HET HEILIGE AVONDMAAL

VAX ONZEN IIEEBE � R

»■■■■\'■■■ \' 1

_vZIJN ZUCHTENDE BRUID,

JACCBUS BOESTIUS,

\'�&f\'.VASS\'/\'/ ��\\ 1

a«s»sss* ^ssssff ■

L« i_J ^ \\. �7.S . JnJi \\ 1

[��RIT�5/\\?SRf&R|

<«)<»*)■ w.^.i-ed��e^jft

ZIJN ZUCHTENDE BRUID,

VAN MEIJER & DE HOC),
ASSEN.

BIBLIOTHEEK DER
RIJKSUNIVERSITEIT

Door hetzelve geloof spreekt hij nog, nadat hij gestorven is.

Want zoo dikwijls als gij dit brood zult eten en dezen drinkbeker
zult drinken, zoo verkondigt den dood des Heeren, totdat Hij komt.

Vrees niet; Ik hen de Eerste en de Laaste en die leef en Ik hen
dood geweest, en zie, ik leef in alle eeuwigheid.

Openh. I: 17, 18.

RIJKSUNIVERSITEIT UTRECHT

Weduwe van den Achtbaren Heer

in leven Burgemeester, Raad en Vroedschap der stad Rotterdam,

alsmede Bewindhebber van de geoctroijeerde Oost-Indische

Kompagnie, ter kamer aldaar.

Het moet wel vreemd schijnen, dat ook ik schrjjf over
het Heilige Avondmaal, waarover reeds door zoo velen geschre-
ven is en waarover ieder jaar nog zooveel geschreven en gepre*
dikt wordt; daar ik echter in mijne korte overdenkingen en ge-
beden, over het lijden van Christus, de instelling van het Heilige
Avondmaal heb overgeslagen en omdat men aangaande zulk een

gewichtige zaak als deze is, gaarne verschillende gevoelens hoort,
ben ik er eindelijk, door sterk verzoek, toe bewogen om ook
het mijne desaangaande te schrijven, opdat zij, die begeerig zijn
om de verschillende gevoelens daarover te hooren, in dit stuk
geruster mogen zijn, wanneer zij zien, dat alles op hetzelfde
neerkomt. En omdat ik weet, dat gij gaarne leest, wat tot stich-
ting en onderrichting uwer ziel kan dienen, durf ik mij verze-
kerd houden, dat dit u niet onaangenaam zal wezen, daar het u
kan dienstig zijn, om bij uwe gedurige en overvloedige tranen
over den dood van uwen beminden man, u te leiden tot hei-
lige verzuchtigen en overdenkingen dezer zoo gewichtige zaak,
om aldus het H. Avondmaal tot meerdere troost en versterking
uwer ziel te gebruiken en de droefheid over het afsterven van
uwen waarden man des te geduldiger te dragon; ziende dat de
Heere Jezus u een zegel en pand geeft van zijne eeuwige liefde
en trouw jegens u. Uw man was u maar voor eenen tijd geleend,
maar Christus is u door den Vader voor eeuwig gegeven; uw
man was de leidsman uwer jeugd, de man van uw verbond, maar
Jezus is de Leidsman en Volmaker van uw geloof, die het ver-
bond Gods met zijn bloed verzegeld en u van uwe zaligheid ver-
zekerd heeft. Wanneer uwe zes kleine kinderen, die gij zoo dik-
wijls met betraande oogen aanziet, op het zien van den naam
hunner moeder, kunnen bewogen worden om dit boek, als
zij groot geworden zijn, met aandacht te lezen en w�l te gebrui-
ken, dan zult gij aan uw zaad vreugde beleven en reden nebben
om God te danken, dat gij in uw kroost niet alleen uw man,
maar ook Christus leven ziet. God, die gezegd heeft, dat Hij
een Vader der weezen en een Beschermer der weduwen wil zijn,
is getrouw; vertrouw dus op Hem, Hij zal u niet verlaten; maar
zoo als Luther in zijn testament bad voor zijne vrouw en kin-
deren, zoo zal de Heer ook aan u en de uwen doen; Hij zal u
en hen beschermen, voeden en zalig maken. Zulks wensch ik
u van harte toe als mijn schuldige plicht, omdat het mij is op-
gelegd uw en uwer kinderen eeuwig heil te bevorderen, zoo veel
in mijn vermogen is, wijl ik gesteld ben tot een herder over
uwe zielen, om die te weiden met het woord der genade. De
Vader aller barmhartigheid en de God aller vertroosting sterke
en vertrooste u door zijnen Heiligen Geest. Amen!

Uw toegenegen dienaar in Christus,
JACOBUS BORSTIUS.

HIT HEILIGE AVONDMAAL

VOOR ZIJN ZUCHTENDE BRUID. .

VAN DE VOORBEREIDING.

1. Wat de voorbereiding is. �. Dat zij moet geschie-
den. 3. Dat zij noodzakelijk het gebruik van het H.
Avondmaal moet voorafgaan. 4. Waarschuwing voor hen,
die deze voorbereiding verzuimen, benevens eenige beweeg-
gronden om ons tot zei/beproeving op te wekken. 5. De
beletselen, waardoor deze voorbereideng verhinderd wordt.
6. De wijze, wvarop men zich goed kan voorbereiden,
met tusschengevoegde verzuchtingen en gebeden over het
gebrekkige in dit alles.

WAT DE VOORBEREIDING IS.

I. Al het gewichtige, dat men zich voorneemt te
doen, moet men voorzichtig doen en op het einde daar-
van zien. Het is geen wijs man, die onbedachtzaam eene
zaak, waarvan zijne welvaart afhangt, ter hand neemt
en begint en die slecht ten uitvoer gebracht zijnde,
hem onherstelbare schade kan aanbrengen. De Heere
Christus leerde zulks ook en bevestigde het in twee

gelijkenissen (Luk. 14). De eerste ontleent Hij aan
eenen man, die een toren wil bouwen en zich eerst
nederzet om de kosten daarvan te berekenen en of hij
ook heeft, hetgeen tot de volmaking noodig is, opdat
hij het werk begonnen hebbende, dat naderhand niet
uit gebrek aan middelen tot zijne schande moet staken,
als niet meer in staat zijnde om het te voleindigen.
De tweede gelijkenis ontleent Hij aan eenen koning,
die naar den krijg gaat om tegen eenen anderen ko-
ning te slaan en die eerst ter neder zit en beraadslaagt,
of hij volks genoeg heeft en machtig is om zijn vij-
and te ontmoeten. Die zoo niet doet handelt dvvaaslijk
en berokkent zich lichtelijk schade en schande, waar hij
voordeel en eer beoogde. Salomo was wijzer dan �than
en Heman en dan de allerwijsten van zijn tijd; hij
kon zeer verstandig en geleerd spreken over alle din-
gen en de moeilijkste raadsels ontknoopen en beant-
woorden, welke de koningin van \'t rijk Arabi� hem voor-
stelde; echter wist hij toch alle dingen niet en werd nog
in vele zaken bedrogen. De weg van een arend door
de lucht, van eene slang op een rots, van een schip
door de zee en van eenen man tot eene maagd was
hem onbekend. Hij kon van alles van het begin af
het einde niet vooruitzien of voorspellen, noch openbaren
wat geschieden zoude en nog niet bestond; want hij
was geen God maar een mensch. Hij zaaide, maaide,
bouwde en plante, brak en maakte veel om rust te
vinden, maar toen hij alles wel bezag, vond hij zich
bedrogen; hij vond niet, wat hij zocht en ontving niet,
wat hij verwachtte; het was alles ijdelheid en kwelling
in plaats van rust en een bewijs van een gemoed, dat
niet ver genoeg gezien, noch op het einde gelet had. Hij
is wijs, die bij alles, wat hij doet, op het einde let
en bedenkt, hoe het zal kunnen afloopen. Op het groote
einde der wereld te letten is groote wijsheid en zich
in alle gewichtige zaken wel te beraden, v��r men er

mede begint, is groote voorzichtigheid. Maar boven
alles geldt dit in den godsdienst, waarin onbedachtzaam",
heid zelfs doodelijk is. Toen de Isra�lieten van de reuzen
hoorden, die in Kanaiin waren, wilden zij weder naar
Egypte, van waar zij gekomen waren en als de gering-
ste slaven geplaagd werden, terugkeeren; daarna hoorende
dat God over deze onbedachtzame dwaasheid vertoornd
was voegden zij er een tweede zonde bij, niet gerin-
ger dan de eerste, doordien zij tegen Gods bevel optrok-
ken naar Kanaan en alzoo werden zij jammerlijk ver-
slagen; want eerst gedaan, daarna bedacht, heeft me-
nig in \'t verdriet gebracht. Zoo is het ook in zaken
van godsdienst. Hoe menige ziel heeft in de kerk en
aan de H. Tafel rust en troost gezocht maar niet ge-
vonden, omdat zij kwalijk zocht. Die bidt, ontvangt,
is de vaste en onfeilbare uitspraak van onzen Zaligma-
ker; en nogtans zegt Jacobus : gij bidt en gij ontvangt
niet en hij geeft er deze reden van op: omdat gij hwa-
lyk bidt; omdat gij bidt om zulke dingen, die gij in
uwe wellusten zoudt doorbrengen (Jac. 4). Hij, die God
w�l wil dienen, moet boven alles er nauwkeurig acht
op geven, hoe hij dat zal doen. Vele zoogenaamde Chris-
tenen hebben gedurende hun geheele leven ter kerk ge-
gaan en het woord der prediking doet hun geen nut;
zij zijn er niet beter door geworden, omdat zij het kwa-
hjk hoorden, en omdat zij niet alles geloofden, wat hun
uit Gods Woord gepredikt werd; daarom zegt ook onze
Heere ernstig, Luk. 8, Ziet dan, hoe gij hoort. Vele
lidmaten der gemeente zijn menigmaal ten Avondmaal
gegaan; zij zijn niet beter maar sommigen vrij wat
erger geworden, dan toen zij het eerst hunne belijdenis
aflegden en voor de eerste maal aan de H. Tafel gin-
gen; zij hebben menige proefpredikatie gehoord, menig
boek over het Avondmaal gelezen en \'t is voor hen niets
anders, dan alsof zij iets nieuws op straat gehoord of
uit een dagblad gelezen hadden. Ziet toe, God laat zich

niet bespotten; het is gevaarlijk goddelijke dingen onbe-
dachtzaam te doen. Moet men reeds nauwkeurig toe-
zien, wanneer men zit aan de tafel van eenen heerscher
der aarde (Spreuk 23: i), veel nauwkeuriger moet men
op zich zelven acht geven, wanneer men in Gods huis
komt en aan de Tafel zit van Hem, die een Heerscher
is over hemel en aarde en beide ziel en lichaam kan
verderven in de hel. Men kan goddelijke zaken niet
zonder groote schade misbruiken. Alle dingen hebben
twee haudvitsels, een rechter en een linker; men ver-
richt ze goed of kwalijk; zoo hebben ook alle zaken
Gods en al zijne inzettingen een voordeelig gebruik
of een schadelijk misbruik. Zoo is het H. Avondmaal
een zeer nuttige zaak, zeer dienstig en troostrijk voor
de ziel, maar het kan gebruikt en misbruikt worden.
Wie onbedachtzaam daaraan gaan, dien zal het zoo wei-
nig baten als een dwaas het geld, dat hij in zijne hand
heeft om wijsheid te koopen en als een haan de
parel, welke hij op eenen mesthoop vindt, die hij niet
kent en van welk juweel hij de kostbaarheid en waarde
niet beseft. Menig Christen, die slechts uit gewoonte
ter kerk aan de Tafel des Heeren gaat, zal in koelen
gemoede wel eens bij zich zelven denken: baat het niet,
het schaadt ook niet; hij zal zeggen: ik kom er zoo
goed af, als ik er aan gegaan ben. Maar zoo zijn ge-
weten wakker was, het zou hem van leugen overtui-
gen en hem zeggen, dat hij erger is, nu hij daar ge-
weest is, omdat hij het heilige onwaardiglijk heeft aan-
getast en Gods inzettingen geschonden tot schade van
zijne ziel. En Pauxus zal hem zeggen, dat hij zich
heeft schuldig gemaakt aan den moord van Gods Zoon,
aan \'t verbreken van zijn gezegend lichaam en aan \'t
vergieten van zijn dierbaar bloed. Alle menschen hebben
geen recht om daar aan te komen, noch zijn bekwaam
om daarvan voordeel te trekken. Toen Adam gezondigd
had, mocht hij niet meer naderen tot den boom des le-

vens, tot welken hij v��r zijn val een vrijen toegang
had; even zoo verkeeren ook alle menschen niet in zoo-
danigen toestand, dat zij vrijheid hebben om tot de
H. Tafel van Christus te komen. Zulks heeft Hij zelf
niet onduidelijk te kennen gegeven door de gelijkenis
van dien Koning, welke den gast, die geen bruilofts-
kleed aan had, bestrafte en door zijne dienaars liet
uitwerpen (Matth. 22). Zulk een kleed behoeft niemand
eeuig geld te kosten: de Heere geeft het om niet en
zonder eenig geld. Daarom mag Hij wel kreupele, arme,
verminkte gasten lijden, wier lichamen niet pronken met
sierlijke kleederen of omhangen zijn met goud en paarlen,
maar wier zielen bedroefd zijn over de zouden; die zich
als arm, ellendig, naakt, kreupel en blind erkennen;
doch Hij wil niemand toelaten zonder bruiloftskleed.
Is dan nog iemand zoo stout om er zonder te komen,
dien zal Hij vragen: �Vriend, hoe zijl gij hier ingekomen
geen bruiloftskleed aan hebbende?" en hij zal verstommen
en met schande uitgeworpen worden in de buitenste
duisternis. Zoo kan iemand zich zelven door onacht-
zaamheid en nalatigheid in het verderf storten, doen-
de iets dat op zich zelven wel goed is, maar zulks
kwalijk verrichtende. Aandacht en eerbied zijn als het
ware het hart en de ziel van de godsdienstigheid. Zonder
deze is zij een lichaam zonder geest, dood en walge-
lijk. Zulke godsdienst is ondienst, en gelijk de gift eens
vijands vergif is, zoo is deze godsdienstigheid niets an-
ders dan geveinsdheid, zoo als Jesaias zegt: het is God
te naderen met den mond en Hem te eeren met de
lippen, zijnde het hart verre van Hem. God heeft er
steeds zijne eer in gesteld, dat zijne heiligheid door
zijne dienaars werd erkend, nagevolgd en uitgedrukt
door hun leven, handel en wandel, opdat het onder-
scheid mocht blijken, tusschen den levenden God en den
dooden afgod. De afgoden zijn dikwijls door hunne
dienaars te schande gemaakt. Toen Paulina te Home

onteerd was, werd de afgod Tsis met zijn dienst uit-
geroeid. Toen de Heere onze God zijn uiterlijken dienst
aan de Isra�lieten beval, gaf Hij liun dezen regel, dat
Hij wilde geheiligd worden in degenen, die tot Hem
naderden (Levit. 10: 3.) Aan zijne dienaars moest het
blijken, dat Hij een heilig God is; of anders, indien
iemand God onteerde, als of Hij niet heilig was, aan
denzulken wilde Hij zijn rechtvaardige verbolgenheid
openbaren om alzoo de schande van onheiligheid van
zich te weren. Nadab en Abihu, de twee oudste zo-
nen van A�ron, zijn te dezen opzichte gelijk aan ge-
strande schepen, dienende tot bakens voor allen die gods-
dienst willen uitoefenen en zulks niet doen naar den wil
van God op een heilige wijze.

Het Avondmaal is een bijzondere godsdienst-plechtig-
heid, waarin wij op een zonderlinge wijze tot God
naderen, ontvangende uit de hand zijns dienaars het
zegel en pand van onze vereeniging met Chistus, wiens
lichaam en bloed met onze zielen vereenisd worden
als spijs met den eter. En alzoo worden wij verzekerd
van de heerlijke erfenis, die voor ons in de hemelen
is weggelegd. Zoo wil dan ook God voornamelijk ge-
heiligd worden van allen, die daartoe komen en tot Hem
naderen om zoo een groote weldaad en zulk een konink-
lijk geschenk van hem te ontvangen; of anders wil Hij
hen gestreng straffen, die onwaardiglijk daartoe durven
treden. Die dan dit H. Avondmaal misbruiken en
onbereid of zonder voorafgaande beproeving daaraan loo-
pen, even als varkens aan den trog, die brengen zich
zelve in zoodanig een gevaar, dat, als zij het inzagen,
zij er van zouden schrikken en beven. Dit gevaar
toont de Apostel PAumsaan, 1 Kor. 11 : 27, 29, 30,
eerst in de grootheid van de zonde die zij doen, ma-
kende zich schuldig aan het lichaam en bloed des Hee-
ren; ten anderen in de straf, die zij zich op den hals
halen, welke is tijdelijk en eeuwig: tijdelijk, bestaande

in krankheden, ongezondheid en dood, vs. 30 : daarom
zijn onder u vele zwakken en kranken en velen slapen. De
eeuwige straf is de verdoemenis en het verschrikkelijk oor-
deel, vs. 29: die eet en drinkt zich zelven een oordeel.

II. "Vele Christenen die dit hooren, worden door
deze harde woorden, zooals zij die noemen, zoo be-
vreesd, even als de huisvrouw van Pilat�s door haar
droom, dat zij aan hunne zielen denzelfden raad geven,
dien zij aan haren man gaf, namelijk: heb niet te doen met
dien RecMvaardigen. En wanneer men hen vermaande om
tot Christus te bidden, zij zouden bidden als de Gada-
reners en Hem verzoeken, dat Hij van hen mocht vertrek-
ken; of als de discipelen die, toen zij onzen Zaligmaker
hoorden spreken van den nauwen, onverbrekelijken band
des huwelijks, tot elkander zeiden: �wanneer het zoo
gelegen is met het huwelijk, dan is het niet goed te
trouwen." De zoodanigen zouden ook wel zeggen: is het
zoo gelegen met het H. Avondmaal, dan is het niet
goed daaraan te komen, maar beter dat men er af
blijve. Mag men het huwelijk niet verbreken, wanneer
men wil, dachten de discipelen, en mag men, volgens
de toelating van Mozes, geen scheidbrief geven, dan
is het beter om buiten die engte en onverbonden te blijven;
zoo denken deze lieden ook: is er zulk eene verplichting
tot heiligheid in het H. Avondmaal, en is liet met zoo
veel gevaar verbonden, wanneer men \'t niet veel ge-
bruikt, of daaraan deelneemt zonder een voorafgaande be-
proeving, die zij zeer moeielijk achten, omdat zij van
de zaak of weinig of geene kennis hebben en nog
veel minder lust er toe, dan is het beter, denkeu zij,
dat men het geheel na laat. Maar hoe dwaas! Het
nalaten van eenig gebod kan niemand bevi�j.len van de
straf, die er voor de overtreders op gesteld is. Hier is
een gebod, doet dat, en hij, die het nalaat en niet doet
wanneer hij daartoe gelegenheid heeft en zulks behoort te

doen, is een overtreder. Een opzichter, die wegen en
dijken schouwt, eischt meer boete van hen, die het
herstellen geheel verzuimd en niet gedaan hebben, dan van
hen, die maar half werk en niet overeenkomstig het bevel
zulks gedaan hebben. Ken vader kan in een kind, dat
werkzaam is en zijn best doet, al is het dan met val-
len en opstaan en maar kinderwerk, veel verschoonen;
hij ziet op den goeden ijver en \'t is hem aangenaam,
dat hij teekenen ziet van een gewillig en gehoorzaam
hart. Maar eenen luiaard, die geen hand aan \'t werk
slaat, kan hij niet verdragen. De Heer, die goed is,
zal genadig zijn, zeide Hiskia; hij maakt verzoening
voor dengeue, die er zijn gansche hart op gericht heeft
om God den Heere te zoeken, al is het dan niet naar
de reinheid zijns heiligdom» (2 Chron. 30: 19). Maar
het moedwillig verzuim en het nalaten door zulk een
voorgewende vrees vindt bij hem geene verschooning.
Het duidelijk gebod is er: �doel dat tot mijne gedachtenis."
\'t Is de Zoon van God, die het gebiedt; van wien de
Vader uit den hemel riep: �hoort Hem", en van wien
zijne moeder op aarde zeide: �wat Hij u zegt doet dat."
En Mozes , de profeten en de apostelen zeggen, dat ieder,
die Hem ongehoorzaam is, zal worden uitgeroeid en
het leven niet zal zien, maar dat de toorn Gods op
hem blijft. Wat hij gebiedt, is ook geen ondragelijke last,
want zijn juk is zacht en zijn last is licht. Zoo Hij u
een groote en zware zaak gebood, zoudt gij die niet moe-
ten doen? Indien Hij u gebood uw leven voor hem te
laten, wat zoudt gij doen, daar gij zegt dat hij voor
u gestorven is? Hoe kunt gij dan weigeren een weinig
brood te eten en een weinig wijn te drinken tot zijne
gedachtenis, en, om zulks goed te doen, u zei ven eerst
vooraf nauwkeurig te onderzoeken of gij wel verstaat,
wat die zaak in heeft en waarom u dat noodig is?
En gij, die zoo gaarne drinkt op de gezondheid van
eenen vriend, zelfs tot uw eigen ongezondheid en verderf

van ziel en lichaam, hoe zult gij het verantwoorden,
dat gij dezen maaltijd, waar zoo groot heil voor uwe
arme ziel te halen is en dat zij zoo noodig heeft om niet
voor eeuwig verloren te gaan, zoo moedwillig verzuimd?
Hebt gij wel ergens een beter en getrouwer vriend dan Hem,
die dit van u begeert? Zegt gij niet, dat flij uw Heer
uw Lieve Heer, uw Zaligmaker is, die den vervloekten
dood des kruises voor u is gestorven om u te verlos-
sen van den eeuwigen dood en van het helsche vuur?
Is dat waar, meent gij zulks van harte? Of zegt gij het
slechts welstaans halve? Is Hij uw troost, uw eenige
troost en toeverlaat en kent gij geen anderen Zaligraa-
ker in hemel of op aarde en zoudt gij dan om Zijnentw�
niet zooveel doen, dat gij met eerbied en aandacht zijne
gedachtenis viert en u vooraf op eene bekwame wijze
daartoe zoudt voorbereiden ? \'t Moet al veel zijn, zegt gij,
wat men een goeden, getrouwen vriend zoude weigeren.
Welnu, noemt mij een beteren, meer getrouwen en meer
milddadigen vriend clan dezen en weigert gij hem dan
zoo iets? En toch heeft Hij dit ingesteld, niet alleen om
aan Hem tot zijne eer te gedenken, maar ook en wel
voornamelijk om uwentwil, teu einde uwer ziele een gees-
telijk en eeuwig voordeel aan te brengen. �Ziet", zegt Hij,
�daar is mijn gekruizigd lichaam en mijn vergoten bloed,
benevens vergeving van alle uwe zonden en de eeuwige
gelukzaligheid; neemt, tast toe, het is voor u, ik geef
het u." Is het dan niet overwaardig om er heen te gaan
en zich zei ven daartoe eerst voor te bereiden?

III. Vraagt gij, wat zullen wij doen ? � Paul�s
antwoordt: �De mensch beproeve zich zelven en ete al zou
van dit brood" enz. Men mag het niet nalaten, men
moet eten, en \'t is zoo als Christus tot Petrus zeide, toen
hij zich de voeten niet wilde laten wasschen : �zoo ik u
niet wasch, hebt gij geen deel aan mij." Eveuzoo mag men
ook tot deze lieden zeggen : tenzij dat gij het gekruiste

lichaam van Christus eet eu zijn bloed drinkt, kunt
gij noch aan Hem noch aan den hemel deel hebben.
Maar het is niet hetzelfde hoe men eet, dat is waar;
want gelijk men voorzichtig moet zijn bij het lichamelijk
eten, daar het anders wel groot kwaad kan doen en voor
het lichaam groote ongezondheid, kwelling en pijn kan
aanbrengen, veel meer moet men bij het geestelijk eten
voorzichtig zijn. Maar wie is er, die zal nalaten
lichamelijke spijs te gebruiken, uit vrees dat ze hem kwa-
lijk bekome en hij wel ziet, dat er menschen zijn,
die zich zelven door spijs en voornamelijk door drank
verderven en zich alzoo in het graf, ja in de helle
helpen? Volhardt gij bij die weigering, dan zal het u
gaan zoo als Salomo zegt: �de begeerte des luiaard» zal
Jiem dooden, want zijne handen weigeren te werken"
(Spreuk. 21: 25). Gij begeert de zaligheid, maar gij
weigert de middelen te gebruiken : wat hebt gij anders
te verwachten dan dood en hel? Niet eten en kwalijk
eten is beide schadelijk, even als goede spijs in eene
slechte maag en slechte spijzen in eene goede maag. Zulks
is beide slecht. Wat is dan beter, het eten na te laten,
of te trachten naar eene goede maag door ze te
zuiveren met een goed zuiveringsmiddel en hongerig te ma-
ken door kruiden of bitteren drank om alzoo met
smaak, tot gezondheid te eten en te drinken? Is het
beter niet te eten en alzoo te sterven, of is het beter
kwalijk te eten en zich zelven alzoo te verderven?
Geen van beiden is goed, zult gij zeggen, \'t is alle
beide kwaad. Het is het best, dat men raad gebruike
en God om zegen en gezondheid bidde. Zoo is het
ook hier. Het H. Avondmaal na te laten is kwaad, en
het kwalijk te gebruiken, onwaardiglijk en zonder voor-
bereiding daaraan te komen, is ook kwaad. Het is
dus het best om met bittere tranen zijne zonden voor God
te belijden, ootmoedig om vergiffenis te bidden en alzoo
zijne ziel hongerig te maken naar de gerechtigheid van

Jezus Christus om alzoo met een begeerige ziel ter
tafel te gaan, hopende op verzadiging en geestelijke ge-
zondheid. Gelukt het in het eerst niet zoo goed als
men wel zoude wenschen, het lichamelijke eten en drin-
ken doet ook niet altijd goed nut, maar daarom moet
men het niet geheel nalaten; aldus is het ook in het
geestelijke. Het zoude zotheid zijn , dat een reiziger op
den weg zoude blijven zitten zonder voort te gaan enkel
uit ijdele en ongegronde vrees, dat hij mocht verdwalen
of verleid worden; of dat iemand niet zoude willen eten
uit vrees, dat er vergif in de spijs mocht zijn en hij
alzoo zoude kunnen sterven, gelijk het geval was met den
Koning van Frankrijk, Lodewijk XI, die anders in vele
dingen gauw genoeg was geweest, maar op het einde van
zijn leven zoo dwaas werd, dat hij niet wilde eten, uit
vrees dat zijne huisgenooten hem zouden vergeven. Uit
zijn dwaze inbeeldingen en zotte grillen. Zulk een� dwaas-
heid is het ook, het H. Avondmaal na te laten omdat
men ziet, dat er sommigen zijn, die het kwalijk gebrui-
ken en op wien men dan al vrij wat te zeggen heeft.

IV. In de gemeente van Korinthe waren verschei-
dene dwalingen, scheuringen en twisten, waardoor het H.
Avondmaal jammerlijk door hen misbruikt werd; men
verachtte de armen, sommigen dronken zich vol en zat,
anderen hadden gebrek. Er was groote wanorde en al
dat kwaad werd nog verergerd, door het misbruik van het
H. Avondmaal. Maar daarom zegt de Apostel niet, dat
zij dit zouden nalaten. Integendeel, hij houdt hun de
eerste instelling voor oogen en vermaant hen om die wel
te behartigen, zich zelve eerst te beproeven en dan alzoo
te eten van dat brood en te drinken van dien drinkbeker.
Wie is zoo dwaas, dat hij alle spijs, drank, kleeding en
alle andere dingen zoude nalaten, omdat er menschen zijn,
die ze misbruiken? Wie zal zijne eigene ziel dat ongelijk
aandoen om haar het geestelijk voedsel te onthouden,

omdat er anderen zijn, die het tot hunne schade en hun
eeuwig verderf misbruiken ? Wie is er, die geen goud of
zilver wil ontvangen, omdat er valsche munters zijn, die
valsch ge\'d onder het volk brengen ? Wie zal niet liever
zijn toevlucht nemen tot deu toetsteen, het goud-gewicht
en liet keur, om niet bedrogen te worden? Laat ons hier
ook alzoo doen. Laat ons eerst bij ons zelven in stille een-
zaamheid nederzitteu, ons beproevende en ernstig overwe-
gende, of wij zoo gesteld zijn, als het degenen betaamt, die
als aangename gasten aan deze Tafel zullen verschijnen.

Lieve Heere Jezus, Groote God en Zaligmaker, om-
dat uw H. Avondmaal, \'t welk Gij hebt ingesteld tot troost,
ter versterking en ter zaligheid voor hen, die in U gelooven,
door velen zoo jammerlijk tot hunne verdoemenis misbruikt
wordt, bid ik U ootmoedig mij te bewaren, opdat ik mij
daaraan nooit schuldig make, noch om dat gevaar uwe
instelling nalate; maar geef, o Heere! dat ik mij zelven
vooraf goed vvorbereide, opdat ik het tot mijn troost en
zaligheid gebruike. En daar ik mij er nu heden toe be-
paal om mij te beproeven eer ik aan uwe H. Tafel ga,
Heere, Heere, hel/p mij daartoe krachtig; leer mij recht
verslaan, wat zelfbeproeving is en schenk mij die genade,
dat ik mij zelven nauwkeurig onderzoeke, opdat mijne ziel
troost ontvange en ik mij niet schuldig make aan uw
lichaam en bloed, o Heere, noch mij zelven het oordeel
ete en drinke aan uwe Tafel; maar dat deze spijs en drank,
die heilig en geestelijk is, mijne ziel voede ten eeuwigen
leven. Dat bid ik U om uws haams wille. Amen.

