..SCHEIKUNDIGE ANALYSE,

TEN DIENSTE VAN HOOGERE BURGERSCHOLEN,

Dr. Fr. R�doriT,

�OWlehrcr aa der Friedriehs-\'Werdcrsche Gewerbeschule" te Berlijn.

Naar, den 2Jen verbeterden druk bewerkt

I xr;iai ita de Hoogere Burgerschool te Enkhuizen.

J. GROOT - ENKHUIZEN.

UElil\\SEI,E,\\ DER SIJIKIKI MHGE ANALYSE.

SCHEIKUNDIGE ANALYSE,

TEN DIENSTE VAN HOOGERE BURGERSCHOLEN,

Dr. Fr. R u «1 o r IT,

�Obcrlchrer an der Friedrichs-Wenlcrsche Gewcrbeachule" te Berlijo
Naar den 2den verbeterden drnk bewerkt

Leeraar aan de Hoogere Burgerschool te Enkhuixon.

J. GROOT � ENKHU1ZEN.
1871.

Oorspronkelijk was deze Handleiding alleen bestemd
om mijnen leerlingen tot gids te dienen bij bun
praktiscbc oefeningen in \'t Laboratorium.

Spoedig echter vond ze in ruimeren kring een gul
onthaal, zoodat binnen zeer korten tijd een tweede
druk noodzakelijk werd.

Maar al te dikwijls ontaardt \'t werken der leerlingen
in een doelloos probeeren, en ten gevolge van de vele
mislukte proeven vermindert gaandeweg de oorspron-
kelijke belangstelling. Zal \'t wezenlijk een middel zijn
tot opscherping van den geest, zoo is \'t noodig, dat
daarbij een bepaalde orde in acht worde genomen,
dat men opklimme van \'t gemakkelijke tot \'t moeilijke,
en dat de leerling zich rekenschap wcte te geven van
al \'t geen hij doet. Daartoe dient men echter de
leerlingen vertrouwd te maken met de onderlinge
verhoudingen der lichamen en met den aard der
scheikundige processen, die voor hun oogen plaats
hebben. Dit doel nu kan alleen bereikt worden door
grondige studie van de analytische scheikunde, en als
middel daartoe wordt dit boekje aangeboden.

\'t Is bekend, dat. juist de analytische scheikunde in
den beginne iets afschrikwekkende heelt, wegens de
groole menigte van stoffen, die men te overzien krijgt,
zoodat het den leerlingen, zonder de hulp van een
ervaren leermeester, bijna onmogelijk is, in overigens
voortreffelijke handleidingen den weg te vinden. Daar-
aan vooral is \'t toe te schrijven, dat deze tak der
scheikunde tot hiertoe in onze schoollaboratoria zoo
weinig beoefend wordt.

V��r alles is \'t daarom noodig, \'t getal der stoffen,
die men wil behandelen, te beperken, en juist dit is
door den schrijver in \'t oog gehouden, \'t Spreekt
van zeil\', dat hij bij \'t uitkiezen daarvan acht moest
geven op de weinige hulpmiddelen, welke onzen leer-
lingen in \'t laboratorium ten dienste staan. Indien
de leerling eerst een gering aantal grondstoffen in zijn
macht heelt, zal \'t hem later gemakkelijk vallen, op
den ingeslagen weg voort te gaan, en grootere werken
over analytische scheikunde met vrucht te gebruiken.

Voor zoo ver mijn ondervinding reikt, heelt de
studie der analytische scheikunde iets aanlokkelijks
voor de leerlingen, zoodra slechts de eerste hinderpa-
len, die men niet te licht moet achten, uit den weg
geruimd zijn. De volgorde, welke ik mijn leerlingen
bij hun oefeningen in acht laat nemen, zijn kortelijk
de volgende:

Zij, die pas beginnen, gaan eerst de reactie�n na,
zoo als ze zijn opgegeven in de voorbeelden tot oefe-

ning; terwijl ik me daarbij de neerslagen laat tooncn
en verklaren, wat er heeft plaats gehad.

Mislukte rcactie�n worden herhaald; terwijl tevens
opmerkzaam wordt gemaakt op omstandigheden, die
daarbij voornamelijk in acht genomen moeten worden.

Zoodra de leerlingen met een aantal der in dit
boekje behandelde stoffen vertrouwd zijn, en de schei-
kundige processen uitgedrukt hebben door formules,
die nevens de daarbij behoorende reactie in \'t met
wit papier doorschoten exemplaar geschreven wor-
den, beginnen ze aan een zeker aantal (ongeveer 20)
enkelvoudige zouten, waarin ze met behulp van hun
handleiding de bases en de zuren moeten bepalen.
De reactie�n, die daarbij plaats hebben, worden �f
uit \'t hoofd, �f met behulp der voorbeelden tot oefe-
ning verklaard. Wanneer deze taak afgewerkt is,
worden de voorbeelden tot oefening, welke vroeger
soms overgeslagen zijn, ingehaald, om daarna over te
gaan tot de analyse van een reeks van zoutmengsels.
Daarbij laat ik hen beginnen met mengsels van zouten,
waarin 2 bases en \\ zuur voorkomen, en achtereen-
volgens opklimmen tot die, waarin 5 tot 6 bestand-
deelen aanwezig zijn. Tevens worden dan gemakkelijk
te vervaardigen praeparaten gemaakt, en de analyse
der zoutmengsels heeft gedurende dien tijd bepaalde-
lijk ten doel om den ledigen tijd, die door \'t filtreeren,
uitdampen, enz. bij \'t maken der praeparaten onver-
mijdelijk is, op een nuttige wijze te besteden.

Deze handleiding is in 2 deelen gesplitst, \'t Eerste
gedeelte bevat voorbeelden tot oefening in de schei-
kundige analyse; de betrekking der voornaamste ele-
menten tot reagentia op een bepaalde verbinding wordt
daarin aangetoond; terwijl de merkwaardigste rcactie�n
met * aangeduid worden.

\'t Tweede gedeelte behelst een aanleiding tot onder-
zoek van een gegevene stof, en bestaat weer uit 2
afdeelingen. In de eerste daarvan wordt alleen gelet
op meer eenvoudige verbindingen, welke ten hoogste
��n zuur en ��n basis bevatten; de tweede dient om
de bestanddeelen te leeren vinden van een mengsel,
dat uit onderscheidene enkelvoudige verbindingen bc-
staat. Hierbij is men uitgegaan van die stoffen, welke
in \'t eerste gedeelte voorkomen, echter met deze
beperking dat in \'t zelfde mengsel nimmer antimonium,
tin en arsenicum, of slechts twee daarvan, tegelijk
aanwezig zijn, en evenmin nikkel en kobalt tegelijk;
ook de silicaten en verscheidene in water en zuren
onoplosbare verbindingen, alsmede de chroomverbin-
dingen in de zoutmengsels zijn daarvan uitgezonderd.
Voor deze beperking is genoegzame grond, als men in
aanmerking neemt, hoe moeilijk \'t is, gemelde stoffen
te erkennen en te scheiden, en welk een gering
aantal reagentia en andere hulpmiddelen onzen leer-
lingen gewoonlijk ten dienste staan.

\'t Zal niet overbodig zijn, de allernoodzakelijkste
gereedschappen en reagentia, welke voor de scheikun-

dige analyse gevorderd worden, hier aan te stippen.

Ze zijn de volgende:

1) Een rekje met 12 reageerbuisjes, 2) een spuil-
ilesch, 3) 2 kleine trechters, 4) 1 of 2 porseleinen
uitdanipschaaltjes, 5) een blaaspijp, 6) een stukje
platinablik en platinadraad, 7) een tangetje, 8) een
sehaar, 9) een spirituslampje, of een Bunsensche
brander (tot verkrijging van een lichtgevende vlam
voor proeven met de blaaspijp worden de luchtgaatjes
van den Bunsenschen brander gesloten door middel
van een papieren omhulsel, dat langs de buis van den
brander verschoven kan worden), 10) kleine glazen
buisjes, aan \'t bcnedeneinde dichtgesmolten, van 60
tot 80 Mm. lengte, 11) een stuk houtskool, \'12) een
ijzeren drievoetje, 13) (iltreerpapicr.

Reagentia: a) vloeistoffen en oplossingen:

1) Zwavelwaterstofwater (versch bereid), 2) Zwa-
velammonium, 3) kali- of natronloog (sp. gevv. 1,12),
4) ammonia, 5) zoutzuur (zuiver), 6) salpeterzuur
(zuiver, sp. gcw. 1,20), 7) geconcentreerd zwavelzuur
(sp. gcw. 1,84), 8) verdund zwavelzuur (5 doelen
zuur: 100 deelen water), 9) koolzure ammonia (10 :
\'100 met een weinig ammonia) 10) koolzure natron
(10 : 100), 11) phosphorzure natron (5 : 100), 12)
zwavelzure magnesia (8 : 100 met 5 deelen salmiak),
13) chloorbarium (5 : 100), 14) geel bloedloogzout
(5 : 100) 15) rood bloedloogzout (5 : 100). 16) sal-
pelerzuur zilveroxyde (2 : 100), 17) chroomzure kali

(4 : 100), 18) joodkalium (5 : 100), 19) azijnzuur
loodoxyde (5 : 100), 20) salmiak (20 : 100), 21)
rhodankalium (4 : 100), 22) gipsoplossing, 23) zuring-
zure ammonia (4 : 100), 24) wijnsteenzuur (25 : 100),
25) molybdeenzure ammonia (6 : 100 en 10 deelen
salpcterzuur), 26), kopervitriool (5 : 100), 27) kwik-
chloride (5 : 100), 28) galnotentinctuur, 29) rookend
salpcterzuur, 30) wijngeest.

b) vaste reagentia en stoffen bij de voorbeelden
tot oefening.

1) Bijtende natron, 2) salpeter (poeder), 8) borax
(poeder), 4) ijzervitriool, 5) kopervitriool, 6) zwavel-
zuur mangaanoxydule, 7) salpeterzuur loodoxyde, 8)
chloorbarium, 9) joodkalium, 10) phosphorzure natron,
11) zwavelzure magnesia, 12) salmiak, 13) chroomzure
kali (zure), 14) marmer, 15) kali-aluin, 16) snippertjes
zink, 17) koperdraaisel, 18) ijzerdraad of nageltjes,
19) menie, 20) bruinsteenpoeder, 21) bismuth, 22)
antimonium, 23) tindraaisel, 24) arsenigzuur en arseni-
cum, 25) koolzure strontiaan, 26) zwavelzuur kadmium-
oxyde, 27) zwavelzuur nikkeloxydule, 28) zwavelzuur
kobaltoxydulc, 29) ijzerkies, 30) zwavelzure bariet,
(poeder), 31) stijfsel, 32) lakmoespapier (rood en
blauw).

