LA-J* ^V. ~�%5
r �

^^ ^^ ^^ ^^* ^^ ^^ ^^^ ^^* ^^^ ^^^

� *�*�*�♦�*��*�*�♦�*�*
*�*�*�*�*.*�♦��*�*.♦��

^^ ^^ ^^ ^K^ ^^ ^^ ^^^ ^^^ ^^^ ^^^

^^ ^^ ^^ ^^* ^^ ^^ ^^^ ^^* ^^* ^^^

.Ut.*.*.*.*.*.*.*.*.*

� ♦�♦�#�*�♦�*��*�*�#�*��

VOLGENS DE H. SCHUIFT,

MET BETKEKKIXG TOT HET

lLLERHEILI&STE SART VAN JES��S;

I VOORAFGEGAAN VAN EENE VERHANDELING

| OVER DE DEVOTIE TOT HETZELFDE HH. HART.

dooi:
R. J. PIERIK 8. J.

Zij zullcu opzien tot Hein, i\'.icn zij
doorstoken hebben.

Zach. XII. 10. Jo. XIX. 37.

Datum in Haaren 17 Jan. 1870.

J. CU1JTEX, LU»: Cent.

De uitdrukking: Hart Gods, en zelfs die van: hart der
�denschen, liccft niet altijd in de H. Schrift dezelfde betcc-
kenis. Het eigenlijke Hart van Jcsus, dal wij beide ecu
goddelijk en een menschclijk hart kunnen noemen, wordt
er doorgaans niet door aangeduid. Somtijds is toch werkelijk
dit Hart bedoeld j en ook daar, waar zulks niet regtstrecks
plaats heeft, vindt men toch dikwijls zulke dingen of van
het Hart Gods 6f van dat der menschen medegedeeld, welke
:net het Hart van Jesus cenigzins in betrekking staan, en
dus niet zonder vrucht met de devotie tot dit HIT. Har
in verband gebragt worden.

Ons doel nu was het de verschillende teksten, die luer-
umtrent in de gewijde Bladen voorkomen, te verzamelen,
en al die plaatsen, of althans de voornaamste, waarin van
het Hart Gods of van het hart der menschcu gesproken wordt,
ecnvoudiglijk bij ��n te brengen. Op die wijze dachten wij
aan Christelijke lezers en inzonderheid aan de jeugdige
Levieten cu Priesters des Ilecrcu cene bron van levende wa-
tercu cu aldus cene rijks stof voor verdere overwegingen
te kunnen aanbieden.

Dewijl echter eene drooge verzameling van schriftuurtckstcn
ter lezing weinig geschikt cu dus aan verreweg de mecsten
niet aangenaam zijn zou, zijn wij spoedig op de gedachte
gekomen van ecu anderen weg te mogen inslaan. Het
was: de verschillende godspraken, naarmate de II Schrift
die voorhoudt, wel ��n voor ��n aan te voeren, maar
tevens, zooveel mogelijk, tot een za�ncnhangcnd geheel te
verecuigen. Hierdoor moest natuurlijk, (waar men wel op
letten moet) niet juist cene verhandeling over het H. Hart
van Jcsus alleen, maar veeleer cene soort van korte gcschie-
deuis van het Hart Gods en het hart der menschcu, in zijn
geheel, te voorschijn komen.

Dat wij in de uitvoering naar wenscli geslaagd zijn, dur-
ven wij volstrekt niet beweren. Wij gevoelen veeleer, meer
dan iemand, het gebrekkige, dat er in voorkomt; hetgeen
ons overigens in het geheel niet bevreemd heeft, al was
het maar om het weinige, als het nog iels is, wat wij aan-

troffen, dat ons den nieuwen weg, dien wij bewandelden,
eenigzins gemakkelijker kon maken.

De ware vrienden van liet Hart Gods zullen ons dcson-
danks onze zwakke poging ten goede duiden ; daar houden
wij ons ten volle van verzekerd. Ook is voor hen over
het Hart van Jesus hijna overal in de II. Sclrift veel te
lecreu; maar zekerlijk vooral daar, waar van een hart spraak
is; zoodat al de teksten, die over het Hart Gods, of over
dat der mcuschen spreken, wel eenigzins met Jcsus\' Hart
in verband gebragl mogen worden. Is al ons werk, en ook
de wijze van uitvoering eenigzins nieuw (wat wij niet wil-
lcn ontkennen) dan mag liet, dunkt ons, deswege niet af-
gewczen worden, maar veeleer aanspraak maken op een klein
plaatsje tusschen de rij van goede boeken, die tot uu toe
over Jcsus\' beminnelijk Hart geschreven zijn. Mogt iemand
er door opgewekt worden, om de inderdaad goddelijke,
maar helaas! zoo weinig gekende schatten van het Woord
Gods, nog meer te doorzoeken, dan waren wij dubbel ge-
lukkig! Maar in elk geval wenschcu wij, dat de Katholieke
lezer �n het Hart Gods �n het zijne er beter door lecre kcn-
uen; dat hij het Hart Gods en een mcuschclijk hart iu
het Hart van den aanbiddelijkeu Verlosser er te meer om
bcwouderc; dat hij daardoor de devotie jegens het eeuwig
onvergelijkelijk Hart van Jcsus Christus vuriger omhelzc, en
aldus, met ons, een plaatsje viude iu dat Hart, hetwelk
ons allen met eenc waarlijk goddelijke, of, zooals de Apostci

het uitdrukt, niet ocue inderdaad overgrooie liefde, uiter-
uiatc groote liefde, nitttiii charildte, heeft lief gehad, lief
heeft eu zoekt.

Op deu Feestdag der II. Elisabeth,

Over de devotie tot het II. II. Hart van Jestts. 1

liet voorwerp dcser devotie.

I. Het voorwerp dezer devotie is niet:eene

bloote afbeelding van Jesus\' Hart . . 5
II. Het hart, alleen als symbool der liefde,
is het voorwerp dezer devotie niet . . 9

III. Het voorwerp dezer devotie is het waar en
natuurlijk Hart van Jesus. In welken zin ? 11

IV. Het voorwerp dezer devotie het Hart van
den Godmensen zijnde verdient al onzen
eerbied en aanbidding......16

V. Over de voortreffelijkheid van het voorwerp
dezer devotie.........1!)

VIII INHOUD.

De beweegredenen, die ons moeten aansporen tot het
behartigen dezer devotie.

BLADZ.
I. Wat wij door beweegredenen te verstaan

hebben.....\'.......24

II. Eerste beweegreden: het voorwerp dezer
devotie is een hart en wel liet Hart van
Jesns............28

III. Tweede beweegreden: de wensch en wil
van Jesns zelven, die ons deze devotie leert. 59

IV. Derde beweegreden: de gunsten en ge-
naden niet het beoefenen dezer godsvrucht
verbonden...........7-t

V. Vierde beweegreden: Jesus\' goedheid, daar
hij deze devotie in onze lijden gesehonken
heeft............81

DERDE HOOFDSTUK.
liet doel dezer devotie.

I. Het doel in ��n woord uitgedrukt is de

liefde tot Jesus.........87

II. Het algemeeue doel: liefde tot Jesus hangt
zatnen met het bijzondere: liefde tot Jesus
in zijn lijdenen in het allerheiligst Sacrament. 80

III. Hoe het doel dezer devotie, dat is ieeder-
liefde, op verschillende wijzen beoogd kan
worden............95

IV. Oefening van het geheugen met betrekking

tot deze devotie.........97

V. Over de oefening van het verstand om de
devotie tot Jesns\' Hart w�l te behartigen. 102

VI. De volkomen wederliefde vordert het gan-
sclic hart, en inzonderheid navolging en
eerherstel, en dns den geheelen wil van

den inensch.......� . . . 108

VII. Besluit...........113

HET HAKT GODS EN BET HAKT DEK MENSCHEN
IN HET OUDE TESTAMENT.

EERSTE HOOFDSTUK.
Gods Hart en het hart der mensehen bij de schepping.
I. Het hart is het middelpunt van het gan-
sche leven des menschen, waarop derhalve

Gods oog gerigt is.......117

II. Ons hart door God voortgebragt blijft op
bijzondere wijze met zijn Schepper ver-
bonden ...........130

III. Het hart is voor God geschapen en streeft
dus onophoudelijk tot Hem aan wicn het
teruggeschonken moet worden. . . . 136

IV. Ons hart (vooral, volgens de II. Schrift,
als de zetel van wil en verstand be-
schouwd) is geschapen naar Gods beeld
en gelijkenis en kan derhalve God bezit-

ten en aan Hem gelijkvormig worden . 143

Hel Hart Gods en het hart van Adam in hel
aardseh Paradijs.

I. Gods oog, de spiegel zijns Harten, op
Adams hart gerigt.......150

II. Adams oog op het Hart Gods gerigt . 155

III. Naamver verband tnsschen Gods Hart en
liet hart van Adam gelegd, door Adam
miskend...........15S

IV. Door de belofte van den toekomstigen
Verlosser vertoont zicli nog volkomener
de goedheid van Gods Hart en kunnen
wij met meer regt van het Hart Gods
spreken...........164

V. Tranen van droefheid ; Roede en doornen

voor het menschelijk hart.....168

DERDE HOOFDSTUK.
Hel Hart Gods en de Arke. � Noc.

I. Adam verkondigt de belofte, welke in
betrekking staat met het Hart Gods en

der menschen.........

II. Het Hart Gods schromelijk vergeten
III. Het Hart Gods verontschuldigt het hart
der menschen en sluit een nieuw verbond
met No�...........

VIERDE HOOFDSTUK.
Het Hart Gods en de Patriarchen. Abraham,

Isaak en Jakob. Job.
I. De Patriarchen, Abraham, Isaak en Jakob,

mannen naar Gods Hart.....188

II. De heilige man Job, en zijn hart met

betrekking tot het Hart Gods ... 202

VIJEDE HOOFDSTUK.
Het Hart Gods en Isra�ls hart . . . 210

ZESDE HOOFDSTUK.
De wan naar Gods Hart, David . . . 234
I. Het heilig en godminnend hart van David 23G
II. David de uitmuntende dichter met be-

trekking tot het Hart Gods en het hart .

der menschen.........242

III. Davids hart een hart naar Gods Hart, �

een koninklijk hart.......247

IV. Davids hart, het voorbeeld (de type) van

het Hart van Christus...... 252

V. David de voorvader van den Messias . 260

VI. David de propheet van het Hart Gods . 265
VIL Het toekomende Hart Gods op velerlei
wijzen in de eigenschappen van Davids

hart geteekend......... 281

Salomon, de leeraar des harten.
I. Moria, de berg van het Hart Gods . . 287
II. De tempel, het paleis van Gods Hart

ondei* de menschen wonend .... 298

III. Salomon, een nieuw v��rbeeld en pro-
phcet van het toekomende Hart Gods . 313

IV. Salomons Hooglied: de vcreeniging van

het Hart Gods en het hart der menschen 319
\\. Salomon, de leeraar des harten . . . 329
VI. Salomons hart, een droevig toonbeeld

van het hart der �nenschon .... 339

ACHTSTE HOOFDSTUK.
De jirop/telen van het Hart Gods.

J. De propheten.........345

II. Do proplictcn ons onderrigtende ten aan-

zien van het racnsehelijk hart ....
III. De onderrigting der prophetcn met be-

trekking tot liet Hart Gods ....
*IV. De treffendste propheti�n met betrekking

tot het Hart Gods.......