T. Beproeven is onderzoeken of eene zaak of per-
soon goed en bekwaam is tot datgene, waartoe ze ge-
bruikt zullen worden. Zoo wordt het geld, goud of zil-
ver beproefd of het goud echt van stof en munt en zoo
veel waardig en van dien prijs is, waarvoor het wordt

uitgegeven. Zoo wordt ook een persoon beproefd en
onderzocht of hij getrouw, oprecht en bekwaam is tot
de zaak of tot den staat, welken men hem zou wil-
len toevertrouwen. Zoo beproeft men een man, of hij
van zoodanig levensgedrag, van zoodanige zeden en ver-
diensten is, dat hij tot zulk of zoodanig ambt kan worden
toegelaten. De goudsmid beproeft het goud op den toets-
steen, in het vuur en onder den hamer. Het goud kan
op den toetssteen wel een goede kleur vertoonen, in \'t
vuur wel smelten, maar ouder den hamer bezwijken. De
toetssteen toont de schoonheid, het vuur de zuiverheid,
maar de hamer de vastheid. Als men spijs en drank
onderzoekt, is het om te vernemen naar den smaak en de
kracht; lijnwaad beproeft men om de deugd; van de men-
schen onderzoekt men wat verstand, kennis, geleerdheid
en ervaring zij hebben en van welke manieren en zeden
ze zijn. Hier moet ieder Christen, die het H. Avond-
maal goed wil gebruiken zich zei ven, zijn eigene ziel
en leven beproeven. Hij moet zich daartoe met ernst af-
zonderen vs n alle wereldsch gewoel, van al zijn dagelijksch
bedrijf en ter nederzittende overleggen, hoe zijne zaken
staan vnor God en hoedanig de toestand van zijne ziel
is. Indien hij zoo aanstonds gesteld werd voor Gods
gerichte, aldaar moest verschijnen en nog in deze ure
zijne ziel van hem werd afge�ischt, hoe het dan met hem
gaan zou, welk vonnis hij zonde te wachten hebbeu en
of hij zoodanig is als hij zijn moet om genade bij God te
vinden door Jezus Christus. Als iemand den uitwendigen
godsdienst naarstig waarneemt geeft zulks aan hem een
goeden schijn even als goud aan den toetsteen. Doch
reinheid des harten is het, wanneer hij zulks van harte
doet, niet om van de menschen gezien te worden maar
om Gode te behagen, willende liever al de wereldsche
goederen verlaten dan God tot zijn vijand hebbeu,
en die zuiverheid van gemoed blinkt uit in het vuur
der beproeving even als goud in den smeltkroes. Als

hij daarin volstandig blijft tot den einde toe, dan is zulks
de hamerproef. Paulits noemt dit ook �ons zelven oor-
deeleu" (1 Kor. 11 : 31), dat is, goed overdenken en
onderscheiden wat in ons goed of kwaad is, wat wij
wel of kwalijk gedaan hebben, waarin wij te prijzen of te
bestraffen zijn. Dat wij dan ons zelven als uitschudden
en onderzoeken wat in en omtrent ons is aan te merken,
daarover een vonnis vellen naar Gods woord, het kwade
tegengaan en het goede bevorderen. Ook in den oprechten
Christen zijn twee tegenstrijdige springbronnen waaruit al
zijne gedachten, lusten en bewegingen, woorden en wer-
ken voortkomen, namelijk vleesch en geest (Gal. 5: 17).
Deze moeten wij naar hun aard en eigenschappen wel
onderscheiden en nauwkeurig er op letten, wat uit het
een of uit den ander voortkomt en wat in iedere zaak vlee-
schelijk is of geestelijk. Boven alles moeten wij letten op
ons hart. Daaraan is vooral het meest gelegen en \'t is reeds
veel als wij dat onderzoeken en recht leeren kennen. Als
gij u ter neder zet om u zelven te beproeven v��r het ge-
bruik vau het H. Avondmaal, ligt zal het hart u ontloopen en
henen zwerven naar ijdele dingen, die u op dezen tijd geen
nut kunnen doen en zoo zal het u bedriegen, want het
hart des menschen is zeer arglistig boven alle dingen. Wij
mogen van ons hart en zijne arglistighcid wel zeggen, wat
Saul van Davids listigheid tot de Ziphiten zeide (1 Sam.
23: 22, 23): �Gaat toch heen en beziet zijne plaats,
waar zijn gang is, wie hem daar gezien heeft; want hy
pleegt zeer listig te handelen. Daarom ziel toe, en ver-
neemt naar al zijne schuilplaatsen, waarin hij schuilt."
\'Verneemt naar de schuilplaatsen van uw hart en zoekt
tot dat gij ze vindt, zoo zult gij zeer gelukkig zijn
en een goed werk doen in deze beproeving. David was
zeer verheugd, toen hij in het bidden zijn hart had
gevonden. Het zal u veellicht even zoo gaan in het be-
proeven als het David en alle vromen somtijds gaat
bij het bidden of andere godsdienstige oefeningen; uw

hart zal alsdan wegz werven en zich verdiepen in aard-
sche dingen, zoodat gij dit werk zoo koel, lauw en
gebrekkig zult doen, als of gij geen hart hadt. Uw
hart zal licht bevreesd worden bij dit nauwkeurig on-
derzoek, even als een dief bij de vragen die de rechter
hem doet. Zoo moet gij dan uw eigen hart vasthouden
eD nauwkeurig ondervragen in alle deelen, hoe dit of
dat is toegegaan, hoe het toen en toen is gesteld ge-
weest. Zoo moet gij liet rekenschap doen geven van alles
en alzoo naar Gods woord alles overwogen hebbende een
vonnis uitspreken, u zelven veroordeelen. Zoo gij u zel-
ven wel en narrstig onderzoekt en uw geweten ondervraagt
ingevolge het woord van God, gij zult op uwe rekening
den eersten post vinden, dat gij van nature een kind
des toorns zijt, in zouden ontvangen en geboren, een
overtreder van de baarmoeder af, zoodat, indien de recht-
vaardige Rechter u zoo bedorven had gelaten als gij in
u zelven waart en u alzoo in de hel had geworpen als
een slangen- en ad der-gebroed sel, gij hem van geene on-
rechtvaardigheid zoudt kunnen beschuldigen. Wanneer
gij van dien tijd af begint op te rekenen, wat dwaas-
heden en ook wat boosheden gij reeds vroeg in uwe
kindschheid begaan hebt en dan van tijd tot tijd met
optellen voortgaat tot aan den dag van heden: hoe. gij
u jegens God gedragen hebt in het uitoefenen van zijnen
dienst; hoe weinig vrees voor God er bij u is geweest;
hoe gij de menschen meer gevreesd hebt dan God;
hoe weinig gij op God hebt vertrouwd; hoe weinig gij
Hem hebt lief gehad; hoe gij u geregeld hebt naar
de gewoonte, naar de mode, naar het voorbeeld van
andere menschen veel meer dan naar Gods geboden;
hoe gij dikwijls Gods naam hebt misbruikt, zonder aan-
dacht en eerbied van Hem sprekende, zouder hart tot
Hem biddende; hoe dikwijls gij met het lichaam in de kerk
maar met het hart en de gedachten verre van daar zijt
geweest, en zoo gij daar dan bijvoegt, hoe gij u hebt

gedragen jegens uwe naasten, jegens uwe ouders en allen
die over u gesteld zijn, jegens uwe minderen en uws
gelijken; zoo gij nauwkeurig alle de geboden Gods nagaat,
niet er maar zoo over heen loopende, maar ze in-
goeden ernst volgens hunne bedoeling overwegende; niet
naar het uiterlijke, want de wet is geestelijk, maar naar
den zin des Heeren, � bedenkt dan eens wat de satan, de
aanklager der broeders, die hen dag en nacht voor God
beschuldigt, daaruit niet al kan afleiden ten uwen laste
en hoe hij uw eigen geweten tot getuige kan nemen,
zoodat gij geene van al de sommen op uwe rekening en
van al de stukken der beschuldiging zult kunnen ontken-
nen; bedenkt eens waarop dit zal uitloopen en wat het
slot van de rekening zal zijn en hoe ellendig gij u ge-
steld zult bevinden, zoodat gij wel met smart zult mogen
uitroepen en schreien, onrein, onrein, � van het hoofd
tot aan de voeten is er niets gezonds aan mij. Mijn arme
ziel is vol wonden, striemen en etterbuilen! Ik ellendig
mensch, wie zal mij verlossen van dit lichaam des doods!
Lijf en ziel, goed en bloed verbeurd, de hel verdiend,
de hemel verloren, hoe kan men ellendiger zijn? En
mijn geliefde lezers, gij moet weten, dat dit eene
zaak is, die gij niet alleen moet lezen in een boek of
hooren prediken in de kerk, neen, het is eene zaak, die
gij doen moet; hebt gij desaangaande iets gehoord in eene
predikatie, gaat naar huis en doet het. Hebt gij dit
gelezen in een boek of leest gij het uu nog en zijt gij
ergens in uwe eenzaamheid, legt het boek uit uwe hand,
valt neer voor God en begint het werk. Paulus was
dit werk gewoon; hij overdacht zijne zonden dikwijls en
was daarover zoo bedroefd dat hij uitriep: �Ik ben niet
waardig een Apostel genaamd te worden." Zoo ziet gij ook,
dat hij in de bovengemelde plaats (1 Kor. 11 : 31) zich
zelven benevens al de geloovigen insluit tot den plicht
van onderzoek, wanneer hij zegt: �Zoo wij ons zelven
oordeelden, zouden wij niet geoordeeld worden." Dit was

dus ee.ne zaak, waartoe Paulus niet alleen anderen ver-
maande, maar die hij zelf ook deed en doen moest, indien
zijne ziel in een goeden toestand zoude zijn en hij door
zijn eigen hart niet bedrogen zoude worden. Dit alzoo ook
door u gedaan zijnde, bedenkt dan eens welk eene ver-
slageuheid dit in uw hart baart, welke aandoeningen gij
hierover gevoelt, welke verandering Gods geest in u ge-
wrocht heeft en welke genade u gegeven is? Maar hier-
over naderhand uitvoeriger als wij zullen handelen over
de wijze, waarop men zich voorbereiden en beproeven moet.

O Ileere, mijn God! ah ik mij z�lven gadesla en on-
der zoek, gevoel ik mij zeer ellendig! Zie, ik ben in onge-
rechtigheid geboren en in zonden heeft mij mijne moeder
ontvangen. Ik ben van natuur een kind des looms, gelijk
alle andere menschen en Gij hadt mij daarom rechtvaardig
van U kunnen verslooten in de eenioige pijn, als zijnde ik
geheel walgelijk voor uw reine oogen. \'t Is uwe goedertieren-
heid, dat ik nog leef en niet reeds in de hel lig, maar nog
tijd en gelegenheid heb om mijne verdorvenheid te leeren ken-
nen, mijn zondig leven te overdenken en om al de booze vruchr
ten die ik heb voortgebracht te betreuren, mij daarover te
vernederen, die voor U te bekennen en U om vergeving van
die alle te bidden. Och Ileere, Ileere ! vergeef mij genadig al
mijne zonden, reinig mij door het bloed van uwen Zoon, waseh
mij daardoor van alle ongerechtigheid en reinig mij van al
mijne boosheden. Want ik beken mijne overtredingen en mijne
zonden staan klaar voor mijne oogen. Al ben ik rechtvaardig
voor de menschen, zoodat de rechters hier op aarde mij niet
hunnen beschuldigen noch veroordeelen tot eenige lichame-
lijke straf, zoo ben ik daarom toch niet rechtvaardig voor U.
Al hebben de menschen mijne zonden en boosheden niet gezien,
Gij hebt die nogtans wel t/ezien; tegen U, tegen uwe god-
delijke Majesteit heb ik gezondigd en gedaan wat kwaad ia

in uwe oogen, zoodat Gij mij rechtvaardig zoudt mogen straf-
fen als een overtreder van al uwe geboden; want ik heb U
vertoornd en uwe oogen dikwijls getergd, doende wat Gij
mij verboden hadt en wat ik zoel wist dat kwaad was. Uw
heilige wet was mij bekend; ik wist, welken vloek gij vilge-
sproken had mier degenen, die uwe geboden verbreken en
evenwel verbrak ik ze en liet het U aanzien, alsof ik U
niet achtte en alsof ik uwen toorn niet behoefde te vreezen.
Ach Ileere, Ueere! omdat ik zulks bemerk en van haite
voor U belijde, wees mij genadig en vergeef mij alles om
Christus wil, en verzeker mijn arme, benauwde ziel, dat
mijne zonden zoo zeker vergeven zijn als ik het brood en
den wijn van het H. Avondmaal ontvang en geniet, opdat
ik U voortaan met vreugde des harten diene al de dagen
mijns levens door Jezus Christus. Amen.

"VI. Maar wie kan al zijne afdwalingen kennen?
Wie zul merken hoe dikwijls liij dwaalt? Wij struikelen
toch allen in vele. Er is geen mensch, ja geen rechtvaar-
dige op aarde, die goed doet en niet zondigt, eu die niet
menigmaal op ��nen dag valt. Die in woorden niet strui-
kelt is volmaakt. Maar wie kan al zijn afdwalende gedach-
ten verstaan? Hoe veel duizend gedachten heeft men niet
op ��nen dag of in ��nen nacht, als men maar eenige uren
wakker ligt, en hoe dwalen ze door elkander van het een
op het andere, zoo dat er geen einde aan is! Wie zoude
dan wel zijn gelieele leven, handel en wandel kunnen op-
rekenen ? Zeker zult gij zeggen: Ik weet er geen raad
toe! 1. Deze beproeving moet gaan over den gewo-
nen loop en gang van ons leven. 2. Over onze bij-
zondere zonden, die ons soms bezwaard hebben of die
nog verborgen mochten zijn eu ons behoorden te bezwaren
en bekommerd te maken, opdat wij die nog voor den Heere
mochten belijden en Hem om vergeving bidden. 3. Omdat
wij dikwijls afdwalen en dikwijls misdoen zonder het te
merken, moeten wij ons zelven des te nauwkeuriger on-

derzoeken en onze wegen overdenken, opdat wij, ziende
waar wij zijn afgedwaald , terstond onze voeten keeren tot
den rechten weg van Gods getuigenissen. Dit nut had
David van zijn onderzoek en van de overdenking zijner
wegen, dat hij, ziende waar hij was afgeweken, zijne voeten
terstond keerde tot de geboden en getuigenissen des Hee-
ren (Ps. 1L9: 54). � 4. Al onze bijzondere gedachten,
woorden en werken op te tellen, voornamelijk als men
reeds ver op zijne dagen gevorderd is, is niet mogelijk;
maar zulks moet ons niet verhinderen om ze zoo nauw-
keurig na te sporen en op te zoeken als wij kunnen.
Zoo vermaant Jeremias in zijne Klaagl. 3: 40: �Laat
ons onze wegen onderzoeken en wederkeereti lot den Ileere."
Zijn wij afgedwaald, zoo als dat dagelijks geschiedt en
wel grootelijks, gelijk toen met Isra�l was gebeurd, zoodat
de Heere de roede in de hand genomen en het volk vree-
selijk geslagen had, dan is er niets beters dan weder te
keeren tot Hem die geslagen heeft; want Hij is het
alleen, die ons genezen kan. Maar hoe zullen wij weder
keeren en verbeteren wat door ous verdorven is? Om dat
te doen is het noodig onze wegen te onderzoeken en
te doorzoeken evenals Zephanja zegt: Doorzoekt n zelven
nauwkeurig, en om den ernst en \'t gewicht der zaak te
toonen herhaalt hij nog eens: Doorzoekt u zelven nauwkeurig.
Dezen raad gaf ook Paulus (l Kor. 11: 28, 31), toen
de gemeente te Korinthe, wegens het misbruik van het
Avond ma al door God gestraft werd, dat zij zicli zelven
zouden beproeven en oordeelen; en dat zulks niet vluch*
tig maar op het nauwkeurigst moet gedaan worden,
met allen ijver en ernst, zulks toonen de woorden zelve
aan. Als men iemand beproeft en ondervraagt, om te
weten of hij bekwaam is tot een ambt; als men goud
en zilver beproeft, waarvan aanmerkelijk schade of voor-
deel afhangt, dan kan men al spoedig merken dat het den
beproever ernst is; maar hier geldt het onze zielen en
haar eeuwig wel of kwalijk varen, de gunst of on-

gunst van den eeuwigen Koning aller koningen, die ons
kan behouden en verderven, en zoo spreekt het dan van
zelf, dut men zulks met allen ernst moet doen. Als
er in een huis iets van groote waarde verloren is, of
als er iets schuilt, dat brand of eenige aanzienlijke schade
zou kunnen veroor/aken, dan onderzoekt, doorzoekt en
doorsnuffelt men alle hoeken, gelijk La ban deed toen
hij zijne Teraphirn, beelden en afgoden zocht (Gen. 81).
Hij doorzocht al het huisraad van Jacob, hij betastte
alles en doorsnuffelde al zijne tenten om de Teraphirn
te vinden, welke Kachel onder het zadel des kameels
verborgen had en waarop zij zat. Evengelijk deed de Kof-
meester van Jozef (Gen. 44), die al de zakken van de
broeders opende en doorzocht, beginnende van den oudsten,
tot den jongsten, om den beker te vinden dien hij zelf
in Benjamins zak had gestoken. Zoo dreigde Benhadad,
dat hij zijne knechten wilde zenden om het huis van
Achab en de huizen zijner onderhoorigen te doorzoeken
en al wat voor de oogen begeerlijk was, goud, zilver
en alle edelgesteenten die zij vonden, daaruit weg te
nemen (1 Kor. 20). Zoo moeten wij onze wegen, ge-
daclilen, woorden, werken, al ons doen en laten door-
zoeken, alles nauwkeurig beproeven, hoedanig zij zijn;
met welk een hart, tot wat oogmerk en doel zij gedaan
zijn; wat verborgens daar in schuilt dat men zoo dade-
lijk niet ziet, en met welke zonden en gebreken zelfs
onze beste oefeningen en betrachtingen bevlekt zijn. Men
zoekt niet datgene, wat openbaar is en klaar voor onze
oogen ligt, maar wat verborgen is, gelijk de koopman
die schoone paarlen en gelijk de herder, die zijn schaap
en de vrouw, die haar penDing zocht (Matth. 13 en Luk.
15); want hadden zij die voor zich zien liggen, dan
hadden zij er niet naar gezocht; zij zochten er naar, om-
dat zij verborgen waren. Wanneer men voor zijne oogen
ziet dat het geld van koper is, dan zal men het aan
geen toetssteen strijken om te beproeven of het goed

goud is. Als al onze zonden en gebreken aan ons bekend
waren, dan behoefden wij ons zoo nauwkeurig niet te on-
derzoeken. Maar omdat wij alle onze afdwalingen niet
kunnen verstaan en opmerken moeten wij er naar zoeken,
ons geweten ondervragen en onzen boezem uitschudden,
opdat wij onze zonden gevonden hebbende, ze voor den
Heere mogen bekend maken (Ps. 32: 5), om alzoo verge-
ving te verkrijgen. Evenwel, hoe is liet mogelijk om onze
zonden aan God bekend te maken en ze voor Hem te
belijden, als wij ze niet kennen? En hoe zullen wij ze
kennen, als wij ons zelven niet nauwkeurig onderzoeken?
Alzoo dan, wanneer gij het H. Avondmaal goed wilt ge-
bruiken, beproeft en onderzoekt u zelven. Wanneer gij u
zelven nog niet kent, tracht er dan naar. Hiervan hangt uw
hoogste geluk af, dat gij u zelven en uwen God recht kent.

0 Heere! leer mij mij zelven recht hennen; doe mij
mijne verdorvenheid en de onreinheid mijner ziel opmerken en
dat ik van mij zelven niet bekwaam ben om iels goeds te den-
leen; dat in mij een verdorven aard is, hel zaad van alle
zonde, dat vele slechte vruchten zoude voortbrengen, indien
het door Uwe hand niet weerhouden werd, opdat ik mij zelven
daarover vernedere, mij nooit verheffe, maar U de eer geve
voor uwe genade. Maak mij mijne zonden bekend en doe mij
den gruwel mijner overtredingen zien, opdat mijn hart ver-
slagen worde en ik alzoo welkom moge zijn aan uwe Tafel.
Geef mij dat, o Vader! om uws Zoons wil. Amen!

DAT DEZE VOORBEREIDING EN BEPROEVING MOET GEDAAN

WORDEN DOOR IEDER LIDMAAT DER GEMEENTE,

DOOR IEDER AAN ZICH ZELVEN.

I. Deze beproeving en dit onderzoek moeten aan mis

zelven gedaan worden. Niet, dat ouders hunne kinderen,
leeraars en opzieners hunne gemeenten, heeren en vrou-
wen hunne dienstboden niet zouden mogen onderzoeken
en over hen oordeelen, of zij bekwaam zijn om aan deze
H. Maaltijd te gaan, of hunne misslagen niet zouden mogen
bestraffen en ter verbetering vermanen; integendeel is
zulks hun plicht. Zij zijn hun opzicht aanbevolen; God
zal ze van hunne hand eischen en aan Hem zullen zij
eens rekenschap moeten geven of zij zich hierin getrouw
van hunnen plicht hebben gekweten. Maar de bedoeling
is, dat wij vooreerst en boven alles op ons zelven zullen
letten en ons niet bemoeien met degenen, die ons niet
aangaan, opdat de Heere ons niet bestrafte, gelijk Hij
Petrus deed (Joh. 21), zeggende: �Watgaat u dat aan?"
"Wij moeten niet, evenals Ka�n, weigeren om de hoeder
van onzen broeder te zijn; wij moeten niet all��n op het
onze zien, maar ook op dat, wat onzes broeders is; wij
moeten onzes naasten os of ezel, die verdwaald is, terecht
brengen en onze eigene belangen daarom gaarne verzuimen,
maar nog veel meer moeten wij zijn verdwaalde ziel
terecht helpen. Evenwel boven alles moeten wij ons
zelven beproeven, opdat wij, anderen vermanende, niet
zelve verwerpelijk en bestraffelijk bevonden worden en
men tot onze schande en beschaming tot ons zegge:
�Medicijn-meester, genees u zelven."

II. De reden hiervan is, dat ons aan onzen eige-
nen toestand het meest is gelegen, immers daarnaar zullen
wij geoordeeld worden. �De Zoon des menschen zal een
iegelijk vergelden naar zijn doen" en niet naar het doen van
een ander (Matth. 16: 27). Wij zullen �een iegelijk
voor zich zelven" Gode rekenschap geven (Rora. 14: 12).
Geeft rekenschap van uw rentmeesterschap, niet van eens
anders (Luk. 16: 2); een iegelijk zal zijn eigen pak dra-
gen (Gal. 6: 2). Indien een rentmeester steeds bezig
was om de rekeningen van een ander op te maken

en hij zijn eigen verzuimde, wat zou hem zulks baten
en wat zou hij antwoorden, als zijn lieer tot hem zeide:
�Geef rekenschap van uw rentmeesterschap, want gij zult
niet meer rentmeester kunnen zijn." Als hij dan zoude
moeten spitten en graven, iets wat hij niet geleerd had, of
gaan bedelen, \'t welk hij zich schaamde, wat zoude hem
dan zijne zorg voor een ander baten, daar hij voor
zich zelven niet gezorgd had? Indien een koopman of
winkelier alle dagen ging vernemen, hoe of liet anderen
maakten; of zij iets wonnen en staande konden blijvenj
wat zoude hem zulks baten, indien hij zijne eigene za-
ken verzuimd hebbende zelf bankroet zoude moeten
gaan? Zoo kan het ons ook geen voordeel aanbrengen,
dat wij bezorgd zijn of anderen waardiglijk aan het H.
Avondmaal komen, indien wij ons zelven daartoe niet be-
hoorlijk voorbereiden.

God gebiedt ons, om ons zelven te beproeven en nauw-
keurig te doorzoeken, en Hij verbiedt ons wel uitdruk-
kelijk om een ander te oordeelen: � Wie zijt gij,
die een ander oordeelt, en die even zoo dikwijls u /p\'.en
veroordeeld, omdat gij zelf doet, wat gij in anderen
berispt (Rom. 2)? �Of wat ziet gij den splinter in hel oog
uws broeders en den balk in uw eigen oog bemerkt gij niet!
Zoo dan oordeelt niet voor den tijd tol dal de lieer e zal
gekomen zijn, die ook in \'t licht zal brengen, wal in de duister-
nis verborgen is, en openbaren de raadslagen des harten;
dan zal een iegelijk lof hebben van God. (1 Kor. 4 : 5).
Hierbij komt nog, dat wij den staat of toestand der
ziel van een ander en de rechte hoedanigheid van zijne
betrekking tot God niet goed kunnen weten, immers
niet zoo goed als de onze. �Want wie van de men-
schen weet hetgeen des menschen is, dan de geest des
menschen, die in hem is?" (1 Kor. 2). Wij zijn geene har-
tenkenners; dit vermogen heeft God alleen. Bij alleen, va.
niemand anders, kent het hart van alle kinderen der men-
tchen (J Kon. 8). Arglistig is liet hart des menschen,

wie kan het doorgronden? Ik de Heere! (Jerem. 17).
Hij heeft niet van nooden, dat iemand getuigen zoude van
den mensch, want hij weet wel wat in den mensch is
(Joh. 2: 25). Wij moeten alles hebben van vragen en
van hooren zeggen en daardoor liegt men veel. Iemand,
kan goed schijnen en kwaad zijn, kwaad schijnen en goed
zijn. De gedaante van godzaligheid kan menigeen be-
driegen. Een burgerlijk goed levensgedrag en eene gladde
tong, die meesterlijk gewoon is over goddelijke dingen
te spreken, kunnen maken dat men den slechten
huichelaar voor een goed Christen houdt. Onder de
Christenen vindt men weinigen, die zoo goed zijn als de
heiden Cato, die liever rechtvaardig wilde zijn dan
rechtvaardig schijnen. Simon de toovenaar werd op zijne
belijdenis gedoopt en alzoo als een goed Christen aan-
genomen, daar hij inderdaad slecht was en verkeerd
bevonden werd (Hand. 8). Integendeel scheen Simon
Petrus kwalijk gehandeld te hebben, toen hij in het huis
van Cornelius, een onbesneden man, was gegaan en met
hem had gegeten en hij werd werkelijk goed bevonden,
toen hij zich tegen deze beschuldiging had verantwoord
(Hand. 11). De huichelaar is, gelijk zijn vader de dui-
vel, een duizend-kunstenaar; hij kan zich veranderen in
een engel des lichts en in een Apostel van Christus,
en zich zoodanig verbergen, dat geen sterflijk oog hem
kan uitvinden. Men mag hem vragen wat men wil,
indien hij wil zal hij antwoorden, verzwijgende datgene
wat hem slecht maakt en sprekende van \'t geen hem
prijzenswaardig maakt

En eindelijk, al hebben wij dan ook eens anders
gebreken onderzocht en ontdekt, wat voordeel zal zulks
ons aanbrengen, indien wij hem niet tot verbetering
trachten te brengen ? Als wij geene gelegenheid of geeue
geschiktheid hebben om hen te vermanen, te waar-
schuwen en te bestraffen, dan zal de kennis van zijne
gebreken tot zijne schande en onze schade verstrekken.

Voor hem is het schande, dat een ander zijne gebreken
wee en voor ons is het schade, want liet ergert ons en
verhindert ons om hem zoodanige liefde en eerbied te be-
wijzen als wij schuldig zijn; het geeft aanleiding tot
achterklap en andere booze daden.

III. Een goed Christen moet geen bemoeial zijn;
evenzoo min een kwaaddoener of dief. Zoo als hij moet
lijden, moet hij ook leven: n.1. als een Christen en niet
als een kioaaddoener of dief of als een, die zich met eens
anders doen bemoeit (L Petr. 4 : 15, 16). Geheel anders
doen zij, die eens anders wegen onderzoeken en niet
huu eigene; die altijd bedenken hoe anderen het maken
en nooit hoe zij zelve leven; die eens anders tuin willen,
wieden daar hun eigen, even als de akker des luiaards,
vol onkruid, distelen en doornen is. Dan is deze te ruim,
die te nauw en zelve zijn ze altijd van pas zoo als zij
denken. Hunne oogen zien altijd verkeerd. Waar zij van
af moesten zien, daar zien zij naar toe, en waar zij naar
toe moesten zien, daar zien zij van af. Zij bezien niemaud
minder dan zich zelven, die zij toch het meest moesten
bezien, en niemand meer dan een ander, aan wien
hun niets gelegen is. Hunne oogen en harten zijn als de
klapachtige vrouwen, die altijd bij de buren loopen om te
zien wat anderen doen, daar zij nergens noodiger waren
dan in haar eigen huis om haar werk te doen; of als
onrustige dronkaards, die het in hun eigen huis niet kun-
nen uithouden, maar altijd buitenshuis loopen, of bij eens
anders haard zitten. Het schijnt wel dat menschen, die
zich overal mede bemoeien, deuken, dat zij zouden barsten,
als zij zich zelven bezagen. K/en als men verhaalt van
den basiliscus, die sterven zou, wanneer hij zich zelf een
spiegel ziet, zoo vreezen ook deze lieden, dat zij zullen
sterven, wanneer zij zich zelven bezien in den helderen spie-
gel van Gods wet. En letten zij soms nog eens op hun
eigen leven, dan geschiedt, zulks maar vluchtig. gelijk de

man, van wien Jacob�s zegt, dat hij zijn aangezicht be-
merkt in een spiegel en weggaande terstond vergeet hoe-
danig liij is. Men zegt, dat. de vrouwen zich overal
mede bemoeien en snapachtig zijn, maar de mannen zijn
er ook niet vrij van. Als de leeraar eenige zonde be-
straft in zijne leerrede, maken zij terstond eene toepas-
sing, waar de leeraar niet eens om denkt. Zij passen
bet op een ander toe, daar het misschien beter op hun
zelven zoude passen. Hoort gij dat wel, zeggen zij, dat
zegt hij van die of die. Ze kunnen zich dat aantrek-
ken, ik heb er geen schuld aan. Zij beproeven niet eens
hun eigen geweten of het hun raakt, maar onderzoeken
veel liever of zij ook iemand kunnen vinden, wien het
aangaat en op wien zij het kunnen toepassen. Er zijn,
die er steeds naar hunkeren om te weten, wat een ander
doet, waar en bij wien hij loopt en wat hij daar doet of
spreekt en die daarom altijd vragen, even als Eliza aan
zijn knecht: van waar komt gij, of waar gaat gij heen,
�wie was\' daar meer, wat was daar te doen, wat zeide
deze of die? Kunnen zij het van dien man niet vernemen
of durven ze het hem niet vragen, dan vragen ze de vrouw,
de kinderen of de dienstmaagd en willen gaarne, dat
men hun alles ten nauwkeurigste verbale. Wat in den
keikeraad of op het raadhuis besloten is, wie dus en
wie zoo stemde, zulks onderzoeken zij nauwkeuriger dan
datgeen, wanrvan hunne zaligheid afhangt. Al hadden
zij ook honderd oogen, zooals de dichters van A&GOS
verhalen, dat ware hun nog niet genoeg; want dan zouden
ze nog bedrogen kunnen worden, ook nog niet in alle
landen en huizen kunnen zien, waartoe alleen Gods oogen
bekwaam zijn, voor wien niets verborgen is. Zij weten
het wel te zeggen, maar betrachten het zelf niet, dat
hij, die eens anders rekening opmaakt in het eind zelf
te kort schiet, en dat het beter is zijn eigene rekening
op te maken dan die eens anders. Waarom toch zoo
begeerig gezien naar eens anders rekeniugboeken, waarin

het toch zoo duister is te lezen? Wat baat het, mijne
broeders, dat gij zoo bezorgd zijt, zoo veel moeite doet
en u zoo zeer bemoeit met het doen van een ander, die
toch niet onder uw opzicht staat en van wiens handelingen
gij geen rekenschap behoeft te doen, en dat gij uw eige-
nen toestand zoo zeer verzuimt, waaraan u toch zoo veel gele-
gen is en waarvan gij de nauwkeurigste rekening zult moeten
geven. Zit gij in de kerk en praat, zit gij aan uwe tafel en
eet, of zijt gij bij eenen vriend, uw tong is rusteloos in be-
weging om veel te spreken en dat altijd van een ander,
wunig of geheel niet van u zei ven, immers niet van den toe-
stand uwer ziele en hoe die moet verbeterd worden.

IV. Toen David bevel gaf om het volk te tellen,
eene zaak waarbij hij geen belang had en eene moeite,
die hij zich had kunnen besparen, omdat hem daarvan
geen goed , maar enkel kwaad zou overkomen , vroeg Joab :
�waarom heeft mijn lieer last aan deze zaak!" [t Sam. 24).
Even zoo mocht men dezen menschen, die zich overal mede
bemoeien, ook wel vragen: �waarom hebt gij lust aan
deze zaak, die uwe ziele geen goed maar wel veel kwaad
kan doen?"

Misschien komt het wel, omdat zij zelf zoo slecht
zijn, dat zij zich zelven niet durven beschouwen. Even als
een koopman, die, wel wetende dat zijne zaken kwalijk
staan en geheel verloopen zijn, geen lust heeft zijne
rekeniiigboeken te onderzoeken, omdat hij overtuigd is,
dat hij alles slecht zal bevinden, zoo bemoeien ook zij
zich met eens anders doen, omdat zij wel weten dat
hun eigen doen slecht is.

Ook letten zij er op of zij aan een ander niet
iets kunnen vinden, waarmede zij zich zelve kunnen
verschoonen; en omdat zij het nog zoo erg niet maken,
als die of die, op wien zij altijd zoo veel te zeggen heb-
ben, even als de Earizc�r op den Tollenaar, vleien zij
zich zelven en denken, dat zij rechtvaardig zijn, omdat

zij niet zoo ?ieel godloos en wat beter dan die boozen zijn.
En toch kan het zeer wel zijn dat degene, die zij voor
slecht uitmaken, werkelijk vroom, nederig, verslagen van
harte en alzoo aangenaam voor God zijn. Wat baat het
een slordige, morsige vrouw, dat een andere nog slor-
diger is, daar zij daarom toch niet zindelijker wordt?
Een hond is reiner dan een varken, evenwel zijn beide
morsige dieren.

Misschien zijn ook deze lieden er daarom zoo op be-
lust om eens anders doen te onderzoeken, omdat zij
blind zijn voor hun eigene zaken en hun eigene
slechtheid niet inzien. Misschien denken ze, dat hunne
zaken goed staan, dat zij rijk en machtig zijn en dat
zij daarom een ander moeten verbeteren. Van waar kwam
het, dat de Farizee�n die zich overal mede bemoeiden,
aan de discipelen vroegen: �waarom eet uw Meesier met de
tollenaars ?" terwijl zij den Meester vroegen : �waarom eten,
uwe d�cipelen met ongewasschen handen?\'" De Heere toon-
de aan, �dat zij op zich zelven vertrouwden, meenende
dat zij rechtvaardig waren", daarom verachtten zij anderen
en daarom bemoeiden zij zich ook zoo zeer met anderen.
Eindelijk komt het daarvan daan, dat het geinakke»
lijker is te berispen dan te verbeteren. Wanneer men
een ander oordeelt, eens anders doen onderzoekt, dan is
men met berispen vrij; de plicht van verbetering rust
op een ander. Maar indien zij zich zelf wilden beproe-
ven, dan moesten zij, wat zij kwaads in zich bevonden,
zelf verbeteren en dat is vrij wat moeilijker dan bestraf-
fen; daaraan hebbeu zij geen lust. Zij weigeren de tucht
aan te nemen, die zij een ander opleggen; zij willen wel
zware lasten op eens anders schouders leggen, maar zij
hebben geen lust om die zelf met den vinger aan te raken
of zelf te dragen.

V. Die dan gaarne het H. Avondmaal tot zijn
troost wil gebruiken en niet tot zijn verderf misbrui-

ken, onderzoeke en beproeve zich zelven. Kent u zelven.
Bemoeit u niet met hetgeen een ander aangaat. Onder-
zoekt geene gebreken van een ander, of tracht ze met goed
verstand te verbeteren. Zondigt uw broeder legen u, zoo
bestraf hem tusschen u en hem. alleen; maak het niet rucht-
baar, als het verborgen kan blijven, lieijver u het meest
om kennis te krijgen van uw eigene zaken.

VI. Wacht u voor ledigheid, want zij veroorzaakt,
dat gij u overal mede bemoeit; omdat velen niets te
doen hebben, doen zij kwaad. Houdt u bezig met Gods
werk, met de dingen van uw Hemelschen V.-ider en
met uw werk, met uw beroep, met de zorg voor uwe
ziel en voor uw lichaam en met de stichting van uwen
naaste; dan loopt gij geen gevaar om tot dat hate-
lijk gebrek, om zich overal mede te bemoeien, te ver-
vallen.

Denkt altijd, dat u het meest gelegen is aan uw eigen
toestand. Ken ander zal voor u niet staan. Gij zult aan
het Avondmaal gaan voor u zelven en in het oordeel
zult gij verantwoording moeten doen voor u zelven.

Deukt ook dat eens andere zonden u niet kunnen
verschoonen of rechtvaardigen en dat eens anders gebre-
ken u niet kunnen genezen. Al wist gij al de zonden,
die in een stad of dorp, waar gij woont, geschieden,
al de gebreken van alle menschen in de wereld, daar-
door zijt gij niet beter.

Ook moet gij weten, dat zulk eene begeerte om
zich overal mede te bemoeien, een verkeerde en booze
lust is, die u gelijk maakt aan de varkens, die zich
gaarne in modder en vuiligheid omweutelen. Men vindt
kinderen, die gaarne zand, kalk, ascli en andere onrei-
nigheden eten en daarin altijd met vermaak bezig
zijn, waardoor zij hunne maag bederven; zoo zijn het
ook menschen van bedorvene zinnen, die gaarne spreken
over eens anders gebreken, tot schade van hunne eigene

zielen, zich zelven alzoo makende tot kwaadsprekers
en achterklappers, en daardoor zich zelven buiten den
hemel sluiten volgens het goddelijk antwoord in Ps.
15, eu volgens de vreeselijke bedreiging: .Ps. 50: 20,
21 : Gij zit, gij spreekt tegen uwen broeder, enz. Ik
zal u straffen, en zal het u ordentelijk voor uwe oogen
stellen. Verstaat dit toch, gij godvergelende, opdat ik u
niet verscheure.

Eindelijk bedenkt, dat het eene bedriegerij is van
den duivel, die u dus doet bezig zijn met het beproe-
ven van eens anders doen , opdat gij daardoor uw eigen
belang zoudt verzuimen; en alzoo werpt hij u stof in
de oogen, opdat gij nimmer zoudt komen tot een klaar
gezicht van uwe zonden en tot een oprecht vernedering
voor den Heere: en zoo voortgaande, wat zal het H.
Avondmaal u baten, ja, welke schade zal het u al niet
aanbrengen?

