■m\\

Lit. Hum. Doct. ct Phil. Theor. Mng. ot in Facultato Lit. Prof. Onl.,
AMPLISSIMI SENATUS ACADEMICI CONSENSU,

NOHILISSl.MAK FA(;ULTATIS PHILOSOPHIAK THEORETICAE
KT LITERAIUJM IIIT.MANIORH.M DKCKKTO,

|K .\\.\\.\\ M. "IN\'II A. MlurCLX.VXVI, HOKA 111.

Cum iani in eo sit, ut stadium Acadcmicuiu iid cal-
cein usque decurrerini, grati auiini sensuin tostiürari
ergo Vos, Viri Clarisslmi, (juoruni doctu institutiono l\'rui
mihi contigit, dulce mihi est ofllcium. Ncniini autom
tantis benendis me devinclum scio, (luantis tibi, Franc-
kcn, promotor honoriitisslnio, (lui singulari bonevolentia
omno goniis auxilia mihi pniestitcria. Pro tjuibus omnil)us
graliiw tilji hiibco üenipurquo halwl^o maxiinas.

Nihil opus est Plavii coniectura pro pars legi iubeutis
faex\\ multum enini, ut Ribbcckius 1) animadvertit, igno-
miniae et contumeliao voci pars inest, sicut VIII quoque
48: „vulgi para ultima nostri".

Errat tamen, ubi 1. 1. do satiris postorioribus acribit:
„Ein "Wort, das allezeit aufhelfen muss und dem trocknen,
abstracton Stil unseres Schulpcdantcii rocht boquom sein
muss, ist, pard," do prioribus tamen tjicet.

Conforamus III 194: „tcuui tibicino fult;un magna pjirto
8ui" VI 487 : „indo.... atquo alia parte" VI! 118 : „hinc ....
parto alia" (XIV 12,18 : „millo indo magistros-hinctoticlem")
148: „oxtroma in parto sedentis ordinis" 159: „ lac va parto
mamillao" IX 82: „fatum oat ot partibus Ulla cet" (X 209 :
„aapico partia nunc damnum alterius," ubi/flri-=mr»;/;;7/m).
XI 72: „Sorvatao parto anni" 101: „pracdarum in parte ro-
porta-pocula" Addi posaont IX 121: „noclinguamali para
poaaima servi" ot XI 28: „aacri in parto senatus\', nisi a
Ribbcckio rolocti t«aont.

bcgimus XII 26: „(piainquam »int cotera sortis ohm-
dem para dira (luideu)," cet.

Heinrich lam intolorabilem banc conatructionom aniuuul-
vortit, aed ciua modela fors pro pars malo peior oat.

Malum si non toUitur, at certe lenitur, si legimus sit,
ita ut celera sortis ciusdem pars pro subiecto accipiatur,
quod non nisi hac mutatione fieri potest, nam constructio,
quae ad synesin appellator, luvenali haud usitata est. Cf.
Kiaer Sermo luv. pg. 191. De littera n prave in-
serta Cf. Haeckermann, Pith. cod. pg. 11.

Haeckermann (Pith. Cod.) probare conatus codicem Pox
interpolatrice manu poaterioris aotatis fluxisse, non modo
graphicos errores eius, quos copiose ostcndit, sed ipsum
bonarum lectionum nucleum tenüit, quod ei plerumquo
parum successit. Sic et h. 1. lectionem P frustra labefactat,
perhibens luvenalem odio Graecorum imitationis, quod
imprimis haec satira spiret, flagrantem oo progredi ut
do industria titulos Graecorum poomatum comico mutilot.
Quam ob causam Icctionem Herculcias, vocem Latinam
Graoco suffixo, praeforondam censet.

At luvenalis saopo quidom Graccas voces usurpât (Cf.
Kiaor pg. 227), sod sompor ctis rocto modo in formam
Latinam dotorquoro solot. Accedit, quod, si Hcradcas
do Industria mutilavissot, corto vox Diomcdcas quoquo
mutilationom requlrorot, quao tamon rocto do Graoco
ù,io/iif^âtiot dotorta est.

Nonno libet medio coraa implore capacos
Quadrivio, cum iam soxta corvico leratur,
liiiic atquo indo patens ac uuda paono cathedra

et multum referens de Miiecenate supino
signator faïso, qui so lautum atque beatum
exiguis tabulis et gemma fecerit uda.

Madvig, (Op. acad. I pg. 140), cui merito lectio codicum
signator /also displicuit, coniecit siguaio fabo\', at ei as-
sontiri non possum. Nam primum subdubito an non falsum
pro falsum icstaincntum dici et cum participio coniungi
possit, tum sequentia verba dobiliora flunt, donique ac-
quiescero non possum constructione, qua abl. absol. sequi-
tur sontentia relativa, quae idom liabet subioctum logicum;
accedit, quod rocto Wcidnor rogat, quinam difflcilior
lectio signator ex signalo oriri potuerit.

Noc magis mihi placet faiso in sententiam rolativam
receptum, quippo verbis, „exiguis tabulis et gemma - uda"
omnom vim adimons.

Wolters (Comment, in luv. sat. prim. 1853) lectioncs
co<licum vindicat auapitionom movons vocem falsa li. 1.
habondam esso pro substiuitivo oodom sensu qwofalsan\'us.

CJonforonda pmebot nomina Porsiana «- ^tr. volut: cachin-
no, gluto, palpo, lurco cot. Priuuuu tjimen poriculosum
«T. Xtjr, crearo, tum •vohomonter dubito aunon li. 1. appo-
sitioni falso locus ait.

Mihi arridot, quod, ut postoa vldi, iam lluporti auspi-
catua oat, logero signator falsus.

Formula invonitur apud Sail. Cat. 1(5: „Kx illia teatos
aignatorea falaoa conuuodaro."

KriHiuena in Codd. omiaalo littorao vf in fine vocabuli. 1)
Littora u, s omiaao, in o mutata.

\') Cf. III. 00 r (Ictcriu IV 83 V torr* populowjuo Mjtenti V 30 I\'Virro
Unet phuU VI 611 1\' gravi rationibui « grmvi» wt retionibiii. 1.\\ 140 1\'
mullK facioi pingit .\\1I1 10 i I\' qui »tupuit.
11 81. l\' ipii Vonrri Mirtiquo timend»» w ipii».
lloer rocle praefort loctionom 1\',

Nam dicere hominem patere, si lectica, in qua sedet,
patet, id, opinor, etiam pro luvenale audacior est translatio.
Saepenumero quidem apud nostrum durae inveniuntur
translationes e. g. 157 „vigilanti stertere naso" II170 „mores
praetextati" III 275 „fenestrae vigiles" V 158 „plorante gula"
X 113 „sicca morte" XIII 32 „vocalis sportula" 93 „irato
sistro" 0; 99 „esuriens ramus" 96 „locupletem podagram"
XIV 10 „cana gula," sed hic status a persona ad rem trans-
feruntur, status vero a re ad personam translatus toto
luvenale haud reperitur.

mine Flaminiae Salariaeque
Gestator patet essedo tacento
No blando rota sit molesta somuo

ubi patct=ocuHs cxposittis est. Nil oppoui potest, at h, 1.
verba ac nuda pacnc cathedra mihi iam primo obtutu
notionem patcndi sibi ipsis postularo vidontur, nee ullum
exemplum apud alium auctorem timtam duritiem excusaro
videtur.

Ergo vox mihi mutanda vidotur idquo in patente, ad
vocom cathedra assumondum. Vitium facile oriri potuit.
Alter cnim librarius (opinor suspitlonem non nimis audacom
esse) dictavisso scandons, alter scripaisso et ellslonc sonoquo
doccptus crrorom commiaiaao vidotur. Sic orta lectio
patent, quod imprudens librarius in patens nmtavorit.
Inveniuntur pluroa corruptolae, quîio tjiji causae attribui

Neutra lectio probanda, ted legendum videtur cui, quo icniui mnlto
ofllcacior fit.

\') Schölte cetera exempla haud retnicirn* coniecit Mrato rrl auralo,
locum, ut mihi Tidctur, liraul ralde dcbilitan*.

possint e.g. I 169 w haec animante tuba P liaec animo
ante tubas. II 168 P pueris nonumquam desit amator oj
non umquam.

Beer (Spicilegium luvenalianum) plures enumerat men-
das, quae litteris male coniunctis vol distinctis ortae-
sunt (vid. pg. 13) e.g. I 22 me viatus cum r. Mevia Tus-
cum I 27 tyria sum erore vocante r. Tyrias umero revo-
cante VII 163 ac annis r. a cannis cet.

Tribuit has mondas continuae codicis arclietypi scrip-
turao, at nil mihi impediro vidotur, quominus hie illic
eas causao supra allatao tribuamus.

occurrit matrona potcns, quao mollo Calonum
70 porrcctura viro miscot sitiento rubcta,

instituitquo rudcs mclior Lucusta propinquns
per famam ot populum nigros efforro maritos?
audo aliquid brovibus Oyaris ct carccro dignum
si vis esso aliquid: probitas laudatur ot algot,
75 criminibus dobont hortos praotoria monsiia

argentum vetus ot stantom oxtra pocula caprum.
(juom patltur dormiro nurus corruptor avarao,
quem sponsao turpos ot practoxtjitus adulter?
Si natum nogat, facit Indignatio vorsum,
qualemcunquo poto.-jt, qualcs ego vol Cluvionus.

ToufTol (Studien und CharakU>r. p. 421--184) contendit
vs. 77 — 80 al) luvonalo daumatoa Uunon ab editorlbus
prava pleUito aut neglegontia scrvatos esso.

Scribit pg. 425: „üio 4 Voi-ao audo aliquid - caprum
haben fOr sich schon einen vollkommen abschliessenden
Charakter. Njich don l)oidon letzten Boiapielcn eiuoa Mannes

der durch Testamentfalschung zu Reichthum gelangt ist
und einer Frau, die ihren Mann vergiftet hat und doch
noch fortwährend in Ansehn steht, fahrt der Dichter fort:
Kurzum im heutigen Rom muss man ein Schuft sein um
es zu etwas zu bringen und Schätze aller Art zu erwerben.
Damit ist die Betraclitung an einem Rullepunkte angelangt,
und wir finden es um so befremdender dass wir gleich
darauf abermals in Athem gesetzt werden und vollends
gar fast zwecklos." Surgat Weidner totius loci vindex:
„Der Schluss der einzelnen Ausführungen berühret immer
dio Frage, warum er als Dichter nothwendig zum Satiriker
werden müsse cf. 30. 51 (Addere potuit 45. 63.) Dem ent
spricht allein 70-80. Folglich kann 73 — 76 nur eine un-
tergeordnete Bemerkung enthalten (mallem dixissot Digres-
sion) veranlasst durch die Worte matrona potens in grellem
Gegensatze zu ihren Verbrechen."