De reagentia en sommige gereedschappen kunnen
door cenige leerlingen tegelijk gebruikt worden.

Moge deze handleiding er toe medewerken, om aan
de studie der scheikundige analyse in onze schoollabo-
raloria meer en meer \'t burgerrecht te verschaffen !

kkiintk 4:tiui<:i:iiTi;.

Voorbeelden tot oefening in de scheikundige analyse.
I. KOPERVITIUOOL.

Men losse een stuk van \'t zout, ter grootte van
een boon, op in een reageerbuisje vol water, terwijl
men dit verwarmt, en verdeele de oplossing in \'10
deelen. Voor de reactie�n 3 tot 9 verdunne men elk
deel met 5- tot 6 maal zooveel water. Uit de blauwe
oplossingen, die zuur rcageeren, dus blauw lakmoes-
papier rood kleuren, wordt neergeslagen.

1. Door ijzer of zink metallisch koper.

*2. Door zwavelwaterstofwater (6 tot 8 deelen op 1
deel der oplossing) bruinachtig zwart zwavelkoper.
Men verwarmt, laat \'t neerslag bezinken, giet er de
vloeistof zoo voorzichtig mogelijk af, en verdeelt de
vloeistof, die \'t neerslag bevat, in 2 deelen. Bij \'t
eene voegt men cenige droppels salpeterzuur, bij \'t
andere zoutzuur, waarna men beide laat koken, Sal-
peterzuur lost \'t bezinksel op met achterlating van
vlokkige, vuil grijs gekleurde zwavel, die in de vloei-
stof drijft.

In zoutzuur blijft \'t neerslag onveranderd,

S. Door zwavelammonium (eenige droppels) \'t zelfde
als bij "2. \'t Zwavelkoper wordt niet opgelost, als

men er meer zwavelammonium bijvoegt en verwarmt.

4. Door kali oi\' natron (10 tot 20 droppels) blauw
oxydhydraat, dat door koking overgaat tot bruinachtig
zwart oxydhydraat.

*5. Door ammonia ("2 tot S droppels) blauwachtig
groen, basisch zout, dat bij toevoeging van ammonia
met een blauwe kleur wordt opgelost. Brengt men
1 droppel van de oorspronkelijke koperoplossing in
een reagecrglaasje vol water, zoo verkrijgt men door
er ammonia bij te voegen nog een duidelijk merk-
bare blauwe kleur.

6. Door koolzure ammonia blauwachtig groen, ba-
sisch koolzuur kopcroxyde, dat in een grootere hoe-
veelheid van \'t praecipiteermiddel wordt opgelost.

7. Door koolzure natron blauwachtig groen, basisch
zout.

*8. Door (jeel bloedloogzout (1\'errocyankalium) rood-
achtig bruin ferrocyankoper. Wordt de oplossing
van kopervitriool inct zeer veel water verdund, zoo
wordt deze nog bruin, wanneer men er eenige drop-
pels bloedloogzoutoplossing bijvoegt.

*9. Door chloorbarium witte, zwavelzure bariet,
die onoplosbaar is in zoutzuur en salpeterzuur.

Indien men een klein stukje van \'t blauwe zout
verhit in een glazen buisje, dat van onderen dicht-
gcsmoltcn is, zoo wordt \'t lichtgrijs en er ontwijkt
water, dat zich tegen den wand van \'t buisje tot
droppels verdicht.

Men dompele \'l gloeiende uiteinde van een lot
een oogje omgebogenen platinadraad in tot poeder
gewrevene borax, en verhitte daarop \'t zout, dat aan
den draad blijft zitten, in een vlam. De borax borrelt
op, smelt, en verandert in een heldere parel, borax-
parel.

Een zeer klein stukje kopervitriool wordt v��r de
blaaspijp met de parel samengesmolten; na afgekoeld
te zijn is de parel groen gekleurd. Een zeer kleine
hoeveelheid kopervitriool wordt met 4 tot 5-maal zoo-
veel bijtenden nalron vermengd, en op een stuk houts-
kool met behulp van de blaaspijp goed doorgesmolten.
\'t Produet is door brokjes koper bruin gekleurd,
en bevat zwavelnalrium. Legt men \'t op een blank
zilveren muntstukje, en bevochtigt men \'t met een
droppel water, zoo ontstaat na korten tijd een bruine
vlek van zwavelzilver, Men verhitte een klein stukje
koper v��r de blaaspijp op houtskool, \'t Smelt, en
verbrandt tot zwart oxyde.

Men verwarme een weinig koperdraaisel met zout-
zuur. \'t Blijft onveranderd. Een kleine hoeveelheid
koper verwarme men met salpetcrzuur. \'t Metaal
wordt opgelost, onder levendige ontwikkeling van een
roodachtig-bruin gas. De oplossing is blauw.

Men overgiet eenige stukjes zink met zoutzuur, en
verwarmt matig. \'t Metaal wordt opgelost onder

ontwikkeling van waterstof. Om oen oplossing te
verkrijgen, waarin geen vrij zuur aanwezig is, moet
erna \'t ophouden der gasontwikkeling nog onopgelost
zink overgebleven zijn. Uit de oplossing, die van \'t
zink afgegoten, en met water verdund wordt, verkrijgt
men de volgende neerslagen:

1. Door zwavelwaterstof wit zwavelzink. Bij toe-
voeging van zoutzuur wordt \'t neerslag opgelost.
Voegt men bij een ander gedeelte der zinkoplossing
cenige droppels zoutzuur en daarna zwavelwaterstof,
zoo ontstaat \'t neerslag niet.

*2. Door cenige droppels zwavelammonium wit
zwavelzink. Bij ��n gedeelte van \'t neerslag voege
men overvloedig water, en dan zoutzuur: \'t neerslag
wordt opgelost. De vloeistof blijft echter, ook na lang
staan, troebel door afgescheidene zwavel. Bij een
ander gedeelte van \'t praecipitaat voege men kali; \'t
praecipitaat wordt niet opgelost.

*3. Door cenige droppels kali of natron wit zink-
oxydhydraat, dat in overvloed van kali opgelost wordt.
Uit deze oplossing wordt door zwavelwaterstof zwa-
velzink afgescheiden (verg. No. XIII, 3.)

A. Door ammonia \'t zelfde neerslag. Heeft men
vooraf bij de oplossing salmiak, of een ander ammo-
niazout gevoegd, zoo ontstaat door ammonia geen
neerslag, \'t Ontstaat derhalve ook niet, wanneer de
vloeistof veel vrij zuur bevat.

5. Door koolzuren natron wit, basisch koolzuur

zinkoxyde ; \'I koolzuur ontwijk! ion deele, vooral uil
een oplossing, die geconcentreerd en vooraf\' een
weinig verwarmd is.

6. Door koolzure ammonia ontstaat \'t zeilde neer-
slag, dat in een overvloedige hoeveelheid van \'t prac-
cipiteermiddel wordt opgelost.

Men gloeie een stukje zink v��r de blaaspijp op
houtskool, \'t Zink verbrandt, waarbij een witte rook
opstijgt, die zich ten deelc op de houtskool afzet,
(beslaan). Dit aanslag is gedurende do hitte geel, na
de afkoeling echter wit.

"Indien men zinkzouten met soda op houtskool
gloeit, zoo ontstaat \'t zelfde aanslag, doch geen me-
taalkorreltje.

III. ZWAVELZUUR MANGAANOXYDULK.

De oplossing van \'t zout reageert zuur; er wordt
uit neergeslagen:

1. Door zwavelwaterstof niets.

*2. Door eenige droppels zwavelammonium vleesch-
kleurig zwavelmangaan, dat na korten tijd aan de
lucht blootgesteld te zijn geweest, donkerbruin wordt.

"3 Door kali wit mangaanoxydulhydraat, dat, aan
de lucht blootgesteld, bruin wordt.

4. Door ammonia \'t zelfde; ammoniazouten be-
letten \'t neerslaan, d. i. na vooraf salmiak er bij
gevoegd te hebben ontstaat door ammonia geen neerslag.

5. Door koolzure nalron wit koolzuur mangaan-
oxydulc.

6. Door chloorbarium witte zwavelzure bariet.

Indien men een stukje van \'t zout met soda samen-
smelt en dit met vochtig zilver in aanraking brengt,
zoo wordt dit laatste zwart.

\'Ken zeer kleine hoeveelheid van \'t zout wordt met
soda en salpeter op platinablik gesmolten. Men ver-
krijgt een groene stol\'; terwijl er mangaanzure kali
gevormd wordt. Heeft men te veel van de mangaan-
verbinding gebruikt, zoo verkrijgt men een zwarte
stof, in plaats van een groene.

De boraxparel wordt door een spoor van \'t zout
violet gekleurd.

Benige kleine ijzeren spijkertjes, of cenige stukjes
ijzerdraad worden in zoutzuur bij matige verwarming
opgelost, en de oplossing verdunt men met 1 O-maal
zooveel water, \'t Is doelmatig, zooveel ijzer, of zoo
weinig zoutzuur te nemen, dat er na \'t ophouden van
de waterstofontwikkcling nog ijzer overblijft. De zwarte
stof, die niet opgelost wordt, is kool, de oplossing
bevat ijzerchloruur.

Uit de oplossing van ijzerchloruur wordt neergeslagen:

1. Door zwavelwaterstof niets.

*2. Door zivavelammonium zwart zwavclijzer. Voegt
men bij een gedeelte van \'t neerslag eenige droppels

zoutzuur, zoo word) \'t gemakkelijk opgelost; door de
afscheiding van zwavel wordt en blijft deze oplossing-
in geringe mate troebel.

3. Door kali groenachtig oxydulhydraat, dat, aan
de lucht blootgesteld, eerst vuil groen wordt, en ein-
delijk overgaat lot bruin oxydbydraat.

4. Door koolzure natron wit koolzuur ijzeroxy-
dulc, dat, aan de lucht blootgesteld, bruin wordt.

"5. Door geel bloedloogzput (ferrocyankalium) een
lichtblauwe stol\', die door de werking der lucht don-
kerder wordt.