Genadige God, barmhartige Vader in Christus Jezus,
leer mij mijn eigene wegen overdenken en mijne afdwalin-
gen zien en geef mij lust en kracht om mijne voeten ter-
stond, zonder vertoeven, te keer en tot uwe getuigenissen.
En daar ik al mijne zonden en afwijkingen niet kan
verstaan noch optellen, omdat ze meer zijn dan de haren
van mijn hoofd, zoo heken ik die zonden, welke ik kan
bedenken, en bid U ootmoedig om het dierbaar bloed van
uwen Zoon, vergeef\' mij die alle genadig en reinig my.
ook van mijn verborgene zonden. Amen!

DAT DB VOORBEREIDING EN BEPROEVING VAN ONS ZELVEN

HET GEBRUIK VAN" HBT H. AVONDMAAL NOODZAKELIJK

MOET VOORAFGAAN, INDIEN WIJ DAARVAN EENIGB

GOEDE VRUCHT ZULLEN ONTVANGEN EN ONS

ZELVEN NIET IN\' GEVAAR WILLEN BRENGEN

OM GODS TOORN OP ONS TE LADEN.

I. Het H. Avondmaal is ingesteld door Hem, die
een Heere is van hemel en aarde, en ons is door Hem
bevolen om dat te gebruiken tot zijne gedachtenis; er
is dus veel aan gelegen, of wij het zoo doen dat het
Hem behaagt, of zoo dat het Hem mishaagt. Hiertoe is
het dan noodzakelijk, dat wij ons vooraf goed beproeven.
Het is het bevel des Apostels en hij stelt zulks voor als
een middel om liet oordeel Gods niet op ons te laden.
Dat zoodanige voorbereiding en beproeving moet voorafgaan
is redelijk. Want als wij op God zien die het heeft
ingesteld, op zijn eer, zijn gebod, zijne straffen die Hij
gedreigd en gebracht heeft over hen, die zijne inzettingen
misbruiken en in \'t bijzonder over hen die het Avond-
maal ontheiligen en op den zegen, dien zij te verwachten
hebben, die zich goed voorbereiden, dat alles eischt van
ons noodwendig een voorafgaande beproe�ng.

De eer van God eischt dit; want als men zonder
voorafgaande beproeving en voorbereiding aan zijne Tafel
gaat, doet men Gode minder eer aan clan den menschen.
Als een vorst u genoodigd heeft om met hem aan zijne
tafel aan te zitten, dan zult gij u vooraf daartoe be-
kwaam maken en niet onbereid of ongereinigd aldaar
durven verschijnen. Toen Jozef moest verschijnen voor
Farao, den koning van Egypte, om hem zijnen droom
uit te leggen, liet hij zich eerst het hoofd scheeren en
veranderde hij zijne kleederen (Gen. 41). Toen Esthbr
zou verschijnen voor haren man, den koning Ahasveros,

om te bidden voor zich en haar volk, dat zij hun leven
mochten behouden en niet vermoord worden, trok zij
een koninklijk kleed aan en versierde zich om alzoo den
koning te behagen (Ksth. 5). Als wij dan zullen gaan
aan de Tafel van den Koning aller koningen, den Heer-
scher van hemel en aarde, opdat Hij ons zijn genadige
beloften der hemelsche gelukzaligheid en het eeuwig
leven bekend make en verzegele, en opdat wij aldaar
in volheid geestelijk voedsel mogen ontvangen, niet voor
zeven jaren maar voor eeuwig, en verzekerd me gen wor-
den, dat de menschen-moorder ons niet zal kunnen scha-
den, maar dat wij van zijn list, geweld en wreedheid,
die alle boosheid van Haman te boven gaat, zullen be-
vrijd zijn � zullen wij dan dien grooten Heere de eer niet
aandoen om onze zielen vooraf wel voor te bereiden?
Anders zou het schijnen alsof God zoodanig was, dat
men hem niet behoefte te ach en noch te letten op
zijnen dienst, en alsof Hij zoo gering en onwaardig
ware, dat het van geen belang was hoe men Hem diende;
even alsof zulks zoo nauw niet stak en God daarop zoo
weinig acht gaf, als een doode Baal, die er niet op lette
of men Hem goed of kwalijk bejegende, en alsof
Hij niet te vreezen was, al deed men Hem ook
iets, dat Hem mishaagde. Daar echter de Heere ten
allen tijde nauwkeurig zorg heeft gedragen om van
de zijnen gevreesd en ge�erd te worden en dat zijne
heiligheid, macht en heerlijkheid, door zijne dienaars
erkend en verbreid mochten worden, en het Heilig
Avondmaal een bijzondere dienst van God is, zoo wil
dan ook de Heere op een bijzondere wijze geheiligd
worden van hen, die daar aankomen. Wij naderen
daar tot God op een bijzondere wijze, omdat wij d&ir
komen om uit zijne hand het zegel van de vergeving
onzer zonden en het pand van onze hemelsche erfenis
te ontvangen. Indien wij dan alzoo tot God naderen
en Hij tot ons, dan moeten wij ook naar de vermaning

des Apostels, onze handen reinigen en ome harten zuiveren
(Jac. 4 : 8), anders zoude het schijnen, alsof Hij een
onheilig God was, en zulks is de grootste oneer, die wij
Hem kunnen aandoen.

II. Hierbij komt Gods ernstig hevel en uitdrukkelijk
gebod, dat zulks van ons eischt. Er is geen godsdienst
of eenig deel daarvan, waarvan God zoo duidelijk, zoo
ernstig en zoo nauwkeurig bevolen heeft, om zich daartoe
vooraf goed voor te bereiden, eer men daaraan deelneemt,
dan juist het H. Avondmaal. Voor de heiliging des Sab-
baths heeft God het woordje gedenkt, geplaatst. Voor het
Pascha gebood God (Exod. 11), dat men het bij tijds zoude
bereiden. Hiskia vermaande zijn volk en voornamelijk
de priesters, dat zij zich zouden heiligen en bekwaam ma-
ken om het goed te vieren; maar nergens wordt ous de
voorbereiding en beproeving van ous zelve zoo dringend
en ernstig aanbevolen, dan voor het gebruik van het H.
Avondmaal, gelijk zulks te lezen is, 1 Cor. 28, 29, 30,
31. En dit gebod wordt nog aangedrongen door plagen
en straffen, waarmede God hen bedreigt, die het misbrui-
ken, die hij in dergelijke omstandigheid aan sommigen
getoond heeft en die ons dan ook met recht moeten af-
schrikken om onbedachtzaam, oneerbiedig en onvoorbereid
daaraan te treden. De zoodanigen immers brengen zicli in
groot gevaar. Zij eten en drinken zich zelven een oordeel
en laden Gods toorn en vloek op zich, ja maken zich
schuldig aan het lichaam en het bloed des Heeren, alsof
zij zelve de moord van den Zoon van God hadden begaan
(1 Cor. il : 27, 29). Leest eens hoe God de zonen vran
Aaron, Nadab en Abihu gestraft heeft, omdat zij vreemd
vuur op ziju altaar brachten, wat hun nit;t geboden was;
het vuur vloog hun in.\'t gezicht en zij werden door de
vlam, die zij zelve hadden aangestookt, verbrand (Levit.
10 : 1). Omdat Saul zich verstout had te offeren, een
werk dat niet hem maar den priesters als hun eigen ambt

was opgedragen en aanbevolen, werd hij verstooten van
den troon en de koninklijke waardigheid (i Sam. 13). Toen
Uzzia onbedachtzaam de Ark aanratkte, al deed hij zulks
dan ook met een goede bedoeling, met een goed oog-
merk, haar ondersteunende opdat zij niet zou omvallen,
werd hij evenwel dadelijk door Gods slaande hand gedood
(2 Sara. 6), en toen de Bethsemieten onbedachtzaam en
uit nieuwsgierigheid in de Ark hadden gekeken, richtte
de Heere een groote slachting onder hen aan, verslaande
vijftig duizend en zeventig mannen (1 Sam. 6). Uzzia,
de koning van Juda werd met melaatsehheid geslagen
omdat hij het rookvat aantastte en reukwerk wilde offe-
ren, dat hem niet geoorloofd was (2 Ciiron. 26). Deze
dingen zijn hunlieden alle overgekomen lot voorbeelden en
zijn beschreven tot waarschuwing van ons. En deze din-
gen zijn geschied ons tot voorbeelden, opdat wij geen lust
zouden hebben aan het kwaad. gelijk als zij lust gehad
hebben. Zij hebben allen dezelfde geestelijke spijs gege-
ten en allen denzelfden geestelijken drank gedronken,
die wij nu hebben, en zij zijn gestraft om het misbruik
daarvan, opdat wij ons daarvoor zouden wachten en ons
zelven tot het rechte gebruik daarvan vooraf goed voor-
bereiden. Daar hebt gij twee koningen.. Saul en Uzzia.,
die door een onbedachtzame uitoefening van den godsdienst,
hun koningrijk, kroou en scepter, gezondheid, rust en
alles hebben verbeurd en verloren. Den gast, die zon-
der bruilofskleed aan de koninklijke tafel was gekomen,
werden handen en voeten gebonden en hij uitgeworpen
in de buitenste duisternis (Matth. 22). Hij was reeds
bij den maaltijd en hij moest er uit, even als de duivel
uit den hernel. Dit is een indrukwekkend voorbeeld
voor alle ouvoorbereiden, die onbedachtzaam den gods-
dienst uitoefenen, maar voornamelijk voor hen, die onbe-
proefd aan het H. Avondmaal komen. Is niet die Tafel
een Koninklijke Tafel en niet de Heere Christus een
Koning aller koningen? Wat wacht dan zulk een gast,

die daar durft aanzitten zonder bruilofskleed ? En om
dit nog nader te beschouwen en eigenlijk te spreken mer-
ken wij op, dat de Heere aan de Corinthi�rs liet misbruik
van het H. Avondmaal voorbeeldig heeft gestraft (zoo als
Paulus uitdrukkelijk verhaalt, 1 Cor. II : 30) met ziek-
ten en dood. Zoo leerden dan de doode Corinthi�rs den
levenden en ons allen, dat het noodig is, dat de mensch
zich zelven beproeve en alzoo ete. Zij waren doodzijnde
een levend vonnis, een spiegel voor de levenden, gelijk
de geraamten op galg en rad, die, al spreken zij niet,
leeren dat men zich moet wachten voor het kwaad, waar-
door zij aldaar gekomen en ten toon gesteld zijn. Zoo
leerden die dooden binnen Coriuthe, dat wie onwaardig
eet en drinkt, zich zelven strafbaar maakt en dat het von-
nis, \'t welk Paulus daar uitspreekt, hen geldt. En al
straft God dan ook alle onwaardige gasten niet dadelijk
aan hunne lichamen, Hij kan ze wel straffen met een
geestelijke en onzichtbare straf, met verharding des har-
ten en overgeving tot verkeerden zin. Hiermede werd
Judas gestraft, toen na de bete "Ie satan in hem voer
(Joh. 13 : 27). Omdat hij het Pascha misbruikte, het
etende met een onboetvaardig hart, strafte hem God,
dat hij nog verharder en onbekwamer werd om zich te
verbeteren. De zoodanigen worden hoe langer hoe meer
slaven van hunne booze lusten en kinderen der hel. En
gelijk Paulus van het Evangelie zegt, zoo mogen wij
van het Heilige Avondmaal zeggen, dat het hun wordt
een reuk des doods ten dood (2 Cor. 2 : 16). De
reden waarom God de zoodanigen zoo streng straft is,
zooals Paulus zegt, deze, dat zij het lichaam des Hee-
ren, niet onderscheiden (1 Cor. 11 : 29); dat zij dat
brood \'t welk een zegel is van het lichaam des Heeren,
en daarom de naam draagt van de zaak die daar-
door verzegeld wordt, niet onderscheiden, maar achten
als gemeen brood, en den wijn die het bloed des Hee-
ren vertoont, drinken als gemeeuen wijn, en er geen

onderscheid tusschen maken, of zij aan de Tafel des
Heeren gaan in zijn huis, of aan hun eigene tafel in
hun huis. Die het afbeeldsel of de schilderij eens konings
eenigen smaad aan doet en veracht alsof liet van een
bedelanr ware, z*il gerekend worden des konings ma-
jesteit gekwetst te hebben; die dan even zoo de heilige
dingen Gods als geineen en onheilig aantast versmaadt
den Insteller. Die geen acht geeft op deze waarschu-
wingen en bakens, zal zijn koers niet goed richten naar
de haven der hemelsche rust, maar schipbreuk lijden eer
hij den weg half heeft afgelegd.

Dit gebod van voorbereiding en beproeving wordt mede
aangedrongen door den zegen en de genade, die Hij
wil bewijzen aan degenen, die zich vooraf voorbereiden,
eer zij tot den dienst toetreden. Die zijne handen vooraf
reinigt en zijn hart zuivert, zal zegen ontvangen van den
Heere, en gerechtigheid van den God zijns heils, dat is
het geslachte dersjeuen, die naar hein vragen en zijn
aangezicht zoeken (Ps. 24 : 4, 5). Deze genade bestaat
hierin: 1. dat God het gebrekkige hunner voorbereiding
voorbijziet en de oprechte verbetering des harten aan-
ziet. Zoo verhoorde Hij Hiskia, toen hij bad om ge-
nade en om verzoening voor degenen, die er hun gansche
hart op gericht hadden om God den Heere te zoeken,
hoewel zij nog niet zoodanig voorbereid en gereinigd
waren, als de reinheid van het heiligdom vereischte
(2 Chron. 30: 19, 20). 2. Dat God hen zegent in de
uitoefening van zijnen dienst, doordien hij tot hen na-
dert met zijne gunst en met het gevoel zijner genade, als
zij tot Hem naderen met een rein hart (Joh. 4 : 8).

Als iemand de deur van zijn hart, wanneer Christus
daar aanklopt, opent, zegt Christus daarvan: Ik zal tot
hem inkomen en Avondmaal met hem houden en hij met
mij (Openb. 3 : 20). Dat is, Ik zal hem bijzondere
gunst en vriendschap betoonen, gelijk vrienden doen,
die gemeenzaam met malkander eten en drinken. Zoo

iemand Mij lief heeft, die zal mijn woord bewaren, en
mijn, Vader zal hem liefhebben, en wij zullen tot Hem
komen en woning bij hem maken (Joh. 14: 23), hetgeen
een bijzondere en buitengewone gunst en vriendelijkheid
te kennen geeft. Die zich zelven dan voorbereid en
beproefd, eer hij ten Avondmaal gaat, die heeft zooda-
nigen zegen en bijzondere gunst te verwachten, dat de
Meere tot hem komen, met hem eten en drinken en
bij hem wonen zal. Wat zoude men nu niet willen doen,
hoe zich daartoe niet gaarne voorbereiden, om zulken
waardigen Gast en lieven Vriend te ontvangen. Als men
een koning of een man van aanzien verwacht, door
wiens komst wij ons grootelijks vereerd achten, die ons
veel goeds kan doen en aan wiens vriendschap ons ten
hoogsten gelegen is, doordien misschien onze geheele
welvaart van hem afhangt, hoe bereiden en regelen wij
dan niet alles vooraf om hem wel te onthalen. Zoo moe-
ten wij dan veel meer onze zielen voorbereiden, om den
Heere te ontvangen, onzen besten en getrouwsten Vriend,
den Bruidegom onzer zielen, den lleere der heeren,
wiens gunst beter is dan het leven en aan wiens vriend-
schap ons zoo veel gelegen is, daar onze eeuwige wei-
vaart en zaligheid er van afhangen.

III. Wanneer wij dan zien op den Heere onzen
God, d e ons noodigt tot zijne Tafel, en verder op zijne
heiligheid en op zijn bevel, aangedrongen door bedrei-
ging van plagen en belofte van zegen, dan hebben wij
groote reden om ons vooraf daartoe wel voor te be-
reiden. Insgelijks wanneer wij letten op de zaak zelve,
die wij bij der hand nemen, zoo zullen wij ook groo-
telijks reden vinden, waarom wij ons noodzakelijk vooraf
moeten beproeven. Wanneer wij zien op het H. Avond-
maal, zoo als het is op zich zelve, of indien wij het ver-
gelijken met andere godsdienstige plechtigheden van het
Oude en Nieuwe Testament, zoo zullen wij steeds groote

reden vinden en de noodzakelijkheid dezer voorbereiding
duidelijk inzien. Ziet eens op het Avondmaal, zoo
als het op zioh zelven is en let eens op hel gewicht (laar-
van, dan zal het u duidelijk blijken, hoe noodzakelijk
het is om u vooraf daartoe goed voor te bereiden. Ten
Avondmaal gaan is het verbond met God vernieuwen,
Christus ontvangen, zijn ligchaam en bloed door het ge-
loof aannemen, eten en drinken, onze geestelijke onder-
trouw met Hem bevestigen, een pand en zegel halen van
de hemelsche erfenis en ons alzoo verzekeren, dat Chris-
tus de onze is en eeuwig zal blijven, dat wij de zijnen
zijn, Hem zullen getrouw blijven tot den dood en
alzoo de krone des levens van Hem zullen ontvangen.
Of zoo wij daar onwaardig komen, dat wij ons dan
schuldig makeu aan zijn ligchaam en bloed, aan den
schrik kei ij ken moord op Hem begaan en alzoo Gods oor-
deel op ons laden. Hoop op groot voordeel en vrees
voor groote schade veroorzaken naarstige zorg. Geen
wijs man zal onbedachtzaam iets beginnen, maar eerst
goed overleggen hoe het kan afloopen. God zelf han-
delt zoodanig, als of Hij zich te voren daartoe be-
reidde en beraadslaagde, als Hij iets gewichtigs wil doen.
"V��r de schepping van den mensch zeide God eerst:
laat ons memchen maken, even alsof Hij beraadslaagde,
hoedanig Hij die maken wilde en waartoe en wat zij
doen zouden (Gen. 1: 26). V��r dat Hij de bouw-
lieden van de toren van Babel strafte met verwarring
van hunne spraak, v��r dat Hij hen stoorde in hun werk,
en hen van elkander verstrooide over de geheele aarde,
v��r dat Hij Sodom en Gommorra door vuur van den
hemel verdelgde, scheen Hij zich eerst voor te bereiden,
te beraden en als een goed rechter kennis van zaken
te nemen. Niet alsof God zulks behoefde te doen, want
alles wat Hij doen wil is Hem ten volle bekend, maar
om de menschen door zijn voorbeeld te leeren, dat zij
zonder voorafgaande beraadslaging niets gewichtigs moeten

ondernemen. Want zoo God, die zoo iets niet behoeft,
het evenwel doet, veel meer moeten wij ons beraden, wijl
dit wegens onze onvolmaaktheid voor ons ten hoogste noo-
dig is. God gedraagt zich, alsof Hij zich vooraf wel be-
denkt en overlegt v��r Hij het doet en bevestigt alzoo
het spreekwoord : Bezint eer gij begint. Wanneer iemand
gering begint en iets wil koopen of verkoopen, waarbij
veel belang is en dat hem groot voordeel kan aanbren-
gen; wanneer iemand een koning, prins of groot heer
wil aanspreken over eene zaak, waaraan hem groote-
lijks gelegen is, dan bedenkt hij zich eerst en overlegt
het wel. Als iemand ter bruiloft of te gast zal gaan
bij aanzienlijke lieden van groot vermogen en groote
waardigheid, wat is hij dan bezig, wat vindt hij niet al
te regelen en in orde te brengen v��r hij daartoe gereed
is! Als gij dan zult opgaan tot den voorbruiloft van
het Lam, tot het gastmaal van den hoogsten Koning,
waar Hij zijne kinderen en vrienden kostelijk onthaalt,
door hun pand en zegel te geven van al zijne goede-
ren, hun bij testament vermakende al zijn eeuwige
schatten, een geheel koninkrijk, dat iiij voor hen bereid
heeft van af de grondlegging der wereld, is het dan
niet dwaas gehandeld om daar onbedachtzaam heen te
gaan ? Of veracht gij den grooten Huisheer die u
noodigt, omdat gij Hem met uwe lichamelijke oogen
niet ziet, daar Hij u echter duidelijk ziet tot in het
binnenste van uw hart? Of veracht gij zijne kinderen,
die daar komen, omdat zij juist niet rijk, groot en
kostelijk opgeschikt zijn naar de wereld, daar zij inder-
daad koningen en priesters, zonen en dochters des
Allerhoogsten zijn? En is het u daarom der moeite
niet waard om er uw werk van te maken en u goed voor
te bereiden? Voorzeker zal u zulks niet wel gelukken,
wanneer gij Hem en de zijnen veracht; gij zult clan
van Hem ook licht geacht, ledig heengezonden, met
vloek beladen en met eeuwige schande uitgesloten wor-

den. De beleefdheid heeft hare voorschriften. De kinde-
ren in de school kunnen zien dat het leelijk staat,
wanneer men onbeleefd is tegen zijn meester of tegen
de overheid en gij zult nog wel onbeleefd kunnen zijn
tegen den Allerhoogste, tegen dien grooten Profeet,
eenigen Hoogepriester en eeuwigen Koning? Moesten
niet de twee vermaardste oversten van Isra�l, Mozes
en Joz�a, hunne schoenen uittrekken en den diepsten
eerbied betoonen, toen zij God zouden hooren spreken?
En moge.u wij dan denken, dat Hij onze onbeleefdheden
voor lief zal nemen, wanneer wij aan zijne Tafel komen
om met Hem te eten en te drinken en dat wel van de
kostelijkste spijs, die men kan bedenken? Gij wascht
uwe handen, gij reinigt uwe kleederen wanneer gij bij
iemand zult te gast gaan en is dan deze heerlijke maal-
tijd u zooveel niet waardig, dat gij eerst uwe ziel zult
reinigen en zuiveren, v��r gij daar komt?

Vergelijk nu het H. Avondmaal eens met andere gods-
diensiige plechtigheden van het Oude en Aieuwe Testament
en gij zult zien, dat er noodzakelijk een ernstige voor-
bereiding moet voorafgaan. Het Pascha, waarvoor het
Avondmaal in de plaats is gesteld, mocht men niet eten
zonder goede voorbereiding, te lezen bij Exod. 12. Men
moest het lam eenige dagen van te voren van de kudde
afzonderen, men moest alle zuurdeesem en gezuurd
brood uit het huis wegdoen, waarop de Apostel doelt
(1 Cor. 5 : 7 en 8), als hij ons deze voorbereiding
voorschrijft: Zuivert dan den ouden zuurdeesem uit,
opdat gij een nieuw deeg zijn moogt, gelijk gij ongezuurd
zijl: want ook ons Pascha, namelijk Christus, is voor om
geslacht. Zoo laat ons dan feest houden, niet in den
zuurdeesem der kwaadheid en der boosheid, maar in dt on-
grzuurde brooden der oprechtheid en der waarheid. Moesten
dus de Isra�lieten zich alzoo voorbereiden eer zij aten van
het paaschlam, e n redeloos dier, zullen wij ons dan
niet veel meer voorbereiden, eer wij komen om te eten

van Hem, die het Lam Gods is; die ons heeft liefgehad
en in z jn bloed van onze zonden gewasschen ; die zich zel-
ven voor God onstraffelijk heeft opgeofferd tot eene
offerhande en slachtoffer Gode? De offerhanden, die met
veel moeite en kosten gedaan werden om deze offerhande
van Christus af te beeden, vereischten een bijzondere
voorbereiding. De Priesters moesten zich vooraf wasschen,
andere kleederen aantrekken, geen wijn drinken en geen
smet of gebrek of onreinheid aan het lichaam hebben.
Hoe veel te meer moeten wij ons dan niet op een
geestelijke wijze wasschen, geestelijke kleedeivn aantrek-
ken en alle onreinheid wegdoen, wanneer wij aan het
H. Avondmaal zullen gaan, waar ons wordt verzegeld
en toegepast wat al de offerhanden beteekenden. Toen
God zijn wet zoude geven aan de Isra�lieten, moesten
zij zich drie dagen te voren daartoe voorbereiden
(Kxod. 19). In het H. Avondmaal wordt ons verze-
kerd, dat Christus is geworden onder de wet om ons
te verlossen, dat Hij den vloek der wet op zich heeft
genomen om ons daarvan te bevrijden (Gal. 3 en 4.)
Wij komen daar niet tot den schrik verwekkenden
berg Sina� vol donder en bliksem van vloek en toorn,
maar tot den liefelij ken berg Zion, waar de Heere vol
van genade en weldaden tot ons komt en ons een lief-
lijk juk en lichte Last oplegt. Moesten zij dan zoo
eerbiedig komen tot de duistere wolk, tot het donkere
raadsel, tot de deksels en windsels onder welke de
genade en waarheid als schatten en edelgesteenten verbor-
gcu lagen, hoe veel te meer zijn wij dan eere verschuldigd
aan de Zonne der gerechtigheid, aan de klaarheid des
Heeren, die wij nu met ongedekten aangezicht* aan-
schouwen, en aan het heil dat Hij ons schenkt. Heb-
ben zij den knecht en opvoeder zoo veel eer moeten
bewijzen, veel meer moeten wij den Heere zelf eeren.
Moeten de kinderen den tuchtmeester eeren met ontbloot
hoofd, jegens hun vader moeten zij nog veel eerbie-

diger zijn. Zoo de Joden de schaduw moesten eeren,
zullen wij dan het Lichaam verachten ? De wet had
slechts de afschaduwing, wij hebhen de zaak zelve. In
het nieuwe Testament is het bidden en hooren van Gods
woord een bijzondere godsdienstoefening. Voor beide
eischt de Zaligmaker goede bezinning en voorbereiding.
Als gij bidden zult, zegt Hij, gaat in uwe binnenkamer,
duit de (leur toe; en zoo gij indachtig wordt, dat uw
broeder iets tegen u heeft, zoo gaat eerst heen en verzoent
u met hem. Als gij heengaat oin Gods woord te hooren,
zegt Hij, ziet toe, hoe gij hoort. Indien wij ons moeten
bedenken en beproeven v��r wij God aanspreken of Hem I100-
ren spreken, veel meer moeten wij zulks doen als wij aan
zijne Tafel gaan en met Hem eten.

IV. Zoo wij eindelijk op ons zelven zien, zullen wij de
noodzakelijkheid van deze voorbereiding gemakkelijk kun-
neu beseffen, want de verdorvenheid van ons hart is zoo-
danig , dat wij onbekwaam zijn om God eenigzins
goed te dienen zonder voorbereiding daartoe. JRehabbam
deed wat kwaad was in de ooqen des Ileeren, omdat hij zijn
Jiart niet richtte om den Heere te zoeken (i Chron. 12 : 14).
Daarentegen was zijn grootvader �avid een man naar Gods
hart en deed wat goed was in de ougen des Ileeren, omdat
hij zijn hart er wel naar richtte om den Heere te zoeken en
toen hij kon zeggen: o God! mijn hart is bereid, toen
sprak de Heere zoodanig tot hem in zijn heiligdom, dat
hij van mengde kon opspringen (Ps. 109: 1, X). Als wij
dus ons hart er te voren niet toe bekwamen en richten
om deu Heere te zoeken in zijn H. Avondmaal, dan is
het niet mogelijk, dat wij troost of vreugde daarvan kun-
nen hebben. Ons hart dat zeer arglistig is, zal ons licht
bedriegen, zoodat wij zullen denken dat alles goed is, daar
ondertusschen alles zeer kwalijk gesteld is. In geen stad
of land kunnen zoovele schuilhoeken zijn voor hoeren,
boeven en dieven, als er in het hart morsige schuilhoe-

ken gevonden worden voor zonden en dwaasheden. Hoe
nauwkeurig ook de mensen onderzoekt, altijd blijft er
toch nog iets, dat hij niet vindt. Gelijk in een grooten
tuin vol onkruid altijd werk is om te wieden, zoo is
er ook altijd werk genoeg om onze harten te onderzoe-
ken en te reinigen, teneinde niet bedrogen te worden, den-
kende dat wij het ware zaligmakende geloof reeds bezit-
ten, daar het misschien inderdaad niets meer is dan een
geschiedkundig of dood geloof of een dwaze inbeel-
ding, die ons niet aangenaam voor God kan maken,
of Christus doen omhelzen tot onze rechtvaardigmaking.
Yeelligt zullen wij denken, dat wij al heel rechtvaardig
zijn en beter dan anderen, daar wij werkelijk voor God
walgelijk en een gruwel zijn en zoo zullen wij ons zel-
ven bedriegen, hebbende eene gedaante van godzaligheid,
terwijl wij de kracht daarvan verloochenen. De zonde, het
gebloed van de oude slang, kan zeer licht in onze har-
ten insluipen en zich aldaar verbergen. De slang was
listiger dan al het gedierte en bedroog onze eerste moe-
der Kva. De zonde mag men wel zeggen, was listiger
dan de duivel, want zij wist hem te bekruipen in den
hemel en daaruit te stooen in de hel. Zij bezit een
bijzondere arglistigheid en behendigheid om iemand te
doen dwalen. Er is een bedrog des rijkdoms maar in de
zonde is de grootste bedriegelijkheid; zij heeft vele be-
hendige streken en kunsten, waardoor zij gemakkelijk en
listig kan binnensluipen, zonder dat men het merkt.
De zonden worden werken der duisternis genoemd, om-
dat zij het licht haten en de bestraffing ontvlieden; om-
dat zij heimelijk, zonder dat men het ziet, insluipen
en liet oog van den mensch verduisteren, zoodat hij
haar niet kan bespeuren. Ja, zij kunnen den mensch zoo
betooveren en verblinden, dat hij haar voor deugden
houdt. Ook kan eigenliefde ons de oogen zoo dicht
houden, dat wij onze eigene mismaaktheid niet willen
zien, dewijl wij daardoor onze eer en aanzien zouden

verminderen en tot verbetering genoodzaakt zouden wor-
den. De eigenliefde maakt dat velen zich meten met hun
eigen voet en zich zelven vergelijken met zich zelveu of
met degenen, die veel erger zijn; en alzoo prijzen zij
zich zelven ver boven andereu en durven met den ver-
waanden jcngeling (Matth. 10 : 20) wel stout vragen:
Wat ontbreekt mij nog? Al deze dingen heb ik onder-
howlen van mijne jonkheid af. .De gewoonte van de we-
reld is tot voorbeelden van groote verschooning te nemen
zulke lieden, die zoowat burgerlijk en niet bijzonder
goddeloos zijn; dit maakt hen traag in het onderzoe-
ken en blind in \'t beoordeelen van eigene zaken.
De Satan tracht ons gedurig zand in de oogen te
strooien, de blindheid bij ons te onderhouden en ons
in de zonde te verharden om ons alzoo in de hel
te storten voor wij het ontwaren. Hij verkleint de
zonde, vergroot Gods genade en zegt: God zal het u
wel vergeven, zijne barmhartigheid is groot en de zonde
is maar gering; is het anders niet, wat is daaraan ge-
legen, gij zult daarom niet verdoemd worden. Gij zult
niet sterven, was zijn eerste leugen, toen hij den eersten
mensch verleidde, en zoo bedriegt hij nog menigeen
door de inbeelding: Het zal mij wtl gaan, indien ik
wandel naar het goeddunken van mijn hart (Deut. 29:
19). Dit duurt dikwijls voort tot aan het einde; dan
tracht de menschen-moorder die arme zielen tot wanhoop
te vervoeren en schielijk in het eeuwi/e verderf te stor-
ten. Iemand die een verborgen gezwel heeft laat het
al voortzweren en wil er geen raad voor doen, of om-
dat hij er zich voor schaamt om het aan iemand te
openbaren, of omdat hij bevreesd is dat de geneesheer
het met doorsteken, pleisters en dergelijke pijn zal aan-
doen; eindelijk worden alle omliggende deelen bedorven
en het gezwel opent zich daardoor van zelf zonder hoop
op genezing. Zoo gaat het ook menig mensch in het
geestelijke; hij koestert een beminde zonde, hij weet

wel dat zij kwaad is, maar hij schaamt zich om haar
te belijden voor den Heere; hij wil haar verzwijgen en
verbergen zoo als David zegt Ps. 32. Hij vreest, dat
men hem zal bestraffen of eenige schande, schade
of pijn aandoen en zoo loopt hij er heen en wordt niet
geholpen. Hij heeft vermaak in of voordeel van die
zonde, of hij denkt, het is eene behendigheid, zoodat hij
haar spoedig kan uitvoeren, en indien hij haar niet
bedreef, zouden zijne medegezelleu hem uitlachen en
zeggen dat hij zot, eigenwijs of schijnheilig is. Zoo
durft hij ze niet nalaten, maar gaat steeds voort en
laat de wonde zijner ziel verder inkankeren en erger
worden. Daar het alzoo gelegen is met ons eigen arg-
listig hart, waarbij nog komen de bedriegerijen der
zonde en de boosheid des satans, en wijl vele deug-
den maar schijndeugden zijn en vele zonden den naam
van deugden dragen � wie ziet niet in, dat het
dan voor ons ten uiterste noodzakelijk is om ons zelven
nauwkeurig te onderzoeken en te beproeven v��r wij
aan de Tafel des Heeren gaan, om zeker te mogen we-
ten, of wij daar komen zullen met een oprecht voorbe-
reid hart en of ons de teekenen en panden, die daar
uitgedeeld worden, waarlijk toebehooreu; of wij daarop
recht en daaraan eigendom hebben, zoodat wanneer de
dienaar van Christus zegt, neemt, eet, wij dan vi�jinoe-
dig de hand mogen uitsteken om te nemen wat het
onze is en om alzoo daar ons eigen brood te eten.
Toen de koopman die paarlen zocht er een van groote
waarde had gevonden, rustte hij niet, voor dat ze
in zijn bezit was; hij ging heen en verkocht alles wat
hij had, kocht de parel, wel wetende dat hij door
het bezit daarvan rijk genoeg zoude zijn. Zoo moeten
wij ook zelve w�l bedenken of wij die kostelijke panden,
die paarlen der genade tot ons eigendom hebben ge-
maakt en of wij, ons zelven beproefd hebbende, den
staat onzer zielen zoodanig bevinden, dat wij vrij mogen

eten van dat brood en drinken van dien drinkbeker.
De Heere roept arme, verslagene, vermoeide, gebro-
kene, belaste, hongerige, dorstige zielen; zijn wij niet
zoodanig gesteld door het gevoel van en de droefheid over
onze zonden, dan roept Hij ons niet; hoe zullen wij
durven komen en hoe zullen wij nii-t veelmeer vreezen,
dat Hij ons niet een verstoord gelaat zal vragen: hoe
zijt gij hier ingekomen.\'\' Waartoe zijt gij hier? Als het
dan zoo jammerlijk met onze ziel gesteld is, wij de ge-
nezing daarvan zoo hoog noodig behoeven, de Heere
ons zoo vriendelijk roept en wij evenwel weigeren om
daar te komen, dan doen wij immers onze eigene zielen
grootelijks te kort. Zoo is het dan boven alles noodza-
kelijk, dat wij ons vooraf beproeven hoedanig wij zijn.

