NATUUR EN SPORT No. 7

DE VOORNAAMSTE
HOENDERRASSEN

=p door BRANDARIS

UITGAVE VAN C. MORKS Cz. - DORDRECHT

2. Leghorn, wit. 4. Blauwe Andalusi�r. 5. Koekoek
Plym\'>uth Rocks. 6. Zwarte Orpingtons. 8. Faverolles.

1. Hollandsch hoen, zilverlaken, (Hamburger). 3. Zilver Braekel.
7. Wyandottes. 9. Mechelsche koekoek. 10. La Fl�che. 11. Brahma-hen.

NATUUR EN SPORT No. 7.

DE VOORNAAMSTE
HOENDERRASSEN

BRANDARIS, F./.tf.

RIJKSUNIVERSITEIT UTRECHT

C. MORKS Cz. � DORDRECHT.

Chaamsche hoenders . . 7

Cr�vecoeurs . . . - . 8

Hollandsche witkuiven . 13

Italianen (leghorns). . . 15
Klomphoenders .... 16
Kraaikoppen (Bredasche

a Nederlandsche sabel-

d Dwergvechthoenders . 21

Krulveerhoenders ... 22

Le Mans . . ... 25
Mechelsche Koekoek . . 25
Minorca\'s......26

26. Naakthalzen (Zevenburg-

27. Orpingtons......28

28. Padua\'s.......30

29. Phoenixhoenders. ... 31

30. Plymouth-Rocks .... 31

31. Ramelslohers.....33

32 Rhode-Islands.....33

33. Schotten (grauwe) ... 34

34. Spaansche witwangen . . 35

35. Sultanhoenders .... 36

36. Sussex-hoenders .... 37

37. Uilebaarden (Nederland-
sche)........38

38. Vechthoenders .... 39

a. Het Maleische vecht-
hoen......39

b. Japansche vechthoen-
ders ... .40

c. Indische vechthoenders 41

d. Belgische vechthoenders 41

e. tngelsche vechthoen-
ders.......42

39. Wyandottes.....43

40. Yokohama\'s.....44

41 Zijdehoenders.....46

a. Japansche zijdehoen-
ders .....46

b. Siameesche zijdehoen-

18.
19
20.
21.
22.
23.
24.
25.

DE VOORNAAMSTE HOENDERRASSEN.

Het aantal hoenderrassen is vrij groot en de liefhebber
heeft een tamelijk ruime keus. Natuurlijk wordt de keus
altijd eenigszins beperkt door het doel, waartoe hij kippen
houdt.

Sommige rassen munten uit als legkippen, andere als
vleeschkippen, weer andere door schoonen vorm en kleu-
ren, nog andere als rariteiten.

In een vorig deeltje van deze bibliotheek hebben we
de Huisvesting en Verzorging van hoenders
behandeld, thans willen we de verschillende hoenderrassen
in het kort bespreken, en daarbij wijzen op de belang-
rijkste eigenschappen en kenmerken.

Om het zoeken gemakkelijk te maken zullen we ze
alphabetisch rangschikken

1. ANDALUSI�RS (blauwe).

De blauwe Andalusi�rs zijn een Spaansch hoenderras,
waarvan men vroeger dikwijls hoorde beweren, dat ze
niet tegen ons klimaat bestand waren. De ondervinding
heeft echter anders geleerd.

Het zijn sterke, geharde hoenders, die als winterlegsters
boven de Italianen uitmunten.

Van broeden houden de hennen niet en ze doen dit
slechts bij uitzondering. Men moet, als men zelf kuikens
fokken wil, de eieren dus door een andere hen laten uit-
broeden.

De kuikens worden gemakkelijk groot en een enkele

maal komt het voor, dat ze wat laat in de veeren komen.

Wanneer men beslist op de voorgeschreven blauwe
kleur gesteld is, dan ontmoet men grootere bezwaren,
want het meerendeel van de kuikens heeft die kleur niet
en krijgt wit en zwart in de veeren.

De oorzaak daarvan moet gezocht worden in de om-
standigheid, dat het blauw de natuurlijke kleur niet is.
De blauwe Andalusi�rs zijn waarschijnlijk ontstaan uit
een kruising van witte en zwarte Minorca\'s met andere
hoenders, en dit wit en zwart komt telkens terug.

Deze slecht gekleurde Andalusi�rs zijn echter even goede
legsters als de andere, dus voor den nutfokker levert dat
geen bezwaar.

De Andalusi�rs zijn ook vrij goede vleeschkippen, want
het vleesch is sappig en malsch en aangenaam van smaak.
Een volwassen hen weegt gemiddeld 4 tot 5 pond, en
6 pond is geen zeldzaamheid.

Het gewicht der eieren schommelt tusschen 60 en 70
gram. Ze beginnen gewoonlijk in den ouderdom van 6
a 7 maanden te leggen, en leggen dan bij goede verzor-
ging en een warm hok den heelen winter door. Evenals
bij andere rassen is het getal eieren ongelijk, maar hennen,
die van 150 tot 200 stuks in een jaar leggen, komen dik-
wijls onder dit ras voor.

Bij de hen hangt de kam naar een zijde af.

De Braekels zijn een Belgisch ras, dat zeer goede eigen-
schappen heeft en daardoor naar Frankrijk en Engeland
zijn weg heeft gevonden.

In onze provinci�n Brabant en Limburg is dit ras reeds
lang bekend en gewaardeerd. Men heeft ze sedert een
vijftiental jaren ook naar het noorden van ons land over-

gebracht, doch tegen deze verhuizing schijnen ze niet
bestand te zijn.

Toch zijn ze algemeen bekend als zeer sterke hoenders,
die tegen weer en wind kunnen.

Van de kuikens kan dat niet beweerd worden. In hun
prille jeugd moeten ze zeer omzichtig behandeld worden,
want dan zijn ze tegen allerlei invloeden buitengewoon
gevoelig. Zijn ze echter eenmaal bevederd, dan groeien
ze zeer voorspoedig en beginnen vroeg te leggen.

De Braekels leggen een flink aantal groote witte eieren.
Met broeden houden ze zich niet op. Ze doen het zelden
en zijn dan nog niet vertrouwbaar.

Het is dubbel jammer, dat het ras niet zonder meer
voor ons land aanbevolen kan worden, want een toom
zilver Braekels leveren een prachtig gezicht op en zijn een
waar sieraad voor de omgeving.

De witte kop en de hagelwitte pelerine om den hals
steekt prachtig af tegen het overige deel van het geve-
derte, waarvan de grondkleur wit is met zwarte dwars-
strepen.

De Brahma\'s behooren tot de zware Aziatische rassen.
De oorsprong is niet met zekerheid vast te stellen. Som-
migen beweren, dat men ze in Amerika gefokt heeft uit
Cochins en Maleiers.

In elk geval zijn ze omstreeks 1850 in Amerika het eerst
bekend geworden en daar vandaan naar Europa overge-
bracht.

De Brahma\'s behooren meer tot de sport- dan tot de
nutrassen. Het getal eieren is over het algemeen zeer
middelmatig en dikwijls gering en daarbij zijn die eieren
in verhouding tot de zware hennen klein.

Hier tegenover staat, dat de groote dieren veel onder-
houdsvoeder noodig hebben en dat ze zelf lang niet zoo
ijverig zijn in het zoeken naar voedsel, als vele andere rassen.

Bij het zoeken naar voedsel worden ze ook nog gehin-
derd door de eigenaardigheid van de zeer sterke beve-
dering der pooten.

Ze leveren wel een kolossaal stuk vleesch, maar niet
van eerste kwaliteit.

Ze zijn bijzonder geneigd tot vet worden en dan is
de eierproductie onbeteekenend.

Als broedsters hebben de Brahmahennen ongetwijfeld
hun verdienste en de kuikens worden gemakkelijk groot.

De Brahma\'s zijn bovendien zeer gehard en weinig on-
derhevig aan ziekten.

Ze komen voor in twee kleurslagen: de lichte Brahma\'s
zijn wit met donkere halskraag en staart; bij donkere
Brahma\'s is de grondkleur van de hen blauwgrijs met
zwarte teekening.

Wanneer men deze hoenders op vochtigen grond een
vrijen uitloopt geeft, zien de pooten door het vuil worden
der pootveeren er dikwijls zeer onoogelijk uit. Op hoo-
gen, drogen grond heeft men daarvan natuurlijk minder
last.

Het ras is bijzonder geschikt om in een voli�re opge-
sloten gehouden te worden.

4. CAMPINES (Kempische hoenders).

Op den naam afgaande, zou men zeggen, dat het een
Belgisch ras is. Maar sommige Nederlandsche deskun-
digen beweren, dat het een Hollandsch ras is, n. 1. de
Friesche pel, waaraan men in Belgi� een anderen naam
heeft gegeven.

En Duitsche kipkundigen houden vol, dat Campines en

Westfaalsche todtlegers dezelide hoenders zijn, dus dat
het een Duitsch ras is.

Men vindt echter naast al deze beweringen niet veel
bewijzen, maar men zou er uit kunnen opmaken dat de
Campines een goed ras zijn, op grond van de happigheid,
waarrree men het overal wil annexeeren.

En dat klopt precies. De Campines verdienen heel
wat meer aandacht dan men er gewoonlijk aan schenkt.

De hennen zijn zeer vlijtige legsters. De eieren zijn
niet groot maar het aantal is bevredigend. �

Aan het broeden doen ze niet veel, doch de kuikens
groeien uitstekend en zijn zeer vroeg legrijp.

Het vleesch is goed, maar het ras is klein, dus de hoe-
veelheid is gering, zoodat ze uitsluitend als legkippen ge-
houden worden.

Wat kleurslagen betreft, komen ze voor in het wit, als
zilverpellen en als goudpellen.

5. CHAAMSCHE HOENDERS.

De Chaamsche hoenders zijn een bijzonder slag hoen-
ders, die sedert geruimen tijd bekend waren in het zuid-
westen van N. Brabant, in de buurt van het dorp Chaam.

Ze hebben een zeer goeden naam als vleeschhoenders,
want het vleesch is van uitstekende kwaliteit.

Maar ook als legkippen mogen ze er zijn en doen ze
voor de Campines en Braekels niet onder. Ze leggen
flinke, witte eieren.