0. Door roo\'.l bloedloogzont (ferridcyankalium) een
donkerblauwe stol.

\'t IJzer verbrandt v��r de blaaspijp tot zwart
oxyduloxyde. Dit, of ook wel een klein stukje ijzer-
vitriool kleurt de boraxparel in de reducticvlam groen-
achtig, in de oxydatievlam geel tot bruin, bij afkoe-
ling vcrbleekendc.

Bij een gedeelte van de chloruuroplossing voege
men eenige droppels salpeterzuur en zoutzuur, en koke
vervolgens. Onder ontwikkeling van roodachtig bruine
dampen wordt een bruine oplossing van ijzerchloride
gevormd. Men kookt, onder bijvoeging van eenige
droppels salpeterzuur, z�� lang door, tot dat eenige
droppels der vloeistof, met water verdund, een geel-
achtig bruin neerslag geven, zoodra men er kali bij-
voegt. Men zorge echter, dat men er niet meer
salpeterzuur bijvoegt dan strikt noodzakelijk is; indien

er (o veel in is, kan men de werking daarvan weg*
nemen door er droppelsgewijze ammonia bij te voegen;
door de ammonia mag echter geen neerslag ontstaan,
dat bij \'t omschudden blijft.
Uil de oplossing van ijzerchloride wordt neergeslagen :

\'8. Door zwavelwaterstof lichtgele zwavel, waarbij
de chloride- (oxydc-) oplossing herleid wordt tot een
chloruur- (oxydulc-) oplossing.

*9. Door z wavelam monium wordt \'t oxyde tot
oxydule gereduceerd, en tevens zwart zwavclijzer
gepraecipiteerd. Indien de oplossing sterk verdund
is, zoo wordt ze door zwavelammonium alleen don-
kergrocn gekleurd.

*10. Door hall wordt neergeslagen geelachtig bruin
oxydhydraat, dat in een overmaat van \'t praccipiteer-
middel niet wordt opgelost.

11. Door ammonia \'t zeilde.

12. Door koolzure natron, of koolzure ammonia
geelachtig bruin oxydhydraat, waarbij koolzuur ont-
wijkt.

*13. Door geel bloedloogzout Berlijnsch blauw.
Do sterk verdunde ijzeroplossing wordt door \'t reagens
nog duidelijk blauw gekleurd.

14. Door rood bloedloogzout wordt de vloeistof
alleen donkerder van kleur, zonder dat een neerslag
ontstaat.

\'15. Rhodanka�nm kleurt de oplossing bloedrood

(uiterst gevoelig). Do oplossing moet tot dit doel vrij
zuur bevatten.

\'10. Door looizuur, of galnotentlnctuur wordt zwart
looizuur ijzcroxyde neergeslagen (inkt).

V. SALPETERZU�R LOODOXYDE.

\'t, Zout wordt bij verwarming gemakkelijk in water
opgelost. Uit de verdunde oplossing wordt neerge-
slagen:

*\'1. Door zwavelwaterstof zWart zwavcllood. Indien
men bij de oplossing eenige droppels zoutzuur voegt,
en \'t neerslag, dat daarbij kan ontstaan, door vcrwar-
ming weer oplost, zoo wordt door zwavelwaterstof
aanvankelijk rood chloorlood-zwavcllood neergeslagen,
dat bij verdere toevoeging van zwavelwaterstof in
zwart zwavcllood verandert. Men verwarme de vloei-
slof met \'t neerslag, late dit bezinken, en giete de
vloeistof, die er boven staat, af. Bij ��n gedeelte van
\'t neerslag voege men eenige droppels salpeterzuur, bij
een ander zoutzuur, en kokc daarna. In salpeterzuur
wordt \'t neerslag, onder \'t afscheiden van zwavel, op-
gelost ; in zoutzuur verandert \'t niet.

2. Zwavelammonium bewerkt \'t zelfde neerslag.

3. Kali, of natron wit oxydhydraat, dat bij ver-
warm ing met meer kali, of natron wordt opgelost.

4. Koolzure natron wit, basisch koolzuur lood-
oxyde.

\'5. Zwavelzuur wit, zwavelzuur loodoxyde, dat
niot opgelost wordt in verdund zoutzuur, of salpeter-
zuur.

Indien de oplossing ammoniazouten, of zeer veel
vrij zuur bevat, wordt \'t zwavelzuur loodoxyde alleen
bij toevoeging van alcohol afgescheiden.

\'0. Zoutzuur, of cliloormetalcn wit eliloorlood, dal.

bij toevoeging van ammonia niet verandert. (Verg. IX,

5\\ en XXI,^. Verhit men \'t chloorlood met veel water,

zoo wordt \'t opgelost, doch bij afkoeling\' in glinste-

rende naalden weer afgescheiden.

7. Joodkalium slaat geel joodlood neer, dat in een
grootc hoeveelheid heet water wordt opgelost, en bij
afkoeling kristalliseert in schubbetjes, die als goud
blinken.

8. Chroomzure kali geel, chroomzuur loodoxyde,
dat oplosbaar is in kali, onoplosbaar in verdund sal-
peterzuur.

Indien men een reageerbuisje met de verdunde op-
lossing vult, en daarin een stukje zink hangt, wordt
\'t lood in glinsterende blaadjes afgescheiden (loodboom).

\'.). Kaperdraaisel en geconcentreerd zwavelzuur onl-
wikkclen bij verwarming roodc dampen, (\'t Neerslag,
dat bij toevoeging^- van zwavelzuur ontstaat, is daarbij
niet hinderlijk).

\'Wordt \'I zout met soda op kool v��r de blaaspijp
gegloeid, zoo ontstaan een geel aanslag\' en pletbarc
vnetaalkorrcltjes. Lood wordt in warm salpeterzuur

onder ontwikkeling van roode dampen opgelost. Door
zoutzuur en zwavelzuur wordt het ternauwernood
aangetast. V��r de blaaspijp smelt het zeer gemak-
kelijk, en vormt een geel aanslag van oxydc.

Men verwarme een geringe hoeveelheid van l roode
poeder met water; \'t blijft onveranderd, en wordt niet
opgelost.

*Indien men zooveel, als er op de punt van een
pennemes gaat, met zoutzuur verwarmt, verandert \'t
poeder, onder uitstooting van chloor, in wit chloorlood,
dat in veel warm water opgelost kan worden.

Begiet men even zooveel menie met verdund sal-
peterzuur, (1 vol. salpeterzuur en 4 vol.\' watci\\>, zoo
wordt \'t roode poeder, vooral bij verwarming, omge-
zet in bruin loodsuperoxydc, dat schielijk bezinkt. De
heldere vloeistof, die er boven staat, bevat salpeterzuur
loodoxydc, en vertoont al de rcactie�n op lood (verg.
No. V)".

Indien men een weinig menie in een glazen buisje
verhit, verandert ze in geel loodoxyde, onder verlies
van zuurstof, die daaraan te erkennen is, dat een
glimmende houtspaander, in \'t bovenste deel van \'t
buisje gehouden, ontvlamt.

Indien menie v��r de blaaspijp op kool gegloeid

wordt, wordt ze gereduceerd tot korreltjes lood; de
kool wordt met een geel aanslag bedekt.

Ken weinig\' van \'t tot poeder gemaakte metaal wordt
met een geringe hoeveelheid geconcentreerd salpeterzuur
verhit, waarna men voortgaat, zoolang kleine hocveel-
heden salpeterzuur er bij te voegen, tot dat \'t metaal
opgelost is. Uit deze oplossing, die niet met water
verdund mag worden, praeeipitcert:

*1. Waler wit, basisch salpeterzuur bismuthoxyde.
Heelt men vooraf bij de oplossing eenige droppels van
een geconcentreerde keukenzout" of salmiakoplossing
gevoegd, zoo slaat water basisch chloorbismuth neer,
dat onoplosbaar is in wijnsteenzuur (verg. No. XI. i.)
Indien de oplossing te veel vrij zuur bevat, zoo ontslaat
\'t neerslag\' niet, zelfs niet na bijvoeging\' van een zeer
groote hoeveelheid water; daarom moet men\'t bismuth
oplossen op de reeds vermelde wijze.

De reactie gelukt \'t best, wanneer men eenige drop-
pels van de bismuthoplossing in een met water gevuld
reageerbuisje giet.

* 2. Zwavelwaterstof donkerbruin z.wavelbismuth.

»$. Zwavelammonium \'t zelfde, onoplosbaar in een
overmaat daarvan.

4. Koolzure natron wit, basisch koolzuur bismwlli-
oxydc.

5. Chroomzure kali goei, chroomzuur bismuthoxyde,
dat oplosbaar is in verdund salpeterzuur, doch niet
in kali.

V��r de blaaspijp smelt bismuth, en geeft een
donkergeel aanslag �*n een broos metaalkorrcltje.

Een weinig van \'t zout wordt opgelost in een
reageerbuisje vol water. Uit de oplossing wordt
neergeslagen:

* 1 Door zwavelwaterstof, zwavelammonium en am-
monia niets.

2. Door kali, of natron uit een geconcentreerde
oplossing bariethydraat.

*3. Door koolzure ammonia, of koolzure natron
witte, koolzure bariet. ~-�-

\'A. Door zwavelzuur, of zwavelzure zouten uit de
sterk verdunde oplossing zwavelzure bariet, die noch
in zoutzuur, noch in salpeterzuur oplosbaar is.

*5 Gipsoplossing (5- a G maal zooveel, als de;
chloorbariumoplossing) veroorzaakt terstond een troebel
worden door zwavelzure bariet.

6. Phosphorzure natron geeft een neerslag van
phosphorzure bariet, dat zich in zoutzuur laat oplossen.

7. Zuringzure ammonia witte, zuringzure bariet,
*8. Neutrale chroomzure kali, of door ammonia

oververzadigde zure chroomzure kali geelt gele,

chroomzure hariel; \'l neerslag wordt opgelost, al;?

men er eenige droppels salpeter» of zoutzuur bijvoegt.

\'9. Salpeterzuur zilveroxyde wit, kaasachtig ehloor-

zilver, dat door \'t te seliudden zieh samenpakt, in sal-
peterzuur onoplosbaar, in ammonia gemakkelijk oplos-
baar is.

Verhit men chloorharium in \'t glazen huisje, zoo
verliest het water.

