|
fnvrO \\$5öS
|
|||
|
Sak 159
|
||||||||||||||||||||||
|
5^
|
||||||||||||||||||||||
|
ïH
|
||||||||||||||||||||||
|
iliitew_
|
||||||||||||||||||||||
|
il VRIEND IN PUI
|
||||||||||||||||||||||
|
»"":\'"
|
||||||||||||||||||||||
|
BEGELS
|
||||||||||||||||||||||
|
Eenvoudige Gezondheidsleer
|
||||||||||||||||||||||
|
Wenkea ca middelen tot de behandeling van
alledaagsche ongevallen en kwalen, |
||||||||||||||||||||||
|
NAAK HET KNUEI.SCH, VAN
|
||||||||||||||||||||||
|
P^. Dawson W. Tui^ner,;
herzien, vermeerderd en verbeterd dcor zeven uitstekende
Britsche Geneesheeren, waaronder Sir W1LLIAM JENNEB en Sir JAMKS PAGET.
|
||||||||||||||||||||||
|
»This contains very clear practical
advice, and peopic might do worge than spcnd a shilling in procn- riug it." Lancet. |
||||||||||||||||||||||
|
43
|
||||||||||||||||||||||
|
ENDAAL. — LE COSQUINO DE BUSSY.
|
||||||||||||||||||||||
|
V
|
||||||||||||||||||||||
|
%*•\' £:.">*»\'
|
||||||||||||
|
.
|
||||||||||||
|
de vsm w m-
|
|||||||||||||||
|
BIBUOTECA ^
CONV. WiJCHENS |
|||||||||||||||
|
l
|
|||||||||||||||
|
■
|
|||||||||||||||
|
V •» •
|
|||
|
va»
|
|||||||||||||||||||||
|
fa
DE VKIEND IN PIJN. |
|||||||||||||||||||||
|
Regels van eenvoudige Gezondheidsleer,
|
|||||||||||||||||||||
|
WENSEN EN MIDDELEN TOT DE BEHANDELING VAN
ALLEDAAQSCHE ONGEVALLEN EN KWALEN. |
|||||||||||||||||||||
|
Naar het Bngelsoh, van Dr. DAWSON W. TUBNEB;
herzien, vermeerderd en verbeterd door zeven uitstekende
Britsohe Geneesheeren, waaronder Sir William Jenneb
en Sir James Paget.
|
|||||||||||||||||||||
|
» This contains very clear practical advice,
cmd people might do worse than spend a nhüiimj m procuring it." — Lanoet. |
|||||||||||||||||||||
|
EOTTBBDAM,
NIJGH & VAN DITMAife |
|||||||||||||||||||||
|
1872. B!;:!iGTECA
|
\\
|
||||||||||||||||||||
|
3£M8
|
|||||||||||||||||||||
|
r ::. rriAT. K SM.
|
|||||||||||||||||||||
|
VOORWOORD VAN DEN VERTALER.
|
|||||
|
Aan ckvaze hnismiddeltjes ontbreekt \'t ons, helaas, niet. Aan
vergulde kwakzalverijen—revalentas, malz-extracten, e tutti quant-i-*— nog \'minder. Ook niet aan min- of meer bruikbare geneeskundige boeken, die ons tot Jicmdleiding kunnen strekken tot de wetenschap, hoe onsself zonder een doctor te helpen — of te verknoeien. Maar uiterst zeldzaam zijn nog de goede mentors op medisch
gebied — uit wier wond de leek een korten, verstaanbare», practischen wenk vernemen kan tot \'t behoud van zijn gezondheid, en tot aigemeene behandeling van de meest voorkomende accidenten en ziekte-gevallen. Zulk een mentor is Dr. dawson iv. turner. Hij dringt zichzélf
niet op, en verdringt niemand. Roep—zegt hij telkens, uitdrukkelijk of stilzwijgend —, roep hulp van den deskundige in. Doch weet, hoe ge u/w ontmoetingen met den doctor zoo zeldzaam mogelijk kunt doen zijn; zorg dat ge, wanneer geen geneesheer te ontbieden is, niet radeloos behoeft neer te liggen;, weet ook wat ge te doen hebt in afwachting van medische voorschriften, opdat een verkeerde wijze van handelen, of, slimmer nog, een bakers^recept, w toestand althans niet verergere. — Zóó moet men de hier gegeven wenken opvatten: Meer in preservatieven, dan in repressieven zin. Wie, b. v., zal, met dit boeksken in de hand, de hulp des doctors overbodig achten bij een geval van cholera f Maar wie zal ook niet willen, moeten weten, hoe hij in de eerste oogenblikken, gedurende de minuten die des doctors komst vereischt — ged/wrende die zoo vaak beslissende eerste oogenblikken — met den patiënt te werk moet. gaan? |
|||||
|
Dr. dawson turner is geneesheer en onderwijzer tevens; hg is
directeur van de Royal Institution School te Liverpool. Dit feit juist geeft aan zijn geschriftje een bijzondere waarde. Hij bestemt \'t voor de huiskamer — èn voor de school; \'t formaat van de Engélsche uitgave is dan ook die van een muurkaart. Hij uil dus, dat de jeugd iets leere van de geneeskunst. Hij wil — zonder aan waar- achtige wetenschap iets van haar prestige te ontnemen — dat de medicijnmeester, met zijn geheimzinnigheid en zijn potjes-latijn, niet \'t monopolie behoude van eene kennis waarop ieder mensch recht heeft: de kennis van \'t lichaam, en van de middelen die \'t behouden en doen welvaren. Een veélbeteekenende schrede op den weg tot volksontwikkeling, —
en waarover we hier heelivat zouden kunnen praten, indien we op een heel klein boekje een heel lange voorrede verkozen te zetten! Qenoeg. — Laat de Vriend in Pijn een vriend worden van zeer
velen: van huisvader en schoolknaap, van boer en zeeman. — Dit is geen boozc wensch. Want de Vriend in Pijn is nog veel meer een vriend in gezondheid, wijl hij leert hoe die door zindelijkheid en matigheid te bewaren. |
||||
|
EERSTE GEDEELTE.
|
||||||
|
Regels van eenvoudige Gezondheidsleer.
I. Wasch \'t geheele lichaam, minstens öcnmaal in elke
acht-en-veertig uren, met koud of met eenigszins gewarmd water; en wrijf u terdege droog met een zeer ruwen handdoek. II. Eet uw voedsel langzaam, en kauw \'t wel. Zit na
elk maal minstens tien minuten stil. Zóó zult ge en uw gebit èn uw verterings-organen bewaren. — Wacht u, eenigen drank zeer heet te gebruiken; — ook thee en koffie mogen slechts matig warm zijn. Na vermoeienis en lang vasten zijn warme dranken, doch niet al te warm, dienstig. En een paar slokjes daarvan, in dergelijke gevallen vóór \'t eten gebruikt, zijn vooral voor bejaarde lieden zeer raadzaam. III. Keer al uw kleederen, vooral die welke gij op de huid
draagt, \'t binnenste buiten vóór ge naar bed gaat, en hang ze hoog in de kamer te luohten. Heb, zoo mogelijk, twee stellen kleederen, en draag ze
om den anderen dag. \'t Stel dat ge niet aantrekt, moet ge, na \'t gelucht te bobben, zorgvuldig opvouwen. IV. Zorg ten stelligste voor versche luoht in uw slaapver-
trek gedurende den nacht. V. Indien er in \'t venster of in de zoldering van uw slaap-
vertrek geen ventilator is, laat dan \'t venster gedurende den nacht twee of drie duim hoog open. Natuurlijk mag geen tocht gedurende den nacht u kunnen bereiken; — maar zelfs. dit nog liever, dan dat ge uw slaapvertrek tot »\'t zwarte hol van Calcutta" (1) maakt, \'t Boren van vier of vijf redelijk |
||||||
|
(1) Een gevangmishol te Calcutta, dat eene treurige vermaardheid
verkregen heeft, doordien er, in 1756, ruim honderd Engelsche soldaten door een inlandsch vorst in opgesloten en, door gebrek aan lucht, op de jammerlijkste wijle gestikt zijn. Vert. |
||||||
|
8
|
|||||||
|
groote gaten, van circa een duim middellijn, onder in uw
slaapkamer-deur, zal veel bijbrengen om de lucht gedurende den nacht versch te houden. Zoo gij kunt, zorg voor een uit- weg voor de bedorven lucht, door een kleine opening in de zoldering. VI. Vermijd, zoo ge uw gebit lief hebt, alle zoetigheid,
taarten, paatijen, bankotbakkersgoed — ook veel suiker. VII. Ontbijt nooit, zonder vooraf gedurende minstens drie
of vier minuten in de open lucht te zijn geweest. Dat uw wandeling langer of korter zij naar gelang van uw gezondheid. VIII. Zoo gij in bed stapt, ligt de dekens en lakens, waar-
onder gij liggen gaat, op, zoodat er versche lucht onder kome. Zet, wanneer ge \'s ochtends uw slaapvertrek verlaat, de ven- sters van onder en van boven open. (2) IX. Gebruik niet meer dan vier goede maaltijden daags.
