ONZEN HEER JESUS CHRISTUS

MET DE EKiEN WOORDEN

VIER E^-VA25TC3-ELIST^,E2Sr

A.VN DE MINNAARS VAN JESUS\' HART.

Aspieicntes in auctorem iidei, et
nonsummatorem J�sum.

R. J. PIERIK, S. J.

AMSTERDAM,
J. BEERENDONK.

HET BITTER LIJDEN

ONZEN HEER JESUS CHRISTUS

MliT DE EIGEN WOORDEN
DER

VIER, EVjA.2sTC3-EIjZSa7E2Sr

AAN DE MINNAARS VAN JESUS\' HAKT.

Aspicientcs iu auctorem fidei, et
cousummatorem Jesnm.

R. J. PIERIK, S. J.

Amstelodami, M. Bernsen,

15 Februarii 187 8. Lib. Cens.

Het boekje, dat wij u aanbieden, bevat niets an-
ders als een beknopt verhaal van het bitter lijden
van onzen beminnelijken Zaligmaker, dat gij in het
grooter werk De lijdende Jews in het breed vindt
. ontwikkeld. 1) Iets nieuws is toch nog in dit
boekje te vinden. Daar wij immers vroeger de
teksten der vier Evangelisten in hun geheel naast el-
kander geplaatst hebben, hebben wij die hier, of-
schoon altoos met hun eigen woorden, tot ��n geheel
vereenigd. Op die wijze is hun verhaal beknopter
voor u, dien wij hier voorhebben, duidelijker, en
zeker in menig opzigt veel bruikbaarder geworden.

Dat gij in \'t algemeen en vooral in den H. Vas-
tentijd en op de Vrijdagen des jaars geen nuttiger
lezing dan die van Jesus\' lijden vinden kunt, be-
hoeven wij hier niet te betoogen. De meeste Hei-

1) De lijdende Jetus, 2 deelen / 5. Bij 1\\ Stokvis,
\'sBusch, � en de Z�latricen vau Maastricht.

ligen kunnen u ten roorbeeld dienen. Velen plag-
ten dagelijks Jesus\' smarten te overwegen. Niet
weinigen lazen eiken vrijdag de Passie. Anderen
hebben vooral in de ure des doods hun laatsten
lust op aarde in het lezen van dat bitter lijden ge-
vonden. Allen hebben gestadig opgezien tot Hom,
die voor ons het kruis heeft gedragen, den dood
overwonnen, door zijn naamlooze smarten de glorie
heeft verworven. Wat kunnen wij nuttiger doen,
dan hen navolgen, die met Jesus over Golgotba
naar den Thabor zijn geklommen.

Doch het was dit niet, wat ik u zeggen moest. Uw
hart gevoelt het zelf. Ik wilde veeleer uwe aan-
dacht daarop vestigen, dat gij het goddelijk Hart
van Jesus inzonderheid hier kunt vinden. Lijden en
Sacrament � het zijn immers de twee geheimen,
die hetzelve bet best doen kennen. In bet lijden
heeft Hij het u getoond; in het Sacrament, TJ ge-
geven. Door het lijden trekt Hij nog uw hart, in
het Sacrament knelt Hij het aan het zijne. Om dit
te genieten, moet gij dat overwegen. Om hier te
komen, langs dien weg gaan.

Gij zijt elders meermalen op die waarheid op-
merkzaam gemaakt. 1) Gij kunt ze echter nooit te

1) In den Schal der harten; in Jetia\' Hart, volgens de
II. Schrift; en in twee Junijmaanden.

veel, en nooit zelfs genoeg ter harte nemen. Beproef
het dus insgelijks bij deze lezing. Houd uw oog,
en uw hart vooral, voortdurend op Jesus\' Hart ge-
vestigd. Bedenk: wie het is, die lijdt, � voor
wien, � wat Hij lijdt, � en met welk een Hart? �
Denk daarbij gestadig, dat Jesus\' oog u aanziet
zooals Hij op Petrus zag, dat zijn Hart tot u spreekt,
gelijk Het tot den leerling der liefde en tot zijne
Apostelen sprak : gij zult weldra gevoelen, wat Hij
van u vraagt, en dan eerst op goede manier en
met de rijkste vruchten het bitter lijden van uwen
Jesus lezen.

Ziedaar, wat ik vooraf te zeggen had. Moge het
Hart van den Godmensen, die zooveel voor ons ge-
daan, zooveel voor ons geleden heeft, u het regt
begrip van die waarheid geven! Moge Het telkens,
naarmate gij leest en op nieuw leest, tot uw hart
spreken! Uw loon zou groot zijn; en gij zelf
zoudt het ondervinden, wat H. leeraars gezegd heb-
ben, dat ��n hartetraan over Jesus\' lijden gestort
meer waard is, dan eeue reeks van bcetoefeningen
of een pelgrimstogt naar het H. Land. U zegene
die goede Jesus!

IA � [� W 3 C

l-l I-H rt J3

"■» � P* <-* H i-i

\'S pfi -�

co >-» i-a i-a i-s

43 t.oncjiOHgtM\'iisu
"3 HHHOCiNONClS)

»o o 00 cs
co 03 » co

oi co co co co co

*_. o V cw y^ _k v . **

i�( e» eo ■* in eo

tn «c
10 >a

exco-*<ioor-«coci©
inmisioinintoiAco

HET LIJDEN VAN JESUS.

I. Jesus\' wijze van leven in de laatste levensweek.

jy�es daags leerde Jesus in den Tempel; maar
des nachts \'\'s avonds laat) ging Hij (de stad) uit, en
vernachtte op den berg, de Olijfberg genaamd (dat is-.
bij Maria, Martha en Lazarus, te Bethani�); en \'s
morgens vroeg kwam al het volk (weer op nieuw)
tot Hem in den Tempel om Hem te hooren." �

II. aTwee dagen voor Paseken" voorspelt Jtsus zijnen
Apostelen, dat Hij zal gekruisigd worden.

(Luc. XXII: 1; Mt. XXVI: 1, 2; Mr. XIV : 1).

Dingsdag, XV Maart, XII Nisan.

_tfHet feest van Paschen en der ongezuurde brooden
zou nu, na twee dagen, wezen. � Het gebeurde nu,
nadat Jesus al de redenen (vooraf medegedeeld) vol -

eindigd had, dat Hij zeide tot zijne leerlingen: yGij
weet, dat het na twee dagen Patchen is, en de Zoon
des menschen zal worden overgeleverd om gekruisigd
te worden." ....

III. De hooge B\'tad der Joden beraadslaagt over de
wijze om Jeune gevangen te nemen en te dooden.

(Mt. XXVI: 3�5; Mr. XIV : 1, 2; Luc. XXII: 2.)

Woensdag, XVI Maart, XIII Nisan.

^Alstoen vergaderden de Overpriesters (en Schrift-
geleerden) en de Ouderlingen des volks (dat is : de
groote Raad der Joden, of het Sanhedrin) in het
voorhof van den Hoogepriester, Ca�phas genaamd. En
zij hielden te zamen raad, om Jcsus met list te van-
gen en te dooden. Zij zeiden echter: _ffniet op den
Feestdag, opdat er geen oproer onder het volkont-
sta." � *Want zij vreesden het volk."

IV. Verdrag van Judas met den /wogen Raad
der Joden.

(Luc.XXII: 3�6; Mt. XXVI: 14�16; Mr.XIV: 10,11.)

_ffNu voer Satan in Judas, bijgenaamd Isch-Karioth,
��n der Twaalve; en deze sprak met de Overpriesters
en de hoofdmannen, hoe hij (Jesus) aan hen zoude
overleveren." � rBn hij zeide tot hen : wat wilt ge

mij geven, en ik zal o Hem overleveren?" � Zij, dit
hoorende, waren zeer verblijd, (kwamen met hem
overeen) en beloofden hem geld te zullen geven (der-
tig zilverlingen)." � //En Judas verbond zich (tot
alles) en zocht van toen af eene gunstige gelegenheid,
om Hem over te leveren � buiten de scharen" (wijl
hij niet minder dan zij de menigte des volks vreesde).

V. Jesus zendt Petrus en Joannes naar Jeru-
salem om het Paaschmaal te bereiden,

(LucXXII: 7�13; Mt.XXVL 17�19; MrXIV: 12�10)
Donderdag, XIV Nisan.

_;/De dag nu der ongezuurde brooden (of Azyma).
waarop men het Pascha slagten moest, brak aan." �
En op den eersten dag der Azyma (Donderdags den
XIV Nisan) kwamen de leerlingen tot Jesus en zeiden :
waar wilt Gij, dat wij heengaan en (alles) bereiden
(op) dat Gij het Pascha etet ?� En Hij zond Petrus
en Joannes, zeggende: gaat, bereidt ons het Pascha,
opdat wij het eten. En zij zeiden : waar wilt Gij, dat
wij het bereiden? En Hij zeide tot hen: ziet, als gij
in de stad zult binnenkomen, zal u een mensch ont-
moeten, die eene kruik waters draagt. Volgt hem in
het huis daar hij ingaat. � Eu waar hij ingaat, zegt
(daar) tot den heer des huizes, (den huisvader)://De

Meester zegt: Mijn tijd ia nabij ; Ik zal bij u bet
Paseba met mijne leerlingen houden. � Waar is de
eetzaal, waar Ik het met mijne discipelen moge eten ?�
En hij zal u eene groote opperzaal wijzen, die toege-
rust (met rustbedden voorzieu, en geheel gereed) isj
en aldaar zult gij het ons bereiden."

z/En zijne leerlingen deden gelijk Jesus hun bevolen
had, � zij gingen heen, kwamen in de stad en von-
den het gelijk Hij hun gezegd had; en zij bereidden
het Pascha."

VI. Jesus gaat naar Jerusalem en eet met zijne
Apostelen het Pascha.

(Mt.XXVI: 20,21 en 29. Mr.XIV: 17.Luc.XXII: 14-18.)

z/Als het nu avond geworden was kwam Hij met
de Twaalve (M.) en � toen de ure gekomen was
zat Hij aan (aan den Paaschdisch) en de twaalf Apos-
telen met Hem (L);� en terwijl zij aten (Mt.) zeide
Hij tot hen: //Met groot verlangen heb Ik verlangd
dit Paaschmaal met u te eten, eer Ik lijde. Want
Ik zeg u: Ik zal het voortaan niet (meer) eten, tot
dat het vervuld worde in het Kijk Gods.

En den kelk nemende, dankte Hij en zeide: Neemt
en deelt dien onder u. Want Ik zeg u: dat Ik van
het gewas des wijnstoks (voortaan) niet (meer) zal drin-

ken, tot dat het rijk Gods zal gekomen zijn (L.),�
d. i. tot op dien dag, waarop Ik het met u nieuw
zal drinken in het Kijk mijns Vaders (Mt)"

VII. Judas\' verraad voor de eerste waal voorspeld.

(Mt. XXXVI: 21�25_; Mr. XVI: 18�20.)

*(En terwijl zij aten, zeide Hij tot zijne leerlingen:)
Voorwaar, Ik zeg u : ��n uit u zal mij verraden (M.)
��n, die met mij eet. En zeer bedroefd geworden,
begon een ieder (nu tot Hem) te zeggen : Ben ik
het, Heer? En Hij antwoordde en sprak : #Een uit
de Twaalven, die met mij de hand in den schotel
doopt, � die zal mij verraden. � De Zoon des men-
schen gaat wel heen, gelijk er van Hem geschreven
staat; maar wee dien mensch, door wien de Zoon
des menschen zal verraden worden; het ware dien
mensch beter, dat hij niet geboren ware.

