ïîuimiiG m mi

door

HET GEBRUIK VAN MINERALE ZUREN

\'\'.S^V -

7 - A -<

, \\

/

O ■

i

\'-V; ■

ïS\' \'i\'

•Ti-;; t . \'

■ ..... ......

-5

■ \' . s

f

\'>: : :

VERANDERING DER URINE

door

f«: , HET GEBRUIK VAN MINERALE ZUREN.

U

ÜPI^RiSIK

VERANDERING DER URINE

door

HET GEBRUIK VAN MINERALE ZUREN,

PROEFSCHRIFT

ter verkrijging van den graad
van

B06T0E II BB ilIElSKÏÏIBE,

AAN DE

RIJKS.UNIVERSITEIT TE UTIUiCHT,
NA «EKOMEN MACHTIGING VAN DEN KECl\'Oll MAGNU\'ICUS

M". J. Bapon d\'Aulnis de Bourouill,

IIOOOLIUAiVS IN Dt FACULTETT DEK BKCIITSOXLEERDUEIO
KN

MET TOESTEMMING VAN DEN SENAAT DER UNlVERSITEl\'l\'

TEGEN DE DEDENKINUEN DER

FACULTEIT DER GENEESKUNDE,

te verdedigen

Op Dinsdag den 18 December 1888, des namiddags te 4 uren,

DOOR

BEREND RIENSTRA,

GKIIOREN TE VEERE.

gedrukt ter „UTRECHTSCHE stoomdrukkerij.

Jeruialemiteeg — Ul«echt — 1888,

r\' JvVr i\'

mmu ma mmmkm

j^OO\'J

MÂV }îmHa3Û T3H

T^IilHOe^HOHq

■AV «rr

.JJIUORUOS 3C noißS X .\'\'M

üi.t-:r.n -auuK.\'-i ï.i .■>uu:.u<\'X>:. ■

f ■■ ■ \' : ■

imi\'iK\'ÄTrK\'j d id vi-j.^A^rrVM -LAV uT^iiCdieioT w.

, •/O ! (I -( u\' ii V j. T •

.ai\'iii s; . - ■........ ^^ .. .

■ t

,AÄTaK3:iH apianaa

{:: - \' . ■!

sfliiBspmn«!

Äan mijne Moeder

en

de nagedachtenis mijns Yaders.

• ^ fS

Bij het verschijnen van mijn Academisch Proefschrift
zij U Allen, Hooggeleerde Heeren Professoren en
Zeergeleerde IIeeren Lectoren in de Faculteit der
Geneeskunde, openlijk mijn hartelijke dank gebracht, voor
het onderwijs, dat ik van U heb mogen genieten.

Neemt Gij vooral, Hooggeleerde Txuik, zeer gewaardeerde
Promotor, mijnen hartelijkeii dank aan voor al het goede,
dat ik van en door U heb mogen genieten.

Uw krachtige stem, dien ik steeds ondervond. Uwe
leerrijke en nuttige wenken, waaruit ik menig voordeel
trok. Uwe vriendelijke hulp bij het samenstellen van dit
Proefschrift, geven U aanspraak op eene erkentelijkheid van
mijne zijde, die ik steeds hoop te tooncn.

Ook U, waarde Heer IIenstüdt, ben ik erkentelijk voor
de vriendelijke hulp, mij zoo menig keer bewezen.

.1

■A

;r-\'<i nHTjfJD/.i :-!<r ya > -.CTît\'t.\'sjti -.3.iir.fiH iX

\'wn ,tv.\\ /.T «m->V:V4<)oH ,\' -r.-.o^« \'{vu tw-vCA
.•j\'miè io f.nab ns^UiuVu-.;\'.

. *

INLEIDING.

Rijk is de lilci-aluur aan verhalen, aan den éénen
kant over de nadcelige cn rampzah\'gc gevolgen, die
kunnen voori,komen uit hel niet ascpliscli houden cn het
niet anii-seplisch behandelen van gezonde cn scplisrhc
deden cn organen van hel menschelijk organisme; aan
den anderen kant over de meest gunstige resultaten,
verkregen door ascplischc cn anii-scplischc hcliandcling.

Dit is niet alleen gebleken op het gebied der chinu\'gie
cn der obstctric, waar dc gelegenheid lot opnemen van
infcclicslofTen in dc gcschondcnc dcelcn cn opcnc wond-
vlaklcn zoo bijzonder gunstig is, — ook op het gebied der
inwendige geneeskunde is dit hel geval. Welk medicus
lieell hier niet hij ervaring, hoe gemakkelijk inlcclic-
sloiïcn kunnen binnendringen langs neus-, mond- cn
keelholte cn van daar kunnen komen in dc ademhalings-
cn in de spijswcrktuigcn, hoe schadelijke slolTcn kunnen
komen in vagina en urethra door middel van vreemde
lichamen, caletliei-s enz!, wanneer deze niet goed ge-
reinigd zijn, hoe deze laatste hel uitgangspunt kunnen
zijn van cystitis en ne|)Iiri!is cn ten slotte aanleiding

2

kunnen geven tot purulente cystitis, pyelitis, pyelone-
phritis, septichaemie en pyaemie. Van groot belang
is het dus om daar, waar het mogelijk is, de infectie-
stofTen te bestrijden.

Met het oog op de aandoeningen der oi^na uropoëtica
en naar aanleiding van de resultaten verkregen door
S c h r e u d e r 1) met salicylzuur en hare verbindingen,
ging ik na de verandering van de urine onder invloed
van eenige minerale /.uren en meer in \'t bijzonder op
de aciditeit van de urine. Ik ging voorts na, in welk
tijdsverloop duidelijk bewijzen van rotting in de ver-
schillend samengestelde soorten van urine werden waar-
genomen. Daartoe werd de urine opgevangen in vol-
komen sclioone flesschen en, na toevoeging van een
paar droppels urine, die gedurende 3 dagen had slaan
roUen, in eene broeistoof van lichaamstemperatuur
gebracht. Ik weet wel, dat niet alle schizomyceten op
dezelfde wijze reageeren, toch is therapeutisch de snel-
heid van dc ontwikkeling der roltingsorganismen niel
gering tc schatten.

