wekt, indien Hij niet van al hetgeen dooi
jezus verricht was had kunnen verklaren : het
is goed. De engel bij het geopende graf spreekt
tot ons in zijne verschijning. Als de kleeding
des engels, wit gelijk sneeuw, zinnebeeld van
volmaakte reinheid, is het volbrachte werk
onze Heeren. Daarvan hebben wij het bewijs,
en dit bewijs is gelijk de bliksem, die uitgaat
van het oosten en schijnt tot het westen. Wie
oogen heeft om te zien, kan bet zien. God
zij geloofd! Het werk onzes behouds, het
werk der verlossing is goed volbracht. Nu jezus
is verrezen, heeft God het ons bewezen!
Wij hebben meer dan dit in de opstanding van
onzen Heer. Wij zien zijne getuigenis be-
-ocr page 229-
221
vestigd! Vraagt men, welke Getuigenis? Aan
welke getuigenis kunnen wij eerder denken, dan
aan die stoute, verrassende uitspraak: Ik ben de
opstanding en het leven ! Dat is geen woord
voor een gewoon mensch, zelfs geen woord
voor een buitengewoon mensch, wiens buiten-
jrewoonheid niet zoo verre gaat, dat hij meer
dan eenig mensch is, dat hij in waarheid van
alle mensehen onderscheiden is. Ik ben de
opstanding en het leven, dat heeft jezus van
zich zelven getuigd, en zich daardoor boven
de heerschapij des doods geplaatst. Waarvoor
wil Hij dan gehouden worden ? In Hem zal
het ware leven zijn zetel hebben, en Hij zal
het aan anderen kunnen mededeelen? Van
Hem zal de ware opstanding uitgaan, en Hij
zal dus den dood te machtig zijn? Veelgezegd,
maar hoe wordt het bewezen? Aan verklarin-
gen in denzelfden geest ontbreekt het niet.
Die in mij gelooft, zoo spreekt Hij, zal
leven, al ware hij ook gestorven; ieder, die
leeft en in mij gelooft, zal niet sterven in
eeuwigheid. Zoo iemand mijn woord bewaard
zal hebben, die zal den dood in eeuwigheid
niet zien; die mij volgt, zal niet in de duis-
ternis wandelen, maar het licht des levens
-ocr page 230-
222
hebben. Ik ben het brood des levens, ik bei
het levende brood, die mij eet, zal leven dooi
mij. Dit is de wil deserene, die mij gezonden
heeft, dat ieder, die den Zoon aanschouwt en
in Hem gelooft, het eeuwige leven hebbe, en
ik zal hem opwekken ten uitersten dage. Die in
mij gelooft, heeft het eeuwige leven. Gelijk
de Vader de dooden opwekt en levend maakt,
alzoo maakt ook de Zoon levend, die Hij
wil. Zoo getuigde Hij van zichzelven. Wat
zien wij gebeuren? Hij sterft. Hij wordt een
lijk! Hij, die zich zulk eene veelomvattende
getuigenis gegeven had, Hij geeft den geest
en wordt begraven. Is dat dan het einde van
dien mensch, die zich de opstanding en het
leven heeft genoemd? Anderen heeft Hij uit
den dood opgewekt, dat is waar; maar daar
ligt Hij nu toch zelf in een graf. Hoe zullen
wij zijn woord gelooven, waaraan zijn levens-
einde zich niet behoorlijk aansluit! Hoe zal
Hij het leven kunnen geven, die zolf gestor-
ven is, en hoe zal Hij de opstanding kunnen
zijn, als Hij zelf zijn hoofd voor de macht des
doods moet buigen? Ziet Hem op Golgotha!
Daar buigt Hg het hoofd. En in dien ge-
storven en begraven jezus zullen wjj hebben
-ocr page 231-
223
te gelooven, om ons te mogen vertroosten
met zijn woord: Mijne schapen ken ik, en
ik geef hun het eeuwige leven, en zij zullen
niet verloren gaau in eeuwigheid ? Dat is te
veel geéischt. Sta eerst op uit den dood! zoo
zou men den gestorven en begraven jezcs
kunnen toeroepen. Van zijn leven sprekende,
getuigde Hij: niemand neemt het van mjj,
maar ik leg het van mij zelveu af; ik heb
macht om het af te leggen en macht om het
wederom te nemen. In ééneu adem voor-
zeide HJJ zijnen dood en zijne opstanding ten
derden dage. En de uitkomst? De Joden
zeiden eens tot Hem. Gij getuigt van uzelven,
uwe getuigenis is niet waarachtig. Jezus
antwoordde hun: ik ben het, die van mij-
zelven getuig, en van mij getuigt do Vader,
die mjj gezonden heeft ? Is dat waar ? Ijlings
naar zjjn graf gegaan, opdat alle onzeker-
heid verdwijne! Daar zijn wij bij zijne laatste
rustplaats, en de engel des Heeren ontvangt
ons met het woord: »Hij is opgestaan, gelijk
Hjj gezegd heeft. Wat dunkt u? Zou Hij
ook de opstanding en het leven zijn ? Gij
herinnert u ook het woord van onzen Heer:
Indien ik van mjjzelven getuig, mjjue ge-
-ocr page 232-
224
tuigenis is niet waarachtig; er is een ander,
die van mij getuigt. Ja, zeggen wij, wij
weten, dat de getuigenis, welke God van
zijnen Zoon getuigt, waarachtig is. Wat hebben
wij bij jezus geopend graf nog eene andere
getuigenis noodigV hij is zonder twijfel voor
ons de levensbron en doodoverwinnende kracht.
In zijne hand, in zijne gemeenschap moeten
wij kunnen roemen tegen al de verschrikkingen
van sterfuur en grafkuil. Nu gaan wij tot
Hem als tot den Zoon des levenden Gods;
die de woorden des eeuwigen levens heeft. In
Hem geloovende. heffen wij op het Paaschfeest
het vreugdelied aan: De dood is verslonden tot
overwinning; en met het oog op des Heeren
geopend graf, valt het ons niet moeilijk vast
te houden aau het woord, dat Hij voor al de
zijnen achtergelaten heeft: Ik leef en gij zult
leven.
Maar d it is niet alles, Wij zien ook z ij n e e e r
gehandhaafd. Nooit is een menschup aarde
zoo onteerd, zoo met hoon en smaad en ver-
guizing overladen, als Jezus. Alles durfde men
Hem zeggen, alles heeft men Hem durven
aandoen. Hij moest hooren, dat Hij een Sama-
-ocr page 233-
22*
ritaan, een aartsketter, een aartsvijand van de
ware theocratie was en een waanzinnige, een
bezetene. Hij moest hooren, dat Hij een Gods-
lasteraar was en een oproermaker. Hij moest
gedood, Hij moest gekruisigd worden. Liever
haradbas op vrije voeten, dan dat Hij zou
losgelaten worden. Als tegen een roover gaat
men tegen Hem uit, en men bindt Hem en
slaat Hem en beschimpt Hem. Men ziet het
aan, dat Hij zal gegeeseld worden. Men ver-
bergt zich niet schaamrood, als de Romeinsche
landvoogd Hem uitbrengt met het spotkleed
en de doornenkroon. Weg met Hem, zoo
schreeuwt men, kruisig Hem. Hij wordt tot
de misdadigers gerekend. Tusschen twee boos-
doeners hangt hij aan het slavenhout; daardoor
is zijn naam aan de algemeene verachting
van zijn volk prijs gegeven, en aan de Hei-
denwereld er bij. Dat is niet meer uit te
wisschen, dat woord, dat voortaan achter zijn
naam geplaatst wordt: de gekruisigde. Daar
bangt Hij en nu schijnt verder alles geoor-
loofd. Hoor dat tieren op den kruisheuvel!
Dat Hij zich Gods Zoon noemde en God
zijnen Vader, dat ergerde vooral. Neen, dat
wilden zijne vijanden, de toongevers en drjj-
8
-ocr page 234-
896
vers onder zijn volk, niet hooren. Dat i
zeggen. Hij zou het zich niet weder ondei
winden. Zwijgen zou Hij, of zij zouden Hei
doen zwijgen. Hij de Zoon van God, d
Christus, de Koning Israëls, van God ge
zonden? Weg met Hem. Daar ligt Hij ii
een graf, gehoond zelfs na zijnen dood. Za
God dan niets doen, om Hem in zijne eei
te herstellen? Ik zoek mijne eer niet, zoc
had jezus gesproken; er is een, die haar
zoekt. Is dat waar ? Is het op Golgotha ge-
bleken? Waarom is Hy dan niet van het
kruis verlost? Komt herwaarts, zegt de engel,
ziet de plaats, waar de Heer gelegen heeft.
Ja, gelegen heeft, maar niet meer ligt, niet
omdat men Hem heeft weggenomen maar
omdat God hem uit de dooden opgewekt heeft.
Zóó heeft God Hem verlost. Zóó heeft God
Hem de eer gegeven, die Hem toekomt. Zeg
niet, dat het voor u niet noodig was. Indien
Jezus niet was opgewekt, en Hy\' toch wel
dat alles gezegd had, waaraan de Joden zich
zoo geërgerd hebben, en waarom Hy met zoo-
veel schande overladen is, met welk recht zoudt
gij Hem dan eeren gelijk gij den Vader eeren
moet? De opstanding van jezus is onmisbaar
-ocr page 235-
2T,
voor de verheerlijking van zijnen anders ge-
schandvlekten naam. Nu Hjj opgewekt is, ja,
nu mag de engel vrij van jezus, »die gekrui-
sigd is," spreken. Want nu heeft God de
smet uitgewiecht, die door zijne vijanden op
zijnen naam was geworpen, Door de opstan-
ding uit den doodo is jezus in zjjne eer her-
steld, hersteld door God, die al zijne tegen-
standers tot zwijgen heeft gebracht. Spreken
zij nu nog voort, gaan zjj nu nog voort met
den gekruisigden jkzus te hoonen, dan zjjn
zij de Samaritanen, de waanzinnigen, de be-
zetenen, de Godslasteraars en oproermakers.
Weigert men nu nog jezus als den Zoon
van God de eere te geven, die Hem als zoo-
danig toekomt, dan onteert men Hem, dan
onteert men God in dezen zjjnen gezant. Wei-
gert gij — maar zoudt gjj den Heer wei-
geren te eeren, nadat God Hem de kroon op
het hoofd heeft gezet, nadat God door zjjne
kracht alle smaadredenen van het ongeloof
heeft ontzenuwd? Op de knieën voor Hem,
dien God als zjjn Zoon heeft geëerd. Wat
anderen weigeren te doen, blijve voor hunne
verantwoording, maar wjj voegen ons bij Tho-
aias, en zeggen tot den Heer, den gekrui-
-ocr page 236-
228
sigden, ja, niaar ook den opgewekten Zoou
des Vaders: Mijn Heer en mijn God!
Die dat met thomas zegt, is zeker ver-
heugd, geljjk al de vrienden des Heeren het
waren, toen zij het bericht van zijne opstan-
ding ontvingen en het geloofden. Toen was
er groote vreugde in huu hart. De opstanding
van jezus! Nu zien wij zijne vrienden
verblijd! Vol droefheid waren zij nog des
Zondagsmorgens na zijn kruisdood. De Heer was
een lijk. Niemand van ons kan bij dit woord
gevoelen hetgeen de vrienden des Heeren er
bij gevoeld hebben en gevoelen moesten, zoo-
lang zij nog niet vernomen hadden, dat Hij
was opgestaan. De Heer een lijk, dan was
hunne hoop ook als een lijk: dan moest de
toekomst voor hen zoo donker zijn, als het
in een graf is. Wat zou er dan van zijn
Koninkrijk, wat van hen zelven worden ? Jezus
in een graf, en zij z[jn niet radeloos, niet
aan de wanhoop ter prooi? Wat hebben zjj
dan nu nog te verwachten? Dat Hij opstaan
zou uit den dood, verwachten zij immers
niet. Dat Hij hen bedrogen had, dat dachten
zjj ook niet. Bedroefd waren zij, tot den dood
-ocr page 237-
229
bedroefd, en zoo gaan dan ook die vrouwen
grafwaarts, die door den engel worden ont-
vangen met het woord: Vreest gijlieden niet!
Wat mogen zij uit zijnen mond vernemen!
Hij is opgestaan. Wat krijgen zij van hem
in last? Haastelijk heengaan en zijnen disci-
pelen zeggen, dat Hij opgestaan is en dat zij
Hem zien zullen. Beschrijf gij nu de vreugde
van \'s Heeren vriendinnen. Zij gelooven en
gehoorzamen. Met haast uitgaande van het
graf, met vreeze en groote blijdschap, bevreesd
om hetgeen zij gezien, zeer verblijd over het-
geen zij gehoord hadden, loopen zij voort om
het den discipelen, vooral petrus, te bood-
schappen. Petrus inzonderheid, die uitdruk-
kelijk genoemd wordt. Daar ijlen zij voort.
Spoedt u, spoedt u, vriendinnen des Heeren! en
verblijdt de andere vrienden, zooals gij met
groote bljjdschap verblijd geworden zjjt! Wij zjjn
blijde met u en verheugen ons uitermate zeer,
en onze vreugde kent geen palen. Wij juichen en
jubelen, en verblijden ons in den Heer! Dat
zeiden wij immers met recht? Zoo wij vrienden
van jezus zijn, dan is er zeker vreugde in ons
hart, al worden wij op den eer-ten dag der
week niet verrast door het bericht der opstan-
-ocr page 238-
230
ding van jezus. Verrassen kan het ons niet
wjj hebben nooit anders van jezus gehoord
dan dat Hjj uit den dood is opgewekt. Maa
zou dit eene reden voor ons zijn, om on
minder dan de eerste vrienden van jezus b
verheugen iu zijne opstanding? Was de Hee:
niet opgewekt, er zou geen Christelijke ge
meente bestaan, geen Evangelieprediking zoi
u vertroosten, geen hoop des levens was dar
uw licht in de duisternis. Zoo jezus nie
was opgestaan uit den dood, zou zijn dooc
u niets baten, zijn kruis u niets geven
Dan waart gij en bleeft gij en stierft gij ir
uwe zonden. Het sterven was u dan nooit toi
gewin. Wat bracht ons dan dit leven anden
aan dan moeite en verdriet, en eindelijk eer
uitgang in wanhoop 1 Maar nu jezus opgewekt
is, nu is er licht en troost, nu is er hoop er
vreugde. Nu staat het vast, dat Hij de Behon-
der is van verlorenen. Nu is er een grond
voor het geloof in Hem. Nu is de Kvangclie-
prediking niet ijdel, nu het geloof in Hem
niet onvruchtbaar. Even zeker als het nu is,
dat jezus overgeleverd is om onze zonden en
opgewekt om onze rechtvaardiging, is het ook
dat die in Hem gelooft, niet beschaamd zal
-ocr page 239-
381
worden. Verblijdt u dan, als zeide de engel
ook tot u: Vreest niet, Hij is opgestaan. De
vreugde des Heeren zij in uw hart! Stel u
voor, met welk gevoel de Heer moet vervuld
zijn geweest op dien heerlijken Zondagmorgen,
toen Hij een nieuw leven begon, niet zooals
Hij het eens in vernedering had begonnen,
niet zooals Hij het vroeger in zelfverloochening
had doorleefd, niet zooals hij dat had moeten
eindigen in den kruisdood; maar vrij, vrij van
alle vernedering, vrij van de wet, vrij van
alle band?n, vrij van lijden, vrjj van sterven:
vrij als Gods Zoon, vrij als de overwinnaar
der zonde en des doods, vrij als de bevrijder
van allen, die door Hem opgewekt, levend
gemaakt, kinderen Gods, erfgenamen zijner
heerlijkheid worden zouden. Stel u dat gevoel
des Heeren voor, en veiblijd u daarin om en
met den Heer, als stond gij bij Hem, in de
nabijheid van zijn geopend graf, en als adem-
det gij de frissche Paasch-morgenlucht in! Dat
is heden de blijdschap van allo vrienden des
Heeren!
Stonden wij alzoo eenige oogenblikken in
den geest bij het geopende graf des Heeren,
-ocr page 240-
232
het zij ons, als werden ons daar deze beide
vragen gedaan:
Gelooft gij nu in Hem, wiens opstanding
u wordt gepredikt?