En Judas, die Hem verraden heeft, antwoordde en
zeide : Ben ik het, Babbi, (d. i. Meester;). Hij zeide
tot hem : gij hebt het gezegd, (gij zijt het!) �

VIII. Jesus stelt het H. Sacrament in,

(Jo. XIII: 1; Mt. XXVI: 26�28 ; Mr. XIV: 22�24
Lue. XXII: 19, 20.)

i/Y��r den feestdag van PascLcn, terwijl Jesus

wist dat zijne ure gekomen was om uit deze wereld
over te gaan tot den Vader, � daar Hij de zijnen,
die in deze wereld waren, bemind had, heeft Hij
hen tot het uiterste lief gehad." (J.)

/Terwijl zij nu aten, nam Jesus het brood, en ze-
gende, en brak het, en gaf het aan zijne leerlingen
en sprak : Neemt en eet, dit is mijn ligchaam (M.)
dat voor u gegeven wordt, doet dit tot mijne ge-
dachtenis (L.)"

//Desgelijks ook den kelk, nadat de maaltijd ge-
houden was, � nemende, dankte Hij; en gaf Hij
hun dien, zeggende : Drinkt allen daaruit; want �
deze is de kelk, het Nieuwe Testament, in mijn bloed,
die voor u zal vergoten worden (L) � voor velen
zal vergoien worden tot vergeving der zonden (M.)" �
En zij dronken allen daaruit (Mr.)

IX. Jeans voorspelt andermaal het verraad
van Judas.

(Lue. XXII: 21�23).

^Nogtans, zie ! ( zoo gaat Jesus voort): de hand
des verraders is met mij aan de tafel. En de Zoon
des menschen gaat wel heen (zal sterven) volgens het-
geen (eenmaal bij God) vastgesteld is ; maar wee dien
mensch, door wien Hij zal overgeleverd worden 1" �

En (de leerlingen) begonnen nu ouder elkander te
vragen : wie van hen het toch zijn mogt, die dit
zou doen ?

X. Jesus wasc/ii de toe/en zijner leerlingen.

//Als het Avondmaal gedaan tras, � toen de duivel
reeds aan Judas Isch-Karioth, Simons zoon, in het hart
had ingegeven, dat hij Jesus verraden zou, � (en
daar Jesus) weet dat de Vader Hem alles in handen
heeft gegeven en dat Hij van God is uitgegaan en
tot God (terug) gaat, � staat Hij op van het avond-
maal, en legt zijne kleederen af; en een linnen doek
nemende, omgordt Hij zich (daarmede). Daarna giet
Hij water in het bekken en begint Hij de voeten
der leerlingen te wasschen, en af te droogen met den
linnen doek, waarmede Hij omgord was. Hij komt
dan tot Simon Petrus. En Petrus zegt tot Hem;
Heer! wascht Gij mij de voeten I Jesus antwoordde
en zcide tot hem : Wat Ik doe, weet gij thans nog
niet; gij zult het echter daarna weten. Petrus zegt
tot Hem : Gij zult mij in eeuwigheid de voeten niet
wasschen. Jesus antwoordde hem: zoo Ik u niet
wasch, zult gij geen deel met mij hebben. Simon
Petrue spreekt tot Hem: Heer! niet alleen mijne voe-

ten, maar ook de banden en het hoofd. Jesns ze«t
tot hem: Die gewasschen is heeft niet van noode,
dan dat hij de voeten wassche; maar is geheel rein.
Ook gijlieden zijt rein; maar niet allen. � Want Hij
wist wie Hem verraden zou; daarom zeide Hij: Gij
zijt niet allen rein."

XI. Strijd der Apostelen over hunnen rang in
het Rijk van Christus.

y(Terwijl Jesus de voeten der leerlingen waschte) ont-
slond er ook een strijd onder hen, wie hunner de
grootste scheen te zijn. � Doch Hij zeide tot hen:
De Koningen der Heitienen heerschen over hen, en
(bij de Heidenen) worden zij, die magt over hen hebben
weldoeners geheeten. Gij echter niet alzoo. Maar wie
de grootste is onder u, die worde als de geringste,
en wie de overste is, (die worde) als de dienaar. Want,
wie is grooter, die aanzit (aan tafel), of die dient?
Is het niet, die aanzit Ik nogtans ben in uw mid-
den (u de voeten wasschende) als een, die dient.�
Doch gij zijt het, die mij zijt bij gebleven in mijne
beproevingen; en Ik beschik u het Eijk, gelijk de
Vader het mij beschikt heeft; opdat gij etet en drin-
ket aan mijne tafel, in mijn Eijk; en zittet op troo-
nen, oordeelende de twaalf stammen Isra�ls."

XII. Jet*» verklaart de zinnebeeldige handeling
der voetuamclnng,

//Nadat Hij dan hunne voeten gewasschen en zijne
kleed eren (weder) aangedaan had, als Hij wederom
(aan de tafel) was aangezeten, sprak Hij tot hen: Weet
gij, wat Ik u gedaan heb P �Gij noemt mij Meester
en Heer, en gij zegt wel: want Ik ben het. Indien Ik
dan uwe voeten gewasschen heb, de Heer en de Mees-
ter ; zoo moet ook gij elkanders voeten wasschen. Want
Ik heb u een voorbeeld gegeven, opdat, gelijk Ik u
gedaan heb, alzoo ook gij doet. Voorwaar, voorwaar,
zeg Ik u: de dienstknecht is niet meerder dan zijn
Heer, noch een gezant meer, dan die hem gezonden
heeft. Indien gij deze dingen weet, zalig zult gij
zijn, zoo gij ze doet."

(Bij dit laatste woord zalig denkt Jesus aan Judas,
waarom Hij vervolgt:) //Ik zeg dit niet van u allen.
Ik weet wie Ik heb uitgekozen. Maar, opdat de
Schrift vervuld worde : die met mij het brood eet,
zal den hiel tegen mij opheffen." Van nu aan zeg
Ik het u, alvorens het geschiedt, opdat, als het ge-
schied is, gij gelooft dat Ik ben. Voorwaar! voor-
waar! Ik zeg u; zoo Ik iemand zend, wie hem on t-

vangt, ontvangt mij, en wie Mij ontvangt: ontvangt
Hem, die mij gezonden heeft."

XIII. Hel verraad van Judas voor de derde maal
door Jesus voorspeld.

(Jo. XIII: 21�30).

z/Als Jesus dit gezegd had, werd Hij in den geest
ontroerd en betuigde Hij en sprak : Voorwaar! voor-
waar ! Ik zeg u: ��n uwer zal mij verraden. � De
leerlingen zngen dan elkander aan, niet wetende van
wien Hij sprak. Er was intusschen ��n zijner leer-
lingen, dien Jesus lief had, aanliggende in den schoot
van Jesus. Dezen nu wenkte Simon Petrus toe, en
hij zeide tot hem: wie is het, van wien Hij spreekt ? �

Deze dan aan de borst van Jesus aanleunende, zegt
tot Hem: Heer! wie is het? � Jesus antwoordt -.
hij is het, wien Ik het brood, na het ingedoopt te
hebben, zal overreiken. En als Hij het brood had
ingedoopt (in de toespijs) gaf Hij het aan Judas
Isch-Karioth, Simons zoon. En na de bete (ontvan-
gen te hebben) voer Satan in hem. En Jesus zeidc
tot Hem: Wat gij doet, doe haastiglijk! Niemand
echter der aanliggenden wist waartoe Hij hem dit
zeide. Sommigen toch meenden, wijl Judas de beurs
had, dat Jesus hem gezegd had : Koop hetgeen wij

noodig hebben voor het feest; of: dat hij den ar-
men iets geven zoude."

XIV. Jndaa\' verwijdering. Jesus\' verJietrlijking.
Jo. XIII: 30�32.)

^(Judas) nu, de bete genomen hebbende, ging ter-
stond uit. En het was nacht.

Toen hij nu uitgegaan was, zeidc Jesus: Nu is
de Zoon des menschen verheerlijkt, en God is in
Hem verheerlijkt. Indien (echter) God in Hem ver-
heerlijk t is, dan zal ook God Hem verheerlijken in
zichzeivenj en terstond zal Hij Hem verheerlijken."

XV. Jesus\' troost zijne leerlingen door het

(Jo. XIII: 33�35.)

//Kinderen : nog een luttel t ij cl s ben Ik met u.
Gij zult mij zoeken, en gelijk Ik tot de Joden ge-
zegd heb: ^waar Ik heenga, kunt gij niet komen,"
zoo zeg Ik nu ook tot u. (Maar) een nieuw gebod
geef Ik u : dat gij elkander lief hebt, gelijk Ik uheb
lief gehad, dat ook gij elkander lief hebt. Hieraan
zullen allen kennen, dat gij mijne leerlingen zijt, zoo
gpjj liefde hebt tot elkander."

XVI, Jesua voorspelt (voor de eerste maal) de erger*
nis der Apostelen en den val van Petrus.

(Jo. XIII: 36�38; Luc. XXII: 31�34.)

z/Simon Petrus zegt lot Hem: Heer! waarheen
gaat gij ? � Jesus antwoordt: Waar Ik heenga, kunt
gij mij nu niet volgen; gij zult mij echter later vol-
gen. Petrus zegt tot Hem : Waarom kan ik U nu
niet volgen P (J.) De Heer echter zeide: Simon!
Simor, 1 zie! Satan heeft ulieden gevraagd, als tarwe
te ziften. Maar Ik heb voor u gebeden, opdat uw
geloof niet bezwijke ; en gij, eens bekeerd zijnde, ver-
sterk uwe broederen. � en deze zeide tot Hem : Heer
met U ben ik bereid in den kerker en in den dood te
gaan. (L.) Mijn leven wil ik voor U stellen. (J.) Jesus
antwoordt hem : Uw leven wilt gij voor mij stellen ?
Voorwaar, voorwaar, Ik zeg u : de haan zal (heden,
dezen nacht) niet kraaijen, totdat gij mij driemaal
zult verloochenen." (zult geloochend hebben mij te
kennen.) (L.)

V.
XVII. Jesus voorspelt den aanstaande» strijd.

(Lue. XXI: 31�38.)

*En 1 � ij zeide tot hen: Als Ik u uitzond zonder
buidel en reiskorf en voetzolen, heeft u wel iets ont-
broken? � En zij zeiden: Niets.

Hij dan sprak tot hen: Manr nu, wie eenen bui-
del heeft, neme (hem mede), desgelijks een reiskorf,
en die niet beeft, verkoope zijn kleed, en koope een
zwaard. Want ik zeg u: ook nog dit, wat geschreven
staat moet aan Mij vervuld worden : yEn Hij is onder
de boosdoeners gerekend." (Ts. 53: 12). Want die
dingen, die mij betreffen, hebben een einde

En zy zeiden: Heer! ziehier twee zwaarden! Maar
Hij zeide tot hen: *het is genoeg."

XVIII. Afscheidsrede van Jesus (eerste gedeelte).
(Jo. XIV.)

(Jesus gaat voort:) *L^rw hart worde niet ontroerd.
Gij gelooft in God ? gelooft ook in mij. � In het huis
mijns Vaders zijn vele woningen ; zoo niet, Ik zoude
(het) u gezegd hebben; want Ik ga u ecne plaats berei-
den. En als Ik zal heengegaan zijn en uw plaats zal
bereid hebben, dan kom Ik weder en zal u tot mij
nemen, opdat waar Ik ben, ook gij zijt. En waar Ik
heenga, weet gij, en den weg weet gij.

Thomas zegt tot Hem: Heer! wij weten niet,
waarheen gij gaat; en hoe kunnen wij (dan) den
weg weten ?

