-ocr page 1-

		OVER HET VOORKOMEN VAN Organische Chloorverbindingen IN DE URINE. A C A I) E MISC1I 1\' R ü E F SCHRIFT TKR VKKKKIJCIN)! VAN\' DI\'.N CIIAAII VAN DOCTOR IN DE GENEESKUNDE AAN I) IC INI V HKK ITE1T Tl! AMSTERDAM, Ol\' CKZAli VAN URN RKCTOR MAGNIFICUS Dr. J. VV. R. TIL ANUS lloogleeraar in «//.\' Faculteit tier Gcavetkuitiie VOIIK DE KACUIiTJSIT TE V E K O E Ü 1 <5 E N op i^ltOKiu?aa 2^ £)tcaati 1882, 3c» namiddaq* ten 31;. ntc IK)OR

-ocr page 2-

\\1<f6l

VA Wl.

•

<

-ocr page 3-

•

/

\'V .

•

-ocr page 4- -ocr page 5-

		ORGAN. CHLOORVERBINDINGEN IN DE URINE.
		t.
		i

-ocr page 6-

		RIJKSUNIVERSITEIT UTRECHT
		A06000005884261B

-ocr page 7-

		OVER„HET VOORKOMEN /--\':: //n-:/r;- •,>., ^ /„ . . van Organische Chloorverbindingen IN DE URINE. ACADEMISCH PROEFSCHRIFT TER VERKRIJGING VAN DEN GRAAD VAN DOCTOR IN DE GENEESKUNDE AAN DE UNIVERSITEIT TE AMSTERDAM, OP GEZAG VAN DEN RECTOR MAGNIFICUS Dr. J. W. R. TILANUS Hoogleeraar in de Faculteit der Geneeskunde VOOR DE FACULTEIT TE VERDEDIGEN op \'ifïtaandaa 20 \'SïLaazt 1SS2, des namidèaaa ten y/3 uzc
		GUST AV HAAS Arts GEUOKEN TE AMSTERDAM,
		~se~-
		AMSTERDAM SCHELTEMA & HOLKEMA\'S BOEKHANDEL 1882

-ocr page 8- -ocr page 9-

		AAN MIJNE MOEDER.
		/

-ocr page 10- -ocr page 11-

		Bij het einde mijner studiën gevoel ik mij gedrongen mijn dank ie behagen aan allen, wier leiding en onderwijs ik daarbij heb mogen genieten. Inzonderheid aan tnijn hooggeachten ptomotor, Prof. Stokvis en aan den Heer Binnendijk, betuig ik mijne erkentelijkheid voor de hulp en belangstelling, mij bij de zamenstelling van dit proefschrift betoond.

-ocr page 12- -ocr page 13-

		INLEIDING.
		Dat het zwavelzuur in de urine van mensch en dier zich ten deele als zoogenaamd gepaard of aether-zwavel- zuur voordoet, en gebonden is aan organische lichamen, staat sedert de onderzoekingen van Baumann \') in de wetenschap vast. Tal van experimenten hebben aange- toond, dat men door in het dierlijk organismus stoffen te brengen, die tot de aromatische reeks behooren, de hoeveelheid van dat gebonden zwavelzuur in de urine naar willekeur kan doen stijgen, en de beteekenis van dat synthetisch proces nader toegelicht. Onwillekeurig deed zich naar aanleiding dezer feiten de vraag voor, of ook de andere zuren, die, gebonden aan alkaliën, in de urine voorkomen, te weten: het phosphorzuur en het chloor aan soortgelijke synthetische processen als het zwavelzuur in het organismus deel-
		«) Pflüger\'s Archiv. Bd. XII, S. 69. I

-ocr page 14-

		2 nemen. Terwijl Zülzer i) meent te hebben aangetoond, dat onder sommige omstandigheden het phosphorzuur als glycerine-phosphorzuur in de urine voorkomt2), zijn in de laatste tijden enkele onderzoekingen verschenen, die het waarschijnlijk trachten te maken, dat ook het chloor althans voor een klein gedeelte niet in vrijen toestand, maar gebonden aan organische stoffen in de urine aan- wezig is. De eerste mededeelingen omtrent dit onderwerp zijn van Steinauer afkomstig. In aansluiting aan zijne on- derzoekingen omtrent de gecompliceerde scheikundige producten, die bij het gebruik van bromal- en chloral- hydraat in de urine verschijnen, meende hij in het laboratorium van Prof. Salkowski ook de normale urine op Cl.-houdende organische lichamen te moeten onder- zoeken. Hierbij vond hij constant 7 tot 19 pCt. der geheele hoeveelheid chloor, die in de urine van 24 uren voorkomt, aan organische stoffen gebonden. De weg, waarlangs hij tot de erkenning van dit feit geraakte, wordt echter slechts gedeeltelijk door hem medegedeeld. Hij onderwierp de urine aan dialyse, waardoor alle vaste bestanddeelen, behalve het Cl. hou-
		*) Zülzer, Lehrbuch der Harnanalyse, 1880. S. 118. *) In het Zeitschrift für physiologische Chemie B. IV pag. 214 deelt SoTNiTSCHEVVSKY mede, dat ook in de normale urine glycerine-phos- phorzuur zoude voorkomen.

-ocr page 15-

		3 dende organische lichaam, bijna volkomen werden ver^ wijderd. Er bleef dan eene vloeistof over, die geene chloriden, maar 6.5 pCt. organisch chloor bevatte; zij reduceerde bij verwarming koperproefvocht, maar hield het koperoxydule in oplossing. Op welke wijze in de gedialyseerde urine dat Cl.-houdende organische lichaam werd aangetoond, deelt Steinauer echter niet mede. Ten slotte vermeldt hij nog uitdrukkelijk, dat de rea- gentia, die ter bepaling werden aangewend, vooraf zorg- vuldig op hunne zuiverheid onderzocht waren. Op deze mededeeling in het Archiv für Physi- o log ie, uitgegeven door du Bois-Reymond, jaarg. 1879 volgde in Maart 1880 eene tweede van Salkowski in het tijdschrift voor Physiologische chemie, uit- gegeven door Hoppe-Sevler. Hij vermeldt daarin, dat de urine van konijnen, na het gebruik van benzoëzure natron, reduceerende eigenschappen vertoont. Hetzelfde is het geval bij den hond en den mensch. Die redu- ceerende stof gaat uit de zuur gemaakte urine slechts weinig in aether, daarentegen wel in alcohol-houdenden aether en azijn-aether over. Zij is in water oplosbaar, en daardoor gemakkelijk van benzoëzuur en hippuur- zuur te scheiden. Hare oplossingen reageeren zuur. Het mocht hem echter niet gelukken het zuur te isoleeren of het baryumzout er van krystallijn af te scheiden. Het baryumzout bevatte 37.7 pCt. baryum; het was on- oplosbaar in absoluten alcohol, maar zeer gemakkelijk

-ocr page 16-

		4 oplosbaar in water; met ijzerchloride gaf het geen praecipitaat. In dit zout nu werd door Salskowski bij verbranding met salpeter en soda i.ópCt. Cl. gevonden. Dit gehalte komt hem echter zelf zeer gering voor. Hij vermeldt dan ook uitdrukkelijk, dat het zout vrij van chloriden was, en de aangewendde methode eene verwisseling van chloorzilver met cyaanzilver onmo- gelijk maakte. Hoe echter die absolute afwezigheid van chloriden in het baryumzout werd aangetoond, wordt door hem evenmin medegedeeld, als de hoeveelheid van het door hem met salpeter en soda verbrandde baryum- zout .nauwkeurig wordt aangegeven. Bij zulke geringe hoeveelheden CL, als hier gevonden worden, mocht zulk eëne opgave bepaald gewenscht heeten, ook al weten wij, dat chloriden in aether onoplosbaar zijn. Deze mededeelingen zijn de eenige, die wij omtrent dit onderwerp in de litteratuur vonden. In het Labo- ratorium van Prof. Stokvis trachtte reeds voor langen tijd de Heer Binnendijk, naar aanleiding eener mede- deeling van Baumann, uit de urine van honden en ko- nijneri, wien men subcutaan phenol of metaoxybenzoë- zuur had geinjicieerd, de daarin voorkomende linksdraai- ende stof af te scheiden en te analyseeren. De zooveel mogelijk gereinigde soluties dier linksdraaiende stof wer-t den door hem op hun Cl.-gehalte onderzocht eri hij ver- kreeg daaruit bij verbranding met salpeter en soda constant meer Cl., dan bij de directe bepaling zonder verbranding.

-ocr page 17-

		1 Uit het medegedeelde schijnt te blijken, dat de nor- !male urine en vooral die, welke na het inbrengen Van benzoëzure natron of van andere lichamen tot de aro- matische groep behoorende geloosd wordt, een Cl.-hou- dend organisch lichaam bevat. Het geringe aantal der onderzoekingen omtrent dit onderwerp en de onvolledige beschrijving der aange- wendde methoden gaven ons naast de onmiskenbare belangrijkheid der quaestie, of het Cl. in het organisme aan synthetische processen deelneemt, tot eene herhaling en uitbreiding der medegedeelde proefnemingen aan- leiding. Daarbij dienden ons de proeven van den Heer Binnendijk tot uitgangspunt en stelden wij ons ten doel te onderzoeken: 1°. of de urine na het gebruik van verschillende aromatische zuren organische chloor verbindingen bevat; 2°. of deze verbindingen identisch zijn met de onder deze omstandigheden in de urine optredende links- draaiende stoffen. Reeds dadelijk willen wij hier vermelden, dat ons onderzoek tot negatieve resultaten geleid heeft en dat de door ons in den aanvang met het beste vertrouwen aangewendde methode bronnen van fouten bevatte, waaromtrent wij in de litteratuur niets vermeld vonden. Ons onderzoek mag dus eerder eene bijdrage tot de kennis der fouten heeten, die men bij soortgelijke na-

-ocr page 18-

		6 t sporingen in het vervolg zal hebben te vermijden, dan een afdoend antwoord op de vragen, die wij ons gesteld hadden. Van daar, dat wij na in het kort de door ons gevolgde methode tot bepaling van het chloor in de urine te hebben uiteengezet, ons eenvoudig zullen be- palen tot de mededeeling der achtereenvolgens door ons verrichtte onderzoekingen.

