r^r^ i\'t&\'sS

GELUKZALIGE LIDUINA

M.AAGD
TOONBEELD DER ZIEKEN EN DER GEBREKKIGEN

DEN }2eRWAARDEN J^EER^ COUDTJRIER

Aalmoezenier van de Mbrmaalschool en van het Gasthuis der
ongeneeselijke vrouwen van Bourg en Brosse.

&ub tuum prcesidium, Immaculrttt

S nilA VKSII AG E

BIBLIOTHEEK DER
RIJKSUNIVERSITEIT

RIJKSUNIVERSITEIT UTRECHT

Het verslag ons gedaan omtrent het Leven der Geluk-
zalige Liduina, geschreven door den Eerwaarden heer
Coudurier, aalmoezenier van de Normaalschool van
Aix en de Ongeneeselijken, verklaart dat dit werk is
geput uit de echtste bronnen, dat het, zeer stichtend en
belangwekkend zijnde, eene zeer nuttige lectuur zal
verschaffen, niet slechts aan de gebrekkigen en zieken,
maar ook aan al degenen, die het gevoel van de liefde
tot God en de liefde tot de zielen bezitten.

Wij keuren het bij deze goed en bevelen het den
geloovigen aan.

Gegeven te Lelex, op ons herderlijk bezoek, Maandag
van de Goede Week, 14 april 1862.

f Petu�s Hendricus,

Bisschop van Belley.

AAN DE ONGENEESELIJKE VROUW**»**\'\'"*
VAN HET GASTHUIS VAN BOURG EN BRESSE.

Ziehier een boek, dat ik mij gelukkig acht u aan Ie
bieden. Ik heb het bij u, bijna aan uwe legerstede
geschreven, terwijl ik uw lijden aanschouwde, uw ge-
steen hoorde; dat wil zeggen, ik heb het geschreven,
toen ik aan ulieden dacht en zeer bijzonder voor u,
God van ganscher harte biddende, dat het u zou
kunnen verblijden en u eenig goed doen.

Het is waar, dit boek is geschikt voor een ieder,
voor den rijke zoowel als voor den arme, voor degenen
zelfs die hunne krachten en hunne gezondheid aan de
dienst der armen wijden, dewijl het voor allen bewon-
derenswaardige lessen van onderwerping, van brandende
liefde en van grenzelooze offervaardigheid bevat.

Maar voor de zieken vooral, voor al degenen die
lijden, voor u, geliefde Ongeneeselijken, is het meer
regtstreeks geschikt, dewijl het leven dat daarin ver-
haald wordt, het leven is van eene heilige vrouw, die
ziek en ongcneeselijk is geweest zooals gijlieden zijt,
even zoo en duizendmaal meer dan gij!

Bewonderenswaardig is dat leven, wel ia staat om u

aan te moedigen! Gedurende acht en dertig jaren , heeft
de maagd Liduina geleden zooals men misschien nooit
eene heilige zag lijden, en toch wordt zij teregt de
Gelukzalige Liduina genoemd. Toen de Kerk haar op
onze altaren plaatste, wilde zij haar geen anderen naam
dan dien van Gelukzalige geven, als om u beter te
doen begrijpen dat hoe meer gij in navolging van Jesus
lijdt, hoe meer gij uw eeuwig geluk verzekert en ver-
meerdert!

Neemt het dan aan, dit boek dat een teeder mede-
lijden met de smarten welke het Gods goedheid behaagd
heeft aan uw leven te verbinden, mij heeft doen schrij-
ven; ontvangt het gelijk gij een vriend zoudt ontvangen,
die vol genegenheid aan uwe legerstede zou komen, niet
slechts om met u te weenen, maar om uwe kwalen te
verligten.

En moogt gij, getroost en ondersteund door het groote
voorbeeld dat het u voor oogen stelt, hoe langer hoe
meer onderworpen, hoe langer hoe getrouwer en dank-
baarder worden jegens dien God, die zooveel oflervaar-
digheid voor u in het hart zijner dienstmaagden heeft
gelegd, en die u alleen hier beneden met lijden bezoekt
om u in den hemel te verheerlijken!

Dit is de eenige vreugde welke hij verlangt, die zich
noemt,

Uw zeer toegenegen aalmoezenier,
CO�DURIER.

Bourg en Bresse, 8 december 1861,
Fee9tdag van de Onbevlekte Ontvangenis der Heilige Maagd.

Een boek was mij in handen gekomen, een zeer
klein bock, het geringste welligt van al degenen die de
schrijver heeft in het licht gegeven, maar een hoek dat
ik, om zijne afkomst, met ingenomenheid opende en
weldra met veel genoegen smaakte. Het was La Hollande
Catholique (I), dat hcrinneringsgeschrift, doortrokken van
den geur van wetenschap en po�\'zy, \'twelk een geleerd
benediktijner monnik ons heeft medegebragt van dien
nederlandschen grond, in welks roerende geschiedenis en
oude archieven hij, in 1847, ten gunste der waarheid,
de stof voor zijn geschrift was gaan opzoeken.

Terwijl ik nu den vromen pelgrim in die ecuwen
van heiligen glans der bataafsche Republiek, door dien
boven op de wateren hangenden tuin, welken het geloof
alleen heeft kunnen scheppen, volgde, stond eensklaps
eene bewonderenswaardige figuur voor mijne oogen, eene
figuur die mijn gids, haar groetende, de Gelukzalige Liduina
noemde, maar die mij zoo zuiver toescheen, dat ik on-
willekeurig bleef stilstaan om haar beter te beschouwen,

(1) � La Hollands Catholique" door den E. P. Doii Pitra,
bcnediktijnermonnik van de abdij van Soleames,

om hare geschiedenis beter te hooren en mij te doen
herhalen.

De welsprekende Benediktijn verhaalde mij inder-
daad, in acht bladzijden van het kleinste formaat,
wondervolle dingen over die maagd Liduina. Hij sprak
van vreeselijke en bovenmcnschelijke ziekten, welke de
natuur deden walgen; en te midden van die verschrik*
kelijke ziekelijkheid, van eene onderworpenheid en vreugde
waarvan de aarde het geheim niet bezit; hij gewaagde
vooral van hemelsche gunsten, van eene schitlerende
glorie welke het geloof in verrukking bragten; en dat
alles, ofschoon ter naauwernood in eenige regelen ge-
schetst, werd mij met eene bevalligheid en eene zalving
medegedeeld, die al de trekken dezer schitterende (iguur
onuitwischbaar in het binnenste mijner ziel griften.

Van dat oogenblik dan ook, hield ik mij in de ge-
dachten veel met Liduina bezig. Mijn togt met den
uitstekenden Pater was ge�indigd; ik had zijn boek ge-
sloten, ik was reeds ver, zeer ver van hem door andere
bezigheden, en nog steeds bleef de zoete (iguur mij
voor de oogen zweven, en, mijns ondanks, was zij overal
en onophoudelijk daar, wanneer ik aan de dierbare zieken
dacht wier zorg mij is toevertrouwd; zij volgde mij vooral
en trof mij aan hare legersteden. Twintigmaal heb ik
tot de Hollande Catholique moeten terugkecren om er de
maagd in terug te vinden welke de glorie van dat boek
uitmaakt, tot den vromen Benediktijn om hem op nieuw
dat zoo aantrekkelijk verhaal van zijne acht te korte
bladzijden te vragen. Daarna was dit verhaal zelf mij
niet meer genoeg, en eindelijk zijn de geleerden Bollan-
disten met hunne folianten, de eerbiedwaardige Thomas
van Kempen en nog andere doorluchtige geleerden onder

mijn nederig dak gekomen; en zich rondom mij scharende,
hebben zij mij hunne onsterfelijke boeken geopend welker
talrijke bladzijden vervuld waren , als met een geur, van
den naam mijner geliefde Liduina� Onuitsprekelijk
onderhoud! uren die in een overheerlijk genot voort-
snelden! En wat is er gebeurd, wat heb ik in
zulk een edel gezelschap gedaan? Ik zou het u niet
kunnen zeggen. Maar nadat dit onderhoud met dat
doorluchtige gezelschap eenigen tijd had voortgeduurd,
is het mij gebeurd dat ik een handschrift van drie of vier-
honderd bladzijden voor mij had: het verwonderlijke
leven der Gelukzalige Liduina was daaruit voortgekomen,
evenals een lied, dikwijls zonder kunstwaarde, maar
altijd vol blijdschap en liefde, uit eene ziel ontsnapt die
in geestdrift is ontstoken.

Ja, ik herhaal het, met genoegen verkondig ik het,
in dien innigen omgang, in die naauwgezelte navor-
schingen in de oude boeken, in die geheele studie welke
mij heeft binnengeleid in dit geurig paradijs van een
leven dat overvloeit van de verrukkelijkste wonderen ,
en waarin de werking van den goddelijken Meester met
al de trekken eener zoo treilende goedheid uitblinkt,
heb ik eene onvergelijkelijke vreugde gesmaakt 1

Maar zal ik het ook zeggen? Nu die arbeid volbragt
is en ik op het punt sta hem, uit bewondering voor
Liduina en om een raad te volgen dien ik moet eer-
biedigen, in het licht te geven, aai zei ik, treed ik
bijna terug. Het is niet slechts de onvolmaaktheid van
mijn werk die mij terughoudt, het is bovendien en vooral
datgene juist wat mij zoozeer bekoord had dat ik de
vermetelheid had om de pen op te nemen: het is dat
wonderbaar geheel, dat uitnemend bovennatuurlijk karak-

ter van het leven \'twelk ik heb durven schrijven. Toen
ik in dit leven zooveel wonderen, zooveel hemelsche
mededeelingen, zooveel verrukkingen en vervoeringen
zag, heb ik gedacht aan onze negentiende eeuw, aan
hare onwetende godsdiensligheid, aan die plaag van
het naturalisme welke haar zooveel kwaad heeft gedaan
en waarvan zij nog niet genezen is; ik heb bij mij
zelven gezegd: «Welke ontvangst zal aan zulk een won-
dervol leven te beurt vallen? En hoe zal men al die
glorie, al dat wonderbare opnemen?»

Het valt wel niet te ontkennen dat met betrekking
vooral tot dat vraagstuk van het bovennatuurlijke in
onze dagen een betere adem over de christelijke maat-
schappij gaat. Men gevoelt dat de ware katholieke geest
een tijdperk van hernieuwing in de zielen te gemoet
streeft. Een waarlijk providenti�le terugkeer vindt plaats.
De wetenschap, de beter beoefende geschiedenis, cene
gezondere wijsbegeerte geven het geloof gelijk. Delevens-
beschrijving der heiligen (hagiographie) ontdoet zich van die
rationalistische dorheid welke haar alle bekoorlijkheid
ontroofde, zij herneemt langzamerhand de naieve bcvallig-
heid der legende, zonder daarom afstand te doen van de
gestrenge schoonheid van ecne geleerde en naauwgezette
kritiek; kortom, de heiligen beginnen weder met hunne
eigene physionomie te verschijnen. Maar hoeveel tegen-
ingenomenheid bestaat er nog! hoeveel diepbedroevende
onwetendheid! Hoevele zielen worden er niet gevonden �
zelfs onder de regtzinnige christenen � die het woord
van wonder alleen verschrikt, die met een bedenkelijk
en minachtend gelaat een boek sluiten, zoodra zij op
eenige bovennatuurlijke werking stuiten, alsof dat boek
van nu af niet anders ware dan het plompe werk van

eene duistere bijgeloovigheid, alsof de schrijver nood-
wendig een gevaarlijke geestenziener was die, door deze
onhandige verjooning van belagchelijke wonderen, de
heiligen onteert, de Kerk bedroeft en der godsdienst
afbreuk doet!

Wat te doen om die klip te boven te komen? Trad
ik terug, ik pleegde verraad aan de waarheid; neen,
ik zal haar niet verraden! Men heeft mij gezegd: Ga!
en ik ga. Maar ben ik dan niet aan die zielen van
welke ik gesproken heb, aan die oprcgte maar bevoor-
oordcelde en weinig verlichte zitlen eenige opheldering
verschuldigd over die bovennatuurlijke verschijnselen
welke men in de levens der heiligen aantreft? Moet ik
niet, v��r dat ik hen uitnoodigom hel hoek te openen,
hun toeroepen : «Past op voor den afgrond waarin gij
zult gaan vallen, indien gij een bovennatuurlijk feit alleen
verwerpt, omdat het bovennatuurlijk is?»

Men gelieve er wel op te letten, dat ik niet zeg: «Is
er eene bovennatuurlijke orde?» Neen, God beware
mij voor het stellen van zulk eene vraag! Dat zou be-
leedigend zijn voor christenen. De bovennatuurlijke orde
bestaat; zij bewijst zich van zelf, zij legt zich zelf aan
ons op, zij bestaat zooals het christendom zelf bestaat!

Maar ik zeg: Past op! Wanneer gij de feiten welke
boven de krachten der natuur gaan, eenvoudig, met
voorbedachten rade en zonder bewijsgronden of gezag
te raadplegen, van de hand wijst, dan ontkent gij de
mogelijkheid van die bovennatuurlijke orde zelf en dus
ook, ondanks u zelven, het christendom: de gods-
dienst, de geschiedenis, de rede, want het christendom
is dit alles; gij ontkent dan alles; gij ontkent de zon
die schijnt!

Is het noodig dit te bewijzen? Indien ik zeg dat
men het christendom ontkent wanneer men de boven-
natuurlijke orde ontkent, brengt deze eenvoudige ver-
klaring dan haar bewijs niet van zelf mede?

Wat toch is het christendom anders dan een boven-
natuurlijk feit, in alles en zelfs in zijne kleinste bij-
zonderlieden uitnemend bovennatuurlijk?

Beschouwt het in zijn wezen. Zijn eerste leerstuk,
dat zijn geheele grondslag uitmaakt: «��n God in drie
personen!)) is immers reeds een grenzelooze oceaan
waarvoor ons verstand stilstaat? Dit is immers het
volstrekt bovennatuurlijke? En de schepping dan die
de wereld uit de afgronden van het niet doet oprijzen?

En de erfzonde! En de Menschwordiug met hare ge-
duchte geheimen: eene Moedermaagd! Een Godmensch!
Een God die den smadelijken kruisdood sterft! Wonderen
bij wonderen!

En de heilige Sacramenten! Gij stort een druppel
waters in den naam van den Dric�enigen God uit, en de
erfzonde is afgewasschen! De bedienaar van Jesus Chris-
tus spreekt eenige woorden over eene misdadige ziel,
en de verschrikkelijkste zondaar wordt een broeder der
engelen! Eenige weinige woorden komen aan het altaar
over de lippen des priesters, en de hemel opent zich,
en God daalt neder en is daar tegenwoordig, onder
de gedaante van brood. Hij, wezenlijk, zelfstandig,
in deze goddelijke werkelijkheid, onder die gedaante van
brood, geeft zich tot voedsel aan den christen, die nadert
om Hem te ontvangen!

Bovennatuurlijk is wederom die schoone hemel welke
mij beloofd is, die genade welke mij alleen daarheen
kan voeren, genade en geluk die alleen de wondervolle

prijs kunnen zijn van het bloed van Jesus Christus!

Wat meer is, als christen doe ik niets, kan ik niets
doen dat niet bovennatuurlijk is. Wanneer ik geloof, hoop,
bemin, een aalmoes geef, vast, eene oefening van nede-
righeid, van geduld, van liefde doe, dan doe ik dit in
den naam van den menschgeworden Zoon Gods! door
bovennatuurlijke ingeving; dan doe ik het door mij
in het bovennatuurlijke te plaatsen -� en doe ik
het anders, geloof, hoop, bemin ik, ben ik goed,
nederig, zachtmoedig, geduldig, op eene geheel men-
schelijke wijze, om louter menschdijkc beweegredenen
en niet door Jesus Christus, dan verwerpt het christendom
mij ; dan geloof, hoop, bemin ik niet, en doe ik niets
zooals het behoort, om te verkrijgen wat ik bovenal
moet verkrijgen, namelijk den hemel. Geloof, hoop,
liefde, aalmoezen, deugden, alles is krachteloos en ver-
loren voor mijne eeuwigheid. Ziedaar het christendom
in zijne wezenlijkheid.

Beschouwt het nu in zijne geschiedenis, dewijl men het
bovennatuurlijk element vooral in de uitwendige feiten
ontkent, en vindt gij dit element niet op elke bladzijde,
onder duizenderlei schitterende vormen terug? Volgt, bij
voorbeeld, den gang van het hebreeuwschc volk; telt,
indien ge kunt, al de wonderen die voor uwe voeten
oprijzen!... Abraham, dien God roept; Isaac, Jacob,
aan wie God onuitsprekelijke beloften doet; Mozes,
die door allerlei wonderen zijn volk uit de slavernij
verlost, de Roode Zee voor zijne voeten opent, het
water uit de rots doet springen , en eiken morgen het
uit den hemel gevallen manna inzamelt! De Jordaan ziet
gij voor de ark terugtrekken, de muren van Jericho
storten op het geschal der bazuinen alleen omver, de zon

zelfs gehoorzaamt aan Josu�! En ziet gij al die bevrijders
voorbij trekken, allen begeleid door de wonderen Gods,
Gedeon, Jephte, Samson, Samu�l; al die koningen die
hen volgen en die God op wonderdadige wijze vernedert of
verheerlijkt, David, Salomo, Josaphat, Achab, Ezechias,
Manasses; en al die profeten die elkander opvolgen,
Elias, Eliseus, Isaias, Jeremias, Dani�l, verwonderlijke
menschen die hun door God bezielde taal allerwege doen
hooren, die den Christus, dien ze verkondigen, afschil�
deren, die �tien eeuwen vooruit � zijne geboorte, zijn
leven, zijne schitterende wonderen, zijn wondervollen
dood verhalen!

En dit is, in de geschiedenis, slechts het voorberei-
dend tijdperk van het christendom. Ziet gij die mannen
die van Jerusalem uitgaan met het voornemen om de
wereld te veroveren? Zonderlinge veroveraars! eenige
visschers, arme, onwetende, verachte lieden, eenige
leerlingen van den gekruisigden Jood! Maar de Meester
heeft hun gezegd: «Doet gelijk Ik!» En zij doen won-
deren; dit is hun eenig w.\'ipen in den strijd. Zij pre-
diken, maar zij redetwisten niet; zij prediken eene
schrikaanjagende leer, die den hoogmoed des geestes
vertreedt, en al de onstuimige hartstogten, die den vloek
uitspreekt over de wetten, de zeden, de wetenschap,
de staatkunde, de godsdienst van het keizerrijk; zij
prediken dit voor het volk, de wijsgeeren, de prinsen,
de keizers; maar tegenwerpingen en losbarsting van
woede beantwoordden zij alleen door zieken te ge-
nezen, dooden op te wekken! Te vergeefs werden ge-
durende drie eeuwen schavotten opgerigt, brandstapels
ontstoken, foltertuigen aangewend; nooit verdedigden de
apostelen of de geloovigen zich; zij doen wonderen en

sterven! En ziet, zij zegevieren; de wereld ligt geknield
voor het kruis; het wonder heeft gezegepraald; en de
overwinning zelve, die bekeering der wereld, welke on-
mogelijk zou geweest zijn zonder wonderen, is het
schitterendste wonder van Gods regterhand, is het wonder
der wonderen!