Jesus sprak tot hem : Ik ben de weg, de waarheid
en het leven. Niemand komt tot den Vader dan door
mij. Indien gij-lieden mij gekend hadt, gij zoudt
voorzeker ook mijnen Vader gekend hebben; van nu
aan zult gij Hem kennen en hebt gij Hem gezien.

Philippus zegt tot Hem : Heer 1 toon ons den Va-
der, en het is genoeg.

Jesus spreekt tot hem : zoo langen tijd ben Ik met
u lieden ; en gij hebt mij (nog) niet gekend ? Philip-
pus ! die mij ziet, ziet ook den Vader. Hoe zegt gij,
(dan): Toon ons den Vader. Gelooft gij-lieden niet
dat Ik in den Vader ben, en dat de Vader in mij
is ? � De woorden, die Tk tot u spreek, spreek Ik
niet uit mij zelven ; maar de Vader, die in mij blijft,
Hij doet de werken. Gelooft gij-lieden (dan nog)
niet, dat Ik in den Vader ben, en dat de Vader in mij
is? Zoo niet, gelooft (dan) om de werken zelveu.
Voorwaar, voorwaar, zeg Ik u; die in mij gelooft,
ook hij zal de werken doen, die Ik doe, en hij zal
(zelfs) grootere doen dan deze ; want Ik ga (nu) tot
den Vader. En al wat gij den Vader, in mijnen naam,
zult vragen, dat zal Ik doen, opdat de Vader in den
Zoon verheerlijkt worde. (Ja!) zoo gij my iets zult
vragen, in mijnen naam, Ik zal het doen.

Indien ge mij liefhebt, onderhoudt mijne geboden;

en Ik zal den Vader bidden, en Hij zal ueenande-
ren Helper geven, opdat Hij met u blijveineeuwig-
heid, den Geest (namelijk) der waarheid, dien de we-
reld niet kan ontvangen, omdat zij Hem niet ziet en
niet kent. Gij echter zult Hem kennen, dewijl Hij
bij u zal blijven en in u zal zijn.

Ik (zelf ook) zal u niet als weezen laten; Ik zal tot
u komen. Nog een weinig tijds, en de wereld ziet
mij niet meer. Maar gij ziet mij, omdat Ik leef, en
ook gij zult leven. Te dien doge zult gij erkennen,
dat Ik in mijnen Vader ben, en gij i» mij, en Ik in u.

Die mijne geboden heeft en ze bewaart, die is het, die
mij liefheeft. En die mij liefheeft, die zal van mij-
nen Vader bemind worden; en ook Ik zal hem lief-
hebben en mij zclven aan hem openbaren.

Judas, niet de Isch-Kariother (maar Taddeus) zegt
tot Hem: Heer! wat is er geschied, dat gij u aan
ons zult openbaren en niet aan de wereld ?

Jesus antwoordde en zeide tot hen : Zoo iemand
mij liefheeft, hij zal mijn woord bewaren; en mijn
Vader zal hem liefhebben, en Wij zullen tot hem
komen, en (ons) verblijf bij hem nemen. Die mij
niet lief heeft bewaart mijne woorden niet.

En het woord, dat gij gehoord hebt, is niet het
mijne, maar des Vaders, die mij gezonden heeft.

Deze dingen heb Ik tot u gesproken, terwijl Ik bij

u verbleef. Maar de Vertrooster, (of Helper), de
Heilige Geest, dien de Vader in mijnen naam zen-
den zal, die zal u alles leeren en olies indachtig
maken, wat Ik u gezegd heb.

Vrede laat Ik u, mijnen vrede geef Ik u; niet ge-
lijk de wereld geeft, geef Ik u (dien). Uw hart
worde (dus) niet ontroerd, en vreeze niet 1 Gij hebt
gehoord, dat Ik u gezegd heb: �Ik ga en Ik kom
tot u, Indien ge mij lief hadt, zoudt gij u gewis
verblijden, omdat Ik tot den Vader ga, dewijl de
Vader grooter is dan Ik. En nu heb Ik het u ge-
zegd, eer het geschiedt, opdat, als het geschied zal
zijn» gij geloovet.

Ik zal nu niet veel meer met u spreken; want de
vorst dezer wereld komt, doch aan mij heeft hij niet
het minste; maar opdat de wereld erkenne, dat Ik
den Vader lief heb, en z�� doe, gelijk de Vader mij
geboden heeft, � staat op, gaan we van hier 1

XXI. Jesus zingt met zijne leerlingen den
gewonen lofzang en verlaat de zaal.

(Mt. XIX : 30. Mr. XVI: 26. Luc. XXII: 39.)

�En na den lofzang gezongen te hebben (M. Mr.)
begaf Hij zich, volgens gewoonte, naarden Olijfberg,
(d. i. naar Gethsemane, als om vandaar naarBetha-
ni� te gaan), en zijne leerlingen volgden hem." (L.)

XX. Jesus laahte lessen aan zyne leerlingen.

(Afscheidsrede (2de gedeelte.)

(Terwijl Jesus nog eenige oogenblikken stilstaat, of
langzaam te midden der zijnen voortwandelt, geeft
Hij hun nog de volgende lessen :) _u Ik ben de ware
wijnstok, en mijn Vader is de landman. Elke rank
aan mij, die geene vrucht draagt, zal Hij wegnemen;
en elke, die vrucht draagt, die zal Hij reinigen, op-
dat zij meer vrucht voortbrengen. R ij-lieden zijt al-
reeds rein om het woord, dat Ik tot u gesproken
heb. Blijft (echter) in mij, en Ik in u. Gelijk de
rank geene vrucht kan voortbrengen uit zich zelve,
tenzij ze aan den wijnstok blijve, zoo ook pj niet, in-
dien ge in mij niet blijft. Ik ben de wijnstok, gij
zijt de ranken. Die in mij blijft, en in wien Ik
blijve, deze brengt veel vrucht voort: dewijl gij zon-
der mij niets kunt doen. Zoo iemand in mij niet
blijft, zal hij uitgeworpen worden, gelijk de rank, en
verdorren, en men zal haar vergaderen en in het
vuur werpen, en zij brandt. Indien gij in mij blijft,
en mijne woorden in u blijven zult gij vragen al wat
gij wilt, en het zal u geworden. Hierin is mijn Va-
der verheerlijkt, dat gy zeer veel vrucht draagt, eu
mijne leerlingen wordt.

Gelijk do Vader mij bemind heeft, zoo heb Ik u
bemind. Blijft in mijne liefde. Indien ge mijne
geboden onderhoudt, dan blijft ge in mijne liefde,
gelijk ook Ik de geboden mijns Vaders onderhouden
heb, en in zijne liefde blijf.

Dit alles heb Ik tot u gesproken, opdat mijne blijd-
schap in u zij en (nldus) uwe blijdschap volkomen
worde. � Dit is mijn gebod, dat gij elkander lief
hebt, gelijk Ik u heb lief gehad. Niemand heeft
grooter liefde dan deze; dat iemand zijn leven geeft
voor zijne vrienden. Gij zijt mijne vrienden, indien
gij doet hetgeen Ik u gebied. Ik zal u niet meer
dienstknechten noemen ; want de dienstknecht weet
niet wat zijn heer doet; maar ik heb u vrienden ge-
r.oemd, omdat Ik u alles heb bekend gemaakt, wat Ik
van mijnen Vader gehoord heb.

Niet gij hebt mij uitverkoren, maar Ik heb u uit-
verkoren en u gesteld, opdat gij heengaat, en vrucht
draagt en uw vrucht blijve, opdat al wat gij den Va-
der in mijnen nnam vragen zult, Hij u (dat) geve.

Dit beveel Ik u, dat gij elkauder lief hebt.

Indien de wereld u haat; weet, dat ze mij eer dan
u gehaat heeft. VVaurt gij van de wereld, de wereld
zou het hare liefhebben ; maar omdat gij van de we-
reld niet zijt, doch Ik u heb uitverkoren uit de we-
reld, daarom haat u de wereld. W\'eest mijn woord

indachtig, hetwelk Ik u gezegd heb: de dienaar is
niet meerder dan zijn heer. Hebben ze mij vervolgd,
ook u zullen ze vervolgen; hebben zij mijn woord
bewaard, ook het uwe zullen zij bewaren. Maar
dit nlles zullen zij u aandoen om mijnen naam;
omdat zij Hem niet kennen, die mij gezonden heeft.

Indien Ik niet gekomen was en tot hen gesproken
had, zij zouden geene zonde hebben; maar nu heb-
ben zij geene versehooning voor hunne zonde. Wie
mij haat, haat ook mijnen Vader. Had Ik order hen
geene werken gedaan, die niemand anders gedaan
heeft, zij zouden geene zonde hebben ; nu echter heb-
ben zij (die werken) gezien, en (evenwel) mij en mijnen
Vader gehaat. Doch, � opdat het woord vervuld
worde, dat in hunne wet geschreven staat; ^zij heb-
ben mij zonder reden gehaat!"

Maar, wanneer de Helper (of Vertrooster, de Pa-
racleet) zal gekomen zijn, dien Ik u van den Vader
zenden zal, den Geest der waarheid, die van den
Vader uitgaat, die zal van mij getuigenis geven. Ook
gij zult getuigenis geven, omdat gij van den beginne
met mij zijt.

� Dit heb Ik tot u gesproken, opdat gij nietge-
ergerd wordt. Zij zullen u buiten de Synagoge doen;
ja, het uur komt, waarop al, wie u doodt, meenen
zal �ode ccuc dienst te bewijzen. En dit zullen zij

u doen, omdat zij noch den Vader noch mij kennen.
Maar dit heb Ik tot u gesproken, opdat, als de ure
komt, gij daaraan denken zoudt, dat Ik het u gezegd
heb. Van den beginne echter zeide Ik het u niet,
omdat Ik met u was. Doch nu ga Jk tot Hem, die
mij gezonden heeft; en niemand uwer ondervraagt mij:
waar gaat gij heen ?

Maar omdat Ik dit tot u gesproken heb, heeft de
droefheid uw hart vervuld. Doch Ik zeg u de waar-
heid : het is u nuttig dat Ik ga; want zoo Ik niet weg
ga, zal de Helper tot u niet komen ; maar als Ik weg
ga, zal Ik Hem zenden. En als die gekomen is, zal
Hij de wereld overtuigen van zonde, en van geregtig»
heid, en van oordeel. En wel van zonde, omdat zij
in mij riet geloofd hebben. Van geregtigheid echter,
omdat Ik tot den Vader ga en gij mij niet meer zien
zult; en van oordeel, omdat de vorst dezer wereld
reeds geoordeeld is.

Nog veel heb Ik u te zeggen; maar gij kunt het nu
niet dragen. Doch wanneer Hij, de geest dor waar-
beid, zal gekomen zijn, zal Hij u de gansehe waar-
heid leeren ; want Hij zal niet uit zichzelven spreken;
maar al wat Hij hooren zal, zal Hij spreken, en (zelfs)
het toekomende u verkondigen. Dezelfde (Geest) zal
mij verheerlijken ; want Hij zal van het mijne ontvan-
gen en het u verkondigen. Al wat de Vader heeft is

kei mijne: danrom zcide Ik : Hij zal van het mijne
ontvangen en het u verkondigen.

ten weinig tijds, en gij zult mij niet meer zien;
en wederom een weinig tijds en gij zult mij zien,
want Ik ga tot den Vader.

Sommigen dan van zijne leerlingen zeiden tot elkan-
der: Wat is dit, dat Hij ons zegt: Een weinig tijds
en gij zult mij niet zien, eu wederom een weinig en
gij zult mij zien ? en dit: Ik ga tot den Vader ? Zij
zeiden dan : Wat is dit, dat Hij zegt: een weinig
tijds ? wij weten niet, wat Hij zegt.