Aan het broeden verspillen ze geen tijd. De kuikens
moeten met zorg behandeld worden, doch de volwassen
kippen zijn tamelijk gehard.

Overigens zijn het zeer levendige en gezellige dieren,
die ijverig naar voedsel zoeken, en als nuthoenders aan-
beveling verdienen.

De Cochins behooren, evenals de Brahma\'s tot de zware
rassen. Ze kunnen niet tot de nutrassen gerekend worden,
want wat ze opleveren staat niet in verhouding tot wat
ze verbruiken.

Ze hebben veel onderhoudsvoeder noodig en moeten
nagenoeg geheel uit de hand gevoederd worden, want
ze zoeken zelf niet veel.

Ze leggen weinig eieren, die bovendien klein van stuk zijn.

Als vleeschhoenders hebben ze geen waarde, want het
vleesch is zeer grof en niet malsch.

Broeden doen ze kolossaal, doch het is niet aan te ra-
den, ze te gebruiken als broedhennen, omdat door de
zeer sterk bevederde pooten heel wat kuikens beschadigd
worden of om het leven komen.

Wie �eieren voor zijn geld kiest" moet dus geen Co-
chins houden, want dat is geld in \'t water.

Voor liefhebbers van mooie, interessante kippen, voor
wie dus eieren en vleesch bijzaak zijn, zijn de Cochins
zeer aan te bevelen. Op groote tentoonstellingen nemen
ze dan ook altijd een belangrijke plaats in.

Ze komen voor in wit, zwart, geel, patrijskleurig en
koekoekveerig.

De Cr�vecoeurs zijn een uitstekend ras met prachtige
eigenschappen. Ze leggen een flink aantal groote eieren
en genieten als vleeschhoenders een grooten naam, want
het vleesch is van prachtige kwaliteit en de gedrongen
gebouwde hen weegt gemiddeld 6 pond.

Daarbij komt, dat de Cr�vecoeurs mooie zwarte, van

metaalglans schitterende kippen zijn, met flinke kuiven en
ringbaarden.

En niettegenstaande al dit moois zijn ze voor ons land
toch niet aan te bevelen, want buiten hun vaderland, noord-
Frankrijk, verliezen ze spoedig zeer veel van hun goede
eigenschappen.

Maar al was dit laatste nu niet het geval, dan zouden
ze toch geen aanbeveling verdienen, omdat ze kuifhoen-
ders zijn en deze mooie kuiven in de praktijk veel be-
zwaar opleveren.

Worden ze gehouden in een overdekte voli�re, dan kan
het er nog even mee door, maar geeft men ze vrijen uit-
loop, dan veroorzaken de kuiven allerlei ongerief en na-
deel en het mooie er van is dan spoedig vervlogen,
zoodat alleen de schade blijft.

De groote kuiven hinderen de kippen zeer sterk bij het
zoeken naar voedsel, wat dus nadeel oplevert.

Bovendien komen bij kuifhoenders veel meer oogziekten
voor, dan bij andere en deze worden door de kuifveeren
veroorzaakt. Zijn de kuiven nat geregend en vuil geworden,
dan worden ze voor de oogen al zeer lastig en gevaarlijk,
terwijl ze dan tevens allesbehalve als sieraad kunnen
gelden.

Men is door een en ander op de gedachte gekomen,
om de kuiven met de schaar te fatsoeneeren, maar daar-
mee zijn ze meteen veroordeeld.

De Dominicanen vertegenwoordigen het oudste Ame-
rikaansche kippenras. Het zijn zooveel als de Ameri-
kaansche boerekippen, maar als ze niet verwaarloosd zijn,
bezitten ze uitstekende eigenschappen.

De hen legt een flink aantal groote eieren, en is tevens

een zeer goede vleeschkip. De haan weegt gemiddeld
7 pond en de hen naar verhouding wat minder, dus ze
leveren een stuk vleesch, dat de moeite waard is.

Broeden en voor de kuikens zorgen doen ze zeer goed.

Ze zijn tegen alle weer en wind bestand en hebben
bijzonder weinig van ziekten te lijden. En de kuikens
brengt men zonder eenige moeite groot.

Dit ras is dus bijzonder aan te bevelen, doch men ver-
gete daarbij niet, dat in elk land de inheemsche hoender*
de genoemde eigenschappen bezitten, als ze maar goed
worden behandeld.

De Dominicanen zijn koekoekkleurig met gele pooten
en snavel en met een rozenkam.

De Dorkings zijn afkomstig uit het zuiden van Engeland,
waar ze reeds eeuwen worden gefokt. Het waren oor-
spronkelijk gewone boerekippen, maar de Engelschen
hebben er een ideaal vleeschhoen van weten te fokken,
dat door geen ander ras wordt overtroffen.

Aan den langen en breeden rug, het rolvormige lichaam,
de breede en diepe borst en de korte, forsche pooten, kan
men dadelijk het vleeschhoen herkennen.

De hennen leggen, als ze jong zijn, zoo tamelijk, maar
spoedig zetten ze vleesch en vet aan, krijgen meer lust
tot broeden en dan wordt het leggen minder.

Wil men ze als leghoenders houden, dan moeten ze
geheel vrijen uitloop hebben.

Een Dorkinghaan weegt gemiddeld 10 pond, een hen
8 pond.

Naar de kleur onderscheidt men witte, koekoekveerige,
zilverkleurige en donkere Dorkings.

De witte hebben een rozenkam, worden lang niet zoo

zwaar als de gekleurde, maar leggen meer eieren. De
gekleurde hebben een enkele kam, die bij de hen naar
��n zijde afhangt.

De kuikens vragen nogal zorg en moeten vooral tegen
koude en vocht beschermd worden.

De Faverolles zijn een Fransch ras, dat voor ruim 30
jaar geleden het eerst gefokt werd in het Fransche dorp
Faverolles.

Deze hoenders zijn uitstekende vleeschhoenders, goede
legsters, buitengewoon gehard en de kuikens worden zeer
gemakkelijk groot.

We moeten er echter bijvoegen, dat het vleesch van
deze kippen niet van de allerfijnste kwaliteit is, wat ver-
oorzaakt wordt door hun afstamming van de Cochins
en de Brahma\'s. Om deze reden wordt dit ras wel eens
genoemd: het hoen voor groote gezinnen, waar veel
noodig is, zoodat het niet altijd van \'t fijnste kan zijn.
De haan weegt ongeveer 8 pond en de hen 7 pond, dus
een respectabel stukje vleesch.

Wat de eierproductie betreft mogen we constateeren,
dat ze bij overigens goede behandeling tot de winter-
leggers behooren. Ze groeien zeer snel en beginnen dus
ook reeds vroeg te leggen.

Het aantal eieren per jaar is niet lager dan van andere
zware en middelzware rassen. Men moet echter in het
oog houden dat ze uitsluitend voor de vleeschproductie
werden gefokt en dat ze dus ook voor ons land in de
eerste plaats als slachthoen kunnen aanbevolen worden.

Een groot voordeel van dit ras is zijn buitengewone
gehardheid tegen ruw winterweer en de eveneens buiten-
gewone snelheid, waarmee de kuikens opgroeien.

Natuurlijk moet daarvoor de verzorging goed zijn, waar-
bij op te merken valt, dat zulke zware dieren bij hun
snelle ontwikkeling veel voedsel noodig hebben.

Wat de kleur aangaat behoeft dit ras voor andere niet
onder te doen. Bij den haan steken de zwarte kin- en
bakkebaarden prachtig af op den witten kop en hals.
De zadelveeren en de vleugels zijn ook wit, de laatste
met een breeden, zwarten dwarsband. De rest van het
dier, dus borst, geheele onderzijde met pootbevedering
en staart zijn glanzend zwart.

Bij de hen is de kop lichtgeel, de baard wit, de geheele
bovenzijde bruin gevlekt en de geheele onderzijde met
de pootbevedering roomkleurig.

De Hamburgers zijn een Nederlandsch ras en worden
daarom ook Hollandsche hoenders genoemd. De eene
naam is echter niet veel gelukkiger dan de andere.

Het zijn leghoenders van den eersten rang. De eieren
zijn klein, want ze wegen maar 45 tot 50 gram. Ze zijn
echter buitengewoon fijn van smaak.

Het aantal eieren per hen is vrij groot en bedraagt
van 140 tot 180 stuks per jaar, terwijl sommige het wel
tot 200 brengen.

Natuurlijk bereikt men deze resultaten alleen onder zeer
gunstige omstandigheden, waartoe een geheel onbeperkte
uitloop behoort. Men heeft dan nog het voordeel, dat
ze bijna hun geheele kostje ophalen, want ze zoeken zeer
ijverig.

Ze doen het echter ook goed in een meer beperkte
ruimte, maar dan moet men er meer zorg aan besteden.

Het vleesch van de Hamburgers is zeer smakelijk, doch
ze zijn te klein om als vleeschhoenders in aanmerking te

kunnen komen, want de haan komt niet hooger dan 5
pond en de hen 3 tot 4 pond.

Tot de zoogenaamde winterleggers behooren de Ham-
burgers niet. Ze zijn nogal gevoelig voor koude en vocht
en beginnen tamelijk laat te leggen.

Broeden doen ze weinig of niet. De kuikens zijn, als
ze uitkomen, klein en teer en vereischen nogal zorg,
vooral bij aanhoudend vochtig en koud weer. Maar ook
tegen de felle zon moeten ze beschermd worden. De
beste broedmaanden voor dit ras zijn April en Mei.

De Hamburgers zijn niet alleen uitstekende nuthoenders
maar tevens kunnen ze als sierhoenders gelden, want ze
zijn schoon van bouw en prachtig van kleur.

Van de verschillende kleurslagen worden als de beste
nuthoenders aanbevolen de zilverlaken Hamburgers. Daar-
bij is de grondkleur zilverwit met groenzwarte ronde
vlekken.

Een andere kleur is het goudlaken, waarbij de grond-
kleur goudbruin is.

Verder heeft men zilverpellen (zilverwit met zwartgroene
strepen), goudpellen (evenals de vorige maar met goud-
bruine grondkleur), geheel zwarte, welke de grootste eieren
leggen, geheel zilverwitte, gele, geelpellen (geel met don-
kere streepjes) en koekoeken.

