|
tr,m mo
|
\'D
|
||||||||
|
-ZJLs_
|
V?-/σ?
|
||||||||
|
41 Ha. tf?
|
|||||||||||||
|
BEKNOPTE HANDLEIDING
VOOE DE BEOEFENING
VAN HET
NEDER1ANDSGHE HANDELSREGT,
TEN BEHOEVE VAN HET ONDERWIJS
|
|||||||||||||
|
HOOGERE BURGERSCHOLEN,
|
^
|
||||||||||||
|
W- J. VAN GIGCH,
|
|||||||||||||
|
Doctor in de Roeten en do Letteren, Advokaat hij den Iloogen Raad der
ftcderlandcn. en Lceraar in de Staatswetenschappen aan de
Hoogere Burgerschool te Dcli\'t.
|
|||||||||||||
|
JDeMi, qeheel betstate tluthv.
|
|||||||||||||
|
\'S GRAVENHAGE.
M. J. VISSER.
1875.
|
|||||||||||||
|
VOORREDE.
|
||||||
|
Er bestaat een uitmuntend leerboek voor het Nederlandsche
Handehregt en wel het bekende van mijn hooggeachten ambtgenoot Mr. A. de Pinto. Maar hoe geschikt dit werk ook moge geacht worden voor jongelieden, die, na afgelegd candidaats-examen, be- kend zijn met de beginselen des regis, zoo onbruikbaar is het voor de aanstaande bevolking der hoogere burgerscholen, die van het regt en zijne beginselen zelfs geen flaauw denkbeeld heeft. Ik heb dan ook getracht mij ie stellen op hel standpunt van
een jongeling van 17 a 18 jaren, die nooit iets van het regt heeft gehoord en die een begrip moet krijgen van de voornaamste bepa- lingen van ons handehregt. Misschien zullen velen van oordeel zijn, dat mijn boekje nog te
uitgebreid is. Niets zal in dat geval den leeraar beletten om daar- uit die gedeelten te kiezen, welke met de bevatting zijner jongelieden strooken. Ik voor mij geloof, dat de inhoud van het boekje wel be~ kend mag zijn, niet alleen aan den loekomstigen koopman, maar |
||||||
|
i
|
||||||
|
ook aan ieder, dte m onzen tijd en na de uitbreiding, welke het
onderwijs ondergaat, aanspraak wil maken op den naam van ont- wikkeld en beschaafd man. Mijn boekje is derhalve een zeer populair leerboek voor jonge
lieden, liet maakt geen aanspraak op eenige verdienste, dan kan \'t zijn daarop, dat het zoo beknopt en zoo bevattelijk mogelijk is. Van harte wensch ik, dat het eenig nut moge slichten bij hel
middelbaar onderwijs. \'s Graveuhage, Augustus 1864.
|
|||||
|
De Schrijve a.
|
|||||
|
VOORREDE TOT DEN TWEEDEN DRUK.
|
|||||
|
Wie zich de moeite teil geven deze tweede uitgave met de eerste
te vergelijken, zal zeer spoedig zien, dat daarin vele wijzigingen en toevoegingen naar ik hoop, tevens verbeteringen zijn aan- gebragt. Ik heb daarbij dankbaar gebruik gemaakt van vele nuttige wenken, mij met groote humaniteit in verschillende beoordeelingen van mijn boekje gegeven. Daarom neem ik deze gelegenheid te baat om heeren beoordeelaars voor die opmerkingen mijn h artelij keu dank ie betuigen en om mij voor nieuwe op- en aanmerkingen dringend aan te bevelen. Nog slechts ιιn enkel woord. Wat betrekking heeft op het publiek en internationaal handelsregt heb ik gemeend in dit werkje te moeten voorbijgaan. Ik hoop echter later deze leemte door eene afzonderlijke uitgave aan te vullen. \'s Gravenhage, Februarij 1869.
De Schrijver.
|
|||||
|
INLEIDING.
Reden van bestaan van het wetboek van koophandel.
Bij art. 146 der Grondwet van 1848 wordt be- Grondwet.
volen: Br is een algemeen wetboek van burgerlijk regt, van koophandel, van strafregt, van burger- lijke regts- en van strafvordering en van de za- menstelung der regterlijke raagt. Men ziet alzoo dat het bestaan van het wet-Organieke wet.
boek van koophandel niet iets willekeurigs is. Integendeel, dat wetboek is eene organieke wet, dat wil zeggen, eene zoodanige, \'Wrifers,*zamen- stelling en bestaan uitdrukkelijk door de Grond- wet worden bevolen. Verhouding tot het burgerlijk regt
Het handelsregt, voor zoo verre het in het
wetboek van koophandel is vervat, maakt een deel uit van het burgerlijk regt, en de algemeene beginselen van dat burgerlijk regt zijn derhalve ook op onze handelswetgeving van toepassing, voor zoo verre daarvan niet in een bijzonder ge- val bij het wetboek van koophandel wordt afge- weken. Algemeene bepalingen van wetgeving.
Daarenboven gelden voor de geheele Neder- Wet houdende
landsche wetgeving in het algemeen nog enkele algemeene bepa- stellige regelen, welke zoowel bij het maken als""^"- bij het toepassen van iedere wet moeten wor- |
|||||
|
8
den in het oog gehouden. Die regelen worden
gevonden in de wet, houdende algemeene be- palingen der wetgeving van het Koningrijk. 1) De voornaamste dier regelen zijn: a. Ten aanzien van de verbindbaarheid der wetten. Geen wet is verbindend, zoolang zij niet behoor- Afkondiging. lijk is afgekondigd. Behoorlijk, d. i., overeen-
komstig art. 115 der Grondwet, door den Koning en door plaatsing der wet in het Staatsblad. De afkondiging wordt gerekend in het geheele Ko- ningrijk bekend te zijn den twintigsten dag na dien der dagteekening van het Staatsblad, waarin de wet geplaatst is, tenzij bij de wet zelve een andere termijn voor haar in werking treden is bepaald. Gewoonte. b. Gewoonte regt. In de oude wetgeving was de ewoonte een bron van regt. Men noemde het aaruit ontstaande regt consuetudinair of costu- mier regt. Dit gewoonteregt ontstond doordien de ingezetenen gedurende een lang tijdsverloop het een of ander hadden aangenomen en nageleefd, alsof het regt ware. Bij ons schept zoodanige ge- woonte geen regt, dan alleen in de gevallen, waar de wet het uitdrukkelijk bepaalt. Zoo ver- wijst b. v. art. 60 van het wetb. van kooph. naar plaatselijke reglementen of gebruiken voor het opmaken van koersen en beursprijzen. Vorm derhan- c. De vorm der handelingen. Deze wordt beoor-
delingen. deeld naar de wetten van het land of van de plaats, waar die handelingen zijn verrigt. Wan-
neer b. v. eene overeenkomst is gesloten te Parijs en deze door een notaris aldaar is op schrift ge- bragt, dan. zal, wanneer de uitvoering dier over- eenkomst in Nederland wordt gevorderd, niet kunnen worden gevraagd, of die notariλele akte in haar vorm wel voldoet aan de vereischten van 1) Men vindt deze wet in de Nederlandsche wetboeken vσσr
het burgerlijk wetboek. |
||||
|
I
|
||||||
|
9
het Nederlaudsche regt, maar of zij voldoet aan
die van het ο\'ransche. d. Vreemdelingen. Voor dezen is het burgerlijk Vreemdelingen,
regt hetzelfde als voor Nederlanders, behalve waar de wet bepaaldelijk liet tegendeel vaststelt.
Dit is het geval met het regt om als eischer in een regtsgeding op te treden, als wanneer door de tegenpartij van den vreemdeling een borgtogt kan worden gevorderd; met het regt om, als on- vermogende, kosteloos te procederen, dat aan vreemdelingen niet wordt verleend, ten zij bij uitdrukkelijke overeenkomst anders zij bedongen; eindelijk met den lijfsdwang, die tegen alle vreem- delingen, welke geen vaste woonplaats binnen het Koningrijk hebben, kan worden ten uitvoer gelegd voor alle schulden, zonder uitzondering, ten behoeve van Nederlanders aangegaan. e. Openbare orde en zedelijkheid. Niemand kan Openbare orde
of mag door zijne handelingen of overeenkomstene" zedelijkheid, inbreuk maken op de wetten, die betrekking hebben op de publieke orde of de goede zeden.
Zoo bepaalt b. v. het wetboek van koophandel, dat geen naamlooze vennootschap mag worden opgerigt, die tegen de openbare orde of goede zeden strijden zou. |
||||||
|
Wij gaan thans over tot de uiteenzetting van
eenige voorname regelen en beginselen, waardoor het burgerlijk regt en ook het handelsregt worden beheersclit. \' Zien wij in de eerste plaats de voornaamste
middelen, waardoor men eenig feit of eenig regt, waarop men zich beroept en waarop men de eene of andere vordering in regten grondt, kan bewijzen. |
||||||
|
10
|
|||||
|
Bewijs.
Wie bewijzen Het spreekt van zelf dat ieder, die zijn tegen-
partij voor den burgerlijken regter roept, en be- weert iets van hem te vorderen te hebben, het regt of de feiten waarop zijne vordering (of ook zijn tegenspraak tegen eene vordering) berust, moet bewijzen. Bewijsmitlde- De bewijsmiddelen nu, in het burgerlijk wet- en- boek opgenoemd, zijn: schriftelijk bewijs, getui-
genbewijs, vermoedens, bekentenis, eed.
1°. Schriftelijk bewijs. A. Door authentieke en
onderhandsche geschriften. Authentieke Een authentiek geschrift is een zoodanig, dat Jrten. opgemaakt is: a, door of ten overstaan van
openbare ambtenaren, b. v. notarissen; b. door
zoodanige openbare ambtenaren, die daartoe be- voegd zijn op de plaats, waar het geschrift wordt opgemaakt; c. in den vorm door de wet voor zoodanig geschrift voorgeschreven. Deze drie ver- eischten moeten zamenloopen om aan een geschrift het karakter van authentiek geschrift te geven. Bewijskracht. De bewijskracht van zoodanige authentieke akte
is zeer groot. Zij levert een volledig bewijs op van hetgeen daarin vermeld staat tusschen de partijen, die in de akte voorkomen, hunne erfge- namen of regtverkrijgenden, dat zijn zij, die op een anderen grond dan het regt van erfgenaam- schap (b. v. door koop, afstand enz.) in de regten van de partijen, welke in de akte voorkomen, zijn getreden. Tot bewijs van sommige handelingen wordt
altijd eene authentieke akte vereischt. Zoo zullen wij later zien, dat de akte van oprigting eener naamlooze vennootschap notarieel moet worden opgemaakt, op straffe van nietigheid. Zoo kan, wanneer de reeders niet aansprakelijk willen zijn voor de schulden van een schip, gemaakt door |
|||||
|
11
|
|||||
|
den boekhouder of den schipper, zoodanig schip
aan de schuldeischers worden afgestaan. Maar wil die afstand geldig zijn en het gevolg hebben, dat de reeders beoogen, dan moet de akte van af- st.aiui notarieel worden opgemaakt. Onder onderhandsc/t geschrift verstaat men alle Onderhand-
akten, opgemaakt zonder tusschenkomst van eeusclic akte||- openbaren ambtenaar, brieven, registers, huisse- lijke papieren enz. \' Wanneer zoodanige onderhandsche geschriften Bewijskracht, erkend zijn of erkend moeten worden gehouden 1) door hen, tegen wie men er zich op beroept, dan leveren zij, ten aanzien der onderteekeuaars, hunne erfgenamen of regtverkrijgenden hetzelfde bewijs op als de authentieke akten. B. Door koopmansboeken. Over de bewijskracht
van koopmansboeken tusschen kooplieden onder- ling zullen wij later spreken. De koopmansboeken hebben tegenover den par- Koopmau8boe-
ticulier een veel beperkter bewijskracht, dan te-ke" ^.s0"0 genover den koopman en wel alleen ten aanzien1\'"" "lercn\' van de hoedanigheid en de hoeveelheid van liet geleverde. Daarbij moet dan nog komen dat be- wezen zij: 1°. de gewoonte van den koopman om aan zijne tegenpartij (den particulier) op krediet te leveren, en dat bewijs kan op zich zelf uit de koopmansboeken niet worden geput; 2°. dat de boeken rigtig gehouden zijn, overeenkomstig de wettelijke voorschriften; terwijl eindelijk, 3°. van den koopman kan worden geλischt, dat hij de echtheid zijner vordering met eede bevestige. Een zeer moeijelijk te beantwoorden vraag is Telegrammen,
die nopens de bewijskracht, welke aan telegram- men moet worden toegekend. Brengt de telegraaf de dιpκche over gelijkvormig aan het origineel (zoo als bij den telegraaf van Caselli) dan is er 1) B. v. als de ouderteekenaur voor deu regter is geroepen om
zijn schrift en handteekening te erkenneu maar niet is verschenen. |
|||||
|
12
|
|||||
|
voldoend bewijs, als de afzender het door dien
toestel geleverde fac-simile van zijn handschrift erkent. Bij de andere stelsels schijnt dan eerst een volledig bewijs aanwezig te zijn, als het te- legram geheel overeenstemt met het origineel en dit door den afzender als zijn schrift wordt er- kend of als zoodanig door den regter wordt aan- gemerkt. 1) Getuigen. &" Getuigen bewijs. De wet hecht de meeste kracht aan het schriftelijk bewijs, en beperkt
daarom in den regel de bevoegdheid om het be- staan van eene overeenkomst of de ontheffing van eene schuld door getuigen te bewijzen tot een bedrag van_ drie_JApjidjrd gulden. Intusschen "lieert cTe "wetgever begrepen, dat het
belang van den handel vorderde, deze beperking Iu handels» Mle< ait te strekken tot handelszaken, zoodat in zaken. die zaken het getuigen-bewijs altijd is toegelaten, tenzij bij het wetboek van koophandel een Bepaald
bewijsmiddel, met uitsluiting van alle anderen, is voorgeschreven. Zoo zal het bestaan eener naam- looze vennootschap nimmer door getuigen kunnen bewezen worden; zoo bestaat er geen bodemerij- contract zonder bodemerij-brief. Een enkel woord nog over de getuigenis van
sommige personen. Laat ons al dadelijk zeggen, dat om een feit door getuigen te staven, er min- stens i^jgg getuigen moeten zijn, en wel de zoo- danigeTaie uit eigen waarneming van het bestaan van liet feit kennis dragen, zoodat het niet vol- doende is, als zij het van anderen hebben hooren zeggen. Nu zijn er personen die als getuigen 1". zich
1) Vglijk Mr. C. Asser, de telegrajihie in hare rechtsgevolgen
bl. 79. Zie de bepaling van art. 1202, 21\' alinea B. \\V. zoo als dit art. gewijzigd is door de wet van 8 Julij 1874 (Staatsbl. n°. 95), en van art. 82, 2\'- al. W. v. K., zoo als het gewijzigd is door de wet van 4 Julij 1874 (Staatsbl. n°. 89). |
|||||
|
13
|
|||||
|
kunnen verschoonen; 2°. onbekwaam zijn; 8°. niet
worden toegelaten; 4°. gewraakt kunnen worden d. i. dat de partij tegen wie zoodanige getuigen in regten worden aangevoerd, met opgave van rede- nen den regter mag verzoeken hen niet te hooren. Tot de eerste categorie beliooren in liet alge- Wie zich kuu-
meen, a. bloed- en aanverwanten van een der ne" verscho°- Sartijen tot in den tweeden graad; b. zij, die
oor hun stand of beroep tot geheimhouding ver- pligt zijn, over zaken die hun als zoodanig zijn medegedeeld b. v. geneesheeren, Koomsch-Katho- lieke geestelijken, advokaten enz. Tot de tweede categorie, de onbekwamen, be- Onlekwamen.
hooren bloed- en aanverwanten in de regte linie en de echtgenoot van een der partijen. Tot de derde, (zij die niet toegelaten worden), Niet toegelaten,
degenen, die den leeftijd van vijftien jaren nog niet hebben bereikt, of onder curatele staan ter zake van onnoozelheid, krankzinnigheid of razernij. Tot de vierde, (die gewraakt kunnen worden) Wraakbare.
a. bloed- en aanverwanten van een der partijen
tot in den vierden graad; b. de aanverwant van den echtgenoot, in de regte linie onbeperkt, in de zijdlime tot in den vierden graad; c. degenen, die een dadelijk (direct) of zijdelingsch (indirect) belang bij de zaak kunnen hebben; ook de dienst- boden en bedienden van een der partijen; d. ver- oordeelden tot eene onteerende straf of ter zake van diefstal, opligting, valschheid en misbruik van vertrouwen. De bewijsmiddelen in de derde en vierde plaats
opgegeven, namelijk vermoedens en bekentenis kunnen wij, als hier van minder belang, voor- bijgaan, om eindelijk met een woord te spreken van liet 5e, den Geregtelijken eed. Er zijn twee soorten van ge- Eed.
regtelijken eed: a. de beslissende (decisoire) en b. de aanvullende (suppletoire) eed. όι* eerste is
|
|||||
|
14
|
|||||
|
de zoodanige, die in een geding door de eene
partij aan de andere wordt opgedragen, om daar- van de beslissing der gansene zaak afhankelijk te maken. Dit is dus minder een bewijsmiddel dan eene plegtige schikking tusschen de proces- voerende \' partijen, waarbij de eene zich beroept op de eerlijkheid en de goede trouw van de an- dere. Hij, aan wien de eed is opgedragen, moet Terugwijzing, dien afleggen. Evenwel kan hij den eed terugwij-
zen, dat wil zeggen, vorderen dat hij, die den eed opdroeg, het tegendeel, liet omgekeerde van den eed zwere, wel te verstaan als hij van dat omgekeerde kennis kan dragen. Een voorbeeld zal dat ophelderen. A heeft van B iets gekocht voor honderd gulden. B vraagt betaling; Azegt: ik heb u reeds betaald. Daar er geen ander be- wijs voorhanden is legt nu B aan A den beslis- senden eed op, dat hij de bewuste 100 betaald heeft. Als A den eed aflegt, dan is de zaak uit. Maar nu kan A ook tot B zeggen: Neen, zweer gij dat ik u de f 100 nog niet betaald heb; dan moet B den aldus teruggewezen eed afleggen. Maar onderstelt, dat A aan B een last heeft
opgedragen om dien te Parijs te volbrengen. B komt terug en er ontstaat geschil over de uit- voering van den last. A legt nu aan B den eed op, dat hij te Parijs het een of ander behoorlijk, overeenkomstig de lastgeving, heeft verrigt. Zal nu B den eed kunnen terugwijzen en tot A zeg- gen : Neen, zweer gij, dat ik te Parijs dat niet heb gedaan? Volstrekt niet, want de eed raakt hier eene zaak, die slechts aan H persoonlijk kan bekend zijn. Aanvullende De tweede, aanvullende of suppletoire eed, kan ** alleen ambtshalve door den Regter worden opge-
dragen en dient, zoo als de naam liet ook aan-
wijst, om het bewijs, dat door een der partijen geleverd is, maar niet volkomen voor \'s Regters overtuiging, aan te vullen. |
|||||
|
15
|
|||||||
|
Een voorbeeld. De koopman, die in een proces Aflegging.
nalaat of weigert op bevel van den Regter of op vordering der tegenpartij, zijne boeken open te leggen, doet daardoor een vermoeden geboren worden in zijn nadeel. In dat geval kan de Reg- ter aan de tegenpartij van den nalatigen of wei- gerachtigen koopman den suppletoiren eed op- leggen, om daarvan de beslissing afhankelijk te maken. De opgedragen of teruggewezen eed moet door
den persoon zelven worden afgelegd, in tegen- w\'σφraigliιid σf na behoorlijke oproeping zijner tegenpartij. Om gewigtige redenen evenwel Kan de Regter toestaan, dat de eed door een gevol- magtigde worde afgelegd. Die volmagt moet als- dan bij authentieke akte zijn verleend. |
|||||||
|
Verbindtenissen en overeenkomsten.
P\'erbindtenis Eene verbindtenis is de betrek- Bepaliug.
king, welke tusschen twee of meer personen be- staat, die jegens elkander in regten tot iets ver- bonden zijn. Hij, op wien krachtens de verbindtenis eene verpligting rust, van welken aard ook, heet de schuldenaar; hij, die het regt heeft de nako- ming der verpligting te vorderen, heet desch>ild- eischer. Men ziet alzoo, dat het begrip van schuldeischer (crediteur) en schuldenaar (debiteur) zich in regteif\' VιeT\' verder uitstrekt daTTIfTlTκt dagelijksch leven. Bron der vprbindtenisien. Eene verbindtenis Overeenkomst;
ontstaat of uit overeenkomst of uit de wet. Uit"e\' de overeenkomst, wanneer de wil van twee of meer partijen zamenstemt en zij zelven alzoo zich een regtsband scheppen; uit de wet, wanneer de verbindtenis een uitvloeisel is van eene wetsbepa- ling, zoodat de eene persoon verpligtingen krijgt |
|||||||
|
16
jegens den ander, zouder dat daaromtrent eene
uitdrukkelijke wilsverklaring heeft plaats gehad. Een voorbeeld van ieder zal dit liet best ophel- Voorbeeld. deren. Wanneer A. van B. iets koopt, dan ver- klaart A. zijn wil omtrent de zaak, die hij koopen wil, en B omtrent den prijs, dien hij wenscht te ontvangen. Hier is derhalve eene verbindtenis uit overeenkomst. Indien daarentegen A eene er- fenis aanvaart en B legataris is, dan is A ver- pligt aan B zijn legaat uit te keeren en kan daartoe in regten wo/den aangesproken. A is ver- bonden jegens B, maar heeft geen overeenkomst met hem gesloten. Die verbindtenis ontstaat uit de wet, welke de verbindtenis schept tusschen den erfgenaam en den legataris, zonder dat er eene uitdrukkelijke wilsverklaring van beiden noodig is. Wij zullen in deze inleiding alleen spreken over de verbindtenissen, geboren uit overeenkomst, terwijl wij enkele uit de wet ontstaande verbindtenissen, die op het handels- regt betrekking hebben, later zullen aantreffen. Alle verbindtenissen strekken om iets te geven, te doen of niet te doen. Verbiudteuis- Algemeene regel. Niemand kan gedwongen wor- seu om iets te den om iets te doen of niet te doen, zelfs al doen of met tejieeft njj er ^^ toe verb0nden. Doet hij niet wat hij doen moet, of doet hij wat hij niet doen
mag, dan is hij verpligt aan de wederpartij de schade te vergoeden, welke deze door zijn ver- zuim of zijn daad geleden heeft. Men drukt dat ge- woonlijk aldus uit: dat alle verbindtenissen om iets te doen of niet te doen zich oplossen in vergoeding van kosten, schaden en interessen. όoet de schuldenaar niet waartoe hij zich ver-
pligt heeft, dan kan de schuldeischer derhalve niets anders van hem vergen dan geld nooit de daad. Maar dat geld kan hij vorderen op tweeλrlei manier, όf hij kan eenvoudig vragen |
||||||
|
17
|
|||||
|
de vergoeding van de geheele schade, die hij
geleden heeft door het niet volbrengen der ver- bindteuis; 6f hij kan van den Regter magtigiug vragen, om die verbindtenis door een andej; te laten uitvoeren en dan de kosten daarvan te verhalen op den schuldenaar. fergoeding van kosten, schnden en interessen. Kosten, scha-
Onder vergoeding van kosten, schaden en inte-deu- interessen, ressen verstaat men in het algemeen vergoeding van het verlies, dat de schuldeischer heeft gele- leden en van de winst, die hij heeft moeten derven. Hestaat de verpligting in de betaling van eene
geldsom, dan zijn voor schadevergoeding in het algemeen de interessen dier som verschuldigd. Het bedrag der interessen, dat partijen bedingen
mogen, is bij geene wet of verordening meer be- Οaald. Zij zijn te dien aanzien volkomen vrij.
loeten er interessen betaald worden zonder dat daaromtrent eenig beding getroffen is, dan be- dragen deze vijf ten honderd in burgerlijke en zes ten honderain handelszaken. "^C\'erdeeling der verbindtenissen. De verbindte- Vcrdecling.
nissen worden aldus verdeeld: 1°. Voorwaardelijke verbindtenissen.
2°. Verbindtenissen met tijdsbepaling.
3°. Alternatieve verbindtenissen.
4°. Solidaire of hoofdelijke verbindtenissen.
5°. Deelbare of ondeelbare verbindtenissen.
6°. Verbindtenissen onder beding van straf of
poenaliteit. 1°. Voorwaardelijke verbindtenissen. Voorwaarde-
Eene verbindtenis is voorwaardelijk, wanneer liJke-
men hare vervulling doet afhangen van eene toe- komstige, onzekere gebeurtenis. Er zijn twee soorten van voorwaarden: de op-
schortende en de ontbindende. Eene opschortende voorwaarde is de zoodanige, Opschortende.
|
|||||
|
18
|
|||||
|
welke de verpligting tot nakoming der verbindte-
nis medebrengt, zoodra de toekomstige onzekere febeurtenis heeft plaats gehad. Tot zoolang be-
oeft de schuldenaar niets te doen. Ontbindende. De ontbindende voorwaarde doet na hare ver-
vulling de verbindtenis ophouden, en brengt de zaken terug in den toestand, waarin zij waren vσσr het aangaan der verbindtenis. Nietige. Voorwaarden strijdig met de wet, de openbare orde en de goede zeden, of die onmogelijk zijn,
maken de geheele verbindtenis rοfλtig. Evenzeer is eene verbindtenis nietig, welker vervulling af- hangt van den wil des schuldenaars. Bijv.: Ik koop uw horologie en zal, wanneer ik dat goed vind, maar anders ook niet, u daarvoor 75 betalen. De voorwaarde om iets niet te doen wat on-
mogelijk is, maakt evenwel de verbindtenis niet van onwaarde. Bijv.: Ik zal u 1000 geven, als gij mij de maan niet bezorgt. Tijdsbepaling. 2°. Eene verbindtenis met tijdsbepaling is de
zoodanige, waarbij liet tijdstip is vastgesteld, waarop ze vervuld moet worden. Het verschil met de voorwaardelijke verbindtenis ligt dus daarin, dat deze laatste afhangt van iets toekom- stigs en onsekers, en die met tijdsbepaling van iets toekomstigs, doch zekers. Bijv.: ik koop van u een huis om het over een jaar te betalen. Uier- uit volgt natuurlijk, dat de schuldeischer geen regt tot vorderen heeft vσσr dat de bepaalde tijd gekomen is, behalve wanneer de schuldenaar in- middels failleert, in een staat van kennelijk onvermogen geraakt of wanneer de schuldenaar zekerheid heeft gesteld, dat hij den schuldeischer op den bepaalden tijd zou voldoen en door zijn toedoen die zekerheid is verminderd of verloren gegaan. Over het verschil tusschen faillissement en kennelijk onvermogen en over de tijdsbepaling |
|||||
|
19
|
|||||||||
|
bij wisselbrieven en orderbilletten zullen wij later
spreken. 3°. Eene alternatieve verbindtenis is de zooda- Alternatieve,
nige, waarbij~"de schuldenaar de keus heeft om aan zijnen schuldeischer de eene of de andere zaak te leveren, bijv.: Ik verkoop u voor / 150 eene koe pf 10 schapen. Hierbij behoort de keus altijd aan den schuldenaar, tenzij die uitdrukke- lijk aan den schuldeischer mogt zijn voorbehouden. 4°. Eene solidaire of hoofdelijke verbindtenis
kan dit zijn ten aanzien der schuldeischers en ten aanzien der schuldenaren. Eene verbindtenis is hoofdelijk ten aanzien der Hoofdelijke
schuldeischers, wanneer ieder van deze het regtsc heeft om van den schuldenaar de voldoening van de geheele schuld te vorderen, zoodanig dat de schuldenaar bevrijd wordt, wanneer hij een der schuldeischers heeft betaald. Eene verbindtenis is hoofdelijk ten aanzien der Hoofdelijke
|
|||||||||
|
schuldenaren.
|
|||||||||
|
schuldenaren, wanneer deze allen verphgt zijn
tot de betaling van een en dezelfde zaak, zooda- nig, dat ieder hunner voor het geheel kan wor- den aangesproken, maar dan ook, als deze be- taalt, al de overigen bevrijd zijn. Het spreekt van zelf, dat de hoofdelijke schul-
denaar, die tegenover den schuldeischer verpligt was het geheel te betalen, het regt heeft van ieder zijner hoofdelijk verbonden mede-schulde- naren hun aandeel terug te vorderen; bijv. A, B en C hebben zich hoofdelijk verbonden om aan D f 3000 te betalen. Nu kan D wien hij wil aanspreken voor de geheele f 3000. Onderstel hij spreekt B aan, dan moet B hem de geheele som voldoen, maar deze heeft zijn verhaal op A en C ieder voor f 1000. De algemeene regel is, dat geen verbindtenis Uitdrukkelijk
wordt ondersteld hoofdelijk te zijn, maar dat,bedm8- indien men eene solidaire verbindtenis wil schep- |
|||||||||
|
20
|
|||||||||||||||
|
pen, men dit uitdrukkelijk moet bedingen.
Krachtens de Er zijn echter gevallen dat eene verbindtenis wet. geacht wordt hoofdelijk te zijn, krachtens eene uitdrukkelijke bepaling der wet, bijv. al de ven-
nooten in eene handelszaak zijn solidair aanspra- kelijk voor hunne verbindtenissen. Zoo zijn de on- derscheidene personen die gezamenlijk dezelfde zaak van iemand ter leen ontvangen hebben, ieder voor het geheel jegens den uitleener daar- voor aansprakelijk. Over de solidariteit bij handelspapier, zie verder.
|
|||||||||||||||
|
Deelbare.
Ondeelbare. |
5°. Eene verbindtenis is deelbaar of ondeelbaar
|
||||||||||||||
|
naar mate zij tot onderwerp heeft eene zaak of
een daad, die voor gedeeltelijke levering of uit- voering vatbaar is of niet. |
|||||||||||||||
|
Straf.
|
6U. Eene verbindtenis onder beding van straf
|
||||||||||||||
|
of poennliteit is de zoodanige, waarbij gevoegd is
het beding, dat de schuldenaar aan den schuld- eischer eene straf of boete zal betalen, wanneer hij niet of niet behoorlijk aan zijne verpligtingen voldoet. In dat geval treedt de straf of boete in de plaats van de vergoeding van kosten, schaden en interessen, waartoe anders de schuldenaar je- gens den schuldeischer gehouden zou zijn. Zoo- danig beding van straf vindt men onder anderen in de meeste bestekken, waar de aannemer zich verbindt een werk op een bepaalden dag op te leve- ren, en voor iederen dag dat het langer duurt aan den aanbesteder eene zekere boete te betalen. Verbindtenissen geboren uit overeenkomst.
Overeenkomst. Eene overeenkomst is eene handeling waarbij
een of meer personen zich jegens een of meer anderen verbinden. Verdeeling. Overeenkomsten worden verdeeld in overeen- komsten onder een bezwarenden titel, dat is: de- zulke waarbij ieder der partijen in de verpligting |
|||||||||||||||
|
21
|
|||||
|
is iets te geven, te doen of niet te doen, bijv.
bij koop en verkoop, huur en verhuur enz., en in overeenkomsten om niet. waarbij de eene partij, zonder baat, aan de andere eenig voordeel toe- kent, bijv.: schenking. De gesloten overeenkomsten gaan in den regel Erfgenamen.
op de erfgenamen der partijen over, behalve als het tegendeel is bedongen, of als de aard der overeenkomst medebrengt, dat de eene of andere verpligting persoonlijk is; wanneer de overeen- komst wordt aangegaan met het oog op een be- paalden persoon. Wanneer A bijv. een huis koopt te betalen 1°. Mei en hij sterft vσσr dien datum, dan moeten zijne erfgenamen betalen, terwijl ook het huis aan deze geleverd moet worden. Wan- neer A integendeel een vennootschap aangaat met B, of als A aan B een last opdraagt en B komt testerven, dan eindigt de vennootschapen houdt de lastgeving op. Hier tocli is het eene zaak van persoonlijk vertrouwen. A kan zeer gaarne B tot zijn vennoot of tot zijn lasthebber willen hebben, zonder daarom in diens erfgenamen hetzelfde vertrouwen te stellen. Bestaanbaarheid der overeenkomsten.
Alle overeenkomsten zonder uitzondering zijn
onderworpen aan vaste regelen, welke wij thans zullen behandelen. Opdat eene overeenkomst bestaanbaar zij, wor-
den vier voorwaarden vereischt: 1°. De vrije toestemming van degenen die zich Voorwaarden,
verbinden. 2°. De bekwaamheid om eene verbindtenis aan
te gaan. 3°. Een bepaald onderwerp.
4°. Eene geoorloofde oorzaak.
|
|||||
|
22
|
|||||
|
Wij zullen ieder dier vier vereischten met een
enkel woord bespreken. 1°. De vrije toestemming.
Toestemming. J)at wil zeggen: eene toestemming niet gegeven door dwaling, niet afgeperst door geweld, niet verkregen door bedrog. Dwaling. Dwaling. Niet evenwel iedere dwaling maakt eene overeenkomst onbestaanbaar. Wanneer A eene pendule heeft willen koopen bij B, en hij koopt die bij vergissing bij C, dan is die over- In den persoon, eenkomst volkomen bestaanbaar. Dwaling toch in den persoon met wien men contracteert, maakt de overeenkomst niet nietig, behalve wanneer het eene overeenkomst is, die met het oog op een bepaalden persoon wordt aangegaan. Wanneer ik meen een vennootschap aan te gaan met B, en ik doe dat bij vergissing met diens broeder, die een doorbrenger is, dan maakt deze dwaling de gansche overeenkomst nietig. In de zaak. Is er gedwaald in de zmk, die het onderwerp der overeenkomst uitmaakt, dan is de overeen- koinst alleen nietig als de dwaling de zelfstan- digheid der zaak betreft. Wanneer A eene piano koopt van Erard, meenende er eene te koopen van Pleyel, dan is die overeenkomst niet nietig; maar wanneer A, meenende een gouden doosje te koopen, een zilver verguld koopt, of, meenende een vat wijn te koopen, een vat olie koopt, dan is de overeenkomst nietig, omdat er dwaling bestaat in de zelfstandigheid. Bepaling van Geweld. Onder geweld, hetwelk de vrije toe- geweld, stemming vernietigt, verstaat men een zoodanig, dat op een redelijk mensch indruk kan maken en dat hem of zijn echtgenoot of een zijner bloed- verwanteu in de opgaande en nederdalende linie, of het vermogen van hem of een dier personen, aan een aanmerkelijk en dadelijk nadeel zou blootstellen. |
|||||
|
23
|
|||||
|
Bedrog. Onder bedrog verstaat men zoodanige Bepaling van
kunstgrepen door eene der partijen gebezigd, dat1*11"*" het klaarblijkelijk is, dat de andere partij zonder die kunstgrepen de verbindtenis niet zou hebbeu aangegaan. Wanneer eene der partijen de onbe- staanbaarheid eener overeenkomst beweert uit- hoofde van bedrog, dan moet zij het bestaan van dat bedrog bewijzen. 2°. De bekwaamheid om eene verbindtenis aan
te gaan. Onbekwaam zijn:
a. In liet algemeen, voor alle verbindtenissen:
1°. Minderjarigen; 2°. Onder curatele gestelden.
b. Voor verreweg de meeste verbindtenisseu;
de getrouwde vrouw zonder magtiging van haren man. c. Voor enkele bepaalde verbindtenissen: de
personen, welke de wet onbekwaam verklaart om i\'uist die verbindtenissen aan te gaan. Bijv.: Ma-
:elaars, die voor zich zelven geene verbiudtenis- sen mogen aangaan, welke betrekking zouden hebben op het vak of de vakken, waarin zij als makelaars zijn aangesteld. Een aantal dergelijke Οersonen worden bovendien genoemd in de artt.