Jesus nu wist, dat zij Hem ondervragen wilden,
en Hij zeide (derhalve) tot hen : Gij vraagt onder el-
kander daarover, dat Ik gezegd heb; een weinig tijds
en gij zult mij niet zien, en wederom een luttel, en
gij zult mij zien. Voorwaar, voorwaar, zeg Ik u:
gijlieden, gij zult schreijen en weenen; maar de we-
reld zal zich verheugen ; gij zult bedroefd zijn; maar
uwe droefheid zal in blijdschap veranderen. Als eene
vrouw^- baart heeft zij droefheid, omdat haar uur ge-
komen is; doch als zij het kind gebaard heeft, ge-
denkt zij hare benaauwdheid niet meer, uit blijdschap
dat er een mensch tor wereld geboren is. Ook gijlie-
den hebt dan nu wel droefheid, maar Ik zal u weder
zien, en uw hart zal zich verblijden, en niemand zal

u uwe blijdschap ontnemen. En te dien dage zult
ge mij niets vragen.

Voorwaar, voorwaar, zeg Ik u: indien gij den Va-
der om iets in mijnen naam zult bidden, Hij zal het
u geven. Tot nu toe hebt gij nog om niets in mijnen
naam gebeden. Bidt, en gij zult verkrijgen, opdat
uwe blijdschap volkomen zij. Dit heb Ik tot u ge-
sproken in gelijkenissen. De ure komt, dat Ik niet
meer in gelijkenissen tot u spreken, maar u openlijk
van den Vader verkondigen zal. Te dien dage zult
gij in mijnen naam bidden, en Ik zeg u niet (behoef
u niet te zeggen) dat Ik den Vader voor u vragen zal.
Want de Vader heeft u lief, omdat gij mij hebt lief
gehad, en geloofd hebt, dat Ik van God ben uitge-
gaan. Ik ben van den Vader uitgegaan en in de we-
rcld gekomen. Wederom verlaat Ik de wereld en
ga tot den Vader.

Zijne leerlingen zeiden (nu) tot Hem : ziel nu spreekt
gij openlijk, en zegt geene gelijkenis. Nu weten wij
dat gij alles weet, en niet noodig hebt dat iemand
u vrage; daarom gelooven wij, dat gij van God zijt
uitgegaan.

Jesus antwoordde hun: Thans gelooft gij P zie! de
ure komt en is alreeds gekomen, dat gij verstrooid
zult worden, een iegelijk naar het zijne, en mij alleen

laat; doch Ik ben niet alleen, want de Vader is
met mij.

Dit heb Ik tot n gesproken, opdat gij vrede in mij
moogt hebben. In de wereld zult gij verdrukking heb-
ben ; maar betrouwt, Ik heb de wereld overwonnen."

XXI. Jesus bidt zijn Hoogepriesterlijk gebed.

Dit alles sprak Jesus, en zijne oogen ten hemel
verheffende, zeide Hij:

uVader de ure is gekomen ! verheerlijk (Gij nu)
uwen zoon, opdat uw zoon U verheerlijke : gelijk Gij
Hem magt hebt gegeven over alle vleesch, opdat Hij
aan allen, die Gij Hem gegeven hebt, het eeuwige
leven geve. Dit toch is het eeuwig leven, dat zij
IJ kennen, den dertigen waren God, en dien Gij ge-
zonden hebt, Jesus Christus.

Ik heb U verheerlijkt op aarde; Ik heb het werk
volbragt dat Gij mij gegeven hebt, om te doen; (der-
iialve) verheerlijk Gij mij, o Vader, bij U zelven,
met de heerlijkheid, die Ik bij U gehad heb, eerde
wereld was.

Ik h.\'.b uwen na .m geopenbaard aan de menschen,
dien Ge mij uit de wereld gegeven hebt Zij waren
de uwen, en aan mij hebt Gij ze gegeven, en uw

woord hebben zij ljewaard. Reeds hebben zij erkend
dat al hetgeen gij mij gegeven hebt, van U is. Want
de woorden, die Gij mij gegeven hebt, heb Ik hun
gegeven, en zij hebben die aangenomen en in waar-
heid erkend, dat Ik van U ben uitgegaan, en zij
hebben geloofd, dat Gij mij gezonden hebt.

Ik vraag (en bid dan ook) voor hen, niet voor de
wereld vraag Ik, maar voor hen, die Gij mij gegeven
hebt; want zij zijn de uwen. En (immers) al het
mijne is het uwe, en het uwe is het mijne, en Ik, Ik
ben in hen verheerlijkt. En Ik (nu) ben niet meer in
de wereld, maar dezen zijn in de wereld, en Ik
kom tot U.

Heilige Vader! bewaar hen in uwen naam, die
gij mij gegeven hebt, opdat zij ��n zijn, gelijk wij.
Toen Ik met hen was, bewaarde Ik hen in uwen naam.
Die Gij mij gegeven hebt, heb tk behoed; en niemand
van hen ging verloren, dan de zoon des verderfs, op-
dat de Schrift vervuld wierde. Doch nu kom Ik tot
U ; en Ik spreek dit in de wereld, opdat zij mijne
blijdschap in zich volkomen hebben. Ik heb hun uw
woord gegeven, en de «ercld beeft hen gehaat, om-
dat zij van de wereld niet zijn; gelijk ook Ik van de
wereld niet ben. Ik vraag niet, dat gij hen van de
wereld wegneemt, maar dat gij hen bewaart van den
booze. Zij zijn niet van de wereld, gelijk ook Ik van

de wereld niet ben. Heilig hen (dan) in de waarheid:
uw woord is waarheid. Gelijk Gij mij in de wereld
gezonden hebt, heb ook Ik hen in de wtreld gezonden.
En voor hen heilig Ik mij zelven, opdat ook zij in
de waarheid geheiligd zijn.

Ik vraag echter niet alleen voor hen, maar ook
voor degenen, die door hun woord in mij zullen ge-
looven, opdat allen ��n zijn, gelijk Gij, o Vader, in
mij,.en Ik in U; dat ook zij in ons ��n zijn, opdat
de wereld geloove, dat Gij mij gezonden hebt. En
Ik heb hun de heerlijkheid gegeven, die Gij mij
gegeven hebt, opdat zij ��n zijn, gelijk ook wij ��n
zijn. Ik in hen, en Gij in mij; opdat zij volmaakt
��n zijn, en de wereld wcte dat Gij mij gezonden hebt.cn
dat Gij hen bemind hebt, gelijk Gij mij hebt liefgehad.
Vader! Ik wil, dat, waar Ik ben, ook degenen,
die Gij mij gegeven hebt, met mij zijn; opdat zij
mijne heerlijkheid aanschouwen, die Gij mij gegeven
hebt, omdat Gij mij hebt liefgehad v��r de grond-
legging der wereld.

Regtvaardige Vader ! de wereld heeft U niet gekend;
maar Ik heb U gekend ; en dezen hebben erkend, dat
Gij mij gezonden hebt. En Ik heb hun uwen naam
bekend gemaakt, en Ik zal (hun dien) bekend maken;
opdat de liefde, waarmede Gij mij bemind hebt, in
hen zij, en Ik in hen."

XXII. Jetui voorspelt ten tweeden male de ergernis
der Apostelen.

(Matth. XXVI. 31�35. Mar. XIX. 27�31.)

(Hierna) zegt Jesus tot (zijne leerlingen): Gij allen
zult (nog) in dezen nacht aan mij ge�rgerd worden;
want er staat geschreven: «Jk zal den herder slaan
en de schapen der kudde zullen verstrooid worden."
(Zaeh.) Nogtans, nadat Ik verrezen zal zijn, zal Ik
u voorgaan naar (�alilea.

Maar Petrus antwoordende, zeiJetot Hem: Al wer-
den ook allen aan u ge�rgerd, ik zal (nogtans) nim-
mer ge�rgerd worden. Jesus spreekt tot hem : Voor-
waar, Ik zeg u, dat gij heden, in dezen nacht, eer de
haan tweemaal gekraaid zal hebben, mij driemaal zult
verloochenen. (Mr.) Maar hij zeide des te meer: Al
moest ik te gelijk met U sterven, ik zal U niet ver-
loochenen. En desgelijks spraken ook al de leerlingen.

XXIII. Jesus in lift dal Cedron, voor Gethsemane.
(Mt. XXVI. 36. Mr. XIV. Si. Jo. XVIII. I.)

_ff Als Jesus dit gesproken had, ging Hij met zijne
leerlingen uit, over de beek Cedron, waar een hof
was, waarin Hij inging, Hij en zijne leerlingen (J.)

Toen kwam (dus) Jesus met hen aan het landgoed,

Gethsemane genaamd ; en Hij zeide tot zijne leer-
lingen : Zit hier neder, terwijl Ik derwaarts ga, en
bid. (M Mr.)

XXIV. Jesvs\' yebed en doodxangU ia Gethsemane.

Mt. XXVI. 37�40. Mr. XIV. 33�42. Luc.
XXII. 40�46.)

En Petrus en de twee zonen van Zebedc�s (Jacobus
en Jonnues, Mr.) met zich genomen hebbende, begon
Hij bedroefd en beangst te worden (M.) En toen
Hij ter plaatse gekomen was, zeide Hij tot hen
(Luc.): Mijne ziel is bedroefd tot der dood toe;
blijft hier en waakt met mij (M.) Bidt dat gij niet
in bekoring komt (L.).

En Hij scheurde zich van hen af, � eu een weinig
voortgegaan zijnde, � een steenworp ver, � en
(eerst nedergeknield zijnde, � viel Hij neder op zijn
aangezigt ter aarde, en bad, dat die ure, indien het
geschieden kon, Hem mogt voorbijgaan (M.) En Hij
zeide: Abba ! Vader! {indien het mogelijk is, Mr.) en
alles is bij U mogelijk, laat (dan) dezen kelk mij
voorbijgaan ; nogtans niet gelijk Ik wil, maar gelijk
Gij wilt geschiede!

(Daarna) komt Hij tot zijne leerlingen, en viudt hen
slapende; en Hij zegt tot Petrus: Simon! slaaptgij?

(Mr.) zoo kondet gij-lieden niet ��n uur met mij
waken ? Waakt en bidt; opdat gij niet in beko-
ring komt, de geest is wel gewillig maar liet vleesch
is zwak.

En wederom ging Hij heen ten tweeden male, en
bad, zeggende: Mijn Vader! indien deze kelk niet
kan voorbijgaan, tenzij Ik hem drinke, uw wil ge-
schiede! (Mt.)

En (nogmaals) teruggekeerd, vond Hij hen weder-
om slapende, (want hunne oogen waren bezwaard);
en zij wisten niet.wat zij Hem zouden antwoorden (Mr.)
En hen verlaten hebbende, ging Hij wederom heen,
en bad ten derden male, dezelfde woorden zeggen-
de. (Mt.)

En Heai verscheen (nu) een Engel van den hemel
die Hem versterkte. En in doodsangst geraakt zijnde,
bad Hij te meer. En zijn zweet werd als druppelen
bloed, dat op de aarde nederdroop. En van het gebed
opgestaan zijnde en (ten derden male, Mt.) tot zijne
leerlingen gekomen, vond Hij hen slapende van droef-
heid. En Hij zeide tot hen : Wat slaapt gij P (L.)
Slaapt nu en rust. Het is genoeg! (Mr.) Zie ! de ure is
genaderd, en de Zoon des mcnschen zal overgeleverd
worden in de handen der zondaren. (Mt.) Staat op, en
bidt opdat gij niet in bekoring komt (L.) Staat op, laat
ons gaan! Zie! die mij zal overleveren is nabij. (Mt. Mr.)