Haec Woidner, ot recto; miror, ([uod non ex ipsa hac
satira oxomplum prompsit, quod opinionem suam valdo
firmot, nempo vs. 37-44, quos mihi describoro libet.

cum to summovoant (lui tostjimenta morontur
noctibus, in coelum quos ovohit optima summi
nunc via processus, vetulao vesica boatae!
Unciolam Proculoius habet, „sed Gillo dounccm,
partes quisquo auivs ad monsuram inguinia hores.
Accipiat sane mercodom sanguinis ot sie
palloat, ut nudia preasit (jui cjilcibus anguem
Aut Lugudunonsom rhotor dicturua ad aram.

Schönaich. (Quaeat. luvonal. Ilalia 1883) Tcunblium <iui-
dem impugnat bcxl loci naturam non bono i)crai)exlt (luippo

VS. 73 — 76 habens pro sententia generali, quae ad finem
disputationem perducat.

Transeamus ad alterum locura, ubi Teufifel duplicem
poetae recensionem statuere vult, nempe V 92 — 102, ubi
haec scribit: „Sowohl die ersten sieben als die darauf fol-
genden 4 Verse behanrlehi denselben Gegenstand, den-
selben Tlieil des Mahles, das Essen von Fischen, und zwar
beidesmal von Seiten des dominus, des Virro, nur dass der
kostbare Fisch, der ihm aufgetischt wird, das erste Mal ein
vitiUtts und nachher eine mnracna, was dagegen der arme
Gast, was Trebius vorgesetzt bekommt, ist gegenüber von
dem mullus nicht ausgeführt, sondern erst gegenüber der
mnracna, wahrend doch sonst dio ganze Schilderung fort-
wahrend sich in diesem Contraato bewegt und niemals
sonst die Gegenseite auszuführen vergossen wird."

Contra haec afferri potest : I Cuiquo haue saturam perle-
genti luce clarius est de vcra cena non agi, scd poetîun
totuni illud cenarum genus in mouto habere. Cf Schönaich
pg. IG. 17. 0. Moinertz, zur Kritik und Erklärung der Sat.
luvenals. 11 Oppositie (quam Tculf. contenditnusquam dosi-
dcrari) dosidonUur vs. lU—III. Nil opponitur. IIIQuodot
in hac aatira poeta luxuriatur et altorum allero opposite
mngiö ornat ot amplillcat. Cf. 2-1 cum 80 —87, ubi do viuo
Trebii Icginuis „vinum <iuod succida uolit lana pati", de
Virronia lougia anibaglbus dlsscritur. Cl" 80 cot., ubi de
Virrotii» oloo nil iiiai „ipso Venafrano piscem porfuudit", do
Trebii tiuitum digrwlitur, ut a cenaculo vol in balnoiun
perveniamua„propterquod lloinaocuinlioccaronoiuolavatur"

Tortlum inspiciamua locum, quem partim a poota da-
mnatum ca.so \'J\'cufTol coutondit, VI 1(51-18!{, ubi l^ibbwk
178-188 b;dbutionti tiroiii, TeufTol luveuali quidom attri-
bult, aetl ita, ut damnare voluerit poota, editorea Uuneii
ser va verin t,

Locum mihi non intellexisse videntur.
Legimus vs. 170-171 apostrophen:
„tolle tuum, precor, Annibalem, victumque Syphacem
in castris et cum tota Carthagine migra!"
Tum sequitur miseri Amphionis descriptie, cui
Niobes superbia exitium peperit. Qualis est nexus inter
hanc descriptionem et vss. antecedentes ? Audiamus Weid-
nerum: „Denn wie erging es dem Amphion, dem Gemahl
der Niobe? Er musste für den Hochmuth seiner Gemahlin
leiden." Ergone haec verba in feminam directa monitionis
loco, ne sua superbia exitium pariat? Haud credo.Mallem
dixisset, nexum non esse, nam vss. 170, 171 preces
sive a poeta sive a marito flcto non ideo conceptae, quod
iactatio mulieris marito exitium parot, sed quod ei
tam molesta est, tum vero sequitur sine ullo transitu
exemplum feminae, quao sua superbia non molesta sod
perniciosa fuit. Hac digressiono 1) absoluta haud mirum,
quod pootti ad primam interrogationom „quis foret uxorem,
cui constant omnia" (vs. 1G6) redit; id quidem sino transitu
facit, sod cf. II 110. (i)ost digressionem de Othonis spoculo).

Sane Ribbockio et Touflfolio concedo vs. 178 — 183 repo-
titionom continoro quaestionis supra propositîio, 80<1 pro
luvenalis abundantia nil mirandum. Cf. 1 7-11=152-54,
IV 4Ü-56, V 20-28=70-79. VI- 47-19=51-52=79.
357-359=362-65. 557-501=562-564. 614-620=624
-626. VII 190-194=197, 198. VIII 20-80=131-133.
X 12-18=19-27. 240 cot. XI 1-2=21-28=171-
178, 28-38=188-190. XII 48-51. XIV 31-38=38-
43 cot.

refutationo élabora vit, opinionem proferam. Contendit vs.
178 — 183 nequaquam repetltionem esse, sed poetain vir-
tutes, quae 162 sq. enumerentur ordine mutato perlustrare,
itîv ut 16G-171 nobilitati (vid. „vetustoa porticibus dis-
ponat avos") vis quaodam ac pondus accedere videatur, tum
172 — 176 Niobes exemplo ipsam fecunditatem exitio esse
deraonstret (vs. 162 „fecuiida"), postremo vs. 178 —188 do
gravitate i. e. do decore muliebri et do forma i. e. dopul-
chirtudine (vid 168 — 164:: „iiitactior cet" et 162 „formosa
decens) agat poeta.

Contra aôerri possunt: I Quorsum abierunt divitiao?
(divcs vs. 162). II. 178 sq. gravitas et forma uno tantum
vorbo memorantur nec quidquam uovi addit poota. III
nequaquam nexum coloremque totius loci intclleglt (vid.
supra). IV luvenalis ipso gencro scribcndi haud ad mathema-
ticam normam dirigendus est; (luam ob rem non est, cur lul
taies argutias confiigiamus.

Sequitur alter huiua stitinvo locus, VI. 582 cet., ubi T.,
duplicem odoraus recenalononi, vs. 582-84 poetju) abiu-
dicat. Nil opus.

Primum va. 582—84 et vs. 589 — 91 re vera inter au
diflerunt. Prloro enim triade modua, quo pauper conaulit,
dcscribltur, altoro, do qua re consulat, aigniflcatur.

Vss. 585 — 587 do femina divito praeniisai vim vs. 588,
aontentiao generalis vaUlo augent ; habenuia hic, ut Ita dicam,
gradationem per oppoaitum ; recto Sohönaichius confort V. 51 :
„Si atomachua domini fervet vinoquo ciboquo
frigldior Oeticla potitur dococUi pruinia;
non eadem vobla ponl niodo vlna qeurebar?
Vos aliain potatla aciuam."

Quem falao Pin/.gor dolot (Jahn ct Sc.holto 80(iuuntur),
nani lioc vorsu doloto nuigna vis sententiao adimitur.
Cogiuitionum ordo lue est: Dominus ardente atoniacho

bibit aquam nivatam. Quid? paulo ante querebar vobis
non eadem (sive alia) vina poni? Vel aliain aquam
potatis.

Quod post vs. 588 sententiam, ut supra dixi, generalem,
quae vs. 582 —84 breviter repetit et complectitur, poeta
denuo de femina paupere consulente disserere incipit,
quamquam exspectemus eum ad aliud quid transiturum
esse, nil mirandum. Conferamus enim III. 104 1) (quem
delent Ribb.et Weidner). VI. 50-51 112. 562. VII.
145. 194-196. Vm. 140, 141. X. 54, 55. XI. 99
„üiles ergo cibi, quiüis domus atque supellex" (Plerique
hunc versum damnant, sed quidni legiums „quales ergo
cibi, talis" cet., aut neglegentiae nostri inversionem
tribuimus?) XIII. 166 „nempe (luod luiec illis natura est
omnibus una". (Weidner, morem poetie nequaciuam respi-
ciens expungit his verbis „Dieser vers konnte nur dann für
ächt gelten, wenn er die Masse der Beispiele abschliesson
würde. Da ein neues Beispiel folgt, so erweist er sich als
fremden Zus;vtz". Post interrogationes (162-165) ellipsis
statuenda esset sc. nemo, quod responsum intcrrogationi
inest; tides ellipses, cum luvenali haud usitiitao aint,
malim pro nctnpc legere ucmo.)

Restât etiam uuus locus, (luo T. utitur, ut duphcom
recensionem demonstret, nempe sîitirae IX. 118 — 119 et
120-123.

i) Fortauo Icgendum ett: „no» (umu* ergo paroir\'", ijuo vi» mnlcntik
r&lde »ugctur,

Poeta postquam abundanter et exaggerate de divitisaecreto
prodito disseruit, annectit animadversionem solam virtu-
tem efficere posse, ut œquo auimo omnes servorum fabu-
las patiamur nulla mali conscientia territi.

Ribbeckius errat, ubi scribit „Was iu aller Welt soll
jener Rath, sich vor der Zunge der Sclavcn in Acht zu
nehmen dem Naovolus, der einen einzigen Burschen (Gl)
und als „notior Aufldio moechus" nichts von dessen
Schwatzhaftigkeit für sich zu fürchten hat?"

Nam, ut mox magis patebit, haec verba (118-123) non
sunt admonitio in ipsum Naevolum dircctîi, sod animad-
veraio gonomlis, (luam Naovolus pro consilio sibi dato ivccipit.