Volgt, nu , door al de eeuwen heen, dit andere wonder,
dit ontzaggelijk bovennatuurlijk feit, dat nog voortduurt,
dat zal voortduren tot aan de voleinding der tijden, het
voortbestaan der Heilige Kerk! dier Kerk, die, steeds ver-
oordeelt), altijd blijft bestaan; die altijd ten prooi is aan
de schijnheilige handelingen der staatkunde, aan de woede
der omwentelingen en der duizende menschelijke harts-
togten, welke steeds tegen haar zamenspannen, en die
altijd hare magtigste vijanden overleeft; dier Kerk, in
een woord, die altijd met doornen is gekroond, zooals
haar heilige Stichter, die altijd gekruisigd en in het graf
gelegd wordt, maar die steeds met den straalkrans eener
eeuwige jeugd uil haar graf verrijst, en niet hare door-
nagelde handen, steeds op nieuw de wereld zegent en
verlost!

Nog eens, wat is het christendom en zijne geschiedenis
dus anders dan ecne schitterende openbaring van de
bovennatuurlijke orde, en is het dan niet bewezen dat
men het �n in zijne glorievolle geschiedenis, �n in zijne
innige natuur miskent, als men die orde verwerpt?

Is het nu nog noodig het eenvoudig gezond verstand
in te roepen? Wordt het ook niet miskend door degenen
die zulk een blinden afkeer van het bovennatuurlijke
hebben? Gij verheft de stem tegen de wonderen welke
de levens der heiligen verheerlijken! Wat beteekent dat?
Is God hier door de onmogelijkheid geketend? Is er wel

ren dier wonderen dat buiten liet bereik valt van zijne
almagt of niet overeen te brengen is met zijne heiligheid?
Haalt slechts ��n enkel feit aan dat dit karakter draagt!
Gij kunt het immers niet; gij zult het nooit vinden. Maar
wat doet gij dan wanneer gij aan God de vrijheid betwist
om zelfs de verwonderlijkste genezingen, de buitenge-
woonste verschijningen , zelfs de verhevensle geestver-
rukkingen te bewerken?

Wat zeg ik? wacht het christelijk gezond verstand
niet al die wonderen van God, wel verre van ze te ver-
werpen! Hoe! slaat den blik op de heiligen, zijne goede
vrienden, zooals Bossuet spreekt; menschen die alles hebben
opgeofferd om Hem na te volgen, die Hem zonder mate
hebben bemind, zelfs met verachting van het leven, en,
wat oneindig meer zegt, met verachting van de schande
en de wreedste folteringen; zoo zelfs dat zij zich die
ontberingen hebben opgelegd welke der menschelijke
natuur bet meest kosten; en ik zou verwonderd zijn,
wanneer ik weet dat God wonderbaar is in zijne heiligen,
wanneer Jesus zelf gezegd heeft dat het geloof bergen
kan verzetten en hij die gelooft zooveel en meer won-
deren zal doen dan Hij, � dat zulk een leven door
eenige wonderen werd verheerlijkt! Zou ik niet duizend-
werf meer verwonderd moeten zijn als een leven van
zulk eene vernietiging en zulke verdiensten niet met
wonderen zou doorweven zijn? Want onderstelde men
dat in het leven der heiligen geen wonderen zouden
voorkomen, men zou Jesus Christus en zijn Evangelie
eene domme beleediging aandoen !

Dat is zoo waar, dat men geen christen vindt die,
zelfs buiten zijn weten, niet opkomt tegen die uitslui-
ting van het bovennatuurlijke. Slaat een van die levens

der heiligen open, welke geschreven zijn door den een of
anderen voorstander van liet naturalisme, die vrees heb-
ben voor wonderen; opent Godescard zelven, wiens
deugd en goede bedoelingen men ten minste niet in
twijfel kan trekken, maar die gemeend had iets te
moeten inwilligen aan den geest zijner eeuw. Ja, opent,
leest die levens, en wat ondervindt gij? Wat wil die
onbestemde koelheid, dat soort van heimelijk misnoegen
zeggen, welke gij zelfs bij het lezen van overheerlijk
schoone daden gevoelt? Ach! het christelijk geweten voelt
zich gekwetst, het lijdt door het stilzwijgen dat men
het oplegt; het ziet een mensch, maar geen God! Het
gevoelt dat het geen heiligheid, niet de ganscltc licilig-
heid is, dut men het niet in de wezenlijke streken dei-
heiligheid geleidt, of ten minste vermoedt, dat heteene
van hare kroon beroofde heiligheid is, welke men met
een dikken sluijer bedekt heeft, als om haren glans
te verbergen. Hoe! men zegt ons dat deze ziel heilig
is, dat zij is in gemeenschap met God, en dat zegt
men ons in ijskoude taal, zonder ons eenig afscliijnsel
van die hemelsche gemeenschap te doen zien ! En niets
ontsnapt ten gunste van deze ziel, niets uit Gods hart,
niets uit de schatten van zijne magt en zijne goed-
heid! Dit is onmogelijk! dit is strijdig met de on-
dervinding van al de eeuwen, zelfs van onzen tijd (1),

(1) Do eerbiedwaardige pastoor van Ars, dien ik, gedurende
twintig jaren, zoo dikwijls van nabij gezien heb, en die door mil-
liocnen menschen uit al de werelddeelen is bezocht geworden
was, in het midden der negentiende eeuw, door de genezingen
welke hij heeft gedaan, door de bekeeringen welke hij heeft ver-
kregen en .door het wonder alleen van zijn leven, een even
gevoelig als welsprekend bewijs van de waarheid welke ik in deze

en het christelijk geweten komt daartegen in verzet, want
het leest zulke boeken slechts met verveling en walging!
\' Welk goed werken die boeken dan uit? wirn hebben
zij bekeerd ? welke ziel heeft zich daardoor wakker ge-
schud gevoeld? welk hart heeft zich daaraan verwarmd?
wie heeft daarin inspirati�n, eene zalving gevonden, eene
opgewektheid, vreugden die hem in kracht en moed heb-
bin opgebeurd? Nog eens, verveling en walging, on-
vruchtbaarheid en onmagt, ziedaar alles. Maar integen-
deel, en dit is de toetssteen, het onloochenbaar merk
der waarheid: opent eendier boeken, zoo eenvoudig het
zijn moge, dat u de heiligen voorstelt met hun gchee-
len straalkrans van verschijningen, verrukkingen en won-
deren, een boek in een woord dat u den hemel ontsluit
u God en zijne uitverkorenen laat zien zooals ze zijn,
welk een troostenden en verslerkenden invloed zult gij
daarin vinden! Met welk een nieuwen ijver zult gij,
aldus bezield, te midden van uwen strijd en de kwel-
lingen des levens, uwen weg naar het eeuwige licht
bewandelen, gelijk die edele spaansche ridders, die,
toen de Mooren hen overrompelden, den heiligen Jaco-
bus met eene prachtige wapenrusting in hunne rijen
zagen treden, en, den aanval hervattende, weldra de

bladzijden verdedig. Men leze het 9choone werk van den eerwaar-
den heer Alfred Monnin: Leven van den Eerwaarden lieer Joannes
Baptisla Maria Vianuey, en men zal de heiligheid kennen zoo
als die is, wanneer het Gode behaagt haar te verheerlijken. In
het licht van al deze onbetwistbare feiten, bij die wonderen,
dat bovennatuurlijke hetwelk alle dagen voorviel, zal men zich
overwonnen verklaren; gelijk die geloovigen die den heiligen
pastoor den ganschen nacht bij den ingang zijner kerk wachtten,
zal men uitroepen: �Dit is de heilige! ziehier de heilige!"

nederlaag in eene overwinning deden vcrkeeren ! Zoo is
het waar, gelijk de doorluchtige geschiedschrijver van
de heilige Elisabelh, de graaf van Montalcmbcrt, ergens
gezegd heeft, dat er geen kleine katholieke legende be-
staat die niet duizendmaal meer harten voor de waar-
hcid, het geduld, den geest van offervaardigheid en
toewijding gewonnen heeft, dan al de verhandelingen
der wijsgeeren of de menschelijke feiten die het onbe-
twistbaarst voor de rede zijn bewezen.

Men zegt: «Maar al die wonderen zijn geen g<-loofs-
punten.» En wat besluit gij daaruit? Is dit eene reden
om ze te verwerpen? Gelooft gij alleen geloofswaarheden?
Zoudt gij de vrijheid nemen om naar willekeur de
waarheden, welke de Kerk niet tot geloofsartikelen heeft,
verheven, uit de godsdienst te verwijderen? Waar is uw
eerbied? Waar is de eenvoudige logica van het gezond
verstand? Hoe! deze wonderen, het is de overlevering,
eene standvastige en algemecne overlevering die u ze
leert; het zijn lieden van een ernstig karakter die ze u
verhalen, mannen even verlicht als deugdzaam, die ver-
zekeren dat zij ze gezien of daarnaar een naauwkeurig
onderzoek ingesteld hebben; het is de Kerk zelve die ze
onderzocht en gewikt en gewogen heeft; die, zonder
het geloof daaraan op te leggen, heeft toegestaan dat
men ze verhaalt, en gij beschuldigt, zonder nadenken,
zonder onderzoek en zonder bewijs, �n de overlevering,
�n de kerkleeraars, �n de Kerk, gij beschuldigt hen �f
van kinderachtige ligtgeloovigheid, �f van bedrog! Zie
eens welke houding gij aanneemt? Ach, ik geloof liever,
dewijl ik liever met de vrienden van Jesus Christus dan
met zijne vijanden ben; met mannen als een Hierony-
inus, een Ambrosius, een Aiigustinus, een Chrysosto-

mus, een Bernardus en een Liguori, die hunne geleerde
geschriften met wonderdadige verhalen hebben opge-
vuld, dan met mannen als Basnage, Baillet, Launoy en
Voltaire, die het bovennatuurlijke den oorlog aandeden,
in de goddelooze hoop van de Kerk te zullen vernieti-
gcn. Ik geloof liever en ik geloof in allen eenvoud deze
wonderen, deze verhalen die millioenen en milliornen
mijner broederen gedurende eeuwen hebben getroffen
en getroost, die eerbiedwaardige wonderen , welke onze
vaderen geloofden, liefhadden, waarin zij vreugde, aan-
moedigingen, eer pulten ; ik geloof, omdat voor mij, voor
mijne rede, het wonder de goedheid van God is, die
de wetten der natuur doet stilstaan om de verhevene
wetten der zedelijke en godsdienslige orde te verheffen;
omdat ik, met mijne volle rede begrijp, dat die goedheid
eertijds wonderen heeft gedaan om de afgoderij te over-
winnen, dat zij er later heeft gewrocht om de ketterij
te beschamen, dat zij er altijd en zelfs in onze dagen
doet, zooals te Ars, om de deugd te verheerlijken, de
zondaars te bekeeren en het geloof en de godsvrucht
te doen herleven.

Zonder twijfel moet men zich voor fabelen wachten;
eene gezonde kritiek moet den arbeid van den historie-
schrijver rigten; maar zulk eene zorg is gemakkelijk. Daar
de wonderen feilen zijn en feiten niet door redenering,
maar door getuigenis worden bewezen, bestaat de taak
van de beste kritiek vooral daarin, dat men de getui-
genissen en gedenkstukken onderzoekt met betrekking
tot de wonderen waarvan sprake is. Wie zijn de man-
nen die deze wonderen verhalen? Welke is de waarde
en het gezag dier mannen, dat wil zeggen welke is
hunne wetenschap? hoe staat het met hunne goede trouw

en eerlijkheid? hebben zij allen bedrogen willen wor-
den, of allen willen bedriegen? kortom, welk vertrouwen
verdienen zij ?

Men begrijpt het, bovennatuurlijke feiten die op zulk
een grondslag berusten ontkennen, dat is, willens en
wetens, de ongerijmdste twijfelzucht omhelzen; dat is
alle verzekering omtrent elk historisch ftit onmogelijk
maken.

Maar het is nu tijd om datgene te bespreken wat het
leven van onzen heilige in \'t bijzonder raakt. Ik heb reeds ,
of ongeveer, hare gescliiedschrijvers genoemd; ik wil ze
nog eens noemen en ze beter doen kennen; ik wil dat
mijne lezers, aan wie ik een verhaal aanbied dat rijk
is aan zoovele wonderen, wel weten wie mijne borgen
zijn, en aan het eerbiedwaardig en onwrikbaar gezag
van welke mannen ik het regt heb gevraagd om met de
grootste zekerheid voor hen te verschijnen.

Het leven der Gelukzalige Liduina is door drie harer
tijdgenooten beschreven:

1°. Door Joannes Gerlach, haar bloedverwant. Hij had
zijne woonplaats gedurende vele jaren gevestigd in
het huis zelf onzer maagd. Vervolgens had hij, onmiddellijk
na haren dood , zonder eenige tegenspraak te duchten,
of liever onder de toejuichingen van het garsche volk,
bekend gemaakt wat hij gezien had;

2°. Door Joannes Brugman, religieus van de Orde der
Mii derbroeders Observanten. De geleerden Wadding,
Aubert Ie Mire, Dionysius de Karthuizer, stellen dien
franciscaner Pater voor als een van de eerste predikers
van zijn lijd (I), en spreken zooveel lof van zijne

(1) Vandaar het bekende spreekwoord: �Hij preekt aU Brugman."

wetenschap rn zijne deugd als de werken welke hij
heeft achtergelaten rcgtvaardigen; hij stierf te Nijmegen
in geur van heiligheid. De stad Schiedam zelve noo-
digde hem uit om dit nieuwe leven te schrijven, ver-
bond zich om de kosten daarvan te betalen, maar wilde
dat het waardig zou zijn door de naburige volken te
worden gelezen , die daarmede gaarne bekend wierden.
Niets werd dan ook gespaard om het even volledig als
onberispelijk te doen zijn. Priesters, eeuvoudigc geloo-
vigen, overheidspersonen, geneesheeren, allen leenden
hem de hand. Joannes Gerlach gaf hem vele mededee-
lingen; Joannes Walter, van Leiden, degene van de
biechtvaders der heilige aan wien zij de meeste opcn-
baringen had gedaan omtrent haren staat, gaf hem de
belangrijkste bijzonderheden op schrift; het stedelijk ar-
chief, offici�le aden, geregtelijke en plegtige vcrklarin-
gen van de geachtste getuigen, niets van dat alles ont-
brak hem.

3°. Thomas van Kempen..... De naam is genoeg.

Bij wien zou men meer waarborgen voor de waarheid
kunnen vinden dan bij een man , die zich door zulke
bewonderenswaardige geschriften aanbeveelt, en die
vooral steeds is vereerd als de schrijver van de ISavol-
ijing van Jesus-Christiis, het boek dat alleen door het
goddelijk Evangelie overtroffen wordt!...

Thomas van Kempen, in hetzelfde jaar als Liduina
geboren, in 1380, en 38 jaren na haar gestorven, had
meer dan 70 jaren van zijn lang leven in Holland en
niet ver van Schiedam doorgebragt, dat wil zeggen niet
ver van haar lijdensbed, en evenmin van haar glorievol
graf.

Ik moet nog een ander leven van Liduina aanhalen

dat in de zevcnliende eeuw door den beroemden Surins
is geschreven, en daarenboven voor verscheidene bijzon-
derheden de Batavia Sacra en de Acta Sanctorum der
bollandisten, met de aanleckeningen van den geleerden
Pater Papebroch.

Dit zijn de bronnen waaruit ik geput heb; dit zijn
mijne autoriteiten.

Ik eindig met tot den eerbiedwaardigen Thomas van
Kempen terug te komen. In zijne voorrede verzekert
hij dat hij eene naauwgezette keuze heeft gedaan uit de
vele wonderwerken in de heilige en zeer geduldige
Liduina gewrocht, elegi ex muit is. «Maar die welke
ik mededeel,» voegt hij daarbij, «zijn z�� onwedcr-
spreekbaar en z�� verheven bovenal wat de rede alleen kan
bevatten, dat het zotteklap zou moeten heeten, insipien-
ter fabulari, ze te willen betwisten, en ik haast mij,
in alle nederigheid, het oordeel daarover te onderwer-
pen aan het gezag door Jesus Christus ingesteld, judU
canda committo.»

Deze weinige regelen bevallen geheel en al mijne
denkwijze over de bovennatuurlijke orde, mijn volko-
incn geloof aan de wonderen waaruit dit boek is zaam-
gesteld,en mijne gehcele kinderlijke en liefdevolleonder-
werping aan de uitspraken der Kerk, mijne zeer heilige
moeder.

En nu, ga, o mijn nederig boekje! ga zonder aarze-
ling of angst, want de waarheid is uw gids; ga waar-
heen ik wensch dat gij zult gaan! Toejuichingen verlang
ik niet, zoek ik niet. AI wat ik .voor u hoop, is dat
gij den bedroefde eenige vreugde zult verschaffen. Ga
dan naar het leger van den zieke om zijne ziel te troos-

ten en balsem te gieten over zijne smarten, verhaal hem
de heilige verheerlijking van het kruis, den Roddelijken
wellust van het lijden; open voor hem uwen hemel van
licht, verrukkingen en geestvervoeringen; toon hem
Jesus Christus, zijn zoeten Meester, die hem aanblikt en
toelacht; Maria die hem aanmoedigt, altijd bij hem staande,
als eertijds op Golgotha, met haar mocderhart, en de hci-
ligen, zijne gelukkige broeders, die hem, om hem op te
wekken, hunne schitterende kroonen voorhouden; en de
engelen, zijne vrienden die hem omgeven, en zijne ovcr-
vlocdigc verdiensten opzamelen om ze tot een eeuwigen
schat te vergaderen. Ja, ga heen, en indien een enkele
uwer bladzijden eenig lijden verzacht of eene ziel, al was
het er maar ��ne enkele, opbeurt, wees dan gezegend,
o mijn boek! want dan zal ik eene overheerlijke blijd-
schap gevoelen; dan zult gij mij zeer rijkelijk beloond
hebben!

DE GELUKZALIGE LIDUINA.

Een arm en gelukkig huisgezin. � De eerbiedwaardige
grootvader. � De Mis van Palmzondag. � Lidnina. �
Heilige Doop. � Een treurig en roemrijk voorteeken.

Omstreeks het einde der veertiende eeuw leefde in
eene kleine stad in Zuidholland , aan de zoo lagchende
oevers der Maas, en niet ver van de plaats waar die
rivier in de Noordzee uitloopt, een echtpaar, Petrus
en Petronella, die beiden de achting van hunne mede-
burgers genoten.

Petrus en Petronella waren van een adelijk geslacht;
de eerste telde zelfs onder zijne voorzaten eenige roe:n-
rijke namen; meer dan een zijner voorouders had
het zwaard met dapperheid gedragen. Maar met dezen
adel des bloeds ging een andere, veel verhevener adel
gepaard. Daar de glans hunner famili�n verduisterd was,
hadden zij den adel der armoede begrepen, eene armoede
die op waardige wijze werd gedragen, en heilig ver-

heerlijkt door den arbeid en de godsvrucht, dat wil
zeggen eene opregt christelijke armoede.