XXV. Jesus gaat Judas te gemoet.

(Joh. XVIII. 2, 3, Matth. XXVI. 47�50. Mr. XIV.
43�45 Luc. XXII. 47�48.)

Maar ook Judas, die Hem verried, wist de plaats,
(Gethseniane); want Jesus was daar dikwijls met zijne
leerlingen zamengekomen. Judas dan de bende (krijgs-
volk) en van (wege) de Overpriesters en Pharise�\'n
(nog andere) dienaren genomen hebbende, kwam der-
waai ts met lantuarnen en fakkels en wapenen.

(Doch zie!) terwijl Jesus nog spreekt komt Judas,
��n der twaalf, en met hem eene groote schare, (die
hij vooruit ging, L.) met zwaarden en stokken, gezon-
den van de Overpriesters (en de Schriftgeleerden, Mr.)
en de Oudsten des volks. En hij, die Hem verried,
had hun een teeken gegeven, zeggende : Dien ik kus-
sen zal, die is het; grijpt Hem (en leidt Hem behoed-
zaam weg. Mr.) En terstond tot Jesus toetredende
(om Hem te kussen, L.) zeide hij ! wees gegroet,
Meester! en hij kuste Hem.

En Jesus zeide tot hem! Vriend! waartoe zijt gij
gekomen? (Mt.) Judas! met eenen kus levert gij
den Zoon des menschen ? (L.)

XXVI. Jesus gaat de krijg\\bende te gemoet.
(Joh. XVIII. 4�9)

Jesus dan, alles wetende wat Hem overkomen

zoude, trad voorwaarts, en zeide tot hen : Wien zoekt
ij ? � Zij antwoordden Hem : Jcsus, den Nazarener,
Jesns zeide tot hen: Ik ben het. En ook Judas, die
Hem verried, was ook bij hen.

Als Hij dan tot hen zeide: Ik ben hetl weken zij
achterwaarts, en vielen ter aarde.

Hij dan vroeg hen andermaal: Wien zoekt gij? En
zij zeiden: Jesus, den Nazarener. Jesus antwoordde:
Ik heb het u gezegd, dat Ik het ben. Indien gij dan
mij zoekt, laat dezen gaan.

Opdat het woord vervuld wierd, dat Hij gesproken
had : //Van hen, die Gij mij gegeven hebt, heb Ik
niemand (laten) verloren gaan."

XXVII. Petrus houwt Malchns het oor af.

(Luc. XXII. 49-51. Matth. XXVI. 51-54. Mark.
XIV. 47. Joh. XVIII. 10. 11.)
(De leerlingen) dan, die rondom Hem waren, (nu)
ziende wat aanstaande was, zeiden tot Hem: Heer I
zullen wij slaan met het zwaard ? (L.) En zie! een
van degenen, die met Jesus waren (Simon Petrus, een
zwaard hebbende, Joh.) stak de hand uit, trok zijn
zwaard, en sloeg den dienstknecht des Hoogepriesters,
en hieuw hem het (regter) oor af. (Mt.) De naam
n van dien dienstknecht was Malchus. (J.)
Doch Jesus antwoordde, en zeide tot Petrus: laat

het I tot hier! (L) Steek uw zwaard weder in zijne
plaats! want allen die het zwaard genomen hebhen,
zullen door het zwaard omkomen. � Of meent gij, dat
Ik mijnen Vader niet bidden kan, en dat Hij mij niet
terstond meer dan twaalf legioenen Engelen zal ver-
schaffen ? (Alt) (Maar) Zal Ik den kelk niet drinken,
dien de Vader mij gegeven heeft ? (Jo.) Hoe zullen
dan de Schriften vervuld worden (die zeggen:) dat
het z�� moet geschieden P (Mt.)

En Hij raakte zijn (Malchus\') oor aan eu genas
hem. (L.)

XXVIII. Laatste woorden van Jems tot de bende.

(Matth. XXVI: 55. Mark. XIV: 48�49.
Luc. XXII: 52�53.)

Jcsus echter sprak tot hen, die op Hem afgekomen
waren, (tot) de Opperpriesters, en de Hoofdmannen
des Tempels en de Ouderlingen (L.) Als tegen een
roover zijt gij uitgetrokken, met zwaarden en stokken,
om my gevangen te nemen ; en (toch) zat Ik dagelijks
bij u, loerende in den Tempel, en gij hebt (tegen mij
de handen niet uitgestoken, L.) (en) mij niet vast
gegrepen. Maar deze is uwe ure, en (dit) de magt
der duisternis (L.) (En het geschiedde zoo) opdat de
schriften vervuld werden. (Mr.)

XXIX. Jesus wordt gevangen genomen

Matth. XXVI: 50, 56. Mark. XIV: 46, 50. Luc.
XXII: 54. Joh. XVIII: 12.)

Toen traden zij toe (de bende en de hoofdman en
de dienaren der Joden, J.) sloegen de handen aan
Jesus, en grepen Hem (en bonden Hem. J.)

Dit alles is echter geschied, opdat de schriften
der propheten zouden vervuld worden. (Mt.)

Toen verlieten Hem (mede daarom) al de leerlingen
en namen de vlugt. (Mt.) Doch een zeker jongeling,
(slechts) een lijnwaad om het bloote lijf geslagen heb-
bende, volgde hen (die Jesus wegvoerden); en zij gre-
pen dien. Maar deze het lijnwaad van zich wer-
pende, vlugtte naakt van hen weg. (Mr.)



		Vak 72

		HET BITTER LIJDEN *

		ONZEN HEER JESUS CHRISTUS MET DE EKiEN WOORDEN DKB VIER E^-VA25TC3-ELIST^,E2Sr VERHAAI.D A.VN DE MINNAARS VAN JESUS\' HART. Aspieicntes in auctorem iidei, et nonsummatorem J�sum. Hebr. XII, 2. DOOtt R. J. PIERIK, S. J.

		AMSTERDAM, J. BEERENDONK.

		187 8. 106
		G<>.KM\'l*



		HET BITTER LIJDEN VAN ONZEN HEER JESUS CHRISTUS MliT DE EIGEN WOORDEN DER VIER, EVjA.2sTC3-EIjZSa7E2Sr VERHAALD AAN DE MINNAARS VAN JESUS\' HAKT. Aspicientcs iu auctorem fidei, et cousummatorem Jesnm. Hebr. X�, 2. DOOR R. J. PIERIK, S. J. a<8»c

		AMSTERDAM, J. BEEKENDONK. 1878.



		IMPRIMATUR.

		Amstelodami, M. Bernsen, 15 Februarii 187 8. *Lib. Cens.*



		Waarde Lezer,

		Het boekje, dat wij u aanbieden, bevat niets an- ders als een beknopt verhaal van het bitter lijden van onzen beminnelijken Zaligmaker, dat gij in het grooter werk De lijdende Jews in het breed vindt . ontwikkeld. 1) Iets nieuws is toch nog in dit boekje te vinden. Daar wij immers vroeger de teksten der vier Evangelisten in hun geheel naast el- kander geplaatst hebben, hebben wij die hier, of- schoon altoos met hun eigen woorden, tot ��n geheel vereenigd. Op die wijze is hun verhaal beknopter voor u, dien wij hier voorhebben, duidelijker, en zeker in menig opzigt veel bruikbaarder geworden. Dat gij in \'t algemeen en vooral in den H. Vas- tentijd en op de Vrijdagen des jaars geen nuttiger lezing dan die van Jesus\' lijden vinden kunt, be- hoeven wij hier niet te betoogen. De meeste Hei-

		1) De lijdende Jetus, 2 deelen / 5. Bij 1\\ Stokvis, \'sBusch, � en de Z�latricen vau Maastricht.



		�i-

		Meester zegt: Mijn tijd ia nabij ; Ik zal bij u bet Paseba met mijne leerlingen houden. � Waar is de eetzaal, waar Ik het met mijne discipelen moge eten ?� En hij zal u eene groote opperzaal wijzen, die toege- rust (met rustbedden voorzieu, en geheel gereed) isj en aldaar zult gij het ons bereiden." z/En zijne leerlingen deden gelijk Jesus hun bevolen had, � zij gingen heen, kwamen in de stad en von- den het gelijk Hij hun gezegd had; en zij bereidden het Pascha." VI. Jesus gaat naar Jerusalem en eet met zijne Apostelen het Pascha. (Mt.XXVI: 20,21 en 29. Mr.XIV: 17.Luc.XXII: 14-18.) z/Als het nu avond geworden was kwam Hij met de Twaalve (M.) en � toen de ure gekomen was zat Hij aan (aan den Paaschdisch) en de twaalf Apos- telen met Hem (L);� en terwijl zij aten (Mt.) zeide Hij tot hen: //Met groot verlangen heb Ik verlangd dit Paaschmaal met u te eten, eer Ik lijde. Want Ik zeg u: Ik zal het voortaan niet (meer) eten, tot dat het vervuld worde in het Kijk Gods. En den kelk nemende, dankte Hij en zeide: Neemt en deelt dien onder u. Want Ik zeg u: dat Ik van het gewas des wijnstoks (voortaan) niet (meer) zal drin-



		1«J

		indachtig, hetwelk Ik u gezegd heb: de dienaar is niet meerder dan zijn heer. Hebben ze mij vervolgd, ook u zullen ze vervolgen; hebben zij mijn woord bewaard, ook het uwe zullen zij bewaren. Maar dit nlles zullen zij u aandoen om mijnen naam; omdat zij Hem niet kennen, die mij gezonden heeft. Indien Ik niet gekomen was en tot hen gesproken had, zij zouden geene zonde hebben; maar nu heb- ben zij geene versehooning voor hunne zonde. Wie mij haat, haat ook mijnen Vader. Had Ik order hen geene werken gedaan, die niemand anders gedaan heeft, zij zouden geene zonde hebben ; nu echter heb- ben zij (die werken) gezien, en (evenwel) mij en mijnen Vader gehaat. Doch, � opdat het woord vervuld worde, dat in hunne wet geschreven staat; ^zij heb- ben mij zonder reden gehaat!" Maar, wanneer de Helper (of Vertrooster, de Pa- racleet) zal gekomen zijn, dien Ik u van den Vader zenden zal, den Geest der waarheid, die van den Vader uitgaat, die zal van mij getuigenis geven. Ook gij zult getuigenis geven, omdat gij van den beginne met mij zijt. � Dit heb Ik tot u gesproken, opdat gij nietge- ergerd wordt. Zij zullen u buiten de Synagoge doen; ja, het uur komt, waarop al, wie u doodt, meenen zal �ode ccuc dienst te bewijzen. En dit zullen zij



		29

		XXV. Jesus gaat Judas te gemoet. (Joh. XVIII. 2, 3, Matth. XXVI. 47�50. Mr. XIV. 43�45 Luc. XXII. 47�48.) Maar ook Judas, die Hem verried, wist de plaats, (Gethseniane); want Jesus was daar dikwijls met zijne leerlingen zamengekomen. Judas dan de bende (krijgs- volk) en van (wege) de Overpriesters en Pharise�\'n (nog andere) dienaren genomen hebbende, kwam der- waai ts met lantuarnen en fakkels en wapenen. (Doch zie!) terwijl Jesus nog spreekt komt Judas, ��n der twaalf, en met hem eene groote schare, (die hij vooruit ging, L.) met zwaarden en stokken, gezon- den van de Overpriesters (en de Schriftgeleerden, Mr.) en de Oudsten des volks. En hij, die Hem verried, had hun een teeken gegeven, zeggende : Dien ik kus- sen zal, die is het; grijpt Hem (en leidt Hem behoed- zaam weg. Mr.) En terstond tot Jesus toetredende (om Hem te kussen, L.) zeide hij ! wees gegroet, Meester! en hij kuste Hem. En Jesus zeide tot hem! Vriend! waartoe zijt gij gekomen? (Mt.) Judas! met eenen kus levert gij den Zoon des menschen ? (L.) XXVI. Jesus gaat de krijg\\bende te gemoet. (Joh. XVIII. 4�9) Jesus dan, alles wetende wat Hem overkomen