501, 1505 en 1506 Burg. Wetb. b. v. regters, leden van het openbaar ministerie, griffiers, ad- vokaten, procureurs, deurwaarders, notarissen, die geen regten of regtsvorderingen zich mogen doen overdragen, waarover een proces aanhangig is, in hetwelk zij in hunne hoedanigheid werk- zaam zijn. Wij moeten daarbij wel opmerken, dat wanneer
minderjarigen en onder curatele gestelden de nietigheid der door hen aangegane verbindtenis kunnen beweren op den enkelen grond hunner |
|||||
|
24
|
|||||
|
minderjarigheid en curatele, dit echter geenszins
het geval is met de meerderjarigen, die eene zoodanige verbindtenis met den minderjarigen of onder curatele gestelden mogten hebben gesloten. 1 )erden, die met Voor dezen geldt de algemeene regtsregel, dat }je" 8elum<leld iedereen moet weten met wien hij handelt, vooral ten aanzien van diens staat. Om dezelfde reden zal de nietigheid eener verbindtenis, waartoe zij niet bevoegd was zonder magtiging van den man, aangegaan door eene getrouwde vrouw, kunnen worden ingeroepen door de vrouw, den man of hunne erfgenamen, maar geeuszins door de we- derpartij, die met de getrouwde vrouw heeft ge- handeld. Wat hier gezegd is omtrent de verbindtenissen
van minderjarigen, geldt natuurlijk niet voor de zoodanigen die venia aetatis hebben verkregen, of aan wie de beperkte handligting is toegestaan, voor zoo ver deze binnen de palen hunner be- voegdheid zijn gebleven. Wij moeten nu te dezer plaatse een oogenblik
stilstaan bij de Gehuwde vrouwen . minderjarigen, onder
curatele gestelden, met het oog op hunne verbindtenissen, en spe-
ciaal ter zake van handel. Omtrent de gehuwde vrouw geldt in \'t algemeen
de regel, dat zij zich niet regtsgeldig verbinden kan zonder bijstand en magtiging van den man, behalve ten aanzien van dagelijksche, huishoude* lijke uitgaven, voor welke de wet onderstelt, dat zij eene doorloopende magtiging van haren man heeft verkregen. Openbare De gehuwde vrouw kan echter, met uitdruk- koopvrouw. lelijke 0f stilzwijgende toestemming van haren man, openbare koopvrouw zijn, d. i. afzonderlijk |
|||||
|
25
|
|||||
|
van haren man handel drijven. (Het spreekt van
zelf, dat wanneer de vrouw haren man in zijne zaak of zijne affaire bijstaat, zij niet als openbare koopvrouw wordt aangemerkt). De man kan ech- ter zijne toestemming daartoe intrekken, maar moet dat dan openlijk bekend maken. Minderjarigen. Daaronder verstaat men hen, die- )^ie..miuder-
den ouderdom van drie _eja twnitig jaren nog niet a hebben bereikt of λκrcfer geliuwdzijn. (Het hu- welijk maakt meerderjarig). Minderjarigen kunnen geene verbindtenissen
aangaan zonder toestemming van ouders of voog- Toestemming, den (als de ouders beiden, of een hunner, over- leden zijn). Intusschen vergunt de wet, dat onder bepaalde
voorwaarden en omstandigheden aan een minder- jarigen alle of sommige regten van een meerder- jarigen worden verleend. Dit heet handligting. Handligting. Wordt door die handligting de minderjarige
meerderjarig, dan heet zoodanige handligting: renia aetatis. Deze kan aan een twintigjarigen Vcuia aetatis. door den Hoogen Raad, bij brieven van meerder- jarig-verklaring, worden verleend, welke brieven vervolgens door den Koning moeten worden goed- gekeurd. De ineerderjarig-t>er£/aa;-<ie staat alsdan gelijk Gevolg,
met den meerderjarigen, behoudens de bevoegdheid van den Hoogen Raad om hem te beperken in het regt tot het vervreemden en bezwaren zijner onroerende goederen tot zijn 23e jaar (en behou- dens \'t geval van huwelijk, waarvan wij hier niet zullen spreken). Nu kunnen ook door handligting aan een Beperkte hand-
minderjarigen sommige regten eens meerderjari- liSfin8- gen worden toegekend. Dit geschiedt voorna- meiijk, wanneer de minderjarige een beroep of bedrijf wil uitoefenen of in eenig vak handel drijven. |
|||||
|
2fi
|
|||||
|
Aan wien. Deze handligting kan worden verleend aan een
->oor wie», achttienjarigen, op zijn eigen verzoek, intedienen
bij den kantonregter. Tegen den wil van dengene der ouders, diι de vaderlijke magt uitoefent, kan die handligting niet worden verleend. Wie die magt uitoefent moet dan ook, mθt sommige bloed- verwanten of aangelmwden van den minderjarigen, door den Kantonregter omtrent dit verzoek wor- den gehoord, althans behoorlijk opgeroepen om hunne meening te verklaren. Zijn de ouders over- leden of zijn zij niet belast met de voogdij, dan worden de voogd, toeziende voogd en sommige Gevolg. bloed- of aanverwanten gehoord. Deze beperkte
handligting doet den minderjarigen niet als meer- derjarig beschouwen, dan alleen ten opzigte van die bepaalde handelingen, waarvoor hem handlig- ting verleend is, terwijl bij het verleeneu der handligting door den Kantonregter uitdrukkelijk moet worden bepaald, welke regten van meerder- jarigheid aan den minderjarigen worden toegekend. Die handligting kan ook door de Arrondissements Regtbank worden ingetrokken, als de minder- jarige er misbruik van maakt of er gegronde vrees bestaat dat hij er misbruik van maken zal. Curatele. Dat onder curatele gestelden geen regtsgeldige
verbindtenissen kunnen aangaan, zal men geree-
delijk begrijpen, als men weet, dat de curatele wordt verleend (d. w. z. dat een curator, een be- heerder van vermogen, wordt gegeven) aan per- sonen, die lijden aan onnoozelheid, krankzinnig- heid of razernij, aan verregaande verkwisters, en aan hen, die gevoelen zσσ zwak van geestvermo- gens te zijn, dat zij zelven een curator vragen, omdat zij niet meer in staat zijn hunne zaken te besturen. Na deze noodzakelijke uitweiding keeren wij
tot de vereischten voor de bestaanbaarheid van |
|||||
|
27
|
||||
|
alle overeenkomsten terug, tot welke, behalve
de vrije toestemming en de bekwaamheid om zich te verbinden, nog wordt gevorderd: 3°. Een bepaald onderwerp. Bepaald onder-
De zaak namelijk, die het onderwerp der over-werp\'
eenkomst uitmaakt, moet minstens ten aanzien van haar soort bepaald zijn. όe hoeveelheid kan onzeker zijn, mits zij nader kunne worden be- paald of uitgemaakt. Ook over toekomstige zaken kan eene overeen- Toekomstige
komst worden aangegaan. Niet evenwel over eene zakeu- erfenis, welke nog niet is opengevallen. Over zoodanige nalatenschap kan geen beding hoege* naamd worden gemaakt. 4°. Eene geoorloofde oorzaak.
Indien er eene overeenkomst is aangegaan zon- Oorzaak,
der reden, zonder dat er eenige regtsgrond be- staat, waarom de eene partij aan de andere ver- bonden zou zijn, dan is zoodanige overeenkomst krachteloos. Bovendien moet zoodanige oorzaak niet onge-
oorloofd zijn, dat wil zeggen, strijdig met de wet, met de goede zeden en de openbare orde. Wanneer bijv. A, B en C eene vennootschap aangaan om gezamenlijk in te breken en bepa- len, dat A de helft en B en C ieder \\ van net geroofde zullen bekomen, dan is dit eene over- eenkomst zonder geoorloofde oorzaak en derhalve eene krachtelooze. Is nu eene overeenkomst aangegaan volgens de Kracht van
vereischten der wet, dan is zij ook tot wet voorwcttlSaau?eSa-
, ... i i-> J x ne overeenkom - de partijen geworden. Deze mogen er niet van3teu.
afwijken, zij mogen haar niet dan met wederzijd-
sche toestemming herroepen, tenzij daarvoor bij
de wet erkende redenen mogten bestaan.
Hoe overeenkomsten nog versterkt kunnen worden.
Wanneer een schuldeischer geen genoegzaam Borgtogt. |
||||
|
28
|
|||||
|
vertrouwen stelt in den persoon zijns schulde-
naars, dan kan hij de overeenkomst versterken door een of meer andere personen te laten instaan, dat, indien de schuldenaar aan zijne verpligting niet voldoet, zij alsdan in zijne plaats daaraan voldoen zullen. Dit noemt men borgstellen, borg- togt. De borgtogt is derhalve eene persoonlijke zeker-
heid, d. w. z. dat door toetreding van een of meer personen tot de overeenkomst, tusschen schuldeischer en schuldenaar gesloten, de waar- borgen voor den eersten grooter en meerder worden. Het zal voldoende ziju hier de aandacht op twee
omstandigheden te vestigen. 1°. Dat, volgens de wet, de borg, als hij wordt
Uitwinning. aangesproken om te voldoen aan de overeenkomst, omdat de hoofdschuldenaar in gebreke is geble- ven, vorderen kan, dat die hoofdschuldenaar vooraf worde uitgewonnen, d. w. z. dat men eerst trachte door den verkoop van de goederen van den hoofdschuldenaar, den schuldeischer te voldoen, en dat men den borg alzoo met rust late, totdat liet blijkt, dat de opbrengst dier goederen onvol- doende is. Men noemt dat: het eoorregt van uit- winning. Schuldsplit- 2". Dat, wanneer meerdere personen zich voor sing- den schuldenaar borg hebben gesteld, alle wel voor de geheele schuld aansprakelijk zijn, doch dat
ieder hunner, zoodra hij daartoe in regten wordt aangesproken, vorderen kan, dat de schuldeischer hem aanspreke voor zijn deel. Men noemt dat: het voorregt van schuldsplitsing. Afstand. Van daar dat een schuldeischer wel zal doen om, bij het opmaken van eene akte van borgtogt,
den borg of de borgen te laten afstand doen van de voorregten hun door de wet toegekend. Want hebben zij eenmaal daarvan afstand gedaan, dan |
|||||
|
heeft de sckuhleischer op hen volkomen dezelfde
aanspraak als op zijn schuldenaar, zonder dat hij behoeft te vreezen, dat de zaak verwikkeld en op de lange baan geschoven wordt door een be- roep op een dier wettelijke voorregten. Σver het aral bij den wisselbrief zullen wij la-
ter spreken. Behalve nu door deze persoonlijke zekerheid
kan de overeenkomst door den schuldenaar ver- sterkt worden door zakelijke zekerheid, door het verleenen van pand of hypotheek. De algemeene regel is, dat al de goederen van
een schuldenaar tot waarborg verstrekken voor zijne schuldeischers, en dat zij, naar evenredig- heid hunner vorderingen, die op den gezamen- lijken boedel huns schuldenaars kunnen verhalen. Intusschen kunnen er schuldeischers zijn, die meerdere zekerheid, die een voorrang hebb en bo- ven anderen, en die voorrang kan, behalve uit den aard der schuld, b. v. huishuur, huur van dienstboden, enz., daaruit voortspruiten: 1°. Dat de schuldenaar aan den schuldeischer Pand.
heeft ter hand gesteld .roerend goed onder bepa- ling, dat wanneer hij, schuldenaar*7*niet behoor- lijk aan zijne verbindtenissen jegens zijn schuld- eischer zou voldoen, deze laatste geregtigd zal zijn, dat roerend goed in liet openbaar of als het pand uit verhandelbare koopmansgoede- ren of effecten bestaat ter markt of ter beurze door tusschenkomst van twee makelaars in liet vak te laten verkoopen, en zich, bij voorkeur boven alle andere crediteuren, uit de opbrengst daarvan te voldoen. Dat noemt men juuuL 2°. Dat de schuldenaar aan zijnen schuldeischer Hypotheek.
heeft verbonden een of meer onroerende goederen, i ii.-i. \'
onder voorwaarde dat die goederen, m welke
handen zij zich ook later mogen bevinden, voor |
||||
|
30
|
|||||
|
de afdoening der schuld, met de interessen, aan-
sprakelijk zullen zijn. Dat noemt men hypotheek. Wanneer derhalve de schuldenaar aan "den hypo- thekairen schuldeischer niet regelmatig voldoet de interessen en de aflossingen, die termijns- gewijze moeten plaats hebben, dan kandeschuld* eischer overgaan tot den verkoop van het on- roerend goed en zicli daaruit betalen wat hem toekomt. Er kunnen ook meerdere hypotheken op ιιn onroerend goed gevestigd zijn, wanneer namelijk de eerst verstrekte som veel min- der is dan de waarde van het gehypothekeerde goed. In den regel zullen de gezamenlijke hypo- theken minder bedragen dan de waarde, omdat anders voor den tweeden of derden hypothekairen schuldeischer de waarborg zou verloren gaan, dat, bij verkoop van het goed, zij zich zouden kun- nen dekken voor de hun verschuldigde sommen. De voornaamste punten van verschil tusschen
pand en hypotheek zijn de volgende: Verschil. 1°. Pandregt kan alleen bestaan op roerend; regt van hypotheek alleen op onroerend goed.
2°. Het pand moet overgaan in de magt en
het bezit van den schuldeischer of van een ander persoon die, als geregtigd om de zaak te bewaren, door beide partijen is aangeno- men; het gehypothekeerde onroerend goed blijft in het bezit van den schuldenaar of van een derde. 3°. Pandregt vereischt geen schriftelijke akte,
maar kan door alle bewijsmiddelen bewezen wor- den, mits die als zoodanig voor de hoofdschuld zijn toegelaten, d. w. z. dat indien om de eene oi andere reden het niet geoorloofd mogt zijn het bestaan van de hoofdschuld door een of an- der middel te bewijzen, dat bewijsmiddel ook ten aanzien van het bestaan van het pandregt niet mag worden gebezigd. |
|||||
|
81
|
|||||
|
Hypotheek kan alleen gevestigd worden bij
authentieke, in den regel notariλele, akte. 4°. De hypotheken moeten altijd wordeu inge-
schreven in de daartoe bestemde registers, welker bewaarders daarvan inzage moeten geven aan elk, die het verlangt, en zelfs afschriften van de ak- ten met de daarbij gevoegde aanteekeningen aan hen, die het verlangen, moeten uitreiken. Hij hypotheek bestaat alzoo de meest mogelijke open- baarheid; en dit ligt in den aard der zaak, om- dat zoodoende ieder, van wien geld tegen hypo- theek wordt verlangd, zich kan vergewissen of het goed, dat men voor de schuld wil verbinden, niet reeds te voren met eene belangrijke hypotheek is bezwaard, en zich alzoo kan vrijwaren tegen bedrog; bij pand daarentegen blijft de geheele handeling tusschen schuldeischer en schuldenaar. In ιιn belangrijk opzigt evenwel komen pand Toe&gening
en hypotheek overeen, en wel, dat de schuld-^a" ,,a" \' eischer, in geval de schuldenaar hem niet behoor- lijk voldoet, zich nimmer het verpande of gehy- pothekeerde goed mag toeλisrenen. De algemeene regel geldt, zoo als wij boven zeiden, dat de schuldeischer het voorwerp, hetwelk tot zijne ze- kerheid strekt in het openbaar moet verkoopcn, om ook den schuldenaar tegen misbruiken van den kant des schuldeischers te behoeden. Dat neemt niet weg, dat de regter eene andere wijze van verkoop mag aanwijzen. Ook mag de regter toestaan, flat het pand aan den schuldeischer in betaling zal verblijven voor een bedrag, dat bij het vonnis uitdrukkelijk moet worden bepaald en natuurlijk niet hooger kan of mag zijn dan het beloop der schuld met de renten en kosten. Men ziet, dat in zoodanig geval de gevreesde mis- bruiken geen plaats kunnen hebben. Bij de aanbieding van een akkoord door een Bij akkoord,
failliet, hebben de pandbezittende en hypothekaire |
|||||
|
32
|
|||||
|
schuldeischers geen stem, tenzij deze, ten be-
hoeve van den boedel, van dat voorregt afstand doen. Men zal nu gereedelijk inzien, waarom dat zoo is bepaald. Die schuldeischers toch hebben geen belang bij het akkoord, omdat zij verzekerd zijn, dat zij het gansche bedrag hunner vordering zullen verkrijgen, voor zoo ver namelijk dat door den verkoop van het pand of van het gehypothe- keerde goed zal opgeleverd worden. Voor het verkrijgen ven geld op hypotheek,
vooral van geringe sommen, die dikwerf bij par- ticulieren moeijelijk verkrijgbaar zijn, strekken de hypotheekbanken tot groot nut voor handel, nij- verheid en landbouw. De beschrijving harer wer- king behoort echter meer tot het gebied der staathuishoudkunde dan tot dat van liet handels- regt. Hoe verbindtenissen te niet gaan.
Wij hebben nu gezien hoe verbindtenissen ont-
staan, hoe zij versterkt kunnen worden laat ons nu ten siotte, met een enkel woord zien de voornaamste manieren, waarop verbindtenissen te niet gaan. Betaliug. Betaling. Het spreekt wel van zelf, dat, wan- neer een schuldenaar zich kwijt van zijne verplig-
ting, die hij tegenover den scnuldeischer op zich heeft genomen, iedere band tusschen deze beiden ophoudt te bestaan. Die volledige voldoening van het verschuldigde, wat het ook zij, noemt men betaling. .Door wien. %h\\ nu fe betaling of de voldoening geldig zijn, wien. jan moet zjj 2C(jaan worden door den schulde- naar, of iemand, die in zijn naam voldoet (b. v. een borg, een gemagtigde) aan den schuldeischer of diens wettigen vertegenwoordiger. Natuurlijk moet voldaan worden alles waartoe de schuldenaar |
|||||
|
83
|
|||||
|
zich verbonden had. De schuldeischer kan niet
genoodzaakt worden gedeeltelijke voldoening aan te nemen. Nu kan het gebeuren, dat een schuldenaar
betalen wil, maar een schuldeischer, oin de eene of andere reden, de betaling niet wil aannemen. Voor dat geval vindt de schuldenaar een mid- del in: Aanbod van gereedc betaling, gevolgd door con- Aanbod.
signatie. De schuldenaar namelijk moet, hetzij door een notaris, hetzij door een deurwaarder, in ieder geval bijgestaan door twee getuigen, het verschuldigde aan zijnen schuldeischer laten aan- bieden, met inachtneming van bepaalde formali- teiten, welke wij hier kunnen voorbijgaan. Volhardt nu de schuldeischer bij zijne weige- Consignatie.
ring, dan kan de schuldenaar het aangebodene in consignatie brengen of consigneren, d. i. als het verschuldigde bestaat in eene geldsom, die storten in de kas der geregtelijkc consignatiλn, welke onder bewaring is van de ontvangers der registratie, en als het verschuldigde bestaat in eene zekere zaak, dan kan hij die in bewaring stellen op eene door den Regter aangewezen plaats. Zoolang nu het aldus geconsigneerde in bewa- Gevolg,
ring wordt gelaten, of als het aanbod door den Regter bij vonnis is geldig verklaard, is de schul- denaar ten aanzien van den schuldeischer bevrijd. Compensatie of vergelijking van schuld. "YYail- Compensatie,
neer twee personen wederkeerig aan elkander eene dadelijk opeischbare som schuldig zijn, dan ver- nietigen die verpligtingen elkander wederkeerig; als de beide sommen gelijk zijn dan geheel; als zij ongelijk zijn dan voor een gedeelte. |
|||||
|
34
|
|||||
|
Kwijtschelding. Kwijtschelding. Wat dat is, behoeft nauwelijks
gezegd te worden. Het is het vrijwillig ontslag zijner verpligting, aan den schuldenaar door den schuldeischer verleend. Vergaan der Het vergaan der verschuldigde zaak. Indien er
zaak. eene bepaalde zaak verschuldigd is en deze ver- gaat of wordt verloren buiten de schuld van den
schuldenaar en vσσr dat hij nalatig was in de levering dier zaak, dan vervalt de verbindtenis. Nietigheid Nietigheid en Nietigverklaring. Deze kunnen
en nietigverkla- plaats hebben als een der bovenvermelde vereisch- ten voor de bestaanbaarheid der overeenkomsten ontbreekt. Wij moeten hier echter doen opmer- ken, dat, wanneer eene verbindtenis is aangegaan door een minderjarige of een onder curatele ge- stelde (natuurlijk zonder bijstand van hun wette- lijken vertegenwoordiger), door eene getrouwde vrouw zonder magtiging van haar man, of ten gevolge van geweld, dwaling of bedrog, men Bekrachtiging, zich evenwel op de nietigheid dier verbindtenissen niet kan beroepen, als de minderjarige na zijne meerderjarigheid, de onder curatele gestelde na de opheffing daarvan, de getrouwde vrouw na de ontbinding van het huwelijk en de overigen, na het ophouden van het geweld, of de ontdekking van de dwaling of het bedrog, de verbindtenis uitdrukkelijk of stilzwijgend hebben goedgekeurd of bekrachtigd. Verjaring. Verjaring. De verjaring, waarover wij hier spre-
ken, en met welke wij hier alleen te doen heb- ben, is een middel, waardoor een schuldenaar, door verloop van een zekeren bepaalden tijd en onder de voorwaarden, bij de wet bepaald, van eene verbindtenis kan bevrijd worden. De wetgever namelijk heeft niet gewild, dat
|
|||||
|
85
|
|||||||
|
de verpligtingen vaii een schuldenaar jegens zijn
schnldeischer tot in het oneindige zouden voort- duren, en dat na onheugelijken tijd een schulde- naar of zijne erfgenamen zouden kunnen bespron- gen worden met eene vordering, die bij allen reeds lang in vergetelheid was geraakt. De gewone tijd der verjaring der regtsvorde- Kewone tijd.
ringen is dertig jaren. Maar ten aanzien van sommige dier regtsvorderingen heeft de wetgever een korteren verjaringstermijn gesteld. Zoo verjaart Kortere termijn de regtsvordering tegen den expediteur, voerman of schipper ter zake van een geheel verlies, ver- traging der bezorgiug of geleden schade aan goe- deren, met den tijd van zes maanden, voor de verzendingen binnen \'s lands, en met ιιn jaar, voor de verzendingen buiten \'s lands, te rekenen in geval van verlies, van den dag, dat liet ver- voer had moeten volbragt zijn, en in geval van beschadiging of te late bezorging, van den dag, dat de goederen ter bestemmingsplaats zijn aan- gekomen. Zoo verjaart wisselschuld, schuld ter zake van liet uitgeven van orderbilletten en as- signatiλn met tien jaren, te rekenen van den ver- valdag, en schuld ter zake van kassierspapier met tien jaren, te rekenen van den dag der uitgifte. Wij moeten echter hierbij opmerken, dat van
hen, die de betaling op grond dier verjaring wei- geren, de eed kan worden gevorderd, dat zij te dier zake niets meer schuldig zijn en van hunne erfgenamen, dat zij te goeder trouw vermeenen, dat te dier zake niets meer verschuldigd is. |
|||||||
|
Enkele overeenkomsten, die schier dagelijks
in den handel voorkomen. In de allereerste plaats vermelden wij hier de Kool> en vcr-
overeenkomst van koop en verkoop. Deze is eigen- k"0|\'- |
|||||||
|
36
lijk geene andere dan die van ruiling, met dat
onderscheid, dat geene ruiling plaats heeft van goederen tegen goederen, maar van goederen te- gen geld, de algemeene koopwaar, het algemeen fangbare ruilmiddel. Van daar dat de meeste wets- epalingen omtrent koop en verkoop ook op de overeenkomst van ruiling toepasselijk zijn. Bepaling. Koop en verkoop is eene overeenkomst, waarbij de een zich verbindt om eene zaak te leveren en de ander om den daarvoor bedongen, of door een derden, op verlangen der partijen, begrooten prijs te betalen. Men lette nu wel op, dat zoodra partijen het
eens zijn geworden omtrent de zaak, die het voor- werp is van de overeenkomst en omtrent den daarvoor te betalen prijs, zij aan elkaar verbon- den zijn, zonder dat eenig schrift voor dit con- tract wordt vereischt. De zaraenstemmende wil van den kooper en verkooper is hier volkomen voldoende; door de toestemming van beide par- tijen is de overeenkomst voldongen. Eigendoms- Maar, al is de overeenkomst op die wijze geheel a-gang. ^ stail(j gekomen, zoo volgt daaruit nog geens- Levering. zins, dat de kooper, alleen door het sluiten der overeenkomst, eigenaar is geworden van de door hem gekochte zaak. Daartoe moet hem de zaak geleverd worden, d. w. z. de zaak moet door den verkooper in de magt en in het bezit des koopers worden gesteld. Heeft dit plaats gehad, dan eerst is de eigendom overgegaan. Zoo lang dit niet is geschied, heeft de kooper alleen regt te vorderen, dat hem geleverd worde, en de verkooper, dat de bedongen koopprijs, bij of na levering betaald worde. Risico. Voor wiens rekening de verkochte zaak is, se- dert het oogenblik van het sluiten der overeen-
komst, hangt af van den aard der zaak. Is het eene zekere, bepaalde zaak (dus ook goederen |
||||||
|
37
|
|||||
|
verkocht bij den hoop, of bij gewigt, getal of
maat, nadat deze laatste gewogen, geteld of ge- meten zijn), dan is deze dadelijk voor rekening van den kooper. In het omgekeerde geval voor die des verkoopers. De verkooper heeft twee voorname verpligtin- Hoofdverplig-
gen. In de eerste plaats moet hij de verkochte !\'""eu ver" C? i ! KOOY16T8
zaak aan den kooper leveren. In de tweede, moet
hij den kooper vrijwaren, d. w. z. er voor in- staan , 1°. dat de kooper zal blijven in het rustig en vreedzaam bezit der door hem gekochte zaak, dat later geen ander zal komen, die, bewijzende een beter regt dan de kooper op de zaak te heb- ben, hem die weder zal ontnemen en 2°. dat de verkochte zaak geene zoodanige verborgen gebre- ken heeft, dat de zaak ongeschikt is voor het gebruik waartoe zij bestemd was, of wel, dat de zaak zoozeer er door in waarde vermindert, dat de kooper haar, had hij de gebreken gekend, niet of niet voor dien prijs zou hebben gekocht. Zoo als van zelf spreekt, is de hoofdverpligting _Hoofdvelig-
van den kooper het betalen van den prijs en wel, |"^ Ca als niet anders is bedongen, ter plaatse waar en op den tijd waarop de levering geschieden moet. De verkooper kan bedingen, dat hij zich het ?eFt van we"
regt voorbehoudt om de verkochte zaak binnen\'l ri" °01\'\' een bepaalden termijn (doch nooit en in geen geval langer dan vijf jaren), van den kooper terug te koopen. Het ligt in den aard der zaak, dat hij dan niet alleen den oorspronkelijken koopprijs, maar ook alle andere regtmatige, door den kooper inmiddels gemaakte kosten moet teruggeven. Men onderscheidt huur van diensten en huur Huur en ver-
van goederen. !limr- Huur van diensten, van werk en nijverheid is Van diensten,
eene overeenkomst, waarbij de eene partij zicli verbindt, om iets voor de andere tegen betaling |
|||||
|
88
|
|||||
|
van eenen tusschen haar bepaalden prijs of loon,
te verrigten. Daar slavernij of andere persoonlijke dienstbaarheden in den Staat niet worden geduld, kan men zijne diensten slechts voor een bepaalden tijd of voor eene bepaalde onderneming verbinden. Van goederen. Huur van goederen is eene overeenkomst, waarbij de eene partij zicli verbindt om de andere het genot eener zaak te doen hebben tegen een vooraf bepaalden prijs. Ook hier geldt de opmerking, welke wij ten
aanzien van liet koopcontract maakten, dat de over- eenkomst door de zamenstemming van partijen omtrent zaak (arbeid) en prijs (of loon) geheel vol- dongen is, zonder dat van dien zamenstemmenden wil door eenig schrift behoeft te blijken. Het is derhalve eene groote dwaling, dat men van de na- leving eener overeenkomst van koop of huur zich zou kunnen ontslaan alleen op grond, dat er geen geschreven contract zou zijn opgemaakt. Hoof<lvcr- De huurder isverpligt: V\'. om op den bepaalden pligtiiigen vantijd r(eil huurprijs te voldoen, en 2°. om het ge- huurder.611 V6r huurde goed zorgvuldig en overeenkomstig zijn 6e- stemming te gebruiken; terwijl daarentegen de ver- huurder verpligt is: 1°. om het verhuurde goed te leveren, 2°. den huurder tijdens de huur liet rustig genot daarvan te verzekeren en 2f. de verhuurde zaak te onderhouden in zoodanigen staat, dat zij tot liet gebruik dienen kan, waartoe zij verhuurd is. Dienstboden w&t huur van diensten aangaat moeten wij op- Bedienden. merkeilj ^at ten aanzien van de overeenkomst ge- sloten tusschen den meester en zijne dienstboden (domestiques) zeer bijzondere bepalingen in liet bur- gerlijk regt voorkomen, doch dat die bepalingen geenszins van toepassing zijn op de overeenkomsten met bedienden (handels-bedienden, klerken, boek- houders enz.), gesloten. Deze laatste overeenkom- sten worden beheerscht door de algemeene regts- beginselen, die wij leerden kennen, en, zoo eene |
|||||
|
39
|
|||||
|
der partijen aan de overeenkomst niet voldoet, kan
de ontbinding daarvan in regten worden gevorderd. Maar de patroon kan niet eigenmagtig binnen \'s tijds de huur opzeggen, evenmin als de be- diende zijne diensten weigeren kan. In beide ge- vallen is grond tot liet vorderen van vergoeding van kosten, schade en interessen. Lastgeving is eene overeenkomst, gesloten of bij I*stgevmg.
authentieke of bij onderhandsche akte of bij brief of zelfs mondeling, waarbij iemand aan eenander de magt geeft en deze, uitdrukkelijk of stilzwij- gend, aanneemt om eene zaak voor denlastgever en in diens naam, om niet, tenzij liet tegendeel worde bedongen, te verrigten. De lasthebber is verpligt den last behoorlijk te Hoofdverplig-
volbrengen en is aansprakelijk niet alleen voor,tin§?n, ,van de" , ° , i r i ii lasthebber.
boos opzet, maar ook voor door hem gepleegde
verzuimen. Hij moet zich bewegen binnen de gren- zen van zijn last, en kan zijn lastgever niet ver- binden tot meer dan waartoe hij van dezen mag- tiging heeft ontvangen. Eindelijk is hij rekening en verantwoording schuldig aan den lastgever en moet hij aan dezen uitkeeren al wat hij voor hem, krachtens de volmagt, heeft ontvangen. Als het tegendeel niet is overeengekomen heeft
de lasthebber het regt een ander persoon in zijne plaats te stellen (te substitueren, regt van substitutie); maar hij blijft voor diens handelingen jegens den lastgever aansprakelijk, tenzij deze, voorliet geval die plaatsvervanging noodig ware, een bepaald persoon als gesubstitueerden had aangewezen. De lastgever moet de verbindtenissen in zijn Hoofdverplig-
naam door" den lasthebber binnen de grenzen zijner {"{^j"1 de" volmagt gesloten, nakomen, aan dezen zijn loon ° betalen, als \'t bedongen is, hem voorschotten en onkosten bij de uitvoering van den last gemaakt, teruggeven en hem schadevergoeding geven, zoo |
|||||
|
4(1
|
|||||
|
Eindigen der hij, buiten eigen schuld, bij de uitvoeringvan den
lastgeving. last, verlies heeft geleden. Lastgeving eindigt door den wil van beide par-
tijen, derhalve door herroeping en opzegging; door den dood, liet faillissement, den staat van kennelijk onvermogen of de curatele van een dei- partijen; en, is de last uitgegaan van of gegeven aan eene vrouw, door liaar huwelijk. Derden. ])e derde personen, die met den iastliebber heb- ben gehandeld, zijn verpligt de aldus gesloten o ver-
eenkomsten jegens den lastgever te volbrengen, en deze kan hen daartoe onmiddelijk in regten aan- spreken en de voldoening der overeenkomst vor- deren. In verband hiermede doen wij opmerken, dat
de overeenkomst in het handelsregt zoo vaak ge- sloteu tusschen den principaal en den handelsrei- ziger (commis-voyageur), bij gebreke aan bijzondere bepalingen dienaangaande in ons wetboek, naar bo- venstaande regelen zal moeten worden beoordeeld. De handelsreiziger toch is de gemagtigde van den principaal. Hij ontvangt van dezen eene procuratie om tegen genot van \'t zij bepaald loon, \'t zij van provisie bij de liandelsvrienden des last- gevers rond te gaan en daar bestellingen op te nemen. Het is zeer te betreuren dat dit onderwerp bij ons niet, gelijk in vreemde wetgevingen, door bijzondere bepalingen wordt beheerscht, en ook dat de inhoud van de aan den handelsreiziger ge- geven volmagt, althans voor zoo ver derden daarbij belang hebben, niet openbaar wordt gemaakt. Hoe \'t zij, de handelsreiziger moet zich strikt houden binnen de grenzen zijner procuratie. Zoo zal hij, zonder uitdrukkelijke magtiging, geen gelden mo- gen ontvangen van de handelsvrienden zijns prin- cipaals. Zoo zal hij, alleen gemagtigd om bestel- lingen op te nemen, geene bevoegdheid hebben om de bestelde goederen tevens te verkoopen, dat |
|||||
|
41
|
|||||
|
wil zeggen, den principaal in de verpligting te
stellen de levering te doen volgen. Is echter daar- omtrent niets in de volmagt uitgedrukt, dan zal den reiziger ook het regt om te verkoopen moe- ten worden toegekend. Deze laatste vraag is reeds meermalen naar het ons voorkomt, te regt in dien zin door eenig» regterlijke collegiλn be- slist 1). 1) Eene belangrijke monografie over den handelsreiziger is ge-
schreven door den heer Mr. E. E. van Raalte, (Leiden S. C. van Doesburgh, 1864). |
|||||
|
EERSTE GEDEELTE.
|
|||||
|
KOOPLIEDEN. HUNNE VERPLIGTINGEN. HANDELS-
OVEREENKOMSTEN. § 1.
Handelsregt. Kooplieden.
Algemeen 1*- Onder handelsregt verstaat men (lat zamenstel
^"P- van bepalingen, waardoor de verschillende handels-
verrigtmgen en de personen, die gewoon zijn zicli
daarmede bezig te houden, worden beheerscht.
Waarom voor Nu zal men vragen: of voor zoodanige verrig-
kooplieden nog^Ugell en personen andere bepalingen bij de wet
andere bepahu- e, rj ,, , r ° ,./ ,
gen noodig zijn, moeten worden gemaakt dan voor partikuheren,
dan voor parti-\'of niet hetzelfde regt, hetwelk voor alle burgers
culieren. jn ^en Staat geschreven is, ook moet gelden voor de kooplieden, die toch ook burgers van dien
Staat zijn? Het antwoord daarop is tweeledig: vooreerst,
dat de kooplieden wel degelijk onderworpen zijn aan datzelfde burgerlijk regt als alle andere in- gezetenen , en dat dit vooral het geval is, wanneer net zaken of handelingen geldt, welke zij niet verrigten in hunne hoedanigheid van kooplieden. Maar zelfs wanneer zij handelen in hnnue hoeda- nigheid van kooplieden, zijn zij onderworpen aan de regelen van het burgerlijk regt, wanneer niet voor bijzondere verrigtingen en omstandigheden door het handelsregt iets anders wordt vastgesteld. Zoo zullen b. v. de bepalingen omtrent huwelijk, voogdij, erfopvolging en eene menigte andere voor kooplieden volkomen dezelfde zijn als voor parti- |
|||||
|
43
|
|||||
|
culieren. De overeenkomsten, welke zij sluiten,
zullen in het algemeen beheerscht worden door dezelfde beginselen als die, welke door particu- lieren worden gesloten: in ιιn woord, hunne bur- gerlijke regten en verpligtingen staan volkomen gelijk met die van alle andere ingezetenen, be- halve in die gevallen, waarin het handelsregt liet tegendeel bepaalt. Maar in de tweede plaats, ant- woorden wij op de vraag, of voor het handelsregt andere bepalingen moeten worden gemaakt dan voor de handelingen van particulieren: ja, in velerlei opzigten is dat eene onvermijdelijke beboete. "Wanneer daarvoor geene andere bewijzen voor-
handen waren, dan zou het reeds genoegzaam worden aangetoond door de geschiedenis der wet- gevingen van de beschaafde volken der oude en nieuwe wereld. Om nu niet te gewagen van de oude Ehodiλrs en Komeinen, treffen wij reeds in de middeneeuwen, vooral bij de zeevarende Staten aan de Middellandsche, Atlantische en Oostzee, bijzondere bepalingen omtrent handelsregt, en vooral omtrent zeeregt, aan. Ook in ons vaderland vinden wij daarvan belangrijke voorbeelden, vooral ook in oude keuren of ordonnantiλn door handel- drijvende steden uitgevaardigd, en het is eene waarheid, dat ons Wetboek van Koophandel daarom voor het beste onzer wetboeken wordt ge- houden , omdat daarin de Fransche wetgeving van Keizer Napoleon I niet slaafs is gevolgd, maar omdat daarbij acht is geslagen op de handels- usantiλn en wetsbepalingen, die van oudsher in ons land in zwang waren. Maar, behalve uit de geschiedenis, blijken het
nut en de noodzakelijkheid van bijzondere wets- bepalingen voor den handel ook daaruit, dat in den handel eene menigte verrigtingen, onderne- mingen, overeenkomsten, toestanden voorkomen, welke zich bij particulieren niet, of althans niet |
|||||
|
44
|
|||||
|
in dien vorm, voordoen, zoodat het voor allen
f;elijkelijk geldend burgerlijk regt ze ongeregeld
iet en laten moest, terwijl de regeling daarvan voor het handelsregt een vereischte was. Voorname be- Het handelsregt heeft nog meer dan liet bur- ^f^r^"hetgerlijk regt twee voorname behoeften: 1°. zorg
voor spoed in de afdoening der zaken, en 2°. zorg dat kwade praktijken en kwade trouw met kracht worden geweerd. Wat liet eerste punt aangaat, zoo spreekt dit van zelf, als men nagaat de ont- zettende uitbreiding, welke alle soorten van han- delsondernemingen dagelijks ondergaan, door het versneld binnenlandsch en internationaal verkeer, de gemakkelijke gedachtenwisseling door den electro-magnetisclien telegraaf en vele andere der- gelijke oorzaken. En wat het tweede aangaat, ziet ieder gereedelijk in, dat zonder eerlijkheid en goede trouw bij de kooplieden geene degelijke handel mogelijk is. Bij ons wetboek van koophandel zijn die beide
vereischten van het handelsregt in velerlei opzig- ten in \'t oog gehouden. Spoed in af- Wat den spoed in de afdoening der zaken be- doening. treft, daarvoor heeft de wetgever gezorgd\'b. v.
door, gelijk wij in de inleiding zagen, te bepalen,
dat de kooplieden hunne overeenkomsten met de daartoe betrekkelijke omstandigheden voor den regter door getuigen zullen mogen bewijzen, en dat wel in alle gevallen, behalve waarin, bij wijze van uitzondering, een ander bepaald middel van bewijs wordt voorgeschreven. Bij [den spoed, waar- mede dikwerf handelstransactiλn worden gesloten, is het van de kooplieden niet te vergen en is het dikwijls eene onmogelijkheid, dat zij liunne over- eenkomsten op schrift brengen en daarom ver- klaart de wet het voldoende, wanneer zij het bestaan dier handelingen kunnen bewijzen door beλedigde verklaringen van personen, die er bij |
|||||
|
45
|
|||||
|
tegenwoordig zijn geweest. Daarom hecht de wet
zooveel waarde aan het dagboek van een koop- man, hetwelk hij toch altijd moet houden, en waardoor, als hij het slechts rigtig houdt, hem eene menigte lastige werkzaamheden worden be- spaard, die hij anders zou moeten verrigten om later het bestaan zijner handels-transactiλn met al wat er toe behoort te bewijzen. Op dienzelfden grond heeft de wet ook gezorgd, dat ha)idelsza- ken veel spoediger en veel gemakkelijker dan andere door den regter kunnen worden beslist. Wat aangaat het bevorderen van eerlijkheid en invorderen van
goede trouw, daarvan zijn de bewijzen door het^, trouw.\'" geheele wetboek verspreid, of liever, liet is hef beginsel, waarop de gansche handelswetgeving be- rust. Men ziet het o. a. uit de zorg, welke de wetgever draagt voor de schuldeisc\'.iers van den koopman, die hetzij tijdelijk hetzij voor goed zijne betalingen moet staken. En, om bij dat voorbeeld te blijven, herinnere men zich de straf bepalingen, waarmede de koopman wordt bedreigd, als hij bedriegelijk de regten zijner schuldeischers verkort (bedriegelijke bankbreuk) en zelfs wanneer hij dat doet door onbedachtzaamheid, verzuim en nalatig- heid (enkele bankbreuk). Van daar ook de zoo strenge strafbepalingen tegen valschheid in han- delspapier begaan, welke met veel zwaarder straffen dan de meeste andere valschheden wordt bedreigd. Het is ook genoegzaam bekend, dat een koopman tot de betaling van alle handelsschulden, en alzoo tot het nakomen zijner eenmaal opgenomen ver- pligtingen, kan worden genoodzaakt door middel van lijfsdwang, d. i. door hem in verzekerde be- waring (gijzeling) te brengen totdat hij zijn schuld heeft afbetaald of een bij de wet bepaalde termijn verstreken is. Die scherpe wijze van tenuitvoer- legging van een regterlijk vonnis kan bij niet- kooplieden slechts bij wijze van uitzondering plaats |
|||||
|
46
|
|||||
|
hebben. Men weet evenwel, dat de vraag omtrent
behoud of afschaffing van den lijfsdwang een vraag van den dag is. In Frankrijk is hij sedert ettelijke jaren grootendeels afgeschaft. Wie kooplie- Wij hebben nu reeds herhaalde malen gebruik den zijn. gemaakt van het woord koopman, en nog weten
wij niet wat daaronder moet worden verstaan.