Verwacht gij Hem daar te zullen zien,
waar,Hij de zijnen verwacht?
Die beide vragen, wij mogen ze niet ont-
wijken. Een ondubbelzinnig antwoord wordt
geëischt, .Kunnen wij vrijmoedig en te recht
antwoorden: ja.
Gelooft gij nu in Hem, wiens opstanding
u wordt gepredikt? Wij hebben ondersteld,
dat gij niet aan de zekerheid der opstan-
ding van jkzus twijfelt. Wij konden niet
wel beginnen met ons recht tot deze feestvie-
ring te bewijzen. Wij vieren feest. Die zich
aan ons wil aansluiten is welkom. Die twijfelt
is onder ons misplaatst. Wij twijfelen niet.
Wjj zingen en juichen : de Heer is waarlijk
opgestaan en heerlijk uit zijn graf gegaan, en
kunnen ons in dit uur niet inlaten met hen,
die er bedenking tegen inbrengen en het be-
strijden. Maar wel zouden wij hun, die zich
met hun geloof aan de zekerheid van \'s Hee-
ren opstanding vergenoegen, in bedenking
geven, of zij niet verder moeten gaan. Ge-
-ocr page 241-
233
looft gij in dien jezus, aan wiens Ojistanding
gij niet twijfelt? Wat baat ons zijne opstan-
ding, indien wij ons heil niet bij Hem zoe-
ken, en wat baat ons het geloot aan zijue
opstanding, indien wij Hem nu ook niet er-
kennen voor den Zoon van God, in de wereld
gekomen, om aan allen, die in Hem gclooven,
het eeuwige leven te geven; indien wij dan
ook niet in Hem gelooven, om eeuwig te leven
door HemV Gij geniet van de verschijning
des Heeren op aarde, van zijn werk tot heil
van zondaren, zeer weinig, zoolang gij niet
gekomen zijt tot het geloof in Hem, en uwe
Paaschfeestvreugde zal zeer spoedig voorbij-
gaan, indien gij niet terecht zeggen kunt:
jezus leeft en ik met Hem. Op dit laatste
komt het voor ons aan, op dit onmisbare ar-
likel in onze geloofsbelijdenis: ik met Hem.
Om er dit bij te mogen voegen, om er dit
bij te kunnen voegen, zonder te moeten vree-
zen, dat de Heer het er uit zal verwijderen»
moeten wij één met Hem geworden zijn door
het geloof in Hem: moeten wij door jezus
kunnen getuigen: ik was dood en ben lovend
gemaakt, ik was verloren en ben behouden.
Onderzoek u zei ven, of het bij u tot de gees-
-ocr page 242-
234
telijke opstanding uit den dood gekomen is,
of gij wedergeboren zijt, wedergeboren dan
ook tot eene levende hoop, doordat gij met
chbistus zijt opgestaan tot een nieuw leven.
Laat de kracht der opstanding van Christus
zich in u gevoelen, getuigt Gods Geest, die
de Geest des levens is, met uwen geest, dat
gij der zonde gestorven, in Gods gemeenschap
leeft door Christus, die het leven der zijnen
is; dan is het Paaschfeest een feest ook voor
u, dan zijn uwe oogen op het geopende graf
des Heeren gevestigd, en gij zegt: van daar
kwam voor mij het licht, van daar kwam mijne
hoop! Uw licht, uwe hoop is dan jezcs de ge-
kruisigde, de opgewekte, door wiens leven gij
zeker behouden wordt, nadat gij door zijn ster-
ven met God verzoend zijt. Itoem vrij in uwen
Heer en schaam u niet, Hem te belijden.
Verblijd u in Hem zonder vrees. Hij zal u
door den dood niet ontvallen. Hjj keert niet
tot zijn graf terug, en gij hebt voor uw graf
niet te beven, als gij den levenden Christus
toebehoort door het geloof. Die toch in Hem
gelooft, is het eigendom van den Heer der
heerlijkheid, die over al de zijnen waakt, en
terwijl Hjj zjjne handen over hen uitbreidt,
-ocr page 243-
ni
tot den Vader spreekt: Ik wil, dat ook zij
zijn, waar ik ben, opdat zij mijne heerlijkheid
mogen aanschouwen. Hij zal niet rusten, voor-
dat gij deze zijne heerlijkheid ziel, en alzoo
tle vrucht van zijne opstanding en van uw
geloof in Hem volkomen en eeuwig geniet.
Verwacht gij Hem daar te zullen zien, waar
Hij de zijnen verwacht? Wij onderstellen, dat
gij dit ten laatste toch wel als de hoofdzaak
zult beschouwen. Het zien van jezus, dat
was voor zijne eerste vrienden de grootste
vreugd. Daaraan blijven de ware vrienden van
den levenden jezus door alle eeuwen te her-
kennen, dat zij verlangend uitzien naar de
«re, waarin de Heer hun in zijne heerlijk-
hoid verschijnen, waarin Hij hen in zijne
heerlijkheid opnemen zal. Hij gaat u voor
naar Galilea, daar zult gij Hem zien; dat
was op den dag der opstanding van jezüs
het woord, waarmede \'s Heeren discipelen ge-
wezen werden op de plaats, waar de Heer
zich aan hen zou vertoonen. Voor ons is het:
\'u den hemel. Wjj houden vooral in deze
dagen het bekende apostolische woord in het
°og: God heeft u, die in zijnen Zoon gelooft,
met christüs levend gemaakt en mede opge-
-ocr page 244-
286
wekt en mede in den hemel gezet in christus
jezus! Gij zijt gestorven, en uw leven is met
christls verborgen in God. Wanneer nu
Christus zal geopenbaard zijn, die ons leven
is, dan zult gij ook met Hem in heerlijk-
heid geopenbaard worden. Dan zullen wij den
levenden christus heerlijker zien, dan zijne
vrienden Hem eertijds hier gezien hebben, en
moesten zij in hot vleeseh blijven en Hem
zien henengaan, wij zullen dan van het vleeseh
verlost eeuwig met Hem zijn. Wjj allen ? Ver-
wacht gij dat? Verwacht gij het van uzelven?
Zoo christus niet in u leeft door het geloof»
zoo gij niet leeft door het geloof in Gods
Zoon, en gij alzoo sterft, de verschijning
van den opgewekten christus zal u niet ver-
blijden. Gij zult dan, als gij Hem ziet, vree-
zen met groote vreeze, en als dooden worden
van schrik, gelijk de wachters bij het graf
des Heeren op dien morgen; maar gij zult
niet kunnen vluchten. Gij zult moeten blijven
en uw vonnis moeten hooren. Maar heden
wordt uw vonnis nog niet onherroepelijk uit-
gesproken. Heden is het nog de dag der ge-
nade, de vreugdedag der Evangelie-prediking.
Grijp het eeuwige leven, terwijl het nog als
-ocr page 245-
L>:iT
Gods genadegift in .ikzüs cnRtsTUs te ver-
krijgen is. Werp u neder voor den levenden
christus, die u van alle zonde en ellende
bevrijden, en uit de vreeze en uit den dood
verlossen kan. Zie hoe liefelijk het beeld is,
dat van Hem geschetst wordt in da berichten
zijner verschijningen aan Maria Magdalena,
aan de vrienden op den weg naar Emmaus,
aan zijne discipelen. Laat de lieflijkheid zijner
verschijning tot heil van zondaars u tot Hem
trekken, opdat gij met grond verwachten
moogt, Hem eens met evenveel blijdschap te
zullen begroeten en aanschouwen als zijne
oprechte vrienden en vriendinnen. Gij, die tot
zijne oprechte vrienden en vriendinnen behoort,
houdt den hemel in het oog, en denkt, als gij
den hemel aanziet: daar zal ik Hem zien. Dat
sterke u op uwen weg, die u oefent in het ge-
looven zonder zien. Vreest niet, al ziet gij Jezus
niet. Hij leeft! Hij doet zijne tegenstanders
vreezen. Voor u, die in Hem gelooft, is het:
Vrede zij u; mijnen vrede geef ik u! Vreest niet,
ook al nadert uw doodsuur, ook al zijt gij tot
stervens benauwd, ook als gij sterft. Gij be-
hoeft den hemel niet aan te zien, als was zijn
ingang voor u door eenen grooten steen geslo-
-ocr page 246-
238
ten. Voor u is de hemel geopend, zooals hij
voor jezcs geopend was, nadat zjjn graf ge-
opend was. Daar, daar iu den hemel zult gij,
opgewekt in den vollen zin des woords,
met al de door christcs opgewekten, Hem
zien, die het gezegd heeft. Zoo gij in Hem
gelooft, gelooft dit ook, en zoo gij dit ge-
looft, zegt dan juichende en op jezcs graf
wijzende, met het oog op jezcs: Hij is hier
niet, — en op den hemel wijzende: D a a r i s
Hjj, en daar kom ik ook: want Hij leeft en
ik zal leven I amen.
-ocr page 247-
EEN BLIK NAAE DEN HEMEL.
Eene Morgenbetrachting op
Hemelvaartsdag.
DOOR
J. J. VAN OOSTEBZEE.
Daar staan wjj dan weder, Feestgenooten,
op diezelfde plek, waar het ons reeds zoo dik-
wijls goed was te wezen, op den stillen,
6choonen Olijfberg. Is het niet even waar-
achtig als heerlijk ? Hoe ouder wij worden,
des te meer krijgt de dag van heden zin en
beteekenis voor het welgestemd, Christeljjk
hart. Ieder ander feest, dat in huisgezin,
maatschappij of vaderland wederkeert, kan met
den loop der jaren iets van zijne frischheid
en vreugde verliezen. Aanvankelijk met opge-
togenheid tegengezien, wordt het later uit ge-
woonte gevierd, eindelijk op den achtergrond
geschoven of in het vergeetboek geschreven.
Maar de hemelvaartsdag, ziet, het is alsof de
-ocr page 248-
240
lente, waarin hij jaarlijks tot ons komt, hem
telkens tooit met nieuwe glanzen en kleuren,
als of hij zelf, schoon reeds sinds eeuwen ge-
vierd, in een eeuwige lentepracht blinkt. Allen
kennen wij de geschiedenis, die ons heden her-
innerd zal worden, en toch, er ligt een frisch-
heid van waas over, als ware zij eerst gister
geschreven. Ging het u, gelijk mij, dan was
heden bij het ontwaken het woord uwe eerste
gedachte: »Ik vaar op tot mijnen Vader en
uwen Vader, tot mijnen God en uwen God!"
Waar wij door de anders zoo woelige straten
in stilte naar ons bedehuis opgingen, daar
sloten wij ons in den geest bij dien trouwen
vriendenkring aan, dien de Heer uit Jeru-
zalem, wellicht óók in den vroegen morgen
naar Bethanië leidde, en wij genoten reeds den
voorsmaak van wat wij met hen aanschouwen
zullen. En thans — moge ons ook daar buiten
het gedruisch der wereld omgeven, thans staan
wij reeds met onze verbeelding op dien Berg
met zijn donkeren opgang en zijn blinkenden
top, en met hooger recht, dan eens het drietal
op Thabor, roepen wij uit in blijde verruk-
king: Ja, Heer, het is goed, dat wjj hier
zijn! En zijn wy hier, gelijk Hij ons, wenscht
-ocr page 249-
211
te ontmoeten, met een warm hart eu een op-
getogen geest, dan buigen wij heden onze
hoofden, als zagen wij de handen nog uitge-
strekt, die zich in het scheidingsuur zegenend
boven de Elve verhieven. Dan voelen wij ons
heden naar den geest in waarheid met allen ver-
eenigd, die thans aan alle oorden der aarde
slechts één middenpunt hebben van al hun den-
ken en danken, van al hun wachten en smach-
ten en dat is Hij, Hij alleen. Dan wordt — meer
dan op één anderen dag van het jaar — de
aarde zoo onbeschrijfelijk klein in ons oog, en
de hemel komt zoo onuitsprekelijk dicht ons
nabij. En waar wij, arme zwervers op aarde,
het heimwee naar huis voelen wakker worden,
daar kunnen wij de blikken niet afwenden,
als konden wij dat wolkje nog zien, dat wei-
licht niet grooter dan een\' mans hand, den
Verheerlijkte aan de aarde outtoog.
»Wat staat gij en ziet op naar den hemel ?"
Die vraag van de Engelen der hemelvaart is dan
wel de eerste en natuurlijkste vraag, waarmede
wij dit feest kunnen aanvangen. Waarom —
\'t is immers juist het eigenaardige van dezen
dag — waarom ditmaal zoo uitsluitend naar den
hemel gestaard? Wat is het, dat daar heden
-ocr page 250-
242
vooral ons aantrekt en boeit? Wij willen oj>
die vraag het antwoord hooren van den eersten
discipel des Heeren, die cbbistus verheerlijkt
in den hemel gezien heeft. »\\Vat een blik
naar den hemel op den hemelvaartsmorgen ont-
dekt?" zietdaar het onderwerp onzer tegen-
woordige stille morgenbetrachting. Zij knoopt
zich aan het zinrijke woord:
Hand. VII: 56.
Enhijzeide: »Z iet,ikziede hemelen
geopend en den Zoon des menschen,
staande ter rechterhand Gods."
Geen woord tot herinnering van het treffend
geschiedverhaal, waaruit deze betuiging ont-
leend is. Ik zou het bijna heiligschennis achten,
door eene uitvoerige lofrede op den eersten
bloedgetuige der kerk uwe aandacht, zelfs
een oogenblik af te leiden van Hem, die
de «waarachtige en getrouwe Getuige is, de
Overste van alle koningen der aardo." Wie
weet niet, dat hier stephanus spreekt, waar
aan het einde zijner verdedigingsrede de Joden
tegen hem in teugellooze woede ontvlamd
zijn.\' Maar .meent gij, dat hetgeen hij langs
buitengewonen weg in heilige verrukking van
-ocr page 251-
248
zinnen aanschouwde, toch onmogelijk vergeleken
kan worden met wat wij heden zullen hooren
en zien, vergunt ons u tegen te spreken. De
wijze der aanschouwing verschilt, het voor-
werp der aanschouwing is één. Het geloof is
als het ware het zesde zintuig der ziel, en
mag het heden in ons leven en werken, het
zielsoog zal dan in ons hedehuis waarnemen,
wat de moedige martelaar, door het venster
der vergaderzaal van het joodsche Sanhedrin
henen, met verrukte blikken aan het ont-
sloten luchtgewelf vóór zich zag. Alleen dit
mag niet voorbijgezien worden, wij moeten
ons feest voor iets anders dan voor de her-
denking eoner langvervlogen gebeurtenis hou-
den. Zoo deden de kerkvaders en geloovigen
van vroegere eeuwen gedurig en spraken niet
slechts: heden, voor zooveel honderd jaren
had plaats, wat wjj met de gemeente herden-
ken, maar — in den tegenwoordigen tijd —
heden vaart christus op, heden wórdt onze
Koning verheerlijkt, heden is de dag zjjner
kroning! Voor het hooggestemd gevoel moet
de gebeurtenis zich niet enkel vertegenwoor-
digen, maar in zekeren zin zich herhalen.
Welaan, mede-Christenen, laat thans de af-
-ocr page 252-
344
stand van eeuwen en plaatsen terugtreden;
plaatst u met uwe gedachten geheel in het
gezelschap der Elve; doorleeft met hen als
\'t ware de geschiedenis van den veertigsten
dag. Slaat de blikken — o mocht het zijn —
geloovig ten hemel, en, zegt mij, wat zult
gij zien? Immers hetzelfde wat stephasos,
blijkens den letter en den geest der tekst-
woorden, zag. Ziet op en aanschouwt.
Een verheerlijkten Menschenzoon;
Een oppermachtigen Koning;
Een nabijzijnden Vriend:
Een ontslotene Wijkplaats;
Een aanstaanden Triomf.