Op de kool v��r de blaaspijp smelt het, terwijl het
dan alkalisch reageert: \'t gesmoltene wordt op rood
lakmoespapier gelegd, en met ��n droppel water
bevochtigd.

Brengt men op een platinadraad een weinig chloor-
harium in de vlam van een Bunscnschen brander, of
vaneen spirituslamp, zoo wordt die groenachtig gekleurd.

Men begiet eenige droppels kwikzilver met salpe-
terzuur, dat met een gelijk volumen water verdund
is, en verwarmt matig; \'t kwikzilver wordt opgelost, onder
ontwikkeling van roode dampen. Er moet onopgelost
kwikzilver achterblijven, opdat de oplossing alleen
kwikzilveroxydule bevatte.

Uit de verdunde kwlkzilveroxydwloplossing wordt
neergeslagen:

\'1. Door koper metallisch kwikzilver. Men dom-
(>elt een stukje koper, ol\' koperdraaisel in de verdunde

oplossing; \'l koper wordt wit, en amalgaineerl zich.
Dij \'t verhitten van \'t koper in een vlam verdampt \'t
kwikzilver, en de roode kleur van \'t koper wordt her-
steld.

\'2. Door zwavelwaterstof, of iwavelammonmm zwart
zwavelkwik; \'t neerslag\' is niet oplosbaar in verdund,
warm salpeterzimr en in zwavclammoniuin.

."{. Door kali zwart oxydule.

4. Door ammonia een zwarte amiedverbinding.

*5. Door zoutzuur, of chloormctalen wit chlo-
ruur (ealomel), dat door ammonia zwart gemaakt wordt.
(Verg. N°. XXI en V, 7).

0. Door joodkalium groenaehtig geel joodkwik.

7. Door chroomznre kali roodachtig\' geel chroomzuur
oxydule.

\'t Doven vermelde, onopgelost geblcvene kwik wordt
opgelost, door \'t met geconcentreerd salpctcrzuur te
koken; terwijl men met \'t bijvoegen van kleine hoeveel-
heden salpeterzimr en met koken z�� lang voortgaat,
tot dat een droppel der oplossing, met water verdund,
bij toevoeging van een droppel zoutzuur niet meer
troebel wordt. Na de verdunning wordt neergeslagen
uit deze

kwikoxydeoplossing:

*8. Door koper metallisch kwik, even als bij de
oxyduloplossing.

"9. Door zwavelwaterstof en zwavelammonium in
geringe hoeveelheid eerst (wit, geel, bruin) basisch

zwavelkwik, bij verdere toevoeging van zwavclwater-
stof zwart sulfide, dat onoplosbaar is in verdund, warm
salpeterzuur.
\'10. Door kali geel kwikoxyde.

11. Door ammonia een witte amiedverbinding. In
tegenwoordigheid van een groote hoeveelheid van am-
moniazouten ontstaat \'t neerslag �f niet, �f \'t is op-
losbaar in een overmaat van ammonia.

12. Door koolzure natron bruin, basisch koolzuur
kwikoxyde.

13. Zoutzuur brengt geen verandering te weeg.

14. Door joodkalium (droppelsgewijze bijgevoegd)
scharlakenrood jodide, dat in een overvloedige hoe-
veelheid joodkalium oplosbaar is.

15. Door chroomzure kali geelachtig rood chroom-
zuur oxydc.

"Indien men kwikz il ververbindingen met droge soda
en kool in \'t glazen buisje verhit, zoo ontstaat aan
den wand daarvan een blinkende spiegel van kwikdrop-
peltjes, wier metallische geaardheid bij \'t wrijven met
een stukje hout duidelijker in \'t oog valt.

Tindraaisel wordt bij verwarming met geconcentreerd
salpeterzuur in wit oxydc veranderd, zonder dat\'t op-
gelost wordt.

Men verhitte fijn verdeeld tin gedurende eenigentijd

met geconcentreerd zoutzuur, lot dat do waterstofont-
wikkeling ophoudt, en \'t grootste gedeelte van\'t metaal
opgelost is. De oplossing bevat tinchlomur, en daaruit
wordt neergeslagen:

1. Door link kristallyn, metallisch tin.

\'"2. Door zwavelwaterstof donkerbruin tinsulfuur.
Men scheide dit van de daarboven staande vloeistof
ai\', on verwarme het mol eenige droppels zwavelam-
moniuni; \'t wordt opgelost, terwijl het overgaat tot
tinsulfide, dat als een geel neerslag afgescheiden wordt,
indien men bij de slerk verdunde vloeistof zoutzuur
voegt.

*:i. Door zwavelammonium \'t zelfde.

4. Door kali wit oxydulhydraat, in een overmaat
van kali oplosbaar.

5. Door ammonia wit oxydulhydraat, in een grootere
hoeveelheid daarvan onoplosbaar.

G. Door koolzure natron oxydulhydraat, waarbij
\'t koolzuur ontwijkt.

7. Door kwikchloride, of salpeterzuur kwikoxyde (2
a 3 droppels) �f wit kwikchloruur, �f grijs metallisch
kwik.

\'t Door salpeterzuur en tin verkregene oxyde be-
giet men met water, laat \'ttinoxyde bezinken, giet de
daarboven staande vloeistof af, en kookt\'t oxyde eenigen
tijd met zoutzuur. Nadat men de vloeistof met water
verdund heelt, bezinkt \'t onopgeloste oxyde spoedig,

waarop men de daarboven staande oplossing\', die tin-
chloride bevat, afgiet. Daaruit wordt neergeslagen:

*8. Door zwavelwaterstof geel tinsulfide.

*9. Door zw\'Xvekinknum\'MMgeel tinsulfide, oplosbaar
in zwavclammonium. Uit deze oplossing, met water
verdund, wordt door zoutzuur weer geel tinsulfide
neergeslagen.

10. Door kali wit oxydhydraat, oplosbaar in een
grootere hoeveelheid.

11. Door ammonia \'t zell\'de, onoplosbaar in een
overvloedige hoeveelheid.

V��r de blaaspijp is tin smeltbaar, en verbrandt tot
wit oxyde.

Tinverbindingen, met soda op kool verhit, geven
plelbare metaalkorrcltjes.

Fijn antimoniumpoedcr is onoplosbaar zelfs in ko-
kend zoutzuur; door het met salpetcrzuur te koken
verandert het in wit oxyde, zonder dat het opgelost
wordt.

Men verwarmt een weinig antimoniumpoeder met
eenige droppels koningswaler (1 deel salpetcrzuur en
3 dcelen zoutzuur), en voegt er langzamerhand zoo-
veel zuur bij, totdat al het metaal opgelost is.

Uit de oplossing van antimoniiurichloride, die men

daardoor verkrijgt, en die niet mot water verdund
mag worden, wordt neergeslagen:

*1. Door water wit, basisch anlimoniumchlorido.
Heeft men er vooral\' wijnsteenzuur bijgevoegd, zoo onl-
staat door water geen praecipitaat. (Verg. VII, I).

"2. Door zwavelwaterstof oranjegeel zwavelantimo-
nium, dat in zwavelammonium oplosbaar is.

3, Door zwavelammonium \'t zelfde.

4. Door kali wit antimoniumoxydhydraat, in een
grootere hoeveelheid kali oplosbaar.

5. Door ammonia antimoniumoxydhydraat, dat in
een overmaat daarvan niet oplosbaar is; door er
vooraf wijnsteenzuur bij te voegen, ontstaat \'t neer-
slag niet.

In \'t glazen buisje smelt \'t antimonium, zonder te
verdampen.

Op kool v��r de blaaspijp smelt het, en vormt een
wit aanslag en een sterken witten damp van oxyde.
Indien rnen \'t gloeiende antimonium op de tafel, of
op den grond werpt, spat het in gloeiende bolletjes
uiteen.

Men verwarmt een weinig wit arsenigzuur met een
reageerbuisje vol water gedurende geruimen tijd. De
daardoor ontstaande oplossing kleurt blauw lakmoes-
papier ternauwernood rood, en wordt door:

M. ZivavclwaterMof geel gekleurd, t�rwijl na \'t
bijvoegen van eonige droppels zoutzuur goei z\\vavel-
arsenik wordt neergeslagen, dat gemakkelijk oplosbaar
is in koolzure ammonia en in zwavelammonium. Door
deze oj)lossing, met water verdund, te oververzadigen
met zoutzuur, wordt wederom geel zwavclnrsenik neer-
geslagen.

*2. Zwavelammonium verandert de oplossing niet;
eerst na \'t bijvoegen van zoutzuur wordt geel zwavel-
arsenik neergeslagen.



		BEGINSELEN

		DElt

		SCHEIKUNDIGE ANALYSE, TEN DIENSTE VAN HOOGERE BURGERSCHOLEN, DOOR Dr. Fr. R u «1 o r IT, �Obcrlchrer an der Friedrichs-Wenlcrsche Gewcrbeachule" te Berlijo Naar den 2den verbeterden drnk bewerkt

		DOOR

		R. SIWIjI, Leeraar aan de Hoogere Burgerschool te Enkhuixon.

		J. GROOT � ENKHU1ZEN. 1871.



		INLEIDING.

		Oorspronkelijk was deze Handleiding alleen bestemd om mijnen leerlingen tot gids te dienen bij bun praktiscbc oefeningen in \'t Laboratorium. Spoedig echter vond ze in ruimeren kring een gul onthaal, zoodat binnen zeer korten tijd een tweede druk noodzakelijk werd. Maar al te dikwijls ontaardt \'t werken der leerlingen in een doelloos probeeren, en ten gevolge van de vele mislukte proeven vermindert gaandeweg de oorspron- kelijke belangstelling. Zal \'t wezenlijk een middel zijn tot opscherping van den geest, zoo is \'t noodig, dat daarbij een bepaalde orde in acht worde genomen, dat men opklimme van \'t gemakkelijke tot \'t moeilijke, en dat de leerling zich rekenschap wcte te geven van al \'t geen hij doet. Daartoe dient men echter de leerlingen vertrouwd te maken met de onderlinge verhoudingen der lichamen en met den aard der scheikundige processen, die voor hun oogen plaats hebben. Dit doel nu kan alleen bereikt worden door grondige studie van de analytische scheikunde, en als middel daartoe wordt dit boekje aangeboden.



		11\'.