Sed ut ad vss. supra descriptos redeam, miror, quod
fcro onmcs hodiorni intorprctcs cum cod. P vs. 110. poauis
so poat 118. ct coniocturam lahnii ium vcl ct Lachmanni
cavc SIS rocopisao, loctionibus ac diapoaitiono vcrauum,
quao in dotorioribua roperiuntur codicibua, prorsua noglcctia;
CO magia hoc miror, quod aie agontoa coacti sunt vs.
120 —123 dclcro, ut Woidnor ot Jahn, aut, ut Ribbeek totum
locum, aut cum Tcuffolio duiilicom atsvtucro roeonaioncm.

Talca voro opinlonca llrmia noeeaao eat nitantur
fundamontia; quod certo non lit, si ailontio cotori codices
w prrotorcantur. (Juid hi prrcbont?

Sic omnia perspicua, nec me intellegere confiteor, cur viri
docti umquam versus tentaverint, Poeta de garrulitatc
famulorum digrediens cogitationum cursu ductus addit
animadversionem, quae vs. 1 — 5 continetur; Naevolus
tarnen hanc sententiam in se ipsum directam putat et in-
dignatus respondet: „Consilium mihi das utile quidem, sed
a rc proposita prorsusalienum; quorsum enim mihi suadca,
ut recte vivam, quo linguam servorum contemnere pos-
sim; condicio mea aliud quid requirit, quam talia commu-
nia; da mihi alium patronum, tempus enim urget".
Kibb. et Teuffei offbndunt in illo „deterior" et „custodit."
At sine causa; detcrior enim i. q. pdor sivo „maiorc con-
tautu dignus" Cf. II. 22. X. 328.

Verborum „animas servorum custodit" analogiîio prie-
beri possunt: Col, XII. 45 „poma in molle custoilire." Plin.
Ep. ly. 9 § 11 „faces ignem custodiunt." Plin H.N.20.8
„ledarum custodit nigritiam capillorum."

Et his locis et nostro verbum „cuslodtrc" i. (i. „scrvare"
sivo „sustculare." Haud audlendus Schönaichius, qui pg. 21
verba aie explicat: „pooUi dominum ludere videtur, qui
servis, ut tîiceant, maiorem cotidiani victus partem ct plua
[Dria dat, quam dare debet."

Nam primum legondum esset amnios, tum custodirc
nubfiuam sihi conciliare, <|ui sonsus requiroretur, significat,
postremo, quod maximi est moniontl, ct voxs«« et totius

versus color omuom dubitationeni, an uon nobis res sit cum
usitata poetae periphrasi, tol lit. — Ut ad duplicem illam
recensionem redeam, recte 0. Jahn (ed. 1868 praef.)
de Teuffelio: „qui cum de quibusdam locis propter rope-
titiones molestis ita iudicaret, ut duplicis ab ipso poeta in-
stitutive recensionis vestigia agnosceret, potius quid a poeta
nou repetitum esse optaret déclarasse, quam quid poeta
fecerit prokisse mihi videtur."

Assentiri non possum Scholtonio, vs. 85.80 oicienti et certo
magno acumiuo sed haud nocessario ccquando conicicnti.

Nam primum, cpiod dicit vss. laudatos non satis rccte
cum prœcedentibus cohaorero, si vorum ait, per eius nni-
tjitioneni idem maneat nexus. Protasis (luatuor vorsibus
concepts nunc cum agunt, niuUitiouo facta cum ouiisso
faii (ocq. uber. vit. c. fuit) coniungenda est.
Tum pootii (luidem imprimis auum populum perstringit
suiquo œvi, at quoties ab aliis populia et ox autiquiaai-
mia tomporibus, (juin ex ipsjv mythologia, oxempla tndiit?

Verbum agunt i. e. (luod agcrc soient; perstringere vult
pootîi prava studia, (pun ex maioro parte, iam a mundo
croato homiuibua fuoriut propria, aod (iuh) nunc (ipaiua tem-
pore) eo procoaserint, ut nullum tempus ei niagia idoncum
fuerit.

(iuod ei UMlt mentio proraua inepta videtur, (luippo
quod consilio acribendi modo capto do poouiata cnlondo
aormo nondum fieri possit, ha> menu) argutia*.

Nee mihi persuadere potest grammaticum hos versus a
se compositos inseruisse, praesertim ob illud noslri farrago
libelli; me iudice de interpolatione sernio esse posset, si
generalis satirae deflnitio data esset.

De Jonge (annot. in satir. I., Dissert.) speciose coniecit
sed ct, sie explicans: „nunc sportula est primo limine
parva sed (nihilominus) rapienda (quae rapietur) a magna
etiam hominum togatorum multitudine."

Falso tamen, opinor, nam voxt/explicationem illam non
admittat, quippe cum omnes clientes cuiusvis ordinis sint
togali; aecedit quod turba h. 1. pro magna mtiHitudiuc non
ponitur, sed cum ignominia dicitur, ut V. 21 „salutatrix
turba" X. 73 „turba Remi" XV. 46 „barbara turba" 61
„rixantis turbac" 81 „victrix turba."

De contemtu clientium cf. X. 45 „niveosad fronaQuiritcs
defossa in loeulis quos sportula fecit amicos" XIII. 32 „vo-
calis sportula."

Nec vero togati ob unam et eandem sportulam inter se
cortant, sed suam quisquo sportulam aecipiuut.

Ergo non possumus, quin pro inepto, „sodet" cumllor-
werdono vir. dar. legamus decet 1) 2).

Verbum teiUre »igniflcare poue fixam rue patet ex hit locit: apud
nostrum IV. 74. Ovid. Amor I. 22. Krgone lectione tedet scrvata cogitari
pouit de voca\'mlo tecbnico do esca, quae allicit ave»?

Da praetori, da deinde tribune.
Sed libertinus prior est., „Prior" inquit „ego adsum.
Cur tinieam dubitemve locum defendere, quam vis
natus ad Eupliraten, molles quod in aure fenestra?
arguerint, licet ipse negem? Sed quinque tabernae
quadringenta parant, quid confort purpura maior
Optandum, si Laurenti custodit in agro
Conductas Corvinus oves, ego possideo plus
Pallante et Licinis?

P purpur&e | lu purpura | P maior lu mains | d purpumo amator |
h purpura maiorum.

Sagaciter Haeckermann (Pith. Cod) probavit lectionem P
verborum nexu alienam esse.

„Scholiasta in vocem „purpura" annotiivit „laticlavium",
in vocem „quadringenta" „(lui erat census antea equitum
Itomanorum." Hisce ox annotationibus interprétés eliciunt,
quod no ipso quidem scholiîistii fortasse voluit, libertinum
nostrum cquikm fuisse, angusticlavio ornatum, at testo
Plinio II. N. 88. 8 nemo nisi ingenuus eques fieri poterat,
tum verbum parant manifesto ad annuos rcditus non ad
ccnsum spectjvnt, denique formula „quadringenUi" hic illic
a poota oninino pro multis uummts usurpatur sine ulla cen-
sus equestris öignificatione, cf. V. 132. „Quadringentjv tibi si
quisdous....donaret." II. 117. „Quadringenta deditGracchus
sostertia dotem cornicini." XI. 19 „quadringentia nunnnia
condire gulosum fictile." Ilucusciue Ilackcrmann.

Ergono numquam llbertini ocjultca facti aunt? Friedlftn-
der {Sittongeschichto 1 p. 88) plura exempla adhibet, quae
probant saepo libertos downs rcgiac. tniuites factoa esse,
velut Pallantem, Narcissum cet, sal homo, tiuocum nobis

hic res est, domus regiae libertus non fuisse videtur; tum
enim pro sua iactantia certe eum hoe memorare necesse
fuit, sed sine uUa allusioae, ex qua eum imperatoris
hbertum fuisse conici potest, suas fortunas Pallanteis
opponit,

Argumentis Häckermanni addi potest, quod purpura
maior expressam requireret antithesiu.

Videmus ergo eum iure lectionem reicere; at incidit
in Scyllam, qui vult vitare Charybdim, nam sequitur lec-
tionem deteriorum codicum, mains, qu£e et ipsa prava est.
Quid enim sibi vult lila formula, quid couf. purp, mains
optandum ?

Arriplt Haeckermann amorem appositionis nostri, at
quis umquam talem vidit appositionem? Unusquisque ex-
spectaverit, magis optandum.

Mihi videtur legendum esse purpura amata, quod initio
facile corrumpi potuit in purpura mala, postea \\\\\\purpura
mator. Cf. lectionea d et h ct py. 4 Juu\'iis libolli.

Sic habemus sanum sensum; purpura a proceribus tan-
topere amata sed quae nil ils confort, recte opponitur ho-
minis generc humilia quinque tabernis, (lufo (luoUmnis
quadringentii pnebent.

hinc subitao mortes atquo intestata senectus
cl — novîv noc triatia por cunctaa fabula conaa —
ducitur iratis plîuulendum funua uniicls.
P cl m it.

Infelicitor Ruperti suspicatur es vel est vol fis vol fit,
nec magis audiondua Haeckeruuum (Pith. Cod.), ubi praefert
it, nam non modo verba sud. mort . . , senectus sed etiam
ducitur cot. arcto cum illo, ///;;c\'coniungenda osso videntur.

Verba ,nova .. . ccnas* pro appositione sequentis versus
aceipienda sunt, quamobrem ea iuclusi, nam colon pent
non potest, cum verba ducitur cet. pro orationo recta acci-
pere h. 1. non aptum videatur.

Platidcnditm ad ftinus reforri non potest, nam verbum
plaiido semper dativum rogit.Hoc respicions Haeckonnann
sic intorpungit:

Ducitur iratis — plaudendum! — funus amicis.
Vorsui tiunen antocodonti magis mihi convoniro vidotur
plaugatdum, a noscio quo conioctum.

Nil erit ulterius, quod nostris moribus addat
postoritas, eadom faciout cupiontquo minores,
omno in praecipiti vitlum atotit.

Hiioc Pitliocana lectio vindicanda cat contra Hackernmn-
nl opitn\'onom, (lui graphicos eius codicis orrorca tractana
hunc locum iia annumerat, ubi ordo vorborum pravo in-
vortitur. Nam recto Schölte sic explicat: „poateri non tan-
tum non fiictia sod no cupiditjito quidom ultoriua ttmdent."