•Ik zie de hemelen geopend en denZoon
des menschen.\'\' Het is het eerste, wat
STErHANus ontwaart, de Menschengestalte, ver-
heven in de woningen van leven en licht. Het
is de éénige maal, dat wij dezen naam door
een der Apostelen of vrienden van jkzus gebruikt
vinden. Duidde de Heer in zijn vernederd leven
op aarde zich daarmede te gelijk als den be-
loofden Messias, den mensch bij uitnemend-
heid aan, waarschijnlijk hield hen de eerbied
terug, om waar z|j van • den Verhoogde
-ocr page 253-
245
getuigden, dien titel nogmaals te bezigen.
Maar thans, waar Hem zijn discipel aanschouwt,
daar weet hij de verheven gestalte niet beter
te beschrijven, dan met het woord, dat reeds
daniul koos, en het is mij, als zie ik hem
met uitgestrekte hand naar dat hemelsch men-
schenbeeld wijzen. Ik weet niet of stephanus
weinige weken vroeger dien menrch zonder
wederga als een man van smarte gezien, en
het »zie den mensch!" had vernomen, en de
verbleekte bloedige trekken van den kruiseling
nog voor het oog zijner herinnering had.
Zoo ja, dan moet hem het verschil tusschen
het toen en het thans te sterker getroffen,
en de overgang van zooveel lijden tot zoo-
veel heerlijkheid hem ten diepste verbaasd
hebben. Wij althans, wien de christus
wederom weken achtereen voor de oogen ge-
schilderd is in de gestalte zijner diepste ver-
nedering, wij kunnen het heden wel het minst
van allen vergeten, wat er al tusschen den
voet en den top van den berg der Hemelvaart
lag. Wij hebben u in eene andere gestalte ge-
zien, Zone Gods en des menschen, dan in het
blinkend gewaad uwer kroning! Wij zagen u
vangen, binden, voortleiden, bespuwen, gee-
-ocr page 254-
216
selen, kruisigen, «veracht en de onwaardigste
onder de menschen, een mau van smarte en
verzocht in krankheden." Maar thans — daar
staat Hij op den berg zijner eere, en zegepraal
gloort uit dien blik, om der zonden wil eens
door tranen verduisterd. Daar stijgt Hij op in
hemelsche glorie, eens als de onbesmette duif
op het al.aar der verzoening geslacht, thans
als de koninklijke adelaar de zon der eeuwige
vreugd in het blinkend aangezicht strevend.
Dat, dit is dan de verhooring van het gebed,
dat de Zone Gods heeft ontboezemd: »en nu,
verheerlijk mij, gij Vader, met de heerlijkheid
die Ik bij U had, eer de wereld was!" Zoo
kon alleen de Vader Hem eeren, en indien wij
U liefhebben, wij verblijden ons om üwent-
wil, Heere Jezus, omdat gij tot den hemel
zijt wedergekeerd! Ach, voor U had onze arme
aarde niets, dan een kribbe, een kruis en een
graf, maar een graf »het éónige, dat in den
dag aller dagen niets zal hebben weder te
geven!" Want Hij leeft, die daar werd ter
ruste gelegd, ontheven aan de macht van zonde
en dood, en wat Hij leeft, dat leeft Hij Gode
daarboven. Maar vraagt gij, waarom ons oog
bovenal heden met zoo blijde vreugde Hem
-ocr page 255-
217
aastaart, het is, omdat de Zone Gods, die zijne
heerlijkheid van voor de grondlegging der
wereld als een recht terugeischen kon, ook daar
niet heeft opgehouden den naam van Zoon des
menschcn te dragen. Heft uwe hoofden omhoog
naar den weggeslagen sluier des hemels, en
wat aanschouwt gij in christus? Geen En-
gelengestalte, hemelsbreed verschillend van de
menschheid, die Hij eenmaal had aangeno-
men; zelfs geen Goddelijken luister alleen,
die ons meer verblindt dan verblijdt, maar
den Zoon des menschen, God, ja boven alles
te prijzen in eeuwigheid, maar die ook daar
niet heeft opgehouden, een zoon van Adam
te wezen. Ziet Hem daar staan in den hoogen!
Uwe wonden, Christen! geneest Hij, tot er
eindelijk geen litteekens overblijven, maar zelf
draagt Hij de teekenen zijner vijf wonden als
eereteekenen in het verheerlijkte lichaam;
meuschelijk medelijden spreekt uit zijn oog ;
menschelijke zwakheid en strijd is Hem bjj
eigen ervaring bekend. Hjj heeft er niets van
medegedragen, maar Hij is er nog niets van
vergeten; onder zijne hemelsche adelbrievenbe-
hoort nog zjjn aardsene geslachtslijst, en waar Hij
zichtbaar verschijnt, ziet, in een rein mensche-
-ocr page 256-
24Ö
lijken vorm openbaart Hij zijn Godmenschelijk
wezen. O, als wij een blik rondom ons in de
wereld of in het eigen harte geslagen hebben,
het kost soms meer dan het schijnt, de mensch-
heid niet te verachten. Maar dat pijnlijk ge-
voel, wanneer zou het zoo ligt van ons wijken,
als juist op den feestdag van heden? Arme
daglooner, nu wordt gij zelfs in onze schat-
ting eerwaardig, want gij zijt in eeu rechte
lijn vermaagschapt aan den eigen Troongenoot
Gods: in Hem is de menschheid zelfs boven
de Engelen verheerlijkt geworden! Diepstge-
zonkene onder ons, nu is er hope op redding;
want de verheerlijkte Menschenzoon is het,
die daarboven leeft om volkomen zalig te
maken, en eenmaal de vierschaar zal spannen!
Of klimt die roemtaal te hoog? Maar ziet
zelve nogmaals ten hemel, en aanschouwt in
den verheerlijkten Menschenzoon tevens een
oppermachtigen Koning. »Ik zie dehe-
melen geopend,\'\' zegt stephanus, »en den Zoon
des menschenaan de rechterhand Gods.\'\'
Gij weet, van waar die uitdrukking ontleend
is, en hoe daardoor het onbeperkte deelgenoot-
schap aan de macht en heerschappij van den
-ocr page 257-
249
Koning der eeuwen, den Onzienlijke, den
alleen Wijze wordt aangeduid. Maar wat gij
evenmin kunt meten als weten, het is de om-
vang en de heerlijkheid der heerschappij, die
door dat woord u voor den geest wordt ge-
plaatst ; want hoog, geljjk de Olijfberg boven
alle de heuvelen rondom Jeruzalem uitstak,
verheft zich die majesteit boven al wat op
aarde roemruchtig en groot wordt genaamd.
Wilt gij er althans iets van gevoelen, mijn
Christen? Laat dan uw blik heden allereerst
zweven over geheel de naar christus zich
noemende wereld. In plaats der elf Galileërs
van den hemelvaartsmorgen, vindt gij meer
dan elf maal twintig millioenen, die Hem als
Heer en christus belijden, en bijna in twee-
honderd talen klinkt het lied der oude kerk:
•God is geopenbaard in het vleesch, gerecht-
vaardigd in den geest, gezien van de engelen,
geloofd in de wereld, opgenomen in heerlijk-
heid." Die allen, waarin zij ook verschillen,
stemmen in de belijdenis samen, dat Hem alle
macht in hemel en op aarde gegeven is, en laten
zich > onderdanen van den Koning der konin-
gen noemen. Gelijk Hij heerscht in die duur-
gekochte gemeente, zoo heerscht Hij over de
-ocr page 258-
960
nog ongeloovige wereld, om die te veroveren
voor zich en den Vader, mot al de kracht
zijner liefde. Doorwandelt met uwe gedachten
de donkerste en afgelegenste streken der aarde,
geen plek kunt gij opsporen, die Hem niet
ten eigendom en erfdeel voorbestemd is:
alle monarchieën, zij lossen in deze ééne zich
op ! Hebt gij dan nu aan do beide polen des
aardrijks de grens ontdekt van zijn Rijk?
Stijgt eerst verder op naar den hemel! Enge-
len zijn machtiger wezens dan wij, één enge-
lenhand kan honderdduizenden vellen — on
al die duizend maal duizenden hemelgeesten,
zjj werpen voor Hem de kroon in het stof.
Van eeuw tot eeuw groeit het getal der ge-
zaligden aan, maar in de zegepralende kerk
wordt in geen anderen naam de knie gebo-
gen, dan waarin het de strijdende doet. Ja,
wie zal het zeggen, wat licht en leven er
zelfs in andere werelden uitstroomt van Hem,
wien zonder éénige beperking alles is onder-
worpen geworden ? Wij duizelen reeds, en toch
hebben wij nog niet alles genoemd! De
CHRISTUS-heerschappij, die de aarde omvat en
in den hemel gehuldigd wordt, wordt zelfs
onder de aarde geëerd. Het geestenrijk sid-
-ocr page 259-
L\'M
dert op zijne gebiedende stem: de Satan met
zijne trawanten moet knarsetandend erkennen,
dat de Nazarener hem te machtig geweest is;
de Dood, die koningen velt, is staatsdienaar
van dezen eeuwigen Koning: alleen Hij is
uitgezonderd van de wet der gehoorzaamheid,
die alle dingen onderwierp aan den Koning,
dien Hij op Sion gezalfd heeft! Dat rijk,
het was reeds ontworpen eer de bergen gebo-
ren worden, en het zal nog bestaan, als de
Olijfberg, waarop de troon werd bestegen,
verzet wordt in het harte der zee! Ja, erken
vrij uw onvermogen, nietige mensch, om
zijne grenzen op aard- o/ hemelbol aan te
wijzen; die erkentenis is wel de minste hulde,
die gij zulk een Koning kunt wijden! Breng
Hem een betere, opstandeling tegen zijn heilig
gezag, door de wapenen neder te leggen en
het op zyn kroningsfeest te erkennen, dat
wederstand tegen Hem even dwaas als doo-
delijk is! Kus den Zoon, opdat Hij niettoorne
en gij op den weg vergaat, wanneer zijn
toorn maar een weinig zou ontbranden: wel-
gelukzalig allen, die op Hem vertrouwen, maar
welgelukzalig ook slechts deze alleen!
-ocr page 260-
2&Ü
Immers, de oppermachtige Koning treedt
heden, ten derde, ook voor uwe oogen als de
nabijzijnde Vriend. Hebt gij het niet opge-
merkt? Stephanus ziet den Zoon des menschen,
staande ter rechterhand Gods, en die uitdruk-
king is ver van willekeurig of onbeduidend
te zijn. Gewoonlijk, ja altijd, met uitzondering
van deze enkele plaats, wordt des menschen
Zooa voorgesteld, als aan de rechterzijde des
Vaders gezeten. En waarom dan ditmaal als
opgestaan ? Christenen, uw hart heeft de vraag
reeds beantwoord. Stephanus ziet Hem, zoo
als Hij als \'t ware op hetzelfde oogenblik
oprees van den troon zijner eer, om zijnen
strijdenden discipel te helpen. Neen, Hij moge
op dien zetel uitrusten van den bangen arbeid
zijner ziele, waar één der zijnen een heeten
kamp moet bestaan, Hij blijft niet werkeloos
zitten ; Hij is geen onverschillig aanschouwer:
Hij staat op, als om de beschermende en ge-
nezende hand uit te strekken over wie het
zwaard voert voor Hem. Het is, als ware Hem
zelven de afstand tusschen zijn troon en het
strijdperk te ver; Hjj doet eene schrede
vooruit, om dien voor het oog van zijnen ge-
tuige te verkorten, en waar Hy den wolken-
-ocr page 261-
2K
iluier van zijin/u hemel verschuift en het oog
tan /.ijn dienaar verheldert, plaatst Hij zich
wo dicht mogelijk bij hem en voor hem!
Is het geen treffend beeld van de wijze,
waarop de Heer zijne belofte vervuld: >Ik
«al u geene weezen laten ?" Hij is heen ge-
gaan en Hij is gebleven, zoo klinken de beide,
schijnbaar slechts tegenstrijdige stemmen, die
ons deze feestdag doet hooren; maar wie gevoelt
uiet terstond, hoe die beiden zich oplossen in
hoogere eenheid? Juist door zijn heengaan
is Hij in den geest veel dichter tot onsgeko-
men, dan het immer mogelijk zou zijn ge-
weest, zoo zijn troonzetel ergens hier beneden
gesticht ware. Waarlijk, wij stellen ons den
Heer gewoonlijk veel te ver van de aarde en
van de zijnen verwijderd voor. »Hij is met ons,"
zegt het alleen, dat zijn Evangelie bij voort-
during de schat zijner kerk is gebleven: dat
de herinnering aan Hem voortbestaat in het
hart van alle verlosten; dat zijn Geest nog blijft
nawerken op aarde, nadat Hij zelf reeds lang
van de aarde verwijderd is, gelijk de geest
van een gestorven wysgeer zich nog in de ge-
schriften zijner leerlingen afspiegelt, geljjk het
ivondrood nog blijft naschemereu, als de zon
-ocr page 262-
2M
zelf reeds onder de kim is verdwenen ? Neen,
het zegt nog eindeloos meer, en wanneer de
Heer het ons op dezen feestdag laat prediken,
dat Hij allen de zijnen even nabij is, als Hij
dezen zijnen stephahus was, het duidt de
meest onbeperkte, rechtstreeksche, innige ge-
meenschap van zijnen kant aan, die wij ons
voorstellen kunnen. Och, wat zegt afstand van
tijd en ruimte voor Hem, wien zelfs op den eer-
sten dag na zijne opstanding geen slot of
grendel kon weren? Het is, alsof Hij aan
den hemelvaartsmorgen slechts ééne plaats
zichtbaar verlaten heeft, om terstond daarna,
alom waar men Hem liefheeft en zoekt, on-
zichtbaar weder te keeren. Kent gij sneller be-
weging dan den loop van het licht V Toch heeft
het zonlicht nog acht minuten van noode, om
van den hemel tot de aarde te dalen; jezus
behoeft geen acht seconden om zich nabij aan
de zijnen te toonen. Staat gij op, Hij komt
D met zijnen vredegroet tegen, eer u iemand
der uwen ontmoet. Wandelt gij met een uwer
vrienden daarbuiten, Hij wordt de derde wande-
laar nevens u, wien het nog niet te veel is>
zestig en meerder stadiën voort te gaan met een
vragend en zoekend gemoed. Strjjdt gjj, zijn*
-ocr page 263-
255
hand houdt onzichtbaar het schild, waar de
uwe naar het zwaard heeft gegrepen. Lijdt gjj,
zijn vriendelijk >wat weent gij ?" verneemt gij
reeds, eer een vriendenhand uwe tranen kon
afdrogen. Hebt gij uwe binnenkamer gesloten,
om alleen te zijn met God en uzelven, de
Hemelhoogepriester is in stilte met n binnen-
getreden, om uwe smeekingen op te vangen en
die gelouterd voor den Vader te brengen. Of
is uw sterfbed gespreid. Hij kwam er altijd
reeds wachten, eer de dood opdaagde om uw
leven te eischen. Christenen! o roept ze u he-
den, zooveel gij kunt, voor den geest, die
verrassende en beschamende blijken, dat de
Heer geen verwijderd Beschermer, maar een
onbeschrijfelijk nabijzijnde Vriend is geweest 1
Waar gij thans eene deur in den hemel ge-
opend vindt, laat het u zijn, als zaagt gjj
Hem, niet in koude, onbewegelijke Majesteit
op zjjn wereldtroon gezeten, maar als opge-
staan om u voor te komen, u vast to houden,
u verder te leiden, waar en wanneer gij \'t
behoeft! Zoo te staan, \'t is vreugde voor Hem;
diep te knielen, \'t zij eere voor u!
Of zoudt gij het niet? Maar verneemt dan nog
-ocr page 264-
266
grootere dingen! »Ik zie de hemelen ge-
open d, juicht stephanus, en waarom zoo vroo-
lijk ? Omdat hij e e n ontsloten wijkplaats
ontdekt in het uur van het bangste gevaar.