		5. Door koolzure nalron wit koolzuur mangaan- oxydulc. 6. Door chloorbarium witte zwavelzure bariet. Indien men een stukje van \'t zout met soda samen- smelt en dit met vochtig zilver in aanraking brengt, zoo wordt dit laatste zwart. \'Ken zeer kleine hoeveelheid van \'t zout wordt met soda en salpeter op platinablik gesmolten. Men ver- krijgt een groene stol\'; terwijl er mangaanzure kali gevormd wordt. Heeft men te veel van de mangaan- verbinding gebruikt, zoo verkrijgt men een zwarte stof, in plaats van een groene. De boraxparel wordt door een spoor van \'t zout violet gekleurd. IV. IJZER. Benige kleine ijzeren spijkertjes, of cenige stukjes ijzerdraad worden in zoutzuur bij matige verwarming opgelost, en de oplossing verdunt men met 1 O-maal zooveel water, \'t Is doelmatig, zooveel ijzer, of zoo weinig zoutzuur te nemen, dat er na \'t ophouden van de waterstofontwikkcling nog ijzer overblijft. De zwarte stof, die niet opgelost wordt, is kool, de oplossing bevat ijzerchloruur. Uit de oplossing van ijzerchloruur wordt neergeslagen: 1. Door zwavelwaterstof niets. 2. Door zivavelammonium* zwart zwavclijzer. Voegt men bij een gedeelte van \'t neerslag eenige droppels



		23 5. Chroomzure kali goei, chroomzuur bismuthoxyde, dat oplosbaar is in verdund salpeterzuur, doch niet in kali. V��r de blaaspijp smelt bismuth, en geeft een donkergeel aanslag �n een broos metaalkorrcltje. VIII. GHLOORBARIUM. Een weinig van \'t zout wordt opgelost in een reageerbuisje vol water. Uit de oplossing wordt neergeslagen: 1 Door zwavelwaterstof, zwavelammonium en am- monia niets. 2. Door kali, of natron uit een geconcentreerde oplossing bariethydraat. 3. Door koolzure ammonia,* of koolzure natron witte, koolzure bariet. ~-�- \'A. Door zwavelzuur, of zwavelzure zouten uit de sterk verdunde oplossing zwavelzure bariet, die noch in zoutzuur, noch in salpeterzuur oplosbaar is. 5 Gipsoplossing* (5- a G maal zooveel, als de; chloorbariumoplossing) veroorzaakt terstond een troebel worden door zwavelzure bariet. 6. Phosphorzure natron geeft een neerslag van phosphorzure bariet, dat zich in zoutzuur laat oplossen. 7. Zuringzure ammonia witte, zuringzure bariet, 8. Neutrale chroomzure kali,* of door ammonia oververzadigde zure chroomzure kali geelt gele,



		32

		])e nluin geeft bij verhitting in \'I glazen huisje water. Aluin, met soda samengesmolten, maakt, vochtig zil- ver zwart. "Indien men een stukje van \'t zout op een plati- nadraad in een niet lichtgevende vlam brengt, wordt deze paarsch gekleurd (kalivlam). XIV. KOOLZURE KALK (marmer). Deze stol\' is onoplosbaar in water, doeh wordt in zout- znur gemakkelijk opgelost, onder ontwikkeling van koolzuur. Om een neutrale oplossing te verkrijgen, moet na \'t ophouden der koolzuurontwikkeling nog onopgelost marmer overgebleven zijn. Indien men gedurende de ontwikkeling van kool- zuur in \'t bovenste gedeelte van \'t reageerbuisje een met kalkwater bevochtigd glazen staafje houdt, zoo wordt dit troebel door koolzure kalk. Uit de met water verdunde oplossing wordt neer- geslagen : 1. Door zwavelwaterstof m zwauelammoninm niets. 2. Door ammonia niets. 3. Door koolzure ammonia* ol\' natron witte, kool- zure kalk. 4 Door zwavelzuur* witte, zwavelzure kalkaarde- indien men de oplossing eerst met veel water ver-



		33

		dunt, on er vervolgens zwavelzuur bijvoegt, ontstaat geen neerslag. i Dit ontstaat echter terstond, wanneer men bij de vloeistof half zooveel alcohol voegt, en ze dan om- schudt. , \'5. Door mringzure ammonia zuringzure kalkaardc. \'t Neerslag is onoplosbaar in azijnzuur, oplosbaar in zoutzuur. �. Door phosphorzure natron phosphorzure kalk-, aarde, die oplosbaar is in azijnzuur. 7. G.\'iroomzurc kali praecipiteert uit de met am- monia oververzadigde, verdunde oplossing niets (verg. VIII, 8 en XV, 5). Indien men koolzure kalk v��r de blaaspijp verhit, zoo ontwijkt er koolzuur; \'t overgeblevene reageert alkalisch, d. i. kleurt vochtig, rood lakmoespapier blauw. XV. KOOLZURE STRONTIAAN (Strontianiet). Deze is niet oplosbaar in water, wel in zoutzuur onder ontwikkeling van koolzuur. Indien men gedu- rende deze koolzuurontvvikkeling in \'t bovenste gedeelte van \'t reageerbuisje een door kalkwater bevochtigd glazen staafje houdt, wordt dit troebel door koolzure kalk. Uit de oplossing wordt neergeslagen: 1. Door zwavelwaterstof, zwavelammotiium en am- monia niets. 3



		34

		\'^c2. Door zwavelzuur witte, zwavelzure strontiaan. In verdunde oplossingen ontstaat \'t neerslag eerst, na- dat men eenigen tijd geschud heeft. \'3. Door gipswater wordt de oplossing eerst troe- bel, na eenigen tijd geschud te hebben. 4. Door phosphorzure natron ontstaat een neerslag van witte, phosphorzure strontiaan, die zich in zout- zuur laat oplossen. 5. Door chroomzure kali wordt uit de verdunde oplossing, die men met ammonia eerst oververzadigd heeft, niets neergeslagen. (Verg. VIII, 8 en XIV, 8). "Indien men een in de oplossing gedoopten platina- draad in de vlam houdt, wordt deze laatste rood ge- kleurd. XVI. CHLOORAMMONIUM (Salmiak). In de oplossing, die neutraal reageert, ontstaat door zwavelwaterstof, zwavelammonium, ammonia, en kool- zure natron geen neerslag. 1. Wijnsteenzuur (geconcentreerde oplossing) prae- cipiteert uit de geconcentreerde oplossing witte, kri- stallijne, zure wijnsteenzure ammonia. Door schudden wordt \'t neerslaan bespoedigd. \'t Neerslag is oplosbaar in zoutzuur en in kali. *2. Indien men de geconcentreerde oplossing met een groote hoeveelheid kali verhit, zoo verspreidt zich een ammoniareuk, terwijl vochtig, rood lakmoespapier,



		86

		dat er boven gehouden wordt, blauw gekleurd wordt. \'3. Salpeterzuur zilveroxyde praecipiteert uit de verdunde oplossing wit, kaasachtig chloorzilver, dat oplosbaar in ammonia, onoplosbaar in salpeterzuur is. XVII. SALPETERZURE KALI. (Salpeter). De geconcentreerde oplossing reageert neutraal, ter- wijl daaruit wordt neergeslagen: 1. Door geconcentreerd wijnsleenzuur zure wijn- steenzure kali. Door te schudden wordt \'t ontstaan van \'t neerslag bevorderd, dat oplosbaar is in zoutzuur, zoowel als in kali. "2. Wanneer men koperdraaisel in de met gecon- centreerd zwavelzuur verwarmde oplossing brengt, ont- wikkelen zich roodachtig bruine dampen. Brengt men in een oplossing van ijzervitriool, waarbij men eenige droppels geconcentreerd zwavel- zuur gevoegd heeft, een salpetcrkristal, zoo wordt dit laatste met een bruin laagje overdekt, en de geheele vloeistof wordt spoedig bruin gekleurd, doordien zich stikstofoxydc ontwikkelt. Indien men een stukje salpeter v��r de blaaspijp op kool verhit, zoo verbrandt deze laatste zeer levendig (decrepitatie). \'t Overgeblevene bevat koolzure kali, en reageert alkalisch. In \'t glazen buisje laat zich de salpeter smelten, 8*



		36

		onder ontwikkeling van zuurstof, die kenbaar is aan \'t ontvlammen van een glimmend stukje hout. De vlam wordt door salpeter paarsch gekleurd: kidivlam.* XVIII. MANGAANSUPEROXYDE. (Bruinsteen). \'t Fijngewrevenc mineraal is onoplosbaar in water ert in verdund 2\\vavcl- of salpeterzuur. Indien men een , kleine hoeveelheid met zoutzuur kookt, wordt \'t onder ontwikkeling van chloor tot mangaanchloruur opgelost. Filtreert men deze oplossing van \'t. onopgeloste poeder af, zoo vertoont ze de reac- tie op mangaan. (Verg. III, 1 tot 5). V��r de blaaspijp op kool is de bruinsteen on- smeltbaar. Indien men een zeer kleine hoeveelheid daarvan bij een boraxparel voegt, wordt, deze paarsch gekleurd. "Indien men slechts een spoor van bruinsteen met soda en salpeter op \'t platinablik samensmelt, zoo wordt \'t product groen gekleurd. (Verg. No. III). Bij gebruik van een te groote hoeveelheid bruin- steen is \'t samengesmoltene z�� donkergroen van kleur, dat bet zwart schijnt te zijn. » XIX. ZWAVELZURE MAGNESIA (Engelsch zout). Uit de neutraal reageerendc oplossing wordt neer- geslagen:



		37

		1. Door zwavelwaterstof en zwanelammonium niets 2. Door kali, of natron magnesiahydraat. 3. Door ammonia* \'t zelfde; salmiak, of ammonia- zouten beletten \'t neerslaan. A. Door koolzure natron koolzure magnesia, die op- losbaar is in ummoniazouten. 5. Door koolzure ammonia* niets. 6. Phosphoriwe natron* praeeipiteert uit de oplos- sing, waarbij men salmiak en ammonia gevoegd beeft, pbosphorzure ainmonia-magnesia. In zeer verdunde oplossingen ontstaat \'t neerslag eerst na omschudden. \'1. Chloorbarium zwavelzure bariet, onoplosbaar in zoutzuur. 8. Azijnzuur loodoxyde zwavelzuur loodoxyde, dat onoplosbaar is in zuren (Salpeterzuur). Bij verhitting in \'t glazen buisje ontwijkt water. XX. PHOSPHORZURE NATRON. De oplossing reageert alkalisch, en wordt niet neer- geslagen door wijnsteenzuur, zwavelalkali�n, of kool- zure alkali�n. Hieruit wordt neergeslagen: 1. Door salpeterzuur lilveroxijde* geel, driebasiseh phosphorzuur zilveroxyde, dat gemakkelijk oplosbaar is in ammonia en in salpeterzuur. 2. Door azijnzuur loodoxyde wit, phosphorzuur loodoxyde, dat oplosbaar in salpeterzuur, onoplosbaar is in ammonia en in azijnzuur.