-ocr page 19-

		I.
		METHODE TER BEPALING VAN HET IN DE URINE AANWEZIGE CHLOOR.
		Bij de door ons gevolgde methode gingen wij van het denkbeeld uit, dat indien tusschen de directe C1.- bepaling in eene bepaalde hoeveelheid urine en de Cl.-bepaling in dezelfde hoeveelheid na verdamping en verbranding een verschil ten gunste der laatste grootheid gevonden wordt, dit aan het aanwezig zijn van organische Cl.-verbindingen moet geweten worden. A priori is tegen deze opvatting, die door de positieve resultaten van Sal- kowski — hij vond toch in het door hem uit urine na benzoëzuur-gebruik geëxtraheerde zuur als zoodanig geen Cl., na verbranding daarentegen i .6 pCt. —geene beden- king in het midden te brengen, althans indien de aan- wezigheid van chloraten in de urine geheel is buiten- gesloten. Het is alleen de vraag, of men over eene methode ter Cl.-bepaling beschikken kan, die bij directe toepassing en na verdamping en verbranding volkomen identische uitkomsten geeft. Welnu, zulk eene methode

-ocr page 20-

		8
		is die van Volhard en Falck, zooals deze in de „Anleitung zur qualitativen und quantita- tieve Analyse des Harns" van Neubauer en Vogel wordt medegedeeld: praecipiteeren van het Cl. door een overvloed van zilvernitraat, bepaling van het overvloedig zilvernitraat met sulfocyaanammonium. Ofschoon Volhard zijne methode oorspronkelijk alleen op de ingedampte en met salpeter verbrandde urine toe- paste, zoo blijkt echter uit de verhandeling van Du. Arnold in het tijdschrift voor Physiologische Chemie, uitgegeven door Hoppe-Seyler, van 23 Maart 1881 en uit eene korte mededeeling van Salkowski in het Centralblatt fü r die Medicinischen Wis- senschaften van 5 Maart 1881, dat het voor normale urine geen verschil maakt, of de Cl.-bepaling volgens Volhard direct in de urine als zoodanig, of eerst na verdamping en verbranding geschiedt. In een eerste reeks controle-proeven werd door Ar- nold evenmin als door Volhard het gevormde chloor- zilver afgefiltreerd. Op die wijze echter verkrijgt men geene duidelijke eindreactie, daar de roode kleur van het gevormde sulfocyaan-ijzer, ook dan wanneer al het zilvernitraat geheel ontleed is, bij schudding weer ver- dwijnen kan. Of dit verschijnsel aan oxydatie der urine, aan eene snelle omzetting dus van het chloorzilver door het sulfocyaanijzer is toe te schrijven, kunnen wij in het midden laten. Zooveel is echter zeker, dat dit bezwaar

-ocr page 21-

		9 niet wordt uit den weg geruimd, wanneer men, zooals Volhakd wil, bij het terugtitreeren van het overtollig toegevoegde zilver te veel sulfocyaanammonium toevoegt, dan de bloedroode kleur door toevoeging van zilverni- traat doet verdwijnen en dan nog eens met de sulfocy- aanoplossing titreert. De eindreactie is echter steeds volkomen scherp, indien men het gevormde chloorzilver vooraf affiltreert en de bepaling in het heldere filtraat verricht. Deze wijziging, die ook door Salkowski in zijne methode werd opgenomen, was reeds vroeger door Dkechsel bij alle Cl.-bepalingen volgens Volhakd toe- gepast. Zij bleek ook ons bij onze Cl.-bepalingen in de urine voortreffelijk, terwijl wij ons meer dan eens konden overtuigen, dat de aanwezigheid van chloor- zilver het tot stand komen der eindreactie bemoeielijkte. i) De volkomen gelijke uitkomsten door Arnolü met Volhard\'s methode, zoowel bij verdamping en verbran- ding als bij directe bepaling verkregen, boezemden ons zooveel vertrouwen in, dat wij haar bij al onze onder- zoekingen toepasten. Alleen na het gebruik van salicyU zuur bleek de directe bepaling onuitvoerbaar, omdat de i) Eene tweede door Ar.nolu opgegeven moeielijkheid: eene zóó donkere verkleuring der urine na toevoeging der ijzeroplossing, dat de bepaling zelfs na belangrijke verdunning onmogelijk werd, leverde ons nooit eenig bezwaar op; wel vertoonde de urine meestal bij toevoeging der ijzeroplossing eene licht groene tint, maar deze had op het intreden der eindreactie geen den minsten invloed.

-ocr page 22-

		IO
		urine na toevoeging der ijzeroplossing eene violette ver- kleuring aannam, hoewel ook hier natuurlijk na ver- damping en verbranding (m. a. w. na de destructie van het salicylzuur) volkomen scherpe resultaten verkregen werden. In deze gevallen maakten wij voor de directe bepaling van de methode van Habel en Fernholz gebruik, nadat wij ons vooraf nauwkeurig overtuigd hadden, dat zij zoowel in normale urine i) als na het gebruik van aromatische producten dezelfde resultaten geeft als de methode van Volhard. Wij laten nu in de eerste plaats eene uitvoerige be- schriiving der door ons gevolgde methode volgen. De bepaling van het chloor in de urine als zoodanig, de directe bepaling dus, geschiedde als volgt: Bij 15 C.C. M. baryt-urine, overeenkomende met 10 C. C. M. urine (het al of niet aanwezig zijn van baryt geeft geen verschil) wordt, nadat zij met 10 druppels gecon- centreerd salpeterzuur zijn zuur gemaakt, eene oplossing
		1) In normale menschen-urine vonden wij bij de directe bepaling vol- gens de methode van Volhard 62.4 mgr. Cl. in de 10 C. C. Vervolgens lieten wij bij 10 C. C. van dezelfde urine zooveel zilvernitraatoplossing vloeien, als met deze hoeveelheid Cl. overeenkwam en filtreerden toen 2 proefjes daarvan af. Bij het eene werden eenige druppels der zilver- nitraat-oplossing, bij het andere evenveel druppels eener chloornatrium- oplossing gevoegd; in beide gevallen bleef de vloeistof glashelder. De methode van Hahel en Fernholz gaf dus volkomen hetzelfde resultaat als die van Volhard,

-ocr page 23-

		II van nitras argenti (i C. C. M. beantwoordt aan 5 mgr. Cl.Na) in overmaat gevoegd. De vloeistof wordt nu met zooveel gedistilleerd water verdund en geschud, dat het geheele volumen 100 C. C. bedraagt. Hiervan wor- den 50 C. C. M. door een droog filtrum in een maatkolfje afgefiltreerd; het glashelder filtraat wordt in een beker- glas gegoten en het maatkolfje met gedistilleerd water herhaaldelijk nagespoeld. Bij deze heldere vloeistof laat men nu, nadat zij met 10 of 12 druppels eener oplos- sing van ferridammoniumsulfaat vermengd is, eeneoplos- sing van sulfocyaanammonium (1 C. C. M. bevat 5 mgr.) toevloeien, om het overtollig toegevoegde zilver te be- palen. Elke invallende druppel van sulfocyaanammonium veroorzaakt eene omschreven bloedroode verkleuring van sulfocyaanijzer, die bij schudding verdwijnt en voor eene melkwitte troebeling van sulfocyaanzilver plaats maakt. Zoodra nu al de nitras argenti in sulfocyaanzilver is omgezet, wordt een blijvende roode verkleuring van sulfocyaanijzer waargenomen. Deze bepaling is uiterst scherp, en tot op een halve milligram volkomen nauwkeurig, daar één druppel der sulfocyaanoplossing na volledige praecipitatie van den nitras argenti eene duidelijk roode verkleuring in on- geveer 100 C. C. M. vloeistof te weeg brengt. Nadat aldus het chloor in de urine als zoodanig bepaald was, werd de bepaling van het chloor in de ingedampte en verbrandde urine op de volgende wijze verricht:

-ocr page 24-

		12 io C. C. M. urine worden met 2 gram salpeter en i gram soda in een platinaschaaltje, eerst op een kokend water- bad en vervolgens op een zandbad tot droog toe inge- dampt. Dan wordt de massa boven de gasvlam ver- brand, totdat zij bij bekoeling volkomen wit is. Deze zoutmassa wordt in salpeterzuur opgelost, hetgeen door warmte zeer bespoedigd wordt; het overtollig salpeter- zuur met koolzure soda geneutraliseerd en nu de vloei- stof even opgekookt, om het gevormde salpeterigzuur uit te drijven. Na bekoeling wordt nu de vloeistof weer met salpeterzuur zuur gemaakt en het chloor volkomen op dezelfde wijze, als bij de directe bepaling, bepaald. Bij deze behandeling\' treden zoowel bij het indam- pen op het zandbad als bij de verbranding boven het vrije vuur, moeielijkheden op. Zoodra toch de urine tot op eene zekere hoeveelheid is ingedampt, scheidt zich eene laag der daarin opgeloste stoffen op de nog overige vloeistof af en belet de verdamping. Daarom wordt het schaaltje dan op een zandbad geplaatst en de daarin bevatte vloeistof aan het koken gebracht, waarbij de waterdamp dan de bedekkende laag moet oplichten of doorbreken. Is nu de laag vrij dik, dan krijgt de damp daaronder zulk eene hooge spanning, dat hij bij het ontsnappen een gedeelte der vaste massa uit het schaaltje slingert. Het is juist om deze reden, dat wij slechts i gr. koolzure soda toevoegden en niet, zooals Aknold, 3 gram. Het eenige middel, om het uitspatten

-ocr page 25-

		13 te beletten, was het bedekken van het schaaltje met een platinablikje, hetgeen het uitdampen zeer vertraagde. Bij de verbranding boven het vrije vuur ontvlamde de massa, niettegenstaande de grootste voorzichtigheid en betrekkelijk langzame verhitting soms plotseling, zoo- dat een gedeelte uit het schaaltje spatte. De massa werd daarbij langzamerhand zwart maar niet geoxydeerd. Werd nu de warmte verhoogd, dan bleef gewoonlijk de toestand eenigen tijd dezelfde, totdat er eensklaps ont- branding plaats had. Dit bezwaar kon door bedekking van het schaaltje slechts gedeeltelijk worden weggeno- men; meestal moest de proef geheel herhaald worden, totdat het gelukte de verbranding zonder ontploffing te doen plaats hebben. De berekening van het gehalte der urine aan Cl. Na en Cl. is zeer eenvoudig. De oplossing van de nitras argenti en van het rhodaan-ammonium komen juist over- een, zoodat één C. C. der rhodaanoplossing al het zilver uit één C. C. der zilver-oplossing praecipiteert. Men behoeft dus slechts het aantal C. C. rhodaanoplos- sing, dat tot blijvende roodkleuring der vloeistof ver- bruikt was, met 2 te vermenigvuldigen (daar slechts de helft der urine afgefiltreerd werd) en dit van het ver- bruikte aantal C. C. zilveroplossing af te trekken, om de juiste hoeveelheid zilver te verkrijgen, waardoor al het Cl. uit de urine werd neergeslagen. Dit aantal met 5 ver- menigvuldigd geeft aan, hoeveel mgr. Cl. Na in 10 C. C.

-ocr page 26-

		14 urine bevat zijn, daar elke C. C. der zilveroplossing aan 5 mgr. Cl.Na beantwoordt. Het principe, waarop de methode van Habei. en Fernholz berust, is zeer eenvoudig. Het bestaat daarin, dat men, om het punt te kennen, waarop juist al het Cl. uit de met salpeterzuur zuur gemaakte urine ge. praecipiteerd is, eene kleine hoeveelheid affiltreert, deze in 2 gelijke hoeveelheden verdeelt en nu onderzoekt, of daarin door toevoeging van nitras argenti dan wel van NaCl. troebeling ontstaat. In het eerste geval heeft men te weinig, in het laatste te veel zilver bijgevoegd. Heeft men te weinig zilver bijgevoegd, dan giet men alles in het bekerglas terug, spoelt buisjes en filtrum zorgvuldig met gedistilleerd water na en voegt op nieuw zilver toe. Heeft men te veel zilver bijgevoegd, dan moet de proef herhaald worden. Op deze wijze gaat men voort, totdat geen van beide proefjes meer troebeling aanbiedt (dan is natuurlijk juist al het Cl. gepraecipiteerd), of dat de voorlaatste troebeling door zilver, de laatste door Cl.Na veroorzaakt wordt; in dit geval ligt het Cl.-gehalte tusschen beide hoeveelheden in en wordt door vergelijking der beide troebelingen bij schatting bepaald. Gewoonlijk moet men nog eene tweede bepaling, soms eene derde doen, daar bij het affiltree- ren steeds vloeistof verloren gaat. Het verbruikte aantal C. C. zilver met 5 vermenigvuldigd duidt ook hier weer aan, hoeveel mgr. Cl.Na in 10 C. C. urine bevat zijn.