De Hamburgers hebben een fijne rozenkam, die van
voren breed is en naar achteren in een lange punt uitloopt.

12. HOLLANDSCHE WITKU1VEN.

De lievelingen van de dames, sierlijk gebouwde, git-
zwarte hoenders met groote hagelwitte kuiven.

Die ze gezien heeft, zal het met ons eens zijn, als we
de Hollandsche witkuiven noemen: sierhoenders van den
eersten rang.

Behalve de zwarte heeft men ook nog blauwe en koe-
koekveerige, maar die zijn veel zeldzamer. De zwarte
zijn het meest in trek, omdat ze verreweg het mooist zijn.

De witkuiven zijn echter uitsluitend sporthoenders, die
voor tentoonstellingen en als sierhoenders gefokt worden,
want de nuteigenschappen van dit ras hebben niet veel
om het lijf.

Ze leggen kleine eieren in gering aantal, dus voor den
gewonen kippenhouder hebben ze geen waarde.

Over de bezwaren tegen de kuif hebben we vroeger
(bij no 7) reeds uitvoerig geschreven.

Ze eisenen bijzondere verzorging en moeten tegen
vocht beschermd worden, want het ligt voor de hand,
dat al het mooie en aantrekkelijke verdwenen is, als de kui-
ven er niet hagelwit en onberispelijk uitzien.

De Houdans zijn een Fransch ras, dat veel gefokt wordt
in het dorp Houdan bij Parijs, en dat van daar zijn weg
naar verschillende landen gevonden heeft. In het bijzonder
heeft men er in Engeland veel werk van gemaakt en het
ras verschillende nieuwe eigenschappen aangefokt.

De Houdan is een zwaar hoen, dat in de eerste plaats
vleeschhoen is, doch ook een uitstekend leghoen, want
het legt een groot aantal groote eieren. Hetslacht-gewicht
loopt tusschen 5 en 7 pond.

In Frankrijk heeft dit ras grooten roem verworven, doch
buiten de Fransche grenzen, vooral in noordelijker streken
met een ruwer klimaat kan het zich als nuthoen niet
staande houden en verliest het spoedig veel van zijn uit-
stekende eigenschappen.

Een bezwaar is ook de groote kuif, waardoor het ras
voor lage, vochtige streken voor de praktijk ongeschikt is.

14. ITALIANEN (leghorns).

Onder de nuthoenders, waarbij het in de eerste plaats
op de eierproductie aankomt, nemen de Italianen de eerste
plaats in. Er bestaat geen hoenderras, dat het tot zulk
een verbreiding gebracht heeft in bijna alle Europeesche
landen.

Het zijn de aangewezen hoenders voor de boerderij,
waar men ze de volle vrijheid geven kan.

De Italianen zijn zeer bewegelijk, ze hebben een snelle
spijsvertering en eten tamelijk veel, maar als ze de gele-
genheid hebben, zoeken ze zelf het grootste deel van hun
voedsel.

Het gemiddelde aantal eieren per jaar bedraagt 140
stuks, bij zeer gunstige omstandigheden klimt het echter
van 160 tot 180 en soms nog hooger. Worden ze opge:
sloten gehouden,\' dan moet men met 110 tot 120 stuks
tevreden zijn.

Jonge hennen beginnen reeds zeer vroeg te leggen, in
den regel als ze vijf maanden oud zijn. De eerste eieren
hebben een gewicht van 50 tot 55 gram, later worden ze
60 tot 70 gram zwaar.

Als de winter niet al te plotseling en te sterk begint,
leggen de jonge hennen zeer lang en daarna beginnen ze
na een korte pauze in Januari of Februari opnieuw, als
het weer tenminste niet te streng is.

De kuikens groeien gemakkelijk en snel, \'en het ras is
zeer goed tegen ons klimaat bestand.

Het vleesch is van zeer goede kwaliteit, doch als vleesch-
hoenders zijn ze toch niet geschikt want daarvoor is het
lichaamsgewicht te gering.

De Italianen komen voor in een groot aantal kleuren,
doch de witte en de patrijskleurige zijn verreweg het
sterkst verbreid.

Bij het aanschaffen van Italianen moet men voorzichtig
zijn, want er zijn zeer veel waardelooze hoenders onder.

Om dit duidelijk te maken, willen we iets uit de ge-
schiedenis van het ras meedeelen.

Van oorsprong zijn het de Italiaansche landhoenders of
boerekippen. Deze werden in de eerste helft der vorige
eeuw naar Amerika overgebracht, en daar fokte men er
een uitstekend legras van, dat weer over Engeland naar
het vasteland van Europa terugkwam onder den naam
van leghorns.

Het is dus het veredelde ras, dat we hier bedoelen en
aanbevelen en niet het goedkoope maar waardelooze
rommeltje, dat rechtstreeks uit Itali� wordt overgezonden.
Vooral de boeren, die graag goedkoop koopen, moeten
voorzichtig zijn, want de goedkoope Italianen zijn bijna
zonder uitzondering veel te duur.

Bij het aanschaffen van Italianen moet men dus koopen
van bekende, vertrouwde personen.

De Amerikaansche witte leghorns zijn de beste, en beter
dan de Engelsche, die op veel te hooge pooten gefokt zijn.

De Italianen worden zelden of nooit broedsch.

De pooten en de snavel zijn geel. Ze hebben groote
kammen, die bij de hen naar ��n zijde overhangt.

15. KLOMPHOENDERS (staartlooze).

Het klomphocn of staartlooze hoen is een rariteit in
de hoenderwereld.

Sommige liefhebbers dwepen er mee en rekenen het
tot de sierhoenders, andere menschen noemen het een
monster van leelijkheid.

Hieruit blijkt alleen, hoezeer de smaken kunnen ver-
schillen.

Een eigenaardigheid van de klomphoenders is het, dat

de laatste staartwervel ontbreekt, of dat de eerste tot de
derde staartwervel zich zeer onvoldoende hebben ontwik-
keld. Een gevolg daarvan is, dat bij deze hoenders de
staart ontbreekt.

Een tweede eigenaardigheid is het, dat de eieren van
staartlooze hennen steeds zeer onvoldoende bevrucht zijn,
als ze een staartlooze haan tot gezelschap hebben.

Hieruit volgt, dat raszuivere klomphoenders een groote
zeldzaamheid zijn, want meestal kruist men de klomphen-
nen met een ander soort haan, of de klomphaan met
andere hennen, om bevruchte eieren te krijgen.

De klomphen legt een flink aantal middelmatige eieren.

Het ras heeft veel weerstandsvermogen en de kuikens
worden vanzelf groot. Het vleesch is best van smaak,
maar de hoeveelheid is gering.

De hen broedt zeer goed en zorgt ook best voor de
kuikens.

Voor iemand, die van wat vreemds houdt, iets wat de
meeste kennissen niet hebben en ook niet willen hebben,
zijn de klomphoenders als legkippen dus wel aan te
^v bevelen.

16. KRAAIKOPPEN (BREDASCHE HOENDERS).

De kraaikoppen, in Duitschland bekend onder de namen
kraaisnavels of Bredasche hoenders, zijn een oud Neder-
landsch ras, dat in den laatsten tijd weer meer op den
voorgrond treedt.

Ze leggen een flink aantal tamelijk groote eieren en
hebben ook\'als vleeschhoenders wel eenige verdienste, want
ze zijn zeer geschikt om gemest te worden.

Een eigenaardigheid van dit ras is het ontbreken van
de kam, waarvoor ze een weinig in het oog loopende
kuif hebben, die niet hinderlijk is.

De pooten zijn goed bevederd.

Voornaamste Hoenderrassen. 2

Broeden doen ze heel weinig en ze zijn overigens als
broedhennen ook weinig vertrouwbaar.



		INHOUD.

		blz. Andalusi�rs.....3 Braekels.......4 Brahma\'s......5 Campines......6 Chaamsche hoenders . . 7 Cocl\'ins.......8 Cr�vecoeurs . . . - . 8 Dominicanen.....9 Dorkings......10 Faverolles......11 Hamburgers.....12 Hollandsche witkuiven . 13 Houdans......14 Italianen (leghorns). . . 15 Klomphoenders .... 16 Kraaikoppen (Bredasche hoenders).....17 Krielkippen.....18 a Nederlandsche sabel- pootkriel......18 b Bantams......19 c. Chabo\'s......20 d Dwergvechthoenders . 21 Kruipers.......21 Krulveerhoenders ... 22 La Fl�che......23 Lakenvelders.....23 Langshans......24 Le Mans . . ... 25 Mechelsche Koekoek . . 25 Minorca\'s......26
		blz. 26. Naakthalzen (Zevenburg- sche).......27 27. Orpingtons......28 28. Padua\'s.......30 29. Phoenixhoenders. ... 31 30. Plymouth-Rocks .... 31 31. Ramelslohers.....33 32 Rhode-Islands.....33 33. Schotten (grauwe) ... 34 34. Spaansche witwangen . . 35 35. Sultanhoenders .... 36 36. Sussex-hoenders .... 37 37. Uilebaarden (Nederland- sche)........38 38. Vechthoenders .... 39 a. Het Maleische vecht- hoen......39 b. Japansche vechthoen- ders ... .40 c. Indische vechthoenders 41 d. Belgische vechthoenders 41 e. tngelsche vechthoen- ders.......42 39. Wyandottes.....43 40. Yokohama\'s.....44 41 Zijdehoenders.....46 a. Japansche zijdehoen- ders .....46 b. Siameesche zijdehoen- ders......47
		1. 2. 3. 4 5. 6. 7. 8 9. 10 11. 1?. 13. 14. 15. 16. 17.

		18. 19 20. 21. 22. 23. 24. 25.