V. Verdere voorafbeeldingen en aanduidin-

gen van het Hart Gods, in het Oude

VI. Verdere aanduidingen van het toekomende
� Hart Gods in verschillende zaken ofge-

benrtenissen van het Oude Testament .
VIL Terojrblik..........3

----*_AS\',V/NVvV*-�

Hot geheim v;ui Gods Menschwording
bij uitnemendheid het geheim des harten. 409
Hot Hart Gods op bijzondere wijze in
het Nieuwe Testament door Jesus zelvcn

er verecring voorgesteld.....435

Het Hart Gods meer in \'t bijzonder en
voortdurend aan de menseben voorgesteld
door do wonderen, woorden en werken

ran Jesus..........455

Het Hart Gods aan ons getoond bij de in-
itelling van het Allerheiligst Saerament. � 474

lot Hart Gods bij uitstek duidelijk tot
uis sprekend in het lijden en op het kruis
ran Jesus. �.........490

VI. Het Hart Gods ons nogmaals duidelijk
toesprekend in zijn laatste lijden en in
zijn breken op het kruis.....5

VII. Het Hart Gods doorboord op het kruis
allerduidclijkst tot ons hart sprekend . 525

VIII. I)e triomf van het Hart Gods door en

na de verrijzenis van Jesus . . . . 542
IX. Do volkomen triomf van het Hart Gods
in Jesus\' Kerk in en door hot Hart van

Jesus............ 554

Gebeden en overwegingen onder de II. Mis 563

Opdragt aan het H. H. Hart van Jesus . . 597

Min of meer verklaarde Schriftuurplaatsen . 599

INLEIDENDE VERHANDELING
OVER DE DEVOTIE

ALLERHEILIGST HAET VAN JESUS.

Het Hart Gods en liet hart der menseken, ook elk
afzonderlijk, maar vooral in hun verband en in
hunne onbegrijpelijke vereeniging beschouwd, �
welk een geheim voor ons menschen op aarde! Ja
waarlijk, het is zulk een geheim, dat wij het te
regt voor een der grondgeheimen van onze heilige
en waarachtig goddelijke godsdienst houden; een\'
geheim, dat wij teregt den grondslag van vele an-
dere geheimenissen noemen; een geheim, dat met al
de andere althans eenigerwijze is verbonden; dat der-
halve deels als het begin,- deels als het werkdadig
middel, deels als het verheven doel van al de andere
mysteri�n beschouwd moet worden. Dit geheim nu te
beschouwen en zoo klaar mogelijk aan Christelijke
harten voor te houden, ziedaar ons doel. �

Wie dan ook ons volgen wil bij de blootleggnv\'
van zulk een mysterie, volgc in et aandacht, \'t Is
niet voor een ieder, en zeker niet voor de minnaars
eener nietswaardige en hartverdervende roinanlec-
tuur, dat wij het wagen mogen zulke geheimen tt
ontvouwen. Voor U slechts, Christen! voor u, die,
om nu reeds met een woord der II. Schrift te
spreken, werkelijk �een hart hebt", dat is: die ver�
stand en moed bezit, om het eenig noodzakelijk:
werk uwer heilig- en zaligheid met kracht aan t<
grijpen en, zonder omzien , voort te zetten, voor \\
alleen is de verborgen schatkamer der goddelijk
geheimen open. Gij alleen moogt ons volgen, g;
alleen dit heiligdom binnentreden; niemand air
ders.

Om u echter niet op eens on als plotseling i.^:dien grenzeloozen oceaan e doen inzien en als he
ware u te doen verliezen, willen wij u in het ko.
blootleggen, welk eigenlijk het hoofddoel van ;
uwe beschouwingen wezen moet. Moeijelijk va
dit ook niet; want het is niets anders, dan het gi
heim zelf dat we verklaren; en dus, met korte woorder
Gods liefde en mee liefde beschouwd en vereenig.
in de devotie tot het goddelijk Hart van Jesui
Het Hart Gods, als zoodanig, en in den eerste:
zin, beteekont: liefde; het hart der mensclien: «M»
derliefde. En die beiden in Jesus Hart te bescho � ,/t�\'
is het einddoel onzer overwegingen. Hebt gij d>
eenmaal begrepen, en w�l begrepen, dan zidle
de anders geheimzinnige sluijers van lieverlede vo<
u wegvallen; dan zult gij aan de gedachte t
uitdrukking van Hart Gods van het begin af
ware beteekenis hechten; dan kunt gij er alle.

\'je komen 11 een geheel duidelijk denkbeeld over
Ie ganscho geschiedenis van het Harl Gods en het
tart der menschen te vormen. Laten we dus be-
;innen met n vooreerst in te lichten over den
reren aard, het wezen en de voortreffelijkheid der
\')evotie tot liet Allerheiligst Hart van Jesus. Hier-
\'oor zal het volgende verduidelijkt worden, en zal
de ware beteekenis van Hart Gods en hart der
ensclien geheel worden verklaard.

Om den aard en de waardij eener devotie w�l
i te zien, dient men natuurlijk acht te geven op
e zaken, waardoor het wezen en de natuur van
e godsvrucht meer bijzonderlijk omschreven en
paald moeten worden. Het vooncerp, de betceegrede-
n, en het doel zijn de voornaamste, die hiertoe
hooren; zoodat wij noodzakelijk over deze drie te
reken hebben.

En in der daad; hoe heiliger en verhevener voor-
>.rp aan onze godsvrucht wordt voorgesteld, hoe
eer het aller harten tot zich zal trekken. Hoe
�achtiger en dringender de drijfveeren zijn, die
is daartoe aansporen, hoe sterker zij ons zullen
amen en dringen. Hoe liefelijker en edeler ein-
l_v , het doel is van de devotie, hoe zoeter en
nejenamer het ons zal boeijen.
Wat moet het dan zijn of wat zal het niet zijn,
lar het voorwerp het Hart Gods, en dus, in goe-
n verstande, God zelf, do beweegreden hoofd-
elijk dezelfde God, het doel al wederom, in
Jen zin, niets anders dan God zelf is? �God

en Ciods Hart dus in betrekking met het onze, o
waarlijk, wij kunnen vooruit beseffen, hoe zoet en
hoc dringend, ja hoe noodzakelijk mag ik bijna zcg-
gen, zulk eenc devotie voor ons mensehelijk hart
moet zijn; wij moeten wel terstond begrijpen, hoe
zaligend zij wezen zal voor elk mensen, die zich een
hart in den boezem gevoelt, en gelooft, ja, dat de
God der glorie zelf uit zijn hemel is afgedaald tot
ons menschen, om insgelijks een mensehelijk hart, �
maar in de allerheiligste menschheid van Jesus on
in den Persoon des eeuwigen Woords vereenigd
met de goddelijke natuur, � in een menschelijken
boezem te dragen. � Wie echter ook niet gelooft,
trede nooit in dit Heiligdom binnen. De gansche
Majesteit des Hcoren zou den roekeloozen navor-
schcr verpletteren 1); � en alleen aan de klei-
ncn wordt het geopenbaard 2), � wat eene on-
eindige en almagtige liefde voor den armen mensch
heeft kunnen en willen doen.

I) Spreuk. XXV, 27. 2) Jlatth. XI, 25.

HET VOORWERP DEZEll DEVOTIE.

Het voorwerp dezer devotie is niet: eene bloote
afbeelding van Jesus\' Hart.

Het voorwerp dezer heilrijke en in der daad god-
delijkc devotie, die dan ook gezegd mag worden
door geene andere te zijn overtroffen, is gemakkelijk
zeer in \'t kort, en zelfs met twee woorden aan te
duiden: Jeans\' Hart.

Wie Jesus kent en bemint, heeft ook werkelijk
weinig meer ter verklaring noodig. Jesus zelf in
zijn Hart, of liever zijn Hart om Hem zelven, dat
is om zijn goddelijken Persoon, vereerd, het zegt
reeds alles voor eiken ijverigen en den Godinensch
beminnenden leerling. Dewijl immers Jesns\' Hart
moet vereerd worden zoo als het in werkelijkheid
bestaat; en Jesns, de Zoon Gods en des menschen,
waarachtig God en waarachtig mensch, nu aan de

�egterhand zijns Vaders leeft en in glorie heersc.ht,
is het noodzakelijk zijn levend, glorievol en nu op
de vleugelen der Cherubijnen zetelend Hart, dat
wij in deze devotie, op eene bijzondere en eigen-
aardige wijze, vereeren, liefhebben, en aanbidden.

Streng genomen, zou hier niets behoeven bij-
gevoegd te worden; en kan het alleen nog zaak
zijn, deze treffende waarheid wat duidelijker en
tevens krachtiger te doen uitkomen, van den eenen
kant door te wijzen op hetgeen eigenlijk deze de-
votie niet uitmaakt, van de andere zijde, door acht
te geven op een gewigtig gevolg, dat uit de ware
kennis van dit goddelijk voorwerp noodzakelijk moet
getrokken worden.

Wat het eerste betreft, vinden wij aanstonds
twee dingen, welke wij zekerlijk moeten uitsluiten.
Het eerste is: de bloote afbeelding of figuur; het
tweede: het zinnebeeld of symbool; twee zaken, die
wel insgelijks tot deze devotie bchooren en daarmee
zamenhangen, maar er toch geenszins het ware en
eigenlijke voorwerp van uitmaken; hetgeen wij kor-
telijk moeten ophelderen.

Het is natuurlijk, dat men van elke ligchame-
lijke zaak, en dus ook van het allerheiligst en aan-
biddelijk Hart van Jesus, eene teekening of af beel-
ding vervaardigen kan. Men vermag het af te
malen, uit to beelden, na te bootsen, en aldus
aan onze oogen en aan ons hart voor te stellen.
Een ieder weet het. En zulk eene afbeelding, fi-
gnur of teekening mogen wij niet slechts maken of
laten vervaardigen, wij mogen die ook vereeren en
doen vereeren. Ja! Jesus zelf heeft geleerd aan
zrjno bevoorregte dienares, de gelukzalige Maria

Margurcta, dat deze Tereering niet alleen aan Hem

zelven hoogst aangenaam, maar ook aan ons bij uit-
stek nnttig zonde zijn; z�� zelfs, dat er zeer bij-
zondere gunsten en genaden zullen verleend worden
op die plaaisen en aan die personen, waar en door
wie dit zinnebeeld zijner eindelooze liefde deze ver-
eering ontvangt. Ja z��, dat de tempel, de wo-
ningen, de vertrekken, waar de afbeelding van
Jesus\' Hart wordt vertoond en met een geloovig hart
vereerd, den zegen van dat goddelijk Hart over
de bewoners zien nederdalen. O, raogten alle Chris-
tenen deze eerste en zoo gemakkelijke oefening be-
grijpen! Mogten ze die, veel meer dan ze nu doen,
ter harte nemen en volbrengen! Hoe veel zon reeds
daardoor ter verbreiding dezer heilrijke godsvrucht
gewonnen, hoe groot een heil voor hen zelven en
voor al de hunnen door Jesus\'hart verworven zijn!
Maar helaas! het beeld van hun eigen kleinheid,
de afbeelding, van ik weet niet wie, wordt honderd-
en duizendwerf vermenigvuldigd; terwijl het beeld
van den Koning der koningen, de voorstelling van
het Hart Gods zelf, zoo als Hij dit in de treffendste
kleuren aan ons menschen vertoond heeft, dikwijls
door cene onverklaarbare nalatigheid, dikwijls mis-
schien uit menschelijk opzigt, uit vrees voor een
aardworm, geen plaatsje vinden kan. Is het te
begrijpen, dat men aldus de zegeningen des hemels
verwaarloost?