Waarschijnlijk zullen uw eetlust en verterings-vermogen er zich wél bij bevinden, zoo ge u bepalen kunt tot drie, wellicht tot slechts twee stevige voedingen daags. Vermijd ten strengste eten en drinken tusschen de maaltijden in. X. Verzuim geen gelegenheid om te leeren paardrijden,
zwemmen, schermen, batonneeren, kolven, kegelen enz. XI. Neem, zoo ge kunt, een dompel-bad (\'t best is in koud
zeewater), allereerst in den morgen, twee- of driemaal \'s weeks. XII. Besmeer niet uw hoofdhaar met varkensvet, valschelijk
npomade" of «beerenvet" genoemd. Het haar is bestemd om \'t zweet af te voeren, en moet derhalve niet met vet aaneenge- plakt worden. Olie aan \'t haar te doen, kan geen kwaad. — Ook kan \'t inwrijven van de huid met zoete olie, mits dit geschiede vóór een vuur, nimmer schaden; — integendeel: het maakt de leden lenig en beter geschikt tot sterke spier-inspanning. Dierlijke oliën zijn beter en minder opdrogend dan plantaar- |
|||||||
|
(2) In Engeland heeft men vrij algemeen vensters, wier bovenste lid
naar onder, en wier onderste lid naar boven geschoven wordt. Wij Neder- landers achten, zelfs bij V bouwen van nieuwe huizen, zulk een systeem, evenals een behoorlijk rioolstelsel, nog onnoodig. Toch is, zonder opening van onder en van boven, een goede ventilatie onmogelijk, daar de warme (lichte) lucht van boven uittrekken, de versche en koele (zware) lucht van onder binnenstroomen moet. Vert, |
|||||||
|
9
|
|||||
|
dige, zooals olijf-olie en kokos-olie — zoowel voor de huid ala
voor \'t haar. Echter is beste salade-olie voor \'t gezegde doel zeer aan te bevelen. XIII. Borstel uw tanden onmiddellijk vóór ge naar bed
gaat; en kam of borstel uw hoofdhaar den verkeerden kant op, zoodat de lucht tot uw hoofdhuid kunne doordringen. Reinig den mond na iederon maaltijd.
XIV. Indien gij oen huidborstel bezit, gebruik dien een-
maal daags. Liefst dos avonds. 01\' anders, wrijf uw huid vóór \'t naar bed gaan met oen ruwon handdoek. XV. Drink bij uw middagmaal niet moer dan óén soort
vvijn. Daarna moot ge in don regel geen wijn meer gebrui- ken, doch, in plaats daarvan, na een half uur een kop goede sterke koffio zonder melk of suiker, of \'t moest een klein klontje zijn. \'t Is beter, noch cafó noir te drinken, noch te rookcn,
dan minstens een half uur na den maaltijd. XVI. Zoo gij last hebt van koude voeten gedurende den
nacht, wrijf ze fiksch, vóór ge naar bed gaat; en zoo dit niet helpt, spons ze af met koud water, en wrijf, bij \'t drogen, de teenen en enkels in de richting van beuedon naar boven. In- dien ook dit niet baat, en de voeten nog marmerkoud blijven — gelijk het somtijds \'t geval is —, beproef dan, vóór \'t in bed stappen, een warm voetbad met mostert er in, en trek onmiddellijk daarna dikke droge wollen sokken aan. Zoodra de voeten warm zijn, kunt gij de sokkeu uittrekken. XVII. Zoo gij sukkelt aan hardlijvighoid of verstoptheid,
gebruik dan de beste Schotsche haverpap, lang en goed ge- kookt, iederen morgen voor uw ontbijt. Doe er zout, melk en stroop bij — al naar \'t u smaakt. Eet bruin brood, d. i. brood van ongebuilde tarwe (kropbrood), met boter. E.n glas versch koud water dadelijk na uw opstaan,
gevolgd door een kleine wandeling vóór \'t ontbijt, werkt dik- wijls uitmuntend togen zuur in de maag, en tot zachte opening van \'t lijf — vooral op zee. Hardlijvigheid is de gewone kwaal van landmenschen gedurende een zeereis. Dezen zal een glas koud water, een uur vóór \'t ontbijt gedronken, dikwijls een beroep op de scheeps-apotheek besparen. XVIII. Vermijd alle warme en copieuse avond-maaltijden,
tenzij gij naar een aanval van nachtmerrie verlangt. — Aan |
|||||
|
10
|
|||||
|
den anderen kant: Leg u nooit ter ruste mot een geheel
ledige maag. Dit is vaak de oorzaak van slapeloosheid, vooral bij bejaarde personen. Ik noem do maag «ledig", wan- neer gij vijf of zes uren gevast hobt, en uw laatste maal niet zwaar was. Een eetlepel Hollandsche jenever, of iets dergelijks, in een half glas koud water, is uitstekend voor oude lieden tegen slapenstijd; daarbij kan men een stuk gewone Engelsche beschuit eten. — Indien gij des avonds hinder hebt van zoogenaamd «zuur in de maag", probeer dan, vóór ge slapen gaat, een stukje van een gestoofden Franschen appel, in de kruidenierswinkels bekend als «gedroogde Nor- mandijsche pippeling"; of\' een paar gestoofde pruimen. Wen u niet aan om tegen zuur in de maag veel sodawater te drinken; want \'t voortdurend gebruik daarvan zou uw maag zeer kunnen sohaden. XIX. Indien een uwer huisgenoten aan koorts of eenige
besmettelijke kwaal lijdt, ga niet dadelijk na uw opstaan, met een nuchtere maag, naar hem zien; doch neem, vóór ge \'t ziekenvertrok binnentreedt, een teug goede koffie of thee en een stuk brood. XX. Zoo slapeloosheid u plaagt, sta dan vroeg in den
morgen op, en maak een iikscho wandeling — of een rit, zoo ge een paard kunt nahouden, vóór \'t ontbijt. Wasoh, vóór \'t naar bed gaan, uw geheele lichaam met een spons — en wrijf u droog af met een Turksohen handdoek. Werk met hal- ters, of verricht eenige andere gymnastische oefening. Spring dan warm in bed, en zet alle muizenissen uit uw hoofd. — Book, vóór ge slapen gaat, geen zwaren tabak; en draag een warm rood flanellen hemd, in plaats van een koud linnen of katoenen. XXI. Houd een waakzaam oog op alle riolen, secreten en
beerputten, in of in verbinding met uw woning; — anders dreigt u steeds besmetting, of slepende koorts van typheusen aard. Draag zorg dat al uw inrichtingen tot afvoer of ontvangst van faeoale stoffen steeds goed in orde zijn; on doorspoel al uw riolen en pijpen van tijd tot tijd met een zee van water. Giet in \'t droge jaargetijde om den anderen dag een emmer- vol water, waarin ongeveer een half bierglas carbolsnmr, in uw privaat en uw beerput; zoodoende zult ge den slechten reuk weren. Bij gebrek aan <■arbolzu.itr, is chloorkalk dienstig. Maar |
|||||
|
11
|
|||||
|
hoe dan ook, laat er geen stank zijn in uw huis. — Wilt ge
de atmospheer in een kamer zuiveren, giet dan een wijnroemer azijn over een test roodgloeiende kolen, en laat den damp \'t vertrek vullen; na een poos, opent ge deur en vensters. — Maak er een regel vau, dat ge in uw waschkom des avonds water giet. Vergeet ook nooit des avonds eenig water te gie- ten in uw pot de chambre, en in elke andere kamer-inrichting waarvan ge des nachts gebruik maakt. Gij kunt uw slaapver- trek niet te luchtig en te zindelijk houden. Geen vloerkleeden er in, die letterlijk vergaarnetten zijn van stof en broeilagen van onreinheid. Geen vuil linnen onder uw bed; derhalve ook geen vuillinnenmand in uw slaapkamer. Niets, dan wat \'t oog zien, de neus ruiken mag. XXII. Zoo ge u des morgens wasoht (tenzij ge een stort-