En in waarheid, zij waren wel arm, zoo arm, dat zij
geen ander eigendom bezaten dan eene schamele woning,
en met de vier kinderen die God hun tot op dien tijd
geschonken had (1) door een zwaren en aanhoudende!)
arbeid in hunne behoeften hadden voorzien. Maar van
den andoren kant, baden zij te zamen zooals zij te
zamen hoopten, te z.imen en van ganscher harte hadden
zij God lief, zegenden Hem, kwamen zijne aanbiddelijke
geboden zoo goed het hun mogelijk was na, en vonden
zelfs in hunne nooddruft het geheim , om, in zijn naam,
nog eenig goed te doen. Men moet het wel erkennen,
zulk een leven, hoe onaanzienlijk ook, getuigt voorzeker
van grootheid van ziel; vooral in Gods oog is het hcilig-
heid, en daarenboven, is het altijd geluk.

Overigens was niemand, in zekeren zin, verwonderd
over deze godsvrucht. Men wist te Schiedam, dat de
deugd erfelijk was in deze aartsvaderlijke familie, dat
zij daar in alle tijden als eene steeds levende overleve-
ring werd aangetroffen, en als een nimmer vervreemd
erfgoed. Zoo had iedereen in het stadje, gedurende
vele jaren, een eerbiedwaardigen grijsaard gekend en lief-
gehad. Het was Pieter\'s vader. Een schoone grijsaard mogf
hij heeten ! Schoon was het hem over straat te zien gaan
met zijne ecrekroon van zilveren haren, met zijn ernstig
en toch zacht gelaat, met zijne negentig jaren daarbij!
Hij was vooral schoon en men bewonderde hem nog vrij
wat meer, wanneer men aan zijn inwendig leven dacht.
Hij, die negentigjarige grijsaard, leefde dagelijks en sedert
meer dan veertig jaren in gestrenge onthouding; hij

(1) Na Liduina hadden zij vier zonen.

vaslle driemaal \'s weeks; hij vastte zelfs zaturdags op
water en brood. In de kerk moest men hem ook gade-
slaan! Want daar, hetzij men hem in de armer.bank
zag, verdiept in een steeds langdurig gebed, ofhetaan-
biddelijk Misoffer bijwonende, of wanneer hij voor den
heiligen stoel van boetvaardigheid nederknielde, of aan
de Heilige Tafel waaraan hij dikwijls aanzat, overal ver-
scheen hij als door de liefde van gedaante veranderd,
men zou gezrgd hebben reeds een bewoner vandeeeu-
wige stad God» te zien. De vroomsten benijdden hem
dan ook en het geheele volk vereerde hem als een heilige.

Zoo was het gesteld met het gezin dat wij zijn bin-
nengetreden. God scheen het tol een groot doelwit ge-
kozen Ie hebben, of liever God maakte zich gereed om
zijne getrouwheid te beloonen; wantin dit gezin, onder

dit arme dak, gingen groote wonderen gebeuren___het

oogenblik was gekomen.

Op zekeren dag ging Petronella naar de kerk: het
was op Palmzondag van het jaar onzes Heeren 1380;
zij wilde het Heilig Misoffer bijwonen. Evenwel kon de
arme vrouw zich moeijelijk bewegen. Ofschoon zij nog
niet dacht dat haar uur gekomen was, naderde het
oogenblik en zij was treurig. De vier zonen welke zij
reeds had gehad, hadden haar lange, ongeloofelijke
smarten gekost, haar leven zelfs, was telken male in

groot gevaar geweest___ deze pijnlijke herinnering

vervulde haar dikwijls met schrik en angst! Was dit
het geval, dan bad zij God vurig, die alleen en in alles
haar toevlugt en haar hoop was, dal Hij haar ditmaal
gelukkiger mogt maken, dat Hij zich over haar kind,
over hare andere kinderen mogt erbarmen door zich over
hare moeder te ontfermen.

In de kerk gekomen, had zij hare gewone plaats

ingenomen. Reeds werd het evangelie gezongen.... Eens-
klaps staat zij op, verlaat het heiligdom, keert naar
huis....; een oogenb�k daarna, was haar eene dochter
geboren. Glorie zij God! God heeft zich goed betoond!
Geen gevaar, bijna geen smarten! Ditmaal heerscht
alleen vreugde, eene zeer groote vreugde in het arme.
huis! En eenige uren daarna werd het kind naar het
huis van God gebragt; het water des Doopsels deed hare
ziel herboren worden, de naam van Liduina (I) werd
haar gegeven; de aarde had van den hemel een engel
van zegening ontvangen.

Maar helaas! ter naauwernood was men teruggekeerd,
of dit doopfeest werd verstoord. Eene treurige verschij-
ning deed zich op; de smart was deze nog geheel
frischc wieg binnengeslopen. Immers het onschuldige
schepsel scheen aan eene afgrijselijke marlelie overgeleverd.
Men zag haar, zeggen de schrijvers van haren tijd, in
hare luijers wegkrimpen van pijn als werd zij door
ijzeren tangen gefolterd. Welk was deze geheimzinnige
kwaal ? van waar die folteringen welke iedereen met
ontsteltenis vervulden ? Het arme kind deed hartver*
scheurende kreten hooren. Men weende rondom haar;
men vroeg elkander af: «Wat beteekenen die vroegtijdige
kwellingen? is dit kind dan een slagtoffer? moet zij dan
den kelk drinken die aan hare moeder gespaard werd?
moet zij dan de smarten ondergaan welke deze ont-
komen is?»

Ongetwijfeld moet men niet spoedig aan een voorval,
een woord, een zamenloop van omstandigheden, eene
beteekenis geven welke die bijzonderheden meestal vol-
strekt niet hebben. Maar somtijds is er in dit voorval,

(1) Of door verbastering: Ludivina, Lidnvina, Ludovina, enz.;
in \'t latijn Lidwina, Lydia, Lydewigis, Lydewidis, enz.

of zelfs in dien eenvoiuligcn naam, iels geheimzinnigs,
eene soort van onuitsprekelijk geheim gelegen, dat uien
genegen is te doorgronden. Men gevoelt dat daarin de
openbaring ligt van eene gansche lotsbestemming!

Het is eene zonderlinge zaak, of liever, laten wij hel
woord gebruiken , eene beschikking der Voorzienigheid,
en waarop wij het willen wagen de aandacht te vestigen,
zoozeer schijnt het ons toe dat God, van den eersten
dag af, a! zijne plannen met dit kind heeft willen
openbaren 1

Liduina komt op Palmzondag ter wereld, op den-
zelfden dag dat de Kerk ons het verhaal doet van het
Lijden van Christus, op het oegenblik zelf dat in de
parochiale mis die droevige geschiedenis van het Lijden
van een God wordt gezongen. Was dit niet als eene
profetie, als het voorteeken van dit leven, dat niets
anders zou zijn dan eene lange reis op den bloedigen
weg naar Calvari�?

En de naam die baar gegeven is, dat woord van
Liduina, dat, in de germaansche taal, beteekent grenze-
loos geiluld, dat welsprekend woord, \'twelk alleen reeds
zoo goed de toekomstige grootheid van onze heilige
verhaalt, � zou men niet zeggen dat God zelf het
aan hare ouders had ingeven, om zijne oogmerken te
doen uitschijnen, even als God zelf oudtijds, door zijn
engel, den heiligen Wegbereider van den eeuwigen Oor-
sprong aller genade, Joaunc.s, dat is genade noemde,
of die aan haar die de Onbevlekte Moeder van den
Verlosser der menschen moest worden dien naam van
Maria gaf, dien onuitsprekelijken naam, die rijk is aan
zoovele schatten en op zoo bewonderenswaardige wijze
hare glorie en haar martelaarschap, hare vernederingen
en hare vorstelijke waardigheid uitdrukt.

Merk voorts op hoc dit kind reeds lijdt en in zekeren
zin wonderdadig lijdt, naast, of moet men niet liever
zeggen, in de plaats van hare op wonderdadige wijze
verloste moeder? En schijnt zij daardoor niet aangewezen
om voortaan een offer van voorbede te wezen?

Wat daarvan zijn moge en indien dat gezang van het
Lijden, die naam bij den Heiligen Doop ontvangen, die
eerste follerpijnen in de wieg geen goddelijke voortee-
kenen zijn, laten wij dan ten minste zeggen dat: smart,
geduld, opoffering, zooals wij weldra zullen zien, den
grond uitmaken van het geheele bestaan onzer heilige,
den korten inhoud van haar leven.

Hoeveel geheimen zijn er niet in eene wieg besloten! Hoevele
verpligtingen vervat in ons doopsel! Smartelijke verpligtingen
maar geheimen van glorie, als wij getrouw zijn!

Eene moeder gelijk er niet genoeg zijn. � Wat er
van Liduina gezegd wordt. � Hare godsvrueht jegens
de Heilige Maagd. � Wonder met een beeld van
Maria, en de vereering welke daaraan bewezen wordt.

Liduina begon op te groeijen; het was de roos die
onder de doornen ontlook. Ondanks de pijnen welke haar
in hare wieg hadden bezocht, ontwikkelden zich reeds in
fiaar de bevalligheid van het kind, die ongekunstelde
bevalligheid, die weerkaatsing van eene ziel, even helder
als een schoone hemel, eene bevalligheid die altijd zooveel
bekoorlijks had, die daardoor ook dikwerf zoovele ge-
varen verbergt; want de liefde der ouders kan verblind
worden, hunne blinde ijdelheid kan kostbare schatten
bederven!

Maar men heeft het reeds begrepen; de ouders van
Liduina, die zoo getrouw hunne pliglen vervulden, wacht-
ten zich wel den ernstigsten, den meest beslissenden
pligt van ouders, dien der eerste opvoeding, te ver*vaar~
loozen; zij waakten over hun kind. Ter naauwernood
begon die jeugdige ziel zich te openen, of de gelukkige
moeder was daar, om er binnen te gaan. Zij trad
daar binnen met een heiligen eerbied als in een hei-

ligdom, om daar Ie bidden, om daarin God te doen
nederdalen en hem een troon op te riglen; dat wil
zeggen, zacht, langzamerhand, en als "t ware druppel
voor druppel, deed zij het licht*daar binnendringen; zij
strooide het zaad des geloofs en stortte den balsem der
godsvrucht daarin uit.

Dit was overigens voor de vrome vrouw eene een-
voudige en zeer gemakkelijke zaak. Daar zij aanhoudend
moest arbeiden, kon zij zich niet met noodelooze zaken
en gesprekken inlaten; maar om hare pligten als huis-
moeder voor hare kinderen, voor hare kleine Liduina
te vervullen, wist zij altoos tijd te vinden. Zij bezat ook
niet wat men geest noemt en geen wetenschappelijke
kennis, dewijl zij eene onaanzienlijke en geringe vrouw
was, maar zij was christin en moeder; zij had haar
geloof en haar hart, wat was er voor haar kind nog
meer noodig? Zij nam het op de knie�n, en terwijl zij
hel liefkoosde, onderhield zij het iu die kinderlijke, zoo
bevallige, zoo welsprekende taal, welke de moeders zoo
goed kennen, over dien C.oJ die de menschen zoozeer
heeft liefgehad, dal de menschen Hem overal den Goeden
God noemen! Een boom, eene plant, eene bloem, eene
vrucht, de beek die door hel land liep, het vogeltje
dat vreugdevol in de lucht zong, of de ster die aan het
uitspansel schitterde, of ook de grove en berookle prent
die een heilige voorstelde en aan den muur hing, of
nog liever het kruisbeeld dat den schoorsteen versierde,
alles werd voor haar een boek, dat zij voor liet kind
opende, haar verklaarde, waarin zij haar leerde de
wonderen van wijsheid, van magt en van goedheid te
lezen, een boek vooral waaruit zij bewonderenswaar-
dige lessen van dankbaarheid en getrouwheid putte.

Het valt niet moeijelijk te begrijpen, dat bij zulk eene

opvoeding het minst goed gestemde kind vroom moest
worden; Liduina werd een kleine engel. Haar verstand
werd verlicht door de waarheden des geloofs welke zij
leerde kennen, bijna ried; haar hart werd te gelijker
tijd ontvlamd. Niels was roerender dan die vurige kin-
derlijke godsvrucht! Haar vader, hare moeder, hare
broeders, allen waren verrukt wanneer zij bij het avond-
gebed, dat de leden van het huisgezin altijd gezamen-
Iijkdeden, met hen lag nedergeknicld, de handen vroom
vroom gevouwen, en haar zachte blik met zooveel liefde
ten hemel gerigt! Allen aanschouwden haar toen reeds
met de ontroering van den eerbied.

Deze godsvrucht van het kind kenmerkte zich bijzon-
der door hare devotie tot Maria. Petronella met haar
geloof en hare rede, had die devotie altijd beschouwd
als de devotie der voorbeschikte zielen, als een d*r
heilzaamste invloeden welke de adem eener moeder in
de ziel van haar kind kan doen ontluiken. Zij had dan
ook een vurigen ijver ontwikkeld om den smaak daarvan
aan Liduina me� te deelen, een ijver dien God geze-
gend had, want Liduina diende Maria op bewonderens-
waardige wijze. Gebeden, beelden, plegtigheden, altaren,
al wat van Maria sprak, al wat de liefde lot Maria be-
trof, was reeds een geluk voor de kleine Liduina.

Nu bevond zich te Schiedam, in eene kapel der

parochiekerk van den Heiligen Joannes den Dooper, een

wonderdadig beeld, welks oorsprong wij hier moeten

bespreken, �:i omdat de devotie tot dit eerbiedwaardig

beeld eene ontzettende werking uitoefende op het gansche

leven onzer heilige, en omdat de geschiedschrijvers die

wij volgen, allen eenstemmig, het wonder dat dit beeld

op deze plaats had gebragt, beschouwen als het teeken

der voorbereiding van zoovele onvergelijkelijke wonderen,

die later, onder het oog en door de tusschenkomst van
Maria, de nederige maagd zouden verheerlijken, wier
eerste kindschheid en ongekunstelde vroomheid wij thans
verhalen.

Het was kort v��r Liduinr.\'s geboorte. Op een brandend
warmen augustusdag was er een vreemdeling te Schiedam
aangekomen, die een schoon houten beeld van de aller-
heiligste Maagd droeg, en men had hem zich naar de
haven zien spoeden, met een kapitein spreken van een
schip dat gereed lag om te vertrekken, vervolgens aan
boord gaan, daar zijn kostbaren last nederleggen, zelf
plaats nemen en het uur van het vertrek afwachten.
Hij zeide zich naar Antwerpen te begeven, waar de
feesten van Onze Lieve Vrouwe Hemelvaart jaarlijks een
ontzaggelijken toeloop van volk trokken, en waar hij
voornemens was het vrome beeld te verkoopen, waarin
hij al zijn talent en al zijn geloof had willen doen uit-
blinken.

Het teeken van vertrek werd weldra gegeven. Men
ligt het anker, de zeilen zwellen, de matrozen zijn

aan het werk.....maar, zonderling geval, het schip

blijft onbewegelijk liggen! Een oogenblik meent de
kapitein dat het aan de vadzigheid zijner bemanning
ligt; zijne stem doet zich scherp en gebiedend tot hen
hooren; maar te vergeefs spoort hij hen aan, te ver-
geefs zelfs doet de gansche ekwipaadje eene groote in-
spanning...... Onbegrijpelijke onbewegelijkheid! het

schip blijft liggen, roerloos als eene granietrots te midden
der golven!

Dat was inderdaad een zonderling schouwspel. Geen
wonder dan ook dat bijna de geheele bevolking, mannen,
vrouwen, zeelieden en burgers, aan den wal waren
gekomen, en de ongelukkige matrozen eerst met vro-

lijke kreten, vervolgens met sclialergelach, maar eindelijk
met een oordoovenden stortvloed van bijtende spotternij
over hunne onhandigheid werden bejegend! Maar weldra
volgt eene volkomene stille op al dat tumult. Daar men
die krachtige mannen, die het zweet op het voorhoofd
gudsl, gedurende een uur vergeefsche pogingen ziet aan-
wcnden zonder dat het schip, dat altijd zoo gemak-
kelijk in beweging te stellen is, een duim breed van
zijne plaats geraakt, worden alle harten door verstom-
ming getroffen; ieder begrijpt dat hier een wonder ge-
beurt; de matrozen zelfs, die aan het t inde van hunne
krachten en wanhopig zijn, kunnen hunne on mag t niet
anders verklaren. «Bijden heiligen Willibrord» (I), roept
plotseling een hunner uit, met den vinger naar het beeld
van Maria wijzende, «ik geloof waarlijk dat Onze Lieve
Vrouwe en Koningin Schiedam niet wil verlaten!» Die
woorden maken de aandacht gaande. Men omringt het
beeld, onderzoekt, bewondert het; een der matrozen bukt
zelfs neder om het op te ligten; maar hij beproeft het twee
en driemaal te vergeefs: de beeldhouwer komt er aan
te pas; twintig mannen putten hunne krachten voor
niets uit! Het wonderbare beeld is evenmin te verroe-
ren als het schip!

Toen ontstond er een onbeschrijfelijk schouwspel. «Een
wonder! een .wonder! roepen uit ��n mond, �n de be-
manning die zich op het dek in opgewonden stemming

(1) De Heilige Willibrord, eerste bisschop van Utrecht, apostel
der Nederlanden, waarin hij gedurende eene halve eeuw hetEvan-
gelie had verkondigd, en waar zijn naam, altijd in eere gehouden,
buitengewoon populair was gebleven. Hij stierf in 739, in zijn
een en tachtigste jaar. Pepin van Herstal, Karel Martel, hadden
bij hunne togten naar het Noorden, zijne deugden willen vereeren,
en de doorluchtige Alcninus heeft zijn leven geschreven.

beweegt, �n de menigte die, op twee stappen afstands,
aan de kade, waar het zich verdringt, alles gezien en
begrepen heeft. Een wonder! ja! ja ! Maria, onze Konin-
gin, wil in ons midden blijven!» De ontroering is ten
top gestegen, de vreugde, het geloof, de dankbaarheid,
de liefde, al de beste gevoelens bedwelmen de menigte.
De zeelieden verklaren dat zij geen hand meer zullen
uitsteken, zoolang het heilige beeld aan boord zal zijn.
«God beware ons daarvoor! Wij zouden ons blootstel-
len aan den toorn onzer Hemelkoningin; zij heeft haren
wil duidelijk genoeg geopenbaard!» De menigte of liever
het volk van Schiedam, dat nu geheel op de kade was
vereenigd, vraagt, met luid geroep, het wonderdadig
beeld aan den maker. «Wij willen het hebben! wij
zullen het u zoo duur betalen als gij zult verlangen;
maar wij willen dat het bij ons zal blijven!»

Wat kon de beeldhouwer doen? Ontsteld en getroffen
door dit ontegenzeggelijk wonder waarvan zijn werk het
voorwerp is, bleek en bevende van ontroering, stemt hij
in alles toe, en om aan de kreten gehoor te geven die
hem roepen, nadert hij dit zoo wonderdadig zwaar
beeld, hij bukt zich voorover.... een nieuw wonder!
Zooals een kind eene veder zou opligten, neemt hij het
in zijne armen en brengt het aan wal, en zoodra hij
den eersten stap aan land heeft gezet, verwijdert zich
het schip als van zelf, danst op het water en begeeft
zich met majestueusen gang naar zee, onder het ont-
zettend handgeklap en gejuich der menigte, die aldus,
met al de vervoering van zijn geloof, dit schip groet
dat weggaat, en dat wonderdadig beeld \'t welk in de stad
komt!