Bekend door Sclirender\'s enaringen met de vele
rnoeilijkheden, die hem zijne onderzoekingen hij patiënten
hebben opgeleveid, was het wensclielijker de proef-
nemingen hij dezen Ie laten varen en direct zelf als
proefobjectief te dienen.

Ik regelde daartoe mijn dieel, gehi in\'kle iederen dag
zooveel mogelijk volgens .sclialling dczeUde hoeveelheid
voedsel. Dal bestond in: \'s morgens 7\'/. nur gort met
een halven liter melk; \'s middags IS\'A uur brood met

1) Schreudor, over. den invloed van salicylvorbindingon
op de samonstelling der urine. Utrecht, 1888. DlBsertatic.

3

ham en \'/, liter melk; \'s middags 4\'/, uur vleesch,
aardappelen, groenten en 150 cM\' water; \'s avonds
7—lO\'/s uur 7-1 liter water, waarin, zoo noodig, het
medicamentwerd opgelost.

ïk dronk steeds op denzelfden tijd zooveel mogelijk
gelijke hoeveelheden water, bleef in mijne beweging
zooveel mogelijk gelijk, stond 7 uur op en ging 12 mu\'
naar bed.

Onder zulk eene leefwijze werd de lu\'ine opgevangen
T\'/j uur \'smorgens, 12 uur \'s middags, uur\'s mid-
dags, 8 uur \'s avonds en 12 uur \'s avonds en onder-
zocht respectievelijk S"/, uur, 12 um* en /f\'/, uur; de
urine geloosd 8 uur en 12 uur \'s avonds weid \'s nachts
op eene koude plaats bewaard en den volgenden morgen
8 uur 0ndei70cht, d. w. z. dc quantilcil en hetsoorlelijk
gewicht werden bepaald en word de relalieve acidileil
van dc urine bepaald. Voor hel titreercn nam ik telkens
50 CiM\' \\u-ine en eene slappe KOU. solutie van bepaalde
slerkte, welke ik uil eene huivl hij de urine liel
loopen. Na toevoeging van elke halve c.M\' nam ik mei
een glazen slaatje een droppel uil die vloeistof en liel
die vallen op een stukje zeer gevoelig blauw Inkmoes-
papicr, gelegen op een wil ondervlak, loldal de blauwe
kleur aanvankelijk rood gcklon-d dooi- toevoeging van
de zm-e urine, deze kleur geheel verloor; las vervolgens
op de hm-et de hoeveelheid gebruikte cM\'. KOU. op-
lossing af, herhaalde dezelfde jiroef en nam daarvan
hij vei-schil van uilkomst hel gemiddelde rijfer aan als
dc hoeveelheid cM\' KOU., noodig Ier neuli-alisatic van
50 c.M\' urine. De relalieve acidileil uilgedriikl in IIGI.,
(1 cW van de KOU. solutie = 3,14 milligr. IICI.)
De relalieve acidileil in verhand gehrachl mei de (pianli-

teil urine, op de aangegeven uren geloosd, geeft aan
de totale acidileil per 24 uur eveneens uitgedrakl in
HCl. Dc uitkomsten van de acidileil per 24 uren geven
aan, of onder inachtneming van het dieel voldoende
standvastigheid verkregen werd.

De cijfers in de tabellen zijn lot 3 decimalen aan-
gegeven en de oorepronkelijke getallen ten dienste van
den opmerkzamen lezer bewaard.

De tabellen geven de resultaten aan van de proeven.

EERSTE HOOK DSTUK.

raoeven met zoutzuur.

Willen wij nu vül onze proeven nagaan, welke resul-
taten zij hebben opgeleverd, dan vi-agen wjj ons eei-sl
af, blijkt uit deze eene verhooging van de aciditeit
der un\'ne door het gebi\'uik van zuren cn wel ten
eci-stc van zoutzuiu\'. Van al\' 19 April weixl gedurende
zes dagen, 19, 20, 21, 22, 23, 24 April *s avonds
liter water gedronken zoniler locvoeging van eenig
medicament, de daaropvolgende zes dagen 25, 20, 27,
28, 29, 30 Apii] \'s avonds dezelfde lioeveclhcid vloeistof
met 3 gram acid. hydrochl. dil. Vergelijken wij nu
de tabellen, van die dagen ojjgemaakt, dan merken wij
op, dat dc totale aciditeit van dc urine zonder het
gebruik van zuren pei\' 24 men oi) dc vcrscliillende
dagen is: 0,8; 0,8; 0,8; 0,8; 0,7; 0,8, cn bij het
gebruik van 3 gram acid. hydrochl. 0,9; 0,8; 0,7;
0,9; 0,9. Dus werd door 3 gram acid. hydrochl. geen
duidelijke vermcei-dering van dc totale aciditeit per 24 uur
waargenomen.

Zulke schommelingen zijn niet Ie vermijden, en alleen
daar, waar dc vei"schillen sprekend zijn, hehhen zij
waaitle. Ik nam toen 4 gram acid. hydrochl. dil.

6

gedurende 7 dagen (1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, Mei), telkens
des avonds; de totale aciditeit per uur klom toen tot

I,0 enz. Daarna werd drie dagen, 8, 9, 10 Mei, het
gebruik van zoutzuur nagelaten, waarbij de totale acidi-
teit plotseling daalde lol 0,8, het oorspronkelijk cijlcr
vóór hel gebruik van zoutzuur; bij het volgend gebniik
van 4 gram acid. hydrochl. dil. gedurende 3 dagen,

II, 12, en 13 Mei, \'s avonds, steeg de totale aciditeit
per 24 uur weer tol 1,0 enz.; toen voorts geen zout-
zuur werd gebruikt, 14, 15 cn 10 Mei, daalde zij
weer tol 0,8, en de 3 volgende dagen, 17, 18 en
19 Mei, toen weer \'s avonds 4 gram acid. hydrochl.
dil. werd gebruikt steeg de totale aciditeit weer lol 1,0.

Niemand zal genegen zijn de standvastigheid van deze
getallen te loochenen.

Uil hel meegedeelde blijkt, dal door hel gebruik van
4 gram acid. hydrochl. dil. do totale aciditeit per 24 uur
van gemiddeld 0,8 lol gemiddeld 1,0 stijgt.