of dompel-bad neemt), steek dan, onmiddellijk na \'t opstaan, uw hoofd diep in de kom —, die ge daartoe des avonds gevuld hebt (zie XXI); open en sluit uw oogen twee- of driemalen, zoodat ge, in \'t water, den bodem van de kom ziet. Wasoh met een fiksch gevulde spons uw hals, nek en achterhoofd terdege. Wend nu uw hoofd beurtelings op zijde, en laat elk oor zioh vullen met koud water; — schudt dan \'t hoofd — en \'t water zal uit de ooren loopen. Andere deskundigen, mannen van beproefde bekwaamheid,
zijn \'t op dit laatste punt niet met mij eens. — »Giet" — zeggen zij — «geen water, noch koud noch lauw, dagelijks in de ooren. \'t Gehoor zou daardoor kunnen beschadigd worden: want \'t trom- melvlies is hoogst teeder. Voldoende is \'t, de natte punt van een handdoek of zijden zakdoek in \'t oor te steken." — Maar ik voor mij blijf de voorkeur geven aan een indompeling van \'t geheele hoofd, en \'t inlaten van water in de ooren, terwijl \'t hoofd onder water is — óf wel — wanneer de kom niet groot en diep genoeg is om er \'t hoofd geheel in te kunnen steken — op de beschreven wijze, door \'t hoofd beurtelings op zijde te keeren, en zóó \'t water in do ooren te doen loopen. Hebt gij hoofd en hals gewasschen, laat dan de spons gaan
over borst en rug, en onder de armen; — met minder kunt ge niet volstaan. Liefst zag ik morgen en avond \'t geheele lichaam wasschen. Maar zoo ge eenigszins prijs stelt op ge- zondheid en zindelijkheid, moet ge voor \'t minst iederen mor- gen, zoo niet ook eiken avond, hoofd, borst en rug afspoelen. |
|||||
|
12
|
|||||
|
en \'t overige van \'t ligchaam droog afwrijven. — Wacht u voor
de zotte gewoonte van, half\' naakt, een half\' uur lang uw han- den te staan wrijven en indompelen; — op die wijze meent slechts de schooljongen zich te moeten wasschen. — Zoo ge uw tanden roinigt — wat ge iederen morgen en iederen avond behoort te doen — Iaat dan de borstel zoo zacht mogelijk zijn. Harde borstels beschadigen \'t tandvleesch, en veroorzaken zóó, door de niet geglazuurde wortels aan de inwerking van de lucht bloot te stellen, een vroogtijdig verval van \'t gebit. Wilt ge uw handen eens een buitengewone reiniging gun-
nen, gebruik dan warm water, regenwater — geen hard bron- water. Houd ze, alvorens ze in te zoepon, oen paar minuten onder water, en wrijf ze, opdat \'t vocht goed in de poriën dringe. Neem dan zoop, on den nagelborstel ad libitum. Steek ton slotte uw handen onder oen pompkraan: geef ze een stortbad; dit is zeer verfrisschond en versterkend voor de vingers. Bezit go geen pompkraan, steek dan de vingers maar even in koud wator, en wrijf ze zoo spoedig gij kunt droog. Miss Nightingale geeft den raad (in haar uNutes wpon Nursing") om, vóór men de handen wascht, zo oen poos lang over een kom heet wator te houden, opdat de damp de poriën en naden van de huid goed doordringo, alvorons go zeep aanwendt. XXIII. Allerlaatst — do kroon op \'t werk — zonder welke
de prachtigste gezondheid u niets waard zou zijn —: Heb een rein geweten, een gelijkmatig humeur, en een opgeruimd gemoed. |
|||||
|
TWEEDE GEDEELTE.
|
|||||
|
Wenken en Middelen tot de Behandeling Tan alledaagsohe
Ongevallen en Kwalen. 1. Beet T»n een rergiftige slang. — Zuig zelf, zoo gij kunt,
de wond onmiddelijk uit. Zoo gij niet kunt, laat een ander \'t voor u doen. (Er is daarbij niet \'t geringste gevaar, zoo men slechts geen ontvelling of open vleesoh aan tong en lippen heeft). Bind daarna een band, zoo mogelijk, stijf rondom \'t gebeten deel — een vinger, hand of voet, — tusschen de wond én \'t lichaam. Wasch nu de wond goed met lauw water uit, en leg er een compres van verdunde ammonia liquida (vliegende geest) op. Gebruik inwendig van vijftien tot twintig droppels van datzelfde middel in een wijnglas water, elke drie of vier uren. Zorg dat de patiënt niet in slaap valle. 2. Beet Tan een bond dien men van dolheid verdenkt. — Wasch
en spoel de wond ten spoedigste met warm water af — zoo warm als ge \'t maar eenigzins verduren kunt; strooi er dan overvloedig zout in, en zend inmiddels om een doctor, om de plek uit te snijden, of, zoo dit ondoenlijk is, ze uit te branden met lapis infernalis (Jielsche steen). Zoo gij lapis bij de hand hebt, kunt ge zelf al dadelijk gaan uitbranden; doch wees daarbij uiterst voorzichtig, en laat \'t liefst aan den geneesheer over, daar al te sterke uitbranding noodlottige gevolgen heb- ben kan. Als voorloopig middel kunt gij, bij gebrek aan lapis, een sterke oplossing van carbolzuur aanwenden. — Laat in elk geval ten spoedigste een geneesheer halen. N.B. De wond kan straffeloos worden uitgezogen, hetzij
door den gebetene zelf, hetzij door een ander persoon — mits de huid op tong en lippen gaaf zijn. De beet van een niet- dollen hond veroorzaakt hevige
ontsteking. Pappen van lijnzaad, met een vijftien of twintig |
|||||
|
14
|
|||||||
|
droppels laudanum besprenkeld, zijn \'t beste middel daartegen.
Gedurende ongeveer een week te applieeeren. (3) 3. Bloeding nit den nens. — Leg den patiënt onmiddellijk
plat op den rug, op den vloer, een tafel of een bank; strek zijn armen, achter zijn hoofd in hetzelfde vlak met zijn lichaam, geheel uit; ontbloot zijn hals, en leg natte doeken in zijn nek.— Bij deze houding, de liggende, heb ik mij altijd wel bevonden. Vele uitstekende geneesheeren beschouwen echter de houding des lichai\'ms als van geen belang; en daar \'t eenvoudiger is om iemand in een armstool te zetten, zoo kan men dit evengoed doen — mits men slechts de armen loodrecht naar boven houde. Duurt de bloeding desniettemin voort, gebruik dan ijs instede van water, en stop in \'t neusgat een prop van pluksel, door- trokken met een sterke oplossing van aluin in water. Zeer dienstig is \'t opsnuiven, of \'t inspuiten in den neus, van aciéwn gallicum (galnoten-zuur), of, beter nog, van acidum tannicum (looizuur). Dit laatste is een zeer sterk samentrekkend middel. Bij een kind, dat uit den neus bloedt, is dikwijls \'t leggen van een grooten kouden sleutel, of een ander koud stuk metaal, voldoende; daarbij moet men gedurende eenige minuten \'t bloe- dende neusgat met den vinger diohtdrukken. 4 Springen van een bloedvat. — Allereerst, zend om een
doctor. Doch zoo deze niet dadelijk aanwezig kan ziju, dien dan, elke drie of vier uren, van tien tot vijftien droppels vitriool- stroop toe, met tien droppels laudanum in een wijnglas water. Laat, zoolang u medische hulp ontbreekt, den patiënt kleine teugjos nemen van een mengsel van azijn en koud water, of van een oplossing van aluin in koud water. Zoo u vitrioolstroop ontbreekt, geef dan een wijnglas van de oplossing van aVwin, elke twee uren, of vaker nog — totdat \'t bloeden ophoudt. |
|||||||
|
(8) Verstandig is \'t, wanneer men door een verdachten hond gebeten is,
\'t dier niet te dooden, doch op te sluiten. Leed \'t dier werkelijk aan dol- heid, zoo sol \'t binnen weinige dagen onder de gewone verschijnselen sterven. Men heeft dan zekerheid van \'t ergste. Was daarentegen de hond niet dol, zoo moei ook dit weldra blijken — en men kan dan volkomen gerust zijn. \'t Zij dan hoe \'t wil, men bespaart zich de martelende onzekerheid, die den gebetene moet bijblijven wanneer \'t dier dadelijk wordt van kant gemaakt. Vert.