En aanstonds vangt een bewonderenswaardig feest aan,
zooals het volk die, in zijne opgewonden stemming, zoo

goed plotseling kan vieren. Eene processie wordt gevormd;
het beeld der Moedermaagd wordt zegevierend rondge-
dragen; het volk, de voornaamste ingezetenen, de
priesters, allen namen deel aan den optogt en juichen
met hun opgetogen vrengdeliederen toe; liet is een on-
vergelijkelijke zegetogi tot aan de parochiekerk, waar
eene eercplaats voor het wonderdadig beeld is bereid.

Maar men deed nog iets beters; men behield eene
levendige en opregte devotie voor het heilig beeld; men
rigtte ter harer eer erne broederschap op, welker leden
moesten trachten het voorbeeld der verhevenste deugden
te geven, en het werd sedert een onveranderlijk gebruik
in Schiedam, om eiken avond de litanie der heilige
Maagd of den Sulve Reyina, of eenig ander loflied ter
harer eere, voor het beeld te komen zingen.

Is het nu noodig te zeggen dat de ziel van Liduina,
reeds z�� goed gestemd, door de herinnering aan dit
voorval, dat pas had plaats gehad, en door deze volks-
devotie welke in al hare kracht bloeide, door het ver-
haal van het wonder dat hare vrome moeder haar
ongetwijfeld duizendmaal deed, zich meer en meer ver-
sterkte in de liefde tot Maria, in de getrouwheid aan
hare vcreering, en in \'t bijzonder in een teederen eer-
bied voor het beeld dat de Koningin des hemels had
willen verheerlijken.

Bij dit beeld, en in deze kapel, die verrijkt was met
zulk een schat, ging zij dan ook gaarne bidden; daar
vond zij zich wel! En zeggen wij het zonder aarzeling:
daar vooral geschiedde hare wezenlijke opvoeding; in
dit heiligdom, voor dit gezegend beeld, onder dien blik
van de Maagd der maagden, en onder den vruchtbaren
adem van hare moederlijke liefde, werd het hart van
dit jonge kind met vroomheid gebalsemd v��r dat het

ontlook; daar werd de kiem van heiligheid, welke de
getrouwheid aan de genade later zoo wonderbaar zou
ontwikkelen, zachtkens, in vurigen godsdienstijver,
gevormd.

Is het niet eene waarheid dat wij ook in de eerste jaren onze*
l�rens de allerheiligste Maagd van ganscher harte liefhadden?
Hoeveel beter zouden wij zijn, indien wij ook getrouwer geweest
waren aan deze eerste liefde, aan deze eerste genade, of indien
wij trachtten daaraan getrouwer te zijn!

KIND EN JONGE DOCHTER.

Vrome vindingen Tan de kleine Liduina om hare devotie
tot Maria te voldoen. � De Heilige Maagd lacht
haar toe. � Hoe de wereld9chgezinde vrouwen zich
gedragen en zich daarover uitlaten. � Wat eeno
christeumaagd antwoordt. � Gewaardeerde verdien-
sten. � Maar Liduina wil geen bruidegom dan Jesus.

Het beminnelijk kind was intussclien niet altijd vrij
om, zoo dikwijls zij het begeerde, in haar geliefkoosd
heiligdom te gaan bidden. Hoe klein zij nog was, reeds
verrigtte zij in huis, onder de leiding harer moeder, om
zoo te zeggen al het werk eener dienstmaagd; al haar
tijd was bezet. Maar daarentegen bespiedde zij, en tot
zelfs onder hare bezigheden, wist zij op verwonderlijke
wijze de gelegenheid te vinden om hare godsvrucht te vol-
doen. Zoo moest zij dagelijks, op vaste uren, het eten
aan hare beide jongste broertjes brengen, die school gingen,
en aan haar vader en hare beide oudste broeders, die op
het land arbeidden; dat wil zeggen, zij moest, onder
weg, de welbeminde kapel voorbijgaan. O! dan had zij
haar plan, hare kleine list. Als het uur gekomen was,
vertrok zij, met de mand aan den arm.... maar men
moest haar eens gezien hebben! Zij ging haastig, zoo

haastig mogelijk; geen vriendinnetje of geen kinderspel kon
haar doen vertoeven. Tijd winnen; met dien gewonnen
tijd de gehoorzaamheid aan hare moeder en hare devotie
tot Maria paren, zie dat wilde zij, en zoo doende deed
zij aan hare piigten niet te kort, en in \'t gaan en het terug*
keeren, bragt zij haar bezoek in de kerk.

Daar gedroeg zij zicli verwonderlijk goed. Zeer inge-
togen en met eene treffende godsvrucht, even als de
engel, bad zij herhaalde malen het zoete Wees gegroet,
Maria, haar geliefkoosd gebed; vervolgens, de daad bij
het woord voegende, voor het beeld der Heilige Maagd
staande, en het aanziende als of Maria in persoon voor
haar had gestaan, groette zij het, met hare kinderlijke
bevalligheid, en ging dan weder weg... Heilige gemcen-
zaamheid, ongekunstelde godsvrucht, die aan de Koningin
der Maagden bijzonder moest behagen en die haar inder-
daad behaagde, want weldra ontving zij hare belooning;
dit geschiedde als volgt:

Op zekeren dag � Liduina was toen zeven jaren
oud � van het land terugkeerende, bevond zij zich
als naar gewoonte in die gezegende kapel, voor het zoo
geliefd altaar. Als naar gewoonte ook herhaalde zij, met
al hare liefde, den groet des Engels. Plotseling blijft zij
steken .... een oogenblik staat zij onbewegelijk van ver-
bazing.....Zij, het vrome kind, heeft iets ongehoords

gezien!... Ja, zij ziet het gelaat van Maria levend wor-
den, haar blik schitteren!... Zij ziet om haren mond
den bekoorlijksten glimlach, een hemelschen lach spe-
len!. .. O geneugten! . .. Aanstonds, en met dien diep
kinderlijken eenvoud die aan niets twijfelt en zich nooit
bedriegt, staat zij op ... reeds is zij op de trappen van
het altaar geklommen; zij komt nog naderbij, zij strekt
hare handjes naar Maria uit, zij zou aan het hart zelfs

der goddelijke Maagd willen rusten. Zij spreekt haar
toe, zij zegt haar de teederste woorden, zij noemt haar
hare Moeder, hare zoete Koningin , hare schoone Vrouwe.
Het zijn vurige verzuchtingen. Zij was zoo gelukkig,
want Maria lachte haar altijd toe!

Intusschen gaat de tijd ongemerkt voorbij, te midden
van al dat geluk; Liduina denkt er plotseling aan. «Ach!
lieve Heer, wat zal moeder zeggen? Zal moeder mij
niet beknorren?» En in allerijl keert zij naar huis,
vervoerd, verrukt, maar ongerust. Hare moeder ont-
vangt haar inderdaad met een ernstig gelaat. Met werk
overladen, had zij door hare afwezigheid nadeel gele-
den. «Waar komt gij van daan?» zeide zij haar op
korten toon; «waar zijt gij aldus gaan spijbelen en uw
tijd verliezen?» � «Moeder,» antwoordde het bcmin-
nelijke kind op eenvoudigen toon, «wees niet boos, ik
verzoek het u, en vergeef mij. O! indien gij het wist!
Ik was de kapel binnengegaan alleen om mijne schoone
Vrouwe daar even te groeten! Welnu, zij heeft mij
ook gegroet! Ja, zij heeft mij geantwoord met een glim-
lach, een waren glimlacli, met zulk een zoeten glim-
lach! Zij heeft mij z�� gelukkig gemaakt, dat ik niet
meer weg kon gaan!»

Het kind legde in die woorden zulk een toon van
ongekunsteld geloof en van geluk, dat de vrome moe-
der getroffen werd en aan niets anders meer dacht dan
om God te zegenen voor de verwachting welke dit won-
der haar deed koesteren en om Maria te loven, die de
liefde harer dienaren steeds toelacht door de onuitspreke-
lijke vreugden waarmede zij hen gaarne beloont.

Deze godsvrucht was overigens niet onvruchtbaar.
Even als alle opregte, welbegrepen godsvrucht, was zij
werkdadig, praktisch en scheen in hare handelingen uit.

Zoo werd Liduina van dag tot dag een bewonderens-
waardiger kind. De nederigheid, de gehoorzaamheid, de
eerbied voor de waarheid, de liefde, de zachtmoedig-
heid, de engelachtige zedigheid, al de christelijke deug-
den vergezelden haar reeds op al hare gangen. Op twaalf-
jarigen leeftijd was zij een volmaakt toonbeeld; op twaalf,
op vijftien jaren, was zij tot eene verwonderlijke rijp-
heid van wijsheid gekomen. In dien gevaarvollen leef-
tijd, wanneer de ziel van het jonge meisje langs alle
kanten verblind wordt door het schijnschoon der wereld
dat haar boeit en op een dwaalspoor wil brengen, liet
Liduina zich daardoor niet betooveren. Zij gevoelde niet
de minste aantrekkelijkheid voor de wereld, of liever
zag zij, met dien blik welken een uitnemend oordeel
haar gaf, de wereld in al hare werkelijkheid. Onder
dat schitterend vernis waarmede zij zich tooit, onder
dat zoo verleidelijk uiterlijk van beleefdheid, van har-
telijke genegenheid, van bedwelmende genoegens, kortom
van geluk en van grootheid, wist zij te onderscheiden,
te zien wat zich verbergt, wat er de grond van uit-
maakt, namelijk kleingeestigheid en leugen, eigenbaat
en trouwelooze schijnheiligheid, verschrikkelijke ellende
overal en afzigtelijk bederf zeer dikwijls!

De wereld was dan in hare oogen slechts een ontzag-
gelijke afgrond, en een afgrond waarin men maar al
te ligt valt. Zag zij niet rondom zich te veel jonge lieden,
die met hunne droomen den levensweg opsnellende,
en onbekommerd en ligtzinnig, door het een of ander
nietig vermaak of de eene of andere gevaarlijke ver-
bindtenis, hun ongeluk en hun verderf te gemoet liepen?
Dientengevolge was haar partij weldra gekozen; zij had
afstand gedaan van de wereld, van hare vermaken, van
hare ijdelheden, van hare feesten, zij had zelfs afstand

gedaan van hare bijeenkomsten en gezelschappen, hoe
onschuldig haar die ook schenen. Het gebed en de arbeid,
de afzondering en het huisselijk genoegen, daarin be-
stond haar leven en daarin vond zij, niet de \\vaardig-
heid, de kalmte en het geluk.

En toch Liduina bezat vele natuurlijke goede hoedanig-
heden; een gunstig voorkomen, een innemend gelaat;
zij zou dus welkom in de wereld geweest zijn. Waarom
zouden wij het niet zeggen? Valstrikken werdem ook haar
gelegd. Hetzij uit instinct van het kwaad, hetzij uit laffe
jaloerschheid, de ondeugd , onder bloemen verborgen,
bevallig en fijn van vormen, heeft steeds geweten en zal
altijd weten binnen te sluipen in het aardsch paradijs van
een rein hart, om daar stormen te weeg te brengen en droe-
fenis te zaaijen. Dit geschiedde. Zoo wisten vrouwen die
verzot waren op de wereld, zelfs Liduina te belagen. Men
bewonderde hare jeugd, hare bevalligheid; men verhief hare
schoonheid, men roemde zelfs hare deugd. «Maar,» voegde
men daarbij, «zelfs in het goede moet geen overdrijving
heerschen. Gij zult moeten bekennen dat gij als in een
graf leeft! Waartoe op uwen leeftijd, in het seizoen
der rozen, zulk een gestreng en somber leven leiden?
God wil zeker zulke buitensporigheden niet! De bloem
heeft lucht en zon noodig; het jonge meisje, vreugde,
uitspanning, eenige vermaken.... En, Gode zij dank,
de wettige genoegens zijn niet uit de wereld! Welk
kwaad zou er, bij voorbeeld, in steken, indien gij die
al te eenvoudige kleeding door een waardiger toilet
vervingt,\' door eenigen tooi die u zoo goed zou staan!
En zou het dan eene misdaad zijn, van tijd tot tijd in
een uitgelezen gezelschap, in goedgekozen bijeenkomsten
te verschijnen? Waarom zou gevaar daarvan te duchten
zijn? Gij hebt goede beginselen, godsdienst, gij zijt

deugdzaam, dat is uw schild; dit zijn uwe en onze be-
schermengelen; daarmede is men onwondbaar! En zoo
zou, zonder gevaar voor u, de wereld u zien, maar
om u te bewonderen, om u op hare feesten te bekroonen,
om hare rijkdommen en schatten met hare eerbewijzen
voor uwc voeten neder te leggen; kortom, ten einde u
boven den ncderigen staat te verheffen, die u niet
pasl .... O! kom!»

Zulke taal deden de vrouwen aan Liduina hooren.
Het was de oude toespraak die satan aan Mus deed
hooren. « Werp u van den tempel neder; wat waagt gij\'?
gij hebt immers engelen om u te bewaken\'. Het was
de bekoring op den berg. Zie hoc schoon de wereld
is! Zie die feesten, die heerlijkheid, die hroonen, die.
aardschc koningrijken! indien gij nedervalt en mij aan-
bidt, zal ik u dat alles geven.» (1) En wat antwoordde
Liduina op al die verleidelijke woorden? Niets, maar
zij nam hare toevlugt tot de kerk in welke zij gedoopt
was, tot de kapel in welke de Maagd der maagden haar
had toegelagchen. Zij nam de vlugt naar hare kamer,
viel voor haar kruisbeeld op de knie�n, en daar, in tranen
smeltende, riep zij uit: «Mijn God! mijn God! neen,
ik wil niets van de wereld weten, ik wil haar niet be-
minnen , noch door haar bemind worden! Al wat ik wil,
o mijn God! is het geluk te hebben van het witte kleed
mijns Doopsels onbesmet te bewaren. O! verberg mij
dan, bewaar mij goed ! Ja, o mijn God! U wil ik dienen,
U altijd , U alleen!»

Overigens, wat zij in stilte en in het geheim des
gebeds zeide, zou zij weldra luid verkondigen. Wij
hebben het reeds te kennen gegeven, Liduina was op-

(1) H. Matth. h. IV.

merkelijk schoon. Al hare trekken, haar geheele persoon,
vertoonde een harmonisch mengsel van bevalligheid en
hooge beschaafdheid. Maar eene bekoorlijkheid die meer
waard was, bestond in haar verheven, ernstig karakter,
dat evenwel getemperd werd door de beminnelijkste
lieftalligheid. Bovendien wist men dat zij in de behande-
ling van zaken, in het bestuur van een huis, en tot
een hougen graad, die huiselijke wetenschap, dien ver-
slandigen tact bezat, welke eene vrouw zooveel waarde
geven. Al die hoedanigheden overigens, voorkomen,
verstand, karakter, werden bekroond door een straal-
krans van zulk eene aantrekkelijke zedigheid, dat het
jonge meisje , ondanks hare inspanning om onbekend
te blijven, de algemeene aandacht op zie!; vestigde.
Vele jonge lieden, die door hun stand en hunne fortuin
den eersten rang in de stad bekleedden, dachten dat
eene vrouw als deze, hoe arm zij ook zijn mogt, meer
waard was voor het geluk, voor het werkelijke leven,
dan al die sierlijk gekleede ligtzinnige juffers, welke men
op hunne feesten zag rondfladderen, en die zich waar-
lijk alleen aanbevalen door een zeer Iigten voorraad
van zeer twijfelachtige verdiensten. De hand van Liduina
werd dan aan haren vader gevraagd. Als een verstandig
man, haastte Pieter zich niet. Maar eindelijk, gedrongen
door herhaalde aanvragen, welligl ook bekoord door het
lokaas van een fortuin dat zich vertoonde, riep hij zijne
dochter eens en sprak lot haar niet zonder ontroering:
«Mijn kind, verscheidene jongelieden uit de beste fami-
Hen van Schiedam vragen u ten huwelijk; gij zoudt,
geloof ik, wel doen met daarover na te denken en dan
zult gij mij met uwe keus bekend maken. �Mijne keus?
antwoordde Liduina op levendigen toon, ach! vader,
het is te laat, mijne keus is gemaakt! Niet met een

man, maar mei den koning des hemels wil ik vereenigd
worden; Hij heeft mijn woord reeds ontvangen. O mijn
zoo goede vader, ging zij voort, hem de handen nemende
en kussende, indien gij mij bemint.... en, niet waar?
gij bemint uw kind zoozeer! dan smeek ik u, spreek
mij niet meer over een huwelijk; ik acht den schat der
maagdelijkheid te hoog om dien aan een stcrfelijken
echtgenoot op te ofl\'eren.» Pieter was diep bewogen;
intusschen hield hij aan. Maar Petronella bevond zich
daar, zij keurde heimelijk de geloften harer dochter
goed: «Piet, zeide zij eindelijk, laat Liduina nu gerust;
zij is immers te jong en vooral te vroom om ons te
haasten. Het is onze eenige dochter; maar indien dat
moet geschieden, waarom zouden wij haar niet aan den
eenigen God geven? waarom zouden wij haar niet zich
voor eeuwig aan Hem laten toewijden ? � Ach, ik dank
u! riep het jonge meisje toen in verrukking uit; ik
dank u duizendmaal, welbeminde moeder! Ja, aan Jesus
wil ik toebehooren , aan Jesus alleen ! laat ik het zeggen,
daar is geen levend mensen die mij zou kunnen dwingen
om aan een ander dan aan Jesus toe te behooren. O!
indien men mij wilde dwingen, voegde zij daarbij, kleu-
rende, dan wed ik wel wat ik zou doen! Ik zou mijn
God zoo hartelijk bidden en smeeken dat Hij mij eene
mismaaktheid zou toezenden, maar zulk eene afschuwe-
lijke misvormdheid, dat geen man mij ten huwelijk zou
willen hebben!»

Daar is in eene heilige kiudschhe\'d een geur die het geheele
leren balsemt en behoedt.

Schaatsenrijden. � Liduina doet een val. � Boven*
natuurlijke ziekte. Zonder-dank. � De geneesheeren
verklaren zich onmagtig. � Eene crisis. � Ver-
schrikkelijke opeenstapeling van kwalen. � De
wormen ontstaan en vermenigvuldigen zich in het
vleesch der maagd. � Les van christelijke liefde
welke zij aan iemand geeft die de vermaken najaagt.
� Hare liefde voor de waarheid, en het wonder
dat daarvan de belooning is.

Tot dien tijd had Liduina, hoe godvruchtig ze ook
was, geen enkele buitengewone gaaf van Boven ont-
vangen; God had haar nog niet toegelaten tot de vreugde»
zijner hemelsche mededeelingen. Eerst moest zij de
providenti�le wet ondergaan, de wet aan welke God de
bevoorregte zielen onderwerpt. Zij moest gelouterd wor-
den door het vuur der beproeving, door de nederig-
heitl tegen den hoogmoed versterkt; in een woord, den
Kalvarieberg beklimmen v��r dat zij den Thabor be-
steeg; zij moest lijden! Dat was als het nieuwe Doop-
sel dat zij moest ontvangen voor het nieuwe leven dat
zij zou binnengaan, het Doopsel des bloeds, dat haar
overvloedig werd toegediend!