Och, Heere Jezus! mijne ziel is geheel overtuigd, dat
het volstrekt noodzakelijk is, dat ik mij zelven beproeve
en ten nauwkeurigste onderzoeke v��r ik aan uwe Tafel
ga om te eten van het brood en te drinken van den
drinkbeker. Och Heere, Heere! Gij grooie God en Zalig-
maker, leer mij toch bedenken uwe heerlijkheid en heilig-
heid en mijn eigene nietigheid en onheiligheid. Geef mij
toch, o Heere! diep ontzag en eerbied, dat ik uwe hei-
lige panden niet onbedachtzaam aantast gelijk Uzzia de
Arke, opdat ik door uw rechtvaardigen toorn niet versla-
gen worde, maar dat ik wel bedenke, dat Gij zijt een
heerlijk en heilig God en dat ik, aarde en stof, een
sterflijk, nietig, zondig schepsel ben, van nature geheel
walgelijk in uwe oogen; dat ik enkel door uwe genade en
door het bloed des kruises vrijheid verkregen heb om hier
ie mogen komen en te ontvangen de zegelen van de ver-
geving mijner zonden. Gij hebt geboden, dat ik mij vooraf
zoude beproeven en indien ik zulks niet doe, dreigt Gij
mij te straffen. Heere! ik vrees en schrik voor uw straf�

fende hand! Och bewaar mij, dat ik daarin niet vatte,
want dat is verschrikkelijk. Gij belooft een genadige»
zegen aan hen, die hunne harten er naar richten om U
naar nw gebod te zoeken, hu, ileere! geef wat Gij ge-
biedt , help mij mij zelven te beproeven, breng mij mijne
zonden in gedachten, dat ik die betreure en dal zij door
het bloed van liet hieuwe Verbond mogen worden uilgedelgd,
opdat zij nooit bij U in gedachtenis komen. Wees mij
genadig, o Ileere! Gij kent mijn arm benauwd hart.
Wees mij genadig terwijl ik U waarlijk zoek. Verstoot mij
niet, al ben ik dan ook niet voorbereid en gereinigd,
zoo als uwe heiligheid vereischl. Help mij, o Heere! om
mijne zonden uit te vinden, te kruizigen en te dooden.
Bewaar mij, dat ik niet door den satan of mijn eigen hart
bedrogen worde. Genees mijne ziel van hare wonden door
uwe wonden en striemen, o Ileere Jezus, en verzeker mij
daarvan door uwen H. Geest en door 7 gebruik van deze
panden die Gij hebt ingesteld, opdat mijne ziel U love in
eeuwigheid. Amen!

WAARSCHUWING AAN HEN DIE DEZE VOORBEREIDING NIET

KENNEN EN HAAR VERZUIMEN\', BENEVENS EENIGE

BEWEEGREDENEN OM ONS TOT EEN WARE BE-

PaOEVING VAN ONS ZELVEN OP TE WEKKEN.

I. Zij dan, die zich zelven niet beproeven en even-
wel toetreden om te eten van het brood en te drinken
van den drinkbeker, handelen lijnrecht tegen liet uitdruk-
kelijk bevel van God, ons gegeven door de pen des
Apostels (1 Kor. 11 : 28). En helaas! wie weet,
of niet het grootste gedeelte van hen die ten Avond-
maal gaan geheel onkui dig is van deze beproeving,
ofschoon er zoo vele boeken over geschreven zijn en
alle viereedeeljaars\' in onze kerken daarover zoo vele

leerreden worden gehouden! Men zou er wel velen
kunnen vinden, die of menige proefleerrede hebben door-
geslapen, of die haar gehoord hebben alsof zij ze
niet hoorden en alsof het hun niet aanging. Ook zijn
er velen, die niet eens begrepen hebben, wat de leeraar
er mede wilde zeggen, als hij van beproeving sprak.
Evenwel loopen ze even zoo vrijpostig naar de H.
Tafel, alsof zij de allerbeste gasten en op het ernstigste
genoodigd waren, daar zij echter werkelijk niet eens
geroepen of genoodigd zijn, of het mocht zijn, dat een
leeraar met een ouderliug hen in hun huis waren komen
begroeten en zulks, omdat hun naam in het boek staat
van degenen, die belijdenis hebben afgelegd van den Chris-
telijk Gereformeerden godsdienst. 2ij weten misschien ook
van geen andere beproeving of voorbereiding, dan dat
zij op die wijze worden genoodigd, hun goeden dag wordt
gewenscht en zij verklaren, dat zij goed gerust zijn in
hun gemoed en denken te komen, omdat zij met nie-
mand eenigen twist hebben. Wanneer het alzoo gebeurd,
dat zij in de week v��r het houden van het H. Avond-
maal eene belijdenis-leerrede en dan nog daarenboven eene
proef-leerrede bezoeken en die half slapende, half wa-
kende aanhooren, zoodat zij even zoo voorbereid en be-
proefd daaruit komen als zij er zijn ingegaan, dan zijn
zij grootelijks vergenoegd en denken vast, dat zij al
van de fijnste soort zoo niet al te fijn zijn. En o jam-
mer! al hebben zij de proef-leerrede viermaal in het jaar
en wel veertig maal viermaal in hun leven gehoord, dan
weten zij nog niet wat het beteekent, ja denken, zoo
als de Roomschen, dat het gedane werk genoeg is en
dat zij uit het gedane werk gereinigd, goed voorbereid
en beproefd zijn, dewijl zij gehoord hebben hoe zij
zich moeten beproeven, even als een arbeider zoude
denken een daghuur verdient te hebben, omdat men
tot hem gezegd heeft, wat hij doen moet en hoe en waar
hij moet gaan werken om dien te verdienen. In het

tijdelijke zijn zij wel zoo ervaren om te weten, dat men
met hooren praten niet rijk wordt en dat woorden den
zak niet vullen; maar in het geestelijke zijn zij zoo on-
verstandig, dat zij denken het geld reeds in de beurs te
hebben, als hun slechts de som genoemd is en aangetoond
door welk middel zij die moeteu verkrijgen. Zij denken
dat wanneer de leeraar hun gezegd heeft, wat zij doen
moeten, het met dat zeggen is afgedaan. Als hij zegt,
zoo en zoo moet gij uw hart onderzoeken, uw leven over-
denken, uwe zonden opsporen en zoo en zoo daarover te
moede zijn, dan denken zij, dat het alies niet zoo kwaad
met hen is, omdat zij hooren hoe zij zijn moeten. Zoo
dringen zij dan aan de Tafel des Heereu, als varkens aan
den trog, alsof zij volkomen recht hadden op de spijze,
waartoe zij waarlijk niet geuoodigd zijn. Het noodigen
van den leeraar kan u niet baten zoo de Heere een twist
tegen u heeft en Hij niet zegt, komt en eet. Al noodigt
u ook de knecht, daarom is het nog niet zeker, dat gij
den Hecre welkom zijt. De knecht immers kan het wel
mis hebben en het onkruid voor goede tarwe aanzien. De
beproefden, die zich zelven onderzocht, hunne harten
verslagen bevonden, hunne zonden voor God beleden,
daarover van harte berouw hebben, enz. dezen worden
genoodigd en dezen worden gelast om te eten en te
drinken. Velen weten niet wat het is zich te beproeven
en te onderzoeken; zij weten niet hoe zij dat zouden moe-
ten aanvangen en alles wat de leeraar desaangaande
predikt is voor hen als woorden en uitdrukkingen van
een vreemde taal; ja zij konden niet afkeeiiger of on-
wetender zijn van de woorden der zwarte kunst of too-
verij dan hiervan. Begrijpen zij er nog al iets van,
dan staan zij nog verlegen als zij het zullen doen en
weten niet, hoe zij het beginnen zullen. Zij denken, dat
het reeds gedaan is, schoon zij nog niet eens begonnen
zijn. Sommigen verrichten hun werk en onderwijl mom-
pelen zij een Psalm binnen \'s monds of zingen die luidkeels

en dat noemen zij zich voorbereiden en beproeven tegen
het TI. Avondmaal. Zij vreten niet wat het is zich te
onderzoeken, zijne zonden op te sporen, daarmede be-
last te zijn, zich daarover voor God te verootmoedigen;
zij gevoelen geene zonden en gelijken aan slordi.e en
onachtzame kooplieden, die om hunne rekeningen niet
denken, maar het een door liet ander laten loopen en
eindelijk te gronde gaan. Zij oordeoden dat zij vrij aan
het H. Avondmaal mogen gaan, omdat de kerkeraad hen
daarvan niet af- noch hun hunne zonden voorhoudt, of
omdat die hen niet kan beschuldigen van eenige gegeven
ergernis of wel zulks niet kan bewijzen. Kenigen leven
in openlijke bekende zonden, in dronkenschap, hoererij,
dieverij, schending van den dag des Heereu, zelden ter
kerk komende, wandelen naar het vleesch en naar het
gebruik en de gewoonten der wereld, en omdat de ker-
keraad hen niet kan overtuigen of de overheid hen in
rechten niet kan betrekkeu en boete opleggen, gaan zij
stoutweg aan het H. Avondmaal. Zij hebbeu geen ijver,
aandacht of eerbied bij den godsdienst, zij doen geene
gebeden met hun huisgezin en roepen den Naam des
Heeren niet aan, maar verderven hunne wegen en maken
het gruwelijk met hun werk; zij belijden dat zij God ken-
nen, maar verloochenen Hem met hunne werken, zijnde gru-
welijk, ongehoorzaam en niet deugende lot eenig goed werk.
De H. Schrift lezen zij niet, tenzij misschien bij onge-
luk, of als zij niet recht wel zijn, hoofdpijn hebben en
denken dat zij door het lezen in slaap zullen geraken, of
wanneer het boek hun bij geval in de hand komt en zij
anders niet te doen hebben; of wanneer zij den leeraar
met den ouderling verwachten, die hen zullen komen
aanspreken en tot het Avondmaal vermanen; dan kan het
wel gebeuren, dat zij eens gaan zoeken waar de .Bijbel is,
daar eens inkijken in een verloren uur en zulks dan nog
vluchtig en ter loops, zoodat het woord des Heeren hun
geen dagelijksche spijze is, zoo als het Job was, die zeide:

Ik heb de reden zijns monds bewaard, meer dan mijn be-
scheiden deel of leeftocht (Job. 23: 12). O, armen!
Omdat anderen uwe rekening niet kunnen opmaken,
zijt gij daarom boven alles verheven? En omdat de
opzieners der gemeente geen genoegzaam bewijs hebben,
dat gij goddeloos zijt, zijt gij daarom godzalig en moogt
gij daarom vrij liet brood der kinderen aantasten en eten,
omdat ze niet kunnen bewijzen, dat gij honden zijt.
Als een ander uwe rekeningen moet maken, helaas! dan
zijn uwe zaken zeer verloopen.

II. Uns wordt dit zoo noodige werk van velen
geheel verzuimd en nagelaten. Sommigen achten het
geheel onnoodig, anderen houden het voor fijmelarij en
beuzeling; nog anderen denken, dat h)t niet beter is
dan de roorasche oor-biecht, een jnk, dat nog wij, noch
onze vaderen hebben kunnen dragen, een strik voor
het geweten, een onnoodige en onnutte last. Zij den-
ken : wat behoeft men veel te onderzoeken, � ieder
weet wel dat hij een zondig mensch is, dat elk zijn
gebrek heeft, waarom is het dan noodig er naar te zoe-
ken? Maar zij denken niet dat er een groot onderscheid
is tusschen de oorbiecht, waarin men al zijne zonden
optelt voor de ooren van een mensch, en de zelfbeproe-
ving, waarin men die belijdt voor God en om vergeving
bidt door liet bloed van Christus. Zoolang �avid zijne
zonden verzweeg ging het hem kwalijk, zoo als hij klaagt,
Ps. 32; maar toen hij dien voor God beleed werden ze
hem vergeven. Het H. Avondmaal is ingesteld om ons
te verzekeren van de vergeving der zouden en dat die zoo
waarlijk vergeven zijn als wij den drinkbeker, welke is
het nieuwe Verbond in Christus bloed, ontvangen en daar-
uit drinken. Zullen wij dan niet, v��r wij daar aan-
gaau, eerst in de eenzaamheid gaan nederzitteu en over-
leggen, waartoe wij dat noodig hebben, welke onze zon-
den zijn en die alzoo voor God belijden? Die gezond

zijn hebben den medicijn-meester niet van nooden, maar
die ziek zijn. Christus roept tot zijn H. Avondmaal niet
degenen, die meenen, dat zij in zich zelven recMvaardig
zijn, maar hen, die gevoelen dat zij zondaars zijn en dit
wel z�� gevoelen, dat zij daardoor ziek en zeer verlegen
zijn, hartelijk naar genezing verlangende. Hoe kunnen
wij daar nu komen met dat hartelijk verlangen naar ge-
nezing en vergeving en naar de verzekering daarvan, als
wij niet eerst onzen toestand goed onderzoeken en, zoo
als de kooplieden zeggen, onze rekening goed hebben op-
gemaakt? Meent gij, dat zulks zoo gemakkelijk en maar
zoo oogenblikkelijk te doen is? Indien u aan uw tijde-
lijke welvaart zooveel gelegen is, dat gij met goeden ernst
in uw schrijfkamer gaat nederzitten eti uw hoofd breekt
met rekenen en tellen om te zien hoo uwe zaken staan,
is er dan aan uwe eeuwige welvaart niet zoo veel gele-
geu, dat gij eens ernstig zoudt gaan nederzitten en reke-
nen tusschen God en uwe ziel, hoe daar de zaken starn?
"Weet gij niet dat er meer gevaar kan zijn in een lieime-
lijke onbekende zonde, die in de ziel verborgen ligt en
aldaar inkankert, dan in een openbare, bekende en be-
treurde zoude? Is niet een verborgene vonk of kool
vuurs, die ergens in uw huis, bij hooi, stroo, pek,
teer, hout of turf, zonder uw weten ligt, veel gevaar-
lijker en daarom des te noodiger te zoeken dan een groot
vuur, dat voor uwe oogen op den haard ligt en met
water kan worden uitgedoofd en buiten gevaar is om uw
huis in brand te steken?

III. Omdat nu de Heere onze God, wanneer Hij
ons noodigt tot zijne H. Tafel, wil dat wij ons vooraf
zullen beproeven en omdat wij zelve zulks zoo noodza-
kelijk noodig hebben wegens onze zwakheden en verdor-
venheden, die ons gedurig aankleven en wij anders
daarvan geen voordeel maar wel groot nadeel kunnen
bekomen, hoe kunnen wij het dan van ons verkrijgen

om daar zoo slordig en achteloos heen te gaan? Denkt
toch aan de heilige majesteit van God, voor wien gij
daar verschijnt en voor wiens oogen gij zult aanzitten
aan zijn H. Tafel. Hoe durft gij, zoo lijnregt in strijd
met zijn bevel, onbeproefd en onvoorbereid tot Hem na-
deren en u met Hem zoo gemeenzaam maken, dat gij
zijne spijs en drank zoudt geuieten! Men houdt het
voor een groote vriendschap en gemeenzaamheid, dat
men dikwijls, zoo als men zegt, de voeten onder eens
anders tafel heeft; en durft gij arm schepsel, ellendig,
verdorven zondaar, uwe voeten ouder Gods Tafel steken,
zonder vooraf met ernst gedacht te hebben aan Hem en
aan u zelven, hoe het tusschen Hem en u staat? Hoe
slecht bekwam het Haman, die, ofschoon hij zich zel-
ven betoond had een vijand te zijn van alle Joden en
dus ook van de koningin Esth�r, evenwel bij haar
ter maaltijd ging, niet bedenkende hoe het tusschen
haar en hem stond! Het bekwam hem zoo slecht, dat
hij van de tafel naar de galg moest gaan. Had hij
vooraf zich zelven en al zijn doen wel overdacht, nauw-
keurig beproefd en kunnen ontdekken en vooruitzien,
dat het zoo zoude afloopen, hij zou hebben kunnen
vluchten, of, wat nog veel beter zou geweest zijn, hij
had voor de koningin zijne schuld kunnen bekennen,
zijn bloedig bevelschrift herroepen en vernietigen en
alzoo met een gerust gemoed aan hare tafel komende,
vrij en vroolijk naar huis kunnen gaan. Vreest gij arme
aardworm dan niet den toorn van God, die een verte-
rend vuur is, dat gij zoo stout tot Hem durft naderen
zonder voorberefcling ? Heeft niet God de inwoners van
Sodom met blindheid geslagen, omdat zij zijn dienaar
Lot op een onwaardige wijze wilden aantasten, in zijn
huis dringen en zijne gasten daaruit halen? Zij deden
het echter nog niet, zij waren nog maar op weg om
het te doen. Wat hebt gij dan te verwachten, indien
gij Gods eigen, eenig geboren Zoon op zulk een onwaar-

dige wijze aantast, dat gij u schuldig maakt aan zijn
lichaam en bloed? Heeft niet de Heer Korah met al
zijn gezelschap door de aarde doen verzinken naar de hel,
omdat zij opstonden tegen zijn knecht Mozes en hem
kwalijk behandelden? Hier is meer dan Mozes, die een
knecht was in het huis des Heeren; hier is de Zoon zelf,
de Meere van het huis, die het huis gemaakt heeft. Wilt
gij tegen Hem opstaan en u verheffen, alsof gij koningen
en priesters waart, wat gij werkelijk niet zijt, omdat gij
leeft als slaven van uw booze lusten en als dienstknechten
des satans, � bedenkt dan wat gij hebt te wachten? Je-
robeams hand verdorde en verstijfde, toen hij die uitstak
om den man Gods, den profeet des Heeren te slaan; hoe
durft gij dan uwe hand uitsteken om het lichaam des
Zoons van God, diens grooten Profeets en Heer van alle
profeten, aan te tasten en Hem op een onwaardige wijze
behandelen, door zijn vleesch te verslinden en zijn bloed
met voeten te treden?

IV. Op deze wijze zult gij zeggen, maakt gij mij
bevreesd; ik wil er dan liever van af blijven, dan mij
zei ven in zulk een gevaar brengen. Hierop is reeds
boven geantwoord. Het bevel van Christus ligt daar:
doet dat tot mijne gedachtenis! Blijft er niet af, maar
gaat vooraf in uwe eenzaamheid en beproeft u zel-
ven. Verootmoedigt u voor God met belijdenis uwer
zonden en dan wil Hij u verhoogen en troosten aan
zijne Tafel. Als gij die voorbereiding nalaat, bedenkt
dan, welke minachting gij den Heere aandoet, alsof
Hij u zooveel niet waardig was, dat^ij u om zijnent-
wil vooraf goed zoudt voorbereiden. Zoo een aardsch
vorst, ja zelfs een uwer naburen en goede vrienden,
een sterflijk mensch zoo als gij zijt u geuoodigd had
tot een bruiloft of groote maaltijd, gij zoudt dan niet
zoo van uw werk daarheen gaan, maar u eerst wasschen
en misschien eeu goed kleed of een paar nieuwe schoe-

nen tegen dien tijd bestellen om ordentlijk daar te ver-
schijnen en te doen, wat eerbaar is in aller menschen
oogen. Gij zoudt uwe handen en aangezicht wasschen,
uw; kleederen schoonmaken en u burgerlijk opschikken,
immers naar uw vermogen was, u ordentlijk vertoouen.
Acht gij dan den Zoon van God minder dan een zondig
mensch, dan uws gelijke; acht gij zijn koninklijke brui-
loft zoo veel niet waardig, dat gij dit alles zoudt doen
aan uwe ziel om die te reinigen naar zijn gebod: wascht,
reinigt u enz. en komt dan (Jes. 4: 16), en om uit te
zien naar een bruilofskleed, naar het sieraad van een
ootraoedigen en zachtmoedigen geest, die kostelijk is voor
God? Wel weet gij, dat gij u beleedigd zoudt achten,
indien iemand door u ter bruiloft genoodigd zijnde zich
in slijk en vuiligheid wentelde en zoo vuil en bemorst
aan uwe tafel ging zitten, besmettende alles wat hij aau-
raakte. Hue denkt gij dan, dat men in den hemel over
u oordeelt en waar voor men u daar houdt, als men u
aan de H. Tafel ziet gaau, daar gij u weinig tijds te
voren hebt gewenteld in slijk en vuiligheid van onkuisch-
heid, onmatigheid, onrechtvaardigheid, goddeloosheid en
overvloedige boosheid ? Hoe meent gij dat die onreinheid,
die oneer Gode zal behagen? Hoe denkt gij, dat Hij
hierover zal oordeelen ? Waarlijk, Hij zal het niet anders
aanmerken, dan als een moedwillige beleediging, zoo als
het ook waarlijk is.

V. Dit alles zeggen wij niet om arme, benauw-
de, bedroefde zielen bevreesd te maken en af te schrik -
ken van de Tafel des Heeren en zij zouden nalaten
de spijs te eten, welke eigenlijk voor haar bereid is,
en dat zij haren wijn niet zouden durven drinken, wei-
ken den Heere voor haar bestemd heeft om het hart
te verkwikken, te vervroolijken en te versterken met de
kracht der genade, die heter is dan alle ligchamelijke
spys en drank. Geenzins, want dan zouden wij droefheid

bij hare smart voegen, scherpe nagels in hare wonden
slaan. Zulks zij verre van ons, daarvoor beware ons
God! De zoodanigen komen reeds schroomvallig genoeg,
men behoeft ze niet schroomvalliger en bedeesder te
maken. Dikwijls komen zij als kruipenden en bevreesden,
zoodat zij versterking en aanmoediging behoeven en men
tot hen zeggen moet, komt in gij gezegenden, waarom
staat gij daar bniten en meest en beeft? Vreest niet,
uw hart zij niet ontroerd of versaagd. Wij spreken al-
leenlijk tegen die goddelooze verachters, die met on-
heilige harten en handen het Heilige durven aantasten
en verontreinigen en tegen die schijnheilige, lauwe,
trage gasten, die de moeite niet willen doen om eens
in de binnenkamer van hun hart te gaan en hun ge-
weten ernstig af te vragen, wat heb ik gedaan ? om
dan alzoo met schaamte en ootmoed neder te vallen
voor den Heere en om vergeving van hunne schulden
te bidden, waartoe zij zich tijdig genoeg moesten voorbe-
reiden eer zij aan den H. Disch naderden. Gewoonlijk
wordt liet immers eenige weken vooraf aangekondigd
dat men het H. Avondmaal zal vieren, opdat een ieder
zich daartoe goed voorbereide en in tijds gereed make.
Hoe zullen zij het dan kunnen verantwoordsn, dat zij
alle deze waarschuwingen verachten en onvoorbereid toe-
treden! Van waar komt het toch, dat velen onder ons
zoo dikwijls ten H. Avondmaal gaan en daarbij niets vor-
deren, niet beter worden maar nog altijd even onheilig
blijven? Hoe komt het dat die spijs hun geen nut
doet, geen voedsel aanbrengt, niettegenstaande zij ze
zoo dikwijls gebruiken? Is het daarom, dewijl zij zich
niet voorbereiden? Als iemand twee of driemaal \'s
daags maaltijd houdt, eet en drinkt en evenwel niet
groeit, niet gezond, niet sterk wordt, maar altijd even
ziekelijk blijft en kwijnt, dan is zulks een teeken, dat
hij inwendig niet goed gesteld, de maag bedorven en
vol kwade sappen is, welke door zuiverings-middelen

moeten worden uitgedreven; of dat er een ander onge-
mak schuilt, dat de geneesheeren niet kunnen raden,
of waartegen zij geene geneesmiddelen kunnen aanwen-
den. Wanneer dan iemand vier, vijf of zes maal des
jaars aan het Avondmaal gaat en altijd even traag,
loom, lauw, onkuisch, onrechtvaardig, pronkachtig,
dronken is, aardschgezind blijft en niet beter wordt,
dan is voorzeker de ziel van een zoodanige kwalijk
gesteld, even als een ligchaam dat een bedorvene
maag, ontstoken lever, long of dergelijk ongemak heeft.
Wauneer men nu daarnaar niet ziet, dat niet onderzoekt,
de oorzaak van de kwaal niet opspoort, wat zal het dan
baten, dat men zoo dikwijls ter Tafel gaat? Toen Da-
vid zoo als het schijnt negen maanden in zijne zonde
voortging, wat baatte hem toen de uiterlijke Godsdienst,
het brengen van offeranden, het lezen der geschriften van
Mozes en de openlijke gebeden met de priesters ? Hij be-
kent zelf dat hij met dat alles niets uitrichtte: omdat hij
zweeg werden zijne beenderen verouderd en zijn sap veran-
derde in zomerdroogten (Ps. 32: 3, 4). Maar toen Nathan
als een wijs heelmeester de wonde behandelde met het mes
eener scherpe bestraffing en zulks behendig met een
bekwame hand uitvoerde, toen ging de wonde open
en David werd na het doorstaan van eenige pijn gene-
zen. Toen hij zijne zonden oprecht beleed, toen hoorde
hij terstond dat troostrijk woord: de Ileere heeft uwe
zonden weggenomen, gij zult niet sterven, (2 Sam. 12).
Indien iemand troost wil scheppen uit het H. Avond-
maal, hij belijde oprecht zijne zouden en God is getrouw
en rechtvaardig, dat hij ons d\'. zonden vergeve en ons
reinige van alle ongerechtigheid (l Joh. 1: 9). Hoort
dan, Christenen! zoo lief als u de gunst van God en
de genade van onzen Zaligmaker Juzus Christus is,
onderzoekt u en bepvefl u, of gij in het geloof zijt.
Gij zijt immers geen Godloochenaars, gij vreest Gods
oordeelen, gij schrikt voor zijne straften, gij hebt immers

eene ziel te verliezen, gij zijt toch tegen haar niet ver-
bitterd, gij hebt haar den dood niet gezworen om haar
moedwillig in het verderf te brengen! Weest verzekert,
dat niets ter wereld haar zoo goed zal bekomen of zoo
veel nut aanbrengen als een ernstige beproeving.

VI. Dan zult gij groot voordeel, geestelijk voed-
sel, vreugde en kracht ontvangen van die Heilige Tafel,
maar als gij zulks verzuimt zal het. u berouwen. En
waarom tocli wilt gij u zei ven niet onderzoeken? Wilt gij
uw eigene zonden en gebreken niet zien? Zonde is
tocli zonde en kwaad is kwaad, hetzij of wij het zien of
niet. Indien het heimelijk kwaad geen kwaad was dan was
het onderzoek kwaad, schadelijk, nutteloos en ondienstig.
Gij kunt echter wel een heimelijke zonde voeden, die
gij niet ziet en niet zii-n of weten kunt, tenzij gij
er nauwkeurig onderzoek naar doet, en of gij haar
ziet of niet, zij is evenwel kwaad; ja indien gij haar niet
zoekt en opspoort maar stil laat rusten, dan wordt zij
daardoor nog grooter kwaad. Al schijnt de zoude ook
klein, omdat men haar niet of niet duidelijk genoeg
ziet, op zich zelve is zij daarom niet geringer; zij is
waarlijk boos en zelfs boozer dan de duivel, want zij
heeft hem boos gemaakt, en aldus kunt gij buiten uw
weten iets in u hebben, dat erger is dan de duivel en
waardoor hij zoo slecht geworden is als hij is. Zoo gij
de zonde niet kent vloeit daaruit niet voort, dat zij geene
zonde, niet hatelijk voor Uod en verderfelijk voor onze
zielen is; zij kan daarom nog wel zooveel te boozer en
schadelijker zijn. Heimelijke vijanden zijn dikwijls er-
ger dan die men kent; heimelijke wonden zijn gevaar-
lijker dan bekende, voornamelijk dezulke, die het
hart of de inwendige deelen des ligchaams betreffen;
evenzoo kunnen heimelijke zonden, die in het hart
schuilen, den geheelen mensch bederven. Een lek in
een schip, een vonk in het stroo, een dief ergens in

een hoek des huizes verboden, al ziet men ze dau ook
niet, zijn toch daarom niet minder gevaarlijk en moeten
gezocht en opgespoord worden. Handelt ook alzoo met
uwe ziel. Ziet toe of er niet ergens een gevaarlijke, vonk
vuur verborgen is, die haar kan schaden.

VII. Wanneer wij de heimelijk ons aanklevende
zonden niet opsporen, dan zullen zij aangroeien, en even
als een ettergezwel eindelijk tot onze schade en schande of
wel tot onze eeuwige smart openbarsten. De kanker ligt
gewoonlijk eerst in een vliesje besloten en kan dan ge-
makkelijk worden uitgesneden, maar wanneer dat vliesje
gebroken en de. kanker door het lichaam verspreid is, dan
is er geen genezen aan. Het kankerachtige vleesch of
koud vuur zoo als men het noemt, kan in den beginne
door myrre en andere sterke kruiden worden tegengegaan
en geholpen, maar als dit verzuimd wordt is het ten
laatste ongeneeslijk. Als men er vroeg genoeg voor zorgt
kunnen de beginsels van een teringachtige ziekte verdre-
ven worden, maar ontdekt men zulks wanneer het reeds
te laat is, dan moet men zich tot den dood voorbereiden.
Zoo is het ook met een heimelijke zonde, zij zal aangroeien
als men haar met rust laat en eindelijk zal er geen raad
meer voor zijn. Zedekia, de koning van Juda, wordt
in Gods naam door den profeet gewaarschuwd om den
geheelen ondergang en het verderf van hem en het
volk te voorkomen, maar uit vrees voor zijne vorsten
en hovelingen durft hij van dezen goeden raad geen
gebruik mi ken en wacht tot dat het te laat is (Jerem.
87 : 17). Als de begeerlijkheid ontvangen heeft, baart zij
de zonde en de zonde voleindigd zijnde baart den dood (Jac.
1 : 14, 15). Zoo men dan met bittere tranen van be-
rouw die booze vrucht niet verdrijft, in de ontkie-
ming doodt, of bij de geboorte verstikt, dan is men
bedorven v��r reen het weet. Wanneer gij op een
vonk vuur spuwt of er eenige droppels water op giet,

dan gaat zij uit; maar zoo gij die laat liggen in hooi,
stroo of stoppels, dan kan zij grooten brand veroorzaken,
die door vele emmers water niet kan gebluscht worden.
Wanneer gij een heimelijke zor.de in u vindt, daarover
van harte weent, haar verfoeit en den Heere om hulp aan-
roept, zal zij spoedig verdooven en verdwenen; maar laat
gij haar inwortelen, dan zal zij u vele moeite veroorzaken
en zonder vele dagen en nachten schreiens zult gij haar
niet kunnen verdrijven. Als het gezwel inetterd moet het
eindelijk losbreken. Zoo verviel Lot tot bloedschande,
Davi� werd een moordenaar en echtbreker, Salomo een
afgodendienaar en Petrus een verlochenaar van zijn Mees-
ter en Zaligmaker. Wie zoude het ooit van David gedacht
of hem voor zoodanig man aangezien hebben, dat hij een
gehuwde vrouw durfde schenden en haren man zoo jam-
merlijk doen vermoorden, daar hij anders zoo nauw van
geweten was, dat hij geen stuk durfde afsnijden van den
rok van Saul, die zijn vijand was en hem ten onrechte
vervolgde. En toch doodt hij Urias, zijn getrouwen
vriend, zijn nederigen dienaar, die in den strijd tegen
de vijanden zijn leven voor hem waagde! Wie had
ooit kunnen deuken, dat Lot, die anders zijne ziel zoo
zeer bedroefde over de ontuchtigheid van de inwoners
van Sodom zelf zulk een gruwelijke ontuchtigheid zoude
bedrijven? Salomo de wijze man, wieu niemand in
wijsheid evenaarde, die God zelf had hooren spreken,
die zelf met God gesproken had, laat zich door dwaze
afgodische vrouwen verleiden en dat wel niet in de
hitte zijner jeugd, maar in de bedaardheid des ouderdoms.
Petrus, die zoo ijverig voor ziju Meester streed tot
het laatste toe, die op de gewapende soldaten die hij
voor zich zag, met het zwaard in de vuist losvliegt
en een van des Hoogepriesters dienstknechten, zekerlijk
met oogmerk om hem het hoofd te kloven, het oor af-
hieuw, � is het niet iets vreemds � Petrus verloochende
zijnen Meester! Ach, hoe arm en gering is demensch!

Ziet, hoe de besten kunnen vallen, als zij niet tegen de
zonde waken; ziet, wat gij worden en waartoe gij komen
kunt, als gij niet nauwkeurig op u zelven let! In dit
uur kan er heimelijk iets in uw hart verborgen liggen
en aldaar stil smeulen, dat over jaar en dag zal losbre-
ken en u zoo schandelijk maken als er immer een hoer-
eerder, dief of moordenaar geweest is. Dus is het ten
hoogste noodig, dat men er bij tijds over uit is om een
ernstig onderzoek te bewerkstelligen.

