-ocr page 1-

-ocr page 2-



		K^»M \|7.11C\\

-ocr page 3-



		\'

-ocr page 4-

₁

�

-ocr page 5-

///

**-.

BEGRAFENISWET.

��

-ocr page 6-



		\'

		RIJKSUNIVERSITEIT UTRECHT

		A06000009535778B

		0953 5778

-ocr page 7-

WET

VASTSTELLING VAN BEPALINGEN

BETREKKELIJK

HET BEGRAVEN VAN LIJKEN, DE BEGRAAFPLAATSEN
EN DE BEGRAFENISREGTEN,

OPGEHELDERD DOOR EENE

AANTEEKENING

M^r. J. M. HOOG,

Hoofdambtenaar bij het Provinciaal Bestuur tan Gelderland.

ARNHEM,

: AN. NIJHOFF EN ZOON.

1870.

v.\'

-ocr page 8-

-ocr page 9-



		INHOUD

		Bladt. Voorwoord............. vu Inleiding............. ix § 1. Geschiedenis der ontwerpen .... ix § 2. Beginsel der wet........ xi § 3. Noodzakelijkheid van wettelijke regeling xm § 4. Bevoegdheid der gemeentebesturen . . xv § 5. Vrijheid der godsdienstige gezindten. . xx § 6. Eerbied aan de dooden verschuldigd. . xvi § 7. Ligging der begraafplaatsen .... xxvi § 8. Verpligting tot oprigting van algemeene begraafplaatsen........xxvii § 9. Begraven in kerken.......xxvin § 10. Schadeloosstelling aan de godsdienstige gezindten..........xxix § 11. Begrafenisregten........xxix § 12. Strafbepalingen........xxx Wet van den 10^aen April 1869 (Staatsblad n°. 65) tot vaststelling van bepalingen betrekke- lijk het begraven van lijken, de begraafplaatsen en de begrafenisregten........1

-ocr page 10-



		VI INHOUD.

		Bladz. § 1. Van het begraven van lijken. Artt. 1�12. 23 § 2. Van de begraafplaatsen. Artt. 13�29 .167 § 3. Van de begrafenisregten en kosten. Artt. 30�38...........345 § 4. Strafbepalingen. Artt. 39�44 . . . 396 Overgangsbepalingen. Artt. 45�51 .... 422 Aanhangsel......� ......469 Alphabetisch Register.........478

-ocr page 11-



		VOORWOORD.

		Hoewel het hier volgende werk zich zelf voldoende verklaart, strekke een enkel woord tot geleide. Het hoofddoel van dezen arbeid is om tot ophel- dering der begrafeniswet de geschiedenis van hare vaststelling te geven. En dit zoo volledig mogelijk. Hier en daar moge iets zijn weggelaten of verkort wat mij voor het doel van dit werk minder ter zake dienende voorkwam, waaronder bv. behoort het door den heer Westerhoff bij de beraadslagingen gedane beroep op- en zijne citaten uit de werken van geleerde schrijvers over hygi�ne, doch in den regel zijn de beraadslagingen woordelijk en anders ieder daarbij behandeld punt zakelijk weergegeven. Van de schrif- telijke behandeling, de Memori�n van Toelichting, de Verslagen en de Memori�n van Beantwoording en wij- zigingen der zeven ontwerpen is alles opgenomen.

-ocr page 12-



		VIII
		VOORWOORD.


		Ten einde de Aanteekening 4) zooveel maar mo- g�lijk was te doen strekken tot opheldering van de wet, is, zoover doenlyk, �lk punt afzonderlek be- handeld en onder een afzonderlijk N°. gebragt en zijn overigens zooveel noodig de hoofdzaken gerecapituleerd. Waar de geschiedenis duisterheden bevatte of er tegenstrijdigheid scheen te bestaan, is getracht daar- aan eene oplossing in den geest der wet te geven. Verder is van het licht dat de aanvankelijke uit- voering en toepassing der wet reeds heeft aangebragt, zooveel mogelijk tot opheldering daarvan partij ge- trokken. Men gelieve echter wel in het oog te houden dat dit wegens het nog zoo korte tijdsverloop dat de wet in werking is, bijzaak moest blijven en het geenszins het doel van het werk is, eene oplossing te geven aan alle mogelijke gevallen die zich bij de toepassing der wet zouden kunnen voordoen. Arnhem, J. M. HOOG. April 1870. 1) In eene der aankondigingen van het eerste stuk werd de vraag gedaan, waarom op den Titel gezegd was Aanteekening, in het enkelvoud, en niet Aanteekeningen. De reden is een- voudig deze , dat ik mij niet heb voorgesteld losse onzamen- hangende aanteekeningen op de artikelen te geven maar in behoorlijk verband en met gedurige verwijzing naar de aant. op andere bepalingen. Het medegedeelde op elk art. vormt wel een tal van aanteekeningen, maar deze vormen toch weder ��n geheel.

-ocr page 13-



		INLEIDING.

		Alvorens tot de mededeeliug der wet ia haar geheel en de be- haudeliug van hare artikelen in het bijzonder over te gaan, zal ik hier onder verschillende ru- I)rieken het voornaamste bijeenbren- gen van hetgeen het beginsel der �net en eenige hoofdbepalingen of hoofdpunten raakt, waarover alge- meene beschouwingen zijn gevoerd. Ik beoog daarmede evenwel geen volledig overzigt over de geheele wet te leveren, waardoor gedurig in herhaling van het aangeteekende bij de artikelen zelve zou worden vervallen en dat ook uit den aard van het hier geregelde onderwerp minder doenlijk zou zijn. Ik zal echter, voor zoover noodig, naar de aant. op de artikelen verwijzen. Vooraf deel ik mede de (uit- wendige) geschiedenis der zeven Regeringsontwerpen.		§ 1. Geschiedenis der ontwerpen. Ten aanzien van het begraven van lijken , de begraafplaatsen en de begrafeuisregteu bestond v��r de wet van 10 April 1869 (&taats- hlnil n". 65) nog geene voorzie- niug bij de wet. Wel worden hier en daar in onze wetgeving enkele bepalingen gevonden die op dat onderwerp meer of minder regtstreeks be- trekking hebben, I) maar eeue volledige wettelijke voorzieniug ontbrak tot dusverre. Het was bij Koninklijke bood- schap van 15 April 1856, dat het eerste ontwerp van wet dien- aaugaande aan de Stateu-Generaal werd ingediend. Dit ontwerp ging vergezeld van eene Memorie van Toelichting 2) van de hand van den heer van Reenen, destijds Minister van

		1) Men zie artt. 179 lett. m, 205 lett. m en 238 der gemeentewet. Be artt. 53 en 55 van het Burgerlijk Wetboek, en artt. 858, 359 en 360 van het Strafwetboek zyn by art. 50 dezer wet ingetrokken. Zie ook de artt. 429 tn 531 Wetb. \\r. Koopb., welke artt. m. i. door art. 3 dezer wet en den krachteus dat art. vastgestelden algeraeenen maatregel van inwendig bestuur vervallen zijn. 2j Bijl. Verslag Handelingen van de Tweede Kamer 1855/6, bladz. 623�627.

-ocr page 14-



		INLEIDING.

		Binnenlandsche Zaken, waarvan de inleiding straks volgt. Het ontwerp werd evenwel niet in de Afdeelingen der Tweede Ka- mer onderzocht. Het tweede, van den Minister van Tkts, dat evenals de M. v T. die het vergezelde, genoegzaam gelijkluidende was met de vorige voordragt maar waarbij de Rege- ring � zooals zij zeide � zich evenwel de op de vorige door des- kundigen buiten de Kamer ge- maakte bedenkingen had ten nutte gemaakt, werd in de zitting van 185S/9 ingediend. Het uitvoerig Voorloopig Verslag daarover uit- gebragt, werd in dezelfde zitting door deUegering beantwoord en van eene Nota van wijzigingen verge- zeld; doeh verder kwam het niet 1) Over het derde ontwerp, door dezelfde Regering aangeboden in de zitting van 185960, gelijklui- dend met het tweede zooals het bij de N. v. W. was gewijzigd, en tot welks toelichting naar de vorige Memori�n van toelichting en beantwoording werd verwezen, werd mede een uitvoerig Verslag uitgebragt, dat echter onbeant- woord bleef 2). In de tweede zitting van 1866/7 diende de Minister Heemskerk Az. een nieuw, thans het vierde en gewijzigd ontwerp in, van eene
		beknopte Memorie vergezeld, het~ welk andermaal door een omstan- dig Voorloopig Verslag der Kamer werd gevolgd, doch mede onafge- daan bleef 3). Hetzelfde was het geval met het vijfde en zesde ontwerp van denzclf- den Minister waarover in de beide zittingen van 1867/8 alleen Eiud- verslagen werden uitgebragt 4). Bij Koninklijke boodschap van 23 September 1868 werd het ze- vende of laatste ontwerp aan de Kamer ingediend, dat door den Mi- nister Fock van eene korte Memo- rie voorzien was tot beantwoording van het laatste Eindverslag en tot toelichting van enkele wijzigingen in het vorig ontwerp aangebragt Daarover verscheen den 2i»n November 1868 een Eindverslag, hetwelk den 9^<1en d. a. v. door eene Nota van beantwoording en eene Nota van wijzigingen werd gevolgd, terwijl het aldus gewij- zigde ontwerp in de zitting van 22 Februarij 1869 bij de Tweede Kamer in beraadslaging kwam 5). Na zes achtereenvolgende dagen bcraadslagens werd dit ontwerp, nadat verscheidene amendementen daarop deels verworpen deels aan- geuomen waren, in de zitting van 27 Februarij met 48 tegen 15 stemmen aangenomen 6). Het Verslag der Commissie van


		1) Zie het Ontw. en M. v. T., Bijl. 1858 9 bladz. 138�139; Voorl. Vcrsl. 1119� 1125; Mem. v. Beantw. en N, v. Wjjz., 1883�1339. 2) Zie het Ontw., B�l. 1859/00 bladz. 115�117; Vourl. VerBl. 342-847. 3) ZiehetOnrw. en MvT., Bijl. 1866,7 bladz. 89C�901;Voorl.Ver8l.,1280�1236. 4) ZiehetOntw. 67/8 1 en M. v. T.,Byl. 1867/81 blndz. 99�106;Eindv.,486 v. Ontw. 67,8 II en M. v. T., zie Bijl. 1867,8 II bladz. 95�100; Eiudv. 212. 5) Ontw. en M. v. T., zie Bjjt. bladz. 105�10R;Eindv., 249;Notav.Beunt»", en Wijz. 277 v. Zie de beraadslagingen, Verslag der Hand. 1868,9 bladz. 888�972. 6) V��r hebben gestemd de heeren Bokrkt, Hkemskkrk Az., van Forkkst, GODEFROI, HlNGST, JONCKBLO�I, VAN DEK DOES DE WlLLKBOIS, DE ROO VAN

-ocr page 15-



		INLEIDING. XI

		Ik laat thans de inleiding van de M. v. T. 55/6 volgen. Men kan daaruit den vroegeren regts- toestand, de redenen die tot de indiening der wetsvoordragt hebben geleid en het beginsel waarvan zij uitging leeren kennen. »Het nevensgaande ontwerp van wet � aldus vangt die inleiding aan � strekt ter voorziening in eene reeds lang gevoelde behoefte. J)e ten aanzien van het begraven en de begraafplaatsen thans be- staande voorschriften, in alge- meene en provinciale verordenin- gen en in ministerie�le aanschrij- vingen ven-at, komen niet altijd met elkander overeen , en stellen ook door de wijze, waarop zij tot stand kwamen , hunne wettigheid niet boven allen twijfel 2). "De groudslag dier voorschrif- ten is het hier te lande executoir verklaarde decreet van 23 Prairial XIIde jaar 3). Dit decreet, althans het daarin opgenomen verbod van begraven in de kerken, werd door den Souvereinen Vorst
		Rapporteurs in de Eerste Kamer over dit ontwerp werd reeds den 5 April door de Regering beant- woord, en het ontwerp in de zit- ting dier Kamer van 8 April 1869 zonder beraadslaging en met alge- meene stemmen aangenomen. 1) Den 10 April 1869 door den Koning bekrachtigd en onder dag- teekening van 10 April No. 65 in het Staatsblad opgenomen, trad de wet den 9^ien Mei d.a.v. in werking. $ 2. Beginsel der wet. Behoudens de vele en daar- ouder zeer belangrijke wijzigingen die sedert het eerste ontwerp 1855/6 in de opvolgende voor- dragten zijn gebragt, kan dit ontwerp, evenals het daarmede in hoofdzaak overeenkomende van 1858/9 nog altijd als grondslag der vol�ende voordragten worden aangemerkt, en zijn de Memori�n van Toelichting die haar verge- zelden tot verklaring van de te- genwoordige wet onmisbaar.

		ALDKRWERELT, HOLLINGERUS PlJPERS, VAX ZlXXICQ BrRGMAXN, VAN KUIJK, DE BlF.BERSTF.IX, BLOM, H�FFMAN, Dl BrU�X K.OPS, VAN DER MaESEN DE SoMBRRPF, GeFKEN, BOTS, DE BOSCH KEMrKR, W. VAX Goi.TSTF.IN, VAX BLOM, OU MARCIIIE VAN VoORTHU�JSEN, BbGRAV, 1N8IXGER, NlHRSTRASZ, MlRAN" DOLLE, TAETS VAN AMKROXGEN, WYBENGA, LeXTIXG, DR BRAUW, PIJNAPPEL, DE CASKMBROOT, ROCHUSSEX, HEEMSKERK BZ., KaLFF, CURNELI8, BlCHON VAN IJsniKOMDC, J. K. VAN GOLTSTEIN, DAM, Saa�MANS VatiER, VAN H.ARDF.N- BROEK VAN LOOKHORST, MoENS, VAN DER HUCHT, HaFFMANS, STORM VAN \'s Gravesande, van Wassknaer van Catwijck, Hbydenkijck, de Vooititter. Tegen hebb�n gestemd de hoeren Kebstf.ns, Oldexhuis Gratama, Dumrar, Dui.i.ebt, Bi.uss� vax Oud-Alblas, Slokt van df. Beelb, Virult Verbruggk, van Kerkwijk, van Dklden, Fransen aan de Putte, Thorbecke, Wb8Ter- hoff, van Houten, Fokker en van Beyma thok Kingma. 1) Zie Versl. Hand. 1868\'9 kladt. 200-203, 223 »., 245. 2) Behalve den onzekeren regtstoestand door een en ander veroorzaakt, werd er ky de M. v. T. 06,7 nog op geweten dat in liet decreet van Prairial ook kepalingen voorkwamen, zoonis omtrent het monopolie van leveringen tot kegrafenissen, en liet kekomen van eigen graven, nis kelooning van schen- kingen aan de gemeenten, die zoo goed als onuitvoerbaar en teker ondoelmatig waren. 3) Te vinden in de Vcrz. van Fortuyn, II bl. 306�311.

-ocr page 16-



		XII .INLEIDING.

		bij besluit van 22 December 1813 1; voorloopig buiten werking gesteld, uithoofde van de moe^- jelijkhedeu, welke bet opvolgen van dat verbod in sommige ge- ineeutcn ondervond. In 1825 werd op \'s Koniugs last door bet l)e- partement vau Binncnlaiidschc Za- ken eene commissie van genees* kundigeu bcnocind, tot onderzoek der vraag, of het begraven in de kerken, als nadeelig voor de ge- zondheid diende te worden ver- boden 2). De bevestigende be- aatwoordiug dezer vraag had de intrekking van het besluit vau 22 December 1813 en de herleving van het decreet vau 2 i Prairial Xllde jaar in 1827 ten gevolge. Dit geschiedde echter niet bij eene wet of bij een algenieenen maat- regel vau iuwendig bestuur, maar bij eene eenvoudige kennisgeving door den Secretaris, vau Staat, namens den Koning , aan het De- partement van Biunenlandsche Zaken gei�gt 3). //Bij de wedcriuvoeriug van het decreet werd bovendien in menig opzigt vau de daarin opgenomen beginselen afgeweken. Het decreet stelde in art. 15 tot regel, dat in gemeenten, waar verschillende godsdienstige gezindten werden gevonden, elke gezindte eene al\'- zonderlijke begraafplaats zou heb- ben ; in 1827 werd tot beginsel aangenomen, dat in elke gemeente eene algemceue begraafplaats zou zijn. Het decreet verbood het aau-		leggen eener begraafplaats binnen den afstand vau 35 el van de bebouwde kom alleen iu steden en vlekken (villes et bourgs); bij de wederiuvoeriug van het decreet werd dat verbod tot alle gemeenten uitgestrekt en allecu eene uitzon- dering ten behoeve vau bestaande begraafplaatsen in gemeenten van eene mindere bevolking dan 1000 zielen toegelaten. «Ten einde dit onderwerp zoo- veel mogelijk overal op eeuparigeu voet te regelen, werden de Gede- puteerde Staten der noordelijke provinci�n in 1829 door het De- partemeut van Binuenlandsche Zaken aangeschreven , naar aan- leiding vau een toegezonden model, reglementen op het begraveu vau lijken te ontwerpen en door de Staten hunner provincie te doei. vaststellen 4). Op deze wijze zijn iu de verschillende provinci�n, met uitzondering van Gelderland, Overijssel en Limburg, proviuci- ale verordeningen op het begraven tot stand gekomen. »Het begraveu en het aanleggen van begraafplaatsen is echter eene zaak niet van provinciaal, maar van algemeen belang. De Bijks- wetgever behoort hierin te voor- zien en algemceue regelen te stel- leu; terwijl de bijzondere bepalin- gen, afhankelijk van plaatselijke omstandigheden, aan den plaatse- lijkeu wetgever kunnen worden overgelaten. «Dit is het beginsel van dit J25, Bijv. t. h. Stbl. XIV, 693. ld van flelclerlnnd No. 97 van 1827. XVI, 62.

		1) Bijv. t. h. Stbl. I, 34. 2) Zie het Kon. hesh�t vau 24 Mei ; S) T. z. p.; ook te vinden in prov.-b! 4; Zie 11 Febr. 1829, Bijv. t. h. Stbl.

-ocr page 17-



		\\ \\ INL� wetsontwerp, hetwelk uit den aard der zaak in drie ondcrdeelen is gesplitst, waarvan het eerste het begraven van lijken, het tweede <!e begraafplaatsen en het derde de begrafeniskosten ten onderwerp heeft." Over de noodzakelijkheid eener wettelijke regeling van het onder- werp zal thans nader gehandeld worden. Ten aanzien van het beginsel der wet, zie men verder de § 4 over de bevoegdheid der gemeente- besturen. Wat de verdeeling van het ouder- werp betreft, is sedert het ontw. 66 7 eene nieuwe § 4 in de wet gekomen, houdende slrafbepalin- gen, terwijl § 3 kwam te luiden: van de begrafenisregten en kosten. § 3. noodzakelijkheid van weite- lijke regeling. Bij de eerste overweging der voordragt in de afdeelingen der Tweede Kamer, namelijk van het ontw. 58/9, had men volgens het Voorloopig "Verslag algemeen zijn genoegen betuigd dat de Regering eene poging deed om dit moeijelijk, maar gewigtig onderwerp wettelijk te regelen. Door zulk eene wette- lijke regeling zou � men zeide het der M. v. T. gaarne na � in eene reeds lang gevoelde behoefte ffor- den voorzien. De bestaande voor- schriften ten aanzien der begraaf- plaatsen waren in allerlei algemeene en provinciale verordeningen of ministeri�le voorschriften verspreid, welker nettigheid geenszins boven twijfel verheven was. Door het tot
		>i\\o. xil\| stand brengen van eene goede atge- meene wet op het onderwerp zou aan vele moeijelijkhedeu en twisten voor goed een einde worden gemaakt. De indiening van het wetsontwerp was alzoo der Kamer aangenaam, terwijl het evenzeer een gunstigen indruk had gemaakt dat de Kege- ring wel het vroeger aangeboden voorstel van 15 April 1856 tot grondslag voor haren tegenwoor- digen arbeid had aangenomen, maar zich toch de daarop door deskun- digen buiten de Kamer gemaakte bedenkingen ten nutte had gemaakt. Intusschen bleven er bij vele leden nog bezwaren van meer of min gewigtigeu aard tegen het herziene wetsvoorstel bestaan welke vooral drie hoofdpunten betroffen. Men zie over deze punten de j § 5, 7 en 12. Ook bij de behandeling der latere voordragteu werd de uoodzakelijk- heid eeuer wettelijke regeling van het onderwerp bijna algemeen er- kend. Volgens het V. V. 66/7 waren er enkele leden die vroegen, of de wet wel als van dringenden aard kon worden beschouwd. Sedert den aanvang van het vorige jaar, zei- den zij, heeft het begraven in de kerken ook te Amsterdam een einde genomen en heeft dus eene der hoofdredenen, waarom vroeger eene nieuwe regeliug omtrent de hegraaf- plaatsen en wat daarmede in betrek- king staat noodig werd gekeurd, opgehouden te bestaan. Waren de betrekkelijk geringe verbeteringen, die nu nog verder te bereiken zijn, genoegzaam om op te wegen tegen de moeijelijkheden, aan de rege- ling van een onderwerp gepaard,

-ocr page 18-



		INLEIDING.
		XIV

		dat, omdat daarbij ook godsdien- stige begrippen of vooroordeelen moesten worden aangeraakt, zijne netelige zijde had? Zou de Regc- ring zich niet met de bestaande wettelijke voorschriften, die dan toch zoo verkeerd niet schenen te werken, kunnen blijven behelpen? De groote meerderheid veree- nigde zich evenwel geenszins met deze bedenkingen. Aan de behoefte van eene nieuwe, betere regeling van het onderwerp kon wel geen twijfel bestaan. De Kamer, die bij het behandelen van de Staats- begrooting meermalen daarop ge- wezen had, zou zich zelve on- gelijk worden, als zij die be- hoefte thans in twijfel trok. Te regt zeide de Minister in zijne Memorie van Toelichting, dat de te dezen aanzien bestaande wctte- lijke voorschriften zoodanig ge- wijzigd en aangevuld waren, dat de vraag, wat hier tegenwoordig regtens bestond, dikwijls moeijelijk te beantwoorden was. De moei- jelijkheid mogt zich niet in regts- gedingen openbaren , des te meer werd zij bij de administratie ge- voeld. Als men wel onderrigt was bestonden er besluiten van gemeen- teraden omtrent begraafplaatsen, waarvan de goedkeuring was uit- gesteld met het oog op de nieuwe wet, welker invoering de liegerhig binnen een niet te lang tijdsverloop te gemoet meende te kunr.eu zien. De Minister Heemskerk ant- woordde dan ook dat hij niet had verwacht, dat de noodzakelijkheid eener regeling van dit onderwerp in twijfel zou zijn getrokken. Wan- neer men, zeide hij, om te weten wat thans regtens is, onderschei -		dene verordeningen van Franscheu en Nederlandschen oorsprong moei raadplegen en daarbij vaak op tegenstrijdigheden stuit, springt die noodzake�jkheid van zelf iu het oog. Herhaaldelijk werden dan ook pogingen om tot regeling te geraken aangewend, en in de verwachting dat weldra een af- doende maatregel tot stand zou komen, werd de beslissing omtrent de voorgedragen begrafenisregten an onderscheidene gemeenten ver- daagd "Daarenboven kan de onuitvoer-j baarheid van eenige bepalingen\' van het decreet van 23 Prairial jaar XII niet worden ontkend." i Blijkens het Eindv. van 24 Maart 1808 werd in sommige der afdeelingen, vooral ook door de leden, die thans voor het eerst aan het onderzoek deel hadden , de strekking en het beginsel der wet kortelijk besproken. Daarbij werd door sommigen het gevoelen geuit, dat de wet niet volstrekt noodzakelijk was te achten, en eenmaal uitgevaardigd leiden kon tot aankweeking van ouverdraag- zaamheid op godsdienstig gebied. Daartegen deed men gelden, dat met het oog op de tegenstrijdig- heid der verordeningen van Fran- schen en Nederlandschen oorsprong, die thans het onderwerp beheer- schen , en op de moeijelijkheden, waarin de administratie dienteu- gevolge niet zelden gewikkeld wordt, de noodzakelijkheid der wet moeijelijk kon worden betwist. De Minister Fock beschouwde, volgens de M. v. T. 68/9 , na al hetgeen vroeger door de Re- gering herhaaldelijk over de

-ocr page 19-



		INLEIDING.

		noodzakelijkheid eener wettelijke regeling van dit onderwerp was gezegd, een nader betoog daar- omtrent overbodig. Het onderwerp strekte hoofdzakelijk: om hetgeen thans bestond, doch in Frausche en Nederlandsche verordeningen, wier verbindende kracht bovendien kon worden betwist, verspreid was ,, bijeen te brengen , wettelijk te bekrachtigen. De vrees, dat de wet tot aankweekiug van on- verdraagzaamheid op godsdienstig gebied zon leiden , scheen dus ijdel. Bij de korte algemeene bcraad- slaging, over het wetsontwerp ge- voerd, kwam de vraag over de noodzakelijkheid eener regeling bij de wet nog ter sprake, doch zelfs de heer van Delden, die later tegen de wet stemde, erkende toch dat voor zoodanige regeling reden was, al ware het slechts om de be- staaude bepalingen waarvan de regtsgeldigheid met grond kon wor- den betwist voor goed op te heften en door andere te vervangen en om daar, waar nu nog belemmeringen bestonden, vrijheid te verleenen. De Minister wees er op dat het ontwerp het eerst in de zitting van 1855/6 was ingediend en de Kamer aanhoudend te kennen had gegeven dat dit onderwerp zou worden geregeld, en dat verder de verschillende ontwerpen, zoo verre men meende dit te kunnen doen, aan de bezwaren door vele leden der Kamer in het midden gebragt zooveel mogelijk waren te gemoet gekomen. T)e heer van Kuyk verdedigde de noodzakelijkheid der wettelijke regeling vooral uit het oogpunt van
		den onzekeren regtstoestaud, in- zonderheid omtrent de heffing van hegrafenisregten door de gemeen- ten, waarvan de hoogere goed- keuping van jaar op jaar was ^vcr_f]aagd geworden. Ook de heer Heydenrijck ver- klaarde er zich voor en erkende dat in het ontwerp goede beginselen wa- ren nedergelegd en uitgewerkt, dat, tot wetverheven, een einde aan aller- lei verwikkelingen maken en de ge- moederen, de verschillende over- tuigingen vrij wel bevredigen zou. § 4. Bevoegdheid der gemeente- besturen 10. Belangrijk is de vraag hoever zich na de regeling van het onder- werp bij de wet de bevoegdheid der gemeentebesturen, om nog eenige daarmede in verband staande punten te regelen, uitstrekt. Van sommige punten wordt in de wet zelve uitdrukkelijk aan de gemeentebesturen de regeling bij plaatselijke verordening opgedragen. Zie artt. 7, 8, 21, 28, 29. Maar er valt � zooals de on- dervinding dan ook reeds leerde � buitendien nog een en ander te regelen, waarvoor de bevoegdheid der gemeentebesturen dient vast te staan. Het komt mij voor dat die be- voegdheid juist wordt aangegeven in de M. v. T. tot het eerste ontw. 55/6, reeds boven medege- deeld. Het begraven en het aanleggen van begraafplaatsen wordt aldaar als eene zaak van algemeen belang beschouwd De Rijkswetgever be-

-ocr page 20-



		XVI		INLEIDING.


		hoort hierin te voorzien en alge- meene regelen te stellen, terwijl de bijzondere bepalingen, afhan- kelijk van plaatselijke omstandig- heden , aan den plaatselijken wet- gever kunnen worden overgelaten. Dit � verklaarde de Regering� is het beginsel van dit weisontioerp. Men ziet hieruit dat de Rijks- wetgever het onderwerp niet geheel heeft willen regelen. Hij heeft het uoodig geacht � zooals ook de considerans van deze wet zegt � wettelijke bepalingen vast ie stellen omtrent het begraven van lij keu, de begraafplaatsen en de begrafe- uisregteu, maar hij laat wat hij niet geregeld heeft, of, waar hy reeds algemeeue regelen gegeven heeft, de bijzondere bepalingen , afhaukelijk van plaatselijke om- standighedcn, ter regeling over aan den plaatselijken wetgever. Dat dit ook het beginsel is van bet laatste Regerings-outwerp, kan o. a. blijken uit een antwoord dat bij de Nota v. Beautw. werd gegeven. In het Eindv. 68/9 namelijk komt voor, dat er in cene der secti�u ledeu waren die meen- den dat de wet te veel centrali- seerde, te weinig aan plaatselijke verordeningen overliet. De Minister Fock antwoordde daarop: In welk opzigt het out- werp te veel zou centraliseren .... wordt in het Verslag niet opge- geveu. i)e wet behoort al het- geen in het belang der openbare orde en gezondheid noodig is, voor te schrijven en de regeling van het overige aan plaatselijke verordeningen over te laten. Naar het oordeel des ondergeteekenden ,
		is dit in het ontwerp in het oog gehouden...... Bij de algemeene beraadslaging over het wetsontwerp roerde de heer van Delden ook dit punt aan. Volgens hem was er wel vrij- heid gegeven maar de wetgever had zich toch bemoeid met zaken, waarover hij het aan de gemeente- raden had moeten overlaten die beschikkingen te nemen, die over- eenkwamen met den toestand in elke localiteit. Zoo meende hij dat de regten der burgerlijke gemeen- ten zonden zijn verkort door de bepalingen van het ontwerp, waarbij aan de burgerlijke overheid ten aanzien van de eisthen der Kerk verpligtiugen werden opgelegd om- treut de inrigting der burgerlijke bcgraafplaatseu (art. 19) die z. i. te ver gingen, hetgeen hij nader uiteeuzette. De Minister beantwoordde dit punt niet nader iu bijzonderheden. Alleen merkte hij op iioe meu ge- tracht had langzamerhand in de verschillende ontwerpen aan de onderscheidene bezwaren te gemoet te komen, en dat daaraan ook door het laatste ontwerp zooveel mogelijk was voldaan Bij de behandeling van art. 13, over de verpligting voor de gemeen- ten om eeuealgemeeue begraafplaats te hebbeu, werd dit punt nog be- sproken door den heer Gefken, die verklaarde : »In het algemeen heeft men aan dit wetsontwerp het verwijt gedaan dat het een te cen- traliserend karakter heeft; in dat gevoelen kan ik niet deelen. Ik meen dat het ontwerp zeer veel goeds bevat; slechts tegen enkele

-ocr page 21-



		INLEIDING. XVII

		plaatselijken wetgever ter regeling is opgedragen. Dit is niet het beginsel der wet zooals het straks werd medegedeeld. De omstandigheid dat van ecnige onderwerpen bepaaldelijk de rege- ling aan den plaatselijken wetgever wordt opgedragen, heeft enkel daarin zijn grond dat de Rijks- wetgever ze noodig oordeelde. «Die plaatselijke verordeningen� zeide de Minister bij de beraad- slaging over art. 28 �mo�ten re- gelen hetgeen noodig is in het belang der openbare orde en van de volksgezondheid. Hier worden dus bepaalde onderweqjen aange- geven, welke bij die plaatselijke verordeningen geregeld moeten worden.\'\' In dit stelsel der wet is m. i. de gemeenteraad nog VTij om boveu- dien te regelen wat door hem verder noodig mogt worden geacht. De artt. 150 en i 51 der ge- �neentewet blijven daarbij in hun geheel. Datgene namelijk wat de wet zelve uitdrukkelijk geregeld heeft, de algemeene regels zelve, zijn door die regeliug van algemeen liijksbelang verklaard, en daar- omtrent blijven de anngchaalde wetsartikelen van toepassing. Ik meen hier ook te moeten verwijzen naar hetgeen de Kegering omtrent het voorschrift op het ont- leden van lijkeu verklaarde (zie de aant. op art. 1, tweede lid bladz. 40 onder VII): "Bijzondere bepalingen daarover in \'t belang der openbare gezondheid � zeide zij � kunnen bij plaatselijke ver- ordeningen worden opgenomen." Nogtans bevat art. I geen op- 2
		bepalingen heb ik bezwaar," en daaronder bragt dit Kamerlid art. 13 in de eerste plaats. Zie daar- over meer hierna § 8 en de aant. op het art. zelf. Wat er nu van het verwijt zij, dat deze wet te veel centraliseren zou, in \'t algemeen valt dit moeije- lijk aan te wijzen; de ondervin- ding, door de uitvoering en toe- passing der wet verkregen, zal dit punt beter in \'t juiste licht kunnen plaatsen. Het komt er maar op aan, dat men zich bij de beoor- ileeling van deze wet in verband met hare geschiedenis op het juiste standpuut plaatse, en dan schijnt het mij toe dat men verkeerd doet om als het beginsel der wet aan te nemen: dat daarom in deze wet hier en daar van regeling bij plaat- selijke verordening gesproken zou zijn, opdat aan den raad niet de artt. 150 en 151 van de gemeente- wet zouden worden tegengewor- pen, volgens welke artt. de plaat- selijke verordeningen niet mogen treden o. a. in hetgeen van al- gemeen Kijksbelang is, en ze vervallen wanneer in haar onder- werp door wet of algemeenen maat- regel van inwendig bestuur wordt voorzien. Uit deze meening toch, die door den heer van der Does de Wil- lebois bij de beraadslaging over art. 28 werd voorgestaan, zou volgen dat de plaatselijke veror- deningen over het begraven en de begraafplaatsen of hetgeen daar- mede in verband staat, na het in werkiug treden van deze wet niets meer zouden mogen regelen dan wat daarbij uitdrukkelijk aan den

-ocr page 22-



		XVIII INLEIDING.

		dragt tot plaatselijke regeling daar- omtrent. Op dezelfde wijze staat nog vau vele andere punten regeling aan de gemeenteraden vrij. Ook vinde hier eene plaats wat door de Regering in hare M. v. B. 58/9 werd gezegd naar aanleiding eener opmerking ten aanzien van art. 8 in het V. V. gemaakt. Naar sommiger oordeel � was namelijk daarin opgemerkt � zou het geenszins overtollig zijn, dat de wet eenige algemeene regels be- helsde omtrent hetgeen in het be- lang der openbare orde en gezond- heid bij het brengen van lijken naar de begraafplaats is in acht te nemen. De plaatselijke verordeningen, in het art. bedoeld, zouden dan op de wet kunnen worden gegrond. Daarop antwoordde de Regering evenwel: »De wet behoort, naar het oordeel der Regering, niet in te veel bijzonderheden af te daleu, vooral niet omtrent onderwerpen, die volgens art. 135 der gemeen- tewet tot den werkkring van den gemeenteraad behooren en welker regeling met plaatselijke omstan- digheden en gewoonten in miauw verband staat " Men ziet uit dit antwoord dat de Regering zich hier omtrent de bevoegdheid der gemeenteraden, ten aanzien der regeling vau onder- werpen met deze wet in verband staande, op een voor de gemeentera- den vrijgevig standpunt stelde. Im- mers de aanhaling van art. 135 der gemeentewet bewijst dat zij de hier bedoelde plaatselijke verordeningen raugschikte onder die welke tot de gemeentehuiihouding behooren.		Ook daardoor word ik bevestigd in de reeds boven geuite meening dat ook behalve hetgeen deze wet bepaaldelijk ter regeling aan de gemeentebesturen opdraagt, hun nog vrijstaat meer te regelen, waar het huishoudelijk gemeentebelang nadere regelen vordert. M aar men houde daarbij in het oog dat de art. 7, 8 en 28 eene regeling gebiedend voorschrijven, dat dus daarbij van geene rege- ling van yemeentehiushouding kan sprakeziju, welke de raad immers in- gevolge artt. 140 der Grondwet vrij zou zijn al of niet vast te stellen, dat integendeel, zoo tot die gebiedend voorgeschreven plaat- selijke regeling de daartoe noo- dige medewerking door den raad wordt geweigerd, ingevolge art. 126 tweede lid der gemeentewet burgemeester en wethouders daarin moeten voorzien, en wanneer ook dezeu daarvoor niet of niet behoor- lijk zorgen, de Commissaris des Konings krachtens art. 127 dier wet, ten koste der nalatigen daarin kan voorzien. 2°. Ten aanzieu der bevoegdheid vau den plaatselij ken wetgever valt nog ��n punt te bespreken, namelij k in hoeverre hij de onderscheidene kerkelijke voorschriften en gods- dienstige begrippen heeft te eer- biedigen. De plaatselijke wetgever staat daaromtrent in. i. met den Rijks- wetgever gelijk. Het standpunt waarvan de laatste is uitgegaan, en waarover de 5e $ hierna han- delt, behoort ook dat van den eerste te zijn. Bij deze wet zijn in artt. 7, 8

-ocr page 23-



		INLEIDING. XIX

		Hetzelfde punt werd in het V. V. 59/60 aangevoerd. Men vroeg namelijk, daar de jJaatselijkever- ordeningen (in art. 8 bedoeld) alleeu regelen zouden wat bij het brengen van het lijk naar de be- graafplaals is in acht te nemen , hoe het voortaan gaan zou in zoodanige streken des lands, waar het bedoelde gebruik bestond? Men zou kunnen beweren � zeide men � rfat de wet deze plegtigheid uitsloot. Intusschen is aan het gebruik geenerlei na- deel vrbonden. Bij het heerschen van besmettelijke ziekten gaan de kerkbesturen zelve daarvan af. Op deze beschouwingen is dcs- tijds door de Regering niet g-e- antwoord. Het antwoord dat Gedeputeerde Staten op de gestelde vraag ga- ven , schijnt mij toe in het ver- band der wet het juisie te zijn Zij gaven namelijk te kennen dat de uitvaardiging van een verbod als werd bedoeld, geen bezwaar zou ontmoeten, mits het verbod bepaaldelijk door het belang der openbare orde of gezondheid werd gevorderd, zooals bijv. voor lij- ken die aan eenige besmettelijke ziekte waren overleden, en mits eerbiediging van met dat belang met strijdige kerkelijke voor- schriften of godsdienstige meenin- gen werd in acht genomen. De beraadslaging over art. 8, maar vooral die over art. 28 ge- voerd, waarbij twee amendemen- ten werden verworpen, in beginsel daartoe strekkende dat de eerbie- diging der godsdienstige begrippen bij de plaatselijke verordeningen 2*
		en 28 eenige onderwerpen bepaal- delijk ter regeling aan den plaat- selijken wetgever opgedragen. Wat de Regering daaromtrent zeide, geldt in \'t algemeen voor al wat alsnog bij plaatselijke verordeningen te regelen valt, namelijk: »l)e uit- oefening van die zorg (hier wordt bedoeld de politiezorg ingevolge artt 8 en 28 te regelen) door plaat- selijke verordeningen moet uitslui- tend strekken tot bescherming van de openbare orde en de gezond- hcid. Eerbiediging van de voor- schriften der onderscheidene ker- kelijke belijdenissen moet daarbij in acht worden genomen, maar nooit kan het burgerlijk gezag de voorschriften en instellingen der kerkelijke besturen verbindend ma- ken ; de 0] volging van deze ge- schiedt vrijwillig en ongedwongen." �e bescherming van de open* bare orde en ile gezondheid is hier de hoofdzaak. Eerbiediging der kerkelijke voorschriften is daarbij in acht te nemen; waar ze met de openbare orde en gezondheid niet in strijd komen, moet men ze niet aantasten, maar overigens mag men de bescherming der laatste aan de eischen der eerste niet opofferen. Een enkel voorbeeld. Door zeker gemeentebestuur werd aan Gedeputeerde Staten gevraagd, of het bij de R. C. gemeente te zijnent bestaande gebruik, om namelijk alle lijken v��r de begrafenis en gedurende de daarvoor bestemde godsdienstige plegtigheid in de kerk te plaatsen, by eene plaatselijke verordening volgens art. 8 der wet zou kun- nen worden verboden?

-ocr page 24-



		INLEIDING.
		XX


		door de wet zelve zou worden gewaarborgd, bevestigen hetgeen hierboven omtrent het door de gemeenteraden in te nemen stand- punt is gezegd. Ik ineen hier- over verder naar de aant. op de aangehaalde artt. te moeten ver- wijzen. De bezwaren duor de Tweede Kamer bij wijze van algemeene beschouwingen tegen de Kegerings- voordragteu of sommige daarvan aangevoerd en hierboven nog niet medegedeeld, betroffen onder- scheidene punten. De op bladz. XIII bedoelde drie hoofdpunten, in het V.V. 58/9 aan- gevoerd, waren: 1°. verkorting van de vrijheid der godsdienstige gezindten; 2". du gelijkstelling van al de gemeenten , zonder op de bevolking acht te slaan , met opzigt tot het verwijderen der be- graafplaatsen buiten de bebouwde kom der gemeente; 3°. het ge- mis van strafbepalingen. Verder werden nog opmerkin- gen gemaakt: 4°. omtrent het gemis van een bepaald verbod tegen het begraven in kerken; 5^U. over het niet verzekeren van schadeloosstelling aan de gods- dienstige gezindten voor het ver- lies door haar geleden tengevolge van het verbod om in de kerken te begraven; (5°. over den waar- borg die de wet schonk tegen de hooge opdrijviug der begrafenis- kosten, en 7°. over mogelijke ge- schillen met kerkbesturen omtrent begraafplaatsen, die onder hun telice� stonden doch als algemeene
		begraafplaatsen te beschouwen waren. Een ander punt kwam eerst bij de algemeene beschouwingen over het ontw. 66/7 ter sprake, namelijk 8°. dat in de wet alleen van het begraven, niet ook van het verbranden van lijken ge- sproken werd. Bij het Eindv. 68/9 werd nog, behalve eenige opmerkingen oni- trent bijzondere bepalingen, aan- gevoerd : 9o. dat aan den eerbied aan de dooden verschuldigd zou zijn te kort gedaan. Ouder het belangrijkste, meer bepaald bij de wetsbepalingen zelve besproken, behoorde cinde- lijk nog de absolute vcrpligting voor de gemeenten om algemeene begraafplaatsen op te rigten. Ik ga thaus tot de mededeeliug van de besprokene punten voor zooveel noodig over, doch zal ze eenigzins anders rangschikken of onder ��ne rubriek brengen. $ 5. Vrijheid der godsdieualig/j gezindten. In de eerste plaats dan betwij- felde men, of de Regering die zelve in de M. v. T. erkende dat het begraven, althans voor sommige gezindten, eeue godsdienstige han- deling was en dat bij de regeling van geheel dit onderwerp ook gods- dienstige belangen in aanmerking kwamen, wel genoeg in het oog had gehouden , dat dientengevolge de wetgever zich hier op een moei- jelijk terrein bewoog, waar men zoo ligt gevaar liep aan de vrijheid der gezindten te kort te doen,

-ocr page 25-



		INLEIDING.
		XXI

		tedere vraagstukken meer dau vol- strekt noodig � was aan te roereu en bestaande begrippen te kwetsen. Al mogt men sommige dier begrippen ook in de rij der voor- oordeeleu rangschikken, vooral in een land als het onze moest daarop worden gelet, eu was zelfs, als zulks niet kennelijk strijdig was niet het algemeen belang, eerbie- diging daarvan pligt. Daarna trad men meer in bijzon- derheden. Inzonderheid � zeide men � gaven de bepalingen der wet omtrent de bijzondere begraaf\' plaatsen ten behoeve van ee\\iegods- dienstige gezindte tot deze beden- kiug aanleiding. Nu de wet het voortdurend bestaan cu de stichting van zulke begraafplaatsen toeliet, zou het, meende men, welligt raad- zaain geweest zijn, aan hetgeen daaromtrent bepaald werd eene afzonderlijke afdeeliug van het out- werp te wijden, opdat duidelijker i;i liet oog viel wat voor deze en wat voor de algemecue begraaf- plaatseu verpligtend was. Men wees verder op het beginsel van art. 6 omtrent de oprigting van lijkenhuizen, op de bepalingen van art. 10 en 17 in verband met.de over- gangsbepalingen omtrent de iurig- tiug der begraafplaatsen overeon- komstig de voorschriften, en op de (later verworpen) bepaling hou- dende inmenging van de Regering in de regeling der tarieven van regten voor de bijzondere begraaf- plaatsen. Ook wat betreft de afscheiding der algemeene begraafplaatsen in gedeelten, uitsluitend voor de lijken der leden eeuer godsdienstige ge-
		zindte bestemd, scheen volgens de Kamer geenszins alles in het oog gehouden wat die afscheiding doel kon doen treffen. Men wees op de in deze meer billijke regeling van het decreet van Prairial, op art. 21 van het ontwerp betreffende de oprigting van kruisen enz., op art. 26 omtrent het toezigt op de begraafplaats eu op art. 27 rakende de benoeming der beambten. Eindelijk � zeide men � zou men het raadzaam en nuttig heb- ben geacht, dat op de geheel bij- zondere begrippen der Isra�lieten ten aauzieu van liet begraven hun- ner lijkeu meer ware gelet. Het was bekend, dat de verp�gtiug om in eene kist te begraven, de bevoegdheid om twee of meer lijken in hetzelfde graf ter aarde te be- stcllen, de bepaliug omtrent het roeren der graven na verloop van tien jaren eu nog andere voor- schriften der wet, met die begrippen in meerdere of mindere mate strijdig waren. Men wees daarbij op het gemis eeuer bepaliug in art. 19, die wel in het decreet van Prairial voorkwam eu waarschijnlijk ook met het oog op de Isra�lieten was geschreven, die daarop om meer dan ��ue reden bijzoudcren prijs stelden, namelijk dat ieder afge- scheiden gedeelte eeuer algemeene begraafplaats een bijzonderen in- gang hebben moest. De Regering stelde in haar ant- woord op den voorgrond dat zij zich de moeijelijkhedeu niet had ontveinsd, die aan eene behoor- lijke regeling van dit onderwerp verbonden waren. Aan den eenen kant toch moest zij letten op de

-ocr page 26-



		XX11		INLEIDING.

		belangen der openbare orde en ge- zondheid, die daarmede in het naauwste verband stonden, en aan den anderen kant wenschte zij al- les te vermijden wat de godsdien- stige begrippen van sommige ge- zindten voor welke het begraven eene godsdienstige handeling was, kon kwetsen. Beide belangen had zij getracht in het ontwerp zooveel mogelijk te vereenigen, gelijk zij bij de verdere beantwoording van het verslag in de bijzonderheden zou aantoonen. Eene afscheiding der bepalingen voor de algemeene en voor de bij- zondere begraafplaatsen scheen aan de Regering nietnoodig toe. Al het- geen de publieke orde en de ge- zondheid vorderden, diende voor beide voorgeschreven te worden, en waar een stellig gebod niet ver- eischt werd, kon eene uitzondering voor de bijzondere begraafplaatsen worden toegelaten. Dit was dan ook in het ontwerp in acht genomen. Daarna trad de Regering in bij- zonderheden over de bepalingen van het ontwerp waarop men ten deze had gewezen , en waaromtrent ik naar de aant. op de artt. zelve moet verwijzen. Zij zette verder niteen dat het beheer over de voor bijzondere gezindten afgescheiden gedeelten der algemeene begraafplaatsen uit- sluitend aan het gemeentebestuur moest behooren. Eindelijk meende zij dat de bij- zondere begrippen der Isra�lieten bij het ontwerpen der wet niet uit het oog waren verloren. Voor zoo- verre bekend, was het gebod dat elk lijk in eene kist begraven worde,
		met geen voorschrift der Isra�lie- tische godsdienst in strijd. Nu mogt het de wensch van sommige Isra�lieten zijn, dat delijken hun- ner nabestaanden onmiddellijk met de aarde in aanraking kwamen , dit kou, volgens de Regering, geen voldoende reden zijn om eene be- paling, die in het belang der open- bare orde en gezondheid noodig was, weg te laten. De bepalingen omtrent het begraven van twee of meer lijken in hetzelfde graf en omtrent het roeren der graven na verloop van tien jaren bevatten slechts eene bevoegdheid, geene verpligting. Zij behoefden dus ten aanzien der lijken van Isra�lieten niet opgevolgd te worden, wanneer zij met de godsdienstige begrippen der Isra�lieten in strijd waren. Dezelfde voorschriften bestonden ook thans, en het was niet ge- bleken dat daaruit eenige moeije- lijkheid was ontstaan. Aan het verlangen tot opne- ming eener bepaling, dat elk af- geschciden gedeelte eener algemeene begraafplaats een bijzonderen in- gang hebben moest, werd door aanvulling van art. 19 voldaan. Het antwoord der Regering be- lette niet dat in het V. V. 59/60 bij de algemeene beschouwingen de bezwaren omtrent het verordende betrekkelijk de begraafplaatsen der kerkelijke gezindten op nieuw wer- den ter sprake gebragt. De Regering zegt wel � aldus werd opgemerkt �, dat zij in haar ontwerp alles getracht heeft te vermijden wat de godsdienstige be- grippen van sommige gezindten, voor welke het begraven eene gods-

-ocr page 27-



		INLEIDING.		XXIII

		dienstige handeling is, kwetsen kan; doch naar het gevoelen van meer- dere leden is zij daarin niet ge- lukkig geslaagd. Er zijn bepalingen in de wet die de gezindten met opzigt tot de inrigting en het be- heer der bijzondere begraafplaatsen en de daar te heffen begrafenis- regten meer aan banden leggen, dan in het belang der openbare orde noodzakelijk schijnt, of die zelfs eene uitvoering zouden kun- nen erlangen, strijdig met de in ons land bestaande vrijheid van eeredienst. Het geldt hier een tee- i!er punt, waaraan door de Roomsch- Katholijken en Isra�lieten, ook blijkens onderscheidene bij de Ka- mer ingekomen adressen, groote waarde wordt gehecht. Vooral bij de Roouisch-Katholijken bestaat nog eene andere reden om zich over het wets-ontwerp, zoo als het daar ligt, te beklagen. Van de zijde dier gezindte zijn bijna overal, met groote geldelijke opoffering, nieuwe bijzondere begraafplaatsen opgerigt, omdat de behoefte daar- aan, met het oog op de kerkelijke plegtigheden waarmede de begrafenis bij de Roomsch-Katholijken altijd gepaard gaat, levendig wordt ge- voeld. Indien de wet tot stand kwam en streng werd toegepast, zouden de kerkelijke gemeenten in zeer vele gevallen verpligt zijn, die kerk- hoven weder te laten varen en nieuwe te stichten. Niet ten onregte zien zij tegen den zwaren geldelijken last op , die daaruit voor haar kan voortvloeijen. Over \'t geheel ble- ven deze leden gelooven, dat de wet aannemelijker zou zijn, indien daarin eene strenge afscheiding in		acht genomen werd t isscheu het- geen de algemeene en hetgeen de bijzondere begraafplaatsen betreft, eu dau van het beginsel werd uit- gegaan, dat van Staatswege op de laatstgenoemde begraafplaatsen niet anders dan een politietoezigt wordt uitgeoefend. Bij de tegenwoordige inrigting der wet, die de twee klassen der begraafplaatsen als op �ene lijn stelt, is het niet altijd duidelijk wat uitsluitend op de al- gemeene begraafplaatsen slaat, en dus tot de bijzondere geene betrek- king heeft. Tevens worden tenge- volge dier inrigting reglementaire bepalingen op de bijzondere begraaf- plaatsen toepasselijk, die tot het gebied der kerkbesturen, niet tot dat van den Staat behooren. Eenige leden echter vereenigden zich niet met deze bedenkingen. Naar hun inzien zou het moeijelijk vallen, de artikelen aan te wijzen, waarin de beweerde onduidelijkheid aanwezig is, eu liet zich gemak- kelijk uitmaken, wat op de alge- meene en wat op de byzondere begraafplaatsen van toepassing zal zijn. Verre de meeste voorschriften, die de wet bevat, betreffen, naar dit gevoelen, het politietoezigt, het- welk voor de bijzondere begraaf- plaatsen zich even ver moest uit- strekken als voor de algemeene. Van kwetsing of aanranding der vrijheid van eeredienst kon hier niet wel sprake zijn. In de M. v. T. tot het volgende ontwerp, door den Minister Heems- kekk in de zitting 66/7 ingediend, werd verklaard dat hij in dit ontwerp zoowel op de beschouwingen in de verslagen der Tweede Kamer om-

-ocr page 28-



		XXIV		INLEIDING.


		treilt vorige ontwerpen, als op de adressen van wege sommige kerkge- geuootschappen bij de Regering in- gediend, had gelet. Zijns inziens goldt Let hier toch een onderwerp, waarbij de belangen der godsdienstige gezindten van nabij betrokken waren. \'Bij de ltoomsch-Katholijken en de Isra�- lieten is het begraven ouafschei- delijk van godsdienstige handclin- gen, en de wetgever behoort dus � zeide de Minister � bij de rege- ling dezer zaak niet alleen op de eischen der algemeeue gezondheid en der publieke orde te letten, maar tevens alles te vermijden, wat de gezindten in de behartiging harer godsdienstige belangen zou kunnen belemmeren." De Regering wees daarna op eenige bepalingen van het ontwerp. »Op het bezit van eigen begraaf- plaatsen � zeide zij � wordt door de gezindten hooge prijs gc- steld. Het decreet van 23 Prairial XHde jaar kent geene begraaf- plaatseu van kerkelijke gemeen- teu, 1) maar spreekt alleen van die door burgerlijke gemeenten en door bijzondere personen aangelegd. Bij de weder-iiivoeriug van het decreet rees de vraag, of het aanleggen van bijzondere begraafplaatsen ook aan kerkelijke gezindten vrij stond, en de beslissing des Konings, door den Administrateur voor het binnen- landsch bestuur den 10d� Maart 1828 medegedeeld, luidde: «dat het aan elke gezindte kon worden vrijgelaten, om eene geheel afzon- derlijke begraafplaats aan te leggen,
		mits in dat geval de kosten dra- gen de , en onder zoodanige verdere voorwaarden als noodig zouden zijn om de burgerlijke gemeente voor nadeel te behoeden." «Hetgeen tot dusverre als gunst en nnder zekere voorwaarden kon worden verkregen, zal in het ver- volg, wanneer art. 14 van ueveus- gaaud ontwerp wordt aangenomen, als een regt der gezindten erkend, en zullen geene voorwaarden daar- voorgesteldworden, dan alleen nako- �niug van de voorschriften der wet. «In art. 16 wordt voorgesteld de oprigtiug van kerken, kapellen of pastori�n ten dienste eener be- graafplaats in hare onmiddellijke nabijheid toe te laten, mits de toegang tot een graf of grafkelder niet in zoodanige kerk of ander gebouw zij. »In de plaats van goedkeuring der tarieven van begrafenisregten ten behoeve ecuer kerkelijke be- graafplaats, in de vorige wets- ontwerpen voorgeschreven, wordt in art. 38 slechts inededeeling dier tarieven aan Gedeputeerde Staten en bekendmaking in een dagblad der provincie gevorderd " Over het algemeen was men in de Kamer, volgens het VV. 66/7, van oordeel, dat dit wetsontwerp zich van de vroegere gunstig onder- scheidde. Door het opnemen van strafbepalingen (waarover later) had het ontwerp eene volledigheid ver- kregeu, die vroeger gen�st werd. Velen juichten het toe, dat meer dan te voren gelet was op de belau- gen der godsdienstige gezindten en ;. op de Gemeentewet. Zie hludz.1017.

		1) Anders Mr. van �ostkruijk,

-ocr page 29-



		INLEIDING. XXV

		der het politietoezigt van burge- meester eu wethouders staan zou. Voor het vaststellen daarentegen van de daarop te heffen regten waren naar haar inzien niet dezelfde be- palingcn noodig, als ten aanzien van de begrafenisregten op alge- meeue begraafplaatsen was voorge- - steld, die bij art. 238 der gemeente- wet met plaatselijke belastingen waren gelijkgesteld. Het bepaalde in art. 38 scheen daarvoor voldoende. Bij de algemeene beraadslaging werd nog met een enkel woord op het punt van de vrijheid voor de gezindten teruggekomen. De heer van Uelden , die het debat opende, en wiens rede hoofdzakelijk liep over de gren- zen der wettelijke zorg tegen- over vrj\|heid van plaatselijke re- geliug en vrijheid van particu- lieren, kerkgemeenten en kerkge- nootschappeu in het algemeen, merkte omtrent dit punt op, dat in het ontwerp wel aan de eene zijde vrijheid werd gegeven, maar die vrijheid toch aan de an- dere zijde weer op eene wijze be- perkt werd, die z. i. onnoodig was. Hij wees daarbij op het voor- schrift van eene zekere oppervlakte voor de begraafplaatsen van ker- kelijke gemeenten en op deu eisch van openbaarmaking van de ta- rieven van begrafenisregten eener kerkelijke of bijzondere begraaf- plaats. Het was hem niet duidelijk waarom de wetgever zich daarmede ging bemoeijen. Aan de beide bezwaren is bij de behandeling der artt. te gemoet gekomen. Het voorschrift van art. 17 betreffende zekere oppervlakte,
		op het vermijden van hetgeen deze in de behartiging dier belangen zou kunnen belemmeren, ofschoon er ook leden waren, naar wier meening in dit opzigt thans te ver werd gegaan. Door enkele anderen werd de vrees geuit, dat het begin- 8el om de kerkelijke besturen met opzigt tot eigene begraafplaatsen de meest mogelijke vrijheid te laten, zoo als het ontweq) daar lag, in de toepassing zou kunnen falen. Zij hadden daarbij vooral het oog op het toezigt, volgeus de artt. 14 en 26 aan het burgerlijk bestuur opgedragen, welk toezigt juist tot de belemmeringen, die men wilde ver- mijdeu.aauleidingzoukunuen geven. In het bezwaar, door enkele leden tegen de artt. 14 en 26 aangevoerd, kon de Minister echter niet deelen. Daarin lag slechts eene bekrachtiging van hetgeen thans reeds volgens art. 16 van het de- creet van 23 Prairial Xllde jaar en art. 179 m der gemeentewet be- stond. Het burgerlijk gezag moest uit den aard der zaak toezigt hou- den op handelingeu, waarbij de openbare orde en gezondheid van nabij betrokken waren. Blijkens het Eindv. 68/9 was i n eene der secti�n het gevoelen voor- gestaan, dat kerkelijke en andere bij- zondere begraafplaatsen, wat politie- toezigt en heffing van regten betrof, aan dezelfde regels als de algemeene behoorden onderworpen te zijn. Be Regering herhaalde in haar antwoord, dat volgens art. 26 elke begraafplaats, dus ook de kerke- lij ke en andere bijzondere begraaf- plaitseu, in overeenstemming met art 179 m der gemeentewet, on-

-ocr page 30-



		XXVI		INLEIDING.

		in het Verslag niet werd opgegeven in welk opzigt bij het ontwerp aan den eerbied, aan de dooden verschuldigd was te kort gedaan. In het ontwerp was daarop gelet, voor zoover de zorg voor de volksgezondheid dit toeliet. Over dit punt meen ik verder te moeten verwijzen naar de aant. op art. 1 over het verbranden en over het ontleden en bewaren van lijken, naar die op art. 12 over het eigendomsregt van een graf, de aant. op art\' 23 over het roeren van graven na tien jaren, en op art. 25 over het gebruik van gesloten begraaf- plaatsen. § 7. Ligging der begraaf� plaatsen. De gelijkstelling van al de ge- meenten, bepaaldelijk met opzigt tot het verwijderen der begraaf- plaatsen buiten de bebouwde kom, zonder eenigzins acht te slaan op hare bevolking, was eene tweede hoofdbedenking, in het V.V. 58/C\' door de Kamer tegen de Regerings- voordragt kenbaar gemaakt. De afstand van de kom was toen op 100 ellen bepaald. Men achtte dezen afstand voor den openbaren gezondheidstoestand in vele ge- meenten niet noodig, en wees op de nieuwe geldelijke lasten voor de gemeenten daaruit voortvloeijende. Meer uitvoerig is een en ander, alsmede de beantwoording der Regering, in de aant. op art. 16 medegedeeld. Hier zij alleen ver- meld dat de bedoelde afstand van de bebouwde kommen der gemeenten
		hetwelk werd geamendeerd, geldt thans alleen voor de algemeene be- graafplaatsen, terwijl de verpligting tot openbaarmaking van de tarieven van regten voor de bijzondere be- graafplaatsen, voorgeschreven bij art. 38, door de verwerping van dat art. is vervallen. Ik meen verder naar de aant. op lie artt., zoo mede naar die op de artt. 14, 19 eo SS te moeten verwijzen. Over het algemeen schijnt de meerderheid der Kamer de vrijheid voor de gezindten en de eerbiedi- ging van de verschillende gods- dienstige begrippen in den lande bij het wetsvoorstel, na al de daarin v��r en bij de beraadslaging ge- bragte wijzigingen, voldoende ge- waarborgd te hebben geacht. Het Verslag door de Eerste Kamer uitgebragt hield de erken- ning in, dat deze wet het onder- werp had geregeld met eerbiediging van de overtuiging en de begrip- pen der verschillende kerkelijke gezindten hier te lande. Tegen de wet in het algemeen werden dan ook in die Kamer geene aanmer- kingen vernomen. § 6. Een ander punt dat ik hier meen te moeten aanstippen, be- treft de vraag of de wet ook te kort heeft gedaan aan den eerbied, aan de dooden verschuldigd. Blijkens het Eindverslag over het laatste ontwerp waren er le- den van dit gevoelen. Daar- tegen deed men echter het ge- zondheidsbelang der levenden gelden. De Minister antwoordde, dat

-ocr page 31-



		INLEIDING. XXVII

		voor nieuw aan te leggen begraaf- plaatsen later van 100 op 50 meters is teruggebragt, terwijl bij art. 45 voor de bestaande begraaf- plaatsen een afstand van slechts 35 meters is aangenomen, en volgens art. 46 de op minder afstand en zelfs in de kommen zelve gelegen begraafplaatsen slechts dan behoeven te worden gesloten, zoo zij bepaald schadelijk zijn voor de volksgezondheid. § 8. Verpligting tot oprigting van algemeene begraafplaatsen.. Het decreet van Prairial XII^ejaar stelde tot regel dat in ge- meenten, waar verschillende ge- zindten werden gevonden, elke gezindte eene afzonderlijke be- graafplaats zou hebben, en waar er slechts ��ne begraafplaats was deze in zooveel deelen moest wor- den afgedeeld als er verschillende gezindten waren. In 1827 werd daarentegen tot beginsel aangeno- men dat in elke gemeente eene algemeene begraafplaats moest zijn. Men heeft aan het laatste de voorkeur gegeven. Volgens art. 13 moet elke gemeente ten minste ��ne algemeene begraafplaats heb- ben , doch kan ten behoeve van twee of meer gemeenten eene ge- zamenlijke begraafplaats worden ingerigt, terwijl verder bij art. 19 is bepaald dat die algemeene begraafplaatsen zoo moeten worden aangelegd, dat op verlangen van liet bestuur eener kerkelijke ge- meente die geen eigen begraaf- plaats bezit, de lijken van de leden dier kerkelijke gemeente in		een afzonderlijk , uitsluitend voor hen bestemd gedeelte kunnen wor- den begraven. Uitvoerig is over de aan de burgerlijke gemeenten opgelegde verpligting tot het hebben van eene algemeene begraafplaats in de Tweede Kamer gehandeld. Het voorschrift ontmoette veel tegen- kanting. Men wees op den regts- toestand van een groot aantal be- graafplaatsen hier te lande, die werden beheerd door de Hervormde gemeente, maar die niettemin voor algemeen gebruik waren bestemd, waarop de lijken van elke gods- dienstige gezindte konden worden begraven. In het stelsel der Rege- ringsvoordragten was dit echter niet voldoende, en moesten de gemeente- besturen eene begraafplaats onder eigen beheer hebben. Ook wees men op de gelegenheid, bij de ontwerpen opengesteld tot het op- rigten van kerkelijke en andere bijzondere begraafplaatsen, terwijl een aantal van zoodanige bcgraaf- plaatsen reeds bestonden en in de behoefte voorzagen; men betoogde daaruit dat in vele gemeenten de oprigting van eene algemeene be- graafplaats doelloos was en de ge- meenten tot zware en nuttelooze uitgaven drong. De Regering verdedigde het voor- schrift. I)e wetgever moest zorgen dat geen lijk onbegraven bleef lig- gen en dat er dus overal van over- heidswege gelegenheid tot begraven werd gegeven; het kon toch ge- beuren dat men op eene bijzondere begraafplaats, om welke redenen ook, weigerde een lijk te ontvan- gen. Had elke talrijke godsdien-

-ocr page 32-



		*L i*
		X. XVIII


		stige gezindte eene bijzondere be- graafplaats, dan was voor de al- geraceiie slechts een kleiu terrein uoodig. Het gemeentebestuur kon daarvoor of eene afgezonderde plek aanwijzen of wel met de kerkbestu- ren eene overeenkomst aangaan, waarbij een gedeelte der begraaf- plaats, daarvan afgescheiden, tot al- gemeene werd bestemd; de kosten konden daarvan niet groot wezen. Er werden evenwel onderschei- dene amendementen tot temperiug van het gebiedend voorschrift voor- gedragen en ��n daarvan werd aangenomen, zoodat thans volgens het tweede lid van art 13 door den Koning, Gedeputeerde Stateu gehoord, van het voorschrift tij de- lijke ontheffing kan worden verleend. Men zie verder de aaut. op art. 13, alwaar een en ander uitvoerig is medegedeeld. § 9. Begraven in kerken. Gelijk uit de M. v. T. 55/0 (zie § 2) blijkt, is het buiten werking stellen in 1813 van het Decreet van Prairial, dat in art. 1 het begraven in kerken en derge- lijke verbood, vooral geschied uit- hoofde van de moeijelijkheden, welke het opvolgen van dat verbod in sommige gemeenten ondervond. Toen echter het decreet in 1S27 herleefde en het begraven in kerken als nadeelig voor de gezondheid we- der werd verboden, geschiedde dit slechts bij eene eenvoudige kennis- geving, door den Secretaris van Staat namens deu Koning aan het Departement van Binnenl. Zaken gerigt.
		Ofschoon daaraan uitvoering is gegeven, werd ondanks het verbod vau het decreet, in Amsterdam nog tot 1866 in kerken begraven. Zelfs stond het ontw. 58/9 dit bij een (later vervallen) art. 40 nog voor vijf jaar toe en hield het overigens geen bepaald verbod te- gen het begraven in kerken in. Het werd dan ook, blijkens het V. V. 58/9, vreemd geacht dat de wet zoodanig verbod niet bevattu. Een zoo belangrijk beginsel moest in de wet op deu voorgrond staan en niet slechts uit deu zauienhang der artikelen kunnen worden ai\'- geleid. De Regering achtte het niet noodig. Waartoe zou de wetgever verbieden wat niet meer gebeurde? en het verbod volgde vau zelf uit art. 1 , volgens hetwelk elk over- leden persoon moest worden be- graveu op eene begraafplaats ooer- eenkoinslig deze viet aangelegd, en uit de bepaling van art. 16, dat elke begraafplaats op zekeren af- sland vau de bebouwde kom moe.it liggen. Bij het Eindv. 68/9 en bij de beraadslaging over art. 16 en over art. 14, kwam men op de zaak terug en werden amendementen voorgedragen, de strekking heb- bende om een bepaald verbod van het begraven in kerken in de wet te verkrijgen. Ze werden evenwel verworpen. Hoewel men het eens was over de zaak zelve, achtte men, nevens de reeds in de wet genomen voorzieningen, zoodanig verbod niet meer uoodig. Men zie meer hierover de aant. op art. 10, waarbij in het laatste

-ocr page 33-



		XXIX
		INLEIDING


		i de uitkeeringen, waar ze nog ge- schiedden, in het vervolg zouden vervallen. Bij het outw. C7/8 II is nog- tans in beginsel aangenomen dat die uitkeeringen uit het bcgrafemV regt zouden kunnen worden ge- kweteu. Sedert worden namelijk in art. 81 ook de lasten van aanleg deralgenicenebegraafplaats genoemd als bij de berekening van het regt te kunnen in aanmerking komen, en daaronder verstond de Kegering ongetwijfeld de bedoelde schade- loosstellingen. Bij de beraadslaging over dat art. is op den aandrang der Kamer nog de uitdrukkelijke verklaring door de Regering afgelegd, dat zij de zaak wenschte te laten zooals zij was, d. w. z., dat voor zoover eeu gemeentebestuur begreep , dat het zedelijk of volgens contract verpligt was eene uitkeering aan kerkbesturen te doen, dit voor de Regering eene onverschillige zaak was. Maakte een gemeentebestuur een tarief en begreep het zoodanige schadeloosstelling daaronder, om welke reden ook, dan kon dit wel degelijk gelden bij de vaststelling van het tarief. Men ziet hieruit dat deze wet de kwestie der verpligting voor de gemeente-besturen om die schade- loosstellingen te betalen, geheel onaaugeroerd heeft gelaten. Uit- voeriger wordt een en ander in de aant. op art. 81 medegedeeld. § 11. Begrafenisregten. Be vraag of de kosten der al- gemeene begraafplaatsen door af-
		lid is verboden dat graven of graf- kelders in kerken of andere geslo- teti gebouwen hun toe- of ingang zouden hebben, en waarbij de zaak uitvoeriger is medegedeeld. j 10. Schadeloosstelling aan de godsdienstige gezindten. Het verbod van het begraven in kerken, dat door de herleving van het decreet van Prairial in 1827 weder in werking trad, had ten gevolge dat de kerkelijke ge- �neenten hier en daar een aanmer- kelijk verlies aan inkomsten leden. De gemeentebesturen werden daarom van hooger hand uitgenoodigd om de kerken voor dat verlies schade- loos te stellen, doch dit geschiedde niet op grond van regt maar van billijkheid en de beslissing werd aan de gemeentebesturen overgelaten. In onderscheidene gemeenten is dan ook schadeloosstelling betaald en werd ze nog voortdurend jaar- lijks uitgekeerd, betzij volgens con- tract, hetzij krachtens raadsbesluit of wel zonder het een of ander. Bij de behandeling der ontwer- jjen kwam dit punt ter sprake. Men wenschte dat deze wet de aanspraak der kerkelijke gemeenten op schadeloosstelling uitdrukkelijk zou erkennen. Verschillende gron- den werden daarvoor aangevoerd. Doch ook door vele leden werd een ander gevoelen omhelsd. De Regering verlangde, dat deze wet, waarin het ook niet te huis behoorde, het stilzwijgen over de zaak zou bewaren, maar zij deed toch uitkomen dat uit dit zwijgen geenszins kon worden afgeleid dat

-ocr page 34-



		XXX		INLEIDING.

		vrije mededinging geen te hooge opvoering van loonen; werd hier en daar veel betaald, dan was dit eene vrijwillige handeling, de wetgever kon daartegen niet wel waken. Het bleef intusschen aan de gemeentebesturen vrij, van hunne zijde in het vervoer van lijken te voorzien, en daarvoor een regt te heffen, met in acht- neming van art. 254 der gemeente- wet en mits zij daarvan geen monopolie make. Zie hierover meer de aant. op artt. 30, 32 en 38. § 12. Strafbepalingen. Eene derde hoofdbedenking tegen de eerste Regeringsvoordragteu was het gemis van strafbepalingen. Daar- door ontbrak alle poenale sanctie aan de bepalingen der wet en scheen de rigtige uitvoering daar- van niet verzekerd. De Regering had echter met opzet hier geen strafbepaling op- genomen. De Grondwet vorderde een algemeen Wetboek van Straf- regt en, zou aan dat voorschrift worden voldaan, dan behoorde het opnemen van strafbepalingen in bijzondere wetten niet dan waar het volstrekt noodig was plaats te hebben. Die noodzakelijkheid nu scheen met opzigt tot het hier behandeld onderwerp niet te\' bestaan, hetgeen verder werd uiteengezet. Een en ander werd evenwel in het V.V. 59/60 bestreden, of- schoon er ook verscheidene leden waren die zich geneigd toonden
		zonderlijke regten zouden mogen worden bestreden, was door de Regering bepaaldelijk overwogen. Zij noemde het in de M. v. T. 55/6 wenschelijk, dat alle kosten door de gewone inkomsten der gemeente konden worden bestreden, omdat begraafplaatsen onmisbare instellingen waren, in het belang der openbare orde en gezondheid noodig, waarvan door ieder zon- der onderscheid gebruik moest worden gemaakt. Maar de af- schaffing van de tot dusverre ge- heven regten zou voor vele ge- meenten, wier inkomsten beperkt waren, te bezwarend wezen en kon uit dien hoofde niet worden voorgesteld. De wet heeft alzoo de bevoegd- heid tot heffing van begrafenis- regten gegeven, doch tevens ge- tracht tegen misbruiken die in vele gemeenten bestonden te waken. Onder de algemeene be9chouwin- gen over het ontw. 58/9 werd echter opgemerkt dat, in zoover de wet ten doel had de begrafenis- kosten te verminderen, dat doel slechts zeer onvolkomen zou wor- den bereikt, omdat de regten voor het gebruik van het graf en het- geen verder in een engeren zin onder de begrafeniskosten wordt gerangschikt, meestal slechts een gering deel uitmaakte van hetgeen bij het ter aarde bestellen was te be- talen. Men noemde de hier en daar zeer hooge kosten van het vervoer der lijken naar het graf, en wenschte tegen te hooge op- drijving daarvan waarborgen in de wet. De Regering vreesde echter bij

-ocr page 35-



		INLEIDING. XXXI

		om in deze het gevoelen der Re- gering te omhelzen. Bijhetontw 66/7 werden »over- eenkomstig het herhaaldelijk in de Verslagen te kennen gegeven ver- langen" strafbepalingen tegen de overtreding der wet voorgesteld, en in het V.V. werd dan ook in de eerste plaats vermeld dat daar- door het ontwerp eene volledig- heid had verkregen, die vroeger gemist werd. Toen over § 4 der wet de be- raadslaging werd geopend, ver- klaarde de heer Gobefkoi zich niet bijzonder ingenomen met de wijze waarop de strafbepalingen in deze wet waren gebragt. Dat de vroegere ontwerpen in \'t ge- heel geen strafbepalingen inhielden, was wel wat te weinig, maar hier was men , vooral in verband met den Code P�nal, die men on- aangeroerd had moeten laten, te ver gegaan en, door de geheele poenale materie van de begravina en de begraafplaatsen te willen codificeren, waarin men niet ge- lukkig was geslaagd, tot een ander uiterste overgeslagen. 4 Men zie meer omstandig over het opnemen van strafbepalingen		en de wijze waarop dit is gedaan, de aant. op art. 39 en volgg. Er zijn nog andere onderwerpen dan de medegedeelde die meer of min uitvoerig in de Verslagen der Tweede Kamer of bij de beraad- slaging zijn ter sprake gebragt. Daaronder is bijv. te brengen de kwestie over het vooraf hooren der kerkbesturen nopens de vast te stellen plaatselijke verordeningen krachtens artt. 8 en 28, het eigen- clomsregt van graven (art. 12), het bouwen in de nabijheid van begraaf- plaatsen (art. 16 en 48), &vhand- having lier bestaande begraafplaats sen krachtens de overgangsbepalin- gen (artt. 45 en volgg.) en meer andere onderwerpen, alle welke evenwel bij de aangehaalde artikelen zelve uitvoerig worden behandeld. Ik ga thans over tot de mede- deeling der wet in haar geheel, ten einde het overzigt daarvan te vergemakkelijken, en omdat in de aant. sommige artikelen zijn ge- splitst , waar dit dienstig werd ge- acht. Daarna laat ik de aant. op de artt. zelve volgen.

-ocr page 36-



		WET van den 10^den April 1869, (Staatsblad n°. 65) tot vaststelling van bepalingen betrekkelijk het be- graven van lijken, de begraafplaaU sen en de begrafenisregten. Wij WILLEM III, bij de gratie gods, koning DKR NEDERLANDEN, PRINS VAN ORANJE-NASSAU, GROOT- HERTOG VAN LUXEMBURG, ENZ. , ENZ. , ENZ. Allen, die deze zullen zien of hooren lezen, salut! doen te weten: Alzoo Wij in overweging genomen hebben, dat het noodig is wettelijke bepalingen vast te stellen omtrent het begraven van lijken, de begraafplaatsen en de begrafenisregten; Zoo is het, dat Wij, den Raad van State gehoord en met gemeen overleg der Staten «Generaal, hebben goedgevonden en verstaan, gelijk Wij goedvinden en verstaan bij deze: § 1. Van het begraven van lijken. Artikel 1. Elk overleden persoon en doodgeboren kind wordt in eene gesloten kist begraven op eene begraafplaats, overeenkomstig deze wet aangelegd of volgens de overgangsbepalingen dezer wet toegelaten. Zoo de niet gescheiden echtgenoot, of, bij ontsten- 1

-ocr page 37-



		2 BEGRAFENISWET. Art. 1, 2 tenis of niet aanwezigheid van echtgenoot, de naaste ter plaatse van het sterfgeval aanwezige meerder- jarige bloed- of aanverwanten tot den derden graad ingesloten en, ook deze niet tegenwoordig zijnde, de aanwezige meerderjarige erfgenamen of diegenen die anderzins voor de begrafenis te zorgen hebben verlangen of vergunnen, dat een lijk niet begraven, maar ontleed of bewaard worde, of zoo de overledene dergelijke beschikking over zijn lijk bij uitersten wil of bij eene akte, zoo ate omschreven is in art. 982 van het Burgerlijk Wetboek, heeft bevolen, kan dit met verlof van den burgemeester geschieden. Bij weigering van dit verlof is beroep binnen 24 uren op Onzen Commissaris in de provincie, die daarop onmiddellijk beschikt. Voor lijkopening of gedeeltelijke ontleding, door of onder toezigt van een geneeskundige, waardoor de begraving binnen den na te melden termijn niet wordt verhinderd, is het verlof des burgemeesters niet noodig. Voor onderzoek van lijken op regterlijk gezag wordt noch dat verlof, noch de toestemming der personen, in het tweede lid van dit artikel genoemd, vereischt. Art. 2. Lijken, die , uit hoofde van den staat van ontbinding, niet naar eene begraafplaats kunnen wor- den overgebragt, worden ter plaatse waar zij gevon- den zijn of in de onmiddellijke nabijheid zonder kist, mits ter diepte van ten minste ��n meter, begraven^, met ongcbluschte kalk ter hoogte van twee decimeters en verder met aangestampte aarde overdekt.

-ocr page 38-



		Art. 3, 4 BEGRAFENISWET. 3 Is het niet mogelijk, dat de begraving, in dit ar- tikel bedoeld, in Rijks- of gemeentegrond geschiede, dan moeten de eigenaars of bruikers van den grond, dien de burgemeester daartoe aanwijst, de begraving aldaar gedoogen. De schade, die aan den eigendom mogt worden veroorzaakt, wordt door den kantonregter begroot en door den Staat of de gemeente vergoed naar de on- derscheiding, gemaakt in art. 37. Als schade komt niet in aanmerking de aanwezigheid van het graf zelf. Met de uitvoering der voorschriften van dit artikel is de burgemeester belast. Art. 3. Een algemeene maatregel van inwendig bestuur bepaalt de wijze, waarop met lijken van per- sonen, aan boord van in zee zijnde Nederlandsche .schepen overleden, moet worden gehandeld, alsmede waarop het vervoer van lijken uit Nederland naar het buitenland en uit het buitenland naar Nederland kan worden toegelaten. Art. 4. Geene begraving geschiedt zonder schrif- telijk verlof van den ambtenaar van den burgerlijken stand, vrij van zegel en kosteloos af te geven, waarin de begraafplaats, of de in art. 2 bedoelde plaats, waar het lijk ter aarde zal worden besteld, wordt vermeld. Ligt deze begraafplaats buiten de gemeente, dan geeft die ambtenaar onmiddellijk kennis van het ver- leend verlof aan den burgemeester der gemeente, waarin de begraafplaats ligt. Ligt de algemeene begraafplaats eener gemeente op 1*

-ocr page 39-



		BEGRAFENIS WET. Art. 5, 6
		*\'t*


		het grondgebied eener andere gemeente, dan kan van de vorenstaande zinsnede worden afgeweken bij de verordening, bedoeld in art. 29 dezer wet. Bij het vragen van verlof wordt overgelegd de schrif- telijke verklaring, bedoeld in art. 5 der wet van 1 Junij 1865 (Staatsblad n°. 60). Ontbreekt zoodanige ver- klaring , dan wordt de doodschouw verrigt en de ver- klaring afgegeven door een geneeskundige, jaarlijks door burgemeester en wethouders daartoe aan te wijzen en te be�edigen. Het formulier van den eed wordt door Ons vastgesteld. Art. 5. Wanneer er teekenen of aanduidingen van een\' geweldigen dood aanwezig zijn, of andere om- standigheden dien doen vermoeden, geschiedt de be- graving niet dan nadat het lijk geregtelijk is geschouwd en de officier van justitie of de regter-commissaris. met het geregtelijk onderzoek belast, schriftelijke toe- stemming heeft gegeven, welk stuk aan den ambtenaar van den burgerlijken stand moet worden vertoond. Bij het verbaal der schouwing worden, zooveel mo- gelijk, de voornamen, de naam, de ouderdom, de geboorteplaats, het beroep en de woonplaats van den overledene opgegeven. Art. 6. Geene begraving geschiedt vroeger dan 36 uren of later dan op den vijfden dag na het overlijden. Ontheffing van deze bepaling kan door den burge- meester, na verhoor van een geneeskundige, schrifte- lijk worden verleend. Wanneer een geneeskundige verklaart, dat bespoe-

-ocr page 40-



		Art. 7�9 BEGRAFENISWET. 5 diging of uitstel der begraving noodig is, kan het begraven op een vroeger of later tijdstip, dan in het lste lid van dit artikel is bepaald, door den burge- meester schriftelijk worden gelast. Door burgemeester en wethouders kan in het belang der volksgezondheid worden bevolen, dat overledenen aan eene bepaald aangewezen ziekte, op eenen zelfs binnen de 36 uren na het overlijden te bepalen tijd, worden overgebragt naar een lijkenhuis, indien dit aanwezig is. Art. 7. De tijd van begraven wordt vastgesteld bij plaatselijke verordening, die daartoe ten minste drie achtereenvolgende uren van eiken dag bestemt. De tijd wordt z�� gesteld, dat het mogelijk is op den eigen dag der begraving de lijkplegtigheden te vervullen, welke, volgens de leer der godsdienstige gezindte waartoe de overledene behoorde, aan de be- graving moeten voorafgaan. Art. 8. Plaatselijke verordeningen regelen hetgeen in het belang der openbare orde en gezondheid bij het brengen van lijken naar de begraafplaats is in acht te nemen. Zij bepalen de wijze waarop de lijken, die op kos- ten der gemeente begraven worden, naar de begraaf- plaats zullen worden gebragt. Art. 9. Ingeval voor het begraven van een lijk door de nabestaanden of betrekkingen of door armbesturen niet wordt gezorgd, wordt daarin door den burgemees- ter voorzien.

-ocr page 41-



		BEGRAFENIS WET. Art. 10�13
		6


		Alt. 10. Wordt de toegang tot de woning ter ver- rigting der doodschouw of der geregtelijke schouwing, of de afgifte van het lijk hetzij ter begraving, hetzij ter vervoer naar het lijkenhuis geweigerd, dan kan de woning, ondanks den bewoner, door de daarmede be- laste personen op elk uur worden binnengetreden, mits in bijzijn van den burgemeester, den kantonregter of den commissaris van politie. Art. 11. Tijdens het heerschen eener besmettelijke ziekte kan het vervoer van lijken uit eene gemeente, op wier grondgebied eene of meer begraafplaatsen zijn, door Ons worden verboden of slechts worden toege- staan onder door Ons te stellen voorwaarden. Art. 12. Geene opgraving, noch vervoer van een opgegraven lijk mag, behalve op regterlijk gezag, ge- schieden, dan met toestemming van den eigenaar van het graf en met verlof van den burgemeester der ge- meente, waar het begraven is. Bij weigering van dit - verlof staat hooger beroep bij Ons open. Eigenaar van een graf is hij, die het uitsluitend regt tot begraven in eene bepaalde grafruimte voor onbepaalden tijd heeft. Degene, die een tijdelijk uitsluitend regt op eene grafruimte bezit, is gedurende den tijd, waarvoor dat regt gegeven is, met een eigenaar gelijk. § 2. Van de begraafplaatsen. Art. 13. Elke gemeente heeft ten minste ��ne algemeene begraafplaats.

-ocr page 42-



		Art. 14, 45 BEGRAFENISWET. 7

		Van dit voorschrift kan door Ons, Gedeputeerde Staten gehoord, tijdelijke ontheffing verleend worden. Ten behoeve van twee of meer gemeenten kan eene gezamenlijke begraafplaats worden ingerigt. Art. 14. Bijzondere begraafplaatsen kunnen worden aangelegd met verlof en onder toezigt van burgemees- ter en wethouders der gemeente, waarin de daarvoor bestemde grond is gelegen. Verlof tot het aanleggen eener bijzondere begraaf- plaats ten behoeve der leden van eene kerkelijke ge- meente wordt aan het bestuur dier gemeente niet geweigerd, dan wanneer de aangewezen plaats niet aan de voorschriften der wet voldoet. Ingeval burgemeester en wethouders weigeren het aanleggen eener bijzondere begraafplaats te vergunnen, kan hij, die daartoe verlof vroeg, tegen die weigering bij Gedeputeerde Staten bezwaren indienen. Van het besluit van Gedeputeerde Staten is binnen eene maand hooger beroep bij Ons toegelaten. Art. 15. De eigenaar van een niet tot begraafplaats bestemden grond kan op dien grond, mits op den in het volgende artikel gemelden afstand van elke be- bouwde kom eener gemeente, ��n of meer graven of een grafkelder aanleggen, ten einde daarin zijn lijk en de lijken der leden van zijn geslacht worden be- graven. De aanleg geschiedt niet dan na bekomen verlof en onder toezigt van burgemeester en wethouders der gemeente, waarin die grond gelegen is. Wordt dit

-ocr page 43-



		BEGRAFENISWET. Art. 16, 17
		8


		verlof geweigerd, dan kan hij, die het vroeg, tegen die weigering bij Gedeputeerde Staten bezwaren in- dienen. Van het besluit van Gedeputeerde Staten is binnen eene maand hooger beroep bij Ons toegelaten. Op graven, volgens het 1ste lid van dit artikel aangelegd, zijn de artt. 23 en 25 toepasselijk. Art. 16. Geene begraafplaats wordt aangelegd dan op den afstand van ten minste 50 meters van elke bebouwde kom eener gemeente. Geschillen over de toepassing van het eerste lid van dit artikel worden beslist door Gedeputeerde Staten. Van hunne uitspraak is binnen eene maand hooger beroep bij Ons toegelaten. Binnen gelijken afstand van de begraafplaats worden geene gebouwen opgerigt of putten gegraven, dan na bekomen verlof van Gedeputeerde Staten, na verhoor van den geneeskundigen inspecteur in de provincie. Van hunne uitspraak is binnen ��ne maand hooger beroep bij Ons toegelaten. In dit verbod zijn niet begrepen lijkenhuizen, dood- graverswoningen en bedehuizen of kapellen, met pas- torijen of kostershuizen, ten dienste der begraafplaats te stichten. De toegang of ingang van een graf of grafkelder mag echter niet in eene kerk of ander gesloten ge- bouw zijn. Art. 17. Elke algemeene begraafplaats heeft eene uitgestrektheid van minstens tien maal de oppervlakte

-ocr page 44-



		Art. 48�20 BEGRAFENIS WET. 9 benoodigd voor het vermoedelijk getal der aldaar ,jaar- lijks te begraven lijken. Art. 18. Elke begraafplaats wordt door een muur, heining, rasterwerk of heg, ter hoogte van ten minste twee meters, afgesloten. Hiervan kan door Ons ontheffing worden verleend, indien op andere wijze behoorlijk in de afsluiting is voorzien. Art. 49. De algemeene begraafplaatsen worden z�� aangelegd, dat, op verlangen van het bestuur eener kerkelijke gemeente die geen eigen begraafplaats bezit, de lijken van de leden dier kerkelijke gemeente in een afzonderlijk, uitsluitend voor hen bestemd gedeelte kunnen worden begraven. Ieder zoodanig gedeelte heeft een afzonderlijken in- gang, behoudens dat ��n hoofdingang voor de geheele begraafplaats kan dienen. De inrigting van elk dezer gedeelten wordt door het gemeentebestuur geregeld, na daarop het bestuur van de betrokken kerkelijke gemeenten te Jiebben gehoord. » De afscheiding dier gedeelten geschiedt overeenkom- stig art. 48. Art. 20. Indien daartoe voldoende ruimte bestaat, wordt op de algemeene begraafplaatsen gelegenheid gegeven, het uitsluitend regt om lijken in een bepaald graf te doen begraven,, hetzij voor onbepaalden tijd, hetzij voor den tijd van minstens tien jaren, te ver- krijgen.

-ocr page 45-



		-10 BEGRAFENIS WET. Art. 21�23 De hiervoor te betalen prijs wordt op dezelfde wijze als het in art. 30 bedoelde begrafenisregt vastgesteld. Art. 21. Omtrent het stichten van grafkelders, gedenkteekenen en kruisen, het aanleggen van graf- tuinen , het planten van boomen of andere gewassen, het plaatsen van zerken en het onderhoud van al deze voorwerpen worden, voor zooveel de algemeene be- graafplaats betreft, bij plaatselijke verordening de ver- eischte voorschriften gegeven. Voor die stichting, aanleg, aanplanting, plaatsing en onderhoud kan betaling worden gevorderd op de- zelfde wijze als de in art. 30 bedoelde begrafenisregten. Art. 22. De onderlinge afstand der graven, zoo aan het hoofd- en voeteneinde als aan de\' zijden, be- draagt minstens 0,3 meter. Twee of meer lijken kunnen boven elkander worden begraven, mits boven elke kist eene laag aarde van minstens 0,3 meter dikte worde aangebragt, die bij eene volgende begraving niet mag worden geroerd. De bovenste kist wordt met eene laag aangestampte aarde van minstens 0,65 meter bedekt. De bepalingen van dit artikel zijn niet van toepas- sing op gemetselde grafkelders. Art. 23. De graven mogen niet dan met toestem- ming van den eigenaar en na verloop van tien jaren, nadat er het laatst een lijk in geplaatst is, geroerd worden. De overblijfselen van lijken en kisten worden in een afgesloten gedeelte van de begraafplaats begraven.

-ocr page 46-



		Art. 24�27 BEGRAFENISWET.
		11


		Art. 24. Eene begraafplaats, waarvan geen gebruik meer wordt gemaakt, wordt bij een besluit van het gemeentebestuur, aan Gedeputeerde Staten mede te deelen, gesloten verklaard. Wordt van eene bijzondere begraafplaats geen ga- bruik meer gemaakt, dan geeft het bestuur dier be- graafplaats daarvan kennis aan het gemeentebestuur, hetwelk het berigt mededeelt aan Gedeputeerde Staten. Art. 25. Eene gesloten begraafplaats blijft gedu- rende tien jaren onaangeroerd liggen. Na dien tijd is het verbod van art. 46, 3<le Hd, opgeheven en mag de grond tot bezaaijing ofbeplan- ting worden gebruikt, mits hij niet dieper dan 0,5 meter worde vergraven. Uitgraving ter meerdere diepte is binnen dertig jaren na de sluiting niet dan met vergunning van Gedeputeerde Staten geoorloofd. Van hunne beslissing is binnen eene maand hooger beroep bij Ons toegelaten. Eigen graven op eene gesloten begraafplaats wor- den, v��r zoover in hun onderhoud behoorlijk wordt voorzien, onaangeroerd gelaten. Art. 26. Elke begraafplaats staat met inachtne- ming der plaatselijke verordeningen, bedoeld in de artt. 8 en 28, onder toezigt van burgemeester en wethouders. Art. 27. Instructien van doodgravers, opzigters en andere beambten der algemeene begraafplaats worden bij besluit van den raad der gemeente, aan welke de begraafplaats behoort, vastgesteld.

-ocr page 47-



		BEGRAFENISWET. Art. 28 , 29
		42


		Art. 28. Bij plaatselijke verordening wordt geregeld hetgeen in het belang der openbare orde en gezond- heid op de in de gemeente gelegen begraafplaatsen in acht moet worden genomen. Art. 29. Ligt de algemeene begraafplaats eener gemeente op het grondgebied eener andere gemeente , dan worden de verordeningen omtrent die begraaf- plaats door de raden van beide gemeenten, met in- achtneming van het bepaalde in art. 121 en art. 473, laatste lid, der wet van 28 Junij 4854 (Staatsblad n°. 85), vastgesteld. Weigert de raad der gemeente, op wier grondge- bied de algemeene begraafplaats ligt, daartoe mede te werken, dan worden de verordeningen door den raad der gemeente aan wie de begraafplaats behoort, onder goedkeuring van Gedeputeerde Staten, vast- gesteld. AVordt uit anderen hoofde geene eenstemmigheid tusschen de beide gemeenteraden over dit onderwerp verkregen, dan stellen Gedeputeerde Staten de veror- deningen vast. Liggen de gemeenten in verschillende provinci�n, dan geschiedt deze vaststelling door Ons, Gedepu- teerde Staten gehoord. Overtreding der verordeningen, in de beide vorige zinsneden bedoeld, wordt gestraft met geldboete van ��n tot vijf en twintig gulden en gevangenis van een tot drie dagen, te zamen of afzonderlijk.

-ocr page 48-



		Art. 30�32 BEGRAFENISWET. 43 § 3. Van de begrajenisregten en kosten. Art. 30. Voor het begraven van een lijk op de algemeene begraafplaats kan, ten behoeve der ge- meentekas, een begrafenisregt worden geheven. Art. 34. Het begrafenisregt bestaat voor elke soort van graven uit eene som, die overeenkomstig art. 254 der wet van 29 Junij 4854 (Staatsblad n°. 85) niet hooger mag zijn, dan noodig is ter voldoening der kosten en lasten van aanleg, der kosten van het onderhoud der begraafplaats en der bezoldiging van doodgravers, opzigters en andere beambten der be- graafplaats. Art. 32. Behalve de in het vorig artikel bedoelde som, de betalingen aangewezen in artt. 20 en 21 en een matig regt voor het begraven op buitengewone uren, voor het luiden der klok van de burgerlijke gemeente en voor het verstrekken van benoodigdheden voor de begraving van wege de gemeente, mag geene betaling voor het gebruiken der begraafplaats worden gevorderd. Het onderhoud van eigen graven is echter ten laste van hen, die hetzij voor onbepaalden tijd, hetzij voor den tijd van minstens tien jaren, regt hebben daarin lijken te doen begraven; daarin kan door het heffen van een regt worden voorzien. Voor het inschrijven en het overboeken van eigen graven in een daartoe bestemd register mag voor iedere boeking of over- \' schrijving / 3 worden ge�ischt.

-ocr page 49-



		14 BEGRAFENIS WET. Art. 33, 34 De regten, in dit artikel bedoeld, worden op de- zelfde wijze als het begrafenisregt vastgesteld. Art. 33. Indien twee of meer gemeenten eene ge- zamenlijke algemeene begraafplaats bezitten, worden de daarop, behoudens Onze goedkeuring, te heffen regten en de wijze van invordering vastgesteld bij verordeningen door de raden van beide gemeenten, met inachtneming van het bepaalde bij art. 121 der wet van 29 Junij 1851 (Staatsblad n°. 85). Wordt geene eenstemmigheid tusschen de gemeente- raden over dit onderwerp verkregen, dan stellen Ge- deputeerde Staten die regten, voor zoo veel zij oor- deelen dat die moeten geheven worden, onder Onze goedkeuring en de wijze van invordering bij besluit vast. Liggen de gemeenten in verschillende provinci�n, dan worden die regten, voor zooveel die moeten ge- heven worden, en de- wijze van invordering door Ons vastgesteld, na Gedeputeerde Staten te hebben gehoord. Indien de algemeene begraafplaats van eene of meer gemeenten op het grondgebied eener andere gemeente ligt, dan worden niettemin de daarop te heffen reg- ten, behoudens Onze goedkeuring, en de wijze van invordering geregeld door den raad of de raden der gemeente of gemeenten, ten wier behoeve de heffing moet plaats vinden. Art. 34. Voor de begraving van kinderen beneden het jaar wordt niet meer dan een vierde, voor die van kinderen beneden de 12 jaren niet meer dan de helft van de in art. 31 bedoelde som gevorderd.

-ocr page 50-



		Art. 35�3 7 BEGRAFENISWET.
		15


		Art. 35. Ten behoeve der gemeentekas mag geen regt geheven worden van lijken , die, hetzij buiten, hetzij binnen de gemeente, op eene andere dan de algemeene begraafplaats der gemeente worden begraven. Art. 36. De lijken van onvermogenden worden, voor zoover diakonien, armbesturen of andere instel- lingen daarvoor niet zorgen, op kosten der gemeente begraven. De begrafeniskosten van onvermogende krijgslieden in werkelijke dienst, beneden den rang van officier, worden volgens de regelen, door Ons te stellen, ge- dragen door den Staat. Dit geldt insgelijks van krijgslieden, die met be- paald verlof zijn. Art. 37. De kosten van het begraven der op het strand der zee aangespoelde en uit zee aangebragte lijken worden, voor zoover zij door de bij de lijken gevonden goederen of gelden niet kunnen worden ge- dekt , gedragen door den Staat. De begrafeniskosten van lijken, die op eene andere plaats binnen eene gemeente verlaten liggen, of voor welker begraving noch door nabestaanden, erfgenamen of executeurs-testamentair, noch door armbesturen gezorgd wordt, komen ten laste der gemeente. Voor zoover zij door de bij de lijken gevonden goederen of gelden niet kunnen worden gedekt, heeft de gemeente voor die kosten verhaal op de nalatenschap en , bij ongenoegzaamheid van deze, op de bloed- en aanver- wanten, die krachtens artt. 376 tot 383 van het

-ocr page 51-



		16 BEGRAFENISWET. Art. 38�41 Burgerlijk Wetboek tot onderhoud van den overledene verpligt zouden zijn geweest. Art. 38. Het staat ieder vrij, voor het vervoer van lijken naar de begraafplaats zoodanige personen en middelen te gebruiken als hij wil, mits zich ge- dragende naar de plaatselijke verordeningen, in art. 8 dezer wet bedoeld. Dezelfde vrijheid bestaat voor het vervoer naar het graf binnen de algemeene begraafplaats. § 4. Strafbepalingen. Art. 39. Onverminderd de straffen bij de gewone strafwet gesteld tegen andere misdrijven, die gelijk- tijdig of in zamenhang met de in deze wet genoemde mogten worden gepleegd, worden de navolgende han- delingen gestraft als volgt. Art. 40. Met eene boete van vijf tot vijfentwintig gulden en met gevangenis van een tot drie dagen, te zamen of afzonderlijk, wordt gestraft: 1°. het begraven en het doen begraven na den vijfden dag van het overlijden, behoudens het bepaalde in het 2de lid van art. 6; 2°. het vervoeren en het doen vervoeren van een lijk naar eene andere gemeente, in strijd met het verbod of de vergunning in art. 11 bedoeld; 3°. de overtreding der voorschriften van den algemee- nen maatregel van inwendig bestuur, bedoeld bij art. 3. Art. 41. Met eene boete van tien tot honderd gulden

-ocr page 52-



		Art. 41 , 42 BEGRAFENISWET. 47 en met gevangenis van drie dagen tot eene maand, te zamen of afzonderlijk, wordt gestraft: 1°. de overtreding van het 1ste lid van art. 1; 2°. het ontleden of bewaren van een lijk, zonder het verlof in het 2de lid van art. 1 vermeld; 3°. de overtreding van het eerste lid van art. 4; 4°. het begraven binnen de 36 uren na het overlijden; 5°. het niet voldoen aan het bevel, in het 3de of 4de lid van art. 6 bedoeld; 6°. het verhinderen of belemmeren der doodschouw of de poging daartoe, en de weigering tot afgifte van een lijk in art. 10 bedoeld; 7°. het zonder verlof van Gedeputeerde Staten op- rigten van gebouwen of graven van putten binnen den verboden afstand van begraafplaatsen. Bij het veroordeelend vonnis wordt de opruiming van de gebouwen en putten, in strijd met het verbod gemaakt, ten koste des overtreders gelast; 8°. het begraven op bijzondere begraafplaatsen, in strijd met art. 22; 9°. het roeren van een of meer graven, in strijd met art. 23 ; 10°. het begraven op eene gesloten begraafplaats; 11°. het gebruik maken van zoodanige begraafplaats, in strijd met art. 25; 12°. het feitelijk belemmeren of verhinderen van den toegang tot eene begraafplaats of van het geoorloofd vervoer van een lijk naar eene begraafplaats. Art. 42. Op den ambtenaar van den burgerlijken 2

-ocr page 53-



		18 BEGRAFENISWET. Art. 43, 44 stand, die het bij art. 4 bedoelde verlof verleent, zon- der dat aan hem is overgelegd eene der volgens die bepaling vereischte verklaringen, of zonder dat aan hem is vertoond de schriftelijke toestemming, bedoeld bij art. 5, is het 3de lid van art. 27 van het Bur- gerlijk Wetboek toepasselijk. Art. 43. Met eene boete van tien tot honderd gul- den en gevangenis van eene maand tot een jaar, te zamen of afzonderlijk, wordt gestraft: 1°. het opgraven of vervoeren van een begraven lijk, zonder het bevel of het verlof en de toestemming, in art. 12 vermeld; 2°. het verbergen van het lijk van iemand, die aan een geweldigen dood is gestorven, of de poging daartoe; 3°. het vervoeren of begraven van een lijk in het geval van art. 5, in strijd met dat artikel; 4°. het wegnemen van een lijk uit eene begraaf- plaats of een lijkenhuis, of de poging daartoe; 5°. het schenden van graven of begraafplaatsen; 6°. het verhinderen of belemmeren van de gereg- telijke schouwing van een lijk, of de poging daartoe; 7°. het verrigten van lijkopening of ontleding van een lijk door iemand die geen geneeskundige is of buiten toezigt van een geneeskundige. Art. 44. Op de misdrijven, strafbaar gesteld bij artt. 40 tot 43, zijn art. 463 van het Strafwetboek en art. 20 der wet van 29 Junij 1854 (Staatsblad n°. 102) toepasselijk.

-ocr page 54-



		Art. 45�48 BEGRAFENISWET.
		49


		Overgangsbepalingen. Art. 45. De thans aanwezige begraafplaatsen, mits op een afstand van 35 meters van eene bebouwde kom gelegen en overigens aan de vereischten dezer wet voldoende, kunnen blijven bestaan. Geschillen over de toepassing van het eerste lid van dit artikel worden beslist door Gedeputeerde Staten. Van hunne uitspraak is binnen eene maand hooger beroep bij Ons toegelaten. Art. 46. De thans bestaande begraafplaatsen, welke niet op den in art. 45 bepaalden afstand van eene bebouwde kom liggen, worden, zoo zij schadelijk zijn voor de volksgezondheid, na ingewonnen advies van den geneeskundigen inspecteur, krachtens besluit van Gedeputeerde Staten door den burgemeester gesloten. Van dat besluit is binnen ��ne maand beroep bij Ons toegelaten. Art. 47. Binnen vijf jaren na de afkondiging dezer wet worden alle, zoo bijzondere als algemeene, thans bestaande begraafplaatsen, welke niet aan art. 18 en, voor zoo verre de algemeene begraafplaatsen betreft, niet aan art. 17 voldoen, overeenkomstig de voor- schriften dezer wet ingerigt. Bij gebreke hiervan worden zij krachtens besluit van Gedeputeerde Staten door den burgemeester ge- sloten. Art. 48. Het verbod van art. 16, 3de lid, is op de bestaande begraafplaatsen toepasselijk, doch beperkt

-ocr page 55-



		20 BEGRAFENISWET. Art. 49�51 tot 35 meters of voor iedere begraafplaats tot zooveel minder als de kortste afstand bedraagt, waarop zij van eene bebouwde kom eener gemeente verwijderd is. Art. 49. V��r den lsten Januarij 1870 worden alle voor liet begraven op algemeene begraafplaatsen geneven regten overeenkomstig deze wet herzien en aan Onze goedkeuring onderworpen. Die regten vervallen, wanneer Onze goedkeuring op de besluiten tot heffing niet v��r 1 Januarij 1871 is verleend. Art. 50. Artt. 53 en 55 van het Burgerlijk Wetboek , artt. 358, 359 en 360 van het Strafwetboek en de alge- meene en provinciale bij de afkondiging dezer wet geldende bepalingen omtrent het begraven van lijken, de begraafplaatsen en de begrafenisregten zijn inge- trokken. De plaatselijke verordeningen omtrent het begraven en de begraafplaatsen worden v��r 1 Januarij 1870 herzien. Bij gebreke hiervan zijn zij na afloop van dat tijdvak vervallen. Art. 51. De bepalingen dezer wet omtrent de inrig- ting en het gebruik van en het toezigt op begraaf- plaatsen, alsmede omtrent de begrafenis- en andere regten en de wijze van begraven, zijn niet toepasselijk op de begraafplaats en het begraven van leden van het Koninklijk Huis. Lasten en bevelen, dat deze in het Staatsblad zal worden geplaatst, en dat alle Ministeri�le Departe- menten, Autoriteiten , Collegien en Ambtenaren, wien

-ocr page 56-



		BEGRAFENISWET. 21 zulks aangaat, aan de naauwkeurige uitvoering de hand zullen houden. Gegeven te \'s Gravenhage, den lOden April 1869. WILLEM. De Minister van Binnenlandsche Zaken, FOCK. Uitgegeven den negentienden April 1869. De Minister van Justitie, VAN LILAAB.

-ocr page 57-



		J

-ocr page 58-



		i

		Wij WILLEM III, bij de gratie gods, koning DER NEDERLANDEN , PRINS VAN ORANJE-NASSA� , GROOT- HERTOG VAN LUXEMBURG , ENZ. , ENZ., ENZ. Allen, die deze zullen zien of hooren lezen, salut! doen te weten:, Alzoo Wij in overweging genomen hebben , dat het noodig is wettelijke bepalingen vast te stellen omtrent het begraven van lijken, de begraafplaatsen en de begrafenisregten; (a) Zoo is het, dat Wij, den Raad van State gehoord en met gemeen overleg der Staten-Generaal, hebben goedgevonden en verstaan, gelijk Wij goedvinden en verstaan bij deze: § i. Van het begraven van lijken. Artikel 1. Elk overleden persoon en doodgeboren kind wordt in eene gesloten kist begraven op eene begraafplaats, overeenkomstig deze wet aangelegd of volgens de overgangsbepalingen dezer wet toegelaten, (o) («) Zie de Inleiding § 1. In het ontw. 58/9 werd voor (b) I. Het eerste lid van art. 1 doodgeborene gelezen : doodgeboren luidde oorspronkelijk als volgt: vrucht van seven maanden of »Elk overleden persoon en dood- daarboven. geborene wordt in eene behoorlijk Bij het ontw. 66/7 was dit ver- gesloten kist begraven op eene anderd in: doodgeboren kind (vrucht begraafplaats, overeenkomstig deze van seven maanden en daarboven). wet aangelegd." Bij het ontw. 67/8 II werden

-ocr page 59-



		24 BEGRAFENIsWeT. Art. 4

		de tusschen haken geplaatste woor- den weder weggelaten. Bij de beraadslaging liet de Minister het woord behoorlijk ver- vallen, en vulde de bepaling aan met de bijvoeging: of wel die vol- geus de overgangsbepalingen de- zer viel als bruikbaar erkend eu toegelaten is, welke bijvoeging hij nader wijzigde in dezer voege: of volgens de overgangsbepalingen dezer wel toegelaten. II. Tot toelichting der bepa- ling gaf de Regering het volgende te kennen: Tot dusverre bestond de verpligting tot het begraven van lijken in onze wetgeving niet. De Regering heeft gemeend hierin te moeten voorzien, door het thans bij alle beschaafde nati�n bestaande gebruik te wettigen. III. Er is geen verpligting tot begraven overeenkomstig art. 1, eerste lid: lo. van onvoldragen doodge- borenen; 2o. van lijken tot wier ontle- ding of bewaring volgens het tweede of derde lid verlof is gegeven. Daarentegen blijft de begraving verpligtend ingeval van l>jkope- ning of gedeeltelijke ontleding of onderzoek van lijkeu op regterlijk gezag volgens het vierde lid; 3o. van lijken waarop van toe- passing zijn art. 2, 3, of 51. IV. Ingeval voor het begraven van een lijk niet wordt gezorgd, wordt daarin door den burgemees- ter voorzien. Zie art. 9.
		De kosten komen ten laste van de gemeente of van den Staat vol- gens de onderscheiding en regelen bij artt. 30 en 37 bepaald en be- houdens het daarbij opengestelde verhaal. V. Bovendien is de overtreding van het 1ste lid van art. 1 straf- baar volgens art. 41 No. 1. Op het misdrijf is toepasselijk art. 44. 1) VI. Eeiie belangrijke vraag, met het voorgaand No. in ver- band staande, is deze : Op wien, rust de verpligting tot begraven overeenkomstig art. 1 ? Wie is strafregtelijk aansprakelijk V Bij de beraadslaging over art. 40 gaf de heer van der Does »K VVillekois den Minister in overweging, of de redactie van art. 40 No. 1 wel juist was. Het begraven�zeide hij�en het doen begraven na den vijfden dag van het overlijden wordt gestraft. In het Eindverslag lees ik: «Wei- ligt ware het beter hier te doeu uitkomen dat het strafbare feit ligt in het niet begraven hebben op den vijfden dag na het overlijden." De Minister zeide daarop in zijne Nota ter beantwoording van het Eindverslag: »Is de voorgestelde wijziging wel noodig ? Door het bedreigen van straf tegen het be- graven na den vijfden dag, wordt het verzuim, om binnen den bij art. 6 gestelden termijn te begraveu, strafbaar verklaard." Nu zijn wij hier iu slrafregt;


		1) Oreral waar verder in dit werk de strafbepalingen Tan artt. 40, 41, 42 en 4$ zonder aanhaling van art. 44 worden rermeld, wordt dit art. mede daaronder begrepen.

-ocr page 60-



		Art. i BEGRAFI i ik geloof niet dat de strafwet bij deductie zou kunnen worden toe- gepast tegen hem die het verzuim van begraven gepleegd heeft, omdat er eene strafbepaling is tegen hem die na den vijfden dag begraven heeft. Daar komt bij dat niet altijd dezelfde persoon het verzuim ge- pleegd en de begrafenis gedaan zal hebben. Het is zeer mogelijk dat de een het verzuim van den ander onvoorzigtig herstelt, en in dat ge- val zal gestraft worden hij die het verzuim herstelt, en niet hij die het verzuim begaan heeft. Bij diaconien kan het zeer dik- wijls het geval zijn. De diaconie zal eerst dan optrcdeu wanneer er blijkt van onvermogen; middc- lerwijl kunnen er dagen verloopcn zijn; en Tiet vergrijp steekt eigen- lijk uiet in het later hegraven, maar in het niet vroeger hegraven. Eene andere aanmerking is deze, dat ik nergens in het \\vets- ontwcrp geregeld vind wie eigen- lijk begraven moet. Het is mo- gelijk dat ik de zaak niet wel begrijp, en dan zal ik gaarne in- gelicht worden. De Minister antwoordde: Hier wordt strafbaar gesteld het begraven na den vijfden dag; niemand kan na deu vijfden dag begraven, ten zij hij uitdrukkelijk vergunning verkregen hcbbe, vol- gens art. 6. »Er is niet bepaald wie eigen- lijk begraven moet." Maar in art. 1 wordt toch opgegeven, welke personen ondersteld worden, met het begraven belast te zijn, want daar wordt bepaald welke
		fISWET. 25 personen het regt zullen hebben om over het lijk te beschikken. Het is volkomen waar, dat niet bepaald is uitgedrukt wie voor de begraving zal moeten zorg dra- gen , maar uit art. 1 is dit toch op te maken. Zoo is dit ook altijd begrepen. Het genoemde Kamerlid repli- ceerde evenwel : Wij behandelen nu slrafhepalin- gen, en daarom moet ik opmerken, dat een feit meestal niet bij deductie kan gestraft worden. Uit art. 1 volgt niet de verpligting tot be- graving voor de daar genoemde personen; het geeft regten of be- voegdhedeu welke men vrij is te aanvaarden of niet. Het ware beter eene volgorde van de aansprakelijke persouen vast te stellen. In elk geval is in art. 1 eene zeer onbc- paalde zinsnede opgenomen. In de eerste plaats worden genoemd: »de niet-gescheiden echtgenoot, of bij ontstentenis of niet aanwezigheid van echtgenoot, de naaste ter plaatse van het sterfgeval aanwezige meer- derjarige bloed- of aanverwanten tot den derden graad ingesloten, en ook deze niet tegenwoordig zijnde, de aanwezige meerderjarige erfgenamen." Maar nu volgt: *of diegenen die anderzins voor de begrafenis te zorgen hebben." Bit is, dunkt mij, zeer onbepaald; wie zijn dat? Wie moet er nu vervolgd en gestraft worden? Ook de heer Pijnappel achtte de bedenking gegrond. Afge- scheiden van de vraag, of in het wets-ontwerp de persoon, op wien de verpligting tot begra- ven rust, is aangewezen, zon

-ocr page 61-

Art. 4

BEGRAFENISWET.

baar is indien in het geheel niet
wordt begraven, is in de wet niet
te lezen. Te regt werd gezegd
dat uit art. 1 niet volgt de ver-
pligling tot begraving voor de in
het tweede lid genoemde personen:
deze alinea toch geeft regten of
bevoegdheden, welke men vrij is
te aanvaarden of niet.

Wel heeft nu art. 9 gezorgd
dat de begraving van overheids-
wege geschiedt, ingeval daarvoor
door de nabestaanden of betrek-
kingen of door armbesturen niet
wordt gezorgd. Wel stelt art. 37
verhaal opeu van de kosten door
de gemeente gemaakt, op de bloed-
en aanverwanten die krachtens het
Burg. Wctb. tot onderhoud van
den overledene verpligt zouden zijn
geweest, en is juist oji dezen ver-
haal gegeven, zooals de Regering
verklaarde, (zie de aant. aldaar)
omdat zij door hunne naauwe be-
trekking tot den overledene geacht
kunnen worden tot liet vervullen
van liezen pligt (de begraving nl.)
geroepen te zijn.

Maar dit een en ander is niet
genoegzaam, om hen bij verzuim
onder het bereik der strafwet te
brengen. Daartoe ware noodig ge-
weest dat de wet hun uitdrukkelijk
de verpligting tot begraven had
opgelegd. Bij deductie kan de
strafwet op hen niet worden toe-
gepast.

Ook om andere redenen is dit
niet aannemelijk. Eene volgorde
der strafregtelijke aansprakelijk-
heid ontbreekt. Buitendien als
men met den Minister de beant-
woordiug der vraag uit het tweede
lid vau art. 1 wil afleiden, dan

z. i. uit de tegenwoordige redactie
van art. 40 volgen dat men ge-
straft wordt, indien nieu begraaft
na den vijfden dag. maar niet
indien men in het geheel uiet
begraaft. Zou men, vroeg hij,
daarom niet beter doen No. 1
van art. 40 te voegen bij No. 4
en 5 van art. 41, en die drie
overtredingen dan zamen te vat-
ten onder de uitdrukking: »over-
trediug van art. 0" V Het eenige
verschil dat dan zou ontstaan,
zou zijn, dat ook het begraven
na den vijfden dag met eene boete
van minstens tien gulden zou
worden gestraft, terwijl die boete
nu minstens vijf gulden zal be-
dragen. Maar dit kan geen reden
zijn, om die wijziging, die ove-
rigens ieder bezwaar zou opheffen,
niet aan te nemen.

De Minister merkte daarop aan
dat in art. 40 eene mindere boete
dan in art. 41 was bedreigd. De
heer Pijnappel - voegde hij er bij,-
zegt: dit maakt niet veel uit, maar
mij dunkt dat dit niet van belang
ontbloot is. Wil men bepaaldelijk
No. 1 van art. 40 naar art. 41
overbrengen, men zon dan misschien
wel doen het minimum der boete
ook daar op vijf gulden te stellen.

Hiermede eindigde de discussie.

Men stelde niet voor, art. 40
No. 1 naar art. 41 over tebren-
gen, en het werd zonder hoof-
delijke stemming goedgekeurd, en
bij art. 41 kwam men op de
zaak niet terug.

De aan het hoofd van dit No.
gestelde vraag is, naar het mij
voorkomt, door het medegedeelde
niet voldoende opgelost. Wie straf-

-ocr page 62-



		Art. i l BEGRAFENISWET. 27

		is toch de uitdrukking: of die- genen die anderzins voor de begrafenis te zorgen hebben, voor de strafbaarheid veel te on- bepaald. Men kan daaronder met den heer Westerhoff bren- gen voogden of regenten van armgestichteu, ziekenhuizen enz., doch men kan toch wanneer zij bijv. den overledene uit vrije liefdadigheid hebben opgenomen ter verpleging, hen voor de be- graving niet in foro poenali aansprakelijk stellen; vooral zou dit ten opzigte van kerkelijke diaconi�n niet met den geest der wet strooken. Of men neme andere gevallen. De overledene hebbe bijv. eene bepaalde beschikking gemaakt om- trent de personen, die hij verlangt dat voor zijne begrafenis zullen zorgen. Deze personen behooreu niet tot zijne familie. Nu kan men hen toch niet strafbaar stellen als zij zijne beschikking niet na- leven , indien de strafwet het niet uitdrukkelijk bepaalt. Of wel, de zorg voor de begrafenis van iemand die op reis of buiten zijne woon- plaats is overleden, wordt door de afwezige betrekkingen aan een vriend of bekende ter plaatse van het sterfhuis opgedragen. Ook deze kan voor het niet op zich nemen dier zorg niet strafbaar zijn. In de veronderstelde gevallen eene strafbaarheid aan te nemen, zou m. i. eene zonderlinge ver- waning zijn van burgerlijk met publiek regt. Het valt niet te ontkennen dat de wet hier eene leemte bevat. Wanneer men te laat begraaft of		doet begraven of men begraaft te vroeg, of wel men begraaft niet in eene gesloten kist of niet op eene begraafplaats volgens de wet, dan heeft men uit den aard der zaak aansprakelijke personen. Maar wanneer een lijk in \'t geheel niet wordt begraven en de overheid moet volgens art. 9 optreden, dan zal de vervolging en veroordeeling vau den regten persoon vrij twij- felachtig zijn. VII. \'\'Elk overleden persoon." lo. Daaronder worden ook de lij- ken van hen die vennoord of ter dood gebragt zijn, begrepen. Mcu stelde daarom in het V. V. H6/7 voor, te lezen: \'Elk lijk." De Regering antwoordde: Over- lijden is eene algemeene uitdruk- king, welke van ieder die het leven verloreu heeft wordt gebe- zigd, onverschillig of de dood op natuurlijke dan wel geweldige wijze heeft plaats gehad. De woorden: overleden persoon bevatten dus allen die gestorven zijn. 2o. In het tweede lid en verder wordt telkens van lijken gespro- ken. Bij de behandeling vau het na te melden amendement van den heer de Brauw op het vierde lid, werd door den heer Dullert de meening voorgestaan, dat er in den zin der wet eerst dan een lijk was, wanneer voldaan was aan art. 4, wanneer namelijk het schriftelijk verlof tot begraven zou zijn gegeven op de verklaring be- doeld bij art. 5 van de wet van 1 Junij 1865, of wanneer er doodschouw zou zijn verrigt. Deze meening werd evenwej bestreden, en te regt. Be for.

-ocr page 63-



		28 BEGRAFENISWET. � Art.

		maliteiten van art. 4 iloelen al- leen op de begraving ; en er kan, ook in den zin der wet, een lijk zijn voordat de verklaring van den geneeskundige is afgegeven. VIII. \'doodgeboren kind" Door deze bijvoeging, in verband met de vervanging van art. 53 B. VV. en art. 358 C. P., is afgesneden de twijfel die omtrent de toepasselijk- heid der strafbepaling van laatst- gcmeld art bestond wegens het aldaar gebezigde woord "individu, d�c�d�." Zie Diephuis, Borg. Wetb. ed. .1856, I No. 265. Het ontw. 55/6 had: «doodge- borene." In de ontw. 58/9 en 59/60 stond : «doodgeboren vrucht van zeven maanden of daarboven," voor welke wijziging als reden werd op- gegeven, dat de verpligting tot be- graving, naar inzien der Regering, niet op alle doodgeboren vruchten behoefde te worden toegepast maar alleen op de zoodanige, die als vat- baar voor leven te beschouwen waren. Uit dat oogpunt�stemde men bij het V. V. in � liet zich de beperking verdedigen. Maar, vroeg men, heeft zij toch niet eene bc- denkelijke zijde V Wie kan bepalen, of eene doodgeboren vrucht inder- daad eene zevenmaandschc is? En wat zal met vruchten van zes of zes en eene halve maand gebeuren P In elk geval was hier strijd met de bepalingen der burgerlijke wet, die aangifte ook van doodgeboren kinderen wilde, maar met het oog op de vatbaarheid om te blijven leven, niet onderscheidde. De Regering bleef een alge-		meeneu regel noodig achten, doe met de bedoelde beperking naar de maatstaf der levensvatbaarheid waarvoor de wetenschap in de regel de periode van 7 maande aanwees. Het kon, wel is waai in sommige gevallen twijfelachti zijn, of eene doodgeboren vruch werkelijk eene zevemnaandsche was doch dit kon geen voldoende rede zijn om de zaak geheel ongeregel te laten, of om alle vruchten, ook di van drie en vier maanden, aan een gewone begrafenis te onderwerpen Strijd met het Burg. Wetb. koi niet worden ingezien. Immers art 52 legt niet de verpligting op on van elke doodgeboren vrucht aan gifte bij den burgerlijken staud ti doen, maar bepaalt alleen wat di ambtenaar van den burgerlijkei stand te verrigteu heeft wannee] bij hem het overlijden van een pas geboren kind wordt aangegev). Bij de ontw. 66/7 en 67/8 i luidden de aangehaalde woorden "doodgeboren kind (vrucht vai zeven maanden en daarboven)." In het V. V. 66/7, waarin me het oog op de verpligting tot be graven in eene hst,* werd melding gemaakt van een gebruik bij som mige Isra�lieten, dat elk lijk zondei kist ter aarde werd besteld (zii over dit punt hierna), voegde mei er bij dat ook de godsdienstige be grippen der Isra�lieten mede brag ten (zooals ook voorkwam in he^-aan de Kamer ingediend adres vat de Opperrabbijnen in het Rijk er rabbinalc assessoren te Amster dam 1), dat ook doodgeboren!


		1) Zie Bijlil. 1459/60 II bl. 541.

-ocr page 64-



		Art. 1 /BEGRAFENIS WET. 29

		vruchten beneden de zeven maan- den en geamputeerde ledematen be- graven werden, en vreesde men dat de burgemeester of de Com- missaris des Konings uit de wets- bepaling zooals die thans luidde, aanleiding zou kunnen nemen om het verlof daartoe te weigeren. I )c Regering antwoordde echter: Het artikel beveelt de begraving van doodgeboren kinderen van zc- ven of meer maanden, doch zwijgt over vruchten beneden dien tijd. Het staat dns ieder vrij ook laatst- gemelde te laten begraven. De burgemeester en \'s Konings Com- missaris kunnen dit niet verhinde- ren, dewijl het hier bedoeld verlof (van het 2c en 3e lid) niet op dat geval van toepassing is. In \'hetontw. 67/8 II werden de woorden : (vrucht van zeven maau- den en daarboven) weder weggela- ten, en werd sedert alleen gelezen : doodgeboren kind." Bij de beraadslaging over art. 1 kwam de heer westerhoff op deze uitdrukking terug, en vroeg of daaronder te verstaan was een voldragen kind dat bij of onder de geboorte gestorven was\', of wel ook de zoodanige welke nog niet voldragen waren en dood ter wereld kwamen of onmiddellijk na de geboorte waren overleden? De geneeskundige statistiek sprak al- leen van levenloos aangegeven kin- f/eren , doch vermeldde niet of dat allen voldragen kinderen waren.		Hij veronderstelde dat onder dood- geboren kind bedoeld werd een voldragen doodgeboren kind. Was deze opvatting juist, dan rees bij hem nog de vraag, � ver- mits bij dit art. doodgeboren kin- deren niet onder personen worden begrepen � of «trf-voldragen kinderen van 7 maaudcu en min- der, die niet dood ter wereld kwamen en dus w�l personen wa- ren en die bijv. op den vijfden dag stierven, toch in eene ge- sloten kist en op eene begraaf- plaats moesten begraven worden. 11e Regering antwoordde in den bedoelden zin. Het artikel had alleen het oog op een voldragen kind. Het overlijden van eene vrucht van 7 maanden, die 2, 3 of 4 dagen had geleefd, was vq1- komen met het overlijden van een persoon gelijk te stellen 1), omdat bij den burgerlijken stand in dat geval aangifte was gedaan zoowel van de geboorte als van het ovcr- lijden. �at kind , verklaarde de Regering, moet dus op eene be- graafplaats begraven worden. IX. «in eene gesloten kist". lo. Bij het V. V. 58/9 werd de opmerking gemaakt dat het raad- zaam en nuttig ware, dat op de geheel bijzondere begrippen der Isra�lieten ten aanzien van het be- graven hunner lijken meer ware gelet. O. a. was de verpligting om in eene kist te begraven met de begrippen van sommigen huu-


		1) Blijkens liet antwoord op eene rraag ran den heer Hkkmskerx Az. wis daarmede door de Regering niet gezegd dat eene vruebt ran zeren waanden eigenlek getn persoon zou zyn.

-ocr page 65-

Art. 1

BEGRAFENISWET.

ner in strijd , gelijk dun ook door
de Opperrabbijnen in hun reeds
vermeld adres werd opgemerkt.

Volgens de Regering was ech-
ter, voor zooverre bekend, het
gebod dat elk lijk in eeue kist
begraven werd, met geen voor-
schrift der Isra�lietische [godsdienst
in strijd. Nu mogt het de weusch
van sommige Isra�liten zijn , dat
de lijken hunner nabestaanden on-
middellijk met de aarde in aan-
raking kwamen, dit kon geen
voldoende reden zijn om eenc be-
paling, die in het belang der
openbare orde eu gezondheid noo-
ilig was , weg te laten.

Bij het ontw. 66/7 kwam de
Kamer echter op de zaak terug,
Wel moest natuurlijk ook voor
de bedoelde Isra�lieten het voor-
schrift gelden, dat eervoer van
het lijk in eene goed gesloten kist
plaats had, maar bij de begrafenis
zelve was dit niet volstrekt nood-
zakelijk, mits slechts het lijk op
behoorlijke diepte onder de aarde
werd nedergelegd; dit bedekken met
aarde, z�� dat geene schadelijke
uitwaseming te vreezen ware, streed
met het bedoelde gebruik niet.

De Regering antwoordde: Te-
gen het verlangen, dat aan Isra�-
lieten vergund worde hunne dooden
zonder kist te begraven, is be-
zwaar, omdat de gezoudheid van
hen, die aan de Begraving deel
nemen, daardoor in de waag-
schaal kan worden gesteld. Dit
bezwaar zou welligt moeten wij-
ken, indien het begraven zonder
kist als een godsdienstige pligt
der Isra�lieten moest worden aau-
gemerkt; maar dit is uiet beweerd.

Bij de beraadslaging werd dit
ook door den heer Godefkoi ,
die over de gebruiken der Isra�-
lietcu omtrent de sluiting der kist
(waarover hierna) mededeelingen
deed, niet beweerd.

2o. Wordt hier eene kist van
hout bedoeld of mag hier ook
gebruik worden gemaakt van an-
dere stoffen ? Er worden wel, zeide
de heer Westerhoff, doodkisten
uit lood, tin, gegoten ijzer, glas
of steen, ook wel uit zwaar bord-
papier vervaardigd.

Moet het omhulsel van een
lijk � vroeg hij verder � al-
tijd den kistvorm hebben ? In de
14e en 15e eeuw nog was het
gebruik van doodkisten hier niet
algemeen , daar men den doode in
een lijkkleed gewikkeld in het graf
nederlegdc, iets dat gewis in vele
gevallen wel navolging verdiende.
Andere omhulsels, die spoediger
vergaan dan hout en het lijk spoe-
diger met de aarde in aanraking
brengen, zou hij verkieslijker ach-
ten , omdat dan de ontbinding van
het lijk veel spoediger plaats vindt
dan in hout en in kisten. Zeker
althans ware het wenschelijk tebe-
palcn dat in het algemeen geen lijk
ter aarde mogt besteld worden, dan
in deunen- of vurenhouten kisten.

3o. Wat moest verder, zooals
in het ontwerp stond, onder een
nbehoorlijk gesloten kist" wordeu
verstaan ? Het genoemde lid gaf
in overweging, in het belang der
gezoudheid te lezen: «eene viaier-
digte en behoorlijk gesloten kist".

De heer van Kuyk wilde alleen
gelezen hebben: »behoorlijk in
eene kist."

-ocr page 66-



		Art. 1 BEGRAFENISWET. \'�\\

		De heer Godefroi wilde liet woord behoorlijk, als vooral met het oog 0]) de strafbepaling van art 41 No. 1 te onbestemd, laten vervallen. 0e Minister bedoelde niet de gebezigde uitdrukking , niet alleen dat zij met een deksel gesloten maar ook dat zij waterdigt zou zijn, dat er geen uaden of reten in zou- den zijn , en stelde nu aanvanke- lijk voor te lezen: in eene VMter- digte en gesloten kirt. De heer Heemskerk 1) vreesde Jat men daardoor het begraven in vurenhouten kisten die meestal ge- bruikt worden , zou verbieden, daar zij z. i. niet waterdigt kunnen zijn. De Minister wenschte het ver- pligt gebruik eener waterdigte kist naar aanleiding der gemaakte op- mcrking, ten einde te voorkomen, dat vochten uit de kist zouden loopen, hetzij op den lijkwagen , hetzij op de begraafplaats gedu- rende het vervoer, hetgeen uu te dikwijls geschiedde. De vurenhouten kisten zouden toch ook wel z�� kunnen gemaakt worden dat dit althans voorkomen werd; dit was de bedoeling van «waterdigt." De heer Godefkoi vreesde even- wel dat als de kist waterdigt moest zijn, de Isra�lieten bij het begra- veu altijd in eontraventie zouden zijn, want de daarbij gebruikelijke kisten, zeide hij, bestaan uit ruwe planken van vurenhout. De kist wordt met een los deksel naar de begraafplaats gebragt, omdat � dit is eene godsdienstige ceremonie � 1) In dit werk wordt bedoeld de li Binnenl. Zaken, door wien de 4e, 5e <		het lijk daar nog aanschouwd wordt, waarop in het lijkhuis het deksel op eene ruwe wijze op de kist wordt be- vestigd. Die kist kan niet water- digt zijn en zal het nimmer wezen. Daarop wijzigde de Minister de uitdrukking gelijk ze thans luidt Er wordt dus nu alleen gevor- derd eene kist, van welke stof of welken vorm ook, en waterdigt of niet, mits gesloten, op welke wijze dan ook. Blijkens de M. v. T. 67/8 1 op art. 11 zal ook voor het vervoer naar elders bij besmettelijke ziekte, geen hermetisch luchtdigtc sluiting, als voor het daar bedoeld geval werd verlangd, gevorderd worden. 4o. Eindelijk wordt opgemerkt dat volgens de blijkbare bedoeling, uit de redactie van art. 1 en ook van art. 22, 2de lid voortvloeijen- de, niet meer dan ��n lijk in dezelfde kist kan worden begra- ven. X. "begraafplaats." 7Ac art. 13 en volgg., art. 45 volgg. Zie ook de aant. op artt. 2 en 15. XI. De woorden: of volgens de overgangsbepalingen dezer wet toe- gelalen zijn ten gevolge der opmer- king van den heer Westerhoff, � dat volgens art. 45 en volgg. de begraving ook na invoering der wet op begraafplaatsen kan worden voortgezet welke niet overeenkom- stig deze wet zijn aangelegd, � en hoewel wat de opmerker wenschte, volgens de Regering reeds in het artikel lag, door haar bijgevoegd. Aanvankelijk luidde deze bijvoe- K Heemskerk Az. , Oud-Minister ran i Ce Ontwerpen waren ingediend.

-ocr page 67-



		BEGRAFENISWET. Art. 1
		32

		Zoo de niet gescheiden echtgenoot, of, bij ontsten- tenis of\' niet aanwezigheid van echtgenoot, de naaste ter plaatse van het sterfgeval aanwezige meerderjarige bloed- of aanverwanten tot den derden graad ingesloten en, ook deze niet tegenwoordig zijnde, de aanwezige meerderjarige erfgenamen of diegenen die anderzins voor de begrafenis te zorgen hebben, verlangen of vergunnen, dat een lijk niet begraven, maar ontleed of bewaard worde, of zoo de overledene dergelijke beschikking over zijn lijk bij uitersten wil of bij eene akte, zoo als omschreven is in art. 982 van het Bur- gerlijk Wetboek, heeft bevolen, kan dit met verlof van den burgemeester geschieden. Bij weigering van dit verlof is beroep binnen 24 uren op Onzen Commissaris in de provincie, die daarop onmiddellijk beschikt. Voor lijkopening of gedeeltelijke ontleding, door of onder toezigt van een geneeskundige, waardoor de begraving binnen den na te melden termijn niet wordt verhinderd , is het verlof des burgemeesters niet noodig. Voor onderzoek van lijken op regterlijk gezag wordt noch dat verlof, noch de toestemming der personen. in het tweede lid van dit artikel genoemd, vereischt. (c) ging: of WEI DI1Svolgendeover- (e)* 1. Over deze op het eerste yangshepa�ngen dezer wet als lid van art. 1 volgende bepalin- bruikbaak erkend en toegela- gen is veel verhandeld. Talrijk ten is, hetgeen ten gevolge ecner zijn de wijzigingen die, in den opmerking dat nu twee voorwaarden loop der behandeling van de ont- schenen te worden vereischt, en tot werpen, in die bepalingen gebragt betere stijl, werd veranderd als zijn. bovengemeld. Ik uieeu tot toelichting daarvan

-ocr page 68-



		Art. 1 BEGRAFENISWET. 33

		niet beter te kunnen doen dan vooraf de onderscheidene wijzigingen mede te deelen, hetgeen een algemeen overzigt zal vergemakkelijken. Voor het 2e, 3e en 4e lid van art. 1 werd in het ontw. 55/6 het volgende gelezen: «Op dezen regel kan, in het belang der wetenschap, ter ontle- ding of opening van een lijk, uit- zondering worden toegelaten, mits de echtgenoot, en bij ontstentenis van echtgenoot, de ter plaatse, waar het lijk is gevallen, tegenwoordige bloedverwanten of andere naastbe- staanden van den overledene, die voor de begrafenis zorgen, toestem- men, en burgemeester en wethou- ders verlof geven. «Ten aanzien van lijken, die slechts geopend of gedeeltelijk ont- leed worden, blijft de bepaling der eerste zinsnede gelden." In \'t ontw. 58/9 stond in het 2e lid bewaring in plaats van ope~ ning, en werden in \'t 3e lid weg- gelaten de woorden geopend of. Bij de N. v. W. 58/9 werden de woorden of andere naastbestaan- den weggelaten en achter overle- dene ingelascht: of zij. Bij \'t ontw. 66/7 veranderde de redactie belangrijk en luidden het 2e, 3e en 4e lid aldus: "Zoo de niet gescheiden echtge- noot, of, bij ontstentenis of niet aanwezigheid van dezen, de naaste ter plaatse van het sterfgeval aan- wezige bloed- of aanverwanten tot den derden graad ingesloten, de aanwezige erfgenamen, de nitvoer- ders der uiterste wilsbeschikking, of diegenen die anderzins voor de begrafenis te zorgen hebben, ver-		langen of vergunnen, dat een lijk niet begraven, maar ontleed of op eene andere wijze bewaard worde, of zoo de overledene dergelijke be- schikking over zijn lijk bij uitersten wil of bij eene acte, zoo als om- schreven is in art. 982 van het Burgerlijk Wetboek, heeft bevolen, kan dit met verlof van den burge- meester geschieden. «Bij weigering van dit verlof is beroep binnen 24 uren op Onzen Commissaris des Konings. «Voor lijkopening of gedeeltelijke ontleding, die de begraving binnen den na te melden termijn niet ver- hindert , is het verlof des burge- meesters niet noodig. Voor onder- zoek en behandeling der lijken op regterlijk gezag wordt noch dat verlof noch de toestemming der personen, in het tweede lid van dit artikel genoemd, vereischt." Behalve de ommekeer in den vorm dezer bepalingen valt ten aanzien der gemaakte wijzigingen o. m. het volgende wat den inhoud zelf betreft op te merken: De woorden in het gelang der voetenschap vervielen; voor echtgenoot werd gelezen: niet gescheiden echtgenoot; voor en daaropvolgende: of; achter ontstentenis werd gevoegd: of niet aanwezigheid; vanechtgenootvferi: van dezen; de woorden: de ter plaatse, waar het lijk is gevallen , tegenwoor- dige bloedverwanten van den over- ledene, werden aldus: de naaste ter plaatse van het sterfgeval aan- wezige bloed of AAtfverwanten TOT DEN DERDEN URAAD INGE- SLOTEN; 3

-ocr page 69-



		34 BEGRAFENISWET. Art. 1

		in plaats van: of zij die voor de begrafenis zorgen, werd ge- zegd : de aanwezige erfgenamen, de uitvoerders der uiterste wils- beschikking, of diegenen die an- derzins voor de begrafenis te zor- gen hebben; voorts werd bijgevoegd: of zoo de overledene dergelijke beschik- king over zijn lijk bij uitersten wil of bij eene acte, zooals om- schreven is in art. 982 van het B. W., heeft bevolen; voor toestemmen werd gesteld: verlangen of vergunnen; voor ter ontleding of bewaring werd gelezen : ontleed ofov eene andere wijze bewaard; voor burgemeester en welhou- ders werd gesteld: burge.me�Ster. �en nieuw lid jxerd ingelascht om hooger beroep op den C^ <L_ K. te geven. "Het 4e lid kwam in de plaats van het 3e lid en luidde als boven is opgegeven. In \'t ontw. 67/8 I werd gelezen: in het 2e lid in plaats van bewaard: beschikt; in het 3e lid in plaats van C. d. K.: C. in de provincie. In \'t ontw. 67/8 II werd tus- schen aanwezige en bloedof aan- verwanten ingelascht: meerderja- rige; tusschen ingesloten en de aan- wezige erfgenamen, de woorden en ook deze niet tegenwoordig zijnde; tusschen aanwezige en erfge- namen het woord meerderjarige; tusschen erfgenamen en de uit- voerders \'t woordje of. In het 3e lid werd achter pro-		vincie bijgevoegd: die daarop onmiddellijk beschikt. In het vierde lid werd in plaats van de woorden der lijken op regterlijk gezag gelezen: van lijken op bevel van het regterlijk gezag. In het ontw. 68/9 geen veran- dering. Bij de beraadslaging stelde de Minister tengevolge der onder- scheidene opmerkingen voor om : in \'t 2e lid weder echtgenoot te lezen in plaats van dezen; de woorden of de uitvoerders der uiterste wilsbeschikking te laten vervallen; voor de woorden dat daarover op eene andere wijze beschikt te lezen enkel: bewaard; om verder in \'t 4e lid in plaats van onderzoek en behandeling van lijken te lezen alleen: onderzoek van lijken; eindelijk, om in plaats van op bevel van hel regterlijk gezag te lezen: op regterlijk gezag. De heer de BRAUw_stelde als amendement ^oor, den aanhef van Ket 4� lid te lezen: Voor lijk- opening of gedeeltelijke ontleding door een geneeskundige , die de begraving enz., welke aanhef nader door hem werd veranderd in : Voor lijkopening of gedeel- telijke ontleding, door op onder toezigt van een geneeskundige, waardoor de begraving binnen den na te melden termijn niet wordt verhinderd, is het verlof, enz. Het amendement werd met 28 tegen 26 stemmen aangenomen. II. Het hoofddoel van deze bepalingen, houdende uitzondering op den regel van het 1ste lid dat

-ocr page 70-



		Art. 1 BEGRAFENISWET. 35

		begraven van lijken verpligteud is, kan nog uit de M. v. T. van het eerste ontw. worden gekend. Het belang der wetenschap, zeide de Regering, vordert deze uitzondering, ten einde het ontleden van lijken� en het vervaardigen van geraank. ten mogelijk te maken. We 2de zinsnede van het artikel opent daartoe de gelegenheid. Daarbij is nevens het belang der weten- schap ook dat der openbare orde in het oog gehouden en gelet op hetgeen de naaste betrekkingen der overledeneu kwetsen kon..... De slotbepaling, zeide de Rege- ring verder, is noodig ter verzeke- ring, dat lijken, die slechts werden geopend, of waarvan alleeneen enkel deel werd ontleed, die alzoo nog eene raenschelijke gedaante vertoonen, behoorlijk ter aarde besteld worden. Deze slotbepaling, zooals zij toen luidde, was evenwel met het vooraf- gaande in strijd. In het 2de lid toch van het artikel werd uitzon- dering van de verpligting tot be- graven, behalve ter ontleding, ook toegelaten ter opening van een lijk, maar het 3de lid maakte op het geval dat een lijk geopend, werd, de verpligting tot begraven daarvan weder toepasselijk. De Regering schijnt deze tegenstrijdig- hcid te hebben gevoeld, en ver- anderde, bij het ontw. 58/9, in het 2de lid het woord opening in he- waring. Maar nu liet zij evenzeer in het 3de lid het woord geopend vervallen. Aan de eene zijde werd dus de uitzondering uitgebreid om, in het belang der wetenschap, ook de bewaring van lijken mogelijk te maken, doch aan den anderen		kant werd weder in het onzekere gelaten of nog bij lijkopening even- als bij gedeeltelijke ontleding, het begraven moest geschieden. Deze onzekerheid werd bij het .ontw. 66/7 opgeheven. Thans wordt de begraving voorgeschreven bij enkele lijkopening zoowel als bij gedeeltelijke ontleding. Zie verder over het 4de lid het aanget. op blz. 40 N°. 4, blz. 44 N\'. 2 enopbladz. 45�52 W. VII�IX. III. Sedert het 4de ontw. is aan de uitzonderingen van de ver- pligting tot begraven nog eene andere strekking gegeven dan het belang der wetenschap, welke woor- den thans uit het artikel werden geligt. »In de tegenwoordige re- dactic is ook voorzien in het geval dat nablijvendeu verlangen een lijk gebalsemd of op andere ongewone
		wijze te bewaren, of wel de over- ledine zelf bij uitersten wil of eene acte, omschreven in art. 982 van het Burgerlijk Wetboek, over zijn lijk heeft beschikt." M. v. T. De eerste redactie van het tot dit einde gewijzigde 2de lid luidde: «Zoo de niet-gescheiden echtgenoot enz.....verlangen of vergunnen, dat een lijk niet begraven, maar ontleed of op eene andere wijze bewaard worde" enz. Tegen deze redactie werd door de Kamer opgemerkt, dat aldus het ontleden van een lijk als eene wijze van bewaren werd voorge- steld. Daarop werd bij het vol- gende ontw. gelezen: «ontleed of daarover op eene andere wijze beschikt worde" enz. Deze wijziging geschiedde nog om eene andere reden.



		3*

-ocr page 71-



		36 BEGRAFENISWET. Art. i

		Enkele leden namelijk merkten bij de overweging van het ontw. 66/7 in de afdeelingen op dat de wet alleen van het begraven van lijken sprak, terwijl naar hunne meening, ook het verbranden, van lijken wenschelijk kon zijn ; zoodat de mogelijkheid daarvan moest wor- den vrijgelaten. Vele anderen vereenigden zich in geenen deele met dat denkbeeld. Het verbranden van lijken was, ook indien daartegen geene onover- komelijke bezwaren van godsdien- stigen aard bestonden, ten eenen- male strijdig met de denkwijze der natie en met gevoelens, die in de hoogste mate eerbiediging verdien- den. Zelfs uit een hygi�nisch oog- punt was dat verbranden, volgens enkelen, niet wenschelijk. ,Boven- dien nog zou, indien men zoo iets wilde toelaten, de wet zich over de wijze van begraven in veel al- gemeener zin moeten uitlaten, of liever daaromtrent volkomen vrij- heid toekennen; hetgeen dan toch, om velerlei redenen, niet moge- lijk was. Het ontwerp � antwoordde de Regering toen � spreekt van be- tjraven als algemeen hier te lande gebruikelijk. Wil echter iemand bij uitersten wil bevelen dat zijn lijk worde verbrand, dan staat art. 1 hiertegen niet in den weg. De redactie is eenigermate verdui- delijkt door bescMit te gebruiken in plaats van bewaard. Verder gaf de Regering nog te kennen bij de beantwoording der na te melden vraag omtrent ge- schillen onderling over de gevor- derde toestemming, dat de wil van
		den overledene behoorde te worden ge�erbiedigd, mits de beschikking niet met de goede zeden streed. Tegen de bepaling werden even- wel in het Eindv. op het ontw. 67/8 II weder bezwaren gemaakt. Enkele leden vreesden dat het be- schikken over het lijk, ook op andere wijze dan begrafenis of\' ontleding, tot verkeerde gevolgen zou kunnen leiden en gewaagden daarbij niet slechts van het verbranden van lijken, maar ook van het zetten van kinderlijken op liquor. Andere le- den herinnerden daartegen, dat zoodanige beschikking over het lijk afhankelijk bleef van het verlof van den burgemeester. In de noodzakelijkheid van dat verlof lag volgens hen een genoegzame waar- borg tegen voldoening aan excen- trieke denkbeelden. De Minister 1\'ock stemde, blij- kens zijne M. v. T., met het laatst- vermelde gevoelen in. Bij de beraadslaging kwam men echter met nadruk op de vroegere bezwaren terug en vreesde men van deze bepaling misdrijf en misbrui- ken van verschillenden aard. Zoo- als zij luidt � zeide de heer Wes- tekhofp � kan men verlangen of vergunnen, dat een lijk verbrand worde, eene handeling die bij ver- schillende personen en zelfs bij daar- voor opgerigte vereenigingen in het buitenland sterke voorstanders vindt, � dat een lijk gekookt en de beenderen van het vleesch oni- daan en afzonderlijk bewaard wor- den, gelijk in de 12e en 13e eeuw wel plaats had, � of wel men zou een lijk door scherpe en bijtende minerale zuren kunnen doen ver-

-ocr page 72-



		Art. 1 BEGRAFENISWET. 37

		teren en oplossen, ze laten uit- droogen, balsemen, in alcohol of in eenig ander bederfwerende stof bewaren, ja, ze zelfs, op het voor- beeld van sommige volksstammen in Afrika, kunnen gebruiken ter bemesting van het land; en z�� zou men, volgens de bepaling, nog op honderd andere wijzen meer met de lijken der afgestorvenen kunnen handelen. Het verlof van den burgemees- ter gaf, volgens het genoemde lid, weinig waarborg, en bovendien in de meeste gevallen kon men het vragen van verlof geheel straffeloos nalaten. Art. 41 N°. 2 toch stelde alleen strafbaar het ontleden of bewaren van een lijk zonder het verlof, maar tegen het verbranden, kooken, door minerale zuren ver- nietigen of op eenige andere wijze behandelen van lijken zonder ver- lof, was geen straf bedreigd. De Minister antwoordde dat het niet wel mogelijk ware bij de wet te voorzien in al de aangegeven gevallen, er zouden zelfs nog meer- dere aan te halen zijn; doch hij stelde thans zelf voor, in plaats van: »of daarover op eene andere wijze beschikt worde" te lezen: »of bewaard worde." Dan � zeide de Minister � is van zelf verval- len het denkbeeld van verbranden of oplossen in scherpe zuren, het- geen niet ligt in den geestonzer natie. De heer Pijnappel vroeg nu, wat hier "bewaren" beteekende; of men daarbij gedacht had aan balse- men ? Maar dan werd het lijk toch begraven. Intusschen was hicrbe- doeld: bewaren in tegenstelling van begraven.		De heer van Kerkwijk vroeg of het niet beter ware tot de oor- sproukelijke redactie terug te kee- ren, omdat men uit het woord bewaren zou afleiden, dat liet ver- branden van lijken nu niet geoor- loofd zou zijn. Evenwel, hoe im- populair het verbranden van lijken ook ware, zoo zal men, meende hij, om der gezoudheidswille over eenige jaren toch er toe over moeten gaan. De Minister antwoordde: Om- trent het verbranden en in zuren oplossen van lijken werd gisteren aangevoerd dat dit in strijd is met den geest der natie. Onder bewaren versta ik alleen het stellen van een lijk op liquor bijv., als daartegen geen bezwaar is. Verder werd dit punt niet aan- geroerd. In verband met het voor- afgaande schijnt nu als de bedoe- ling der wet te moeten worden aangenomen dat alleen het (geheel) ontleden of het bewaren van een fij�c, met inachtneming van het hier voorschrevene en van art. 43 N". 7 gedaan, van de verpligting tot be- graven ontheft, en dat het ver- branden of op andere wijze ver- nietigen van een lijk niet is geoor- loofd, terwijl het niet- of te laat begraven strafbaar is volgens art. 41 N». 1 en art 40 N». 1. Eindelijk volgt uit de wijziging in verband met het gebezigde woord dergelijke, dat ook aan de beschik- king van den overledene zelf, al strijdt ze niet met de goede zeden, geen gevolg mag worden gegeven zoo ze eene andere strekking mogt hebben dan ontleden of bewaren van zijn lijk.

-ocr page 73-



		38 BEGRAFENISWET. Art. 1

		IV. Om verlof te kunnen geven tot het ontleden of bewaren van een lijk in plaats dat het begraven worde, moet den burgemeester blijken van het verlangen of de vergunning daartoe van echtgenoot, bloed- of aanverwanten, erfgenamen of van diegenen die anderzins voor de begrafenis te zorgen hebben of van den overledene zelven. Onderscheidene punten doen zich hier ter behandeling voor. 1°. Als beginsel der wet op dit punt kan men aannemen dat zij de ontleding nf bewaring van lijken in het belang der wetenschap niet te zeer heeft willen bemoeije- lijkeu. Is er bijv. njemand van de in het artikel opgenoemde per- sonen aanwezig.en wordi-��k�iet vooi de begrafenis gezorgd, dan verjralt het vcreischte van vergun^ ning en is alleen het verlof van den burgemeester noodig. AiuTers ware het vragen van toestemming dikwerf onmogelijk. Er dient ook een grens te wezen � werd in de M. v. T. gezegd � buiten welke dit vragen zich niet behoeft uit te strekken. Daarom wordt gevor- derd dat men door de tegenwoor- digheid of door het zorgen voor de begrafenis toone in den over- ledene belang te stellen. Wanneer derhalve niemand der
		opgenoemde personen aanwezig is ter plaatse van het sterfgeval, b. v. vau militairen, gevangenen of per- sonen in liefdadigheidsgestichten, of op reis of buiten hunne woon- plaats overleden, en niemand zorgt voor de begrafenis, dan is geene toestemming noodig. Uit moge men nu hard noemen voor afwezige betrekkingen, doch de wet is niet anders. Toen daarop in het V. V. 59/60 als een der nadeelige gevolgen van deze rege- ling werd gewezen, en ook werd opgemerkt dat de tegenzin van lieden uit den behoeftigen volks- stand, om zich in goed ingerigte gasthuizen te laten verplegen, door de vrees werd gevoed dat aan de lijken der aldaar gestorvenen dat- gene wat men eene eerlijke be- grafenis pleegt te noemen, niet te beurt mogt vallen, werd door enkele leden daartegen aangevoerd dat het belang der wetenschap niet moest worden opgeofferd aan hetgeen in hun oog een vooroordeel was. Dit belang stond ook op den voorgrond bij de volgende ontwer- pen waarbij nogtans belangrijke uitbreiding aan het vereischte der toestemming, ter opheffing van de ge- opperde bezwaren, werd gegeven. 1) »Het geldt hier een onderwerp, waarin het bejnng der wetenschap


		1) Het tweede lid van art. 1, � werd in het meergemeld adres vau Opper- rabbunen gezegd, � kan voor de Isra�liten niet worden toegelaten, omdat de godsdienst volstrekt verbiedt lijkopeningen in het belang der wetenschap te oen. Alleen op regterlijk gezag moeten zij dit toelaten, maar dan moet de alinea eenige uitbreiding erlangen, in overeenstemming met de Isra�litische gebruiken, Aan deze bezwaren schijnt door de tegenwoordige redactie van liet art. ge- noegzaam te zijn tegemoetgekomen, terwijl wat het laatste punt betreft, het regterlijk onderzoek niet door Isra�litische gebruiken kan worden nagelaten of belemmerd.

-ocr page 74-



		Art. 1 BEGRAFENISWET. 39

		van nabij is betrokken. Wierd voor de ontleding van een lijk in het algemeen de aanvrage of toe- stemming gevorderd van alle bloed- verwanten van den overledene, de ontleding zou dan zoo goed als onmogelijk zijn. Billijk en beta- melijk schijnt het daarentegen, de aanvraag of toestemming der naast- bestaanden_te vorderen, zoo zij aanwezig zijn, of bij hunne afwe- zigheid, de aanvraag of toestem- ming van hen die voor de begra- fenis zouden te zorgen hebben." M. v. T. 66/7. 2°. Bij de beraadslaging over het art. werd nog door den heer Wes- terhoff gevraagd of het niet billijk en wenschelijk ware dat de wet bepaalde dat die lijken waarover meu nu handelde door de betrokken famili�n zouden kunnen opgevraagd worden ? Deze vraag is niet beantwoord. Zij is echter wel op te lossen. Het vervoer naar elders staat vrij behoudens art. 11 en de inacht- neming der plaatselijke verordenin- gcn. Ontheffing van de begraving binnen den bij art. 6 eerste lid voorgeschreven termijn kan volgens het tweede lid van dat art. worden verleend. Wordt nu aanvraag gedaan tot ontleding in \'t belang der weten- schap, dan kunnen de ter plaatse aanwezigen die anders voor de be- grafenis zouden zorgen, door wei- gering der gevorderde toestemming de ontleding van het lijk naar den wensch der afwezige familie beletten. Bij gemis echter van zoodanige
		aanwezigen, is de burgemeester volgens het art. in verband met hetgeen ons straks uit de geschie- denis bleek � hoe hard dit ook zij � niet verpligt op den wensch der afwezige familie om het lijk over te brengen, te letten en het gevraagde verlof tot ontleding te weigeren. 3°. Indien, voorts op den dag van het overlijden nog niemand der iu het art. opgenoemde personen aan- wezig is noch iemand anders voor de begrafenis zorgt, maar wel later, bijv. op den 2en, 3en, 4en of 5en dag zich zoodanige personen op- doen, ejsjjrjsjumidilels in \'t belang der wetenschap verlof tot ontleding of bewaring gevraagd, zoo kan evenwel de burgemeester niet_be- voegd worden geacht, het verlof, zoo hij het reeds mogt gegeven hebben, weder in te trekken. Ook kan hij; ingeval bijv. het bestaan van nog afwezige betrek- kingen van den overledene hem bekend is, niet gehouden worden geacht de beschikking op het ge- vraagde verlof tot na mogelijke overkomst van dezen op te schorten. Baardoor zou het belang der wetenschap veelal niet zijn gebaat. Ook is daarvoor geen tijd met het oog op het in het derde lid open- gesteld beroep bij weigering van het verlof, in verband met den kor- ten termijn voor de begraving in art. 6 gesteld, tenzij ontheffing zij gevraagd 1). Tegen eene te ligtvaardige afgifte van het verlof door den burge- meester die bijv., bij mogelijkheid


		1) Zie\'ook het aanget. bladz. 45, 4f>.

-ocr page 75-



		BEGRAFENISWET. Art. 1
		40


		daartoe, niet zoude onderzoeken of niet nog van elders naauwe fami- liebetrekkingen zullen overkomen, geeft overigens het art. in het be- doelde geval weinig waarborg. 4°. Voor enkele lijkopening of gedeeltelijke ontleding van een lijk overeenkomstig het vierde lid, is het verlof van den burgemeester niet noodig. De vraag rijst: is daarvoor nu ook geen toestemming noodig van de betrekkingen enz. in het tweede lid genoemd ? Het schijnt niet twijfelachtig dat die tgejlejnm�ig noodig is. Het is waar, de wet zegt het niet uitdrukkelijk, maar het volgt toch uitJiei_xejiaiid. Voor het geval van onderzoek van lijken op reg- terlijk gezag is in het vierde lid eene afzonderlijke zinsnede ge- maakt, en nu is juist het onder- scheid van deze en de eerste zin- snede daarin gelegen, dat terwijl in deze slechts ontheffing van het vereischte van verlof, in de laatste daarentegen van beide, van verlof �n toestemming ontheffing wordt verleend. 1) Er bestaat eveuwel eene leemte m de strafbepalingen. Bij art. 41 N°. 2 wordt wel strafbaar gesteld het ontleden of bewaren van een lijk, zonder het .verlof in het 2de lid van art. 1 vermeld, maar niet het verrigten van lijkopening of gedeeltelijke ontleding overeen- komstig het vierde lid zonder de bovenbedoelde toestemming. 5°. De wet schrijft niet voor, op welke wijze aan den burge-		meester moet blijken van de aan- vrage of van de vergunning, voor de ontleding of bewaring van een lijk vereischt. Ofschoon hij dus geene. schrif- teIyJie.- aanvrage of vergunning mag vorderen, is het echter wen- schelijk dat ze schriftelijk te zijner kennis worde gebragt. Vooral zal dit noodig zijn voor het geval dat bij weigering van het verlof volgens het derde lid de tusschen- komst van den Commissaris des Ko- nings wordt ingeroepen, die toch onmiddellijk beschikken moet. 6°. Ten aanzien der aanvrage of vergunning is eene bepaalde volg- orde of rangregelingvoorgeschreven. Daardoor zijn afgesneden de moei- jclijkheden en geschillen, die onder de redactie van het art. in vroe- gere ontwerpen werden gevreesd. Blijkens het V. V. 59/60 na- melijk, meende de Kamer, ook na de wijziging die het tweede ont- werp had ondergaan, dat het volksbegrip dat tegen de ontleding der lijken van betreurde afgestor- venen was gekant, nog niet ge- noegzaam was ge�erbiedigd. Vol- gens het ontw. scheen de toe- stemining van hen die voor de begrafenis zorgden voldoende, en zouden b. v. bloedverwanten die te behoeftig waren om de begra- feniskosten te voldoen, de ontle- ding niet kunnen beletten. Daarom wenschte men dat de eersten alleen bij afwezigheid van de laatsten toestemming zouden kunnen geven. Ofschoon de redactie van het volgende ontw. 66/7 aanmerkelijk kal\'w, zie blauz. 50.

		]) Z�� begreep het ook de heer DB

-ocr page 76-



		Art. d BEGRAFENISWET. 41

		was gewijzigd, bleef het jjunt der rangregeling nogtans duistex. Het V. V. 66/7 bevat hieromtrent het volgende s Verschillende kategori�n van personen worden hier aangeduid, op wier verlangen tot de ontleding van het lijk verlof kan worden gegeven; maar het blijkt niet in welken geest beslist zal worden, als zij het onderling oneens zijn. Aan eene eigenlijke rangregeling schijnt hier toch niet te denken. Wanneer bijv. «de bloed- of aau- verwanten" zich tegen de ontle- ding verklaren en de \'/uitvoerders van den uitersten wil" 1) daar- voor vergunning vragen, zal dan bij voorkeur op de aanvraag dezer laatsten worden gelet ? Eu hoe zal het gaan, als de overledene zelf. over zijn lijk beschikt heeft, maar de bloed- of aanverwanten niet willen, dat aan zoodanige be- schikking gevolg worde gegeven? Zal in dat laatste geval de wil van den overledene worden ge�er- biedigd, of zal in geval van verschil de burgemeester steeds beslissen? Men zou er bezwaar in zien, dat deze den wil der naaste bloedver- wanten of zelfs van de weduwe of weduwnaar ter zijde zou kunnen stellen. De Eegering meende aanvankelijk dat de bepaling in de .praktijk geen bezwaar zou opleveren. Wanneer, tusschen de hier bedoelde personen gegjM overeenstemming^ te verkrij-		gen is � zeide zij in de M. v. T. 67/8 I � dan zal van zelf het ge- voelen van hen, die voor de begra- fenis te zorgen hebben, moeten worden gevolgd. Heeft de overle- dene zelf over zijn lijk beschikt, dan behoort die wil te worden ge�erbiedigd, mits de beschikking, niet met de goede zeden strijdt 2). Bij het ontw. 67/8 II ging nogtans de Regering er zelve toe over om eene volgorde te bepalen. Zij laschte namelijk in het art. de woorden in : «en ook deze niet tegenwoordig zijnde" en verklaarde uitdrukkelijk in de M. v. T.: Het tweede lid van dit artikel heeft eene wijziging ondergaan om te doen uitkomen, in welke volgorde de / daar genoemde personen hebben te beslissen over magtiging tot ont- leding van een lijk. Ofschoon nu overigens de volg- orde door het artikel zelf wordt aangewezen, is het echter niet twij- felachtig met het oog op de M. v. T. 67/8 I straks medegedeeld, dat v��r allen de voorkeur heeft de be- schikking door _de_n. overledene zelf over zijn lijk gemaakt, ofschoon deze in het artikel het laatst van allen zij vermeld. 7°. «niet gescheiden echtge- noot." In de drie eerste ontwerpen werd enkel gelezen: echtgenoot. Toen dit bij het volgende werd veranderd als boven, werd in het V. V. verduidelijking gevraagd. Had men daarbij, vroeg men, ook

		1) Deze laatsten zijn thans weggelaten en hebben de hier bedoelde be- voegdheid na alleen wanneer zij voor de begrafenis te zorgen hebben , behoudens de beschikking van den overledene zelren. 21 Over het laatste geval zie men echter ook het boven bladz. 36 en 37 daaromtrent opgemerkte.

-ocr page 77-



		Art. 1
		BEGRAFENISWET.
		i-2


		voor den man als voor de vrouw gebruikt. Overigens is het duidelijk dat onder «echtgenoot" weder hetzelfde wordt verstaan als boven, namelijk: «met gescheiden echtgenoot." 9°. «meerderjarige bloed- of aanverwanten . .. erfgenamen." De bevoegdheid aan de bloed- of aan- verwanten en erfgenamen verleend, werd eerst bij het ontw. 67/8 II tot de meerderjarigen hunner be- perkt. Zie voorts artt. 345 volgg. Burg. Wetb. 10°. «erfgenamen." De wet maakt geen onderscheid tusschen erfgenamen bij uitersten wil en erfgenamen bij versterf. Bij twijfel schijnt men te moeteu aannemen, in overeenstemming met art. 921 Burg. Wetb., dat eerst- genoemden de voorkeur hebbeu. 11°. «of diegenen die ander- zins voor de begrafenis te zorgen hebben". \\\\\'ie_zijn dat? Dit het woord anderzins volgt dat de per- sonen die v��r de hier bedoelden worden opgenoemd, door de wet worden geacht naar de gestelde volgorde voor de begrafenis te zorgen te hebben. Maar wie zijn nu hier bedoeld? De heer Wes- terhoff bragt er onder: voogden of regenten van armgestichten, ziekenhuizen , gevangenissen, enz. De Minister bleef het antwoord schuldig. Men zou dus de door het genoemde lid bedoelden er onder kunnen rekenen. Maar de vraag of dezen nu strafregtelijk voor het begraven aansprakelijk zijn, indien namelijk de ontleding of bewaring niet wordt gevraagd of
		te denken aan de vrouw, te wier behoeve enkel scheiding van goe- deren had plaats gehad? Het antwoord luidde: De uit- drukking niet-gescheiden echtge- noot laat geen grond tot twijfel over. Gescheiden echtgenooten zijn diegenen, tusschen wie echtscheiding of scheiding van tafel en bed is uitgesproken. De heer Westerhoff merkte bij de discussie op dat men er uit zou afleiden, dat er ook gescheiden echtgenooten in den zin der wet zouden kunnen bestaan. Moest hier welligt gedacht worden aan ccne soort van scheiding en wel aan scheiding van tafel en bed P Waarom dit dan niet in de wet uitgedrukt? De Minister Fock antwoordde: IHier wordt bedoeld: gescheiden van tafel en bed. Het is de meening, dien echtgenoot op dit oogenblik uit te sluiten; daarom zijn die woorden in alin. \'2 opgenomen en kunnen blijven. 8°. «bij ontstentenis of \'niet aan- wezigheid van echtgenoot" De woorden of niet aanwezigheid werden bij het ontw. 66/7 inge- lascht overeenkomstig het beginsel, reeds boven bladz. 38 besproken, om de afwezigen uit te sluiten. Bij hetzelfde ontw. waren de woorden van echtgenoot veranderd in: van dezen. Bij de beraadsla- giug keerde de Regering echter tot de oorspronkelijke redactie terug, om den twijfel af te snijden die gerezen was over het regt der vrouw om over het lijk van haren man te beschikken. Gelijk in vele arti- kclcu van het Burg. Wetb., is dus hier het woord «echtgenoot" zoo

-ocr page 78-



		Art. 1 BEGRAFENISWET. 43

		slidiing, ter aanstelling van execu- teuren, ter bestelling van begra- fenis, tot het maken van legaten van kleederen, van lijfstoebehooren, van bepaalde lijfsieraden en van bijzondere meubelen. »De herroeping van zoodanig stuk kan op dezelfde wijze onder de hand geschieden." De wet op het begraven geeft hier eene aanvulling van het Burg. Wetb., die wel bij een afzonderlijk artikel had mogen gegeven worden in plaats van haar midden in een artikel te verbergen op de wijze als nu is geschied. Gelijk toch uit de cursief gedrukte woorden blijkt, kan volgens art. 982 B. W. bij eene akte als aldaar omschre- ven is, geene beschikking worden gemaakt ter ontleding of bewaring van een lijk, wel ter bestelling van begrafenis, en die heeft in ons geval juist niet plaats. VI. 1°. In_ de eerste ontwefc_ pen werd voor de ontleding of bewaring van een lijk het verlof van burgemeester en wethouders. gevorderd. Men vroeg of dit niet tot noodeloozen omslag aanleiding gaf? Het verlof van den burgemeester alleen scheen genoegzaam. Anderen wilden echter het eerste behouden hebben, omdat daarin meer waar- borg lag, dat het verlof niet te spoedig zou worden verleend. Sedert wordt alleen verlof van den burgemeester gevorderd, en wordt bovendien bij weigering, jn een nieuw, nu 3e lid, hooger beroep op den Commissaris des Koning» toegelaten. De heer Westerhopf ging nog
		vergund, kan gelijk boven black. 27 N°. VI reeds is gezegd, niet be- vestigend worden beantwoord. � In de laatste ontwerpen ging aan de aangehaalde woorden vooraf: of de uitvoerders der uiterste wils- beschikking. Deze woorden werden bij de dis- cussie door de llegering geschrapt ten gevolge eener aanmerking van den heer Westerhoff, die het niet wenschelijk en aannemelijk achtte aan de executeurs de bedoelde bevoegdheid te geven, indien na- melijk de uiterste wil niets bepaald had. Hoewel de Regering zeide de aanmerking aangaande zulke uitvoerders van den uitersten wil, die nogtans niet belast zouden zijn met de begrafenis, van geen groot gewigt te achten, deed zij niettemin de bedoelde woorden vervallen. De executeurs hebben derhalve nu de bevoegdheid om ontleding of bewaring van een lijk te ver- langen of te vergunuen niet, wan- neer zij niet voor de begrafenis te zorgen hebben of de testateur niets heeft bepaald, daar de wet van hen niet meer spreekt. V. «bij eene akte" enz. Deze wetlaat cenen erflater toe niet alleen bij uitersten wil eene beschikking ter ontleding of bewaring Van zijn lijk te maken, maar ook bij eene akte, zooals omschreven is in art. 982 van het Burg. Wetb. Dit artikel luidt als volgt: «Bij een enkel onderhandsch, door den erflater geheel geschreven, gedagteekend en onderteekend stuk, kunnen, zonder verdere fonnalitei- tru, beschikkingen na doode worden gemaakt, doch alleen en bij uit-

-ocr page 79-



		BEGRAFENISWET. Art. 4
		u

		2°. Blijkens de M. v. T. 66/7 heeft de burgemeester te zorgen, dat de goede oniej!n_wslvoegelijk- heid worden in acht genomen, en kan hij zelfs uit dit oogpunt verlof tot buitengewone handelingen weigeren. Deze verklaring der Regering schijnt tevens als een antwoord te moeten worden beschouwd op eene bedenking tegen het 4e lid bij herha- ling gemaakt. Deze alinea � zeide men namelijk � schrijft het begra- ven voor der lijken die slechts gedeel- telijk ontleed worden, maar zwijgt van de zoodanige die de ontleding hebben ondergaan, zonder dat eenig deel daarvan in het belang der wetenschap bewaard blijft. De wet- gever behoort, om allen aanstoot te vermijden, zorg te dragen, dat ook aan zulke overblijfselen de be- grafenis volgens alin. 1 te beurt valle. In onze akademiestcden wordt nu en dan in dit opzigt te loszin- nig gehandeld. Uit het bovengezegde volgt dat tegen de hier afgekeurde handel- wijze door den burgemeester in \'t belang der goede orde en wel- voegelijkheid maatregelen genomen kunnen worden. Evenwel, verplig- ting tot begraving van geheel ont- lede lijken_ waarvan geen deel in net belang der wetenschap bewaard blijft, legt de wet niet op. Het tweede lid stelt niet vrij ontleding van lijken mits bewaard, maar ontleding of bewaring, zoodat in \'t eerste geval voor de vrijstelling van begraven onverschillig is of de overblijfselen bewaard worden of niet. 3°. Is scAnQeli}i.SEliof van den burgemeester vereischt? En be-
		verder en zag de noodzakelijkheid ook van zoodanig verlof en den waarborg die daarin lag, niet in. De aanvoer van lijken voor het onderwijs in de ontleedkunde zou er gewis niet door bevorderd wor- den, zeide hij. Het vertoon van een bewijs dat er doodschouw van het lijk had plaats gevonden, zou z. i. een voldoende waarborg zijn. Doch wilde men volstrekt zoodanig verlof, waarom dat dan niet liever gevraagd aan den geneeskundigen inspecteur ? Dat zou in allen gevalle beter en rationeler zijn, aangezien die verondersteld moet worden over zaken en omstandigheden te kunnen oordeelen die niet onder het bereik vallen van een gewoon burgemees- ter of Commissaris des Koniugs. De overige leden der Kamer schijnen echter het verlof noodig geacht te hebben. Zelfs wilde de heer heydenrijck ter tegemoet- koming aan geopperde bezwaren, het verlof ook voor lijkopening en gedeeltelijke ontleding hebben voor- geschreven. Dit is evenwel, blijkens het 4e lid, niet aangenomen. De Minister meende ook, dat dit laatste groot bezwaar in de gasthuizen zon opleveren. Wel is waar gaf z. i. het verlof van den burgemeester groote waarborgen, maar in de gasthuizen zou dat ontzaggelijke moeijelijkheid.veroorzaken. Om die reden achtte de Minister^ het niet, wenaslifiH\|k_ die verpligting hier (in het 4e lid) op te nemen. Wat den waarborg aangaat, de Minister zag, zooals gezegd, in het verlof vau den burgemeester groote waarborgen. Men zie overigens op dit punt nog hierna N°. VIL

-ocr page 80-



		Art. 1 BEGRAFENISWET. 45

		hoort dat verlof, of althans de w,eigering gemotiveerd te zijn ? Noch het een noch het ander is voorgeschreven. De heer Wes- TEBHorz verlangde dat de wei- gering schriftelijk en behoorlijk gemotiveerd zou zijn, doch deze wensch bleef onbevredigd en on- beantwoord. Ken schriftelijke en behoorlijk gemotiveerde weigering van het verlof ligt evenwel kennelijk in de bedoeling der wet. Hoe toch zon anders aan het 3e lid uit- voering kunnen gegeven worden, volgeus hetwelk de Commissa- ris des Konings onmidSelijk be- schikken moet? 1) Tijd om over de aanvraag met den burgemeester in briefwisseling te treden, is er niet, en de C. d. K. zal, wan- tieer de appellant niet de schrif- telijke en gemotiveerde weigering overlegt, het verzoek ook niet met eenigen grond kunnen toe- staan of van de hand wijzen. 4°. Omtrent dit derde lid werd door den heer Westerhoff nog gevraagd, wie den C. d. K. bij afwezigheid zou vervangen ? � Een ander bezwaar was dat het hier bepaalde aanleiding zou kunnen geven tot straffeloos overschrijden van den termijn in art. 6 voor de begraving gesteld en tot ont- duiking van het bepaalde in het 3e en 4e lid van dat artikel, wanneer bijv. eerst op den mor- gen van den vijfden dag na het overlijden verlof werd gevraagd, dit verlof werd geweigerd, op het 23ste		uur de beschikking werd verzocht van den C;_d. K. die bovendien niet altijd, i&.zjjn stoel zou zitten om dit verzoek af te wachten, en door dezen mede eene afwij- zende beschikking werd genomen en dan langs den gewonen weg aan adressanten, die welligt verre van de hoofdplaats der provincie konden wonen, werd toegezonden. Het kwam de,n Minister even- wel wenschelijk voor, het hooger beroep op den Commissaris des Konings te doen blijven. Indien deze afwezig is, zit een plaats- vervanger in diens stoel � zeide de Minister; er is dus altijd iemand die de betrekking waaiaeemt. De zeer mogelijke gevallen door het Kamerlid verondersteld, wer- den door den Minister niet be- sproken. 5°. Het ontleden of bewaren van een lijk, zonder het verlof in het 2de lid van art. 1 vermeld, is strafbaar volgen9 art. 41 N». 2. Zie verder het aanget. op bladz. 35 K°. III en de nu vol- gende twee N\'. VII. Een belangrijk punt waar- over bij de behandeling van art. 1 uitvoerig in de Kamer werd ge- sproken , is het ggmisjran een voor; schrift^gclijk in art. 4 voor het ver- lof tot begraven wordt vereischt, na- melijk het voorschrift omtrent de ver- klaring van den geneeskundige of het verrigtcn van doodschouw. Reeds bij het V. V. 58,9 gaf men den twijfel te kennen of er wel genoeg- zaam waarborgen waren dat niet \'dijk beschikt werden het eerst in het

		1) Deze woorden i die daarop onmit Ontwerp 67\'8 II garoMHni

-ocr page 81-



		46 BEGRAFENISWET. Art. 1

		veronderstelde nog eene deskun- digc hand, maar niet lijkopening, die kort op het oogenblik van het sterven plaats vindt en waardoor reeds eenmaal onwillige manslag was geschied. De heer Westerhoff merkte nog in zijne rede op art. 1 aan, dat wanneer de ontleding niet slechts door mannen van het vak, maar door een ieder mogt geschieden, de deur werd opengezet om een misdrijf bedekt te houden en elke nasporing en ontdekking er van onmogelijk te maken. Hij behoefde dit niet door voorbeelden op te helderen. Volgens art. 41 dezer wet wordt het ontleden van een lijk, zonder het verlof in het 2de lid van art. 1 voorgeschreven, gestraft met eene boete van tien tot honderd gulden en met eene gevangenisstraf van drie dagen tot eene maand. Tegen dien prijs zou dus de moordenaar van een bloed- verwant of van zijn echtgenoot de sporen van den moord kunnen uitwis- schen, en een geregtelijk onderzoek onmogelijk kunnen maken wanneer hij het lijk van zijn slagtoffer geheel of gedeeltelijk ging ontleden. De Minister was er niet tegen om, zoo dat verlangd werd, bij de bepaling te voegen: »mits de dood- schouw van het lijk heeft plaats gevonden," maar meende toch dat in het verlof van den burgemeester genoegzame garantie was gelegen dat er werkelijk niets zou gebeu- ren dat in strijd ware met de wet. Wilde men nogtans de bijvoeging, dan moest ze ook in het 4de lid voor \'t geval van lijkopening of gedeeltelijke ontleding voorkomen.
		tot de ontleding kon worden over- gegaan zoolang het overlijden niet behoorlijk was geconstateerd. In het antwoord destijds door de Regering gegeven, gaf zij te kennen, dat het niet te onder- stellen was dat het verlof tot ont- leding zou worden gegeven, zoo- lang niet op de wijze in art. 4 voorgeschreven, het overlijden was gecoustateerd. De bedoeling is slechts � zeide zij � om hier een algemeen voorschrift te geven omtrent hetgeen bij het ontleden van lijken in acht genomen dient te worden. Bijzondere bepalingen die in het belang der openbare gezondheid noodig mogten zijn, kunnen in plaatselijke verordenin- gen worden opgenomen. Gelijk evenwel bij de beraad- slaging is opgemerkt, zijn de verklaringen in art 4 bedoeld, alleen voorgeschreven voor overle- denen die voor begraving bestemd zijn. Hier daarentegen, voor ont- leding of bewaring van overledenen die niet begraven worden, is noch doodschouw noci. het overleggen der verklaring^ bedoeld in de wet van 1 Junij 1865 (Stbl. N°. 60) voorgeschreven. De hh. Westerhoff en Saay- mans Vader achtten dit gevaar- lijk voor het geval van sclujn- dood en van het verhelen van het misdrijf van moord. Inzon- derheid hadden zij om die reden bezwaar tegen het vierde lid, dat voor lijkopening en gedeeltelijke ontleding geen verlof van den burgemeester vordert, terwijl geen deskundige haar behoefde te verrig- ten. De ontleding in de 2de alinea

-ocr page 82-



		Art. 1 BEGRAFENISWET. 47

		De heer Heemskerk verklaarde zich tej;en_ de bijvoeging, omdat daardoor het verband der wet zou verbroken worden en eene zeer moeijelijke formaliteit in \'t leven zou worden geroepen. Volgens art. 4 � zeide hij � komt de doodschouw eerst te pas wanneer de geneeskun- dige de verklaring niet overlegt bij de wet van 1865 bedoeld. Hoe kan die doodschouw als noodzake- lijke formaliteit worden voorge- schreven? Doodschouw is een behulp, maar "kan nooit als een vereischte worden gesteld. De Minister verklaarde het ge- voelen te deelen dat de bijvoeging hier niet noodig was, maar ze zou ook niet schaden, en \'t ware beter ze op te nemen indien zij, die meenden dat anders op allerlei wijzen moorden zouden kunnen ge- schieden, daardoor gerust gesteld konden worden. Toen evenwel de Minister in dezelfde zitting, wegens de be- zwaren van onderscheiden aard tegen art. 1 geopperd, verschillende wijzigingen voordroeg, had er geene op het thans besproken bezwaar betrekking; de heer Saaymans Vader en anderen kwamen er derhalve weder op terug. De heer heemskerk gaf nu als middel van voorziening aan, dat in plaats van doodschouw, of het verlof van den burgemeester ook voor lijkopening of gedeelte- lijke ontleding zou worden voor- geschreven, �f wel � en dit denkbeeld had ook de heer Vader aangegeven � dat ze slechts door of onder toezigt van een genees- kundige mogt geschieden.		Tegen het eerste middel echter, later ook door den heer Heyden- rijck voorgesteld, had de heer Heemskerk zelf bezwaar en ook de Minister, omdat dit in de gasthuizen, waar dagelijks een onderzoek, als hier bedoeld wordt, plaats vond, te veel bezwaren zon opleveren. Tegen het tweede\'middel voerde de Minister aan, dat het verlof van begraven � hier toch werden bedoeld lij keu die binnen vijf da- gen begraven moesteu zijn � altijd wordt voorafgegaan door eene schriftelijke verklaring van den geneeskundige volgens de wet van 1865. Deze reden werd echter door den heer van der Does de Wil- lebois gansch niet voldoende ge- acht om het bezwaar van den heer Vader op te lossen, want voor dat bezwaar was de verkla- ring, welke de deskundige zou af- geven voor het verlof tot begra- ven, eene verklaring post festum. Wanneer die verklaring werd af- gegeven, kon reeds gepleegd ziju de onveorzigtigheid die het ge- noemde lid wilde voorkomen. De heer Godefroi meende dat geene voorziening noodig was, want � zeide hij � er heeft dan mis- drijf plaats, hetzij doodslag, en wel of moedwillige of onwillige, hetzij overtreding van de geneeskundige wetgeving, onbevoegde uitoefening der geneeskunde door het verrigten van eene heelkundige operatie door een onbevoegde. Wanneer de ge- vallen, waartegen voorziening ver- langd werd, misdrijf opleveren, dan voorziet reeds de strafwet. Ik voor

-ocr page 83-



		48 BEGRAFENISWET. Art. 1

		mij zie dus, hoezeer ik het bezwaar volkomen gevoel, niet in, niet alleen de noodzakelijkheid, maar ook de mogelijkheid om in deze wet in verband met art. 4 bepalingen op te nemen die aan het bezwaar te gemoet komen. Door den heer de Willebois werd evenwel geantwoord dat de opmerking van den heer Saay- mans Vader niet alleen sloeg op misdrijf, maar ook op on- voorzigtigheid. Deze was nu wel niet te vreezen in nosocomia of godshuizen enz., waar de zieken onder toezigt geplaatst zijn, maar in particuliere woningen w�l, door onbevoegden of onhandigen. Nu mogt het waar zijn dat een misdrijf zou vallen onder het bereik van de strafwet, maar daardoor zou het misdrijf, of de onvoorzigtigheid, niet zijn voorkomen, en zeker was het veel beter zooveel mogelijk mis- drijf en onvoorzigtigheid tegen te gaan, dan te wachten tot dat het ongeluk met dezen of genen na- tuurgenoot had plaats gehad, en dan later te straffen. De heer de Bbauw liet in het midden, of er in het onderstelde geval van misdrijf en toepassing der strafwet sprake kon zijn. Het was mogelijk, maar hoe zou het blijken ? Wanneer � zeide hij � iemand niet deskundig op eigen gezag eene lijkopening pleegt of eene gedeelte- lijke ontleding doet op een persoon, dien hij voor overleden houdt, zonder verlof van den burgemeester, omdat de begrafenis er niet om uitgesteld behoeft te worden � wie waar- borgt dan dat die persoon werkelijk overleden was? Hij zal overleden
		zijn als de lijkopening of de ge- deeltelijke ontleding geschied is, � ongetwijfeld; maar wie waarborgt dat er geen misdrijf of overgroote onvoorzigtigheid heeft plaats gehad, dat de persoon, waarvan de gedeel- telijke ontleding geschied is, niet door bedwelmende middelen in een toestand was gebragt, die de ont- leding, welke den dood ten gevolge had, voor den misdadiger mogelijk of gemakkelijk gemaakt heeft? Waaruit zal dat blijken? Ik houd de bepaling, zooals die hier opgenomen is, voor zeer gevaarlijk en weet niet waarom er niet kan geschreven worden, dat alleen wan- neer een des- of geneeskundige eenelijkopeniugof eene gedeeltelijke ontleding doet, het verlof niet noo- dig is. Waarom zal men de be- voegdheid geven aan niet-deskun- digen om, zonder verlof, gedeel- telijke ontledingen en lijkopeningen te doen? Hij stelde daarom als amen- dement voor om den aanhef van het vierde lid te lezen: »Voor lijkopening of gedeeltelijke ontle- ding door een geneeskundige die de begraving" enz. Tegen de redactie van het amendement werd door den heer Heydenruck en den Minister opgemerkt, dat het woord die terugsloeg op geneeskundige, zoo- dat het zou schijnen alsof dezv de begraving niet moest verhin- deren. Overigens bleef d& Minister er bij, na al hetgeen door den heer Godefroi was in \'t midden ge- bragt � waarbij ook de heer Pijnappel zich had aaugesloten �

-ocr page 84-



		Art. 1 BEGRAFENISWET. 49

		gesloten, en het amendement van den heer de Brauw aangenomen, met 28 tegen 20 stemmen. VIII. Doch nu moest tegeu het nieuw gecre�erde misdrijf ook straf worden bedreigd. Voor het openen en gedeeltelijk ontleden van een lijk door of onder toezigt van een geneeskundige was nu geen verlof noodig, maar in de geneeskundige wet leest men niet � zeide de heer Heemskerk bij de beraad- slaging over de strafbepalingen van art. 41 � dat het tot de voor- regten van den geneeskundigen stand behoort die bewerkingen te doen, dan alleen omtrent ��ne. Hij meende dus dat achter N". 2 van art. 41 eene afzonderlijke straf- bepaling op de nieuwe overtreding moest worden gesteld. Er was echter reeds een amen- dement daartoe door den heer de Brauw aangekondigd op art. 43. De heer Heemskerk achtte de straf van art. 43 voor het be- doeldc misdrijf veelte streng, het- geen evenwel de voorsteller bestreed. Wanneer toch een onbevoegde de manipulatie van een lijk op zich nam onder de omstandigheden bij art. 1 bedoeld, was dat geen over- treding van zulk een ligten aard. De heer Heemskerk wilde dit echter eerst beslist hebben en stelde daarom voor, het amendement van den heer de Brauw op art. 43 N°. 7, naar art. 41 over te brengen. De Minister nam evenwel het voorstel de Brauw over, en daar de Regering derhalve strengere straf noodig achtte, trok de heer Heemskerk het zijne in. 4
		dat f r aau het art. niets moest worden toegevoegd. De heer Duilert had meer dan ��n bezwaar tegen het ainen- dement. Vooreerst dat niet in \'t oog was gehouden wat de wet onder lijk verstond. Op dit punt werd hij echter voldoende beant- woord (Zie Jiierboven bladz. 27 N°. VII). Ten tweede dat nu een student in de medicijnen ver- lof tot ontleding van een lijk zou behoeven. Ten derde, dat het voorschrift geen doel treffen zou omdat de overtreding niet straf- baar was. De voorsteller verdedigde zijn amendement nog nader, merkte op dat men bij de strafbepalingen straf kon bedreigen , en wijzigde de redactie van het amendement aldus, dat alsnu gelezen zou wor- den: \'/Voor lijkopening ofgedeel- telijke ontleding, door of onder toezigi van een geneeskundige, waardoor de begraving binnen den na te melden termijn niet wordt verhinderd, is liet verlof enz." Door deze wijziging, meende l�j, was ook aau het studentcn- bezwaar van den heer Dullert te gemoet gekomen. Door den heer van beyma thoe Kingma werd nog o. a. opgemerkt dat het amendement niet tocrei- kend was. Men wilde misdrijven voorkomen, doch dit gebeurde niet door te zeggen: door of onder toe- zigt van een geneeskundige, maar men moest dan geen lijkopening doen plaats hebben dan onder toe- zigt of op magtiging van den in- specteur der geneeskundige dienst. De beraadslaging werd echter

-ocr page 85-



		50 BEGRAFENISWET. Art. 1

		Het overgenomen amendement strekte om bij art. 43 een nieuw N°. te voegen , luidende: » 7°. het verrigten van de lijkopening of gedeeltelijke ontleding bedoeld in het 4^ac lid van art. 1, door iemand die geen geneeskundige is of buiten toezigt van een geneeskundige." De heer uk Bruyn Kops merkte op dat als men de bepalingen goed in haar verband had, men eigen- lijk niet strafbaar stelde hetgeen men strafbaar gesteld wilde heb- ben. Hij zeide: Zoo als de be- paliug thans zou luiden slaat de straf niet op ontleding van een lijk in het algemeen, maar op die lijkontleding waardoor be- graving binnen de wettelijke ter- mijnen (tusscheu de 36 uren en de 5 dagen) niet wordt verhinderd. Dat alleen wordt strafbaar gesteld. Het 4de lid van art. 1 stelt eene exceptie daar op het algemeene voorschrift, dat in het 2de lid van dat artikel was gegeven, handelende over ontleding waardoor begraven binnen den wettelijken termijn ver- hinderd wordt; dat mag niet ge- schieden, zegt art. 1, zonder verlof van den burgemeester; en daarop volgt dan de gunstiger, toelichtende bepaling dat, bij ontleding door een geneeskundige, waardoor de gewone begravingstermijn nietwordt verhinderd, het verlof van den burgemeester niet noodig is. Nu zal de vrij zware straf enkel op dit laatste geval slaan, en ik geloof niet dat dit de bedoeling is. De Minister verwees naar de strafbepaling van art. 41 No. 2. Doch de heer Kops antwoordde, dat aldaar wel tegen ontleding		zonder verlof was voorzien, maar zijn bezwaar was, dat hier (art. 43) eene vrij wat zwaardere straf be- dreigd werd op een speciaal ge- deelte van hetgeen men in het algemeen voorkomen wilde. Er was dus z. i. in verband met de overige artikelen meer reden om of eene lagere straf of geen straf te be- dreigen. De heer Dl Brauw gaf, in ver- band met zijn door den Minister overgenomeu amendement, te kennen dat er wel geen algemeene straf- bepaling was tegen lijkopening, maar dat verlangde hij ook niet; het was hem onverschillig of er lijkopening plaats greep door eeu niet-deskundige, mits er slechts zekerheid ware dat de operatie op een lijk geschiedde. Tk wil, zcidc hij, alleen het gevaar kecreu dat mij voorkwam te ontstaan uit de primitief voorgedragen bepaling van het vierde lid van art. 1, namelijk dat iedereen binnen den termijn van begraven � dus binnen 5 dagen � hij zij al dan niet ge- neeskuudige, eene lijkopening zou kunnen verrigten zonder dat er aangifte is van den dood, zonder dat er zekerheid besta dat er eeu lijk is, zoodat welligt juist door die lijkopening de dood wierd veroorzaakt. Eu daarom moet in dit geval de straf, mijns inziens, ook zwaarder zijn dan daar waar lijkopening met toestemming van bloedverwanten of executeur-testa- mentair of op voorschrift vau den erflater zelf, maar zonder verlof geschiedt. In dit artikel (art. 1, 2de lid namelijk), wordt ondersteld dat de lijkopening geschiedt na

-ocr page 86-



		Art. 1 BEGRAFBMSWET. 51

		lijk ontleedde, ongestraft blijven, en wanneer datzelfde geschiedde binnen den wettigen termijn, zou hem eene zeur zware straf treffen. Het zou zeer goed kunnen gebeu- ren dat de aanverwanten, wanneer er quaestie was vau misdaad te be- dekken, onmiddellijk verlof vroegen. Dat kon dadelijk verleend wordeu, en dan zou de ontleding 0\'>k door een niet-geneesfomrlii/e vrijstaan! Daardoor zou kunnen geschieden wat de bedoeling was te voorkomen. Intusschen twijfelde hij of de bepaling niet in de geneeskundige wetten te huis behoorde. Ongeacht den termijn van begraven, sloeg zij toch alleen op het ontlcdeu al of niet door geneeskundigen of niet-geneeskundigeu. De heer Heemskerk achtte de opmerking van den heer uk Bkuvn Kops ten cenenmale juist. Art. 41 kon niet weder in be- handeling worden genomen, daar het den hamer van den voorzitter reeds gepasseerd was. Het eenige hulpmiddel zou dus zijns inziens zijn om het amendement van deu heer de Brauw op dit artikel ecuigzins algemeener te stellen. Wanneer, zeide hij, de Minister zou kunuen goedvinden, dit aldus te redigeren: »Het verrigten van eene lijkopening of van geheele of gedeeltelijke ontleding", dau kon- den de woorden: "bedoeld iu het 4de lid van art. 1", er uitvallen. Dan heeft men een waarborg voor het geval, dat iemand, die in het geheel geen geneeskundige is, niet alleen zonder eenig verlo het lijk.opent, maar het daarcuboven nog ontleedt eu sceletteert, hetwelk
		het verstrijken van den termijn van begraven; dau kan zij dus niet plaats nebben in het geheim , maar hier (4de lid) wel omdat de termijn van begraven niet verstreken is. Met zou dus niet aan den dag Icoineu eu daarom moet er hier een zwaarder straf op staan ; het is ter voorkoming van misdrijf en misdaad, die anders zeer gemak- kelijk ongestraft zou kunnen blijven, gepleegd door wegmaking van het spoor des misdrijf». Daarom meende spreker, dat de straf moest zijn op de lijk- upeniug of gedeeltelijke ontleding, die in de laatste alinea van art. 4 was omschreven. Misschien, voegde liij er echter bij, zou het beter zijn om eene kleine wijziging in de bepaling te brengen eu te lezen: het verrigten van lijkopening of gedeeltelijke ontleding van een lijk dooi iemand die geen geneeskundige is buiten toozigt vau een genees- kundige. Dan is het algemeen. Maar dan zal ook vallen in deze strafbepaling hij, die oene lijk- opening deed met verlof van den burgemeester, wauueer hij niet was geneeskundige. Hij gaf dus den Minister in overweging de bepaling op de aau- gegeven wijze te veranderen. De heer de Bruyn Kops zag met genoegen uit hetgeeu door deu laatsten spreker was aangevoerd, dat zijn bezwaar niet ongegrond was. Zijn bezwaar was juist in de ongelijkmatige toepassing van de straffen. Zoo als de bepaling daar lag, zoude een niet-genees- kundige die, met dispensatie van den wettigen begravingstermijn, een

-ocr page 87-



		52 BEGRAFENIS WET. Art. 1

		De aanhef in het ontw. luidde: «Voor onderzoek en behandeling." Ue laatste woorden werden door de Regering weggelaten op eenc bemerking van den heer .Tonck- bloet, dat onderzoek en behan- deling eigenlijk hetzelfde was. Eveneens op eene bemerking van dat lid werd voor de woorden op beoel vau hel regterlijk gezag zooals in het ontw. stond, als taalkundig beter, gelezen: op reg- terlijk gezag. De heer JoNCKBLOET had evenwel ook nog gevraagd of niet noodig ware dat er gelezen werd: <op regterlijk gezag in het belang der justitie." Hierop werd niet geantwoord. De zaak die het geldt, kan ook geen aanleiding geven � naar mij dunkt � om hier aan een ander dan een justitieel belang te den- ken. � Door de gebezigde uitdrukking in plaats van op bevel enz. is voorts ook de officier van justitie hier bedoeld. Zie de aant. op art. 12. 4o. Men zie bij deze zinsnede ook art. 5. � Wanneer de toegang tot de wo- ning ter verrigting der geregtelijke schouwing van een lijk wordt ge- weigerd, kan de woning volgens art. 10 ondanks den bewoner worden binnengetreden. 5". Het verhinderen of belem- meren van de geregtelijke schouwing van een lijk, of de poging daartoe, is strafbaar volgens art. 43 N°. C. 6o. Men zie voorts omtrent de wijzigingen die het vierde lid heeft ondergaan, het medegedeelde op bladz. 34 en 35 N^M. I en II.
		zeker niet minder inoet gestraft worden dan enkele lijkopening. Naar aanleiding van de opmer- king van den heer ue Bkvyn Kops wijzigde de Minister de be- paling, zoodat nu gelezen werd: »7°. Het verrigten van lijk- opening of ontleding van een lijk, door iemand die geen geneeskundige is of buiten toezigt van een ge- neeskundige." Gedeeltelijke ontleding � zeide de Minister � is ook ontleden ; liet eerste woord kon dus wegvallen. Uoor het aldus aangenomen art. 43 is derhalve beslist, dat ook de ontleding van een lijk mei verlof van den burgemeester vol- gens het tweede lid, evenzeer als de lijkopening of gedeeltelijke ont- leding zonder verlof volgens het vierde lid van art. 1, niet anders dan door of onder toezigt van een geneeskundige mag geschieden. IX. Ten aanzien van het vierde lid van art. 1 valt, behalve het reeds medegedeelde, nog het vol- gende te vermelden. 1". Het begraven binnen den bij art. (i bepaalden termijn van lijken die slechts geopend of gedeeltelijk ontleed worden, is verpligtend op straffe bij art. 41 N°. 1 of, easu quo, bij art. 40 N°. 1 bepaald. Zie verder hierover bladz. 43 en 44 N". II en VI 2». 2°. Over het vereischte van toestemming van belanghebbenden, zie bladz. 40, 4°. 3°. De tweede zinsnede van het vierde lid, betreffende het onder- zoek van lijken op regterlijk gezag, is eerst bij het ontw. 60/7 aan het artikel toegevoegd.