-ocr page 27-

		15 Zooals men wel kan nagaan, is deze bepaling lang- durig. Het is dan ook juist daarom, dat Arnold en Salkowski de Volhardsche methode direct in de urine hebben toegepast. Wil men tot V2 mgr. Cl.Na, zooals dat door de methode van Volhard gerust geschieden kan, titreeren, dan moeten herhaaldelijk nieuwe hoe- veelheden urine onderzocht worden.
		II. VERGELIJKENDE ONDERZOEKINGEN OMTRENT HET CL.-GEHALTE DER URINE ALS ZOODANIG, EN HET CL.-GEHALTE NA VERDAMPING EN VERBRANDING.
		Het spreekt wel van zelf, dat wij, voor en aleer wij onze onderzoekingen begonnen, ons met de meeste naauwkeurigheid trachtten te vergewissen, of de ver- schillende stoffen, die wij ter bewerking der urine ge- bruikten, absoluut vrij waren van chloorverbindingen. Herhaaldelijk werden daartoe de nitras kalicus en de carbonas sodae (beiden afkomstig uit Marquart\'s fabriek te Bonn) in gedistilleerd water opgelost, elk voor zich en gezamentlijk, met salpeterzuur zuur gemaakt en dan werd zilver-nitraat toegevoegd. De vloeistof bleef alsdan

-ocr page 28-

		i6 glashelder, waaruit tot het absoluut afwezig zijn van chloor besloten werd. Ook het salpeterzuur en het ge- distilleerde water werden onderzocht en Cl.-vrij bevonden. Wij meenden daarmede op alle mogelijke bronnen van fouten bij het onderzoek te hebben gelet en met de resultaten van Arnold voor oogen stelden wij eene reeks vergelijkende onderzoekingen over het Cl.-gehalte der urine als zoodanig en na verdamping en verbran- ding in het werk, in de vooronderstelling dat, zoo er na verbranding meer Cl. gevonden werd, dit op reke- ning van in de urine praeexisteerend aan organische lichamen gebonden Cl. moest gesteld worden. De onder- boekingen werden gedaan bij een vrouwelijke hond, wier urine door een catheter ontlast werd. Haar werd gelijk ongeveer dezelfde hoeveelheid voedsel en van tijd tot tijd hetzij subcutaan hetzij in de maag eene bepaalde hoeveelheid van verschillende aromatische zuren toegediend. Aan deze reeks onderzoekingen sloot zich eene andere aan, die ik op mij zelf verrichtte en waarbij ik, na mij eenige dagen vooraf aan eene gelijke dieet en gelijke levenswijze te hebben onderworpen, eene zekere hoeveelheid metaoxybenzoëzuur tot mij nam. Wij hebben lang overwogen, of wij deze reeks onder- zoekingen, die ons een zeer geruimen tijd bezighielden en waarbij dagelijks meerdere vergelijkende Cl.-bepalin« gen enz. gedaan werden, in extenso zouden mededeelen. Wij hebben daartoe echter geen recht gevonden. Im-

-ocr page 29-

		l7 mers het bleek ons, dat in onze onderzoekingsmethode eene constante fout gelegen was. In alle urines, zoowel van den mensch als van de hond, troffen wij een ver- schil aan tusschen de hoeveelheid Cl. na verdamping en verbranding èn de direct in de urine gevondene. Dat verschil openbaarde zich constant ten gunste der verbrande urine. Mochten wij al in het begin daardoor tot het besluit verleid worden, dat het voorkomen van praeexisteerend (aan organische stof- fen gebonden) Cl. in de urine een normaal ver- schijnsel mocht heeten, spoedig bleek ons dit besluit voorbarig en ongemotiveerd. Onze resultaten toch waren in lijnrechte tegenspraak met hetgeen Arnold gevonden had, met hetgeen later ook door Firnig *) geconstateerd werd. Beide onderzoekers vonden in verschillende urines van gezonden en zieken bij directe bepaling en na verdamping en verbranding steeds de- zelfde hoeveelheid chloor. Wij daarentegen ontmoetten in geen enkel onderzoek, noch bij den mensch, noch bij den hond ooit eene urine, waarin niet na verbranding meer chloor gevonden werd, dan bij directe bepaling. Dat verschil bleek buitendien vrij constant. Afgezien van grootere verschillen, die wij nu en dan na het gebruik van aromatische zuren ontmoetten, bevatte de urine bij elke bijzondere proef na verbranding steeds onge-
		\') Pflüger\'s Archiv. Oct. 1881. 2

-ocr page 30-

		V
		18 veer 2.8—3.4 mgr. chloor meer dan bij directe bepa- ling. Twee wegen bleven ons nu open om in deze tot klaarheid te komen; of om de onderzoekingen voort te zetten en de telkens zich voordoende grootere hoeveel- heid chloor bij verbranding als eene constante fout te beschouwen, die niet in rekening mocht worden gebracht, óf om de fout op te zoeken en te vermijden. Beide wegen werden door ons ingeslagen, en op den laatsten weg gelukte het ons ten slotte de bron van onze fout te ontdekken. Ziehier hoe wij daarbij te werk gingen. Wij zochten in de eerste plaats naar het bewijs, dat de door ons gevonden verschillen in chloor na verdam- ping en verbranding en bij directe bepaling werkelijk aan fouten bij de analyse moesten worden geweten. Wij gin- gen uit van 10 C. C. eener chloornatriumoplossing van bekend gehalte (V2 pCt.) Daarvan werd het Cl. direct en na verbranding bepaald; bij de directe bepaling na zuurmaking met salpeterzuur werd juist het Cl.-gehalte teruggevonden (50 milligr. chloornatrium); na verbran- ding echter met 2 gr. nitras kalicus en 1 gr. carbonas sodae vonden wij 55 mgr. chloornatrium. In eene tweede proef werd uit 10 C. C. van genoemde NaCl.-oplossing al het Cl. door nitras argenti gepraeci- piteerd, het kolfje van 50 C. C. inhoud tot de deelstreep aangevuld en hiervan 25 C. C. afgefiltreerd. Dit heldere nitraat, dat bij toevoeging van nitras argenti glashelder bleef, werd nu met 2 gram nitras kalicus en 1 gram

-ocr page 31-

		19 carbonas sodae verbrand en verder op de gewone wijze behandeld. Bij de titrage werd nu ook hierin 2.5 mgr. Cl. gevonden. Onze methode toonde dus Cl. aan in gedistilleerd water, waarbij een paar druppels nitras argenti gevoegd waren, zoodra dit onder toevoeging van nitras kalicus en carbonas sodae verbrand werd. Het Cl. was dus hoogst waarschijnlijk uit de ter verbranding bijgevoegde stoffen afkomstig. Hoewel deze, in gedistilleerd water opgelost, nooit een spoor van eenig nederslag met zilvernitraat hadden vertoond, moest er toch eene stof in bevat zijn, die bij verbranding vrij gesteld en door zilvernitraat gepraecipiteerd werd, en óf zelf Cl. was, óf door hare onoplosbaarheid in salpeterzuur voor Cl. imponeerde. Uit welke der bijgevoegde tot verbranding gebruikte stoffen was deze zelfstandigheid afkomstig? Dit leerde het volgende onderzoek: 2 gram nitras kalicus en 1 gram carbonas sodae, 2 gram nitras kalicus alleen, 1   gram carbonas sodae alleen, 2  gram carbonas sodae, opgelost in salpeterzuur (dus nitras natricus) en 1 gram carbonas sodae, 2 gram carbonas sodae, opgelost in salpeterzuur (dus nitras natricus) alleen — werden op dezelfde wijze als de urine bij de verbrandingsmethode behandeld. Het resultaat was, dat in het eerste en tweede geval 2.8 tot 3.4 mgr. Cl. gevonden werden, terwijl in de drie andere eene

-ocr page 32-

		20 uiterst geringe troebeling bij toevloeiing der zilversolutie ontstond, beantwoordende aan hoogstens 0.28 mgr. CL, dus geheel binnen de grenzen der waarnemingsfouten val- lende. De carbonas sodae kon dus bijna als geheel Cl.-vrij beschouwd worden, terwijl uit den nitras kalicus het chloor of de met chloor overeenkomende zelfstandigheid in eene hoeveelheid van 2.8 tot 3.4 mgr. in de 2 gram afkomstig was. De fout was dus gevonden; zij lag in eene veront- reiniging van den nitras kalicus, die zich eerst bij ver- branding openbaarde en zich volkomen aan het onder- zoek bij gewone oplossing had onttrokken. Terwijl wij op deze verontreiniging van den door ons gebruikten en als nitras kalicus purissimus bestempelden salpeter nog later terugkomen \'), was tevens de weg aangewezen om de gemaakte fout te vermijden. Wij gebruikten van nu af aan ter verbranding der urine telkens nitras natricus uit carbonas sodae en salpeterzuur bereid. Reeds de eerste proef leverde bevredigende resultaten; bij directe bepaling toch werd 154 mgr. NaCl. inde 10 C. C. urine gevonden, terwijl na verbranding 153.5 mSr- NaCl. werd aangetroffen. Inmiddels werden de proefnemingen bij den hond \') Eene sinds dien door Marqnart\'s fabriek geleverde hoeveelheid nitras kalicus purissimus bevat bij verbranding geene door nitras argenti praecipiteerbare slofïen.