Op haar zestiende jaar was zij door eene ziekte be-
zocht, die, wel is waar, weinig onrust baarde, maar
verscheidene maanden had geduurd. Terwijl zij aan de
betere hand was, kwamen cenige jonge meisjes haar
op zekeren dag bezoeken, of liever haar voorstellen
zich eenigen tijd met haar te gaan vermaken. Het was
midden in den winter; de koude was zeer gestreng ge-
weest; eene dikke ijskorst bedekte al de wateren. Een
ijsvermaak nu, in geheel Nederland zeer in den smaak, is
het schaatsenrijden. Mannen, vrouwen, kinderen, iedereen
houdt zich gaarne met dit tijdverdrijf bezig; de jonge
hollandsche vrouwen munten daarin vaak uit. In groe-
pen vereenigd, ziet men haar op die dunne ijzeren
strooken, welke stevig aan haar schoeisel zijn bevestigd,
gaan,* komen, onder elkander ronddraaijen , duizende
zonderlinge wendingen aannemen, op het ijs, meteven-
veel bevalligheid als vaardigheid, de grilligste figuren
beschrijven; daarna over de spiegelgladde vlakte voort-
glijden, met de snelheid van den vogel die de lucht
doorklieft!

De gezellen van Liduina begaven zich dus naar het
ijs; zij kwamen in \'t voorbijgaan haar uitnoodigen om
mede te gaan. Het meisje, wij weten het, was beducht
voor alle verstrooijing. Zich verontschuldigende uithoofde
van hare slechte gezondheid, weigerde zij met eene
dankbetuiging. «Maar,» riepen de jonge meisjes, «juist
voor uwc gezondheid moet gij medegaan! Gij hebtbewe-
ging noodig, kom, ga met ons, een weinig ligchaams-
oefening zal u goed doen. Al kwaamt gij slechts mede
om ons te zien rijden, dan zou dat alleen u reeds ver-
maak verschaffen, kom!» In spijl van hare herhaalde
verontschuldiging, bleven de meisjes zoozeer aanhouden,
dat de vrome Liduina, vreezende haar verdriet aan te

doen, ten slotte, met goedvinden van haren vader,
haar verlangen inwilligde.

Zij volgt haar dan, gaat op het ijs en bindt de schaat-
sen aan. Zij had slechts eenige oogenblikken gereden,
toen eene harer gezellinnen in volle vaart, en niet in
staat bij tijds te wijken of op te houden, onverwachts
tegen haar aanreed. De schok was vreeselijk. De arme
Liduina draaide rond en viel met geweld tegen ijs-
brokken en brak eene rib. Toen zag men een hart-
verscheurend schouwspel. Daar lag zij op liet ijs, bleek,
in zwijm: men zou gezegd hebhen dat zij dood was!
Rondom haar, geknield of met ontsteltenis toeschietende,
verdrongen zich al die arme jonge meisjes, welke zoo
even nog zoo vrolijk waren. Zij weenden, zij slaakten
zuchten om de ziel te doorboren. «Ach!» zeiden zij,
«wij hebben haar hierheen gebragt, wij hebben haar
als met geweld naar dit noodlottige ijs medegesleept....
en zie, nu hebben wij slechts een lijk aan hare moeder
terug te geven!» Intusschen moest men zich daaraan
onderwerpen. Zij nemen de ongelukkige vriendin in de
armen; met zaamgevIoclUen handen maken zij haar een
draagbaar, en, bittere tranen over haar weenende, dra-
gen zij haar naar huis en leggen haar te bed � op dat
bed \'t welk ze ter naauwernood had verlaten , in de
blijde verwachting dat hare gezondheid weldra zou
hersteld wezen, maar van hetwelk zij nooit meer gene-
zen zou opstaan!

Men kan gissen dat deze gebeurtenis een diepen indruk
in Schiedam maakte. Even als altijd, wel is waar, sprak
ieder daarover op zijne wijze, deze om te laken, gene
om zijn medelijden te kennen te geven; maar de men-
schen van geloof alleen wisten daarin eene beschikking
der Voorzienigheid te vinden. Zij hadden gelijk; de lief-

derijke oogmerken van God begonnen vervuld te worden!

Maar voegen wij er spoedig dit bij. Onder hunne
groote smart, bepaalden de ouders van Liduina zich
niet bij ijdele klaagliederen. Hunne armoede buiten reke-
ning latende, wilden zij hunne welbeminde dochter red-
den, wat het ook mogt kosten. Zij lieten de bekwaamste
artsen, de ondervindingrijkste heelmeesters komen; zij
beproefden de kostbaarste geneesmiddelen en niets was
hunne liefde te duur; door arbeid en ontberingen, ge-
lukte het hun alles te voldoen. Helaas! alles te ver-
geefs.

Het was inderdaad cene zonderlinge ziekte! De vol-
hardendste waarnemingen konden haar niet doorgron*
den, en zij dreef den spot met de ijverigste studi�n. Ter-
wijl de wetenschap de oorzaken en de geneesmiddelen
beredeneerde en daarover redetwistte, ging de vreese-
lijke kwaal steeds voort en breidde zich van uur tot
uur op schrikbarende wijze uit. Men moest het wel erken-
nen; God had gewond en, in zijne aanbiddelijke oog-
merken, wilde God niet genezen!

Overigens zag de wetenschap zich weldra gedwongen
om als eene plegtige bekentenis van die goddelijke tus-
schenkomst af te leggen. Ten dien tijde leefde er een be-
roemd geneesheer, Godfried van den Haag, dien geheel
Holland dat hem zegende den bijnaam van Zonder-dank
had gegeven (1). Hij was een zeer godvruchtig man, die
aan eene onvergelijkelijke bekwaamheid eene zeldzame

(1) Treffende bijnaam, dien hij aan zijn zoon overdroeg, en die
hem gegeven werd, omdat hij de weinig bemiddelde zieken, die
hij steeds om niet behandelde, en die hem hunne dankbaarheid
over zijne bekwame zorgen betuigden met te zeggen: � Grooten
dank ! " steeds antwoordde: � Zonder-dank!"

offervaardigheid voor de zieke armen paarde. Men
sprak hem over Liduina; hij kwam haar bezoeken. Vele
geneesheeren waren tegenwoordig; de beroemde arts
stond te midden eener talrijke omgeving. Hij ondervroeg
de zieke lang, en hij onderzocht die ongekende kwaal
in alle opzigten. Eindelijk wendde hij zich tot de ouders
der maagd en sprak: «Mijne vrienden, doet geen verdere
nultelooze onkosten. Al zoudt gij ons zooveel goudstuk-
ken schenken als er sterren aan het uitspansel flonke-
ren, wij zouden u daarvoor geen genezing kunnen be-
zorgen.» Zich toen tot de geneesheeren kecrende, die
hem omringden , sprak hij: «Achtenswaardige kunstbroe-
ders, laten wij het bekennen, deze kwaal valt buiten
het bereik van al onze wetenschap. Al waren Hippocrates
en Galienus hier tegenwoordig, ik zou hen tarten gene-
zing te brengen, want de kwaal komt van te hoog! Ja,
voegde hij daarbij, als onder eene ingeving sprekende,
de hand Gods is op dit kind. Ik geloof het en het is mijn
voorgevoel over deze bovennatuurlijke ziekte, God zal
wonderen in haar wrochten zooals hij die naauwelijks
gedurende eene gansche eeuw in eene ziel doet. Het spijt
mij dat ze mijne dochter niet is, en zulk eene eer zou
ik gaarne duur koopen, als ze te koop was!»

Aldus verlaten door de geneesheeren, aldus geslagen
door de hand Gods zelve, had Liduina geen ander voor-
uitzigt meer dan dat van eene verschrikkelijke martelie.
Hare kwaal, die geheimzinnige, onbeschrijfelijke kwaal,
welke de menschelijke wetenschap trotseerde, had
karaktertrekken die schrik aanjoegen. Het was gelijk
eene geheimzinnige vereeniging van vreeselijke inwendige
wonden. Daarenboven had zich , te midden dier won-
den, in de streek zelve waar de ribben waren ge-
kwetst, eene verzwering gevormd. Te vergeefs had rnen

zjjne toevlugt genomen tot de hevigste geneesmiddelen
om die verzwering te doen doorbreken; zij had alles
weerstaan. Liduina leed daardoor zulke ondragelijke smar-
ten , dat men haar telken oogenblik moest verbedden,
al was het maar om haar hoop te geven op eenige ver-
ligting. De pijnen werden zelfs somtijds vervaarlijke cri-
sissen.

Op zekeren dag nu was Pieter juist bij haar gekomen,
toen zij in zulk eene crisis was. In droefheid verzonken,
was hij voor het arme kind gaan zitten; hij zag haar
weenende aan. Hoe zou hij niet geweend hebben? Hij
hield zooveel van zijne Liduina en hij zag haar lijden
zonder haar te kunnen verligten! Terzelfder tijd sprak
hij met haar, onder het storten van tranen, hij zeide
haar de teederste woorden welke hij kon vinden, en
al wat hij \'t geschikst wist om haar kracht en moed
te geven. Maar Liduina hoorde niet. Door afgrijse-
lijke smarten aangetast, verwrong zij hare ledematen;
zij slaakte, ondanks zich zelve, kreten die hoe langer
hoe verschrikkelijker werden. Plotseling echter hield zij
op ... . hijgende, buiten zich zelve door de pijn en
zonder te weten wat zij doet, rigt zij zich met een
sprong op, vliegt uit het bed .... en werpt zich,
al snikkende, in de armen van haren vader, en, op
hetzelfde oogenblik, valt zij daar, in zijne armen, aan
de borst van den verschrikten grijsaard, in bezwijming!

Wat was er gebeurd? Van waar die bezwijming?
Men begreep het weldra. Krachtdadiger dan alle weten-
schap, had deze hevige beweging de verzwering doen
openbreken. Aanstonds herleeft de hoop; reeds zegent
men die verschrikkelijke crisis. God zij geloofd! riep
men door het geheele huis; ongetwijfeld zal de genezing
nu volgen.

Helaas! in werkelijkheid, het moest zijn leren of dood.
Het was de dood niet, maar het was niet het leven!
het was eene vreeselijke, bovenmenschelijke verzwaring
van kwalen; het was meer dan ooit de verwezenlijking
van de oogmerken Gods!

Deze breuk had inderdaad verschrikkelijke gevolgen.
Daar de vocht geen uitgang vond, verspreidde zij zich
noodwendig in het binnenste. Men raadt hel overige;
de lijderes begon te braken, maar met zooveel moeite,
dat het arme kind over haar bed kroop en vreeselijke
pijnen leed, die haar duizendmaal den dood moesten
aandoen. Vervolgens ontstonden, altijd door de werking
van het besloten vocht, beklagenswaardige ongemakken.
De krachten verdwenen, de maag werd zoo zwak , dat
zij geen voedsel meer inhield, de beenen, en weldra
zelfs al de ledematen, werden lam, en tot overmaat,
werden al die smarten nog vermeerderd door een afgrij-
selijk lijden, een brandenden, onverzadelijken dorst,
welke van uur tot uur heviger werd door het braken.
De ongelukkige dronk onophoudelijk. Daar het versch
en zuiver water haar tegenstond, zocht zij, zich voort-
sleurende, en dronk zij laauw water, modder en zelfs
bedorven water, zij dronk alles! Maar al die slechte
dranken, die hare maag aanstonds weder opg�f, diende
tot niets anders dan om het vuur dat haar verteerde aan
te wakkeren, en toch dronk zij steeds op nieuw met
eene soort van vreeselijk genoegen dat medelijden wekte!

Zoo verliepen de drie eerste jaren. Zeggen al wat zij
gedurende dien tijd leed door slapeloosheid, tranen en
kwellingen van atlerhanden aard; al de bitterheid harer
ziel, al haar ligchaamssmarten doen kennen, niemand
zou daartoe bij magte geweest zijn als God alleen. Het
was genoeg haar te zien, om te begrijpen dat de smart

in haar een onpeilbaren afgrond had gegraven en om
tot het diepste medelijden voor haar opgewekt te worden.
Arme jonge doch\'.er! Zoo jeugdig nog, slechts negentien
jaren oud! Was zij niet vroeger zoo vol werkzaamheid,
beweging, leven? Was zij het niet, de beminnelijke
maagd, welke het Gods hand had behaagd met zooveel
bevalligheid en schoonheid te sieren? Daar lag zij nu,
op een bed, elk uur gemarteld in al hare ledematen,
en dat sedert drie jaren! En wanneer zij nu en dan
opstond, het ongelukkige kind, zag men hoe mismaakt
en afzigtolijk zij zich voortsleepte, niet meer loopende,
maar op de knie�n kruipende als een worm, door hare
kamer of in den omtrek van hare sehamele woning.
Beklagenswaardig schouwspel! zoo beklagenswaardig,
dat behalve het medelijden \'twelk men niet kon nalaten
te gevoelen wanneer men haar zag, bijna al degenen
die haar ontmoetten, vooral diegenen die haar vroeger
zoo gezocht hadden en aan wie zij zooveel liefde had
ingeboezemd, een soort van afgrijzen van haar gevoelden!
O ijdelheid der ijdelheden! Wat is de wereld, de jeugd
en de schoonheid dan toch? O! de heilige jonge dochter
had dus in haren maagdelijken angst goed gebeden! Zij
had dus de toekomst voorspeld, toen zij, gedrongen om
een echtgenoot te kiezen, geantwoord had: «ik zal mijn
God zoolang smeeken, dat Hij mij zoo mismaakt zal
doen worden, dat geen man ooit meer iets van mij zal
willen weten!»

Intusschen wie zou het gelooven? Zooveel kwalen waren
nog slechts de voorloopers van grootere pijnen. Liduina
zou zelfs niet meer den troost hebben om zich op jammer-
lijke wijze door hare kamer voort te slepen. Haar toestand
verergerde. Nieuwe kwalen kwamen van dag tot dag,
kluisterden haar voor altijd op haar bed, ongehoorde kwa-

Jen 1 Daar de wond van de verzwering niet had kunnen
gezuiverd worden, was het koud vuur daarin gekomen,
had de naburige gedeelten bedorven, was doorgedrongen
in de ingewanden, had daar verrotting, en door deze,
wormen veroorzaakt. Deze wormen vermenigvuldigden
zicli op schrikbarende wijze. Xa de ingewanden te hebben
doorboord, drongen zij door het vleesch en kwamen naar
buiten door drie openingen, waarvan elke, van ronden
vorm, zwart en afzigtelijk van kleur, ten minste zoo breed
was als een hand. Al die wormen, afzigtelijk om te zien,
voedden zich met de zelfstandigheid der zieke zelve, en
veroorzaakten haar naamlooze folteringen. Men was dus
verpligt wederom zijne toevlugt tot de geneesheeren te
nemen, en volgens hun raad, ten einde de werking dier
wormen weg te nemen door hen naar builen te lokken,
legde men op de wonden eene pap van tarwemeel, honig
en kapoenvet; hierdoor haalde men tot twee honderd
wormen daags uit het ligchaam der maagd.

Ter gelegenheid van dit hulpmiddel, willen wij een feit
verhalen, dat wel niet met onze geschiedenis in belrekking
staat, maar dat ten minste eene evangelische les bevat,
die te dikwerf verwaarloosd wordt. Het was vastenavond;
een inwoner van Schiedam, die veel hield van goede
sier, zou een feest geven aan het bestuur en den adel
der stad. De toebereidselen waren prachtig. Onder andere
schotels die op de tafel van den gastheer moesten ver-
schijnen en hem de grootste eer aandoen, sprak men vooral
van acht of tien prachtige kapoenen, welke door eene
lange en kunstige bereiding met de grootste zorg tot een
staat van fijnheid en vetheid gebragt waren welke hen
een zeer smakelijk voorkomen gaf.

Nu bevond die persoon zich den dag voor het feest
bij Liduina. Deze wist, zooals ieder, dat hij rijk was en

zelfs dat hij te veel werk van zijne tafel en van zijne
genoeg ns maakte; maar zj wist niet, of liever zij had
nooit willen gelooven dat een man die zooveel voor
weelde uitgaf, en die geen geld spaarde als het om een
fijn gastmaal te doen was, in staat kon zijn, gelijk men
hem daarvan beschuldigde, om de spaarzaamheid op het
punt der liefdadigheid tot gierigheid te drijven. Zij vroeg
hem dan, in allen eenvoud, een weinig kapoenvet om
hare wormen te doen uitkomen. Hij weigerde. «Maar ik
vraag u zoo weinig, voegde de nederige maagd daarbij;
en dit weinige vraag ik u als eene aalmoes, in den naam
van mijne smarten die gij zult verminderen, in den naam
van Jesus Christus die u zal zegenen! Het is onmo-
gelijk! antwoordde de baatzuchtige lekkerbek. En bij
de hardvochtigheid eene leugen voegende, en daardoor
erger handelende dan de slechte rijke van het Evangelie,
zeide hij: «Ik herhaal u, Liduina, wat gij mij vraagt is
onmogelijk; mijne kapoenen zijn inderdaad z�� mager,
dat zij alleen vet genoeg hebben om hen gedurende het
braden te bedruipen!» Zulk eene ongevoeligheid joeg het
onschuldige meisje schrik aan. «Welnu, hetzij zoo! her-
nam zij eindelijk. Ik dacht wel is waar dat wanneer men
rijk is, zooals gij, het een pligt en een geluk was om
eenig medelijden met de armen te hebben; ik dacht ook
dat wanneer men, zooals gij, de eer had christen te
zijn, men den roem om de lijdende ledematen van Jesus
Christus te lenigen, veel meer telde dan de ellen-
digc roem die uit het smakelijk voorkomen van eenige
kapoenen kan voortvloeijen! maar laat het nu zoo zijn.
Intusschen, dit moet ik u zeggen, dat gij ten minste zoudt
verdienen dat hetgeen gij aan Jesus Christus weigert, aan
de katten zou worden gegeven en door haar verslonden!»
Daarop vertrok de hardvochtige bezoeker een weinig ver-

legen, maar geenszins gelroi�en. «Het zou wat moois zijn,
sprak hij onderweg in zich zelven, ik zal de geheele
inrigting van zulk een schoon feestmaal bederven voor
het pleizier van die wormen! Neen, neen het vet van
mijne kapoenen zal ze niet hebben, zij niet, en de katten
waarmede zij mij schijnt te bedreigen ook niet, en wat
deze laatsten betreft, ik zal er wel orde op stellen.» Te
huis teruggekeerd, gaat hij dan naar zijne kostbare
kapoenen zien, vindt ze malscher en iijner dan ooit, geeft
de naauwkeurigste bevelen ten hunnen opzigte, doet ze
zelfs voor zijne oogen op eene veilige plaats brengen; �
en den volgenden morgen droomde hij waarschijnlijk nog
over al wat het witte en fijne vleesch, dat zoo malsch zou
zijn, hem beloofde, toen men hem plotseling een vreeselijk
ongeluk kwam aankondigen, een der grootste ongelukken
welke hem konden overkomen: men kwam hem mede-
deelen dat al zijne kapoenen, geen enkele uitgezonderd,
op verschrikkelijke wijze waren toegetakeld en verslon-

den......door katten!