-ocr page 88-



		Art. 2 BEGRAFENISWET. 53 Art. 2. Lijken, die, uit hoofde van den staat van ontbinding, niet naar eene begraafplaats kunnen wor- den overgebragt, worden ter plaatse waar zij gevonden zijn of in de onmiddellijke nabijheid zonder kist, mits ter diepte van ten minste ��n meter, begraven, met ongebluschte kalk ter hoogte van twee decimeters en verder met aangestampte aarde overdekt. Is het niet mogelijk, dat de begraving, in dit artikel bedoeld, in Rijks- of.gemeentegrond geschiede, dan moeten de eigenaars of bruikers van den grond, dien de burgemeester daartoe aanwijst, de begraving aldaar gedoogen. De schade, die aan den eigendom mogt worden ver- oorzaakt, wordt door den kantonregter begroot en door den Staat of de gemeente vergoed naar de onderschei- ding, gemaakt in art. 37. Als schade komt niet in aanmerking de aanwezigheid van het graf zelf. Met de uitvoering der voorschriften van dit artikel is de burgemeester belast, (d).

		{d) I. Art. 2 luidde in het ontw. 55/6 als volgt: "Lijkeu, op het strand der zee of deu oever van cenig water aan- gcspoeld, die, uit hoofde van deu staat van ontbinding, niet naar eeuc begraafplaats kunnen worden overgebragt, mogen op het strand of den oever zonder kist, mits ter diepte van ten miuste ��n el, wor- den begraven." In het ontw. 58/9 stond voor: mogen . .. worden, alleen: worden. Hij de N. v. W. werd achter
		het woord aangespoeld gevoegd: of aldaar drijvende gevonden. Met weglating van het woord aldaar, voegde het ontw. 66/7 aan het artikel toe: met ouge- hluschte kalk ter /toog/e van twee palm en verder met aangestampte aarde overdekt. Het ontw. 67/8 I liet weg de woordeu: op het strand der zee of den oever van eenig water aan- gespoeld of drijvende gevonden; veranderde de woorden volgende op worden: op het strand of den

-ocr page 89-



		BEGRAFENISWET.
		54
		Art. 1



		ever in: ter plaatse* waar zij ge- vonden zijn of in de onmiddellijke nabijheid, en voegde Je volgende bepalingen aan het art. toe: "Is het niet mogelijk, dat de begraving, in dit artikel bedoeld, in .l\'ijks. of gemeentegrond gc- schiedc, dan moeten de eigenaars of bruikers van den grond, dien de burgemeester daartoe aanwijst, de begraving aldaar gedoogen. De schade, die aan den eigendom mogt worden veroorzaakt, wordt door den kantonregter begroot en door den Staat of de gemeente vergoed naar de onderscheiding, gemaakt in art. 37. Als schade komt niet in aanmerking de aanwezigheid van het graf zelf." Bij het ontw. 67/8 II werd het artikel in drie alinea\'s gesplitst en nog als vierde alinea deze slot- bepaling bijgevoegd: \'Met de uitvoering der voor- schriften van dit artikel is de bur- gemeester belast." V��r de stemming werden iu het eerste lid de woorden el en palm veranderd in meter en deci- uielers, overeenkomstig de wet van 7 April 1869 (Staatsblad N°. 57). II. In de twee eerste ontw. werd tot toelichting van deze be- paling gezegd, dat zij is eene be- vestiging van hetgeen thans bestaat en door de noodzakelijkheid wordt gevorderd. Zij is, gelijk in de M. v. B. (zie bladz. 59) werd verklaard, de bekrachtiging van het Konink- lijk besluit van 20 Maart 1844 N°. 85 (Bijv. t. h. Staatsbl. 1844 N". 110), en strekt om te voorzien in een geval, waar uitstel van be- graven schadelijk zo» kunnen zijn.
		III. Blijkens het Eindv. 67/8 I werd aan het medegedeelde Kon. besluit van 1844 verbindende kracht ontzegd, omdat dit besluit niet was afgekondigd. Het scheen ook daarom verkieslijk, dat de wet ten aanzien van hetgeen om- trent deze lijken was in acht te nemen, even als zulks bij art. 3 omtrent lijken, aan boord van in zee zijudc Nederlandsche schepen gevallen, was geschied, naar ��n vast te stellen algemeencn maatre- gel van inwendig bestuur verwees. De Regering hield echter de vooropgezette stelling, dat het Kon. besluit, omdat het niet afgekondigd was, geen verbindende kracht zou bezitten, voor niet juist. Het is geen maatregel van inwendig be- stuur � zeide zij � die ver- pligtingen aan de ingezetenen op- legt, en welks overtreding straf- baar zou zijn volgens art. 1 der wet van 6 Maart 1818 (Staats- blad N°. 12), maar slechts een administratieve maatregel, een voor- schrift, dat ter inachtneming aan de hoofden van plaatselijke bestu- ren gegeven is, en dus niet in het Staatsblad afgekondigd behoefde te worden. IV. Het aangehaalde Kon. be- sluit strekt in de eerste plaats om maatregelen te nemen ten einde de werking en toepassing te kun- nen nagaan eener vroeger vastge- stelde reglementaire instructie no- pens het beheer der strandvonderij, welke instructie bij Kon. besluit van 23 Aug. 1852 (Staatsblad N". 141) is ingetrokken en door eene andere vervangen, doch het overwoog verder dat intusschen

-ocr page 90-

BEGRAFENISWET.

Art. \'2

de noodzakelijkheid was gebleken,
bepalingen te maken ten aanzien
van het begraven van in ile strand-
vonderij-ressorten op het strand
aangespoelde of uit zee aangebragte
lijken , en dat het wcnschelijk was,
dat ondcrwerj) reeds dadelijk af-
zonderlijk te regelen.

Het besluit houdt te dezer zake
in artt. 2 , 3 en 4 het volgende in:

Art. 2. De hoofden van plaat-
selijke besturen zullen de in het
ressort hunner gemeente op het
strand aangespoelde of uit zee op-
gevischte lijken doen begraven,
doch zijn verpligt, om, voor zoo
verre de strandvonderij-beambten
daarvan reeds geene kennis dragen,
dadelijk aan den opperstrandvon-
der of aan den substituut-strand-
vonder, indien er een zoodanige
ter plaatse mogt aangesteld zijn, 1)
kennis te geven van de aanspoe-
ling of aanbrenging, om al wat
daarbij van cenige waarde gcvon-
den is, onder zijn beheer te stel-
len, en om, onverminderd het
opmaken eener akte van overlijden,
overeenkomstig de voorschriften
van het Burg. Wetb., voor ieder
geval een proces-verbaal in duplo
op te maken, waartoe de opper-
strandvonder of substituut-strand-
vonder, zoo deze tegenwoordig is,
zal behooren mede te werken,
welk proces-verbaal onder anderen
zal behooren in te houden de zoo

naauwkeurig mogelijk uitwendige
beschrijving der lijkeu, alsmede
van de casu quo aanhebbende klee-
deren en verdere voorwerpen, waar-
van een dubbel aan den opper-
ftraudvonder of snbstituut-strand-
vonder uitgereikt, en het andere
in het bureau van den burgerlijken
stand zal behooren bewaard te
blijven, ten einde als bijkomend
lierkennings-middel te dienen van
den persoon, die als overleden in
het register van den burgerlijken
stand is ingeschreven.

Art. 3. De lijken zullen in den
regel, nadat voldaan is aan de
bepalingen van art. 53, en, voor
zoo veel daartoe termen zijn, van
art. 55 van het Burg. Wetboek,
op de naastbij gelegen begraaf-
plaats begraveti worden.

Wanneer zij evenwel in eeneu
gevorderden graad van ontbinding
verkeeren, zullen zij , met de aan
dezelve bevonden wordende klee-
dingstukken, zoodra mogelijk in
het naastbij gelegen duiu of andere
meest geschikte plaats, ten minste
ter diepte van eene Nederl. el
worden begraven. 2).

Art. �!. Alle lijken zonder on-
derscheid moeten, tenzij bijzondere
redenen (waarvan de beoordeeling
wordt overgelaten aau de hoofden
der plaatselijke besturen), zulks
verhinderen, in eene behoorlijke
kist wordeu begraven.

1) Zie daaromtrent liet Kon. besluit van 25 Maart 1854 (Stol. No. 18), hou-
dende aanvulling van dat van 23 Aug. 1852,

2) Voor artt. 53 en 55 B. W. moet mi gelezen worden artt. * en 5 Tan
deze wet.

Voor het tweede lid van het art. geldt thans ons art. 2. Het voorschrift
dat de lijken moeten worden begraven niet de aan dezelve bevonden wor-
dende kleedingstukken, is niet opgenomen: volgens art. 37 kunnen de
begrafeniskosten worden gedekt door de bij de lijken gevonden goederen of gelden.

-ocr page 91-



		56 BEGRAFENISWET. Art. 2

		De onkosten voor tic begraving zullen, alle uitgaven te zamen ge- nomen , in geeu geval meer dan � 10 voor ieder lijk mogen be- dragen. Wanneer liet onvermijdelijk nood- za keiijk is, een lijk dadelijk op, of nabij de plaats, waar hetzelve gevonden wordt, zouder kist te begraven, zullen voor de onkosten niet meer dan f 5 in rekening mogen worden gebragt. Het. besluit had nog een art. 5, hetwelk is ingetrokken en vcrvan- geu bij Kon. besl. van 23 Oct. 1850 N°. 09, door het volgende : Art. 5. De onkosten in het vorige artikel vermeld zullen, in geval zij niet kunnen worden ge- dekt uit hetgeen bij de lijken wordt gevonden, worden gebragt ten laste van de begrooting van het departement van binnenland- sehc zaken. V. Naar aanleiding van het cvengenoemde art. 5 werden bij missive van gezegd Depart. dd. 10 Febr. 1851 N". 215, 1\' afd. (Bijv. t. h. St. N°. 141) voorschriften gegeven, in acht te nemen bij het opmaken der dcclarati�n wegens voormelde kosten, welke voor- schriften werden vervat in de hier- na volgende model-declaratie; de gemeentebesturen werden daarbij te- vens herinnerd dat hunne declara- ti�n in duplo opgemaakt, niet bc- hoefden te worden gezegeld, maar dat, wegens de betalingen van / 3
		en daarboven kwitauti�n moesten worden overgelegd. Het model luidt als volgt: Declaratie van den ondergetec- kende, hoofd van het plaatselijk bestuur te ...... wegens onkos- ten, gevallen op het doen begra- veu van een in het ressort zijner gemeente op den ........ op het strand aangespoeld of uit zee op- gevischt lijk, vermeld in het, iu afschrift hierbij gevoegde proces- verbaal , opgemaakt overeenkomstig het bepaalde bij art. 2 vau het Koninkl. besluit van 20 Maart 1844, N". 85. 18... ... December. Voor het vervoeren en behandelen van het lijk. . f Voor eene doodkist . . * Voor het begraven . » Voor enz......»

		Totaal � waarvoor naar aanlei- ding van het 2e lid van art. 4 van het Kon. besl. van 20 Maart 1844, N°. 85, wordt in re- kening gebragt 1). . » 10.00 doch in mindering waar- van, overeenkomstig het Kon. besl. van 23 Oc- tober 1850, N°. 65, komt de opbrengst van de bij het lijk gevonden voorwerpen van waarde, als:


		1) Wanneer het onrerniijdeluk noodzakelijk is een lijk dadelijk op of nabij de plaats waar het gevonden wordt, zonder kist te begraven , mogen\'voor de kosten niet meer dan � 5 worden in rekening gebragt, o vereen komstig liet Me lid ran art. 4 »an het besluit.

-ocr page 92-

Art. \'2 BEGRAFENISWET. 57

Bij het ontw. 67/8 II is de
slotbepaling aan het artikel toege-
voegd, waardoor thans uitdrukke-
lijk bij de wetzelvede burgemeester
met de uitvoering der voorschriften
van het artikel is belast.

De M. v. T. teekende hierop
aan: Daar het hier voorschriften
betreft, die onmiddellijk ten uit-
voer gelegd moeten worden, is in
afwijking van art. 179 m der gc-
meentewet die uitvoering aan den
burgemeester opgedragen.

Door deze opdragt aan deu bur-
gemeestcr schijnt thans de toe-
gezegde aanschrijving tot opvol-
ging van het Kon. besl. van 1844
voor zoover de wet zelve het on-
derwerp niet heeft geregeld, ach-
terwegc te zullen blijven. Wat de
burgemeesters ten aanzien van het
begraven te verrigten hebben, geeft
art. 2 der wet aan en de voor-
schriften van het besluit omtrent
het opmaken van procesverbaal en
beschrijving van de bij het lijk
gevonden kleederen en andere voor-
werpen , alsmede die omtrent het
in rekening brengen van kosten
van begraving aan den Staat, zijn
door deze wet niet afgeschaft.

VII. Zooals reeds is medege-
deeld, is art. 2 in latere ontwer-
pen belangrijk uitgebreid en niet
meer beperkt tot ceue bekrachti-
ging bij de wet van hetgeen bij
het vermelde Kon. besluit is ge-
regeld , want dit besluit betreft
alleen de begraving van op het
strand aangespoelde of idt zee

1. van een zilve-

ren horlogic . / 1.50

2. van een knip-

mes . . . » 0.10

:i. van een gou-
den ring . . « 1.00

4. kontanten . » 2.00

4.60

Blijft / 5.40

De ondergeteekende verklaart
deze declaratie te zijn deugdelijk
en onvergolden, tot een bedrag
van vijf gulden veertig cents. 1)

...... den ...... 18

(Onderteekening.)

Gezien en goedgekeurd door mij
Commissaris des Konings in de

provincie ...... tot een bedrag

van f 5.40.

...... den ...... 18 .

(Onderteekening.)

VI. Bij het V. V. 58/9 werd
tegen art. 2 o. m. de bedenking
gemaakt dat nu\' voor het begraven
zonder kist geenerlei tusschenkomst
van de overheid noodig was en dus
de waarborgen ontbraken, in die
tusschenkomst gelegen.

De Regering achtte die bcdeu-
king niet juist en verwees o. a.
naar art. 2 van het Kon. besluit
betreffende het opmaken van pro-
cesverbaal enz. Zoodra de wet tot
stand gekomen is, � aldus werd
door haar toegezegd, � zullen
de hoofden der plaatselijke bestu-
ren worden aangeschreven, in het
vervolg op gelijke wijze te werk
te gaan.

1) Zoo er Iiy liet lyk geen voorwerpen van waarde gevonden zijn, en de
opbrengst daarvan dus niet kan komen in mindering van de kosten, moet
daarran melding worden gemaakt, door l>i,j deze verklaring te voegen, �als.
mede dat bjj het lyk geene voorwerpen van eehige waarde gevonden zy\'n."

-ocr page 93-

BEGRAFENISWET.

Art. \'2

aaugebragie lijken. Trouwens reeds
in het eerste ontw. was ook sprake
van lijken, op den oeoer van eenig
toater aangespoeld, terwijl het
tweede er nog aan toevoegde: of
aldaar drijvende gevonden.

Bij het ontw. 67/8 I werd
de omschrijving van de plaatsen ,
waar de lijken worden gevonden,
weggelaten. De bepaling strekt nu
meer algemeen om � gelijk in
de M. v. T. 67/8 I wordt ge-
zegd � waar dit volstrekt ver-
eischt wordt, magtiging tot afwij-
king van den in art. 1 alinea 1
gestelden regel te geven. Zij voor-
ziet nu b. v. ook in het geval,
bij het V. V. 60\'7 bedoeld, dat
lijken in een bosch of op een hei-
develd verlaten worden gevouden.

VIII. 1°. Bij het V. V. C6/7
verklaarden enkele leden zich tegen
geheel de bepaling van het arti-
kel 1). Zij meenden, dat ook
omtrent aangespoelde lijken de
gewone voorschriften en vormen
in acht moesten worden genomen.
Het belang der justitie bragt dit
mede, daar door het in stilte be-
graveu op het strand of op den
oever van eenig water de gelc-
geuheid tot herkenning van het
lijk of tot nader onderzoek we-
gens de oorzaken van den dood
af te snijden ware. J)e overige
leden deelden niet in dit bezwaar.
Bepaald wordt hier gesprokc.i �
zeiden zij � van lijken, die in
staat van ontbinding verkeeren.
Herkenning is daarbij veelal niet
mogelijk. Er wordt uitdrukkelijk
bijgevoegd, dat er onmogelijkheid

moet bestaan om het lijk naar
eene begraafplaats over te bren-
gen. In elk geval moet ook van
het begraven van de hierbedoelde
lijken eene acte worden opgemaakt.
Er schijnen dus tegen clandestine
begrafenis genoegzame waarborgen
te bestaan. Wel schijnt het wen-
schelijk, dat de wet uitmake, wie
den staat van ontbinding en de
daaruit voortvloeiende onmogelijk-
heid van vervoer naar eene be-
graafplaats constateert. Welligt
ware daarin door eene bijvoeging
tot art. 4 te voorzien.

Door bij de slotbepaling den
burgemeester met de uitvoering te
belasten, werd aan de bedenkingen
te gemoet gekomen. De Regering
verklaarde overigens de bepaling
van art. 2 noodig om magtiging tot
afwijking van art. 1 alin. I te
geven. Het verlof in art. 4 voor
elke begraving gevorderd, was
ook hier noodig. Ten overvloede
werd dit punt alsnu in art. 4
verduidelijkt, door aldaar voor te
schrijven dat in het verlof tot
begraven ook de in art. 2 be-
doelde plaats, waar het lijk ter
aarde wordt besteld, moest ver-
meld worden. Bovendien verwees
de Regering naar de voorschriften
in het meergemelde art. 2 van
het Kon. besluit van 1844 aan
den burgemtester gegeven.

2". Ik meen hier ter plaatse
ook te moeten herinneren dat,
evenals dit reeds in art. 3 van
het Kon. besluit was voorgeschre-
ven ten aanzien van art. 55 B.
W., v��r de begraving easnquoaan

toen nog niet in het artikel geronden

1) De 2* en volgende alinea\'s werden

-ocr page 94-



		Art. 2 BEGRAFENISWET. 59

		dan onvermijdelijk verwijl ligt te bevroeden ongelegenheden kunnen voortvloeijeu. Maar, vroeg men , ware dan niet een iniddelweg in te slaan , hetzij door het gebruik der woorden: des noods zonder Hst, hetzij door eenige bepaling, de strekking heb- bende om te voorkomen dat de overheid van de zaak onkundig bleef? De Regering antwoordde het volgende: Deze bepaling is de bekrachti- ging van liet Koninklijk besluit van 20 Maart 1844 N". 85 1) en strekt om te voorzien in een geval, waar uitstel van begraven schadelijk zou kunneu zijn. Het artikel spreekt toch van lijken, die uithoofde van den staat van ontbinding waarin zij verkeeren niet naar eene begraafplaats kim- nen worden overgebragt. Hier ont- breekt dus de tijd om eene kist te laten maken. Ware dit laatste, zonder vrees voor ongelegenheid, mogelijk, er ware dan geen reden om het lijk niet naar eene begraaf- plaats te vervoeren. De voorge- stelde redactie: des noods zonder Hst, welke de mogelijkheid on- derstelt dat het lijk kan worden gekist, kan daarom niet worden overgenomen. De bepaling, dat zoo- danige lijken ter diepte van ten minste ��n el zullen begraven wor- den, maakt het weder opgraven door honden of andere dieren ui- terst moeijelijk of onmogelijk. On- der die uitdrukking toch moet verstaan worden, dat het lijk met
		art. 5 dezer wet, hetwelk \'t eerst- gemelde vervangt, moet zijn vol- daan, en alzoo wanneer er bij lijken van drenkelingen en andere hier bedoeld, teekenen of aandui- dingen van een geweldigen dood aanwezig zijn of andere omstan- digheden dien doen vermoeden, de lijken gcregtelijk moeten zijn geschouwd; zie ook N°. XIII. IX. «zonder Hst." Uit meer dan ��n oogpunt werd er volgens het V. V. 58/9 bezwaar in gezien, dat de hier bedoelde lijken zouder kist zouden worden begraven. Het weder opgraven dier lijken door honden of andere die- ren, werd daardoor mogelijk ge- maakt, en zoo het lijken waren van personen, aan eene of andere besmettelijke ziekte overleden, zou de openbare gezondheidstoestand in groot gevaar kunnen worden gc- bragt. Anderen achtten de bepa- ling, zooals zij daar lag, vooral daarom bedenkelijk, omdat, wan- neer het onder de aarde brengen zonder kist mogelijk gemaakt of zelfs voorgeschreven werd, geenerlei tusschenkomst van de overheid noo- dig was en dus de waarborgen ont- braken , in die tusschenkomst gele- gen. Deze laatste leden verlangden dus ook hier het vereischte van verlof en verklaring, in art. 4 ge- vorderd. Op deze bedenkingen werd geantwoord dat het hier rijken gold, welker vervoer uit hoofde van den staat van ontbinding waarin zij verkeerden niet mogelijk was. Moest eerst een kist gemaakt en verlof gevraagd worden, er zouden uit het

		1) Zie hieroter Nos. II�V.

-ocr page 95-



		60 BEGRAFENISWET. Art. 2

		eene laag aarde of zand ter hoogte van ��n el bedekt moet zijn, en op zoodanige diepte is geen over- last van honden of andere dieren te vreezen. De bedenking dat door art. 2 geenerlei tnsschenkomst der over- heid noodig was, werd voorts met eene verwijzing naar het Kon. be- sluit van 1844 beantwoord. Bij een later ontwerp werd bovendien, zooals reeds gezegd, de burge- meester uitdrukkelijk bij de wet zelve met de uitvoering belast. Mede is reeds opgegeven dat ook voor de hier bedoelde begraving verlof volgens art. 4 noodig is. X. 1°.. Tot de wezenlijke voor- waarden om de hier bedoelde lij- ken zonder kist te begraven, be- hoort dus: a. dat zij in staat van ontbin- ding verkeeren; en h. dat daardoor onmogelijkheid bestaat .tot overbrenging dierlijken naar eene begraafplaats. Zijn echter die voorwaarden aan- wezig, dan mogen ze ook niet in eene kist worden begraven. Dit blijkt zoowel uit de imperatief ge- bezigde woorden : »worden begra- ven," in tegenstelling van de fa- eultatieve, in het eerste ontw. gebezigd: «mogeu . . . worden be- graven," als ook uit de verwer- ping door de Regering (zie het vorig N°.) van de voorgestelde redactie: des noods zonder kist. De beslissing over de aanwezig- heid der bedoelde voorwaarden be- hoort aau den burgemeester. Hij kan daarover vooraf het advies		inwinnen van den geneeskundige, met de doodschouw belast, doch is daartoe niet verpligt. 1) 2°. De heer Wbstebhoff vroeg bij de beraadslaging nog betrek- keiijk dit «inderdaad onpraktische artikel," of het niet wenschelijk zou zijn, dat het imperatieve van dit artikel eenigzins getemperd wierd, door te bepalen dat, indien een lijk als hier bedoeld is, door bloed- of aanverwanten, hetzij aan de kleeding of wel op eenige an- dere wijze herkend mogt worden, dezen het dan op hunne kosten en onder toezigt van den burgc- meester zullen kunnen laten kisten en op eene begraafplaats ter aarde laten bestellen ? De daarbij betrok- ken familie toch zou er welligt prijs op kunnen stellen en er groot belang bij kunnen hebben, dat hun die bevoegdheid bij de wet ware toegestaan. Deze opmerking, aan het oor- deel en de overweging van den Mi- nister onderworpen, werd niet bc- antwoord. Ook iu het, reeds bij art. 1 vermelde adres van Opperrabbijnen, was omtrent art. 2 opgemerkt:Eene bijvoeging is hoogst wenschelijk, houdende dat, wanneer het ge- strande lijk nog kenbaar mogt zijn en daardoor de gezindheid, waartoe het behoort, mogt kunnen worden ontdekt, men aan die gezindheid dient kennis te geveu, ten einde het lijk op godsdienstige wijze op het naastbij gelegen kerkhof der gezindheid kunne worden bcgra- ven. ecliter op dit punt m. i. te rer gaat.

		1< Verg. Gemeenttilem No. 914, die

-ocr page 96-



		Art. 2 BEGRAFENIS WET. 61

		bedoelde uitdrukking, dat het lijk met eene laag aarde of zand ter hoogte van ��n el (meter) bedekt moet zijn. Het art. zegt bovendien: ten minste ��n meter. Bij de discussie wees de heer Westerhofp op het verschil van terreinen in ons vaderland: het alluviale terrein beslaat er een aanzienlijk deel van en ligt laag, zoodat men er des winters, wegens overlast van water, geen kuil ter diepte van 10 palm � want voor het cadaver zou men wel 6 palm mogen rekenen � zou kunnen graven. Nu zon men het lijk ver- voeren naar een hooger liggend terrein, en het aldaar begraven en dat terrein zou het bewoonde erf zijn hetwelk in de bedoelde streken tegen het water is opge- hoogd. Maar aldus zou men met schending vau het cigendomsregt juist veroorzaken wat het artikel wilde voorkomen, men zou den omtrek verontreinigen en het water der putten onbruikbaar en onge- zond maken. Volgens het Bijblad zou de Mi- nistcr geantwoord hebben: De opmerking betreffende de verschil- lende terreinen � hoewel over- weging verdienende � kunnen, dunkt mij, niet in strijd zijn met het artikel. Kennelijk is hier eene drukfout of zijn woorden uitgelaten. Het is mij niet gelukt eene verbetering te vin- den. Zoo als het antwoord luidt, is het volmaakt onbegrijpelijk en lost dus de geopperde bezwaren niet op.
		Zooals evenwel <ie wet luidt, kan aan het verlangen van de be- trokken fainili�n of bclanghebben- den niet worden voldaan. De strek- kiug van het art., zooals ik ze hier boven aangaf, geeft daartoe ook minder aanleiding 1). Xt. "of in de oumiddelijie na- l/ij/teid." Door deze woorden is voorzien in een bezwaar lij vroe- gcre redactie van het artikel ge- rezen, dat b. v. bij begraving ter plaatse waar zij gevonden wor- deii, de op het strand der zee aangespoelde of uit zee aange- bragte lijken door den golfslag bij vloed weder zouden worden bovengewoeld, eu dat lijken op den oever van ecuig water aan- gespoeld of drijvende gevonden, op dien oever zelven zouden moe- ten worden begraven. XII. «wils ter diepte van ten minste ��n meter." In het V. V. 58/9 werd gevraagd of daardoor te verstaan ware, dat het graf of de kuil de diepte van ��n el (meter) hebben moest, dan wel dat het bovendeel van het lijk ��n el onder de oppervlakte van den grond gelegen moest zijn. Wanneer de bepaling wegens het begraven zonder kist behouden bleef, zouden verscheidene leden, vooral met het oog op het gevaar van besmetting, willen voorge- schreven zien, dat het lijk ten minste anderhalve el onder den beganen grond liggen moest. Gelijk reeds is medegedeeld, verstond de Regering onder de


		1} Zie ook het geval medegedeeld en beoordeeld in de Gen. stem No. 943 en 944 en de aant. op art. 12, Ie lid.

-ocr page 97-



		62 BEGRAFENIS WET. Art. 2

		XIII. \'tnei\'ongebluschte kalk.\'\'\' In eetic der afdeelingeu maakte men blijkens het Eindv. 68/9 de bedenking dat door het overdck- ken der hier bedoelde lijken met ongebluschte kalk de opsporing van misdaden zou kunnen worden be- moeijelijkt. De Minister antwoordde: Het Koninklijk besluit van 20 Maart 1844 (zie hierboven) hetwelk de hoofden der plaatselijke besturen verpligt van gevonden lijken ceue zoo naauwkeurig mogelijke beschrij- ving op te maken, herinnert hen bovendien uitdrukkelijk aan het bepaalde bij art. 55 Burg. Wetb. (thans art. 5 dezer wet), dat, wanneer er teekrneu of aanduidin- gen van een geweldigen dood aan- wezig zijn, de begraving niet mag geschieden dan nadat het lijk gereg- felijk is geschouwd. De bedenking, alsof het overdekken van gevonden lijken met ongebluschte kalk het opsporen van misdaden zou kun- nen bemoeijelijkeu, schijnt daarom niet geheel juist. De heer AVesterhoff deelde evenmin als de Regering het be- doelde bezwaar, maar meende dat dit overdekken met ongebluschte kalk ter hoogte van twee palm noch nuttig noch noodzakelijk was. De begraving ter diepte van min- stens ��n el scheen hem voldoende toe, en was de kalk hier noodig, dan niet minder bij begraving in cene kist, welke veel minder diep (0.65 meter; zie art. 22) geschiedt dan hier wordt voorgeschreven. Het was toch bekend dat lijken in kis- ten begraven, minder spoedig ge- sloopt en ontbondcu worden dan		die welke in oumiddelijke aaura- king komen met de omringende aarde, en \'t mogt veilig worden aangenomen, dat het deksel van zoodanige houten kisten niet her- metisch sloot, maar de zich in groote hoeveelheid ontwikkelende gassoorten gemakkelijk liet ont- snappen, zoodat deze de aarde konden verontreinigen. Op vele plaatsen, meende hij verder, zou men niet over ongc- bluschte kalk kunnen beschikken en men zou dus in iedere gemeente een magazijn daarvan moeten aan- leggen. Er was meer. Vooreerst zou de ongebluschte kalk, eenigen tijd be- waard wordende, door de voeh- tigheid van de lucht, het karakter van ongebluschte kalk zoo al niet geheel dan toch grootendeels ver- liezen, en bovendien in koolzure kalk of krijt veranderd worden, en ten andere zou het gebruik van ongebluschte kalk geheel doelloos zijn op het alluviale terrein van ons land, dat er een zeer aau- zienlijk deel van beslaat en laag ligt, zoodat het des winters 61\' voor een deel onder water staat �f dras ligt en in allen gevalle z�� met water verzadigd en doortrok- ken is, dat een spit uitgeworpen aarde terstond door water wordt ingenomen: het cadaver zou in water worden nedergelegd. Wierp men nu hierop ongebluschte kalk, dan zou die oogenblikkelijk ge- bluscht worden en daarbij zou zich zooveel hitte ontwikkelen, dat het lijk zoo al niet gebraden dan toch voor een gedeelte gekookt zou wor- den. Alleen op het hoogere deel

-ocr page 98-



		Art. 2 BEGRAFENIS WET. 63

		mogelijk is, als eene begraaf- plaats is te beschouwen. De aangehaalde woorden uit art. 4 zijn daarin enkel bijgevoegd ter verduidelijking, dat ook voor de begraving volgens art. 2 verlof van den ambtenaar van den bur- gerlijken stand wordt vereischt, en niet zoozeer omdat men de plaats niet als eene begraafplaats be- schouwde. Bij de beraadslaging werd de aan \'t. hoofd gestelde vraag ge- daan door den heer Saaymaxs Vader, met het oog op de be- grooting der schade aan den grond veroorzaakt. Werd de plek geen begraafplaats, dan zou de schade uiterst gering kunnen zijn. Im- mers � zeide hij � wanneer het weiland is, bedekt men het graf weder met de uitgestoken zoden, en is liet bouwland, men wordt niet gestoord in zijne bebouwing; doch moet die plek als ecu gewoon graf beschouwd worden, zoodat men verpligt is die afgescheideu te houden en te omheinen met eene heg of op eene andere wijs, dan natuurlijk wordt er schade aan den eigenaar van den grond toegebragt, die nog al belangrijk zelfs kan zijn, naar gelang de soort van grond is en de plaats waar begraven wordt. Toen de vraag door den Mi- nister, blijkens zijn antwoord, niet was begrepen, werd ze door het genoemde lid herhaald. Hij ver- langde te weten of de plaats der begraving in art. 2 bedoeld, moest geacht worden gelijk te staan met eene gewone begraafplaats, en als zoodanig bepaaldelijk ook het voor-
		van het diluviuin zou men dus met eenig nut ongeblusehte kalk kunnen bezigen. J)c Minister antwoordde, dat het voorschrift in de wet was opgenomen omdat men meende dat het juist als voorzorg tegen de schadelijke uitwasemingen van het hoogste belang moest geacht worden. (Verder volgt een onverstaan- bare volzin ter beantwoording dei- opmerking omtrent de verschillen- de terreinen; zie N". XII). Wat den aanleg van magazij- nen betrof, daartegen merkte de Minister alleen op dat het in de meeste gemeenten eene zaak zou zijn van zeer weinig moeijelijkheid en aanbelang, om ongebluschtc kalk aanwezig te hebbeu. XIV. Is de plaats waar de in art. 2 bedoelde lijken begraven worden, eene begraafplaats in den zin der wet? Let men alleen op de letter van artt. 2 en 4, dan zou men ont- kennend moeten antwoorden. Hier toch is sprake van lijken, die niet naar eene begraafplaats kunnen. wordeu overgebragt, terwijl art 4 onderscheidt de begraafplaats van de in art. 2 bedoelde plaats. Overziet men evenwel de wet in haar geheel on in liet licht harer geschiedenis, dan komt men eer tot het resultaat, dat al moge de plaats waar volgens art. 2 begraven wordt, geen eigenlijke begraafplaats zijn in art. I eerste lid, art. 13 volgg., art. 45 volgg. bedoeld, zij toch in beperk- ten zin, voor de toepassing van bijzondere artt. der wet waar ze

-ocr page 99-



		64 BEGRAFENISWET. Art. 2

		schrift van art. 25 betrekkelijk het onaangeroerd laten liggen gcdu- rende een tijdperk van tien jaren, liieroj) toepasselijk was; dit toch behoorde uitgemaakt te zijn, al- vorens de begrooting van schade plaats vinden kon; want was zulks zoo, dan kon de verpligting om zoodanige plek gronds afgescheiden van zijne andere gronden te hou- den gedurende een z�� lang tijds- verloop, aanleiding tot eene niet onbelangrijke schadevergoeding ge- ven. Mij zou het echter voorko- men � vervolgde hij � dat, vermits het hier geldt een lijk, dat kan geacht worden aan nie- iikiihI toe te behooren, en ten ge- volge van den staat van ontbin- ding zelfs zonder kist begraven wordt, en dus veel spoediger kan geacht worden tot een staat van geheele oplossing verder te zullen overgaan, het niet noodig kan ge- acht worden den groud gedurende een z�� langen tijd onaangeroerd te laten liggen; ja dat het zelfs geene bezwaren met zich zou bren- gen, de plaats waar begraven is, geheel vrij voor cultuur 01\' berei- ding te laten, mits men in dat ge- val het graf slechts cenige palmen dieper maakte, ten einde door ge- noegzame aardebedekking alle scha- delijke uitdampingen te voorkomen. Ik acht het noodig dat de Mi- nister zich op dit punt verklare, opdat er zekerheid besta voor den kantonregter naar welken maatstaf de schade te begrooten, en zou		het zelfs wenschelijk achten dat die verklaring in de wet zelve werd uitgedrukt. De Minister antwoordde: Mijn- heer de Voorzitter, ik zou mee- uen dat ook op deze soort van begraafplaatsen (want het is eigen- lijk eene bijzondere begraafplaats geworden) wel degelijk van toe- passing is de bepaling van art. 25, dat de begraafplaatsen gedu- rende tien jaren onaangeroerd be- hooren te blijven. Hiermede meen ik de vraag van den geachten spre- kcr te hebben beantwoord. IJaarop werd de beraadsla- ging gesloten en het art. goedge- keurd. Is nu � zooals de Minister verklaarde � de in art. 2 be- doelde plaats eene bijzondere 1) begraafplaats, dan is er m. i. ook geen reden om de toepasselijkheid uit te sluiten van de wetsbepalin- gen die voor de gewone begraaf- plaatsen gelden, voor zoover na- melijk de voorschriften van art. 2 zelf of eene behoorlijke uitvoering daarvan zoodanige toepassing niet in den weg staan. Ik zou dus meencn dat bijv. ook bepalingen als art. 25 tweede lid, art. 26 en de strafbepalingen van artt. 41 N°. 11 en 43 N". 4 en 5 in ons geval wel degelijk van toepassing moeten worden ge- acht, maar dat daarentegen bijv. het vorderen van den afstand van 50 nieters volgens art. 16 eerste en derde lid, en van eene afslui-


		1) Het woord bijzondere ia bier door deu Minister kennelijk gebezigd in tegenstelling van gewone, niet iu tegenstelling van u�gemeene begraafplaats. Hier toch is sprake van begraving van overheidswege.

-ocr page 100-



		Art. 2 BEGRAFENISWET. 65

		ting volgens art. 18, als vaak onmogelijk, niet in de bedoeling der wet kan liggen. XV. Tegen de niet naleving van art. 2 is geen straf bedreigd. Op eene aanmerking daaromtrent in de Kamer, antwoordde de Minister : Het is zeer natuurlijk dat er geen boete is voorgeschreven, omdat de burgemeester, volgens dit artikel, belast is met de uitvoering. Het spreekt van zelf dat deze wet, die een ambtenaar belast met deze uitvoering, daarop geen boete stelt. (Zie ook de aant. op art. 22 eer- ste lid.) XVI. Begraving op parliculie- ren grond. 1°. In het V. V. 66/7 werd ge- vraagd of wanneer een lijk b. v. aan den oever eener rivier gevon- den wordt, een aan een bijzonder persoon toebehoorend stuk land in de nabijheid met het servituut van daarop een graf te delven wordt bezwaard? Dit kon, meende men, wel de bedoeling niet zijn. Naar aanleiding van deze op- merking is het art. bij het ontw. 07/8 I met de bepalingen der 2\' en 3* alinea\'s aangevuld. De M. v. T. heeft daarover het vol- gende: Aan het artikel is nu eene alinea (later in twee�n gesplitst) toegevoegd, strekkende om allen twijfel weg te nemen, of bijzon-		dere eigenaars en bruikers van gronden de begraving in geval van nood moeten toelaten. Het begin- sel van art. 9 der onteigenings- wet is daarbij in het ooggehou- den 1); evenwel moet worden ge- waakt , dat inhalige eigenaars zich geen wapen maken van cenig voor- oordeel, om depreciatie van hun eigendom, uit het begraven zelf voortvloeijende, te beweren endaar- voor schadevergoeding te vragen. Alleen matei�e�le schade moet wor- den te goed gedaan. 2°. Blijkens het Eindv.verklaarden zich sommige leden tegen de bij het art. gevoegde bepalingen. Zij mcen- deu dat daardoor aan de eigenaars of bruikers van gronden een on- billijke last werd opgelegd, te meer nog vermits deze daarvoor in de meeste gevallen slechts eene zeer onvoldoende schadevergoeding zou- den ontvangen. De Minister merkte in antwoord bij de M. v. T. 67/8 II op, dat het hier een geval gold, waarbij de openbare gezondheid van nabij betrokken was. Een tot ontbinding overgegaan lijk , dat uit dien hoof- de niet naar eene begraafplaats overgebragt kon worden, moest in het belang der gezondheid op de plaats zelve of in de onmiddellijke nabijheid worden begraven. Het eenige dat ten behoeve van den eigenaar of gebruiker kon worden


		li Art. 9 der onteigeningswet luidt i �Wanneer tot bet maken van het plan gruvingen, opmetingen of liet stellen van teekenen op iemands grond noodig geacht worden, moeten de bruikers dier goederen dit gedoogen, mits bun dit tweemaal vier en twintig uren te voren door bet hoofd van bet gemeente- bestuur schriftelijk zij aangezegd. �De schade . daardoor veroorzaakt, wordt door den kantonregter begroot, en door den Staat vergoed. Deze verhaalt die kosten op ben , ten wier name het werk wordt ontworpen." 5

-ocr page 101-



		66 BEGRAFENISWET. Art. 2

		bepaald, was dat hij schadeloos werd gesteld. 3°. Blijkens het verslag der 1ste Kamer meenden eenige leden , dat de bepaling van alinea 2 en 3 van dit artikel aanleiding kon geven tot een te sterk ingrijpen in het ejgendojflsxegt, en dat de schade- vergoeding daarvoor niet voldoen- de was geregeld. In den regel zou hieruit wel geen bezwaar ontstaan, doch er konden zich gevallen voor- doen , waarin de eigenaar van den grond zeer zou worden benadeeld; bijv. indien de begrafenis plaats vond in tuinen of afgesloten erven. Hiertegen werd door andere leden aangevoerd, dat men cenig ver- trouwen stellen moest in de be- scheidenheid der plaatselijke over- heid, en dat de bepaling onver- mijdelijk scheen, omdat het geval mogelijk was, dat nergens elders dan in grond van bijzondere per- sonen begraven kon worden. De Regering kon de bedenking van die «eenige leden" niet toe- geven. Het is bijna niet denkbaar, zcide zij, dat eene begrafenis in het hier bedoeld geval in tuinen of afgesloten erven zal plaats heb- ben. Er is hier toch sprake van " gevonden lijken, die uit hoofde van den staat van ontbinding niet naar eene begraafplaats kunnen worden overgebragt. Het artikel heeft dus het oog op lijken die op afgelegen plaatsen worden gevonden, waar- door zij eenigen tijd niet opge- merkt zijn geworden en tot ont- binding zijn overgegaan. Is daar- entegen een lijk in of nabij een tuin of afgesloten erf gevallen, dan is het niet te onderstellen,		dat het daar zoo lang onopgemerkt blijft liggen dat vervoer naar eene begraafplaats uithoofde van den staat van ontbinding niet mogelijk zou zijn. 4°. Bij de beraadslaging in de 2e Kamer zeide de heer Westeriiofk: Er wordt wel gezegd dat de schade die aan den eigendom mogt wor- den veroorzaakt door den kan- tonregter begroot en door den Staat of de gemeente vergoed zal worden, doch hoe zal men hier de schade kunnen berekenen, vooral zoo niet als schade in aanmerking zal ko- men de aanwezigheid van het graf zelf? Wij begrijpen dat niet, want juist de aanwezigheid van het graf zelf met hetgeen daarin besloten wordt, brengt hier de meeste schade aan; andere schade kunnen wij ons hier bezwaarlijk denken. De Minister meende dat de op- merking hier niet te pas kwam, omdat de kantonregter zou te be- oordeelen hebben wat door schade wordt verstaan en hoe die zal berekend worden. De heer Saavmans Vader ver- langde te weten, ter verduidelijking van de door den kantonregter te begrooten schadevergoeding, of de plaats waar begraven zou worden, het karakter van eene begraaf- plaats kreeg, hetgeen op de ver- goeding belangrijken invloed kon hebben. Het antwoord deelde ik reeds boven, bladz. 64, mede. Inmiddels werd door den heer van K u� k aan den Minister in be- denlcing gegeven, om in het art. weg te laten de woorden: «Als schade

-ocr page 102-



		Art. 2, 3 BEGRAFENIS WET. 67 Art. 3. Een algemeene maatregel van inwendig bestuur bepaalt de wijze, waarop met lijken van per- sonen, aan boord van in zee zijnde Nederlandsche sche- pen overleden, moet worden gehandeld, alsmede waarop het vervoer van lijken uit Nederland naar het buiten- land en uit het buitenland naar Nederland kan worden toegelaten (e).

		moet ook de schade door het al- gemeen vergoed worden. Ik be- grijp dus niet, waarom die regel niet uit het artikel genomen kan worden. Het genoemde lid noch de heer Westerhoff droegen evenwel een amendement daartoe voor; de M i- nistcr zweeg en de overige leden der Kamer schenen er zich bij te kunnen neerleggen. 5°. Zie verder over het verleeneu van schadeloosstelling hier, en niet ingeval van oprigting van bijzon- dere begraafplaatsen volgens art. 14, de aant. op art. 16, 3e lid. XVII. Over de vergoeding der schade door den Staat of de ge- meente, zie men voorts art. 37. XVIII. Omtrent de slotbepaling van art. 2, zie men bladz. 57 N°. VI. (je) I. Men zie den algemeenen maatregel hier bedoeld, onder N°. XI bladz. 70. ^ Art. 3 kwam in het^ntw. 55/6 niet" voor. Het luidde in het ofitw. 5579 aldus: �/Een algemeene maatregel van inwendig bestuur bepaalt de wijze, waarop lijken, aan boord van in zee zijnde Rijks- of andere Neder-
		komt niet in aanmerking de aan- wezigheid van het graf zelf." Het was wel een exceptioneel geval, maar het kon toch gebeuren, dat de aanwezigheid van het lijk we- zenlijke schade veroorzaakte en dan zou men toch wel regt moeten hebben om vergoeding te vragen en te ontvangen. De Miuister weuschte de aan- gehaalde bepaliug te behouden als maatregel van publieke orde, in het algemeen belang, te meer omdat de kantonregtcr dan ge- makkelijker kon beoordeclen wat men juist onder schade te reke- nen had. De heer van Kuyk repliceerde: De Minister zegt dat het in het algemeen belang geschiedt, maar juist daarom wensch ik, dat de schade door het algemeen, door den Staat vergoed worde. Die schade moge hoog berekend wor- den, maar het is den kantonreg- ter overgelaten om de hocgroot- heid van die schade te bepalen. Is het geene schade, wanneer men op iemands grond, tuin of buiten- plaats een vreemd lijk begraaft? Men moet zich daaraan onder- werpen , want het geschiedt in het algemeen belang, maar daarom

-ocr page 103-



		68 BEGRAFENIS WET. Art. 3

		landsche schepen gevallen, worden ter aarde besteld."\' Bij de N. v W. 58/9 werd aan het slot toegevoegd: «en waarop gehandeld zal worden met de lijken der in Nederland over- ledenen, die buiten het llijk zul- len worden vervoerd." lu het ontw. 06/7 luidde het art.: «Een algemeene maatregel van in- wendig bestuur bepaalt de wijze, waarop met lijken, aan boord van in zee zijnde Nedcrlandsche sche- pen gevallen, zal worden gehan- deld, alsmede waarop het vervoer van lijken uit Nederland naar het buitenland en uit het buitenland naar Nederland kan worden toe- gelaten." Het woordje zal werd bij het ontw. 67/8 II veranderd in: moet. Bij de N. v. W. 68/9 werd tus- schen lijken en aan boord inge- lascht: van personen, en in plaats van gevallen gelezen: overleden. II. Be bepaling, aanvankelijk tot het eerste gedeelte beperkt, werd bij,_t het ontw. 58/9 aldus toegelicht: Volgens algemeene regtsbegin- selen worden Nedcrlandsche sche- pen, al bevinden zij zich buiten \'s lands, geacht tot het Neder- landsch grondgebied te behooren. Zonder uitdrukkelijke uitzondering zouden dus de voorschriften van dit ontwerp moeten toegepast worden bij elk sterfgeval, dat aan boord dier schepen plaats had. Bit is intusschen onmogelijk wan- neer de schepen in volle zee zijn. Baarom is in art. 3 bepaald, dat
		de wijze, waarop lijken, aanboord van in zee zijnde schepen geval- len, ter aarde worden besteld, door eenen algemeenen maatregel van inwendig bestuur zal worden geregeld. III. Volgens het Eindv. 67/8 II wilde men in eene der afdee- lingen den algemeenen maatregel van inwendig bestuur niet uitge- strekt hebben tot de wijze van handelen met lijken, aan boord van in zee zijnde Nederlandsche schepen gevallen. Bie wijze van handelen hing in elk bijzonder geval te zeer van de on:standig- heden, zooals ruimte op het schip, langdurigheid der zeereis en der- gelijke af, dan dat daarvoor, zonder wezenlijk bezwaar, alge- meene regels te stellen waren. Het zou bijv. hard zijn het over boord zetten van een lijk als regel voor te schrijven. Ouders, die een kind op een zeereis verloren, zouden daardoor noodeloos in een gevoel, dat eerbiediging verdiende, kun- nen worden gekwetst. Be Regering antwoordde: Be algemeene maatregel van inwendig bestuur zal in het hier bedoelde en in alle andere gevallen voor- zien. Bestaat er gelegenheid aan boord tot balsemen van een lijk of om dit op andere wijze te be- waren zonder de gezondheid der schepelingen in gevaar te breu- gen, dan zal dit worden vrijge- laten. 1) IV. Art. 1 eerste lid spreekt van elk overleden persoon. Met het oog daarop achtte men, bij de overwe-


		1 Zie art. 1 ran het Kon. besluit hierna.

-ocr page 104-



		Art. 3 BEGRAFENISWET. 69

		ging van dat art. volgens het V. V. 58/9, het vaststellen eener uit- zondering noodzakelijk voor de lij- ken van vreemdelingen, die men naar btdten \'s fonds wenschte te ver- voeren. Zoodanige lijken toch wer- den niet »op eene begraafplaats, volgens deze wet aangelegd" be- graven. De Regering zag er bezwaar in om de wijze waarop met zoodanige lijken gehandeld zou worden, in de wet zelve te regelen. Maar het kon noodig zijn daaromtrent regelen te stellen. Uit dien hoofde voegde zij thans bij art. 3, dat de in dat art. bedoelde maatregel van bestuur te dien aanzien voorschriften zou ge- ven 1). V. In het V. V. 59/60 werd gevraagd of de maatregel van be- stuur ook geen bepalingen zou moe- ten inhouden omtreut de lijken van buiten \'s lands overledenen, die ter begraving naar Nederland wer- den vervoerd? Dientengevolge werd bij het ontw. 66/7 het artikel in den verlangden zin aangevuld 2). VI. «lijken van personen." Het Eindv. 68/9 had de volgende opmerking: Uit een taalkundig oog- punt las men voor: "lijken, aan boord van in zee zijnde Nederland- sche schepen gevallen," liever: «lij- ken van personen, aan boord van in zee zijnde Nederlandsche sche- pen overleden" De Regering veranderde het art. aldus bij de N. v. W.
		Intnsschen rijst nu twijfel, wat onder personen is te verstaan, daar volgens art. 1, eerste lid, doodge- boren kinderen geen personen zijn; ziedeaant. aldaar bladz. 29N«.VIU. Men zal zich evenwel hier moeijclijk aan de onderscheiding in art. 1 gemaakt kunnen houden, maar als de bedoeling, van art. 3 moeten aannemen dat de maatregel van bestuur ook op doodgeboren kinderen, al spreekt ze alleen van persoon "3), vjn toepassing is. VII. «in zee." Bij het V. V. 58/9 verlangde men meer bepaalde aanduiding der gevallen, waarin de maatregel van bestuur werken zou. De M. v. T. sprak van schepen, die zich buiten \'s lands of in volle zee bevonden. Volgens de letter der wet echter zouden de bijzondere be- palingcn ook toepasselijk zijn op lij- ken van personen , aan boord van een schip overleden dat bijv. de Zvnderzee bevoer. Dit kon de be- doeling niet zijn. De algemeene maatregel van in- wendig bestuur, � antwoordde de Regering, � zal in alle gevallen voorzien, waarin aan boord van Ne- derlandsche schepen lijken vallen. Van zelf zullen dus bepalingen wor- den gemaakt omtrent het ter aarde bestellen van personen, die nabij de kust of in de Zuiderzee aan boord van schepen zijn overleden 4). VIII. «moetwordengehandeld." Het ontw. 58/9 had: ter aarde besteld. Blijkens het V. V. zag men voor deze uitdrukking, die in de


		1) Zie artt. 5 en 7 Tan het Kon. besluit. 2) Zie artt. 5, 6 en 7 Tan id. 3> Zie art. 1 Tan id. *> Zie artt. 8, 4 en 6 van id.

-ocr page 105-



		BEGRAFENISWET. Art. 3
		70


		meeste der hier bedoelde gevallen wel hoogst oneigenaardig zou zijn, gaarne eene andere gekozen. De Regering meende echter dat deze uitdrukking in het algemeen juist aanduidde wat in het artikel bedoeld werd. Er moet bepaald worden, zeide zij, op welke wijze de in het artikel vermelde lijken aan de aarde toevertrouwd zullen worden. De Regering had echter de be- denking niet goed begrepen, � antwoordde men bij het V. V. 59/60. De uitdrukking was oneigenaardig, omdat de lijken, die aan boord van in zee zijnde schepen vielen, meest- al niet ter aarde besteld of aan de aarde toevertrouwd, maar in zee nedergclaten werden. Dientengevolge werd in het ontw. 66/7 gelezen: zal worden, gehandeld, welke uitdrukking bij het ontw. 67/8 II werd gewijzigd in: moet worden gehandeld. IX. De laatstgemelde wijziging strekte welligt om meer aan te dui- den dat de maatregel van bestuur voorschriften zou bevatten door het publiek na te komen, en wier over- treding gestraft zou worden met de straffen bepaald bij de wet van 6 Maart 1818 (Stbl. N°. 12). Door den heer Godefroi werd echter bij de behandeling van art. 40 een amendement^voorgesteld, strekkende om daaraan een nieuw N°. 3 van dezen inhoud toe te voe- gen: «8°. de overtreding der voor- schriften van den algemeenen maat- regel van inwendig bestuur, bedoeld bij art. 3." Het was niet twijfelachtig, zeide hij tot toelichting van dit amende*
		ment, dat overtreding van bepalin- gen van dien maatregel kon plaats hebben. Nu was het waar, dat op zulke overtredingen de wet van 6 Maart 1818 toepasselijk was, maar ons stelsel van wetgeving, in den laatsten tijd vooral, bragt mede, dat wanneer eene materie door den wetgever geregeld werd, de wet te- vens de straffen bepaalde tegen de overtreding van den algemeenen maatregel van inwendig bestuur, die tot hare uitvoering diende. Dit was in al onze wetten van den laatsten tijd in acht genomen. Bovendien kwam den voorsteller het maximum van 14 dagen gevan- genisstraf, bij de wet van 1818 be- paald, hier te hoog voor. De Minister nam het amende- ment over. X. Over de verboden heffing van retributie voor den doorvoer van lijken, zie men de aant. op art. 35. XI. Den algemeenen maatregel zelve, ter uitvoering van art. 3 vastgesteld bij het Kon. besluit van den 18^den October 1869, (Staatsblad n°. 162), laat ik thans volgen. Hij luidt als volgt: Wij WILLEM III, enz. Op de voordragt van onzen Minister van Binnenlandsche Za- ken, van den 20"� September 1869, n°. 170, 2de afdeeling; Overwegende, dat ingevolge art. 3 der wet van den lOden April 1869 (Staatsblad n°. 65), tot vaststelling van bepalingen be- trekkelijk het begraven van lijken, de begraafplaatsen en de begrafe- nisregten, bij algemeenen maat- regel van inwendig bestuur bepaald

-ocr page 106-



		Art. 3 BEGRAFENIS WET. 71

		van dit artikel, alsmede van de daartoe leidende redenen melding gemaakt in het dagregister, be- doeld bij art. 358 van het Wet- boek van Koophandel. Art. 3. Heeft het overlijden plaats, wanneer het schip den wal op zoo korten afstand genaderd is, dat deze naar alle waarschijn- lijkheid binnen vijf dagen bereikt zal zijn, dan kan het lijk aan boord bewaard blijven ter begraving aan wal, mits het in eene water- digt gesloten kist, beschut tegen zon en regen, op het bovendek, of waar hiertoe de gelegenheid bestaat, in eene buiten boord han- gende sloep geplaatst zij, en de bewaring voor den gezondheids- toestand der bemanning niet na- deelig geacht wordt. Art. 4. Het lijk, mits bewaard in een hermetisch gesloten omhul- sel, kan gedurende de geheele reis van het schip aan boord blijven, wanneer het gebalsemd. door in- spuiting van beuerfwerende vochten tegen ontbinding gevrijwaard, of geplaatst wordt in eene waterdigte van binnen gepekte en met rotting- werende stof bedeelde kist, of wel in gekuipt wordt in vaatwerk, onder bijvoeging van een of ander be- derfwerend vocht, als rum, brau- dewiju of jenever. Het lijk wordt alsdan in de open lucht, beschut tegen zon en regen, op het bovendek of in eene der buiten boord hangende sloepen geplaatst en onmiddellijk na de aankomst van het schip begraven. Art. 5. Het vervoer van een lijk uit Nederland naar het bui- tenland of uit het buitenland naar
		moet worden de wijze, waarop met lijken van personen, aan boord van in zee zijnde Neder- landsche schepen overleden, moet worden gehandeld, alsmede waarop het vervoer van lijken uit Neder- land naar het buitenland en uit het buitenland naar Nederland kan worden toegelaten; Den Kaad van State gehoord (advies van den 5den October 1869, n°. 26); Hebben goedgevonden en ver- staan te bepalen: Art. 1. Het lijk van een per- soon, aan boord van een Neder- landsch schip dat zich in zee bevindt overleden, wordt uiterlijk op den vijfden dag, doch niet vroeger dan 36 uren na het overlijden, over boord gezet. Het wordt in een stevig om- hulsel genaaid en bezwaard met zoodanig gewigt, dat het zinken en onder water blijven van het lijk gewaarborgd is. Art. 2. Hij, die op het schip bevel voert, kan, na overleg met den geneeskundige, of bij gebreke van dezen met twee der officieren, of zoo deze er niet zijn met twee der schepelingen, het lijk zelfs binnen de 36 uren na het over- lijden over boord doen zetten. Hij kan zulks ook later dan vijf dagen na het overlijden doen plaats hebben, zoo hiervoor bij- zondere reden bestaat en langere bewaring van het lijk geen nadeel aan de gezondheid der bemanning kan toebrengen. In beide gevallen wordt van het gehouden overleg proces-verbaal opgemaakt en van de toepassing

-ocr page 107-



		72 BEGRAFENIS WET. Art. 3, 4 Art. 4. Geene begraving geschiedt zonder schrif- telijk verlof van den ambtenaar van den burger- lijken stand, vrij van zegel en kosteloos af te geven, waarin de begraafplaats, of de in art. 2 bedoelde plaats, waar het lijk ter aarde zal worden besteld, wordt vermeld. Ligt deze begraafplaats buiten de gemeente, dan geeft die ambtenaar onmiddellijk kennis van het ver- leend verlof aan den burgemeester der gemeente, waarin de begraafplaats ligt. Ligt de algemeene begraafplaats eener gemeente op het grondgebied eener andere gemeente, dan kan van

		Nederland wordt toegelaten, mits het lijk besloten zij in eene hcr- metisch gesloten metalen kist en geplaatst worde bij vervoer te water op het bovendek van het schip of in eene buiten boord hangende sloep, en bij vervoor te lande op een\' niet gesloten wagen, in beide gevallen met beschutting tegen zon en regen. Art. 6. Lijken, ingevolge artt. 3, 4 of 5 van dit besluit hier te lande aangebragt, worden ten spoedigste begraven, tenzij de termijn, in art. 6 der wet van 10 April 1869 (Staatsblad n" 65) voor het begraven gesteld, nog niet verloopen mogt zijn. Art. 7. Het vervoer van een lijk over de grenzen geschiedt ongehinderd, mits aan de ambte- naren der in- en uitgaande regten aan het greuskantoor eene vorkla- ring worde overgelegd, afgegeven door het bestuur der gemeente van		waar het lijk wordt aangebragt, vermeldende den naam van den overledene en de plaats waarheen het lijk wordt vervoerd. Bij invoer uit zee. van een lijk van een aan boord van het schip overleden persoon, wordt de voor- melde verklaring vervangen door een extract uit het dagregister, in art 358 van het Wetboek van Koophandel bedoeld. Onze Minister van Binnenland- sche Zaken is belast met de uit- voering van dit besluit, hetwelk aan den Raad van State in afschrift medegedeeld en in het Staatsblad geplaatst zal worden. Het Loo, den 18"" October 1869. WILLEM. De Minister van Binnenl. Zaken, fook. Uitgegeven den negen en tvnn- tigsten October 1869. De Minister van Justitie , VAN l.II.AAR.

-ocr page 108-



		Art. 4 BEGRAFENISWET. 73 de vorenstaande zinsnede worden afgeweken bij de verordening, bedoeld in art. 29 dezer wet (/).

		(/) I. Het eerste lid 1) van art. 4 luidde in het ontw. 55/6: \'Geene begraving mag geschie- deu zonder verlof van den ambte- naar van den burgerlijken stand, vrij van zegel en kosteloos af te geven." In het ontw. 58/9 werd in plaats van mag geschieden gelezen: geschiedt, en van zonder verlof: zonder schriftelijk verlof. Bij het ontw. 66/7 werd aan het eerste lid toegevoegd: waarin tevens de begraafplaats, waar het lijk ter aarde zal worden besteld, wordt vermeld. Daarop volgden deze drie nieuwe alinea\'s: "Ligt deze begraafplaats buiten de gemeente, dan geeft die ambte- naar, zoo hij niet burgemeester is, onmiddellijk aan dezen kennis van het verleende verlof. "De burgemeester deelt aan zijn ambtgenoot in de gemeente, waar de begraafplaats ligt, ten spoedigste afschrift van het verleende verlof mede. «Voor het geval de algemeene begraafplaats eener gemeente op het grondgebied eener andere ge- meente ligt, kan van de voren- staande zinsnede worden afgeweken bij de verordening bedoeld in art. 29 dezer wet." Bij het ontw. 67/8 I werd in het eerste lid tusschen begraaf-		plaats en waar ingelascht: of de in art. 2 bedoelde plaats. Bij het ontw. 67/8 II werden de drie genoemde alinea\'s veranderd in voege als thans het tweede en derde lid zijn vastgesteld. II. Art. 4 vervangt art. 53 Burg. Wetb., hetwelk bij art. 50 dezer wet is ingetrokken. Zie ook de aant. aldaar. Het ingetrokken art. 53 B. W. luidde als volgt: "Gaene begraving mag geschie- den zonder het verlof, vrij van zegel en kosteloos door den ambtenaar van den burgerlijken stand af te geven. »Dat verlof zal door denzelven niet worden verleend, tenzij hij zich van het overlijden hebbe verzekerd, en niet vroeger dan zes en dertig uren na het overlijden, behouden» de gevallen, bij de reglementen van policie voorzien." Bij eene vergelijking van het in- getrokken met het nieuwe artikel valt o. a. op te merken (zie daarover in de volgende aantt. meer): dat het verlof voortaan moet ver- melden de begraafplaats of de in art. 2 bedoelde plaats, waar het lijk ter aarde zal worden besteld; dat de wet thans eene offici�ele kennisgeving voorschryft van ver- leend verlof bij begraving buiten de gemeente; dat in overeenstemming met art. 5 der wet van 1 Junij 1865 (Staati-


		lid betreffen, <ie men hierna bladi. 76.
		1) De wijzigingen welke het laatate

-ocr page 109-



		74 BEGRAFEN1SWET. Art. 4

		blad N". 60) is voorgeschreven het middel waardoor de ambtenaar zich van het overlijden heeft te verzeke- ren, namelijk de verklaring van den geneeskundige; dat bij ontbreken van zoodanige verklaring doodschouw zal worden verrigt; dat de twijfel onder het vroeger art. gerezen, of niet alleen de begra- ving maar ook de afgifte van het verlof niet vroeger dan 36 uren na het overlijden mogt geschieden, is opgeheven, aangezien art. 6 slechts de begraving binnen dien tijd ver- biedt , niet de afgifte van het verlof; en eindelijk, dat de gevallen waarin vroeger kan of moet worden hegraven, nu niet meer bij politie- reglementcn kunnen worden gere- geld, maar daarin bij de wet zelve is voorzien in art. 6, 2\' en 3* lid. III. "Geene begraving." Het voorschrift is algemeen en strekt tot waarborg dat geene begraving plaats \\ hebbe wanneer niet het overlijden in de registers van den burgerlijken stand is opgeteekend. Het verlof van den ambtenaar van den burgerlijken stand is dus niet al- leen noodig voor de begraving over- eenkomstig art. 1, eerste lid, maar ook voor die overeenkomstig art. 2, zooals ten overvloede uit de aanha- lingvandit art. volgt.en verdereven- zeer voor de begraving in geval van art. 5 (zie de aant. aldaar), voor de begraving van lijken in familiegraven volgens art. 15, en van die welker vervoer uit eene gemeente door den Koning is toegestaan volgens art. 11. IV. De overtreding van het eer- ste* lid van art. 4 is strafbaar vol- gens art. 41 N°. 3.		De ontwerpen stelden strafbaar de overtreding van art. 4, doch door den heer Godefroi werd bij de behandeling van art. 41 een amendement voorgesteld, dat door de Regering werd overgenomen, strekkende om alleen tegen de over- treding van het eerste lid strafte bedreigen. Tot toelichting van het amende- ment zeide de voorsteller: In art. 41 wordt gestraft de overtreding van art. 4 in zijn geheel, waarvan het ge- volg is dat ook als overtreding zal worden beschouwd het niet overleg- gen van de schriftelijke geneesknn- dige verklaring. Zoo ietsmoet in den- gene , die het verlof behoeft om te kunnen begraven, niet strafbaar zijn. Het gevolg van het niet overleggen der verklaring zal zijn dat het verlof tot begraven niet wordt verleend. Ge- schiedt dit niettemin, dan is de amb- tenaar van den burgerlijken stand in overtreding. Alleen voor het begra- ven zonder verlof van dien ambte- naar, in de eerste zinsnede van art. 4 verboden, behoort strafbaar te zijn degcen, die een lijk begraven moet. V. Het ontw. 66/7 bevatte, in plaats van het tegenwoordig tweede lid, twee alinea\'s waarvan de in- houd reeds boven is medegedeeld. Bij het V. V. werd opgemerkt dat de voorschriften, daarin opgeno- men, een verbazenden omslag me- debragten. Zou het niet denkbaar zijn, vroeg men, dat bij het be- graven op eene begraafplaats buiten, de gemeente, de belanghebbenden zich tot het bekomen van het ver- eischte verlof regtstreeks tot den burgemeester dier andere gemeente wendden ?

-ocr page 110-



		Art. 4 BEGRAFENISWET. 75 Bij het vragen van verlof wordt overgelegd de schriftelijke verklaring, bedoeld in art. 5 der wet van 1 Junij 1865 (Staatsblad N°. 60). Ontbreekt zoodanige

		De Regering antwoordde bij de M. v. T. 67/8 I: Be burgemeester eener gemeente, waar begraven zal worden, behoort hiervan vooraf in het belang der.go_ede orde_te worden onderrigt. Die kennisgeving kan men niet wel aan belanghebbenden overlaten, die in de treurige om- standigheden, waarin zij zich be- vinden, zich reeds met de regeling van velerlei zaken moeten bezig houden. Het meest geraden schijnt het den burgemeester der gemeente^. waar het lijk gevallen is, met die kennisgeving te belasten. Groote om- slag kan daaruit niet voortvloeijen, wanneer daarvoor gedrukte brieven gebruikt worden, waarin slechts de naam des overledenen en de tijd behoeft ingevuld te worden. Bij het ontw. 67/8 II werden nogtans de twee alinea\'s in ��n gesmolten en gewijzigd. Ter te- gemoetkoming aan vroeger ge- maakte bedenkiugen � zeide de Regering daarbij � is thans de ambtenaar van den burgerlijken stand belast met de mededeeling van het door hem verleend verlof tot begraven aan den burgemeester der gemeente, waarin de begraaf- plaats gelegen is. VI. Art. 42 stelt den ambtenaar van den burgerlijken stand niet_ strafbaar wanneer hij de kennisge- vjng, volgens het 2* lid van art. 4 te doen van het door hem verleend verlof, verzuimt.		Het ontwerp stelde de overtre- ding van \'t geheele art. 4 door dien ambtenaar strafbaar, doch art. 42 werd gewijzigd door een amende- ment van den heer Godefroi ; zie N°. XXII hierna. Bij de behandeling nu van dat amendement werd op het 2e lid van art. 4 gelet. De heer Dam was van meening dat de overtre- ding van deze alinea geen over- treding was waartegen straf moest worden bedreigd. Die alinea was niets dan een administratief voor- schrift; het sprak van zelf dat daaraan zou voldaan worden, en al geschiedde dit niet, dan kon men toch inderdaad niet zeggen dat daardoor een strafbaar feit zou hebben plaats gehad. Men schijnt zich met deze mee- ning te hebben vereenigd. � VII. Volgens het derde lid kan in het daar \'genoemde geval bij de verordening bedoeld in art. 29 worden afgeweken van het voor- schrift der kennisgeving van het verleend verlof. Waarin deze afwijking zal mo- gen bestaan, schrijft de wet niet voor. Men mag het er dus voor houden, dat de betrokken gemeen- teraden bevoegd zijn in het be- doelde geval den ambtenaar van den burg. stand zoowel geheel van de kennisgeving aan den bur- gemeester te ontheffen als eeue andere afwijking van het tweede lid te bepalen.

-ocr page 111-



		76 BEGRAFENISWET. Art. 4 verklaring, dan wordt de doodschouw verrigt en de verklaring afgegeven door een geneeskundige,jaarlijks door burgemeester en wethouders daartoe aan te wijzen en te be�edigen. Het formulier van den eed wordt door Ons vastgesteld, (gr)

		(g) I. Het laatste lid van art. 4 luidde oorspronkelijk: �/Uit verlof wordt door hem uiet verleend, tenzij hij zich door schriftelijke verklaring van een erkend geneeskundige van het overlijden hebbe verzekerd." In het ontw. 58/9 werd gele- zen : "Bij het verzoek om verlof wordt overgelegd eene schriftelijke verklaring van een bevoegd ge- neeskundige, ingerigt in den door Ons vast te stellen vorm, ver- meldende de oorzaak en het ver- moedelijk uur van het overlijden. "Wordt bij het verzoek om verlof die verklaring niet overge- legd, dan wordt de doodschouw verrigt en de verklaring afgege- ven door een bevoegd geneeskun- dige, door burgemeester en wet- houders daartoe aangewezen." Bij de N. v. W. 58/9 werd daaraan een nieuw lid toegevoegd, houdende: »In gemeenten, waar het vor- deren dier verklaring voor de ingezetenen of de gemeentekas te bezwarend zou zijn, kan het be- paalde bij de 2de en 3de zinsnede, onder Onze goedkeuring, worden nagelaten." Het ontw. 66/7 verving al de bovengenoemde bepalingen door het volgende:		"Bij het vragen van verlof wordt overgelegd de schriftelijke verkla- ring, bedoeld in art. 5 der wet van 1 Junij 1865 (Staatsblad N". 60), ingerigt in den door Ons vastge- stelden vorm, en vermeldende, be- halve het in genoemd artikel voor- geschrevene, het vermoedelijk uur van het overlijden. Ontbreekt zoo- danige verklaring, dan wordt de doodschouw verrigt en de verkla- ring afgegeven door een genees- kundige, jaarlijks door burgemees- ter en wethouders daartoe aan te wijzen en te be�edigen." Het ontw. 67/8 I voegde er bij: Het formulier van den eed wordt door Ons vastgesteld. Het ontw. 67/8 II liet verval- len de woorden: en vermeldende, behalve hel in genoemd artikel voorgeschrevene, het vermoedelijk uur van het overlijden. Een amendement van den heer Godefroi, strekkende om te laten vervallen de woorden: ingerigt in den door Ons vastgestelden vorm, werd door de Regering overge- nomen. Over een amendement van den heer Kalff, strekkende om aan art. 4 de volgeude slot-alinea toe te voegen: »I)e ambtenaar van den bur- gcrlijken stand geeft het in de

-ocr page 112-



		Art. 4 BEGRAFENISWET. 77

		eerste alinea bedoeld verlof niet af zonder de bovenvermelde verkla- ring te hebben ontvangen," staakten de stemmen; het werd in de volgende zitting met 29 tegen 26 stemmen verworpen. II. "schriftelijke verklaring." Art. 5 der wet van 1 Juuij 1865 (Staatsblad N". 60) luidt als volgt: »De geneeskundigen onderteeke- nen bij het overlijden van elk hun- ner lijders ten behoeve van den amb- tenaar van den burgerlijken stand eene verklaring van dit overlijden, eu doen daarbij naar hunne over- tuiging, doch met inachtneming van den door hen afgelegden eed of belofte van geheimhouding, zoo uaauwkeurig mogelijk opgave van de oorzaak van den dood." Art. 19 der gemelde wet houdt ter zake het volgende: "Overtreding van andere voor- schriften dezer wet .... wordt gestraft met eene boete van � 10 tot / 200. «Bij herhaling van dezelfde over- treding binnen twee jaren na de eer- stc veroordeeling, kan de boete tot f 500 gebragt en daarenboven eene gevangenisstraf van drie dagen tot een jaar opgelegd worden. »Art. 463 van het Wetboek van Strafregt en art. 20 der wet van den 29sten Junij 1854 (Staatsblad N*. 102) zijn ten deze toepassehjk." In de M. v. T. die het ontw. 1862 van die wet vergezelde, komt omtrent art. 5 voormeld o. a. het volgende voor: "Art. 5 is vooreerst noodigtot behoorlijke uitvoering van art. 53 Burg. Wetb. Een tweede grond is de behoefte aan eene goed ingerigte
		sterftest at i.-tiek, waarin de opgaven van de vermoedelijke oorzaken van den dood niet mogen ontbreken." Wat den eersten grond betreft, werd in de M. v. T. 55/6 op ons art. 4 gezegd, dat de schrifte- lijke verklaring van een geneeskun- dige alleen kan waarborgen dat geen schijndooden worden begraven, noch personen, die een geweldigen dood hebben ondergaan, ter aarde wor- den besteld, zonder dat het open- baar gezag er keunis van drage. Wat den tweeden grond aangaat, schreef reeds het ontw. 58/9 de vermelding van de oorzaak des doods voor, bepaaldelijk ten behoeve der geneeskundige sterfte-statistiek. III. Eene missive van den Mi- nister van Binnenl. Zaken dd. 15 Junij 1869 N°. 131, 2" afd., gerigt aan Gedeputeerde Staten der pro- vinci�n, houdt het volgende: "Ingevolge art. 4 der wet van 10 April j. 1. (Staatsblad N°. 65) op het begraven van lijken, enz. , moet bij het vragen van het verlof tot begraven worden overgelegd de schriftelijke verklaring, bedoeld in art. 5 der- wet van 1 Junij 1865 (Staatsblad N°. 60). Het is ter mij- ner kennis gekomen, dat die over- legging niet altijd plaats heeft eu dus geen behoorlijk gevolg wordt gegeven aan de bepaling van art. 4 der wet op het begraven. Ik ver- zoek u de gemeentebesturen in uwe provincie op die wetsbepaling te wij- zen met aanbeveling, dat de ambte- naren van den burgerlijken stand aau de uitvoering streng de hand houden." IV. De heer Westerhoff merkte bij de beraadslaging aan,

-ocr page 113-



		78 BEGRAFENISWET. Art. 4

		meende hij, zich wel degelijk ver- gewissen of de persoon overleden is. Uit dit antwoord volgt dat de Re- gering niet noodig achtte om de dood- schouw in het algemeen, voor elk geval, gebiedend voor te schrijven. Dit is dan ook niet geschied, en voor zooverre zij nu volgens ons art. verpligtend is, strekt de voorgeschreven be�ediging ter ver- zekering dat de aangewezeu genees- kundige werkelijk de doodschouw verrigt en zich van het overlijden verzekerd hebbe. Zie het formulier van den eed, hierna N". XIX. V. «Bij het vragen van verlof." Volgens de M. v. B. op art. 5 der wet van 1865 wordt de ver- klaring van den geneeskundige aan den ambtenaar van den bur- gerlijken stand overgelegd bij de gewone aangifte van het overlijden. De opvatting van sommigen die, volgens het V. V. over dat ont- werp, meenden dat voortaan die aangifte van dubbelen aard zou worden, eerst om verlof tot begra- fenis te erlangen, en vervolgens om de oorzaak van den dood te doen kennen, en dat in zoover eene greep werd gedaan in de re- geling omtrent het begraven van lijken (die toen nog niet bestond), werd om de genoemde reden door de Regering niet juist geacht. Vordert nu evenwel de begrafe- niswet in art. 4 de overlegging der verklaring bij het vragen van verlof, dan is, ook in verband met het hier medegedeelde , de be- doeling duidelijk, dat het verlof tegelijk met de aangifte van het overlijden worde aangevraagd. Doet men dit niet, dan zal de ambte-
		dat art. 5 der wet van 1865 door de geneeskundigen niet naar de bedoeling er van werd nageleefd. Die bedoeling was, dat de genees- kundigen zich door persoonlijk on- derzoek en niet ex relatione moeten vergewissen dat de lijder wien het geldt werkelijk overleden is, v��r dat zij de schriftelijke verklaring onderteekenen en afgeven. Maar dit persoonlijk onderzoek had, zeidc hij, in den regel niet plaats. De verklaring werd, zoo de genees- kundigen niet toevallig bij het af- sterven tegenwoordig waren, op . goed geloof\'af op het berigt van den boodschapper geteekend en af- gegeven. Ook werd zij soms in \'t geheel niet, en zelfs met goedkeu- ring, ja uitnoodiging van den bur- gemeester, in plaats van telkens bij de aangifte aan den ambtenaar van den burg. stand, in maande- lijksche verzamelingen door den geneeskundige aan den burgemees- ter ter hand gesteld tot opzending voor de sterftestatistiek. Het genoemde lid wilde daarom de doodschouw altij d voorgeschreven en duidelijk verpligtend geregeld hebben. Doodschouw toch mogt in een beschaafd land niet gemist wor- <len, maar moest met de meeste zorg en naauwkeurigheid en in sommige gevallen bij herhaling geschieden. De Minister gaf toe dat de ge- neeskundigen hunne verklaring niet altoos met evenveel zorg opmaakten, maar het was niet van overdrijving vrij te pleiten, dat zij de enkele boodschap van het overlijden daar- voor voldoende achtten. Dit mogt hier of daar gebeuren, in den regel zullen de geneeskundigen,

-ocr page 114-



		Art. 4 BEGRAFENISWET. 79

		naar de overlegging der verklaring kunnen vorderen, zoowel bij de aangifte van het overlijden als bij de aanvrage om verlof tot be- gravcn. VI. 1°. Binnen welken tijd na het overlijden verlof tot begraven moet worden gevraagd, is door de wet niet voorgeschreven, even- min als het Burg. Wetb. voor- schrijft binnen welken tijd de aan- gifte van het overlijden moet ge- scl�eden 1). Doch zonder aangifte kan geen verlof tot begraven wor- den afgegeven, en bij vertraging der begraving staat men aan de strafbepaling van art. 40 N". 1 dezer wet bloot. Over de moeijelijkheden die uit eeue vertraging der aangifte van het overlijden kunnen voortsprui- ten, zie men ook de aant. op art. 6 laatste lid. 2°. Art. 53 B. W. bepaalde dat het verlof door den ambtenaar van den burgerlijken stand niet sou worden verleend tenzij hij zich van het overlijden had ver- zekerd en niet vroeger dan zes en dertig uren na het overlijden enz. Daardoor werd dus niet slechts het begraven vroeger dan 36 uren, maar ook de afgifte van het verlof v��r dien tijd verboden. Iutusschcn werd bij eene missive van de Ministers van Binnen- landsche Zaken en Justitie dd. 13/21 Fcbruarij 1840, uit kracht van een Kon. besluit van 7 Jan.
		1840 N". 82, houdende goed- keuring van wijzigingen in een prov. reglement op de begraafplaatsen enz. 2), te kennen gegeven (hoe- wel met de woorden van het art. moeijelijk te verdedigen) : dat het niet twijfelachtig was dat de zin van art. 53 B. W. geenszins was om te verbieden, dat de verloven tot begraving binnen de 36 uren na het overlijden werden afgege- ven, maar alleen om te verhinde- ren dat de begraving zelve niet binnen dien tijd geschiedde. Door de redactie van art. 6 van deze wet is thans alle twijfel op-. geheven. Het verlof kan binnen 36 uren na het overlijden worden afgegeven , mits de begraving zelve, behoudens de gevallen van het tweede en derde lid, niet vroeger geschiede. Ook bij vervoer van het lijk naar een lijkenhuis volgens het vierde lid van art. 6 kan het verlof tot begraven ook vooraf worden afgegeven , doch aan den anderen kant bestaat daartoe voor den ambtenaar geene verpligting. VII. In de ontwerpen was be- paald dat de verklaring van den geneeskundige zou moeten zijn ingerigt in den door Om (den Koning) vastgestelden vorm. Dit voorschrift werd bij de be- raadslaging, tengevolge van een daartoe strekkend amendement van den heer Godefroi, en overgeno- men door de Regering, uit het artikel geligt. n art. 51 B. W. is aangifte binnen 24 35 en 80.

		1) Alleen in het byzonder gerei v uren voorgeschreven. 21 Zie B<jr. Stbl. 1840, XXVII No».

-ocr page 115-



		80		BEGRAFENISWET.
		Art. 4



		Door het genoemde Kamerlid was namelijk ter sprake gebragt een ingekomen adres van tien ge- neeskundigen uit \'s Hage, waarbij zij beweerden dat door art. 4, in verband met art. 41 N. 3 (toen nog strafbaar stellende de over- treding van het geheele* art. 4), de geneeskundigen zouden onder- worpen worden aan hetgeen zij noemden «nieuwe lasten en kwel- lingen", en aanvoerden, dat indien deze vreemde bepalingen wet wer- den, de geneesheer, die in \'t geheel geeue verklaring afgaf, tot enkele boete zou veroordeeld worden wegens overtreding van de gences- kundige wetten (art. 5 der wet van 1 Junij 1805, Stbl. N". 60), terwijl degeen die de verklaring afgaf, doch dit niet deed in den volgens art. 4 vast te stellen vorm, volgens art. 41 in boete en ge- vangenisstraf te zamen kon worden venvezen. De heer Godefroi vestigde hierop de aandacht, maar meende, wat hem betrof, dat adressanten in dwaling verkeerden, omdat art. 4 niet betreft de geneeskundigen, maar degenen die zich schuldig maken aan begraving zonder ver- lof, hetgeen hij nog in eene nadere rede aantoonde. * l)e leden van Kerkwijk en Heydenrijck vatten dit punt anders op en meenden dat de ge- neeskundige, die de verklaring niet inrigtte in den door den Koning vastgestelden vorm, strafbaar was volgens deze wet. De eerste vreesde dat door het hier gegeven voorschrift, de ge- neeskundigen genoodzaakt zouden		worden al de opgaven te doen die de heeren statistici wenschelijk achtten, en wees daarbij op het feit dat de ambtenaren-statistici of, wilde men, de Regering, niet tevreden met de opgave bij art. 5 der wet van 1865 voorgeschreven, aan de geneeskundigen een verzoek gezonden had om een formulier in te vullen, volgens hetwelk zij niet alleen moesten opgeven de oorzaak van den dood, maar ook wat ver- mocdelijk aanleiding gegeven had tot de ziekte waaruit de dood gevolgd was. Hierin hadden de geneeskundigen bezwaar gevonden en de formulieren aan de Regering teruggezonden, met verklaring dat zij ingevolge de wet van 1865 daar- toe niet verpligt meenden te zijn. De heer Heydenrijck was van oordeel dat, ook indien de opvat- ting van den heer Godefroi op- ging , de woorden ingeriyi in den door Ons voorgestelden vorm, moes- ten vervallen. Immers waren zij vooreerst overbodig, wijl zij, vol- gens het stelsel van dat lid zelven, slechts uitdrukten, wat reeds in art. 5 der wet van 1865 was voor- geschreven. Maar ten tweede wa- ren zij dan eeue schadelijke over- tolligheid, leidende tot verkeerde opvatting, tot bureaucratisch ge- kwel, tot gevaarlijke plagerij en wat dies meer zij. Daarop verklaarde de heer Go- defroi er niets tegen te hebben om gehoor te geven aan den wenk van het zoo even genoemde lid en stelde daarom het amendement tot weglating van het voorschrift voor. Hij deed dit voorstel te eerder, zeide hij, omdat de vraag in wel-

-ocr page 116-



		Art. 4 BEGRAFENISWET. 81

		Uit een en ander volgt dat de Regering de geneeskundigen niet zal maar ook niet kan dwin- gen om opgaven te doen of ze te doen in een bepaalden vorm, waar- toe de wel hen niet verpligt. VIII. De opgaven in het zoo even medegedeelde antwoord door den Minister bedoeld, zijn die welke door de gemeentebesturen volgens art. 15 der wet van 1 Junij 1865 (Stbl. JU\'. 58) moe- ten worden ingezonden aan den Inspecteur, van de in de ge- meente overledenen, overeenkom- stig het daartoe door den Minister van Binneulandsehe Zaken voorge- schreven model. Nu is bij het ge- wijzigd model, medegedeeld bij cir- cnlaire van den Minister van 14 Aug. 1808 N°. 209, 8^e afd. (prov. blad van Gelderland N°. 88), de kolom, bestemd voor oorzaken van den dood, in twee�n gesplitst waarvan de eene dient tot invul- ling van de middellijke oorzaken van den dood of van de eerste ziekte, de laatste van de onmid- dellijke oorzaken of van de laatste ziekte. In de eerste kolom moet worden opgegeven de hoofdziekte of de oorspronkelijke aanleiding tot den dood, iu de tweede, als inlich- ting, de tweede of bijkomende ziekte, welke den dood verhaast heeft. Om tot deze opgaven te komen is echter de medewerking der ge- neeskundigen onmisbaar. Dienten- gevolge zijn dezen bij eene circulaire van den Minister vanl5 Sept. 1868 N°. 277, 9\' afd. (prov.bladvanGel- derland N". 95) door tusschen- komst van de gemeentebesturen 6
		ken vorm de geneeskuudigeu de in alinea 4 bedoelde verklaring moesten opmaken, eigenlijk niet tot deze wet behoorde, maar in verband stond tot de wet op de uitoefening der geneeskunde, en de Regering altoos bij magte was om tot uitvoering van art. 5 der wet van 1865 die maatregelen te nemen, die zij in het algemeen belang oorbaar achtte. De Minister achtte de wijze waarop de heer Godefroi alin. 4 had opgevat, volkomen juist. De heeren van Kerkwijk en Hey- denrijck � zeide hij � hebben in het adres van de geneeskundi- gen iets anders gelezen dan er werkelijk in bedoeld is. Het is volstrekt niet juist dat de Rege- ring alle mogelijke voorschriften zal geve» ten einde de geneeskun- digen te bemoeijelijken. Het geval, waarop de heer van Kerkwijk wees, is een geheel ander. Men heeft gemeend, om de sterfte-sta- tistiek juister te kunnen maken, andere voorschriften te moeten ge- ven en daarbij heeft men gesproken van de middellijke en onmiddellijke oorzaken van den dood. Die op» gaven worden hier en daar in het buitenland wel degelijk gedaan. Ik moet zeggen dat aangezien die op- gaven niet door de wet worden voorgeschreven, de geneeskundigen niet gedwongen zijn ze te geven. Het plan is ook geenszins hen te dwin- gen die opgaven te doen waartoe zij niet verpligt zijn. Het amendement � liet de Mi- nister hierop volgen � door vele leden der Kamer ondersteund, wensch ik gaarne over te nemen.

-ocr page 117-



		82 BEGRAFENISWET. Art. 4

		uitgenoodigd om bij de opgaven van de oorzaken des doods van hunne lijders volgens art. 5 der wet van 1865, de onderscheiding van de primaire en secondaire ziekte in acht te nemen. Bene nadere missive is echter noodig geweest om de bedoeling dezer circulaire te verduidelijken. Deze missive, van 26 Oct. 1868 N». 275, 9^e afd., o. a. te vin- den in prov.blad van Gelderland N°. 110, geeft nader aan wat volgens het gevoelen der Regering van de welwillendheid der genees- kundigen bij de voldoening aan art. 5 der wet van 1865 mag worden verwacht, zonder dat zij hen evenwel wettelijk verpliz/l schijnt te hebben geacht de opgaven in te rigten zooals zij weuschte. Daaruit gaat tevens voort dat de ambtenaar van den burgerlijken stand niet bevoegd kan gerekend worden om het verlof tot begraven te weigeren op grond dat de ge- neeskuudige verklaring de verlangde onderscheiding van de oorzaken des doods niet bevat. IX. In vroegere ontwerpen werd in de geneeskundige verklaring be- halve de vermelding van de oor- zaak van den dood, die bij de wet van 1865 is voorgeschreven, buitendien gevorderd de vennel- ding van het vermoedelijk uur van het overlijden. Reeds bij het V. V. 58/9 werd daarvan zwarigheid in de uitvoe- ring voorspeld. Waar de verkla- ring zou uitgaan van den genees- heer, die den overledene in zijne laatste ziekte had bijgestaan, zou doorgaans het tijdstip van het
		overlijden gemakkelijk op te ge- ven zijn. In andere gevallen ech- ter, en vooral in het geval dat doodschouw moest worden ver- rigt wegens ontbreken der ver- klaring, was het verkrijgen van voldoende zekerheid deswege moei- jelijker. De Regering meende evenwel dat de geneesheer, die den over- ledene niet in zijne laatste ziekte behandeld had, het vermoedelijk uur van het overlijden met ge- noegzame zekerheid zou kunnen te weten komen, niet alleen door het beschouwen van het lijk, maar ook door het ondervragen der huisgenooten. Bij het V. V. 66/7 kwam men er weder op terug en herinnerde, dat in menig geval dergelijke op- gave onmogelijk was. Men merkte evenwel daartegen op dat de bij- voeging vermoedelijk dan toch veel van het bezwaar wegnam, en dat een uitgangspunt voor de tijds- bepaling van het eerste lid van art. 6 behoorde te bestaan. Ook aan de Regering was het, blijkens de M. v. T. 67/8 1., niet duidelijk waarom de vermel- ding van het uur met moest ge- vorderd worden. Reeds nu ge- schiedt dit � zeide zij � en de bijvoeging van het woord vermoe- delijk maakt de opvolging van het voorschrift in minder zekere ge- vallen gemakkelijk. Bij het ontw. 67/8 II werd niet- temin de verpligting om in de verklaring het vermoedelijk uur van het overlijden te vermelden opgeheven. De Regering gaf tot reden daarvan op, dat deze opgave

-ocr page 118-



		Art. 4 BEGRAF�NISWET. 83

		reeds krachtens art. 51 N. 1 van het Burgerlijk Wetboek bij de aan- gifte van het overlijden moest ge- schiedeu. X. - doodschouw."* Het belang- rijk voorschrift bij het ontw. 58/9 opgenomen, dat doodschouw moet worden verrigt wanneer de genees- kundige verklaring bij de wet van 1865 gevorderd, om welke reden ook, ontbreekt, is niet onbespro- ken gebleven. Tot toelichting dezer bepaling werd door de Regering, nadat zij de gronden voor het voorschrift van de overlegging eener geneeskundige verklaring had aangewezen, het volgende gezegd: Is men niet bij magte zoodanige verklaring over te leggen, hetzij omdat het overlijden zonder geneeskundige hulp heeft plaats gehad, hetzij omdat men om andere redenen de verklaring van zijn gewonen geneeskundige niet kan verkrijgen, dan bekoort daarin van overheids- wege te worden voorzien. Bij het V. V. werdeu bezwaren ingebragt zoowel tegen het voor- schrift van de overlegging derge- neeskundige verklaring als tegen dat der doodschouw. Hoewel het eerste punt sedert door art. 5 van 18G5 is beslist, moet ik om het verband tevens melding maken van het bezwaar tegen dat voorschrift ingebragt. Ofschoon men namelijk de be- paling omtrent de verklaring van het overlijden en de doodschouw door een bevoegd geneeskundige eene heilzame verbetering achtte, werd door verscheidene leden be- twijfeld, of zij wel overal in ons
		Rijk uitvoerbaar zou zijn. Er zijn streken, zeidc men, waar de plat- telandsbevolking slechts hoogstzeld- zaam de hulp vau een geneeskun- dige inroept, en dan ook, in even- redigheid tot de bevolking, slechts weinig geneeskundigen gevestigd zijn. Men beriep zich onder an- dere op gedeelten van Limburg, en noemde gemeenten die niet slechts geen geneesheer bezitten, maar van waar men drie of vier uren ver zou moeten reizen om er een te bekomen. Zal het, vroeg men, in zulke gemeenten niet mocijelijk en kostbaar zijn, elk sterfgeval door een geneeskundige te doen constateren ? Meestal zal daar de bepaling vau het 3de (nu 4de) lid van het artikel moeten worden toegepast en dus de ge- necsheer door burgemeester en wet- houders worden aangewezen. Deze zal de dienst niet wel kunnen ver- rigten zonder eenige belooning. Zal de gemeente de kosten van de overkomst moeten betalen ? De wet zwijgt er over en toch is het ook voor andere gevallen niet van be- lang ontbloot, te weten hoe de geneeskundige wordt schadeloos ge- steld. Eene bepaling, die geene moeijelijkheid kan opleveren waar de gemeente een eigen, uit de ge- meentekas bezoldigden geneesheer bezit, zal in afgelegen dorpen, ook uit een geldelijk oogpunt, bezwa- rend zijn. De Regering antwoordde als volgt: Wanneer de doodschouw op last van burgemeester en wethou- ders geschiedt, zullen de kosten, die er op mogten vallen, door de gemeente behooreu gedragen te

-ocr page 119-



		84 BEGRAFENISWET. Art. 4

		wen geldelijken last op de gemeen- ten legde. De Regering had die moeijelijkheid gevoeld door toe- voeging der bovengemelde uit- zondering. Maar zoodoende � zeide men � wordt dan ook door de wet zelve de oni�tvoerlijkheid hn- rer bepalingen, althans in som- mige streken, erkend, en verliezen die voorschriften dus veel van hare kracht. Er waren echter ook leden die zich met deze beschouwingen niet vereenigden, en zelfs nog meer voorzorgen verlangden, bepaalde- lijk tegen het begraven van schijn- dooden. Bij de indiening van het ontw. 66/7 werden de aangevoerde bc- zwaren tegen de hier bedoelde voor- schriften , noch wat betreft de ou- uitvoerbaarheid overal en in alle omstandigheden, nochwathetfinan- tieel bezwaar voor de gemeenten aangaat, door de Regering beant- woord. Zelfs de gunstige nitzon- deringsbepaling voor sommige ge- meenten werd weggelaten. Van een voorschrift, zoo zeide zij wat dit laatste betrof, dat strekt om tegeu het begraven van schijndooden te waken, mag geen ontheffing wor- den verleend; ook zou de sterfte- statistiek, die door dat voorschrift in het leven zal worden geroepen, veel van hare waarde verliezen, indien eenige gemeenten daarvan werden uitgezonderd. In mie der afdeelingen der Kamer verklaarden zich, volgens het V. V. 66/7, enkelen tegen de weglating der bedoelde uitzonde- ring en wilden de mogelijkheid van dispensatie opengelaten hebben. A11-
		worden. Deze zullen niet zoo zwaar zijn, dat daarom een heilzaam voorschrift achterwege dient te blij- ven. In de gemeenten toch, die een eigen, uit de gemeentekas be- zoldigden geneesheer bezitten, kan het verrigten der doodschouw zon- der bezwaar der gemeentekas aan dezen worden opgedragen. Heeft de gemeente geen eigen geneesheer, dan kan met een der in de ge- meente aanwezige geneeskundigen cene billijke overeenkomst over het voeren der doodschouw worden aangegaan. Alleen in die enkele gemeenten waar geen geneeskundige aanwezig is noch in de onmid- delijke nabijheid gevonden wordt, zou de maatregel tot betrekkelijk hooge kosten kunnen leiden, en daarom is thans in het ontwerp de bevoegdheid tot het verleenen van ontheffing der bepaling voor zoodanige gemeenten verleend. Ue N. v. W. 58/9 hield dien- tengevolge eene uitzonderingsbe- paling in (zie hierboven bladz. 76). Bij het V. V. 59/60 werden niettemin de vroegere bezwaren herhaald. Getrouwe naleving van het voorschrift der doodschouw overal en onder alle omstandighe- den werd nagenoeg onmogelijk ge- acht. Men vreesde daarom dat men het voorschrift zou trachten te ont- duiken. Gesteld echter dat de ge- vreesde verkeerde praktijken (men wees hierbij op Pruissen waar de doodschouw niet zelden door bar- biers of door vroedvrouwen werd verrigt) door krachtige handhaving der wet werden tegengegaan, dan bleef toch het «hoofdbezwaar" be- staan, dat de bepaling een nieu-

-ocr page 120-



		Art. 4 BEGRAFENISWET. 85

		deren waren het met den Minister eens, dat van een voorschrift het- welk strekte om tegen het begraveu van schijndooden te waken, geen ontheffing mogt worden verleend. Ook bij de beraadslaging werd het besproken voorschrift niet on- aangeroerd gelaten. De heer Wes- t^rhoff hield (zie hierboven bladz. 78) doodschouw voor z�� onmisbaar dat hij wenschte dat ze in elk geval, alzoo niet alleen bij het ontbreken der verklaring, plaats had. Wat de kosten betreft, over de door den geneeskHndige te genieten belooniug zon hij niet spreken, maar alleen zeggen dat hij het in deze niet eens was met den Minister (Thorbecke) die de wet van 1865 verde- digd had, waarbij hij op cene door spreker dienaangaande ge- dane vraag geantwoord had, dat het verrigten van de doodschouw door een geneeskundige een bur- gerp�gt was. Hij geloofde toch dat daarvoor eene billijke beloo- ning aan den geneeskundige toe- kwam. De heer Cornelis geloofde niet dat een geneeskundige uit mensch- lievendheid of uit liefde voor zijn vak het overlijden van den persoon dien hij behandeld had, wanneer hij daartoe geroepen werd, bijv. als hij op $ a 3 uur afstands woonde, zou gaan constateren, al mogt hij uit die drijfve�ren den zieke hebben bezocht. En dan zou wel het gevolg zijn aanwijzing van		den geneeskundige door burgemees- ter en wethouders. Maar die ge- neesheer, die bijv. wederom woont op 2 a 3 uren afstands, zou even- min aan het verzoek voldoeu, tenzij de gemeente hem ruim betaalde. Het gevolg zou zijn, dat vele ge- meenten finantieel zwaar zouden worden gedrukt. In eene tweede rode drong hij vooral uit dien hoofde er op aan, om in het art. weder de uitzon- deringsbepaling op te nemen van het ontw. 59/60. De heer Kerstens sloot zich aan deze bezwaren aan en kwam nog terug op hetgeen in het V.V. 59/60 was besproken; de dood- schouw zou geschieden op eene wijze dat zij geen waarborg gaf en men zou juist het tegenover- gestelde bereiken van hetgeen men zich bij het voorschrift ten doel stelde. Men zou zich moeten redden. Welligt met verklaring van derden. Welke zekerheid van het overlijden had men, wanneer een geneeskundige 36 uren na het opgegevene zich bij eene enkele schouwing moest bepalen ? Waar- schijnlijkheid mogt er zijn , zeker- heid niet. Door de Regering werd het art. niet nader verdedigd en het werd ten slotte met groote meerderheid aangenomen. Het nut van de dood- schouw, waar zij uitvoerbaar is, schijnt meer dan het gewigt der aangevoerde bezwaren 1) te heb- ben gegolden.


		1) Ook aan adressen van gemeentebesturen had liet niet ontbroken. Een adres door het gemeentebestuur van Gorinchem in de zitting van 1858/9 inge- diend, houdende bezwaren tegen artt. 4 en 18 der wet, hield omtrent art. 4 in, dat de aanwijzing van een geneeskundige om de doodschouw te verrigten

-ocr page 121-



		86 BEGRAFENISWET. Art. 4

		XI. Te wiens laste komen de kosten der doodschouw? De doodschouw geschiedt vau overheidswege in het openbaar be- lang. �c kosten moeten dus ten laste vau de openbare kas komen. Doch de vraag is: ten laste van het Rijk dan wel ten laste van\'de gemeente ? De meening waarvan �n de Re- gering �n de Kamer uitgingen was, blijkens het boven medegedeelde, on- getwijfeld dat de gemeente de kos- ten moest dragen. Maar het komt aan op den grond waarop deze meening steunt en deze blijkt uit de geschiedenis der wet niet. 1°. In het prov. blad van Zee- land N°. 73 van 1869 wordt aan de gemeentebesturen als de ziens- wijze van den Minister van Bin- nenlandsche Zaken medegedeeld, dat voor de doodschouw en de afgifte van de bij art. 4 gevor- derde verklaring, zoo dit een en ander niet aan den geneeskundige met de armen-praktijk belast, zon- der vergoeding door het gemeente- bestuur kan worden opgedragen, die vergoeding , even als de reis- kosten, te maken indien de ge- neeskundige, bij gemis van een geneeskundige in de gemeente zelve,
		zich moet verplaatsen , door de gc- meentekas zal moeten worden ge- dragen; terwijl omtrent de hoe- grootheid der vergoeding zal moeten worden overeengekomen, aangezien daarvoor geen tarief bestaat. De grond � wordt in dat blad gezegd � waarop \'s Ministers ziens- wijze rust is, dat volgens alinea 4 van bovengemeld art. 4 door burgemeester en wethouders de ge- neeskundige moet worden aange- wezen, en deze alzoo niet anders kan beschouwd worden als in dienst der gemeente te zijn. De door den Minister aange- voerJc grond schijnt evenwel wei- nig afdoende en is dan ook be- streden. Door burgemeester en wethou- ders namelijk van cene aanzienlijke gemeente eener andere provincie werd gevraagd, waaruit de kosten moesten betaald worden. Naar aanleiding van het Kon. besluit van 26 Junij 1869 {Staats- blad N°. 109) 1) hadden zij de ge- meente-geneesheeren, daartoe ge- designeerd, uitgenoodigd om den voorgeschreven eed af te leggen. Dezen hadden echter bezwaar ge- maakt hieraan te voldoen. De bedoelde gemeente heeft ecne uitgestrektheid van plus minus zes


		voor de gemeente de verpligting medebragt, hem te bezoldigen en dat de ge- houdenheid daartoe werd betwist, op grond dat het hier meer een algemeen Rijksbelang gold. Desgelijks de gemeentebesturen van Veere en plattelands-gemeenten iii Walcheren. Zy verzochten daarom zoodanige wijziging, dat de meerdere kosten die de maatregel mogt medesiepen, niet door de gemeente, maar, alsRjjkshe- lang, ook door het Kijk zouden worden vergoed. Hi.i een ander adres, van onderscheidene gemeentebesturen in de provincie Groningen, achtte men zich bezwaard over art. 4, omdat: vele kosten aan de gemeenten veroorzaakt, veel werk aan de gemeentebesturen opgedragen en geen of althans weinig nut verkregen zou worden. 1) Zie hierna No. XIX.

-ocr page 122-



		Art. 4 BEGRAFENIS WET. 87

		gemeeu Rijksbelang, tot voorko- ming van het begraven van schijn- dooden en van personen die een geweldigen dood hebben ondergaan zonder dat het openbaar gezag er kennis van drage, en ten behoeve der sterfte-statistiek, de dood- schouw voorschrijft, maakt deze doodschouw niet tot eene gemeente- zaak, door de aanwijzing van den persoon, die haar verrigten moet, op te dragen aan het gezag dat in de gemeente tot uitvoering der wet geroepen is. De zaak blijft daarom niet minder van algemeen Rijksbelang, en om de uitgaven van zoodanigen aard ten laste der gemeente te brengen, moeten zij haar uitdrukkelijk door de wet zelve zijn opgelegd. De Minister gaf in antwoord bij eene missive van 18 Aug. 1869 N". 154, 2^e afd. als zijn gevoelen te kennen dat, waar belooning van den geneeskundige, voor de dood- schouw aangewezen, noodig is, die belooning zoowel als de reiskosten van dien geneeskundige door de gemeente gedragen zullen moeten worden. Met de medegedeelde be- schouwing kon de Minister niet instemmen. Het komt mij voor � zeide hij � dat, daar alinea 4 van art. 4 der wet van 10 April 1869 (Staatsblad N°. 65) spreekt van een door burgemeester en wet- houders aan te wijzen en te be- eedigen geneeskundige, deze, als door het gemeentebestuur aange- wezen, geacht moet worden in dienst der gemeente te zijn, en dat bij gevolg zijne belooning, wanneer die niet door opdragt van de doodschouw aan den met de
		uren gaans en, vooral in de min- dere standen, hebben er ongeveer 150 sterfgevallen \'s jaars plaats van menschen die of geen geneeskun- dige hulp, of kosteloos geneeskun- dige hulp erlangen. Wanneer nu � zeide het ge- meentebestuur � op die groote afstanden reiskosten vergoed en buitendien kosten voor lijkschou- wing (waarvoor men nu eed vor- dert) moeten voldaan worden, dau rijst de vraag: waaruit die be- taald moeten worden? Voor de gemeente zou dit zeer bezwarend worden, en de geneesheeren wei- geren, niet geheel ten onregte, zicli zonder behoorlijke vergoeding daarmede te belasten. De missive van het gemeente- bestuur werd ter kennis van den Minister gebragt, vergezeld van de volgende opmerkingen: Voor eene gemeente z�� uit- gestrekt als.....zou het ver- rigten der doodschouw dat, aldaar niet ten onregte, door de genees- knndigen zonder behoorlijke ver- goeding wordt geweigerd, aanzien- lijke kosten voor de gemeente medebrengen. Verpligting voor de gemeente om die kosten te betalen, schijnt er niet. Daartoe zoude volgens art. 205 lett. x der gemeentewet cene wet noodig zijn. De wet op het begraven legt die niet aan de gemeente op. Wel moet de geneeskundige vol- gens art. 4 worden aangewezen door burgemeester en wethouders, maar daarom verrigt hij de dood- schouw nog niet in dienst der gemeente. De wet die in het al-

-ocr page 123-



		BEGRAFENISWET. Art. 4
		88


		armen-praktijk belasten geueeskun- dige te vermijden is, zoowel als de vergoeding der door hem te maken reiskosten ten laste der gemeentekas zullen moeten komen. Oplegging dezer uitgaven aan de gemeente bij bijzondere wet, in den zin van art. 205 letter x der gemeentewet, kon niet te pas ko- inen waar het de belooning en schadeloosstelling geldt van hem, die in dienst der gemeente is. Beschouwt men dit antwoord van den Minister in verband met de aan hem medegedeelde opmer- kingen, dau blijkt, dat het slechts eene herhaling inhield van hetgeen aan de gemeentebesturen van Zee- land was medegedeeld, en dat het de m. i. gegronde opmerkingen daartegen, in het geheel niet be- antwoordde. .Tuist de bewering dat de geneeskundige hier, waar het de verrigting eener dienst in het algemeen Rijksbelaug geldt, niettemin in dienst der gemeente zou zijn omdat hij door het ge- mcentebestuur wordt aangewezen, was wederlegd. 2°. Elders is getracht voor het brengen der kosten van doodschouw ten laste der gemeente, een grond te ontleenen aan art. 205 lett. n der gemeentewet. Deze bepaling legt namelijk aan de gemeente op de kosten der plaatselijke gezond- heids-politie. Men heeft beweerd dat de doodschouw, ofschoon bij de algemeene wet voorgeschreven,		niettemin uil haren aard zou zijn eene zaak van plaatselijke gezond- heidspolitie, omdat daartoe toch zeker behoort de zorg dat niemand levend begraven worde. 1) Het betoog ontbreekt echter dat deze zorg eene plaatselijke zou zijn. Nu heeft de doodschouw juist blijkens de geschiedenis der wet eene strekking of liever strek- kingen van algemeen Rijksbelang (zie hierboven onder 1"). In het stelsel der gemeentewet kan � wat daarvan ook iu het algemeen moge zijn � hetgeen van alge- meen Rijksbelang is met tegelijk van plaatselijk belang worden bc- schouwd. En ware de doodschouw uit ha- ren aard plaatselijk, dan zou verder ingevolge art. 140 der grondwet aan het plaatselijk gezag moeten zijn overgelaten haar al dan niet te doen verrigten. Doodschouw is echter bij de wet voor het geheele Rijk gebiedend voorgeschreven. Ook wordt in onze wetgeviug (bijv. in art. 1 der wet van 31 Aug. 1853 (Stbl. N". 83)), be- scherming van het leven der inge- zetenen van die der gezondheid onderscheiden. Doodschouw nu heeft meer direct het eerste dan het laatste op het oog. 3°. Men heeft ten deze ook nog gewezen 2) op eene missive van den Minister van Binneulandschc Zaken, van 4 Aug. 1854, N°. 176 (o. a. vermeld in de aant. op de


		II Zie Gemeentestem Nu. 020 en 932; jie ook No. 92». Ook het Weekhlad voor de Burg. AdniiH., dat in No. 1045 (zie hierna) nog een anderen grond heeft, noemt de bedoelde kosten in No. 1064 politie-kosten in het belang der gemeente, die roor rekening der gemeente moeten blijven. 2) H\'eekbl. Burg. Adm. No. 1045.

-ocr page 124-



		Art. 4 BEGRAFENISWET.

		Gemeentewet van Mr. van Ooster- wijk, blad/.. 1083 onder N°. III) volgens welke, wanneer bij de wet de medewerking der plaatselijke besturen ge�ischt wordt, en deze niet kan plaats hebben zonder kos- ten, deze kosten beschouwd kunnen worden als bij (door ?) de wet op- gelegd te zijn. In ons geval nu wordt mede- werking van burgemeester en wet- houders ge�ischt en deze kan vaak niet plaats hebben zonder kosten; alzoo zouden dan die kosten vallen onder art. 205 litt. r der ge- gem�entewct. Het gevoelen van den toenma- ligen Minister kan echter niet juist worden geacht. Art. 126 der ge- meentewet betrefiende de medewer- king der gemeentebesturen ter uit- voering van wetten enz. is dikwerf van toepassing ter uitvoering van maatregelen die kosten medebren- gen, welke zonder twijfel ten Kijks- laste zijn. Om slechts ��n voor- beeld te noemen, wanneer volgens de onteigeningswet door het ge- meentebestuur wordt onteigend, dan zal men er toch niet aan den- ken alleen de onteigeningssom vol- gens art. 72 en niet ook de ove- ��ge kosten door hem ter uitvoering daarvan gemaakt, ten laste van het Rijk te brengen maar ze door de gemeente te laten betalen. 4". Hoc het zij, wanneer het Kijk weigeren blijft de kosten der doodschouw en van wat daarmede zamenhangt te zij nen laste te nemen, schiet er niets anders over dan ze ten laste der gemeente te nemen. Door onderscheidene gemeenten zijn dan ook nu reeds daarvoor		kosten op de gemeentebegrooting uitgetrokken, en ik voor mij moet verklaren dat, al moge er in deze eene leemte in de wet bestaan op grond waarvan ik de verpligting der gemeenten om de kosten te betalen, niet kan aannemen, evcu- wel uit een staatsregtelijk oogpunt het brengen van sommige kosten, die noodig zijn wegens een algemeen Rijksbelang, ten laste van de ge- meenten, allezins gewettigd schijnt en zijne goede zijde heeft. XII. Men houde nogtans in het oog dat wanneer de doodschouw is eene gcregtelijke lijkschouwing volgens art. 5, de kosten van deze schouw als justitiekosteu ten laste van het Rijk (departement van justitie) komen. Verg. ook de aant. op dat art XIII. Blijkens het V. V. 58/9 werd in eene der afdeelingen ge- vraagd of onder doodschouw ook lijkopening begrepen was ? De in art. 5 gebezigde woordeu, zeide men, begunstigen dit gevoelen niet. Intusschen zal het in menig geval voor den geneeskundige, in de 3^de(nu de 4^de) alinea bedoeld, vol- strekt onmogelijk zijn , de oorzaak van den dood op te geven als hij zich daarvan niet op de aange- duide wijze mag vergewissen. Kr is nog meer. De Memorie vau Toelichting zegt, dat de gevor- derde verklaring van den be\'voeg- den geneeskundige alleen waarbor- gen kan, dat geen personen, die een geweldigen dood hebben on- dergaan , ter aarde worden besteld zonder dat het openbaar gezag er kennis van drage. Maar nu is het wel onbetwistbaar, dat ook de

-ocr page 125-



		90
		BEGRAFENISWET. Art. 4

		kundig8te geneesheer een geweldi- gen dood, althans voor zoover die door het een of ander vergif is veroorzaakt, niet wel door eene bloot uitwendige beschouwing van het lijk ontdekken kan, en dat derhalve, zoo de bepaling uit het aangewezen oogpunt doel zal tref- fen, de lijkschouw in sommige ge- vallen zich tot lijkopening moet uitstrekken. Verscheidene leden der afdecling echter, ofschoon de juist- heid dezer redenering niet we�r- sprekende, meenden zich tegen zulk eene uitbreiding van het begrip van doodschouw te moeten ver- klaren. De Regering antwoordde: Het is geenszins de bedoeling, dat bij de lijkschouw ook tot lijkopening worde overgaan. Onder het eerste is slechts eene uitwendige beschou- wing van het lijk te verstaan. Rijst daarbij het vermoeden dat er een geweldige dood heeft plaats gehad, de lijkopening zal dan op regterlijk gezag worden bevolen. Over lijkopening zie men voorts art. 1 en de aant. aldaar, bladz. 45 volgg. N°. VII�IX. XIV. «een geneeskundige." V. Vroedvrouwen zijn hieronder niet begrepen en alzoo niet be- voegd. Volgens de geneeskundige wetten van 1865 ztjn vroedvrou- wen geen geneeskundigen. 2". De redactie sluit niet nit de aanwijzing van meer dan ��n geneeskundige. In uitgestrekte ge- meenten zullen vaak meerdere noo- dig zijn. Er zijn dan ook reeds in verscheidene gemeenten meer		dan ��n geneeskuudige met dood- schouw belast. 3°. Plaatsvervangers behooren evenzeer geneeskundigen te zijn, en be�edigd op de voorgeschreven wijze. 4°. Eene missive van den Mi- nister van Binnenl. Zaken, van 20 October 1869, N^u. 155, 2e afd., is van den volgenden inhoud: »Iu antwoord op uwe missive van ... heb ik de eer UHEG. kennis te geven , dat ik mede van gevoelen ben, dat ingevolge de tus- schen Nederland en Belgi� gesloten overeenkomst van 7 December 1868 (Staatsblad N°. 80 en 104 van 1869) de in Belgi� gediplomeerde en in Belgische grensgemeenten gevestigde geneeskundigen bevoegd zijn de in art. 5 der wet van 1 Junij 1865 (Staatsblad^\'. 60) bedoelde verklaring ten aanzien van door hen behandelde lijders af te geven, en dat zij ook tot het doen van doodschouw kunnen worden aangewezen in aan Belgi� gren- zende gemeenten, waar zij, bij gemis van in Nederland gediplo- meerde geneeskundigen, gewoon zijn de praktijk nit te oefenen. Ik verzoek UHEG., bij de voorlich- ting va� de gemeentebesturen in dezen zin, er, ten einde misvat- ting te voorkomen, aandachtig op te maken, dat de bedoelde bevoegd- heid en benoembaarheid zich uit den aard der zaak alleen uitstrek- ken tot diegenen, die de gewone geneeskundige praktijk uitoefenen." 5°. De aangewezen geneeskun- dige is niet verpligt het verrigteu van doodschouw op zich te nemen 1). w. bl. 8S7 t

		II Verg. Mr. van Oo»t�rwuk, a.

-ocr page 126-



		Art. 4 BEGRAFENISWET. 94

		6°. Het lidmaatschap van den Raad is met de betrekking niet on- vereenigbaar 1). XV. «jaarlijks." Wit woord is bij het ontw. 66/7 in het artikel opgenomen. De jaarlijksche aan- wijzing van den geneeskundige werd door den heer Westerhopp niet wenschelijk geacht. Tot het goed verrigten van de doodschouw toch werd veel kennis en speciale erva- ring vereischt. Nu meende hij dat door de jaarlijksche aanwijzing van een geneeskundige deze zich niet z�� op de doodschouw � waarin aan onze hoogescholen geen opzet- telijk onderrigt gegeven wordt � toeleggen zou, als wel het geval zou zijn indien hij voor vast daar- toe werd aangesteld, zooals elders plaats vond. Mogt een voor vast aangesteld doodschouwer in de vervulling zijner pligten soms, hetzij door onkunde, hetzij door traagheid of onverschilligheid te kort schieten, dan kon immers dezelfde magt die hem aanstelde, hem ook weder uit zijne betrek- king ontslag geven en een ander voor hein in de plaats stellen. Uit het antwoord dat de Minis- tcr hierop gaf, blijkt dat hij op het geopperde bezwaar niet heeft gelet, en dat hij verder � doch ten onregte � de opmerking van het genoemde lid heeft opgevat als een wensch dat de wet bepalen zou dat burgemeester en wethouders het regt zouden hebben den genees- kundige te ontslaan. Althans de Minister gaf alleen te kennen dat		zoodanige bepaling onnoodig was, omdat hij die het regt had van benoemen, ook van zelf het regt had om te ontslaan. XVI. Aan het voorafgaande kuoopt zich de vraag vast of de geneeskundige, door burgemeester en wethouders aangewezen en be- eedigd tot het verrigten der dood- schouw en het afgeven der ver- klaring, evenals de geneeskundige die de verklaring niet afgeeft, bij de wet van 1865 onder strafbedrei- ging gevorderd, niet politicstraffen strafbaar is, wanneer hij het een of het ander of beide nalaat? Deze vraag moet ontkennend be- antwoord worden. Bij het V. V. 58/9 werd strafbaarstelling in dat geval verlangd, doch daaraan is geen gevolg gegeven. Er is geen straf bedreigd. Vooreerst toch valt hij niet onder het bereik der straf- bepaling van de wet van 1865, omdat art. 5 dier wet slechts toe- passelijk is op den geneeskundige die den overledene heeft behandeld, en hier juist sprake is van het ge- val dat geen geneeskundige bijstand is verleend of dat voor dien ge- neeskundige een ander optreedt. Ten andere bevat ook onze wet geen straf. Art. 41 N°. 6 toch ziet niet op den geneeskundige. Maar buitendien geldt het hier eeu geneeskundige, die als ambtenaar zijne ambtsinstructie niet nakomt en dit is als zoodanig wel voor disciplinaire straffen, als bijv. schor- sing en ontslag, maar niet voor politic straf vatbaar.

		1) Verg. k. i. w. bl. 117 onder V in verband met de aant. hierboven XI, 1". Anders Gent. stem No. 948.

-ocr page 127-



		92		BEGRA.FENISWET. Art. 4

		XVII. "te be�edigeu." \\°. Deze be�ediging vau den door burg. en weth. aangestclden geneeskundige, het eerst in het ontvv. 66/7 voor- geschreven , werd door de Regering weuschelijk geacht om te voorko- �nen, dat de verklaringen door dien geneeskundige zouden worden af- gegeven, zonder dat hij dood- schouw verrigt en zich van het overlijden verzekerd liebbe. 2". De be�ediging zal in eene vcr- gadering van burgemeester en wet- houdei\'s moeten geschieden. XVIII. Aan de gemecntebestu- ren is de volgende missive van den Minister van Binnenlandschc Za- ken d.d. 20 Aug. 1869 N°. 132, 2\' afd. medegedeeld: \'i De vraag is mij gedaan of het. jiroces-verbaal van de bij art. 4 der wet van 10 April j.1. (Stbl. N°. 65) voorgeschreven be�ediging vau den voor de doodschouw aan- gewezeu geneeskundige aan de reg- ihi van regis ratic en zegel on- derworpen is. Mijn ambtgenoot van Financi�n, wien ik hierover raadpleegde, geeft mij te kennen dat de van be�ediging opgemaakte acte ingevolge art. 70 § III N». 2 der wet van 22 Frimaire VII van de formaliteit van registratie is vrijgesteld, en dat, wat het zegel- regt betreft, op die acte van toe- passing is de vrijstelling bij art. 27 lt. A N". 3 en 39 der wet van 3 October 1843 (Stbl. N". 47) vastgesteld." Uit het vorenstaande volgt dat de aanwijzing en eedsaflegging op �e\'n stuk kunnen gesteld worden. XIX. »formulier van den eed." De laatste zinsnede vau het art.,		hierop betrekkelijk, is opgenomen ten gevolge van den in het V.V. 66/7 medegedeelden wensch dat hier, op het in andere wetten ge- geven voorbeeld, het formulier van den eed zou worden opgenomen. De Regering schijnt het beter geacht te hebben dit formulier bij Kou. besluit te doen vaststellen. Dit is geschied bij het Ko- uinklijk besluit van 26 Junij 1869 (Staatsblad N°. 109), luidende als volgt: Wu WILLEM lil, enz. Op de voordragt van Onzen Minister van Binnenlandsche Za- ken, van den 21sten Junij 1869, N°. 261, 2de afdeeling; Overwegende, dat bij art. 4, alinea 4, der wet van 10 April 1869 (Staatsblad N°. 65), tot vaststelling van bepalingen betrek- keiijk het begraven van lijken, du begraafplaatsen en de begrafenis- regtcn, aan Ons is overgelaten de vaststelling van het formulier van den eed, door deu geneeskundige, dien burgemeester en wethouders voor de doodschouw aanwijzen, af te leggen; Hebben goedgevonden en ver- staan te bepalen: De geneeskundige, dien burge- meester en wethouders voor de doodschouw aanwijzen, legt bij de aanvaarding dier bediening, over- eenkomstig de wijze zijner gods- dieustige gezindte, den navolgenden eed (belofte) af: «Ik zweer (beloof) dat ik, als geneeskundige belast met de dood- schouw, de verklaring, bedoeld in art. 4, alinea 4, der wet van 10 April 1869 (Staatsblad N°. 65),

-ocr page 128-



		Art. 4		BEGRAFENISWET.
		93



		niet zal afgeven dan na mij naar behooren van het overlijden over- tuigd te hebben." Onze Minister enz. Zie over het zich naar bchoo- ren overtuigen van het overlijden, het medegedeelde op bladz. 77 N". IV. XX. Volgens art. 10 kan, wan- neer de toegang tot de woning ter verrigting der doodschouw wordt geweigerd, die woning ondanks den bewoner met inachtneming van het aldaar voorgeschrevene worden bin- nengetreden. XXI. Het verhinderen of be- lemmeren der doodschouw of de poging daartoe, is strafbaar. vol- gens art. 41 N°. 6. XXII. Op art. 4 werd, gelijk reeds met een enkel woord werd gemeld, een amendement door den heer Kal�f voorgesteld, hetwelk echter nadat daarover eerst de stemmen hadden gestaakt, met 29 tegen 26 stemmen werd ver- worpen , en dat strekte om aan art. 4 de volgende slot-alinea toe te voegen: \'i Bc ambtenaar van den burger- lijken stand geeft het in de eerste alinea bedoeld verlof niet af zonder de bovenvermelde verklaring te hebben ontvangen." Tot toelichting was door den voorsteller aangevoerd, dat het voorschrift in het amendement op- genomen, noodig was in verband met de strafbepaling van art. 42, daar art. 4 geen verbod voor den ambtenaar inhield zooals art. 53 B. W. in verband met art. 27 van dat Wetb., waarbij bepaaldelijk was vermeld dat de ambtenaar geen
		verlof tot begraven afgeeft tenzij hij zich van het overlijden hebbe verzekerd. Hij meende dus dat hier de strafbepaling zonder object zou zijn. Art. 42 toch was in het ontw. aldus geredigeerd: "Op de over- treding van artt. 4 en 5 door den ambtenaar van den burgerlijken stand is het 3" lid van art. 27 Burgerlijk Wetboek toepasselijk." En nu was in art. 4 geen ver- bod voor den ambtenaar dat hij overtreden kon, te vinden. De Minister beschouwde even- wel de verpligting van den amb- tenaar van den burg. stand in art. 4 duidelijk genoeg opgelegd. De hh. Cornelis en Kerstens waren meer tegen het amendement, omdat zij tegen het art. zelf wa- ren, voor zoover daarbij werd voor- geschreven de overlegging der ge- neeskundige verklaring en de dood- schouw, eu wel om de praktische bezwaren, daaraan verbonden; maar nu zou men bij die bezwaren, bij het feit dat de overlegging der geneeskundige verklaring in vele gevallen en plaatsen onmogelijk was, nog den ambtenaar van den bnr- gerlijken stand gaan bemoeijelijken. Zij vreesden dat in eoue plattelands- gemeente, waar geen geneesheer gevestigd was, geen lid van den raad zich in het vervolg zou wil- leti belasten met de functi�n van ambtenaar van den burgerlijken stand, omdat hij in dit alternatief geplaatst zou wezen, dat hij of zou bloot staan aan de overtreding van dit artikel of de lijken in staat van ontbinding onbegraven zou moeten laten liggen.

-ocr page 129-



		94 BEGRAFENISWET. Art. 4

		Blijkens deu uitslag waren ook vele andere leden tegen het amen- dement. Doch aan ondersteuning daarvan ontbrak het evenmin. Om niet in herhalingen te vervallen vermeld ik nog alleen dat de heer 1)am, die zich v��r het amendement ver- klaarde, daartoe vooraf wees op de omstandigheid dat de ambtenaar van den burgerlijken stand, hoewel een ambtenaar, toch geen gewoon ambtenaar was aan wien in ver- schillende wetten verpligtingen wa- ren opgelegd zonder strafbedreiging. Bij deze laatsten was het toezigt van de hoogere Regering en vrees voor ontslag, behalve pligtbesef, genoeg- zaam om de nakoming dier ver- pligtingen van hen te verwachten. Maar iets anders had onze wetge- ving gewild ten aanzien van de ambtenaren van den burgerlijken stand; bij hen waren de genoemde drijfve�ren niet aanwezig. Daarom had onze wetgever bijv. in de artt. 27 en 137 B. W. en in de militie- wet strafbepalingen te hunnen aanzien vastgesteld. En nu zag ook hij in art. 4 geen verbod voor den ambtenaar, waardoor hij aan de strafbepaling onderworpen zou zijn. Het amendement werd «venwei verworpen. Bij de behandeling der straf- bepab\'ngen nogtans kwam men er op terug. De heer Godefroi stelde na- melijk op art. 42 van het ontw., waarvan de inhoud hierboven werd opgegeven, een amendement voor strekkende om het artikel te lezen zooals het thans wet is geworden. Dit amendement had ten doel,
		zeide hij , om de Kamer eene dwa- ling te doen herstellen die z. i. begaan was bij de behandeling van art. 4, door de verwerping van het amendement van den heer Kalff. Hij toonde de noodzakelijkheid daarvan aan en wees er op dat de overtreding, bedoeld in het art. van de Regering, voor den amb- tenaar van deu burgerlijken stand daarin bestond dat hij het verlof zou afgeven, in geval van art. 4, zouder overlegging van de schrif- telijke geneeskundige verklaring; in geval van art. 5, zonder overleg- ging der toestemming van den reg- ter-commissaris of van deu officier van justitie. Maar die coutraventie van den ambtenaar van den bur- gerlijken stand was nu niet uit- drukkelijk in de artt. 4 en 5 ver- meld. Men kon de overtreding daarvan lij gevolgtrekking uit die artt. afleiden, maar dit behoorde in eene strafwet niet plaats te heb- ben. Waren die artt. verworpen geworden, waardoor dan de artt. 53 en 55 B. W. zouden zijn blijven bestaan, dan ware de zaak, al was het onvolledig, geregeld geweest, maar nu moest er in worden voorzien. De heer Counki.is kwam tegen dit amendement op, ook op grond dat wanneer de ambtenaar uit- hoofde der niet-overlegging van de geneeskundige verklaring binnen vier dagen bijv., het verlof tot begraven weigerde � en tot deze weigering zou hij wegens de straf- bepaling te meer genoopt worden � de begraving niet zou kunnen plaats hebben binnen den termijn in art. 6 bepaald, en dan strafbaar zouden

-ocr page 130-



		Art. 4		BEGRAFENISWET.
		95


		zijn zij die voor de begrafenis te zor- gen hadden, terwijl dezen blijkens het reeds aangenomen art. 41 juist niet strafbaar zouden zijn 1). Volgens hem moest in zoodanige gevallen aan den ambtenaar van den burgerlijken stand de bevoegd- heid worden gelaten om wanneer de geneeskundige verklaring niet kon worden overgelegd, het ver- lof tot begraven toch te verlee- nen. Het bezwaar van het genoemde lid schijnt echter niet gewogen te hebben 2). Nadat de heer Dam nog had geconstateerd dat de tegenstem- mers van het amendement Kalff op art. 4, uit twee fracti�n be- stonden, waarvan de eene dit amendement niet nood�g achtte, de andere daarentegen den amb- tenaar van den burg. stand niet strafschuldig wilde hebben, doch inderdaad de groote meerderheid deze strafschuldigheid wel degelijk had gewild maar niet noodig had geoordeeld art. 4 meer te verdui- delijken; nadat verder de heer Kalff had verklaard, dat het voor- stel van den heer Godefroi vol- maakt liet /.el fde was als hetgeen hij met het zijne dat verworpen was, bedoeld had, werd dat voor- stel thans met eene ai inzien lijk e		meerderheid, met 40 tegen 19 stemmen, aangenomen. XXIII. Door de aanneming van dit amendement op art. 42 is te- veus de behoorlijke handhaving van art. 5 der wet van 1 Junij 1865 (Staatsblad N". 60) meer verzekerd. Uit art. toch legt aan de geneeskundigen eene verpligting op tot het overleggen der schrif- telijke verklaring van het overlij- den, geen verpligting aan den ambtenaar van den burgerlijken stand, ofschoon zij ook al "ten behoeve" van dien ambtenaar wordt opgemaakt (zie eene missive vau den Minister van Binneul. Zaken, d.d. 11 Nov. 1865 N». 236; Bijv. t. h. Stbl. N°. 268). Het gevolg van het amendement op art. 42 onzer wet zal nu, naar men mag verwachten, dit wezen dat ook de geneeskundigen bij verzuim beter in elk voorkomend geval worden en kunnen worden vervolgd dan tot dusverre, nu de ambtenaar van den burg. si and, bij zoodanig ver- zuim verlof afgevende, niet ver- volgbaar was. XXIV. Door de aanneming van het ovengenoemde amendement is, gelijk reeds op bladz. 75 N°. VI werd opgemerkt, ook niet meer strafbaar het verzuim der kennis- geving van het verleend verlof


		1) De heer Cornf-lis doelde op de aanneming van het amendement van den heer Godwroi op art. 41 No. 3 (zie bladz. 74 Mo. IV), waardoor alleen de overtreding vau het eerste lid van art. 4 strafbaar was gesteld, en dus niet � hetgeen uit de oorspronkelijke bepaling kon worden afgeleid � het niet over- leggen der geneeskundige verklaring bij het vragen ran verlof. Hg meende dat door de aanneming van het amendement op art. 42, weder zouden kunnen gestraft worden zij die de verklaring niet overlegden, d. i. zij die met de begra- fenis belast waren, omdat nu de begraving door dezen U laai zoude kunnen plaats hebben. 2) Zie daarover verder de aant. op art. 6.

-ocr page 131-



		96 BEGRAFENISWET. Art. 4, 5

		Art. 5. Wanneer er teekenen of aanduidingen van een\' geweldigen dood aanwezig zijn, of andere omstan- digheden dien doen vermoeden, geschiedt de begraving niet dan nadat het lijk geregtelijk is geschouwd en de officier van justitie of de regter-commissaris, met het geregtelijk onderzoek belast, schriftelijke toestem- ming heeft gegeven, welk stuk aan den ambtenaar van den burgerlijken stand moet worden vertoond. Bij het verbaal der schouwing worden, zooveel mogelijk, de voornamen , de naam, de ouderdom, de geboorteplaats, het beroep en de woonplaats van den overledene opgegeven, (h)

		in het tweede lid van art. 4 be- doeld. Hetzelfde is het geval met het niet vermelden der begraafplaats in het verlof. XXV. Bij art. 50 zijn inge- trokken de artt. 53 en 55 B. W. niet art. 54 van dat Wetb., het- welk dus van kracht blijft. Bij dat art. wordt, wanneer een sterfgeval heeft plaats gehad in burgerlijke of militaire gast- huizen, in gevangenhuizen of andere openbare gestichten, aan de hoof- den, gezagvoerders, bestuurders, cipiers of opzigters van die ge- stichten, de verpligting opgelegd daarvan aangifte te doen aan den ambtenaar van den burgerlijken stand, en moet deze verder eene akte van overlijden opmaken, na nek van het overlijden te heiben verzekerd. Men leide uit de handhaving van art. 54 niet af dat nu bij
		sterfgevallen in de bedoelde ge- stichten dat zich verzekereu vol- doende zou zijn. Art. 4 toch van onze wet in verband met art. 42 duldt geene uitzondering en vor- dert voor de afgifte van het ver- lof tot begraven in elk geval de verklaring van den geneeskundige. (h) I. Art. 5 luidde oorspron- kelijk als volgt: «Wanneer er teekenen of aan- duidingen vau tenen geweldigen dood aanwezig zijn, of andere om- standigheden dien doen vermoeden, mag de begraving niet geschieden dan nadat het lijk geregtelijk is geschouwd." In het ontw. 58/9 werden de woorden mag de begraving niet geschieden veranderd in : geschiedt de begraving niet. Het ontw. 66/7 voegde aan het art. het volgende toe: en de officier van justitie of de regler-commis-

-ocr page 132-



		Art. 5 BEGRAFENIS WET. 97

		overeen met het ingetrokken tweede lid van art. 55 B. W. Het werd aan het art. toegevoegd ten einde overeenkomstig het verlangen van eenige leden der Kamer het laatst- genoemd art. geheel afgeschaft te kunnen verklaren. III. Ingevolge art. 50 van het Wetboek van Strafvordering zal 1) o. a. in geval van een geweldigen dood of van een dood waarvan de oorzaak verdacht is, de officier van justitie zich doen vergezellen van een of twee artsen of heel- meesters , die verslag zullen geven wegens de oorzaken van den dood en den staat van het lijk. De op- geroepenen moeten in zijne handen den eed afleggen dat zij hem ver- slag naar hun geweten zullen geven. Volgens art. 51 van genoemd Wetboek kunnen de artsen of heel- meesters, welke mogten weigeren hunne diensten aan de justitie te leenen, in eene geldboete van ten hoogste vijftig gulden worden yer- oordeeld. De officier van justitie dient de processen-verbaal enz. aan den reg- ter-commissaris in (art. 52). Ook de laatstgenoemde ambte- naar kan volgens art. 98 van het- zelfde Wetb. het vereisrhte verslag van artsen, heelmeesters enz. vra- gen ter beoordeeling van den aard en de omstandigheden van het mis- drijf. De deskundigen leggen ook in zijne handen bovengenoemden eed af, terwijl de bepaling van art. 51 ook dan toepasselijk is.
		saris, met hel gereglelijk onder- zoek kela.il, schriftelijke loestem- mi\'iig heeft gegeven, welk stuk aan den ambtenaar van den bur- gerlijken stand moet worden ver- toond. Een tweede lid werd bijgevoegd sedert hetontw. 67/8 I, houdende het tegenwoordige tweede lid. II. Tot toelichting van art. 5 .gaf de M. v. T. 55/6 alleen te kennen dat het, hoewel reeds in het Burg. AVetb. voorkomende, in deze wet werd herhaald, opdat zij volledig zijn zoude. Art. 5 vervangt het bedoelde art. 55 B. W., hetwelk bij art. Ijff^dezer wet is ingetrokken. Zie ook de aant. aldaar. Intusscheu is in het art. eene bepaling gebragt, niet voorkomen- de in art. 55 B. W., name- 1 ij k dat de officier van justitie of de regter-commissaris met het ge- regtelijk onderzoek belast, schrif- telijke toestemming tot de begra- ving moet geven, en dat dit stuk aan den ambtenaar van den bur- gerlijken stand moet worden ver- 1 ui)ml, waarna deze het verlof tot begraven afgeeft. Verder is voor de uitdruk- king, in het B. W. gebezigd: «wanneer .... andere omstandig- heden bestaan, die reden geven om dien te vermoeden" in de plaats gekomen: "Wanneer .... andere omstandigheden dien doen ver- moeden." Het tweede lid van art. 5 komt


		1) Dit tul is imperatief. De officier is er toe verpligt. Bij bet ontwerp *van een nieuw "Wetboek van Strafvordering is, overeenkomstig het verlangen der Kamer, voorgesteld om dit, evenals tegenwoordig voor andere gevallen bij art. 49 van liet Wetboek van Strafvordering il tiepanld, aan het uonleel va-.i den officier over te laten.

-ocr page 133-

Art. 5

BEGRAFENISWET.

In art. 54 is bij verhindering
of bij ontstentenis van den officier
van justitie, de hulpofficier belast
met de bemoeijingen waarvan o. a.
in art. 50 gehandeld wordt 1).

Hij kan echter niet geven de
toestemming tot begraven in art.
5 dezer wet bedoeld; zie hierna
bladz. 104 N°. VIII.

Verder komt hier in aanmerking
art. 41 laatste lid van het Wetb.
van Strafv., volgens welk art.,
zoodra de regter-commissaris op de
plaats des misdrijf\'s tegenwoordig
is, alle bemoeijingen in de artt.
37�54 vermeld, op requisitoir
van het openbaar ministerie door
hem zullen worden verrigt.

Bij arrest van den Hoogen Raad
van 2 Aug. 1858 (L��m, Rcgtspr.
ad art. 50) is verstaan, dat naar art.
41 al. 3 j\'* artt. 44, 47, 48,
50 en 52 Strafv. het in beslag-
nemen van het lijk van een ver-
slagene en het overgeven van dat
lijk ter schouwing aan deskundi-
gen, tot de ambtsverrigtingen be-
hooren door de wet in eas van
doodslag aan den regter-commis-
saris opgedragen.

Nog vermeld ik hier, dat vol-
gens art. 50 eerste lid van het
Burg. Wetb. de ambtenaar die het
verbaal van schouwing heeft opge-
maakt, verpligt is aan dien van
den burgerlijken stand dadelijk
opgave te doen van al hetgeen
vereischt zal worden om de akte
van overlijden op te maken.

IV. Omtrent de wijze waarop het
geregtelijk onderzoek moet geschic-
den en de vormen die daarbij moe-
ten worden in acht genomen, worden
in het Wetboek van Strafvordering
geene voorschriften gevonden.

In het ontwerp van een nieuw
Wetboek heeft men getracht daarin
te voorzien.

Er bestaat nog een Koninklijk
besluit van 15 .Tulij 1818 (Staat s-
blad N°. 30) houdende verorde-1
ningen, betrekkelijk het doen van
geregtelijke schouwingen, volgens
hetwelk deze zouden geschieden
«door be�edigde geregtelijke arron-
dissements-medicinae doctores en
heelmeesters welke te dien einde
zullen aangesteld worden", en
waarbij voorschriften betrekkelijk
de visa reperta enz. worden ge-
geven, maar aan dat besluit is,
wat betreft de voorgeschreven vaste
aanstelling van deskundigen, geen
gevolg gegeven ; de verdere daar-
in voorkomende bepalingen konden
daarom ook geen uitvoering erlau-
gen. Zij vervallen van zelve
door de voorgenomen regeling bij
de wet.

Te dezer gelegenheid merk ik
nog op dat bij de geneeskundige
wetten de geneeskundige ambtena-
ren niet met geregtelijk-genees-
kundige onderzoekingen zijn be-
last 2). De geregtelijke geneeskunde
is bij die wetten ongeregeld gelaten.

V. Blijkens het V. V. 66/7
werd twijfel geopperd, of door de

1) Ook aan de vordering van den hulpofficier is de geneeskundige verpligt
te voldoen De straf bepaling van art. 51 is evenwel facultatief. Verg. Leon,
Regtspi\'. ad art. 51.

2) De opdragt daarvan aan deze ambtenaren schijnt men ook niet doelmatig te
achten. Bn de beraadslaging over die wetten wees men op andere Staten, waar dit

-ocr page 134-

9!)

Art. 5

BEGRAFENISWET.

bepaling van dit art. de circulaire
van den Minister van Justitie van
31 Julij 1865, waarover vroeger
in de Kamer was gehandeld, niet
buiten werking werd gesteld. Hier
wordt toch, beweerde nieu, geens-
zins, zooals de circulaire mede-
bragt, het vermoeden van gewel-
digen � liever las men geweld-
dadigen � dood afhankelijk ge-
maakt van een voorafgaand on-
derzoek der feiten.

Het antwoord was: «Het eerste
gedeelte van dit artikel stemt iu
de hoofdzaak overeen met art. 55
B. W. De circulaire van het De-
partement van Justitie, van 31
Julij 1865, wordt derhalve door
deze bepaling noch gehandhaafd
noch afgeschaft.

»Na het tot stand komen der
voorgedragen wet zal het aan den
Minister van Justitie ter beoor-
deeling staan of hij de uitvaardi-
ging van eene nieuwe circulaire
noodig acht.

" Ten aanzien van de bedenking
tegen de woorden geweldigen dood
moet worden opgemerkt, dat deze
uitdrukking insgelijks in art. 50
Wctb. van Strafv. voorkomt."

De zooeven bedoelde circulaire
van den Minister van Justitie van
31 Julij 1865 N". 129, 5^e afd.
(Bijv. t. h. Stbl. N°. 164), ge-
rigt aau de Procureurs-Generaal,
houdt het volgende:

«Vooral in den laatsten tijd zijn
aan het Departement van Justitie
ter verevening ingezonden eene
menigte declarati�n wegens kosten

gevallen op lijkschouwingen, meestal
van drenkelingen of van personen,
die blijkbaar door zelfmoord een
einde aan hun leven hadden ge-
maakt.

»Ik moet echter herinneren dat
van wcge het Departement van
Justitie alleeu kan worden voor-
zien in de betaling van die decla-
rati�u, wegens lijkschouwing, welke
belegd zijn met het requisitoir van
de bevoegde autoriteit, waaruit
blijkt dat de schouwing is bevolen,
omdat er, na een onderzoek der
feiten, vermoeden van misdrijf
aanwezig was.

»Tk heb de eer U WelEd. Gestr.
te verzoeken, den inhoud dezer
aanschrijving te willen brengen ter
kennisse van de officieren en hulp-
officieren van justitie in uw ressort,
waartoe het benoodigde getal exem-
plaren van dat stuk hiernevens
gaat."

Over deze circulaire was in de
Kamer bij de beraadslaging over
Hoofdstuk IV A der Staatsbegroo-
ting voor 1866 met den Minister
van Justitie �livier breedvoerig
gehandeld.

Art. 50 van het Wetb. vanStraf-
yord. spreekt van geweldigen, doodjif
van eeu dood waarvan de oorzaak
verdacht Js. Het springt in het
oog � werd nu in het V. V. over
gemeld Hoofdstuk gezegd � dat
de bedoeling van het aangehaalde
artikel van het Wetb. van Strafvord.
wordt miskend en de werking van
het voorschrift er van wordt be-
lemmerd, wanneer de officier van

zeide men, bijna telkens wanneer be-
d plaats hebben, andere geneeskundigen
inspecteur daarvoor niet is berekend.

geschiedde, en daar worden niettemin,
lungryke onderzoekingen als hier bedoel
geassumeerd, omdat het blijkt, dat de

-ocr page 135-



		10� BE�KAFENISWE�. Art. 5

		justitie � zooals de circulaire me- debragt � geene lijkschouwing kan bevelen, tenzij hij bewijzen kan dat er vermoeden van misdrijf bestaat. Meestal blijkt dit eerst na en ten gevolge van de lijk- schouwing. En het is toch niet te vorderen dat de deskundigen dieu arbeid zonder belooning ver- rigteu, wanneer zij geen spoor van misdrijf kunnen aanwijzen. Men wenscht daarom te weten wat hiervan zij. De Minister antwoordde: Die circulaire bevat niets anders dan de handhaving van het beginsel, dat ten laste van de begrooting van het Departement van Justitie alleen kunnen komen kosten, die in liet belang der justitie worden gemaakt. Bit nu kan niet gezegd worden ten aanzien van lijkschou- wingen, die � uit welken hoofde dan ook � plaats vonden zonder dat eenig vermoeden van misdrijf aanwezig was. Ook het bij het verslag aangehaald art. 50 Wetb. van Strafvord., hetwelk handelt van de ontdekking van misdrijf op Iteeter daad, kan in zoodanig geval niet van toepassing zijn. Het eenige nu wat het Departement verlangt is, dat uit het requisitoir tot lijkschouwing blijke, dat zij haren grond vond in een vermoe- den van misdrijf; een verlangen, dat door de voorafgaande opmer- king volkomen wordt gebillijkt. Bij de beraadslaging over de begrooting kwam men echter op de zaak terug. De heer van JBeyha tii�k Kingma noemde de circulaire ondoelmatig, onpraktisch eu niet in het algemeen belang.
		Bij vergiftiging bijv. � zeide hij ongeveer � is het altijd onzeker of deze door eigen toedoen of door andereu heeft plaats gevonden. Het onderzoek van deskundigen moet noodwendig voorop gaan. Het is het eerste eu beste middel om tot de waarheid te komen. Maar, wil men dat onderzoek achterwege laten, waar geen schijn of vermoeden van misdrijf aan- wezig is, dan zal men die soort van misdrijf daardoor bevorderen. AVant in de meeste gevallen kan het vergif op zoo slinksche of\' verraderlijke, ja onmerkbare wijze toegediend worden, dat het hoogst moeijelijk is de daad tot klaarheid te brengen. Ongestraft zullen dan vele misdrijven van dien aard blijven, eu gestreng onderzoek behoort toch plaats te hebben. Justitie en politie moeten ruim baan hebbeu tot onderzoek, mits de wettelijke voorschriften inaeht- nemende. Justitie en politie moe- ten niet, om het mogelijke geval dat vergeefsche kosten zouden wor- den gemaakt, worden belemmerd in haar onderzoek. Hij merkte verder op dat bijv. vergiftiging zeer goed gepaard kon gaan met een schijn van zelfmoord en dat het ook in dat geval, eveit als in dat van drenkelingen, noodig kon zijn dat in het algemeen be- lang en dus op algemeene kosten eene lijkschouwing plaats had. Drenkelingen konden het leven door een toeval, maar ook tenge- volge van een misdrijf verloren hebben. De Minister antwoordde dat iu- terpellant er niet op gelet had dat

-ocr page 136-



		Art. 5 BEGRAFENIS WET. 101

		eenvoudig werd gevorderd de op- gave dat er vermoeden bestond dat er een misdrijf gepleegd was. Dit was geenszins om de justitie of de politie te beperken in haar onderzoek, maar om geeu uit- gaven toe te laten als in straf- zaken gemaakt, waar geeue straf- zaken hebben bestaan. Hij had daarom gevorderd dat bij het in rekening brengen van lijksehouwin- gen het bewijs geleverd werd dat hier vermoeden van misdrijf he- stond. Derhalve was die circulaire geen bezwaar, noch voor de jnsti- tie, noch voor de politie. Het genoemde Kamerlid her- haalde echter dat, als aan de circu- laire gevolg gegeven werd, de werking er van wel degelijk be- perkend zou zijn, omdat de Minis- ter verlangde dat er bewijs moest worden geleverd van vermoeden van misdrijf. Daarom was de circulaire onpraktisch en ondoel- matig. Men moest zich de zaak in de praktijk voorstellen. Het was niet doenlijk in geval van ge- welddadigen dood, bedoeld bij art. 50 Wetb. van Strafv. en art. 55 Burg. Wetb., altijd het bewijs van vermoeden van misdrijf voor- af te leveren. Het was de pligt vau justitie en politie om, waar een geval van gewelddadigen dood plaats had, in de allereerste plaats de lijkschouwing te gelasten. Ook de heer de Brauw be- streed de circulaire. Ofschoon alle- zius de lofwaardige bedoeling daar- van, vermindering der kosten, beamende, was toch de Minister te ver gegaan. De Minister toch wilde geen geregtelijke lijkschou-		wing wanneer het a priori vast stond dat iemand het leven had verloren, niet door misdrijf maar door ongeluk of door zelfmoord en dat de oorzaak van den dood niet behoefde te worden opge- spoonl. Spreker wees daarbij op de woorden der circulaire. Als het nu, vervolgde hij, a priori niet vaststaat, dat de dood veroor- zaakt werd door zelfmoord of door ongeluk en men vindt een lijk van iemand, blijkbaar gewelddadig om het leven gekomen, zonder dat er nog vermoeden van misdrijf is, zal er dan geen onderzoek dienen plaats te grijpen naar de ooi-zaak van den gewelddadigen dood door schouwing van het lijk , of moet de hulp-officier vau justitie in dat geval het lijk maar laten begraven zonder verder onderzoek op het lijk zelf?... De hulp-officieren van justitie voor wier rekening de lijk- schonwiug blijft, zijn eenigzins bevreesd om deze te bevelen en ... men begraaft dan eenvoudig het lijk uit vrees om de kosten voor zijne rekening te krijgen. Er kunnen al- lerlci gevallen plaats hebben; er komt bijv. iemand aangeven dat een ander in het water is gevallen en verdronken; er is slechts ��n per- soon bij geweest; moet men dien man nu maar dadelijk gelooven ? Moet men nu niet het lijk onder- zoeken of de toestand daarvan overeenkomt met de opgave van den aangever? In het requisitoir kan echter nog niet vermeld wor- den het vermoeden vau misdrijf, want dat is er nog niet: er kan dus in dat geval, volgens de cir- culaire, geene lijkschouwing gc-

-ocr page 137-



		d02 BEGRAFENIS WET. Art. 5

		schreden. Spr. noemde nog meer gevallen, en zoo waren er een aantal waarin het vermoeden van misdrijf eerst blijken kon door liet onderzoek op het lijk. De heer Cobnelis was mede niet door het antwoord vau den Minister bevredigd. De kosten kon- den worden gemaakt zonder dat het doel voor de justitie was bereikt, /.onder dat eenig blijk vau misdrijf uit de lijkschouwing resulteerde, en dan was deze toch in \'t belang der justitie geschied. De Minister wilde evenwel dat er vermoeden van misdrijf bestond. Maar bij wie? Niet bij de artsen of heelmeesters, maar bij den ambteuaar die requi- reerde. Was er nu ligtvaardig ge- requireerd, dan moest de Minister den ambtenaar reprimanderen en de kosten, des noods, te zijnen laste brengen. Maar bragt men die ten laste van den arts of heel- kundige, dan leed de justitie er onder, want de geneesheer ont- trok zich dan. Hij wenschte dus dat voortaan het betalen der kos- teu voor lijkschouwingen aan des- kuudigen niet meer zou gewei- gerd worden wanneer het bleek dat zij door de bevoegde magt daartoe gerequireerd waren. i)e Minister merkte in eene nadere rede op dat, gelijk ook erkend was, misbruiken plaats had- den. Hij achtte zich vcrpligt er tegen te waken dat geregtskosten in strafzaken ook voor andere zaken gemaakt werden. Een vermoeden vau misdrijf moest er zijn. Het bewijs, zeide hij verder, kan zeer gemakkelijk worden geleverd; wan- neer de ambtenaar, die de lijk-		schouwiug heeft bevolen, vermoedt dat er misdrijf is, dan zal dit natuurlijk als bewijs worden aan- genomen. Die ambtenaar toch be- vindt zich in loco, hij kan de zaak beoordeelen, het Departement niet. In andere gevallen moet de lijk- schouwing komen ten koste van degenen, die haar hebben bevolen. De heer DB Bbauw achtte hier- door zijn bezwaar niet opgelost. De Minister had wel toegegeven dat, als maar uit het\' requisitoir bleek dat er een vermoeden bij den hulp-officier van justitie be- stond, het genoeg zou zijn. Maar, zeide hij, als er lijkschouwing heeft plaats gehad, dan heeft dat vermoeden altijd bestaan en moet het bestaan hebbeu. Dat kan niet anders; daarom requireert hij de lijkschouwing. Daarenboven, hoe zal dat verder blijken ? Alleen op het woord van den ambtenaar die de lijkschouwing requireert af te gaan, is zeer gemakkelijk. Hij zet dan maar in zijn requisi- toir, dat er vermoeden is van misdrijf. Maar het zal toch wel de bedoeling niet zijn, als er a priori nog geen vermoeden van misdrijf is, dien ambtenaar te laten verklaren dat het er wel is. Er moet gelegenheid zijn om te onder- zoeken of de overleden persoon overleden is ten gevolge van mis- drijf of niet, als zulks a priori onzeker is. Het requisitoir tot de lijkschouwing moet altijd a priori gedaan worden. Het eerste wat men doet als een lijk is gevonden, is, een deskundige te requireren ten einde den staat van het lijk te onderzoeken; dan kau althans

-ocr page 138-



		Art. 5 BEGRAFENISWET. 103

		blijken, dat de dood het gevolg is vau een ongeluk of van moedwil. Maar in de meeste gevallen weet men dit niet. Spreker zeide verder, niet te liebben erkend dat er misbruiken plaats hadden, hoezeer het mogelijk was dat er wel hier of Jaar eene lijkschouwing was geschied die mis- schien achterwege had kunnen blij- veu. Hij wees verder op de strek- king der twee wettelijke bepalingen daaromtrent, art. 55 B. W. en art. 5(1 Wetb. van Strafv., en dan had z. i. een iieweldige dood� in het Fransehe M etboek mort violente� altijd plaats, wanneer de dood het gevolg was van geweld, al was er geen misdrijf gepleegd. Dan behoorde er derhalve in den regel lijkschouwing plaats te hebbeu, en alleeu dan niet, als het a priori bleek dat er niet aan misdrijf kon gedacht worden. De Minister herhaalde daarop dat hij alleen gezegd had, dat tot het in rekening brengen van lijk- schouwingen het bewijs moest over- gelegd wordeu dat er vermoeden van misdrijf bestond. Hij vreesde niet dat die ambtenaren, die de lijk- schouwiug zouden bevelen, altijd, (jok waar dit eene volstrekte on- waarheid zou wezeu, zouden ver- klaren dat er vermoeden van mis- drijf bestond. De Minister nam dus � zooals men ziet � niets van zijne mee- ning terug. En hiermede eindigde het debat over het bedoelde punt. Ik heb gemeend dit hier eenigzins omstau- dig te moeten mededeelen, omdat ook m. i. de bedoelde circulaire het
		doen van lijkschouwingen beperkt meer dan in de bedoeling der wet, �n van art. 55 B. W. (nu art. 5 vau onze wet) �n van art. 50 Wetb. van Strafv. kan liggen. Geen vau beide artt. � de aanhef van beide laat daaromtrent geen twijfel over � vorderen bewijs vau ver- �noeden van misdrijf, om lijkschou- wing te kunnen doen. J)e circulaire is daarom in strijd met de wet, ook met onze wet. Want, wel is waar, is de redactie van art. 5 , behalve in andere pun- ten, nog in zooverre veranderd (zie hierboven bladz. 97 onder II), dat de omstandigheden een geweldigen dood bepaaldelijk moeten doen oer- moeden, terwijl in art. 55 B. VV. slechts werd gevorderd dat de oni- standigheden reden gaven om dien te vermoeden, maar bewijs van ver- moeden van misdrijf of van ge- wcldigen dood in liet algemeen, vordert ook het nieuwe art. uiet, en dat bewijs kan eerst door den ambtenaar geleverd wordeu a pos- leriori, in verband niet de door de schouwiug verkregen resultaten. Ook dus bij de indiening der de- claratie kan hij slechts zulk eeu bewijs aposterion leveren; de be- streden circulaire heeft dus metter- daad ten gevolge eene weigering der betaling vau alle declarati�u wegeus lijkschouwingen die tot resultaat hebbeu gehad dat er voor geweldigen dood geen vermoeden aanwezig was. Ook nog omdat geweldige dood nog niet. jper_$a.,.misdrijf in zich sluit (zie volgende aant.), is het gevoelen van den Minister van Jus. titie niet aannemelijk te achten.

-ocr page 139-



		404 BEGRAFENISWET. Art. 5

		VI. Is"oniei_gei«eldigeii. dood nok zelfmoord begrepen? Het is niet twijfelachtig. Daardoor wordt nog niet beslist of zelfmoord misdrijf is of niet. Dit is een ander punt. Zie hierover meer bij art. 43 .N". 2, waarbij dit evenwel niet is beslist ten ge- volgc van de intrekking van het amendement Gouefroi , waarin de zelfmoord van misdrij f werd onder- scheiden. Maar geweldige dood kan er zijn al is er geen misdrijf ge- pleegd, zooals ook de heer de Brauw zeide (zie vorige bladz.), en dat zelfmoord .een geweldige dood is, werd ook in het V. V. 66/7 op art. 43 N°. 2 aangenomen, en blijkens het antwoord daarop van den heer Heemskerk en in zijne rede bij de beraadslaging, ook door dezen 1). VII. Bij de behandeling der vraag of onder doodschouw, in art. 4 bedoeld, ook lijkopening be- grepen ware, en waarop de Rege- ring ontkennend antwoordde (zie de aant. op art. 4, bladz. 89 N°. XIII), gaf zij evenwel te kennen dat wanneer bij de dood9chouw het vermoeden rijst dat er een geweldige dood heeft plaats gehad, de lijkopening dan op regterlijk gezag zal worden bevolen. Ofschoon dit antwoord eenigzius imperatief luidt, volgt daaruit niet- temin dat het al of niet verrigten van lijkopening afhangt van het-
		geen het regterlijk gezag dicnaan- gaande mogt bevelen. VIII. De vraag werd gedaan in het V. V. 58/9, of de schrif- telijke toestemming, waarvan hier sprake was, ook niet door hulp- otticieren van justitie of kantou- regters moest kunnen worden ge- geven. Voor sommige gedeelten des lands, bijv. de eilanden waar- heen de officier van justitie of regter-commissaris zich niet altijd gemakkelijk of spoedig begeven kon , scheen het weuschelijk die gelegenheid te openen. Deze vraag werd echter door anderen ontken- mjiiil beantwoord, omdat in geval van waarschijnlijkheid van geweld- dadigen dood de officier van justitie altijd handelend optreedt. De Regering antwoordde: De hier bedoelde schriftelijke toestem- raing moet in het belang der justitie alleen door den officier of den regter-commissaris, met het gereg- telijk onderzoek belast, gegeven worden. IX. Op de vraag in het V. V. 58/9 gedaan of hier, na afloop der regterlijke schouwing, nog verlof voor de begraving werd vereischt, antwoordde de Regering toestem- mend. Het voorschrift van art. 4 is algemeen en dus ook hier toe- passelij k. X. De ambtenaar van den bur- gerlijken stand die verlof tot be- graven verleent, zonder dat aan


		II Kvenzeer werd door den lieer Godefroi verklaard (zie ad art. 391, dat men onder een geweldigen dood altijd ook zelfmoord had verstaan. Zie ook �>ibp- . Hi\'is, op art. 55 B. W., I No. 283 en Gem. stem No. 936, alwaar door ge- weldigcn doud wordt verstaan elke dood, die niet het gevolg is van de ziekte of de pliysieke gesteldheid van den overledene maar door �geweld\'* is ver- oorzaakt, onverschillig of hij het zich zelven aangedaan, dan wei van een ander ondergaan heeft.

-ocr page 140-



		Art. 5 BEGRAFENISWET. 105

		hem is vertoond de schriftelijke toestemming bij art. 5 bedoeld, is strafbaar volgens art. 42. Het daarover verhandelde zie men bij art. 4, bladz. 93 N°. XXII. Door den heer Kalff zou op art. 5 een dergelijk amendement voorge- steld zijn als hij op art. 4 deed, ware dit laatste amendement aan- genomen. Ofschoon het verworpen werd, is in zijn bezwaar door de tegenwoordige redactie van art. 42 voorzien ; zie de aangehaalde aant. XI. Intusschen rijst de vraag nog: wanneer is de ambtenaar in over- treding? Art, 42 zegt, wanneer hij verlof geeft zonder dat aan hem de toestemming is vertoond. M,iar wanneer moet hij dit vertoonen vorderen V Art. 5 antwoordt: wan- neer er teekeneu of aanduidin- gen van een geweldigen dood aan- wezig zijn, of andere omstandighe- den dien doen vermoeden. Doch dan doet de vraag zich weder op, moet hij dit dan beslissen? Dit kan evenwel de bedoeling niet zijn. Het is eenc zaak der justitie. De ambtenaar van den burgerlijken stand is wel in audere opzigten ondergeschikt aan de regterlijkc autoriteit, doch hij is geen ambtenaar met de op- sporing van het feit van geweldi- geu dood, misdrijf of niet, belast. Nog minder kan daarvan sprake wezen, zoo de boven bestreden circulaire van den Minister van Justitie juist wordt geacht. Want dan is bepaaldelijk Je] officier of hulpofficier van justitie tot eene		beslissing of er vermoeden van misdrijf bestaat, geroepen. Indien dus de ambtenaar van den burgerlijken stand van geen geweldigen dood of vermoeden daar- van officieel kennis krijgt, hetzij door de verklaring van den gences- kundige die volgens art. 4 overge- legd moet worden, hetzij op andere wijze, dan kan hij m. i. ongestraft het verlof tot begraven afgeven 1). XII. 1". Het vervoeren of be- graven van een lijk in het geval van art. 5, in strijd met dat ai ti- kel, is strafbaar volgens art. 43 N°. 3. Door deze strafbepaling is, be- halve tegen het vervoeren van be- doelde lijken , ook nog voorzien in eene leemte, daarin bestaande, dat het tweede lid van het bij art. 50 ingetrokken art. 358 van het Straf- wetboek wel voorzag tegeu het begraven v��r den tijd, maar niet tegen het begraven v��r den af- loop der geregtelijke schouwing. 2". De strafbepaling zegt: »iu. het geval van art. 5, in strijd met dat art". Zij is alzoo in het algemeen, hetzij er reeds geregte- lijke schouwing is bevolen of niet, toepasselijk wanneer men van de aanwezigheid van geweldigeu dood of van het vermoeden daarvan kennis droeg. XIII. Ten aanzien van het ver- bergen van het lijk van iemand ilie aan een geweldigen dood is gestorven of de poging daartoe, zie men de strafbepaling van art. 43 N°. 2 en de aaut. aldaar. onder de ingezonden stukken in de Gom.

		1) Zie echter ook het v��r en tegen Sttm Nos. 938, 939, 933 en 933.

-ocr page 141-



		106 BEGRAFENIS WET. Art. 5, 6 Art. 6. Geene begraving geschiedt vroeger dan 36 uren of\' later dan op den vijfden dag na het overlijden. Onthef/ing van deze bepaling kan door den burge- meester, na verhoor van een geneeskundige, schrifte- lijk worden verleend. Wanneer een geneeskundige verklaart, dat bespoe- diging of uitstel der begraving noodig is, kan het begraven op een vroeger of later tijdstip, dan in het lste lid van dit artikel is bepaald, door den burgemeester schriftelijk worden gelast, (i)

		XIV. Voor het onderzoek, de opening of ontleding van een lijk dat geregtelijk wordt geschouwd, is volgens art. 1, laatste zinsnede, noch verlof van den burgemeester noch toestemming der personen in het tweede lid van dat art. ge- noemd, vereischt. Zie ook de aant. aldaar. XV. Wordt de toegang tot de woning ter verrigting der gereg- telijke schouwing geweigerd, dan kan de woning ondanks den be- woner worden binnengetreden over- eenkomstig art. 10. XVI. Het verhinderen of belem- ruereu van de geregtelijke schou- wing van een lijk, of de poging daartoe, is strafbaar volgens art. 43 N°. 6. (i) I. Voor de drie eerste ali- nea\'s 1) van art. 6 werd in het ontw. 55/6 het volgende gelezen: "Geene begraving mag geschie-
		den vroeger dan 36 uren of later dan op den vijfden dag na het overlijden. "Burgemeester en wethouders der gemeente, waar de te begraven persoon overleden is, kunnen hier- vau ontheffing verleeuen, wanneer een erkend geneeskundige schrifte- lijk verklaart, dat bespoediging of uitstel der begraving noodig of zonder bezwaar is." Deze bepalingen kwamen bij het ontw. 58/9 te luideu als volgt: » Geene begraving geschiedt vroe- ger dan 36 uren of later dan op den vijfden dag na het overlijden. "\'Ontheffing van deze bepaling kan door burgemeester en wethou- ders, na verhoor van een bevoegd geneeskundige, worden verleend. "Wanneer een bevoegd genees- kundige verklaart, dat bespoediging of uitstel der begraving noodig is, kan het begraven op een vroeger of later tijdstip, dan in het lste


		1) Voor liet Tierde lid, zie Idadz. 113 onder I.

-ocr page 142-



		Art. 6 BEGRAFENISWET. 107

		lid van dit artikel is bepaald, door burgemeester en wethouders wor- dt\'Ti gelast." Bij de N. v. W. 58/9 werd in liet tweede en derde lid 6urgemees- ter en wethouders veranderd in : den burgemeester. Het woord bevoegd werd bij het outw. 66/7 in het derde lid � bij dat van 67/8 I ook in het tweede lid weggelaten. Daarentegen werd ingelascht bij het ontw. 67/8 II in het tweede � en bij de N. v. W. 68/9 ook in het derde lid, het woord schriftelijk. II. 1°. Art. 6 werd, voor zoo- ver de medegedeelde bepalingen be- treft, in de M. v. T. 58/9 aldus toegelicht: »l)e wet zal den tijd behooren te bepalen v��r of na welken de begraving in den regel of zal verboden cfafgeloopeu moe- ten zijn. \' De bepaling dat geene begraving vroeger dan 36 uren na het over- lijdeu mag geschieden , ligt reeds in art. 53, 2\' lid Burg. Wetb. opgesloten. Eene afwijking van dien regel kan echter in bijzondere ge- vallen door het openbaar belang worden gevorderd. Het ontwerp geeft daarom aan burgemeester en wethouders 1) de bevoegdheid tot ontheffing, op eene schriftelijke verklaring van een bevoegd gences- kundige. "Op het voetspoor der thans be- staandc provinciale reglementen is du uiterste termijn, binnen welken lijken ter aarde moeten worden be- steld, op vijf dagen na het over- lijden bepaald. Bijzondere omstan-		digheden kunnen echter eene af- wijking ook van dit voorschrift noodig of wenschelijk maken, waar om aan het collegie van dagelijksch bestuur 1) de bevoegdheid tot ont- heffing is toegekend, mits uit de verklaring van een geneeskundige blijke, dat hieruit geene nadeelen te vreezen zijn. � Doch niet allecu de magt tot ontheffing van deze voorschriften moet aan de overheid worden ver- leend, zij behoort ook, waar zij, ingelicht door deskundigen, afwij- king van den regel noodig acht, last tot vroeger of later begraven kunnen verstrekken." 2°. Het Burgerlijk Wetboek liet in art. 53, 2" lid het maken van uitzonderingen op het verbod van begraven binnen 36 uren ua het overlijden, aan de reglementen van policie over. Dit werd door de Regering niet meer voldoende geacht, zooals uader bij het vierde lid (zie bladz. 113 onder II) zal worden medegedeeld. Op deze verandering in onze wetgeving wordt de aandacht ge- vestigd. De bevoegdheid van den burge- meester om vroeger of later be- graven te vergunnen of te gelasten, rust niet meer op plaatselijke ver- ordeningen, maar op de wet alleen. De verordeningen mogen hem in deze bevoegdheid niet beperken. Overigens moet de tijd van be- graven wat betreft de uren, elkeu dag daarvoor te bestemmen, ge- regeld worden bij de verordening bedoeld in art. 7.


		1) Thans: aan den burgemeester.

-ocr page 143-



		108 BEGRAFENISWET. Art. 6

		III. 1°. In het V. V. 58/9 werd door verscheidene leden in beden- king gegeven, om in dit artikel en in sommige der volgende, gelijk bijv. de artt. 9, 10 en 11 1), niet van burgemeester en wethouders, maar van den ambtenaar van den burgerlijken stand, of wel van den burgemeester alleen te spreken. In de meeste der daar bedoelde ge- vallen � zeide incn � schijnt het niet noodig dat de beslissing een bepaald onderwerp van overwe- ging voor het collegie van dage- lijksch bestuur uitmakc. Wordt het tegenwoordig artikel zoowel als vele andere bepalingen der wet rig- tig uitgevoerd, dan zal daaruit eene aanmerkelijke vermeerdering van werkzaamheden voor het gemeente- bestuur vooitvloeijen. In sommige onzer groote steden, zoo als Am- sterdam, Rotterdam, Utrecht, enz. is de taak van burgemeester en wethouders nu reeds zwaar genoeg. Zonder volstrekte noodzakelijkheid moet die niet vergroot worden. Alleen met opzigt tot den alge- mcenen maatregel, waarvan het 4\' lid van het artikel spreekt, zou men deze vereenvoudiging niet dur- ven aanbevelen. Be Regering vond geen bezwaar tegen het opdragen der werkzaam- heden , in de aangehaalde artt. be- doeld, aan den burgemeester, in plaats van aan burgemeester en wethouders, ook omdat in al die ge- vallen ecne spoedige beslissing noo- dig was. Zij wijzigde die artt. dien-
		tengevolge in den verlangden zin. De bevoegdheid in het vierde lid van art. 6 verleend, bleef echter aan burgemeester en wethouders; zie meer daarover bladz. 114 onder III. 2°. Onder burgemeester, zoo in het tweede als in het derde lid, moet worden verstaan de burge- j meester der gemeente waar de te \'- begraven persoon overleden is, on- j vcrschillig of deze in die gemeente \\ dan wel in eene andere gemeente i wordt begraven. Het eerste ontwerp hield eene bijvoeging in dien zin in; het blijkt niet waarom ze is vervallen, doch de strekking van het art. in verband met het gevorderde advies van den geneeskundige laat geen twijfel over. IV. Sommige leden achtten het, blijkens het V. V. 58/9, verkeerd dat volgens dit art. burgemeester . en wethouders 2) wel verpligt wa- ren tot het verhoor en het inwin- nen eener verklaring van een gc- nceskuudige, maar toch de vrijheid behielden naar eigen oordeel te handelen, welk eigen oordeel in zoodanige gevallen, als het hier gold, wel niet veel beteekenen zou. Zij wilden burgemeester en wet- houders aan het door hen inge- wonnen advies of de gegeven ver- klaring gebonden hebben. Bleef het collegie van dagelij ksch bestuur ge- heel vrij in de beslissing, dan scheen de verpligting tot het raadplegen van den deskundige, als tamelijk overtollig, te kunnen wegvallen.


		1) Nu artt. 9, 11 en 12. In art. 11 is echter ten gevolge der latere wijzigingen ran den burgemeester geen sprake meer. 3) Thans: de burgemeester.

-ocr page 144-



		109
		BEGRAFENISWET.
		Art. 6



		v��rdat zich bij het lijk de cada- vereuse stank of lijklucht geopen- baard had als bewijs dat het ont- bindingsproces was ingetreden, als zijnde het cenige zekere bewijs van den dood; want tot hiertoe had men, zooals hij nader ontvouwde, te vergeefs naar een ander zeker keu- teeken gezocht. Door zoodanige bepaling, meende hij , zou de ge- zondheid van de huisgenooten en anderen die zich in de omgeving van het lijk bevonden of moesten ophouden , geen gevaar loopen � want bij het ontstaan der lijklucht zou de onmiddellijke begraving voorgeschreven kunnen worden �, en men zou de zekerheid hebben dat niemand schijndood grafwaarts gebragt en alzoo levend begraven worden zou, welk laatste toch geenszins tot de zeldzaamhedeii be- hoorde. Hij wees daarbij op bepa- lingeu en gebruiken reeds bij de oude Grieken en Romeinen iu zwang, volgeus welke een groot aantal dagen tusschen het overlijden en de begraving moesten verloopeu. Nu kon volgens het tweede en der- de lid wel van de voorschriften van het eerste lid worden afgeweken.uiaar dit was facultatief gelaten, en vaak was een burgemeester onbevoegd over de zaak te oordeelen. Ook was hier geen hooger beroep toe- gelaten. Daarbij kwam nog het feit dat bij overlijden, behoudens gun- stige uitzonderingen, de nabestaan- den zich in het algemeen weinig meer om de afgestorvenen bekom- uierden, er niet meer naar omza- gen en velen een afschuw voor dooden hadden. Nam men verder in aanmerking dat hier te lande in
		De Regering antwoordde: De burgemeester is hier de handelende persoon, die op zijne verantwoor- ding beslissen moet. Om met j ni.-t - heid te kunnen oordeelen, behoort bij zich door een deskundige te laten voorlichten. De wet kan hem echter niet verpligten, het advies van den deskundige altijd te volgen, dewijl de maatregel dan inderdaad van den deskundige zou uitgaan. Bij het V. V. 66/7 kwam men hierop, voor zooveel het geval van het derde lid betreft, terug. Wan- neer toch de geneeskundige ver- klaarde dat bespoediging of uitstel der begraving uoodig was, behoorde naar sommiger oordeel de burge- meester verpligt te zijn dienover- eenkoinstig te bevelen, en moest deze bepaling dus niet een facul- tatief, maar een imperatief karak- ter hebben. Het antwoord luidde, dat de vraag, of bespoediging of uitstel van begraving noodig was, als behoorende tot de politie, door den burgemeester moest uitgemaakt worden. Dat gezag kou zich door geneeskundigen doen voorlichten, maar moest, na hen gehoord te hebben, zelfstandig uitspraak doen. V. ^geneeskundige." In vroe- gere ontwerpen stond: bevoegd geneeskundige. Het woord bevoegd is, sedert de geneeskundige wetten in werking traden, als overtollig weggelaten. VI. Bij de beraadslaging gaf de lieer Westerhoff aan den Mi- nister in bedenking om in dit artikel de bepaling op te nemen, dat er geen begraving van een afgestorvene zou plaats hebben

-ocr page 145-



		HO BEGRAFENISWET. Art. 6

		VII. Op de verklaring van een geneeskundige, zooals alinea 3 be- paalt, eenen afgestorvene te begra- ven binnen den kortsten termijn van 36 uren na het overlijden, werd door den heer Westerhoff gevaarlijk geacht. De kundigste geneesheer, zeide hij, kan hier dwalen en de ondervinding heeft in de verschillende cholera-cpide- mi�n o. a. geleerd, dat er stellig doodverklaarden, later dan den hier gestelden termijn van 36 uren, weder bijgekomen en onder de levenden waren teruggekeerd. Volgens den Minister waarborgde evenwel de verklaring van den ge- neeskundigc genoegzaam dat er in deze niet zou gehandeld worden in strijd met de humaniteit. Zoo dit laatste � naar het schijnt � tot antwoord op de be- denking moest strekken, zou men wel mogen vragen of niet met eeue groote mate van "humaniteit" toch eene geheel onvoldoende kennis omtrent de zekerheid van den dood in sommige gevallen, ook bij de kundigste geneesheeren, gepaard zou kunnen gaan. VIII. Het begraven en het! doen begraven na den vijfden dag van het overlijden is, behoudens het bepaalde in het 2de lid van art. 6 , strafbaar ingevolge art. 40 I N°. 1. 1°. Door deze bepaling is voor- zien in eene leemte onder de vroe- gere strafwetgeving bestaande, aan- gezien het nu ingetrokkenjirt;, 3_58. C. P. alleen het vergrijp tegen de
		het algemeen geen doodschouw plaats vond, dan was het te ver- wachten dat aanvragen om afwij- king van het eerste lid tot de zcldzaamheden zou behooreu. Het antwoord van den Minister was kort. Hij wees er op dat het voorschrift van het eerste lid ook in de thans bestaande wetgeving voorkwam. Daartegen waren tot dusver niet zoovele bezwaren ge- rezen als door den heer W ester¹hoff werden medegedeeld. Het was wel mogelijk, dat zich gevallen hadden voorgedaan waarin het te vreezen was dat schijndoodenbegra- ven waren , maar er moet toch � zeide de Minister � een termijn voor het begraven bepaald worden. Of deze nu zou zijn 5, 6 of 7 dagen, dat zou z. i. volgens de rede van den geachte» spreker wel hetzelfde zijn. In de bepaling van de tweede en derde alinea was echter z. i. een waarborg gelegen dat geene schijndood� zouden worden be- graven. Dien waarborg zag de Minister ook in het 4^e lid. Had vervoer van het lijk naar een lijkenhuis plaats, dan bleef dat lijk daar ge- durende eenige dagen en daar kon dan altijd nog de dood geconsta- teerd worden, wanneer het geval zich mogt voordoen dat dit niet genoegzaam zou zijn gebleken. Op die wijze zou men voorkomen dat een schijndoode begraven werd 1). De Minister vond derhalve geen reden tot verandering van het artikel.


		1) Urer de/e strekking der lnkenhuizen zie men de aant. op het 4e lid, bladz. 115.

-ocr page 146-



		Art. 6 BEGRA.FENISWET. Hl

		ook op het doen begraven en doen vervoeren van lijken, in strijd met de j wet, toepasselijk gemaakt. Hieruit volgt dus, dat zoowel hij die denjast tot het begraven en vervoeren in strijd met de wet heeft gegeven, als hij die dien last heeft uitge- yoerd, strafbaar voor de wet zullen zijn. Onder de vervoerders kunneir echter nimmer begrepen worden de naastbestaanden of andere, die het lijk naar de laatste rustplaats volgen. 3°. Bij het Biudv. 68/9 werd de meening geuit dat het welligt beter ware hier te doen uitkomen dat het strafbare feit lag in het niet begraven hebben op den vijf- den dag na het overlijden. De Regering betwijfelde echter of de voorgestelde wijziging wel noodig was en meende dat door het bedreigen van straf tegen het be- graven na den vijfden dag, werd strafbaar verklaard het verzuim om binnen den bij art. 6 gestelden termijn te begraven. Bij de beraadslaging werd dit punt weder aangeroerd. Zie de aant. op art. 1 eerste lid, bladz. 24 onder VI, alwaar dit punt moest medegedeeld worden om het ver- band waarin het staat tot de straf, op het geheel nalaten der begra- ving gesteld. IX. Over het ontduiken der be- paling omtrent het te laat begra- ven, door verlof tot ontleding of bewaring van het lijk te vragen volgens art. 1 tweede lid, zie men de aant. aldaar op bladz. 45 onder 4°. X. Bij de behandeling van het amendement Godefroi op art. 42 (zie bij art. 4, N°. XXII bladz. 94) werd van de aanneming van dat
		wet en de reglementen betrekkelijk het begraven v��r den tijd straf- baar stelde. 2°. In het V. V. 66/7 werd bij art. 40 gevraagd wie_ hier met straf bedreigd werden, de betrek- kingen VS den overledene die de begrafeinTTIadderi "verordend, de onzigtersder begraafplaats die het lijk hadden ontvangen of de koet; sjer_ van de lijkkoetsV Vooral bij het vervoeren van een lijk naar eene andere gemeente, in strijd met het verbod van art. 11, kon onzekerheid bestaan. De Regering antwoordde: De hier gestelde straffen worden tegen ieder, die tot het strafbare feit heeft me- . degewerkt, bedreigd. Wie zich daaraan schuldig maakt, is eene , feitelijke quaestie. Met dit antwoord was men even- wel niet voldaan. Men zeide: Op de vroeger gedane vraag, wie in de beide hier genoemde ge- vallen � het begraven na den vijfden dag van het overlijden en het vervoeren van een lijk naar eene andere gemeente, in strijd met het verbod van art. 11 � met straf worden bedreigd, ant- woordt de Regering: ieder, die tot het strafbare feit heeft medege- werkt. Zoodoende echter zouden al de volgelingen van den_ lijkwa- g�ii, om nu niet van den koetsier te spreken, met gevangenis of geld- boete kunnen worden gestraft, en dit gaat dan toch te ver. De Regering wijzigde daarop art. 40 oij het volgende ontw. en zeide daaromtrent in de M. v. T.: De straf is thans niet alleen op het begraveu en vervoeren, maar

-ocr page 147-



		112 BEGRAFENISWET. Art. 6

		amendement o. a. door den heer Cornelis gevreesd dat daardoor zouden strafbaar worden zij die te laat begroeven omdat, onaf- hankelijk van hunnen wil, binnen den uitersten termijn van art. 6 de geneeskundige verklaring er nog niet was en dus ook niet het verlof tot begraven. Ik zeide t. a. u. dat het bezwaar van dat Kamerlid niet scheen ge- wogen te hebben. Het komt mij evenwel niet ongegrond voor. Jlet te laat begraven is geen misdaad of wanbedrijf maar slechts eeue politie- overtreding en, is het gevoelen van Ken die geen opzet voor de laatste noodig achten juist, dan valt de daarop gestelde straf onbillijk op personen aan wie geen opzettelijk verzuim is te wij- ten. XI. Het begraven binnen de 36 uren naT�jt overlijden is straf- baar ingevolge art. 41 N°. 4^. Bij de beraadslaging over dat art. vroeg de heer Gefken, waarom hier alleen werd gezegd: \'het begraven", terwijl de re- dactie van art. 40 N". 1 luidde: �/het begraven en het (toen be~ graven" \'f Volgens den Minister was het hier iets anders. Door het begraven binnen de 36 uren na het over- lijden � zeide hij � wordt hier verstaan de actie zelve, om het zoo uit te drukken, namelijk dat een overledene, zonder verlof van den burgemeester, binnen 36 uren wordt begraven. Wie daartoe mede- werkt, is strafbaar volgens dit art. Ik geloof niet dat daarbij te pas komt de quaestie van het "doen		begraven", maar dat het hier geldt de personen die dat doen. De heer Gefken achtte even- wel zijn bezwaar niet opgeheven door hetgeen de Minister had aan- gevoerd. Hij zou geen voorstander geweest zijn van het bepaalde bij N°. 1 van art. 40: »het begraven en het doen begraven", maar uu het er eenmaal stond, meende hij, prijsstellende op eeue uniforme redactie, dat het in N°. 4 en evenzoo in N". 8 van art. 41 be- hoorde voor te komen. De bedenking van het genoemde lid, waarop gccn_uailer antwoord van den Mnnster noch wijziging der bepaling volgde, schijnt juist; in ieder geval\' was diens antwoord geene oplossing der bedenking. Vol- gens dat antwoord, waarin van strafbaarheid van hem die mede- werkt wordt gesproken, moet men juist tot de mecning komen dat de Minister ook degenen die last tot begraven gegeven hebben, onder de strafbepaling wilde begrijpen. De zaak is, dat art 40 N°. 1 werd veranderd op den aandrang der Kamer in de verslagen (zie vo- rige bladz), en dat men vergeten heeft art. 41 waarvan in de verslagen niet was gesproken, met die verandering in overeenstemming te brengen. XII. Nog was aan den Minister door den heer van �i v.ma thoe Kingma in bedenking gegeven, om bij art. 41 N°. 4 te voegen: behoudens het bepaalde in het 2de lid van art. 6, evenals dit was geschied bij art. 40 N°. 1. De Minister achtte die verwij- zing naar art. 6 niet noodig om de reden, door hem auu den

-ocr page 148-

113

BEGRAFENISWET.

Art. G

Door burgemeester en wethouders kan in het be-
lang der volksgezondheid worden bevolen, dat over-
ledenen aan eene bepaald aangewezen ziekte, op eenen
zelfs binnen de 36 uren na het overlijden te bepalen
tijd, worden overgebragt naar een lijkenhuis, indien
dit aanwezig is (j).

naar een met de begraafplaats ver-
bonden lijkenhuis."

Het ontw. 66/7 had het vol-
geude: " �oor burgemeester en
wethouders kan in het belang der
openbare gezondheid worden be-
volen, dat overledenen aan een
bepaald aangewezen ziekte, op
eenen zelfs binnen de 36 uren
na het overlijden te bepalen tijd,
worden overgebragt naar een door
hen aan te wijzen lijkenhuis."

De woorden een door hen aan
te wijzen lijkenhuis kwamen bij
het ontw. 67/8 I te luiden: een
lijkenhuis, indien dit aanwezig is.

Bij de N. v. W. 68/9 werd
openbare gezondheid veranderd in :
volksgezondheid.

II. Blijkens het vorig N°. werd
bij het eerste ontwerp voor het
tegenwoordig vierde lid iets ge-
heel anders gelezen, namelijk dat
plaatselijke verordeningen het be-
graven v��r de 36 uren zouden
kunnen bevelen.

Het ontw. 58/9 nam dit echter
niet over. In de M. v. T. komt
hierover het volgende voor: Het
Burg. Wetb. laat in art. 53,
2" lid, het maken van uitzonde-
ringen op den daar gestelden re-
gel aan plaatselijke verordeningen
over. Dit schijnt niet voldoende.

heer Gefken opgegeven (zie vo-
rig N".).