		*2\\^*
		mnr^


		Q. OCt. 1686



		w

		\'3. Voegt men bij ��n droppel van de oplossing \'U reageerbuisje vol water, eenige droppels salpeterzuur en vervolgens molybdeenzure ammonia, zoo wordt de oplossing geel gekleurd, en ontstaat na eenigen tijd een geel neerslag. Door zachte verwarming wordt de vorming van een neerslag bevorderd. �4. Chloorbarium slaat phosphorzure barietaarde neer. 5. Zwavelzure magnesia, na \'t bijvoegen van sal- miak en ammonia, phosphorzure ammonia-magnesia. Indiende oplossing sterk verdund is, ontstaat \'t neer- slag eerst na eenigen tijd te hebben omgeschud. Bij verhitting in \'t glazen buisje ontwijkt water. \'De vlam wordt door phosphorzure natron geel gekleurd: nalronvlam.* XXI. ZILVER. Een klein zilveren muntstukje (stuivertje) wordt in zoo weinig mogelijk salpeterzuur bij verwarming op- gelost. De blauwe oplossing bevat salpeterzuur koper- oxyde en salpeterzuur zilveroxyde. De oplossing wordt met water sterk verdund, en daarbij worden eenige droppels zoutzuur gevoegd; daardoor wordt wit, kaas- achtig chloorzilver neergeslagen. Door het te schudden pakt het zich samen, en bc- zinkt schielijk, zoodat de blauwe vloeistof, die er boven staat, helder wordt. Deze wordt van \'t chloorzilver afgegoten, (ze ver- loont de reactie�n op koper, Verg. I), \'t reageerbuisje



		39

		met water gevuld, goed geschud, verwarmd, en \'t wa- ter wordt er weer afgegoten. Daarna wordt \'t chloor- zilver nog 2 a 3 maal op dezelfde wijze met water overgoten, tot dat eindelijk de geheclc koperoplossing uit \'t chloorzilver verwijderd is. \'t Zoo uitgewasschen chloorzilver wordt begoten met cenige droppels zout- zuur en een weinig water, en daarop dompelt men er een stukje zink in. Na 24 uren is \'t chloorzilver gereduceerd; \'t over- tollige zink wordt verwijderd, en \'t zilver, door \'t her- haaldelijk met water, waarbij men de eerste maal een weinig zwavelzuur voegt, te begieten en te verwarmen, uitgewasschen. Ten slotte lost men \'t zilver in zoo weinig mogelijk, verwarmd salpeterzuur op. Uit deze oplossing, vooraf met water verdund, wordt neergeslagen : 1. Door koper kristallijn, metallisch zilver; de op- lossing wordt daarbij blauw gekleurd door salpeterzuur koperoxyde. (Men hangt in een reageerbuisje, dat met de verdunde oplossing gevuld is, een stukje koper). * 2. Door zwavelwaterstof en zwavelammonium zwart zwavelzilver. 3. Door phospltorzure natron geel, driebasisch phosphorzuur zilveroxyde, dat gemakkelijk oplosbaar is in ammonia en in salpeterzuur; daarom ook ont- staat \'t neerslag niet, wanneer de oplossing vrij salpe- terzuur bevat. 4 Door zoutzuur,* of chloormetalen wit, kaasachtig



		40

		chloorzilver, dat, aan \'t licht blootgesteld, zwart wordt en in ammonia gemakkelijk, in salpetorzuur echter uiet oplosbaar is. 5. Door joodki�um lichtgeel joodzilver, dat oaop- losbaar is in salpeterzuur en in ammonia. XXII. ZURE CHROOMZURE KALI. Uit de geelachtig roode oplossing wordt neergeslagen: 1. Door zwavelwaterstof grijsachtig groen chroom- oxydhydraat, waarbij zwavel afgescheiden wordt. De oplossing bevat neutrale chroomzure kali. \'t Zelfde geschiedt door zwavelammonium. Heeft men vooraf bij de oorspronkelijke oplossing zoutzuur gevoegd, zoo wordt door zwavelwaterstof zwavel neergeslagen, en de vloeistof wordt, vooral bij verwarming, groen. 2. Door azijnzuur loodoxyde geel chroomzuur lood- oxyde, dat oplosbaar in kali, onoplosbaar in verdund salpeterzuur is. 3. Door kali, ammonia, of koolzure natron wordt de roode oplossing geel gekleurd, terwijl er neutrale chroomzure kali gevormd wordt. 4. Voegt men bij de oplossing cenige droppels geconcentreerd zwavelzuur en vervolgens onder verwar- ming cenige droppels alcohol, zoo wordt de vloeistof, onder \'t verspreiden van een eigenaardigen, aan ooft herinnerenden reuk, smaragdgroen door zwavelzure chroomoxydkali, welke stof ook ontslaat door zwavelig- zuur bij de oplossing van chroomzure kali te voegen.



		41

		Uit de oplossing van zwavelzure chroomoxydkali (ehroomaluin) wordt neergeslagen: 5. Door zwavelwaterstof niets. 6 Door zwavelammonium* grijsachtig groen chi oom- oxydhydraat. * 7. Door kali chroomoxydhydraat, dat in een groo- tere hoeveelheid kali met een groene kleur wordt opgelost, doch door koking weer afgescheiden wordt. 8. Ammonia bewerkt \'t zeilde neerslag, dat in een overmaat van ammonia, na lang slaan met een rood- achtig paarsche kleur opgelost wordt. Indien men bij de boraxparel een klein stukje chroomzure kali, of van een andere chroomverbinding voegt, zoo wordt die parel smaragdgroen gekleurd. Men liltreere \'t door koolzure natron verkregene neerslag af, en smelte een geringe hoeveelheid daarvan op platinablik met salpetef en soda samen; \'t product is geel van kleur. De oplossingen der chroomzure zouten ontwikkelen bij verwarming met zoutzuur chloor, waarbij chroom- chloride gevormd wordt. XX11I. ZURE BORIUMZURE NATRON (borax.) De geconcentreerde oplossing\' reageert alkalisch. Daar- uit wordt neergeslagen: i. Door geconcentreerd zwavekaurbonumzuw.* Dikwijls komt \'t kristallijne neerslag eerst na \'t afkoelen der oplossing te voorschijn.



		41»

		2. Door chloorbarium boriumzure bariet, oplosbaar in veel water. Borax geeft bij verhitting in \'t glazen buisje water. \'Indien men borax op een platina draad in de vlam brengt, borrelt hij sterk op, en smelt dan tot een heldere parel, waarbij hij de vlam geel kleurt: natronvlam. \'Indien men de boraxparel met geconcentreerd zwavelzuur bevochtigt, wordt de vlam groen gekleurd door \'t boriumzuur, dat daarbij vrij wordt. XXIV. JOODKALIUM. In water gemakkelijk oplosbaar; uit de oplossing wordt neergeslagen : \'1. Door azijnzuur loodoxyde geel joodlood, dat in veel warm water oplosbaar is, en bij afkoeling in als goud blinkende blaadjes kristalliseert (Verg. V, 8). 2. Door kwikchloride scharlakenrood kwikjodide. \'3. Door salpeterzuur zilveroxyde geel joodzilver, dat onoplosbaar is in salpeterzuur en in ammonia. *4 Stijfselpap en een droppel verdund, rookend sal- peterzuur kleuren de verdunde oplossing sterk blauw. Door verwarming verdwijnt de blauwe kleur, door af- koeling komt ze weer voor den dag. Indien men joodkalium in \'t glazen buisje met een spoor van zure chroomzure kali samensmelt, ontwikkc- len zich paarsche jodiumdampen. Hetzelfde gebeurt, wanneer men joodkalium met bruinsteen en zwavel- zuur in een reageerbuisje verhit, \'t Zout kleurt de vlam paarsch (kalivlam).



		43

		XXV. ZWAVELZUUR CADMI�MOXYDE. Oplosbaar in water. Uit de oplossing wordt neer- geslagen : 1. Door zink metallisch cadmium (Verg. V, loodboom). * 2. Door zwavelwaterstof geel zwavelcadmium. 3. Door zwavelammonium \'t zelfde, onoplosbaar in in een overvloedige hoeveelheid zwavelammonium (Verg, X, 1 en XII, I). \'4. Door kali wit cadmiumoxydhydraat, onoplos- baar in een grootere hoeveelheid kali. 5 Door ammonia* \'t zelfde, oplosbaar in een over- maat daarvan. Wanneer de oplossing een groote hoe- veelheid ammoniazout bevat, ontstaat door ammonia en door koolzure ammonia geen neerslag. Uit de op- lossing in ammonia wordt door kali, zelfs in tegcn- woordigheid van een ammoniazout, wit oxydhydraat neergeslagen. Warmte bevordert \'t neerslaan. 6. Door koolzure ammonia wit, koolzuur cadmium- oxyde, dat onoplosbaar is in een overmaat van \'t praeeipiteermiddel. 7. Door chloorbarium zwavelzure bariet. Indien men \'t zout met soda v��r de blaaspijp op kool samensmelt, ontstaat een regenboogkleurig aanslag van oxyde, zonder metaalkorrel. XXVI. ZWAVELZUUR NIKKELOXYDE. Uit de groene oplossing van \'t zout wordt neer- geslagen :



		u

		1. Door zwavelwaterstof niets. 2. Door iwavelammonium* zwart zwavelnikkel, dat niet oplosbaar is in verdund zoutzuur en in azijnzuur. 3. Door kali lichtgroen oxydulhydraat. A. Door ammonia insgelijks oxydulhydraat, dat in een grootere hoeveelheid ammonia met een lichtblauwe kleur opgelost wordt. 5. Door koolzure nalron* appelgroen, basisch kool- zuur nikkeloxydule. 6. Door koolzure ammonia insgelijks; \'t neerslag laat zich in een overmaat van koolzure ammonia met een blauwachtig groene kleur oplossen. Bij verhitting van \'t zout in \'t glazen buisje ver- krijgt men water. Met soda samengesmolten wordt vochtig zilver er zwart door gemaakt. De boraxparel wordt door een klein stukje van \'t zout roodachtig gekleurd. XXVII. ZWAVELZUUR KOBALTOXYDULE. Uit de roodachtige oplossing wordt gepraecipitcerd: 1. Door zwavelwaterstof niets. 2. Door zwavelammonium* zwart zwavelkobalt, dat niet oplosbaar is in verdund zoutzuur. 3. Door ammonia blauw, basisch zout; in meer � ammonia wordt \'t neerslag na eenigen tijd met een bruine kleur opgelost. 4. Door koolzure nalron basisch koolzuur oxydule.