Niet ieder die iets koopt of verkoopt is daarom een koopman. Wanneer A aan B een huis ver- koopt en deze hem daarvoor tien duizend gulden betaalt, is A daarom nog geen koopman in huizen. Als een ander drie metalheken verkoopt en daar- voor de waarde of een ander soort van effecten in de plaats krijgt, is hij daarom nog geen effecten- koopman ; maar dan wordt hij eerst koopman, als hij herhaaldelijk daden van koophandel verrigt en daarvan zijn beroep maakt. Al wie zijn beroep maakt van het koopen en verkoopen van waren, (en dat woord neme men in zijne ruimste betee- kenis), is koopman. Nu is het onverschillig of hij die waren koopt in het groot of in het klein, of hij ze in het groot inkoopt om ze in het klein weder te verkoopen, of hij ze ruw inslaat om ze bewerkt weder van de hand te zetten. Ja, wan- neer hij de waren inkoopt en niet verkoopt, maar zijn beroep maakt van het verhuren van het ge- bruik dier waren, is hij koopman. Zoo is iemand die rijtuigen koopt en ze inrigt voor diligences of omnibussen en dus het gebruik er van ver- huurt evenzeer een koopman als de kabinet- werker, die hout koopt om het later in den vorm van eene schrijftafel of eene ιtagθre weder te ver- koopen. Een koopman (of koopvrouw) is dus iemand,
die er zijn beroep van maakt daden van koop- handel te verrigten. Daden van Wat nu daden van koophandel zijn, hebben wij koophandel. in algemeenen zin reeds zoo even gezien, maar
|
|||||
|
47
er zijn nog andere handelingen en verrigtingen,
welke de wet begrijpt onder den naam van daden van koophandel, b. v. liet oprigten van naamlooze vennootschappen, het sluiten van allerlei verze- keringen en vele andere, welke wij ieder op hare plaats zullen aantreffen. Er zijn zelfs daden, welke gerekend worden
daden van koophandel te zijn, al worden ze niet door kooplieden maar door particulieren en niet bij herhaling, maar zelfs voor een enketen keer verrigt. Daartoe behoort het onderteekenen (trek- ken) van een wisselbrief. Wie een wisselbrief af- geeft doet een daad van koophandel, al is hij ook geen koopman, en onderwerpt zich daardoor, door die enkele op zich zelve staande handeling, aan al de strenge bepalingen van het wisselregt, welke wij later zullen leeren kenneu. En dit is niet alleen het geval met hem die den wissel afgeeft, maar met ieder hij moge koopman zijnofpar- ticulier die zijn naam op den wissel zet, hetzij om dien weder aan andereu over te dragen (als endossant), hetzij hij belooft dien wissel te betalen en die belofte op den wissel zet (als acceptant). Eindelijk merken wij nog op, dat de kooplieden Beurs
in de handelsteden gewoon zijn dagelijks te zamen te komen op eene vaste plaats en op een bepaald uur, ten einde te handelen en afspraken te ma- ken. Deze plaats heet de beurs. De reglementen daarvoor worden door het plaatselijk bestuur vast- gesteld. Het wetboek van koophandel verstaat onder beurs, de zamenkomst der kooplieden zelve, zoodat men zegt, de beurs vangt ten drie uur aan, d. i. de bijeenkomst. Ook de gevolgen van die zamenkomst worden beurs genaamd. Zoo spreekt men b. v. van eene ferme en eene ttaauwe beurs, d. i. de markt, ten gevolge van de afspraken ter beurze. |
||||
|
48
|
|||||
|
§2.
Koopmansboeken. mausWke\'T1" WiJ Rebben reed?.
gezien, dat het voor koop-
lieden niet wenschelijk en dikwijls ondoenlijk is,
zich een schriftelijk bewijs, in den vorm vaneen contract, bij iedere handeling die zij verrigten, te scheppen. Stel dat A, boekhandelaar in den Haag, bij B, boekhandelaar te Groningen, boeken bestelt, die hij dringend noodig heeft, en dat B die boeken wel zou willen afleveren mits er een behoorlijk contract op zegel werd gemaakt, waarin prijs en voorwaarden van betaling en andere bij- komende bedingen breedvoerig moesten worden omschreven, waar zou \'t met den handel heen, als A en B ieder in hun boekwinkel dagelijks vijftig zulke bestellingen ontvingen en afzonden? Of neem eens aan, dat een makelaar op de beurs te Amsterdam aan een koopman vijftig Turken verkocht, maar daarbij tot beding stelde, dat van dien koop en verkoop eerst een behoorlijk ee- schreven contract moest worden opgemaakt. Zou dat den makelaar en den koopman aangenaam wezen, die in ιιn uur een aantal dergelijke trans- actiλn sluiten ? Om die moeijelijkheden te voorkomen, om spoed
en gemak te bevorderen, kent de wet aan rigtig
gehouden koopmansboekgn, d. i. aan koopmans-
boeken gehouden in den vorm, welken de wet
voorschrijft, eene zeer groote bewijskracht toe.
Bewijskracht Wanneer twee kooplieden A en B met elkander
sθueu wft>- hebben gehandeld en er geschil ontstaat, hetzij
de». over den tijd der handeling en der levering, hetzij
over de hoedanigheid, de hoeveelheid of den prijs
der goederen, dan kan ieder dier punten, door
het overleggen van liet koopmansboek van hem,
die de naleving der overeenkomst vordert, bewe-
|
|||||
|
19
|
|||||
|
zen worden. Daarentegen heeft hij, van wien ge-
vorderd wordt, het regt om tegenbewijs te leveren en ook om te eischen, dat zijne tegenpartij, die zich op zijn koopmansboek beroept, de deugdelijk- heid van dat boek bezwere, tenzij hij vroeger mogt zijn overleden, als wanneer zijn koopmans- boek door den dood is bekrachtigd. Wanneer er echter geschil ontstaat tusschen A en B, en B het aangaan of bestaan der geheele handeling ont- kent, wanneer hij zegt nooit met A dergelijke zaken gedaan te hebben, dan houdt de bewijs- kracht van het koopmansboek van A op, tenzij hij van elders en buiten zijn boek om, in het al- gemeen mogt kunnen bewijzen, dat er werkelijk eene handeling als waarop hij zich beroept, tus- schen hem en B heeft plaats gehad. Wij hebben tot nog toe gesproken over koop-
mansboeken, en het is bekend, dat door een koop- man gewoonlijk onderscheidene van die boeken gehouden worden. Hij heeft zijn dagboek of journaal, zijn kasboek, Dagboek.
zijn grootboek en anderen. Maar de wet kent slechts ιιn eigenlijk koopmansboek, nl. het dag- boek 1), waarin door den koopman van dag tot dag, naar orde des tiids, zonder witte vakken, tusschen- regels of kantteekeningen, alles zonder onderscheid moet worden ingeschreven, waardoor de staat van zijn vermogen verandert of veranderen kan. Men begrijpt ligtelijk dat dit ook om andere redenen dan die van spoed een heilzaam voorschrift is. De koopman, die zijne boeken trouw en deugde- lijk houdt, vindt daarin een waarborg voor zich zei ven, dat hij niets zal ondernemen Doven zijne krachten, terwijl anderen daarin een waarborg vinden voor zijne soliditeit. Ieder uur van den dag kan de koopman zich Balan».
1) In het dubbel boekhouden het memoriaal.
3
|
|||||
|
50
|
|||||||
|
door zijne boeken van den staat, zijner fortuin ver-
gewissen. Maar zoo als hij dat ieder uur van den dag kan , zoo moet hij dat ieder jaar doen. Binnen de eerste zes maanden van het jaar is hij verpligt den stand van zijn vermogen na te gaan, zijne ontvangsten te vergelijken met zijne uitgaven, na te gaan of hij in dat jaar gewonnen of verloren heeft, of hij rijker dan wel armer geworden is, d. i. met ιιn woord: hij is verpligt zijn balans op te maken, deze in te schrijven in een afzon- derlijk daartoe bestemd register en eigenhandig te onderteekenen. Bewaren der Uit het gewigt, dat de wet aan het houden boeken. van k00pmansboeken toekent, zal men begrij- pen, dat die boeken een geruimen tijd bij den
koopman bewaard moeten blijven en daarvoor heelt de wet een tijdvak van dertig jaren genomen. Drie boeken moet de koopman houden: het dag- boek, het balansboek en liet brievencopijboek. Bewijskracht Ten slotte nog eene enkele opmerking. Al het- dier boeken tus-geen gezegd is omtrent de bewijskracht van koop- T>i narti\'Svr"1 mansooeken geldt alleen dan, als er sprake is van kooplieden onderling. Ten aanzien van handelingen tusschen een koopman en een persoon die geen handel drijft, is, gelijk wij reeds in de inleiding zagen, die bewijskracht veel beperkter. |
|||||||
|
§ 3.
Vennootschappen. Handelingen voor gemeene
rekening.
Brou, waaruit Vereeniging van krachten tot bereiking van een
ontstaan. gemeenschappelijk doel, en wel van het doel, dat ieder mensch zich voorstelt, namelijk de verbete-
ring van zijn toestand door het behalen van voor- deel of winst, ziedaar de bron waaruit de ven- nootschappen haren oorsprong nemen. |
|||||||
|
51
|
|||||
|
Nemen wij eens aan dat A, een kundig, maar
onbemiddeld man, eene uitvinding heeft gedaan, welker toepassing in de maatschappij een groot voordeel belooft. Door eigen hulpmiddelen kan hij tot dat voordeel niet komen, maar hij weet dat X, een ondernemend man, een groot gebouw bezit, waarin de bedoelde zaak met vrucht zou kunnen worden gedreven, en dat Y een kapitalist is, die gaarne zijn geld steekt in eene voordeelige speculatie. Nu is onze man geholpen. Zij brengen zamen wat voor het drijven der zaak noodig is; X zijn huis, zijn gebouw, Y f 40,000 en A zijne uitvinding en zijne kunde, en zij komen overeen, welk deel ieder zal genieten van de te behalen winst. Ziedaar de maatschap of vennootschap. Is nu het doel van die vennootschap het ver- Vennootschap
rigten van daden van koophandel, dan is er eenv;mkoophandel, vennootschap van koophandel gevormd. Wij zien dus, dat vennootschap is eene overeen- Bepaling,
komst tusschen twee of meer personen, die zich verbinden iets in gemeenschap te brengen, om het daaruit ontstaande voordeel met elkander te deelen. Wanneer zich nu twee of meer personen ver- Vennootschap
eenigen, om onder een geineenschappelijken naam 0Iulcr eeue tir_ koopliandel te drijven, dan ontstaat eene vennoot-ma\' schap onder eene firma, d. W. z. de vennootschap wordt genoemd naar een der vennooten, terwijl de overigen onder de woorden en compagnie wor- den begrepen, b. v. X en Cie- Somtijds is eene firma zσσ bekend geworden dat de vennooten dien naam behouden, al is degeen die hem droeg reeds lang overleden 1). Somtijds wordt ook de vennootschap met den naam van twee ven- nooten genoemd. Zoodra nu de vennooten het eens zijn geworden .Akte van op-
over de zaak, die in gemeenschap zaο worden ge- AX\\ , 1) Als dat namelijk vooraf overeengekomen is of de erfgeua-
men van den overleden vennoot dat goedvinden. |
|||||
|
52
|
||||||
|
bragt en over de wijze van winstverdeeling, be-
staat de vennootschap. Maar tot liet bewijs van het bestaan van eene vennootschap onder eene firma, vordert de wet, dat daarvan worde op- gemaakt eene notariλle of onderhandsche akte. Het doel daarvan is voornamelijk om andere personen, die met de vennooten handelen, be- kend te maken met den aard der vennootschap en de regten en verpligtingen van ieder der ven- nooten. Om nu te zorgen, dat iedereen, die met de ven-
nootschap handelt, weten kunne waaraan hij zich te haren aanzien te houden heeft, bestaat ιιn middel, openbaarheid, en daarom wil de wet dat de vennooten: 1". de akte van oprigting, of onder bepaalde
voorwaarden een uittreksel daarvan, zullen doen inschrijven in een daartoe bestemd register ter griffie van de Arrondissements-Regtbank in de Slaats waar de vennootschap is gevestigd, of als
aar geen Eegtbank is, ter griffie van het Kan- tongeregt; 2°. dat de vennooten zorgen, dat een uittreksel
der akte worde geplaatst in de Staats Courant en in een der dagbladen van de plaats waar de ven- nootschap is gevestigd, of, als daar geen dagblad is (wat in onze dagen wel niet dikwijls het geval zal wezen) in dat eener naburige plaats. Verzuim van Verzuimen de vennooten nu die openbaarheid openbaarheid, aan hunne handelingen te geven, dan spreekt het van zelf, dat de personen, die met vennootschap gehandeld hebben, door dat verzuim geen schade kunnen lijden, maar dat het nadeel alleen ten laste dier vennooten komt; en dat in vele gevallen die nadeelen zeer groot kunnen zijn, zal men ligt begrijpen als men weet, dat ieder der firmanten 1) |
||||||
|
1) Aldus noemt men de vennooten onder eene firma.
|
||||||
|
58
|
|||||
|
hoofdelijk voor het geheel kan worden aange-
sprokeu, wegens al de door de vennootschap aangegane verbindtenissen. Over die solidariteit Solidariteit, hebben wij in de inleiding reeds gesproken. Hier is eene hoofdelijke verpligting, niet door den wil der contracterende partijen, maar door de wet zelve in het leven geroepen. Ieder van de ven- nooten, die daarvan bij de overeenkomst niet is uitgesloten, is dan ook bevoegd ten name der vennootschap te handelen, gelden uit te geven en te ontvangen en de vennootschap aan derden, en derden aan de vennootschap te verbinden, d. w. z. dat zij voor de vennootschap met derde personen (met personen, die buiten de vennoot- schap staan), overeenkomsten kunnen sluiten. Hoe worden nu de verkregen winsten verdeeld? \\Vinstverdee-
1°. volgens de overeenkomst door de vennooten linS- daaromtrent gemaakt; 2". bij gebreke van zooda- nige overeenkomst, naar evenredigheid van liet- geen ieder heeft iugebragt. Maar, zal men vragen, hoe geschiedt dan die
berekening, wanneer een der vennooten alleen zijne nijverheid heeft ingebragt en niets omtrent de winstverdeeling is bepaald? Bij de beantwoording dezer vraag is de wetge-
ver uitgegaan σf van de onderstelling, dat het stoffelijke kapitaal het hoofdelement is der ven- nootschap, of (en niet ten onregte) van de mee- ning, dat de industrieel, die niets inbrengt dan zijne kunde, bij de te sluiten overeenkomst de door hem geλischte voordeelen van den aanvang af wel uitdrukkelijk zal bedingen, zoodat de wet- telijke bepaling van de wijze van winstverdeeling eerst bij gebreke van overeenkomst te dien aan- zien in toepassing komt. Immers in dit geval wordt liet aandeel in de winsten en de verliezen berekend gelijk te staan met het aandeel van hem, die het minst heeft ingebragt; b. v.: er zijn |
|||||
|
54
|
|||||
|
vier vennooten: A. brengt in 40,000, B. 30,000,
C. 20,000 en D. zijne nijverheid. Nu worden er f 22,000 gewonnen. A. krijgt nu van de winst 8,000, B. 6,000, C. en D. ieder 4,000. Overigens kunnen de vennooten omtrent de
winstverdeeling de bedingen maken die zij goed- vinden , mits zij niet overeenkomen, dat ιιn hun- ner al de winsten zal genieten. Zij mogen echter wel bedingen, dat ιιn of meer hunner uitsluitend al de verhezen zal dragen. Eindigen der Is nu de tijd, voor welken de vennootschap is vennootschap, aangegaan, verstreken; is de handeling, die het
onderwerp der vennootschap uitmaakte, volbragt, of de in gemeenschap gebragte zaak te niet ge- gaan, dan is de maatschap geλindigd. Uit is evenzeer het geval, wanneer een der vennooten sterft, omdat de medevennooten de vennootschap hebben aangegaan met het oog op den bepaalden persoon van dien medevennoot en welligt in zijne erfgenamen geen genoegzaam vertrouwen stellen. Evenzeer eindigt de vennootschap, als een der vennooten in staat van faillissement of van ken- nelijk onvermogen is verklaard. Wanneer de ven- nootschap niet voor een bepaalden tijd is aange- gaan, dan kan zij ook door den wil van ιιn of meer der vennooten ontbonden worden, wanneer deze hunne verdere deelneming in de vennoot- schap opzeggen. Dit laatste mag echter niet te kwader trouw of ontijdig geschieden. Te kwader trouw, wanneer een der vennooten zich alleen een voordeel wil toeeigenen, dat aan de gezamen- lijke vennooten toekwam. Ontijdig, wanneer het belang der maatschap vordert, dat de ontbinding nog wordt uitgesteld. Ontbinding Maar kan dan eene vennootschap, die voor vσσr den tijd. een bepaalden tijd is aangegaan, voor het verstrij-
ken van dien tijd nooit ontbonden worden? Ja, om wettige en gewigtige redenen, die aan de be- |
|||||
|
55
|
|||||
|
oordeeling van den regter in dat geval zijn over-
gelaten; B. v. als eene aanhoudende ongesteldheid den medevennoot onbekwaam maakt om de zaken der vennootschap waar te nemen. Door wie geschiedt nu, bij de ontbinding eener Vereffening.
vennootschap onder eene firma, de vereffening daarvan ? Deze geschiedt of door de vennooten, die liet
regt van beheer hebben gehad, of door hen, die bij het aangaan der overeenkomst van vennoot- schap daartoe zijn aangewezen, of door een bij- zonderen vereffenaar door de gezamenlijke vennoo- ten, hoofdelijk e,n bij meerderheid van stemmen, benoemd. Nu kan liet bij de vereffening gein-uren, dat de kas der ontbonden vennootschap toereikend en meer dan toereikend is om hare schulden te betalen. In dat geval bestaat er voor de vereffe- naars op dat punt geen bezwaar. Maar hoe, als de kas eens daartoe niet toereikend is? In dat geval kunnen de vereffenaars vorderen, dat ieder der vennooten de kas aanvulle naar evenredig- heid van zijn aandeel in de vennootschap. Het geval kan zich ook voordoen, dat iemand, (,\'ommaudi-
ten einde de zaak aan den gang te helpen of tetailc vennoot- doen vooruitgaan, alleen geld daarin steekt, zon-scnaP- der zich verder met iets hoegenaamd te bemoeijen of te mogen bemoeijen en zonder dat zijn naam bekend wordt. Zoodanige vennoot heet alsdan een commanditair of, zoo als men in liet da- gelijksch leven wel zegt, stille vennoot, en de vennootschap (die natuurlijk te gelijk een ven- nootschap onder eene firma kan ziju) is eene ven- nootschap bij wijze van geldschieting of en com- mandite. Zoodanige vennoot deelt alleen in de schade
ten beloope van de gelden, die hij heeft ingebragt of moeten inbrengen, en kan nooit verpligt wor- den eens genoten winsten terug te geven. |
|||||
|
56
|
|||||||
|
Bemoeit hij zich echter met het beheer, dan
wordt hij even goed voor alles (en ook solidair) aansprakelijk, als zijne medevennooten. Handeling Behalve de eigenlijke handelsvennootschappen r gemeene kent de wet ook handelingen voor gemeene reke- ning, d. w. z. dat tusschen twee of meer personen een deelgenootschap wordt aangegaan, voor eene of meer bijzondere of bepaalde ondernemingen. Terwijl alzoo de vennootschap zich voorstelt het behalen van winst door eene reeks van daden, door eene blijvende en voortgezette onderneming, beoogt de handeling voor gemeene rekening, het verkrijgen van winst door eene bijzondere, tijde- lijke onderneming. Voor dergelijke handelingen wordt geen schriftelijke akte gevorderd, evenmin de overige formaliteiten voor vennootschappen voorgeschreven en als derden met de deelgenoo- ten gehandeld hebben, kunnen zij alleen de na- leving der overeenkomst vorderen van dien deel- genoot, met wien zij de overeenkomst hebben gesloten. |
|||||||
|
§4.
Naamloose vennootschappen. OorsproDg. De naamlooze vennootschap (sociιtι anonyme)
is grootendeels een kind van de negentiende eeuw, met hare reusachtige uitvindingen, welke op groote schaal in toepassing worden gebragt, met hare zoo aanzienlijk verbeterde vervoermiddelen, met de belangrijke rol, die door kapitaal en krediet wordt gespeeld. Waar het zoodanige ondernemin- gen geldt (b. v. aanleg van spoorwegen, verlich- ting van steden door gas, oprigting van banken van allerlei aard en dergelijke) schieten zelfs de vereenigde krachten van enkele particulieren te |
|||||||
|
57
|
|||||
|
kort en moet een groot kapitaal ook door eene
groote vereeniging van menschen worden bijeen- gebragt. Ziedaar den oorsprong der naamlooze vennoot-
schap, die aldus wordt genoemd, omdat zij haar naam allιιn aan de onderneming ontleent, b. v. de Hollandsche IJzeren Spoorwegmaatschappij, de Nederlandsche Bank, de Nederlandsche Handel- maatschappij, enz. Eenige menschen willen een spoorweglijn aan-
leggen, die naar hunne berekening goede renten zal afwerpen. Hoe verkrijgen zij uu liet kapitaal? Zeer eenvoudig. Zij maken hunne plannen en
berekeningen openbaar, zeggen hoeveel geld zij noodig hebben, verdeelen het kapitaal in gelijke deelen b. v. elk van 500 of 1000 gulden en geven aan ieder de gelegenheid om een of meer aandeelen in die onderneming te nemen. Wordt er winst gemaakt, dan wordt deze of ge- heel of gedeeltelijk over ieder aandeel gelijkelijk verdeeld (dividend). Het spreekt van zelf dat, wanneer de vooruitzigten gunstig zijn, en de zaak soliede schijnt, die aandeelen spoedig geplaatst en liet kapitaal volteekend zal zijn. Hat laatste is evenwel niet noodig voor het in
werking komen der vennootschap. Zij kan een aanvang maken met hare verrigtingen, zoodra tien percent van het benoodigd kapitaal is gestort. Maar nu is het ligt in te zien, dat de oprig- Koninklijke
ters van zoodanige vennootschappen toch eenigen tawilliging. waarborg moeten geven, dat hunne voorgenomen onderneming geene dwaasheid, geene wind-specu- latie is of strijdig met de openbare orde en de goede zeden. Dat is vooral bij die vennootschap- pen noodig geacht, waarin de kapitalen van een groot aantal personen, somtijds geheel, dikwijls voor een groot gedeelte, worden overgebragt. Van- daar dat de wet bepaalt, dat vσσr de oprigting |
|||||
|
58
|
|||||
|
van zoodanige vennootschap, of als zij later wordt
verlengd of er wijzigingen in hare statuten komen, de akte van oprigting of een ontwerp dier akte, of later de akte van verlenging of wijziging der statuten, aan den Koning 1) moet worden toege- zonden om daarop Zijne bewilliging te erlangen. Laat ons daarbij evenwel opmerken, dat de vraag, in hoeverre de tusschenkomst der Regering bij de oprigting van naamlooze vennootschappen wen- schelijk is, en in hoeverre het beter zou zijn ook op dit gebied het stelsel van volkomen vrijheid en onbelemmerde mededinging te huldigen, al- mede behoort tot een der belangrijkste vragen van den dag. Die bewilliging kan niet worden geweigerd,
tenzij de akte bepalingen bevat in strijd met de openbare orde, de goede zeden of de wet, die voor de belangen der aandeelhouders heeft gewaakt; en voor het geval ze geweigerd wordt, moet de reden der weigering aan de verzoekers worden medegedeeld. Dit vereischte der Koninklijke be- willigmg heeft vaak verschil doen rijzen omtrent de vraag, in hoeverre vreemde naamlooze vennoot- schappen vennootschappen die haren zetel in het buitenland hebben in Nederland regten konden doen gelden, daar de akte van oprigting van deze natuurlijk \'s Konings bewilliging niet heeft erlangd. De vraag is in het voordeel dier buitenlandsche maatschappijen beslist. Vandaar dan ook, dat aan Nederlandsche naamlooze ven- nootschappen in onderscheidene vreemde landen (b. v. Belgiλ, Frankrijk, Oostenrijk) gelijk regt wordt toegekend. Akte van op- Is nu de Koninklijke bewilliging verkregen, dan rigting. wordt de notarieele akte van oprigting (want eene 1) Het spreekt van zelf, dat niet de Koning, die niet ver-
antwoordelijk is, maar de verantwoordelijke Minister (van Ju- stitie) eigenlijk de bewilliging geeft of weigert. |
|||||
|
59
|
|||||||
|
notarieele akte wordt hier gevorderd op straffe van
nietigheid) openbaar gemaakt, in haar geheel op- genomen in de openbare registers, waarvan wij reeds bij de vennootschap onder eene firma ge- sproken hebben, en in de Staats-Courant, en voorts aangekondigd in de vroeger door ons vermelde dagbladen. l)at geschiedt telkens bij verandering in de
voorwaarden of verlenging der vennootschap, en zoo de bestuurders die inschrijving en bek ena- making verzuimen of vertragen, dan worden zij voor dien tijd in persoon en hoofdelijk voor het geheel voor hunne handelingen aansprakelijk, terwijl anders niet de bestuurders of de aandeel- Aansi>rakc- houders in persoon, maar alleen de vennootschap^jkhetd. als zoodanig, dat wil zeggen, hare bezittingen, hare goederen, haar kapitaal, voor de handelin- gen der bestuurders aansprakelijk is. Wij hebbeu gezien, dat het benoodigd kapitaal Aandeden.
wordt verdeeld in gelijke aandeelen. J3ie aandee- len nu zijn of op naam hο in blanco, eu het °l> naam. spreekt van zelf, dat niemand, die een aandeel genomen heeft in zoodanige vennootschap, voor iets meer aansprakelijk is, dan voor de betaling van het bedrag van dat aandeel. Wordt er winst behaald, dan deelt hij voor zijn aandeel daarin; werkt daarentegen de vennootschap met verlies, dan gaat zijne rente en dikwijls ook zijn kapitaal verloren, maar hij kan niet genoodzaakt worden iets bij te passen (te suppleren) om de schulden der vennootschap te voldoen. Dat is trouwens natuurlijk, als men slechts het beginsel vasthoudt, dat de naamlooze vennootschap niet bestaat uit personen, maar uit aandeelen of actiλn. In de aandeelen op naam staat gelijk liet
woord dat reeds uitdrukt de naam des aan- deelhouders vermeld. Zoodra echter het volle be- drag van een aandeel is gestort, kan het verwis- |
|||||||
|
f,0
|
|||||
|
in blanco, geld worden voor een aandeel in blanco, dat geen
naam inhoudt en dus gelijk men begrijpt even als andere effecten, van hand tot hand kan gaan, hetgeen met de aandeelen op naam het eval niet is. Hoe deze kunnen worden overge- ragen, moet bij de akte van oprigting der ven- nootschap bepaald worden. Beheer en vcr- De naamlooze vennootschap wordt beheerd door
effening. bestuurders, die ook onder toezigt van speciale
commissarissen kunnen worden gesteld, zonder dat
dit echter een vereischte is. Zij mogen niet on-
* herroepelijk worden aangesteld.
Deze bestuurders waken voor de belangen der
aandeelhouders. Zoo het hun blijkt, dat het maat- schappelijk kapitaal een verlies van 50°/. heeft ondergaan, dan moeten zij dat ter griffie der Regt- bank aangeven en in de nieuwspapieren, waarvan wij boven gesproken hebben, aankondigen. Be- draagt liet verlies 75°/,, dan is de vennootschap van regtswege ontbonden en moet zij door de be- stuurders 01 andere bij de akte van oprigting daartoe aangewezen personen worden vereffend. Reserve-kas. Deze ontbinding kan echter worden voorkomen
door de oprigting van eene reserve-kas; d. i. de winsten worden niet ten volle onder de aandeel- houders verdeeld, maar een gedeelte van die winst wordt in eene afzonderlijke kas gestort en weder gekapitaliseerd. Is er nu een te kort, dan worden de ontbrekende penningen uit die reserve-kas aangevuld. van daar dat dikwijls wordt bepaald, dat niet
meer dan een zeker aantal percenten van de winst aan de aandeelhouders zal worden uitbetaald en dat al wat er verder van de winst overblijft tot reserve-kas zal worden aangewend, totdat deze eene zekere bepaalde hoogte (o. v. 25.000) zal hebben bereikt. Vaste rente. Om die ontbinding wijders te voorkomen, heeft
|
|||||
|
61
|
|||||||
|
de wet ook verboden het bepalen van vaste rente,
d. i. te bepalen, welke rente jaarlijks aan de aan- deelhouders moet worden uitgekeerd. Het is toch duidelijk, dat de bestuurders, eenmaal daartoe verpligt, het kapitaal zouden moeten aanspreken, als de winst niet voldoende was voor de rente- betaling, en zoo doende zou de vennootschap met rassche schreden hare ontbinding te gemoet wor- den gevoerd. Eenmaal \'s jaars geven de bestuurders aan de Rekening
vennooten (actie- of aandeelhouders) opening van en verant- zaken, d. i. rekening en verantwoording. Φit ge- woor inλ\' schiedt meestal op eene algemeene vergadering. |
|||||||
|
§2.
Reederij. Er is nog eene bijzondere soort van vennoot-
schap, bekend in den handel onder den naam van reederij. Als A, B en C ieder voor een ge- deelte eigenaren zijn van een zeeschip, en zij ge- bruiken dat schip tot gemeene baat, d. w. z. om daarmede gemeenschappelijk winst te behalen, dan bestaat er eene reederij, en A, B en C zijn de reeders. Het contract dat zij te zamen sluiten heet reeder-cedel. Zoodanige reederij wordt vertegenwoordigd door Boekhouder,
den boekhouder, die uit de mede-reeders moet worden gekozen, tenzij alle reeders eenparig een ander daartoe benoemen. De boekhouder voert het geheele beheer van
het schip en de mede-reeders zijn verpligt de over- eenkomsten, die hij als boekhouder gesloten heeft, na te komen. Hij stelt den kapitein (schipper) aan en ontslaat hem; hij zorgt voor onderhoud, uit- |
|||||||
|
62
|
||||||||||||
|
rusting en bevrachting van het schip; hij neemt,
na het eindigen van iedere reis, de rekening en verantwoording van den kapitein op; maar is natuurlijk op zijne beurt, na iedere reis, rekening en verantwoording van zijn beheer schuldig aan de reeders. |
||||||||||||
|
§6.
Makelaars. Cargadoors. Makelaars zijn beλedigde personen, door den
|
||||||||||||
|
rein eenteraad
i. w. zο die
|
aangesteld, als tusschenhandelaars;
voor menschen, van wie zij daartoe |
|||||||||||
|
last krijgen, waren, effecten, schepen enz. koopen
of verkoopen, of andere handels-transactiλn slui- ten, natuurlijk tegen genot van zeker loon. Het behoort nu alweder tot de vragen van den
dag, of ook niet op het terrein der makelaardij volkomen vrijheid moet worden gelaten en of eene aanstelling door het gemeentebestuur niet kan worden gemist. De makelaar brengt de handelende partijen tot
elkaar; door zijne bemiddeling worden de over- eenkomsten door haar gesloten, en de aldus tot elkaar gebragte partijeu zijn verpli\'gt die overeen- komsten na te leven, als of zij die onmiddelijk, zonder \'s makelaars tusschenkomst, met elkander hadden aangegaan. Men kan nu aangesteld worden als makelaar
in het algemeen d. i. in alle vakken van handel, of als nTοtkλοa\'af\' in een bόzond^r vak: b. v. ma- kelaar in effecten. De makelaars in alle vakken mogen voor eigen
rekening io_het. geheel geen handel drijven, en aan de makelaars m een bijzonder vak is dat ver- |
||||||||||||
|
63
|
|||||||
|
boden voor den handel in het vak, waarvoor zij
zijn aangesteld. Al de handelingen, die een makelaar verrigt,
moet hij dadelijk opschrijven in zijn zakboekje en ze daarna overbrengen in zijn dagboek. Aan die makelaarsboeken kent de wet eene groote bewijs- kracht toe. Cargadoors of scheepsmakelaars noemt men de Cargadoors,
tusschenpersonen, die voor alles zorgen wat tot de bevrachting, de lossing, enz. van een schip behoort. Zij wijzen den reeder den persoon aan, die een schip tot het vervoer van goederen behoeft, en aan dien persoon den reeder, die zijn schip daarvoor beschikbaar wil stellen. Zij worden niet door den gemeenteraad of door eenig openbaar gezag aangesteld, zoo als dit, gelijk wij boven zagen, met de gewone makelaars het geval is. |
|||||||
|
§7.
Kassiers. Voor vele voorname kooplieden is het moeijelijk Kassiersbriefje.
zelf hunne gelden te ontvangen en uit te betalen. Daarom zijn er kassiers, die zich met het bewa- ren en uitbetalen van gelden belasten. Als nu een koopman, die gelden heeft bij een kassier, eene betaling heeft te doen, dan geeft hij daarvoor een zoogenaamd kassiersbriefje, dat de kassier, tegen genot van zeker loon of provisie, moet be- talen aan dengene die er mede komt. De dagtee- Aansprakelijk- kening, waarop dat briefje is gegeven, moet erheid- in staan uitgedrukt, omdat de uitgever gedurende tien dagen na de dagteekening aansprakelijk blijft voor de betaling jegens ieder, die het in "handen heeft. Gaat het briefje van hand tot hand, dan |
|||||||
|
84
|
|||||||
|
heeft degeen, die het in zijn bezit heeft, gedurende
drie dagen zijn verhaal voor de betaling op den- gene, van wien hij het gekregen heeft. Schuld van De wet drukt het vermoeden uit, dat als een den kassier, kassier moet ophouden te betalen, d. w. z. als hij niet meer oetalen kan, dit door zijn eigen schuld is te weeg gebragt. De reden daarvan ligt voor de hand. De kassier behoeft voor den koop- man geen hooger bedrag van kassiersbriefjes uit te betalen, dan hij van dezen geld onder zich heeft. \\\\ eigert hij nu de betaling van een briefje, alvorens de onder hem berustende som is uitge- put, dan heeft hij zelf het geld gebruikt en op- gemaakt. |
|||||||
|
§8.
Commissionnairs.
In de inleiding hebben wij gezien, wat men te
verstaan heeft onder lastgeving. Commissionair. Intusschen zijn er in den handel personen, die ieder in hun vak van mij een last zullen aanne- men, en dien ten gevolge met een ander zullen handelen, maar niet op mijn naam, maar op naam van hen zelven of hunne firma, hoewel de han- deling geschiedt op mijn order en ook voor mijne rekening. Zoodanige personen heeten commission- nairs, en hij, van wien zij hunnen last ontvangen, heet de committent. Het is duidelijk, dat de com- missionnair dien last van zijn committent niet aanneemt en volbrengt bloot voor diens genoegen; daarvoor geniet hij loon, dat provisie genoemd wordt. Regtsband. Met een weinig nadenken zal men nu kunnen begrijpen, dat er in ons geval twee banden be- staan: een band tusschen den committent en den |
|||||||
|
65
|
|||||
|
commissionnair, en een band tusschen den com-
missionnair en hem, met wien deze voor rekening van zijn committent heeft gehandeld. Die band tusschen committent en commission-
nair is geen andere dan die van lastgeving; want de commissionnair doet niets anders dan datgene volbrengen, dat hem is opgedragen. De band tusschen den commissionnair en den
derden persoon verschilt natuurlijk, naarmate van den aard der handeling, die de commissionnair voor zijn committent moet volbrengen. Nemen wij een voorbeeld. A (committent) ge-
last B (commissionnair in effecten) om voor hem tien metallieken tekoopen. B, de commissionnair, koopt die alsof zo voor hem zelven waren bij C. Nu bestaat tusschen A en B de band van last- geving, en tusschen B en C de band van koop en verkoop. Maar stel dat B den last had ontvan- fen die tien metallieken te beleenen, en dat hij
ie beleening bij C had bewerkstelligd, dan blijft tusschen A en B altijd eene overeenkomst van lastgeving, maar tusschen B en C is een belee- nings-contract 1) gesloten. Daar nu de commis- sionnair altijd handelt op zijn eigen naam, zoo volgt daaruit, dat de derde persoon, met wien hij handelt, niets te maken heeft met den lastgever van den commissionnair, en dat er tusschen dien derde en den lastgever (committent) geen band of betrekking bestaat. Maar onderstelt nu eens, dat A als commissie- Voorregt van gever aan B als commissionnair den last heeft den ?omnussi-
° . . , onnair. gegeven om een menigte goederen (b. v. voor eene
tonne gouds) voor hem te verkoopen. Daarvoor
heeft B gelden voorgeschoten, kosten gemaakt,
1) De beleenings- en prolongatie-contracten, die in den handel
zoo gebruikelijk zijn, worden bij het wetboek van koophandel niet afzonderlijk geregeld. Welke die contracten zijn, moge hier mondeling worden toegelicht. |
|||||
|
66
|
|||||
|
verbindtenissen aangegaan. Maar A woont te St.
Petersburg en B te Amsterdam. Hoe zal B nu gedekt zijn voor al zijne kosten, de rente van zijn voorgeschoten geld, zijn provisie enz.? Daardoor, dat de wet bepaalt, dat de commis-
sionnaar een voorregt (privilegie) heeft op die goe- deren, hetzij hem die zijn toegezonden ter verkoop, hetzij om ze tot nadere beschikking onder zich te houden. Zijn de goederen voor rekening van den commissiegever verkocht en geleverd, dan betaalt de commissionnair aan zich zelven, uit de op- brengst van den verkoop, het beloop zijner vor- deringen, waarvoor hij is geprivilegieerd. Nu kan liet gebeuren dat de committent aan
den commissionnair goederen heeft toegezonden om die tot nadere beschikking onder zich te hou- den, of den commissionnair beperkt heeft in het vermogen om die goederen te verkoopen indien nu in zoodanig geval de committent niet aan de vorderingen voldoet, waarvoor de commissionnair is geprivilegieerd, dan kan deze van de Regtbank zijner woonplaats verlof tot geheelen of gedeelte- lijken verkoop dier goederen vragen. Evenzoo als de commissionnair voor den committent goederen heeft gekocht en ontvangen en deze laatste niet aan de bevoorregte vorderingen voldoet. De com- missionnair moet den committent zoowel van zijn verzoek tot verkoop als van den verkoop zelven den volgenden dag kennis geven. Een exploit van een deurwaarder wordt daartoe niet gevor- derd. Het is voldoende wanneer hij \'t doet per telegraaf of per aangeteekenden brief. Al die be- palingen ten aanzien van het voorregt van den commissionnair verschillen van die, welke men vindt in ons Wetboek van Koophandel. De wij- ziging is er in gebragt door de wet van 4 Julij 1874 (Staatsbl. n°. 89). |
|||||
|
67
|
|||||
|
§9.