Maar ook gij, Christen! die deze afbeelding lief
hebt, en ze plaatst, waar ge maar geschiktelijk
kunt, ook gij dient hier wel acht te geven op den
aard dezer verecring. Gij zoudt trouwens geheel
dwalen, indien ge do verecring aan zulk oene af-

beelding bewezen als eene volstrekte, en in dat beeld
berustende beschouwen mogt. Het is immers alleen
eenc betrekkelijke, en op iets anders overgaande
vereering. En gij zult wel niet vragen, waarop
ze dan in ons geval overgaat. Het is immers op
liet waar en natuurlijk Hart van Jesus; gelijk zij
altijd, als er spraak van een beeld des goddelijke»
Verlossers is, op den persoon van Jesus zelven over-
gaat. Dat wil zeggen: �n het beeld, �n de persoon
door de afbeelding voorgesteld, worden vereerd; maar
het beeld wordt zulks alleen om den persoon, en
in het beeld de persoon; zoodat de afbeelding enkel
eene betrekkelijke, op iets anders betrekking heb-
bende vereering, de persoon zelf de eigenlijke on
dus ahsohde, op zich zelf staande veroering ontvangt.

Hierdoor zult gij nu ook ligt begrijpen wat daaruit
volgen moet: dit namelijk dat, bij het vereeren van zulk
eeu beeld, niet in het beeld zelf, maar in iets an-
ders, het ware en eigenlijk voorwerp der vereering
gevonden wordt. Het beeld is eene voorstelling,
een middel om ons het wezenlijk voorwerp, Jesus\'
Hart, levendig voor den geest te brongen; en dit
middel is hoogst nuttig; het helpt en bevordert
onze gosdvrucht; het doet ons het werkelijk voor-
worp, zooveel mogelijk, met de oogen aanschouwen;
maar het blijft altoos van Jesus\' aanbiddclijk Hart,
als het wezenlijk voorwerp dezer veroering, geheel
en al onderscheiden; hot is slechts de afbeelding
van hetgeen wij vereeren, niet de zaak zelve, welke
alleen het levend Hart van den Godmensch is.

Doch laten we nu een stap verder gaan, on ook
hot tweede, wat uit te sluiten is, met een paar
woorden ophelderen.

Het Hart ah symbool der liefde is liet voortcerp
dezer devotie niet.

Heeft men hier , waar gevraagd wordt, naar het
eigenlijk voorwerp dezer zegenrijke devotie, do bloote
afbeelding of figuur uit te sluiten, niet minder
moet het hart zelf, enkel en alleen als symbool of
zinnebeeld der liefde beschouwd, uitgesloten worden.

Dat het hart zidk een zinnebeeld is, wordt door
niemand betwijfeld. Een zinnebeeld immers is een
beeld, dat tot de zinnen spreekt; eene stoffelijke
zaak, die eene niet stoffelijke voorstelt: iets, wat
we zien, om hetgeen we niet zien te beteekenen.
Het Hart nu is van oudsher beschouwd als de bron
en zetel des levens; het wordt gehouden voor den
troon der deugden; het is algemeen aangenomen
als het sprekendst en aanschouwelijkst beeld der
teederheid, des medelijdens en der liefde. Wat
zal ons dus eene afbeelding des harten voorstellen;
wat moet het ons herinneren; wat op het aller-
duidelijkst, en als in een levend beeld, voor de
oogen afmalcn ? Natuurlijk: het leven in al zijne
volheid; do deugden van diengene, wiens hart ons
vertoond wordt; in de eerste plaats, Aa teederheid,
het medelijden en de liefde van den persoon, wiens
hart wordt getcekend. Hetzelfde zal dus insgelijks
bij elke afschotsing van Jesus\' Hart plaats hebben.
En gave God, dat wij ook dit wederom w�l in-
zagon en ter harte namen! Hoe veel inniger zouden

wij van Jcsus\' liefde overtuigd zijn; hoeveel krach*
tiger de vereering, waarvan we straks spraken,
aanbieden; hoeveel gemakkelijker en geduriger, bij
het aanschouwen van zulk een sprekend zinnebeeld,
in liefde voor Jesus ontvlammen! Dit alles zou er
natuurlijk uit volgen, hoewel dan ook hiermede
de hoofdzaak is uitgedrukt. Want vraagt gij nu:
of Jesus\' Hart slechts in zooverre het voorwerp
dezer godsvrucht is, als het beeld van dit heilig
Hart een symbool of zinnebeeld zijner liefde, teeder-
heid en andere deugden aanbiedt? dan antwoorden
wij: zeker neen. En de reden ligt voor de hand.
Want het hart op die wijze vereerend zouden wij
immers bloot een symbool of zinnebeeld vereeren,
niet Jesus\' Hart. Wij zouden dus staan blijven op
den drempel van het Heiligdom, zonder door te
dringen tot het Heilige der heiligen. Kort, wij zou-
den niet geacht kunnen worden een wezenlijk voor-
werp onzer devotie in Jesm zelven te hebben; maar
alleen eene beiceegreden in zijn aanbiddelijk Hart te
hebben gevonden om zijne liefde te gedenken. Want
een beeld der liefde, � hoe treffend het overigens
wezen moge, � kan wel een drijfveer, eene beweeg-
reden ter ware vereering zijn; en het is zulks on-
getwijfeld; doch haar eigenlijk en wezenlijk voor-
werp is het niet.

En waarin dan zal dit voorwerp te zoeken zijn ?
Wij hebben het kort gezegd: in het waar en na-
tuurlijk Hart van Jesus zelf. Doch wij kunnen ook
dit nog verklaren.

Het voorwerp de;er devotie is hel waar en natuurlijk
Hart van Jesus.

Na hetgeen wij gezegd hebben is deze waarheid
lig* te begrijpen. Wij hebben immers niet alleen
de bloote afbeelding van een hart, maar insgelijks
het hart zelf, alleen ah zinnebeeld beschouwd, uit-
gesloten; er kan dus, waar spraak is van eene
hartsvereering, wel niets anders dan het hart zelf,
en dit hart op zich zelf beschouwd , als voorwerp dier
vereering overblijven. Het blijft derhalve, in ons ge-
val, nu wij van Jesus spreken, het natuurlijk, lig-
chamelijk, vleeschen hart van onzen Goddelijken
Verlosser. Het is dat Hart, hetwelk de Zoon Gods,
te gelijk met geheel zijn heilig ligchaam, uit Maria\'s
vlekkeloozen schoot voor ons heeft aangenomen.
Hetzelfde Hart, dat Hij te zamen, met zijne onein-
dige, goddelijke natuur, in ��n persoon heeft ver-
eenigd. Hetzelfde, dat met brandende liefde, voor
het hart der inenschen, in zijn godmenschelijken
boezem heeft geklopt; dat op het kruis, om onzentwil
en door ons toedoen, is doorboord; dat thans, nu
Hij zelf geheel in de glorie zijns Vaders is verheven,
ook met on in Hem voor alle eeuwigheid verheerlijkt
heerscht. In ��n woord: het waar, waarachtig,
en natuurlijk, maar thans verheerlijkt Hart van den
Godmensch, Jesus. �

En niemand konie n» hier op de gedachte, dat

wij aldus of Jcsus\' liefde, of don persoon van Jcsus,
in zijn geheel genomen, zonden uitsluiten; daar
veeleer juist het tegendeel plaats vindt.

�Daarom immers, � zoo als ons de Plaatsver-
vanger van Jesus op aarde van het begin af gc-
leerd heeft, � �daarom moge hel feest van. Jesus\'
Hart gevierd worden, opdat de geloovigen zich met
weer aandacht en godsvrucht Jesus\' liefde, ons in
zijn lijden betoond, in \'t geheugen roepen 1)." De
lierinnering aan Jesus\' liefde, ziedaar dus de reden
en zoogenaamde eind-oorzaak 2), waarom dit feest
door Jesus\' Stedehouder is ingesteld. En deze
eindoorzaak is toeh ongetwijfeld met de eigenlijk
eerste of volkomen oorzaak onzer vereoring, die in
den persoon zelven van Jesus ligt 3), ten naauwste
verbonden; terwijl overigens beide, Jesus\' persoon
en Jesus\' liefde, niet te scheiden zijn van Jesus\'
Hart van vleesch en bloed aan het onze gelijk,
dat wederom op zijne beurt, als een symbool en
teeken der daarin wonende liefde aan ons voor-
gesteld, de ons heicegende of grond-oorzaak 4) dezer
devotie geheeten wordt. Tot het natuurlijk Hart
van Jesus rigten wij dus onze devotie. Wij doen
het om Jesus\' eindclooze liefde. Wij vereeren daar-
door Jesus zelven; maar doen het inzonderheid om
zijne liefde, en in zijn hart.

Hiermede, dunkt ons, is de waarheid duidelijk
voorgesteld. Maar desondanks zijn we nog geens-

1) Off. Eccl. I. 2) Causa finalis. 3) Causa malerialis.

4) Causa formalis. Vgl. Muzzarelli. Diss. Intorno alle
regole da osservarsi per parlare etc, su la divotioue al S. Cuorc
di G. Christo.

zins overtuigd, dat zij door allen even goed begrepen
zal worden.

Laten we dus, om de zaak eens zoo duidelijk
mogelijk te maken, en inzonderheid wegens de ver-
schillende manieren, waarop ze door anderen pleegt
voorgesteld te worden, diezelfde waarheid nog eens
klaarder en op een andere wijze trachten voor te
stellen.

Het voorwerp eener devotie namelijk kan zekerlijk
op twee, of zelfs, zoo als anderen willen, op drie
verschillende wijzen beschouwd worden. Men let
immers of op do stoffelijke zaak, die ons ter on-
middellijke vereering wordt voorgesteld; of op het
meer geestelijke, verwijderd en onzigtbaar voorwerp,
met dat eerste verbonden; of eindelijk op den per-
soon zelven, op wien de gansche vereering overgaat.

Het eerste noemt men, bijgevolg, het stoffelijk, 1)
het tweede het geestelijk, 2) of ook wel eens het
meer eigenlijk, het derde pleegt men het eindvoor-
werp 3) te noemen. Men kan hier niets tegen heb-
ben , als de zaak slechts naauwkeurig verstaan wordt.

Maar wat is dan nu het stoffelijk of materieels
voorwerp van do devotie, die wij thans bespreken?

De naam zelf geeft het duidelijk te kennen: het
waar en natuurlijk Hart van Jesus: dit Hart, gelijk
het in Jesus Christus is, en dus vereenigd met den
goddelijken Persoon des Woords, en levende, zon-
der meer te sterven, in de eeuwige glorie, aan de
regterhand des Vaders.

Zoo zijn, bij voorbeeld, de heilige vijf wonden

1) Objcctum materiale. 2) Objectnm spirituale; ook

formate. 3) Objectum finale.

het stoffelijk of zigtbaar voorwerp van de ons zoo
dierbare godsvrucht tot de vijf liefdebronnen, in
het allerheiligst ligchaam des Heercn op het kruis
geopend.

En welk is dan het onzujthare of formeele voor-
werp? � Jesus\' liefde: die liefde inzonderheid,
waardoor Hij gedrongen werd om zijn goddelijk
Hart geheel aan ons te geven, om het voor ons op
het kruis te laten doorboren, om het nog voortdu-
rend, in het allerheiligst Sacrament en op onze
altaren, aan ons hart te schenken.

Zoo vereeren wij, � \'t zij wederom ten voor-
beeld, � de heilige wonden, welke Jesus door de
kroon van doornen in zijn gezegend hoofd heeft
ontvangen; doch niet alleen omdat het wonden zijn;
maar inzonderheid wegens de eindelooze goedheid,
waardoor de Koning der koningen en der glorie
zich aldus liet kroonen.

En hieruit blijkt reeds te over wat het laatste of
eindvoorwerp dezer godsvrucht zijn moet; namelijk:
Jesus z�lf, de aanbiddelijke Persoon van het Mensch
geworden Woord, op Wien eigenlijk alle eer, aan
zijn goddelijk Hart bewezen, terugkomt; bijgevolg:
de Zone Gods en des menschen, waarachtig God
en waarachtig mensch, die dus een God-menschelijk
Hart in zijnen boezem draagt, een hart evenwel
dat, eigenlijk gesproken, noch van de andere dee-
len zijns ligchaams, noch van zijne eindelooze God-
heid gescheiden, doch er alleen van onderscheiden
kan en mag worden.