		DE VOORNAAMSTE HOENDERRASSEN. Het aantal hoenderrassen is vrij groot en de liefhebber heeft een tamelijk ruime keus. Natuurlijk wordt de keus altijd eenigszins beperkt door het doel, waartoe hij kippen houdt. Sommige rassen munten uit als legkippen, andere als vleeschkippen, weer andere door schoonen vorm en kleu- ren, nog andere als rariteiten. In een vorig deeltje van deze bibliotheek hebben we de Huisvesting en Verzorging van hoenders behandeld, thans willen we de verschillende hoenderrassen in het kort bespreken, en daarbij wijzen op de belang- rijkste eigenschappen en kenmerken. Om het zoeken gemakkelijk te maken zullen we ze alphabetisch rangschikken

		1. ANDALUSI�RS (blauwe). De blauwe Andalusi�rs zijn een Spaansch hoenderras, waarvan men vroeger dikwijls hoorde beweren, dat ze niet tegen ons klimaat bestand waren. De ondervinding heeft echter anders geleerd. Het zijn sterke, geharde hoenders, die als winterlegsters boven de Italianen uitmunten. Van broeden houden de hennen niet en ze doen dit slechts bij uitzondering. Men moet, als men zelf kuikens fokken wil, de eieren dus door een andere hen laten uit- broeden. De kuikens worden gemakkelijk groot en een enkele <



		4

		maal komt het voor, dat ze wat laat in de veeren komen. Wanneer men beslist op de voorgeschreven blauwe kleur gesteld is, dan ontmoet men grootere bezwaren, want het meerendeel van de kuikens heeft die kleur niet en krijgt wit en zwart in de veeren. De oorzaak daarvan moet gezocht worden in de om- standigheid, dat het blauw de natuurlijke kleur niet is. De blauwe Andalusi�rs zijn waarschijnlijk ontstaan uit een kruising van witte en zwarte Minorca\'s met andere hoenders, en dit wit en zwart komt telkens terug. Deze slecht gekleurde Andalusi�rs zijn echter even goede legsters als de andere, dus voor den nutfokker levert dat geen bezwaar. De Andalusi�rs zijn ook vrij goede vleeschkippen, want het vleesch is sappig en malsch en aangenaam van smaak. Een volwassen hen weegt gemiddeld 4 tot 5 pond, en 6 pond is geen zeldzaamheid. Het gewicht der eieren schommelt tusschen 60 en 70 gram. Ze beginnen gewoonlijk in den ouderdom van 6 a 7 maanden te leggen, en leggen dan bij goede verzor- ging en een warm hok den heelen winter door. Evenals bij andere rassen is het getal eieren ongelijk, maar hennen, die van 150 tot 200 stuks in een jaar leggen, komen dik- wijls onder dit ras voor. Bij de hen hangt de kam naar een zijde af.

		2. BRAEKELS. De Braekels zijn een Belgisch ras, dat zeer goede eigen- schappen heeft en daardoor naar Frankrijk en Engeland zijn weg heeft gevonden. In onze provinci�n Brabant en Limburg is dit ras reeds lang bekend en gewaardeerd. Men heeft ze sedert een vijftiental jaren ook naar het noorden van ons land over-



		5

		gebracht, doch tegen deze verhuizing schijnen ze niet bestand te zijn. Toch zijn ze algemeen bekend als zeer sterke hoenders, die tegen weer en wind kunnen. Van de kuikens kan dat niet beweerd worden. In hun prille jeugd moeten ze zeer omzichtig behandeld worden, want dan zijn ze tegen allerlei invloeden buitengewoon gevoelig. Zijn ze echter eenmaal bevederd, dan groeien ze zeer voorspoedig en beginnen vroeg te leggen. De Braekels leggen een flink aantal groote witte eieren. Met broeden houden ze zich niet op. Ze doen het zelden en zijn dan nog niet vertrouwbaar. Het is dubbel jammer, dat het ras niet zonder meer voor ons land aanbevolen kan worden, want een toom zilver Braekels leveren een prachtig gezicht op en zijn een waar sieraad voor de omgeving. De witte kop en de hagelwitte pelerine om den hals steekt prachtig af tegen het overige deel van het geve- derte, waarvan de grondkleur wit is met zwarte dwars- strepen.

		3. BRAHMA\'S. De Brahma\'s behooren tot de zware Aziatische rassen. De oorsprong is niet met zekerheid vast te stellen. Som- migen beweren, dat men ze in Amerika gefokt heeft uit Cochins en Maleiers. In elk geval zijn ze omstreeks 1850 in Amerika het eerst bekend geworden en daar vandaan naar Europa overge- bracht. De Brahma\'s behooren meer tot de sport- dan tot de nutrassen. Het getal eieren is over het algemeen zeer middelmatig en dikwijls gering en daarbij zijn die eieren in verhouding tot de zware hennen klein.



		6

		Hier tegenover staat, dat de groote dieren veel onder- houdsvoeder noodig hebben en dat ze zelf lang niet zoo ijverig zijn in het zoeken naar voedsel, als vele andere rassen. Bij het zoeken naar voedsel worden ze ook nog gehin- derd door de eigenaardigheid van de zeer sterke beve- dering der pooten. Ze leveren wel een kolossaal stuk vleesch, maar niet van eerste kwaliteit. Ze zijn bijzonder geneigd tot vet worden en dan is de eierproductie onbeteekenend. Als broedsters hebben de Brahmahennen ongetwijfeld hun verdienste en de kuikens worden gemakkelijk groot. De Brahma\'s zijn bovendien zeer gehard en weinig on- derhevig aan ziekten. Ze komen voor in twee kleurslagen: de lichte Brahma\'s zijn wit met donkere halskraag en staart; bij donkere Brahma\'s is de grondkleur van de hen blauwgrijs met zwarte teekening. Wanneer men deze hoenders op vochtigen grond een vrijen uitloopt geeft, zien de pooten door het vuil worden der pootveeren er dikwijls zeer onoogelijk uit. Op hoo- gen, drogen grond heeft men daarvan natuurlijk minder last. Het ras is bijzonder geschikt om in een voli�re opge- sloten gehouden te worden.

		4. CAMPINES (Kempische hoenders). Op den naam afgaande, zou men zeggen, dat het een Belgisch ras is. Maar sommige Nederlandsche deskun- digen beweren, dat het een Hollandsch ras is, n. 1. de Friesche pel, waaraan men in Belgi� een anderen naam heeft gegeven. En Duitsche kipkundigen houden vol, dat Campines en



		7

		Westfaalsche todtlegers dezelide hoenders zijn, dus dat het een Duitsch ras is. Men vindt echter naast al deze beweringen niet veel bewijzen, maar men zou er uit kunnen opmaken dat de Campines een goed ras zijn, op grond van de happigheid, waarrree men het overal wil annexeeren. En dat klopt precies. De Campines verdienen heel wat meer aandacht dan men er gewoonlijk aan schenkt. De hennen zijn zeer vlijtige legsters. De eieren zijn niet groot maar het aantal is bevredigend. � Aan het broeden doen ze niet veel, doch de kuikens groeien uitstekend en zijn zeer vroeg legrijp. Het vleesch is goed, maar het ras is klein, dus de hoe- veelheid is gering, zoodat ze uitsluitend als legkippen ge- houden worden. Wat kleurslagen betreft, komen ze voor in het wit, als zilverpellen en als goudpellen.

		5. CHAAMSCHE HOENDERS. De Chaamsche hoenders zijn een bijzonder slag hoen- ders, die sedert geruimen tijd bekend waren in het zuid- westen van N. Brabant, in de buurt van het dorp Chaam. Ze hebben een zeer goeden naam als vleeschhoenders, want het vleesch is van uitstekende kwaliteit. Maar ook als legkippen mogen ze er zijn en doen ze voor de Campines en Braekels niet onder. Ze leggen flinke, witte eieren. Aan het broeden verspillen ze geen tijd. De kuikens moeten met zorg behandeld worden, doch de volwassen kippen zijn tamelijk gehard. Overigens zijn het zeer levendige en gezellige dieren, die ijverig naar voedsel zoeken, en als nuthoenders aan- beveling verdienen.



		8

		6. COCHINS. De Cochins behooren, evenals de Brahma\'s tot de zware rassen. Ze kunnen niet tot de nutrassen gerekend worden, want wat ze opleveren staat niet in verhouding tot wat ze verbruiken. Ze hebben veel onderhoudsvoeder noodig en moeten nagenoeg geheel uit de hand gevoederd worden, want ze zoeken zelf niet veel. Ze leggen weinig eieren, die bovendien klein van stuk zijn. Als vleeschhoenders hebben ze geen waarde, want het vleesch is zeer grof en niet malsch. Broeden doen ze kolossaal, doch het is niet aan te ra- den, ze te gebruiken als broedhennen, omdat door de zeer sterk bevederde pooten heel wat kuikens beschadigd worden of om het leven komen. Wie �eieren voor zijn geld kiest" moet dus geen Co- chins houden, want dat is geld in \'t water. Voor liefhebbers van mooie, interessante kippen, voor wie dus eieren en vleesch bijzaak zijn, zijn de Cochins zeer aan te bevelen. Op groote tentoonstellingen nemen ze dan ook altijd een belangrijke plaats in. Ze komen voor in wit, zwart, geel, patrijskleurig en koekoekveerig.

		7. CR�VECOEURS. De Cr�vecoeurs zijn een uitstekend ras met prachtige eigenschappen. Ze leggen een flink aantal groote eieren en genieten als vleeschhoenders een grooten naam, want het vleesch is van prachtige kwaliteit en de gedrongen gebouwde hen weegt gemiddeld 6 pond. Daarbij komt, dat de Cr�vecoeurs mooie zwarte, van



		9

		metaalglans schitterende kippen zijn, met flinke kuiven en ringbaarden. En niettegenstaande al dit moois zijn ze voor ons land toch niet aan te bevelen, want buiten hun vaderland, noord- Frankrijk, verliezen ze spoedig zeer veel van hun goede eigenschappen. Maar al was dit laatste nu niet het geval, dan zouden ze toch geen aanbeveling verdienen, omdat ze kuifhoen- ders zijn en deze mooie kuiven in de praktijk veel be- zwaar opleveren. Worden ze gehouden in een overdekte voli�re, dan kan het er nog even mee door, maar geeft men ze vrijen uit- loop, dan veroorzaken de kuiven allerlei ongerief en na- deel en het mooie er van is dan spoedig vervlogen, zoodat alleen de schade blijft. De groote kuiven hinderen de kippen zeer sterk bij het zoeken naar voedsel, wat dus nadeel oplevert. Bovendien komen bij kuifhoenders veel meer oogziekten voor, dan bij andere en deze worden door de kuifveeren veroorzaakt. Zijn de kuiven nat geregend en vuil geworden, dan worden ze voor de oogen al zeer lastig en gevaarlijk, terwijl ze dan tevens allesbehalve als sieraad kunnen gelden. Men is door een en ander op de gedachte gekomen, om de kuiven met de schaar te fatsoeneeren, maar daar- mee zijn ze meteen veroordeeld.