-ocr page 33-

		21 voortgezet. Zij leerden ons, dat de grootere hocvcel- heden Cl., die na subcutane injectie van sommige aro- matische zuren bij verdamping en verbranding der urine gevonden werden, niet aan digestic-stoornissen (braken, weigeren van voedsel gedurende i of 2 dagen) konden worden toegeschreven. En nu de aard en de grootte onzer fout bij de verbranding der urine was aan het licht gebracht, leerden zij ons buitendien, dat slechts na het gebruik van metaoxybenzoëzuur, benzoëzuur en salicyl- zuur eene hoeveelheid Cl. bij verbranding was gevonden, die niet van den verontreinigden salpeter afkomstig be- hoefde te zijn en op de aanwezigheid van organische Cl.-verbindingen scheen te wijzen. Voor en aleer wij intusschen verder gingen, meenden wij te moeten onderzoeken, of wij door toepassing onzer verbeterde verbrandingsmethode nu werkelijk organische Cl.-verbindingen, die in het organismus gebracht waren, volledig in de urine konden terugvinden. Wij gebruikten daartoe het chloralhydraat. Aan den hond, die tot al onze proeven diende, werd des morgens ten il ure 2.5 gram chloralhydraat gegeven, opgelost in 15 C. C. gedistilleerd water in drie gedeelten ten 11, 11 Va en 12 ure en nog eens 2.5 gr. in twee gedeelten ten 3Va en 4 ure \'s namiddags. De hond bleef geheel normaal en sliep niet. De hoeveelheid ten 4 ure ontlaste urine bedroeg 66 CC; zij ver- toonde eene zure reactie, was donkergeel en had een spe-

-ocr page 34-

		22 cifiek gewicht van 1.030; zij reduceerde Fehi.ing\'s proef- vocht een weinig en draaide het gepolariseerde licht niet. Bij directe bepaling bevatte zij 0.464 pCt. Cl. en na ver- branding 0.698 pCt. Cl. Haar gehalte aan door verbran- ding vrijgesteld Cl. bedroeg dus 0.234 pCt. Des avonds ten 9 ure werden 190 C.C. urine ontlast; deze reageerde neutraal, was lichtgeel van kleur en had een specifiek gewicht van 1.026. Zij vertoonde wederom eene geringe reductie, maar draaide het gepolariseerde licht evenmin. Bij directe bepaling bedroeg het Cl.-gehalte 0.864 pCt. en na verbranding 1.02 pCt.; zij bevatte dus 0.156 pCt. Cl. dat door verbranding kon vrijgesteld worden. Den volgenden ochtend ten 10 ure werden 170 C.C. urine ontlast, die zuur reageerden, donkergeel van kleur waren en eenspecifiek gewicht van 1.023 hadden. Zij vertoonde nu eene duidelijke reductie en draaide het gepolariseerde licht duidelijk naar links. Bij directe bepaling bedroeg het Cl.-gehalte 0.94 pCt. en na verbranding 0.963 pCt.; door de verbranding was dus 0.023 pCt. Cl. vrijgesteld. Des namiddags ten 4 ure werden nog eens 70 C.C. urine ontlast; zij reageerde zuur, was geel van kleur en had een specifiek gewicht van 1.016. Zij vertoonde geene reductie meer en draaide ook het gepolariseerde licht niet. Bij directe bepaling bedroeg het Cl. gehalte 0.412 pCt. en na verbranding 0.43 pCt„ zoodat 0.018 pCt. Cl. door verbranding was vrijgesteld. Schoon de hoeveelheid als chloralhydraat ingebracht chloor verre

-ocr page 35-

23

g 1 É - s **• — ca ro ï> .= § m o co *-l O 1 ** tri O o l/-> 3 ____|_ O Ó O o o Ü s «j > in \'rocer co in Cl co N w O o O Ó O o _ --------o- a 1 $ CO i^ _, bc VO Si0 .2 s CO ri o co X § "* qv VO CO CO o % So ó « l-H o 4 o 3 u J V J X > •£ 1 00 Cv N co o l-O V fc 1 VO q CV Tt o w ó o s ,: <D te UIUIB UI o t^ 00 00 Cv te c 0 co Cv 00 N co vO in M 00 S) 6 w i-J ó có "ü \'S e u .5 w •* <*• n E VO o * H- (5 p \'t 00 Ol Tf Cu ó O ö 0 .£ M bJo 1 <ü aa pC T3 JX i \'S \'C \'31? 1 b/0 M T3 Rotatie. M 1 1 VO Ö 1 •S ~ O VO co vo ,£ * CO N M M pecil ewic O O q q M —\' M H W 01 eelheid ine. ü ü C.C. 1 " a VO VO 8v O r^ O a K — M4 •* ri ir» i/"> CO VO Os K—< N D O »l r | l-H • P I i M 1 Cv O c/> M 1—1

cS-ë? em ié itk | B ^ 0 ^ p a. Zi ^

Si

SC U li III . — Bs *- t- C V et 5 q o p

C

\'/ ~ fJJ CN

> 5= tJ «•W S | B-g u o." £ cu S « « o u i 5 -.ÏÏ e » 2 ^

I

. 9 °

J»

:i«

6J0:=

II!

-ocr page 36-

		24 de hoeveelheid chloor "overtreft, die aan organische stoffen gebonden in de urine voorkomt, *) zoo is toch de aanwezigheid van dit alleen bij verbranding aantoonbare chloor zoo duidelijk mogelijk. Niet minder duidelijk was dit in de urine van eene op de afdeeling van prof. Stokvis aan tetanus traumaticus behandelde patiënte, die chloral inwendig gebruikte. De urine bevatte eiwit, hetgeen door geconcentreerd salpeterzuur gcpraecipiteerd en vervolgens afgefiltreerd werd; zij reduceerde kopcrproefvocht niet. Zij vertoonde eene zure reactie, was geel van kleur en had een spec. gew. van ioii. Bij de directe chloorbepaling vonden wij daarin 0.046 pCt. Cl. en na verbranding 0.072 pCt. Cl. Den volgenden dag werd de urine nogmaals onder- zocht; zij vertoonde zure reactie, was geel van kleuren had een spec. gew. ven 1012. Bij de directe bepaling werd nu 0.031 pCt. Cl. gevonden en na verbranding 0.046 pCt. Cl. Nadat wij ons op die wijze en door onderzoek van eenige urines van mensch en dier 2) overtuigd hadden, dat onze methode thans vrij van fouten was en in staat
		\') In de 5 gram chloralhydraat zijn 3.157 gr. Cl. bevat; in de urine bedroeg de hoeveelheid organische Cl.-verbindingen na verloop van 29 uren 0.507 gr. Deze hoeveelheid Cl. komt overeen met 1.75 gr. uro- chloralzuur. (Külz, Centralblatt für die medicinischen Wissenschaften, jaargang 1881.) \') Onderzoek der urine van een patiënt, lijdende aan pneumonia crou- posa. De urine is zuur, donkerrood en heeft een spec. gew. van 1024.

-ocr page 37-

		25 organische chloor-vcrbindingen in de urine aan te toonen, lieten wij onze vorige proeven nog eens de revue passeeren, om te zien in welke richting eene herhaling van het onderzoek positieve resultaten beloofde. Wij hadden bij den hond positieve resultaten, d. i. verschillen in chloor, die hooger bleken te zijn dan door de veront- reiniging van den salpeter kon verantwoord worden, verkregen na subcutane injectie van metaoxybenzoëzuur, salicylzuur en benzoëzuur; negatieve resultaten, d. i. verschillen in chloor, die geheel door den onzuiveren salpeter konden verantwoord worden, na subcutane in- jectie van kaneelzuur, paraoxybenzoëzuur en na inwen- dig gebruik van metaoxybenzoëzuur. Ook bij den mensch had het inwendig gebruik van dit zuur slechts ver- schillen aan het licht gebracht, die geheel op rekening van den onzuiveren salpeter gesteld konden worden. Van de stoffen, wier subcutane injectie positieve resultaten geleverd had, hadden wij, toen wij nog den onzuiveren salpeter gebruikten, het metaoxybenzoëzuur ten tweeden
		Bij de directe bepaling bevatte deze 0.63" pCt. Cl. en na verbranding 0.63 pCt. Cl. Onderzoek der urine van den hond na subcut. injectie van 1.5 gr. san- onine in twee keer. Na verloop van 24 uur werd 100 C.C. urine ont- last, die eene zwak zure reactie vertoonde, donker geel van kleur was, eenigszins geleiachtig van consistentie met een spec. gew. van 1028. Bij directe bepaling werd hierin 0,257 pCt. Cl. gevonden en na verbran- ding 0.253 pCt. Cl.

-ocr page 38-

		26 male beproefd. Des morgens ten 11 uur werd bij den hond 7. 5 gr. metaoxybenzoëzuur, geneutraliseerd met natron- loog, subcutaan ingespoten. De hond krijgt hierop tremores, braakt echter niet, maar is gedurende 2 dagen lusteloos. Des namiddags ten 4 ure van denzelf- den dag werden 184 C.C. urine ontlast; zij reageer- de neutraal, was geel van kleur en had een spec. gew. van 1.030. Zij vertoonde eene belangrijke reductie en draaide het gepolariseerde licht 0.8 pCt. naar links. Het ureumgehalte was 2.6 pCt. Bij directe bepaling werden in de 10 C.C. urine 21.1 mgr. Cl. gevonden en na verbranding 25.1 mgr. Cl., dus een verschil van 4 mgr. Cl. Ook de sulfaten werden bepaald; in 56 C.C. urine waren 22.3 mgr. gewoon en 131 mgr. gepaard zwavelzuur bevat. Des avonds ten 9 uur d. i. 10 uur na de inspuiting van het zuur, wer- den 260 C. C. urine ontlast; zij reageerde zuur, was geel van kleur en had een spec. gew. van 1.026. Zij reduceerde, hoewel minder dan de vorige urine en draaide het gepolariseerde licht 0.8 pCt. naar links. Het ureumgehalte bedroeg 2.9 pCt. In 10 C. C. urine werd bij directe bepaling 44 mgr. Cl. en na verbran- ding 48.1 mgr. Cl. gevonden, dus een verschil van 4.1 mgr. Cl. De hoeveelheid zwavelzuur bedroeg in 50 C. C. urine 7.4 mgr. gewoon en 77.5 mgr. gepaard zwa- velzuur. Den volgenden ochtend ten 9 ure, d. i. 23 uren na de inspuiting, werden 345 C. C. urine ontlast; zij

-ocr page 39-

		27 reageerde zuur, was geel van kleur en had een spec. gew. van 1.019. De urine reduceerde en draaide het gepolariseerde licht 0.4 pCt. naar links. Het ureunv gehalte was 3 pCt. Het chloorgehalte bedroeg bij directe bepaling 64.4 mgr. Cl. in de 10 C. C. en na verbran- ding 69.8 mgr, Cl., dus een verschil van 5.4 mgr. De hoeveelheid zwavelzuur bedroeg in de 50 C. C. urine 24 mgr. gewoon en 50 mgr. gepaard zwavelzunr. Des namiddags ten 4V2 ure, d. i. 29V2 uur na de inspuiting, worden 342 C. C. urine ontlast; zij reageerde zuur en had een spec gew. van 1.009. Zij vertoonde geene reductie meer en draaide ook het gepolariseerde licht niet. Het ureum- gehalte was 1.7 pCt. Het chloorgehalte bedroeg bij directe bepaling 32 mgr. Cl. in de 10 C.C. en na verbranding 33.7 mgr. Cl., dus een verschil van 1.7 mgr. Cl. Den vol- genden ochtend ten 9 ure, dus 46 uren na de inspui- ting, werden 184 C.C. urine ontlast; zij reageerde zuur en had een spec. gew. van 1.007. Het ureumgehalte bedroeg 1.6 pCt. Zij bevatte bij directe bepaling in de 10 C. C. urine 34.3 mgr. Cl. en na verbranding 36.6 mgr. Cl., dus een verschil van 2.3 mgr. Cl. Het zwavel- zuur der beide laatste urines te zamen bedroeg in 50 C. C. urine 32 mgr. gewoon en 10 mgr. gepaard zwavelzuur.

-ocr page 40-

28

29 riNG VAN METAOXYBENZOËZUUR BIJ DEN HOND.

ONDERZOEK DER URINE NA SUBCUT. INSPUI

Hoeveel heid urine. in C. C.

ZWAVELZUUR.

UREUM.

CHLOOR.

Tijd- stippen

Spec. gew.

Uren

Rotatie.

Reductie.

bij Directe bepaling.

Gepaard.

Gewoon.

Verschil.

Na verbranding.

in Procent.

m grammen

in Procent.

111 grammen.

in Procent.

m grammen

in Procent.