Zoo vereer ik mijnen vader, door zijne hand,
den persoon des Pausen door zijne voeten to kussen.

En wilt gij nu dit alles te gelijk, en even dui-

delijk als aanschouwelijk voorgesteld zien? Aanschouw
dan uwen goddelijken Verlosser, zoo als Hij menig-
maal afgebeeld en ook aan zijne bevoorregte die-
nares, de gelukzalige Maria Margareta, verschenen
is. Het eerste wat u treft is zijn lieilig en aanbid-
delijk Hart. Ziedaar het zigtbaar, onmiddellijk en
in deze devotie te vereeren zoogenaamd stoffelijk
voorwerp.

En waarvan is dit Hart het sprekend zinnebeeld?
van zijne liefde, zoo als ook bevestigd wordt door
al de zinnebeelden, welke dit Heiligdom omringen.
Zijne liefde; ziedaar dus het meer verwijderde, doch
ook meer voorname, en zoogenoemd geestelijk of
forme�le voorwerp dezer devotie!

En wie is het eindelijk, die u dit alles vertoont?
Jeans zelf, zijn gansche persoon, die zijn Hart ter
vereering voorstelt. Jesns zelf, ziedaar dus het
laatste of eindvoorwerp dezer heilrijke godsvrucht.

Duidelijker kan het niet, doch het kan ook niet
krachtiger. Want waarlijk; zulk eene devotie moet
wel zegenrijk en goddelijk genoemd worden, waar-
van het ware voorwerp Gods Hart, het wezenlijk
beoogde voorwerp Gods liefde, het zalig eindvoor-
werp God zelf is.

Maar hieruit zien we dan ook zonneklaar, wat uit
de beschouwing en vereering van dit levend, he-
melsch, goddelijk Hart van onzen Verlosser voort-
vloeit, en er onafscheidbaar mede verbonden is,
de pligt namelijk van het niet alleen te vereeren,
maar het ook te aanbidden; eene waarheid, die we
nu nog wat duidelijker willen aantoonen.

Het voortcerp dezer devotie liet Hart van den God-

menach zijnde, verdient al onzen eerbied

Niets is duidelijker, dan dit noodzakelijk gevolg,
uit den aard zelven van het te vereeren voorwerp
afgeleid. Is immers dit voorwerp het levend en
met de Godheid onafscheidbaar verbonden Hart van
Jesus; dan heeft het ook aanspraak op de hoogste,
op de goddelijke eer 1).

De Schepper, Heer en Bestuurder van alles heeft
zijne regtcn, die, wat Hij ook aan zijne schepselen
vergunne, Hem alleen eigen blijven. Daaronder
behoort in de eerste plaats de eeredienst der aan-
bidding. Maar Jesus is werkelijk God. Hij is God
van God, Licht van Licht, het eeuwig "Woord van
den eeuwigen Vader, die Hem, naar do goddelijke
natuur, van alle eeuwigheid uit zich zelven, en in
alles aan Hem gelijk en met Hem mede-zelfstandig,
heeft geteeld. Staat er dus geschreven, en her-
haaldelijk en met het volste regt geschreven: �Gij
zult den Heer uwen God aanbidden en Hem alleen
dienen 2);" het geldt ook hier, voor het allerheiligst
Hart van Jesus. Hij is �onze Heer" Hominus nos-
ter; en wij moeten zeggen tot een ieder, die dit

1) In Conatit. dogm. Auctorem fidei, in prop. 63 solemni-
ter edicitur: SS. Cor Jcsu cssc cultu latrise adorandum, ut
est Cor Jesu, Cor mempe personse Verbi cui inseparabiliter
iiuitum est. .Villes, p. 68. 2) Matlh. 4, 10 en aml. pi.

Hart wil vereeren: �gij zult dit Hart aanbidden,
dat het Hart Gods is."

Maar wordt dan op die wijze het voorwerp niet
veranderd? Blijft het desondanks het natuurlijk
en ligchamelijk Hart van Jesus? Het blijft hetzelfde.
Wel is \'t het Hart van den Persoon, die God is;
maar desniettemin Jesus\' waar en natuurlijk Hart.
Wel is het, door de vereeniging met de goddelijke
natuur, eindeloos verheven, en in waren zin ver-
goddelijkt geworden; maar het is en blijft toch
altoos, als voorwerp dezer devotie, het eigen en
vleeschcn Hart van onzen Middelaar, Jesus Christus.
En omgekeerd; het Hart van onzen Middelaar is
beide God en mensen; zijn Hart is dus mede een
goddelijk Hart 1.)

En het is niet moeijelijk deze twee dingen over-
een te brengen. Wij rereeren immers, als we dit
Hart vereeren, geen onbezield en levenloos, maar een
levend en glorievol Hart; niet een hart van vleeseh
en bloed alleen, maar een bezield en met de God-
heid vereenigd Hart; geen stof, dat als zoodanig
geene aanbidding ontvangen mag, maar als den
levenden en met de Godheid tot ��n Persoon ver-
eenigden Tempel, waarin de volheid dier Godheid
woont; kortom, Jesus\' Hart zoo als het is en leeft
in den hemel; dat wil zeggen: vereenigd met al de
ledematen van zijn heilig ligehaam, verbonden met
zijne hoogst bevoorregte ziel, nooit te scheiden van
de eeuwige Godheid des Woord s.

Kou Jesus nog sterven, dan konden wij althans

1) Off. Eccl. Et sa:va nostrorum cohors Cor sauciavit
imiocens Mcrcntis hand talc Oei.

«leuken, hoe zijn goddelijk Hart van zijne heilige
ziel nog gescheiden kon worden; ofschoon het ook
dan zelfs in geenen deele van zijne godheid te
scheiden was. Doch thans kan Jesus niet meer sterven,
daar Hij eens gestorven en heerlijk verrezen, nu in
eeuwigheid leeft. Ziel en ligchaam, menschheid en
Godheid, en derhalve ook het heilig en aanbidde-
lijk Hart van Jesus, alles bestaat nu te zamen en
onverdeeld, als ��n geheel, in den aanbiddings-
waardigen Persoon van des Vaders eeuwig Woord.

Misschien kunnen wij dit zelfde nog klaarder
uitdrukken, voor ons, armen! die toch dikwijls zoo
veel meenen en zoo weinig vermogen te begrijpen,
door te verwijzen op de twee naturen van Jesus.

Jesus immers heeft twee naturen: cene goddelijke
en eeuo menschelijke natuur; eene waarheid die wij
ons eenigszins kunnen verduidelijken, door op ons
zelven te letten. Immers, ook wij bestaan uit twee
zelfstandigheden, ziel en ligchaam. Maar Jesus is
slechts ��n Persoon, geen twee personen; en die ��ne is
de goddelijke Persoon, aan wie beide die naturen,
als de zijne toekomen; eenigermate zoo als mede in
ons de ziel en het ligchaam beide slechts ��n per-
soon uitmuken en tot ��n persoon behooren. Hier-
uit volgt nu, dat die goddelijke persoon in Jesus,
of liever dat Jesus zelf, en God �n mensch is; en
dat Hij bijgevolg al datgene aan zich eigen en ua-
tuurlijk heeft, wat of Gode of den raensch, naar
hunne natuur, toekomt. En hieruit? Hat Jesus\'
Hart, hoe mensohclijk en natuurlijk ook, het Hart
Gods is; en wederom: dat het Hart Gods, hoe
verheven en goddelijk het moge zijn, een natuur*
lyk cu menschelijk hart blijft. Verhoven en diep*

zinnig geheim! Maar onloochenbare, goddelijke;
waarheid! Eene waarheid, die ons helder doet in-
zien , doet gevoelen, hoe wij werkelijk, door Jesus\'
Hart te vereeren, God zelven vereeren, door Jesus,
ook in zijn Hart, te aanbidden, Jesus zelven, onzen
God, aanbidden.

En hieruit moogt gij nu zelf afleiden, godvruch-
tige Christen! hoe heerlijk en verheven het voor-
werp dezer heilzame devotie, hoe voortreffelijk,
bijgevolg, die godsvrucht zelve moet zijn. Denk
dus hierover eens ernstig na; immer toch w�l wc-
tende, dat hy het geheim nooit zult doorgronden.

Hoe voortreffelijk liet vooncerp dezer devotie is.

Wat zullen wij toevoegen aan de gedachten,
welke bij u zelven, na het voorgaande gelezen te
hebben, over de uitmuntende grootheid van het
voorwerp dezer godsvrucht zijn opgekomen? Wat
gij weet, of u gemakkelijk herinneren kunt, ten
aanzien van dit Hart der harten, hebt gij u slechts
voor den geest te brengen, om niets anders meet
te behoeven.

Dit immers is het Hart, dat van de grondleg-
ging der wereld af, ja van alle eeuwigheid, werd
uitverkoren, om niet alleen het. waardigst Heilig*
dom des Oneindigcn, maar het voorname werktuig

zelf Tan dun Zoon Gods te zijn. Dit is hot Hart
van Hem, die, naar zijne goddelijke natuur, van toen
af bij God was, in God was, zelf God was; en
voor hetgeen zijne mcnschelijke natuur betreft, ook
van toen aan, om onzentwil den oneindig Goede
voor oogen zweefde. Uit is dus het Hart, dat God
daarna, � na in het Paradijs beloofd te hebben,
dat er een Verlosser van de vrouw afstammend zou
komen, � vier duizend jaren lang, nu eens liet voor-
afbeelden, dan eens gevoelen, dan weer duidelijk voor-
spellen in de treffendste woorden, feiten en figuren.
Het is hetzelfde Hart, dat Hij voor ons in den tijd
heeft aangenomen zoodra de ure der volmaakte
ontferming gekomen was, en dat Hij toen, evenals
het hart des eersten Adams uit eene niet gevloekte
aarde, zoo dit uit eene vlekkelooze en hoogstbevoorregte
Maagd voor zich zelvcn heeft gevormd. Dit is dus
het Hart, waarmede Hij, waarin Hij, en o hoe liefelijk
gedurende meer dan drie en dertig jaren, op ons
aardrijk heeft vertoefd; zoo warm en zoo teeder ons
menschen-hart heeft bemind; zoo dringend werd ge-
prangd om gedoopt te worden met een doopsel des
bloeds, dien bloedigen doop, in de volste mate,
op het sehandhout des krnizes heeft ontvangen;
nog na zijn dood, en al wederom voor ons en om
zelfs zijn laatste druppelen bloeds te vergieten, is
gewond en doorboord; ja eindelijk, ook nu nog,
aan de bron der eindelooze geneugten en in de
glorie zijns Vaders, van liefde brandt voor zijne
�broeders," onophoudelijk verzueht voor zijne brui-
de, onze zielen op aarde, en niets anders wenscht
noch wenschen kan, dan onze volkomen zaligheid,
en ons eeuwig geluk.

Groote God! welk een voorwerp! En wat kan er
meer noodig zijn dan dit voorwerp zelf, om ons
te noopen, te dringen, tot hot omhelzen cnbehar-
tigen van zulk eene godsvrucht.