De Minister las dus in art. 41
N₀. 4 hetgeen er niet instaat,
namelijk : het begraven binnen 36
uren na het overlijden tonder ver-
lof van den burgemeester. Ik zie
niet in , waarom deze of dergelijke
bijvoeging als het genoemde lid
wenschte, in art. 40 N°. 1 w�l
en hier niet noodig was.

XIII. Het niet voldoen aan
het bevel in het 3 de lid van art.
6 bedoeld, is strafbaar volgens
art. 41 N°. 5.

(J) I. Het vierde lid luidde in
het ontw. 55/6:

«Plaatselijke verordeningen kun-
nen, is het in het belang der open-
bare gezondheid noodig , bevelen,
dat de lijken van aan bepaalde
ziekten overledenen v��r de 36
aren zullen worden begraven."

Het werd bij het ontw. 58/9
gewijzigd als volgt:

«Als algemeenen maatregel kim-
nen burgemeester en wethouders
in het belang der openbare ge-
zondheid , na verhoor van een be-
voegd geneeskundige, bevelen dat
overledenen aan eene bepaald aan-
gewezen ziekte, op eenen binnen
de 36 uren na het overlijden te

bepalen tijd worden overgebragt Bij het uitbreken eener kwaadaar-

-ocr page 149-



		114 BEGRAFENISWET. Art. 6

		dige ziekte , die onmiddellijk voor- ziening vordert, behoort niet naar eene verordening te worden ge- wacht. Eene verordening kan bo- vendien niet alle gevallen , waarin voorziening noodig is, vermelden; zij zal zich dus in algemeene woorden uitdrukken , welker toe- passing op een bijzonder geval vaak twijfelachtig kan zijn. Het schijnt daarom wenschelijk, dat de wet aan het uitvoerend gezag in de gemeente de magt toekenne, om bij het uitbreken eener epide- mie maatregelen ter voorkoming van hare verspreiding te nemen. Hiertoe behoort in de eerste plaats , dat de lijken binnen weinige uren na den dood uit het sterfhuis worden verwijderd. Het zal wel geen betoog behoeven , dat de aan- wezigheid van een lijk in eene woning, die dikwerf voor het ge- zin te bekrompen is, de uitbrei- ding van cpidemi�n sterk in de hand werkt. Het gevoel der nabestaan- den verzet zich doorgaans tegen het zeer vroeg begraven, en het is olzoo raadzaam, dat overlede- nen aan eene bepaalde ziekte on- middellijk naar eene plaats worden overgebragt, waar geen nadeel voor de openbare gezondheid van hen te vreezen is. De hier be- docldc lijkenhuizen zullen derhalve tot bewaarplaats dienen; zijn zij eenmaal ter opvolging van dit voorschrift aanwezig, zij kunnen dan tevens dienstbaar worden ge- rnaakt ter voorkoming van het be- graven van schijndooden. III. In de aant. op het 1\'�3\' lid, bladz. 108 onder III 1\' , was sprake van het verlangen der Ka-
		mor om de taak, aldaar aanbur- gemeester en wethouders opgedra- gen, aan den burgemeester alleen toe te vertrouwen; hetgeen ook geschiedde. Alleen met opzigt tot den algemeeneu maatregel, waarvan het 4de lid van het art. sprak, durfde men deze vereenvoudiging niet aanbevelen. Integendeel � zeide men � schijnt het eigen- aardig dat die maatregel van den gemeenteraad uitga, zij het ook dat het toezigt op de publieke gezondheidsdienst en het handhaven der politie over het begraven en de begraafplaatsen bij art. 179 der gemeentewet aau burgemeester en wethouders is opgedragen. Het scheen evenwel aan de Regering minder raadzaam toe het vaststellen van dezen maatregel aan den gemeenteraad op te dra- gen. Het algemeen belaug toch kon eene dadelijke uitvaardiging van zoo- danigen maatregel vorderen; en dan ware de verpligting tot het vooraf zamenroepen van den raad nadeelig. IV. Blijkens den aanhef van het vierde lid in het ontw. 58/9, zou het bevel van burgemeester en wethouders bij wijze van algemeenen maatregel worden uitgevaardigd. Bij het ontw. 6677 kwam deze uitdrukking niet meer voor, en te regt. Bij verordening of dergelijkeu voorafgaanden maatregel zouden burgemeester en wethouders wel, in geval eene besmettelijke ziekte uitbreekt, de ingezetenen aan de bepalingen van art. 6 vierde lid, art. 10 en de strafbepalingen van art. 41 N°\'. 5 en 6 dezer wet kunnen herinneren, en aanwijzen de ziekte uithoofde waarvan zij de

-ocr page 150-



		Art. 6 BEGRAFENIS WET. Wh

		beoogd dan het eerstgenoemde. Toen dan ook volgens het V. V. 66/7 sommige leden verklaarden, zich alleen met de bepaling te kunnen vereenigen, omdat daarbij kennelijk alleen het oog gevestigd was op heerschende epidemi�n, zooals de cholera, zoodat men met een voorschrift in \'t belang der algemeene gezondheid te doen had (in tegenstelling van de strek- king: voorkomen van het begraven van schijndooden, waarom andere leden op de bepaling prijs stelden), antwoordde de Regering: In gewone tijden zijn lijkenhuizen van geen nut, ten ware zij ter voorkoming van het begraven van schijndooden worden ingcrigt, doch de nood- zakelijkheid van zoodanige inrig- ting is, wanneer het overlijden altijd door eene schriftelijke ver- klaring van een geneeskundige, overeenkomstig art. 4 , vierde lid, wordt geconstateerd, te betwijfelen. Het laatste lid, � werd nog in de M. v. T. 68/9 gezegd, � slaat op het geval dal eene epidemie in de gemeente heerschl. Dan zul- len de geneesheeren wel geen zwa- righeid maken de verklaring af te geven, waartoe zij ook reeds door de wet van 1 Junij 1865 (StaaU- blad N\'. 60) verpligt zijn 1).
		overbrenging naar een lijkenhuis zullen gelasten, maar overigens hangt het toepassen van dezen maatregel af van ^,;*de bijzondere omstandigheden , van de vraag of die toepassing in het belang der volksgezondheid bij dezen of genen overledene noodig\' is, terwijl zij ook eerst voor ieder geval in \'t bijzonder zouden kunnen bepalen den tijd binnen welken en de ver- dere voorschriften waaronder het vervoer naar het lijkenhuis moet geschieden. Verg. verder de aant. IX op bladz. 122. V. Zooals werd medegedeeld , heeft de bepaling voornamelijk de strekking om bij het uitbreken eener epidemie ter voorkoming van hare verspreiding de lijken binnen weinige uren na den dood uit het sterfhuis, bepaaldelijk uit kleine woningen van mingegoeden, te verwijderen. De lijkenhuizen zullen dan tot bewaarplaatsen dienen. Maar, zijn zij eenmaal ter opvol- ging van dit voorschrift aanwezig, zij kunnen dan tevens � volgens de M. v. T. 58/9 � dienstbaar worden gemaakt ter voorkoming van het begraven van schijndooden. Evenwel, dit laatste werd door de opvolgende Regeringen blijkbaar veel minder met het voorschrift


		1) Deze verklaring der Regering, bij tic beraadslaging bevestigd (zie bladz. 123 onder IX\\ was overigens\'een antwoord op de volgende opmerking in het Eindv., die ik volledigheidshalve hier vermeld: Door sommige leden werd in bedenking gegeven om uit het laatste lid van dit artikel de woorden: �aan eene bepaald aangewezene ziekte" weg te laten, zoodat het bevel tot overbrenging van het lijk naar een lgkenhuisgeheel onbe* lemmerd aan burgemeester en wethouders werd overgelaten. Zij wezen er op dat de geneeskundigen soms huiverig zyn, om zich over de ziekte, waaraan iemand gestorven is, te verklaren. De overige leden achtten het behoud der bedoelde woorden nuttig en noodzakelijk. De verpligting der deskundigen tot bet zoo naauwkeurig mozelgk opgeven van de oorzaak van den dood was reeds in art. 5 der wet van 1 Junij 1865 (Staatsblad No. 60) vervat.

-ocr page 151-



		416
		BEGRAFENISWET.
		Art. 6


		Ofschoon deze geruststellende verzekering, gelijk bekend is, door de feiten wordt gelogenstraft, blijkt uit het opgegcvene het eigenlijke doel van de lijkenhuizen voldoende. En al moge ook de Minister Fock uader bij de beraadslaging (zie bladz. 110 onder VI) , in ant- woord op eene rede van den heer Westekhojp , weder van het voorkomen van de begraving van hchijndooden hebben gesproken, als door de bepaling mede beoogd wordende, zoo moet men daaraan niet te zeer hechten, vooral als men let op de uitdrukkingen in het art. zelf: in het belang der volksgezondheid en eene bepaald aangewezen ziekte. Ik heb gemeend op een en ander de aandacht te moeten vestigen, omdat men het anders welligt noo- dig zou achten, � ten einde in den geest der wet te handelen, � de lijkenhuizen opzettelijk tot voor- koming van het begraven van schijn- doodeu in te rigten, hetgeen zeker meerdere kosten voor de gemeente- kas zou medebrengen. VI. Het overbrengen van lij- ken naar een lijkenhuis werd in de verslagen breedvoerig ter sprake gebragt, vooral in het V.V. 58/9, toen men nog meende dat de op- rigting van zoodanig gebouw een gebiedend voorschrift was door alle gemeentebesturen na te komen, hetgeen echter niet de bedoeling was , zooals nader zal worden uit- eengezet. Dit neemt niet weg dat de mededeeling van het v��r en tegen de lijkenhuizen van geuoeg- zaam belang blijft. Alen lette ook op de strafregtelijke verpligting		voor de ingezetenen, om zich aan het bevel van burgemeester enwethouders te onderwerpen, indien eenmaal een lijkenhuis aanwezig is; art. 41 N". 5. 1°. Blijkens het genoemde ver- slag , heerschte over het voorschrift vrij wat verschil van gevoelen. Het nut der lijkenhuizen ter voor- koming van het begraven van schijndooden, werd door de Ka- mer twijfelachtig geacht. Bij de bedenking dat daardoor weder een belangrijke geldelijke last op de gemeenten zou worden gelegd, voegde men, dat van de inrigtiiv gen ter voorkoming van het be- graven van schijndooden, die in \'eenige groote steden, zooals teFrank- fort en M�nchen en in ons land te Leeuwarden bestonden.slechts hoogst zeldzaam gebruik werd gemaakt. Na hetgeen over dit punt on- der V werd medegedeeld , bepaal ik mij thans tot hetgeen werd aan- gevoerd over de eigenlijke strek- king der lijkenhuizen, namelijk als tijdelijke bewaarplaatsen in ge- val van epidemi�n. Tot dat einde werd de vestiging van lijkenhui- zen , althans bij de begraafplaatsen van groote gemeenten, door ver- scheidene leden eene nuttige verbete- ring geacht. Waar � zeide men � sommige ziekten, zoo als kinder- pokken, cholera en typhus, sterk heersenen, kan het niet anders dan wenschclijk zijn, dat de lij- ken der daaraan overledenen zoo spoedig mogelijk uit de woningen der armen en geringen naar el- ders worden overgebragt. De meeste dier kleine woningen leve- ren geene ruimte op om voor het lijk een afzonderlijk, onbewcond

-ocr page 152-



		Art. 6 BEGRAFENIS WET. 117

		In antwoord op deze beschou- wingen gaf de Regering bij hare M. v. B. 58\'9 te kennen, dat zij ten aanzien van het oprigten van lijkenhuizen niet verder meende te moeten gaan dan in het ontwerp was voorgesteld. De spoedige ver- wijdering van een lijk uit het sterfhuis mogt voor de nabestaan- den grievend zijn, het algemeen belang kon echter zoodanigen maatregel vorderen wanneer eeu langer verblijf in eene bekrompen woning schadelijk dreigde te wor- den. Het oordeel over de nood- zakelijkheid tot het nemen va» den maatregel scheen het best aas het gemeentebestuur te kunnen worden overgelaten. In vele ge- mcenten was de maatregel reeds bij het ontstaan van hevige ziek- tcn toegepast, zonder dat daaruit ongelegenheden waren voortge- vloeid. Het is bekend dat, toen in 1866 in hevige mate de cholera hier te lande heerschte, nog al veel lo- calen voor lijkenhuizen werden ingerigt. In de M. v. T. 66/7 werd dan ook door de Regering verklaard dat de jongste epidemie op nieuw het nut van het oprig- ten van lijkenhuizen , waar de aan besmettelijke ziekten overledene» v��r de begraving konden worden heengevoerd, had aangetoond. Bij de beraadslaging bleek dat de heer Westebho�f geen onbe- paald voorstander was van de lijken- huizen, althans zooals dit punt hier was geregeld. Behalve het bezwaar dat de beoordeeling , of het vervoer naar een lijkenhuis noodig zou zijn, aan burgemeester
		vertrek af te staan, en uiet zel- den moeten de overgebleven bc- woners eenige dagen in de on- middellijke nabijheid van het lijk doorbrengen. Met het oog hierop zou men zelfs ecne aanmerkelijke uitbreiding van het denkbeeld wen- schelijk rekenen, en de gelegen- heid geopend willen zien, om ten allen tijde ook lijken van per- sonen, die niet aan eene besinet- telijke ziekte gestorven zijn, nog v��r de begrafenis naar een daar- voor ingerigte bewaarplaats te kun- nen overbrengen. De meeste le- den echter wilden die overbren- ging, zeer enkele en buitengewone gevallen uitgezonderd, van de keus der betrekkingen des overledenen afhankelijk en dus facultatief ge- laten hebben. Het ging, meenden zij , niet aan, dat zelfs bij het heerschen eencr epidemie, burge- meester en wethouders de magt zouden hebben om al de ingeze- tencn zonder onderscheid, en dus ook degenen, die ruim gehuisvest waren en voor het lijk een afzon- derlijk en onbewoond vertrek kon- den afstaan, te dwingen, zich binnen weinige uren van het lijk van een geliefd bloedverwant te scheiden. Ook het gevoel van ge- hechtheid der lieden uit den min- vermogenden stand aan het stoffc- lijk overschot hunner betrekkin- gen moest ge�erbiedigd, en dus bij de bedoelde uitbreiding van den maatregel geen dwang uitge- oefend worden. Enkele leden slechts zouden voor dien dwang, waar hij in het onbetwistbaar belang der levenden werd aangedaan, niet terugdeinzen.

-ocr page 153-



		118 BEGRAFENISWET. Art. 6

		en wethouders was overgelaten, die dan als leeken, in eene weten- schappelijke zaak zouden hebben te beslissen, en die vaak ook niet vroegtijdig genoeg zouden zijn ver- wittigd van het overlijden aan ecne besmettelijke ziekte om de be- paling te kunnen toepassen 1), had het genoemde lid ook het bezwaar daartegen, dat ze te algemeen gc- steld was. De spoedige verwijde- ring van een lijk uit het sterf- huis kon nuttig en wenschelijk zijn bij minvermogenden en armen die zeer bekrompen woonden en geen afzonderlijk vertrek voor het lijk hadden, maar dat verwijderen van lijken uit de woningen van gegoede burgers, alwaar over een afzonderlijk vertrek kon beschikt worden , was z. i. noch nuttig noch wenschelijk, ja barbaarsch was het, indien uit kracht dezer wet, met geweld een lijk kon worden ver- wijderd en zulks op last alleen van burgemeester en wethouders die hier, naar het scheen, naar welgevallen konden handelen. Dat keurde hij ten sterkste af. Wei- ligt zou men zeggen: ja, maar zoodanige bepaling, hoe hard en wreed ook , wordt voorgeschreven in het belang der gezondheid van de overgebleven huisgenooten bij besmettelijke ziekte. Maar dit kon niet in ernst gemeend zijn. Wan- neer in eene woning eene besmet- telijke ziekte acht, veertien da- gen, misschien langer geheerscht had, en de huisgenooten die da- gelijks met den zieke en met de		smetstof in aanraking kwamen, vrij waren gebleven , dan bestond er geen het minste gevaar dat zij door het lijk, dat in een afzon- derlijk vertrek was geplaatst, aan- gestoken of ge�nfecteerd zouden worden; de besmettelijkheid, het gevaar van besmet te zullen wor- den � zeide spreker � neemt met den dood niet toe, integeu- deel, men mag veilig aannemen, dat dit gevaar door het sterven veel minder wordt en bij sommige ziekten zelfs geheel ophoudt; de huisgenooten zullen in de eerste 36 uren na het overlijden, en ook nog later, van de aanwezigheid van het lijk onder hun dak, geen het minste gevaar loopen. Hij herhaalde, dat de maatre- gel nuttig en wenschelijk zou zijn voor armen en minvermogenden, voor wie het inderdaad eene wei- daad zou zijn, maar voor gegoeden en rijken bestond er volstrekt geen behoefte aan en de ondervinding had geleerd, dat zij er ook vrij- willig geen gebruik van maakten. De Minister beschouwde het werkelijk in het belang der volksgezondheid, dat burgemeester en wethouders het regt hadden om in geval van besmettelijke ziekte een lijk , uit eene zoo kleine woning als waarvan spreker ge- waagde , te doen vervoeren naar een lijkenhuis. De verschillende bezwaren van dien spreker zijn hierdoor niet geheel opgelost, maar men ziet toch uit dit antwoord (waarna het

		1) De reden daarran, zie hij art. 4 bladz. 79 N«, VI lo. en hierna blad�. 123 ender X.

-ocr page 154-



		Art. 6 BEGRAFENISWET. 119

		2°. Onder de aangevoerde be- zwaren tegen den maatregel der lijkenhuizen behoorde ook het grie- vende voor en het kwetsen van godsdienstige begrippen van de nabestaanden. In menig geval � zoo werd in het V. V. 66/7 ge- zegd � zou, wanneer de over- brenging naar het lijkenhuis ver- pligtend werd gemaakt, aan de betrekkingen der overledenen aan- stoot worden gegeven, en dat, volgens sommiger gevoelen, zonder volstrekte noodzakelijkheid. Debe- slissing over die noodzakelijkheid moest dus althans niet van bur- gemeester en wethouders afhanke- lijk worden gemaakt. In elk geval scheen ook hier niet voldoende op de belangen der Isra�lieten gelet. Hunne godsdienstige begrippen bragten mede, dat het bewaren van het lijk plaats had in een afgezonderd gedeelte van het lijken- huis en onder bewaking van een Isra�liet. Zoo als dit onderdeel van het artikel luidde, was daar- voor geen voldoende waarborg ge- gegeven 1). Volgens het antwoord der Re- gering was bij de beoordeeling van de onderwerpelijke bepaling o. a. niet gelet op de omstandigheid dat de maatregel niet imperatief maar facultatief was gesteld. Dit antwoord lost evenwel het bezwaar in den aanhef vermeld niet op: de toepassing van den maatregel is wel facultatief gelaten, maar men had er juist bezwaar tegen, dat de beslissing over de
		art. zonder hoofdelijke stemming werd goedgekeurd), dut de bedoe- ling bepaaldelijk is dat burgemees- ter en wethouders het bevel zullen geven ten opzigte van lijken die zich bevinden in kleine woningen waar over geen afzonderlijk vertrek voor het lijk kan worden beschikt. In dien geest was ook het hier- boven opgegeven antwoord der Re- gering op de beschouwingen, in het V. V. 58/9 tegen de algemeen- heid van het artikel ontwikkeld. De mogelijkheid blijft evenwel bestaan dat burgemeester en wet- houders verder gaan dan »in het belang der volksgezondheid" noodig is, te meer omdat zij niet verpligt zijn geneeskundig advies in te winnen. In zoodanig geval zouden de ingezetenen kunnen bloot staan aan moeijelijkheden en vervolging, daar bij art. 41 N°. 5 het niet voldoen aan het bevel van burge- meester en wethouders strafbaar is gesteld. Ook kan bij art. 10 de woning, wanneer de afgifte van het lijk ter vervoer naar het lijken- huis wordt geweigerd, ondanks den bewoner worden binnengetreden, en is die weigering bovendien straf- baar volgeus art. 41 N°. 6. Tegen de toepassing van art. 10 in het bedoelde geval schijnt niets te doen (zie ook de aant. aldaar), en wat de straffen aangaat, zal Ie strafregter zich ralione materiae onbevoegd verklaren om te be- slissen of burgemeester en wet- honders wel in het belang der volksgezondheid gehandeld hebben.


		1) Dezelfde opmerking wordt in het vroeger vermelde adres van Opper- rabbynen gevonden.

-ocr page 155-



		120 BEGRAFENISWET. Art. 6

		noodzakelijkheid daarvan van het oordeel van burgemeester en wet- houders afhankelijk was. Reeds in het V. V. 58/9 had men zich daartegen verklaard (zie bladz. 117), en daarop had de Regering slechts geantwoord, dat aan het gemeente- bestuur dat oordeel het best was overgelaten en de maatregel reeds hier en daar was toegepast en zonder ongelegenheden. Wat de godsdienstige begrippen aangaat, � de Regering zeide dat burgemeester eu wethouders bc- zwaarlijk konden bevelen dat de lij- ken van Isra�lieten in het lijkenhuis onder bewaring van een Isra�liet werden gesteld. Stelden de leden de- zer godsdienstige gezindte hierop prijs, dan konden zij op of bij hunne begraafplaats een lijkenhuis oprig- ten, gelijk thans reeds op de meeste Isra�lietische begraafplaat- sen het geval was. 3°. Een ander, reeds ter loops vermeld bezwaar betrof den gelde- lijken last die door het oprigten van lijkenhuizen weder aan de ge- meenten werd opgelegd. Volgens sommigen, luidens het V. V. 58/9, zou die last zelfs voor de groote steden te zwaar kunnen worden, maar vooral voor de plattelands- gemeentcn bijna ondragelijk zijn. Men was ook beducht dat de oprigting van lijkenhuizen voor de bijzondere begraafplaatsen verplig- tend was. Eene algemeene toe- passing van het beginsel van art. 6 op alle begraafplaatsen zonder on- derscheid achtte men mogelijk.		Met kracht kwam men daartegen op. Als de wet aan de kerkelijke gezindten het stichten cener bij zon- dere begraafplaats vrijliet, moesten daaraan geen voorwaarden kunnen verbonden worden, die de instand- houding van zulk eene inrigting voor de kerkelijke gemeenten al te moeijelijk of zelfs onmogelijk maak- ten. Uitgaven des noods nog uit de gemeentekas te bestrijden, kon- den op den duur niet door de leden van een kerkgenootschap gedragen worden. Toch scheen het niet zeer twijfelachtig, dat waar de maatregel in werking kwam, hij in den geest der wet ook op de bijzondere begraafplaatsen toe- passelij k zou moeten worden ge- maakt. De Regering antwoordde op een en ander: Art. 6 legt de verpligting niet op tot het bouwen van lijkenhuizen op algemeene of bijzondere begraaf- plaatsen. Het verklaart het ge- meentebcstuur slechts bevoegd, den vervoer van lijken naar lijkenhuizen, waar die bestaan, te bevelen wan- neer dit in het belang der openbare gezondheid gevorderd wordt. Wil nu het gemeentebestuur zich in staat bevinden zoodanigen maat- regel te nemen, dan behoort het te zorgen, dat op de algemeen» begraafplaats een lijkenhuis wordt opgerigt. Op de bijzondere be- graafplaatsen blijft de maatregel buiten toepassing zoolang daar zoo- danig gebouw niet is opgerigt 1). In dozelfde M. v. B. herhaalde


		H Men rei^el. eronwsl omtrent dit Laatste de aan t VII, hierna bladz. !J2.

-ocr page 156-



		Art. 6 BEGRAFENISWET. 121

		de Regering nog: De wet laat dit (het bouwen van lijkenhuizen) ge- heel over aan de besturen, die de begraafplaatsen hebben aangelegd. Willen de gemeentebesturen den hier bedoelden maatregel nemen, dan dienen zij voor de oprigtiug van een lijkenhuis bij de algemeene begraafplaats te zorgen. Het uit- vaardigen van dien maatregel ver- pligt echter de kerkbesturen niet, zoodanig gebouw op hunne begraaf- plaats te stellen 1). Door de verandering der re- dactie bij het ontw. 67/8 I, waarbij het slot van art. 6 is ko- men te luiden: »eeu lijkenhuis, indien dit aanwezig is", is alle twijfel nopens eene verpligting tot oprigting van lijkenhuizen opge- heven. In de Eerste Kamer gaven som- mige leden bij het verslag nog te kennen dat het wenschelijk zou zijn, dat in iedere gemeente een lijkenhuis aanwezig ware, vooral in tijden van besmettelijke ziek- ten. Hoe wenschelijk dit ook ware, scheen het evenwel aan de Rege- ring bedenkelijk toe de gemeenten tot het oprigten van zulk een gebouw te verpligten, te meer daar de noodzakelijkheid van zoo- danige inrigting zich hoofdzakelijk in tijden van besmettelijke ziekten deed gevoelen, en de gemeentebe- sturen in zoodanige omstandigheid van zelf door tijdelijke maatrege- len in de behoeften voorzagen.
		4". Hoewel er nu noch voor de gemeentebesturen noch ook voor de besturen der bijzondere begratf- plaatsen eene verpligting tot op- rigting van lijkenhuizen bestaat, bleef er evenwel bij de 2^e Kamer te- gen de overbrenging van lijken derwaarts, waar die huizen aanwe- zig waren, bezwaar ten opzigte van de nabestaanden. Het zou toch wel de meening zijn � werd in het V.V. 59/60 gezegd � dat zoo- dra burgemeester en wethouders, tot den maatregel besloten , ook de lijken , bestemd om op een bij- zonder kerkhof ter aarde te wor- den besteld, vooraf naar het lij- kenhuis moesten worden overge- bragt. Maar was dit het geval, dan zouden de nabestaanden tot dubbele kosten gedwongen zijn; gezwegen nog van andere moeije- , lijkheden, met godsdienstige be- grippen in verband, die uit de be- paling moesten voortvloeijen 2). In de M. v. T. tot het volgende ontw. 66/7 zegt de Regering: Het spreekt van zelf dat, wanneer zoo- danige maatregel door het gemecn- tebestuur wordt bevolen, dit be- stuur de gelegenheid tot uako- ming van het verordende moet geven. Het is niet duidelijk waarop dit dubbelzinnig antwoord slaat. De bedoeling kan toch geenszins zijn dat de gemeente, en niet de nabestaanden zelven de kosten der overbrenging hunner afgestorvene! naar het lijkenhuis zouden hebben

		1) Zie de vorige noot. 3) Zie over deze laatste moeijely
		in bladz. 119 onder J».

-ocr page 157-



		BEGRAFENISWET.
		122
		Art. 6


		Dat hierdoor de kosten voor de nabestaanden belangrijk kunnen zijn, werd reeds in de vorige aant. onder 4°. opgemerkt. Uit de medegedeelde verandering volgt verder dat het lijkenhuis niet op of nabij de begraafplaats be- hoeft te wezen. Bij de beraadslaging werd zelfs de wensch geuit (zie bladz. 124), dat dit nimmer ge- schieden zou. VIII. Moet de overbrenging van het lijk naar een lijkenhuis al dan niet in eene kist plaats hebben ? En moet in \'t eerste ge- val die kist gesloten of kau zij open zijn? Deze vragen in het V. V. 58/9 voorkomende konden, volgens het antwoord, aan de beoordeeliug van het gemeentebestuur worden over- gelaten. De aard der ziekte, waar- aan iemand overleden was, kon de onmiddellijke verwijdering van het lijk noodzakelijk maken; in andere gevallen zou men er mede kunnen wachten totdat de kist gereed zou zijn. IX. "bepaaldaangewezenzieiie." Burgemeester en wethouders zul- len zoodanige ziekte hebben aan te wijzen. De heer Westerho�j? zag hierin bezwaar en vroeg wat onder de genoemde uitdrukking was te verstaan ? Zouden burgemeester en wethouders, die leeken in het vak waren, hier in eene wetenschap- pelijke zaak oordeelen en beslissen, in eene zaak van zoo teederen aard? De Minister antwoordde: Onder die bepaald aangewezen ziekte ver- staat men natuurlijk eene heer- tehende, cholera of eene andere
		te betalen. De Kamer las dan ook iets anders uit deze M. v. T., namelijk de uitdrukkelijke verkla- ring der Regering, dat door de gemeentekas het lijkenhuis moest worden bekostigd. Het schijnt dat men zich over de meerdere kosten , door de be- trekkingen voor de overbrenging van hunne overledenen naar een lijkenhuis op bevel van burge- meester en wethouders te maken , niet verder heeft bekommerd. VII. «indien dit aanwezig is." Zie bladz. 120 v. onder 3°. Burgemeester en wethouders kunnen de overbrenging naar een lijkenhuis der gemeente bevelen , ook al geschiedt de begraving op eene bijzondere begraafplaats. In het ontw. 58/9 werd gelezen: "naar een met de begraafplaats ver- bonden lijkenhuis." Ware deze re- dactie gebleven, dan zou alnog de opmerking der Regering in de M. v. B. 58/9 (zie bladz. 120 v.) kunnen gelden, dat de maatregel op de bijzondere begraafplaatsen buiten toepassing blijft zoolang daar geen lijkenhuis is opgerigt. Doch dit is bij het ontw. 66/7 ver- anderd, toen in plaats van de aangehaalde uitdrukking werd ge- �teld: «naar een door hen (burg. en weth.) aan te wijzen lijkenhuis", en bij het ontw. 67/8 I: «naar een lijkenhuis indien dit aanwezig is". Moge dus al geen lijkenhuis op de bijzondere begraafplaats bchoe- Ten te worden opgerigt, toch is de maatregel bij begraving aldaar toepasselijk wanneer de burgerlijke gemeente elders een lijkenhuis heeft.

-ocr page 158-



		Art. 6 BEGRAFENISWET.
		123

		besmettelijke ziekte 1). Verder zag hij in de hier aan burge- meester en wethouders gegeven bevoegdheid geen bezwaren. Door het vervoer naar een lijkenhuis werd niets gepracjudicieerd ten op- zigte van de begrafenis zelve 2). Overigens zij nog opgemerkt dat burgemeester en wethouders geen geneeskundig advies behoeven in te winnen. In het ontw. 58/9 werd voorafgaand verhoor van een ge- neeskundige voorgeschreven, maar dit is bij het ontw. 66/7 wegge- laten. Bij de beraadslaging wees de heer Westerhoff nog op het rationeelc daarvan, eu haalde daarbij de plaatselijke verordening van Leeuwarden aan , waarbij dit mede was voorgeschreven, maai\' hierop werd door den Minister niet ge- antwoord. X. Eene andere vraag van het zoo even genoemde lid was: hoe het overlijden van iemand aan de aange- wezen ziekte, tijdig, v��r het ver- loopen der 36 uren na het over- 1 ij dun, ter kennis van burgemeester en wethouders zou komen, en dit vooral in groote gemeenten ? Wan- neer de geneesheer de verklaring in art. 5 der wet van 1 Junij 1865 (Stbl. N". 60) bedoeld, aan de bloedverwanten of naburen afgaf, en daarin de ziekte waaraan de lijder was overleden, vermeld stond � wanneer zou dan nog dit stuk in handen van burgemees-		ter en wethouders komen? Het Burg. Wetboek schreef� uitgezon- derd de gevallen van art. 55 3) � geen termijn voor de aangifte van het overlijden, waarbij de verkla- ring moest worden overgelegd, voor. De bedenking, die niet door den Minister werd beantwoord, schijnt niet zonder grond. Wel zouden bur- gemeester en wethouders den amb- tenaar van den burg. stand kunnen uitnoodigeu om hun telkens van zoodanige door hem ontvangen ver- klaring inzage te geven, en wel moeten de geneeskundigen ook aan burg. cu weth. volgens art. 6 der wet van 1 Junij 1865 (Stbl. N°. 60 uiterlijk binnen drie dagen kennis geven, wanneer eene ziekte, waar- door de volksgezondheid bedreigd wordt, door hen is waargenomen, � maar een en ander baat niet, wan- neer hun de namen der lijders niet worden opgegeven, of wanneer dezen in \'t geheel geen geneeskun- dige hulp hebben gehad, of de aangifte van het overlijden eerst na 36 uren plaats heeft. XI. Omtrent de inrigting der lijkeuhuizeu werd in het V.V. 58/9 opgemerkt, voor zoover zij ook dienen moesten ter voorkoming van het begraven van schijndooden, dat geheel in het onzekere werd ge- laten , hoe zij daartoe zouden wor- den ingerigt, en wie de wijze ran inrigting bepalen zou. Zoo dit geheel aan burgemeester en wethouders

		1) Zie ook bladz. 115 onder V eu de noot aldaar. 2) Orer de opdragt der bevoegdheid aan burgemeester en wethouders in plaat* Tan aan den raad, zie men ook bladz. 114 onder III. 3) De beer W�stirhoff bedoelde art. 54. Verg. ook op art. 4 de aaat. bladz. 79 No. VI. lo.

-ocr page 159-

BEGRA.FENISWET. Art. 6

124

overgelaten, zonden sommige leden
zich tegen geheel den maatregel
moeten verklaren. In elk geval moet
een lijkenhuis � zeide men �
voor het aangeduide doel bestemd,
door een opzigter met zijn gezin
bewoond, behoorlijk verwarmd en
van de noodige toestellen voorzien
zjjn, om degenen, die werkelijk
schijndood zijn, gelegenheid te
geven, zich weder met de buiten-
wereld in verband te stellen.

Wanneer het lijkenhuis ook
dienstbaar gemaakt wordt ter voor-
koming van het begraven van
schijndooden 1) � antwoordde de
Regering � ligt het in den aard
der zaak, dat burgemeester en
wethouders den raad vvan deskun-
digen inroepen om die gebouwen op
de geschiktste wijze in te rigten.
De wet, die slechts het beginsel
wil aangeven, kan daaromtrent
niet in bijzonderheden treden.

De heer Westerhoff uitte den
wensch dat men de lijkenhuizen,
als men die wilde voor armen en
behoeftigen, dan toch beter en doel-
matiger mogt bouwen dan tot
hiertoe op vele plaatsen het geval
was en nimmer bij of op eene
begraafplaats, in den vorm van
een varkenshok, bloot als berg-
plaats voor ��n of twee kisten,
zooals hij er kende.

De Minister antwoordde hierop
dat het natuurlijk aan de gemeente-
besturen vrij zou staan de lij ken-
huizen zoo goed mogelijk in te
rigten. Die echter te vergelijken
bij eenvoudige varkenshokken, was,
geloofde hij, wel wat sterk. Het

zou in den regel wel eene schuur
of andere inrigting zijn, die niet
z�� slecht wezen zou.

Nog vermeld ik hier, met het
oog op het bezwaar tegen de, naar
men meende, aan burg. en weth.
gelaten vrijheid om de wijze van
inrigting der lijkenhuizen te bepa-
len, dat de gemeenteraad voor het
oprigten of huren van zoodanige
localen de vereischte kosten moet
hebben toegestaan. Tot den maat-
regel kan dus niet worden over-
gegaan � wordt in M. v. T.
67^8 I gezegd � ten ware de
vertegenwoordiging der gemeente
daartoe hare toestemming gegeven
heeft. Verder te gaan scheen der
Regering niet geraden toe.

XII. Het niet voldoen aan het
bevel van burgemeester en wet-
houders in het 4de lid van art. 6
bedoeld, is strafbaar volgens art.
41 N°. 5.

XIII. Wordt de afgifte van het
lijk ter vervoer naar het lijken-
huis (bij niet voldoening aan het
bevel van burg. en weth. namelijk)
geweigerd , dan kan de woning ,
ondanks den bewoner, volgen»
art. 10 worden binnengetreden.
Zie ook de aant. aldaar.

De weigering tot de afgifte van
het lijk is bovendien strafbaar
volgens art. 41 N°. 6.

XIV. Het wegnemen van een
lijk uit een lijkenhuis, of de po-
ging daartoe, is strafbaar volgens
art. 43 N°. 4.

XV. Ten aanzien van lijken-
huizen zie men ook art. 16 vierde
lid en de aant. aldaar.

der lijkenhuizen, bladz. HGr.onder Y.

1) Zie orerigena omtrent deze

�

-ocr page 160-



		Art. 7 BEGRAFENISWET. 125 Art. 7. De tijd van begraven wordt vastgesteld bij plaatselijke verordening, die daartoe ten minste drie achtereenvolgende uren van eiken dag bestemt. De tijd wordt z�� gesteld, dat het mogelijk is op den eigen dag der begraving de lijkplegtigheden te vervullen, welke, volgens de leer der godsdienstige gezindte waartoe de overledene behoorde, aan de begraving moeten voorafgaan (k).

		(Ie) I. Dit art., reeds in het eerste ontw. opgenomen, heeft be- houdens onbeduidende wijziging der redactie, geene veranderingen ondergaan, dan alleen de inlas- sching van achtereenvolgende tus- schen drie en uren, en zulks naar aanleiding eener opmerking in het V. V. 66/7, dat het wel ongetwij- feld de bedoeling was dat ten minste drie opeenvolgende uren van eiken dag voor het begraven zou- den worden bestemd, maar dat dit dan ook behoorde te worden uitgedrukt. II. Tot toelichting van het art. zeide de Regering: Hoewel het vaststellen van den tijd van be- graven aan den plaatselij ken wet- gever kan worden overgelaten, is het noodig dat de wet een mini- mum stelle van den tijd, die daartoe dagelijks zal worden bestemd. Zon- der zoodanig voorschrift zouden de plaatselijke besturen, om de opbrengst van het regt voor het begraven op een buitengewoon uur te vermeerderen, dien termijn ten koste van het algemeen belang, te veel kunnen inkrimpen. III. Overigens is de regeling		van den tijd aan den raad over- gelaten. Op eene vraag door een der gemeentebesturen gedaan, hoe volgens art. 7 de tijd van begra- ven zou kunnen geregeld worden in verband met de van ouds in de gemeente bestaande gewoonte om de lijken der ingezetenen van ver- schillende klasse en godsdienstige gezindten op verschillende uren van den dag te begraven, werd dan ook geantwoord dat de raad volgens art. 7 der wet vrij was in het regelen van den tijd van be- graven, mits daarbij de in het eerste en tweede lid gegeven be- perkingen werden in acht geno- men en die tijd zoodanig werd gesteld dat buitendien de gelegen- heid zou open staan om op buitenge- wone uren te begraven. Dit laatste kan volgens art. 6, tweede of derde lid, der wet noodig zijn. Volgens art. 32 kan daarvoor een matig regt worden geheven voor zooveel begraving op algemeene begraafplaatsen betreft. Zie verder over de bevoegdheid in het algemeen van de gemeen- tebesturen tot regeling van on- derwerpen met deze wet in ver-

-ocr page 161-



		BEGRAFENISWET.		Art. 7
		426

		band staande, de Tnleiding en aldaar § 4. IV. Gelijk ik zeide, wordt onder buitengewoon, uur (art. 32) ver- staan een ander uur dan in de bij art. 7 bedoelde plaatselijke ver- ordening is bepaald. Zie de M. v. T. op art. 32 in de aant. op art. 30, alsmede de aant. op art. 32, be- treffende bezwaren tegen het be- graven op een buitengewoon uur bij sommige leden der Kamer ge- rezen. V. De verordening kan niet be- palcn dat de lijken die ten laste der gemeente zijn, op de gewone uren moeten worden begraven. De begraving toch op een buitenge- woon uur kan bijv. ingeval van besmettelijke ziekte, juist van de lijken van onvermogenden, die vol- gens art. 36 een gemeentelast zijn zoo door anderen niet voor de begraving gezorgd wordt, noodig zijn. VI. Het verbod in sommige verordeningen voorkomende, van op Zondag te begraven, is niet overeenkomstig ons art., dat ge- biedend vordert dat de verordening voor het begraven minstens drie achtereenvolgende uren van eiken dag bestemmen zal; zie ook de M. v. T. onder II. Zoodanig verbod raakt ook min- dcr de openbare orde of gezondheid dan wel de Zondagsviering, en deze is eene zaak van algemeen Rijksbelang ten gevolge der wet van 1 Maart 1815 (Stbl. N. 21). VII. Op eene vraag in het V. V. 66/7, of onder begraven* hier ook vervoer van lijken was begrepen, antwoordde de Regering		ontkennend. Daar hier slechts van begraven sprake is, zeide zij, is het art. niet op het vervoer van lijken door de gemeente toepasselijk. Toen daarop in het Eindv. werd gevraagd, of het niet wenschelijk zou zijn dat het daarop toepasse- lijk werd gemaakt, achtte de Re- gering dit te belemmerend. Wordt toch � zeide zij � een lijk naar eene min of meer afgelegen ge- meente vervoerd, dan zou de ver- pligting tot inachtneming van de tijdsbepalingen in de verordening van elke gemeente, waardoor het vervoer moet plaats hebben, er toe- kunnen leiden om het vervoer in deze of gene gemeente gedurende 24 uren af te breken. Het is derhalve m. i. niet over- eenkomstig de bedoeling van ons art., dat de plaatselijke verordening, behalve den tijd van begraven, ook den tijd voor het bedoelde vervoer zou regelen. VIII. Het art. geldt voor het begraven zoowel op bijzondere als op algemeene begraafplaatsen. Voor alle heeft de raad den tijd van begraven te regelen. Ligt de algemeene begraafplaats op het grondgebied eener andere gemeente, dan moet de verorde- ning omtrent die begraafplaats door de raden van beide gemeenten worden vastgesteld met inachtne- ming van art. 12] en art. 173 laatste lid der gemeentewet en geldt bovendien art. 29 van onze wet. Den tijd van begraven op de bijzondere begraafplaatsen heeft echter alleen de raad der ge- meente waar zij gelegen zijn, te regelen.

-ocr page 162-



		BEGRAFENISWET.		127
		Art. 7


		IX. Door eenige leden werd, blijkens het V. V. 58/9, twijfel geopperd, of de uitdrukking in het tweede lid gebezigd: "leer der gods- dienstige gezindte", het denkbeeld wel duidelijk genoeg uitdrukte. Zij wilden de woorden: "c�r�monies religieuses sidvant les diff�rent oultes," iu art. 18 van het Decreet van 23 Prairial Xllde jaar voorko- mende, zoo na mogelijk hebben wedergegeven. De Regering antwoordde, dat het haar niet duidelijk was, welke bedenking tegen de uitdrukking: "leer der godsdienstige gezindte" kon bestaan. De verduidelijking der gemaakte opmerking is evenwel achterwege gebleven. Ze was ook niet noo- dig. Men doelde toch kennelijk op het mogelijke geval dat er lijk- plegtigheden aan eene godsdienstige gezindte eigen waren welke nu niet juist door hare leer waren voorgeschreven. Op zoodanige lijk- plegtigheden zal de raad bij de regeling van den tijd van begraven niet bepaaldelijk behoeven te letten en zich alleen van noodelooze be- moeijelijking van de gebruikelijke ceremoni�n behooren te onthouden. X. In de vierde § dezer wet zijn alleen straffen bedreigd tegen over- treding der wet. Men heeft dus � te regt of ten onregte � gemeend dat tegen overtreding van de plaatselijke ver- ordeningen ter uitvoering der wet, artt. 7, 8, 21, 28, 29, vast te stellen, door den raad of de raden eigen straf kan worden bedreigd overeenkomstig art. 161 der ge- meentewet.		Intusschen is de vraag gerezen of bij die verordeningen, welker vaststelling door de wet gebiedend is voorgeschreven, tegen hare over- treding straf moet worden bedreigd? In vele verordeningen is dit niet geschied. Het komt mij voor dat de ge- meenteraden tot strafbedreiging niet kunnen worden verpligt. De wet bepaalt dit niet en wanneer de besturen van oordeel zijn dat de nakoming der verordeningen in hunne gemeente, zoo door het ver- eischte en geregelde toezigt op het vervoer en begraven van lijken en de begraafplaatsen als door de wijze waarop het begraven te hunnent pleegt te geschieden, voldoende is verzekerd, dan behooren zij daarin, gelijk in de regeling zelve zoo die met de wet of het algemeen belang niet in strijd is, te worden vrij- gelaten. Wel zeide de Minister bij de behandeling van art. 8 o. a. dat «overal waar verordeningen op de openbare orde worden gemaakt, strafbepalingen noodig zijn", maar al mogt hieruit een na te komen voorschrift worden afgeleid, dan zou zoodanige verklaring op zich- zelve niet voldoende zijn om de gemeentebesturen tot strafbedrei- ging verpligt te rekenen. Bij de behandeling van art. 28 der wet drukte de Minister zich ook min- der sterk uit en zeide: «In den regel zullen verordeningen, die de openbare orde en de volksgezond- heid betreffen, wel strafbepalingen bevatten". Bij eene missive van den Mi- nister van Binnenlandsche Zaken

-ocr page 163-



		128 BEGRAFENISWET. Art. 7, 8 Art. 8. Plaatselijke verordeningen regelen hetgeen in het belang der openbare orde en gezondheid bij het brengen van lijken naar de begraafplaats is in acht te nemen (l).

		van 10 December 1869 N°. 148, 2* afd. is dan ook te kennen ge- geven dat de raad moeijelijk genoopt zou kunnen worden om tot de opneming van strafbepalingen over te gaan. XI. Wordt de medewerking van den raad tot de vaststelling van die plaatselijke verordeningen welke ter uitvoering dezer wet gebiedend voorgeschreven zijn, geweigerd, dan voorzien burgemeester en wet- houders daarin volgens art. 126, 2* lid der gemeentewet, en stellen dezen dus de verordeningen vast. Wanneer burgemeester en wethou- ders daarvoor niet of niet behoor- lijk zorgen, is art. 127 dier wet toepasselijk. Tegen overtreding der aldus vastgestelde verordeningen kan dan evenzeer krachtens art. 161 der gemeentewet straf worden bedreigd als wanneer ze door den raad wa- ren vastgesteld. Ik laat daar of art. 161 op verordeningen, niet betreffende de huishouding der ge- meente maar ter uitvoering van wetten krachtens art. 126 gemaakt, toepasselijk kan worden geacht, maar neemt men dit aan � gelijk men gewoon is te doen � dan is het ook toepasselijk op de veror- deningen van burgemeester en wet- houders en van den Commissaris des Konings, die moeten doen wat de raad had behooren te doen.		(0 I. Art. 8 kwam reeds in de eerste ontwerpen voor zooals het uu luidt. (Zie het 2de lid hierna). De bijvoeging, welke bij de N. v. W. 68/9 door den Minister Fock achter het woord «begraafplaats" zoo in het eerste als in het tweede lid werd gebragt, namelijk: en naar het graf, liet hij bij de beraadsla- ging weder vervallen. Een amendement van den heer Godefroi , strekkende om bij het art. het volgende (derde) lid te voe- gen: »De hier bedoelde verordenin- gen worden niet vastgesteld dan nadat daarop het bestuur van de betrokken kerkelijke gemeenten is gehoord", werd door den voor- steller ingetrokken. II. Ten aanzien van de bevoegd- heid der gemeentebesturen tot re- geling van onderwerpen met deze wet in verband staande in het algemeen, zie men de Inleiding § 4. De vraag of bij verordening mag worden verboden het plaatsen van lijken in de kerk v��r de begra- fenis, is mede t. a. p. behandeld. III. Door enkele leden werd in het V. V. 66/7 beweerd, dat de Regering, terwijl zij het regt der gezindten op kerkelijke begraaf- plaatsen volmondig erkende, dat regt niet overal genoegzaam eer- biedigde. Huns inziens bragt con- sequeute ^toepassing van het voor-

-ocr page 164-



		Art. 8 BEGRAFENISWET. 129

		moet worden geregeld, betreft (art. 8) het brengen der lijken naar de begraafplaats, en (art. 28) hetgeen op de begraafplaats voorvalt, totdat de begraving is afgeloopen. De uitoefening van die zorg door plaatselijke verordeningen moet uitsluitend strekken tot be- scherming van de openbare orde en de gezondheid. Eerbiediging van de voorschriften der onder- scheidene kerkelijke belijdenissen moet daarbij in acht worden ge- nomen , maar nooit kan het bur- gerlijk gezag de voorschriften en instellingen der kerkelijke besturen verbindend maken; de opvolging van deze geschiedt vrijwillig en ongedwongen. 1°. Hier wordt door de Rege- ring het onderscheid tusschen de verordeningen van art. 8 en die van art. 28, en tevens de zin en strekking dier artt. aangegeven. De regeling bij deze verorde- ningen is politiezorg, zorg voor de openbare orde en gezondheid; voor zoover ze met deze belangen niet in strijd zijn, moeten daarbij de voorschriften der onderscheidene kerkelijke belijdenissen worden ge- eerbiedigd. 2°. De verklaring dat het bur- gerlijk gezag de voorschriften en instellingen der kerkelijke besturen nooit verbindend kan maken, maar de opvolging van deze vrijwillig en ongedwongen geschiedt, was welligt een antwoord op de be- schouwing der Kamer over art. 38. Volgens art. 38 eerste lid staat het ieder vrij, voor het vervoer van lijken naar de begraafplaats zoodanige persontn en middelen
		uitgezette beginsel onder anderen mede, dat het kerkelijk bestuur zou kunnen bepalen van welke dragers enz. men zich bij het ge- bruik der kerkelijke begraafplaats voor het vervoer van het lijk daarheen en voor de dienst op de begraafplaats bedienen moest. In- tusschen zouden, naar men meende, de plaatselijke verordeningen, waar- van het 1" lid van dit artikel sprak, in verband met art. 38, der- gelijke bepaling krachteloos maken. Vele andere leden daarentegen zouden in de bedoelde beperking een wezenlijken dwang zien, en keurden dus de bepaling van art. 38 zeer goed. Eene andere vraag was het, of niet nog duidelijker kon nitkomen, dat de plaatselijke verordeningen zich, wat de ker- kelijke begraafplaatsen betreft, be- perken tot hetgeen bij het brengen van het lijk naar die begraafplaats geschieden moet; zoodat hare wer- king met de aankomst aan het hek of den ingang ophield. Op de begraafplaats zelve moest in het stelsel der wet het kerkelijk bestuur geheel meester zijn. Art. 38 ware misschien in dien geest aan te vullen. Er waren echter leden naar wier gevoelen de kerkelijke begraafplaatsen, wat de politic betreft, gelijk moesten zijn aan de algemeene, zoodat geen bijzon- dere bepalingen van het kerkelijk bestuur omtrent daarop te gebruiken personeel te pas kwamen. Be Regering vond in de gemaakte bedenkingen geen aanleiding om in art. 8 verandering te brengen. De politiezorg � zeide zij in hare M. v. T. 67/8 I � die hier

-ocr page 165-



		430 BEGRAFENIS WET. Art. 8

		te gebruiken als hij wil, mits zich gedragende naar de plaatselijke verordeningen van art. 8. De verleende vrijheid nu mag bij deze verordeningen niet wor- den beperkt noch door het ge- bruik der personen en middelen, daartoe van gemeentewege bestemd, verpligtcud te stellen, noch ook door de kerkelijke voorschriften en instellingen daaromtreut ver- bindend te maken. Art. 8 verlangt niet dat het vervoer zelf en de wijze van ver- voer van de lijken door den raad worde geregeld , geenszins; maar zij vordert regeliug van hetgeen in het belang der openbare orde en gezondheid bij het brengen van lijken naar de begraafplaats moet worden in acht genomen. Alleen ten opzigte der lijken die op kosten der gemeente worden begraven, wordt regeling gevorderd van de wijze van vervoer, ten einde tegen eene willekeurige en ligt- vaardige behandeling van zoodanige lijken worde gewaakt. 3°. Overigens dus kan de raad ook bijv. niet verpligtend maken het vervoer der lijkeu zooals dat vol- gens plaatselijk gebruik, bij wijze van burendienst en dergelijke geschiedt. Maar aan den anderen kant kan hij ter uitvoering van art. 8 der wet ook geenszins volstaan met in zijne verordening naar die plaatselijke gebruiken te verwijzen of ze te handhaven, en niet te regelen wat in het belang der openbare orde en gezondheid moet worden in acht genomen. 4°. Voorts houde men omtrent de bovenvermelde beschouwing der
		Kamer in het oog, dat art. 38 destijds nog niet een tweede lid bevatte, omtrent het vervoer der lijken naar het graf binnen de begraafplaats, waarop ook de heer Bergmann in zijne na te melden rede wees, en dat ten gevolge dier beschouwing in de wet kwam. Zie verder de aant. op art. 38. IV. Art. 8 heeft, zooals ge- zegd, geeu betrekking op het bren- gen der lij keu naar het graf binnen de begraafplaats. In het Eindv. 68/9 werd gevraagd of hier niet, evenals in art. 38, ook van het vervoer naar het graf binnen de begraafplaats moest wor- den gewaagd? Ter tegemoetkoming aan deze bedenking werd bij de N. v. W. achter begraafplaats in het eerste en tweede lid gevoegd: en naar het graf. Doch de Regering nam deze woor- den bij de discussie weder terug. Toen namelijk het artikel in beraadslaging kwam, werd door den heer Godefroi het na te melden amendement voorgedragen. Zijne inleidende rede meen ik hier, ook om hetgeen later bij de be- handeling van art. 28 voorviel, in haar geheel te moeten mededeelen. Reeds vroeger in het debat (bij art. 1 ten aanzien van het begraven in een gesloten kist), had hij reeds de opmerking gemaakt dat het onmogelijk was in deze wet alle belangen te bevredigen , en overal de belangen van de godsdienst met die van de openbare orde en volksgezondheid te concili�ren. «Ik mag dan ook niet ontveinzen � vervolgde hij � dat ik, ditwets-

-ocr page 166-



		BEGRAFENIS WET.
		Art. 8			431

		de lijken naar het graf en dus op de begraafplaats zelve; en dan, dunkt mij, kunnen de belangen van de openbare orde en gezond- heid in conflict komen met hetgeen bij het vervoer van lijken naar het graf volgens godsdienstige begrippen en gebruiken moet plaats hebben. Ik ben verre verwijderd vau het denkbeeld om aan de burgerlijke autoriteit haar regt te ontnemen om vast te stellen wat in het belang van de openbare orde en gezondheid noodig is; maar ik zou een morelen waarborg wensehen, dat bij die regeling acht zal worden geslagen op het- geen ten aanzien van de eerbiedi- ging van godsdienstige begrippen en gebruiken in acht moet worden genomen. Daarom zou ik gaarne het beginsel van art. 19 ook hier opgenomen zien; ik zou wensehen, dat die verordeningen niet werden vastgesteld dan nadat het bestuur van de betrokken kerkelijke ge- meente daarop is gehoord; het gemeentebestuur blijft overigens volkomen vrij om de verordening vast te stellen zoo als zij meent dat in het belang van de open- bare orde en gezondheid zal be- hooren. Doch de kerkelijke bestureu zijn dan in de gelegenheid geweest tegen het ontwerp der verordening hunne bezwaren te doen kennen, en daar de zittingen van den gemeenteraad in het openbaar plaats hebben, ligt daarin ook nog de waarborg dat de bezwaren niet onopgemerkt en onbesproken zullen blijven. «De Kamer begrijpt zeer goed het doel waarnaar ik streef: ik zal
		ontwerp toetsende aan hetgeen de godsdienstige begrippen en gebrui- ken bij de gezindheid, waartoe ik behoor, medebrengen, over menig bezwaar zal moeten heenstappen, omdat ik begrijp dat niet in elk opzigt aan die godsdienstige eischen kan voldaan worden. Het is mij echter wenschelijk voorgekomen, in dit wets-ontwerp een zekeren band te brengen tusschen de bur- gerlijke bestureu en de kerkelijke besturen, waar het de regeling bij plaatselijke verordening geldt van hetgeen behoort tot de be- gravingen en de begraafplaatsen. Ten deele is daaraan reeds gevolg gegeven bij art. 19 van het wets- ontwerp, want daarbij wordt voor- geschreven dat de inrigting van de at\'deelingeu der algemeeue be- graafplaats, die voor de verschil- lende godsdienstige gezindheden be- ste.nd zijn, door het gemeentebe- stuur geregeld wordt na daarop het kerkelijk bestuur van de be- trokken gemeenten gehoord te hebben. Dit beginsel zou ik wen- schen ook hier toegepast te zien. Indien in dit artikel uitsluitend sprake was van plaatselijke veror- deningen die regelen hetgeen in het belang van de openbare orde en gezondheid bij het brengen van tijken naar de begraafplaats in acht is te nemen, dan zou er misschien minder bezwaar bestaan om het artikel goed te keuren zoo als het daar ligt. Maar het is gewijzigd. Volgens de wijziging in de beide alinea\'s gebragt, zullen die plaatselijke verordeningen ook regelen hetgeen in acht moet ge- nomen worden bij het brengen van

-ocr page 167-



		d32 BEGRAFENISWET. Art. 8

		hier dus niets meer bijvoegen. Als <le Kamer zich kan vereenigen met de bijvoeging die ik de vrijheid zal nemen voor te stellen, dan zal daarvan het gevolg zijn, dat ook �in andere artikelen eene dergelijke bepaling wordt opgenomen; of de bepaling, die hier bijgevoegd zou wor- den, zou tevens op andere artikelen toepasselij k moeten worden verklaard. »Ik wensch dus bij het artikel een derde lid te voegen van dezen inhoud: » \'Dehierbedoelde verorde- ningen worden niet vastgesteld dan nadat daarop het bestuur van de betrokken kerkelijke gemeenten is gehoord."" "Ten einde eenheid van redactie te bewaren, heb ik de redactie van art, 19 gevolgd." Het amendement kwam aan den heer Hekmskerk. bedenkelijk voor. "Daardoor � zeide deze � zou een nieuw beginsel in de wet gebragt worden , dat in deze en in andere wetten van v�ruitziende gevolgen kan zijn. De verpligting zou aan de burgerlijke overheid worden opgelegd om de kerkelijke overheid tehooren, alvorens plaat- selijke verordeningen te maken. Het spreekt van zelf, dat dit hooren zich niet z�� ver uitstrekt, dat daarom toestemming van de ker- kelijke overheid vereischt wordt: maar het grenst er toch naauw aan. Ofschoon ik nu niet de leer ben toegedaan dat absolute scheiding van Kerk en Staat een grondwettig beginsel is, maar integendeel dat beginsel niet in de Grondwet lees, geloof ik toch dat het bij een
		onderwerp van wetgeving over politiezorg zooals dit, zijne be- denkelijke zijde heeft, regtstreeks aan de kerkelijke overheid inmen- gingin de plaatselijke verordeningen toe te kennen. Gaarne zou ik de moeijelijkheid willen ontwijken , welke door den geachten afgevaardigde uit Amster- dam bedoeld is. \'Daarom wensch ik van den Minister eene inlichting te vragen. Waarom zijn bij de Nota van Wijziging de woorden: «<?» naar hel graf" bijgevoegd ? Dat de burgerlijke overheid voorschriften geeft omtrent het brengen van lijken naar de begraafplaats, ligt in den aard der zaak. Maar dat zij, met uitzondering waar het hare eigene begraafplaats geldt, voorschriften geve omtrent het brengen van lijken binnen de be- graafplaatsen naar het graf, dit ligt niet voor de hand en is dunkt mij ook niet noodzakelijk. 1) "Integendeel, men kan het be- schouwen dat daar getreden wordt op een gebied dat de Grondwet geheel voorbehoudt aan de gods- dienstige gezindheden, want de begraafplaatsen moeten, volgens art. 18 van het wets-ontwerp, besloten plaatsen zijn. "Het artikel zou dus mijns in- ziens er bij winnen en het bezwaar van den heer Godefroi opgelost worden , wanneer de woorden: ii en naar het graf weder uit het artikel wegvielen." Andere leden ondersteunden dit laatste denkbeeld. Tocjrhy\'zag, dat ook in zijne ontwerpen

		1) Bat de mul-Minister bier art. 28 foorkwam, ligt w�l Toor de hand.

-ocr page 168-



		Art. 8 BEGRAFENIS WET. 433

		Be heer van Zinnicq Berg- mann merkte op dat de Minister die woorden in liet art, opgenomen had naar aanleiding van eeue in de stukken gemaakte aanmerking: of niet in art. 8, even als in art. 38, ook van het vervoer naar het graf binnen de begraafplaats moest worden gewaagd? Maar de verandering � zeide hij � streeft het doel dat beoogd was, voorbij. Art. 38 bestond oorspronkelijk slechts uit het eerste lid, luidende: "Het staat ieder vrij, voor het vervoer van lijken naar de begraaf- plaats zoodanige personen en inid- delen te gebruiken als hij wil. mits zich gedragende naar de plaatselijke verordeningen, in art. 8 dezer wet bedoeld." Bij het onderzoek in de afdeelingen verlangde men te weten, of door de woorden «naar de begraafplaats" ook het vervoeren naar het graf binnen de begraafplaats bedoeld werd en wenschte voor dat geval de in het artikel toegekende vrijheid tot de algemeene begraaf- plaats te beperken. Naar aanleiding daarvan is door de Regering een tweede lid aan art. 38 toegevoegd, houdende: » Dezelfde vrijheid bestaat voor het vervoer naar het graf binnen de algemeene begraafplaats." Dit doelde dus niet op bijzondere begraafplaatsen, en de gelijksoortige bijvoeging die men heeft verlangd in art. 8, moest dus even als art. 38 betrekking hebbeu tot de algemeene begraafplaats. Vermits nu art. 8 is algemeen en ook betrekking heeft op de bijzondere begraafplaat- sen.isdoordebijvoegingin art. 8:«en naar het graf" meer vastgesteld dan hetgeen in art. 38 bepaald is.		Z. i. was genoeg voorzien, wan- neer de woorden eu naar het graf uit het art. geligt werden. De heeren van der Does de Willebois en van �elden voeg- deu zich bij de vorige sprekers. De laatste wees er nog op dat hetgeen op de begraafplaats zelve moest wordeu in acht genomen, geregeld zou worden bij de plaat- sclijke verordening bedoeld in art. 28 , en maakte daarom de leden, die tegen de bedoelde woorden bezwaar hadden, indachtig dat zij daarop bij art. 28 zouden moeten terugkomen. De Minister erkende de juist- heid dezer opmerking, en liet dus de woorden en naar het graf in de beide alinea\'s weder vervallen. Daarop trok de heerGoDEFROi zijn amendement in, zich voorbe- houdende bij art. 28 op de zaak terug te komen. � Nog vermeld ik dat de heer Dumbar vau meening was dat de nu geschrapte woorden iu het tweede lid van art. 8 w�l moesten blijven. De daar voorgeschreven regeling � zeide deze � zal zich moeten uitstrekken tot aan en in het graf. Men zou de zaak prae- judici�ren door de wegneming dier woorden. Volgens deu heer de Willebois was integendeel het bezwaar om- trent de tweede alinea hetzelfde als dat omtrent de eerste. Immers zouden op kosten der gemeente menigmaal lijken worden bezorgd binnen het enclos voor eenc ker- kelijke gemeente aangelegd. De- zelfde beweegreden dus die deed verlangen dat de verordeningen

-ocr page 169-



		BEGRAFENISWET. Art. 8
		434


		zich niet uitstrekken zouden bin- nen het enclos, was z. i. toepasselijk op de heide zinsneden. Art. 8 werd daarop aangenomen; en men kwam hij art. 28 op het besproken punt terug. Ik moet dus verder naar de aant. hij dat art. verwijzen. Zie ook het aanget. bij art. 38. V. Een ander punt werd door den heer van Kuyk aangeroerd. ] u art. .8 � zeide hij � wordt van plaatselijke verordeningen gespro- ken. Wanneer dit nu cene plaat- selijkc verordening is waarbij geene straf tegen de overtreding be- ilreigd wordt, dan behoeft die niet aan Gedeputeerde Staten te worden opgezonden. Zou het nu niet goed zijn te bepalen dat voor elke soortgelijke verordening in deze wet bedoeld, toch goedkeu- ring van Gedeputeerde Staten ver- eischt wordt? De Minister antwoordde: Om- trent de vraag in hoeverre het goed zou zijn voor te schrijven dat de plaatselijke verordeningen aan Gedeputeerde Staten ter goed- keuring worden gezonden, ant- woord ik dat die eigenlijk alleen ter kennisgeving worden gezonden; voor zooverre Gedeputeerde Staten ze niet in strijd achten met de wet, geven zij berigt van de ont- vangst binnen veertien dagen na- dat hun het afschrift der vcror- dening is geworden. Overal waar verordeningen op de openbare orde worden gemaakt, zijn echter straf- bepalingcn noodig, zondat ik het voorschrift om die verordeningen aan Gedeputeerde Staten mede te deelen niet noodig oordeel.		Ofschoon de heer van Kvyk niet repliceerde, moet ik toch op- merken dat dit geen antwoord was op zijne vraag, die juist le- trof het geval dat geen straf was bedreigd. Reeds zijn er verschei- dene dergelijke verordeningen vast- gesteld, en liet zal overbodig zijn op te merken dat art. 167 der gemeentewet alleen op strafver- ordeningen ziet, en dat andere plaatselijke verordeningen, voor zoo ver de wet niet elders mede- deeling aan Gedeputeerde Staten voorschrijft, volgens den regel van art. 152 dier wet slechts dan behoeven te worden medegedeeld, wanneer Ged. Staten daartoe aan- vraag doen. Ofschoon nu in art. 8 geen verandering werd gebragt, kwam men dan ook, bij de behandeling van art. 28, hoewel zonder vrucht, op de zaak terug. Zie de aant. aldaar. Omtrent het gemis van straf- bedreiging in de verordeningen, zie men de aant. op art. 7 bladz. 127 onder X. VI. "Art. 8 is toepasselijk voor het vervoer van\|lijken zoowel naar bij- zondere als naar algemeene begraaf- plaatsen. Voor beide moet de plaat** selijkc verordening regelen geven. Ligt de algemeene begraafplaats op het grondgebied eener andere gemeente, dan wordt de verorde- ning omtrent die begraafplaats door de raden van beide gemeenten vastgesteld. Zie verder art. 29. Ten opzigte van het vervoer naar de bijzondere begraafplaatsen heeft alleen de raad der ge- meen te waarin ze gelegen zijn, regelen te geven.

-ocr page 170-



		Art. 8 BEGRAFENISWET. 135

		VII. Bij de vaststelling der hier bedoelde verordeningen heeft men ook te letten op art. 11 dezer wet omtrent het vervoer van lijken tijdens het heerschen eener besmettelijke ziekte uit an- dere gemeenten, op wier grondge- bied eene of meer begraafplaat- seu zijn. Waar en zoolang de algemeene maatregel van inwendig bestuur, krachtens dat art. vast te stellen, toe- passelijkis,nioetdewerkingdcrplaat- selijke bepalingen, die hieromtrent mogten worden gemaakt, geschorst blijven. Zie ook de aant. aldaar. VIII. Het vervoeren en doen vervoeren van een lijk in strijd met art. 11 is strafbaar volgens art. 40 N°. 2 dezer wet. � Bij het bedreigen van eigen straf tegen overtreding der plaat- selijke verordening zij men verder indachtig, dat bij art. 41 N°. 12 reeds straf is gesteld tegen het feitelijk belemmeren of verhinderen van het geoorloofd vervoer van een lijk naar eene begraafplaats, en bij art. 43 N°. 3 tegen het vervoeren van een lijk in het geval van art. 5 , in strijd met dat artikel. IX. In de aant. op art. 1 eerste lid, bladz. 29�31 onder IX, is de geschiedenis medegedeeld van de woorden gesloten Hst. Daaruit vloeide voort dat de wet voor het begraven van lijken niet meer eene behoorlijk gesloten kist vor- dert, gelijk de Regeringsoutwer- pen, maar alleen gesloten, hoe dan ook. Mag nu evenwel de verordening van art. 8 bevelen, dat het vervoer der lijken naar de begraafplaats		geschiede in eene behoorlijk, wel- of j\'Otfrf-gesloten kist, of dat bij lijken van personen aan besmettelijke ziekten overleden bijv. de naden der kist van binnen gepekt moeten zijn? In onderscheidene verordeningen komen zoodanige bepalingen voor, doch daartegen is, juist met het oog op art. 1 der wet en de daar- over gevoerde beraadslagingen, be- denking gerezen. Aaugezieu evenwel art. 1 slechts op het begraven zelf ziet, waaronder in den zin der wet het vervoer naar de begraaf- plaats niet begrepen is (zie o. a. de strafbepalingen), en de veror- deniugen krachtens art. S vastgc- steld, slechts voorschrijven wat bij het brengen der lijken, het vervoer naar de begraafplaats is in acht te nemen, kan ik in de bedoelde bepalingen geen bepaalden strijd met de wet zien. Hierbij wordt herinnerd de op- merking in het V. V. C6/7 gemaakt en op bladz. 30 medegedeeld, dat wel natuurlijk ook voor de be- doelde Isra�lieten het voorschrift geldeu moest, dat vervoer van het lijk in eene goed gesloten kist plaats had, maar dat dit bij de begrafenis zelve niet volstrekt nood- zakelijk was. Uit deze meening in het vroeger opgegeven verband blijkt, dat men zoodanig voorschrift zelfs overeen koude brengen met het begraven zonder kist, absoo te eer met het begraven in eene kist, op welke wijze ook gesloten. Zie ook bladz. 122, aant. VIII. X. Bij weigering van deu raad tot vaststelling der plaatselijke ver-

-ocr page 171-



		136 BEGRAFENISWET. Art. 8, 9

		Zij bepalen de wijze waarop de lijken, die op kosten der gemeente begraven worden, naar de be- graafplaats zullen worden gebragt (m). Art. 9. Ingeval voor het begraven van een lijk door de nabestaanden of betrekkingen of door armbe- sturen nitt wordt gezorgd, wordt daarin door den burgemeester voorzien (n).

		IV. Overigens wordt naar de aant. op het eerste lid verwezen. (») I. Art. 9 luidde in de eerste ontw. als volgt: "Ingeval voor het begraven van een lijk door de nabestaanden of betrekkingen niet wordt gezorgd, wordt daarin van wege burge- meester en wethouders, ten koste van de nalatenschap, of, bij on- genoegzaamheid van deze, van de bloed- of aanverwanten, die krach- tens de art. 376 en volgg. van het Burgerlijk Wetboek tot het verstrekken van onderhoud zijn verpligt, voorzien." Bij de N. v. W. 58/9 werd van wege burgemeester en wethou- ders veranderd in: door den bur- gemeester. Verder werd achter het art. als 2de lid gevoegd: «Wordt de af- gifte van het lijk geweigerd, dau zijn de personen, met het vervoe- ren van het lijk belast, bevoegd , de woning, waar het zich bevindt, binnen te treden, mits in bijzijn van den burgemeester." Bij het ontw. 66/7 werd tus- schen betrekkingen en niet inge- lascht: of door armbesturen. Ver- der werd de bepaling omtrent de
		ordeningen in dit art. voorge- schreven,. zijn artt. 126 en 127 der gemeentewet toepasselijk; zi� de aant. op art. 7,bladz. 128 onder XI. (m) I. De bedoeling der slotbe- paling is volgens de M. v. T., te voorkomen dat zij, die met de zorg voor het begraven der lijken van onvermogenden belast zijn, hiermede naar willekeur te werk gaan. Hieruit kon ligt wrevel der onvermogenden tegen de overheid ontstaan. II. De wijze van vervoer der hierbedoelde lijken moet bepaaldc- lijk worden geregeld. Bepalingen dus in verordenin- gen voorkomende, dat dit vervoer zal geschieden op de gebruikelijke wijze, of wel op de minst kost- bare wijze en dergel., voldoen niet aan de wet. Verg. ook de aant. III op het eerste lid, on- der 2°, bladz. 129 v. III. Art. 8, 2de lid, geldt ook voor het vervoer van lijken die op kosten der gemeente be- graven worden op bijzondere be- graafplaatsen. Verg. de geschiede- nis van het vervallen der woorden en naar het graf, bladz. 130 w. onder IV.

-ocr page 172-



		Art. 9 BEGRA.FENISWET.		137


		tweede lid spreekt van echtgenoot, bloed- of aanverwanten, erfgena- men of diegenen die anderzins voor de begrafenis te zorgen hebben; dat art. 9 alleen gewaagt van nabestaanden, betrekkingen of arm- besturen; art. 36 van diakoni�n , armbesturen of andere instellin- gen; art. 37 weder van nabestaan- den, erfgenamen of executeurs-testa- mentair en armbesturen. Men ziet hieruit hoe de termi- nologie der wet verschilt. Ook met het oog op de aangehaalde uitdrukkingen was bij het V. V. 66/7 opgemerkt, dat de in iedere wet noodzakelijke gelijkvormigheid van uitdrukking op stuitende wijze uit het oog verloren was. Niettemin is dit gebrek blijven bestaan : de gevolgen kunnen bij de toepassing der wet niet achterblijven. IV. Art. 36 ziet meer op onver- mogen, art. 9 veronderstelt ook nalatigheid of onwil. Deze uitlegging, door de Ka- mer aan het art. bij het V. V. 58/9 gegeven (zie de aaut. op art. 37), werd door de Regering niet be- streden en schijnt juist. � Art. 37 handelt voorts over de kosten, terwijl in art 9, zooals de Minister bij de beraadslaging zeide, de politiezorg zelf wordt bedoeld, waaraan bij eerstgemeld art. uitvoering wordt gegeven. V. De zorg der begraving vau. overheidswege is hier aan den bur- gemeester opgedragen, in plaats van aan burgemeester en wethou- ders, gelijk bij de twee eerste ontw. werd gedaan, en wel om dezelfde reden als bij art. 6 op bladz. 108 onder III is opgegeven.
		kosten ovcrgebragt naar art. 37, en het 2\' lid ingevlochten in het nieuwe art. 10, zoodat in art. 9 nu niets anders meer voorkwam dan wat het thans inhoudt. II. »Een noodzakelijk gevolg van den in art. 1 gestelden regel is, dat waar de naastbcstaandcn voor de begraving niet zorgen, hierin door de overheid worde voorzien. Dit wordt bovendien in het belang der openbare orde en ge- zondheid gevorderd." M. v.T. 55/6. Het sedert gewijzigde art. maakt, behalve van uabestaanden, nog van betrekkingen en van armbe- sturen melding. Zie verder de volgende aant. Ten aanzien der begraving van lijken van krijgslieden zie men het Kon. besluit van 24 Juuij 1869 N". 19, medegedeeld bij art. 36. III. De vrees werd, blijkens het V. V. 58/9 geuit, dat in som- mige streken des lands de minver- mogenden, met den inhoud vau art. 9 bekend, zich aan de be- grafenis huuner dooden onttrekken en de zorg daarvoor aan burge- meester en wethouders (thans: burgemeester) overlaten zouden. In haar antwoord wees de Re- gering op het opengestelde ver- haal der kosten. Zie hierover meer in de aant. op art. 37. De Regeriug had ook kunnen wijzen op de straf bij art. 41 N°. 1 tegen het niet-begraven ge- steld. Wie echter strafregtelijk aansprakelijk zijn, is ecne vraag, die bij deze wet juist niet is uit- gemaakt. Zie de aant. op art. 1 eerste lid, bladz. 24�27 onder VI. Ik merk hier nog op, dat art. 1

-ocr page 173-



		r

		138 BEGRAFENISWET. Art. 9, 10 Art. 10. Wordt de toegang tot de woning ter verrigting der doodschouw of der geregtelijke schou- wing, of de afgifte van het lijk hetzij ter begraving, hetzij ter vervoer naar het lijkenhuis geweigerd , dan kan de woning, ondanks den bewoner, door de daarmede belaste personen op elk uur worden binnen- getreden, mits in bijzijn van den burgemeester, den kantonregter of den commissaris van politie (o).

		VI. Wordt de afgifte van het lijk ter begraving geweigerd, dan kan de woning ondanks den bewoner wor- den binnengetreden volgens art. 10. Men zie ook de aant. aldaar. He weigering tot de afgifte van het lijk is bovendien strafbaar volgens art. 41 N°. 6. (o) I. Van dit artikel 10 kwam het eerst iets voor in de N. v. W. 58/9, namelijk als tweede lid van art. 9. Dit werd, gewijzigd, ingelascht in een nieuw art. 10, dat bij het ontw. 66/7 voorgedragen werd, en sedert onveranderd is ge- bleven. Zie bladz. 136 ouder(») I en de volgende aant. II. 1°. Tot het geven der be- voegdheid tot het binnentreden der woningen volgens dit art., werd de Regering het eerste geleid door eene opmerking, in het V. V. 58/9 bij art. 9 gemaakt, waarbij voorziening werd verlangd in een bezwaar dat bij het ten uitvoer leggen van dat art. 9 zou ontstaan. Het was denkbaar � zeidc men � dat de nabestaanden en be�ekkin- gen niet voor het begraven van het lijk zorgden, en als burge-		meester en wethouders (thans de burgemeester) die zorg op zich namen, de afgifte van het lijk weigerden. Voor zoodanig geval scheen de wet magtiging tot het binnentreden in de woning te moeten verleenen. Die magtiging zou uoodig zijn, ook dan wanneer tegen de weigering der afgifte van het lijk eene strafbepaling werd vastgesteld. Aan de opmerking werd voldaan door toevoeging van een 2* lid aan art. 9. 2°. Bij het V. V. 59/60 rees bij dat art. 9 nog eene andere vraag. Er wordt alleen gedoeld � zeide men � op het geval, dat de afgifte van het lijk voor het begraven wordt geweigerd. Maar nu bestaat misschien nog meer gevaar van weigering der afgifte, als het gemeentebestuur in het belang der openbare gezondheid het voorafgaand overbrengen van ieder lijk naar een lijkenhuis heeft voorgeschreven. Moet alzoo in het zamenstel der wet niet worden gezorgd, dat die maatregel in elk geval uitvoering kunne erlangen, en dus de slotbepaling van het

-ocr page 174-



		Art. 10 BEGRAFENISWET. 139

		zigte van de weigering tot afgifte \' van een lijk ter vervoer naar het lijkenhuis, kan dit art. natuurlijk alleen worden toegepast, wanneer een lijkenhuis aanwezig is. Uit het woordje het v��r lijkenhuis kan niet de meening worden af- geleid, zooals bij de beraadslaging werd gevreesd, afsof nu bij iedere begraafplaats een lijkenhuis moest wezen. Zie verder de aant. op art. 6 , vierde lid bladz. 120 v. VI. Tegen het weigeren van den toegang tot de woning is niet afzonderlijk straf bedreigd, even- min als dit bij de wet van 31 Aug. 1853 (Stbl. N°. 83) is geschied. 1) En gelijk de gemeentebesturen niet bevoegd kunnen worden ge- acht bij hunne verordeningen, ter uitvoering van die wet vastgesteld, tegen het bedoelde feit straf te bedreigen, omdat de wet hen niet bevoegd verklaart aan de ingezc- tenen het toelaten der ambtenaren te bevelen, evenmin zijn zij be- voegd in hunne verordeningen, krachtens deze wet vastgesteld, eene poenale sanctie aan art. 10 te geven. Art. 41 N". 6 stelt echter straf op het verhinderen of belemmeren der doodschouw of de poging daar- toe, en op de weigering tot af- gifte van een lijk, in art. 10be- doeld , terwijl art. 43 N". G straf bedreigt tegen het verhinderen of belemmeren van de geregtelijke schouwing van een lijk of de po- ging daartoe,
		artikel zich ook tot weigering van afgifte voor het overhrengen naar het lijkenhuis uitstrekke ? Dientengevolge werd in het ontw. (ioW het tweede lid van an. 9, thans tot een nieuw art. 10 ver- vormd, in den hedoelden zin uit- gebrcid. 3". Tevens werd voorzien in het geval, dat de toegang tot de woning zou worden geweigerd ter verrigting der doodschouw over- eenkomstig art. 4 , 4\' lid, en der geregtelijke schouwing volgens art. 5. Zie verder de aant. op deze artt. III. Art. 10 stelt den toegang tot de woning niet open voor het geval dat het misdrijf is gepleegd van het verbergen van het lijk van iemand, die aan een geweldigen dood is gestorven, of de poging daartoe. Hoewel art. 359 van het Straf- wetboek is ingetrokken en dit feit thans bij deze wet, art. 43 N°. 2 is strafbaar gesteld, blijven daarop natuurlijk artt. 100. en volgg. van het Wetboek van Strafvordering omtrent huiszoeking van toepassing, voor zoover dat feit, afgezien van zijn karakter als politieovertreding der begrafeniswet, op zich zelf reeds als misdrijf is aan te merken. Zie meer over dit misdrijf de aant. op art. 43 N°. 2. IV. Omtrent de weigering van den toegang tot de bijzondere begraafplaatsen, zie men de aant. op art. 14. V. «het lijienhms". Ten op-


		1) Art. 6 luatsti! lid der wet van 1 .hmij 1865 (Stbl. N°. 68) regelende liet geneeskundig staatstoezigt, stelt de weigering van toelating der geneeskundige ambtenaren enz. strafbaar met boete ran �25 tot/ 76.

-ocr page 175-

140 BEGRAFENISWET. Art. 10, 11

Art. 11. Tijdens het heersenen eener besmette-
lijke ziekte kan het vervoer van lijken uit eene ge-
meente, op wier grondgebied eene of meer begraaf-
plaatsen zijn, door Ons worden verboden of slechts
worden toegestaan onder door Ons te stellen voor-
waarden (p).

hem, die krachtens de vooraf-
gaande bepaling daarbij tegen-
woordig is geweest, binnen twee-
maal 24 uren proces-verbaal op-
gemaakt en aan den ingezeten,
wiens woning is binnengetreden ,
in afschrift medegedeeld worden.

Het blijkt niet waarom deze
waarborg tegen misbruik van de
verleende bevoegdheid niet is op-
genomen. Wel is het doel van
het binnentreden in art. 10 onzer
wet aangewezen, maar hetzelfde
is het geval in de aangehaalde
wetten , en ook hier is misbruik
mogelijk.

\' bedgsvvbowv

kantonregter of de commissaris
van politie kon optreden. Zoo
doende bleef de bepaling meer in
overeenstemming met art. 3 der
wet van 31 Augustus 1853 (Staats-
blad N°. 83).

Bij het ontw. 66/7 werd aan
deze opmerking voldaan.

2*. Om art. 10 toe te passen en dus
het bijzijn der bedoelde ambtenaren
te wettigen, behoort er bepaalde
weigering van den toegang te zijn.

VIII. Volgens art. 3 laatste lid
der wet van 31 Aug. 1853 (Stbl.
N°. 83) en evenzoo o. a. volgens
art. 5 der aangehaalde geneeskun-
dige wet van 1865 moet van het
binnentreden en van de redenen,
die daartoe geleid hebben, door

(p) I. In plaats van het tegen-
woordig art. had het ontw. 55/6
de volgende bepaling:

"Geen lijk wordt naar eeue
andere gemeente vervoerd alvorens
tothet vervoeren door burgemeester
en wethouders verlof verleend en
aan den burgemeester der gemeente,
waar het lijk ter aarde besteld
zal worden, kennis gegeven zij."

Bij de N. v. W. 58/9 werden
de woorden burgemeester en wet-
honders veranderd in : den bur-

Bij het ontw. 66/7 kwam het
art. te luiden als volgt:

«Tijdens het heerschen eener
besmettelijke ziekte kan het vervoer

-ocr page 176-



		Art. 11 BEGRAFENISWET. 141

		burgemeester en wethouders over, al dan niet verlof tot het vervoer van het lijk te verleenen. Maar nu zou de weigering op een geheel verkeerden grond kunnen berusten. Men stelle bijv. dat in de gemeente, waar het overlijden heeft plaats gehad, geen begraafplaats ten be- hoeve der leden van eene bepaalde godsdienstige gezindte bestaat; dat de betrekkingen daarom het lijk naar elders, waar dit wel het geval is, willen doen overbrengen, en dat het gemeentebestuur in het belang der gemeentekas of om andere redenen zich daartegen ver- zet. Om zulke moeijelij kneden voor te komen, zou het niet overtollig zijn, in de wet uit te drukken , dat het verlof alleen om redenen, aan den openbaren ge- zondheidstoestand ontleend, kan worden geweigerd. Al verder werd gevraagd, hoe het artikel zal worden toegepast, waar, volgens art. 13, eene ge- zamcnlijke begraafplaats voor twee of meer gemeenten is ingerigt, of waar de begraafplaats, althans voor een deel der ingezetenen, buiten de gemeente hunner inwoning ge- legen is. Dit laatste heeft bij onderscheidene groote gemeenten plaats. Be Amsterdamsche Isra�- lieteu maken van de begraafplaats te Muiderberg gebruik. Uit \'s Gra- venhage wordt een deel der lijken op Eikenduinen ter aarde besteld. Naauwelijks kan daarbij aan ver- voer der lijken , in de gewone betee- kenis des woords, gedacht worden. Het antwoord van de Rege- ring luidde als volgt: 1) den aanhef, die «Yerigens aloeg op
		van lijken naar andere gemeenten door Ons worden verboden." De woorden naar andere ge- meenien vervielen bij het ontw. 67/8 II, en werden veranderd als volgt: vit eene gemeente, op wier grondgebied eene of meer hegraaf- plaatsen zijn. Bij de beraadslaging werd een amendement van den heer GODE- proi met 50 tegen 4 stemmen aangenomen, strekkende om aan het slot van het artikel bij te voegen: of slechts worden toege- staan onder door Ons te stellen voorwaarden. II. 1°. Tot opheldering van het art. moet ik noodzakelijk terug- gaan tot hetgeen v��r het ontw. 66/7 waarbij het art. belangrijk is gewijzigd, over het hier gere- gelde punt is voorgevallen. Bij het V. V. 58/9 werd ge- twijfeld of het voorschrift wel vol- ledig was. Moet � vroeg men � de burgemeester der gemeente, waarheen het lijk vervoerd wordt, niet kunnen weigeren, waar het een lijk geldt van iemand, aan eene besmettelijke ziekte overleden? Er waren leden, die het overeen- komstig den geest der wet achtten, dat geen vervoer van eenig lijk plaats had zonder dat een bevoegd geneeskundige over het geven van verlof was gehoord. Welligt ook ware het noodig, dat de wet een termijn bepaalde, binnen welken het gevraagd verlof wordt verleend. Nog tot eene andere bedenking � werd verder gezegd � gaf het artikel aanleiding. Se wet laat het geheel aan de willekeur van 1) Om het rerband vermeld ik ook

-ocr page 177-



		142 BEGRAFENIS WET. Art. 11

		\'Het voorschrift van art. 4 is algemeen en strekt tot waarborg, dat geene begraving plaats hebbe wanneer niet het overlijden in de registers van den burgerlijken stand is opgeteekend. Behalve het daar ge- vorderde verlof van den ambtenaar randen burgerlijken stand,schijnt nog het verlof van den burgemeester 1) noodig wanner men het lijk naar eene andere gemeente wil vervoeren. De overheid toch moet beoordeelen, of dit zonder nadeel voor de open- bare gezondheid kan geschieden, en zoo noodig maatregelen van voorzorg kunnen voorschrijven. Iu bijzondere omstandigheden zal de burgemeester, alvorens het verlof te geven, den raad van een des- kundige inroepen ; doch het schijnt niet noodig , hc;n tot het inwinnen van zoodanig advies bij iedere aanvraag te verpligten. * Aan den burgemeester der ge- meente, waarheen het lijk wordt vervoerd, kan de magt niet worden toegekend, de begrafenis te wei- geren, daar zulks tot groote ver- warringzoukunnenleiden. Wanneer de burgemeester der gemeente, waar het lijk gevallen is, verlof tot vervoer gegeven heeft, moet men aannemen, dat er uit dat vervoer geene nadeeleu te vreezen zijn en iseeneblootc kennisgeving aan den burgemeester der gemeente, waar de begrafenis moet plaats hebben, ten einde hij voor de handhaving der openbare orde kunne zorgen, voldoende.		\'/Het schijnt niet aan te nemen, dat de burgemeester verlof tot vervoer zou weigeren, tenzij daar- voor gewigtige redenen bestaan. Evenzoo kon men stellen, dat de ambtenaar van den burgerlijken stand het in art. 4 bedoelde verlof tot begraven zal weigeren. De burgemeester die zoo willekeurig handelde, zou spoedig bij de Re- gering aangeklaagd worden en eene teregtwijzing niet ontgaan. "Is eene gemeenschappelijke be- graafplaats voor twee of meer gemeenten aangelegd, dan zullen de betrokken besturen bij de re- geling dezer zaak ingevolge art. 121 der gemeentewet de noodige voorschriften omtrent het vervoer van lijken naar de begraafplaats kunnen geven. Wanneer de be- graafplaats voor een deel der ingezetenen buiten de gemeente hunner inwoning gelegen is, bestaat er geen reden, waarom het bedoelde verlof niet zou gevraagd worden. In het gestelde geval is het toch onverschillig of het lijk naar de begraafplaats Eikenduinen dan wel naar Wassenaar of Voorburg ver- voerd wordt. Wordt nu een ver- lof gevorderd voor het vervoer naar deze gemeenten, hetzelfde zal evenzeer noodig zijn voor het vervoer naar Eikenduinen. Voor de ingezetenen kan hieruit geen bezwaar ontstaan, daar dit verlof tegelijk met dat van den ambtenaar van den burgerlijken stand kau worden aangevraagd."

		eene Traag, of ook hier verlot tot de begraving ran den ambtenaar van den burgerlijken stand rolgena art. 4 noodig was. 1) Aldus was inmiddels het art. veranderd, in plaats ran i burgemeester en wethouder.*

-ocr page 178-



		Art. 11 BEGRAFENISWET. 143

		daarbij niet uit het oog, dat toch reeds volgens art. 4 verlof van den ambtenaar van den burgerlij � ken stand voor elke begraving moet worden verleend, en dat der- halve het erlangen van een tweede verlof voor het begraven op een bepaald punt, al ligt het ook bui- ten de gemeente, naar noodeloo- zen omslag zweemt, vooral wan- neer het vervoer van het lijk daarheen als \'t ware een natuur- lijk gevolg is van eenen bestaan- den staat van zaken. 2°. De aangevoerde bezwaren schijnen de Regering die het ontw. 66/7 voordroeg, tot eene geheele omwerking van het artikel te heb- ben geleid. Ze werd niet opzet- t el ijk toegelicht. Het art. bevatte nu geen alge- meen verbod meer van vervoer van lijken naar eene andere ge- meente zonder verlof van burge- meester of burgemeester en wet- houders en kennisgeving aan den burgemeester der gemeente waar het lijk begraven zou worden. Slechts werd de bevoegdheid aau den Koning verleend om het ver- voer van lijken naar andere ge- meenten , en dat alleen tijdens het h eerscJien eener besmettelijke zieite, te verbieden. 3°. Op het art. zooals het nu was gewijzigd, werden in het V. V. de volgende opmerkingen gemaakt: Een algemeen verbod van het vervoer van lijken naar eene an- dere gemeente tijdens het heer- schen eener besmettelijke ziekte, zou eene bedenkelijke zijde kun- nen hebben. Niet slechts liggen de afzonderlijke begraafplaatsen
		Bij het V. V. 59/60 kwam de Kamer op het artikel terug. Ver- scheidene leden � wordt daarin gezegd � blijven vau gevoelen, dat, ingeval de algemeene of bij- zondere begraafplaats buiten het grondgebied der gemeente, waar het overlijden heeft plaats gehad, gelegen is, de vordering van het verlof des burgemeesters tot het vervoer vau het lijk naar elders moeijelijkheid kan doen ontstaan. Die moeijelijkheid � men erkende het gaarne � zal niet ligt rij� zen zoodra, naar aanleiding van art. 13, eene gemeenschappelijke begraafplaats voor twee of meer burger�jke gemeenten is gesticht. Dan eischt geheel de zaak, vol- gens art. 121 der gemeentewet, eene bepaalde, voorafgaande re- geling. Maar anders is het, waar eene kerkelijke gemeente eene be- graafplaats gesticht heeft, die voor de ingezetenen van verscheidene burgerlijke gemeenten van ��ne gezindheid dient en voor dezen de eenige begraafplaats uitmaakt. Dan is het geenszins zoo geheel on- waarschijnlijk, dat het verlof on- der bepaalde omstandigheden ge- weigerd wordt, of dat daarover althans twist ontstaat. Men ziet niet in, waarom het verlof niet door eene bloote kennisgeving te vervangen ware. Misschien zelfs zou de wet kunnen aannemen, dat zoowel de bijzondere als de algemeene begraafplaats, die voor ingezetenen eener burgerlijke ge- meen te dienen moet, al ligt zij ook buiten die gemeente, be- schouwd wordt als tot haar grond- gebied te behooren. Men verlieze

-ocr page 179-



		144 BEGRAFENISWET. Art. H

		vau godsdienstige gezindten som- tijds in eene andere gemeente, ge- lijk bijv. die van Amsterdamsche Isra�lieten , welke zich te Muider- berg bevindt, maar er zijn ook zeer aanzienlijke gemeenten, die hare algemeene en bijzondere be- graafplaatsen buiten haar grondge- bied hebben. Andere leden meenden dat het facultatieve karakter der bepaling het bezwaar genoegzaam wegnam. Volgens een derde gevoelen be- stond tegen het vervoer van lij- ken tijdens het heersenen eener besmettelijke ziekte hoegenaamd geen bezwaar, mits dit slechts altijd plaats had in eene herme- tisch geslotene kist. Zij wilden dus de bepaling zoodanig gewij- zigd hebben , dat in het gestelde geval bij algemeenen maatregel van inwendig bestuur het ver- voer van lijken naar eene andere gemeente verboden werd, tenzij in zoodanige kist. «Plet spreekt van zelf � ant- woordde de Regering � dat de algemeene maatregel van inwendig bestuur, hierbedoeld, eene uitzon- dering zal maken ten aanzien van die begraafplaatsen, welke in eene andere gemeente zijn gelegen dan waarvoor zij bestemd zijn. Zooda- nig voorschrift kan tot geene ongelegenheid aanleiding geven. Het vorderen eener hermetisch luchtdigte sluiting, gesteld dat daaruit geenerlei nadeel voor de openbare gezondheid te vreezen ware, zou voor minvermogenden te bezwaarlijk zijn/\' De Kamer achtte evenwel haar bezwaar niet genoegzaam opgelost.		Wanneer � zeidemen � krachtens de wet, het vervoer van lijken naar andere gemeenten, uithoofde van het heerschen eener besmet- telijke ziekte wordt verboden, kan, naar het schijnt, de algemeene maatregel van inwendig bestuur, die dat verbod inhoudt, geen uit- zondering maken ten aanzien van de gemeenten, die geene begraaf- plaats op haar grondgebied hebben. Het verbod, bij het. wetsartikel bedoeld, is toch algemeen. Is de uitzondering voor het hier be- doelde geval onvermijdelijk, dan moet ook de wet tot het maken daarvan aanleiding geven. 4°. Ten gevolge dezer nadere beschouwingen wijzigde de Regering het art. bij het ontw. 67/8 II in dien zin dat het verbod nu alleen zou worden uitgevaardigd voor het vervoer van lijken uit eene <je- meenle, op wier grondgebied eene of meer begraafplaatsen zijn. Door deze wijziging was, naar zij vertrouwde, aan de geopperde bedenking te gemoet gekomen. In het Eindv. werd echter de opmerking gemaakt, dat door de wijziging, die dit artikel nu laat- stelijk had ondergaan, geenszins alle bezwaren tegen het verbod van vervoer van lijken tijdens het heerschen eener besmettelijke ziekte waren weggenomen; werd zoodanig verbod byv. voor Am- sterdam uitgevaardigd, de leden van het Israelietisch kerkgeuoot- schap, die er prijs op stelden de lijken van geloofsgenooten naar de begraafplaats te Muiderbergte doen vervoeren, zouden daarin verhinderd worden.

-ocr page 180-



		Art. 11 BEGRAFENIS WET. 145

		Iu antwoord gaf\' de Minister fock bij de M. v. T. 68/9 te kennen, dat het artikel thans iu dien zin was gewijzigd, dat alleen de bevoegdheid aan de uitvoerende magt wordt gegeven , om tijdens het heersohen eener besmettelijke ziekte het vervoer van lijken naar andere gemeenten te verbieden. Van die bevoegdheid � zeide de Minister � zal dan alleen voor die gemeenten gebruik wolden ge- maakt , waar dat verbod tot geene belemmering zal leiden. De Minister sprak hier van ihant gemaakte wijziging: zij doelde echter kennelijk o» de reeds vroeger door zijn voorganger gemaakte wijzigingen. Immers het ontw. 08/9 hield geen nadere wijziging iu. 5". Bij de beraadslaging kwam meu op de medegedeelde bezwaren terug. Vooraf deel ik nog andere bedenkingen mede, die met de eerste meer of min zamenhangen. De heer WE8TEKHOF� zeide dat men uit de redactie van het art., dat geen onderscheid maakte of iu de gemeente van uitvoer alleen bijzondere dan wel tevens alge- meene begraafplaatsen waren, kon a�cidcn dat eigenaars van bijzon- dere begraafplaatsen verpligt zouden kunnen worden om voor het lijk, waarvan de uitvoer door den Ko- iiing verboden was, een graf op liuune begraafplaats iu te ruimen. Hierdoor zou iubreuk worden ge- maakt op het eigendomsregt. Hij gaf daarom in overweging te lezen, "eene of meer algemeene begraafplaatsen." De Minister had daartegeu het bezwaar, dat dan waar geene al-
		gemeeue, maar alleen bijzondere begraafplaatsen naren, de uitvoer niet zou kunnen worden verboden. En uu was de reden voor liet verbod juist om te voorkomen dat de lijken van personen die over- ledcn waren in de gemeente waar de ziekte lieerschte, de ziekte zouden overbrengen naar elders. (Zie verder hierna N". 7). Een ander bezwaar vau het genoemde Kamerlid was, dat liet verbod des Koniugs niet altijd , bv. in afgelegen plaatsen , tijdig genoeg bekend en er v��r dien tijd reeds lijken uitgevoerd zou- den kannen zijn en aldus liet kwaad dat uien wilde keeren, niet meer te voorkomen ware. Hij wilde daarom het vervoer uit eene besmette gemeente in geen geval gedoogd , maar streng ver- boden hebben, zoodat meu het verbod des Konings dun niet be- hoefde af te wachten. De Minister zag echter ook daarin bezwaar, eu sloot zich aan bij deu heer ooobfroi, die meende dat men het niet streng verbieden moest. 0". liet laatstgenoemde lid na- melijk ging meer van het denkbeeld uit dat het beginsel van dit art. met overdrijving kon worden toe- gepast. Dit lag eenigzins iu het bestaan vau het geneeskundig staats- toezigt op den tegenwoordigen voet, dat uu en dan eene zekere overdrijving aau den dag legde bij de behartiging der belangen van hygi�nischen aurd. Wat zal er geschieden, vroeg hij , als op het grondgebied eener gemeente wel een of meer begraaf. 10

-ocr page 181-



		143 BEGRAFENISWET. Art. 44

		plaatsen zijn, maai deze niet zijn ingerigt voor de eeue of andere kerkelijke gemeente, omdat deze hare eigene begraafplaats lieeft op het grondgebied van eene andere gemeente ? Wat zal dan geschieden, als het vervoer van lijken door den Koning verboden wordt? Waar moet men dan heen met die Hjken P .Spreker wees op Amsterdam, waar de Isra�lieten hunne bcgraaf- plaatsen blaten die gemeente hadden. De algemeenc begraafplaatsen toch te Amsterdam waren juist ten gevolge van het bestaan dier ker- kelijke begraafplaatsen buiten de gemeente, niet ingerigt voor de begraving van leden der lsra�lie- tische gemeenten. Nu zou men kunnen beweren dat die algemeeue begraafplaatsen voor de j hier be- iloelde exceptioneele gevallen tot het begraven van leden dier ker- kelijke gemeenten moesten ingerigt worden. Maar dat het gemeente- bestuur daartoe vcrpligt zou zijn , volgde niet duidelijk uit deze net, althans niet volgens het gevoelen der Regering, in hare N. v. B. (18/9 1) medegedeeld.Eene inrigting der algemeene begraafplaatsen te Amsterdam, z�� dat zij \'ook voor de Isra�lieten konden dienen, zou daarenboven welligt bezwaar kmi- uen hebben , nu die begraafplaatsen reeds waren aangelegd. Het was daarom z. i. wensehelijk met behoud van het beginsel van het art., de absolute, de te strenge strekking er van te temperen en daartoe de bijvoeging in het art. te maken: of slechts worden toe-
		gestaan onder door Ons te stellen voorwaarden. De Minister merkte op dat het bezwaar van den heer goiikfroi\' af komstig was van het Isra�lietisch kerkbestuur te Amsterdam; dat het gemeentebestuur van Amsterdam in der tijd bepaaldelijk had ge- adviseerd omtreut de redactie van het artikel, en had aangevoerd dat het juist met het oog op de Israelietischc lijken wensehelijk was om de bepaliug facultatief te stellen. Maar, behalve dat dit geschied was, werd het bezwaar van het genoemde lid, volgens den M mister, geheel opgeheven door art. 19, l^e lid. Ten gevolge van deze bepaliug � die de Minister voorlas en waarin hij de woorden : »eener kerkelijke gemeente die geen eigen begraafplaats bezit" eipli- ceerde alsof er stond: «eener ker- kelijke gemeente die geen eigen begraafplaats bezit in de-gemeente\' \'-- zou, wanneer zich liet geval mogt voordoen dat men het niet wen- schelijk achtte het vervoer van lijken toe te staan , de algemeenc begraafplaats in de gemeente de gelegenheid aaubieden om die lijken te begraven. Door de verlangde bijvoeging in het art. zou men ook niets anders verkrijgen dan hetgeen er eigenlijk reeds in was bepaald. Wel zou de bepaling dan wel zachter schijnen, maar de Mi- nister geloofde toch dat door art. 19 het bezwaar reeds was opge- heveu. De oplossing van den M�H8- ter werd echter door meerdere


		1) Zie de aant. op art. 17.

-ocr page 182-



		Art. 11 BEGRAFENISWET. 147

		leden der Kamer onvoldoende gc- aeht. De heer van Naamen van Eemnks iiehtte het art. te algc- meeu gesteld. Tegen uitbreiding van besmettelijke ziekte kon ook worden te geinoet gekomen , door uit het art. te ligten de woorden : \'�uit eeue gemeente, op wier grond- gebied eene of meer begraafplaatsen zijn." Men zou dan aan het uit- voerend gezag overlaten te bepu- len, hoe in zoodanige gevallen gehandeld moest worden. Het ware dan ook beter aan het slot, in plaats van verboden, te lezen heperkt. Het mogt verder z. i. de bedoeling niet zijn het art. toe te passen, wanneer eene be- graafplaats slechts eenige schreden buiten de gemeente gelegen was. Hij gaf dus wijziging van het art. in overweging, opdat zoo min mo- gelijk de vrijheid der ingezetenen werd beperkt. De heer Godepkoi wees er op dat b.v. liet gemeentebestuur van Amsterdam niet bedacht scheen op de inrigting zijner algemeene begraafplaatsen voor de Isra�lieten, maar dat, wat daarvan ook ware, het beroep op art. 19 toch niet afdoende was. Dat art. maakte geen onderscheid tusschen het bezit eeiier eigen begraafplaats in of liuilen de gemeente. De Isra�lieten hadden eigen begraafplaatsen, of- schoon niet in de gemeente: art. 19 zou dus, om in het bezwaar te voorzien, moeten worden gc-		wijzigd 1). Bovendien art. 47, dat op bestaande begraafplaatsen sloeg, verwees wel naar artt. 17 en 18, niet nanr art. 19. 2) Hij stelde dus de bovenomschreven bijvoeging in art. 1 1 als amende- dement voor. Nadat de meening van den heer i>e bosch kempek, dat wanneer de Regering de magt had om liet vervoer te verbieden , zij dan ook de magt had om het onder voor- waarden toe te staan , wits bestre- den door den heer nu Marchie van voorthuijsex , die meende dat zooals het art. luidde, de Regering slechts kon kiezen om de begrafenis �f onbepaald toe te laten of geheel te verbieden, en nadat de laatste ook nog had gewezen op het bezwaar van godsdienstige!! aard dat het ver- bieden van de begraving op eene rustplaats, zooals die naar de over- tuiging der betrekkingen van den overledene wcnschelijk was , mede~ bragt, werd het amendement met 50 tegen 4 stemmen aangenomen. 7°. Door de thans opengestelde gelegenheid om, in plaats van het vervoer geheel te verbieden, het ook onder voorwaarden toe te staan, wordt tevens te gemoet gekomen aan het boveSgemelde bezwaar van den heer Westek- hoff, dat door het verbod van uitvoer van een lijk ten gevolge van het art. zooals het eerst luidde, eigenaars van bijzondere begraafplaatsen wettigt verpligt


		1) Art. 19 werd niet ijewyzigd, maar de Minister bleet bij zijne uitleg* ^ing daarvan, alsof er stuud �in de gemeente." Zie verder de aant. aldaar. 2) Ook hierover zie men de aant. op art. 19.

-ocr page 183-



		148 BEGRAFEN1SWE�. Art. 11

		konden worden geacht eeu grut\' voor zoodanig lijk in te rui- men. liet antwoord dat de Minister gal\', loste dat bezwaar volstrekt niet op. Indien zoodanige ver- pligting niet bestaat, zooals ook niet aannemelijk is, waar moet men dan, als de uitvoer geheel verboden is, met het lijk heen wanneer er geene algemeene be- gi aafplaats in de gemeente is ? V\\ el was de tweede alinea van art. 13, volgens welke van de vcrpligting tot het hebben eener algemeene begraafplaats tijdelijke ontheffing kan worden verleend, niet in het Regeringsontwerp opgenomen, maar er kou toch, ook volgens dat ontwerp reeds, ecne gezamenlijke begraafplaats worden iugerigt voor twee of meer gemeenten te gelijk, zoodat niet in elke gemeente eene algc- meene begraafplaats zijn zou. Door het aangenomen ameiide- ment op art. 11 zal dus ook in liet boven bedoelde bezwaar kun- nen voorzien worden. 111. De heer westerhoff vroeg ook nog verduidelijking van het artikel in een ander opzigt. Zooals het namelijk luidde, zou bij het ncerschen eener besinette- lijke ziekte in het noorden des lands , de Koning het vervoer van lijken naar elders zelfs uit eene gemeente in het zuiden gelegen, indien aldaar namelijk eene of meer begraafplaatsen waren, kun- nen verbieden. Hij meende dat de bedoeling was den uitvoer te verbieden van een lijk uit ecne gemeente binnen welke		eene besmettelijke ziekte heersehte. Maar nu kon verder die ziekte in eene of andere gemeente slechts heersenen in ��n gezin. Hij veronderstelde dat hier moest gedacht worden aan ecne besmet- telijke ziekte die meer algemeen , die epidemisch en dus in verschil- lende huisgezinnen of in meer dan eene gemeente heersehte. Daarom gaf hij in overweging om den aau- hef van het art. te doen luiden : n Tijdens het epidemisch heersenen eener besmettelijke ziekte iu eeu of meer gemeenten van hel. Rijk kan het vervoer van lijken uit zoodanige gemeente*\' enz. De Minister antwoordde, dat art. 11 niet bedoelde het heersehen van eene besmettelijke ziekte in ��n gezin , maar in meerdere ge- zinnen , z�� dat de ziekte van epi- deinischen aard was. Ofschoon hierbij niet op het eerste gedeelte der rede van den heer westerhoff is geantwoord, volgt m. i. uit het verhandelde omtrent het amendement godefroi, dat de bedoeling van het art. is, dat het verbod slechts zal worden gegeven voor bepaalde gemeen- ten waar besmettelijke ziekte heerseht. IV. Voorts zal de algemeene maatregel van inwendig bestuur, krachtens het art. vast te stellen, eerst genomen worden wanneer de besmettelijke ziekte uitbreekt en deze bijzondere bepalingen noodig maakt, daar deze bepalingen af- hankelijk zijn van den aard en den omvang der ziekte, zoodat alge- meene voorschriften niet vooraf gegeven kunnen worden.

-ocr page 184-



		U9
		Art. H
		BEGRAFENIS WET.


		V. Door het Historisch beloop van art. 11 is de bevoegdheid vau den plaatselijken wetgever in het �teven van regelen bij het vervoer van lijken uit andere gemeenten ko- mende of de gemeente doorgevoerd wordende ingevolge artt. 8 en 29, ruimer geworden. Hij zal slechts hebben te zor- gen dat de verordening de behoor- lijke \'uitvoering der voorschriften, door den Koning tijdens het heersenen eener besmettelijke ziekte voor het vervoer te geven, niet beleminere. De verordening moet nisdan voor zooveel noodig buiten toepassing blijven. Hij lette er verder op dat art. 4, tweede en derde lid der wet voor liet geval van begraving buiten de gemeente reeds keunis- geving voorschrijft van het ver- leend verlof tot begraven. De verordening kan ook geen tijd voor het vervoer van bedoelde lijken vaststellen; zie de aant. op art. 7 bladz. 126 onder VII. VI. Art. 40 n°. 2 stelt strafbaar het vervoeren en het doen ver- voeren van een lijk naav eene andere gemeente, in strijd met het verbod of de vergunning in art. 11 bedoeld. 1°. De woorden en hel doen ver- voeren werden eerst bij het ontw. 67/8 11 iugelnscht, ten gevolge der bedenkingen, in de aant. op art. 6 bladz. 111 onder 2° me- degedeeld. Ten gevolge dezer wij- ziging is, volgens de Regering, zoowel hij die den last tot het vervoeren heeft gegeven als hij die dien last heeft uitgevoerd, strafbaar, doch kunnen onder de		vervoerders nimmer worden bc- grepen de nabestaanden of andere, die het lijk naar de laatste rust- plaats volgen. 2°. De woorden, in art. 40 N°. * gebezigd: of dr vergunning, zijn bijgevoegd ten gevolge der overneming door de Regering van een daartoe strekkend amendement van den heer godefboi Dit amendement was weder een gevolg van het aangenomen amen- dement op art. 11. Niet alleen namelijk kon nu he verbod over- treden worden , maar ook de voor- waarden vau vergunning konden worden geschonden. Tegen dit laatste moest dus ook straf worden bedreigd. De heer PIJNAPPEL gaf den voorsteller in overweging om te lezen: »in strijd met.... de voor- waarden der vergunning." Dit toch was de bedoeling en het klonk beter. De heer van Hi.ii.ua thok kingma was tegen het amendement. Dat de overtreding van het ver- bod gestraft werd, keurde hij goed. Maar de vergunning was eene dispensatie van het verbod. En uu vond hij het te crimineel om op de overtreding van die dispensatie straf te bedreigen. Deze laatste bedenking werd niet beantwoord. Wat de opmerking van den heer pijnappel betrof, de voorsteller, de heer qodeproi, zag de nood- zakelijkheid niet in om zijn amen- dement te wijzigen. Wanneer, zeide hij , in strijd gehandeld wordt met de vergunning, dan wordt gehan- deld in strijd .met de vergunning

-ocr page 185-

BEGRAFENIS WET. Art. 11, 12

150

Art. 12. (ieene opgraving , noch vervoer van
een opgegraven lijk mag, behalve op regterlijk gezag,
geschieden, dan met toestemming van den eigenaar
van het graf en met \'verlof van den burgemeester dei¹gemeente, waar het begraven is. Bij weigering van
dit verlof staat hooger beroep bij Ons open (q).

zooals zij is verleend, dat is: iu
strijd niet de voorwaarden waarop
/.ij is verleeud.

De Regering nam � gelijk
gezegd � liet amendement over.

(g) J. Voor de bepalingen in
art. 12 opgenomen , werd in het
ontw. 55/6 gelezen :

�Geen begraven lijk mag wor-
den opgegraven of vervoerd dan
met verlof van burgemeester en
wethouders der gemeente, waar
liet begraven is, of op regterlijk
bevel."

Voor mag worden had het
ontw. 58/9 : wordt.

Bij de N. v. W. 58/9 werd
burgemeester en wethouders ver-
anderd in: den burgemeester, en
op regterlijk bevel in: op bevel
van het regterlijk gezag.

Iu het ontw. 66/7, waarbij
twee nieuwe alinea\'s aan het art.
werden toegevoegd 1), kwam de
bovengemelde bepaling, thans cer-
ste lid , te luiden als volgt:

"Geene opgraving van een lijk
mag, behalve op bevel van het
regterlijk gezag, geschieden, dan

met toestemming van den eigenaar
van het graf en met verlof van
den burgemeester der gemeente,
waar het begraven is."\'

Bij het ontw. 67/8 1 werden
de woorden van een lijk veran-
derd in: noch vervoer van een
opgegraven lijk. Voorts werd
de zinsnede aau de bepaling toe-
gevoegd : Bij weigering van dit
verlof staal hooger beroep bij
Ons open.

Bij de beraadslaging over
het art. liet de Minister de
woorden bevel van hel v��r:
«regterlijk gezag," wegvallen om-
dat die woorden ook uit art. 1
waren geligt.

II. Bij de twee eerste ontw.
werd de. volgende toelichting ge-
geven :

Het decreet van 23" Prairial
Xllde jaar 2) laat in het midden,
door welk gezag magtiging tot het
opgraven van lijken behoort te
worden gegeven. I)it gaf meev-
inaleii tot moeijelijkheden aanlei-
ding, wanneer het overbrengen
van lijkeu naar eene andere be-
graafplaats door de nabestaanden

1) Zie de al\'zonderlyke auut. daarop, bladz. 154 vv.

2) Art. 17 ran het decreet hield daaromtrent het volgende in:

,,Leg autorit�s locale» sont sp�cialement charg�es de tuainteuir 1\'ex�cutioii des
l<jtB et r�glemens qui prohibent les exhumations non uutoris�es."

-ocr page 186-



		Art. 12 BEGRAFENIS WET. 151

		werd verlangd. Het ontwerp draagt dit oj) aan de magt, welke met het toezigt op de begraafplaatsen is belast. Met deze magt werd bedoeld liet collegie van burgemeester en wethouders dat volgens art. 26, ii overeenstemming met art. 179 litt. m der gemeentewet, niet het bedoelde toezigt belast is. Bij de N. v. W. 58/9 werd echter, in plaats daarvan, de burgemeester alleen met de hier bedoelde werk- zaainheid belast, om dezelfde reden als bij art. 6 op bladz. 108 on- der JU 1° is opgegeven. III. �� vervoer van een opge- graveu lijk." Bij het V. V. (ifi/7 werd opgemerkt dat hier ook van verlof tot verroer seheen ti\' moeten worden gewag gemaakt. Opgraving en vervoer konden ook bij het verleggen der begraafplaats te pas komen. I )ienovereenkomstig werd het arti- kel bij het volgende ontw. aangevuld. IV. Art. 23 verbiedt het roeren van graven voordat tien jaren verloopen zijn nadat er het laatst een lijk in geplaatst is. Het spreekt van zelf dat dit art. voor de opgraving van een lijk volgens art. 12, die veelal v��r dien tijd geschiedt, zijne toepassing mist. V. "iip regterlijk gezag" In de twee eerste ontw. las men: op regterlijk bevel. Daarvoor weusehte men volgens het V. V. 68/9 gezegd te hebben: Of bevel van hel regterlijk gezag of iets dergelijks, opdat niet de officier		van justitie zou kunnen schijnen uitgesloten te zijn. De Hi-gcring stelde dieuten- gevolge de verlangde uitdrukking in de plaats van de eerste, doch veranderde ze bij de beraadslaging, gelijk ze nu luidt, iu overeeu- stemming met art. 1. VI. �\'toestemming van den eig<;- naar van hel graf\'\' In het V. V. 58/9 werd op- gemerkt, dat het art. zoodanig was gesteld alsof burgemeester eu wethouders verlof tot liet opgraven van het lijk konden geven, on- versehillig door wien dat verlof gevraagd werd. Dit kou de bc- docling niet zijn, eu was ook blijkens de M. v. \'1\'. de bedoeling niet. Maar dan ware het ook niet overbodig, in ilc wet uit te drukken, dat alleen de naaste bloedverwanten of wel de uitvoer- ders van den uitersten wil des overledenen het opgraven kouden verzoeken. Natuurlijk zou die regel niet kunnen gelden, waar de regterlijke magt tot den maat- regel aanleiding gaf. De Regering antwoordde: Bh\' het verleeuen van verlof tot op- graving vau een lijk zal de bur- gemeester 1) in de eerste plaats er op dienen te letten, waarom en door wien het verlof wordt aangevraagd, en zal hij het be- hooreu te weigeren wanneer geen voldoende grond voor de opgraving wordt aangevoerd, of de aanvrage door iemand geschiedt, die iu geeue betrekking tot den overledene of diens geslacht staat. De wet kau


		1) Aldus was nu bet art. gewijzigd.

-ocr page 187-



		]5\'2 BEGRA.FENISWET. Art. 42

		hieromtrent geene bepaalde regels stellen, daar zij alle gevallen niet kan voorzien waarin de opgraving regtmatig kan worden verlangd. Bij het ontw. (S6/7 evenwel werd liet alt., wal het hier bedoelde punt aangaat. aangevuld. Sedert wordt voor de opgraving en voor liet vervoer van een opgegraven lijk (ook dit laatste was eene oit- breiding van genoemd ontwerp;, toestemming van den eigenaar van het gral\' vereiseht. V��r het verleenen van het verlof heeft de burgemeester zich dus van de dooi^- den eigenaar ge- geven toestemming te verzekeren. Zie ook de aant. \\". Xogtans blijft hij, ook al is die toestemming gegeven, vrij het verlof te weigeren, zoo de aanvrage geen voldoeuden grond heeft of de vergunning in strijd zou zijn met het openbaar belang. Onder zoodanigen niet voldoenden grond zal men bijv. kunnen rang- schikken het verlangen om alsnog in eene kist op eene begraafplaats over te brengen het lijk van iemand die zonder kist op de in art. 2 bedoelde plaats uithoofde van den staat van ontbinding waar- in het lijk verkeerde is be- gravcn. 1) VII. Bij het V. V. 66/7 rees tegen den zanienhaiig van het art. wat het vereischte van toestemming van den eigenaar aangaat 2), de volgende bedenking. De eigc- naar van het graf zou het
		in zijne hand hebben, althans gedurende eene lange reeks van jaren, voor uiet-opgraviug van daarin nedergclcgde lijken zorg te dragen. Kan echter �werd nu gc- vraagd �, waar de begraving in geen eigen graven heeft plaats gehad, zoo als niet «Ie armen het geval is, de opgraving alleen van het burgerlijk gezag afhangen? Zoo ja, kunnen daardoor geene godsdienstige begrippen worden gekrenkt? Het antwoord was: Wanneer een gedeelte der algemeene be- graafplaats voor eene bepaalde godsdienstige gezindte wordt in- gerigt, mag daarmede niet in strijd met de godsdienstige be- grippeu dier gezindte worden ge- handeld. Overigens hangt het voeren en ruimen der niet-eigeu graven af van het bestuur aan hetwelk de begraafplaats behoort. Kerkelijke besturen, met iiitzon- dering van Isra�lietisehe, hebben zich daarvan tot dusverre niet onthouden. VIII. .verlof" In verband met de bij art. 11 gedane vraag 3), wilde men vol- gens het V. V. 58/9 ook hier weten, bij welken burgemeester het verzoek om verlof moest worden gedaan, zoo twee of meer gemeen* ten c�ne gezamenlijke begraafplaats hadden. In dat geval behoort � vol- gans het antwoord der Regering � het verlof tot opgraving uit te gaan en 944, reeds opgegeven hij art \'2 , 2« en 3" lid.

		1) Zie daarover Gftm. nlon. No,. 942 blad?.. 61. 2) Men zie overigens de aant. op liet S) Zie hij dat art., Wad». Hl.

-ocr page 188-



		Art. 12 BEGRAFENISWET. 153

		van den burgemeester der gemeen- te, waarin de begraafplaats gelegen is. Deze toch � zeidc zij �� beeft alleen te beoordeelen, of die opgraving zonder nadeel der open- bare gezondheid kan geschieden, Het artikel spreekt dan ook van den burgemeester der gemeente maar hel (lijk) hegraven is. Het opgemerkte is na de latere wijziging van liet art. ook toepas- selijk op het vervoer der opgegraven lijken. IX. Het hooger beroep op den Koning van eene weigering van liet verlof door den burgemeester is opengesteld ten gevolge der vraag in het V. V. 06/7 gedaan, of dat beroep in den geest dezer wet niet moest worden toegelaten. X. Het opgraven of vervoeren van een begraven lijk, zonder het bevel of het verlof en de toestemming, in art. 12 vermeld, is strafbaar volgens art. 43 N\'°. 1. 1°. Bij liet ontw. 67/8 1 kwam deze strafbepaling te luiden als werd opgegeven. I u het ontw. 66/7 stond, in plaats van zonder hel bevel of het verlof en de toestemming, alleen: zonder hel verlof of bevel. 2". In het V. V. 66/7 werd ge- zegd: Opgraving, ook zonder ver- voer, van een begraven lijk is schen- diug van graven , als het geschiedt zonder het verlof of het bevel van art. 12. De Regering antwoordde: In schending van graven ligt baldadigheid opgesloten. Ingeval van opgraving zonder het verlof van art. 12 behoeft alleen de materi�ele daad te worden bewezen. 3°. Moet de opgraving ook
		niet strafbaar zijn � werd iu hetzelfde V. V. gevraagd � als zij geschiedt zonder toestemming van den eigenaar, ofschoon dan ook met verlof van den burge- meesterV Of wordt dat verlof niet verleend als de eigenaar niet toestemt? De wet zegt het niet. Het antwoord was : Wanneer art. 12 verlof van den burgemeester en tevens toe- stemming van den eigenaar vordert, is het niet denkbaar dat het ver- lof worde gegeven, zonder dat van de toestemming des eigenaars aan den burgemeester gebleken is. Niettemin werd de "strafbepaling gewijzigd zooals zij nu luidt, zoodat nu ook het opgraven en vervoeren zonder de toestemming van den eigenaar strafbaar is. 4°. Bij de beraadslaging over de strafbepalingen (zie aant. op art. 39) werd door den heer Goiiefroi o. a. afgekeurd, dat het zonder toestemming vervoereu van een lijk onder dezelfde straf- bepaling wa» gebragt, onverschil- lig of men het vervoerde om het elders te begraven zonder toestem- ming van den eigenaar of zonder toestemming (bevel) van het reg- terlijk gezag. En toch was hier z. i. verschil iu de strafbaarheid van het misdrijf. Een amendement werd echter door het genoemde lid niet voorge- dragen. 5°. Art. 43 N°. 1 verbiedt o. a. het opgraven of vervoeren zou- der het bevel in art. 12 vermeld. Art. 12 spreekt echter niet van een bevel. Bij eene vroegere redactie werd echter in dit. laatste

-ocr page 189-



		154 BEGRAFENISWET. Art. 12 Eigenaar van een graf is hij, die tiet uitsluitend regt tot begraven in eene bepaalde grafruimte voor onbepaalden tijd heeft. Degene, die een tijdelijk uitsluitend regt op eene grafruimte bezit, is gedurende den tijd, waarvoor dat regt gegeven is, met een eigenaar gelijk, (r)

		art. gelezen: op regterlijk bevel"* ca later -op bevel vau het reg- terlijk gezag." Men heeft ver- zuimcl art. 43 met die wijziging in overeenstemming te brengen; iIo"Ii de bedoeling is duidelijk. ()". Poging tot opgraven of ver- voeren van een begraven lijk is niet strafbaar gesteld. Zie hier- over de aant. op art. 39. XI. Nog vermeld ik hkr, hoewel art. 12 die feiten niet noemt, dat het wegnemen van een lijk uit eene begraafplaats, of de poging daartoe , strafbaar is volgens art. 43 N°. 4 eu het schenden van graven volgens N". 5 van dat art. Zie ook de aant. aldaar. ir) I. Het 2\' en 8\' lid zijn eerst bij het ontw. (i(j/7 aan het art. toegevoegd, toen door wijzi- ging van het eerste lid, aldaar werd gesproken van: "eigenaar van een graf." In plaats van uuur oubepaulden tijd stond voor altijd, hetgeen bij het oatw. 67\'8 I in eerstgemelde uitdrukking werd veranderd. II. De vraag werd in het V. V. 6C/7 gedaan, hoe het hier toege- kend eigendomsregt van een graf
		moest worden opgevat, liij de artt. 23 en 24 � zeide men � wordt dat regt gehandhaafd, al- thans niet verkort; maar als art. 25 wordt toegepast en als dus, na een tijdsverloop 1) van dertig jaren na de sluiting der be- graafplaats Gedeputeerde Staten vergunning verlcenen tot uitgra- ving van den grond, gaat het geheel verloren. Er waren leden, die tlit strijdig achtten met het begrip vau eigeudom, en daarom bij het sluiten der begraafplaats de eigenaren der grafruimten voor het verlies daarvan schadeloos wilden hebben gesteld. Zulk eene schadeloosstelling, zeiden zij, is bij het ophouden van het begraven in de kerken werkelijk verleend; de agenturen van grafkelders heb- ben toen, tot vergoeding van hetgeen zij verloren, grafruimten op de gemeente-begraafplaats er- langd. Ju gelijken geest werd bij art. 38 van het vorig wets-ont- werp bepaald, dat aan hen, die bij het sluiten eener begraafplaats ten gevolge van liet niet-voldoeu aan de bepalingen dev wet, uit- sluitend regt bezaten om daar in een bepaald graf lijkeu te doen


		1) Men vergistte zich hier; art. 25 zegt:4i««<» dertig jaren.

-ocr page 190-



		Ait. 12 BEGRAFENIS WET. 155

		begraven , gelegenheid zou worden gegeven, dit regt ook op de nieuwe begraafplaats te verkrijgen. 1) Andere leden meenden, dat ten onregte in de wet van eigendomsregt op een graf werd gewaagd. Waar liet een graf gold , bestond, liuns inziens , geen eigendom in den zin van liet Burgerlijk Wetboek. Deze leilen zouden daarom hier liever van regl hebbedden op een graf gesproken en tevens de uitdruk- king: «regt vooraltijd" vermeden willen hebbeu. Het scheen te moeten uitkomen, dat geen an Ier legt wordt bedoeld, dan zoodanig een, \'t welk enkel geldig is zoo lang de begraafplaats deze hare bestemming behoudt. I Ie meerderheid, althans iu eeue der afdeelingen, deelde in deze bezwaren niet. Volgens haai\' ver- viel de bevoegdheid om van het eigendomsregt van een graf op ecne begraafplaats gebruik te ma- ken van zelf wanneer de begraaf- plaats als zoodanig hare bestem- ming verloor. Maai ook bij zoo- danige veranderde bestemming had de eigenaar van het graf er be- lang bij zijn regt daarop te be- hoiideu, daar hij daardoor iu de gelegenheid was om het in goeden staat van onderhoud te bewaren, iiitusschen vroeg men van de andere zijde op nieuw, wat van dit w�l onderhouden werd of kou worden, na verloop van de tien en de dertig jaren van art. 25. . Het antwoord der Regering luidde als volgt i \'Het is niet dnidebjk₄, waarom		van eigendom van een graf niet zou mogen worden gesproken- Bij de daartoe betrekkelijke ovei- eenkomst wordt eene strook gronds overgedragen, doch onder voor- waarde , dat daarvan geen ander gebruik dan tot begraven worde gemaakt. Deze voorwaarde wijzigt den aard der overdragt niet, noch ontneemt daaraan het karakter van eigendom. Volgeus het ko- ninklijk besluit, van 30 .\\ovem- ber 183G (Bijv. tot het Staals- Uad 1836 N". 356), wordt dan ook de uitgifte vin grafruimten als overdragt van onroerend goed voor de berekening van het regis- tratie-regt beschouwd. Het spreekt echter van zelf, dat wanneer het terrein, waarop het graf is ver- kregen , als begraafplaats wordt gesloten, van het eigendomsregt geen verder gebruik meer kan worden gemaakt, even als eige- uaars van graven in kerkgebouwen buiten de mogelijkheid zijn gesteld geworden om iemand daarin te doen begraven. �<L)e stilzwijgende voorwaarde bij de overdragt is toch , dat een gedeelte eener begraafplaats ter begraving wordt afgestaan en dat dit regt ophoudt, zoodra het geene begraafplaats meer is. Dat men bij sluiting eener begraafplaats regt zou hebben om op de nieuwe begraafplaats kosteloos grafruimte te vorderen, kan niet worden toe- gestemd. Gronden van billijkheid mogen daarvoor aan te voeren zijn, gelijk bij de wederiuvoering van het decreet van 23 Prairial


		1) 0\\er dit laatste zie Dien meer iu de aaut. op art. 15.

-ocr page 191-



		156 BEGRAFENISWET. Art. 42

		stelsel der wet zooals zij later is aangenomen. Uit hetgeen uu volgt zal dit duidelijk blijken. Ik zal daartoe hier ter plaatse mede op- geven wat over dit belangrijk punt bij de beraadslaging over art. 20 en art. 25 is verhandeld. Eene opmerking vooraf. Eene omschrijving van «eigenaar van een graf" kwam het eerst in de ontwerpen van den Minister Heemskerk voor. In de ont- werpen zijner voorgangers was daarvan geen sprake. Evenmin in het deereet van Prairial. Art. 10 van dit decreet stonds slechts toe »des eonnessions de terrains." 2) Zooals nu uit de na te melden rede van genoemden Minister op art. 12 blijkt, zou volgens hem door deze wet bevestigd zijn , de bevoegdheid waarop ook onze natie veel prijs stelde, namelijk om zieh en zijne navolgers zonder beperking van tijd den eigendom van een graf te verschaffen, eene bevoegdheid evenwel, die wij w�l hadden volgens zeden , gc- woontcn en overeenkomsten, maar met volgens de bestaande wet, want volgens het decreet van Prairial was het slechts eene gunst, op buitengewone wijze te verkrijgen. Zoo wordt dan ook in onze wet in art. 12, art. 23, art. 25 laatste lid en art. 32 van eigenaar van een graf\' en vau eigen graven gesproken. Let men nu evenwel op de omschrijving die art. 12, tweede lid dezer wet van eigenaar van
		Xllde jaar, bij aanschrijving van 22 Augustus 1827, N°. 67, door het Departement vau Binnenlaml- selie Zaken is gesehied, maar een bepaald regt daarop is niet aan te nemen. Ue wet kan dus de ge- meentebesturen daartoe niet ver- pligten , maar moet het aan hunne beslissing overlaten. In vele ge- meenten is daarvan dan ook niets gekomen, onder anderen te Am- sterdam, toen met 1 Januarij 18fi<> een einde is gemaakt aan het gebruik van de kerken en kerk- hoven intra uuros tot bcgrant\'- plaatsen. 1) "lntussehen brengt het regt op een graf mede, dat het, zoolang het door den eigenaar behoorlijk wordt onderhouden, door het burgerlijk gezag in wezen worde gelaten. In dien geest is art. 25 aangevuld." Volgens het antwoord van den Minister 1 Ieemskebk , hier me- degedeeld, op de vraag hoe liet eigendomsregt van een graf naar deze wet moest worden opgevat, was dus de meeuing van dien Minister deze : dat bij overeenkomst eene strooi: ijrunds wordt ovcrge- dragen, dat een gedeelte der be- g raaf plaats ter begraving wordt afgestaan, en dat het karakter van eigendom daaraan niet wordt ontnomen door de voorwaarde dat daarvan geen ander gebruik dan tot begraven mag worden gemaakt, evenmin door het ophouden van het regt zoodra het terrein geene begraafplaats meer is. Ken en ander is echter niet het


		1) /ie de rorige noot. 2) Zie de sant. op art 20.

-ocr page 192-



		Art. \\1 BEGRAFENISWET. 457

		Toen art. 12 aan de orde kwam , vroeg de heer JoMCKBLOKT aan den Minister om inlichting. Er is � zeide hij � in het eerste lid van art. 12 sprake van eigenaars van graven. In de tweede alinea wordt eeue definitie gegeven wie eigenaars van graven zijn, namelijk zij die uitsluitend regt tot begraven in eene be- paalde grafruimte voor oubepaaldeu tijd hebben. Onbej/aaUte tijd, dat is een tijd die niet beperkt is , en uit hetgeen er volgt in het derde lid, waai\' gesproken wordt vau tijdelijk regt, vloeit, dunkt mij , voort, dat met onbe/iaalden tijd bedoeld wordt: een regt ten eeuwigen dage. Dat is ook wer- kelijk de bedoeling geweest toen men sprak vau eigenaars vau graven, want uit art. 25 blijkt dat eigen graven die op eene ge- sloten begraafplaats gevonden wor- den, ouuaugeroerd zullen blijven, wanneer in hun onderhoud wordt voorzien. Blijkbaar wilde men dus geven eene coucession a perp�tnit�, zoo als de Frausehen dat noemen. Wanneer dat regt zal zijn een regt om ten eeuwigen dage te begraven, hoe zal het dan gaan, wanneer de begraafplaats gesloten is, en men toeh tituto oneroso dat regt verkregen heeft ? \'Zou het dus niet beter zijn , om uit de tweede alinea weg te schrappen de woorden «tot be- graven in\', en die te vervangen door "op"; of de woorden "Voor onbepaalden lijd" weg te laten en te lezen: \'Eigenaar vau een graf is hij, die het uitsluitend regt tot begraven in eene bepaalde
		een graf geeft, du» vindt men diiurin geenszins uitgedrukt het begrip van eigendom vau het graf /.elf, zooals de Minister dit in /.ijn boveiimedegedeeld antwoord op liet V. V. 66/7 en in zijne rede op art. 12 voorstelde. Im- mers volgens dit art. is eigenaar van een graf hij die het uitslui- tend regt tot begraven in eene bepaalde grafruimte voor oube- paaldeu tijd heeft. Hiermede wordt niets meer uitgedrukt dan hetgeen reeds uitgedrukt was in art. 20 volgens de vroegere 15cgerings- ontwerpen, en welk art. behoudens de verandering van vuur altijd in: vuur onbepaaliten tijd, z�� gebleven is. Dat een strooi grunds, een gedeelte der begraafplaats in eigendom zou wordeu verkregen, is in de wet niet te lezen. Men zal zien dat dit laatste dan ook geenszins het denkbeeld was vau deu Minister FOCK en vau de meerderheid der Kamer. Vooreerst komt hier in aau- merkiug de discussie over art. 12. Zooals werd medegedeeld, wenschtemen,blijkens het V. V.66/7, de uitdrukking /regt voor altijd" vermeden te hebben, om te doen uitkomen dat het regt enkel geldig was zoolang de begraafplaats deze liare bestemming behield. Ofschoon de Regering het meer eens was met die leden welke meenden dat het regt vau zelf ophield, zoodva de begraafplaats hare bestemming verloor, verau- derde zij niettemin de uitdrukking voor altijd in: voor unbepadlden tijd, en dit evenzeer in art. 20 en art. 32 tweede lid.

-ocr page 193-



		BEGRAFENISWET.		Art. i \'2
		158



		grafruimte voor onbcpaaldcu tijd heeft, zoolang de begraafplaats niet gesloten is verklaard" f Jk zou echter de voorkeur geven aan de eerstbedoelde wijzi- ging, en willen lezen : «Eigenaar van een graf is hij, die het uit- gluitend regt op eene bepaalde grafruimte voor onbepaalden tijd heeft."* -/Op die wijze zullen , geloof ik, latere moeijelijkhcden voorkomen worden." De heer van \\\\ assenaer van CaTWUCK deelde dit gevoelen niet. Vi. i. werd de gelieele kwestie door het gewone eigendomsregt be- heerscht. «leder eigenaar�zeide deze � van een huis is zulks met het uitsluitend regt oin dat te bewonen ten eeuwigen dage, gelijk men dit mensehelijkcrwijze uitdrukt. Mijns inziens bestaat er niet liet minste verschil tus- schen de grafruimte of kelder waarin een lijk begraven ligt en het buis door een levend persoon bewoond. Het graf is een eigeu- doin dat geheel met dat van een huis gelijk staat � Ik acht het onvoorzigtig de woorden uit het artikel te nemen, die de geachte spreker bedoelt, omdat tiet van zelf spreekt dat, waar liet eigendomsregt blijft, ook het gebruiksregt blijft. Wanneer men dat gebruiksregt wil onteige- nen, dient men daarvoor schade- vergoeding te geven. Ik geloof, dat eene begraafplaats of kelder geheel moet beschouwd worden als een gewoon huis." De heer .Tovokbloet antwoordde dat de vorige spreker hem sleeht		verstaan of begrepen scheen te hebben. Hij had toch het eigen- domsregt op eene grafruimte niet willen aantasten. Wanneer men art. 18 wijzigde, zooals hij ilit (het laatst) had voorgesteld, dan werd dat eigendomsregt wel dege- lijk ge�erbiedigd. Doch men kwam dan niet in de moeijelijkheid, dat men zou krijgen een regt om ten eeuwigen dage daar te begraven, zelfs wanneer de begraafplaats gesloten verklaard was. Z. i. be- stond dus volstrekt het bezwaar niet dat door den vorigen spreker was geopperd. De heer Pijnappel merkte op dat er onderscheid was tusschcu : «voor een (..ibepaaldeu tijd" en «ten eeuwigen dage." Z. i. was daarom eene wijziging van liet art. overtollig. » Voor onbepaalde» tijd" beteekent � zeide hij � dat niet a priori de jtijd gepas- seerd is, zoo als bij een regt dat men verkrijgt bijv. voor 10, 15, 20 jaren. Natuurlijk is, wanneer de begraafplaats volgens de be- palingen van deze wet zelve ge- sloten wordt, het gebruik niet verder toegelaten: maar de tijd blijft desniettemin onbepaald. Thans stond de heer Heems- kerk op en gaf in bedenking, om voorzigtig te zijn met het amenderen van dit artikel. «Men moet tocii � zeide hij -� bet beginsel, waarvan de wetgever hier uitgaat, in zijn volle kracht handhaven , zonder overdreven ge- volgtrekkingen daaruit te maken »De mogelijkheid om zich en zijne navolgers zonder beperking van tijd den eigendom van een

-ocr page 194-



		Art. 12 BEGRA FENISWET. 159

		graf te verschaffen, is iets waarop bij alle volken en in alle tijden veel prijs is gesteld , en ook onze natie verlangt dit. Die bevoegd- lieid echter hebben wij, w�l volgens zeden, gewoonten en overeenkom- sten, inaar met volgens de bc- staande wet: want volgens het deereet van Prairial, dat de materie uu nog beheerscht , is dit een gunst, «lic men slechts op bui- teiigewone wijze verkrijgen kan, dat op eene begraafplaats een eigen graf wordt gevestigd. Dit nu is niet weuschelijk. Ieder, die hetgeen daartoe staat, betaalt, moet in de ge- legenheid zijn zieli een eigen gral\' te verschaffen , gelijk dit vroeger hier te lande ook altoos zoo geweest is. �Tevens moet ik opmerken, dat men dat beginsel niet behoort te overdrijven. Men moet zdrh niet voorstellen, dat zoodanige eigendom ten eeuwigen dage kan duren en gehandhaafd worden. Die eigendom is eerstens, even als andere eigeu- doimncn, onderhevig aan beperking door het politieregt. Zoo leert de ondervinding, dat zij die wettige eigenaars zijn geworden van graven in kerkgebouwen , van het regt, dat zij in abstracto bezitten, ten eenenmale verstoken zijn gewor- den, omdat eene politiewet hun verbiedt in kerken te begraven. Zoo kan dat regt ook verloren worden door onbruik, door ver- jaring, door het te loor gaan van de zaak. Eene rivier kan bijv. haar loop veranderen en er zijn gevallen dat begraafplaatsen daardoor geheel verdwenen zijn; inaar het regt kan ook verloren gaan door verjaring. Wie is bijv. uu geregtigd, in de		piramiden of in het graf der Scipio\'s te begraven ? Ook dat zijn stichtingen die gemaakt zijn voor onbepaalden tijd , en degenen, die ze hebben gemaakt, hebbeu zekerlijk aan hunne navolgers het onbeperkte regt overgedragen, om daarvan gebruik te maken. Maar ofschoon nu dergelijke zaken niet eeuwig duren , en onderhevig zij u aan zoodanige wisselingen dat het gebruik dikwijls voor de navolgers verloren gaat, geloof ik toch dat men w�l doet het beginsel in deze wet te vestigen , dat voor oube- paalden tijd het regt verleend wordt om grafruimte te verkrijgen. Ik geloof dat dit geheel in overeeu- stemming zal zijn met het regts- gevocl der natie." De Minister KoCK besloot de discussie met de volgende rede: De beer Pijnappel heeft mijns inziens zeer juist gezegd wat dit artikel eigenlijk bedoelde met de woorden «onbepaalden tijd." Dit wil niet zeggen ten eeuwigen dage, maar drukt uit dat het niet zal zijn voor een bepaalden termijn van 5 of 10 of 15 jaren, zoo als dit op verschillende begraaf- plaatsen het geval is. Maar het spreekt van zelf, dat dit regt beperkt wordt door de nadere bepaling, dnt de begraafplaats onder zekere omstandigheden ge- sloteu zal worden. Er kan dan niet meer begraven worden. Ik geloof dus dat het weuschelijk is, de woorden -voor onbepaaldeu tfld" iu dit artikel te. behouden. Zooals men ziet, sloot de Mi- uister zich aan bij den heer Pux- appei., maar bevestigde niet de

-ocr page 195-



		160 BEGRAFEN1SWET. Art. 12

		meeuiug vanden lieerIIkkhskjlkk, diil dour het regt i» art. 12 be- doeld, eigendom van etn graf zon worden verkregen. Duidelijker nog blijkt het stelsel der wet uit de beraadslaging over artt. 20 en 25 en de verwerping van het amendement Dumbak. Kr waren namelijk blijkens het �indv. �8/9 in twee der secti�u leden geweest, die art. 20 in den geest der adressen vun het ge- meentcbestuur van Deventer 1) wil- den gewijzigd liebben, zoodat aan de bijzondere personen, aan wie het uitsluitend regt om in een bepaald graf lijkeu te doen be- graven wordt toegekend, ouder zekere beperkingen het regt van eigendom van zoodanig graf werd verleend. In de N. v. B. Ub/U had hierop de Minister Fot\'K het vol- geude antwoord gegeven: Daargelaten de vraag of ten aanzien ecner zaak , waarvan men alleen krachtens publiek regt ge- bruik kan maken , vau burgerreg- telijken eigendom sprake kan zijn, zou dat regt vau eigendom zich toch slechts bepalen tot het doel waartoe de zaak bestemd is. De bevoegdheid van het verkregen regt tot begraven op anderen over te dragen is in art. \'ii door de bepaling omtreut het overboeken van eigen graven erkend. Voor zoover het de bedoeling is, dat eigen graven na het sluiten der begraafplaats onaangeroerd zullen		blijven, dau is hierin door het 3* lid van art 25 voorzien. Toen de beraadslaging over art. 20 werd geopend, bragt de heer Di;MBAK,dit punt weder ter sprake. « Uit de Nota blijkt � zeide hij � dat de Minister vau oordeel schijnt te wezen dat het eigendom vau een graf o]) de gemeente-begraaf- plaats genoegzaam in deze wet is gesecureerd. Ik moet die stelling tot nog toe blijven betwijfelen. Jk wensch vooreerst te doen opmei- keu, dat in art. 12 bepaaldelijk wordt gesproken van eigenaars van graven , dus van mensehen die hel eigendom hebbeu vau een graf. De discussie, die gistereu over dit artikel is gevoerd, heeft ook niets anders opgeleverd dan dat deuk- beeld. Er wordt uog in andere artikeleir gesproken vau eigen graven. Maar wanneer men dat nu vergelijkt bij hetgeen hier in art. 20 voorkomt, geloof ik niet, dat men er uit kan opmaken, dat er werkelijk een eigendom van graven wordt toegekend. Volgens dit artikel wordt niet anders toe- gekend dau het gebruik maken van eene gemeentelijke inrigting. tegen betaling van zekere retri- butie, die bij de gemeentewet is gelijk gesteld met eene belasting. En nu geloof ik wel dat niemand mij zal kunnen tegenspreken , dat het betalen vau belastiug nooit ofte nimmer kan verschaffen een regt van eigendom. Ik geloof niet dat al betaalt men 100 jaren grond-


		!, Over deze adressen «chijiit geen verslag te /�" lUtgebragt, tenzij bedoeld worde liet adres in de zitting 58/9 (Bijblad 11 pug. 4671 ingediend, doch waar- van t. b. p, behoudens ��n puilt (zie l»i,i art. ;$8) dr inbond niet is opgegeven.

-ocr page 196-

Art. 12

BEGRAFENISWET.

161

<> De Minister zegt in de Nota
ter beantwoording van het Eindv.,
dat hij wil daarlaten de vraag of
men van een publiek regteujk eigeu-
doni wel kan hebben een eigen-
dom in burgerregtelijkeii zin. Die
quaestiekan, geloof ik, hier achter-
wege blijven, vooral omdat de be-
staande toestand toch op vele
plaatsen anders is.

«Naar aanleiding van hetgeen
door burgemeester en wethouders
van Deventer in deze zaak aan
de Kamer is medegedeeld, meen
ik eene andere lezing van art.
20 te moeten voorstellen. Ik stel
dus voor om art. 20 aldus te
lezen:

\'"\'Indien daartoe voldoende ruini-
te bestaat, kunnen op de algemene
begraafplaatsen grafruimten in
eigendom wordeu afgestaan. De
voorwaarden waarop en de prijs
waarvoor die afstand plaats heeft,
zijn onderworpen aan de goedkeu-
ring van Gedeputeerde Staten.""

Het volgende strekte nog tot
toelichting van zijn amendement..

"Zoo als mijne wijziging luidt,
kunnen graven dan door verkoop
worden overgedragen, gelijk ook
bovengenoemd adres aangeeft. Kr
wordt eene koopacte opgemaakt,
die daarna wordt geregistreerd en
ten kantore van de hypotheken
overgeschreven.

«Daardoor verkrijgt men, dat
die grafruimten onder de goederen
van den eigenaar begrepen worden.
Het is natuurlijk geen eigendom
zoo als van een huis of een paard,
want het is een eigendom die al-
tijd door de reglementen wordt
beheersehl; maar men kan er als

belasting, men daardoor eigenaar
van den grond zal wordeu.

»Ik geloof dat het gcmeentebe-
stuur van Deventer te regt in zijn
adres heeft gezegd, dat het be-
talen van belasting van zelf uit-
sluit het begrip van eigendom: dat
het regt dat men verkrijgt door
het betalen v an belasting, niet
langer kan duren dan het leven
van deugene die de belasting be-
taalt, en dat men dus, strikt
voortredenerende, zou kunnen be-
weren dat hij die de belasting had
betaald, geen regt meer zou heb-
ben om in zijn eigen graf te
worden begraven. Maar dat daar-
gelaten, is het, dunkt mij; wel
zeer zeker, dat wanneer men door
het betalen van die retributie geen
eigendomsregt heeft op dat graf,
het nooit kan vallen iu het bezit
van dengene die dat heeft gehad,
zoodat hij daarover niet kan dis-
poneren, noch onder de levenden,
noch dat het in zijne erfenis zal
komen.

� Het groote doel dat men zich
voorstelt met het hebben van eigen
graven, zal dus worden gemist.
Want een eigen graf zal niet over-
gaan op de erfgenamen, maar
weder aau de gemeente vervallen.
Deze kan aan de erfgenamen het-
zelfde regt geven, maar het begrip
van eigendom, van beschikking
over die zaak, ligt mijns inziens
geheel en al daar buiten.

«Dit blijkt vooral uit de laatste
alinea van art. 20, dat verwijst
naar art. 30, waar melding wordt
gemaakt van de tarieven voor het
heffen van een zeker regt voor het
gebruik van zulk eeue begraafplaats.

-ocr page 197-



		162		BE�RAFENISWET.
		Art. 12



		voorzien en bepaalt dat de zoo- genaamde eigenaren kunnen worden overgeboekt tegen betaling van zekere kosten, en op die wijze kunnen de regten, welke de zooge- noemde eigenaars van dat uitslui- tende regt hebben, worden over- gedragen op een ander. Dit kan zonder bezwaar zoo blijven, maar wanneer het amendement werd aangenomen, zou iemand een eigendom kunnen krijgen in een algemeen eigendom, een stuk gronds in eene begraafplaats met uitslui- tend regt van gebruik. Ik weel wel dat het hier en daar gedaan wordt en dat men dergelijke gron- deu heeft verkocht bij acte: maar de vraag is oj\' het eigenlijk wel kan? en dat geloof ik niet. Het komt mij voor in strijd te zijn met de algemeene beginselen van de gemeentewet en van de Grond- wet, zoodat ik der Vergadering in overweging geef het amendement niet aan te nemen." De heer Pijnappel meende dat het hier een zuiver doctrinair verschil betrof, waarover hij voor- stelde niet lang te beraadslagen. Al de regten � zeide deze � die aan het bezit van een zoogc- naamd eigen graf zijn verbonden, zijn omschreven in deze wet, en die omschrijving blijft, welke uit- drukkingen men overigens ook gebruikc. Zelfs is in onderscheidene artikelen het woord «eigenaar" gebezigd. Maar nu is er een doc- triuair verschil over de vraag, of de retributie die men daarvoor geeft, eene belasting zal hecten of niet. Die uitdrukking "belasting" schijnt het Deventersche gemeente-
		zijn eigendom over beschikken en het gaat bij den dood van den eigenaar op zijne erfgenamen over. Men kan bij testament het aan ��n zijner erfgenamen nalaten." Dit, meende de voorsteller, kon geen bezwaar hebben, en daarmede zouden zij die iets hecht- ten aan het hebben van een fa- miliegraf, worden gebaat. De Minister was van oordeel dat het amendement van den heer Dumbak volstrekt niet kou worden aangenomen. «Gistereu � zeide hij � is bij art. 12 bepaald, wat men onder den eigenaar van een graf verstaat, en daarbij is gezegd, dat men eigenlijk alleen had het uitsluitend regt om ge- durende een oubepaalden tijd in eene bepaalde ruimte te begraven. Dit beginsel is ook bij art. 20 gehuldigd, en als nu het amen- dement wordt aangenomen zal art. 12 daarmede in strijd zijn. Het bezwaar tegen de verkrijging van eigendom op eene publieke begraaf- plaats is dit, dat eene begraaf- plaats geen zaak is die in den handel is en in den eigenlijken zin verkocht kan worden. Men kan wel een zeker regt voor een onbepaaldeii tijd afstaan, maar wanneer men dien grond verkoopt, moet de nieuwe eigenaar daarmede . kunnen doen wat hij wil, en dit zou geheel in strijd zijn met het beginsel van deze wet. »De geachte spreker zegt: Het zou dan niet langer kunnen duren dan sleuhls voor zoo lang de per- soon dat regt heeft, en het kan niet worden overgedragen op een ander. Doch art. 32 heeft daarin

-ocr page 198-



		Art. 12 BEGRAFENISWET. 163

		gewoonlijk daaronder verstaat. In art. 25, laatste alinea, wordt dat denkbeeld van eigendom bepaald uitgedrukt, want ik lees daar: «Eigen graven op een gesloten begraafplaats worden , voor zoover in hun onderhoud behoorlijk wordt voorzien, onaangeroerd gelaten." Dat is dus meer dan een regt, dat men geeft ten gevolge van het heffen van belasting. «Dan wijst de Minister op art. 38 en zegt: daarin is genoeg voor de zaak gezorgd , dat een graf op een ander kunne overgaan; men kan overboeken. In art. 32 wordt gezegd hoeveel geld kan genomen worden voor overschrijving van een register op een ander. Maar om tot overschrijving te komen, moet er een titel zijn om dat te vorderen. Ik kan niet inzien dat die volgens dit artikel zal bestaan. Op welken grond kan nu een zoon naar het gemeentebestuur gaan en zeggen : miju vader leeft niet meer ; schrijf nu dat graf op mijn naam? »Ik zou niet weten waaraan hij dat regt ontleenen zou. Hij zal dus een nieuw verlof moeten heb- ben. Dit zal wel niet geweigerd worden, maar het hangt toch af van de beschikking van de gestelde magten. »De heer Pijnappel zegt, dat het hier alleen een doctrinair ver- schil zou zijn, en schijnt te mee- nen dat het betaleu van eene belasting hetzelfde zou zijn als het voldoen van eene koopsom. Maar dit zijn toch twee geheel verschiU lende zaken. Wanneer men iets koopt tegen zekeren koopprijs, dan betaalt de kooper de koopsom en 41*
		bestuur te hebben doen vreezen voor verkorting van het regt op eigen graven. Daar echter dit regt naauwkeurig in de wet is omschre- ven, kunnen wij, dunkt mij, het doctrinair verschil aan de weten- schap overlaten. De lieer vak Delden was het met de opvatting van den Minis- ter meer eens dan met die van den heer Dumbar en achtte daarom liet amendement minder noodig. Het kwam ook hem niet wenschc- lijk voor een onbeperkt privaat\' regtelijk eigendom toe te kennen op een deel eener algemccne bc- graafplaats. Hij vroeg echter of de prijs , die men zou moeten betalen tot verkrijging van het uitsluitend regt om in een bepaald f,-raf te begraven, was te beschou- wcn als plaatselijke belasting? Men kon dat uit het tweede lid van het aitikel naar zijn inzien niet afleiden : dit besliste niets en zeide alleen op welke wijze die prijs zou worden vastgesteld; en hij meende ook, dat de prijs om dat uitsluitende regt te verkrijgen, niet gehjk te stellen was met eene plaat- selijke belasting. Anders zouden z. i. eenige der bezwaren van den heer Dumbar niet ongegrond zijn. He heer Dumbar verdedigde zijn voorstel nader. "De Minister � zeide hij � ziet tusschen mijn voorstel en art. 12 strijd. Voor zoover ik mij de discussie herinner, is over iets geheel anders bij art. 12 gespro- ken. Men heeft gevraagd of die onbepaalde tijd voor altijd of eeuwig was, maar niet over den eigendom zelven en hetgeen men

-ocr page 199-



		164 BEGRAFENIS WET. Art. 42

		dat doet, onder goedkeuring des Konings. Daarop werd het amendement Dlmbar in stemming gebragt en met 35 tegen 11 stemmen ver- worpen, en art. 20 onveranderd goedgekeurd. Bij de behandeling van art. 26 voerde de heer Sloet vak de Beele twee gewigtige bezwaren daartegen aan, waarvan het eene daarin bestond, dat door het ge- bruik voor andere doeleinden na tien jaren, het eigendomsregtvan een graf werd geschonden. Uit het antwoord van den Mi- nister vermeld ik hier alleeu het volgende : Men moet niet verbeten dat bij dit wets-ontwerp niet het stcl- sel van eigen graven aangenomen is, zoo als dit tot nog toe be- stond. Volgens dit ontwerp kan men alleen het regt koopen, om op eene begraafplaats uitsluitend in een graf te mogen begraven, en kan men niet meer den grond, door dat graf ingenomen, koopen. Hetgeen echter tot heden gekocht is en alzoo als eigendom in handen van dezen of genen gekomen is, blijft eigendom; dat is natuurlijk niet te veranderen. Er is dan geen schending van eigendom. Maar in het vervolg zal men niet meer op dergelijke wijze een eigen graf kunnen verkrijgen, w�l het regt om uitsluitend en voor onbepaal- den tijd te begraven op eene be- paalde plek. Dit regt kan worden overgedragen, maar de grond zeil" wordt niet verkocht volgens deze wet. Mij dunkt, deze herhaalde ver-
		wordt eigenaar, maar wanneer men voor het gebruik van iets zekere retributie betaalt, dan kan men van geen eigendom spreken. »De heer van Delden leest iets in de"" wet dat ik er niet in vin- den kan. Hij meent dat hetgeen voor �iet uitsluitend regt betaald zal worden, iets anders zal zijn dan een gewoon belastingtarief. Het is mogelijk, maar dan is het toch wel onbepaald uitgedrukt. "Wordt nu op die wijze door den Koniug een zekere prijs vastgesteld, waarvoor men een graf kan koopen; wordt dus het overdragen van die grafruimte van een anderen aard, dan is het mogelijk dat de zaak hetzelfde effect zal hebben. J)an is eigenlijk door den Koning ge- schied hetgeen ik wensch dat in zekeren zin door Gedeputeerde Staten zou geschieden." De Minister besloot de bcraad- slaging met de volgende toelich- tiug: De bedoeling van het artikel is, dat men zich niet koopt het stuk grond, maar het uitsluitend regt om daar te begraven. En dat wordt niet betaald als eene be- lasting, maar bij de vaststelling van de tarieven wordt eenvoudig bepaald, dat men voor het uit- sluitend regt om ergens te begra- veu, zal betalen , in eens af, eene zekere som. Dit is dan ook reeds lang in vele verordeningen opgc- nomen, waarin bepaald is hoeveel men zal betalen; welke bepaling dan door den Koning wordt goed- gekeurd. Gedeputeerde Staten heb- ben er niets mede te maken. Zij stellen in het geheel geen ta- rief vast. Het is de raad die

-ocr page 200-



		Art. 12 BEGRAFENISWET. 165

		klaringen der Regering, door ecne groote meerderheid der Tweede Kamer blijkens de stemmingen gesteund, maken verdere ophel- deriug van den aard van het regt in art. 12 omschreven overbodig. Men late zich dus door de in de wet hier en daar gebezigde uit- drukkingen van eigenaar van een graf en eigen graven niet op het dwaalspoor leiden, en zie in dat zoogenaamde eigendonisregt niets meer dan in art. 12, 2* lid dui- delijk genoeg is omschreven. 1) In verband met het medegedeelde komt nog een en ander in aau- �nerking, dat ik bij de volgende aantt. zal med \'deelen. III. Is eigendonisregt van een graf naar de burgerlijke wet op de algemeene begraafplaatsen niet denk- baai\', anders is het ten opzigte van graven op bijzondere begraaf- plaatsen. Op deze kan hij die het uitsluitend regt tot begraven in eene bepaalde grafruimte heeft, zeer wel den eigendom daarvan hebben. De bijzondere begraafplaat- sen zijn gcenczakenpublicijuris, niet buiten den handel volgens ons regt. Wordt dus door den eigenaar eener bijzondere begraafplaats wer- kelijk de eigendom ecner grafruimte daarop afgestaan, en bijv. de be- graafplaats krachtens art. 24, 46 of 47 gesloten , dan kan de eige- naar der grafruimte ziju eigen- domsregt, wanneer dit niogt worden aangerand, bij den burgerlijken reg- ter doen gelden, ofschoon hij ook, door het publieke regt, in de wijze van gebruik van zijn eigendom, in het verder begraven, wordt beperkt. 1) Zie ook Weekblad voor de Burg.
		Art. 25 staat deze opvatting niet in den weg. Het gebruik der begraafplaats tot andere doeleinden wordt krachtens dit art. vergund, maar niet tegen den wil van den eige- naar der gesloten begraafplaats, onder wiens bewaring zij blijft (zie de aant. aldaar), en deze eigenaar en elk ander die van de bijzondere begraaf* plaats zal gebruik maken, is civielreg- telijk aansprakelijk voor de krenking der eigendomsregten van anderen. Ook uit de beschermende be- paling van art. 25, 3" lid, dat eigen graven onaangeroerd moeten worden gelaten voor zooeer in hun onderhoud behoorlijk leordt voor- zien , volgt niet dat de bedoelde aan- sprakelijklieid zon ophouden, wan- neerdit onderhoud wordt nagelaten. IV. De verordening van den raad kan niet bepalen dat het uitsluitend regt tot begraven in een bepaald graf op de algemeene begraafplaats wordt verloren door vertrek uit de gemeente van hem die het verkreeg. Dit schijnt niet in den geest der wet te liggen. Artt. 12, 23, 25 derde lid en 32 tweede lid, onderscheiden niet of de eigenaars ingezetenen der gemeente zijn of niet; het vervoer van lijken naar elders is door de wet, behoudens art. 11 , bepaaldelijk erkend, en dit vervoer zal dikwerf plaats hebben ter begraving in eigen graven die men elders had. Evenmin kan worden bepaald dat de eigen graven waarover bij het verlaten der gemeente niet wordt beschikt, na verloop van zekeren tijd het eigendom der ge- Jmin. N°. 1074.

-ocr page 201-



		466 B EGRAFENISWE�. Art. 12

		meente worden; ook de eigen graven blijven evenals de algemeene begraafplaats zelve, publiekregte- lijk aan de gemeente behooren, en kunnen dus ook niet het eigendom der gemeente worden. Iets anders is het, te bepalen dat van vertrek uit de gemeente door de eigenaars van graven moet worden kenuis gegeven, en meer dergelijke voorschriften, bij welker niet-nakomiug het regt of de concessie (zie aant. VI) wordt be- perkt of ingetrokken. V. l)c verordening kan voorts niet bepalen dat in een eigen graf op de algemeenebegraafplaats slechts begraven mag worden op magti- ging van hem of hen die op den eigendom regt hebben naar de regelen der burgerlijke wet, omdat ook de burgerlijke wet nergens eigenaars van graven op algemeene begraafplaatsen kent en de veror- dening zich daardoor ook op verbo- den terrein begeeft. Bij gemis van burgerlijk eigendomsregt zou zoo- danige bepaling ook ten gevolge hebben dat nimmer in een eigen graf kon begraven worden, want niemand zou de verlangde magti- ging kunnen geven. VI. De overdraagbaarheid van het regt tot begraven is in art. 32 erkend. Dat daardoor nog geen burger- lijk eigendomsregt van graven op algemeene begraafplaatsen behoeft		te worden aangenomen, is uit de beraadslaging over art. 20 ge- bleken. Het regt tot begraven op die begraafplaatsen wordt niet be- heerscht door de burgerlijke wet, maar door het publieke regt, door de wet op het begraven, door de verordeningen ter uitvoering dier wet gemaakt en door de bewijzen die van het verleende regt door het uitvoerend gezag in de gemeente krachtens de wet en de verorde- uingen ziju afgegeven. Wil men in de verordening of in de coucessie � om aldus zoo- danig bewijs te noemen � slechts eene overdragt erkennen aan hen die overigens in de regten van den concessionaris naar de bur- gerlijke wet treden, daartegen schijnt geen overwegeud bezwaar 1), maar de aldus regtverkrijgenden hebben het regt tot begraven dan niet ipso jure, op groud van de burgerlijke wet, niet omdat zij naar die wet bijv. erfgenamen van den concessionaris zijn, maar op grond der erkenning van hunne opvolging iu de regten van den laatste bij de publiekregtelijke Der- ordening of concessie. VII. Over het eigendomsregt van graven v��r de wet zie men ook Mr. van Oosterwijk, Aant. op de Gemeentewet, bladz. 1008� 10, en 1021 � 27, alsmede>en arrest van den Hoogen Raad van


		1) Anders zou ik denken over eene bepaling als deze (zie Weekblad voor de Burg. Auiniii. No. 1069): �In de graven waartoe men het regt verkregen heeft, kunnen de lijken van den regtverkrggende en zijne echtgenoote, alsmede die van zijne kinderen en behuwd-kinderen, en ook kleinkinderen, zoo eigene als aangehuwde, begraven worden." Boor zoodanige bepaling wordt de bevoegd- heid tot overdragt, tot het doen begraven van vreemden in een eigen graf, meer beperkt dan in den geest der wet ligt.

-ocr page 202-

Art. 12, 13

167

BEGRAFENISWET.

§ 2. Van de begraafplaatsen.

Art. 13. Elke gemeente heeft ten minste ��ne al-
gemeene begraafplaats.

Van dit voorschrift kan door Ons, Gedeputeerde
Staten gehoord, tijdelijke ontheffing verleend worden.

Ten behoeve van twee of meer gemeenten kan eene
gezamenlijke begraafplaats worden ingerigt. (s)

25 October 1844 (Weekbl. v. h. thoe Kingma, om het eerste lid

regt N°\\ 1563 en 1564).

VIII. «tijdelijk uitsluitend regt."
Dit is een regt voorden tijd van
minstens tien jareu. Zie art. 20.

te lezen : In elke gemeente kunnen
algemeene en bijzondere begraaf-
plaatsen worden aangelegd. Hij
trok het later in en droeg toen
een amendement voor , strekkende
om aan het eerste lid van art. 13
toe te voegen: tenzij er in die
gemeenten eene of meer bijzondere
begraafplaatsen bestaan die in de
algemeene behoefte voorzien. Ook
in dit amendement bragt hij ver-
andering, zoodat het nu luidde:
tenzij er in de gemeente door
eene of meer bijzondere begraaf-
plaalsen in de behoefte voorzien
wordt. Nog nader wijzigde hij het,
door de woorden door eene of
meer bijzondere begraafplaatsen
te doen luiden: door eene of meer
kerkelijke of bijzondere begraaf-
plaatsen.

3°. door den heer Heydenbijck,
om in art. 13 op de eerste alinea
te doen volgen: Van dit voorschrift
kan in bijzondere gevallen door
Ons, Gedeputeerde Staten gehoord,
lijdelijke ontheffing verleend wor-
den, en om alsdan uit de derde
alinea, tot dusver de tweede, te
doen wegvallen het woord echter.
De woorden in bijzondere gevallen
liet de voorsteller later vervallen.

(s) I. Voor de bepalingen van
art. 13 werd in de ontwerpen
gelezen:

"Elke gemeente heeft teu minste
��ne algemeeue begraafplaats.

»Ten behoeve van twee of meer
gemeenten kan echter eene geza-
meulijke begraafplaats worden in-
gerigt."

Bij de beraadslaging werden de
volgende amendementen voorge-
steld, als:

1". door den heer Wybenga,
om aan het slot van het art. te
laten volgen: Gedeputeerde Staten
kunnen, op verzoek van den ge-
meenteraad, tijdelijk ontheffing
van de verpligting verleenen, in
de eerste alinea van dit artikel
genoemd. Van hunne uitspraak
is tinnen eene maand hooger
beroep bij Ons toegelaten. De
woorden in de eerste alinea van
dit artikel werden later door den
voorsteller veranderd: in dit ar-
tikel.

2". door den heer van Bxyha

-ocr page 203-



		168 BEGRAFENIS WET. Art. 13

		Achtereenvolgens aan stemming onderworpen, werd het amen- dement : -\\°. 2, van den heer Bey ma thok Kingma, met 44 tegen 11 stemmen verworpen; n° 1, van den heer Wybknga, met 37 tegen 18 verworpen; n°. 3, van den heer Heydknbijck, met 35 tegen 20 stemmen aangenomen. II. De ontw. 55/0 en 58/9 ga- ven de volgende toelichting van het art.: De Regering heeft gc- meend ten aanzien van het. aan- leggen van begraafplaatsen de voor- keur te moeten geven aan het stelsel hier te lande sedert 1827 gevolgd, hoven dat in art. 15 van het deereet van 23 Prairial XJIde jaar 1) aangenomen. De kosten voor het aanleggen en onderhou- den eener begraafplaats zijn, althans voor sommige gemeenten zeer be- zwarend. liegt men haar de ver- pligting op, voor elke godsdienstige gezindte cene afzonderlijke begraaf- plaats te stichten , die kosten zou- den aanzienlijk vermeerderd worden en het vermogen van verscheidene gemeenten te boven gaan. Boven- dien bestaat er voor het aanleggen dier afzonderlijke begraafplaatsen ^eene reden, wetineer, gelijk in art. 19 van het ontwerp is he-		paald, voor elke godsdienstige gezindte, die dit verlangt, eene afzonderlijke, behoorlijk afgeschei- den en uitsluitend voor haar be- stemde plaats op de algemeene begraafplaats moet worden inge- ruimd. 2) III. Om aan de bepalingen van art. 13 te voldoen, is geen ter- inijn gesteld. Een vijfjarige termijn welke, met het oog op het begraven in de kerken te Amsterdam, hij een art. 40 der eerste ontwerpen werd vrijgelaten, staat door de weglating van dat art. bij de volgende ontwerpen en de aangc- nomen wet, niet meer open, zoo- dat de besturen der gemeenten die bij het in werking treden der wet nog geene algemeene begraafplaats hadden , dadelijk maatregelen heb- ben moeten nemen om daarin te voorzien. IV. Uitvoerig is het voorschrift van art. 13, dat elke gemeente eene algemeene begraafplaats heb- ben moet, in de Verslagen der Kamer, de antwoorden der Kcgc- ring daarop en bij de bcraadsla- ging besproken. Ik meen w�l te doen met het verhandelde over dit hoofdbeginsel der wet cenigzins uitvoerig mede te deelen. Met het oog op de amendementen die

		1) Art. 15. Dans les communes o� 1\'on professe plusicurs cultes , chaquc culte doit avoir uu lieu d\'inhumation particulier; et dans les cas o� il n\'y aurait qu\'un seul cimeti�re, on 1c partagera, par des murs, haies ou foss�s, en autant de parties qu\'il y a de cultes diff�rens, arec une entree particulier e pour chacune, et en proportionnant eet espace au nombre d\'habitans de chaque culte. Terwyl het decreet dus tot regel stelde, dat in gemeenten waar rcrschillende gezindten werdeu gevonden, elke gezindte eene afzonderlijke begraafplaats zou hebben, werd in 1827 tot beginsel aangenomen, dat in elke gemeente eene algemeene begraafplaats zou zjjn. M. r. T. 2) Omtrent de buitendien aan kerkchjke besturen en bijzondere personen gegeven bevoegdheid om /.elven afzonderlijke begraafplaatsen-te stichten, zie men artt. 11 en 15 en de aant. aldaar.

-ocr page 204-



		Art. 13 BEGRAFENIS WET. 169

		op het art. werden voorgedragen en die hunnen grond vonden in de bezwaren , die tegen het absolute voorschrift van art. 18 reeds in de Verslagen waren uiteengezet, en van welke amendementen er ��n, in strijd niet het ge- voelen der Regering, werd aan- genomen, schijnt die mededeeling mij noodzakelijk toe. I\'. Het V.V. 58/9 behelsde onder de algemeenc beschouwingen over het ontwerp, wat de begraaf- plaatsen betreft, o. m. het volgende : De wet gaat van de onderstel- ling uit, dat de grenslijn tusscheu algemeene aan de burgerlijke ge- meente toebehoorende begraafplaat- sen , en bijzondere begraafplaatsen , ten behoeve der leden van ��n e godsdienstige gezindte, overal streng is afgebakend. Sommige leden meenden echter , dat dit geenszins altijd het geval is. In vele dorpen der provincie Groningen bijv. be- staan kerkhoven, die wel onder het beheer van kerkvoogden der Hervormde gemeente staan , maar waarop de graven , in plaats van aan de leden dier gemeente als zoodanig, aan de eigenaren der huizen in het dorp , onverschillig van welk kerkgenootschap, toe- behooren. Men vreesde dat over dergelijke begraafplaatsen , die als algemeene te beschouwen zijn , lastige geschillen met kerkvoogden konden ontstaan , en vroeg , of de wet geene bepalingen zou moeten behelzen , bestemd om zulke moei- jelijkheden af te snijden. De afwijkingen � antwoordde de Regering � , die hier en daar mogten bestaan , zullen bij de in-
		voering dezer wet moeten ophouden. Volgens art. 13 zal voor elke gemeente eene algemeene begraaf- plaats moeten bestaan , hetzij voor haar alleen , hetzij voor meer ge- �neenten te zamen. Overal waar men zich thans vergenoegd mogt hebben , de begraafplaats der Her- vormden tot algemeene begraafplaats te laten strekken, zal of eene nieuwe algemeene begraafplaats aangelegd , of wel eene overeen- komst met het Hervormd kerk- bestuur getroffen moeten w orden , waardoor de begraafplaats der Hervormden onder het uitsluitend beheer van het gemeentebestuur wordt gebragt. In eene zoo teedere zaak als deze behoort de overheid niet van bet goedvinden van bij- zondere personen of vereenigingen af te hangen. In het V. V. 59/60 komt nog bij art. 19 over de scheiding der algemeene begraafplaatsen in afdeelingen , eene opmerking over het besproken punt voor , die hier hare plaats vinde. De bedenking werd namebjk gemaakt, dat er in sommige streken des lands, waar de bevolking voor verre het grootste gedeelte tot eene der beide hoofdgezindheden behoort, kerk- hoven zijn, waarvan het juist ten gevolge der aangeduide omstan- digheid niet zeker is, of zij burgerlijke begraafplaatsen zijn, dan wel ten behoeve van eene bepaalde godsdienstige gezindte zijn ingerigt. In zoodanige gemeenten ware de toepassing van art. 19 , in zoover het afzondering van een deel der begraafplaats voor de belijders dr* minderheid

		�

-ocr page 205-



		170 BEGRAFENIS WET. Art. 13

		op art. 13 zelf de volgende be- schouwingen medegedeeld: Naar het gevoelen van verschei- deue leden wordt door deze bepaling, in verband met art. 17 , aan de gemeenten een te zware last op- gelegd , in zoover daaruit af te leiden ware dat elke gemeente ten u�uste eene algemeene begraafplaats hebbeu moet, uitgestrekt genoeg om al de lijken, die aldaar te begraven zijn , op te nemen. Zoo- dra de Regering, die op dat punt schijnt geaarzeld te hebben 1), het begiuscl aannam dat ook bij- zondere begraafplaatsen voor de godsdienstige gezindten toegelaten zijn, moest, naar het gevoelen dezer leden , het noodzakelijk ge- volg zijn , dat bij de vestiging der algemeene begraafplaats op de bijzondere begraafplaatsen , die in de gemeenten bestaan, mogt wor- den gelet. Waar elke godsdienstige gezindte eene begraafplaats heeft, zal in den regel de gemeente kunnen volstaan met het afzonderen van eenen betrekkelijk kleinen hoek gronds, bestemd voor de lijken dergenen die, om welke reden dan ook, op eene bijzondere be- graafplaats geene laatste rustplaats kunnen vinden. Men was het dan ook geenszins met de Memorie van Toelichting eens 1), voor zoover deze te kennen geeft dat de bur- gerlijke gemeente bij het oprigten der algemeene begraafplaats, zon- der op hetgeen van de zijde der kerkelijke gemeenten geschiedt te letten, de geheele bevolking tot maatstaf nemen moet. Veeleer zou
		toelaat, zeker gewenscht. Men vreest echter dat die toepassing moeijelijkhcden ontmoeten zal, en dat dus daar de oprigting van bijzondere begraafplaatsen , of wel het aanleggen van eene algemeene begraafplaats met afgezonderde ge- deelten onvermijdelijk zal zijn. Ook uit dezen hoofde zal de wet de gemeentekassen bezwaren. De Regering erkent zelve in de Me- morie van Toelichting, dat , waar geene overeenkomst met het kerk- bestuur, onder welks beheer de begraafplaats tot uu toe was , kan worden getroffen, eene nieuwe algemeene begraafplaats moet wor- den opgerigt. De Regering die het onw. 66/7 voordroeg, deelde de bezwaren niet; zie hierna bladz. 172 onder 4". Er schijnt overigens geen twijfel aan, ook met het oog op de uitdruk- kingvanart. 13: «Elke gemeente heeft* ten minste ��ne algemeene begraafplaats" , en op het vroeger antwoord der Regering, dat het niet voldoende is of eene onder het beheer van het kerkbestuur of bijzondere personen of vereeni- gingen staande begraafplaats ook al lijken van alle gezindten opneme, de gemeente zelve moet onder eigen beheer eene algemeene be- graafplaats hebben. Maar in dat geval behoeft zij z�� groot niet te zijn, en wordt ook geen af- scheiding voor de gezindten ge- vorderd , daar deze laatste volgens art. 19, om dit te verlangen, zonder eigen begraafplaats moeten zijn. 2\'. Bij het V. V. 58/9 werden


		I) Zie de -ant. op art. 14.

-ocr page 206-



		Art. 13 BEGRAFENIS WET.
		171


		men , zoo niet hier, dan toch in art. 17 het denkbeeld willen hebbeu uitgedrukt, dat de gemeente bij het oprigten der algemeene be- graafplaats, ia verband met de bestaande bijzondere begraafplaat- sen, de behoefte tot maatstaf neemt. Dit denkbeeld lag ook aan het koninklijk besluit van 2 Jan- uarij 1830 N°. 88 1) ten grondslag. De Regering antwoordde als volgt: Met het oog op art. 17 is het duidelijk , dat bij het aanleg- gen eener algemeene begraafplaats niet de geheele bevolking der ge- meente, maar alleen het aantal lijken , dat er begraven zal worden, in aanmerking genomen moet worden. Zijn er bijzondere be- graafplaatsen voor godsdienstige gezindten in de gemeente, dan zal bij het aanleggen der algemeene begraafplaats de bevolking dier gezindten buiten de berekening kunnen blijven. Hetgeen in de Memorie van Toelichting bij art. 14 gezegd is, is hiermede niet in strijd. Daar toch was sprake van het aanleggen eener algemeene begraafplaats in eene gemeente waar geene bijzondere begraaf- plaatsen bestonden, waar dus de geheele bevolking ter bepaling der grootte van de algemeene begraaf- plaats in aanmerking moest worden genomen , en waar later, bij het tot stand komen van bijzondere begraafplaatsen , een gedeelte van het algemeen kerkhof ongebruikt blijft liggen.
		3°. De gebiedende bepaling dat elke gemeente ten minste ��ne algemeene begraafplaats moest heb- beu , bleef evenwel tegenkanting ontmoeten. Naar veler oordeel bestond , volgens het V. V. 59/60 , daarvoor geen noodzakelijkheid en zou dat voorschrift, vooral iudieu het in verband met de vrij duide- lijke letter van art. 17 werd uitgevoerd , de gemeenten tot over- groote kosteu noodzaken. Aan dit laatste artikel kan toch, met art. 13 vergeleken , naar dit gevoelen , niet wel eene andere beteekenis worden gehecht, dan dat de al- gemeene begraafplaats z�� moest worden aangelegd, dat zij des noods al de lijken , die in de gemeente vielen , kou opnemen. Thans � zeide inen � zijn er niet weinig gemeenten , waar elke der beide hoofdgezindlieden een eigen kerkhof heeft. Op een dier beide kerkhoveu wordt dan ge- woonlijk een hoekje grond afge- zonderd, bestemd voor de enkele lijken die, om welke reden dan ook, niet op het gezindheidskerk- hof eene plaats kunnen vinden. Dat afgezonderd hoekje grond is in het wezen der zaak de alge- meene begraafplaats. Kwam de wet tot stand, deze regeling der zaak , die geenerlei redeu tot klag- ten geeft, zou verbroken, en de burgerlijke gemeente verpligt wor- den zich uit te putten voor het stichten eener uitgebreide algemee- ne begraafplaats, waarop welligt gedurende een geheel jaar naauw- lijks een of twee lijken ter aarde


		1) Zii-bijr. tut het st.bl XVII No. 162; pror. blad van Gelderland 1830 No. SI.

-ocr page 207-



		172 BEGRAFENIS WET. Art. 13

		zouden worden besteld. Waarom zou , bij liet op zich zelf nuttig voorschrift dat in elke gemeente ten minste �ene algemeene bcgraaf- ]>laats besta , de heilzame beperking niet kunnen worden gevoegd , dat dit voorschrift niet geldt waar reeds door bijzondere begraafplaats sen en daarop gemaakte inrigtingen behoorlijk in de behoefte is voor- zini ? Andere leden verklaarden zich tegen die verzwakking van een hoofdbeginsel der wet. De bur- gerlijkc w etgever behoorde , huns inziens , te waken , dat er buiten de bijzondere begraafplaatsen , voor elke gemeente eene algemeene be- graafplaats besta , waar de lijken , die op de eerste gcene plaats kunnen vinden , begraven worden. Bij liet aanleggen dier algemeene begraafplaats kan en behoort op het bestaan van bijzondere begraaf- plaatsen in de gemeente gelet te worden. Zij kan dus in de ge- vallen , die men hier op het oog heeft , zeer beperkt zijn ; zoodat het bezwaar voor de gemeente- kassen zoo overmate drukkend niet zijn zal. De Regering erkent in hare Memorie van Toelichting, dat bij het aanleggen der alge- mecne begraafplaats de bevolking , voor wie de bijzondere begraaf- plaatscu bestemd zijn , buiten berekening blijven kan. Die crken- tenis is geenszins in strijd met de letter van art. 17, volgens het- welk het gemiddeld getal der nop elke 1) begraafplaats" te begraven lijken � niet dat van al de lijken 1) Ten gevolge van het amendement algemeedt begraafplaatsen.		die in de gemeente vallen � to maatstaf voor de uitgestrektheid, aan de begraafplaats te geven, dient. Werd het denkbeeld om- helsd , dat het burgerlijk gemeen* tebestuur met de besturen der bijzondere kerkhoven onderhandelen moest over een daar tot algemeene begraafplaats af te zonderen plek gronds , dan zou op dit punt eene af te keuren aanraking tussehen burgerlijke en kerkelijke besturen moeten plaats hebben , die op verkorting van \'de vrijheid der gezindheden kon uitloopen. 4°. Bij de M. v. T. 00/7 gaf de Regering het volgende te ken- neu , dat tevens tot antwoord op de medegedeelde beschouwingen der Kamer strekte : " De wetgever behoort te zorgen , dat geen lijk onbegraven blijft liggen en moet dus waken, dat overal gelegenheid tol begraven van overheidswege gegeven worde. Veel bezwaar kan hieruit voor de gemeenten niet ontstaan. «Volgens art. 17 moet de be- graafplaats eene uitgestrektheid hebben van minstens de opper- vlakte, benoodigd voor liet ver- moedelijk getal der «Waar jaarlijks te begraven lijken. Heeft in eene gemeente elke talrijke godsdienstige gezindte eene bijzondere begraaf- plaats, dan is voor de algemeene begraafplaats slechts een klein terrein noodig. Het gemeentebe- stuur kan daarvoor 6f eene geheel afgezonderde plek aanwijzen, of wel met een der kerkbesturen eene overeenkomst aangaan, waarbij een op art. 17, geldt dit art. alleen voor

-ocr page 208-



		Art. 13 BEGRAFENISWET. 173

		plaats heelt, dau is aau het voorschrift der wet voldaan, de- wijl dan de gemeente door hare afdeelingen in het bezit van be- graafplaatseu is. Door het voor- gesteld artikel in verband met art. 217 der gemeentewet, schijnt dit duidelijk genoeg te zijn aangewezen. 6°. Nog altijd liet, volgens het Eiudv. 67/8 II , de hier voorko- inende bepaling, dat elke gemeente ten minste e\'�ne algemeene bcgraaf- plaats heeft, verschil van opvatting toe. Is het de bedoeling � vroeg men � daardoor de verpligting te leggen op elke gemeente om eene algemeene begraafplaats te hebben , waarop art. 80 van het wets-ontwerp toepasselijk is en dus ten behoeve der gemeentekas be- grafenisregt kan worden geheven? Zoo ja , dan zal liet wets-ontwerp op een aantal kleinere gemeenten een schier ondragelijken last leggen. Of is het genoegzaam, dat elke gemeente eene begraafplaats hebbe, waarop de lijken van personen, van elke godsdienstige geloofsbe- lijdenis begraven kunnen worden V De wet moet omtrent zulk een gewigtig punt geen onzekerheid laten bestaan. Het antwoord dat de Begering in de M. v. T. 68/9 gaf, luidde: Dit artikel moet in verband met art. 17 1) beschouwd worden. Zijn er bijzondere begraafplaatsen voor de verschillende gezindten, dan behoeft de algemeene begraaf* plaats slechts zeer klein te zijn , omdat het jaarlijks daar te begra- ven aantal lijken hoogst gering
		zeker gedeelte der bijzondere be- graafplaats, behoorlijk daarvan afgescheiden , tot het begraven van die lijken , welke on de bij- zondere begraafplaatsen geen «laats kunnen verkrijgen, worde bestemd. Dat gedeelte wordt dan de alge- meene begraafplaats , en de kosten daarvan kunnen niet groot wezen."\' 5°. Blijkens het V. V. 66/7 waren er leden , die hier liever : In elke gemeente is, dan : Elke gemeente heeft ten minste ��ne algemeene begraafplaats gelezen wilden hebben. Zij hadden daarbij vooral het oog on de plattelands- gemeenten in Friesland, die uit verschillende afdeelingen of dorpen zijn zameugesteld, waarvan elk eigene geldmiddelen heeft. Daar zal, naar het schijnt, cene voor twee of meer van die verschillende afdeelingen bestemde algemeene begraafplaats ook uit de bijzondere geldmiddelen van die afdeelingen of dorpen moeten worden bekos- tigd en dus de gemeente niet wel gezegd kunnen worden zoodanige begraafplaats, hoewel algemeen en van gemeentewege opgerigt, te hebben of te bezitten. De Regering antwoordde: l)e uitdrukking elke gemeente heeft ten minste ��ne algemeene begraaf- plaats is daarom gebezigd , omdat de begraafplaats buiten de gemeente kan liggen, gelijk in vele plaatsen het geval is. Wanneer begraaf- nlaatsen door een of meer dorpen of afdeelingen eener gemeente worden aangelegd , gelijk in Fries- land meermalen ten platten lande


		1) Zie ook de unit. aldaar.