VLI1. En ook al zien wij de zonde niet, die er
bestaat, God ziet haar. Hij doorgrondt harten en nieren
(Jer. 17) en Hij merkt terstond op, of er een schadelijke
weg bij ons is. Onze Zaligmaker ziet, wat in ons is en
dreigt, dat eens al de gemeenten zullen weten, dat Hij het
is die nieren en harten onderzoekt (Openb. 2 : 23). Wan-
neer dan een christelijke ziel denkt, al zie ik ook de
smetten niet, die in mijn geestelijk aangezicht zijn, mijn
Bruidegom ziet ze en ze zullen Hem zeer mishagen; zal
dan zulk eene ziel zich niet haasten om den spiegel van
Gods Woord in de hand te nemen om die smetten te
ontdekken en voor zooveel zij kan zich te reinigen ? Voor-
zeker, die zulks niet wil doen maakt weinig werk van
de vriendelijke oogeu van Christus. Ahia, al was
hij ook blind, herkende dadelijk de huisvrouw van Je-
hobeam zoo ras als zij op zijn drempel trad en in zijn
huis kwam. Eliza kon zijn knecht Gehazi zeggen,
wat hij gedaan had, zoodra hij hem zag en hij kon
Haza�l vooraf zeggen, wat boosheid hij bedrijven zou,
als hij Koning zou geworden zijn; en toch Haza�l
kende toen die boosheid zelf nog niet en was er nog
vreemd van. Maar God, kent al onze gedachten van
verre, eer nog een woord daarvan op onze tong is
(Ps. 139 : 4). Al houdt zich de zonde ook nog zoo
verborgen, al stelt zij zich ook nog zoo vreemd aan,
Hij die alle harten doorzoekt weet wel, welke hare bedoe-

ling is, waartoe zij daar gekomen is en waarop zij loert.
Christus zag de zonde en het verraad van Judas en de
verloochening van Petrus reeds lang te voreu, v��r dat
zij er zelven om dachten of zulks nog in den zin hadden.
En God stelt onze geheime zonden in \'t licht zijns aanschijns
en Hij zal eens al hel verborgene des harten openbaar ma-
ken , en alsdan zal een iegelijk van Hem loon ontvangen.
Wat zal het baten, ja hoezeer zal het ons schaden, dat
wij hier zoo gemakzuchtig zijn geweest; hoe bitter zal het
ons eens opbreken, dat wij de moeite schroomden om
onze geheime zonden te ontdekken en de schuilhoeken
van ons hart te doorgronden!

IX. Voorzeker, wanneer wij deze beproeving na-
laten , dan zullen wij, v��r wij er aan denken, onder
de macht en heerschappij der zonde als arme slaven ge-
vangen zijn, zoodat wij ons zelven in eeuwigheid niet
zullen kunnen verlossen. Immers de eene zonde is aan
de andere vast even gelijk de eieren en de zaadjes van
de rupsen in de boomen in een net bij elkander liggen
als in een spinneweb ingesloten; maar zoodra zij begin-
nen te leven breken zij bij menigte uit. Toen onkuische
lust het hart van David had bekiopen en aldaar ontvan-
gen was, groeide die lust spoedig aan, brak spoedig
uit en terstond was daarbij een menigte van het helsche
heirleger, bedrog, valschheid, ontrouw, ondankbaarheid,
het vergeten van God, overspel, moord en alle bedek-
selen der schande, om de zonde te verbergen. De
onschuldige Urias moest van kant. All��n kon hij
niet gedoofl worden. Zulks zou te veel in het oog loo-
pen en daarom moesten er nog vele anderen met hem
sterven, die allen des Konings knechten waren en hem
even zoo min misdaan hadden als Urias. Is het dan
niet noodig om de beginselen der zonde tegen te gaan
en de zaadjes uit de schuilhoeken op te zoeken v��r
zij te sterk worden en ons overweldigen? En al breekt

dan ook de zonde niet zoo krachtig uit, zij kan u even-
wel tot haren dienstknecht maken, zoo dat gij zelfs voor
haar strijden en haar gewillig dienen zult, al blijft zij
ook heimelijk in uw hart verborgen, zonder haar leelijk
gelaat naar buiten te vertoonen. De groote Mogoi,, de Keizer
der Turken en vele Oostersche Koningen hebben groote
macht, ofschoon zij zelden gezien worden. Zoo kunt
gij ook strijden voor eene zonde die gij niet ziet, gelijk
Jakob zorg droeg voor zijn kalfdragende koeien (Gen.
53) en gelijk een zwangere vrouw strijdt voor het on-
geboren kind, dat zij draagt, al heeft zij het ook nog
nimmer gezien. Zoo kan een geheime zonde uwe ziel
zoodanig innemen, dat gij voor haar strijd om haar te
behouden en u zelden in het verderf te storten. Wan-
neer gij aldus gezind zijt, dat gij niet gaarne de scherpe
bestraffingen hoort die u toekomen, dat gij daartegen mort
en strijdt, dat gij liever uit de kerk blijft, wanneer gij
denkt dat er iemand predikt die u zal berispen, dan
is zulks een teeken, dat er een heimelijke zonde be-
staat, die zoodanige ziekte in uwe ziel heeft veroorzaakt,
dat zij de hand des heelmeesters niet kan verdragen. Gij
zegt gerust te zijn, maar indien gij uw geweten eens vrij
liet uitspreken zonder het te beteugelen, het zou luide uk-
roepen : gij liegt, uw hart is niet gerust voor God! � Gij
houdt niet � dus spreekt gij � van zulke leeraars,
die u zoo hard aantasten en u zoo ongerust maken, zoo-
dat zij door hunne leerredenen v��r het Avondmaal, u
daarvan wel zouden doen afblijven en tot wanhoop bren-
gen. En waarlijk, hoe gelukkig zoudt gij zijn, indien gij
eens tot zoodanige wanhoop kwaamt, dat gij u geen raad
wist\' door het inzien van uwe zonden en doordien gij
machteloos zijt om u zelven te helpen. Zoudt gij dan niet
met een beangst hart naar Christus uitzien en hem volgen
om behouden te worden? Weet gij wel, wat wanhoop
is? Hebt gij wel ooit over wanhoop nagedacht? Hebt
gij wel ooit gedacht, dat er voor u geene genade bij God

zoude zijn, dat uwe zonden u niet zouden worden ver-
geven en gij niet zalig zoudt worden? Is u die overwe-
ging wel ooit ernst geweest ? O! dan gewis zoudt gij u
opmaken en naar de booze zonde, de verborgene slang,
die u zoo ellendig maakt, zoeken en haar alzoo trachten
uit te werpen. Als ik mij wel bedenk dan zegt gij, dat
de leeraars die u bestraffen, u tot wanhoop brengen.
Maar het is onmogelijk dat gij kunt zalig worden, zoo
lang gij die beminde zonde (waar die leeraars zoo over
vertoornd zijn en die zij er willen uit hebben), ten spijt
van God en zijn gebod nog wilt behouden en zoo voor
haar strijdt, niet kunnende gedoogen, dat men haar eens
aanraakt. Gij zoudt wel willen zalig worden, mits be-
houdende uw kwade geneigdheden en zoodanige vermaken,
waaraan gij gewoon zijt als een zoogend kind aan de borst
der moeder. Maar de leeraar zegt, dat zulks onmogelijk
is en zoo brengt hij u tot wanhoop; zoo klaagt gij over
hem, dat hij uwe lieve boezemzonde aantast en u
daardoor in ongelegenheid brengt. Gij strijdt alzoo
voor uw geheime zonden en tegen uw openlijken
bestraffer, even als de beer voor zijn blinde jongen en
de kiviet voor zijn vuile eieren. Gij zijt gewoon zoo
en zoo te leven, hebt vele jaren reeds zoo gedaan en
gij staat niet alleen. Gij zoudt u niet gaarne veran-
deren en deze bestraffende leeraars roepen altijd: er
moet verandering zijn, men moet het vleesch met zijne
hegeerlijkhedeu dooden. Hiervan houdt gij niet; gij
hoort liever dezulken die u troosten, en die alleenlijk
de grofste zouden, waaraan gij onschuldig zijt, bestraf-
fen. Dezulke zijn mannen naar uw hart, omdat gij u
inbeeldt, dat zij u de hoop geven, om, alzoo zijnde en
alzoo blijvende, wel zalig te kunnen worden en zoo wordt
gij grootelijks bedrogen. O! daar schuilt nog een broed-
sel van de helsche slang, dat licht tot uwe schande zal
uitbersten, en zoo al die zouden hier niet uitbreken en
gij die niet gewaar wordt en opspoort, dan zult gij

verloren zijn als God ze ten jongste dage bij u be-
vindt; dan zult gij u deerlijk beklagen. De Heere
Jezus verhaalt ons van lieden, die verdoemd zullen wor-
den en toch vragen: Heere! wanneer hebben wij U in ar-
moede gezien en U niet gediend!¹ En van anderen, die
Hem zullen erkennen voor hunnen Heere en met beweging
uitroepen: Heere! Heere! hebben wij niet in uwen Naam
geprofeteerd en duivelen wilgeworpen ? maar het zal hun niet
baten. Deze meuschen hadden zich zelven niet goed on-
derzocht eu daarom gingen zij verloren. Daarentegen zijn
groote zondaars, dronkaards, hoereerders, hoeren en tol-
lenaars, wier zonden hier zijn voor den dag gekomen
en wel tot hunne schande, genezen en zijn ten hemel
ingegaan. Paul�s spreekt (IKor. 6) van gruwelijke zon-
daars en hij zegt, dat sommige Korinthi�rs zoodauige wa-
ren geweest, maar zij waren afgewasschen en zouden zeker
zalig worden. Onze Heere zegt in het Evangelie, dat der
zondaresse al hare zonden vergeven waren; hare zonden
zijn vergeven, die vele zijn (Luk. 7 : 47). Had zij hare
zonden bedekt gehouden, zich zelven gerechtvaardigd zoo
als de Farize�n, dan was zij ten jongsten «lage verloren
geweest, als God haar die voor oogen had gehouden.
Gij zult wel zeggen dat uwe zonden zoo groot niet is
als die der zondaresse, die een ontuchtige vrouw was, en
dat zij evenmin gelijk zijn aan de grove feiten wnarvan Pau-
lus verhaalt en dat u zulks derhalve niet aangaat. Zeer
wel; laat uwe zonde dan zoodanig zijn, dat zij u niet
oneerlijk maakt voor de meuschen; zoodanig was ook de
zonde van dien Parizeer, die God dankte dat hij niet was
als de andere meuschen (Luk. 18). Wat zal zulks u even-
wel baten, wanneer gij met alle huichelende Farize�rs ver-
klaard wordt voor slangen.\' en adderengebroedsels en dat u
wordt aangezegd, dut gij de helsche verdoemenis niet kunt
ontgaan (Matth. 33). Wat zal het u baten om lang te wach-
ten met de opsporing van die zoude? Want hoe langer gij
wacht hoe moeilijker het u wordt. Indien het met praten te

doen ware dan zou menig Christen, die nu zoo jammer-
lijk des Heeren Tafel ontreinigt, de beste zijn. Men kan
het malkander wel zeggen en gelijk er in het lichamelijke
vele geneesheeren zijn die allerlei raad geven, zoo is het
ook in het geestelijke: men weet wel en begrijpt het ook
wel, dat liet een noodige zaak is; men kan een ander
zulks wel voorschrijven, maar als het op doen aankomt,
dan heeft men daartoe weinig lust. G�kl pochte (Rigt.
9) dat, ware het volk in zijne hand, hij zoude Abimelech
spoedig verjagen; maar toen liij Abimelech met zijn leger
zag aankomen ontviel hem de moed, zoodat Sebul hem
met schampere verwijtingen moest aansporen om te vech-
ten tegen den man, dien hij veracht had. Zoo kan men
ook wel zeggen de zonden te willen dooden, maar het
doen is vrij wat moeilijker dan liet zeggen.

X. Evenwel, omdat het H. Avoudmaal een zegel
is van Gods verbond, mag niemand onvoorbereid en
onwaardig daar aan komen, of hij schendt en ontheiligt
dat verbond. Want het verbond is gemaakt met geloo-
vigen, die oprecht voor Gods aangezicht wandelen. Toen
Abraham geloofde en hem zulk* werd toegerekend tot
rechtvaardigheid en toen God hem geboden had: wandel
voor mijn aangezicht en wees oprecht, toen maakte de Heere
zijn verbond met hem en verzegelde het door de besnij-
denis. Dezelfde belofte en hetzelfde verbond: Ik zal uw
God zijn, wordt ons ook verzegeld in het II. Avondmaal.
Indien nu iemand komt als een bondgenoot en zich
zei ven niet onderzoekt of hij geloovig en oprecht is, zoo
toont hij daardoor, dat hij geen recht bondgenoot en
nog gerust in zijne zonden is. Hij doet God oneer aan
en handelt, alsof Hij een God is, die lust heeft aan godde-
loosheid, die de werkers der ongerechtigheid niet haai
en voor wien de booze vrij zoude mogen verschijnen en gerust
bij Hem verkeeren. Dan zoude het schijnen, dat de god-
deloozen de inzettingen Gods wel mochten misbruiken en zijn

verbond in hunnen mond nemen, daar zig zijne kastijding
haten en zijne woorden achter hunnen rug werpen.
Geheel anders leert ons Paulus; want wat gemeenschap
heeft het licht met de duisternis, of Christus met IJki.ial?
Men kan niet tevens deelachtig z ijn de Tafel des lierren
en de tafel der duivelen. Die dan geene vijanden zijn
van en niet vijandig gezind zijn tegen hunne zondeen nog-
tans gaan aan de Tafel des Heeren, willen God tot een
vriend, beschermer en gastheer der boozen en Christus
tot een dienaar der zonde en tot een hoofd der god-
deloozen maken. Evenals had Christus hen verlost,
opdat zij zouden leven naar hunne booze lusten en opdat
zij zouden Wandelen naar het goeddunken van hun hart
zonder op zijn gebod te letten; ja, alsof zij alle kwaad moch-
ten doen , zooals de Heere zegt bij Jeremias, en dan in
zijn huis, aan zijne Tafel komen, opspringen van vreugde
en zeggen : Wij zijn verlost om alle deze gruwelen te doen;
alsof zij maar mochten stelen en de Heere een heler
zoude zijn, zoodat zij gelijk zijn aan degenen, van
wie in den 50n Psalm geschre/en staat. Hij zegt
echter wel uitdrukkelijk, dat al zwijgt Hij ook een
langen tijd stil, Hij niet altijd zal zwijgen, maar het hun
alles openlijk voor oogen zal stellen; evenzoo heeft de Heere
Christus zeer ernstig gelast: Geeft hel heilige den honden
niet en werpt uwe paarlen niet voor de zwijnen (Matth.
7 : 6). De priester Eu was een goed, zachtzedig man,
en toch strafte God hem zoo streng, dat hij zijne beide
zonen op ��nen dag verloor en zelf van schrik den nek
brak; de reden daarvan was : gij eert moe zonen meer dan
mij (l Sain. 2). En gij, die een Christen genaamd wordt
en belijdenis doet van het geloof, gij eert uwe zonden
meer dan God en bemint uw booze lusten meer dan
uwen Zaligmaker! Gij zoekt hem in dat kwaad gerucht en
in dien blaam te brengen, alsof Hij zicli met zulk volk
ophield, hun de tafel dekte en den kost gaf en aldus even
zoo onheilig was als zij. Zoo brengt gij den toorn

Gods over u zelven, alsmede over de gansche gemeente,
zoodat de hand des Ileeren zwaar over haar wordt en Hij
zijn aangezicht tegen haar stelt, omdat hij in haar midden
dingen zint, die een gruwel in zijne oogen en een ban en
vloek onder zijn volk zijn.

VOOR IEMAND DIE ZICH ER TOE BEGEEFT OM ZICH ZELVEN
TE BEPROEVEN EN AL ZIJNE WEGEN TE OVERDENKEN.

Ach Heere! wil mij genadig bijstaan in de beproe-
ving en het onderzoek van mij zelven, opdat ik zulks goed
beginne en voleindigd Geef toch, Heer e, Heer e! dat ik
mij zelven niet verschoone, mijne zonden niet verontsclmlr
dige, noch verkleine, noch verberge; maar dat ik die
opsporen, voor U oprecht belijden, die verfoeien, mij zelven
daarom veroordeelen, ze betreuren, haten en verlaten moge.
Ach, Meere! zoo er ergens een heimelijk vergif van de
helsche slang in mijne ziel is geslopen, ergens eene booze
begeerlijkheid schuilt, die het zaad heeft ontvangen om
de zonde en door de zonde den dood voort te brengen, ach
Heerel doe mij zulks ontwaren door een nauwkeurige
overdenking van al mijne gedachten, bewegingen, lusten
en pogingen; dat ik naarstig moge naspeuren, waar-
heen zij zich het meest uitstrekken, opdat ik ze als
op den voet volgende, moge ontdekken of er niet een
schadelijke weg bij mij is en ik dien gevonden hebbende,
hem verzake, mij tot U bekeer e, die genadig zijl en
menigvuldig vergeeft! Heere! ik begin met een werk,
waartoe de geest wel gewillig, maar waarvan het vleesch ge-
heel afkeerig is. Sterk mij toch, o Heere! dat ik
■mijn hart vasthonde en dat ik mijne gedachten, die zoo
worstelen om mij te ontloopen en, verre van elkander ver-
strooid heen te zwerven tot dingen, die mij niet aan-
gaan of die mij niet dienstig zijn, � dal ik die gedach-
ten, die verstrooide en zwevende gedachten veslige op

en gebonden Aoude aan de zaak, welke ik ondernomen
heb, om te kunnen overdenken hoe mijne zaken met U staan,
hoe ik van mijne kindschheid af geleefd, hoe ik mij op
alle plaatsen en tijden tegen U en mijnen naaste en tegen
mij zelven gedragen heb, opdat ik duidelijk moge inzien,
hoe ellendig ik ben en hoezeer ik uwe genade behoef, die
Gij mij ook niet zult weigeren, als ik die van harte ver-
lang door Jezus Christus uwen Zoon, die met U en den
H. Geest, de eenige eeuwig levende God, leeft en regeert
en geprezen zij lot in alle eeuwigheid, Amen!

DB BELETSELEN WAARDOOR DEZE VOORBEREIDING VERHIN-

DERD WORDT, DE KENTEEKENS WAARDOOR MEN KAN

WETEN, OP DE ZIEL KWALIJK GESTELD IS, BE-

NEVENS EENIGE MIDDELEN WAARDOOR

MEN ZULKS KAN ONTDEKKEN.

I. De hinderpalen en beletselen, waardoor deze zoo
noodzakelijk zelfbeproeving wordt nagelaten, zijn verschei-
dene. Wij zullen eenige der voornaamste nagaan. Voor-
eerst verhindert al te groots bezigheid in aardsche dingen
vele raenschen om dit werk ooit ernstig ter hand te
nemen. Zij hebben zoo veel te doen met hunne ossen
te beproeven, hunne landhoeven en hofsteden te bezien,
met vrouw en kinderen, gezelschap van goede vrien-
den, koophandel te drijven, den winkel waar te nemen,
hun handwerk uit te oefenen, op hunne begunstigers te
letten, te reizen van de eene stad naar de andere,
nering te drijven en winst te doen, dat zij aan deze
zaak niet eens denken. Zoo zij nog al eens zoo
veel tijd uitsparen, dat zij ter loops eens in de
kerk komen om eene proef-leerrede te hooren, dan is
zulks al veel en ze denken veel meer dan noodig is ge-
daan te hebben, ofschoon zij in de kerk zijnde niet

eens met ernst en aandacht er op gelet hebben wat de
leeraar zeide. Hunne gedachten zijn vele mijlen van
daar geweest; hun hart heeft gewandeld op ver afgele-
gene paden en is bezig geweest met geheel andere za-
ken dan die, waarover de leeraar gesproken heeft. Al
hadt gij hun nieuwstijdingen uit een dagblad verteld,
7«ij konden zich zulks niet minder aangetrokken of ter
harte genomen hebben. Wanneer zij ook nog soms
vluchtig de gedachte gezet hebben op \'t geen de leeraar zeide,
zoo vergeten zij zulks even zoo licht als Nebijcad.vezar
zijnen droom; zij weten noch de zaak noch de bedoeling
daarvan. Heeft de leeraar eenige proeven voorgesteld
volgens welke ieder zich dient te onderzoeken, dan
verbeelden zij zich dadelijk, dat het met hen zoo niet
gesteld is en dat zij reeds zoodanig zijn, alleenlijk
omdat hij zeide, dat zij zoodanig moesten zijn. Daarmede
vliegen zij uit de kerk een ieder naar zijn werk en
tijdelijk bedrijf, zonder meer na te denken over \'t geen
hun daar gezegd is. Zij laten de zorg voor de proef-
leerrede aan den leeraar over; wil hij die uitspreken,
dat mag hij doen; zij voor zich hebben wel wat anders
te behartigen; zij kunnen zich daarmede niet ophouden; zij
zijn immers, zoo deuken zij, geene leeraars; zij kunnen
hun werk van zulke dingen niet maken; zij laten zulks
over aan lieden, die niets anders te doeu hebben. Hun
hart is goed, zij meenen het wel, zij doen niemand te
kort, zij zoeken met eere door de wereld te komen, zij
moeten hun huis verzorgen en die wat hooger in rang
zijn moeten hun stand en de zaken van den staat of
van de stad behartigen, heeren spreken of juffrouwen
opwachtten; met zei f beproeving kunnen zij hun hoofd niet
breken. Wanneer zij zich op den dag des Avond maals
fraai kunnen kleeden en gedurende dien tijd in de kerk
zijn, dan is zulks reeds voorbereiding genoeg. Zouden
zij dan nog in de eenzaamheid gaan nederzitten en vragen
aan hunne ziel, hoe staan mijne zaken met God, ga ik voor-

of achteruit, neem ik toe of af ia het geestelijk leven,
ligt er misschien ook eenige zonde in mijn hart verborgen,
die alle vrucht van het ter kerk gaan en het gebruiken
des H. Avondmaals verhindert? Indien zij zulk een een-
zame zamenspraak met zich zelven hielden, dan zouden zij
vast denken dat zij begonnen te dweepen, dat het hun
in de hersens scheelde en dat zij half gek waren. Gedu-
rende hun geheele leven hebben zij zulke gedachten niet
gehad en hebben daar ook geen tijd toe kunnen vinden.
Eene geschiedenis of een liederenoekje in de hand te
nemen, daarin wat te lezen of uit te zingen, opdat zij
in gezelschap kunnen mede doen, zulks kan somtijds nog
wel geschieden al hebben zij het dan ook nog zoo druk;
maar aan het II. Avondmaal te denken, zi;h daartoe voor
te bereiden, dat zoude te veel tijd wegnemen, zulks kun-
nen zij niet bijbrengen.

II. Alle andere beletselen, die nog zeer vele zijn,
komen meest voort uit onwetendheid van onzen toestand en
a^keerigheid van den plicht der beproeving en kunnen daarom
meest alle tot deze beide hoofddeeleu gebracht worden.

Onwetendheid is een groote hinderpaal die in den
weg staat, bestaande hierin, dat men niet weet hoeda-
nig zijn toestand is, noch hoedanig die zijn moet. Velen
verzuimen de beproeving, omdat zij niet weten hoedanig
hun toestand is. leder meent bij ziuh zelven goed te
zijn, beter dan een ander, leder bemint zich zelven en
de liefde denkt geen kwaad. De liefde is blind, en
voornamelijk van de eigenliefde kan dit gezegd worden.
De fcngel der gemeente te Laodicea had zich zelven
lief en daarom dacht hij ook alles goeds van zich zelven;
hij was rijk en verrijkt geworden en had geens dings ge-
brek (Open!). 3 : 17). De Earize�n en Schriftgeleerden
hadden lief, die hen lief hadden en die eigenliefde deed
hun hunne rekening zoodanig opmaken, dat zij zich
veel beter waanden dan anderen, schoon zij werkelijk

veel erger waren. Ken koopman, die meent dat zijn
rekening goed staat, maar niet goed er mee op de hoogte
is, in kostelijk pels en zijde gekleed gaat en rijkelijk tegen
den beste verteert, kan spoedig overladen worden met
schulden en genoodzaakt zijn om zich weg te maken zon-
der iemand te groeten. Zoo kan iemand leven in dron-
kenschap, onkuischheid enz. en denken dat zijne zaken
goed staan; hij is schelm noch boef, zijn hart is goed,
God weet zulks, en zoo praat hij heen met zijne arme,
ongelukkige ziel, tot dat zij spoedig in de hel valt en
voor eeuwig verloren is. Anderen zijn vrij van uit-
wendige, ergelijke zonden, leven onberispelijk voor de
raenschen, zijn op hunne wijze godsdienstig, ja ijverig
voor de zaak van God en zijne kerk, zijn tegen afgo-
derij en andere gruwelen, zooals b.v. ook Jeii�, die met
grooten ijver het huis van koning Ackab en den tem-
pel van den afgod Baal uitroeide, zich veel voorstond
op zijnen ijver, zeggende: komt en ziet mijnen ijver voor
den Heere (2 Kon. 10). Aldus zijn vele mensclien groo-
telijks ingenomen met hun eigen staat, zoodanig dat,
al toont men hun ook de gouden kalveren der ge-
woonte, zij daaraan toch nog blijven hangen, �! zoo
denken en zeggen zij, dat is niets; dat is niet mijne
schuld, zulks doet mijne vrouw, de gelegenheid brengt
zulks zoo mede, \'t is een algemeen gebrek, men moet
den tijd wat toegeven, of het is een gewichtig stuk,
waarover men bijzonder moet nadenken, liet is immers
een vaste regel, beide bij de geneesheeren en bij de staat-
kundigen en dien zij onverbrekelijk navolgen, de een in het
kleine lichaam van den mensch, de ander in liet. groote
lichaam van een land of stad, dat men een ingeioorteld
kwaad niet te licht moet aantasten. En zulks is niet zonder
reden, daar het goed begrepen en uitgeoefend moet wor-
den. Maar het is ook wel bij de regeering een breede
dekmantel, waaronder men vele laudverdervende zonden
kan bedekken. Wanneer dan alles zoo goed verbloemd,

hersteld en opgelapt is, wanneer al de gedrochten der
booze lusten opgetooid zijn met allerlei versierselen, en
wanneer dan eens het geweten van binnen begint te klop-
pen en onrustig te worden, omdat het daar niet wel is,
het reeds laat wordt en het einde daar is, zonder dat
men om de rekening denkt, � och, dan is er zoo-
veel getier van buiten of men sust en paait zich zoozeer,
dat men het arme ontwaakte en knagende geweten niet
kan hooien. Het is dan evenzoo jammerlijk met het
geweten gesteld, als met de gevangenen om der gods-
dienstwille ten tijde van den Hertog van Alba, toen
men hen op het schavot bracht, en wanneer zij wilden
spreken en klagen over het geweld dat men hun aandeed,
dan sloeg men zoodanig op de trom en blies daarbij op
trompetten, dat men hen niet konde hooren; evenzoo
deden ook de Isra�lieten toen zij hunne kinderen aan den
Molog offerden en door gezang en snarenspel het gekerm
en het gehuil dier kinderen verdoofden. Zoo doet men
hier insgelijks. Door een goed glas wijn, door vroolijk,
aangenaam gezelschap, door vele bezigheden in den koop-
handel verdooft men het roepen van den leeraar in de
kerk en van het geweten in den boezem, zoodat het niet
kan gehoord worden, wanneer liet klaagt over liet groote
geweld, dat het wordt aangedaan door de vele moedwillige
zonden, die, er erger mede handelen dan de bloedraad van
den Hertog van Alba met de arme gevangenen. Zij wil-
len gaarne alles weten wat hen voordeel kan aanbrengen
in hun kantoor en op de beurs. Daarop willen zij zich
wel toeleggen. Daaraan willen zij wel een goede som
gelds besteden. Maar om zich er op toe te leggen om
hun eigen hart te leeren kennen, waarvan zij meer nut
zouden hebben dan van alles ter wereld en \'t welk geen
geld behoeft te kosten, daaraan hebbeu zij geen lust.
Dwaasheid steekt in /iet kart des jongelings, zegt Salomo;
maar in het hart van oude lieden steekt wel deze dwaas-
heid: dat zij zich zelveu niet willen kennen, en niet wil-

len weten hoe verdorven zij zijn. Zij worden Gerefor-
meerden genaamd, omdat zij belijdenis gedaan hebben
van den godsdienst en van de leer, welke bij dezen in
gebruik is; maar waarlijk, zij kennen nog niet eens de
beginselen of het eerste gedeelte van het Gereformeerd on-
denvijs, d. i. hunne ellende. Zij denken dat zij niet zoo boos
en bedorven zijn. Hoe, zeggen zij, zoude ik alzoo doen
als dezen of dien, wien zij bedoelen en tegen wien zij
vijandig zijn; neen, God dank! gedurende mijn gelieele
leven ben ik niet geneigd geweest tot zulke zonden als
hoererij, dieverij, dronkenschap. Het is wel waar, ik heb
mijne gebreken als ieder ander, ik vereer het een of
ander gouden kalf te Dan of te Bethel, maar dat is
zoo de gewoonte; men kau het zoo net niet nemen, daar-
over ben ik niet ongerust. Aldus bedriegen zich vele
duizende menschen door onwetendheid, denkende dat
hunne zaken goed staan, daar zij waarlijk zeer slecht
staan.

III. Daarbij komt nog, dat zij ook niet weten
hoedanig hun staat zijn moet. Velen verbeelden zich,
dat God er zoo nauwkeurig niet op zal zien, of dat
Hij bijna nergens acht op geeft. De lleere ziel het niet;
de lleere zal goed noch kwaad doen: dat is reeds een oud
gezang om het knagende geweten in slaap te wiegen,
opdat het niet wakker worde v��r dat het komt voor het
verschrikkelijke oordeel Gods! Velen die reeds jaren
laug ter kerk gegaan, vele leerredenen gehoord en vele
hoofdstukken in den Bijbel gelezen hebben, weten nog
niet hoe eene ziel moet gesteld zijn, die ten H. Avond-
maal gaat en tot God in de rechte betrekking zal staan.
Men gaat hier gewoonlijk niet te werk naar vaste gron-
den en voorgeschreven regels uit Gods woord, maar
naar eigen iugebeelde begrippen of naar voorbeelden
van andere menschen, naar eigene gewoonte of naar
eenig ander dergelijk dwaallicht. Hoe menigeen denkt

niet, dat, indien hij gezondigd heeft, er niets ter wereld
gemakkelijker is dan om het met God af te maken!
Had hij het te doen met den rechter, hij zou zeer ver-
legen zijn; maar is het anders niet dan \'t geen God
aangaat, dan steekt het zoo nauw niet; dat zal wel in
orde komen en is met een kort gebed wel af te maken.
Kan hij door te liegen of door een valschen eed van ecne
zaak, waarin hij gewikkeld is, afkomen en aldus voor
de menschen verbergen, wat niet verborgen kan zijn voor
God, hij zal alsdan geen zwarigheid maken om te bid-
den, dat God hem straffe indien hij valschelijk zweert,
zoo als hij echter wel weet, dat hij doet, denkende dat
hij zulks naderhand wel weder gemakkelijk zal kunnen af-
bidden. Indien gij tot hem zegt: het is zonde, gij
misbruikt den Naam van God, Hij zal u straffen! dan
zegt hij: er zijn zoovele zonden in de wereld, onze
Lieve Heeie zal mij zulks wel vergeven! Toen Juda
zijne schoondochter Thamar, denkende dat het een ge-
meene hoer was, had geschonden, oordeelde hij, dat hij
het maar met eene lichte vrouw te doen had, die hem
geene schade konde aandoen. Voor het zondige was hij
niet bevreesd (Gen. 38). Men denkt dus, als het maar
bij de menschen terecht is, liet bij God gemakkelijk zal
goed te maken zijn, en als de menschen ons niet zien,
dat men dan ook van God niet gezien wordt. Het is even-
wel waar, dat de mensch slechts ziet wat voor oogen is, maar
de Heere ziet op het hart. "Volgens hun gevoelen moet men
dit echter aldus verstaan, als of het genoeg is, God met
den mond te dienen en als huichelaars een schoenen schijn
te toonen, daar men tegelijk een boos hart heeft; maar
zij hebben er in \'t geheel geen begrip van, dat men het
hart nauwkeurig moet onderzoeken en waarnemen hoe
dit gesteld is; zij voor zich weten wel dat hun hart
goed is; zij zijn niet geneigd tot grove ergelijke zonden,
wat wil men dan nog meer van hen ? En helaas 1 zij
weten niet eens hoedanig hun hart en de geheele staat

hunner ziel zijn moet? Zij zijn ongezeggelijk, onleer-
zaam, zij willen van bestraffing hunner zonden niet hoo-
ren, in vele dingen zijn zij zorgeloos, zij vinden zich
niet overtuigd van eenige zonde en daarom achten zij
het onnoodig, ja overtollig om zich te beproeven, en
zulks vooral omdat zij niet weten, dat zij een helder in-
zicht behooren te hebben van hunne zonden; dat die hun
zwaar op het hart moeten drukken om des te ootmoe-
diger voor God te verschijnen. Wanneer iemand denkt,
ik heb geene zonden, die mij bezwaren, de profeet Ze-
phanja zal hun antwoorden: doorzoekt nauw, ja door-
zoekt nauw; neemt eens al uwe gedachten bijeen, over-
denkt eens uw geheel leven en vergelijkt eens alles met
elkander; vindt gij in den beginne niet dadelijk alles, laat
het er echter niet bij blijven, zoekt nog eens en nog nauw-
keuriger dan voorheen. Gij denkt eerlijk te zijn, op u
valt niets te zeggen, gij zijt geen doodslager, oproerma-
ker, hoereerder, dief, valscue getuige, gij begeert niet
eens anders te nemen, wat is er dan nog meer te on-
derzoeken? Ach! gij verstaat de wet, zooals de Parizeen
die verstonden; deze immers, in plaats van hun leven
in te richten volgens de wet, verdraaiden de wet naar hunne
levenswijze en alzoo hielden zij zich zelven voor recht-
vaardig. Als zij voor het oog der menscheu niemand dood-
sloegen, geen dadelijke hoererij of dieverij bedreven, dan,
dachten zij, hadden ze de wet volkomen onderhouden,
Gode tot een penning toe voldaan en hun kwam nog geld in
de hand toe, zooals de Eoomschgezinden spreken van over-
tollige goeie werken, en aldus dachten zij, dat er nog veel
overschoot, zonder te bedeuken, dat de wet geestelijk is, en
dat zij gegeven is voor het hart, voor de geheele ziel, voor
alle gedachten en krachten van den mensch. Hebt gij
al met uwe hand geen doodslag gedaan, onderzoekt dan
eens, of gij zulks ook gedaan hebt met uw hart door
ten onrechte op uwen naaste toornig te zijn en hem
niet lief te hebbeu; want die zijnen broeder niet lief.

heeft is een doodslager en kent God niet. Houdt dus
al meer en meer dagelijks de wacht tegen zoodanige zon-
den, die uw hart zoeken te bekoren. Waakt steeds,
opdat uw hart niet ter eeniger tijd bezwaard worde door
dronkenschap, brasserij en bekommeringen dezes levens! Of
denkt gij dat gij vrij zijt van deze zorg, daar onze Heere
gezegd heeft, hetgeen ik zeg, dat zeg ik tot u allen,
waakt! en zulks niet zoo nu en dan, maar met aanhou-
den, met alle bidding en smeeking, biddende te allen tijde
in den geest en daartoe wakende met alle gedurigheid en
smeeking voor al de heiligen (t�phes. 6 : 18). Indien de
huisheer geweten had, dat de dief zoude komen, hij zoude
gewaakt hebben. En zoo is het met het geweten van
vele Christenen; zij weten niet hoedanig de staat hunner
ziel is, noch hoe die zijn moet; hoe noodig het is om
hunnen staat dikwijls ten nauwkeurigsten en in allen deele
te onderzoeken. Ach, er zijn daarbij zoo vele vijanden
van binnen en van buiten, die der ziele netten spannen;
de Satan, het gedurig verkeer in de wereld, die reeds
zelve bedorven is, de vleeschelijke lustm, allen te
zaraen krijg voerende tegen de ziel! Ach! men moest
beter waakzaam zijn! De inwoners van Ai en die van
Gibea Benjamins werden verslageu door de achterhoede, waar-
aan zij niet gedacht en waartegen zij dus niet gewaakt
hadden. Zoo kan het ook wel geschieden, dat gij voor het
uitwendige in geen gevaar schijnt te zijn, reeds vele gebreken
meent te boven te zijn gekomen, en � er nog evenwel eene
hinderlaag is, die u zal overvallen, wanneer er geen nauwkeurig
onderzoek heeft plaats gehad en gij niet waakzaam zijt geweest.