|
|||||||
|
15
|
|||||
|
Voed den lijder met bouillon, kippesoep en roodon wijn met
water. Laat hem vooral zich rustig houden. ö. Zweren en Puisten. — Neem een dampbad zoodra ge \'t
krijgen kunt. \'s Morgens en \'s avonds een theelepel gewone gist in een wijnglas thee of water. Besmeer de zweer met groene zeep, of met gewone zeep en suiker, goed dooreen- gekneed met \'t lemmer van een mes, en tot een dikke pap gemaakt, die ge op pluksel tot een pleister strijkt. In \'t midden van die pleister moet ge een klein gaatje knippen, zoodat de zweerstof uitbreken kan. Op dat gaatje plakt ge een ander dun stukje van uw pleister. — Andere uitstekende geneesheeren geven tegen zweren de voorkeur aan Uqnorpotassae in kleine dosos van tien, vijftien of twintig droppels in een wijnglas water, tweemaal daags, en telkens daarna een vier of vijf grein chinine in een wijnglas water. Ik zelf heb echter nimmer de hier voorgeschreven behandeling met gist zien falen. — Tegen echte steenpuisten moet gij geneeskundigen raad inroepen; — zij zijn verschrikkelijk pijnlijk, en zelfs gevaarlijk. 6. Kneuzingfin. — Bestoom de plek; of bedek ze met warm
nat flanel; of leg er broodpap op. Is de kneuzing zeer ernstig, of nabij een gewricht, zet dan bloedzuigers. I? zij nabij de knie, houd u dan geheel rustig, en tracht niet te loopen. Blijf bestoomen en pappen totdat de zwelling verminderd en de pijn verdwenen zal zijn. — Sommigen verkiezen compressen met goulardrwater (een drachme van \'t onvermengde vocht op zes oneen water). — Houd in elk geval den patiënt zeer rustig. 7. Brandwonden. — Bestrijk de gebrande plaats onmiddellijk
met een kalkpleister: zijnde een mengsel van gewone droge witkalk en olie of water — liefst olie. Leg die pleister voor- zichtig op, zorg dragende dat gij de brand blaren, zoo die aanwezig zijn, niet opent. Bedek hierop de plek met een stuk flanel, en bevoohtig uw kalkpleister nu en dan met wat olie of water — al naar gij gebezigd heb. Ik heb dit middel, zelfs in erge gevallen, zien werken als tooverij, en inééns de pijn doen ophouden. — Hebt ge geen witkalk bij de hand — neem dan in plaats daarvan meel; of bij gebrek van ook dit, bedek dan de wond met een lapje met olie, en omwind ze ruim met watten. — Vernieuw \'t verband sleohts zóó dikwijls, als noodig is om de wond zuiver te houden; — wasch ze ten slotte af met een zwakke oplossing van carbulzuur. — De lijder aan |
|||||
|
16
|
|||||
|
brandwonden moet zijn krachten in stand houden door een
stevig dieet. Zoo noodig, mag des avonds een zacht slaapmid- del worden toegediend. — In geval de gevormde brandblaren zeer groot zijn, moet gij er met een naald even in prikken, ze uitknijpen, en vervolgens een kalk- of meelpleister er opleggen. 8. Wlnterroeten- of handen. — Draag wollen (saaijen), geen
katoenen, koueen of sokken; en trek dikwijls schoone aan. Wrijf de zeere deelon in met eon smeersel van zeep en jodium- tinctuur: zos doelen zeep en twee deelen jodium-tinctuur — iederon avond. Dit is \'t voorschrift van een der uitstekendste geneesheeren. — Een ander beveelt warme voetbaden aan met een weinig mostert in \'t wator, vóór men naar bed gaat. — Nog andore autoriteiten houden \'t bij eonvoudige inwrijvingen met mostert. 9. Cholera. — Indien geen geneesheer dadelijk te ontbieden
is, handelt men als volgt: Geef, om te beginnen, een dosis castor-olie, of tinctuur van
rhubarber; (4) een wijnglas in een bierglas warm water, met 5 droppels laudanum. Heeft dit openende middel gewerkt — geef dan van vijftien tot twintig droppels chlurodyne (5) ineen wijnglas water, elke twee uren; en een grein opium in een pil tusschen elke dosis chlorodyno. Houd den patiënt zoo warm als mogelijk in zijn bed; omwind de maagstreek met warm flanel, en plaats een warme flesch aan de buitenzijde van \'t flanel op \'t hol van de maag. Dreigt de lijder te bezwijken door uitputting, dien hem
dan een wijnglas cognac toe, met twintig droppels peperment- olie en wat gestampte roode peper-korrels (capsicum). NB. Zoodra de patiënt de castor-olie of rhubarber-tinctuur
heeft doorgeslikt, moot go hom oen versch citroen-schilletje tusschen de tanden laten klemmen, teneinde den walge- lijken smaak weg te nemen, en te voorkomen dat hij \'t middel woder uitbraakt. Is de lijder ineengezakt, geef hem (4) Tinctuur van Rhubarber kond \'m onze apotheken niet voor. Zij,
die geen castor-olie kunnen innemen, bedienen zich dus van de rhubarber in den bij ons gebruikelijken vorm. Vert. (5) Chlorodyne is een zoogenaamd geheim-middel, in de geiconc apo-
theken niet verkrijgbaar. Hel komt in werking, en vermoedelijk ook in zamenstelling, overeen met chloral-hydraat. Vert. |
|||||
|
17
|
|||||
|
dan geen medicijnen of\' opwekkende middelen; maar bedek
hem met dekens, en wrijf hem \'t lichaam met poeder van gemberwortel. Hij mag dan kond water drinken zooveel hij wil. Daar de behandeling van cholera nog geen uitgemaakte zaak ia bij de faculteit, en daar de ziekte gemeenlijk met gewone diarrhoea begint, zoo kan \'t niet genoeg op \'t hart gedrukt worden van ieder die zioh bevindt binnen \'t bereik der besmetting, dat hij zonder talmen werk mak o van alle losheid in de ingewanden, \'t voorafgaand versohijn- sel. Daartegen volge men de geneeswijze, aangegeven onder No. 15. 10. Verkoudheid. — Een van de volgende middelen zal u
naar alle waarschijnlijkheid helpen. Doe van twintig tot dertig, of zelfs tot vijf-en-dortig__
naar gelang van gestel en leeftijd — droppels laudanum in een
bierglas koud water. Ge kunt daarbij voegen een paar drop- pels pepennent-olie, of een half glas sherry, tegen den leelijken smaak; de werking van de laudanum blijft dezelfde. Drink dit bij teugjes gedurende een uur of anderhalf uur vóór ge u te slapen legt — juist zooals ge uw grogje zoudt drinken. Ga dien avond niet uit — doch vroeg naar bed. Ge hebt dan alle kans van \'s morgens beter te zijn. Zoo ge bang zijt voor laudanum — ofschoon daarvoor geen
reden bestaat — volg dan een ander recept. Neem, vóór ge in bed stapt, een warm voetbad, en zorg dat uw bed goed warm zij. Zoodra ge onder de dekens ligt, slikt ge een Dovers- poeder, of een theelepeltje spiritus nitri dulcis in een kop warme melk. Zoo ge \'t u dan niet aan dekking laat ontbreken, zult ge hevig gaan zweeten — en vermoedelijk den volgenden oohtend genezen zijn. Baat dit alles u niet, probeer dan een Turksch bad.
N.B. \'t Eerstgenoemde middel is van dr. Tübner. Het andere beveelt zich aan door ieders ondervinding. Een derde middel, aconiet, in tinctuur of pillen, werkt dikwijls voortreffelijk. Geen geneesheer zou \'t eohter voorschrijven; en daarom verzwijgen we hier de dosis. 11. Likdoorns. — In de eerste plaats, wacht u voor knel-
lende schoenen. Wasch uw likdoorns met warm water en groene zeep, en wrijf ze met een ruwen handdoek. Is er een zeer pijnlijk, leg er dan \'s nachts een papje op, en over dag een 2
|
|||||
|
18
|
|||||||
|
linnen lapje met reuzel — of, beter nog, met glycerine. Altijd
zult ge zóó verlichting vinden. Natuurlijk kunnen likdoorns veilig met een pennemes worden afgesneden, mits men zor ge niet te diep te gaan, daar dit noodlottige gevolgen zou kunnen hebben. De beste methode is, \'t kopje of oogje af te schilferen met den nagel van den duim. 13. Hoest, — \'t Is moeilijk daartegen een middel voor te
schrijven, wijl de oorzaken zoo verschillend zijn. Tegen ge- wonen hoest baat u een mostertpap op de borst, een vijf droppels chlorodyne, of wel een eetlepel glycerine in een wijnglas water, of een stukje zoethout in den mond. Tegen een m a a g- hoest (indien ge \'t verschil weet), neemt ge een dosis poeder uan Gregory (6). Is uw hoesteen teringachtige, zoo kunt ge een borst-bosohermer dragen, en een respirator, en limonade drinken — en \'t beste er van hopen. Maar vermoedt ge een echte tering — ga dan naar Australië of Nieuw-Zeeland — en blijf daar. 18. Kramp. — Geef den patiënt dadelijk een warm bad.
Maak zijn handen van elkander los, zoo die samengetrokken zijn. Laat hem een sterken reuk opsnuiven; geef hem een glas cognac met water; en leg hem in een warm bad. — Is de kramp slechts plaatselijk, zoo moet ge \'t pijnlijke deel goed wrijven, en den lijder de spieren laten uitstrekken. 14. Sneden en non den. — A. Indien de wond recht gesneden
is, niet gekarteld of ingescheurd, breng dan, na de bloeding in koud water gestelpt te hebben, de lippen der wond nauw- keurig tegen elkander, en houd ze bijeen door middel van strookjes kleefpleister, die met kleine tusschenruimten er over geplakt worden. Ook kan men, indien men weet hoe \'t behoort gedaan te doen, de lippen der wond met een fijne naald en dunnen draad aan elkander hechten. Leg een wiekje pluk- jes op den mond der wonde; en, zoo er veel bloeding plaats heeft, doop dan vooraf \'t wiekje in een verzadigde oplossing van galnoten-zuur (twee of drie scrupels op acht oneen water). — B. Indien de wond zeer gekarteld en ingescheurd is, zoo kan \'t sluiten met hechtpleister niet dienen. Leg er dan een papje |
|||||||
|
(6) Mede een Enaelich middel, in onse apotheken niet betend.