-ocr page 209-



		174 BEGRAFENISWET. Art. 13

		zal wezen. Maar eene algemcene begraafplaats moet er zijn, om de lijken die niet op de kerkelijke begraafplaatsen kunnen begraven worden , ter aarde te bestellen. 7°. Blijkenshct Eindv. 68/9 vond men het, tengevolge der redactie van art. 13, nog niet geheel duidelijk , of door eene algemcene begraafplaats uitsluitend eene zoo- danige werd verstaan, die door de gemeente was of werd opgerigt. Volgens het antwoord dat de Mi- nister gaf, blijkt echter zoowel uit art. 13 als uit de overige bcpa- lingen duidelijk, dat onder alge- meene begraafplaats slechts de zoodanige te verstaan is , die door de gemeente en te haren koste wordt aangelegd. 8". Ik ben thans genaderd tot de beraadslaging over het art. en de daarop voorgedragen amende- menteu. Reeds bij de algemcene beraad- slaging over liet wetsontwerp kwam de heer van Delden op � en hij werd daarin door den heer Heydeniujck gesteund � tegen de absolute verpligting aan alle gemeenten in het Kijk opgelegd om algemeene begraafplaatsen te maken. Hij zeidc, dat het hoofd- beginsel van de wet moest zijn: optreden van de burgerlijke over- heid daar waar anderen stil zaten ten aanzien van het begraven van lijken ; maar dat een absoluut gebod voor elke burgerlijke gemeente om eene algemcene begraafplaats op te rigten , terwijl er thans zeer vele gemeenten in Nederland waren al- waar dat volstrekt niet noodig was en door niemand werd verlangd, veel
		te ver ging en zonder noodzake- lijkheid die gemeenten op zware kosten joeg. De Minister Fock herinnerde in antwoord daarop , dat het beginsel ook reeds in de gemeentewet voor- kwam (art. 205 lett. tn). Nu vraag ik � zeide hij � of het niet wenschelijk is dat op die plaatsen, waar thans geene bur- gerlijke begraafplaats maar al- leen eene kerkelijke bestaat, eene burgerlijke worde opgerigt, opdat niet het begraven afhangc van de eventueele willekeur van het een of ander kerkgenootschap. Het spreekt van zelf dat daar, waar eene bij- zondere of kerkelijke begraafplaats is, het gemeentebestuur op de eenvoudigste wijze zal voldoen aan de verpligting van de wet, terwijl men daarenboven nog za�ncn kan doen met eene andere gemeente. Ik geloof toch dat het werkelijk in de praktijk zijn nut kan hebben aan de gemeente de verpligting op te leggen om eene burgerlijke be- graafplaats te bezitten. De heer Westerhoff opende de beraadslaging. op het art. Er worden in ons land � aldus begon hij � eene menigte gemeen- ten gevonden op wier grondgebied geen algemeene of gemeentelijke begraafplaats wordt aangetroffen. In onderscheidene ja verreweg de meeste gemeenten vindt men geen andere dan bijzondere en wel ker- kehjke begraafplaatsen van Her- vormde gemeenten, doch op deze. worden de lijken van alle gezind- tcn , zoo als van Hervormden , Roomsch-katholijken, Doopsgeziu- den , Afgescheidenen , Lutheranen

-ocr page 210-



		Art. 13 BEGRAFENISWET. 175

		enz. toegelaten en begraven. Onder deze bijzondere begraafplaatsen treft men er aan die nog nieuw genoemd kunnen worden , daar zij eerst voor eenige jaren of zelfs kortelings zijn aangelegd. Zoo deze nu aan de vereischten, in de overgangsbepalingen dezer wet ge- steld, voldoen , dan zien wij niet in waarom in zoodanige genieen- ten ook nog een algemecne begraafplaats moet worden aange- legd; en toch , dit artikel wil zulks en gebiedt dat in onilubbcl- zinnige bewoordingen. Voor vele en vooral voor kleine gemeenten zal dit een drukkende last worden. Wij geven daarom aan den heer Minister in overweging om dit artikel niet van toepassing te verklaren op zoodanige gemeenten, op wier grondgebied geschikte en voldoende kerkelijke begraafplaat- sen aanwezig zijn, op welke de lijken van alle gezindten , zonder onderscheid , toegelaten en begra- ven kunnen worden. Door zooda- nige exceptionele bepaling, waardoor niemand geschaad kan worden , zou de Minister aan sommige arme gemeenten inderdaad eene groote weldaad bewijzen. De heer Wybenga zcide het volgende: "Mijnheerde Voorzitter, wanneer dit artikel zegt: «elke gemeente heeft ten minste ��ne algemeene begraafplaats" , dan veronderstel ik dat dit zal beteekenen , althans voor de provinci�n waar zich groote en uitgestrekte plattelands- gemeenten met vele dorpen of afdeclingen bevinden : "in elk dorp of afdeeling zal ��ne algemeene		begraafplaats zijn". Immers wanneer deze niet de beteekenis was, daaraan te geven , zouden de bezwaren, uit die bepaliug voortvloeiende , zeer groot geacht moeten worden. «In deze veronderstelling meen ik dat voor het platte land in vele gewesten , (en ik zal hier in de eerste plaats noemen het gewest waaruit ik ben afgevaardigd) , � waar uitgestrekte plattelandsge- meenten gevonden wordsn met onderscheidene dorpen of afdee- lingen , ook dan weder groote mocijelijkheden uit dit artikel zullen ontstaan. Immers eene al- gemeenc begraafplaats bestaat er reeds in elk dorp en hoewel de eigendom daarvan aan de kerk der Hervormde gemeente behoort en ze niet door het burgerlijk bestuur zijn daargcsteld , dienen ze nictte- mjn tot het begraven van alle gestorvenen in zoodanig dorp, zonder onderscheid van godsdien- stigc gezindte. Nooit heb ik van een voorbeeld gehoord , althans in de landstreek die ik meer in het bijzonder ken, dat eenige weigering heeft plaats gehad hetzij aan een Katholijk, hetzij aan een lid van een ander kerkgenootschap dan dat der Hervormden , om er een lijk te begraven. «Die begraafplaatsen worden met veel zorg in orde gehouden. Zij zijn meestal hoogcr gelegen dan het omliggende land , en zijn voor de publieke gezondheid in gecnen deele schadelijk. Omtrent het ge- bruik dier begraafplaatsen bestaan in de meeste dorpen vaste regelen en grafregisters, zoodat alles in

-ocr page 211-



		17� BEGRAFENIS WET. Art. 13

		de beste orde plaats vindt wat daartoe betrekking heeft. De land- bouwende ingezetenen van zooda- nige dorpen, hetzij Kathohjk of Hervormd of van andere gezindten , hebben meestal van ondsher aldaar hunne eigene of familiegraven , terwijl er voor het huren van graven en ten dienste van behoef- tigeu overal genoegzame ruimte aanwezig is. »Nu vraag ik : wat zal liet be- teekeneu dat, bij de bestaande orde van zaken , nog weder in elk dorp eene algemeene burgerlijke begraaf- plaats worde daargesteld ? Nood- zakelijkheid uit een hygi�nisch oogpunt bestaat hier volstrekt niet, want ik zou tallooze dorpen kun- nen noemen, waar thans eene doelmatige begraafplaats bestaat, terwijl, wanneer men eene andere loealiteit daarvoor moest aanwijzen , buiten de k�tn der gemeente of dorp , men meestal veel ougunsti- ger terrein zou vinden dan waar zij nu gevestigd is. * Nog een ander en wel een finan- tieel bezwaar komt hier voor al die dorpen zeer in aanmerking. Men schatte de kosten van aan- schaffing van gronden in de nabijheid der dorpen, bij den tegenwoordigen hoogen prijs der landerijen, niet ligt. Men zal daarenboven ook niet alleen gron- den voor de begraafplaats zelve moeten aankoopen , maar ook moeten zorgen voor een vrijen toegang daarheen, ook weder dikwijls over particulier eigendom, en den daarvoor benoodigden grond niet dan met groote kosten kunnen verkrijgen.
		« Vat men een en ander te zamen, dan komt het mij voor, dat, ten behoeve van gemeenten en dorpen , die ik hier op het oog heb , eene wijziging in dit artikel alleruood- zakelijkst is, en dat het impera- tievc daaruit worde weggenomen. Ik zal daartoe eene poging aan- wenden , en heb de eer als amen- dement voor te stellen , om aan lietslotvau art. 13 te laten volgen : ii o Gedeputeerde Staten kunnen , op verzoek van den gemeenteraad, tijdelijk ontheffing van de verplig- tiug verleenen , in de eerste alinea van dit artikel genoemd. Van hunne uitspraak is binnen eeue maand hooger beroep bij Ons toegelaten."" Het amendement, voldoende on- dersteund , kwam in beraadslaging. Ook de heer vak Be�ma �hoe Kinhma had tegen liet wetsout- werp wegens dit art. 13 om de aangevoerde redenen, bepaaldelijk met het oog op Friesland, groot bezwaar. Hij stelde daarom voor om in plaats van het eerste lid te lezen : � I n elke gemeente kunnen algemeene en bijzondere begraaf- plaatsen worden aangelegd." Het antwoord der .Regering (bladz. 173 onder 5°opgegeven) betreffende de ge- meenten die eeue algemeene begraaf- plaats hadden door hare afdcelingeu of dorpen , nam zijn bezwaar niet weg , want het kwam , evenals bij art. 86 der wet op het lager onderwijs , op de toepassing aan. Na aanneming van art. 13 zou men immers kunnen zeggen dat het daarbij niet geldt de onder- afdeelingen der gemeente, maar de geheele gemeente. Het amendement van deu heer

-ocr page 212-



		Art. 13 �EGRAFENISWET. 177

		Wybenga kwam hem niet vol- doende voor: vliet is � zeide hij -� slechts een hulpmiddel, maar laat de zaak zoo als zij is ; het voorschrift blijft toch gebiedend. Maar het zal dan van het goedvinden van Gedeputeerde Staten afhangen om opheffing te verleenen van die verpligting eu , mogten zij er be- zwaar in vinden, zal men hooger beroep op den Koning toelaten. Wij weten echter wel dat wanneer men eens zoodanige zaak in be- ginsel aangenomen heeft, al spoe- dig de verwezenlijking daarvan in de praktijk verlangd wordt, en dan zal het afhangen van de be- slissing van Gedeputeerde Staten. Dat wil ik niet. Zoo het van ecnige autoriteit in de eerste plaats moet afhangen, dan wensch ik het te laten afhangen van den raad der gemeente ; daarom wensch ik het voorschrift facultatief, niet imperatief. De raad der gemeente is belast met het bestuur en de belangen der gemeente; hij kan dus ook beoordeelen de meerdere of mindere behoefte aan zooda- nige begraafplaats. Ik wensch ook in dit punt te handhaven de autonomie der gemeenteraden." Het amendement van Beyma kwam alsnu mede in beraad- slaging. Ook het hoofdbezwaar van den heer van Blom tegen het wets- ontwerp lag in de bepaling van art. 13, omdat daarbij niet slechts werd bedoeld eene begraafplaats tot algemeen gebruik, maar door\' de burgerlijke gemeente opgerigt en te haren koste te onderhouden. Zulke begraafplaatsen waren in		een groot gedeelte van het land te platteu lande nergens aanwezig. Ook hij wees op den bestaanden toestand in Friesland. In den regel verliest zich de oorsprong der eigen begraafplaatsen die aldaar bijna elk dorp bezit, in de oudheid. Zij worden geacht van kerkdijken oorsprong te zijn en staan onder beheer van kerkvoogden , doch worden bestemd tot algemeen gebruik. Nog nooit was deswege moeijelijkheid gerezen. Het op- rigteu van eene nieuwe algemeene begraafplaats door de gemeente was er volkomen tivodeloos. Nu had de Minister wel gezegd dat waar bijzondere begraafplaatsen voor de verschillende gezindten bestonden , de algemeene begraai\'- plaats slechts zeer klein behoefde te wezen, maar, dit aangenomen, dan was toch de maatregel, althans in Friesland, volkomen ondoeU treffend. «Stel u � zeide hij � eene groote gemeente voor , zoo als die in Friesland in den regel zijn, van eenige uren lang en breed, met 10 of 20 dorpen. Ergens in een zeker gedeelte van zulk eene uitgebreide gemeente zal ��n enkel algemeen begraafplaatsje zijn. Waartoe zal dat strekken V Wie zal een lijk eenige uren vervoeren, om het te brengen naar het alge- meene begraafplaatsje , terwijl men in zijn eigen dorp eene begraaf- plaats vindt, die ook voor het algemeen openstaat ? «Bovendien geloof ik ook niet, dat het oprigten van die algemeene begraafplaatsen zoo weinig kostbaar zal zijn. In de lage oorden van 12

-ocr page 213-

Art. 13

BEGRAFENIS WET.

178

Friesland zijn de kerken met de
kerkhoven op terpen gesticht. In
den omtrek daarvan vindt men
dikwijls alleen lage gronden , die
voor begraafplaatsen ongeschikt
zijn. De wet zegt wel is waar
niet, hoe hoog eene begraafplaats
boven den waterspiegel moet liggen .
maar het menschelijk gevoel ver-
zet er zich toch tegen¹ dat men
in het water begraven zou. Be
grond , dien men voor eene nieuwe
begraafplaats zal aankoopen, zal
dus aanmerkelijk moeten worden
opgehoogd, terwijl de daartoe
benoodigde specie van verre moet
aangevoerd worden. Het is dus
duidelijk, dat de kosten niet zoo
onaanzienlijk zijn , als mcu ons
voorspiegelt."

Bovendien kon spreker niet met
den \' Minister aannemen dat de
nieuwe begraafplaatsen zoo bijzon-
der klein zouden kunnen zijn. Hij
wees daartoe op den in art. 1G
voorgeschreven afstand van 50
meter van de bebouwde kom , op
de rekbaarheid dezer laatste uit-
drukking, en op de in art. 19
voorgeschreven indeeling der be-
graafplaats. Be oprigting zou dan
ook zeer kostbaar zijn en de
gemeenten gingen reeds gebukt
onder vele in den laatsten tijd
opgelegde nieuwe lasten.

Hij ondersteunde dus het amen-
dement Wybenga, dat hem
beter voorkwam dan dat van den
heer van Beyma en ook meer

in de oekonomic der wet paste.
Het liet de bepaling bestaan ,
dat er algemecne begraafplaatsen
zouden zijn: alleen werd er bij
bepaald dat daar, waar het niet
volstrekt noodzakelijk was, eene
tijdelijke ontheffing daarvan kon
worden toegelaten.

Na over het woord lijdelijke
inlichting gevraagd te hebben (zie
hierna), vertrouwde hij dat de
Regering het amendement zou
overnemen, met het oog op de grooto
opofferingen , die anders vele plat-
telandsgemeentcn zich zouden moe-
ten getroosten.

De heer Bichon van Usskl-
monde sloot zich bij de overige
sprekers aan, en wees er op dat
niet alleen in het Noorden, maar
ook in het Zuiden des lands ,
in Zuid-Holland en andere proviu-
ci�n zich dezelfde bezwaren voor-
deden.

Bovendien waren er contracten
door de kerkelijke gemeenten met
het burgerlijk bestuur gesloten,
waarbij men aan beide zijden ge-
bonden was. Hoe zal het daar-
mede gaan? vroeg hij. Hoe zal
de schadeloosstelling geregeld wor-
den waaraan men niet gedacht
heeft ? Hoe moeten de uitkeerin-
gen voortaan geschieden ? 1)

In eene nadere rede voegde
de heer Wybenga bij het door
hem betoogde nog een ander ar-
gument. Hij zeide: Met de
meeste verdraagzaamheid worden

1) Op deze vragen is hier niet geantwoord. Het zij voldoende, daarom*
trent op te merken, dal bestaande contracten de behoorlijke uitvoering dezer
wet niet mogen in den weg staan, terwijl over het verleenenvnn schadeloosstellingen
verwezen wordt naar de aant. op art, 14 en op art. 81. Een adres van kerkvoogden der
Herv. Gemeente te Kralingen IBjjbl. Stc. 1888/H II, bl. 888) had mede hiertoe
betrekking.

-ocr page 214-



		Art. 13 BEGRAFENIS WET. 179

		op die algemcene begraafplaatsen, hoewel dan eigendom van de Hervormde gemeente, de lijken van alle gestorvenen , hetzij Pro- testanten hetzij Katholijken be- graven. Ik geloof dat men aan die gewenschte verdraagzaamheid schade zou toebrengen, wanneer men den tegenwoordigen toestand, die eeuwen geduurd heeft, deed veranderen. Thans liggen daar de lijken van de gestorvenen uit alle gezindheden rustig naast en door elkander, zondir dat het de levenden hindert; maar begint men nu in alle dorpen afzf»ider- lijke begraafplaatsen voor de af- zonderlijtce gezindheden in te rig- ten, zonder dat noodzakelijkheid daartoe bestaat, dan zal dit, dunkt me, een min guustigenin- druk maken en de bestaande gods- dienstige verdraagzaamheid althans niet bevorderen. Door den heer Heemskerk werd de volgende rede gehouden ; «Het amendement van den heer van Beyma THOE Kinoma kan, mijns inziens, als een axioma worden beschouwd. Ik betwijfel dus of zoodanige bepaling wel noodig is. "Van een anderen aard is het amendement van den heer Wy- benga. Men moet niet vergeten dat dit wets-ontwerp de verplig- tiug der gemeenten aanmerkelijk verligt; het schept geen nieuwe verpligtingen , maar vermindert ze zeer aanmerkelijk. Volgens de tegenwoordige bepalingen zijn de gemeenten toch verpligt, alge- meene begraafplaatsen te hebben ten behoeve van de bevolking van
		alle gezindheden. Nu zegge men niet dat dit niet nageleefd wordt, want wanneer er eene quacstie over komt, dan wordt er de hand aan gehouden; er zijn menigvul- dige Koninklijke beslissingen, waar- bij die bepalingen gehandhaafd zijn. vDit is, wel U waar, geen reden om, bij eene .nieuwe wet, de zaak niet zoo gemakkelijk mo- gelijk te maken, maar de vraag is: hoe ver men, met behoud van het beginsel der wet, gaan kan ? Daarom wensch ik eene vraag te doen aan den heer W�- benga en aan den Minister. Den heer Wybenga vraag ik , hoe de magt van dispensatie welke hij aan Gedeputeerde Staten wil toeken- nen, overeen te brengen is met hun werkkring volgens de gemeente- wet? Volgens die wet moeten op de gemeentebegrooting gebragt worden � art. 205, litt. m � de kosten van aanleg en onder- houd der algemeene begraafplaats. De Gedeputeerde Staten zijn ge- roepen te zorgen, dat de door de wet voorgeschreven uitgaven op de begrooting worden gebragt. Is het nu niet eene anomalie, aan dit collegie de bevoegdheid te geven dispensatie te verleenen? Zou het niet de mogelijkheid openen voor willekeur van Ge- deputeerde Staten, door nu voor deze plaats z��, en morgen voor eene andere plaats geheel anders te handelen? "Aan den Minister wensch ik te vragen of ook naar de opvatting van de tegenwoordige Regering het doel van het wetsartikel is. 12\'

-ocr page 215-



		480 BEGRAFENIS WET. Art. 13

		dat er eenc algemecne begraafplaats zij , onverschillig of die direct op kosten der gemeente dan wel, bij wege van concessie, aan particulie- ren, vereenigingen of zelfs kerkbe- sturen tot stand gebragt worde ? "In de tweede plaats wenscb ik den Minister te vragen of die al- geraeene begraafplaats niet de uit- gestrektheid hebben moet, welke men kan berekenen noodig te zijn voor de gehecle bevolking, naaf- trek vau hetgeen waarin de bij- zondere begraafplaatsen voorzien. Indien die bedoeling niet duidelijk genoeg mogt zijn uitgedrukt en indien die toch bij de Regering mogt bestaan, zou men haar door toevoeging vau cenige woorden aan dit of een volgend artikel � bijv. art. 17 � kunnen vcrduide- lijken. Vat men het wets-artikel op in den zin, zoo als ik in de laatste plaats heb aangegeven, dan moet men niet vergeten, dat daardoor alle mogelijke conflicten, voortspruitende uit verschil van godsdienstige opvatting betrekke- lijk deze zoo teederc zaak, zullen worden uit den weg geruimd. Immers kan het toch gebeuren dat de beheerder vau eene bij- zondere of kerkelijke begraafplaats weigert daar een lijk te begraven. Voor dat geval moet de gemeente op eene andere plaats, al ware het slechts over een klein stukje grond, beschikking hebben om voor de begraving van dit lijk te kunnen zorgen. »Ik neem de vrijheid, de ge- dane vragen aan het oordeel van den Miuister en van den heer Wybenga te onderwerpen."		De heer Heydenrijck stelde op den voorgrond dat het hier v��r alles aankwam op conciliatie. Als ik � zeide hij � alleen op eigen, absolute beginselen te let- ten had en niet tevens op die van andereu en op de gegeven omstandigheden, zou ik tegen dit artikel Ljonraur hebben. Voor zooverre dus in hrt amendement vau den heer Wybknga eene con- ciliante strekking ligt, kan ik er mij mede vereenigen. Ik koester echter de vrees dat, zoo het on- gewijzigd blijft, zoo men te veel aan Gedeputeerde Staten overlaat, met andere woorden als de Ge- deputeerde Staten zei ven regt- streeks ontheffing verleenen, de uitzondering regel zal worden. Om dit bezwaar te voorkomen en tevens om de, mijns bedunkens juiste bemerking van den heer Heems- kekk opzigtens de gemeentewet te ondervangen , wenschte ik den gcachten voorsteller van het amen- dement in overweging te geven het te wijzigen als volgt: «Van dit voorschrift kan in bijzondere gevallen door Ons, Gedeputeerde Staten gehoord, tijdelijk onthef- fing verleend worden." Ook de heer Gefken meende dat het artikel noodzakelijk moest gewijzigd worden, omdat de be- hoefte aau eene algemeene be- graafplaats geenszins overal tot in de kleinste gemeente toe, en daar waar men die behoefte nooit kende, bestond. Hij was verder van oordcel dat voor de gemecn- ten in Friesland, waarvan men hoofdzakelijk had gesproken, wel het minste bezwaar zou bestaan,

-ocr page 216-



		Art. 13 BEGRAFENISWET. 481

		sonen en aan de kerkelijke ge- meenten, terwijl de burgerlijke gemeente eerst dan te gemoet moest komen, wanneer het bestaande niet voldoende was. De heer van Beyma thoe Kinoma sloot zich aan het laatste denkbeeld aan. Zijn amendement trok hij in eu verving het door een ander, om het aan het eerste toegekende karakter van axioma weg te nemen. Het nieuwe amendement, zooals hij het later wijzigde, strekte nu om aan het eerste lid van art. 13 toe te voegen: "tenzij er in de gemeente door eene of meer ker- kelijke of bijzondere begraafplaat- sen in de behoefte voorzien wordt." Hij bestreed voorts de bewe- ring, dat volgens de bestaande �ransche wet (decreet) de ver- pligting der gemeentebesturen veel strenger zou zijn. Aan die ver- pligting toch werd niet voldaan; die wet werd en was, althans in het Noorden , niet zoo opgevolgd. Dat zou ook hoogst moeijelijk zijn, en men zal dat � zeide hij � ook niet doordrijven, tenzij daaraan werkelijk behoefte bestaan mogt. Het nieuwe amendement kwam in beraadslaging. Ook door den voorsteller van het eerst genoemde amendement, door den heer Wybenga , werden de bedenkingen van den heer Heemskerk ongeveer op de door de twee laatste sprekers aange- voerde gronden bestreden.
		want de gewezen grietenijen al- Juar bestonden uit verschillende afdeelingen of dorpen; nu zou aldaar de aanleg van ��ne alge- meene begraafplaats waarlijk zoo- veel moeite en kosten niet teweeg- brengen. Maar juist voor de kleine gemeenten in andere pro- vincicu zou het zeer bezwarend zijn. 1) De bedenking van den heer Heemskerk tegen het amende- ment ontleend aan de gemeente- wet , bestreed hij met de opmerking dat de wetsbepaling, volgens welke op de gemeentebegrooting de kos- ten voor het onderhoud van de alge- mecne begraafplaatsen moesten voorkomen , alleen gold voor het geval dat er eene algemeene be- graafplaats in de gemeente bestond, hetgeen in zoo vele gemeenten het geval niet was. Hij kon zich dus moeijelijk voorstellen dat hier een zekere strijd zou ontstaan tusschen de verpligtingen in het algemeen aan Gedeputeerde Staten opgelegd en de bevoegdheid die hun door het amendement zou worden toegekend. De heer Gefken verklaarde dat zijne stem, aan het wetsontwerp te geven, van de aanneming van het amendement Wybknga, liefst zooals het door den heer Hey- denrijck gewijzigd was voorge- dragen , afhing : het raakte hier toch eene teedere aangelegenheid, en die moest ook hier worden overgelaten aan bijzondere per-


		1) Reeds in di\' zitting 1858\'9 (Hijbl. pag. 1064) was aan de Kamer ingediend een adres ran zeven gemeenten in Zuid-Holland en Utrecht, ieder eene bevolking tellende ran beneden de 700 zielen, houdende bezwaren tegen de bg art. 13 opgelegde rerpligting.

-ocr page 217-



		182 BEGRAFENISWET. * Art. 13

		van het centraal gezag zal te groote faciliteit tot afwijking van den regel eerder voorkomen, dan die van Gedeputeerde Staten. -Na overweging van een en ander, terwijl de geachte spreker uit Sneek ongenegen blijft in mijn verlangen te treden, stel ik voor, in het art. 13, op de eerste alinea, te doen volgen: »" Van dit voorschrift kan in bij - zondere gevallen door Ons, Ge- deputeerde Staten gehoord, tijde- lijke ontheffing verleend worden." "Terwijl alsdan uit de derde alinea, tot dusver de tweede, na- tuurlijk moet wegvallen het woord -echter." " Dit amendement, voldoende ou- dersteund, kwam alsnu mede in beraadslagiug. De heer van Na amen van Eemnes vroeg inlichting, wat de voorsteller verstond onder «bij- zondere gevallen." Het zou zeer ligt kunnen gebeuren � zeide hij � dat de explicatie door de uitvoe- rendc magt te geveu ook zeer bijzonder was, want de Regering bestaat toch niet altijd uit dezelfde personen. Bovendien kan de be- doeling niet anders zijn, dan, wanneer in bijzondere omstandig- heden bleek, dat er geen behoefte bestond aan eenc algemecne be- graafplaats, dispensatie te ver- leenen. Daarom wensch ik te vra- gen of het niet doelmatiger zou zijn de woorden: "in bijzondere gevallen," te veranderen in de woorden: «wanneer het blijkt dat de behoefte niet bestaat." Dit zal dan toch wel het gronddenkbeeld zijn van het amendement.
		Met de wijziging van zijn amen- dement die door den heer Hby- denrijck was voorgesteld vereenig- de bij zich niet. Hij zag in de be- voegdheid van Gedeputeerde Staten om te beschikken op het verzoek tot ontheffing van art. 13, geen bezwaar, wanneer men daarvan in hooger beroep bij den Koning kon komen: daardoor was de ver- langde waarborg (dat namelijk de uitzondering geen regel zou worden) inderdaad in ruime mate gegeven. Deheer He�denrijck was echter niet voldaan. «Het onderscheid � zeide hij � tusschen liet voorstel van dien geachten spreker en het- geen ik verlang, is vooreerst, dat het zeer gegrond bezwaar van deu heer Heemskerk, ontleend aau de gemeentewet, door mijne wij- ziging wordt weggenomen. »In de tweede plaats, dat in mijn voorstel meerder waarborg ligt, dat de uitzondering geen regel worde. «Immers, indien men zich voor alles te wenden heeft tot Gede- puteerde Staten, ligt het toch voor de hand, dat er aan de gemeen- tebesturen meer faciliteit tot af- wijking van deu regel wordt ver- leend, dan wanneer men zich terstond, regtstreeks heeft te ver- voegen tot liet neutraal gezag. Wat zal het systeem van den heer Wybenga\'s eenzijdig beroep op den Koning beteekeneu? «Bovendien zouden, als mijne meeniug doorging, Gedeputeerde Staten in elk geval worden ge- hoord, en toch nok daarin is eenige waarborg gelegen. \'T zij herhaald: de directe tusschenkomst

-ocr page 218-



		Art. 13 BEGRAFENISWET. 183

		lij wordt aan de Regering over- gelaten toe te zien of de kerke- lijke begraafplaatsen aan de alge- meene behoefte voldoen. Dan wordt het groote beginsel van de wet gehandhaafd en tevens alle aan- leiding tot bezwaar weggenomen. De meening van den laatsten spreker, dat de openbare begraaf- plaats zoo klein mogelijk zou kun- nen zijn, werd echter door den heer van Kerkw uk onjuist ge- acht. Hij wees op art. 19 en zeide: Zoodra de gemeente verpligt is, om zulk eene algemeene begraaf- plaats in te rigten,-dan is het te verwachten dat verschillende ker- kelijke gezindheden, die op het oogenblik met den tegenwoordigen toestand tevreden zijn, en geen eigen begraafplaats bezitten, van het regt, hun in deze wet toege- kend, zullen gebruik maken, en eene eigene afzonderlijke begraaf- plaats van de gemeente eischen zullen; vooral in den tegcnwoor- digen tijd, nu op godsdienstig gebied verschil bestaat, kan de gemeente daardoor genoodzaakt worden, vele begraafplaatsen in te rigten. Ik vraag daarom den ge- achten afgevaardigde uit Hoorn, of hij ons zou willen aanwijzen hoe in dat geval het mogelijk zal zijn met eene lilliputsche algemeene begraafplaats te volstaan? Als antwoord op dit bezwaar wees de heer de Bosch Kempeb op art. 17 van het ontwerp, dat toen nog de uitgestrektheid ook voor de kerkelijke begraafplaatsen voorschreef, hetgeen evenwel later door het amendement op dat ar-
		De heer Heydenrijck ant- woordde: De geachte afgevaardigde uit Zwolle heeft geene bijzondere ver- klaring van ecuige bijzondere in- tentie met de woorden: "in bij- zondere gevallen" te verwachten. Ik zou dus de door hem voorge- stelde wijziging wel kunnen over- nemen ; de bedoeling was maar om te doen uitkomen, dat geene te groote faciliteit verleend en de dringende befioefte aan afwijking van den regel in aanmerking geno- �nen moest worden. Na rijper beraad en om elke verkeerde uitlegging af te snijden, terwijl het overigens ook van zelf spreekt, acht ik het beter de woorden «in bijzondere gevallen" eenvoudig weg te nemen uit mijn amendement. De heer dk Bosou Kemper meeude niet, met het oog op het groote voordeel, in de wet gele- gen, waarborging van het regt van het individu tegen mogelijke kerkelijke bekrompenheid, dat het streng noodig was eenig amende- incnt in de wet te brengen, want de algemeene begraafplaats � zeide hij � kan zoo klein mogelijk zijn. Wanneer er eene bijzondere begraafplaats, zooals in onderschei- dene gemeenten in Friesland bc- staat, dan kan een klein gedeelte van die kerkelijke begraafplaats als algemeene burgerlijke begraaf- plaats worden ingerigt. Heeft men eenig bezwaar, dan zou ik mij het best kunnen ver- eenigen met het laatste geamen- deerde amendement van den heer tan Beyma tboe Kis�ma. Maar-

-ocr page 219-



		184 BEGRAFENISWET. Art. 43

		tikel (zie aldaar! is vervallen, zoo- dat het beroep op art. 17 tegen het bezwaar van Kerkwijk niet. meer geldig is. Tegen liet amendement Wy- renga merkte hij nog op dat het niet voorzag in het bezwaar, dat enkele personen een lijk wilden doen begraven, en dat daartegen ecnig bezwaar van het bestuur van de bijzondere begraafplaats gemaakt werd. Er was niet in verzekerd dat in de algemeene behoefte zou worden voorzien; hetgeen zijns inziens wel lag in het amendement vanden heerBEYMATHOE Kingma. Hoor den heer Wybenoa werd de redactie van zijn amendement veranderd , ter voldoening aan eene opmerking van den heer Pijnappel, die het betel achtte te zeggen : «dispensatie van het voorschrift van dit artikel" zonder van de eerste alinea te spreken , omdat anders de opvatting deze zou kun- nen zijn, dat de dispensatie de tweede alinea niet zou omvatten, en dit kon de bedoeling van den voorsteller niet zijn. De laatste achtte de wijziging min- der noodig, omdat de tweede alinea van art. 1!! geheel facultatief was gesteld. Evenwel, het verband tusschen de twee alinea\'s kon niet worden ontkend, en daarom stelde hij alsnu voor, in het amen- dement te lezen : �in dit artikel, genoemd" Den heer van Delden kwam het voor dat men aan het amen- dement van den heer Heydenrijck niet de voorkeur moest geven bo- ven dat van den heer Wybenga. »lk weet niet � zeide hij �
		waarom men zich in deze zaak dadelijk zou wenden tot den Ko- ning. De beslissing van de vraag, of eene algemeene begraafplaats kan gemist worden, hangt geheel af van plaatselijke toestanden, be- trekkingen en gebruiken, die, na den gemeenteraad, veel beter kun- nen worden beoordeeld door Gedepu- teerde Staten, dan door den Koning. \'Te minder is het noodzakelijk om onmiddellijk naarden Koning te gaan, omdat in het amendement van den heer Wybenga beroep op den Koning is toegelaten. Brengt men nu onmiddellijk. de zaak bij den Koning, dan zal toch het advies van Gedeputeerde Staten ingewonnen en waarschijnlijk ge- volgd worden, ten ware andere invloeden er in slagen mogten om dat advies in den wind te doen slaan. Daarom schijnt mij het amendement van den heer Hey- iienrijck niet verkieslijk boven dat van den heer Wybenga. »Het ligt ook geheel in het systeem van de wet � ik wijs als voorbeeld op art. 16 � om zich, tot het erlangen van vergunning om van de strenge voorschriften der wet te mogen afwijken, eerst te wenden tot Gedeputeerde Sta- ten en van hunne uitspraak in beroep te komen bij den Koning. «Wat nu betreft het bezwaar van den heer de Bosch Kemper, dat, bij het ontbreken eener al- gemeene begraafplaats, niet be- hoorlijk gewaakt zal worden voor de overtuiging van het individu, in zoover deze het slagtoffer zou kannen worden van kerkelijke bekrompenheid, dit bezwaar komt

-ocr page 220-



		Art. 13 BEGRAFENISWET. 185

		mij niet van veel gewigt voor. Gedeputeerde Staten zullen bij de beslissing van cene aanvraag van een gemeenteraad juist moeten onderzoeken, of er in de gemeente, ook zonder algemeenebegraafplaats, voldoende gelegenheid is, om aan ieder individu eene behoorlijke be- grafenis te bezorgen, zonder dat deze onderworpen worde aan ker- kelijke regelen, wier inachtneming door de betrekkingen minder noodig worden geacht. Bestaat die gclc- genheid niet, dan zullen Gedc- puteerde Staten bezwaar maken de gevraagde vergunning te ver- leenen, en bij de aanvraag zal daarom wel altijd het betoog ge- voegd worden, dat door de wijze, waarop door iedereen van kerke- lijke of particuliere begraafplaatsen kan worden gebruik gemaakt, vol- doende in de behoefte wordt voor- zien , zoodat geen lijk onbegraven behoeft te blijven, en niemand gedwongen wordt volgens regelen, waarmede hij zich niet vereenigen kan, zijne betrekkingen te doen ter aarde bestellen." De Minister kwam alsnu aan het woorden verklaarde geen der amen - dementen aannemelijk te achten. \'Het voorname bezwaar � zeide de Minister � dat men tegen het artikel doet gelden is van finanti�len aard. Is dat bezwaar werkelijk zoo groot? Men zegt dat waar eene bijzondere begraaf- plaats bestaat, het niet noodig is een� algemeene te hebben, omdat daar in de behoefte wordt voorzien. Maar wanneer zal het blijken dat er behoefte aan eene 1) Zie daarover de aant. op art. 19,
		algemeene begraafplaats bestaat ? Dit kan op een oogenblik gebeu- ren, en dan zou de gelegenheid om een lijk te begraven niet bestaan. Het kan toch gebeuren dat men op eene bijzondere begraafplaats, om welke redenen ook, weigert een lijk te ontvangen. Nu zegge men niet: dit geval zal zicli niet voordoen. Dat het zich niet heeft voorgedaan, is geen bewijs dat het zich in het vervolg niet zal voordoen. En juist omdat het zich iedereu dag kan voordoen , is het uoodig dat in iedere gc- meente eene algemeene begraafplaats gevonden wordt. «Nu het finantieel bezwaar. De Memorie van Toelichting � en\' dit strekt bepaaldelijk in antwoord aan den heer Heemskerk � van het ontw. 66/7 bevat het volgende (reeds medegedeeld op bladz. 172 onder 4"). «Deze woorden � vervolgde de Minister � onderschrijf ik geheel. »De algemeeue begraafplaats behoeft niet grooter te zijn dan noodig wordt geacht met het oog op art. 17. De heer van Kerkwijk zegt dat zij niet zoo klein zal kunnen zijn , maar zoo aangelegd dat elk bestuur eener kerkelijke gemeente een afzonderlijk gedeelte kunne erlangen. Wanneer echter in art. 19 niet stond uitgedrukt dat eene kerkelijke gemeente, die geen eigen begraafplaats iu de gemeente 1) bezit, dat regt heeft , dau ware het wat anders. "Doet zich dus het door dien geachten afgevaardigde bedoeld geval voor , dan zou de begraaf-

-ocr page 221-



		BEGRA.FENISWET. Art. 13
		186


		bij de beoordeeling der begrooting ? Dit is in het amendement niet te lezen. Naar mijne meening is er eene leemte in, die in de stelling van den geachteu voorsteller moet worden aangevuld. De hcervAN Beyma autwoordde in hoofdzaak : Naar mijne meeuing is de zaak te beslissen door den gemeenteraad. Men zegge niet dat deze alsdan regter zal zijn in eigen zaak; men kan dat niet zeggen waar zaken van algemeen belang worden be- handeld. Immers dan zouden de besluiten, die wij hier als volks- vertegenwoordigers van Nederland nemen ook beslissingen zijn in eigen zaken. Neen , hij die staat op de onderste sport der Volksvertegen- woordiging, behartigt even zoowel de algemeene belangen, de publieke zaak , als de Stateu-Geiicraal. Na nog eene opmerking over het overtollige van het tweede lid van art. 13 met het oog op art. 121 der gemeentewet, besloot hij : «Ik wensch alleen het gebiedende uit het artikel te nemen, het fa- cnltatief te maken en de zaak ter beoordeeling van den gemeen- teraad over te laten , altoos onder toezigt van hooger gezag." De heer Pijnappel gaf de voorkeur aan het amendement Heydenrijck , boven dat van Wybenga waarbij de beslissing werd overgelaten aan Gedeputeerde Staten. Wel had de heer van Delden gezegd, dat men bij Ge- deputeerde Staten moest beginnen , maar � zeide hij �, wordt het amendement van den heer Wyben- ga aangenomen , dan zal men ook
		plaats althans om die reden niet zoo groot behoeven te zijn. "Een tweede bezwaar is dat van de heeren uit Friesland, namelijk dat onverdraagzaamheid zou wor- den bevorderd. Juist om die reden, meen ik, is het wenschelijk dat een gedeeltealgemeenebegraafplaats zij. »Ik geloof, Mijnheer de Voor- \'zitter , dat in het algemeen belang geen der voorgestelde amendemen- tenmoetwordenaangeuomen;dewet- gever moet zorgen dat geen lijk on- begraven blijft liggeu, en dat er dus "overal van overheidswege gelegen- heid tot begraven worde gegeven." De heer Heemskerk schaarde zich aan de zijde van den Minister. Als men aannam\' dat de algemeene begraafplaats ten doel had om te voorzien in het te kort komen van plaats en gelegeuheid op bijzondere begraafplaatsen, dan had het artikel z. i. geen bezwaar, en hij zou dus tegen de amendementen stemmen. Daar het echter mogelijk was dat de meerderheid der Kamer zich verklaarde voor het amendement van den heer van Beyma , deed hij aan dezen de volgende vraag: Volgeus het voorstel van den heer Wybenga kunnen Gedcpu- teerde Staten dispensatie geven; ik blijf er bij dat dit eene niet wenschelijke anomalie is. Volgens dat van den heer Heydenrijck kan de Koning dispensatie verleenen, en dat is meer en regie. Maar volgens dat van den heer van Beyma is het niet duidelijk, wie moet beslissen of in de behoefte voorzien wordt. De gemeenteraad ? Maar dan zal die regt doen in eigen zaak. Gedeputeerde Staten

-ocr page 222-



		Art. 13 BEGRAFENISWET. 187

		iu vele gevallen bij Gedeputeerde Staten eindigen. Indien zij name- lijk gemakkelijk\' zijn in het verleenen van het verlof, dan komt er geen beroep te pas , en zoo zal ook de Koning, volgens art. 168 der provinciale wet, in dat geval niet bevoegd zijn tot vernietiging. Daaruit zou echter het gevolg kunnen voortvloeijen dat in de ecne provincie zeer ligt dispensatie werd verleend , terwijl in eene andere meer zwarigheden werden gemaakt, waardoor eene grootc ongelijkheid tusschen de verschillende provinci�n zou kun- uen ontstaan. Daarom acht ik het beter, om, onder bepaling dat Gedeputeerde Staten moeten worden gehoord, de beslissing in ieder geval aan den Koning op te dragen. De heer de Bosch Kemper verklaarde zich nu, na den Minister gehoord te hebben , tegen alle amendementen en v��r de wet. Reeds had hij gezegd dat hij ge- loofde dat de wet voldoende zou zijn en thans geloofde hij het nog meer. Want � zeide hij � bij het door den heerHEYDENRUCK voorgestelde amendement wordt de beslissing aan de Regering overgelaten en thans hebben wij van den Minister vernomen, dat de Regering zal toezien, dat aan de gemeentebesturen geene onnoo- dige lasten zullen worden opge- legd, mits slechts altijd aan de algemeene behoefte worde vol- daan. De heer de Brauw vereenigde zich met het denkbeeld om in den xeer strengen regel van art. 13		verzachting te brengen. Het kwam hem niet onbillijk voor dat de gelegenheid geopend werd om daar, waar geene behoefte bestond, de gemeente niet te dwingen, om eene algemeene begraafplaats op hare kosten op te rigten. Voorts scheen hem, met den heer Pijnappel , het amendement Heydenrijck toe den mecsten waarborg te geven. De beslissing door den Koning , waar dispensatie noodig was, kwam hem juister voor en meer in overeenstemming met art. 67 der Grondwet, waarin het beginsel lag, dat dispensatie van wetten door den Koning eu niet door andere magten in den Staat verleend werd. De beraadslaging werd alsnu gesloten, en de amendementen van Beyma , Wyuenoa en Hey- denrijck achtereenvolgens aan stemming onderworpen. Met ver- werping der beide eerste, werd het laatste met 35 tegen 20 stemmen aangenomen. Tegen stemden de hecreu : Heemskerk Az., Blom , de Bosch Kemper , Viruly Verbrugge, van Naa- men van eemnes , dljllert , van der maesen de sombrepf , Fransen van de Putte , Haff- MANS, ROCHUSSEN, ThORBECKE , Oldenhuis Gratama , J. K. vanGoltstein, vanderIIucht, Mirandolle , Bluss� van Oud- Alblas, Jonckbloet, W. van Goltstein, Kien en de Voor- zitter. V. Omtrent het aangenomen amendement, alsnu het tweede lid van art. 13 geworden, ver- dient nog ��n punt opheldering

-ocr page 223-



		188 BEGRAFENISWET. Art. 13

		De bepaling geeft aan den Koning de bevoegdheid om tijdelijke ont- heffing te verleenen. Het woord tijdelijke kwam ook voor in het amendement Wvbenoa. Den heer van Blom was dit woord hier niet regt duidelijk. Moet ik het � vroeg hij � zon verstaan , dat ontheffing zal kunnen gegeven worden voor een bepaald aantal jaren ? of � gelijk ik meen het te moeten opvatten � tot weder- opzeggens toe P De heer Wybenga antwoordde : Tk hecht daaraan deze betcekenis: dat zoodra er moeijclijkheden mogten ontstaan omtrent het algemeen gebruik door alle iugeze- tenen , zoodat aan de kerkelijke begraafplaats het karakter van eene algemecne zou worden ont- nomen, de Gedeputeerde Staten der provincie tusschen beide zouden kunnen komen en bevorderen de daarstelling cencr algemeene bur- gerlijke begraafplaats boven en behalve de bijzondere begraafplaats die er bestaat. Ofschoon de wetsbepaling vol- genshet amendement HeyuenisUck aangenomen, overigens van dat van den heer Wybenga verschilt, is daarin de uitdrukking »tijdelij- ke ontheffing" gebleven, en door den voorsteller niet nader toegelicht, en mag men met het oog op het medegedeelde als hare bedoeling blijven aannemen: dat ontheffing verleend zal worden tot zoolang er geene behoefte aan eene algemeene burgerlijke begraaf- plaats in de gemeente bestaat, en dat de Koning de verleende ontheffing kan intrekken wanneer
		gebleken is dat die behoefte is ontstaan.\' Wordt evenwel ontheffing ver- leend voor zeker getal jaren � zooals reeds heeft plaats gehad � zoo mag men van de Regering, indien zij althans iu den geest van het amendement der Kamer wil handelen , venvachten dat zij den termijn telkens zal verlengen tot zoolang er aan eene algemeene begraafplaats geen behoefte bestaat Zie echter de volgende aant. VI. Tot de uitvoerige mede- deeling der beraadslaging over art. 13 vond ik te meer aanleiding, omdat reeds uu de vrees van den heer van Naamen is gebleken niet ongegrond te zijn , dat namelijk de explicatie door de uitvoerende magt aan het amendement te geven , zeer bijsonder zou kunneu zijn. De wetgever zou namelijk, volgeus het gebleken gevoelen der Regering, omdat sommige gemeenten bij het in werking treden dezer wet nog niet in het bezit ecner algemeene begraaf- plaats waren, aan den Koning de be- voegdheid tot tijdelijke ontheffing van het voorschrift van alinea 1 toegekend hebben om de besturen dier gemeenten tot het aanleggen van zoodanige begraafplaats iu de gelegenheid te stellen. Het behoeft geen uitvoerig be- toog dat aldus door de Regering aan het amendement, tegen welks aanneming zij zich heeft verzet, eene geheel nieuwe uitlegging wordt gegeven, die ten eenenmale wordt weersproken door de be- raadslagingeu in de Kamer. De medegedeelde geschiedenis

-ocr page 224-



		Art. 13 BEGRAFENIS WET. 189

		op zich zelve is, dunkt mij, tot wederlegging voldoende. De grond der nieuwe bepaling was zonder twijfel deze: dat er geen noodzakelijkheid en geen behoefte bestond om allerwege al- gemeene begraafplaatsen op te rigten , en dat daarom het opleggen van een aanzienlijken geldelijken last daartoe op de gemeenten , voor vele daarvan niet geregtvaardigd zou zijn. In het systeem der Regering ware ook het amendement slechts eene overgangsbepaling , maar behalve dat hare plaats dan aau- gewezen zijn zon onder de daarvoor bestemde afdecling (avt. 45 volgg.) en geenszins in art. 13, blijkt uit niets dat de Kamer haar slechts als maatregel van overgang zou hebben gewild. Over de beteekenis van het woord tijdelijke in het art., zie men de vorige aant. VII. Over het verleenen van ontheffing moeten Gedeputeerde Staten worden gehoord. Het artikel schrijft niet voor dat door hen advies moet worden ingewonnen van andere autoriteiten of deskundigen. In sommige ge- vallen zal het raadzaam zijn zich door schriftelijk of plaatselijk onder- zoek te overtuigen van het al of niet voldoende der bestaande bij- zondere begraafplaatsen die in de algemeene behoefte voorzien , doch Gedeputeerde Staten zijn daarom- trent vrij. VIII. Omtrent de op- en inrigting van algemeene begraaf- plaatsen moet ik bier uit het medegedeelde nog twee zaken constateren, naar aanleiding van
		het antwoord door den Mi- nister op twee vragen van den heer Heemskerk gegeven. Vooreerst dat de algemeene begraafplaats niet bij wege van con- cessie aan particulieren, vereeni- gingen of kerkbesturen kan tot stand gebragt, maar door de bur- gerlijke gemeente zelve en op hare kosten moet opgerigt worden. Ten andere dat waar bijzondere begraafplaatsen van de godsdien- stige gezindten bestaan , voor de algemeene begraafplaats ingevolge art. 17 slechts een klein terrein noodig is , en het gemeentebestuur daarvoor �f eenc afgezonderde plek kan aanwijzen �f met een der kerkbesturen kan overeenkomen , dat een zeker deel der bijzondere begraafplaats, daarvan afgescheiden, en onder beheer van het gemeen- tebestuur, worde bestemd tot het begraven der lijken die op de bijzondere begraafplaatsen geen plaats kunnen verkrijgen. Art. 19 vordert slechts dan eene inrigting van gedeelten der algemeene begraafplaats voor ker- kelijke gemeenten , wanneer deze geen eigen begraafplaats bezitten. IX. De algemeene begraafplaats is eene zaak voor publieke dienst bestemd en als zoodanig buiten den handel. Van burgenegtelijken eigendom eener algemeene begraaf- plaats of gedeelten daarvan kan derhalve geen sprake zijn. Wel wordt door den Minister Heems- kerk in de M. v. T. 67/8 I op art. 19 gezegd dat ze is gemeen- te-eigendom, doch dit karakter kan in regtskundigeu zin volgens deze wet evenmin als volgens de

-ocr page 225-



		BEGRAFENISWET. Art. 13, 14
		190


		Art. 14. Bijzondere begraafplaatsen kunnen worden aangelegd met verlof en onder toezigt van burgemees- ter en wethouders der gemeente , waarin de daarvoor bestemde grond is gelegen. Verlof tot het aanleggen eener bijzondere begraaf- plaats ten behoeve der leden van eene kerkelijke gemeente wordt aan het bestuur dier gemeente niet geweigerd , dan wanneer de aangewezen plaats niet aan de voorschriften der wet voldoet. Ingeval burgemeester en wethouders weigeren het aanleggen eener bijzondere begraafplaats te vergunnen, kan hij , die daartoe verlof vroeg , tegen die weigering bij Gedeputeerde Staten bezwaren indienen. Van het besluit van Gedeputeerde Staten is binnen eene maand hooger beroep bij Ons toegelaten, (<) gemeentewet daaraan worden toe- «Dit verlof wordt niet geweigerd gekend. Duidelijk blijkt dit ook dan op grond, dat het aangewe- uit het verhandelde omtrent zen terrein niet aan de voorschriften art. 20, medegedeeld in de aant. dezer wet voldoet, op art. 12 bladz. 160 w. «Bij weigering staat hooger beroep bij Gedeputeerde Staten open. (<) I. Het ontw. 55/6 hield de »ls voor de godsdienstige volgende bepalingen in : gezindte, die eene bijzondere be- " Bijzondere begraafplaatsen ten graafplaats wil aanleggen , een behoeve der leden van ��n gods- afzonderlijk gedeelte op de alge- dienstige gezindte mogen niet meene begraafplaats ingerigt, dan worden aangelegd dan met verlof worden de hiervoor aangewende en onder toezigt van burgemeester kosten, voor zoover de gemeente en wethouders der gemeente, er nog mede bezwaard is, door waarin het daarvoor bestemd terrein het betrokken kerkbestuur aan de is gelegen. gemeente vergoed."

		1) Over de» eigendom ran kerkhoven van Hervormden , die eene algemeene bestemming hadden , kan men vergeleken een uitvoerig arrest van het Hof van Gelderland van 17 Sept. 1866, o. a. te vinden liij Luttenberg, Verz. van wet- ten en hi sluiten, 1856 bladz. 161. Hen vergel. ook Mr. van Oosthbwijk , Aant. op de Gemeentewet, hladi. 1018�18, 1027�50, 1161�«n.

-ocr page 226-



		Art. 14 BEGRAFENIS WET. 191

		Een amendement van den heer Oldenhuis Gratama, strekken- de om aan het einde van het artikel te voegen de woorden: � In of onder kerken wordt niet begraven," werd met 34 tegen 18 stemmen verworpen. Eindelijk deel ik hier mede dat de beraadslaging gedeeltelijk, en de beslissing over art. 14 in de Tweede Kamer plaats had na die over art. 16, met het oog op de amendementen op dit art. voorge- dragen , die ook met art. 14 in verbaud stonden. II. \'Bijzondere begraafplaat- sen." Onder deze zijn in de wet ook de kerkelijke begrepen. Zie de aant. op art. 17. Eene bij- zondere bepaling voor deze laatste bevat het tweede lid van ons artikel. Voor het aanleggen van fami- liegraven geldt art. 15. III. Bij het ontw. 58/9 werd het art. door de Regering aldus toegelicht : "Het heeft een punt van overwe- ging uitgemaakt, of het aanleggen van bijzondere begraafplaatsen niet behoorde te worden verboden. Dikwerf toch strekt dit ten na- deele der burgerlijke gemeente. Deze toch neemt bij het oprigtcn der algemeenc begraafplaats de geheele bevolking tot maatstaf 1), en bij het vaststellen der tarieven van begrafenisregten tot goedma- king der kosten het gemiddeld getal sterften tot grondslag. Wor- den nu bijzondere begraafplaatsen aangelegd , een gedeelte van het tot algemeenc begraafplaats be- oelde, zie men !><j art. 13, bladz. 171.
		In het ontw. 58/9 werd het vierde lid weggelaten, en luidde het art. aldus : "Bijzonderebegraafplaatsen kun- nen worden aangelegd met verlof en onder toezigt van burgemeester en wethouders der gemeente, waarin de daarvoor bestemde grond is gelegen. «Verlof tot het aanleggen eener bijzondere begraafplaats ten behoeve der leden van ��n godsdienstige gezindte wordt niet geweigerd dan wanneer de aangewezen grond niet aan de voorsehriften der wet voldoet. «Ingeval burgemeester en wet- houders weigeren het aanleggen eener bijzondere begraafplaats te vergunnen , kan hij , die daartoe verlof vroeg, tegen die weigering bij Gedeputeerde Staten bezwaren indienen. Hij kan, zoo de uit- spraak van Gedeputeerde Staten de weigering bekrachtigt, daarvan bij Ons in beroep komen." Vlet ontw. 66/7 verving in het tweede lid de woorden van ��n godsdienstige gezindte door : van eene kerkelijke gemeente. Tusschen wordt en niet gewei- gerd werd ingelascht: aan hel bestuur dier gemeente, terwijl eindelijk voor grond gelezen werd: plaats. In het derde lid kwam de laatste zinsnede te luiden: Van het be- sluit van Gedeputeerde Staten is binnen eene maand hooger beroep bij Ons toegelaten. Deze zinsnede werd bij het ontw. 67/8 I een afzonderlijk, alzoo het vierde lid. 1) In welken zin de fiegering ditb

-ocr page 227-



		BEGRAFENISWET. Art. 14
		192


		stemd terrein blijft ongebruikt liggen, en de te heffen bcgrafe- uisregten zijn niet voldoende tot bestrijding der kosten. De gemeente is dan wel genoodzaakt, die regten te verhoogen , of de kosten uit andere inkomsten te dekken. Het gemis dezer inkomsten heeft dan ook vroeger aan de gemeeu- tebesturen aanleiding gegeven om ten behoeve der algemeene begraafplaats hetzelfde regt te vor- deren voor lijken, welke op bijzondere begraafplaatsen of elders ter aarde werden besteld. Doch dit is sedert het Koninklijk be- slnit van 22 December 1848 (Staatsblad N". 93) verboden. 1) "Aan den anderen kant valt echter op te merken dat althans voor sommige godsdienstige ge- zindten het begraven eene godsdienstige handeling is , en dat het alzoo voor haar van veel belang is, dat haar de vrijheid worde gelaten om bijzondere be- graafplaatsen voor hare leden aan te leggen en overeenkomstig hare leer in te rigten. �e tegenwoor- dige verordeningen geven dan ook hiertoe de bevoegdheid. Althans bij eene circulaire van den Admi- nistrateur van het binnenlandsch bestuur werd, ingevolge magtiging des Konings , te kennen gegeven: »»Dat het aan elke gezindte kan worden vrijgelaten om eene geheel afzonderlijke begraafplaats aan te leggen , mits in dat geval de kosten dragende, en onder zoodanige verdere voorwaarden, als uoodig zullen zijn om de burgerlijke
		gemeente voov nadeel te behoeden.\'"\' »En wat het aanleggen van bijzondere begraafplaatsen door particulieren betreft, hierdoor kan dikwerf de gemeente wordeu ge- baat. Indien toch de algemeene begraafplaats , bij toegenomen bevolking, niet meer de vereischte ruimte aanbiedt, kan het aanleggen eeuer bijzondere begraafplaats de gemeente van de verpligting tot uitbreiding der bestaande of tot het aauleggen eeuer nieuwe alge- nieeiie begraafplaats verschoonen. Het decreet van 23 Prairial Xllde jaar laat dan ook het stichten van zoodanige begraafplaatsen vrij, en hieraan is het toe te schrijven , dat het uitzigt voor de hoofdstad op eene behoorlijke regeling van deze aangelegenheid is geopend. "De Regering heeft gemeend, hierin geene verandering te moeten brengen , maar alleen voor hetgeen thans onbestemd is, bepaalde regelen te moeten stellen. In de eerste plaats behoort de magt, die het aanleggen van bijzondere be- graafplaatsen zal toestaan, te worden aangewezen. Bovendien schijnt het geraden om, wanneer het de oprigtingvan begraafplaatsen voor bijzondere gezindten geldt, ook de gevallen aan te duiden, waarin die toestemming kan wor- deu geweigerd. Waar toch, gelijk hier, godsdienstige belangen in aanmerking komeu, kan het al of niet verleenen van verlof niet van willekeur afhankelijk worden gesteld." IV. De M. v. T. 55/6, overi-


		1) Zie ook art. 31 en 36.

-ocr page 228-



		Art. 14 BEGRAFENISWET. 193

		gens bijna woordelijk aan de medegedeelde toelichting van het ontw. 58/9 gelijk, had echter niet wat aldaar in het voorlaatste gedeelte over het aanleggen van bijzondere begraafplaatsen door particulieren is gezegd. Daarentegen bevatte het de volgende toelichting der in het ontw. voorkomende slotbepaling nopens de schadeloosstelling der burgerlijke gemeente. «Wordt ech- ter � zeide de M. v. T. 55/6 � aan de godsdienstige gezindten het regt tot het aanleggen van bijzon- dere begraafplaatsen toegekend, indien het daarvoor bestemd terrein aan de voorschriften der wet vol- doet, de billijkheid vordert dan, dat de burgerlijke gemeente voor hetgeen zij ten behoeve dier gezindte verrigt heeft, schadeloos worde gesteld. \'Heeft zij dus een afzonderlijk gedeelte der begraafplaats voor de leden eener gezindte aangewezen en ingerigt, dan behooren de kosten van aankoop en aanleg van dit terrein , hetwelk alsdan onge- bruiktzal blijven liggen, aan haar te worden vergoed voor zoover de gemeenteer nog mede bezwaard is." Zooals gezegd , werd deze slotbe- paling die art. 14 van het ontw. 5 5/6 bevatte , weggelaten. De wet, uitgaande van de erkenning van het regt der gezindten om eigen begraafplaatsen te stichten , verbindt daaraan geen voorwaarden meer als noodig zouden zijn om de burgerlijke gemeente voor nadeel te behoeden. Tot het geven van schadeloosstelling aan deze , waar zij, hetzij vroeger of volgens art. 19 dezer wet, op de algemeene begraaf-		plaats een of meer gedeelten voor de gezindten heeft afgezonderd, ver- pligt de wet die gezindten niet meer. Hetgeen tot dusverre als gunst � zeide de Regering in de M. v. T. 66/7 � en onder zekere voor- waarden kon worden verkregen , zal in het vervolg, wanneer art. 14 van nevensgaand ontwerp wordt aangenomen, als een regt der gezindten erkend, en zullen geenevoorwaarden daarvoor gesteld worden , dan alleen nakoming van de voorschriften der wet. Zie verder over den invloed van bijzondere begraafplaatsen op de verpligting der gemeentebesturen tot oprigting van algemeene be- graafplaatsen , de aant. op art. 13 bladz. 168 v. v., alsmede over de afscheidiug van de laatste in afgezonderde gedeelten, de aant. op art. 19. V. In het V. V. 66/7 wer- den de volgende beschouwingen medegedeeld : Ofschoon men alge- meen hulde deed aan de bedoeling der Regering om in eene zoo teedere zaak als deze de meest mo- gelijke vrijheid te laten, werd door eenige leden twijfel geopperd, of het niet te ver ging, aan de ker- kelijke gemeenten een zoo positief regt op het stichten eener bijzon- dere begraafplaats toe te kennen. Er kouden aan het algemeen be- lang ontleende bezwaren tegen zoo- danige stichting bestaan. Bij vele anderen woog deze bedenking niet. Zij vreesden integendeel , dat, zoo als het artikel luidde, nog altijd het verlof tot oprigting der begraafplaats zonder afdoende reden geweigerd zou kunnen worden. 13

-ocr page 229-



		194 BEGRAFENISWET. Art. 14

		VI. Met het oog op het eerste lid van art. 16 werd in het Eindv. 67/8 II gevraagd, of het gemeen- tebestuur het vereischte verlof tot het aanleggen eener bijzondere begraafplaats niet weigeren mag , zoodra deze op 50 of meer ellen afstands van de bebouwde kom der gemeente zou gelegen zijn. Volgens het 2^de lid van art. 14 scheen het antwoord toestemmend te moeten zijn. Maar kan dan niet � vroeg men � in deze bepalingen een hinderpaal tegeu uitbreiding der gemeente liggen? 1) Nog eene andere moeijelijkheid � vervolgde men � moet uit den zamenhang der hier voorko- mende bepalingen voortvloeijen. Door het aanleggen ecuer begraaf- plaats wordt op de gronden vau bijzondere personen, die in den onmiddellijken omtrek gelegen zijn , een servituut gelegd. Op die gron- den mogen, tenzij men daartoe verlof bekome, geene gebouwen opgerigt of putten gegraven worden. Het daaruit voortvloeijend bezwaar zal te sterker worden gevoeld, naar mate de begraafplaats digter bij de bebouwde kom der gemeen- te gelegen is. De Regering antwoordde : » Vol- gens het 2^d\' lid van art. 14 mag de verguuning tot den aanleg eener kerkelijke begraafplaats niet worden geweigerd , wanneer de aangewezen plaats aan de voorschriften der wet voldoet. De oprigting van i. andere bijzondere begraafplaatsen burgemeester en wethouders aan een :stoestand, op grond dat de aangeduide .ii gronden geschikt tot het bouwen vau \'Ostkbwijk, a.g.w. bladz. 672�675.
		Daarom wilden zij iu de wet bepaald hebben, dat het gemeen- tebestuur verpligt was de redenen van weigering te doen kennen, en dat op het bij den Koning toegelaten beroep bij gemotiveerd besluit werd beschikt. In elk geval behoorde zoodanig besluit niet te worden genomen dan na het hooreu van den Raad vau State en dit evenzeer hier als in de artt. 15 alinea 2, 16 alinea 2, 25 alinea 2 en 45 te worden vermeld. In het antwoord dat de Rege- ring gaf, werd over het toelaten van de stichting van bijzondere begraafplaatsen in het algemeen,niet iu verdere beschouwing getreden. Ook antwoordde zij niet op de bedenking dat het verlof wel eens zonder afdoende reden kon worden geweigerd. Zij schijnt het open- gesteld hooger beroep een voldoenden waarborg daartegen te hebben geacht. Alleen gaf zij te kennen dat het hooren van den Raad van State (afdeeling voor de ge- schillen van bestuur) op adressen, waarin van administratieve beslissin- genbij den Koning in hooger beroep gekomen wordt, van zelf uit art. 23 der wet van 21 December 1861 {Staatsblad N° 129) voortvloeide. Ik merk hier op dat behalve de door de Kamer aangehaalde bepa- lingen, voor het hooreu van den Raad van State in hooger beroep nog in aanmerking komen de later, o. a. tot dit einde gewijzigde artt. 12, 16 alinea 3 en 46.

		1) Het geval eencr weigering van kerkbestuur, onder den vroegereu. reg laats zou gelegen zijn te midden v uizen, is behandeld door Mr. van 1


		i

-ocr page 230-



		Art. 14 BEGRAFENIS WET. 195

		kan ook om andere redenen wor- den belet. "De wet gaat van het beginsel uit, dat kerkelijke besturen regt op eene bijzondere begraafplaats hebben, wanneer zij dit verlangen en de kosten daarvoor willen vol- \| doen. Hierin mogen zij dus niet idoor bijzondere considerati�n wor- den tegengegaan." Zie verder over de verzekering van bijzondere belangen, de vol- gende aant. en die op art. 16, derde lid, alwaar mede een geval is behandeld dat ten opzigte eeuer be- ^raafplaats te Kockengeu plaats had. VII. T)e oprigting van bijzondere begraafplaatsen niet ten behoeve der leden van eene kerkelijke ge- meente, kan ook om andere re- , ilenen dan omdat de aangewezen plaats niet aan de voorschriften der wet voldoet, geweigerd worden. Intusschen mogen burgemeester en wethouders ook hier geen bij- zondere considerati�n doen gelden. De wet verbindt aan de oprigting van bijzondere begraafplaatsen de voorwaarde van het verleenen van verlof door dit collcgie uithoofde van het algemeen en openbaar belang dat met zoodanige oprigting is gemoeid. Zoo kan derhalve het nadeel, dat bijzondere personen of aangelande eigendommen daarvan te lijden of te duchten mogten hebben, op zich zelve de weige- ring van het verlof niet wettigen. Bovendien is hier geen onderzoek de commodo et incommodo, evenmin als bij art. 10 of onder den vroege- ren regtstoestand voorgeschreven. 1) De hierbedoelde wet is echter tot		Er is over het hier bedoelde punt, de verzekering van bijzondere be- langen, bij de beraadslaging zoo over art. 14 als over art. 16 veel gehan- deld. Een amendement van den heer Pijnappel daartoe betrekkelijk en op art. 16 voorgedragen, werd ver- worpen . Het komt mij beter voor dit punt verder te behandelen bij het laatstgenoemde artikel, derde lid, waarheen alzoo wordt verwezen. VIII. De wet schrijft niet voor, dat burgemeester en wet- houders , voordat zij verlof verleenen, een geneeskundig on- derzoek moeten instellen. Zie ook de aant. op art. 16. IX. Op eene vraag in het V. V. 66/7 gedaan , of de zaken die het hier geldt, niet van genoegzaam belang geacht moesten worden om, even als zulks onder anderen bij de onlangs in beraadslaging ge- bragte wet tot regeling der schut- terijen 1) was bepaald, behandeling in eene openbare vergadering van Gedeputeerde Staten voor te schrij- ven, antwoordde de Regering dat de zaak, die het hier gold, niet van dien aard scheen te zijn, dat zoodanige behandeling moest voor- geschreven worden. X. "binnen, eene maand." 1 °. Voor het beroep op den Koning wordt een termijn van eene maand bepaald. In het V. V. 66/7 vroeg men, waarom zoodanige tijdsbe- paling ook niet voor het beroep van het besluit van het gemeente- bestuur bij Gedeputeerde Staten plaats had? Dezelfde aanmerking � zeide men voorts � tref tart. 15 dusverre uiet tot stand gekomen. 13*

-ocr page 231-



		196 BEGRAFENISWET. Art. U

		Eene tennijnsbepaling scheen echter voor dit beroep aan de Regering niet noodig toe, omdat daarbij het belang van den adres- sant alleen betrokken was en er dus geen reden bestond hem in het aanteekenen van beroep te beperken. Tegen het besluit van Gedeputeerde Staten kon echter aiet alleen de belanghehbende maar ook het gemeentebestuur opkomen en het was daarom voor den be- langhebbende van gewigt, dat de einduitspraak spoedig geschiedde. 2°. l3e wet geeft niet aan , wan- neer de termijn , voor het aantee- kenen van beroep gesteld, aanvangt. Bij gebreke daarvan moet zij hier in vrijgevigen zin worden ver- klaard , doch tevens een zekere dag kunnen worden aangewezen. Men zal dus de dag van ontvangst van het besluit der Gedeputeerde Staten bij het gemeentebestuur als het aanvangstijdstip moeten aannemen. Hetzelfde geldt in de gevallen van art. 15, art. 16, 2^de en &\' lid, artt. 25 , 45 en 46. XI. Tegen de weigering van het verlof kan, volgens het derdelid, alleen hij die het vroeg, bij Gedepu- teerde Staten bezwaren indienen. Daarentegen is van het besluit van Gedeputeerde Staten algemeen , zoo aan den belanghebbende als aan het gemeentebestuur en zon- der onderscheid of het besluit van Ged. Staten het verlof geeft dan wel weigert, hooger beroep open- gesteld. Zie de vroegere redactie van het art onder I en de vorige aant. Zie verder de aant. V. XII. Nog werd, blijkens het V. V. 66/7, twijfel geopperd,
		of de toegang tot de bijzondere begraafplaats, voor het geval dat het voor het uitvoerend gezag noodig ware zich te overtuigen of zij aan de voorschriften der wet voldeed , wel genoegzaam verzekerd was. Men vond daarin aanleiding tot de vraag, of de bepalingen der wet van 31 Aug. 1853 (Staats- blad ]V° 83) hier niet van toepassing moesten worden verklaard. De Regering achtte evenwel zoodanig voorschrift niet noodig. Het terrein, waarover gehandeld wordt � zeide zij � is nog geen begraafplaats , het is moeijelijk aan te nemen, dat het kerkelijk bt- stuur , hetwelk het terrein tot begraafplaats wil aanleggen en daartoe vergunning vraagt, zou weigeren de noodige aanwijzing te doen aan het gezag, waarbij de aanvrage aanhangig is. Ik voeg hier voor zooveel no(j- dig bij , dat wanneer het terrein reeds begraafplaats is, zij onder het toezigt van burgemeester en wethouders staat volgens art. 26 , en dat het feitelijk belemmeren of verhinderen van den toegang der begraafplaats strafbaar is vol- gens art. 41 N°. 12. XIII. Tegen het aanleggen van bijzondere begraafplaatsen zonder verlof of na eene weigering van dat verlof, is geen straf bedreigd. In het V. V. 58/9 achtte riten dit eene leemte. Ook bevat de wet geene bepa- ling volgens welke bijzondere begraafplaatsen, in strijd met de voorschriften der wet aangelegd , kunnen of moeten worden gesloten. Artt. 45, 46 en 47 betreffen


		*

-ocr page 232-



		Art. 14, 15 BEGRAFENIS WET.		197


		Art. 15. De eigenaar van een niet tot begraaf- plaats bestemden grond kan op dien grond, mits op den in het volgende artikel gemelden afstand van elke bebouwde kom eener gemeente, ��n of meer graven of een grafkelder aanleggen, teneinde daarin zijn lijk en de lijken der leden vanzijn geslacht worden begraven. De aanleg geschiedt niet dan na bekomen verlof en onder toezigt van burgemeester en wethouders der gemeente, waarin die grond gelegen is. Wordt dit verlof geweigerd, dan kan hij , die het vroeg, tegen die weigering bij Gedeputeerde Staten bezwaren indienen. Van het besluit van Gedeputeerde Staten is binnen eene maand hooger beroep bij Ons toegelaten. Op graven, volgens het l^ste lid van dit artikelaan- gelegd, zijn de artt. 23 en 25 toepasselijk, (u)

		XV. Zooals onder I werd me- degedeeld , werd een amendement van den heer Gratama verworpen strekkende om aan het einde van art. 14 te voegen: In of onder kerken wordt met begraven. Hetgeen over dit punt is ver- handeld, hangt zamen met de beraadslaging over art. 16 , laat- ste lid, waarbij is verboden den toegang of ingang van een graf of grafkelder in eene kerk of ander gesloten gebouw te hebben. Ik meen dus beter te doen de beraadslaging over het amendement Gratama bij art. 16 mede te deelen. («) I. In het ontw. 55/6 luidde art. 15: «Elk kan op zijn eigen grond, mits op den in het volgend arti-
		alleen bestaande begraafplaatsen. Art. 24 ziet slechts op begraaf- plaatsen waarvan geen gebruik meer wordt gemaakt. Ook daarop werd in het V. V. gewezen. Het is hier echter als met zoo- vele andere wettelijke bepalingen gelegen, die van administratieven aard zijn. Men heeft gemeend dat daaraan langs den administratieveil weg de hand zou kunnen worden gehouden. Aldus werd er ook over gedacht in het V. V. 59/60 , medegedeeld bij art. 39. Men zie hierover ook de aant. op art. 16, eerste lid., bladz. 218. XIV. Men zie verder over het toezigt door burgemeester en wethouders uit te oefenen, art. 26 en de aant. aldaar.

-ocr page 233-



		198 BEGRAFENISWET. Art. 15

		kei gemelden afstand van de be- bouwde kom eener gemeente, ��n of meer graven of een grafkelder aanleggen , ten einde daarin zijn lijk en de lijken der leden van zijn geslacht worden begraven. \'De aanleg geschiedt niet dan na bekomen verlof en onder toe- zigt van burgemeester en \\vethou- ders der gemeente, waarin die grond gelegen is." Aan het tweede lid werd bij het ontw. 58/9 toegevoegd: Wordt dit verlof geweigerd, dan kan hij, die het vroeg, in hooger beroep komen op de wijze , bij de laatste zinsnede van het vorig ar- tikel bepaald." Bij het ontw, 06/7 werden de volgende veranderingen gemaakt : In het eerste lid werd de aanhef: Elk kan op zijn eigen grond. . . gelezen: De eigenaar van een niet tot begraafplaats beslemdengrond kan op dien grond... In het tweede lid kwam in plaats van de 2\' zinsnede het vol- gende: »Wordtditverlofgeweigerd, dan kan hij , die het vroeg, tegen die weigering bij Gedeputeerde Staten bezwaren indienen; van het besluit van Gedeputeerde Sta- ten is binnen eene maand hooger beroep bij Ons toegelaten." Het ontw.67/8 I veranderde in het eerste lid : «de* bebouwde kom" in : «elke bebouwde kom." Verder werd de volgende slot- bepaling als derde lid aan het art. toegevoegd: -Op graven, volgens		het 1"- lid van dit artikel aan- gelegd, is art. 25 toepasselijk." Bij de N. v. W. 68/9 werden in het l"^e lid weggelaten de woorden ten einde daarin zijn lijk en de lijken der leden van zijn geslacht worden begraven. Gedurende de beraadslaging liet de Minister nog in het 1" lid wegvallen de woorden ��n of meer graven of, en veranderde een grafkelder in: ��n grafkelder. Later stelde hij voor de laatste uitdrukking in de plaats : ��n graf of ��n grafkelder. De heer van Delden stelde echter een amendement voor om het eerste lid van het artikel we- derom te doen luiden zooals het primitief bij het ontw. 68/9 (1) was voorgesteld. Het amendement werd met 43 tegen 3 stemmen aangenomen. De heer Pijnappel stelde voor om in de laatste alinea ook op te nemen art. 23, en alzoovoor: is art. 25 toepasselijk, te iezen : zijnde artt. 23 en 25 toepasselijk. De Minister nam dit amendement over. In het Staatsblad is het tweede lid gesplitst opgenomen, zoodat nu de laatste zinsnede daarvan een af- zonderlijk, nu derde lid, en de slot- bepaling het vierde lid is geworden. II. De hier geschonken be- voegdheid � wordt in de M. v. T. 5 5/6gezegd�is ontleend aan art. 14 van het decreet van 23 Prairial XII*\' jaar. 2) Voldoet het terrein aan de voerschriften dezer wet, er be-


		1) In dat ontw. was het 1ste lid gehjk aan dat der ontw. 67/8 I en II. 2) �Toute peraonne pourra �tre enterr�e sur sa propri�t�, ponrru que ladite propri�t� soit hors et i la distance prescrite de 1\'enceinte des Tilles et bourgs.\'"

-ocr page 234-



		BEGRAFENISWET.		199
		Art. 15



		51 er eene bevat voor het begraven van leden van het Koninklijk Huis. Volgens art. 4 verder moet in het verlof van den ambtenaar van den burgerlijken stand, dat ook hier noodig is, »de begraafplaats of de in art. 2 � van art. 15 is geen sprake � bedoelde plaats , waar het lijk ter aarde zal worden be- steld", vermeld worden. Een familie- graf moet dus totde eerstebehooren. De tijd van begraven volgens artt. 6 en 7 moet m. i. ook voor het begraven in familiegraven gelden. Behalve de uitdrukkelijk van toe- passing verklaarde artt. 23 en 25, zijn ook de betrekkelijke straf- bepalingen van artt. 41 N 9 en 11 van kracht. Hetzelfde zou ik meenen van art. 43 N*" 4 en 5. Het verbod tot het oprigten van gebouwen en het graven van putten binnen 50 meter afstands, schijnt mede toepasselijk. Aan de opmerking in de aant. VI hierna bedoeld, ten opzigte der familiegraven , werd niet voldaan. Eene algemeene toepassing der plaatselijke verordeningen in artt. S en 28 op familiegraven is min- der aannemelijk of mogelijk. Voor het beperken bijv. der afmetingen van die graven en dergelijke schijnt geen voldoende reden. IV. Is dit artikel � aldus werd in het V. V. 58/9 gevraagd � niet te beperkend , in zoover, volgens de letter daarvan, in de hier bedoelde graven of grafkelder alleen het lijk van den stichter en de lijken der leden van zijn ge- slacht mogen worden begraven ? Het geval kan zich voordoen , dat
		staat dan geen reden, den aanleg van zoodanige begraafplaats te be- letten. III. In het algemeen zijn de hier bedoelde familiegraven onder- scheiden van begraafplaatsen. Zij zijn geen bijzondere bcgraafplaat - sen volgens art. 14 aangelegd; zie ook de volgende aant. en de beraadslaging over het art., aldaar medegedeeld. Zij zijn door de wet afzonderlijk gereglementeerd. Twee artt., art. 23 en 25 en geene an- dere , worden op de familiegraven uitdrukkelijk toepasselijk verklaard. De regel van art. 18 omtrent de afsluiting is � zooals de Kege- ring verklaarde � «alleen voor de begraafplaatsen, niet voorfa- miliegraven in art. 15 bedoeld, voorgeschreven." De grond waarop ze worden aangelegd, is »niet tot begraafplaats bestemd." Toch kan het, even als ten aanzien der plaats waar de in art. 2 bedoelde lijkeu begraven worden (zie de aant. XIV, bladz. 63�65), mocijelijk worden ont- kend, dat familiegraven voor de toe- passing van bijzondere artt. der wet waar ze mogelijk is en kan worden gezegd in den geest der wet te liggen , in beperkten zin , als begraafplaatsen zijn te beschouwen. Zoo moet elke begraving overeen- komstif art. 1 eerste lid geschieden en op eene begraafplaats , overcen- komstigdezewet aangelegd ofvolgens de overgangsbepalingen toegelaten. Hier wordt niet bijgevoegd: of in familiegraven, en toch geldt ook hiervoor de verpligting van art. I. Voor het begraven in deze-2 geen uitzondering gemaakt, zooals art.

-ocr page 235-



		200 BEGRAFENISWET. Art. 15

		men er prijs op stelt,\'in zoodanig familiegraf ook het lijk van een vriend of eene vriendin op te aemen, en waarom zou dit ongeoorloofd zijn? De Regering maakte zwarigheid, dit artikel overeenkomstig de gemaakte bedenking te wijzigen. Werd het vrijgelaten , zeide zij , in zoodanig graf ook de lijken zijner vrienden te begraven, het zou da» ligt eene bijzondere bc- graafplaats kunnen worden, in stede van een familiegraf, tot welks oprigtiug alleen verlof was gegeven. Blijkens het Eindv. 68/9 zag men in eene der afdeelingeu geene afdoende reden om het begra- van van niet-nabestaanden in de hier bedoelde graven of grafkel- ders uit te sluiten. Tengevolge dezer opmerking werden bij de N. v. W door den Minister Fock de woorden : ten einde daarin zijn lijk en de lijken der leden van zijn geslacht wor- den begraven weggelaten. Toen de beraadslaging geopend werd, vroeg de heer Heemskerk den Minister de reden dier weg- lating. Zijns inziens behoorden die woorden te blijven; immers gold het hier niet het vestigen van eene begraafplaats tot welk gebruik dan ook , maar alleen het bijzonder voorregt oin een familie- graf te hebben. De bepaling vervangt, zeide hij , die van art. 14 van het decreet, dat zegt dat iemand op eigen grond een graf voor zich kan hebben. Nu heeft het gebruik medegebragt dat men ook voor de zijnen zulk een graf mag hebben; laat men de aange- haalde woorden weg, dan mag		ieder eigenaar van een niet voor begraafplaats bestemden grond een onbepaald aantal graven aanleggen, dus dan is het toch eigenlijk wel eene begraafplaats. Ik zou dus van oordeel zijn dat die woorden dienen behouden te blijven en wenschte van den Minister te vernemen, waarom de Kegeriug ze er uit genomen heeft. De Minister verwees naar het Eindverslag. Daarin � antwoordde hij � wordt gezegd dat toch niet konden uitgesloten worden radere lijken van personen die niet tot de familie behoorden, en men althans met veel moeijelijkheden zou te doen krijgen. Men meende daai\'om dat het beter was die be- paling te laten vervallen. Maar ik geloof, ten einde aan de bezwaren te gemoct te komen , dat het goed zou zijn om eenvoudig te lezen : »de eigenaar van een niet tot begraafplaats bestemden grond kan op dien grond, mits op den in het volgende artikel gemeldeu afstand van elke bebouwde kom eener gemeente, ��n grafkelder ~" aanleggen, enz.". Ik geloof dat dit volkomen te gemoet komt aan het bezwaar van hen, en dus ook van den heer Heemskerk , die verlan- gen dat ook andere lijken in het graf zouden kunnen worden begraven. De woorden van het ontw. ��n of meer graven of werden dus nu weggelaten. De heer Heemskerk deed thans de vraag of de Minister meende een of ��n grafkelder ? De Minister antwoordde: ik meen ��n grafkelder. De heer Ge»ken merkte op,

-ocr page 236-



		Art. 15 � BEGRAFENIS WET. 201

		dat ieder graf nog geeu grafkelder was, en een eigenaar welligt niet zou verlangen een kelder te laten metselen , maar eenvoudig een gedolven graf te laten maken. Nu vreesde hij dat op groud van de beperkende uitdrukking thans voorgesteld, het laatste zou kun- nen worden geweigerd. Daarom achtte hij het verkieslijk dat er stond : «��n grafkelder of ��n graf." De heer Kalf� gaf in overwe- ging weder te lezen : «��n of meer graven of een grafkelder." Zooals toch het artikel nu zou luiden, zou het kunnen zijn , dat niet geheel en al voorzien werd in de behoefte die het art. op het oog had. De Minister verklaarde er zich nu niet tegen, te zeggen "��n graf of ��n grafkelder", wanneer daardoor aan het bezwaar van den heer Gefken kon worden te gemoet gekomen. Maar wanneer men weder zou lezen: «��n of meer graven", dan stuitte men op de bezwaren van straks. Alsnu trad de heer van Delden op. »Ik moet � zeide deze � aan den Minister en de Vergade- ring in bedenking geven, of we nu toch uiet bezig zijn dit artikel te verkuoeijen. De Minister stelt nu voor te lezen: "��n graf of ��n grafkelder" , maar wat is ��n graf? Is dat de ruimte om ��n lijk te begraven, of zal men nu, zooals op vele begraafplaatsen gewoonte is, drie lijken boven elkander mogen plaatsen, of wordt er eene verzameling van graven onder verstaan ? Vervolgens komt het mij voor , dat, wil men de in dit art. bedoelde graven be-
		hoorlijk afgescheiden houden van bijzondere begraafplaatsen, de res- trictie die vroeger in dit artikel stond , dat men alleen leden zijner familie daarin kan begraveu, noodzakelijk moet behouden blijven. «Zelfs wanneer men lezen wil, zoo als vroeger door den Minister werd voorgesteld, dat iemand op zijn grond ��n grafkelder kan aanleggen , zonder de restrictie , dat daarin alleen leden zijner fa- milie mogen worden begraveu , dan zou dit een grafkelder kunnen worden tot algemeen gebruik be- stemd, geheel gelijk staande met eene bijzondere begraafplaats. Ik geloof niet dat dit in de bedoeling van de wet kan liggen, en acht het daarom veel beter het eerste lid van dit artikel te lezen, zoo als het in het vorig wets-ontwerp stond, dat namelijk een ieder, behoudens het verlof en ouder toezigt van burgemeester en wct- houders, kan aanleggen graven of een grafkelder voor de leden zijner familie. Meer behoort aan geen particulier te worden toege- staan , tenzij hij zich geheel onderwerpe aan alle bepalingen omtrent bijzondere begraafplaatsen voorgeschreven. "Ik geef dus den Minister in overweging om het artikel weder te redigeren zoo als het in het wets-ontwerp van zn\'n voorganger voorkwam." Nadat <lit door andereu was ondersteund, deels op grond dat daardoor alleen het eigenaardig karakter van de begraafplaatsen waarvoor dit artikel geschreven was , behouden bleef, anderdeels

-ocr page 237-

BEGRAFENISWET. Art. 15

202

omdat, als meu alleen het regt
zou hebben om een graf aan te
leggen , voor hen die geen graf-
kelder bouwden de gelegenheid
slechts bestaan zou om ��n lid
van hunne familie te begraven,
hetgeen strijdig zou zijn met het
denkbeeld, waarom men eene
familie-grafplaats verlangde, � ant-
woordde de Minister als volgt:

«Het denkbeeld van ��n graf
sluit niet in dat er slechts ��n
persoon iu kan begraven worden.
Het algemeen gebruik brengt mede
dat wanneer men van een graf
spreekt, men bedoelt eene graf-
ruimte , waarin twee , drie of vier
lijken kunnen begraven worden.

«De verandering in het eerste
lid van het artikel is daarin ge-
bragt, om te voldoen aan het
verlangen, in het Eindverslag
uitgedrukt. Men heeft daarin aan-
getoond , dat wanneer de woorden
/ten einde daarin zijn lijk en de
lijken der leden van zijn geslacht
worden begraven" in het artikel
behouden bleven, gefraudeerd kon
worden, zoodat er lijken in het
graf begraven werden van personen ,
die geen familie waren van den
eigenaar van den grond , en dat
het welligt ook de wensch kon
zijn van dien eigenaar om zijne
echtgenoote of dezen of genen
bekende in zijn graf te doen
begraven.

�< Verlangt nu de heer van Del-
den die woorden weer in het
artikel te hebben, dan moet hij
daartoe slechts een voorstel doen ;

maar ik geloof dat het beter is
om het art. te laten, gelijk het
nu luidt."

Daarop stelde de heer van
Delden voor, het eerste lid van
het art. wederom te doen luiden
zooals het primitief in het ontw.
was voorgesteld. Het werd met
43 tegen \'S stemmen aangenomen.

V. Bij de eerste ontwerpen werd
in het eerste lid gelezen de, in
plaats van elke, bebouwde kom.
Men vroeg in het V. V. 66/7:
wat wordt hierdoor \'debebouwde
kom eener gemeente" verstaan ?
De vraag moest te eer rijzen ,
omdat het volgend artikel van
"elke bebouwde kom eener ge-
meente" spreekt. Tusschen die
beide uitdrukkingen is toch on-
miskenbaar verschil. Terwijl de
eerste slechts ��ne bebouwde kom
in de gemeente onderstelt, wijst
de laatste op elk gehucht, op elke
verzameling van aaneen gebouwde
of aan elkander grenzende wo-
ningen. Ook in verband met art.
47 1) schijnt het wenschclijk wat
hier door eene bebouwde kom te
verstaan zij te omschrijven en
daarbij zekere agglomeratie van
huizen of woningen als vereischte
aan te nemen.

De Regering antwoordde : Eene
definitie van bebouwde kom is
moeijelijk te geven. Het hangt ai\'
van plaatselijke omstandigheden ,
in elk bijzonder geval te beoor-
deelen. Eene gemeente kan meer
dan �cne kom hebben van daar
is van elke kom gesproken. (A1-

art. 47 ook gesproken Tan begraafplaat-
bebouwde kom liggende. Voor int

1) In het untw. 66/7 namelijk werd
sen niet op den bepaalden afstand ee
geldt tham art. 46.

-ocr page 238-



		Art. 45 BEGRAFENISWET. 203

		van art. 25 de Minister op het oog had. Dat art. handelde toch ook over onderwerpen, die op art. 15 niet van toepassing konden zijn. De Minister antwoordde: Hier is de laatste alinea van art. 25 van toepassing: «Eigen graven op eene gesloten begraafplaats worden, voor zoover in hun ou- derhoud behoorlijk wordt voor- zien, onaangeroerd gelaten." Er moet hier wel degelijk ook sl�i- ting zijn. Wanneer zulke graf- kelders geheel vol zijn, dan mogen zij binnen tien jaren evenmin als die op eene algemeene begraaf- plaats geroerd worden en worden ze dus gesloten verklaard. Dit antwoord lokte de vraag van denzelfden spreker uit, of het niet beter zou zijn om in plaats van art. 25 art. 23 aan te halen, want, zeide hij, de Minister be- doelt kennelijk, dat indien zulke particuliere grond verkocht wordt, de nieuwe eigenaar aan de graven niet mag roeren, en mij dunkt, dat is in art. 23 uitgedrukt. . .. Daarentegen spreekt art. 25 van het sluiten van begraafplaatsen, en dat is eigenlijk hier niet van toepassing. De Minister heeft gezegd: als het graf vol is. Maar niet alleen als het graf vol is, ook wanneer dit niet het geval is , zal, indien het terrein ver- kocht wordt, waarin zulk een grafkelder zich bevindt, de nieuwe eigenaar er niet aan mogen raken. Volgens het nader antwoord ech- ter van den Mfnisterzou de aanha- ling van art. 23 niets aan de zaak veranderen. Art. 25 � zeide hij � zegt in de laatste alinea dat als een
		dus namelijk was nu de uitdruk- king veranderd). Bij art. 16 en de overgangsbe- palingen kwam men op de bctee- kenis van bebouwde kom terug. Men zie daarover verder de aant. bij art. 16 , eerste lid. VI. Blijkens het V. V. 66\'7 achtte men het in den geest van art. 16 (afstand van 50 meters van de kom) niet overbodig te vorderen , dat de bijzondere per- soon, die volgens art. 15 voor hem en de leden van zijn geslacht een grafkelder of grai\'plaats stichtte, althans eigenaar ware van een oppervlakte gronds, die zich aan elke zijde ten minste 50 el van dat aan te leggen graf uitstrekte. Hetzelfde denkbeeld werd bij de beraadslaging over urt. 16 (zie aldaar) door den heer VVjbsterho�f geopperd. [Je opmerking is niet beantwoord en aan de vordering is niet vol- daan. Alleen wordt gevorderd dat Je grai\'plaats ten minste 50 meters van elke bebouwde kom zij ver- wijderd. VII. Door sommigen werd bij het V. V. 66/7 gevraagd, of op de hier bedoelde graven of grafkelders de bepaling van art. 25 niet toe- passelijk moest worden verklaard. Bij eene nieuwe alinea nam de Regeling de gerezen twijfel ten aanzien der toepasselijkheid van art. 25 weg. Omtrent bestaande begraafplaatsen en graven � voeg- de zij er bij � is in de over- gangsbepalingen opgenomen het- geen noodig voorkwam. De heer Pijnappel vroeg bij de beraadslaging, welke bepaling

-ocr page 239-



		204 BEGRAFENISWET. Art. 15, 16

		Art. 16. Geene begraafplaats wordt aangelegd dan op den afstand van ten minste 50 meters van elke bebouwde kom eener gemeente. Geschillen over de toepassing van het eerste lid van dit artikel worden beslist door Gedeputeerde Staten. Van hunne uitspraak is binnen eene maand hooger beroep bij Ons toegelaten, (v)

		eigen graf op zulk eene begraafplaats ligt, het onaangeroerd moet worden gelaten, voor zoover in het onder- lioud wordt voorzien, zoodat de nieuwe eigenaar verpligt is toe te staan dat het onderhouden worde door dengenc die vroeger in het onderhoud heeft voorzien. De Minister wenschte daarom art. 25 in dit artikel te behouden, en zag niet in dat dit groot bezwaar zou opleveren. Daarop stelde de heer Pijnappel voor \'om in de laatste alinea van art. 15, indien de Minister aau art. 25 hechtte, ook op te nemen art. 23, en alzoo te lezen: «zijn de artt. 23 en 25 toepasselijk." De Minister nam dit alsnu over. VIII. Het roeren der graven, in strijd met art. 23, is straf- baar volgens art. 41 N°. 9. Het gebruik maken van een gesloten begraafplaats, in strijd met art. 25, is strafbaar volgens art. 41 NP. 11. IX. Het aanleggen van fa- miliegraven zonder verlof of na eene weigering van dat verlof, is niet met straf of met sluiting der begraafplaats bedreigd. Zie hier- over de aant. op art. 14, bladz. 196 onder XIII.		X. Over het hier opengesteld hooger beroep, zie men de aant. op art. 14 bladz. 195 v. onder Xen XI. XI. In eene der afdeelingen werd, blijkens het V.V. 66/7, de wensch geuit, dat het gebruik van bestaande grafkelders onder de kapellen of kerken, voor zoo ver die kapellen of kerken niet in de kom der gemeente gelegen waren, nog mogt worden toege- laten, mits, om aan de slotbe- paling van art. 16 te voldoeu, de toegang of ingang der graf- kelders aan de buitenzijde van het gebouw aangebragt en alle toe- gang aan de binnenzijde door metselwerk behoorlij k gesloten ware. De Regering gaf in antwoord te kennen dat, daar grafkelders onder eene kerk of kapel, waar- van de ingang buiten dat gebouw was, bij art. 16, lid 5, geoor- loofd waren, hieromtrent geen overgangsbepaling te pas kwam. Zie verder de aant. aldaar. XII. De verpligte wijze van afsluiting der begraafplaatsen vol gens art. 18 geldt niet voor de familiegraven. Zie de aant. aldaar. (v) I. Voor de bepalingen van art. 16 hadden de drie eerste

-ocr page 240-

BEGRAFENISWET.

Art. 16

205

ontwerpen slechts twee alinea\'s,
het eerste betreffende den aanleg
der begraafplaatsen, het andere 1)
betreffende de oprigting van ge-
bouwen.

Het eerste lid van het ontw.
55/6 luidde:

� Elke begraafplaats ligt op den
afstand van ten minste 35 el van
de bebouwde kom cener gemeente."

Het ontw. bevatte evenwel eene
afzonderlijke uitzonderingsbepaling,
van dezen inhoud:

\'Begraafplaatsen voor eene be-
volking van niet meer dan dui-
zend zielen bestemd kunnen,
schoon niet op den bij het vorige
artikel bedoelden afstand gelegen,
indien zij overigens aan de ver-
eischten dezer wet voldoen, blij-
ven bestaan."

Bij het ontw. 58/9 is deze
uitzonderingsbepaling weggelaten,
en zijn voor de bestaande be-
graafplaatsen afzonderlijke voor-
zieningen gemaakt bij de over-
gangsbepalingen.

Art. 16, eerste lid, kwam nu
te luiden als volgt:

\' Geene begraafplaats wordt aan-
gelegd dan op den afstand van
ten minste 100 ellen van de be-
bouwde kom eener gemeente."

Bij het ontw. 66/7 werd 100
ellen in 50 ellen, veranderd , en

voor de �, /elke bebouwde kom"
gelezen.

Een tweede lid werd voorts
ingelascht van inhoud gelijk aan
het tegenwoordige

Bij de beraadslaging werd iu
de eerste zinsnede, zoomede in
de artt. 18 , 22, 25 en 45 , het
woord ellen door den Minister
veranderd in meters.

II. 1°. De afstand der begraaf-
plaatsen van de bebouwde kom
der gemeente werd bij het ontw.
55/6 in overeenstemming met art.
2 van het decreet van 23 Prairial
XII\'" jaar 2) , op 35 el bepaald.

Bij de wederinvoering van het
decreet in 1827 was echter eene
uitzondering ten behoeve van ge-
meenten van eene mindere bevolking
dan 1000 zielen toegelaten. Later
is dit uitgestrekt tot begraafplaat-
sen, uitsluitend bestemd voor
dorpen of afdeelingen van gemeen-
ten , welke eene mindere bevolking
dan 1000 zielen tellen, hoewel
de gemeente, waartoe zij behooren ,
een grootcr zielental bevat.

De Regering, in 1856 aan het
bewind , vond geene vrijheid, op
deze vergunning terug te komen.
Het nadeel voor de openbare
gezondheid � zeide zij �, uit
het aanleggen van begraafplaatsen
in de onmiddellijke nabijheid van

1) Zie hierna bladz. 220.

2) Artt. 1 en 2 Tan het decreet luidden :

Art. 1 Aucune inhumation n\'aura lieu dans les �gliscs, temples, synagogues,
li�pitaux , chapelles publiques , et g�n�ralement dans aucun des �difices clos
et ferm�s o� les citoyens se r�uniBSent puur la c�l�hration de leurs cultes, ui
dans T enceinte des villes et bouTgs.

Art. 2 II y aura, hors de chacunc de ces rilles ou bourgs, a la distance
de trentc-cinq a quarante m�tres au moins de leur enceinte, des terrains
sp�cialement consacr�s a i\'inhuuiatioti des murts.

-ocr page 241-



		206 BEGRAFEN1SWET. Art. 10

		de bebouwde kom der gemeente te vreezen , kan niet geacht worden daar te bestaan, waar slechts eenige weinige lijken jaarlijks ter aarde worden besteld. Is alzoo de intrekking van de vroeger verleende vergunning niet in het openbaar belang noodig, men moet dan zwarigheid maken , de gemeenten die thans in het bezit zijn van kerkhoven, welke overigens aan alle vereischten voldoen, tot het aanleggen van nieuwe begraaf- plaatscn te verpligten. Om derhalve hierin bij de wet te voorzien strekte de boven om- schreven uitzonderingsbepaling. 2°. Een en ander werd echter, zooals ik mededeelde , bij het ontw. 88/9 veranderd. De afstand voor de nieuwe begraafplaatsen werd minstens 100 ellen, en de uitzondering voor bevolkingen van minder dan 1000 zielen verviel. Terwijl, wat de bestaande begraafplaatsen betreft, naar de aant. op de overgangs- bepalingen verwezen wordt, vermeld ik hier wat tot toelichting der nieuwe bepaling van art. 16 werd opge- geven. Het decreet van 23 Prairial XII⁴* jaar � zeide de M. v. T. 58/9 � bepaalt in art. 2 den afstand der begraafplaatsen van de bebouwde kom der gemeenten op 35 a 40 ellen. Naar het oordeel van deskundigen is evenwel deze afstand te gering, om er voor de openbare gezondheid, althans in sommige omstandigheden, geen nadeel uit te vreezen. Minstens wordt daartoe in den regel een afstand van 100 el noodig ge-		acht , en de Regering heeft gemeend dit cijfer als minimum voor de aan te leggen begraafplaatsen in de wet te moeten opnemen. 3°. Eene hoofdbedenking tegen het ontw. 58/9, blijkens de alge- meenc beschouwingen in het V. V. opgenomen, bestond daarin, dat zij , vooral ook met opzigt tot het verwijderen der begraafplaatsen buiten de bewoonde kom der ge- meenten, al die gemeenten op dezelfde lijn snelde zonder eenig- zins acht te slaan op hare bevol- king. Uit dat oogpunt � werd er gezegd � wijkt het voorstel evenzeer van de bestaande veror- deningen af als van het ontwerp van 15 April 1856, welk laatste bij art. 15, althans voor bevol- kingen van beneden de duizend zielen, eene nuttige uitzondering behelsde. In cenen algcmeenen zin , men erkende dit gaarne, moet het wenschelijk en nuttig worden geacht, dat eene begraafplaats niet te zeer in de nabijheid van wo- ningen gelegen zij. Maar het ge- vaar, hetwelk die nabijheid voor den openbaren gezondheidstoestand kan te weeg brengen, zal toch wel oneindig grooter zijn voor de steden, waar eene digt opeen- gepakte , talrijke bevolking aan den nadeeligeu invloed der begraafplaats is blootgesteld, dan voor kleine plattelandsgemeenten , waar in een geheel jaar naauwhjks een dertig- tal lijken ter aarde wordt besteld. Er waren zelfs leden, die, als de begraving der lijken maar goed en ouder genoegzame voorzorgen plaats vond, althans voor de plat- telands-gemeenten, te naauweruood

-ocr page 242-



		Art. 16 BEGRAFENISWET. 207

		aan nadeel voor de gezondheid gelooven konden, al ware ook de begraafplaats midden in de kom der gemeente gelegen. Zij wezen daarbij op hetgeen vroeger hier te lande plaats had; op het ter aarde bestellen in de kerken of op de kerkhoven, welke laatste in den regel het kerkgebouw omgaveu en dus midden iu de kom der gemeente gelegen waren ; en vroe- gen dan waar de voorbeelden te vinden zijn , dat daardoor de ge- zondheid en het leven der inge- zetenen in gevaar zijn gebragt. Art. 39 1) van het tegenwoordige wetsontwerp houdt zelf de ingewik- kelde erkentenis in, dat onder bepaalde omstandigheden de aan- wezigheid der begraafplaats te midden van de kom der gemeente niet schaden kan. Maar waarom dan voor alle gemeenten, groote en kleine, deuzelfden regel aange- nomen en bepalingen gemaakt, die de strekking hebben om een deel ook der kleinere gemeenten te dwingen zich de kosten en moeije- lijkheden van het stichten eener nieuwe, meer verwijderde begraaf- plaats te getroosten ? Ten gevolge van de werking der gemeentewet, der armenwet, der wet op het lager onderwijs cu van nog meer andere wetsbepalingen van den nieu- weren tijd, zijn de uitgaven der gemeenten in \'t algemeen, en die der plattelandsgemeenten in het bijzonder, aanzienlijk geklommen. De tegenwoordige wet legt nieuwe lasten aan deze gemeenten op. Door altijd op dien weg voort te
		gaau wordt een staat vau zaken in het leven geroepen, die een noodlottig einde zou kunnen nemen. Welligt zou het zoo moeijelijk niet zijn, de tegenwoordige wet op eene wijze in te rigten, die het daaruit voortvloeijend bezwaarvoor de gemeentekassen zooal niet weg- nam , dan toch aanmerkelijk ma- tigde. Op het art. zelf gaf men voorts het .volgende te kennen: Ofschoon men gaarne met de Regering aan- neemt, dat ouder bepaalde om- standigheden de openbare gezond- heid benadeeld kan worden als eene begraafplaats te zeer iu de nabijheid van het bebouwde ge- deelte eener gemeente gelegen is, gaat de wet naar het oordeel van verscheidene leden te ver door als algemeenen regel aan te nemen, dat de begraafplaats ten minste 100 ellen van de bebouwde kom der gemeente verwijderd moet zijn. Men kwam daarbij terug op het reeds iu den aanhef van dit ver- slag ontwikkeld denkbeeld, dat de Regering verkeerd heeft gedaan met in deze wet alle gemeenten, groot en klein, op ��ne lijn te stellen. Het gevaar voor de be- woners van groote steden in de nabijheid eener begraafplaats ge- legen waarheen dagelijks ver- scheidene lijken worden overgebragt kan niet, althans niet in die mate, bestaan voor een dorp, waar in een geheel jaar 10, 15 of 20 lijken te begraven zijn. Toen bij het koninklijk besluit van 19 April 1828 (Staatsblad N°. 17) bepaald

		1) Dit is thans, gewyzigd, art. 46.

-ocr page 243-



		208 BEGRAFENIS WET. Art. 16

		was, dat binnen 35 a 40 ellen afstands van eene begraafplaats uietmogt worden gebouwd, moest de Regering weldra op die bepaling voor de kleinere gemeenten terug komen, en eene uitzondering vast- stellen voor gehuchten van beneden de 1000 zielen. (Zie de aanschrij- ving van den Minister van Bin- uenlandsche Zaken van 5 April 1828 in het Bijvoegsel tot het Staatsblad). Evenzoo zou eene bepaalde uitzondering op het voor- schrift der 100 ellen afstands voor kleine gemeenten, in den geest van art. 15 van het ontwerp van 15 April 1856 , zich zeer aanbe- velen. Men moest zich het bezwaar, dat op zulke gemeenten zou worden gelegd, wanneer zij of dadelijk �f na den afloop van den over- gangstermijn 1) genoodzaakt werden aan het thans behandeld voorschrift te voldoen , niet te ligt voorstellen. In menig geval zou het gemeen- tebestuur , dat tot den aanleg van eene nieuwe begraafplaats op 100 ellen afstands van de be- bouwde kom der gemeente verpligt werd, den daarvoor noodigen grond niet kunnen aankoopen, of wel zoo ver buiten den bewoonden kring der gemeente moeten gaan , dat de maatregelen van politie, bij het begraven in acht te nemen , moeijelijk konden worden gehand- haafd. Zou in dat geval tot onteigening kunnen worden over- gegaan ? Ongetwijfeld ja; maar		de kostbaarheid der zaak zou daardoor niet verminderen. Met betrekking tot de vrij- heid der gezindten had men o. a. ook tegen art. 16 bezwaar. Verscheidene leden meenden . dat die bepaling in verband met de verpligting, die het toenmalige ontwerp onder de overgangsbepa- lingen inhield, om de bestaande begraafplaatsen op den verboden afstand liggende of niet de vereischte uitgestrektheid bezittende 2), binnen vijf jaren in overeenstemming met de wet te brengen , �f de stich- ting eener nieuwe bijzondere begraafplaats al te kostbaar voor de kerkelijke gemeente zoude kunnen maken �f wel tot de sluiting van zoodanige begraafplaats leiden, waar dairvoor ge�nt afdoende reden bestond. De vrijheid der gezindten, om een in haar oog gewigtig belang van de leden der kerkelijke gemeenten te be- hartigen, moest niet met de eene hand gegeven worden, om met de andere gedeeltelijk terug te worden genomen. De M. v. B. bevatte in antwoord op de algemeene beschouwingen het volgende: «De vraag , of het verwijderen der begraafplaatsen buiten de bebouwde kom der gemeente als algemeen beginsel in de wet gesteld, dan wel eene uitzondering daarop voor de gemeenten van beneden de duizend zielen toegelaten zou voor de verwijdering der begraafplaat- n lagen, tot op 100 el van daar, rct. t. 17.

		1) Het toen overwogen ontwerp stelde sen die niet op 35 el afstand Tan de ko: vijfjarigen termijn open. 2] Zie orer het laatste de aant. op ar

-ocr page 244-



		Art. 16 BEGRAFENISWET. 209

		worden, is bepaald overwogen. De Regering heeft gemeend tot het eerste te moeten besluiten, uithoofde van de nadeelen, die uit het begraven in den bebouwden kring zijn te vreezen. Zij kan geenszins instemmen met die leden , welke het in twijfel schijnen te trekken , of het ter aarde bestellen in kerken en op kerkhoven , mid- den in de kom der gemeente gelegen, nadeelig voor de gezondheid en het leven der ingezetenen geweest is. Zij behoeft zich slechts te beroepen op het rapport, door de commissie , ingesteld bij koninklijk besluit van 24Mei 1825 , N°. 162, uitgebragt en in de Handleiding tot de kennis van het Staatsbestuur in hel Koningrijk der Nederlan- den , 1° deel, 2^e stuk, bladz. 41�53 opgenomen , waarin het gevaarlijke van dien maatregel ook door voorbeelden wordt aangetoond. Wel is waar zullen die nadeelen zich minder doen gevoelen wanneer op de begraafplaats jaarlijks slechts weinige lijken ter aarde worden besteld, dan wanneer de begraaf- plaats voor eene groote bevolking moet dienen. De vraag blijft echter , welke bevolking men zou moeten aannemen om van het toelaten van begraafplaatsen in de bebouwde kom geen het minste nadeel met volkomen zekerheid te kunnen vreezen. Het in 1828 aangenomen cijfer van beneden de duizend zielen is geheel willekeurig. Als de bevolking eenige weiuigc zielen boven dat getal telt , zal zulks wel geen wezenlijk verschil in de 1) De bedoelde orergangsbepaling is
		zaak maken. Daarenboven heeft men bij het aannemen van zulk een maatstaf slechts de gewone sterfte op het oog, doch wanneer tengevolge van besmettelijke ziekten de sterfte toeneemt, vervalt de grond waarop deberekeningsteunde. Om met zekerheid daaromtrent te kunnen beslissen, moet men niet alleen op het cijfer der bevol- king, waarvoor de begraafplaats moet dienen, maar ook op de plaats waar zij zich bevindt en op vele andere omstandigheden letten. Dezelfde begraafplaats toch, die aan de cene zijde met de bebouwde kom iu verband, doch aan de andere in het open veld uitkoinen- de , onschadelijk is , zou, wanneer zij van alle kanten door gebouwen naauw was ingesloten , als schade- lijk voor de gezondheid moeten worden opgeheven, al mogt zij ook voor dezelfde bevolking als de eerstgenoemde dienen. »Het stellen van den in art. 16 omschreven regel zal voor de ge- meenten niet zeer bezwarend zijn, wanneer, zoo als in het ontwerp is gedaan, bevoegdheid gelaten wordt van dien regel ten behoeve van bestaande begraafplaatsen af te wijken, zoodra zulks na een onderzoek van deskundigen mogt blijken onschadelijk te zijn. 1) «Men houde daarenboven\'n het oog, dat in 1828 liet behoud van begraafplaatsen, die in de bebouwde kom waren gelegen, slechts voorloopig is toegestaan , en dat dus de gemeenten zich niet te beklagen hebben , wanneer de thans , gewijzigd , art. 46. 14

-ocr page 245-

210

BEGRAFENIS WET. Art. 16

definitieve regeling der zaak na
dertig jaren tot stand komt. De
finanti�le bezwaren zullen voor
vele genieenten niet zoo groot zijn
als men zich voorstelt, dewijl
haar vrijheid is gelaten om zich
met andere gemeenten tot het
aanleggen eener gemeenschappelijke
begraafplaats te verecnigen."

Bij het art. zelf gaf de Regering
te kennen , dat de strekking van
het ontwerp niet goed scheen te
zijn begrepen. «Voor het aanleggen
van nieuwe begraafplaatsen �
zeide zij � wordt een afstand van
100 ellen van de bebouwde kom
der gemeente gevorderd. Volgens
art. 37 1) daarentegen, kunnen
de thans aanwezige begraafplaatsen,
die aan de vereischten der wet
voldoen en op een afstand van 35
cl van de bebouwde kom zijn
gelegen , blijven bestaan. Eindelijk
opent art. 39 1) de gelegenheid om
begraafplaatsen, welke op korteren
afstand van de bebouwde kom
liggen, te laten bestaan, indien
daaruit naar het oordeel van des-
kundigen geen nadeel voor de
openbare gezondheid te vreezen is.
»l)e wet geeft\'derhalvc voldoende
ruimte om de zaak zoo te regelen
als plaatselijke omstandigheden het
toelaten. Maar voor het aanleggen
van nieuwe begraafplaatsen is het
geraden, een beginsel aan te nemen,
hetwelk door deskundigen nood-
zakelijk wordt geacht. Men heeft
de opmerking gemaakt, dat hetgeen
voor grootere gemeenten welligt

noodig is , voor kleinere, waar
slechts weinige lijken jaarlijks
worden begraven, geen behoefte
kan geacht worden; Doch men
ziet over het hoofd , dat bij be-
smettelijke ziekten ook in kleinere
gemeenten vele begravingen in
korten tijd moeten plaats hebben,
en dat dan de nadeden van het
begraven in de nabijheid van den
bewoonden kring zich kunnen
doen gevoelen. Het is waai\', dat
de aanleg van nieuwe begraafplaat-
sen vele kosten vordert, doch
zullen deze zooveel hooger zijn ,
wanneer de begraafplaats op 100,
dan wel op 35 el der bebouwde
kom wordt aangelegd? l)aarenbo-
ven staat het volgens art. 13 van
het ontwerp aan de gemeenten
vrij, zich tot het aanleggen eener
begraafplaats met twee of meer
andere gemeenten te vereenigen,
en hebben zij daarenboven een
tijdvak van vijf jaren om zich
een geschikt terrein voor den aau-
leg eener begraafplaats aan te
schaffen, 2)"

Ten aanzien van het bezwaar
eindelijk voor de kerkelijke gemeeu-
ten, waarop het V. V. hadgewezen ,
meende de Regering dat uit art.
16 voor deze geen bezwaar kou
outstaan , dan voor zoover het in
het algemeen belang vereischt werd.
Zij verwees daarbij naar het art.
in de overgangsbepalingen , waar-
bij gelegenheid tot afwijking was ge-
geven, indien naar het oordeel van
bevoegde geneeskundigen daaruit

1) Voor artt. S7 en Stf zie men thi

2) Art ;.\'*> , hier bedoeld, i» nu art
verwydering der begraafplaatsen buitel

13 artt. 45 en 46.

47 en ziet thans niet meer op de
de kom.

-ocr page 246-



		Art. 16 BEGRAFENISWET. 211

		dering bestond , zou de geldelijke last, die uit de bepalingen der wet voor de gemeenten moet voortvloeijen, aanmerkelijk worden verligt, en ook het aanleggen van bijzondere begraafplaatsen minder worden bemoeijelijkt. Men deed daartegen opmerken, dat het bezwaar minder groot was dan het scheen, omdat volgens de artt. 37 en 39 van het ontwerp begraafplaatsen , die op veel min- deren afstand dan 100 el van de bebouwde kom der gemeente ge- legen zijn, in stand kunnen worden gehouden. Het antwoord was echter , dat de bepaling van het laatstgenoemde artikel enkel facul- tatief is, en dat, indien de wet naar haren geest wordt uitgevoerd, er in vele gemeenten nieuwe alge- meene begraafplaatsen zullen moeten worden gesticht; waarbij men dan de moeijelijkheid en kostbaarheid om daarvoor op 100 ellen afstands van de bebouwde kom eene ge- schikte plaats te vinden , in ruime mate zal ondervinden. 5°. In het ontw. 66/7 werd de afstand van 100 ellen van de kom tot 50 ellen verminderd. De Minister Heemskerk achtte den afstand van 100 el tusschen elke begraafplaats en de bebouwde kom , gelijk bij het laatste wets-ontwerp werd gevorderd , niet noodig. Het decreet van 23 Prairial XII⁴\' jaar, eischte slechts een afstand van 35 s\\ 40 cl. Stelde men dien op vijftig el , dan scheen zulks in het belang der openbare ge- zondheid voldoende. De beperking van het eigendomsregt door het verbod om binnen uien afstand te 14*
		geen nadeel voor de openbare ge- zondheid te vreezen was. 4°. Blijkens het V. V. 59/60 werd door vele leden bij het ge- voelen volhard , dat het verkeerd was voor alle gemeenten zonder onderscheid het voorschrift in de wet op te nemen, dat elke aan te leggen begraafplaats 100 ellen van de bebouwde kom der gemeen- ten verwijderd moest zijn. Zoo men al aanneemt, � wordt daarin gezegd � dat deze bepaling voor sterk bevolkte gemeenten in het belang der openbare gezondheid noodzakelijk is, kan men die noodzakelijkheid voor de kleinere gemeenten , waar jaarlijks een betrekkelijk zeer gering aantal lijken begraven wordt, niet toe- geven. Veel hangt hier ongetwijfeld af\' van de gesteldheid van den grond. Waar het kerkhof zeer hoog gelegen is , laat zich , althans in kleine gemeenten , niet verwach- ten, dat het bestaan daarvan in de nabijheid der bebouwde kom immer nadeelig voor de gezondheid der ingezetenen werken kan. In vroegeren tijd bevond zich het kerkhof op de dorpen meestal in de onmiddellijke nabijheid der kerk. N\'og is dit op vele plaatsen liet geval, bijv. in het Limburgsche. Men herinnert zich niet ooit te hebben hooren beweren , dat eenig kwaad daaruit voortgesproten is.. Het scheen derhalve allezins in aanmerking te moeten komen , om hier, op het voorbeeld van vroegere verordeniugen en van het wetsontwerp van 1856 , voor de kleine gemeenten eene uitzondering te maken. Wanneer die uitzon-

-ocr page 247-



		212 BEGRAFENISWET. Art. 16

		bouwen, 1) vorderde dat men dien kringtotde engste grensterugbragt. JJe Regering � werd daarop in het V. V. gezegd � acht den afstand van 50 el voldoende. Er waren leden, welke dien afstand te gering achtten, of althans wenschten te weten, waarop de overtuiging der Regering, dat hij voldoende is, steunt, daar dan toch deskundigen vroeger den af- stand van 100 el hebben aange- raden. Veel moet hier van de plaatselijke gesteldheid afhangen. Daarom wilde men altijd een ge- neeskundig onderzoek laten voor- gaan, en als zich daarbij geene bezwaren openbaarden, zelfs nog korteren afstand dan van 50 el toelaten. Tot dusver � antwoordde de Regering � wordt slechts een afstand van 35 a 40 el tusschen de aan te leggen begraafplaats en eene bebouwde kom gevorderd. Dien afstand tot honderd el uit te breiden, en in verband daar- mede de uitoefening van het eigen- domsregt, voor zooveel het bouwen van woningen binnen dien kring betreft, te beperken, heeft bezwaar. Een middenweg, door den afstand op 50 el te bepalen, scheen dus raadzaam. Een geneeskundig on- derzoek te vorderen, kwam voorts der Regering te belemmerend voor. (Zie hierover bladz. 217 onder IV). 6°. Bij de beraadslaging kwam de heer Westebhokf op den voor- geschreven afstand van 50 el terug. Waarvoor deze bepaling? vroeg hij in eene uitvoerige rede, waarvan ik hier de hoofdzaak mededeel. 1) Zie het derde lid hierna , blad?. S
		In het belang der volksgezondheid zal men zeggen, doch dat kan niet in ernst gemeend zijn, want dan had men zich niet tot het wil- lekeurig genomen en niets bedui- dend cijfer van 50 ellen be- paald. Indiende uitwasemingen van begraafplaatsen inderdaad voor de gezondheid zoo schadelijk zijn , wat beteekenen hier dan toch 50 ellen! In de schatting der Regering evenwel schijnen 15 ellen reeds in dezen een belangrijk gewigt in de schaal te leggen; want volgeus art. 45 is 35 el voor de bestaande begraafplaatsen voldoende. Indien men werkelijk zoo bevreesd is voor schadelijke uitwerking op de volksgezondheid van uitwasemin- gen en opstijging vau verschillende gassoorten uit begraafplaatsen , dan had men verder buiten de kom der gemeente moeten gaan , eu vooral ook moeten letten oji de geaardheid van den grond en op de hemelstreek waaruit de meest heerschende winden waaijen. Het cijfer van 50 ellen is geheel wfl- lekeurig en steunt op geen den minsten grond. Indien wij hier te beslissen hadden , dan zonden wij ten genoegevan de gezondheids- mannen en ook om eenigermatc aan de eischen der wetenschap te voldoen, achter het cijfer van 50 el, zoo al niet twee, dan althans nog ��ne nul plaatsen. Doch de wetenschap , zeide spreker verder, heeft het in deze nog niet ver gebragt en de praktijk en onder- vinding moeten ons hier leeren. Hij wees voorts op het verschil bij schrijvers en wetgevingen in

-ocr page 248-



		Art. 16 BEGRAFENISWET. 213

		den vreemde. Naar zijn inzien echter beteekende een mindere of meerdere afstand der begraafplaat- sen buiten bewoonde gedeelten eener gemeente weinig en waren uit de nabijheid geene nadeelige gevolgen voor de gezondheid te vreezen, indien de lijken maar diep genoeg begraven werden en het getal der begraven wordenden maar niet al te groot was. Hij wilde de schadelijkheid niet geheel wegcijferen , maar men had moeten onderscheiden. Van begraafplaat- sen ten platten lande woog de schadelijkheid niet zoo zwaar als van die in groote steden, en voor de laatste , waar duizenden van lijken werden opgenomen, beteekende een 50 ellen buiten de kom niets. De M inister wees op het decreet van Prairial, dat 35 a 40 ellen voorschreef. Nn was het misschien arbitrair om nu 50 te nemen, maar men moest toch ceu zekeren afstand bepalen. Die 50 ellen minstens met eene nul te ver- meerderen zou de Minister zeer bedenkelijk achten, want dan zou het welhaast onmogelijk zijn , er- gens eene begraafplaats aan te leggen. III. Veel is verhandeld over de vraag wat deze wet verstaat door bebouwde kom ? Het schijnt hier de plaats dit punt aan de hand der geschiedenis op te helderen. 1°. Reeds in het V. V. 58/9 werd deze vraag gedaan. Dat begrip � zeide men � i.s van zeer onbestemden aard. Vele ge- meenten hebben meer dan ��ne		bebouwde kom. De voorsteden van sommige onzer groote steden strekken zich ver uit: meu denke bijv. aan de Maliebaan te Utrecht en de Schie te Rotterdam. Zullen zulke voorsteden insgelijks geacht worden eene bebouwde kom uit te maken? En zal meu er in \'t algemeen niet toe moeteu komen om , even als in\' 1828 , 1) de wet zoo uit te leggen, dat overal waar eenige woningen \'nevens elkander gebouwd zijn , eene be- bouwde kom aanwezig is ? Ook dan echter blijft het de vraag, hoe de afstand van 100 ellen wordt berekend. Is de buitenmuur der meest nabij zijnde woning in de kom der gemeente , of wel het uiteinde van het daarbij behoo- rend erf het uitgangspunt, en, eindigt de lijn aan den buitensten rand van het kerkhof of wel bij het naast aangrenzend graf? De vraag is mede met opzigt tot de toepassing der overgangsbepaling van art. 37 (nu 45) van belang. Er waren leden die het met het oog op de moeijelijkheid om cenen anderen voldoenden regel vast te stellen, beter zouden vinden, dat de wet eenvoudig verbood, eene nieuwe begraafplaats elders aan te leggen , dan op zoodanig terrein , waar zich op 100 ellen afstands van den buitensten kring dier begraafplaats geene huizen of ge- timmerten , tot bewoning door meuschen geschikt of bestemd, aanwezig zijn. De Regering gaf het volgende antwoord: i No. 217, B�t, Stbl. bl. 537.

		1) Zie Kon. rescript ran 7 Sept.

-ocr page 249-



BEGRAFENISWET.
214		Art. lf>

Onder bebouwde kom schijnt elke verzameling van woningen te ver- staan , die aan elkander gebouwd of in onmiddellijke nabijheid van elkander gelegen zijn. Sommige gemeenten zullen dus meer dan ��ne kom kunnen hebbeu. De voorsteden, welke zich bij groote gemeenten beviuden, schijnen tot de bebouwde kom te moeten ge- rekend worden. De afstand van 100 ellen schijnt berekend te moeten worden van den buiten- muur der meest nabij zijnde woning, tot den buitensten rand van de begraafplaats. De regel, dien sommige leden zouden wenschen aan te nemen, om de bcgraaf- plaatscn slechts op zoodanig terrein te laten aanleggen, waar zich op 100 ellen ai\'stands van den bui- tensten kring der begraafplaats geene huizen of getimmerten tot bewoning van menschen geschikt bevinden , zou den aanleg in ons land op vele plaatsen volstrekt onmogelijk maken. Bovendien is uit de nabijheid van een enkel huis of van verspreide woningen geen nadeel te vreezen, dewijl daar de schadelijke dampen van de begraafplaats zich vrij in de lucht kunnen verspreiden. De Kamer toonde zich evenwel met het antwoord niet te vreden. Zij meende dat het niet ligt uit te maken was, wat door de be- bouwde kom der gemeente ware te verstaan. Waar in andere wetten van dergelijke kom gesproken wordt, � aldus wordt in het V. V. 59/60 gezegd � heeft men de moeijelijkheid der toepas- sing in ruime mate ondervonden.	Er ijn gemeenten , die in \'t geheel geene kom, andere, die er meer dan ��ne hebbeu. De Regering tracht wel in de M. v. B. eene soort van definitie van het begrip: bebouwde kom te geveu en verstaat daardoor elke verzameling van woningen, die aan elkander gebouwd of in de onmiddellijke nabijheid van elkander gelegen zijn; maar die omschrijving brengt niet veel verder. Men kan steeds vragen : hoeveel woningen maken eene verzameling uit, en hoe ver moeten de woningen van elkander gelegen zijn , om zich niet in de onmid- dellijke nabijheid te bevinden. Er bestaan gemeenten, geheel en al zamengesteld uit woningen, op nagenoeg gelijken afstand van elkander gelegen. Waar is in zoo- danige gemeente de kom ? Men wilde derhalve de Kegering uitge- noodigd hebben tot het beproeven eener nieuwe poging om de zaak, die het hier geldt, duidelijker te maken; in welk geval de om- schrijving welligt in de wet ware op te nemen. Bij de M. v. T. 66/7 bleef de Regering die het vierde ontw. voordroeg, het antwoord schuldig. De Kamer kwam er dan ook � en ditmaal bij art. 15 (ziebladz. 202) � op terug. Men verlangde, ook in ver- band met de overgangsbepalingen , hier eene omschrijving van bebouw- de kom opgenomen te zien en daarbij zekere agglomeratie van huizen of woningen als vereischteaante nemen. De Regering achtte evenwel dat eene definitie van bebouwde kom moeijelijk te geven ware. Het hangt � zede zij � af van

-ocr page 250-



		215
		Art. 16		BEGRAFENISWET.



		werd toen bijgevoegd dat de bc- paling, wat men onder /bebouwde kom" moet verstaan, zeer moeije- lijk is. Bc meest recente verkla- ring van cene »kom" is die van den Minister vau Kinantien in de Memorie van Beantwoording be- treflende het wets-ontwerp op het personeel: onder «bebouwde kom" was dan te verstaan eene agglo- meratie van huizen. Bij de discussie over dat wets-ontwerp is de Minister van die uitlegging teruggekomen, en zeide dat daar, waar zoodanige agglomeratie niet bestaat, er toch eene kom, althans een centraal punt is, namelijk bij het raadhuis of de kerk. Hieruit volgt dat de Rege- ring van meening schijnt dat elk dorp eene bebouwde kom heeft, en dat daar waar niets is dat daarop gelijkt, een zeker centraal punt daarvoor zal gerekend worden. Ook in deze afdeeling van het wets-ontwerp komen meerbepalin- gen voor die in de toepassing in sommige oorden van het land tot vele moeijelijkheden aanleiding zul- len geven. Ik hoop dat de voor- gestelde veranderingen op dit en de volgende artikelen (n. 1. artt. 45 vv.) worden aangenomen; mogt, onverhoopt, de wet zon- der die wijzigingen worden aau- genomen, dan ware het tot op- heffing vau sommige dier moeije- lijkheden wenschebjk dat de Re- gering de meening die ze schijnt toegedaan liet varen, zoodat daar waar geene bebouwde kom is, er ook niet iets anders voor gehouden worde. Dat moge schijnen vau zelf te spreken; een zeker art 36 1)
		plaatselijke omstandigheden, in elk bijzonder geval te beoordeelen. Bij de beraadslaging over art. 45, waar dit punt nader werd besproken , bleef de .Minister Kock aan het zoo even medegedeelde antwoord getrouw. De heer Bichon van IJssel- monde namelijk vroeg «at onder bebouwde kom moest worden verstaan ? De Minister gaf het volgende te kennen : Het antwoord op de vraag, wat onder de bebouwde kom moet verstaan worden , is reeds in de gewisselde stukkeu gegeven. Eene juis:e definitie van de uitdrukking «bebouwde kom" is niet wel te geven , omdat die bebouwde kom in de eene gemeente geheel anders is dan in de andere. Hier zal die eindigen bij de kerk, terwijl die ginds nog verder reikt. Men zal dus daarbij naar de om- standigheden moeten handelen. In het opdragen der beslissing aan Gedeputeerde Staten en het toelaten vau hooger beroep op den Koning is, dunkt mij , voldoende waar- borg gelegen dat onder de bebouwde kom niets zal worden begrepen dan hetgeen er werkelijk onder begrepen moet worden. Baarop hield de heer Moens de volgende rede : Be Minister � zeide hij � schijnt van mcening te zijn dat in iedere gemeente eene bebouwde kom bestaat; ik zal thans niet uitweiden over alles wat daaromtrent werd gezegd in vroeger gewisselde stukken. In de M. v. T. ontw. Heemskerk wordt dezelfde mecning uitgedrukt. Baar 1) Namelijk T»n de wet op het lager

-ocr page 251-



		216 BEGRAFENISWET. Art. 16»

		heeft ons door de toepassing gc- leerd dat meu niet te voorzigtig kan zijn. Het zou mij dus aau- genaam zijn, indien de Minister van Binncnlandsche Zaken mogt verklaren dat daar, waar gemcen- teu of dorpen zijn, waar geen agglomeratie vau huizen is, noch bij het raadhuis, noch bij de kerk, het gewoonlijk aangenomen cen- traalpuut niet zal kunnen gerekend worden de plaats van de bebouwde kom te vervangen. De Minister antwoordde: Wat de kom der gemeente betreft, het is waar, dat de Regering bij de behandeling vau het wets-ontwerp houdende eeuige wijzigingen van de personele belasting , eene soort van definitie heeft gegeven vau de «bebouwde kom," die met het oog op het heffen van belastingen zeer juist is. Maar ik geloof dat bij de toepassing vau deze wet er zich vele gevallen zullen voordoen, dat er volstrekt geene kom is, en dau moet mijns inziens in de eerste plaats worden overgelaten ter be- oordeeling vau het gemeentebestuur, wat dt>or de kom moet worden verstaan; en vervolgens van Ge- deputeerde Staten en van den Ko- ning. Ik geloof werkelijk, dat in die drie verschillende magten ge- noegzame waarborg ligt, dat niet op eene verkeerde wijze met dat woord «bebouwde kom" zal worden omgegaan, en dat geen bezwaar voor de inrigting van die begraaf- plaatsen zal kunnen ontstaan. 2°. Uit het bovenstaande volgt alzoo dat de vraag wat onder be- bouwde kom is te verstaan, vol- gens deze wet in de eerste plaats
		ter beslissing staat van het gemeen- tebestuur, en waar beslissing door Gedeputeerde Staten of in hooger beroep door denKoning te pas komt, het hooger gezag. Intusschen zullen de gemeente- besturen in het medegedeelde en het hierna onder 3° en 4° opgenomene reeds een en ander kunnen vinden dat tot het nemen eener juiste beslissing, ook over de vraag, hoe de afstand van de kom moet berekend worden, leideu kan. 3°. Over het bedoelde punt ver- meld ik verder het antwoord, dat de Minister van Financi�n bij de behandeling van het wetsontwerp betreffende de wijziging der wet op de personele belasting gafenr waarvan boven sprake was. Aldaar heette het: Door kom der gemeente is altoos verstaan de zamenhan- gende gebouwde agglomeratie eener gemeente, zonder daarbij te voegen de bevolking der huizen, die in hare uitgestrektheid verspreid liggen. Bij de beraadslaging over dat wetsontwerp kwam de heer Begua.ii op de zaak terug. Hij meende dat er plattelandsgemeenten waren waar- in men geene kom kon aau- wijzen. De Minister zeide echter: Eene kom is er m. i. altijd. Men beschouwt als de kom der gemeente die plaats, waar de kerk of het raadhuis staat. Er is altijd een centraal punt... De heer Begkam bestreed deze meening en bleef er bij dat er ge- meenten waren die volstrekt geen kom hadden, en waar de kerk af- zonderlijk stond zonder eenig ge- bouw er bij, en waar geen raad- huis was, en waar het gemeente*

-ocr page 252-



		Art. 16 BEGRAFENIS WET. 217

		bestuur in eene zoogenaamde raad- kamer in de eene of andere her- berg vergaderde. De Minister repliceerde dat in- dien men al uit een algemeen oog- punt zich gemeenten denken kon, die in \'t geheel geen kom hadden, echter de wet op het personeel geen zoodanige gemeenten kende en zij ze rangschikte onder die wier kom het kleinste was. 4°. Nog neem ik hier op de uitlegging der beteekenis van de woorden binnen en builen de kom, die destijds door de voormalige Rijkscommissie voor de statistiek gegeven, en bij missive van den Minister van Binnenl. Zaken van 16 Maart 1869 N". 206, 8« afd. (prov. blad van Gelderland, N". 89 van 1869) met het oog op de algemeene volkstelling van dat jaar aan de gemeentebesturen is medegedeeld. Aldaar wordt gezegd: «Als gelegen binnen ie kom worden beschouwd de aaneengebouwde hui- zen in dien ruimeren zin, dat zij in elkanders nabijheid staan en alleen van elkander gescheiden zijn: door straten, grachten, pleinen of wandelingen, door tuinen of andere opene, maar van heiningen, hagen, hekken, enz. omringde plaatsen, die als aanhangsels der woningen kunnen beschouwd wor- den, of ook door magazijnen, werven of andere werkplaatsen of gebouwen. In tegenstelling van de huizen, die verspreid, meer van elkander verwijderd, door heide, weiland, bouwland, bosch, boom- gaarden enz. omringd zijn." 5°. Zie over de beteekenis van enceinte en van villes el bourgs
		in het decreet van Prairial, de aant. III op het derde lid. IV. Het voorschrift,bij het V. V. 66/7 aan de hand gedaau, om aan den aanleg eener begraafplaats een geneeskundig onderzoek te laten voorafgaan, zou , volgens het ant- woord der Regering, wanneer daar- van de aanleg afhankelijk werd gesteld, de gemeente- en kerkbe- sturen te veel belemmeren. Bij het Eindv. 68/9 kwam men hierop terug. Onder herinnering der coucessi�n, die in de opvol- gende voordragteu dezer wet be- trekkelijk den afstand van eene nieuw aan te leggen begraafplaats van de bebouwde kom der ge- meente waren gedaan, werd de noodzakelijkheid beweerd, om met opzigt tot de plaats, waar een nieuw kerkhof werd aangelegd, een voorafgaand medisch onderzoek als gebiedende eisch voor te schrijven. Een voorafgaand medisch on- derzoek � antwoordde de Re- gering � schijnt bij het aanleggen eener nieuwe begraafplaats niet noodig, wanneer een afstand van vijftig ellen tusschen de begraaf- plaats en de bebouwde kom ge- vorderd wordt. Die noodzakelij k- heid heeft zich tot nu toe niet doen gevoelen, nu die afstand op slechts 35 a 40 ellen bepaald is. V. In het V. V. 66/7 was verder in overweging gegeven, in de wet te doen uitkomen, dat de algemeene of kerkelijke begraaf- plaatsen , waar daartoe gelegenheid bestond, aan de oostzijde van de bebouwde kom der gemeente moes- ten worden aangelegd. In een land als het onze , waar de westewinden

-ocr page 253-



		218 BEGRAFENIS WET. Art. 16

		de heerschende waren, werd dit uit een hygi�nisch oogpunt wen- schelijk geacht. Ook dit werd door de Regering voor de gemeente- eu kerkbesturen te veel belemmerend geacht. En werd de ligging ten oosten , zooals in art. 3 van het decreet van Prairial 1) die ten noorden van de kom der gemeente , slechts als wenschelijk voorgesteld, dan had het voorschrift geen kracht. VI. Over begraafplaatsen binnen den verboden kring van vestingen gelegen, zie men de aant. op artt. 18 en 21. VII. Tegen het aanleggen van bijzondere begraafplaatsen of fa- miliegraven op verboden afstand is bij de wet geen straf bedreigd. Zie hierover de aant. op art. 14 bladz. 196 onder X1JI, en het thans volgende. De heer van der Maesen de Sombrefp deed namelijk met het oog op art. 16 \'en de twee volgende artt. eene niet onbe- langrijke vraag aan den Minister. "Volgens art. 47 van de over- gangsbepalingen -�� zeide hij � is een hooger collegie geroepen om de wet te handhaven , wanneer de bestaande begraafplaatsen , na den bepaalden termijn , niet wor- den ingerigt overeenkomstig de voorschriften dezer wet. In deze paragraaph, waarin . gehandeld wordt over de begraafplaatsen die opgerigt zullen worden na de in- voering dezer wet, mis ik echter dergelijke bepaling. Hier dus zullen, volgens art. 179 der ge-
		meen tewet, burgemeester en wet- houders geroepen worden om de politie op de begraafplaatsen in het algemeen te handhaven en dus ook toe te zien dat de begraaf- plaatsen geheel en al voldoen aan de voorschriften dezer wet. Maar wat wanneer zij dit nu niet doen? Welke reden is er � en dit is de vraag die ik den Minister wensch te doen � om in de over- gangsbepalingen eene hoogere auto- riteit te roepen die daarover zal beslissen, en in de wet zelve der- gelijke autoriteit niet aan te wijzen? -Ik kan niet ontkennen dat ik wel zou genegen zijn, eene der- gelijke bepaling ook in de wet zelve te brengen, want het zal, vooral voor de bestuurders van bijzondere begraafplaatsen, een waarborg te meer wezen wanneer een hooger collegie geroepen is om toe te zien, dat de inrigting vol- doet aan de voorschriften der wet." De Minister antwoordde: » De heer van der Maesen heeft gevraagd waarom hier geen hoo- gere magt is die toeziet op de tenuitvoerlegging vau art. 16 en handelen kan zoo als in het tweede lid van art. 47 is bepaald. Ik geloof, dat dit niet noodig is. Burgemeester en wethouders zijn de uitvoerders van het besluit van den gemeenteraad tot het aanleg- gen van eene begraafplaats, en moeten die dus doen inrigten op minstens 50 el afstands van de bebouwde kom. Wordt het be- sluit van den raad niet volgens het voorschrift van deze wet uit-


		1) �Les terraim les plas �ler�s et expos�s au nord seront choisii de pr�f�rence.\'\'

-ocr page 254-



		Art. 16 BEGRAFENISWET. 219 Binnen gelijken afstand van de begraafplaats worden geene gebouwen opgerigt of putten gegraven , dan na bekomen verlof van Gedeputeerde Staten , na ver-

		gevoerd , dan hebben Gedeputeerde Staten het regt dat besluit te doen vermetigen, en gaven burgemees- ter en wethouders er desniettemin uitvoering aan, dan zouden Ge- deputeerde Staten het middel heb- ben om hunne goedkeuring te ont- houden aan de begrooting waarop de kosten uitgetrokken waren. Het komt mij dus uiet noodig voor nog eeue afzonderlijke be- paling te maken, evenmin als voor het geval dat eene begraafplaats vol is en uiet gesloten wordt. Ook hier zijn Gedeputeerde Staten de magt die bevelen kan dat de begraafplaats gesloten worde, en als dit niet geschiedt geloof ik dat men den Commissaris des Konings kan opdragen dat hij den burgemeester gelaste de sluiting te doen plaats hebbeu. Het komt mij voor, dat de bepalingen der gemeentewet genoegzaam in dat geval voorzien." Omtrent dit antwoord schijnt eenige opmerking niet overbodig. Het is niet twijfelachtig dat ter uitvoering der begrafeniswet in \'t algemeen , ook waar die uit- voering nu niet juist onder het bij art. 26 uitdrukkelijk opgedra- gen toezigt op eene begraafplaats die reeds als zoodanig bestaat, moge te brengen zijn, door het gemeentebestuur moet worden medegewerkt, en dit geschiedt door burgemeester en wethouders, tenzij bepaalde medewerking van
		den raad gevorderd wordt. Art. 126 en verder ook art. 179 lett. m der gemeentewet is toepasselijk. Bij uiet of niet behoorlijke uitvoering der begrafeniswet voor- ziet dus art. 127 der gemeentewet, welk art. de Minister op het oog had. Minder juist of volledig is eveu- wel de opvatting, aan art. 16 on- zer wet gegeven. Vooreerst is dat art. niet slechts toepasselijk op krachtens besluit van op raad aan te leggen , dus op alyemeene begraafplaatsen , maar uiet minder op de bijzon- der e, en deze had de heer van dek Maesen vooral op het oog. Ten andere hebben Gedeputeerde Staten geenszins ecu regt tot ver- nietigiug van een besluit van den raad dat niet volgens het voor- schrift van deze wet wordt uitge- voerd. Gedeputeerde Staten toch hebben geen regt van vernietiging van raadsbesluiten, maar alleen de Koning. En hier, bij het tweede lid, worden zij alleen geroepen tot beslissing van geschillen over de toepassing van het eerste lid ontstaande en behoudens hooger beroep. Er moet dus een geschil zijn. VIII. Het tweede lid van art. 16 kwam het eerst voor in het ontw. 66/7. Verg. over deze bepaling de vorige aant. Zie ook de aant. op art. 14 bladz. 195 v. onder X en XI.

-ocr page 255-


		/ 220 BEGRAF�\'NISWET. Art. 16 i hoor van den geneeskundigen inspecteur in de provincie. Van hunne uitspraak is binnen ��ne maand hooger beroep bij Ons toegelaten. In dit verbod zijn niet begrepen lijkenhuizen, doodgra- verswoningen en bedehuizen of kapellen, met pastorijen of kostersliuizen , ten dienste der begraafplaats te stichten. De toegang of ingang van een graf of grafkelder mag ech- ter niet in eene kerk of ander gesloten gebouw zijn. (10)

		(w) I. Het tweede 1) lid van liet rt. in het ontw. 55/6 opgenomen , � eld in : "Binnen dien afstand worden gcene gebouwen opgerigt dan in zeer bijzondere gevallen, na beko- raen verlof van Gedeputeerde Staten". Het werd bij het ontw. 66/7 derde lid, gewijzigd en niet een vierde en vijfde vermeerderd, een en ander van den volgenden inhoud: «Binnen gelijken afstand van de begraafplaats worden geene gebouweu opgerigt of putten ge- graven , dan na bekomen verlof van Gedeputeerde Staten, na verhoor van den geneeskundigen inspecteur of adjunct-inspecteur in de provincie. »Iu dit verbod zijn niet begrepen doodgraverswoningen en bedehuizen of kapellen, met pastorijen of kostershuizen, ten dienste � der begraafplaats te stichten. »I)e toegang of ingang van een graf of grafkelder mag echter niet in eene kerk of ander over- dekt gebouw zijn."		Bij het ontw. 67/S I werd in het vierde lid v��r doodgravers- woningen ingelasoht: lijkenhui- zen. Het ontw. 68/9 voegde in het derde lid tusschen putten en gegraven bij : voor drinkwater. Deze woorden werden echter bij de N. v. \\V. weder geschrapt. Daarbij vervielen tevens dewoorden: of adjunct-inspecteur. Daarentegen werd aan het derde lid toegevoegd: Van hunne uitspraak is binnen eene 2) maand hooger beroep bij Ons toegelaten. In het vijfde lid eindelijk werd in plaats van overdekt gelezen : gesloten. De twee laatstgenoemde wijzigin- geu waren een gevolg van het daartoe in het Eindv. geuitte verlangen. Door den heer Pijnappel werd een amendement voorge- steld , strekkende om tusschen het vierde en vijfde lid een nieuw in te lasschen , luidende : "Indien de grond van den ver- boden kring voor den aanleg der

		1) Zie blad*. 204 r. onder I, 9) In het ontir. by de Eerste Kamer ingediend, eu iu het Staatsblad staat «.ie.

-ocr page 256-



		Art. 16 BEGRAFENISWET. 221

		begraafplaats eene hoogere waarde had dan hij ten gevolge van dit verbod zal behouden , worden de eigenaars door hem, die de begraafplaats aanlegt, deswege schadeloos gesteld." Onder de discussie bragt de voor- steller deze wijzigingen in het amendement, dat het werd verplaatst en achter het derde lid gebragt, en dat in plaats van zal be/w tulen werd gelezen behoudt. Het amendement werd met 30 tegen 10 stemmen verworpen. Een amendement van den heer Oldenhuis Gratama , om de laatste alinea aldus te lezen: "De toegang of ingang van een graf of grafkelder mag echter niet in een der in de voorafgaande zin- sneden genoemde gebouwen zijn", werd mede, met 35 tegen 17 stemmen , verworpen. Zijn amen- dement op art 14, mede hiertoe betrekkelijk, zie men bladz. 191 en 197, alsmede hierna. II. 1°. Het verbod van het eerste lid van art. 10 om be- graafplaatsen anders dan op den daar bepaalden afstand van de kom aan te leggen, maakte het verbod om binnen dien kring te bouwen noodzakelijk. Werd dit zonder beperking vrijgelaten �� zegt de M. v. T. 58/9 � de bebouwde kom zou zich weldra tot de begraafplaats uitstrekken en
		het aanleggen eencr nieuwe vor- \\deren. Het decreet van 7 Maart 1808 1) verbood dan ook het bouwen binnen den kring van 100 ellen van de nieuw aangelegde begraafplaatsen. Bij Koninklijk besluit van 19 April 1828 (Staats- blad N°. 17) 2) is deze afstand tot 35 a 40 ellen verminderd, en - bij besluit van 5 .Tulij 1829 werden Gedeputeerde Staten ge- magtigd, in zeer bijzondere geval- len verlof tot bonwen binnen den verboden kring te verleenen. Uaar deze verbodsbepaling voornamelijk ten doel heeft voor te komen dat de begraafplaatsen niet door aan- bouw van huizen met de bebouwde kom in aanraking komen, is, in verband met het voorschrift van de 1"* zinsnede van dit artikel, de afstand van 100 ellen in het ontwerp opgenomen, doch het ver- lcenen van vergunning om binnen dien kring te bouwen aan Gede- pnteerde Staten opgedragen. 2°. Bij de Kamer werd , blijkens het V. V. 589, het verbod om te bouwen binnen 100 tl afstands van de aan te leggen begraafplaats, bedenkelijk geacht. Zij brengt � zeidc men � aanmerkelijke ver- zwaring van het bestaande mede. Sedert 1828 was het bouwen binnen den kring van 35 � 40 ellen verboden ; thans wordt die verboden kring tot 100 elleu


		1) �Art. 1. Nuliie pourra , sang autorisatiun , �lever aucunu lialiitatio» , ni creuscr aucun puits, a nioins de cent ni�tres des nonveaux eimeti�res trans- t�i�\'s hurs des communes en vertu des lois et r�giemens. �Art. 3. Les batimens existans ne pourront �galeiucnt ctre restaures ui aug- ment�s sans autorisation. �Les puits pourront, apr6s visite cuntradictoire d\' experts, �tve conibl�s , en rertu d\'urdonnance dupr�fet de d�partement, surlademande de la police locale" 2) Daardoor werd het Keizerlyk decreet van 1808 vervangen.

-ocr page 257-



		222 BEGRAFENISWET. Art. 16

	uitgebreid. Onbetwistbaar wordt daardoor een servituut gelegd op de aangrenzende gronden, wier bezitters in het vrij gebruik vau hun eigendom worden verkort. Dit moet te meer wegen, omdat liet hier in menig geval gronden zal geldeu , die door hunne ligging bij voorkeur voor het bebouwen met huizen in aanmerking komen, en welker waarde dus door het op te leggen servituut aanmerke- lijk vermindert. Daarom was het, naar veler oordeel, zeer de vraag, af hier niet hetzelfde beginsel moet worden toegepast, dat bij de wet ran 21 December 1853 (Staats- blad N° 128) wegens het bouwen 11 den omtrek van vestingen is langenomeu; het beginsel namelijk, lat schadevergoeding verleend wordt roor de vermindering in waarde Ier binnen den verboden kring jelegen eigendommen. In twee Ier afdeelingen wilde men tevens bij het vestigen cener nieuwe be- \'raafplaats, de gelegenheid tot �en onderzoek de commodo et in- lommodo geopend hebben. Andere ieden echter meenden dat, als men lit toegat\', het aanleggen van aieuwe begraafplaatsen, die aan Ie voorschriften der wet voldeden, i\\ te bezwarend zou worden. De bevoegdheid, die liet artikel »an Gedeputeerde Staten geeft , )m in zeer bijzondere gevallen rerlof tot het bouwen in den ver- boden kring te verleeneu , vond nsgelijks bij sommige leden tegen- spraak. Eenmaal aangenomen zynde, lat het wonen in de nabijheid van ;en kerkhof uadcelen voor de gezondheid te weeg brengt, moet
		het daarop gegrond verbod van bouwen niet door willekeurige uitzonderingen krachteloos kunnen worden gemaakt. De Regering antwoordde: «Het aannemen van het begin- sel, dat begraafplaatsen ten minste 100 ellen van de bebouwde kom verwijderd behooren te zijn, maakt de bepaling, dat in die tusschen- ruimte geene woningen zullen op- gerigt worden, noodzakelijk. Zon- der zoodanig verbod zou de be- graafplaats welligt spoedig binnen den bebouwden kring komen te liggen. De uitbreiding van den verboden kring van 40 tot 100 ellen is zeker niet vau dat belang, om daarom eene heilzame bepaling achterwege te laten. Men dient toch in het oog te houden, dat het verbod, om binnen 100 ellen van eene begraafplaats te bouwen, van de invoering van het decreet van 7 Maart 1808 tot het Kouink- lijk besluit van 19 April 1828 (Staatsblad N°. 17) hier te lande heeft bestaan. «Het hier bedoelde geval is geens- zins te vergelijken met het onder- werp in de wet van 21 December 1853 (Staatsblad N°. 128) ge- regeld. Daar toch wordt niet alleen het plaatsen van woningen, maar zelfs het plauten van hout- gewassen , het oprigten van ge- bouwen en getimmerten , niet voor woning geschikt, en het maken van werken in de verboden krin- gen ontzegd, en dit verbod binnen den afstand vau 300, 600 en 1000 ellen van vestingwerkeu uitgestrekt. "Wanneer dus de wetgever in

-ocr page 258-

Art. 16

BEGRAFENISWET.

223

dat geval gemeend heeft schade-
vergoeding te moeten toekennen,
dan bestond daarvoor eene reden,
welke hier niet geacht kan wor-
den aanwezig te zijn.

«Het instelleu van een onder-
zoek de commodo et incommodo
bij het aanleggen van nieuwe be-
graafplaatscn schijnt niet aanne-
lijk. Het is te voorzien, dat al
de eigenaren en bewoners van per-
oeelen, in de nabijheid van de op
te rigten begraafplaats gelegen,
zich steeds tegeu zoodanig werk
zouden verklaren. Uit zou de
beslissing zeker niet gemakkelijker
maken.

»Het artikel geeft aan Gedepu-
teerde Staten slechts in zeer bij-
zondere gevallen 1) bevoegdheid
om het bouwen in den verboden
kriug te vergunnen. Men kan
dus niet zeggen, dat het verbod
door willekeurige uitzonderingen
krachteloos kan worden gemaakt."

3». In het V. V. 59/60 kwam
men op de bezwaren tegen de
bewuste bepaling , die eene soort
van verboden kring rondom elke
begraafplaats trok, terug. Het
ontneemt � zeide men � aan
de binnen dien kring gelegen
gronden, waarop voortaan gee-
uerlci gebouw mag worden opgerigt,
een aanmerkelijk deelhunnerwaarde.
Men haalde het voorbeeld van
Arnhem aan , waar de gronden
in den onmiddellijken omtrek der
stad thans overgroote sommen
gelden , omdat elk ten verkoop
aangeboden perceel tot den aan-
bouw van nieuwe woningen gebruikt

wordt , maar waar dan ook die
gronden als zij tengevolge van
het aanleggen eener begraafplaats,
niet meer tot dit doel bestemd
kunnen worden, zeer aanmerkelijk
in prijs zullen dalen. Op nieuw
werd twijfel geopperd , of zooda-
nig servituut opgelegd mag worden
zonder schadeloosstelling, en of
hier niet integendeel hetzelfde
beginsel moet worden toegepast ,
dat bij art. 5 van de wet op den
vestingbouw , van 21 December
1853 (Staatsblad N°. 128) , is
gehuldigd. Dat hier voor het
toekennen van regt op schadeloos-
stelling minder reden zou zijn ,
omdat bij de wet van 1853 meer
verboden wordt , met name ook
het beplanten met houtgewas , gaat
niet op. In ver de meeste gevallen
zal de schade, door de eigenaren
der omliggende grouden te lijden,
juist uit het verbod van het stichten
van woningen voortvloeijen. En
waarom zou dit nadeel hun niet
evenzeer vergoed worden , als dat
door de toepassing der wet van
1853 ontstaan , hetwelk nu en
dan iets grooter zal zijn? Enkele
leden waren zoo zeer van het
onregt, hetwelk door het stichten
eener begraafplaats aan de aan-
grenzende eigenaren zou worden
aangedaan , doordrongen , dat zij
die stichting in elk geval vau
een onderzoek de commodo et in-
commodo vooraf wildon doen gaan.
Zij wezen er op , dat het niet
enkel de burgerlijke of algemcene ,
maar ook de bijzondere begraaf-
plaatseu zijn , welker stichtiug de

1) Zie volgende liladz. onder 4o.

-ocr page 259-



		224 BEGRAFENISWET. Art. 16

		verbonden. Zoodanige beperkingen treft men in onderscheidene wetten en verordeningen aan. "Stelt men nu als beginsel, dat voor elke beperking van de uit- oefening van het eigendomsregt schadeloosstelling verschuldigd is, het zou voor den Staat en voor de gemeenten tot onoverkomelijke bezwaren leiden. De noodigste be- palingen ter verbetering van den algemeenen gezondheidstoestand zouden dan achterwege moeten blij- ven. Hier valt bovendien op te merken , dat het verbod om zelfs binnen honderd el van eene be- graafplaats te bouwen, van de invoering van het decreet van 7 Maart 1808 tot het Koninklijk besluit van 19 April 1828 (Staats- blad N°. 17) hier heeft bestaau, dat die afstand bij dat besluit tot 35 ik 40 el is verminderd, en dat de uitbreiding van dien kring ingevolge dit wetsontwerp zeer gering is. Het beroep op art. 5 der wet van 21 December 1853 (Staatsblad N". 128) schijnt niet afdoende. Daar toch wordt bijna elk gebruik van den grond binnen zekeren kring van vestingen ver- boden , hier daarentegen kan men den grond tot alle doeleinden , het oprigten van gebouwen en het graven van putten alleen uitgezon- derd, gebruiken. Zoo dus daar eene reden van billijkheid bestond tot het toekennen van schadeloosstel- ling in geval van bouw van nieuwe of vergrootingvan bestaande vesting- werken , die reden kan hier niet geacht worden aanwezig te z\\jn." 5°. Toen bij het Eindv. 67/8 II met het oog op de stichting
		eigenaren van aangrenzende gron- den benadeelt. 4°. In het ontw. 66/7 werd ook hier de afstand van 100 ellen tot 50 ellen verminderd. l)e beperking van het eigendoms- regt door het verbod on) binnen dien afstand te bouwen vorderde , volgens de Regering, dat men dien kring tot deengste grens terugbragt. Daarbij werd weggelaten de straks bedoelde beperking, aan de door Gedeputeerde Staten te ver- leenen vergunningen verbonden : in zeer bijzondere gevallen. Er is echter thans verhoor van den geneeskundigen inspecteur voor- geschreven en verder hooger beroep toegelaten. Het verbod van het derde lid werd overigens ook in het V. V. 66/7 weder overwogen. Ecnige leden bleven het beschouwen als een aan de eigenaren der erven opgelegd servituut en meenden, dat onteigeuing of althans het verleenen van schadeloosstelling hier evenzeer te pas kwam als bij den aanleg vau vestingwerken. De Regering antwoordde het volgende : " Het begrip van eigendom brengt volgens art. 625 Burgerlijk Wetboek van zelf mede , dat men er geen gebruik van make , strijdig met de wetten of openbare verordenin- gen. Hierin ligt eene erkenning, welke in een welgeordenden Staat niet kan worden gemist, dat, zoo al de eigendom zelf niet dan tegen schadeloosstelling kan worden ont- nomen , de uitoefening van het eigendomsregt in het algemeen belang aan zekere regels kan worden

-ocr page 260-



		Art. 16 BEGRAFENIS WET. 225

		van kerkelijke begraafplaatsen werd teruggekomen op de omstandig- heid dat door het verbod van art. 16, 3<l« lid op de erven nabij de begraafplaats een servituut werd gelegd, verkreeg men tot antwoord , dat kerkelijke besturen volgens deze wet regt op eene begraafplaats hadden wanneer zij dit verlangden en de kosten daarvoor wilden vol- doen , en zij dus hierin niet door bijzondere considerati�u mogten worden tegengegaan. 6". Bij de beraadslaging over art. 16 werd het punt der scha- deloosstelling uitvoerig besproken. Tot de mededeeling daarvan over- gaande, moet ik vooraf mededee- len hetgeen bij art. 14 , voordat de beslissing over dit art. werd uitgesteld tot na die over art. 16, werd verhandeld. De heer Westerhoff begon met den wensch te uiten, dat achter art. 14 eerste lid zou worden opgenomen dat , indien de aan te leggen bijzondere begraafplaats ten minste geeu 50 ellen verwijderd was van den grond van een ander, in dat geval ook de vergunning moest gevraagd worden en verkre- gen zijn van den eigenaar van dien grond. Eene begraafplaats � zeide hij tot adstructie van dat denk- beeld � in de nabijheid van zijn land en vooral van zijn erf en woning te hebben is nimmer aangenaam en wenschclijk, maar hoogst schadelijk cu veel meer dan onaangenaam kan dat worden met het oog op de artt. 16 en 41 , sub 7°. Het goed van een ander zou , door het aanleggen van zoo- danige begraafplaats op een afstand		van minder dan 50 ellen van zijn grond , grootelij ks in waarde ver- liezen , aangezien hij dan op zijn grond niet zou mogen bouwen en evenmin een waterput mogen graven. Men bedenke hierbij vooral, dat, volgens de tweede alinea van art. 14 het aanleggen van zoodanige begraafplaats niet geweigerd mag worden , indien die begraafplaats maar aan de voorschriften dezer wet voldoet. Dat men zijne vensters tegen de uitdampingen van een nabijgelegen begraafplaats soms ge- sloten moet houden, indien de wind daarop staat , is zeker alles behalve aangenaam, doch dat moet men zich getroosten , daaraan kan niets veranderd, daartegen kan niets gedaan worden, maar in dit artikel gaat men inderdaad veel te ver, doordien men den eigendom van een ander aanrandt, den eigenaar in het vrij gebruik van zijn goed aan banden legt en gevolgelijk dat goed in waarde vermindert. Uit is in strijd met de Grondwet die, in art. 147 , de verzekering geeft, dat niemand van zijn eigendom ontzet kan worden , dan ten algemeenen nutte en tegen voorafgaande schadeloos- stelling. En is het hier geene ontzetting van mijn eigendom, Mijnheer de President, wanneer men mij de vrije beschikking er over ontneemt en het genot er van aan mij ontzegt ? Het denkbeeld, door den heer Saaymans Vader ondersteund , werd door den Minister bestreden. De qnaestie van schadeloosstel- ling � zeide deze � is vroeger reeds besproken bij het artikel, 15

-ocr page 261-



		226 BEGRAFENJSWET. Art. 16

		waarbij sprake was van het he- graven van lijken die in staat van ontbinding vcrkeeren , wanneer ilie gevonden worden. 1) Ik meen , dat wanneer burgemeester �n wethouders verlof moeten verlee- uen tot inrigting eener bijzondere begraafplaats, zij er wel op zullen letten , dat belendende eigenaren niet worden benadeeld. Het bezwaar is hier niet op te mimen. De mogelijkheid bestaat niet zoodanige bepaling te maken, dat derreen die gronden heeft in de nabijheid van eene begraafplaats, daaromtrent eene schadeloosstelling verkrijge , evenredig aan elke mogelijke be- lemmering. Het zou een gevaarlijk principe ziju en ik meen niet dat liet in deze wet moet worden opgenomen. Oe laatstes preker brugt daarop 11 rider de aandacht van den Minister, dat het niet tegen te spreken was, dat belangrijk nadeel kon worden toegebragt en inbreuk op eigen- domsregt plaats had, als deze bepaling werd aangenomen. Het gemeentebestuur � zeide hij � heeft zich minder met de omlig- gende eigenaren in te laten. Aan zijn oordeel is alleen onderworpen de vraag, of de plaats op zich zelve al dan niet de vereischte geschiktheid heeft. Maar de om- liggende eigenaren kunnen door het verleend verlof van het plaatselijk bestuur niet in hunne regten gekrenkt worden , vooral dau niet wanneer het slechts betreft eene bijzondere begraafplaats; ingevolge art. 16 der wet toch zal op hunne landen ,
		door het daarstellen van deze begraafplaats, een servituut druk- ken , dat niet onbelangrijk te achten is, en zoodanig servituut kan, ingevolge de bepalingen van het Wetboek , alleen door titel of verjaring worden verkregen , dus niet dau met medewerking en" instemming der eigenaren of door een toestand van lijdelijkheid hun- nerzijds gedurende den door de wet bepaalden tijd. Moge het openbaar belang misschien gelden waar liet eene alyemeene begraaf- plauts betreft , dit is niet het geval met eene bijzondere begraafplaats . die alleen ten behoeve van parti- . culier belang wordt daargesteld. Het voorgesdirevene in art. \'i dei- wet kan , dunkt mij , hier va» geen invloed zijn; daar toch is sprake van een maatregel van openbare orde , omdat de toestond van het lijk niet gedoogt, dat hetzelve overgebragt worde naar de openbare algemcene bcgraaf- plaats ; en ook de gevolgen van zoodanige begraving, zoo men al moge aannemen , dat deze aun de plaats waar het lijk in de aarde gedolven is, een karakter van begraafplaats geeft , zijn niet van dieu blijvenden aard als hier het geval zou zijn. Ik vermeen dus dat het bepaald in strijd met art. 147 der Grondwet te achten zou zijn, wanneer het onschendbaar regt van eigendom op die wijs . door eene bloote vergunning van het plaatselijk bestuur tot het oprigten van eene bijzondere be- graafplaats, als een geldende titel onder X VI.

		1) Zie aant. op Ui 2 blaih. 65 tt.

-ocr page 262-



		Art. 16 BEGRAFENISWET. 227

		«Intusschen rijst het bezwaar, door de beide voorafgaande spre- kers en door mij gemaakt, niet zoo zeer voort uit hetgeen iu dit artikel staat, als wel uit hetgeen er niet in staat en ook niet in moet staan, omdat de benadeeling zoowel veroorzaakt wordt door den aanleg van algemeene als van bijzondere begraafplaatsen. Er zou mijns inziens een geheel nieuw artikel moeten ingevoegd worden, van dezelfde strekking als art. 5, 4^de lid, van de wet van 1853, omtrent het bouwen en planten in den omtrek van vestingen , waarbij aan den eigenaar, aan wien een nieuw servituut wordt opgelegd, schadevergoeding verzekerd is. «Eene bepaling als ik bedoel, zou vooral preventief nuttig wer- ken: staat zij er eenmaal in, dan zullen de aanleggers van begraaf- plaatscn zich wel vooraf verzeke- ven, dat zij op dat punt niet la- ter in regten kunnen worden be- trokken." Spreker was echter huiverig een amendement voor te stellen, waar- bij een geheel nieuw artikel in de wet zou worden gebragt. Doch, vond het denkbeeld geen bijval, het zou voor hem eene reden te meer zijn, om zich tegen een wetsontwerp te verklaren, waarbij dergehjke benadeeling zouder scha- deloosstelling kon plaats hebben. Daarop kondigde de heer Pijn- appel zijn amendement op art. 16 aan, strekkende om door hem die de begraafplaats aanlegde, de eigenaars te doen schadeloos stel- len, indien de grond van den verboden kring v��r den aanleg 45*
		werd beschouwd om een servituut regt te vestigen. De heer van Delden deelde in de bezwaren der genoemde leden. «Het is � zeide deze � geene kleine waardevermindering, die men de omliggende perceelen doet on- dergaan door den aanleg eener begraafplaats. Het spreekt van zelf dat men de begraafplaatsen zooveel mogelijk zal aanleggen in de nabijheid van de steden of de meer bevolkte kommen der ge- meenten, ten einde het vervoer des te gemakkelijker te maken. Bij de uitbreiding van die mid- denpunten van bevolking zullen natuurlijk de naburige terreinen veel waarde hebben als bouwter- rein, en nu wordt die bevoegdheid tot bouwen eenvoudig weggeno- men , wanneer hetzij een gemeen- tebestuur, hetzij eene kerkelijke gemeente, hetzij een particulier, goedvindt in de onmiddellijke na- bijheid eene begraafplaats op te rigten. -l)e eigenaar van een aangren- zenden grond zal zelfs van de be- nadeeling, die hem wacht, dik- wijls niets bemerken, voor dat het te laat is. Hij zal welligt eerst van de zaak hooren wanneer zijn buurman reeds lang de vergunning verkregen heeft. Bij het bekende besluit van 1824 zijn w�l voor- schriften gegeven, dat geene sme- derij of ander eenigzins onaange- n aam bedrijf kan worden opgerigt, zonder dat de naaste buren be- hoorlijk zijn opgeroepen en ge- hoord. Bij de oprigting eener begraafplaats zou nu niets van dit alles noodig zijn.


		s

-ocr page 263-



		228 BEGRAFENISWET. Art. 16

		der begraafplaats eene hoogere waarde had dan hij ten gevolge van dit verbod (om te bouwen en putten te graven namelijk) zou behouden. Daarmede, meende de voorsteller, zou aan het geopperde bezwaar worden te gemoet geko- men. De Minister verklaarde zich daartegen, omdat dan nergens eene begraafplaats zou kunnen worden aangelegd, want ieder zou bezwaren opperen. Wat de heer van Delden verlangde mogt in \'t algemeen billijk zijn, maar de eigenaren van aangelegen gronden zouden zich dit, even als zoo vele andere zaken, in het algemeen belang moeten getroosten. Daarop werd de beslissing over art. 14 op voorstel van den heer van Beyma thoe Kinoma uit- gesteld tot na die over art. 16, omdat het anders kon gebeuren dat art. 14 werd afgestemd, terwijl dit zeer goed in de wet kon blijven bij aanneming van het voorstel Pijnappel. Toen nu art. 16 in behandeling was, en deze heer het woord be- kwam tot toelichting van zijn voor- stel , wees hij op de reeds bij art. 14 opgegeven aanleiding daarvan, en lichtte thans de woorden en strekking van het voorstel in ver- band met anderewetsbepaliugen toe. "Men is namelijk� zeidehij � ligt geneigd zich van het denkbeeld, dat ik in die woorden heb uitge- drukt, eene overdreven voorstelling te vormen, en daarom wil ik er bepaald de aandacht op vestigen, dat ik met doel gesproken heb van schade aan den grond toege-		bragt, uitsluitend tengevolge van het verbod om op dien grond te bouwen, en dat ik evenzeer met doel heb gesproken van de hoogere waarde, die de grond niet bij den aanleg van de begraafplaats zal behouden. Kr zijn namelijk vele onderwerpen van schade, die niet behooren te worden vergoed en ook niet kunnen vergoed worden. De nabijheid alleen reeds van eene begraafplaats is onaangenaam en in vele gevallen schadelijk voor degenen, die daar naast hunne goedereu en gronden hebben. Die schade evenwel kan niet en behoort niet vergoed te worden: zij staat geheel gelijk met de schade, door de nabijheid van eene fabriek of soms van een spoorweg en op menige andere wijze te weeg ge- bragt. Ieder eigenaar moet het regt hebben, van zijn grond het gebruik te maken dat hij wil, en het ongerief, de onaangenaamheid, de schade die een ander, die in de nabijheid gelegen is, daarvan ondervindt, wordt volgens onze wetgeving niet vergoed. "Maar dat is niet, hetgeen waarvan art. 16 spreekt. Het spreekt niet van schade, die iemand ondervindt door het vrije gebruik dat zijn buurman heeft van diens grond, maar van de beperking van het eigendomsregt en van het gebruik aan den eigenaar zelve» opgelegd. De landerijen, die eene begraafplaats omringen, mogen niet meer als vroeger tot ieder doel gebruikt worden en daaruit kan regtstreeksche schade volgen op het «ogenblik dat de begraafplaats wordt aangelegd. De billijkheid eiseltt

-ocr page 264-



		Art. 16 BEGRAFENISWET. 229

		hebben het bouwen binnen zekeren afstand verboden. » Eerstgenoemde wet heeft daarbij het beginsel van schadevergoeding aangenomen ; laatstgenoemde niet. Art. 28 van de wet op het ge- bruik der spoorwegen schrijft voor, dat binnen 8 el afstand van een spoorweg niet gebouwd mag worden en daarvoor wordt geene schade- vergoeding gegeven. Intusschen moet dadelijk worden opgemerkt, dat de omvang van de beperking daar veel geringer is dan hier. Daar is sprake van een afstand van 8 ellen , hier van 50 ellen. In de tweede plaats is art. 28 van de wet op het gebruik der spoorwegen in deze Kamer slechts met ��ne stem meerderheid aangenomen. Tegen dat artikel hebben zich toen vele stemmen verheven; ond&r anderen is liet artikel sterk be- stredeu door den geachten afge- vaardigde uit Arnhem, den heer Dullert, en den geachten afge- vaardigde uit Nijmegen, den heer van Nispen. En eindelijk moet men letten op de gronden waarop de toenmalige Minister de aaiuic- ming van dat artikel heeft aanbe- volen. Hij heeft gezegd: het be- zwaar behoeft niemand terug te houden, want de schade, daardoor toe te brengen , zal in aanmerking genomen worden bij de onteigening. Dat was een verkeerd argument. De ondervinding heeft aangetoond, dat het feitelijk en juridisch niet juist was. Maar de Kamer liet er zich toe leiden, om het art. met de meerderheid van ��ne stem aan te nemen, omdat zij schijnbaar op dat pnnt was gerustgesteld.
		dunkt mij, dat die schade vergoed worde. \'/Men zal misschien, even als bij dergelijke quaesti�u wel meer is geschied, een beroep doen op art. 625 van het Burgerlijk Wet- boek. Dat artikel omschrijft het begrip van eigendom, als het regt om over zijn goed op volstrekte wijze te beschikken, behoudens eerbiediging van wetten en veror- deningen. Ik wcnsch echter te doen uitkomen, dat art. 625 van het Burgerlijk Wetboek is geschre- ven voor het publiek en den regter, maar niet voor den wetgever. Indien mijn amendement wordt afgestemd en art. 16 aangenomen, zooals het hier ligt, zal het pu- bliek verpligt zijn zich aan die wet te onderwerpen, en de regter om ze toe te passen. Maar dit is voor ons, wetgevers , geen vrij- brief om alle beperkingen aan den eigendom op te leggen. Indien men als beginsel aanneemt dat art. 625 vau het Burgerlijk Wetboek ons een vrijbrief geeft, om ten aanzien van ieder individueel stuk grond het regt van gebruik en eigendom te beperken, zoo als wij goedvinden, dan ontaardt het ge- bruik van de magt des wetgevers in misbruik en Staatsalvermogen; dan is er geen waarborg meer tegen onregt en onbillijkheid. «Een paar analoge gevallen, die zich reeds hebben voorgedaan, wensch ik met een enkel woord te be- spreken. Ik bedoel art. 5 der wet van 1853 , op het bouwen binnen zekeren afstand van vestingen, en art. 28 van de wet van 1859 op het gebruik der spoorwegen. Beide

-ocr page 265-



		230 BEGRAFENISWET. Art. 16

		»Ik geloof dus niet dat men zich op dat antecedent kan beroe- pen; maar dat men steeds zal moeten zorgen dat, waar een servituut op sommige eigendommen wordt ge- legd , waar het gebruik van bepaald aangewezen gronden ten behoeve van een bepaalden anderen grond beperkt wordt, daar ook voor die beperking en ontneming van zake- lijke regten vergoeding worde ge- geven , indien op het oogenblik, waarop de beperking plaats heeft, werkelijk daardoor schade _;wordt geleden." DeheerDU Marchie van Voort- huysen vroeg inlichting over de onoverkomelijke bezwaren die vol- gens de M. v. T. 67/8 I (van den Minister Heemskerk) aan het verkenen van schadeloosstel- lilig waren verbonden. Ook bragt hij art. 41 der ont- eigeningswet ter sprake. Men zou misschien zeggen, dat daardoor in ons geval werd voorzien en dus, wanneer eene onteigening van ter- rein voor eene begraafplaats ge- schiedde, de waardevermindering van de nabijgelegen gronden, wau- ueer die aan denzelfden persoon behoorden, ook aan dien eigenaar der onteigende perceelen zou wor- den vergoed. Maar wat zal ge- schieden � vroeg hij � wanneer die nabijgelegen gronden aan een ander behooren? Is de eigenaar daarvan dan van alle schadever- goeding verstoken? De heer Saavmans Vader constateerde dat men het daarover eens was, dat door het aanleggen van begraafplaatsen, bijzondere of algemeene, op de omliggende lan-
		den een zeker servituut werd ge- legd. Nu kon hij aannemen dat daar, waar het het algemeen be- lang gold, een servituut, krach- tens de wet, zonder eenigen titel kon worden daargesteld; bij den aanleg van vestingen worden de omliggende landen ook bezwaard, cu men was verpligt zich daaraan te onderwerpen. Het voorstel van den heer Pijnappel achtte hij dan ook billijk, ten einde op eeuige wijze schadevergoeding toe t? ken- nen. Maar iets anders was het waar het bijzondere begraafplaatsen gold. Art. 147 der Grondwet � zeide hij � vrijwaart het regt van eigendom eu wil dat alleen ontzetting daarvan plaats hebbe ten algemecnen nutte. Ik kan dus niet aaunemen dat de bloote vergunning, door ecu plaatselijk bestuur gegeven aan een bijzonder persoon om eene particuliere be- graafplaats aan te leggen, het ge- volg zou kunnen hebben om op de omliggende landen een regt van servituut krachtens de wet te doen ontstaan. Die dit verlangt zou alvorens eene overeenkomst moeten aangaan met de omwo- nende eigenaren, waardoor ook hunne regten worden gewaarborgd. Re heer Westerhoff bestreed het beweren van den Miuister, dat men , bij aanneming van het amendement, in \'t geheel geen begraafplaats meer zou kunnen aanleggen. Men zou immers z�� veel grond kunnen koopen dat de omgeving der eigenlijke begraaf- plaats eene breedte kon hebben van 50 ellen en de verboden kring alzoo ook het eigendom was van

-ocr page 266-



		Art. 16 BEGRAFENIS WET. 231

		hem «lic de begraafplaats aanlegde: dan verviel hier alle zwarigheid en evenzoo, indien de Minister het verbod van art. 16 alin. 3 liet vervallen j die 50 ellen betee- kenden toch uit een hygi�nisch oogpunt hoegenaamd niets. Verder deelde hij niet de meening van den heer Pijnappel dat in sommige gevallen het aanleggen van begraafplaatsen met verboden kring , de waarde van den aangren- zenden grond niet zou verminderen. Verloor de verboden kring al niet altijd voor \'t oogenblik , dan toch voor de toekomst. De heer van Dei, den vroeg eenige inlichtingen over het amen- dement , en wel over de plaatsing daarvan tusschen de beide laatste alinea\'s van het art.; over het woord grond, of daaronder name- lijk ook de bestaande gebouwen begrepen waren, en of het amen- dement , evenals art. 16, 3de lid zelf, na invoering der wet zoowel op de reeds bestaande als op de nieuwe begraafplaatsen zag. De heer van Naamen van Eemnes was tegen het amendement omdat een geheel nieuw beginsel daardoor in onze wetgeving werd opgenomen , want in de onteige- niugswet was geen enkele bepaling die schadevergoeding toekende voor perceelen van gronden, die niet in de onteigening begrepen waren, en voor het nadeel aan deze gronden toegebragt alleen dau, wanneer zij aan denzelfden eigenaar toebe- hoorden. Het in het amendement opgenomen beginsel moest z. i. niet worden opgenomen in eenebijzondere wet, maar in de onteigeningswet.		De heer de Bkuyn Kops had een ander bezwaar, waardoor z. i. h�t doel van het amendement moeijelijk te bereiken zou zijn. Hij zeide : De servitude d\' utilit� publique waarmede wij hier te doen hebben, die op de gronden rondom de begraafplaats wordt gelegd, is niet absoluut. Er is dus geen absolute schade die bij den aanleg van de begraafplaats vergoed moet worden, want ik lees in de derde zinsnede: «Binnen gelijken afstand van de begraafplaats worden geene gebouwen opgerigt of putten gegraven dan na bekomen verlof van Gedeputeerde Staten, na verhoor van den geneeskundigen inspecteur in de provincie." Of dus op dien grond mag worden gebouwd, is afhankelijk van de toekomstige, onzekere vergunning. Dat kan dus eerst te pas komen wanneer iemand wil bouwen en dan verlof aan Gedeputeerde Staten vragen; wanneer dat verlof nu ge- weigerd werd, dan eerst zou de eigenaar van zulk een grond kunnen zeggen dat hem schade was toegebragt. Nu wil ik aan den geachten voorsteller van het amen- dement de vraag onderwerpen, of het [mogelijk is bij algemeenen regel regt op schadevergoeding toe te kennen met zoo onzekere voor- waarde in het vooruitzigt. Ik geloof dat daaruit zeer vele moei- jelijkheden in de praktijk zullen ontstaan. De schade zou moeten vergoed worden door deugene die de begraafplaats aanlegt; maar onderstel dat dit sedert jaren ge- beurd is, zal dan ook degene die de begraafplaats heeft aangelegd,

-ocr page 267-



		232
		BEGRAFENIS WET. Art. 16


		stand niet bouwen dan op minstens 35 el afstand. Dit is bepaald bij een Koninklijk besluit van 1828. In vroeger tijd was die afstand op 100 el vastgesteld. Er wordt dus niets nieuws, maar alleen eeuige uitbreiding (van 35 of 40 el tot 50 el) voorgesteld. De spreker wijst er op, dat bij de wet van 1853 schadevergoeding is toege- staan ; maar ik moet doen opmer- ken, dat bij die wet alles is uit- gesloten, terwijl het hier alleen het bouwen en het maken van putten geldt; en de heer de Bbuyn Kops heeft straks reeds herinnerd, dat hier buitendien nog is bepaald, dat de Gedeputeerde Staten, den geneeskundigen inspecteur gehoord, kunnen beslissen dat gebouwen en waterputten gemaakt mogen wor- den. De heer Heemskerk, erkende dat het amendement meer dan ��n reden van billijkheid scheen voor zich te hebben; het deed hem evenwel genoegen dat de Regering zich daarmede niet vereenigde. Hij onderwierp der vergadering nog enkele bedenkingen daartegen. «Het bestaande regt � zeide hij � is, dat het bouwen en graven van putten verboden is op een afstand van 100 meters, volgens het Kei- zcrlijk decreet van 1808. Dit is bij een Koninklijk besluit tot 40 meters gereduceerd. "Ik treed nu niet in de qnaestie of een Koninklijk besluit kan dero- geren aan dat decreet; ik neem aan dat het nu 40 meters is. In dit artikel wordt echter 50 meters voorgesteld, en het bezwaar redu- ceert zich dus tot het verschil tus-
		al is deze ook misschien in andere handen overgegaan, die zoo laat opkomende schade-vordering moe- ten vergoeden ? Ik zou den geachten voorsteller dus willen vragen, ot\' in het geval door hem bedoeld, niet op eene andere wijze zou moeten worden voorzien ? Door den heer van Beyma thoe Kingma werd (waarschijn- lijk met het oog op de rede van den heer van Naamen) in be- denking gegeven, dat de ontcige- ningswet niet alleen sprak van hem, wien zijn eigendom werd ontno- mi\'ii, maar ook van de schade aan derden toegebragt. En dit was hier het geval; hier werd een last, een servituut opgelegd, waar- door geen denkbeeldig verlies, maar een verlies van werkelijke waarde (art. 40 der onteigenings- wet) werd geleden. De Minister liet zich over het amendement Pijnappel aldus uit: De heer van Voorthuysen heeft eene zinsnede uit de M. v. T. 67/8 aangehaald en mij gevraagd of ik die onderschreef, namelijk dat het onoverkomelijke bezwaren waren, die dit systeem met zich zou brengen. Ik geloof niet dat er bedoeld is dat men de bezwaren volstrekt niet zou kunnen te bo- ven komen, maar dat zij zeer groot zouden zijn. Ook ik ben van dat gevoelen, want ik geloof dat, als het in het amendement nedergelegde beginsel werd aange- nomen, er werkelijk voor de ge- meenten en den Staat groote kos- ten uit zouden voortvloeijen. Wat de zaak zelve aangaat, mag men volgens den nog bestaanden toe-

-ocr page 268-



		Art. 16 BEGRAFENISWET. 233

		Er is bij onteigening volgens de wet geen bezwaar. Doch men moet het geval nemen dat er geen ont- eigening volgens de wet is, maar toch door eene handeling van de overheid op een grond een servi- tuut wordt gelegd, waardoor de waarde van den grond kan ver- minderen. «In het stelsel van het amen- dement moet men al dadelijk te- rugkomen op de bepalingen van de wet van 1859, betrekkelijk het bouwen op zekeren afstand van de spoorwegen. Dat is maar een afstand van 8 el, zegt de geachte voorsteller. Doch wanneer men de vierkante oppervlakte neemt, die daardoor aan de bouw- vrijheid onttrokken is, dan is dat een zeer groote streek." Verder wees spr. op onderschei- dene gevallen , waarin tengevolge van maatregelen van bestuur schade werd berokkend zonder dat ver- goeding daarvoor gegeven werd. Wil men � eindigde hij � voor- stellen den afstand in plaats van 50, op 40 el te bepalen, teneinde daardoor alle transitoire moeijehjk- heden af te snijden, dit is eene andere zaak. Geschiedt dit hier niet, ik zou den Minister in over- weging geven de mogelijkheid, dat de afstand ook 40 el kan bedra- gen, bij de overgangsbepalingen te openen 1). Tot verdediging van zijn amen- dement hield de heer Pijnappel nog eene uitvoerige rede. Om het belangrijk beginsel waarover de discussie liep, meen ik haar nog
		sollen 40 en 50 meters. Zij die daarin veel bezwaar vinden, moe- ten mijns inziens voorstellen om in de eerste alinea, in plaats van 50 meters te lezen 40 meters. Dan bleef men bij bet oude regt, dan werd er geen nieuw regt in- gevoerd ten nadeele vau grond- eigenaars, en kwam men niet in de moeijelijkheid waarop de Mi- nister heeft gewezen en waarop ook ik nog even wijzen zal. «Eene tweede opmerking. In dit artikel staat niet, absoluut, dat er geen gebouwen opgerigt, noch put- ten gegraven mogen worden, maar: niet anders dan met verlof van Gedeputeerde Staten. Wanneer nu het amendement van den heer Pijnappel wordt aangenomen, dan zal iemand schadevergoeding kunnen krijgen voor het opgelegde servituut en vervolgens aan Gede- puteerde Staten verlof vragen om toch te mogen bouwen en een put te graven. En ik zie niet in, waarom Gedeputeerde Staten dat verlof zouden weigeren. Aldus zou de grondeigenaar bekomen rem et pretium. "Maar de verdere gevolgen. Be heer van Voorthuysen vraagt mij: welke die onoverkomelijke bezwaren zijn." Ik hecht niet aan de woorden, maar wel aan het denkbeeld. "Wanneer dit beginsel wordt aangenomen, dan zullen vele maatregelen, die in het belang van de gezondheid noodzakelijk zijn, niet belemmerd, maar vol- strekt belet worden. «Men lette w�l op het beginsel.


		1) Zie het nieuwe art. 48.

-ocr page 269-



		234 BEGRAFENIS WET. Art. 16

		te moeten mededeelen. «Van de reeks van bedenkiugen � zeide hij � die grootcndcels door leden der Kamer, minder door den Mi- nistcr, tegen mijn amendement zijn voorgedragen, wil ik in de eerste plaats de opmerking, dat volgens de bestaande wetgeving een dergelijk verbod ook thans aanwezig is , beantwoorden. Ik er- ken, dat in de bestaande wetge- ving, die haar oorsprong vindtin tijden van Fransehe overheersching en Fransehe miskenning van pri- vaatregt, ook deze miskenning van privaatregt is opgenomen. Maar waar wij, Nederlanders, eene nieuwe wet maken , wensch ik die rude wetgeving niet tot voorbeeld te kiezen. ».l)e Minister voegde hierbij de opmerking, dat de wet van 1853 omtrent het bouwen en planten in de nabijheid van vestingen, voor het beginsel van mijn amen- dement niet kan worden ingeroe- pen, omdat daar in veel ruime- ren omvang de beschikking over den grond verboden is. Dit kan echter alleen invloed hebben op de mate van schadevergoeding, die gegeven zou moeten worden, maar maakt geen onderscheid ten aau- zien van het beginsel, of de schade al dan niet moet worden vergoed. "Aan deze bedenkiug sluit zich eene andere aan van den heer Heemskerk Az. Ik dacht even- wel , dat ik bij de toelichting van mijn amendement die reeds had voorkomen. Ik heb toen toch reeds gewezen op het groote on- derscheid tusschen schade, die men lijdt door het gebruik, het-		welk buren van hun grond maken, en schade die men lijdt door beper- king in het gebruik van eigen grond. »In liet eene geval is het eene toevallige schade, omdat naast iemands grond iets geschiedt, wat voor hem niet wenschelijk is, maar waardoor geen inbreuk op zijne regtcu wordt gemaakt. In het an- dere geval is het eene schade, ontstaan door het leggen van een servituut op iemands grond. Bij het dempen van grachten te Am- sterdam heeft men schadevergoe- ding gevraagd, en is deze afge- wezen. Ja, wnar alleen sprake was van een toevallige gunstige positie, waarin iemand verkeerd had, maar waarop hij geen regt had. In sommige gevallen echter heeft men het bestaan van een servituut beweerd, en ware dit bewezen, dan zou ook de schadevergoeding h�bben moeten volgen. Zoo ook, waar men verstoken werd van het voordeel van de nabijheid eener markt, daar kende men, bij ver- plaatsing, geeue vergoeding toe, evenmin als wanneer water in eene straat werd veranderd. In der- gelijke omstandigheden lijden par- ticulieren wel schade, maar hun wordt geen regt ontnomen; zij worden alleen verstoken van een vroeger genot, waarop zij geen aanspraak kunnen doen gelden. Bij fabrieken en bewaarplaatsen van ongezonde voorwerpen is liet- zelfde van toepassing: ook daar is geen sprake van eene wettelijke beperking van het gebruik van eigen grond, gelijk in het geval, waarvoor ik schadevergoeding wensch toe te kennen.

-ocr page 270-



		Art. 46 BEGRAFENISWET. 235

		"Ik meen dan ook dat sommige leden, en daaronder de geachte afgevaardigde uit Appingedam, mijn amendement verkeerd hebben be- grepen, wanneer zij meeneu, dat het mijne bedoeling is het te doen slaan op het gemis van voord�eleu, ten gevolge vau het verbod in de toekomst te lijden. Ik beweer wel degelijk, dat de schade volstrekt niet algemeen aanwezig zijn zal. Wel verre van met den heer Wes- terhokf in te stemmen, dat al- lijd schade zou worden geleden, beweer\'ik integendeel, dat dit slechts zelden het geval zal zijn. Immers de schade,", door iemand in de toekomst tt! lijden, is eene geheel andere. Wanneer ik een paar Latijnschc woorden, aan het regt ontleend, mag bezigen, dan verzoek ik wel te onderscheiden tusscheu lucrum eessans en damnum emer- gens, tusscheu het verlies van een toevallig voordeel in de toekomst en dadelijke schade. Wanneer in mijne\'nabijheid een spoorwegstation wordt gebouwd, dan kan mijn grond daardoor in waarde vermeerderen; maar dit is eene toevallige om- standighcid, waarop ik geenszins regt had en niet vooruit kon re- kenen. Ik had mijn grond lang v��r dien tijd kunnen verkoopen. Daarom moet men alleen letten op de verkoopwaarde op het oogen- blik dat de schade wordt toegebragt. Wanneer grond, tot bouwterrein geschikt en daardoor zeer veel waard, aan die bestemming wordt onttrokken door het aanleggen van eene begraafplaats in de nabijheid,		dan is er eene dadelijke verminde- ring van de verkoopwaarde van dien grond. Die vermindering al- leeu moet vergoed worden. Wordt echter eene begraafplaats aangelegd op de heide, dan zal deze niet iu waarde verliezen, daar zij geen belangrijke waarde heeft. Evenzoo zal grond, die wordt gebruikt als weiland of bouwland en geene an- dere bestemming heeft, niet iu waarde verliezen door het wettelijk verbod, dat het gevolg is van het aanleggen van een kerkhof iu de nabijheid. Alsdan vindt het be- ginscl geen toepassing; wel, als de grond in verkoopwaarde ver- licst." Daarop beantwoordde spr. drie opmerkingen van den heer van Delden. Wat de plaatsing van het amendem nt betreft v��r de laatste alinea van art. 16, erkende hij , den zamenhaug van het laatste en voorlaatste lid daarbij uit het oog te hebben verloren, en ver- plaatste het uu achter de derde alinea, onmiddellijk na het verbod waarvan hier sprake is. Opzjt- zettelijk gewaagde verder het amen- dement alleen van grond en niet van gebouwen, omdat verboden werd het oprigten van gebouwen, en gebouwen worden opgerigt op den grond, zoodat men moeijelijk kon spreken van mindere waarde van de gebouwen zelve. Ten derde betoogde hij dat het amendement geen terugwerkende kracht had; dat art. 16 niet sloeg op bestaande begraafplaatsen. 1) De bedenking van den heer

		1) Zie thans voor deze laatste , art. 18.