Gelijk een schepeling, ten prooi aan de onge-
nade der golven en ieder oogenblik bedreigd
met wisser kans om op gindsche klip te vergaan,
op eenmaal de nevelen scheuren ziet en op wei-
nig voeten afstands een veilige haven ontdektj
zoo is het dezen moedigen strijder. \'Ziet, van
alle zijden grijnst en grimt de woede hem aan;
het volgende oogenblik zal hem naar buiten
zien slepen, om te sterven onder een\' regen
van steenen; de zaal van het Sanhedrin is
gelijk de opgesperde kaken der hel — neen, zij
wordt hem eene poorte des hemels, want daar,
daar in zijne dichte nabijheid schemert de vrij-
plaats in iederen orkaan; daar wacht reeds de
Koning der Joden, om op te nemen in zijn
heilig paleis, wien de natie uit het hare zal
werpen! Wie spreekt nog van dood, die de
poort reeds geopend ziet, waarachter hij den
machtigsten vijand ontkomt ? «Gelukkige ste-
phanus," roept gij uit, en wij voltooien wat
gij zijt begonnen en zeggen: Gelukkige
Christen, die zijn toevluchtsoord ook voor u
-ocr page 265-
257
ziet ontsloten, als gij heden hemelwaarts
staart! Neen» de Koning heeft bij zijne in-
trede in zijn paleis de deur niet achter zich
dichtgesloten: slechts aai) vijanden is de toegang
ontzegd, voor vrienden staat die zoo wijd mo-
gelijk open. Komt nu herwaarts, gij verdrukten,
door onweder voortgedrevenen, ongetroosten, en
blikt opwaarts, den Heer achterna! Waar Hjj
woont is het eeuwige vaderhuis, en het is er
zoo onuitsprekelijk goed. De kanker der ver-
dorvenheid knaagt er niet meer, de storm der
ongerechtigheid giert er niet meer, de beker
der beproeving schuimt er niet meer, de schrik
der toekomst spreekt er niet meer, de nacht
der graven daalt er niet meer. Daar binnen
gegaan, zijt gij tegen alle vijanden uwer ruste
beveiligd, beveiligd ook tegen uwen ergsten
vijand, u zelven, want in den nieuwen hemel
draagt gy het oude hart niet meer mede. En
zegt nu niet- »ach, wie zou durven hopen
daar eenmaal binnen te komen I" Want de hemel*
vaartsmorgen spreekt van betere dingen en roept
u integendeel toe: »wie zou nog durven twij-
felen, waar de Voorlooper reeds voor ons is in-
f?egaan ?" Neen, waar Jezus verhoogd is, daar is
meer dan de mogelijkheid, daar is de zederheid
9
-ocr page 266-
868
der toekomende erfenis voor alle de zijnen ge-
waarborgd: reeds zijn zij met Hem in den
hemel gezet! De Aanvoerder ging niet door
zjjne eerepoort binnen, om zijne keurbenden te
laten verslaan door de vijanden, eer zij zich
een doortocht gebaand hebben; de Eerstge-
boren\' onder vele broederen wil het hemelsch
vaderhuis niet enkel met zijne heerlijkheid ver-
vullen, Hy wil allen in zijne woning ontvangen.
Gelijk jozef in het vriendelijk Gosen reeds alles
gereed maakte voor vader en broeders, opdat
het hun aan niets zou ontbreken, zoo bereidt
Hij de plaatse voor ons en ons voor de plaats
in den hemel. En vonden wij bij onze komst
in dit leven een wieg, die ons opnam, een
arm, die ons hoedde, een borst, die ons
laafde, — als wij door den dood worden
overgebracht waar jezus is heengegaan, het
zal ons, ook na dien laatsten geboortedag even
weinig aan iets, dat wij behoeven, ontbreken.
Ja, Christenen, laat het heden vrij daarbinnen
ontwaken, het gevoel der vreemdelingschap;
zalig, wie in waarheid los van de aarde werd,
zoo hij slechts vasthoudt aan jezus ! Laat heden
vrij een\' traan aan uwe oogen ontwellen, al*
gij dezen avond het sterrendak uwer toekom-
-ocr page 267-
259
stige woning ziet glinsteren in onbeschrijfbare
pracht, en schaamt de zucht van onuitsprekelijk
verlangen u niet, die den vollen boezem ont-
welt: «och, was ik reeds daar boven bij Hem!"
Geen hemelvaartsbede wordt wisser dan deze
verhoord, wat zeg ik, de Heer verlangt naar u>
even waarachtig als uwe ziele naar Hem! Hij
strekt de armen uit om u vriendelijk tot zich te
trekken; niet waar, waar HJj zoo heerlijk is
voorgegaan, wenscht gij gewillig te volgen?
Nog één blik op den tekst en omhoog,
en w}j zullen alles gezien hebben, wat Ste-
pbanus ontdekte in die gedenkwaardige ure.
Tot nog toe stonden wjj bij ieder woord van
den Martelaar afzonderlijk stil, thans vatten wij
nog eenmaal geheel zijne taal in het oog. »Ik
zie de hemelen geopend, en den Zoon
des menschen, staande ter rechter»
hand Gods." Wat ziet de trouwe strijder, die
dat in het verschiet mag ontdekken, anders dan
een aanstaanden Triomf? Het is niet
onmogelijk, dat hjj één oogenblik te voren, on.-
willeke urig gehuiverd heeft voor het schrikbeeld
der nederlaag, hetzij voor hem zelven, hetzij
voor de zaak, die hij voorstaat. Zoo hevig
-ocr page 268-
260
althans was de vijandschap tegen het jeugdig
Christendom nog niet uitgebarsten als in dit
vreeseljjk uur. De geheele raad spant tegen
het Godsrijk te zamen: uit aller blikken gloeit
haat en dood en verderf; Petrus, Johannes,
de andere Discipelen, hebben altijd noggeza-
menlijk gestreden, Stephanus staat schijnbaar
alleen. Aan sterkeren dan hjj zou bijna moed
en hope ontzinken, waar zijne krachtige ge-
tuigenis zoo heftige weerspraak ontmoet, en
hij zich alleen, weerloos, tegenover allen
geplaatst vindt — daar bemoedigt hem de
Heer door eene zichtbare openbaring van
boven, en in het strijdperk valt een lichtstraal
des hemels, die de nederlaag der aanvallers
spelt. Koept wellicht Stephanus uit, wat hij
ziet, om alzoo aan den Joodschen raad het
eigen woord van den Heer te herinneren\'
toen ook Hij door valsche getuigen beticht en
nabij den dood was gekomen: »Gij zult van
nu aan den Zoon des menschen zien, zittende
ter rechterhand der kracht Gods en komende
op de wolken des hemels ?\'\' Hij althans kan
het niet zien, zonder dat het hem is, als zag I
hij zich door dien Menschenzoon toewenken, I
met de kroon der overwinning in handen; als
-ocr page 269-
261
voorzag hij reeds den stond, dat die Verheer-
lijkte over allen tegenstand een vollen triomf
zon behalen. Maar, zegt mij, feestgenooten,
mag ook heden het geloof zich niet vrijmoedig
in dezelfde verwachting verheugen? Gelijk daar
te Jeruzalem de schijnbare overwinning der
vijanden den weg tot hunne wezenlijke neder-
laag en volslagen vernedering baande, zoo is
het door alle volgende eeuwen der Christus-
regeering gebleven. Indien het toen aan Kaja-
phas met zijnen aanhang gezegd was: «binnen
veertig jaren zal het blijken, dat Stephanus let-
terlijk waarheid gesproken heeft en dat de
Nazarener de plaats des tempels verbreken en
de zeden van Mozes veranderen zal," wie
hunner had het geloofd? En toch, het is ge-
beurd, en hoeveel duizendmaal grootere dingen
daarnevens! De jaarboeken van het Godsrijk
zijn één register van zegepralen, en Hij, dien
Stephanus staan zag, zet zich niet voldaan op
zijn\' gouden koningszetel neder, eer de laatste
zijner vijanden aan zijne voeten gelegd is,
Nog is de wereld in het groot, wat toen de
raadzaal in \'t klein was, een strijdperk, waar
driften woelen en hartstochten koken, en de
trouwe getuigen des Heeren een zwareu kamp
-ocr page 270-
2t>2
te bestaan hebben tegen honderdvoudige over-
macht. Maar als toen wordt de zetel van den
Menschenzoon niet geschokt door al dieloei-
ende oproerkreten, en als een regenboog des
vredes aan den onstuimigen hemel, zien wij
ieder jaar den hemelvaartsmorgen verrijzen bo-
ven den stroom onzer onstuimige tijden. Zien
wij op de wereld en op ons zelven, wij beven,
maar zien wij opwaarts, wij hopen, en de hope
beschaamt niet, omdat de Christus leeft en
regeert. Stoppen thans nog duizenden van vjj-
anden de ooren voor den klank van zijn ko-
ninklijk woord, gelijk toen de Joden voor
stephanus, jezüs ziet reeds onder die drom-
men van vijanden de saulussen, die Hij tot
paulussen maken zal, en laat nóg het gerucht
van menigen triomf, dien Hij behaalt, in de
ooren zijner vijanden klinken. Ja, waar wjj
aan dezen hemelvaartsmorgen den hemel aan-
schouwen, het is als zien w}j reeds het mor-
genrood dagen van den Dag zijner wederkomst,
als zijne voeten andermaal den Olijfberg be-
treden, en geheel de bevredigde aarde één
groot Bethaniën wordt. Onze oogen zullen wei-
licht dien heildag hier beneden niet zien, maar
ook ons roept de Heer, als den bijna bezwij-
-ocr page 271-
tts
kenden stefhaküs toe: die overwint, Ik zal
hem geven te zitten op mijnen troon, gelijk
Ik overwonnen heb en ben gezeten met mijnen
Vader op zijnen troon ! O heerlijk feest, dat
wij vieren, gij brengt ons den voorsabbath
reeds van de eeuwige rust na den strijd!
Zal die ruste ons allen eenmaal verkwikken ?
Die vraag hangt met eene andere samen, die
een iegelijk tot zichzelven te richten heeft. Hebt
ook gij in den ontsloten hemel heden gezien,
wat Stephanus in blijde verrukking aan-
schouwde? En indien niet, onder wat
voorwaarde kunnen wij dan in zijn voorrecht
deelen en ons van harte verblijden ? Het woord,
dat den tekst onmiddellijk voorafgaat, geeft een
drieledig antwoord. Om dat alles in en aan den
ontsloten hemel te zien moet men discipelvan
Jezus zijn. Moet men vervuld zijn met
den hei 1 igen Ge est. Men moet de oogen
naar den hemel houden.
•Maar hij, zoo begint Lucas, vs. 55, om
het groot verschil aan te wijzen tusschen den
verrukten Diaken en de woedende vijanden.
-ocr page 272-
264
Van waar komt het, dat hij, hij alleen ziet,
wat niemand anders ontdekt ? Om de eenvou-
dige reden, dat hij een oprecht d i s c i p e 1 des
Heereu was, terwijl zij verbitterden en afkee-
rigen waren, die van deze hemelsche dingen
niets wilden en, zoolang zij zóó bleven, ook vol-
streks niet konden aanschouwen. Zoo was het
ten allen tijde, zoo is het ook op dezen hemel-
vaartsmorgen. Gelijk de Heer uitsluitend zijne
Discipelen naar Bethaniën uitleidde, zonder
dat één vreemde of vijandige blik Hem be-
spiedde, zoo openbaart Hij ook nog op dezen
dag zijne heerlijkheid enkel aan hen, wier
hart geloovig of althans heilbegeerig hem
tegeuklopt. Zou het ook daaraan zijn toe te
schrijven, dat de wereld juist dézen dag zoo
uitsluitend tot vermaak en afleiding bezigt?
Ach, mijn medezondaar, indien ook gij nog
onverschillig zijt voor of afkeerig van chbis-
tüs, wij begrijpen het, hoe onze feestelijke
verrukking u koud en onbewogen kon laten:
waar wij hemelsche gezichten aanschouwden,
hebt gij niets dan wolken gezien 1 Maar wij
vragen u tevens, zoudt ook gjj niet eens
wenschen, zoo gelijk stephands naar den
hemel, als naar uwen hemel te staren? Hebt
-ocr page 273-
265
gij dien nabij zijnden Vriend niet van noode,
en zal het u goed zijn, dien oppermachtigen
Koning ten einde toe tegen te staan? O, valt
Hem op dezen feestdag te voet, en buigt u
voor den scepter, die u anders verbrijzelen zal!
Laat de hemelvaartsdag voor u de beslissende
dag worden, waarop de hemelreize begint!
Aardsche koningen waren van ouds gewoon
op het jaarfeest hunner kroning een gevan-
gene los te laten, of een doodschuldige ge-
nade te schenken — smeekt dezen Koning,
dat gij die gevangene, die doodschuldige zijn
moogt! Tot dat groote werk is ééne enkele
uitstrekking zijner gezegende handen genoeg-
zaam: laat Hem niet gaan, voor Hij ook u
heeft gezegend ! Of zult gij u ook thans van
Hem afkeeren ? Maar neen, zoo lief kunt gij
den dood en het eeuwig verderf toch niet heb-
ben: komt tot Hem, en wordt voor eeuwig be-
houden. Och of menig zondaar, die ontwaakt
uit zjjn sluimer en den afgrond voor zjjne
voeten ontdekt, heden voor het eerst den
hemel boven zijn hoofd zag ontsloten!
Doob zullen wjj dat, wij moeten ook als stb-
pbands vervuld zp met den heiligen
-ocr page 274-
266
G e e st. Ieder, die gelooft, heeft iets van den
Geest des Heeren ontvangen, maar slechts als wij
daarvan vol zijn, kunnen wjj zien, wat ste-
puanus zag. Is uw hart aanvankelijk gewijd aan
den Heer, maar blijft heden de hemel zoo dicht
voor uwe oogen gesloten, alsof hij toegemuurd
ware, het is wellicht een treurig bewijs dat gij
den Geest des Heeren bedroefd, tegengestaan
en uitgebluscht hebt. Waar toch die Geest in
u leeft en heerscht, daar doet Hjj u niet slechts
de dingen zoeken, maar ook de dingen zien,
die daarboven zijn; daar vervult Hjj u gedu-
rig met het zalig gevoel, dat gij een kind
van God en een medeërfgenaam met christus
geworden zijt; daar — het is de wonderkracht
des geloofs — daar vernietigt Hjj op enkele
oogenblikkon den afstand, die de aarde van
den hemel verwijdert. Hoe treurig dan, dat
de overvloedige gemeenschap van dien Geest,
die u alleen dezen dag ten feestdag kan ma-
ken, u juist op heden ontbreekt... neen, hoe
zalig, dat de Heer juist opgevaren is om
alle dingen, om ook uw gebrek te vervullen,
en om van dien Geest uit te storten op alle
vleesch! ïOp alle vleesch" — maar dan moet
ook gij niet rusten, mijn broeder, voor gij
-ocr page 275-
WJ
uw aandeel ontvangen hebt aan die onschatbaar
rijke belofte ! Dan moet er dezen dag te meer
gebeden worden, naarmate gij te minder uit
volle borst nog kunt danken! Dan moet het aan
dezen morgen zijn: «Mijne ziel is voor u als
een dorstig land,\'\' opdat het vóór den avond
nog worde: »gij hebt een zeer milden regen
doen druipen, o God, gij hebt uw erfdeel
verkwikt!" Koningen schenken op hunnen
kroning sdag gaven. Wat zoudt gij meer be-
geeren, dan wat Hij het liefst u wil geven,
een dubbel deel van den Heiligen Geest?
Hier is de baatzucht lofwaardig en de inba-
ligheid plicht: heden vooral kunt gij niet te
veel vragen voor u zelvcn en de uwen, van
Hem, die alles wil geven! En dan, — zie, op
de vleugelen des heiligen Geestes keert ook
uwe blijdschap terug, en gij, ja ook gij
zult de nevelen vluchten en den hemel geopend
zien, vóór de zon aan den hemel gedaald is!