Expediteurs. Om koopmanschappen, hetzij te water hetzij te
land, van de eene plaats naar de andere over te brengen, zou het voor de kooplieden veel te lastig zijn, indien zij zelven voor iedere verzending raoes- ten zorgen. Daarom zijn er personen, die zich belasten met liet doen vervoeren van koopman- schappen en goederen te water en te land, en deze heeten expediteurs. Moeten die goederen naar verwijderde plaatsen Tusschen-
worden gezonden, dan zendt de expediteur, die exPe<,lteurs- ze aanneemt, die goederen aan een anderen expe- diteur op eene andere plaats, welke dan weder zorgt voor het verder vervoer. Ten aanzien van den eersten expediteur zijn de
anderen, aan wie de goederen tot verder vervoer worden toegezonden, tusschen-expediteurs, en de oorspronkelijke expediteur moet voor deze instaan, zooals hij ook instaat voor spoedige en behoorlijke verzending der goederen. De overeenkomst tusschen den afzender of den Vrachtbrief,
expediteur en den voerman of den schipper, die zien. met het vervoeren der goederen belast, is vervat in den zoogenaamd en vrachtbrief. De meest gebruikelijke vrachtbrieven hier te
lande, voldoen gelijk men zien zal niet geheel aan deze bepaling der wet. Zoo volgt b. v. hier een model vrachtbrief door eene handeldrij- vende firma hier te lande steeds gebezigd: Met (aard der emballage) .... gemerkt ....
inhoudende (omschrijving der te vervoeren goe- deren).....
Den Heer (naam van den geadresseerde)
te...... |
|||||
|
68
|
|||||||
|
Verzonden den.....18 ... . per......
Droog, gaaf en onbeschadigd.
Zoo luidt de vrachtbrief van de firma van Gend
en Loos: Le soussignι dιclare expιdier a 1\'adresse de....
par les Messageries van Gend et Loos, encorres- gondance avec les Messageries J. B. van Gend et
°. de Belgique, et les Messageries Impιriales de οrance. Nombre et espθce des colis Marques et nu-
mιros Contenu et valeur Poids (brut, net) Observations.
En die vau de Hollandsche IJzeren Spoorweg-
Maatschappij : De hieronder vermelde vrachtgoederen worden
volgens de bepalingen vervat in het reglement voor het vervoer van den 12 April 1867 per Hollandsche IJzeren Spoorweg-Maatschappij door mij ondergeteekende toegezonden aan (naam van den geadresseerde) te (woonplaats). Wagennummer aantal collis merk en num-
mers aard of soort van goederen bruto ge- wigt Vrachten (verschot of rembours franco ongefrankeerd) Bijgevoegde documenten
wegens rijks of gemeentebelastingen. den......18 ... .
Handteekening van den afzender.
|
|||||||
|
§ 10.
Voerlieden, schippers op rivieren en binnen-
wateren. Voerlieden en schippers zijn belast met het
overbrengen en bezorgen of bestellen van de goe- deren, die zij daartoe van den afzender of expe- |
|||||||
|
69
|
|||||
|
diteur krijgen tegen bedongen of bepaald loon of
vracht. De schippers en voerlieden moeten in- staan voor de schade, aan de goederen gekomen, tenzij die veroorzaakt is door eene omstandigheid buiten hun toedoen. Zijn de goederen eens aangenomen en is de Aansprake-
vracht betaald, dan houdt de aansprakelijkheid lijkneid. van den vervoerder op, als men de oeschadiging der goederen bij het aannemen heeft kunnen zien. Is dit het geval niet dan kan degeen, die ze heeft ontvangen (geadresseerde), binnen tweemaal 24 uren na de ontvangst, de geregtelijke bezigtiging daarvan vragen, d. w. z. een proces-verbaal van bezigtiging door een daartoe oevoegden ambte- naar, b. v. een deurwaarder, laten opmaken. Het spreekt van zelf, dat hij moet zorgen te kunnen bewijzen, dat de goederen, die hij laat bezigtigen, dezelfde zijn als die hij heeft ontvangen. Maar als de geadresseerde de goederen eens niet
wil aannemen, wat moet de voerman of de schip- per dan doen? Opslag vragen bij den president van de regt- Opslag,
bank 1) of, als die er niet is, bij den kanton- regter, d. w. z. verzoeken, dat hij de vervoerde foederen moge doen opslaan in eene behoorlijke
ewaarplaats, om die, als men de zaak niet eens kan worden, te laten verkoopen en uit de opbrengst zijn vrachtloon en onkosten te verhalen. Later zullen wij spreken over vervoer van goe-
deren ter zee. 1) Dit geschiedt door tusschenkomst van een procureur bij de
regtbank. |
|||||
|
70
|
|||||
|
§11.
Handelspapier. Wisselbrieven. Om het doen van betalingen gemakkelijk te
maken, heeft men in de plaats van het algemeen ruilmiddel geld, nog iets anders uitgevonden, en wel het doen van betalingen met papier, waar- aan geldwaarde wordt toegekend. Het belangrijkste van het handelspapier is de
Oorsprong. Over <fen oorsprong van den wissel zijn de
meeningen verdeeld. Genoeg zij het hier aan te stippen, dat hij reeds uit de middeneeuwen dag- teekent. Laat ons liever duidelijk zien, wat een wissel
is en waartoe hij gebruikt wordt. Stel dat A. in den Haag van B. te Groningen te vorderen heeft 300; nu zou B aan A dat geld moeten over- maken. Maar neem nu eens aan, dat diezelfde A aan C te Groningen 300 verschuldigd was, nu zou hij op zijne oeurt dat geld naar Gronin- gen moeten overzenden. Om nu dat nutteloos heen en weder zenden van geld te voorkomen, zendt A aan C een geschrift, waarin hij B ver- zoekt de 30U^\' welke deze hem schuldig is, niet aan hem zelven maar aan C of iemand van zij- nentwege te betalen. Zoodanig geschrift is een wissel. Wat een wis- A zendt derhalve aan C een papier van den
sel is. volgenden inhoud: |
|||||
|
71
|
|||||
|
Goed voor 300.
UEd. gelieve te betalen aan den Heer C. of
order de somma van drie honderd gulden ft. C. 1), Waarde genoten 2). \'s Hage, den.....enz.
(get.) A.
Den Heere B. te Groningen.
Ieder der in dezen wissel voorkomende perso-
nen draagt in den handel een bijzonderen naam. A, die den wissel afgeeft en B last geeft om Benamingen
dien te betalen, heet de trekker. der personen in C, die den wissel voor^gιicL aanneemt, heet de detl wis8el-
nemer. \'BT\'ilie den last krijgt om den wissel te betalen,
heet de betrokkene. Stellen\'"w^"Tiοiο"een ander voorbeeld: Na dato.
A in den Haag heeft van B te Groningen over
eene maand te vorderen 300, en bij weet dat C in den Haag geld te Groningen schuldig is. Nu wil A, in plaats van over eene maand, liever dadelijk geld hebben. Hij gaat dus naar C en vraagt, of deze den wissel van hem wil koopen. Dit heeft voor C een groot voordeel, want nu behoeft hij geen geld naar Groningen te zenden, maar kan den wissel overmaken aan zijn schuld- eischer D. te Groningen, die op den bepaalden dag (nl. over eene maand) het geld bij B kan laten halen. Hij schrijft dan den wissel aldus: 1) Dit beteekent: Nederlandsche Courant, d. i. in munt, welke
in Nederland gangbaar is. 2) Of wel: waarde in rekening, als de daarin uitgedrukte
geldsom niet ontvangen is, maar nog verrekend moet worden. |
|||||
|
72
|
||||||||||||||||||||
|
Goed voor 300.
Eeue maand na dato UEd. gelieve te betalen
aan den Heer C of order de somma van drie honderd gulden IV. C., waarde genoten. |
||||||||||||||||||||
|
Den Haag, den
|
||||||||||||||||||||
|
(get.) A.
|
||||||||||||||||||||
|
Den Heere B te Groningen.
Endossemeut. Nu is C eigenaar geworden van den wissel,
^ maar moet dien nog aan D. overdragen. Daartoe ^lk heeft hij liet regt door de woorden of ^order",
*^ welke in den wissel voorkomen, en die~aancTui- den, dat de wissel op gebruikelijke wijze aaneen ander kan worden overgedaan. Die gebruikelijke wijze heet endossement, d. w. z., C. de tegenwoor- dige eigenaar variHeTf wissel, schrijft op de keer- zijde daarvan het volgende: Voor mij aan den Heer D of order, waarde
genoten. |
||||||||||||||||||||
|
Den Haag, den
|
||||||||||||||||||||
|
(get.) C.
|
||||||||||||||||||||
|
C heet alsdan de endossant en D de geλndos-
seerde. Of wel hij zet op de keerzijde alleen zijne hand-
teekening, hetgeen dezelfde kracht heeft als het bovenvermeld endossement, en evenzeer den eigen- dom des wissels overdraagt. In het eerste geval heet het endossement een
volledig endossement. In net tweede geval heet het een blanco endos~
sement of endossement in blanco. Wil nu C, alvorens den wissel verder over te
|
||||||||||||||||||||
|
Volledig.
|
||||||||||||||||||||
|
Ia blanco.
|
||||||||||||||||||||
|
Vervaldag.
|
||||||||||||||||||||
|
Acceptatie, dragen, de zekerheid hebben dat die na eene
|
||||||||||||||||||||
|
73
|
|||||
|
maand, op den bepaalden dag die vervaldag
fenoemd wordt zal betaald worden, dan laat
ij den wissel .dadelijk aan B vertoonen, en hem vragen of hij denlast om te betalen, hem door A gegeven, zal volvoeren, en dat op den wissel wil verklaren, met andere woorden: hij laat B den wissel accepteren. Indien nuB Inderdaad over eene maand aan
A geld schuldig wordt, of weet alsdan geld (fonds) van A onder zich te zullen hebben, dan schrijft hij dwars door den wissel heen het woord: geac- cepteerd, met zijne handteekening. Keeren wij nu voor een oogenblik tot de oor-
spronkelijke handeling met den wissel tusschen A en C terug. Wij hebben gezien, dat A eerst over eene maand Disconteren.
de 300 te vorderen heeft, maar dat C den wissel *> "mm dadelijk van hem koopt. Zal nu C aan A de volle drie honderd gulden
voor den wissel betalen? Immers neen; want dan zou hij den interest van die drie honderd gul- den gedurende eene maand verliezen. Dezen in- terest houdt hij derhalve vooruit af, en, als hij van die zaken zijn beroep maakt, daarenboven eene kleine provisie. Dit heet het disconteren van een wissel. In plaats van na een bepaalden tijd na dato, Op zigt.
kan de wissel ook worden afgegeven tegen een Na "S*; bepaalden dag, b. v. op 31 Julij UEd. gelieve te betalen" enz., of op zigt, d. w. z. zoodra de^ο1 wissel vertoond wordf^mσet de betrokkene hem betalen; of eenigen tijd na zigt b. v. veertien dagen na zigt UEd. gelieve"Te\'Betalen" enz.,d. i. de betaling moet plaats hebben veertien dagen nadat de wissel hem is vertoond. Hierbij valt op te merken, dat wanneer de be-
trokkene in dat laatste geval den wissel accep- teert, hij, behalve het woord geaccepteerd en zijne 4
|
|||||
|
74
|
|||||
|
handteekening, ook den dytytti. waarop hij den
wissel gezien heeft, er op zal moeten zetten, na-
tuurlijk opdat men kunne weten, wanneer de
veertien dagen beginnen te loopen, na welke hij
betalen moet.
Aan eigen Stellen wij nu weder een ander voorbeeld: A
order. jn fen fjaag b.eeft van B te Groningen te vorderen
300 en wel over eene maand. Nu wenschte hij
wel een wissel op B af te geven en dadelijk het
geld er voor te ontvangen, maar hij weet op liet
oogenblik nog niemand, die den wissel van hem
koopen wil; m. a. w. hij heeft nog geen nemer.
Nu schrijft hij den wissel aldus:
Goed voor f 300.
Eene maand na dato UEd. gelieve te betalen
aan de order van mij zelven de somma van drie honderd gulden N. C. waarde in mij zelven. Den Haag den.......
(get.) A
Den Heere B te Groningen."
"i
Heeft nu A een nemer voor dien wissel gevon-
den, d. w. z. wil iemand, b. v. C, dien voor de waarde, na aftrek van het discouto, van hem overnemen, hoe zal hij dan den wissel aan C overdragen? Natuurlijk door endossement. Zulk een wissel heet een wissel aan eigen order of aan de order van den trekker. Gedomicilieerde Ook heeft men nog den zoogenaamden gedo- wissel. miciliλerden wissel, d. w. z. een wissel, die"oe- " faaTd moet worden op eene andere plaats of aan een ander domicilie als dat van den betrokkene; dan stelt men op den wissel de woorden: betaalbaar bij den Heer......
te
|
|||||
|
75
|
|||||
|
En nu een laatste voorbeeld. A te Amsterdam Wisselkoers,
heeft te vorderen van B te Londen 100 pond Sterling. Hij wil zich dat geld niet laten overma- ken: nu zoekt hij iemand, die te Londen beta- lingen heeft te doen en daarvoor den wissel van hem wil koopen. Dit geschiedt gewoonlijk door een makelaar, die zoodanigen wissel aan de beurs verkoopt, en daarvoor gemakkelijk een kooper vindt, als A bekend staat voor een gegoed man, of, zoo als men dat uitdrukt, als A soliede is en krediet heeft. Zoodanige wissel wordt alsdan ver- kocht tegen den wisselkoers. Wisselkoers is Bel.verschil van den prijs, waar- \\J*
voor de wissel wordt verkocht, en de waarde door w den betrokkene verschuldigd en in den wissel uitgedrukt; b. v. als men zegt: de wissel opLon- den is 11,70, dan beteekent dit, dat hij, die den wissel wil koopen, voor ieder pond sterling daarin uitgedrukt moet geven elf gulden en zeven- tig centen Nederlandsche Munt; en derhalve,om den bovenvermelden wissel van 100 pond sterling te verkrijgen, daarvoor moet betalen elf honderd zeventig gulden. Het spreekt van zelf, dat een wissel tot op den laatste houder,
vervaldag gedurig van hand tot hand kan gaan. Dat is dan ook zijne bestemming als gemakkelijk betaalmiddel. De eene geλndosseerde draagt hem door endossement aan den anderen over. Ieder dier geλndosseerden wordt op zijn beurt eigenaar of houder van den wissel, totdat op den verval- dag de laatste houder hem ter betaling aanbiedt bij den betrokkene of acceptant. Ieder, die een wisselbrief neemt, heeft het regt Prima enz-
van den uitgever of trekker te vorderen, dat hem drie gelijkluidende exemplaren van den wissel- brief worden ter hand gesteld. Deze heeten als- dan de prima, secunda en tertia. Dit geschiedt vooral wanneer er gevaar bestaat voor het verlo- |
|||||
|
76
|
|||||
|
ren gaan van een wisselbrief, b. v. als de wissel
over zee moet worden gezonden. De uitgever of trekker vermeldt die uitgifte van meerdere exem- plaren in den wissel, b. v. Zes maanden na dato UEd. gelieve te betalen
voor dezen mijnen prima wisselbrief enz. Zes maanden na "dato UEd. gelieve te betalen
voor dezen mijnen secunda wisselbrief, de prima onbetaald zijnde, enz.\'**"* Zes maanden na dato UEd. gelieve te betalen
voor dezen mijnen tertia wisselbrief, de prima en secunda onbetaald zijnde-, enz." Na het bovenstaande zal men nu begrijpen de
bepaling, welke de Nederlandsche wetgever van een wisselbrief geeft, en welke alleen den vorm van zoodanigen wissel, maar niet den aard van de overeenkomst, die er uit ontstaat, betreft. Die bepaling luidt aldus:
Een wisselbrief is een geschrift, uit eene plaats
gedagteekend (b. v. uit den Haag), waarbij de on- derteekenaar (trekker) iemand (betrokkene) last geeft om eene daarin uitgedrukte geldsom (bijv. / 300) in eene andere plaats (b. v. Groningen) op of na zigt, of op een bepaalden tijd aaneenaan- fewezen persoon (nemer) of aan deszelfs order te
etalen, met erkenning van ontvangene waarde of van waarde in rekening.\'5 Hieruit volgt: 1°. dat de wetgever de handeling
tusschen den trekker en den betrokkene beschouwt als lastgevingj terwijl de handeling tusschen den trekker en den nemer in den regel zal zijn koop en verkoop. De lastgever, d. i. de trekker, moet nu ook zorgen, dat de lasthebber, d. i. de be- trokkene, den hem gegeven last kunne volvoeren, m. a. w. dat deze op den vervaldag het geld hebbe, waarmede de wissel moet worden betaald. 2°. Dat een wissel altijd moet worden afgegeven
|
|||||
|
77
|
|||||||
|
op een persoon in eene andere plaats woonachtig
als de trekker. Ts hij afgegeven op een persoon in dezelfde plaats woonachtig, dan wordt liet eene ""ffi. JJat de erkenning van genoten waarde, of
waarde in rekening, altijd in den wissel moet zijn uitgedrukt, en dat deze, bij gebreke daarvan, zijn karakter van wissel verliest. Wij hebben gezien, dat een wissel, die niet
dadelijk betaalbaar is gesteld, aan den betrokkene ter acceptatie kan worden aangeboden. Is deze daartoe bereid, dan moet hij dat binnen 24 uren na de vertooning doen, onverschillig of liet Z.on- dag is of niet. Maar hoe, als de betrokkene de acceptatie wei-
gert? Dan moet de houder van den wissel protest Protest van
van non-acceptatie laten opmaken. non-acceptatie. Het protest is eene a&te, welke dient om te
bewijzen, dat de acceptatie (of ook, zoo als wij later zien zullen, de betaling) van den wissel is geweigerd. Zoodanig protest moet worden opgemaakt door
een deurwaarder, of een notaris, of een griffier van net kiantongeregt, vergezeld van twee getui- gen. Gewoonlijk doet het een deurwaarder. In dat protest komt voor een letterlijk afschrift
van den wisselbrief met alles wat er op of bij feschreven staat; voorts de vermelding, dat de
etrokkene geweigerd heeft den wissel te accep- teren; de reden, die hij voor deze weigering heeft opgegeven, en de vermelding, dat de deurwaar- der daarom den wissel heeft geprotesteerd. Van die akte krijgt de betrokkene een afschrift. Heeft de betrokkene eenmaal den wissel geac- Gevolg der
cepteerd, dan mget hij dien ook betalen. Daarte- a<>ceptatie. |
|||||||
|
en helpt niets. Onder geenerlei voorwendsel kan
|
|||||||
|
ij zich aan de betaling onttrekken, tenzij hij zou
|
|||||||
|
78
|
|||||
|
kunnen bewijzen, dat de houder van den wissel
door bedriegelijke middelen de acceptatie van hem had weten te verkrijgen. Betaling. De betaling van een wissel moet geschieden
op den dag_ daarin uitgedrukt. De wissel op tijd getrokken moet betaald worden op den ver- valdag. De wissel op zigt is betaalbaar bij de vertooning. De wissel getrokken op eenige da- gen, maanden of uso\'s 1) na zigt moet betaald worden na het verstrijken van die dagen, welke erekend worden aan te vangen op den eersten ag na dien, waarop de betrokkene zijne accιp- tatie op den wissel heeft gesteld, of waarop zoo hij de acceptatie mogt hebben geweigerd de wissel is geprotesteerd. Valt de betaaldag van een wissel evenwel op
Zondag, dan is die des Maandags betaalbaar. Protest van Wanneer een wissel op den vervaldag niet non-betaling. worat betaald, dan is de houder verpligt dezen den volgenden dag te laten protesteren 2). Dit heet protest van non-betaling, en geschiedt vol- komen op ;gelijke wijze als het protest van non- acceptatie. Verzuimt de houder den wissel te laten protes-
teren, of doet hij het te laat, d. w. z. niet den eerstkomenden dag na den vervaldag, dan ver- liest hij zijne aanspraak tegen de endossanten, maar dan kan hij den acceptant aanspreken. In dat geval is de trekker verpligt te bewijzen, dat de betrokkene op den vervaldag het noodige fonds ter betaling in handen had en moet hij zijne reg- 1) Onder uso\'s verstaat men, ten aanzien van alle wissel-
brieven, die binnen het koningrijk betaalbaar zijn, een termijn van dertig dagen, welke begint te looptu daags na de dagteeke- ning van den wissel. 2) Dus als de wissel op Zondag vervalt, geschiedt het protest
des Dingsdayi. |
|||||
|
79
|
|||||
|
ten op dat fonds aan den houder des wissels
overdragen. Doet hij dat niet, dan blijft ook hij aansprakelijk voor de betaling. Maar is het protest behoorlijk gedaan, dan kan
de houder van den wissel de vergoeding daarvan Aansprakelijk- vorderen van den acceptant, van den trekker, en van al de endossanten, welke allen voor het ge- heele bedrag van den wissel aansprakelijk zijn. Spreekt hij evenwel een der endossanten aan, dan verliest hij zijn aanspraak tegen al de endossan- ten, welke na den aangesprokene den wissel heb- ben geλndosseerd. En begint hij met den trekker alleen aan te spreken, dan kan hij later van de endossanten niet meer vergoeding vragen. Is nu de wissel behoorlijk geprotesteerd, dan
kan de houder zich nog op eene bijzondere ma- Herwissel. niei voldoening verschaffen. Hij heeft dan name- lijk het regt om op zijne beurt een wissel te trekken, hetzij op den trekker, hetzij op een der endossanten. De som, waarvoor hij trekt, bestaat natuurlijk uit tde hoofdsom, in den geprotesteer- den wissel uitgedrukt, vermeerderd met de ge- maakte kosten, zoo als protestkosten, interessen sedert den dag van het protest, provisie vanden bankier, briefporten en dergelijken. Al die kosten moeten worden aangeduid in een geschrift, dat den door den houder getrokken wissel moet ver- fezellen, en dat men de retour-rekening noemt,
leeft de houder zich op de aangegeven wijze be- taling verschaft, dan zegt men dat hij zich vol- daan heeft door herwissel. Wordt die nieuwe wis- sel nu weder niet betaald, dan behoudt toch de laatste houder zijne regten tegenover de mede- schuldenaren. Men kan ook de betaling van een wissel- Aval.
brief, boven en behalve door de acceptatie, ver- zekeren door een borgtogt, aval genaamd. Deze borgstelling kan met de woorden: goed voor |
|||||
|
80
|
|||||
|
aval en de onderteekening van den borg op den
wissel zelven worden geplaatst. Zij kan ook in een afzonderlijk geschrift en zelfs bij een brief gegeven worden. Verjaring. Hoe lang kan nu de betaling van een wissel- brief worden gevraagd? In den regel tien jaren, te rekenen van den vervaldag: na dien tijd is de wisselschuld, zoo als men dat noemt, verjaard, d. w. z. als iemand met een wissel opkomt tien jaren na den vervaldag, dan kan degeen van wien betaling gevorderd wordt, aan den houder voorwerpen, dat de schuld, welker bestaan uit den wissel zou moeten blijken, is verjaard en dat hij alzoo tot betaling niet verpligt is. Maar, Eed. zoo als wij reeds in de inleiding zagen, dat middel van verjaring is wel gegeven om te
voorkomen, dat de menschen niet na een lang tijdsverloop met vorderingen zullen worden be- sprongen, die zij misschien reeds voor lang heb- ben betaald, maar van welke betaling zij het be- wijs niet meer kunnen vinden doch niet om de menschen in de gelegenheid te stellen zich onregt- matig te verrijken door aan anderen te onthouden wat hun toekomt. Daarom bepaalt ook de wet, dat zij, die de betaling van den wissel weigeren, op grond dat de schuld verjaard zou zijn, desgevorderd onder eede zullen moeten verklaren, dat zij ter 1B3Tλ"\'vSiMflien wissel niets meer schuldig zijn. Erfgenamen. Een zoodanige eed zal echter moeijelijk kunnen worden afgelegd door de erfgenamen van den oorspronkeiijken schuldenaar. Hoe toch kunnen deze onder eede verklaren, dat de .overledene jaren geleden dit of dat heeft betaald? Dat zal in de meeste gevallen onmogelijk zijn, en daarom bepaald de wet, dat de erfgenamen zullen kun- nen volstaan met te zweren, dat zij te goeder trouw vermeenen, dat er ter zake van dien wis- selbrief niets meer verschuldigd is. |
|||||
|
81
|
|||||||
|
Wij zullen dit overzigt besluiten met eene en-
kele opmerking. Vroeger hebben wij gezien, dat een wisselbrief Overdragt na
lot den vervaldns kan worden overgedragen door e" verva!dag- middel van endossement. Maar gesteld nu eens, dat de houder van een wissel, die op den ver- valdag niet is betaald, zijne regtcn wil overdragen aan een ander, die ineent dat geld wel van den trekker of van den betrokkene te zullen kunnen krijgen: hoe moet hij dat dan doen? l)oor een zoogenaamde nkte mn cessie, d. w. Z. Akte van cessie,
er wordt, hetzij notarieel^ ~n"λHrf~oniTerhauds, eene akte opgemaakt, waarbij de houder vanden wissel verklaart zijne regten op de daarin uitge- drukte geldsom over te dragen aan een derde, en die derde verklaart den te zijnen behoeve gedanen afstand aan te nemen. Deze akte moet aan den schuldenaar of de schuldenaren worden beteekend, d. w. z. zij moeten door middel van een afschrift der akte, dat hun door een deurwaarder wordt te huis gebragt, kennis krijgen van de gedane overdragt der schuldvordering. Dat is zeker vrij oinslagtig, maar de reden ligt
voor de hand. De wissel is bestemd tot circulatie tot aan den vervaldag; na dien tijd houdt hij in dat opzigt o]) handelspapier te zijn, en dan moe- ten ten aanzien van de overdragt van zoodanige vordering weder de algemeene regelen gelden, volgens welke voor dergelijke overdragt van eigen- dom een akte van cessie wordt gevorderd. |
|||||||
|
§ 12.
Orderbilletten. Een orderbriefje, orderbillet, promesse aan or- Bepaling.
der, of zoo als men gewoonlijk zegt, eene accep- |
|||||||
|
sa
|
|||||||
|
tatie, is een gedagteekend en onderteekend ge-
schrift, bij hetwelk iemand zich verbindt om, ter zijner woonplaats, of ter woonplaats van een an- der, binnen dezelfde gemeente of elders, en met of zonder tijdsbepaling, een daarbij uitgedrukte geldsom aan de order van den nemer te voldoen, met erkenning van genotene waarde of van waarde in rekening. Voorbeeld. "Wij zullen deze bepaling dadelijk door een voorbeeld ophelderen: Goed voor 300.
Drie maanden na dato neem ik ondergetee-
kende aan te betalen aan den Heer B of order de somma van drie honderd gulden N. C., waarde genoten (of in rekening). den Haag, den........
(Get.) A.
Moet de betaling ter woonplaats van een ander
geschieden, dan zet men er bij: betaalbaar bij den Heer......
te
|
|||||||
|
Verschil in Het verschil tusschen het orderbriefje en den
vorm met den wissel valt duidelijk in het oog. Er is hier geen
wissel. betrokene of acceptant. Er komen slechts twee
personen in voor en de trekker is acceptant
tevens.
Overigens gelden voor de orderbriefjes dezelfde
regelen als voor de wissels. Zij worden overge- dragen door endossement; zij moeten worden ge- Srotesteerd als de onderteekenaar op den verval-
ag niet betaalt; zij maken ieder der daarin |
|||||||
|
8:3
|
|||||
|
voorkomende personen voor het geheel aanspra-
kelijk voor de daarin uitgedrukte geldsom enz. Op ιιn punt evenwel bestaat een groot verschil Verschil in
tusschen een wissel en een orderbriefje. Wij heb- gevolgen. Par- ben vroeger gezien, dat ieder die een wissel trekt, Jj° °°v\' endosseert of accepteert, een daad van koophandel doet, welke hem, al is hij ook geen koopman, aan de scherpte van het handelsregt en dus ook aan den lijfsdwang blootstelt. Uit is echter met een orderbriefje niet liet geval; een particulier, die het onderteekent, doet geen daad van koop- handel; maar wel een koopman, als het order- briefje ter zake van zijn handel is onderteekend. En wanneer wordt nu een zoodanig briefje ge-
acht door een koopman voor eene handelsschuld te zijn afgegeven? Altijd, behalve wanneer er eene andere reden Sclmldoorzank.
voor die afgifte duidelijk in in omschreven. Het- zelfde geldt voor alle dergelijke soorten van han- delspapier, ook voor assignatiλn, waarover wij in de volgende § zullen spreken. En daarom is \'t voor een koopman van belang, als hij eene accep- tatie of assignatie afgeeft voor eene andere schuld dan voor eene handelsschuld, de reden der uit- gifte, of, zoo als men dat noemt, de sehnld-oor- zaak, er bij te zetten. B. v. Stel, dat een koop- Voorbeeld, man in tabak een huis koopt voor 10,000, maar daarvoor bij iemand 2000 leent om de koopsom vol te maken. Hij geeft daarvoor eene acceptatie betaalbaar over zes maanden; zegt hij nu in die acceptatie eenvoudig waarde genoten\'*, dan wordt deze geacht voor eene handelsschuld te zijn aan- gegaan, maar zet hij er in waarde in voorge- schoten contanten tot aankoop van mijn huis genoten", dan vervalt dat vermoeden, en dan doet die koopman evenmin eene daad van koop- handel als de particulier, die om dezelfde reden eene acceptatie afgeeft. |
|||||
|
84
|
|||||||
|
§ 13.
Assignatiλn. Verschil met Het groote verschil, hetwelk tusschen den wis-
den wissel. se} en ge assignatie bestaat, is, dat de wissel ge- trokken moet- worden op iemand, die in eene andere plaats woont als de trekker, terwijl in de assignatie een bepaalde persoon wordt aange- wezen, die haar moet betalen en die in dezelfde gemeente woont als de uitgever. Ook kan de as- signatie worden afgegeven op iemand, die op eene andere plaats woonachtig is als de uitge- ver, mits zij dan geene erkenning inhoude van genoten waarde of waarde in rekening, omdat met die bijvoeging het papier van aard zou ver- anderen en een wissel worden. Betaling. Pro- Overigens verschilt de assignatie voornamelijk test. Aansiira-daοirin van den wissel, dat de tijd om de beta- kelijkheid. jjn^ e]t v{m ^ vragen > en om > jn geval dat <ie assignatie niet wordt voldaan, het protest te laten
doen, veel ruimer is gesteld; en dat de houder eener assignatie niet even als de houder van een wissel, in liet geval de assignatie niet wordt be- taald, iederen endossant dien hij verkiest kan aanspreken, maar alleen hem, van wien hij de assignatie (door endossement) heeft gekregen. Zijn verhaal op den uitgever der assignatie behoudt hij evenwel altijd. |
|||||||
|
§ 14.
Verzekering of assurantie. Eeeds zagen wij in de inleiding wat men te
verstaan heeft onder eene overeenkomst. Het aan- |
|||||||
|
85
|
|||||||||||||
|
tal der overeenkomsten, die gesloten kunnen
worden, is onnoemlijk, omdat de geoorloofde handelingen tusschen verschillende personen zich onder duizenderlei vormen kannen voorzien. Ondertusschen heeft men aan de o vereenkom-
sten, die zich in het dagelijksch leven het meest voordoen, bepaalde namen gegeven. Zoo hebben wij reeds gesproken van de overeenkomst van koop en verkoop,. van huur en verhuur, van lastgeving. En zoo bestaan er ook overeenkomsten, aan welke men in het algemeen den naam heeft gegeven van kans-overeenkomsten. Wat is nu eene kans-overeenkomst? Wat een
|
|||||||||||||
|
Het is eene handeling, waarvan de uitkomsten,
|
komst is.
|
en"
|
|||||||||||
|
niet betrekking tot voordeel en nadeel, hetzij
voor al de partijen, hetzij voor eenige van dezen, van eene ^onzekere gebeurtenis afhangen. Met andere woorden: het is eene handeling,
waarbij de personen, die ze aangaan, zich onder- werpen aan eene kans. Alweder een voorbeeld. A verkoopt aan B zijn
huis. Maar in plaats van een vasten koopprijs bedingt hij van 13, dat deze hem gedurende zijn leven jaarlijks een zekere som zal uitbetalen. De hoegrootheid van die som zal natuurlijk van den ouderdom van A. moeten afhangen. Ziedaar nu eene kans-overeenkomst, en wel
eene zoodanige, die men (jόjggflfg noemt. Met een weinig nadenken zal men inzien waarin hier de kans bestaat. Immers als A lang leeft, dan be- taalt E zijn huis duur; maar sterft A spoedig na den verkoop, dan heeft B zijn huis goedkoop. De kans bestaat dus hier in het langer of korter leven van A, den verkooper. Tot die soort van overeenkomsten behoort nu
ook de overeenkomst van verzekering. Wat is dat? Alvorens eene bepaling daarvan te geven zullen
wij eerst een voorbeeld stellen. |
|||||||||||||
|
Voorbeeld.
|
|||||||||||||
|
Lijfrente.
|
|||||||||||||
|
86
|
|||||
|
Verzekering. A laat een groot huis bouwen en voorziet het
Voorbeeld, van prachtige meubelen. Maar nu liet gereed is, bedenkt hij hoe gewaagd liet was zooveel geld daarin te steken. Door de onvoorzigtigheid van eene dienstbode, of door een toeval, kan het ge- heele huis met al de meubelen in ιιn nacht af- branden, en dan is de schade voor A aauzienlijk. Zou er nu ook iemand kunnen gevonden wor-
den, die hem de zekerheid jvilde geven, dat hij hem de waarde van zijn huis en zijne meubelen zal vergoeden, voor het geval deze kwamen te verbranden ? Ja, dien man vindt hij in B, die zich wil ver-
bindeu aan A, in geval van brand, de waarde van huis en meubelen te vergoeden, mits A hem jaarlijks voor de kans, die hij loopt, eene zekere vergoeding, die premie genaamd wordt, wil geven. A heet de verzekerde ιn B de verzekeraar. Kans. Men ziet alweder, waarin hier de kans bestaat. Komt er brand bij A, dan verliest B de waarde
van het verbrande; maar komt er geen brand, dan verliest A de jaarlijksche premiλn. Maar, zal men zeggen, dat is voor B eene
leelijke kans. De premie, die A jaarlijks betaalt, zal natuurlijk betrekkelijk gering zijn, en daar- voor zou B eene ontzettende uitkeering moeten doen. Het antwoord is, dat dit volkomen waar zou
zijn, als B zoodanige handeling met A alleen aan- gmg. Maar B sluit die overeenkomst met houder- den en duizenden personen en nu is het waar- schijnlijk, dat het bedrag der premiλn, welke B ontvangt, meer zal bedragen dan hetgeen hij aan enkelen van de personen, met wie hij de over- eenkomst heeft gesloten, zal moeten uitkeeren. Verzekerings- Gewoonlijk worden met dat oogmerk maatscliap- maatschappijen.pjjeri 0pgerjgt} omdat deze met grooter kapitaal kunnen werken en dus meerdere waarborgen van |
|||||
|
87
|
|||||
|
soliediteit aanbieden dan bijzondere personen.