-ocr page 271-



		236 BEGRAFENIS WET. Art. 16

		van Naamex, dat liet amende- ment ingreep in de onteigenings- wet, en voor een speciaal geval iets regelde, dat alleen in het al- gemeen zou kunnen en behooren geregeld te worden, was volgens den voorsteller reeds opgelost door den heer van Beyma ; hij voegde er bij dat die wet, waar zij voor- schreef ook voor waardeverminde- ring van niet onteigende stukken grond schadevergoeding te geven, door velen verkeerd werd opgevat. De wet heeft daar � zeide hij � alleen het oog op waardevermin- dering als gevolg van versnippc- ring. Deze interpretatie wordt al- gemeen in de jurisprudentie ge- huldigd. Algemeen worden uitge- sloten en afgewezen aanspraken, die men grondt op schade, die men lijden zal door de exploitatie van de op te rigtcn zaak. Maar daarvan is hier ook geen sprake. Ik wil bij voorbeeld geen schade- vergoeding verleenen, omdat een buitenplaats, in de nabijheid van eene begraafplaats gelegen, mis- schien eene mindere waarde zal hebben dan eene andere, die daar- van verder verwijderd is, ook niet voor het onaangename gezigt van dagelijks voorbijgaande lijkstoeten, maar wel voor onmiddellijke waar- devermindering van den grond ten gevolge van wettelijke beperking van het gebruik van dienzelfden grond. Wat de opmerking betrof van den heer de Bbuyn Kops, dat het verbod van het 3^de lid niet absoluut was en waaraan de heer Heemskerk de opmerking had vastgeknoopt, dat op deze wijze
		een eigenaar van grond in den verboden kring gelegen, volgens het amendement zou kunnen ge- nieten schadevergoeding, en mis- schien later toch nog genot zou kunnen hebben van de zaak, voor welke hem schadevergoeding ge- geven was, geloofde de voorsteller niet, dat men dit aldus moest opvatten. In allen gevalle � zeide hij � is de toepassing van het beginsel aan den regter overgelaten in geval van verschil; maar men lette vooral hierop, dat hier geen sprake kan zijn van waardevermiu- dering in betrekking tot het bou- wen van een enkel huis, maar dat de toepassing van het artikel deze zal zijn, dat indien de grond in het algemeen voor bouwterrein uit- nemend geschikt is, en daardoor eene doorgaande hoogere verkoop- waarde heeft, in dat geval alleen die vermindering van waarde zal vergoed worden. Eu nu spreekt het van zelf, dat men niet kan aannemen, dat Gedeputeerde Staten, en nog wel op het advies van geneeskundigen, van de uitzonde- ring den regel zullen maken; dat zij zullen toelaten, dat gronden, waarop men niet bouwen mag, digt met huizen bezet zullen worden, zoodat de grond per vierkante meter voor bouwterrein zou kunnen ver- kocht worden. Het geval waarin het amendement uitsluitend zijne toepassing vinden zou, was dus werkelijk niet aan het bezwaar door de gemelde leden genoemd, onder- hevig. Eindelijk beantwoordde de voor- steller de vraag, hoewel niet in de openbare zitting gedaan i waarom

-ocr page 272-



		Art. 16 BEGRAFENISWET. 237

		het amendement in het algemeen voorgesteld, en het niet beperkt was tot bijzondere begraafplaatsen ? Daarop antwoordde hij dat ook bij openbare begraafplaatsen, de schade aan het eigendomsregt toe- gebragt volkomen dezelfde was. Men vergat te dikwijls, wanneer men sprak van algemeen belang, dat het voorschrift van art. 16 niet trof alle eigenaren en alle gronden in Nederland, maar alleen speciaal aangewezen gronden, als het gevolg van eene speciale plaat - sing van een kerkhof. Ook waar het gold openbare begraafplaatsen in het algemeen belang\'aangelegd, zou de daarmede verbondeu beper- king van regt niet algemeen^zijn, maar ongelijk drukken. Hij vond dus geen reden, om in zijn amendement iets anders te wijzigen, dau verplaatsing achter alin. 3 en ook nog, dat in de plaats van zal behouden, zou wor- ileu gelezen behoudt. Hij had daarmede niet bedoeld eene ver- wijzing naar waardevermindering in de toekomst, maar een ander zon er dat misschien uit kunnen afleiden. Ten einde dus eene ver- keerde interpretatie te vermijden, stelde hij ienpraesens in plaats van het futurum. Volgens de medegedeelde ver- klaring zou het amendement toe- passelijk zijn zoowel wat bijzondere als wat algemeene begraafplaatsen betrof. De heer Saavmans Vader evenwel betoogde andermaal dat er een groot onderscheid tusschen beide bestond ; de algemeene be- graafplaatsen werden aangelegd in hetopenbaar belang , ten algemeenen
		nutte , maar dit was niet het geval met bijzondere begraafplaatsen; werd nu door den aanleg daarvan een servituut op aangrenzende gronden van derden gelegd, zoo kon zulks nimmer geschieden dan bij onderlinge overeenkomst, en gehoudenheid alzoo tot vergoeding van schade welke hierdoor ver- oorzaakt werd. De heer ije Bosch Kemper wees er op dat het een algemeene regel was dat voor wisselvallig voor- of nadeel geen schadeloosstelling of betaling geschiedde, welk be- ginsel de heer Pijnappel met hem eens was, maar dat deze spreker vergoeding wilde schenken , wanneer een servituut van niet te mogen bouwen, op een landgoed werd gelegd: en dit, erkende hij, had zeer veel aanbevelenswaardig. Onze grondwet � zeide hij � gaat van het beginsel uit : geene ont- eigening zonder schadeloosstelling, en erfdienstbaarheid is een gedeelte van het eigendom ; het is dus een regtvaardig beginsel, dat geene erfdienstbaarheid of een publiek servituut op een grond gevestigd kan worden, of er moet schade- loosstelling worden verleend. Dit is een hoogst belangrijk regtsbe- ginsel, dat inderdaad verdient wel overwogen en in een laatste hoofdstuk van eene wet op de onteigening vastgesteld te worden. Maar dit beginsel bestaat tot nu toe in het positieve regt inderdaad niet De geheele wetgeving, de geheele jurisprudentie van het Fransclit\' staatsregt en administra- tief regt brengen mede, dat er voor het vestigen van sermtudet

-ocr page 273-



		238
		BEGRAFENISWET. Art. 46


		legale» gcene schadeloosstelling verleend wordt. Dat beginsel is ook voortdurend in al onze admi- nistratieve wetten gehandhaafd. Alleen in 1853 is daarop eene uitzondering gemaakt. Men heeft toen bepaald dat de schadeloosstcl- ling zou kunnen verleend worden , wanneer het verbod om te bouwen werd toegepast op gronden nabij vestingwerkeu gelegen. Maar het bedoelde art. 5 laatste lid der wet van 21 Uec. 1858 (Stbl. N°. 128) , dat spreker voor- las , was zeer algemeen. Het was verder het eenige art. , dat in onze wetgeving bestond , waarbij scha- deloosstelling voor het opleggen van een legaal servituut verleend werd. Naderhand, bij de wet op de spoorweger , was die schade- loosstelling niet toegezegd. Zullen wij nn , vroeg hij, incidenteel, geheel ter loops, zonder dat wij daartoe langdurig voorbereid zijn , eene zoodanige quaestie beslissen? Naar zijn inzien was dit te ge- vaarlijk , want men had hier niet alleen te doen met het servituut van niet-bouwen , maar hetzelfde beginsel was ook op andere zaken toepasselijk, gelijk spreker nader aanwees. Om die redenen kon hij zich met het amendement niet vereeni- gen. Het was gevaarlijk iets dergelijks in te voeren, en hoc meer zoodacig beginsel ter sluiks nu in deze, dan in gene wet werd gebragt, des te meer werd er inbreuk gemaakt op de algemeene beginselen van Staats� en admini- stratief regt. Ik erken gaarne � besloot hij � dat er iets hards
		in gelegen is wanneer iemand door het aanleggen van eene openbare begraafplaats nadeel ondergaat; maar dat nadeel is inderdaad zoo groot niet; de begraafplaatsen wor- den buiten de kom der gemeenten aangelegd ; het verbod om te bouwen is niet absoluut, het dient slechts als een waarborg dat frissche lucht niet ontbreken zal; wij hebben geen willekeurige magten , die over ons gesteld zijn ; hier hebben wij zelfs de Gedeputeerde Staten, die het verlof tot het bouwen kunnen geven. Er bestaat dus geen drin- gende noodzakelijkheid om van een zoo algemeen aangenomen beginsel af te wijken, dat in dit wets-ontwerp ("oor de Regering is voorgesteld. De heer Dullert helderde op hetgeen in 1858 met de wet op de spoorwegen was voorgevallen. Er waren daarin namelijk twee bepalingen voorgesteld, de eene verbiedende het poten van boomeu enz. binnen zekeren afstand van den spoorweg, de andere verbie- dende het bouwen van woningen. Hij had toen , die beide artikelen bestrijdende, een beginsel voorge- steld, dat hij altijd toegedaan geweest en nog toegedaan was, namelijk dat, waai\' schade aan den eigendom werd toegebragt door handelingen van het Gouvernement of van bijzondere personen, die schade behoorde vergoed te worden. Hij had echter die beide artikelen niet bestreden op dien grond , maar omdat de verbodsbepalingen in die beide artikelen onnoodig waren. Het was hem toen gelukt de Ver- gadering te overtuigen van het

-ocr page 274-



		Art. 10 BEGRAFENISVVET. 239

		De zaak zelve � vervolgde spreker � is niet van zoo gering belang. Wij hebben hier niet, zoo als bij het bouwen van vestingen , te doen met eene zaak, uitsluitend vau Staatsbelang, waarbij alleen overwegende redenen vau publiek belang er toe leiden om eenig werk op eene bepaalde plaats aan te leggen. Het geldt hier begraaf- plaatsen , zoowel van overheidswege als door particulieren in te rigteu. N u kau een of ander particulier, hetzij gedreven door een gevoel van godsdieustziu om eene goede begraafplaats voor de leden van zijne kerkelijke gezindheid daar te stellen , hetzij soms uit min edele drijfveren, een kerkhof gaau in- rigten, vlak naast de goederen van een ander. Zoodanig kerkhof, groot of klein, kan een buurman zeer groot nadeel doen. Wij heb- ben dus hier gevallen voor de hand, dat schade wordt toege- bragt, zonder dat het blijkt dat redenen vau publiek belang von!e- ren dat juist daar die schade wordt toegebragt. Kan nu daarin worden voorzien door een amendement, dat eene betere en meer juiste be- paling inhoudt dan de wet van 1853, hetzij op eenige andere wijze, dan wil ik daartoe gaarne medewerken. Maar ik ben huive- rig iets zoo onbestemd en zoo weinig beteekenend in de wet te brengen, dat het om zoo te zeg- gen als niet geschreven mag wor- den beschouwd. Hij had nog eene opmerking. De heer uk Bosch Kemper had gezegd: het bezwaar is zoo groot niet, want Gedeputeerde Staten x
		oouoodigc vau het eenc artikel; maar het onnoodige van het an- dere artikel had hij niet genoegzaam kunnen betoogen , en het was daarop, nadat de stemmen den vangen dag gestaakt hadden , met de meerderheid van ��ne stem aangenomen. Wat het amendement betrof, hij had zich een voorstander ver- klaard van het beginsel, maar de redactie van het amendement was z�� beperkt, vooral na de toe- livhting in de laatste plaats gegeven , dat zij bijna de geheele bepaling tot uiets reduceerde. Om er gebruik van te kuunen maken , /.on men altijd eene zeer omslagtige procedure te voeren hebbeu om uit te maken dat schade geleden was. Ook had de voorsteller , die ��k een voorafgaand onderzoek verlang- dc , zoo nabij mogelijk de redactie moeten volgen van de bepaling der wet van 1853. Deze had nu 16 jareu bestaan en geen aanlei- diug tot groote bezwaren gegeven, ze was evenwel ��k te beperkend. Ze was van dien aard . dat toen men in een naburig land ook schadevergoeding vorderde voor den aanleg van vet�ngwerken, te Antwerpen , wegens het niets be- teekenende der omschrijving in onze wet gezegd werd , dat het even goed was alsof dergelijke bepaling niet in de wet werd gebragt; eene reden die, zoo spreker zich wel herinnerde , er hem reeds in 1853 toe had geleid er tegen te stemmen. Hij wist nu niet hoe hij over het amendement stemmen zou. Hij keurde de gedachte goed , maar de redactie herleidde de zaak tot niets.

-ocr page 275-



		Art. 16
		BEGRAFENISWET.
		240


		kunnen verlof geven om te bou- wen binnen den verboden kring. Dat waa zoo. Maar wanneer men � zeide bij � in cene wet leest: binnen 50 ellen mag niet gebouwd worden, zal dat verbod wel regel zijn en zal niet dan in zeer bijzondere gevallen verlof door Gedeputeerde Staten worden ver- leend om wel te bouwen. Ik geloof niet dat men bij voorbeeld verlof zal geven, als daar een gebouw tot bewoning zou worden opge- trokken. Er ktu verlof daartoe worden gevraagd; maar wanneer Gedeputeerde Staten eerst den in- specteur van de geneeskundige dienst hooren, betwijfel ik zeer of ooit verlof zal worden gegeven om gebouwen binnen den verboden kring tot bewoning op te rigten. Intusschen is de waarde van bouw- grond hoofdzakelijk daarin gelegen dat men er woningen op kunne bouwen. Door den beer Heemskerk werd teruggekomen op zijne, niet opgeloste bedenking tegen het amen- dement, dat men nu vragen zou vergoeding wegens het verbod om te bouwen en later van Gedepu- teerde Staten verlof zou vragen om te bouwen. Dat noemde hij onbillijk. De voorsteller had wel gezegd dat de regterlijke magt dat punt duidelijk zou maken, maarz. i. was het reeds a priori zeker dat de regterlijke magt daarop geen acht zou slaan, hetgeen hij daarop met een voorbeeld en met het oog op het verschillend mo- tief der door den regter en door Gedep. Staten te nemen beslissing, toelichtte.		De Minister hield vast aan het denkbeeld dat het niet wenschelijk was het amendement in het arti- kel op te nemen met het oog op de bezwaren, die daaruit konden voortvloeijen. Het servituut � zeide hij � dat nu op de aan- grenzende eigendommen zal worden gelegd , wordt breed uitgemeten , terwijl de bezwaren die men hier oppert, ook elders zullen bestaan. Langs wegen en kanalen onder- vindt men hetzelfde. Bovendien moet men niet voorbij zien dat het niet absoluut verboden is op den bedoelden grond te bouwen. Gedeputeerde Staten kunnen daartoe toch verlof geven. De heer Pijnappel verdedigde nog nader zijn amendement tegen de ingebragte bedenkingen. De redactie van art. 5 der meerge- melde wet van 1853 had hij niet gevolgd, omdat deze op omslag- tige wijze zeide dat als iemand beweerde regt te hebben en het geschil niet in der minne geschikt kon worden, alsdan de rcgter uit- spraak doen zon: dat behoefde niet in eene wet geschreven, het was een axioma. Wel behoorde daar- entegen in de wet de regel te worden uitgedrukt, waarnaar de regter uitspraak moest doen, en dit punt had hij daarom uitsluitend opgenomen in zijn amendement. Tegen het verder opgemerkte door den heer Dullert voerde hij aan dat eene procedure nimmer te voorkomen was, omdat men altijd het regt kon betwisten. Ook trachtte hij oplossing te geven aan het geval door den heer Heemskerk gesteld.

-ocr page 276-



		241
		Art. 16 BEGRAFENISWET.


		Eindelijk wees hij er andermaal op, dat de bepaling toepasselijk zijn zon en moest, niet alleen ten opzigte vau openbare maar ook van bijzondere begraafplaatsen en dat het bezwaar (van den aanleg daarvan) niet rustte op alle eigendommen , maar op een speciaal aangewezen grond, door de speciale keuze van een terrein in de nabijheid van"dien grond. En waar men zoowel het eene als het andere terrein kon kiezen, daar zou gelijkheid tusschen de burgers , een der groote beginselen van onze wetgeving, gehandhaafd blijven door schadevergoeding toe te kennen aan hem , die door de keuze schade leed. Daarop werd het amendement Pijnappel in stemming gebragt, en met 36 tegen 16 stemmen verworpen. V��r stemden de heeren Pijn- APPEL, JONCKBLOET, SaAYMANS Vader , Taets van Amerongen , du marchie van v0orthuy- sen , borret , van delden , DllLLERT , W�BENQA, DEBRAUW , van Kerkwijk, Begrah, Mi- randolle , van beyma tuoe Kingma , Westerhoff en de Voorzitter. III. Te dezer plaatse moet ik nog melding maken van een geval dat, hoewel het zich voordeed onder den vorigen regtstoestand , bij de Tweede Kamer het voorwerp van een opzettelijk onderzoek was en waarbij beginselen ter sprake
		kwamen wier mededeeling ook nu nog van belang is te achten. Het gold daarbij niet het legaal servi- tuut van niet-bouwen, waarover de vorige aant. liep, maar toch het beginsel der vordering van schadevergoeding en van opruiming van begraafplaatsen in strijd met de verordeningen aangelegd. Daaruit is tevens te zien hoe o. a. over het karakter van het decreet van Prairial en over de beteekenis van kom (eneeinte) werd gedacht. Door de Kamer was namelijk aan de Ministers van Binnenland- sche Zaken en Justitie, met verzoek om inlichtingen , toegezonden een bij haar ingediend adres van J. P. Spee Schreuder te Kockengen, houdende bezwaren over eene be- graafplaats, door de R. C. gemeente aldaar in 1853 aangelegd en in gebruik genomen, in de onmid- dellijke nabijheid van een hem toebehoorend en verhuurd huis en tuin, en op geringen afstand zijner eigen woning. Uit de inlichtingen, door de Regering onder dagteekening van 12/17 April 1866 1) verstrekt, blijkt o. a. het volgende : Reeds vroeger had adressant zich ter zake tot den Minister van Binnenl. Zaken gewend, en o. a. aangevoerd dat door het ophoogen van den grond voor het aanleggen der begraafplaats 2) het water naar zijn perceel toevloeide, zijn huis


		ll Zie bijbliid 18SS/6, Hijl. bl. 640�41. 2\' Het dorp Kockengen is namelijk, volgens het verslag der Commissie hierna gemeld, op een zoo lagen en waterachtigen grond geplaatst, dat de �jken niet w den grond kunnen worden begraven, maar beide de begraafplaatsen bestaan uit opgehoogde aarde, tot rustplaatsen der dooden op den bodem toebereid. 16

-ocr page 277-



		242 BEGRAFENISWET. Art. 16

		vochtig maakte en daaraan reeds eene verzakking had teweeg gebragt; dat door de onmiddellijke nabijheid van lijken de gezondheid der be- woners ernstig werd bedreigd; en door het afvloeijen vau water, vermengd met lijkstoffen, zijn tuin onbruikbaar voor het kweeken van groenten werd gemaakt. En daar de begraafplaats , in strijd met de bestaande verordeningen, in de onmiddellijke nabijheid der bebouw- de kom was aangelegd , had Rij verzocht dat van Regeringswege de opruiming er van zou worden gelast. Het ingestelde onderzoek had doen zien , dat de klagten minstens overdreven waren , hetgeen de Regering nader aantoonde. Wat het regtspunt aangaat, stelde de Regering op den voor- grond , dat het door adressant ingeroepen Keizerlijk decreet van 23 Prairial XII^�e jaar, eenvoudig was eene verordening vau algemeene politie, door het hoog gezag uit- gevaardigd, en door hetzelve te handhaven naar bevind van zaken en gelang van omstandigheden, eene verordening welke strekte om de ingezetenen de» Rijks en de plaatselijke of andere magten te gebieden, te verbieden of toe te laten hetgeen in die verordening omschreven werd; eene verordening echter welke geene regteu schonk noch kon schenken aau den eenen ingezeten tegen den auderen of ook tegen het openbaar gezag, hetzij om de wegruiming eener daargestelde begraafplaats te vordc- ren, hetzij om de oprigting van zoodanige begraafplaats te beletten.
		Achtte adressant zich verkort in zijne regten van eigendom of daarmede in verband staande reg- ten, hij kon naar de regelen van het burgerlijk regt zijne aanspraken vervolgen en de opruiming der Roomsch-Katholijke begraafplaats van Kockengeu, des verkiezende bij den regter, vorderen. Maar of het decreet in dezen was ge�erbiedigd of geschonden ; of eene opruiming der gevestigde begraafplaats geoorloofd, nuttig of noodzakelijk was in het openbaar belang, � dit waren vragen die uitsluitend ter beoordeeling stonden van het uitvoerend gezag en waaruit geen ingezeten aanleiding kon ont- leenen tot het maken van eenige aanspraak of het uitoefenen van eenig regt, hetzij tegenover den Staat, hetzij .tegenover diegenen , welke de begraafplaats daarstelden. Zelfs een onderzoek de commodo et incommodo, in den zin van het Kon. besluit van 31 Jan. 1824 (Staatsblad N°. 19) was bij het tegenwoordig onderwerp niet voor- geschreven. Uit dit standpunt had de Re- gering de zaak aan art. 1 , 2 en volgg. vau het decreet getoetst. Met het oog op de feiten was zij geenszins overtuigd, dat ten deze door de R. C. gemeente was gehandeld in strijd met het decreet, of dat er termen waren voor het openbaar gezag om eene wegrui- ming der aangelegde begraafplaats te bevelen. Daarbij werd nog door de Regering overwogen of de be- graafplaats lag op den gevorderden afstand van af de kom {enceinie des villes ou bovrgs), en kwam tot

-ocr page 278-



		Art. 16 BEGRAFE NISWET. 243

		De andere vraag evenwel, of namelijk de begraafplaats in strijd met de bestaande wetten en ver- ordeningen was aangelegd, had de Commissie zorgvuldig onderzocht en deelde het resultaat aan de Kamer mede. In het verslag werd de bestaande regtstoestand zooals hij ten gevolge der algemeene be- palingen en aanschrijvingen allengs was gewijzigd , opengelegd, en daarbij o. m. opgemerkt dat over- bodig was het onderzoek , welke de beteekenis was van het woord bourgs , in het Keizerlijk Decreet gebezigd, vermits het Kon. Besluit van 1827, krachtens welk dat decreet weder was herleefd, daar- voor in de plaats had gesteld de woorden : dorpen en vlekken, en Kockengen buiten twijfel een dorp moest worden genoemd. Zelfs had een Minister van Binn. Zaken bij missive van 5 April 1828 de bedoelde Kon. beschikking ook op gehuchten toepasselijk verklaard. Eindelijk was bij Kon. rescript van 7 Sept. 1828 bepaald: dat de kom der gemeente moest ge- acht worden zich uit te strekken tot de geheele jurisdictie, voor zooveel binnen «dezelve zich verza- melingen van met elkander in verband of digt nabij staande woningen bevonden. Verder werd in het verslag de plaatselijke gesteldheid van Koe- ken gen medegedeeld, waaruit o. a. bleek dat eene verzameling van woningen als zooeven bedoeld, al- daar aanwezig was , en waarbij als uitslag van het onderzoek door de Commissie werd kenbaar gemaakt, dat in deze van de letter der ver-
		het resultaat, dat 1". Kockcngen niet was een bourg, 2°. de woning van adressant niet kon gezegd worden binnen eene kom of enceinte gelegen te zijn. Bourg � zeide de Regering � is naar de Fransche taal niet elk dorp , maar alleen eene belangrijke plattelandsgemeente , bepaaldelijk niet die, waarvan de woningen verspreid liggen , welke door het woord bourgade wordt aangeduid. Met het oog op het decreet wordt door bourg alleen verstaan eene belangrijke gemeente, welke eene kom of enceinte, gevormd uit bijeengebouwde woningen heeft, en alzoo ten aanzien van het aan- leggen van kerkhoven met eene stad moet worden gelijk gesteld. Door de Commissie tot onderzoek van de inlichtingen «op het adres door de Regering verstrekt, werd in de zitting van 18 Nov. 1856 verslag uitgebragt en met de conclusie daarvan, die strekte tot nederlegging ter griffie en mede- deeling van afschrift van het verslag aan de Ministers van Binnenl. Zaken en Justitie , vereenigde zich de Kamer na beraadslaging bij besluit van 15 Dec. d. a. v. Uit dat verslag blijkt het volgende: De Commissie was van oordeel dat het onderzoek naar de vraag of de verzoeker door het aanleggen der begraafplaats, voor zijne be- lendende eigendommen al dan niet schade en nadeelen had geleden of te duchten, niet tot de bemoei- jingen der Kamer behoorde , maar bij uitsluiting aan de rcgterlijke jaagt was opgedragen door art. 148 der Grondwet.


		" 16*

-ocr page 279-



		244 BEGRAFENISWET. Art. 16

		ordeningen op dit stuk was afge- weken, maar dat overigens deze afwijking geen stof opleverde voor gegronde klagt bij het uitvoerend gezag. IV. In het derde lid wordt gesproken van gebouwen in het algemeen, niet van woningen. De heer Westerhoff zag het nut dezer verbodsbepaling niet in. Waaraan � vroeg hij �� zou het kunnen schaden indien men bin- nen die 50 ellen bijv. oprigtte een watermolen, een duiventil, een buskruidmagazijn, een gebouw uit- sluitend bestemd tot bergplaats van brandstoffen of landbouw-werktui- gen of tot berging van soortgelijke voorwerpen en stoffen ? Zag het verbod op gebouwen door men- schen bewoond, dan moest dit in de wet worden uitgedrukt. Maar waarom die vaderlijke zorg dan ook niet verder uitgestrekt? Er was hier, als men lette op artt. 14, 15 en 16, geen de minste nousequentie en billijkheid maar eene onbegrijpelijke willekeur, want iedereen kon begraafplaatsen oprigten in de onmiddellijke nabij- hc-id van woningen, ja zelfs van gehuchten, indien men slechts 50 ellen van de kom der gemeente verwijderd bleef. Waarom hier ook niet gewaakt voor de gezond- huid van de ingezetenen welke die huizen en die gehuchten bewoon- den ? De Minister bepaalde zich met een antwoord te geven op de \\ raag, wat men hier door gebou- toen verstond. Dat woord � zeidc hij � is hier gebruikt om dat het algemeener is dan het woord
		»woningen." Een gebouw, nu ingerigt tot magazijn of iets an- ders, kan morgen tot eene woning worden gemaakt, en zoo omge- keerd. Alle gebouwen, met uit- zondering misschien van een dui- ventil, waarvan de geachte afge- vaardigde sprak, kunnen in wo- ningen veranderd worden, dus het woord gebouwen omvat wo- ningen. V. 1°. Het verbod om binnen den bepaalden afstand van de be- graafplaatsen pulten te graven, insgelijks vervat in het decreet van 7 Maart 1808 eu in het Konink- lijk besluit van 19 April 1828 (Staatsblad N°. 17), was in de drie eerste ontw. niet opgenomen, als daarin � volgens de Regering -� niet te huis behoorende. Het kon dan ook aan .de plaatselijke wet- geving worden overgelaten. De uiet-handhaving van dit verbod werd echter door eenige leden afgekeurd. Zij wezen daarbij op wetenschappelijke onderzoekin- gen, die geleerd hadden dat de aanwezigheid van een zeker aan- tal, tot ontbinding overgegane lijken op een bepaald punt, tot op vrij verren afstand, met name ook op het drinkwater, invloed uitoefende. Het verbod � antwoordde de Regering � om in den verboden kring van begraafplaatsen putten voor drinkwater te graven is in de wet niet opgenomen, dewijl het daarin niet schijnt te huis te behooren. Niettemin is de Rege- ring van het nadeel overtuigd, dat de nabijheid eener legra»f- Tilaats op het welwater kan uit-

-ocr page 280-



		Art. 16 BEGRAFENISWET. 245

		hij het bestaan of aanleggen van drinkwaterputten in de nabijheid der begraafplaatsen niet wenschelijk, all��n om het denkbeeld te voor- komen dat liet water van die putten met stoffen van de rottende lijken bezwangerd zou kunnen zijn. Men had echter moeten onderscheiden tusschen begraafplaatsen op klei- of leemgrond en die op zandgrond liggende, bij welke laatste dan zeker meer gevaar bestond dan bij de eerste. Ook ware te onderschei- den tusschen begraafplaatsen waar veel en die waar weinig lijken begraven werden. Over een en ander trad spreker in nadere beschouwingen, die echter door den Minister niet werden beantwoord. VI. Bakens het V. V. 66/7 werd omtrent het verbod van het derde lid nog gevraagd , hoe het, vooral als daarvoor geeue schadeloos- stelling was verleend (zie daarover deaant. II), met den onmiddellijken omtrek van begraafplaatsen gaan zou , volgens art. 24 gesloten verklaard ? Zal, vroeg men, binnen 50 el afstands daarvan vrijelijk mogen worden gebouwd ? Ten gevolge dezer vraag werd art. 25 aangevuld met de bepaling dat het verbod van art. 16 , 3<l^elid tien jaren na de sluiting der begraafplaats opgeheven is. Die opheffing geldt zoo voor het op- rigten van gebouwen als het graven van putten. Zie ook de aan,t. op art. 25. VII. Zie over het verleenen van verlof door Gedeputeerde Staten het slot der rede van den heer Duliebt, bladz. 239 v.
		oefenen. Zij meende het geven van voorschriften omtrent dit on- derwerp, welks regeling van de gesteldheid van den bodem en dus van plaatselijke omstandigheden afhankelijk kan wordeu geacht, aan de gemeentebesturen te moe- ten overlaten. Niettemin werd bij het ontw. 66/7, op het voetspoor van het Kon. besluit van 1828, het ver- bod omputten te graven opgenomen. 2°. Blijkens het Eindv. 67/8 11, wenschte men te weten, of bij het verbod om putten te gra- ven alleen aan drinkwaterputten te denken was; zoodat mestput- ten of ook waterputten, uitslui- tend voor het geval van brand bestemd, toegelaten zouden zijn. De Miuister Fook zeide dat alleen putten voor drinkwater werden bedoeld, en vulde het art. in dien zin aau. In het Eindv. 68/9 vroeg men of door die omschrijving het doel wel genoegzaam was getroffen? Het kon zijn, dat men andere dan drinkwaterputten groef en toch het daarin staande water als drank gebruikte. Daarop werden de aangehaalde woorden weder weggelaten. By nadere overweging scheen het der Regering ter voorkoming van mis- bruik beter toe om het graven van putten in de nabijheid van begraaf- plaatsen in het algemeen te verbieden. 3°. In het graven van putten binnen 50 ellen van begraafplaatsen zag de heer Westerhoff op grond eener vee\\jarige ondervinding weinig of geen bezwaar voor de volksge- xondheid, doch niettemin achtte

-ocr page 281-



		BEGRAFENISWET. Art. 16
		246


		kan uitbreiden binnen den verboden kring, zonder vergunning te hebben van Gedeputeerde Staten, terwijl men voor het oprigten van nieuwe gebouwen vergunning behoeft. Ik acht het niet wenschelijk dit artikel (16) in den zin van het amende- ment te wijzigen. Uit dit antwoord volgt dat uitbreiding van gebouwen binnen den verboden kring liggende of z�� dat zij daar binnen komen, volgens den Minister met het op- rigten van gebouwen gelijk staat. En dit schijnt ook in den geest van art. 16 te liggen. IX. Ingevolge art. 41 N". 7 is strafbaar \'het zonder verlof van Gedeputeerde Staten oprigten van gebouwen of graven van putten binnen den verboden afstand van begraafplaatsen. \'Bij het veroordeelcnd vonnis wordt de opruiming van de ge- bouwen en putten , in strijd met het verbod gemaakt, ten koste des overtreders gelast." 1°. Aldus luidt de strafbepaling volgens het aangenomen amendement Pijnappel. In de Regeringsont- werpen werden in de eerste alinea niet gevonden de woorden zonder verlof van Gedeputeerde Staten en binnen den verboden afstand van begraafplaatsen, welk laatste luidde: "in strijd met het 3de lid van art. 16," terwijl in de tweede alinea voor het verbod werd gelezen: art. 16. 2°. Bij de beraadslaging namelijk over art. 41 merkte de heer Pijn- appel op, dat reeds uit de discussie was gebleken 1), dat het quaestieus itroeriger in de aant. op art. 48.
		Over het hoogerberoep, zie men de aant.opart. 14bladz. 195 v. onder X en XI. VIII. Door den heer Kalff werd bij de behandeling der over- gangsbepalingen voorgesteld aldaar een nieuw art. op te nemen van dezen inhoud : »I)e derde zinsnede van art. 16 vindt geene toepassing waar het geldt uitbreiding of vergrooting van reeds bij de uit- vaardiging dezer wet aanwezige gebouwen binnen den verboden afstand van bestaande begraafplaat- sen." Dit amendement werd ver- worpen en vervangen door dat van den heer Pijnappel hetwelk overgenomen werd door de Regering en als art. 48 in de wet kwam. Ten opzigte van het bouwen en het graven van putten nabij be- staande begraafplaatsen heeft men dus naar dat art. te vragen, en wordt verder naar de aant. op dat art. verwezen. Intusschen moet ik hier vermel- den , als betreffende eene opmerking die evenzeer de nieuw aan te leggen begraafplaatsen geldt, op welken grond de Minister het amendement Kalff bestreed. Hij besloot namelijk uit de bewoordingen van art. 16 , 3de lid het volgende : Gedeputeerde Staten zullen dus over de uitbreiding van zulk een fabriek (de heer Kalff had name- lijk , als voorbeeld, van fabrieken gesproken) dienen gehoord te wor- den. Nu wenscht de geachte spreker dat voor goed weggenomen te zien. Ik geloof dat het een gevaarlijk pont is dat in vervolg van tijd een gebouw dat thans bestaat zich 1) Zie boven, hladz. 231 en 236, en u

-ocr page 282-



		Art. 16 BEGRAFENIS WET. 247

		overeenstemde met \'s Minister! bedoeling ; deze kon dus geen be- zwaar hebben het over te nemen. Spreker had bedenking tegen de aanhaling van art. 16, omdat het mogelijk was, dat men onder de overgangsbepalingen nog eenmaal in een nieuw artikel een dergelijk verbod zou moeten opnemen ten aanzien van bestaande begraaf- plaatsen. De thans heerschende wetten , die het verbod ten aanzien van de bestaande begraafplaatsen inhielden , zouden toch vervallen ; indien dus art. 16 niet slaan mogt op de bestaande begraafplaatsen , zou er te dien aanzien een nieuw artikel in de wet moeten gebragt worden. Ten einde die quaestie nu onge- praejudicieerd te laten, stelde hij het reeds vermelde amendement voor. Het werd met 45 tegen 11 stemmen aangenomen. De strafbepaling treft dus nu ook het bouwen of graven van putten nabij bestaande begraaf- plaatsen. 3°. De redactie van het eerste lid is niet volledig. Het gewaagt alleen van verlof van Gedeputeerde Staten. De vraag kon rijzen of men nu w�l strafbaar blijft indien het bouwen of graven is geschied met verlof van den Koning ? Deze toch kan in hooger beroep verlof geven , en bij hooger beroep wordt de zaak zelfstandig afgedaan en niet weder naar Gedeputeerde Staten ter afdoening verwezen. Hoewel[de strafbepaling in zooda- nig geval wel niet toegepast zal wor- den , zoo is deze onvolledigheid,
		was, of de bestaande begraafplaatsen vielen onder het derde lid van art. 16. Hij voor zich geloofde het niet, en zou dientengevolge eene bijvoeging bij de overgangsbepa- lingen voorstellen (zie art. 48). Maar om nu dit punt intact te laten, wenschte hij dat de Minister N. 7 van art. 41 z��* wijzigde, dat het nominatieve vernielden van art. 16 N°. 3 , hier vermeden werd en in plaats daarvan de zaak zelve werd omschreven (zoo als onder 1°. is medegedeeld). Dan werd geen artikel aangehaald, en dus niets gepraejudicieerd ten aanzien van de quaestie , die later te behande- len was. De Minister antwoordde : Met de redactie van N°. 7 van art. 41, gelijk die nu luidt, wordt mijns inziens hetzelfde bedoeld als hetgeen de heer Pijnappel verlangt. Hij zegt: strafbaar moet zijn het op- rigten van gebouwen of het graven van putten in strijd met de goed- keuring van Gedeputeerde Staten. Ik acht dit volkomen uitgedrukt in de woorden van het artikel: "in strijd met het 3<ie lid van art. 16". Art. 16 zegt dat Ge- deputeerde Staten zullen moeten goedkeuren het graven van putten of oprigten van gebouwen binnen zekeren afstand van eene begraaf- plaats. Is dit niet goedgekeurd, dan is het strafbaar. De heer Pijnappel herhaalde dat de bedenking die hij had tegen N°. 7 van dit artikel, bestond in de aanhaling van art. 16. Hij wenschte liever de zaak zelve ge- noemd te hebben. De Minister erkende dat zijn voorstel volkomen

-ocr page 283-

BEGBAFENISWET.

248

Art. 16

*--<f�

en putten, volgens het tweede lid ,
ten koste des overtreders bij het
vonnis worden gelast. In dat lid
wordt ook weder, weinig in overeen-
stemming met het eerste , gezegd:
«in strijd met het verbod."

X. 1°. In het V. V. 58/9 werd
gevraagd of niet eene bepaalde
uitzondering (van het verbod vau
het derde lid) noodzakelijk was
voor de kerken en pastoors- of
leeraars-woningen nabij en voor de
kapellen op de begraafplaatsen.

De Regering achtte, blijkens
haar antwoord, eene algemeene
uitzondering niet noodig. Er bestond,
meende zij , geen reden waarom
het verlof van Gedeputeerde Staten
in dat geval niet zou kunnen
worden gevraagd.

De Kamer bleef echter op het
maken eener uitzondering voor de
kapellen , lijkhuizen en andere tot
de begraafplaats behoorende localen
aandringen. Dergelijke gebouwen ,
zeide men iu het V. V. 59/60 ,
kunnen volgens de wet op de
begraafplaats worden opgerigt; want
dit is niet verboden. Maar als men
een daarvan onmiddellijk nevens
of op weinige ellen afstands van
die begraafplaats stichten wilde,
hetgeen wegens de plaatselijke ge-
steldheid noodig kan zijn, zou
men eene ongeoorloofde daad
verrigten of althans verlof van
Gedeputeerde Staten moeten vragen.

Bij het outw. 66/7 werd dien-,
tengevolge »de oprigting van ker-
ken, kapellen of pastori�n ten
dienste eener begraafplaats in hare
onmiddellijke nabijheid toegela-
ten, mits de toegang tot een I,
graf of grafkelder niet in zoo-

vooral waar het de strafwet raakt,
af te keuren.

4°. Nog eenc andere vraag rijst
uit de veranderde redactie. Straf-
baar is hij die bouwt of putten
graaft zonder verlof.

Is men nu niet strafbaar als
men dat doet in strijd met het
verlof, met de voorwaarden die
aan het verlof ziju verbonden , en
die Gedeputeerde Staten cnde Koning
ongetwijfeld bevoegd zijn temaken ?

Bij de behandeling van art. 40
N°. 2 (zie bladz. 149) zeide de
heer van Beyma dat de verguu-
ning was eenc dispensatie vau het
verbod en dat het nu te crimineel zou
zijn om op de overtreding vau die
dispensatie straf te bedreigen. Niet-
temin werd het vervoer van lijken ,
waarvan sprake was , in strijd met
de vergunning van art. 11, mede
strafbaar gesteld.

Men zou kunnen bewcreu dat
wanneer de wetgever hetzelfde in
art. 41 N\'. 7 had gewild, hij
dergelijke uitdrukking ook daar
zou hebben gebezigd , en aange-
zien dit niet is geschied, geen
straf tegen het bouwen enz. in
strijd met het verlof bestaat.

Nogtans kan dit niet worden
aangenomen. Datgene wat in strijd
met het verlof wordt gedaan, dat
wordt in zooverre zonder verlof
gedaan. Ook kan het gezag dat
het verlof verleent, aan de niet-
nakoming der voorwaarden uit-
drukkelijk de intrekking vau het
verlof verbinden, en deze vernietigt
regtens al de gevolgen van het
verlof. In beide gevallen herleeft
de strafbepaling van art. 41 N°. 7,
en moet de opruiming der gebouwen

-ocr page 284-



		INISVVr�r. 249 lid door de Kamer, het onder 1° gezegde. 3°. "ten dienste der begraaf- plaats te stichten." Deze woorden zijn niet zonder beteekenis. Zij moeten geacht wor- den niet alleen te slaan op de onmiddellijk voorafgaande woorden: pastorijen of kostershuizen, maar nebben betrekking op al de in liet vierde lid genoemde gebouwen. Om dus niet onder het verbod van het derde lid te worden begrepen, moe- ten niet slechts de zoo even ge- noemde gebouwen en lijkenhuizen en doodgraverswoningen, maar ook de bedehuizen en kapellen strekken ten dienste der begraafplaats. Dis- pensati�n van het verbod behooren strict te worden opgevat j ook laten de redactie en interpunctie geen onderscheiding toe. De gewone bedehuizen en ka- pellen, de kerken in \'t algemeen, mogen derhalve niet zonder verlof binnen den bepaalden afstand van de begraafplaats worden opgerigt. XI. Het verbod in het vijfde lid vervat, van toe- of ingangen van graven of gi\'af kelders in ecne kerk of ander gesloten gebouw, staat niet op zich zelf maar, ge- lijk reeds werd opgemerkt, ook door het gebezigde woord echter, in naauw verband met het vierde lid en werd tegelijk met dit laatste in het art. gebragt. XII. In het Eindv. 68/9 werd, met het oog op het laatste lid van art. 16, gevraagd, of men de graven of grafkelders in de kerken, door het toelaten van een ingang of toegang buiten het gebouw, niet meer zou kunnen sparen, waarop
		Art. 46 BEGRAI danige kerk of ander gebonw ware." M. v. T. Het vierde en v\\jfde lid van art. 16 hebben derhalve aan de medegedeelde opmerkingen der Ka- mer hun ontstaan te danken. Ik vermeld dit omdat daaruit het verband blijkt waarin het vijfde lid tot het voorafgaande staat en waarop door den heer Pijnappel bij de voordragt van zijn amen- dement (zie aant. II) dat hij aanvankelijk tusschen de beide alinea\'s in wilde plaatsen, niet was gelet. Overigens zij opgemerkt dat de meening, in het V. V. 59/60 voorgestaan, alsof de oprigting van gebouwen op de begraafplaats niet verboden zou zijn, in de wet zelve geen steun vindt. Dit verbod bevat het derde lid wel degelijk en ligt zoowel in de gebezigde woorden als in de be- doeling der bepaling. Ware de opvatting der Kamer juist, dan zou ook het eerste lid van het art. geen verbod bevatten van den aanleg van begraafplaatsen binnen de kom der gemeente, en dit zou men toch zeker niet beweren. 2°. In het V. V. 66/7 ver- langde men hier, in het 4de lifl^ ook. de lijkenhmzen genoemd te zien. Zij waren toch op de Isra- elietische kerkhoven altijd aanwezig en de mogelijkheid bestond, dat zij niet op\' maar iu de onmiddellijke nabijheid van de begraafplaats wer- den gebouwd. Aan deze opmerking werd door de Begering te gemoet gekomen. Zie overigens omtrent de opvat- ting van het verbod van het derde

-ocr page 285-

BBGJUAi KMSWKT.

Art. 46

250

uithoofde van de moeijehjkheden,
welke het opvolgen van dat verbod
in sommige gemeenten ondervond.
Toen in 1825 door eene commissie
van Regeringswege de vraag of het
begraven in de kerken, als na-
deelig voor de gezondheid, diende
te worden verboden, bevestigend
was beantwoord, herleefde het de-
creet in 1827. Dit geschiedde bij
eene eenvoudige kennisgeving door
den Secretaris van Staat, namens
den Koning aan het Departement
van Binnenl. Zaken gerigt.

Daaraan werd uitvoering ge-
geven en van daar ook de schadeloos-
stellingen die wegens het verbod
aan de kerkbesturen zijn uitgekeerd.
Alleen in Amsterdam werd nog tot
1866 in kerken begraven. Zelfs
stonden de twee eerste ontw. bij
een (later vervallen) art. 39 (40)
dat begraven nog voor vijf jaren
toe en dit art. doelde, blij kens de
M. v. T., bepaaldelijk op Amster-
dam, »de eenige gemeente waar tot
dusverre in de kerken begraven
werd."

Doch overigens hielden die ontw.
geen bepaald verbod in.

Blijkens het V. V. 58/9 werd
het dan ook vreemd geacht dat
eene wet als deze, die alle thans
geldende bepalingen omtrent het
begraven van lijken buiten werking
stelde, geen bepaald verbod tegen
het begraven in kerken bevatte. Een
zoo belangrijk beginsel moest,
meende men, niet uit den zamen-
liang der artikelen kunnen worden
afgeleid, maar in de wet op den
voorgrond staan. Niet ligt zou

men evenwel aanmerkte, dat in het
belang der gezondheid die ingang
of toegang evenmin buiten als in
de kerk aanwezig mag zijn.

Het antwoord der Regering was:
Art. 16 laat de hier gestelde vraag
onbeslist. Wanneer de kerk op
den bepaalden afstand van de be-
bouwde kom gelegen is, de daar-
onder zich bevindende grafkelder
geheel verwelfd is, zoodat geene
uitwasemingen zich uit den kelder
in de kerk kunnen verspreiden,
en de toegang tot dien kelder
buiten de kerk is gemaakt, dan
kan zonder eenig nadeel voor de
gezondheid het gebruik van zoo-
danigen kelder worden toegestaan.

XIII. De bepaling verbiedt al-
leen dat de toe- of ingang van een
graf of grafkelder in eene kerk of
ander gesloten gebouw zij, niet het
graf of de grafkelder zelf; zie ook
de aant. XI op art. 15, bladz. 204.

Volgens het antwoord der Re-
gering is zelfs het verder gebruik
daarvan nog toegelaten mits onder
de genoemde voorwaarde.

Zie overigens de nu volgende
aantt.

XIV. Het schijnt hier de plaats,
de belangrijke vraag, zoo even
aangeroerd, opzettelijk te behan-
delen, of het begraven in kerken
al of niet is verboden.

Art. 1 van het decreet van
Prairial verbood dit. 1)

Het decreet, althans het verbod
van begraven in de kerken, werd
door den Souvereinen Vorst bij
besluit van 22 December 1813
voorloopig buiten werking gesteld,

)) Zie dun inhoud cfciarvau in de aant. op art. 16, late lid Hadz. 206 noot.

-ocr page 286-



		Art. 16 BEGRAFENISWET. 251

		het aan iemand, die de wet zonder de Memorie van Toelichting las, in de gedachten komen, dat nog bij art. 40 voor den tijd van vijf jaren het begraven in de kerken te Amsterdam werd toegelaten. De Regering antwoordde: "Het schijnt niet noodig, het begraven in kerken uitdrukkelijk in de wet te verbieden. Het volgt van zeil\' uit de artt. 1 en 16. Wanneer toch het eerste voorschrijft, dat elk overleden persoon moet begra- ven worden op eene begraafplaats, overeenkomstig deze wet aangelegd, en art. 16 bepaalt, dat elke be- graafplaats op zekeren afstand van de bebouwde kom zal liggen, blijkt duidelijk, dat het begraven in de kerken niet vrijstaat. Boveu- dien geldt het verbod om in de\' kerken te begraven reeds meer dan 30 jaren. Alleen voor Amsterdam is hierop eene uitzondering toe- gelaten. Waartoe zou de wet- gever verbieden wat niet meer gebeurt?" In hetontw. 66/7 werd de straks genoemde bepaling, ziende op Am- sterdam, weggelaten. Be M. v. T. zeide er van: Nu het begraven in de kerken met Januarij 1366 in de hoofdstad heeftopgehouden, is deswege geene overgangsbepaling noodig, zoo als vroeger het geval was. In het Eindv. 68/9, waarvan in de aant. XII sprake was, ging men ook blijkbaar van de veron- derstelling uit dat het begraven in kerken algemeen verboden was en dat art. 16 laatste lid dit bevestigde; het was daarom dat gevraagd werd of men de graven en grafkelders		in de kerken niet meer zou kunnen sparen, f Zooak reeds werd opgemerkt, volgde uit het antwoord dat de Regering daarop gaf, dat het ge- bruik van die graven en graf- kelders alsnog geoorloofd bleef. Reeds bij de algemeene beraad- slaging over de wet werd op dit punt teruggekomen. Een eerste beginsel �� zeide de heer van Belden � van eene wet op de begraafplaatsen moet ook nu nog zijn dat van het decreet van Prai- rial, dat namelijk geene begra- ving mag geschieden in kerken of gebouwen waar vele meuschen bij- eenkomen. Ik geloof dat de ge- varen voor de volksgezondheid, uit eene openliggende begraafplaats voortvloeijende, veel worden over- dreven; maar wel ben ik over- tuigd dat het begraven in kerken en dergelijke gebouwen bepaald nadeelig is voor de gezondheid. Nu vind ik in dit wets-ontwerp geen uitdrukkelijk verbod daarte- gen, wel toelating. Wanneer men slechts eene kerk gelieft op te rigten vijftig el buiten de kom eener gemeente en men legt daar- naast dan eene begraafplaats aan, dan zal men, den toegang van buiten makende, onder die kerk kunnen begraven. De Minister antwoordde daarop wat betrof het weder begraven in de kerkgebouwen: In de Nota ter beantwoording van het Eind- verslag is daaromtrent reeds ge- zegd dat wanneer die kerk op een bepaalden afstand van de bebouwde kom gelegen was en een behoor- lijke goed gewelfde grafkelder be-

-ocr page 287-



		252 BEGRAFENIS WET. Art. 46

		zat, het gevaar voor de volksge- zondheid althans niet geacht kon worden zoo groot te zijn. Men meende daarom dat dit punt wcr- kclijk onbealist kon blijven. Bij de beraadslaging over art. 1 f» gaf de laatste alinea aanleiding om de kwestie van het begraven in kerken weder te berde te breu- gen. Ue heer Westkkhoff zeide met verwondering en leedwezen het behoud dier bepaling � die hem voorts toescheen als uit de lucht gevallen te zijn en waarin hij de beteekeuis van het woord echter niet vatte � te hebben vcrno- men. Met verwondering , omdat deze laatste alinea in vierkanten strijd was met hetgeen vooraf ging, aangezien een grafkelder toch ook wel eeue begraafplaats zou zijn: met leedwezen, omdat hij er uit zag, dat men het bij- zetten vau lijken in godshuizen of kerken weer wilde binnensmok- kelen. liet bijzetten � zeide hij � vau lijken in Christen- tempels , dat van af den tijd van Constantijn den Groote (323� 337 jaren u. Chr.), die de eerste is geweest welke, door zijn zoon, in den voorhof des tempels be- graven werd, tot op onzen tijd heeft voortgeduurd en alleen in Napels, naar ik meen , nog in zwang is, moeten wij niet weer helpcu invoeren, en ik ben daar z�� sterk tegen, dat het behoud van deze alinea all��n, voldoende zal zijn om mij tegen de wet te verklaren. Of die iugang buiten of binnen het kerkgebouw is, is mij vrij onverschillig en beteekent		hier hoegenaamd niets. Want is die ingang in het gebouw en ver- spreiden zich bij de opening stin- kendc en ougezonde dampen en gassoorten door en in de kerk, de opening der deuren van de kerk tot dat de ingang weer zal zijn toegemetseld, zal wel voldoende zijn om die dampen en gassoorten te verwijdereu , zoodat zij door de kerkgangers niet zullen worden opgemerkt. De aanwezigheid van het stinkend en rottend cadaver in het grafgewelf wil ik niet, aangezien de zich daarbij ont- wikkelende gassoorten overal in- en doordringen en zich door het hechtste muurwerk of ge- welf niet laten beperken of tegen- houden. Hij wees op een voorbeeld daarvan en op de verzekering van een geleerde, dat de verschillende gassoorten die zich in en op be- graafplaatsen ontwikkelen, zelfs door den grond tot in nabijgelegen steengroeven doordringen. Om deze, maar ook nog om andere re- denen (die spr. echter niet noemde) wilde hij geeu lijken in kerkge- bouwen hebben toegelaten, een gebruik dat bij geen volk der oud- heid had plaats gevonden en eerst onder het christendom was inge- slopen. Naar aanleiding dezer rede kwam de heer Oldenhuis Gra- tama op tegen eene wetsuitleg- ging, die de Minister ten op- zigte van art. 16 had gegeven. Hij wees op het verhandelde in de afdeeling waarvan hij lid was geweest, en waarin hij opgemerkt had dat het sparen van de graven

-ocr page 288-



		Art. 16 BEGRAFEN1SWET. 253

		of grafkelders in de kerken, door het toelaten van een in- of toe- gang buiten het gebouw, zeer na- deelig zou zijn en dat het ook strijden zou met de geheele oeco- nomie van de wet. Hij wees op het antwoord der Regering (zie aant. XII). Het was onbegrijpe- lijk hoe de Regering zulk eene uitlegging (als daar vermeld) geven kon, en hij hield het er voor dat zij haar in een oubewaakt «ogen- blik ontsnapt was. Het doel der wet � zeide hij � is het be- graven in kerken te weren. Van den heer Westerhoif hebbeu wij vernomen dat uitwasemingen van lijken zeer nadeelig zijn en dat die uitwasemingen ook door een goed gemaakt gewelf heendringen. Kr kan dunkt mij geen enkel algemeen belang bestaan om aau eene fa- milie, die een grafkelder in eene kerk bezit, toe te staan ook voort- aan lijken in dien grafkelder bij te zetten. Ik moet mij ten sterk- ste tegen de uitlegging door de Regering aan dit artikel gegeven, verzetten, omdat zij het doel der wet geheel in gevaar brengt. Ook de heer van Delden kwam terug op zijn bezwaar, na- melijk dat uit het laatste lid van het artikel zeer zeker zou kunnen worden geargumenteerd, dat voort- aan begraven onder kerken weer zou mogen geschieden, wanneer die kerken slechts op een afstand van 50 el van de bebonwde korn eener gemeente gelegen waren. Hij wees op het V. V. 58/9 en het antwoord daarop van den Minister Tets (zie bladz. 250 v.). "Het is dus � besloot hij		daaruit � de bedoeling van het ontwerp, dat er in kerken niet begraven mag worden, omdat be- graven onder gebouwen, waar in den regel een groot aantal perso- ni-n zich gedurende eenigen tijd ophonden , voor de gezondheid be- paald nadeelig is, hetzij dat de gebouwen in de kom der gemeente of geheel in de vrije lncht liggen. \'Echter ontbreekt ook in dit ontwerp het bepaalde verbod, dat zoo te regt in art. 1 van het decreet van Prairial wordt gevon- den. "Integendeel zou men uit het laatste lid van dit artikel, in ver- band met hetgeen in de ge\\vis- selde stukkeu staat, kunnen af- leiden, dat het is toegelaten gra- ven in of onder kerkgebouwen te hebben wanneer de ingang slechts van buiten wordt gemaakt. Het verbod dat de toegang of ingang van een graf of grafkelder niet in de kerk mag zijn, kan de op- vatting wettigen dat het vergund is het graf of den grafkelder zel- ven in of onder de kerk te heb- ben , wanneer slechts van buiten die graven toegankelijk zijn. "Het is een groot bezwaar dat ik tegen het wets-ontwerp heb, en ik wensch daarom zeer hier- omtrent het gevoelen van den Minister te vernemen. Wil men in het speciale geval voorzien waarop het laatste lid van het artikel eigenlijk alleen schijnt te doelen, namelijk dat het vergund zal zijn onder de bedehuizen of kapellen in het voorlaatste lid ge- noemd, die op de begraafplaats mogen worden opgerigt, ook graf-

-ocr page 289-



		254 BEGRAFEN ISWET. Art. 16

		kelders of graven te maken, dan zou men het laatste lid op die gebouwtjes uitsluitend kunnen toe- passelijk verklaren; maar ik acht het in elk geval ten ^oogste ver- keerd om het woord kerk in het laatste lid te laten staan." Het antwoord van dcu Minis- ter luidde als volgt: «De heer van Belden en an- dere geachte sprekers hebben ge- klaagd, dat nu toch weder het begraven in kerken zou worden binnengesmokkeld. Ik moet doen opmerken dat dit volstrekt de be- doeling van het slot van dit ar- tikel niet is. De bedoeling is eenvoudig den bestaanden toestand te behouden , en aan de personen die er aan hechten, toe te staan dat zij van begraafplaatsen, niet onder maar nabij kerken, en goed verwulfd zijnde, gebruik blijven maken. Ik geloof, dat daar uit het oogpunt der volksgezondheid geen bedenking tegen gemaakt kan worden." Daarop repliceerde de heer Gratama : «Het antwoord van den Minister op het door mij in- gebragte bezwaar, nader aauge- drongeu door den geachten afge- vaardigde uit Deventer (van Del- den) , heeft mij volstrekt niet bc- vredigd. Ik ben niet gerustge- steld dat de Regering het plan niet zou hebben, indien ik den Minister wel begrepen heb, aan enkele fnmilieu die, zoo als de Minister zegt, daarin belang stel- len, vergunning tot begraven te doen geven in grafkelders in de kerken, mits van buiten toegang hebbende. Tegen zulk een uitleg		van het artikel moet ik ten sterk- ste opkomen.. . . � Het komt mij voor dat de laatste alinea van art. 16 alleen ziet op den toegang tot de ge- bouwen in de voorlaatste alinea bedoeld. Om dit duidelijker te doeu uitkomen en om een uitleg te keer te gaan dat door iemand, wie dan ook, voortaan in kerken zou mogen worden begraven, neem ik de vrijheid voor te stel- len de laatste alinea aldus te le- zen: «./De toegang of ingang van een graf of grafkelder mag echter niet in een der in de voorafgaande zinsnede genoemde gebouwen zijn." " «Ik geloof dat de steller van de wet dat ook met de laatste alinea ten doel had en dat de on- gelukkige uitlegging, waartoe de Regering, het V. V. beantwoor- dende, in de M. v. B. gekomen is, voor goed moet worden te- gengegaan." Het amendement, voldoende ondersteund, kwam in beraadsla- ging- De heer Heemskerk zeide er alleen van dat de aanneming daar- van niet veel verschil zou geven, en zou de inlichtingen van den Minister afwachten. De heer van der Does de Willebois vroeg of niet ter te- gemoetkoming aan de bezwaren en tevens ter bereiking van het doel der Regering, eene laatste alinea bij het art. kon worden gevoegd, in dezen zin: "In het vervolg mogen geen graven of grafkelders aangelegd worden on-

-ocr page 290-



		Art. 16 BEGRAFENISWET. 255

		der eene kerk of andere gesloten gebouwen, dan die in het vierde fid van dit artikel zijn genoemd." Daardoor zou worden voorkomen dat nieuwe dergelijke kelders on- der kerken werden aangelegd, en toch genoeg te kennen zijn gege- ven dat de bestaande kelders be- houden konden blijven. De Minister antwoordde : «Omtrent het punt door deheeren Gratama en van der Does besproken , is , dunkt mij, de wet duidelijk genoeg. In eene nieuwe alinea bij dit artikel te zeggen dat geene nieuwe grafkelders in of onder kerken mogen gebouwd worden , is onnoodig , omdat in een vorig artikel reeds gezegd is hoe nieuwe begraafplaatsen zullen worden aangelegd. Het geldt hier niet het insmokkelen van het be- graven in kerken. Men heeft alleen de mogelijkheid willen openen dat die enkele grafkelders in kerken, die een uitgang naar buiten hebben, kunnen behouden blijven." De heer Gratama repliceerde : Ik ben een voorstander van het regt voor allen. Wanneer verboden wordt het begraven in of onder kerken, dan wensch ik geene uitzondering te zien gemaakt ten behoeve van enkele geprivile- gieerde familicn. Wanneer het in het belang der volksgezondheid dringend noodig is niet meer in of onder kerken te begraven , dau vind ik het meer dan verkeerd eene uitzondering ten behoeve van sommigen te maken. Ik was verbaasd toen ik in de wet niet het verbod van begraven in kerken las. Men zeide : dit verbod ligt toch in de		wet, en men heeft daarbij gewezen op een gezegde van den heer van Tets van Goudriaan. Nog meer verbaasd was ik echter toen ik den uitleg van den Minister vernam, waaruit mij bleek dat het begraven in kerken door enkelen nog zal kunnen geschieden. De eerste ge- legenheid, die zich voordoet om die uitlegging te bestrijden en te keeren, heb ik aangegrepen. Ik zeg dit voornamebjk omdat men mij gezegd heeft dat mijn amen- dement bij art. 1 had te huis behoord. Ik meen evenwel dat het uu de eerste gelegenheid is om , hoezeer indirect, een voorstel te doen, waarbij het begraven in kerken wordt verboden , omdat bij art. 16 eerst bleek hoe verkeerd de Regering op dit punt denkt , en het den schijn heeft dat men een reeds lang afgekeurd hoogst verkeerd iets als het ware wil binnensmokkelen. Ik hecht aan dit punt zoozeer, dat , wanneer ik niet word gerust gesteld dat in of onder kerken niet meer zal be- graven worden, ik tegen het wets-voorstel zal stemmen. Het amendement werd evenwel met 3 5 tegen 17 stemmen verworpen. Nadat, op de aanneming van art. 16, was teruggekeerd tot de uit- gestelde behandeling van art 14, stelde de heer Gratama op nieuw, en thans op het laatste artikel, een amendement voor. Hij zeide: Het door mij voorgestelde amen- dement is verworpen , maar echter is het beginsel, waarop ik dat\' amendement bouwde, door die^ stemming nog niet uitgemaakt Ik heb toen voorgesteld om, naar

-ocr page 291-



		BEGRAFENISWET. Art. 16
		256


		aanleiding van die toegangeu tot de grafkelders, als het ware van ter zijde het door mij zoo zeer gepatrocineerde denkbeeld in de wet te brengen. Maar het is ver- worpen. Ik geloof dat dit art. 14 , dat over bijzondere begraafplaatsen handelt, juist de plaats is om van de Kamer eene uitdrukkelijke beslissing te verkrijgen over dit beginsel. Wanneer een thans aan- wezige grafkelder onder eene kerk door een ingang van buiten mag gebruikt worden, is dat zeker eene bijzondere begraafplaats, omdat overigens in die kerk niet meer mag worden begraven. Ik geloof dus dat het zeer juist zal zijn het door mij gewenschte beginsel in dit artikel uit te spreken. Ik stel daarom voor om achter het artikel te voegen deze woorden : «In of onder de kerken wordt niet meer begraven." Het is onnoodig dit voorstel verder toe te lichten . . . De heer van dek Does de W illebois geloofde dat de beweeg- reden die in het algemeen bestond tegen het begraven onder eene kerk, op de bijzondere begraaf- plaatsen niet bestond , dat hier (in art. 14) uitsluitend gehandeld werd over de bijzondere begraafplaatsen , eu daar stouden zeker geen kerken op, ten minste niet wat men eigenlijk door kerken verstond. Hij wees verder nog op het ver- band met art. 1G vierde lid , doch scheen, gelijk hem te kennen gegeven werd, het amendement anders op te vatten als de bedoeling was. De heer van Wassenaeb van Catwijck verklaarde dat het amen- dement hem geheel onaannemelijk		voorkwam. In art. 16 � zeide hij � is nu bepaald dat de ingang van een graf of grafkelder niet in eene kerk of ander overdekt gebouw mag zijn. Ik moet erkennen dat ik niet gaarne een amendement zou aannemen dat volkomen zonder beteekenis kan geacht worden. Want wanneer men niet in eene kerk den ingaug van een graf mag hebben, behoeft men niet te zeg- gen, dat in eene kerk niet mag begraven worden. Daarop werd de beraadslaging gesloten, en het amendement Gratama op art. 14, met 34 tegen 18 stemmen verworpen. Wanneer ik nu de wet met al het voorafgaande in verband be- schouw , dan is m. i. ongetwijfeld de bedoeling van de wet deze: dat in of onder kerken niet mag worden begraven. Dit volgt uit de mede- gedeelde geschiedenis �n van den vroegeren regtstoestand �n van de wets-ontwerpen �n van de beraad- slaging �n , niet het minst, uit art. 1 der wet zelve. Begraven in eene kerk is niet, zooals dit art. voorschrijft , begraven op eene begraafplaats overeenkomstig deze wet aangelegd of volgens de over- gang8bepalingeu dezer wet toege- laten. Meer uitdrukkelijk het begraven in kerken te verbieden heeft de wetgever niet noodig ge- acht,, omdat het reeds tot dus- verre verboden was en het niet meer plaats had. Wat nu het laatste lid van art. 16 betreft, moet men niet vergeten het uaauw verband waarin het tot het voorlaatste lid staat. En dan geloof ik dat de wetgever

-ocr page 292-

Art. id , 17 BEGRAFENISWET. 257

Art. 47. Elke algemeene begraafplaats heeft eene
uitgestrektheid van minstens tienmaal de oppervlakte
benoodigd voor het vermoedelijk getal der aldaar
jaarlijks te begraven lijken, (x)

in de eerste plaats het geval heeft

eene kerk of ander gesloten gebouw
zal juist deze zijn geweest dat hy
vreesde dat uit de eerstvermelde
redactie bij argumentum a contrario
zou kunnen worden afgeleid , dat
de toegang of ingang van een
graf- of grafkelder nu w�l zou mo-
gen zijn in eene gewone kerk of an-
der gebouw dat in het voorlaatste
lid niet was genoemd, en dat hij de-
ze opvatting heeft willen voorkomen.
De omstandigheid eindelijk dat
graven of grafkelders onder de
kerken liggen, hetgeen, ook blijkens
de aant. XI op art. 15, geoorloofd
is, heft het verbod van het be-
gravcn zelf in of onder de kerken

voor oogen gehad , dat er o» de
begraafplaats graven of grafkelders
werden gemaalct, die zich tevens
zouden bevinden in of onder de
in gezegd voorlaatste lid genoemde,
ten dienste der begraafplaats te
stichten gebouwen, en dat. hij
daarom in \'t belang der gezondheid
heeft noodig geacht uitdrukkelijk
te bepalen dat de toe- of ingang
van zoodanige graven en grafkel-
ders van buiten moet zijn. I

Het begraven in de aldus liggende
graven en grafkelders geschiedt dan
inderdaad op de begraafplaats zelve.

�Art. 16 laatste lid derogeert
dun ook uiet � zoo als werd ver-
meend � aan het in deze wet beslo-
tcn voorschrift dat in of onder ker-
ken niet mag begraven worden.

Bij wijze van argumentum a
contrario het tegendeel af Ie leiden
uit die bepaling , uit de opvatting
daaraan gegeven door den heer
Kock , die zich daaromtrent geens-
zins gelijk bleef, of wel uit de
verwerping van de amendementen
on artt. 14 en 16, die strekten
om het bedoelde verbod meer uit-
drukkelijk te geven, � dit wordt
in. i. door eene gezonde wetsuit-
leggiug verboden.

De reden voorts dat de wetgever
in art. 16 laatste lid niet heeft
gesproken van toe- of ingangen in
een der in het voorlaatste lid
genoemde gebouwen , maar in het
algemeen van toe- of ingangen in

met

op.

(jr) I. Art. 17 luidde iu het
ontw. 55/6 : /Elke begraafplaats
heeft eene uitgestrektheid van niin-
stens tienmaal de oppervlakte ,
benoodigd voor het getal lijken ,
dat er gemiddeld ieder jaar begra-
v.n wordt.\'"

In het ontw. 58/9 werd voor het
laatste gedeelte gelezen : voor het
i/etal der aldaar te begraven lijken.

Bij de N. v. W. 58/9 werd
v��r het woord getal gesteld : ge-
middeld en achter aldaar liet
woord jaarlijk».

Het ontw. 66/7 veranderde den
aanhef in : «Elke algemeene en
kerkelijke begraafplaats", en stelde
voor gemiddeld in de plaats ver-
moedelijk.

Voor «algemeene en kerkelijke\'

-ocr page 293-



		258
		BEGRAFENISWET. Art. 17


		werd in het ontw. 67/8 I gelezen ; «algemeene of kerkelijke." De heer Godefroi stelde een amendement voor, strekkende om de woorden of kerkelijke te doen vervallen. Het werd met 41 tegen 12 stemmen aangenomen. II. Het art. werd in de eerste ontwerpen toegelicht als volgt: Het decreet van 23 Prairial Xllde jaar bepaalde in art. 6 de uitgestrektheid der begraafplaatsen op minstens vijfmaal de opper- vlakte benoodigd voor het getal lijken dat er vermoedelijk jaarlijks hegraven wordt. Dit stond in ver- band met een ander voorschrift, dat de lijken niet dan na een tijds- verloop van vijf jaren mogten worden geroerd. Bij de weder invoering van het decreet is echter deze termijn op tien jaren gesteld, zonder dat het voorschrift ten aanzien van de uitgestrektheid der begraafplaatsen eenige verandering heeft ondergaan. Het is dns mo- gelijk dat eeue begraafplaats, volgens de bestaande verordeningen ingerigt, na verloop van vijfjaren geene gelegenheid tot begraven meer aanbiedt. Daarom vordert ilit artikel eene uitgestrektheid van minstens tienmaal de oppervlakte, tot het begraven van het gemiddeld getal overledenen 1) \'s jaars ver- eischt. III. I⁹. Omtrent het over art. 17 verhandelde wordt in het al- gemeen ook verwezen naar de aaut. op art. 13, bladz. 170�174, 180 en 185. 11 Zie de latere wQzigingftu. 2) Het slot ran het art. zooals het in gewijzigd. Zie hierboven.
		Op het art. zelf komen in het V. V. 58/9 de volgende beschou- wingen voor: De Memorie van Toelichting spreekt hier duidelijker en meer bepaald dan de wet. De bedoeling is, dat de begraafplaats eene uit - gestrektheid hebbe van minstens tienmaal de oppervlakte, benoodigd voor het gemiddeld getal der aldaar jaarlijks te begraven lijken. Noch van een middencijfer, noch van het jaarhjksch getal wordtin het artikel melding gemaakt. 2) Met opzigt tot de gepastheid der bepaling zelve heerschte ver- schil van gevoelen. Van de eene zijde werd beweerd , dat de uit- gestrektheid , voor de begraafplaats gevorderd, veel te gering was. Het deswege gemaakte voorschrift staat in onmiddellijk verband tot art. 23 , volgens hetwelk eerst na verloop van tien jaren de over- blijfselen der lijkeu mogen opge- graven worden, om plaats voor andere te maken. Maar die termijn van tien jaren , voor het roeren der graven aangenomen, was, naar dit gevoelen , veel te kort. Geenszins liet zich onderstellen, dat in dat tijdsverloop overal al de lijken genoegzaam zouden ver- teerd zijn om opgraving mogelijk te maken zonder schennis van den eerbied, aan het stoffelijk over- schot van menscheu verschuldigd, of zelfs zonder gevaar voor den opeiw baren gezondheidstoestand. Veel hing hier af van de gesteldheid van den grond, waaruit de be- het eerste ontw. Luidde , was namelijk

-ocr page 294-



		Art. 47 BEGRAFENIS WET. 259

		Naar het gevoelen dezer leden was het zelfs de vraag, of in het stelsel der wet de gevorderde uit- gestrektheid niet veel grooter is dan zij volgens dat stelsel behoeft te wezen. Neemt men toch aan , dat na verloop van tien jaren elk graf geroerd kan worden , dan behoeft de begraafplaats niet tien maal de uitgestrektheid te hebben, benoodigd voor het gemiddeld getal der aldaar te begraven lijken. Vol- gens art. 22 van het ontwerp kunnen immers in elk graf twee lijken of zelfs meer worden begra- ven , en de begraafplaats behoeft derhalve geeue grootere uitgestrekt- heid te bezitten dan noodig is voor het tienmaal vermenigvuldigd getal der aldaar jaarlijks te delven graven. Misschien is dit de bedoeling van het artikel: maar dan behoorde die bedoeling duidelijker uit te komen. Naar aanleiding van de iu den aanhef van het Verslag gemaakte bedenking wijzigde de Regering het art. (zie hierboven), en gaf voorts het volgende antwoord: "Hoezeer het niet te ontkennen valt , dat de gesteldheid van den grond op de spoedige of langzame ontbinding van lijken van invloed is , kan men toch aannemen, dat een tijdsverloop van tien jaren voldoende is om lijken zoodanig te laten verteren, dat men tot opgraving kan overgaan zonder schennis van den eerbied, aan het stoffelijk overschot van menschen verschuldigd. De bepaling, dat graven na verloop van 10 jaren kunnen worden geroerd, heeft sedert de wederinvoeriug van het 17*
		graafplaats bestaat. Het is toch bekend , dat niet slechts de meer- dere of mindere vochtigheid van den grond, maar ook zijn aard op de spoedige of langzame ont- binding van het lijk grooten invloed uitoefent. Het is uit dit oogpunt geenszins onverschillig, of de graven in zand-, klei- of veengrond zijn aangelegd. In natten veengrond gaat het lijk bijna niet tot ont- binding over. Van deze zijde zou men dus wel in bedenking gegeven willen hebbeu, om de uitgestrekt - heid der begraafplaats met de gesteldheid van den grond in verband te brengen. Overigens mogt niet vergetcu worden, dat hier slechts op de gewone behoefte bij den aanleg gelet wordt, eu dat derhalve bij de bepaling van de uitgestrektheid der begraafplaats aanmerkelijke vermeerdering der bevolking, jaren van buitengewone sterfte en de omstandigheid , dat veel eigen graven op de begraaf- plaats genomen worden , buiten rekening blijven. Van eenc andere zijde voerde men daartegen aan , dat het geven van nog grootere uitgestrektheid aan de begraafplaats de kosten voor de gemeente aanmerkelijk vermeerderen en in een te wijder kring een servituut op de omlig- gende gronden leggen zou. Tot n u toe waren , zoover men wist, nergens wezenlijke ongelegenheden uit den te beperkten omvang der begraafplaatsen voortgesproten, en toch laten de bestaande bepalingen eeue geringere uitgestrektheid toe dan volgens het tegenwoordig wets- ontwerp verpligtend worden zou.

-ocr page 295-



		260 BEGRAFENISWET. Art. 17

		decreet van 23 Prairial Xllde jaar hier te lande bestaan , en zoover men weet, is daaruit nimmer eenige ongelegenheid voortgevloeid. Het artikel geeft daarenboven slechts een minimum op. Blijkt het bij het aanleggen der begraafplaats dat de gesteldheid van den grond van dien aard is , dat men geene vol- koinen ontbinding van lijken binnen het tijdvak van tien jaren te wachten heeft, uien kan dan aan de begraafplaats eeue grootere uitge- strektheid geven, of wel het terrein, dat men voor het verkrijgen van eigen grafruimten openlaat, beper- ken. Men dient toch wel in het oog te houden, dat art. 20 de gelegenheid tot het verkrijgen van zoodanige grafruimten slechts gc- opend wil hebben indien daartoe voldoende ruimte bestaat. Bij het aanleggen van begraafplaatsen zal van zelf ook acht gegeven worden op de mogelijkheid cener vermecr- dering van bevolking, opdat men niet in de noodzakelijkheid gebragt worde, later weder ecne nieuwe begraafplaats aan te leggen of de bestaande uit te breiden. »Wanneer de begraafplaatsen vol- gens art. 17 eenc uitgestrektheid moeten hebben van minstens tien maal de oppervlakte, benoodigd voor het gemiddeld getal der aldaar jaarlijks te begraven lijten, en art. 22 vrijheid geeft om twee of meer lijken boven elkander te be- graven , zal de begraafplaats , waarop twee of meer lijken boven elkander kunnen worden begraven, natuurlijk geene grootere uitge- strektheid behoeven te bezitten dan noodig is voor het tienmaal ver-		menigvuldigd getal der aldaar jaarlijks Ie t/elven graven. \'Dit is de bedoeling van het art. 17 , die , naar het oordeel der Regering, uit de redactie duidelijk blijkt." 2°. Omtrent, een der drie be- sproken punten kwam men bij het V. V. 59/60 terug. In twee der afdeclingeii werd bezwaar gezien in de bepaling van art. 23 dat de graven reeds na verloop van tien jaren , nadat het laatste lijk daarin geplaatst was, geroerd konden worden. De ontbinding dei- lijken hangt, herhaalde men, groo- tendeels van de gesteldheid van den grond af. Kr zijn gronden waar na een tienjarig tijdsverloop de lijken in geeneu deele verteeru zijn. Wordt echter dan reeds d<\' opgraving bewerkstelligd , het ge- voel der nabestaanden en voor»! ook der kinderen vau de overledi- nen , die in den regel nog zullen leven , kan op eene pijnlijke wijze geschokt worden. Men wilde dut hier een langoren termijn hebben gesteld. 3». Bij het ontw. 66/7 Weef de bepaling van art. 17 wat dei: maatstaf voor de uitgestrektheid der begraafplaats aangaat, onver- anderd. Evenzoo bleef in art. 23 de termijn van tien jaren behouden. Evenwel werd een deel der be- zwaren tegen dien te kort geachten termijn , voor zooveel eigen graven betreft, weggenomen door de bij- voeging in art. 23 , volgens welke thans voor het roeren der graven de toestemming van den eigenaar van het graf wordt vereischt. Nogtans houdt het V. V. 66/7 ter zake nog het volgende:

-ocr page 296-



		Art. 17 BEGRAFENISWET. 201

		�e bepaling, dat de begraafplaats teu minste tienmaal de oppervlakte moet hebbeu , benoodigd voor liet vermoedelijk getal der aldaar jaar- lijks te begraven lijken , staat iu verband met het tienjarig tijdperk van art. 23. Dit tienjarig tijdperk echter werd, althans als algemecne regel, door sommige leden te kort geacht. �v ontbinding heeft iu klei- eu veengrond doorgaans niet zoo spoedig plaats als iu zandgrond, eu men zou dus in sommige ge- vallen te vroeg tot het roeren der graven gedwongen zijn Het antwoord der Regering was evenwel dat het artikel (art. 17 n. 1.), dat van minstens tienmaal de oppervlakte sprak, aan de ge- opperde bedenking reeds te gemoet kwam. 4°. Bij de beraadslaging kwam de heer Westerhof� hierop nader terug en stelde den Miuister voor de woorden in art. 17 voorkomende: "tienmaal de oppervlakte" te ver- anderen iu «dertigmaal de opper- vlakte." Het blijkt duidelijk, voerde hij aan , vooral ook met het oog op art. 23 , dat de Regering, bij het bepalen der oppervlakte , zich heeft voorgesteld, dat eene tienja- rige rotting voldoende zal zijn en de graven alzoo met tien jaren weder voor andere lijkeu gebruikt zullen kunnen worden; doch ik geloof dat de Regering zich hier inisrekend heeft en het rotting- tijdperk hier langer gesteld moet worden , iets dat ik bij de behan- deling van art. 23 zal trachten aan te tooncu. Ook schijnt de ontwerper van dit wets-voorstel niet gedacht te hebben aan een
		gestadig en soms sucl ucur�s der bevolking , evenmin daaraan, dat men volgens art. 20 de gelegenheid zal hebben het uitsluitend regt te verkrijgen om voor onbepaalden tijd lijken in een bepaald graf te doen begraven. Vele gegoeden zullen zeer zeker van die bevoegdheid gebruik maken en zich door koop in hot bezit van eigen graven stel- leu , aangezien zij eene opgraving hunner afgestorvenen na een tijds- verloop van slechts tien jareu , niet zullen willen toelaten , waar- van het gevolg zal zijn , dat van die eigen graven velen onbezet eu open zullen blijven en dat er, voor minder gegoeden eu armen , eene betrekkelijk geringe oppervlakte voor grafruimte zal overschieten. Spoedig zal men dus tot de sluiting van zoodanige begraafplaats en het daarstellen van eene nieuwe moeten overgaan, en het gevolg zal zijn, dat men eerlang hier en daar een tal van gesloten begraafplaatsen zal aantreffen , die , volgens art. 25 , jaren achtereen geheel onge- bruikt en onaangeroerd zullen moe- ten blijven liggen, en dan nog eens weer een geruimen tijd onder bezwarende beperkingen gebruikt zullen mogen worden. Neemt men eene grootere oppervlakte, dan zullen de aangevoerde bezwaren zich niet kunnen voordoen, en in de eerste jaren zal men de niet benoodigdc oppervlakte tot andere einden kunnen gebruiken en er alzoo rente vau het daarvoor bestede kapitaal kunnen getrokken worden. Ik geloof daarom dat mijn voorstel zich aanbeveelt en nadere overwe- ging in allen gevalle verdient.

-ocr page 297-



		BEGRAFENIS WET. Art. 17
		262


		De Minister herinnerde dat tegenwoordig het ruimen ook ge- schiedde na tien jaren, en dat daarvan voor zooverre hem bekend, geen nadeel was ondervonden; hij bestreed het voorstel omdat er dan zulk eene aanzienlijke ruimte ver- eischt zou worden, dat de zoo breed uitgemeten bezwaren voor de gemeenten hoe langer hoe meer zouden klimmen. Tot de voordragt van een amen- dement kwam het niet. 5°. Toen art. 23 aan de orde was, handhaafde de heer Wester- hopp zijn gevoelen omtrent het onvoldoende van den tijd van tien jaren. De graven moesten in het algemeen , volgens hem , z�� lang gesloten blijven, totdat het lijk geheel vergaan was, en op vele gronden iu ons land ging dat niet in een tijdsbestek van tien jaren. De bepaling van den tijd daartoe vcreischt, hing af van de wijze van begraving, van de hoedanig- heid en de dikte van het hout der kisten , van den grond waarin de lijken begraven werden en van andere omstandigheden, die bij het aanleggen van kerkhoven in het oog dienden gehouden te worden. Hij wees o. a. op verschillende plaatsen in het buitenland, waarin voor het weder gebruiken der graven een tijdsverloop van 15 en vervolgens tot 30 jaren toe , was bepaald. De ondervinding nu heeft ge- leerd � zeide spreker verder � dat in ons land, op alluviaal terrein en vooral in natten zwaren klei- grond, waarin de ontbinding niet �poedig plaats vindt, het geheel		vergaau van het lijk minstens 20 jaren vcreischt en ik zou daarom wel wenschen, dat «tien jaren" in de eerste alinea van dit artikel veranderd werd in dertig jaren. Ik zou dat zelfs wenschen, ook al kon men aannemen, dat een lijk in tien jaren vergaan was, om de minvermogenden en armen voor het akelig schouwspel te vrijwaren dat zij het geraamte van vader of moeder of van een echtgenoot of kind moesten zien opgraven en aan het licht brengen. Wij zouden dat niet gaarne zien, Mijnheer de President, en gewis geen enkel lid dezer Vergadering; doch teij kunnen dat voorkomen, door een eigen graf aau te koopen , iets dat de geringe man niet kan. Ik geloof daarom dat wij verpligt zijn, ook hier voor de armen te waken, eu wij kunnen dat, indien wij hier het tijdperk van tien in dertiy jaren veranderen. De eerbied en achting voor afgestorvenen, welke de geringere volksklassen, meer dan de hoogere standen, gewoon- lijk aan den dag leggen, moeten wij niet helpen uitblusschen, in- tegendeel , dat edel menschelijk gevoel, waardoor ook andere deug- den gevoed en ontwikkeld worden, moeten wij veeleer bij hen aanblazen en aanwakkeren; dit zal in het belang der maatschappij zijn en niet weinig bevorderlijk voor de veredeling van het hart. Maar al waren de lijken met tien jaren , op alle begraafplaatsen in ons vader- land , ook al eens geheel vergaan � iets dat wij evenwel op grond van eigen ervaring ontkennen � en al was het ook dat men met de

-ocr page 298-



		Art. 17 BEGRAFENISWET. 263

		grootste onverschilligheid en ach- teloosheid het kon aanzien dat het geraamte van een zijner dierbaarste en naaste betrekkingen weder werd opgegraven, ook dan nog zouden wij , om der gezondheidswille, het opgraven na eene tienjarige rotting onraadzaam achten , aangezien de aarde, zooals wij straks reeds hebben opgemerkt, en het over- gebleven kisthout uit zoodanig graf een verpestenden stank van zich geeft en dikwijls zeer uadeelig op de volksgezondheid heeft ge- werkt , zoo als door onderscheiden schrijvers met voorbeelden is aangetoond. De Minister antwoordde als volgt : De heer Westerhoff komt uu eigenlijk terug op art. 17, waarin bepaald is dat de oppervlakte van eene algemeene begraafplaats moet zijn 10 maal de grootte van de oppervlakte benoodigd voor het vermoedelijk getal der aldaar jaar- lij ks te begraven lijken. Bij de behandeling van dat artikel heeft de geachte afgevaardigde voorge- dragen 30 maal de grootte. Toen is reeds aangemerkt dat men meende dat dit niet noodig was , omdat bij het decreet van Prairial was bepaald 5 maal en bij een later Koninklijk besluit 10 maal de grootte. Zet men hier nu weder 30 jaar, dan komt men eigenlijk terug op het beginsel, in art. 17 neergelegd. In de praktijk komt het ook zoo dikwijls niet voor, en wanneer het mogt zijn dat bij gelegenheid dat er graven werden geruimd een enkel lijk nog niet		geheel vergaan was, wordt dit lijk op nieuw begraven. Dit gebeurt overal, ten minste voor zoover ik de praktijk heb kunnen nagaan. Ik geloof dus dat het artikel moet blijven zoo als het is voorgesteld. Daarop werd de beraadslaging over art. 23 gesloten en dit on- veranderd goedgekeurd. IV. In verband ook met het reeds medegedeelde, meen ik vooral de aandacht te moeten vestigen o;> drie woorden van beteekenis in art. 17 gebezigd. 1°. Door het woord minstens heeft het artikel slechts een mini- mum willen voorschrijven. 2°. Het woord aldaar wil zeg- geu: het getal der op de algemeene begraafplaats � en niet: uit de geheele bevolking der gemeente � te begraven lijken. Men heeft dus af te trekken het getal lijken dat op bijzondere begraafplaatsen wordt begraven. 1) \' 3°. Het woord jaarlijks geeft de wijze van berekening nog nader aan. Worden er voorts afzonderlijke gedeelten van de algemeene be- graafplaats volgens art. 19 voor de lijken van de leden eener kerkelijke gemeente bestemd, dan moeten zoodanige gedeelten elk de uitgestrektheid hebben, in art. 17 voor het geheel voorgeschreven. Zie de aant. II op art. 19, derde lid. Nog wordt er de aandacht op gevestigd: dat terwijl aan den eenen kant bij de berekening der uitgestrekt-

		1) Zie ook de aant. op art. 13, blidz. 180 en 185.

-ocr page 299-



		BEGRAFENISWET. Art. 17
		\'264

		heid in aanmerking kan worden gebragt, naar gelang van de gesteld- heid van den grond, de mogelijkheid dat volgens art. 22 tweede lid en onderde aldaar gestelde voorwaarden twee of meer lijken boven elkander kunnen worden begraven , aan den anderen kant moet worden in acht genomen dat de graven op den bij art. 22 eerste lid voorgeschreven afstand van elkander verwijderd behooren te zijn ; en eindelijk dat hierbij niet in aaumerking kan komen de voor eigen graven af- gezonderde ruimte, maar daar tegenover ook niet gelet behoeft te worden op het getal lijkeu, dat jaarlijks in eigen graven be- graven wordt. (Zie missive van den Minister van Binuenl. Zakend.d. 5 Juuij 1869 N°. 212 , 2de _afd. _;prov. blad van Gelderland N°. 71). V. In de Regeringsontwerpen gold het voorschrift van de uit- gestrektheid der begraafplaatsen niet all��n voor de algemeene be- graafplaatseu, zooals uu. In de 3 eerste ontwerpen werd gelezen : «Elke begraafplaats ; � in het ontw. 66/7 «Elke algemeene en bijzondere begraafplaats j" � op de aanmerking der Kamer dat disjunctief moest gelezen worden : "Elke algemeene of kerkelijke be- graafplaats" werd de aanhef aldus door de Regering gewijzigd. Bij het Eindv. 68/9 werd in eene der afdeelingen de bedenking gemaakt dat , terwijl de wet alge- meene en bijzondere begraafplaatsen onderscheidde, in art. 17 bovendien van kerkelijke begraafplaatsen werd gewag gemaakt, waardoor ondui- delijkheid ontstond. Du aard der		zaak scheen mede te brengen, de kerkelijke begraafplaatsen niet afzonderlijk te noemen, maar onder de bijzondere te begrijpen. De Regering antwoordde dat in sommige artikelen uitdrukkelijk van kerkelijke begraafplaatsen werd gesproken, wanneer de bepaling niet op alle bijzondere begraafplaat- sen maar alleen op die, welke onder kerkelijk beheer stonden, van toepassing was. Art. 17 � vervolgde de Rege- riug verder � de uitgestrektheid der begraafplaatsen in verband met het voorschrift van art. 23 opgevende, moet op algemeene en kerkelijke begraafplaatsen toepas- selijk zijn , opdat er steeds vol- doende gelegenheid tot begraven aanwezig zij. Is er toch in eenu gemeente eene bijzondere begraaf- plaats voor de leden eener bepaalde godsdienstige gezindte , dan behoeft bij den aanleg der algemeene be- graafplaats niet op het begraven van leden dier gezindte gerekend te worden, dewijl daarvoor de kerkelijke begraafplaats bestemd is. Maar dan moet ook de wet toezien, dat er genoegzame ruimte op die kerkelijke begraafplaats bestaat. Dit is echter niet van toepassing op begraafplaatsen, welke door parti- culicren op eigen grond worden aangelegd , dewijl deze bij het op- rigten van algemeene begraafplaat- sen niet in aanmerking worden genomen. Bestaat er op die be- graafplaatsen geene gelegenheid tot begraven meer en is de termijn van art. 23 niet verstreken, dan kan het algemeen belang daardoor niet benadeeld worden.

-ocr page 300-



		Art. il BEGRAFENISWET. 265

		pervlakte van de begraafplaatsen van kerkelijke gemeenten ging bemoeijen. Ook de heer Godekkoi, die het debat over het artikel opende , zag in dit artikel eene inmenging in de iurigting van kerkelijke be- graafplaatsen , die hem voorkwam niet voldoende geregtvaardigd te zijn. «Volgens dit artikel � zeide hij � wordt bij de wet eene be- paalde oppervlakte vastgesteld , welke eene kerkelijke begraafplaats moet hebben. Waarom eischt men dit P De Nota ter beantwoording van het Eindv. geeft de oplossing. Spreker las deze voor (zie vorige bladz.). Het daarin opgegeven motief nu was, volgens hem, uiet zeer iu harmonie met de bepaling van art. 13 , dat er in elke gemeente moet zijn eene algemeene begraafplaats: welke toch � zeide hij � is de eigenlijke bedoeling van de bepaling van art. 17 ? De burgerlijke ge- meente zooveel mogelyk voor altijd te ontslaan van het voorzien in het hegraven van de leden der geziudte, voor wie de kerkelijke begraafplaats bestaat. En nu meen ik , dat juist wegens deze bedoeling inmenging in de iurigting van kerkelijke begraafplaatsen te wraken is. In de oekonomie der wet, en vooral in de bedoeling van art. 13, ligt, dat de burgerlijke ge- meente zorgen moet voor het begraven van al diegenen , die geen eigen begraafplaats hebben. Welnu, wanneer de kerkelijke begraafplaats
		Reeds bij het V. V. 58/9 werden tegen het voorschrift van art. 17 , in verband met de overgangsbe- palingen, ten opzigte der kerkelijke begraafplaatsen bedenkingen verno- men : men zag daarin inbreuk op de vrijheid der gezindten (zie de aant. op art. 16 , bladz. 208). In antwoord daarop gaf de Regering te kennen dat uit het voorschrift voor de kerkelijke ge- meenten geen bezwaar kon ontstaan dan voor zoover bet in het alge- meen belang vereischt werd. Het was niet wel mogelijk, begraafplaat- sen te laten bestaan die de vereischte grootte misten. Men zou dan toch moeten toestaan dat lijken, die nog niet verteerd waren , voor andere plaats maakten, en dit behoorde niet te geschieden. i)e besturen, die zoodanige begraaf- plaatsen hadden aangelegd , konden zich dan ook niet beklagen wanneer de maatregel, in art. 38 1) be- iloeld , op die begraafplaatsen werd toegepast. Immers sedert lang bestond het verbod om graven binnen een tijdsverloop van tien jaren te roeren , en hieruit vloeide van zelf de verpligting voort, om aan de begraafplaats ecne uitge- strektheid te geven van minstens tienmaal de oppervlakte, die voor de jaarlijks aldaar te begraven lijken benoodigd was. Bij de algemeene beraadslaging over de wet wees de heer van Delden o. a. op dit art. als bewijs dat op de vrijheid der gezindten in- breuk gemaakt werd. Hij begreep niet waarom de wetgever zich met de op-

		1) Zie thans art. 47.

-ocr page 301-



		266 BEGRAFENIS WET. Art. 17

		niet meer de noodige ruimte zal hebben , wanneer zij uit dien hoofde uiet meer bruikbaar zal zijn, moet de burgerlijke gemeente in de be- graving voorzien. Daarom komt het mij voor, dat het binden eener kerkelijke begraafplaats aan eene bepaalde oppervlakte eene inbreuk is op die vrijheid , die in dit opzigt bijzondere begraafplaatsen moeten genieten. »lk spreek nu niet alleen van de gezindheid tot welke ik behoor, want voor deze is de bepaling van nog bedenkelijker aard dan voor andere gezindheden , omdat, ten gevolge van de omstandigheid dat godsdienstige begrippen het roereu van graven verbieden en het boven elkander begraven van lijken be- perken , de ruimte op eene Isra�- Uetische begraafplaats eerder ont- breken kan dan op eene andere begraafplaats. De werking van dit art. 17 kan dus voor die gezind- heid nog nadeeliger zijn. Maar in meer algemeenen zin bevat dit artikel , door zijne toepasselijkheid op kerkelijke begraafplaatsen , een beginsel dat niet in overeenstem- ming is met de vrijheid, die in dit opzigt moet heerschen, en daarin ligt mijn bezwaar. «Ik stel dus als amendement voor, uit den eersten regel van art. 17 de woorden »of kerkelijke" te laten vervallen." Het amendement, voldoende ondersteund, kwam in beraadslaging. De heer Westerhoff begreep niet hoe de Regering er toe had kunnen komen om ook aan ker- kelijke gemeenten de hoegrootheid hunner begraafplaats voor te		schrijven; \'t was eene inmen- ging in kerkelijke aangelegenheden. De heer Gefken ondersteunde mede het amendement: bij de reeds aangevoerde argumenten voegde hij de onmogelijkheid voor eene ker- kelijke gezindte, die eene begraaf- plaats wilde aanleggen, om een behoorlijken maatstaf ter juiste toepassing van art. 17 te vinden. De Minister liet zich ter zake aldus uit : »!)e reden waarom hier zoowel van kerkelijke als van algemeene begraafplaatsen gesproken wordt, ligt in art. 23 , hetwelk zegt dat de graven niet dan na verloop van tien jaren mogen geruimd worden. Daarom is ook hier dat tijdperk van tien jaren aangenomen voor alle mogelijke begraafplaatsen. Iu het decreet van 23 Prairial an XII was aangenomen , dat het zou mo- gen geschieden na vijfjaren, hetgeen later is uitgebreid tot tien. Tegen- woordig geschiedt het ook na tien jaren , en daarvan is althans, voor zoover mij bewust is, geen nadeel ondervonden. . . . \'De heer Gefken heeft gezegd dat men voor eene burgerlijke begraafplaats misschien een maat- staf kan aannemen , hoewel hij dit aan het gemeentebestuur overlaat; maar voor kerkelijke begraafplaatsen meent hij dat het moeijelijk zal zijn. Ik zie dat niet in. Men zal nagaan hoe groot die kerkelijke gemeente is en hoeveel bij haar de gemiddelde jaarlijksche sterfte be- draagt, en daarna zal men berekenen hoe groot de oppervlakte zal moeten zijn. Nu aangenomen is, dat de kerkelijke begraafplaatsen kunnen

-ocr page 302-



		Art. 17 BEGRAFENISWET. 267

		dat arj. 47 het bezwaar niet ophief. � De heer van Voorthu�sen zag het groote bezwaar in het woord vermoedelijk in dit artikel. Wie � vroeg hij � zal het vermoedelijk getal bepalen , daar , gelijk reeds is opgemerkt, ieder h\'d der ker- kelijke gemeente de vrijheid behoudt daarvan al of niet voor afgestorven betrekkingen gebruik te maken P De uitlegging die de Minister daaraan geeft, ook al is die niet onduidelijk, maakt de zaak eveu- wel nog moeijelijker voor deu geachten afgevaardigde uit Amstei\'- dam om haar aan te nemen. De Minister toch heeft gezegd, dat men de gemiddelde sterfte in de gemeente tot maatstaf zal moeten nemen bij de vaststelling van de grootte , voor tien jaren vereischt. Maar het gemiddelde cijfer zal , in dit geval, het maximum betee- kenen, omdat het zich laat voorzien dat daarvan wel minder doch niet meer personen gebruik zullen maken dan het zielental der kerkelijke gemeente doet vermoeden. Ik geloof derhalve dat liet bezwaar van dien geachten afgevaardigde daardoor volstrekt niet wordt weggenomen. De heer Godi�froi wees, na het aangevoerde, evenals de heer de Willebois nog op art. 47 dat de zaak nogbezwarender maakte. Volgens dit art. moesten de be- staande begraafplaatsen binnen vijf jaren o. a. overeenkomstig het voorschrift van art. 17 worden ingerigt. Zoo niet, dan werden zij gesloten. Voor menige bestaande kerkelijke begraafplaats was het dus een groote last.
		blijven bestaan, acht ik het van groot belang, dat op deze de bepaling toepasselijk worde gemaakt. »In Friesland bij voorbeeld, waar men verlangt dat geene al- gemeene begraafplaats door de gemeentebesturen zal worden aan- gelegd, zal het toch wel van het grootste belang ziju dat men er bij den aanleg van nieuwe begraaf- plaatsen op rekene, dat daarvan gedurende tien jaren goed gebruik kunne worden gemaakt. Ik geloof dus dat het met het oog op art. 23 van groot belang is dit artikel te behouden, zoo als het ontworpen is." De heer de Willebois wees er den Minister op dat de tijd, aan- gewezen als maatstaf van de uit- gestrektheid van een kerkhof, nu was vijf jaren en dooi\' dit art. gebragt zou worden op tien jaren, eene reden te meer om het woord kerkelijke weg te nemen. De ker- kelijke begraafplaatsen hadden die uitgestrektheid niet, omdat op vijf jaar was gerekend. Nu verwees spreker naar art. 45. Bleef de bepaling van art. 17 in haar geheel, dan zouden vele kerkelijke begraafplaatsen niet vol- doen aan dat vereischte der wet en zou men genoodzaakt zijn vele nieuwe kerkhoven aan te leggen, reeds v��r dat ze geheel ingenomen of vol waren. De Minister antwoordde dat dit bezwaar niet gold, omdat wel het decreet van Prairial van vijf jaar sprak, maar dit later bij Kon. besluit op 10 jaren was gebragt. De heer de Willebois zeide daarop zich in de aanhaling van het artikel vergist te hebben, maar

-ocr page 303-



		268 BEGRAFENISWET. Art. 17, 18

		Art. 18. Elke begraafplaats wordt door een muur, heining, rasterwerk of heg ter hoogte van tenminste twee meters , afgesloten. Hiervan kan door Ons ontheffing worden verleend, indien op andere wijze behoorlijk in de afsluiting is voorzien, (ij)

		Maar � voegde spreker er bij � afgescheiden van alle andere argumenten of berekeningen om- trent de noodige ruimte , waardoor men art. 17, door ziju verband mot art. 23 , zou willen regtvaar- digen , herhaal ik nog eens , dat art. 17 in strijd is met het hoofd- beginsel dezer wet, dat in art. 13 is vervat. De burgerlijke ge- meente moet gelegenheid verschaffen om dooden te begraven, zouder uitzondering van welke gezindheid j de burgerlijke gemeente heeft niet te vragen of de kerkelijke gemeente op hare eigen begraafplaats al dan niet voorzien heeft in genoegzame ruimte. En dit is voor mij de hoofdreden waarom ik mijn amen- dement handhaaf. Daarop werd hel amendement met 41 tegen 12 stemmen aange- nomen. Dieutengevolge bevat art. 17 thans alleen ceu voorschrift voor de algemeene begraafplaatsen. Toen art. 47 in behandeling kwam , werd het met het gewijzigde art. 17 in overeenstemming gebragt en evenzeer beperkt, wat de uitge- strektheid der begraafplaatsen be- treft, tot de algemecne. VI. Ten aanzien der toepassing van art. 17 op de bestaand* be- graafplaatsen , zie men de beraad-		slaging over art. 47 in de aant. op de overgangsbepalingen. VII. Over de nakoming van art. 17 zie men voorts de aant. VII op art. 16, eerste lid bladz. 218. (ij) I. Voor de bepalingen van art. 18 hadden de 3 eerste ontwerpen alleen : "Zij (d. i. elke begraafplaats) wordt door een muur, heining , rasterwerk of heg , ter hoogte van ten minste twee ellen, afgesloteu." Bij het ontw. 66/7 werd in den aanhef zij veranderd in i elke be- graafplaats, en een tweede lid aan het art. toegevoegd luidende: "In geval van gebleken nood- zakelijkheid kau hiervan door Ons ontheffing worden verleend." De heer Dam stelde een amen- dement voor, strekkende om het tweede lid te lezen : Hiervan kan door Ons onthefing morden ver- leend. De Minister nam het over doch met deze bijvoeging , waarmede de voorsteller zich kou vereenigen : indien op andere wijze behoorlijk in de afskdting is voorzien. II. 1». Volgens de M. v. T. 55/6 zijn de bepalingen van art. 18 ontleend aan de Koninklijke besluiten vau 30 April en 19 Junij 1829. Het kwam echter der Re-

-ocr page 304-



		Art. 18 BEGRAFENISWET. 269

		gering noodig voor, de hoogte der muren , heiningen , rasterwer- ken en heggen vast te stellen , ten einde eene behoorlijke afsluiting der begraafplaats te waarborgen. 2°. Volgens laatstgem�ld Kon. besluit konden echter � zoo werd in het V. V. 58/9 gezegd � de gemeenten , voor welke het omrin- geii der begraafplaats met een rasterwerk te bezwarend was , vol- staan met die door eene gracht of sloot af te sluiten. Men zag niet in, waarom die bevoegdheid thans ontnomen en dusook in dit op- zigt de zaak voor de gemeenten kost- baarder gemaakt zou moeten worden. Het aangehaald Kon. besluit � antwoordde de Regering � bepaalt dat de gemeenten kunnen volstaan met eene sloot of gracht om de begraafplaats te laten graven en die van eene heg te voorzien van eene bekwame vastheid en hoogte. Men hield toch de afsluiting alleen door water niet genoegzaam, dewijl de begraafplaats dan bij vriezend weder geheel open zou liggen. Het ontwerp vordert dus minder dau het aangehaald besluit. 3°. Blijkens het V. V. 59/60 waren er leden, die de vraag wilden gedaan hebben of de wet niet de bevoegdheid openen moet, om van de hier voorkomende bepaling om- trent de afsluiting der begraafplaats dispensatie te verleenen. Er zijn thans � zcide men � vele kerk- hoven, die door een muur of raster van mindere hoogte dan twee ellen omringd worden, �e gemeen- ten en de bestuurders der bijzondere I) Ook in adressen vau geiueentebes tenrift ran art. 18 ingediend, werd er		begraafplaatsen zullen niet weinig worden bezwaard, indien zij ook in dit opzigt dadelijk aan het nieuwe voorschrift der wet moeten gehoor- zamen. Voor zoover men de be- groafplaats door eene heg omgeven wil, is de voorgeschreven hoogte onmogelijk terstond te bereiken. Verscheidene jaren zijn noodig, eer een nieuw geplante heg zoo hoog is opgegroeid. Tot beveiliging en afscheiding zal men dus daar achter of v��r de heg een raster- werk moeten plaatsen; maar nu scheen het toch te veel gevorderd, dat aan zoodanig rasterwerk, "t welk slechts tijdelijk vau dienst is , de volle hoogte van twee ellen zou moeten worden gegeven. In eene afdeeling intusschen wilde men de vermelding der heg, als middel vau afsluiting, geheel doen verval- len, omdat de baldadigheid zich zoo ligt door zulk een afschutsel een weg kan banen. Daarentegen wilden andere leien op nieuw ge- vraagd hebben, of niet de afsluiting door middel van eene sloot of gracht van bepaalde breedte kou worden toegelaten. Uit het oogpunt der openbare gezondheid heeft zulk eene afsluiting voordeeleu , daar zij de vrije beweging van den lucht- stroom niet verhindert. Voor het gevaar, dat baldadigen, als de gracht of sloot toegevrozen is, op de begraafplaats doordringen, zijn maatregelen te nemen. In andere landen treft men niet zelden nage- noeg geheel openliggende begraaf- plaatsen aan, en ook hier waren deze vroeger geenszins vreemd. 1) uren bij de Kamer o- a. tegen het voor- op aangedrongen om genoegen te neaieit

-ocr page 305-



		270 BEGRAFENISWET. Art. 18

		4". Het ontw. 66/7 opende in een bijgevoegd tweede lid gelegen- heid tot verkrijging vau dispensa- tie, en voegde er de volgende toelichting bij : Hoezeer dit artikel voldoende gelegenheid aanbiedt oin de begraafplaatsen op verschillende wijzen en met geenc groote kosten af te sluiten, kunnen er evenwel omstandigheden bestaan, die het opvolgen van het hier gegeven voorschrift beletten. In sommige gemeenten is bijv. de begraafplaats in den verboden kring der vestingen gelegen, en daar staat de wet van 21 December 1853 (Staatsblad N°, 128) het oprigten van muren, heiningen enz. in den weg. Voor dergelijke noodzakelijke gevallen is thans gelegenheid tot afwijking geopend. 5°. Verscheidene leden bleven niettemin, volgens het V. V. 66/7, van gevoelen dat afsluiting eener begraafplaats door middel van eene gracht, bijv. van 8�10 el breed, evenzeer aan de behoefte voldeed als afsluiting door een muur, hei- ning, rasterwerk of heg ter hoogte van ten minste twee ellen. De heg en het raster � vervolgde men � sluiten wel deu toegang af, maar beletten niet onvoorwaardelijk dat de voorbijganger den blik in de begraafplaats werpc. Sommige bestaande kerkhoven, die alleen door water afgescheiden zijn , vol- doen volkomen aan de behoefte. Dit gaf dan ook aanleiding tot de vraag, of de hier voorkomende bepaling toepasselijk is op de be- :taande begraafplaatsen van art. niet de omringiii� door eene breede si ]b Toor sommigen in strijd zou gMn lui
		45. Vermits daarin van het voldoen aan de vereischten dezer wet ge- sproken wordt, en art. 47 zelfs het tegenwoordig art. 18 aanhaalt, kan het antwoord op deze vraag niet anders dan toestemmend zijn. Enkel gedurende het vijfjarig ovcr- gangsperk van art. 47 zal de tegenwoordige wijze vau afsluiting behouden kunnen blijven. Dr Regering antwoordde : «Het decreet van 23 Prairial XHde jaar vordert in art. 3 het omringen eener begraafplaats, met een steen en muur van twee ellen hoogte. Daar dit voorschrift te bezwarend werd geacht, is in 1829 vrijheid gegeven , om , iu plaats vau een muur , eene heining of rasterwerk te stellen, of wel de begraafplaats met eene sloot of gracht te omgeven en deze van eene heg van bekwame vastheid en hoogte te voorzien. "Het tegenwoordig ontwerp gaal nog verder en verklaart eene heg zonder sloot of gracht voldoende. Aan de gemcente- en kerkbesturen wordt dus genoegzame vrijheid gelaten , de begraafplaatsen op zoodanige wijze te omringen, als hun het geschiktst voorkomt. Eene sloot of gracht zonder heg, zoo als in het verslag voorgesteld wordt, moge in gewone tijden voldoende wezen om het indringen op de begraafplaatsen te beletten, bij vriezend weder zou zij geheel open liggen. «In onvoorziene gevallen van onmogelijkheid der voorgeschreven omheining is voorzien bij de 3de alinea.\'" it nis allezins voldoende en omdat art. dn vestingwet ran 185.1.

-ocr page 306-



		271
		Art. 48 BEGRAFENIS WET.


		6⁹. Toen ile beraadslaging over het art. werd geopend, vroeg de heer Dam het woord om daarop een amendement voor te stellen. -l\'<: geschiedenis vau dit artikel � zeidc hij -� is , volgens de gewisselde stukken deze : dat bij liet decreet van Prairial gevorderd werd het omringen van eene be- graafplaats met een steeneu muur van twee el hoogte. Daar dit voor- schrift bezwarend werd geacht, is in 1829 vrijheid gegeven om, in plaats van een muur, eene heining of rasterwerk te stellen, of wel de begraafplaats met eene sloot of gracht te omgeven, mits die gracht of sloot voorzien was van ecu heg. Nu zegt de Memorie van Toelich- ting op een van de wets-ontwerpen , dat het tegenwoordig wets-ontwerp nog verder gaat eu eene heg , zonder sloot of gracht, voldoende is. Ik voor mij , Mijnheer de Voorzitter , had wel gewenscht dat de steller van het wets-ontwerp nog een schrede verder was gegaan , en ook het hebben vau eene sloot zonder heg voldoende had geacht. 1\'�venwel, dat is niet geschied. »Wat is echter de actuele toestand \'oij vele kerkhoven? Dat inderdaad de begraafplaats alleen door eene breede gracht is afgesloten. In de plaats van mijne woning bestaat siuds het jaar 1826 of 1827 eene begraafplaats, maar alleen omgeven loor eene zeer breede gracht. I)e \'^rond uit die gracht heeft gediend tot ophooging van het terreiu. Nu /.ou ik wenschen dat die toestand, lie zich niet alleen daar, maar ook elders � het blijkt uit de -,tukken � voordoet, bestendigd		werd. Dit doel zou bereikt kunnen worden door in de eerste alinea achter het woord /heg van ten minste twee meters" , te stellen : »of gracht ter breedte van eenige meters". Ik wil evenwel zoo ver niet gaan; ik vind het niet kwaad dat deze quaestic niet worde over- gelatcn aan de beslissing van de gemeentebesturen. Daar het inder- daad eene zaak van belang is , dat eene begraafplaats goed afgesloten is , keur ik het goed dat de beslis- sing aan den Koning worde over- gclaten. «Maar ik wensch de zeer nit- sluitende bepaling van de tweede alinea eenigzins gemitigeerd te zien. Er staat nu : »In geval van gebleken noodzakelijkheid kan hiervan door Ons opheffing worden verleend." Uit de stukken blijkt dat de Re- gering met deze bepaling het oog heeft gehad op begraafplaatsen in den verboden kring van vestingen gelegen en op de wet van 21 De- cember 1853, die het oprigten van moren en heiningen in dien kring verbiedt. Dit komt mij te beperkend voor. Ik wensch eene meer vrijgevige bepaling. Ik wensch dat de Regering niet alleen in ge- val van gebleken noodzakehjkheid, maar ook in andere gevallen , bijv. daar, waar, als te Zutphen en elders, eene breede gracht de be- graafplaats omringt, dispensatie zal kunnen verleenen. Dit doel uu is gemakkelijk te bereiken door de tweede alinea te doen luiden: »Hier- van kan door Ons ontheffing worden verleend." De zaak wordt dan ge- heel overgelaten aan de beslissing der hooge Regering en men behoeft

-ocr page 307-



		272 BEGRAFENISWET. Art. 18

		aan den anderen kant niet bevreesd te zijn voor misbruiken van het gemeentebestuur. Ik heb mitsdien Je eer die wijziging in alinea 2 van dit artikel, als amendement voor te stellen. Het amendement kwam daarop in beraadslaging. De heer Westerhoff deelde het gevoelen van den voorsteller en wenschte daarom , dat de Mi- uister uit het art. wegliet het woord «muur" en daarvoor in de plaats stelde «gracht." "Muur � zeide hij � wensen ik om twee reden uit het artikel verwijderd te hebben en wel vooreerst, omdat zoodanige muur , zal die niet bij stormwind omgeworpen worden, stevig en op diep liggende fonda- menten gebouwd zal moeten zijn en alzoo zeer aanzienlijke uitgaven zal vereischen. Iu vele deelen van het land toeh bestaat het bovenste gedeelte der begraafplaatsen , voor een el of meer, uit opgebragte en derhalve losse aarde waarin geen fundering van eeu muur ge- legd kan worden. Men zal de fundering dus dieper moeten be- ginnen en alzoo zal men een muur rondom de begraafplaats moeten optrekken van minstens drie en een half el hoogte , dat gewis nog al wat kosten zal. Ten anderen wensch ik geen twee ellen hoogen muur om eene begraafplaats, om- dat dit strijdig is met de lessen der hygi�ne . . . Het gevolg er van zal zijn , dat de uitwasemingen en de opgerezen schadelijke gas- soorten op de begraafplaats door den muur tegengehouden en belet zullen worden zich te verdeelen		en te verspreiden; die schadelijke grafiucht zal daar opgehoopt en geconcentreerd en dan in uitwer- king voor de gezondheid hoogst schadelijk worder. Daartegen moet zooveel mogelijk gewaakt worden. De uit de graven opstijgende gas- soorten en uitwasemingen moeten, zoo spoedig mogelijk, door den luchtstroom verdeeld en verwijderd kunnen worden , aangezien de schadelijke invloed er van alsdan niet te vreezen is , en daarom moet elke omgeving eener begraafplaats, ook met eeu hooge heg vooral , in mindere of meerdere mate wor- den afgekeurd. Ook zal zoodanige muur de vochtigheid van de be- graafplaats , uu reeds in vele loca- liteiten zoo lastig en voor de ontbinding der lijken hinderlijk, niet weinig bevorderen. "Eene heining of rusterwerk van hout ter hoogte van twee el, zal , vooral ook -.vegeus het onderhoud , voor sommige gemeenten kostbaar genoeg worden. Daar wij in zoo- danige omgeving wel schade en geen het minste nut zien, zoo zouden wij ook deze heining en rnsterwerk wel uit dit artikel willen zien wegvallen. Iedereen mag wel zien wat er op een begraafplaats voorvalt. Het is wel een rijk der duisternis , doch werken der duis- ternis zullen er wel niet plaats vinden. «Voor de omgeving eener be- groafploats met eene gracht, vooral op onze lage aangeslijkte gronden , pleit vooral dit, dat daardoor de begraafplaats eene meer drooge ligging zal bekomen, zoo wensche- lijk voor eene spoedige ontbinding

-ocr page 308-



		Art. 18 BEGRAFENISWET. 273

		De Minister zeide het volgende: «In het decreet van 23 Prairial an XII was ook bepaald dat de be- graafplaatsen afgesloten moesten zijn. Dit beginsel heeft men in deze wet willeu handhaven. Het denkbeeld van den heer Dam wil ik gaarne overnemen. Alleen wensch ik eene kleine bijvoeging aan zijn amendement. »De geachte spreker wenscht ook het denkbeeld van afsluiting te behouden, maar dan moet bij de onthefting door den Koning wor- deu bepaald: "als op eene andere wijze in de afsluiting is voorzien." Kan de geachte afgevaardigde zich daarmede vereenigen, dan wenschte ik te lezen: »Hiervan kan door Ons ontheffing worden verleend indien op andere wijze behoorlijk in de afsluiting is voorzien."" De heer Dam vereenigde zich met deze redactie, waarmede de Minister het artikel thans wijzigde. Door deze wijziging verviel het amendement en werd het gewij- zigde art. goedgekeurd. Uit het antwoord der Regering blijkt dat zij het denkbeeld van den heer Dam overnam. Het schijnt niet overbodig te herinneren dat het denkbeeld van dezen was, dat afsluiting van eene breedeyracA^ voldoende zou worden gekeurd, en dat niet alleen in geval van gebleken noodzakelijkheid, maar ook in andere gevallen dispensatie zou worden verleend. III. Het voorschrift van art. 18 heeft men, gelijk van zelve spreekt, niet z�� op te vatten alsof de toegang tot de begraafplaatsen voor het publiek, anders dan tot 48
		der lijken en het vergaan der dood- kisteu, en tevens, dat men, ter bevordering der drooge ligging van de begraafplaats gebruik zal kunnen maken van draineerbuizen. Dat die grachten des winters zullen kunnen bevriezen en daardoor de toegang tot de begraafplaats mo- gelijk en zelfs gemakkelijk zal worden gemaakt, zoo als vroeger in een der M. v. B. is opgemerkt, kan hier geen ernstig bezwaar op- leveren, want wil men op eene begraafplaats doordringen, dan zal men gemakkelijk eenen muur, hei- ning of rasterwerk van slechts twee ellen hoogte kunnen over- klimmen en zich nog gemakkelijker door eene heg kunnen dringen of wel daarin eene opening kunnen maken, zoo dit laatste al eens noodig mogt zijn, want er wordt niet gezegd hoe digt die heg ge- poot zal moeten zijn. Welligt zal men mij hier tegenwerpen: acht gij eene gracht om eene begraafplaats zoo wcnschelijk, welnu, laat er dan een graven, het wordt u in de wet niet verboden. Ik weet dat wel, mijnheer de President, maar ik weet ook, dat eene gracht met bovendien nog een muur of eene heining of rasterwerk dubbele kos- ten zal veroorzaken en dat acht ik voor de gemeenten te bezwarend en daarom niet wenschelijk." De heer van Beyma thoe Kinqha achtte het artikel over- tollig. Het sprak z. i. van zelf dat eene begraafplaats afgesloten zou zijn. Men kon het dus aan de gemeentebesturen overlaten te bepalen hoe die afsluiting moest plaats hebben.

-ocr page 309-



		274 BEGRAFENISWET. Art. 48, 19

		Art. 19. De algemeene begraafplaatsen worden z�� aangelegd, dat, op verlangen van het bestuur eener kerkelijke gemeente die geen eigen begraafplaats bezit, de lijken van de leden dier kerkelijke gemeente in een afzonderlijk, uitsluitend voor hen bestemd gedeelte kunnen worden begraven, (z)

		het begraven, nu gesloten zou moeten zijn. Integendeel hier geldt ook het antwoord door de Rege- ring\' gegeven op de vraag in het verslag der Eerste Kamer gedaan, wat in art. 41 N°. 12 door fei- telijk belemmeren of verhinderen van den toegang moest worden verstaan; of in den regel de toe- gangen der begraafplaatsen steeds geopend moesten zijn? De Regering antwoordde: De toegang tot de begraafplaats moet voor hen, die de graven hunner nabestaanden of vrienden willen bezoeken , vrij zijn. Tegen inbreuk op die vrijheid dient de wet te waken. Zie ook de aant. op het genoemde art. IV. De algemeene regel omtrent de afsluiting der begraafplaatsen is � volgens het antwoord der Regering op eene vraag in het V. V. 58/9 gedaan � alleen voor de begraafplaatsen, niet voor familie- graven in art. 15 bedoeld, voor- geschreven. De wijze waarop deze zullen worden gesloten kon men aan den eigenaar overlaten. V. Voor wiens rekening komen de kosten van afsluiting? Zal � vroeg men iu het V. V. 66/7 � de burgerlijke gemeente die moeten dragen, waar het kerkelij ke begr aaf- plaatsen geldt?		Dat de kosten van afsluiting � antwoordde de Regering � ten laste van den eigenaar der begraaf- plaatsen komen zal wel geen betoog behoeven. VI. Zie omtrent de afsluiting van de volgens art. 19 voor de gezindten af te scheiden gedeelten der algemeene begraafplaats en om- trent de kosten daarvan de aant. op art. 19 laatste lid, bladz. 287. VII. Ten aanzien der afsluiting van de reeds bestaande begraaf- plaatsen, zie men art. 47. VIII. Zie voorts omtrent de zorg voor de nakoming van art. i 8 de aant. VII op art. 16 eerste lid, bladz. 218. (z) I. De wijzigingen die art. 19 heeft ondergaan zal ik, hoewel de geschiedenis der vier alinea\'s waaruit het artikel bestaat verder afzonderlijk opgegeven wordt, hier in haar geheel mededeelen wegens het onderling verband der wijzi- gingen. In het ontw. 55/6 kwam voor art. 19 alleen deze bepaling voor : »De algemeene begraafplaatsen worden z�� aangelegd, dat, op verlangen eener godsdienstige ge- zindte, de lijken van de leden dier gezindte in een afzonderlijk, behoorlijk afgescheiden, uitsluitend

-ocr page 310-



		Art. 19 BEGRAFENISWET. 275

		Ieder zoodanig gedeelte heeft een afzonderlijken ingang, behoudens den hoofdingang , die voor de geheele begraafplaats kan dienen. Verder werd in het, nu 3de Ud , voor gemeente gelezen: gemeenten. Bij het ontw. 67/8 II werd voor de woorden in de gemeente heeft in de plaats gesteld alleen : bezit, en in het 2de lid voor behoudens den hoofdingang die gelezen: be- hondens dat ��n hoofdingang. II. Art. 19 staat in verband tot artt. 13 en 14. Hetgeen tot toelichting noodig was, werd door de Regering bij die artt. opgegeven. Men zie de aant. op art. 13 bladz. 168 N°. II en de noot 1, alsmede de aant. op art. 14 bladz. 191 vv. N^B. III en IV, alwaar o. a. ontkennend beantwoord is de vraag, of de kerkelijke gemeente, voor wie op de algemeene begraafplaats een gedeelte is afgezonderd, ver- pligtis tot het geven van schadeloos- stelling aan de burgerlijke gemeente wanneer ze een eigen, bijzondere begraafplaats gaat oprigten. Zie ook op art. 13, bladz. 169 N». IV. 10. III. Bij de algemeene beschou- wingen over het ontw. 58/9 kwam ook het onderwerpelij k artikel ter sprake met het oog op de vrijheid der godsdienstige gezindten. Zie de aant. I op het 3de lid hierna, bladz. 282. IV. 1". Uit een ander oogpunt had, bij de opening der algemeene beraadslaging over het wets-ont- werp, de heer van Delden be- zwaren tegen het art.
		voor hen bestemd gedeelte kunnen worden begraven." Bij het ontw. 58/9 werd tusschen gezindte en de lijken ingelascht: voor wier leden geene bijzondere begraafplaats in de gemeente be- staat. Bij de N. v. W. 58/9 werden weggelaten de woorden : behoorlijk afgescheiden en achter het art. als 2^e lid gevoegd: de afscheiding dier gedeelten geschiedt op de wijze in art. 17 1) bepaald; terwijl verder in het l»\'^e lid v��r gedeelte werd ingelascht : en van eenen afzonderlijken ingang voorzien. Het art. bekwam bij het ontw. 66/7 eene nieuwe alinea, en luidde alsnu: "De algemeene begraaf- plaatseu worden z�� aangelegd, dat, op verlangen van het bestuur eener kerkelijke gemeente die geen eigen begraafplaats in de gemeente heeft, de lijken van de leden dier kerkelijke gemeente in een afzon- derlij k , uitsluitend voor hen be- stemd en van een afzonderlijken ingang voorzien gedeelte kunnen worden begraven. »De inrigting van elk dezer ge- deelten wordt door het gemeente- bestuur geregeld na daarop het bestuur van de betrokken kerke- lijke gemeente te hebben gehoord. »l)e afscheiding dier gedeelten geschiedt overeenkomstig art. 18." Het ontw. 67/8 I liet in het lste Ud weder weg de woorden : en van een afzonderlijken ingang voorzien , maar stelde in de plaats «en nieuw 2^d« lid, luidende:


		1) Thans art 18.

		18\'

-ocr page 311-



		276 BEGRAFENISWET. Art. 19

		Hij meende namelijk ilat de rcgten van de burgerlijke gemceti- ten werden verkort door de be- palingen van het outw., waarbij aan de burgerlijke overheid ten aanzien van de eischeu der kerk verpligtingcn werden opgelegd om- trent de inrigting der burgerlijke begraafplaatsen, die z. i. te ver gingen. Het zou welligt in vele gemeenten zoo geregeld worden als het ontw. verlangde, maar de wetgever moest het aan de ge- mcenteraden overlaten die be- schikkingen te nemen , die over- eenkwamen met den toestand in elke localiteit. "Ik vrees � zeide hij � dat uit het voorschrijven van de verpligting om aan de eischen der kerkge- nootschappen te voldoen, juist verwarring en onaangenaamheden zullen ontstaan, die men op dit punt zoo veel mogelijk dient te voorkomen. De taak van Staat en Kerk wordt door de bepalingen van het ontwerp verward, het wederzijdsch terrein blijft niet bc- hoorlijk afgebakend. Men zegt wel, dat de begrafenis voor velen eenc zaak is , waarmede kerkelijke plegtigbeden noodzakelijk verbon- den zijn, zoodat de wetgever haar niet mag regelen zonder die plegtigheden in het oog te houden , en dit laatste geef ik gaarne toe, maar de wetgever, die kerkelijke plegtigheden overlatende aan de Kerk , heeft in hoofdzaak slechts te zorgen voor de eischen der openbare orde en der volksge- zondheid. «Er zijn ook andere gebcurte- uissen in het mensehelijk leven ,		waarmede voor zeer velen kerke- lijkt\' plegtigheden onafscheidelijk verbonden behooren te zijn: het huwelijk bijv., en nogtans heeft de burgerlijke wetgever dat onder- werp geregeld zonder uitsluiting van de kerkelijke handeling , maar ook zonder inwerking\' van de kerkelijke overheid op het burger- lijk gebied toe te laten. \'Bij dit wets-ontwerp echter wordt aan de burgerlijke overheid de verpligting opgelegd aan het verlangen der kerkelijke gemeente te gemoet te komen door eene zuiver burgerlijke begraafplaats af te deelen in zooveel deeleii als er kerkgemeenten in de gemeente zijn; om die af te sluiten met hooge muren; om voor elke af- deeling een afzonderlijken ingang t", maken; om politiereglementen vast te stellen na het hooren der kerkelijke overheid. Juist daaruit zullen zeer ligt verwarring en onaangenaamheden tusschen de we- reldlijke en de. kerkelijke overheid voortvlocijen. »lk wil niet verbieden , dat de zaak geregeld worde, zoo als het wets-ontwerp nuttig acht, maar ik wil de beslissing omtrent die nuttigheid overlaten aan den plaat- selijkcn wetgever." De Minister beantwoordde de hier geopperde bezwaren niet in de bijzonderheden. Hij wees er alleen op dat bij de opvolgende ontwerpen zooveel mogelijk was getracht aan de verschillende be- zwaren te gemoet te komen; hij erkende dat dit wets-ontwerp veel vrijheid gaf aan de kerkgenoot- schappen, maar dat men juist

-ocr page 312-



		Art. 19 BEGRAFENISWET. 277

		den Minister en hem zich geopen- baardhadbij de behandeling van art. 11 omtrent de opvatting van art. 19 (zie de aant. aldaar bladz. 14G v.). De Minister beweerde dat dit ar- tikel alleen toepasselijk was op de kerkelijke gemeente die geen eigen begraafplaats in de burgerlijke ge- meente bezat; terwijl spr. uit de al- gemeenlieid der woorden meende te moeten afleiden dat het artikel ook toepasselijk was op eene kerkelijke gemeente, die geen eigen begraaf- plaatsJMmaarwelizu�ra de gemeente bezat. Bij deze in zijne oogen alge- meene strekking van liet artikel, druktehet niet duidelijk de bedoeling van den Minister uit; en daarom wenschte hij dezen te vragen of er eenig bezwaar dcartegen zou be- staau , dat achter het woord »be- graafplaats" werden ingelascht de woorden: «in de gemeente." Dan zou elke twijfel weggenomen zijn. De heer Heemskerk merkte daartegen op dat de heer Gode- fr�i door dit amendement nu voor de tweede maal den last die op de burgerlijke gemeente gelegd wordt, zou verzwaren. Eer dat de Minister antwoordde, wenschte hij daarop de aandacht van de Ver- gadering te vestigen. «Door het amendement op art. 17, �zeide hij � waarmede de Vergadering zich vereenigd heeft, is de bur- gerlijke gemeente reeds meer be- zwaard dan bij \'t ontwerp; en door de aanneming van dit amendement zal dit toenemen. Wanneer eene kerkelijke gemeente, ergens ge- vestigd, hare begraafplaats heeft buiten de burgerlijke gemeente, dan bestaat juist dezelfde ratio legis,
		gemeend bad dat aau het verlan- geii der Kamer werd voldaan waimeer dat punt in de wet op- genomen werd. 2°. Bij de beraadslaging over het art. zelf had ook de heer Wester- hoff uog eenc opmerkiug over de algemeene strekking van liet art. Hij had namelijk niets tegen de hoofdbepaling van het art., maar ze kwam hem toch wat ouderwetsch voor en niet strookende met de opgeklaarde begrippen van onzen tijd. In het graf zon toch wel alle geloofsgeschil en geloof\'sver- deeldheid ophouden en ik begrijj) niet � zeide hij � waarom ik, overleden zijnde, niet zou kunnen rusten naast een Roomsch-Katho- lijk of naast ecu Isra�liet dien ik, in leven , de hand als vriend ge- drukt heb. Doch zijn er die daar- over anders denken, ik ben er niet tegen dat aan hun verlangen vol- daan worde. Meer had hij dan ook tegen an- derebepalingen van het art.; zie aaut. II op het laatste lid bladz. 286. V. « op verlangen van hetbestuur eener kerkelijke gemeente\'\' Uit deze bewoordingen volgt dat geene afscheidiug kan of althans behoeft te worden gemaakt op verlangen van eene kerkelijke gemeente die als zoodanig niet bestaat of geen eigen bestuur heeft . zooals ook uit het derde lid van het art. volgt. . VI. «die geen eigen begraaf- plaats bezit." Bij de beraadslaging werd over de beteekenis dezer uitdrukking dis- cussie gevoerd. De heer Godefroi namelijk herinnerde de Kamer het verschil van meening, dat tusschen

-ocr page 313-



		278 BEGRAFENISWET. Art. 19

		als wanneer de kerkelijke begraaf- plaats in de burgerlijke gemeente is. He vraag is alleen, of de kerkelijke gemeente in de gelegen- lu:id is om zelve aan de behoefte van hare geloofsgenooten betrek- kelijk het begraven te voldoen. Wanneer echter wordt bijgevoegd wat de heer Godefkoi voorstelt, zal de last voor de burgerlijke gemeente verzwaard worden boven hetgeen in het oorspronkelijk wets- ontwerp gelegen is. «Gisteren toonde zich de Kamer, dunkt mij , door de aanneming van het amendement van den geachten spreker uit Nijmegen 1), genegen den last voor de burgerlijke ge- meenten te verminderen, en het zij mij geoorloofd te zeggen dat het thans niet zeer consequent zou zijn wanneer een amendement werd aangenomen, waardoor men dien last voor de burgerlijke gemeenten weder zou vermeerderen." De Minister antwoordde dat hij reeds bij de behandeling van art. 11 had gezegd dat hij door de aangehaalde woorden begreep ker- kelijkc gemeenten, die geen eigen begraafplaats bezaten in de gemeen- te. Het sprak z. i. van zelf; volgens art. 13 toch � zeide hij � is elke gemeente verpligt eene openbare begraafplaats te ma- ken, tenzij ontheffing verleend
		worde, omdat er een bijzondere begraafplaats in de gemeente is. 2) Ook geloof ik, dat deze bepaling geen bezwaar opleveren zal. De heer Heemskerk heeft vooral ge- wezen op het bezwaar dat weder nieuwe druk op de burgerlijke ge- meente zou gelegd worden en bo- ventlien zegt men: hetgeen de heer Godefkoi in het midden bragt slaat alleen op dat speciale geval te Amsterdam. Het komt mij voor dat het artikel in deze geen groot bezwaar kan opleveren, omdat de inkomsten van die begraafplaats veel te aaauw in verband staan met de geheele kerkelijke inrigting. Ik geloof werkelijk niet dat Am- sterdam zal behoeven over te gaan tot het maken van eene Isra�lie- tische begraafplaats j er zal mis- schien alleen gevorderd worden, dat een gedeelte voor de Isra�lie- ten worde iugerigt. Het is naar mijne overtuiging beter de voorge- stelde woorden niet er bij te voe- gen, daar de bedoeling duidelijk is dat het niet anders kan zijn dan in de gemeente. 3) De heer Godefroi repliceerde hierop dat hij geen amendement zou voorstellen, maar zich er toe zou bepalen acte te nemen van de administratieve interpretatie die de Minister van Binnenlandsche Za- ken nu reeds aan het artikel had


		1) Spreker bedoelde het amendement op art. 13. Zie aldaar, bladz. 174. vv. 2) �Omdat er eene bijzondere begraafplaats in de gemeente ie." Op deze verkla- ring van de Regering wordt de aandacht gevestigd. Xi.i erkende dus, dat de strekking van het aangenomen amendement op art. 13 deze was, dat er ont- heffing van de verpligting tot het hebben eener algemeene begraafplaats verleend zou werden, omdat byzondere begraafplaatsen in de behoefte voorzagen, niet alzoo, als ty\'del�ke overgangsmaatregel om de gemeentebesturen in de gele- genheid te stellen eene algemeene begraafplaats aan te leggen, zooals de Re gering later heeft beweerd. Zie aant. VI op art. 13 , bladz. 188. 3) Zie ook de rede van deu Minister op bladz. 185.

-ocr page 314-



		Art. 19 BEGRAFENISWET. 279

		leden geene bijzondere begraafplaats in de gemeente bestaat." In het ontw. 66/7 werd nagenoeg hetzelf- de gelezen. Doch bij het ontw. 67/8 II werden de woorden : in de gemeente weggelaten en voor heeft gelezen bezit. Deze verande- ring werd niet toegelicht, maar schijnt het gevolg der wijziging van art. 11, waar de woorden werden bijgevoegd: «uit eene ge- meente , op tcier grondgebied eene of meer begraafplaatsen zijn", zoodat eene met deze wijziging overeenstemmende redactie werd verkregen, die blijkens de behan- deling van art. 11 en 19 de aandacht van de heer Godefroi niet was ontgaan. Hoe dit echter zijn moge, de Kamer namart.19 zonder amendement aan, en ik voor mij acht het nog zeer aan twijfel onderhevig, of zij ge- acht kan worden daardoor zich met de opvatting van den Minis- ter te hebben vereenigd, en of zij niet veeleer die van den heer Heemskerk , welke ook met de bewoordingen zelve meer overeen- stemt, en die steun vindt in de wijzigingen welke het art. had ondergaan, omhelsd heeft. VII. Door eenige leden der Eerste Kamer werd in haar Verslag de vraag gedaan, of het hoofd der plaatselijke politie de bevoegd- heid bezit van te bevelen, dat een lijk van iemand, die bij zijn leven tot eenige kerkelijke gezind- heid heeft behoord, begraven worde in het afzonderlijke, uitsluitend voor die kerkelijke gemeente be- stemd gedeelte der begraafplaats, ingeval de geestelijkheid dier ker-
		gegeven. Ik breng � zeide hij � daarbij in herinnering dat de Mi- nister, toen ik de bezwaren ont- wikkelde die uit art. 11 konden voortvloeijeu voor de gemeenten die een eigen begraafplaats buiten de gemeente hebben, mij verwezen heeft naar art. 19. Nu zijn door mijn amendement op art: ^ die bezwaren niet geheel weggenomen, maar gedeeltelijk blijven bestaan. Het redmiddel ligt dns in art. 19. Dit wil ik constateren. Daarop werd de beraadslaging gesloten en art. 19 zonder hoofde- lijke stemming goedgekeurd. Uit het medegedeelde volgt duidelijk dut naar de bedoeling van de Regering het art. moet gelezen worden alsof er stond: "die geen eigen begraafplaats be- zit in de gemeente." Maar waarom deze laatste woor- den dan niet in het art. opgenomen? Het is niet juist dat de bedoeling duidelijk zou zijn dat het niet anders kan zijn dan in de gemeente, te minder nu de kerkelijke gemeenten reeds zoo zeer zijn bevoorregt door het amendement op art. 17 waarop de heer Heemskerk wees, waardoor voor de kerkelijke be- graufplaatsen geene bepaalde uit- gestrektheid meer in de wet is voorgeschreven ; � te minder ook omdat de herhaalde wijzigingen die de meerbedoelde uitdrukking in de opvolgende ontwerpen had onder- gaan , en die op blad/.. 275 onder I werden medegedeeld, toch niet zonder bepaald doel konden zijn gemaakt. In het ontw. 58/9 toch werd gelezen : «op verlangen eener godsdienstige gezindte voor wier

-ocr page 315-



		280 BEGRAFENIS WET. Art. 49

		kelijke gemeente daartegen bezwaar heeft, dan wel of in zulk een geval de burgemeester moet doen begraven op dat gedeelte der al- gemeene begraafplaats dat niet uitsluitend voor eenige kerkelijke gemeente is bestemd. De Minister antwoordde : "De bedoeling van dit art. is, dat, met betrekking tot het gedeelte der begraafplaats dat uitsluitend ter begraving van lijken ecner bepaalde gezindte bestemd is, het bestuur dier kerkelijke gezindte beoordeelt, of een lijk, tot die gezindte behoorende , op dat ge- deelte begraven zal worden. "Meent dat bestuur om deze of gene reden zwarigheid te moe- ten maken tegen de begraving van een lijk op dat gedeelte, dan zal de burgemeester een andere plek op de begraafplaats daarvoor aanwijzen." VIII. Eene belangrijke vraag wensch ik nog hier ter plaatse te behandelen, namelijk of art. 19 van toepassing is op de bij het inwerking treden der wet reeds bestaande algemeene begraafplaat- sen , zoodat ook op deze , gelijk op de nieuw aan te leggen be- graafplaatseu, eene afscheiding voor de kerkelijke gemeenten, des verlangd, moet plaats hebben ? Let men alleen op den aanhef van het art. : «De algemeene be- graafplaatscn worden z�� aange- legd," dan zou men tot de ge- volgtrekking kunnen komen, dat het art. alleen zag op de na invoering der wet aan te leggen begraafplaatsen. 1) Zie de beraadslaging orer art. 11
		Tot deze letterlijke opvatting mag men zich echter niet laten verleiden , indien het verband der wet en harer geschiedenis, zooals blijken zal, daarmede in teg3n- spraak is. Ook kan het woord aangelegd hier zeer wel eenslui- dend worden geacht met ingerigi. Mj^n zou verder kunnen aan- voeren dat volgens art. 47 zooals het luidde in het ontw. 55/6 (toen art. 38) , de bestaande be- graafplaatseu binnen vijf jaren moesten zijn ingerigt niet alleen overeenkomstig art. 17 (uitgestrekt- heid) en art. 18 (afsluiting), maar ook overeenkomstig art. 16 (af- stand van de kom) en art. 19 (afscheiding voor de gezindten), terwijl daarentegen bij het ontw. 58/9 en later, en volgens het tegenwoordig art. 47 , de aanha- ling dezer twee artt. 16 en 19 is weggelaten. Ook den heer Go- defroi ontging het niet 1), dat art. 47 niet naar art. 19 verwees. Nogtans kan ook dit laatste de vraag niet beslissen. Uit art. 45 en de beraadslaging over dat art., en uit verscheidene verklaringen der Regering blijkt, dat art. 19 wel degelijk ook op de bestaande begraafplaatsen van toepassing is. Art. 45 namelijk staat toe dat de thans aanwezige begraafplaat- sen blijven bestaan, mits op een afstand van 35 meters van eene bebouwde kom gelegen en � hierop komt het aan � overigens aan de vereischten dezer wet voldoende. En nu behoort tot het ver- eischte dezer wet, dat de alge- blada. 147.

-ocr page 316-



		Art. 19 BEGRAFENISWET. 281

		Ieder zoodanig gedeelte heeft een afzonderlijken ingang , behoudens dat ��n hoofdingang voor de ge- heele begraafplaats kan dienen, (a)

		meene begraafplaatsen z�� worden aangelegd dat ze kunnen worden afgescheiden wanneer een kerkbe- stnur, geen eigen begraafplaats bezittende, dit verlangt. Voldoen ze dus niet aan het ge- noemde vereisohte , dan moet dit, zoo verlangd, alsnog geschieden, en zoo dit niet kan , dan behoort eene nieuwe begraafplaats te worden aan- gelcgd, terwijl Gedeputeerde Staten, behoudens hooger beroep, op de geschillen beslissen die over de toepassing van art. 45 eerste lid, mogten rijzen. Dit gevoelen wordt bevestigd door de beraadslaging over art. 45 , uitvoeriger bij dat art. mede te deelen. Door den heer VAN Beyma werd namelijk bij amen- dement voorgesteld de gecursi- veerde woorden weg te laten, omdat vele bestaande begraafplaat- sen niet zouden voldoen aan het voorschrift van art. 19, en de ligging der graven niet zou voldoen aan art. 22. De Regering achtte het amen- dement niet aannemelijk: art. 19 zou geen bezwar.r opleveren ; art. 15 toch van het decreet van Prai- rial 1) schreef ongeveer hetzelfde voor, en verder zou er, blijkens art. 19 zelf, geen sprake van scheiding zijn, indien de kerkelijke gemeente het niet verlangde. Hetamendementwerddanook met 45 tegen 14 stemmen verworpen.
		Nu verwijst art. 47 , wel is waar , niet meer, zooals in het ontw. 55/6, naar art. 19, maar daaruit volgt alleen dat voor de uitbreiding en de afsluiting der bestaande begraafplaatsen volgens de artt. 17 en 18, welke artt. nu alleen zijn aangehaald , w�l een termijn van vijf jaren is toegestaan , maar dat deze termijn niet openstaat voor het voldoen aan het vereischtc van art. 19 , en dat dus na in- voering der wet reeds dadelijk daaraan behoort te worden voldaan, wanneer een kerkbestuur over- cenkomstig dat art. het verlangt. Zoo werd door den Minister bij art. 19 , in zijn antwoord hierboven onder VI medegedeeld, verklaard dat Amsterdam niet zou behoeven over te gaan tot het maken van eene Isra�lietische be- graafplaats , maar misschien alleen gevorderd zou worden, dat een gedeelte (der bestaande begraaf- plaats n. 1.) voor de Isra�lieten werd ingerigt. En blijkens het V. V. 59/60 , medegedeeld bij art. 13 bladz. 169, ging ook de Kamer van de meening uit dat art. 19 ook voor de bestaande begraafplaatsen van toepassing was. («) I. «afzonderlijken ingang." In het V. V. 58/9 klaagde men dat in het art. eene bepaling werd gemist, als in het decreet van


		1) Zie de aant. op art. 13, bladz. 168, noot.

-ocr page 317-



		BEGRAFENISWET. Art. 19
		282

		De inrigting van elk dezer gedeelten wordt door het gemeentebestuur geregeld , na daarop het bestuur van de betrokken kerkelijke gemeenten te hebben gehoord, (b)

		wijzigd, zonder dat de bedoeling daarvan blijkt. Ze schijnt deze te zijn dat, terwijl de vroegere redac- tie medebragt dat er steeds een hoofdingang nevens de afzonder- lijke ingangen moest zijn, het im- peratieve van dit voorschrift zou worden weggenomen. Volgens de tegenwoordige redactie is het aan- brengen van een afzonderlijken hoofdingang facultatief. III. Zie ook de aant. II op het laatste lid, blaz. 286. (b) I. 1°. Onder de algemeene beschouwingen over het ontw. 58/9 kwam in het V. V. met betrek- king tot de afscheiding der alge- meene begraafplaatsen een en an- der voor dat, hoewel het ook op andere bepalingen ziet, hier dient te worden vermeld. Men beweerde dat, ook wat de afgescheiden ge- deelten op de algemeene begraaf- plaatsen betrof, uitsluitend voor de lijken der leden eener gods- dienstige gezindte bestemd, geens- ziecs alles in het oog gehouden scheen, wat die afscheiding doel kon doen treflen. �Iet decreet van 12 Prairial XII^de jaar hield in sommige opzigten beter in het oog wat billijkerwijs door de gezindten kon worden verlangd. Men wees daarbij op art. 21 (nu gewijzigd) van het ontwerp hetwelk eenemoei- jelijk te verdedigen beperking bragt in hetgeen, volgens de bestaande
		Prairial, dat ieder afgescheiden ge- deelte eencr algemeene begraafplaats een bijzonderen ingang hebben moet, welke bepaling waarsclnjn- lijk ook met het oog op de Isra�- lieten was geschreven , die daarop om meer dan ��ne reden bijzon- deren prijs stelden. Bij de N. v. W. werd hieraan voldaan. Blijkens het V. V. 66/7 vreesde men verkeerde opvatting der be- paling (die toen nog in alinea 1 opgenomen was). Al had toch ieder afgezonderd gedeelte een afzonder- lijken ingang , zoo kon het toch � meende men � niet in de bedoe- ling liggen ��n algemeenen ingang voor allen onmogelijk te maken, van waar dan wegen naar de af- gezonderde gedeelten zouden leiden. Z�� ver behoefde de afscheiding dan toch niet gedreven te worden. Er waren van water doorsneden, op gepaste wijze voor de onder- scheidene gezindten ingerigte kerk- hoven, waar men den algemeenen ingang wel gebruiken moest. Deze opmerking had ten ge- volge dat de bepaling omtrent het vereischte van afzonderlijken in- gang uit het 1ste lid werd geligt, en in een nieuw, thans het 2de, lid op- genomen en daarbij gevoegd werd: behoudens den hoofdingang die voor degeheele begraafplaats kan dienen. II. Bij het ontw. 67/8 II werd de redactie van het 2de lid ge-

-ocr page 318-



		Art. 19 BEGRAFENISWET.		283

		aan de besturen blijft overgelaten, ten aanzien van de te benoemen personen met de kerkelijke gemeen- ten zoo noodig in overleg te treden (zie over de artt. 21, 26 en 27 ver- der de aaut. op die artt.). 2°. In het ontw. 66/7 nogtans, dat vooral zich tot beginsel stelde dat de wetgever alles behoort te vermijden, wat de gezindten in de behartiging harer godsdienstige be- langen zou kunnen belemmeren, werd art. 19 met eene nieuwe bepaling aangevuld, waarbij aan het gemeentebestuur uitdrukkelijk is opgedragen de inrigtiug van de afzonderlijke deelen der begraaf- plaats te regelen , en daarop vooraf het bestuur van de betrokken ker- kelijke gemeente te hooren. 3°. Bij het V. V. 66/7 kwa- men eenige leden op tegen de bepaling, dat de inrigting van het voor de lijkeu van de leden eencr kerkelijke gemeente afgezonderd gedeelte der algemeene begraaf- plaats door het gemeentebestuur wordt geregeld. Zij zagen daarin geen genoegzamen waarborg voor de eerbiediging der godsdienstige begrippen van hen, die op zooda- nige afzonderlijke begraafplaats prijs stelden. Het bestuur der kerkelijke gemeente zou volgens het artikel wel worden gehoord; maar er bestond geen zekerheid, dat aan de wenschen, door dat bestuur geuit, zou worden vol- daan. Aan het regt om een af- zonderlijke begraafplaats te be- zitten, moest, zou het van ge- noegzame beteekenis zijn, dat ver- bonden zijn om de inrigting naar eigen inzigt te regelen. Anderen
		verordeningen, aan Roomsch-Ka- tholijken niet geweigerd mogt worden. Ook scheen het te ver te gaan, dat art. 26 de algemeene begraafplaatsen zoo uitsluitend on- der het burgerlijk toezigt stelde. Voor zoo ver die begraafplaatsen afgescheiden gedeelten voor de on- derscheidene gezindten bevatten, zou eenig voorbehoud omtrent het toezigt van de zijde dier gezindten niet overtollig geweest zijn. Hoe- zeer men het ook goedkeurde dat van de zijde van het burgerlijk gezag gewaakt werd voor al wat de openbare orde en den opeu- baren gezondheidstoestand betrof, moest toch de invloed der gezindte op hetgeen meer uitsluitend tot haar gebied behoorde niet worden uitgesloten, en kwam het zelfs billijk voor, dat bijv. de benoe- ming van doodgravers en verdere beambten voor ieder afgescheiden gedeelte, althans waar zulk eene schikking mogelijk ware, van de kerkelijke gemeente uitging, het- geen volgens art. 27 van het ont- werp niet het geval zou zijn. De Regering antwoordde: Het beheer over de afgescheiden ge- deelten der algemeene begraafplaat- sen voor bijzondere gezindten be- hoort uitsluitend aan het gemeen- tebestuur. Het zijn inrigtingen door en ten koste der gemeente aangelegd en waarvoor zij dus be- hoort te waken. De aanstelling van beambten voor deze gemeente- inrigtingen kan haar niet worden ontnomen. De regel, dat gemeente- ambtenaren door het gemeentebe- stuur worden aangesteld, moet hier worden behouden, terwijl het

-ocr page 319-



		BEGRAFENJSWET. Art. 49
		284


		gingen niet zoo ver, maar dedeu toch opmerken, dat nog niet ge- heel voldaan was aan de opmer- king, op blad 12 van het Voor- loopig Verslag over het ontwerp van 1858 en 1859 gemaakt, in zoover de bepaling ontbrak omtrent de uitgestrektheid van het afgc- scheiden gedeelte voor elke gods- dienstige gezindte. Art. 17 scheen toch hier niet toepasselijk. 1) De Regering gaf in antwoord hierop te kennen : "De inrigting van het gedeelte der algemeenc begraafplaats, dat ten behoeve eener godsdieustigc gezindte in gebruik wordt gegeven eu ge- �neente-eigendom is en blijft, kan niet wel anders dan aan het ge- meentebestuur worden overgelaten. »Tot waarborg voor eerbiediging van ieders godsdienstige begrippen strekt, dat over die inrigting het betrokken kerkbestuur worde ge- hoord, gelijk het ontwerp voor- schrijft. Zij, die met dezen waarborg niet te vreden zijn, houden mis- schien niet genoeg in het oog, dat, wanneer er vrees mogt bestaan voor miskenning van billijke aan- spraken, de kerkgenootschappen in de vrijheid, hun bij art. 14 verzekerd, een krachtigen steun zouden vinden tegenover het bur- gerlijk bestuur." 4°. Het hooren van het betrok- ken kerkbestuur zou dus, volgens dit antwoord ,� strekken tot waar- borg voor eerbiediging van ieders godsdienstige begrippen. De heer Godefkoi beriep zich dan ook		op art. 19, 3de lid, toen zijn amendement in behandeling was strekkende om eene gelijke bepaling te verkrijgen in de artt. 8 en 28 voor de vaststelling van plaatselijke verordeningen. Zie de aant. aldaar. Men heeft echter te regt gewezen op het verschil tusschen beide gevallen. Toen � bij de beraadsla- ging over art. 28 � gaf de oud-Minister Heemskerk, die bij zijne M. v. �. 67/8 I het boven- genoemde motief voor het hooren der kerkbesturen in het geval van art. 19 had opgegeven, een ander motief daarvoor aan , namelijk de billijkheid,* omdat het hier betrof de inrigting van eene begraafplaats bepaaldelijk ten dienste van eene kerkelijke gemeente , door de zorg van burgemeester en wethouders. Het motief van het amendement op art. 28 echter zou zijn de vrees dat de gemeenteraad de godsdienstige gevoelens niet ge- noegzaam zou in acht nemen. Dit was dus een geheel andere zaak. De heer Bluss� voegde er nog tot aanduiding van het verschil bij, dat, in het geval van art. 19 , het verlangen om een afge- zonderd deel der begraafplaats te erlangen, eerst moest uitgaan van het kerkbestuur; er moesten on- derhandelingen, nadat dit te kennen gegeven was , geopend worden en dan sprak het van zelf dat men zich verstond over de inrigting van dergelijke begraafplaats. Bij art. 28 was het eene anderezaak. 2) Het komt mij voor dat door Ie bladz. onder 11. tegen het aangevoerde wel te berde

		1) Zie over het laatste punt de volg! 2) Door den heer GoDeraoi werd

-ocr page 320-



		Art. 19 BEGRAFENISWET. 285

		deze toelichtingen de eigenlijke strekking van het hooren der kerkbesturen volgens art. 19 beter wordt aangeduid, dan zooals die in de M. v. T. 67/8 werd op- gegeven. Overigens herinner ik aan het door de Regering in dezelfde M. v. T. gezegde met betrekking tot het opgraven van lijken in nict-eigen graven , hetwelk bij art. 12, bladz. 152 onder VII is opgegeven , dat namelijk wanueer een gedeelte dev algemeene be- graafplaats voor eene bepaalde godsdienstige gezindte wordt in- gerigt, daarmede niet in strijd met de godsdienstige begrippen dier gezindte mag worden gehan- deld. 5°. Nog vermeld ik hier, dat bij het ontw. 67/8 1 in het 3de lid het woord gemeente dat vroe- ger voorkwam, is veranderd in het meervoudige gemeenten. Hoewel niet toegelicht, is de strekking dezer verandering dui- dclijk. Heeft namelijk eene af- scheiding plaats op verlangen van het bestuur van ��ne kerkelijke gemeente, dan zijn ook een oi\' meer der andere gezindten daarin "betrokken" , en moeten dus even- zeer gehoord worden. II. Art. 19 zwijgt omtrent de uitgestrektheid van het afgescheiden gedeelte voor elke kerkelijke ge-		meente. Blijkens het V. V. 68/9 was dit eene der bedenkingen tegen het art.; men vreesde dat daaruit naderhand ligt verschil kou ontstaan, en dan zou de vraag rijzen , door welk gezag over dit punt uitspraak moest worden gedaan. Art. 15 van het decreet van Prairial was vollediger ; het beval eene verdeeling der be- graafplaats en proporlionnant eet espace au nombre d\' habitans de chaque culte. De Regering verwees in hare M. v. B. 58/9 naar art. 17. Zou toch het voor eene bepaalde ge- zindte afgestaan gedeelte op eene algemeene begraafplaats aan de wet voldoen , dan moest hctmin- stens tienmaal de oppervlakte hebben , die benoodigd was voor het gemiddeld 1) getal der aldaar jaarlijks te begraven lijken. Geschiedde dit niet, het gemeen- tebestuur zou dan later door het voorschrift van art. 23 verpligt worden , eene nieuwe begraafplaats voor die gezindte te maken. Zooals reeds bladz. 283 onder 3°. werd medegedeeld, maakten de leden, die volgens het V. V. 66/7 de bepaling dat het gemeente- bestuur de inrigting van de afge- scheiden gedeelten der begraafplaats zou regelen goedkeurden , evenwel de opmerking dat nog de bepa- ling ontbrak omtrent de uitge-


		gehrngt, dat het in art. 28 gold rerordeningen roor alle begraafplaatsen in de gemeente, dus ook voor alle kerkelijke begraafplaatsen , en ook voor bij- zondere kerkelijke begraafplaatsen , even nis voor de kerkelijke afdeelingeu rau de algemeene begraafplaats, en liij kon dus niet inzien, waarom in dit opzigt verschil tusschen de artt. 19 en 28 zou moeten bestaan. Maar dit antwoord kan m. i. de door bovengenoemde leden aangevoerde punten van verschil niet opheffen. 1) Lees thans i terttioeJelyk.

-ocr page 321-



		286 BEGRAFENISWET. Art. 19

		De afscheiding dier gedeelten geschiedt overeenkom- stig art. 18. (c)

		strektheid van het afgescheiden gedeelte voor elke godsdienstige gezindte, want art. 17 scheen hun toe hier niet van toepassing te zijn. In het t. a. p. mede opgegeven antwoord verklaarde de Regering zich niet nader over die toepas- selijkheid van art. 17. Deze is evenwel niet twijfelachtig, zoowel op de gronden in de M. v. B. 58/9 zoo even opgegeven, als omdat door het geven van minder uitgestrektheid aan de af te scheiden deelen als art. 17 voor het geheel der begraafplaats vordert, de geest van art. 19 zou worden miskend. III. Omtrent het verkrijgen van regt tot begraven in eigen graven op de afgescheiden gedeel- ten, zie men de aant. op art. 20. (c) I. In het eerste ontw. was er omtrent de wijze van afscheiding geene afzonderlijke alinea, maar las men in het 1"" lid: «behoor- l.ijk afgescheiden . . . gedeelte." Deze woorden lieten echter, vol- gens het V. V. 58/9, meer dan ��ne opvatting toe en konden tot hotsing aanleiding geven. Art. 15 van het decreet van [Frairial was vollediger , zeide men; het beval afscheiding par des murs , haies ou foss�s. Bq de N. v. W. werd dienten- gevolge bij eene nieuwe alinea eene afscheiding voorgeschreven op de wijze in art. 18 bepaald. Deze laatste woorden werden bij het ontw. 66/7 veranderd in:		overeenkomstig art. 18 en zulks waarschijnlijk omdat bij hetzelfde ontw. aan art. 18 een tweede lid was bijgevoegd, tengevolge waar- van , van de wijze van afsluiting in het eerste lid voorgeschreven, door den Koning ontheffing kan worden verleend. Men schijnt dus te mogen aan- nemen, dat ook ontheffing kan wor- den verleend van de voorgeschreven wijze van afsluiting der afzonder- lijke deelen van de begraafplaats. II. De heer Westeriioff had bezwaar tegen de bepalingen dat ieder gedeelte een afzonderlijken ingang zou moeten hebben, behou- dens dat ��n hoofdingang voor de geheele begraafplaats zou kunnen dienen en dat de afscheiding dier gedeelten bovendien zou moeten geschieden overeenkomstig art. 18, dus door een muur, heining, ras- terwerk of heg ter hoogte van ten minste twee ellen. Behalve dat de begraafplaatsen door al dat muur- en rasterwerk het aanzien van vestingwerken zonden verkrij- gen en broeinesten en reservoirs worden van lijklucht, zag hij daarin hoegenaamd geen nut, wel weer groote uitgaven voor de gemeente. De afscheiding kon op veel een- voudiger en minder kostbare wijze plaats vinden. Overigens was het wat vreemd, dat hier het bepaalde in de laatste alinea van art. 18 gemist werd. Was dat toeval of was die weglating hier met opzet geschied V De Minister antwoordde dat bij

-ocr page 322-



		Art. 19, 20 BEGRAFENISWET. 287 Art. 20. Indien daartoe voldoende ruimte bestaat, wordt op de algemeene begraafplaatsen gelegenheid gegeven, het uitsluitend regt om lijken in een bepaald graf te doen begraven, hetzij voor onbepaalden tijd, hetzij voor den tijd van minstens tien jaren , te verkrijgen. De hiervoor te betalen prijs wordt op dezelfde wijze als het in art. 30 bedoelde begrafenisregt vastgesteld, (d)

		«De hiervoor te betaler, prijs wordt tegelijk met en op dezelfde wijze als het in art. 28 1) be- doelde regt vastgesteld." Bij de N. v. W. 58/9 werd achter het woord wordt in het eerste lid ingelascht: op de alge- meene begraafplaatsen, en de woorden op de begraafplaats weg- gelaten. Het ontw. 66/7 liet in het 1ste lid vervallen: aan de ingezetenen, en stelde voor : hetzij voor zekeren tijd in de plaats hetzij voor den tijd van minstens tien jaren, terwijl iq het 2de lid werden weg- gelaten de woorden tegelijk met en, en voor regt werd gelezen: be- grafenisregl. Bij het ontw. 67/8 I werden de woorden voor altijd veranderd in : voor onbepaalden tijd. Door den heer Dumbab werd een amendement voorgesteld, strek- kende om art 20 aldus te lezen: "Indien daartoe voldoende ruim- te bestaat, kunnen op de algemeene begraafplaatsen grafruimten in eigendom worden afgestaan. De voorwaarden waarop en de prijs waarvoor die afstand plaats heeft
		die afscheiding niet van dat groote belang achtte; het rasterwerk bij art. 18 voorgeschreven kon z. i. niet zoo kostbaar zijn bij de inrig- ting van eeue begraafplaats. Hij keurde het dus wenschelijk dat dit punt wel degelijk werd behouden. Op de vraag, door den heer Westebhoff aan het slot zijner rede gedaan, is niet geantwoord: ik moet dus daaromtrent naar het onder I opgemerkte verwijzen. III. De kosten der afscheiding overeenkomstig art. 18 komen ten laste der burgerlijke gemeente, aan welke de algemeene begraaf- plaats behoort en blijft behooren, en dus niet ten laste der kerkelijke gezindten door welke de afscheiding is verlangd, evenmin als de kosten van het afgescheiden terrein zelf. (d) I. Art. 20 luidde in het ontw. 5B/6 : «Indien daartoe vol- doende ruimte bestaat, wordt aan de ingezetenen gelegenheid gegeven, het uitsluitend regt om lijken in een bepaald graf op de begraaf- plaats te doen begraven, hetzij voor altijd, hetzij voor zekeren tijd, te verkrijgen.


		II Thans ut. 30.

-ocr page 323-



		288 BEGRAFENISWET. Art. 20


		zijn onderworpen aan de goedkeu- ring van Gedeputeerde Staten." Het amendement werd met 35 tegen 11 stemmen verworpen. II. Het art. werd aldus toege- licht: Het decreet van 23 Prairial X11de jaar liet het verkrijgen van terrein op de begraafplaatsen tot stichting van eigen graven niet toe dan tegen uitkeering eener gift aan de armen of aan gestichten van liefdadigheid , behalve de som die daarvoor aan de gemeente moest worden voldaan 1). Deze voorwaarde, niet overeenkomstig met het beginsel van art. 254 der gemeentewet, en onuoodig in een land waar liefdadigheid een hoofdtrek van het karakter der natie uitmaakt, is weggelaten. III. ii Indien daartoe voldoende ruimte bestaat." 1°. Uit deze beperking volgt, dat geene verpligting bestaat om aan de algemeene begraafplaatsen een zoo- danige uitgestrektheid te geven dat eigen graven kunnen worden alge- staan. Zie ook de M.v.B. 58/9 op art. 17, in de aant. aldaar medege- deeld op bladz. 260 onder 1°. Maar, is voldoende ruimte aan-		wez�g, dan is het voorschrift gebiedend. 2°. Het art. maakt geen on- derscheid of de begraafplaats al of niet in afgezonderde gedeelten voor de kerkelijke gemeenten is geschei- den overeenkomstig art. 19. Men mag verwachten dat de regeling door de gemeentebesturen volgens het derde lid van dat art. na verhoor der betrokken kerkbe- sturen vast te stellen, zoodanig zal zijn , dat voldoende ruimte voor eigen graven zij op elk der afge- scheidcn gedeelten, hetgeen blijk- baar de bedoeling der wet moet worden geacht. IV. «op de algemeene begraaf- plaatsen." In het eerste ontw. kwam het woord algemeene niet voor: het werd bij de N. v. W. 58/9 :ngelascht. Het art. geldt dus niet voor de bijzondere be- graafplaatsen j aldaar is men vrij een uitsluitend rcgt tot begraven te geven of niet, al bestaat daar- voor voldoende ruimte. V. In do eerste ontwerpen werd gelezen : «wordt aan de ingezete- nen gelegenheid gegeven." Bij het ontw. 66/7 werden de gecursi-

		1) Artt. 10, 11 en 12 van het decreet, waarvoor thans artt. 20 en 21 dezer wet gelden, hielden het volgende in: Art. 10. Lorsque i\'�tendue des lieux consacr�s aux inhumations Ie permettra, il pourra y �tre fait des concessions de terrains aux personnes qui d�sireront y poss�de\'r une place distincte et s�par�e poiir y fonuer leur s�pulture et celle de leursparens ou successcurs, et y construirc des caveaux, monumens ou tomheanx. Art. 11. I.i\'s concessions ne seront n�anmoins accord�es qu\'a ccux qui offri- ront de faire des fondations ou donations\' en faveur des pauvres et desh�pi- taux, ind�pendaniment d\'une somme qui sera donn�e a la commune, et lorsque ces fondations ou donations auront �t� autoris�es par Ie Gouvernement, dans les forma accoutum�es, sur 1\'avis des conseils municipaux et la proposition des pr�fets. Art. 12. Il n\'est point derog�, par les deux articles pr�c�dens aux droits qu\'a chaqne particulier, sans besoin d\'autorisation , de faire placer surla fosse de ion parent ou de son ami une pierre s�pulcrale ou autresigne indicatifde s�pulture, ainai qu\'il a �t� pratiqu� jusqu\'a pr�sent.

-ocr page 324-



		Art. 20 BEGRAFENISWET. 289

		veerde woorden weggelaten, waar- schijnlijk om ook gelegenheid te geven aan niet-ingezetenen om het uitsluitend regt tot hegraven te verkrijgen. Vermits evenwel naar het hoofd- beginsel der wet elke gemeente eene algemeene begraafplaats moet hebhen , staat het aan het gemeen- tebestuur vrij, ook al bestaat er voor niet-ingezetenen nog voldoende ruimte , om het regt alleen te geven aan ingezetenen der gemeente of gemeenten ten behoeve van welke volgens art. 13 de begraafplaats is ingerigt. Zie echter over het behoud van het verkregen regt bij vertrek uit de gemeente , bladz. 165 onder IV. Over het regt te heffen van niet-ingezetenen, zie men deaant. op art. 30. VI. «voor onbepaalden tijd." Jn de eerste ontwerpen werd hier- voor gelezen : voor altijd. De aanmerking, op deze uitdrukking gemaakt bij art. 12, werd in het V. V. 66/7 ook hier en mede ten opzigte van art. 32, 2de lid herinnerd. Daaraan werd door de Regering het verlangde gevolg ge- geven. Zie de aant. op art. 12, bladz. 154 w. onder I en II. VII. Over den aard van het regt hier vermeld., is veel verhan- deld. Aangezien dit punt ook bij art. 12 ter sprake kwam, is het aldaar in zijn geheel medegedeeld ; /zie bladz. 154�167 onder II� VIII, alwaar de discussie over art. 20 voorkomt op bladz. 160� 164. De lezer wordt derhalve naar die aant. verwezen. Zie ook de aant. op art. 25.		VIII. Volgeus de iede vai. den heer Dumbar , overigens medegedeeld bij art. 12, was in het daarbedoclde adres van Deventer ook op het ftureu* van een graf gewezen, waarover deze wet zwijgt. Ik neem daaruit aan- leiding op te merken dat, gelijk een burgerregtelijk eigendom van een graf op de algemeene begraaf- plaats volgens deze wet niet kan worden erkend, evenmin graven op de algemeene begraafplaats naar het burgerlijk regt kunnen worden verhuurd, en dus ook niet meer van huurgraven, eene tot dusver veel voorkomende terminologie, gesproken kan worden. De wet kent slechts eigen graven; de overige zou men kunnen noemen niet-eigen of algemeene graven. IX. Over het behoud van het volgens dit art. verkregen regt , wanneer de begraafplaats wordt gesloten , zie men ook de aant. op art. 25 , en over het kosteloos verkrijgen van dat regt op de alsdan nieuw aan te leggen be- graafplaats, de aant. op de over- gangsbepalingen. X. De voor het regt te bepa- len prijs wordt op dezelfde wijze als het in art. 30 bedoelde be- grafenisregt vastgesteld. Aldus schrijft art. 20 tweede lid de wijze van vaststelling van den te betalen prijs voor. Zij zal na- melijk moeten geschieden als die van het begrafenisregt, bij wijze van belastingheffing ingevolge art. 232 volgg. der gemeentewet, on- der goedkeuring des Konings. Is alzoo de prijs voor het «it- i9

-ocr page 325-



		290 BEGRAFENISWET. Art. 20

		sluitend regt tot begraven in een bepaald graf, belasting ? Bij de beraadslaging over het art., reeds medegedeeld bij art. 12, bladz. 160�1(14, is over dit punt gehandeld. Ik zal dit hier nog kortelijk resumeren. L)e heer Dumbar die een eigendomsregt op het graf had willen erkend zien, was n. 1. van oordeel dat volgens art. 20 niet anders werd toegekend dan het gebruik maken van eene gemeen- telijke inrigting , tegen betaling van zekere retributie, die bij de gemeentewet was gelijkgesteld met eene belasting. De heer Pijnappel beschouwde het verschil over de vraag of die retributie belasting was, als een zuiver doctrinair verschil. De heer van Delden meende dat uit art. 20 tweede lid niet kon worden afgeleid dat de te betalen prijs als eene plaatselijke belasting te beschouwen ware: die bepaling besliste niets en zeide alleen op welke wijze die prijs zou worden vastgesteld, en hij meende ook dat die prijs niet gelijk te stellen was met eene plaatselijke belasting. De heer Dumbar bestreed het gevoelen dat het hier alleen een doctrinair verschil zou zijn: het koopen tegen zekeren koopprijs was iets geheel verschillends van het betalen" van zekere retributie voor het gebruik van iets. En wat de heer van Delden in de wet		las kon hij er niet in vinden. Het was mogelijk dat de prijs iets anders was dan een gewoon belastingtarief, maar dan was het toch onbepaald uitgedrukt. De Minister verklaarde als de bedoeling van het artikel, dat men zich niet koopen zou een stuk grond, maar het uitsluitend regt om daar te begraven. En dat zou dan niet betaald worden als eene belasting, maar bij de vaststel- ling van de tarieven 1) eenvoudig worden bepaald, dat men voor het uitsluitend regt om ergens te begraven, zal betalen, in eens af, eene zekere som. Die bepaling zou dan door den Koning goedgekeurd worden. Volgeus deze verklaring van den Minister, waarop art. 20 onveranderd werd goedgekeurd, wordt de prijs voor het uitsluitend regt om te begraven in een bepaald graf, niet betaald als eeue belasting. En toch meen ik dat deze ver- klaring in ons Staatsregt, naar deze wet en naar de gemeentewet althans, geen steun vindt en dus niet kan worden aangenomen. De algemeene begraafplaats krachtens deze wet is eene open- bare gemeeute-inrigting, d. i. eene zoodanige die bestemd en dienende ten algemeenen nutte , door het ge- meentelijk gezag wordt beheerd. 2) Het uitsluitend regt om in een bepaald gedeelte dier begraafplaats te begraven is � gelijk we bij art. 12 zagen � geen eigendoms-


		1) Hieromtrent ?.y erenwel opgemerkt, dat het bedrag niet tegelijk met die Tast&telling der tarieren behoeft te worden bepaald. Zie aant. Xll I hierna. 2\| Mr. van Oobtfrwijk , a. g. w. bladz. 1173.

-ocr page 326-



		Art. 20 BEGRAFENISWET.
		291

		regt, maar een publiek regt, een regt van gebruik en genot van die openbare gemeente-inrigting. En nu worden volgens art. 238 der gemeentewet o. a. voor plaat- selijke belastingen gehouden of daarmede , wat de toepassing van art. 232�237 betreft, gelijk ge- steld de in naam der gemeente ge- vorderde begrafenisregten en andere gelden voor het gebruik of genot van openbare gemeente-iurigtingen en van door of van wege het ge- meentebestuur verstrekte diensten. De wetgever heeft onder hclas- �ng begrepen 1): al wat van de in- woners der gemeente wordt geheven, wanneer deze gebruik maken of genot hebben van iets, waarvan hun het gebruik of genot om niet zou toekomen, ware door de plaatselijke verordeningen aan dat gebruik of genot niet het betalen eener som gelds verbonden. Hij heeft dit gedaan ten einde daarop alle waarborgen, tegen ongepaste belasting geschonken, te kunnen toepassen, opdat niet in de mee-
		ning of onder voorwendsel, zooda- nige heffing zij geene belasting, een druk op de ingezetenen zou worden gelegd, die onder een anderen naam niet zou zijn toegelaten. Een en ander geldt ook den in art. 20 bedoelden prijs. Hij wordt in naam der gemeente krachtens regeringsregt ten behoe- ve der publieke dienst gevorderd voor het gebruik of genot van eeue openbare gemeente-inrigting, en de zoo even bedoelde waarbor- gen kunnen zeker ten opzigte der heffing van begrafeuis- en dergelijke regten, die hier en daar soms tot buitensporige hoogte werden opgedreven, evenmin worden ge- mist als ten opzigte der overige regten in art. 238 der gemeente- wet opgenoemd. Die prijs behoort alzoo onge- twijfeld tot de regten van art. 238, en het karakter van belasting voor zoover de gemeentewet het aan die regten geeft 2), kan er moeijelijk aan worden ontzegd. De begrafeniswet leidt ook niet

		1) Zie a. g. w., bladz. 1289 v. 2) Volgens den heer dk Bosch Keuper, Handl. tot de kennis van het Ned. Staatsregt en Staatsbestuur, bladz. 510, moeten tot het begrip van belasting in ons Staatsregt tezamen komen de twee volgende vereischten : 1°. dat het geld geheven wordt tot styving van de schatkist, tot voorziening in de algemeene behoeften, en niet tot bijzonder doel; 2°. dat de betaler voor de belasting immediaat niets voor de belasting ont- vangt. Eene betaling vooreen genotene dienst, voor een ontvangen voorwerp, is geene belasting. Bat dit de stautsregtelyke betcekenis van belasting is, blijkt volgens den S. overtuigend uit de geschiedenis der grondwettige bepaling in de onderscheidene staatsregelingen. In overeenstemming hiermede beweert de S., bladz. 622, met het oog op art. 2:18 der gemeentewet, dat op de vraag, welk begrip de Grondwet aan belastin- gen heeft gehecht? het volkomen bewijsbaar is, dat het begrip ran eene be- taling voor het gebruik van eene openbare inrigting nimmer als belasting is beschouwd. Hij keurt daarom art. 288 af, en juist art. 251 ontneemt volgens hem aan de regten in art. 238 opgenoemd, den aard van belastingen. Doch ook die S. zelf is van oordeel dat men zich, ten opzigte van de plaatselijke belastingen, aan de onschendbare uitspraak des wetgevers zal moeten onderwerpen. Dit beheerscht m. i. ook de boven behandelde vraag. 19*

-ocr page 327-



		292 BEGRAFENISWET. Art. 20

		tot eene andere meening: ook hier staat de verklaring van den Mi- nister en van den heer van Del- den alleen. Art. 20 tweede lid moge slechts bepalen de wijze van vaststelling van den prijs voor het regt, maar juist door te bepalen dat deze zal worden vastgesteld op dezelfde wijze als het begrafenisregt, wordt de zaak in den aangegeven zin beslist, en wel door het vereischte der Koninklijke goedkeuring van het bedrag. Daardoor wordt het grondwettig karakter van belasting aan den bedoelden prijs gehecht. Naar de Grondwet laat zich an- ders dit vereischte niet regtvaar- digen en zou de regeling der zaak geheel aan het plaatselijk gezag moeten zijn overgelaten. Ongrond- wettigheid der bcgrafeniswet mag niet worden verondersteld, wat daarvan ook overigens zijn moge. Nu mogen er verschilpunten overblijven tusschen de betaling van art. 20, en het meerendeel der regten in art. 238 der gemeentewet opgenoemd, zooals: dat een idlshd- tend regt van gebruik der openbare gemeente-inrigting, en dat voor zeer langen duur, wordt verleend; dat de betaling, volgens de be- doeling der Regering, in c�ns ge- schiedt, en dat de verkregen pu- bliekregtelijke vergunning 1) kan
		worden overgedragen, op welk laatste punt de heer Di�mbak wees in zijne rede, op bladz. 163 me- degedeeld. Maar deze verschilpun- ten hangen niet zamen met- en doen niet te kort aan het boven ontwikkelde hoofdbeginsel waarom de betaling van art. 20 met be- lasting moet worden gelijk gesteld. XI. Uit het voorafgaande volgl dat ook op de betaling van art 20 van toepassing is het beginsel van art. 254 der gemeentewet, volgens hetwelk de regten van art. 238 tot geen hooger bedrag wor- den geheven dan noodig is te achten, om den betaler, naar evenredigheid van het gebruik oi\' genot, dat hij heeft, in de kosten van aanleg, onderhoud ot\' ver- strekkingvan het doorhem gebruik- . te of genotcne te doen dragen. Uit de onder II opgegevenc toelichting van het art. door de Regering blijkt dan ook dat zij de toepassing van art. 254 heelt gewild. Men heeft alzoo bij de vast- stelling van den prijs voor het regt van eigen graf, op dat wetsartikel te letten even zeer als bij de vaststelling van het eigenlijke be- grafenisregt, in art. 30 en 3] bedoeld. Men kan dus uit dit laatste begrafenisregt niet verhalen al de kosten in art. 31 opge-


		1) BQ art. 13, blad». 166 onder VI, vergeleek ik liet regt by eene conces�u, geu;i. de heer JoriCKBi.oeT deed (zie bladz. 1571. Het spreekt van zelf dat ik daar- onder niets meer dan het genoemde, n. 1. eene publiek-regtely\'kc vergunning, wil verstaan bebben, geenszins hetgeen in eigenlijken zin onder concesai�n wordt verstaan , die bv door den heer n� Eosch Kbhpkr t. a. p. bladz. 775 aldu* worden bepaald: �Concessien zyn in liet algemeen vergunningen die het Staats- gezag geeft, hetzy om iets te doen, hetgeen niet dan onder bepaalde voorzorgen geoorloofd is . hetzy om werken te exploiteren, die in den regel tot de Staatszorg behooren." Daarvan is bier geen sprake.

-ocr page 328-



		Art. 20, 24 BEGRAFENISWET. 293 Art. 21. Omtrent het stichten van grafkelders, ge- denkteekenen en kruisen, het aanleggen van graftuinen, het planten van boomen of andere gewassen, het plaatsen van zerken en het onderhoud van al deze voor- werpen worden, voor zooveel de algemeene begraafplaats betreft, bij plaatselijke verordening de vereischte voor- schriften gegeven. Voor die stichting, aanleg, aanplanting, plaatsing en onderhoud kan betaling worden gevorderd op dezelfde wijze als de in art. 30 bedoelde begrafenisregten. (e)

		redigheid van het gebruik of genot dat de betaler heeft, en dit ver- schilt hier. XIII. In het ontw. 66/7 wer- den weggelaten de vroeger in het tweede lid voorkomende woorden tegelijk mei. De vaststelling van den prijs voor het regt tot be- graven behoeft derhalve thans niet meer tegelijk mat die van het bcgra- fenisregt te geschieden. Niet overal wordt ook dit laatste geheven. XIV. Op hen die het regt heb- ben van eigen graven volgens dit art., rust de last van onderhoud. Zie art. 32, 2^de lid en de aant. aldaar. Volgens die wetsbepaling kan evenwel in dat onderhoud worden voorzien door het heffen van een afzonderlijk regt. XV. Omtrent het regt te be- talen voor het inschrijven en het overboeken van eigen graven, zie men mede art 32, 2^de en 3^d*lid met de aant. (e) I. I)e twee eerste ontwerpen
		noemd, wanneer en voor zoover reeds een deel van diezelfde kosten uit de betalingen van art. 20 wordt verhaald. Zie ook over de be- teekenis van de woorden niet hooger, in art. 31 gebezigd, de aant. aldaar. Volgens het aangehaalde art. 254 kunnen voorts ook de kosten van onderhoud van het gebruikte cif genotene uit het regt worden gevonden. In het onderhoud der eigen graven kan evenwel door liet heffen van een afzonderlijk regt worden voorzien. Zieaaut. XIV. XII. In overeenstemming met het beginsel van art. 254 schijnt mij toe het opgemerkte bij eene missive van den Minister van Bin- uenl. Zaken van 1 December 1869 V». 164, 2^e afd., houdende aan- inerking op voorstellen tot heffing van begrafenis- en andere regten, waarbij het o. a. niet aannemelijk geacht werd den prijs van het regt van uitsluitend begraven voor onbepaalden tijd even hoog te stellen als van dat voor ten minste 10 jaar. De betaling moet zijn in even-

-ocr page 329-



		294 BEGRAFENISWET. Art. 21

		plaatsen ten behoeve der leden van ��ne godsdienstige gezindte. Men achtte dit laatste niet waarschijnlijk , maar ook indien de wet alleen de algemeene begraafplaatsen op het oog had en dan de bepaling op de afgescheidene gedeelten ten behoe- ve van ��ne godsdienstige gezindte kon worden toegepast, zou men hier eene beperking vinden, die vooral ook voor de Roomsch-Ka- tholijken stuitend zou zijn en inbreuk zou maken op hetgeen thans verordend is. In eene aan- schrijving toch van den Admini- strateur van het Binnenlandse)! Bestuur van 7 December 1830 , N". 8 , wordt te kennen gegeven : "dat het oprigten van kruisen en "Christusbeelden , het wijden van " den grond , het doen van gebeden »op en het uitoefenen van pleg- "tigheden, bij de begrafenissen "gebruikelijk, op de voor de «Koomsch-Katholijken afgezonderde "gedeelten der algemeene begraaf- "plaatsen niet kan worden ge- "weigerd." Onafhankelijk van deze bedenking zag men niet in, waarom de vrijlating tot het plaatsen van zerken of kruisen en het oprigten van gedenkteekenen beperkt zou moeten worden tot hen, die het regt om lijken in een bepaald graf te doen begraven voor altijd\' hadden verkregen. Men meende, dat het regt ook zou kunnen worden uitgestrekt tot hen, die voor zekeren tijd een bepaald graf bezaten. Art. 12 van het decreet van 23 Prairial Xllde j_aar _wasvrijgeviger. Het liet aan ieder bijzonder persoon, zonder vooraf-
		hadden eene bepaling van den volgenden inhoud : «Aan hen, die het regt om lijken in een bepaald graf te doen begraven voor altijd hebben ver- kregen , wordt vrijgelaten, op huu graf zerken of kruisen te plaatsen of gedenkteekenen op te rigten." Bij de N. v. W. 58/9 werd achter graf in den eersten regel gesteld : op de algemeene begraaf plaats, en de woorden : zerken of kruisen te plaatsen of, weg- gelaten. Daarentegen werd een 2de lid bijgevoegd , luidende : Op die begraafplaats wordt aan elk hel plaatsen van zerken of kruisen op de graven zijner nabestaanden of vrienden vrijgelaten. Het ontw. 6C/7 wijzigde deze bepalingen belangrijk. Zij werden weder in ��ne alinea zamengc- smolten , terwijl eene tweede alinea werd bijgevoegd, een en ander zooals zij thans luiden. II. Het art. werd niet afzon- derlijk toegelicht. De artt. 10, 11 en 12 van het decreet van Prairial, vroeger op het onderwerp betrekkelijk, zijn reeds opgegeven bij art. 20, bladz. 288 noot. III. 1°. In het V. V. op het ontw. 58/9, waarbij het art. nog niet, gelijk nu het geval is, tot de algemeene begraafplaatsen beperkt was, komt het volgende voor: De wet, zoo als zij daar ligt, laat in liet onzekere, of het hier eene bepaling geldt, alleen op de al- gemcene begraafplaats der ge- meeute toepasselijk, dan wel tevens geldig voor de bijzondere begraaf-

-ocr page 330-



		Art. 21 BEGRAFENISWET. 293

		gaande magtiging, en zander dat het graf zijn bijzonder eigendom behoefde te wezen, de vrijheid «de faire placcr sur la fosse de son parent ou de sou ami une pierre s�pulcrale ou autre signc indicatif de s�pulture." De Regering antwoordde : «Dit artikel is slechts van toe- passing op algemeenc begraafplaat- sen. Voor bijzondere begraafplaatsen gelden de regelen , die de besturen over die begraafplaatsen stellen. »De bevoegdheid om gcdenktee- kenen op graven op te rigten kan slechts aan hen worden toegekend , die het regt, om lijken in een bepaald graf te doen begraven, voor altijd hebben verkregen. Het plaatsen van zerken of kruisen kan echter aan ieder worden vrijgelaten. Dienovereenkomstig is het artikel gewijzigd." In het V. V. 59/60 werd te dezer zake het volgende gezegd : Dit artikel is in zoover aannc- melijkcr geworden , als het thans alleen op de algemeenc "begraaf- plaatsen slaat, en dus met opzigt tot het plaatsen van kruisen en dergelijke op de bijzondere be- graafplaatsen volkomen vrijheid laat. Iutusschen heeft het bcvreem- ding verwekt, dat de vraag van het vroeger Voorloopig Verslag, in hoever, na de invoering der wet de aanschrijving van 7 Decem- ber 1830 voor de algemeenc begraafplaatsen zal blijven gelden,		door de Regering volstrekt niet beantwoord is. Het behoeft geen betoog, dat het bezit van een afgezonderd gedeelte der algemeene begraafplaats voor de Roomsch- Katho�jkcn alle waarde verliezen zou , indien te eeniger tijd op de in 1830 gelaten vrijheid inbreuk kon worden gemaakt. 2°. De Regering die het vol- gende ontw. (66/7) voordroeg, bragt in de besproken bepalingen eene gehcele verandering, zonder dat zij deze evenwel toelichtte. Welligt waren het juist de ge- maakte bedenkingen, die haar tot het nu aangenomen stelsel hebben geleid om het geven van voor- schriften ten opzigte der stichting van de hier genoemde voorwerpen en omtrent het onderhoud daarvan aan den plaatselijk^n wetgever over te laten 1), waartoe dit punt zich dan ook gevocgelijker leent. Intusschen schijnt het niet on- dienstig hier vooral op te mer- ken , met liet oog op de geschie- denis van het art. boven mede- gedeeld , dat inzonderheid ten aan- zien der stichting van de bedoelde voorwerpen op de voor de gods- dienstige gezindten afgescheiden gedeelten der begraafplaats, zoo- veel mogelijk eerbiediging van de godsdienstige begrippen der ge- zindten bij de plaatselijke rege- ling behoort te worden in acht genomen; zie ook aant. VII op bladz. 152.


		1) (her te laten, niet: op te dragen. Ik meen namelijk dat de gebezigde uit- drukking �de vcreischte voorschriften" in zich sluit, dat de raad hier de bevoegdheid behoudt om te oordeelen of zoodanige voorschriften noodig zgn, terwyl daarentegen de vaststelling der verordeningen van artt. 7, 8 en 28 ge- biedend is voorgeschreven.