		8. DOMINICANEN. De Dominicanen vertegenwoordigen het oudste Ame- rikaansche kippenras. Het zijn zooveel als de Ameri- kaansche boerekippen, maar als ze niet verwaarloosd zijn, bezitten ze uitstekende eigenschappen. De hen legt een flink aantal groote eieren, en is tevens



		10

		een zeer goede vleeschkip. De haan weegt gemiddeld 7 pond en de hen naar verhouding wat minder, dus ze leveren een stuk vleesch, dat de moeite waard is. Broeden en voor de kuikens zorgen doen ze zeer goed. Ze zijn tegen alle weer en wind bestand en hebben bijzonder weinig van ziekten te lijden. En de kuikens brengt men zonder eenige moeite groot. Dit ras is dus bijzonder aan te bevelen, doch men ver- gete daarbij niet, dat in elk land de inheemsche hoender* de genoemde eigenschappen bezitten, als ze maar goed worden behandeld. De Dominicanen zijn koekoekkleurig met gele pooten en snavel en met een rozenkam.

		9. DORKINGS. De Dorkings zijn afkomstig uit het zuiden van Engeland, waar ze reeds eeuwen worden gefokt. Het waren oor- spronkelijk gewone boerekippen, maar de Engelschen hebben er een ideaal vleeschhoen van weten te fokken, dat door geen ander ras wordt overtroffen. Aan den langen en breeden rug, het rolvormige lichaam, de breede en diepe borst en de korte, forsche pooten, kan men dadelijk het vleeschhoen herkennen. De hennen leggen, als ze jong zijn, zoo tamelijk, maar spoedig zetten ze vleesch en vet aan, krijgen meer lust tot broeden en dan wordt het leggen minder. Wil men ze als leghoenders houden, dan moeten ze geheel vrijen uitloop hebben. Een Dorkinghaan weegt gemiddeld 10 pond, een hen 8 pond. Naar de kleur onderscheidt men witte, koekoekveerige, zilverkleurige en donkere Dorkings. De witte hebben een rozenkam, worden lang niet zoo



		11

		zwaar als de gekleurde, maar leggen meer eieren. De gekleurde hebben een enkele kam, die bij de hen naar ��n zijde afhangt. De kuikens vragen nogal zorg en moeten vooral tegen koude en vocht beschermd worden.

		10. FAVEROLLES. � De Faverolles zijn een Fransch ras, dat voor ruim 30 jaar geleden het eerst gefokt werd in het Fransche dorp Faverolles. Deze hoenders zijn uitstekende vleeschhoenders, goede legsters, buitengewoon gehard en de kuikens worden zeer gemakkelijk groot. We moeten er echter bijvoegen, dat het vleesch van deze kippen niet van de allerfijnste kwaliteit is, wat ver- oorzaakt wordt door hun afstamming van de Cochins en de Brahma\'s. Om deze reden wordt dit ras wel eens genoemd: het hoen voor groote gezinnen, waar veel noodig is, zoodat het niet altijd van \'t fijnste kan zijn. De haan weegt ongeveer 8 pond en de hen 7 pond, dus een respectabel stukje vleesch. Wat de eierproductie betreft mogen we constateeren, dat ze bij overigens goede behandeling tot de winter- leggers behooren. Ze groeien zeer snel en beginnen dus ook reeds vroeg te leggen. Het aantal eieren per jaar is niet lager dan van andere zware en middelzware rassen. Men moet echter in het oog houden dat ze uitsluitend voor de vleeschproductie werden gefokt en dat ze dus ook voor ons land in de eerste plaats als slachthoen kunnen aanbevolen worden. Een groot voordeel van dit ras is zijn buitengewone gehardheid tegen ruw winterweer en de eveneens buiten- gewone snelheid, waarmee de kuikens opgroeien.



		12

		Natuurlijk moet daarvoor de verzorging goed zijn, waar- bij op te merken valt, dat zulke zware dieren bij hun snelle ontwikkeling veel voedsel noodig hebben. Wat de kleur aangaat behoeft dit ras voor andere niet onder te doen. Bij den haan steken de zwarte kin- en bakkebaarden prachtig af op den witten kop en hals. De zadelveeren en de vleugels zijn ook wit, de laatste met een breeden, zwarten dwarsband. De rest van het dier, dus borst, geheele onderzijde met pootbevedering en staart zijn glanzend zwart. Bij de hen is de kop lichtgeel, de baard wit, de geheele bovenzijde bruin gevlekt en de geheele onderzijde met de pootbevedering roomkleurig.

		11. HAMBURGERS. De Hamburgers zijn een Nederlandsch ras en worden daarom ook Hollandsche hoenders genoemd. De eene naam is echter niet veel gelukkiger dan de andere. Het zijn leghoenders van den eersten rang. De eieren zijn klein, want ze wegen maar 45 tot 50 gram. Ze zijn echter buitengewoon fijn van smaak. Het aantal eieren per hen is vrij groot en bedraagt van 140 tot 180 stuks per jaar, terwijl sommige het wel tot 200 brengen. Natuurlijk bereikt men deze resultaten alleen onder zeer gunstige omstandigheden, waartoe een geheel onbeperkte uitloop behoort. Men heeft dan nog het voordeel, dat ze bijna hun geheele kostje ophalen, want ze zoeken zeer ijverig. Ze doen het echter ook goed in een meer beperkte ruimte, maar dan moet men er meer zorg aan besteden. Het vleesch van de Hamburgers is zeer smakelijk, doch ze zijn te klein om als vleeschhoenders in aanmerking te



		iU

		172



		� \'S, ,
		. \' V/i



		13

		kunnen komen, want de haan komt niet hooger dan 5 pond en de hen 3 tot 4 pond. Tot de zoogenaamde winterleggers behooren de Ham- burgers niet. Ze zijn nogal gevoelig voor koude en vocht en beginnen tamelijk laat te leggen. Broeden doen ze weinig of niet. De kuikens zijn, als ze uitkomen, klein en teer en vereischen nogal zorg, vooral bij aanhoudend vochtig en koud weer. Maar ook tegen de felle zon moeten ze beschermd worden. De beste broedmaanden voor dit ras zijn April en Mei. De Hamburgers zijn niet alleen uitstekende nuthoenders maar tevens kunnen ze als sierhoenders gelden, want ze zijn schoon van bouw en prachtig van kleur. Van de verschillende kleurslagen worden als de beste nuthoenders aanbevolen de zilverlaken Hamburgers. Daar- bij is de grondkleur zilverwit met groenzwarte ronde vlekken. Een andere kleur is het goudlaken, waarbij de grond- kleur goudbruin is. Verder heeft men zilverpellen (zilverwit met zwartgroene strepen), goudpellen (evenals de vorige maar met goud- bruine grondkleur), geheel zwarte, welke de grootste eieren leggen, geheel zilverwitte, gele, geelpellen (geel met don- kere streepjes) en koekoeken. De Hamburgers hebben een fijne rozenkam, die van voren breed is en naar achteren in een lange punt uitloopt.

		12. HOLLANDSCHE WITKU1VEN. De lievelingen van de dames, sierlijk gebouwde, git- zwarte hoenders met groote hagelwitte kuiven. Die ze gezien heeft, zal het met ons eens zijn, als we de Hollandsche witkuiven noemen: sierhoenders van den eersten rang.



		14

		Behalve de zwarte heeft men ook nog blauwe en koe- koekveerige, maar die zijn veel zeldzamer. De zwarte zijn het meest in trek, omdat ze verreweg het mooist zijn. De witkuiven zijn echter uitsluitend sporthoenders, die voor tentoonstellingen en als sierhoenders gefokt worden, want de nuteigenschappen van dit ras hebben niet veel om het lijf. Ze leggen kleine eieren in gering aantal, dus voor den gewonen kippenhouder hebben ze geen waarde. Over de bezwaren tegen de kuif hebben we vroeger (bij no 7) reeds uitvoerig geschreven. Ze eisenen bijzondere verzorging en moeten tegen vocht beschermd worden, want het ligt voor de hand, dat al het mooie en aantrekkelijke verdwenen is, als de kui- ven er niet hagelwit en onberispelijk uitzien.

		13. HOUDANS. De Houdans zijn een Fransch ras, dat veel gefokt wordt in het dorp Houdan bij Parijs, en dat van daar zijn weg naar verschillende landen gevonden heeft. In het bijzonder heeft men er in Engeland veel werk van gemaakt en het ras verschillende nieuwe eigenschappen aangefokt. De Houdan is een zwaar hoen, dat in de eerste plaats vleeschhoen is, doch ook een uitstekend leghoen, want het legt een groot aantal groote eieren. Hetslacht-gewicht loopt tusschen 5 en 7 pond. In Frankrijk heeft dit ras grooten roem verworven, doch buiten de Fransche grenzen, vooral in noordelijker streken met een ruwer klimaat kan het zich als nuthoen niet staande houden en verliest het spoedig veel van zijn uit- stekende eigenschappen. Een bezwaar is ook de groote kuif, waardoor het ras voor lage, vochtige streken voor de praktijk ongeschikt is.