Die maatschappijen werken gewoonlijk op tweeλr- lei manier. . ... Of er wordt van de verzekerden eene vaste /
jaarlijksche premie b. v. (f 1 van iedere verzek*erde
duizend gulden) gevorderd, en dan betaalt de maatschappij aan de verzekerden de door dezen feleden schade; daarentegen deelen de aandeel-
ouders in die maatschappij, naar evenredigheid hunner aandeelen, de winst, welke bestaat in de som, waardoor het bedrag der ontvangen premiλn het bedrag der uitgekeerde schade overtreft. _ Of de verzekerden betalen geene jaarlijksche Onderlinge
vaste premie , maar jaarlijks wordt het bedrag van verzekering. *-~ de geneele schade, door de maatschappij aan al hare verzekerden uitgekeerd, opgemaakt en dan over de gezamenlijke verzekerden omgeslagen. Is er nu in dat jaar weinig schade geleden en dus ook weinig vergoed, dan is de premie voor elk der verzekerden gering; maar is daarentegen door enkele verzekerden groote schade geleden, dan wordt de premie hoog. Zoodanige verzekerings- maatschapprj heet eene onderlinge verzekerings- {/H^~ maatschappy: Na dit gezegde zal de bepaling van verzeke- Bepaling van
ring duidelijk zijn. Het is eene overeenkomst, bij d« overeen- weike de verzekeraar zich aan den verzekerde,koms* va^ ver tegen genot eener premie, verbiudt om dezen schadeloos te stellen wegens een verlies, schade of gemis van verwacht voordeel, welke hij, door een onzeker voorval, zou kunnen lijden. Men zal nu wel inzien, hoe nuttig van den Voorwaarden
eenen kant die overeenkomsten kunnen werken, y°°.r de verze" daar zij een tal van ondernemingen kunnen be- enng\' vorderen, maar tevens hoe heilloos zij van een anderen kant kunnen zijn, wanneer niet aan beide zijden met eerlijkheid en goede trouw wordt te werk gegaan. Van dat standpunt uitgaande, |
|||||
|
88
|
|||||
|
heeft de wetgever als algemeenen regel gesteld:
1°. Dat geen voorwerp kan worden verzekerd
boven de waarde of boven het wezenlijk belang, 3at de verzekerde er bij heeft. 2\'. Dat hetzelfde voorwerp, dat reeds voor de
volle waarde verzekerd is, voor denzelfden tijd en voor hetzelfde gevaar voor de tweede maal niet verzekef3~οnag worden. 3°. dat bij iedere verzekering een belang moet
zijn, dat op geld waardeerbaar, aan gevaar onder- hevig en niet in strijd met de wet is. / 4°. Dat iedere verzekering nietig is, waar de verzekerde het bestaan der schade reeds wist op het oogenblik, dat hij de verzekering sloot. 5°. Dat als de schade ontstaat door de eigen
schuld, door bedrog of schelmerij van den verze- kerde, de verzekeraar de premie behoudt zonder verpligt te zijn de schade te vergoeden. Ontstaan der Zoodra de verzekeraar en de verzekerde het eens overeenkomst. zijn geworden omtrent het te verzekeren voorwerp en de premie, bestaat de overeenkomst van ver- zekering d. w. z., dat van dat oogenblik af de verzekeraar regt heeft op de premie en de ver- zekerde op de vergoeding van schade. Bewijs.Polis. Maar al is dit ook zoo, dan zijn toch de beide partijen verpligt hare overeenkomst op papier te brengen, en dat schriftelijk bewijs van de aange- gane verzekering heet de ..oolif~~ In die polis moet naSΦwSeorig worden omschre-
ven alles, wat de beide partijen van elkander heb- ben bedongen; en de verzekeraar, of elk der verzekeraars als er meerdere zijn, moeten haar onderteekenen. Bij de verzekering tegen brandge- vaar en bij de levensverzekering, deelen wij een beknopt model van zoodanige polis mede. Herverzeke- Nu kan echter het geval zich voordoen, dat de ring. verzekeraar, na het sluiten der verzekering, bij zich zelven bedenkt, dat de schadevergoeding,
|
|||||
|
89
|
|||||
|
als hij die eens zou moeten betalen, boven zijne
krachten zou gaan; daartegen nu bestaat een een- voudig middel. De verzekeraar betaalt op zijne beurt eene premie bij eene andere maatschappij, en laat zich tegen het mogelijk gevaar, dat hij door de gesloten verzekering zou kunnen loopen, bij haar verzekeren. Dit noemt men: herverzeke- ring. Kn daar in vele gevallen liet gevaar zσσ \'grtiφt kan zijn, dat eene enkele maatschappij zich daaraan niet waagt, pleegt men dan zich bij ge- deelten bij verschillende maatschappijen te laten verzekeren. Want men lette wel op, dat dit niet verboden
is, mits men slechts zorge, dat die verschillende verzekeringen te zamen de waarde van het ver- zekerde voorwerp niet te boven gaan. Zien wij nu kortelijk enkele soorten van ver-
zekering. De voornaamste, die hier te behandelen vallen, zijn: 1". de verzekering tegen brandge- vaar, 2°. tegen de gevaren, waaraan de voort- brengselen van den landbouw te velde onderhevig zijn, 3". levensverzekering. Dit neemt niet weg, dat vele andere belangen
voor verzekering vatbaar zijn, en dat de maat- schappijen daartoe zullen ontstaan naar gelang de behoeften zich zullen doen gevoelen. Zoo heeft de uitbreiding der nijverheid, de weelde der uit- stallingen, reeds de oprigting van vennootschap- 1>en tot verzekering der vensterruiten en derge-
ijke ten gevolge gehad. 1°. Verzekering tegen brandgevaar. Aard van het
Het ligt in den aard"" d₯r~zοak, dat bij eene verzekerde,
verzekering tegen brand het bedrag der premie, welke de verzekerde zal moeten betalen, voorna- meiijk zal afhangen van het gebruik, dat van het verzekerde gebouw wordt gemaakt. De assurantie- premie van eene fabriek, waar dag en nacht |
|||||
|
90
|
|||||
|
groote vuren worden onderhouden, zal hooger
zijn dan die van een woonhuis. Daarom moet ook alles, wat betreft het gebruik en de ligging van het verzekerde perceel en die der omliggende per- ceelen, naauwkeurig in de polis worden opge- nomen. Zie hier het beknopt model eener polis, waarin
roerende goederen, die zich in een huis bevinden, verzekerd worden. De..........Maatschappij van Brand-
verzekering te......verzekert den Heer A. par-
ticulier te Delft,...................
handelende in hoedanigheid van eigenaar,
voor brandschade, (die God genadig gelieve te verhoeden) veroorzaakt hetzij door onweder, eigen vuur, onbedachtzaamheid, schuld of schelmerij van eigen bedienden, buren, roovers en alle an- deren, hoe ook genaamd, op welk een wijze de brand ook zoude mogen zijn ontstaan of veroor- zaakt, bedacht of onbedacht, gewoon of onge- woon; mitsgaders voor de schade, veroorzaakt, hetzij bij het afbreken der gebouwen, op last van hooger hand geschied om den voortgang des vuurs te stuiten, hetzij door het water ter blussching van den brand aangebragt; ook de schade, welke door brand ten gevolge eener uitbarsting plaats heeft; wordende alleenlijk uitgezonderd de brand die ten gevolge van oorlog, vijandelijken inval, opstand, volksoproer of op bevel van hooger hand mogt ontstaan; met schade door brand veroor- zaakt wordt gelijk gesteld, die welke ontstaat door het inslaan van den bliksem, al had dat inslaan geen brand ten gevolge gehad. En dat wel op: Huisraad, hieronder begrepen, linnen, kleederen,
voorraad van levensbehoeften, gouden en zilveren kleinodiλn, de somma van.........gulden. Alles zich bevindende in een huis, staande in
|
|||||
|
91
|
||||||||
|
de........straat N°.....te Delft, van
steen gebouwd en met pannen gedekt, dienende
alleen tot inwoning, belend aan particuliere huizen. En zulks voor den tijd van zeven jaren, aanvang
nemende den.........1800.........
des middags ten twaalf ure, zullende deze verze-
kering na afloop van gemelden duur, van zelve wederom voor zeven jaren doorloopen, en dit bij voortduring van zeven tot zeven jaren plaats heb- ben, tot zoolang aan de zijde des verzekerden aan den Directeur, of van de zijde der Maat- schappij aan den verzekerde, drie maanden voor het eindigen van een dezer tijdvakken, schrifte- lijke opzegging wordt gedaan; en zal het den verzekerde vrijstaan om telkens zoovele goederen, waren en koopmanschappen in of op te slaan en wederom af te leveren als het denzelven gelieven zal. (Hier volgen nu de onderscheidene voorwaar-
den, waarop de verzekering gesloten wordt, en dan eindigt die polis aldus:) Alle aanspraak op vergoeding is vervallen, wan-
neer de regtsvordering door den verzekerde niet ingesteld wordt binnen vier maanden nadat de brand is voorgevallen, terwijl de voortzetting dier ingestelde regtsvordering dadelijk en langstens vσσr liet einde der maand volgende op die, waarop de instelling is geschied, moet plaats hebben. Door de niet opvolging van een en ander, verliest de verzekerde onvoorwaardelijk zijn regt op het effect dezer polis. Zijnde deze verzekering aange- |
||||||||
|
\'
|
||||||||
|
aan onder uitdrukkelijke voorwaarde, dat art.
47 van het wetboek van koophandel niet tegen ons kan worden ingeroepen, als zijnde daaraan door den verzekerde gerenuntieerd. Behoudens de uitzondering aan het hoofd dezer
polis voor schade door bliksem, bedingen wij, dat art. 292 van het wetboek van koophandel voor |
||||||||
|
92
|
|||||
|
ons niet verbindende zal zijn, en de schade door
de daarbij omschreven ongevallen veroorzaakt, niet zal behoeven te worden vergoed, voor zoo- verre die ongevallen geen brand ten gevolge heb- ben gehad; submitteeren ons ter wederzijde om, wanneer er over de afdoening van schade verschil mogt ontstaan, ons alsdan te onderwerpen aan de beslissing van drie scheidsmannen, waarvan ιιn door ieder der partijen, en ιιn door de aldus benoemde arbiters, of in cas van verschil van laatstgemelden, door den regter, welke bevoegd zoude zijn geweest om kennis te nemen van het verschil, benoemd zullen worden; zullende de benoeming der arbiters van de wederzijdsche par- tijen moeten gedaan worden binnen 14 dagen, nadat daartoe door degene, die dit verlangt, aan de wederpartij eene insinuatie zal zijn gedaan, waarbij hij zijn scheidsman opgeeft, terwijl de aaa- stelling van den scheidsman voor diegene der par- tijen, welke in gebreke mogt blijven er een te benoemen, insgelijks zal geschieden door den reg- ter, welke bevoegd zoude zijn geweest om kennis te nemen van het geschil; aan de uitspraak van welke arbiters wederzijdsche partijen zich zullen onderwerpen, behoudens ieders regt op hooger beroep. En zulks tegen genot eener premie van 1 ten duizend, dewelke jaarlijks en telkens vooruit ten kantore van de Maatschappij of ten huize van de gemagtigde Agenten of Correspon- denten door den verzekerde, op kwitantie van den Directeur, betaald moet worden. Alles onder verband als volgens de wet, renuntieerende als lieden van eer aan alle cavillatiλn en exceptiλn, die deze zouden contrarieeren. Aldus tusschen partijen overeengekomen en
vastgesteld om ter goeder trouw te worden uit- gevoerd. |
|||||
|
93
|
|||||||
|
In dubbel gemaakt te......den
. . . een duizend acht honderd . . .
|
|||||||
|
De verzekerde, Directeur, Administrateur.
Wanneer dan ook aan een verzekerd gebouw Verandering
tijdens den loop der verzekering eene andere be- van ^eatem- stemming wordt gegeven, waardoor het gevaar van brand grooter wordt, zoodat de verzekeraar het bf niet, of althans niet op die voorwaarden zou hebben verzekerd, dan is de verzekeraar niet verpligt tot het geven van schadevergoeding, als zoodanig gebouw door brand schade lijdt. Iedereen zal ook inzien, dat de verzekeraar Eigen schuld.
geene schadevergoeding behoeft te betalen, als de brand veroorzaakt is door de schuld van den ver- zekerde. Er doen zich helaas! vele voorbeelden op, dat personen, hun huis met of zonder den Brandstich- inboedel hoog verzekerd hebbende (hetgeen doortinS- onachtzaamheid van agenten van eenige maat- schappij wel kan gebeuren) het verzekerde opzet- telijk in brand steken, om op die wijze de assu- rantie-penniugen meester te worden. Tegen deze misdaad is, wanneer er menschen-
levens door den brand in gevaar konden worden f;ebragt, nu de doodstraf is afgeschaft, levens-
ange tuchthuisstraf bedreigd, en zelfs heeft de Hoφge Raad beslist, dat iemand, die zijn eigen huis in brand steekt, ook zelfs als er geen gevaar bestaat voor andere woningen of personen, zich schuldig maakt aan de misdaad van brandstich- ting. En wat volgt nu hieruit? Dat, aangenomen dat de verzekeraar het wilde Ongeoorloofde
doen, hij den verzekerde nooit tegen brand door overeenkomst, eigen moedwil verwekt zou mogen assureren; want zoodanig beding zou in strijd zijn met de open- bare orde; en al dergelijke bedingen zijn, gelijk wij vroeger gezien hebben, nietig en van onwaarde. |
|||||||
|
94
|
|||||
|
Nalatigheid. Ook als de brand ontstaan is door grove nala-
tigheid van den verzekerde zelven, zaf aan dezen
geene schadevergoeding behoeven te worden uit-
gekeerd. Het spreekt van zelf, dat de verzekeraar
die onachtzaamheid zal moeten bewijzen.
Beding met den Alvorens van de brand-assurantie af te stappen,
hypothecairen m0eten wij nog melding maken van een beding,
se u eisc er. ^ >n j^ (jaggjjjksch leven herhaaldelijk voorkomt.
"Wij zullen dat doen liefst door een voorbeeld.
A koopt een huis voor 16,000, doch heeft
slechts 10,000. Nu komt hij met B, den ver- kooper, overeen, dat hij hem die 10,000 zal betalen, maar de overige 6000 als hvpotheek op het huis zal laten staan. (Zie de inleiding.) Van zijne 6000 krijgt B dus de rente en tot
onderpand voor de rigtige aflossing en rentebeta- ling heeft hij het huis. Maar nu brandt het huis af, en staat de pre-
tentie van B op zeer losse schroeven. Om daarin te voorzien, bedingt B., dat A het
huis moet laten verzekeren en dat hij aan den verzekeraar bij exploit van een deurwaarder moet laten aanzeggen dat, ingeval het huis mogt af- branden, al wat aan kapitaal en rente door A aan B op dat huis nog verschuldigd mogt zijn, door den verzekeraar niet aan A maar aan B, diens hypothekairen schuldeischer, uit de assurantie- penningen moet worden betaald. Zoodanig beding is zeer gewoon, omdat anders
de waarborg van nem, die geld geleend en voor hypotheek gekregen heeft op een huis, niet ge- noegzaam zou zijn. 2°. Verzekering tegen de gevaren, waaraan de
voortbrengselen te velde onderhevig zijn.
Duur. Deze verzekering kan gesloten worden voor ιιn
of meer jaren, doch is de tijd niet bepaald, dan
wordt ze gerekend voor ιιn jaar te zijn aangegaan.
|
|||||
|
95
|
|||||
|
3°. Levensverzekering. Wat levem-
Al ligt zou men vragen, of een mensch en een verzekering is.
nienschenleven getaxeerd kan worden, en als dat niet kan, hoe het dan mogelijk is, iemands leven te verzekeren. Het antwoord daarop is evenwel zeer eenvoudig. De persoon, of het leven van een persoon, wordt eigenlijk niet verzekerd. Maar men kan bij het leven van een persoon belang hebben, en door zijn overlijden nadeel bekomen, en dat nadeel, dat geleden zou worden door het afsterven van den persoon, is het eigenlijke on- derwerp der verzekering. Een voorbeeld. A leent aan B 4000, welke Voorbeelden,
deze iiem zal teruggeven als hij te New-York zal zijn aangekomen, waar hij eene groote betrekking zal verkrijgen. Maar nu bedenkt A dat, als het schip waarmede B naar Amerika vertrekt mogt vergaan, van de mooije betrekking niets komen zal en hij zijn 4000 kwijt zal zijn. Wat doet A nu? Hij berekent, dat B twee maanden noodig zal hebben om naar New-York te komen, en laat daarop het leven van B voor twee maanden verzekeren, d. i. hij betaalt aan een verzekeraar eene premie en bedingt daarvoor, dat als B na twee maanden nog leeft, de verzekeraar de premie mag behouden, maar dat, als B in die twee maan- den komt te sterven, de verzekeraar aan hem, A, 4000 zal betalen.
Een ander voorbeeld. Dezelfde A heeft aan
B 4000 geleend, welke hem in termijnen uit het pensioen van B zullen worden betaald. Sterft B, dan houdt het pensioen op, en verliest Azijn
geld. Daarom laat A het leven van B verzekeren voor den tijd, gedurende welken de aflossingen moeten plaats hebben. Blijft B in het leven, dan krijgt A zijn geld uit het pensioen, maar sterft B inmiddels, dan krijgt A zijn geld van den verzekeraar. |
|||||
|
96
|
|||||
|
Zie hier nu het model eener polis van levens-
verzekering : Op aanzoek van den Heer A. particulier, wo-
nende te \'s Gravenhage, provincie Zuid-Holland, verklarende geboren te zijn te \'s Gravenhage den 12 April 1800 dertig; en aan geene ernstige ziekte of kwaal te lijden.
verbindt zich de vennootschap.......op
de hiervoor staande algemeene, en de hierna ver-
melde bijzondere voorwaarden, om bij het over- lijden van gemelden Heer kontraktant te betalen eene som van..........gulden aan zijne
echtgenoote vrouwe B. en bij haar vooroverlijden
aan zijne wettige erfgenamen. De verzekering is gesloten tegen eene premie
van........gulden, die de Heer kontraktant
zich verbindt te betalen tegen afzonderlijke kwi-
tantiλu, in driemaandelijksche termijnen van/... ieder op den len Januarij, den len April, den 1 Julij en den len October van elk jaar, begin- nende den l°a Januarij 18 ... . tot aan zijn overlijden. Van deze Polis zijn twee eensluidende afschrif-
ten gemaakt, het eene onderteekend te......
(de plaats waar de zetel der Maatschappij is) den
30<"> December 18..... Het andere te \'s Gravenhage den.. December 18....
Voor het bestuur der vennootschap,
De Kontraktant, De Voorzitter, De Directeuren,
A. C. D. E. Uit die voorbeelden en die polis zal men be-
|
|||||
|
97
|
||||||
|
grijpen, dat men ook zijn eigen leven kan laten
verzekeren. 1) Wij hebben reeds den algemeenen regel bij alle Eigen schuld,
verzekeringen gezien, dat geene vergoeding ver- schuldigd is voor schade, ontstaan door eigen schuld van den verzekerde. Daaruit volgt ten" aan- zien der levensverzekering, dat, wanneer iemand zijn eigen leven heeft laten verzekeren en hij be- gaat een zelfmoord of een misdaad, waarvoor hij met den dood wordt gestraft, de verzekeraar niets behoeft uit te keeren. Het spreekt van zelf, dat wanneer men het leven van een ander heeft laten verzekeren en men de opzettelijke oorzaak wordt van diens dood, de verzekeraar evenmin tot be- taling der bedongen som gehouden is. Zonder dat wij het zeggen zal men begrijpen,
dat de premie bij levensverzekering veel hooger is dan bij iedere andere assurantie. Bij de bere- kening daarvan komen voornamelijk in aanmerking θn de hoegrootheid van het kapitaal, dat men door den verzekeraar wenscht te zien uitgekeerd, θn de ouderdom van den verzekerde, op het oogen- blik, waarop hij de verzekering sluit. De kansbe- rekening berust daarbij op den gemiddelden levens- duur van" den mensen, en deze wordt alweder gekend door naauwkeurige beoefening der weten- schap , welke men de statistiek noemt. Ten slotte nog de opmerking, dat de verzekerde, bij het aan- gaan der assurantie moet doen blijken, dat hij niet lijdt aan eenige belangrijke kwaal, welke zijn leven zou kunnen verkorten en dat dus de verzekeraar zich daarvan vooraf vergewist, meestal door ver- klaringen, afgegeven door den gewonen genees- heer van den verzekerde en door den arts, daar- toe door den verzekeraar aangewezen. 1) De bepaliug vau het Wetboek van Koophandel, dat de levens-
verzekering altijd voor een bepaalden tijd moet worden gesloten is door eene in de vorige maand (Mei 1875) aangenomen wet vervallen. |
||||||
|
8
|
||||||
|
TWEEDE GEDEELTE.
|
|||||||||||
|
Faillissement. Surseance van betaling.
§ 15.
Faillissement.
Men hoort herhaaldelijk in het dagelijksch leven
zeggen: deze of gene koopman is failliet, en dik- wijls maakt men zich daarvan zeer verkeerde voorstellingen. Wat beteekent dan 1 |
|||||||||||
|
Grond van het Alles in het menschelijk leven is
|
wissel val 11»\'.
. . . ^ |
||||||||||
|
faillissement. jje koopman f die heden zich verheugt in liet bezit
van groote schatten en een onmetelijk krediet, kan, Duiten zijne schuld en alleen door den nood- lottigen loop der omstandigheden, in een korten tijd vermogen en krediet verliezen. Wanneer dat geschiedt en hij verpligt is zijne betalingen te staken, dan zegt men, dat zoodanige koopman failliet is. En toch is het oneigenaardig uitgedrukt. Want dan is eigenlijk een koopman eerst failliet, wanneer hij bij regterlijk vonnis in staat van fail- lissement is verklaard. Dikwijls gebeurt liet dan ook, dat een koopman
moet ophouden zijne schulden te betalen, zonder dat hij tevens in staat van faillissement wordt verklaard. Hij tracht vaak zich op eene andere wijze uit die moeijelijkheden te redden en wel door hetgeen men Onderhaudsch noemt een onderhandseli accoord. Hij, of iemand an- accoord. ders, roept~aIs(Ian zijne schuld eischers bijeen, ont- vouwt hun de omstandigheden, waarin hij verkeert, wat daartoe aanleiding heeft gegeven, hoe groot het |
|||||||||||
|
99
|
|||||
|
passief (d. i. de schuldenlast) en het actief (het
bestaande of te goed zijnde vermogen) is en hoe- veel percent hij aan iederen schuldeischer van diens vordering zal kunnen uitbetalen. Blijkt het nu dat de koopman ongelukkig en te goeder trouw is, dan zullen de schuldeischers meestal zoodanig onderhandsch accoord aannemen. Zij hebben daarbij het voordeel, dat zij meer percen- ten van hunne vordering zullen ontvangen, dan wanneer hun schuldenaar in staat van faillisse- ment werd verklaard, ^omdat de geregtelijke voor- zieningen en maatregelen, die in dat laatste geval moeten worden genomen, veel geld kosten, dat eerst uit den boedel van den schuldenaar wordt Betaald, waardoor natuurlijk het bedrag, dat aan de schuldeischers kan worden uitgekeerd, ver- mindert. Maar als de koopman moet ophouden te beta- Faillietver-
len, onverschillig welke schulden, hetzij handels- »y^!f: schulden of andere, en hij heeft geen onderhandsch accoord aangeboden of het is geweigerd, dan kan die koopman bij vonnis der Arrondissements- Regtbank in staat van faillissement worden ver- klaard. Wij zeggen: die koopman, want bij een niet- Verschil tus-
koopman, bij een particulier, is geen faillissement sel"-" koopman denkbaar. Deze laatste kan alleen in staat van\'" \'\',ir leu ier" kennelijk onvermogen worden verklaard, waarmede wij ons hier niet zullen bezig houden. En niet alleen een koopman, in den eigen- V\'K, j» staat
lijken zin des woords, ook een vennootschap van \\na\\t\\\\m^a koophandel, en de boedel van een koopman, die worden ver- gestorven is, nadat hij heeft opgehouden te beta- khard. len, kunnen in staat van faillissement worden verklaard. Die failliet-verklaring geschiedt altijd bij reg- Ojj wieus aau-
terjijk vonnis, en wel, bi op aangifte van\'den ^fte- schuldenaar zelven, die door tusschenkomst |
|||||
|
100
|
||||||
|
van eeu procureur ter griffie der Regtbank
verklaart, dat hij heeft moeten ophouden metbe- talen, of op verzoek van een of meer schuldei- s.chers, die evenzeer door tusschenkφmst \'eens procureurs een verzoekschrift aan de Regtbank mdieneu tot faillietverklaring huns schuldenaars, JSii>i op requisitoir van het Openbaar Ministerie. Openbaar TWir\' Op requisitoir van het Openbaar Ministerie,
nistenc. jj&t wil zeggen: bij ieder regterlijk collegie is een door den Koning benoemden ambtenaar, 1) wiens edele taak het onder anderen is te waken voor de belangen der maatschappij, en als die ambte- naar gewaar wordt, dat een koopman voortylugtig is en geen orde op zijne zaken heeft gesteld^ of dat hi] bezig is zijne goederen te verduisteren, dat wil zeggen, weg te maken en ze opzettelijk aan zijne schuldeischers te ontrooven, dan (maar ook alleen in deze twee gevallen) vraagt dieamb- tenaar van het Openbaar Ministerie (wieus eisch een requisitoir 2) wordt genoemd) de failliet-ver- klaring van dien koopman. Gevolgenvan Zien wij nu de gevolgen van zoodanig verzoek
het verzoek tot tot failliet-verklaring, "klaring*" -^s ^e Regtbank vermeent, dat het noodig is, dan kan zij den koopman, wiens failliet"verklaring gevraagd wordt, eerst voor zich laten komen en
ooren, wat hij omtrent het verzoek te zeggen heeft. Meestal echter geschiedt dit niet, maar spreekt de Regtbank de failliet-verklaring uit, 1) Bij de Arrondissemeuts-Regtbanken, de Officieren van
Justitie, niet hunne plaatsvervangers, Substituut-officieren van Justitie genoemd; bij de Provinciale Hoven en den Hoogen Raad, de Procureurs-generaal, met hunne plaatsvervangers, Amokaten- geueraal getiteld. Bij de Kantongeregteu is iu burgerlijke zaken geen ambtenaar van liet Openbaar Ministerie. Zie daarover mijne beknopte handleiding voor de beoefening
der gronden van de staats-, provinciale- en gemeente-iurigting van Nederland, onder het hoofdstuk: de Justitie. |
||||||
|
2) Van requιrir vorderen, eischen.
|
||||||
|
101
|
|||||
|
vooral omdat bij het verzoekschrift daartoe de
bewijzen moeten worden overgelegd, datdekoop- man werkelijk heeft opgehouden te betalen. Maar de Eegtbank kan de failliet-verklaring
ook weigeren. In dat geval heeft de sclmldeischer, wiens verzoek is afgewezen, het regt om tegen dat vonnis der Eegtbank in hooger beroep te ko- men, dat wil zeggen: zich te wenden tot het Provinciaal Geregtshof, waaronder die Eegtbank behoort en te verzoeken, dat het Hof het vonnis der Eegtbank vernietigen en het oorspronkelijk verzoek toestaan zal. Voor dat hooger beroep heeft hij echter slechts veertien dagen, te rekenen van den dag, waarop zijn verzoek tot failliet-verkla- ring van zijn schuldenaar door de Eegtbauk is afgewezen. De failliet-verklaarde heeft hetzelfde regt tot den veertienden dag na de aankondiging zijner failliet-verklaring in de dagbladen, waarover straks. Maar zien wij thans, wat er gebeurt, als de
Eegtbank de failliet-verklaring uitspreekt. Door het vonnis van failliet-verklaring verliest, Gevolgen van
de failliet de beschikking en het bejieer. over zijne efttjο5^ver\'81 goederen, d. w. z. dat er een ander persoon of klaring. andere personen worden benoemd, die in hetbe- lang der schuldeischers de beschikking en het be- heer over de goederen van den failliet overnemen. Deze persoon is de Curator, die onmiddelijk bij Cnrator. het vonnis door de Eegtbank wordt aangewezen. Volgens de strikte bepalingen der wet moeten de curators bij voorkeur uit de schuldeischers worden gekozen; dit geschiedt echter meestal bij groote faillissementen, als wanneer in de meeste gevallen een regtsgeleerde en een sclmldeischer worden aangesteld. Bij hetzelfde vonnis van failliet-verklaring moet Regtw-0«m-
ook een Regter Commissaris worden benoemd, ""ssam. d. i. de Eegtbank benoemt een harer leden om |
|||||
|
102
|
|||||
|
den geregelden gang van het faillissement en de
handelingen des curators te controleren. Eed. Ten einde een zedelijken band te hebben, waar- door de curators verphgt zijn, de belangen van
den faillieten boedel zooveel mogelijk te oeharti- gen, leggen deze, dadelijk na hunne benoeming, in handen van den Regter Commissaris, den efid af, dat zij den hun opgedragen last getrouw zul- len waarnemen. Wij zullen thans den regelmatigen loop van een
faillissement eens nagaan. Het is natuurlijk, dat zeer velen er belang bij
kunnen hebben het vonnis van failliet-verklaring Openbaarheid. t,e leeren kennen. Ieder, die met den koopman
handelde of van plan was zaken met hem te doen, moet weten, dat de koopman daartoe niet meer bevoegd is; althans dat er bij hem geen waarborg van soliediteit meer bestaat. Openbaarheid is daar- toe weder het eenige middel, en die openbaarheid wordt verkregen door aanplakking van een uit- treksel van het vonnis en door plaatsing daarvan in de dagbladen. r~«» Verzegeling. Inmiddels heeft de griffier der Eegtbank, welke
het vonnis heeft uitgesproken, er een afschrift van gezonden aan den kantonregter. Want deze moet het vonnis kennen, omdat hij den boe- del van den failliet onmiddellijk moet gaan jejr ,zegelen; d. i. de voornaamste en meest geldwaar- cBge goederen van den failliet achter slot brengen, en op de plaatsen waar die goederen weggesloten zijn, het geregtelijk zegel zetten. Voor die zegels en tot verdere zekerheid dat niets aan den boedel zal worden onttrokken, wordt een bewaarder in het huis des gefailleerden achtergelaten. Als de kantonregter en de curator in den failliet genoeg- zaam vertrouwen stellen, kunnen zij hem zei ven als bewaarder aanwijzen. Ontzegeling. Die verzegeling geschiedt echter alleen dan, als
|
|||||
|
103
|
|||||
|
de curator niet dadelijk overgaat tot het opmaken Bocddbe8dug-
eener boedelbeschrijving. vlIlg\' Heeft er verzegeling plaats gehad, dan moet
de curator ook van den Kantonregter vorderen de ontzegeling, d. w. z. dat de kantonregter de door hem gelegde zegels ook achtereenvolgens weder wegneme. Naarmate dat wegnemen der zegels ge- schiedt, worden de goederen, die alsdan te voor- schijn komen, opgeschreven, door een of meer beλedigde schatters gewaardeerd, waarna ook de vermoedelijke waarde dier goederen er achter wordt geplaatst. Deze boedelbeschrijving ofinven- taris wordt ten slotte door den curator, den kan- tonregter, de taxateurs en den failliet, als hij er bij tegenwoordig is geweest, onderteekend, nadat door degenen, die in het bezit der goederen zijn geweest, voor den kantonregter de eed is afge- legd, dat zij niets hebben verduisterd en niet weten, dat er iets van de goederen verduisterd is. De curators krijgen de boeken en de papieren Balans,
van den gefailleerde om te zien, of er ook schuld- vorderingen zijn, die zij kunnen laten incasseren, hetgeen alsdan op hunne quitantiλn geschiedt, en ook om de balans\'\'^ te maken of door den ge- failleerden zelven te laten opmaken, ten einde in verband met de gedane boedelbeschrijving en waardering der goederen te zien, hoe het met den staat van den boedel gesteld is. Dat is na- tuurlijk niet noodig, als de failliet reeds zelf vσσr de failliet-verklaring zijn balans heeft opge- maakt. Het spreekt intusschen van zelf, dat de failliet,
dikwijls met een groot huisgezin, inmiddels leven moet. Daarom worden de curators gewoonlijk door den Eegter Commissaris gemagtigd om aan den gefailleerde en de zijnen huisraad, kleederen en linnengoed af te geven, die zij voor hun gebruik noodig hebben, en ook om uit het geld, dat in |
|||||
|
104
|
|||||
|
den boedel wordt gevonden, in hun levensonder-
houd te voorzien. Verificatie. Inmiddels zijn door den curator, op last van den Regter Commissaris, de bekende en onbe- kende schuldeischers van den gefailleerden opge-. ..roepen, door middel van brieven, aanplakking en advertentiλn in sommige dagbladen, om hunne schuldvorderingen met de bewijzen daarvoor aan den curator toe te zenden, en voorts om op een bepaalden dag, hetzij in persoon, hetzij bij gevol- magtigden 1) voor den Regter Commissaris en den curator te verschijnen, om dan hunne regten te doen gelden. Dit noemt men de verificatie der schuldvor-
deringen. Bekende, ur- Op den bepaalden dag verschijnen de schuld- efochtw eiscners °P de aangewezen plaats. Hunne bijeen- komst wordt voorgezeten door den Regter Com- missaris; de curator is er bij tegenwoordig; de failliet of zijn gemagtigde als hij het verlangt. De Regter Commissaris heeft nu twee liisten,
ιιn waarop de pekende schuldeischers zijn gebragt, en ιιn, op dat oogeriblik nog in blanco, waarop de erkeiuie schuldeischers zullen gebragt worden. IeHer^ιr aanwezige schuldeischers wordt ver-
volgens op zijne beurt opgeroepen, legt aan den Regter Commissaris zijne vordering met de be- wijzen daarvoor over en licht den aard diervor- dering toe. Als een der andere schuldeischers of de curator het verlangt, moet de schuldeischer de deugdelijkheid zijner vordering beledigen. Als nu noch de andere schuldeischers, noch de
curator de toelating van dien schuldeischer be- twisten, dan wordt hij op de lijst der erkende schuldeischers overgebragt. In het tegenoverge- stelde geval tracht de Regter Commissaris de par- 1) Die volmagt wordt gewoonlijk gegeven op zegel van 15
ets. (met de opcenten 21 centen) en moet worden geregistreerd. |
|||||
|
105
|
|||||||||||||||
|
tijen te vereenigen, en zoo dat niet gelukt, moet
de vraag omtrent, de toelating van dien schuld- eischer later aan het oordeel van de Regtbank worden onderworpen. Als nu al de bekende schuldeischers op dien
dag zijn verschenen, en er geen geschil is ont- staan, waarover later de Regtbank uitspraak moet doen, dan loopt de verificatie op dien dag af. De lijst der erkende schuldeischers wordt alsdan door den Eegler Commissaris definitief gesloten, en hij maakt van de zittiug een proces-verbaal op, waarin hij vermeldt, dat de werkzaamheden der verificatie zijn afgeloopen. |
|||||||||||||||
|
In \'t tegenovergestelde geval wordt de voort-
|
Tweede vcri-
licatie. |
||||||||||||||
|
zetting der verificatie op een anderen dag bevo-
len. De oproeping der schuldeischers daartoe ge- schiedt grootendeels op dezelfde wijze als bij de eerste verificatie. Op dien naderen dag gebeurt alles op dezelfde manier als wij dit hierboven hebbeu vermeld. |
|||||||||||||||
|
De schuldeischers, die ook (h\\n niet zijn opge-
komen, hebben geene aanspraak op eenige uit- |
Niet opgeko-
meu sehuld"
eischers.
|
||||||||||||||
|
keering uit den boedel, tenzij zij later hunne
schuldvorderingen nog laten verifiλren, hetgeen zij kunnen doen totdat de laatste uitkeering heeft plaats gehad; maar dan komen de kosten der verificatie voor hunne rekening. |
|||||||||||||||
|
Hier kunnen nu in den verderen loop van een
faillissement zich twee gevallen voordoen: bi er j wordt bij gelegenheid der verificatie door den ge- failleerden koopman of iemand van zijnentwege |
\'/
|
||||||||||||||
|
aan de schuldeischers een accoord aangeboden,
of dit heeft niet plaats, en dan wordt de boedel door de Regtbank insolvent verklaard. Men ziet dus, dat een koopman failliet kan
zijn, zonder dat daarom zijn boedel nog gezegd kan worden te zijn insolvent. Zien wij nu eerst de aanbieding van een accoord.
|
|||||||||||||||
|
106
|
|||||
|
Accoord. Maar wat is een accoord? Een accoord is eene
overeenkomst door den gefailleerden gesloten met zijne crediteuren omtrent de betaling van een evenredig en voor ieder percents-gewijze gelijk aandeel hunner schuldvorderingen, en omtrent de wijze dier betaling: welke overeenkomst door de bij de wet vereischte meerderheid der schuld- eischers aangenomen, en"\'φrobr "de "Regtbank be- krachtigd (gehomologeerd) zijnde, vooralle schuld- eischers verbindend is. B. v. Een gefailleerde is 60,000 schuldig, en hij bezit 15,000. Nu biedt hij aan zijne schuldeischers 20 °/0 hunner schuldvorderingen aan; d. i. 12,000, omdat hij toch eenig geld moet overhouden om niet dood arm te zijn en dus buiten de mogelijkheid om zich ooit weder te verheffen. Nemen nu twee derde der schuldeischers welke */« van het bedrag der schuldvorderingen, of wel drie vierde der schuldeischers welke Va van dat bedrag uitmaken, bet accoord aan, dan is het voor alle crediteuren verbindend 1). Een voorbeeld: Voorbeeld. Stel dat de bovengenoemde gefailleerde 24
schuldeischers heeft, welke te zamen de 60,000 moeten hebben. Nu moeten, om liet accoord te doen aannemen, twee derde d. i. 16 schuldeischers, die te zamen 45,000 moeten hebben, of wel achttien schuldeischers, die te zamen 40,000 moeten hebben, het acoord hebben aangenomen. 1) De wet spreekt hier alleen van concurrente schuldeischers\'
en laat (vrij natuurlijk) de bevoorregte"; \'pand θn hypotheekheb- bende buiten beraadslaging. Herinnert rnen zich wat over be- voorregte schulden, pand en hypotheek in de inleiding te dezen aanzien is gezegd, dan wordt die uitsluiting zeer duidelijk. Deze crediteuren toch hebben geen belang bij het accoord, daar zij aanspraak hebben op volle Detaling hunner vorderingen. Zij kun- iii\'n echter van hunne voorregten afstand doen en dan, als con- currente schuldeischers, medestemmen over het aangeboden ac- coord. Dit zal meestal geschieden, als zij hetzij familie, hetzij vrienden van den gefailleerden zijn, wien zij door hunne stem willen helpen om het accoord aangenomen te zien. |
|||||
|
107
|
|||||
|
Is het accoord aangenomen, dan moet het nog
door de Regtbank worden bekrachtigd (gehomo- Homologatie.
logeerd), en bij die gelegenheid kan de Regtbank,
op voordragt van den Regter-Commissaris en na
verhoor van liet Openbaar Ministerie, den onge-
lukkigen en te goeder trouw gehandeld hebbenden
dadelijk rehabiliteren, d. i. hem volkomen terug- Rehabilitatie.
plaatsen inclen toestand, waarin hij zich vσσr
het faillissement bevond: het faillissement als \'t
ware uitwisschen. Na de homologatie van het ac-
coord krijgt de vroegere gefailleerde zijne boeken,
papieren enz. terug, en ook rekening en verant-
woording van den curator nopens liet door hem
gevoerde beheer.
Als evenwel de Regtbank de homologatie van
het accoord weigert, of als er geen accoord is aangeboden, of als het door de sehuldeischers is verworpen, dan verklaart de Regtbank den boe- del insghent en gelast zijne verdere vereffening lnsolvent- door den\'curator. verklaring.
Wij moeten nu kortelijk zien, hoe de\',insolvente
boedel door den curator tot effenheid wordt ge- bragt. J)e eerste pligt des curators is om de roerende
en onroerende goederen van den boedel, in het openbaar, ten overstaan van een daartoe bevoeg- den, en door den Regter-Commissaris aangewezen ambtenaar te doen verkoouen, en vervolgens om aan de schuldeischers*7\'όii de gezamenlijke baten des boedels, te betalen wat hun toekomt, naar evenredigheid van ieders vordering, en overeen* komstig de daarvan door den Regter-Commissaris opgemaakte rangschikking. Rangschikking. Men weet toch, dat niet alle sehuldeischers
bij de uitbetaling op dezelfde lijn worden gesteld. Er kunnen er onder zijn, die, zoo als wij zagen, uit hoofde van den aard hunner schuldvordering regt hebben op de uitbetaling hunner geheele |
|||||
|
108
|
|||||
|
vordering, terwijl andere slechts regt hebben op
een evenredig deel hunner pretentie. Dit nu wordt bepaald bij de rangschikking.
Daarbij regelt de Eegter-Commissaris den rang van iederen schuldeischer. In de eerste plaats / brengt hij den cujator voor al zijne uitgaven en zijn loon (honorarium). Vervolgens brengt hij op 3 de rangschikking ιιn voor ιιn die schuldeischers, die regt hebben op het volle bedrag hunner vor- deringen. Wat aan deze allen toekomt telt hij te zamen, en trekt het af van de gezamenlijke baten des boedels. Wat er dan overblijft wordt, zoo als men dat noemt, ponds ponds gelijk, d. i. naar evenredigheid van Eet bedrag van ieders vorde- ring, onder de overige schuldeischers verdeeld. Deze ranschikking wordt door den curator ge-
durende veertien dagen ter inzage van een ieder ter griffie der Kegtbank nedergelegd, en daarvan wordt aankondiging gedaan in de dagbladen, die de Regter-Commissans daartoe aanwijst. Verzet. Ieder geverifieerd schuldeischer heeft het regt om tegen die rangschikking in verzet te komen,
als hij meent dat hij meer te vorderen heeft, d. w. z. dat hij wegens den aard zijner schuld anders had behooren te worden gerangschikt, dan uit de rangschikking blijkt. Over dat verzet be- slist de Arrondissements-Eegtbank. Uitbetaling. Wanneer er binnen de veertien dagen geen Ontslag vimverzet jg gedaarij dan WOrdt de rangschikking de- n cura or. £nj^jef gesl0ten, en doet de curator diensvolgens de uitbetalingen. Als er dan geen uitzigt bestaat, dat er later meerdere penningen zullen inkomen, wordt de curator ontslagen, nadat hij, ten over- staan van den Eegter-Commissaris, rekening en verantwoording van zijn beheer aan de schuld- eischers heeft afgelegd. Krijgt de gefailleerde later nog vermogen, dan
wordt er weder een Eegter-Commissaris en een |
|||||
|
109
|
|||||||
|
curator benoemd, en het faillissement heropend
en vervolgd op dezelfde wijze als dit door ons is geschetst. Dit heeft echter geen plaats wanneer de gefail- Rehabilitatie.
leerde, na de vereffening des boedels, door de Kegtbank is gerehabiliteerd. Wij hebben reeds gezien, dat rehabilitatie kan plaats hebben te ge- lijk met de homologatie van het aangeboden ac- coord. Maar die rehabilitatie kan ook geschieden na, de insolvent-verklaring en de vereffening des boedels, op verzoek van den gefailleerden (of als hij overleden is, op verzoek zijner erfgenamen), mits bij dat verzoek worde overlegd een bewijs van al de schuldeischers, waaruit blijkt dat zij tengenoege van elk hunner zijn voldaan. Wat het gevolg is dier rehabilitatie hebben
wij boven reeds gezegd. |
|||||||
|
§ 16.