Vert.
|
|||||||
|
19
|
|||||
|
van brood en water op; of anders pluksel, doortrokken met
koud water, of met een slappe oplossing van carbolmi\'W. Pap- pen zal ontsteking voorkomen. Is daarvoor geen gevaar meer, dan wordt de wond door koude, of beter misschien door warme, natte omzwachteling geheeld. In geval de bloeding niet erg is — (N. B. Het bloed uit
een slagader is helder rood; dat uit een ader is donker en pur- perkleurig), — handel dan, in afwaohting van geneeskundige hulp, als volgt: Zoo er slechts een ader gewond is — hetgeen ge weet door
de kleur van \'t bloed, en door\'t onafgebroken uitgudsen—, leg dan een dubbelgevouwen wiekje pluksel op de wond, door- trokken met de meergenoemde oplossing van galnot&ii-zvAi/r. Zoo er een slagader gewond is, — en dit weet ge ook
door de kleur van \'t bloed, en doordien \'t met horten uit- stroomt —, bindt dan een zwachtel of zakdoek stijf boven de wond, d. w. z. tusschen de wond-en \'t lichaam, indien ze aan een arm of been ia. Maak den band handig vast, zonder \'t lid te kneuzen, door middel van wat men noemt een »sohroefzwachtel." Dit is aldus: — Na den zwachtel stijf om \'t lid te hebben gebonden, steekt ge een glad, rond, sterk stokje (een dunne wandelstok, of zelfs een sterken pennehouder) tusschen den band en de huid, en draait dat stokje nu hef- boomsgewijze rond, totdat de band stijf\' genoeg is aange- schroofd om de bloedvloeiing te beletten. Natuurlijk kan in- middels een helper met zijn vinger sterk boven de wond drukken, trachtende de slagader dicht te houden. Vervolgens legt ge een matrasje van pluksel op de wond, dat ge met een windsel of met hechtpleisters er stevig op bevestigt. Dit matrasje moet ongeveer een vinger dik zijn, en samengesteld uit verschillende laagjes pluksel, waarvan \'t smalste op de wond ligt, en de hoogerliggende telkens breeder worden, tot- dat de behoorlijke dikte verkregen is. Alvorens \'t matrasje op te leggen, moet ge zorgvuldig \'t bloed uit de wond vegen. Zoo de wond aan \'t been is, moet de patiënt dadelijk gaan liggen. Koel, met ijs of water, het vleesoh rondom de wond zooveel mogelijk af. Is eenmaal \'t bloeden gestelpt, dan zul- len koud-water-compressen (van pluksel) en volstrekte rust \'t overige wel doen. Volstrekte rust is tot genezing van alle wonden en
2*
|
|||||
|
20
|
|||||
|
kueuzingen in acht te nemen; vooral, wanneer deze aan den
romp of nabij een der groote gewrichten ziel; bevinden. 15. Diarrhoes. — Tracht niet dadelijk te sic ppen; doch geet
eerst een kleine dosis castor-olie of tinctuur van rhvbarber, en wacht \'totdat deze zal gewerkt hebben. Is er veel pijn, zoo moogt
ge een droppel of vijf laudanum in de dosis mengen. Laat de patiënt zoo stil mogelijk blijven liggen, liefst op den rug. Duurt de diarrhoea nog voort, nadat \'t bovengenoomde middel gewerkt heeft, dien dan, naar gelang van leeftijd en kraoht, vijf, tien, of vijftien droppels chlorodync in een wijn- glas water toe, elke twee uren. Helpt dit niet, geef dan om de twee uren een pil van een half grein opium, of vijftien tot twintig droppels laudanum in een wijnglas water, waarbij een weinig peperment-olie of gestampte gember. Voed den patiënt mot droog geroosterd brood, thee zonder melk, rijst en arrow- root: geen vleesch en groenten. Vooral rust en oen warm bed. Zoo go op de boen wilt blijypn, zou \'t u slecht kunnon bekomen. 16. Ontwrichting van den schouder. — Leg den patiënt plat
op zijn rug op een laag bed. Ga naast hem zitten, met \'t aan- gezicht naar hom toe. Zet uw hiol in zijn oksel; grijp den arm stevig bij den elleboog, en trok nu geregeld aan, zonder rukken, in de richting naar uzelf en schuins over \'t lichaam van den patiënt, (lp die wijze vormt gij oen hefboom van de eerste soort, van welke uw hiel \'t steunpunt is. 17. Ontwrichting van den elleboog. — Laat de patiënt in
een stoel gaan zitten. Zet uw gebogen knie in \'t holle van zijn elleboog; grijp den voorarm met beide handen, en trek naar u toe. In beide gevallen zal oen plotselinge en eigenaardige
schok den operateur \'t bowijs leveren dat \'t gewricht weder in zijn behoorlijke positie is geraakt. 18. Drenkelingen. — Ontkleed don patiënt dadelijk, en veeg
hem goed droog ai\', mond en neusgaten zorgvuldig reinigend. Dek hem dan toe met warme dekens, en leg hem een korten tijd op den buik, met een zijner armen onder \'t voorhoofd, teneindo de lozing van water te vergemakkelijken. Wrijf hem nu mot warme flanellen lappen; leg warme kruiken onder zijn oksels, aan do kuiten en aan de voetzolen; kittel zijn neus- gaten met een penneveer, oin de ademhaling op to wekken, waartoe ook snuif, haftshoorn en vliegende geest kunnen |
|||||
|
21
|
|||||
|
dienen. Houd niot op \'t lichaam te wrijven, dan na minstens
vier uren. Indien, ondanks al uw pogingen, de ademhaling uitblijft, doe dan naar dr. Silvbstkr\'s voorschrift: »Ua achter \'t hoofd van den drenkeling staan; neem zijn beide armen, en hef ze ferm op boven \'t hoofd, zoodat do spieren gespannen worden en de ribben uiteenwijken. Druk dan do ellebogen van den patiënt hem tegen de zijde, zoodat de lucht in en uit de borstkas stroomt, on \'t natuurlijk procrtdó der ademhaling als ware \'t nagebootst wordt. Houd deze manoeuvre een kwartier of twintig minuton vol." — Inmiddels kunt ge altijd voortgaan met wrijven met warmo hauddooken. Gooi nu en dan een glas koud water in des dronkelings aangezicht on op zijn borst, maar veeg do plaats onmiddelijk weor droog. 19. Dysenterie. — Dit is eone kwaal waarmeo niot te spotten
valt, en waarbij goede geneeskundige hulp onwaardeerbaar is. Faute de mieux — houd allereerst den patiënt kalm en warm in bed, en geef\' hem een zacht purgatief: een theelepel rastor- oUe, of een half wijnglas tinctuur van rhubarhcr in een half bierglas warm water. Den afgang bij dysenterie dadelijk te stoppen, is volstrekt onraadzaam; — immers, do »sfcof" moet er uit; — waarom haar in do ingewanden opgepropt? — Zoodra \'t purgatief gewerkt hoeft, g.sefbgeeen pijnstillend middel: vijftien of twintig droppels lawloinum in een wijnglas water, iedor uur. Volstrekte rust, warmte, en \'t gobruik van een steekpan — liever dan van een gewonon nachtstoel — zijn vereisohten. Voed den patiënt met een kostie dat ge op de volgondo wijze bereidt: — Vul een aarden pot met bloem van meel, stijf samengedrukt; span daar- over een atuk blaas; zet don pot in water, of in een oven, en laat koken of bakken, totdat \'t meel goed hard is. Van dit baksel, wanneer \'t koud geworden is, snijdt ge een stukje af ter grootte van een pink, stampt dit, maakt er mot warm water een pap van, dio go kruidt met wat kaneel, gember of peperment, en waarvan ge don lijder laat eten zoovool hij lust. Dit voedsel is zacht en versterkend, en draagt zeer veel bij om den ge vreesden loop to stuiten. (Ik zelf heb \'t dikwijls met uitstokend gevolg gebruikt). Koude sterke thee mag de lijder drinken, liefst zonder suiker on melk. Versche melk is ook goed voor hem. Ueon scheopsbosohuit, doch zacht brood; geen vruchten, geen groenten — vooral geen bior of spiritualiën. — Op zee, waar geen geneeskundige hulp te krijgen was, heeft men in hevige |
|||||
|
22
|
|||||
|
gevallen het volgend voorschrift op volwassenen voortreffelijk
zien werken:—Vijftien droppels terpentijn, een half <mce rastor-oUe, vijftien droppels laudanum en een half once beste olijf-olie. Dit des avonds to nemen. Bij zoogenaamde «vliegende dysenterie" bovelen sommige aderlaten aan. Doeh de besto autoriteiten achten dit niet slechts nutteloos, maar bepaald nadoelig. 20. OorpJJn. — Begin met \'t opleggen van een warme brood-