11 grammen In Procent.

1 Procent.

111 grammen

111 grammen

1.030 0.8 Sterk. 2.6 1.026 0.8 Iets minder. 2.9 1.019 0.4 Iets minder. 3- 1.009 — — i-7 1.007 1.6

1S4 260 345 789 c. c. 342 184 526 C. C,

0.262

0.4820 0.3030 o-345°

4.784 7-54° 10.350 22.674gr 5-8\'4 2.644 8.7S8gr.

0.0820 0.0384 O.1656

0.388 1.144 2.2218

0.0738 0.J066 0.1863

11-4 4-9 9-9 9-4V. 4V9

0.0446 0.0148 0.048

5 5 12 22 7\'/, i6\'/8 24

0.4618 1.2506 2.4081

0.251 0.481 0.698 0-337 0.366

0.040 0.041 0.054 0.017 0.023

0.155

0.44 0.644 0.320 0-343

3-7538 g\'\'

0.2860 gr.

0.3667 gr

1.1300 gr.

4.1205 gr.

0.0581 0.0423 f o. 1004 gr,

1.0944 0.63 H

I-I525 0.6734

0.064

°-3366 gr-

I.8259 gr.

0.1052 gr.

I-7255 8r

-ocr page 41-

28

29 riNG VAN METAOXYBENZOËZUUR BIJ DEN HOND.

ONDERZOEK DER URINE NA SUBCUT. INSPUI

Hoeveel heid urine. in C. C.

ZWAVELZUUR.

UREUM.

CHLOOR.

Tijd- stippen

Spec. gew.

Uren

Rotatie.

Reductie.

bij Directe bepaling.

Gepaard.

Gewoon.

Verschil.

Na verbranding.

in Procent.

m grammen

in Procent.

111 grammen.

in Procent.

m grammen

in Procent.

11 grammen In Procent.

1 Procent.

111 grammen

111 grammen

1.030 0.8 Sterk. 2.6 1.026 0.8 Iets minder. 2.9 1.019 0.4 Iets minder. 3- 1.009 — — i-7 1.007 1.6

1S4 260 345 789 c. c. 342 184 526 C. C,

0.262

0.4820 0.3030 o-345°

4.784 7-54° 10.350 22.674gr 5-8\'4 2.644 8.7S8gr.

0.0820 0.0384 O.1656

0.388 1.144 2.2218

0.0738 0.J066 0.1863

11-4 4-9 9-9 9-4V. 4V9

0.0446 0.0148 0.048

5 5 12 22 7\'/, i6\'/8 24

0.4618 1.2506 2.4081

0.251 0.481 0.698 0-337 0.366

0.040 0.041 0.054 0.017 0.023

0.155

0.44 0.644 0.320 0-343

3-7538 g\'\'

0.2860 gr.

0.3667 gr

1.1300 gr.

4.1205 gr.

0.0581 0.0423 f o. 1004 gr,

1.0944 0.63 H

I-I525 0.6734

0.064

°-3366 gr-

I.8259 gr.

0.1052 gr.

I-7255 8r

-ocr page 42-

		3° Uit deze proef bleek, dat de drie eerste hoeveelheden urine een verschil hadden opgeleverd, dat ten gunste van praeexisteerende organische chloor-verbindingen zou spreken, indien de ter verbranding gebruikte salpeter geen Cl. bevat had. Maar nu 2 gram daar- van 3,5 mg. Cl. bevatten, en de hoeveelheid vanden tot verbranding gebruikten salpeter niet telkens volkomen nauwkeurig afgewogen was, bleken de verschillen, diehoog- stens 5 mg. op de 10 C. C. bedroegen, zoo gering, dat zij door den Cl.-houdenden salpeter best verklaard konden worden. Wij zagen daarom van verdere onder- zoekingen met dit zuur af en bepaalden ons tot het nagaan van den invloed van het benzoëzuur en het salicylzuur, onder aanwending van den nu volkomen Cl.-vrijen nitras natricus en carbonas sodae tot verbranding der urine. Den ióde" November werd bij den hond, wegende 9.860 <t£, eene oplossing van 1:5 salicylzure natron in de maag gebracht en wel ten 10, iol/2, 11, 11 l/g en 12 ure, telkens eene dosis van 1 gram (dus 5 gram salicylzuur in het geheel). De. hond krijgt hierop tremores, braakt echter niej:, eet en drinkt niets en is lusteloos.. Ten 3V2 uur, d. i. 3 Va uur na de laatste dosis salicyl- zuur, worden 175 C. C. urine ontlast; zij reageeren zuur, zijn geel van kleur en hebben een spec. gew. van 1016. De urine reduceert niet, en draait het gepola- riseerde licht uiterst weinig; meer rechts dan links.

-ocr page 43-

		31 Bij de directe bepaling (volgens Habel en Fernholz) worden in de 10 C. C. urine 72.7 mgr. Cl. gevonden en na verbranding (volgens Volhard) 74.4 mgr. Cl., dus een verschil van 1.7 mgr. Cl. Des avonds ten 9 ure, d. i. 9 uur na de laatste dosis worden 35 C. C. urine ontlast; zij reageeren sterk zuur, zijn donker geel van kleur en hebben een spec. gew. van 1027. De urine reduceert niet en draait ook het gepolariseerde licht niet. Bij directe bepaling worden in de 10 C. C. urine 31.5 mgr. Cl. gevonden en na verbranding 32.1 mgr. Cl. gevonden, dus een verschil van 0.6 mgr. Cl. Den volgenden ochtend ten 10 ure worden 225 C. C. urine ontlast; zij reageeren neutraal, zijn geel van kleur en heb- ben een spec. gew. van 1024. Bij directe bepaling worden in de 10 C. C. urine 72.7 mgr. Cl. gevonden en na ver- branding 72.1 mgr. Cl., dus een verschil van —0.6 mgr. Cl. De verschillen in Cl.-gehalte bij de twee eerste bepa- lingen zijn zeer gering; zij vallen echter in positieven zin uit, en zouden nog meer waarde hebben, indien niet de methode van H. en F., bij de directe bepaling aange- wend, in nauwkeurigheid ietwat bij die van V. achter stond. Het verschil blijft in elk geval slechts korten tijd merk- baar, terwijl de urine na 2 X 24 uren nog sterk de salicylzuurreactie vertoonde. Nu werd het salicylzuur subcutaan toegediend. Den 21 sten November werd 6 gr. salicylzure natron eener op- lossing van 1:5 in 5 keer subcutaan ingespoten ten

-ocr page 44-

		32 IO3/.,, il 74, il Va, 12 en 12V2 uur. De hond krijgt tremores, braakt hevig en is gedurende een paar dagen zeer lusteloos. Des namiddags ten 4 ure, d. i. 3 Va uur na de laatste inspuiting, worden 273 C.C. urine ontlast; zij reageeren alcalisch, zijn geel van kleur en hebben een spec. gew. van 1023. De urine bevat eiwit, terwijl in het sediment cylinders worden aangetroffen; het eiwit wordt verwij- derd door bij de 50 C. C. urine 50 druppels gecon- centreerd salpeterzuur te doen en dan het praecipitaat af te filtreeren; na herhaalde filtratie loopt de urine helder door en bevat geen eiwit meer. De urine redu- ceert tamelijk, maar draait het gepolariseerde licht niet. Bij directe bepaling worden in de 10 C. C. urine 41.8 mgr. Cl. gevonden en na verbranding 41.5 Cl., dus een verschil van —0.3 mgr. Cl.. Ten 9 ure \'s avonds worden 32 C. C. urine ontlast, zij reageeren alcalisch en zijn geel van kleur; het spec. gew. kon wegens de geringe hoeveelheid urine niet bepaald worden. De urine bevat tamelijk veel eiwit, dat als boven verwijderd wordt; zij reduceert zeer sterk en draait het gepolariseerde licht of niet, of meer rechts dan links. Bij directe be- handeling worden in de 10 C. C. urine 4.5 mgr. Cl. gevonden en na verbranding 5.4 mgr.; dus een verschil van 0.9 mgr. Cl. Den volgenden ochtend ten io\'/a ure, dus 22 uur na de laatste inspuiting, worden 200 C. C. urine ontlast; zij reageeren zuur, zijn geel van kleur en

-ocr page 45-

		33 hebben een spec. gew. van 1027. De urine bevat eiwit, dat verwijderd wordt door haar eerst te kooken en dan het salpeterzuur bij te voegen en het praecipi- taat af te filtreeren. De urine reduceert zeer sterk, maar draait het" gepolariseerde licht niet. Bij de di- recte bepaling worden in de 10 C.C. 4.6 mgr. Cl. gevonden en na verbranding 4.3 mgr. CL. dus een ver- schil van —0.3 mgr. Cl. Des namiddags ten 4 ure,dus 271/2 uur na de laatste inspuiting, worden 145 C.C. urine ontlast; zij reageeren zuur, zijn geelgroen van kleur en hebben een spec. gew. van 1018. De urine bevat eiwit, dat als boven verwijderd wordt; zij redu- ceert zeer sterk en draait het gepolariseerde licht niet. Bij de directe bepaling worden in de 10 C.C. urine 2.5 mgr. Cl. gevonden en na verbranding eveneens 2.5 mgr. Cl., dus geen verschil. Den volgenden och- tend ten iol/2 uur, dus 46 uren na de laatste inspuiting, worden 200 C.C. urine ontlast; zij reageeren zuur, zijn donker geel en hebben een spec. gew. van 1028. Het eiwit wordt verwijderd als boven. De urine reduceert nog zeer sterk. Bij de directe bepaling worden in de 10 C.C. urine 20 mgr. Cl. gevonden en na verbranding 19.4 mgr. Cl., dus een verschil van —0.6 mgr. Cl.
		3

-ocr page 46-

w Q

UI

en 00 Q 30 N VQ m N M 8 8 8 0 i ° M ó o o 1 1 0 1 o 1 -.o

53 O P6 H < 55 si i u p—f < t/j

00 - S 8 o o" •

I i

Ï5 O ro    & ro w 8   8 \'8 w o    o o\' -. I I

N VÖ ifl 5 8 8 o o o

SC u N ri $ PI N r~ vO i ^C 00 •* * 00 * ro oo « l" 0 o N o rO t _£. d " _o_ 0 _<L

Èi 0 ro N N N *o o -t N «O \'O « vo 0 " 0" M _2L

< y. i-I > J <! C/5 > C3

lO "<t" O "- ó o"

Q i K 55 O E 55 W Q

1/1 *t o d o o\'

> W c 53 W

SS & •o -t <^ r) N CTi * N in o H VO * - O ui ro ro 1 °. ü « O t t -. o 0 « O o 0

te 00 o

\'I

n i—i <mi H ° M l*H < w W Q W C N Pi w Q 55 O

t o o o o\' o\'

3 0. ƒ. g Fh u 5 CB «<

ris N i ö

i i i

I I

I I

o

\\0 I*» w cl O O

00 00 » M O O

(n

w 2 °

Oh £

cc. CC m N O t-* un 8 r-* m o O ^ •* (N U"ï M ro m m rn rn tn 00 * IN w fl

in \'n in I- CO n — N

J]