		32

		XXIX. Jesus wordt gevangen genomen Matth. XXVI: 50, 56. Mark. XIV: 46, 50. Luc. XXII: 54. Joh. XVIII: 12.) Toen traden zij toe (de bende en de hoofdman en de dienaren der Joden, J.) sloegen de handen aan Jesus, en grepen Hem (en bonden Hem. J.) Dit alles is echter geschied, opdat de schriften der propheten zouden vervuld worden. (Mt.) Toen verlieten Hem (mede daarom) al de leerlingen en namen de vlugt. (Mt.) Doch een zeker jongeling, (slechts) een lijnwaad om het bloote lijf geslagen heb- bende, volgde hen (die Jesus wegvoerden); en zij gre- pen dien. Maar deze het lijnwaad van zich wer- pende, vlugtte naakt van hen weg. (Mr.) XXX. Jesus wordt het eerd naar Anna geleld.* (Joh. XVIII: 13-14) _ffEn zij leidden Hem eerst tot Annas; want hij was de schoonvader van Ca�phas, die in dat jaar Hooge- priester was. Ca�phas nu was degene, die aan de Jo- den den raad had gegeven: Het is dienstig, dat ��n mtnsch sterve voor het (geheele) volk."



		S3

		XXXI. Jesus in het huis des Hoogepriesters. Petrus en Joannes volgen Hem. (\\!t XXVI 57�58. Mr. XIV: 63�54. Luc. XXIII: 64�55. Joh. XVIII: 15�16). «Maar zij, die Jesus gegrepen hadden, leidden hem naar (het huis van L.) Ca�phas, den Hooge- priester, alwaar (al de Overpriesters M.), de Schrift- geleerden en Oudsten vergaderd waren. En Simon Petrus volgde Hem van verre, (als ook nog een ander leerling J.) tot in het voorhof des Hooge- priesters. (M.) Deze (andere) leerling nu was den Hoogepriester bekend, en ging met Jesus binnen in het voorhof (van het huis) des Hoogepriesters. Pe- trus echter bleef buiten aan de deur staan. De andere discipel dan, die den Hoogepriester bekend was, ging (wederom) uit, en sprak met de deur- wachtster; en bragt (toen ook) Petrus binnen (J.) (tot binnen in het voorhof des Hoogepriesters. (Mr.) En toen (Petrus) binnen gegaan was,� daar men een vuur ontstoken had te midden van het voorhof en (de dienaren) daar omheen zaten (L.) � ging Petrus, met de dienaren, en in hun midden (L), bij het vuur zitten, om het einde (der zaak) te zien (Mt.), en hij warmde zich. (Mr.)





		34

		XXXII. Eerste verloocliening tan Petrus. (Mt. XXVI: 69, 70. Mr. XIV: 66, 68. Luc. XXII: 56,57. Joh. XVIII: 17, 18.) ^Petrus zat dan (terwijl Jesus Hutten in bet buis van Ca�phas was) buiten in het voorhof. (Mt.) Ter- wijl hij zich nu daar beneden (Jesus doven zijnde) bevond, kwam eene van de dienstmaagden des Hoogepriesters, de deurwaehtster (J.) [die hem straks had binnengelaten]; en als zij Petrus zag, zich war- mende, (en zittende bij het licht des vuurs (L.) na- derde zij tot hem (Mt.), vestigde den blik op hem (Mr. L.) en zeide (eerst in \'t algemeen): //ook deze was met Hem" (L.), maar dan tot Petrus zelven: «■Ook gij waart met Jesus, den Nazarener, uit Gfili- lea (Mt. Mr.). Of, yzijt ook gy niet van de leer- lingen van dien mensch ?" (J.) Maar hij loochende (Hem, L.) in aller bijzijn (Mt.), zeggende : _rVrouw! � Ik ben het niet. � Ik ken Hem niet. Ik weet noch begrijp wat gij zegt." De dienstknechten en dienaars nu stonden bij een kolenvuur, omdat het koud was, en warmden zich; en ook Petrus was met hen [doch nu veelligt van schrik opgerezen] staande en zich warmende.



		35

		XXXIII. Jesus voor Anna». (Joh. XVIII: 19�23.) y�e Hoogepriester dan ondervroeg Jesus over zijne leerlingen en over zijno leer.�Jesus antwoordde hem : //Ik heb openlijk tot de wereld gesproken; ik heb altijd geleerd in de Synagoog en in den Tempel, waar al de Joden zamenkomen ; en in liet verborgen heb Ik niets gesproken. Waarom ondervraagt ge mij ? Ondervraag hen, die gehoord hebben wat Ik tot hen gesproken heb ; zie ! dezen weten wat Ik gezegd heb." Als Hij nu dit gezegd had, gaf een der dienaren, die daarbij stond, Jesus eenen kaakslag, zeg°ende: ^Antwoordt gij z�� aan dea Hoogepriester?" Jesus antwoordde hen: //Indien Ik kwalijk gesproken heb, geef getuigenis van het kwade; heb Ik echter wel gesproken, waarom slaat ge mij ?" XXXIV. Jezus wordt naar Ca�pkas gezonden. Tieeede verloochening van Petrus. (Mt. XXVI: 71, 72. Mr. XIV: 68�70. Luc. XXII: 58. Joh. XVIII: 24, 26.) //Annas dan zond (Jesus hierna) geboeid tot Cu�plias, den Hoogepriester.



		3*5

		Simon Petrus nu stond daar[uog altoos in hetzelfde voorhof van \'s Hoogepriesters paleis, waarin Annas veelligt dezen avond wegens het paaschraaal aanwezig was,] en warmde zich (bij het straks vermelde vuur.) (Pc dienaren) zeiden dan tot hem: ^Zijt gij ook niet een van zijne leerlingen ?" (J.) (Dit was) een weinig daarna (L. na de eerste ver- loochening; want Petrus) ging (daarna) uit naar bui- ten, v��r het voorhof, en de haan kraaide. Toen hem nu de dienstmaagd wederom zag, begon zij tot de om- standers te zeggen : u Wis, deze is (��n) van hen." (Mr.] En toen hij de deur uitging (tot in de voorzaat) zag hem eene andere dienstmaagd, en zeide tot degenen die daar waren: _ffOok deze was met Jesus, den Naza- rener ;" (Mt.) (en nu) zag hem (ook) een ander, en zeide (tot, Petrus:) ^Ook gij zijt (een) van hen" (L.) Hi; loochende het andermaal (zelfs) met eenen eed, (zeg- gendc : »0 mensch! dat ben ik niet." (Mt. L.) Ik ker dien mensch niet." (Mt.) XXXV. Veroordeeling van Jesus voor Ca�phax en den Qrooten Raad der Joden. (Matth. XXVI: 59�66. Mark. XIV: 55�64.) z/De Opperpriesters nu en de geheele Rnad zochtei eeno valsche getuigenis tegen Jesus, om Hem ter dooi



		3?

		te brengen: en zij vonden (dit) niet, ofschoon er vele valsche getuigen waren opgetreden, die een valsch getuigenis tegen Hem gaven, (maar zoo, dat) de getui- genissen niet overeenkwamen. (Mr.) Ten laatste echter kwamen er twee valsche getuigen, en zeiden: (Wij hebben Hem hooren zeggen): Ik kan den Tempel Gods (die met handen gemaakt is) afbre- ken, en binnen drie dagen (eenen anderen, die niet met handen gemaakt is) weder op bouwen. (Mt.) Doch hunne getuigenis kwam (wederom ook zoo) niet over- een. (Mr.) Nu stond de Hoogepriester op (in het midden, en ondervroeg Jesus), zeggende: Antwoordt gij niets op hetgeen dezen tegen u getuigen? Jesus echter zweeg (en antwoordde niets. Mr.) De Hoogepriester vroeg Hem dan wederom, en zeide tot Hem: Ik bezweer u bij don levenden God, dat Gij ons zegt, of Gij de Christus zijt, de zoon Gods, (des gezegenden. Mr.) Jesus zegt tot hem: Gij hebt het gezegd. � Ik ben het. (Air.) Maar Ik zeg ulieden: van nu af zult gij den Zoon des menschen zien, gezeten ter regterzijdc der kracht Gods, en komende op de wolken des hemels. Toen scheurde de Hoogepriester zijne kleederen, (ten teeken van verontwaardiging en rouw), zeggende: Hij heeft God gelasterd. Wat hebben wij nog getuigen van 3



		38

		noode ? Zie! nu hebt gij de godslastering gehoord. Wat dunkt u? En zij (allen) antwoordden (en veroordeel- den Hem) en zeiden: Hij is des doods schuldig.,.. XXXVI. Jesus voor de derde maal door Petrus verloochend. (Matth. XXVI: 73�75. Mark. XIV: 70�72. Luc. XXII: 59�61. Jo. XVIII.- 26, 27.) ,/En een weinig daarna (d. i.)naeene tusschenpoos van omtrent een uur, verzekerde een ander (hetzelfde) zeggende: Voorwaar ook deze was met Hem; want ook hij is een Galile�r (L.); en zij, die daar stonden, traden toe, en zeiden tot Petrus: Voorwaar, ook gy zijt een van hen; want ook uwe spraak maakt u be- kend (Mt.), want ook gij zijt een Galile�r (Mr.) Een van de dienstknechten des Hoogepriesters (eindelijk), een bloedverwant van hem, aan welken Petrus het oor had afgehouwen, zeide tot hem: Heb ik zelf u niet met Hem in den hof gezien ? Nu begon Petrus (zich zei ven) te verwenschen en te zweren (zeggende:) pMensch! ik weet niet wat gy zegt. (L.) Ik k°n dien meusch niet van wiengij spreekt." En terstond, terwijl hij nog sprak, kraaide de haan (L.) ten tweeden male (Mr,) En de Heer [veelligt op dit zelfde oogenblik over het voorhof geleid] keerde zich om en zag Petrus aan. En Pe-



		39

		irus herinnerde zich het woord des Heeren, hoe Hij (namelijk tot hem) gezegd had: Eer de haan twee- maal kraait (Mr.) zult gij my driemaal verloochenen. Hij g\'ⁿg (derhalve nu uit het voorhof) naar buiten en begon bitterlijk te weenen XXXVII. Jesus wordt door de Joden bespot en mishandeld. (Matth. XXVI: 67, 68. Mark. XIV: 65. Luc. XXII: 63�65.) �De mannen, die (Jesus in bewaring) hielden, dreven nu den spot met Hem, al slaande,. En men begon Hem te bespuwen, en zijn aangezigt te bedekken, en het gelaat met vuisten te slaan, en tot Hem te zeg- gen: y/Propheteer ons, Christus ! wie is het die u ge- slagen heeft." � Andercu sloegen Hem met de vlakke hand in het aangezigt (Mt.) en ook de dienaren gaven Hem kaakslagen (Mr.); terwijl zij nog vele andere dingen, al lasterende tegen Hem zeiden. (L.) XXXVIII. Jesus andermaal voor den Grooten Raad der Joden; (des morgens). (Matth. XXVII: 1. Mark. XV: 1. Luc. XXII: 66�71.) Zoodra het dag geworden was, � \'s morgens vroeg� kwamen de Oudsten des volks en de Opperpriesters en de Schriftgeleerden, (en de geheele raad, Mr.) bij-