Saopo auffixum que apud noatrnni valot „atquo adoo,"
ita ut in mombrorum enumorationo gnulatio flat: I. 71
„miacot inatituilquo"; IL 122 „horreroa nuiioraquo monatra
putivroa"; III. 50, „aoatuat occultia aninms aompcrquo tacon-
dia"; 72 „viacora nnignarum dumuum domiuiquo futuri" VI.
1(35 „rara avia iu torria nigro(iuo simillima cycno." 384,
500. VIII. 53,138,143. IX. 2(5. X. 53, 244. XL 174. XIV. 232.

Loei ab IL citati, ubi P ot <•> in vorborum ordino diflb-
runt, aunt: I. 80. VI. 328, 304, 035. VII. 80. X.844,aod
dinieillinuun diludicatu, utra loctio prsiofereiula ait.

XIV 145 reperimua lu P „(piorum si protio dominus non
vlncitur illo", w „([uoruni si dominus protio", quml contra

Cum veniet contra digito compesce labellum!
accusator erit, qui verbum dixerit, hic est\'.

Respicientes ad „digito compesce labellum" vertere de-
bemus: „lam is, qui nil nisi verbum, „hic est" dixerit, tam-
quam accusator a delatoro pessumdabitur : quamobrem com-
pesce labellum."

Verba aliam sententiam haud admittunt. De usu vocia,
„verbum" pro „paucissima verba" cf. Clc. Tuscul. II, 28.
„rogatus a me etiamne maius dedecus, verbo do sententia
destitisti;" Terent. Phorni. 197. „id si potea, verbo expedi."

Beer (Spie. luv.) qui nuperrime cod. P contuli^, probat
.Tahnum a Bertino, collatoro suo, male edoctum osso,
scriptum esse vcr. vi, erasionem enim factsim esse ab al-
tera manu, quae saepo priorem genuinam mauuin corru-
porit. Detoxit Beer lectlonom prioris manus „fjcrsum",
quam* tarnen fatetur corruptivm esse et auctoro Harte-
lio mutimdum in „wrs«s"=„8ecum" (abgowandt). Probot
vir doctus versus pro avetsus poid i)0SBe.

Aliud quid profort Ooebel e codico Yiudobonenai, nouipo ver-
su, quod explicat in vcrstt. Haud respoxit veri)a praoce<lentia
„cum veniet contra", quîio manifesto probant h. 1. non agi
do poeta domi saturam scribonti sed do liomino, qui doljv-
tori in via occurrat. Porro inauditum mihi videtur h. 1.
vcrsu pro in versu intellogere Cf. Boer pg. 61 do loctiono P
acUi rccitari, ubi dubitîit annon actu pro in acht diel possit.

notum est, cur solo tabulas impleverit Hister
llberto, dederit vivus cur multa puellae.
dives erit, magno quae dormit tertia lecto;
tu nubc atquc tiice, donant arcana cylindros.

Quid sil)i velit illud nubc, non intellego. Quid enim ab-
surdius, quam ad feminam iam nuptiun dicere: „tu nube"?
Per apostrophen uxorem liberti compellat poeta vel potius
Laronia eique suadet, ut acquiescat, reticentiani enim cy-
lindros donare. Exspectaveris verbum, cui insit aut ac-
quiescendi aut dormiendi notio.

Ni fallor legendum est »m/a, quod perfacile in ««A<rdepra-
vari potuit (Cf. pg. 5).

Sic habemus comicum colorem: Femiua, quae animad-
vertit quidem, sed sonmo so capi flngit et nutat. Cf. I
55 — 57:

„cum leno accipiat moechi bona, si capicndi
ius nullum uxori, doctus spcctarc lacunar,
doctus ot ad calicom vigllanti atcrtort,» naso;"

.Soil luliuH iirdot,
iU\'Mtuu! Nudiis iiK.-iH; minus est insania tiH\'pls.
en habitum, (pio to leges ac iura ferontem
vulnorlbus crudis populus niodo victor ot illud
montunum positis audirot vulgus jiratria.

\\Veidnorus nudus de tunicalo intellcglt ct habitum do
hotica. Lociuu non intellexisse videtur.

alter „nudus" inquit „agïus"; ergo, ut statim in oculos
incidit, non suadet calidiorem vestem, nempe tunicam,
induere sed ipsa multicia exuerc, Siclocusplanussarcasmi.
Habitmn, ut quisque videt, ad multicia referendum;
ironice fingit poeta Creticum tali veste indutum coram
antiquo et simplici vulgo leges ac iura ferentem.

Sic quoque vs. 72 —74 bene sequentibus conveniunt, ubi
ista manifesto ad multicia spectat.

Si, quod contendit, insama li. 1. ipsum cerebri morbum
siguificaret, Itirpis carte explicationem non haberet. Cf. U.
15-18:

„verius ergo
et magis ingenue Peribomius. Hunc ego ftitis
impute, qui vultu morbum incessuque fatetur.
Horum simpliciüis miserabilis, his Jttror ipse
dat vcniam.

At obliviscitur Heinrich vocem tusauiam et h. 1. et nuil-
tis aliis signiflcaro immodcratio sivo cffremtio. Cf. Cic.
Sulla 25 „i. libidinum", pro Q. fratr. Ill 1, 23 „i vesti-
um". Plin. H. N. XIX. 1 „i. monsiinnn". Liv. VII 2 „res
ad haue insaniam venerit."

Quod nec in Assyrio pliaretrata Semiramis orbo
mocstji nec Actiaca fecit Cleopatra carina.

Assontior, Ileinrichium satis demonstrasse illud vxoesta
absurdum esse, nihil vero profocisse coniclendo morcha,
hoc enim frigidum et superv.icuum esse. Mihi prinunn
arrisit niuttda sivo cowpta, qiiod cognomon ccrto digros-sioni

de Othone aptum esset; sie tamen vox quoque
epitheton ad mollitiem spectans requireret, quamobrem ma-
lim legere vccta.

Hac difficultite sublativ uil suporest, cur cum Ribb.
versus deleamus. Pg. 119 scribit „Ich kann hierin nur die
oft beobpchtete Gelehrsamkeit unseres Deklamator bewun-
dern, nicht den Stil luvenals, der die Wirkung seines
Hohnes über die Weibische Eitelkeit eines Otho nicht ver-
scherzt haben wird durch jenen auf zwei erbarmliehen
Gliedern einlierhinkenden höchst ueberflOssigcn Relativsatz,
dessen historische Beglaubigung dem Veifasser doun doch
sehr schwer würde gefallen sein."

Vir doetus haud satis ad indolem Siitirao attondit, quao
ipsa talo additiunentum suadet.

Poota enim hac in satira non modo vitia mollium viro-
rum porstringit, schI etiam ooa t-um fominis ([uippo superi-
oribus eonfort. (Vid. orationcm Laroniao et roputjv haue de
Othono digressionem insortam esso doscriptioni fostiBonao
Matris, (luod a fominis tjuitum cohsbrari aolobat). Quod
viri muliobria faciunt, id huiua aatinio thoma eat.

Otho, bolli dux aod vultus fucator, opponitur fcmlnia
bellleosia et mollibua (|uldcm, acnl (juivo belli txjmporo mnn-
quam ch) mollitiao proccdobant.

Vicit ot hoc monatrum tunicati fuacina (\'r.u-ehl,
luatravitquo ftiga mediam gladiator harouam
et (\'apitolinia gonorosior ot Marcellia
et Catuli Pauliquo minoribua ot Fabiia ct
omnibus ad podium apocUmtibus, hia licot ipautn
admovojis, cuius tum munoro retia misit.

Ribbeckius, quem Weidnerus sequitur, hos versus damnat
hisce argumentis: I. Absurdum cogitare luvenalem nobi-
lem in arenam descendentem viro nubenti horridiorem putare.
n. Talis putida ac supervacua enumeratio interpolatoris
est. UI Plures versus non nisi ex recordatione vss. VIII
199—206 conflcti sunt.

Contra afiferri possunt I. Vss. quidem a satirae argumento
alieni, sed recte Lupus (Vindiciae luvenalianae) adhibet illam
multitudinem digressionum et supervacaneorum addita-
i mentorum, quae apud nostrum reperitur. Quod R. mira-

de scena agens Irisciirria patn\'ciorum et Mamcrcortim alapas
memoravit, Gracchum gladiatorem etiam foedius esse iu-
dicat (cf. VIII 199.) Accedit, quod 11. obliviscitur luvena-
lem imprimis de palam et in publico commissis bilem
eflfundere et decoris subinde magis quam probitatis causa
succensere. (Cf. praeterea Touffel Einleitung pg. 161,1.22 —
23, 27-29, 30-33. IL 135 „flent, flent ista palam eet.",
67 „cum ... hanc vestem populo mirante perores", VIII
146-154, 187-188, eet.)

IL Enumerationes putidae ac supervacanoae luvenalis
certe sunt. Cf. IL 153-156. III 69-70, 75, 76, 79, 99,120,
138,\'216-220. VII 94, 95, 119-121, 133. VIII 170,214.
IX 22, 28. X 15, 16, 35, 182-134, 188, 164, 226. XI
4, 138. XII 43, 46, 47. XIII 23-25, 78, 95. XIV 180,
181. XV 56, 70.

III. De recordatione sermo osso non potest, nam singuli
versus longius inter so discedunt.

Heinrich, Mayor aUique esplicant „praemia, quae mox
amittes sive morte sive alia re cogente" conferentes illud
Horatiauum (Ep. 110, 31) „si quid mirabere, pones II invitus."
At haud respexerunt vocem tristis, quae per sententiam
arcte cum notione poncndi coniungenda est. Tristitia autem
afflcitur Verris comes, non quo aliquando (in Heinrichii
explicatione hac voce opus esset) bona amissurus sit, sed
quod metuit, ne praemia sibi perniciem pariant; hjvec ost
causa, cur tristis sive diffldons animo ea condat. Requiritur
ergo notio occuUandi, qutie tamen verbo poncrc haud
praebetur; sat. VII. 20 leginms quidem „aut cludoetposi-
tos tinea pertundo Ubellosubi positos i. q. condilos, sed
sensus hic novus imprimis voce praecedonti c/Wr efflcitur.

Nusquam verbum poncrc per se positum condcrc sive
occultarc signiflcaro potest; (luamobrom legendum mihi
videtur condcndaquc.

nocto diequc potest aliena sumero vultum
a facie, iactjire manus, laudaro paratua eet.

Inunerito Hiieckormann (Pith. Cod.) vindicat vulgatam
lectionem ahrnum ct post vnltnm virgulam ponit.