Staal nu eenmaal de verhooging van de aciditeit van
dc urine dooi: hel gebruik van zoutzuur vast, dan is
eene andere vraag: Op welke tijden van den dag doet
zich die verhooging gelden, wanneer het zoutzuur, zooals
bij mij het geval was \'s avonds wordt gcbnükt\'?

Hier komen ter s|)rake: I® De totale acidileil van de
urine op de vei-sfhillcndc tijden geloosd, afgezien van
de hoeveelheid urine; 2« de relatieve aciditeit van dezelldc
hoeveelheid urine (voor de bepaling hiervan nam ik
.steeds 50 c.M\' urine.)

De relatieve cn totale acidileil van de uiinc, zoowel
hij als zondei- gebruik van zoutzuur, komen in liaar\'looj)
gedurende 24 uren in zooverre ovei-een, dal ze beginnen
met \'s mollens hoog Ie zijn, gaan dalen legen 12 uur

vóór het gebruik van voedsel, gaan klimmen tegen
uur, één uur vóór het gebruik van spijs en
drank, dan weer gaan dalen tot 8 uur, om daarna
weer te stijgen, of tc dalen tot 12 uur \'savonds, hetzij
beide tc gelijk, hetzij ieder afzonderlijk.

De relatieve en dc totale aciditeit van de urine, 12 uur
\'s avonds geloosd, wijzigen zich in vei-schillenden zin;
nu eens zijn beide zonder het gebruik van zoutzuur
hooger, dan weer kleiner dan hij het gebruik van 3 en
h gram acid. hydrochl. dil.; dus dc verhooging, zoo-
wel van dc relalieve als van de totale aciditeit, is niet
merkbaar 1\'/, uur na het gebniik van 3 of-i gram acid.
hydrochl. dil. Kvcnzoo is er vei\'schil in de relatieve en
dc totale aciditeit van de urine op andere uren van den
dag geloosd, behalve in de totale aciditeit van de unne
7\'/, uur \'s avonds geloosd. Alleen bij deze vond ik con-
stante verhooging van dc aciditeit na hel gebruik van
4 gram acid. hydrochl. dil., \'s avonds te voren. Die
verhooging springt in de tabellen van bovengenoemde
dagen duidelijk in het oog, waar dc totale aciditeit van
de urine, na gebruik van ^ gram acid. hydrochl. dil.,
klimt van 0,2 lot 0,3.

Ofschoon er op andere uren van den dag wel ver-
hooging van dc aciditeit iloor 4 gram. acid. hydrochl.
dil. is, is deze niet aan bepaalde uren gebonden.

liet soortelijk gewicht is vrij constant in zijn loo|>.
Èn na het gebruik van zoutzuur èn zonder dit woiilt hel
kleiner tegen 12 uur \'s middags, hooger tegen 8 uur
\'s avonds, om tegen 8 uur \'s avonds weder te dalen.
Een enkele maal vinden wij hel spec. gew. van 8 uur
\'savonds gelijk aan dat van 4\'/, uur \'s middags, ol
12 uur \'s avonds. Tot 4\'/, uur \'s middags houdt hel

8

stijgen en dalen gelijken tred met dat van de relatieve
en de totale aciditeit.

Het is mij niet gebleken, dat na hel middagmaal
verband bestaat tusschen aciditeit en spec. gew.

De quantileit urine, gesecenieerd zonder voorafgaand
gebruik van zoutzuur, of na gebruik van zoutzuur, wijzigt
zich op de verschillende uren te veel in vei^chillenden
zin, om te kunnen nagaan, of het zuur ook invloed op
haar uitoefent.

Ten slotte wil ik den invloed nagaan van de gebinikte
4 gram acid. hydrochl. dil. op de vatbaarheid van de
urine voor rotting.

Van de urine geloosd op 18, 19 cn 20 Mei na hel
gebi-uik van zoutzuur \'s avonds Ie voren cn op 24, 25
en 26 Mei, zonder het gebruik van zoutzuur \'s avonds tc
voren, heb ik hoeveelheden met groote en kleine relatieve
aciditeit op de beschrevene wijze in geschikte roltings-
condities gebracht. Er is mij gebleken, dat urine met
groote relatieve aciditeit langei\' weei^stand biedt aan
rotting, dan die met kleine relatieve aciditeit. Ik vond
hijv., dat urine van 18, 10 cn 20 Mei, met respectievelijke
relatieve aciditeit van 0,05, 0,05, 0,07, geloosd \'s moi-gens
half acht, respectievelijk minder dan 5 dagen, minder
dan 5 dagen, en meer dan 5 dagen noodig had om
alcalisch tc worden ; dat urine van diezelfde dagen met
respectievelijk kleinere aciditeit van 0,020, 0,021, 0,02,
geloosd 12 uur \'s middags, in één dag alcalisch was.
Hetzelfde kan men opmerken uit de proeven genomen
met urine, waarop zoutzuur geen invloed had.

Er blijkt voorts, dal zoutzuur slechts in zooverre\'hel
vermogen aan rolling vermindert, ah het de aciditeit
verhoogt, in tegenstelling met boorzuur (zie blz. 10).

ACIDITEIT:

Datum.

19 April.

20 April.

21 April.

22 April.

23 April.

-M

Datum.

ACIDITEIT:

1 Mei.

2 Mci.

3 Moi.

4 Mci.

30 April.

ACIDITEIT:

12

Datum.

Uren.

llocveelh.
c. c.

S. G. Relatiere
(van 60 cMs.)

Totale.

13

ACIDITEIT:
Datum. Uren. S. Q. ^ ReUtie« ^

12 Mei.

13 Mei.

14 Moi.

1355 1,015 gr. HCI.

ACIDITEIT:

15

Datum. Uren. "o"««"\'- s. O. ReUtiere Tot.i,

<=• (Tin 50cM3.) Totiile.

16

resultaten van rottingsproeven met zoutzuur.