-ocr page 331-



		296 BEGRAFENISWET. Art. 24

		klaarde de heer Wesiebhofp zich tegen het planten van hoornen, omdat daardoor eene begraaf- plaats zeer spoedig iu een digt bosch zou kunnen veranderd wor- den en de vrije luchtstroom niet weinig belemmering ondervinden. Ook zou, volgens dat lid, de sterke wortelontwikkeling op be- graafplaatsen , schade en moeije- lijkhedeu aan nabijgelegen graven kunnen te weeg brengen. Het planten van heesiers was z. i. voldoende en minder bezwarend. De beraadslaging werd echter, zonder antwoord op de gemaakte bedenking, gesloten en het art. goedgekeurd. Men begreep wei- ligt, dat de plaatselijke verorde- ning ook daaromtrent de "ver- eisc/tle" voorschriften kon geven. VI. Aangezien art. 21 met be- paalde bedoeling slechts op de al- gemeene begraafplaatsen van toe- passing is, valt van zelf het stichten van grafkelders, gedenkteekenen en dergelijke op de bijzondere be- graafplaatsen en bij de familiegra- ven in art. 15 bedoeld, buiten de re- gelende bevoegdheid van deu raad, behoudens dat moet worden iu acht genomen het in het belang der openbare orde en gezondheid bepaalde bij de plaatselijke veror- dening in art. 28 bedoeld. VII. Omtrent grafkelders, zie men ook de aant. XIII bladz. 298, zoomede art. 16 laatste lid en art. 22, derde lid. VIII. Bij het opleggen van de verpligtiug tot het in het art. be- doelde onderhoud der voorwerpen aan de eigenaars, behoort te worden gelet op art. 180 der gemeentewet.
		De aanschrijving vau 1830 is overigens vervallen, als zijnde mede begrepen onder de bepalingen in- getrokken bij art. 50 dezer wet. IV. !«n het Eindv. 67/8 I werd nog gevraagd, hoe het met het oprigtcn en in stand houden van de gedenkteekenen, kruisen enz. gaan moest, als de alge- meene begraafplaats binnen den verboden kring van vestingen ge- legen was. In den omtrek van eene onzer vestingen moest zich het geval hebben voorgedaan, dat een op zoodanige begraafplaats opgerigt kruis, vermits zij bin- nen den verboden kring lag, op last van het militair gezag wai. weggenomen. De Regering antwoordde dat de gedane vraag hare beantwoor- ding vond if. de wet van 21 De- cember 1853 (Staatsblad N°128), welke als speciale wet hier van toepassing was. Van het vermelde feit was bij de Regering niets bekend. Met dit antwoord was men echter niet bevredigd. De moeije- lijkheid, zeide men, ligt juist daar, dat in het aangeduide geval strijd ontstaat tusschen de eene speciale wet en de andere. De Regering gaf daarop te ken- nen, dat volgens dit art. de ver- eischte voorschriften bij plaatse- lyke verordening worden gegeven. Lag de begraafplaats binnen den verboden kring eener vesting, dan was de gemeenteraad bij de rege- ling van dit onderwerp van zelf verpligt op de voorschriften der aangehaalde wet te letten. V. Bij de beraadslaging ver-

-ocr page 332-



		Art. 21 BEGRAFENISWET. 297

		plaatsen van kruisen, gedenktee- kenen en zerken op de graven , geld of betaling zou kunnen ge- vorderd worden, kon echter, blijkens de beraadslaging, de goedkeuring van den heer Wes- tbrhopp niet wegdragen. Het graf toch, waarop die voorwerpen geplaatst zullen worden , zeide hij , is mijn eigendom, en de plaatsing er van, op mijne kosten, kan aan niemand ter wereld eenige schade toebrengen. De bedenking van den spreker werd echter niet beantwoord, de be- raadslaginggeslotenenhetart.zondcr hoofdelijke stemming goedgekeurd. Dat het graf op de algemeene begraafplaats niet iemands eigendom wordt, is reeds bij art. 12 geble- ken (zie bladz. 154 vv). En dat de gemeente voor het plaatsen van voorwerpen � al geschiedt" dit ook op eigen kosten van den be- langhebbende � op de door haar beheerde begraafplaats geen betaling zou mogen eischen tenzij die voorwerpen bepaald schade mogtcn toebrengen, dit is geen beginsel van belastingheffing. X. i\' Voor die stichting, aanleg, aanplanting , plaatsing en onder- houd." 1°. De betaling voor de stichting, den aanleg enz. van de hier be- doelde voorwerpen is niet de be- taling van den prijs dier voorwer- pen, � zooals de prijs van liet regt tot begraven in art. 20 be- doeld , � evenmin is het eene betaling voor het plaatsen der voorwerpen , want die voorwerpen behoeft de gemeente niet voor de belanghebbenden aan te schaffen
		Burgemeester en wethouders hebben krachtens dit wetsartikel de bevoegdheid om, des noods ten koste der overtreders van het gebod tot onderhoud, te doen verrigten hetgeen in strijd daarmede door dezen is nagelaten, mits na schriftelijke waarschuwing , spoed- eischende gevallen uitgezonderd. Die bevoegdheid kan dus niet door den raad worden ontnomen of beperkt door bijv. wegruiming van de niet-onderhouden voorwer- pen na verloop van zeker getal jaren sedert de stichting te bevelen of eene herhaalde aanmaning voor te schrijven en dergelijke bepa- lingen meer. IX. Het tegenwoordig tweede lid van art. 21 is mede eene vrucht van de omwerking die het art. der drie eerste ontwerpen onderging. In het V. V. 66/7 komt de vraag voor, of het wel aangaat, dat de burgerlijke gemeente voor het stichten van al wat hier wordt opgenoemd , gedcnktcekcnen , krui- sen, graftuiuen enz. leges heft. Vooral wanneer zoo iets plaats heeft op het eigen graf van art. 20, heeft � zeide men � die heffing iets stuitcnds. Het was echter aan de Regering niet duidelijk, waarom de gemeente geene betaling van een regt voor het stichten van gcdenkteekenen enz. zou mogen eischen. Art. 11 van het decreet van 23 Prairial vorderde daarvoor stichtingen, schenkingen aan liefdadige ge- stichten en daarenboven eene retributie voor de burgerlijke gemeente. De bepaling dat er voor het

-ocr page 333-



		298 BEGRAFENISWET. Art. 21

		nog dat aan de opmerking in het Eindv. 6 7\'8 I gemaakt, dat in het tweede lid van art. 21 v��r ^onderhoud" moest worden inge- lascht het woordje dat, geen gevolg is gegeven , zonder dat de reden daarvan blijkt. XI. «op dezelfde wijze." Zieart. 232 volgg. der gemeentewet. Zie ook de aant. X en XIII op art. 20, bladz. 289 en 293. XII. Art 254 der gemeentewet is op de hier bedoelde betaling toepasselijk. Zie de aant. X en XI op art. 20 , bladz. 289 vv. XIII. Bij missives van den Mi- nister van 1 en 9 December 1869 Ns. 164 en 157 , W^e afd. werd o. a. bedenking gemaakt tegen de hooge regten, gevorderd voor vergunning om een grafkelder te stichten. Die regten waren hooger dan hetgeen voor het uitsluitend regt om voor onbepaalden tijd in een graf te doen begraven werd gevorderd. Volgens den Minister behoorde het regt bedoeld bij art. 21 , 2d^e lid der wet matig te zijn en evenals de heffing van leges zich tot een gering bedrag te bepalen. Blijkens nadere missive van 20 Jan. 1870 N°. 165, 2«e _afd., bleef de Minister, ook na het daartegen betoogde , de heffing van hoogere regten voor vergunning tot stichting van grafkelders dan voor afstand van grafruimten � gelijk hij zeide � "in bepaalden strijd met art. 254 der gemeente- wet achten", zoodat hij geen vrij- hcid vond om de bedoelde voor- stellen aan \'s Konings goedkeuring te onderwerpen. Bij de afkeuring dezer voor-
		of te plaatsen : maar ze is eene betaling voor de vergunning om die voorwerpen op de algemeene begraafplaats te mogen plaatsen of hebben, en is alzoo, als eene heffing voor het gebruik van eene openbare gemeente-inrigting, krach- tens art 238 der gemeentewet inct belasting gelijk te stellen. Zie ook de aant. op art. 20 bladz. 2S9 vv. onder X. Met de betaling voor het onder- ^o«rfdcrvoorwerpen, die volgens het art. mede kan worden gevorderd, is liet eenigzins anders gelegen. Wan- neer de belanghebbenden zelven voor liet onderhoud zorgen, kunnen voor die verrigting of voor het gebruik der begraafplaats tot dat einde, bezwaarlijk gelden worden geheven. Het is hier een ander geval dan boven. Het stichten van grafkelders, gedenkteekencn enz. is eene be- voegdheid waarvan men al of niet kan gebruik maken, maar het onderhoud dier voorwerpen kan bij de plaatselijke verordening in liet eerste lid bedoeld zelfs onder straf- bedreiging worden opgelegd , zoftals dan ook reeds in vele dergelijke verordeningen is geschied. Met zoodanige politievcrpligting tot het onderhouden der voorwer- pen is het opleggen eener belasting op het voldoen aan die vorpligting niet vereenigbaar. Men heeft dus hier, gelijk in art. 32 tweede lid , ten opzigte van de heffing van een regt voor het onderhoud der eigen graven zelve, te denken aan eene heffing als ver- goeding voor het onderhoud dat van gemeentewege geschiedt. 2". Te dezer plaatse vermeld ik

-ocr page 334-



		Art. 22 BEGRAFENISWE�. 299

		Art. 22. De onderlinge afstand der graven, zoo aan het hoofd- en voeteneinde als aan de zijden, be- draagt minstens 0, 3 meter. (/)

		terwijl het daarentegen iu artt. 20, 30, 31, 32 laatste lid in het enkelvoud wordt gebruikt, schijnt zonder reden en bij ver- gissing te zijn geschied. Het be- grafenisregt is ��n: de betalingen volgens artt. 20 en 21 en art. 32 zijn in den zin der wet an- dere regten dan het begrafenisregt van art. 30 en 31. (f) I. Het eerste lid luidde in de eerste ontwerpen: »De afstand der graven, zoo aan het hoofd- en voeteneinde als aan de zijden, bedraagt minstens 0. 3 el." Bij het ontw, 66/7 werd v��r afstand ingelascht onderlinge, en tijdens de discussie "el" in meter veranderd. II. Men vergelijke bij dit art. art. 17 , en de aant. aldaar op bladz. 268 w. en 263 v. onder III 1" en IV. III. 1° Door cenige leden werd blijkens het V. \\. 59/60 gevraagd of het niet te ver ging, den af- stand van het eene g/af tot het andere op minstens 0, 3 el te be- palen. Waar de grond vast is, zeide men, beantwoordt een min- dere afstand volkomen aan het doel en in zandige gronden is de be- paling noodeloos, vermits daar het tusschen de kisten ingebragtc zand toch wegvalt. In verband met de voorgeschreven uitgestrekt- heid der begraafplaats scheen dit punt niet van belang ontbloot.
		stellen schijnt niet te zijn gelet op de omstandigheid dat daarin, nevens

		het regt voor vergunning om een grafkelder te stichten volgens art. 21 .^blijkbaar niet nog buitendien van hen die dit betaalden beta- ling werd gevorderd volgens art. 20 voor het uitsluitend regt om voor onbepaalden tijd in het grut waarin de grafkelder zou worden gemetseld, te doen begraven. De betaling voor het laatste was ondel die voor liet eerste begrepen. En, was dit het geval, dan is het niet duidelijk waarom de betaling voor het eerste niet hooger zou mogen zijn. Het tegendeel schijnt juist door art. 251 der gemeentewet te worden geboden. Immers wil dit wets-artikel toch ook eene betaling naar evenredigheid van het gebruik of genot dat men hebben zal, en dit is voor hen die vergunning erlangen om gi-afkclders te stich- ten grooter dan voor hen die al- leen vergunning erlangen om in een bepaald graf voor onbepaal- den tijd te begraven. Het is ook eene zaak van weelde die hooger schijnt te kunnen worden belast, al worden de grafkelders ook door de belanghebbenden te hunnen koste gebouwd. XIV. De vaststelling van het hier bedoelde regt behoeft niet te gelijk met die van het begrafenis- regt plaats te hebben. Zie aant. XIII op art. 20, bladz. 293. XV. Het bezigen van het woord begrafenisregten in het meervoud,

-ocr page 335-



		:*00 BEGRAFENISWET. Art. 22

		nomen cijfer van 0,3 el zal men het oog gehad hebben op de stank en lijklucht die uit de aangren- zende kisten zou kunnen voort- komen, doch men vergete hierbij niet dat de 0,3 el grond, die aan de kist grenst, oververzadigd is met lijklucht en lijkvocht � want in vochtige gronden is de kist meestal gevuld met stinkend water � en daardoor evenzeer stank verspreidt als de doodkist zelf. Lang reeds heeft men. dit in Amsterdam geweten blijkens de ordonnantie van 1602 en 1617 en ook blijkens de bepaling van het jaar 1724, voorkomende iu Handvesten deel III, bladz. 976, art. 27. Om deze reden en ook omdat het voorschrift niet altijd en overal zal kunnen norden uit- gevoerd, zou het onzes erachtens het best zijn deze bepaling hier te laten wegvallen en dit aan de praktijk en de prudentie van kerk- voogden of van het gemeentebe- stuur, in verschillende loea!itei- ten, over te laten: te nner om- dat , indien deze bepaling behou- den blijft. art. 45 van de over- gangsbepalingen voor de aanwe- zige begraafplaatsen als niet ge- schreven beschouwd kan worden en gewis groote ongelegenheid en ontevredenheid ten gevolge zal hebben. Bij geen, althans bij de meeste der bestaande bcgraaf- plaatsen is niet op zoo groote grafruimte gerekend, als hier ge- vorderd wordt, en de bestaande grafsteden te verruimen zal be- zwaarlijk gaan, ja onmogelijk zijn. De Minister antwoordde als volgt: De voorgestelde afstand
		De vraag werd niet beantwoord. BhjkenshetV.V. 66/7 was uaar liet oordeel van sommigen � die dus het bovenstaande niet deelden � de afstand van 3 palm op een kerkhof dat veel gebruikt werd te gering. Het decreet � antwoordde de Regering � stelt in art. 5 den afstand van het eene graf tot het andere van 3 tot 5 palm. In het ontwerj) is het minimum over- genomen , waarmede men, volgens het derreet, volstaan kan. 2° De heer Wksteriioff had tegen de eerste alinea bezwaar. Na op den in andere landen voor- geschreven afstand, die voor ver- schillende grondsoorten verschilde, gewezen te hebben, zeide hij het volgende : Het hier bepaalde is onpraktisch, aangezien het niet altijd en overal zal kunneu wor- den nageleefd en voor zeer ver- schillende grondsoorten geldt als algefneenc regel. Drie palm aarde zal bij natte weersgesteldheid in klei- of leemgrond niet blijven staan maar van de aangrenzende kist afschuiven en in het graf val- len, vooral omdat wij hier met een lossen grond te doen hebben, die op begraafplaatsen, in den re- gel, ter hoogte van een el en soms meer opgehoogd is geworden. Zoo- danige grond, regtstandig afge- graven, wil niet staan. Hetzelfde zal bij droog weder het geval zijn bij lossen en muilen zandgrond; ook deze zal niet willen staan maar ook in het graf vallen en daardoor de aangrenzende dood- kisten ontbloot worden. Bij de bepaling van het willekeurig ge-

-ocr page 336-



		Art. 22 BEGRAFENISWET. 301

		op grond vau den in het decreet bepaalden afstand, op de meeste begraafplaatsen de toestand van art. 22 aanwezig zou zijn. Door den heer van Blom werd, bij de behandeling van het amen- dement van dek Maesen dat het tegenwoordige art. 46 is ge- worden, aan dezen voorgesteld om na het woord «liggen" te laten volgen : »of niet overeenkomen met de bepalingen van art. 22." De heer van der Maesen zag daarin evenwel bezwaar; art. 22 moest z. i. �u om de eischen der hygi�ne �n uit eerbied voor de dooden, ook op de bestaande begraafplaatsen nooilzakelijk op- gevolgd worden. Zie hierover meer bij de behandeling van art. 46. V. Het begraveu op bijzondere begraafplaatsen , in strijd met art. 22, is strafbaar ingevolge art. 41 N°. 8 der wet. 1. Over de vraag, waarom hier niet is strafbaar gesteld het doen* begraven in strijd met art. 22, zooals bij art. 40 is gedaan ten opzigte van het begraven na den voorgeschreven termijn , zie men de aant. op art. 6, bladz. 112 onder XI. 2». De heer Westekhofk merkte nog op dat bij art. 41 N°. 8 geen straf was bedreigd tegen de niet-naleviug van art. 22 , voor zooveel betreft alge- meene begraafplaatsen, en vroeg waarom dit verschil was gemaakt V De Minister antwoordde, dat men zeer moeijelijk straffen zou kun- ucn toepassen op het gemeente- bestuur. De ambtenaren van het gemeentebestuur � vervolgde hij�
		ia het minimum, bepaald bij het decreet van Prairial, 3 a 4 palm. Men acht het beter dat minimam te stellen. De heer Westekhoff meent dat de afstand aan de plaatselijke omstandigheden moet worden overgelaten , maar de be- paling heeft tot dusverre geen bezwaar opgeleverd. Waar de zandgrond het uoodig maakt, wor- den houten planken of bakken aan- gewend , ten einde het zand tegen te houden tot de kist in het graf is. IV. JJe voorschriften van art. 22 moeten ook worden opgevolgd op de bij het in werking treden der wet reeds beslaande bcgraaf- (iluatsen. Zonals zoo even bleek werd dit nok door den heer Westeruoff aangenomen , met aanhaling van art. 45, volgens welk art. de bestaande begraafplaatsen aan de vereischten dezer wet moeten voldoen ; maar hij verwachtte van de toepassing van het art. op die begraafplaatsen groote ongelegen- lieid en ontevredenheid. Wat daarvan zij, het art. is duidelijk en maakt geen onder scheid. Dit wordt bevestigd door het aangehaald voorschrift van art. 45 en door de verwerping van het amendement van Beyma, waarover bij art. 19, bladz. 280 v., en uitvoe- riger bij art. 45 wordt gehandeld en dat strekte om daaruit te ligteu ile woorden eu overigens aan de vereischten dezer toet voldoende, ook op grond van art. 22 , waar- aau de ligging van vele graven niet zou voldoen. De Regering achtte dat amen- dement niet aannemelijk, ook omdat,

-ocr page 337-



		302		BEGRAFENISWET. Art. 22


		Twee of meer lijken kunnen boven elkander wor- den begraven , mits boven elke kist eene laag aarde van minstens 0,3 meter dikte worde aangebragt, die bij eene volgende begraving niet mag worden geroerd. De bovenste kist wordt met eene laag aangestampte aarde van minstens 0,65 meter bedekt, (gr)

		grippen der Isra�lieten ten aanzien van het begraven hunner lijken. Onder de bepalingen die men op het oog had, behoorden ook die van artt. 22 en 23 , omtrent de verleende bevoegdheid tot het be- graven van twee of meer lijken in hetzelfde graf en omtrent het roeren der graven na verloop van tien jaren. De Regering gaf toen , wat artt. 22 en 23 betrof, te kennen dat die bepalingen slechts eene be- voegdheid bevatten, geene verplig- ting. Zij behoefden dus ten aanzien der lijken van Isra�lieten niet op- gevolgd te worden , wanneer zij met de godsdienstige begrippen der Isra�lieten in strijd waren. Dezelfde voorschriften bestonden ook thans, en het was niet geble- ken dat daaruit eenige moeijelijk- heid was ontstaan. Met het oog op deze toelichting van art. 22 tweede lid is de be- paling af te keuren in plaatselijke verordeningen opgenomen , dat in de niet-eigen graven op de alge- meene begraafplaats twee lijken boven elkander moeten worden begraven, zonder dat daarbij eenig onderscheid is gemaakt voor hen wier godsdienstige begrippen dit verbieden. Zoodanig voorschrift schijnt toch niet door een over-
		zijn verpligt oiu in naam van het gemeentebestuur de wet na te komen, en daarop straf te be- [ibIcu zou mijns inziens niet kun- uen geschieden. Ik geloof niet dat het gemeentebestuur, in de eerste plaats geroepen de wet uit te voeren, juist met straf bedreigd moet worden, indien het de be- palingen van de wet niet nakomt. Verg. ook de aant. op art. 2 bladz. 65 onder XV. {ff) I. Het tweede lid luidde in de eerste ontwerpen aldus: ii Twee of meer lijken kunnen bo- ven elkander worden begraven, mits tusschen elke kist eene laag aarde van 0,3 el dikte worde aangebragt, die bij eene volgende begraving niet mag worden geroerd. De boven- ste kist wordt met eene laag aange- stampte aarde van 0,65 el bedekt." In plaats van \'/tusschen" werd sedert het ontw. 66/7 gelezen : boven. Bij het ontw. 67/8 II werd v��r 0,3 el en 0,65 el het woord minstens gevoegd; en el werd bij de discussie meter. II. » Twee of meer lijken." \\°. Zooals meer uitvoerig in de Inleiding is medegedeeld, werd door de Kamer bij het V. V. 58/9 o. a. opgemerkt dat meer moest zijn gelet op de geheel bijzondere be-

-ocr page 338-



		Art. 2\'2 BEGRAFENISWET. 303

		wegend openbaar belang te worden gevorderd. 2°. De bepaling kwam aan den heer Westerhopp niet aannemelijk voor en hij wenschte wel dat men hier het voorbeeld van Duitsehlaml gevolgd had , alwaar men meestal ��n lijk in een graf begroef. Dat begraven van meer dan ��n lijk in een graf, zeide hij, is in strijd met de lessen der hygi�ne; soort- gelijke graven worden toch pest- holen en de 0,3 el aarde, die de bijgezette kisten moet overdek- ken , zal de ontsnapping der zich ontwikkelende gassoorten en bij gevolg ook den stank niet tegen- houden. III. Volgens het V. V. 66/7 zou het op een kerkhof dat veel ge- bruikt werd, wel eenig bezwaar inhebben, elke kist met eene laag aarde van 0,3 el te bedek- ken. Men denke hier � aldus werd er gezegd � aan het geval dat op ��nen dag en nagenoeg op hetzelfde uur 4 of 5 kisten in hetzelfde graf worden neder- gelaten. De hoofdzaak is in zulke gevallen het behoorlijk dekken der bovenste kist. Het art. neemt voor die bedekking eene laag aange- stampte aarde van 0,65 el aan.. Men heeft daarbij waarschijnlijk alleen aan platte kisten gedacht, zooals meestal in ons vaderland gebruikt worden. In sommige streken , bijv. in Groningen, zijn echter ook kisten met oploopend deksel in zwang. Van welk punt gaat dan de berekening der 0,65 el uit ? Overigens onderstelt men dat de bovenvlakte der gevorderde laag aarde gelijk moet zijn met		den begancn grond, zoodat de heuveltjes, die men veeltijds bo- ven de graven opwerpt, bij de be- rekening niet in aanmerking komen. De Regering antwoordde: �Het bedekken van elke kist met 3 palm aarde moge, wanneer tege- lijker tijd verscheidene kisten in hetzelfde graf worden nedergela- ten , niet volstrekt noodig zijn , die noodzakelijkheid doet zich ech- ter in het belang der openbare gezondheid gevoelen, wanneer na eenigeu tusschentijd een tweede of derde lijk in hetzelfde graf wordt bijgezet. «Indien kisten met oploopend deksel gebruikt worden, moet de berekening der 0,65 el van het hoogste punt van het deksel uitgaan. « De bovenvlakte der gevorderde laag aarde moet gelijk zijn met den beganeu grond; dus komen de heuvels, die veeltijds boven de graven worden opgeworpen, bij de berekening niet in aanmerking." De Kamer gaf hierop te kennen: De verklaring der M.v.T. dat, waar kisten met oploopend deksel gebruikt worden, de gevorderde laag aarde, die de kist bedekt, gemeten wordt van het hoogste punt van het deksel, behoort in de wet zelve te worden opgeno- men. Er kou daaromtrent te lig- ter onzekerheid ontstaan, omdat, bij deze opvatting der wetsbepa- 1 ing, in de streken, waar de be- doelde kisten gebruikt worden, de graven zeer diep zullen moeten zijn. De gemaakte bedenking werd nu door de Regering beantwoord met eene wijziging van het 2de lid, waarin alsnn v��r 0,3 el en

-ocr page 339-



		.304 BEGRAFENISWET. Art. 22

		0,65 el werd geplaatst minstens. Door deze wijziging waren, naar zij vertrouwde, de tegen het art. gemaakte bedenkingen uit den weg geruimd. Hoewel de Kamer niet nader op den weuscli tot opneming van de door kaar bedoelde verklaring inde wet terugkwam, moet ech- ter worden ontkend dat het woord minstens daarin zou voorzien. Daar- door is nog niet uitgemaakt dat de gevorderde laag aarde die de kist met een oploopend deksel be- dekt, gemeten moet worden van het hoogste punt van het deksel. Evenwel, het kan worden geacht uit de overige bewoordingen van het art. te volgen. AVerd toch bv. het laagste punt genomen, dan kan men niet zeggen dat de kist met eene laag van 0,65 meter wordt bedekt. Men zal dus bij gebruik van kisten met oploopende deksels dieper moeten graven. IV. Het cijfer van 0,65 meter was, volgens den heer Wester- hopf , weder geheel willekeurig genomen en steunde op geene gronden. Het was te algemeen, want hierbij moest op de vcrschil- lende geaardheid en gesteldheid van den grond en op nog andere omstandigheden gelet worden en van daar de verschillende diepte welke de graven , in verschillende landen � spreker gaf daarvan eenc opgave � moesten hebben. Op klei- en leemgrond � voerde hij verder aan � zal, mj vochtige weersgesteldheid , in het winter-halfjaar, dit aanstampen ten gevolge hebben , dat al de		aarde in eene pap- of breiachtigo massa zal veranderd worden , iets dat wij niet wenschelijk achten, vooral met het oog op later plaats vindende uitdrooging en opvolgende scheuring van den grond. Bij het voorschrijven van een regel, hoc diep de kisten onder de oppev- vlakte van den omringenden grond geplaatst en met aarde overdekt moeten worden, mogen verschil- lende omstandigheden en daaronder ook de vorm der doodkisten niet uit het oog verloren worden. Het komt mij voor dat de bovenbedoelde bijvoeging van het woord minstens voor een deel aan de bezwaren van den heer Wes- terhoff , die niet door d en Minister werden beantwoord, te gemoct komt. V. liet voorschrift om eenc laag van minstens 0,65 el aarde op de bovenste kist aan te bren- gen en die laag aarde aan tu stampen , � aldus werd nog door het genoemde Kamerlid gevraagd� geldt dat ook wanneer er slechts ��ne kist in het graf wordt geplaatst ? Dit bleek niet uit het artikel, en toch mogt men hier niet in het onzekere verkceren. De Minister bleef ook hier het antwoord schuldig. Het art. zegt: "J)e bovenste kist" en veronder- stelt dus het geval dat twee of meer lijken boven elkander wor- den begraven. Nogtans meen ik, ondanks de ge- bezigde uitdrukking, dat blijkbaar de bedoeling is dat het voorschrift ook worde opgevolgd waar slechts ��ne kist in de graven wordt ge- plaatst. De gevallen toch staan gelijk.

-ocr page 340-



		Art. 22 BEGRAFENISWET. 305

		De bepalingen van dit artikel zijn niet van toepas- sing op gemetselde grafkelders, (h) voor sommige plaatsen waar de lijken in het geheel niet in den beganen grond kunnen worden begraven , maar het terrein moet worden opgehoogd wegens hoog water-peil. Dat evenwel ook daar art. 22 naar zijne; bedoeling, opgegeven onder III en V, moet worden in acht genomen , en alzoo de heuvels boven de graven opgeworpen bij de berekening van de gevorderde laag aarde niet in aanmerking komen kunnen, spreekt van zelf. I)i\' wet maakt geen onderscheid. Het geheele terrein zal dan in het bedoelde geval moeten worden opgehoogd. VIII. Voor de straf tegen over- treding van het tweede lid bedreigd, zie men art. 41 N". 8, en de aant. hierboven bladz. 301 onder V. IX. Over de vraag of art. 22 toepasselijk is op bestaande be- graafp!aatsen , zie men hierboven bladz. 301 onder IV.
		lovo rdb


		houden was. Het overige kon men aan de gemeentebesturen overla- ten, die zich bij den aanleg van begraafplaatsen veelal door des- kundigen lieten voorlichten. VII. Uit het zooeven medege- deelde antwoord der Regering blijkt dat ook hier het onderwerp niet door de wet is uitgeput, maar de plaatselijke wetgever voorschrif- ten kan geven omtrent de hoogte en diepte der graven. Dit kan vooral van belang zijn
		(h) I. Vroeger stond: «Deze bepaling is niet van toepassing op gemetselde kelders." Het werd als boven veranderd bij het ontw. 66/7. II. De niet-toepasselijkheid van het voorschrift der tweede alinea op gemetselde grafkelders, werd door den heer Westekhoff afgekeurd. Wel zon men dit z. i. kunnen toe- laten bij overwelfde gemetselde graf- kelder», doch niet bij de geinet-

		1) In het Itijhlatl staat 27; art. 22 sehijut echter bedoeld.

		20

-ocr page 341-



		306 BEGRAFENISWET. Art. 22, 23

		Art. 23. De graven mogen niet dan met toestem- ming van den eigenaar en na verloop van tien jaren, nadat er het laatst een lijk in geplaatst is, geroerd worden, (i)

		selde grafkelders die na de bijzet- ting van een of meer lijken met een zerk overdekt en gesloten werden. Meermalen was bij zoodanige graf- kelders, zoo als onder andere te Eikenduinen , een hoogst onaan- gename stank waargenomen , die voortkwam uit gassoorten die zich uit zoodanig graf, van onder de zerk, een weg naar buiten baan- den; en als men zag, dat bij lijken die in looden kisten begraven waren geworden deze gasontwik- keling en gaspersing op de wanden der kist z�� groot waren, dat het deksel der kist daardoor naar buiten werd gedreven en eene convexe gedaante verkreeg, dan zou men alligt beseffen dat die gassoorten zich ook wel een weg zouden banen van onder de graf- zerk die het graf niet hermetisch sloot. Wilde men in het eene opzigt, bij voorbeeld bij het aan- nemen van een verboden kring van 50 ellen , den schijn aannemen, dat men aan de lessen der hygi�ne gehoor wilde geven en deze be- trachten , dan moest men dit ook doen voor andere gevallen. De Minister verklaarde dat het bedoelde punt in de praktijk tot geen moeijelijkhedcn aanleiding gegeven had. Men heeft, zeide hij, altijd de vrijheid gelaten om in gemetselde grafkelders de kis- ten op elkander te zetten zonder er eenig zand tusschen te voegen
		en men heeft nooit gezien dat daardoor zooveel kwade uitwase- mingen ontstonden, waarschijnlijk omdat deze kisten gewoonlijk met meer zorg worden gemaakt. Dit Bezwaar is dus ten opzigte van de grafkelders minder groot, dan ten opzigte van andere graven. De Minister meende derhalve dat de bepalingen in het artikel voorkomende niet behoefden ge- wijzigd te worden. Het art. werd daarop zonder hoofdelijke stemming goedgekeurd. (») I. Art. 23 , lste lid luidde in de eerste ontw. : «De graven mogen niet dan na verloop van tien jaren , nadat er laatstelijk een lijk in geplaatst is, geroerd worden." Bij het ontw. 66/7 werd tusschen dan en na ingelascht : met toe- stemming va» den eigenaar en. Het woord laatstelijk werd : het laatst. II. Tot toelichting gaf de Re- gering het volgende te kennen: "Zoowel ter voorkoming der na- deelen, welke uit eene spoedige opening van graven kunnen voort- vloeijen , als om den eerbied door de nabestaanden aan het stoffe- lijk overblijfsel hunner betrekkin- gen verschuldigd, is de termijn van vijfjaren, hij het decreet van 23 Prairial Xllde jaar voor het roeren van lijken gesteld, op tien jaren bepaald. Hiertegen kan te

-ocr page 342-



		Art. 23 BEGRAFENIS WET. 307

		van nog gebruik wordt gemaakt; art. I 25 ziet ongesloten begraafplaatsen. I VI. Art. 23 geldt ook voor de bij invoering der wet bestaande begraafplaatsen. De termijn van tien jaren moet dan ook niet worden gerekend van die invoering af, maar voor elk graf van het tijdstip dat er het laatst een lijk in geplaatst is. VII. Art. 23 is mede toepassc- lijk op familiegraven , bedoeld iu art. 15. Zie aldaar het laatste lid, en de aant. bladz. 203 v. onder VII. VIII. »toestemming van den eigenaar." Bij het V. V. 66/7 op art. 12 werd hierin eene\' handha- ving gezien van het eigendomsregl van een graf. Zie echter over zoodanige be- schouwing van eigen graf op de alge- meene begraafplaats, de aant. op art. 12 , bladz. 154 volgg. onder II. IX. Het roeren en ruimen der niet-eigen graven hangt af van het bestuur aan hetwelk de be- graafplaats behoort. Zie de aant. op art. 12 , bladz. 152 onder VII. X. Overigens behoort de zorg zelve voor het roeren en ruimen, ook van de eigen graven, aan het bestuur der begraafplaats, en kan niet aan de eigenaars worden vergund tegen betaling van een daarvoor te heffen regt. De eigenaar toch heeft alleen toe- stemming te verleenen : de zorg zelve behoort in het openbaar gezondheidsbelang door den be- heerder der begraafplaats te worden uitgeoefend. XI. Men zie wijders over dit art. de aant. op art. 12, bladz. 151 onder IV. 20*
		minder bedenking bestaan, dewijl sedert de wederinvoering van het decreet dezelfde termijn is aange- nomen. Zie ook de M.v.T. op art. 17, bWz. 258 onder II. III. De termijn van tien jaren werd in de Kamer uitvoerig be- sproken. Het daarover verhan- delde is, om het verband waarin het stond tot art. 17, bij dat art. opgegeven. Zie aldaar, op bladz.258 volgg. onder Hl. Zie ook de aant. op art 19, derde lid, bladz. 285 onder II. IV. Het voorschrift van art. 23, dat de graven eerst na tien jaren mogen geroerd worden, is een verbod, maar sluit tevens in eenc bevoegdheid, geenszins cene verpligting, om de graven te nii- men wanneer de tien jaren ver- loojien zijn; zie de aant. op art. 22, tweede lid, bladz. 302 onder II. 1°. De gemeentebesturen zijn dus ook vrij om de ruiming der graven op de algemeene begraafplaats te bepalen bijv. op 12, 15 jaren enz. Desgelijks de eigenaars van bijzon- dere begraafplaatsen, wat de gra- ven op deze betreft. V. Art. 23 moet niet worden verward met het voorschrift van art. 25, l⁹e lid, dat eene gesloten begraafplaats gedurende tien jaren onaangeroerd moet blijven liggen, hoewel dit voorschrift met het in art. 23 opgenomen beginsel in overeenstemming is gebragt; zie de aant. op art. 25 bladz. 313 onder II. Art. 23 betreft namelijk graven,* aanwezig op begraafplaatsen waar-

-ocr page 343-



		308 BEGRAFENISWET. Art. \'23 De overblijfselen van lijken en kisten worden in een afgesloten gedeelte van de begraafplaats begra- ven. 0\') XII. Het roeren van een ot\' als zoodanig noch onder art. 41 meer graven, in strijd met art. N". 9 noch onder art. 43 N". 1 23 , is strafbaar ingevolge art. of N°. 5 is te brengen. 41 N°. 9. Wordt het feit dus gepleegd ge- XIII. Onder de algemeene be- lijktijdig of in zamenhang in �» een schouwiugeu die over het gemis der hier bedoelde misdrijven, dan van strafbepalingen bij het V. V. is nien alleen strafbaar wegens die 58\'9 in \'t midden zijn gebragt, misdrijven. komt ook de vraagvoor of, met het Verder waakt wel tegen liet ver- oog op art. 23 , geeue strafbcpa- kooftn van doodsbeenderen art. 23 ling te pas kwam tegen het weder* . tweede lid (zie hierna) , door de regtelijk opgraven of verkoopen begraving van de overblijfselen van doodsbeenderen. De Staats- der lijkeu te bevelen , maar niet commissie, die in 1852 omtrent tegen den verkoop van daarnawc- het aan te nemen stelsel van der opgegraven doodsbeenderen. politiewet verslag had nitgebragt, achtte zulks noodzakelijk. 1) (J) 1. Het tweede lid luidde in De toenmalige Regering, die de twee eerste ontw. : de noodzakelijkheid tot vaststelling <l)e overblijfselen van lijken vau strafbepalingen bij deze wet eu kisten worden in een afgeslo- niet inzag, verwees naar de her- ten gedeelte van de begraafplaats ziening van het algemeen straf- bewaard." wetboek, waarmede reeds een Bij de N. v. W. 58/9 werd aanvang was gemaakt. Daarin � het woord bewaard veranderd in zeide zij � zal dan tevens tegen begraven. het wederrcgtelijk opgraven en II. Blijkens het V. V, 5S/9 verkoopen van doodsbeenderen vreesde men dat de bepaling oni- kunneu worden gewaakt, hetgeen trent de bewaring der ovcrblijfse- aan het doel van deze wet vreemd is. len als hier voorgeschreven was, Hoewel later het stelsel om kon aanleiding geven tot het doen geen strafbepalingen in deze wet herleven van het gebruik om daar- op te nemen is verlaten, bevat voor beenderhuizen of iets wat zij echter geen afzonderlijke straf daarnaar zweemde in te rigten. M en op het bedoelde feit, dat immers zou dit uit meer dan ��n oogpunt

		1) Aldaar werd op bludz. 81 gezegd : �Eindelijk /al ook tegen het bewaren of verkoopen van doodsbeenderen moeten worden voorzien: het bedelven dier beenderen op eene te bepalen diepte onder den grond schijnt meelt verkieslijk."

-ocr page 344-



		Art. 23, 24 BEGRAFENISWET.		309


		Art. 24. Eene begraafplaats, waarvan geen gebruik meer wordt gemaakt, wordt bij een besluit van het gemeentebestuur, aan Gedeputeerde Staten mede te deelen, gesloten verklaard. Wordt van eene bijzondere begraafplaats geen ge- bruik meer gemaakt, dan geeft het bestuur dier be- graafplaats daarvan kennis aan het gemeentebestuur, hetwelk het berigt mededeelt aan Gedeputeerde Sta- ten. (k)

		zeer verkeerd achten, en wilde dus uitdrukkelijk hebben bepaald, dat de bedoelde overblijfselen onder den grond werden gedolven , waar- bij dan soortgelijke voorschriften omtrent de daarop aan te brengen laag aarde , als men in het vorig ar- ti kei vond, niet ongepast zouden zijn. De Regering kwam aan de ge- opperde bedenking te gemoet door de verandering van het woord bewaard in : begraven. III. De opvolging van voor- schriften, als in art. 22 zijn ge- geven voor de begraving van lijken, is niet voorgeschreven voor de begraving der overblijfselen van lijken en kisten. Welligt achtte de Regering dit niet noodig omdat het gedeelte der be- graafplaats waarin die overblijfselen worden begraven, moet zijn a/- gesloten. IV. Dat verder deze afsluiting, evenals die der afzonderlijke ge- deelten van de begraafplaats in art. 19 bedoeld , zou moeten plaats hebben overeenkomstig art. 18 , is mede niet voorgeschreven en is alzoo niet verpligtend. V. De gemeenteraad kan in		zijne verordening niet bepalen dat de overblijfselen van lijken en kisten in hetzelfde graf mogen worden uedergelegd, aangezien art. 23 gebiedeud vordert dat die over- blijfselen moeten worden begraven in een afgesloten gedeelte der be- graafplaats. (k) I. Voor art. 24 werd in de eerste outw. alleen gelezen: "Eene begraafplaats, waarvan geen gebruik meer wordt gemaakt, wordt gesloten." Bij het ontw. 6677 werd in de plaats van : wordt gesloten, het volgende gesteld: wordt bij een besluit van het gemeentebestuur, aan Gedeputeerde Staten mede te deelen, gesloten verklaard. Verder werd daarbij het tegen- woordige tweede lid gevoegd, waaraan alleen ontbrak het slot: hetwelk het berigt mededeelt aan Gedeputeerde Staten, welke woor- den daaraan b\\j het ontw. 67/8 I werden toegevoegd. II. « Eene begraafplaats."Hier, in het eerste lid, worden zoo bijzon- dere als algemeene begraafplaatsen bedoeld. De wet onderscheidt niet.

-ocr page 345-



		BEGRAFENISWET. Art. 24
		310


		Het tweede lid strekt om de sluiting van bijzondere begraaf- plaatsen door het gemeentebestuur mogelijk te maken. Zie ook de aant. III op art. 25, bladz. 313. III. \'gemeentebestuur." Hieron- der is, met het oog op art. 126 der gemeentewet, te verstaan het collegie van burgemeester en wethouders. IV. «gesloten." Men vroeg in het V.V. 58/9, wat daaronder was te verstaan ? Eeue begraaf- plaats, waarvan geen gebruik meer wordt gemaakt, � zeide men � moet niet zoo geheel on- toegankelijk zijn, dat bloedver- wanten en vrienden van afgestor- veneu daarop niet zouden kunnen komen om de graven hunner be- trekkiugen te bezoeken. De Regering antwoordde: ii De uitdrukking gesloten moet hier in dien zin genomen wor- den, dat er geen gebruik meer van gemaakt mag worden om te begraven. De toegang voor bloed- verwantcn en vrienden van afgestor- venen tot de graven hunner afgestor- venen wordt daardoor niet belet." Uit dit antwoord blijkt dat de Kegering aan het sluiten der be- graafplaats de beteekenis hechtte van sluiten als zoodanig. Men wenschte echter, blijkens het V.V. 59/60, dit begrip in de wet zelve beter te doen uitkomen. Wanneer de nabestaanden en vrienden van den overledene er prijs op stel- den, diens graf van tijd tot tijd te bezoeken, moest daaraan door eene al te letterlijke opvatting der bepaling omtrent het sluiten der begraafplaats geen hinderpaal in den weg kannen worden gesteld.		Aan het geuite verlangen is, hoewel niet regtstreeks, toch, naar het schijnt, eenigzins tegemoet gekomen door de bijvoeging »geslo- ten verklaard" en door het voor- schrift dat het besluit van het ge- meentebe8tuur aan Gedeputeerde Staten moet worden medegedeeld. Ook wordt in art. 41 N. 10 alleen strafbaar gesteld het be- graven op eenc gesloten begraaf- plaats, en in N^J. 11 alleen het ge- bruik daarvan in strijd met art.* 25, zoodat de bedoeling der slui- ting genoegzaam blijkt. Eindelijk waakt art. 41 N°. 12 ook tegen inbreuk op de vrijheid om de graven van nabestaanden of vrienden te bezoeken. Zie de aant. aldaar. V. Het ontw. 66/7 vulde het art. aan met het voorschrift dat van het niet meer gebruik maken eener bijzondere begraafplaats aan het gemeentebestuur moet worden kennis gegeven. Dit bestuur wordt daardoor in staat gesteld de begraafplaats ge- sloten te verklaren. VI. Bij het V.V. 66/7 werd opgemerkt dat hier niets omtrent het toezigt op en de bewaring van eene begraafplaats , die geslo- ten werd verklaard, bepaald werd. Intnsschen behoorde, althans naar het oordeel van sommige leden, zoodanige begraafplaats, als zij aan eene kerkelijke gemeente be- hoorde, onder het toezigt eu de bewaring van het bestuur dier gemeente te blijven. Met opzigt tot de begraafplaatsen der lsra�- lieten was dit een volstrekt ver- eischte. Het zou, meende men,

-ocr page 346-



		Art. 24, 25 BEGRAFENIS WET. 31 4

		Art. 25. Eene gesloten begraafplaats blijft geduren- de tien jaren onaangeroerd liggen. Na dien tijd is het verbod van art. 46. 3de lid , opgeheven en mag de grond tot bezaaijing of beplan- ting worden gebruikt, mits hij niet dieper dan 0,5 meter worde vergraven. Uitgraving ter meerdere diepte is binnen dertig jaren na de sluiting niet dan met vergunning van Gedeputeerde Staten geoorloofd. Van hunne beslissing is binnen eene maand hooger beroep bij Ons toegelaten.

		ten eenenmale niet hunne gods- dienstige begrippen in strijd zijn, dat daarop het 2^e lid van art. 25 werd toegepast. De eerbie- diging der godsdienstige overtui- ging dier gezindte scheen dan ook het geven van eenigen waarborg mede te brengen, dat Isra�lieti- sche begraafplaatsen nooit tot an- dere doeleinden zonden worden gebruikt. 1) Het sprak echter, volgens het antwoord der Regering, van zelf dat gesloten begraafplaatsen on- der de bewaring des eigenaars blijven, behoudens het politietoe- zigt van het gemeentebestuur. VII. Sedert het ontw. 67/8 I wordt ook ten opzigte der bij- zondere begraafplaatsen mededee- ling aan Gedeputeerde Staten voor- geschreven. Dit collegie kan zich dns zoo noodig overtuigen dat geen slui- ting van zoodanige hegraafplaat- sen door het gemeentebestuur		plaats heeft dan van welke geen gebruik meer wordt gemaakt. Tevens kunnen Gedeputeerde Staten toezien dat de sluiting door het gemeentebestuur niet worde uitgesteld. Verg. de aant. III op art. 25, bladz. 313. VIII. Art. 24 geldt ook voor begraafplaatsen die reeds bij in- voering der wet bestonden en niet gesloten worden om redenen, in de overgangsbepalingen der wet bedoeld. IX. Het begraven op eene ge- sloten begraafplaats is strafbaar volgens art. 41 N°. 10. Zie omtrent ander gebruik van zoodanige begraafplaats, art. 25 en de aant. aldaar en art. 41 N°. 11. X. In het V. V. 66/7 werd bij art. 41 o. a. gevraagd of het niet noodig ware aldaar ook eene strafbepaling bij te voegen tegen het belemmeren der afsluiting, die het gevolg was der bepaling van art. 24, eerste lid.


		Il lil het meergemelde adres van Opperrabbijnen werd dan ook een en an- der verlangd.

-ocr page 347-



		312 BEGRAFENIS WET. Art. 24, 25

		Eigen graven op eene gesloten begraafplaats worden, voor zoover in hun onderhoud behoorlijk wordt voor- zien , onaangeroerd gelaten. (7) De Regering beantwoordde deze gebruikt, mits hij niet dieper dan

		0,5 el worde omdolven. Uitgraving ter meerdere diepte is binnen dertig jaren na de sluiting niet dan met vergunning van Gedeputeerde Sta- ten geoorloofd. Van hunne beslis- sing is binnen eene maand hooger beroep bij Ons toegelaten." In het outw. 67/8 I werd tusschen tijd en mag ingelascht : is het verbod van art. 16, 3" lid, opgeheven en. Bij de N. v. W. 68/9 werd op verlangen der Kamer het woord omdolven* veranderd in : vergraven. Het tegenwoordige derde lid werd eerst bij het ontw. 67/8 I aan het art. toegevoegd. II. Als toelichting gaf de Re- gering het volgende : Het decreet geeft in art. 9 1) de bevoegdheid om begraafplaatsen vijf jaren na hare sluiting te be- zaaijen en te beplanten , doch laat in het midden wanneer en onder magtiging van welk gezag daarin uitgravingen voor het oprigten van gebouwen mogen geschieden. Tot wegneming van de hieruit voortspruitende moeijelijkheden heeft het ontwerp in een en ander
		Traag niet. Art. 41 N". 12 dat zij toen bij- voegde, ziet niet op belemmering der bedoelde afsluiting. Soms zal echter zoodanige belemmering wel in de termen van het strafwet- boek vallen; zie o. a. art. 209 , 222 C. P. (/) I. Terwijl het eerste lid onveranderd is gebleven, werden voor het tweede lid in de drie eerste ontwerpen de volgende be- palingen gevonden : «Na dien tijd mag de grond tot alle einden gebruikt, doch daarin, alvorens 30 jaren verloo- pen zijn , geene uitgraving gedaan worden dan met magtiging van Gedeputeerde Staten. "Omdelving van deu grond ter bezaaijing of beplanting is, na verloop van den in het 1"* lid van dit artikel bepaalden tijd , ter diepte van 0,5 el geoorloofd." Deze bepalingen kwamen in het ontw. 66/7 , en in ��n lid zamen- gevoegd, te luiden als volgt : «Na dien tijd mag de grond tot bezaaijing of beplanting worden


		1) Art. 8 en \'J luidden als volgt i (Art. 8). Aussit�t que Icb noureauic emplacemens (ter uitvoering van het decreet) seront disposes a recevoir les inhumations, les cimeti�res existans seront ferm�s et resteront dan* 1\'�tat o� Hs se trouveront, sans que 1\'on en puiase faire usage pendant cinq ans. tArt 9i. k partir de cette �poque les terraius serrant inaintenaut de cimeti�- res pourront �tre aifertntls par les communes auxquelles ils app&rtiennent ; maia a condltion qu\'ils ne seront qu\'ensemenc�s ou plaut�* . saus-qu\'il puisse T etre fait aucuuc fouiile ou fondation pour des coastructions de batiraent, jusqu\' a ce qu\'U en soit autrement ordonn�.

-ocr page 348-



		Art. 25 BEGRAFENIS WET. 313

		termijn van het eerste lid van het openbaar gezag en niet van dat bestuur zelf te laten afhangen. Het zal dus aau zichzelf de gevolgen te wijten hebben van het verzuim der kennisgeving, aan het gemeentebestuur volgens het 2de Ud van art. 24 te doen. IV. De bepaling van het tweede lid dat na tien jaren is opgehe- ven het verbod van art. 16, derde lid, is het gevolg eener vraag in het V. V. 6677 gedaan en hg dat art. op bladz. 245 onder VI me- degedeeld, of na de sluiting eener begraafplaats binnen 50 el afstands vrijelijk mogt worden gebouwd. Thans moet men dus met bouwen tot het verloop van tien jaren na de sluiting wachten. Het verbod van art. 16 om putten te graven, houdt dan te- vens op. V. Anders is het � zou men meenen �met het bouwen op de gesloten begraafplaats zelve. Gede- puteerde Staten toch kunnen ver- gunning tot uitgraving ter meer- dere diepte dan 0,5 meter binnen 30 jaren na de sluiting verleenen : "binnen," alzoo reeds terstond na de sluiting. Men leze echter het art. goed. Het eerste lid bevat de hoofdbepaling : tien jaren moet eene gesloten begraafplaats onaan- geroerd blijven. Daarvan is geen dispensatie gegeven. Doch na dien tijd, � aldus vangt het tweede lid aan, en dan volgen bijzou- dere voorschriften omtrent het ge- bruik der, tien jaren onaange- roerd gebleven, begraafplaats en van haren omtrek. Daaronder be- hoort ook het voorschrift omtrent
		Toorzien , en overeenkomstig het in art. 23 opgenomen beginsel bepaald, dat gesloten begraafplaat- sen tien jaren onaangeroerd moe- ten blijven liggeu. III. De hier bepaalde tienja- rige termijn � werd in het Eindv. 68/9 gezegd � vangt voor de algemeene begraafplaats ongetwij- feld aan met deu dag, dat die begraafplaats door het gemeente- bestuur gesloten is verklaard. Voor de bijzondere begraafplaats staat daarentegen het tijdstip van slui- ting niet vast. Moet in die leemte niet worden voorzien, en zou het in het algemeen de voorkeur niet verdienen te bepalen, dat de tien jaren beginnen te loopen van het tijdstip waarop het laatste lijk op de begraafplaats ter aarde is be- steld? I)e Regering antwoordde: «Volgens het 2de lid _Van art. 24 geeft het bestuur eener bij- zondere begraafplaats aau het ge- meentebestuur kennis wanneer de begraafplaats buiten gebruik wordt gesteld. Het hangt dus van dat bestuur af, om den termijn in art. 25 bepaald, te laten aanvangen." Uit dit antwoord schijnt op te maken dat de Regering zelve er- kende dat voor de bijzondere be- graafplaats het tijdstip van slui- ting, alzoo van den aanvang des termijns van art. 25 eerste lid, niet vaststond, maar dat zij te- vens oordeelde dat het bestuur der bijzondere begraafplaats te zeer belang zou hebben bij het gebruik der gesloten begraafplaats tot de oogmerken in het tweede lid toe- gestaan , om den aanvang van den

-ocr page 349-



		314 BEGRAFENIS WET. Art. 25

		diepere uitgraving dan van 0,5 me- ter. Terwijl het verbod van te bou- wen binnen 50 meter van de be- graafplaats, het bezaaijen en bc- planten daarvan na de tien jaar ter- stond ophoudt, blijft het verbod tot diepere uitgraving dan 0,5 metsr, (welke bijv. tot fundering van ge- bouwen op de begraafplaats te stichten, moet dienen), nog twin- tig jaren stand houden, tenzij men vergunning van Gedeputeerde Staten verkregen hebbe. Gedeputeerde Staten kunnen dus v��r het verstrijken der eerste tien jaren na de sluiting geen ver- gunning daartoe verleenen. Het verschil van opvatting van den termijn dat tusschen de Ka- mer en de Regering bestond (zie het volgend N°.), was een ander dan het hier behandelde en dat verschil verviel door de bijvoeging der woorden na de sluiting. VI. Enkele leden keurden het � volgens het V. V. 59/60 � niet goed, dat de grond eener ge- sloten begraafplaats reeds na tien jaren bebouwd, bezaaid en beplant zou kunnen worden. Er lag daarin iets stuiteuds voor de bevolking der gemeente, welker ingezetenen in dien grond nog zoo kort ge- leden hunne laatste rustplaats had- den gevonden. Vooral echter wil- den deze leden een zeer ruim tijdsverloop aangenomen hebben, v��r men den grond van een ge- wezen kerkhof mogt opdelven om daarop woningen te stichten, daar- in putten te boren en dergelijke. Zij wilden dus den dertigjarigen
		termijn van het artikel aanmerke- lijk hebben verlengd. Men vroeg daarbij, of de ter- mijn van dertig jaren begon te loopen van het tijdstip der slui- ting van de begraafplaats, dan wel aanving na het verloop der eerste tien jaren. Het laatste zou wel de bedoeling zijn , maar het wetsartikel het ook eene andere opvatting toe. In het ontw. 66/7 werd de redactie van het artikel veranderd. (Zie boven onder I). De tienjarige termijn bleef, cvenzoo de dertig- jarige termijn , doch achter de woorden 30 jaren werd gevoegd : na de sluiting, zoodat de Regering den termijn anders opvatte dan de Kamer, doch daardoor tevens het gerezen verschil ophief. Dat uit de bijgevoegde woorden geenszins volgt dat Gedeputeerde Staten reeds dadelijk na de sluiting , binnen de eerste tien jaren dat de begraafplaats onaangeroerd moet worden gelaten, vergunning tot uitgraving zouden mogen verleenen, werd in de vorige aant. aangewezen. VII. De bij art. 12 gemaakte aanmerking omtrent het omdelven of uitgraven van den grond eener begraafplaats, ook wat de graf- ruimten betreft, waarop voor altijd een uitsluitend regt is verkregen, werd in het V. V. 66/7 bij het 2^a* lid van art. 25 her- haald. Aangenomen dat tot zoodanige vernietiging der begraafplaats 1) bevoegdheid moet bestaan, wat wordt er dan , VToeg men verder ,

		1) Men bedoelde hier kennelijk; vernietiging rin het gr/.*

-ocr page 350-



		Art. 25 BEGRAFENIS WET. 315

		subjectieve opvatting. Maar ik mag toch hier in herinnering brengen, hetgeen eenige dagen geleden door den geachten afgevaardigde uit Gorinchem , den heer Heemskerk , is gezegd van den eerbied dien ons volk heeft voor de dooden , en dat het daarom prijs stelt op een eigen graf. (Zie op art. 12, bladz. 158 v.) «Het tweede punt: schending van eigendom. Wat is het eigen- dom van een graf? De bevoegd- heid om daarin lijken te begraven. Die bevoegdheid is onderworpen aan de politie-verordeningen, die bestaan of zullen bestaan als het wets-ontwerp zal zijn aangenomeu. Zulk eene beperking van den ei- gendom als daaruit zal voortvloei- jen, acht ik zeer noodig. Maar wanneer nu den eigenaar verboden wordt in zijn graf te begraven, blijft hij toch eigenaar van het graf met wat daarin is. � Uit artikel bepaalt dat die ei- gendom ophoudt na verloop van tien jaren nadat de begraafplaats gesloten is. De mogelijkheid bestaat dat een of ander heden een dierbaren overledene aan den moederschoot der aarde teruggeeft; morgen wordt de begraafplaats gesloten en over tien jaren kan zij in een aardap- pelenveld herschapen zijn. Dit strijdt met het begrip van eigendom. «Hoe zal dat sluiten gaan teu aanzien van hen , voor wie eene begraafplaats nog werkelijk eene heilige plaats is ? Hoe zal het gaan op die algemeene begraaf- plaatsen, waar voor de Roomsch- Katholijken een gedeelte is afgezon- derd ? Zal men dat gedeelte ook
		van de gedenkteekenen en graf- zerken ? Gelijk reeds bij art. 12 op bladz. 154�156 is medegedeeld, heeft het derde lid van art. 25 , hetwelk in het ontw. 67/8 I werd bijgevoegd, aan de geopperde be- denkingen zijn ontstaan te danken. De eigen graven � en daaronder mag men hier ook de daarop ge- stichte en daartoe behoorende ge- denkteekenen en grafzerken bren- gen � moeten nu onaangeroerd worden gelaten, voor zoover ze be- hoorlijk worden onderhouden. Evenwel, geheel tevreden was men niet. Bij art. 12 is reeds veel medegedeeld waaruit bleek hoezeer men de onschendbaarheid van het eigen graf als een eigen- dom in den zin der burgerlijke wet trachtte te handhaven. Bij de behandeling van art. 25 ontwikkelde de heer Sloet van de Beele zijne bezwaren tegen het art., zoowel uit het genoemde als uit andere gezigtspunten. Zijne rede en het antwoord van den Minister, bij art. 12 bladz. 164 slechts voor een deel opgegeven, laat ik thans in haar geheelvolgen. //Ik heb � zeidede heer Sloet� tegen de bepaling van dit artikel ernstige en gewigtige bezwaren. Ik zie daarin eene dubbele schen- ding: in de eerste plaats schen- ding van den eerbied aan de dooden verschuldigd; in de tweede plaats schending van het eigen- domsregt. «Over het eerste punt zal ik weinig zeggen. Ik erken dat de pi�teit aan de dooden verschuldigd «ene zaak is van gevoel en van

-ocr page 351-



		316 BEGRAFENISWET. Art. 25

		zal stemmen tegen het artikel, maar tegen de geheele wet. «Ik ben geen voorstander van amendementen, en zal er ook nu geen voorstellen; doch ik geef den Minister in overweging, om zelf te gemoct te komen aau de bezwa- ren, die niet alleen bij mij bestaan maar bij velen in den lande, voor wie eeu graf nog een heilige plek is. »Men verleuge den termijn tot zoolang dat men kan aannemen , dat het geslacht, dat nog waarde stelt op de asch der overledenen, die iu die gesloten begraafplaats ligt, voorbij is gegaau. Of, nog beter , men doe dit geheele artikel wegvallen en late het, gelijk thans , over aan het gevoel van welvoe- gclijkheid van de bestureu." \\ie heer Heydenrijck meende dat het bezwaar van den vorigen spreker was weggenomen door de laatste alinea, welke zoowel op eeue algemeeue als eene bijzondere ge- sloten begraafplaats zag. Men had dus slechts te zorgen dat de eigen graven onderhouden werden. De Minister antwoordde het volgende : »De heer Heydenrijck. heeft mij het antwoord aan den heer Sloet vas de Beele gemakke- lijk gemaakt: het is volkomen juist , dat de laatste alinea van het artikel voorziet in het geval, waarvan de geachte afgevaardigde melding heeft gemaakt. "Men moet daarbij niet verge- ten , dat bij dit wets-ontwerp niet het stelsel van eigen graven aan- genomen is , zoo nis dit tot nog toe bestond. Volgens dit ontwerp kan men alleen het regt koopen ,
		na verloop van tien jaren in eeu aardappclenveld veranderen ? \'Ik geloof niet dat dit mag. »Nu zegt dit artikel wel dat dat bezaaijeu of beplanten � bewci- den is dus uitgesloten � niet zal geschieden daar , waar de eigenaar vau eeu graf behoorlijk voor het onderhoud daarvau zorgt. Welke zorg ciseht echter een graf? Bedoelt men daarmede , dat de uiterlijke teekeuen van eigeu- doin van eeu graf behoorlijk moe- ten "worden onderhouden ? Bijv. een paar paleu aan de einden van het graf geplaatst , eeu zerk er opgelegd , een monument daarbo- ven opgerigt? Niemand is toch verpligt op zoodanige wijze zijn eigendom aan te toonen. In dat geval doet men ouregt aan hen , die niet iu staat zijn zulke teeke- neu vau eigendom op hun graf te doen oprigten. "Ik acht het ouuoodig om verder op het eigendomsregt van een graf te wijzen. Men kan een grafkrij- gen uit kracht van versterfregt; men kan het koopcu; de wet zelve geeft het aan de hand. Ik heb hier ecue koopacte voor mij waarbij op ecue zekere begraafplaats eene grafruimte is verkocht, met de bevoegdheid om daarin te begra- ven, eu alleen met de beperkende bepaling , dat de reglementen , die op het begraven bestaan, zullen nagekomen worden. »Nu weegt het eerste bezwaar niet alleen bij mij, maar het tweede bezwaar , dat het begrip van eigen- dom betreft, weegt bij mij zoo sterk , dat wanneer het artikel niet wordt veranderd, ik niet alleen

-ocr page 352-



		Art. 25 BEGRAFENISWET. 317

		om op pene begraafplaats uitslui- teiul in een graf te mogen begra- ven, en kan men niet meer den grond , door dat graf ingenomen, koopen. «Hetgeen echter tot heden ge- kocht is en alzoo als eigendom in handen van dezen of genen geko- men is, blijft eigendom; dat is natuurlijk niet te veranderen. Er is dan geen schending van eigen- dom. M aar in het vervolg zal men niet meer op dergelijke wijze een eigen graf kunnen verkrijgen, w�l het regt om uitsluitend en voor onbepaalden tijd te begraven op eene bepaalde plek. Dit regt kan worden overgedragen, maar de grond zelf wordt niet verkocht, volgens deze wet. Wat vroeger als eigendom is gegeven en uit de eene hand in de andere is over- gegaan, blijft aan de eigenaars en wordt hun door de laatste ali- nea van het artikel volkomen ge- waarborgd. Het kan het geval zijn, dat iemand op dit oogenblik op eene algemeene begraafplaats eige- naar is van een eigen graf, of met andere woorden van zeker stuk gronde op die begraafplaats, en dat deze gesloten wordt. om- dat zij vol is. Daardoor verliest men tevens het regt om in dat eigen graf te begraven. oMaar nu zal het omliggende land , en dat is , dunkt mij, het groote bezwaar van den heer Sloet , veranderd worden in een aardap- pelenveld, en daardoor wordt de eerbied, dien men aan dat eigen graf verschuldigd is, geschonden. Mij dunkt echter dat het niet doenlijk is aan een gemeentebestuur
		op te leggen, dat het eene be- graafplaats, die eenmaal gesloten is, altijd gesloten zal moeten houden. Nu reeds is het verpligt, dadelijk als de eene begraafplaats gesloten wordt, eeue andere aan te leggen ; deze zal 30, 40 of 50 jaren dienen, en nu aan het ge- meentebcstuur het regt te ontne- men om na tien jaren weder over de eerste begraafplaats te beschik- ken, kan niet in de bedoeling van den wetgever liggen. Ik geloof dat het gemeentebestuur vrij moet zijn na de tien jaren weder van den grond gebruik te maken, en daarbij respecteert men dan, vol- gens de laatste alinea van het artikel, de eigen graven. Ik geloof niet dat er zoo groot bezwaar in dit artikel bestaat als de heer Sloet er in vindt." De heer Sloet repliceerde: �\'Ik moet mij zeer ongelukkig uitgedrukt hebben , om z�� on- verstaanbaar te worden voor den heer Heydenrmck en den Minis- ter. Ik heb bepaaldelijk gewezen op de laatste alinea van het arti- kel, en gezegd dat men den ei- gendom, welken eigendom dan ook, niet kan afhankelijk maken van het onderhond van dien ei- gendom. Ik heb gevraagd : Wat is behoorlijk onderhoud ? Ik heb er op gewezen dat velen aan de einden der graven paaltjes zetten, en dat anderen er zerken op leg- gen. Die zerken worden in Gel- derland tegenwoordig veel vervan- gen door platen van gegoten ijzer, die verroesten en vergaan. Wat zal er nu gebeuren al» die zerken verroesten en (!<> paaltjes verrotten V

-ocr page 353-



		318 BEGRAFENIS WET. Art. 25

		slaging op nieuw bevestigd het pu- bliekregtelijk karakter van het regt van eigen graf op algemeene begraafplaatsen, waarover op bladz. 154 � 165 is gehandeld. Omtrent de eigen graven op bijzondere begraafplaatsen, zie men bladz. 165 onder III. VIII. In de rede van den heer StoET komt de opmerking voor dat na de tien jaren de begraaf- plaats wel mag worden bezaaid of beplant, maar dat het beweiden is uitgesloten. Dit schijnt juist. Volgens de eerste ontwerpen zou na dien tijd de grond tot alle einden gebruikt mogen worden, behoudens mag- tiging tot uitgraving alvorens 30 jaren verloopen waren, behalve voor de omdelving tot bezaaijing of beplanting ter diepte van 0,5 cl. Sints het ontw. 66/7 is even- wel de redactie veranderd: de wijze van geoorloofd gebruik is nu bepaaldelijk aangewezen; eu wat de wet niet aldus veroor- looft, is hier verboden. Bewei- den. der begraafplaats is dus uit- gesloten. Zie ook de strafbepa- ling, aant. XII hierna. Maar de begraafplaats weder in gebruik stellen tot begraven, waarvoor natuurlijk meer dan een halve meter moet worden uitge- graven, dit is volgens het art. geoorloofd, mits Gedeputeerde Sta- ten vergunning geven. De Minister, die den heer Slokt beantwoordde, veronderstelde dan ook dat de besturen der gesloten begraafplaatsen, deze na tien jareu weder mogten gebruiken tot begra- ven. Of daarbij wel is gedacht
		Ik zie er minder bezwaar in , dat het omliggende land van graven, en van welk land de eigenaars niet bekend zijn, met aardappelen of knollen bepoot worden; maar dat men een graf, hetwelk een bepaalden eigenaar heeft, daartoe zal bestemmen omdat het niet onderhouden wordt, vind ik strij- dig met de pi�teit jegens de dooden, strijdig met het regt van eigendom. i Wat nu in \'t algemeen aangaat het omliggende land , ken ik eene begraafplaats waarop ��n monument staat. Nu zal men , als zij geslo- ten wordt, om dat monument heen mogen poten en planten; doch hoe komt de eigenaar nu naar het graf? Want hij wordt dan een ge�nclaveerd eigenaar en zal , met het Wetboek in dehaud, een weg moeten vragen naar zijn eigendom. «Tot zulke moeijelijkheden zal men komen , als het artikel in de wet blijft staan." De Minister verdedigde het ar- tikel niet nader : de beraadslaging werd gesloten en het art. met 32 stemmen aangenomen, doch 14 leden stemden tegen, terwijl van de 11 bij die stemming afwe- zigen later nog 6 tegen de ge- heele wet hebben gestemd. Men ziet daaruit dat het ge- bruik van gesloten bcgraafplaat- sen , niettegenstaande in het derde lid eene beschermende bepaling voor de eigen graven is opgeno- men, geenszins algemeene goed- keuring vond. Het artikel is nogtans wet geworden en daar- door in verband met de beraad-

-ocr page 354-



		Art. 25 BEGRAFENISWET. 319

		dat Gedeputeerde Staten de ver- gunning daartoe zouden kunnen weigeren, en dat men, zooals het art. luidt, de begraafplaats nim- mer tot weiland mag maken, deze vragen kunnen in het midden gelaten worden. De wet verbiedt liet weder begraven behoudens de bedoelde vergunning niet, zoo de eigen graven die onderhouden worden, maar gespaard blijven. Zie ook de nu volgende aant. IX. Het begraven op eenc ge- sloten begraafplaats is strafbaar volgens art. 41 N°. 10. Volgt welligt hieruit dat eene begraafplaats die eenmaal tot dat einde heeft gediend en geslo- teu is, nimmermeer tot begra- ven kan worden gebruikt? Geen- zins. De schijnbare strijd die hier in de wet zou liggen, wanneer de veronderstelling van den Minister in de vorige aant. vermeld juist is, dat na tien jaren op eene gcslo- ten begraafplaats weder magwor- den begraven, terwijl art. 41 zonder uitzondering het begraven op eene gesloten begraafplaats met straf bedreigt, wordt opgelost door de beteekenis van gesloten in de aant. op art. 24 bladz. 310 onder IV opgegeven. De bcgraaf- plaats wordt namelijk door het gemeentebestuur gesloten verklaard als zoodanig, als begraafplaats. Zijn nu de tien jaren na die sluiting om; worden verder het 2de en 3de lid van art. 25 in acht genomeu, en kan de begraaf- plaats overigens aan de bepalin- gen der wet voldoen, zoodat de sluiting der begraafplaats niet heeft		plaats gehad bijv. om eene der redenen in art. 45, 46 of 47 bepaald, dan belet m. i. niets de weder-intrekking van het besluit van het gemeentebestuur, waarbij de begraafplaats gesloten is ver- klaard en kan deze weder als zoodanig worden geopend. Op de aanvrage daartoe van den eigenaar der bijzondere be- graafplaats , wanneer het dezulke geldt, worden dan weder de artt. 14 en volgg. toepasselijk. X. Aangezien de gesloten bij- zondere begraafplaatsen steeds on- der de bewaring der eigenaars blijven, is een gebruik daarvan volgens het tweede lid van dit art. tegen de godsdienstige be- grippen in, tegen die bijv. der Isra�lieten , zoo het Isra�lietische begraafplaatsen betreft, niet te vreezen. Zie de aant. op art. 24, bladz. 310 onder VI. Wanneer het evenwel betreft het gebruik van gesloten gedeelten van algemeene begraafplaatsen, die volgens art. 19 voor eene of meer kerkelijke gemeenten zijn afge- scheiden, dan hebben deze min- der waarborg tegen krenking der godsdienstige begrippen, aange- zien de afgescheiden gedeelten on- der het beheer van het gemeentebe- stuur blijven. Doch ingeval van ver- gunning van Gedeputeerde Staten tot uitgraving staat daarvan aan de betrokken kerkelijke gemeenten hooger beroep vrij; zie de vol- geudc aant. XI. </ Van hunne beslissing." De wet onderscheidt niet of deze beslissing is weigering of vergun- ning: in beide gevallen is van de

-ocr page 355-

320

BEGRAFENISWET. Art. 25, 26

Art. 26. Elke begraafplaats staat met inachtneming
der plaatselijke verordeningen , bedoeld in de artt. 8
en 28, onder toezigt van burgemeester en wethou-
ders. (m)

beslissing van Gedeputeerde Staten
hooger beroep op den Koning.
Verg. ook de aant. op art. 14
bladz. 195 v. onder X en XI.

XII. Het gebruik maken eener
gesloten begraafplaats, in strijd
met art. 25 , is strafbaar ingevol-
ge art. 41 N". 11.

Deze strafbepaling geldt voor
zoolang de begraafplaats gesloten is
als zoodanig. Zie de aant. IX.

XIII. Art. 25 is mede toepas-
gelijk op familiegraven, bedoeld
in art. 15 ; zie aldaar het laatste
lid, en de aant. bladz. 203 v.
onder VII.

XIV.Het eerste en tweede lid van
art. 2 5 gelden ook voor zooveel moge-
lijk voor de plaats waar lijken wor-
den begraven overeenkomstig art. 2;
zie de aant. aldaar, bladz. 64.

{m) I. Het art. luidde aanvan-
kelijk:

"Elke begraafplaats staat onder
toezigt van burgemeester en wet-
lionders."

In het ontw. 67/8 II werden
ingelascht de woorden met in
aentneming der plaatselijke ver-
ordeningen , bedoeld in de artt.
8 , 27 en 28.

De aanhaling van art. 27 ver-
viel bij het volgend ontwerp.

II. Bij art. 19, derde lid bladz.
282 v. onder I is reeds medegedeeld
wat in het V. V. 58/9 onder de al-
gemeene beschouwingen omtrent
art. 26 werd gezegd: uitsluitend
burgerlijk toezigt namelijk op de
algemeene begraafplaatsen, waar
die afgescheiden gedeelten voor
de gezindten bevatten, scheen te
ver te gaan ; men wilde daar ook
eenig toezigt van de zijde dire
gezindten. 1)

Zooals mede werd opgegeven
meende de Regering, dat het beheer
over de afgescheiden gedeelten uit-
sluitendaan het gemeentebestuur be-
hoorde: het waren toch inrig-
tingen door en ten koste der ge-
meente aangelegd en waarvoor zij
dus behoorde te waken. Zieook
de volgende aant. bladz.

III. 1°. Door eenige leden werd ,
volgens het V. V. 58/9,inover-
weging gegeven om niet van het
toezigt, maar van het politieloe-
zigt van burgemeester en wethou-
dera te spreken. Op die wijze
zou het denkbeeld, vooral wat de
bijzondere begraafplaatsen betrof,
beter worden uitgedrukt. 2)

De Regering zag echter niet
in , waarom hier , in plaats van
toezigt, van politietoezigi gespro-
ken diende te worden. Het toezigt-

1) Aldus ook in het adres ran Opperrabbijnen.

3) Hetzelfde werd rerlangd in tal Tan adressen van R. K. kerkbesturen , op-
dat het toeziet zich niet rerder sou kunnen uitstrekken, byr. tot inmenging
in eigendomi- of kerkelijke zaken. Zie Bijhl. Ster. 1869/60 bladz. E40.

-ocr page 356-



		Art. 26 BEGRAFENISWET. 324

		te gaan als ten aanzien der eerste. Het ontw. 66/7 bragt geen verandering aan. Blijkens de algemeene beschou- wingen op dit ontw. in het V.V. vervat, meende men dat het toezigt, hier aan het burgerlijk bestuur opgedragen, juist tot de belem- meringen die men wilde vermijden, (n. 1. van de kerkbesturen in hunne vrijheid), aanleiding zou kunnen geven. Doch de Regering deelde het bezwaar niet. In het art. lag slechts eene bekrachtiging van hetgeen thans reeds volgens art. 16 van het decreet van 23 Prai- rial Xllde jaar 2) en art. 179 m der gemeentewet bestond. Het burgerlijk gezag moest uit den aard der zaak toezigt houden op handelingen, waarbij de openbare orde en gezondheid van nabij waren betrokken. De Kamer berustte in het ant- woordniet. In het Eindv. 67/8 I wordt op het art. zelf het volgende vermeld: Om alle moeijelijkheden ten aanzien der hij zondere begraafplaat- sen voor te komen, vooral ook voor zoover die ten behoeve der leden eener kerkelijke gemeente worden aangelegd, achtten ver- Bcheidene leden het wenschelijk, dat de hier voorkomende bepa�ng in de wet zelve met de artt. 8 en 28 in verband werd ge- bragt. Daaruit zou dan volgen, eensdeels dat, voor zoover die
		door burgemeester en wethouders op elke begraafplaats uit te oefe- neu , zal zich � zeide zij � vau zelf bepalen tot het handhaven der politie op het begraven en de be- graafplaatsen, in art. 179 m (der gemeentewet) aan hunne zorg toe- vertrouwd. Bij het V. V. 59/60 kwam men terug op den wensch, dat de wet zelve het toezigt van bur- gemeester en wethouders, voor zoover de bijzondere bcgraafplaat- seu betreft, tot een bloot politie- toezigt beperken mogt. De Regering �voerde men aan�zegt wel.dat die beperking van zelf spreekt; maar het zamenstel der wet leidt tot eene ge- heel andere uitkomst. De zorg dat de volgeus art. 35 1) door den Ko- uing goedgekeurde reglementen omtrent de op bijzondere bcgraaf- plaatsen te heffen regten behoor- lijk worden nageleefd, zal vol- gens dat zamenstel wel aan bur- gemeester en wethouders verblij- ven, maar dan ook zou daarin blijkbaar iets meer dan een bloot politie-toezigt liggen. Op nieuw heeft men bij de overweging van dit artikel den wensch doen gel- den, dat de wet eene afscheiding bevatte tusschen de bepalingen die de algeineene begraafplaatsen betreffen en de zoodanige, die uitsluitend op de bijzondere be- graafplaatsen betrekkelijk zijn. Het toezigt van burgemeester en wethouders behoort ten aanzien der laatste in geenen deele zoover


		1) Later art. 38, doch door de Tweede Kamer verworpen en alzoo vervallen. 2) Art. 16. Les lieux de s�pulture, soit qu\'ils appartiennent aux commu- nes, soit qu\'ils appartiennent aux particuliers, seront soumis a i\'autorit�, po- lice et surveillance des adrainistrations municipalea. 21

-ocr page 357-



		BEGRAFENISWET. Art. 26
		322


		begraafplaatsen betreft, het toe- zigt van burgemeester en w�t- houders zich beperkt tot hetgeen in het belang der openbare orde en gezondheid bij het brengen van lijken naar de begraafplaats en op die begraafplaats is in acht te nemen, anderdeels dat de plaatselijke verordening van art. 28 zich insgelijks niet verder kan uitstrekken. Daarop werden bij het volgend ontw. 67/8 II de boven onder I vermelde woorden ingelascht. Door die wijziging, vertrouwde de Re- gering , waren de bedenkingen uit den weg geruimd. Er was echter een abuis begaan. Verscheidene leden � wordt in het Eindv. 07/8 II gezegd � meenden, dat bij de wijziging, die dit artikel had ondergaan, daarin ten onregte ook art. 27 was aangehaald. Tengevolge dier aanhaling zou men kunnen bewe- ren, dat ook voor de bijzondere begraafplaatsen de instructi�n van doodgravers , opzigters , enz. door den raad der gemeente moeten worden vastgesteld, hetgeen dan toch, daar art. 27 alleen van de algemcene begraafplaats gewaagt, eene tegenstrijdigheid zou zijn, en daarenboven met den geest dezer wet niet zou zijn overeen te brengen. Het ontw. 68/9 liet daarop de aanhaling van art. 27 weg. Op eene aanmerking, die nog in eene der afdeelingen volgens het Eindv. 68/9 werd gemaakt, dat kerkelijke en andere bijzondere		begraafplaatsen o. a. wat poli- tietoezigt betrof aan dezelfde regels als de algemeene behoorden onder- worpen te zijn, herhaalde de Regering dat volgens art. 26 elke begraafplaats, dus ook de kerke- lijke en andere bijzondere, in overeenstemming met art. 179 m der gemeentewet, onder het poli- tietoezigt van burgemeester en wethouders staan zou. Art. 26 werd op voorstel des Voorzitters eerst in beraadslaging gebragt na die over art. 28, als daarmede in verband staande. Toen art. 26 aan de orde was, verlangde de heer van Beyma thoe Kingma stemming over het art. Het art. kwam hem ten eeuen- male onnoodig voor. Er is � zeide hij � reeds voorzien in hetgeen dit artikel voorschrijft, door art. 179 van de gemeente- wet. 1) Daarop werd evenwel het art. in stemming gebragt, en met 43 ten 11 stemmen aangenomen. 2°. Het voorafgaande onder \\" heb ik achtereenvolgens medege- deeld omdat daardoor beter het licht valt op den aard en den om- vang van het toezigt, door bur- gemeester en wethouders op de begraafplaatsen , inzonderheid op de voor de kerkelijke gemeenten afgescheiden gedeelten der alge- meene begraafplaatsen en op de bijzondere begraafplaatsen uit te oefenen. En dan komt men tot het resul- taat: dat niet werd bestreden dat art. 179 m der gemeentewet reeds in de bladz. 829 r.. 331, 333 t. en 336.

		I) Zie ook in de aam. op art. 28

-ocr page 358-

323

Art. 26, 27 BEGRAFENISWET.

Art. 27. Instructi�n van doodgravers, opzigters en
andere beambten der algemeene begraafplaats worden

lijksch bestuur het toezigt zou uit-
oefenen, waar de begraafplaats
voor meer dan ��ne gemeente was
ingerigt of op het grondgebied
eener andere gemeente gelegen was.

Op begraafplaatsen � antwoord-
de de Regering � op het grond-
gebied eener andere gemeente
gelegen, kan het toezigt slechts
door het bestuur der gemeente,
waarin de begraafplaats zich be-
vimlt, worden uitgeoefend. De
magt der gemeentebesturen is be-
perkt tot den kring hunner ge-
meente. Omtrent het toezigt, op
gemeenschappelijke begraafplaatsen
te houden, kunnen bij de gemeen-
schappelijke verordeningen, door
de gemeentebesturen met in acht-
neming van art. 121 der gemeen-
tewet te maken, regelen worden
gesteld.

Omtrent het eerste gedeelte van
dit antwoord valt echter op te mer-
ken dat, sedert het ontw. 66/7, art.
29 in het bedoelde geval voorziet
en alzoo ook dan volgens het aange-
nomen beginsel door de betrokken
gemeentebesturen regelen zouden
kunnen worden gesteld.

Deze regelen kunnen echter niet
de strekking hebben om de bij
art. 26 aan burgemeester en wet-
houders opgedragen taak aan hen
te ontnemen, en ze over te dragen
bijv. aan het hoofd van het ge-
meentebestuur, bijgestaan door eene
commissie uit dat bestuur. 1) Eeue

zaak voorzag, maar dat toch eene
nadere regeling in deze wet, die het
onderwerp meer bepaaldelijk om-
vatte, terwijl het in gemeld wetsarti-
kel slechts ten deele was gjrcgeld,
werd noodig gekeurd en verder,
dat het toezigt op de begraafplaat-
sen is een politietoezigt in het
belang der openbare orde en ge-
zondheid uit te oefenen met in
achtneming der plaatselijke veror-
deningen van art. 8 en 28. Eer-
biediging voor zooveel mogelijk
van de godsdienstige meeningen
en gebruiken is daarbij naar den
geest der wet mede in acht te
nemen, en geene inmenging in
eigendoms- of kerkelijke zaken
mag daarbij plaats hebben.

3°. Als motief van de door de
Kamer verlangde verwijzing naar
de plaatselijke verordeningen, werd
ook opgegeven (zie bladz. 321),
dat de plaatselijke verordening van
art. 28 zelve zich niet verder zou
uitstrekken dan tot hetgeen in
\'t belang der openbare orde en
gezondheid was in acht te nemen.

Mij dunkt, dit volgt reeds uit de
bewoordingen van art, 28 zelf,
maar niet uit art. 26 dat niet
voor het wetgevend maar alleen
voor het uitvoerend gezag , voor
burgemeester en wethouders, is
geschreven.

IV. Bij dit art. kwam in het
V. V. 58/9 weder de vraag ter
sprake, welk collegie van dage-

1) Zie eene missive Tan den Minister ran fiiiineni. Zaken in dien zin, ran
28 Februari] 1853, No. 288, bij Mr. t*k OOHUWm , aant. op de Gemeentewet,
bladj. 672.

\'21*

-ocr page 359-



		BEGRAFENIS WET. Art. 27
		324

		bij besluit van den raad der gemeente , aan welke de begraafplaats behoort, vastgesteld, (n) op de volgens art. 19 afgeschei- den gedeelten der algemeene be- graafplaats, eu kwam het zelfs billijk voor, dat bijv. de benoe- ming van doodgravers eu verdere beambten voor ieder afgescheiden gedeelte , waar mogelijk, van de kerkelijke gemeente uitging, het- geen volgens art. 27 niet het geval zou zijn. Op den vroeger mcdegedeeldeu grond oordeelde echter de Rege- ring, dat aan de gemeente de aanstelling van beambten voor de afgescheiden deelen der algemeene begraafplaats moest blijven, maar het aan de gemeentebesturen vrij bleef, ten aanzien van de te be- noemen personen met de kerkelij- ke gemeenten zoo noodig in ovcr- leg te treden. Ook bij het artikel zelf werd in het V. V. 58/9 de vrees ge- opperd, dat eene toepassing mo- gelijk ware, strijdig met de be- langen of regtmatige weuschen der kerkelijke gezindten. Waai\' op de algemeene begraafplaats eeu afgescheiden gedeelte voor de lijken van de leden eeuer godsdienstige gezindte bestond, scheen hetraad- zaam, dat de aan dat gedeelte verbonden beambten zooveel mo- gelijk tot die gezindte behoorden. Ook was het de vraag, of aan de kerkelijke gezindten niet eenige invloed op de benoeming dier be- ambtcn en op de vaststelling hun- ner instructie moest worden ver- zekerd.
		cawww w abd eg wdw pvv e oabmb t 2ds�2

		de godsdienstige gezindte verlangd

-ocr page 360-

Art. 27

BEGRAFENISWET.

325

gemeester en wethouders, was in
strijd met art. 145 der gemeen-
tewet. Bleet\' de bepaling behou-
den, dan moest, naar.het oor-
deel van sommigen, de instruo
tie, waarvan het 2de lid van het
artikel sprak, insgelijks van bur-
gemeester en wethouders, niet
van den raad uitgaan.

Dientengevolge verviel bij het
ontw. 67/8 I de bepaling omtrent
de aanstelling der beambten , en
werd in de M. v. T. gezegd dat
daaromtrent bij de tegenwoordige
redactie van het artikel, art. 145
der gemeentewet in zijn geheel
was gelaten.

De bepaling ziet thans alleen
op de vaststelling der instructi�n.

III. In verband met het voor-
afgaande wordt opgemerkt dat nu
ingevolge art. 145 der gemeente-
wet de aanstelling der beambten
bij plaatselijke verordening bijv.
aan burgemeester en wethouders
kan worden opgedragen.

IV. Zooals reeds uit het Rege-
ringsantwoord op het V. V. 58/9
over het toen voorgedragen artikel
bleek, is de aanstelling der hier
bedoelde beambten , en thans even-
zeer de vaststelling van instructi�n
voor dezen , waar een en ander
niet noodig is, niet verpligtend. 1)

Is ze daarentegen w�l noodig ,

De Kegering herhaalde haar
boven opgegeven antwoord.

Bij het V. V. 58/9 werd nog
van eene andere zijde de aanmer-
kiiig gemaakt, dat er vele platte-
lands-gemeenten waren, waar de
graven in den regel dqor de bu-
reu van den overledene werden
gedolven, en waar men dienten-
gevolge noch een door de gemeente
aangesteld doodgraver, noch op-
zigter of ander beambte bij de
begraafplaats vond. Zullen nu
voortaan � zoo werd gevraagd �
in al die gemeenten zoodanige be-
ambten moeten worden aange-
steld? Men zag dit in het be-
lang der reeds zoo zeer bezwaarde
gemeentekassen gaarne vermeden.
De Regering antwoordde : Het
artikel legt niet de verpligting
op tot aanstelling van doodgra-
vers en opzigters, ook waar zij
niet noodig zijn, maar wijst al-
leen de magt aan die hen zal
aanstellen. In elke gemeente zal
echter wel iemand behoorcn te
wezen, die onder het oog van
burgemeester en wethouders toe-
zigt op de algemeene begraaf-
plaats houdt.

Bij het V. V. 66/7 werd op-
gemerkt dat de hier voorkomende
bepaling omtrent de benoeming
der doodgravers, enz. door bur-

1) Daar al hetgeen bij het overlijden en begraven der Isra�lieten behoort,
volgens het adres van Opperrabbijnen . aan godsdienstige ceremoni�n verbon-
den is, en eene behoorhjke ter-aarde-bestelling eene godsdienstige pligt is,
werd door hen verlangd dat dit wetsartikel bepalen zou, dat het dentsra�lie-
ten veroorloofd ware voor het begraven en voor al wat daaraan verbonden was,
alleen en uitsluitend de diensten der kerkbesturen of van de daarmede in
verband staande pieuse inrigtingen in te roepen.

Bij de vaststelling der instructi�n zal de raad, waar dit kan geschieden
xonder schending der openbare orde en gezondheid, op de godsdienstige be-
langen der Isra�lieten hebben te letten. Zie ook art. 19 derde lid.

-ocr page 361-



		326 BEGRAFENISWET. Art. 27, 28

		Art. 28. Bij plaatselijke verordening wordt geregeld hetgeen in het belang der openbare orde en gezond- heid op de in de gemeente gelegen begraafplaatsen in acht moet worden genomen, (o)

		en de raad weigerachtig, dan kunneu m. i. artt. 126 en 127 der gemeentewet worden toegepast. V. Blijkens de woorden: al<je- meene begraafplaats , heeft de raad alleen de instructi�u voor de be- arabteu van zoodanige, en niet voor die der bijzondere bcgraaf- plaatsen vast te stellen. VI. Uit de bijvoeging: der ge- meente aan welke de begraaf- plaats behoort volgt dat, wanneer de begraafplaats op het groudge- bied eeuer andere gemeente ligt, en niet tevens aan deze behoort, de instructi�u alleen door den raad der eerste gemeente worden vastgesteld, en dus art. 29 daarop niet toepasselijk is. Hierin is m. i. geen on- grondwettigheid van het wctsar- tikel gelegen. Wel kan zich het regeringsregt, krachtens hetwelk de raad ook instructi�u voor zijne beambten vaststelt, in den regel niet buiten de grenzen der ge- meente uitstrekken, maar dit ver- bod treft meer de regeling en het bestuur van de gemeente-huishou- ding, niet de uitvoering der wct- ten, waartoe de raad ingevolge die wetten verpligt is mede te wcr- ken, en dit is hier, behoudens het onder IV opgemerkte, het geval. Ook zijn inatructi�ngeenalgemeene, naar buiten werkende voorschriften. Verg. verder de aant. op art. 39 en 33.		VII. In geval de begraafplaats aan twee of meer gemeenten ge- zamenlijk behoort, en eene dezer is weigerachtig tot vaststelling van instucti�n mede te werken, en die vaststelling is noodig, dan kan daarin met toepassing van artt. 126 en 127 der gemeentewet wor- den voorzien. Zie aant. IV. Art. 29 der begrafeniswet is niet toepasselijk. VIII. Op de niet-nakon�ng der instructi�u door de beambten kan geen politiestraf krachtens art. 161 der gemeentewet worden gesteld , wegens den aard en werking dier instructi�n zelve. Zij zijn toch geen politievoorschrifteu door het pu- bliek na te komen eu hunne werking is niet algemeen maar bepaalt zich tot den ambtenaar in wiens taak zij liggeu. Zie ook aant. XV op art. 2, bladz. 65, en aant. V. 2°. op art. 22 , bladz. 301. IX. Men zie ook over dit art. het aanget. bij art. 26 bladz. 322. (o) I. Art. 28 luidde in de eerste ontwerpen: "Eene plaatselijke verordening regelt hetgeen in het belang der openbare orde eu gezondheid op alle in de gemeente gelegene be- graafplaatsen is in acht te nc- men." Bij het ontw. 66/7 kwam de tegenwoordige redactie in de plaats.

-ocr page 362-



		Art. 28 BEGRAFENISWET. 327

		Twee amendementen werden op dit art. voorgedragen. Het eene, van den heer Go- defroi , strekte om tusschen wordt en geregeld in te voegen: na daarop het bestuur der be- trokken kerkelijke gemeenten te hebben gehoord- Hei werd echter met 42 tegen 13 stemmen verworpen. Het andere amendement, vau den heer vax der Does de Willebois, strekte om aan art. 28 toe te voegen: «Op die verordening wordt de goedkeuring van Gedeputeerde Sta- ten vereischt. «Van de beschikking der Sta- teu kunnen binnen ��ne maand bij Ons in hooger beroep komen de gemeenteraad of burgemeester en wethouders, de kerkelijke ge- meente eu elk eigenaar eener be- graafplaats." Ook dit amendement werd, met 33 tegen 22 stemmen, verworpen. II. In het V. V. 66/7 werd de onderstelling geuit, � daar het art. sprak van »de in de gemeente gelegen begraafplaatsen" � dat de hier bedoelde politieverordeningen op alle begraafplaatsen, ook op de kerkelijke en bijzondere, toepasselijk zoudeu zijn. Sommige leden zouden dit noodzakelijk achten. Het antwoord luidde: �e redac- tie van dit artikel laat geen twijfel over, of de hier bedoelde politic- verordeningen zijn op al de inde gemeente aanwezige begraafplaat- sen, ook op de kerkelijke en bij- zondere, van toepassing (zie ad art. 8). III. Op dit art. zijn twee		amendementen voorgedragen, door de heeren Godefroi en de Wil- Lebois , waarvan de inhoud ouder 1 werd opgegeven. Zij hadden beide in hoofdzaak hetzelfde mo- tief, namelijk te waarborgen dat de belangen der openbare orde en gezondheid, volgeus liet art. bij plaatselijke verordening te regelen, niet in conflict zouden komen met de godsdienstige begrippen en ge- bruiken. Het amendement de Willebois ging echter tevens van het beginsel uit, dat art. 28 van het ontwerp, door aan de gemeentebesturen over te laten zonder eenig hooger beroep een gedeelte te regelen van een on- derwerp, dat om zijn hoog belang was geacht regeling bij de wet noodig te hebben, ingreep in een hoofddenkbeeld dezer wet. Was overigens het hoofdmotief hetzelfde, de middelen daarentc- gen waardoor de voorstellers hun doel trachtten te bereiken, ver- schilden. De heer Godefroi wilde over de verordeningen vooraf de kerkelijke bestureu gehoord heb- ben , � de heer de Willeboii verlangde goedkeuring dier ver- ordeningen door Gedeputeerde Staten en hooger beroep van de beschikking dier Staten op den Koning, en dit beroep voorts open te stellen niet alleen voor de kerkelijke gemeente, maar ook voor den raad en burgemeester en wethouders en voor elk eige- naar eener begraafplaats. Over deze amendementen heeft bij de beraadslaging van art. 28 eene breedvoerige gedachtenwisseling plaats gehad. Evenwel, hoe belang*

-ocr page 363-



		328 BEGRAFENISWET. Art. 28

		rijk ze ook was, zou ik mijn bestek te zeer door eene xeoorde- lijke mededceling daarvan over- schrijden. Na hetgeen over dezelfde zaak reeds uitvoerig in de aant. op art. 8 tot opheldering van de strekking van dat art., bladz. 130�134 onder IV en V is me- degedeeld, zal ik thans het debat over art. 28 voor zooveel noodig beknopt mededeelen. Bij de behandeling van art. 8 had de heer Godefroi aanvankelijk voorgesteld om over de plaatselijke verordeningen, aldaar bedoeld , de besturen der betrokken kerkelijke gemeenten te hooren. Hij trok echter zijn amendement in ten gevol- ge der wijziging die art. 8 door het vervallen der woorden en naar het graf onderging, onder voorbehoud daarop bij art. 28 terug te komen. Hij deed dit dan ook, eu refereerde zich bij de voordragt van zijn amendement op dit laatste art. aan hetgeen hij tot toelichting van het ingetrokken amendement op art. 8 had gezegd. Zie bladz. 130 v. Ook de heer de Wulebois, lie bij art. 8 het denkbeeld, door len heer van Kuyk aangegeven, >m hoogere goedkeuring voor de rerordeningen voor te schrijven, lad ondersteund, bragt dit denkbeeld dj de beraadslaging over art. 28 lader ter sprake. Spreker ontvouwde zijne be- waren tegen deze bepaling van et ontwerp, tegen het onbepaald verlaten aan deplaatselijkebesturen m te voorzien in hetgeen op ijzondere begraafplaatsen zou kan- en geschieden, naar hunne opvat- ng van openbare orde enz. «Ik
		betwijfel � zeide hij � of na de zorgvuldige wijze, waarop bij dit wetsontwerp voorzien is in alle aangelegenheden die voor den geest komen met betrekking tot de openbare orde of gezondheid, er nog veel te reglementeren zal zijn, en of men, indien men aan het reglementeren gaat, niet zal komen in kleinigheden en bijzon- derheden, die ondertusschen van zeer onaangenamen aard kunnen zijn. Evenwel, het is mogelijk dat er gevallen zijn die van de zijde van de gemeente nog voorziening behoeven, en het artikel kan dus zijn nut hebben. Maar het komt mij voor dat de bepaling wat zeer ruim is, en dat daaraan zou moeten toegevoegd worden dat de verordeningen eene hoogere goed- keuring behoeven. \'Hetgeen de begrafenissen be- treft, wordt door eene wet met de meeste zorg behandeld. Men heeft met veel zorg gewikt eu ge- wogen wat noodig is voor de openbare orde en gezondheid, en te gelijker tijd hoe men dit het best zal overeenbrengen met de eerbiediging der verschillende ge- voelens, de verschillende gods- dienstige begrippen. Dat men dat alles heeft willen eerbiedigen, blijkt op verschillende plaatsen waar het ontwerp zich heeft onthouden van zich meer in te laten met de ker- kelijke begraafplaatsen dan volstrekt noodig is. Het blijkt bij voorbeeld uit de artt. 8, 21 en 38. Men heeft kennelijk zooveel mogelijk willen sparen al hetgeen godsdienstig begrip zou kunnen hinderen. En nu stelt art. 28 de deur open voor

-ocr page 364-



		Art. 28 BEGRAFENISWET.
		329


		zoo geloof ik dat bij deze wet zeer wel eenigermate aan de ge- meentewet zou kunnen worden gederogeerd. Eigenlijk gezegd is er evenwel geen derogatie, want wij handelen hier over een onderwerp, waarvan de algemeene wetgever zich heeft meester gemaakt. Waar een algemeen belang door den Kijkswetgever wordt geregeld, houdt de bevoegdheid van den gemeentewetgever op. Ik geloof dat men dit bij het ontwerpen van de wet ook wel heeft ingezien, want anders ware het niet noodig geweest hier een voorbehoud te maken ten behoeve van de gemeente. De gemeente heeft het regt ver- ordeningen te maken tot bewaring der openbare rust en orde en tot verzekering der volksgezondheid. Men heeft hier daarom een voor- behoud gemaakt ten behoeve van de gemeente, opdat de artt. 150 en 151 van de gemeentewet niet Zouden kunnen worden tegenge- worpen. Nu meen ik dat men dit voorbehoud te ruim gesteld heeft, en dat het zal moeten worden beperkt door aan het artikel toe te voegen dat de plaatselijke ver- ordening goedkeuring behoeft. \'Ik zeidc dat ik die bijvoeging niet beschouw als een inbreuk op de autonomie der gemeente. Het art. 29 geeft daarvan het bewijs, want daarin wordt ook gesproken van goedkeuring eener gemeentelijke verordening door Gedeputeerde Staten. L)at artikel heeft zeer zeker eene billijke aanleiding voor eene dergelijke reserve, maar ik geloof dat art. 28 eene gelijke billijke aanleiding voor die reserve\'heeft."
		de gemeentebesturen om over dat- zelfde teedere onderwerp te regle- menteren in het hoogste ressort. Zoo doende grijptmen in het hoofd- denkbeeld van dit wets-ontwerp. "Dit art. 28 is z�� ruim ge- steld, dat inderdaad geen meerdere ruimte zou kunnen gegeven worden. Er zal verordend kunnen worden al wat in het belang der openbare orde en gezondheid op de begraafplaats �en moet worden in acht genomen. »Ik geef dus den Minister eene wijziging in overweging, die ik nog niet als amendement voorstel. Mogt de Minister die wijziging niet aanbrengen, dan zal ik een amendement voorstellen. Ik geloof, dat men niets aan het doel van het artikel ontnemen en tevens aan mijn bezwaar te gemoet komen zou, door achter het artikel de bepaling te voegen, dat op deze verordening de goedkeuring van Gedeputeerde Staten wordt ver- eischt, en dat van de beschikking der Staten binnen eene maand door het gemeentebestuur, de kerkelijke gemeente en eiken eigenaar van eene begraafplaats in hooger beroep kan worden gekomen bij den Koning. »Ik weet wel, dat in het alge- meen de plaatselijke verordeningen geene goedkeuring behoeven van Gedeputeerde Staten. Maar ik ge- loof niet, dat met de door mij voorgestelde bepaling inbreuk zal worden gemaakt op de autonomie der gemeenten. Zeer zeker zal het niet strijden tegen het artikel van de Grondwet, dat ujtsluitend han- delt over de huishouding der ge- meenten. Is de gemeentewet al wat verder gegaan dan de Grondwet,

-ocr page 365-



		330 BEGRAFENIS WET. Art. 28

		pligting om te hooren brengt de morele verpligting mede om gehoor te geven. Het publiek ge- zag moet in de ruimste mate de godsdienstige bezwaren der burgers eerbiedigen, maar verpligt te zijn oin aan de kerkelijke organen te gemoet te komen ligt geenszins op den weg van dat gezag. «Omtrent de meeuiug van den heer de Willebois zal ik het antwoord van den Minister af- wachten: daartegen zal wel zoo groot bezwaar niet zijn. Ik wil echter mijne meening niet ver- bergen dat de werkkring der ge- meentebesturen, in art. 28 om- schreven, dat eigenlijk iu beginsel reeds is goedgekeurd bij art. 26, 1) niet ruim maar integendeel zeer beperkt wordt. »Ik geloof dat de greus van het gebied, thans nog door den gemeenteraad te regelen, door de artikelen van deze paragraaph van het wets-ontwerp, zeer naauw getrokken is, zoo dat inderdaad bij art. 28 weinig onderwerpen meer te regelen zijn. "Het voornaamste punt is de beslissing of er al dau niet lijken- huizen zullen zijn, en of men al dau niet verpligt is in gevallen van schijndood een lijk te expo* neren op een daartoe aangewezen plaats. I)at is een punt, dat door het plaatselijk bestuur beoordeeld, maar dat volgeus het beginsel van deze wet aan het gemeente- bestuur blijft overgelaten; daar- omtrent is het vrij. Overigens zijn er al zeer weinig bijzonder-
		" Be heer van Beyha thoe Kingma verklaarde, niet tegen , het amendement Godefroi te zijn, wanneer art. 28 behoudeu moest blijven. Het kwam hem echter voor, dat art. 28 overtollig was. Met dit art. � zeide hij � wordt wel geen inbreuk gemaakt op de autonomie der gemeenten, maar toch meen ik dat daarmede gede- rogeerd wordt aan de gemeente- wet. Het geldt hier toch eene regeling die valt onder art. 179, litt. m der gemeentewet, dat zegt: »Tot het dagelij ksch bestuur der gemeente aan burgemeester en wethouders opgedragen, behoort: het haudhaven der politie over het begraven cu de begraafplaat- sen." Er is dus reeds bij de wet voorzien. De heer Heemskerk had tegen het amendement dezelfde bezwaren als door hem bij art. 8 (zie bladz. 132) waren ontwikkeld. "Wanneer � zeide hij �eene plaatselijke verordening in den gemeenteraad wordt voorgedragen, en ingezetenen hebben er bezwa- ren tegen, dan moeten zij de gelegenheid hebben die te doen kennen. Zijn die bezwaren van godsdienstigen aard, dan zijn ze te eerbiedwaardiger en zullen hoogstwaarschijnlijk te meer bij den raad wegen. Maar ik acht het bedenkeujk,- de verpligting voor te schrijven om het kerkelijk be- stuur te hooren, ten einde vooraf te onderzoeken of en welke gods- dienstige bezwaren zich zouden kunnen opdoen. Immers de ver-

		1) Art. 36 waserenwel do; niet aangenomen. Zie bladz. 323.

-ocr page 366-



		Art. 28 BEGRAFENISWET. 331

		heden, die volgens de verordening van art. 28 moeten geregeld wor- dcn. Ik geloof dus niet dat het gevaar dat sommigen vreezen dat uit dit artikel ontstaan zal, heel groot is. Maar wegen evenwel de bezwaren in hooge mate, is men bezorgd dat onder de vele gemeentebesturen er zullen zijn die luchtig heen zullen loopeu over hetgeen anderen dierbaar is, dan kan het geen kwaad, dat toezigt in te voeren dat de heer van der Does de Willebois wenscht." De lieer de Brauw was het in beginsel eens met don heer Godefroi dat men de godsdienstige begrippen der ingezetenen zooveel mogelijk behoorde te ontzien, en zou hem gaarne daarin appuyeren en in iedere poging om daar, waar de overheid met de godsdienstige begrippen der ingezetenen in aan- raking kwam, gelijk hier, alles aan te wenden wat kou leiden tot de eerbiediging dier begrippen. Maar ten opzigte van het amen- dement zelf deelde hij eenigszins het bezwaar van den heer Heems- kerk. Staatsregtelijk waren de besturen der kerkgenootschappen altijd besturen van particuliere ge- nootschappen : wanneer dus deze moesten worden gehoord, dan moest men ook particuliere per- sonen hooren teu aanzien van de belangen die in de vergaderingen van de gemeenteraden, de Prov. Staten, ja zelfs de Wetgevende magt moesten worden behandeld. Er lag dus in het beginsel iets dat minder juist was. Hij wenschte daarom het amen-		dement anders geformuleerd te zien, bijv.: «Bij plaatselijkeverordeniug wordt, met eerbiediging van ieders godsdienstige begrippeu, geregeld hetgeen" enz. De heer Heydenrijck noemde het amendement Godefroi vrij- ziunig, omdat het hier gold plaatse- lijke verordeningen, die moesten werken op het terrein, het eigen- dom van kerkelijke of particuliere besturen. Nu was het een eerste ver- eischte van vrijzinnigheid, dat men personen, wiens eigendom men reglementeerde, hoorde. De twee genoemde bestrijders, «anders zeer liberaal", waren \'t dus op dit punt zeer weinig. Het amendement de Willebois had z.i. cene nog al verre strekking. Hij voor zich geloofde dat men v��r alles, inzonderheid bij een onderwerp als dit, conciliatie en de vraag van het bereikbare in het oog moest houden. Hij wees eindelijk op deu waar- borg die art. 152envolgg. en art. 167 de? gemeentewet reeds gaven. De Minister bestreed beide voor- stellen. Dat van den heer Godefroi kwam hem voor eigenlijk niet in deze wet thuis te behooreu. Hij her- innerde dat in het decreet van Prairial eigenlijk hetzelfde was bepaald wat thans ook voorkwam in art. 179 lett. m der gemeente- wet. Dadr stond: »les lieux de s�pulture, soit qu\'ils appartieunent aux communes, soit qu\'ils appar- tiennent aux particuliers, seront soumis a 1\'autorit�, police et sur- veillancc des administrations muni- cipales."

-ocr page 367-



		332 BEGRAFENISWET. Art. 28

		Bij dat decreet dus, en latei bij art. 179 m der gemeentewet was hetzelfde beginsel gehand* haafd, dat in art. 28 voorkwam. Men moest ook letten op de bewoordingen van het art. Hij geloofde niet dat de godsdienstige bezwaren, waarom de heerGoDE- froi eigenlijk verandering van die bewoordingen verlangde, uit dit artikel konden voortvloeijen. «Die plaatselijke verordeningen toch � zeide de Minister �moeten regelen hetgeen noodig is in het belang van de openbare orde en van de volksgezondheid. Hier worden dus bepaalde onderwerpen aangegeven, welke bij die plaatselijke vcrorde- ningen geregeld moeten worden , en dit kan, mijns inziens, niet in strijd zijn met de godsdienstige belangen. »De heer Heemskerk Az. heeft, dunkt mij, te regt aangetoond dat, wanneer er godsdienstige be- zwaren ten opzigte van dergelijke verordeningen ontstonden, de ker- kelijke besturen dan het regt had- den zich tot den gemeenteraad te wenden en die bezwaren kenbaar te maken. Daarin ligt, mijns inziens, genoegzame waarborg op- dat de gemeentebesturen geen maatregelen zullen nemen, in strijd met de godsdienstige of kerkelijke belangen, waar het geldt alleen Ie openbare orde en de volks- jezondheid. Ik geloof dus, dat lie verordeningen niet de strekking tunnen hebben, die men nu meent lat er in ligt" Het amendement van den heer \'an der Does de Willebois wam den Minister onnoodig voor.		«Zoodra de verordeningen � zeide hij daaromtrent � straffen be- palen, moeten zij van zelf mede- gedeeld worden aan de Gedeputeerde Staten, die dan beoordeelen of zij in strijd zijn met het algemeen belang of met de wet. Is dit het geval, dan geven Gedeputeerde Staten het te kennen, en als de gemeenteraad er dan geen ver- andering in wil brengen wordt de verordening ter vernietiging aan den Koning voorgedragen. In den regel zullen verordeningen, die de openbare orde en de volks- gezondheid betreffen, wel straf- bepalingeu bevatten, en zullen zij dus aan Gedeputeerde Staten toe- gezonden moeten worden; doch ook indien er geen strafbepalingen in voorkwamen, heeft de geachte afgevaardigde uit Nijmegen zeer juist aangetoond dat Gedeputeerde Staten de vernietiging kunnen voordragen, daar zij volgens art. 152 der gemeentewet het regt hebbeu om de verordeningen te vragen. Deze moeten worden medegedeeld, en als zij dan in strijd zijn met het algemeen belang of met de wet, zullen zij door den Koning vernietigd kunnen worden. "Wanneer dus een kerkelijk bestuur zich door de maatregelen bij eene plaatselijke verordening voorgeschreven, gekrenkt gevoelde, zou het zich tot Gedeputeerde Staten kunnen wenden. Deze zul- len dan de verordening vragen en onderzoeken. Ik geloof dus dat, hetgeen de heer van der Does de Wiilebois wil, niet bij amen- dement behoeft bepaald te worden,

-ocr page 368-



		Art. 28 BEGRAFENISWET. 333

		het stelde de criteria, waaraan deze plaatselijke verordeningen moesten worden getoetst i openbare orde en gezondheid. De waarborg werd z. i. zwakker, liet men de zaak eenvoudig over aan de uit- voerende magt. Nu het amendement. Het lci- dend beginsel daarvan was, dat het bcgraveu vau lijken ook een godsdienstig karakter had: waarom zou dan de gemeenteraad niet in de gelegenheid gesteld worden, de godsdienstige belaugen daar- mede gemoeid te kennen? De Minister zeide wel: godsdienstige bezwaren kunnen niet bestaau, men heeft bij de regeling alleen te doen met de belaugen der openbare orde en gezondheid. Maar bij het godsdienstig karakter der zaak konden hier wereldlijke en geestelijke belangen zeer naauw aan elkander grenzen. Daarom behoorde botsing niet tot de onmogelijkheden, en was voor- lichting van den raad noodig. Wel is waar, was zulk eene voorlichting in andere gevallen niet gebiedend bij de wet voor- geschreven , maar met het oog op het godsdienstig karakter dezer zaak bestonden er z. i. redenen, gewigtig genoeg, om bier, door een imperatief voorschrift der wet, te waarborgen dat die voorlichting niet zou achterwege bbjven. Suprematie van de kerkelijke overheden had men z. i. niet te vreezen, want het gold slechts een advies, eene voorlichting, meer niet. Daarentegen, sloot men die voorlichting uit, dan zouden � en daarvoor was veel gegronder
		want volgeus de wet bestaat het reeds." De hesr Godefroi verdedigde zijn amendement. Vooraf behandelde hij twee prea- labele punten. Het eerste was de tendentie der rede van den heer de Bkattw: hij zou zich op het terrein waar deze hem trachtte te brengen, niet laten medesle- peu; hij zou dan eene discussie moeten heropenen, reeds herhaal- delijk met dien afgevaardigde ge- voerd over zin en strekking van art. 194 der Grondwet. Zijn uitleg vau de woorden: eerbiedi- giug van ieders godsdienstige be- grippcn, strookte niet met dien vau spreker, en hij zou dan ook niet den raad opvolgen om die formule, in art. 194 gebezigd, in zijn amendement te brengen, want dan zou er spoedig dezelfde strijd ontstaan over die formule in de begrafeniswet als nu over die woorden in de onderwijswet. Hij gaf voorts te kennen, niet te zullen weigeren, ook op het gebied van het onderwijs, aan gegronde gemoedsbezwaren te ge- moet te komen, mits het beginsel van art. 194 zuiver en onge- schonden gehandhaafd bleef. Het andere prealabele punt betrof een opmerking van den heer van Beyma. Deze had art. 28 overtollig genoemd, omdat art. 179 m der gemeentewet reeds had voorzien. Daaromtrent wees spreker naar art. 135 dier wet, volgeus hetwelk het maken der verordeningen aan den raad be- hoort. Art. 28 leverde daaren- boven een waarborg op, want

-ocr page 369-



		334 BEGRAFENISWET. Art. 28

		in het hier bedoelde geval reeds bij de gemeentewet was voorzien. Bij behoud van het art. zou hij het amendement Godefroi eene verbetering achten. Maar hij meende toch dat men zich te be- zorgd maakte omtrent het niet eerbiedigen van godsdienstige be- grippen: men mogt niet veron- derstellen dat de gemeenteraad bij het maken van eene verordening de godsdienstige belangen der ge- meen te zou uit het oog verliezen: ook door hem was art. IC7 der Grondwet bij het maken van ver- ordeningen in het oog te houden, en een gemeenteraad moest niet geacht worden geen genoegzaam licht uit zichzelf te hebben. Omtrent den waarborg voorts, door den heer van der Does verlangd, merkte hij op dat reeds art. 150 volgg. der gemeentewet voldoenden waarborg gaven, dat de verordeningen niet strijdig zou- den zijn met de wet. De heer de Brauw gaf te kennen dat de heer Godefroi, door hem een procis de iendance aan te doen, zich hier vergistte. Allusie op de discussi�n op art. 194 der Grond- wet was niet zijne bedoeling ge- weest. Overigens had de voorsteller, door zijne warme verdediging, hem bijna overgehaald. Hij zou dan ook voorstemmen en wees er nog op dat het beginsel van het amen- dement reeds in art. 19 was aan- genomen, hoewel in een eenigzins anderen vorm. En nu kwam het hem voor dat, indien de kerkelijke besturen zelfs op de materi�le inrigting konden gehoord worden, zij ook kondeu gehoord worden
		vrees � gegronde gemoedsbezwa- ren weerzin wekken tegen veror- deningen, waarbij de godsdienstige begrippen en gebruiken niet of niet genoegzaam waren ge�erbiedigd. De Minister en de heer Heemskerk hadden voorts op het regt van petitie gewezen. Maar wat was verkieslijker: de dikwijls teedere bezwaren te voorkomen door voorafgaand overleg, dan later daaraan publiciteit te geven en daardoor de gemoederen in beweging te brengen? En gesteld aan den anderen kant dat de raad nu eens ten believe van godsdienstige bezwaren, de belan- gen der openbare orde en gezond- heid ging ter zijde stellen, dan zou de verordening zeer ligt met het algemeen belang in strijd komen en op dien grond vernie- tigd kunnen worden , zoodat z. i. aan de bedoelde belangen door het amendement niet zon worden te kort gedaan. Hij herhaalde dat zijn amen- dement een moreel doel had; geen onderwerping van het burgerlijk aan het kerkelijk gezag, maar alleen een middel tot eerbiediging, zooveel mogelijk, der godsdienstige belan- gen, en om conciliatie te bewerken. De heer van Beyha verklaarde nader zijne aan de bepaling van art. 28 gegeven qualificatie van overtolligheid. Hij had daarmede geenszins te kennen gegeven dat zij niet in de wet zou mogen worden opgenomen. Hij erkende dat hij behalve op art. 179 litt. m ook op art. 135 der gemeentewet had moeten wijzen. Maar daaruit bleek nog meer dat

-ocr page 370-



		Art. 28 BEGRAFENISWET. 335

		op hetgeen verder kon gaan dan de materi�le inrigting. De heer Pijnappel achtte het noodig het argument der overtollig- heid van art. 28, door den heer van Beuma in de discussie ge- bragt, weder weg te nemen door te wijzen op de aanneming van art. 8. De heer van der Does de Willebois sloot zich daarbij aan, maar voegde er bij, dat zonder het voorbehoud van art. 28 het onderwerp geheel onttrokken zou zijn aan het gemeentebestuur, met het oog op de considerans der wet in verband met art. 150 en 151 der gemeentewet 1). Zijn voorloopig aangegeven amen- dement droeg hij thans voor en verdedigde het. Zijn bezwaar tegen art. 28 was, dat het een gedeelte van het onderwerp dat de wetgever zelf heeft willen behandelen, over- liet aan een gemeenteraad, zonder eenig beroep! Er zou misschien niet veel meer te regelen zijn, maar er konden nog kleinigheden, en daaronder zeer gevoelige zijn. De raad kon bv. uit een gezondheidsbegrip eens verbieden dat een lijkkist op de begraafplaats geopend werd. Een punt waaraan, naar het scheen, veel gehecht werd. Tegen het gezegde door den Minister voerde hij aan, dat wan- neer geen straf bedreigd was, geen		verpligting tot opzending der ver- ordening, ongevraagd, bestond, en dat deze ook zonder strafbedreiging zeer wel feitelijk konden worden gehandhaafd door de politie. Voor vernietiging, waarop de Minister had gewezen, zou het volstrekt noodig zijn, dat de ver- ordeningen in flagrante tegenspraak met de wet of het algemeen belang waren en dat was altijd zoo ge- makkelijk niet uit te maken, 2) en al was het middel aan te wenden, dan was toch voorafgaande goed- keuring beter dan vernietiging naderhand, juist om de wensche- lijkheid van conciliatie. Overigens beaamde hij geheel het nuttige van het amendement GoDEFROI, dat ook zeer doeltreffend was op dit punt van voorkomen en vermijden van botsingen. Het amendement de Willebois, voldoende ondersteund, kwam als- nu mede in beraadslaging. De hh. Heemskerk en Bluss� wezen op het verschil tusschen het art. en art. 19, dat door den heer de Brauw was ingeroepen, waarbij het hooren der kerkelijke besturen w�l was voorgeschreven (zie de aant. aldaar bladz. 284 on- der 4°), en bestreden het amende- ment Godefroi. De heer Heemskerk wees daar- bij andermaal op het gebruik van het regt van petitie, waardoor aan bezwaren kon worden te ge-


		1) Dat deze opvatting van de bevoegdheid der gemeentebesturen ten op- zigte der regeling van het onderwerp, niet juist is, is uitvoeriger betoogd in de Inleiding. 2) Se spreker had er kunnen bijvoegen, dat men aan het betrokken depar- tement wel eens eene op goede gronden door Ged. Staten voorgedragen, vernietiging door gezochte redeneringen tracht te ecarteren.

-ocr page 371-



		336 BEGRAFENISWET. Art. 28

		moet gekoraeu. Toeu het onder- werp vroeger aan de orde was, waren er, bepaaldelijk ouder het Ministerie Heemstra, ,vau ver- schillende kerkelijke bestnren een groot aantal petiti�n ingekomen. Bij de hernieuwde behandeling had de Regeriug natuurlijk gelet op den inhoud dier petiti�n, en daar- aan zou hij het wel toeschreven dat het getal verzoekschriften over dit onderwerp thans zeer gering was geweest. Verder zette l�j de vroeger opgegeven gronden uiteen, en ver- klaarde zich meer geneigd voor het amendement de WillebOIS, dat een remedie binnen den kfing van het politiek gezag aan de hand gaf, dan voor het amende- raent Godefroi. De heer Bluss� zeide het vol- gende: «Mijnheer de Voorzitter, men heeft gesproken van conciliatie. De heer Godefboi heeft zijn amendement voorgesteld om bot- sing te voorkomen: eeuc excellente zaak. Het is zeer wenschclijk, dat men niet in botsing gerake met de kerkelijke besturen, want gewoonlijk komt men er dan niet best af. Ik zou daarom ook alles willen vermijdeu wat aanleiding tot dergelijke botsingen kan geven. Maar wel verre van aanleiding tot botsingen weg te nemen, zal het amendement daartoe aanleiding ge- ven. Het werkt die in de hand. Als nu een gemeentebestuur ecue verordening ontwerpt, en dieoffi- cieel aan de kerkelijke besturen zendt om advies te vragen, en men volgt dat advies niet, dan is eene botsing in het leven geroe-		pen. Is het echter denkbaar dat een gemeentebestuur zal hande- len, zouder kennis te nemen van de belangen van de verschillende gezindheden? Zullen de kerke- lijke bestureu niet uit eigen be- weging motu proprio, wanneer eene verordening in ontwerp is, hunne bezwaren doen kennen ? Ik geloof dat de ondervinding van verschillende gemeentebesturen daarvan talrijke voorbeelden aan- wijst. Gewoonlijk wordt van die gelegenheid door de kerkelijke be- sturen ruim gebruik gemaakt. Een verstandig gemeentebestuur zal zeker aan geopperde bezwaren te gemoet komeu, doch kan het niet of niet geheel, dan is de spanning of botsing zoo groot niet, als wanneer men het advies, na het gevraagd te hebben, niet volgt." Andermaal verdedigde de heer Godefroi zijn voorstel tegen de opmerkingeu, daartegen van ver- schillende zijden ingebragt. Tegen den heer van Beyma voerde hij aau, het noodzakelijke van aan den raad de kennis van de gods- dienstige begrippen en gebruiken tot voorlichting te verschaffen. Tevens wees l�j omtrent de door dien heer beweerde overtol- ligheid van art. 28 op de beant- woordiug van den heer Pijnappel, en zeide dat hij zich op den beweer- den grond evenzeer tegen art. 26 zou moeten verzetten, want dit was de reproductie van art. 179 der gemeentewet. Tegen den heer Heemskerk hield hij vol de gelijkheid van grond voor het hooren der kerk- besturen in het geval van art. 28

-ocr page 372-



		Art. 28 BEGRAFENISWET. 387

		en in dat van art. 19, en wees hij op het onvoldoende van het peti- tioneren om te kunnen werken voordat de verordening werd vastgesteld, terwijl verder hethooren van belanghebbenden ook niet te kort deed � zooals was gezegd � aan hetgeen de waardigheid der Regering medebragt. Tegen den heer Bluss� einde- lijk betoogde hij dat het, om geen botsingen in de hand te werken, meer afdeed te voorkomen dan voorkomen te worden. De heer de Bosch Kemper stemde met de beginselen van den heer Godefroi volkomen in, maar niet met zijn amendement. Het was I, i. onnoodig, omdat bij regeling van zaken waarbij de godsdienstige gezindten betrokken waren, het gewoonte was die gezindten te hooren; het was, wat de woorden betrof, hoogst gevaarlijk, met het oog op een hoofdbeginsel in ons staatsregt, afscheiding van Kerk en Staat. Hem was geen enkele bepaling in het Ned. staatsregt bekend, waarbij de Regering ver- pligt werd het advies van een kerkelijk bestuur te vragen. Met een zeer algemeen amen- dement, om bijv. in de wet de woorden op te nemen: »na de belanghebbenden gehoord te hebben", zou hij zich wel kun- uen vereenigen, hoewel hij het niet dringend noodzakelijk acht- te, omdat het in den aard der zaak lag dat de Regering de on-		derscheidene kerkbesturen zom hooren. I) De Minister besloot de discussie met de volgende opmerkingen: «Mij dunkt, geen der beide amendementen behoort te worden aangenomen. Het amendement van den heer Godefroi zou, mijns inziens, wel degelijk leiden tot botsingen. Hij die botsingen wil voorkomen, zou juist het bedoelde amendement niet moeten voor- stellen. » Wanneer toch de gemeenteraad alle kerkelijke gezindten moet hooren, hoe zij de bepalingen willen gesteld hebben met betrek- king tot de openbare orde en de gezondheid, zal dit tot allerlei botsingen kunnen leiden. Als de raad aan die verschillende ver- langens geen gehoor meent te moeten geven, zal hij de bepalin- gen toch vaststellen, die hij noodig oordeelt, en de kerkelijke geineen- ten zullen zeer ontevreden zijn. In zoodanig geval zou er een be- roep moeten zijn op eene hoogere autoriteit, indien men eenig effect wil hebben. De gemeenteraad zal eerder zonder dan met dwang de kerkelijke gemeenten hooren; U hij daartoe gedwongen, dan zal hij ook hare wenschen moeten nako- men, anders zullen voorzeker de botsingen ontstaan. »De heer van der Does wil door zijn amendement iets in de wet brengen, dat geheel vreemd is in onze wetgeving. Het zon


		X) Zag de heer de B. K. voorbij dot art. 28 eene regeling van het gemeen- tebrttunr voorschrijft, of was dit bestuur in die regeling met de Regering gelijk te stellen r 22

-ocr page 373-



		338 BE GRAFENIS WET. Art. 28

		raadslaging, dat de wetgever geen hoogere goedkeuring der verorde- uingen van art. 28 heeft noodig geacht, en in het regt van ver- nietiging daarvan wegens strijd met de wet of het algemeen be- lang voldoenden waarborg heeft gezien tegen overschrijding van \'s raads bevoegdheid. V. Bij weigering van den raad tot vaststelling der plaatselijke verordening, zijn artt. 126 en 127 der gemeentewet toepasselijk; ziedeaant. op art. 7, bladz. 128 onder XI. Ook hier toch is die vaststelling gebiedend voorgeschreven, gelijk bij artt. 7 en 8. Zie ook de rede van den Minister op bladz. 332. VI. Uit de voorgaande aant. volgt reeds mijne meening dat de plaat- selijke verordeningen van art. 28, en evenzeer die van artt. 7 en 8, moeten worden vastgesteld door den raad, en niet door burgemeester en wethouders. In onderscheidene verordeningen heeft men eene bepaling opgenomen luidende bijv.: Bij hetheerschen van besmettelijke ziekte worden op de begraafplaats in acht genomen de voorschriften, door burgemeester en wethouders in het belang der opeu-
		aanleiding kunnen geven tot groote moeijelijkheden dat stelsel nu zoo op eens in te voeren, zoodat ik ook dit amendement niet aan- nemelijk acht." Daarop werden de amendemen- ten in stemming gebragt doch beide verworpen, dat van den heer Godefroi met 42 tegen 13 �1), dat van den heer de Willebois met 38 tegen 22 stemmen 2) en werd het art. onver- anderd met 50 tegen 5 stemmen 3) aangenomen. IV. Uit de medegedeelde dis- cussie blijkt dat het voorschrijven eener verpligtiug aan de gemeente- raden om de kerkelijke besturen vooraf over de vast te stellen verordeningen te hooren, met groote meerderheid is verworpen. Niettemin is de bevoegdheid van den raad om hen te hooren wanneer hij het raadzaam acht, niet twijfelachtig. De in ons tegen- woordig staatsregt gehuldigde be- ginselen van scheiding van Kerk en Staat brengen niet mede dat de gemeentebesturen zich van het, soms noodzakelijk vereischte advies van kerkbesturen zouden moeteu versteken. Ten andere blijkt uit de be-


		1) V��r stemden de heeren : de Bieberstbin, Bobbet, van deb Maksen ns Sombrv.ee. Hollingerus Pijpebs, van der Dors de Willebois, Bots, DE BbAL\'W, HaEEMANS, BLO« , GODKFEOl , HEXDENRIJCK, VAN ZlNNICO, ISKKG- MANN en CORNKLIS. Afwezig: de hh. van Forkest en Begram. 2) V��r stemden de heeren: Hbrhskbre Az., Hoeeman , Saaymans Vader, VAN KUTK, VAN HaRDENB&OEK VAN LOCK.HORST, DB BlEBERSTEIN, VAN WaS- sknaer van c.atwijck , borret, vak oer maesen de soxbreff, h0llinge- rus Pijpers, van der Does de Willkbois , Bots, Nierstrasz , de Brauw, Haefhans, van der Hucht, Bichon van Usselmonde, Gepken, Kaltf, Godbkroi, van Zinnicq Bkruuann en de Vourzitter. %)Tcgen stemden de heeren i Tnsinoer, van i>er Does de Willebois, Taits van Amerongen, van Hlom en van Beyma thok Kingua.

		s.

-ocr page 374-



		Art. 28 BEGRAFENISWET. 339

		in art. 28 bedoeld vast te stellen, trachten te betoogen. Men heeft � en dit te regt � vooropgezet dat het hier niet geldt de regeling en het bestuur van de huishouding der gemeenten, bij art. 140 der Grondwet aan de gemeentebesturen overgelaten, ten aanzien waarvan zij dus al of niet verordeningen kunnen vaststellen, maar dat hier sprake is van uitvoe- ring eener wet, die het vaststellen van de bedoelde verordeningen tot eene verpligting heeft gemaakt; dat men zich alzoo hier niet bevindt op het terrein van art. 134 dergemeen- tewet, � ik voeg er bij: noch ook op dat van art. 135 � maar op dat van art. 126 dier wet. In art. 126 � wordt nu ge- zegd � ligt het beginsel opge- sloten, dat burgemeester en wet- houders optreden, tenzij de mede- werking van den raad bepaaldelijk gevorderd of bedoeld mogt zijn. Art. 28 heeft de medewerking van den raad niet bepaaldelijk gevor- derd, want het spreekt alleen van «plaatselijke verordeningen," en daaronder moeten, volgens art. 150 der gemeentewet, ook beschikkin- gen van burgemeester en wet- houders worden verstaan. En dat art. 28 de medewerking van den raad alleen, en bij uitsluiting van die van burgemeester en wethou- ders, zou hebben bedoeld, zou, volgens die zienswijze, zeer twijfel- achtig zijn, en wel om twee redenen: vooreerst omdat uit de geschiedenis der vaststelling niet bepaaldelijk blijkt dat men juist en in elk geval strafverordeniugen bedoeld heeft, welke natuurlijk alleen door den raad 22*
		bare orde of gezondheid te geven. Te regt is tegen zoodanige be- palingen door Gedeputeerde Staten bedenking gemaakt. In de eerste plaats wordt daar- mede geenszins aan het voorschrift van art. 28 voldaan. Daarmede wor- den geen regelen gegeven door de ingezetenen op de begraafplaats in acht te nemen. De raad maakt zich eenvoudig van de zaak af door het geven van voorschriften aan eene andere autoriteit op te dragen eu beslist daarenboven a priori dat de regeling , die de wetgever heeft noodig geacht reeds dadelijk nadat de wet in werking zou zijn getreden en zonder eenig onderscheid te maken tusschen gewone en buiten- gewone gevallen of omstandigheden, alleen noodig is in een bepaald en eventueel geval, namelijk bij het heerschen van besmettelijke ziekten. Dit kan de bedoeling der wet niet zijn. Bij de beraadslaging moge zijn opgemerkt dat er weinig meer zou zijn te regelen ; bij het ont- werpen der verordeningen moge men gestuit zijn op de moeijelijkheid om hij voorbaat alles wat in het belang der openbare orde of gezond- heid moet worden inachtgenomen te regelen , een en ander kan den gemeenteraad niet ontslaan van zijne bij art. 28 opgelegde verplig- ting. De ondervinding heeft ook reeds voldoende geleerd, dat er velerlei nuttige en noodige bepa- lingen ter uitvoering van art. 28 zijn te maken en gemaakt zijn. In de tweede plaats heeft men op de volgende wijze de bevoegdheid van burgemeester en wethouders om de plaatselijke verordeningen

-ocr page 375-

340

BEGRAFENIS WET.

Art. 28

� behoudens het geval van art. 126,
tweede lid der gemeentewet � zou-
den kunnen gemaakt worden, terwijl
men zich daarbij \' heeft beroepen
op de decisie van den Minister,
medegedeeld in de aant. op art. 8,
bladz. 127 v. onder X; in
de tweede plaats omdat uit de
discussie over art. 28 wel blijkt
dat onderscheidene Kamerleden
bij het bespreken daai-vau aan
verordeningen, door den raad vast
te stellen, gedacht hebben, maar
dat daaruit niet met grond zou
mogen worden afgeleid dat burge-
meester en wethouders geheel van
de uitvoering van art. 28 uitge-
sloten zouden zijn, en in geen
geval eenige bepaling ter zake
zouden mogen maken. Het eenige
wat er met grond uit zou kunnen
afgeleid worden, zou zijn dat de
wetgever den raad in de eerste
plaats bedoeld had, zonder
evenwel, waar het belang der zaak
dit zou kunnen vorderen, eene
beschikkiug van burgemeester en
wethouders af te keuren. 1)

Tegeu de hier ontwikkelde mee-
niug heb ik de volgende beden-
kingen :

Vooreerst kan het beroep op
art. 150 der gemeentewet, dat
onder plaatselijke verordeningen
ook beschikkingen van burgemeester
en wethouders verstaat, niet juist
worden geacht. Men stelt te regt
op den voorgrond dat hier geen
sprake is van regeling en bestuur
vau gemeentehuishoudiug volgens
art. 140 der Grondwet eu art. 134

der gemeentewet. Maar, houdt men
dit denkbeeld streng vast, dan moet
hier ook art. 180 builen aanmer-
king blijven; immers bij dat art. en
volgg. wordt na de algemeene be-
palingen van het eerste hoofdstuk,
art. 134 en volgg., onder denzelfden
Titel II meer in het bijzonder de
bevoegdheid der gemeentebesturen
omschreven omtrent de regeling
en het bestuur van de huishouding
der gemeente.

Doch ook wanneer men een en
ander minder streng opvat omdat
de wetgever zelf het opschrift van
Titel II niet altijd in het oog heeft
gehouden, dan nog schijnt het mij
toe dat hij den verschillenden aard
van de bevoegdheid van den raad
en van burgemeester en wethouders
in het algemeen streng genoeg
heeft vastgehouden, dan dat op
grond van art. 150 of wel om
conventionele redenen, wegens »het
belang der zaak," eene gelijkstelling
dezer autoriteiten geoorloofd zou
mogen geacht worden.

l)c raad en burgemeester en
wethouders hebben toch onmisken-
baar eene onderscheiden bevoegd-
heid. Het eerste collegie heeft het
wetgevend, het andere het idt-
ooerend gezag. Die bevoegdheid
is van pnbliekregtelijken aard en
hare uitoefening is alzoo voor het
gezag waaraan het publieke regt haar
gaf verpligtend: het kan zich van
die bevoegdheid niet ontslaan en
haar uit eigen hoofde overdragen
aan eene andere autoriteit. 2)
De gemeentewet heeft ook in art.

1) Zie Weekbl. voor de Burir. Admin., Vo. 1071.

2) Zie ook Mr. van Oostkrwijk, a. g. v , Uladz. 4b(i noot.

-ocr page 376-



		Art. 28, 29 BEGRAFENISWET. 341 Art. 29. Ligt de algemeene begraafplaats eener gemeente op het grondgebied eener andere gemeente, dan worden de verordeningen omtrent die begraaf- plaats door de raden van beide gemeenten , met in- achtneming van het bepaalde in art. 121 en art. 173, laatste lid, der wet van 29 Junij 1851 (Staats- blad No. 85), vastgesteld. Weigert de raad der gemeente, op wier grondgebied

		150 geenszins zoodanige verwarring van magten bedoeld, terwijl overal elders have grenzen streng zijn af- gebakend. Onder de plaatselijke verordeningen van burgemeester en wethouders kunnen slechts voor- schriften van Ml\'voering, niet van wetgeving worden verstaan , en de laatste kunnen slechts van den raad uitgaan. Hetzij krachtens art. 28 der begrafeniswet tegen overtreding der verordeningen straf wordt be- dreigd of niet, de regeling van hetgeen door de ingezetenen op de begraafplaatsen in het belang der openbare orde en gezondheid moet worden in acht genomen, is uit haren aard wetgeving. 1) Dat ka- rakter, in haren kring, in hare werking binnen de gemeente , ver- liest die regeling niet, al moge die regeling ook in haar uitgangspunt, in den zin van art. 126 der ge- meentewet, uitvoering, namelijk uit- voering der begrafeniswet zijn. Verder valt op te merken , voor- eerst dat niet alleen onderscheidene		Kamerleden maar ook de Regering zelve slechts aan eene vaststelling der verordeningen door den raad heeft gedacht, en ten andere dat de wet in het geval van vast- stelliugvan gemeenschappelijke ver- ordeningen, uitdrukkelijk heeft voor- geschreven dat dit door de raden van beide gemeenten geschieden zou (zie art. 29). En nu is het toch niet aan te nemen dat zij w�l voor zoodanig geval, waar �n eeue ge- meenschappelijke vaststelling door twee gemeentebesturen �n bovendien de goedkeuring dier verordeningen volgens art. 121 der gemeentewet reeds zooveel waarborg tegen wil- lekeur geven, eene regeling van den raad zou hebbeu uoodig geacht, maar niet voor gewone gevallen waar slechts ��n gemeen- tebestuur de zaak heeft te regelen, en dat zonder hoogere goedkeuring. VII. Omtrent het bedreigen van eigen straf in de verordeningen, zie men de aant. op art. 7, bladz. 127 onder X.


		1) �fTetgevtn is bet vaststellen van algemeene regelen; uitroeren is het tut;- .passen dier algemeene regelen op bijzondere zich voordoende gevallen." Mr. VAN OOSTKKWUX, bladZ. 644.

-ocr page 377-




		342 BEGRAFENISWET. Art. 29 de algemeene begraafplaats ligt, daartoe mede te werken, dan worden de verordeningen door den raad der gemeente aan wie de begraafplaats behoort, onder goedkeuring van Gedeputeerde Staten vastgesteld. Wordt uit anderen hoofde geene eenstemmigheid tusschen de beide gemeenteraden over dit onderwerp verkregen, dan stellen Gedeputeerde Staten de ver- ordeningen vast. Liggen de gemeenten in verschillende provinci�n, dan geschiedt deze vaststelling door Ons, Gedeputeerde Staten gehoord. Overtreding der verordeningen, in de beide vorige zinsneden bedoeld, wordt gesti aft met geldboete van ��n tot vijf en twintig gulden en gevangenis van een tot drie dagen, te zamen of afzonderlijk, (p)

		gebied de begraafplaats ligt, zijne medewerking weigert, of uit an- deren hoofde overeenstemming ont- breekt. In dat geval schijnt het voor de hand te liggen, de mede- werking van Gedeputeerde Staten in te roepen en alzoo te bepalen, dat de verordening alsdan onder goedkeuring van Gedeputeerde Sta- ten door den raad der gemeente, onder wiens beheer de begraaf- plaats staat, worde vastgesteld. »Hetzelfde is van toepassing op de vaststelling van regten voor het gebruik eener algemeene be- graafplaats, welke op het grond- gebied eener andere gemeente ligt. Daar deze regten \'s Konings goed- keuring behoeven, schijnt alleen eene magtiging van Gedeputeerde Staten noodig om den raad der
		(j>) I. Uit artikel kwam behalve het laatste lid, dat later werd bijgevoegd, eerst voor in het ontw. 66/7. Hetzelfde was het geval met art. 33 betrekkelijk de heffing van regten. II. l)e M. v. T. zegt op artt. 29 en 33 het volgende: »De algemeene begraafplaats van sommige gemeenten ligt op het grondgebied eener naburige. Voor zoover de raad van laatstbedoelde gemeente wil medewerken, kan eeue verordening op die begraaf- plaats, met inachtneming van de voorschriften van art. 121 en art. 173 laatste zinsnede der gemeentewet, tot stand komen. De wet behoort echter ook te voorzien in het geval, dat de raad der gemeente, op wier grond-

-ocr page 378-



		Art. 29 BEGRAFENISWET.
		343

		inrigtingen of werken. Maar dat art. 121 kan slechts de regeling van huishoudelijke gemeentezaken, belangen enz. bedoeld hebben. 1) Daartoe behoort zeker ook eene ge- zamenlijke algemeene begraafplaats. De regeling daarvan en het be- stuur daarover is eigenlijk van huishoudelijken aard, doch daarin moet, uithoofde van de werking daarvan in meer dan �ene ge- meente , gezamenlijk worden voor- zien, gelijk reeds v��r de wet werd beslist. 2). Maar nu is de begrafeniswet gekomen en heeft aan de gemeen- tebesturen de vaststelling van ver- ordeningen over de punten , in artt. 7, 8 en 28 opgenoemd, gebie- dend voorgeschreven. Het zijn dus in zooverre geen verordeningen van huishoudelijken aard meer, die de gemeentebesturen kunnen vaststel- len of ook niet vaststellen, 3) maar die vaststelling is verpligtend ter uitvoering dezer wet, en bij wei- gering van medewerking daartoe door de gemeentebesturen, zijn artt. 126 en 127 der gemeente- wet van toepassing en, waar de werking der vast te stellen verordeningen zich over meer dan ��ne gemeente moet uitstrekken, op elk der weigerachtige besturen. Artt. 121 en 173 laatste lid der gemeentewet kunnen nu, zooals gezegd, wel gelden voor de gemeen- schappelijke vaststelling van vefor-
		gemeente, onder wiens beheer de begraafplaats staat, tot het vast- stellen dier regten bevoegd te verklaren." III. 1". Art. 29 ziet, zooals uit den aanhef en het tweede lid blijkt, alleen op het geval, dat de algemeene begraafplaats eener gemeente op het grondgebied eener andere ligt, niet op het geval dat de begraafplaatsen gemeenschappe- lijl; zijn, op welk laatste geval wel art. 33 bij latere wijziging van toepassing is gemaakt. Welligt ging de ontwerper van art. 29 van de mecning uit dat indien twee of meer ge- mcenten eene gezamenlijke alge- meene begraafplaats bezaten, art. 121 der gemeentewet voor zoo- danig geval niet uitdrukkelijk be- hoefde te worden toepasselijk ver- klaard of herinnerd, omdat die toepasselijkheid van zelf sprak. Dit is echter niet zoo, wan- neer er verordeningen moeten worden vastgesteld, en de wetge- ver heeft zich bij zoodanige mee- ning, en evenzeer door de toepas- selijk-verklaring van art. 121 en 173 op het geval dat de begraafplaats in eene andere ge- meente ligt, op een verkeerd stand- punt geplaatst. Art. 121 der gemeentewet betreft de regeling, door besturen van twee of meer gemeenten, van gemeen- schappelijke zaken, belangen ,


		1) Zie Mr. van oostbrwijk, b. g. w. bladz. 468�463. 2) Zie a. g. w., bladz. 675 onder VI. 3) Reeds in het antwoord op het Verslag over art. 127 alsmede over art. 179 der gemeentewet iMr. v. O., bladz. 496 , onder So en 906 onder 4«l maakte de Regeringteen scherp onderscheid tusseben de bQ art. 126 aan de gemeentebe- stnren opgedragen uitvoering der wetten en de eigen huishouding der ge- meentebestnren. Zie ook aldaar bladz. 611.

-ocr page 379-



		344 BEGRAFENIS WET. Art. 29

		deningcn van huishoudelijken aard, en van dien aard kunnen ook nog verscheidene punten zijn metheton- derwerp dezerwetinverbandstaande die plaatselijke regeling behoeven , maar op de verordeningen welker vaststelling onze wet gebiedend heeft voorgeschreven , kunnen de aangehaalde artt. niet van toe- passing zijn. Art. 29 onzer wet heeft echter anders beslist. Maar men moet dan ook de toepassing van artt. 121 en 173 laatste lid der ge- meentewet, voor zoover deze toe- passing onjuist is, niet verder uit- strekken dan de wet uitdrukkelijk heeft bepaald, alzoo alleen op het geval dat de algemeene begraaf- plaats eener gemeente op het grond- gebied eener andere ligt, terwijl voor het geval dat de begraaf- plaatseu gemeenschappelijk zijn, op de vaststelling der verordeningen ter uitvoering van artt. 7 , 8 en 28 der wet alleen artt. 126 en 127 der gemeentewet van toepas- sing blijven, zoodat bij weigering van medewerking door een der be- trokken gemeenteraden, burge- meester en wethouders en bij niet of niet behoorlijke uitvoering door dezen, de Commissaris des Konings met den raad der andere gemeente of gemeenten de verordeningen hebben vast te stellen. Van mag- tiging en goedkeuring ingevolge art. 121 der gemeentewet en op- volging van art 173 laatste lid dier wet kan daarnevens geen sprake zijn. 2". Aan den anderen kant � dit behoeft na het voorafgaande geen opzettelijk betoog meer �
		vervalt door de regeling van art. 29 , in het geregelde geval namelijk, de toepassing van artt. 126 en 127 der gemeentewet. Het eene kan niet met het andere zameugaan. IV. »de verordeningen omtrent die begraafplaats." 1". Hiermede worden de verordeningen van artt. 7, 8 , 28 , en, zoo daaromtrent voorschriften vereischt worden, ook die van art. 21 bedoeld. 2°. Uit de aanhaling van art. 173 blijkt verder dat men vooral aan strafverordeningeu heeft ge- dacht. Zie evenwel daarover de aant. op art. 7, bladz. 127 onder X. 3". De vaststelling der instruc- ti�\'n in art. 27 bedoeld, valt niet onder de toepassing van art. 29, daar deze, volgens dat art., alleen door den raad der gemeente aan welke de begraafplaats behoort, worden vastgesteld. Zie aant. aldaar bladz. 326 onder VI en VII. V. «omtrent die begraaf- plaats," d. i. dus omtrent de algemeene begraafplaats in den eersten regel genoemd. Doet zich het geval voor dat bijzondere begraafplaatsen aan twee of meer kerkelijke gemeenten te zamen toebehooren of op het grondgebied van andere gemeenten liggen, daarvoor blijft de ge- wone regel gelden: de voor- schriften omtrent bijzondere be- graafplaatsen moeten gegeven wor- den door het bestuur der gemeente waarin zij gelegen zijn. VI. De woorden idt anderen hoofde inhet derde lid slaan terug op het woord weigert in het tweede lid. Hier wordt dus bedoeld het

-ocr page 380-



		Art. 29, 30 BEGRAFENIS WET. 345

		§ 3. Van de begrafenisregien en kosten. Art. 30. Voor het begraven van een lijk op de algemeene begraafplaats kan, ten behoeve der ge- meentekas, een begrafenisregt worden geheven, (q)

		geval dat de raad der gemeente, op wier gebied de algemeene be- graafplaats der andere gemeente ligt, niet de medewerking weigert, maar er verschillen van andereu aard zijn gerezen. VII. Ue vaststelling der ver- ordeningen volgens het vierde lid door den Koning geschiedt alleen, wanneer zich een der gevallen voordoet in het tweede en derde lid bedoeld. VIII. Bij het ontw. 68/9 werd de tegenwoordige slotbepaling aan het art. toegevoegd, om de na- koming der verordeningen, door Gedeputeerde Staten of door den Koning ingevolge het 8de en 4de lid van dit artikel vast te stellen, te verzekeren. In het Eiudv. werd opgemerkt, dat deze bepaling, als behelzende eene strafbepaling, naar § 4 van het ontwerp scheen te moeten worden verplaatst. Daar echter § 4 uitsluitend be- trekking heeft tot overtredingen der wet, scheen daarin, volgens de Regering, de bepaling van straf tegen overtreding van de hier bedoelde plaatselijke verorde- tangen minder op hare plaats. IX. Men zie over art. 29 ook art. 4 derde lid en de aant. al- daar, bladz. 75 onder VII. Zie ook de aant. op art. 26, bladz. 333 onder IV.		(j) I. Art. 30 luidde iu de eerste ontwerpen : «Bij het begraven van een lijk op de algemeene begraafplaats kan, ten behoeve der gemeeute- kas, een regt worden gelieven." Het woord regt werd iu het ontw. 66(7: begrafenisregt, ter- wijl bij het outw. 67/8 I het woordje Bij veranderde in: Voor. II. Bij de twee eerste ontwer- pen werd op art. 30 benevens de twee volgende eene toelichting gegeven die ik meen hier ter plaatse in haar geheel te moeten opnemen. »Het ware wcnschelijk � aldus wordt in de M. v. T. gezegd � dat alle kosten der begraafplaats door de gewone inkomsten der gemeente en niet door afzouder- lyke regten werden bestreden. Begraafplaatsen toch behooren niet tot die iurigtingen, welke slechts ten dienste van eenigc personen van gemeentewege worden daar- gesteld, en voor welker gebruik dan ook van hen, die er gebruik van maken, in billijkheid een regt tot goedmaking der kosten kan worden gevorderd. Het zijn in- tegendeel onmisbare instellingen, in het belang der openbare orde en gezondheid noodig, waarvan door ieder zonder onderscheid ge- brui k moet worden gemaakt, en waar dus de reden, om een regt

-ocr page 381-



		346 BEGRAFENISWET. Art. .10

		voor het gebruik te heffen, niet aanwezig is. «De afschaffing van die regten zon echter voor vele gemeenten, welker inkomsten beperkt zijn, te bezwarend wezen en kan uit dien hoofde niet worden voorge- steld. »Het ontwerp geeft alzo o de bevoegdheid tot heffing van be- grafenisregten, doch waarborgt tevens tegen misbruiken. De wijze toch, waarop de heffing dier reg- tcn in verscheidene gemeenten is geregeld, vordert dringend voorziening. In vele gemeenten gaat men thans nog krachtens de bij Koninklijk besluit van 21 November 1829, No. 113 ver- strekte magtiging voort, die rcg- ten in, te vorderen volgens tarie- ven, welke nooit door den Koning zijn goedgekeurd. De heffingen worden door vele besturen be- schouwd als middel van inkomst voor de gemeente, en zijn dan ook hier en daar tot eene hoogte opgevoerd, welke in strijd is met derzelver aard en bestemming. Behalve de eigenlijk gezegde be- grafeuisregten worden bovendien in sommige plaatsen nog andere retributi�n ten behoeve van op- zigters en doodgravers, voor het regt van de lijkkoets en dergelijke, geheven, welke de begrafeniskos- ten aanzienlijk verhoogen. «Deze misbruiken zullen bij toe- passing der regelen van de ge- meentewet omtrent de heffing van plaatselijke belastingen, waarmede de begrafenisregten ziju gelijk ge- steld, van zelf vervallen. De Re- gering heeft daarom gemeend, in		dit ontwerp slechts de wijze te moeten aangeven, waarop die re- gelen bij de heffing van begrafe- nisregten zullen worden toegepast. "In de eerste plaats is de hef- fing van eene enkele som voorge- steld, waardoor van zelf alle overige retributi�n zullen ophouden en de gelegenheid tot misbruiken wordt weggenomen. Dit regt, waarin alles begrepen moet zijn wat de gemeente voor het gebruik der begraafplaats en voor de dienst der beambten te vorderen heeft, kan tot geen hooger bedrag worden gebragt dan met het beginsel van art. 254 der gemeentewet overeen- komt. \'I\'ot maatstaf zullen dus moeten worden genomen de kosten van aanleg der begraafplaats, voor zoover die kosten nog op de ge- meente rusten en niet reeds zijn afgelost, die van haar jaarlijksch onderhoud en de jaarwedden der doodgravers en verdere beambten der begraafplaats. "Het schijnt evenwel billijk dat, wanneer door de belanghebbenden nog andere diensten verlangd wor- den dan die in gewone gevallen begrepen zijn, hiervoor afzonderlijk betaald worde. Hierom is in art. 32 de heffing van een matig regt veroorloofd voor het luiden der klok, alsmede voor het begraven op een ander uur dan in de bij art. 7 van het ontwerp bedoelde plaatselijke verordeningen is be- paald. "Op welke wijze deze regten moeten worden vastgesteld, behoeft in dit ontwerp niet te worden omschreven. De gelijkstelling dezer regten met de plaatselijke belai-

-ocr page 382-



		Art. 30 BEGRAFENISWET.		347


		tingen bij art. 238 der gemeente- wet, maakt van zelf de in artt. 232�235 dier wet opgenomen voorschriften op die regten toe- passelijk." III. Blijkens het Eindv. 67/8 II verklaarden zich eenige der leden, die thans voor het eerst aan het onderzoek deel namen, _#» * tegen het beginsel der heffing van eeu begrafenisregt, gegrond op de kusten van aanleg en onder- houd der algemeene begraaf plaats, ook omdat het hier eeue belasting zou gelden, die onevenredig druk- ken zou. Het was echter aan de Regering die het ontw. 68/9 voordroeg, niet duidelijk wat de hier bedoelde leden tegen het heffen van be- grafenisregten badden. In elk geval had de wetgever reeds in art. 238 der gemeentewet die heffing toegestaan ; en de hier ver- melde voorschriften dienden slechts om het beginsel der gemeentewet verder in toepassing te brengen. IV. In het V. V. 58/9 komt onder de algemeene beschouwingen het volgende omtrent de begrafe- niskosten voor: Door sommige leden werd de opmerking gemaakt, dat in zoover de wet ten doel heeft om de begrafeniskosten te verminderen, dat doel slechts zeer onvolkomen zal worden bereikt. De regten voor het gebruik van het graf en hetgeen verder in eenen engeren zin onder de begrafeniskosten ge- rangschikt wordt, maken meestal slechts een betrekkelijk gering deel uit van hetgeen de nabestaan- den, betrekkingen of erfgenamen		des overledenen bij het ter aarde bestellen van zijn lijk moeten be- steden. Het vervoer van het lijk naar het graf is, tengevolge der zonderlinge gebruiken en begrip- pen , die daaromtrent nog op vele plaatsen in stand worden gehou- den, oneindig kostbaarder. Bij menig sterfgeval wordt daardoor een te zware, ja soms geheel onevenredige last op de overge- bleven betrekkingen gelegd. Men vroeg daarom, of de wet niet eenige bepalingen zou kunnen be- vatten, waardoor de misbruiken ten aanzien der hoog opgedreven kosten voor dragers, lijkkcetsen en dergelijke werden tegengegaan. Het antwoord was, dat het hier eene dan toch altijd geheel vrij- willige handeling der ingezetenen geldt, die moeijelijk kan worden tegengegaan zonder het terrein der edicten tegen de weelde te betreden; een gebied, vreemd aan den wetgever van onzen tijd. Men moest dus wel vrede hebben met het in art. 38 van het ontwerp uitgedrukt beginsel, dat het ieder vrij staat, voor het vervoer van lijken naar de begraafplaats zoo- danige personen en middelen te gebruiken als hij wil. Intusschen bestaan dan toch, naar men meent, in sommige steden plaatse- lijke verordeningen, die in den aangeduiden zin het te hoog op- drijven der begrafeniskosten tegen- werken, en het was derhalve de vraag, of het niet mogelijk ware, dat de wet eenige aanleiding gaf om het uitvaardigen van zulke plaatselijke verordeningen meer algemeen te maken.

-ocr page 383-

BEGRAFENIS WET. Art. 30, 31

348

Art. 31. Het begrafenisregt bestaat voor elke soort
van graven uit eene som, die overeenkomstig art. 254
der wet van 29 Junij 1851 (Staatsblad No. 85) niet
hooger mag zijn, dan noodig is ter voldoening der

De Kegeriug vreesde echter bij
vrije mededinging geeue te hooge
opvoeriug van loouen. «Wordt �
zeide zij � hier en daar te veel
betaald dan in verhouding staat
tot de verstrekte diensten, het is
dan eene vrijwillige handeling, die
de nabestaanden ten gevolge van
bijzondere gebruiken en begrippen
aan de nagedachtenis van den
overledene meeuen verschuldigd te
zijn. Hiertegen kau de wetgever
niet wel waken. Zijne taak is slechts
te zorgen dat de noodzakelijke
kosten zoo gering mogelijk zijn.

»Het blijft intusscheu aau de
gemeentebesturen vrijgelaten, vau
huune zijde in het vervoer van
lijken te voorzien, en daarvoor een
regt te heffen, ge�venredigd aan
de kosten en de wijze van begra-
veu, mits zij daarvan geen mono-
polie voor de gemeente make.
Hetgeen thans daaromtrent te
Deventer 1) en elders verordend
mogt zijn, kan dus na het tot
stand komen dezer wet blijven be-
staan."

V. "Voor het begraven." Vroc-
ger stond: bij het begraven. Uit
de tegenwoordige redactie blijkt,
dat het begrafenisregt strekt voor
het begraven zelf, in tegenstelling

van de betalingen voor het graf
en voor het verdei in art. 32 ge-
noemde.

VI. «op de algemeene be-
graaf plaats." Geen begrafenisregt
teu behoeve der gemeentekas kan
worden geheven voor het begraven
op bijzondere begraafplaatsen, al
mogen ze ook voor algemeen ge-
bruik dienen.

VII. «tenbehoeve der gemeente-
kas." Zie ook art. 35, en de aant.
op art. 81, bladz. 361 onder IX.

VIII. «een begrafenisregt. "Een",
zegt het art.; evenzoo wordt in art.
31 en art. 32 laatste lid gezegd :
tiet begrafenisregt. Dit regt is name-
lijk ��ne enkele som voor elke soort
van graven. Zie de M. v. T. hier-
boven , bladz. 346 en op art.
31 , bladz. 351 onder V. De be-
talingen en regten in art. 32 be-
doeld , belmoren niet tot het begra-
fenisregt, ofschoon ze op dezelfde
wijze worden vastgesteld. Zoo
spreekt art. 51 dan ook van be-
grafenis- en andere regten.

IX. De wijze van vaststelling
van het begrafenisregt is in deze
wet niet bepaald. Dit werd niet
noodig geacht. Zie het slot der M.
v. T,, op bladz. 346 medegedeeld.

X. Over de toepassing van art.

1) Het adres van het bestuur dier gemeente, vermeld in het Ilijlilud 1850/69
bladt. 467, had namelijk ook op het besproken punt betrekking. Zie mede de
mant. op art. 38.

-ocr page 384-



		Art. 80, 34 BKGRAFENISWET. 849 kosten en lasten van aanleg, der kosten van het on- derhoud der begraafplaats en der bezoldiging van doodgravers, opzigters en andere beambten der be- graafplaats. (*�)

		aangehaald; verder het woord ge- �venredigd in niet hooger veran- derd en kwam overigens de redactie te luiden zooals ze thans is vaat- ges teld. II. Hetgeen tot toelichting van art. 31 door de Regering werd gezegd, is reeds op de aant. op art. 30, bladz.345 v. onder II medegedeeld. Ook teu aanzien van de alge- meene beschouwingen der Kamer en de antwoorden van de Regering daarop, moet ik naar die aant., aldaar onder III en IV , verwijzen. Hier laat ik nog het een en ander volgen dat het art. meer in \'Ie bijzonderheden raakt, zijne aanvankelijke toepassing, als- inede het verhandelde over de schadeloosstelling aan de kerkelijke gemeenten. III. 1». In het V. V. 66/7 werd de aanmerking gemaakt, dat bij het bestaan van art. 2S4 der gemeentewet deze bepaling onnoo- dig was. Wilde men die behouden, dan bestond er geene reden om van het beginsel van dat art. 254 af te wijken en moest dus het denkbeeld behouden blijven, dat de regteu "tol geen hooger ie- drag" dan het aangeduide geheven werden. Men zon hier knnnen lezen : "het begrafenisregi bestaat hoogstens enz." De leden, die voor eene uitkeering van begrs-
		264 der gemeentewet op het be- grafenisregt, en over andere pun- ten op de regeling van het be- grafenisregt betrekking hebbende, zie men behalve de M. v. T. hierbo- ven, het volgende art. en de aaut. aldaar. (r) I. Voor art. 31 werd in de eerste ontwerpen gelezen: »Dit regt bestaat voor elke «oort van graven uit eene enkele som ge�venredigd aan de kosten van aanleg, voor zoover de ge- meente er nog mede bezwaard is, aan die van het onderhoud der begraafplaats eu aan de bezoldi- ging van doodgravers en andere beambten der begraafplaats." In het ontw. 66/7 werd het art. aldus: »Het begrat\'enisregt bestaat voor elke soort van graven uit cene som, ge�venredigd aan de renten der kosten van aanleg, de kosten van het onderhoud der begraaf- plaats en de bezoldiging van dood- gravers en andere beambten der begraafplaats." Achter doodgravers werd bij liet ontw. 67/8 I bijgevoegd: opzigters. Het ontw. 67/8 II veranderde de woorden renten der kosten van aanleg in: kosten en lasten van aanleg. Bij het ontw. 68/9 werd in het art. art. 254 der gemeentewet

-ocr page 385-



		BEGRAFENISWET. Art. 31
		350

		eenigermate volgde uit de woorden: voor elke soort van graven, dat van den gebruiker nie t meer mag worden gevorderd dan �naar even- redigheid van het gebruik of genot dat hij heeft." Dit heeft men vooral bij de be- paling van het regt \|in acht te nemen, en niet zoo zeer te vragen of uit het aldus bepaalde begrafe- nisrcgt wel alle kosten kunnen worden voldaan, in het art. op- genoemd. Die kosten zijn dan ook slechts een maximum voor de bepaling van het regt. Men kan daar be- neden dalen: een gedeelte dier kosten kan uit de gewone inkom- sten der gemeente worden bestre-\' den, of wel reeds uit de betalingen voor eigen graven in art. 20 be- doeld zijn gevonden, welk laatste toch mede in aanmerking moet worden gebragt; (zie ook de aant. op art. 20, bladz. 292 v. onder XI). Dit ism.i. de strekking der wijziging van ge�venredigd in: niet hooger. Men dwaalt ra. i,, wanneer men, zooals gedaan is, art 254 der gemeentewet aldus verklaart, dat eene geheele vergoeding voor de kosten van het verstrekte van den gebruiker moet worden ge- vorderd. Dit is in het art., noch in art. 31 onzer wet te lezen, en is ook in strijd met de onder I ° medegedeelde geschiedenis, waar- uit de strekking bleek om het bedrag van het regt zooveel mo- gelijk te beperken. Ook bedenke men bij de be- paling van het begrafenisregt � hetgeen trouwens van zelf spreekt en ook uit het voorafgaande
		fenisregten aan daarop aanspraak hebbende kerkelijke besturen of voor het verleenen van schadeloos- stelling deswege gestemd waren, wilden dit beginsel hier hebben gewaarborgd. De Regering verklaarde hierop dat art. 31 de toepassing was van het beginsel van art. 254 der ge- meentewet op de begrafenisregten, en dat de redactie er ook mede overeenstemde. In het Eindv. 67/8 II kwam men echter op dit punt terug. In- dien er � zeide men � begra- fenisregt geheven moet worden, is het wenschelijk, dat dit zoo laag mogelijk zij. Eenige leden wilden daarom liet woord «ge- �veuredigd" hier weggelaten heb- ben, en daarentegen uitgedrukt, dat het regt hoogstens gelijk kan staan met de kosten en lasten van aanleg enz. Er scheen toch geen afdoende reden te bestaan waarom men bij de bepaling van het regt, als de toestand der gemeente-fi- nanti�n zulks toeliet, niet beneden het aangeduide maximum zou kun- nen dalen. Aan de geopperde bedenking werd nu bij het ontw. 68/9, naar de Regering vertrouwde , door eene gewijzigde redactie van het art. te gemoet gekomen. Art. 254 der gemeentewet werd namelijk aangehaald en voor ge�venredigd gelezen: met hooger. 2°. De gevolgen der wijziging van het art. zijn, meen ik, vooral deze: Door de uitdrukkelijke handha- ving van art. 254 der gemeente- wet wordt bevestigd hetgeen reeds

-ocr page 386-



		Art. 31 BEGRAFENISWET.		351


		voortvloeit � dat daaruit niet mogen worden bestreden de be- grafeniskosten van lijken die bij art. 36 of art. 37 ten laste van de gemeente zijn gebragt. Die kosten iimet.cn worden ge- vonden uit de \'gemeentekas, uit de gewone inkomsten. Art. 31 ziet ook evenals art. 254 der gemeentewet slechts op betalenden, niet op onvermogen- den , en de eersten kunnen vol- gens die bepalingen slechts betalen naar evenredigheid van het gebruik of genot dat zij zelven hebben. Wanneer alzoo de gemeente-in- komsten niet toereikende zijn, moeten de overige gegoede inge- zetenen gelijkelijk met hen de be- grafeniskosten der onvermogenden dragen. En wat de lijken betreft van personen in art. 37 genoemd, kan de gemeente het aldaar ge- geven regt van verhaal uitoefenen. Zie verder aant. XII vv. 3°. Ben uitvloeisel van het in art. 31 aangenomen beginsel van art. 254 der gemeentewet zijn ook de bepalingen van artt. 34 en 35. Zie de aant. aldaar. IV. «voor elke soort vemgra- ven." Verg. hierover III, 2°. � De wet omschrijft hier niet nader de soorten van graven. Zij heeft m. i. in de eerste plaats op het oog, het begraven in de eigen graven en de algemeene graven; de eerste zijn weder onderschei- den in die waarop een regt tot begraven voor onbepaalden tijd en in die waarop zoodanig regt voor minstens tien jaren wordt gegeven (art. 12, 2<= en 3e lid,		art. 20). Verder kan men onder- scheiden het begraven in de graven die ��n, en in de graven die twee of meer lijken mogen be- vatten; alsmede in graven lig- gende op verschillende afdeelingen waarin de begraafplaats is ver- deeld, al zijn die afdeelingen overigens onderling in niets anders onderscheiden dan dat zij voor personen van verschillenden rang of stand zijn bestemd. Zie verder ook art. 34. V. nvit eene som." Vroeger stond: uit eene enkele som. De weglating van het woord enkele in het ontw. 66/7 werd niet toe- gelicht; ze hangt misschien zamen met de uitbreiding die sedert het eerste ontwerp is gegeven aan de bevoegdheid om nog andere regten te heffen, en welke in art. 32 op- genoemd zijn. Nogtans is het beginsel waarop slechts de heffing van ��ne som voorgesteld en in de M. v. T. (zie op art. 30 bladz. 346) mede- gedeeld werd, hetzelfde gebleven, namelijk dat buiten de door de wet genoemde retributi�n alle overige voor het gebruiken der begraafplaats zouden ophouden en de gelegenheid tot misbruiken zou worden weggenomen. VI. i\'kosten en lasten van aanleg. 1°. Oorspronkelijk stond: »kos- ten van aanleg, voor zoover de gemeente er nog mede bezwaard is." De M. v. T., bij art. 30 medegedeeld, omschreef het laatste: «voor zoover die kosten nog op de gemeente rusten en niet reeds zijn afgelost."

-ocr page 387-



		352 BEGRAFENISWET. Art. 31

		gebruikers der begraafplaats mog- ten worden gelegd, dan zou � het- geen toch niet te verdedigen zou zijn � de gemeente de kosten twee- niaal vergoed krijgen en de inge- zetenen met dezelfde lasten dubbel bezwaren. Immers zijn de afbe- taalde gelden bestreden hetzij uit de gewone inkomsten der ge- meente en daarmede alle ingezete- nen belast, hetzij uit begrafenis- regten v��r de invoering der wet geheven, en dan door de gebrui- kers reeds betaald en in de ge- meentekas teruggekeerd. Tot het tijdstip dier terugbetaling zijn , wanneer de omslag juist is ge- daan , met het besteede kapitaal ook de renten gerestitueerd, en van dit tijdstip af mist de ge- meente niet meer de renten van het kapitaal. 1) Wat ten andere de lasten van aanleg betreft, waarvan art. 31 spreekt, en waaronder door den Minister 11 eemsxkhk , die het ontw. 67/8 II voordroeg, werd begrepen de voldoening aan ver- pligtingen bij den aanleg door de gemeente op zich genomen, daar- mede zijn kennelijk bedoeld de schadeloosxtellingen aan de gods- dienstige gezindten, een belangrijk punt waarvan ik thans melding maken moet. Men zal zien dat die schadeloosstellingen naar de bedoeling van de eerste Ontwer- pers der wet niet uit het begra-
		In het ontw. 66/7 werden de aangehaalde woorden veranderd in: renten der kosten van aanleg. Deze laatste woorden schenen echter bij nadere overweging aan de Kegeriug te beperkend toe; ze lieten twijfel over, of daaronder ook de aflossing van opgenomen kapitaal en de voldoening aan verpligtingeu, die de gemeente bij den aanleg op zich genomen had, begrepen waren. Oe gebezigde uitdrukking werd daarom bij het ontw. 67/8 II door kosten en lasten van aanleg ver- vangen. 2". Uit deze toelichting van de wijziging volgt dat onder de kosten van aanleg inzonderheid begrepen zijn de renten en de aflossing van het voor den aanleg opgenomen kapitaal, en onder de lasten van aanleg de voldoening aan verpligtingeu door de gemeente bij dien aanleg op zich genomen. Wat de kosten betreft, hoewel de algemeenheid der bewoordingen tot eene andere opvatting zou lei- den, komt het mij echter niet twijfelachtig voor, dat slechts die kosten worden bedoeld waarmede de gemeente bij de bepaling van het begrafenisregt nog is bezwaard. Indien ook de renten en aflossing of in \'t algemeen die kosten van aanleg, welke reeds vroeger zijn afbetaald en die op de gemeente- kas niet meer drukken, op de

		1) Verg. hierbn Gem. stem No. 931. Evenzoo was in de aanschrijving van 11 Feb. 1829 (Bgv. t. h. Stbl. bladi. 666 v.i getegd dnt de tarieven der be- grafeniskosten strekken konden, bij ontstentenis van andere middelenv» voor ue betaling der interessen, en de aflossing,in eenen redelijk verleDgden termijn, der gelden voor welke het aanleggen der begraafplaatsen is geschied, tot toohtng dezelve zullen zijn terugbetaald.

-ocr page 388-



		Art. 31 BEGRAFENISWET. 353


		fenisregt mogten worden bestre- den, 1) maar dat zoowel de Minister Heemskerk als Fock van een ander gevoelen waren, terwijl de laatste het woord lasten zelfs nog ruimer opvatte. VII. Het zoo even bedoelde belangrijk punt en waarover tal van adressen door besturen der Hervormde gemeenten aan de Tweede Kamer zijn ingediend, betreft de schadeloosstelling aan <le godsdienstige gezindten te ver- leenen voor het verlies der begrafe- nisregten ten gevolge van het verbod om in de kerken of op de omgelegen kerkhoven in de kom der gemeente te begraven. «Het is bekend � zoo wordt onder de algemeene beschouwingen in het V.V. 58/9 gezegd � dat in verscheidene gemeenten de gods- dienstige gezindten nog eeniner- mate uit de gemeentekas worden schadeloos gesteld voor het aan- merkelijk verlies, dat zij ten gevolge van het verbod om in de kerken te begraven, geleden hebben. De vraag scheen dus te moeten rijzen, of de billijkheid uiet medebrengt, dat het voort- durend genot dier schadeloosstel- ling, door het toekennen van een evenredig aandeel in de begrafenis- regten, die voortaan ten behoeve der burgerlijke gemeente geheven zullen worden, aan de kerkelijke gezindten verzekerd blijve; ja zelfs of niet uit art. 168 der Grondwet wettige aanspraak op die scha- deloosstelling kon worden afge- leid.		"De meerderheid echter beant- woorddedie vraagontkennend. Door de invoering der Fransche wet- geving, met name ook van het decreet van 23 Prairial het Xllde jaar, is het begraven in de kerken afgeschaft zonder schadeloosstelling voor de godsdienstige gezindten, en ofschoon nu later tijdelijk op dat decreet is terug gekomen, kan hier niet wel aan eene wettige kerkelijke inkomst worden gedacht, die thans voortdurend bij de wet te verzekeren zou ziju. «Die verzekering zou uietkun- nen plaats hebben, zonder dat aan het beginsel van art. 31 van het ontwerp eene uitbreiding ge- geven werd, strijdig met het al- gemeen belang. De begrafenis- regten zouden dan toch moeten worden verhoogd met hetgeen aan de kerkelijke gezindten als schade- loosstelling wordt verstrekt en dus het heilzaam doel der Regering, om die regten zooveel mogelijk te verminderen, worden tegenge- werkt." In antwoord op deze beschou- wingen gaf de Regering te kennen dat in het wetsontwerp van de voldoening van schadeloosstelling aan kerkelijke gemeenten wegens het verlies van begrafenisregten niet was gesproken, omdat het hier niet te huis behoorde. «Be- staat er � zeide zij � eene wettige verpligting voor deze of gene gemeente tot die uitkeering, omdat zij er zich vroeger toe verbonden heeft, het is dan eene

		schuld die op de gemeente rust 1) Zoo oordeelde ook Mr. vak Oosterwijk (v��r deze wet) in de aant. op de Gemeentewet, blad>. 1383 v. 23

-ocr page 389-



		354
		BEGRAFENISWET. Art. 31


		en die zij uit de gewone inkomsten moet voldoen. Heeft de raad zich echter daaatoe niet verbon- den, maar wil hij uit redenen van billijkheid schadevergoeding geven, het staat hem vrij; maar in geen geval behoort daarmede het bedrag der te heffen begrafe- nisregten te worden verhoogd. «Dat uit art. 168 der Grond- wet wettige aanspraak op die schadeloosstelling zou kunnen wor- den afgeleid kan de Regering niet toestemmen. Uit de geschiedenis dezer bepaling blijkt toch duidelijk, dat onder de woorden: andere inkomsten, van welken aard ook, in dit artikel gebezigd, slechts de zoodanige te verstaan zijn, die aan de gezindten uit «de openbare schatkist worden uitgekeerd. Ver- der kon die wet ook niet gaan. Zij moest alleen de betrekking regelen die in het vervolg tusschen de Kerk en den Staat zou be- staan, en kon dns eerstgemelde wel in het genot handhaven van het- geen zij van den Staat ontving, maar geenszins aan de Kerk al de voor- deelen waarborgen die zij, op welken grond dan ook, van particulieren, van zedelijke ligchamen of van plaatselijke kassen mogt genieten." Door zeer enkele leden werd � luidens het V. V. 59/60 � vol- gehouden, dat het wenschclijk zou zijn, in de wet eene bepaling op te nemen, waarbij de aanspraak op de schadeloosstelling der ker- kelijke gemeenten voor het verlies aan inkomsten, vroeger uit het begraven in de kerken of op de kerkhoven dier gemeenten genoten, erkend werd. Er waren toch, meen-
		den zij, gronden van billijkheid voor zoodanige schadeloosstelling aan te voeren, die welligt inzon- derheid met opzigt tot de hoofd- stad klemden. De overgroote meerderheid ech- ter was het met de Regering eens, dat van de hier bedoelde schade- loosstelling onmogelijk in de wet gewag kon worden gemaakt. InJ dien, zeide men, tot op het einde der vorige eeuw de feitelijke toe- stand hier te lande medebragt, dat de lijken van alle ingezetenen, zonder onderscheid van godsdien- stige gezindte, op de begraafplaat- sen der Hervormde Kerk moesten worden ter aarde besteld, heeft die feitelijke toestand met de scheiding van Kerk en Staat op- gehouden. Geen kerkbestuur bezit een zoodanig eigendomsregt vau eene begraafplaats, dat het, op grond daarvan, het begraven der lijken aldaar vorderen kan. Het begraven zelf is een onderwerp van burgerlijke wetgeving. De wet- gever is vrij, daaromtrent al die bepalingen te maken, welke hij in het algemeen belang noodig oordeelt, zoodat wanneer hij het begraven in de kerken na een be- paald tijdstip ook in de hoofdstad verbiedt, het kerkbestuur, hetwelk daardoor nadeel lijdt, geene aan- spraak op vergoeding dier schade maken kan. Al kon het erkennen van eenige aanspraak op vergoc- ding in aanmerking komen, zou de wetgever daarvan moeten wor- den afgeschrikt door de grootc moeijelijkheid, die de toepassing van zoodanig beginsel zou opleve- ren. De schadeloosstelling, zoo als

-ocr page 390-



		Art. 31 BEGRAFENISWET. 355

		die bij de adressen, over dit punt bij de Kamer ingekomen, 1) wordt gevraagd, komt eigenlijk daarop neder, dat de ingezetenen eener burgerlijke gemeente, onder be- paalde omstandigheden, zonden moeten bijdragen tot liet onder- houd der kerken of der bijzon- dere begraafplaatsen van eene ge- zindte, waartoe zij niet behooren. Wilde men de zaak anders regelen, en dus of de burgerlijke, �f de kerkelijke gemeenten, �f den Staat de schadeloosstelling laten betalen, de regeling der zaak zou even moeijelijk, of liever even onmo- gelijk zijn. De beschouwingen in het V. V. 59/60 vervat, werden door den Minister Heemskerk, die het ontw. 6G/7 voordroeg, niet be- antwoord. Bij het V. "V. kwam men op de zaak terug. In eene der afdee- lingen keurde men het namelijk af, dat ook deze wets-voordragt geheel zweeg van het regt \'t welk		in verscheidene gemeenten de ker- kelijke bestureu moesten geacht worden te bezitten op het voort- durend genot van begrafenisregten, voor het gebruik van algemeene begraafplaatsen geheven, of althans op schadevergoeding voor het ge- mis van deze bron van inkomst. Men beriep zich daarbij op de adressen, door of van wege kerk- mecsters of kerkbestuurders vroeger en later bij de Kamer ingediend. Te regt � zeide. men � werd in die adressen beweerd, dat het begraven van lijken vroeger steeds eene kerkelijke plegtigheid is ge- weest. Nie\'t onaanzienlijke in- komsten plegen de kerkelijke ge- meenten daaruit te genieten. Toen bij het decreet van 23 Prairial, het Xllde jaar, het begraven in de kerken verboden en het aan- leggen van algemeene burgerlijke begraafplaatsen voorgeschreven werd , bleef het genot van bcgra- fenisregten aan de kerkbesturen verzekerd; 2) en toen later, met


		1) Voor zoover is na te gaan, hebben de volgende besturen zich ter zake aan de Tweede Kamer gewend, als van: de Ned. Hervormde gemeente te Amsterdam, waarover rapport is uitgebragt in de Zitting 59/00, Bijblad I 538, die te Haarlem, 68/9 II 387; dezelfde andermaal, 59/60 I 588; dezelfde voor de derde maal, 67/8 I 261; die te Middelburg, 68/9 II 961; die te Utrecht, 58/9 II 467; dezelfde andermaal, 67/8 I 206; die te Veenendaal, 58/9 II 135*; de Waalsche gemeente te Utrecht, 58/9 II 1048; en verder besturen uit Deventer, waarvan niet blijkt dat verslag is uitgebragt. Vergelyk het verhandelde in den raad van laatstgenoemde gemeente, mede- gedeeld in het Wh. v. d. B. A. Nos. 1066, 1067 en 1068 en het verhandelde in den raad vanBrielle, medegedeeld in Gem. Stem, Nos. 950, 951 en 952. Uit een berigt in No. 1069 van eerstgenoemd blad opgenomen, bHjktdatdescha- deloosstellingdie aan kerken te \'s Hage door de gemeente wordt betaald, niet is bepaald by contract maar by raadsbesluit van S Dec. 1830. Ook in de twee andere genoemde gemeenten bestond geen contract. 2) Zie artt. 20, 22 en volgg. van het Decreet, bij �ortnyn, II bladz. 310. Daarop werd o. a. gewezen in het tweede uitvoerig adres van Haarlem hier v��r aangehaald en woordelyk in het Byblad opgenomen.

		23*

-ocr page 391-



		356 BEGRAFENISWET. Art. 3i

		terzijde-stelling van het besluit van den Souvereinen Vorst van 22 December 1813, waarbij gemeld deereet buiten werking was ge- steld, op nieuw aan het begraven in de kerken een einde werd ge- maakt, geschiedde dit onder ver- zekering van schadevergoeding voor het verlies, door de kerkelijke gemeenten te lijden. Werkelijk werden sedert door gemeentebestu- reu , die de zorg voor het begra- ven hadden op zich genomen, te dezer zake uitkeeringen aan kerke- lijke gemeenten gedaan. Werd nu in de wet over dit punt het stil- zwijgen bewaard, dan kon daaruit worden afgeleid, dat die uitkee- ringcn in "t vervolg zouden ver- vallen, hetgeen zon leiden �f tot groote schade der kerkelijke ge- meenten, in strijd met den feite- 1 ijken, minstens op billijkheid steunenden toestand, �f tot schade van gemeentebesturen, die zich tot het voortdurend doen dezer uitkeeringen aan de kerkbesturen hebben verbonden. De bedenking, dat waar de kerkbesturen geener- lei aandeel in de kosten van het begraven dragen, van uitkeering of schadevergoeding te hunnen be- hoeve geen sprake kan zijn, werd van de zijde der voorstanders van de vooruitgezette meening bestre- den door te wijzen op den feite- Ujken toestand, in verband met de bepaling van art. 168 der Grondwet, en door de herinnering, dat inderdaad aan de kerken iets ontnomen is, wat uit den aard 1) Brtrekkcl\\jk het begraven vin ljjke SM. 3) B\|jv. t. h. Stbl. bladi. 508.
		der zaak tot den kring van haar beheer behoort, of steeds geacht werd te behooren. Bij hare M. v. T. 67/8 I gaf de Regering het volgende antwoord: �i Dat de kerkelijke besturen regt op schadeloosstelling voor het ver- lies der vroeger door hen geheven begrafenisregten zouden hebben, kan niet worden toegegeven. Met de inkomsten van welken aard ook, in art. 168 der Grondwet, kunnen geene andere bedoeld zijn dan inkomsten van staatswege aan de kerken toegelegd, en niet de inkomsten die de kerken bij de invoering der Grondwet uit hare eigene bezittingen trokken. Een regt op schadeloosstelling bij de invoering der Fransche verorde- ningen op "t begraven is dan ook nimmer erkend. Het Koninklijk besluit van 24 Mei 1825 1) spreekt daarover volstrekt niet. Wel wer- den de gemeentebesturen bij de weder-invoering van het decreet van 23 Prairial XHde jaar uit- genoodigd de kerken voor het ver- lies schadeloos te stellen, doch dit geschiedde niet op grond van regt en de zaak werd aan de be- slissing der gemeentebesturen over- gelaten. In de aanschrijving van i 8 Maart 1828, N°. 1 B, 2) wordt \| gesproken van de gehoudenheid van het burgerlijk bestuur om aan zoo- danige kerkelijke gemeenten, welke zulks mogien behoeven, uit de begrafenisregten na aftrek der kos- ten van aanleg en onderhoud der nieuwe begraafplaatsen, zoodanige in de kerken; Bijv. t. li. Stbl.,blad/.

-ocr page 392-



		Art. 31 BEGRAFENISWET. 357

		tegemoetkoming te verleenen, als hare behoeften ter zake van het verlies der begrafenisregten op gronden van billijkheid zouden . vorderen, en in de aanschrijving \'van 11 Februarij 1829, N°. 1 I B, 1) wordt gezegd dat de tarie- ven der begrafenisregten op zoo- danige wijze geregeld moeten wor- den, dat zij strekken kunnen om de volstrekt noodzakelijke onkos- ten voor de diensten, waartoe zij betrekkelijk zijn, te dekken en, voor zooveel zulks noodzakelijk wordt geacht, tot schadevergoeding voor de verliezen, welke de kerken door de nieuwe orde van zaken zouden lijden. Naar het oordeel der Regering moet de wet (die thans moet worden ingevoerd vele jaren nadat het begraven in de kerken verboden is geweest) hier- omtrent het stilzwijgen bewareu en de zaak even als vroeger aan de gemeentebesturen ter beoordec- ling en beslissing overlaten. Zijn er in der tijd overeenkomsten tot uitkeering van schadeloosstelling tot stand gekomen, dan spreekt het van zelf dat deze moeten wor- den nageleefd. Bestaan zoodanige overeenkomsten niet en wordt er toch iets uitgekeerd, dan zoude nog uit de voorgedragen wet niet volgen, hetgeen eenige leden schij- nen te vreezen, dat die uitkecrin- gen in het vervolg zouden ver- vallen. Zoodanige bepaling wordt in het ontwerp niet gevonden." Zooalsopbladz. 352 v. is gezegd, meende de Minister Heemskerk dan ook, blijkens de wijziging van		het art. en hare toelichting, dat uit het begrafenisregt de lasten van aanleg ter voldoening van verpligtingen daarbij door de ge- meente op zich genomen, konden worden gekweten. Bij de beraadslaging over art. 31 werd dit punt nog opzettelijk behandeld. De heer du Marchie vax Voorthuysen vroeg namelijk, met het oog op de vroegere lezing renten der kosten van aanleg, of thans door opneming van het woord lasten werd verstaan dat het aan de gemeentebesturen zou vrijstaan, behalve al wat noodig was tot bestrijding der kosten, in de be- grafenisregten ook op te nemen hetgeen uit een oogpunt van bil- lijkheid als schadevergoeding ge- geven werd aan de kerkbesturen, voor het gemis van voormalige in- komsten bij het begraven? De Minister Fock gaf te ken- nen dat de kwestie van schade- vergoeding onaangeroerd bleef. «Elk kerkgenootschap � ver- klaarde hij � dat regt meent te hebben op schadevergoeding, zal zich moeten wenden tot het ge- meentebestuur. Bij. verschillende gemeentebesturen is die quaestie ter sprake gebragt, en niet overal is juist de verpligting tot schade- vergoeding erkend geworden. Maar waar eene overeenkomst bestond, zijn de gemeentebesturen natuur- lijk vcrpligt geweest, daaraan te voldoen. Het doet er hier weinig toe, of die schadevergoeding ge- vonden wordt uit de begrafenis-


		1) Bijv. t. h. Stbl. blad!. 566.

-ocr page 393-



		BEGRAFENIS WET. Art. 31
		358


		worden begrepen onder de be- grafenisregtcn. Door den heer van Kuyk werd er daarna op gewezen dat er ook uitkeeringen aan de Hervormde kerkgenootschappen werden ge- daan , zonder dat daaromtrent een contract bestond. De gemeentebe- sturen waren daartoe gebragt door het besluit van 1827, 1) waarbij Z. M. de Koning Willem I te kennen gaf dat het zijn welbeha- gen zou zijn dat zekere schade- vergoeding werd gegeven aan de kerken, wegens het daar niet meer begraven. Hij meende dus dat de vraag van den heer du Marchie van Voorthuysen daarheen leid- de: of onder de kosten van aan- leg en onderhoud en verdere las- ten van eene begraafplaats, alzoo onder het tarief, ook zouden mogen begrepen worden die schadever- goedingen, die onverpligt, alleen om in den geest van het besluit van 1827 te handelen, aan de kerkgenootschappen uitbetaald wer- den. Werd dit zoo niet begrepen, dan zou het gevolg zijn, dat die uitkecringen niet uit de opbrengst der begrafenisregten maar uit de kas der gemeente zouden moeten betaald worden. De Minister kon evenwel niet begrijpen dat een gemeentebestuur iets onverpligt aan de kerkelijke besturen betalen zou. Het gemeeh- tebestuur � zeide hij � moet zich verpligt achten om het te betalen, anders zal hij het niet doen. Meent het gemeentebestuur
		regten, of uit andere inkomsten der gemeenten. Want wanneer er eene overeenkomst bestaat, zal het kerkbestuur niet vragen of men begrafenisrcgten heft of niet, maar eenvoudig het nakomen dier ver- bindtenis vragen en de gemeente verpligt zijn die schadevergoeding uit te betalen. Dit wordt door dit artikel niet gepraejudicieerd. \'Het woord «lasten" is in dit artikel opgenomen, om de zaak zoo algemeen mogelijk te maken, en daaronder alle mogelijke uit- gaven te begrijpen, die ten be- hoeve van die burgerlijke begraaf- plaats zouden kunnen gedaan wor- den." Het genoemde Kamerlid consta- teerde daarop dat volgens den Minister art. 31, gelijk het nu wordt gelezen, de vrijheid laat, om zoo het noodig mogt zijn, eenige hoogere regten te heffen ten behoeve van de burgerlijke gemeente, om haar in staat te stellen in die schadevergoedingen aan de kerkbesturen te voorzien. Wanneer dus bij de burgerlijke gemeente de overtuiging van de billijkheid dier schadevergoeding aan de kerkbesturen wegens het gemis van vroegere inkomsten be- staat, dan kan zij, om daaraan te voldoen, die hoogere renten voortaan heffen. De Minister antwoordde: Mijn- heer de Voorzitter, wanneer er werkelijk bewezen wordt, dat dit een last is, die op de burgerlijke gemeente drukt, dan acht ik het buiten quuestie dat liet zou kunnen

		1) EijT. t. b. Stbl. blads. tii.

-ocr page 394-



		359
		Art. 31 BEGRAFENISWET.


		lingen aan de kerken brengen P Ik heb altijd beweerd, dat die schadeloosstellingen niet verpligt waren; maar op vele plaatsen is het gebruikelijk, en ik vraag dus of de Regering het goed zou keu- ren dat die kosten ook bij het tarief in aanmerking werden gc- nomen? Het is wenschelijk dat de Regering zich daarover uitlate, anders zal men bij het vaststel- len der begrafenisregten iumoeije- lijkheden komen." De heer van Voobthutskn wees nog nader op het belang dezer quaestie en verlangde eene afdoende verklaring omtrent den zin der woorden van het art. «Het punt � zeide hij � is waarlijk niet zoo onverschillig als het misschien sommigen toeschijnt. Indien de burgerlijke gemeente de magt heeft bij de begrafenis- regten ook op te nemen wat noodig is om daaruit schadeloosstellingen aan de kerkbesturen uit te keeren, dan spreekt het van zelf dat de last voor haar veel ligter wordt dan wanneer zij daarin uit eigen middelen voorziet. En als zij meent dat redenen van billijkheid er toe leiden om schadeloosstelling te verleenen, zal de burgerlijke gemeente gemakkelijker hiertoe overgaan, dan wanneer de kosten daarvan op hare eigene begrooting drukken, zonder door overeen- komstige opbrengsten te worden opgewogen. »Om te doen zien dat de zaak niet onbelangrijk is voor de kerke- lijke gemeenten, kan ik ouder andere wijzen op het voorbeeld van eene gemeente die mij meer
		au dat er eene verpligting rust op de burgerlijke gemeente, of volgens een werkelijk bestaand contract, bf wel van dien aard dat, hoewel er geen acte van be- staat, zij toch niet verbroken mag worden , dan» mag dit wel degelijk gelden bij net opmaken van het tarief. Dat hangt echter in de eerste plaats af van het oordeel van het gemeentebestuur. Dat be- stuur moet beoordeelen, in hoever het zich al dan niet verpligt re- kent om de uitgaven te doen, hetzij ten gevolge van een con- tract, hetzij om het besluit van 1827 na te leven. Eu wanneer dan bij het voordragen van de tarieven de verklaring gevoegd wordt, dat die schuld op de ge- meente drukt, dan kan deze wel degelijk onder de kosten, bij het tarief te bepalen, opgenomen worden. De heer van Kuyk was niet bevredigd: de Minister sprak ook thans weder van die "Verpligtin- gen" maar de meeste gemeenten betaalden de schadeloosstellingen zonder contract. «Daarom � herhaalde hij � was mijne vraag deze: als men de begrafenisreg- ten berekent, zullen die dan moeten gebaseerd zijn enkel op de kosten van aanleg, onderhoud enz. wat op de bestaande be- graafplaats betrekking heeft, of kan men, � ik bedoel niet als het volgens contract is, want dan spreekt het van zelf, en wordt het onder een anderen post op de gemeentebegrooting gebragt, maar als er geen contract bestaat � daaronder ook die schadeloosstel-

-ocr page 395-



		360
		BEGRAFENISWET. Art. 31


		bijzonder bekend is en die Vs harer inkomsten uit bcgrafenisregten trekt. Zij heeft eene begrooting van omstreeks � 30,000 voor het onderhoud van hare kerken, en ontvangt in gewone tijden � 5000 aan bcgrafenisregten, die in tijden van epidemi�n soms tot het dubbele kunnen stijgen. Het is voor die gemeente dus geenszins onver- schillig, in welken zin dit artikel moet worden opgevat, en eene afdoende verklaring omtrent den zin der woorden hoogst wensche- lijk." De heer van oer Linden\' merkte insgelijks op dat het geen onverschillige zaak was. In 1828 waren schikkingen gemaakt; hij liet daar, uit welke denkbeelden zij voortvloeiden; wanneer ten gevolge van die denkbeelden een contract was gemaakt, dan stond dit geheel buiten deze discussie, want dan was er een ontwijfelbaar verkregen regt dat moest worden nageleefd. 1) Maar � vervolgde hij � in zeer vele gevallen is geen regelmatig contract gemaakt, en is het gebleven bij afspraken, vervat in stedehjke resoluti�n, die men sedert altijd nagekomen is. Is nu de bedoeling van dit artikel, daartegen op te komen? Voorzeker niet, maar ik wensch eene verklaring te erlangen, ten einde men uit de absolute woorden van dit artikel niet in de praktijk een argument kunne putten dat die schikkingen vervallen zijn en in het vervolg bij het vaststellen 1) De orereenkoraRten wegens schade regtens geldig verklaard bij een ronnii Hei 1851 (W.bl. r. Ii, regt No. 1238.)
		van tarieven niet meer in aanmer- king zouden mogen komen. Dit is geen denkbeeldige vrees, want het geval heeft zich reeds voor- gedaan, niet ten gevolge vau dit artikel natuurlijk, maar ten gevolge van veranderde inzigten van het bestuur dat met eene dergelijke quaestie gemoeid werd, en dat meende dat in de tarieven niets anders mogt berekend worden dan hetgeen op dit oogenblik in het artikel staat. Daarmede reageerde het tegen vroeger te goeder trouw gemaakte afspraken en wierp alles het onderste boven. Dat mogt niet; want de denkbeelden van heden mogen de contractuele schik- kingen van vorige dagen niet veranderen. Ik meen dat dit ge- voelen kracht zou verkrijgen, wan- neer dit artikel wordt aangenomen zonder dat blijkt dat men door dit artikel niet heeft willen rea- geren tegen dergelijke vroeger ge- maakte afspraken. De Minister antwoordde als volgt: »Ik meen reeds uitdrukke- lijk te hebben te kennen gegeven, dat het volstrekt niet de bedoe- ling van het artikel is tegen die afspraken te reageren. Ik wensch die zaak te laten zooals zij is, dat wil zeggen, dat voor zoo ver een gemeentebestuur begrijpt, dat het zedelijk of volgens contract verpligt is eene uitkecring aan kerkbesturen te doen, dit voor de Regering eene onverschillige zaak is. Maakt een gemeentebe- stuur een tarief en begrijpt het rergoeding aan de kerken zijn o. a. als I Tan de regthank te Rotterdam van 36

-ocr page 396-



		Art. 31 BEGRAFENISWET. 361

		zoodanige schadevergoeding daar- onder, om welke reden ook, dan geloof ik dat dit wel degelijk kan gelden bij de vaststelling van het tarief. Er zijn gemeentebesturen die zoodanige uitkeermg hebben afgeschaft en die zullen ze niet weder invoeren, daarvan is geene quaestie. Welk tarief men vast- stelle, het zal altijd wel cenige moeijelijkhcid geven. Maar ik meen door de gedane uitdrukkelijke ver- klaring aan het geopperde bezwaar te hebben te gemoet gekomen." Na deze uitdrukkelijke verkla- ring der Regering werd het art. zonder hoofdelijke stemming goed- gekeurd. Uit het medegedeelde volgt dat de begrafeniswet niet beslist o f er verpligting tot de bedoelde uitkce- ringen bestaat, en dat ze onder het tarief van het begrafenisregt kunnen worden begrepen of niet, naar de zienswijze van het gc- meeutebestuur. En wat nu het regtspunt betreft, geloof ik dat het niet in \'t alge- meen in dezen of genen zin kan worden beslist maar dat die be- slissing afhankelijk is van de wijze waarop in elke gemeente tot het doen der uitkeeringeu is over- gegaan. VIII. Onder de kosten van aau- leg en onderhoud der begraafplaats kunnen ook gerekend worden de kosten der afsluiting oveieenkom- stig art. 18 en art. 19 laatste lid ,welke ten laste der gemeente zijn. Daarentegen valt onder onder- houd der begraafplaats niet het onderhoud van gemeentewege van 1) Verg. Gemeentestem , No 921.		eigen graven, waarin door de hef- fing van een afzonderlijk regt krachtens art. 32, tweede lid kan worden voorzien, en evenmin het onderhoud vau gemeentewege van de voorwerpen in art. 21 genoemd; zie aant. aldaar, bladz. 297 v. onder X. IX. "bezoldiging van doodgra- vers en.z" Hierdoor zijn vervallen de soms hoog opgedreven retribu- ti�u die tot dusverre voor het be- graven door de belanghebbenden aan de doodgravers enz. moesten worden betaald. De bepalingen in sommige voor- stellen voorkomende dat daarbij opgenoemde regten ten behoeve van den doodgraver of van den koster zullen worden geheven, zijn in strijd met art. 30 der wet waarbij de heffing vau regten ver- gund wordt ten behoeve der ge- meentekas. Uit die kas en niet door belanghebbenden moet het loon van doodgraver en koster betaald worden (missive Min. v. B. Z.vanlDec. 1869 N°. 164). X. In art. 31 is voorts alleen sprake van beambten der begraaf- plaats. De bezoldiging van lijkbe- zorgers en aansprekers, niet tevens beambten der begraafplaats z\'jndc, komt alzoo hier niet in aaumer- king. 1). Wil men van zoodanige door de gemeente bezoldigde per- sonen gebruik maken, dan kan de gemeente voor de door hen verstrekte diensten bij heffing be- taling vorderen. Art. 32, dat al- leen van betaling voor het ge- bruiken der begraafplaats spreekt, sluit zoodanige heffing niet uit.

-ocr page 397-



		362 BEGRAFENISWET. Art. 31

		evenredigheid noodig is ter vol- doening der kosten en lasten van aanleg enz. 1) Het bovenstaande is evenzeer toepasselijk op de betalingen in artt. 20 en 21 bedoeld, als met belasting gelijk gesteld. Zie bladz. 289 v.v. onder X en XI, en bladz. 297 onder X. XIII. Met de wet is , volgens missive van den Minister van 14 December 1869 , N°. 157, niet overeen te brengen dat alleen voor het begraven in een grafkelder en niet voor het begraven in an- dere graven regt wordt geheven. Wanneer toch � wordt daarin gezegd � art. 31 het begrafenis- regt voor elke soort van graven geheven en art. 36 alleen de lij keu van onvermogenden kosteloos be- graven wil hebben, dan mag de vrijdom van begrafenisregt niet tot andere klassen dan die der onvermogenden worden uitgestrekt. XIV. In de verordening tot heffing of invordering kan, vol- gens missive van den Minister van 6 Oct. 1869 N°. 171, niet worden bepaald dat het ouvermo- gen aangenomen wordt op eene verklaring van den burgemeester. «Daar art. 179 a en b der gemeentewet�zegt de Minister � de uitvoering der plaatselijke ver- ordeningen en de beslissing der over die uitvoering gerezen ge- schillen aan burgemeester en wet- h ouders opdraagt, schijnt het oordeel of iemand reden tot vrij- stelling van de betaling van be-
		XI. Ook is in art. 31 geen ge- wag gemaakt van door de ge- meente verstrekte lijkwagens. Zie daarover art. 32, en de aant. bladz. 366 onder VII. XII. Voor lijken van uiet-in- gezeteneu der gemeente, kan geen hooger begrafenisregt worden ge- heven dan voor die van ingezetenen. Blijkens missive van den M�- nister van Binnenlaudsche Zaken van 6 Januarij 1870 N°. 205, zou dit een privilegie in zake belastingen daarstellen, dat volgens art. 172 der Grondwet is ver- boden. »Wel is waar � wordt daarin gezegd (en dit komt alzoo overeen met het in de aant. op art. 20, bladz. 288 v. onder V opge- merkte) � kan de raad de be- graafplaats voor vreemden sluiten, doch wanneer vreemden ter begra- ving op de begraafplaats worden toegelaten, mag voor deze geen hooger regt dan van ingezetenen worden gevorderd. «Ook staat het den raad vrij te bepalen, dat vreemden niet in alle klassen zullen worden opgeno- men maar slechts in ��ne of meer, maar het te heffen regt moet voor ingezetenen en vreemden voor elke klasse gelijk zijn." Ook met art. 31 der begrafenis- wet is eene hoogere helling van regt wegens lijken van niet-inge- zetenen in strijd, omdat ook voor het begraven van een lijk uit eene andere gemeente niet meer mag worden gevorderd dan naar

		1) Gem. Stem, No. 951. Zie ook No. 969, alsmede Mr. V. Oostiiwijk , a. g. w., bladz. 1370 onder 5.