		45

		5. Hoor koolzure ammonia* perzikbloesemkleurig, basisch zout, dat in een overmaat Van \'t praeci- piteermiddel met een paarschroode klein^- opgelost wordt. 6. Door phosplwnure natron paarschblauw, phos_rphorzuur kobaltoxydulc. "De boraxparel wordt zelfs door een uiterst geringe hoeveelheid van \'t zout blauw gekleurd. XXVIII. ZWAVELKIES. \'t Tot fijn poeder gestampte mineraal wordt met zoutzuur verwarmd; \'t blijft onveranderd. In kokend salpeterzuur wordt het opgelost, waarbij zich roodachtig bruine dampen ontwikkelen, en grijze, samengepakte zwavel afgescheiden wordt. De met water verdunde oplossing vertoont de rcactie�n op ijzeroxyde en zwavelzuur. (Verg. No. IV.) Indien men een weinig van \'t poeder in \'t glazen buisje gloeit, wordt er zwavel gesublimeerd; \'t overige laat zich oplossen in zoutzuur, waarbij zich zwavel- waterstofgas ontwikkelt, dat kenbaar is aan den reuk, en doordat een stuk papier, dat met een oplossing van azijnzuur loodoxyde bevochtigd is, zwart wordt, wanneer men het er boven houdt. Indien men een stukje zwavelkies v��r de blaaspijp op kool verhit, zoo brandt het met een blauwe vlam, onder ontwikkeling van zwaveligzuur, dat aan den reuk kenbaar is. \'t Overgeblevene smelt, en laat zich dan



		4C

		oplossen in zoutzuur onder ontwikkeling van zwaveb waterstof. Indien men \'t stukje zvvavclkies gedurende langen tijd smelt, gaat het over tot magnetisch ijzeroxydul- oxyde. Een klein stukje, met soda op kool samengesmolten, maakt vochtig zilver zwart. XXIX. ZWAVELZURE BARIET (Zwaarspaath). \'t Tot fijn poeder gemaakte mineraal is onoplos- baar in water en in alle zuren. Indien men \'t gedurende langen tijd met geconcen- treerdc sodaloog kookt, wordt \'t omgezet in koolzure bariet; deze wordt afgefiltreerd, uitgewasschen, en met verdund, warm zoutzuur op \'t filtrum begoten. De koolzure bariet wordt door \'t zoutzuur opgelost; de doorgefiltreerde oplossing bevat chloorbarium, en vertoont de reactie�n, gelijk No. VIII. De oplossing, door\'t koken van \'t. poeder verkregen, bevat, behalve koolzure natron, zwavelzure natron, en geeft na oververzadiging met zoutzuur de reactie�n op zwavelzuur. (Verg. No. I, 9). Smelt men zwavelzure bariet met soda samen, zoo bevat \'t product zwavelnatrium, dat vochtig zilver zwart maakt.



		TWEEDE GEDEELTE.

		Leiddraad bij qualitatieve onderzoekingen. \'t Opsporen van de afzonderlijke bestanddeelen eener gegeven stof geschiedt door stelselmatig gebruik te maken van bepaalde reagentia. Alleen daardoor kan men met zekerheid uitmaken, dat de stof, die men onderzoeken moet, die of die bestanddeelen bevat, en dat andere daarin ontbreken, \'t Is geenszins voldoende, aan te toonen, dat deze, of gene grondstof daarin voorkomt; maar \'t is ook noodzakelijk, te bewijzen, dat alleen deze en geen ander? bestanddeelen aanwezig zijn. \'t Onderzoek van elke stof wordt gesplitst in twee deelen, nl. \'t opsporen der bases of electropositieve, en dat der zuren of electronegaticve bestanddeelen. De aanwijzing der bases gaat die van de zuren vooraf, en bij \'t opsporen dezer laatste moet men eerst overden- ken, welke van de zuren met \'toog op de reeds vroe- ger bekend gewordene eigensclmppen en bestanddeelen der stof aanwezig kunnen zijn. Men lette vooral op \'t volgende: 1. In een stof, die in water oplosbaar is, mag men



		18

		j�con zuur zoeken, dat met een der gevondene bases een in \'t water onoplosbare verbinding vormt. Zoo sluit b. v. de tegenwoordigheid van lood in een stof, die in water, of in zoutzuur oplosbaar is, \'t zwavel- zuur uit. 2. Dikwijls is \'t, alvorens de zuren op te sporen, noodig, uit de oplossing die bases te verwijderen, welke een neerslag geven met \'t andere bestanddeel van \'t reageermiddel, dat men gebruiken moet. Indien b. v. de stof zilver bevat, zoo zou een on- derzoek op zwavelzuur met ehloorbarium zonder ge- volg geschieden, omdat rhloor met zilver een cvenzoo onoplosbare verbinding vormt, als bariet met zwavel^ zuur. In dat geval zou men �f eerst \'t zilver door zoutzuur moeten verwijderen,\' �f in plaats van chloor- barium salpeterzurc bariet gebruiken. .1 Men wachte zich voor \'t praecipitecren van een reagens door een, dat men er later bijgevoegd heeft, b. v. voor \'t oplossen in zoutzuur van de stof, die men op chloor moet onderzoeken, enz. A. Bij een vloeistof, die vrij zuur bevat, Voege men nimmer zwavelammonium, of koolzure ammonia, maar eerst ammonia, totdat ze volkomen neutraal is, on- verschillig, of daardoor reeds een neerslag ontstaat, of niet. 5. Van zwavelwaterstofwaler voege men minstens \'t vijfvoud van \'t volumen bij de oplossing; daarentegen moet men bij de vloeistof, die door ammonia geneu-



		50

		Om de gege venc slof te onderzoeken, verwarmc men hoogstens zooveel, als op de punt van een pennemes gaat, met ongeveer % reageerbuisje vol water; wordt de stof daardoor niet, of onvolkomen opgelost, zoo verwarmc men een even zoo groote hoeveelheid daar- van rnet zoutzuur, en voege er dan een weinig water bij. Wordt ze ook daardoor niet opgelost, zoo beproeve men met een derde hoeveelheid een oplossing in sal- pclcrzuur te bewerken. Men vermijde echter steeds een ovennaat van een dezer zuren. Gelukt ook hierdoor de oplossing niet, zoo houdt men de stof voor onoplosbaar in water en in zuren. Hiernaar kunnen wc alle verbindingen tot drie af- dcclingcn brengen: 1. Die, welke In water oplosbaar zijn. 2. Die, welke alleen in zuren oplosbaar zijn. 3. Die, welke noch in water, noch in zuren oplos- baar zijn. Somtijds wordt de stof door water, of door zuren niet opgelost, maar wel veranderd, een omstandig- heid, die men ten zeerste in \'t oog moet houden, daar dit een gewichtige wenk voor de erkenning kan zijn. V��r dat men met \'t onderzoek langs den natten weg begint, is \'t doelmatig\', cenigc proeven met de blaaspijp te doen. Deze zoogenaamde voorloopige proeven geven ons



		51 dikwijls belangrijke wenken, doen in vele gevallen zekere sloffen met alle mogelijke zekerheid erkennen, of maken allhans\'t aanwezig zijn daarvan waarschijnlijk. Voorloopigc proeven. 1. Men verhitte een stukje van de stof, (ter grootte van een kleinen speldcknop) in \'t glazen buisje, en lette op een kenbaar sublimaat, of op water, dat daarbij ontwijkt. 2. Men glocic een gelijke hoeveelheid in \'t glazen buisje met sodahydraat en koolpoeder. Indien de zelfstandigheid water bevat, vcrwijdere men dit vooraf, door ze op platinablik matig en voorzichtig te ver- warmen, \'t Ontstaan van een mctaalring wijst op arsenicum, of kwik. (Verg. No. IX en XII). 3. Men verhitte een geringe hoeveelheid van de stof op de kool v��r de hlaaspijp; er ontstaat een decrepitatie, een eigenaardige reuk, een kenhaar aan- slag. (Verg. No. XVII, XII, V). 4. Men verhitte een geringe hoeveelheid van de stof met droge soda op de kool, en lette op: \'t aan- slag, metaalkorreltjes, \'t door de samensmelting ontstane product. (Verg. No. I, III, V, VI, VII, XXV). Indien men met behulp van de in \'t volgende hoofd- stuk gegevcne handleiding de bcslanddcclen eener slof opgespoord heeft, is \'t doelmatig, cenige reactie�n ter verkrijging van meerdere zekerheid in \'t werk te

		*i^s*



		52

		stellen, zoo als ze in de voorbeelden tot oefening opgegeven zijn.