Namquo inoptum dicero jiro „iactarc hastn" „hictarc
manus a fade;" quiaquo oxapoctavorit ab ore.

Krgono aliena sunurc 17/////W fj/mvir siguiücat „auum vul-
tum nd alionumaccounuodare"? At hoe Latinum non csact;
exspecUvveris ad pro a; (luamobrom logcMuhuu mihi vide-
tur: alicnani sumcre vuHum ad facicm.

„Non labra diduxerunt, non movcrnnt manant, non
denique assurrexerunt, saltern lassitudine sedendi."

praeterea sanctum nihil est nec ab inguine tutum,
non matrona laris, non filia virgo, neque ipse
sponsus levis adhuc, non filius ante pudicus;
herum si nihil est, aviam resupinat amici:
scirQ volunt sécréta domus atque Inde timeri.
i

Heinrich et Pinzger vs. 113 delent, quippo explica-
tionem vocis avlam, quae in nonnullis codicibus legitur.

At P iam habet aviam et scholion cum hac voce cou
gruens. Quamobrem haec causa dubia.

Weidnerus eos impugnans nititur vs. praecedenti, quod
hic explicationem non habeat, si vs. 113deleatur. „Denn,"
inquit, „was soll das resupinaro aviam? Thut cr dies aus
dem Drang der Wollust? Dies ist unmöglich. Nein cr iRsst
sich auf die unnatürliche, ekelhafte, fleischliche Vertrau-
lichkeit ein nur in der Absicht, um dadurch die Geheim-
nisse des Hauses zu erfahren."

Virumdoctum fallit vss. 100 — 112 modo do audaci atquo
efTremvta libidino Graecorum sermonom csso posse, ita ut
va. 112 aviam consulte cum oxaggenitiono dicatur.

Sic tîmien omnis nexus inter versum 113 otll2ruptus
est ; cum vero verbis „scire volunt cet." inaior vis insit, quam
ut de interpolamento cogitare possimus, i8(|uo versus totus
luvenalem spirare videatur, mihi post vs. 112 unusduovo
versus excidisso vidontur, (|uibus po(!ta aniniadvorsiononi
addiderit, non modo libidinem cum ad Uilia movere stul
etiam spem, fore ut cum doinesticis rem habens secreUi
excipiat.

Quod porro officium, ne nobis blandiar, aut quod
pauperis hic meritum, si curet nocte togatus
currere, cum praetor lictorem impellat et ire
praecipitem iubeat dudum vigilantibus orbis,
ne prior Albinam et Modiam collega salutet?
divitis hic servi cludit latus ingenuorum
Alius; alter enim quantum in legione tribuni
accipiunt donat Calvinae cot.

Heinrichius ad verba „ne nobis blandiar" annotat: „als
Zwischensatz eingeschoben. Wir sagen: „Schmoicholu wir
uns nur nicht, dass." Statt nobis hat die HusumorHand-
schrift vobis : eine blosse Abirrung." .

Quod contendit vobis morum esso orrorem, mihi vidorotur
difficile discoptatu, utrani soqueromur loetionom, nam vs. 60
ipsos Quirl tos appellat Umbricius, ui cotororum codicum con-
spiratio loctionem woiw suadorot. Noe magis de cxplicationooi
adstipulari possum, ot crcdo his verbis maiorom vim incsso.
Vas. antocodontibua Umbricius invohitur in magnam Gnu)-
corum auetoritatom, qui variis suia artibua pauporoa loco
dotrudunt, quem antoa apud divites tonobant.

Tamen va. 126 cot. addit animadvoraionom ipaoa (luo-
(luo llomanoa divitiia inhiautoa pauporoa popularoa aununo-
voro. Quamobrem verba „no nobia blandiar" i. q. „no in
Vitila noatri ipaorum popull connivoam", tum aoquuntur
o.xompla praotoria ot fllii Ingonui, qui altor orbarum ma-
tronarum, alter divitia aorvi favorom capUuit.

In vortondo „was nützt foriuT, um un.s nicht selber zu
achmoicholn cot," acciuitur Toufltîl 1) roctam omendationcm
Emoritiio culuadam, qui pro f///of/logit^Mo(bia); poota enim

non tam vult pauperes officia non amplius praeataro posse,
quam ea iis nil conferre divitibus aemulis.

Haud audiendi nec scholiasta, qui in lemmate vigilanti-
bus orbis annotat: ut sibi praetor tutor cm darct, nec Weid-
ner, qui hanc sequitur exphcationem eatenus, ut orbis
de pueris intellegat, qui in vestibule prœtoris exspectant.
Nam si modo respicimus ad prœcedentia verba, „irepraeci-
pitem iubeat" tollitur dubitatio, annon feminae orbae,
iamdudum vigilantes, idque Albina et Modia, intellegen-
diie sint. Porro, quinam vigilarc idem esse potest quod in
vestibulis cxspcctarc\'> Nimis nude positum esset.

Nugantur Beer et Goebel, qui nimio amore ducti alter
Pithoeani alter Vindobonensis codicis vindicant lectionem •
servo speciem symmetricam magis quam sanum sensum
captantes.

Scrvus dtvitts nil significare potest nisi: „qui diviti ser-
vit", ex quo hercle non sequitur, ut servus ipse divcs sit,
quod tjunen hic locus requirit.

Sensus est: Alius ingenuus cliens est servi (cmn con-
temtu nostcr hoc nomen tribuit libertine) divitis, (lui ama-
tis donat, (luantum tribuni merentur.

Cum tibi vcstiti facies scorti placet, luieres
et dubiti\\s alta Chionen deduccre sella.

Cum Ilerwerdeno vir. dar. legendum videtur frslivi,
non explicaiidinn cum Ileinrichio „eloganbjr vcstiti", non
(luo nostor inis(|uam tjili niodo pra»¹gnanf4!r hxiuatin- (Cf.
II 77 „lilK?rtati8(jue magister" jiro Ubcrtatisquc stoicnr ni.),
sed (luod non potest, (luin illud vcstiti primo obtutu
ridiculo modo contrariam notionem ante mentem fenit.

i \'
I

» ■

(
i

Non opus mihi videtur coniectura Loensii, qui pro Irc-
pidam legit tcpidam. Nam primum saepe deos deridens me-
morat (Cf. II 31, 131. IV 36. VI 59, 176 eet. 394 eet.
XIII 37 eet. XIV 261-262) et sine dubio vod trepidant
maior inest irrisio; tum quoque hie illic in oculos incidit,
eum seriis rebus aliquid comicum intcrseroro ita, ut quasi
dissonantia quaedam oriatur.

Exemplar III 257 eet., antithesis inter hominem in via
pereuntem eiusque familiam in cena balneoquo occupatiun.

VI 177 „dum sibi nobilior Latonao gento videtur II aUiue
eadem scrofa Niobe fecundlor alba."

quid quod matoriam praebet causjisquo iocorum
omnibus hie idem, si fooda ot scissa lacorna,
si toga aordidula est et rupta luilceus altiir
polio patot, vel al consuto vulnore craasum
atquo reccns linum ostendit non una cicatrix.

Palso Friedlandor III i)i?. 43 huic loco tunicam intoxit
„Leinono Tuniken trug man allgemein In Rom, mindestens
schon im 5J .lahrhundort n. C., vi(»lloicht schon frOhor.
luv. Ill 150, 151 lat doch wohl die g<\'llickt4> Tunica goniciiit."

Quoniodo vir doctus hunc senauin verbis elicere velit,
mo plane nescire conlit^oor.

Vocem recctis de recens sarto intellegat necesse est, nam
nova tunica nequaquam apta esset. Quid quod noster tuni-
cam vulneribus laborantem novam appellaret; praeterea
a re proposita alienum esset liominem pauperem depingere
nova tunica indutum.

Quem sensum ergo pniebet recens sartum ? Multitude cica-
tricum efflcit, ut tunica in oculos occurrentium cadat.
Quid quaesitius? Tantane imperitia sutores Romanos
laborare!

Réspicienti ad priorem versum poeta nil nisi hoc velle
videtur: Praebet pauper materiam iocorum, si calceus
alter rupta pello patet vel si plures cicatrices etiamnunc craa-
sum fllum ostendunt, quo vulnera recens sunt consutji.

Nil habet infelix paupertas durius in so
quam (piod ridiculos homines facit, „exeat, iiuiuit,
„si pudor est ot de pulvino surgat equestri,
„cuius res legi nou sufflcit et sedeant hic
„lenonum pueri quocunque o fornice nati;
-„hic plaudat nitidi praeconis Alius inter
„pinnirapi cultos iuvenes iuvenesquo lauistae:
„sic libitum vano, qui nos distinxit; Othoni."

Irrisionem, cui pauperes obnoxii suntj persecutua addit
noater aententiam genor.ilom 152-158, quae ant<.\'c0dcntia
brovitfjr complectitur sive forma generali repotit, ot
ad aliud pauportatia onua transgreditur. Cf. II. -17
„magna inter molloa concordia" III. 282 aonnuuu
rixa facit" V. 6ß „maxima quaeque domus servis

est plena superbis" (quem falso delet Ribbeck. 1) V. 130
„plurima sunt, quae II non audent homines pertusa dieere
laena" 140 „iucundum et carum sterilis fiicit uxoramicum"
(quem falso Ribbeek delet) VI. 284 „nihil est audaeius illis
deprensis" X 112 „ad generum Ceroris sine caedo ac vulnere
pauci II descendunt reges et sicca morte tyranni" 187 „has
totiens optata oxegit gloria poenas." XI. 110. XII. 83, 134.
Miror, quod omnes interprétés sequentes versus aequo
animo integres putant, nam manifesto laborant.

Bentleius iu Hor. Sat. I. 4 : inquit perpetua formula eat, ubi
aliquid ex adverse nobia obici ot opponi fmgimua; aivo
id ab uno, aou pluribus, sivo ab abaouto sou praeaonto
flat". Oatendit hoc inquit aonau integro manonte in
poraonalea formaa nmtari poaso aivo subioctum o vor-
borum uexu elicitum subintellcgi poaao. Sic ot hoc loco. 2)
Quis enim dicoro posait „e.xeat. . . aufflcit"?autdia3ignator
loeorum aut, quod vori aimiliua, para hominum do paupe-
ribua divitum factorum aivo conau oquoatri pracnlitorum. Post
vocom suffidt Uunon difllculUites oriuutur. Vsa. 154-159
enim divitibua istia tribui non poaaunt, quippo irriaionia
ploni at<iuo aero odium in iatîun plobom provoctjun apiran-
tea (quocunquc c fornice uati, m\'tidipracconis, cultos iuvcncs.)
Quid quod divitea facti Othoni, qui ipaoa illia XIV
ordinibua llluatravorat, cognomen vanum attribueront!