		15

		14. ITALIANEN (leghorns). Onder de nuthoenders, waarbij het in de eerste plaats op de eierproductie aankomt, nemen de Italianen de eerste plaats in. Er bestaat geen hoenderras, dat het tot zulk een verbreiding gebracht heeft in bijna alle Europeesche landen. Het zijn de aangewezen hoenders voor de boerderij, waar men ze de volle vrijheid geven kan. De Italianen zijn zeer bewegelijk, ze hebben een snelle spijsvertering en eten tamelijk veel, maar als ze de gele- genheid hebben, zoeken ze zelf het grootste deel van hun voedsel. Het gemiddelde aantal eieren per jaar bedraagt 140 stuks, bij zeer gunstige omstandigheden klimt het echter van 160 tot 180 en soms nog hooger. Worden ze opge: sloten gehouden,\' dan moet men met 110 tot 120 stuks tevreden zijn. Jonge hennen beginnen reeds zeer vroeg te leggen, in den regel als ze vijf maanden oud zijn. De eerste eieren hebben een gewicht van 50 tot 55 gram, later worden ze 60 tot 70 gram zwaar. Als de winter niet al te plotseling en te sterk begint, leggen de jonge hennen zeer lang en daarna beginnen ze na een korte pauze in Januari of Februari opnieuw, als het weer tenminste niet te streng is. De kuikens groeien gemakkelijk en snel, \'en het ras is zeer goed tegen ons klimaat bestand. Het vleesch is van zeer goede kwaliteit, doch als vleesch- hoenders zijn ze toch niet geschikt want daarvoor is het lichaamsgewicht te gering. De Italianen komen voor in een groot aantal kleuren, doch de witte en de patrijskleurige zijn verreweg het sterkst verbreid.



		� 16

		Bij het aanschaffen van Italianen moet men voorzichtig zijn, want er zijn zeer veel waardelooze hoenders onder. Om dit duidelijk te maken, willen we iets uit de ge- schiedenis van het ras meedeelen. Van oorsprong zijn het de Italiaansche landhoenders of boerekippen. Deze werden in de eerste helft der vorige eeuw naar Amerika overgebracht, en daar fokte men er een uitstekend legras van, dat weer over Engeland naar het vasteland van Europa terugkwam onder den naam van leghorns. Het is dus het veredelde ras, dat we hier bedoelen en aanbevelen en niet het goedkoope maar waardelooze rommeltje, dat rechtstreeks uit Itali� wordt overgezonden. Vooral de boeren, die graag goedkoop koopen, moeten voorzichtig zijn, want de goedkoope Italianen zijn bijna zonder uitzondering veel te duur. Bij het aanschaffen van Italianen moet men dus koopen van bekende, vertrouwde personen. De Amerikaansche witte leghorns zijn de beste, en beter dan de Engelsche, die op veel te hooge pooten gefokt zijn. De Italianen worden zelden of nooit broedsch. De pooten en de snavel zijn geel. Ze hebben groote kammen, die bij de hen naar ��n zijde overhangt.

		15. KLOMPHOENDERS (staartlooze). Het klomphocn of staartlooze hoen is een rariteit in de hoenderwereld. Sommige liefhebbers dwepen er mee en rekenen het tot de sierhoenders, andere menschen noemen het een monster van leelijkheid. Hieruit blijkt alleen, hoezeer de smaken kunnen ver- schillen. Een eigenaardigheid van de klomphoenders is het, dat



		IS

		Broeden doen ze heel weinig en ze zijn overigens als broedhennen ook weinig vertrouwbaar. Ze zijn bijzonder goed tegen het weer bestand, waartoe het ontbreken van de kam sterk meewerkt, want een kam loopt altijd gevaar, als het vriest. Verder zijn ze zeer bedaard van natuur en daardoor voor een beperkte ruimte wel geschikt. Redenen, waarom de kraaikoppen dus als nuthoenders aanbevolen kunnen worden. De kraaikoppen komen voor in het zwart, wit, blauw en koekoekveerig.

		17. KRIELKIPPEN. �\'t Is net kinderspeelgoed", hoorde ik eens iemand zeggen, en \'t heeft er werkelijk veel van. Als men al die verschillende dwergjes ziet, dan begrijpt men spoedig, dat men met liefhebberijwerk te doen heeft, want tot de nuthoenders kunnen ze niet gerekend worden. Als sier- hoenders kunnen echter vele van hen zeer goed dienst doen. We willen eenige der meest bekende dwergen in het kort bespreken. a. NEDERLANDSCHE SABELPOOTKRIEL. Waar dit ras als zoodanig zijn vaderland heeft, weet men niet met zekerheid. Het heeft zich echter altijd en overal in veel belangstelling mogen verheugen, waarom het dan ook in verschillende landen gefokt wordt, meer- malen onder den naam van Engelsch tuinhoen. Het komt in verschillende kleurslagen voor: wit, zwart, patrijskleurig en porceleinkleurig (een mengeling van wit, zwart en geel). Deze porceleinkleurige zijn het meest in trek en ook verreweg de mooiste



		19

		Deze hoentjes hebben korte, sterk bevederde pooten en schijnen daardoor nog kleiner dan ze zijn. Ze loopen met een vermakelijk trotsche houding rond, en richten, dank zij de pootbevedering, in den tuin niet veel schade aan, vandaar de naam t u i n h o e n. Ze zijn vertrouwelijk in den omgang en broeden uit- stekend, en de kuikens worden gemakkelijk groot, want het ras is zeer ongevoelig voor het klimaat. Leggen doen ze flink, doch de eieren wegen niet meer dan 30 gram. De sabelpootkrielen hebben een enkele opstaande kam en de vleugels worden afhangend gedragen. b. BANTAMS. De zwarte en witte Bantams onderscheiden zich door een rozenkam en lijken in vorm .en houding zeer veel op zwarte Hamburgers, heel in \'t klein. Bij uitzondering komen ook zwarte Bantams met een baard voor. De eigenschappen komen overigens geheel met die van de sabelpootkrielen overeen. De gewone koekoekveerige Bantams zijn waar- schijnlijk ontstaan door kruising van zwarte en witte Ban- tams. Verder hebben we nog de koekoekveerige, die de dwergvorm zijn van de grauwe Schotsche hoenders en ook nog de Antwerpsche koekoeken met een baard. De S e b r i g h t-Bantams, zoo genoemd naar den Engel- schen fokker Sebright, zijn buitengewoon mooie diertjes, die overal groote belangstelling ontmoeten. Bij den haan ontbreken de kraag-, zadel- en sikkelveeren, zoodat hij wat de bevedering betreft, geheel gelijk is aan de hen. Beide hebben een rozenkam. Men onderscheidt zilver- en goud-Sebrights. Bij de



		20

		eerste is de grondkleur zilverwit, terwijl elke veer een glanzend zwarte zoom heeft. Bij de laatste is de grond- kleur goudbruin, met overigens dezelfde zwarte teekening. De pooten van de Sebrights zijn kort en onbevederd. Dit ras legt een flink aantal kleine, maar zeer smake- lijke eieren. Broeden en voor de kuikens zorgen doen de hennen uitstekend, maar , . . het fokken van Sebrights, die aan alle eischen voldoen, is niet ieders werk. Vooral het opkweeken van de kuikens baart veel zor- gen. Ze moeten voor koude en vocht beschermd worden en ze hebben veel last van ongedierte. Ze moeten het beste voeder hebben en in het bijzonder veel vleesch- voeder. Zijn ze eenmaal volwassen, dan heeft men er geen last mee. Een andere soort zijn de Co ch i n s-B a n t a m s, of ook wel Peking-Bantams genoemd. Ze zijn uit China afkomstig en eigenlijk niet anders dan Cochins, heel in \'t klein. Men ziet ze bij ons maar zelden en ze zijn vrij duur. Hoe kleiner ze zijn en hoe meer ze daarbij op Cochins lijken, des te hooger is de prijs. Ze hebben de goede eigenschappen van de Cochins, maar de kuikens zijn teer. Deze dwergen komen voor in \'t wit, zwart, geel en patrijskleur. De Brahma-Bantams zijn ook niet anders dan Brahma\'s in \'t klein, doch men treft nog maar zelden een stam van deze hoenders aan, die zijn, wat ze willen wezen. Het schijnt moeielijk om ze goed te fokken. De Maleier-Bantams worden in Engeland gefokt en zijn dwerg-Maleiers. Ze komen voor in de kleuren wit en bruin. c. CHABO\'S. Tot de mooiste dwergrassen behooren de C h a b o \' s of Japansche-Bantams.



		21

		Ze werden reeds voor ruim 50 jaren uit Japan naar Europa overgebracht en werden hier zeer goed ontvangen. Ze komen in een groot aantal kleuren voor en alle hebben veel liefhebbers gevonden. Ze hebben zeer korte pooten en een korten rug, zoodat de kam, die opstaand en bij den haan buitengewoon groot is, bijna de sikkelveeren raakt. Men heeft witte met zwarten staart en zwart in de vleu- gels; geheel witte; gele met zwarte zoomen aan vleugel- en staartveeren; koekoekveerige; onregelmatig zwart en wit gevlekte; geheel zwarte; geelbonte; zilverhalzige; goudhalzige; zijdeharige met witte haarachtige vederen. De kuikens zijn teer, maar de volwassen hoentjes zeer sterk en hebben geen bijzondere zorg of voeder noodig. Ze zijn als liefhebberij zeer aan te bevelen. d. DWERGVECHTHOENDERS. Deze worden ook in Engeland gefokt. Ze gelijken in alles op de bekende vechtrassen en moeten alleen zoo klein mogelijk zijn.

		18. KRUIPERS. Een zeer eigenaardig ras, dat zijn naam ontleent aan den vreemden gang, tengevolge van de scheefgestelde en buitengewoon korte pooten, die niet langer zijn dan hoogstens 7 centimeter. Het ras is reeds eeuwen oud en men weet niet waar het vandaan komt. Het schijnt echter overal in den smaak gevallen te zijn, want in een groot aantal landen fokt men kruipers. De kruipers kunnen tot de beste nuthoenders gerekend worden, want ze leggen een flink aantal groote eieren.



		* 22

		Ook als vleeschhoenders hebben ze waarde. Hetvleesch is van uitstekende kwaliteit ei» de haan weegt 6 pond, de hen 5 pond. . Ze broeden zeer goed en zorgen uitstekend voor de kuikens. Ze zijn ijverig in het zoeken naar voedsel en doen daarbij in den tuin veel minder schade, dan andere kippen. De kruipers hebben meestal een opstaande enkele kam, maar er komen ook andere kamvormen bij hen voor. De haan heeft groote sikkelveeren in den staart. De pooten zijn niet bevederd. De zwarte kleur komt het meest voor, doch er zijn ook witte, bonte en koekoekveerige.