IV. Deze onkunde van den staat der ziel kan
zelfs den vrome veel verdriet veroorzaken, waarvan hij
niet anders kan verlost worden dan door een nauwkeu-
rig onderzoek. Het gebeurt wel eens, dat een bedroefde
ziel in de kerk zittende, waar de Tafel des Heeren ge-
dekt staat en waar het II. Avondmaal zal gehouden

worden en waaraan zij behoort te gaan om gesterkt
en getroost te worden, uit de kerk naar huis gaat,
denkende, ik ben niet waardig aldaar te verschijnen, ik
zoude mij zei ven een oordeel eten en drinken. De oor-
zaak hiervan is onkunde van haren start, daar zij niet
recht weet hoedanig die is, of hoedanig die zijn moet,
en dit komt geheel daarvin, dat zij zich niet goed beproefd
heeft. Zij weet niet of zij een recht hartelijk berouw
beeft over al hare zonden, eene droefheid naar God,
een verslagen hart, een gebroken en verslagen geest, dien
God niet zal veracMen; alzoo haat tegen alle zonden, ook
tegen de heimelijk verborgene, ja tegen die zonden, welke
zij slechts nu en dan begaat; want, zegt zij bij zich
zelven, hoe kan ik met waarheid zeggen, dat ik die zon-
de haat, waartoe ik telkens verval en waarvoor ik den
Heere zoo dikwijls om vergeving gebeden heb? Is het
niet spotten met den Heere, om vergeving te bidden
en het telkens weder te doen? Ik bid, vergeef mij
mijn drift en toorn die ik toon tegen hen, die mij
tergen en kwellen, daar ik zulks geduldig en langmoe-
dig moest verdragen, \'t geen zelfs een heiden heeft lcun-
nen doen. Immers Socratks konde alle kwelling en
terging zijner vrouw verduren als oefeningen voor hem
om geduld te leeren, en waar blijf ik dan die een
Christen genaamd en door eenen heiden overlroffen en
beschaamd wordt? Ben ik versierd met ootmoed en
bekleed als een uitverkorene Gods, als een heilige en be-
minde, met barmliarligheid, lang moedigheid, zachlmoedig-
heid, goedertierenheid, verdragende mijne naaste en hem
vergevende, zoo als Christus ons vergeven heeft, gelijk
Hij daar voor onze oogen aan het H. Avondmaal bewijst?
Hoe dikwijls beu ik in de kerk geweest zonder aandacht
en ontzag voor de goddelijke Majesteit, en hoe dikwijls
heb ik mij voorgenomen en plechtig beloofd zulks te
zullen verbeteren en daarvan komt uiets! Welke schan-
de is dat voor den Heere. Zoude ik mij dus niet scha-

men voor Hem om aan zijne tafel te zitten; zoude Hij
mij niet billijk als een snooden leugenaar kunnen bevelen
om van daar te gaan? Zulk een ziel spreekt, alsof hij
geen waar Christen is, die al klagende uitroept en jam-
mert: het kwaad, dat ik haat, doe ik en het goede, dat
ik wil, doe ik niet. Ik ellendig mensch! (Rom. 7). Zoo-
danige ziel weet niet, dat er in haar is honger en dorst
naar de gerechtigheid en ongevc insde lust tot de wet Gods
naar den inweudigen mensch. Ook weet zij niet hoedanig
haar staat zijn moet. Zij zoekt in zich eene volmaakt-
heid, die op aarde niet te vinden is en niet gevonden
zal worden, zoolang wij hier heneden zijn. Zij weet niet,
dat hare volmaaktheid bestaat in \'t beklagen, betreuren en
verfoeien, van hare onvolmaaktheid en in de oprechtheid
des harten voor den Hecre; dat haar hart het waarlijk
houdt met den Heere Jezus en dat zij niets ter wereld
zoo zeer begeert als zijne gunst alleen, die haar
eenige troost is en haar alleen gerust kan stellen; en
zoo de Heere tot haar zeide, gelijk tot Mozks (Kxod.
83): Zoude mijn aangezicht moeten medegaan om u gerust
te stellen? dan zoude haar hart roepen, ja Heere! dat
is het alleen en dat is alles wat ik begeer. Arme ziel!
Had zij zich zelven goed beproefd en nauwkeurig onder-
zocht, zij zoude dit gevonden hebben en niet treurig
zijn weggegaan, alsof de Heere van haar iets eischte en
dat zij niet wilde doen even als de rijke jongeling
(Matth. 19); maar zij zoude vrijpostig zijn toegetreden,
en met de Kananeesche vrouw gezegd hebben: Ik beken
Heere! dat ik onrein ben en niet waardig om een,
kind van God genaamd te worden, en alzoo komt het
brood der kinderen mij niet toe; ik kom dat ook niet
eischen, maar ik kom om mijne brokjes en kruimels, die
zult gij mij immers niet weigeren, daartoe zijt gij al te
mild en weldadig: Gij versloot geene ellendige, die tot
u om genade smeekt; die tol U komt zult gij niet uif-
werpen.

Dus zouden deze treurigen geholpen kunnen worden
te Zion, sieraad voor asch en vreugde-olie voor een
bedroefden geest kunnen verkrijgen, zoo zij zich tijdig
lieten raden, huunen nood klaagden en hunnen toestand
openbaarden aan eenige verstandige en ervarene lieden, die
hen zouden kunnen onderrichten en leeren, hoe zij zich
zelven moeten beproeven, wat zij in zich moeten vinden
en hoe zij kunnen weten of de wortel der zaak in hen
is. Daar zij nu door onkunde in dit alles, zeer ellen-
dig gesteld zijn, omdat zij niet weten hoedanig hun
toestand is, noch hoedanig die zijn moet, zoo loopen
zij langen tijd daarheen, moedeloos en radeloos en dat
somtijds wel tot het eind huns levens. Zij zijn be-
schroomd en schamen zich tot iemand te gaan ten-
einde raad te vragen en hun geheim te openbaren, zoo
als somtijds eerlijke lieden liever zouden sterven dan
een heimelijk gezwel aan den heelmeester vertoonen en
zulks alleen omdat zij zich schamen. Zoo vreezen ook
deze even als Anna (van wie Eli meende dat ze dron-
ken was, omdat zij alleenlijk hare lippen bewoog en hij
niet hoorde, dat zij sprak, 1 Sam. 1 : 13), dat insgelijks
de leeraar of anderen, aan welke zij hunnen nood open-
baren, hen zullen houden voor geveiusden, en denken,
dat zij het alleenlijk maar deden om voor zeer vroom
aangezien te worden. De huichelaars bezitten waarlijk
zulke kunstgrepen, dat zij met een hangend hoofd,
klagende stem en tranen in de oogcn kunnen spre-
ken over den inwendigen mensch en over groote bekom-
mernis der ziel en angst des gewetens, alsof zij in groo-
ten nood waren en alsof daar binnen een benauwde ziel
huistvestte, waar inderdaad een leugenachtige en hoovaar-
dige duivel woont. Of zij vreezen dat men hen zal
houden voor fijnen, voor dweepers en fijmelaars of voor
onwijs, zwaarmoedig en voor de zoodanigen, die het
in de hersenen schort; zoo als er dan ook wel zulke
onbarmhartige en onervaren geneesheeren zijn, die,

omdat zij zelf geen ondervinding hebben van angsten der
ziel, terstond denken, dat zij die ontevreden zijn en klagen
over hunnen staat, altijd zoodanige lieden zijn als die, welke
Judas in zijnen zendbrief brandmerkt; of wel dat zij niet
goed bij hun verstand zijn en zenden hen daarom troos-
teloos, zonder geneesmiddelen henen, omdat zij de ziekte
niet kennen; maar zulks moest die arme menschen
niet weerhouden en afcchiikken om hulp te zoeken,
want zij weten zelf best met welk oogmerk zij dat doen
en al oordeelen ook de menschen verkeerd over hen, zoo
zal toch �od, die de harten kent, eens een oordeel
uitspreken, niet naai^- den schijn maar naar waarheid.
Yoor vele jaren was er in een onzer groote steden eene
hoer, die een leeraar bij zich ontbood om bij haar te
komen als bij een zieke, daar zij toch niet ziek was,
maar het voornemen had, of om den leeraar te verlei-
den, of hem te onteeren door den blaam op hem te wer-
pen, dat hij in een ontuchtig huis geweest was en dan
daarover eens met hare gezellinnen te lachen. Dit be-
kwain haar echter slecht, want zij werd daarvoor door
de overheid openlijk gestraft. Gelijk nu daarom eerlijke
lieden niet zouden nalaten eeneti leeraar te ontbieden
als zij hem noodig hadden, alsof zij vreesden, dat men
slechte gedachten van hen zoude hebben, zoo moeten ook
deze bedroefde hrrten niet schroomen hunnen nood te
klagen en hunne omstandigheden te openbaren, alsof zij
de zoodanigen waren, die zulks doeii met een geveinsd
oogmerk. In allen gevalle, wat is er aan gelegen hoe de
mensch van u denkt en waarvoor een ander u aanziet,
wanneer gij maar goeden raad krijgt en geholpen wordt,
en wanneer de Heere toont dat Hij goede, gedachten, ge-
dacliten des vredes over u heeft. Het zoude zelfs wel
voordeelig voor u kunnen zijn, wanneer uw raadgever
zulke gedachten van u had , want dan kon hij u beter
onderrichten, hoe gij die geveinsdheid zoudt leeren kennen

en u zelven wel onderscheiden en beproeven om niet
bedrogen te worden.

V. �e andere hinderpaal, waardoor deze zoo nood-
zakelijke beproeving belet wordt, is afkeerig ie zijn van dit
werk. Van niets zijn de menschen van nature zoo afkee-
rig als van dit, en er is tocli niets waaraan zij meer be-
hoefte hebben. Want de oogen der ziel zien, even als de
oogeu des lichaams, met geweld steeds naar buiten, nooit
naar binnen. Zij zijn gewoon om naar buiten, naar een
ander te zien, maar om naar binnen en naar zich zelven
te zien, daartoe moet men hen noodzaken en dwingen.
De mensen ziet gaarne wat een ander doet, maar is onwil-
lig om op zich zelven te zien; bij velen is zulks het geval,
omdat zij vreezen te zien, wat zij niet gaarne willen weten,
namelijk hun eigen feilen en gebreken. Evenzoo vreest
een koopman, wiens zaken verloopen zijn, om aan zijne
rekenboeken te komen, omdat hij weet en verzeker*! is,
dat hij het daarin zoo zal vinden, als hem niet zal beha-
gen. Zij denken: zoude ik mij zelven zoo nauwkeurig
onderzoeken en beproeven als de leeraars van mij vergen?
O, dan zoude ik zoo vele dingen in wanoide vinden, dat
ik niet meer gerust en vroolijk zou kunnen zijn; men
ziet immers wel, d.t die leeraars vele inenschen maar
ongerust maken en door al hun pre�ken aan het twijfelen
brengen, daar zij te voren gerust en wel tevreden
waren en van geene moeite wisten. Wat is er aan al
dat beproeven en wat zoude ik beproeven ? Ik heb ge-
durende al mijn leven even als een ander ter kerk
gegaan en leerredenen gehoord; ook heb ik toen ik tot
mijne jaren gekomen was mijne belijdenis gedaan, mij
tot het H. Avondmaal begeven en mij altijd eerlijk ge-
dragen, zoodat wanneer de broeders komen om mij aan
te spreken en te vragen, of ik ook iets met iemand
heb uit te staan en ook ergens ongerust over ben,
ik kan zeggen: neen, God dank! ik hoop te komen, als

het God belieft. En daarmede vermanen de broeders mij
kortelijk, ik bedank hen, zij wenschen mij goeden dag
eu ik hun, en zij gaan weg. Zoude ik mij nu zoo nauw-
keurig moeten onderzoeken, dan zoude ik mij zelven maar
moeite aandoen, mij ongerust maken en niet zoo goed
van mij zelven denken; ik zoude dan wel beginnen te
betwijfelen of ik God reeds goed diene, of ik waarlijk
een kind van God ben en of ik wel zalig zal worden.
Het zoo nauw te nemen en zoo op alle dingen te letten,
wie kan dat doen? Zoo redeneert men al voort en
wiegt zich zelven in slaap, denkende dat het er zoo
nauw niet op aan komt al onderzoekt men zich zoo
goed niet. Ook is men daartoe niet verplicht, het is
een nuttelooze en farizeesche last, dien men niemand
moet opleggen. Leest echter die bijbelplaats eens en
gij zult zien, dat onze Heere de lasten niet afkeurt,
die den menschen volgens bevel van Mozes werden
opgelegd. Hij bestrafte zelfs de trage leermeesters, die
zelve ze niet wilden aanraken of dragen (Matth. 23.)
Immers deze last om ons zelven te beproeven is ons
niet opgelegd door een geveinsd Farize�r, maar door eenen
Apostel van Jezus Christus, tevens met een ernstige,
getrouwe waarschuwing, dat zoo wij zulks verzuimen,
wij ons dau een schrikkelijk oordeel op den hals halen.
Het is dus aan geene bedenking onderhevig, alsof de
Apostels dit welstaanshalve had gelast, alsof het maar
een sprookje ware en dat er niets aan gelegen is. Als de
Apostel zoo ijverig roept: beproeft u zelven, onderzoekt
u zelven, kent gij u zelven niet! en als God door den
profeet ons toeroept, doorzoekt u zelven nauwkeurig, zoude
ons dan een beuzeling zoo ernstig en zoo dikwijls gebo-
den worden?

Maar, zal een ander zeggen, ik zie reeds zonden
genoeg in mij zelven, meer dan ik verbeteren kan; ik
heb geen lust om er andereu bij te zoeken en het is ook
onnoodig. Ik weet wel en beken het, dat ik vol

gebreken ben; ik zing dat mede in den 5In Psalm, die
gewoonlijk v��r het H. Avondmaal gezongen wordt. Is
dat niet genoeg? Wat wil men meer van mij hebben?

Als hun geweten hun somtijds een beminde zoude
verwijt, eene zonde die hun zoo lief is als Sara haar
IzA�k; wanneer liet geweten die zonde eene dwaasheid
noemt en hen verwijt, dat zij zoo dwaas zijn om lief te
hebben, wat hen in het eeuwig verderf kan storten,
dan beginnen zij te morren tegen hun eigen geweten,
schelden het voor een ongehoorzame, snapachtige dienst-
maagd en roepen: drijft die dienstmaagd uit! Zij maakt
mij slechts moeite in huis; ik heb reeds moeite ge-
noeg gehad met deze of die zonde, zoude ik er nog
naar meer zoeken, dat zij verre. O jammer! Indien
God ook zoo sprak, dat Hij uwe zonden niet zng, noch
zien wilde, dan zou het nog wat helpen; m;iar de
Heere zal het zien en zoeken en wat zal het u dan baten,
dat gij ze niet hebt willen zien noch zoeken? Even
als wanneer de schipper en stuurman in de knjuit, de
kok in de kombuis, de timmerman en ieder bootsgezel
in de kooi gingen, ieder gerust was en niemand er
van wilde hooren, dat er een lek in het schip was, en
niemand er naar wilde zien om niet ongerust te wor-
den, zouden zij dan niet allen in gevaar zijn om al
slapende te zinken en te verdrinken. Of gij al af\'keeiig
zijt van alle geneesmiddelen, van pleisters en voorna-
meiijk van het mes en het brandijzer; wilt gij dan daarom
uwe ziekte laten toenemen, uwe wonden laten veroude-
ren; en zijt gij daarom gezonder? Zoo ook, al wilt
gij ook uwe zonden niet zien, noch onderzoeken om
u niet ongerust te maken, uwe ziel is daarom niet beter
gesteld.

Een ander zal het werk der beproeving wel goed
keuren, maar hij ziet tegen de moeite op; de zwarig-
heid en de moeite, die daaraan vast zijn, maken hem
daarvan afkeerig. Hij is van oordeel, dat het zoo zwaar

valt om alles zoo nauwkeurig te bedenken en te over-
leggen; zijne gedachten kunnen zoo lang niet bij ��n
ding bepaald blijven; dat schijnt hem zoo onmogelijk,
als dat hij een kabel zoude moeten trekken door het
oog van eene naald, of dat hij de sterren aan den he-
mel, of de haren zijns hoofds zoude moeten tellen, en
daarom scheidt hij er mede uit, het behaagt hem niet.
Maar indien hij sl\'chts acht wilde geven op zijne be-
wegiugen, op de uit- en ingangen van zijn hart, wnar-
heen gewoonlijk zijne driften en hartstochten i\'agelijks
strekken, hij zoude spoedig ontwaren, hoe zijne ziel
gesteld is; of hij aan zijne zali fheid moest twijfelen,
of d: t hij daarvan konde verzekerd zijn op vast? gron-
den. Dit valt hem echter te moeielijk; zoo te zitten
nadenken over zich zelven en over de zaken zijner
ziel, dat is hij zoo weinig gewoon als David om in
een koninklijk harnas te gaan, toen hij nog nooit iets an-
ders dan een slinger en een herderstaf had gedragen.
Hij is gewoon over anderen na te denken, over licha-
melijke dingen, over zijne nering, over zijne huis-
houding, en daarom, wanneer gij een zoodunigen wilt
noodzaken om na te denken over de gesteldheid zijner
ziel, dan is het als of gij iemand, die gewoon is te
wandelen, dwingen wilt om te huis te blijven; of dat
gij iemand wilt doen zwijgen, die gewoon is met ieder
over allerlei zaken te praten; zulks is moeielijk. Als
een vogel, die gewoon is in de open lucht te vliegen,
in een nauwe kooi moet opgesloten zitten, valt het hem
in \'t eerst hard; maar men ziet, dat hij eindelijk daar-
aan gewoon wordt, zich daar naar schikt en begint te
zingen. Zich zelven beproeven is te huis te blijven,
zijne gedachten bijeen te zamelen, op te sluiten en re-
kenschiip af te vragen, waar zij wel ooit geweest zijn,
■wie hun belast had daarheen te gaan, van waar zij
komen, met welk inzien en oogmerk. Dit valt in het
eerst wel moeilijk, maar als men daarin wat geoefend

is, dan valt het gemakkelijk en verwekt vroolijkheid.
Neen, zeggen sommigen, het maakt de menschen vad-
zig, droomerig, suf, even als hen die altijd te huis zit-
ten bij den haard; zij denken zich zelven gek. Daarom
willen zij zoo dwaas niet zijn, dat zij hun hoofd zoo
vadzig zouden denken. Zij gaan liever naar buiten en
maken zich zelven vroolijk, dat is alles wat zij er van
krijgen kunnen. Maar ik bid u, let op het einde! Uwe
kinderen zouden ook liever garn spelen dan te huis
blijven, liever te huis blijven dan naar de school gaan
en daar te zitten met vrees voor plak of roede. Uw
knechten en meideu zouden misschien veel liever bij de
buren gaan, langs de straat wandelen en zien wat daar
omgaat, dan te huis blijven en werken. Maar zoo wilt
gij het niet; gij oordeelt, dat u dat geen voordeel zoude
aanbrengen. Hoort eens welke slotsom Pa�lqs maakt,
als men zonder zich te beproeven ten Avondmaal gaat.
Daarom zijn onder u zoo vele zieken zegt hij (1 Kor. Il: 30)
en dat komt van het lui en ledig gaan. Kooplieden zeg-
gen gewoonlijk en het is niet buiten waarheid : ver van zijn
huis, nabij zijne sc/uide. Zelden in het kantoor, spoedig
bankroet. De man die zijnen nabuur, zijude een scheeps-
timmerman, aanmaande om wat minder te werken en
wat nauwkeuriger toe te zien op zijne knechten, die,
terwijl hij aan de ��ue zijde van het schip stond en ar-
beidde, aan de andere zijde stil zaten eti speelden, deze
gaf hem een goeden raad.

Zoo gij, mijne vrienden, die dil leest, wat minder
werk hadt in de wereld, wat meer dacht aan den hemel,
wat minder ijdele bezigheden en wat meer de wacht hadt
over uwe ziel, gij zoudt daarvan veel voordeel hebben
en veel grootere schatten vergaderen en opleggen dan gij
nu doet. Al kost het dan ook wel wat moeite om zich
zelven te onderzoeken, het is toch voordeelig. Kinderen,
die geregeld ter school gaan, of bij hun ambacht of
unstoefeuing gehouden worden leeren des te beter.

Hoe nauwkeuriger eene stad bewaakt wordt, hoe beter.
Hoe juister het rekeningboek wordt in orde gehouden, hoe
geruster de koopman kan slapen. Kost het dan ook wat
veel moeite, zonder inspanning heeft men niets. Welke
geleerdheid, welke voordeelige uitoefening van kunst of
ambacht, koophandel of levenswijze, kan men verkrijgen
zouder moeiter" De Heidenen zeiden, dat de Goden alle
dingen voor arbeid verkoopen. Het is altijd een zwaar
en moeilijk werk om aan voortreffelijke zaken te komen.
Een goed geaard jongeling ontziet zicli geene moeite om
een goed huwelijk te doen, wanneer hij oordeelt dat daartoe
gelegenheid is; hier is gelegenheid om het beste huwelijk
van de wereld te doen; om uwe ziel te verbinden aan den
Koning aller koningen en van Hem het onderpand en zegel
van trouw tot geruststelling en verzekering uwer ziel te
ontvangen, als gij maar half zooveel moeite wilt aanvven-
den en maar half zoo veel zorg draagt voor deze zaak,
als gij doet voor tijdelijke dingen, die dikwijls, nadat zij
met veel moeite verkregen zijn, bevonden worden weinig
nut aan te brengen; zoo dat, wanneer men ook al ontvangt
hetgene men gezocht heeft, men toch met Salomo moetbeken-
nen, dat het ijdelheid der ijdelheden en kwelling des geesle* �.

VI. Niemand bedriege dan zich zelven door te
denken, dat het niet noodig is om al deze moeite te
doen, of dat het genoeg is voor ieder, te gelooven, dat
God zijn Vader is en dat zijne zonden vergeven zijn, om
het even, of het waar is of niet; oordeelende dat het
eene groote fout is om daarover na te denken of desaan-
gaande eenig onderzoek te doen; even alsof men hieraan
niet mocht twijfelen en dat het evenveel is wat men ge-
loove, hebbende daarvoor vaste redenen of niet; immers velen
denken: wij zijn allen Christenen, moeten derhalve daarover
niet ongerust ziju, en aldus hebben zij van deze beproeving
even zoo weinig verstand, als Nicodkmus van de weder-
geboorte. Zouden zij zich beproeven of zij den H. Geest

hebben en alzoo aan Christus toebehooren of niet? Zij
zouden misschien zeggen, wij welen niet of er een II.
Geest is, of wat het. beteekent, dien te hebben. Zij be-
denken niet, dat God eens zulk een groot onderscheid
zal maken tusschen mensehen en menschen, als tusschen
schapen en bokken, en dat hij nu alreeds groot onder-
scheid maakt, wanneer ze beide in zijn huis en aan zijne
Tafel komen, zoodat hij den een houdt voor slecht kaf,
den ander voor goed koren en overzulks den een veroor-
deelt tot het vuur en den ander bestemd voor de schuur,
\'t welk alles zal ten uitvoer gebracht worden in de opstan-
ding en op den dag des oordeels. Over deze beide zaken
spreken zij wel, echter gelooven zij daaraan niet. Deze
beide waarheden staan wel in de regels van het geloof,
dat zij opzeggen, maar behooren niet tot het geloof,
\'t welk zij in hun hart hebben. Sommigen zijn zoo lauw,
dat zij niet eens bemerken, hoe van nabij deze zaak hun
aangaat. Al zitten zij ook voor den leeraar en al roept
deze, dat hij er van zweet: beproeft u zelve! zij gaan heen
en bekommeren zich er niet over; zij hooien �en laten
het. Het geeft zoo weinig indruk op hun hart, als op
de steenen, stoelen of banken, waarop zij gezeten heb-
ben. Anderen denken, dat de leeraar niet hen bedoelt,
als hij roept: beproeft u, en zij meenen, dat hij daartoe
ook geen reden heeft, maar dat hij daarmede degenen
bedoelt, die een slecht leven leiden; laat deze bedenken,
hoe zij zich te gedragen hebben, liet zoude hun echter
ergeren, als zij dachten, dat de leerear het op hen ge-
munt had; immers dan zoude het schijnen, alsof hunne
zaken slecht stonden en daarvan willen zij niet hooren,
hetgeen voorzeker een slecht teeken is. Als de ouders
het kwalijk nemen, dat men hen waarschuwt wat nauw-
keuriger acht te geven op hunne kinderen, dan is zulks
een teeken, dat zij een verkeerde liefde voor hunne kin-
deren koesteren. Zulk een dwaze liefde en trotsehheid
des harten brengen menige ziel in het verderf. Als men

een koopman vermaande om wat nauwkeuriger op zijne
rekeningen te letten en toe te zien of zijne zaken goed
stonden, dan zou hij denken, dat men slechte gedachten
van hem had; insgelijks deuken ook deze menschen, dat
de leeraar slechte gedachten van hen heeft, omdat hij hen
zoo sterk vermaant.

Anderen zeggen: �Had de leeraar mij dit gezegd,
toen ik nog jong was, dan zoude ik het wel gedaan heb-
ben, maar ik ben nu reeds zoover in jaren gevorderd en
men kan oude honden zoo kwalijk bassen leeren; het
is nu der moeite niet meer waard om mij te veran-
deren", en daarom wagen zij het maar zoo, er moge dan
van komen wat wil. Waarom zoudeu zij zich zelven
onderzoeken, daar zij toch niet van voornemen zijn om
zich te veranderen of om anders te gaan leven, dan zij
tot nu toe gewoon zijn. Zij laten dan ook maar alles
zooals het is; zij zijn altijd gerust geweest en het zal in
het vervolg ook wel goed gaan.

Vele zielen zijn vreemdelingen in haar eigen bin-
nenste. Al haar arbeid en bekommering betreffen dingen,
die buiten haar zijn en zij zijn nergens minder in erva-
ren, dan in haar eigen zaken. Als zij die betrachten, dan
is er geen einde aan het onderzoeken. Haar leven gelijkt
een huis, waar alles over hoop ligt en geen ding op zijn
plaats staat; het is moeilijk er datgene te vinden, wat men
zoekt. Sommigen doen nog wel eens eenig onderzoek,
maar zij doen het met vooroordeel, even als omgekochte
rechters, die zich gedragen, alsof zij beide partijen willen
hooren en onpartijdig oordeelen, daar zij toch reeds vooraf
al het vonnis hebben geveld. De zoodanigen wenden het
onderzoek slechts aan om zich zelven te versterken in de
goede gedachten, die zij van hunnen toestand hebben en
niet om de waarheid op te sporen. Velen beproeven zich
dan ook niet aan den toetssteen van Gods woord, maar
aan hunne naburen, vrienden, goede bekenden en aan de
zoodanigen, die het nog veel erger maken dan zij. Zij

weten niet waarin het kenmerk van het rechte Christen-
dom bestaat. Iedere zaligmakende gave in den waren
geloovige heeft haar tegenbeeld in de valsche huichelaars.
Het is een groote kunst om een eerlijk heiden, een zedig
Sociniaan goed te onderscheiden van een zwak Christen.
Het komt hier aan op de inwendige beweging des harten,
op het beginsel, de inzichten, het doel, het oogmerk en
de oprechtheid van het gemoed. L)e Farize�r en de Tolle-
naar zijn uitwendig reeds te onderscheiden, maar van bin-
nen verschillen zij zooveel als een wassen beeld van een
levend mensch. Sommigen hebben zulke geringe gaven,
dat ze die zelve gemakkelijk over \'t hoofd zien. Bergen,
kerken, hooge torens zijn gemakkelijk te zien, maar die
de punt of het oog van een kleine naald wil zien, moet
al een scherp gezicht hebben. Die een geloof heeft, dat
bergen kan verzetten, over alle zwarigheden kan heenstap-
den en die te boven komen, kan zoodanig geloof gemak-
kehjk zelf ontwaren; maar die een klein geloof heeft, klei-
ner dan een uiostaardzaad, zoodat hij bij de minste, zwa-
righeid terug deinst en zijn geloof alzoo is als een gekrookt
riet en een vonk in het vlas, zulk een geloof kan bezwaar-
lijk worden ontdekt. Zware aanvechtingen, groote tegen-
spoeden, bittere armoede en voornamelijk geestelijk gebrek,
brengen dikwijls de ziel zoover, dat men uauwlijks weet,
of zij leeft of dood is; even als een mensch, die in
flauwte ligt en wiens polsen zoo weinig slaan, dat men
soms twijfelt, of er nog wel leven in hem is. De zoo-
danigen zijn alsdan niet bekwaam om zich te beproe-
ven, maar moeten zich eerst beijveren om meer kracht
te verkrijgen en den tijd, dien zij tot nu toe besteed
hebben in bittere klachten en angstige twijfelingen, die
hen tot den dood toe benauwd maken, moeten zij door-
brengen met Ie zen, hooren en bidden, totdat zij weder
sterk zijn; dan zullen zij even zoo weinig twijfelen aan
hun geloof en wedergeboorte, als een gezond mensch er
aan twijfelt of hij leeft, en als een heet mensch of hij

warm is. Op dan arme, benauwde ziel! Zit niet langer
te vragen: geloof ik of geloof ik niet? Geloof in Chris-
tus, ga tot Hem, grijp Hem aan. Gij zoekt steeds naar
bewijzen eu kenteekens of gij gelooft, meer dun naar de
geboden, die u zeggen, dat gij moet en vrijelijk moogt
gelooven. Aldus zoekt gij meer te weten, wat gij zijt,
dan wat gij wezen moet. Gij zit steeds treurig neder
en twijfelt of God u lief heeft. Op dan, en doe wat
Hij gebiedt, en besteedt uwen tijd met het gebruik der
middelen om van Hem bemind te worden. Die mijn woord
houdt, die is het die t.iy liefheeft, en mijn Vader zal hem
liefhebben. Uw toestand kan verbeterd worden; heb moed,
de meester roept u! Loop, loop met alle kracht naar
Hem. Hoe blijft gij daar staan te kermen en te zuch-
ten ? Val Hem te voet; en durft gij niet komen voor zijn
aangezicht, vat Hem dan slechts bij den zoom zijns
kleeds. Durft gij zijnen mond niet kussen, kus dan
zijne voeten en stort daarover uwe tranen uit. Maar
ach! zegt gij, ik kan niet gelooven, dat zulk een snood
zondaar, zulk een boos schepsel als ik ben, genade zal
verkrijgen. Ik antwoord : gij wilt in oprechtheid gelooven,
zeer wel, en God, die het willen gewrocht heeft, zal u ook
het volbrengen geven. Als gij niet gewillig waart, zoudt
gij niet klagen; die niet begeeren Christus te bezitten,
zullen er niet over treuren, dat zij Hem missen, maar
zouden Hem wegzenden, indien zij Hem zagen aankomen.

VII. Ja, zoo zal de wereldling zeggen, is er zoo-
veel aan dit werk vast, dan raad ik ieder, om de han-
den er af te houden. De grootste hoop doet het toch
niet en leeft evenwel gerust. Wat is er aan al die
droefheid; ik houd veel van vroolijk gezelschap, van een
aangenaam gesprek waar men eens lustig om kan lachen, zoo-
dat het harte opspringt. Deze en alle dergelijke dingen maken
het verstand dronken, zoo als Bathseba. zegt, dat de wijn doet
(Spreuk. 81: 6, 1); zoodat hij die bitterlijk bedroefd �, zijne

armoede vergeet en zijner moeite niet meer gedenkt; evenzoo ver-
oorzaken ook deze wereldsche vermaken, dat de ziel haren
armzaligen toestand vergeet en aan de beproeving van haar
zelve niet meer denkt. Kn gelijk de vader van het bij wijf des
Levietischen mans (Richt. 19), door zijn vriendelijke noo-
diging veroorzaakte, dat de Leviet zijne reis van dag
tot dag uitstelde, totdat door het lange vertoeven de arme
vrouw jammerlijk omkwam, zoo veroorzaken ook wereld-
sche menschen door hun vermakelijke praatjes, dat de
ziel hare beproeving steeds uitstelt, totdat zij eindelijk
in een jammerlijken en doodigen toestand vervalt. Daarbij
komen dan nog spotters en duivelsche verleiders, die hen
betooveren en bedriegen. Wat, zeggen zij, twijfelt gij aan
uwe zaligheid, daar gij zoo eerbaar leeft als iemand;
gij benadeelt geen mensch, gij zijt bij iedereen bemind;
God is genadig; wordt gij niet zalig, wie zal er dan
in den hemel komen ? Niemand is volmaakt; gij doet
niet erger dan een ander; uwe voorouders hebben
zoo gedaan, uwe buren en vrienden doen ook zoo; zou
er dan niemand zalig worden buiten dat handvol dwee-
pers en fijmeiaars? Kom, kom, Jpat ons wat anders
praten, ik ben dat zwaarmoedig geteem moede, maak
er u van af, breek uw hoofd er niet mede, gij
zult nog uw verstand er bij verliezen. Aldus belegeren
zij de arme ziel en schreeuwen luidkeels om haar
te verdooven, en zij is wel gelukkig, als zij zich
zelven doof houdt en noch gehoor, noch antwoord, noch
opmerkzaamheid geeft aan alle deze verleidende woor-
den. Hoe velen zijn er niet door zulke drogredenen in
slaap gevallen en door den dood in de hel weder wak-
ker gemaakt! Paul�s roept: beproeft u en de wereld
schreeuwt er tegen: doet het niet. Wien zult gij nu ge-
hoor geven, wie zal uw leidsman zijn? Weet gij niet,
dat de heiligen de wereld zullen oordeeleti? Zult gij niet
eenmaal voor den rechter doel van Christus verschijnen en
zal de wereld u d�ar ook kunnen vrijpleiten? Als Hij

u verdoemt, zal de wereld u dan zalig maken? Deze
losbandige kinderen der wereld loopen rondom zulk eene
ziel als de profeten van Baal rondom Achabs troon, en
zulks bracht Achab ten ondergang (1 Kon. 22). Zoo
zullen zij ook u in het verderf storten als gij hunnen raad
volgt. Zij kunnen u door hunne vleitaal wel in den strik
leiden maar er niet uit helpen. Laat u niet verleiden door
ijdele woorden, want om deze dingen komt Gods toorn over
de hinderen der ongehoorzaamheid.