		40

		een, en beraadslaagden zij tegen Jesus, ten einde Hem ter dood te brengen. (Mt.) En zij bragten Hem (wederom) in hunne (nu vol- tallige) vergadering en zeiden: ^Indien gij de Christus (de ware Messias) zijt, zeg het ons." En Hij zeide tot hen: //Indien Ik het u zeg, zult ge mij niet gelooven; en zoo Ik u ook ondervraag zult ge mij geen antwoord geven, noch mij loslaten. Doch van nu af zal de Zoon des menschen gezeten zijn ter regtevzijde der kracht Gods." Hierop zeiden zij allen : //Zijt gij dan de Zoon Gods?" En Hij zeide: <,Gij zegt het (het is zoo), want Ik ben het." Nu zeiden ze: //Wat behoeven we (dan) nog ge- tuigenis? Want wy zelven (zijne regters) hebben het uit zijnen mond gehoord." XXXIX. Jesus wordt naar Pilatns gehragt, (Matth. XXVII: 2. Mark. XV: 1. Luc. XXIII: 1. Joh. XVIII: 28.) En de gansehe menigte van hen stond op, � en Jesus gebonden hebbende, leidden zij Hem weg, � van Ca�phas naar het Begthuis (het Proetorium), � en leverden Hem over aan Pontius Pilatus, den Ste- dehouder; � en het was vroeg in den morgen. (J.) XL. Wanhoop en uiteinde dts verraders. Matth. XXVII: 3�10.) Judas, die Hem had overgeleverd, alsdan ziende



		41

		dat Hij veroordeeld was, kreeg berouw en bragt de dertig zilverlingen terug aan de Opperpriesters en Ouderlingen, zeggende: ylk heb gezondigd door (u) regtvnnrdig bloed te leveren." Doch zij zeiden : ,/wat gaat ons dat aan? Gij moogt toezien!" Nu wierp hij do zilverlingen weg in den tempel, en ging vandaar; en hij ging heen en verhing zich met een strop. De Opperpriesters nu namen de zilverlingen, en zeideu: yHct is niet geoorloofd die in de schatkist te werpen, omdat het een bloedprijs is." En beraadslaagd heb- bende, kochten zij daarvoor den akker despottebak- kers, tot eene begraafplaats voor de vreemdelingen. Daarom werd die akker genoemd Hakeldama, dat is: bloedakker, tot op den huidigen dag. Toen is ver- vuld geworden, wat gesproken is door Jeremias, den propheet, die zegt: //En zy namen de dertig zilverlin- gen, de waarde des gewaardeerden, dien zij van (het geslacht van) de kinderen Isra�ls gewaardeerd hebben en zij gaven die voor den akker des pottebakkors, gelijk de Heer mij bevolen had." XLI. Jesits voor Pilatu». (Joh. XVIII: 23�38. Luc. XXIII: 2�4. Matth. XXVII: 11�14. Mark. XV : 2�5. En (de Jodeia) zelven gingen niet in het Kegt-



		12

		huis, opdat zij niet zouden verontreinigd worden, maar het Pascha (de feestoffers) nog dien avond mog- ten eten. Pilatus ging derhalve tot hen naar buiten, en zeide: * welke beschuldiging brengt gij in tegen dezen mensch ?" Zij antwoordden en zeiden tot hem: «Indien deze geen misdadiger was, zouden wij Hem niet aan u overgeleverd hebben." Pilatus zeide dan tot hen : «Neemt gij hem (dan zelven) en oordeelt hem volgens uwe wet." De Joden nu zeiden tot hem : «Ons is het niet geoorloofd iemand ter dood te brengen." (Opdat Jesus woord vervuld wierd, dat Hij gesproken had, aanduidende, welken dood Hrj zou sterven. Jo.) Zij begonnen Hem echter te beschuldigen, en zei- den : «Dezen hebben wij bevonden, ons volk verlei- dende, en verbiedende den Keizer schatting te ge- ven, en zeggende, dat Hij Christus (de Messias) de Koning is." (Luc.) Pilatus ging dan wederom in het Kegthuis, en riep Jesus. (J.) Jesus nu stond voor den Landvoogd, en de Landvoogd ondervraagde Hem, zeggende: «Zijt gij de Koning der Joden?" (Mt). Jesus antwoordde: «Zegt gij dit uit u zelven, of hebben anderen het u van mij gezegd ?" Pilatus hernam : «Ben ik dan een Jood ? Uw volk en de Overpriesters hebben U aan mij overgeleverd. Wat



		43 hebt gij gedaan?" Jesus antwoordde: yMijn rijk is niet van deze wereld. Zoo mijn rijk van deze we- reld ware, zouden mijne dienaren zeker gestreden hebben, dat Ik den Joden niet wierd overgeleverd. Nu echter is mijn rijk niet van hier." Pilatus zeide dan tot Hem : //Gij zijt dan koning?" Jesus antwoordde: //Gij zegt het, (ja,) Ik ben koning. Daartoe ben Ik geboren en daartoe in de wereld ge- komen, om der waarheid getuigenis te geven. Een iegelijk, die uit de waarheid is, hoort mijne stem." Pilatus zegt tot Hem : n Wat is waarheid ?" Eu als hij dit gezegd had, ging hij andermaal buiten tot de Joden. (Jo.) En Pilatus zeide tot de Overpriesters en de scharen: //Ik vindgeene schuld in dezen mensch."(L.) En toen (Jesus nu nog meer) van de Overpriesters en Oudsten beschuldigd werd, antwoordde Hij niets. Toen zeide Pilatus tot hem (andermaal Mr.): //Hoort gij niet hoe zware getuigenissen zij tegen U inbrengen P" Doch Hij antwoordde hem op geen enkel woord, zoo- dat de Landvoogd zich grootelijks verwonderde. XLII. Jesus voor Herodes, en andermaal voor Pilatus. (Luc. XXIII: 5�16.) (De Joden) echter hielden aar,zeggende: «Hijruit



		" j 44 liet volk op, leerende door geheel Judea, begonnen hebbende van Galilea tot hif rtoe." AlsPilatus nu van Galilea hoorde, vrccg hij, of die mensch een Galile�r was. En als hij vernomen had, dat Hij uit het gebied van Herodes was, zond hij Hem tot Herodcs, die ook zelf in die dagen te Jerusalem was. Herodes nu, als hij Jesus zag, verblijdde zich zeer, want sedert lan- gen tijd was hij bejreerig Hem te zien, omdat hij veel van Hem gehoord had; en hij hoopte Hem eenig wonderteeken te zien doen; en hij ondervroeg Hem met velo woorden. Doch Jesus antwoordde hem niets. De Opperpriesters en Schriftgeleerden stonden daar (intusschen) Hem aanhoudend beschuldigende. Hero- des echter met zijne lijfwacht, verachtte Hem; en Hem een wit kleed aangedaan hebbende, bespotte hij Hem, en zond Kcm tot Pilatus terug. Op den- zelfden dag werden Herodes en Pilatu3 vrienden; want te voren waren zij elkander vijandig. Pilatus nu riep de Opperpriesters en deOversten, en bet volk bijeen ; en zeide tot hen : //Gij hebt dezen mensch tot mij gebragt, als eenen die het volk ver- ltidt, en ziet ■ ik heb Hem in uwe tegenwoordigheid ondervraagd en in dezen mensch geene schuld ge- vonden aan de dingen waarvan gij Hem beschuldigt. Maar ook Herodes niet; want ik heb u tot hem verwezen en ziet! er is niets dat den dood verdient



		46

		door Hem bedreven. Ik zal Hem dan kastijden eu (vervolgens) loslaten." XLIII. Jesm en Barai�ai. (Mt. XXVII: 15-21. Mr. XV: 6-11. Luc. XXIII: i 7-19. Joh. XVIII: 39- 40.) De Landvoogd nu was gewoon (en verpligt, L.) op den hoogcn feestdag (van Paschen) aan het volk eenen gevangene vrij te geven, wien zij ook mogten eischen. Er was echter een (beruchte gevangene) Barabbiis ge- naamd, gevangen met de oproermakers, een roover(J.) die bij een oproer in de stad (L.) eenen doodslag begaan had. Zoodra dan de schare was opgekomen (voor den hoogen regterstoel) begon zij te eischen [dat Pilatus doen zou] hetgeen hij altijd voor hen gedaan had. Toen dan allen vergaderd waren, ant- woordde hun Pilatus, en zeide: _ffHet is eene ge- woonte bij u, dat ik u op het Paaschfeest ��nen (gevangene) loslate P (L.) Welken wilt gij, dat ik u loslate; Barabbas, of Jesus, die Christus (de Messi- as) genoemd wordt ?" � Want hij wist, dat de Overpriesters Hem uit nijd hadden overgeleverd. Terwijl hij nu op den regterstoel zat, zond zijne vrouw tot hem: zeggende: Bemoei u niet met dien regtvaardige; want ik heb heden in een droom veel om Hem geleden.



		u

		Intusschen overreedden de Overpriesters en Oud- sten het volk (en hitsten de schare op, M.) dat zij Barabbas zouden eisenen (ter bevrijdiDg) en Jesus zouden doen ombrengen. De Landvoogd (hierna) het woord weder opnemende, zeide tot hen (andermaal): z/Wie van beiden wilt gij, dat u losgelaten worde ?" (Mt.). Nu riepen zij allen (Jo.) en de gansche schare schreeuwde te gelijk, zeggende: //Maak dezen van kant, en laat ons Barabbas los (L.); niet Hem, maar Barabbas!" (Jo.). XLIV. De eiic/i der Joden, dat Jesu gekruisigd tcorde.* (Mt. XXVII: 22-24. Mr. XV: 12-14. Luc. XXIII: 20-22) Pilatus sprak dan andermaal tot hen, daar hij Jesus (toch volstrekt) wilde loslaten (L.) en zeide tot hen : z/wat wilt gij dan, dat ik doe met Jesus, die Christus genoemd wordt, (Mt.) met den Koning der Joden (Mr.)?" Doch zij schreeuwden andermaal allen daartegen in : //Kruisig hem I Kruisig hem I" De Landvoogd zegt dan tot hen voor de derde maal: «wat kwaads heeft deze dan toch gedaan? Ik vind geene schuld des doods in hem. Ik zal hem dus kas- tyden, en (dan) loslaten. (L.V



		47

		XLV. Jesus wordt gegeeseld en met doornen gekroond. (Jo. XIX : 1-3. Mt. XXVII: 27-30. Mr. XV : 16-19.) Toen dan nam Pilatus Jesus en geeselde Hem (Jo.) En de krijgsknechten des landvoogd* leidden Jesus in het voorhof van het Begthuis en verzamelden rondom Hem de gansche krijgsbende [die in de Burg Antonia lag]. En Jesus ontkleed hebbende, wierpen zij Hem een scharlaken mantel om. Eu zij vlochten eene kroon van doornen, en zetteden die op zijn hoofd en (ga- ven Hem) een rietstok in zijne regterhand, Hierna kwamen zij tot Hem, begonnen Hem te be- groeten, en voor Hem op de knie�n vallende, dreven zij den spot met Hem, zeggende: //Wees gegroet Ko- ning der Joden !" En zij bespuwden Hem, gaven Hem kaakslagen (Jo.), namen den rietstok en sloegen Hem daarmede op het hoofd, en nederknielende, aanbaden zij Hem (aldus, als der Joden Koning.) XLVI. Jesus door Pilatus aan het volk voorgesteld en op nieuw ondervraagd. (Jo. XIX: 4�11.) (Vervolgens) ging dan Pilatus wederom buiten, en zeide tot (de Joden): //Ziet, ik breng Hem tot u bui- ten, opdat gij weten moogt, dat ik [nogmaals vcrkla-