En werkelijk! Indien wij het kruis vereeren;
het is om den Gekruiste. Hebben wij Jesus lief;
het is inzonderheid om zijne brandende, goddelijke
liefde. Aanbidden wij onzen Schepper; het moet
zijn om zijne oneindige alleen- en opperheerschappij,
en om zijn eeuwige, alles overtreffende glorie en
Majesteit. En hier, als we nu niet alleen het stof-
felijk voorwerp, maar het Hart van Jesus beschou-
wen, gelijk het inderdaad is, als het levend Hart
van den God-mensch, hier hebben wij dit alles te
zamen; en te zamen in een hart; en te zamen in
een doorboord, in een eindeloos minnend, in een
goddelijk Hart. Ja, in het Hart van den Gekruiste
zelven, een Hart van den eenen kant uit loutere
liefde in alles, behalve in de zonde, aan het onze
gelijk; en toch van den anderen kant in zich zelf
het heilig, onbegrijpelijk verheven, en aanbiddelijk
Hart van onzen God en Schepper.

Ja; het waarlijk aanbiddelijk hart, vereenigd met
het leven Gods, gevuld met de goedheid Gods,
geheiligd door de heiligheid Gods; en z�� geluk-
zalig, vol glorie en onbegrijpelijk in grootte, dat
wij het nooit in der eeuwigheid kunnen beschrijven
of beseffen 1.)

Het werkelijk beminnelijk Hart, waarin alle goed-

1) �Fide constat, Cor Jcsu Sanctum esse sanctitate Verbi
divini, atque adco sanctitate infinita." Oallifel, apudNillcs
S. J. De Rationibus festi SS. Cordis Jcsu p. 69.

heid en liefde, alle teederheid en medelijden, en
vooral, ten onzen aanzien, eene eeuwige, onbe-
grensde, goddelijke ontferming wonen.

Het altoos begeerenswaardige Hart, waarnaar al
de de Engelen des Hemels verlangen, hetwelk de
Cherubijnen met ontzag vereeren, waaraan de Se-
raphynen, zonder verpoozing, het driewerf �He\'digi
Heilig! Heilig!" toezingen.

Het Hart, eindelijk, � want waar zouden wij
eindigen, indien wij alles wilden opsommen? �
het heilig middelpunt, waarin om zoo te spreken,
het Hart Gods en hot hart des menschen, door de
vereeniging van de goddelijke met de menschelijke
natuur, zoo na mogelijk te zamen komen; waarin
de grootheid des schepsels, met de Godheid veree-
nigd, zoo hoog mogelijk uitblinkt; waardoor weder-
zijds de liefde des Scheppers, zich nederbuigende
tot zijn schepsel, in al haren gloed schittert; waarin
we dus het volmaaktsto mcnschelijk hart hebben,
als een spiegel van het prachtwerk Gods, bestraald
door den weerglans van het eeuwig licht, het begin
en den oorsprong niet minder dan het heerlijk
doel der gansche goddelijke schepping, het heilig
middelpunt van de drievoudige orde, door God
daargesteld, die der natuur, der genade en der
glorie; om kort te gaan: het Hart Gods en des
menschen in al zijne volheid, waarheen wij opzien,
door de op aarde daaraan tocgebragte wonde, en
waarin wij meer dan ergens anders, �n God zei ven,
�n ons zei ven, �n al wat bestaat, kunnen leeren
kennen, schatten en waarderen.

O hart des menschen! Wat en waar ge dan ook
wezen moogt, vergeet toch in uwe devotie dit aan-



		VOORBGSIOT.
		VI


		het uitdrukt, niet ocue inderdaad overgrooie liefde, uiter- uiatc groote liefde, nitttiii charildte, heeft lief gehad, lief heeft eu zoekt. Op deu Feestdag der II. Elisabeth, 19 November. 1868.

		� -&r �



		30

		niet beminnen kunnen niet den wil, (om hierbij te blijven), of het hart, als �eerste werktuig des gc- voels" heeft deel aan die aandoening der ziel. Hierom voegt dan ook zekerlijk dezelfde H. Leeraar er bij, �dat de natuur van het mcnschclijkc hart verwant is met den akt der liefde," en wederom: �dat het natuurlijk is voor het hart door de liefde te gloeijen, gelijk het natuurlijk voor het vuur is te branden." Dit voor oogen houdende, zullen wij het vol- gende duidelijker begrijpen.

		1. Het hart, zeggen wij dan in de eerste plaats, word t besehouwd als het voornaamste en edelste deel des menschen 1); en daaraan is het toe te sehrijven, dat wij ons op bijzondere wijze wenden tot het H. Hart van Jesus. Waarom mogen we dit zoo zeggen? Vooreerst, omdat werkelijk het hart, naar de algc- meene opvatting der mensehen, het middelpunt is zoowel van het natuurlijke als van het zedelijke leven. Vervolgens, omdat het hart als de eerste be- wecgkracht wordt aangezien voor al de \'andere bewe- gingen des ligchaams 2). Dan nog, omdat het, als

		1) Woil <las Hcrz der edelste Tlicil der mcnschlichcii jN\'atar ist [ohjectum ma(nriale), Doscnbach. P, 8. 2) Omnii diipositio corporis redundnl ad cor sicut ad principinm et iincm corporalitun motnum. S. Th. 1. 2. 0. 38. a. 5.



		38

		en voeten onze eerbiedige vereering; hoeveel te meer verdient deze zijn Hart, als het edelste deel van .Tesus\' menschelijk ligehaam; te meer , d.iar het onafscheidbaar niet de Godheid des Zoons is verbon- den, en dus werkelijk het Hart C�ods is, en deswege alle aanbidding aller Engelen en menschen en aller schepselen verdient" 1). Hoevelc redenen hebben wij dus niet om het Hart van Jesus tot een bijzonder voorwerp onzer godsvrucht te maken! Hoe krachtig is reeds deze ��ne drijf- veer, om ons de devotie jegens zijn aanbiddelijk Hart van ganscher harte te doen beoefenen! Ja, ware er niets anders dan dit, het zou meer dan genoeg zijn om aan deze godsvrucht boven vele andere de voorkeur te schenken. l)och hoevele andere beweeg- redeuen zijn er niet, welke deze eerste drijfveer ver-j sterken, ook dan zelfs, als we nog enkel op liet Harl\', als zoodanig onze aandacht vestigen; hetgeen wij nu radar willen aantoonen.

		II. Wij hebben vroeger gezegd, dat het door sommigen genoemde geestelijk, onzigthaar offormeeh vooncerp dezer devotie de liefde is. Wij hebben ei onlangs bijgevoegd : dat het hart bij uitnemendheid als liet zinnebeeld, liet werktuig en de troon der lie/d\' wordt beschouwd 2). Wat is er meer noodig, dai

		1) Kchmmle. p. 44. 2) Dosenbach p. 9. Wcil das Hcrz das Sinnbild, das Werk zeug und der Sitz der Liebc ist {objectum formale, zegt hij)



		5�

		punt, het Hart, � als we\'t zoo zeggen mogen,� het alles in zich vergaderende brandpunt 1), waarin de gansche liefde en al hare geheimenissen als \'t ware verzameld zijn, om ze in vollen en onbe- grijpelijken gloed op de zielen te laten werken 2). Hebt gij meer noodig, Christen! om tot zulk een voorwerp allerkrachtigst getrokken te worden? � En toch zijn wij nog niet ten einde met het be- schouwen der beweegredenen, die ons daartoe be- wegen moeten.

		III. Tweede beweegreden: de ?ce>iscli en wil van Jesus zeken, die ons op Lijzondere wijze deze devotie geleerd lieejt. Bij de beschouwing van het onmiddellijk voor- werp dezer devotie en bij de nadere overweging

		1) Vgl. Nillcs. S. J. 1. e, p. 70. Intcr oinncs corporis partes, ca qua; sauctitatcmmagisparticipat, ipsum est cor .... Ccrtiun est, exccllentiora spiritus S dona, quac Deus cxi- niiis ac sclcctis famulis suis divinitus iufunderc solet, in cordibus eorum pnecipua quadam ratioue (quoad cft\'cctus scnsibiles) recipi ac coutineri. Cfr. et p. 83. E.xindc vcro factum est, ut commnuitcr jam sit loqucndi formula: in ipso materiali corde V. A. J. C. injlnitum Ejus amorem symbolice demonstrari. 2) Schmudc bl, 43.



		65

		wordt in de mystieke wonde, in het voorhangsel zelf van het Heilig der Heiligen geopend, en boven hen, die er naar opzien, in do hoogte verheven 1). Doch laat ons niet stilstaan bij de schaduwen en figuren, zelfs niet bij de voorbeelden en voorspel- lingen, nu de werkelijkheid zelve verschenen is.

		II. En wat leert en vraagt en eischt dan nu de Lang-verwaohte en eindelijk gekoinene van ons men- schelijk hart? Tot drie hoofdpunten wordt alles teruggebragt: Dat ons hart op sijn Hart lette: pal- pate et videte, voelt en siet; dat wij leeren van en om de deugden, door dit Hart voorgehouden- Leert van mij; dat wij tot Hem onze toevlugt nemen, en als vrienden , kinderen en lievelingen zijns Har- ten, aan zijn goddelijken boezem rusten: komt tot mij. �Komt tot Mij, � zegt Hij dus van Harte, � gij allen die belast en ieladen zijl; en ik zal u ver- kwikken. Leert van mij, � roept Hij luide, � omdat ik zacht\' en ootmoedig van harte ben, en gij zult rust voor uwe zielen vinden 2)." Maar, � voegt Hij er ook elders bij, �gij zult u ie vergeefs voor regtvaardig houden voor de men- sclien, indien gij het voor God niet zijt; God kent

		1) Zacharias XII. 10. 2) Matth. XI. 28, 29. IJ



		*^^ ^^ ^^ ^^ ^^ ^^ ^^^ ^^* ^^^ ^^^** � ���♦�����♦�� ����.�♦���.♦�� ^^ ^^ ^^ ^K^ ^^ ^^ ^^^ ^^^ ^^^ ^^^ ^^ ^^ ^^ ^^ ^^ ^^* ^^^ ^^* ^^ ^^^* .Ut.........*



		IMPRIMATUR. Datum in Haaren 17 Jan. 1870. J. CU1JTEX, LU»: Cent.

		< » !



		VOOBBERIGT.

		De uitdrukking: Hart Gods, en zelfs die van: hart der �denschen, liccft niet altijd in de H. Schrift dezelfde betcc- kenis. Het eigenlijke Hart van Jcsus, dal wij beide ecu goddelijk en een menschclijk hart kunnen noemen, wordt er doorgaans niet door aangeduid. Somtijds is toch werkelijk dit Hart bedoeld j en ook daar, waar zulks niet regtstrecks plaats heeft, vindt men toch dikwijls zulke dingen of van het Hart Gods 6f van dat der menschen medegedeeld, welke :net het Hart van Jesus cenigzins in betrekking staan, en dus niet zonder vrucht met de devotie tot dit HIT. Har in verband gebragt worden.