Gij zult het zien, zoo gij althans gelijk ste-
i\'hanus de oogen naar den hemel wilt
houden. Had stephanus het niet met hel-
dere, onafgewende blikken gedaan, hij had het
hemelsch schouwspel niet opgemerkt. Doet gij
-ocr page 276-
268
het heden niet, meer dan andera en immer,
de troost, dien de Heer u op heden wil schen-
ki\'ii, ontgaat u. Helaas, waarom zouden de
Engelen der hemelvaart het aan zoo menigeen
van ons moeten vragen: «wat staat en ziet
gij altijd weer naar de aarde?" Niet alzoo,
Christenen, niet alzoo! Heden althans het ge-
toond, dat wij bedacht zijn op en begeerig
naar een beter vaderland, dat is. naar het he-
melsche! Tot alles, wat ons heden zou willen
afleiden, gezegd: »Gij zijt mij te nietig,"
en van alles, wat ons neerdrukt, bedacht:
»het gaat voorbij als een droom!" Ons harto
biddend gestemd op een reinen hemelschen
toon; onze woning tot een Bethaniën gemaakt,
vau waar men het uitzicht heeft en behoudt op
den Berg der olijven; als stephahus een
iegelijk in onzen kring vrijmoedig getuigd
van den Heer : gesloten lenteknoppen kunnen
geene geuren verspreiden, en sprakelooze ton-
gen het loflied voor den Heer niet verhoogen!
En voelen wij, dat de hemel maar al te
spoedig uit onze oogen verdwijnt, des te vu-
riger gebeden, dat het hemel in ons hart
moge blijven, en ons dagelijksch leven ge-
maakt tot een dagelijksch nastaren van onzen
-ocr page 277-
SJ69
verheerlijkten Vriend! Als straks de aarde
weer lokt, strijdgenooten, het oog naar den
hemel gehouden: wat winst kan de zonde u
bieden, die geen schade voor de eeuwigheid
wordt, en wat stof moet niet van de wieken ge-
schud worden, die zich eenmaal ontplooien
moeten tot een zalige hemelvaart! Als de beproe-
ving u drukt, kruisdragers, al buigt zich uw
schouder ter aarde, het oog naar den hemel ge-
houden en het oor voor de roepstem ontsloten,
die ook tot stephanus kwam: «door lijden
tot heerlijkheid!" Als de dood u genaakt en al
het zichtbare verdwijnt voor uw blik, stervelin-
gen, nog eens, het oog naar den hemel gehou-
den, gij zult jezus aanschouwen, als \'t ware
eene schrede voorwaarts getreden, om ook u te
ontvangen aan den dorpel zijner hemelsche wo-
ning! Gij zult er stephanus ontmoeten, de
blinkende martelkrooon op, neen, gij zult er
stephanus voorbijzien om alleen op jezus te
staren! O, was het hier reeds zalig te juichen:
>Ik zie den hemel geopend," wat zal het zijn,
daarboven uit te roepen: Ik zie de aarde
onder en achter mij, en met den Zoon des
raenschen zit ik aan de rechterhand Gods!
Amen, jezus, maak het waar voor ons ou
-ocr page 278-
270
voor velen, en voer ons zelf door ieder Geth-
semané van beproeving en strijd een Olijf-
berg van zegepraal tegen. Amen!
-ocr page 279-
DES CHEISTENS PINKSTERTOOHT.
DOOR
LUDW. C. LBNTZ.
Het pinksterfeest staat voor de deur. Waar-
heen, in de schoone dagen, wanneer de na-
tuur, na haren winterslaap, zich met haar
eerste feestkleed heeft getooid?
Hoe de wereldsgezindheid deze vraag be-
antwoordt, dat weten wij uit de zangersfeesten,
schuttersfeesten en zoovele andere dusgenoemde
feesten, welke de zucht naar vermaak bij voor-
keur op de heilige pinksterdagen vaststelt.
Maar wji weten het ook uit den wereldschen
zin in ons, die hoewel bestreden, zich toch
nog vaak, zelfs in bekeerde harten gevoelen
doet. Doch daarin toont zich het onderscheid
tusscheD het kind der wereld en het oprechte
kind van God, dat het eerstgenoemden den
-ocr page 280-
272
weg inslaat, waarheen zijn lust hem lokt, mgar
het laatstgenoemde zegt: Neen, daarheen niet!
Maar waarheen dan? waarheen, zoo vaak
het christelijk pinksterfeest wederkeert, waar-
heen, met onze herinneringen niet alleen, maar
met geheel onzen geest, met vernieuwde liefde,
met hart en zin en met geheel ons leven?
Is het u ernst met deze vraag? met de
vraag naar den pinkstertocht die den christen
past ? Wij kunnen niet anders dan u naar vier
plaatsen heenwijzen, waar gij u, indien uw
christendom innerlijk waar is, ook zonder bjj-
zondere aansporing, met al wat in u is heen-
gedrongen zult voelen: naar Jeruzalem, naar
de stille binnenkamer, naar de kerk, naar het
werkelijke leven.
Naar Jeruzalem! Ja daarheen wijzen ons de
feestelgke herinneringen in de eerste plaats.
Al zegt ons ook de benaming «pinkster" eene
verminking van een Grieksch woord dat »de
vijftigste" beteekent — niet meer dan dat ons
feest vijftig dagen of zeven weken napaschen
invalt, des te meer zegt ons de feest-geschie-
denis, ons door lukas, in Hand. II: 1—41
bewaard. Zij verplaatst ons in den kring der
twaalve, door de keuze van Matthias in plaats
-ocr page 281-
L\'Tii
van den verrader thans weder voltallig. Wij
zien hen daar in eene der tempelzalen, die
het heiligdom omgaven. Wij vinden hen daar
eendrachtelijk bjjeen, om op voorvaderlijke wijze
in de Gods-stad het herdenkingsfeest te vieren
van de wetgeving op Sinaï, het joodsche Pink-
sterfeest, dat tevens een dankfeest was voor
den eersten, dat is den gersten-oogst. Hier ver-
bond de wonderbare wijsheid Gods het nieuwe
aan het oude; hier schonk Hijjdatgene, waarnaar
de gehechtheid aan de Wet wel het verlangen
opwekken, maar dat verlangen niet bevredigen
kon; hier vervulde zijne liefde de hoogste, de
heerlijkste, de voor eeuwig zaligende belofte, —
de getrouwe discipelen des Hoeren, de vrees-
achtige, zwakke, onaanzienlijke mannen, die
daar te Jeruzalem vergaderd waren, werden
vervuld met den Heiligen Geest. Het is over-
bodig in alle bijzonderheden te herhalen, hoe
die groote, wonderbare gebeurtenis op den eer-
sten Pinksterdag heeft plaats gehad, en de
eerste uitwerking die zij heeft voortgebracht.
Dat moet in de Schrift zelve op de aangewe-
zene plaats gelezen en herlezen, mede gevoeld
en beleefd worden. In één woord, wij moeten
de Pinksterdagen in Jeruzalem doorbrengen,
-ocr page 282-
274
in den kring der jongeren, ziende, en hoo
rende, en met aanbidding prijzende wat zij
ondervonden; maar tevens ons ook onder het
volk mengen, onder die talrijke scharen, van
nabij en van verre opgekomen, die, terwijl zij
nog twisten hoe zij alles moeten uitleggen —
die vurige tongen, het spreken in allerlei ta-
len, de groote werken Gods — op nieuw ver-
baasd worden door de Pinksterrede van eenen
Petrus, waarvan het gevolg was, dat bij de
drie duizend zielen toegedaan werden tot de
kleine kudde des goeden Herders, die voor
zijne schapen zijn leven liet.
Met dezen indruk in het hart moeten wij
echter onzen Pinkstertocht voortzetten en van
Jeruzalem in destïllebinnenkamer gaan! — Hebt
gjj die? — eene plaats of een tjjd van stille over-
peinzing, van verzameling der gedachten, van
verheffing des harten tot God ? In geen enkel
huis, en op geen enkelen dag moet noch mag
het daaraan ontbreken: vooral niet op den
dag des Heeren en op heilige feestdagen. Ook
daarheen dan, in het gebed op de knieën
neergebogen, dankend, prijzend, aanbiddend,
weggezonken in de overpeinzing van de volle
beteekenis dier groote gebeurtenis, die daar
-ocr page 283-
«76
geschied is op den Pinksterdag! Ja — dier
groote gebeurtenis! Want, is het wel te door-
gronden wat er al in dat ééno korte woord:
•Zij werden allen vervuld met den Heiligen
Geest!" begrepen, betuigd, gewaarborgd, ge-
geven is? Wat of wie is toch die Geest, aan
mensehen gegeven, en door menschen ontvan-
gen ? De aanduiding door den naam «Heiligen
Geest," ja met de meeste bepaaldheid door »den
Heiligen Geest," waardoor iedere andere bui-
tengesloten, en reeds geduid wordt op het-
geen wij persoonlijklmd noemen, moest alle
verdere vragen overbodig maken. Slechts één
geest is er die den naam verdient van den
Heiligen Geest, den Geest Gods, die het in-
nigste wezen der Godheid uitmaakt, die daarom
is in den Vader en in den Zoon, één met
beide en toch van beide onderscheiden, die
op zich zelven bestaat, een Ik, en niet slechts
eene kracht, eene eigenschap of naam van God.
Om de volle beteekenis en het hooge gewicht
van het Pinksterwonder te erkennen, is die
overtuiging van de zoogenoemde persoonlijk-
heid of het persoonlijk bestaan des Heiligen
Geestes volstrekt noodzakelijk. Daarom ook
getuigt in de Schrift de Heilige Geest van
-ocr page 284-
_>:•;
zich zelven ala een persoon, een Ik. Sla uwer
Bijbel slechts op, en gij vindt daarin niet al-
leen persoonlijke namen en werkingen, welk<
aan den Heiligen Geest worden toegeschreven
zoo als den naam van Trooster (Joh. XIV: 16;
en de werking van het mededeelen der hemel-
sche gaven (l Kor. XII: 11), ja van de re-
geering der kerk (Hand. XX: 28); maar de
Schrift deelt ons ook bijzondere openbaringen
ew verschijningen van den Heiligen Geest, op
zichtbare wijze mede, hetwelk toch een per-
soonlijk bestaan onderstelt, zoo als bij den
doop des Heeren (Luk. III: 21, 22) en op
den Pinksterdag in de vurige tongen. Daaren-
boven wordt in de Schrift dikwijls gesproken
van zoodanige eigenschappen, ja van ervaringen
des Heiligen Geestes, die geen zin en betee-
kenis hebben, wanneer zij niet aan een per-
soonlijk Wezen toegeschreven worden: dat Hij
namelijk alle dingen weet (I Kor. II: 10) •
dat Hij voor ons bidt (Rom. VIII: 26); dat
tegen Hem gezondigd worden kan (Matth.
XII: 32); dat Hij door de menschen verzocht
kan worden (Hand. V: 9); dat men Hem kan
wederstreven (Hand VII: 51): dat men Hem
kan bedroeven (Efez. IV: 30); dat men Hem
-ocr page 285-
277
verbitteren en ontrusten kan (Jes. LXIII: 10).
Hoe zouden ook wij, die in den naam des
Vaders, des Zoons en des Heiligen Geestes
doopen en gedoopt zijn, den Vader en den
Zoon een onderscheiden persoonlijk bestaan mo-
gen toeschrijven, en het van den Heiligen
Geest loochenen. Neen! Hij is God; even
machtig, even eeuwig, maar ook even onna-
speurlijk als de Vader en de Zoon, zich al-
leen openbarende in zijne werkingen op en
in de menschen, en op en in het menschelijk
geslacht.
Van Hem, God den Heiligen Geest nu, zijn
op den eersten Pinksterdag menschen vervuld
geworden! Duizelen wij niet bij den blik in
die diepte van genade ? Hetgeen Petrus bedoelt
met deelachtig worden der Goddelijken natuur
(2 Petr. I: 4); hetgeen Paulus roemt als in
het hemelsche gezet te zijn (Efez. II: 6); bet-
geen het profetische woord ons voorstelt als
een hutte Gods bij de menschen (Openb. XXI: 3);
en hetgeen de Heer bedoelde, toen Hij zeide,
dat de Vader en Hij zelf in het hart der men-
schen woning zouden maken (Joh. XIV: 23);
dat alles wordt ons als werkelijkheid en in
zijne vervulling verkondigd in dit: zjj werden
-ocr page 286-
\'J7R
allen vervuld met den Heiligen Geest. Wij heb-
ben dus hier niet enkel vóór ons, menschen,
die buitengewoon opgewekt zijn, niet alleen
een toestand van den menschelijken geest, door
natuurlijke oorzaken in een buitengewoon ver-
hoogde stemming gebracht, maar zooals boven
gezegd is, menschen, die werkelijk en waar-
achtig vervuld waren met denzelfden Geest,
welke, in onbeperkte mate in den Verlosser
uitgestort, dezen maakt tot iGod geopenbaard
in het vleesch;" menschen, die op eene bovena-
tuurlijke wijze aangegrepen, tot bovennatuur-
lijke dingen bekwaam gemaakt waren; men-
schen, tot welke God was nedergedaald, of die
God tot zich opgeheven had. Het is nu niet
meer een schoon denkbeeld, maar het is een
geschiedkundig feit, dat God niet alleen buiten
en boven de wereld, niet alleen in de wereld
gekomen is, maar ook in de harten der men-
schen zijne heerlijkheid openbaart.
En betreft dat alles ook niet u en mij? O,
indien het u reeds opwekt om God te loven
en te prijzen, wanneer gij de pinkstergenade
alleen maar beschouwt met betrekking tot de
Apostelen, die het eerst de gaven des Heiligen
Geestes ontvingen, dan zal uw hart van aan-
-ocr page 287-
279
biddende liefde overvloeien, wanneer gjj uit
den mond dier eerste getuigen van den Hei!i-
gen Geest verneemt: »U en uwen kinderen
jb deze belofte en alle die ver zijn; dewelke
God onze Heer hiertoe roepen zal." (Hand. II:
39). Zoo is het! Wat in het Oude Verbond
slechts aan enkelen tot bijzondere doeleinden
werd verleend, dat is in de laatste dagen, dat
is in het Nieuwe Verbond, een algemeen goed
geworden voor alle kinderen van dit Nieuwe
Verbond; en daarom werd met Pinksteren de
voorzegging vervuld (Joel III: 1): *Ik zal
mjjnen Geest uitgieten over alle vleesch." Daar-
om heeft ook de Stichter van het Nieuwe Ver-
bond, onze Heer eu ons Hoofd, reeds met het Sa-
crament, waardoor wij bij dat Verbond worden
ingeljjfd, de mededeeling des Heiligen Gees-
tes vereenigd, aan het water des doops Zijnen
Heiligen Geest verbonden (Joh. III: 5), en
ons niet alleen bevolen ons zelven en onze
kinderen in de vaderarmen des Vaders, in de
Verlossers-wonden des Zoons te leggen, maar
ook over te geven aan den Heiligen Geest,
tot wedergeboorte, vernieuwing, heiliging,
wedervereeniging met Hem, van wien de zonde
ons scheidt. En zijn er ook ontelbare gedoop-
-ocr page 288-
280
ten, die in plaats van den Heiligen Geest,
helaas! den geest en den vorst der wereld in
zich heerschen laten, toch hehben zij eenmaal
den Geest van God ontvangen, en die kan ook
altijd weder in hen met kracht te voorschijn
treden, tot hunne bekeering en redding, zoo-
lang zij hier beneden tot het Nieuwe "Verbond,
tot de Gemeente Gods blijven behooren. De
ontrouw der menschen doet de trouw Gods
niet te niet. Weet derhalve, en gelooft het woord
en houd het vast: ook voor mij, ook mg ten
heil is dat alles, is de volheid Gods aanwezig,
is zij gegeven, is zij op aarde nedergedaald!
mijne wedergeboorte is eene mogelijkheid, mijne
voortdurende heiliging is geen eisch, waaraan
niet voldaan kan worden, mijne geheele ver-
nieuwing en heiligmaking naar het evenbeeld
mijns Meesters is geen doel dat onbereikbaar
is! Aanbid op uwe knieën, maar hef u dan
ook weder op, om op nieuw u over te geven
aan de inwerkingen des Geestes, om op
nieuw te hooren naar de aanwijzingen die Hij
u geeft in het door Hem ingegeven Woord, om
op nieuw pal te staan en ten bloede toe weêr-
stand te bieden in den heiligen strijd tegen
alles wat vleesch is en tegen den Geest begeert.
-ocr page 289-
281
Zet in zulk eene stemming uwen Pinkster-
tocht voort; begeef u uit de stille binnenkamer,
waar gij de volle beteekenis van het Pinkster-
wonder, biddend en prijzend voor u zelven
overdacht, mede gevoeld en beleefd hebt —
naar de kerk.