VIII. De satan spant al zijne krachten in, om deze
beproeving te beletten; hij misgunt den waren geloovigen
de zekerheid der zaligheid en de vreugde des gemoeds,
die er uit zon voortvloeien, als zij zich zei ven wel beproef-
den en alzoo het H. Avondmaal gebruikten. Hun hart zou
daardoor getroost en versterkt worden, zoodat zij zouden
wandelen in den weg van Gods geboden, en dat wel met
blijdschap. Dit tracht de satan met alle macht en door
allerlei middelen te verhinderen. Wereldsche menschen,
wanneer zij ten Avondmaal zullen gaan, belet hij telkens
om zich zelven te onderzoeken, want hij weet wel, dat
wanneer zij zulks ernstig en nauwkeurig deden, zij alsdan
zouden bevinden, dat zij bedrogeu worden; dat zij zouden
beginnen te merken in hoe groot gevaar zij zijn en zoo
een schrik zouden krijgen en opwaken; dat zij zouden
beginnen te denken aan middelen om zijne strikken te
ontkomen en in beteren toestand te geraken, en alzoo
hij zijn volk verhezen. Het is niet mogelijk, dat hij zoo
veel duizenden zoogenaamde Christeneu, die tot Christus
zeggen: Ileere! Ileere! in de hel zoude krijgen, als zij
maar zeker wisten, dat zij er naar toe gingen. Nu bedriegen
zij zich zelven door de listigheid van den satan, denkende:
wij zijn Christenen, Christus is onze Lieve Heere, wij gaan
ter kerk en ten Avondmaal, waarom zouden wij den he-
rael ook niet ingaan. Zoo zij zich zelven nauwkeurig
onderzochten bij \'t licht van Gods woord , dan zouden zij



		BEDENKINGEN

		EN

		GEBEDEN

		OYEE HET GEBRUIK DES

		HEILIGEN AYONDMAALS.

		DOOK

		JACOBUS BORSTIUS.

		*-t menm* j**

		fWIISI UIL



		�

		278

		dochter en gaan zitten treuren bij haar bed, tot dat wij beiden sterven, � zoude haar zulks gebaat hebben? Was het niet beter, dat zij vrijmoedig aanhield en dat zij den Heere Jezus bij zijn eigen woord hield, zoodat Hij er zijn ver- maak in had en haar toestond, al wat zij begeerde ? Doe ook gij alzoo en gij zult geholpen zijn! HOOFDSTUK III.

		OVERDENKINGEN EN VERZUCHTINGEN BIJ HET GAAN NAAR, BIJ HET ZITTEN AAN EN BIJ HET VERLATEN VAN DE H. TAFEL. I. Als gij dan opstaat en tot den Heere nadert om aan zijn H. Tafel aan te zitten, overdenkt dan kor- telijk, wat u in het verhandelde, is voorgesteld en wat voor dit oogenblik het best dienstig is voor uwe ziel; b. v. dat het de Heere Jezus is, die dit ingesteld en geboden heeft en wel in den nacht, toen Hij verraden werd; dat Hij deze teekens van brood en wijn gezegend en tot zegels gemaakt heeft van zijn lichaam en bloed; dat het geene ijdele teekens of schilderijen zijn, maar krachtige middelen door Hem ingesteld om u te verze- keren, dat Hij voor u gestorven is en dat daardoor uwe zonden zijn vergeven. overdenking en gebed bij het naderen tot de h. tafel des heeren. Heere! ik beken, dat ik onwaardig ben om tot V te naderen; ik ben waardig door U voor eeuwig verstooten te worden; maar, Heere! Gij roept geene rechtvaardigen, maar Gij noodigt zondaars. Ik ben een ellendig zondaar, mijn grootste wensch is, vergeving te mogen ontvangen van al mijne zonden en daarvan verzekering te hebben. Hier



		DANKBAARHEID NA HET GEBKUIK DES HEILIGEN AYONDMAALS.

		DOOR

		JACOBUS BORSTIUS.

		■ [ ~~�f j~~

		D111 El UIL



		\'

		307

		telbare duizenden. Hij heeft geen lichamelijken reus, maar den geweldhehber des doods verslagen, de poorten der helle overwonnen, den God dezer wereld overmees- terd, hem zijne vaten ontroofd en openlijk over hem gezegepraald! Deze groote verlossing heeft Hij gewrocht door zijn lijden; Hij heeft geleden onder Pontius Pilatus : is ge- kruist, gestorven, enz. Had Hij ons verlost zonder pijn, zonder smaad en schande, zonder bloed te storten en te sterven; had Hij het gedaan, door een goed woord voor ons te spreken, zoo als men somtijds iemand uit groote zwarigheid kan redden, ja van den galg verlossen door een woord sprekens, � dan waren wij Hem nog dank schuldig; maar wat zullen wij nu den Heere vergelden! Hij heeft ons met zijn bloed gekocht! Men helpt lich- telijk iemand als men het doen kan buiten eigen last, zonder schade en schande; maar Christus heeft, om ons te verlossen, de uiterste smaad en schande verdragen, zijnde als een worm en geen man. Hij heeft bloed gezweet, helsche angsten en verschrikkingen uitgestaan, is aan een vloekhcut opgehangen en den bittersten dood gestorven. Wie zoude zulks ooit ter wereld voor zijne vrienden doen? Joab sprak een goed woord voor Absalom, zoodat hij hem weder bij zijnen vader bracht, maar hij stortte daarvoor geen druppel bloed; Christus verliest zijn leven gewillig om het onze te behouden. Opgestaan van de dooden verzekert Hij ons, dat Hij den dood heeft overwonnen, voor al onze schulden vol- daan, zoodat wij met God verzoend zijn, en veel vrij- moediger tot Hem mogen gaan dan Absalom tot David. De Koning kuste Absalom en dat was veel. Absalom bleef evenwel een doodslager en behield een kwaad en wroe- gend geweten, waarvan noch David, zijn vader, noch Joab, zijne voorspraak, hem konden verlossen; het bloed

		van Christus echter reinigt ons geweten van doode wer-



		� �

		�

		372

		hebben bijzondere manieren en gedragingen, en stellen groote heiligheid in min of meer onbelangrijke dingen, die in de II. Schrift niet bepaald en alleenlijk aan de christelijke vrijheid overgelaten zijn; daarvan maken zij veel werk en schelden dadelijk hen, die het hierin met hun niet lijnrecht eens zijn, uit voor goddeloozen, ouwederge- borenen, wereldsche menschen, en komt liet aan op barm- harligheirl en zachtmoedigheid, liefde en weldadiglieid, dan is niemand hunner te huis. Onreinheid haten zij, niet hunne eigene, maar die van een ander; evenals J�da, toen hij, hoorende dat �hamar door hoererij zwan- ger was, uitriep: breng haar hier, opdat zij verbrand worde (Gen. 38); maar toen men hem duidelijk aan- toonde, dat hij de vader van het kind was , toen sprak J�da er niet meer van om de hoer te verbranden; toen scheen het, dat hij geen hoer meer kende; toen was zij rechtvaardig, beter dan hij, en wist men van geen verbranden. Hij haatte echter de hoererij niet in zijn eigen persoon, maar wel in een ander. Indien im- mers Thamar den dood verdient had wegens hare hoe- rerij, waarom dan ook niet hij, die haar onteerd had? Die rein van harte is zal /ijn eigene onreinheid meer haten dan de smetten, die hij aan een ander ziet; hij zal medelijden hebben met zijnen naaste en streng zijn tegen zich zelven. Wanneer hij ziet, dat hij zijn eigene ziel heeft besmet, dan wordt hij toornig op zich zeiven, beschuldigt en veroordeelt zich, maar ziet hij een ander, door een misdaad overvallen, dan zoekt hij hem terecht te brengen met den geest der zachtmoedig- heid, ziende op zich zelven, opdat ook hij niet verzocht worde (Gal. 6 : 1). Kene vrouw die veel houdt van een rein huis en reine kleederen, haat veel meer de on- reinheid, die zij in haar eigen huis en aan haar eigen klee- deren bespeurt, dan wat zij opmerkt bij een ander. Wij haten de ratten en muizen, die in onze eigene huizen zijn, meer dan die bij onze geburen. Zij dan alzoo, die



		OPDRACHT AAN MEVROUWE ADRIANA RUITMNBURG, Weduwe van den Achtbaren Heer WILLEM HARTIGY&LD, in leven Burgemeester, Raad en Vroedschap der stad Rotterdam, alsmede Bewindhebber van de geoctroijeerde Oost-Indische Kompagnie, ter kamer aldaar.

		Mevrouw ! Het moet wel vreemd schijnen, dat ook ik schrjjf over het Heilige Avondmaal, waarover reeds door zoo velen geschre- ven is en waarover ieder jaar nog zooveel geschreven en gepre* dikt wordt; daar ik echter in mijne korte overdenkingen en ge- beden, over het lijden van Christus, de instelling van het Heilige Avondmaal heb overgeslagen en omdat men aangaande zulk een



		r

		HIT HEILIGE AVONDMAAL VAN ONZEN HEERE VOOR ZIJN ZUCHTENDE BRUID. . VAN DE VOORBEREIDING. 1. Wat de voorbereiding is. �. Dat zij moet geschie- den. 3. Dat zij noodzakelijk het gebruik van het H. Avondmaal moet voorafgaan. 4. Waarschuwing voor hen, die deze voorbereiding verzuimen, benevens eenige beweeg- gronden om ons tot zei/beproeving op te wekken. 5. De beletselen, waardoor deze voorbereideng verhinderd wordt. 6. De wijze, wvarop men zich goed kan voorbereiden, met tusschengevoegde verzuchtingen en gebeden over het gebrekkige in dit alles. HOOFDSTUK I. WAT DE VOORBEREIDING IS. I. Al het gewichtige, dat men zich voorneemt te doen, moet men voorzichtig doen en op het einde daar- van zien. Het is geen wijs man, die onbedachtzaam eene zaak, waarvan zijne welvaart afhangt, ter hand neemt en begint en die slecht ten uitvoer gebracht zijnde, hem onherstelbare schade kan aanbrengen. De Heere Christus leerde zulks ook en bevestigde het in twee



		■�■�■e,;

		6 gelijkenissen (Luk. 14). De eerste ontleent Hij aan eenen man, die een toren wil bouwen en zich eerst nederzet om de kosten daarvan te berekenen en of hij ook heeft, hetgeen tot de volmaking noodig is, opdat hij het werk begonnen hebbende, dat naderhand niet uit gebrek aan middelen tot zijne schande moet staken, als niet meer in staat zijnde om het te voleindigen. De tweede gelijkenis ontleent Hij aan eenen koning, die naar den krijg gaat om tegen eenen anderen ko- ning te slaan en die eerst ter neder zit en beraadslaagt, of hij volks genoeg heeft en machtig is om zijn vij- and te ontmoeten. Die zoo niet doet handelt dvvaaslijk en berokkent zich lichtelijk schade en schande, waar hij voordeel en eer beoogde. Salomo was wijzer dan �than en Heman en dan de allerwijsten van zijn tijd; hij kon zeer verstandig en geleerd spreken over alle din- gen en de moeilijkste raadsels ontknoopen en beant- woorden, welke de koningin van \'t rijk Arabi� hem voor- stelde; echter wist hij toch alle dingen niet en werd nog in vele zaken bedrogen. De weg van een arend door de lucht, van eene slang op een rots, van een schip door de zee en van eenen man tot eene maagd was hem onbekend. Hij kon van alles van het begin af het einde niet vooruitzien of voorspellen, noch openbaren wat geschieden zoude en nog niet bestond; want hij was geen God maar een mensch. Hij zaaide, maaide, bouwde en plante, brak en maakte veel om rust te vinden, maar toen hij alles wel bezag, vond hij zich bedrogen; hij vond niet, wat hij zocht en ontving niet, wat hij verwachtte; het was alles ijdelheid en kwelling in plaats van rust en een bewijs van een gemoed, dat niet ver genoeg gezien, noch op het einde gelet had. Hij is wijs, die bij alles, wat hij doet, op het einde let en bedenkt, hoe het zal kunnen afloopen. Op het groote einde der wereld te letten is groote wijsheid en zich in alle gewichtige zaken wel te beraden, v��r men er



		I,. \\ mede begint, is groote voorzichtigheid. Maar boven alles geldt dit in den godsdienst, waarin onbedachtzaam", heid zelfs doodelijk is. Toen de Isra�lieten van de reuzen hoorden, die in Kanaiin waren, wilden zij weder naar Egypte, van waar zij gekomen waren en als de gering- ste slaven geplaagd werden, terugkeeren; daarna hoorende dat God over deze onbedachtzame dwaasheid vertoornd was voegden zij er een tweede zonde bij, niet gerin- ger dan de eerste, doordien zij tegen Gods bevel optrok- ken naar Kanaan en alzoo werden zij jammerlijk ver- slagen; want eerst gedaan, daarna bedacht, heeft me- nig in \'t verdriet gebracht. Zoo is het ook in zaken van godsdienst. Hoe menige ziel heeft in de kerk en aan de H. Tafel rust en troost gezocht maar niet ge- vonden, omdat zij kwalijk zocht. Die bidt, ontvangt, is de vaste en onfeilbare uitspraak van onzen Zaligma- ker; en nogtans zegt Jacobus : gij bidt en gij ontvangt niet en hij geeft er deze reden van op: omdat gij hwa- lyk bidt; omdat gij bidt om zulke dingen, die gij in uwe wellusten zoudt doorbrengen (Jac. 4). Hij, die God w�l wil dienen, moet boven alles er nauwkeurig acht op geven, hoe hij dat zal doen. Vele zoogenaamde Chris- tenen hebben gedurende hun geheele leven ter kerk ge- gaan en het woord der prediking doet hun geen nut; zij zijn er niet beter door geworden, omdat zij het kwa- hjk hoorden, en omdat zij niet alles geloofden, wat hun uit Gods Woord gepredikt werd; daarom zegt ook onze Heere ernstig, Luk. 8, Ziet dan, hoe gij hoort. Vele lidmaten der gemeente zijn menigmaal ten Avondmaal gegaan; zij zijn niet beter maar sommigen vrij wat erger geworden, dan toen zij het eerst hunne belijdenis aflegden en voor de eerste maal aan de H. Tafel gin- gen; zij hebben menige proefpredikatie gehoord, menig boek over het Avondmaal gelezen en \'t is voor hen niets anders, dan alsof zij iets nieuws op straat gehoord of uit een dagblad gelezen hadden. Ziet toe, God laat zich



		■ niet bespotten; het is gevaarlijk goddelijke dingen onbe- dachtzaam te doen. Moet men reeds nauwkeurig toe- zien, wanneer men zit aan de tafel van eenen heerscher der aarde (Spreuk 23: i), veel nauwkeuriger moet men op zich zelven acht geven, wanneer men in Gods huis komt en aan de Tafel zit van Hem, die een Heerscher is over hemel en aarde en beide ziel en lichaam kan verderven in de hel. Men kan goddelijke zaken niet zonder groote schade misbruiken. Alle dingen hebben twee haudvitsels, een rechter en een linker; men ver- richt ze goed of kwalijk; zoo hebben ook alle zaken Gods en al zijne inzettingen een voordeelig gebruik of een schadelijk misbruik. Zoo is het H. Avondmaal een zeer nuttige zaak, zeer dienstig en troostrijk voor de ziel, maar het kan gebruikt en misbruikt worden. Wie onbedachtzaam daaraan gaan, dien zal het zoo wei- nig baten als een dwaas het geld, dat hij in zijne hand heeft om wijsheid te koopen en als een haan de parel, welke hij op eenen mesthoop vindt, die hij niet kent en van welk juweel hij de kostbaarheid en waarde niet beseft. Menig Christen, die slechts uit gewoonte ter kerk aan de Tafel des Heeren gaat, zal in koelen gemoede wel eens bij zich zelven denken: baat het niet, het schaadt ook niet; hij zal zeggen: ik kom er zoo goed af, als ik er aan gegaan ben. Maar zoo zijn ge- weten wakker was, het zou hem van leugen overtui- gen en hem zeggen, dat hij erger is, nu hij daar ge- weest is, omdat hij het heilige onwaardiglijk heeft aan- getast en Gods inzettingen geschonden tot schade van zijne ziel. En Pauxus zal hem zeggen, dat hij zich heeft schuldig gemaakt aan den moord van Gods Zoon, aan \'t verbreken van zijn gezegend lichaam en aan \'t vergieten van zijn dierbaar bloed. Alle menschen hebben geen recht om daar aan te komen, noch zijn bekwaam om daarvan voordeel te trekken. Toen Adam gezondigd had, mocht hij niet meer naderen tot den boom des le-



		9 vens, tot welken hij v��r zijn val een vrijen toegang had; even zoo verkeeren ook alle menschen niet in zoo- danigen toestand, dat zij vrijheid hebben om tot de H. Tafel van Christus te komen. Zulks heeft Hij zelf niet onduidelijk te kennen gegeven door de gelijkenis van dien Koning, welke den gast, die geen bruilofts- kleed aan had, bestrafte en door zijne dienaars liet uitwerpen (Matth. 22). Zulk een kleed behoeft niemand eeuig geld te kosten: de Heere geeft het om niet en zonder eenig geld. Daarom mag Hij wel kreupele, arme, verminkte gasten lijden, wier lichamen niet pronken met sierlijke kleederen of omhangen zijn met goud en paarlen, maar wier zielen bedroefd zijn over de zouden; die zich als arm, ellendig, naakt, kreupel en blind erkennen; doch Hij wil niemand toelaten zonder bruiloftskleed. Is dan nog iemand zoo stout om er zonder te komen, dien zal Hij vragen: �Vriend, hoe zijl gij hier ingekomen geen bruiloftskleed aan hebbende?" en hij zal verstommen en met schande uitgeworpen worden in de buitenste duisternis. Zoo kan iemand zich zelven door onacht- zaamheid en nalatigheid in het verderf storten, doen- de iets dat op zich zelven wel goed is, maar zulks kwalijk verrichtende. Aandacht en eerbied zijn als het ware het hart en de ziel van de godsdienstigheid. Zonder deze is zij een lichaam zonder geest, dood en walge- lijk. Zulke godsdienst is ondienst, en gelijk de gift eens vijands vergif is, zoo is deze godsdienstigheid niets an- ders dan geveinsdheid, zoo als Jesaias zegt: het is God te naderen met den mond en Hem te eeren met de lippen, zijnde het hart verre van Hem. God heeft er steeds zijne eer in gesteld, dat zijne heiligheid door zijne dienaars werd erkend, nagevolgd en uitgedrukt door hun leven, handel en wandel, opdat het onder- scheid mocht blijken, tusschen den levenden God en den dooden afgod. De afgoden zijn dikwijls door hunne dienaars te schande gemaakt. Toen Paulina te Home



		10 ..... onteerd was, werd de afgod Tsis met zijn dienst uit- geroeid. Toen de Heere onze God zijn uiterlijken dienst aan de Isra�lieten beval, gaf Hij liun dezen regel, dat Hij wilde geheiligd worden in degenen, die tot Hem naderden (Levit. 10: 3.) Aan zijne dienaars moest het blijken, dat Hij een heilig God is; of anders, indien iemand God onteerde, als of Hij niet heilig was, aan denzulken wilde Hij zijn rechtvaardige verbolgenheid openbaren om alzoo de schande van onheiligheid van zich te weren. Nadab en Abihu, de twee oudste zo- nen van A�ron, zijn te dezen opzichte gelijk aan ge- strande schepen, dienende tot bakens voor allen die gods- dienst willen uitoefenen en zulks niet doen naar den wil van God op een heilige wijze. Het Avondmaal is een bijzondere godsdienst-plechtig- heid, waarin wij op een zonderlinge wijze tot God naderen, ontvangende uit de hand zijns dienaars het zegel en pand van onze vereeniging met Chistus, wiens lichaam en bloed met onze zielen vereenisd worden als spijs met den eter. En alzoo worden wij verzekerd van de heerlijke erfenis, die voor ons in de hemelen is weggelegd. Zoo wil dan ook God voornamelijk ge- heiligd worden van allen, die daartoe komen en tot Hem naderen om zoo een groote weldaad en zulk een konink- lijk geschenk van hem te ontvangen; of anders wil Hij hen gestreng straffen, die onwaardiglijk daartoe durven treden. Die dan dit H. Avondmaal misbruiken en onbereid of zonder voorafgaande beproeving daaraan loo- pen, even als varkens aan den trog, die brengen zich zelve in zoodanig een gevaar, dat, als zij het inzagen, zij er van zouden schrikken en beven. Dit gevaar toont de Apostel PAumsaan, 1 Kor. 11 : 27, 29, 30, eerst in de grootheid van de zonde die zij doen, ma- kende zich schuldig aan het lichaam en bloed des Hee- ren; ten anderen in de straf, die zij zich op den hals halen, welke is tijdelijk en eeuwig: tijdelijk, bestaande



		11 in krankheden, ongezondheid en dood, vs. 30 : daarom zijn onder u vele zwakken en kranken en velen slapen. De eeuwige straf is de verdoemenis en het verschrikkelijk oor- deel, vs. 29: die eet en drinkt zich zelven een oordeel. II. "Vele Christenen die dit hooren, worden door deze harde woorden, zooals zij die noemen, zoo be- vreesd, even als de huisvrouw van Pilat�s door haar droom, dat zij aan hunne zielen denzelfden raad geven, dien zij aan haren man gaf, namelijk: heb niet te doen met dien RecMvaardigen. En wanneer men hen vermaande om tot Christus te bidden, zij zouden bidden als de Gada- reners en Hem verzoeken, dat Hij van hen mocht vertrek- ken; of als de discipelen die, toen zij onzen Zaligmaker hoorden spreken van den nauwen, onverbrekelijken band des huwelijks, tot elkander zeiden: �wanneer het zoo gelegen is met het huwelijk, dan is het niet goed te trouwen." De zoodanigen zouden ook wel zeggen: is het zoo gelegen met het H. Avondmaal, dan is het niet goed daaraan te komen, maar beter dat men er af blijve. Mag men het huwelijk niet verbreken, wanneer men wil, dachten de discipelen, en mag men, volgens de toelating van Mozes, geen scheidbrief geven, dan is het beter om buiten die engte en onverbonden te blijven; zoo denken deze lieden ook: is er zulk eene verplichting tot heiligheid in het H. Avondmaal, en is liet met zoo veel gevaar verbonden, wanneer men \'t niet veel ge- bruikt, of daaraan deelneemt zonder een voorafgaande be- proeving, die zij zeer moeielijk achten, omdat zij van de zaak of weinig of geene kennis hebben en nog veel minder lust er toe, dan is het beter, denkeu zij, dat men het geheel na laat. Maar hoe dwaas! Het nalaten van eenig gebod kan niemand bevi�j.len van de straf, die er voor de overtreders op gesteld is. Hier is een gebod, doet dat, en hij, die het nalaat en niet doet wanneer hij daartoe gelegenheid heeft en zulks behoort te



		15 Jezus Christus om alzoo met een begeerige ziel ter tafel te gaan, hopende op verzadiging en geestelijke ge- zondheid. Gelukt het in het eerst niet zoo goed als men wel zoude wenschen, het lichamelijke eten en drin- ken doet ook niet altijd goed nut, maar daarom moet men het niet geheel nalaten; aldus is het ook in het geestelijke. Het zoude zotheid zijn , dat een reiziger op den weg zoude blijven zitten zonder voort te gaan enkel uit ijdele en ongegronde vrees, dat hij mocht verdwalen of verleid worden; of dat iemand niet zoude willen eten uit vrees, dat er vergif in de spijs mocht zijn en hij alzoo zoude kunnen sterven, gelijk het geval was met den Koning van Frankrijk, Lodewijk XI, die anders in vele dingen gauw genoeg was geweest, maar op het einde van zijn leven zoo dwaas werd, dat hij niet wilde eten, uit vrees dat zijne huisgenooten hem zouden vergeven. Uit zijn dwaze inbeeldingen en zotte grillen. Zulk een� dwaas- heid is het ook, het H. Avondmaal na te laten omdat men ziet, dat er sommigen zijn, die het kwalijk gebrui- ken en op wien men dan al vrij wat te zeggen heeft. IV. In de gemeente van Korinthe waren verschei- dene dwalingen, scheuringen en twisten, waardoor het H. Avondmaal jammerlijk door hen misbruikt werd; men verachtte de armen, sommigen dronken zich vol en zat, anderen hadden gebrek. Er was groote wanorde en al dat kwaad werd nog verergerd, door het misbruik van het H. Avondmaal. Maar daarom zegt de Apostel niet, dat zij dit zouden nalaten. Integendeel, hij houdt hun de eerste instelling voor oogen en vermaant hen om die wel te behartigen, zich zelve eerst te beproeven en dan alzoo te eten van dat brood en te drinken van dien drinkbeker. Wie is zoo dwaas, dat hij alle spijs, drank, kleeding en alle andere dingen zoude nalaten, omdat er menschen zijn, die ze misbruiken? Wie zal zijne eigene ziel dat ongelijk aandoen om haar het geestelijk voedsel te onthouden,



		■ 16 omdat er anderen zijn, die het tot hunne schade en hun eeuwig verderf misbruiken ? Wie is er, die geen goud of zilver wil ontvangen, omdat er valsche munters zijn, die valsch ge\'d onder het volk brengen ? Wie zal niet liever zijn toevlucht nemen tot deu toetsteen, het goud-gewicht en liet keur, om niet bedrogen te worden? Laat ons hier ook alzoo doen. Laat ons eerst bij ons zelven in stille een- zaamheid nederzitteu, ons beproevende en ernstig overwe- gende, of wij zoo gesteld zijn, als het degenen betaamt, die als aangename gasten aan deze Tafel zullen verschijnen. GEBED. Lieve Heere Jezus, Groote God en Zaligmaker, om- dat uw H. Avondmaal, \'t welk Gij hebt ingesteld tot troost, ter versterking en ter zaligheid voor hen, die in U gelooven, door velen zoo jammerlijk tot hunne verdoemenis misbruikt wordt, bid ik U ootmoedig mij te bewaren, opdat ik mij daaraan nooit schuldig make, noch om dat gevaar uwe instelling nalate; maar geef, o Heere! dat ik mij zelven vooraf goed vvorbereide, opdat ik het tot mijn troost en zaligheid gebruike. En daar ik mij er nu heden toe be- paal om mij te beproeven eer ik aan uwe H. Tafel ga, Heere, Heere, hel/p mij daartoe krachtig; leer mij recht verslaan, wat zelfbeproeving is en schenk mij die genade, dat ik mij zelven nauwkeurig onderzoeke, opdat mijne ziel troost ontvange en ik mij niet schuldig make aan uw lichaam en bloed, o Heere, noch mij zelven het oordeel ete en drinke aan uwe Tafel; maar dat deze spijs en drank, die heilig en geestelijk is, mijne ziel voede ten eeuwigen leven. Dat bid ik U om uws haams wille. Amen. T. Beproeven is onderzoeken of eene zaak of per- soon goed en bekwaam is tot datgene, waartoe ze ge- bruikt zullen worden. Zoo wordt het geld, goud of zil- ver beproefd of het goud echt van stof en munt en zoo veel waardig en van dien prijs is, waarvoor het wordt



		17 uitgegeven. Zoo wordt ook een persoon beproefd en onderzocht of hij getrouw, oprecht en bekwaam is tot de zaak of tot den staat, welken men hem zou wil- len toevertrouwen. Zoo beproeft men een man, of hij van zoodanig levensgedrag, van zoodanige zeden en ver- diensten is, dat hij tot zulk of zoodanig ambt kan worden toegelaten. De goudsmid beproeft het goud op den toets- steen, in het vuur en onder den hamer. Het goud kan op den toetssteen wel een goede kleur vertoonen, in \'t vuur wel smelten, maar ouder den hamer bezwijken. De toetssteen toont de schoonheid, het vuur de zuiverheid, maar de hamer de vastheid. Als men spijs en drank onderzoekt, is het om te vernemen naar den smaak en de kracht; lijnwaad beproeft men om de deugd; van de men- schen onderzoekt men wat verstand, kennis, geleerdheid en ervaring zij hebben en van welke manieren en zeden ze zijn. Hier moet ieder Christen, die het H. Avond- maal goed wil gebruiken zich zei ven, zijn eigene ziel en leven beproeven. Hij moet zich daartoe met ernst af- zonderen vs n alle wereldsch gewoel, van al zijn dagelijksch bedrijf en ter nederzittende overleggen, hoe zijne zaken staan vnor God en hoedanig de toestand van zijne ziel is. Indien hij zoo aanstonds gesteld werd voor Gods gerichte, aldaar moest verschijnen en nog in deze ure zijne ziel van hem werd afge�ischt, hoe het dan met hem gaan zou, welk vonnis hij zonde te wachten hebbeu en of hij zoodanig is als hij zijn moet om genade bij God te vinden door Jezus Christus. Als iemand den uitwendigen godsdienst naarstig waarneemt geeft zulks aan hem een goeden schijn even als goud aan den toetsteen. Doch reinheid des harten is het, wanneer hij zulks van harte doet, niet om van de menschen gezien te worden maar om Gode te behagen, willende liever al de wereldsche goederen verlaten dan God tot zijn vijand hebbeu, en die zuiverheid van gemoed blinkt uit in het vuur der beproeving even als goud in den smeltkroes. Als



		18 hij daarin volstandig blijft tot den einde toe, dan is zulks de hamerproef. Paulits noemt dit ook �ons zelven oor- deeleu" (1 Kor. 11 : 31), dat is, goed overdenken en onderscheiden wat in ons goed of kwaad is, wat wij wel of kwalijk gedaan hebben, waarin wij te prijzen of te bestraffen zijn. Dat wij dan ons zelven als uitschudden en onderzoeken wat in en omtrent ons is aan te merken, daarover een vonnis vellen naar Gods woord, het kwade tegengaan en het goede bevorderen. Ook in den oprechten Christen zijn twee tegenstrijdige springbronnen waaruit al zijne gedachten, lusten en bewegingen, woorden en wer- ken voortkomen, namelijk vleesch en geest (Gal. 5: 17). Deze moeten wij naar hun aard en eigenschappen wel onderscheiden en nauwkeurig er op letten, wat uit het een of uit den ander voortkomt en wat in iedere zaak vlee- schelijk is of geestelijk. Boven alles moeten wij letten op ons hart. Daaraan is vooral het meest gelegen en \'t is reeds veel als wij dat onderzoeken en recht leeren kennen. Als gij u ter neder zet om u zelven te beproeven v��r het ge- bruik vau het H. Avondmaal, ligt zal het hart u ontloopen en henen zwerven naar ijdele dingen, die u op dezen tijd geen nut kunnen doen en zoo zal het u bedriegen, want het hart des menschen is zeer arglistig boven alle dingen. Wij mogen van ons hart en zijne arglistighcid wel zeggen, wat Saul van Davids listigheid tot de Ziphiten zeide (1 Sam. 23: 22, 23): �Gaat toch heen en beziet zijne plaats, waar zijn gang is, wie hem daar gezien heeft; want hy pleegt zeer listig te handelen. Daarom ziel toe, en ver- neemt naar al zijne schuilplaatsen, waarin hij schuilt." \'Verneemt naar de schuilplaatsen van uw hart en zoekt tot dat gij ze vindt, zoo zult gij zeer gelukkig zijn en een goed werk doen in deze beproeving. David was zeer verheugd, toen hij in het bidden zijn hart had gevonden. Het zal u veellicht even zoo gaan in het be- proeven als het David en alle vromen somtijds gaat bij het bidden of andere godsdienstige oefeningen; uw



		20 gedragen jegens uwe naasten, jegens uwe ouders en allen die over u gesteld zijn, jegens uwe minderen en uws gelijken; zoo gij nauwkeurig alle de geboden Gods nagaat, niet er maar zoo over heen loopende, maar ze in- goeden ernst volgens hunne bedoeling overwegende; niet naar het uiterlijke, want de wet is geestelijk, maar naar den zin des Heeren, � bedenkt dan eens wat de satan, de aanklager der broeders, die hen dag en nacht voor God beschuldigt, daaruit niet al kan afleiden ten uwen laste en hoe hij uw eigen geweten tot getuige kan nemen, zoodat gij geene van al de sommen op uwe rekening en van al de stukken der beschuldiging zult kunnen ontken- nen; bedenkt eens waarop dit zal uitloopen en wat het slot van de rekening zal zijn en hoe ellendig gij u ge- steld zult bevinden, zoodat gij wel met smart zult mogen uitroepen en schreien, onrein, onrein, � van het hoofd tot aan de voeten is er niets gezonds aan mij. Mijn arme ziel is vol wonden, striemen en etterbuilen! Ik ellendig mensch, wie zal mij verlossen van dit lichaam des doods! Lijf en ziel, goed en bloed verbeurd, de hel verdiend, de hemel verloren, hoe kan men ellendiger zijn? En mijn geliefde lezers, gij moet weten, dat dit eene zaak is, die gij niet alleen moet lezen in een boek of hooren prediken in de kerk, neen, het is eene zaak, die gij doen moet; hebt gij desaangaande iets gehoord in eene predikatie, gaat naar huis en doet het. Hebt gij dit gelezen in een boek of leest gij het uu nog en zijt gij ergens in uwe eenzaamheid, legt het boek uit uwe hand, valt neer voor God en begint het werk. Paulus was dit werk gewoon; hij overdacht zijne zonden dikwijls en was daarover zoo bedroefd dat hij uitriep: �Ik ben niet waardig een Apostel genaamd te worden." Zoo ziet gij ook, dat hij in de bovengemelde plaats (1 Kor. 11 : 31) zich zelven benevens al de geloovigen insluit tot den plicht van onderzoek, wanneer hij zegt: �Zoo wij ons zelven oordeelden, zouden wij niet geoordeeld worden." Dit was