Troebel door

Datum. Uren. Aciditeit. phosphaten en Gebnükt.

schiiomyceten na: "" •

18 Mei. 7^/j u.\'a morg. 0,056 < 24 u. < 5 dagen, zoutzuur.
12 u.\'smidd. 0,026 < 12 u. 1 dag. —

19 Mei. 7^/2 u.\'s morg. 0,057 < 24 u. < 5 dagen, zoutzuur.

12 u. \'smidd. 0,021 < 12 u. 1 dag. —

20 Mei. 7V2U.\'smorg. 0,072 < 24 u. > 5 dagen. —

12 u.\'smidd. 0,025 ,< 12 u. 1 dag. —

24 Mei. 71/2 u.\'smorg. 0,048 < 12 u. > 2 dagen, water.

12 u.\'smidd. 0,018 < 12 u. Idag. —

25 Mei. 7V2 u.\'s morg. 0,040 < 12 u. 2 dagen.

12 u.\'smidd. 0,018 < 12 u. > 24 uren.

26 Mei. 7V2U.\'smorg. 0,037 < 12 u. < 2 dagen.
12 u. \'smidd. 0,018 < 12 u. 1 dag.

PROEVEN MET DOORZUUR.

Hel Iweede zuur, waarmede geexperimenleerd werd,
is boorzuur. Eenige proeven daanan werden genomen
van 27 Juni—8 Juli, doch deze gaven geen voldoende
resultaten, weshalve deze en de tabellen hiervan niel
zullen worden vermeld. Door buitengewone omstandig-
heden verhinderd zijnde toen verder mijne proeven voort
tc zetten, begon ik den 5\'\'«\'\' September cn gedurende
Ivvec volgende dagen, O en 7 September, op nieuw
dieet te houden, als hoven vermeld werd.

Als constante cijfci\'s voor de totale aciditeit pei\' 24 uur
kreeg ik nu op die dagen: 0,9.

Dc twee volgende dagen, 8 en 9 September, nam ik
\'s avonds 5 gi-am boorzuur: de lolalc aciditeit per 24
lu\'cn klom, op 9 cn 10 September lot 1,1; de vier
volgende dagen, 10, II, 12 en 13 Sepicmher, toen
geen boorzuur werd gebruikt, daalde zij den cci-slen
dag, nadat \'s avonds te voren geen boorzuur wei-d
gebruikt, tot 1,0, cn den 2^" en 4""\'" dag na hel
gehniik van boorzuur lot 0,9: het ooi\'spronkclijke getal
vóór hel gelmiik van -booiv.uur. Bij hel volgend gebruik
van 5 gram booiv.uur op I4cn 15 September\'savonds,
klom de totale acidileil per 24 uren weer lol 1,1, zooals
de labellen van 15 en 10 September aanwijzen, om
daarna, den eei\'sten dag waarop het gebniik van boor-

d8

zuur werd nagelaten, weder te dalen lot 1,0 en de
volgende dagen tot 0,9, zooals de tabellen van 17, 18,
19 en 20 September toonen.

Wij hebben dus hier beurtelings eene rijzing en daling
van de totale aciditeit per 24 uur, waaruit mei zeker-
heid hare verhooging door 5 gram boorzuur blijkt
Verder blijkl uit de verhooging van de totale aciditeit
van de urine, des morgens geloosd (zie tabel van 11
en 17 September), dat de invloed van booi^uur op de
totale aciditeit zich nog laai gelden, niettegenstaande hel
\'s avonds le voren niet is gebruikt.

Om nu ook hier na te gaan, op welke uren van den
dag de verhooging van de aciditeit, gedurende 24 uren zoo
duidelijk blijkende, zirh voornamelijk doel gelden, kunnen
wij het best vergelijken dc totale aciditeit van de urine,
op vei-schillende uren van den dag geloosd; de relatieve,
welke hiervoor ook Ier sprake kan komen, levert geen
duidelijke vei-schillen op.

Volgen wij den loop van de aciditeit uit de tabellen,
dan blijkl, dat zoowel bij hel gebruik van 5 gram boor-
zuur, als eenige dagen daarna, de totale en dc relatieve
aciditeit dalen van \'s morgens tot 12 uur vóór hel2\'\'\' gebruik
van voedsel, klimmen lol 4\'/i "or, één uur vóór hel
S*"® gebniik van voedsel, om dan weder le dalen tol
8 uur, waarna weer stijging of daling volgt lot 12 uur
\'s avonds, heizij van beide tc gelijk, heizij van ieder
afzonderlijk. Wij hebben dus hier dezelfde wisseling
van aciditeit als vroeger gevonden werd, bij overeen-
komstig regime. Tei\'\\\\\'ijl wij zagen, dal de invloed van
4 gram acid. hydrochl. dil. op de totale aciditeit zich
vooral \'s morgens doel gelden, wijzen dc tabellen van
O en 10 September na het gebruik van 5 gram boor-

19

zuur, \'s avonds Ie voren, behalve deze verhooging ooiv
nog eene aan te 4Va uur \'s middags. Ik vond op
deze uren eene constante verhooging der totale aciditeit;
zij klimt n.1. op die dagen van 0,2 tot 0,3.

De relatieve en de totale aciditeit van de urine van 12 uur
\'s avonds wijzigen zich verschillend; nu eens zijn zij bij
het gebruik van booi-zuur hooger, dan weer kleiner,
dan zonder hel gebruik daanan.

Er blijkt dus niet uit of 5 gram boorzuur reeds den-
zelfden avond, waarop het is gebinikt, invloed heeftop
de aciditeit van de urine.

Op andere uren van den dag valt noch bij dc relatieve
noch bij de totale aciditeit eene merkbare verhooging op.

De wisseling van het spec. gewicht is vrij wel constant,
zoowel op die dagen, waarop \'s avonds te voren boorzuur
is gcbniikt, als op die, waarop het niet is gebnükt. Het
wordt kleiner tegen 12 uur \'s middags, grooter tegen
8 uur \'s avonds, om dan weder te dalen. Doch daarop
komen uitzonderingen voor. In de tabel van 7 Sept.
vinden wij bijv. hel spec. gewicht van /t\'/i uur gelijk
dal van 8 uur en in de tabellen van 8 en 18 Sept.
hel spec. gewicht van 8 uur kleiner dan dal van /i-\'/s uiu\'.
Hel daalt cn klimt mei de relatieve en de totale aciditeit
tol 4\'/, uur, na hel middagmaal houdt hel verhand
daannede op.