Wij bedoelen hier niet de zoogenoemde on-
zichtbare kerk, maar de werkelijke, de stoffe-
lijke, uit hout en steen in de plaats uwer wo-
aing gebouwd, waar gezongen, gebeden en
gepredikt, waar doop en avondmaal gevierd
wordt; en dat niet alleen door vrome, be-
keerde menschen, maar door allerlei soort, die
onder het net komen, dat door den Heer wordt
uitgeworpen. Of zouden de Christenen die van
den Geest vervuld, door den Heiligen Geest
aangegrepen zijn, op het feest der uitstor-
ting van den Geest zich daarheen niet ge-
drongen gevoelen,? Of zou misschien de ver-
gelijking tusschen toenmaals en thans, zou de
blik, eerst op de vervulling door den Geest in
de eerste gemeente, en daarna op de geringe
overblijfselen van Geestesleven in onze dagen,
den weigezinden en welgestemden Christen eer
uit de kerk terughouden en hem bewegen
moeten om, even als Jeremias op de puin-
-ocr page 290-
282
hoopen van Jeruzalem, klaagliederen aan te
heffen, en ten hoogste met gelijkgestemde ge-
loovige vrienden slechts huiselijke stichting te
zoeken ? Ja hef vrij klaagliederen aan omdat Si-
ons muren in puin liggen\'.Maar toch moest het
u ook weder lot een blijde opwekking zijn, dat,
al ligt de kerk in vele opzichten in puin, het
toch de kerk van God, het toch zijn Sion is,
en eene betere toekomst zeker. Op den Pink-
sterdag moest gij toch niet vergeten, dat, al
wandelt gij ook op een veld van dooden, er
toch sinds dezen dag reeds geruisch en bewe-
ging geweest is, en nog is, en de adem des
Levenden niet opgehouden heeft, noch ophou-
den zal, leven op te wekken in het verstor-
vene, totdat des Heeren woord vervuld is
(Ezech. XXXVII: 1—14). Was het dan eene
ijdele belofte, toen onze Heer en Heiland
sprak (Joh. XIV: IC): »Ik zal den Vader
bidden, en Hij zal u eenen anderen Trooster
geven, opdat Bij bij u blijve eeuwiglijk? Of
is de Geest, welke op den Pinksterdag aan
de Apostelen, aan de geheele gemeente van
Christus, waarvan zij de eerstelingen, de ver -
tegenwoordigers, de steunpilaren en getuigen
waren, gegeven werd, hun weder ontnomen?
-ocr page 291-
283
Zjjn wjj niet nog, van dien dag af tot op den
oordeelsdag toe, in de laatste dagen, aan welke
de Geest beloofd is ? Daarom, hoe treurig het
ook te dezen of genen tijde, in de zichtbare,
de aardsche kerk gesteld zijn moge, de Heilige
Geest is toch altijd nog in haar aanwezig, al
is het dan ook als een verborgen zaadkorrel,
die ongezien ontkiemt en dan te voorschijn
treedt, of als eene vonk onder de asch verbor-
gen, die te zijner tijd als een vuur ontbrandt.
Veracht daarom de zichtbare kerk niet; schat
hare uiterlijke inrichtingen en verordeningen
niet gering; gjj mocht eens verachten wat wel
<loor menschen, maar niet van menschen is,
de werkplaats, de inrichting van den Heiligen
Geest, die sedert den eersten Pinksterdag de
kerk of gemeente van Christus op aarde ver-
vult. Het is waar, niet alles in de zichtbare
kerk was en is van den Heiligen Geest;
neen er is, helaas! maar al te veel mensche-
lijks, zondigs, ja duivelsch in: want de he-
melsche schat wordt gedragen in aarden vaten,
en de menschen willen zich niet altijd door
<len Geest Gods laten bestraffen en leiden •
want zij zijn vleesch. Juist daarom heeft Hjj
zelf ons eens middel gegeven om Hem te ken-
-ocr page 292-
284
nen, om de geesten te onderscheiden; eer
richtsnoer waardoor wjj met zekerheid beproe-
ven en afmeten kunnen, wat in de kerk van dei
Heiligen Geest en wat menschelijk werk er
inrichting is. Dat middel, dat richtsnoer is in
uwe handen — het is de door den Heiligen
Geest ingegeven Heilige Schrift, het geopen-
baarde Woord van God. Dat zij uw maatstaf
beproef en beoordeel daarnaar maar alles! Wat
daarin voorgeschreven en geboden wordt, dat is
natuurlijk van Hem. Maar ook alles wat het in de
Schrift voorgeschrevene en gebodene nadruk
kan bijzetten, wat met den geest en den zin van
het geopenbaarde Woord, met het zalig Evan-
gelie der genade Gods iu Christus voor arme
zondaren in overeenstemming is, wat geschikt
is om dat Evangelie, de grondwaarheid en het
ware inzicht des Nieuwen Verbonds in alle be-
trekkingen van het menschelijk leven in te
voeren, ook dat, ofschoon menschen het heb-
ben ingesteld, al staat het ook niet als een
letterlijk gebod in den Bijhei, is daarom niet
minder van den Heiligen Geest, zoo zeker als
het niet alleen met den Bjjbel niet in strijd is,
maar den inhoud des Bijbels te heerlijker doet
uitkomen.
-ocr page 293-
285
Ga dan, met den inhoud des .Bijbels, met
het woord van den Heiligen Geest in uw hart,
op het feest des Geestes naar de kerk. Of acht
gjj het ook in strijd met de Schrift dat gij
feest viert ter gedachtenis van heilrijke ge-
beurtenissen ? Het is even zoo min met haar
in strijd, als het vieren van den dag derop-
standing des Heeren in plaats van den ouden
Sabbath, hetgeen ook niet in den Bijbel is
geboden, maar toch met den geheelen geest
des Nieuwen Verbonds strookt. Of is het in
strijd met den Bijbel, dat er gezongen, gemeen-
schappehjk gebeden, en gepredikt wordt, enz. ?
Of is het slechts eene menschelijke instelling
dat goeden en boozen, vromen en niet-vromen
zich in de kerk vereenigen voor dien God,
die wil dat alle menschen geholpen en tot
de kennis der waarheid komen ? Ja, dwaalleer)
valsche prediking, die is niet uit God; predi-
kanten, ouderlingen, diakenen, welke de ge-
meente in plaats van op te bouwen ondermjj-
nen, die zijn niet overeenkomstig met de woor-
den van den Heiligen Geest, met den Bijbel;
maar dat gij, zoolang de Heer hen, misschien
om de gemeente te tuchtigen, in hunne bedie-
ning laat, voor hen bidt, dat gij niet hunne
-ocr page 294-
286
verkeerdheden, maar hun ambt eert, dat gij
om hunnentwille niet aan de kerk wanhoopt,
of haar verlaat, maar uwe hoop op God ves-
tigt, ook dan wanneer er niets meer te hopen
schijnt — dat is bijbelsch, dat mag niet al-
leen belijden maar ook bewijzen heeten, dat
men aan den Heiligen Geest gelooft, en zich
van het leven en het blijven des Heiligen
Geestes in de kerk overtuigd houdt.
Beschouw gij dan ook uwe kerk in zulk een
licht. Het pinksterfeest verspreidt dit licht over
haar, en met een bjj vernieuwing verwarmd hart
zult gij haren drempel betreden, met een nieu-
wen zegen zult gij haar verlaten. Maar ver-
toon en openbaar dan ook dien zegen, en laat
den pinksterzegen alles doordringen waarmede
gij in betrekking staat!
Besluit derhalve uwen pinkstertocht daar-
mede, dat gij van Jeruzalem, uit de stille binnen-
kamer, uit de kerk — nu terugkeert in list iver-
kelijke leven, in uw huisgezin, in uw beroep,
in uwen omgang, en in alle levenebetrekkin-
gen waarin God u geplaatst heeft!
Een goede boom brengt goede vruchten voort.
Wat baat het, dat de hemel zich geopend heeft
en Gods Geest den menschen is gegeven; wat
-ocr page 295-
287
baat het, dat ook gij in den Heiligen Doop on-
der zjjnen invloed zijt gestold, en zoo vaak
gij daarom bidt u van zijnen bijstand verze-
kerd houden moogt; wat baat het, in één woord
dat gij ingelijfd zijt tot het Nieuwe Verbond,
waarin de Geest des Heeren tot ware vrijheid
leiden wil (2 Kor. III: 17.) — wanneer in
uw leven, in uw doen en laten nog niets te
bespeuren is van de heerschappij van dien Geest,
en in plaats van de vrijheid van zonde en van
vleesch, de oude dienstbaarheid onder uw eigen
wil de grondtoon van uw leven is ? Dan be-
droeft gij den Heiligen Geest en wederstreeft
Hem.
Dat het van heden af dan anders worde!
Dat uw pinkster-herinneringen de kiem zijn
van pinkstervruchten, van vruchten des Heili-
gen Geestes. Stel u deze vruchten voor, als
het doel van uw streven, als gaven waarom
gij bidt, als goederen en schatten, die wel
het waken en strijden en alle zelfverloochening
waardig zijn. Of zou het de moeite niet loo-
uen, om door overgave aan den invloed des
Heiligen Geestes in ons te zien rijpen, wat Hjj
zelf als zijne vrucht heeft aangeduid (Gal. V: 22):
te weten: liefde, vreugde, vrede, lankmoedig"
-ocr page 296-
2Ö8
heid, vriendelijkheid, goedertierenheid, geloof\',
zachtmoedigheid, kuischheid? Of (Efez. V: 9)
allerlei goedertierenheid, gerechtigheid en waar-
heid ? O laat Hem, den Geest der waarheid en
des levens, tot u en in u spreken door het
middel, waardoor Hij, sedert Hij uitgegoten is,
gesproken heeft en nog spreekt, door het ge-
openbaarde Woord. O dat het u ernst zij,
want daarin bestaat de overgave aan den Hei-
ligen Geest. Dan zult ook gij ondervinden, dat
Hij niet is een Geest der vreeze, maar der
kracht, en der liefde, en der tucht (2 Tim. 1: 7);
ondervinden dat, naar mate gij Hem in u laat
werken, uw geloof en uw leven door zijn Woord
laat bepalen, ook de vrees voor den dood en
voor verdiende verdoemenis wijkt, de kracht
om den ouden mensch af te leggen en den
nieuwen mensch aan te trekken toeneemt, de
liefde tot den Heer en tot alle menschen altijd
inniger wordt, en de tucht, die wij steeds be-
hoeven, opdat wij onzen eigen weg niet gaan,
maar ons altijd weder aan de ordening en aaa
het Woord Gods onderwerpen, zoowel in god-
delijke als in menschelijke dingen, ons niet
langer als een juk voorkomt. Den oprechte laat
het de Heer gelukken. Ook deze pinkstertocht
-ocr page 297-
289
zal, wanneer liet u daarmede ernst was en is,
u doen voortgaan en verder brengen op den
weg naar het Vaderland, waarheen gij u toch
heengetrokken gevoelt. Laat dan vrij de we-
reld op het feest des Geestes gaan, waar een
andere dan de Heilige Geest haar heendrijft!
Doch neen! laat haar niet gaan, maar ver-
maan, betuig, bid, waarschuw waar gij kunt,
opdat ook zij met u trekke, in godsdienstige
overdenking, met lof en aanbidding Gode de
eere gevende, daarheen, waar geen voorbij-
gaand zingenot, maar waar eene vreugde ge-
vonden wordt, die niemand van ons nemen
kan. Dat geve God !
10
-ocr page 298-
EEN WOORD
OP DEN
GEDENKDAG DER HERVORMING.
DOOK
O. G. RELVEING.
Het is een zoo liefelijke plicht zich feeste-
lijk de groote daden Gods te herinneren, dat
schier alle menschelijke feesten aan het eene
of andere der groote werken Gods verbonden
zijn. Alzoo wilde het de Heer ook. Bij de
instelling van het Paaschfeest heette het: als
uwe kinderen u vragen zullen, waarom viert
gij dit feest ? zoo zult gij hun antwoorden
welke dingen de Allerhoogste aan u gedaan
heeft.
Maar het is ook zoo; zonder gedenkdag,
zonder bepaalde herinnering, zoude ook de
heerlijkste zaak in vergetelheid geraken. Ziet
-ocr page 299-
291
daarvan het treurig bewijs iu do kinderen ls-
raëls in Egypte. Zij waren nauwelijks drie
honderd jaren in de vreemdelingschap, of het
vaderland was vergoten. Alle groote herinne-
ringen uit de volksgeschiedenis waren verlo-
ren. Vaak vraagt men, hoe is het mogeljjk?
maar het antwoord is toch zoo eenvoudig, dat
het niet anders kan: immers zelden blijft in
eene familie eene herinnering langer dan tot
het derde geslacht, wanneer er gcene opzet-
telijke gedenkdagen of andere herinneringen,
de gebeurtenissen in het geheugen bewaarden.
De achterkleinkinderen weten bijna niets van
het leven, de daden en lotgevallen hunner
voorouders. Hoc kan het dan anders zijn als
dat, na verloop van zes of tien geslachten,
het al in het stof der vergetelheid begraven
ligt. Geheel anders is het huisgezin zonder
gedenkdagen, geheel anders eene landstreek,
onbekend met het gene in der vaderen tijd
voorviel, als dat land dat overal aan do kin-
deren weet te verhalen van de groote gebeur-
tenissen die er plaats vonden. Een land zonder
geschiedkundige herinneringen is een treurig
land. — Maar als bij de kinderen Israels drie
eeuwen lang moer dan tien geslachten op
-ocr page 300-
292
elkander volgden zonder eenigen gedenkdag,
was het dan een wonder, dat het volk in
Egypte een tehuis vond, en niettegenstaande
de ontzettende verdrukking toch niet naar het
vaderland terug verlangde ? Was het een won-
der, dat de stilte, het zwijgen van eeuwen her-
waarts, ten laatste alles in vergetelheid dom-
pelde, en dat de God abrahams, izaSks en
Jacobs, hij den volke niet meer gekend, en
met het gouden kalf van Egypte verwisseld
werd? Ja, dat de vleeschpotten van Egypte,
met de slavernij, begeerlijker geacht werden
dan de vrijheid in een eigen vaderland, vloei-
onde van melk en honing.
Maar alzoo is het ook met de IIervormings-
gesohiedenis in ons vaderland. Die groote daad
Gods, waardoor wij als volk geworden zijn
wat wij zijn, zij is zoo heerlijk, zoo eenig,
zoo groot, dat geen volk der Christenheid ons
in zijne geschiedenis overtreft. De groote en
heerlijke omtrekken dezer gebeurtenis zijn, God
dank! niet ganschelijk vergeten. Maar zoo
het van eene zaak te betreuren is, dat het
volk niet meer leeft bij de heilige geschiede-
nissen van der vaderen tijd, overgeplant in
de harten der kinderen, dan zeker van de
-ocr page 301-
293
Ilervormings-geschiedenis en wel in de meest
treffende bijzonderheden.
Men zegt, en ik geloof dat het waar is,
dat bij die geslachten, waarin nog eene her-
innoring leeft aan de dagen, waarin een der
voorvaderen de martelaarskroon door trouwe be-
lijdenis des geloofs verwierf, steeds een stille
ernst, een liefelijk geloof, een voortgeplante
godsvrucht aanwezig is, en zjj zich bijzonder
kenmerken door daden van geloof. — Is het
oen wonder? — Zoo menigmal het kind vroeg
aan de moeder naar hare ouders, zoo dikwerf
de moeder van der vaderen tijd met diepen
ernst zioh do grooto geschiedenis herinnerde,
eenmaal plaats gevonden, zoo dikwijls prentte
zich in het geheugen, in de verbeelding van
dat kind een feit, dat alle aandoeningen en
bewegingen van het hart moest verheffen, dat
de eerste begeerte tot zulk eene trouw ook
in dat hart moest nederleggen. — Hoe heerlijk
waren zulke verhalen voor de zoo liefelijke,
zoo reine, zoo verhevene ontwikkeling van
geloof, hoop en liefde in het hart van dat
kind ! Ik herinner mij enkele geslachten, waar-
van het onmiskenbaar is, dan hun vroom ge-
loof zich onderscheidt van andere, die in bjj-
-ocr page 302-
294
zondere geschiedenissen, in brieven of andere
merkwaardige herinneringen eene heerlijke op-
wekking hebben om, gedachtig aan hunne
voorvaderen, dezelfde beginsels in het harte
op te nemen, om eenmaal denzelfden weg te
volgen.