		VOORBERIGT.
		IV

		Ons doel nu was het de verschillende teksten, die luer- umtrent in de gewijde Bladen voorkomen, te verzamelen, en al die plaatsen, of althans de voornaamste, waarin van het Hart Gods of van het hart der menschcu gesproken wordt, ecnvoudiglijk bij ��n te brengen. Op die wijze dachten wij aan Christelijke lezers en inzonderheid aan de jeugdige Levieten cu Priesters des Ilecrcu cene bron van levende wa- tercu cu aldus cene rijks stof voor verdere overwegingen te kunnen aanbieden. Dewijl echter eene drooge verzameling van schriftuurtckstcn ter lezing weinig geschikt cu dus aan verreweg de mecsten niet aangenaam zijn zou, zijn wij spoedig op de gedachte gekomen van ecu anderen weg te mogen inslaan. Het was: de verschillende godspraken, naarmate de II Schrift die voorhoudt, wel ��n voor ��n aan te voeren, maar tevens, zooveel mogelijk, tot een za�ncnhangcnd geheel te verecuigen. Hierdoor moest natuurlijk, (waar men wel op letten moet) niet juist cene verhandeling over het H. Hart van Jcsus alleen, maar veeleer cene soort van korte gcschie- deuis van het Hart Gods en het hart der menschcu, in zijn geheel, te voorschijn komen. Dat wij in de uitvoering naar wenscli geslaagd zijn, dur- ven wij volstrekt niet beweren. Wij gevoelen veeleer, meer dan iemand, het gebrekkige, dat er in voorkomt; hetgeen ons overigens in het geheel niet bevreemd heeft, al was het maar om het weinige, als het nog iels is, wat wij aan-



		V
		VOORBEMGT.


		troffen, dat ons den nieuwen weg, dien wij bewandelden, eenigzins gemakkelijker kon maken. De ware vrienden van liet Hart Gods zullen ons dcson- danks onze zwakke poging ten goede duiden ; daar houden wij ons ten volle van verzekerd. Ook is voor hen over het Hart van Jesus hijna overal in de II. Sclrift veel te lecreu; maar zekerlijk vooral daar, waar van een hart spraak is; zoodat al de teksten, die over het Hart Gods, of over dat der mcuschen spreken, wel eenigzins met Jcsus\' Hart in verband gebragl mogen worden. Is al ons werk, en ook de wijze van uitvoering eenigzins nieuw (wat wij niet wil- lcn ontkennen) dan mag liet, dunkt ons, deswege niet af- gewczen worden, maar veeleer aanspraak maken op een klein plaatsje tusschen de rij van goede boeken, die tot uu toe over Jcsus\' beminnelijk Hart geschreven zijn. Mogt iemand er door opgewekt worden, om de inderdaad goddelijke, maar helaas! zoo weinig gekende schatten van het Woord Gods, nog meer te doorzoeken, dan waren wij dubbel ge- lukkig! Maar in elk geval wenschcu wij, dat de Katholieke lezer �n het Hart Gods �n het zijne er beter door lecre kcn- uen; dat hij het Hart Gods en een mcuschclijk hart iu het Hart van den aanbiddelijkeu Verlosser er te meer om bcwouderc; dat hij daardoor de devotie jegens het eeuwig onvergelijkelijk Hart van Jcsus Christus vuriger omhelzc, en aldus, met ons, een plaatsje viude iu dat Hart, hetwelk ons allen met eenc waarlijk goddelijke, of, zooals de Apostci



		INHOUD.

		BLADZ. INLEIDING. Over de devotie tot het II. II. Hart van Jestts. 1 EERSTE HOOFDSTUK. liet voorwerp dcser devotie. I. Het voorwerp dezer devotie is niet:eene bloote afbeelding van Jesus\' Hart . . 5 II. Het hart, alleen als symbool der liefde, is het voorwerp dezer devotie niet . . 9 III. Het voorwerp dezer devotie is het waar en natuurlijk Hart van Jesus. In welken zin ? 11 IV. Het voorwerp dezer devotie het Hart van den Godmensen zijnde verdient al onzen eerbied en aanbidding......16 V. Over de voortreffelijkheid van het voorwerp dezer devotie.........1!)



		VIII INHOUD.

		TWEEDE HOOFDSTUK. De beweegredenen, die ons moeten aansporen tot het behartigen dezer devotie. BLADZ. I. Wat wij door beweegredenen te verstaan hebben.....\'.......24 II. Eerste beweegreden: het voorwerp dezer devotie is een hart en wel liet Hart van Jesns............28 III. Tweede beweegreden: de wensch en wil van Jesns zelven, die ons deze devotie leert. 59 IV. Derde beweegreden: de gunsten en ge- naden niet het beoefenen dezer godsvrucht verbonden...........7-t V. Vierde beweegreden: Jesus\' goedheid, daar hij deze devotie in onze lijden gesehonken heeft............81 DERDE HOOFDSTUK. liet doel dezer devotie. I. Het doel in ��n woord uitgedrukt is de liefde tot Jesus.........87 II. Het algemeeue doel: liefde tot Jesus hangt zatnen met het bijzondere: liefde tot Jesus in zijn lijdenen in het allerheiligst Sacrament. 80 III. Hoe het doel dezer devotie, dat is ieeder- liefde, op verschillende wijzen beoogd kan worden............95 IV. Oefening van het geheugen met betrekking tot deze devotie.........97 V. Over de oefening van het verstand om de devotie tot Jesns\' Hart w�l te behartigen. 102



		IS
		INHOUD.


		BLADZ. VI. De volkomen wederliefde vordert het gan- sclic hart, en inzonderheid navolging en eerherstel, en dns den geheelen wil van den inensch.......� . . . 108 VII. Besluit...........113 EERSTE DEEL. HET HAKT GODS EN BET HAKT DEK MENSCHEN IN HET OUDE TESTAMENT. EERSTE HOOFDSTUK. Gods Hart en het hart der mensehen bij de schepping. I. Het hart is het middelpunt van het gan- sche leven des menschen, waarop derhalve Gods oog gerigt is.......117 II. Ons hart door God voortgebragt blijft op bijzondere wijze met zijn Schepper ver- bonden ...........130 III. Het hart is voor God geschapen en streeft dus onophoudelijk tot Hem aan wicn het teruggeschonken moet worden. . . . 136 IV. Ons hart (vooral, volgens de II. Schrift, als de zetel van wil en verstand be- schouwd) is geschapen naar Gods beeld en gelijkenis en kan derhalve God bezit- ten en aan Hem gelijkvormig worden . 143 TWEEDE HOOFDSTUK. Hel Hart Gods en het hart van Adam in hel aardseh Paradijs. I. Gods oog, de spiegel zijns Harten, op Adams hart gerigt.......150



		INHOUD.
		M


		IH.ADZ. ZESDE HOOFDSTUK. De wan naar Gods Hart, David . . . 234 I. Het heilig en godminnend hart van David 23G II. David de uitmuntende dichter met be- trekking tot het Hart Gods en het hart . der menschen.........242 III. Davids hart een hart naar Gods Hart, � een koninklijk hart.......247 IV. Davids hart, het voorbeeld (de type) van het Hart van Christus...... 252 V. David de voorvader van den Messias . 260 VI. David de propheet van het Hart Gods . 265 VIL Het toekomende Hart Gods op velerlei wijzen in de eigenschappen van Davids hart geteekend......... 281 ZEVENDE HOOFDSTUK. Salomon, de leeraar des harten. I. Moria, de berg van het Hart Gods . . 287 II. De tempel, het paleis van Gods Hart ondei* de menschen wonend .... 298 III. Salomon, een nieuw v��rbeeld en pro- phcet van het toekomende Hart Gods . 313 IV. Salomons Hooglied: de vcreeniging van het Hart Gods en het hart der menschen 319 \\. Salomon, de leeraar des harten . . . 329 VI. Salomons hart, een droevig toonbeeld van het hart der �nenschon .... 339 ACHTSTE HOOFDSTUK. De jirop/telen van het Hart Gods. J. De propheten.........345 51



		MI
		INHOUD.


		BLA II. Do proplictcn ons onderrigtende ten aan- zien van het racnsehelijk hart .... III. De onderrigting der prophetcn met be- trekking tot liet Hart Gods .... *IV. De treffendste propheti�n met betrekking tot het Hart Gods....... V. Verdere voorafbeeldingen en aanduidin- gen van het Hart Gods, in het Oude Testament.......... VI. Verdere aanduidingen van het toekomende � Hart Gods in verschillende zaken ofge- benrtenissen van het Oude Testament . VIL Terojrblik..........3



		rr\\fn >Zz.zz.

		:

		�



		IltTIECOTriD VAN HET TWEEDE DEEL.

		----_AS\',V/NVvV-�

		Hot geheim v;ui Gods Menschwording bij uitnemendheid het geheim des harten. 409 Hot Hart Gods op bijzondere wijze in het Nieuwe Testament door Jesus zelvcn er verecring voorgesteld.....435 Het Hart Gods meer in \'t bijzonder en voortdurend aan de menseben voorgesteld door do wonderen, woorden en werken ran Jesus..........455 Het Hart Gods aan ons getoond bij de in- itelling van het Allerheiligst Saerament. � 474 lot Hart Gods bij uitstek duidelijk tot uis sprekend in het lijden en op het kruis ran Jesus. �.........490



		XIV INHOUD.

		BLADZ. VI. Het Hart Gods ons nogmaals duidelijk toesprekend in zijn laatste lijden en in zijn breken op het kruis.....5 VII. Het Hart Gods doorboord op het kruis allerduidclijkst tot ons hart sprekend . 525 VIII. I)e triomf van het Hart Gods door en na de verrijzenis van Jesus . . . . 542 IX. Do volkomen triomf van het Hart Gods in Jesus\' Kerk in en door hot Hart van Jesus............ 554 Gebeden en overwegingen onder de II. Mis 563 Opdragt aan het H. H. Hart van Jesus . . 597 Min of meer verklaarde Schriftuurplaatsen . 599



		INLEIDENDE VERHANDELING OVER DE DEVOTIE TOT HET ALLERHEILIGST HAET VAN JESUS.

		Het Hart Gods en liet hart der menseken, ook elk afzonderlijk, maar vooral in hun verband en in hunne onbegrijpelijke vereeniging beschouwd, � welk een geheim voor ons menschen op aarde! Ja waarlijk, het is zulk een geheim, dat wij het te regt voor een der grondgeheimen van onze heilige en waarachtig goddelijke godsdienst houden; een\' geheim, dat wij teregt den grondslag van vele an- dere geheimenissen noemen; een geheim, dat met al de andere althans eenigerwijze is verbonden; dat der- halve deels als het begin,- deels als het werkdadig middel, deels als het verheven doel van al de andere mysteri�n beschouwd moet worden. Dit geheim nu te beschouwen en zoo klaar mogelijk aan Christelijke harten voor te houden, ziedaar ons doel. �

		J



		�I

		en Ciods Hart dus in betrekking met het onze, o waarlijk, wij kunnen vooruit beseffen, hoe zoet en hoc dringend, ja hoe noodzakelijk mag ik bijna zcg- gen, zulk eenc devotie voor ons mensehelijk hart moet zijn; wij moeten wel terstond begrijpen, hoe zaligend zij wezen zal voor elk mensen, die zich een hart in den boezem gevoelt, en gelooft, ja, dat de God der glorie zelf uit zijn hemel is afgedaald tot ons menschen, om insgelijks een mensehelijk hart, � maar in de allerheiligste menschheid van Jesus on in den Persoon des eeuwigen Woords vereenigd met de goddelijke natuur, � in een menschelijken boezem te dragen. � Wie echter ook niet gelooft, trede nooit in dit Heiligdom binnen. De gansche Majesteit des Hcoren zou den roekeloozen navor- schcr verpletteren 1); � en alleen aan de klei- ncn wordt het geopenbaard 2), � wat eene on- eindige en almagtige liefde voor den armen mensch heeft kunnen en willen doen. I) Spreuk. XXV, 27. 2) Jlatth. XI, 25.





		EERSTE HOOFDSTUK. HET VOORWERP DEZEll DEVOTIE.