1 Ü

*« N * f*ï <* m m M

4 S-

Tf (^

O n i>

-ocr page 47-

		35 Slechts in de tweede hoeveelheid ontlaste urine is eene aanduiding van aan organische stoffen gebonden chloor. Daarin kon echter de bepaling van het Cl. vol- gens Habel en Fernholz volstrekt niet naar eisch wor- den uitgevoerd, wijl de hoeveelheid urine te gering was, om tot herhaalde proefjes te kunnen dienen. Al wil men nu ook deze onmiskenbare bron van fouten voorbijzien, dan nog zouden na het inbrengen van 6 gram salicyl- zure natron slechts 3 mgr. aan organische stoffen gebonden chloor in de urine aanwezig zijn — een resultaat, waaraan men zeker voorloopig niet te veel bewijskracht zal willen toekennen, ook al neemt men in aanmerking, dat deze aanduiding van Cl. juist in de urine gevonden werd, die het sterkst reduceerde. Opmerkelijk is nog het verschil in reductie-vermo- gen tusschen de na het inwendig gebruik en het sub- cutaan aanwenden van salicylzuur ontlastte urine. In het eerste geval is de reductie nagenoeg nul, in het tweede geval is zij zeer belangrijk, terwijl de draaiing van het polarisatie-vlak in beide gevallen geheel ontbreekt. Eene laatste proefneming werd met benzoëzuur ver- richt. De hond kreeg inwendig benzoëzure natron in op- lossing van 1:5 en wel ten 11 ure 3 gr., ten iil/2 ure 2 gr. en ten 12 ure 3 gr. en nog eens \'s namiddags ten 33/4 ure 21/2 gr. en ten 4 ure 2l/2 gr. Het dier kreeg tremores en salivatie, maar bleef overigens wel, at en dronk goed. Des namiddags ten 4 ure worden 100 C.C. urine

-ocr page 48-

		36 ontlast; zij reageeren zuur, zijn geel van kleur en heb- ben een spec. gew. van 1030. De urine bevat geen eiwit; zij reduceert, maar draait het gepolariseerde licht niet. Bij directe bepaling worden in de 10 C.C. urine 65.9 mgr. Cl. gevonden en na verbranding 65.3 mgr. Cl., dus een verschil van —0.6 mgr. Cl. Des avonds ten 9 ure, dus 5 uur na de laatste inspuiting, worden 310 C.C. urine ontlast; zij reageeren zuur, zijn geelgroen van kleur en hebben een spec. gew. van 1021. Zij reduceeren nieten draaien ook het gepolariseerde licht niet. Bij directe bepaling worden in de 10 C.C. urine 81.4 mgr. Cl. gevonden en na verbranding 81.1 mgr. Cl., dus een versehil van —0.3 mgr. Cl. Den volgenden ochtend ten 10 ure worden 148 C.C. urine ontlast; zij rea- geeren zuur, zijn geel van kleur en hebben een spec. gew. van 1020. Bij de directe bepaling worden in de 10 C.C. urine 76.2 mgr. Cl. gevonden en na verbran- ding 75.6 mgr. Cl., dus een verschil van —0.6 mgr. Cl.

-ocr page 49-

		ro Ov 9 VO Ov CO t1- \'m In gram —O.OO 8 o 1 8 ö I N O o 1 u t/i Sm d co o u \'-> 0 8 8 8 u Cu q o* 1 o 1 f\' s\' § „ 00 v-° b/3 ro •* co Ov vo mH VO ÖJ ït Sc VO tn w CO 4 o o \'S 3 « d ?3 1-1 J3 1-1 fa c > u ro HM O X ed ü o in — i-o u fc E o. s O 00 O t^ O la «* t^ ex 3 o\\ co t^ o M vo M M HH e VO in t—t CO 0) d N hh 4 S In procent. o\\ vo VO d 00 ö M d Re- duc- tie. .* 1 1 1 1 Rota- tie. 1 1 1 * . 1 I o M o 1 .s co 01 M 8 * O O O * & HH \' ^* M S £ u Ü 8 M 0 00 oo I i Ü co VO vn 8 s .s 1 VO m (O . O i 1 1 ON 1 B f 1 M 1 <* Ov
		O <
		Q C X z Ui Q >—> pq O <

-ocr page 50-

		3» In ons oog heeft de proef met benzoëzure natron de grootste bewijskracht. Het onderzoek der urine had hier met geene moeielijkhcden (aanwezigheid van eiwit) te kampeh, en de methode van Volhard kon zoowel in de urine als zoodanig als na verdamping en verbran- ding geheel naar eisch worden toegepast. Het resultaat nu dier proef is beslist negatief, schoon de resorptie van het zuur goed had plaats gehad. Uit de medegedeelde onderzoekingen meenen wij dus met zekerheid te mogen afleiden „dat door vergelijking „van het Cl.-gehalte in 10 T..C. urine als zoodanig met „het Cl.-gehalte derzelfde hoeveelheid na verdamping en „verbranding geene organische Cl.-verbindingen kunnen „worden aangetoond." Met opzet formuleeren wij ons besluit aldus, al zijn wij tot de meening geneigd, dat de medegedeelde resul- taten het bestaan van gepaarde Chloorverbindingen in de urine, ook na het gebruik van aromatische zuren, hoogst twijfelachtig maken. Wij mogen toch niet voor- bijzien, dat de hoeveelheid, waarin de organische Cl.-ver- bindingen in de urine voorkomen, wellicht zoo gering kan zijn, dat ze aan de tot nog toe beschreven methode ter bepaling ontsnapt. Hieruit volgt onmiddelijk, dat ter beslissing van dit vraagstuk andere methoden, waarbij men atscheiding en isoleering van mogelijke Cl.-hou- dende organische stoffen tracht te verkrijgen, zullen moeten worden aangewend.

-ocr page 51-

		39 Voordat wij ons intusschen met de beschrijving dier methoden en de door haar verkregen resultaten bezig- houden, wenschen wij hier nog op te merken, dat ook, wanneer men de Cl.-bepaling in grootere hoeveelheden urine (50—75 C.C.) direct en na verbranding verricht, de ver- schillen nimmer uitvallen ten gunste van praeexisteercn- de organische lichamen, waaruit slechts bij verbranding Cl. vrij wordt. Het zou intusschen mogelijk zijn, dat de orga- nische C1.-houdende lichamen der urine reeds toestond door zilvernitraat werden nedergeslagen (zooals bijv. het trichloorazijnzuur), of dat zij zoo gemakkelijk splitsbaar zijn, dat reeds het toevoegen van salpcterzuur het Cl. vrij stelt. Terwijl in het eerste geval slechts afscheiding en isoleering der gepaarde verbindingen ons de ge- wenschte kennis verschaffen kan, hebben wij met be- trekking tot het bestaan der tweede mogelijkheid, bij 20 C.C. urine van den gezonden mensch 10 C.C. baryt gevoegd en gefiltreerd. Van het filtraat werden 15 C.C. genomen en deze met azijnzuur nauwkeurig geneutraliseerd. Hieruit werd nu door overmaat van nitras argenti al het chloor verwijderd en het praecipi- taat afgefiltreerd. Bij het glasheldere filtraat, waarin zich dus nog nitras argenti bevond, werd nu geconcen- treerd salpeterzuur gevoegd, waarbij de vloeistof even helder bleef. Dezelfde proef werd ook verricht met urine van den hond na inwendig gebruik van benzoë-

-ocr page 52-

		40 zuur, met volkomen hetzelfde resultaat. Dit bewijst dus, dat, zoo al organische Cl.-houdende zelfstandigheden in de urine mochten voorkomen, deze door toevoeging van salpeterzuur zeker niet ontleed worden.
		III. PROEVEN TER ISOLEERING VAN IN DE URINE VOORKOMENDE ORGANISCHE CHLOOR-VERBINDINGEN.
		Aan het slot van het vorige hoofdstuk hebben wij er op gewezen, dat volgens de door ons gebruikte methode geene organische Cl.-verbindingen in de urine konden worden aangetoond. Daarmede is hare afwezigheid in de urine natuurlijk niet bewezen, daar zij er wellicht in te geringe hoeveelheid in voorkomen, om langs dien weg te worden opgespoord. Het lag dus voor de hand den door Salkowski en Steinauer aangewezen weg, waarlangs zij positieve resul- taten verkregen hadden, in te slaan. Wij stelden ons daarbij evenals zij ten doel, om uit eene groote hoe- veelheid urine eene kleine hoeveelheid vloeistof of eene scheikundige zelfstandigheid te isoleeren, die bij directe

-ocr page 53-

		41 bepaling geen Cl. bevatte, daarentegen bij verbranding wel Cl. leverde. In de eerste plaats hebben wij daarbij de methode van Salkowski gevolgd en uit de urine van den hond, waaraan 13 gr. benzoëzuur als benzoëzure natron in het verloop van 5 uren was toegediend, een Cl.-houdend organisch lichaam trachten af te scheiden. De gezamentlijke hoeveelheid urine, ongeveer 450 C.C. werd daartoe op een waterbad ingedampt en met alcohol geëxtraheerd. Dit alcoholisch extract werd af- gefiltreerd, ingedampt en met azijnaether uitgetrokken. Het aetherisch extract werd wederom afgefiltreerd en ingedampt en eenigen tijd met koud water behandeld. Dit water-extract werd afgefiltreerd en aangevuld tot eene hoeveelheid van 32 C.C. en daarin eene Cl.-bepaling verricht; zoowel bij directe bepaling als na verdamping en verbranding werd geen spoor Cl. daarin gevonden. Het in koud water onoplosbare gedeelte van het aether- extract werd nu met verdund zwavelzuur en azijnaether geëxtraheerd, dit extract afgefiltreerd, uitgedampt en in eene hoeveelheid van 30 C.C. water opgelost. In 5 cc. M. dier oplossing werden bij directe bepaling 0.25 mgr. Cl. en na verbranding 0.85 mgr. Cl. gevonden, dus een verschil van - - 0.6 mgr. Cl. Bij de overblijvende 20 C.C. werd koolzure baryt in overmaat gevoegd, de vloeistof eenigen tijd gedigereerd en afgefiltreerd; het filtraat werd ingedampt en met sterken

-ocr page 54-

		42 alcohol behandeld. De alcohol werd afgcfiltreerd en het op het filtrum teruggeblevene met water behandeld tot eene hoeveelheid van 26 C.C.; hierin werd eene C1.- bepaling verricht, die bij directe bepaling in 10 C.C. niets en na verbranding hoogstens sporen Cl. opleverde. Het in azijnacther onoplosbaar gedeelte van het oor- spronkelijkc alcoholische extract werd nu met verdund zwavelzuur en azijnaether geëxtraheerd, dit extract afge- filtreerd, ingedampt en in water opgelost tot eene hoe- veelheid van 16 C.C. en daarin eene Cl."bepaling ver- richt. Bij directe bepaling werd in 5 C.C. geen Cl. gevonden en na verbranding hoogstens slechts sporen. Dat het resultaat dezer proeven tot afzondering van het door Salkowski gevonden organische Cl.-houdende product niet bevredigend mag hceten, is duidelijk. Slechts in het met verdund zwavelzuur behandelde aetherextract vindt men eene aanduiding van eene organische Cl.-houdende zelfstandigheid. En ook hier is deze slechts in zoo geringe hoeveelheid voorhanden, dat twijfel aan de beteekenis van dit bij verbranding vrij gestelde Cl. allezins noodig is; men vergete immers niet, dat de Volhardsche methode tot chloorbepa- ling, zooals zij door ons werd aangegeven, slechts tot 8/io mgr- nauwkeurig is, en dat in den nitras natric, en carb.-natric, sporen Cl. voorkomen (zie blz. 20), zoodat een verschil van 6/10 mgr. eigenlijk zonder beteekenis is. Maar. zelfs, al willen wij onze bepaling volkomen