\') Vid. Lupum Vindici«e luv. p(t. »1, qui Mite citnt I)oc«Ierlinii opi-
nionem (Münch, gel. Am. .\\II 08U): „Ki i»t allerding« eine allgomoine
Scnteni und jede Sontcni kann in der Uegcl wejrbleibcn. ohne die hiito-
ri»che Gednnkcnreihe tu lenlören. Dnroui folgt nber noch nicht, da«« lie
eingeflickt »ei."

nlUec," ioquU, hCu»," *fi quura »e verterit iinnu«
acripe, victori populu» quod poilulat, aurum.

II. 1. ante iwqnil parente» di»<-ipulorum »ubinlellcgcndi »unt; verba tarnen
trd ^MHm rtt. mihi non niii ii»»i poctao tribui po»»n vidcntur.

qui pauperes loco immerito depellens divitiorum iura vindicet.
Solus Tenffel lias difficultates animadvertit in versionesua
vs. 153 — 154 „exeat... sufficit" censu equestri praeditis
vel dissignatori tribuens, ceteros vss. ipsi Umbricio querenti.

At, quod sciam, nusquam de emendatione disseruit,
quam talis distributie requirit; contra particula et prorsus
neglecta post sufficit punctum ponit.

Mutatio levis. Legendum mihi videtur pro ct (vs. 155.)
ut ; qua mutatione sententia et nexus hic est:

Umbricius hoc dicit: „Dissiguator aut plebs dives
„exeat," inquit „si pudor est,... sufficit" eo consilio, ut
liic sedeant, cet." sive: „verba dicta a dissignatore aut
plebe „exeat . . . sufficit" eo valent, ut liic sedeant cel."

Sic quoque vs. 159, quippe ori Umbricii aptus, explicationem
liabet. Alteram explicationem admitteret mutatio mea,
nempe „sic placuit vano Othoni, ut sedeant cet.", sed dubito,
annon a verbo libct eadem atque a placct constructio pon-
déré possit. 1).

longa coruscat
serraco veniento abies, atquo altera pinum
plaustra vohunt, nutant alte populoquo minantur —

Hecte nionet Haockermannus pg. 6 Pith. codd. lectionem
alte ideo iam labefieri, quod sexcenties in P. confunduntur
sufflxa c et ac. Cf. quoque Boor spicilog. pg. 15; accwUt
quod constructio, quae praedicativa attributio appellatur,
per quam pro nostro adverbio Latino adioctivum ponitur.

\') Do permutatione particiilarum «/ ct Vid IV R3, ubi PS ut ce»-
sit I o> ct cessit (legondum: ut) V 43 P ct | m ut, (quod legendum).
Ileinrichiut tali mutntinno locum diniciilimum I 30 cxpcdiviMc videtur.

saepe apud luv. reperitur, nempo: 11 9U „millo gcmit hie
tibicina cornu" III 12 „ubi noclurnac Numa constituebat
amicae" IV 108 „matutino sudans amomo" VI118 „sumere
nocturnos cucullos" 523 „matntino Tiberi mergetur" 561 „longo
castrorum in carcere" VII 156 „quae veniant «//wrsae forte
sagittae". VIII 10 „si luditur alea/cr/zo.v" 63 „rara iugo vic-^
toria sedet" 148 „ipse rotamiistringitw////osuftlaininecon-
sul." 232 „anna tarnen vo^ nocturna ... paratia." 161 „assidao
Syroplioenix udus amomo" IX 20 „igitur flexisse videris
propositura et vitae contrarius ire priori." X 18 „rams
venit in cenacula miles." XI 135 „aut ideo prior gallina
sccatur" XII 19 „subitusqne antemntia impulit ignis."

Ni graviter fallor, pro „laedant" requiritur „laesum",
nam non notiones signamU et lacdcndi, sed pcrcuticndi et
lacdcndi inter se cognatae sunt. öensua eat : Eespice, quanti
aigua pondcris vaaa in percusao ac laeso silice reliquerint.
Oculi librarii facile aborraverint ad cadant prioria veraus.

Ebrius ot potulans, (lui nullum forto cccidit,
Dat pocnaa, noctem patitur lugontis amicum
Pelidae, cubat in facicm, niox deinde supinus.
Ergo non aliter poterit donnircl quihusdani
somnum rixa facit.

Si (juidquam in legendo luvenalo obloctïitioni nostrao
offlcit et obatjit, corto illa intoloral)ili3 ratio rogandi. S;iopo

putainus in scliolam nos rediisse ibique ludi magistro aurem
praebere; nec vero quidquam venus scripsit, quam illud:

„et nos ergo manum ferulae subduximus, et nos
consilium dedimus SuUae, privatus ut altum dormiret."

Antequam de verbis supra descriptis disseram, libet
omnia eius ration is exempla praebere.

Saepe poeta ponit iuterrogationem, cui iam responsum
inest, nempe his locis: L 1 — 6. 30—72 (obiter dicam me
cum Heinrichio post vs. 72 Signum interrogationis, non
cum lahno aliisque punctum ponere; verba „occurrit ma-
trona potens cet." non ab antecedentibus solvenda sed
eodemtenore continuanda; ergo pendere debent abinterro-
gatione vs. 63 „nonne libet medio ceras implere capaces
quadrivio cet.") 87-89, 92, 93-94, 95, 139-140. II.
21 — 28: Varillum pathicum inducit, dum abundanter rogan-
do Sextum urget. 34, 35, 75, 76, 121. III. 38, 49,
50, 61, 81-83, 84, 85, 93-95, 126-130, 160-162,
183-185, 190-192, 249. IV. 69, 83-88. V. 8-11,51,
127- 130. VI.41 -44, 58-59,75,166, 178-179, 181 -183>
246-247, 253-254,342 -345,464,471-473,617. VII. 63-
65,71-73, 79-81,90-91,94-95. 98,103-104, „quae ta-
men indeseges? terrae quis fructus apertjie? || quis dabithisto-
rico, quantum daret act;x legenti?" 139,146, 147, 215 — 216.
vm. 114- 115, 119-120,192,195-197,211-214,231-
232. IX; hac in satira, ubi Naevolus cum poetîi colloquens tantii
indignatione ob Virronis rationem agendi ardet, omnes
illao interrogationes, quas, quasi adsit, âd ipsum dirigit
patronum, comicum colorem ct energiam satirao conciliaro
videntur. (Cf. 43 - 44,54 - 58,48 - 49,59 - 62,67 - 69,70 - 72,
81-83.) X. 28-30, 36-40,90-102, 147,207-208. XL
182. XII. 28, 48-49. XIII, in qua epistola consolatoria
tiun lectorem quam amicum taedio necat hisce intorroga-

tionibus: 5-ü, lü-18, 23-25,88-87,71-74,140-142,
153, 157 -158,162 -105,174 -176,192 -195. XIV 15 - 22,
23-24, 25-28, 56-59, 177-178, 265-271. XV. 1-2,
01-02, 119-123, 160- 102, 171-174. XVI. 1-4
(Weidnerus post vs. 2 statuit lacunam, at nil opus;
legendum cum Seholte num pro nam et post sidcrc vs. 4
ponendum signum interrogatiouis), 25 — 27.

Saope talis interrogatio causam vel oxplicationom con-
tinet antecedentium et per voces nam sive cnim annecti-
tur: II 8, 04/ 05. Ill 5-9, 208, 2.34-235. IV 45, 48,
99-103. V 157-158, 102. VI 185-187. VIII 30 cot,
221 cet, IX 24. X 4-0, 141, 210-13, 321-322. XI
38-41. XIII 98, 99, 234-235. XV 103-100.

Nunc soquuntur intorrogationes, ad qutis ipso poeta ro-
sponsum praebet: II 02, 03, 115, 155. Ill 74-75, 259. V
24, 150-157. VI 58-55, 00-01, 103-105, 130, 142,
161 sqq., 280 cet, 034-038. VII 100-114, 139 („lldimus
eloquio?", ubi Woidnorus recto oxplicat „fldimus ergo
oloquio", ost onim conclusio ox antecodontibus tractji;
respondet tjunen poeta abundanter usciuo ad vs. 149. i)),
189 sqq., 199-200. Vlll 1-20, 39-40, 179-180. X
28-30 (quibus roiîondotur 54-55) 108-112, 159 sqq.,
185 sqq, 205 sqq, 340 sqq. XI 102 sqq. XIII 210 sqq.

Ad rom rodeo. Oumes interprètes auetoro Iloinockio
alius alia argumontîi proforontos vs. 281 dolent. Tamon
non sino ali(iua dubitjitiono aeciuor.

li^itioriom illam rogandi domonstravi, quamobrem iu
iutcrrogationo ab ipso Umbrieio facta oftV\'udoro non pos-
snuius, ooquo minus, iiuod tota liaoc, satira non spiral

\') CoJd. VII. 13S) inter »0 JilTonint: 1\' fid. rloi|ii. <» iit rcdcant vctcrc« :
ninnifrituni libnirii additamuiitum pro „fid. idoijii." in tcxtinu rcrcptiim
Cf. Si\'hiiiiiiirli pg. 12.

fideleni cum amico querellam, sed orationem exaggeratam,
in publico habitam; post vs. 20 statim et locus et amici
e conspectu fugiunt et luvenalis tantum auditur, donec
VS. 315 sqq. nobis in memoriam revocatur esse amici
querellam, quamobrem interrogationem ipsi poetae tribuere
absurdum est.