-ocr page 398-



		Art. 31, 32 BEGRAFENISWET. 363 Art. 32. Behalve de in het vorig artikel bedoelde som, de betalingen aangewezen in artt. 20 en 24 en een matig regt voor het begraven op buitenge- wone uren , voor het luiden der klok van de burger- lijke gemeente en voor het verstrekken van benoo- digdheden voor de begraving van wege de gemeente, mag geene betaling voor het gebruiken der begraaf- plaats worden gevorderd, (s) grafenisregten heeft, tot de be- «Art. 3 bepaalt dat de lijkeu voegdheid van het gemeentebestuur van bedeelden kosteloos zullen te behooren. Wel is waar � wordt worden begraven. Dit strookt niet in eene latere missive van den volkomen met art. 36 der wet, Minister van 19 Nov. 1869 N°. volgens welke de lijken van on- 157 gezegd, in antwoord op de vermogenden op kosten der ge- bedenkingen tegen de wijziging meente begraven moeten worden, der verordening geopperd � «wel voor zoover diakoni�n enz. daar- is waar draagt de wet van 10 voor niet zorgen. Over het on- April jl. (Staatsblad N°. 65) in vermogen beslissen burgemeester de artt. 2, 6 en 9 bepaalde en wethouders." bemoeijenissen aan den burgemees- XVI. Nog maak ik er hier ter op, doch waar zij dit niet melding van dat, volgens de zien s- doet, zooals in art. 36, moet wijze der Regering 1), bepaalde- de algemeene regel worden gevolgd, lijk aangetoond moet worden , dat die vervat is in art. 179 a der het voorschrift van art. 254 der gemeentewet. Bepalingen eener gemeentewet, bij de voordragt is verordening, welker uitvoering ia acht genomen , en verder aan den burgemeester waren op- dat de verordening op de in- gedragen, zijn dan ook bij het Ko- vordering der regten zal dienen ninklijk besluit van 24 April 1862 te verwijzen naar de artt. 258� (Staatsblad N°. 44) vernietigd." 262 der gemeentewet, of den Men zie over de beslissing wie inhoud daarvan te herhalen. 2) onvermogenden zijn, ook de aant. op art. 36. (s) I. De eerste ontwerpen XV. Eene andere bedenking, hadden voor bovenstaand eerste bij de onder XIV eerstgemelde lid de volgende bepaling: missive tegen eene verordening «Behalve de in het vorig artikel gemaakt, luidde i bedoelde som en een matig regt 1) Zie Mr. van Oostrewijk t. a. p. J) Hierbij is thans ook te letten op art. 11 der wet van 7 Julij H65 (StaaU- bJa.il .No. 78) waarbij *rt. 3C0 met een derde lid is aangevuld.

-ocr page 399-



		364 BEGRAFENISWET. Art. 32

		voor het begraven op een buiten- gewoon uur en het luiden der klok van de burgerlijke gemeente , mag geenerlei betaling, onder welke benaming ook, voor het gebruiken der begraafplaats wor- den gevorderd." Bij het outw. 66/7 werd tus- scheu som en en ingelascht: de betalingen aangewezen in arit. 20 en 21 ; een buitengewoon uur werd : buitengewone uren ; � gee- nerlei betaling onder welke be- naming ook werd: geene betaling. In het ontw. 67/8 II werd, met verandering van \'t lidwoord en v��r de woorden het luiden in het voorzetsel voor, achtergemeente het volgende gevoegd: en voor hel verstrekken van benoodigdheden voor de begraving van wege de gemeente. II. Evenals bij art. 31 , wordt wat de toelichting van het art. en de algemeene beschouwingen daarover betreft, naar de aant. op art. 30 bladz. 345v. onder II ver- wezen , en neem ik hier nog het een en ander op dat meer in \'t bijzonder art 32 aangaat. III. »de betalingen aangewezen in artl. 20 en 21." 1°. Van de betaling aangcwe- zen in art. 20, den prijs van eigen graven, is onderscheiden het regt geheven voor het onder- houd van eigen graven , waarover het tweede lid van art. 32 de noodige voorziening bevat. Zie de aant. aldaar. 2°. Over de betaling in art. 20 bedoeld, zie men verder de aant. aldaar, bladz. 289 r.v. onder X, XI en XII, en de
		aant. op art. 31 , bladz 362 onder XII. 3°. Ik neem hier nog op de volgende beslissing, eigenlijk be- hooreude tot de toepassing van art. 20. Het regt om uitsluitend in een bepaald graf te doen begraven kan namelijk, volgens missive van den Minister van 14 December 1869, No. 157, door den raad niet worden beperkt tot lijken van leden der familie van hem die dat regt heeft verkregen. Art. 20 der wet spreekt in \'t algemeen van lijken onverschillig van familie- leden of van anderen. De bedoelde beperking komt dus niet overeen met de wet. Deze decisie stemt overeen met het opgemerkte op bladz. 166 in de noot. 4°. Over de betaling in art. 21 bedoeld, zie men de aant. aldaar, bladz. 297 vv. onder X�XV. IV. "begraven op buitenge- wone uren" Br waren � blijkens het V.V. 66/7 � leden, die zich tegen het begraven op een buitengewoon uur verklaarden. Wanneer volgens art. 7 de gewone begrafenis-uren waren vastgesteld, behoorde daarvan niet ten behoeve dergenen, die zich boven anderen wilden onderschei- den , te worden afgeweken. Daaren- tegen waren er, die dan alleen hoogere regten bij begrafenis op een buitengewoon uur wilden heb- ben geheven, als de gemeente daardoor tot bijzondere kosten ge- dwongen was, waarop men dan antwoordde, dat het hier eene soort van weelde gold, die wel kon worden belast.

-ocr page 400-



		Art. 32 BEGRAFENISWET. 365

		Er scheen echter, volgens het antwoord der Begering, geen be- zwaar tegen te bestaan, dat wan- neer men zijne nabestaanden op een buitengewoon uur wilde laten begraven, men daarvoor aan de gemeente zeker regt betaalde. Het staat natuurlijk vrij, zeide zij, van die bevoegdheid al dan niet gebruik te maken, maar doet men het, dan is men tot betaling ver- pligt, en vermogenden voldoen dit gaarne. V. «matig regt." lo. BlijkenshetEindv. 68\'9werd in eene afdeeling nog gevraagd, of, als de bevoegdheid tot het begraven oj> buitengewone uren behouden bleef, er wel genoegzame reden bestond om te bepalen, dat het daarvoor te heffen regt \'>ma- tig" moest zijn. De Regering antwoordde: »Het woord matig is hierbij gevoegd om de gemeen! ebesturen er ten overvloede aan te herinne- ren, dat bij het vaststellen van een regt voor het begraven op buitengewone uren, voor het lui- den der klok van de burgelijke gemeente en voor het verstrek- ken van benoodigdheden voor de begraving het beginsel van art. 254 der gemeentewet in acht genomen moet worden." 2°. In eene missive van den Minister van 1 December 1869 n». 164 , 2e afd. wordt ter zake het volgende opgemerkt: «Bij de voorstellen der gemeenteraden van ... is het regt voor begraven op buitengewone uren afhankelijk ge- steld van den leeftijd der afge- storvenen. Volgens art. der		wet van 10 April jl. (Staatsblad n° 65) kan daarvoor een matig regt worden geheven. Met het oog op art. 254 der gemeentewet dat ook hier van toepassing is, zal echter dat regt niet hooger te stellen zijn, dan noodig is om aan den doodgraver en de opzigters voor de buitengewoon van hen te vor- deren dienst eene bijzondere be- looning te kunnen verschaffen. Verschil in leeftijd van den over- ledene schijnt hierbij niet in aan- merking te kunnen komen." In een der bedoelde voorstel- len was het regt voor het begra- ven op buitengewone uren bepaald op het dubbel van het begrafe- nisregt, waarbij overeenkomstig art. 34 in het bedrag onderscheid was gemaakt voor kinderen bene- den het jaar en 12.jaren. Nadat de gemeenteraad zijne bepaling had verdedigd, achtte de Minister evenwel, blijkens missive van 20 Jan. 1870 No. 165, 2e afd., dat de bewuste bepaling ook daarom niet kon behouden blij- ven, omdat art. 34 alleen voor het in art. 31 bedoelde regt een verschil van leeftijd vorderde en art. 32 daarentegen een matig regt vastgesteld wilde hebben, zonder die onderscheiding op te geven. VI. uitdoen der klok." lo. Ofschoon men, volgens het V. V. 66/7, met het oog op bijzon- dere omstandigheden zich niet on- voorwaardelijk tegen het luiden der klok van de burgerlijke gemeente bij eene begrafenis verklaarde, achtte men in beginsel dat luiden verkeerd. Eene begrafenis � werd gezegd � is uit haren aard

-ocr page 401-



		366 BEGRAFENISWET. Art. 32

		kan, volgens de missive van den Minister van 6 Januarij 1870 No. 205, niet tot een verschillend bedrag worden geheven naar ge- lang van de vakken waarin be- graven wordt, als zijnde dit in strijd met art. 254 der gemeente- wet, daar het gebruik dat men van de klok heeft voor het eene vak niet grooter is dan voor het andere Waar echter het plaatselijk ge- bruik medebrengt, dat de duur van het luiden der klok vS�r en bij de begrafenis wordt geregeld naar het vak waarop begraven wordt, kan m. i. het geopperde bezwaar niet gelden. VII. »benoodigdkeden voor de begraving." 1». Moet � werd in het Eindv. 67/8 I op art. 31 gevraagd � wanneer dit artikel onveranderd blijft, daarin niet van door de gemeente verstrekte lijkwagens worden gewag gemaakt? Waar die verstrekking plaats heeft, behoort daarvoor toch insgelijks eenig regt te worden betaald. Door in art. 32 bij het vol- gende ontw. de woorden in te lasschen: »en voor het verstrek- ken van benoodigdheden voor de begraving van wege de gemeente" was, naar de Regering vertrouwde, aan de geopperde bedenking te gemoet gekomen. 2°. Indien men onder deze be- noodigdheden voor de begraving ook brengt die voor het vervoer der lijken naar de begraafplaats van gemeentewege (het Eindv. sprak n. 1. van lijkwagens), dan zijn daarmede de woorden in ons art. gebezigd: «betaling voor het
		eene kerkelijke plegtigheid. Reeds daarom komt het luiden van de klok der burgerlijke gemeente daarbij niet te pas. Op eene aan de kerkelijke gemeente tocbehoo- rende klok kan het artikel niet slaan. Sommige leden zouden te meer bezwaar in de bepaling zien, als daaruit af te leiden ware, dat de klok geluid moest worden, ook daar, waar dit thans niet plaats heeft of overbodig is. T)e hier voorkomende uitdruk- king "matig" is zeer rekbaar. De Regering antwoordde, dat hier geen verpligting tot het lui- den der gemeenteklok opgelegd, maar slechts bepaald wordt, dat wanneer het gemeentebestuur tegen dat luiden geen bezwaar heeft, het daarvoor een regt mag heffen van dengenc, die er prijs op stelt dat de klok worde geluid. "Wanneer het gemeentebestuur tegen dat luiden geen bezwaar heeft," zegt de Regering. Ik kan hier vermelden, dat in sommige ver- ordeningen het zoogenaamde overlui- den bij de begrafenissen is verboden. 2o. Omtrent de toepasselijkheid van art. 254 op het bedoelde regt, zie men de aant. V onder lo en 2o en het nu volgende. 3°. Volgens missive van den Minister van 6 Oct. 1869 No. 171, scheen een bedrag van �10 voor het luiden der klok bezwaar- lijk een matig regt genoemd te kunnen worden. De toelichting van het heffings- besluit zal zoodanig hoog bedrag dienen te regtvaardigen. 4°. Het regt voor het klokluiden

-ocr page 402-

Art. 32 BEGRAFENISWET. 367

Het onderhoud van eigen graven is echter ten
laste van hen, die, hetzij voor onbepaalden tijd, hetzij
voor den tijd van minstens tien jaren, regt hebben
daarin lijken te doen begraven; daarin kan door het
heffen van een regt worden voorzien. Voor het in-
schrijven en het overboeken van eigen graven in een
daartoe bestemd register mag voor iedere boeking of
overschrijving � 3 worden ge�isclit. (t)

het openen en digten der graven ,
noch ook voor het openen der
begraafplaats en dergelijke het
bezoek der begraafplaats belem-
merendc rttributicn.

IX. Over de verboden retri-
buticn voor doorvoer van lijken ,
zie art. 35 en de aant. aldaar.

(t) I. Het tweede lid van art.
32 luidde in de eerste ontwerpen:

�Het onderhoud en overboeken
van eigen graven is echter ten laste
van hen, die, hetzij voor altijd,hetzij
voor zekeren tijd, regt hebben,
daarin lijken te doen begraven.

Bij het ontw. 66/7 werd weg-
gelaten: en overboeken; � de
woorden voor zekeren tijd werden
veranderd in: voor een bepaalden
tijd van minstens tien jaren, en
het volgende werd bijgevoegd:
daarin kan door het heffen van een
regt overeenkomstig art. 21 (20 ?)
worden voorzien. Voor het in-
schrijven en het overboeken van
eigen graven in een daartoe be-

gebruiken der begraafplaats" niet
in overeenstemming.

Het is evenwel niet twijfelachtig
dat, onverminderd de bij art. 38
gewaarborgde vrijheid in het ge-
bruiken van personen en middelen
voor liet vervoer, de gemeente
voor het verstrekken van harent-
wegc van benoodigdheden voor het
vervoer, evenals voor de begraving,
gelden kan heffen overeenkomstig
art. 2 3 8 der gemeentewet, mits onder
inachtneming van art. 254 dierwet.

Zie ook de aant. op art. 30 onder
IV en op art. 38 onder IV, als-
mede over de toepassing van art.
254, de aant. hierboven onder V. 1)

3°. Hetzelfde geldt ten aanzien
van het heffen van gelden voor
het gebruik van lijkenhuizen.

VIII. Daarentegen verbiedt art.
32 het vorderen van elke betaling
voor het gebruiken der begraaf
plaats, die niet uitdrukkelijk
wordt opgenoemd.
i Er kan dus bijv. geen afzon-
derlijk regt worden geheven voor

1) Evenwel schijnt met den geest der wet, die getracht heeft de opdrijving
ran regten zooveel mogelijk te voorkomen, de afzonderlijke heffing van een
regt voor het bezorgen van baar en roef aan het sterfhuis, behalve voor het
ontrekken zelf dier benoodigdheden, niet te strooken. Verg. Gem. item, No. 966.

-ocr page 403-



		BEGRAFENJSWET. Art. 32
		368


		stemd register mag voor iedere- boeking of overschrijving f 3 wor den ge�ischl. In het ontw. 67/8 I werden de woorden voor altijd veranderd in: voor on�epaalden tijd, en ver- viel het woord bepaalden, daarop volgende. Bij het ontw. 68/9 werden weggelaten de woorden: overeen- komstig art. 21, waarschijnlijk ten gevolge der meer algemeene redactie die het derde lid (zie hierna) verkreeg. II. »onderhoud vanf eigen gra- ven." Zonder de hier gemaakte uitzondering op den regel van het eerste lid, dat voor het gebrui- ken der algemeene begraafplaats geene betaling, dan de aldaar ge- noemde, mag worden gevorderd, zou het onderhoud der eigen gra- ven , � die van de algemeene be- graafplaats deel uitmaken en publiek- regtelijk aan de gemeente blijven behooren (zie bladz. 166 onder IV), en alzoo gemeentelast zouden zijn krachtens art. 205 lett. m en het beginsel van art. 231 der ge- meen tewet, � welligt worden be- grepen in de berekening van den prijs voor het regt volgens art. 20 te betalen of wel onder het be- grafenisregt van art. 30 en 31. Het onderhoud is »echter" ten laste der zoogenoemde eigenaars (zie art. 12 , 2<= en 3e lid) gebragt. Verlangen dezen evenwel, dat de gemeente daarin voorziet, dan kan zij daarvoor van die eigenaars een afzonderlijk regt heffen. Dat op deze helling het beginsel van art. 254 der gemeentewet toepasselijk is, hoewel hier niet,		zooals in het eerste lid, wordt gezegd «een matig regt", is niet twijfelachtig. Verg. de aant. op art. 20, bladz. 292 onder XI, en de aant. op art. 21, bladz. 298 onder X. Over het onderhouden van eigen graven zie men ook art. 25 derde lid en de aant. aldaar, bladz. 314 v.v. onder VII. III. Omtrent de verandering van de woorden voor altijd in voor onbepaalden tijd, zie men de aant. op art. 12, bladz. 154 v.v. onder I en II, en op art. 20, bladz. 289 onder VI. IV. inschrijven en overboeken van eigen graven." lo. Waarom is hier, in afwij- king van de overige regten, het maximum van het daarvoor te hef- fen regt door de .wet zelve be- paald? Uit de geschiedenis der wet blijkt dit niet. Oorspronkelijk werd van een regt voor het inschrij- ven .en overboeken geen melding gemaakt. Toen echter bij het ontw. 66/7 de bepaling werd bijgevoegd dat in het onderhoud der eigen graven door de heffing van een regt kon worden voorzien, zijn de woorden en overboeken, vroe- ger achter «onderhoud" voorko- mende, weggelaten, en is daar- voor, zoomede voor de inschrijving der eigen graven, eene afzonder- lij ke bepaling vastgesteld, ten ge- volge waarvan de wet zelve thans het maximum van het te heffen regt daarvoor bepaalt. Men kan tot reden daarvoor gehad hebben het bevorderen van zekere gemakkelijkheid in het over-

-ocr page 404-



		Art. 32, 33 BEGRAFENIS WET. 369 De regten, in dit artikel bedoeld, worden op de- zelfde wijze als het begrafenisregt vastgesteld, (u) Art. 33. Indien twee of meer gemeenten eene ge- zamenlijke algemeene begraafplaats bezitten, worden de daarop, behoudens Onze goedkeuring, te heffen regten en de wijze van invordering vastgesteld bij verordeningen door de raden van beide gemeenten,

		dragen van eigen graven, of het beperken van de overmatige op- drijving van retributi�n deswege op sommige plaatsen. 2°. tn eene verordening tot heffing van regten was het regt van inschrijven en overboeken voor een kelder die 1.50 meter breedte had op / 2.� en voor een die 3 meter breed was, op / 3 be- paald. Volgens missive van den Mi- nister van 6 Januarij 1870, N°. 205 . is dit verschil niet met art. 254 der gemeentewet overeen te brengen, daar in beide gevallen de verrigting dezelfde is en er in het laatste geval geen grootere dienst wordt bewezen dan in het eerste. Op denzelfdcn grond werd bij missive van 9 Maart 1870 N». 170 de heffing van een verschillend regt voor het overboeken naar gelang van het aantal lijken dat in een graf kon worden begraven, met art. 254 in strijd geacht. V. \'ivoor iedere hoeking of overschrijving �3". Boeking ziet op het inschrijven, overschrijving op het overboeken
		van eigen graven, d. i. op het overboeken daarvan op andere per- sonen. Behalve de som voor eerste in- schrijving en die voor overboeking op een ander, nog bovendien een regt te heffen voor overschrijving van denzelfden eigenaar in een om de tien jaren herzien register, schijnt met doel en strekking dei- wetsbepaling in strijd. VI. Over de bevoegdheid, bij art. 32 erkend, om het verkregen regt tot begraven op anderen over te dragen, zie men verder de aant. op art. 12 bladz. 160, eD bladz. 166 onder VI. (») I. Het derde lid luidde in de eerste ontwerpen s \'De regten voor het begraven op een buitengewoon uur, voor het luiden der klok en het over- boeken, worden te gelijk niet en op dezelfde wijze als het in art. 28 1) bedoelde regt vastgesteld." Ten gevolge der wijzigingen in het tweede lid werden bij het ontw. 66/7 de woorden en hel overboeken weggelaten. Verder ver- vielen , evenals in artt. 20 eu


		]) Thans »rt. 30.

		24

-ocr page 405-



		370 BEGRAFENISWET. Art. 33

		met inachtneming van het bepaalde bij art. 121 der wet van 29 Junij 1851 (Staatsblad N<> 85). Wordt geene eenstemmigheid tusschen de gemeen- teraden over dit onderwerp verkregen, dan stellen Gedeputeerde Staten die regten, voor zoo veel zij oordeelen dat die moeten geheven worden, onder Onze goedkeuring en de wijze van invordering bij besluit vast. Liggen de gemeenten in verschillende provinci�n , dan worden die regten , voor zooveel die moeten ge- heven worden , en de wijze van invordering door Ons vastgesteld, na Gedeputeerde Staten te hebben ge- hoord. Indien de algemeene begraafplaats van eene of meer gemeenten op het grondgebied eener andere gemeente ligt, dan worden niettemin de daarop te heffen reg- ten, behoudens Onze goedkeuring, en de wijze van invordering geregeld door den raad of de raden der gemeente of gemeenten, ten wier behoeve de heffing moet plaats vinden, (v) 21, de woorden; tegelijk met en, lijk gemaakt, hetgeen ook in de en werd voor het in art. 28 be- bedoeling lag. doelde regt gelezen: het begra- Men zie over de bedoelde wijze fenisregt. van vaststelling, de aant. op art. Bij het ontw. 68/9 werd het 30 bladz. 346. derde lid aldus: »De regten in dit artikel bedoeld worden op (») I. Evenals art. 29, kwam dezelfde wijze als het begrafenis- ook art. 33 eerst in het ontw. regt vastgesteld." 66/7 voor. Het luidde toen echter II. Door de laatste wijziging als volgt: is - gelijk de M. v. T. zeide � «Indien de algemeene begraaf- het slot thans op al de in het plaats eener gemeente op het artikel genoemde regten toepasse- grondgebied eener andere gemeente

-ocr page 406-



		Art. 33 BEGRAFENISWET. 371

		«Wordt geene eenstemmigheid tusschen de gemeenteraden over dit onderwerp verkregen, dan stel- len Gedeputeerde Staten die regten onder Onze goedkeuring en de wijze van invordering bij besluit vast. "Liggen de gemeenten in ver- schillende provinci�n, dan worden die regten en de wijze van invor- dering door Ons vastgesteld na Gedeputeerde Staten te hebbeu gehoord. «Indien de algemeene begraaf- plaats van eene of meer gemeen- ten op het grondgebied eener an- dere gemeente ligt, dan worden niettemin de daarop te heffen reg- ten, behoudens Onze goedkeuring, en de wijze van invordering ge- regeld door den raad of de raden der gemeente of gemeenten, ten wier behoeve de heffing moet plaats vinden." Bij het ontw. 68/9 nam de Re- gering het tweede en derde lid weg. Toen echter het art. in be- raadslaging kwam � nadat in- middels bij de N. v. W. in het lste lid de woorden: de daarop te heffen regten behoudens Onze goedkeuring waren omgezet zoo- als ze nu luiden � stelde de heer Heemskerk bij amendement voor, de vroegere tweede en derde alinea\'s weder in het. art. terug te brengen, met deze wijziging evenwel dat zou worden inge- laseht: in het tweede lid, tus- schen regten en en: voor zooveel zij oordeeten dat die moeten ge- heven worden; en in het derde lid, te zelfder plaatse: voor zoo- veel die moeten geheven worden. 24*
		ligt, worden de daarop te heffen regten, behoudens Onze goedkeu- ring en de wijze van invordering, vastgesteld hij verordeningen door de raden van heide gemeenten, inet inachtneming van het be- paalde bij art. 121 der wet van 29 Junij 1851 (Staatsblad N°. 85). «Weigert de raad der gemeente, op wier grondgebied de algemeene begraafplaats ligt, daartoe mede te werken, dan worden die reg- ten behoudens Onze goedkeuring en de v, ijze van invordering door den raad der gemeente, aan wie de begraafplaats behoort, na beko- men magtiging van Gedeputeerde Staten, bij verordening vastgesteld. «Wordt uit anderen hoofde geene eenstemmigheid tusschen de beide gemeenteraden over dit onderwerp verkregen, dan stellen Gedepu- teerde Staten die regten onder Onze goedkeuring en de wijze van invordering bij besluit vast. "liggen de gemeenten in ver- schillende provinci�n, dan worden die regten en de wijze van invor- dering door Ons vastgesteld\'na Gede- puteerde Staten tehebbengehoord." Bij het ontw. 67/8 I onder- ging het art. belangrijke wijziging en kwam te luiden als volgt: "Indien twee of meer ge- �neenten eene gezamenlijke al- gemeene begraafplaats bezitten, worden de daarop te henen regten, behoudens Onze goedkeuring, en de wijze van invordering, vastgesteld bij verordeningen door de raden van beide gemeenten, met inacht- neming van het bepaalde bij art. 121 der wet van 29 Junij 1851 (Staatsblad No. 85).

-ocr page 407-



		372		BEGRAFENISWET. Art. 35


		Het amendement werd met 30 tegen 28 stemmen aangenomen. II. Zooals uit het art. gelijk het in het ontw. 66/7 voorkwam, blijkt, regelden de bepalingen daarin vervat, alleen het geval, dat de algemeene begraafplaats eener gemeente op het grondge- bied eener andere lag zonder dat die begraafplaats tevens eene ge- zamenlijke voor twee of meer ge- meenten was, en schreven zij voor dat geval toch eene gezamenlijke vaststelling der regten en wijze van invordering daarvan voor, zoo mede wat verder zou geschieden bij weigering van medewerking door den raad der gemeente waarin de begraafplaats lag, bij gemis van eenstemmigheid, en voor het geval dat de gemeenten in ver- schillende provinci�n lagen. De toelichting dezer bepalingen werd bij art. 29 opgegeven. Men zie de aant. II aldaar bladz. 342. De Re- gering achtte het aldaar aange- nomene omtrent de verordeningen ook van toepassing op de vaststel- ling van regten voor het gebruik eener algemeene begraafplaats, welke op het grondgebied eener andere gemeente lag. Daar deze regten \'s Konings goedkeuring be- hoefdeu, scheen hier (bij weige- riug namelijk van medewerking door den raad der andere ge- ineente) alleen eene magtiging van Gedeputeerde Staten noodig om den raad der gemeente, onder wiens beheer de begraafplaats stond, tot het vaststellen dier regten (voor eene begraafplaats buiten haar grondgebied gejegen) be.oegd te verklaren.		Blijkens het VV. 66/7 kon men evenwel niet goed inzien dat de gemeente, op wier grondgebied de algemeene begraafplaats eener an- dere gemeente gelegen was, iets te maken had met de vaststelling van het tarief der begrafenisregten. Het gold hier toch, blijkens het 2^e lid van het artikel, eene begraaf- plaats, die aan de andere ge- meente behoorde en waarop zij dus uitsluitend regt had. De zamen- werking van art. 29 was geheel iets anders en inderdaad noodzakelijk. Ten gevolge dezer opmerking werd bij het volgende ontw. art. 33 zoodanig gewijzigd, dat de vroeger voorgcdrageu bepalingen, met weglating evenwel van het tweede lid dat daarvoor niet te pas kwam, thans zouden gelden voor het geval dat de te heffen regten en wijze van invordering moesten worden vastgesteld voor eene be- graafplaats door twee of meer gemeenten gezamenlijk bezeten, terwijl eene nieuwe bepaling, het tegenwoordige vierde lid, werd bijgevoegd voor het geval dat de begraafplaats van eene of meer gemeenten op het grondgebied eener andere gemeente was gele- gen, zonder ook door de laatste te worden bezeten. Thans geschiedt voor het laatste geval de vaststelling der regten en wijze van invordering zonder me- dewerking van den raad der ge- meente waar de begraafplaats ligt, alleen door den raad of de radeu der gemeente of gemeenten ten Kier behoeve zal worden geheven. �Zonder uitdrukkelijke bepaling daaromtrent zou men kunnen be-

-ocr page 408-

Art. 33

BEGRAFENISWET.

373

kerk, door wien bij zijne ont-
werpen de nu weggelaten bepalin-
gen waren voorgedragen, op dit
puut terug en wenschte ze weder
in de wet opgenomen te zien. »De
vraag, zeide hij, doet zich hier
voor, als twee of meer gemeente-
besturen het niet eens worden,
hoe de zaak dan uitgemaakt moet
worden? Mij dunkt, dat daarom
de bepaling van het vorige ont-
werp noodig is.

»De Regering heeft reden ge-
geveu waarom zij die twee alinea\'s
wegliet, namebjk omdat het geen
vereischte is dat de gemeenten
begrafenisregteu heffen. Maar als
een gemeenteraad, die bijdraagt
tot de kosten van eene gezamen-
lijke begraafplaats, zulke regten
wil heffen, dan behoort men die
te kunnen heffen. Ontstaat dan
verschil over het bedrag of over
eenig ander onderdeel van de re-
geling, dan moet een weg aan-
gewezen worden, om eenheid in
de zaak te brengen. Daarom meen
ik dat eene bepaling, zoo als in
art. 29 voorkomt, hier niet kan
worden gemist."

De Minister antwoordde:
»Ik meen in de Memorie van
Toelichting tot dit ontwerp de
reden genoegzaam te hebben toe-
gelicht, waarom die bepaling in
dit artikel niet noodig is. Die
alinea\'s zijn in art. 29 opgeno-
men, omdat het gold plaatselijke
politie-verordeningen. Het betreft
hier belasting-verordeningen en dus
is de bijvoeging overbodig. Ik kan
er niets meer bijvoegen en dus
het voorstel van den geachten af-
gevaardigde niet overnemen."

twijfelen, of buiten eene gemeente
de heffing van begrafenisregten
krachtens verordening van die ge-
meente wel wettig ware." M. v. T.

Zie verder over het laatste lid
de aant. IV hierna, bladz. 375.

III. Straks werd onder het over-
zigt der wijzigingen van het art.
melding gemaakt van het tijde-
lijk verdwijnen van de tweede en
derde alinea\'s uit het art.

De Minister Fock lichtte deze
verandering volgenderwijs toe:

Het tweede en derde lid van
het vorig ontwerp zijn hier niet
opgenomen, omdat voor de hef-
fing van begrafenisregten niet de-
zelfde noodzakelijkheid bestaat
als voor liet vaststellen van poli-
tieverordeningen in art. 29. Ter
handhaving der orde behooren
er politievoorschriften te worden
gegeven, en de wet moet alzoo
in het geval voorzien dat er tus-
schen de betrokken gemeenteraden
geeue overeenstemming omtrent
de te maken bepalingen bestaat.
Hier daarentegen is zoodanige
voorziening niet noodig, omdat
heffing van begrafenisregten zeer
wel achterwege kan blijven, en
bovendien de gemeenteraden door
het belang dat de gemeenten bij
de heffing hebben, vanzelf ge-
noopt zullen worden om in eene
schikking met elkander te treden.

Blijkens het Eindv. was er in
eene der afdeelingen ��n lid dat
herstel der weggelaten alinea\'s
wenschte.

De Minister verwees, in ant-
woord, naar de M. v. T.

Bij de beraadslaging over het
art. kwam echter de heer Heems-

-ocr page 409-



		374 BEGRAFENISWET. Art. 33

		Daarop droeg de heer Heems- kerk als amendement het herstel der vroeger opgegeven tweede en derde alinea\'s voor, maar hij zoude er eene kleine wijziging in bren- gen. De bepaling evenwel achtte hij onmisbaar. "Het geval � zeide hij � is dit: Eene begraafplaats is het gezamenlijk eigendom van twee of meer gemeenten. Deze gemeenten zijn het niet eens over het heffen of over het invorderen van begrafenisregten. Nu moeten zij zich accorderen, en nu zullen Gedeputeerde Staten het zijn die de zaak teregt brengen. «Nu zal ik er eene kleine wij- ziging in brengen. Er stond vroe- ger: «Wordt geen eenstemmigheid tusscheu de gemeenteraden over dit onderwerp verkregen, dan stellen Gedeputeerde Staten die regten . .. vast." \'Wanneer zich nu het geval voordoet, dat een gemeenteraad begrafenisregten wil heffen en de andere niets wil heffen, dan moe- ten Gedeputeerde Staten ook dat regelen, en van daar eene kleine wijziging, die ook hierin voorziet." Deze wijziging strekte om bij gemis van eenstemmigheid tus- schen de gemeenteraden over het onderwerp aan het oordeel van Gedeputeerde Staten te onderwer- peu of heffing al dan niet noodig ware. Het ondersteunde amendement kwam in beraadslaging; doch de Minister werd alleen gelaten. Hij gaf het volgende te kennen: »De raden der gemeenten stel- len de belastingen vast. Onder die belastingen zijn ook, volgens art.		238 der gemeentewet, de begra- fenisregten begrepen. De vaststel- ling dier belastingen en regten wordt door den Koning goedge- keurd. Bij aanneming echter der nu voorgestelde bepaling zal eene andere magt tot vaststelling eener belasting-verordening worden aan- gewezen, want nergens is aan Gedeputeerde Staten het vaststel- len eener belasting opgedragen. Uit dit oogpunt verdient dus het amendement geene goedkeuring. "Nu de zaak zelve. Ik geloof dat er geen bezwaar is liet aan de gemeenteraden op te dragen, omdat de gemeenten er het meeste belang bij hebben dat de veror- dening worde vastgesteld en goed- gekeurd, want zij hebben toch uitgaven te doen en zullen voor- zeker die uitgaven door iukomsten wenschen gedekt te zien. In de praktijk zal de zaak dus ook wel geene moeijelijkheid opleveren." Daarop werd de beraadslaging gesloten , en het amendement met 30 tegen 28 stemmen aangenomen. Wanneer derhalve geene een- stemmigheid over het onderwerp tusschen de gemeenteraden wordt verkregen, dan stellen Gedepu- tcerde Staten of de Koning, naar de onderscheiding in het 2de en 3de lid gemaakt, de regten en wijze van invordering vast. Met den Minister ben ik van gevoelen dat deze bepalingen noch goedkeuring verdienen noch ook noodzakelijk waren geweest. Bij het door den Minister aange- voerde strekke nog dit, hetgeen wel had mogen zijn opgemerkt: Vol- gens art. 142 der Grondwet be-

-ocr page 410-



		Art. 33 BEGRAFE hooren plaatselijke belastingen door het gemeentebestuur te worden voorgedragen. Het vaststellen van de begrafenis" en andere regten in deze wet bedoeld, die met plaatselijke belasting zijn gelijk gesteld, door Gedeputeerde Staten ot\'den Koning, is derhalve in strijd met de Grondwet. Kon reeds de wet, die volgens het tweede lid van het grondwetsartikel alge- meene regels ten aanzien der plaatselijke belastingen moest ge- ven, hetgeen bij de gemeentewet is geschied, aan de gemeentebe- sturen het regt van voordragt van plaatselijke belastingen hun volgens het eerste lid toekomende niet ontnemen, evenmin hadden bijzondere wetten, als de begra- feniswet, daarop inbreuk kunnen maken. IV. Het laatste of vierde lid voorziet in het geval dat de al- gemeene begraafplaats van eene of meer gemeenten op het grond- gebicd eener andere gemeente ligt. De regeling der regten en wijze van invordering zal dan niette- min, behoudens \'s Konings goed- keuring , geschieden door den raad of de raden der gemeente of gemeenten, ten wier behoeve de heffing moet plaats vinden. Zooals onder II werd medege- deeld, wilde de oorspronkelijke bepaling, van het ontw. 66/7, die regeling doen plaats hebben ge- zamenlijk met den raad der ge- meente waar de begraafplaats lag. Dit werd evenwel bij het volgend ontw. veranderd als boven, om-		IS WET. 375 dat de laatstbedoelde gemeente er niet mede te maken had. De regeling evenwel, welke voor die van het ontw. 60/7 is in de plaats gekomen, is als ongrond- wettig af te keureu. In de M. v. T. 67/8 I werd door de Regering tot toelichting der nieuwe bepaling gezegd: //Zon- der uitdrukkelijke bepaling daar- omtreut zou men kunnen betwij- felen, of buiten eene gemeente de heffing van begrafenisregteu krachtens verordening van die gemeente wel wettig ware." Noch evenwel daarmede, noch met het woordje niettemin in het art. gebezigd, wordt de ongrond- wettigheid daarvan gedekt. Het geldt hier regeling van plaatse- lijke belasting, toekomende onder \'s Konings goedkeuring -aan het plaatselijk gezag en waarbij het publiekregtelijk, krachtens zijn re- geringsregt, optreedt. Geen andere magt, noch de raad eener au- dere gemeente, noch Gedeputeerde Staten of de Koning, kunnen, ook niet krachtens de bepaling eener wet, tot vaststelling dier regeling worden aangewezen, zon- der op art. 142 der Grondwet en de staatsregtelijke bevoegdheid der gemeentebesturen inbreuk te maken. Men kan ten deze verder ver- wijzen naar eene missive van den Minister van Binnenlandsche Za- ken van 22 October 1864, N°. 268, 1) waarbij, ten opzigte der heffing van brug- en veergeld te Arnhem en Westervoort door den raad van Arnhem, werd te kennen bladt. 1S70.

		1) Mr. VAN OOSTEBWIJK, il. g. W.

-ocr page 411-



		376 BEGRAFENISWET. Art. 33, 34, 35 Art. 34. Voor de begraving van kinderen beneden het jaar wordt niet meer dan een vierde, voor die van kinderen beneden de 12 jaren niet meer dan de helft van de in art. 31 bedoelde som gevorderd. (u>) Art. 35. Ten behoeve der gemeentekas mag geen regt geheven worden van lijken, die, hetzij buiten, hetzij binnen de gemeente, op eene andere dan de algemeene begraafplaats der gemeente worden be- graven. (x)

		gegeven dat, daar het eeue veer geheel eu het andere gedeeltelijk buiten het grondgebied der ge- meente gelegen was, van eene heffing als plaatselijke belasting geen sprake kon zijn, maar dat eene concessie des Konings werd vereischt. Hoe het zij, de wet heeft ge- sproken, en zij is onschendbaar. 1) V. Men vergelijke bij dit art. overigens art. 29 en de aaut. aldaar. (mi) I. Tot toelichting van dit artikel, dat behalve de verande- ring van art. 29 in art. 31, even als het volgend art. 35, geene wijzigingen heeft ondergaan, zegt de M. v. T. 55/6 alleen: dat deze bepaling en die van het volgend art. voortvloeijen uit het beginsel van art. 254 der gemeentewet. Zie daarover meer in de aant. op art. 31. II. "«iet meer dan." Het staat den raad vrij, ook minder voor		de begraving der hier bedoelde kinderen te vorderen. Ook kan hij het een vierde en de helft van het voor volwassenen te heffen regt, respectievelijk op kinderen van lateren leeftijd, b. v. van beneden twee jaren en ^ja- ren , toepassen. 2) III. "Van de in art. 31 be- doelde som." Het art. betreft alleen het begrafeniiregt in artt. 30 en 31 �, niet de overige regten in artt. 20, 21 en 32 genoemd. Voor de heffing van die regten behoeft dus ten aanzien van kin- deren geen onderscheid gemaakt te worden, en voor sommige reg- ten zou zoodanig verschil naar gelang var den leeftijd der afge- storveuen ook in strijd zijn met het beginsel van art. 254 der gemeentewet. Zie o. a. aant. op art. 32, bladz. 365 onder V 2o. (z) I. Men zie de aaut. op art. 34 onder I.


		!> Zie ook in denzelfden zin Gemeentestem, No. 945. 2) Zie ook Gem. Stem, No. 986.

-ocr page 412-



		Art. 35 BEGRAFENIS WET.
		377


		II. Bij art. 3 vroeg men in het V. V. 66/7, of door de wet, zooals zij daar lag, het vroeger misbruik van retributie voor den doorvoer van lijken te heffen, volkomen was afgeschaft. Men verloor daarbij art. 35 niet uit het oog; maar dit artikel kon ge- acht worden, op iets anders dan op blooten doorvoer te zien. Wei- ligt zou daarom aanvulling van het laatstgenoemde artikel niet overbodig zijn. "Heffing van begrafenisregten voor den doorvoer van lijken � antwoordde de Regering � zou in strijd zijn met art. 254 der gemeentewet. Werd tot zoodanige heffing door eenig gemeentebestuur besloten, het besluit zou niet kun- nen worden goedgekeurd. Men zal toch niet verwachten, dat de Ue- gering bij den hier (in art. 3 nl.) bedoelden algemeenen maatregel van inwendig bestuur zou pogen een last op den doorvoer van lij- ken te leggen." III. Door den heer van Kuijk werd bij de behandeling van art. 35 gevraagd: of dat artikel wel noodig was? "Art. 31 � zeide hij � bepaalt dat de begrafenis- regten niet hooger mogen gesteld worden dan noodig is om de kos- ten en lasten van aanleg en de kosten van onderhoud dier be- graafplaats te vergoeden. Nu spreekt art. 35 van lijken, die niet in de gemeente, dus niet op de algemeene begraafplaats iu de gemeente worden begraven en waarvoor dus geen kosten van aanleg of onderhoud gemaakt zijn. Het spreekt, dunkt mij, vanzelf,		dat van die lijken geene begrafe- nisregten zullen geheven worden, want op welken grond, krachtens welken titel of goedgekeurde ver- ordening zou dat moeten gesehie- den ? Wanneer de regten niet hoo- ger mogen zijn dan vergoeding der kosten van aanleg en onder- houd voor hem die er gebruik van maakt, dan is eigenlijk het verbod onnoodig begrafenisregten te heffen als men er in het geheel geen gebruik van maakt." De Minister antwoordde, dat art. 35 in de wet was opgenomen om in het vervolg te voorkomen dat, gelijk men in sommige ge- meenten had bepaald, ook van lijken die naar elders werden ver- voerd, regten worden geheven. De Minister gaf het genoemde lid gelijk; wanneer het tarief werd vastgesteld volgens art. 31, zou art. 35 niet noodig zijn, maar om allen twijfel te voorkomen, achtte hij het beter het te behouden. IV. Nog vermeld ik, dat art. 35 eene wettelijke bekrachtiging is van het Kon. besluit van 22 December 1848 (Staatsblad No. 93), waarbij reeds met intrekking van de ten deze bestaan hebbende algemeene voorschriften het vor- deren van de bedoelde retributi�n was verboden. V. "hetzij buiten, hetzij bin- nen de gemeente." De algemeene begraafplaats eener gemeente kan buiten die gemeente gelegen zijn; in dat geval kan regt worden ge- heven overeenkomstig art. 33 vierde lid. Daarom was de aangehaalde bijvoeging in het art. noodig. VI. Tevens ligt in het art. het

-ocr page 413-



		378 BEGRAFENISWET. Art. 35, 36

		Art. 36. De lijken van onvermogenden worden, voor zoover diakoni�n, armbesturen of andere instei- lingen daarvoor niet zorgen, op kosten der gemeente begraven, (y)

		verbod, om ten behoeve der ge- meentekas regt te heffcu van lijken die worden begraven op eene bij- zondere begraafplaats die, gelijk in zoovele genieenten, wel voor algemeen gebruik dient, maar niet is eene algemeene begraaf- plaats der gemeente. Verg. de aant. op art. 13, bladz. 173 v. onder 5° en 7°. (y) I. Art. 36 luidde in het ontw. 55/6 aldus: »De hjken van onvermogenden worden, zoover diakoni�n , arm- besturen of audere instellingen daarvoor niet zorgen, op kosten der gemeente begraven, behoudens de bevoegdheid dezer laatste om die kosten op liet door den over- ledene nagelatene te verhalen." In het ontw. 58/9 werd deze bepaling het eerste lid 1). Bij het ontw. 66/7 werd de slotbepaling omtrent het verhaal der kosten weggelaten en met wijziging overgebragt naar art. 37. II. Het begraven van de lijken der hier bedoelde onvermogenden geschiedt op kosten der gemeente. Daaruit volgt dat voor die lij- ken geen regt mag gevorderd worden, ook al moge de veror- dening op de heffing of invorde- ring niet uitdrukkelijk bepaald hebben dat de lijken van die on-		vermogenden kosteloos begraven worden. III. De lijken van onvermo- geuden zijn slechts ten koste der gemeente, voor zoover diakoni�n, armbesturen of andere iustellin- gen daarvoor niet zorgen. Zorgen deze instellingen dus voor de begraving, dan is\'die ook te haren laste. Het is dus niet overeenkom- stig dit art., wanneer bepaald wordt dat de lijken van onver- mogenden en bedeelden bij ge- breke van begraving door de ker- kclijke diakoni�n, door de zorg van het burgerlijk armbestuur begraven zullen worden op kosten der gemeente. Immers ook het hurgerlijR arm- bestuur is eene zelfstandige instel- ling met eigen beheer en fond- sen, al mogen deze ook meeren- deels of geheel uit gelden der ge- meente bestaan, en wordt mede in het art. bedoeld blijkens de onderschei- ding van diakoni�n en armbesturen. IV. Bij de behandeling van art. 1 antwoordde de Minister toestemmend op eene vraag van den heer Westehhoff, of ook de lijkjes van onvoldragen doch niet doodgeboren kinderen volgens dat art. in eene kist en op eene begraafplaats moesten worden be- grayen; zie bladz. 29.


		1) Over de twee volgende alinea\'s zie men de volgende bladz.

-ocr page 414-



		Art. 36 BEGRAFENISWET. 379

		De begrafeniskosten van onvermogende krijgslieden in werkelijke dienst, beneden den rang van officier, worden volgens de regelen, door Ons te stellen, ge- dragen door den Staat. Dit geldt insgelijks van krijgslieden, die met bepaald verlof zijn. (z)

		ven, zoo de diakoni�n enz. er niet voor zorgen. Zie ook de aant. op art. 31 bladz. 363 onder XV. VI. Op denzelfden grond is on- wettig de bepaling dat de burge- meester over het onvermogen zal slissen of wel een bewijs van onvermogen zal afgeven. Zie een anderen grond voor die onwettigheid medegedeeld in de aant. op art. 31, bladz. 362 v. onder XIV. VII. Men zie verder de aant. op de artt. 9 en 37. (z) I. Het tweede en derde lid kwamen niet in het ontw. 55/6, maar eerst in dat van 58/9 voor. Het onderging geene andere wijzi- gingen dan, bij het ontw. 67/8 II, in het 3e lid de vervanging vau \'t woordje die v��r "krijgslieden," door: van krijgslieden. II. Het ontw. 58/9 gaf de volgende toelichting op deze be- palingen: «Debegrafeniskosteu vau onvermogende krijgslieden beneden den rang van officier, die in werkelijke dienst of met bepaald verlof zijn, komen thans reeds ten laste van den Staat. Het is echter noodig dit uitdrukkelijk in de wet te bepalen, dewijl anders het voorschrift van de 1* zinsnede
		Bij die gelegenheid had het genoemde lul gewezen op het be- zwarende daaraan verbonden voor minder gegoede of arme ouders. De Minister kon niet toegeven dat <8it voor armen en behoefti- gen bezwarend zou kunnen zijn, en wees daaromtrent op art. 36. Intusschen blijft het bezwarende toch m. i. bestaan voor minder gegoede ouders die niet bepaald onvermogend zijn, te meer omdat art. 36 in \'t algemeen spreekt van onvermogenden, en alzoo niet, gelijk b.v. art. 33 der wet op het lager onderwijs ten opzigtc van de betaling van schoolgeld, van hen die onvermogend zijn begrafeniskosten te betalen. V. Wie overigens onvermogen- den zijn, heeft de raad niet te bepalen. Eene door den raad ge- maakte onderscheiding tusschen hen, terzake van wier overrijden uit een begrafenisfonds getrokken of niet getrokken wordt, is buiten de wet. De ter uitvoering van het art. noodige medewerking van het ge- meentebestuur moet volgens den regel vau art. 126 der gemeente- wet hier door burgemeester en wethouders verleend worden. Zij hebben dus te beslissen wie on- vermogend zijn en alzoo volgens art. 36 kosteloos worden begra-

-ocr page 415-



		380 BEGRAFENISWET. Art. 36

		van dit artikel ook op die kosten toepasselijk zou zijn. «Ten einde voor te komen,dat de gemeentebesturen te hooge kosten in rekening brengen voor de begrafenis van krijgslieden, die zich tijdelijk in hraine gemeente bevinden, schijnt het wenschelijk dat daar- omtrent regelen gesteld en eene som bepaald worde, welke niet overschreden mag worden. Dit laatste behoort echter niet in de wet te huis, maar kan aan de uitvoe- rende magt worden overgelaten." III. Het Koninklijk besluit van 24 Junij 1869 N". 19, krachtens dit art. vastgesteld en o. a. te vinden in het prov. blad van Gel- derland N°. 76 van dat jaar, is van den volgenden inhoud: Wij Willem III enz. Op de voordragt van Onzen Mi- nister van Oorlog van den 19 dezer, N». 38 I, Willende overeenkomstig het bepaalde bij art. 36 in ver- band met art. 9 der wet van den 10 April 1869 (Staatsblad N°. 65) tot vaststelling van bepalingen betrekkelijk het begraven vanlijken, de begraafplaatsen en de begrafe- nisregten regelen vaststellen volgens welke de begrafeniskosten van on- vermogende krijgslieden beneden den rang van officier in werkelijke dienst en met bepaald verlof, zullen worden gedragen door den Staat; Hebben goedgevonden en ver- staan : Vast te stellen de volgende be- patingen: Art. 1. In het begraven van lijken van krijgslieden in werke- lijke dienst en met bepaald verlof,		beneden den rang van officier, wordt voorzien door de besturen van de ziekeninrigtingen waarin de verpleging der overledenen heeft plaats gehad of waarin de lijken van overledenen zijn opgenomen, door de zorg van de kommande- rende officieren van korpsen of detachementen of wel van de plaat- selijke militaire autoriteit, en, bij ontstentenis van dien, door de zorg van deu burgemeester. Art. 2. J)e kosten der begrafe- nis, welke, de regten volgens art. 30 der wet verschuldigd da* niet onder begrepen, de som van/ 10 niet mogen overtreffen , wor- den gekweten uit de sommen welke den overledenen ter zake van de dienst van\'s Rijks wege aankomen. IJie gelden worden , voor zoover dit tot voldoening der begrafenis- kosten vereischt wordt, uitbetaald aan hem die met de zorg der ter- aarde-bestelling is belast. Kunnen de beschikbare gelden daartoe niet, of niet ten volle strekken, dan wordt de overledene geacht te zijn onvermogend en worden de kosten, na aftrek van het beschikbare, gedragen door den Staat. Art. 3. Ingeval nabestaanden of betrekkingen van overledenen aanbieden in de begrafenis te voor- zien, of eenig kerkbestuur aanneemt voor het ter aarde bestellen te zorgen, wordt het lijk tot dat einde aan hen afgegeven. De begrafeniskosten worden als- dan gedragen door degenen, die zich met de ter-aarde-bestelling hebben belast. Onze Minister van Oorlog is

-ocr page 416-

381

Art. 36,37 BEGRAFENISWET.

Art. 37. De kosten van het begraven der op het
strand der. zee aangespoelde en uit zee aangebragte
lijken worden, voor zoover zij door de bij de lijken
gevonden goederen of gelden niet kunnen worden ge-
dekt, gedragen door den Staat, (a)

belast met de uitvoering dezes,
waanr,an afschrift zal worden ge-
zonden aan Onzen Minister van
Binnenlandsche Zaken en aan de A1-
gemeene Rekenkamer tot informatie.
IV. Het hierboven medegedeelde
Kon» besluit werd ter kennis ge-
bragt van de burgemeesters met
mededeeling tevens, ingevolge de
geleidende missive van den Minister
van Binnenlandsche Zaken d. d.
6 Julij 1869 N°. 159, 2* afd.
en overeenkomstig het verlangen
van Zijn ambtgenoot van Oorlog,
dat wanneer de begrafenis van
overledene militairen door hunne
zorg heeft moeten plaats hebben,
door het Departement van Oorlog
in de teruggave der kosten zal
worden voorzien, nadat daarvan
door hen te dier zake eene de-
claratie in dsplo, belegd met de
noodige bescheiden, aan dat De-
partement zal zijn ingediend en
die stukken in goede orde zullen
zijn bevonden.

(u) I. Het eerste lid van dit
art. luidde in de vier eerste ontw.:

»De kosten van het begraven
der op het strand der zee aan ge-
spoelde lijken worden, voor zoo-

gevondene goederen niet kunnen
worden gedekt, gedragen door den
Staat."

Het ontw. 67/8 voegde achter
aangespoelde bij: en uit zee aan-
gebragte, en achter goederen: of
gelden.

Het woord drenkelingen werd
bij het ontw. 67/8 II: lijken.

Bij de N. v. W. 68/9 werd in
plaats van der op het strand der
zee aangespoelde en uit zee aan-
gebragte lijken, gelezen: der lijken
van schipbreukelingen, uit zee
aangespoeld of aangebragt.

Bij de beraadslaging werd echter
deze laatste wijziging door de
Regering weder teruggenomen en
de vorige redactie hersteld.

II. Het eerste lid werd aldus
toegelicht: "De billijkheid brengt
mede, dat de kosten van het be-
graven der op het strand der zee
aangespoelde lijken door den Staat
worden gedragen. Immers volgens
de bepalingen van de artt. 557
en 558 Wetboek van Koophandel,
in verband met art. 17 van het
Koninklijk besluit van 23 Augus-
tus 1852 (Staatsblad N°. 141)1)
zal de opbrengst van ongerecla-
meerde straudgoederen in den regel

ver zij door de bij de drenkelingen ten voordeele van den Staat komen,

1) Zie hierbij eene missive van den Minister van Binn. Zaken, d�. 12 April
1864, no. 1271 2e afd. (Luttenberg, Verz.), volgens welke de storting der opbrengst
moet geschieden bij den ontvauger der registratie in de hoofdplaats van tiet
arrondissement.

-ocr page 417-



		BEGRAFENIS WET. Art. 37
		382


		De begrafeniskosten van lijken, die op eene andere plaats binnen eene gemeente verlaten liggen, of voor welker begraving noch door nabestaanden, erfge- namen of executeurs-testamentair, noch door armbe-

		daar deze, door de consignatie dier opbrengst ten kantore van den ontvanger der registratie, het best in de gelegenheid is, zich dat vacerend goed krachtens art. 640 Burgerlijk Wetboek toe te eigenen. Komen nu de voordeelen, die de zee opwerpt, ten bate van \'s Rijks schatkist, het is billijk dat zij ook de lasten drage, die daaruit voortvloeijen." III. Zooals is medegedeeld bij art. 2 dezer wet, waarnaar bij deze wat de wijze van begraven betreft wordt verwezen, luidde de aanhef van dat art. in het ontw. 58/6: «Lijken op het strand der zee of den oever van water aan- gespoeld." Bij de N. v. W. 58/9 werd daaraan toegevoegd: of al-, daar drijvende gevonden. In het V. V. 59/60 werd nu bij art. 37 opgemerkt dut men verzuimd had dit art. met het ge- wijzigde art. 2 in verband te brengen. Er wordt daarin � zeide men � alleen van de ophet strand der zee aangespoelde lijken gespro- ken, niet tevens van de zoodanige, die drijvende worden gevonden. Bij het ontw. 66,7 werd aan die opmerking geen gevolg gegeven, doch bij dat van 67/8 I werd in art. 37 ook van uit zee aan- gebragle lijken gesproken, of- schoon bij hetzelfde ontw., in art. 2 weder de vroeger gebezigde
		en zoo even vermelde omschrijving van de lijken, in dat artikel be- doeld, verviel. Zie verder het 2<le HJ en de volgende bladz. ouder II. IV. De redactie van het artikel werd � volgens het Eindv. 68/9 � niet gelukkig geslaagd geacht. In het eerste lid wilde men voor op het strand der zee aangespoelde en uit zee aangebragte lijken ge- lezen hebben: lijken van schip- breukelingen, uit zee aangespoeld of aangebragt. De Minister Fock zag in deze redactie geen bezwaar en veran- derde haar aldus bij de N. v. W. Bij de beraadslaging evenwel raad- de de heer Heemskeek aan om de «schipbreukelingen" weder te ver- wijderen. Immers � zeide hij � kan iemand bij het zwemmen als anderzins verdrinken. Dat woord is geheel overbodig. De Minister antwoordde dat de verandering van redactie een gevolg was van het Eindv. Onder schipbreukelingen konden verstaan worden lijken die aan het strand spoelden. Z. i. kon de redactie, zoo als ze nu was, behouden worden, maar als de Kamer liever de oorspronkelijke redactie had, was hij bereid daartoe over te gaan, hetgeen hij dan ook deed. V. Omtrent het verhaal der kos- ten, zie men de M. v. T. onder II

-ocr page 418-



		Art. 37 BEGRAFENISWET. 383 sturen gezorgd wordt, komen ten laste der gemeente. Voor zoover zij door de bij de lijken gevonden goe- deren of gelden niet kunnen worden gedekt, heeft de gemeente voor die kosten verhaal op de nalatenschap en, bij ongenoegzaamheid van deze, op de bloed- en aanverwanten, die krachtens artt. 376 tot 383 van het Burgerlijk Wetboek tot onderhoud van den over- ledene verpligt zouden zijn geweest, (b)

		nabestaanden, erfgenamen ofexecu- teurs-testamentair, noch door arm- besturen gezorgd wordt, worden van wege de gemeente begraven." Gedurende de beraadslaging nam de Minister evenwel de laatste wijziging weder terug en herstelde de vroegere redactie overeenko- mende met de tegenwoordige. II. De reden, bij het eerste lid opgegeven, voor het brengen der kosten van het begraven der aldaar bedoelde lijken ten laste van den Staat, bestaat niet ten aanzien van lijken, welke op eene andere plaats binnen eene gemeente worden gevonden. De begrafenis- kosten dezer lijken behooren dus � zoo werd in de M. v. T. gezegd � ten laste der gemeente te komen voor zoover zij niet kunnen wor- den verhaald. Zie omtrent de wijze van be- graven der bedoelde lijken art. 2 en de aant. aldaar. III. Sedert het ontw. 66/7 zijn ook, behoudens verhaal, ten laste der gemeente gebragt de begrafe-
		(b) I. Het tweede lid van liet arti- kel luidde in het ontw. 55/6: "Die (kosten) van op eene andere plaats binnen de gemeente verlaten lig- gende lijken worden, zoover zij door de bij de lijken gevonden goederen niet kunnen worden ge- dekt en behoudens het verhaal in art. 8 1) bedoeld, gedragen door de gemeente." De aanhef werd bij het ontw. 58/9: «De begrafeniskostenvan lijken, die op eene andere plaats binnen de gemeente verlaten liggen, worden enz." In het ontw. 66/7 werd het tweede lid veranderd en gelezen zooals het thans luidt, behalve dat in den 2den regel werd gelezen: de gemeente, hetgeen bij hetontw. 67/8 II werd veranderdin: mjegemecnte. Bij de N. v. W. 68/9 veran- derde de Minister Fock het tweede lid aldus: «Alle andere lijken, die binnen eene gemeente verlaten liggen, of voor welker begraving noch door


		1) Thans art. 9. Dit art. hield namelijk in de drie eerste ontw. eene bepaling in omtrent het verhaal, welke,evenals de daarover in art. 36,1ste lid voorko- meude bepaling, by het ontw. 66/7 naar art. 37 werd orergebrogt.

-ocr page 419-



		384 BEGRAFENISWET. Art. 37

		niskosten van lijken, voor welker begraving noch door nabestaan- den, erfgenamen of executeurs- testamentair , noch door armbestu- ren gezorgd wordt, en in wier be- graving volgens art. 9 door den burgemeester moet worden voorzien. Art. 36 brengt de begraving dier lijken slechts ten koste der gemeente, wanneer het lijken zijn van onvermogenden. Art. 37 is algemeener. IV. Bij hetzelfde ontw. zijn de bepalingen omtrent het verhaal der kosten, die in de drie eerste ontwerpen in de artt. 9, 36 en 37 waren verspreid, overgebragt naar het laatste artikel, dat vroeger slechts naar art. 9 verwees. Op dat art. 9, waarvan de vroegere redactie in de aant. aldaar bladz. 136, is opgegeven, werd in de M. v. T. omtrent de kosten aan de begraving van overheids- wege verbonden , het volgende ge- zegd: »De kosten, hierop val- lende, kunnen niet ten laste der gemeente worden gebragt dan bij ongenoegzaamheid der nalaten- schap en bij gemis van zoodanige bloed- of aanverwanten, die door hunne naauwe betrekking tot den overledene geacht kunnen worden tot het vervullen van dezen pligt geroepen te zijn. Dat hiervoor dezelfde personen worden aangewe- zeu die het Burgerlijk Wetboek tot het verstrekken van onderhoud verpligt, schijnt juist." V. In het tweede der zoo even aangehaalde artt., art. 36, 1\' lid, waarbij de begrafeniskosten der		lijken van onvermogenden ten laste der gemeente zijn gebragt, kwam in de eerste ontwerpen de bijvoe- gingvoor: «behoudens de bevoegd- heid dezer laatste (der gemeente n. 1.) om die kosten op het door den overledene nagelatene te ver- halen ," en werd tot toelichting daarvan gezegd: » Hoewel het regt van verhaal der begrafeniskosten op het nagelaten goed des over- ledenen reeds uit art. 1195, N°. 2 B. W. voortvloeit, schijnt het noodig, ter voorkoming van onjuiste opvatting, hiervan in dit artikel uitdrukkelijke melding te maken." VI. Wie zal � werd in het V. V. 58/9 gevraagd � de be- grafeniskosten dragen, als voor het begraven van wege burgemees- ter en wethouders 1) gezorgd wordt, en de nalatenschap des overledenen voor het bestrijden dier kosten ongenoegzaam is, terwijl zij tevens op de bloed- of aanverwanten, bij art. 376 en volgg. van het Burgerlijk Wetboek bedoeld, niet kunnen worden ver- haald? Art. 36 schijnt het ant- woord te geven, en brengt die kosten, althans voor zoover geene armen-instelling zorgt, ten laste der gemeente. Intusschen valt niet te ontkennen, dat art. 36 meer op onvermogen ziet, terwijl art. 9 ook nalatigheid of onwil onder- stelt. Ook bij de toepassing van art. 9 echter zullen de kosten wel meestal ten laste der gemeente komen. Maar juist daarom heeft het opnemen van dit artikel (art.

		1) Thans: den burgemeester.

-ocr page 420-



		Art. 37 BE GRAFENIS WET. 385

		VII. Een incident, bij de mon- delinge behandeling van het tweede lid voorgevallen, dient hier nog te worden vermeld. Evenals omtrent het eerste lid (zie hierboven) was gezegd, werd bij het Eindv. 68/9 ook de redactie van het tweede lid niet gelukkig ge- noemd. Men wilde den eersten volzin van dat lid lezen: «Alle andere lijken , die binnen eene ge- meente verlaten liggen of voor welker begraving noch door . . ., worden begraven door of van wege de gemeente." De Minister Fock had tegen de voorgestelde redactie geen be- zwaar, en nam baarbij deN. v. W. nagenoeg over (ziebladz. 383), doch niet als eersten volzin van het tweede lid, maar als de �enige bepaling daarvan. Door die onbedachtzame wijzi- ging waren nu de bepaling omtrent de kosten, en verder de bepalingen van den tweeden volzin, regelende het verhaal der kosten, geheel uit de wet vervallen. Bij de beraadslaging vestigde de heer Pijnappel de aandacht op deze ter kwader ure veranderde re- dactie, die strijdig was met de oeko- nomie der wet, doch waarmede de eerste redactie overeenstemde. Wij handelen hier� zeide hij � overde hosten, en nu stelt de Minister voor te lezen, wat reeds voorkomt in art. 9, dat van wege het gemeentebestuur gezorgd wordt voor het begraven van lijken, die anders niet begraven zouden worden. Ik meen dus, dat dit artikel, aldus gesteld, eeneeenvoudi- ge herhaling zou zijn van art, 9. 25
		9) in de wet voor de gemeente- kassen eene gevaarlijke strekking. Men vreest, dat in sommige stre- ken des lands de minvermogenden, met den inhoud daarvan bekend, .zich aan de begrafenis hunner dooden onttrekken en de zorg daarvoor aan burgemeester en wet- houders 1) overlaten zullen. De Regering antwoordde het volgende: «Kunnen de begrafeniskosten niet op de wijze in art. 9 vermeld verhaald worden, dan behooren zij ten laste der gemeente te komen. Dat het opnemen dezer bepaling in de wet voor de gemeentekassen eene gevaarlijke strekking zou heb- ben , kan niet worden ingezien. Daargelaten toch de vraag, of min- vermogenden door deze bepaling zullen worden aangespoord om zich aan de begrafenis hunner nabe- staanden te onttrekken en de zorg daarvoor aan burgemeester en wet- houders 1) over te laten, moeten de personen, uit wier nalatenschap de begrafeniskosten niet kunnen worden voldaan, tot de onvermo- gendcn worden gerekend, en komen dus die kosten volgens art. 36 ten laste der gemeente. Wanneer echter de nabestaanden zich aan de begrafenis onttrekken, dan kan de gemeente de kosten van begra- ven op de bloed- of aanverwanten verhalen, die volgens art. 376 en volgg. van het Burgerlijk Wetboek tot het verstrekken van onderhoud verpligt zijn. Er bestaat dus voor de gemeente in dat geval meer kans om hetgeen door haar is uit- gegeven terug te krijgen." 1) Thansi den burgemeester.


		\\

-ocr page 421-



		386
		BEGRAFENISWET.


		kwamen in het ontw. 55/6 twee artikelen voor, als: «Art. 35. Op het regt voor het begraven van een lijk op eene bijzondere begraafplaats te heffen, zijn de artt. 29 tot 31 1) van toepassing. »Art. 36. Het iu het vorig artikel bedoelde regt wordt door hen, die met het beheer der bijzondere begraafplaats zijn be- last, voorgedragen aan Gedepu- teerdeStaten, die Ons verslagdoen. «Het geldt niet dau wanneer het door Ons is goedgekeurd." Bij het ontw. 58/tf werd art. 35 weggelaten, en de annhefvan art. 36 aldus veranderd: «Het regt, voor het begraven van een lijk op eene bijzondere begraaf- plaats te heffen, wordt enz." Art. 38 van het ontw. 66/7 luidde: «Het tarief van regten voor het begraven van een lijk op eeue bijzondere begraafplaats te heffen wordt door hen, die met het be- heer der bijzondere begraafplaats zijn belast, aan Gedeputeerde Sta- ten medegedeeld en iu een dagblad der provincie bekend gemaakt." Bij het ontw. 67/8 Iwerdtus- schen door en hen ingelascht, de eigenaars of door, en aan het slot bijgevoegd: v��r de opening der begraafplaats tot gebruik. II. Tot toelichting der oor- spronkelijke bepalingen werd door de Regering in de M. v. T. 55/6 en 58/9 gezegd: «Hetgeen hier- boven 2) ten aanzien van de
		De Minister verontschuldigde zich door een beroep op het Eind- verslag. De veranderde redactie was daarvan het gevolg. Hij meende dat niet slechts enkele leden maar de meerderheid der Kamer haar verlangde en had daarom toegegeven omdat � zeide hij � de zaak zelve toch niet veel beduidt. In dit artikel wordt alleen gehandeld van de kosten, terwijl in art. 9 de politiezorg wordt bedoeld. Hier wordt uit- voering gegeven aan art. 9. De Minister eindigde echter met art. 37 weder te wijzigen zooals het in het ontwerp eerst was voor- gedragen, en het gewijzigde artikel werd zonder hoofdelijke stemming goedgekeurd. Na art. 37 volgde in de Regeringsontwerpen een art. 38 , dat evenwel door de Tweede Kamer is verworpen. Eene mededeeling van de ge- schiedenis daarvan schynt niet van belang ontbloot. I."Het art. luidde als volgt: "Het tarief van regten voor het begraven van een lijk op eene bijzondere begraafplaats te hef f en, wordt door de eigenaars of door hen, die met het beheer der bijzondere begraafplaats zijn be- last, aan Gedeputeerde Staten medegedeeld en in een dagblad der provincie beleend gemaakt v��r de opening der begraafplaats tot gebruik." In plaats van deze bepaling


		1) Zie daarvoor thans artt. 31, 32 en 34. 2) Zie de aant. op art. SO bladz. 345 v. onder It.

-ocr page 422-



		BEGRAFENISWET. 387

		het op den weg der Regering lag om dit te verhinderen. De M. v. T. � vervolgde men � zegt, dat ook hier door de Regering tegen misbruiken, dat is tegen heffing van te hooge regten, moet worden gewaakt. Maar indien zij hier daartoe ver- pligt is, waarom is dan niet bij de wet op het lager onderwijs de regeling van het bedrag der op iedere bijzondere school te heffen schoolgelden insgelijks aan de overheid opgedragen? Toch heeft niemand daaraan gedacht. Men heeft begrepen, de opzigters of beheerders van bijzondere scholen op dit punt geheel vrij te moeten laten, ook omdat niemand ge- dwongen wordt van zulke scholen gebruik te maken, en daarnevens staatsscholen bestaan, die voor ieder openstaan tegen eene zoo laag mogelijk van overheidswege vastgestelde retributie. Diezelfde gronden behooreu, naar dit ge- voelen, voor het verleenen van vrijheid aan het beheer van bijzon- dere begraafplaatsen met opzigt tot de begrafenisregten te gelden. Kwam de tegenwoordige bepaling tot stand, op eene zijdelingsche wijze zou aan het beginsel van art. 14 van dit wets-ontwerp kunnen worden te kort gedaan, volgens hetwelk verlof tot het aanleggen eener bijzondere be- graafplaats ten behoeve der leden eener godsdienstige gezindheid niet anders geweigerd wordt dan om redenen, aan het terrein der ves- tiging ontleend. Het spreekt toch van zelf, dat de burgerlijke ge- meenten den aanleg eener bijzon- 25*
		weuschelijkheid eener nadere re- geling der begrafenisregten op de algemeenc begraafplaatsen is aan- gevoerd, is evenzeer op de bijzon- dere van toepassing. Ook bij deze, welke alleen ten gevolge eener wettelijke vergunning kannen be- staan, is het noodig, dat de Regering tegen misbruiken wake «n zich daarom de goedkeuring der te heffeu regten voorbe- houde." III. Reeds in het V. V. 58/9 vond de bepaling dat de tarieven van regten voor de bijzondere begraafplaatsen aan de goedkeu- ring der Regering moesten worden onderworpen, veel tegenkanting. De gepastheid daarvan, uit het �oogpunt der vrijheid van de gods- dienstige gezindten om een in haar oog gewigtig belang van de leden dier gezindten te behartigen, scheen ernstig te kunnen worden betwist. Zij zweemde te zeer naar bemoeijenis met eene bijzondere huishouding, die niet met gezonde begrippen der grenzen van het Staatsgezag kon worden overeenge- bragt en tot kwetsing van gods\'- dienstige belangen leiden kon. Zij zou ook de vestiging of in stand- houding van bijzondere begraaf- plaatsen al te zeer kunnen be- lemmcren door eene bepaling der te heffen regten op z�� laag bedrag dat het der kerkelijke gemeente onmogelijk worden zou het noodig kapitaal voor den aanleg bijeen te brengen, en zelfs, indien na aflossing van het aanlegkapitaal, die gemeente uit de begrafenisreg- ten op haar kerkhof eenig voordeel trok, zou het de vraag zijn of

-ocr page 423-



		388 BEGRAFENISWET.

		benoodigd, bij art. 22 aan dekerk fa- brieken werd toegekend, de hiervoor te betalen kosten door de burgerlijke overheid worden geregeld. En bij de wederinvoering van dat decreet werd, op \'s Konings last, door den Administrateur voor het binnen- landsch bestuurden 16d^en Septem- ber 1828 bepaald, dat de tarieven van begrafenisregten op de bijzon- dere kerkelijke begraafplaatsen aan \'s Konings goedkeuring moesten worden onderworpen. 1) Aan dit voorschrift voldoen dan ook de ker- kelijke besturen, zonder dat daaruit eenige ongelegenheid is ontstaan. «De vergelijking der begrafe- niskosten met schoolgelden, waarop in het verslag wordt gedoeld, gaat niet op. Het voorschrift van art. 23 der wet van 13 Augustus 1857 (Staatsblad No. 103) stelt de ge- meen tescholen open voor ieder, die zijne kinderen niet op bijzon- dere scholen onderwijs kan laten genieten, uithoofde van de daaraan verbonden kosten. Zoodra er echter in eene gemeente bijzondere begraafplaatsen voor de verschil- lende godsdienstige gezindten zijn aangelegd, en uit dien hoofde geen afzonderlijke gedeelten op de alge- meene begraafplaats voor die ge- zindten zijn aangewezen, zullen de lijken van hen, die tot zoodanige gezindten hebben behoord, niet op de algemeenc begraafplaats worden begraven. Liet men de regeling van begrafeniskosten op bijzondere begraafplaatsen geheel
		dere begraafplaats, als strijdig met het belang der gemeentekas, zooveel mogelijk tegengaan. Zij zouden dat doel somtijds kunnen bereiken, door het voorgestelde tarief van regten als veel te hoog te doen voorkomen en eene te ver gedreven vermindering daar- van bewerken. De Regering handhaafde even- wel het art. "Wanneer � zeide zij � de Staat in het belang der openbare orde en gezondheid be- veelt, dat ieder die gestorven is zal worden begraven, moet hij waken dat voor deze handeling, waaraan niemand zich mag ont- trekken, niet te hooge kosten worden gevorderd. Tegen het vorderen van goedkeuring voor die tarieven kan te minder be- zwaar bestaan, dewijl deze ook volgens de tegenwoordige ver- ordeningen wordt vereischt. «Wanneer � zeide de Regering verder op het art. zelf � de wet aan godsdienstige gezindten het regt geeft om ten behoeve van hare leden bijzondere begraaf- plaatsen aan te leggen, dan be- hoort zij ook een waarborg te stellen, dat de daarop te heffen regten niet te hoog zullen zijn. «Dit toezigt heeft de Staat zich steeds voorbehouden. Volgens art. 25 van het decreet van 23 Prairial Xlliie jaar moesten, niettegen- staande het uitsluitend regt tot levering van lijkkoetsen en alle andere zaken, voor de begrafenis

		1) In het decreet zelf werd geen goedkeuring gevorderd. Zie hierover Mr. VAN OosTEStviJK, Aant. Gera. wet, bladz. 1020 v. Zie ook over het heffen van regten voor bijzondere begraafplaatsen, aldaar de aant. XXI op bladz. IS82,

-ocr page 424-



		389
		BEGRAFENISWET.


		verpligt zou ziju, eene vaderlijke zorg voor de geldelijke belangen der belijders van de onderscheidene gezindten, ook als zoodanig, uit te oefenen. Maar dan zou men van het eene tot het andere ko- men, zoodat de Staat zich ook zou moeten mengen in de tariefering der kerkelijke plegtighedeu, die bij de Roomsch-Katholijken en bij andere gezindten met de begrafe- nis gepaard gaau; en waarheen zou zulk eene bemoeijenis kun- nen leideu? Andere leden konden zich wel met het beginsel van het tegen- woordig artikel vereenigen. Het begraven der lijken, zeiden zij , is een burgerlijke pligt. De wet- gever behoort, evenzeer waar het de Kerk als waar het den Staat geldt, te waken, dat de vervulling van dieu pligt niet door willekeu- rige onevenredige verhooging van de begrafenisregten bemoeijelijkt worde. Evenmiu als de burgerlijke gemeente, mag de kerkelijke ge- meente hare begraafplaats tot eene bron van inkomsten maken. De regten op eene bijzondere begraaf- plaats konden zoo hoog worden opgedreven, dat belijders der ge- zindte, voor welke zij dienen moet, belet werden aan hun gevoel te voldoen, en huns ondanks de algemeene begraafplaats voor de lijken hunner nabestaanden kozen. Men antwoordde, dat geene ker- Velijke gezindte er toe zou willen medewerken, dat hare belijders eene andere begraafplaats kozen dan die voor de gezindte is ingerigt. Ge- steld echter, zoo iets liet zich aannemen, dan zou de Staat even-
		over aan de kerkelijke bestureu die ze hebben aangelegd, men zou dan tevens inoeteu zorgeu, dat op de algemeene begraafplaats afzonderlijke kerkelijk ingerigte vakken werden bestemd voor de begraving van de zoodanigen, die, uithoofde van de kosteu voor het gebruik der bijzondere begraaf- plaats, aldaar niet ter aarde kuu- uen worden besteld. En hiertoe kan men de gemeenten niet verpligteu." Bij het V. V. 59/60 werd door een aautal leden op nieuw met nadruk tegen het denkbeeld opge- komen, om de tarieven der regten voor het begraven op bijzondere begraafplaatsen te heffen, aan Gedeputeerde Staten te doen voor- dragen en door den Koning te doen goedkeuren. Zulk eene in- menging van het burgerlijk gezag \'liet zich allezins billijken, waar het de afgezonderde gedeelten voor de godsdienstige gezindten op de algemeene begraafplaats geldt, want daar is het de burgerlijke gemeente, die de begraafplaats aanlegt en bekostigt. Hier echter is sprake Tan de begraafplaatsen door eene kerkelijke gemeente aangelegd, welker onderhoud uit den aard der zaak op de leden dier ge- meente nederkomt. Wat die leden daarvoor te betalen hebben is geen onderwerp van staatszorg. Zoo de Staat zich desniettemin daarmede inlaat, loopt hij gevaar, inbreuk te maken op de vrijheid der kerkgenootschappen of liever op de vrijheid van eeredienst. Wat de Regering tot verdediging van haar stelsel aanvoert, komt eigen- tijk daarop neder, dat de Staat

-ocr page 425-



		390 BEGRAFENISWET.

		min regt hebben zich daarmede te mengen, als hij bijvoorbeeld de bevoegdheid bezit tegen de hef- fing van een schoolgeld op de bijzondere scholen te waken, dat in het oog der regering te hoog is. IV. Het ontw. 66/7, waarbij het vermijden van hetgeen de gezindten in de behartiging harer godsdienstige belangen zou kunnen belemmeren meer op den voor- grond werd gesteld, vorderde de goedkeuring der regten voor het gebruik eener bijzondere begraaf- plaats niet meer. Daarvoor bestond, naar het oordeel van den Minis- ter Heemskerk, geen voldoende grond. "Is � zeide hij � de be- graafplaats door een bijzonder persoon aangelegd, hetzij meteen liefdadig doel, hetzij om daaruit voordeel te trekken, men kan hem in de regeling der te betalen reg- ten vrijlaten, daar heffing van bovenmatige regten van zelf het geb ruik der begraafplaats zou doen verminderen. Het vorderen van goedkeuring voor het regt op kerk olijke begraafplaatsen te heffen zou eene inmenging van het staatsgezag in kerkelijke aan ge- legen heden zijn, welke in de tegen woordige orde van zaken niet past. Wil men door die goedkeu- ring ee ne gevreesde opvoering dier regten voorkomen, men zou dan evenzee r de tarieven voor kerke- lijke p legtigheden aan de goed- keuring van het burgerlijk gezag moeten onderwerpen. Het zou eene eerste schrede zijn op een terrein, Jat niet tot den werkkring van den Staat behoort. Mededeeling		der vastgestelde tarieven van be- grafenisregten aan Gedeputeerde Staten en openbare afkondiging in een der dagbladen van de pro- vincie schijnt voldoende. In dezen geest werd thans art. 38 gewijzigd. Blijkens het V. V. 66/7 open- baarde zich evenwel weder verschil. Twee�rlei gevoelen werd omtrent het artikel geuit. Aan de eene zijde keurde men het goed, dat de Begering het vroeger dezerzijds bestreden denkbeeld had laten va- ren, om de tarieven van regten voor de bijzondere begraafplaatsen aan \'s Konings goedkeuring te onderwerpen. Maar nu wilde men nog verder gegaan hebben en ook de verpligting tot het openbaar maken der tarieven in een dagblad der provincie doen vervallen. Men zag in die openbaarmaking geen nut. Het gold hier geen algemeen belang, maar het belang eener kerkelijke gemeente of dat van bij- zondere personen. De leden der kerkelijke gemeente moeten voor hen zelven zorgen en de Begering moet alles vermijden wat naar het betreden van kerkelijk gebied zweemt. Andere leden daarentegen wil- den de tarieven, ook der kerke- lijke begraafplaatsen, aan de goed- keuring van het openbaar gezag onderworpen of door den Koning vastgesteld hebben. De keus van eene begraafplaats, hetzij; door den overledene zelven, het- zij door zijne bloedverwanten of betrekkingen, is, zeiden deze- leden, in menig geval niet eene daad van vrijen wil, maar van,

-ocr page 426-



		BEGRAFENIS WET. 391

		onvermijdelijke noodzakelijkheid. Beweegredenen werken daarbij, die eene soort van zedelijken dwang opleggen. Maar daarom juist te- hoort de Staat toezigt te houden, dat de lijzondere begraafplaats niet een middel om winsten te behalen, een madm acquitendi worde; wat bij art 31 te regt voor de alge- meene begraafplaatsen verboden is. In antwoord gaf de Regering bij de M. v. T. 67/8 I (bij welk ontwerp het art. nog werd aan- gevuld) te kennen dat zij gemeend had hier den middenweg te moeten bevaren. Publiciteit scheen vol- dcende om het misbruik, dat gevreesd werd, tegen te gaan. Varen de prijzen hoog, de inge- z�tenen waren vrij er al of niet gebruik van te maken. Blijkens het Eindv. 68/9 werd ia eene sectie der Kamer het gevoelen voorgestaan dat kerkelijke en bijzondere begraafplaatsen o. a. wat heffing van regten betrof aan cezelfde regels als de algemeene behoorden onderworpen te zijn. De Minister Fock achtte dit riet noodig: de regten voor de hatste waren bij art. 238 der gemeentewet met plaatselijke be- Ustingen gelijkgesteld. Voor de bijzondere begraafplaatsen scheen het bepaalde in art. 38 voldoende. Bij de algemeene beraadslaging over het wetsontwerp kwam ook art. 38 ter sprake. De leden van D�lpen en Heydenrijck kon- d»n zich daarmede niet vereeni- gm. De eerste begreep niet waarom de wetgever zich daarmede ging benoeijen. De tweede noemde het belendmaken van de tarieven		inconsequent, weinig strookende met het stelsel der wet. De Minister wees op het ver- schil met de vroegere bepaling, volgens welke eene goedkeuring der tarieven door den Koning werd gevorderd: de mededecling daarvan was noodig om daarin een middel te vinden om bestaande misbruiken op te ruimen, en deze beperking der vrijheid kon z. i. geen nadeel opleveren. Toen de beraadslaging over het art. werd geopend, hield de heer van Kerkwijk de volgende rede: "Het komt mij voor dat dit artikel niet in de wet behoort. Het tarief voor het begraven van lijken op eene bijzondere begraaf- plaats is, zoowel voor dengene die daar een lijk laat begraven, als voor den eigenaar van de be- graafplaats, eene zaak waarmede de Regering zich niet heeft te bemoeijen. Ik zie volstrekt de noodzakelijkheid er niet van in waarom de eigenaar der begraat plaats door dit artikel genoodzaakt zou moeten worden om in een dagblad het tarief ter kennisse van het publiek te brengen. Wan- neer men vreest dat de particu- lieren meer zullen betalen dan noodig is, dan moeten zij daar zelf zorg voor dragen. Het be- graven van lijken is een geval dat dagelijks voorkomt, dus kan men niet denken dat men bij overrompeling dien prijs zal moe- ten betalen. »Er is meer, Mijnheer de Voor- zitter. Er zijn in ons land velen op gesteld om op eene kerkelijke begraafplaats begraven te worden.

-ocr page 427-



		392		BEGRAFENISWET.

		De iukomsteu vau de verschillen- de kerkelijke gemeenten bestaan grootendeels uit die begrafeuis- regten. Wanneer men het geluk of het ongeluk heeft dat iemand, van wien men veel geld erft, maar aan wien men niet zeer gehecht is, sterft, is het op vele plaatsen de gewoonte, dat men juist bij het begraven van die lijken cene groote som aan de kerkelijke ge- meente geeft, waaraan de begraaf- plaats behoort. De eigenaars der begraafplaatsen zijn door deze giften in staat om de minder ge- goeden ook minder te laten be- talen. Wordt nu in de dagbladen verkondigd dat men slechts eene zekere som voor het begraven behoeft te geven, dan zullen daar- door de kerkelijke gemeenten finanti�el zeer gedrukt worden en welligt de .minder gegoeden meer moeten betalen. »Het is in strijd met de liberale beginselen, dat de Regering zich mengt in de inwendige aangelegen- heden der kerkelijke gemeenten of in de zaken van particulieren, die niet voor het algemeen van belang zijn. Evenmin als men van Regeringswege bekend maakt, wat men voor het trouwen in de kerk, het doopen enz. moet be- talen, evenmin is zulks noodig voor het begraven op particuliere kerkhoven. Zulk eene handeling strijdt met het beginsel van scheiding van Kerk en Staat. Ik zal dus tegen dit artikel stern- men." De heer Gefken verklaarde dat art. 38 tot de weinige be- palingen behoorde waartegen hij
		ernstig bezwaar had. Ik heb dat � zeide hij � bij het onderzoek in de afdeeliug te kennen gegeven, en had wel geweuscht dat het in het Verslag ware opgenomen. Ik meen dat de wetgever hiet treedt op een gebied, waarop hij niets heeft voor te schrijven. Nijmand toch behoeft van eene bijzondere begraafplaats gebruik te maken, en de eigenaren daarvan, hetzij bijzondere personen, hetzij k�rke- lijke gemeenten, moeten bevjegd zijn het in art. 38 bedoeld tarief te regelen, zoo als zij meeien dat overeenkomt met de belangen van het algemeen, immers v»n alleu die vau de begraafplaats verlangen gebruik te maken, ea met hun eigen belang. Ik geloof niet dat iemand het regt heeft, hetgeen hier ook eigenlijk niet wordt toegekend, daai^-omtrent ieti te beslissen. Maar ik reken he". gevaarlijk de bekendmaking en de mededeeling aan Gedeputeerd» Staten voor te schrijven, al � het dan ook dat dit collegie niet het regt zal hebbeu verandering in het tarief te maken. Zullen die collegi�n dat altijd zoo voor oogen houden en niet geneigd zijl om ten deze huune magt uit te breiden, om te empi�teren, zo» als men het noemt? Men weet hoe het in dit opzigt dikwerf gaal. Zou het ook niet kunnen gebeurea dat men zoo\'n stuk, wanneer hit niet te wel voldeed, liet liggen, en dat alzoo de opening van de begraafplaats ten gebruike werd opgehouden ? Hoe het zij, ik reken het artikel ondoelmatig op zich zelf, maar daarenboven tn-

-ocr page 428-



		BEGRAFENISWET. 393

		noodig, zoodat ik zou weuscheu dat het eenvoudig wegviel. De Minister gaf het volgende te kennen: «Mijnheer de Voor- zitter, dit artikel is in de wet opgekomen ten einde te waken tegen misbruiken en te trachten zooveel mogelijk openbaarheid te geven aan de tarieven die op bijzondere begraafplaatsen gelden. Op algemeene begraafplaatsen is het tarief van zelf bekend. Men heeft ook gemeend het publiek keunis te moeten geven van het- geeu op de bijzondere begraaf- plaatsen gecischt wordt. »Ik besef niet welk bezwaar men daartegen kan hebbeu. De openbaarheid kan alleen ten gevolge hebbeu dat van eene bijzoudere begraafplaats meer of minder ge- bruik wordt gemaakt; eu voor het algemeeu is het in allen ge- valle van groote waarde, te weten welke rcgten men daar heft. »De vrees dat Gedeputeerde Staten zich het regt zullen aan- matigen, om over het tarief eener bijzondere begraafplaats te oor- deelen, is mijns inziens onge- grond. «Art. 38 zegt eenvoudig, dat het tarief aan Gedeputeerde Staten wordt medegedeeld. Er wordt geene goedkeuring gevraagd. De eigenaars of zij die met het beheer der bijzondere begraafplaats zijn belast, moeten het tarief in een dagblad doen plaatsen, niet de Gedeputeerde Staten. Ik kan dus de groote bezwaren door de heereu van Kerkwijk en Gefken in het midden gebragt, niet beamen. "Integendeel, het artikel kan		alleen daartoe strekken, dat het publiek, door meerdere bekendheid met de regten, die op bijzondere begraafplaatsen worden geheven, gebaat wordt." Door den heer Gefken werd daarop in het licht gesteld, dat hier twee voorschriften waren. Het eene was: de bekendmaking van het tarief. Hij geloofde niet dat dit behoefde voorgeschreven te worden, want men zou dit wel uit eigen beweging doen. Het tweede voorschrift was: mede- deeliug van het tarief aan Gede- puteerde Staten. Hij vroeg: met welk doel heeft zoodanige mede- deeling plaats? De Minister antwoordde: Dat doel is eenvoudig dit: opdat meu in eene provincie zal weten, welke regten er op die bijzondere be- graafplaatseu geheven worden. De heer Heydexrijck was alsnu aan het woord: "Ik begrijp nu toch werkelijk niet, �zeide deze � hoe de Minister zich voorstelt, dat door mededeeliug der tarieven aan Gedeputeerde Stateu en publicering in een dag- blad misbruiken kunnen worden geweerd! «Neen � dan was het voor- schrift van een der vroegere ont- werpen cousequenter en meer afdoende � dat, hetwelk goed- keuring der tarieven door den Koning wilde. "Maar hoe in eene zaak, waarbij de concurrentie zich zoo weinig zal toouen, openbaarheid misbrui- ken zal Keren � ik vat het niet." De beraadslaging werd daarna gesloten, en art. 38, instemming

-ocr page 429-



		394 BEGRAFENISWET. Art. 38 Art. 33. Het staat ieder vrij, voor het vervoer van lijken naar de begraafplaats zoodanige personen en middelen te gebruiken als hij wil, mits zich gedragende naar de plaatselijke verordeningen, in art. 8 dezer wet bedoeld. Dezelfde vrijheid bestaat voor het vervoer naar het graf binnen de algemeene begraafplaats, (c)

		daarentegen meenden, dat vervoer naar de begraafplaats hier betee- kende naar het graf, en dat, zoo eene andere uitlegging mogelijk ware, het artikel verduidelijking behoefde. Tot beantwoording van de hier gemaakte bedenkingen verwees de Regering naar de toelichting van art 8. 1) Het vervoer van lijken� zeide zij verder � naar de be- graafplants omvat niet per se de ter-aarde-bestelling. Omtrent deze is nu de bepaling toepasselijk ver- klaard, voor zooveel de algemeene begraafplaatsen betreft. Dit geschiedde door de bijvoe- ging van het tweede lid. III. De redactie van het tweede lid is niet duidelijk. Bestaat toch voor het vervoer der lijken naar het graf binnen de algemeene begraafplaats deselfde vrijheid als voor het vervoer naar de begraaf- plaats, dan zouden ook voor eerst- bedoeld vervoer de verordeningen van art. 8 zijn in acht te nemen. Maar art. 8 ziet niet op het vervoer naar het graf binnen de begraafplaats. De bedoeling schijnt evenwel te
		gebragt, met 42 tegen 15 stem- inen verworpen. (c) I. De onderwerpelij ke be- paling luidde in het ontw. 55/6: "Het staat ieder vrij, voor het vervoer van lijken naar de be- gran(plaats zoodanige personen en middelen te gebruiken, als hij wil." Bij hut ontw. 58/9 werd daaraan toegevoegd: mits ach gedragende naar de plaatselijke verordenin- gen, in art. 8 dezer wet bedoeld. Het ontw. 67/8 I voegde er het tegenwoordige tweede lid bij. Hoor de verwerping van art. 38 van het Regeringsontwerp (zie bladz. 386 w.) werd art. 39 art. 38 en veranderde desgelijks de volgorde der volgende artt. II. Het verschil van gevoelen blijkens het V. V. C6/7 bestaande, waarvan reeds bij art. 8 1) mei- ding is gemaakt, openbaarde zich hier op nieuw. De leden, die de kerkelijke besturen op de begraaf* plaats zelve, ook wat dragers enz. betreft, geheel meester wil- den laten , wenschten hier gelezen te hebben niet naar maar tot aan de begraafplaats. Anderen


		) Zie de aant. aldaar bladz. 138 v. onder III.

-ocr page 430-



		Art. 38 BEGRAFENISWET. 395

		schijnlijk tegen de bedoeling, ver- bod van zoodanige regeling uit het artikel werd afgeleid. De Regering antwoordde: In art. 32 ligt reeds de erken- ning opgesloten, dat de gemeente bevoegd is het voor de begraving benoodigde tegen voldoening van een matig regt te verstrekken. Art. 38 heeft slechts ten doel om aan ieder volkomen vrijheid te laten, om voor het vervoer van lijken zich van zoodanige personen en middelen te bedienen als hij wil, mits de daaromtrent bestaande plaatselijke verordenin- gen in acht nemende. Zie ook de aant. op art. 30 bladz. 347 v. onder IV, en op art. 32 eerste lid, bladz. 366 v. onder VII. V. Men zie bij dit art. ook het aanget. bij art. 8, bladz. 129 v. onder 2°, en bladz. 133. Dat de raad niet meer bevoegd kan worden geacht � gelijk dit v��r de wet door de Regering schijnt te zijn aangenomen 2) � om het gebruik van lijkdienaars bij het ter aarde bestellen van lijken, verpligtend te maken, volgt uit art. 38 zelf. VI. Het feitelijk belemmeren of verhinderen van het geoorloofd vervoer van een lijk naar eene begraafplaats, is straf baar volgens art. 41 N». 12. VII. In verband met de mj dit art. erkende vrijheid in het gebruiken van personen en mid-
		zijn, dat de verordeningen in art. 28 bedoeld, moeten worden in acht genomen. Die verordeningen kunnen m. i. ook regelen wat op de begraafplaatsen, zoo bijzondere als algemeene, is na te komen, in het belang der openbare orde en gezondheid bij het vervoer naar het graf. Maar waarom dan de bepaling van het tweede lid van art. 38 beperkt tot de algemeene begraafplaats, ter- wijl art. 28 ook voor de bijzondere geldt? Hier is gemis van over- eenstemming, en ontstaat de mo- gelijkheid dat de verordeningen in art. 28 bedoeld de vrijheid, die bij art. 38 voor het vervoer van lijken naar de begraafplaatsen is gewaarborgd, zullen beperken voor zooveel het vervoer naar het graf binnen de bijzondere begraafplaat- sen betreft, aangezien art. 38 die vrijheid alleen waarborgt voor de algemeene begraafplaatsen, of- schoon het tweede lid volgens zijne medegedeelde geschiedenis juist tot bescherming van de iijzon- dere begraafplaatsen is toegevoegd. IV. Eenige leden wilden � blijkens het Eindv. 68/9, � in overeenstemming met het reeds aangehaalde Deventersche adres 1), in dit artikel duidebjker doen uit- komen, dat het ook aan de gemeentebesturen vrijstaat zich tegen de betaling van zeker regt met het vervoer van lijken naar de begraafplaatsen te belasten. Zij zouden het betreuren dat, waar-


		1) Zie bladt. 348. 3) Zie Mr. va» �osieewijk, meeri
		werk, bladt. 839 onder XII.

-ocr page 431-



		39ti BEGRAFENIS WET. Art. 38, 39

		§ 4. Strafbepalingen. Art. 39. Onverminderd de straffen bij de gewone strafwet gesteld tegen andere misdrijven, die gelijk- tijdigof in zamenhang met de in deze wet genoemde mogten worden gepleegd, worden de navolgende han-

		(d) dat alle poenale sanctie aan de bepalingen der wet ontbreekt, en heeft men telkens bij liet bespreken van bijzondere artikelen de vraag gedaan, of de rigtige uitvoering daarvan niet door strafbepalingen moest worden verzekerd. Men wees daarbij wel op de artt. 358�360 van het Strafwetboek; doch eigen- lijk komt slechts het eerste dier artikelen hier iu aanmerking, en dit schijnt op sommige der geval- len, welke men meer bepaald op het oog heeft, of niet �f niet dan door eene gewrongen uitlegging te kun- nen worden toegepast. Zoo is, om eenige voorbeelden te noemen, welligt eene strafbepaling noodza- kelijk voor het geval, dat burge- meester en wethouders volgens art. 4, een bevoegd geneeskundige aau- wijzen om den doodschouw te ver- rigten en verklaring van het over- lijken af te leggen, doch door dien geneeskundige niet binnen den be- hoorlijken tijd aan de hem opge- legde verpligting voldaan wordt. 1)
		delingen gestraft als volgt. delen voor het vervoer der lijken, vermeld ik hier, tevens tot aau- vulling der aant. VII op art. 1, eerste lid, volgens welke ook de lijken van ter dood g�lraglen overeenkomstig dat art. moeten worden begraven, dat volgens art. 14 van het Strafwetboek, de lijken van hen, die een doodvonnis on- dergaan hebben, aan hunne ver- wanten, des begeercnde, zullen overgegeven worden, ouder ver- pligting van die zonder eenigen toesiel te doen begraven. Over het niet-intrekken van dit art., zie men de aant. op art. 50 eerste lid. (d) I. De $ 4, houdende straf- bepalingen, en bevattende de art. 39�44, kwam in de eerste ont- werpen niet voor. Blijkens het V. V. 58/9 was dit eene der drie hoofdbedenkingen tegen het ontwerp. In de derde plaats � zeide men � heeft het algemeen bevreemding verwekt,

		II Zie aant. op art. 4 black. 91 onder XVI. In de aant. aldaar, bladi. 90 onder 5o en de noot, werd reeds opgemerkt dat de aangewezen geneeskundige niet verpligt is het verrigten van doodschouw op zich te nemen. Aan het verlangen der Kamer hierboven vermeld, is niet voldaan en alzoo ook geem straf gesteld op het niet aannemen der betrekking van doodschouwer. Zie ook de M. v. B. 58\'9 bladz. 84, en op bladz. 85 de rede van den heer Cobnelis , en die van den heer Weiteehoff, in verband met de discussie over de ge- neeskundige wetten van 1865, te vinden bij Opwvrda bladz. 487 en 490. Zie ook Gemeentestem, No. 963.

-ocr page 432-



		Art. 39 BEGRAFENISWE�. 397

		dit opzigt vollediger. Men raad- plege art. 57 dier wet. Welligt ook behoort de wet eenige bepaling te behelzen wegens het sluiten der bijzondere begraafplaatsen, in strijd met hare voorschriften aangelegd. Eindelijk komt nog in aanmerking, of met het oog op art. 23 geene strafbepaling te pas komt tegen het wederregtelijk opgraven of \'verkoopeu van doodsbeenderen. De Staatscommissie, die inl852om- trent het aan te nemen stelsel van politiewet verslag heeft uitgebragt, achtte zulks noodzakelijk. Dat verslag behelst eenige nuttige wenken over geheel het onderwerp, die, naar het schijnt, door de Regering niet geheel uit het oog zijn verloren. 3) De Regering antwoordde als volgt: «Met opzet zijn in dit ontwerp geene strafbepalingen op- genomen. »De Grondwet vordert een al- gemeen wetboek van strafregt. Zal aan dat voorschrift worden voldaan, dan behoort het opnemen van strafbepalingen in bijzondere wetten niet dan waar het volstrekt noodig is plaats te hebben. Die noodzakelijkheid nu schijnt met opzigt tot het hier behandeld on- derwerp niet te bestaan. Deze voordragt van wet strekt in de eerste plaats tot wettelijke be- krachtiging van bestaande voor- schriften, waar wettigheid en ver- bindende kracht kon worden be- twijfeld. Daar die voorschriften
		Het laatste lid van art. 358 van het Strafwetboek voorziet in het geval dat de begraving plaats heeft v��r den bij de wet bepaalden tijd; maar niet, naar het schijnt, als men, zonder de algemeene bepaling van art. 6 te overschrijden daarvoor den afloop der geregtelijke schou- wing van art. 5 niet afwacht, of wel de begraving tot na den vijfden dag vertraagt. Tevens wordt in de wet de aanwijzing gemist der poenaal aansprakelijke personen voor eene niet ten behoorlijken tijde plaats gehad hebbende begra- ving, als die personen niet door den uitersten wil des overledenen zijn aangewezen. 1) Voor het ge- val dat burgemeester en wethouders, naar aanleiding van art. 9, in plaats van de nabestaanden ofbe- trekkingen, de zorg voor de be- graving op zich nemen, schijnt eene straf te moeten worden be- dreigd tegen degenen, die de af- gifte van het lijk weigeren. Evenzoo acht men het eene leemte, dat het aanleggen eener bijzondere begraaf- plaats of van een familie-graf, zonder het bij artt. 14 en 15 ge- vraagde verlof, of na eene wei- gering van dat verlof, niet met eene bepaalde straf bedreigd wordt, en dat alle strafbepaling ontbreekt tegen het oprigten van gebouwen zonder verlof binnen den verboden kring van art. 16. 2) De wet van 21 December 1853 (Staatsblad N°. 128) wegens het bouwen in den omtrek van vestingen, is in


		1) Zie hierover de aant. op art. 1 eerste lid, bladz. 24 vv. onder VI. 2) Men zie de aant. op art. U, bladz. 196 v. onder XIII, op art. 15 blad?.. 204 onder IX en op art. 16, bladz. 218 v. onder VII. 3) Zie dat Verslag, bladz. 43, 80 en 81.

-ocr page 433-



		398 BEGRAFENISWET. Art. 39

		echter dertig jaar gegolden hebben zander dat zich behoefte aan straf op hunne overtreding heeft doen gevoelen, is het te verwachten, dat ook de wet, die de zaak zal regelen, zal worden nageleefd, zonder dat zulks door strafbe- dreiging zij verzekerd. Mogt de behoefte aan strafbepalingen later ontstaan, dan biedt het strafwet- boek, met welks herziening reeds een aanvang is gemaakt, de ge- legenheid aan, daarin te voorzien. Daarin zal dan tegen het weder- regtelijk opgraven en verkoopen van doodsbecudereu kunnen wor- den gewaakt, hetgeen aan het doel van deze wet vreemd is." Het gemis van alle strafbepa- lingen in de wet werd echter bij het V. V. 59/60 in de meeste afdeelingen op nieuw besproken. Er waren leden, die zich met hetgeen de Regering in hare Memorie van Beantwoording tot verdediging van deze weglating zegt, niet konden vereenigen. Het ging te ver, meenden zij , noodza- kelijkheid van het geven van poenale sanctie aan de bevelende voorschriften eener wet tebetwis- ten, op grond dat zich gedurende een zeker aantal jaren geene be- hoefte aan straf op overtreding van soortgelijke voorschriften heeft doen gevoelen. Z�� onvoorwaar- delijk kon men niet uit het ver- ledene tot de toekomst besluiten. Het is waar, de Regering behield zich voor om, zoo er behoefte �au strafbedreiging ontstond, daarin bij de herziening van het algemeen wetboek van strafregt te voorzien; maar dit strafwetboek
		schijnt daartoe minder geschikt. Het is uit zijnen aard bestemd, om straffen tegen de commune delicten te bepalen; niet om, gelijk hier het geval zou zijn, zich tot een geheel speciaal onderwerp uit te strekken. Wilde men alle zulke speciale onderwerpen in het straf- wetboek behandelen, het zou een verbazenden omvang erlangen. A1- leen tegen de commune delicten, die wel met het begraven en de begraafplaatsen in verband staan, maar toch in deze wet niet ver- meld worden, gelijk bijv. het ver- duisteren vau lijkeu, behoort bij het strafwetboek te worden voorzien. Verscheidene andere leden in- tusschen toonden zich wel geueigd om in dit opzigt het gevoelen der Regering te omhelzen. Zij hechten veel gewigt aan het argument, dat de bestaande bepalingen om- trent het begraven en de begraaf- plaatsen gehandhaafd hebben kun- nen worden, zonder dat straffen behoefden te worden opgelegd. De meeste voorschriften der tegeu- woordige wet zijn inderdaad van administratieven aard. Daaraan kon dus ook langs den administratieven weg de hand worden gehouden. Slechts zeer enkele artikelen treft men in de wet aan, tegen welker overtreding of niet-nakoming straf kan of behoeft te worden bedreigd. Van de andere zijde werd geant- woord, dat dan toch deze artike- len eene poenale sanctie behoefden. Werd de wet naar geest en letter toegepast, onvermijdelijk zouden de besturen van begraafplaatsen door strafbedreiging gedwongen moeten\' worden, hare voorschriften

-ocr page 434-



		Art. 39 BEGRAFENIS WET. 3U9


		III. Toen de beraadslaging over § 4 werd geopend, verklaarde de heer Godefroi niet bijzonder ingenomen te zijn met de wijze waarop de strafbepalingen iu de wet waren gebragt, en wees er op dat de eerste ontwerpen in \'t geheel geen strafbepalingen in- hielden, i\' Misschien � zeide hij � was dat wel wat te weinig, maar hier is men tot eeu ander uiterste overgeslagen. Men heeft de geheele poenale materie van de begraving en de begraafplaatsen willen gaan codificeren en daarin is men niet zeer gelukkig geslaagd. Men heeft onder andere den Code P�nal ter zijde gesteld en voor de voor- schriften van dat wetboek andere bepalingen in het leven geroepen, maar op eeue wijze die mij niet systematisch voorkomt, vooral wanneer ik let op enkele bepa- lingen vau art 43 , waar wij cene reeks vau misdrijven vinden voor alle waarvan het minimum van gevangenisstraf eene maand en het maximum een jaar is en waarbij ontegenzeggelijk, zoo niet het minimum te gering, toch het maximum te hoog is gesteld, bij - voorbeeld voor het verbergen vau het lijk van iemand die aan een geweldigen dood is gestorven. Onder eeu geweldigen dood heeft men altijd ook zelfmoord verstaan. Nu vraag ik of het verbergen van het lijk van iemand die een zelfmoord heeft begaan iu gravi- teit gelijk staat met het verbergen 11 �der wet." Tegen de overtreding der plaatselijke verordeningen die krach- tens deze wet moeten worden vastgesteld, heeft de wet geen straf bedreigd. Art. 29 laatste lid voorziet alleen In een exceptioneel geval. Zie de aaut. aldaar en overigens de nant. op art. 7, bladz. 127 ». onder X en XI. 2> Zie ook de rede van den Minister Foce , bij art. 43 no. 2.
		osztlvt ddggw d e o

-ocr page 435-



		400 BEGRAFENIS WET. Art. 30

		van het lijk vau iemand op wien een moedwillige manslag is ge- pleegd? En toch is het maximum hetzelfde. 1) Zoo is het zonder toestemming vervoeren van een lijk onder dezelfde strafbepaling gebragt, onverschillig of men het vervoert om het elders te begra- ven zonder toestemming van den eigenaar of zonder toestemming van het regterlijk gezag. En toch dunkt mij is hier verschil in de strafbaarheid van het misdrijf. 2) -!Men had beter gedaan � ver- volgde hij � den Code P�nal onaangeroerd te laten en alleen die strafbepalingen te maken die moeten strekken tot verzekering van de bepalingen dezer wet. Ik wil niet terugkomen op het de- bat, dat wij hier gehad hebben over de waarde van parti�le rege- ling; maar deze wijze van her- ziening der strafwetgeving kan ik niet goedkeuren. De zaak is van te veel gewigt om eene herziening ook van een gedeelte van den Code P�nal te ondernemen, bij gelegenheid van de vaststelling van een politiewet op het begraven. Wanneer die herziening moet plaats hebben ten aanzien van misdrijven ter zake van begraving, dan moet zij op zich zelven plaats hebben en de zaak het onderwerp van eene afzonderlijke regeling uitmaken, maar niet incidenteel, bij gelegenheid van de vaststel- ling eener wet als deze. Zoo iets keur ik bepaald af." Spreker zou zich echter bij deze 1) Zie de aant. op art. « No. 2. 21 Zie de aast. op art. 12 liladz. 153 3) Dit art. heeft in de ontwerpen ge
		bepalingen moeten nederleggen. Daarin wijziging te brengen, was z. i. onmogelijk, bij de wijze van werken der Kamer. Nu bleef niets over, dan in het stelsel der wet, hetgeen verkeerd en onjuist was, zoo veel mogelijk te verbeteren. In dien geest had hij dan ook de amendementen voorgesteld, tot deze afdeeling betrekkelijk, en die bij de volgende artt. zullen wor- den medegedeeld. Zie verder over de bepaling van het maximum der bedreigde straffen ook de aant. op art. 43 No. 2. Daarop werd de beraadslaging gesloten, en art. 39 1) goedge- keurd. IV. De bedenking werd in het V. V. 66/7 gemaakt, of tenge- volge van het onverminderd in den aanhef van dit artikel niet, boven en behalve de volgende strafbepalingen, ook de gewone strafwet zou kunnen worden toe- gepast, zoodat, althans in som- mige gevallen, voor cumulatie van straf zou te vreezen zijn. De meeste leden deelden niet in dit bezwaar. Zij wezen op de nood- zakelijkheid om duidelijk te doen uitkomen, dat de gewone strafwet van toepassing blijft voor zooda- nige delicten die, hoezeer ook volgens deze wet strafbaar, moeten worden gequalificeerd als tevens een ander misdrijf in zich te bevatten, en dus naar den aard van dat misdrijf volgens het gewone straf- regt moeten worden gestraft. onder X. :n wjjziging ondergaan.

-ocr page 436-



		Art. 39 BEGRAFENISWET. 401

		De Eegering was het � blijkens haar antwoord � geheel met de meerderheid eens, dat de gewone strafwet en deze wet moesten toe- gepast worden , wanneer tengevolge van een en hetzelfde feit beide wetten werden overtreden. Dit kon bijvoorbeeld hij moord plaats hebben. V. Door een der leden werd � blijkenshet V. V.66/7�gevraagd, of wel duidelijk genoeg bleek, dat art. 11 der wet van 29 Juuij 1854 (Staatsblad N°. 102) be- trekkelijk herhaling van misdaad of wanbedrijf, op de strafbepalingen dezer specialcwet van toepassing was. Indien aan deze bedenking wordt toegegeven , � vervolgde men bij art. 44 � zal hier ook art. 11 dier wet moeten worden aangehaald. "Art. 11 en 12 der wet van 2\'J Junij 1854 (Staatsblad N°. 102) � antwoordde de Rege- ring � zijn algemeen en dus ook op speciale wetten van toepassing, ook al wordt in die wetten niet daarnaar verwezen." De bedoelde bepaling van art. 11 houdt in dat, indien iemand, na reeds te voren hetzij 1ot eene criminele straf, hetzij tot eene gevangenisstraf voor den tijd van langer dan ��n jaar, of tot een- zame opsluiting voor den tijd van langer dan zes maanden veroordeeld te zijn geweest, andermaal wegens misdaad of wanbedrijf, daarna gepleegd, te regt staat, alsdan de vroegere veroordeeling eene ver-		zwarende omstandigheid daarstelt, waarop de regtcr, behoudens de bepalingen vau artt. \'J en 20 dier wet, 1) bij de toepassing der straf acht moet geven. De regter is daarbij bevoegd verklaard de straf van verbanning, tuchthuis of gevangenis zelfs niet een derde boven het maximum te verhoogen. Art. 12 verklaart deze bepa- lingen ook toepasselijk ua vooraf- gaandc veroordeeling door den mi- litairen strafregter, doch niet an- ders dan in de gevallen, aangeduid in de wet vau 3 Maart 1852 (Staatsblad N°. 20). 2) Blijkens art. 11 moet voor de toepassing van zwaardere straf het latere feit een misdaad of wanbedrijf uitmaken, alzoo niet eenc politie- overtreding. De iu artt. 40�43 strafbaar gestelde feiten nu zijn alle wanbedrijven (zie volgende aant.), en daarom kunnen dus de artt. 11 en v. der wet van 1854, hier toepassing vinden. VI. Tot welke soort vau mis- drijven behooren de feiten, bij artt. 40�43 der begrafeniswet strafbaar gesteld? Tot de misdaden, wanbc- drijvcn of politicovertredingen ? Volgens art. 1 van het Wetboek van Strafregt is de overtreding, welke naar de wetten strafbaar is: met politiestraffen � eene een- voudige overtreding (of een ver- grijp); met boetstraffen � een wan- bedrijf;

		1) Deze artt. houden bepalingen betreffende vermindering van straf ingeval van verzuchtende omstandigheden. Il Wet regelende de gevolgen van door den militairen strafregter uitgf- sproken veroordeelingen bij later gepleegde misdaad of wanbedrijf. 26

-ocr page 437-



		402 BEGRAFENISWET. Art. 39

		met lijf- of ontcercnde straffen � eene misdaad. Volgens art. 9 zijn de boetstraffen op wanbedrijf gesteld: 1°. gevangenis (minimum zes dagen , maximum vijfjaren; zie art. 40). Over de cellulaire opsluiting zie men de wet van 28 Junij 1851 (Stbl. N°. 08) en art. 7 der wet van 29 Junij 1854 (Stbl. \\°. 102). 2". opschorting voor een tijd in zekere burgerschapsregten, bur- lijke regten en regten van maag- schap (omschreven iu art. 8 der wet van 29 Junij 1854 (Stbl. N°. 102); 3°. geldboete. Volgens art. 464 zijn de poli- ft>-straffen: 1". gevangenis (minimum ��n dag, maximum vijf dagen); 2°. geldboete (van ��n tot vijf- tien franken ingesloten); 3°. verbeurdverklaring van ze- kere aangehouden goederen. Aangezien un het maximum der boete, bij art. 40 onzer wet be- p;iald, � 25 en dat der boete bij het in art. 42 onzer wet toepasselijk verklaarde art. 27 van bet Burg. M\'etb. / 100, alzoo in beide ge- vallen meer dan vijftien franken bedraagt, terwijl het maximum der boeten zoowel als der gevan- genisstraffeu, iu artt. 41 en 43 onzer wet bedreigd, mede het maximum der boete en gevange- nisstraf op politie-overtredingeu staande overschrijdt, zoo moeten al de in deze wet straf baar gestelde fei- teu uaar onze strafwetgeving onder de wanbedrijven worden gebragt.
		Art. 44 der wet op de Regterl. Organisatie brengt daarin m. i. geen verandering. ])e omstandigheid dat bijv. de overtreding van art. 40 onzer wet tot de kennisneming behoort van den kautonregter (zie volgende aant.), wettigt de conclu- sie niet, waartoe de Hooge Raad komt o. a. iu zijne arresten van 31 October en 14 November 1848 1), dat zoodanige overtre- ding, "mitsdien, in den zin der wet, geenszins als een wanbedrijf, maar als eene overtreding van politie moet worden beschouwd." Al mogt verder het Wetboek van Strafvordering door politie-ovcrtre- diugen verstaan alle misdrijven, die aan de kennisneming van den kautonregter zijn onderworpen, waarop de H. I? mede zijne meening schijnt te gronden, zoo volgt daaruit nog niet dat alle feiten, die wanbedrijven zijn volgeus onze vigerende strafwetgeving, po- litic-overtredingen zouden worden wanneer eene wet op de E. O. haar aan de kennisneming des kantonregters onderwerpt. Om liet karakler der misdrijven naar ons regt uit te maken, moet worden gevraagd naar onze straf- wetgeving en deze (nog altijd hc- laas! de Code P�nal en de wet van 1854) heeft ze onderscheiden uaar gelang der straffen, niet naar gelang der jurisdictie. De Hooge Raad beeft dan ook bet bestreden stelsel laten varen bij zijn arrest van 3 December 1850 2), waarbij o. a. is beslist: dat, hoewel bij art. 484 van het


		1) Ned. Refrtspr. Dl. XXX bladz. 203 vv. �) i\\ed. Regtspr. Dl. XXXVII bladz. 106 vv.

-ocr page 438-



		Art. 39 BEGRAFENISWET. 403

		Wetboek van Strafregt wordt be- paald dat in alle zaken die bij dat Wetboek niet zijn geregeld en omtrent welke bij bijzondere wetten en verordeningen is voorzien, de regter zal voortgaan die in acht te nemen, daaruit niet volgt dat de voorschriften van dat Wetboek, bevattende algemcene beginselen van strafregt, wanneer daaromtrent in de bijzondere wetten zelve geeue bepalingen worden gevonden, bij liet beoordeelen van misdrijven, bij die bijzondere wetten voorzien, niet zouden mogen in aanmerking worden genomen ; en verder dat bij art. 44 R. O. wel ver- andering is gebragt in de straf- vordering, maar geenszins is ge- derogeerd aan het bestaande straf- regt, en dat derhalve de over- tredingen, bij eene speciale wet strafbaar gesteld met boete, 15 franken te boven gaande , welke , volgens den Code P�nal, zijn wan- bedrijven , nog als zoodanig moeten worden beschouwd, niettegenstaan- de zij thans, wanneer de boete niet meer bedraagt dan f 75, overeenkomstig gemeld art. 44 E. O. als politie-overtredingen worden beregt. Eene andere vraag blijft het, of het beginsel onzer strafwetgeving juist is, en of eigenlijk niet de meeste der in nrtt. 40�43 strafbaar gestelde feiten naar hunnen aard als een- voudige politie-overtredingen waren te beschouwen. VII. Behooren de bij artt. 40� 43 strafbaar gestelde feiten tot de kennisneming van de arrondis- sements-regtbanken dan wel tot die der kantonregters ?		Dit is verschillend. De in art. 40 strafbaar gestelde feiten behooren tot de kennisneming der kantonregters aangezien dezen ingevolge art. 44 der Wet op de Begter\'.ijke Organisatie (behou- dens hooger beroep in casu) von- nissen over alle overtredingen, op welke geene hoogere straf is gesteld dan eene gevangenisstraf van zeven dagen of eene geldboete van �75, te zamen of afzonderlijk. De overtreding van art. 42 wordt beregt door de arroudisse- ments-regtbanken blijkens art. 27, 3c lid Burg. Wetb De feiten strafbaar gesteld in artt 41 en 43 behooren mede tot de kennisneming van de regtbanken ingevolge art. 50 B. O., volgens hetwelk zij wijzen in correctionele zaken , wanneer namelijk hoogere straf is bedreigd dan in art. 44 E. O. is genoemd. De vonnissen krachtens artt. 41 en 43 onzer wet gewezen, zijn blij- kens art. 56 E. O. mede aan hooger beroep onderworpen omdat, hoewel geene geldboete van boven � 200, ook gevangenis te zamen of af- zonderlijk is bedreigd. VIII. Welke regelen zijn hier aan te nemen omtrent de straf- baarheid der poging tot die straf- baar gestelde fcitcn~waarbij poging mogelijk is? 1°. Art. 3 van het Wetboek van Strafregt bepaalt dat de pogingen tot wanbedrijf niet voor wanbe- drijven worden gehouden, dan in de gevallen, waar de wet dit uitdrukkelijk bepaalt. Aangezien nu de in artt. 40�43 bedoelde feiten wanbedrijven zijn, 26*

-ocr page 439-



		BEGRAFENISYVET. Art. 39, 40
		404


		Art. 40. Met eene boete van vijf tot vijf en twin- tig gulden en met gevangenis van een tot drie da- gen, te zamen of afzonderlijk, wordt gestraft: 1°. het begraven en het doen begraven na den vijfden dag van het overlijden, behoudens het bepaalde. in het 2de lid van art. 6; 2°. het vervoeren en het doen vervoeren van een

		(zie aant. VI), zoo is de poging alleen strafbaar in de gevallen van art. 41 N". 0 eerste zin- snede, en art. 43 N°s. 2, 4 en C, alwaar uitdrukkelijk ook de poging met straf en wel met dezelfde straf als het voltooide misdrijf is bedreigd. 2". Waarom op poging dezelfde straf is gesteld als op het vol- tooide misdrijf, dit is na de bij de wet van 29 Junij 1854 (Staats- blad N". 102) j". de wet van 25 December lSG0(Stbl. N°. 102)aan- genomen beginselen niet duidelijk. Aldaar is namelijk in artt. 10 en 17 vastgesteld, dat poging tot misdaad wordt gestraft met de straf volgende op die welke bij de wet tegen de misdaad zelve is bedreigd; dat de poging tot de misdaden, welke door de wet van 1854 correctioneel straf-
		baar worden en het kenmerk van wanbedrijf erlangen, even als de volbragte daad strafbaar zal zijn , en dat de gevangenisstraf te- gen wanbedrijven in deze wet (van 1854 namelijk) en iu het strafwetboek bedreigd, bij strafbare poging met een derde wordt vei- minderd. Men had alzoo mogen verwaeh- ten dat zoodanige vermindering met een derde ook in onze wet zou zijn bepaald. Dit is evenwel niet geschied; de poging is met- het voltooide misdrijf gelijkgesteld, zonder dat de reden daarvan blijkt. 1) IX. Artt. 40, 41 en 43 be- dreigen ook gevangenisstraffen. Aangezien dit correctionele ge- vangenisstraffen zijn (zie aant. VI), zoo kan er cellulaire op- sluiting worden bevolen, over- eenkomstig de wet van 28 Junij


		1) Over poging, zie men het belangrijke geschrift van Jhr. Mr. O. Q. van Swin�kukn , Beschouwingen over het leerstuk der poging tot misdrijf, Am- hem lb70, alwaar Frankrijk is behandeld op bladz. *U� 102 en Nederland op Madz. 108�12G; en welke schrij.-er mede van oordeel is (zie t. a. p. en bladz. 144), dat men de poging in het algemeen ligter moet straffen dan het vol- tooide misdrijf, omdat dan de regtskrenking gewoonlijk niet zoo zwaar is; en verder (zie t. a. p. en bladz. 1291: dat de poging ook bij die politieovei- tredingen moet strafbaar zijn welke het karakter van misdrijf dragen, niet bij die welke alleen in het belang der openbare orde of gezondheid als ander- .zins strafbaar zijn gesteld.

-ocr page 440-



		Art. 40, 41 BEGRAFEN1SWET. 405 lijk naar eene andere gemeente, in strijd niet het verbod of de vergunning in art. 11 bedoeld; 3°. de overtreding der voorschriften van den alge- meenen maatregel van inwendig bestuur, bedoeld bij nrt. 3. (e) Art. 41. Met eene boete van tien tot honderd gul- den en met gevangenis van drie dagen tot eene maand, te zamen of afzonderlijk , wordt gestraft: 1°. de overtreding van het 1ste lid van art. 1;

		1851 (Staatsblad N. 08) in ver- Laad met art. 7 der wet van 29 .Tunij 1854 (SM.* N". 102). (e) I. Zie bij dit art. de aant. op art. 39. � Ten aanzien van de geschiedenis der afzonderlijke N"s. van dit en du twee volgende artt., voor zoo- ver zij de pocnale sanctie behelzen van de daarbij aangehaalde of bedoelde voorschriften dezer wet, zal worden verwezen naar de aant. op die voorschriften, alwaar het verhandelde over de strafbepalin- gen reeds is medegedeeld. De wijzigingen zelve welke deze strafbepalingen hebben ondergaan deel ik echter ten overvloede tot een beter overzigt hier en in de vol- gende artt. mede. II. N°. 1 van dit art. luidde in het ontw. 06/7: «het begraven na den vijfden dag van het overlijden, behoudens het bepaalde in het 2^ie lid van art. 6." Bij het ontw. 07/8 II werd achter begraven gevoegd: en het doen begraven. Zie verder bij dit N°. de aant.
		op art. 1 bladz. 24 vv. onder VI, en op art. 0 bladz 110 vv. onder VIII�XII. III. Ten aanzien der uiet-na- koming van het 3de _en i^ie lid van art. 0, zie men art. 41 N". 5. IV. N°. 2 van het art. werd iu het ontw. 06/7 gelezen: «het vervoeren van een lijk naar eene andere gemeente iu strijd met het in art. 11 bedoeld verbod." Bij het ontw. 67/8 II werd achter vervoeren gevoegd: en het doen vervoeren. Een amendement van den heer Godefroi, strekkende om de woorden: in art. 11 bedoeld ver- bod te vervangen door: verbod of de vergunning in art. 11 bedoeld, werd door de Regering overge- nomen. Zie verder de aant. op art. II bladz 149 ouder VI. V. N°. 3 van dit art. is een amendement van den heer Gode- froi, hetwelk door de Regering werd overgenomen. Men zie hierover het aangetee- kende op art. 3 bladz. 70 ouder IX.

-ocr page 441-



		406 BEGRAFENISWET. Art. 41 2°. het ontleden of bewaren van een lijk, zonder het verlof in liet \'2de lid van art. 1 vermeld; 3°. de overtreding van het eerste lid van art. 4 ; 4°. het begraven binnen de 36 uren na het overlijden; 5°. het niet voldoen aan het bevel, in het 3de of 4de lid van art. 6 bedoeld; 6°. het verhinderen of belemmeren der doodschouw of de poging daartoe, en de weigering tot afgifte van een lijk in art. 10 bedoeld; 7°. het zonder verlof van Gedeputeerde Staten op- rigten van gebouwen of graven van putten binnen den verboden afstand van begraafplaatsen. Bij het veroordeelend vonnis wordt de opruiming van de gebouwen en putten, in strijd met het verbod gemaakt, ten koste des overtreders gelast; 8°. het begraven op bijzondere begraafplaatsen, in strijd met art. 22; 90. het roeren van een of meer graven, in strijd met art. 23; 10°. het begraven op eene gesloten begraafplaats; dl⁰, het gebruik maken van zoodanige begraafplaats , in strijd met art. 25; 12°. het feitelijk belemmeren of verhinderen van den toegang tot eene begraafplaats of van het geoor- loofd vervoer van een lijk naar eene begraafplaats. (/) (f) I. Zie de aaut. op art. 39 nisstraf van drie tot zeven dagen, en de aant. I op art. 40. te zanien of afzonderlijk, wordt II. In het ontw. 66/7 luidde gestraft." de aanhef: No. 3 hield in: «de overtreding »Met eene hoete van tien tot van art. 4." honderd gulden en met gevange- N". 7 luidde als volgt:

-ocr page 442-



		Art. 41 BEGRAFENISWET. 407


		"Het oprigten van gebouwen of het graven van putten, in strijd met het 3de lid van art. 16. "Bij het veroordeelend vonnis wordt de opruiming van de gebou- wen en putten, in strijd met art. 16 gemaakt, ten koste des over- treders gelast." Nos. 10 en 11 maakten ��ne bepaling uit onder No. 10 hou- dende: «het begraven op eene ge- sloten begraafplaats en het gebruik maken van zoodanige begraafplaats, in strijd met art. 25." No, 12 kwam in hef ontw. niet voor. Bij het ontw. 67/8 I werd in den aanhef drie tot zeven dagen veranderd in: drie dagen lot eene maand. No. 10 werd gesplitst, en de tegenwoordige Nos. 10 en 11 kwa- men daarvoor in de plaats. Een nieuw No. 12 werd bijge- voegd, van inhoud gelijk aan het tegenwoordige. Bij het ontw. 67/8 II werd in den aanhef het woord gevangenis^ straf veranderd in: gevangenis. Ofschoon het eerste woord weder abusief in het ontw. 68/9 voor- kwam, is dit in het Staatsblad verbeterd. Een amendement van den heer Godefroi, strekkende om No. 3 aldus te veranderen: » De overtreding		van het eerste lid van art. 4", werd door de Regering overge- nomen. Een amendement van den heer Pijnappel , strekkende om in N". 7 te lezen: «het zonder verlof van Gedeputeerde Staten oprigten van gebouwen of graven van putten binnen den verboden afstand van begraafplaatsen," en om in de tweede zinsnede de woorden art. 16 te veranderen in: het verbod, werd met 45 tegen 11 stemmen aangenomen. III. Blijkens art. 50 der wet is o. a. ingetrokken art. 358 van het "Wetboek van Strafregt. 1) In het V. V. 66/7 werd opge- merkt dat bij art. 41, hetwelk (zie de Nos. 3, 4 en 5) het hieronder medegedeelde art. 358 vervangt, de daarbij bedreigde straf, althans wat de gevangenisstraf betrof, aanmerkelijk verligt werd, zonder dat dit was toegelicht. Men vi\'oeg door welke beweegreden de Re- gering zich hier had laten leiden. De Regering antwoordde: "Sedert de betaling van geld- boeten beter dan vroeger verzekerd is door de wet van 22 April 1864 (Staatsblad No. 29), meent de Regering dat bij correctionele straf- bepalingen aan geldboete eenige meerdere plaats kan worden ge- geven dan aan gevangenisstraf.

		tl Dit art. luidde als volgt: �Diegenen, die zonder vooratgegaan bevel van den openbaren ambtenaar, in het geval, waarin dit bevel vereischt wordt, eenen gestorvenen zullen hebben doen begraven , zullen met zes dagen tot twee maanden gevangen- zetting _ en eene geldboete van zestien tot vyftig franken gestraft worden, onverminderd de vervolging der misdaden , wegens welke de daders van dit .v;inbi\'ilrijt\' in deze omstandigheid zouden mogen beklaagd worden. �Dezelfde strat zal plaats grijpen tegen degenen, die zich, op welk eene wijze ook, tegen de wet en de reglementen, betrekkelijk de begravingen v��r den tijd, vergrepen zullen hebben."

-ocr page 443-



		408 BEGRAFENISWET. Art. 41

		Daarom is hier de eerste hooger, de tweede lager gesteld dan in art. 358 van het Strafwetboek. Om aan de gemaakte bedenking te ge- moet te komen, is het maximum op eene maand gesteld." IV. Men zie ten aanzien der afzonderlijke Nos. van dit art., als voor: No. 1, de aant. op art. 1, bladz. 24�27 onder V en VI , en op art. 6 bladz. 111 v. onder VIII�X; \' No. 2, de aaut. op art. 1, bladz. 37, 40 No. 4, en 45 w. onder VI 5o, VII en VIII. Verg. ook de aant. op art. 16, bladz. 248 onder 4o_; No. 3, de aant. op art. 4, bladz. 74 onder III en IV, en bladz. 80 ; No. 4, de aant. op art. 1 bladz. 26, en op art. 6 bladz. 112 v. onder XI en XII; No. 5, de aant. op art. 6, bladz. 113 onder XIII, en bladz. 124 onder XII; No. 6, de aant. op art. 4, bladz. 93 onder XXI, en op art. 10, bladz. 139 onder VI; No. 7, de aant. op art. 16 bladz. 246 v.v. onder IX. De overtreding van art. 16 vijfde lid, is niet strafbaar gesteld. Verg. de aant. op art. 16, bladz. 218 on- der VII; No. 8, de aant. op art. 22, bladz. 301 onder V; No. 9, de aant. op art. 23, bladz. 308 ouder XII en XIII; No. 10, de aant. op art. 24, bladz. 311 v. onder IX en X. Dit Mo. kwam in het ontwerp 66\'7 vereenigd voor met No. 11.
		Ten gevolge van het verlangen der Kamer, welke het gebezigde woordje en in het disjunctieve of wilde veranderd hebben, werd het No. in twee�n gesplitst. No. 11, de aaut. op art. 25, bladz. 320 onder XII. No. 12, de volgende aant. V. lo. De bijvoeging van No. 12 was een gevolg der vraag in het V. V. 66/7 gedaan, of het niet noodig ware hier sti\'afbepa- lingeu bij te voegen tegeu het belemmeren van den toegang tot kerkhoven,«-lijkenhuizen enz. en tegen het belemmeren der afslui- ting, die het gevolg is der bc- paling van art. 24, het 1" lid. Ter tegemoetkoming aan deze opmerking werd bij een nieuw No. 12 strafbaar gesteld het feitelijk belemmeren of verhinderen van den toegang tot eene begraafplaats en tevens dat van het geoorloofd vervoer van een lijk naar eene begraafplaats. Daarentegen is het belemmeren van den toegang tot lijkenhuizen en dergelijke nietmet straf bedreigd Evenmin is straf gesteld op hel belemmeren der afsluiting die het gevolg is van art. 24 eerste lid. Zie hierover de aant. aldaar, bladz. 311 v. onder X. 2o. Bij de beraadslaging over art. 41 vroeg de heer van der Does de Willebois: of No. 12 niet te onbepaald was gesteld P De bedoeling � zeide hij � zal zeker niet zijn dat de begraaf- plaats voor ieder naar goedvinden toegankelijk zal zijn. De vraag rijst te meer, omdat v��r het woord «vervoer" het woord »ge-


		-

-ocr page 444-



		Art. 41 BEGRAFENISWET. 409

		oorloofd" wordt gelezen, en dat er bij de woorden «feitelijk be- lemraeren of verhinderen" niets staat. Door die tegenstelling en beperking van het tweede geval wordt het eerste geval te meer algemeen en zou men daaruit kuunen afleiden dat strafbaar is het belemmeren van den toegang tot de begraafplaats, wie ook de persoon z\\j die belemmerd of verhinderd wordt. De Minister antwoordde: »Het laatste punt (van het art. u.1.) door den heer van dek Does de Willebois besproken, slaat mijns inziens alleen op het be- lemmcren van den toegang tot eene begraafplaats ten aanzien van al diegenen, die er moeten zijn om te begraven, of die er gebruik van moeten maken. »lk geloof dat deze bedoeling genoegzaam uit het artikel blijkt, en dat deze bepaling kan behou- ilen blijven." Dit antwoord lokte nog eene opmerking uit van den heer Gef- ken. Hij zeide: Ik deel .... in het bezwaar van den heer van dek Does de Willebois tegen de onbestemde redactie van het bepaalde sub No. 12. Het blijkt niet uit de bepaling, zoo als die daar voorkomt, dat die niet in algemceuen zin zou kunnen wor- den opgevat, zoodat men nimmer den toegang zou mogen belemme- ren of verhinderen. Niet dat ik geloof dat het de bedoeling van den wetgever is, maar het staat er toch. De Minister liet de nadere op- merking onbeantwoord Nadat de		beraadslaging over art. 41 gesloten, en het amendement Pijnappel op No. 7 aangenomen was, werd het art. in stemming gebragt op verlangen van den heer Gefken , die dan ook tegen stemde. In het verslag der Eerste Ka- mer komt bij art. 41 No. 12 de vraag voor: AVat verstaat men hier door feitelijk belemmereu of verhinderen van den toegang? Zullen in den regel de toegangen der begraaf- plaatsen steeds geopend moeten zijn? De I�egeriug antwoordde: «De toegang tot de begraaf- plaats moet voor hen, die de graven hunner naastbestaauden of vrienden willen bezoeken, vrij zijn. «Tegen inbreuk op die vrijheid dient de wet te waken." Vergelijkt men dit antwoord, aan de Eerste Kamer gegeven, met dat hetwelk de Kegeriug in de Tweede Kamer gaf, dan is de bedoeling der strafbepaling van No. 12, eerste zinsnede, zeer ver- schillend door haar weergegeven. In het antwoord aan den heer de Willebois heette het: dat de bepaling alleen sloeg op het belem- meren van den toegang tot eene begraafplaats ten aanzien van al diegenen, die er moeten zijn om te begraven, of die er gebruik van moeten maken. Nu kan men toch niet zeggen dat zij die de graven hunner nabestaanden of vrienden willen bezoeken, van de begraafplaats moeten gebruik maken. Strekt de bepaling, volgens het antwoord aan de Eerste Kamer gege-

-ocr page 445-



		410 BEGRAFENISWET. Art. 41, 42

		Art. 42. Op den ambtenaar van den burgerlijken stand, die het bij art. 4 bedoelde verlof verleent, zonder dat aan hem is overgelegd eene der volgens die be- paling vereischte verklaringen, of zonder dat aan hem is vertoond de schriftelijke toestemming, be- kunnen daaromtrent, met inacht-
		vd

		neming van volgeus bovenstaande behoort te worden opgevat, nadere voorschrif- ten geven. 3o. De hier behandelde strat\'- bepa\'ing belet ook niet de afslui- ting der begraafplaats door middel van een slot aan het hek, de deur of andere opening der be- graafplaats, mits de opzigter den toegang in den verklaarden zin van het art. niet belemmere, ter- wijl voorts retributi�n voor het openen zijn verboden (zie de aant. op art. 32,bladz. 367 onder VIII.) 4°. Bij deze gelegenheid wordt nog opgemerkt dat bij plaatselijke verordening niet kan worden voor- geschreven , dat een sleutel der bij- zondere begi aafplaatseu moet wor- den ter beschikking gesteld van het gemeentebestuur. Daartoe kunnen de besturendier begraafplaatsen niet worden verpligt. Ter uitoefening van het toezigt volgens art. 26, schijnt dit ook niet noodig; en wordt de toegang feitelijk belemmerd of verhinderd , dan is de strafbepaling van art. 41N°. 12 toepasselijk. VI. Ten aanzien van het geoor- loofd vervoer naar eene begraaf- plaats, zie men ook de aant. op art. 8, bladz. 135 onder VIII en de aant op art. 38, bladz. 394 vv.


		het bezoeken der graven van na- bestaaiuien en vrienden, dan kan die toegang worden belet aan allen die dat oogmerk niet hebben, en evenzoo aan allen die er moeten zijn om te begraven of die er gebruik van moeten maken. En nu wil de wet eene belemmering van dit laatste juist voorkomen vol- gens het antwoord in de Tweede Ka- mer gegeven. Ook hier dus verschil. Mij komt het voor dat het art., in gezonden zin opgevat en in verband gebragt met de me- degedeelde geschiedenis, strafbaar heeft gesteld het feitelijk belem- lemmeren of verhinderen van den toegang tot eene begraafplaats zoo- wel voor het openbaar gezag dat op de begraafplaats ingevolge art. 26 toezigt moet uitoefenen en voor hen die er moeten begraven of er overigens gebruik van moeten ma- ken als voor hen die de graven hunner nabestaanden of vrienden willen bezoeken, maar dat het overigens niet de bedoeling der wet kan zijn dat de toegang nimmer zou mogen worden belet ook niet wanneer bijv. het belang der open- bare orde of gezondheid het noodig maakt dat de toegang niet altijd en voor iedereen opensta. De plaatselijke verordeningen

-ocr page 446-



		Art. 42, 43 BEGRAFENIS WET.
		411


		doeld bij art. 5, is het 3de lid van art. 27 van het Burgerlijk Wetboek toepasselijk, (g) Art. 43. Met eene boete van tien tot honderd gul- den en gevangenis van eene maand tot een jaar, te zamen of afzonderlijk, wordt gestraft: 1 °. het opgraven of vervoeren van een begraven lijk, zonder het bevel of het verlof en de toestemming, in art. 12 vermeld; 2°. het verbergen van het lijk van iemand, die aan een geweldigen dood is gestorven, of de poging daartoe; 3°. het vervoeren of begraven van een lijk in het geval van art. 5, in strijd met dat artikel; 4°. het wegnemen van een lijk uit eene begraaf- plaats of een lijkenhuis, of de poging daartoe; 5°. het schenden van graven of begraafplaatsen;

		de voorschriften van dezen titel begaan, kunnen die ambtenaren en bewaarders, voor zoo verre daartegen niet bij het Wetboek van Strafregt is voorzien, door de arrondissements-regtbank worden venvezen in eene geldboete, niet te boveugaande de som van hon- derd guldeu." Het vierde lid van dat art. be- paalt voorts, dat bij het Wetboek van Burgerlijke Regtsvordering de proces-orde op dat stuk wordt voorgeschreven. Men zie art. 85t van dat Wetboek. IV. Zie verder de aant. op art. 4, bladz. 75 onder VI en bladz. 93 vv. onder XXII en XXIII, en de aant. op art. 5 bladz. 104 v. onder IX�XI.
		(g) I. Zie de aant. op art. 89 bladz. 396 w. en de aant. I op art. 40 bladz. 405. II. Art. 42 luidde in de ont- werpen: »Op de overtreding van artt. 4 en 5 door den ambtenaar van den burgerlijken stand is het 3*e lid van art. 27 Burgerlijk Wetboek toepasselijk." Door den heer Godefroi werd een amendement voorgesteld, strek- kende om het artikel te lezen, gelijk het thans luidt. Het werd met 40 tegen 19 stemmen aan- genomen. III. Art. 27, 33» lid van het B. W, dat hier toepasselijk is verklaard, houdt het volgende in s "Ingeval van overtreding, tegen

-ocr page 447-

412 BEGKAFENISWE�. Art. 43

6°. het verhinderen of belemmeren van de gereg-
telijke schouwing van een lijk, of de poging daartoe;

7°. het verrigten van lijkopening ot ontleding van
oen lijk door iemand die geen geneeskundige is, of

buiten toezigt van een
(h) I. Zie de aant. op art

geneeskundige, (h)

39 vcreenigde zich met dat van den

bladz. 396 vv. en de aant.

op heer Pijnappel.

art. 40 bladz. 405.

II I� het outw. 06/7 werd
No. 1 gelezen: «het opgraven of
vervoeren van een begraven lijk,
zonder het verlof of bevel ia art.
12 vermeld"; eu kwamen in N".
4 de woorden: of een lijkenhuis
nog niet voor, terwijl eindelijk
No. 7 werd gemist.

Bij het outiv. 67/8 I werden
in N₀. 1 de woorden het verlof
of bevel veranderd in: hel bevel
of hel verlof en de toestemming,
en in NP. 4 bijgevoegd: of een
lijkenhuis.

Door den heer Godefroi werd
een amendement voorgedragen,
strekkende om in No. 2 van het
art. de woorden die aan een ge-
toeldigen dood is gestorven, te ver-
vangen door: mens dood het ge-
volg is van misdrijf of van zclf
moord.

De heer Pijnappel stelde bij
amendement voor om N°. 2 uit
het art. te doen vervallen. Werd
dit amendement aangenomen, dan
zou later, in art. 50, de aanhaling
van art. 359 van den Code P�-
nal evenzeer vervallen , waardoor
dit laatste art. dan van kracht
zon blijven.

De heer Godefroi trok na be-
raadslaging zijn amendement in en

Dit laatste amendement werd
evenwel met 37 tegen 24 stern-
men verworpen.

Door den heer de Brauw
werd een amendement voorgesteld,
strekkende om oen nieuw N°. bij
het art. te voegen, luidende:

»7o. het verrigten van de lijk-
opening of gedeeltelijke ontleding
bedoeld in het 4"¹⁰ lid van art.
1, door iemand die geen genees-
kuudigc is of buiten toezigt van
een geneeskundige."

De llegcring nam dit ainendemeut
over, doch wijzigde het later in
dien zin dat N". 7 alsnu werd
gelezen: «het verrigten van lijk-
openiug of ontleding van een lijk
door iemand die geen geneeskun-
dige is of buiten toezigt van een
geneeskundige."

III. Ten aanzien van No. ]
van dit art., zie men de aant
op art. 12 bladz. 153 v. onder X.

Verg. ook de strafbepalingen
No». 4 en 5 van art. 43. Zie
mede de aant. op art. 16, bladz.
248 onder 4o.

IV. Over No. 2, het verbergen
van het lijk van iemand, die aan
een geweldigen dood is gestorven,
of de poging daartoe, is uit de
gewisselde stukken en beraadsla-
ging het volgende mede te deelen.

-ocr page 448-



		Art. 43 BEGRAFIJNISWET. 413

		de geregtelijke schouwing in No. 6 bedoeld, is hier niet aanwezig." Onder geweldigen dood is der- halve zelfmoord begrepen, gelijk reeds in de aant. op art. 5, bladz. 104 onder VI en noot, werd op- gemerkt en dat mede, blijkens het nu volgende, bij de beraadslaging werd aangenomeu. 2o. Door den heer Godbfroi werd een amendement voorgedragen, strekkende om in No. 2 van art. 43 de woorden: die aan een ge- vseldigen dood is gestorven, te vervangen door: «wiens dood het gevolg is van misdrijf ofvauzelf- moord." Tot toelichting van zijn amen- dement gaf hij het volgende te kennen: «Het doel van mijn amendement is hetzelfde als bij het vorige art. 42, namelijk verduidelijking der strafbepaling, gelijk de heer MS Bosch Kemper het volkomen juist heeft uitgedrukt. 3) "In No. 2 van dit artikel wordt gesproken van iemand, die een geweldigen_dood gestorven is. Die uitdrukking komt meermalen in �nze"\\v��g�vlng voor, maar zij is niet volkomen duidelijk, en in eene strafbepaling is duidelijkheid een hoofdvercisehte. Wat is een ge- weldige dood ? Is "het een dood
		1». In het V. V. 66/7 werd gezegd dat No. % verder ging dan art. 359 van het Wetboek van Strafregt. I) Het spreekt, zeide men, van «geweldigen dood" en omvat dus ook zelfmoord. Is dit, vroeg inen, wel juist ? Men kan beweren, dat ook het verbergen van een lijk van iemand, die zich zelven van kant heeft gemaakt, strafbaar moet zijn, omdat daar- door de gelegenheid om nit te maken, dat de dood niet het ge- volg is van misdrijf, benomen, al- thans belemmerd wordt; maar wordt daarin niet voorzien door de bepaling van No. 6 van dit artikel ? En zou het dus niet beter zijn, hier het Wetboek van Straf- regt op den voet te volgen? De ltegering antwoordde : "No. 2 is eene uitbreiding van art. 359 Wetboek van Strafregt, welke wenschelijk is, omdat a priori niet altijd blijkt, of het lijk is van een vermoorde of van een zelfmoordenaar of verongelukte. Juist dit kan het onderwerp van het geregtelijk onderzoek zijn. 2) Bij de vervolging wegens deze daad behoeft dus niet, gelijk in het geval van art. 359, bewezen te worden dat de persoon, wiens lijk verborgen wordt, vermoord is. Verhindering of belemmering van


		1) Art. 359 van het Wetboek van Strafregt luidde : �Al wie het lyk van iemand die omgebragt of aan de gevolgen van beko- mene slagen of kwetsuren overleden is, verheeld of verborgen zal hebben, zal gestraft worden met eene gevangenzetting van zes maanden tot twee jaren en eeue geldboete van vijftig tot vier honderd franken, onverminderd zwaar- dere straffen, zoo hij deel in de misdaad heeft." 2) Op dien grond was eene uitbreiding van het art. 359 C. P. dan ook aan- bevolen in het Verslag der Staatscommissie in 1852 over eene politiewet, bladz. 80. 3) Het bedoelde lid had namelijk in het amende ment op art. 12 alleen eene verduidelijking van de strafbepaling gezien.

-ocr page 449-



		�414 BEGRAFENISWET. Art. 43

		door geweld tocgebragt ? Als dat liet geval is, dau zal de strafbe- paliug uiet toepasselijk zijn op het verbergen van een lijk van iemand, wiens dood het gevolg is van on- willigen manslag, wel op zelfmoord. Stelt men geweldigen dood tegen- over natuurlijken dood, in dien zin, dat het is een dood veroor- zaakt hetzij door de daad van den overledene zelven , hetzij van een derde, dau kan men aannemen, dat het «lies omvat. Maar vat men geweldigen dood in dien zin op , dat hij het gevolg is van aauge- bragt geweld, dan is de bepaling, gelijk ik zeide, niet toepasselijk op onwilligen manslag. Intusschen slaat art. 359 van den Code P�nal wel op onwilligen manslag. Daar wordt gesproken van une personae ficmicid�e. AVel is er eenige twijfel in de jurisprudentie gerezen of hieronder ook homicide par imprudenee verstaan wordt: maar de jurisprudentie van het Fransche hof van cassatie brengt, op grond van algemeenheid der redactie van art. 359, mede dat ook homicide par imprudenee in in de bepaling begrepen is. "Dit intusschen is niet volkomen duidelijk, als men in dit artikel van \'geweldigen dood" spreekt. Het is het doel van mijn amen- dement daarin te voorzien. «Gisteren heb ik bij dcbespre- kiug van deze paragraaph in het algemeen opgemerkt 1), dat ten aanzien van de Maxima der in dit artikel bedreigde straffen bij mij bedenking bestaat. Zoo keu ik geen
		afdoende reden waarom in de ge- vallen van No. 2 het maximum van twee jaren \\ bij den Code P�nal bedreigd, tot eenjaar wordt verminderd. Ik merk echter op nieuw op, dat ik mij aan de ver- andering van art. 43 in dien zin niet waag: wij zouden dan in ein- delooze discussi�n geraken. Het maximum van ��n jaar komt mij ook te zwaar voor, in geval van zelfmoord. Maar ook daarin zal ik berusten, en het aan de wijs- heid van den regter overlaten het gebrek te verhelpen, door in zulk een geval toepassing van het maxi- mum achterwege te laten." Het amendement Godefroi, vol- doende ondersteund, kwam in be- raadslagiug. De heer P\'JXapfel behandelde mede het N°. 2 vau het art. «Het staat � zeide hij � in verband met art. 50, waarin onder andere afgeschaft wordt art. 359 van den Code P�nal. Dit komt mij verkeerd voor. Ik geloof dat het beter zou zijn No. 2 weg te laten en art. 359 vau den Code P�ual niet af te schaffen. «Deze bedenking sluit zich aan hetgeen de heer Godefroi gisteren gezegd heeft omtrent de parti�le verandering in den Code P�nal. 1) Voor zoo ver de straffen, die wij hier bedreigen, uitsluitend betreffen begraven en begraafplaatsen, wil ik het goedkeureu, dat in deze wet die straffen worden opgenomen. Maar het misdrijf, waarvan sprake is in art. 359 Code P�nal, en dat hier genoemd wordt onder No. 2,

		1) Zie de annt. op art. 39, Mauz. 899 v. onder III.

-ocr page 450-



		Art. 43 BEGRAFEN7SWET. 415

		is een misdrijf van eene geheel andere soort. Het criminele van dit misdrijf ligt niet in schending van de reglementen op het begra- ven, maar in het bedekken van een gansch ander misdrijf, van moord. Het verbergen van het lijk van iemand, die vennoord is, is uiet � ik herhaal het � het overtreden van reglementen betrck- kt lijk het begraven ,\'maareene soort medepligtigheid aan dien moord, althans het verhelen van hetgeen waardoor de moord zou kunnen ontdekt worden. »Ik geef den Minister dus in bedeuking om No, 2 weg te laten, en niet af te schafTen art. 359 van den Code P�nal." De Minister zcide het volgende: «Wanneer het beginsel wordt aangenomen om het in de wet opgenomen te zien, dan zou het amendement van den heer Gode- fuoi niet anders kunnen zijn dan eene verduidelijking van hetgeen reeds in deze strafbepaling is op- genomen. Indien dus de Kamer meent dat het er in moet blijven, dan zou ik bereid zijn om het amendement van den heer Gode- ntoi over te nemen. Maar wan- neer men het stelsel van den heer Pijnappel verlangt, dan komt die redactie niet te pas. "Bij het ontwerpen van deze wet heeft men in de strafbepalin- gen zooveel mogelijk alles willen opnemen wat maar eenigzins in betrekking stond tot het begraven en de begraafplaatsen. �Wanneer het denkbeeld van den heer Pijnappel doorgaat, zou No. 5 van dit artikel ook moeten		wegvallen. Het geval is niet vol- maakt hetzelfde, maar het is toch daarmede eenigermate gelijk te stellen. Weglating van No, 2 is daarom minder weuschelijk, omdat men zich bij dit ontwerp ten doel heeft gesteld daarin alles op te nemen, wat met begraven en be- graafplaatsen in verband staat. »Ik meen dus het amendement van den heer Pijnappel niet te moeten overnemen, ofschoon ik mij er niet bepaald tegen verzet." De heer Godefroi meende thans zijn amendement niet nader te be- hoeven verdedigen. »De Minister zeide hij � erkent, dat de re- dactie daarvan beter is dan die van het ontwei^-]). "Wat het amendement van den heer Pijnappel betreft, het denk- beeld, dat er aau ten grondslag ligt, ligt op mijn weg. Toch moet ik de Kamer op een paar beden- kingen oplettend maken. Vooreerst daarop, dat eene leemte in den Code P�nal, die hier wordt aan- gevuld, zal blijven bestaan. Art. 359 van dien Code slaat niet op het geval van zelfmoord. Die leemte blij ve dan bestaan tot dat een nieuw Wetboek van Strafregt zal zijn ingevoerd! «Eene tweede opmerking, hoezeer ik het in beginsel met den heer Pijnappel eens ben, is deze, dat het niet volkomen consequent is alleen N°, 2 te doen wegvallen. Beter ware het, dat de artt. 358, 359 en 360 van den Code Pe\'ual onaangeroerd waren gebleven. Maar nu eenmaal iu art. 41 bepalingen zijn opgenomen, die in de termen vallen dier artikelen van den Code,

-ocr page 451-



		416 BEGRAFENIS WET. Art. 43

		kan men verder gaan. Ik zal dus, wordt door den heer Pijnappel een amendement voorgesteld , mij daar- voor verklaren , en zoo doende mijn eigen amendement, wegcijferen." � De heer Pijnappel hernam daarop liet woord. /Het denk- beeld � zeide deze � dat ik ge- opperd heb , heeft zulk een gunstig onthaal gevonden , dat ik het als amendement zal voorstellen. Alleen wensch ik nu nog op te merken, dat wat de Minister zeide , dat in mijn systeem ook No. 5 zou moe- ten wegvallen, minder juist is. N°. 5 spreekt van het schenden van graven en begraafplaatsen. Alles wat op begraven en begraaf. plaatsen betrekking heeft, wensch ik\'in dit ontwerp te behouden. Maar het verbergen van het lijk van iemand, die aan een gewel- digen dood is gestorven, heeft niets met de politie over het be- graven en de begraafplaatsen te maken. Hierdoor wordt een ander misdrijf mogelijk gemaakt, of verhinderd het te ontdekken. Daar- om meen ik dat men dit geval aan den Code Penal moet over- laten. Ik stel nu voor No. 2 uit dit artikel te doen vervallen. Wordt dit amendement aangenomen, dan zal daaruit volgen, dat later, in art. 50, de aanhaling van art. 359 van den Code Penal evenzeer zal moeten vervallen." Het amendement Pijnappel, voldoende ondersteund , kwam nu mede in beraadslaging. De heer Kalff wenschte den heer Pijnappel op ��ne zaak opmerkzaam te maken. «Ik ben het daaromtrent eens, � zeide		hij � dat het beter ware thans geen greep te doen in het Straf- wetboek; maar z�� als de bepa- lingen worden voorgesteld, kunnen zij toch behouden blijven. Als men tot een ander stelsel overging en de bepalingen van den Code P�nal wilde laten bestaan , zouden meer punten wijziging behoeven en de strafbepalingen dezer wet anders ingerigt moeten worden. "Ik geef toe dat art. 359 van den Code Penal\' op liet oog heelt het helen (r�c�ler) en de soort van medepligtigheid die daarvan het gevolg is: maar deze bepaling in het wcts-ontwerp gaat zoo ver uiet; zij laat zich gereedelijk zoo op- vatten , dat men daarbij alleen straffen wil het verbergen van een lijk van iemand door geweld of misdaad omgekomen , als een op zich zelf verboden handeling, al\' gescheiden van medepligtigheid. \'Ik zie te minder gevaar in het behoud van de bij het wetsontwerp voorgestelde bepalingen, omdat het reeds aangenomen art. 39 der wet, voor alle misdrijf, waartegen bij deze wet niet voorzien is, naar h�t Strafwetboek verwijst, eu daar- onder dus ook de medepligtighei 1 aan misdaad, zoo die in het ver- bergen mogt zijn gelegen, moet zijn begrepen." Thans kwam de ontwerper van het art. aan het woord. De heer Heemskerk namelijk geloofde dat de woorden «aan een geweldigen dood", die in No. 2 van het ont- werp voorkwamen, en die de heeren Godefroi en Pijnappel wilden loslaten, inderdaad eene verbetering waren. De fout van

-ocr page 452-



		Art. 43 BEGRAFENISWET. 417

		art. 359 Code P�nal is juist � zeide hij � dat het te zeer spe- cialiseert. Daarin zijn een paar gevallen opgenoemd: "het lijk van iemand, die omgehragt of aan de. gevolgen van bekomene slagen of kwetsuren is overleden", maar die bepaling is niet algemeen genoeg, want niet alle gevallen van ge- weldigen dood zijn daarin opge- nomeu. Daarom heeft men opzet- telijk in art. 50 van het Wetboek van Strafvordering de uitdrukking \'geweldigen dood" gebezigd. Die uitdrukking is ook door deze Ver- gadering in art 5 van dit wets- ontwerp gebragt. Ik meen dat het beter is, die algemeene uitdrukking, waaronder voorzeker ook de zelf- moord begrepen is, te behouden. /Het is even noodig, dat de justitie zich bemoeit met het onderzoek naar den gewelddadigen dood, wanneer er presumtie is voor zelfmoord, of zelfs casus fortuitus, dan wanneer er prcsum- tie is van moord. 1) »Ik herinner mij een geval, uit eigen regterlijke ervaring, van zeer blijkbare vergiftiging, waarin een sterk vermoeden van een onschul- dige is afgewend, ten gevolge van eene instructie, waaruit zonne- klaar de zelfmoord bleek. Ware toenmaals de wensch van Moed- verwanten des overledenen gevolgd, dan zou het lijk spoedig ter aarde zijn besteld. Gelukkig werd dit verhinderd, en dit had een nit- nemend gevolg. Om vele redenen is het dus wenschelijk, eene zeer algemeene uitdrukking te behouden,
		en daarom acht ik het beter dat de redactie van No. 2 van dit artikel behouden blijve dan ver- anderd worde. "Overigens staat art. 359 Code P�nal wel degelijk onder de ru- briek van "inbreuk op de wetten over het begraven." "Ik neem de vrijheid te doen opmerken, dat de medepligtigheid aan doodslag met veel zwaarder straf bedreigd is, zoo dat men die zeer zeker hier niet onder kan begrijpen." De heer Pijnappel hervatte: "Mijn amendement heeft de be- doeling om een misdrijf, dat een ander karakter heeft dan de overige in deze wet genoemde, buiten de wet te brengen. Het heeft dus de strekking om de oekonomie van de wet te verbeteren. » Nu heeft de heer Kalfp daar- tegen doen opmerken, dat, wan- neer er medepligtigheid is aan een moord, dit alsdan volgens den Code P�nal natuurlijk als zooda- nig wordt gestraft. Maar wanneer hij de omschrijving van medeplig- tigheid in dien Code naauwkeurig nagaat, zal hij zien dat bloote verheling van het lijk niet is medepligtigheid aan den moord. Dat verhelen zal de misdaad ge- makkelijker, het opsporen, het ontdekken daarvan moeijelijker maken, en daarom stelt het een afzonderlijk misdrijf daar, dat volgens den Code vrij zwaar ge- straft wordt, maar dat niets te maken heeft met de reglementen op het begraven en de begraaf-


		1) Zie ook de unnt. V op art. 5, bladt. 98 vv.

		27

-ocr page 453-



		418 BEGRAFENISWET. Art. 43

		plaatsen. Laten wij dus dat mis- drijf over aan den Code P�nal. Het staat daar wel is waar onder de rubriek: «Inbreuk op de wet- ten over het begraven", maar dit bewijst alleen dat de rubriek slecht gekozen is. Dat is wel meer het geval, maar het kiezen van een slechten titel verandert daarom nog niet hst karakter van een misdrijf, wettigt niet dat men dat karakter anders opvatte dan het werkelijk is. »Ik wil toegeveu dat de redac- tie van No. 2 van dit artikel beter is dan die van art. 359 van den Code P�nal. Ik geef gaarne toe dat dit laatste artikel voor verbetering vatbaar is, maar zul- len wij uu in deze wet ��n arti- kel uit den Code P�nal, dat hier niet te huis behoort, gaan ver- beteren , terwijl er misschien geen enkel artikel in te vinden is, dat niet voor verbetering vatbaar zou zijn? Maar ik geloof dat dit niet het doel van deze wet is, en daarom moeten wij hier niet spre- ken over de misdrijven waarvan het karakter buiten deze wet ligt." Door den heer van der Does de Willebois werd het volgende opgemerkt: »Ik zou zijn voor het behoud van No. 2 van dit artikel, ge- wijzigd zoo als voorgesteld wordt door den heer Godefroi en wel omdat, zoo als de heer Heems- kerk reeds in het midden heeft gebragt, het artikel dan veel meer zal omvatten dan art. 359 van den Code P�nal. Ik erken dat het niet raadzaam is hier en daar een greep in den Code P�nal te doen; doch in de eerste plaats
		pleit reeds voor de vervanging van art. 359 dat het hier eeue uitbrei- ding is en dat er voorzien wordt in gevallen die bij dat artikel niet voorzien zijn; en in de tweede plaats wordt volgens dit ontwerp art. 858 uit den Code P�nal ge- ligt en art. 360 aan de beurt gesteld; wanneer nu art. 359 er uitgenomen wordt, zal er eene paragraaph in haar geheel ver- vangen worden en zal er een zekere zamenhang in die greep zijn. «Vooral echter wensch ik de opmerking te maken, dat het hoofdmotief, waarom de heer Pijn- appel dit geheele uommer uit het artikel wil ligten, namelijk dat de hier voorkomende bepaling niets met de wetgeving op de begrafenissen zou te maken heb- ben, niet geheel en al juist is. Ik geloof dat, �n in art. 359 van den Code P�nal, �n in dit wets- ontwerp, deze voorziening te regt geplaatst is, omdat het feit, waarop men het oog heeft, noodzakelijk moet gepaard gaan met eene over- treding van de wet op de begra- fenissen in het algemeen, want het verbergen van een lijk zal toch wel niet anders kunnen ge- schieden dan door eene clandestine begraving, op andere wijze en plaats dan bij de wet is bepaald." De heer Godefroi verklaarde thans het volgende: »Ik blijf van gevoelen, dat de redactie van mijn amendement de voorkeur verdient boven die van het wets-ontwerp, ook omdat, naar mijne opvatting, in de uit- drukking "geweldige dood" niet de gevallen begrepen zijn, waarin

-ocr page 454-



		Art. 43 BEGRAFENISWET. 419

		beter te doen, ook ten einde dit debat te vereenvoudigen, mijn amendement in te trekkeu, eu mij met dat van den heer Pijn- appel te vereenigen." Het amendement Godefboi hield nu op ecu onderwerp van be- raadslaging uit te maken. De Minister besprak het bedoelde punt niet inecr. De beraadslaging werd gesloten en het amendement Pijnappel, strekkende om No. 2 uit het art. te doen vervallen, met 37 tegen 24 stemmen ver- worpen, en met het art. ook No. 2 onveranderd goedgekeurd. 3o. Door de intrekking van het amendement Godefboi, strekkende om de woorden die aan een ge- weldigen dood is gestorven, te vervangen door «wiens dood het gevolg is van misdrijf ofvanzelf- moord", is niet beslist of onder geweldige dood ook casus fortuitus, toeval, is begrepen, De heer Gode- froi deelde niet het gevoelen van den heer Heemskerk, die zoodaui- ge ruime strekking aan de bedoelde uitdrukking toekende. Het schijnt echter dat men het laatste gevoelen heeft gedeeld en dus a fortiori ook onwillige manslag, waarvan de heer Godefroi in zijne eerste rede sprak, onder de uitdrukking heeft begrepen. Zie ook de aant. VI op art. 5, bladz. 104 met de noot. Met den heer GoDErRoi schijnt evenwel te moeten worden aange- nomen: «dat onder «geweldige dood" niet de gevallen begrepen kunnen zijn waarin de dood niet het directe, maar het indirecte gevolg van een misdrijf is. Do dood kan volgen na toegebragte 27*
		de. dood niet het directe, maar het indirecte gevolg van een misdrijf is. De dood kan volgen na toegebragte slagen en kwetsuren, die nietjtw se doodelijk zijn. Ook in die gevallen moet, met het oog op het doel van art. 359 van den CodeP�nal, het verbergen van een lijk niet straffc- loos kunnen plaats hebben. Ik kan echter in de uitdrukking "geweldige dood" die ruime strekking niet vin- den, die de heer Heemskerk meent dat er in gelegen is. Maar ik ben door de nadere adstructie van den heer Pijnappel overtuigd gewor- den, dat het oneindig beter is al die quacsti�n dieart. 359 van den Code P�nal oplevert, hier af te snijden. Ik ben het volkomen met hem eens, dat het misdrijf, hoezeer geplaatst onder de rubriek Infractions aux lois sm les inhumaiions, niet tot die rubriek behoort. Zoo kan, be- drieg ik mij niet, liet 1 ij k van iemand, die aan een geweldigen dood gestor- ven is , begraven worden zonder dat in eenig opzigt de bepalingen op het begraven geschonden worden en toch kan in het feit liggen het misdrijf van art. 359 van den Code P�nal. Een bewijs dat het een misdrijf is van een an- deren aard dan die misdrijven, die begravingen betreffen. Het misdrijf bedoeld iu art. 359 van den Code P�nal is eigenlijk eene soort van eompliciteit aan een ander, misdrijf, en daarin ligt mede het bewijs, dat het artikel niet op zijne plaats is en het karakter niet heeft van overtreding ter zake van wetten en reglementen op het begraven. »Ik geloof, na rijpe overweging,

-ocr page 455-



		420 BEGRAFENIS WET. Art. 43

		slagen en kwetsuren, die niet per se doodelijk zijn." Door de redactie Godefroi zouden die gevallen mede onder het art. zijn gebragt, hetgeen de tegenwoordige redactie niet toelaat. 4°. De vraag, waarvan mede reeds bij art. 5 t. a. p. melding was, of zelfmoord misdrijf is of niet, is door de intrekking van het amendement Godefroi evenzeer on- beslist gebleven. Volgens het amen- dement van dien geleerde zou zelf- moord geen misdrijf zijn. 1) Ook onze algemeene strafwet beschouwt zelfmoord niet als misdrijf evenmin als de poging daartoe of de mcde- pligtigheid daaraan, en straft dus in geen dezer gevallen. Men heeft zich derhalve daaraan te hou- den. Voor de toepassing van art. 43 onzer begrafeniswet heeft men ove- rigens genoeg te weten dat zelf- moord onder geweldigen dood is begrepen (zie onder 1"). 5o. Bij No. 2 zie men voorts de aafit. III op bladz. 139. V. Ten opzigte van No. 3 van art. 43 zie men de aant. op art. 5 bladz. 105 onder XII. VI. Omtrent No. 4 wordt in het V. V. G6.\'7 gezegd: Het wegnemen van een lijk uit eene begraafplaats is schending van		graven en N°. 4 kan dus geacht worden in No. 5 begrepen te zijn. Misschien echter ware het beter No. 4 te behouden, maar dan achter begraafplaats ook lijkenhids te voegen. De Regering beantwoordde de opmerking door in No. 4 bij te voegen: of een lijkenh tas. Ik voeg hier bij dat in schen- ding van graven volgens het Rc- geringsantwoord op bladz. 153 onder X 2° opgegeven , baldadig- heid ligt opgesloten, en evenals in het geval van No. 1, van opgraving zouder verlof, naar hetzelfde ge- voelen ook in liet geval van No. 4, van wegneming van een lijk, alleen de materi�le daad zal be- hoeven bewezen te worden. VII. lo. Het in No. 5 o. a. strafbaar gestelde schenden van graven � aldus wordt in het V. V. 6G<7 gezegd � wordt ligter gestraft dan bij art. 360 van het Wetboek van Strafregt. 2) De bij art. 41 (zie de aant. op den aan- hef van dat art. bladz. 407 onder III) gemaakte aanmerking is dus ook hier toepasselijk. Het antwoord der Regering was: »Het maximum der hier gestelde gevangenisstraf tegen het schenden van graven is gelijk aan art. 300 Wetboek van Strafregt. Alleen


		1) Anders Mr. O. Q. van Swindbren, in Themis, 1869. 2e stuk, alwaar Je litteratuur en geschiedenis van het vraagpunt zijn behandeld. Zie een tegen- schrift van Mr. II. van Manen, ibid., -le stuk, en door eerstgenoemden schryver beantwoord in het Tijdschrift voor het Nederl. Kegt, 1870 dl. 8 stuk 1 blad/.. 07 en v. 2) Art. 360 van het Wetboek van Strafregt luidde: �Met gevangenzetting van drie maanden tgt een jaar en van zestien tot twee honderd franken geldboete, zal gestraft worden, al wie zich schuldig gemaakt zal hebben aan schending van graven of bewaarplaatsen; onvermin- derd de straffen op de misdaden en wanbedrijven, die hiermede gepaard mugtcn zijn."

-ocr page 456-



		Art. 43, 44 13EGRAFENISWET. 421 Art. 44. Op de misdrijven strafbaar gesteld bij art. 40 tot 43, zijn art. 403 van het Strafwetboek en art. 20 der wet van 29 Junij 1854 (Staatsblad No. 102) toepasselijk. (?)

		ten aanzien van liet minimum bc- staat een klein verschil." 2°. Zie bij No. 5 ook de vorige aant. VI en de aant. op art. 51. VIII. Ten aanzien van N. G vergelijke men art. 10, en de aant. aldaar bladz. 139 onder VI. IX. Ten aanzien van N°. 7 wordt verwezen naar de aant. op art. 1 bladz. 49 vv. onder VIII. (i) I. Zie bij dit art. bladz. 24 in de noot. Zie mede de aant. op art. 39. II. Art. 463 van liet Straf- wetboek luidt als volgt: «In al de gevallen, waarin de straf van gevangenis bij dit wetboek gesteld wordt, worden de regtban- ken gemagtigd om, bijaldien het veroorzaakte nadeel geen vijf en twintig franken te boven gaat en bijaldien de omstandigheden het wanbedrijf schijnen te verkleinen, de gevangenis zelfs tot beneden de zes dagen en de boete zelfs tot beneden de zestien franken te ver- minderen. Zij zullen ook de eene of de andere dezer straffen afzon- derlijk mogen wijzigen, zonder dat zij in ecnig geval beneden de bloote politiestraffen mag zijn." Art. 20 der wet van 29 Junij 1854 {Staatsblad* No. 102) luidt als volgt: »Het art. 463 van het Wetboek van Strafregt kan worden toegepast ook dan wanneer de toegebragte		schade de 25 francs te boven gaat, of tegen het wanbedrijf in het Strafwetboek slechts enkele geldboete is bedreigd. «Het is toepasselijk in de ge- vallen van artt. 5, 6, 10 , 11, 12, 14, 15, 16, 17, 18 cnl9 dezer wet. «Het is mede toepasselijk bij eerste of latere overtredingen van politie, in het Wetboek van Straf- regt voorzien , met die uitbreiding, dat de toepassing der daartegen bedreigde gevangenisstraf in geen geval meer verpligtend is." III. Bij de beraadslaging zeide de lieer van dek Does de Wil- lebois het volgende: Uit de plaatsing van de voor- ziening van art. 44 maak ik op, dat de verzachtende omstandig- heden ook bedoeld worden toepas- selijk te zijn op art. 43. Wanneer de Minister het niet noodig acht dat meer bepaald uit te drukken, en art. 44 iu dezen zin te ver- duidelijkeu , door te zeggen lot en met 43, dau zou ik het althans wenschelijk achten dat de Minister zich bepaald verklaarde, en dat op die wijze voor de interpretatie van art. 44 een offici�le grond- slag werd gelegd. De Minister antwoordde: «Het is werkelijk de bedoeling, dat de verzachtende omstandighe- den ook toepasselijk zijn op art. 43."

-ocr page 457-



		422 BEGRAFENISWET. Art. 44, 45 Overgangsbepalingen. Art. 45. De thans aanwezige begraafplaatsen, mits op een afstand van 35 meters van eene bebouwde kom gelegen en overigens aan de vereischten dezer wet voldoende, kunnen blijven bestaan. Geschillen over de toepassing van het eerste lid van dit artikel worden beslist door Gedeputeerde Sta- ten. Van hunne uitspraak is binnen eene maand hooger beroep bij Ons toegelaten. (/)

		ontwerp bevatten de volgende twee artikelen: «Art. 38. Binnen vijf jaren na de afkondiging dezer wet worden alle, zoo bijzondere als algemeene thans bestaande begraafplaatsen, met uitzondering van die in art. 15 bedoeld, ingerigt overeenkom- stig de artt. 14 en 16 tot 18. 1) «Bij gebreke hiervan worden zij na dien tijd gesloten. "Hun die op eene aldus ge- slotene begraafplaats het uitsluitend regt bezaten om lijken in een be- paald graf te doen begraven, wordt gelegenheid gegeven, dit regt op de nieuwe begraafplaats te verkrijgen. »De daarvoor noodige ruimte wordt kosteloos afgestaan." «Art. 39. In gemeenten, waar nog geenc overeenkomstig deze wet aangelegde algemeene begraafplaats bestaat, is het begraven ter plaatse, waar het tot dusver gebruikelijk was, gedurende den in het vorig artikel gemelden tijd geoorloofd." Bij het ontw. 58/9 werd de bepaling van art. 15 voor de bevol- men thans artt. 16 en 17 tot 18.
		IV. Ten aanzien der toepassclijk- heid van art. 11 der aangehaalde wet van 1854, zie men de aant. op art. 39 bladz. 401 onder V. (J) I. De zamenhang van de voorschriften, omtrent de thans bestaande begraafplaatsen in de artt. 45, 46 en 47 vervat, vordert dat hier ter plaatse worden opge- geven de onderscheidene wijzigin- gen welke die voorschriften van het eerste ontwerp af hebben on- dergaan. In de aant. op art. 16 bladz. 205 vv. onder I en II werd reeds medegedeeld dat het ontw. 55/6 ten opzigte van den toen voor- geschreven afstand der begraaf- plaatsen van de bebouwde kom der gemeente, namelijk van 35 el, bij een art. 15 eene uitzonderings- bepaling bevatte voor de bestaande begraafplaatsen dienende vooreene bevolking van niet meer dan dui- zend zielen, mits zij overigens aan de vereischten dezer wet voldeden. De overgangsbepalingen in dat 1) Voor de artt. U en 18 tot 18 leze

-ocr page 458-



		Art. 45 BEGRAFENISWET. 428

		Het vroegere art. 39 werd art. 40 , luidende alsnu: »In gemeenten, waar nog geene met de bepalingen dezer wet over- eenkomende algemeene begraaf- plaats bestaat, is het begraven ter plaatse, waar het tot dusver ge- bruikelijk was, gedurende den in art. 38 gemelden tijd geoor- loofd." Bij de N. v. W. 58/9 werd in het tweede lid van art. 38 achter het woord gij ingelascht: terstond. In art. 39 werden de woorden: Ingeval van noodzakelijkheid kan, weggelaten en de aanhef aldus ver- anderd: Door Ons kan, in het belang eener gemeente, het iehou- den der thans aldaar bestaande begraafplaatsen, enz. Bij het ontw. 66/7 kwamen in de plaats van artt. 37, 38 en 39, de artt. 46, 47 en 48, en onder- gingen de navolgende wijzigingen, terwijl de vroegere bepaling van art. 40 verviel: In art. 37, thans art. 46 ge- worden (later art. 45), werd «de bebouwde kom" veranderd in: »eene bebouwde kom," en een tweede lid bijgevoegd, luidende: "Geschillen over de toepassing van het eerste lid van dit artikel worden beslist door Gedeputeerde Staten. Van hunne uitspraak is binnen eene maand hooger beroep bij Ons toegelaten." In het eerste lid van art. 88, nu art. 47 geworden (en later gebleven), werd eveneens »eener bebouwde kom" voor «der be- bouwde kom" gelezen. De aauha-
		tingen van niet meer dan (luizend zielen weggelaten, en kwam in de overgangsbepalingen een art. 37 in de plaats, dat voor alle gemeenten, zonder onderscheid van bevolking, deze voorziening bevatte: «Art. 37. De thans aanwezige begraafplaatsen, mits op een af- stand van 35 el van de bebouwde kom gelegen en overigens aan de vereischten dezer wet voldoende, kunnen blijven bestaan." Art. 38, eerste lid werd alsnu veranderd als volgt: «Binnen vijf jaren na de af- kondiging dezer wet worden alle, zoo bijzondere als algemeene, thans bestaande begraafplaatsen, welke niet op den in het vorig artikel bepaalden afstand der bebouwde kom liggen, of niet aan artt. 16 en 17 1) voldoen, overeenkomstig de voorschriften dezer wet inge- rigt." De aanhaling van artt. 14 en 18 (nu artt. 16 en 19) was dus weggelaten. Het tweede, derde en vierde lid van dat art. bleven onveranderd. Eene nieuwe uitzonderingsbe- paling werd bovendien bijgevoegd van den volgenden inhoud: «Art. 39. Ingeval van noodza- kelijkheid kan door Ons het be- houden van thans bestaande be- graafplaatsen, welke niet op den in art. 37 bepaalden afstand der bebouwde kom liggen, worden vergund, indien daaruit naar het oordeel van bevoegde geneeskun- digen geen nadeel voor de open- bare gezondheid te vreezen is."


		1) Tlmu artt. 17 en 18.

-ocr page 459-



424	BEGRAFENISWET.	Art. 45


ling van artt. 16 en 17 werd: artt. 17 en 18. liet tweede lid kwam te luiden: «Bij gebreke hiervan worden zij krachtens besluit vau Gedepu- teerde Staten door den burge- meestcr gesloten." De derde en vierde alinea\'s, be- treffende de regteu van hen die op een gesloten begraafplaats een eigen graf hadden, werden weg- gelaten. Art. 39, nu art. 48 (later ge- wijzigd art. 46), kwam te luiden als volgt: »Hoor Ons kan, in het belang cener burgerlijke of kerkelijke ge- meente, het behouden der thans bestaande begraafplaatsen, welke niet op den in art. 46 (later 45) bepaalden afstand vau eene be- bouwde kom liggen, worden ver- gund, nadat de geneeskundige in- specteur, of wie hem vervangt, gehoord is over de vraag, of daar- uit nadeel voor de openbare ge- zondheid te vreezen is." Bij het ontw. 67 8 I werd in dit laatste art. voor of wie herti vervangt, gelezen: of adjuucl- �nspecteur. Deze woorden werden bij de N. v. W. 68/9 weggelaten, en voorts in plaats van openbare ge- zondheid gelezen: volksgezondheid. In art. 47 eerste lid werd: neener bebouwde kom" veranderd in: uvan eene bebouwde kom." Bij de beraadslaging over art. 46 (later 45), werd door den heer van Bevma thoe Kingma voor- gesteld, om de woorden: en ove- rigens aan de vereischten der wel voldoende, te doen vervallen.
Het amendement werd met 45 tegen 14 stemmen verworpen. De beraadslaging over de artt. 47 en 48 (later gewijzigd, artt. 47 en 46) werd gelijktijdig geopend, doch deze in omgekeerde orde voor- gelezen. Duidclijkhcidshalvc herhaal ik hier den inhoud dier artt. 48 en 47 zooals ze nu in behande- ling kwamen: »Art. 48. Door Ons kan, in het belang eener burgerlijke of kerkelijke gemeente, het behoud der thans bestaande begraafplaat- sen , welke niet op den in art. 46 (later 45) bepaalden afstand van eene bebouwde kom liggen, worden vergund, nadat de geneeskundige inspecteur gehoord is over de vraag, of daaruit nadeel voor de volks- gezoudheid te vreezen is." «Art. 47. Binnen vijf jareu na de afkondiging dezer wet worden alle, zoo bijzondere als algemeene, thans bestaande begraafplaatsen, welke niet op den in het vorig artikel bepaalden afstand van eene bebouwde kom liggen, of niet aan artt. 17 en 18 voldoen, overeen- komstig de voorschriften dezer wet ingerigt. «Bij gebreke hiervan worden zij krachtens besluit van Gedeputeerde Staten door den burgemeester gesloten." Op deze beide artikelen werden door den heer van der Maesen de Sombreff de volgende wijzi- gingen voorgesteld: «Uit art. 47 te laten wegvallen de woorden: "«niet op den in het vorig artikel bepaalden afstand van eene bebouwde kom liggen, of."" "Art. 48 aldus te lezen:

-ocr page 460-



		Art. 45 BEGRAFENIS WET. 425

		» »De thans bestaande bcgraaf- plaatseu, welke niet op den in art. 46 (later 45) bepaalden afstand van eene bebouwde kom liggen, worden, zoo zij schadelijk zijn voor de volksgezondheid, na in- gewonnen advies van den genees- kundigen inspecteur, krachtens een besluit van Gedeputeerde Staten door den burgemeester gesloten. » «Van dergelijk besluit is biu- nen ��ne maand beroep bij Ons toegelaten."" Door den voorsteller werden nog de volgende veranderingen in zijn amendement op art. 48 gebragt: in de eerste zinsnede, aan het einde, het woord »cen" te laten wegvallen, en alzoo te lezen: «krachtens besluit van Gedepu- teerde Staten door den burgemecs- ter gesloten", en in de tweede zinsnede het woord /dergelijk" te vervangen door »dat" en dus te lezen: «Van dat besluit is binnen ��ne maand beroep bij Ons toegelaten." Gedurende de beraadslaging werd door de Regering voorgesteld, om bij aanneming van het amendement de volgorde van de artt. 47 en 48 om te keeren en art. 48 voorop te zetten, omdat art. 46 (later 45) den regel stelde, waarop art. 47 (later 46) eene uitzondering zou maken. Het amendement van het ge- noemde lid, om art. 48 te lezeu zooals werd opgegeven, werd aan- genomen met 51 tegen 12 stern- men en het gewijzigde art. zonder hoofdelijke stemming goedgekeurd. Door de Regering werd nu het voorstel gedaan om art. 47 in dier voege te lezen, dat vooreerst�
		gelijk reeds door den lieer van der M aesen was voorgesteld, � daaruit zouden komen te vervallen de woorden: niet op den in het vorig artikel bepaalden afstand van eene bebouwde kom liggen of, en dat ten andere voor: niet aan artt. 17 en 18 voldoen in de plaats werd gesteld: «niet aau art. 18 en voor zoo verre de alge- meene begraafplaatsen betreft, niet aan art. 17 voldoen." Art. 47 (oud) werd uu art, 48 terwijl art. 48 (oud) werd art. 47. Het gewijzigde art. 47 (oud), thans art. 48 geworden, werd zonder hoofdelijke stemming goedgekeurd. De volgorde der artt. 46, 47 eu 48 werd later tengevolge der ver- werping van art. 38 van het Regeringsontwerp veranderd, zoo- dat ze nu werden 45, 46 en 47. II. Ik ga thans over tot de ver- dere behandeling van ons art. 45. 1». Zooals onder I werd opge- geven, behelsde het ontw. 55/6 in een art. 15 eene dispensatie van den voorgeschreven afstand van de bebouwde kom (namelijk van 35 el) ten behoeve der be- staande begraafplaatsen welke voor eene bevolking van niet meer dan duizend zielen dienden, mits zij overigens aan de vercischteu dezer wet voldeden. De toelichting dezer bepaling werd medegedeeld in de aant. op art. 16, bladz. 205 v. onder II. De overgangsbepalingen van het ontw. werden overigens, behalve een, nu vervallen art. 39 (later 40), niet afzonderlijk toegelicht. 2o. Bij het ontw. 58/9 kwam ds bedoelde dispensatie te verval-

-ocr page 461-



		426 BEGRAFENISWET. Art. 45

		len en kwam bij ecu art. 37 het tegenwoordige eerste lid van art. 45 er voor in de plaats. Terwijl nu art. 10 voor de nienw aan te leggen begraafplaat- »en een afstand van een bebouwde kom voorschreef van 100 (later 50) meters, handhaaft art. 45 sedert, zonder onderscheid van bevolking, de thans aanwezige be- graafplaatsen mits zij op een af- stand van 35 meters van eeue be- bouwde kom zijn gelegen en ove- rigeus aan de vereischteu dezer wet voldoen. Tot toelichting van het nieuwe art. 37, het tegenwoordige eerste lid van art. 45, alsmede tot op- heldering van het verdwijnen der dispensatie voor bevolkingen van niet meer dan 1000 zielen, zeide de Regering in hare M. v. T. 58/9 het volgende: «Hoe nuttig het voorschrift van art. 16 (omtrent den voorgeschre- ven afstand van eene bebouwde kom) te achten zij, heeft de Re- gering echter geene vrijheid ge- vonden, het ook op de bestaande begraafplaatsen toe te passen. Het zou vele gemeenten in de nood- zakelijkheid brengen, hare begraaf- plaatsen, die overeenkomstig de toen gegeven voorschriften en met aanwending van veel kosten waren ingerigt, te sluiten en door audere te vervangen. Zij heeft daarom gemeend, dat voorschrift alleen voor de nieuwe, niet voor de bestaande begraafplaatsen te laten werken. «Bij de wederinvoeriug van het decreet in 1827 is ten aanzien van den a/stand, waarop elke be-		graafplaats van de bebouwde kom der gemeente moet liggen, eene uitzondering ten behoeve van ge- meenten van eene mindere bevol- king dan 1000 zielen toegelaten. Later is dit uitgestrekt tot be- graafplaatsen , uitsluitend bestemd voor dorpen of afdeelingen van gemeenten, welke eene mindere be- volkiug dan 1000 zielen tellen, hoe- wel de gemeente, waartoe zij behoo- ren, een grooter zielental bevat. Voor deze uitzondering bestaat ech- ter geen voldoende grond. Is het be- graven in de onmiddellijke nabijheid der bebouwde kom voor de gezond- heid nadeelig, dit nadeel zal zich in kleiue gemeenten bij gewone tijden welligt in minderen graad, doch bij buitengewone sterfte ten- gevolge va\'n besmettelijke ziekten in gelijke mate openbaren. Daar- enboven zal bij vermeerdering van bevolking niet terstond een ander terrein buiten de gemeente voor het begraven van lijken kunnen worden aangewezen, en zal der- halve de uitzondering op den regel ook in gemeenten van eene bevol- king boven de 1000 zielen ligt kunnen bestaan. Het schijnt daarom noodzakelijk dat hetgeen vroeger slechts voorloopig is ingewilligd, niet langer worde toegestaan, en het begraven binnen den afstand van 35 ellen van de bebouwde kom der gemeenten overal worde verboden. Het bezwaar, hieruit voor de gemeenten voortvloeijende, wordt verminderd door art. 38 (nu art. 47) van het ontwerp, het- welk tot het inrigten der begraaf- plaatsen, overeenkomstig deze voort\' schriften, een tenmju van v\\j-

-ocr page 462-



		Art. 45 BEGRAFENISWET. 427

		bestaande begraafplaatsen een af- stand van 35 meters, en voegde er het tegenwoordige tweede lid , betreffende de beslissing van ge- schillen, bij. In de bezwaren tegeu den voor de bestaande begraafplaatsen ge- vorderden afstand van 35 meters van eene bebouwde kom is thans voorzien door het aangenomen amendement vam dek MaESEN, strekkende om art. 48 (nu 46) te lezen zooals het thans luidt. Zie verder daarover de aant. op art. 46. III. 1». Bij de beraadslaging over art. 45 werd door den heer van Beyma thoe Kinoma een amendement voorgesteld. "Wanneer � zeide hij � in dit artikel blijven de woorden: «en overigens aan de vereischten dezer wet voldoende," dan heb ik tegen dat artikel, en ook tegen de gansche wet veel bezwaar. * " De thans aanwezige begraaf- plaatsen," aldus vangt het artikel aan, «mits op een afstand van 35 meter van eene bebouwde kom gelegen" kunnen blijven bestaan. Wanneer die begraafplaatsen nu nog "Overigens aan de vereischten dezer wet" moeten voldoen, dan is dit z�� bezwarend, dat deze bepaling voor vele bestaande be- graafplaatsen als niet geschreven kan beschouwd worden. "Vele begraafplaatsen zullen niet kunnen voldoen aan het voor- schrift van art. 19. »De ligging van de graven zal
		jaren stelt, 1) en door het tweede (nu 3de) lid van art. 13, hetwelk de gelegenheid opent om voor twee of meer gemeenten eene gezamen- lijke begraafplaats aan te leggen." 3°. De verandering, in het ont- werp 58/9 gebragt, bleef echter van de zijde der Kamer niet ou- besprokeu. Het aangevoerde bij de algemeene beschouwingen en op art. 16 is reeds in de aant. op art. 16, bladz. 200 vv. onder 3° medegedeeld, terwijl op het art. 37 (nu 45) zelf is vermeld, dat verscheidene leden hier op nieuw het denkbeeld voorstonden, om in kleine kerkdorpen de thans aan- wezige begraafplaatsen, op minder dan 35 ellen van de bebouwde kom gelegen, te laten bestaan, en dus den aandrang herhaalden om in de wet een soortgelijk artikel in te lasschen als art 15 van het vorig ontwerp. De Regering evenwel handhaafde haar ontwerp. Haar antwoord op de algemeene beschouwingen en op het art. zelf is opgegeven op bladz. 208 vv. Bij het V. V. 59/00 kwam de Kamer op het voorschrift omtrent den afstand van de kom terug; zie bladz. 211 onder 4". 4°. In het ontw. 66/7 werd de afstand voor nieuwe hegraaf- plaatsen van 100 meter gebragt op 50 meter; zie bladz. 211 v. onder 5o. Het behield bij de overgangsbepaling van art. 37 (nu 46 geworden, later 45) voor de

		1) Dit is nu veranderd. Bij de beraadslaging is uit art. 47 de termgnsbe- paling geligt voor de begraafplaatsen die niet op den bepaalden afstand ge- legen waren en is ze alleen gebleven voor de uitgestrektheid en de afsluiting der begraafplaatsen. Zie voor de eerstbedoelde begraafplaatsen thans art. 48.