De hoeveelheid urine geloosd, zonder voorafgaand
gebruik van booi-zuur cn bij hel gebruik van dil, wijzigt
zich ook hier op de vei-schillende uren te veel in ver-
.schillenden zin, om te laten nagaan, of hel zuur ook
invloed op haar uitoefent.

Aangaande den invloed van 5 gram boorzuur op de
vatbaarheid voor rolling van de urine, die daanoor

20

eveneens op de bescln^evene wijze in geschikte rottings-
condities is gebracht, kan ik meêdeelen, dat de urine,
kort na \'t gebmik van booi-zuur, met groote relalieve
aciditeit, langer weerstand biedt aan rolling, dan die
met kleine relatieve acidileil, en dal de vatbaarheid voor
rotting van de urine met nagenoeg dezelfde acidileil
verschillend is.

Ik vond bijv. dal de urine geloosd 9, \'10, 15 en 10
September \'s morgens 7\'/» "ur na het gebruik van
boorauur \'s avonds te voren, met respectievelijk relatieve
acidileil van 0,037, 0,040, 0,058 en 0,053, respectievelijk
meer dan 9 dagen, 10 dagen, 22 dagen en 19 dagen
noodig had om alcaüsch te worden; dal dc urine,
geloosd op die zeilde dagen \'s middags 12 uur, eveneens
na hel gebruik van boorzuur \'savonds te voren, met
respectievelijk kleiner acidilcil van 0,010, 0,020, 0,012
en 0,018 telkens minder dan 2 dagen noodig had, om
alcalisch te worden. De urine, geloosd 11, 12 en 13
September 7\'/i uur \'smorgens en 14 September 4\'/., uur
\'s middags, telkens als \'s avonds tc voren geen boorzuur
gthruikt was, met respectievelijk relatieve aciditeit van
0,050, 0,055, 0,051 en 0,055, had den eei-sten dag
na hel nalaten van hel gebruik van boorzuur \'s avonds
tc voren, 19 dagen, den 2\'\'" dag meer dan 3, den

•Jden (Jag n^ßßp Jjjf, Jßu 4,(len ^ dagCU

noodig om alcalisch te worden; dc mine, geloosd op
die zelfde dagen, \'s middags 12 uur, met respectievelijk
kleiner aciditeit van 0,010, 0,012, 0,013 en 0,024,
had den 1"\'" dag minder dan 2, den 2\'"\' dag minder
dan 2, den dag minder dan 2, den 4\'\'"\' dag ook
minder dan 2 dagen noodig om alcalisch te worden.
Bij herhaling van eene gelijke proef als op 11, 12, 13

21

cn 14 September melde urine van 17, 18, 19 en 20
September \'smorgens half acht geloosd, met respec-
tievelijk relatieve aciditeit van 0,057, 0,052, 0,042 en
0,045 bleek het, dal deze den l\'^\'" dag minder dan 13
dagen, den dag 7, den dag minder dan 7,
den dag ook minder dan 7 dagen noodig had om
alcalisch tc worden, dal de urine geloosd 17, 18 cn
19 September \'s avonds 12 uur cn 20 Sepicmbcr
\'smiddags 12 uur, met respcclicvclijk kleiner acidilcil
van 0,016, 0,001, 0,005 cn 0,02, den l"\'" dag minder
dan 2 dagen, den 2\'^\'" 1 dag, den dag 1 dag, den
den dag 1 dag noodig hatl om alcalisch Ie worden.
Dal werkelijk in deze gevallen hel booi-zuur voriragcnd
wcrkl op de rolling kan blijken uil dc vergelijking mei
de urine van dezelfde acidilcil geloosd vóór hel gebruik
van boorzuui\', waarop dus boorzuur geen invloed had.
Zagen wij hoven dal dc un\'ne, geloosd na hel gebruik
van booi7uur, mei rcspeclievelijk acidilcil van 0,053, 0,057
cn 0,052, respectievelijk 19 dagen, minder dan 13 dagen,
en 7 dagen noodig had om alcalisch le worden, do
mine, geloosd O cn 8 September waarop booi7uur geen
invloed Iiad, met nagenoeg dezelfde acidilcil als boven,
n.l. 0,053 en 0,052 had respectievelijk 2 dagen cn 3
dagen noodig om alcalisch tc worden.

De invloed van b00i7uur op dc urine, wal belrcfl
hel alcalisch worden, gold nog den 4^\'" dag na hel
gebmik. In deze gevallen kon ik nog langs chemischen
weg hel l)ooi7uur in de urine aantoonen, door deze tol
droog loc op een waterbad uil te dampen, hel reslanl
mei een- weinig zwavelzuur le ovei-gielen om hel uil
zijne mogelijke verbindingen, waarin hel kon vooi-komen
Ic bevi ijden, cn dan met dc vlam van absoluten alcohol

22

na te gaan, of zich de wel bekende groene kleur om
de vlam vertoonde.

Door vergelijking vinden wij uit de tabellen van 11,
12, 13 en 14 September, den 1»\'" en 4\'\'"\'

dag na het gebiaiik van boorzuur, dat het alleen den
eersten dag, nadat boorauur \'savonds te voren niet is
gebruikt, nog invloed heeil op de totale aciditeit van
de morgenurine, wat ook blijkt uit de tabel van 17
September, lenvijl mij is gebleken, dat het met het
oog op alcalisch worden van de urine tot den 4^" dag
werkt na hel gebruik.

Het boorzuur werkt dus niel alleen door verhooging
van aciditeit antiseptisch.

6 Sept.

7 Sept.

8 Sept.

9 Sept.

10 Sept.

1776

1,186 gr. IICI.

24

Datum.

ACIDITEIT:

12 Sept.

13 Sept.

14 Sept.

15 Sept.

11 Sept.

1890 1,104 gr. HCl.

Datum.

17 Sept.

16 Sept.

18 Sept.

19 Sept.

20 Sept.

1692

0,986 gr. HCl.

26

RESULTATEN DER ROTTINGSPROEVEN MET BOORZUUR.

\'Ï^^M\'^L AlcaUBche

Aciditeit. Ge^nultt.

6 Sept. TVa u.\'smorg. 0,053 <:24u. 2 dagen, water.
12 u.\'sav. 0,010 <12 u. < 12 uren. water.

Datum.