Reclame. Wat koop en verkoop is hebben wij reeds in
de inleiding gezien, alsmede dat de kooper door levering eigenaar wordt van de door hem ge- kochte zaak. Maar nu kan het gebeuren, dat koopmanschappen zijn verkocht en geleverd, maar dat de koopprijs met, of niet ten volle, is vol- daan, zoodat de kooper eigenaar is geworden, maar de verkooper nog geen vergoeding heeft voor de overdragt van zijn eigendomsregt. Daaruit kunnen groote hardheid en onbillijk-
heid ontstaan. Stel: A koopt voor 10.000 manufacturen van Faillissement
B. B levert ze, maar ontvangt nog geene beta-vai> den kooper ling: maar zie, terwijl de goederen nog onderna levenn?- |
|||||||
|
110
|
|||||
|
weg zijn of pas bij A zijn aangekomen, gaat deze
failliet. Nu zou liet gevolg daarvan zijn, dat B de pas
geleverde goederen kwijt was en daarvoor geene of slechts gedeeltelijke betaling krijgen zou. Want bleven die goederen bij A, dan zou hij
met de andere schuldeischers van dezen gelijkelijk moeten deelen datgene, wat de goederen van A bij verkoop zouden opbrengen, en dan zouden natuurlijk de door B pas geleverde goederen mede onder den boedel van A worden begrepen en mede verkocht ten voordeele van al de schuldeischers. Wat reclame is. Tegen die hardheid heeft de wet gewaakt door
te bepalen, dat de verkooper in zoodanig geval het regt heeft om die koopmanschappen terug te vorderen of te reclameren. Maar niet langer dan binnen den tijd"vSοT\'^rtJg dagen, te rekenen van den dag, waarop die goederen door den failliet of door iemand, die daartoe van hein last heeft gekregen, zijn ontvangen. De terugvordering van koopmansschappen on-
der die omstandigheden heet reclame. En nu doet het er niet toe, of de goederen
zijn uitgepakt of verminderd, de verkooper be- houdt zijn regt van reclame, mits de goederen niet met andere zijn vermengd en dus dezelfde zijn, welke aan den faliiet zijn verkocht en geleverd. Verlies van Zijn evenwel die goederen reeds aan een derden dat regt. verkocht, dan kan de verkooper die niet recla-
meren, maar als dan die nieuwe kooper der^grijs
dier goederen nog niet heeft betaald, dan kan hij
Voorregt opdien van dezen vorderen, en in ieder geval kan
den koopprijs, de verkooper eischen, dat de koopprijs niet in
den faillieten boedel koine en alzoo onder al de
schuldeischers worde verdeeld, maar datdiekoop-
prijs aan hem worde uitbetaald.
Regt der cu- Intusschen kan de curator de teruggevorderde
rators. koopmanschappen behouden, mits hij den koop-
|
|||||
|
111
|
|||||||
|
prijs betale, dien de gefaileerde kooper daarvoor
anders had moeten voldoen. Natuurlijk zal hij dat altijd doen, als de koopmanschappen inmid- dels in waarde zijn gerezen. Want op die wijze wordt de failliete boedθT bevoordeeld en lijdt de de verkooper geen nadeel, die toch voor zijne foederen nooit meer zou hebben gekregen dan
em nu door den bewindvoerder wordt uitbetaald. |
|||||||
|
§ 17.
Surseance van betaling. Het faillissement is het gevolg van den toe-
stand, waarin een koopman is geraakt, dat hij volstrekt niet meer betalen kan. intusschen is het Grond der mogelijk, dat groote kooplieden door onvoorziene surscance- febeurtenissen, welke plotseling den handel schok-
en, in eene oogenblikkelijke verlegenheid gera- ken, doch dat zij tevens het vooruitzigt hebben, dat binnen korten tijd hunne zaken zich zullen herstellen, en dat zij zich van de nakoming van al hunne verbindtenissen zullen kunnen kwijten, even alsof er niets ware voorgevallen. Indien dergelijke kooplieden onder dieomstan-
digheden moesten failleeren, dan zou dat θn voor hen zelven θn voor hunne schuldeischers gelij- kelijk nadeelig zijn. Er bestaat dan ook bij de wet een middel om hun te gemoet te komen, en dat middel heet: het vragen van surseance (opschor- ting) varijfejskling. Om evenwel 3iλ "surseance te kunnen verkrijgen, moet uit de balans dier koop- lieden, door deugdelijke bewijzen gestaafd, kun- nen worden aangetoond, dat zij door het te ver- leenen uitstel in staat zullen zijn, hunne schuld- eischers ten volle te voldoen, of, m. a. w. dat |
|||||||
|
112
|
|||||
|
zij zelve door de surseance geholpen zullen zijn,
en dat de schuldeischers er niet door zullen wor- den benadeeld. Vorm. De koopman, die zich in dat geval bevindt, wendt zien het allereerst met een verzoekschrift
tot de Regtbank van zijn Arrondissement, in welk veraoeksTJhrnTj\'TToor hem en een procureur bij die Regtbank onderteekend, wordt gevraagd, dat nem provisionele surseance worde verleend. Provisionele "Wanneer liet nu aan de Regtbank, uit de daar- surseance. toe overgelegde stukken blijkt, dat het verzoek
niet op losse gronden steunt, dan beveelt zij da- delijk de oproeping der schuldeischers, die op liet verzoek worden gehoord, en waarvan onmiddellijk twee of meer worden benoemd om inet den schul- denaar het beheer over zijne zaken te voeren. Dadelijk daarop kan de Regtbank de provisionele I; surseance verleenen. Uiterlijk binnen veertien . I dagen na die uitspraak, moet zich de koopman 15efinjtievewenden tot den Hoogen Raad, bij een verzoek- eurseance. schrift, door hem en een procureur bij dat hoogste
regterlijke collegie in Nederland onderteekend, waarin nu aan den Raad wordt verzocht, hem V\\ definitieve surseance van betaling te verleenen. j Oai verzoekschrift wordt gesteld in handen van \'twee leden van den Hoogen Raad, welke wederom de zamenroeping der schuldeischers gelasten, en die, na met de schuldeischers en met de personen, welke inmiddels met den koopman zijne zaken hebben beheerd, en dus daarmede het best bekend kunnen zijn, het verzoek rijpelijk te hebben over- wogen, van hunne bevinding aan den Hoogen Raad verslag geven. "Wanneer twee derde der (concurrente) schuld-
eischers, wier vordering uitmaakt drie vierde der schuld, of drie vierde dier schuldeischers, wier vordering twee derde der schuld beloopt, zich tegen het gedaan verzoek verzetten, wordt het |
|||||
|
118
|
|||||
|
onmiddellijk van de hand gewezen. In het tegen-
overgestelde geval verleent de Hooge Raad de definitieve surseance, als hij vermeent dat die be- hoorlijk is geregtvaardigd. Het behoeft naauwelijks gezegd te worden, dat aan die uitspraak open- baarheid moet worden gegeven door al demidde- len, welke wij reeds dikwijls, als daartoe gebrui- kelijk, hebben vermeld. Gelijk van zelf spreekt, is het gevolg der ver- Gevolg daar-
leende surseance, dat gedurende dien tijd devan- schuldenaar niet tot betaling zijner schulden (enkele uitgezonderd) kan worden genoodzaakt. Die definitieve surseance van betaling mag ech- Voor hoe lang.
ter voor niet langer dan twaalf maanden worden Verlenging. verleend, en kan niet wordλοTverlengd dan wan- neer er dringende redenen bestaan, waaromtrent dan weder een geheel nieuw onderzoek, op dezelfde wijze als bij de eerste aanvrage, moet worden in- gesteld. Maar wel mag de Hooge Raad binnen het jaar Intrekking.
de verleende surseance intrekken, wanneer blijkt, of dat inmiddels de boedel zoozeer is achteruit gegaan, dat aan eene volledige uitbetaling der schulden niet te denken valt, of dat de schulde- naar te kwader trouw handelt en zijne schuldei- schers tracht te benadeelen. |
|||||
|
GEDEELTE.
|
|||||||
|
DERDE
|
|||||||
|
Zeerkgt.
§ 18.
Zeeschepen.
Aan handel en scheepvaart heeft Nederland
zijn bloei en grootheid te danken gehad, en ten huidigen dage bekleedt nog ons vaderland door die beide belangrijke takken van bestaan eene eervolle plaats in de rij der Europesche Mogend- heden. Houdt men dat in de gedachte, dan wordt het duidelijk, dat vooral voor den Nederlander eenige kennis van het zeeregt eene behoefte is. Aard. Iedereen weet het verschil tusschen een roerende en eene onroerende zaak. De eerste is eene zoo-
danige , die zich kan verplaatsen of verplaatst kan worden, bij de laatstgenoemde is dit liet geval niet. Daar nu een schip vatbaar is voor verplaat- sing, zoo volgt daaruit, dat schepen roerende goederen zijn. Overdragt. Wanneer men eene roerende zaak aan een an- der wil overdragen, dan doet men dit door hem die zaak eenvoudig over te geven, en zonder dat daartoe eenige verdere formaliteit wordt vereischt. Als gij b. v. voor een vriend een boek koopt, om het hem ten geschenke te geven, en gij geelt hem dat boek over, dan heeft er levering plaats gehad en uw vriend is eigenaar van dat boek geworden. Daar wij nu gezien hebben, dat schepen roerende goederen zijn, zou daaruit moeten volgen, dat |
|||||||
|
115
|
|||||
|
diezelfde regel ook op schepen toepasselijk is,
en dat alzoo als A een schip verkoopt aan B, liet voldoende zou wezen, dat de verkooper den kooper eenvoudig in het bezit stelde van liet schip, en dat deze laatste daardoor eigenaar werd. Dit is echter geenszins het geval. Het is te veel
van belang, dat men kunne weten, wie eigenaar is van een schip, dan dat de wetgever voor de levering er van geene andere formaliteiten zou hebben bepaald. Nu is net bekend, dat voor de levering van
onroerende goederen b. v. van een huis, wordt gevorderd de overschrijving van de akte, waarbij de eene partij aan de andere den eigendom over- draagt, in de daartoe bestemde openbare registers. Datzelfde nu wordt vereischt voor de levering van zeeschepen. Volgens het Koninklijk besluit van den 21«n Scheepsbe-
Junij \'1836, Stbl. n". 41 1) zijn de hypotheek vvlJzen\' bewaarders in de hoofdplaats van elk arrondisse- ment belast met het houden dier registers. Maar dewijl het dikwijls moeijelijk is te weten in welke plaats het schip te huis behoort, en bij welken hypotheek-bewaarder men dus de noodige inlich- tingen zal kunnen krijgen, is te \'s Gravenhage een hoofdkantoor gevestigd, waar al de eigendoms- bewijzen van zeeschepen worden bewaard. Het bewijs van eigendom van een schip wordt Br>et\' »
ook wel de brief van opdragt genoemd. De schip- °P"ragt- per voert dat bewijs, of weleen behoorlijk afschrift daarvan, altijd op reis met zich mede, want in oorlogstijd moet hij kunnen bewijzen wie eigenaar 1) Men verwarre vooral niet Staatsblad met Staats-Courant.
Het Staatsblad is de verzameling van alle wetten, die door de Staten-Generaal zijn aangenomen en door den Koning bekrach- tigd, en welke, juist door de plaatsing in het Staatsblad, ver- bindende kracht verkrijgen. Dat Staatsblad wordt door de Re- gering uitgegeven, en daarin vindt men ook de voornaamste Koninklijke besluiten. |
|||||
|
116
|
|||||||||
|
is van het schip, om te voorkomen dat het, alsof
het den vijand toebehoorde, wordt opgebragt. Zeebrief. Opdat een schip de Nederlandsche vlag moge voeren, wordt eene bepaalde akte vereischt, die
van wege den Koning aan den gezagvoerder wordt uitgereikt. Deze akte neet Aejeebrief. Het behoeft wel geen betoog, dat de gezagvoerder op zijn schip altijd in liet bezit dier akte moet zijn en dat een schipper, die de Nederlandsche vlag voert zonder zeebrief of vergunning, of wel met een zeebrief, die vervallen is, gestraft wordt. 1) |
|||||||||
|
§ 1»-
De schipper. Het wetboek van koophandel noemt den ge-
zagvoerder op een koopvaardijschip, dien wij ge- woonlijk den titel geven van scheepskapitein, met den naam van schipper. Dezen naam zullen ook wij in het vervolg behouden. Bepuling. Wat de schipper is in het algemeen, behoeven wij naauwelijks te zeggen. Hij is de man, diebe-
last is met het voeren van het schip, hetzij hij dat doet tegen een vast en vooraf bedongen loon, of voor een aandeel in de winst of in de vracht. |
|||||||||
|
§ 20.
De schipper en zijne equipage.
De schipper alleen kan natuurlijk het schip niet
voeren. Hij heeft daarvoor officieren en scheeps- 1) Het geheele onderwerp der zeebrieven is bij ons op nieuw
geregeld door de wet van 28 Mei 1869 (Staatsblad n°. 96). Art. 2 vermeldt voor welke schepen de zeebrief kan worden afgege- ven, art. 3 wat er in vermeld moet zijn; art. 6 hoe de zee- brieven vervallen; art. 17 en vv. bevatten strafbepalingen tegen overtredingen van deze wet. |
|||||||||
|
117
|
||||||||
|
gezellen noodig, welke hij dan ook, vσσr den
aanvang der reis, in dienst neemt. Die officieren en gezellen verhuren derhalve aan Overeenkomst,
den schipper hunne diensten voor ιιn of meer zeereizen, en tot vergoeding daarvoor betaalt hun de schipper een bedongen loon. De overeenkomst, welke dus tusschen den schipper en zijn scheeps- volk wordt gesloten, is die van huur en verhuur van diensten, reeds uit de inleiding bekend. De aanneming van het scheepsvolk door den Monsterrol.
schipper heet de monsterins, en deze geschiedt in tegenwoordigheid van een oepaalden ambtenaar, waterschout genaamd. Het bewijs van de overeen- komsten, die door den schipper met zijn scheeps- volk zijn getroffen, wordt gevonden in het daarvan opgemaakt geschrift, dat de monsterrol heet en dat gedurende de geheele reis aan boord behoort te zijn. Van het oogenblik, dat de monstering heeft Verpligtingen
plaats gehad, beginnen de wederzijdsche verplig- van te* tingen tusschen den schipper en zijne officieren scneePsvo1 en scheepsgezellen. Over net algemeen bestaan die verpligtingen
daarin, dat zij op bevel des schippers aan boord moeten komen, het schip in orde lielpen brengen en beladen, en zich zonder behoorlijk verlof niet meer van boord mogen verwijderen. Op de reis moeten zij den schipper in alle om-
stanaigheden ter zijde staan. Na het eindigen der reis moeten zij, als de
schipper of de reeders het verlangen, het schip helpen lossen, onttakelen enz. Daarentegen is de schipper verpligt aan zijn Verpligtingen
scheepsvolk het bedongen loon te betalen. Gedu- ^f rende de reis mag hij liun niet meer dan Vs van PF^\' het verdiende loon op rekening geven. Het spreekt
echter van zelf, dat als hij hen buitenslands af- dankt, hij aan ieder hunner het verschuldigde |
||||||||
|
118
|
|||||
|
loon behoort te voldoen. De schipper mag zijne
officieren of scheepsgezellen niet ontslaan dan om wettige redenen. Doet hij het desniettemin, dan kan Hij door den ontslagenen tot schadevergoeding worden aangesproken. Gaat de reis, waarvoor zij hunne diensten heb-
beu verhuurd, niet door, of wordt zij geschorst, dan kent de wet evenzeer aan liet scheepsvolk eene billijke schadevergoeding toe. In sommige gevallen kan liet scheepsvolk wei-
geren de dienst gestand te doen, en wel voorna- meiijk als het blijkt, dat er aan die reis een levensgevaar verbonden is, dat zij niet hadden kuuuen voorzien, b. v. als inmiddels de Staat in een zeeoorlog gewikkeld wordt, of als op de plaats, werwaarts het schip bestemd is, eene doodelijke ziekte is uitgebroken. Huishouding Intusschen is \'t door de ondervinding gebleken, u tucht on de dat de eenvoudige verbindtenis tusschen den schip- °sXepeu.y" Per en ziJn scheepsvolk op verre na niet voldoende was, als band tusschen die beide partijen. Wel bepaalt het wetboek van koophandel, dat de schipper de hulp der politie of der militaire magt kan inroepen tegen diegenen, welke weigeren aan boord te komen of het schip zonder verlof ver- laten, maar deze bepalingen bleken dikwerf krach- teloos te zijn. Daarom zijn bij eene bijzondere wet, en wel
van den 7\' Mei 1856 {Stbl. N°. 32) nadere bepa- lingen gemaakt omtrent de huishouding en tucht op de koopvaardijschepen, en daarbij wordt tesen den schipper, de stuurlieden en de verdere sche- pelingen, die vσσr den aanvang der reis zich niet op den bepaalden tijd aan boord bevinden, of zich daarvan verwijderen, zoodat zij door hunne schuld de reis niet medemaken, en ook voor het geval van desertie van boord gedurende de reis, gevangenzetting bedreigd. |
|||||
|
119
|
|||||
|
Overigens wordt aan den schipper een dicipli-
nair gezag over de scheepsgezellen toegekend, zoodat hij deze in bepaalde gevallen kan straffen met verbeurte van een tot vijftien dagen gagie, en zelfs met opsluiting en kromsluiting m de boeijen. De schipper moet dan ook een door den waterschout geparafeerd strafregister altijd aan boord hebben. Natuurlijk heeft de wet er voor gezorgd, dat
de schipper zich daaromtrent aan geen daden van willekeur kan overgeven. Afgescheiden toch van andere vervolgingen, kan den schipper, die zich ten opzigte van schip, lading, scheepsvolk of passagiers heeft misdragen, door een Kaad van tucht, door den Koning ingesteld en te Amster- dam zitting hebbende, de bevoegdheid worden ontnomen om gedurende een bepaalden tijd, doch niet langer dan twee jaren, als schipper op een Nederlandsch schip te varen. Wanneer een lid van liet scheepsvolk gedu- BiJ overlijdi
rende de reis overlijdt, dan hebben zijne erfge- namen regt op de gagie. Was hij aangenomen bij de maand, dan kunnen zij de gagie vorderen tot het einde der maand waarin hij gestorven is; was hij aangenomen voor de reis heen en weer, dan kunnen zij vorderen de helft, als hij sterft op de heenreis, en het geheel, als hij overlijdt op de terugreis. Mogt het geval zich voordoen, dat hij gesneuveld is bij de verdediging van het schip, dan is de volle gagie verschuldigd, als het schip behouden terugkomt. |
|||||
|
120
|
|||||||
|
§ 21.
De schipper vσσr de reis. Bezigtiging. Vσσr den aanvang der reis en alvorens zijne
lading in te nemen, moet de schipper, als een belanghebbende dat vordert, zijn schip door be- eedigde deskundigen laten nazien. Iulading. Ook moet hij zorgen, dat hij geene goederen inlaadt, die reeds dadelijk blijken beschadigd of slecht gepakt te zijn. Neemt hij ze aan en wil hij later daaromtrent
in geene moeijelijkheden geraken, dan moet hij den slechten toestand (de wanheid) dier goederen, op de ontvangst-bewijzen (recieven), die hij er voor afgeeft, vermelden. |
|||||||
|
§ 22.
De schipper gedurende de reis.
Van den aanvang tot het einde der reis moet
de schipper zich persoonlijk aan boord bevinden; want hij is de man, die het gezag voert en aan wiens bevelen zich niet alleen zijn scheepsvolk, maar ook de passagiers, voor zooverre die bevelen strekken tot bewaring der goede orde aan boord, zich moeten onderwerpen. Al is het gevaar ook nog zoo groot, hij mag zijn schip niet verlaten, dan alvorens den raad van de voornaamsten van het scheepsvolk te hebben ingewonnen, en dan nog moet hij zooveel mogelijk zorgen, dat zijne scheepspapieren en de kostbaarste goederen der lading behouden blijven. Verantwoorde. Op den schipper drukt uit den aard der zaak lijkheid. eene zeer groote verantwoordelijkheid. Voor bij- |
|||||||
|
121
|
||||||
|
zondere en te voorziene gevallen stelt de wet be-
paalde regelen, b. v. dat hij zich overal, waar fjewoonte of voorzigtigheid het gebieden, van
oodsen 1) moet voorzien; dat hij, als hij verneemt, dat de vlag onvrij is geworden, d. w. z. dat het gevaarlijk is geworden onder Nederlandsche vlag te varen, in de eerste onzijdige haven moet bin- nenloopen enz. Doch in het algemeen zou men de verpligtin-
fen van den schipper gedurende de reis aldus
unnen zamenvatten: de uiterste voorzigtigheid voor schip en lading; raadpleging zijner officieren in moeijelijke omstandigheden; kennisgeving zoo- veel mogelijk gedurende de reis aan de eigenaren of reeders van het schip van den toestand van schip en lading; en behoorlijk bijhouden van zijn dagregister of journaal. Het dagregister of journaal van den schipper Dagregister.
is, om het met korte woorden te zeggen, zijne van dag tot dag bijgehouden reisbeschrijving, zoo naauwkeurig mogelijk, en tot in de minste bij- zonderheden opgemaakt. Behalve door den schip- i>er wordt het ook door den stuurman ondertee-
:end. Eindelijk vermelden wij nog, dat de schipper
op reis ook eenigzins de rol van ambtenaar van den burgerlijken stand en van notaris vervult. Bij geboorte of overlijden aan boord schrijft hij 1) Loodsen, zijn geλxamineerde en beλedigde staatsambtenaren, \\
voo teeken. De Staat heeft zich de uitsluitende bevoegdheid voorbe- houden vau het doen binueu-en uitloodseu van zeeschepen. l)aar- voor is een loodsgeld verschuldigd dat, door de gezagvoerders der schenen, bij het uitgaan vσσr het vertrek naar zee, bij het biunenkomen, binnen een maand, bij de daarvoor aangestelde ontvangers, moet worden voldaan. 11e wet van 20 Augustus 1859 (Staalsbl. n°. 93) regelt de loodsdienst voor zeeschepen, die van 30 December 1865 (Staatsbl. n°. 173) regelt het loods- en bakeu- wezen op eenige wateren en stroomen. Deze laatste is uotr aan- gevuld bij de wet vau 22 December 1867 (Staatsbl. n°. 158). |
||||||
|
«
|
||||||
|
122
|
|||||||
|
de daartoe betrekkelijke akte in zijn dagrcgister,
en zoo iemand een testament wil maken, kan dat te zijnen overstaan of voor den stuurman geschie- den. Hierbij echter ιιne opmerking, namelijk, dat zoodanige uiterste wil krachteloos is, als de erflater komt te sterven zes maanden na het ein- digen der zeereis. Dat is duidelijk. In dien tijd van zes maanden heeft hij toch de gelegenheid gehad een ander testament te maken, dat geheel voldoet aan den vorm, voor uiterste willen voor- geschreven bij de wetgeving van het land, waar hij is aangekomen. |
|||||||
|
§ 23.
De schipper na de reis.
Rekening en Wanneer de reis geλindigd is, moet de schip-
verantwoor- per, onder overlegging van al zijne boeken en
" papieren, aan den eigenaar van het schip of aan
den boekhouder der reederij rekening en verant-
woordiug geven van zijn geheel bewind, zoowel
wat liet schip als wat de lading betreft. Als de
rekening in orde wordt bevonden, moet aan den
schipper worden betaald wat blijkt hem verschul-
digd te zijn.
Geschil. Wanneer er over die rekening en verantwoor-
ding geschil mogt ontstaan, is de eigenaar of de
boekhouder toch verpligt den schipper voorloopig
zijne gagie te betalen, mits deze borg stelle, dat
hij later datgene er van zal teruggeven, wat blij-
ken zal hem niet toe te komen.
Voorregt. Voor al hetgeen den schipper toekomt ter zake
der gedane reis, is het schip met zijn tuigaadje
aan hem bij voorregt verbonden, d. w. z. (gelijk
wij reeds in \'t algemeen vroeger zagen) dat als
het schip mogt worden verkocht en de schulden
|
|||||||
|
123
|
|||||||||
|
grooter moeten zijn dan de baten, zijne schuld
in naar geheel, bij voorkeur boven anderen uit de opbrengst van net schip moet worden afbe- taald. Zoo zijn evenzeer het schip en de vracht bij voorregt verbonden aan de andere scheeps- officieren en scheepsgezellen, voor hetgeen zij als zoodanig hebben verdiend. |
|||||||||
|
§ 24.
De Stuurman. De stuurman is de eerste officier van den schip- Oukuude.
per, en op hem is in het algemeen toepasselijk alles, wat wij van de verhouding tusschen den schipper en zijne officieren en scheepsgezellen hierboven hebben gezegd. Alleen moet hier nog worden bijgevoegd, dat,
als de stuurman zich als zoodanig verhuurt voor eene reis naar eene haven, waarheen hij nooit heeft gevaren zonder het bij de monstering te zeggen, of als hij in strijd met de waarheid ver- klaart als stuurman eene zoodanige reis te hebben gedaan, hij zijne volle gagie verbeurt, en tot schadevergoeding verpligt is, als door zijne on- kunde schip of lading nadeel lijdt. |
|||||||||
|
§ 25.
Bevrachting en verhuring van schepen.
Hij, die zijne goederen in een schip laadt om Bevrachter,
ze te doen vervoeren, heet de bevrachter of inla- der. Hij, die zich met liet vervoer belast, d. i. Vervracθtar. de schipper, die gewoonlijk met den bevrachter handelt, heet de vervmchter. |
|||||||||
|
124
|
|||||
|
B-party. J)e overeenkomst tusschen deze beiden gesloten
is een contract van bevrachting, en het bewijs van de gesloten overeenkomst heet de Cherte-partij. Cherte-partij, d. w. z. Charta-partita, verdeeld
papier, omdat in vroegere tijden de overeenkomst van bevrachting werd geschreven op een stuk, dat daarna in tweeλn werd gedeeld. De vervrach- ter kreeό\' de eene helft, en de bevrachter de andere. Deze zond zijne helft naar de plaats, waarheen de lading moest worden vervoerd, en tegen vertoon van dat stuk gaf de schipper aldaar de lading af aan hem, aan wien ze was geadresseerd. Ziehier liet model eener cherte-partij, gelijk die te- gen woord ig liier te lande pleegt te worden opgemaakt. Wij ondergesciireveuen, de heer A bevrachter
ter eenre en B. kapitein op het.....schip
(de naam van liet schip) groot circa .... lasten,
varende onder Nederlandsche vlag, en liggende te......als vervrachter ter andere zijde, ver- klaren met elkander geaccordeerd te zijn over de be- en vervrachting van het schip, in maniere als volgt: Dat de kapitein het voorschreven schip voor
het ladeu moet leveren hecht, digt, welgekalfaat en in alle opzigten volgens zeemansgebruik voor- zien en in staat om koopmansgoederen over zee te voeren. (Hier volgen de verdere voorwaarden).
A\\ elke belading......en de wederontlos-
sing zal moeten plaats hebben binnen den tijd
van......achtereenvolgende dagen, te reke-
nen daags nadat de kapitein zal gedeclareerd
hebben.....volkomen in staat te zijn, en bij-
aldien hij langer mogt worden opgehouden, zal
aan hem voor ieder overigen ligdag worden be- taald de somma van.....gulden. |
|||||
|
125
|
|||||
|
Na getrouwe ontlossing en uitlevering van de
voorschrevene lading (de gevaren der zee uitge- zonderd) zal aan meergemelde kapitein of zijne or- der voor vracht worden betaald......gulden. De lading wordt den kapitein vrij aan boord
geleverd en van boord gehaald. De kapitein zal gehouden zijn van alle de in
zijn schip te laden goederen, connossementen en recieven te teekenen, tot zoodanige vracht en conditiλn als door of van wege den heer bevrach- ter of correspondent zal worden ingevuld, zonder dat het meerdere of mindere eenigen invloed zal hebben op de bepalingen in deze Charter-partij vervat, maar al het voordeel of nadeel daarvan ten laste of faveure van den heer bevrachter zal komen. De kapitein verpligt zich, indien de heer be-
vrachter zulks mogt verkiezen en de diepte van liet water het toelaat, in het Eijks Entrepot-Dok alhier te lossen, onder vergoeding der daardoor veroorzaakte onkosten. Het benoodigde garnier zal zijn voor rekening
van den kapitein, en de matten voor die van den heer bevrachter. De kapitein zal zich te (plaats van bestemming)
adresseren aan den correspondent van den lieer bevrachter, den heer C. Avarijgrosse vallende zal dezelve volgens usantie
en costumen van de zee worden gereguleerd. Tot nakoming van deze verbinden de heeren
bevrachter de in te laden goederen en de kapitein zijn vracht, schip en gereedschappen van dien; voorts als naar regten. Hiervan.....eensluidenden gepasseerd, welke
wederzijds zijn onderteekend.
Amsterdam, den.........
(fret) A. (bevrachter).
B. (vervrachter). |
|||||
|
128
|
|||||
|
Wijze van Evenwel wordt niet bij iedere bevrachtingeene
verhuring. cherte-partij opgemaakt. Het geschiedt namelijk niet als liet scliip is geladen op stukgoederen. Om dat te begrijpen dient men te weten, dat
de bevrachting van een schip op tweeλrlei manier kan plaats hebben: of de bevrachting wordt gedaan voor het ge-
heel of een gedeelte van een schip, tot het doen van ιιn e of meerdere reizen; stukgoederen, of bij aanleg op stukgoederen, wanneer een schipper (vervrachter) van een ieder, die zich daartoe aanbiedt, zoovele goederen als hem goed- dunkt ter inlading en vervoer aanneemt. In dat laatste geval wordt, gelijk wij reeds zeiden, geene cherte-partij opgemaakt. De wijze, waarop schepen kunnen worden ver-
huurd, is verschillend, naar gelang de belang- hebbenden dat overeenkomen. Het kan bij de maand, voor de reis, als anderzins plaats heboen. Lading en Indien omtrent den tijd van lading en lossing lossing. niets bij de cherte-partij is bepaald, dan moet die zijn afgeloopen binnen 15 achtereenvolgende werk-
dagen, nadat de schipper verklaard heeft daartoe gereed te zijn; en voor ligterscliepen, d. w. z. voor de kleinere schepen, die de goederen uit het grootere schip overnemen, als dit laatste om de eene of andere reden de plaats zijner bestem- ming niet kan bereiken, binnen drie dagen na aankomst. Die bepalingen gelden echter alleen als de lading
en lossing binnen het koningrijk of de koloniλn van den Staat moeten plaats hebben. Buiten\'s lands moeten de wetten of gebruiken der plaats gevolgd worden. Ligdagen. Het spreekt wel van zelf, dat de schipper of ligterschipper van den bevrachter of den gecon- signeerde (d. i. van hem, aan wien de goederen zijn toegezonden) kan vorderen, dat de lading en |
|||||
|
127
|
|||||||
|
lossing binnen den genoemden tijd afgeloopen zijn.
Anders verliest hij tijd, en zijn tijd is kostbaar. Daarom kan hij in riet tegenovergestelde geval schadevergoeding vragen voor iederen dag, dat lading of lossing langer duurt, en dit noemt men : het vorderen van ligdagen of overligdagen. Als omtrent den tijd van de betaling der vracht Betaling der
niets is bedongen, is deze bij de uitlevering (]ervrae,lt- goederen dadelijk invorderbaar. |
|||||||
|
§26.
Regten en verpliglingen ran bevrachter en
vervrachter. In het algemeen zij hier gezegd, dat zoowel tle Verboden la-
bevrachter als de vervrachter verpiigt zijn te zor-(ii"o- gen, dat door hunne schuld of nalatigheid het schip of vσσr, of gedurende de reis, of bij zijn aankomst op de plaats der bestemming, niet worde opgehouden 1) of gearresteerd, omdat het goede- ren bevat, welke of niet, of niet op die manier mogten worden ingeladen. De bevrachter moet zorgen, dat behoorlijk en Tijd van laden,
tijdig het schip worde geladen; en doet hij het niet, dan kan de schipper of schadevergoeding vragen voor den tijd, dien hij verliest door te blijven liggen, of de overeenkomst houden voor vernietigd en evenzeer een gedeelte eischen van de voordeelen, die hij door het vervoer zou heb- ben genoten, of na gedane waarschuwing wegzei- len zonder lading, en na volbragte reis zijne vracht en overligdagen vorderen. 1) Bijzondere nersouen, convooiloopers genoemd, zorgen dat er
door gebrek aan de noodige stukken en documenten als anderzins geenc vertraging kan ontstaan bij het in- en uitklaren van schepen. |
|||||||
|
128
|
|||||
|
Ditzelfde geldt ongeveer, wanneer de bevrachter
den bedongen tijd niet geheel heeft laten voorbij- gaan, maar toch de lading in dien tijd niet ge- heel heeft volbragt. Pligt des Daarentegen moet de schipper zorgen, dat zijn schippers. schip op den bepaalden tijd tot inlading gereed zij, en bij gebreke van dien, is hij van zijn kant tot schadevergoeding aan den bevrachter gehouden. Goede staat Het spreekt van zelf, dat hij moet zorgen, dat van het schip. het schip bij den aanvang der reis in staat zij die te kunnen doen, want anders behoeft niet alleen de bevrachter geene vracht te betalen, maar kan hij ook den vervrachter tot schadevergoeding aan- spreken. ontbinding der Als een schip op stukgoederen is aangelegd, overeenkomst (jan mag de vervracliter bepalen, hoe lang hij in van regtsw<.gc.ja(jjug z&\\ blijven liggen. Is die tijd verstreken, dan moet hij bij de eerste gunstige gelegenheid vertrekken, wanneer hij van de inladers geen verlof heeft bekomen om nog langer te blijven liggen. Er zijn gevallen, dat de overeenkomst van be-
vrachting van regtswege ontbonden is, en dat de bevrachter aan den vervrachter geen vracht, en de laatste aan den eersten geen schadevergoeding schuldig is; m. a. w. dat de partijen in eens van elkander af zijn, b. v. als het schip door overmagt belet wordt uit te loopen. In sommige gevallen kan een der beide partijen bij den regter de ver- nietiging der overeenkomst vragen, b. v. als vσσr den aanvang der reis een oorlog uitbreekt, waarbij schip en lading, of een van beiden, onvrij worden. |
|||||
|
129
|
|||||
|
§ 27.
Reglen van den schipper tegenover den ge-
consigneerde. De geconsigneerde moet de goederen, aan zijn LussiDg. Beta-
adres verzonden, binnen den tijd bij de cherte-lilln «tervracht, partij of de wet bepaald, lossen of doen lossen, en de vracht en avarij (wat dat is zullen wij later zien) betalen. Doet hij dat niet en zijn de ligda- gen om, dan kan de schipper op magtiging des regters lossen en de lading onder bewaring geven van een daartoe aangewezen persoon. Indien den schipper de vracht en wat hem ver- Regten van
der verschuldigd is niet wordt betaald, heeft hijd<M\' ult!lii\'-)er volstrekt geen regt om de goederen aan boord teVar,]evracht!g houden. Want stond hem dit vrij, dan zou de geconsigneerde zich nooit behoorlijk kunnen ver- gewissen of de lading wel goed was overgekomen. De schipper kan zich echter voor de vracht zeker stellen, op dezelfde wijze als wij dat van voerlie- den en schippers op binnenwateren hebben gezien, namelijk door de goederen te doen opslaan onder een derde, totdat nij zijne vracht en verdere on- kosten heeft ontvangen. Maar als de geconsigneerde de aanneming der
goederen over het algemeen weigert, dan mag de schipper die, na bekomen magtiging des regters, verkoopen, en zicli uit de opbrengst voldoen al wat hem ter zake van het vervoer is verschuldigd. Zoo er daarna van de lading nog goederen over- blijven, dan moeten ze onder geregtelijke bewaring worden gesteld, en zoo de opbrengst der goederen niet voldoende is om des schippers kosten te dek- ken, dan kan hij voor het overschot den be- vrachter of inlader aanspreken. |
|||||
|
130
|
||||||
|
§ 28.
Cognoscement.
Wat cognos- Het Cognoscement is een geschrift of akte, die
sement is. de erkentenis inhoudt van den schipper, dat hij
de bij de cherte-partij bedoelde goederen van den
bevrachter of inlader heeft overgenomen en in
zijn schip geladen.
Zie hier daarvan een voorbeeld:
Ik A.......Schipper naast God van mijn
schip genaamd........als nu ter tijd gereed
liggende te......om met den eersten goeden
wind, dien God verleenen zal, te zeilen naar (plaats
van bestemming), alwaar mijne regte ontlading zal zijn, bekenne onder den overloop van mijn schip ontvangen te hebben van U, den Heer B. (volgen de ingeladen goederen met volledige
omschrijving).
alle droog en wel geconditioneerd en gemerkt met
dit voorstaande merk. Al hetwelk ik belove te
leveren (indien mij God behouden reize verleent)
met mijn voorz. schip tot.......aan den
Heer C. of order, mits mij betalende voorAnijne
vracht van dit voorz. goed, de somma van..... f uiden, en de haverij naar de usantie van de zee.
In om te voldoen dat voorz. is, zoo verbind ik mij zelven en al mijn goed en mijn voorz. schip met al deszelfs toebehooren. In kennisse der waar- heid, zoo heb ik.....konnossementen hiervan
onderteekend met mijnen naam, of mijn schrijver
van mijnentwege, aflen van eenen inhoud, het eene voldaan, de anderen van geene waarde. Afgeladen als boven, vermeld door..... Amsterdam, den........18 . . .
|
||||||
|
(Gel.) A.
|
||||||
|
131
|
|||||
|
Voor den inlader of bevrachter vertegenwoor- "Voor inlader
digt derhalve het cognoscement de goederen zelven,of lj<ivractltcr- en als hij het cognoscement aa7i iemand overdraagt, dan draagt hij daardoor de goederen zelven over, welker aard, noeveelheid, merkeu en getallen in het. cognoscement moeten staan uitgedrukt. Dat cognoscement, hetwelk de verantwoordelijk" lioeveelexeTn-
heid van den schipper regelt, is alzoo voor vierl,lillc,1- verschillende personen van het hoogste belang en daarom worden er ook minstens vier oorspronke- lijken van opgemaakt. In de eerste plaats, voor den bevrachter of in-
lader; want deze heeft daardoor het bewijs, dat de schipper zijne goedereu heeft overgenomen en welke. In de tweede plaats voor den geconsigneerden;
want deze moet later de goederen "ontvangen en dient te weten, wat. de schipper voor hem aan boord heeft genomen. In de derde plaats voor den schipper; want
deze is de verantwoordelijke man en moet zorgen, dat hij aan iederen geconsigneerden aflevert dat- gene, waarop deze regt heeft. In de vierde plaats, voor den eigenaar van het
schip of voor de reeclerij; want zij zijn het, iu wier naam de schipper eigenlijk handelt. Het cognoscement kan zijn een cognoscement Bepaald i>er-
aan een bepaalden persoon, of aan toonder, of aan s°""- Toonder. order. Het door ons gegeven voorbeeld is dat van een cognoscement. van de laatstgenoemde soort. Dit laatste kan even als een wissel door endos-
sement worden overgedragen, d. w. z., dat de geconsigneerde den eigendom van het cognosce- ment, en bijgevolg van de daarin vermelde goe- deren, hetzij door een volledig, hetzij door een blanco endossement, kan overdoen. De schipper Rndossement. moet dan de goederen uitleveren aan den houder van het cognoscement, in plaats van aan den oorsproukelijken geconsigneerden. |
|||||
|
132
|
|||||||
|
Meerdere cog- Nu zou het wel eens kunnen gebeuren, dat er
loscementen. voor hetzelfde goed meerdere cognoscementen in omloop waren, en dat de schipper door de afgifte der goederen aan den een bij voorkeur boven den ander in ongelegenheid zou kunnen komen. In dat geval mag hij niet lossen zonder toestem- ming der regtbank, en dan kan hij de goederen laten opslaan, totdat de regter over de regten der verschillende houders heeft uitspraak gedaan. |
|||||||
|
§29.