pap. Zoo er stof uit \'t oor vlooit, wasch die weg, en houd \'t zindelijk, \'t Ingieten van een paar droppels warme zoete olie is niet af te raden; maar volg niet \'t algemeen gebruik, van uw oor voortdurend op te stoppen met watten; slechts wanneer gij buitenshuis en door de koude moet, is een klein watje dienstig. In plaats van pap kan dikwijls een gekookte of ge- bakken ui, of een geroosterde aardappel, baat verschaffen. Slik een klein dosis pnrgatief. 81. llcztrjjiiiing. — Zet don patiënt onmiddellijk in een stoel;
houd hem zittende, en buig zijn hoofd voorover benedenwaarts, tot dat \'t ongeveer op gelijke hoogte is mot \'t onderste van de maag. \'t Gevoel van bezwijming zal dan dadelijk wijken. NB. Ik heb deze methodo nimmer zien falon. Vele uitste-
kende geneeskundigen verkiezen echter den patiënt plat op den grond of op oen tafel te leggen, met \'t hoofd even laag als, zelfs iets lager dan, \'t lichaam en de voeten. 22. Toevallen. — Krijgt iemand een toeval, terwijl ge er bij
üijt, houd hom dan oogenblikkelijk vliegende» geest onder den neus; misschien weert go zóó nog \'t toeval af. Is \'t echter te laat daarvoor, maak dan dadelijk de kleederen om hals, borst en lendenen los. Laat zooveel mogelijk verscho lucht toe; trek de schoenon uit, en baad het voorhoofd mot koud water. Zet ook een stukje zacht hout of kurk tusschen de tanden, opdat de patiënt zich niet in de tong bijto. Log dan een sterke mosfcortpap in don nek, en steek de voeten in warm water. Zoodra de aanval voorbij is, moet de pationt naar bed, en
zes, acht of tien uren slapen. Bij zijn stuiptrekkingen moet go niet trachten zijn leden stijf vast te houden, daar ge zoodoende oorzaak zoudt zijn dat hij zichzelf kneusde. Houd de trekkingen in toom — doch bedwing zo niet met kracht, \'t Dieet van den toevallijder moet licht en eenvoudig zijn: bouillon, rijst, melk, kippesoep, brood enz. Hij overlado nimmer zijn maag, of bega eenige buitensporigheid. Hij leve matig en kuisen, onthoude |
|||||
|
23
|
|||||
|
zich van sterke dranken, en vermijde gevaarlijke plaatsen, van
waar hij zon kunnen neervallen. Verandering van lucht en om- geving, bezigheid, een zeereis en, zoo de patiënt \'t verdragen kan, des morgens een stortbad, — ziedaar de beste middelen tot geheele genezing. 23. Beenbreuken. Be kenteekenen zijn deze: do patiënt kan
\'t lid niet gebruiken; \'t lid zelf is eenigzins verwrongen en korter; en zoo men de beide uiteinden van \'t gebroken been stevig aanvat en even beweegt, dan voelt men een eigenaardig krassen. In afwachting van geneeskundige hulp, moet do patiënt op
een hard bed gelegd worden, \'t gebroken lid zoo gemakkelijk mogelijk uitgestrekt. Een gebroken been rust \'t best op den rand van \'t bed, met half gebogen knie. Een gebroken arm heeft liefst een kussen, met half gebogen elleboog. Wat nu eohter te doen, wanneer geen geneeskundige hulp
verkrijgbaar is? Bij een gebroken dijbeen. — Leg den patiënt vlak op
zijn rug op een hard bed, en bind een gewioht (van twee tot drie kilo bij een volwassene) aan den voet van \'t gebroken lid. Bit gewicht moot over den rand van \'t bed hangen. Geef steun aan de dij, door aan weerszijden een zak met zand er tegen te leggen, en bind met een zwaohtel die zakken aan \'t deel vast. Be zakken moeten even lang zijn als de dij, en zoo dik als de kuit van \'t been. Bij een gebroken been. — Neem een kleine deken, en
vouw die op tot ongeveer twee voet lengte en een halven voet breedte. Leg \'t gebroken lid daarop. Trek nu gestadig aan het been, totdat \'t even lang is als \'t andere. Bind dan de deken stijf rondom \'t been — met twee banden: een aan den enkel en een aan de knie. Bijeengebrokenarm. — Verschaf\' u eenige dunne plank-
jes (b. v. de zijden en deksel van een sigarenkistje), ieder twee of drie duim breed, en zoo lang als \'t gebroken been. Omwind ze met katoen of saai, en bind ze stijf rondom den arm — na vooraf de uiteinden van \'t gebroken been zoo goed mogelijk in de positie te hebben getrokken. — Bij een breuk van den voorarm, zijn twee spalken, een van achter en een van voren, voldoende. Bij een breuk van den bovenarm, moeten vier spalken worden aangebonden. Sleohts de hand, niet de ge- heele arm, moet in een draagband worden gehouden; \'t gewioht |
|||||
|
24
|
|||||
|
van den elleboog trekt dan \'t gebroken been naar omlaag, en
houd \'t in de gewenschte positie. De spalken moeten vier wekon aan den arm, zes weken aan \'t been gelaten worden. Bij gebroken ribben. — Omzwachtel de borstkas stevig
met een laken, dat daarna door dichtnaaien bevestigd wordt. •24. Bevrozen ledematen. — Zorg vooral dat gij den patiënt niet
bij een vuur of in een warme kamer brengt; versterving van \'t bevrozen lid zou daarvan \'t gevolg kunnen zijn. Wrijf \'t lid met sneeuw, in een koude kamer, en wasoh \'t met ijskoud water. De bloedsomloop moet zachtkens hersteld worden. Dien een glas brandewijn met koud water toe. 25. Besmettelijke ziekten. — Met de behandeling hebben
we ons niet bezig té houden. Maar van belang voor ons zijn de voorbehoedmaatregelen waardoor we, indien ze heerschen, ons kannen trachten te beveiligen. Wees dan vooral zindelijk op uw lijf. Wasch uw geheele
lichaam minstens éénmaal daags: liefst met koud water des morgens, met lauw water des avonds, fin in de tweede plaats, zorg voor luchtverversching in uw slaapvertrek. Zoo ge geen ventilator in uw venster hebt, laat dan uw raam van boven met een har open, of, indien \'t zeer stil weer is, van onder en van boven beide. Laat verder iederen avond in uw slaapkamer een klein vuur branden, \'t Boren van eenige kleine openingen onder in de deur van uw vertrek is dienstig tot \'t inlaten van versohe lucht; — maar de bedorven lucht kan slechts terdege worden verwijderd door een behoorlijk gemaakten ventilator. Vermoed gij besmetting, ga dan onmiddellijk naar bed —
in een goed verwarmde doch vooral niet benauwde kamer. Versche lucht boven alles gezocht. Een kleine dosis castorolie, of een Dovers-poeder, kan nimmer schaden. Uw dieet zij licht. Zoo gij des morgens niet beter zijt, zend dan om den doctor. 26. Bhenmatisehe lendenuijii. — Wrijf nksch met een Turk-
Bchen handdoek, of, zoo ge \'t verdragen kunt, met een huid- borstel. Leg op de pijnlijke plaats flanel met een mostertpapje, en draag een flanellen gordel; rood flanel is \'t best. Ook een mostert-pleister kan dienen, besprenkeld met een paar drop- pels terpentijn-olie. Een Turksch bad en \'t veroorzaken van zweeten in \'t algemeen, zal u baten. 27. Mazelen. Begin, met de ziekte, zoo zij heersohende is,
|
|||||
|
25
|
|||||
|
niet te lokken. Vermijd daartoe \'t vatten van koude en den
invloed van nattigheid; ook \'t overladen van de maag met zoete of vette spijzen. De kentoekenen zijn: Tranende oogen, heeschheid, gewei-
dig niezen. Op den derden of vierden dag verschijnt een uitslag, alsof de patiënt zijn gelaat met frambozen-gap be- sprenkeld had. De behandeling is deze: Leg den lijder te bed en houd
hem warm. Waak tegen tocht, maar ook tegen benauwdheid in zijn kamer. Wasch handen en aangezicht met warm water; houd de oogen zindelijk, en verzacht \'t hoesten door opleg- ging van een zemel-papje of iets dergelijks, totdat de doctor komt. 28. Aambeien. — Wacht u voor v ette soep en zwaren wijn.