Wat zoude het eene schoone zaak zijn, als
alle kleine en groote herinneringen uit dit zoo
heerlijke verleden, werden opgezameld en als
schatten der verledenheid aan het heden en
de toekomst werden overgeleverd!
Hoe menige familie heeft nog van de her-
inneringen der voorvaderen eenig overblijfsel,
te treffend om vergeten te worden, te op-
wekkend om niet ook anderen medegedeeld te
worden. In hoe menig dorp zijn nog aantee-
keningeu in kerkboeken, van dagen, die nooit
mogen vergeten worden. Schier twee honderd
jaren bewaarde de gemeente Mamibach en
Ober-Dieboch op den Hondsruck slechts kleine
herinneringen van een voortreffelijk leeraar uit
de dagen der godsdienstvervolging van Turennc
over de Paltz, en welk een heerlijk stuk is
in deze dagen uit deze legenden deze land-
streek hergeven door W. O. von Hom in zijnen
Tonsor. — Is alzoo ook in ons vaderland uit
-ocr page 303-
296
kronieken, uit familiegeschiedenissen, uit mon-
deling overgebrachte verhalen, niet nog menige
geschiedenis uit de dagen der Hervorming den
volke mede te deelen. Wat weten wij weinig
van de overgangen van gansche gemeenten
tot de Hervorming: hoe aandoenlijk zoude het
zijn, als de eenzame plaatsen, waar eenmaal
op afgelegene heivelden in verborgene stilte
zich de gemeenten verzamelden, nog bekend
werden ! Met welk een heiligen eerbied zouden
wij die oorden bezoeken, waar do martelaar blij-
moedig voor zijn geloof stierf! Wat weten wij
weinig van de plaatsen, waar zoo zwaar een
lijden geleden, zoo moeielijk een strijd gestre-
den werd ! Wat licht er een nacht en nevel over
deze zoo heerlijke geschiedenissen! Wat zoude
het volk herleven, zich versterken in zijn ge-
loof en liefde tot al het goede, wanneer de
heilige geschiedenissen, zoo lang verborgen, uit
het stof der vergetelheid overgebracht werden
in de blijmoedige opwekking van het heden!
Het is zoo schoon een tijd te beleven,
waarin de denkende navorscher zich vereenigt
met den rijkbegaafden dichter, om de aloude
schatten op te zamelen en in een bevallig kleed
gehuld, aan het tegenwoordige geslacht over
-ocr page 304-
296
te geven. Wanneer de jongelingen vol van
blijde hoop zich heinde en verre verspreiden,
en overal uit de verborgenheid van het ver-
leden de kleine en groote feiten verzamelen
en die met vreugde aan hunne medeonder-
zoekers overgeven. Zulk eene toekomst be-
reidt zich voor; het ontwikkelt zich alom. dat
leven in de geschiedenis. Alle archieven zijn
geopend, tentoonstellingen van aloude schatten
van vaderlandscbe geschiedenis wekken den
lust op, om in te dringen in die schoone dagen. —
Overal ontwaakt een lust tot onderzoek op
het kerkelijk gebied. — In allerlei tijdschrif-
ten, almanakken, korte verhalen, wekt men
de behoefte op aan geschiedkundig onderzoek,
en weet ze ook te vervullen. — Hoe heerlijk
zal het zijn, als ons volk niets liever zal hoo-
ren dan van die tijden, zoo eenig rijk en
schoon, zoo verheffend voor het hart, en leeft
in herinneringen, wier slotsom is, betere da-
gen te zoeken dan die des aardschen levens.
Maar zal dit geschieden, dan zal ook in
ons hart diezelfde geest wonen, die eenmaal
de vaderen kenmerkte. Slechts het gelijke be-
geert het gelijke, heeft smaak en lust er voor.
Gedenkdag der Hervorming! hoe groot, hoe
-ocr page 305-
2ii7
heerlijk zijt gij, wanneer het volk opleeft tot
de waardeering van hare hoogste godsdienstige
belangen, van hare vrijheid en rechten, van
hetgene onze kerk in hare beginselen en wor-
ding eens was, en zoo wij hopen eenmaal we-
derom worden zal.
Mochten alle geschiedkundige onderzoekin-
gen daartoe dienen om de liefde tot dat leven op
te wekken. De Heer leide ons daarheen, en
geve dat bewustzijn met die vreugde en vrede.
-ocr page 306-
ZELFBEPROEVING EN DANKZEGGING.
Voor den Oudejaarsavond.
DOOR
MCOLJAS BEETS.
ZELFBEPROEVING.
»Ik gedenk heden mijne zonden." «Door
de wet is dü kennis der zonde." Wie ben ik,
als ik mij toets aan de wet van God?
Heb ik geen andere goden voor Zijn aan-
gezicht gehad ? Mij naar het voorschrift van
den apostel voor afgoden gewacht ? Steeds dien
God voor oogen gehouden, die mij verlost
heeft uit het dienstbuis der zonde ? Nooit ge-
poogd zijn dienst met die van den Mammon,
met die der wereld te vereenigen ? Nooit op
twee gedachten gehinkt? Geen vleesch tot mijn
arm gemaakt? Mijn vertrouwen niet gezet op
het goed der wereld? Het schepsel nooit bo-
ven den Schepper geëerd, gevreesd, of ontzien?
-ocr page 307-
299
Heb ik in alle omstandigheden, in alle we-
gen, bij alle ontmoetingen mijn vertrouwen
steeds gezet op den levenden God ? Hem lief
gehad met geheel mijn hart, geheel mijn ver-
stand, alle krachten? — Heb ik Gode niets
ongerijmds toegeschreven? In den geopenbaar-
den God geloofd en Hem bemind, en niet
mij gehecht aan het Godsbeeld, dat mijn
dwaalziek en bedorven hart zich vormde?
Den naam des Heeren nooit ijdelijk gebruikt
maar dien verheerlijkt, door lof en dank en
aanbidding, en geheel mijn gedrag? Heb ik
mijnen Vader, die in de hemelen is, heb ik
mijnen Heiland beleden voor de menschen, zon-
der schroom, zonder valsche schaamte, zonder
gemaaktheid of vertooning? Heb ik den dag
des Heeren aangewend tot Zijn doel, mijn
geluk en mijne verbetering? Gods woord in
eere gehouden ? Geen genademiddel versmaad,
maar ze allen recht besteed? Mijne avond-
maalsgelofte betaald? l)e onderlinge samen-
komsten niet verwaarloosd? De huiselijke
godsdienstoefening met opgewektheid bijge-
woond of bestuurd? De zelf beproeving niet
gemeden? De vermaningen en bestraffingen,
zoowel als de vertroostingen, die tot mij kwa-
-ocr page 308-
300
men, recht behartigd? Op Gods leidingen,
op Gods handelingen gelet? Was ik geduldig
in de verdrukkingen? Verblijdde ik mijiude
hope? Volhardde ik in den gebede? Was ik
nimmer traag in het benaarstigen, altijd vurig
van geeüt, en was het mij onder alles om het
dienen van den Heer te doen?
Eerde ik mijne ouders, mijne leeraars, mijne
overheid, mijne meerderen? Gaf ik eere wien
ik eere, schatting wien ik schatting, tol wien
ik tol schuldig was ? den keizer wat des keizers
is, zoowel als Gode, wat Godes is? — Be-
trachte ik het gebod der liefde tot mijn
naasten ? Had ik hen lief als mij zelven ? Wist
ik van zelfverloochening? Voegde ik bij broe-
derlijke liefde, liefde jegens allen? Bewaarde
ik de eensgezindheid, de gemeenschap, de
goede verstandhouding ? Hield ik zooveel mij
mogelijk was, zooveel iu mij was, vrede met
alle mensehen ? Trachtte ik naar herbergzaam-
heid? Vergold ik niemand kwaad met kwaad?
Zegende ik die mij vloekten? Deed ik wel
dengenen die mij haatten ? Bad ik voor mijne ver-
volgers? Was ik altijd zachtmoedig, goeder-
tieren, vergevensgeziud, barmhartig, weldadig,
vriendelijk? Verblijdde ik mij met de blijden,
-ocr page 309-
301
weende ik met de weenenden? Was ik toor-
nig zonder te zondigen? Ging de zon nimmer
onder over mijne toornigheid?
Heb ik het heilig gebod der kuischheid be-
waard, ook in woorden, in gedachten? Hield ik
mijne verbeelding rein? Bestreed ik verzoe-
kingen ? Meed ik kwaad gezelschap dat goede
zeden bederft? Schuwde ik vuile redenen en
onbetamelijke gekkernijen? Had ik niet alleen
zelf een afschuw aan deze dingen, maar ook
geen welgevallen aan degenen die ze beminnen?
Wet ik eerlijk in mijnen handel? Geen dief
in mijne nering? Weerde ik mijns naasten
schade, in plaats van ooit mijn voordeel met
zijne onkunde of verlegenheid te doen? Was
ik een goed rentmeester van de mij door
God en menschen toebetrouwde goederen?
Verlokte mij geen zucht tot groote winst, om
af te wijken van den weg der eerlijkheid?
was ik tevreden met mijn bescheiden deel?
dankbaar voor mijn dagelijksch brood, en me-
dedeelzaam? Sprak ik de waarheid met mijn
naasten? Haatte ik vleierij en alle geveinsd-
heid? Was mijn ja ja, en mijn neen neen?
Altijd ? Overal ? Behielp ik mij niet met halve
waarheden? — Was ik niet afgunstig van
-ocr page 310-
302
mijns naasten voordeel, of eere, of rijkdom,
of geluk ? Begeerde ik niets tegen den wil, tegen
de beschikkingen Gods? Liep ik nooit op Zij-
nen raad vooruit en achtte ik mijzelven nimmer
wijzer dan Hem? Was ik kinderlijk gehoorzaam,
kinderlijk dankbaar, kinderlijk vertrouwend?
Bekroop mij nimmer eenige hoogmoed? Ver-
hief mijn hart zich niet? Stond ik niet naar
hooge dingen, maar voegde ik mij tot de ne-
derigen ? Vergat ik nimmer den ootmoed voor
God, de schuldbelijdenis, het tijdig berouw?...
Treed niet in het gericht, o Heere! Want
hoe zoude ik kunnen bestaan? Straf mij niet
naar mijne zonden, vergeld mij niet naar
mijne ongerechtigheden! Wees mij genadig, o
God! naar uwe goedertierenheid, delg mijne
overtredingen uit naar de grootheid uwer
barmhartigheid! Wasch mij wel van mijne
ongerechtigheden en reinig mij van mijne zon-
den. Want ik ken mijne overtredingen eu
mijne zonde is steeds voor mij. Tegen u hel)
ik gezondigd en gedaan dat kwaad is in uwe
oogen.
-ocr page 311-
BOS
DANKZBGOISO,
Wederom heeft de God des levens drie hon-
derd vijf en zestig dagen tot mijn levenstijd
toegedaan. Al deze dagen heeft Hij mij ge-
schonken wat tot onderhoud des levens noodig
was, ja meer dan dat, ja overvloed. Mij
heeft niets ontbroken. Ik ben krank geweest,
maar Hij heeft mij niet in den dood gestort.
Was ik niet alle uren in perikel? Hij heeft
mij bewaard. In mijn arbeid heeft Hij mij on-
dersteund en gezegend, beproevingen heeft Hij
mij aangedaan, maar ook in beproevingen heeft
Hij een zegen gelegd. De menschen hebben
veel kwaad tegen mij gedacht, maar de Heer
heeft het ten goede gedacht. Dikwijls heeft
Hij mijne droefheid in blijdschap veranderd.
Des avonds vernachtte het geween, maar des
morgens was er gejuich. Een oogenblik was
er in zijn toorn, maar maand op maand in
Zijne goedgunstigheid. Ach welke aandoenlijke
zegeningen en geschenken heb ik uit Zjjne
hand ontvangen.
Hoe getrouw hebt gij, o mijn God! aan
de behoudenis, aan het heil, aan de verbetering
van mijne ziel gewerkt. Uw woord was een
-ocr page 312-
304
lamp voor mijn voet, een licht op mijn pad.
Pe openbare samenkomsten staan mij altijd
open. Hoe vele woorden van troost, van
ernst, van liefde zijn mij van uwentwege in
\'t openbaar en in \'t bijzonder toegesproken.
Hoe veel wenken gaaft gij mij op de wegen
die gij met mij hield. Hoe bewaardet gij
mij in verzoekingen. Welke heilzame waarschu-
wingen en roepstemmen kwamen tot mij door al-
lerlei eigen ondervindingen en door hetgeen aan
andereu geschiedde. Hoe kennelijk verhoordet
gij menigmaal mijne gebeden. Nooit hebt gij
mijn geloof, maar wel dikwijls mijn ongeloof
beschaamd. Bad ik om wijsheid, gij gaaft
mildelijk en zonder verwijten. Ook in de don-
kerste wegen was het slechts mijn schuld,
indien mijne hoop op u mij niet steunde. Ja
Heer, gij waart mijn vader. Niets ontbrak mij.
Gij bracht mij op overvloedige weiden. Gij
deed mij nederliggen aan zeer stille wateren. Gij
verkwiktet mijne ziele; Gij leiddet mij in het
spoor der gerechtigheid om uws naams wil.
Ook in het dal der doodsschaduwen had ik
niets te vreezen, want gij waart met mij, uw
stok en uw staf vertroostten mij.
Ik ben geringer dan al deze trouw en al
-ocr page 313-
305
deze weldadigheid die gij bij mij gedaan hebt.
Zoo vele weldaden, zulke weldaden, bij zoo vele
zonden en zulke zonden. O mijn God, mij die
dagelijks alles verbeurde, hebt gij dagelijks
zoo mild gezegend. Tot alle uwe weldaden
hebt gij dit nog toegedaan, dat gij mij de
vrijmoedigheid en den toegang tot den troon
uwer genade gegeven hebt. Wetende dat gij
om Jezus\' wil al mijne zonden vergeeft, en
mij reinigt van alle mijne ongerechtigheid door
het bloed der verzoening. Looft don Heer,
mijne ziele! en al wat binnen ia mij is,
zijaen heiligen naam. Loof den Heer, mijne
ziele! Vergeet geene van zijne woldadeu. Die
al uw ongerechtigheden vergeeft, die al uwe
krankheden geneest; die uw leven verlost van
het verderf, die u kroont met goederticren-
heid en barmhartigheden; die uwen mond ver-
zadigt met het goede, uwe jeugd vernieuwt
als eens arends. Barmhartig on genadig is de
Heer lankmoedig en groot van gocdertieren-
heid! Hij doet ons niet naar onze zonden en
vergeldt ons uiet uaar onze ongerechtigheden.
Want zoo hoog de hemel is boven do aarde, is
zijne goedertierenheid geweldig over degenen,
die hem vreezen Zoo ver het oosten is van het
-ocr page 314-
300
westen, zoo verre doet Hij allo overtredingen
van ons. Gelijk zich een vader ontfermt over
de kinderen, ontfermt zich de Heer over doge-
non die Hem vreezen.
De dagen des menschen zijn als het gras,
gelijk een bloem des velds alzoo bloeit hij.
Maar de goedertierenheid des Heeren is van
eeuwigheid en tot eeuwigheid over degenen, die
Hem vreezen, en zijne gerechtigheid aan kinds-
kinderen, aan degenen die zijn verbond hou-
den, en die aan zijne bevelen denken om die
te doen. .. Dit zij mijne keuze o God, op nieuw
en voor altijd!
-ocr page 315-
ONZE ROEPING.
Op den Nieuwej aarsmorgen.