		I. Het voorwerp dezer devotie is niet: eene bloote afbeelding van Jesus\' Hart. Het voorwerp dezer heilrijke en in der daad god- delijkc devotie, die dan ook gezegd mag worden door geene andere te zijn overtroffen, is gemakkelijk zeer in \'t kort, en zelfs met twee woorden aan te duiden: Jeans\' Hart. Wie Jesus kent en bemint, heeft ook werkelijk weinig meer ter verklaring noodig. Jesus zelf in zijn Hart, of liever zijn Hart om Hem zelven, dat is om zijn goddelijken Persoon, vereerd, het zegt reeds alles voor eiken ijverigen en den Godinensch beminnenden leerling. Dewijl immers Jesns\' Hart moet vereerd worden zoo als het in werkelijkheid bestaat; en Jesns, de Zoon Gods en des menschen, waarachtig God en waarachtig mensch, nu aan de l



		9

		II. Het Hart ah symbool der liefde is liet voortcerp dezer devotie niet. Heeft men hier , waar gevraagd wordt, naar het eigenlijk voorwerp dezer zegenrijke devotie, do bloote afbeelding of figuur uit te sluiten, niet minder moet het hart zelf, enkel en alleen als symbool of zinnebeeld der liefde beschouwd, uitgesloten worden. Dat het hart zidk een zinnebeeld is, wordt door niemand betwijfeld. Een zinnebeeld immers is een beeld, dat tot de zinnen spreekt; eene stoffelijke zaak, die eene niet stoffelijke voorstelt: iets, wat we zien, om hetgeen we niet zien te beteekenen. Het Hart nu is van oudsher beschouwd als de bron en zetel des levens; het wordt gehouden voor den troon der deugden; het is algemeen aangenomen als het sprekendst en aanschouwelijkst beeld der teederheid, des medelijdens en der liefde. Wat zal ons dus eene afbeelding des harten voorstellen; wat moet het ons herinneren; wat op het aller- duidelijkst, en als in een levend beeld, voor de oogen afmalcn ? Natuurlijk: het leven in al zijne volheid; do deugden van diengene, wiens hart ons vertoond wordt; in de eerste plaats, Aa teederheid, het medelijden en de liefde van den persoon, wiens hart wordt getcekend. Hetzelfde zal dus insgelijks bij elke afschotsing van Jesus\' Hart plaats hebben. En gave God, dat wij ook dit wederom w�l in- zagon en ter harte namen! Hoe veel inniger zouden



		J]

		III. Het voorwerp de;er devotie is hel waar en natuurlijk Hart van Jesus. Na hetgeen wij gezegd hebben is deze waarheid lig* te begrijpen. Wij hebben immers niet alleen de bloote afbeelding van een hart, maar insgelijks het hart zelf, alleen ah zinnebeeld beschouwd, uit- gesloten; er kan dus, waar spraak is van eene hartsvereering, wel niets anders dan het hart zelf, en dit hart op zich zelf beschouwd , als voorwerp dier vereering overblijven. Het blijft derhalve, in ons ge- val, nu wij van Jesus spreken, het natuurlijk, lig- chamelijk, vleeschen hart van onzen Goddelijken Verlosser. Het is dat Hart, hetwelk de Zoon Gods, te gelijk met geheel zijn heilig ligchaam, uit Maria\'s vlekkeloozen schoot voor ons heeft aangenomen. Hetzelfde Hart, dat Hij te zamen, met zijne onein- dige, goddelijke natuur, in ��n persoon heeft ver- eenigd. Hetzelfde, dat met brandende liefde, voor het hart der inenschen, in zijn godmenschelijken boezem heeft geklopt; dat op het kruis, om onzentwil en door ons toedoen, is doorboord; dat thans, nu Hij zelf geheel in de glorie zijns Vaders is verheven, ook met on in Hem voor alle eeuwigheid verheerlijkt heerscht. In ��n woord: het waar, waarachtig, en natuurlijk, maar thans verheerlijkt Hart van den Godmensch, Jesus. � En niemand konie n» hier op de gedachte, dat



		16

		IV. Het voortcerp dezer devotie liet Hart van den God- menach zijnde, verdient al onzen eerbied en aanbidding. Niets is duidelijker, dan dit noodzakelijk gevolg, uit den aard zelven van het te vereeren voorwerp afgeleid. Is immers dit voorwerp het levend en met de Godheid onafscheidbaar verbonden Hart van Jesus; dan heeft het ook aanspraak op de hoogste, op de goddelijke eer 1). De Schepper, Heer en Bestuurder van alles heeft zijne regtcn, die, wat Hij ook aan zijne schepselen vergunne, Hem alleen eigen blijven. Daaronder behoort in de eerste plaats de eeredienst der aan- bidding. Maar Jesus is werkelijk God. Hij is God van God, Licht van Licht, het eeuwig "Woord van den eeuwigen Vader, die Hem, naar do goddelijke natuur, van alle eeuwigheid uit zich zelven, en in alles aan Hem gelijk en met Hem mede-zelfstandig, heeft geteeld. Staat er dus geschreven, en her- haaldelijk en met het volste regt geschreven: �Gij zult den Heer uwen God aanbidden en Hem alleen dienen 2);" het geldt ook hier, voor het allerheiligst Hart van Jesus. Hij is �onze Heer" Hominus nos- ter; en wij moeten zeggen tot een ieder, die dit 1) In Conatit. dogm. Auctorem fidei, in prop. 63 solemni- ter edicitur: SS. Cor Jcsu cssc cultu latrise adorandum, ut est Cor Jesu, Cor mempe personse Verbi cui inseparabiliter iiuitum est. .Villes, p. 68. 2) Matlh. 4, 10 en aml. pi.



		19

		zinnig geheim! Maar onloochenbare, goddelijke; waarheid! Eene waarheid, die ons helder doet in- zien , doet gevoelen, hoe wij werkelijk, door Jesus\' Hart te vereeren, God zelven vereeren, door Jesus, ook in zijn Hart, te aanbidden, Jesus zelven, onzen God, aanbidden. En hieruit moogt gij nu zelf afleiden, godvruch- tige Christen! hoe heerlijk en verheven het voor- werp dezer heilzame devotie, hoe voortreffelijk, bijgevolg, die godsvrucht zelve moet zijn. Denk dus hierover eens ernstig na; immer toch w�l wc- tende, dat hy het geheim nooit zult doorgronden.

		V. Hoe voortreffelijk liet vooncerp dezer devotie is. Wat zullen wij toevoegen aan de gedachten, welke bij u zelven, na het voorgaande gelezen te hebben, over de uitmuntende grootheid van het voorwerp dezer godsvrucht zijn opgekomen? Wat gij weet, of u gemakkelijk herinneren kunt, ten aanzien van dit Hart der harten, hebt gij u slechts voor den geest te brengen, om niets anders meet te behoeven. Dit immers is het Hart, dat van de grondleg- ging der wereld af, ja van alle eeuwigheid, werd uitverkoren, om niet alleen het. waardigst Heilig* dom des Oneindigcn, maar het voorname werktuig



		2(.

		zelf Tan dun Zoon Gods te zijn. Dit is hot Hart van Hem, die, naar zijne goddelijke natuur, van toen af bij God was, in God was, zelf God was; en voor hetgeen zijne mcnschelijke natuur betreft, ook van toen aan, om onzentwil den oneindig Goede voor oogen zweefde. Uit is dus het Hart, dat God daarna, � na in het Paradijs beloofd te hebben, dat er een Verlosser van de vrouw afstammend zou komen, � vier duizend jaren lang, nu eens liet voor- afbeelden, dan eens gevoelen, dan weer duidelijk voor- spellen in de treffendste woorden, feiten en figuren. Het is hetzelfde Hart, dat Hij voor ons in den tijd heeft aangenomen zoodra de ure der volmaakte ontferming gekomen was, en dat Hij toen, evenals het hart des eersten Adams uit eene niet gevloekte aarde, zoo dit uit eene vlekkelooze en hoogstbevoorregte Maagd voor zich zelvcn heeft gevormd. Dit is dus het Hart, waarmede Hij, waarin Hij, en o hoe liefelijk gedurende meer dan drie en dertig jaren, op ons aardrijk heeft vertoefd; zoo warm en zoo teeder ons menschen-hart heeft bemind; zoo dringend werd ge- prangd om gedoopt te worden met een doopsel des bloeds, dien bloedigen doop, in de volste mate, op het sehandhout des krnizes heeft ontvangen; nog na zijn dood, en al wederom voor ons en om zelfs zijn laatste druppelen bloeds te vergieten, is gewond en doorboord; ja eindelijk, ook nu nog, aan de bron der eindelooze geneugten en in de glorie zijns Vaders, van liefde brandt voor zijne �broeders," onophoudelijk verzueht voor zijne brui- de, onze zielen op aarde, en niets anders wenscht noch wenschen kan, dan onze volkomen zaligheid, en ons eeuwig geluk.



		23

		biddelijk en ondoorgrondelijk Hart van uwen Schep- per niet. Ziet gij diens beeld; verhef u ten hemel, waar het oorspronkelijke rust. Gevoelt ge in uw eigen hart bewegingen en kloppingen; gedenk, dat een goddelijk Hart op niet ongelijke wijze voor het uwe klopt. Treft u somtijds eene afbeelding des harten, als een zinnebeeld der liefde; herinner u terstond, hoe dit zwak en zigtbaar teeken oneindig ver door de werkelijkheid in Jesus\' Hart overtroffen moet worden. En wilt gij u ten sterkste tot het omhelzen dezer devotie, getrokken en opgewekt gevoelen; o, dan moet gij u vooral te binnen brengen hoe haar voorwerp het eigen, ligchamelijk en met de godheid vereenigd Hart van Jesus is; hoe gij derhalve door dit Hart te vereeren onmiddellijk God vereert, door het lief te hebben God bemint, door het te aanbidden God aanbidt. Uit alleen immers is voldoende om uw hart te dringen en te ontvlammen; ofschoon er nog een tal van andere beweegredenen gevonden wordt, die u daartoe uan- sporen, gelijk wij nu gaan beschouwen.



		TWEEDE HOOFDSTUK. BEWEEGREDENEN, DIE ONS MOETEN AANSPOREN TOT HET BEHARTIGEN DEZER DEVOTIE.

		1. Wat wij door beweegredenen te verstaan hebben. Indien wij ons een schilder, een goed Christen, voorstellen, terwijl hij van plan is eene afbeelding van onzen goddelijken lle�and te vervaardigen, dan nemen wy gereedelijk aan, dat zijne liefde en godsvrucht, tot den persoon van onzen bemin- nelijken Zaligmaker wel de eerste drijfveer wezen zal, die hem zijn penceel doet opnemen. Bij deze eerste zal het echter niet blijven. Het staat hem immers vrij den goddelijken Verlosser of op deze of op gene wijze voor te stellen. Hij kan Hem afmalen als een teeder wicht in de kribbe, als den geduldigen lijder aan het kruis, als den glorievollen overwinnaar van hel en dood op den Olyfbcrg, of op velerlei andere manieren, zoo als hij goed vindt. Hij vermag dus in zijnen geest verschillende ide�n of voorstellingen van denzelfden



		25

		Heiland te vormen en te koesteren, en volgens een van deze, naar eigen begeerte, het voorwerp zijner godsvrucht, of in het bijzonder geheim zijner liefde, of overladen met smarten, of verheerlijkt in glorie, af te schetsen en te teekenen. Deze voor- stelling nu, en eigenaardige conceptie wordt door den schilder het motief af de beweeggrond der schil- dering geheeten; en volgens deze brengt hij zijne ide�n op het doek 1). Ziedaar in eene vergelijking uitgedrukt, en eenigs- zins opgehelderd wat wij ook hier ontmoeten, nu we vragen naar het motief of den bijzonderen be- weeggrond onzer heilrijke devotie. Het eigelijk eindtooiioerp onzer vereering, als er spraak is van Jesus Christus, is altijd Jesus zelf, zijn goddelijke persoon, daar wij immers alleen een goddelijken persoon, als onzen God mogen er- kennen , liefhebben en aanbidden. Maar wij kunnen, en wij mogen toch nu eens meer bepaald onze aan- dacht vestigen op zijne geboorte in den tijd, dan eens op zijne wondervolle verrijzenis, dan weer op zijne glorierijke Hemelvaart. En zelfs hierbij kunnen wij nog weer tot het bijzondere overgaan; wij kunnen immers, � voor hetgeen, bij voorbeeld, de smarten van den lijdenden Godmensen aangaat, � nu eens in \'t bijzonder op zijne met koorden geboeide ar- men letten, dan eens zijne met geeselriemen door- kerfde schouders, dan weder het met doornen gekroonde hoofd , straks de met nagelen doorboorde handen en voeten, een andermaal weder iets anders