Keeren wij tot ons treurig verhaal terug. Behalve
deze drie wonden waarin de wormen wemelden, had er
zich eene andere aan den linkerschouder gevormd; het
vleesch in de rondte was al spoedig tot verrotting over-
gegaan en van dat oogenblik af werd het Liduina niet
slechts onmogelijk om op die zijde te rusten, maar zelfs
om de noodige beweging te doen ten einde op de andere
te gaan liggen. De arme lijderes moest het overige harer
levensdagen, op den rug liggen! De regterarm zelf wordt
weldra door het St Antoniusvuur aangetast. Deze vree-
selijke kwaal vreet het vleesch tot op de beenderen in,
tast zelfs de zenuwen aan, spaart slechts eene enkele, en
de arm, die loshangt, blijft slechts door deze enkele aan
het ligchaam verbonden. De linkerarm blijft alleen vrij;

met dien arm kan Liduina nog alleen haar hoofd op-
ligten. Maar haar arm hoofd is ook de zetel der
wreedste kwellingen. Zij voelde daarin zulke hevige
steken, zulke onverdragelijke kloppingen, dat het scheen
alsof men hare hersenpan met naalden of dat men die
met hamerslagen verbrijzelde. Het vleesch van haar voor-
hoofd werd van boven tot beneden gespleten; de onder-
kin werd gekorven tot in de onderlip; hare tong werd
ontstoken, aan een harer oogen werd zij blind, het
andere verdroeg het licht niet meer, en eindelijk hield
eene vreesclijke tandpijn weken en maanden, soms on-
afgebroken aan, dikwijls met eene hevigheid die haar
waanzinnig zou hebben kunnen doen worden.

De arme zieke verloor bovendien eene ontzettende
hoeveelheid bloeds. De neus, de mond, de ooren , alles
stortte bloed. In steeds herhaalde brakingen ontvloeide
haar een bloedig water, en bloed. Twee mannen, zeg-
gen de geschiedschrijvers, die daarvan ooggetuigen waren,
zouden niet hebben kunnen dragen wat zij in eene
maand verloor.

Gedurende dien tijd, kreeg zij nog eene leverziekte;
de longen, die ontbonden werden, verdwenen bij stuk-
ken; de borst werd met puisten die een invretend vocht
ontlieten bedekt; eene aanhoudende koorts, of liever al de
koortsen, de meest zamengestelde en hevigste koortsen




		*-t-*
	*%, t (,*	*/V) - 1,_KJ*
		(/ - /<,<,)



		HOOFDSTUK IX.

		GEESTELIJKE VOORUITGANG.

		Armoede van Liduina. � Maar men is rijk wanneer men tevreden is met hetgeen men heeft. � Aanbod dat een voorname vlaamsche heer aan de maagd doet. � Hare boetvaardigheid, hare nederigheid, hare zacht- moedigheid. � Schoone verklaring welke zij geef van de werking van de drie personen der Heilige Drie- vuldigheid in de Menschwording des Woords. � Eene slechte vrouw spuwt haar in het aangezigt. � Hoe zij de gebreken van anderen verdraagt. � Her- tog Jan van Beijeren. � Gehoorzaamheid. � Zuiver- heid.

		Smarten en vertroostingen, God zendt ons niets hoe- genaamd, dat van zijn kant geene liefdevolle genade is. En daar alle genade, in zijne barmhartige oogmerken, slechts eene hulp is ter onzer beschikking gesteld, om ons tot de heiliging en door haar lot de zaligheid te doen geraken, is het klaarblijkelijk dat de kruisen even als de weldaden ons beter moeten maken en doen streven naar een leven dat steeds vruchtbaarder is in werken van heiligheid. Liduina begreep dit. Ook werd haar hart, besproeid met de wateren der wederwaardigheid en verlevendigd



		HOOFDSTUK XII.

		LIEFDE OF IJVER VOOR DE BEKEERING DER ZONDAARS.

		Gestrengheid van Liduina tegen zekere schuldigen. � Zij maakt een kwaadgezinden bezoeker beschaamd. � Zij ontmaskert eene valsche vrome. � Ja! Prins, ween! � De gevaren van een slechten omgang. � Eene gemakkelijke boete die hard en heilzaam wordt.

		Overigens werd die ijver van Liduina altijd door eene heilige vrijheid bezield. Zij berispte de zondaars met de onafhankelijkheid van een apostel; zij ging zelfs somtijds zoover, van degenen, die met eene schuldige bedoeling tot haar kwamen, gestreng te straffen. Op zekeren dag kwam er een rijksontvanger bij haar, een trotsche, heb- zuchtige en zeer gierige man, maar dien zij nooit gezien had en volstrekt niet kende. Hij kwam alleen om haar met listige vragen te kwellen; hij bragt zelfs verschei- dene lieden mede, tot wie hij gezegd had: «Gij zult zien, ik belast mij met de taak om u eens te toonen wat dit meisje is, waarover men zoo zeer verbaasd staat. In twee of drie vragen zal ik haar beschaamd doen staan!» Liduina, zeide hij haar, antwoord mij. Indien Jesus Christus zich in de Hostie vertoonde, die men op



		HOOFDSTUK XIII.

		DE EUCHARISTIE.

		Be bron van alle liefde. � Een nieuwe pastoor. � Hij is vooringenomen. � Ik heb neen gezegd, en neen blijft het. � Geen Communie meer. � O! indien ik de sleutel van den tabernakel had. � De klok. � De heilige Teerspijs. � Steeds onbuigbaar!

		Ongetwijfeld heeft men reeds begrepen dat die vurige liefde voor de armen en de zondaars van Liduina haar beginsel had in eene verhevener, heiliger liefde; zij was niets als de afstraling van de liefde zelve van God, van die opperste, oneindige liefde, het middel- en brand- punt buiten hetwelk er niets bestaat dan de koude be- rekeningen van de eigenbaat of den hoogmoed, maar door welks vlammen al de deugden ontstoken worden en alle offervaardigheid ontbrandt, gelijk al de schoonste sterren die aan het gewelf des hemels schitteren door de zon worden ontstoken. Liduina beminde de armen en de zondaars, en z��- zeer, dat zij in het midden zelfs van haren aanhoudenden doodstrijd hen te hulp kwam, dewijl zij �n in de armen, �n in de zondaars, het beeld Gods en God zelf zag, 10



		HOOFDSTUK XIV.

		DE EUCHARISTIE (vEUVOLc).

		Een middel dat de pastoor van Schiedam uitvindt om wat hij een bedrog noemt te ontmaskeren. � Liduina doet eene nieuwe poging. � Eene ongeconsacreerde hostie wordt haar aangeboden, � maar haar engel kondigt haar aan dat zij zal vertroost worden. � Jesus Christus verschijnt haar. � De Verlosser aan het kruis. � De wondteekenen. � De oude Picter luistert aan de deur. � De wonderdadige hostie. � Wat wilt gij van mij? � Neerslagtigheid en com- munie. � Wreede toespraak aan Liduina\'s deur. � Een oploop. � De bisschop komt. � Angst van, den pastoor. � De maagd neemt edelmoedig zijne verdediging op zich.

		Zoo verliepen verscheidene maanden, in treurigheid, niet de langzaamheid der eeuwen, te midden van de tranen der bitterste droefenis. Van zijn kant werd de pastoor niet slechts hoe langer hoe onhandelbaarder, maar voedde in zijn geest lieillooze gedachten. Wij hebben gezegd dat hij niet aan den bovennatuur- lijken staat van Liduina geloofde. Dat kruis, die ziekten, die vreemde onderwerping, en vooral die volstrekte onthouding van spijzen, al die wonderen, hoc blijkbaar



		GOEDKEURING

		Het verslag ons gedaan omtrent het Leven der Geluk- zalige Liduina, geschreven door den Eerwaarden heer Coudurier, aalmoezenier van de Normaalschool van Aix en de Ongeneeselijken, verklaart dat dit werk is geput uit de echtste bronnen, dat het, zeer stichtend en belangwekkend zijnde, eene zeer nuttige lectuur zal verschaffen, niet slechts aan de gebrekkigen en zieken, maar ook aan al degenen, die het gevoel van de liefde tot God en de liefde tot de zielen bezitten. Wij keuren het bij deze goed en bevelen het den geloovigen aan. Gegeven te Lelex, op ons herderlijk bezoek, Maandag van de Goede Week, 14 april 1862.

		f Petu�s Hendricus, Bisschop van Belley.



		AAN DE ONGENEESELIJKE VROUW»\'\'"* VAN HET GASTHUIS VAN BOURG EN BRESSE.

		Geliefde Zieken, Ziehier een boek, dat ik mij gelukkig acht u aan Ie bieden. Ik heb het bij u, bijna aan uwe legerstede geschreven, terwijl ik uw lijden aanschouwde, uw ge- steen hoorde; dat wil zeggen, ik heb het geschreven, toen ik aan ulieden dacht en zeer bijzonder voor u, God van ganscher harte biddende, dat het u zou kunnen verblijden en u eenig goed doen. Het is waar, dit boek is geschikt voor een ieder, voor den rijke zoowel als voor den arme, voor degenen zelfs die hunne krachten en hunne gezondheid aan de dienst der armen wijden, dewijl het voor allen bewon- derenswaardige lessen van onderwerping, van brandende liefde en van grenzelooze offervaardigheid bevat. Maar voor de zieken vooral, voor al degenen die lijden, voor u, geliefde Ongeneeselijken, is het meer regtstreeks geschikt, dewijl het leven dat daarin ver- haald wordt, het leven is van eene heilige vrouw, die ziek en ongcneeselijk is geweest zooals gijlieden zijt, even zoo en duizendmaal meer dan gij! Bewonderenswaardig is dat leven, wel ia staat om u



		INLEIDING.

		Een boek was mij in handen gekomen, een zeer klein bock, het geringste welligt van al degenen die de schrijver heeft in het licht gegeven, maar een hoek dat ik, om zijne afkomst, met ingenomenheid opende en weldra met veel genoegen smaakte. Het was La Hollande Catholique (I), dat hcrinneringsgeschrift, doortrokken van den geur van wetenschap en po�\'zy, \'twelk een geleerd benediktijner monnik ons heeft medegebragt van dien nederlandschen grond, in welks roerende geschiedenis en oude archieven hij, in 1847, ten gunste der waarheid, de stof voor zijn geschrift was gaan opzoeken. Terwijl ik nu den vromen pelgrim in die ecuwen van heiligen glans der bataafsche Republiek, door dien boven op de wateren hangenden tuin, welken het geloof alleen heeft kunnen scheppen, volgde, stond eensklaps eene bewonderenswaardige figuur voor mijne oogen, eene figuur die mijn gids, haar groetende, de Gelukzalige Liduina noemde, maar die mij zoo zuiver toescheen, dat ik on- willekeurig bleef stilstaan om haar beter te beschouwen,

		(1) � La Hollands Catholique" door den E. P. Doii Pitra, bcnediktijnermonnik van de abdij van Soleames,



		18 en het christelijk geweten komt daartegen in verzet, want het leest zulke boeken slechts met verveling en walging! \' Welk goed werken die boeken dan uit? wirn hebben zij bekeerd ? welke ziel heeft zich daardoor wakker ge- schud gevoeld? welk hart heeft zich daaraan verwarmd? wie heeft daarin inspirati�n, eene zalving gevonden, eene opgewektheid, vreugden die hem in kracht en moed heb- bin opgebeurd? Nog eens, verveling en walging, on- vruchtbaarheid en onmagt, ziedaar alles. Maar integen- deel, en dit is de toetssteen, het onloochenbaar merk der waarheid: opent eendier boeken, zoo eenvoudig het zijn moge, dat u de heiligen voorstelt met hun gchee- len straalkrans van verschijningen, verrukkingen en won- deren, een boek in een woord dat u den hemel ontsluit u God en zijne uitverkorenen laat zien zooals ze zijn, welk een troostenden en verslerkenden invloed zult gij daarin vinden! Met welk een nieuwen ijver zult gij, aldus bezield, te midden van uwen strijd en de kwel- lingen des levens, uwen weg naar het eeuwige licht bewandelen, gelijk die edele spaansche ridders, die, toen de Mooren hen overrompelden, den heiligen Jaco- bus met eene prachtige wapenrusting in hunne rijen zagen treden, en, den aanval hervattende, weldra de

		bladzijden verdedig. Men leze het 9choone werk van den eerwaar- den heer Alfred Monnin: Leven van den Eerwaarden lieer Joannes Baptisla Maria Vianuey, en men zal de heiligheid kennen zoo als die is, wanneer het Gode behaagt haar te verheerlijken. In het licht van al deze onbetwistbare feiten, bij die wonderen, dat bovennatuurlijke hetwelk alle dagen voorviel, zal men zich overwonnen verklaren; gelijk die geloovigen die den heiligen pastoor den ganschen nacht bij den ingang zijner kerk wachtten, zal men uitroepen: �Dit is de heilige! ziehier de heilige!"



		LEVEN

		VAN DE GELUKZALIGE LIDUINA.

		EERSTE HOOFDSTUK. «EBOORTE. Een arm en gelukkig huisgezin. � De eerbiedwaardige grootvader. � De Mis van Palmzondag. � Lidnina. � Heilige Doop. � Een treurig en roemrijk voorteeken. Omstreeks het einde der veertiende eeuw leefde in eene kleine stad in Zuidholland , aan de zoo lagchende oevers der Maas, en niet ver van de plaats waar die rivier in de Noordzee uitloopt, een echtpaar, Petrus en Petronella, die beiden de achting van hunne mede- burgers genoten. Petrus en Petronella waren van een adelijk geslacht; de eerste telde zelfs onder zijne voorzaten eenige roe:n- rijke namen; meer dan een zijner voorouders had het zwaard met dapperheid gedragen. Maar met dezen adel des bloeds ging een andere, veel verhevener adel gepaard. Daar de glans hunner famili�n verduisterd was, hadden zij den adel der armoede begrepen, eene armoede die op waardige wijze werd gedragen, en heilig ver-



		HOOFDSTUK II.

		KINDSCIIIIEID.

		Eene moeder gelijk er niet genoeg zijn. � Wat er van Liduina gezegd wordt. � Hare godsvrueht jegens de Heilige Maagd. � Wonder met een beeld van Maria, en de vereering welke daaraan bewezen wordt. Liduina begon op te groeijen; het was de roos die onder de doornen ontlook. Ondanks de pijnen welke haar in hare wieg hadden bezocht, ontwikkelden zich reeds in fiaar de bevalligheid van het kind, die ongekunstelde bevalligheid, die weerkaatsing van eene ziel, even helder als een schoone hemel, eene bevalligheid die altijd zooveel bekoorlijks had, die daardoor ook dikwerf zoovele ge- varen verbergt; want de liefde der ouders kan verblind worden, hunne blinde ijdelheid kan kostbare schatten bederven! Maar men heeft het reeds begrepen; de ouders van Liduina, die zoo getrouw hunne pliglen vervulden, wacht- ten zich wel den ernstigsten, den meest beslissenden pligt van ouders, dien der eerste opvoeding, te ver*vaar~ loozen; zij waakten over hun kind. Ter naauwernood begon die jeugdige ziel zich te openen, of de gelukkige moeder was daar, om er binnen te gaan. Zij trad daar binnen met een heiligen eerbied als in een hei-



		�-2

		ligdom, om daar Ie bidden, om daarin God te doen nederdalen en hem een troon op te riglen; dat wil zeggen, zacht, langzamerhand, en als "t ware druppel voor druppel, deed zij het licht*daar binnendringen; zij strooide het zaad des geloofs en stortte den balsem der godsvrucht daarin uit. Dit was overigens voor de vrome vrouw eene een- voudige en zeer gemakkelijke zaak. Daar zij aanhoudend moest arbeiden, kon zij zich niet met noodelooze zaken en gesprekken inlaten; maar om hare pligten als huis- moeder voor hare kinderen, voor hare kleine Liduina te vervullen, wist zij altoos tijd te vinden. Zij bezat ook niet wat men geest noemt en geen wetenschappelijke kennis, dewijl zij eene onaanzienlijke en geringe vrouw was, maar zij was christin en moeder; zij had haar geloof en haar hart, wat was er voor haar kind nog meer noodig? Zij nam het op de knie�n, en terwijl zij hel liefkoosde, onderhield zij het iu die kinderlijke, zoo bevallige, zoo welsprekende taal, welke de moeders zoo goed kennen, over dien C.oJ die de menschen zoozeer heeft liefgehad, dal de menschen Hem overal den Goeden God noemen! Een boom, eene plant, eene bloem, eene vrucht, de beek die door hel land liep, het vogeltje dat vreugdevol in de lucht zong, of de ster die aan het uitspansel schitterde, of ook de grove en berookle prent die een heilige voorstelde en aan den muur hing, of nog liever het kruisbeeld dat den schoorsteen versierde, alles werd voor haar een boek, dat zij voor liet kind opende, haar verklaarde, waarin zij haar leerde de wonderen van wijsheid, van magt en van goedheid te lezen, een boek vooral waaruit zij bewonderenswaar- dige lessen van dankbaarheid en getrouwheid putte. Het valt niet moeijelijk te begrijpen, dat bij zulk eene



		34 die later, onder het oog en door de tusschenkomst van Maria, de nederige maagd zouden verheerlijken, wier eerste kindschheid en ongekunstelde vroomheid wij thans verhalen. Het was kort v��r Liduinr.\'s geboorte. Op een brandend warmen augustusdag was er een vreemdeling te Schiedam aangekomen, die een schoon houten beeld van de aller- heiligste Maagd droeg, en men had hem zich naar de haven zien spoeden, met een kapitein spreken van een schip dat gereed lag om te vertrekken, vervolgens aan boord gaan, daar zijn kostbaren last nederleggen, zelf plaats nemen en het uur van het vertrek afwachten. Hij zeide zich naar Antwerpen te begeven, waar de feesten van Onze Lieve Vrouwe Hemelvaart jaarlijks een ontzaggelijken toeloop van volk trokken, en waar hij voornemens was het vrome beeld te verkoopen, waarin hij al zijn talent en al zijn geloof had willen doen uit- blinken. Het teeken van vertrek werd weldra gegeven. Men ligt het anker, de zeilen zwellen, de matrozen zijn aan het werk.....maar, zonderling geval, het schip blijft onbewegelijk liggen! Een oogenblik meent de kapitein dat het aan de vadzigheid zijner bemanning ligt; zijne stem doet zich scherp en gebiedend tot hen hooren; maar te vergeefs spoort hij hen aan, te ver- geefs zelfs doet de gansche ekwipaadje eene groote in- spanning...... Onbegrijpelijke onbewegelijkheid! het schip blijft liggen, roerloos als eene granietrots te midden der golven! Dat was inderdaad een zonderling schouwspel. Geen wonder dan ook dat bijna de geheele bevolking, mannen, vrouwen, zeelieden en burgers, aan den wal waren gekomen, en de ongelukkige matrozen eerst met vro-



		HOOFDSTUK III.