DOOK
G. BAR GEB.
Gelijk wij gisteren avond in het verledene
terugzagen, zoo zien wij heden morgen vooruit
in de toekomst. Wij hebbeu een oogenblikop
onzen weg vertoefd, om rust te nemen van
de reize, en ons te herinneren, wat wij in
het afgeloopen jaar hebben doorgeleefd. Geen
plechtiger avond dan die, waarop wij het ten
einde brachten, niet zonder de telkens weder-
keerende opmerkingen, dat de tijd steeds sneller
schijnt heen te spoeden ; geen plechtiger avond
dan die, waarop wij ons zoovele weldaden en
zegeningen, maar ook zoovele struikelingen en
zonden hadden te herinneren; dan die, waarop
-ocr page 316-
308
wij een gedenksteen aan al de vorigen heb-
ben toegevoegd, met het oude opschrift:
»Eben Haëzer, tot hiertoe heeft ons de Heere
geholpen !" — maar waarop wij ook het oude
gebed herhalen moesten: nvij zijn geringer,
wij zijn geringer dan al uwe. weldadigheid en
trouw, treedt met ons niet in \'t gericht, o
Heer!"
Op dien plechtigen avond volgt nu een ge-
wichtige morgen, ja de gewichtigste van het
gansene jaar. Hoeveel hangt niet af voor een
gelukkig einde van een goed begin! En hoe
zou ons begin wel anders mogen zijn dan in
den naam van God, die den hemel en de
aarde gemaakt heeft ? Ach waarom komt zoo-
veel afleiding ons juist nu verstrooien, terwijl
wij meer dan ooit behoefte hebben om tot ons
zelve in te keerenV Daarom is menige oude-
jaarsavond zoo verwijtend en gestreng, omdat
menige nieuwejaarsmorgen zoo ijdel en licht-
zinnig was. Diepe ernst en heilige voorne-
meus, gepaard aan een smeekenden blik om-
hoog, betamen ons bij elke gewichtige taak,
en daarom ook bij die, waartoe wij ons thans
weder aangorden Het verledene zou voor ons
verloren zijn geweest, indien de toekomst daar-
-ocr page 317-
Sii\'.l
van geeno vrucliten draagt. Wat moer zegt,
zoo wij dit jaar niet boter aanvangen dan het
vorige, zullen wij het zonder twijfel slechter
nog besluiten.
Ons leven is kort, ook al klimt het tot
zeventig of tachtig jaren, en elke nieuwe tijd-
kring is daarvan een allerbelangrijkst deel.
Met toenemenden ijver moet het op woeker
voor de eeuwigheid gesteld en er winst voor
den hemel mede gedaan worden. Wie verze-
kert ons, dat wij den aanstaanden oudejaars-
avond beleven zullen? Eiken dag moeten wij
ons dus de les der wijsheid te binnen bren-
gen: «Waakt, want gij weet niet, wanneer
de Zoon des menschen komen zal, daarom
z!Jt gij °ok bereid!" Maar om getrouw te zijn
in de roeping, die de Heer ons gegeven heeft,
moeten wij nog een anderen steun hebben, dan
ons zelven alleen. Wij hebben behoefte aan
een helder licht, dan dat van ons verstand;
aan een hooger kracht dan die van onze na-
tuur; aan een beteren troost, dan die van
ons eigen hart. Wij gaan eene onbekende bane
tegen, ziedaar wat ons op duizenderlei wijze
verontrusten kan. Geen handbreed vooruit kun-
nen wjj zien wat ons daarop treffen zal. Hoe
-ocr page 318-
S10
lang, hoe gevaarlijk, hoe afmattend zij is
kunnen wij zelfs bij gissing niet bepalen. Van
menigerlei zorgen, van allerlei wenschen zijn
onze harten vervuld. Beurtelings voelen wij
ons geslingerd door hoop en vrees, die we-
derom ons vooruitzicht of verhelderen of ver-
donkeren. De ondervinding van anderen en wei-
licht een smartelijke eigene ervaring leert ons,
dat plotseling de hemel boven ons betrekken
kan, dat eensklaps onze voorspoed met grievend
leed kan worden afgewisseld, en dat wij dus
moeten zijn toegerust met wijsheid, moed en
kracht, ten einde op den weg niet om te ko-
men of te bezwijken. Gelukkig dan de man,
die als mozes den staf Gods in zijne hand
heeft, en die met david roemen mag: »De
Heer is mijn herder, mij zal niets ontbreken."
Gelukkig hij, die een hemelstem verneemt,
gelijk elta in de woestijn: »Sta op en eet
want de weg zou voor u te veel zijn."
Dat is het voorrecht van een Christen! Hij
reist niet alleen, maar een gids gaat voor hem
uit, die hem het veilige pad aanwijst, het eenigc
dat ten leven leidt. Houdt hij dien leidsman
in het oog, dan blijft hij voor dreigende ge-
varen behoed, dan zal hij op geen kronkelpa-
-ocr page 319-
311
den of zijwegen afwijken, dan zal hij door
geen dwaallichten ten verderve worden mede,
gevoerd. Een herder, die zijn trouw tot in
den dood betoond heeft, door zijn leven te
stellen voor zijne schapen, heschermt en be-
waakt hem. «Hij leidt mij zacht in grazige
wijden, Hij doet mij nederliggen aan stille
wateren, Hij verkwikt mijne ziel." Onder deze
leiding kan men veilig en goedsmoeds zijn
zoodat al ontsloot zich ook voor ons het dal
der schaduwe des doods, wij nochtans niet te
vreezen zouden hebben. Ook daar zou onze
Heiland met ons zijn. »Uw stok en uw staf
vertroosten mij!"
In welke omstandigheden wjj dan ook ver-
keeren mogen, zoo Christus ons deel is, zijn
zij de beste die ons ooit konden beschoren zijn.
Aanvaarden wij ze slechts als uit zijne hand,
dit zal ons reeds terstond eene onbeschrijfe-
lijke zielsrust geven. Dragen wij ook het bit-
tere van ons lot, als droegen wij zijn kruis!
Re kroon zal ons tegenschitteren aan het eind
der baan, en haar aanblik onze zinkende krach-
ten telkens weer vernieuwen. Gaan wjj al wat ons
bekommert met vertrouwen op zijne hulpe te-
gen! Hij geeft zijne beloften in den vorm
-ocr page 320-
312
van een bevel, maar zalig de man die het
gehoorzaamt: «Werpt al uwe bekommernissen
op mij, want ik zorg voor u!" Al uwe be-
kommeruissen.... ja daarvan is niet ééne uit-
gesloteu, dan alleen die welke in den dienst der
zonde gekoesterd worden. De zorgen der ijdel-
heid, der wereldlust en der begeerlijkheid, die
ons zullen blijven kwellen en jagen door het
leven, zoo lang dit een leven is naar het
vleesch. Zij zijn niet weg te nemen, zij zijn
zelfs niet te verzachten; maar de zonde, die
ze baart, moet beleden worden, willen wij
van de bekommeringen, die er uit ontsprin-
gen, ons ontheven zien, Deze kunnen wij niet
op Hem werpen, want Hij doet ze terugvallen
op ons hart met dubbele zwaarte, en roept
ons daardoor op tot bekeoring on vernieuwing
des gemoeds. Maar al liet overige heeft Hij
voor zijne rekening genomen en wil dat wij
het Hem zullen toevertrouwen; ook die bil-
lijke, die geoorloofde, die prijselijke zorgen,
die door de liefde worden ingeboezemd en
zelfs door de opperste wijsheid niet gewraakt.
Hij zorgt voor ons, koninklijk, mild, verrassend
en overvloedig. Hij zorgt voor ons op geheel
andere wijze dan wij vermoed hadden, maar
-ocr page 321-
818
altijd boven bidden en denken. Hij zorgt voor
ons, ook waar wij zelf meenden gezorgd te
hebben en aan Hem geene behoefte gevoelden,
maar waar onze voorzienigheid zeker zou tekort
geschoten zijn. Hij zorgt voor ons eeuwig heil,
als wij alleen het tijdelijke in het oog houden,
en dikwijls het best, door ons te onthouden
hetgeen wij het vurigst hadden gewenscht. Hij
zorgt voor ons in één woord, ook waar wij
meenen dat Hij alle zorg heeft laten varen,
ten einde, ons te nopen, om voor de toekomst af
te zien van den dwazen waan on de ijdele in-
beelding, alsof wij met bezorgd te zijn ééne
el tot onze lengte konden toedoen. O wande-
len wij dan dit jaar aan zijne hand met blij-
den moed en eeno heilige trouw! Wandelen
wij in den weg van roeping en plicht: dat is
onzen weg op den Heer te wentelen, in de
vaste overtuiging dat Hij het voor ons maken
zal. Zoodra de zorgen ontwaken, zijn zij een
spoorslag tot gebed en een drangreden tot
geloof. En waar zijn Geest ons bidden leert,
daar zullen wij niets voorbijzien of vergeten,
dat tot zijne eer en onze redding onmisbaar
is. Wijden wij Hem ons leven, dan zal Hij
het doorademen met Zijnen vrede. Hij zal ons
-ocr page 322-
314
het zalig onderpand onzer hemelsche erfenis
reeds hier in het harte geven, en eens, als wij
Zijn raad hebben uitgediend, als wij den tijd
met de eeuwigheid zullen verwisselen, dan zal
Hij ons oon stoorelooze zaligheid schenken, die
steeds bij toeneming gesmaakt wordt in het
aangename jaar van Zijn welbehagen, dat niiu-
mer eindigt.
tfrst
-ocr page 323-
Uitgaven van W. H. KIRBERGEE.
ARNDT, (F.) De vier temperamenten. Chris-
telijke beschouwingen naar aanleiding van
Lukas IX: 52—62 in linnen . . ƒ0.80.
ADEIANI, (B. J.) Woorden op het ziekbed.
Evangel. blaadjes voor kranken. . » 0.80.
------Op Weg naar huis. Iets voor bekende
en onbekende reisgenooten, 3e dr. i 0.60.
BEETS, (Nic.) De kruiswoorden. Zeven Lij-
denspreken, 2de druk. kl. 8°. in linnen.
» 1.—.
BÖSEKEN, (M. A. A.) In den smeltkroes. Een
boekje voor lijdenden en beproefden » 0.50.
BONAR, (Horatius). Het bloed des kruises.
» 0 40.
-----De goddelijke weg des vredes. Woorden
van raad en bestuur voor kleingeloovigeu
en bekommerden.......» 0.60.
CHRISTENS NALATENSCHAP, (Eens) üit-
treksel uit het Dagboek van den schrijver
-ocr page 324-
316
van »De Zondaarsvriend", medegedeeld door
zijnen zoon den schrijver van »Kom tot Je-
zus". Dit het Engelsch, door C. S. Adama
van Scheltema. Met Portret. . . » 0.75.
DOOD (De) eens dronkaards, geïllustreerd met
vier fraaie houtgravuren .... ƒ 0.50.
FLIEDNER, (Theodor) Een held der Evan-
gelisatie, Hersteller der bediening van Dia-
kouesse in de Christelijke kerk. Naar het
Hoogduitsch, door W. Oostmcijer. » 1 —.
FRANCKEN Az., (W.) De Biecht voor God
van een groot man, of de bekentenissen van
Aurelius Augustinus, naar \'t oorspronkelijke
bekort, met eene levensschets van Augustinus
en ophelderende aanteekeningen . » 0.40.
GEHEILIGDE BEPROEVING. Herinneringen
uit de lijdenskamer eener ontslapene. Met
portret, 2de druk......• 0.90.
GODHEID VAN CHRISTUS, (De) is zij niet
uit zijne eigene woorden, die hij voor en na
zijne verheerlijking gesproken heeft, klaar
en duidelijk te bewijzen? door II. S. B. i 0.20.
GODS beloften zijn getrouw. Een Christelijk
maanboekje.........» 0.20
HAMILTON, (J.) Do Olijfberg en eenige an-
dere voorlezingen over het gebed. » 0.90.
-ocr page 325-
317
HELDRING, (O. G.) Zelfonderzoek eens Chris-
tens naar het woord van God. Een oud
boekske vernieuwd naar onzen tijd, vooraf-
gegaan van eene beschouwing van den
eenigen weg tot ware zelfkennis . f 0.40.
IIELENA GRAY, of daar staat geschreven:
•Gij zult niet stelen".....j 0.40.
JAMES, (J. A.) De Olijftak en het Kruis of
do Beslechting van de twisten der Chris-
tenen........., . • O.CO.
-----Raad en leidiug voor ieder die met
ernst op den weg der zaligheid wcnscht te
vorderen; een vervolg op «Bestuur en aan-
tnoediging", 2de druk.....i 0.60.
LAVATER, (Joh. Kasp.) Zelfbeproeving, door
M. Cohen Stuart, in linnen ...» 0.40.
-----Leeit met God......» 0.30.
in linnen. • 0.50.
MACDUFF, (J. R.) Herinneringen aan Be-
thanië, 2de druk.......» 0.90.
MAGDALENA of de kracht der genade.
• 0.30.
NEWMAN HALL. Vreest niet, of de stem
van Jezus in den storm, 6de druk. » 0.30.
-----Kom tot Jezus. Eene roepstem aan
allen, 8ste druk.......» 0.30.
-ocr page 326-
318
NEWMAN HALL, Volgt Jezus. Eene roepstem
voor allen die tot Jezus kwamen, ƒ 0.30.
-----Hot Goddelijk Socialisme of de mensch
Christus Jezus........• 0.30.
-----De stroom der zonde. Eene waarschu-
wende roepstem in eene gelijkenis. 2e dr.
. 0.20.
—— Des Christons overwinning, of het verbor-
gen Manna en de witte Keursteen. » 0.20.
-----De Christen Wijsgeer zegevierende over
den dood. Een verhaal van den laatste le-
vensdagen van een geneesheer. Met voor-
berigt en poësie van J. J. L. ten Kate.
i 1.60.
-----Nu. Eene wekstem ten leven . » 0.40.
-----Christus voor iedereen . . . > 0.30.
-----De Stem eens Predikers. Eenvoudige
waarheden openlijk verkondigd. . » 0.30.
NOEL, (W.) Onze Roem in Christus, de Ko-
ning des Hemels en der aarde, de toevlugl
eener zondige wereld......i 0.30.
OVER DE WELDAAD VAN CHRISTUS, de
zeer beroemde en wijdvermaarde getuigenis
van een Roomschgezinde, uit den tijd der
Hervorming, ten voordeele der regtvaardig-
making uit het geloof, 3de druk. » 0.30
-ocr page 327-
319
RADSTOCK, (Lord) Roepstemmen tot zonda-
ren, uit het Engelsch.....ƒ 0.30.
REIJDER, (W. van den) De Wet des Heeren
eenvoudig verklaard en ter betrachting
aanbevolen.........» 0.G0.
SCHELTEMA, (C. S. ADAMA VAN) Onze
zangen. Tien vierstemmige liederen. Met
accompagnement voor piano. . . » 0.50.
SEWELL, (Mrs.) Moeders laatste woorden,
2de druk. Volksuitgaaf.....» 0.20.
SMIÏH, (James) Deze ontvangt de zondaars,
of de noodiging van Christus, 2de druk.
» 0.25.
------De vroege en spade regen . . » 1.40.
------ Onze Hemelschc Vader, of God onze
toevlucht en sterkte......• 0.30.
-----Dóet dat tot mijne gedachtenis, of korte
overdenkingen overliet Avondmaal. » 0.30.
-----De Heilige Geest, de troostes der kin-
deren Gods.........d 0.25.
STEENEN voor het Huis-altaar. Stichtelijke
poëzie van S. J. van den Bergh; A. P. vmi
Groningen; J. P. Hasebroek; B. Pb. de Kan-
ter; J. J. L. ten Kate; N. H. Tatum Zubli
en anderen.........» 0.60.
In linnen band. > 1.—.
-ocr page 328-
320
ÏRYFOSA. Gedachten voor slapelooze uren.
in linnen band. ...,...ƒ 0.75.
WALLAGE, (T.) Het huis des vaders. » 0.30.
ZELLER, (C. II.) Beknopte zielkunde op de
H. Schrift en de ervaring gegrond. » 0.90.
-----Wenken en voorschriften, omtrent de
opvoeding van jonge kindereu . . » 0.G0.
ZIELEN WINNEN, naar het Engelsch, door
Tryfosa..........» 0.75.