Liefst in \'t geheel geen wijn en spiritualiën; maar, zoo ge \'t niet laten kunt, dan een weinig goeden rijpen Bordeaux. Bij ge- brek aan geneeskundige hulp neemt ge een theelepel zwavelmelk in een wijnglas water, eens of tweemalen daags. Neem om den anderen avond een blauwe pil, gevolgd door een weinig cattor-olie des morgens. 2». Vergiftiging. — Zend onmiddelijk om een doctor. Dien
in afwachting warm water toe met veel mostert er in, of anders ipecacuanha-wijn; en kittel de keel inwendig met oen penneveer. Wil \'t braken niet komen, of is \'t te laat dan dat het baten zou, zoo doet ge misschien \'t best door een sterke dosis castor-olie of eenig ander krachtig purgatief in te geven. Natuurlijk behoort ge \'t gebruikte vergif te kennen, en \'t daar- tegen dienstige tegengif. Uitvoerige aanwijzingen dienaan- gnando zoeke men elders. Wij kunnen slechts een paar ge- vallen noemen: Bij vergiftiging door laudanum: — Geef sterke koffie, en houd
de patiënt in beweging, door hem tusschen twee personen te laten op en neer wandelen. Knijp hem in \'t vleesch; sla hem op de zolen van de voeten; doe, in één woord, alles om hem uit den slaap te houden. Bij vergiftiging door metalen of metaal-verbindingen: — Geef
dadelijk \'t wit van drie of vier eijeren; — eerst daarna \'t braak- middel. Vooral bij sublima at- vergiftiging is eiwit dienstig. Hebt ge \'t niet voorhanden, neem dan melk, olie, of meel en water. 80. OpstoppUg Tan de urlnu. — Laat den patiënt in een warm
! i^ f* i
o. r
WIJCH t^NJ!*. |
|||||
|
26
|
|||||
|
bad, totdat hij zich verzwakt begint te geTOelen. Geef\' hem van
40 tot 60 droppels laudanum in een weinig water. 31. Rheumatiek. — Ook hierbij dient \'t eerst gelet op voor-
behoedmaatrogolen. Zoo dan, indien uw kleeren nat zijn, trek zoo spoedig mogelijk droge aan; blijf or niet in zitten, en laat ze in geen geval aan uw lijf drogen. Dezen raad volgn ook de zeeman op: zoo hij niet altijd dadelijk van onderkleerou kan verwisselen, laat hem tenminste een droog flanellen hemd over de haid aantrekken. Nog eon wenk voor den matroos: Hij beware \'s avonds een brokje boschuit on een slokjo koffie, opdat hij niet nuchter aan het dekwasschen behoeve te gaan. Wil hij dekwasschen met bloote voeten, zoo legt hij een zekeren grondslag tot rheumatiek; hij zorge dus immer voor goed geoliede dichte zeolaarzen. \'t Beste voorbehoedmiddel is, telkens, vóór \'t naar bed gaan, uw lichaam af te wrijven met een drogen, ruwen handdoek, en in een droog flanellen hemd te slapen. Voelt ge reods vormaningen van de kwaal, maak dan
druk gebruik van oen huidborstel, of van een ruwen Turkschen handdoek, tot \'t wrijven van de pijnlijke plekken. Baadzaam zijn ook herhaalde wassehingen met koud water, en daarna goed droog afwrijven. Draag flanel op uw huid; en slaap in geen geval in hetzelfde flanellen hemd dat ge over dag ge- dragen hebt. En nu de behandeling. — Consulteer onder de geneesheeren
liefst eenen, die de kwaal tot zijn specialiteit heeft gemaakt. Zoo echter geen doctor te krjgen is, dan zullen de volgende middelen de pijn althans vorzachten: Wrijf, en wrijf nogmaals, zooveel ge kunt. Laat zeep- of
mostert-pleisters op flanel zoo lang mogelijk op de pijnlijke plaats liggen. Helpt dit niet, wrijf u dan met een mengsel van chloroform en laudanum, en appliceer flanellen lappen, met dat mengsel doortrokken. Zoo ge niets beters bij do hand hebt, dan een pleister van 8i>aansche vliegen, waar de pijn zeer erg is. Verlichting vindt ge ook bij wrijving met chloroform, waarin een gelijk gewicht kampher is opgelost. Tegen den hevigsten vorm van rheumatiek, de rheuraa-
tisohe koorts, mag slechts een bevoegd geneesheer voor- schrijven— daar anders \'t hart zou kunnen aangetast worden — en dan......!—Ik voor mij heb wonderen zien verrichten door |
|||||
|
27
|
|||||
|
den huid-borstel. Ook ondervond ik zeer goede resultaten van
een natten omslag om arm of been, met flanel en gutta-percha daarover, teneinde de warmte on \'t vocht op te sluiten. Ken welbekend Londensch doctor, die van rheumatiek zijn
speciale studie heeft gemaakt, beveelt do volgende behandeling aan (door welke ik een kwaadaardig geval volkomen heb ge- nezen gezien): ■—Draag oen nauwsluitende onderbroek on onder- vest van gesponnen zijde; óén zulk een pak moet go voor den dag, en oen ander voor den nacht houdon. Neom, dadelijk op de nuchtere maag, een theelepel ijember-stroop in een kop warme thee. 82. Zeeziekte. We beoogen hier geen genezing, doch \'t
voorkomen van de kwaal. Neem, den avond vóór ge in zee steekt, een paar zacht
purgeerende pillen. Herhaal de dosis, zoodra het schip in \'t ruime sop komt; en ga dan op uw rug liggen. Laat u niet verleiden door de huismiddoltjes van don hofmeester; schuw vooral spiritualiën. Wanneer nu uw puigatief zal gewerkt hebben, dan zal alle gevoel van zeeziokte verdwijnen. Wordt de zee ruwer —■ herhaal dan de kuur. Houd, terwijl gij op den rug ligt, de oogen gesloten, en zorg dat uw kooi of, veel beter nog, uw hangmat, zoo dicht mogelijk nabij het midden- punt van \'t vaartuig zij. In oen goed ingerichte hangmat — d. w. z., met eon zwaren kogel er aanhangend, en voorzien van gordijnen, die u beletten de beweging van alles rondom u te zien —, zijt ge zelfs bij do ruwste zee tegen zeeziekte veilig (7). (7) Hier wordt, onzes inziens, een belangrijke wenk achterwege gelaten.
Wat vooral de zeeziekte opwekt, is de benauwdheid, gevoegd bij den eigen\' aardigen reuk of stank, die in schier elke scheepskajuit min of meer heersenen. In de meeste kajuiten, salons en kutten ontbreekt \'t teneenen- male aan geschikte toestellen tol ventilatie. Waren die aanwezig, menig passagier sou gespaard blijven van de neiging tot braken, die thans de scheepsluchl, dikwijls meer nog dan de beweging van \'t schip, in hem veroorzaakt. Onze raad is deze: — Blijf, wanneer ge in \'t ruime sop steekt, zoo lang mogelijk op \'t dek, in den frisschen zeewind. Laai uw lichaam balanceeren tégen de schommelingen van \'t vaartuig in, en houd daarbij den blik gevestigd op den rand des horizons. Eet droog brood, en koud mager vleesch; en dtink daarbij een glas rooden wijn. Overigens — ga aan boord met de stellige overtuiging dal ge niet zeeziek zult zijn, en met den vasten wil om \'t niet te worden. Gelukt \'t u, de eerste trekkingen van de maag te bedwingen, zoo hebt ge kans, wanneer de zee u niet al te woest aanpakt, verder geen last te ondervinden. Vekt. |
|||||
|
28
|
|||||
|
Heeft langdurige zeeziekte u uitgeput, zoo zal uw maag
\'t beat warme arrowroot-pap, met eeD scheutje cognao er ia, verdragen. 83. Keelpijn. Komt . o plotseling on hevig op, zend dan
veiligheidshalve dadelijk om oen doctor. Ontbreekt u geneos- kundigo hulp, en schijnt \'t geval erg, wikkel dan den patiënt in dekens, of ia een schaapsvacht, met do wol op du huid. Geef hem een kop warme molk, met oen theolopol spiritus nitri dulcis er in. Bind hem om don hals een met koud wator doortrokken (on goed uitgewrongon) das of handdoek, zorg dragende dat geen vocht over do borst loopo. Dien natten doek bedekt ge aan den buitenkant met gutta percha, ge- waste taf, of flanel, opdat de warmte eu \'t vocht niet ontsnap- pen. Tracht voorts door warm toedekken den patiënt aan \'t zweeten te krijgen. Gevoelt hij zich koortsig, met jagende pols en beslagen tong, dan kunt go nimmer kwaad doorhem, instede van de spiritus nitri duleis, een Dovers-poeder te geven. Den volgendon morgen een dosis castor-olie, of een purgeereudo pil. Keelpijn wordt tijdelijk verzacht door een kruidnagel in den
mond te houden. De omzwaohteling met koud water is veel boter dan die met eon mosterdpap. Tegen lichte keelpijn is dikwijls eon uitwendige inwrijving
van de keel mot hertshoorn en olie voldoende. 31. Verst ui king. — Is ze aan uw voet of uw knie, loop dan
niet. Is ze aan uw hand of uw arm, gebruik die dan niet. Houd u dus kalm. Omwind \'t verstuikte lid met eon kouden natten doek — ook weer met gutta percha, of gewaste taf, of flanel er over. Indien ge u nu zeer bedaard, en den doek voort- durend nat houdt, en te bod gaat liggen — dan zult go vormoe- delijk den volgenden ochtend genezen zijn. — Een mongsel van tinctuur van Arnica in wator (niet te sterk) kan met goed gevolg bij \'t verband in plaats van enkel water gebruikt worden. Eenige geneesheeren raden eon andere behandeling aan: —
\'t Verstuikte deel goed to baden mot warm water, on daarna een warm-water-verband met gutta percha of flanel, of een lijnzaad-pap. Een verstuikto voet en knie mogen niet naar beneden hangen.