		22 in uwe oogen, zoodat Gij mij rechtvaardig zoudt mogen straf- fen als een overtreder van al uwe geboden; want ik heb U vertoornd en uwe oogen dikwijls getergd, doende wat Gij mij verboden hadt en wat ik zoel wist dat kwaad was. Uw heilige wet was mij bekend; ik wist, welken vloek gij vilge- sproken had mier degenen, die uwe geboden verbreken en evenwel verbrak ik ze en liet het U aanzien, alsof ik U niet achtte en alsof ik uwen toorn niet behoefde te vreezen. Ach Ileere, Ueere! omdat ik zulks bemerk en van haite voor U belijde, wees mij genadig en vergeef mij alles om Christus wil, en verzeker mijn arme, benauwde ziel, dat mijne zonden zoo zeker vergeven zijn als ik het brood en den wijn van het H. Avondmaal ontvang en geniet, opdat ik U voortaan met vreugde des harten diene al de dagen mijns levens door Jezus Christus. Amen. "VI. Maar wie kan al zijne afdwalingen kennen? Wie zul merken hoe dikwijls liij dwaalt? Wij struikelen toch allen in vele. Er is geen mensch, ja geen rechtvaar- dige op aarde, die goed doet en niet zondigt, eu die niet menigmaal op ��nen dag valt. Die in woorden niet strui- kelt is volmaakt. Maar wie kan al zijn afdwalende gedach- ten verstaan? Hoe veel duizend gedachten heeft men niet op ��nen dag of in ��nen nacht, als men maar eenige uren wakker ligt, en hoe dwalen ze door elkander van het een op het andere, zoo dat er geen einde aan is! Wie zoude dan wel zijn gelieele leven, handel en wandel kunnen op- rekenen ? Zeker zult gij zeggen: Ik weet er geen raad toe! 1. Deze beproeving moet gaan over den gewo- nen loop en gang van ons leven. 2. Over onze bij- zondere zonden, die ons soms bezwaard hebben of die nog verborgen mochten zijn eu ons behoorden te bezwaren en bekommerd te maken, opdat wij die nog voor den Heere mochten belijden en Hem om vergeving bidden. 3. Omdat wij dikwijls afdwalen en dikwijls misdoen zonder het te merken, moeten wij ons zelven des te nauwkeuriger on- ■



		24 gunst van den eeuwigen Koning aller koningen, die ons kan behouden en verderven, en zoo spreekt het dan van zelf, dut men zulks met allen ernst moet doen. Als er in een huis iets van groote waarde verloren is, of als er iets schuilt, dat brand of eenige aanzienlijke schade zou kunnen veroor/aken, dan onderzoekt, doorzoekt en doorsnuffelt men alle hoeken, gelijk La ban deed toen hij zijne Teraphirn, beelden en afgoden zocht (Gen. 81). Hij doorzocht al het huisraad van Jacob, hij betastte alles en doorsnuffelde al zijne tenten om de Teraphirn te vinden, welke Kachel onder het zadel des kameels verborgen had en waarop zij zat. Evengelijk deed de Kof- meester van Jozef (Gen. 44), die al de zakken van de broeders opende en doorzocht, beginnende van den oudsten, tot den jongsten, om den beker te vinden dien hij zelf in Benjamins zak had gestoken. Zoo dreigde Benhadad, dat hij zijne knechten wilde zenden om het huis van Achab en de huizen zijner onderhoorigen te doorzoeken en al wat voor de oogen begeerlijk was, goud, zilver en alle edelgesteenten die zij vonden, daaruit weg te nemen (1 Kor. 20). Zoo moeten wij onze wegen, ge- daclilen, woorden, werken, al ons doen en laten door- zoeken, alles nauwkeurig beproeven, hoedanig zij zijn; met welk een hart, tot wat oogmerk en doel zij gedaan zijn; wat verborgens daar in schuilt dat men zoo dade- lijk niet ziet, en met welke zonden en gebreken zelfs onze beste oefeningen en betrachtingen bevlekt zijn. Men zoekt niet datgene, wat openbaar is en klaar voor onze oogen ligt, maar wat verborgen is, gelijk de koopman die schoone paarlen en gelijk de herder, die zijn schaap en de vrouw, die haar penDing zocht (Matth. 13 en Luk. 15); want hadden zij die voor zich zien liggen, dan hadden zij er niet naar gezocht; zij zochten er naar, om- dat zij verborgen waren. Wanneer men voor zijne oogen ziet dat het geld van koper is, dan zal men het aan geen toetssteen strijken om te beproeven of het goed



		\' ■ ■ 25 goud is. Als al onze zonden en gebreken aan ons bekend waren, dan behoefden wij ons zoo nauwkeurig niet te on- derzoeken. Maar omdat wij alle onze afdwalingen niet kunnen verstaan en opmerken moeten wij er naar zoeken, ons geweten ondervragen en onzen boezem uitschudden, opdat wij onze zonden gevonden hebbende, ze voor den Heere mogen bekend maken (Ps. 32: 5), om alzoo verge- ving te verkrijgen. Evenwel, hoe is liet mogelijk om onze zonden aan God bekend te maken en ze voor Hem te belijden, als wij ze niet kennen? En hoe zullen wij ze kennen, als wij ons zelven niet nauwkeurig onderzoeken? Alzoo dan, wanneer gij het H. Avondmaal goed wilt ge- bruiken, beproeft en onderzoekt u zelven. Wanneer gij u zelven nog niet kent, tracht er dan naar. Hiervan hangt uw hoogste geluk af, dat gij u zelven en uwen God recht kent. GEBED. 0 Heere! leer mij mij zelven recht hennen; doe mij mijne verdorvenheid en de onreinheid mijner ziel opmerken en dat ik van mij zelven niet bekwaam ben om iels goeds te den- leen; dat in mij een verdorven aard is, hel zaad van alle zonde, dat vele slechte vruchten zoude voortbrengen, indien het door Uwe hand niet weerhouden werd, opdat ik mij zelven daarover vernedere, mij nooit verheffe, maar U de eer geve voor uwe genade. Maak mij mijne zonden bekend en doe mij den gruwel mijner overtredingen zien, opdat mijn hart ver- slagen worde en ik alzoo welkom moge zijn aan uwe Tafel. Geef mij dat, o Vader! om uws Zoons wil. Amen! HOOFDSTUK II. DAT DEZE VOORBEREIDING EN BEPROEVING MOET GEDAAN WORDEN DOOR IEDER LIDMAAT DER GEMEENTE, DOOR IEDER AAN ZICH ZELVEN. I. Deze beproeving en dit onderzoek moeten aan mis



		28 wie kan het doorgronden? Ik de Heere! (Jerem. 17). Hij heeft niet van nooden, dat iemand getuigen zoude van den mensch, want hij weet wel wat in den mensch is (Joh. 2: 25). Wij moeten alles hebben van vragen en van hooren zeggen en daardoor liegt men veel. Iemand, kan goed schijnen en kwaad zijn, kwaad schijnen en goed zijn. De gedaante van godzaligheid kan menigeen be- driegen. Een burgerlijk goed levensgedrag en eene gladde tong, die meesterlijk gewoon is over goddelijke dingen te spreken, kunnen maken dat men den slechten huichelaar voor een goed Christen houdt. Onder de Christenen vindt men weinigen, die zoo goed zijn als de heiden Cato, die liever rechtvaardig wilde zijn dan rechtvaardig schijnen. Simon de toovenaar werd op zijne belijdenis gedoopt en alzoo als een goed Christen aan- genomen, daar hij inderdaad slecht was en verkeerd bevonden werd (Hand. 8). Integendeel scheen Simon Petrus kwalijk gehandeld te hebben, toen hij in het huis van Cornelius, een onbesneden man, was gegaan en met hem had gegeten en hij werd werkelijk goed bevonden, toen hij zich tegen deze beschuldiging had verantwoord (Hand. 11). De huichelaar is, gelijk zijn vader de dui- vel, een duizend-kunstenaar; hij kan zich veranderen in een engel des lichts en in een Apostel van Christus, en zich zoodanig verbergen, dat geen sterflijk oog hem kan uitvinden. Men mag hem vragen wat men wil, indien hij wil zal hij antwoorden, verzwijgende datgene wat hem slecht maakt en sprekende van \'t geen hem prijzenswaardig maakt En eindelijk, al hebben wij dan ook eens anders gebreken onderzocht en ontdekt, wat voordeel zal zulks ons aanbrengen, indien wij hem niet tot verbetering trachten te brengen ? Als wij geene gelegenheid of geeue geschiktheid hebben om hen te vermanen, te waar- schuwen en te bestraffen, dan zal de kennis van zijne gebreken tot zijne schande en onze schade verstrekken.



		80 man, van wien Jacob�s zegt, dat hij zijn aangezicht be- merkt in een spiegel en weggaande terstond vergeet hoe- danig liij is. Men zegt, dat. de vrouwen zich overal mede bemoeien en snapachtig zijn, maar de mannen zijn er ook niet vrij van. Als de leeraar eenige zonde be- straft in zijne leerrede, maken zij terstond eene toepas- sing, waar de leeraar niet eens om denkt. Zij passen bet op een ander toe, daar het misschien beter op hun zelven zoude passen. Hoort gij dat wel, zeggen zij, dat zegt hij van die of die. Ze kunnen zich dat aantrek- ken, ik heb er geen schuld aan. Zij beproeven niet eens hun eigen geweten of het hun raakt, maar onderzoeken veel liever of zij ook iemand kunnen vinden, wien het aangaat en op wien zij het kunnen toepassen. Er zijn, die er steeds naar hunkeren om te weten, wat een ander doet, waar en bij wien hij loopt en wat hij daar doet of spreekt en die daarom altijd vragen, even als Eliza aan zijn knecht: van waar komt gij, of waar gaat gij heen, �wie was\' daar meer, wat was daar te doen, wat zeide deze of die? Kunnen zij het van dien man niet vernemen of durven ze het hem niet vragen, dan vragen ze de vrouw, de kinderen of de dienstmaagd en willen gaarne, dat men hun alles ten nauwkeurigste verbale. Wat in den keikeraad of op het raadhuis besloten is, wie dus en wie zoo stemde, zulks onderzoeken zij nauwkeuriger dan datgeen, wanrvan hunne zaligheid afhangt. Al hadden zij ook honderd oogen, zooals de dichters van A&GOS verhalen, dat ware hun nog niet genoeg; want dan zouden ze nog bedrogen kunnen worden, ook nog niet in alle landen en huizen kunnen zien, waartoe alleen Gods oogen bekwaam zijn, voor wien niets verborgen is. Zij weten het wel te zeggen, maar betrachten het zelf niet, dat hij, die eens anders rekening opmaakt in het eind zelf te kort schiet, en dat het beter is zijn eigene rekening op te maken dan die eens anders. Waarom toch zoo begeerig gezien naar eens anders rekeniugboeken, waarin



		I ■ ■ 34 zielen, zich zelven alzoo makende tot kwaadsprekers en achterklappers, en daardoor zich zelven buiten den hemel sluiten volgens het goddelijk antwoord in Ps. 15, eu volgens de vreeselijke bedreiging: .Ps. 50: 20, 21 : Gij zit, gij spreekt tegen uwen broeder, enz. Ik zal u straffen, en zal het u ordentelijk voor uwe oogen stellen. Verstaat dit toch, gij godvergelende, opdat ik u niet verscheure. Eindelijk bedenkt, dat het eene bedriegerij is van den duivel, die u dus doet bezig zijn met het beproe- ven van eens anders doen , opdat gij daardoor uw eigen belang zoudt verzuimen; en alzoo werpt hij u stof in de oogen, opdat gij nimmer zoudt komen tot een klaar gezicht van uwe zonden en tot een oprecht vernedering voor den Heere: en zoo voortgaande, wat zal het H. Avondmaal u baten, ja, welke schade zal het u al niet aanbrengen? GEBED. Genadige God, barmhartige Vader in Christus Jezus, leer mij mijn eigene wegen overdenken en mijne afdwalin- gen zien en geef mij lust en kracht om mijne voeten ter- stond, zonder vertoeven, te keer en tot uwe getuigenissen. En daar ik al mijne zonden en afwijkingen niet kan verstaan noch optellen, omdat ze meer zijn dan de haren van mijn hoofd, zoo heken ik die zonden, welke ik kan bedenken, en bid U ootmoedig om het dierbaar bloed van uwen Zoon, vergeef\' mij die alle genadig en reinig my. ook van mijn verborgene zonden. Amen! ■ j ¹



		35

		HOOFDSTUK III. DAT DB VOORBEREIDING EN BEPROEVING VAN ONS ZELVEN HET GEBRUIK VAN" HBT H. AVONDMAAL NOODZAKELIJK MOET VOORAFGAAN, INDIEN WIJ DAARVAN EENIGB GOEDE VRUCHT ZULLEN ONTVANGEN EN ONS ZELVEN NIET IN\' GEVAAR WILLEN BRENGEN OM GODS TOORN OP ONS TE LADEN. I. Het H. Avondmaal is ingesteld door Hem, die een Heere is van hemel en aarde, en ons is door Hem bevolen om dat te gebruiken tot zijne gedachtenis; er is dus veel aan gelegen, of wij het zoo doen dat het Hem behaagt, of zoo dat het Hem mishaagt. Hiertoe is het dan noodzakelijk, dat wij ons vooraf goed beproeven. Het is het bevel des Apostels en hij stelt zulks voor als een middel om liet oordeel Gods niet op ons te laden. Dat zoodanige voorbereiding en beproeving moet voorafgaan is redelijk. Want als wij op God zien die het heeft ingesteld, op zijn eer, zijn gebod, zijne straffen die Hij gedreigd en gebracht heeft over hen, die zijne inzettingen misbruiken en in \'t bijzonder over hen die het Avond- maal ontheiligen en op den zegen, dien zij te verwachten hebben, die zich goed voorbereiden, dat alles eischt van ons noodwendig een voorafgaande beproe�ng. De eer van God eischt dit; want als men zonder voorafgaande beproeving en voorbereiding aan zijne Tafel gaat, doet men Gode minder eer aan clan den menschen. Als een vorst u genoodigd heeft om met hem aan zijne tafel aan te zitten, dan zult gij u vooraf daartoe be- kwaam maken en niet onbereid of ongereinigd aldaar durven verschijnen. Toen Jozef moest verschijnen voor Farao, den koning van Egypte, om hem zijnen droom uit te leggen, liet hij zich eerst het hoofd scheeren en veranderde hij zijne kleederen (Gen. 41). Toen Esthbr zou verschijnen voor haren man, den koning Ahasveros,



		36 om te bidden voor zich en haar volk, dat zij hun leven mochten behouden en niet vermoord worden, trok zij een koninklijk kleed aan en versierde zich om alzoo den koning te behagen (Ksth. 5). Als wij dan zullen gaan aan de Tafel van den Koning aller koningen, den Heer- scher van hemel en aarde, opdat Hij ons zijn genadige beloften der hemelsche gelukzaligheid en het eeuwig leven bekend make en verzegele, en opdat wij aldaar in volheid geestelijk voedsel mogen ontvangen, niet voor zeven jaren maar voor eeuwig, en verzekerd me gen wor- den, dat de menschen-moorder ons niet zal kunnen scha- den, maar dat wij van zijn list, geweld en wreedheid, die alle boosheid van Haman te boven gaat, zullen be- vrijd zijn � zullen wij dan dien grooten Heere de eer niet aandoen om onze zielen vooraf wel voor te bereiden? Anders zou het schijnen alsof God zoodanig was, dat men hem niet behoefte te ach en noch te letten op zijnen dienst, en alsof Hij zoo gering en onwaardig ware, dat het van geen belang was hoe men Hem diende; even alsof zulks zoo nauw niet stak en God daarop zoo weinig acht gaf, als een doode Baal, die er niet op lette of men Hem goed of kwalijk bejegende, en alsof Hij niet te vreezen was, al deed men Hem ook iets, dat Hem mishaagde. Daar echter de Heere ten allen tijde nauwkeurig zorg heeft gedragen om van de zijnen gevreesd en ge�erd te worden en dat zijne heiligheid, macht en heerlijkheid, door zijne dienaars erkend en verbreid mochten worden, en het Heilig Avondmaal een bijzondere dienst van God is, zoo wil dan ook de Heere op een bijzondere wijze geheiligd worden van hen, die daar aankomen. Wij naderen daar tot God op een bijzondere wijze, omdat wij d&ir komen om uit zijne hand het zegel van de vergeving onzer zonden en het pand van onze hemelsche erfenis te ontvangen. Indien wij dan alzoo tot God naderen en Hij tot ons, dan moeten wij ook naar de vermaning



		38 was opgedragen en aanbevolen, werd hij verstooten van den troon en de koninklijke waardigheid (i Sam. 13). Toen Uzzia onbedachtzaam de Ark aanratkte, al deed hij zulks dan ook met een goede bedoeling, met een goed oog- merk, haar ondersteunende opdat zij niet zou omvallen, werd hij evenwel dadelijk door Gods slaande hand gedood (2 Sara. 6), en toen de Bethsemieten onbedachtzaam en uit nieuwsgierigheid in de Ark hadden gekeken, richtte de Heere een groote slachting onder hen aan, verslaande vijftig duizend en zeventig mannen (1 Sam. 6). Uzzia, de koning van Juda werd met melaatsehheid geslagen omdat hij het rookvat aantastte en reukwerk wilde offe- ren, dat hem niet geoorloofd was (2 Ciiron. 26). Deze dingen zijn hunlieden alle overgekomen lot voorbeelden en zijn beschreven tot waarschuwing van ons. En deze din- gen zijn geschied ons tot voorbeelden, opdat wij geen lust zouden hebben aan het kwaad. gelijk als zij lust gehad hebben. Zij hebben allen dezelfde geestelijke spijs gege- ten en allen denzelfden geestelijken drank gedronken, die wij nu hebben, en zij zijn gestraft om het misbruik daarvan, opdat wij ons daarvoor zouden wachten en ons zelven tot het rechte gebruik daarvan vooraf goed voor- bereiden. Daar hebt gij twee koningen.. Saul en Uzzia., die door een onbedachtzame uitoefening van den godsdienst, hun koningrijk, kroou en scepter, gezondheid, rust en alles hebben verbeurd en verloren. Den gast, die zon- der bruilofskleed aan de koninklijke tafel was gekomen, werden handen en voeten gebonden en hij uitgeworpen in de buitenste duisternis (Matth. 22). Hij was reeds bij den maaltijd en hij moest er uit, even als de duivel uit den hernel. Dit is een indrukwekkend voorbeeld voor alle ouvoorbereiden, die onbedachtzaam den gods- dienst uitoefenen, maar voornamelijk voor hen, die onbe- proefd aan het H. Avondmaal komen. Is niet die Tafel een Koninklijke Tafel en niet de Heere Christus een Koning aller koningen? Wat wacht dan zulk een gast,



		40 onderscheid tusschen maken, of zij aan de Tafel des Heeren gaan in zijn huis, of aan hun eigene tafel in hun huis. Die het afbeeldsel of de schilderij eens konings eenigen smaad aan doet en veracht alsof liet van een bedelanr ware, zil gerekend worden des konings ma- jesteit gekwetst te hebben; die dan even zoo de heilige dingen Gods als geineen en onheilig aantast versmaadt den Insteller. Die geen acht geeft op deze waarschu- wingen en bakens, zal zijn koers niet goed richten naar de haven der hemelsche rust, maar schipbreuk lijden eer hij den weg half heeft afgelegd. Dit gebod van voorbereiding* en beproeving wordt mede aangedrongen door den zegen en de genade, die Hij wil bewijzen aan degenen, die zich vooraf voorbereiden, eer zij tot den dienst toetreden. Die zijne handen vooraf reinigt en zijn hart zuivert, zal zegen ontvangen van den Heere, en gerechtigheid van den God zijns heils, dat is het geslachte dersjeuen, die naar hein vragen en zijn aangezicht zoeken (Ps. 24 : 4, 5). Deze genade bestaat hierin: 1. dat God het gebrekkige hunner voorbereiding voorbijziet en de oprechte verbetering des harten aan- ziet. Zoo verhoorde Hij Hiskia, toen hij bad om ge- nade en om verzoening voor degenen, die er hun gansche hart op gericht hadden om God den Heere te zoeken, hoewel zij nog niet zoodanig voorbereid en gereinigd waren, als de reinheid van het heiligdom vereischte (2 Chron. 30: 19, 20). 2. Dat God hen zegent in de uitoefening van zijnen dienst, doordien hij tot hen na- dert met zijne gunst en met het gevoel zijner genade, als zij tot Hem naderen met een rein hart (Joh. 4 : 8). Als iemand de deur van zijn hart, wanneer Christus daar aanklopt, opent, zegt Christus daarvan: Ik zal tot hem inkomen en Avondmaal met hem houden en hij met mij (Openb. 3 : 20). Dat is, Ik zal hem bijzondere gunst en vriendschap betoonen, gelijk vrienden doen, die gemeenzaam met malkander eten en drinken. Zoo



		I reden vinden en de noodzakelijkheid dezer voorbereiding duidelijk inzien. Ziet eens op het Avondmaal, zoo als het op zioh zelven is en let eens op hel gewicht (laar- van, dan zal het u duidelijk blijken, hoe noodzakelijk het is om u vooraf daartoe goed voor te bereiden. Ten Avondmaal gaan is het verbond met God vernieuwen, Christus ontvangen, zijn ligchaam en bloed door het ge- loof aannemen, eten en drinken, onze geestelijke onder- trouw met Hem bevestigen, een pand en zegel halen van de hemelsche erfenis en ons alzoo verzekeren, dat Chris- tus de onze is en eeuwig zal blijven, dat wij de zijnen zijn, Hem zullen getrouw blijven tot den dood en alzoo de krone des levens van Hem zullen ontvangen. Of zoo wij daar onwaardig komen, dat wij ons dan schuldig makeu aan zijn ligchaam en bloed, aan den schrik kei ij ken moord op Hem begaan en alzoo Gods oor- deel op ons laden. Hoop op groot voordeel en vrees voor groote schade veroorzaken naarstige zorg. Geen wijs man zal onbedachtzaam iets beginnen, maar eerst goed overleggen hoe het kan afloopen. God zelf han- delt zoodanig, als of Hij zich te voren daartoe be- reidde en beraadslaagde, als Hij iets gewichtigs wil doen. "V��r de schepping van den mensch zeide God eerst: laat ons memchen maken, even alsof Hij beraadslaagde, hoedanig Hij die maken wilde en waartoe en wat zij doen zouden (Gen. 1: 26). V��r dat Hij de bouw- lieden van de toren van Babel strafte met verwarring van hunne spraak, v��r dat Hij hen stoorde in hun werk, en hen van elkander verstrooide over de geheele aarde, v��r dat Hij Sodom en Gommorra door vuur van den hemel verdelgde, scheen Hij zich eerst voor te bereiden, te beraden en als een goed rechter kennis van zaken te nemen. Niet alsof God zulks behoefde te doen, want alles wat Hij doen wil is Hem ten volle bekend, maar om de menschen door zijn voorbeeld te leeren, dat zij zonder voorafgaande beraadslaging niets gewichtigs moeten



		,

		46 van Hem, die het Lam Gods is; die ons heeft liefgehad en in z jn bloed van onze zonden gewasschen ; die zich zel- ven voor God onstraffelijk heeft opgeofferd tot eene offerhande en slachtoffer Gode? De offerhanden, die met veel moeite en kosten gedaan werden om deze offerhande van Christus af te beeden, vereischten een bijzondere voorbereiding. De Priesters moesten zich vooraf wasschen, andere kleederen aantrekken, geen wijn drinken en geen smet of gebrek of onreinheid aan het lichaam hebben. Hoe veel te meer moeten wij ons dan niet op een geestelijke wijze wasschen, geestelijke kleedeivn aantrek- ken en alle onreinheid wegdoen, wanneer wij aan het H. Avondmaal zullen gaan, waar ons wordt verzegeld en toegepast wat al de offerhanden beteekenden. Toen God zijn wet zoude geven aan de Isra�lieten, moesten zij zich drie dagen te voren daartoe voorbereiden (Kxod. 19). In het H. Avondmaal wordt ons verze- kerd, dat Christus is geworden onder de wet om ons te verlossen, dat Hij den vloek der wet op zich heeft genomen om ons daarvan te bevrijden (Gal. 3 en 4.) Wij komen daar niet tot den schrik verwekkenden berg Sina� vol donder en bliksem van vloek en toorn, maar tot den liefelij ken berg Zion, waar de Heere vol van genade en weldaden tot ons komt en ons een lief- lijk juk en lichte Last oplegt. Moesten zij dan zoo eerbiedig komen tot de duistere wolk, tot het donkere raadsel, tot de deksels en windsels onder welke de genade en waarheid als schatten en edelgesteenten verbor- gcu lagen, hoe veel te meer zijn wij dan eere verschuldigd aan de Zonne der gerechtigheid, aan de klaarheid des Heeren, die wij nu met ongedekten aangezicht* aan- schouwen, en aan het heil dat Hij ons schenkt. Heb- ben zij den knecht en opvoeder zoo veel eer moeten bewijzen, veel meer moeten wij den Heere zelf eeren. Moeten de kinderen den tuchtmeester eeren met ontbloot hoofd, jegens hun vader moeten zij nog veel eerbie-



		\'

		46 diger zijn. Zoo de Joden de schaduw moesten eeren, zullen wij dan het Lichaam verachten ? De wet had slechts de afschaduwing, wij hebhen de zaak zelve. In het nieuwe Testament is het bidden en hooren van Gods woord een bijzondere godsdienstoefening. Voor beide eischt de Zaligmaker goede bezinning en voorbereiding. Als gij bidden zult, zegt Hij, gaat in uwe binnenkamer, duit de (leur toe; en zoo gij indachtig wordt, dat uw broeder iets tegen u heeft, zoo gaat eerst heen en verzoent u met hem. Als gij heengaat oin Gods woord te hooren, zegt Hij, ziet toe, hoe gij hoort. Indien wij ons moeten bedenken en beproeven v��r wij God aanspreken of Hem I100- ren spreken, veel meer moeten wij zulks doen als wij aan zijne Tafel gaan en met Hem eten. IV. Zoo wij eindelijk op ons zelven zien, zullen wij de noodzakelijkheid van deze voorbereiding gemakkelijk kun- neu beseffen, want de verdorvenheid van ons hart is zoo- danig , dat wij onbekwaam zijn om God eenigzins goed te dienen zonder voorbereiding daartoe. JRehabbam deed wat kwaad was in de ooqen des Ileeren, omdat hij zijn Jiart niet richtte om den Heere te zoeken (i Chron. 12 : 14). Daarentegen was zijn grootvader �avid een man naar Gods hart en deed wat goed was in de ougen des Ileeren, omdat hij zijn hart er wel naar richtte om den Heere te zoeken en toen hij kon zeggen: o God! mijn hart is bereid, toen sprak de Heere zoodanig tot hem in zijn heiligdom, dat hij van mengde kon opspringen (Ps. 109: 1, X). Als wij dus ons hart er te voren niet toe bekwamen en richten om deu Heere te zoeken in zijn H. Avondmaal, dan is het niet mogelijk, dat wij troost of vreugde daarvan kun- nen hebben. Ons hart dat zeer arglistig is, zal ons licht bedriegen, zoodat wij zullen denken dat alles goed is, daar ondertusschen alles zeer kwalijk gesteld is. In geen stad of land kunnen zoovele schuilhoeken zijn voor hoeren, boeven en dieven, als er in het hart morsige schuilhoe-



		.

		47 ken gevonden worden voor zonden en dwaasheden. Hoe nauwkeurig ook de mensen onderzoekt, altijd blijft er toch nog iets, dat hij niet vindt. Gelijk in een grooten tuin vol onkruid altijd werk is om te wieden, zoo is er ook altijd werk genoeg om onze harten te onderzoe- ken en te reinigen, teneinde niet bedrogen te worden, den- kende dat wij het ware zaligmakende geloof reeds bezit- ten, daar het misschien inderdaad niets meer is dan een geschiedkundig of dood geloof of een dwaze inbeel- ding, die ons niet aangenaam voor God kan maken, of Christus doen omhelzen tot onze rechtvaardigmaking. Yeelligt zullen wij denken, dat wij al heel rechtvaardig zijn en beter dan anderen, daar wij werkelijk voor God walgelijk en een gruwel zijn en zoo zullen wij ons zel- ven bedriegen, hebbende eene gedaante van godzaligheid, terwijl wij de kracht daarvan verloochenen. De zonde, het gebloed van de oude slang, kan zeer licht in onze har- ten insluipen en zich aldaar verbergen. De slang was listiger dan al het gedierte en bedroog onze eerste moe- der Kva. De zonde mag men wel zeggen, was listiger dan de duivel, want zij wist hem te bekruipen in den hemel en daaruit te stooen in de hel. Zij bezit een bijzondere arglistigheid en behendigheid om iemand te doen dwalen. Er is een bedrog des rijkdoms maar in de zonde is de grootste bedriegelijkheid; zij heeft vele be- hendige streken en kunsten, waardoor zij gemakkelijk en listig kan binnensluipen, zonder dat men het merkt. De zonden worden werken der duisternis genoemd, om- dat zij het licht haten en de bestraffing ontvlieden; om- dat zij heimelijk, zonder dat men het ziet, insluipen en liet oog van den mensch verduisteren, zoodat hij haar niet kan bespeuren. Ja, zij kunnen den mensch zoo betooveren en verblinden, dat hij haar voor deugden houdt. Ook kan eigenliefde ons de oogen zoo dicht houden, dat wij onze eigene mismaaktheid niet willen zien, dewijl wij daardoor onze eer en aanzien zouden



		�

		48 verminderen en tot verbetering genoodzaakt zouden wor- den. De eigenliefde maakt dat velen zich meten met hun eigen voet en zich zelven vergelijken met zich zelveu of met degenen, die veel erger zijn; en alzoo prijzen zij zich zelven ver boven andereu en durven met den ver- waanden jcngeling (Matth. 10 : 20) wel stout vragen: Wat ontbreekt mij nog? Al deze dingen heb ik onder- howlen van mijne jonkheid af. .De gewoonte van de we- reld is tot voorbeelden van groote verschooning te nemen zulke lieden, die zoowat burgerlijk en niet bijzonder goddeloos zijn; dit maakt hen traag in het onderzoe- ken en blind in \'t beoordeelen van eigene zaken. De Satan tracht ons gedurig zand in de oogen te strooien, de blindheid bij ons te onderhouden en ons in de zonde te verharden om ons alzoo in de hel te storten voor wij het ontwaren. Hij verkleint de zonde, vergroot Gods genade en zegt: God zal het u wel vergeven, zijne barmhartigheid is groot en de zonde is maar gering; is het anders niet, wat is daaraan ge- legen, gij zult daarom niet verdoemd worden. Gij zult niet sterven, was zijn eerste leugen, toen hij den eersten mensch verleidde, en zoo bedriegt hij nog menigeen door de inbeelding: Het zal mij wtl gaan, indien ik wandel naar het goeddunken van mijn hart (Deut. 29: 19). Dit duurt dikwijls voort tot aan het einde; dan tracht de menschen-moorder die arme zielen tot wanhoop te vervoeren en schielijk in het eeuwi/e verderf te stor- ten. Iemand die een verborgen gezwel heeft laat het al voortzweren en wil er geen raad voor doen, of om- dat hij er zich voor schaamt om het aan iemand te openbaren, of omdat hij bevreesd is dat de geneesheer het met doorsteken, pleisters en dergelijke pijn zal aan- doen; eindelijk worden alle omliggende deelen bedorven en het gezwel opent zich daardoor van zelf zonder hoop op genezing. Zoo gaat het ook menig mensch in het geestelijke; hij koestert een beminde zonde, hij weet

23

derzoeken en onze wegen overdenken, opdat wij, ziende
waar wij zijn afgedwaald , terstond onze voeten keeren tot
den rechten weg van Gods getuigenissen. Dit nut had
David van zijn onderzoek en van de overdenking zijner
wegen, dat hij, ziende waar hij was afgeweken, zijne voeten
terstond keerde tot de geboden en getuigenissen des Hee-
ren (Ps. 1L9: 54). � 4. Al onze bijzondere gedachten,
woorden en werken op te tellen, voornamelijk als men
reeds ver op zijne dagen gevorderd is, is niet mogelijk;
maar zulks moet ons niet verhinderen om ze zoo nauw-
keurig na te sporen en op te zoeken als wij kunnen.
Zoo vermaant Jeremias in zijne Klaagl. 3: 40: �Laat
ons onze wegen onderzoeken en wederkeereti lot den Ileere."
Zijn wij afgedwaald, zoo als dat dagelijks geschiedt en
wel grootelijks, gelijk toen met Isra�l was gebeurd, zoodat
de Heere de roede in de hand genomen en het volk vree-
selijk geslagen had, dan is er niets beters dan weder te
keeren tot Hem die geslagen heeft; want Hij is het
alleen, die ons genezen kan. Maar hoe zullen wij weder
keeren en verbeteren wat door ous verdorven is? Om dat
te doen is het noodig onze wegen te onderzoeken en
te doorzoeken evenals Zephanja zegt: Doorzoekt n zelven
nauwkeurig, en om den ernst en \'t gewicht der zaak te
toonen herhaalt hij nog eens: Doorzoekt u zelven nauwkeurig.
Dezen raad gaf ook Paulus (l Kor. 11: 28, 31), toen
de gemeente te Korinthe, wegens het misbruik van het
Avond ma al door God gestraft werd, dat zij zicli zelven
zouden beproeven en oordeelen; en dat zulks niet vluch*
tig maar op het nauwkeurigst moet gedaan worden,
met allen ijver en ernst, zulks toonen de woorden zelve
aan. Als men iemand beproeft en ondervraagt, om te
weten of hij bekwaam is tot een ambt; als men goud
en zilver beproeft, waarvan aanmerkelijk schade of voor-
deel afhangt, dan kan men al spoedig merken dat het den
beproever ernst is; maar hier geldt het onze zielen en
haar eeuwig wel of kwalijk varen, de gunst of on-