		19. KRULVEERHOENDERS. De krulveerhoenders zijn een rariteit onder de hoenders. In Engeland zijn ze reeds een paar eeuwen bekend en waarschijnlijk zijn ze uit Zuid-Azi� afkomstig. In de andere Europeesche landen komen ze zeer weinig voor. Het lichaam is kort en gedrongen en de kam doorgaans enkel en opstaand. Het lichaamsgewicht bedraagt bij den haan 5 pond, bij de hen 4 pond. De veeren zijn gedraaid en met den top naar voren gebogen, zoodat de dieren er uitzien, of ze door een vreeselijken storm onderhanden genomen zijn. Die dat mooi vindt moet ze nemen. Over de nuteigenschappen wordt niet geroemd. Het leggen is zeer middelmatig en als vleeschhoenders be- teekenen ze niet veel. Ze hebben bovendien weinig weer- standsvermogen en moeten tegen vocht en koude beschermd worden. Ook in het broeden zijn ze niet betrouwbaar. Ze komen voor in het wit, zwart, geel, grauw en bont.



		23

		Men vreest, dat ze zullen uitsterven, maar na het boven- staande zal men begrijpen, dat er weinig aan verloren wordt. 20. LA FL�CHE. Onder de meestal zeer productieve Fransche hoender- rassen neemt het La Fl�che-hoen een eerste plaats in. Het is een uitstekend legras, maar als vleeschhoen staat het nog hooger aangeschreven. Dubbel jammer is het daarom, dat het ras tegen ons klimaat niet bestand is, vooral niet op lage, vochtige gronden. In het bijzonder komt dit aan den dag bij het opfokken van kuikens, waarvan niets terecht komt, als men niet alle mogelijke voorzorgen neemt. In Frankrijk, zijn eigenlijk vaderland, gedijt dit hoen voortreffelijk en behoort daar tot de oudste en beste rassen. Als het ras voor tentoonstellingen gefokt wordt, zijn de zuiver witte oorlellen en de kam, welke bestaat uit twee naast elkaar .geplaatste hoorntjes, zeer belangrijke zaken, waarmee het echter dikwijls niet lukken wil. De zwarte kleur komt het meest voor, maar er zijn ook witte en blauwe, de laatste kleur doorgaans onzuiver. Uit het bovenstaande volgt, dat dit ras voor den ge- wonen liefhebber in ons land niet aanbevolen kan worden. 21. LAKENVELDERS. De Lakenvelders worden geacht een Duitsch ras te zijn, afkomstig uit Westfalen. Het was in die streken in het midden der vorige eeuw zeer algemeen, maar is naderhand bijna verdwenen, doch komt tegenwoordig weer meer in de mode.



		24

		De meeningen over de waarde als nutras Ioopen nogal wat uiteen. Men beweert, dat het hoen weinig te lijden heeft van ziekte en zeer gehard is. Volgens anderen geldt dit alleen, als het hoen in zijn vaderland blijft, maar niet daar buiten. Men beweert, dat het veel eieren legt en weinig broedsch is. Anderen zeggen, dat het weinig eieren legt, omdat het zoo dikwijls broedsch is. Het vleesch is fijn, zegt men, maar het hoen is zoo klein en zet bovendien zoo weinig vleesch en vet aan. De eieren zijn klein, dat zegt iedereen. Dat goed gekleurde exemplaren prachtige hoenders zijn, moet men grif toegeven. De haan en de hen zijn gelijk van kleur. Hals en staart zijn diep zwart en het overige lichaam zuiver wit, doch het schijnt nogal lastig te zijn, deze teekening onberispelijk te krijgen, want er zijn zeer veel gebrekkig gekleurde Lakenvelders. Als nutras voor ons land dus niet bepaald aan te bevelen.

		22. LANGSHANS. De Langshans zijn uit China afkomstig en hebben betere eigenschappen, dan de andere Aziatische hoenders. Ze behooren ook tot de zware rassen, want de haan wordt 9 en de hen 7 pond. Om deze reden en omdat ze uitstekend vleesch hebben en gemakkelijk vet worden, hebben ze als vleeschhoenders een zeer goeden naam verworven. Maar ook als leghoenders worden ze geroemd, althans door sommigen, terwijl andere fokkers er weinig goeds van meededen. Dit verschil in de beoordeeling heeft echter een natuur- lijke oorzaak, en berust op een onvolledige kennis van het ras.



		25 Jonge Langshans leggen zeer goed. Ze worden weinig broedsch en brengen het in de eerste legperiode soms tot 160 eieren en wel meer. Maar dan komt de klad er in. De broedlust neemt sterk toe en later kunnen ze de 100 eieren nauwelijks halen. Als legras kan men ze dus middelmatig noemen, maar dan moeten ze vrijen uitloop hebben, want op een beperkte ruimte blijft het leggen meestal beneden het middelmatige. De vrije uitloop is nog om een andere rede noodzake- lijk. Ze zoeken ijverig voedsel en dat is wel noodig, want ze eten veel. Moet men ze geheel uit de hand voederen, dan worden ze in verhouding tot hun productiviteit te duur. Daarbij komt, dat de kosten van aanschaffing ook aan- merkelijk hooger zijn, dan die van andere nutrassen. De meeste Langshans zijn zwart, maar er zijn ook witte en blauwe. Ze hebben een enkele opstaande kam. De pooten zijn lang en glad of dun bevederd. 23. LE MANS. De Le Mans zijn een zeer goed Fransch ras en genoemd naar de stad Le Mans in het westen van Frankrijk. Deze hoenders lijken in hun voorkomen veel op onze zwarte Hamburgers, maar ze zijn aanmerkelijk zwaarder gebouwd. Ze hebben evenals de laatste een rozenkam. De eigenschappen komen vrijwel overeen met die van het La Fl�che hoen. Voor ons klimaat zijn ze minder geschikt, doch een kruising van deze hoenders met Hamburgers zou waar- schijnlijk wel goede resultaten kunnen geven. 24. MECHELSCHE KOEKOEK. De Mechelsche koekoek is een Belgisch ras dat zijn naam aan de stad Mechelen ontleent.



		26 De oorsprong van het ras is niet met zekerheid vast te stellen, maar hoogstwaarschijnlijk is het ontstaan door kruising van een Belgisch landhoen met Brahma\'s. Het is een uitnemend nuthoen en wordt in Belgi� dan ook alleen als zoodanig gefokt en wel in de allereerste plaats als vleeschhoen. Met dat bedrijf, dat groote afme- tingen heeft aangenomen, verdienen tal van menschen hun brood. De Mechelsche koekoek is een vleeschkip van den eersten rang, wat aan het lange, breede en diepe lichaam dadelijk te zien is. De kwaliteit van het vleesch is prima. Als ze 10 tot 20 weken oud zijn, hebben ze een gewicht van 3 pond. Daarna worden ze 5 weken gemest en be- reiken dan een gewicht van 6 pond. Van de geslachte hoenders worden groote aantallen naar het buitenland uitgevoerd. In ons land worden ze als leghoenders gehouden en zijn daarbij zeer geschikt voor de beperkte ruimte. Het aantal eieren is middelmatig, doch ze leggen ook in den winter en dat is veel waard. Hun waarde als vleeschhoen schijnt te verminderen, als ze uit hun vaderland naar andere streken worden overgebracht. Het ras is zwaar gebouwd met enkele opstaande kam, matig ontwikkelden staart en bevederde pooten. De naam zegt voldoende, hoe de kleur is. 25. MINORCA\'S. De Minorca\'s zijn een Spaansche ras en ongetwijfeld het beste. Ze hebben een tamelijk weerstandsvermogen en bij een goede verzorging behooren ze tot de allerbeste legrassen, want ze leggen veel eieren van de grootste soort (van 60 tot 80 gram). Het aantal eieren loopt tot 180 per jaar. Daarbij zijn het mooie, f�rsche hoenders, die een zeer



		27

		groot aantal liefhebbers tellen. Ze moeten hierin onder- doen voor de Italianen, omdat die meer eieren leggen, maar als men de eieren bij het gewicht gaat berekenen, gelooven we stellig, dat de Minorca\'s het zouden winnen. Vroeger werden de Minorca\'s met reusachtige kammen gefokt, maar dat was een fout en men is er gelukkig van teruggekomen, want het ras ging er als nuthoen door achteruit. Bij den haan is de kam enkel, opstaand, bij de hen overhangend. De meeste Minorca\'s zijn zwart, maar er zijn ook witte. Het gewicht loopt van 5 tot 7 pond. De kuikens groeien flink en beginnen met 6 of 7 maan- den te leggen. Het zijn echter niet de beste winterleggers. Hoe warmer het hok is en hoe beter de verzorging, des te meer voldoen ze echter ook in dit opzicht. Met broeden houden ze zich weinig op. Ze zijn niet zoo levendig als Italianen, maar zoeken toch zeer ijverig naar voedsel, als ze vrijen uitloop hebben. Op de beperkte ruimte voldoen ze echter ook en zijn dan veel minder schuw. De Minorca\'s zijn geen eerste rang vleeschhoenders, maar toch in dat opzicht beter dan de Italianen. Uit een kruising van Minorca\'s met Hamburgers zijn Minorca\'s met een rozenkam voortgekomen. Deze kruis- lingen hebben het voordeel, dat de kammen minder gauw bevriezen, maar de eieren zijn kleiner. Kruisen van Minorca\'s met Langshans kan ook aanbe- volen worden. De kruislingen zijn sterker, hebben beter vleesch en leggen meer wintereieren, terwijl de eieren toch ook zeer groot zijn. 26. NAAKTHALZEN (Zevenburgsche). De Naakthalzen zijn ook al weer een rariteit op dit



		28

		gebied, want ze hebben op den schedel een bosje veeren, maar verder zijn kop en hals tot aan den rug geheel kaal en bloedrood. Onder aan den hals, dus bij den rug hebben ze een krans of kraag van kleine veertjes. Over het algemeen vindt men ze afschuwelijk leelijk. De kam is enkel en opstaand, of een rozenkam. De pooten zijn lang en kaal of soms dun bevederd. Ze komen verder in allerlei kleuren voor. Men heeft ze in Hongarije het eerst ontdekt, maar van hun afkomst en hun eigenlijk vaderland weet men niets met zekerheid. Ze hebben, niettegenstaande hun leelijkheid een vrij groote verbreiding gevonden, wat ze te danken hebben aan hun uitstekende nuteigenschappen. Ze leggen gemiddeld 175 eieren van 75 gram, dus dat is de moeite waard. Ze zijn bestand tegen weer en wind en als de winter niet te streng is, leggen ze door. De kuikens ontwikkelen zich goed en gemakkelijk, maar als broedsters zijn de hennen niet vertrouwbaar. Een eerste klas vleeschhoen is de naakthals niet, doch ook in dit opzicht zijn ze bevredigend. Die ze aanschaft moet echter zorgen dat hij goede krijgt, want de goedkoope Hongaarsche rommel deugt niet.