		KIND EN JONGE DOCHTER. Vrome vindingen Tan de kleine Liduina om hare devotie tot Maria te voldoen. � De Heilige Maagd lacht haar toe. � Hoe de wereld9chgezinde vrouwen zich gedragen en zich daarover uitlaten. � Wat eeno christeumaagd antwoordt. � Gewaardeerde verdien- sten. � Maar Liduina wil geen bruidegom dan Jesus. Het beminnelijk kind was intussclien niet altijd vrij om, zoo dikwijls zij het begeerde, in haar geliefkoosd heiligdom te gaan bidden. Hoe klein zij nog was, reeds verrigtte zij in huis, onder de leiding harer moeder, om zoo te zeggen al het werk eener dienstmaagd; al haar tijd was bezet. Maar daarentegen bespiedde zij, en tot zelfs onder hare bezigheden, wist zij op verwonderlijke wijze de gelegenheid te vinden om hare godsvrucht te vol- doen. Zoo moest zij dagelijks, op vaste uren, het eten aan hare beide jongste broertjes brengen, die school gingen, en aan haar vader en hare beide oudste broeders, die op het land arbeidden; dat wil zeggen, zij moest, onder weg, de welbeminde kapel voorbijgaan. O! dan had zij haar plan, hare kleine list. Als het uur gekomen was, vertrok zij, met de mand aan den arm.... maar men moest haar eens gezien hebben! Zij ging haastig, zoo



		44 deugdzaam, dat is uw schild; dit zijn uwe en onze be- schermengelen; daarmede is men onwondbaar! En zoo zou, zonder gevaar voor u, de wereld u zien, maar om u te bewonderen, om u op hare feesten te bekroonen, om hare rijkdommen en schatten met hare eerbewijzen voor uwc voeten neder te leggen; kortom, ten einde u boven den ncderigen staat te verheffen, die u niet pasl .... O! kom!» Zulke taal deden de vrouwen aan Liduina hooren. Het was de oude toespraak die satan aan Mus deed hooren. « Werp u van den tempel neder; wat waagt gij\'? gij hebt immers engelen om u te bewaken\'. Het was de bekoring op den berg. Zie hoc schoon de wereld is! Zie die feesten, die heerlijkheid, die hroonen, die. aardschc koningrijken! indien gij nedervalt en mij aan- bidt, zal ik u dat alles geven.» (1) En wat antwoordde Liduina op al die verleidelijke woorden? Niets, maar zij nam hare toevlugt tot de kerk in welke zij gedoopt was, tot de kapel in welke de Maagd der maagden haar had toegelagchen. Zij nam de vlugt naar hare kamer, viel voor haar kruisbeeld op de knie�n, en daar, in tranen smeltende, riep zij uit: «Mijn God! mijn God! neen, ik wil niets van de wereld weten, ik wil haar niet be- minnen , noch door haar bemind worden! Al wat ik wil, o mijn God! is het geluk te hebben van het witte kleed mijns Doopsels onbesmet te bewaren. O! verberg mij dan, bewaar mij goed ! Ja, o mijn God! U wil ik dienen, U altijd , U alleen!» Overigens, wat zij in stilte en in het geheim des gebeds zeide, zou zij weldra luid verkondigen. Wij hebben het reeds te kennen gegeven, Liduina was op-

		(1) H. Matth. h. IV.



		HOOFDSTUK IV.

		GODS OOGMERKEN.

		Schaatsenrijden. � Liduina doet een val. � Boven* natuurlijke ziekte. Zonder-dank. � De geneesheeren verklaren zich onmagtig. � Eene crisis. � Ver- schrikkelijke opeenstapeling van kwalen. � De wormen ontstaan en vermenigvuldigen zich in het vleesch der maagd. � Les van christelijke liefde welke zij aan iemand geeft die de vermaken najaagt. � Hare liefde voor de waarheid, en het wonder dat daarvan de belooning is. Tot dien tijd had Liduina, hoe godvruchtig ze ook was, geen enkele buitengewone gaaf van Boven ont- vangen; God had haar nog niet toegelaten tot de vreugde» zijner hemelsche mededeelingen. Eerst moest zij de providenti�le wet ondergaan, de wet aan welke God de bevoorregte zielen onderwerpt. Zij moest gelouterd wor- den door het vuur der beproeving, door de nederig- heitl tegen den hoogmoed versterkt; in een woord, den Kalvarieberg beklimmen v��r dat zij den Thabor be- steeg; zij moest lijden! Dat was als het nieuwe Doop- sel dat zij moest ontvangen voor het nieuwe leven dat zij zou binnengaan, het Doopsel des bloeds, dat haar overvloedig werd toegediend!



		:io

		derijke oogmerken van God begonnen vervuld te worden! Maar voegen wij er spoedig dit bij. Onder hunne groote smart, bepaalden de ouders van Liduina zich niet bij ijdele klaagliederen. Hunne armoede buiten reke- ning latende, wilden zij hunne welbeminde dochter red- den, wat het ook mogt kosten. Zij lieten de bekwaamste artsen, de ondervindingrijkste heelmeesters komen; zij beproefden de kostbaarste geneesmiddelen en niets was hunne liefde te duur; door arbeid en ontberingen, ge- lukte het hun alles te voldoen. Helaas! alles te ver- geefs. Het was inderdaad cene zonderlinge ziekte! De vol- hardendste waarnemingen konden haar niet doorgron* den, en zij dreef den spot met de ijverigste studi�n. Ter- wijl de wetenschap de oorzaken en de geneesmiddelen beredeneerde en daarover redetwistte, ging de vreese- lijke kwaal steeds voort en breidde zich van uur tot uur op schrikbarende wijze uit. Men moest het wel erken- nen; God had gewond en, in zijne aanbiddelijke oog- merken, wilde God niet genezen! Overigens zag de wetenschap zich weldra gedwongen om als eene plegtige bekentenis van die goddelijke tus- schenkomst af te leggen. Ten dien tijde leefde er een be- roemd geneesheer, Godfried van den Haag, dien geheel Holland dat hem zegende den bijnaam van Zonder-dank had gegeven (1). Hij was een zeer godvruchtig man, die aan eene onvergelijkelijke bekwaamheid eene zeldzame

		(1) Treffende bijnaam, dien hij aan zijn zoon overdroeg, en die hem gegeven werd, omdat hij de weinig bemiddelde zieken, die hij steeds om niet behandelde, en die hem hunne dankbaarheid over zijne bekwame zorgen betuigden met te zeggen: � Grooten dank ! " steeds antwoordde: � Zonder-dank!"



		89

		terde in den smeltkroes van het lijden, gelijk de goud- smid het goud in het vuur zuivert, diezelfde God zag haar nut liefde, en schepte er soms behagen in, om, zelfs op wonderbare wijze, te toonen hoezeer Hij haar reeds beminde. Ziehier het bewijs. Op eene plaats, tegenover de woning onzer maagd, waren twee mannen aan het twisten. Plotseling werpt een dier mannen zich, bleek van schrik, in het huis van Pieter. «Red mij! red mij!» En hij komt tot aan de kamer waarin Liduina lag. Zijn tegenstander volgde hem inderdaad op de hielen, met een dreigend en vree- selijk uiterlijk , en den degen in de hand. Reeds staat hij op den drempel voor Petronella, die is toegeloopen. «Waar is die man? riep hij; die man die hier is bin- nengeloopen, ik moet hem hebben; zijn bloed moet ik hebben! Waar is hij?» Op het gezigt van dien ontblooten degen, van dien man die schuimbekt van woede, meent de arme vrouw in hare hevige ontsteltenis eene leugen te mogen zeggen om een moord te beletten; zij antwoordt dat nie- mand is binnengekomen. Maar reeds was de woedende man in de kamer van Liduina binnengetreden. «Waar is hij? antwoord mij! Is de man wiens lev;n ik wil hebben, wiens leven ik wil nemen, hier? � «Ja,ant- woordt de maagd, die een afschuw heeft van liegen, ja hij is hier!» � «Ongelukkige! riep Petronella uit, naar hare dochter vliegende en haar een kaakslag gevende, wat hebt gij gezegd? Die man komt bij u eene schuil- plaats zoeken, en gij levert hem aan den dood over?» Dat was eene tweede bekentenis. De arme vlugteling, halfdood van schrik, en overigens aan aller blikken bloot- gesteld, gevoelde zich verloren. Welnu! zijn woedende vijand ziet hem niet; of hij al in het kleine kamertje



		«o

		keek, hij ziet niets; men zou zeggen dat hij metblind- heid geslagen was, of liever eene ongehoorde verande- ring heeft in hem plaats gevonden. Op de stem van Liduina, op het enkele woord dat zij gesproken heeft, is zijn degen eensklaps nedergedaald, en zijne woede verdwenen; de zachtmoedigheid is in zijn hart terug- gekeerd en hij gaat heen, weldra gevolgd door dengene dien hij zoo even als zijn slagtoffer had nagejaagd. «Moeder, zeide toen de vrome zieke, die den kaak- slag, van Petronella met eene engelachtige zachtmoe- digheid had ontvangen; indien ik u eenig leed gedaan heb, vergeef het mij dan. Maar ik heb gemeend dat, als ik naar waarheid antwoordde, de waarheid sterk genoeg zou zijn om een man te redden en eene misdaad te voorkomen. Gij hebt het gezien, ik heb mij niet bc- drogen gevonden! » Dan wanneer Hij ons bet meeste slaat, laat God zijne goedheid altijd doorschemeren!



		HOOFDSTUK V.

		BEANTWOORDING. Diepe smart. � Schaterlach en tranen. � De goede priester. � Gij zijt wel gelukkig! � De glorie van het lijden, � De vreugden der meditatie. � Communie en geluk. � Al moest ik slechts een Wees gegroet bidden! Wij moeten evenwel niet gelooven dat Liduina reeds eene vlekkelooze volmaaktheid heeft bereikt, en veel minder dat zij die heeft bereikt zonder moeite en strijd. De heiligen zijn niet van eene andere natuur als wij, en God zij daarvoor geloofd! Indien zij zich altijd aan ons voordeden als bovennatuurlijke wezens, vrij van al onze zwakheden; indien wij hen nooit anders zagen dan in den verblindenden en verwijderenden glans eener volkomene heiligheid van den eersten oogenblik af, wie zou zich dan z�� niet gedrukt gevoelen, dat hij er zelfs niet aan zou durven denken om zich tot op hunne hoogte te verheffen ! Wij moeten hen van nabij zien, wij moeten hen op dezelfde wegen ontmoeten welke wij bewandelen, met dezelfde ellende en dezelfde zwakheden. Wanneer wij hunnen strijd zien en hunne verzuchtingen hooren; wanneer wij hunne wonden aanraken, dan eerst roepen wij in eene heilige opgetogenheid uit: «Laat ons ook



		G2

		met hen gaan!» Hunne zwakheid maakt onze kracht uit; hunne onvolmaaktheden noodigen ons uit om hunne deugden na te volgen ! Liduina betaalde dus ook hare schatting aan de men- schelijke natuur. In het begin harer beproevingen, kostte het haar, ondanks hare godsvrucht, buitengewoon veel om ze te beheerschen. Meer dan eens verloor zij haar geduld. Op zekere dagen had zij als aanvallen van droefheid of moedeloosheid, en dan werd zij, al te dik � werf, door eene wreede en diepe droefheid verscheurd. Op zekeren dag, bij voorbeeld, hoorde zij, op haar bed, buiten een schatergelach. liet waren de jonge meisjes, die, bijna aan hare deur, zich aan eene uitbundige vreugde overgaven. Deze vreugde deed haar pijn. Hare verbeeN ding bragt haar aanstonds haren smartvollen staat voor oogen. «Ach! voor mij, sprak zij, geen vermaken meer, geen vrolijk gelach! voor mij geen hoop meer, geen genezing! Morgen, overmorgen, altoos zal het lijden zijn! lijden tot aan het graf! en verlatenheid en ver- getelheid ten slotte!» En zij begon teweenen;zij weende zoo overvloedig en met zooveel bitterheid, dat het hart- verscheurend was om te zien. Menigmaal weende zij nog z��! Deze diepe droefheid duurde gedurende de vier eerste jaren. Ongetwijfeld kwam men telkens bij haar loeloopen, als zich die smarten hernieuwden. Het waren haar oude vader, hare oude moeder, die, met al de teederheid des harten, trachtten haar te troosten. Het waren eenige harer gezellinnen, minder vergeetachtig en liefderijker; het waren buren en bloedverwanten die kwamen, die haar alles-zeiden waartoe zij in staat waren om haar moed op te beuren, om aan hare smarten afleiding te geven. Maar niets gelukte. Dikwijls zelfs, wel verre van haar



		Cd

		te vcrligten, waren die vertroostingen haar tot last. Wat zijn de mensclielijke vertroostingen, wanneer zij niet kunnen genezen, wanneer zij niets aan onze kwalen veranderen? Liduina bleef altijd diep bedroefd. Men hoorde haar dikwijls, in hare smarten en pijnen, al weenende, de droevigste klagten uiten: «Mijn God! riep zij uit op een hartverscheurenden toon, mijn God, waarom ontfermt gij U niet over mij? Mijne dagen en mijne jaren zijn folteringen; mijn leven is slechts een afgrijselijke langdurige dood! o ik moet al te veel lijden! o! ik ben te ongelukkig! Wie toch wordt z�� gekastijd; wie z�� vernederd als ik? Mijn God! mijn God! maak een einde aan uwe gestrengheid, of ten minste waarom helpt gij mij niet?» Deze vier jaren waren pok vier zeer moeijelijke jaren, zij waren de proef der martelie , het noviciaat der smart! Maar de dag der ware vertroostingen was nabij. Liduina zou eindelijk het woord hooren dat al het lijden balsemt en het zoet en glorievol maakt. Zij ging zich met God vereenigen, met God alleen; met God geheel en zonder voorbehoud, maar met eene vereeniging welk zij tot nog toe niet gekend had, en van dat oogenblik af, ging God haar tot het hart spreken; Hij ging, door heilige ver- rukkingen, zijne getrouwe en welbeminde dienstmaagd overvloedig beloonen. Een priester kwam Liduina dan op zekeren dag be- zoeken. Het was een heilige geestelijke, een dier priesters met Gods geest bezield, die door eene zachtaardige liefde ontvlamd zijn en door de tranen en het ongeluk worden aangetrokken, zooals men zegt dat liederen, op klagenden toon gezongen, zekere vogelen des hemels tot zich trekken; eene dier zielen die God neemt uit zijne schatten en schijnt gevormd te hebben uit den glans van zijne goed*



		64

		heid, om haar op deze aarde de zoetste en glorievolste van alle missi�n te geven, de zending om te troosten! In tegenwoordigheid van Liduina had de man Gods, op den eersten oogopslag diep door medelijden ge- troffen, al het onmetelijke van haar ongeluk gepeild. Maar vol ondervinding, had hij ook al spoedig begrepen wat aan die uitgelczene ziel ontbrak, en wat haar alleen al hare schoonheid kon geven: «Mijn kind, zeide hij haar meteene vaderlijke zach tmoedigheid, uwe kwalen zijn ongehoord. Iedereen beklaagt u ongetwijfeld, en is bedroefd over uwen toestand. En ik, weet gij wat ik denk? � Gij, eerwaarde? antwoordde Liduina ver- wonderd; gij die goed zijt, gij denkt ongetwijfeld zooals iedereen, dat ik zeer te beklagen ben! � Welnu! gij vergist u; ik ben ver van .te spreken en te denken als iedereen. Ik denk dat gij zeer gelukkig zijt!� Hoe! riep Liduina zigtbaar ontroerd uit, ik gelukkig! ik, die voor altijd aan dit ziekbed gekluisterd ben, van smart verbrijzeld en in al mijne ledematen! � Ja, gij zelf, O! ongetwijfeld mijn kind, meer dan iemand anders heb ik mededoogen met uw wreed lijden! Maar ik zie in u de christen ziel, de geliefde bruid van Jesus Christus, en dit is de reden waarom ik, hoe verschrik- kelijk uwe kwalen zijn, met des te meer regt meen te mogen uitroepen: Gij zijt wel gelukkig. Ach! indien gij het wist, het christen lijden mijn kind, is het christen- dom, het is het gansche Evangelie, want het is het geloof dat aanbidt, de hoop die wacht en zich verblijdt, de liefde die zich slagtoffert! Of liever, het is Jesus Christus zelf die tot u komt, die u neemt, die u op een kruis legt opdat gij Hem zoudt gelijken, en die in u al de pracht der ziel wil doen schitteren, en u daarom in zekere mate door de smart vormt, zooals de kunstenaar het



		Ga

		meesterstuk dat zijn genie gedroomd heeft, door den beitel vormt. Door het lijden zuivert hij u van de geringste vlekken van het verleden; hij verzekert, hij verheerlijkt het tegenwoordige en de toekomst, hij geeft u als een nieuw doopsel d;r onschuld, hij siert uw voorhoofd met al de glori�n der deugd en opent u den hemel! � Ach! eerwaarde vader, hernam Liduina, ik begrijp u, gij noemdet mij teregt wel gelukkig. Maar lijden is niet genoeg; gij hebt het gezegd, men zou christelijk moeten lijden, lijden met onderwerping en geduld, zelfs met liefde, en het smart mij diep, dat ik hierin niet kan slagen!» Toen sprak de heilige priester over het lijden van den goddelijken Meester. Hij sprak daarover met zijn geloof, met zijn hart. Hij deed de onuitsprekelijke voorbeelden, de verhevene lessen en de goddelijke aanmoediging daarvan uitkomen. Vooral beval hij haar ten slotte en dit was het doel dat hij wilde bereiken, de veelvuldige overweging daarvan aan. Liduina, zeide hij haar, dat hebt gij noodig, dat ontbreekt u. Indien gij tot het geduld wilt geraken en uwe smarten verheerlijken, dan moet gij dit aanbiddelijk lijden van Jcsus overwegen; overweeg het dikwerf, bijna onophoudelijk; dit is het alvermogend middel.» Na dit gesprek gevoelde Liduina zich vol moed. Zij haastte zich om de meditatie te beginnen. Maar hoe- zeer vond zij zich niet teleurgesteld! Die oefening, welke men haar zoo hoog geprezen had, scheen haar smakeloos, bijna onmogelijk. Uit spijt liet zij haar, na verloop van eenigen tijd, varen. Daarentegen kwam zij op hare klaagliederen terug; hare tranen begonnen weder te vlieten. Gelukkig kwam de vrome priester spoedig weder. «Welnu, zeide hij haar, heeft mijn geneesmiddel



		66

		geholpen ? � Neen, eerwaarde, antwoordde zij met vrij- moedigheid. Welligt is de meditatie zeer goed voor die- genen die haar kunnen doen, maar ik hegrijp er niets van. Telkens wanneer ik mij met het lijden van Jesus wil bezig houden, kom ik op mijn eigen\'lijden terug, en ik vind het z�� ondragelijk, dat het lijden van mijn goeden Meester mij weinig treft. � Aldus, hernam de priester op levendigen toon, zult gij u al dadelijk uit het veld laten slaan? Maar weet gij dan niet dat op deze aarde elke onderneming met moeite gepaard gaat, dat er geen moeijelijkheid bestaat, waarover een vol- hardende wil niet eindelijk zegeviert? Moet men de schors niet breken v��r dat men de vrucht kan eten? � Maar, eerwaarde vader, voegde de arme zieke daarbij, hoe wilt gij dan toch dat ik het zal aanleggen? Is het wel mogelijk dat ik mediteer, terwijl ik zulke groote folterpijnen lijd en de smarten mij onophoudelijk doen weenen? � Ja, Liduina ja, zeg ik u! Beproef het, volhard, en ik verzeker u plcgtig, dat uwe tranen weldra zullen opgedroogd worden; weldra zult gij, de smarten van Jesus bcschou- wende, de uwen niet meer gevoelen! Gij zult niet meer betreuren wat gij zoo bitter beweent, de gezondheid, de jeugd, welligt ook de schoonheid, al die vreugden des levens welke zijn heengevloden, om plaats te maken voor het lijden! Gij zult niets waarderen, niets beminnen dan den gekruisigden Jesus! «Ach! wanneer gij Hem z�� arm zult zien, Hem,aan wien de aarde en de hemelen toebehooren, zoo arm aan vrienden, aan eer en troost, wanneer alles Hem verlaat en versmaadt, zoo arm aan alles wanneer Hij geen ander sterfbed heeft dan een schandelijk kruishout, dan gal om zijn doodstrijd te verzachten, zoudt gij u dan kunnen bedroeven over uwe verlatenheid en uwe ontberingen ?