		EERSTE HOOFDSTUK. ONDERZOEK VAN ENKELVOUDIGE VERBINDINGEN. (Stoffen met hoogstens 1 basis en i zuur.) 4. VERBINDINGEN DIE IN WATER OPLOSBAAR ZIJN. A. Bases. 4* Men vcrwarme een geringe hoeveelheid van de stof met Vi reageerbuisje vol water. Men voege bij een gedeelte (\'I)* der oplossing eenige droppels zoutzuur (een daardoor ontstaan neerslag wijst op lood, zilver of kwikoxydule) en dan, onverschillig, of door zoutzuur een neerslag ontstaat, of niet: Z wa vel waterstof. Er ontstaat een neerslag; dit wordt onderzocht volgens.......�. Er ontslaat geen neerslag !8* 2* Indien zwavelwaterstof geen neerslag doet ontstaan, voege men bij een ander gedeelte der oorspronkelijke oplossing salmiak, en zooveel ammonia, dat de vloeistof, na daarmee omgeschud te zijn, daarnaar riekt, en (onverschillig of daardoor een neerslag ontstaat, of niet) eenige droppels:



		53

		ZwavelamiMOiiiuiii\' Er is een neerslag ontstaan, dat onderzocht wordt volgens.......3. Er is geen neerslag ontstaan ... 3* 3* Indien ook door zwavelammonium geen neerslag ontstaat, zoo voege men bij een derde gedeelte van de oorspronkelijke oplossing salmiak, ammonia en: Koolzure ammonia Daardoor ontstaat een neerslag, dat onderzocht wordt volgens....., . 3. Daardoor ontstaat geen neerslag . . 4* 4* Geeft de oorspronkelijke oplossing met geen der opgenoemde reagentia een neerslag, zoo voege men daarbij eerst koolzure ammonia en ammonia, zoodat ze naar deze laatste riekt, en daarna cenige droppels: Phospoi\'zurc nuti\'on. Er ontstaat een neerslag / ... 41. Er ontstaat, ook na \'t �mschudden, geen neerslag. Men onderzoekt de oplossing verder volgens . �. 1. \'t Door zwavelwaterstof ontstane neerslag is: 1. Wit door afgescheiden zwavel, \'t geen op een ijzeroxydzout wijst; dan ontstaat door zwavclammo- nium een zwart neerslag (Verg. No. IV, bladz. 18). 2. geel, of geelachtig rood, en kan cadmium, tin, ar- senicum, of anlimonium bevatten; men verwarme \'t neerslag met geel zwavelammonium: a. \'t Neerslag blijft onveranderd; de stof geeft met



		54

		soda op do kool v��r de blaaspijp verhit wordende, een rcgenboogkleurig aanslag. (No. XXV). Cadmium. b. \'t Neerslag verdwijnt: a_t. de oorspronkelijke oplossing wordt troebel na \'t bijvoegen van water Antimoniuni. b,. de vaste stof geeft, met soda op de kool verhit, een pletbaar metaalkorreltje. (No. X). . Tin. c,. de stof geeft, met soda op de kool verhit, een knoflookachtigen reuk, \'t door zwavelwaterstof ontstane gele neerslag wordt gemakkelijk in verwarmde kool- zure ammonia opgelost (No. XII). Arsenicum. 3. Zwart of bruin, en kan bevatten tin, lood, koper, bismuth, kwik, zilver. a. \'t Neerslag laat zich oplossen in verwarmd geel zwavelammonium, in welke oplossing\' door zout- zuur een geel neerslag ontstaat (No. X.) . Tin- b. De oorspronkelijke oplossing wordt met veel water troebelig wit (No. VII.) . , , Bismuth. c. Ze geeft met verdund zwavelzuur een wit neerslag (No. V.)......Lood. d. De oorspronkelijke oplossing geeft met zoutzuur een wit neerslag: «,, dat zich in ammonia laat oplossen (No. XXI.) Zilver. b_r dat door ammonia zwart wordt (No. IX) �w�k. (oxydule.) e. De oorspronkelijke oplossing (blauw, of groen) geeft met ammonia een blauwe kleur. (No. I.) Itoper.



		55

		/\'. Ze geeft met ammonia een wit, met kali een geel neerslag; een stukje blank koper wordt in de verdunde oplossing wit (No. IX.) . . 14 wik (oxyde.) 9. \'t Neerslag, dat door zwavelammonium ontslaan is, is: 1. Zwart, en kan bevatten ijzer, nikkel, of kobalt. a. \'t Neerslag laat zich gemakkelijk oplossen in ver- dund zoutzuur; de verdunde oplossing geeft met Lloedloogzout een blauw neerslag . IJzer. b. Dit is niet \'t geval, doch koolzure natron geeft in de oorspronkelijke oplossing: a_t. een rozerood neerslag; de stof kleurt de borax- parel blauw (No. XXVII). . Kobalt b_t. een appelgroen neerslag (No. XXYI). Nikkel. 2. Licht van kleur: a. De stol geeft met soda en salpeter op \'t platina- blik een groen product (No. Hl). . Mangaan. b. De stof geeft met soda en salpeter op \'tplatina- blik een geel product (No. XXII). . Chroom. c. De oorspronkelijke oplossing geeft met kali een wit, of grijsachtig wit neerslag, dat in een grootere hoeveelheid kali opgelost wordt. In deze oplossing ontslaat: a. Door zwavelwaterstof een wit neerslag (No. II). Zink. b. Door zwavelwaterstof geen, maar door salmiak een wit neerslag (No. XIII) Aluinaarde. Aanm. Is de oplossing in kali niet volkomen hel-



		56

		der, zoo filtreere men ze, alvorens er zwavelwaterstof, of salmiak bij te voegen. 3. \'t Witte neerslag, dat door koolzure ammonia ontstaan is, kan bevatten: kalk, bariet of strontiaan. De oorspronkelijke oplossing geeft: 1. Met gipswater een wit neerslag. a. Dat terstond ontstaat. Door er eerst chroomzure kali en daarna ammonia bij te voegen ontslaat een geel neerslag (No. VIII) . . Harict. b. Dat eerst na cenigen tijd ontstaat; chroomzure kali met ammonia geeft geen neerslag; de stol\' kleurt de vlam rood (No. XV) Strontiaan. 2. Met gipswater geen neerslag; zuringzure ammonia praecipilecrt witte, zuringzure (No. XIV) Kalk. *4L.* De zuurgemaakte oorspronkelijke oplossing, die met de voorgaande reagentia geen verandering ver- toont, geeft met een overmaat van ammonia en phos- phorzurc natron een neerslag, dat dikwijls eerst na \'t omschudden duidelijk wordt (No. XIX) Magnesia. ."». De oorspronkelijke stof, die met de voorgaande reagentia geen neerslag geeft, 1. Wordt met kali gekookt; de reuk duidt aan......Ammonia. 2. Wordt op een platinadraad in de vlam gebracht. Deze wordt gekleurd: a. Geel (No. XX) ... Natron. b. Violet (No. XVII) .... Kali.



		57

		B. Zuren. 4. Men bcgiete de oorspronkelijke stof met salpc- terzuur, of zoutzuur, en verwarme matig. De \\loei- stof bruischt op; er ontwijkt: 1. Een kleur- en reukcloos gas (No. XIV) Kool- zuur. 2. Een naar zwavelwaterstof riekend gas, dat in een loodoplossing gedoopt papier zwart maakt; dan bevat de stof een (No. XXVIII) Zwavelmctaal. 5. Bij de met zoutzuur, of salpeterzuur bcgotene oorspronkelijke oplossing voege men cbloorbarium; een wit neerslag (No. I, 9) wijst op Zwavelzuur. 3. Men bevoebtige een klein stukje van de stof met geconcentreerd zwavelzuur, en boude bet op den pla- tinadraad in een vlam. Wordt deze groen gekleurd, zoo is aanwezig (No. XXIII) ltoriuiuzuur* 4. Bij de oorspronkelijke oplossing voege men sal- miak, ammonia en zwavelzure magnesia. Een wit neerslag, dat dikwijls eerst na \'t omsebudden ontstaat, wijst op (No. XX) Pliosphorzuur. ft. De met salpeterzuur bcgotene oplossing geeft met salpeterzuur zilvcroxydc: 1. Een wit, kaasaebtig neerslag, dat gemakkelijk op- losbaar is in ammonia (VIII, 9) . Chloor. 2. Een gcelacbtig neerslag, dat niet oplosbaar is in ammonia. De oplossing wordt, na \'t bijvoegen van eenige droppels verdund, rookend salpeterzuur, door stijfselpap blauw gekleurd (No XXIV) «Podium.



		58

		Aanm. Bevat de oplossing een metaal, dat door am- monia neergeslagen wordt, zoo moet dit, v��r dal men er salpelerzuur zilveroxgde bijvoegt, op behoorlijke wijze verwijderd worden. O. Wanneer bovenstaande reactie�n zonder gevolg blijven, begiet men een weinig van de oorspronkelijke stof met geconcentreerd zwavelzuur (onverschillig, of daardoor al of niet een neerslag ontstaat), voege daarbij kopcrdraaiscl, en verwarme. Roodachtig bruine dam- pen en de bekende reuk wijzen op Salpeterajum*. 2. Verbindingen, die alleen in zuren oplosbaar zijn. Indien de stof onoplosbaar is in water, begicte men ze met 10 a 12 droppels zoutzuur, verwarme, en voege daarbij vervolgens ongeveer 20 droppels water. De daardoor verkregene oplossing wordt op dezelfde wijze onderzocht, als reeds in \'t voorgaande opgegc- vcn is voor de stoffen, die reeds in water oplosbaar zijn, waarbij men nog moet opmerken, dat een door water ontstaan neerslag op bismuth, of antimonium wijst. Deze handelwijze ondergaat alleen dan een verandering, wanneer \'t door zwavelammonium ont- stane neerslag licht van kleur is, omdat \'t dan �f een van de boven bladz. 55 onder & vermelde metalen, �f ��n der onder 3 en 4L opgenoemde alkalische aarden bevatten kan, ingeval deze aan phosphorzuur, of boriumzuur gebonden zijn. Men verkrijgt omtrent

31

wit arsenigzuur, onder verspreiding van een knoflook^
reuk.

\'t Metallisch arsenik wordt door koking met konin»s-
watcr opgelost.

XIII. ZWAVELZURE KALI-ALUINAARDE, (aluin.)

In warm water gemakkelijk oplosbaar. De oplossing
kleurt lakmoespapier rood, terwijl uit haar wordt neer-
geslagen:

1. Door zwavelwaterstof niets.

*2. Door zwavelammonium wit, geleiachtig aluin-
aardchydraat, waarbij zwavelwaterstof ontwijkt.

*3. Door kali \'t zelfde, in meer kali gemakkelijk
oplosbaar; uit deze oplossing wordt \'t hydraat door
salmiak weer afgescheiden, doch door zwavelwaterstof
niets neergeslagen (Verg. 11^3).

\'&. Door ammonia aluinaardehydraat, dal onoplos-
baar is in een groote hoeveelheid ammonia. Heeft
men bij de oplossing vooraf wijnstcenzuur gevoegd,
zoo wordt door ammonia en door kali niets geprae-
cipiteerd.

5. Koolzure natron slaat aluinaardehydraat neer,
waarbij \'t koolzuur ontwijkt.

6. Phosphorznre natron witte, phosphorzure aluin-
aarde, die oplosbaar is in kali, en in tegenwoordigheid
van wijnsteenzuur ook in ammonia.

7. Chloorbar\'mm zwavelzure barietaarde.