		27. ORPINGTONS. De Orpingtons zijn een Engelsch ras, dat zich zeer snel overal verbreid heeft, en dit succes dankt aan de uitste- kende eigenschappen als nuthoen. De Orpingtons zijn zware vleeschhoenders; de haan weegt gemiddeld 10 pond, de hen 8 pond. Ze hebben een kleine opstaande kam en gladde pooten. Wat de kleur betreft, onderscheidt jnen witte, gele, zwarte, koekoekveerige, blauwe en driekleurige.



		29

		De gele en witte zijn het sterkst vertegenwoordigd. De gele moeten gelijkmatig geel van kleur zijn; soms zijn ze wat lichter, dan wat donkerder van tint, doch dat is niet erg. Als ze echter witte of zwarte veeren in vleugels of staart hebben, wordt dit op tentoonstellingen als een fout be- schouwd. Dat de Orpingtons als vleeschhoenders een rol spelen, blijkt reeds uit het lichaamsgewicht. Ze zijn gemakkelijk te mesten, want ze zetten vlug en veel fijn vleesch aan. De beste tijd voor het mesten van jonge dieren ligt in den leeftijd van 6 tot 9 maanden. De Orpingtons staan ook bekend als beste legsters en het getal eieren per jaar loopt tusschen 125 en 180. Het gemiddeld gewicht van de bruinachtige eieren bedraagt 60 gram, doch eieren van 75 tot 80 gram zijn niet zeldzaam. Een groot voordeel is het ook, dat de Orpingtons in Januari, Februari en Maart een flink aantal eieren leggen. Ze worden vroegtijdig broedsch en doen hun zaken in dit opzicht uitstekend. Ook de kuikens veroorzaken geen moeielijkheden, want ze groeien snel, doch komen soms wat langzaam in de veeren. In den regel zijn de jonge hennen met 6 tot 7 maan- den legrijp, soms ook iets vroeger of iets later. Bij de voedering van Orpingtons, die op een beperkte ruimte gehouden worden, waarvoor ze overigens zeer geschikt zijn, moet men er rekening mee houden, dat ze meer dan andere rassen gebruik maken van groenvoeder. Dit moet dus altijd in een flinke hoeveelheid gegeven worden. Omdat het ras zwaar is, zal men verstandig doen, voor het fokken nooit eenjarige dieren te gebruiken. Met twee- tot driejarige hennen en hanen heeft men doorgaans de beste resutaten. Kan men hen geheel vrijen uitloop geven, dan is een haan bij tien hennen voldoende. Op een beperkte ruimte

		♦



		30 is het beter een haan niet meer dan zes hennen te geven. Dit geldt natuurlijk alleen voor \'t geval men er mee fok- ken wil en dus prijs stelt op een hoog procent bevruchte eieren. We kunnen dus met een gerust geweten de Orpingtons aanbevelen, want deze hoenders zijn voor alle omstan- digheden, zoowel in de stad met zeer beperkte ruimte, als op het platteland, bijzonder geschikt.

		28. PADUA\'S. De Padua\'s zijn prachtkippen met een zeer schoone, groote, volle, kogelronde kuif. Ook wat de kleur betreft zijn ze een sierraad voor elke buitenplaats of villa. Ze komen voor als goud-Padua\'s en verder als zilver- laken, chamois en koekoek-Padua\'s. Alle kleurslagen zijn mooi. Het ras is zeer vertrouwelijk in den omgang en ze zijn met weinig voedsel tevreden. Hiermee hebben we echter al de deugden van de Padua\'s gehad en men zal toegeven, dat het weinig is. De nut- fokker eischt tenminste veel meer. Zooals we vroeger reeds hebben aangetoond, heeft de mooie kuif zijn schaduwzijden. De Padua\'s zijn verder teer en het kost veel moeite de kuikens groot te brengen. Een gevolg daarvan is, dat ze veel van ziekte te lijden hebben. Als vleeschhoenders hebben ze geen waarde, en als eierproducenten kunnen ze niet in aanmerking komen. Het zijn dus in geen enkel opzicht nuthoenders en uit- sluitend sportdieren, maar als zoodanig nemen ze een eerste plaats in en hebben ze in alle landen een groot aantal liefhebbers gevonden.



		31 » 29. PHOENIXHOENDERS. De Phoenixhoenders zijn evenals de bovengenoemde Padua\'s uitsluitend sierhoenders. Ze zijn afkomstig uit Japan, maar worden sedert 1880 ook in Europa gefokt. Wat het uiterlijk betreft, gelijken ze in vorm en grootte veel op onze gewone landhoenders, want de haan weegt van 4 tot 4^lh> pond. Ze hebben een enkele opstaande kam. De zadelveeren zijn smal maar zeer lang en reiken niet zelden tot aan den grond. Het buitengewone moet echter gezocht worden in de reusachtige ontwikkeling van den horizontaal gedragen staart, waarvan de smalle sikkelveeren soms de enorme lengte van 2 / tot 3 meter bereiken. Deze lengte wordt echter alleen in Japan bereikt, doch in Europa zijn staarten van 150 tot 180 centimeter niet zeldzaam. Ook de zijveeren van den staart zijn buiten- gewoon lang en slejoen evenals de sikkels, over den grond. Ook de hen heeft een tamelijk lange, horizontaal ge- dragen staart, die naar achteren eenigszins afhangt. De phoenixhoenders komen in drie kleuren voor: goud- halzige, zilverhalzige en witte. Ze moeten tegen winterkoude beschermd worden. De kuikens zijn teer en kunnen geen vocht verdragen. De hoenders hebben behoefte aan een ruimen uitloop en bij nat weer moeten ze een overdekte, droge ren heb- ben met hooge zitstokken, anders is het mooie van den prachtstaart gauw weg. De hennen leggen vrij goed, maar kleine eieren, doch broeden doen ze zelden.

		30. PLYMOUTH-ROCKS. De Plymouth-Rocks zijn een Amerikaansch ras, dat



		32

		veel verbreiding gevonden heeft en ongetwijfeld tot de nutrassen gerekend mag worden. Ze kwamen in 1872 naar Engeland en omstreeks 1880 naar het vasteland van Europa. Ze hebben, ondanks de gele kleur van de huid, als vleeschhoen hun verdienste. De haan weegt gemiddeld 8 pond, de hen 7 pond. Men heeft deze hoenders gefokt met korte ruggen en op hooge pooten, doch daarvan zijn ze niet beter geworden. De kam is enkel en opstaand maar laag. Pooten en snavel zijn geel, de eerste onbevederd. De oudste kleur is koekoekveerig, maar later heeft men ook zwarte, witte en gele gefokt. De Plymouth-Rocks hebben verscheidene goede eigen- schappen, welke voor den nutfokker van veel belang zijn. In de eerste plaats zijn ze bijzonder gehard tegen weer en wind en tegen een strengen winter goed bestand. Hebben ze een vrijen uitloop, dan zoeken ze ijverig naar voedsel. Voor de ren zijn ze minder geschikt, want dan hebben ze veel neiging tot vet worden, wat weer nadeelig op de eierproductie werkt. Ze hebben behalve als vleeschhoenders, ook een zeer goeden naam als leghoenders, want ze leggen een flink aantal groote eieren van 70 tot 75 gram. Worden ze goed verzorgd, dan leggen ze in den winter, wat altijd van veel belang is. De jonge hennen beginnen tamelijk laat met leggen, meestal als ze 7 tot 8 maanden oud zijn, maar op dezen regel zijn zeer gunstige uitzonderingen. Ze zijn veel broedsch, ofschoon niet zoo sterk als Orpingtons en Wyandottes. Ze broeden zeer goed en zorgen uitstekend voor de kuikens. Deze groeien snel en zijn sterk. Volmaakt zijn de Plymouth-Rocks lang niet, maar ze kunnen toch wel als nuthoenders aanbevolen worden.



		33

		31. RAMELSLOHERS. Het Ramelsloherho en is een Duitsch ras, afkomstig uit het dorp Ramelsloh, waar het bij duizenden als vleesch- hoen gefokt wordt. Het ras heeft altijd een zeer goeden naam gehad om de voortreffelijke eigenschappen, welke het bezit. Als het vrijen uitloop heeft op veld en akker, dan zoekt het bijna al zijn voedsel zelf, want het graast den heelen dag. Het heeft bovendien een groot weerstandsvermogen tegen schadelijke invloeden en wat de eierproductie be- treft, deze is zeer bevredigend en wordt zelfs hoog, wan- neer de hoenders in die richting worden gefokt. Hierbij komen nu nog de goede kwaliteit van het vleesch en het zeer gemakkelijk opkweeken van de kuikens. De kuikens, die het vroegst uitgekomen zijn, beginnen in September of October van hetzelfde jaar te leggen en houden dat den winter door vol, als ze in warme hokken gehouden worden. De hennen broeden zeer goed en zorgen ook best voor de kuikens. Deze hoenders hebben een enkele, opstaande kam, welke bij de hen overhangt. De kleur is zuiver wit, maar na de vierde maand wordt het hals- en zadelbehang van den haan bleekgeel, wat bij de hen pas na het eerste jaar geschiedt. Er zijn ook gele Ramelslohers. Daarbij zijn hals-, zadel-, staart- en sikkelveeren iets donkerder van kleur, dan de rest van het lichaam. 32. RHODE-1SLANDS. De Rhode-Islands zijn een Amerikaansch ras, ontstaan Voornaamste Hoenderrassen. 3