Nec vs. 281 poetae abuudantiae non convenit. Causa
vero, quae me ad damnationem impellit, alio poetae more
nempe detnosi continetur, cuius imprimis haec satira plura
affert exempla, nempe: 78 „in coelum,- iusseris, ibit"
95-97. 106-108, 197-202,232-235, 236-238,245-
248, 259 — 261 : „quid superest de corporibus ? quis membra,
quis ossa [| invenit? obtritum vulgi perit omne cadaver I|
more animae." 268 — 272, 309 „qua fornace graves,
qua non incude catenae?" Cetera deinosis exempla: I
12-13, .II 33, 121-123, IV 86-88, 109. V 82. VI
46-49, 127-132, 189-191, 268, 269, 311-312, 345,
405-406, 429-430, 441, 446, 503-504, VII, 111,
VIII, 32 — 36 (quanto pulchrius ac scitius apud Horatium
Sat, I, 3, 44 — 53; quamquam hic do leni aliorum vitupéra-
tione, nostro loco de falsa atque exaggerata laudatione
agitur) VIII 108-126 (do quibus postea plura), 186-137,
149-150, 213-214, IX 102 sqq, X 153, 185, 186, 190,
240. XI. 121-122, 134-135. XII. 101, 111 sqq. XIII
26-27, 58- 59, 64 sqq., 84-85, 92 sqq., 131-184,
211—235 (descriptie per se fortasse vera, atexaggeratum
quam maxime tale quid h. 1. adhibere; profecto nemo
tales cruciatus pertulisset sod simpliciter pecuniam
reddidisset). XIV. 10 sqq., 26-28, 127-134, 190, 262
sqq. XV 55 sqq., 84 sqq., 159 sqq.

Numquam autem luvenalis est exaggerationem sibi
propriam additamento leniro ac diminuere, inuno saepe
äuget e. g. 235. „magnis opibus dormitur in urbe."

H. 1. kimou vs. 281 exnggeratos vss. 278 — 80 contra
veraui indoleni ac naturam luvenalis tautopore leuit ac
diminuit, ut non possim quin editores sequar.

Accedit quod, verba „ergo nou aliter poterit dormire?"
quaestio est, quae cuique lectori sponte oboritur ita, ut
facillimum coniectu sit, librarium adscripsissc. Locus per
quibusdam sartus.

nemo malus felix, minime corruptor et idem
incestus, cum quo nuper vitiala iacebat
sanguine adhuc vivo torram subitura sacerdos.

Beor (SpiciUîg. luv.) vindicat lectionem P ,vitiata\' con-
tondens cum quo viUata iacebat idem esse quod a quo vitiata
erat, et confert XV 0, ubi legitur: „Thebe centum portis
obruta iacet," ([ui versus tanien hue non pertinct, nam
prius Thebe obruta est, turn iacebat; ergopriusactio,turn
status ex ca profUiens signiflcatur, (piod idem do nostro
loco dici non potest.

Lectio vitiala dofendi non potest, nisi stiituimus stui)ro
iam perpetrato sacerdoteni etianuumc iuxta Crispimun iaccre,
at uiuis(iui3(iue mihi jisaontietur loctione vitiala sontentiani
multo melioreni vim ao(iuirero, prinuun jwr iacebat nudo
poaitum, turn vero maxime per illud vittata. 1) *

iam princeps (\'(luituni, magna ((ui voce solobat
vondere nuuiicipoa fracta dc merer siluros.

\') Cf. (|u0(|u0 Hcrnmiin Viml. luv. pp. 8: „oiusilcm n«lcm »lupri 1o«(jp
dirior apccic» orulo propoiiitur, ai virgincm ipsi« sm-crdutii iiisigni iiii
iiidiitnm rum rorrupturo iacentcm i:;fornmmu» "

Lectiones codd. absurdae, nee sine causa editores et
interprétés emendare student. En coniecturarum series
Pharia de mer ce, farda de mcrcc, pacta dc merce, pacta
mer cede, facta mer cede, fracta mer cede.

Quarum tres primae mihi displicent, quippe fatuum
ac putidum sensum praebentes, nam mcrx i. q. si/un\'.—
Verum vitii locum detexisse videtur Achaintre legens
fracta merccdc.

Vitium facile oriri potuit. Duas postremas litteras de
omissas librarius superscripsit, alter pravo loco addidit.
Quod tamen ad sententiam attinet, haec coniectura non
satisfacit; jracia mer ces per se bona formula, signiflcat
mercedem dimmutam, deciirtatam cf. VII 216 cet.:

„et tamen ex hoc
quodcunque est —\'minus est autem quamrhetorisaera —
discipuli custos praemordet acoenonetus;
et qui dispensât,/mwjg\'r/ sibi."

Locus tamen requireret explicationem, quisnam Crispini
mercedem diminuisset. Hoc non liquet.

Do contemptu praeconum cf. III157, VII, 6 : „nee foediun
alii nec turpe putarentfieri." VII1 95 ^prarcouem,
Chaerippe, tuis circumspice pannis."

Praeferenda lectio codd. m illic Pithoo.anae iîli, nam illi
pro illic nusquam apud nostrum reperitur.

Vox illic, i, q. in phiala (cf. 39 — 41,); illi pro dativo
accepta m frigidum esset. 1)

nam dum se continet Auster
dum sedet et siccat madidas in careere pinnas,
contemnuut mediam tomeraria lina Cliarybdim.

Hunc locum legenti mihi in meutem venit Ribbeckium
tautologiis uti pro argumente, ut satiras posteriores luve-
nali abroget. At quae vitia in posterioribus perstriugit, his in
prioribus ignoscere videtur; nam hae quoquo tautologiis
scatent, ut et locus citatus ot sequentes probant.

Tautologiao, quae contiuentur ropetitiono seutentiarum :
I 113-114. II 138-M2. III 23-24, 2Ö-28, 45^4ü,
51. IV 56-58. VI 139, 273-275, 649-50. VH 48-49,
53-55, 83-85, 103.

Tautologiao, quao contiuentur ropetitiono alngulorum
vorborum: II 34, 64, 72, 80, 102, 113, 131. III 3, 135-
136, 147, 268, 276, 287. IV 88-84, 87, 151 -152. V 140.
VI 25, 68, 200, 212-213, 237, 244, 268, 286, 859,
408, 436, 452-453, 493, 531, 532, 658. VII 3, 5,191,
196, 203, 207, 208. VIII 50, 71, 72, 80, 88, 183,223,
241, 272. IX 36, 43, 71, 79, 99. XI 143. .

Accedit quod inter exempla, (luae Ribbeck pg. 42 — 46
onumorat, nonmilla cnmine üuitologiao abaolvonda sunt:

94 „VIS ccrtc pila cohortes" ubi pila mihi forma hote-
roclitji ease vidotur pro vulgari pilos (cf. locua loci loca,
iocua ioci ioca, fronum freni fronacet.).

Pilus i. q. conturia triariorium, ita ut aensua ait: „via
corto centurio, tribunua eaao"; ergo gradatio lit.

97. pracclara ct prospéra, ul)i pracclara ad oxtcniam
apeciem, prospéra ad voram portinot folicitatem, cf. Hein-
rich pg. 391.

191. deformem el taetrum vultiim, ubi gradatio fit.
296. filius autem || corporis cgregii miscros trcpidosquc
parentes || semper habet.

Virum doctum fefellit nobis hic rem esse cum membro
expletivo, qua structura utitur noster, si uno vocabulo
notio ei non satis expressa videtur, ita ut altero indigeat.
Poeta hoc vult: „miseria parentum in trepidatione
praecipue cernitur."

Similia exempla praebent: IV 92 „sie multas liiemes
atque octogesima vidit solstitia," VI 87 „ludos Paridemque
reliquit" VII 83 — 84, „laetum cum fecit Statins urbem
promisitque diem" VIII 71 — 72, „Haec satis ad iuvenem,
quem nobis fama superbum || tradit et inflatum plerumque
Nerone propinquo," X. 10 — 11 „viribus ille confisus periit
admirandisque lacertis," ubi, ut mihi videtur, parumrecto
Heinrichius lectionem codicum w his verbis praefert: „admi-
randusque ist das wahre; es entspriclit dem vorhergellen-
den confisus ebenso, wie laccrtis dem viribus, und die con-
cinnitas verborum verlangt es durchaus." Nam primum
non video, cur lectio admirandisque concinnitatem infrin-
gat, tum sensus illa lectione valde debilitatur. Poeta spec-
tans ad Milonem Crotoniatem hoc vult: Ille periit confisus
viribus, imprimis admirandis lacertis 1), Quaestio oreretur,
num h, 1. nobis res esset cum figura (luao hendiadys ap-
pellatur ; hic illic enim apud nostrum aut unum aut ambo
figurae membra adiectivo doterminantur, nempe:
III 11 „veteres arcus madidauKiue Uapenam"
V 77 „per montem adversum golidasciue Esquilias"
XII 85 „molles ornate focos glebauKiuo virentem
XUI, 167, „Thracum volucres nubemque sonoram"

\') Cf. quoquo VIII 40 cct.: „tamquam |j feceri» ipse aliquid, prop-
ter quod nobilis esscs, || ut te concipcrct, (piae Bnnguino fulgot luli.",
ubi Heinrich sine dubio vcram invenit lectionem et\\ ergo membrum
habemus «xpletivum; nl sanam explicationcm haud ndmittit.

Verba vero X. 10 per hendiadyn dicüi esse non possunt,
nam voci admirandis notio virium inest, ut earum nientio
omitti posset. Voce admirandisquc omissa rectum habere-
mus hendiadyn (= lacertis robustis). Sed illuc redeo.

Notio uiadidi statum signiflcat, cuius blacsum esse et
titubarc signa sunt; (luauiobrem potius mcmbruni exple-
tivuni statuimus.

Apostrophe tiuidoni dura et verum poctae dciuosis oxem-
phun, attîunen alterum meml)rum iiriu» valde auget.

„plorare ergo iubet causam diccntis amici
squaloremquc rei, pupilhuu ad hira vociuiteni
circuniscriptorem, cuius manantia fletu
ora puollares faciunt incerta capilli."

Mayor: „i. o. s(iualorem amici causam diccntis rcique"
Ilor. C. II 19, 28: pacis eras medius(iuo belli," 111 1, 12:
„moribus hic meliorquo fama."

Kiaorus haec Horatii exempla ignorans legit squalorcm
atque, respiciens ad luv. IV. 105 „oflensjic veteris reus
aUiuo tacendae", VI 472 „cocüio siliginis offas et madidao",
XI. 101 „vini patria at(iue ministri." Qualem tiunen tnuto-
Ingiam habonuis sivo Mayorcm sivo Kiaorum sequiiuur!
Prinuun dicoro ali(juem causam dicere, tum addero eum
rcum ease, quaenam ineptiae!