-ocr page 463-



		428 BEGRAFENIS WET. Art. 45

		niet voldoen aan het voorschrift van art. 22. De heer Westeriioff heeft er reeds gisteren op gewezen. Hij heeft verklaard dat op vele hegraafplaatsen, vooral in het noorden, de afstand tusschen de graven geen 3 palm is, zoo als art. 22 voorschrijft. 1) »Ik heb hier hoofdzakelijk op het oog de algemeene burgerlijke begraafplaatsen die op dit oogen- blik bestaan. Wanneer men daarop art. 19 toepasselijk maakt, dan zie ik daarin groot bezwaar, omdat men eene geheele revolutie zal brengen in de ligging der lijken. In het noorden kent men over het algemeen geen verschillende be- graafplaatsen voor Protestanten en Katholijken. Daar zijn de lijken van personen, die tot verschillende gezindheden behoorden, door en naast elkander geplaatst. Ik geloof dat het op vele plaatsen hoogst moeijclijk zal zijn aan het voor- schrift van art. 19 te voldoen en de algemeene begraafplaatsen zoo in te rigten dat aan elke kerke- lijke gemeente een afzonderlijk gc- deelte wordt aangewezen. Het zal de ingezetenen ook niet behagen, want uu hebben velen op de al- gemeene begraafplaatsen eigen graven. »Ik wensch dus dat de be- staandc toestand blijft gehandhaafd. Verlangt men een afstand van 35 el van de bebouwde kom der ge- \' meente, daar tegen zie ik geen be- zwaar, want in den laatsten tijd zfln, vooral wat de steden betreft, de begraafplaatsen op genoegzameu		afstand van de bebouwde gemeente aangelegd, maar ik heb bezwaar tegen de woorden: »en overigens aan de vereisehlen dezer wet vol- doende" omdat ik overtuigd ben dat vele der bestaande begraaf- plaatsen niet aan de vereischten dezer wet zullen voldoen. Ik stel dus als amendement voor de zoo\' even genoemde woorden te doen wegvallen." De Minister liet zich over het amendement aldus uit: "AVat het voorstel van den lieer Bf.yma betreft, ik geloof dat het voorschrift der wet ten opzigte der algemeene begraafplaatsen geen bezwaar kan opleveren, want het decreet van Prairial schreef in dat opzigt ongeveer voor wat hier wordt verlangd. »l)e geachte afgevaardigde spreekt van de begraafplaatsen in Friesland en haalt art. 19 aan; maar dit artikel zegt eenvoudig dat op verlangen der kerkelijke gemeente de scheiding kan plaats hebben, en mogt zij die niet verlangen dan is er natuurlijk geen sprake van die scheiding. »De afstand der graven volgens art. 22 kan niet geacht worden tot de inrigting der begraafplaats te behooren. Liggen de graven digter bijeen dan 3 palm, dan kan dit geen aanleiding geven om al de lijken op te graven en op nieuw te doen begraven. �aareu- boven is reeds in het decreet van Prairial de afstand tot een mini- mura van 3 palm aangegeven, zoodat ik geloof dat op de meeste v. onder 8o.

		1) Zie de aant. op art. 22, bladz. 300

-ocr page 464-



		Art. 45 BEGRAFENISWET. 429

		begraafplaats eeuigzins hooger is gelegen en waarin de woningen van elkander verwijderd zijn. Zon- der zelf een amendement voor te stellen geef ik toch in overweging, of niet eene bepaling zou kunnen worden vastgesteld dat de thans aanwezige begraafplaatsen, mits zoodanig gelegen dat zij geacht worden de gezondheid niet te be- nadeelen en overigens aau de eischen voldoen, kunnen blijven bestaan, dan werd er eene over- gangsbepaling gemaakt die zeer zou kunnen strekken om de wet te gemakkelijker in te voeren. \'Wij moeten allen weuscheu dat deze wet tot stand kome; het is een onderwerp dat reeds zoo lang hangende is geweest: maar wij moeten tevens wenschen, dat zij zoo gemakkelijk mogelijk is in te voeren." De heer van Beyma beant- woordde de opmerkingen van den Minister. Hij zeide: »De Minister heeft verklaard dat al bestond de bij de wet bepaalde afstand tus- schen de graven niet, daarom de begraafplaats wel niet zou behoeven te worden veranderd. Ik beu daaromtrent niet gerust, want deze zaak betreft zoowel de burgerlijke als de kerkelijke begraafplaatsen, en bij deze laatste zal het welligt het meest te pas komen. Al ver- zekert mij de Minister dat daar- omtrent geen moeijclijkheid zal ontstaan, omdat deze zaak niets gemeens heeft met de inrigting der begraafplaatsen waarover art. 22 handelt, wie waarborgt mij dat zijn opvolger daarover ook z�� zal denken ? Ik kan dus geen
		begraafplaatsen de toestand van art. 22 aanwezig is. Het amen- dement van den heer van Beyma thoe Kingma zou ik dus niet aannemelijk achten." De heer DE Bosch Kemper had mede bezwaren tegen art. 45. «Ik hoop zeer � zeide hij � dat onze langdurige beraadslaging moge strekken tot de aanneming van deze wet. Maar ik moet toch erkennen dat ik door de aanne- ming van dit artikel zeer groote bezwaren voorzie. De toestand op vele dorpen is toch dat juist de begraafplaats gelegen is binnen de kom van de gemeente, dat is de plaats waar de meeste huizen staan. Inzonderheid in liet noorden van ons land en in de zeeplaatsen zijn de begraafplaatsen aangelegd rondom de kerkgebouwen en daarom zijn de huizen gebouwd. Nu vind ik het zeer juist dat wanneer wij eene nieuwe wet ma- ken, er gezegd wordt: er zullen geene begraafplaatsen aangelegd worden dan buiten de kom der gemeente, maar men moet toch bij de overgangsbepalingen wel acht geven op de bestaande toe- standen. Nu komt liet mij voor dat die begraafplaatsen welke in de kom der gemeente liggen alleen dan moeten gesloten worden wan- neer zij bepaald nadeel voor de gezondheid opleveren. Ik stel mij voor dat er verscheidene begraaf- plaatsen zijn, bij voorbeeld op zecdorpen, die zoodanig gelegen zijn dat de wind er voortdurend over waaijen kan. Een soortgelij- ken toestand zal men in onder- scheidene dorpen vinden, waar de

-ocr page 465-



		430 BEGRAFENISWET. Art. 45

		et aui pieds." Het is mogelijk, dat men in Friesland de wet niet nagekomen heeft, maar had men dit gedaan, dan zou die afstand ook bestaan." Het amendement van Beyma, in stemming gebragt, werd met 45 tegen 14 stemmen verworpen. 2°. De thans aanwezige begraaf- plaatsen moeten alzoo volgens art. 45, dat onveranderd werd goed- gekeurd, aan de vereischten dezer wet voldoen. Daartoe behoort dan ook de afscheiding der algemeene begraafplaatsen overeenkomstig art. 19 (zie de aant. aldaar, bladz. 280 v. onder VIII), en de vol- doening aan de voorschriften van art. 22 (zie de aaut. aldaar, bladz. 301 onder IV, alsmede de aant. op art. 46, bladz. 446 on- der 8».) 3°. Men zie bij dit art. ook de aant. op art. 23, bladz. 307 onder VI en op art. 24, bladz. 311 onder VIII, waarbij die artt. evenzeer op de bestaande begraafplaatsen toepasselijk zijn geacht. Hetzelfde geldt art. 25 en in het algemeen die bepalingen waaromtrent de overgangsbepalingen voor de be- staande begraafplaatsen geen bij- zondere voorzieningen bevatten. 4°. Te dezer plaatse meen ik te moeten mededeelen eene missive van den Minister van Binnenland- sche Zaken van 5 Junij 1869, No. 212, houdende uitnoodiging behalve tot herziening der verorde- ningen en regten, ook tot onder- zoek in hoever reeds aan de be- palingen der wet ten aanzien der begraafplaatsen was voldaan. Deze missive luidtaUvolgt:
		genoegen nemen met deze transi- toire bepaling zoo als zij nu bestaat. Neen, het wijzen op ecne vige- rende wet, die niet altijd is na- geleefd, het decreet van Prairial an XII, kan niet aangaan. Hier bestaat een oude vaderlandschc toestand en nu moet geen grooter bezwaar aan de ingezetenen worden opgelegd dan de toestand mede- brengt : daartoe strekkc eene tran- sitoire bepaling." De Minister gaf het volgende te kennen: "Mijnheer de Voorzitter, hetgeen de heer de Bosch Kempkr ver- langt, komt voor in art. 48 (later ge- wijzigd 40), waarin staat, dat, nadat de geneeskundige inspecteur is ge- hoord over de vraag, of er nadeel voor de openbare volksgezondheid te vreezen is, door den Koning kan worden vergund, de bcgraaf- plaats binnen den afstand van 35 el van cene bebouwde kom te behouden. Door deze transitoirc bepaling van art. 48 is het be- zwaar van dien geachten spreker mijns inziens geheel weggenomen. «Wat het bezwaar van den heer van Beyma thoe Kingma be- treft, ik geloof niet, dat hij den afstand tusschen de graven heeft nagemeten. Wanneer hij dat ge- daan had, dan zou hem gebleken zijn, dat werkelijk die afstand van 3-�5 palmen tusschen de graven bestaat; de begraafplaatsen zijn ingerigt volgens de w-et, want het decreet van Prairial zegt: «Les fosses seront distantes les unes des autres de trois a quatre d�cim�tres sur les cot�s, et de trois a cinq d�cim�tres a la t�te

-ocr page 466-



		Art. 45 BEGRAFENISWET. 431

		./Bij de wet van 10 April 1869 (Staatsblad No. 65) zijn nieuwe bepalingen vastgesteld betrekkelijk het begraven van lijken, de be- graafplaatsen en de begrafenisreg- ten. Ingevolge art. 49 dier wet moeten v��r den l^8t«n Januarij 1870 alle voor het begraven op de algemcene begraafplaatsen ge- heven regtcn overeenkomstig de bepalingen der nieuwe wet herzien en aan \'s Konings goedkeuring on- derworpen, en ingevolge art. 50 alinea 2 moeten de plaatselijke verordeningen omtrent het begra- ven en de begraafplaatsen mede v��r 1° Januarij herzien worden. Ik verzoek u de aandacht der gemeentebesturen hierop te vestigen en hen uit te noodigen tijdig tot de gevorderde herzieningen over te gaan, wat betreft de bedoelde regten met inachtneming der bepalingen van § 3 alsmede van de artt. 20 en 21 der wet, en wat de ver- ordeningen op het begraven en de begraafplaatsen aangaat met in achtneming der bepalingen van de artt. 7, 8, 21 en 28, waarbij ook zoo noodig op de toepassing van art. 29 gelet zal moeten worden. «Ten einde de behoorlijke uit- voering der wet te verzekeren, zal ook moeten worden onderzocht, in hoeverre wat de begraafplaatsen betreft door de gemeentebesturen maatregelen te nemen zullen zijn ter voldoening aan de bepalingen der wet. »Ik verzoek u alzoo na te gaan en mij zonder te lang verwijl mede te deelen: l^c. in hoeverre wat elke gemeente uwer provinciebetreft reeds voldaan
		is ain de bepaling, dat zij ten miuste �ene algemeene begraafplaats, onder het beheer van het gemccn- tcbestuur staande, moet hebben, hetzij voor zich alleen hetzij met ecne andere gemeente of andere gemeenten gemeenschappelijk; 2°. in hoever de beslaande be- graafplaatsen, zoo bijzondere als algemeene, in iedere gemeente op den in art. 45 bepaalden afstand van eene bebouwde kom der ge- meente verwijderd zijn; 3o. of er begraafplaatsen zijn die \'n strijd met het slot van art. 16 der wet toegangen of ingangen van een graf of graf kelder in eene kerk of ander gesloten gebouw hebben; 4c. of de algemeene begraafplaat- sen de bij art. 17 der wet bevo- len uitgestrektheid hebben, waarbij in acht te nemen zal zijn, dat de graven op den bij art. 22 voor- geschreven afstand van elkander verwijderd behooren te zijn en dat hierbij niet in aanmerking kan komen de voor eigen graven af- gezonderde ruimte, maar daar te- genover ook niet gelet behoeft te worden op het getal lijken, dat jaarlijks in eigen graven begraven wordt; 5°. in hoeverre de begraafplaat- sen overeenkomstig art. 18 der wet afgesloten zijn ; en 6o. welke begraafplaatsen, niet op den in art. 45 bepaalden af- stand van de bebouwde kom der gemeente gelegen, na ingewonnen advies van den geneeskundigen inspecteur, door u al> schadelijk voor de volksgezondheid beschouwd worden,"

-ocr page 467-

Art. 45, 46

BEGRAFENISWET.

43<2

Art. 46. De thans bestaande begraafplaatsen, welke
niet op den in art. 45 bepaalden afstand van eene be-
bouwde kom liggen , worden , zoo zij schadelijk zijn voor
de volksgezondheid, na ingewonnen advies van den ge-
neeskundigen inspecteur, krachtens besluit van Gede-
puteerde Staten door den burgemeester gesloten.

Van dat besluit is binnen ��ne maand beroep bij
Ons toegelaten, (k)

liggen, art. 46 en ten opzigte van die
welke geen voldoende uitgestrekt-
heid of afsluiting bezitten art. 47
voorziet, zal de beslissing, die vol-
gens art. 45 te nemen is, hoofdza-
kelijk loopeo over de vraag of de
begraafplaatsen overigens aan de
vereischten dezer wet, b.v. aan
artt. 19, 22 enz. voldoen.

Over de vraag, hoe de uitvoering
van art. 45 verder verzekerd is,
vergelijke men de aant. op art.
16, bladz. 218 onder VII.

2°. Ten aanzien van het bij
het tweede lid opengestelde hooger
beroep van de uitspraak van Ge-
deputeerde Staten, zie meu de aant.
op art. 14, bladz. 194 onder V,
en bladz. 195 v. onder X en XI.

VI. Bij art. 41 No. 10 is
strafbaar gesteld het begraven op
eene gesloten begraafplaats en bij
No. 11 van dat art. het gebruik
maken van zoodanige begraafplaats,
in strijd met art. 25.

Deze bepalingen gelden ook ten
aanzien der bestaande begraaf-
plaatsen, en zijn alzoo toepas-
selijk wanneer krachtens art. 45
sluiting mogt hebben plaats gehad.

vdka

bwwd

raw

kgebo�o

lseb

i\'raafplaatscn die op den verboden
af�tand van eene bebouwde kom

(A) I. Het tegenwoordige art.

-ocr page 468-



		Art. 46 BEGRAFENISWET.

		uithoofde van de bijzondere ge- steldheid van den grond, geen geschikt terrein voor het aanleggen eener nieuwe begraafplaats op den bepaalden afstand van de bebouwde kom te vinden is. Aan deze be- hoort de vrijheid gelaten te worden, hare tegenwoordige begraafplaats te behouden, mits deze aan de overige vereischten der wet voldoe en uit den minderen afstand van de bebouwde kom geen nadeel voor de openbare gezondheid naar het oordeel vau deskundigen te vreezen is. Art. 39 opent daartoe de gelegenheid." In het V. V. 58/9 werd hier- omtrent het volgende opgemerkt: Dit artikel schijnt een correctief voor de beide onmiddellijk vooraf- gaande te zijn. Eigenlijk wordt daarbij eene uitzondering op de bepaling van art. 37 (nu 45) toe- gelaten, die naar het gevoelen van vele leden maar al te ligt regel zal worden. In elk geval wordt de uitzondering op eene zonderlinge wijze uitgedrukt. "In geval van noodzakelijkheid" kan de bestaande begraafplaats behouden blijven, "indien daaruit naar het oordeel van bevoegde geneeskundigen geen nadeel voor de openbare gezond- heid te vreezen is." Maar die voorwaarde is met het bestaan van noodzakelijkheid niet wel overeen te brengen. Het eene denkbeeld sluit het andere uit. Wordt toch het bestaan van noodzakelijkheid aangenomen, hoe zal het dan gaan als de bevoegde geneeskundigen, in weerwil daarvan, de zaak af- keuren? De Regering antwoordde dat de 28
		46 is een amendement van den heer van dek Maesen en kwam in de plaats van art. 48 van het laatste Regeringsontwerp, waar- van de inhoud, met dien der vroe- gere voordragten, reeds is opge- geven in de aant. op art. 45 onder I bladz 422 vv. Hier zal ik thans mededeelen wat de geschiedenis verder tot op- held_ering van het art. aangeeft. 1₀. In het ontw. 55/6 kwam nog geene bepaling als ons art. bevat voor. Integendeel werd voor- geschreven dat de bestaande be- graafplaatsen binnen vijf jaren moesten zijn ingerigt o. a. over- eenkomstig art. 14 (later art. 16), en werd alleen uitzondering ge- maakt ten opzigtc der begraafplaat- sen voor eene bevolking van niet meer dan 1000 zielen bestemd. Bij het ontw. 58/9 verviel deze uitzondering, doch nevens den regel (art. 38) die bestaan bleef, dat de begraafplaatsen die o. a. niet op den afstand van 35 el van de bebouwde kom lagen, binnen vijf jaren overeenkomstig de voorschrif- ten der wet moesten zijn ingerigt, werd in een art. 39 d�ze uit- zondering opgenomen: dat ingeval van noodzakelijkheid door den Ko- ning het behouden van thans be- staande begraafplaatsen, die niet op 35 el afstands der bebouwde kom lagen, werd vergund, indien daaruit naar het oordeel van be- voegde geneeskundigen geen nadeel voor de openbare gezondheid te vreezen was. Op dat art. teekende de Rege- ring het volgende aan: «Er zijn gemeenten, waar,

-ocr page 469-



		434
		BEGRAFENISWET. Art. 46


		bedoeling was, zoo als in de Me- morie van Toelichting werd gezegd, om alleen in bijzondere omstau- digheden begraafplaatsen binnen den in art. 37 (45) bepaalden afstand van de bebouwde kom te laten bestaan. Daaraan was de uitdrukking: in geval van nood- zakelijkheid toe te schrijven. De Begering zag er echter geen be- zwaar in, die uitdrukking te doen wegvallen. De bedoelde woorden werden dus weggelaten en de aanhef van het art. aldus veranderd: «Door Ons kan, in het belang eener ge- meente, het behouden der thans al- daar bestaande begraafplaatsen enz." Men was echter, blijkens het V. V. 5SK60, met de onderwer- pelijke regeling niet te vreden. « Telkens � wordt daarin gezegd� wanneer men op de groote kosten wees, waarmede zoowel de bur- gerlijke als de kerkelijke gemeenten door de toepassing dezer wet zul- len worden bezwaard, beroepen de voorstanders daarvan zich op dit artikel, als op een heilzaam correctief voor die bezwaren. Men deed echter opmerken dat, zoo dit correctief inderdaad nuttig werken nou, het artikel niet facultatief, maar imperatief behoorde te wor- den gesteld. Het zou moeten in- houden, dat de bestaande begraaf- plaatsen, die niet op den bepaalden afstand van de bebouwd\' kom der gemeente liggen, behouden blijven, tenzij daaruit naar het oordeel van bevoegde geneeskundigen nadeel voor de openbare gezondheid te vreezen is, in welk geval de Ko- uiug beslist. Zooals het artikel
		thans luidt, moest men vragen waarom de uitzondering alleen in het belang der burgerlijke gemeente en niet ook in dat der kerkelijke gemeente kan worden toegestaan. »In het oog van enkele andere leden kon deze bepaling naauwelijks anders dan in strijd met den geest der wet worden beschouwd. Er wordt bij de artt. 15 en 37 (nu 16 en 45) van het beginsel uit- gegaan, dat het bestaan der be- graafplaats in de onmiddellijke na- bijheid van de bebouwde kom der gemeente schadelijk is of zijn kan voor de gezondheid der ingezete- nen. Hier echter laat de wet dat denkbeeld weder varen, of laat zij althans het oordeel over de scha- delijkheid aan bevoegde geneeskun- digen over. Maar zoo deschade- lijkheid niet in eenen algemeenen zin kan worden aangenomen, waar- om dan de bedoelde bepalingen voor alle gemeenten zonder onder- scheid, kleine zoowel als groote, in de wet geschreven? Er waren onder deze leden, die de beslissing over de uitzondering aan Gede- puteerde Staten wilden opgedragen hebben." Tengevolge dezer opmerkingen, naar het schijnt, werd in het ontw. 66/7 art. 39 (nu art. 48 gewor- den), behalve doordeinlasschingder woorden burgerlijke of kerkelijke v��r gemeente, nog in dier voege veranderd dat de Koning het be- houden der begraafplaatsen zou kunnen vergunnen, «nadat de ge- neeskundige inspecteur of wie hem vervangt, gehoord ia over de vraag of daaruit nadeel voor de open- bare gezondheid te vreezen is."

-ocr page 470-



		Art. 46 BEGRAFENISWET.		435


		o. a. op de voorziening van art. 48. Zie de aant. op art. 45, bladz. 427 vv. Evenwel door den heer van der Maesen de Sombbeif wer- den op de artt. 48 en 47, waar- over de beraadslaging gelijktijdig werd geopend, amendementen voorgesteld, waarvan de inhoud bij art. 45 onder I bladz. 425 is opgegeven en strekkende om het behoud van bestaande begraaf- plaatsen meer te waarborgen. Uit art. 47 moesten namelijk wegvallen de woorden: ><niet op den in het vorig artikel (n.1. art. 46, nu 45) bepaalden afstand van eene be- bouwde kom liggen, of", terwijl art. 48 zou komen te luiden (nadat de voorsteller nog enkele kleine wijzigingen in zijn amen- dement had gebragt) zooals het tegenwoordige art. 46 is geworden. Ik zal thans de beraadslaging over het art. en het amendement in haar geheel laten volgen en daarna nog enkele punten daar- omtrent in het licht stellen. Het woord bekomen hebbende tot toelichting van zijn amende- ment, zeide de voorsteller het volgende: "Meermalen is in den loop dezer discussi�n gewezen op het over- drevene der vrees, die men voor de nabijheid der begraafplaatsen koestert. Ik wil op het oogenblik niet onderzoekeu of er grond voor dat gevoelen bestaat. Ik heb de meer bezwarende bepalingen, die thans voor het oprigten van nieuwe begraafplaatsen gesteld worden, zonder de minste aarzeling onder- steund en er voor gestemd; doch 28*
		De beslissing werd hierdoor minder afhankelijk gesteld van het oordeel van den geneeskundige. Ze bleef echter aan den Koning, in plaats van aan Gedeputeerde Staten opgedragen. Op art. 47 (zie de aant. al- daar) werd in het V. V. 66/7 ook art. 48 ter sprake gebragt. Som- migen wilden de bestaande begraaf- plaatsen die niet aan de voorschrif- ten der wet voldeden, in stand houden, totdat Gedeputeerde Sta- ten verklaarden dat daaruit nadeel voor de openbare gezondheid te vreezen was. Anderen daarentegen wezen op art. 48 van het ontw. als een correctief voor moeijelijke ge- vallen en wilden niet dat van den daarbij geopenden weg tot het geven van dispensatie te ruim ge- bruik werd gemaakt. De Regering oordeelde dat de besturen met het oog op de be- staande verordeningen geen reden tot klagen hadden wanneer hun nog een vijfjarig tijdvak werd toe- gestaan om hunne begraafplaatsen overeenkomstig de wet in te rigten. Art. 48 liet zij onveranderd. Bij de N. v. W. 68/9 werden de woorden of adjunct-inspecteur, die bij het ontw. 67/8 I in de plaats waren gekomen van: of wie hem vervangt, weggelaten, en voor openbare gezondheid gelezen: volksgezondheid. 2o. Bij de beraadslaging over art. 45 werden meerdere bezwaren tegen de verpligting voor de be- staaude begraafplaatsen tot voldoe- ning aan de voorschriften der wet ontwikkeld. De Minister verwees daartegen

-ocr page 471-



		436 BEGRAFENISWET. Art. 46

		anders denk ik over den bestaan- den toestand, en bij den invloed, dien de nieuwe regeling van dit onderwerp hebben zal, komt het mij voor dat alleen verandering moet gebragt worden in hetgeen uit het oogpunt der hygi�ne ver- andering eischt. � Kt denkbeeld is niet nieuw. De Regering heeft het gedeeltelijk beaamd, toen zij in art. 46 (nu 46) den afstand van 35 el aan- nam als voldoende voor de thans bestaande begraafplaatsen en dezen aldus een voortdurend wettig be- staan, ook na het in werking tre- den van deze wet, waarborgde. Die afstand was niet willekeurig aangenomen, maar ontleend aan het decreet van Prairial, waarbij men echter niet uit het oog moet verliezen dat dit decreet geen be- trekking had op alle gemeenten zonder onderscheid, maar alleen op de villes et iourgs, terwijl het Koninklijk besluit van 4 Sep- teraber 1827, waarbij dit decreet in Nederland weder van kracht werd verklaard, eene offici�le uit- legging schijnt te hebben willen geven aan het woord iourgs, door te bepalen dat er niet zou kunnen begraven worden in de kom van gemeenten die meer dan 1000 zielen tellen. 1) En dit is nu voor de beoordeeling van dit artikel een zeer gewigtig punt, namelijk dat de aanwezige be- graafplaatsen in de kommen van gemeenten beneden 1000 zielen volkomen wettig bestaan hebben. Men heeft tevens het voorschrift		der wet in vele gemeenten, wier bevolking talrijker is, niet toege- past; maar als gedurende eene reeks van jaren iets dergelijks heeft plaats gehad, kan daaruit gemakkelijk worden afgeleid, dat de noodzakelijkheid van de af- schaffing dier begraafplaatsen niet is gebleken. Zij zijn dus als het ware door het gebruik gewettigd. In dezen toestand uu zou het wets-ontwerp, indien het tot wet verheven werd, eene radicale re- volutie brengen. »Ik noem dat eene radicale re- volutie, omdat, wanneer men nagaat dat er honderden gemeen- ten zijn, waar de begraafplaats nog in de kom gevonden wordt, er tonnen schats, en ik meen dit niet te overschatten, mede gemoeid zouden zijn om art. 47 zoo als dat door de Regering is voorgesteld, uit te voeren. Ik meen daarbij de Vergadering te moeten herinneren aan de dis- cussi�n over art. 13 dezer wet, waarbij aan de gemeenten de ver- pligting is opgelegd om eene al- gemeene begraafplaats in te rigten. Van vele zijden in deze Kamer werden daartegen bezwaren geop- perd. Ik deelde niet in dat gevoe- lcn. Maar zoo er eene bepaling in deze wet is, die bezwarend kan genoemd worden, dan is het deze. "Hoc drukkend nu de bepaling mogt zijn, zou ik ze toch onder- steunen, ware ik van de nood- zakelijkheid daarvan overtuigd. Doch ik geloof dat dit het geval niet is. Wanneer men de sterfte- lz. 241 tv. onder III.

		1) Zie hierbij de aant. op art. 16

-ocr page 472-



		437
		Art. 46 BEGRAFENISWET.


		hooger politie-toezigt bestaat. Thans zal zoodanig politie-toezigt in het leven worden geroepen en dit is reeds veel gewonnen. »Ten slotte wil ik nog op een punt met een enkel woord wijzen. Herhaaldelijk is in deze discussie gesproken van pi�teit en eerbied voor de dooden. Indien er ooit reden bestaat om eerbied voor dat gevoelen te toonen, dan is het hier. Zoo de voordragt der Re- gering werd aangenomen, zouden zonder noodzakelijkheid begraaf- plaatseu afgeschaft en gesloten worden, wier verder gebruik velen dierbaar is, wegens de herinnering aan hen die daar rusten." Het amendement op art. 48 ]) voldoende ondersteund, kwam in beraadslaging. De heer van Blom onder- steunde het amendement; eene enkele bijvoeging slechts achtte hij wen schelijk. "Ik ondersteun � zeide hij � zeer gaarne het amendement van den heer van der Maesen, om- dat het van overwegend belang is voor onze plattelandsgemeenten, en omdat ik door de aanneming van dat amendement in de mogelijk- heid zou kunnen komen om voor dit wets-ontwerp te stemmen. Ik geloof toch dat dit wets-ontwerp het onder- werp uitmuntend regelt voor onze groote plaatsen en steden, maar ik ben evenzeer overtuigd, dat het allerverderfelijkst zal werken voor het platteland. Het groote bezwaar ligt daarin, dat de steden . en het platteland in dezen gehee
		statistiek en de intensiteit van epidemische ziekten in gemeenten binnen wier kom begraven wordt, nagaat, dan zal men niet vinden dat daar juist de sterfte het grootst is. Dat is ook zeer na- tuurlijk. Dit wordt zeer ligt ver- klaarbaar door het feit, dat de gebouwen op het platteland zeer ver uit elkander gebouwd en laag zijn. "Wanneer nu de Regering, bij eventuele aanneming van deze wetsvoordragt, de wet aannemelijk voor het publiek wilde maken en billijk in de toepassing wilde zijn, dan zoude zij steeds gebruik ma- ken van de haar bij art. 48 ge- geven faculteit, waardoor zij van de bij art. 47 opgelegde verplig- ting kan ontslaan; maar dan zal ook de uitzondering, in art. 48 gesteld, regel worden. «Mijn amendement nu strekt, de zaak om te keeren. Men zal als regel stellen, dat alle bestaande begraafplaatsen, zonder uitzonde- ring, blijven bestaan, tot dat een onpartijdig collegie oordeelt dat de volksgezondheid door zoodanig kerkhof wordt benadeeld. Dan kan die hoogere magt het publiek belang bevorderen en de noodige maatregelen voorschrijven. «Men zal dan een groot begin- sel gesteld hebben tegenover den toestand die bestaat. Ik heb na- melijk reeds in het begin van mijne rede doen opmerken, dat op dit oogenblik omtrent het begraven binnen de kom van ge- meenten beneden 1000 zielen, geen

		1) Orer het amendement op art. 47, lie men verder de aant. op dat art.

-ocr page 473-



		438 BEGRAFENIS WET. Art. 46

		en al op dezelfde lijn zijn gesteld. Niemand zal ontkennen dat het voor groote agglomeraties van be- volking, zoo als in de steden, waar schadelijke uitdampingen tnsschen de straten blijven han- gen, noodig is, om een afstand te bepalen waarop de kerkhoven moeten gelegen zijn. Maar diezelfde noodzakelijkheid bestaat niet in de plattelandsdorpen, die in den regel luchtig gebouwd zijn en nimmer gebrek hebben aan luchtverver- sching. «En nu bedenke men wel, dat het al of niet wenschelijke om eene begraafplaats te behouden of te sluiten, niet daarin gelegen is, dat zij op een bepaalden af- stand van eene kom van bevolking gelegen is, maar dat zij niet scha- delijk kan zijn voor de gezond- heid. Kii nu is de afstand dien het wets-ontwerp bepaalt, niets anders dan eene presumtie van onschadelijkheid, eene presumtie die voor groote steden noodzakc- lijk is, maar die men voor platte- landsdorpen niet behoeft aan te nemen. «Bit is uitmuntend in het oog gehouden bij het amendement van den heer van der Maesen. Het geeft allen waarborg dat er geen begraafplaats zal blijven bestaan daar waar het voor de gezondheid gevaarlijk is; maar het zal te gelijk beletten, dat vele plattelands- gemeenten noodeloos op schrome- lijke onkosten gejaagd worden. Het is daarom dat ik zeer gaarne voor dat amendement zal stemmen. \'/Ik had alleen gewild dat daarin nog eene enkele bepaling ware
		opgenomen. De heer van Betma heeft er reeds op gewezen dat op zeer vele begraafplaatsen de graven geen 3 palm van elkander liggen. De Minister antwoordde, dat men dat voorschrift ook eigen- lijk niet beschouwen moest als te behooren tot de voorschriften be- trekkelijk het inrigten van de begraafplaatsen. Indien de inter- pretatie van den Minister met zoo vele woorden in de wet stond, ik zou er volkomen vrede mede hebben. Maar zij staat niet in de wet en daarom zou ik gaarne zien dat zij er alsnog in gebragtwerd. Na de door den Miuister gegeven offici�le verklaring, vlei ik mij dat hij daartegen geen bezwaar zal hebben. En ik geef daarom den heer van der Maesen in overweging om in zijn amendement op art. 48, na het woord «liggen", te laten volgen: »of niet over- eenkomen met de bepalingen van art. 22."" De heer de Bosch Kemper verklaarde met uitstekend genoe- gen van den Minister vernomen te hebben, dat zijn bezwaar door art. 48 werd weggenomen. Toch moest hij erkennen dat hij dit niet zoo geheel en al kon toege- ven, want in dit artikel werd slechts eene uitzondering gemaakt. Hij wenschte die uitzondering tot regel verheven te zien en wenschte tevens ook meer waarborgen dan het voorstel der Regering gaf. Omdat in beide opzigten het voor- gestelde amendement van den heer van der Maesen voldeed, zou hij zich daarvoor verklaren. Eveneens was de heer du Mar-

-ocr page 474-



		Art. 46 BEGRAFENISWET. 439

		is eene conciliatie. Dit juich ik zeer toe. Wanneer ik de dorpen rond de residentie naga , dan zie ik dat te Voorburg en Rijswijk de begraafplaatsen om de kerk, in de kom der gemeente gelegen zijn, terwijl zij overigens volko- men aan de vereischten dezer wet voldoen. Nu geloof ik dat het de bedoeling is dat die begraafplaat- sen in stand zullen kunnen ge- houden worden. Indien ik de eerste rede van den heer Westerhopf 1) goed gevolgd heb, dan werd daarin een beginsel vooropgezet, dat ik gaarne zou toegepast zien. Voor de gezondheid in eene gemeente wordt namelijk even goed gewaakt als de lijken op behoorlijke diepte worden begraven, als wanneer een zekere afstand tusschen de begraaf- plaats en de bebouwde kom eener gemeente bestaat. Nu zou ik lie- ver zien dat het eerste gedeelte van het artikel, zoo als het door de Regering is voorgesteld, be- houden werd, en dat achter de woorden «worden gegund," werd opgenomen: indien de begraving der lijken op behoorlijke diepte kan plaats hebben." De verdere woorden in het artikel zouden dan moeten wegvallen, omdat ik het onnoodig reken dat de wet voor- schrijft welke autoriteiten door de Regering zullen worden gehoord. Alvorens een amendement voor te dragen wensch ik het advies van den Minister te vernemen." De heer Beorau verklaarde met veel genoegen de voorgestelde wijziging van dit artikel te hebben
		CHIE VAN VooRTHUYSEN niet 0U- genegen het amendement aan te nemen. «Ik geloof � zeide hij. � dat in de heslissing van Gedeputeerde Staten eene tegemoet- koniing gelegen is aan de bezwa- ren van sommige leden, omdat dit collegie doorgaans meer bekendis met de plaatselijke omstandigheden dan Wij dit zijn. De beslissing van Ons zal meestal wel steunen op het advies van den geneeskun- digen inspecteur. En daarin zullen velen nog wel bezwaar zien. "Ik heb echter eene vraag te doen aan den geachten voorsteller, den heer van der Maesen. In het voorstel der Regering wordt gelezen: «nadeel voor de volks- gezorfdheid te vreesenis." De heer van der Maesen daarentegen bezigt de uitdrukking: «zoo zij schadelijk zijn voor de volksge- zondheid." Is dit slechts eene wij- iiiging van redactie of heeft hij bepaald eene verandering op het oog ? Wil l�j dat de schadelijkheid voor de volksgezondheid bewezen moet zijn om een besluit van Ge- deputeerde Staten te kunnen uit- lokkenp Of bedoelt hij dat, zoo Gedeputeerde Staten meenen dat eene begraafplaats voor de gezond- heid nadeelig kan zijn, en dat daarvan schadelijke gevolgen te vreezen zijn, zij kunnen besluiten dat die door den burgemeester zal worden gesloteu?" Den heer van Wassenaer van Catwijck voldeed het amende- ment nog niet genoeg. «De bedoe- ling der Begering � zeide hij �


		1) Op art. 16; zit de aant. aldaar, bladi. SIS.

-ocr page 475-



		440 BEGRAFENISWET. Art. 46

		gezien, en wenschte wel dat de voorsteller van het amendement nog een stap verder ware gegaan, en niet had opgenomen het voor- schrift dat de geneeskundige in- specteur door Gedeputeerde Staten moet worden gehoord. Hij achtte dit voorschrift overbodig. In de geneeskundige wetten is � zeide hij � die ambtenaar reeds aan- gewezen als de offici�le adviseur. Allen die den invloed kennen, welke die ambtenaren bij hunne adviezen aan de gemeentebesturen, die zij gevraagd of ongevraagd in- leveren, willen aanwenden, zullen voorwaar niet wenschen dat die adviezen vermeerderen. Maar in ieder geval zie ik geen enkele aan- leiding om hier voor te schrijven dat de geneeskundige inspecteur moet worden gehoord; welken waar- borg voor de belanghebbenden levert die bepaling op? Ik zou er nog vrede mede kunnen hebben als er werd bepaald dat de be- langhebbenden moeten worden ge- hoord, maar thans wenschte ik dat de voorsteller met de bepaling omtrent den inspecteur handelde gelijk hij deed ten aanzien van den adjunct, die in de wijziging niet is opgenomen. Nog had spr. cene aanmerking naar aanleiding van de vraag door den heer van Voorthuysen ge- daan. «De wijzigingen in het amendc- ment � zeide hij daaromtrent � acht ik zeer afdoende en van veel verdere strekking dan eene bloote wijziging of verduidelijking van redactie. In de voordragt der Regering staat dat de aanleiding		tot het sluiten eener begraafplaats zoude zijn vrees voor de volksge- zondheid. Als ik let op de om- slagtige bepalingen die in de wet voorkomen omtrent de toekomstige inrigting van de begraafplaatsen, geloof ik dat die zijn voorgesteld omdat men vreest dat die, welke niet volgens de bepalingen der wet zijn ingerigt, schadelijk zullen zijn voor de volksgezondheid, »Nu spreekt het wel van zelf dat, indien de inspecteur mogt worden gehoord over de vraag of er vrees is dat eene digt bij eene bebouwde kom eener gemeente ge- legen begraafplaats gevaarlijk zou zijn voor de volksgezondheid, het advies veelal zal zijn in verband met de voorschriften tot inrigting van de begraafplaatsen, zooals die in de wet voorkomen en die de offici�le waarborg opleveren voor de openbare gezondheid. Daarom komt het mij voor dat de redactie van den voorsteller betere waarbor- gen oplevert tegen te ligtvaardige bevelen tot sluiting van begraaf- plaatsen dan die van de Regering." De heer K ai, f f sprak daarna over eene wenschelijke uitbreiding van het art. of wel opneming van een nieuw art. betreffende de op- rigting van gebouwen, hetgeen hierna bij art. 48 zal worden medegedeeld. De Minister zeide het volgende: »Met betrekking tot het amen- dement van den heer van dek Maesen de Sombreff, is het alleen de vraag of men het he- ginsel van art. 48, dat ook hij voorstaat, als uitzondering dan wel als regel verlangt. De Regering

-ocr page 476-



		Art. 46 BEGRAFENISWET.
		441


		dit artikel behoort, maar dat hij ze had dienen in te brengen bij de discussie op art. 41, waar de straffen gesteld zijn op de overtre- dingen tegen deze wet. Onder N°. 8 toch van dat artikel vind ik, dat strafbaar is gesteld "het begraven op bijzondere begraaf- plaatsen, in strijd met art. 22." "Wanneer daarbij dus gestraft wordt een feit, dat op algemeene begraafplaatsen wettiglijk zou kun- nen geschieden, zou dat geene onbillijkheid zijn ? 1) Daarbij, zoo aan het verlangen van den heer van Blom werd toegegeven, zoude hetzelfde feit strafbaar zijn op bijzondere begraafplaatsen na de invoering der wet opgerigt, terwijl het op de thans bestaande zou kunnen geschieden. »De heer du Makckie van Voorthuysen ziet nog al bezwaar in het beroep op den Koning, dat ik bij mijn amendement heb voorgesteld. Ik geloof niet dat dit juist gezien is. Ofschoon ik vertrouwen heb in de billijkheid en onpartijdigheid, waarmede Ge- deputeerde Staten dergelijke zaken zullen behandelen, zoo meen ik toch dat aan veler verlangen zal voldaan worden, wanneer de waar- borg gegeven wordt, dat ingeval van vergissing eene hoogere auto- rit eit kan worden ingeroepen. »De geachte spreker heeft gezegd dat de Regering steeds zal be- slissen volgens het advies van den geneeskundigen inspecteur; maar
		wenscht het eerste, de geachte voorsteller het laatste. Voor het amendement is veel te zeggen. Be bepaling daarin voorgesteld, zal de invoering der wet ongetwij- feld veel gemakkelijker maken. Maar daartegenover staat, dat wanneer men werkelijk in het al- gemeen belang die begraafplaatsen langzamerhand wil doen verdwijnen daar waar ze niet behoeven te bestaan, art. 48 daartoe geene be- lemmering daarstelt. Ik geloof dat zoowel voor het eene als voor het andere denkbeeld veel is te zeggen. De Regering kan het amendement evenwel niet overnemen, en wenscht dus de beslissing aan de Kamer over te laten over de vraag of de bepaling van art. 48 als uitzon- dering of als regel zal gelden." T)e heer van der Maesen repliceerde en gaf de van hem gevraagde inlichtingen. »De heer van Blom�zeide hij� wenscht in mijn amendement de t us- schenvoeging van de woorden: »of niet overeenstemmende met de bepa- ling van art. 22." (Zie bladz. 438). »Ik zie daarin bezwaar. De bepaling in dat art. moet nood- zakelijk opgevolgd worden, omdat zij voortspruit uit de eischen van hygi�ne en tevens uit eerbied voor de dooden, opdat de kisten, waarin de lijken rusten, zoolang onaan- geroerd blijven tot dat zij wezenlijk zijn vergaan. Daarenboven komt het mij voor dat de aanmerking van dien geachten spreker niet bij

		1) Ik meen te moeten opmerken dat ook op de algemeene begraafplaatsen art. 82 moet worden opgevolgd, maar dat alleen geen straf op het veriuim ten opiigte van die begraafplaatsen is gesteld, waarvan de reden op bladi. 301 onder V 2o ia opgegeven.

-ocr page 477-



		BEGRAFENISWET. Art. 46
		442

		dat is, dunkt mij, niet zeker; zij kan. ook andere personen hooren en daardoor des te ireer onpartij- digheid aan hare beslissing bijzetten. "Daarenboven, dergelijk hooger beroep is, als ik mij niet bedrieg, onderworpen aan de jurisdictie van den Raad van State, en daarin zal voor besturen van begraaf- plaatsen een nieuwe waarborg voor onpartijdigheid worden gevonden. »De heer IImhiaji heeft reeds de woorden: «zoo zij schadelijk zijn" uitgelegd, en ik heb daarbij niets te voegen. "De heer van Wassenaer van Catwijck meent dat er bij het art. 48, zoo als ik dit heb voorgesteld, nog eene bijvoegingzou moeten komen, en dat wel naar aanleiding van de rede van den heer Westerhoff, die gezegd heeft, dat men de schade, die zou kunnen berokkend worden door de nabijheid van eeue begraaf- plaats, zoude kunnen vergoeden door de lijken dieper te begraven. Ik acht dit evenwel onnoodig. Wanneer een gemeente- of kerk- bestuur zoude vreezen dat ten gevolge van het schadelijk zijn der begraafplaats, het bevel tot sluiting door Gedeputeerde Staten zoude gegeven worden, zal dit bestuur niet de minste moeijelijkheid maken om het begraven z�� in te rigten dat het besluit, hetwelk de sluiting van de begraafplaats zou mede- brengen, worde ontgaan. . . . //De Minister laat aan de Ka- mer de beslissing over, of zij art. 48, gelijk het door hem is voor- gesteld, wil goedkeuren, dan of zij mijn amendement wil aanne-		men. De Minister wil uitzondering daar waar ik regel wil; dat is het groote verschil; maar ik geloof, dat, wanneer men die uitzonde- ringen wil toepassen overeenkom- stig de billijkheid en het publiek belang, mijne voorstelling der zaak de juiste zal zijn; wil men dus dat de wet waarheid bevatte, dan zal mijn amendement in den tekst dienen te worden opgenomen." De Minister, die daarop aan het woord was, zeide nog over art. 48 van het Regeringsont- werp, dat de bepaling omtrent den geneeskundigen inspecteur daarin was opgenomen met het oog op de wenschelijkheid, dat de gemeen- teraden of kerkelijke besturen het behoud eener begraafplaats niet zouden kunnen vragen, zonder dat er werkelijk uit een hygi�nisch oog- punt geen bezwaren tegen bestonden. Mogt verder het amendement van dek Maesen worden aan- genomen, dan zou hij de volgorde van de artt. 47 en 48 willen omkeeren en art. 48 voorop zetten, omdat art. 46 (nu 45) de regel stelde waarop art. 47 (nu 46) eene uitzondering zou maken. De heer van Voobthuysen beantwoordde nog den heer van dek Maesen die meende dat spr. tegen het beginsel van hooger beroep was .opgekomen. Dit lag niet in zijne bedoeling. Hij had gezegd, tot aanbeveling van het voorstel, dat hij de voorkeur gaf aan eene beslissing van Gedepu- teerde Staten boven die van eene hoogere magt, omdat zij meer met de plaatselijke omstandigheden be- kend konden zijn.

-ocr page 478-



		Art. 46 BEGRAFENISWET. 443

		Nog eene opmerking had hij. Bij sommige leden � zeide hij � weegt zeker zeer het bezwaar voor de volksgezondheid bij het blijven bestaan van begraafplaatsen bin- nen de kom der gemeente. Doch men moet zich dit toch ook niet al te groot voorstellen. Met het oog " op het gevaar voor de ge- zondheid van naburen bestaat er groot verschil tusschen groote en kleine begraafplaatsen. \'Dit gevaar hangt immers ook vooral af van het getal lijken, dat begraven wordt. Het is reeds eene vrij be- langrijke plattelandsgemeente die 1000 zielen telt, en is derhalve de sterfte gemiddeld 9 per cent \'sjaars, dan worden er niet meer dan een 30 tal lijken jaarlijks op een kerkhof in de kom van zulk eene gemeente begraven. Als er nu elke maand twee of drie lij keu op de begraafplaats van eene zoo- danige gemeente komen te liggen, kan dit toch wel zulk een groot bezwaar voor de gezondheid der omliggende woningen niet zijn. Ik meende dat het tot gerust- stelling niet onnoodig was op dit verschil in het gevaar voor na- buren tusschen groote en kleine begraafplaatsen te wijzen. De heer van Beyma thoe KiNciMa had nog een woord over de door den heer van Blom ge- wenschte bijvoeging in het amen- dement in verband met art. 22. De heer van der Maesen � zeide hij � heeft opgemerkt dat, werd die bijvoeging in zijn amen- dement opgenomen, het feit in ��n geval strafbaar zou zijn en in het andere niet. Ik geloof te		mogen opmerken, dat dit geen bezwaar is: het karakter van eene transitoire bepaling brengt dikwijls mede, dat daarbij geene strafbe- dreiging wordt gevoegd, opdat het geval niet in den algemeenen regel begrepen zij. Ik meen dat de heer van dek Maesen dit uit het oog verliest. Om het bestaande te kunnen behouden, is eene tran- sitoire bepaling noodig en daarom zou ik er in dit geval ook geene straf- bepaling op toegepast willen zien. Daarop werd de beraadslaging over art. 48 gesloten, het amendement van der Maesen op dat art., in stemming gebragt, met 51 tegen 12 stemmen aan- genomen, en het aldus gewijzigde art. zonder hoofdelijke stemming goedgekeurd. De volgorde der artt. werd daarop veranderd, waardoor art. 48 werd art. 46. 3o. De hoofdpunten van het debat zal ik thans nader in het licht stellen. En dan komt het eerst in aanmerking de hoofdstrek- king van het amendement. Deze was, blijkens de toelichting van den voorsteller, om, terwijl vol- gens art. 48 van het Regerings- ontwerp slechts bij uitzondering het behoud van bestaande be- graafplaatsen die niet op 35 me- ter afstands van eene bebouwde kom lagen, door den Koning kon worden vergund, de zaak om te keeren en thans als regel te stel- len, dat alle bestaande begraaf- plaatsen, zonder uitzondering, blijven bestaan, totdat een on- partijdig collegie oordeelt dat de volksgezondheid door zoodanig

-ocr page 479-



		444 BEGRAFENISWET. Art. 46

		staande begraafplaatsen in art. 45 bepaalde afstand van eene bebouwde kom niet anders dan eene presumtie harer onschadelijkheid, doch haar behoud hangt nu niet meer van dien afstand af, maar van eene op zelfstandige gronden rustende beslissing van Gedeputeerde Staten na verhoor van den geneeskundi- gen inspecteur, dat de hegraaf plant- sen niet schadelijk zijn voor de volksgezondheid. l Op dit woordje zijn vestigde de heer van Voorthuysen (zie bladz. 439) de aandacht. In het Regeringsontwerp werd gelezen: «nadeel voor de volksgezondheid te vreezen is." Hij vroeg of de schadelijkheid nu bewezen moest zijn? Of konden Gedeputeerde Staten de sluiting cener begraaf- plaats bevelen zoo zij meenden dat zij voor de gezondheid na- deel ig kon zijn, en dat daarvan schadelijke gevolgen te vreezen waren ? De heer Begbam geloofde dat de wetsbepalingen omtrent de toe- komstige inrigting der begraaf- plaatsen waren voorgesteld omdat men vreesde dat die, welke niet volgens die bepalingen waren in- gerigt, schadelijk zouden zijn voor de volksgezondheid; dat nu het in te winnen advies over de vraag of er vrees is dat eene digt bij eene bebouwde kom eener gemeente gelegen begraafplaats gevaarlijk zou zijn voor de volksgezondheid, veelal zou zijn in verband met de voorschriften tot inrigting van de begraafplaatsen, zooals die in de wet voorkwamen en die de offici�le waarborg opleverden voor
		kerkhof wordt beuadceld. Dan kou die hoogere magt het publiek be- lang bevorderen en de noodige maatregelen voorschrijven. «Zoo zij schadelijk zijn voor de volksgezondheid" , zegt het art. Hiermede is niet in overcenstem- ming de missive vau den Minister van Binnenl. Zaken, dd. 5 Junij 1869 N°. 212, medegedeeld bij art. 45, bladz. 430 v. onder III 4°, waarbij, toen de wet uaauwe- lijks in werking was, o. a. reeds dadelijk onderzoek en opgave werd verlangd, welke begraafplaatsen niet op den in art. 45 bepaalden afstand van de bebouwde kom der gemeente gelegen na ingewonnen advies van den geneeskundigen inspecteur door Gedeputeerde Sta- ten als schadelijk voor de volks- gezondheid werden beschouwd. Bij die missive wordt toch verder gegaan dan art. 46 naar zijne woorden en bedoeling veroorlooft. Het was volstrekt niet de bedoc- ling van het amendement, dat over al de bestaande bograafplaat- sen binnen 35 meters afstands van cene bebouwde kom gelegen reeds dadelijk een opzettelijk onderzoek door de geneeskundige ambtenaren geschieden zou en het behoud dier begraafplaatsen zou in gevaar stellen. Eerst dan, wanneer Gedepu- teerde Staten van bepaalde klagten over- of vermoeden van eene scha- delijke werking van de begraaf- plaatsen in kennis worden gesteld, op welke wijze dan ook, moeten zij naar den geest van het art. tus- schenbeide treden. 4". Ten andere is de voor be-

-ocr page 480-



		Art. 46 BEGRAFENISWET. 445

		de openbare gezondheid; dat daarom de redactie van het amende- ment betere waarborgen opleverde tegen te ligtvaardige bevelen tot sluiting van begraafplaatsen dan die van de Regering. De voorsteller, den heer van Voorthuysen beantwoordende, zeide daarop: «Be heer Begram heeft reeds de woorden: \'zoo zij schadelijk zijn" uitgelegd, en ik heb daarbij niets te voegen". Men zal dus bij de toepassing van art. 46 naar die uitlegging hebben te vragen. Vraagde men bij de beoordeeling der schade- lij kheid eeuer begraafplaats alleen naar de voorschriften der wet, vaak zou dan hare sluiting te ligtvaardig worden bevolen. Thans is een zelfstandig onderzoek ge- waarborgd. Zie ook onder 5° hierna. Overigens volgt uit de woorden «zoo zij schadelijk zijn" in. i. niet, dat een bepaald beu-ijs van de schadelijkheid eener begraaf- plaats zou noodig zijn, hetgeen uit den aard der zaak niet altijd zou zijn te leveren. Het is aan het oordeel der autoriteiten over- gelaten. 5°. De heer van Voorthuy- sen, het oog hebbende op het art. van het Regeringsontwerp merkte o. a. op dat de beslissing van den Koning meestal we) steunen zou op het advies van den genees- kundigen inspecteur, waar velen wel bezwaar in zouden zien. In :1e beslissing van Gedeputeerde Staten, volgens het amendement, zag hij dus eene tegemoetkoming in het bezwaar.
		Spr. ging alzoo van de vooron- derstelling uit dat Gedeputeerde Staten volgens art. 46 eene zelf- standige beslissing zullen nemen, niet enkel steunende op het inge- wonnen advies van den geneeskun- digen inspecteur. Dit is ook zeer juist, maar � gelijk de voorsteller van het amen- dement in zijn antwoord opmerkte met het oog op het opengesteld hoogei\' beroep op den Koning � het is niet zeker dat de Regering steeds beslissen zal volgens dat advies; de Regering kan ook an- dere personen hooreu en daardoor des te meer onpartijdigheid aan hare beslissing bijzetten, terwijl ook de Raad van State zou worden gehoord. Het art. voorziet dus naar de be- doelingervanookinhetbezwaar van den heer Begram, dat het hooren van den geneeskundigen inspecteur geen waarborg voor de belangheb- benden opleveren zou en waarom hij wilde bepaald hebben dat de belanghebbenden zouden moeten gehoord worden. Geschiedt toch dit hooren al niet door Gedeputeerde Staten, zoo heeft dit toch plaats in hooger beroep door de Afdeeling geschillen van bestuur bij den Raad van State. 6°. Ten aanzien van het bij het tweede lid opengestelde hooger beroep van het besluit van Gede- puteerde Staten, zie men ook de aant. op art. 14, bladz. 194 onder V, en bladz. 195 v. onder X en XI. De algemeenheid der bepaling laat ook het komen in beroep vrij aan den geneeskundigen inspecteur.

-ocr page 481-



		446 BEGRAFENISWET. Art. 46, 47

		Art. 47. Binnen vijf jaren na de afkondiging dezer �wet woiden alle, zoo bijzondere als algemeene, thans bestaande begraafplaatsen, welke niet aan art. 18 en, voor zoo verre de algemeene begraafplaatsen betreft, niet aan art. 17 voldoen, overeenkomstig de voor- schriften dezer wet ingerigt

		is gebleken, moeten de bepalingen van art. 22 evenzeer op de te- staande begraafplaatsen worden toegepast, terwijl het begraven op bijzondere begraafplaatsen, in strijd met art. 22, strafbaar is volgens art. 41 N°. 8 der wet. Evenzeer is het begraven op eene krachtens art. 46 gesloten begraafplaats en het gebruik van zoodanige begraafplaats in strijd met art. 25, strafbaar ingevolge art. 41 N". 10 en 11. II. Art. 46 verzekert het be- houd van de bestaande begraaf- plaatsen (tenzij zij schadelijk zijn) die niet op 35 meters afstand van eene bebouwde kom gelegen zijn. Hierbij is vooral ook te denken aan de begraafplaatsen die binnen zoodanige kom gelegen zijn. De toelichting van het amendement en de verdere beraadslaging laat geen twijfel daarover toe. Voor de bewering dat ze alleen zouden zijn toegelaten zoo ze op minder dan 35 meters afstand, en alzoo niet wanneer ze binnen de kom gelegen zijn, bestaat geen de minste grond, ook niet in de woorden «welke niet op den in art. 45 be- paalden afstand van eene bebouwde kom liggen." 1)
		7°. Verder vestig ik de aandacht op het antwoord van den voor- steller van het amendement (bladz. 442) betreffende de diepte der graven. Naar aanleidingvan het gezegde door den heer Wester- hoff dat uit de nabijheid eener begraafplaats bij eene kom geen nadeelige gevolgen voor de gezond- heid te vreezen waren indien de lijken maar diep genoeg begraven werden, bragt namelijk de heer van der Maesen in het midden dat, wanneer een gemeente- of kerk- bestuur zou vreezen dat ten ge- volge van het schadelijk zijn der begraafplaats het bevel tot sluiting door Gedeputeerde Staten zou ge- geven worden, dit bestuur niet de minste moeijelijkheid zou maken om het begraven z�� in te rigten dat het besluit tot sluiting der begraafplaats werd ontgaan. Waar dus de gesteldheid van den grond het dieper begraven toelaat, zullen Gedeputeerde Staten dit m. i. in aanmerking moeten nemen. 8". Zooals eindelijk reeds in de aant. op art. 22, bladz. 301 onder IV is uiteengezet, en mede uit de geschiedenis van art. 45 (zie bladz. 427 w. onder III, 1" en 2") en van art. 46 (zie bladz. 438, 441 en 443)


		1) Zoo ook Gemeentestem, No. 934.

-ocr page 482-

Art. 4,6, 47 BEGRAFENISWET.

447

Bij gebreke hiervan \\

van Gedeputeerde Staten

sloten. (I)

III. Het advies van den genees.
kundigen inspecteur moet worden
ingewonnen door Gedeputeerde
Staten, niet door het gemeente-
bestuur. 1)

(l) I. In de aant. op art. 45
bladz. 422 vv. onder I zijn de wij-
zigingen reeds opgegeven die art.
47 sedert het eerste ontwerp heeft
ondergaan.

Evenals in de aant. op art. 46,
waarnaar bij dit art. voor zooveel
noodig wordt verwezen, deel ik
hier mede wat de geschiedenis
verder tot opheldering van het art.
aangeeft.

1". De bepaling die het ontw.
55/6 bevatte (toen art. 38), beval,
evenals die der volgende ontwer-
pen, de inrigting overeenkomstig de
voorschriften dezer wet binnen vijf
jaar niet alleen van de begraaf-
plaatsen die geen voldoende uit-
gestrektheid of afsluiting hadden
volgens art. 16 en 17 (nu 17 en
18), en was dit beide zoowel op
de bijzondere als algemeene be-
gTaafplaatsen van toepassing, maar
ook van die begraafplaatsen, welke
niet op den afstand van 35 meters
van de bebouwde kom gelegen
waren volgens art. 14 (nu 16),
met uitzondering van de begraaf-
plaatsen bestemd voor eene bevol-

vorden zij krachtens besluit
door den burgemeester ge-

king van niet meer dan 1000 zielen.

Evenzeer moesten die begraaf-
plaatsen voldoen aan het voor-
schrift betreffende de afscheiding
volgens art. 18 (nu 19).

Bij gebreke hiervan moesten zij
na de vijf jaar worden gesloten
volgens het 2&^e lid.

Het 3*» en 4de Hd bevatten
nu nog bepalingen betreffende het
kosteloos verkrijgen van een graf
op de nieuwe begraafplaats.

Deze bepalingen werden niet
afzonderlijk toegelicht.

In het ontw. 58/9 werd in het
art. (toen art. 38) de aanhaling
van artt. 14 en 18 (nu 16 en
19) weggelaten. 2)

Het art. werd in het V. V.
uitvoerig besproken. Terwijl ik het
daarin aangevoerde thans mededeel,
houde men in het oog vooreerst
dat destijds de in art. 17 voor
de algemeene begraafplaatsen be-
paalde uitgestrektheid ook voor de
bijzondere begraafplaatsen was
voorgeschreven, en ten andere dat
art. 38 in het 3de en 4de lid
bepalingen bevatte die later ver-
vallen zijn, om namelijk aan hen
die het regt bezaten op het begra-
ven van lijken in een bepaald
graf, datzelfde regt, bij sluiting
eener begraafplaats, op de nieuwe
kosteloos te verzekeren.

1) Zoo ook Gemeentestem No. 936.

2) Zie over het weglaten van art
v. onder VIII.

19, de aant. op dat art. , blndi. MO

-ocr page 483-



		BEGRAFENISWET. Art. 47
		448

		Er is iets vreemds in � zeide men in de eerste plaats � dat de wet, met opzigt tot den afstand van de bebouwde kom der gemeente, voor de bestaande begraafplaatsen bij art. 37 (nu 45) eene blijvende uitzondering toelaat, maar die uitzondering niet uitstrekt tot de bij art. 17 bepaalde uitgestrektheid dier begraafplaatsen. Evenzeer als volgens de bestaande verordeningen de begraafplaats in plaats van op 100 ellen, op 35 ellen afstands kon worden aangelegd, was volgens die verordeningen eene uitgestrekt- heid voldoende van vijfmaal, niet tienmaal, de oppervlakte, benoo- digd voor het getal jaarlijks te begraven lijken. Waarom, werd door verscheidene leden gevraagd, moet in het eene opzigt alles zich schikken naar het nieuwe beginsel der wet, in het andere niet? De zaak is vooral voor de bijzondere begraafplaatsen van kerkelijke ge- zindten van belang. Men stelle dat eene kerkelijke gemeente met betrekkelijk groote geldelijke op- offering eene bijzondere begraaf- plaats heeft aangelegd, maar dat de uitgestrektheid daarvan niet beantwoordt aan het nieuwe voor- schrift. Ban zal die gemeente ge- dwongen zijn, binnen vijf jaren haar kerkhof op breeder schaal in te rigten, of zelfs naar een ander terrein om te zien, als het tot nu toe gebezigde geene uit- breiding toelaat. Die dwang kan aan de kerkelijke gemeente opge- legd worden op een tijdstip, als de schuld, die zij voor het stich- ten harer begraafplaats heeft aan- gegaan, nog niet eens is afbe-		taald. Hij kan op een zeer onze- keren grondslag rusten, daar het zoo gemakkelijk niet is, uit te maken, welk aantal lijken van personen eener bepaalde gezindte jaarlijks te begraven zij. Er kun- nen toch personen zijn, die wel tot de gezindte behooren, maar wier lijken, om de eene of andere reden, op de algemeene begraaf- plaats ter aarde worden besteld. Ook met het oog hierop werd gevraagd, of eene bijzondere be- graafplaats wegens gemis aan ge- noegzame uitgestrektheid kon wor- den gesloten, ook dan wanneer zij niet vol is en daarop nog voldoende gelegenheid tot begraven bestaat. Dit was nog niet alles � ver- volgde men. Volgens het 3de en 4de lid vau het artikel wordt aan het bestuur der bijzondere hegraaf- plaats de verpligting opgelegd om aan degenen, die daar het regt bezaten op het begraven van lijken in een bepaald graf, datzelfde regt op de nieuwe begraafplaats koste- loos te verzekeren. Niet eens wordt derhalve het hulpmiddel aan de kerkelijke gezindte gelaten, om door het verknopen van graven een deel der kosten van de nieuwe stichting te dekken. De bedoelde leden noem- den dit een onregt. Wanneer de Staat bij politie-maatregel tegelijk aan de gezindte het gebruik van de begraafplaats, aan de bijzondere per- sonen dat der door hen gekochte gra- ven ontneemt, kan hij niet vorderen of voorschrijven, dat de eene der lijdende partijen de andere, � de gezindte namelijk de eigenaren der graven � schadeloos stelle. Moe- ten de bijzondere personen schade*

-ocr page 484-



		Art. 47 BEGRAFENISWET. 449

		oos gesteld worden, het geschiede door den Staat, die huu het ge- bruik van hun eigendom ont- iieemt. 1) De Regering gaf het volgende antwoord: /De beide hier bedoelde geval- len staan niet gelijk. Wanneer eene begraafplaats volgens de thans bestaande verordeningen op een afstand van 35 ellen van de be- bouwde kom is aangelegd, heeft het bestuur, dat haar oprigtte, aan de wet voldaan, en de bil- lijkheid vordert, dat men het niet tot het aanleggen eeuer nieuwe begraafplaats verpligte. Heeft daar- entegen een bestuur aan de be- granfplaats niet de uitgestrektheid gegeven van tienmaal de opper- vlakte, benoodigd voor het getal der aldaar jaarlijks te begraven lijken, dan kan het niet aan de verordeningen voldoen, welke het roeren van graven binnen een tijdvak van tien jaren verbieden. In strijd dus met de wet en met den eerbied aan het stoffelijk over- schot van mensehen verschuldigd, zou men in zoodanig geval ver- pligt zijn, lijken, die nog niet geheel verteerd zijn , op te graven, om voor anderen plaats te maken. Dit kan de wet niet toelaten, en de begraafplaatsen, die in dit geval		verkeeren, zullen moeten gesloten worden zoodra er met inachtne- ming van de voorschriften dezer wet de gelegenheid tot begraven * ontbreekt »Indien � "aldus vervolgde de Regering � aan eene gezindte het gebruik harer begraafplaats wordt ontzegd, op grond dat deze niet overeenkomstig de bestaande ver- ordeningen is ingerigt, dan kan men niet beweren, dat aan die gezindte onregt wordt aangedaan. Zijn toch die begraafplaatsen v��r de wederinvoering van het de- creet van 23 Prairial Xllde jaar aangelegd, de kerkelijke besturen hebben zich dan niet te beklagen, daar hun dan het gebruik dier begraafplaatsen gedureude 30 jaren is vergund, hoezeer deze niet aan de verordeningen voldeden. Zijn zij echter na dien tijd aangelegd, en hebben de besturen er toen geene uitgestrektheid aan gegeven die door het verbod om graven binnen tien jaren te roeren werd gevorderd, zij hebben dan de ge- volgen hunner handelwijze aan zich zelven te wijten. Hebben bijzondere personen het regt op / het begraven in een bepaald graf op die begraafplaats gekocht, de billijkheid eischt dan, dat zij door kosteloozen afstand van grond op

		1) Ook in adressen vnn onderscheidene R. C. kerkbesturen in Zuidholland Bijblad 1859\'GO II, bladz. 540) werd tegen deze kostelooze verstrekking van regt op de nieuwe begraafplaatsen aangevoerd, dat daardoor de parochien bezwaard werden hoven de verpiigtingen, uit de contracten niet de eigenaars van graven volgende; � de eigen graven waren afgestaan op deze bcgraaf» plaatsen, niet op eene later aan te leggen begraafplaats; door het afstaan van eigen graven hadden de parochie» niet gewaarborgd het begraven elders, wanneer door Staatsvcrordeningen het begraven op deze begraafplaatsen ver- binderd zou worden. En wat zou het zijn, wanneer de parochien geen andere begraafplaats in de plaats der geslotene aanlegden? Hoe te handelen indien de noodige ruimte behoorde tot de bezittingen van anderen?

		29

-ocr page 485-



		450 BEGRAFENISWET. Art. 47

		de nieuwe begraafplaats schade- loos worden gesteld, eveu als bij de wederinvoering van het decreet is geschied". Bij het V. V. 59/60 kwam men. op de besproken bepalingen terug. Binnen vijf jaren � werd er ge- zegd � na de afkondiging der wet worden de begraafplaatsen ge- sloten , die niet op den bepaalden afstand van de kom der gemeente liggen of de voorgeschreven uit- gestrektheid niet bezitten. Men heeft gevraagd, of de toepassing van deze bepaling er niet toe zou kunnen leiden, om de kerkelijke gemeenten, die bijzondere begraaf- plaatsen bezitten, meer dan noodig is te bezwaren. Men stelle dat zulk eene bijzondere begraafplaats thans wel de voorgeschreven uit- gestrektheid niet bezit, maar echter na verloop van vijfjaren nog niet vol is; waarom zou die dan ge- sloten moeten worden en niet al- thans zoolang gebruikt, als zij nog ruimte aanbiedt? Waarom zou voorts het kerkbestuur niet in het bedoelde geval eene andere klei- nere begraafplaats kunnen oprig- ten, eu afwisselend gebruik, naar mate van het bestaan der gele- genheid tot begraven, overeen- komstig art. 23 kunnen worden ingevoerd? Men vergete daarbij niet, dat het voor de kerkelijke gemeente in vele gevallen geene geringe zaak is, zich den noodigen grond voor eene begraafplaats, die aan al de eischen der wet voldoet, te verschaffen.
		Nog een ander bezwaar � ver- volgde men � kan uit de toepas- sing der thans behandelde bepa- ling voortvloeijen. Wat zal het gevolg zijn, wanneer in eene ge- meente, na verloop van het vijf- jarig tijdvak, de algemeene of bijzondere begraafplaats, die thans voor die gemeente de eenige is, gesloten wordt, en dan in het geheel aldaar geen kerkhof bestaat? Men kan wel zeggen: zulk een geval is niet denkbaar, omdat de wet aan de burgerlijke gemeente de vcrpligting oplegt om in de behoefte te voorzien, maar de mogelijkheid bestaat dan toch, dat de burgerlijke gemeente die ver- pligting veronachtzaamt. De onder- vinding heeft geleerd, dat er ge- meentcn zijn, waar, ten gevolge der zamenstelliug van den gemeen- teraad of van andere oorzaken, niets hoegenaamd tot stand komt. Zou het, ook met het oog op zulke gevallen, niet wenschelijk zijn, in de wet eene bepaling op te nemen, waardoor de Regering verpligt werd om ecnigen tijd te voren aan te kondigen, dat, na den afloop van den gestelden ter- mijn, tot sluiting cener begraaf- plaats zal worden overgegaan ? 1) De bepaling van het 3de en 4d« lid, het kosteloos verkrijgen van eigen graven op de nieuwe bij sluiting der vorige begraafplaats, werd verder onbillijk en onregt- matig geacht. Door het sluiten der begraafplaats � zeide men � gaat het regt van den eigenaar, � men de aant. op art. 16, bladi. 218

		1) Omtrent de laatste bedenking, T. onder VII,

-ocr page 486-



		Art. 47 BEGRAFENISWET. 451

		niet aan de voorschriften der wet voldoen, iu stand bleven, totdat door Gedeputeerde Staten ver- klaard werd, dat daaruit nadeel voor de openbare gezondheid te vreezen is. Men voerde daartegen aan dat, als de wetgever regels heeft gesteld die hij nuttig eu noodzakelijk oordeelt, het niet aangaat die regels voortdurend buiten werking te stellen. Achtte men den overgangstermijn van vijf jaren te kort, men kon dien ver- lengen. In art. 48 1) lag een correctief voor die gevallen, waarin de te rijzen moeijelijkheden on- overkomelijk waren. Men zou van deze zijde het echter zeer af keu- ren , indien van den bij dat laatste artikel geopenden weg tot het geven van dispensatie te ruim ge- bruik werd gemaakt. De regel moest geene uitzondering worden. Ook waren er leden , die wel verre van verlenging van den vijfjarigen termijn goed te keuren, dien ter- mijn tot drie jaren wilden hebben ingekort. Nog werd de opmerking in hetzelfde verslag gemaakt, dat uit dit artikel de bepaling vau het vroeger ontwerp was weggelaten omtrent het geven van gelegenheid op de nieuwe begraafplaats, die in de plaats der geslotene treedt, tot het verkrijgen van uitsluitend regt op het begraven in een be- paald graf door hen, die dit op de gesloten begraafplaats bezaten. Was die weglating toe te schrijven aan de bij vorige voorloopige ver- slagen gemaakte bedenkingen.,
		om een bepaald graf te gebruiken, te niet. In elk geval kan de ker- kelijke gezindte, aan wie de ge- sloten begraafplaats behoort, niet verpligt worden, den eigenaar schadeloos te stellen, want het is niet die gezindte, maar de Staat, die de begraafplaats als zoodanig opheft, door welke opheffing de gezindte evenzeer als de eigenaar van het graf getroffen wordt. De kerkelijke gemeenten zullen buiten- dien reeds moeite genoeg hebben om de noodige fondsen voor het aanleggen der nieuwe begraaf- plaats bijeen te brengen. Men kan zich dan ook niet herinneren, dat ooit ten aanzien van bijzon- dere begraafplaatsen zulk eene verpligting is opgelegd. In het ontw. 66/7 werd in het eerste lid van het art., voor der bebouwde kom, eener (later van eene) bebouwde kom gelezen, om- dat eene gemeente meer dan ��ne zoodanige kom kan hebben. Het tweede lid kwam te luiden gelijk het thans luidt. De bepalingen van de vroegere derde en vierde alinea\'s, betref- fende de regten van hen die op de gesloten begraafplaats een eigen graf hadden, werden weg- gelaten. In het V. V. 66/7 werden op het art. de volgende opmerkingen gemaakt: Eenige leden zagen uit het in werking brengen van deze bepaling hier en daar groote moeijelijk- heden te gemoet. Zij wilden, dat de bestaande begraafplaatsen, die

		1) Thans, gewijzigd, art. 46.

		29*

-ocr page 487-

BEGRAFENIS WET.

Art. 47

452

Verscheidene leden bleven aan die
bedenkingen hechten en keurden
dus de weglating goed. Anderen,
die het regt van eigendom op
graven in een meer strengen zin
wilden hebben opgevat, beriepen
zich op het aangemerkte bij art.
12. 1)

De Regering antwoordde :

� Indien de algemcene of kerke-
lijke begraafplaatsen niet voldoen
aan de voorschriften van de be-
staande verordeningen, dan ligt
de schuld aan de besturen, die bij
den aanleg der begraafplaatsen niet
aan de gestelde voorwaarden heb-
ben voldaan. Zij hebben dus geen
reden van klagen, wanneer hun
nog een vijfjarig tijdvak wordt
toegestaan om hunne begraafplaat-
sen overeenkomstig de wet in te
rigten.

\'Gelijk reeds hierboven 1) is op-
gemerkt, hebben eigenaars van gra-
ven op gesloten begraafplaatsen
geen regt op het kosteloos ver-
krijgen van graven op nieuwe be-
graafplaatsen. De wet moet dns hier-
omtrent het stilzwijgen bewaren, en
de beslissing over dergelijke aanvra-
gen aan de gemeente- en kerkbestu-
ren en aan de particuliere eigenaars
van begraafplaatsen overlaten."

2°. Bij de beraadslaging werd
door den heer van der Maesen
de Sombreff, in verband met
het amendement op art. 48 (nu
46), voorgesteld om uit art. 47
te laten wegvallen de woorden:
" niet op den in het vorig artikel
(45) bepaalden afstand van eene
bebouwde kom liggen of."

Dit voorstel werd door hem
gelijktijdig met dat op het andere
art. toegelicht. (Zie de aant. op
art. 4G, bladz. 435 w.). Het
* verwijderen der begraafplaatsen
buiten de kom, terwijl er hon-
derden gemeenten waren alwaar
zij nog in de kom gevonden wor-
den, zou z. i. eene radicale revo-
lutie zijn en tonnen schats zouden
er mede gemoeid zijn om art. 47,
zooals dat door de Regering was
voorgesteld, uit te voeren. Ook
zou de Regering door b. v. ruim
gebruik te maken van de haar bij
art. 48 van het ontwerpgegeven
faculteit, van de bij art. 47 or-
gelegde verpligting kunnen ontslaan
en zou alzoo de uitzondering in
art. 48 gesteld, regel worden.

Het amendement op art. 47
werd van zelf door de adhaesic
aan dat op art. 48 ondersteund
(zie de aant. op art. 40).

De heer TA» AVassenaek van
Catwijck die mede in eene rede,
overigens medegedeeld hij art. 40,
aan de voorgestelde weglating in
art. 47 zijne goedkeuring hechtte,
gaf echter in overweging of in art.
47 wel moest opgenomen blijven
dat de begraafplaatsen die men
wenschte te behouden aan art. 17
moesten voldoen, volgens welk art.
elke begraafplaats eene uitgestrekt-
heid moest hebben van minstens
tienmaal de oppervlakte benoodigd
voor het vermoedelijk getal dei\'
aldaar jaarlijks te begraven lijken.
Menige goede begraafplaats mid-
den in eene gemeente zou op dit
oogenblik aan deze bepaling niet

1) Zie do aant. op art. 12, bladi. 154 v. onder II.

-ocr page 488-



		Art. 47 BEGRAFENIS WET. 453

		ik zwarigheid maken om de ver- melding vau art. 17 weg te laten!" De Minister bragt het volgende in het midden: «Indien het amendement vau den heer van der Maesen wordt aangenomen, zal er in art. 47 eene verandering van redactie moe- ten komen en zal het laatste ge- deelte der eerste zinsnede moeten luiden : �welke niet aan art. 18 en, voor zooveel de algemeeue begraafplaatsen betreft, niet aan art. 17 voldoen," daar art. 17 nu, ten gevolge vau een amendement van den heer Godefroi, niet meer slaat op de kerkelijke begraaf- plaatsen." Verder gaf de Minister in overwe- ging om bij aauneming van het amendement van der Maesen, de volgorde van de artt. 47 en 48 (vau het ontwerp n.1.) om te kee- ren en art. 48 voorop te zetten, omdat art. 46 (nu 45) de regel stelde waarop art. 47 (nu 46) eene uitzondering zou maken. Na aanneming vau het amen- dement op art. 48, dat nu art. 46 is geworden, stelde de Rege- ring in verband met het door haar opgemerkte zelve voor om art. 47 in dier voege te doen luiden, dat het voldoen aan art.. 17 alleen zou gelden voor de bestaande al- gemeene begraafplaatsen, terwijl zij daarbij tevens het amendement vak der Maesen tot weglating der bepaling nopens den afstand van de bebouwde kom overnam. Daarna werd art. 47 art. 48 en art. 48 art. 47, hetgeen later weder in art 47 en art. 46 werd veranderd (wegens de verwerping
		voldoen. Het was z. i. tijd genoeg tot die sluiting over te gaan als de gemeentebesturen haar voor- schreven. De heer van der Maesen\' zeide omtrent dit punt het vol- geude: «Ten aanzien van de aanhaling in art. 47 van art. 17 moet ik de opmerking maken, dat de redac- tie van dat art. 47 ook bij even- tuele aanneming van mijn ameude- ment eenige wijziging zou moeten ondergaan, opdat duidelijk blijke dat art. 17, hetwelk, ten gevolge van een amendement van den heer Godefroi, niet toepasselijk is vcr- klaard op kerkelijke begraafplaat- sen, ook niet in de overgaugsbe- paliugen daarop kunne worden toegepast. «Wanneer aau de gemeentebe- sturen een tijd van vijf jaren ge- gelaten wordt om hunne begraaf- ploatsen volgens de voorschriften dezer wet in te rigteu, dunkt mij dat ook van die zijde niet te klagen is, te meer daar de inrig- ting zoo gemakkelijk is, omdat de oppen lakte niet geregeld be- hocft te worden naar de bevolking, maar slechts naar het vermoedelijk aantal te begraven lijken, zoodat, wanneer het te voorzien is dat eene bijzondere of kerkelijke be- graafplaats zal worden opgerigt, men zich daarnaar kan schikken. Daarentegen wensch ik niet, dat aan de gemeentebesturen de gele- geuheid geopend worde om de wet niet op te volgen, enkel omdat er een los vooruitzigt bestaat op zulk eene inrigting. Er moet tijdig gezorgd worden en daarom zou

-ocr page 489-



		454 BEGRAFENISWET. Art. 47

		kom gelegen zijn, niet meer, gelijk in het Regeringsontwerp was voorgeschreven, binnen vijfjaren naar buiten de kom behoeven te worden verwijderd. Art. 46 be- veelt hare sluiting slechts , zoo zij schadelijk zijn voor de volks- gezondheid; b. dat eigenaars vau graven op gesloten begraafplaatsen geen regt hebben op het kosteloos verkrijgen van graven op de nieuwe begraaf- plaatsen en het regt van eigen graf ophoudt zoodra de begraaf- plaats geen begraafplaats meer is, behoudens de beschermende bepa- ling van art, 25 laatste lid, maar dat toch de beslissing over derge- lijke aanvragen aan de gemeente- en kerkbesturen en aan de parti- culiere eigenaars van begraafplaat- sen is overgelaten, zoodat zooda- nige kostelooze afstand, waarvoor gronden van billijkheid kunnen aan te voeren zijn, nog altijd vrijstaat; c. dat alleen aan de bestaande algemeene begraafplaatsen binnen vijf jaren de bij art. 17 voorge- schreven uitgestrektheid behoeft te worden gegeven, terwijl daarente- gen alle, zoo bijzondere als al- gemeene begraafplaatsen overeen- komstig art. 18 moeten worden afgesloten, waarvan echter volgens die bepaling dispensatie kan wor- den gegeven; en d. dat van het besluit van Ge- deputeerde Staten, waarbij de sluiting der begraafplaats krach- tens art. 47 wordt bevolen, geen hooger beroep op den Koning is opengesteld, hetgeen om den cen- voudigen aard der na te komen
		van art. 38 van het ontwerp) en rerviel het amendement van dek Maesen door de overneming er van door de Regering. De heer Heemskerk vroeg den Minister nog of, nu in de twee laatst aangenomen .artikelen (artt. 45 en 46) was toegelaten een beroep op den Koning, ook datzelfde beroep thans niet in dit artikel behoorde opgenomen te worden? Misschien was de Minister van oordeel dat het hier eenvou- dige quaesties gold. Het kon echter gebeuren dat ernstig verschil be- stond over de vraag of de begraaf- plaatsen al dan niet naar de voor- schriften der wet waren ingerigt. Hij geloofde dat het consequent zou zijn, ook hier hooger beroep toe te laten. De Minister antwoordde: »De voorschriften, die het hier geldt, zijn van zeer ondergeschikt belang. Bij art. 17 wordt be- paald de uitgebreidheid van de begraafplaatsen. Die zal gemakke- lijk te bepalen zijn en het is daarom niet noodig hier hooger beroep toe te laten. Evenzoo is het gelegen met de bepaling van art. 18 , dat de afsluiting regelt. Ook dit is van zeer eenvoudigen aard. Ik zou dus meenen dat art. 47 behouden kan blijven zoo als het nu laatstelijk geredi- geerd is." Daarop werd het art. zonder hoofdelijke stemming goedgekeurd. 8o. Het onder lo en 2o mede- gedeelde doet zien: a. dat de begraafplaatsen die niet op den afstand van 35 meters van, ook die binnen eene bebouwde

-ocr page 490-



		Art. 47 BEGRAFENISWET. 455

		van de meer algemeene uitdruk- king dat die begraafplaatsen moe- ten worden ingerigt overeenkom- stig de voorschriften dezer wet. Toen de bedoelde bepaling om- tent den afstand van de kom door de bij de beraadslaging gewijzigde redactie verviel, heeft men ver- zuimd, ook de aangehaalde uit- drukking te beperken tot de vol- doening aan de voorschriften van artt. 17 en 18, hetgeen evenwel, ook blijkens het antwoord dat de Minister aan den heer Heems- kekk gaf omtrent het gemis van hooger beroep, kennelijk de be- doeling is. Voldoet eene bestaande begraaf- plaats niet aan andere voorschrif- ten, bijv. niet aan art. 19 of aan art. 22, dan geldt niet art. 47, maar art. 45. (Zie de aant. op dit laatsteart. bladz. 427 w. onder III.) IV. Gelijk ook uit het zooeven medegedeelde voortvloeit, is de vijf- jarige termijn niet opengesteld voor het voldoen der bestaande begraaf- plaatsen aan artt. 19 en 22 der wet. Zie ook de aant. aldaar, en wel op art. 19, bladz. 280 v. onder VIII en op art. 22 bladz. 301 onder IV, alsmede op art. 45 t. a. p. De burgerlijke gemeente van welke bijv. door een kerkbe- stuur afscheiding der algemeene begraafplaats volgens art! 19 wordt verlangd, kan zich dus niet op art. 47 beroepen en die afscheiding niet tot den 19 April 1874 uitstellen. Alleen zou zij dien termijn kunnen inroepen ten opzigte van de uitbreiding der begraafplaats vol- gens art. 17, zoo deze daarvoor noo-
		voorschriften niet werd noodig geacht. II. «Binnen vijf jaren na de afkondiging dezer wet," dat is den 19 April 1874. Eerst daarna kan de sluiting der begraafplaats volgens het tweede lid plaats hebben. In het ontw. 58/9 luidde deze bepaling; «Bij gebreke hiervan worden zij na dien tijd gesloten." Blijkens het V. V. 58/9 vond men de woorden na dien tijd on- bestemd. De bedoeling zou wel zijn dat de sluiting onmiddellijk na den afloop van den vijfjarigen termijn moest plaats hebben, maar de gebezigde woorden lieten eene minder strenge opvatting toe. Dientengevolge werd in de be- paling het woord terstond inge- lascht. Zoowel de woorden na dien\'tijd als terstond vervielen bjj het ontw. 66/7. Deze weglating geeft echter geen verandering, daar toch, bij vertra- ging der sluiting, de begraafplaats langer dan vijf jaren in strijd met de voorschriften der wet zou be- staan, hetgeen Gedeputeerde Sta- ten zullen dienen te voorkomen. III. "Overeenkomstig de voor- schriften dezer wet." Het is duidelijk dat hieronder alleen zijn te verstaan de voor- schriften dezer wet in de aange- haalde artt. 17 en 18 opgenomen. Het art. was namelijk volgens de Regeringsontwerpen ook van toepas- sing op het verwijderen der begraaf- plaatsen buiten de bebouwde kom- men. Dit schijnt de aanleiding

-ocr page 491-



		456 BEGRAFENISWET. Art. 47

		dig mogt lijn, en ten opzigte van de wijze van afsluiting der afgescheiden gedeelten, die volgens het laatste lid van art. 19 moet geschieden overeenkomstig art. 18. Daarover rijzend* geschillen zul- len Gedeputeerde Staten volgens art. 45 tweede lid kunnen be- slissen. V. Men zie verder] bij dit (art. de aant. op artt. 17 en 18 bladz. 257, 268 vv. VI. Het begraven op eeue krachtens art. 47 gesloten be- graafplaats en het gebruik van zoodanige begraafplaats in strijd met art. 25, is strafbaar iuge- volge art. 41 N°s. 10 en 11. VII. Zooals in de aant. op art. 45 bladz. 423 is opgegeven , werd bij het ontw. 06/7 een in vorige ontwerpen voorkomend art. (40) weggelaten, waarbij in ge- �neenten, waar nog geene overeen- komstig deze wet aangelegde al- gemeeue begraafplaats bestond, het begraven ter plaatse, waar het tot dusver gebruikelijk was, ge- durende vijf jaren na afkondiging der wet was toegestaan. Tot toelichting van deze ver- vallen bepaling was bij de M. v. T. 55/8 het volgende opge- geven: »De eenige gemeente in dit Rijk, waar tot dusverre in de kerken begraven wordt, is de hoofdstad. De moeijelijkheid om tot het aanleggen van begraaf- plaatsen geschikt terrein in de on- middellijke nabijheid der gemeente te verkrijgen, en de honge kosten daaraan verbonden, hebben telkens aanleiding gegeven , die gemeente		van het opvolgen der bestaande voorschriften voorloopig te ont- heffen. In de laatste jaren heeft het bestuur dier gemeente zich deze zaak met kracht aangetrokken, eeue begraafplaats buiten de \\V\'il- lemspoort aangelegd, en reeds voorloopig de maatregelen beraamd om, door het inrigten eener tweede begraafplaats aan de aadere zijde der stad, het begraven in de ker- ken en op de kerkhoven , in het midden der bebouwde kom gelegen, te doen ophouden. «Men mag aannemen, dat een termijn van vijf jaren voldoende zal zijn om eeue zaak van zoo hoog belang als deze, in de hoofd- stad te kunnen regelen." Uit deze toelichting werd, bhj- kens het A^r. V. 58/9, opgemaakt dat dit artikel, hetwelk anders, in verband met de voorafgaande, wel eenigzins raadselachtig zou zijn, uitsluitend op Amsterdam zag, de eenige gemeente des Rijks waar nog in de kerken begraven werd. Aan eenige leden zou het zeer weuschclijk voorkomen , dat de daarbij gestelde vijfjarige ter- n�jn kon worden verkort. De Regering antwoordde dat de voorgestelde termijn van vijf jaren voor Amsterdam niet te lang scheeu om de zaak ingevolge de bepalingen dezer wet behoorlijk te regelen. Zooals gezegd, werd echter bij het ontw. 66/7 de bepaling weg gelaten. Tot toelichting zeide de Regering dat, nu het begraven in de kerken met Januarij 1866 in de hoofdstad had opgehouden, deswege geene overgangsbepaling

-ocr page 492-



		Art. 47, 48 BEGRAFENISWET. 457 Art. 48. Het verbod van art. 16, 3<= lid, is op de bestaande begraafplaatsen toepasselijk, doch beperkt tot 35 meters of voor iedere begraafplaats tot zooveel min- der als de kortste afstand bedraagt, waarop zij van eene bebouwde kom eener gemeente verwijderd is. (m)

		werd vereischt zooals vroeger het gev\' was. Zie verder over het begraven ra kerken de aaut. op art. 16, bladz. 250�257 onder XIV. (m) I. Art. 48 kwam in de Regeringsontwerpen niet voor. Door den heer Kaj.pf werd voorgesteld om een nieuw art. op te nemen van dezen inhoud: " De derde zinsnede van art. 16 vindt geene toepassing waar het geldt uitbreiding of vergrooting van reeds bij , de uitvaardiging dezer wet aanwezige gebouwen binnen den verboden afstand van bestaande begraafplaatsen." Door den heer Pijnappel werd echter mede voorgesteld een nieuw art. op te nemen, luidende als volgt: » Iet verbod van art. 16, derde lid, is op de bestaande begraaf- plaatsen toepasselijk, doch beperkt t> 35 meters of voor iedere be- graafplaats tot zooveel minder als de ko.tste afstand bedraagt, waar- op zij van eene bebouwde kom eener gem nte verwijderd is." Het amendement van den heer Kalff werd met 41 tegen 22 stemmen verworpen. Het amendement van den heer Pijnappel werd door de Rege- ring overgenomen, door de Kamer		aangenomen en alzoo als een nieuw art. 48 achter art. 47 gevoegd. II. Tot opheldering van dit art. zal ik thans de aanleiding tot opneming er van, zijue toelich- ting en strekking uit de be- raadslaging mededeelcu. 1". Reeds met een enkel woord werd in de aaut. op art. 16 blad-j. 231 en 235 melding gemaakt van de vraag of art. 16, 3<Ie ]id_jna invoering der wet, zoowel op de reeds bestaande als op de nieuwe begraafplaatsen toepasselijk was te achten. Door den heer Pijnappel was namelijk op dat art. een amende- ment voorgedragen strekkende om doori hem die eene begraafplaats aanlegde, de eigenaars van den grond die b\'nueu den verboden kring zou komen te liggen, te doen schadeloos stellen indien die grond v��r den aanleg der begraafplaats eene hoogere waarde had dan hij ten gevolge van het verbod om te bouwen eu putten te graveu zou behouden. Bij de discussie over dit amen- dement vroeg de heer van Del- den eenige inlichtingen. Daaronder behoorde de bovenvermelde vraag »Er wordt�zeide hij namelijk� in het amendement zeer algemeen gesproken van «begraafplaats" , even als in art. 16, zoodat daar-

-ocr page 493-



		458 BEGRAFENISWET. Art. 4,8

		onder niet alleen de begraafplaat- sen zijn begrepen, na de invoe- ring dezer wet aan te leggen, maar ook de thans reeds bestaande. "Het is, dunkt mij, niet twij- felachtig, dat art. 16, ten minste het 3de lid, na die invoering ook zal werken op de laatste. Wordt echter het amendement van den heer Pijnappel ook toegepast op de bestaande begraafplaatsen, dan zou daaruit volgen dat, wegens de uitbreiding van den verboden kring die bij dit artikel wordt bevolen, aangrenzende eigenaren, die reeds sedert jaren eene be- graafplaats in hunne nabijheid hebben gehad, zullen kunnen op- komen om schadevergoeding te vragen aan de eigenaren der be- graafplaats. Thans is het niet geoorloofd binnen een afstand van 35 a 40 el te bouwen, doch die afstand wordt hier vergroot tot 50 el, en nu het onvrije territoir wordt uitgebreid zullen de eige- naars der gronden, die door die uitbreiding getroffen worden, met dit amendement in de hand, wei- ligt kunnen opkomen met verzoek om schadevergoeding. Ik geloof dat het de bedoeling van den geachten afgevaardigde is om de schadevergoeding alleen toe te kennen bij den aanleg van be- graafplaatsen na de invoering van deze wet; maar is dan niet eenige verduidebjking noodig?" De heer Pijnappel antwoordde: »In de derde plaats meende de geachte spreker , dat het amen- dement eene terugwerkende kracht zou hebben, omdat art. 16 ook zou slaan op bestaande begraaf.		plaatscn. Dit laatste ontken ik. Indien men art. 16 leest is het uit twee omstandigheden duide- lijk, dat het niet kan slaan op bestaande begraafplaatsen. Voor- eerst wordt er gezegd: «geene begraafplaatsen worden aangelegd." Er wordt dus gesproken van aan Ie leggen begraafplaatsen. En in de tweede plaats is de afstand die art. 16 kiest, eene andere dan die voor bestaande begraafplaatsen gekozen en bij art. 45 behouden is. Waar art. 16 een rayon van 50 el neemt, bepaalt art. 45 een afstand van 35 el. Alzoo kunnen die twee artikelen niet op dezelfde begraafplaatsen slaan. Men kan toch niet bepalen, dat begraaf- plaatsen mogen blijven bestaan, mits 35 el van de kom der ge- meente verwijderd, en tevens daaromtrent het verbod doen gel- den, dat geen gebouwen mogen worden opgerigt, binnen een af- stand van 50 el. Want zoo zou het ongeoorloofd kunnen zijn om gebouwen op te rigten in de kom eener gemeente. Ik geloof dus, dat het amendement te dien aan- zien geene terugwerkende kracht heeft." Het genoemde amendement op art. 16 werd evenwel verworpen. Toen de strafbepaling, bij art. 41 No. 7 op de overtreding van art. 16 derde lid gesteld, aan de orde was, kwam de heer Pijnappel op de zaak terug. Hij voor zich geloofde niet dat de bestaande begraafplaatsen onder laatstgemeld art. vielen en hij zou dientenge- volge eene bijvoeging bij de over- gangsbepalingen voorstellen. Maar

-ocr page 494-



		Art. 48 BEGRAFENISWET. 459

		om dit punt bij de strafbepaling onaangeroerd te laten, stelde hij eene wijziging van de redactie daarvan voor om haar ook toe- passelijk te verklaren op het bou- wen en graven van putten nabij bestaande begraafplaatsen. Dit voorstel werd aangenomen. Zie meer hierover in de aant. op art. 16, bladz. 246 v. onder IX. Bij de behandeling van art. 48 van het Regeringsontwerp en het amendement daarop van den heer van dee Maesen , dat thans art. 46 is geworden, zeide de heer Kalpp het volgende: «Mijnheer de Voorzitter, ik Venseh niet te spreken over het amendement maar over het artikel. Mijns inziens zou het wensche- lijk zijn dat art. 48 uitgebreid werd. Wij vinden daarin tot nog toe overgangsbepalingen ten aanzien van begraafplaatsen, maar niet ten aanzien van het onder- werp , waaromtrent mijns inziens ook eene overgangsbepaling noo- dig is, namelijk omtrent de gebou- wen, die binnen den verboden af- stand van de begraafplaats kun- nen worden opgerigt. «Art. 16 verbiedt binnen den afstand van 50 ellen van eene begraafplaats gebouwen op te rig- ten. In het algemeen is die be- paling zeker goed te keuren, maar het is ook niet tegen te spreken dat er gevallen kunnen bestaan, waarin die bepaling tot groot bezwaar aanleiding zou kun- nen geven, namelijk die waar het betreft gebouwen, die op dit oogenblik reeds binnen of aan de grens van den verboden kring		staan. Ik stel mij voor dat er een gebouw, eene fabriek is, waarin het een of ander bedrijf wordt uitgeoefend, en dat ten gevolge van de toeneming van dat bedrijf, uit den aard der zaak, noodzakelijk uitbreiding moet on- dergaan. Het geval kan zich zeer goed voordoen dat er geen mo- gelijkheid is om die fabriek anders uit te breiden dan door uitbouwen of aanbouwen binnen den verboden kring. Nu zou ik het hard noemen, wanneer dat door art. 16 aan bestaande gebouwen belet werd. Het komt mij dus voor dat het wenschelijk is hetzij art. 48 uit te breiden, hetzij een nieuw art. 49 in de wet te lasschen, waarbij in dit punt worde voorzien. »Ik wensch in bedenking te geven, dit te doen in deze be- woordiugen: «De derde zinsnede van art. 16 vindt geene toepassing waar het geldt uitbreiding of vergrooting van reeds bij de uitvaardiging dezer wet aanwezige gebouwen binnen den verboden afstand van bestaande begraaf- plaatsen." " De Minister erkende de nood- zakelijkheid van eene dergelijke bepaling. Hij zeide: Wat het voor- stel van den heer Kalff betreft, het zal in elk geval noodig zijn nog iets te bepalen omtrent het- geen thans in art. 16 geregeld wordt. Maar ik geloof niet dat dit te huis behoort bij dit artikel (n.1. art. 48, nu 46). Ik meen te weten dat daaromtrent door een lid der Kamer een amendement is aangekondigd, hetgeen later in behandeling zal komen.

-ocr page 495-



		460 BEGRAFENISWET. Art. 48

		Na de aanneming van artt. 46 en 47 werd het voorstel Kalff, om daarop een nieuw art. te laten volgen van den opgegeven inhoud, voorgelezen en voldoende onder- steund, doch tevens r?n voor- stel van dcu heer Pi. Mappel om een nieuw art. van anderen inhoud, op bladz. 457 opgegeven, in de wet op te nemen. De heer Pijnappel lichtte het volgenderwijs toe: «Gisteren wees ik reeds met een enkel woord op de moeije- lijkheden ten aanzien van dit punt waar het bestaande begraafplaatsen geldt. Tot op dezen oogeublik geldt het Koninklijk besluit van 1828, dat het verbod inhoudt om te bouwen of putten te graven bin- nen 35 a 40 el. Uit besluit zal met alle aan deze wet voorafgaande wet- ten en verordeningen vervallen. »Zal nu art. 16 van deze wet op de bestaande begraafplaatsen toepasselijk zijn? Ik heb reeds doen opmerken dat dat artikel doelt op begraafplaatsen na het tot stand komen dezer wet aau- gelegd, en dat het in art. 16 genoemde rayon van 50 el niet toepasselijk kan zijn op begraaf- plaatsen biiiuen 50 el van de kom ecner gemeente gelegen. Immers dan zou men niet mogen bouwen in de bebouwde kom eener ge- meente. Art. 16 geldt dus hier- voor niet; de wetten en verorde- ningen., die worden afgeschaft, kunnen evenmin gelden ; er bestaat dus omtrent dit punt eene leemte, die ik wcnsch aan te vullen met volkomen erkenning en haudha- ving van bestaande regten. Het		bestaande regt omtrent de thans aanwezige begraafplaatsen is , dat het verbod slechts geldt binnen een rayon van 35 el, en dit wensch ik als algemeeneu regel te behou- den. Voor zooverre echter eene begraafplaats korter bij de kom eener gemeente gelegen is, moet ook de verboden kring tot dien korteren afstand beperkt worden." l)e heer Kalff , het woord erlangende tot toelichting van zijn amendement, verwees naar de straks opgegeven toelichting daar- van en meende zich thans, om in geen herhaling te vallen, van eene na- dere adstructie vooreerst te mogen onthouden. De Minister verklaarde het volgende: "Het amendement van den heer Kalff komt mij onaannc- nielijk voor. Art. 16 zegt: »Biu- nen gelijken afstand van de be- graafplaatsen worden geene gebou- wcn o pgerigt of putten gegraven, dan na bekomen verlof van Gedeputeer- de Staten." Gedeputeerde Staten zullen dus over de uitbreiding van zulk eene fabriek (waarvande voor- steller sprak)dienen gehoord te wor- deu. Nu wenscht de geachte spreker dat voor goed weggenomen te zien. Ik geloof dat het een gevaarlijk punt is dat in vervolg van tijd een gebouw dat thans bestaat zich kan uitbreiden binnen den ver- boden kring, zonder vergunning te hebbeu van Gedeputeerde Sta- ten, terwijl men voor het oprigten van nieuwe gebouwen vergunninj; behoeft. Tk acht het niet wensche- lijk dit artikel (16) in den zin van het amendement te wijzigen.

-ocr page 496-



		Art. 48 BEGRAFENISWE�. 461

		dus bij mijn amendement te moe- ten blijven volharden. Het is niet genoeg wat de Minister aanvoert, dat men zoo iets kan verkrijgen met vergunning van Gedeputeerde Staten; het moet, als een soort van regt, aan de belanghebbenden onvoorwaardelijk vrijstaan uit kracht van de wet." Daarop werd het amendement Kalff in stemming gebragt en met 41 tegen 22 stemmen ver- worpen. Het nieuw artikel van den heer Pijnappel , overgenomen door den Minister, werd daarop zonder hoofdelijke stemming goedgekeurd en als art. 49, doch na verande- ring der volgorde door den Voor- zitter (tengevolge der verwerping van art. 38 van het ontwerp), als art. 48 in de wet gebragt. 2". Art. 48 heeft, naar de toelichting des voorstellers, de strekHng om wegens het bestaan van begraafplaatsen op minder dan 50 meters van en in eene bebouwde kom, het bestaande regt volgens het Koninklijk besluit van 1828 dat met invoering der wet vervallen zou, te handhaven door namelijk het verbod om te bou- wcu of putten te graven binnen een rayon van 35 meters als algemeenen regel te behouden, doch voor zoo verre eene begraaf- plaats korter bij de kom eener gemeente ware gelegen, ook den verboden kring tot dien korteren afstand te beperken. Ligt alzoo eene begraafplaats bv. midden in eene bebouwde kom, dan bedraagt de afstand van de begraafplaats 0 meter, en geldt
		»Het amendement van den heer Pijnappel voorziet, geloof ik, in de leemte, ontstaan ten gevolge van de bepaling in art. 16, die alleen slaat op de nieuw op te rigten gebouwen en niet op die welke bestaan. Ik wensch dus dit amendement over te nemen." JJe heer Kalff antwoordde: "Mijnheer de Voorzitter, ik weuschte dat het waar was wat de Minister zeide, dat het onnoo- dig is in dit punt te voorzien, maar ik kan dat niet toegeven. Het betreft een speeialen toestand. Ik vind het verbod zeer goed, waar het betreft het oprigtcn van nieuwe gebouwen, maar men moet hier in het oog houden dat eeue reeds bestaande fabriek of ander gebouw zoodanig in de nabijheid van een kerkhof kan zijn gelegen, dat wanueer door den loop der zaak eene uitbreiding noodig is geworden, die uitbreiding niet an- ders zal kunnen geschieden dan binnen den verboden kring. "Bij de oprigting van die ge- bouwen heeft men op het tegeu- woordig verbod niet kunnen re- kenen, en daarom schijnt het mij allezins billijk dat, zooals door mij voorgesteld wordt, voor die bestaande gebouwen de vrijheid worde gegeven tot bij- of aan- bouw ook binnen den anders ver- boden afstand Doet men dit niet, dan zal zich liet geval kunnen voordoen, dat een bestaand ge- bouw niet langer bruikbaar is, maar moet worden verlaten. »Ik geloof derhalve dat er wer- kelijk behoefte bestaat aan het- geen ik voorgesteld heb, en meen

-ocr page 497-



		462 BEGRAFENISWET. Art. 48, 49

		Art. 49. V��r den 4^8ten Januarij 1870 worden alle voor het begraven op algemeene begraafplaatsen ge- heven regten overeenkomstig deze wet herzien en aan Onze goedkeuring onderworpen. Die regten vervallen, wanneer Onze goedkeuring op de besluiten tot heffing niet v��r 4 Januarij 1874 is verleend, (n) liggende of z�� dat zij daar bin- nen komen , met het oprigten van gebouwen ge\'yk en valt dus even als het laatste onder het verbod.

		. Dat dit de bedoeling is, blijkt ook uit eene door den heer Puk- appel bij herhaling gemaakte op- merking dat indien art. 16, 8« lid ook op bestaande begraafplaatsen toepasselijk ware, men dan niet zou mogen bouwen in de be- bouwde hom eener gemeente. Art. 48 strekt daarom ook om te voor- komen dat dit zou worden ge- acht door Je wet verbodeu te zijn , daar toeh zonder dergelijke bepaling eene verkeerde toepassing van art. 16 altijd mogelijk zou kunnen blijven. III. Men zie overigens voor de toepassing van art. 16, 3e lid bij het bouwen en graven nabij de bestaande begraafplaatsen, voor zoover het verbod geldig blijft, de aant. op dat art., bladz. 219 w. IV. Zooals reeds in de aant. op art. 16, bladz. 246 onder VIII is opgemerkt en uit de discussie over het amendement Kalff, zoo- even onder II medegedeeld, isgeble- ken, staat uitbreiding van gebou- wen binnen den verboden kring 1) Thans art. 31, 33 en 34.
		(n) I Voor art. 49 werd in het ontw. 55/6 gelezen: V��r den l^steu Januarij 1858 worden alle voor het begraven, zoo op bijzondere, als op alge- meene begraafplaatsen, geheven regten, met de voorschriften der artt. 29�31 1) in overeen- stemming gebragt", Bij het ontw. 58/9 werd 1858 in 1860 en bij de N. v. W. 68/9in 1861 �, en de gecursiveerde woor- den veranderd in: overeenkomstig deze wet herzien. Bij het ontw. 66\'7 werd niet meer van bijzondere begraafplaat- seu gesproken, en kwam art. 49 te luiden zooals het thans is vast- gesteld, behalve dat de termijnen toen waren 1869 en 1870, welke bij het ontw. 68/9 werden veran- derd in: 1870 en 1871. II. Het art. werd bij het ontw. 65/6 aldus toegelicht: «Volgens art. 291, 2« lid, der gemeentewet moeten alle plaatse- lijke belastingen binuen vijfjaren

-ocr page 498-



		Art. 49 BEGRAFENISWET. . 463

		noemden, onder verwijzing naar het reeds bij art. 35 (nu verworpen art. 38) aangemerkte, de regt- streeksche bemoeijenis der overheid met dit bijzonder, huishoudebjk belang een jegens de godsdienstige gezindten gepleegd ouregt. «Voor vereeuigde gemeenten� antwoordde de Kegering�en voor andere , waar nieuwe begraafpla»t- sen zijn aangelegd, of waar her- ziening der begrafenisregten drin- gend noodig was, zijn de tarieven goedgekeurd, doch slechts voor een zekeren termijn. Wanneer de wet tot stand komt, zullen alle tarie- ven aan de voorschriften dezer wet behooren te worden getoetst. «De voorgestelde termijn , bin- nen welken die herziening zal plaats hebben, is thans nog met een jaar verlengd. 2) »Teu aanzien van de herziening der tarieven voor bijzondere be- graafplaatseu meent de Regering naar het boven aangevoerde 3) te mogen verwijzen." IV. Sedert het ontw. 66/7 is art. 49 alleen toepasselijk op de regten voor het begraven -op al- gemeene begraafplaatsen. Bij hetzelfde ontw. is aan deze bepaling toegevoegd dat de regten v��r 1 Januarij 1869 (nu 1870) niet slechts overeenkomstig deze wet moeten worden herzien, maar ook aau \'s Konings goedkeuring onderworpen, terwijl een tweede lid werd bijgevoegd nopens het ver- vallen der regten. i in de M. v. T. bedoeld, wat inmid- resteld: 1861, thans 1870. ;. 88, uladz. S88 v.
		na de dagteekening dier wet her- zien worden. Dit voorschrift is evenzeer op de begrafenisregten van toepassing, als met plaatse- lijke belastingen gelijk gesteld. Daar evenwel de termijn van art. 291 weldra zal zijn verstreken, is eene nadere verlenging wenschelijk voorgekomen. Een gelijke termijn schijnt voldoende voor de herzie- ning derregten, welke op bijzondere begraafplaatsen worden geheven." III. Blijkens het V. V. 58/9 betuigden verscheidene leden hun genoegen over deze bepaling, voor zoover die de regten voor het be- graven op algemeenc begraafplaat- sen betrof. Die regten, zeide men, zijn hier en daar buitensporig hoog. Men zou aan de ingezetenen eene weldaad bewijzen, wanneer zij overal, in overeenstemming met de beginselen van art. 31 van het ontwerp, gematigd werden. Intusschcn heerschte er eenige twijfel, of reeds tarieven van be- grafenisregteu naar aanleiding van art. 291 der gemeentewet herzien waren. 1) In de onderstelling dat dit het geval ware, wenschtemen te weten, of thans op de daar- omtrent gemaakte bepalingen terug zou worden gekomen. Geheel anders lieten de leden, die over dit punt een gevoelen uitten, zich omtrent de herzie- ning der tarieven voor de bijzon- dere begraafplaatsen uit. Zij wil- den niet, dat de Regering daar- omtrent bepalingen maakte en 1) De termijn, in dat art. gesteld i dels verstreken. 2) In plaats van 1860 werd namelijk 3) Zie de aant. op het verworpen a:

-ocr page 499-



		464 BEGRAFEN1SWET. Art. 50

		Art. 50. Artt. 53 en 55 van het Burgerlijk Wet- boek, artt. 358, 359 en 360 van het Strafwetboek en de algemeene en provinciale bij de afkondiging «lezer wet geldende bepalingen omtrent het begraven van lijken, de begraafplaatsen en de begrafenisregten zijn ingetrokken, (o)

		Zie verder over de heffing der begrafenisregten de aant. op art. 30 en volgg., en opzigtens de tarieven voor de bijzondere be- graafplaatsen, bladz. 386�394. (o) I. Voor art. 50 werd in de eerste ontwerpen alleen het volgende gevonden: «Al de bij de afkondiging dezer wet geldende bepalingen omtrent het begraven van lijken, de be- graafplaatsen en de begrafeniskos- ten zijn ingetrokken." Bij het ontw. 66/7 werd hier- voor het tegenwoordige eerste lid gelezen. In plaats van art. 55 stond echter het lste lid van art. 55, hetwelk bij het ontw. 67/8 I werd veranderd. Zie over het tweede lid hierna. II. In het V. V. 58/9 werd het van de zijde van hen die de regtstreeksche bemoeijenis der over- heid met de tarieven voor de <5y- zondere begraafplaatsen veroordeel- den (zie bladz. 386 vv. en de aant. op art. 49, vorige bladz.), afgekeurd, indien \' dit art. zoodanig moest worden opgevat, dat met het in werking treden der wet ook al de reglementen voor bijzondere begraafplaatsen ingetrokken waren. Met die reglementen � zeiden		zij � heeft de Regering, voor zoover zij geene bepalingen van openbare orde inhouden, niets te maken. De Regering antwoordde, dat onder de bepalingen in dit art. bedoeld alleen de zoodanige zijn te verstaan, die door het openbaar gezag zijn uitgevaardigd. III. Daar de wet, ook volgens de erkentenis der Regering, in bepalingen van art. 53 en volgg. van het Burgerlijk Wetboek wij- ziging brengt, � zegt het V. V. 58/9 verder � heeft men gevraagd of die bepalingen niet insgelijks moe- ten worden ingetrokken? De Regering achtte aanvankelijk de intrelcking van art. 53 en volgg. van het Burg.Wetb. niet noodig. Die artikelen toch � zeide zij � worden door deze wet slechts aangevuld, en kunnen dus nevens deze wet blijven bestaan. Zij ging echter later, zooals is opgegeven, tot intrekking van artt. 53 en 55 B. W. over. Bij het ontw. 66/7 was nu even wel van art. 55 B. W. alleen het lste lid ingetrokken. In het V. V. 66/7 kw-mmen daartegen op. Het tweede lid � zeide men � kan toch niet op zich zelf bestaan. Het schrijft

-ocr page 500-

Art. 50

BEGRAFENISWET.

465

formaliteiten omtrent eeue schou-
wing voor, van welker aard, na
het vervallen van het eerste lid,
niet blijkt. Stelt de Regering er
prijs op, dat de bepaling omtrent
hetgeen het verbaal van schouwing
behelzen moet, behouden blijve,
dan moet zij in deze wet worden
overgenomen; in welk geval art. 58
van het Burgerlijk Wetboek in zijn
geheel kan worden iugetrokken.
Waar noodzakelijkheid bestaat om
op de bepalingen onzer wetboeken
terug te komen, moet omtrent
hetgeen veranderd wordt of in
wezen blijft geen onzekerheid
kunnen bestaan, en met dien regel
strijdt het handhaven van frag-
meuten van artikelen.

Ter voldoening aau deze opmer-
king werd bij het ontw. G7/8 I
het gehcele art. 55 B. W. inge-
trokken en het tweede lid daarvan
bij art. 5 gevoegd.

Zie verder wat art. 53 B. W.
betreft, de aant. op art. 4, bladz.
73 onder II, bladz. 79 onder VI,
bladz. 93 v. onder XXII en bladz.

96 onder XXV, en voor art. 55
B. W., de aant. op art. 5, bladz.

97 onder II, bladz. 98 w. on-
der V.

IV. Zie over art. 358 van het
Strafwetboek de aant. op art. 41
bladz. 407 onder III en de noot
aldaar; over art. 359 en 360 de
aant. op art. 43 bladz. 413 vv. en
420 onder IV en VII en de noten
aldaar, en voorts voor alle de aant.
op art. 39 bladz. 396 w.

V. Bij het V. V. 58/9 vroeg

men nog, of niet ook art. 14
van het Strafwetboek 1) zou kun-
nen worden vervallen verklaard?

De Begering antwoordde dat in
het voorschrift van dat art. bij de
invoering dezer wet geene veran-
deriug kwam en het derhalve in
wezen kon blijven.

Bij het V. V. 66/7 kwam men
hierop terug. Men zeide dat het
antwoord der Regering te zameu
hing met het toenmalig stelsel,
oin niet aan het Strafwetboek te
raken en, waar de voorgestelde\'
bepalingen die van het Burgerlijk
Wetboek aanroerden, ze slechts
als aanvulling daarvan te beschou-
weu. 2) Thans, nu de Minister
zich op een ander standpunt had
geplaatst en de wet de strekking
had om het onderwerp in z\\jn
geheel, ook niet intrekking v a
artikelen van het Burgerlijk en
Strafwetboek, te regelen, scheen
genoemd art. 14 van laatstgenoemd
Wetboek, hoe dan ook, in de
regeling begrepen te moeten wor-
den.

«Art. 14 van het Vetboek van
Strafregt � antwoordde de Re-
gering � bevat een gehee¹ ?pe-
ciaal voorschrift, dat in dat wet-
boek wel, maar niet ia uut� wet
te huis behoort. Het schijnt dus
eigenaardig daaromtrent in dit
ontwerp niet te gewagen, en daar
dat wetsartikel niet in art. 50
wordt ingetrokken, blijft het van
zelf in wezen.

»De bepaling schijnt ook geen
beswaar op te leveren."

art?Sb bladz. 395 v. onder VII.

1) Zie de inhoud daarvan in de aant.
S) Zie hierboven onder lil.

-ocr page 501-



		466 BEGRAFENISWET. Art. 50

		De plaatselijke verordeningen omtrent het begraven en He begraafplaatsen worden v��r 1 Januarij 1870 herzien. Bij gebreke hiervan zijn zij na afloop van dat tijdvak vervallen, (p)

		VI. Door twee leden werd � volgen* het V. V. 59/60 � de weuschelijkheid beweerd, dat de wet zich beperkte tot het intrekken der bij hare afkondiging geldende bepalingen, voor zoover deze met haren inhoud in strijd waren. Zij hadden daarbij inzonderheid het oog op de decreten van 23 Prai- rial, XIId« jaar, van 18 Mei 1806 en van 30 December 1809, voor zoover de kosten der ker- kelijke plegtighedeu bij begrafe- nisseu betreft, aan welke decreten zij nog zekere mate van geldigheid wilden hebbeu toegekend. Daarte- gen werd aangevoerd, dat die Franschc verordeningen sedert lang niet meer als vau geldende kracht kouden worden beschouwd; eens- deels omdat de kerkelijke geziud- hudeu op haar terreir hier te lande volkomeue vrijheid bezaten; anderdeels omdat, zoo ook aan dergelijke verordeningen nog waar- de te hechten ware, zij, als uit de wet van 18 Germiual het Xd« jaar voortgevloeid, met deze bij de wet van 10 September 1853 (Staatsblad No. 102), houdende regeling van het toezigt op de kerkgenootschappen, voor goed waren afgeschaft. Aan het verlangen der twee bedoelde leden werd niet voldaan, en de toelichting van het oitfw. 68/7 bevatte geen antwoord		daarop. Niet alleen zijn uu in- getrokk^n de algemeene en pro- vinciale bij de afkondiging der wet geldende bepalingen omtrent het begraven van lijken, de be- graafplaatseu en de begrafenisregten voor zoover deze met haren in- houd in strijd zijn, maar alle. (p) I. Bij het V. V. 59/60 werd de vraag gedaan, daar er gemeenten waren, die thans reeds zulke plaatselijke verordeningen, als bij art. 8 vau het tegeuwoor- dig ontwerp werden bedoeld, had- den vastgesteld, of het wel raad- zaam ware, al die verordeningen als met een pennestreek vervallen te verklaren. Ware het niet beter een termijn te bepalen, binnen welken de gemeente-bestureu de plaatselijke verordeningen van de- zen aard in overeenstemming met de tegenwoordige wet moeten brengen ? Dieutengevolge kwam bij het ontw. 66(7 het tegenwoordige tweede lid bij het art. en werd de vervallenverklaring der bij de Uivoering dezer wet geldende ver- ordeningen tot die der algemeene en provinciale beperkt, terwijl verder in de M. v. T. werd te kenueu gegeven dat voor de herziening der plaatselijke verordeningen een termijn van een jaar voldoende was voorgekomen.

-ocr page 502-

Art. 50, 51 BEGRAFENISWET. 467

Art. 51. De bepalingen dezer wet omtrent de in-
rigting en het gebruik van en het toezigt op be-
graafplaatsen, alsmede omtrent de begrafenis- en
andere regten en de wijze van begraven, zijn niet
toepasselijk op de begraafplaats en het begraven van
leden van het Koninklijk Huis. (q)

Deze termijn is thans 1 Januarij luidde in de vier eerste ontw.:

1870 geworden.

II De bepaling van art. 50
tweede lid geldt voor alle plaat-
selijke verordeningen in de wot
bedoeld.

III. «v��r 1 Januarij 1870
herzien." Hiermede schijnt te
zijn bedoeld, dat van de zijde der
gemeentebesturen gedaan zij wat
noodig was, niet dus dat van de
v��r den termijn herziene verorde-
niugen door Gedeputeerde Staten
ook de ontvangst moet zijn bcrigt.

In dat geval kunnen derhalve
de bestaande verordeningen , voor
zoover zij althans met de wet
niet in strijd zijn, blijven gel-
den tot het in werking treden der
nieuwe.

In geval geen straf bij de ver-
ordeningen is bepaald, komt alleen
de mededeeling daarvan aan Ge-
deputeerde Staten te pas, wanneer
deze daartoe aanvraag doen,
krachtens art. 152 der gemeente-
wet. Vrg. de beraadslaging over
art. 28 bladz. 332.

Zie verder omtrent de plaatse-
lyke verordeningen de aant. op
artt. 7, 8, 21, 28 en 29.

\'/ Deze wet is niet van toepas-
sing op het begraven en de be-
graafplaats der leden van het
Koninklijk Huis van Oranje-
Nassau."

Hiervoor kwam bij het ontw.
67\'8 I de tegenwoordige redactie
in de plaats.

II. Het art. werd in de M. v.
T. aldus toegelicht:

"De algemeene regel in art. 1,
volgens welken het voortaan ver-
boden zal zijn elders dan op de
overeenkomstig het ontwerp aan-
gelegde 1) begraafplaatsen te be-
graven, maakt deze uitzondering
noodig.

«Dat het gedenkteeken, door
het dankbaar voorgeslacht voor
den Stichter onzer onafhankelijk-
heid opgerigt, zijne bestemming
niet verlieze zoolang het Konink-
lijk Huis van Oranje-Nassau be-
staat, zal zeker elk Nederlander
wenschen."

III. De redactie van het art.
werd, zooals is \'opgegeven, bij
het oittw 67/8 I veranderd.

Men vroeg nu bij het Eindv.,
waarom, terwijl de vroegere re-

dactie van dat artikel de wet in
(j) I. De slotbepaling der wet \'t algemeen niet toepasselijk ver-

1) Later is art. I aangevuld. Zie de ai.nt. aldaar.

30*

-ocr page 503-



		BEGRAFENISWET. Art. 51
		468


		Lasten en bevelen, dat deze in het Staatsblad zal worden geplaatst, en dat alle Ministeri�le Departe- menten, Autoriteiten , Collegien en Ambtenaren, wien zulks aangaat, aan de naauwkeurige uitvoering de hand zullen houden. Gegeven te \'s Gravenhage, den 10 April 1869. WILLEM. De Minister van Binnenlandsche Zaken, FOCK. Uitgegeven den negentienden April 1869. (r) De Minister van Justitie, VAN LILAAR.

		door het opnemen van de straf- bepalingen in het wetsontwerp. Ware het artikel algemeen, dan zou het schenden der begraafplaats van het Koninklijk Huis straffe- loos kunnen geschieden. (r) De wet heeft geen tijdstip van hare in werking treding vast- gesteld. Volgens art. 2 der wet houdende Algemeene bepalingen der Wetgeving is zij derhalve in werking getreden den 9¹¹""¹ Mei 1869.
		klaarde op «Ie begraafplaats en het begraven van leden van het Koninklijk Huis, thans de op die begraafplaats en dat begraven niet toepasselijke bepalingen der wet omschreven werden Zoo ligt kon aan de volledigheid dier omschrij- ving iets ontbreken. Vandezijdeder Kamer was tot deze wijziging van re- dactie geenerlei aanleiding gegeven. In antwoord op deze vraag gaf de Regering te kennen dat wijzi- ging van dit artikel noodig was

-ocr page 504-



		AANHANGSEL.

		Behoorende bij de aant. op art. 4. I. Eene missive van den Mi- nister van Binnenl. Zaken van 27 December 1869 N°. 347, 9^deafd., is van den volgenden inhoud: «Uw ambtgenoot in Drenthe heeft mijn gevoelen gevraagd over de bedoeling der woorden »«t de verklaring afgegeven" in de laatste alinea van art. 4 der Wet van 10 April 1869 (Staatsblad N». 65). Met ZHEG. ben ik van oordeel dat onder het woord "verklaring" alleen bedoeld wordt de verklaring dat de dood werkelijk heeft plaats gehad, niet de vermelding van de oorzaak des doods; van den ge- neeskundige belast met de dood- schouw van hen, die zonder ge- neeskundige behandeling gestorven zijn, kan niet gevorderd worden dat hij de oorzaak van den dood, die hem veelal onbekend zal zijn, opgeve. Toch is het wenschelyk dat dit door hem gedaan worde in die gevallen, waarin de oorzaak des doods hem wel bekend is; daartegen is bij die geneesheeren geen bezwaar te verwachten. Ik
		acht het wenschelijk dat de genees- kundigen, belast met de doodschouw volgens de laatste alinea van art. 4 der aangehaalde wet, worden uitgenoodigd de oorzaak des doods van de personen, wier lijken door hen geschouwd worden , op te ge- ven, wanneer dit mogelijk is, en dat zij in het tegenovergestelde geval invullen .zonder geneeskun- dige behandeling gestorven." "Het schijnt niet overbodig bij deze gelegenheid te wijzen op ver- schillende verkeerde opvattingen van het bedoelde wetsartikel. "Sommigen zijn verkeerdelijk van meening dat de doodschouw altijd gepaard moet gaan met lijk- opening, anderen dat levenloos aan- gegevenen, ook wanneer geene ver- klaring kan gegeven worden, niet behoeven geschouwd te worden. Enkele gemeentebesturen eindelijk houden het er voor dat wanneer de gewone geneeskundige den over- ledene in zijne laatste ziekte niet behandeld heeft, maar toch in staat en bereid is om eene verklaring af te geven, de doodschouw door den be�edigden schouwer moet

-ocr page 505-



		470 BEGRAFENISWET.

		die den lijder niet hebben behandeld en geen lijkopening kunnen doen, geene overtuiging omtrent de oor- zaak des doods, dan vervalt de opgave van zelf. 2°. Dat onder doodschouw nog niet per se lijkopening is begre- pen, is reeds opgegeven op bladz. 89 v. ouder XIII. 3°. Dat levenloos aangegevenen, ook wanneer geene verklaring kan gegeven worden, moeteu worden geschouwd, volgt uit de verplig- tiug van begraven zoo van elk overleden persoon als van dood- geboren kinderen volgens art. 1, in verband met de algemeenheid van de voorschriften van art. 4. 4°. Dat eindelijk de doodschouw door den be�edigdeu schouwer niet behoeft te geschieden, wanneer de gewone geneeskundige den over- ledene in zijn laatste ziekte wel niet behandeld heeft, maar toch in staat en bereid is om eene ver- klaring af te geven, dit had nader betoog behoefd. Art. 4 beveelt namelijk het ver- rigten van doodschouw, wanneer de verklaring ontbreekt, bedoeld in art. 5 der wet van 1 Junij 1865 (Stbl. N">. 60). Nu komt het er volgens het art. en volgens zijne toelichting, opgegeven op bladz. 83 onder X, wel niet op aan om welke reden de verklaring ontbreekt, «hetzij omdat het overlijden zonder ge- neeskundige hulp heeft plaats ge- had , hetzij omdat men om andere redenen de verklaring van zijn gewonen geneeskundige niet kan are in Cremeeutestein No. 956.
		geschieden. Ook dit gevoelen is niet juist. «Ik heb de eer UHEG. te ver- zoeken de gemeentebesturen in Uw gewest omtrent al deze punten in te lichten." 1°. De verschillende beteekenis die in deze missive wordt gehecht aan het driemaal in art. i laatste lid voorkomeude woord \'Verkla- ring,\'\' schijnt niet juist. Het ver- band waariu dat woord in den tweeden volzin der alinea met den aanhef en met den eersten volzin staat, veroorlooft de opvatting niet dat onder het laatst gebezigde woord "Verklaring" alleen zoube- doeld worden de verklaring dat de dood werkelijk heeft plaats ge- had, niet de vermelding van de oorzaak des doods. Ook de ge- schiedenis der ontwerpen (zie bladz. 76 onder I en vervolgens) laat die onderscheiding niet toe. 1). Voor die onderscheiding bestaat ook overigens geene reden. Onder strafbedreiging wordt van den doodschouwer de verklaring van de oorzaak des doods niet gevor- derd (zie bladz. 91 onder XVI). Maar art. 5 der wet van 1 Junij 1865 (Stbl. No. 60) waarnaar art. 4 onzer wet verwijst, vordert bo- vendien van de geneeskundigen die den lijder hebben behandeld, slechts eene opgave van de oorzaak van den dood naar hunne overtuiging, met inachtneming van den door hen afgelegden eed of belofte van geheimhouding, en zoo naauw- keurig mogelijk. Hebben dus de doodschouwers

		1) Zie oo* eene bestrijding der

-ocr page 506-



		BEGRAFENISWET. 471

		publique" is, welke bij art 70 \\ III N°. 3 der wet van 22 frim. VII van de formaliteit der re- gistratie vrijgesteld en dus ook volgens art. 27 l^a A N". 3 der wet van 3 October 1843 (Staats- blad N". 47) niet aan zegelregt onderworpen is. Evenmin valt zij onder het bereik van art 11 N°. 3 der wet van 16 Junij 1832 (Staats- blad N°. 29), omdat zij geene aan- stelling tot een bezoldigd am!:t of bediening inhoudt." De laatstaangevoerde grond, dat nami lijk de aete van aanwijzing van den geneeskundige door bur- gemeester en wethouders geene aan- stelling tot een bezoldigd ambt of bediening inhoudt, schijnt, in het stelsel der Regering, in verband te moeten worden beschouwd met art. 136 der gemeentewet. De Regering neemt namelijk aan dat de doodschouwer moet geacht worden in dienst der gemeeute te zijn (zie bladz. 86 vv. ouder XI), alzoo als een plaatselijk ambtenaar, en nu moeten de bezoldigingen van alle plaatselijke ambtenaren en be- diendeu, zoo ver de regeling niet aan Gedeputeerde Stateu is opgedragen, volgens art. 136 voornoemd worden geregeld door den raad. Burge- meester en wethouders kunnen dit alzoo bij de benoeming niet regelen. Ook schijnt de Regering meer van de meening uit te gaau (zie ook bladz. 87 v.) dat de genees- kundigc geen bezoldiging voor de doodschouw genieten zal. 3)
		verkrijgen," maar art. 5 der wet van 1865 wil toch van de genees- kunuigen eenc verklaring van en bij het overlijden van elk hunner lijders, en dit veronderstelt toch dat die lijders in hunne laatste ziekte door de geneeskundigen zijn behandeld. In ieder geval zullen de gewone geneeskundigen zich behoorlijk moeten vergewissen dat de niet door hen behandelde personen wer- kelijk zijn overleden (zie de aant. op bladz. 77 v. onder IV). Wat overigens den ambtenaar van den burgerlijken stand in deze aangaat, deze kan m. i. ongestraft het verlof tot begraven afgeven, zoo hem niet officieel blijkt of bekend is dat er aan de deugdelijkheid der verklaring iets ontbreekt 1). II. Eene missive van den Mi- uister van Binn. Zaken van 22 Januarij 1870, N\'°. 158, 2« afd., houdt het volgende: "Met betrekking tot de vraag van burgemeester en wethouders van D. of de acte van aanwijzing of benoeming van en geueeskun- dige voor de lijksc. ^uwing, even als de acte van be�eliging van dieu geneeskundige, 2) vrij is van zegel- en registratieregten, heb ik m\\jn ambtgenoot van financi�n geraad- pleegd. / Uit het dienaangaande ontvan- gen antwoord blijkt, dat de vraag in bevestigenden zin moet beant- woord worden, op grond dat die acte een «acte d\'administration


		1) Vergelijk hierbij de muit. op art. 5, bladz. 105 onder XI. 3) Zie daaromtrent de aant. op bladz. 92 onder XVIII. 3) Dat dit laatste echter veelal anders zal zijn, bleek reeds In de aant. op bladz. 83 vv. onder X en XI.

-ocr page 507-



		472		BEGRAFENISWET.


		IIT. Bij missive van denzelfden Minister van 17 Maart 1870 N°. 152, 2^e afd. is medegedeeld dat bij Kon. besluit van 7 Maart te voren N°. 12, vrijstelling van briefport is verleend, met inacht- neming der gewone bepalingen ten aanzien van kruisband en contre- seing, voor de briefwisseling, welke ter uitvoering van art. 4 der wet van 10 April 1869 (Staatsblad N°. 65) gevoerd wordt tusschen de gemeentebesturen en de ambte- naren van den burgerlijken stand ter eenre en de geneesheeren, aan- gewezen voor de doodschouw, ter andere zijde, � en dat bij bedoeld besluit tevens bepaald is, dat, om op het genot van de bovengemelde vrijstelling aanspraak te kunnen maken, de brieven op het adres zijn te voorzien van de navolgende, door den afzender onderteekende aanwijzing: «Ter uitvoering van art. 4 der wet van 10 April 1869.\'"" Behoorende bij de aant. op art. 13. In verband met de aant. op dat art. bladz. 188 v. onder VI, waarbij gewezen werd op de zon- derlinge toepassing die door de Regering wordt gegeven aan de bepaling van art. 13 tweede lid, volgens welke door den Koning ontheffing kan worden verleend van de verpligting tot het hebben eener algemeene begraafplaats, deel ik hier, voor zooveel dit punt betreft, den inhoud mede van een besluit van Gedeputeerde Staten van Gelderland (prov.-blad N». 34 van 1870), houdende mededeeling en overweging van
		drie betrekkelijke missives van den Minister van Binnenl. Zaken, en waarvan, na het opgemerkte in de aangehaalde aant., geene nadere wederlegging noodig schijnt. Het besluit houdt ter zake het volgende in : «Gelezen eene missive van den Minister van Binnenlandsche Za- ken, d. d. 23 Februarij j. 1., N°. 125 , 2^de afdeeling, van den navolgenden inhoud : »«Bij Uwe missive van 28 Decb. j. 1., N°. 54/5, werd mij overge- legd een staat betrekkelijk de be- graafplaats3u in de verschillende gemeenten Uwer provincie. »\' Ik verzoek U op grond van de beschouwingen vervat in mijne missives van 28 Augs. 1869 N°. 122 en 18 Jan. j. 1. N». 134 (2^deafd.) bij de besturen van die ge- meenten, waar nog geene alge- meene begraafplaats is, op voor- ziening in deze hetzij door den aanleg eener eigene begraafplaats. hetzij door de overneming van een deel eener bestaande begraafplaats. aan te dringen, in afwachting van welke voorziening tijdelijke vrij- stelling van de bij de wet gestelde verpb\'gting waar dit noodig is en zoover het nog niet geschied is , zal behooren te worden aange- vraagd. . ."" »Nader voorgenomen de aauge- haalde missives van voornoemden Miuister, betrekkehjk den aanleg van gemeentelijke begraafplaatsen; «Gelet enz. «Overwegende: dat volgens art. 13 eerste lid der Wet van 10 April 1869 CS taats- blad N°. 65) elke gemeente ten

-ocr page 508-



		473
		BEGRAFENISWET.

		minste ��ne algemeene begraaf- plaats hebben moet, doch volgens het tweede lid van dat voorschrift door den Koning, Gedeputeerde Staten gehoord, tijdelijke onthef- fing kan verleend worden ; terwijl volgens het derde lid ten behoeve van twee of meer gemeenten eeue gezamenlijke begraafplaats kan wor- den ingerigt; dat naar aanleiding van gezegd tweede lid eenige gemeentebesturen zich bij reqnest tot den Koning hebben gewend ter verkrijging van tijdelijke ontheffing, op grond dat door de bestaande begraafplaatsen voldoende in de behoefte werd voorzien; dat Gedeputeerde Staten, in wier handen die verzoeken waren gesteld ter fine van berigt en raad, als hun gevoelen aan den Minister hebben te kennen gegeven dat er allezins termen bestonden om die verzoeken in te willigen , en daarbij uit de geschiedenis der wet, spe- ciaal uit die van het tweede lid van art. 13 hebben aangetoond dat juist daarom deze alinea bij amendement in de wet is gebragt om het al te gestrenge verbod van het eerste lid te verzachten daar waar ten gevolge van het bestaan van geschikte bijzondere begraaf- plaatsen de behoefte aan eene al- gemeene zich voor het oogenblik niet dringend liet gevoelen; dat de Minister evenwel, blijkens zijne aangehaalde missives, dit gevoelen niet heeft kunnen deelen en de leer voorstaat dat alleen daarom de bevoegdheid tot tijde- lijke ontheffing aan den Koning ge- geven is, ten einde de besturen van
		die gemeenten, welke nog niet in het bezit zijn van eeue algemeene be- graafplaats, gelegenheid te geven er eene in te rigten ; dat in dien stand der zaak en bij het bepaald en bij herhaling uitgesproken gevoelen des Minis- ters, door Gedeputeerde Staten wel in deze zaak moet worden be- rust; «Overwegende enz. »Is goedgevonden: "1°. Het vorenstaande, benevens de missives van den Minister voor- noemd, d d. 28 Augustus 1869 N°. 122 en 18 Januarij j. 1. N°. 134, beide 8* afdeeliug, aan de gemeentebesturen in dit gewest mede te deelen. »2°. enz." De eerstgemelde missive luidt als volgt: "Ik moet zwarigheid maken om overeenkomstig Uw schrijven van 18 dezer, N°. 15/2, het verzoek van den gemeenteraad van R. om ontheffing der verpligting tot het hebben eener algemeene begraaf- plaats tot zoolang de oprigting van zoodanige begraafplaats mogt blij- ken noodig te zijn, bij den Ko- ning te ondersteunen. «Art. 13, l^slolid der wet van 10 April 1. 1. (Staatsblad N°. 65) behelst een voorschrift, dat streng behoort te worden gehandhaafd. Het begraven van lijken, dat met de publieke orde en met de volks- gezondheid in zoo naauw verband staat, is door de wet aan de zorg der plaatselijke besturen opgedra- gen. Om zich van die taak te kunnen kwijten , behooren die be- sturen een terrein ondev hun be-

-ocr page 509-



		474
		BEGRAFENISWET.


		heer en ter hunner beschikking te hebben, waarop de lijken, die in hunne gemeente gevallen zijn , ter aarde kunnen worden besteld. De wet heeft daarom voorgeschreven, dat elke gemeente ten minste ��ue algemeene begraafplaats moet heb- ben , behoudens de bevoegdheid om ten behoeve van twee of meer gemeenten eeue gezameulijke be- graafplaats aan te leggen. Daar evenwel sommige gemeenten bij het inwerkingtreden uier wet nog niet iu het bezit eeuer algemeene be- graafplaats waren, heeft de wet- gever aan den Koning de be- voegdheid tot tijdelijke ontheffing van dat voorschrift toegekend , om de besturen dier gemeenten tot het aanleggen van zoodanige be- graafplaats in de gelegenheid te stellen "Door den gemeenteraad van E. en door Uwe vergadering wordt echter geeue tijdelijke maar inder- daad eeue voortdurende ontheffing van het wetsartikel gevraagd. Het doel toch is niet om den gemeente- raad tot voldoening aan het wet- telijk voorschrift een zekeren ter- mijn te laten, maar om hen van de opgelegde verpligting vrij te stellen Het verzoek gaat dus verder dan de wet wil, en de inwilliging er van zou een toe- stand bestendigen, dien de wetgever heeft willen opheffen Voor het oogeublik moge aan eeue algemeene begraafplaats geen behoefte bestaan, omdat de eigenaar van het huis R. het gebruik van eeue door hem gestichte begraafplaats aan de iu- gezetenen kosteloos toestaat, doch die vergunning kan op eens wor-
		den ingetrokken, en het gemeente- bestuur zou dan bij gebreke van een geschikt terrein aan zijne ver- pligtingen niet kunnen voldoen. Het is dus noodig, dat het gemeente- bestuur met dien eigenaar eeue overeenkomst sluite, waarbij het beheer en de beschikking over die begraafplaats aan de gemeente wordt opgedragen, of wel dat de gemeente zelve eeue nieuwe alge- meene begraafplaats aaulcgge. «Uwe vergadering gelieve dit van mijnentwege aan de gemeente- raad van R. mede te dcelcu, met bijvoeging dat ik bereid ben ont- heffing van art. 13 voor die ge- meente voor een zekeren tijd aan den Koning voor te stellen, ten einde den raad gelegenheid tot re- geling dezer zaak overeenkomstig de wet te geven. Aangenaam zal het mij zijn met het gevolg, dat hieraan gegeven zal worden, te worden bekend gemaakt." De missive van 18 Jauuarij 1870 N°. 134 houdt het volgende in: «Met de beschouwingen vervat in Uwen brief van 28 December 1. 1. N°. 99/10, kan ik mij niet wel vereenigeu. Naar het mij voor- komt rusten zij noch op de letter noch op den geest der wet. "Bij de verschillende wetsout- werpeu op het begraven en de be- graafplaatscn werd op den voor- grond gesteld, dat elke gemeente eene algemeene begraafplaats hetzij voor zich alleen hetzij in gemeen- schap met andere gemeenten moet hebbeu, opdat overal gelegenheid tot begraving zou bestaan. Het belang der openbare orde en ge- zondheid brengt mede dat elk lijk

-ocr page 510-



		BEGRAFENISWET.		475

		ren, die in de dienst voorzagen, en het den gemeentebesturen zelfs vrijstond van de besturen der bij- zondere begraafplaatsen een ge- deelte dier begraafplaatsen bij over- eenkomst over te nemen, waarover zij dan eigeumagtig te beschikken hadden. Eu welke was de uitslag der discussi�n? dat het amcnde- ment vau den heer van Beyma thoe Kixgma om aau het eerste lid van het artikel de woorden toe te voegen: »tenzij in de gemeente door een of meer kerkelijke of bijzondere begraafplaatsen iu de behoefte voorzien wordt" met 44 tegen 11 stemmen verworpen en het amendement van deu heer He�- denrijck om als tweede lid bij het artikel te voegen: »van dit voorschrift kan door Ons, Gede- puteerde Staten gehoord, tijdelijk ontheffing verleend worden" met 35 tegen 20 stemmen aangenomen werd. Hieruit blijkt dus vooreerst dat de wetgever het beginsel, dat elke gemeente eene algemeeue be- graafplaats moet hebbeu, heeft aangenomen en daarvan zelfs niet afgeweken wil hebben, al mogt door eene of meer kerkelijke of bijzoudere begraafplaatsen in de behoeften voorzien zijn, en ten andere dat de te verleeueu ont- heftiugcu slechts tijdelijk verleend mogen worden, waarvoor geen andere grond te vindeu is, dan dat de gemeentebesturen door zoo- danige ontheffing in de gelegenheid gesteld zouden worden om aau het w�ttelijk voorschrift te voldoen. »Uaar nu het verzoek der ge- meentebesturcu vau___strekt om van het voorschrift van art. 13
		ter aarde worde besteld; de zorg hiervoor werd aan de gemeente- besturen opgedragen; opdat echter die bestureu zich van de hun op- gelegde taak konden kwijten, was het noodig dat zij over een terrein te beschikken hadden, waar de ter- aardebestelling zou kunnen plaats hebben. Had de gemeente zoodauig afzonderlijk terrein niet, maarbe- stonden er alleen bijzondere be- graafplaatsen, dan zou het geval zich kunnen voordoen, dat, bij weigering der bestuurders van die bijzondere begraafplaatsen om een lijk op hunne begraafplaats toe te laten, er geene gelegenheid tot be- graven zou bestaan en het ge- meentebestuur niet aan zijne ver- pligting kou voldoen. Herhaaldelijk werd daarom in de gewisselde stuk- ken op het behoud van de bepa- ling dat elke gemeente eene alge- meene begraafplaats moest hebben aangedrongen. Ik behoef mij daar- toe slechts te beroepen op de ine- rnorie van beantwoording van het wetsontwerp van 1858/9 bij art. 12, op de memorie van toelichting van het wetsontwerp 186G/7 bij art. 13 en op de memorie van toelichting van het wetsontwerp van 18G8\'9 mede bij art. 13. "Bij de discussi�n over dat ar- ti kei is. dat beginsel door verschei - deue sprekers en ook door mij , onder verwijzing naar de gewis- selde stukkeu, verdedigd, en te- veus aangetoond dat die bepaling geene groote kosten voor de ge- meente zou opleveren, daar zij slechts een klein terrein noodig zouden hebbeu wanneer er bijzon- dere begraafplaatsen aanwezig wa-

-ocr page 511-



		476
		BEGRAFENISWET.


		der wet van 10 April 1.1. (Staats- blad N°. 65) geheel vrijgesteld te worden, kan aan dat verlangen niet worden voldaan. Ik verzoek U alzoo die gemeentebesturen met de beschouwingen vervat in mijn schrijven van 28 Augustus 1. 1., N». 122, 2^de afd., bekend te maken en hun verder mede te deelen, dat ik genegen ben het verleenen eeuer ontheffing van dat voorschrift voor een korten ter- mijn aan den Koning voor te dra- gen, waaromtrent ik dan nader berigt zal inwachten." Behoorende bij de aant. op art. 28. In verband met de bezwaren in de aant. bladz. 338 v.v. ouder VI ontwikkeld tegen het uitstellen van de vaststelling der bij deze wet voorgeschreven plaatselijke ver- ordeningen, tegen de vaststelling daarvan door burgemeester en wet- houders in plaats van door den raad en tegen het strafbaar stellen van de door burgemeester en wet- houders te geven voorschriften, wordt hier nog medegedeeld dat ook volgens het gevoelen van den Minister van Binnenl. Zaken, blij- kens missive van 1 April 1870 N°. 183, 2^de afd., de raad zelf de bedoelde voorschriften moet ge- ven, en hij het geven dier voor- schriften niet aan burgemeester en wethouders kan opdragen noch tegen de overtreding dier voor- schriften (van burg. en weth.) straf bedreigen. Behoorende tij de aant. op art. 36.		Ter uitvoering van dit wets- artikel zijn nog bij Koninklijk be- sluit van 27 April 1870 N». 10 de regelen vastgesteld volgens welke in het begraven van lijken van schepelingen en mariniers in wer- kelijke dienst en met bepaald verlof, beneden den rang vau officier, wordt voorzien en kosten daarop vallende geregeld. Dit besluit, ter kennis gebragt van de burgemeesters, luidt als volgt: Wu Willem III enz. Gelet op de wet van 10 April 1869 (Staatsblad N». 65) hou- dende vaststelling van bepalingen betrekkelijk het begraven van lij ken, de begraafplaatsen en de begrafe- nisregten, en op artikel 2 van het algemeen reglement op de verple- ging in het hospitaal der Marine en de maritieme zieken-inrigtingen, goedgekeurd bij Ons besluit van 13 December 1864 N°. 79; Op de voordragt van Onzen Minister van Marine van den 23 dezer N°. 55; Hebben goedgevonden en ver- staan te bepalen als volgt: Art. 1. In het begraven vau lijken van schepelingen en mari- niers in werkelijke dienst en met bepaald verlof, beneden den rang van officier, wordt voorzien door de besturen der ziekeuinrigtingen waarin de overledenen verpleegd en de lijken opgenomen zijn door de zorg der koinmanderende offi- cieren of wel van de plaatselijke militaire autoriteiten bij ontsten- tenis van deze, door de zorg van den burgemeester. Art. 2. De kosten der begra-

-ocr page 512-



		477
		BEGRAFENIS WET.


		fenis welke, Je regten volgens art. 30 der wet verschuldigd daar niet ouder begrepen, de som van tien gulden (�10.�) met mogen over- treffen, worden gekweten uit de gelden, welke den overledene ter zake van de dienst van \'s Rijks- wege aankomen. I )ie gelden worden, voor zoo verre dit tot voldoening der be- grafeniskosten vereischt wordt, uit- betaald aan dengenen die met de zorg voor de ter aardebestelling belast is. Kunnen de beschikbare gelden daartoe niet of niet ten volle strek- ken, dan wordt de overledene ge- acht te zijn onvermogend en worden de kosten na aftrek van het be-		schikbare gedragen door den Staat. Art. 3. Ingeval nabestaanden of betrekkingen van overledenen aanbieden in de begrafenis te voor- zien of eenig kerkbestuur aanneemt voor het ter aarde bestellen te zorgen, wordt het lijk tot dat einde aan hen afgegeven. De begrafeniskosten worden als- dan gedragen door degenen die zich met de ter-aarde-bestelling hebben belast. Onze Minister van Marine is belast met de uitvoering dezes, waarvan afschrift zal worden ge- zonden aan Onze Ministers van Biunenlandsche Zaken en van Oor- log en aan de Algemeene Reken- kamer tot informatie.

-ocr page 513-



		ALPHABETISCH REGISTER

		Aanplanting op de algemeene begraafplaats 293, 296. Aanspoel ing van lijkeu.ZieZyfej. Aanspreker bezoldiging valt buiten liet be- grafenisregt 361. Afdeelillgen der algemeene be- graafplaats voor de gezindten 274�87. beginsel der wet 168, 185,189. bezwaren 169, 183, 275, 282. geen schadeloosstelling bij aanleg van bijzondere begraafplaat- sen 193. moeten zijn verlangd door eene kerkelijke gemeente 277,281. hoe bij eigen begraafplaatsen bui- ten de gemeente 170, 185, 277�79. ook op bestaande begraafplaat- sen te maken 280, 427�30. geen termijn gesteld 281,447, 455. de gezindte oordeelt over het begraven van elk lijk op haar afdeeling 280. afzonderlijke ingangen en, zoo noodig, een hoofdingang 281. hoe> de inrigtiug wordt geregeld 282�86.
		beheer der afdeeling en toezigt daarop 283, 320. uitgestrektheid 263, 284, 285. afsluiting 286, 287. eigen graven 288. Afmetingen van graven, ter beoordeeling van het gemeentebestuur 305. van familiegraven 199. ¹ Afsluiting van begraafplaatsen. wijze, hoogte, ontheffing 268� I 74. kosten 274, 287, 361 I belet niet den toegang ".73, 410. belemmering straf baar? 311,408. van bestaande begraafplaatsen 270, 446, 454, 455. van familiegraven 204, 274. voor overblijfselen van lijken I en kisten 308, 309. Afstand der begraafplaatsen van de kom. Zie Bebouwde kom. van gebouwen en putten van de begraafplaatsen. Zie Ge- bouwen, Tutten. \\ Algemeene maatregel van be- stumr over vervoer van lijken uit en naar den vreemde en uit zee 67�72.

-ocr page 514-



		ALPHABETISCH REGISTER. 47\'.) overtreding strafbaar 70. afgifte van verlof zonder ver- vervallen verordeningen 464� \' klaring of toestemming 93, 66. 104. Ambtenaar van den burger- ! strafbaar 75,94,104,410,411. lijken stand. wanneer niet 95, 96, 105, 471. kennisgeviug van verleend ver- ! Armbesturen lof 73, 74. zorg\'voor begraven 25, 27, 136, zorg voor overlegging van ge- \' 378. neeskundige verklaring 77. weigering van verlof tot be- I graven 82.

		Balsemen van lijken 35,37,68,71. Beambten der begraafplaats. Zie Doodgraver. Bebouwde kom beteekenis danrvan 202, 213� 17, 243. wie over het aanwezen daar- van beslist 216. bestaande begraafplaatsen binnen eene-------aietffrte schade- lijk of verboden 207, 209, 210,429,432�44,446,454. afstand van eene � � voor nieuwe begraafplaatsen 204� 19. afstand van eene � � voor bestaande begraafplaatsen 422, 425�27, 432. geschillen daarover 204, 422. berekening van den afstand 214. aanleg eener begraafplaats op verboden afstand 218. Zie ook Gebouwen. Bedehuizen of kapellen. mogen ten dienste der begraaf- plaats daarop of nabij gesticht worden 220, 248, 249. Bedekking van lij kun 62, 71. Be�ediging van den doodschouwer, strekking daarvan 78, 92.
		geschiedt door burg. en weth. 92. procesverbaal vrij zegel en re- gistr. 92. formulier 92. van geregtelijke geneeskundigen 97. Begraafplaatsen voor lijken in ontbinding ver- keerende 59, 60, 63, 64. regt op kerkelijke begraafplaat- sen 128, 193, 195. hooge ligging of windrigting niet bepaald 178, 217. toezigt 320�23. voorschriften in acht te nemen 326�41. toezigt en bewaring van geslo- teue� 310. gebruik van geslotene� 311� 20, 432, 446, 456. gebruik van geslotene�, aan- vang tern�jn 313. gebruik van geslotene�, bewei- diug 318. gebruik van geslotene�, straf 320, 432. van het Koninklijk Huis, wet niet toepasselijk 467. Zie verder op Begr. (algemeene),

-ocr page 515-



		4S0 ALPHABETISCH REGISTER.

		Begraafplaatsen (bestaande) het begraven daarop toegela- ten 31. afstand van eene bebouwde kom 422, 425�27. voldoening aan de overige ver- eischten 422, 427�32, 438, 441, 443, 446, 455. geschillen daarover 422, 432. schadelijkheid, sluiting deswege 42\'J, 430, 432�47. wijze van onderzoek der scha- delijkheid 443. bewijs der schadelijkheid 439, 444. uitgestrektheid 446, 453�55. afsluiting 446, 454, 455. bouwen en graven in de nabij- heid Zie Gebouwen. Begraafplaatsen (bijzondere) toepasselijkheid der wet daarop in \'t algemeen xxm. de kerkelijke daaronder begre- pen 191, 264. Zie ook Familiegraven. aanleg 190, 191. weigering van verlof daartoe. Zie Weigering. aanleg zonder- of bij weigering van verlof 196, 204. aanleg overigens in strijd niet de wet 196, 218. uitgestrektheid niet voorgeschre- ven 257, 264, 447�54. voorwerpen daarop te stichten 295, 296. geen geneeskundig onderzoek noch de commodo et incom- tnodo 195, 223, 241. geen schadeloosstelling aan nabu - rige eigenaars 195, 222�44. Begrafenis- en andere regten. beginsel der wet xxix, 345. art. 254 gemeentewet toepasse-
		(bijzondere), (bestaande); Be- bouwde kom, Gebouwen, Af- sluiting, Sluiting. Begraafplaatsen (algemeene) haar karakter; zijn buiten den handel 160,162,165,189.345 aanleg verpligtend xxvn, 167, 168, 174, 265, 268.\' geen termijn voor die verplig- ting 168, 210 en noot. aanleg door en ten koste der ge- meente; niet onder kerkelijk beheer 169, 170, 173, 174, 179, 180, 189. hoe in gemeenten met afdeelin- gen 173, 175, 176. \' tijdelijke ontheffing 167, 172, 174�87. tijdelijke ontheffing is uitzonde- ring 182. beteekenis der tijdelijke onthef- fing 188, 278 en noot, 472�76. bestrijding der kosten en lasten van aanleg 351�61. bestrijding der kosten van onder- houd 361. uitgestrektheid, beschouwingen daarover enz. 170 � 73, 177�80, 183, 185, 189, 257�68, 446,453�55. uitgestrektheid, berekening daar- van 263. afsluiting. Zie op dat woord. scheiding in afdeelingen. Zie Af- deelingen. voorwerpen daarop te stichten 293�99. eigen graven. Zie op dat woord. gemeenschappelijke-------167. " verordenin- gen daaromtrent 343. buiten de gemeente; verordenin- gen daaromtrent 75,341�45.

-ocr page 516-



		ALPHA.BETISCH REGISTER.		481


		termijn van herziening 462. regten voor bijzondere begraaf- plaatsen 348, 376. voor bijzondere begraafplaatsen geene goedkeuring of mede- deeliug der tarieven noodig 386�94, 463. Begrafeniskosten ten laste der gemeente, van onvermogenden 133, 378. ten laste der gemeente, van verlaten liggende en anderen voorwier begravingnietwordt gezorgd 382�85. ten laste van den Staat, van gestrande lijkeu 55, 56, 381. ten laste van den Staat, van onvermogende krijgslieden 379�81, 476. verhaal op de nalatenschap en nabestaanden 26, 55, 380, 383�85, Begraven vcrpligtend 24. wanneer niet verpligtend 24. wie daarvoor moet zorgen 24� 27, 42. verzuim strafbaar; wie straf- baar 24, 42, 111. in eene gesloten kist. Zie Kist. in kerken verboden. Zie Kerken. omvat niet vervoer van lijkenl26. van geopende of ontlede lijken 24, 35, 44, 52. van overblijfselen van lijken en kisten 308. van gestrande lijkeu en derge- lijke 54�67. van lijken aan boord; in den vreemde 67�72. van lijken van onvermogenden 136, 378. van overheidswege, door den burgemeester 136. 31
		lijk 2�2, 293, 298, 346, 348�51, 363, 365�67, 369, 376, 377. waaruit het begrafenisregt be- staat 348�61. kosten van aanleg 351, 352. lasten van aanleg 352�61. eenheid van het begrafenisregt 299, 346, 348, 851. afzonderlijke regten 346. wegens eigen graven 289�92. wegens stichting van voorwerpen 297�99. wegens begraven op buitenge- wone uren 363�65. wegens het luiden der klok 363, 365, 366 wegens benoodigdheden voor be- graving 363, 366, 367 en noot, 395. wegens vervoer van lijken 347, 348, 366, 395. wegens doorvoer van lijken 377. wegens onderhoud van eigen gra- ven 361, 364, 367. wegens openen en digten van gra- ven 363. wegens openen der begraafplaats 367. wegens inschrijven en overboe- ken 367. bedrag voor lijken van kinde- ren 376. heffing van niet-ingezetenen 362. vrijdommen 362. wijze van vaststelling 346, 348. « » ti voor be- graafplaatsen buiten de gemeente 342, 370, 372, 375. wijze van vaststelling voor ge- meenschappelijke begraaf- plaatsen 369�75. invordering 363.

-ocr page 517-



		482 ALPHABETISC op particulieren grond 65. Zie voorts Familiegraven. zonder verlof 74. Zie verder Verlof. bij geweldigen dood 105. termijn, vroeger begraven 71, 72, 74,107, 109,110, 112, 113. termijn, later begraven 24, 45, 71, 74, 94, 95 en noot, 107, 112. termijn, strafbaar- en aanspra- kelijkheid 110�13. Zie voorts Uur van begraven, op gesloten begraafplaatsen 311, 318, 319, 432, 446, 456. in strijd met art. 22, 301, 446. van leden Kon. Huis; niet- . passelijkheid der wet 467. Belemmering van doodschouw 93. " regterlijke schouwing 106. �\' vervoer naar de begraaf- plaats 135, 408. van toegang tot de begraaf- plaats. Zie Toegang. Benoeming van doodschouwers. Zie Burg. en Weth., Doodschouw. van doodgravers. Zie aldaar. Beroep (hooger) wegens weigering van verlof tot ontleden 43. wegens weigering van verlof tot opgraving 153. wegens weigering van verlof tot aanleg van begraafplaatsen 190, 195. termijn van aanteekening 195. aanvang van dien terrmjn 196. in welke gevallen opengesteld 196. afstand begraafplaatsen van eene kom 204, 218, 219.
		REGISTER. oprigten van gebouwen en gra- ven van putten 220, 247. gebruik van gesloten begraaf- plaatsen 311, 319. geschillen over bestaande be- graafplaatsen 422, 432. sluiting van schadelijke begraaf- plaatsen 432, 445. geen beroep van een bevel tot sluiting van begraafplaatsen, niet hebbende de uitgestrekt- heid of afsluiting 454. Beschikking door den overledene over zijn lijk 35, 36, Zl, 41, 43. Bewaren van lijken. Zie Ontleden. Binnentreden van woningen wegens doodschouw 93, 139. * geregtelijke schouwing 106, 139. wegens vervoer naar een lijken- huis 119, 138, 139. wegens afgifte van een lijk ter begraving 188. wegens verbergen van lij ken 139. de weigering van den toegang niet strafbaar 139. formaliteiten 140. Bloedverwanten. � Zie Nate- staanden. Boonion. � Zie Aanplanting. Bonwen. � Zie Gebouwen. Burgemeester begraven van lijken door den � 130, 137. begraven van lijken in staat van ontbinding 57�60. ontheft van begraven binnen termijn 107�9. gelast bespoediging of uitstel van begraven 107�9. verleent verlof tot ontleden of bewaren van lijken. Zie Verlof. \'

-ocr page 518-



		ALPHABETISCH REGISTER. 483

		bevelen overbrenging van lijken naar een lijkeuhuis 113,114, 120, 122. stellen vast de verordeningen bij weigering van den raad xviii, 128, 135, 344. verlof en toezigt bij aanleg van bijzondere begraafplaatsenl90. considerati�n daarbij 225, 226. toezigt op begraafplaatsen 320�23. toezigt op begraafplaatsen bui- ten de gemeente of gemeen- schappelijk 323. beslissen over onvermogen 362, 363, 379. Burgerlijk wetboek Art. 53 en 55 vervallen 464,465. Art. 54 niet » 96
		zijn bijzijn bij binnentreden van woningen 140. weigering der begraving van lij- ken uit andere gemeenten 142. geeft verlof tot opgraving of vervoer van opgegraven lijken 1B0, 152 wijst aan den plek van begra- ving op de algemeene be- graafplaats bij verschil 280. sluit verboden begraafplaatsen 219, 432, 447. Burgemeester en wethouders wijzen een doodschouwer aan 76, 83, 86, 87. jaarlijks 91. meer dan ��n, zoo noodig 90. ontslaan hem 91. be�edigen hem 92. c. Commissaris des Konings beroep op hem over ontleden en bewaren van lijken 43,45. vaststelling van plaatselijke ver- ordeningen xviii, 128. D. Declaratie wegens begrafeniskosten 56,381. / lijkschouwing 99. Decreet van 23 Prairial Xll\'lejaar. toepassing en karakter daarvan xi, 242. noodzakelijkheid van wettelijke vervanging xm. Diaconi�n zorg voor begraven 25,27, 378. Diepte van de graven 213,439,442,447. " » » voor meerdere lij- ken 303�5. van de graven voor hjken in ontbinding 59, 61. Doodgeboren kind

		bevel tot sluiting vau begraaf- plaatsen 219. Commissaris van politie zijn bijzijn bij binnentreden van woningen 140. wat daaronder te verstaan 28,29. te begraven in eene kist op de begraafplaats 29, 378. Doodgravers en andere beambten op de algemeene begraafplaats, benoemd door \'t gemeente- bestuur 283, 324, 325. instructie door den raad vast te stellen 323�26. bezoldiging 361. op bijzondere begraafplaatsen 322, 326. Doodschouw noodzakelijkheid daarvan 45, 78. een palliatief 47. wanneer vereischt 83, 470. belooning, reiskosten; gemeen- 31*

-ocr page 519-

ALPHABETISCH REGISTER.

484

telastofRifkslast? 83�89,471. I
plaatselijke politiezorg? 88.
ontheffing niet toegelaten 84.
omvat nog geeu lijkopening

89, 90.
verzuim van � 91,39C en noot.
aanneming tier betrekking niet

verpligtend 84, 85, 90, 396

en noot.

verhindering of belemmering

daarvan 93.
vrijdom van briefport 472.
Zie ook Burg. en Welk.
Doorvoer van lijken,
retributie daarvoor verboden37 7.

Drenkelingen

kosten van schouwing 99, 100.
Zie voorts Lijken.

Echtgenoot (niet-gescheiden) 41,
42.

Eigenaar van een graf

wat daaronder te verstaan

154�67.
geeft toestemming tot opgra-

ving eu vervoer 150.
geeft toestemming tot roeren van

graven 260, 306, 307.

Zie voorts Eigen graven.

Eigendom

van eeue algemeene begraafplaats

160, 162, 165, 189, 190 en

noot.
Eigen graven

op eenc algemeene begraafplaats

wat daaronder te verstaan

154�67.

beschikbaarstelling afhankelijk

van de ruimte 260, 288.
overdragt 160�64, 166 en

noot, 364, 368, 369.
van niet-ingezeteneu 288, 362.
wijze van verkrijging 287�93.
de prijs daarvoor is belasting

160�64, 289�92.
onderhoud. Zie op dat woord,
inschrijving en overboeking

367�69.
op bestaande begraafplaats»n317.
» gesloten « 312,

315�18.
op bijzondere begraafplaatsen

165, 288.
Erfgenamen 42.
Executeurs-testamentair 41,

duur van het regt 155,157�

69, 162, 165, 289.

Familiegraven

bestemming, onderscheiden van

begraafplaatsen 197, 199.
aanleg 197.
verlof; weigering van verlof

197.
aanleg zonder of bij weigering

van verlof 204.
toepassing der verordeningen

daarop 199.
verboden kring 202, 203.

roeren dier graven 197, 199,

203, 307.
gebruik der geslotene � 197,

199,203, 320.
schending daarvan 199.
weguenien van een lijk 199.
bouwen en gravenvan putten 199.
afsluiting 204, 274.
Formulier

van be�ediging van den dood*

schouwer 92.

-ocr page 520-



		ALPHABETISCH O.		REGISTER. 485


		Gebouwen wat daaronder te verstaan 244. uitbreiding is gelijk aan oprig- ting 24G, 459�62. verbod oprigting nabij begraaf" plaatsen 219�49, 457�62. verbod oprigting op begraaf- plaatseu 248, 249. verbod oprigting nabij familie- graven 199. bepaling van afstand 224. reden daarvan 221, 222. geen schadevergoeding voor waar- devermiiulering van grond 222�41. oprigting na sluiting der be- graafplaats 245, 311�20. straf bij overtreding van het verbod 246�48. die straf geldt ook ten opzigte van bestaande begraafplaat- sen 247, 457�62. toe- of ingang van graven in gebouwen 249. Gedenkteekenen voorschriften omtrent stichting daarvan 293�97. behoud bij sluiting der begraaf- plaats 314. Gedeputeerde Staten zorgen voor het brengen der kosten algemeene begraaf- plaats op de gemeentebe- grooting 179, 181. worden geboord over ontheffing van oprigting algein. begr.189. beslissen over weigering verlof tot aanlegbegraafplaatsenl 90. beslissen niet in \'t openbaar 195. geen termijn voor de indiening der bezwaren 195. beslissen geschillen over afstand		der begraafplaatsen van de kom 204, 219. beslissen geschillen over afstaud van de bestaande begraaf- plaatsen 422, 432. geven verlof tot oprigten van gebouwen en graven van put- ten 219, 223. en zulks bij uitzondeling 223, 224, 239, 240. hooren daarover den geneeskun- digen inspecteur 219, 224. ontvangen mededeeling van slui- ting begraafplaatsen 309� 11. geven vergunning voor gebruik van gesloten begraafplaatsen 311, 314. wanneer zij verordeningen goed- keuren 342. wanneer zij begrafenisregten vaststellen 370, 374. bevelen sluiting van schadelijke begraafplaatsen 432, 445. bevelen sluiting van begraaf- plaatsen, te klein of niet af- gesloten 447. Gemeentebesturen medewerking tot uitvoering der wet; hare bevoegdheid enz. Zie Verordeningen. Gemeenteraad besluit tot inrigting van lijken- huizen 114, 124. stelt de verordeningen vast 128, 338�41, 476. hoe voor begraafplaatsen buiten de gemeenten 134, 341�45. hoe bij weigering 128, 135, 341�45. bepaalt de belooning van den doodschouwer 471.

-ocr page 521-



		486 ALPHABETISCH REGISTER.

		Geneeskunde(geregtelijke) 97,98. Geneeskundige verrigt lijkopening en ontleding 45, 49. advies over lijkeu in staat van ontbinding 60. verklaring van overlijden af te geven 74. verzuim strafbaar 77, 95. verzekering van het overlijden door persoonlijk onderzoek 78. be�ediging. Zie aldaar, opgave van de oorzaken des doods 77, 80, 81, 469. verpligt doodschouw op zich te nemen? 84, 85, 90, 396 en noot. plaatsvervanging 90. in grensgemeenten 90. verleent bijstand bij lijkschou- wing 97. adviseert tot bespoediging of uitstel begraving 108, 109. zijn advies niet noodig voor vervoer naar lij kcnhuizenl 2 3. zijn onderzoek niet vereischt voor .aanleg begraafplaatsen 212, 217. Geneeskundige Inspecteur wordt gehoord over oprigten van gebouwen en graven van putten 224. wordt gehoord over schadelijk- heid van bestaande begraaf- plaatseu 432, 445, 447. Gesloten kist Zie Kist. Geweldige dood beteekenis daarvan 99, 103, 104 en noot, 413, 420. ontdekking daarvan 77, 87, 89, 105. vermoeden daarvan 97,99�103. verbergen van lijken daaraan gestorven; huiszoeking 139.
		beteekenis van dit verbergen; strafbaarheid 399, 412�20. Godsdienstige begrippen (Eer- biedigiug van) ten aanzien van vervoer naar lijkeuhuizen 119, 181. ten aanzien van lijkplegtigheden xviii, 127. ten aanzien van vervoer en be- graving xvm�xxi, 128� 134, 327�38. ten aanzien van afscheiding der algemeeue begraafplaats 152, 282�84. ten aanzien van te stichten voor- werpen 295. Godsdienstige gezindten vrijheid in \'talgemeenxx�xxvi. vrijheid in den aanleg van be- graafplaatsen 208, 265. haar regt daartoe 128 vrijheid in de vaststelling van tarieven 387�94. schadeloosstelling voor verlies begrafenisregten. Zie Scha- deloosstelling. Grafkelders in familiegraven 197. in of onder kerken 197, 204, 248�57. voorschriften omtrent stichting daarvan 293�97. meerdere lij ken in ��n kelder 3 0 5. Graftuinen voorschriften omtrent aanleg 293�97. Graven in of onder kerken. Zie Graf- kelders. kunnen niet worden verhuurd op de algemeene begraafplaats 289. onderlinge afstand 299�302, 427�30.

-ocr page 522-

ALPHABETISCH REGISTER. 487

begraving van meerdere lijken
in ��n graf 302�5.

begraving van meerdere ljjken
is geen verpligting 302.

hoogte; bedekking met aarde

302�5.
soorten 351.
Zie ook Eigen graven; Schen-

ding.

Herhaling van misdrijf 401.
Hooger beroep. Zie Beroep.
Huiszoeking. Zio Binnentreden.

Hulpofficier van Justitie
verrigtingen bij geweldigen dood
97, 98.

kan geen toestemming tot be-
graveu geven 9S, 104.
Huur

van graven 289.

Inbeslagneming van lijken 98.
Inschrijving

van eigen graven, regt daarvoor
te heffen 367.
Instructi�n

voor beambten algem. begraaf-
plaats 323"�26.
de vaststelling niet verplig-
tend 325.
voor beambten nlgem. begraaf-
plaats buiten de gemeente
326, 344.
voor beambten algem. gemeen-

schappelijke begr. 326.
voor beambten bijzondere begr.

niet door den raad vast tt

stellen 322, 326.
Isra�lieten

godsdienstige bezwaren in \'t

algemeen xvm�xxi.
godsdienstige bezwaren tegen be-

graven in eene kist 29, 31.
tegen begraven in eene kist van

meerdere lij keu 302.
tegen roeren der graven 302.
gemis van begraafplaats in de

gemeente 141,144,146,147.
gebruik van eigen personeel

325 noot.

Kantonregter

begrooting van schade aan e:-

gendom door begraving 63,

651-67.
kan geen toestemming geven

tot begraven bij geweldigen

dood 104.
zijn bijzijn bij binnentreden van

woningen 140.
Kapellen. � Zie Bedehuizen.

Kerkelijke besturen

worden gehoord over regeling
der afdeelingen op algem.
begr. 282�86.
worden niet gehoord over de
vast te stellen verordeningen
180�34, 327�38.
Kerkelijke begraafplaatsen.�
Zie Begraafpl. {bijzondere).

-ocr page 523-

ALPHABBTISCH REGISTER.

tss

Kerken

begraven in � verboden xii,

xxviii, 179, 250�57, 456.
nabij begraafplaatsen, wanneer

verlof tot stichting noodig

248, 249.
toe- of ingang van graven in

� 220, 249, 250, 25C.
verlies begrafeuisregten wegens

niet begraven in � 353�

61.
Kist

begraven in eene �, in \'t alge-
meen 29.
van hout en van welk hout ? 30.
gesloten 30, 62, 71, 72, 135.
met oploopeud deksel 303.
meer lijken in ��ne � 31,

302�5.
begraven zonder � 29, 55�

57, 59, 60, 71.
vervoer in eene � 30, 31, 135.
» » » naar lijken-

huizen 122.
begraven van overblijfselen van

kisten 308.
Kloklniden

regt daarvoor te heffen 363,

365, 366.
verbod 366.

Koning

bepaalt wijze van begraving van

lijken op zee, van vervoer

naar en van \'t buitenland

67�72.
verbiedt of beperkt het vervoer

uit besmette gemeenten 140 �

50.
verleent ontheffing van aanleg

algemeene begraafplaatsen

179, 180, 184, 186, 187.
verleent ontheffing van wijze

van afsluiting begraafplaat-

sen 268.
wanneer hij de verordeningen

vaststelt 342, 345.
wanneer hij de begrafenisregten

vaststelt 370.

Zie voorts Beroep {hooijer).
Kosten.

Zie Begrafenisregten, Begrafe-

niskosten, Begraaf pi, (alge-

rnaene).
Kostershuizen. Zie Patiorijen.

Krnisen

voorschriften omtrent stichting
daarvan 293�97.
Krijgslieden

begraving van onvermogende
� 379�81, 476.

I*.

Lijken

wat daaronder te verstaan 27,

49.
begraven. Zie aldaar,
regterlijk onderzoek 52.
gestrande �, drenkelingen en

dergelijke 55, 58, 61, 66,

381, 382.
in staat van ontbinding 54, 55.
het Kon. besluit van 20 Maart

1844 54�60, 62.

Levenloos aangegevenen
te begraven volgens de wet

28, 29.
te schouwen 469, 470.

Ligging der begraafplaatsen. Zie
Bebouwde kom.

Lijkbezorger
bezoldiging valt buiten het be-

grafenisregt 361.
gebruik van � van de ge-

meente niet verpligtend 395.

-ocr page 524-

ALPHABETISCH REGISTER.

489

van vermoorden of ter dood

gebragten 27, 396.
opvragen van � door de fa-

railie 39, 60.
aan boord van schepen 67�

72, 476.
over boord zetten 68, 71.
begraven van overblijfselen

van � 308.
Zie voorts Vervoer, Doorvoer.

Lijkenhuizen

strekking daarvan 110,114�16.

oprigtiug niet verpligtend 116,
119�21.

kostbaarheid 120.

oprigtiug gemeentelast, de over-
brengiug niet 121.

op of nabij begraafplaatsen ge-
oorloofd, doch niet uoodig
122, 124, 220, 248, 249.

wijze van inrigting 123.

wanneer de overbrenging der-
waarts geschiedt 114,116,118.

ook bij begraving op eeue bij-
zondere begraafplaats 121,
122.

overbrenging in eene kist? 122.
" tijdigheid daarvan

123.
niet voldoen aan \'t bevel straf-

baar 124.
de lijken in � onder be-

waring van \'t gemeentebe-

stuur 120.
wegneming van een lijk uit

� strafbaar 124.
belemmering van den toegang

niet strafbaar 408.
regt voor het gebruik te heffen

367.
Lijkopening 35, 40.

zonder geneeskundige 46, 49.

Zie ook Ontleden.
is niet per se begrepen onder
doodschonw of regterlijke
schouwing 89, 104, 469.
Lijkplegtigheden. xvm>, 125,

127.
Lijkschouwing. Zie Doodse/touw,
Ret/terlijbe tchouwing.

Lijkwagens 362, 366.

Mariniers
de begrafeniskosten rijkslast 476.

Nabestaanden

zorg voor, verzuim van begra-
ven 24, 137, 382.

Officier van Jnstitie

bevel tot rcgterlijk onderzoek

van lijken 52.
toestemming totbegraven9 7,104.
verrigtingen bij geweldigen

dood 97.
vervanging 98, 104.

Misdrijven.
gen.

Zie Otertredin-

TH.

toestemming tot ontleden of
bewaren van lijken 42.

kau opgraving of vervoer be-

velen 151.
Ondsrhoud

van eigen graf ten laste van

den eigenaar 367, 368.
regt daarvoor to heffen 293,

361, 367, 368.

-ocr page 525-

ALPHABETISCH REGISTER.

490

Oorzaken van den dood

opgave daarvan te doen 77, 80,
81, 469, 470.
Opgraving van lijken

verlof en toestemming noodig

150.
weigering vau verlof 152.
zonder bevel, verlof of toe-
stemming 153, 400.
op regterlijk gezag 151.
vau doodsbeenderen 308.
Overboeken van eigen graven
regt daarvoor te heffen 367�
69.
Overdragt van eigen graf. �

Zie Eigen graven.
Overleden persoon 27, 29 en

noot, 67, 69.
Overlijden

verzekering van � door ou-

derzoek 78,93,96,109,471.

aangifte van � 78, 79, 96,

123.

Overschrijving. � Zie Over-

boeken.
Overtredingen der wet
zijn wanbedrijven 401�3.
beregting 403.

poging daartoe strafbaar? 403.
Zie ook Straffen.

van voorwerpen op eene geslo-

ten begraafplaats 156, 312,

315�18.
vau voorwerpen op de algeraeene

begraafplaats 293, 990.
regt daarvoor 297�99.
Onteigening
voor aanleg van begraafplaatien

208.
van het vrij gebruik van aan-

gelegen gronden 224 w.
Ontleden en bewaren van ln\'ken

32�52.
zonder verlof van den burgc-

meester 40, 45, 46.
zonder toestemming van nabe-

staanden enz. 40.
zonder doodichouw of verkla-

ring 45.
zonder geneeskundige 45, 49.
gedeeltelijke ontleding 35, 40.

Onvermogenden

wie het zijn 362, 363, 379.
begraving door den burgamee8-

ter 136.
begraving ten laste der gemeente

378, 384, 385.
begraving ten laste van den

Staat 379�81, 476.
vervoer hunner lijken 133,186.

Procesverbaal

wegens aan spoeling vau lijken

55, 58.
wegens over boord zetten van

Ujken 71.
wegens be�ediging doodschouw

vrij van zegel en registra-

tieregt 92.
wegens regterlijke schouwing 97.

« binnentreden derwonin-

gen 140.

Pastorijen

ten dienste der begraafplaats te
stichten 220, 248, 249.
Persoon

wat daaronder te verstaan 29
en noot, 69.
Poging

tot overtredingen der wet; hare

strafbaarheid 403 en noot.
tot opgraving enz. niet straf-
baar 154.

-ocr page 526-

ALPHABETISCH REGISTER. 491

ProTinciale verordeningen
op het begraven enz. vervallen
xii, 464.
Pntten (graven van)

nabij begraafplaatsen 219, 244,
245, 457�62.

Eaad van State

wordt gehoord over hoogorbe-
roep bij den Koning 194.

Zie verder Beroep (hooger).
Raadslid

kan doodschouwer z�jn91en noot.

Regter-Commissaris

toestemming tot begraven bij
geweldigen dood 97, 98,104.

Regterlijke lijkschouwing 52,

96�106.
ten laste van het Rijk 89, 99.
verevening der kosten 99.
formaliteiten 97, 98.
van drenkelingen 58.
verhindering of belemmering

van--------106.

nabij familiegraven 199.
» gesloten begraafplaatsen
311, 313.
Zie verder Gebouwen.

Reiskosten

van den geneeskundige. Zie
Doodschouio.
Koeren van graven

toestemming van den eigenaar

noodig 260, 307.
van niet-eigen graven 152, 307.
aan wie de zorg daarvoor be-

hoort 152, 307.
termijn daarvoor 258, 260�
» 63, 266, 306, 307.

berekening van den termijn 307.
geen verpligting daartoe 307.
strafbepaling 308.
in geval van opgraving volgeus
art. 12, 151.

».

Schadeloosstelling

voor begraving op particulieren
grond 63, 65, 66.

voor verlies van grafruimte bij
sluiting der bograafplaatsl54,
155,157,422,424,447�62.

voor aanleg van bijzondere be-
graafplaatsen aan de burger-
lijke gemeente 178,190,193.

voor waardevermindering van
grond wegens aanleg van be-
graafplaatsen 222�44.

voor verlies van brgrafenisregten

wegens verbod van begraven

in kerken xxix, 353�61.

wjjze van vaststelling dezer �
355 noot, 359.

overeenkomsten regtens erkend

360 noot.
de wet beslist de kwestie niet361.
kan worden berekend onder het

begrafenisregt 361.
Schadelijkheid van begraafplaat-

seu. Zie Begr. (bestaande).

Schepelingen

begrafeniskosten van � in
dienst of verlof zijn Rijkslast
476.
Schending van graven

haar karakter 153, 420.

straf 154, 480

van het Koninklijk Huis 468.
Schijndood (voorkoming vanl 46.

door verklaring van overlijden

-ocr page 527-



		492 ALPHABETISCH REGISTER.

		eu doodschouw 77, 84. door lijkcuhuizen ? 115, 124. Sluiting van begraafplaatsen wat daaronder te verstaan 310. in strijd niet de wet aangelegd 196, 219. waarvan geen gebruik meer wordt gemaakt 309�12. van schadelijke begraafplaatsen. Zie Begr. (bestaande). niet hebbende de uitgestrektheid of afsluiting 447. gevolgen 450. toezigt en bewaring van geslo- ten begr. 310. gebruik van gesloten begr. 311�20. bouwen en graven na � 245. Sterftestatistiek 77, 84. Straffen tegen overtredingen der wet, be- giusel xxx, 390�400, 407. T. Tarieven. � Zie Begrafenis- en andere tegten. Toegang tot de begraafplaatsen it vrij I 19G, 273, 408�10. niet door sluiting noch afslui- ting belet 310, 410. belemmering strafbaar 406, 408�10. tot de woningen. Zie Binnen- treden. Toe stemming tot ontleden of bewaren van lijken 38, 43. schriftelijk P 40. rangregeling 40. tot lijkopening of gedeeltelijke ontleding 40. tot begraving bij geweldigen dood 97, 98, 104.
		cumulatie van straf 39fi, 400. hoegrootheid van straf 399,414. haar karakter 401. haar beregting 403. wegens poging 403. cellulaire opsluiting 404. verzachtende omstaudigheden 421. tegen overtredingen der plaat- selijke, verordeningen 127, 134,341, 342,\|345,399noot. tegen den ambtenaar van den burg. stand 94. tegen niet-nakoming van ambts- instructie 65, 91, 301, 326. tegen aanleg van begraafplaat- sen zonder verlof enz.196,218. Strafwetboek de artt. 358, 359 en 360 ver- vallen 464, 465. art. 14 niet vervallen 395, 465.

		tot begraving bij geweldigen dood, aan den ambtenaar van den burg. stand te vertoo- nen 97. tot opgraving of vervoer van een opgegraven lijk 151,153. tot roeren van graveii 260, 307. Toezigt op ontleding of lijkopening, door een geneeskundige 45, 49. bij aanleg van bijzondere be- graafpl, door burg. en weth. 190, 218. op begraafplaatsen, door burg. en weth. xxv, 320�23. op begraafplaatsen buiten de gemeente of gemeenschap- pelijkc 323. op gesloten begraafplaatsen 310. T\|jd van begraven

-ocr page 528-

ALPHABETISCH REGISTER 493

Tijdelijk regt

op eenbepaald grafl 55,157,167.

de uren te regelen bij plaatsc-
lijke verordening. Zie Uur.
Zie overigens Begraven.

ir.

uitgestrektheid

van de begraafplaatsen. Zie Be-

graafplaatsen (algemeene),
(beslaande), (bijzondere).

Uitgraving

op gesloten begraafplaatsen,
diepte; vergunning daartoe
311�20.
Uitvoering en Wetgeving 340,

341 en noot.
Uur

opgave van het � van over-
lijden 82.

� vau begraven, bij plaatselijke

verordening te regelen 125,

126.
te regelen voor eiken dag 126.
minimum van uren vast te stel-

len 125.
buitengewoon � van begraven,

rcgt daarvoor te heflen 125,

363, 364.
wat onder buitengewoon � te

verstaan 126.
vrijheid daaromtrent 126.

Verbergen van lijken. � Zie Ge-

weldige dood.
Verbranden van lijken 36.

Verhaal. � Zie Begrafeniskosten.

Verhelen van misdrijf 46.

Zie verder Geweldige dood.
Verklaring

van overlijden 74, 77, 96, 469.
» » niet-overlegging

strafbaar? 74.
tijdstip van overlegging 78.
vorm 79, 469, 470.
Verkoop

van graven 102, 164,316, 317.
� doodsbeendercn 308.
Verlof

tot ontleden of bewaren van

lijken 37�39, 43�45.
door den burgemeester te ge-
ven 43.
schriftelijk?gemotiveerd? 44,4 B.
zonderdoodschouw of verklaring
4B�49.

tot lijkopening of gedeeltelijke

ontleding 40, 47.
tot begraven, strekking daar-

van 74.
wanneer noodig 58, 74, 104,

142.
moet de plaats vermelden 73.
verzuim daarvan niet straf-

baar 96.
kennisgeving van verleend �

73, 74.
tijd van aanvrage 79.
tijd van afgifte 74, 79.
begraven zonder � 74.
weigering van � 82.
afgifte van � zouder over-

legging van verklaring of

toestemming 93, 94, 104.
tot vervoer naar andere ge-

meenten 143, 149.
tot opgraving of vervoer van

een opgegraven lijk 150�53.
tot aanleg van begraafplaatsen

-ocr page 529-

-ocr page 530-

ALPHABETISCH REGISTER. 495

begraafplaatsen nabij �, voor-
werpen daarop te stichten 296.

stelsel der Vestingwet van
\'1853 omtrent schadeloossteU
ling 222�4, 227, 229, 234,
238�40.
Vreemdelingen

vervoer van lijken van � 69.
Vroedvronw

is geen geneeskundige 90.

bij gemis van begraafplaats 143.
belemmering of verhindering

van geoorloofd � � 135,

395, 408.
van opgegraven lijken 150,

151, 400.
Verzachtende omstandigheden

24 noot, 421.
Vestingen

begraafplaatsen nabij �, af-

sluiting daarvan 270, 271.

Wegnemen
van lijken uit een begraafplaats
of lijkenhuis 124, 154,420.
Weigering

van verlof tot ontleden 43.
" " " begraven 82.

n ii \'i aanleg van be-
graafplaatsen; redenen van �
190, 192�95.
van afgifte van een lijk 124,188.

van toegang tot de woningen.

Zie Binnentreden.
van toegang tot de begraaf-

plaatsen. Zie Toegang.
van uitvoering der wet xvm,

128, 135, 219, 341�

45.
Wetgeving en uitvoering 840,

341 en noot.
Woningen. � Zie Binnentreden.

Zegel en registratieregt

be�ediging van den doodschou-

wer, vrij van--------92.

benoeming van den doodschou-

wer, vrij van--------471.

Zelfmoord

kosten van schouwing 99.
is een geweldige dood 104 en

noot, 399, 413.
misdrijf of niet? 104, 415,
420 en noot.
Zerken

voorschriften omtrent plaatsing

van � 293�97.
behoud van � bij sluiting der

begraafplaats 314.
Ziekte

vervoer van lijken bij besmet-

telijke � 143, 148.
aanwijzing der � voor het

vervoer naar een lijkenhuis

122.
Zondag

begraven op � geoorloofd 126.

-ocr page 531-



		496

		VERKLARING DER GEBEZIGDE VERKORTINGEN. De in het werk gebezigde cijfers 55/6, 58/9, 59/60, 66/7, 67/8, I en II, 68/9, duiden aan de Zittingen van de Tweede Kamer, waarin de zeven ontwerpen zijn ingekomen of behandeld. In het jaar 67/8 dat twee zittingen had, werd in elk dezer een ontwerp ingediend; dit wordt aangeduid door: 67/8 I, en 67/8 II. M. v. T. beteekent: Memorie van Toelichting. V. V. ii Voorloopig Verslag der Commissie van Rappor- teurs in de Tweede Kamer. M. (N.) v. B. » Memorie (Nota) van Beantwoording van het Voorloopig Verslag. N. v. W, « Nota van \'Wijzigingen in het ontwerp. Eiudv. » Eindverslag der Commissie van Rapporteurs in de Tweede Kamer.

		Hst cijfer of volgnommcr van de artikelen, in de Aant. gebezigd, is dat van de vastgestelde wet, niet dat van de vroegere ontwerpen hetwelk cene gedurige verwarring zou hebben veroorzaakt. AVaar de vermelding van het verschillend volgnommer van de ontwerpen moest worden behouden, is dit met de noodige verduidelijking geschied.

-ocr page 532-



		VERBETERINGEN.

		Op bladz. 1 regel 8 T. o. 1« kolom staat: Inleiding f. 1; lees: Inleiding $ { 2 en 4. Op bladz. 27 regel 15 v. b. Ie kol. staat: kerkelijke diaconi�n; lees: kerkelijke armbesturen. Op bladz. 52 regel 10 v. o. 1« kol. staat: bladz. 43 ; lees : bladz. SB. « " 146 staat aan het hoofd der pag. : 143; lees: 146. » " 155 noot, staat: art. 45, lees: art. 47. 190 regel 16 v. o. achter bladz. 160 w. te voegen: 1) 289 regel 22 v. b. Ie kol. staat: art. 30 ; lees: art. 31 bladz. 362 onder XII. Op bladz. 320 regel 18 v. o. achter b/ath. te voegen 322.

494 ALPHABETI5

of familiegraven 190, 192�

94, 197, 204.
tot oprigten van gebouwen of

graven van jJutten 219, 223,

224, 239, 240, 462.
strafbaarheid 246�48.
Vermoeden van geweldigen dood.

Zie Gew dood.
Verordeningen (plaatselijke)
bevoegdheid van de gemeente-
besturen in \'t algemeen

xv�xx, 134, 135, 329,

332, 335.
haar karakter 343.
vast te stellen door den raad

338�41, 476.
weigering van vaststelling

xviii, 128, 135, 326, 338.
kunnen eigen straf bedreigen 127.
strafbepalingen echter niet noo-

dig 127, 134.
eerbiediging van godsdienstige

begrippen en voorschriften

xviii�xx.
geen hoogere goedkeuring ver-

eischt 134, 327�38.
hooren der kerkbesturen niet

vereischt 130�34,327�38.
hooren der kerkbesturen wel

gevorderd over inrigting van

de afdeelingen der algemeene

begraafplaats 283�85.
regelen het kennisgeven van

verleend verlof tot begraven

buiten de gemeente 73, 75.
regelen de uren van begraven

107, 113, 125, 126.
regelen orde en gezondheid bjj

vervoer van lijken 128�

136, 149.
regelen orde en gezondheid op

de begraafplaatsen 326�41.

regelen wijze van vervoer bij be-

graving ten gemeentelastel 3 6.

I REGISTER.

toepassing der------op fami-

liegraven 199.
voorschriften omtrent stichting

van voorwerpen op de alge-

meene begraafplaats 293�97.
voor algemeene begraafplaatsen

buiten de gemeente 341�45.
voor bijzondere begraafplaatsen

buiten de gemeente 344.
termijn van herziening 466.

de bestaande-------vervallen466.

Vervoer van lijken

verordeningen in acht te nemen

128�36, 394.
van en naar\'tbuitenland67�72.
naar andere gemeenten 126.
» " ii bij be-

smettelijke ziekte 135,140�

50.
niet begrepen onder begraven

126, 394.
in geval van geweldigen dood

105, 135.
verboden �; aansprakelijkheid

111, 149.
geen tijdsbepaling voor het �

126.
gebruik van personen en mid-

delen is vrij 129, 130, 133,

394�96.
kerkelijke voorschriften daarom-

trent niet verbindend 129.
bij\' wijze van burendienst en

dergelijke 130.
binnen de begraafplaats 129,

130, 132.
naar een lijkenhuis 113, 138,

139, 408.
by begraving ten gemeentekoste

133, 136.
in eeue gesloten kist 30, 31,

185, 144.
regt voor--------te heffen 347,

348, 366.