Passagiers.
Onder passagiers verstaat men personen die,
tegen betaling van vracht of vervoergeld, de reis medemaken. Behoeften. De passagiers moeten voor hunne eigene be- hoeften aan boord zorgen, indien het tegendeel niet is bedongen. In geval van nood evenwel moet de schipper hen tegen billijken prijs van levens- middelen voorzien, zoo als wederkeerig de passa- fiers verpligt zijn om, als de nood dringt, van un levensvoorraad tegen betaling der waarde ten behoeve van de equipage af te staan. Piis*a£iersgoe- Omtrent de goederen, die de passagier bij zich erea- heeft, moet men eene onderscheiding maken. Voor die, welke de passagier onder eigen bewaring
houdt, is de schipper niet verantwoordelijk, dan wanneer ze door zijn toedoen, of dat der equipage, zijn beschadigd of te niet gegaan; ten aanzien der overige goederen wordt hij als inlader be- schouwd en gelden derhalve de regelen, die wij hierboven beknoptelijk hebben opgegeven. |
|||||||
|
133
|
|||||
|
§ 30.
Bodemerij. Wat geld ter leen geven is, en wel met beding
van interessen, weet iedereen. Wanneer A aan B voor een jaar duizend gulden leent tegen vijf percent, dan krijgt hij na verloop van dat jaar duizend vijftig gulden terug en daarmede is de zaak uit. Maar wanneer A aan B, die als schipper naar
Batavia zal vertrekken, leent 25000 gulden, en bedingt dat, als het schip mogt vergaan, hij niets van het geleende geld zal terug krijgen, behalve de waarde van hetgeen uit de zeeramp behouden mogt blijven, maar dat daarentegen B hem 27,000 zal teruggeven, wanneer het schip behouden te Batavia aankomt, en dat het schip of de lading of beiden voor de terugbetaling dier som aanspra- kelijk zullen zijn, dan is die overeenkomst niet meer een verbruikleen maar bodemerij 1). A is dan de geldschieter, B de geldopnemer.
f 25,000 het op bodemerij geschoten geld, 2000 de premie, en net geschreven contract, dat daar- van moet worden opgemaakt, ten einde de over- eenkomst niet geheel van karakter te doen ver- anderen , is de bodemerij brief. Zonder dat wij het Bodemerijbrief. uitdrukkelijk zeggen, zal men reeds hebben ont- waard, dat bodemerij is eene kans overeenkomst, want de geldschieter waagt zijn geld aan de kan- sen der zee. Vergaat het schip, of de lading, of datgene
1) Men onderscheidt verbruikleen en bruikleen. Gelijk de
woorden het reeds aanduiden, heeft verbruikleen plaats van zaken, van welke hij die ze te leen ontvangt slechts even zoo veel van gelijke soort en hoedanigheid behoeft terug te geven (b v. geld, wijn enz.), en bruikleen van zaken, waar hij die ze ontvangt terug moet geven dezelfde die hij krijgt (b. v. een paard.) |
|||||
|
134
|
|||||
|
waarop de bodemerij geschoten is, d. w. z., waarop
de geldschieter de uitgeleende som en de premie
kan verhalen, dan verliest hij geld en premie
geheel, wanneer alles is vergaan, en gedeeltelijk,
als liet voor een gedeelte vergaan is; maar daar-
entegen heeft hij ook de kans om met zijn geld
een natuurlijk hooge premie terug te krijgen, als
het schip goed aankomt.
Verschil tus- Het groote verschil tusschen bodemerij en ver-
schen bodemerij zekering zal men bij een weinig nadenken ligte-
en verze enng. y inzien. Bij bodemerij geeft de geldleener dade-
lijk het geld en heeft de kans het later met de
Sremie terug te krijgen; bij vezekering geeft
aarentegen de verzekerde dadelijk de premie, en betaalt de verzekeraar eerst dan, wanneer het blijkt dat er schade is geleden. Wij hebben in \'t algemeen gezegd, dat voor
het op bodemerij geschoten geld, schip of lading
of beiden aansprakelijk kunnen worden gesteld.
Dit is waar in het algemeen: het is echter niet
noodig, dat het geheele schip daarvoor verbonden
Op welke worde; ook op een gedeelte van het schip kan
voorwerpen bo-ggjj 0p bodemerij worden geschoten, b. v. op de
schotenword!casco (romp) en de kiel, op liet takellaadje (het
touwwerk, loopend want) enz. en \'t verder scheeps-
tuig.
Alleen moet men daarbij in het oog houden,
dat geld op bodemerij alleen kan worden gescho- ten op zaken, die reeds bestaan en waarin der- halve de geldschieter zijne zekerheid vindt. Daarom bepaalt ook de wet in de eerste plaats, dat het op bodemerij geschoten geld de waarde der voor- werpen, die later daarvoor aansprakelijk zouden zijn, niet mag te boven gaan; in de tweede plaats, dat geen geld op de bodemerij mag worden ge- schoten aan matrozen en zeelieden op hun sol- dijen en reisgelden, (die natuurlijk nog verdiend moeten worden); in de derde plaats op de te ver- |
|||||
|
135
|
|||||
|
dienen vracht, op de verwacht wordende winst,
of op beiden gezamenlijk, althans in het laatste geval, wanneer niet te gelijker tijd schip of ladin» verbonden, of zooals men dat noemt, verbodem cl worden. Wij hebben gezien, dat de overeenkomst tus- Bodemerijbrief
schen den geldschieter en den geldopnemer isaan order- vervat in den bodemerij-brief; aie bodemerij- brieven kunnen nu weder aan order worden ge- steld, en derhalve door endossement worden over- gedragen. Hij, die door een dergelijk endossement eigenaar van den bodemerij-brief is geworden, treedt in de plaats van den endossant, en geniet dus al de voordeelen, maar draagt ook al de schade. B. v. A. is de geldschieter, die aan B. 25000 op bodemerij heeft geschoten, en later draagt A. oen bodemerij-brief bij endossement over aan C. Vergaat nu het schip, waarop het geld geschoten is, dan verliest niet A., maar C. hoofd- som en premie; maar komt het schip behouden aan, dan krijgt ook C die beiden. Er bestaat hier echter een groot verschil tus- Verschil met
schen dit endossement en dat van een wissel. end°ssem?nt
.... .. i i ο i i va» «en wissel. Cielijk wij gezien hebben, is iedere endossant van
den wissel bij den houder aansprakelijk voor de
rigtige betaling der daarin uitgedrukte geldsom
door den betrokkenen; hij, die een bodemerij-brief
endosseert, is daarentegen niet aansprakelijk voor
de rigtige terugbetaling van hoofdsom en premie.
Hij staat alleen daYirvoor in, dat de overeenkomst
van bodemerij bestaat, maar niet dat de geldop-
nemer later aan zijne verpligtingen zal voldoen.
Eindelijk lette men vooral daarop, dat de over- Inschrijving.
eenkomst van bodemerij niet alleen schriftelijk
moet worden aangegaan, maar ook dat alle bin-
nen liet koningrijk gesloten bodemerijen binnen
acht dagen na de onderteekening moeten worden
ingeschreven ter griffie van de regtbank der plaats,
|
|||||
|
186
|
|||||||
|
waar het schip is uitgerust, en, bij vreemde sche-
pen, van de plaats, waar de akte van bodemerij is opgemaakt. Duur der kans. Het zal wel overbodig zijn te zeggen voor hoe langen tijd de geldschieter zich aan de kans on- derwerpt. In algemeene woorden kan men zeg- §en, dat hij de kans loopt, zoo lang het gevaar
er zee voor de voorwerpen, waarop hij geld op bodemerij geschoten heeft, bestaat. |
|||||||
|
§31.
Zeeassurantie.
Het zal naauwelijks behoeven gezegd te wor-
den, dat de algemeene regelen, welke wij in de eerste afdeeling voor iedere verzekering hebben opgegeven, evenzeer gelden bij de verzekering tegen de gevaren der zee. Wat verzekerd Nu kan niet alleen het schip verzekerd worden,
kan worden. maar 0ok bijzondere deelen van \'t schip, de daarin geladene goederen, de winst welke men verwacht, de vracht die moet worden verdiend, het geld dat op bodemerij is gegeven met de premie en het gevaar van slaaf te worden gemaakt. Het spreekt van zelf, dat de verzekering kan worden Wanneer, gesloten vσσr of gedurende de reis, mits de ver- zekerde dan niet reeds wete, dat de ramp, waar- tegen hij zich laat verzekeren, heeft plaats gehad. De verzekering kan zich uitstrekken over de ge- heele reis, of alleen over de heen- of over de terugreis. Ja zelfs kan men zich verzekeren op Goedeen kwade g0ede en kwade tijdingen, d. w. z. dat de ver-
tij mgen. zefceraar ontslagen is, wanneer er eene tijding
wordt aangebragt, waaruit men de behoorlijke
|
|||||||
|
187
|
|||||
|
aankomst van het schip ter plaatse zijner bestem-
ming kan opmaken, maar dat daarentegen de verzekeraar betalen moet, wanneer eene zoodanige tijding komt, waardoor het vermoeden geboren wordt van ramp of schade. De polis moet voor de zee-assurantie natuurlijk Polis. Inhoud,
inhouden al die gegevens, waaruit met duidelijk- heid kan blijken wat verzekerd is, voor hoelang en voor hoeveel; terwijl de polis, waarbij op bo- demerij geschoten gelden worden verzekerd, de hoegrootheid van de geschoten som en van de premie benevens den naam van den geldopnemer, van het schip, van den schipper en de plaats der bestemming moet vermelden, en het doel, waar- mede de gelden op bodemerij zijn gegeven. Men begrijpt, dat door middel van deze laatste Verzekering
verzekering, de geldschieter op bodemerij zich.va° i?elden °P altijd tegen schade kan vrijwaren, omdat hij dan ° emeriJ- in ieder geval het voorgeschoten geld en de premie terug ontvangt, hetzij van den geldleener, wan- neer de voor bodemerij verbonden voorwerpen be- houden aankomen, hetzij van den verzekeraar, wanneer het verbodemde voorwerp door een zee- ramp getroffen wordt. Wat aangaat de verzekering Verzekering van de winst, die verwacht wordt en de vracht-van,.m"st. en 2. , , vracntpennin-
penningen, die ontvangen moeten worden, degen.
waarde of de begrooting daarvan moet bij het sluiten der verzekering worden opgegeven en uit- drukkelijk in de polis vermeld. Naauwelijks zal Slavernij, behoeven gezegd te worden, waarin de verzeke- ring bestaat tegen de gevaren der slavernij. De verzekeraar verbindt zich om, tegen genot eener premie, eene zekere som als losprijs te zullen uit- betalen, wanneer de persoon, die tegen de geva- ren der slavernij verzekerd is, mogt worden slaaf gemaakt, met dien verstande evenwel, dat als de loskooping tegen eene mindere som kan geschie- den, de verzekeraar daarvan het voordeel geniet. |
|||||
|
138
|
|||||
|
Zien wij nu ten slotte een model van een polis,
waarbij goederen voor eene zeereis bestemd ver- zekerd worden. Wij ondergesclireveneu verzekeren aan U (naam
van den verzekerde) of die het anders geheel of ten deele zoude mogen aangaan, vriend of vijand, te weten elk voor de som bij ons hieronder ge- teekend, van Rotterdam of alle circumjacentiλn van dien af tot Batavia of eenige andere haven of havens der eilanden Java en Sumatra of van ιιn dier beiden. En dat op goederen, waren en koopmanschap-
pen , gereed of niet gereed, en in het laatste ge- val hetzij ons daarvan kennis is gegeven of niet, geladen of nog te laden in het schip, hetwelk God beware, genaamd.......daar schipper
op is......of wie voor schipper of schippers
in zijne plaats zoude mogen varen, en hoe de
naam van schipper of schip anders zoude mogen geortographeera, gesteld of gespeld worden, en welke de designatie, charter of soort van hetzelve schip zoude mogen zijn. Het gemelde schip ligt in lading........
Deze verzekering geschiedt voor.....gulden
op (volgt eene naauwkeurige omschrijving der ver-
zekerde goederen) wordende een en ander op voor- noemde som getaxeerd en vastgesteld, waarin wij genoegen nemen; en zal geen meerder bewijs van interest of waarde behoeven te worden geprodu- ceerd dan deze polis, welke wij in alles voor vol- doende houden. In geval van schade zal deze worden geregeld
en betaald door.......te Batavia, tegen den
koers zoo als die tijdens de vergoeding van even-
tuλle schade zal zijn. Vrij van onkosten van ligdagen en van over-
wintering, en vrij van schade en averij gros onder |
|||||
|
139
|
|||||
|
8 ten honderd. Conditiλn van beschadigdheid vol-
geDs beursgebruik. Nemende wij de risico mits deze tot onzen laste,
van het uur en den dag af, dat de voorschr. koopmanschappen zullen gebragt zijn op de kade of den wal, om van daar geladen te worden in het voorschr. schip, of in schuiten, barken of ligters, om daarmede gevoerd te worden aan boord van het gemelde schip: en zal dezelve loopen ter tijd toe dat hetzelve schip tot de plaats of plaat- sen als boven zal zijn aangekomen, en de voorschr. goederen, zonder eenige schade of verlies, aldaar gelost, vrijelijk en vredelijk op het land gebragt zullen zijn in het vermogen van U geassureerde of uw gemagtigde, mits dat de ontlossing geschiede binnen 15 dagen na het arrivement van het schip ter gedestineerde plaats, ten ware dat door wet- tige verhindering de lossing in dien tijd niet had kunnen geschieden, hetwelk in gevalle van ramp of schade bewezen zal moeten worden. Zullende het voorschr. schip mogen varen voorwaarts, ach- terwaarts, wenden en keeren aan alle zijden, en door nood of met wille aannemen al zulke havens en reeλn, als de schipper of schippers tot nut en vordering van de voorschr. reis goeddunken zal; en of door nood de gemelde goederen door dezelve ontladen worden en lierladen in eenig ander schip, schepen, klein of groot, hetwelk zij zullen mogen doen eigener autoriteit en zonder consent te wach- ten, zullen wij de risico blijven loopen, alsof de goederen nooit ontladen waren geweest. Bestaande wijders de voorschr. risico in alle ge-
varen ter zee, onweder, schipbreuk, stranden, overzeilen, aanzeilen, aanvaren of aandrijven, ge- dwongen verandering van koers van de reis, of van het schip, overboord werpen, brand, geweld, overstrooming, neming, kapers, roovers, aanhou- ding op last van hoogerhand, verklaring van oor |
|||||
|
140
|
|||||
|
log, represailles, nalatigheid, verzuim of schel-
merij van den schipper of het scheepsvolk, zonder toedoen of voorkennis van U Geassureerde ge- schiedende, en alle andere fortuinen van de zee, bedacht of onbedacht, gewoon of ongewoon, geene uitgezonderd; alle welke schaden door ons zullen worden betaald, ieder pro rato onzer geteekende som, en dat zonder korting, binnen drie maanden na het behoorlijk bewijs van dezelve. En in zulke gevallen geven wij U Geassureerde en alle anderen volkomen magt, om zoowel ten onzen schade als tot ons voordeel, alle noodige middelen tot behoud van het ten deze verzekerde interest in het werk te stellen, hetzelve, zoo het noodig is, te doen verkoopen en de penningen te distribueren, zon- der onze toestemming of volmagt te behoeven te vragen, mits ons echter, zooveel de omstandig- heden zulks zullen toelaten, behoorlijk daarvan Sraeadverterende; de gevallen schade zoowel als
e alzoo gemaakte kosten zullen door ons worden betaald, het zij deze laatste met of zonder succes worden geimpendeerd, mits een en ander te zamen niet te boven ga de door ons verzekerde sommen, en zullen wij de rekening deswege geloof geven op behoorlijk gejustificeerde bewijzen, of op den eed van dengenen, die denzelven zal hebben ge- daan. Voorts op conditie, dat wij Ondergeteeken- den het 251e art. van het wetboek van koophandel tegen de geassureerden niet zullen mogen in roe- pen, tenzij de regter mogt beslissen dat daartoe m eenig geval, ter goeder trouw en volgens usantie alhier, termen voorhanden waren, waartegen het verzekerde interest niet aan ons zal kunnen of mogen worden geabandonneerd, tenzij hetzelve ongetwijfeld zal verloren zijn, of dat er geen re- delijke grond tot hoop van terugbekoming plaats heeft, in welke gevallen echter mede de toestem- ming en goedkeuring van den regter zal vereischt |
|||||
|
141
|
|||||||
|
worden, alvorens deze bepaling in werking te
kunnen brengen. Zijnde verder deze verzekering aangegaan onder uitdrukkelijke voorwaarde, dat art. 267 alsmede art. 662 van het wetboek van koophandel, het laatste art. voor zooverre de op- gave van den naam van den orgineelen verzekerde betreft, niet door ons, en dat^ art. 747 van het- zelfde wetboek van koophandel niet tegen ons kan worden ingeroepen, als zijnde aan het laatste art. door den verzekerde gerenuntieerd. En zulks tegen genot van eene premie van ....
ten honderd, voor dewelke wij Ondergeteeken- den den makelaar.......in Rekening-Courant
hebben belast en alzoo den geassureerde quitteren
bij deze. Alles onder verband en submissie van onze
personen en goederen, praesente en toekomende, renuntierende als lieden van eer, van alle cavil- latiλn en exceptiλn, die deze zouden contrariλren. Aldus gedaan ter goeder trouw en op alle goede
en kwade tijdingen, in Rotterdam den....... |
|||||||
|
§ 32.
Regten en rerpligtingen van den verzekeraar. De verzekeraar is gehouden tot de vergoeding
van alle schade, welke aan de verzekerde voor- werpen, ten gevolge van noodlottige voorvallen gedurende de zeereis, kan worden toegebragt, en Tegen welke ook de schade gesproten uit nalatigheid, verzuim schade, of schelmerij van den schipper of de scheepsge- zellen, behalve wanneer de schipper zelf eigenaar is van het schip, in welk geval, overeenkomstig de vroeger door ons behandelde beginselen, deze laatste verzekering regtens onbestaanbaar is. De |
|||||||
|
142
|
|||||||||||||
|
Hoofdverplig-
ting. |
|||||||||||||
|
hoofdverpligting van den verzekeraar is alzoo:
uitbetaling van de som, waarvoor verzekerd is, wanneer de verzekerde voorwerpen schade lijden, maar als de schipper willekeurig en zonder nood- zakelijkheid van Koers verandert, of aan zijne reis eene andere bestemming geeft, dan is de verze- keraar van zijne verpligting ontslagen. Het spreekt van zelf, dat ten aanzien van verzekering op goe- deren, die verpligting van den verzekeraar eerst dan ophoudt, wanneer de verzekerde, hetzij uit- drukkelijk, hetzij stilzwijgend, tot verandering van koers of van bestemmingsplaats heeft mede- gewerkt. Zendt de verzekerde het schip naar eene meer
verwijderde plaats dan bij de polis is bedongen, dan is de verzekeraar van zijne verpligtingen ont- slagen en heeft hij niettemin het regt de bedon- gen premie te eischen. Er zijn echter verzekeringen, die niet mogen
worden gesloten en welke, indien ze gesloten zijn, door de wet worden nietig verklaard. Zonder dat wij het zeggen, zal men reeds in-
zien, dat daartoe behooren alle verzekeringen tegen eene schade, van welker bestaan de verze- kerde reeds kennis droeg tijdens het sluiten der overeenkomst. Daartoe behooren o. a. al verder: verzekeringen
op de soldijen en gagiλn van het scheepsvolk; op de preiniλn of het Kaplaken van den schipper, d. w. z. op de voordeelen, die niet uitdrukkelijk bedongen zijn bij de overeenkomst, waarbij de schipper zijne diensten verhuurde, maar welke volgens bestaande gebruiken buiten het bedongen loon aan den schipper worden toegekend; op sche- pen of goederen, welke reeds voor de volle waarde zijn verbodeind, omdat de eigenaar dier voorwer- pen bij de verzekering geen belang heeft. Immers, vergaan die voorwerpen, dan heeft hij reeds de |
|||||||||||||
|
Koers veran-
dering. |
|||||||||||||
|
Meer verwij-
derde plaats. |
|||||||||||||
|
Nietige
verzekeringen. |
|||||||||||||
|
143
|
||||||||||||
|
volle waarde daarvau uit de gelden, die hem uit
bodemerij zijn verstrekt en die hij in dat geval niet behoeft terug te geven. Mogt hij dus die voorwerpen nogmaals laten verzekeren, dan zou hij uit de ramp dubbel voordeel trekken, en dat |
||||||||||||
|
gaat met aan.
|
||||||||||||
|
De wet bepaalt den tijd, gedurende welken het Huur vau
gevaar voor den verzekeraar loopt, d. w. z., ge- gevaar durende welken de verzekeraar verpligt is, aan
den verzekerde de bedongen schadevergoeding, ten gevolge van een ramp of onheil ter zee, te vergoeden. Voor schepen is dit, van het oogen- blik van het begin der lading tot de geheele los- sing ter bestemmingsplaats, of tot 21 dagen na aankomst te dier plaatse; voor goederen, van \'t oogenblik dat zij ter inlading op de kade zijn ge- bragt, totdat ze op de plaats hunner bestemming alle op den wal zijn geplaatst, of tot 15 dagen na de aankomst van \'t schip. Het is echter dui- delijk, dat bij de polis daaromtrent andere be- dingen kunnen worden gemaakt. |
||||||||||||
|
§ 33.
Regten en verpligtingen van den verzekerde.
Het ligt in den aard der zaak, dat het voor- Voornaamste
naauiste regt van den verzekerde daarin bestaat, re=*- dat hij van den verzekeraar de bedongen som kan vorderen, voor het geval hem de schade treft, waartegen hij zich heeft verzekerd, en dat zijn hoofdverpligting is, de vastgestelde premie aan Hoofd- den verzekeraar te betalen en ook de verhoogde verPllotmS- premie te voldoen, indien eene verhooging van premie bij de polis is bedongen, voor het geval liet gevaar voor den verzekeraar grooter mogt |
||||||||||||
|
144
|
|||||||||
|
worden (b. v. door \'t uitbreken van een zeeoor-
log.) Daarenboven moet hij in \'t algemeen gedu- rende de reis den verzekeraar op de hoogte hou- den van kwade tijdingen, die hij betrekkelijk de verzekerde voorwerpen mogt ontvangen, en ook alle inspanning en pogingen aanwenden, om door doeltreffende maatregelen na het ontstaan der ramp, van het verzekerde te redden en terug te vorderen, wat er mogt zijn behouden gebleven. Als de reis gestaakt wordt vσσr er gevaar voor
den verzekeraar ontstond, dan houdt de verzeke- ring op, maar de verzekeraar heeft regt op \\ °/o van de verzekerde som of op de halve premie, als die minder is dan ιιn percent. Wordt dereis gestaakt na dat \'t gevaar voor den verzekeraar is begonnen, maar vσσr dat \'t schip geheel is uitgeklaard, dan krijgt de verzekeraar 1 °/ o van de verzekerde som, en als de premie minder is, krijgt hij die geheele premie. |
|||||||||
|
Staking
der reis. |
|||||||||
|
§34.
Verzekering op behouden varen.
Er is veel getwist over de vraag, of de verze-
keriug op behouden varen, zoo als die gewoon- lijk bij ons gesloten wordt, in regten bestaanbaar is al dan niet. Aard van het Deze overeenkomst van verzekering komt hierop
beding. ueder. Er wordt alleen verzekerd de behouden aankomst van het schip ter plaatse zijner bestem- ming. Komt het schip niet behouden aan, dan vergoedt de verzekeraar, tegen genot van een bij de polis bepaalde premie, de schade, evenzeer vooraf bij de polis begroot, welke de verzekerde door het niet aankomen van het schip komt te |
|||||||||
|
145
|
|||||
|
lijden. Voor rekening van den verzekeraar komt
alle mogelijke schade, onverschillig op welke wijze die ook moge zijn ontstaan: en hij heeft geen regt op hetgeen van schip en lading, na het lijden der ramp, mogt overgebleven zijn. Daarenboven wordt bedongen, dat de premie nooit zal worden teruggegeven, en dat op het bij de polis vastge- stela bedrag der schadevergoeding nimmer zal kunnen worden teruggekomen. Daarbij wordt nog gevoegd het beding, dat ieder verschil uit dat beding gesproten, zonder appθl zal worden beslist door scheidslieden, die naar billijkheid zullen uitspraak doen, en verbinden zich verzekeraar en verzekerde, als mannen van eer, hunne overeen- komst gestand te zullen doen, zelfs wanneer de wet het aangaan van dergelijke bedingen verbiedt. Men ziet nu, dat er drie voorname punten Bestaanbaar
zijn, die de bestaanbaarheid van een dergelijk h beding zeer twijfelachtig maken: 1°. Omdat men geene bedingen kan maken in
strijd met de wet, en omdat men bij het aangaan der verzekering, of gedurende haar loop, geen afstand kan doen van hetgeen bij de wet tot het wezen der overeenkomst wordt vereischt, of van hetgeen uitdrukkelijk is verboden. 2°. Omdat bij de wet tot het wezen eener over-
eenkomst wordt vereischt, dat de verzekering de waarde van het verzekerde voorwerp niet te boven ga, en krachtens dit beding de begrooting der schade aan de willekeur van verzekeraar en ver- bekerde is overgelaten. 3°. Omdat het in strijd is met de algemeene
beginselen der assurantie, dat een verzekerde zich kunne verzekeren tegen eigen schuld of nalatig- heid, of dat de schipper, eigenaar zijnde van het schip, zich kunne verzekeren tegen eigen schel- menj, en dit beding aan den verzekeraar dever- pligting oplegt, om alle schade te vergoeden, 7
|
|||||
|
146
|
|||||||
|
onverschillig hoe en door wien die is veroorzaakt.
Bovendien vermeenen sommigen, dat dit geheele
l>eding niets anders is dan spel en weddingschap, ter zake van welke de wet geene regtsvordering toestaat. Anderen daarentegen zijn van oordeel, dat de
verzekering op behouden varen een regtsgeldig beding is, dat daarenboven door de gebruiken van den handel is geijkt, en beschermd wordt door liet eergevoel van de contracterende partijen en de goede trouw, welke meer nog dan elders bij alle Tiandelsverrigtingen moeten voorzitten. |
|||||||
|
§ 35.
Beding : Vrij van beschadigdheid. inhoud. Het staat aan partijen vrij om bij de te sluiten
verzekering te voegen het beding: Vrij van be-
schadigdheid. Dit is een beding in het voordeel van den verzekeraar, die alsdan de schade niet behoeft te vergoeden, als de verzekerde voorwer- pen beschadigd of bedorven ter bestemmingsplaats aankomen, of wanneer de voorwerpen onderweg, of in eene noodhaven, d. w. z. in eene haven, waar de schipper uit nood moest binnenloopen, uit hoofde van beschadigdheid of uit vrees dat zij zouden bederven of andere goederen aanste- ken, zijn verkocht. Vergaan de goederen geheel of wordt de schade
geleden door werpiug, d. w. z. dat de goederen bij storm uit het schip moeten worden geworpen om \'t te verligteu, door neming, door roof en dergelijke, dan is de verzekeraar gehouden de ge- leden schade te vergoeden. |
|||||||
|
147
|
|||||||
|
§ 36.
Beding: Vrij van molmt. Onder dat beding verstaat men, dat de verze- Inhoud,
keraar niet tot schadevergoeding zal zijn gehou- den, wanneer het verzekerde voorwerp vergaat of bederft door gebeurtenissen, die het verzekerde voorwerp in gevaar brengen, en welke men, als buitengewoon, bij het sluiten der verzekering niet kon voorzien. Als daar zijn: geweld, neming, kaperij, zeerooverij, oorlogsverklaring en repre- sailles, en wat men bijzonder het binnenlandsch molest noemt als liet verzekerde voorwerp op last van hoogerhand wordt aangehouden. Het spreekt van zelf, dat de verzekeraar aan-
sprakelijk blijft voor de schade, welke vσσr het molest heeft plaats gehad. Alle schade evenwel, na het molest geleden, komt voor rekening van den verzekerde, maar niet van den verzekeraar. |
|||||||
|
§37.
Abandonnement.
Abandonnement is de afstand van den eigendom Wat abandon-
van het schip of \'t verzekerde voorwerp, of wel uemeut ,s- van de regten daarop, gedaan door den verzekerde, ten behoeve van den verzekeraar, die hem de volle waarde van het verzekerde uitbetaalt. Het abandonnement is alzoo een uitvloeisel van het Reden groote beginsel, dat wij bij alle verzekeringen daarvoor, nebben zien heerschen, dat de verzekerde zich wel mag vrijwaren tegen schade, maar geen winst- bejag op het oog hebben. En winst zou de ver- zekerde natuurlijk verkrijgen, wanneer hij niet |
|||||||
|
14-8
|
|||||
|
alleen de volle waarde van liet verzekerde voor-
werp bekwam, maar ook dat voorwerp zelf voor zich mogt behouden. la welke ge- Abandonnement kan in drie gevallen plaats
vallen\' hebben. 1°. Als liet verzekerde voorwerp geheel weg is.
Nu zal men welligt vragen, hoe het mogelijk is iets te abandonneren dat niet meer bestaat; maar men abandonneert ten behoeve van den verzeke- raar al hetgeen er later welligt nog mogt teregt komen van liet verzekerde voorwerp en ook de regten, welke de verzekerde ten aanzien van het geassureerde voorwerp tegen anderen misschien zou kunnen doen gelden. 2°. Wanneer het verzekerde voorwerp zσσ groote
schade heeft geleden, dat het voor den verzekerden zoo goed als verloren is gegaan. 3°. Wanneer het zσσ lang geleden is, dat er
tijding van \'t schip is ingekomen, dat men daar- uit mag opmaken, dat het schip vergaan is. In dat geval is \'t onnoodig te bewijzen, dat
het schip vergaan is, maar kan de verzekerde volstaan met onder aanbod van eede te verklaren, dat geene tijding van \'t verzekerde schip, of van het schip, waarin verzekerde goederen geladen zijn, (want abandonnement geldt evenzeer voor verzekerde lading als voor verzekerd schip), bij hem middellijk of onmiddellijk is ontvangen. De termijnen, na welke de verzekerde mag abandon- neren, zijn bij de wet bepaald, en hun duur hangt natuurlijk af van de meerdere of mindere verwij- dering van de bestemmingsplaats. Gevolgen vau Wanneer de verzekerde het abandonnement
abandotmc- overeenkomstig de voorschriften der wet heeft gedaan, dan behooren de verzekerde voorwerpen aan den verzekeraar, van den dag af van de be- teekening van het abandonnement, d. w. z. van den dag af, waarop de verzekerde aan den ver- |
|||||
|
149
|
||||||
|
zekeraar bij deurwaarders-exploit heeft doen aan-
zeggen, dat hij hem het schip, of de andere ver- zekerde voorwerpen, abandonneert. Zes weken nadat die beteekening heeft plaats Verpligting des
Sehad moet de verzekeraar aan den verzekerde veri£elceraiirs
et bedrag der verzekering en de kosten van het inent abandonnement betalen, indien namelijk geen andere termijn bij de tusschen hen gesloten over- eenkomst is bepaald. |
||||||
|
§38.
Makelaars in zee-asmrantiiοn. De verzekeringen tegen de gevaren der zee
worden gewoonlijk door tusschenkomst van ma- kelaars gesloten, hoewel het verzekerden en ver- zekeraar volkomen vrijstaat om die handeling in persoon te verrigten, eu voor het opmaken, onder- teekenen en uitwisselen van de polis zelf zorg te dragen. In \'t algemeen zijn deze makelaars onderworpen Veri>ligtiugen.
aan dezelfde verpligtingen als wij in § 6 ten aan- zien der overige makelaars hebben opgegeven. Er zijn echter sommige zaken, waarvoor zij meer in het bijzonder moeten waken; b. v. zij moeten aan den verzekeraar uiterlijk binnen 24 uren, als dan de polis nog niet is opgemaakt en afgegeven, een onderteekende nota uitreiken, waarin liet verze- kerde voorwerp, de som waarvoor verzekerd is, de premie en de voorwaarden zijn vermeld; zij moeten in een afzonderlijk register afschrift hou- den van al de polissen door hunne tusschenkomst gesloten; eindelijk moeten zij altijd, wanneer het van hen wordt gevorderd, aan verzekerden of ver- zekeraav behoorlijke afschriften bezorgen van al. |
||||||
|
150
|
|||||||
|
de stukken, welke zij onder hunne berusting
hebben en die aan de belanghebbende partijen dienstig kunnen zijn. |
|||||||
|
§ 39.
Overzetten, aanzeilen, aandrijven. Verbindtems- In de inleiding hebben wij reeds gezien, dat
aen uit de wet- eene verbindtenis kan ontstaan of uit overeen-
komst, of uit de wet. Deze laatste nu kan weder
feboren worden, of omdat de wet het aldus heeft
epaald, bf omdat een persoon eene daad, hetzij regtmatig, hetzij onregtmatig, heeft verrigt,waar- aan de wet het gevolg toekent, dat hij daardoor jegens een ander verbonden is. Het zal goed zijn deze gevallen door een enkel voorbeeld op te helderen. Voorbeeld. A en datzelfde voorbeeld gaven wij, in \'t voorbijgaan, reeds in de inleiding, aanvaardt de erfenis van B, welke laatste aan C en D lega- ten heeft gemaakt. Nu heeft A, de erfgenaam, volstrekt geen overeenkomst met C en D aange- gaan, dat hij hun die legaten zal uitbetalen. Maar die verbindtenis ontstaat uit de wet, omdat deze aan de aanvaarding van eene erfenis de verplig- ting verbindt van den erfgenaam tot uitkeering der legaten. A is dus verbonden aan C en D krachtens de wet. Even gemakkelijk is \'t een voorbeeld te geven,
dat een persoon, door eene regtmatige daad zijner- zijds een ander aan zich verbindt, zonder toch met dezen eene overeenkomst te hebben gesloten. Tweede voor- Stel, dat uw vriend eene buitenlandsche reis beeld- doet, en dat er zich plotseling eene hoogst be- langrijke zaak voor hem opdoet, die zonder ver- wijl moet worden afgedaan. Ofschoon gij nu daartoe van hem geen last hebt bekomen, neemt gij de |
|||||||
|
151
|
|||||
|
behandeling dier zaak vrijwillig op u, en daardoor
zijt gij jegens hem evenzeer verbonden, alsof gij een uvtdrukkelijken last tot beλindiging der zaak van hem hadt ontvangen. En gelijk dit nu plaats heeft ten gevolge van Onregtmatige
eene regtmatige daad, zoo ontstaat ook de ver- ,la^- Nalatοg- bindtenis, omdat de wet het zoo wil, uit eene ^iitighrikT" onregtmatige daad, of uit nalatigheid en onvoor- zigtigheid. Is er door iemands schuld aan een ander schade veroorzaakt, hetzij door eene daad, hetzij door nalatigheid of onvoorzigtigheid, dan moet hij, wiens schuld de schade heeft veroorzaakt, die ook vergoeden. Men ziet, dat ook hier weder aan geene overeenkomst kan worden gedacht. Als A met zijn hond gaat wandelen, en deze uit een winkel eetwaren steelt, dan is A, de eigenaar van den hond, verpligt de daardoor ontstane schade te vergoeden, ofschoon hij natuurlijk nim- mer met den eigenaar der eetwaren deswege heeft gecontracteerd. Die uitweiding was noodig, omdat men nu zal
begrijpen, hoe en waaruit bij aanzeiling, overzei- ling of aandrijving de verpligting ontstaan kan om de daardoor ontstane schade te vergoeden. Als men daarbij in \'t oog houdt, dat de ver-
pligting tot vergoeding der schade ontstaat uit schuld, nalatigheid of onvoorzigtigheid. dan zal men bijna van zelf komen tot liet opstellen der volgende regels, welke in het geval van overzei- len, aanzeilen en aandrijven moeten gelden: Wordt een schip overzedd of vaart een ander schip Kegelen voor
er tegen aan, en geschiedt dat door de schuld van a" ^.l\',8l\'!\'ill<c" den schipper of liet scheepsvolk van het aanzeilende \'\' 1C" \' of overzeilende schip, dan wordt de schade, aan schip en lading toegebragt, vergoed door den schip- per, wiens schip de schade heeft te weeggebragt. Ingeval de schuld ligt aan weerskanten, draagt
iedere schipper zijne eigen schade. |
|||||
|
152
|
|||||||
|
Als het aanzeilen, overzeilen of aandrijven ver-
oorzaakt is door een toeval, draagt alweder ieder schip en lading zijne eigen schade. Als \'t niet bewezen kan worden, of er schuld
is of toeval, wordt de schade, aan schepen en goederen toegebragt, zamengevoegd, en door ieder gedragen naar evenredigheid der waarde van de onderscheidene schepen en ladingen; en wordt het bedrag van hetgeen elk schip en lading in de algemeene schade dragen moet, in evenredig- heid der waarde, over elk bijzonder schip en lading omgeslagen. |
|||||||
|
§40.
Schipbreuk, stranding en seevonden. Verlof van Bij schipbreuk geldt in \'t algemeen de regel,
schipper. ^ njeman{j aan boord van het schip mag komen dan met toestemming van den schipper of zijn plaatsvervanger, om te helpen of te bergen; en dat ook geen goederen gered of geborgen mogen worden, afkomstig van gestrande schepen, of in zee of op buitengronden opgevischt, dan met ge- lijk verlof van den schipper, als hij er is. Wanneer de bergers slechts genoegzame zeker-
heid hebben, dat hun \'t bergloon zal worden uit-
betaald, moeten schip en goederen dadelijk aan
de daarop regthebbenden worden overgegeven.
Als de rejrt- Indien deze niet tegenwoordig, of bij de bergers
h^^e"r°n" onbekend zijn, dan moet al het geredde zoo spoe-
dig mogelijk naar de naastbijgelegen plaats worden
overgebragt, en aldaar in handen gesteld van den
Burgemeester, die overeenkomstig net Koninklijk
Besluit van 23 Aug. 1852 (Stbl. n°. 14) in de plaats
is getreden der voormalige strandvonders. "Wie
geredde goederen voor zich behoudt, begaat diefstal.