		IS

		ren moet dat ik] geene schuld in Hem vind." Nu kwam ook Jesus buiten, de doornenkroon en het pur- peren kleed dragende; en (Pilatus) zeide tot hen: //Ziet! de mensch !" Als Hem dan de Opperpriesters en de dienaars zagen, schreeuwden zij, zeggende: //Kruisig, kruisig Hem 1" Pilatus zeide tot hen: ,/Neemt gij Hem, en kruisigt Hem; want ik vind gecne schuld in Hem." De Joden antwoordden Hem : //Wij hebben cene wet, en volgens die wet moet Hij sterven ; omdat Hij zich tot den Zoon Gods gemaakt heeft." Zoodra nu Pilatus dit gezegde gehoord had, werd hij nog meer bevreesd. En hij ging wederom in het Regthuis, en zeide tot Jesus: ^ Vanwaar zijt gij ?" Doch Jesus gaf hem geen antwoord. Pilatus zegt dan tot Hem : ^Spreekt gij tot mij niet ? Weet gij niet, dat ik de magt heb U te kruisigen, en de magt heb U los te laten ?" Jesus antwoordde : ^Gij zoudt tegen mij geene magt hebben, indien het u niet van Boven gegeven ware. Daarom heeft hij, die mij aan u heeft overgeleverd, grootere zonde." XLVII. Jesus wordt ten kruisdood veroordeeld. (Mt. XXVII: 23�26. Mr. XV : 14�15. Luc. XXIII: 22�24. Joh. XIX: 12�16.) Yan toen af zocht Pilatus Hem los te laten. Maar



		49

		de Joden riepen, en zeiden: «zoo gij dezen loslaat, zijt gij geen vriend des Keizers; want een ieder, die zich tot koning maakt, wederspreekt den Keizer." Als Pilatus deze woorden gehoord had, bragt hij Jesus buiten en zat weder op den regterstoel, ge- naamd Lithoslrolos, in het hebreeuwsch Gabbatha. Het was de dag der voorbereiding (dat is: de Vrij- dag) van Paschen, omtrent de zesde ure; en hij zeide tot. de Joden: //Ziet, uw Koning!" Maar zij riepen en hielden aan met luide kreten, schreeuwende: «Weg, weg met Hem! Kruisig hem! (J.) en hunne kreten namen (meer en meer) toe. (L.) Pilatus zegt tot hen: //Zal ik dan uwen Koning kruisigen?" Maar de Opperpriesters antwoordden: «Wij hebben geencn koning dan den Keizer?" (J.) Als dan Pilatus zag, dat hij niets vorderde, doch er veeleer opioer ontstond, nam hij water en wiesch zijne handen ten aanschouwe van het volk, en zeide: z/lk ben onschuldig aan het bloed van dezen regt- vaardige. Gij moogt toezien !" En al het volk antwoordde en zeide: //Zijn bloed kome over ons en over onze kinderen 1" (Mt.). Toen velde Pilatus het oordeel, dat hun eisch geschieden zou (L.); en hij liet hun dengene los, die om doodslag en oproer in de gevangenis was geworpen (Barabbas namelijk) dien zij verlangden;



		50

		maar Jesus gaf hij over aan hunnen wil (L.), nadat Hij gegeeseld was, om nu gekruisigd te worden. (Mt.) XLVI1I. DE KRUISWEG. (Matth. XXVII: 31�33. Mark. XV: 20�23. Luc. XXIII: 26�33. Jo. XIX: 16�17.) Nadat (nu de krijgsknechten) Jesus bespot hadden, trokken zij Hem den purperen mantel af, deden Hem zijne (eigen) kleederen weder aan, en leidden Hem weg om Hem te kruisigen (Mt. Mr.) En zijn kruis (zelf) dragende ging Hij uit (buiten de stad. Jo.) En terwijl zij Hem wegleidden grepen zij een zeke- ren man, Simon van Cyrene, (den vader van Alexan- der en Eufus) (Mr.) die van het veld kwam, en dwongen hem, en legden hem het kruis op, om het achter Jesus te dragen. En Hem volgde eene groote schare volks, ook van vrouwen, welke Hem beklaagden en beweenden. Doch Jesus keerde zich tot haar, en zeide: //Dochters van Jerusalem, weent niet over mij; maar weent over u zelven en over uwe kinderen. Want ziet, er zullen dagen komen, waarin men zeggen zal: Zalig zijn de onvruchtbaren, en de schoot, die niet gebaard heeft, en de borsten, die niet gezoogd hebben. Alsdan zal men tot do bergen beginnen te zeggen: Valt op ons,


		^

		51 en tot de heuvelen : Bedekt ons! Want indien zij dit aan het groene hout doen, wat zal aan het dorre geschieden P" � En er werden ook twee anderen, misdadigers, met Hem uitgeleid, om gedood te worden. En zij voerden Hem naar de plaats Golgotha, het- welk vertolkt is: Schedelplaats. XLIX. De kruisiging van Jesus. (Mt. XXVII: 34�35. Mr. XV;23�25. Luc. XXIII: 33. Joh. XIX: 18.) (En toen zij daar aangekomen waren) gaven zij Hem wijn met gal gemengd (of: gemirreden wijn Mr.) te drinken; maar geproefd hebbende wilde Hij dien niet drinken. Het was nu de derde ure; en zij kruisigden Hem aldaar. (Mr. L.) L. Jesus te midden der moordenaars; Zijn eerste woord aan het kruis. (Mt. XXVII: 38. Mr. XV : 27, 28. Luc. XXIII: 83, 34- Jo. XIX: 18.) Toen werden er met Hem twee roovers gekruisigd, ��n ter regter-, en ��n ter linkerzijde, � van beide kanten ��n, en Jesus in het midden. (Jo.) Zoo werd de Schrift vervuld, welke zegt: _ffEn Hij is onder de



		52

		boosdoeners gerekend." (Mr.) En Jesus zeide:,?Vader! vergeef hun; want zij weten niet wat zij doen." LI. Jesus, de Koning der Joden (opschriftvan helkrui.)* (Matth. XXVII: 37. Mark. XV: 26. Luc. XXIII: 38. Joh. XIX: 19, 20.) En Pilatus schreef ook een opschrift, en zette het op het kruis (boven Jesus\' hoofd, als het opschrift der beschuldiging AU.), en er stond geschreven: Jc- sus, de Nazarener, de Koning der Joden. Dit opschrift dan lazen vele van de Joden ; want de plaats, waar Jesus gekruisigd werd, was digt bij de stad. En het was geschreven in het Hebreeuwsch, in het Grieksch en in het Latijn. De Opperpriesters der Joden zeiden dan totPila- tus: //Schrijf niet: de Koning der Joden; doch, dat hij gezegd hoeft: Ik ben de Koning der Joder." Pilatus antwoordde ; W^rat ik geschreven heb, dat heb ik geschreven." (Jo). Lil. De verdeeling van Jesus\' Ideederen.* (Jo. XIX : 23, 24. Mt. XXVII: 35, 36. Mr. XV : 21. Luc. XXIII: 34.) De krijgsknechten nu, als zij Hem gekruisigd had-



		den, namen zijne kleederen, en maakten vier deelen, voor eiken krijgknecht ��n deel, en den rok (Jo.), werpende daarover (over elk deel) het lot, wat elk zoude nemen (Mr.). De rok echter was zonder naad, van boven af geheel geweven. Zij zeiden dan tot elkander: //Laat ons dien niet scheuren, maar daar- over het lot werpen (om te zien) wiens hij zal zijn." Opdat de Schrift vervuld wierd, welke zegt: ^zij hebben mijne kleederen onder zich verdeeld, en over mijn gewand hebben zij het lot geworpen." En dit nu deden de krijgsknechten. (Jo.) En nederge- zeten zijnde, bewaakten zij Hem. (Mt.) LUI. De Meii�U op het Kruis bespot en gelasterd. (Mt. XXVII: 39�44. Mark. XV: 29�82. Luc. XXIII: 35�38.) �n het volk stond het aan te zien, en de Oversten met hetzelve beschimpten Hem. (L.) En die voorbijgingen lasterden Hem, hunne hoof- den schuddende, en zeggende: //Welaan! Gij, die den Tempel Gods afbreekt, en in drie dagen weder opboun-t, verlos U zelven! Indien gij Gods Zoon zijt, kom af van het kruis." (Mt.) Desgelijks beschimpten Hem ook de Overpriestcrs met de Schriftgeleerden en Oversten en zeiden:



		54

		//Anderen heeft Hij verlost: zich zelven kan hij niet verlossen. (Mt.) Hij verlosse zich zelven, indien Hij de Christus (Messias), Gods uitverkorene is, (L.) Indien Hij (de Christus, Mr.) de Koning van Isra�l is, Hij kome nu af van het kruis, en wij zullen in Hem gelooven. (Mt.) Hij heeft op God vertrouwd; dat Hij Hem nu bevrijde, indien Hij Hem wil (d. i. Zijn welbehagen in Hem heeft); want Hij heeft ge- zegd : Ik ben Gods Zoon." Doch ook de krijgsknechten beschimpten Hem, Hem naderende, en edik aanbiedende, en zeggende: _ff Indien gij de Koning der Joden zijt, verlos u zelven 1" En er wa8 ook een opschrift boven Hem geschreven met Grieksche, Latijnsche en Hebreeuwsche letters: Bete ia Jeaua van Nazareth de Koning der Joden. Ook zij die met Hem gekruisigd waren, beschimp- ten Hem, (Mr.) Hem hetzelfde verwijtende. (Mt.) En ��n van de moordenaars, die daar hingen, lasterde Hem, zeggende: //Indien gij de Christus (de Messias) zijt, verlos u zelven en ons." (L.) LIV. De goede moordenaar. Jeans 2de woordaan iet kruit. (Luc, XXIII: 40�43.) Doch de andere (moordenaar) antwoordde enbestrafte htm, zeggende: _vVreest ook gij God niet, daar gij



		55

		dezelfde 9lraf ondergaat? En wij wel te regt; want wij ontvangen hetgeen onze werken verdienen; maar deze heeft niets kwaads gednan." En hij zeide tot Je- sus: //Heer! gedenk mijner, als gij in uw rijk komt." En Jesus sprak tot hem: ,/voorwaar, Ik zeg u: heden zult gij met mij in het Paradijs zijn." LV, Maria en Joannes. Jesus\' 8<1» woord aan het kruis. (Jo. XIX: 25�27.) Er stonden nu bij Jesus\' kruis zijne moeder, en de zuster zijner moeder, Maria van Cleophas, en Maria Magdalena. Als Jesns dan zijne moeder endenleer- ling, dien Hij liefhad, staan zag, sprak Hij tot zijne moeder: //Vrouwe ! zie uw zoon!" Daarna sprak Hij tot den leerling: //Zie uwe moeder!" En van die ure nam de leerling haar tot zich. LYI. De duisternis. Jetus\' laatste woorden op het kruis. (Matth. XXVII: 45�49. Mark. XV: 33�36. Luc. XXIII: 44-45. Jo. XIX: 28�30.) Het was nu ongeveer de zesde ure, en er kwam duisternis over de geheele aarde, tot de negende ure toe. En de zon werd verduisterd. (L.) En (omtrent) de negende ure riep Jesus met luider stemme, en