7 Sept. -tVa u. \'smidd. 0,065 C 24 u. 3 dagen, water.
12 u.\'sav. 0,007 <;i2u. < 12 uren. water.

6 Sept. 7V3U.\'smorg. 0,052 < 24 u. 3 dagen, water.

12 u.\'smidd. 0,025 <12u. 1 dag. water.

9 Sept. 7V3 u.\'smorg. 0,037 ■<24u. >• 9 dagen, boorzuur.

12 u.\'smidd. 0,016 < 12 u. < 2 dagen, boorzuur.

10 Sept. 7V3U.\'smorg. 0,040 <24u.
12 u.\'smidd. 0,026 <12u.

16 dagen, boorzuur.
2 dagen, boorzuur.

11 Sept. 71/2 u.\'smorg. 0,056 <24u.
12 u.\'smidd. 0,016 <12u.

19 dagen, water.
2 dagen, water.

12 Sept. 7Va u.\'smorg. 0,055 <C24u. > 8 dagen, water.
12 u.\'smidd. 0,012 < 12 u. < 2 dagen, water.

13 Sept. 7V2 u.\'smorg. 0,051 <;24u. 4 dagen. water.
13 u.\'smorg. 0,018 <:i2u. < 2 dagen. water.

27

Troebel door .

Uatuni. Uren. Aciditeit. phosphatcn en ^"fi®"® Gebruikt.

Kliizomyceten na: "^ctiena:

14 Sept. 41/9 u.\'smorg. 0,055 <C24u. >> 2 dagen, water.
12 u.\'smorg. 0,024 <;i2u. C 2 dagen, water.

\\

15 Sept. 7V3U.\'smorg. 0,058 <C24u. 22 dagen, boorzuur.
12 u.\'smorg. 0,012 -<12u. < 2 dagen, booreuur.

16 Sept. 7V8U.\'smorg. 0,053 <C24u. 19 dagen, boorzuur.
12 u.\'smidd. 0,018 -< 12 u. C 2 dagen, boorzuur.

17 Sept. 71/3 u.\'smorg. 0,057 < 24 u. <13 dagen, water.
12 u.\'snv. 0,016 <12u. < 2 dagen, water.

18 Sept. 71/3 u.\'smorg. 0,052 <;24u. 7 dagen, water.

12 u.\'sav. 0,001 <C12u. 1 dag. water.

19 Sept. 7^3 u. \'smorg. 0,042 < 24 u. < 7 dagen, water.

12 u.\'sav. 0,005 <12 u. 1 dag. water.

20 Sept. 71/9 u.\'sav. 0,045 <24u. < 7 dagen, water.
12 u.\'sav. 0,02 < 42 u. 1 dag. water.

PROEVEN MET PIIOSPIIORZUUR.

$

Alvorens ik lol hel gebruik van bovengenoemd zuur
overging, heb ik mij overtuigd van de afwezigheid van
hoorzuui\' in de urine, op dc wijze als hoven beschreven.
De afwezigheid der groene kleur bewees, dal dc urine
zonder boorauur was, en ik kon dus zeker zijn, dal
de nu volgende verhoogde acidilieil alleen afhankelijk
moest zijn van het gebruikte phosphommr. Den 21*\'"
Seplember werd begonnen gedurende dagen \'s avonds
^ gram phosphorzuur Ic gebruiken. Den eersten dag van
het gebruik steeg dc lolalc aciditeit per 24 uur lol 1,0,
zoodat reeds den eersten avond binnen 1\'/j uur na het
gebruik de invloed van hel zuur zich deed gelden. De
beide volgende dagen steeg dc totale aciditeit per 24 uur
•lot 1,2, daalde den 24\'"" September, waarop geen phos-
phorzuur gebruikt werd, tot 1,0 (op dien dag was alleen
\'s morgens dc verhooging van dc lolalc aciditeit merkbaar);
den 25*\'\'" en 20"" Seplember, waarop eveneens geen
phosphorzuur werd gebnükt, weer tot 0,9.

Bij een nu volgend gcbnu\'k van 4 gr. phosphorzuur,
27 Sept. en twee volgende dagen, klom reeds op den
avond zelve van hel eerste gebniik binnen l\'/j uur dc
aciditeit, zoodal zij in den loop van dien dag bedroeg 1,0,
tegen 0,0 op de vorige dagen, waarop geen phosphorzuur
werd gebnükt. Op 28 en 29 Sept., (telkens wasdenzelfdcn
en den vorigen avond phosphorzuur gebruikt) steeg de
totale aciditeit per 24 uur weer lol om 30 September,

29

waarop alleen \'s morgens de verhooging van aciditeit
merkbaar was, als boven weer tc dalen lot 1,0 cn 1 en
2 October, loen weer \'s avonds le voren en denzelfden
avond geen phosphorzuur werd gebruikl, tol 0,9: hel
ooi-spronkelijk getal vóór het gebruik van phosphoi-zuur.

Wij zien dus hieruit, dal dc totale acidilcil per 24 uur
steeg door 4 gr. phosphorzuur. Tevens was duidelijk,
dal zeer spoedig na hel gebruik van phosphorzuur
(zie tabellen 21, 22, 23, 27, 28 en 20 September)
cn den volgenden morgen (zie tabellen 22, 23, 24,
28, 29 en 30) dc aciditeit van de urine klom.

De loop van dc relalieve en van de totale aciditeit bij
en zonder liel gchniik van phospliorzmir is als volgt: Zij
dalen legen 12 uur vóór hel tweede gebruik van voedsel,
klimmen legen 4\'/, uur, óén uur vóór Iicl derde gebruik
van voedsel, oin dan weder te dalen lol 8 uur, waarna
eene klimming van dc relatieve cn dc lolale aciditeit
volgde, wanneer in den loop van den avond |)hosphor-
zuur werd gebruikt.

De wisseling van hel Sper. gewicht is oj) de dagen
waarop phosphorzuur werd gebruikt, cn op die waarop
liet niet werd gebruikl dezelfde: liet wordl kleiner legen
12 uur, grooter tegen 8 uur \'s avonds, om dan weder
tc dalen. Tol 4\'/, uur lioudt liet in rijzen en dalen
gelijken Ired mcl do relalieve cn de lolale acidilcil. Kr
is mij niet gebleken, ol\' na hel middagmaal verband
beslaat tusschen SpC(;. gewicht en acidilcil.