Een verstuikte elleboog en hand moeten in een draagband rusten. 85. Stotteren. — Behandel den patiënt onder vier oogen,
|
|||||
|
29
|
||||||
|
opdat de aanwezigheid van andoren hem niet zenuwachtig make.
Verzoek hem bedaard u na te spreken. Dan laat ge hem een gemakkelijken volzin zeggen— en wel, lettergreep na let- tergreep, langzaam, terwijl ge bij elke lettergreep met den vinger op de tafel klopt. Herhaal dio oefening, en laat hem tegelijk met u bij elke lettergreep op de tafel slaan — totdat hij zonder moeielijkheid articuleert. Zóó zal hij binnen weinige dagen vloeiend hebben leeren spreken. Hij moet dan echter ook zich oefenen wanneer hij alleen is, door hardop te lezen en te spreken, en daarbij, zoo lang als noodig, de klop-methode te blijven toepassen. 86. Steek van een bfl, wesp, of horsel. — Trek met uw vingers,
of met een fijn tangetje, den angel of \'t gedeelte van den angel uit, zoo dit in \'t vleeseh mocht zijn blijven steken. Knijp of zuig dan de wond uit (dit laatste geschiedt geheel straffeloos), om \'t nog aanwezige gif te verwijderen. Wasch nu de wond met warm water, en wrijf ze in met wat zoete olie; — dit zal gewoonlijk de pijn verzachten. Des nachts kunt ge een papje opleggen, indien de pijn nog niet geweken is, of de wond gezwollen blijft. Een papje met ipecaeuanha-poed-er heeft de voorkeur. (8) 37. Zonnesteek. — Waak er tegen, wanneer ge in een warm
land zijt — vooral wanneer ge onder do stralen der zon moet loopen, rijdon of worken —, door uw hoofd en nek te bedek- ken met een dikken vilten hoed, waarover oen wit overtrek- sel, en van achteren oen witte lap, die over den nek afhangt. Doelmatig is een zoogenaamde helmhood. Draag flanel op uw huid. Drink geon sterken drank zoolang de zon schijnt; — slechts thee, limonade of rooden wijn mot water. Is iemand gotroü\'en, maakt hem dan zijn kleeren los, en
gooi hem zonder pliohtplogingen een emmer goed koud water over hoofd, nek on borst. Zet hem daarna in een stoel, hang een laken om zijn nok eu over zijn schouders, en giet een fiksohen stroom koud wator, van een hoogte van twee of |
||||||
|
(8) Aanwending van ammonia liquida veronzijdigt dadelijk de werking
van \'t gif. Ditzelfde middel, door inspuiting in \'t bloei gebracht, bewees in den laatsten tijd, in handen van Britsch-Indische geneesheeren, nilste* kende diensten tegen de meeste doodelijke slangenbeien. De operatie der inspuiting moet echter met zaakkennis en voorzichtigheid geschieden. Vert. |
||||||
|
30
|
|||||
|
drie voet, op zijn hoofd. Goed is \'t ook, den patiënt te om-
winden met een koud nat laken, hem met een waaier te ver- koelen, on hem overvloed van koude, sterke thee te laten drinken. Wind oen natten handdoek (liefst met ijswater) om zijn hoofd, en houd hem in een koele plaats. — Indien de lijder begint te ijlen, bevelen sommige geneosheeren aderlaten aan. Andere, en daaronder de beste medische autoriteiten in Indië, zeggen nadrukkelijk: geen aderlaten na zonnesteek; maar vertrouw op de koudwater-kuur. \'t Aderlaten moet na- tuurlijk door een docter geschieden. Zijt ge echter gonood- zaakt \'t zelf te doen, raak dan don arm niet aan — doch bind een zwachtel stijf juist bovon den voet, en zoodra de aderen van den voet gezwollen zijn, kunt ge er mot betrekkelijke veiligheid een openen, \'t Wondje, zoo er blood gonoeg is af- getapt, heelt ge met wat pluksel of oen pleister. — \'t Géheele recept tegen zonnesteek laat zich aldus zamenvatten: — IJs en koud water uitwendig; Champagne en koude thee inwendig (9). 88. kiespijn. Koud staal — uittrekken — is in de meeste gevallen \'t eenige afdoende middol. Om echter de pijn te ver- zachten, neem\' ge een vrij sterk purgatief in; — zoodra dit gewerkt zal hebben, zult ge vermoedelijk een paar weken vrij blijven. Leg ook een klein mostert-papje uitwendig, juist op de plaats waar de pijn \'t ergst is; en wrijf uw tandvleesch met een mengsel van chloroform en laudanum. Is de kies hol en zeer pijnlijk, steok er dan een watje in, doortrokken met i gezegd mengsel. Een klein watjo, gedoopt in een oplossing (in wijngeest) van schellak of mastiek, levert een vrij goed tijdelijk stopmiddel voor een holle kies. Laat u niet beetnemen door de dure en nuttelooze kwakzalverijen, die in de dagbla- den door de verkoopers — maar ook door hen allöön — zoo hemelhoog worden aangeprezen. Voor een stuiver koopt ge veel krachtiger geneesmiddel, dan u hier, met een roukje en een kleurtje, voor oon gulden geboden wordt. Creosoot, b. v., op een watje in \'t holle van de kies gebracht, is een voor- treffelijk huismiddel. Doch laat een ander \'t u in de kies steken — of ge zult uw tong en tandvleesch beschadigen. (9) Ooi buiten den directen invloed van de stralen der son ,b.i<. in \'t hot
van een schip, of op eenige andere overdekte plaats, waar men onder groote hitte arbeidt, tan men een lomesteei opdoen. Veet. |
|||||
|
31
|
|||||
|
39. Brakingen. — (Wij bedoelen hardnekkig braken, waarbij
de maag niets inhouden wil). — Leg den patiënt op zijn rug in bed; hij blijve zoo rustig mogelijk. Geef hem een pooslang geen voedsel; daarna, met eenige tusschenpozen, een theelepeltje kouden bouillon. Vooraf kunt go vijf droppels chlorodyne in een weinig water toedienen. Zuivere melk, of melk met wat kalk- water, in zeer kleino hoeveelheden tegelijk, is dikwijls nuttig. Maar kan de patiënt ook dat weinige niet binnenhouden — neem dan een theelepel cognac en een theelepel laudanum; meng die dooreen; doop daarin een stuk pluksel; en leg dit, bedekt met een lapje gutta percha of gewaste taf, in \'t kuiltje van de maag. Hernieuw dit middel elke vier of vijf uren. Een mostert- pleister is even dienstig om de maag tot rust te brengen. Een theelepeltje kalkwater, in oen kop melk of kouden bouillon of arrowroot, doet — gelijk reeds hierboven werd aangestipt — dikwijls \'t braken ophouden, en stelt de maag in staat om een kleine hoo veelheid voedsel te verdragen. Met goed gevolg wordt ook vaak aangewend: Dertig droppels
hov.t-naphta en even zoovoel cardamom-tinctuar, in een paar eet- lepels water. Dit middel is zoor nuttig tot \'t voorkomen van brakeu bij teringlijders. 40. Kinkhoest. — Zonder medische hulp valt daartegen
weinig te doen. De volgende algemeene regels kunnen eoh- ter dienen: Houd den patiënt binnenshuis, en voed hem wel; zijne
karper zij warm en goed geventileerd, zonder tocht. Zorg voor geregelde ontlasting; en geef nu en dan éón of twee droppels tinctuur van belladonna in wat water. Anderen be- velen een weinig aluin in water aan; doch belladonna is beter. — Daar kinkhoest toevallen en andere gevaarlijke acci- denten kan veroorzaken, zoo versmade men niet moedwillig geneeskundige hulp. |
|||||