		67

		«Hij, mijn kind, Hij, de eeuwige schoonheid, Hij die zoo goed en zoo zachtmoedig is, wanneer gij Hem zult zien, geheel bedekt met vreeselijke wonden, het hoofd verscheurd met eene doornenkroon, de oogen bedekt met bloed, de lippen gekneusd, de borst opengereten, de voe- ten en de handen door ontzettend groote nagelen aan de smart gehecht; wanneer gij Hem zult zien, Hem aan wicn alles moet gehoorzamen, niet slechts gehoorzamend aan God zijn Vader die Hem met smarten overlaadt, maar aan de onregtvaardige regters die Hem veroordeclen, aan de soldaten die Hem bespotten, aan de beulen die Hem pijnigen, aan het volk dat Hem vervloekt, gehoorzaam onder de geesclroede, onder den purperen mantel, ender de kaakslagen en het bespuwen , zonder het minste ver- zet, gemor of geklaag; gehoorzaam tot den dood, ja tot den dood des kruises, ach! zal Hij u dan niets zeggen? zult gij u niet getroffen gevoelen? zult gij niet beginnen u zelve te vergeten? «En vooral, Liduina, wanneer gij door de meditatie het woord zult begrepen hebben dat die kwellingen e;; dien dood verklaart, het woord dat alles opheldert, dat onuitsprekelijk woord: Ik heb u liep. Wanneer gij zult gehoord hebben dat de Zaligmaker, van zijn kruis, tot uw hart spreekt: «Zie mij aan, Mij uw\' God, Mij, den Eeuwige, zie hier ben Ik voor u in doodstrijd, hier sterf Ik voor uwe oogen en om uwentwil, want ik heb u lief!» Ach! gelooft gij dat uw hart weerstand zal bie- den aan zooveel liefde? Gij zult Jesus uit geheel uwe ziel beminnen, Liduina, en dan, in Hem, voor Hem, zooals de heilige Paulus, zooals al de heiligen, zult gij uwe kwalen, uwe wonden, al uw lijden liefhebben; gij zult daarin uw roem en uw geluk vinden. Nog eens nudi- teer!»



		68

		Van dit oogenblik af, toonde Liduina zich opregt edel- moedig. Het kruis werd het boek waarvan zij zich elk oogenblik bediende; de Kalvarieberg werd hare dage- lijksche leerschool. Zij had dan ook weldra van Jesus het alphabet van de wetenschap der heiligen geleerd. Nu kwam de Paaschtijd. Op zekeren dag kreeg haar kamertje een feestelijk aanzien. De goede priester zou terugkomen, hij kwam terug. Maar ditmaal was hij niet alleen, de goede God kwam met hem! Allen lagen geknield, en de gekrui- sigde Maagd aanbad met vurigheid den Zaligmaker die binnentrad. «Liduina, zeide de priester haar met eene onbeschrijfelijke ontroering, terwijl hij haar de onbe- vlekte en goddelijke Hostie toonde; Liduina, tot nu toe, heb ik u over de smarten en de liefde van den goeden Meester gesproken. Maar heden, maar op dit oogenblik, komt Hij u zelf onderrigten. Hij, die zooveel geleden en bemind heeft, Hij de gekruisigde der liefde, Hij zelf komt u bezoeken, u troosten op uw bed van smarten, Hij komt u zoozeer beminnen dat Hij zich met u ver- eenigl. Oiopen hem uwe ziel, uwe gansche ziel, luister goed naar zijne liefde; Hij zal u aan het hart zeg- gen, dat als gij met Hem blijft en sterft, gelijk Hij en met Hem aan het kruis, gij weldra met Hem in de glorie zult verrijzen!» En hij reikte haar de aanbiddelijke Hostie uit. Wat was er toen gebeurd? wat had Jesus tot het hart der maagd gesproken? want, op hetzelfde oogenblik, was Liduina in snikken losgebarsten. Zij weende, zij deed bijna niet dan weenen gedurende vele dagen. Gelukkige gekruisigde! ditmaal weende zij van liefde en van geluk. Het was gedaan; de genade had gezegevierd. Liduina werd in weinig tijds eene hartstogtelijke minnares van den gekruisigden God. Des dags, des nachts, telken ure,



		6\'J
		*


		zag zij niets meer dan Jesus. De dag vervloog Ie snel, de nachten waren niet lang genoeg; zooveel genoegen vond zij in den omgang met haren gekruisigden Jesus! Men herkende haar niet meer. Geen droefheid, geen klaglen meer. Haar toestand verergerde; het bederf, de wormen, de folteringen, vermenigvuldigden zich� Zij bekreunde zich daarover niet! of liever, het bederf, de folteringen, de wormen, weiden door haar hare vreugde genoemd, zij ging zelfs zoover van haren God te smeeken ze nog te vermeerderen! «O! niet waar, zeide men haar eens, gij zoudt wel genezen willen? � Neen, neen, antwoordde zij, en al moest ik slechts een enkel Wees gegroet bidden om dit wonder te verkrijgen, ik zou wel oppassen het te bidden! Ach! niet meer met mijn Jesus lijden! maar dit zou mijn bitterste lijden zijn!» God zij geloofd I de smarten dezer wereld zijn als de golven van den Oceaan. Zij verliezen hare bitterheid naar mate zij naar den hemel stijgen.



		HOOFDSTUK VI.

		BOVENNATUURLIJKE STAAT. Het lijden vermeerdert. � Prinses Margaretha komt met haar geneesheer. � Geen slaap, geen eten, geen drinken meer; wonderdadig leven. � Men stelt het tcne onderzoek na het andere in. � Soldaten bewaken het bed der maagd. � Gij doet alsof gij leeft zonder te eten. � Proces-verbaal. Eenmaal dien bewonderenswaardigen weg ingeslagen, deed Liduina reuzenschreden naar de volmaaktheid. De nederigheid, de zachtmoedigheid, de zelfverloo- chening, de godsvrucht, al de deugden kwamen zich, om zoo te zeggen, rondom haar engelachtig geduld groeperen, als door dit laatste aangetrokken. God scheen dan ook behagen te nemen om in zijne dienstmaagd zulk een roemvo! vruchtbaar lijden te vermenigvuldigen. De toestand van Liduina werd hoe langer hoe verschrik- kelijker. Men kon de wormen die haar levend verslonden niet meer uitroeijen, zoo was hun getal toegenomen. Van dat oogenblik af had de verrotting zulke verwoes- tingen aangerigt, dat men voortdurend een wollen kussen op haren buik moest leggen, om de ingewanden te be- letten uit te komen. Men was zelfs verpligt om, telkens als men haar de eene of andere beweging wilde laten



		71

		doen, hare ledematen stevig met banden aaneen te binden, hare schouders vooral, dewijl haar Iigchaam anders ge- vaar liep van in stukken te vallen! Bij het zien van al die ellende, trachtte men weder hulp te vinden bij de wetenschap, en men wilde die zelfs zoeken bij den geneesheer der landvoogdes, Mar- garetha van Parma. Deze prinses, van hare zijde, wilde Liduina zien, van wie de faam haar reeds zoo \\vonder- bare dingen had verhaald. Zij kwam met haren genees- heer naar Schiedam. Het geschiedde te vergeefs. De be- kwame arls, begrepen hebbende dat het koudvuur inwendig zat, deed eene breede insnijding, nam al de ingewanden uit het Iigchaam, scheidde het bedorven gedeelte af, herplaatste het overige, en verklaarde zelfs aan zijne kunstbroeders die daarbij tegenwoordig waren, dat hij, onder de kunstbewerking had gezien, dat de wormen in de ruggefcraat gevormd werden, voegde daar nog bij, dat onvermijdelijk nieuwe ziekten zouden volgen, en dat de lijderes weldra volstrekt niet meer bij magte zou zijn eenig voedsel te nemen. Maar daarbij liet de weten- schap het. Hij ging van de arme gekruisigde weg, ge- sticht door hare deugd en bedroefd over zijne onmagt om haar te genezen. Na hem kwamen vele andere geneesheeren. Daar kwamen er zelfs van zeer verre, ongeroepen, de mees- ten met het doel om zulk eene vreemde zamenvoeging van kwalen te bestuderen, eenigen met de onnoozele overtuiging dat zij de genezing zouden bewerken. Ofschoon zij wist dat haar lijdensStaat de weg was langs welken het God behaagde haar ten hemel te geleiden, en dat daarom alles nutteloos was, leende Liduina zich echter tot hunne proefnemingen. Het was bij haar eene nede- rige godsvrucht en eene treffende liefde; zij wilde de-



		72

		genen die belangstelling voor haar aan den dag legden, niel bedroeven, noch ienmnd ergeren door met verwaten- heid op eene wonderdadige genezing te rekenen. Maar inderdaad, meestal gelukte het den geneesheeren door hunne proefnemingen alleen om hare smarten te ver- meerderen. Wat daarvan zijn moge, de kwaal werd erger. De koorts, die reeds zoo hevig was, nam van nu af een zonderling karakter aan; nu eens kondigde zij zich aan door eene ijzige koude die vervolgens plaats maakte voor eene ondragelijke hitte; dan weder volgden die stuiptrekkende koude rillingen op die brandende hitte. Vervolgens voegde zich bij al die kwalen eene buitenge- meen bedenkelijke waterzuchtighcid en die geen einde zou nemen. Overigens werden met betrekking tot het voedsel, de voorspellingen van den geneesheer van Marga- retha vervuld. Tot op dat tijdstip had Liduina sedert hare ziekte kunnen gebruiken � in den aanvang, een weinig gekookte en gedroogde appelen; somtijds zelfs, met buitengewoon veel moeite, een stukje in melk geweekt brood; � later, slechts een stukje suiker of kaneel; � weldra niets anders dan een slokje water met een weinig wijn...... Maar nu en voor het overige harer levensdagen kon zij volstrekt niets meer eten of drinken. Gedurende de twintig laatste jaren haars levens, gebruikte zij geen voedsel of geen drank hoegenaamd. Hetzelfde moet gezegd worden van haar slaap; zij sliep volstrekt niets. Gedurende eenigen tijd, wel is waar, moest zij strijden tegen «ene magtige neiging tot slaperigheid, telkenreize als zij wilde bidden of zich met het heiiig Misoffer vereenigen. Dit was een strik van den bekoorder om haar te verontrusten. << Slaap, had haar voorzigtige biechtvader haar spoedig geantwoord,



		"

		bied geen weerstand aan den slaap, telkenreize als de beluefte daartoe zich zal doen gevoelen, en laat uwe godvruchtige oefeningen daar; gij kunt ze later hervatten.» De slaap kwam inderdaad niet terug. In dertig jaren sliep zij alles te zamen nog geen drie nachten, even- zoo at zij in dertig jaren niet meer dan hetgeen ter naauwernood voldoende zou geweest zijn om een mensch gedurende drie dagen te voeden. Zoo moest derhalve dit buitengewone leven voortaan in smart, in slapeloosheid, in volkomene onthouding van voedsel worden doorgebragt. Doen wij opmerken dal bij die onthouding de omstandigheden kwamen, welke wij vroeger hebben aangeteekend. Braken, ontzettend groot bloedverlies had onafgebroken plaats; de wormen voedden zich steeds met dit vleesch, dat door niets meer gevoed werd, en de verrotting hield hare verwoestingen niet op; eene zonderlinge verrotting ook, wij moeten erop wijzen, want al die wonden, al dit bederf verspreidden geen kwade lucht; zij gaven integendeel, zeggen de geschied- schrijvers, een zeer aangenamen geur. Maar staan wij een oogenblik stil. Wij komen nu aan feiten van eene bovennatuurlijke orde, aan wondervolle feiten, die de gewone wetten te boven gaan, kortom aan bovennatuurlijke feiten. Het gebeurt zelden dat der- gelijke feiten niet met schroom, met twijfel, welligt met een glimlach of de spottende minachting eener al te vaardige ongeloovigheid worden bejegend. Wij zeggen: «Deze maagd, die gij daar op dit bed ziet liggen, eet niet meer, en toch leeft zij! Reeds twintig jaren ont- houdt zij zich geheel van voedsel, en toch, sedert twintig jaren ondergaat zij dagelijks ontzaggelijk groot bloed- verlies, is zij ten prooi aan eene verschrikkelijke water- zucht.» Dan roept men uit: «Maar hoe kan men aan zulk



		7i

		eene onthouding en zulk een leven geloovcn? Maar al wat gij ons daar zegt, is eenvoudig onmogelijk, belagchelijk, ongerijmd.» En wij nemen dit aan. Wij nemen aan dat al wat wij zeggen, volstrekt onmogelijk, volstrekt ongerijmd is, als het niet een weinig bovennatuurlijk is. Wij zeggen, iedereen zal met ons zeggen: Van twee dingen ��n: «c-f het is bedrog, �f het is een wonder; eene derde on- derstelling is niet mogelijk.» Laat ons dan aan den voet van dit bed blijven staan, de waarheid zal zich daar aan ons vertoonen; twee eenvoudige opmerkingen zullen voldoende zijn om haar aan ons te openbaren, en deze twee opmerkingen zijn de volgende: Zijn de bedoelde feilen mogelijk? Zijn ze wezenlijk? In de eerste plaats: zijn deze onthouding en dit leven, dat wil zeggen deze buitengewone feiten welke ons bezig houden, mogelijk? met andere woorden, kan God ze wrochten? Men gevoelt het,\' als de vraag z�� gesteld wordt, dan is zij reeds opgelost, wie toch zou de almagt van God in twijfel durven trekken of begrenzen? Heeft Hij niet, met een enkel woord, stroomen van leven uit de diepten zelven van het niet doen ontspringen? Heeft Hij niet, als \'t ware spelende, de hemelen en de aarde geschapen? Zou het Hem derhalve moeijelijker vallen om een leven zelfs zonder voedsel te doen voortduren, dan om het door schepping voort te brengen, dat wil zeggen het uit niets te maken? Zou het Hem niet vrij- staan, op de dagen door de eeuwige besluiten zijner wijsheid bepaald, een oogenblik de wetten te doen op- houden , welke Hij vrijwillig voor het leven en voor den dood heeft bepaald, en die Hij naar goedvinden door geheel tegenovergestelde wetten zou hebben kunnen vervangen? Het eenvoudigst gezond verstand verkondigt het dus:



		7\'J

		God kan de ongehoorde dingen waarvan wij spreken doen; Hij kan het altoos dewijl Hij almagtig is, en Hij wil het somtijds, dewijl Hij goed is, dewijl zijne goedheid, om ons beter te raken, Hem er toe brengt om zich van tijd tot tijd te openbaren, op eene des te treffender wijze naarmate zij ongewoner is. Derhalve blijft ons alleen over om de waarheid der feiten zelf aan te toonen. Dus rijst in de tweede plaats de vraag, of de buitengewone feiten welke wij vermeld hebben, en welker mogelijkheid men erkent, wezenlijk of zij echt zijn? Dit is inderdaad de eenige vraag. Doen wij al dadelijk opmerken dat een bedrog nimmer ge- schiedt zonder doel; dat het nooit wordt gepleegd dan om het een of ander belang. Welk belang nu kan men onderstellen bij het voorwenden van eene volkomen ont- houding? welk voordeel? een voordeel van geld of van ijdelheid? Een zonderling middel voorwaarom zulk een doel te bereiken, zeer zonderling vooral in een onge- veinsd en onschuldig jong meisje! Maar daarenboven, wij zien dit meisje, haar en hare ouders, leven en ster- ven in den schoot der armoede, altijd tevreden, nooit iets vragen, weinig ontvangen en veel geven. Maar dit arme meisje zoekt zoo weinig vermaardheid en eer, dat de toejuichingen haar vrees aanjagen, dat zij zooveel mogelijk de wonderen verbergt waarmede God haar ver- eert, dat zij niet gelukkiger schijnt dan wanneer ver- achting haar deel wordt. En waarlijk, naar wensch wordt zij gediend; zij vindt veel meer vernedering dan roem. Overigens was het niet genoeg den wil te hebben om te bedriegen, men moest bovendien en vooral het bedrog ingang doen vinden. Men moest heden, mor- gen, alle dagen bedriegen, en gedurende vijftien en twin- tig jaren, en iedereen. Het was klaarblijkelijk geen ge-



		76

		makkelijke zaak, vooral met betrekking tot iets walmen zoo ligt kon nagaan als drinken en eten. Wij kunnen immers niet aannemen, dat men toen meer dan nu ge- negen was om maar alles te gelooven op het woord en zonder onderzoek. Toen ter tijd even als nu, even als altijd, merkte men op, was men op zijne hoede, rede- neerde men. Men deed toen evenveel en welligt meer dan wij zelven zouden doen om onwederlegbare waar- borgen van zekerheid te bezitten, om de hoogst inoge- lijke zekerheid te verkrijgen. Ja, ongetwijfeld kwam men de wondervolle zieke met gevoelens van een gods- dienstigen eerbied bezoeken, maar men kwam ook met wantrouwen. Vrome christenen, heilige en geloovige zielen kwamen wel is waar dikwijls in grooten getale in hare kamer; maar rondom haar ziekbed ontbrak het ook niet aan nieuwsgierige, ongeloovige, zelfs godde- looze lieden. Moeijclijk zou men zich een denkbeeld kunnen maken van de listige boosaardigheid waarmede het arme meisje toen bespied, ondervraagd, in alle opzigten doorvorscht werd. Het was eene wezenlijke foltering, gevolgd bij al hare andere kwellingen. Maar, onderworpen in dit opzigt even als in al het andere, liet zij begaan en antwoordde met nederigheid. Bij haar antwoord voegde zij, zoo noodig, eenige bemerkingen gelijk deze: «Het verwondert u dat ik, die geen voed- sel gebruik, zooveel bloed verlies, maar zegt mij, gij lieden die geleerden zijt, hoe het komt dat de wijnstok in de lente zoo overvloedige sappen heeft, en in den winter- dag toch dood en verdord schijnt? Overigens, voegde zij daarbij, of gij gelooft of niet dat ik zonder eten leef, dat beteekent niets, als gij maar niet gelooft dat daarin iets gelegen is dat Gods almagt te boven gaat. Welk belang kan ik er bij hebben om het te verzeke*