Opsporing. Het spreekt van zelf, dat van de zijde van dien
|
|||||||
|
153
|
|||||
|
ambtenaar, in overleg met den Commissaris des
Konings in de provincie, alle mogelijke maatre- gelen moeten worden getroffen om hen, die regt hebben op het geredde, op te sporen, die dan, tegen betaling van het bergloon en de kosten, hun goed kunnen terug erlangen. Voor die terug- gave en voor alle andere maatregelen, door welke voor de belangen der eigenaars moet worden ge- waakt, wordt de magfiging der Gedeputeerde Staten gevorderd 1). Wanneer na verloop van tien jaren zich nie-
mand als eigenaar van het geredde en geborgene opdoet, wordt het als onbeheerd goed beschouwd en aan den Staat afgegeven. Strandregt wordt noch van Nederlandsche, noch Strandregt.
van vreemde schepen gelieven; maar \'t is duide- lijk, dat de staat, in oorlog gewikkeld zijnde, het regt behoudt om de vijandelijke schepen, welke op onze kusten stranden en de daaruit geredde goederen, verbeurd te verklaren. Ofschoon nu ook geen strandregt wordt gehe-
ven, is het niet meer dan billijk, dat zij, die dikwijls met eigen levensgevaar menschen en schepen helpen, of goederen bergen, daarvoor eene regtmatige belooning ontvangen. Deze noemt men dan ook hulp- en bergloon. Hulp- en berg- Wn kunnen van dit onderwerp afstappen, als
wij alleen nog hebben herinnerd, dat alle bedin- gen ten aanzien van het hulp- en bergloon, in tijd van nood en gevaar gemaakt, door den reg- ter kunnen worden gewijzigd of vernietigd, en 1) Gedeputeerde Staten zijn eene Commissie uit de Provinciale
Staten, die voortdurend belast is met het toezigt over en het beheer van de belangen der provincie. Teu aanzien der Provin- ciale Staten staan zij in dezelfde verhouding als het collegie van Burgemeester en Wethouders ten opzigte van den Gemeen- teraad. Zie verder daarover mijue Beknopte handleiding voor de beoefening der Staat»-, provinciale- en gemeente-inrigting van Nederland. |
|||||
|
154
|
|||||||
|
wel, omdat zij, die in gevaar verkeeren, op dat
oogenblik niet onbevangen genoeg zijn om te berekenen, wat zij daaromtrent kunnen of mogen doen. Is evenwel het gevaar geweken, dan kan daaromtrent de overeenkomst worden getroffen, die men goedvindt, doch altijd met dien verstande, dat die overeenkomst den eigenaar, geconsig- neerden of verzekeraar niet verbindt, tenzij hij er in heeft toegestemd. |
|||||||
|
§41.
Avarijen.
Onder avarij verstaat men alle schade, die aan
het schip of de goederen overkomt, gedurende den tijd, die tusschen het begin en het einde van het zeegevaar verloopt, en alle buitengewone onkosten, ten dienste van liet schip en de goe- deren, gezamenlijk of afzonderlijk, gemaakt. Men ziet daaruit, dat die schade en buitenge-
wone onkosten niet altijd op dezelfde wijze en door denzelfden persoon worden gedragen. Zij worden geleden, of door den eigenaar van het schip of van het goed, bf door den eigenaar van het schip en het goed. Avarij-grosse Van daar de verdeeling in gemeene avarij of en bijzondere avarij grosse en in eenvoudige of bijzondere avarij.
avariJ- Welke schade en buitengewone onkosten tot
ieder dier beide soorten van averij zullen moeten
worden gerekend, kan in de eerste plaats door de belanghebbende partijen zelven worden bepaald, en eerst dan, wanneer door deze daaromtrent niets is overeengekomen, gelden te dien opzigte de bepalingen der wet. Deze nu noemt drie en twintig gevallen, waarin |
|||||||
|
155
|
|||||
|
zoodanige schade en onkosten moeten geacht wor-
den gomeene avarij of avarij-grosse te zijn, en zeven, waarin zij gerekend worden bijzondere avarij te wezen. Het zou ons te ver voeren, indien wij deze Bepaling van
verschillende gevallen hier wilden optellen. LaatftvarΦ-8rosse in ons derhalve alleen zeggen, dat in het algemeen\',et 8t?cmec"- onder avarij-grosse moet worden verstaan: alle schaden, die geleden zijn uit nood, die opzette- lijk zijn veroorzaakt en die, welke liet gevolg daarvan zijn, en zulks ten dienste van schip en lading beiden, en de kosten die, in gelijke om- standigheden, na de vereischte raadpleging (nl. van den schipper met de voornaamste der schepelin- gen) zijn gemaakt tot behoud en gemeen welzijn van schip en lading; en dat daarentegen in het algemeen onder eenvoudige avarij wordt verstaan Van cenvou- alle schade, verliezen en gemaakte onkosten, diedfee avarij. die niet zijn veroorzaakt of gemaakt opzettelijk en tot behoud en gemeen welzijn van schip en lading, maar die zijn geleden door of gemaakt ten behoeve van liet schip alleen, of voor de lading alleen. De berekening en verdeeling der avarijgrosse Beiekeuiugen
heeft plaats op verzoek van den schipper en vc*"nfc- door beλedigde deskundigen, benoemd hetzij door partijen, hetzij door de arondissements-regtbank van de plaats, waar de berekening en verdeeling binnen liet Koningrijk geschieden moet. De regt- bank moet later de door de deskundigen ge- maakte verdeeling homologeren. Buiten s lands Homologatie, geschiedt het opmaken der avarijgrosse door de autoriteit, die (laar ter plaatse tot die handeling bevoegd is. Zijn schip en lading of een gedeelte dier voor-
werpen verzekerd, dan moet aan de verzekeraars Veri>ligtiiig der de schade-rekening met de daartoe behoorende verzekeraars, bescheiden worden overgegeven, als de gemeene |
|||||
|
156
|
|||||
|
en bijzondere averij geregeld zijn. De verzekeraars
moeten alsdan binnen zes weken het door hen verschuldigde voldoen, bij gebreke waarvan zij de wettelijke interessen van de verzekerde som schuldig worden. |
|||||
|
VIEEDE GEDEELTE.
|
||||||
|
Van regtspleging in handelszaken.
|
||||||
|
§ 42.
Dagvaardingen. In eene welgeordende maatschappij kan nie-
mand zijn eigen regter zijn. "Wie van zijn naasten iets te vorderen meent te hebben, moet tot ver- krijging van zijn regt de hulp en tusschenkomst der regterlijke magt inroepen, welke alsdan over zijne aanspraken zal beslissen. Hij die vordert, heet de eischer; hij, van wien Eischer.
gevorderd wordt, heet de gedaagde. Gedaagde. De eischer nu, die eenig regt geldig wil maken, Dagvaarding.
moet den gedaagden daartoe voor den bevoegden regter bij exploit van een deurwaarder laten dag- vaarden. Daarbij moet in de eerste plaats wel in het oog Bevoegdheid
worden gehouden, dat niet alle regterlijke colle-(,es *egte*»- giλn bevoegd zijn van alle zaken zonder onder- scheid kennis te nemen, zoodat het den eischer zou vrijstaan den gedaagden te roepen voor wei- ken regter hij maar verkoos. Hier geldt in de eerste plaats het onderwerp Onderwerp des
des geschils, zoodat b. v. de kantonregter onbe- geschils. voegd zou zijn regt te spreken, als de som, waar- over het proces loopt, hooger dan twee honderd gulden zijn zou. In dat geval zou de eischer den gedaagden voor de arrondissements-regtbank moe- ten doen dagvaarden. Maar in de tweede plaats komt hier in aan* Woonplaats.
|
||||||
|
158
|
|||||
|
merking de woonplaats des gedaagden. De alge-
meene regel toch is, dat (behoudens uitzonderin- gen, die wij hier kunnen voorbijgaan) de eischer verpligt is den gedaagden te roepen voor den be- voegden regter van diens woonplaats. Ts A b. v. eisclier, wonende te Amsterdam en B gedaagde, wonende te Schiedam, dan zal B moeten worden gedagvaard, hetzij voor den kantonregter te Schie- dam, als de zaak tot de bevoegdheid eens kan- tonregters behoort, of anders voor de arrondisse- ments-regtbank te Rotterdam, omdat de woon- plaats van B (Schiedam) tot het arrondissement Rotterdam behoort. Uitzonderingiu Op dat punt evenwel heeft de wet, ten aan- handelszakon. zien van handelszaken, ter bevordering deels van spoed, deels om de gemakkelijkheid van afdoe- ning der zaken, eene uitzondering gemaakt en bepaald, dat in handelszaken de eischer de keus heeft om den gedaagden te laten dagvaarden of voor den regter binnen wiens regtsgebied de ge- daagde woonachtig is (en alzoo volgens den alge- meenen regel), of voor den regter binnen wiens regtsgebied de verbindtenis is aangegaan (b. v. in het gestelde voorbeeld zou A kunnen doen dag- vaarden voor den regter te Amsterdam, als B uit Schiedam daarheen was overgekomen en de handelsovereenkomst te Amsterdam gesloten was), of voor den regter binnen wiens regtsgebied de waar is geleverd, (b. v. voor den regter te \'s Gravenhage als A te Amsterdam met B te Schiedam was overeengekomen om zekere koop- waren in den Haag af te leveren), of voor den regter binnen wiens regtsgebied de betaling had moeten geschieden (dus ook dikwerf voor den regter binnen wiens regtsgebied de eischer woont, omdat in zeer vele gevallen de betaling geschie- den moet ter woonplaats van den schuldeischer, zoo lang hij blijft wonen in de gemeente, waar |
|||||
|
159
|
|||||
|
hij, tijdens het aangaan der verbindtenis, woon-
achtig was).
Ten aanzien van de dagvaarding van vennoot- Dagvaarding
schappen van koophandel, van den boedel eensva," vennoot\'
. Xf j r . t \' , , . . schappen van gefailleerden en van houders van aandeelen, »*«* koophandel.
op naam, in geldleeningen of maatschappijen,
behelst de wet nog bijzondere voorschriften.
Is de gedaagde eene vennootschap van koop-
handel, dan moet de dagvaarding geschieden aan haar gemeenschappelijk kantoor, en zoo dat er niet is, aan den persoon of de woonplaats van een der besturende vennooten. Is de vennootschap ontbonden, dan moet aan den persoon of de woonplaats van een der vereffenaars de dagvaar- ding plaats hebben. Geldt het den boedel eens gefailleerden, dan Vanden boe-
moet de dagvaarding aan den persoon of aan de del eens gefail- woonplaats van den curator worden gedaan. leerden. Ten aanzien van onbekende houders van aan- Van onbeken-
deelen in geldleeningen of maatschappijen, diej^Tn maat- niet op naam staan, moet het exploit van dag-gehappijen. vaarding worden aangeplakt aan de hoofddeur van de gehoorzaal des regters, voor wien de vordering gebragt wordt, en een tweede afschrift moet worden overgegeven aan den ambtenaar van het Openbaar Ministerie bij dat regterlijk collegie, die het oorspronkelijke met gezien moet teeke- nen. De gedane dagvaarding moet ook geplaatst worden in een der dagbladen van de plaats, waar de regtbank zitting houdt, of als daar geen dag- blad mogt zijn, van eene naburige plaats. Het spreekt van zelf, dat een eischer niet in Termijnen.
de gelegenheid moet zijn een gedaagden met een proces te overvallen en te overrompelen. Daarom heeft de wet bepaalde termijnen gesteld, die ver- loopen moeten tusschen den dag, waarop de dagvaarding geschiedt en waarop de zaak voor liet eerst bij den regter zal worden behandeld. |
|||||
|
160
|
|||||
|
Spoed ia hau- \\\\ weder in het belang van den handel, die
delszaken. spoedige afdoening eischt, is de wetgever van die termijnen, voor de dagvaarding m gewone zaken bepaald, in handelszaken afgeweken. Woont de gedaagde binnen de gemeente, waar
de regter voor wien hij geroepen is, zitting houdt, dan is de termijn van twee vrije dagen (d. i. de dag der dagvaarding en die der verschijning voor den regter er niet onder gerekend). Woont de gedaagde binnen eene andere ge-
meente van hetzelfde arrondissement, dan is de termijn van vier vrije dagen. Woont de gedaagde binnen een ander arron-
dissement van dezelfde provincie, dan is de ter- mijn van zes vrije dagen, en Woont de gedaagde in eene andere provincie,
dan is de termijn van tien vrije dagen. Doch met dat alles kan het gebeuren, dat in
handelszaken eene nog grootere snelheid van be- slissing wordt gevorderd. Het kan b. v. gelden eene vordering (ter zake eener handelsovereenkomst) tegen een zeekapitein (den schipper), wiens schip zeilreκ ligt en slechts op gunstigen wind wacht om zee te kiezen. In dat geval kan de president der regtbank verlof verleenen om van den eenen dag op den anderen, ja zelfs van het eene uur op het ander te dagvaarden. In sommige gevallen kan dit laatste zelfs zonder bevelschrift van den voorzitter plaats hebben. Dagvaarding Moet er eene dagvaarding plaats hebben van aan boord. een schipper, officier, scheepsgezel of passagier, dan zal dit kunnen geschieden aan boord van het schip, waarop zij zich bevinden. |
|||||
|
161
|
|||||
|
§ 48.
Lijfsdwang. Wij zullen ons hier niet bezig houden met de
op zich zelf hoogst belangrijke vraag, in hoe verre de lijfsdwang, het regt, dat aan den schuldeischer wordt toegekend om ook den per- soon zijns schuldenaars aan te tasten , nog te huis behoort in de wetgevingen van onzen tijd. Dat dit eene der groote vragen van den dag is, zagen wij reeds vroeger. Dat regt is een over- blijfsel uit vroegere dagen, toen men begreep, dat niet alleen de goederen, maar ook de per- soonlijke vrijheid voor schulden moest kunnen worden aangetast. Algemeen geldt regtens de regel, dat al de Aanst>rakelijk-
roerende en onroerende goederen Van een persoon hci(1 (ler goe<le- aansprakelijk zijn voor de door hem aangeganere"\' verbmdtenissen. Als een schuldenaar bij vonnis van de regtbank tot betaling is veroordeeld en hij voldoet aan die uitspraak niet goedwillig, dan kan behoudens de bij de wet voorge- schreven vormen de schuldeischer zijne goe- deren doen in beslag nemen en zich uit de op- brengst daarvan betalen. Van dien algemeenen regel nu afwijkende heeft Van den per-
de wetgever gevallen bepaald, waarin niet alleensoo"- het goed, maar ook de persoon des schuldenaars zou kunnen worden aangetast en vooral die be- Saling gemaakt voor handelsverbindtenissen, om- .
at (in het tegenwoordige stelsel) daar, meer nog dan bij eenige andere, er een streng dwangmid- del moet zijn, om den onwilligen schuldenaar tot zijn pligt te brengen. (Vergelijk bladz. 45). Derhalve wordt de lijfsdwang o. a. verleend Voor welke
tegen alle kooplieden voor handelsschulden, zelfschaldoa. |
|||||
|
162
|
|||||
|
voor zoodanige, tot welke zij verbonden zijn je-
gens personen, die geene kooplieden zijn; tegen allen (gelijk op bladz. 47 is gezegd) zonder on- derscheid, die een wisselbrief hebben geteekend, als trekkers, acceptanten of endossanten; tegen alle personen, zonder onderscheid, voor de uit- voering van contracten van zeehandel. |
|||||
|
INHOUD.
|
||||||
|
NB. De artikelen zonder letter aangehaald, zijn die van het wetboek van
koophandel. B. beteekent: burgerlijk wetboek, R. wetboek van tmrger- lijke regtsvordering. (bl. 3). Voorrede.
(bl. 5). Voorrede tot tien tweeden druk.
(bl. 7). Reden van bestaan van het wetboek van koophandel. Grond-
wet. Organieke wet. Verhouding tot het burgerlijk retjt (art. 1 K.) (bl. 8 9). Algemeene bepalingen van wetgeving. Verbindbaarheid dei-
wetten. Afkondiging (art. 1 Wet houdende Algemeene bepa- lingen. Gewoonte (art. 3 t. a. p.). Vorm der handeliugeu (art. 10 t. a. p.). Vreemdelingen (art. 9 t. a. |).. art. 152, 585 n°. 10, 855 R.). Openbare orde en zedelijkheid (art. 14 t. a. p.). (bl. 1015). Leer van het bewijs. Wie bewijzen moet (art. 1902 B.).
Bewijsmiddelen (art. 1903 B.). Authentieke akte dut. 1905 B.). Bewijskracht (art. 1907 B). Onderhandsche akten (art. 1911 B.).\' Bewijskracht (art. 1912 B.). Koopmansboeken. Tegenover particulieren (art. 1919 B.). Telegrammen (art. 1202 B. gewijzigd door de wet van 8 Julij 1874 (Staatsbl. n°. 92) en art. 82 K. gewijzigd door de wet van 4 Ju lij 1874 (Staatsbl. n°. 89). Getuigen (art. 1933 B.). In handelszaken (art. 1935 13.).
Verschooubare (art. 1946 B.). Onbekwame (art. 1947 B.). Niet toegelaten (art. 1949 B.). Wraakbare (art. 1950 B.). Geregtelijke eed. iJecisoire (art. 1966 B.). Terugwijzing
(art. 1969 B.). Suppletoire (art. 1978 B.). Aflegpng (art. 1981 B.). (bl. 1534). Leer der verbindtenissen en overeenkomsten. Bepaling van
verbiudtenis. Bronnen (art. 1269 B.). Voorlieeldeu. Vcr- bindtenissen om iets te doen of niet te doen (art. 1275 B.). Kosten, schaden, interessen (art. 1279 vv. B.). Bedrag der # interessen. Bedongen, wettelijke. Verdeeling der verbindte- nissen. Voorwaarden. Opschortende (art. 1299 B.).
Ontbindende (art. 1301 B.).-Nietige (art. 129H en 1291 B.) |
||||||
|
Tijdsbepaling (art. 1304 B.). Verschil met voorwaardelijke.
|
||||||
|
164
|
|||||||
|
Alternatieve verbindtenissen (art. 1308 B.). Keus (art. 1309 B.).
Solidaire verbindtenissen. Hoofdelijke schuldeischers (art.
1314 B.). Hoofdelijke schuldenaren (art. 1316 B.). Solidariteit door uitdrukkelijk beding (art. 1318 B.). Krach-
tens de wet (art. 1318 B.). Deelbare en ondeelbare (art. 1332 B.). Met beding van straf
of poeualiteit (art. 1340 B.). Verbindtenis geboren uit overeenkomst. Overeenkomst (art.
1349 B.). Verdeeling (art. 1350 B.). Overgang op erfgena- namen (art. 1354 B.). Bestaanbaarheid der overeenkomsten. Voorwaarden (art. 1356
B.). Toestemming (art. 1357 B.). Dwaling (art. 1358 B.). In den persoon. In de zaak (art. 1358 B.). Geweld (art.
1359, 1360, 1361 B.). Bedrog (art. 1364 B.). Oube- kwaamheid (art. 1365, 1366 B.). Minderjarigen, onder cura- tele gestelden, nietigheid (art. 1482 B.). Getrouwde vrouw. Wie de nietigheid kunnen inroepen (art. 171 B.). Getrouwde vrouw als opeubare koopvrouw (art. 168 B.). Min-
derjarigen, wie (art. 385 B.). Venia aetatis (art. 474 vv. B.). Kcgten (art. 478 B.). Beperkte haudligting (art. 480 vv.
B.). Kegten (art. 483, 484 B.). Intrekking (art. 485 B), alles gewijzigd door de wet van 4 Julij 1874 (Staatsblad n°. 91). Curatele. Onnoozelheid, krankzinnigheid, razernij (art. 487 B.).
Verkwisting (art. 488 B.). Zwaklieid van geestvermogens
(art. 488 B.). Verbindtenissen. Derde vereischte. Bepaald onderwerp (art. 1369
B.). Toekomstige zaken (art. 1370 B). Nog niet open- gevallen erfenis (art. 1370 B.). Geoorloofde oorzaak (art. 1371 B.). Voorbeeld.
Gevolg van regtsgeldige overeenkomsten (art. 1374 B.).
|
|||||||
|
Hoe overeenkomsten nog versterkt kunnen worden. Borgtogt
(art. 1857 vv. B). Voorregten aan de borgen toegekend. Uitwiuning (art. 1868 B.). Schuldsplitsing (art. 1874 B.). Afstaud van die voorregten. Zakelijke zekerheid. Pand (art. 1196 B.). Wat pand is. Hypotheek (art. 1208 B.). Wat hypotheek is. Verschil tusschen pand en hypotheek. Hypotheek, Notarieele akte (art. 1217 B.). Inschrijviug der |
|||||||
|
165
|
|||||||||
|
hypotheken (art. 1224 vv. B.). De sehuldeischer mag zich
het pand of het gehypothekeerde goed niet toeλigenen (art. 1200, 1223 B.), alles gewijzigd door de wet van 8 Julij 1874 (Staatsbl. n°. 95). Pandbezittende en hypothekaire schuldeischers bij fail- lissement (art. 838 K.). |
|||||||||
|
Hoe verbindteuisseu te niet gaan. Betaling (art. 1418 vv. B.).
Door wien (art. 1418 B.). Aan wien (art. 1421 B.). Wat betaald moet worden (art. 1425, 1426 B.). Aanbod van gereede betaling, gevolgd door consignatie. Aan-
bieding (art. 1440 vv. B.). Consignatie (art. 1442 B, 794 K.). Gevolg (art. 1443 vv. B.). Compensatie of vergelijking van schuld. Wanneer (art. 1461
vv. B.). Kwijtschelding. Wat kwijtschelding is (art. 1474 B.).
Het vergaan der verschuldigde zaak (art. 1480 B.).
Nietigheid en nietigverklaring (art. 1482 B.). Stilzwijgende
of uitdrukkelijke bekrachtiging van oorspronkelijk nietige ver- bindtenisseu (art. 1492 B.). Verjaring. Bepaling (art. 1983 B.). Gewone tijd (art.
2004 B.). Kortere termijnen. Eed (art. 2010 B.). |
|||||||||
|
Enkele overeenkomsten die schier dagelijks in den handel voorkomen,
(bl. 3537). Koop en verkoop. Bepaling (art. 1493 B.). Eigendoms- overgang, levering (art. 1495 B.). Risico (art. 14961499 B.). Hoofdverpligtingen des verkoopers (art. 1510, 1527, 1540 B.). Hoofdverpligting des koopers (art. 1549 B.). -<- Regt van wederinkoop (art. 1555 vv. B.). (bl. 3739). Huur en verhuur. Van diensten (art. 1585 B.). Van goe-
deren (art. 1584 B.). Hoofdverpligtingen van huurder en verhuurder (art. 1586, 1596 B.). Dienstboden, bedienden (art. 1637 vv. B.). (bl. 3941). Lastgeving. Bepaling (art. 1829 B.). Hoofdverpligtingen
van den lasthebber (art. 1837 vv. B.). Van den lastgever (art. 1844 vv. B.). Eindigen der lastgeving (art. 1850 B.). Uerden (art. 1836 B.). Handelsreiziger en principaal. |
|||||||||
|
166
|
|||||
|
EBKSTE GEDEELTE.
Kooplieden. Hunne verpliotingen. Handelsovereenkomsten. j 1. (bl. 4247). Haxdclsregf. Kooplieden. Algemeen begrip. Waarom
voor koopl. nog andere bepalingen noodig zijn dan voor particulieren. Voorname behoeften vau het handelsregt. Speed in afdoening. Getui- genbewijs in de meeste zaken (art. 1 en 1935 B.). Spoediger beslis- sing in regten (z. § 42). Bevorderen van eerlijkheid en goede trouw. Bankbreuk (Wet van 10 Mei 1837, Staatsblad n°. 21). Gijze-
ling (z. § 43). Wie kooplieden zijn (art. 2). Daden van koop- handel (art. 3 eu 4). Beurs (art. 5961). § 2. (bl. 4849). Koopmansboeken. Nut der koopmansboeken. Bewijs-
kracht dier boeken tusschen kooplieden (art. 10). Dagboek (art. 6.) Balaus (art. 8). Bewaren der boeken (art. 9). Bewijskracht
tusschen koopman en particulier (z. inleiding). § 3. (bl. 5056). Vennootscltfifpen. Handelingen voor gemeene rekening.
Bron. Vcuuootschap vau kooph. Bepaling (art. 1655 B.). Ven- nootschap onder eene firma (art. 16). Akte van oprigting. (art. 22). Openbaarheid (art. 2328) Verzuim van openbaarheid (art. 29).
Solidariteit (art. 18), Winstverdeeling (art. 1670 en vv. B.).
Eindigen der vennootschap (art. 1683 en vv. B). Ontbinding vσσr den tijd (art. 1684 B.). Vereffening (art. 32). Commanditaire vennootschap (art. 1921). Handeling voor gemeene rekening (art. 57, 58.). $ 4. (bl. 5661). Naamlooze vennootschappen. Oorsprong. Koninklijke
bewilliging (art. 36 en 37). Akte van oprigting (art. 38). Aan- sprakclijkhcid (art. 45). Bij verzuim van openbaarheid (art. 39.). Aandeelen op naam en in blanco (art. 4043). Beheer en vereffe- ning (art. 4447). Reserve kas (art. 48). Vaste rente (art. 49). Rekening en verantwoording (art. 55).
§ 5. (bl. 61). Reederij. Bepaling (art. 320.) Reeder-cedel. Boek-
houder (art. 327 en w.). § 6. (bl. 6263). Makelaars. Cargadoors. Bepaling (art. 62). Make-
laars-zakboekje (art. 66 en vv.). Verbod om handel te drijven in hun makelaarsvak (art. 65). Cargadoors. § 7. (bl. 63). Kassiers. Bepaling (art. 74). Kassiersbriefje (art. 221).
Aansprakelijkheid (art. 222 eu w.). Schuld v. d. kassier (art. 75). § 8. (bl. 6466). Commissionnairs. Verschil tusschen lastgeving en com-
missiehandel. Cominissionnair (art. 76). Regtsband. Voorrcgt v. d. commissionuair (art. 80 en vv.), alles gewijzigd door de wet van 4 Julij 1874 (Staatsbl. n°. 89). j 9. (bl. 6768). Expediteurs. Bepaling (art. 86). Tusschen-expedi-
teurs C;irt. 89V Vrachtbrief (art. 90). Model. |
|||||
|
167
|
|||||
|
§ 10. (bl. 6869.) Voerlieden. Schippers op rivieren en binnenwateren.
Bepaling. Aansprakelijkheid (art. 9198). Opslag (art. 94). $ 11. (bl. 7081). Handelspapier. Wisselbrieven. Oorsprong. Wat een
wissel is; voorbeeld. Benamingen der personen in den wissel. Wissel na dato; voorbeeld. Endossement; voorbeeld; volledig; in blanco (art. 133138). Vervaldag; acceptatie. Disconteren. Wissel op zigt.na zigt. Aan eigen order, voorbeeld (art. 101a). Gedomicilieerde wissel (art. 10ά). Wisselkoers. Laatste houder. Prima, secunda, tertia (art. 104). Bepaling in ons wetboek (art. 100). Gevolgen (art. 140). Acceptatie. Protest van non-acceptatie (art. 112132). Gevolg der
acceptatie. Betaling. Protest van uon-betaling (art. 149174).\'Aval (art. 130, 131, 132). Aansprakelijkheid. Herwissel, retourreke- uing (art. 187194). Verjaring. Eed. Erfgenamen (art. 204207). Overdragt na den vervaldag. Akte van cessie (art. 139).
$ 12. (bl. 8183). Orderbilletten. Bepaling (art. 208). Voorbeeld.
Verschil met den wissel. Verschil in gevolgen. Particulier. Koop- man (art. 4, n°. 2). Schuldoorzaak, voorbeeld (art. 586, n°. 1 R.). § 13. (bl. 84). Assignatiλn. Verschil met den wissel. Betaling. Protest.
Aansprakelijkheid (art. 213 w.). § 14. (bl. 8497). Verzekering of Assurantie. Kansovereenkomst (art. 1811
B.). Voorbeeld. Lijfrente. Verzekering; kans; voorbeeld (art. 246). Verzekerings-maatschappijen. Onderlinge verzekering. Bepa- ling van verzekering. Voorwaarden voor de regtsgeldigheid der vcrze- kering (art. 252, 253, 268, 269, 276, £82). Ontstaan der overeenkomst (art. 257). Bewijs, polis (art. 255, 256). Herverzekering (art. 271). Verzekering tegen brandgevaar (art. 287 vv.). Model-polis.
Verandering van bestemming (art. 293). Eigen schuld, nalatigheid (art. 294). Moedwillige brandstichting (art. 434 Wetb. van Strafregt en art. 13 n°. 5 der Wet van 29 Junij 1854, Staatsbl. n». 102). Beding met den hypothekairen schuldeischer (art. 297). Verzekering tegen de gevaren, waaraan voortbrengselen te velde onderhevig zijn. Duur (art. 299301). Levensverzekering. Bepaling. Voorbeel- den. Model-polis. Voorwaarden. Eigen schuld (art. 302307). TWEEDE GEDEELTE.
Faillissement. Surseance van betalinq.
§ 15. (bl. 98109). faillissement. Grond van het faillissement. Ouder-
handsch accoord. Faillietverklaring, wanneer (art. 764). Verschil tusschen koopman en particulier. Staat van kennelijk onvermogen (art. 882 vv. R.). Vennootschap van koophandel (art. 765). Boedel van een overleden koopman (art. 767). Op wiens aangifte (art. 764). Openbaar Ministerie (art. 768). Gevolgen van het verzoek tot failliet- verklaring. Gevolgen van het vonnis van failliet-verklaring (art. 770). |
|||||
|
168
|
|||||
|
Curator (art. 787). Regter Commissaris (art 787). Eed (art. 792).
Openbaarheid (art. 793). Verzegeling (art. 795). Ontzegeling,
boedelbeschrijving (art. 798). Balans (art. 801805). Verificatie (art. 815 vv.). Bekende, erkende schuldeischers (art. 819, 822). Tweede verificatie (art. 826). Niet opgekomen schuldeischers (art. 833). Accoord (art. 835 vv.). Homologatie (art. 847). Reha- bilitatie (art. 850). Insolvent-verklaring (art. 851). Rangschikking (art. 862). Verzet (art. 865 w.). Uitbetaling, ontslag v. d. curator (art. 885). Rehabilitatie (art. 892 w.). i 16. (bl. 109111). Reclame. Wat reclame is (art. 230). Verlies van
dat regt (art. 238). Voorregt op den koopprijs (art. 238). Regt der curators (art. 239). i 17. (bl. 111113). Surseance van betaling. Grond der surseance (art.
900). Provisionele (art. 902 vv.). Definitieve (art. 909 w.). Gevolg daarvan (art. 918). Voor hoe lang, verlenging (art. 915). Intrekking (art. 922). DERDE GEDEELTE.
Zeebegt.
i 18. (bl. 114116). Zeeschepen. Aard (art. 309, art. 566 B. Over-
dragt (art. 309). Scheepsbewijzen. Brief van opdragt. Zeebrief. Wet van 28 Mei 1869 (Staatsbl. n°. 96).
$ 19. (bl. 116). De schipper. Bepaling (art. 341).
{20. (bl. 116119). De schipper en zijne equipage. Overeenkomst. Mon-
sterrol (art. 395 vv.). Verpligtingen vau het scheepsvolk (art. 400 vv., 446). Verpligtingen van den schipper (art. 403 w.). Weigering (regtmatige) van dienst (art. 440). Huishouding en tucht op de koop- vaardijschepen (wet van 7 Mei 1856, Staatsblad n°. 32). Overlijden van eeu officier of scheepsgezel. Regt der erfgenamen (art. 430 vv.). $ 21. (bl. 120). De schipper vσσr de reis. Bezigtiging van het schip (art.
347). lulading (art. 351). $ 22. (bl. 120122). De schipper gedurende de reis. (art. 354 en vv.).
Verantwoordelijkheid (art. 363, 364). Dagregister (art. 358). Ge- boorte of overlijden aan boord (art. 35, 60 B.). Testament aan boord (art. 994 B.). $ 23. (bl. 122123). De schipper na de reis. Rekening en verantwoor-
ding (art. 387). Geschil daarover (art. 389). Voorregt van den schipper (art. 391). 6 24. (bl. 123). De stuurman. Onkunde (art. 406).
|
|||||
|
169
|
|||||
|
§ 25. (bl. 123127). Bevrachting en verhuring van schepen. Bevrachter.
Vervrachter. Oherte-partij (art. 454). Model. Wijze van
verhuring. Stukgoederen (art. 453). Lading en lossing (art. 457). Ligdagen (art. 457). Betaling der vracht (art. 400).
§ 20. (bl. 127128). Regten en verpliglingen van bevrachter en vervrachter.
Verboden lading (art. 477). Tijd van laden (art. 404). Pligt des schippers om gereed te zijn (art. 470, 455). Goede staat van het schip (art. 479). Lading van stukgoederen (art. 472). Ontbinding derover- eonkomst van regtswege (art. 499). Door den regter (art. 500 vv.i. § 27. (bl. 129). Regten van eten schipper tegenooet Jeu geconsigneerde. Los-
sing, betaling der vracht (art. 4S5). Ksgt des schippers om de goe- dereu aan een derden in bewaring te geven (art. 480;. Mag geen goe- deren aan boord honden (art. 4S7). Kegten van den schipper voor de betaling van de vracht. Weigering van aanneming (art. 487 vv.). $ 28. (bl. 130132). Cognoscement. Bepaling. Model. Wat het is
voor blader of Bevrachter. Hoeveel exemplaren (art. 509). Be- paald persoon, aan toonder, aan order (art. 508). Endossemeut (,art. 508). Meerdere cognosccmentcn (art. 518). § 29. (bl. 132). Passagiers. Zorg voor hunne behoeften (art. 530). Pas-
sagiersgoederen (art. 532). j 30. (bl. 133130). Bodemerij. Bepaling, voorbeeld (art. 569). Bode-
merijbrief (art. 570;. Verschil tussclieu bodemerij en verzekering. Op welke voorwerpen budeincrij kan geschoten worden (art. 574 vv.). Bodemerijbrief aan order (art. 573). Verschil niet eudossemeut van den wissel (art. 573). Inschrijving (art. 571). Duur der kans. § 31. (bl. 136141). Zee-assaranlie. Wat verzekerd kan worden (art.
593). Wanneer (art. 594). Goede en kwade tijdingen (art. 594). Polis, inhoud bij verzekering van op bodemerij geschoten gelden
(art. 608). Verzekering van winst en vrachtpenniugen (art. 615). Slavernij (art. 618). Model-polis. § 32. (bl. 141143). Regten en verpliglingen van den verzekeraar. Ver-
goediug van welke schade (art. 037). Hoofdverpligtiug. Bij koers- verandering (art. 638, 039). Keis naar eene meer verwijderde plaats (art. 638). Nietige verzekeringen (art. 599). Duur van het gevaar (art. 624 vv.). § 33. (bl. 143144). Regten en verpliglingen van den verzekerde. Voor-
naaraste regt. Hoofdverpligting. Staking der reis (art. 035, 036). § 34. (bl. 144140). Verzekering op behouden varen. Aard van het be-
ding. Bestaanbaarheid. § 35. (bl. 146). Reding; vrij van beschadigdheid. Inhoud (art. 640).
§ 36 (bl. 147). Beding: vrij van molest. Inhoud (art. 648).
|
|||||
|
170
|
||||||
|
5 37. (bl. 147149). Abaudonnement. Wat abaudonnement is. Redeu
daarvoor. In welke gevallen (art. 663). Gevolgen (art. 678). Verpligting der verzekeraars na abaudonnement (art. 680). $ 38. (bl. 149). Makelaars in zee-assurantiιn. Verpligtiugen (art. 681).
§ 39. (bl. 150152). Overzetten, aanzeilen, aandrijven. Verbindteuissen
uit de wet. Voorbeeld (z. inleiding). Tweede voorbeeld. On- regtmatige daad. Nalatigheid. Onvoorzigtigheid (ort. 1101, 1402 B.). Regelen voor de aansprakelijkheid (art. 534 vv.). § 40. (bl. 152154). Schipbreuk, stranding en zeevonden. Verlof vanden
schipper (art. 545). Als de rcgthebbeuden onbekend zijn (art. 555). Maatregelen ter opsporing (art. 555 vv.). Strandregt (art. 559). Hulp- en bergloon (art. 560 vv.). Beding daarover (art. 568). $ 41. (bl. 154156). Avarijen. Bepaling. Verdeeling (art. 698).
Bepaling van avarij-grosse iu het algemeen (art. 699 nu. 23). Van eenvoudige avarij (art. 701 n". 7). Berekening en verdeeling (art. 722 vv.). Homologatie (art. 724). Verpligting der verzekeraars (art. 720, 721). VIERDE GEDEELTE.
Van reotsplegino in handelszaken.
$ 42. (bl. 157160). Dagvaardingen. Eischer, gedaagde. Dagvaarding
(art. 1 R.). Bevoegdheid des regters. Naarmate van het onder- werp des geschils. Kautoureater (art. 38 wet op de Regt. Organis.). Naarmate der woonplaats (art. 97 R.). Uitzondering in handels- zaken (art. 298 vv. R.). Dagvaarding van vennootschappen van koop- handel (art. 4 n". 4 R.). Van den boedel eens gefailleerden (art. 4 n°. 5 R.). Van onbekende aandeelhouders iu maatschappijen (art. 4 n". 7 R). Termijnen (art. 7 en 8 R.). Spoed in handelszaken (art. 301 11.). Dagvaarding van dag tot dag, van uur tot uur (art. 302 R.). Dagvaarding aan boord (art. 313 R.). $ (bl. 161162). Lijfsdwany. Aansprakelijkheid der goedereu (art. 1177
B.). Van den persoon. Voor welke schulden (art. 580 R.).
(bl. 163170). Inhoudstafel.
|
||||||
|
!
|
||||||
|
I
|
||||
|
JJij de uitgevers dezes ziet mede het licht:
|
||||||||||||||||
|
TWEEDE, GEHEEL HERZIENE EN VERMEERDERDE DRUK VAN DE
|
||||||||||||||||
|
BEOOPTE HAIDLEHMG
VOOK l)E BEOEl\'ENING VAN DE
|
||||||||||||||||
|
Gronflen fler Staats->|roviiiciale- en Geneeite-
hriitiii van Neierlani, TEN BEHOEVE VAN IIET
ONDERWIJS OP DE HOOGERE BURGERSCHOLEN,
DOOB
|
||||||||||||||||
|
\'\';
|
||||||||||||||||
|
Mr. J. va.n Gig\'cli,
Dootor in de Ketften en de Letteieri* \'Advokaut bij iieii Honden Raad de
Nederlanden , en Leeraar in de Slaatnwetciisclinppen aan (Ie
lloii||oir Bnigcruehoul te Helft.
. )--------
Prijs *f 0.80.
|
||||||||||||||||
|
Suel]iersuruk van P. Kluitman te Alkmaar.
^ ~>.J
|
||||||||||||||||