-ocr page 55-

		43 vertrouwen, dan blijkt in 450 C.C. urine slechts 31/2 mgr. Cl. aan organische stoffen gebonden. Voegen wij daarbij, dat in het hypothetisch baryumzout geen organisch Cl. te vinden was, dan kunnen wij dit resultaat geenszins als bewijzend beschouwen. Vonden wij ons dus bij het volgen van Salkowski\'s methode teleurgesteld, niet minder was dit het geval, toen wij den door Steinauhk ingeslagen weg betraden. Steinauer had beweerd, dat uit normale menschen-urine gepaarde Cl."Verbindingen door dialyse konden worden afgezonderd. Naar aanleiding dier bewering werden 270 C.C. urine van den gezonden mensch gedurende 3 dagen met gedistilleerd water gedialyseerd, terwijl door langzame toevloeiing van versch water de den dialysator omgevende vloeistof voortdurend vernieuwd werd. Na 3 dagen was het volumen der urine in den dialysator tot 335 C.C. gestegen. De vloeistof bleek licht van kleur, helder en van uiterst laag spec. gew. te zijn. 85 C.C. dier vloeistof werden tot een onderzoek op Cl. bestemd. Dat onderzoek leerde het Cl.-gehalte in 35 C.C. bij directe bepaling =5 2.1 mgr. Cl. kennen, ter- wijl na verdamping en verbranding 1.8 a 2.1 mgr. Cl. gevonden werd. Geene reductie. De overblijvende 250 C.C. worden nog eens ge- durende 1 »/g dag gedialyseerd; het volumen was daarna 265 C.C. geworden. De vloeistof was licht geel van kleur, iets troebel en reageerde neutraal. De hoeveel-

-ocr page 56-

		44 heid werd ingedampt tot no C.C. en daarin het Cl. be- paald; in de 30 C.C. werd zoowel bij directe bepaling als na verbranding 3/10 mgr. Cl. gevonden, De proefneming gaf een volkomen negatief en Sïei- nauer\'s uitkomst direct tegensprekend resultaat. Wij be- slotcn daarom ze nog eens te herhalen met urine door den hond na inwendig gebruik van benzoëzuur ontlast. De hond kreeg per os 9 gr. benzoëzuur, geneutraliseerd met natron, in oplossing van 1 : 5 en wel in dosis van 3 gr. ten 11, II l/g en 12 ure \'s morgens. De urine werd verzameld van 11 uur \'s morgens tot den volgenden dag \'s morgens 10 uur. De hoeveelheid bedroeg 320 CC, was geel van kleur, troebel, reageerde zuur en had een spec. gew. van 1026. De urine bevatte geen eiwit; zij vertoonde eene belangrijke reductie, maar geene draaiing van het gepolariseerde licht. In de 10 C.C. waren bij directe bepaling 57 mgr. Cl. bevat en na verdamping en ver- branding evenzoo 57 mgr. Cl. 250 C.C. werden nu gedurende 3 dagen op boven- genoemde wijze gedialyseerd. Het volumen bedroeg toen 260 C.C.; de vloeistof was geel van kleur, troebel, reageerde zwak zuur en had een uiterst laag spec. gew. Hiervan werden 250 C.C. tot een volumen van IOO C.C. ingedampt. In 25 C.C. dier geconcentreerde vloei- stof werd bij directe bepaling ± a/l0 mgr. Cl. en na verbranding dezelfde hoeveelheid gevonden. Reductie

-ocr page 57-

		45 noch draaiing waren aan de vloeistof te constateeren. Deze uitkomst sluit zich geheel aan de vorige aan. De hoeveelheidheid vloeistof, waarin de Cl.-bepaling verricht werd, komt overeen met ongeveer 60 C.C. der oorspronkelijke urine, zoodat het negatief resultaat zeker niet op rekening der geringe hoeveelheid onder- zochte urine gesteld mag worden. Schoon onze pogingen om langs den door Salkowski en Steinauer ingeslagen weg positieve Resultaten te ver- krijgen tot nog toe zoo goed als geheel vruchteloos wa- ren gebleven, toch mochten wij ons niet verheelen, dat tusschen de door hen en ons onderzochte vloeistoffen verschillen bestonden, die misschien het verschil in uit- komst konden verklaren. Na dialyse der urine hield Stei- nauer eene koperoxyde reduceerende vloeistof over, die organisch Cl. bevatte; en Salkowski\'s Cl.-houdend baryumzout had eveneens reduceerende eigenschap- pen. Onze gedialyseerde vloeistoffen hadden evenmin als de door ons onderzochte waterige oplossing der aetherische en alcoholische extracten reductie vertoond. Van draaiing was geen sprake. De mogelijkheid moest worden toegegeven, dat juist in de stoffen, die het ge- polariseerde licht draaiden en het koperoxyde reduceer- den, organisch Cl. bevat was. Tot ons oorspronkelijk plan behoorde immers juist ook het onderzoek naar de identiteit der organische C1.- verbindingen en der reduceerende en draaiende stoffen.

-ocr page 58-

		46 Bij onze voorloopige proeven hadden wij het paraoxy- benzoëzuur als eene stof leeren kennen, die in meerdere mate dan eenige andere na inwendig gebruik en na sub- cutane injectie aan de urine sterk draaiende en reducee- rende eigenschappen verleent. Wij trachtten nu deze stoffen te isoleeren en haar gehalte aan organisch Cl. te bepalen. Als proefdier diende ons een konijn van 1825 gram lichaamsgewicht, dat eenige dagen na elkander paraoxy- benzoëzure natron in eene 10 pCt. solutie door middel van de oesophagussonde in den maag ontving en met melk en Sanders vleeschpepton gevoed werd. Den 23sten October des morgens ten oi/2 ure werden 3 gr. paraoxybenzoëzuur in den maag ingebracht. Den volgenden dag ten 11 ure \'s morgens, dus 25 ya uur na het inbrengen van het zuur werden 130 C.C. urine ontlast (een weinig was verloren gegaan); zij waren donker geel van kleur, reageerden zuur en hadden een spec. gew. van 1025. De urine bevatte geen bloed en geen eiwit; zij gaf bij koking met het koperproefvocht eene vuil- groene verkleuring en draaide het gepolariseerde licht 0.6 pCt. naar links. In 10 C.C. werden bij directe bepaling 34 mgr. Cl. gevonden en na verbranding 35.6 mgr. Cl. (deze bepaling werd gedaan met den Cl.-houdenden nitras kalicus). Neemt men van de urine, die ter bepaling der draaiing met loodacetaat (1 C.C. op 10 C.C. urine) behandeld is, 10 C.C. en kookt deze met eene

-ocr page 59-

		47 2 pCt. solutie van zwavelzuur, dan treedt eene duidelijke reductie op. Kookt men ze echter met eene 5 pCt. so- lutie van zwavelzuur, dan is de reductie geheel verdwenen. Den volgenden dag ten 9V2 ure \'s morgens werden 120 C.C. urine ontlast; zij waren rood van kleur, reageerden zwak zuur en hadden jen spec. gew. van 1024. De urine bevatte bloed en eiwit. Ten 9I/2 ure des morgens werden nog eens 4 gr. paraoxybenzoëzuur in den maag ingebracht. Den volgenden dag ten 10 ure \'s morgens werden 222 C.C. urine ontlast; zij waren geel van kleur, reageerden zuur en hadden een spec. gew. van 1026. De urine bevatte eiwit en bloed; dit werd verwijderd door de urine te kooken, dan azijnzuur bij te voegen en nogmaals te kooken en het praecipitaat af te filtreeren Eerst na herhaalde filtratie loopt het vocht helder door; het filtraat bevat geen eiwit of bloed meer. De urine vertoonde een sterke reductie, en draaide het gepolari- seerde licht 0.5 pCt. naar links. Eene Cl.-bepaling werd daarin niet verricht. Het gewicht van het konijn was tot 1725 gram ver- minderd. Ten 10 ure werden nogmaals 4 gr. paraoxybenzoëzuur in den maag gebracht. Den volgenden dag ten iol/2 ure \'s morgens werden 203 C.C. urine ontlast; zij waren geel van kleur, vrij helder, reageerden zwak zuur en hadden een spec. gew. van 1027. De urine bevatte eiwit, dat op dezelfde wijze verwijderd werd.

-ocr page 60-

		48 De verschillende urines werden nu verzameld; de hoe- veelheid bedroeg 433 CC; zij reageerden zuur en hadden een spec. gew. van 1026. Hierbij werden nu 43 CC neutraal loodacetaat gevoegd en het praeci- pitaat afgefiltreerd. In het filtraat wordt het lood door zwavelwaterstof verwijderd en het zwavellood afgefil- treerd. Het helder nitraat wordt door zwavelwaterstof niet meer gekleurd en reduceert sterk. Weldra wordt het troebel door afscheiding van zwavel; ter verwijdering hiervan wordt het tot ongeveer het halve volumen inge- dampt, koolzure baryt bijgevoegd tot zwak zure reactie en afgefiltreerd. Het heldere filtraat wordt nu tot stroop- dikte ingedampt, dan een groote hoeveelheid vochtig baryumhydroxyde bijgevoegd \'), om het Cl."houdende organische zuur, bijaldien het bestaat, daaraan te binden. De massa wordt onder zachte verwarming eenigen tijd omgeroerd en dan eene groote hoeveelheid absolute alcohol bijgevoegd, daar het gezochte baryumzout daarin onoplosbaar zou zijn. Men laat nu 24 uren in een hoog glas bezinken, waarop de alcohol wordt afgefiltreerd. Het op het filtfum teruggeblevene wordt nu met veel water behandeld, om het baryumzout op te lossen, en afge- filtreerd, wederom vochtig baryumhydroxyde bijgevoegd, wat ingedampt en afgefiltreerd. Dit filtraat, waarin nu het Cl.-houdende organische zuur, aan baryum gebonden, bevat zou moeten zijn, bedraagt 36 cc. M.; het draait het \') Vergelijk Zeitschiift f. P/i. Chemie III S. 422.