Aangaande den invloed van phosphorzuur op dc val-
baarlicid voor rotlin{i[ van do un\'ne, dio insgelijks op de
bes<;hrcvene wijze in geschiklc rollingscondilies is ge-
bi-achl, heb ik gevonden, dat dc urine, kort na. hel
gebruik van phosphorzuur, met groolc relalieve aciditeit.

30

langer weei-stand biedt aan rotting, dan die met kleine
relatieve aciditeit, en dat de vatbaarheid voor rotting
met nagenoeg dezelfde aciditeit verschillend is.

Ik vond bijv. dat de urine geloosd 22, 23, 24 en 28
September \'s moi-gens V\'/j uur, 29 September \'s middags
4 V, uur en 30 September 47;, uur \'s middags, na het
gebruik van phosphorzuur \'savonds te voren, met eene
respectievelijk relatieve aciditeit van 0,048, 0,053, 0,056,
0,048, 0,056 en 0,049, respectievelijk minder dan 5
dagen, meer dan 3 dagen, meer dan 5 dagen; meer
dan 2 dagen, 5 dagen en 4 dagen noodig had om alcalisch
tc worden, dat de urine van dezelfde dagen, dus even-
eens na het gehiiiik van phosphorzuur \'s avonds te voren,
geloosd \'12 uur \'s, middags, met respectievelijk kleiner
relatieve aciditeit van 0,012, 0,024, 0,022, 0,020, 0,02
en 0,027 respectievelijk meer dan 1 dag, de overige
•ieder 2 dagen noodig hadden om alcalisch te worden.

Urine, geloosd 25 en 26 September\'s morgens 7\'/s
uur 17 September \'s middags 4\'/, uur, 1 en 2 October
7\'/s uiu\' \'s morgens en 3 October 4\'/» \'s middags, toen
\'s avonds tc voren geen phosphorzuur werd gebnükt,
met eene respectievelijk relatieve aciditeit van 0,050, 0,056,
0,043, 0,037, 0,040, 0,05, had respectievelijk 3dagen,
minder dan 3 dagen, 2 dagen, minder dan 2 dagen,
2 dagen en 4 dagen noodig om alcalisch tc wonlen,
tenvijl de urine van dezelfde dagen, geloosd 12 uur
\'s middags, toen insgelijks \'s avonds tc voren geen phos-
phorzuur was gebruikt, met respectievelijk kleiner relatieve
aciditeit van 0,007, 0,012, 0,020, 0,017, 0,011 en 0,023,
respectievelijk minder dan 12 uur, dc overige ieder minder
dan. 24 uren noodig hadden om alcalisch to worden.

31

Datum.

21 Sept.

ACIDITEIT:
Relatiere
ran 60cMa.)

0,040
0,012
0,036
0,026
0,031

22 Sept.

23 Sept.

24 Sept.

25 Sept.

32

Uren.

Iloereelh.
c. c.

S. G.

aciditeit:
Relatiere
(ran 50cM3.)

27 Sept.

28 Sept.

29 Sept.

30 Sept.

1610

1,024 gr. HCl.

Datum.

u

RESULTATEN DER ROTTINGSPROEVEN MET PHOSPHORZUUR.

Troebel door aImUo/\'Iip

Datum. Uren. Aciditeit. phosphaten en Gehniikt.

schizomycetenna: "

23 Sept. 7VjU.\'smorg. 0,048 <12u. < 5 dagen. Pbosphorz.
12 u.\'smidd. 0,012 <12u. > 1 dag. Piiosphorz.

33 Sept. 7\'/, u.\'smorg. 0,053 < 12 u. > 3dngen. Phosphorz.
12 u.\'smidd. 0,024 <:i2u. < 2 dagen. Piiosphorz.

24Sept. 7\'/jU.\'smorg. 0,056 <12u. > 5dagen. Phosphorz.
12 u.\'smidd. 0,022 <12 u. 2 dagen. Phosphorz.

25 Sept. 7\'/jU.\'smorg. 0,050
12 u.\'smidd. 0,007

<12u. 3 dagen. Water.
<12u. <l2uren. Water.

26 Sept. 7\'/, u,\'smorg. 0,050 <12u. < 3 dagen. Water.
12 u.\'smidd. 0,012 <l2u. <24uren. Water.

27 Sept. 4\'/, u.\'smorg. 0,043 <l2u. 2dagen. Water.
12 u.\'smidd. 0,020 <12u. 24 dagen. Water.

28Sept. 7\'/,u.\'smorg. 0,048 <12u. > 2dagen. Phosphorz.
12 u.\'smidd. 0,020 < 12 u. 2 dagen. Phosphorz.

29 Sept. 47, u.\'smorg. 0,056 <12u. 5 dagen. Phosphorz.
12 u.\'smidd. 0,02 <12u. < 2 dagen. Phosphorz.

35

Troebel door

Datum. Uren. Aciditeit. phosphaten en

schiiomTceten na;

SOSept. TVjU.\'smorg. 0,044 <;l2u. <
12 u.\'smidd. 0,027 < 12 u.

Alralisclie
reactie na:

4 dagen. Phosphorz.
2dngen.Phospborz.

lOct. 7\'/, u.\'smorg. 0,037 <12u. < 2 dagen. Water.
12 u.\'smidd. 0,017 <r 12 u. <24 uren. Water.

2 Oct. 7\'/, u.\'smorg. 0,04
12 u.\'smidd. 0,01

-<12u. 2 dagen. Water.
< 12 u. <24 uren. Water.

PROEVEN MET ZWAVELZUUR.