		1) Vgl. Dalgairnt Das H. Herz Jesu (nus dem Engl. Mainz 18C2). °



		26

		voor de stof onzer bijzondere beschouwing nemen. En hoe aandoenlijk spreekt niet elk dezer smarten in het bijzonder; hoeveel verschillende gewaarwor- dingen wekken zij niet op, in de beschouwende, godminnende ziel; hoe gemakkelijk houden zij het hart bezig, zonder voor den oogenblik te doen overgaan tot andere beschouwingen van dcnzelfden Godmensch. En hierin is ook zekerlijk niets wonders gelegen. God is oneindig; en de voor ons lijdende Jesus is waarachtig God. Hoezeer wij dan ook Gods werken in hunne bijzonderheden verdeelcn, hoezeer wij mede elk zijner liefdeblijken op zich zelf over- wegen, nooit, in der eeuwigheid nooit, zullen wij kunnen doorgronden wat daarin ligt opgesloten, of er Hem, door de gevoelens onzer harten, voor wedergeven wat Hij verdient. � Is echter onze (Jod oneindig; wij zijn het in gecnen deolc; en hebben dus te meer noodig onze stof te beperken, onze aandacht te bepalen, en zoo insgelijks in \'t bijzonder te vragen naar de eigenaardige beweegredenen cener bijzondero devo- tie, welke wij willen omhelzen en beoefenen. Die beperking moet derhalve ook hier plaats vinden; dat onderzoek worden ingesteld; en moeijelijk te doen is dit ook geenszins. Wij hebben immers alleen te zien: of er ook bijzondere drijfvecren zijn, welke ons aansporen tot het beoefenen dezer godsvrucht? Of er redenen voorhanden zijn, en welke, waarom wij ons bij voorkeur tot het Hart van Jesus wenden? Nog duidelijker: of dit ligchaamsdeel, dat wij het Hart, en dus in Jesus Jesus\' Hart noemen, met bijzondero kracht onze godvruchtige aandacht en vsreering tot zich trekt, en waarom? Het antwoord



		-21

		luidt bevestigend; en het onderzoek zelf zal even billijk en heilzaam zijn als het gemakkelijk en hoogst aangenaam moet wezen. Het is billijk, omdat wij, de onvergelijkelijke waarde van hot voorwerp dezer godsvrucht ken- nende, ook de drijfveeren dienen op do sporen, die ons hot krachtigst tot de vereering van dit voorwerp aandrijven. liet is heilzaam om zijne uitwerking en gevolgen, aangenaam wegens zijne vruchten zoowel als om zijne gcmakkclijkheid zelve, daar we nu reeds de hooge en onschatbare waar- de van het voorwerp beseffende, die nog klaarder zullen inzien door conc verdere beschouwing, en ons hart even liefelijk als ligt zullen getrokken ge- voelen tot het Hart van God. Ja, het Hart van God! dit zegt juist in c�n woord alles. Een hart, en een Hart Gods, daarin zelf is de eerste en voornaamste drijfveer gelegen; daaruit vloeijen de andere beweegredenen voort; daarmede blijven zij altoos verbonden. Laten we dus trachten dit eerste hoofdpunt wat duidelijker te behandelen, en in de eerste plaats, schoon altoos kortelijk, de vraag voorstellen: wat een hart, en in- zonderhoid: wat het Hart van Jesus is?�



		^

		II. Be eerste beweegreden ligt daarin zelf, dat liet Foor- werp dezer devotie een. /tart en teel het Hart t van Jesns is. �Gelijk het de natuur van liet vuur is te bran- den, � zegt de H. Thomas 1), � zoo is het eigen aan het hart te beminnen. Het leven van het hart is de liefde. Het is onmogelijk voor een hart, dat leven wil, zonder liefde te bestaan; en het is hierom, dat het hart, de eerste bron en de zetel van het natuurlijk leven zijnde, wordt opgewekt door het eerste gebod, om op zijne wijze mede te werken tot de voortbrenging van het leven der genade. Het hart is bovendien, volgens den wijs- geer, het eerste werktuig van het gevoel, en der- halve is het billijk dat de handeling, geboden door het eerste gebod, voelbaar gemaakt worde." � In deze woorden ligt de hoofdzaak opgesloten, eene zaak, welke wij overigens van drie zijden be- schouwen kunnen. Het hart immers in \'t algemeen wordt te regt beschouwd als een eerste en edelste deel van den mengelt. Wij kunnen het toepassen op Je- sus\' Hart, en dan vinden wij hetgeen overeenkomt met het bovengenoemd stoffelijk voorwerp. Het hart is verder liet zinnebeeld, en de zetel der liefde. Het herinnert ons dus, met betrekking tot 1) Opusc. De Dilcctionc: Op. 61. C. 19. Vgl. Doseubach, Alldacht zum H. Hcrzcn Jcsu.



		20

		Jcsus\' hart, het ware geestelijk of formeele toor- werp onzer godsvracht. Het hart eindelijk van Jesus zclven in \'t bijzon- deren in zijne volheid beschouwd, is het Hart Gods zelf; het herinnert dus datgene wat wij vroeger het eindvoorwerp onzer devotie genoemd hebben. Alles komt dus neer op de liefde. Maar in die liefde zijn toch mede als in den wortel de andere deugden, als zoovele bloemen op dien grond bloei- jende, begrepen. Door die liefde moet onze liefde aangevuurd en opgewekt worden. Laten we dan dit alles, zoo beknopt mogelijk, maar toch duide- lijk verklaren. E�ne opmerking moet hier echter noodzakelijk vooraf gemaakt worden. Het is, dat wij van nu af en op al de plaatsen, waar wij aan het hart de liefde toeschrijven, toch geenszins het stoffelijke hart, als zoodanig, voor de bron en het onmiddellijk werktuig der liefde houden. �De wil is het, � zegt dezelfde heilige Thomas, � waarin eigenlijk de liefde zetelt; aan den wil is het eigen het eerst en uit eigen kracht te beminnen. 1)" Het hart kan dus alleen in zooverre de bron of de zetel, vooral het werktuig der liefde heeten, als wij zel- ven die edelste handeling aan het hart toeschrijven; in zooverre, als wij ons de liefde in en op het hart werkend voorstellen; in zooverre, op zijn meest, als er een innigst verband bestaat tusschen de ver- scliillende vermogens van ��ne en dezelfde ziel, tusschen begrijpen en gevoelen, tusschen de wer- kingen des geestes die geheel onstoffelijk, en die welke in ons ligehaam gevoelig zijn, zoodat wij

		1) h. c. Cap. 22.

		�



		�\'51

		\'t ware meer onmiddellijk, van de ziel zijn leven en zijne beweging sehijnt te ontvangen, en die dan mededeelt aan alle andere deelen. Omdat liet dus inzonderheid in de zedelijke, en derhalve in de bo- vennatunrlijke orde, � zoo als we straks van den Engel der school vernomen hebben, � als voor het leven der deugden en het leven der genade, op cene eigene manier medewerkend pleegt gedacht te worden. Het is hier de plaats niet om ons verder in wijs- geerige beschouwingen te verdiepen ; maar de hoofd - zaak, dunkt ons, kan door een ieder gemakkelijk begrepen worden. �Het hart is het edelste deel des ligchaams, dat God met bijzondere zorg vormt 1.) �Waar het hart naar uitgaat, daarheen gaan ook de gedaeh- ten en wenschen, het streven en handelen, vreug- den en smarten, deugden en ondeugden. Het hart is dus cenigermate de mensen 2.") Het hart kort- om, dat in het natuurlijke leven een z�� groote rol speelt, dat men alles afmeet naar hetgeen men wel eens noemt do gezondheid van harte, heeft daardoor op het zedelijk gebied zulk cene gewigtige beteekenis verkregen, dat aan het hart alleen alle goed of kwaad toegeschreven pleegt te worden. Van daar nu de uitdrukkingen der Heilige Va- ders en der H. Schrift zelve, als zij de waarde van het hart willen aantooncn en beschrijven. Zelden blijven zij staan bij de eerste en eigenlijke bctee-

		1) Schuinde S. J. And. 7,. li. Hcrxcn Jcsu ]i. 43. � I\'s. 32, 15. 2) Dosenbacli. hl. !).



		;52

		kenis van het woord hart; meestal lotton zij te gc- Hjk op de overdragtelijke boteokenis. Wat het edelst is, bloot als ligchaamsdeel beschouwd, wordt terstond als het edelste in de zedelijke orde voor- gesteld. Wat het voornaamste is onder de werk- tuigen des natuurlijken levens wordt in figuurlijken zin genomen voor het voornaamste bij het leven der ziel. Wij hebben slechts cenige plaatsen na te lezen, om ons hiervan terstond te overtuigen. Wat de Vaders betreft, zij hebben velerhande beelden en vergelijkingen gebezigd, om ons de grondwaarheid duidelijk te maken: dat het hart der menschen, het levend en bezield hart namelijk, voor het voornaamste en edelst deel van ons lig- chaam moet gehouden worden. Zoo is het hart, volgens meerderen, �eene groote zee, bruischende met magtige golven 1)," �eene zee, die door verschillende driften, gedachten en begeerten, gelijk de zee door de branding, voort- durend bewogen wordt en golft, terwijl de wil en deg eest als het scheepje zijn, dobberende op dezen vloed 2)." Zoo is het �een akker waarin of de wortel van alle goed, de liefde, of de wortel van alle kwaad, de begeerlijkheid geplant kan worden. In het hart der goeden plant Christus den wortel der liefde,

		1) H. Aug. 2) H. Basil. in Prov. I. Zie A. Lapid. h. I. Mare est cor, quod variis passionibus, cogitationibus et desidcriis, velut maris sestibus, assidue agitator et fluctuat; in hoc mari navis est ipsa mens et voluntas.



		38

		in liet hart der kwaden plant de duivel (den wortel der hebsmcht) 1)." Zoo is het als �de voerman en geleider van den gansehen mensch 2)," welke den mensen voortment en zoo wel ten kwade als ten goede kan voeren. Uitdrukkingen, die ons reeds zonneklaar doen inzien, van hoeveelzijdig en hoe groot belang het kleine hart in den menschclijken boezem is, hoe innig het met de bewegingen der ziel en des wils is verbonden, hoezeer het dus in vele opzigten al onze aandacht verdient. Doch er is nog veel meer dan dit. Het Hart is ook het oog, waarmede God wordt gezien. �Want dwaas zijn zij, zegt de H. Augus- tinus, � die God zoeken te aanschouwen met de oogen des ligchaams; Hem, die slechts met het hart kan gezien worden, naar het woord: zoekt Hem in de eenvoudigheid des harten 3)." Immers het eenvoudig hart, ziedaar het zuiver hart! Engelijk het licht niet kan gezien worden tenzij met zuivere oogen; zoo ook God niet, tenzij datgene zuiver zij, waarmede men Hem ziet 4). "Want het loon van een zuiver hart, is het zien van God. En met een zuiver hart wordt God gezien, gelijk de zon met een zuiver oog 6). Daarom staat er ook geschre-

		1) H. Aug. Sermo 44 de Temp. Unam in cordibus ho no- rum plantat Christus, aliam iu cordibus malorum plantat diabolus. 2) II. Chrijsost. In Ps. 4. Zie Baradius de Evang. I p. 456 en III. 615. cor est auriga totius hominis. 3) Sap. I, 1. 4) II. Aug. Serm. de Serin. Dui iu moute, C. 2 en 3. 5) Barrad. p. 447.