-ocr page 61-

		49 gepolariseerde licht 0.8 pCt. naar links, maar vertoont geene reductie. Wordt het echter even met zoutzuur gekookt, dan reduceert het zwak. In 10 C. C. dier oplossing worden bij directe bepaling 1.8 mgr. Cl. gevonden en na verbranding 6.1 mgr. Cl. Daar deze bepaling echter gedaan was met den salpeter, waaruit bij verbranding Cl. vrij werd gesteld en wel in ver- houding van ongeveer 3.5 mgr. op 2 gram, zoo blijkt in de onderzochte vloeistof zelve na verdamping en verbran- ding zeker niet meer dan 2.6 mgr. Cl. voorhanden. Het verschil tusschen het in de vloeistof als zoodanig aanwezige en na verbranding gevonden Cl. bedraagt dus hoogstens slechts 0.8 mgr. Cl., eene hoeveelheid, die, afgezien van alle fouten in de waarneming, op nieuw zoo gering blijkt, dat wij geen recht vinden, aan haar eenige waarde toe te kennen. Ook in de reduceerende en het licht draaiende stoffen, die tot de groep der zoogenaamde glycuron-zuren behooren, kon dus door ons geen aan organische stoffen gebonden Cl. worden aangetoond. Vragen wij nu ten slotte, welke besluiten uit de ver- richte proefnemingen mogen getrokken worden, dan meenen wij tot de volgende gerechtigd te zijn: i. De verschillen, die zich bij vergelijking van het Chloorgehalte der urine als zoodanig met dat, hetgeen na verdamping en verbranding der urine wordt vastge- steld, openbaren, vallen binnen de grenzen der aan de waarneming verbondene fouten. Langs dezen weg kun- 4

-ocr page 62-

		50 nen dus geene organische Cl.-verbindingen in de urine worden aangetoond. 2.     De bewering van Steinauer, dat in normale gedialyseerde urine eene Cl.-houdende, organische stof voorhanden zou zijn, is onjuist. 3.     Het resultaat der methode van Salkowski tot afscheiding van Cl.-houdende, organische stoffen uit de urine is twijfelachtig. 4.     De beste methode ter bepaling van het Chloor in de urine is die van Volhard en Falck met affiltree- ring van het chloorzilver.                                          v

-ocr page 63-

		B IJ L A G E.
		Hot spreekt van zelf, dat wij ons afgevraagd hebben, door welke stoffen de door ons in den aanvang gebruikte salpeter verontreinigd was. Hoe het feit te verklaren, dat de geheel zuivere krystallen volkomen in gedistil- leerd water oplosten en bij behandeling met nitras argenti slechts een spoor van een neerslag leverden, ter- wijl zij na smelting en gloeiing in waterige oplossing en na toevoeging van salpeterzuur een zoo duidelijk praecipi- taat met nitras argenti vertoonden, dat in 2 gr. 5 tot 6 mgr. NaCl. of 2.8 tot 3.4 mgr. Cl. aanwezig scheen? Het door nitras argenti in de oplossing van den ge- smolten en gegloeiden salpeter verwekte witte praecipi- taat was in salpeterzuur onoplosbaar; het moest dus óf chloorzilver óf cyaanzilver zijn. Het smelten en gloeien had steeds boven de volle gasvlam plaats en daar nu het lichtgas alhier veel cyaan bevat, was het niet on- mogelijk, dat door de smeltende massa cyaan was op- genomen. Om nu het van buiten af opnemen van cyaan uit te sluiten werd dezelfde massa boven de alcoholvlam

-ocr page 64-

		52 gesmolten en gegloeid. Bij deze methode van verbran- ding werden echter absoluut dezelfde resultaten verkre- gen als bij smelting boven de gasvlam. Daardoor was het reeds onwaarschijnlijk geworden, dat wij met cyaanzilver te doen hadden. Om echter volkomen zeker te gaan, werd de volgende proef ver- richt. De waterige oplossing van den gesmolten en ge- gloeiden salpeter werd met kali flink alkalisch gemaakt, en daaraan druppelsgewijze nitras argenti (in verdunde oplossing) toegevoegd. Reeds de eerste druppel gaf een duidelijk blijvend wit praecipitaat. Daarmede was de af- wezigheid van cyaan aangetoond ; bij de aanwezigheid van cyaan wordt toch (gelijk v. Liebig leerde) zoolang niet al het cyaan in cyaankalium-cyaanzilver is omge- zet, geen cyaanzilver of chloorzilver afgescheiden l). Het kwam er nu nog op aan te bewijzen, dat het door nitras argenti in de oplossing van den gesmolten en gegloeiden salpeter gevormde praecipitaat, werkelijk chloorzilver was. Daartoe werd het in salpeterzuur on- oplosbare praecipitaat opzettelijk afgefiltreerd en met gedistilleerd water afgewasschen. Een deel daarvan.werd in de eerste plaats met NH3 behandeld. Daarin loste het terstond volledig op. Een ander deel werd met een krystalletje van onder- zwaveligzure soda in het oog van een platinadraad kor- \') Fresenius, Quantitative Analyse 1875. S 494.

-ocr page 65-

		53 ten tijd verhit, nadat het krystalwater van denJiyposulf. natric. ontweken was. De parel werd in eene oplossing van ijzerchloride gedoopt, waaraan een weinig zuiver zoutzuur was toegevoegd. Er vertoonde zich geen spoor van eenige verkleuring \'). Een derde deel werd eindelijk op een zuiver platina- blikje aan gloeihitte blootgesteld. Daarbij smolt het witte neerslag, vervluchtigde ten deele en liet geen spoor van metallisch zilver achier. Uit al deze reacties bleek dus volkomen overtuigend, dat wij met ClAg te doen hadden. Het geheele voor- komen van het praecipit., het zwart worden aan het licht enz. had trouwens reeds terstond dien indruk gemaakt. Maar om nu ook geen spoor van twijfel meer over te laten, verwarmden wij het praecipitaat in quaestie met bruinsteen en zwavelzuur. Er werd daarbij Cl. ontwik- keld, zooals uit de volkomen ontkleuring van een lak- moespapiertje bleek. Van waar nu deze verontreiniging van den salpeter met chloorverbindingen, waaromtrent de door ons gej raadpleegde litteratuur nergens eenige ophelderingen gaf? Aan verontreiniging met moeielijk oplosbare verbindin- gen van chloor met zware metalen viel niet te denken. De salpeter bleek toch in zeer groote hoeveelheden steeds volkomen in water oplosbaar zonder eenig residu \') Is cyaan aanwezig, dan wordt roodgekleurd rhodaanijzer gevormd; zie Fresenius Qualitative Analyse 1874. S 239.

-ocr page 66-

		54 achter te. laten, terwijl noch door electrolyse noch op eenige andere wijze in den salpeter eenig spoor van een metaal kon worden aangetoond. Zoo moesten wij wel tot het denkbeeld komen, dat het chloor in de verontrei- nigende stof zoo innig aan andere atoomgroepen ver- bonden was, dat hooge temperatuur vereischt werd, om de verbinding uiteen te doen vallen. Zulk eene verbin- ding is bijv. het chloorzuur en zijne zouten en nu deed zich de vraag op: was wellicht de nitras kalicus met een spoor chloras kalicus verontreinigd? Chloras kalicus is in water totaal oplosbaar en geeft met zilvernitraat als zoodanig geen neerslag, maar wel zoodra het door gloeiing en smelting tot chloruur is gereduceerd. Om de juistheid dezer opvatting te toetsen, wendden wij de twee volgende reacties op chloraten aan, die ons de ge- schikste schenen, om een kleine hoeveelheid chloraten bij gelijktijdige aanwezigheid eener zeer groote hoeveel- heid salpeter aan te toonen. De eerste reactie bestond in het behandelen der oplossing van den nitras kalicus met verdund zwavelzuur, eene oplossing van sulfis natricus en eenige druppels indigo-zwavelzunr. Bij de aanwezigheid van chloraten wordt onder die omstandigheden het indigo ontkleurd. IO C. C. eener 10 °/0 oplossing van nitras natricus, met 5 mgr. chloras kalicus gemengd deden, na toevoeging van i C. C. zwavelzuur i op 10, en eenige druppels eener oplossing van sulfis natricus, onmiddellijk

-ocr page 67-

		55 het toegevoegde indigo ontkleuren. Daarentegen had die ontkleuring slechts zeer langzaam en onvolledig plaats, indien 10 C, C. eener 10 % oplossing van den nitras kalicus op dezelfde wijze werden behandeld; zoodat, als men in aanmerking neemt, dat ook in eene oplossing van zuiveren nitras natricus eenige ontkleuring tot stand kwam, het resultaat dezer reactie op chloorzure verbindingen x) negatief moet heeten. De tweede reactie op chloraten bestond in het aan- wenden van het zoogenaamde zink-koper element.2) Dit wordt voor dat doel op de volgende wijze gemaakt: een reep zink wordt gekookt in eene i% oplossing van sulfas cupri, waarbij het koper zich op het zink afzet. Brengt men nu dit element in eene oplossing, die chlo- raten bevat, dan worden deze tot chloruren gereduceerd. Wij losten nu 5 gr. nitras kalicus in water op en plaat- sten het genoemde element daarin; na verloop van eenigen tijd werd salpeterzuur en nitras argenti bijgevoegd, hetgeen eene zeer lichte troebeling te weeg bracht, over- eenkomende met hoogstens 0.5 mgr. Cl., terwijl er 7 mgr. Cl. in moesten zijn. Ook deze proefneming gaf dus een negatief resultaat, dat te meer waarde had, omdat in eene oplossing van nitras natricus, waarbij 50 mgr. chloras kalicus gevoegd waren onder den invloed \') Fresenius, Qualit, analyse. S. 250. 9) Fresenius, Zeitschrift f. analyt. Chem. Bd XVII, S. 220.

-ocr page 68-

		56 van het zink-koper element de reductie tot chloruren zoo volledig plaats greep, dat elke twijfel onmogelijk was. Bedenkt men, dat over-chloorzure zouten : perchlora- ten, de twee boven beschreven reactiën niet leveren, dat zij buitendien door zuren zeer moeielijk te ontleden zijn, dat zij echter bij verbranding Cl. doen vrijworden, dan rijst de vraag, of de onzuivere nitras kalicus niet juist eene kleine hoeveelheid perchloras kalicus bevatte. Daar ons echter geen e reactie bekend is, die in staat is perchloorzuur bij gelijktijdige aanwezigheid van nitraten met positieve zekerheid aan te toonen, daar verder onze voorraad onzuivere salpeter langzamerhand uitgeput raakte, zoo moeten wij het antwcord op deze vraag schuldig blijven, al schijnt ons de aanwezigheid van perchloraat in den door ons gebruikten salpeter waar- schijnlijk. \')
		\') De in deze bijlage medegedeelde onderzoekingen zijn voor verreweg het grootste gedeelte door den heer Binnendijk verricht.

-ocr page 69-

		STELLINGEN.
		i. Het voorkomen van organische C1-. verbindingen ift de urine is hoogst twijfelachtig. 2. De behandeling Van den abdominaaltyphus moet eene streng antipyretische zijn.                                       .r ;y,: 3- De beste behandeling der diphtheritis bestaat in het inademen van heete waterdampen.

-ocr page 70-

		58 4- Eene expectatieve behandeling van de croupeuse pneumonie verdient afkeuring. S- Ten onrechte beweert Niemeijer, dat bij croupeuse pneumonie ten gevolge van collaterale hyperaemie der gezonde long longoedem zou optreden. 6. Het indringen van lucht alleen in de pleuraholte is niet voldoende om een pyopneumothorax te veroor- zaken. 7- De contractie van een spier, die na beklopping van den pees optreedt, moet als eene reflexbeweging opgevat worden. 8. De radicaaloperatie van empyema bij phthisis is te verwerpen.
		/tutfVOÖ

-ocr page 71-

		59 9- Als antidotum van atropine verdient morphine de voorkeur boven pilocarpine of eserine. 10. Het toedienen van mercurialia bij ulcera dura ver- dient afkeuring. II. De methode van Ogston ter behandeling van genu valgum is niet aan te bevelen. 12. Het gebruik van intrauterine pessaria is te verwerpen.