Nadat ik gedurende 3 dagen het gewone dieet zonder
toevoeging van eenig zuur had gevolgd, ging ik voort
met zvvavelzuur te expenmenteeren cn nam daarvoor,
aanvangende den October, gedurende 3 dagen
\'s avonds 5 gr. acid. sulphur, dil. De totale aciditeit
per 24 uur steeg den S\'\'«" October tot 1,0, zoodat reeds
den eei-sten avond, binnen l\'/j uur na het gebruik, de
invloed van hel zuur zich deed gelden. Dc heide vol-
gende dagen, 4 en 5 October, waarop telkens \'savonds
en den avond le voren dezelfde hoeveelheid zwavelzuur
gebruikt was, steeg de totale acidilcil per 24 uur tol
1,1 , daalde den G\'\'" Oclober, den dag waarop geen
zvvavelzuur gehniikt was, tol 1,0; op dien dag was
alleen \'s morgens de verhooging van dc totólc acidilcil
merkbaar. Den cn 8\'"" Oclober, toen \'s avonds
te voren en diezelfde dagen geen zwavelzuur werd ge-
hniikt, daalde dc acidilcil weer lol 0,9.

Bij een nu volgend gebmik van 5 gr. acid. sulphur, dil.,
\'s avonds 7 Oclober, klom reeds op den avond zelve
van het eei-ste gebmik, binnen 1\'/, uur, de acidilcil,
zoodal zij in den loop van dien dag bedroeg 1,0, tegen
0,9 op de vorige dagen, waarop geen zwavelzuur ge-
bruikl was. De twee volgende dagen, 10 en 11 Oclober,
(telkens was den vorigen avond zwavelzuur gebmikt)
steeg de totale aciditeit per 24 uur weer lot 1,1, om den
12\'*\'" October, waarop alleen \'s morgens de verhooging

37

van de aciditeit merkbaar was, als boven weer te dalen
tot 1,0, en 13, 14 en 15 October tot 0,9: het oor-
spronkelijk getal vóór het gebruik van zwavelzuur.

Wij zien dus hieruit, dat de totale aciditeit per 24 uur
steeg door 5 gi\'. acid. sulphur. dil. Tevens was duidelijk,
dat zeer spoedig na het gebruik van zwavelzuur en
den volgenden morgen de aciditeit van de urine klom.

Dc loop van de relatieve en de totale aciditeit van
dc urine, geloosd als \'savonds tc voren zwavelzuur
was gebruikt of zulks was nagelaten, is als volgt: Zij
dalen tegen 12 uur vóór het 2\'"® gebruik van voedsel,
klimmen tegen h^U uur, één mu\' voor het gebruik
van voedsel, om dan weder te dalen tot 8 uur; dan
stijgt de totale aciditeit, wanneer in den loop van den
avond zwavelzuur werd gebruikt, terwijl de relatieve
aciditeit inconstant is.

Dc wisseling van het spec. gewicht is op die dagen,
waarop zwavelzuur werd gebruikt cn op die waaroj) geen
zwavelzuur werd gebruikt, dezelfde. Het wordt kleiner
tegen 12 uur \'s middags, grooter tegen 8 uur \'savonds,
om dan weder te dalen. Tot 4yj uur houdt het gelijken
tred met dc relatieve cn dc totale aciditeit. Er is mij
ook hier niet gebleken, dat na het middagmaal verhand
bestaat tusschen spec. gewicht cn aciditeit.

Aangaande den invloed van zwavelzuur oj) de vatbaar-
heid voor rotting van de urine, die insgelijks oj) dc be-
schrevene wijze in geschikte rottingscondities is gebi-acht,
heb ik eveneens gevonden, dal de urine, zoowel kort na,
als bij het gebruik van zwavelzuur \'s avonds tc voren, met
gr-oote relatieve aciditeit, langei-weci-sland biedt aan rotting,
dan die met kleine i-clatieve aciditeit; dat dc vathaariieid
voor rotting met nagenoeg dezelfde relatieve aciditeit

38

verschillend is. \\k vond bijv. dat de urine bij gebruik van
zwavelzuur \'s avonds te voren, geloosd 4 October 4\'/- uur
\'smiddags, 5 October T\'A\'s morgens, 6 October 4\'/3 uur
\'smiddags, 10 en 11 October 7\'/. uur \'s morgens, 12 October
47a \'smiddags, met respectievelijk relatieve aciditeit van
0,05, 0,04, 0,04, 0,05, 0,05, 0,04, 0,04, respectievelijk
minder dan 5 dagen, minder dan 3 dagen, 3 dagen,
minder dan 5 dagen, minder dan 3 dagen en 2 dagen
noodig had om alcalisch le worden, dat de urine op dezelfde
dagen geloosd, 4 October 12 uur \'s avonds, 5 en 6
October 12 uur \'smindags, 10 en 11 October 12 uur
\'s avonds i 12 October 11 uur \'smiddags, dus eveneens
na gebmik van zwavelzuur \'s avonds te voren met respec-
tievelijk kleiner aciditeit van 0,02, 0,01, 0,02, 0,01, 0,01
en 0,02, respectievelijk 2 dagen, minder dan 2 dagen, min-
der dan 2 dagen, de overige ieder een dag noodig hadden
om alcalisch te worden. Urine geloosd 7, 8 en 9 October
\'s morgens 7\'/» uur, 13 en 14 October \'smiddags uur
en 15 October \'s morgens 7\'/3 uur (toen \'s avonds tc
•voren geen zwavelzuur was gebruikt), met respectievelijk
relatieve aciditeit van 0,04, 0,03, 0,03, 0,03, 0,04,
0,04 en 0,04, had respectievelijk 2 dagen, minder dan
2 dagen, minder dan 2 dagen, meer dan 2 dagen, 2
dagen en meer dan 2 dagen noödig, om alcalisch tc
worden; urine, geloosd op die zelfde dagen, 7 October
12 uur \'s avonds, 8, 9 en 13 October 12 uur \'smid-
dags, 14 October 12 uur \'s avonds en 15 October 12 urn-
\'s middags, met respectievelijk kleiner relatieve aciditeit
van 0,01, 0,01, 0,01, 0,02, 0,01 en 0,01, had 1 dag,
had minder dan 2 dagen, minder dan 24 uur, 1 dag en
dc overige ieder minder dan 24 uur noodig om alcalisch
tc worden.

39

i)atum.

Uren.

lloeveelli.
c. c.

S. G.

0,034
0,023
0,063
0,084
0,021

0,049
0,013
0,063
0,084
0,017

0,082
0,024
0,045
0,029
0,013

1712

40

ACIDITEIT:
IIoeTeelh, g ^ RelatieTe
Tan BO cM3.

Datum. Uren. S. G.

9 Oct.

10 Oct.

11 Oct.

12 Oct.