Coniectura Kiaeri per litterarum ductus mihi videtur se
valde commendare. Monachus sono deceptus facile scripserit
(vid pg. 5 liuius libelli) squalor atque ; qui descripsit, a/pro
m habens, litteram e inseruisse credi potest. Locus tamen a
Kiaero non expeditur; Mhi persuasum est plura vitia latere sc.
ante vocem rei excidisse que, quod librarius brevitatis
causa sive ob neglegentiam semel scripserit. Ergo legen-
dum foret; „squalorcm atque querü\'; cum vero queri alqvt
pro deplorare alqm haud usitatum sit, levi praeterea mu-
tatione sie legere velim:

„plorare ergo iubet causam dicentis amici
squalorem, atque queri pupillo ad iura vocante
circumscriptorem

neque enim fortuna (luerenda
sola tua est: similes aliorum respice casus:
mitius ista feres.

Caesar B. G. I 93. 4. „abditi in tabernaculis aut suum
fatum, querebantur aut cum familiaribus suis commune pcri-
culum miserabantur."

XV. 145 „excrcendis capiendisquc artibus apti" i. e. ap-
ti, qui artes exerceamus easquo perdiscamus. Ergo gradatio
flt. De verbo capcre i. q. suifacerc cf. Cic. Philipp. 3,11 „Pa-
tres conscripti patrium aninmm virtutemquo capiamus cet."

Haec de tautologiis; altorum poetiie abundantiae docu-
mentum est creber usus periphrasium, quarum plurimao
supervacaneae ac fatuae, noc non desidorium doctrinae pro-
fltendae saepe ostendunt. Exempla sunt:

I 20 „Auruncae — alumnus" 51 „Venusina digna lucer-
na III. 25 „fatigatas ubi Daedalus exuit alas\'\'90, 91. „qua
deterius nec || ille sonat, quo mordetur gallina marito"; 116
„ripa nutritus in ilia, I1 ad quam Gorgonei delapsa est pinna
eaballi" III 138 — 139 „vel qui || servavit trepidam flagranti
ex aede Minervam"; IV. 10 „sanguine adhuc vivo terram
subitura sacerdos." 45 „cumbae Unique magister" V 45 „iu-
venis praelatus larbae" 46-47 „Beneventani sutoris nomen

554 „superbi... regis agrum." 615 „avunculusilleNeronis"
661 „Poutica ter victi..... medicamina regis". VII 25
„Veneris marito" 64 „dominis Cin\'ao Nysaeque" 159 „laeva
parto mamillae" 192 „appositJim uigrae lunam subtoxit alu-
tae" VIII 254 „plebeiao Deciorum animae, ploboia fuorunt
nomina " {h. 1. de animo sermo esse non potest, immo animi
eorum sublimem decoris Romani amorem spirabant. Ergo
„Deciorum animao" nil nisi periphrasis est pro ipsis iPfc/Vs, ad-
hibita, ut mera pro forma antithesis poni posset. Accedit quod
anima et animus accurate distingui solent. Cf. Schölte pg. 58.)
IX 11 „salibus voliomons intra pomoria natis." 23 „ad-

diversa." 50 „vervocum in patria cnissoquo sub iwro nasci."
257 „atquo alius, cui fas Ithacum lugore natiuitem." XI
61 „venios Tirynthius aut minor illo hospes" XII 4 „pug-
nanti Gorgono Maura" 47 „callidus emptor Olynthi" 70-
73 (de Alba Longa) XIII 43 „puer Iliacus formosa nee
Horculis uxor" 79 „Cirraoi-vatia" 80 „por calamoa voua-
tricia pharotramquo puollao" 155 „deducendum corio bovia
in mare, cum quo || clauditur advorais innoxia aimia
fatia" 185 dulcique aenox vicinua Hymetto." XIV 48. „Bruti
avunculua" 81, 82 „famulae lovis ot generoaao-avea."
271 „municipea lovis - lagonaa."

tionis augeut: I 15 — 16, „et nos ergo manuin ferulae
subduximus, et nos II consilium dedimus Sullae, privatus
ut altum II dormiret." II 28 „in tabulam Sullae si dicant
discipuli tres" III 84 (de sua ingenuitate Umbricius):
„usque adeo niliil est, quod nostra infantia coelum || hausit
Aventini, baca nutrita Sabina?" Ill 187 „hospes numinis
Idaoi." IV 46 (de Domitiano): „pontifici summo". V 154
graphice simiam indicat: „qui tegitur parma et galea
metuensque flagelli || discit ab hirsuta iaculum torquere
capella." VI 350 — 351 feminam divitem et pauperem
periphrasi describit: „nec melior, silicem pedibus quae
conterit atrum, || \'quam quae longorum vehitur cervice
Syrorum." IX 122-123 (vid. pg. 13.) IX 133 (de viris
comptis et ornatis): „qui digito scalpunt uno caput" XIV
311-132 „testa cum vidit in ilia || magnum habitato-

si ratio est et honesta, timent pavidoque gelantur
pectore, nec trornulis possunt insistero plantis:
fortem animum praestant rebus, quas turpiter audent.

Sine causîi Schölte vs. 97 dolore videtur; habemus
enim, ut saepo, sententiam generalem, (luae spectat ad
vss. 82 -94, ubi Eppia amore audax delineatur.

Quo maiorem habeat vini, praemittuntur vss. 94-96;
ergo sermo est do gradatione per oppositum Cf. V 51 (pg.
9), VI 388.

Rem nobis aliter quoquo informare possumus, nompe
hoc modo: vs. 94 — 96 et vs. 97 sententiao generales,
quiie sibi invicem oppositJU^ sunt, praoniittuntur versibus

W. de Jonge 1), postquam Kiaerum, vs. 225 — 226 post
vs. 228 transponentem, teliciter refellit, statuit post vs.
226 e codice archetype versum excidisse huius fere sen-
tentiae: „sed non diu gaudet amanti, nam iterum," per-
hibens üile asyndeton adversjitivum, qualem textus i)rac-
beat, luvenalis non esse. Causji mutimdi recto se habet,
acd ipsa nuiUvtio lenius fieri posse videtur.

Mihi magis placet asyndeton demere atque legere:
„avolat et spreti repetit vestigia lecti, at
ornatiis paulo ante fores, pendentia lintiuit cot.
De particula adversiitiva in fine versus cf. VI 644 — 656 :

„grandia monstra suis audebant temporibus, sed
„non propter nununos."
XIII 225-226:

non quasi fortuitus nee ventorum rabie, sed
iratus cadat in terras et vindicet ignia.
VI 287-288.

abditus intorca latct et socretua adulter,
impatienaque morae ciet et praeputia ducit.

P »ilot I Ui pnvct I de Jonge: calct | Ribbeek: salit | Wcidn.; ciet.
\') AnnoUt. iu «rI. Iuv. pg. 64—58.

Nulla liîirum lectionum loco apta est nisi Weidueri ciet-,
nam non modo verbum, quod adest, sed etiam indagan-
dum verbum arcte cohaereat cum impatiensque morac ne-
cesse est. De Jonge Weidnero obicit, quod tautologiam
parit, at nil magis luvenalis est. Cf. annot. meam in V
100-101. Ad ducit cf. Horatianum „ilia ducat" (Ep. 1.1, 9.)

nullum crimen abest facinusque libidinis, ex quo
paupertas Romana périt: hinc fluxit ad Indos
et Sybaris collis, hinc et Rhodos et Miletos
atque coronatum et petulans madidumque Tarentum.

Nemo interpres vidit vocem hinc in menda iacere; hinc
pro ex CO tempore numquam dicitur, nec exspectaveris ad-
verbium temporale, si modo respexeris et ad verbum
fluxit et ad illam urbium enumerationem. Requiritur signifi-
catie loci, quo fluxerunt omnes illae urbes ; quamobrem levi
mutatione legendum hue nempe : meam in urbem, Romam.

Verba ad Indos iam a Ribbeckio emendata sunt; do
urbe Aminso (Amiso) cf. Cic. de imp. Gn. Pomp. 8, 21:
„Sinopen atque Amisum, quibus in oppidis erant domicilia
regis, omnibus rebus ornatas atquo refertas uno aditu ad-
ventuque esse captas"

Quod üunen idem pro colles (vs. 296) Icgit sellers, ei
assentiri non possum. Vox sollers non explicari potest
nisi per ironiam; Sybaritiu) enim îisini; talis vero ironia
luvenalis non est. Legendum esse videtur mollis, brevi
syllaba per caesuram producta.

Noctibus hic pouunt lectictis, micturiunt hic
efflgiemque deac longis siphonibus implent.

inque vices equitiint et luMa teste moventur.
Inde domos abeunt: tu calcas luce reverea
coniugis urinam magnos visums araicos.

De voce sipho vid. Rich Rom. antiqu. Plin. H. N. II
166, de aqua: „terrae pondéré expressa stphontim modo
omicat". Scholiastam in voce: „iaetationibus luteis," ubi
Schrevelius recte legit lotii.

Ergo et loco Pliniano et nostro vox sipho proprie cana-
lom sive tibiam signiflcans ad ipsum aquae radium spectivt.

Valde miror, quod de Jonge duos posteriores versus
luvenale indiguos habet, et impuro monacho tribuit.

Nullus monachus dictis luvenale spurcior esse potest.
Primum compara versus priores, tum 1 39, 41,
131, 143. II 11-13, 21, 32-33, 49, 137 -138.
III 95-97, 107- 108, 134, 259. IV 35-86. VI
.34-35, 50-51, 58-59, 64, 73, 100, 126 (quem
monachus Pithoeanus fortasso ob pudorem omislt), 129,
147-148, 177, 191, 196, 2.39, 264, 319-316, 334,
386-341, 368, 370 cet, 397,405-406,411-418,419-
433, 445-447, 473, 596. VII 1.39-141. IX 4, 34-35,
43-45, 84-85. X 53, 103-106, 138-189. XI 155-
158, 164, 175. XIII 84-85. XIV 199. XV 78-83, 90-91.

Quod dicit verba onmi virtuto comica ot satirica carero,
oi haud assontior, sed, etiamsi verum essot, ttilia quoquo
intor onumoratji oxeuqila inveniuntur.

Gomicam ponit quaostiuuculam : „Nonno ounii carout
proljalitato ?" Cert^>, sed conierat vir doctus onmia illa
oxempla doinosoos, quibus nostor acatet. Respiciat quoquo
amorem antitheaium, quo uoater flagrat.

Ei adatipulor Weidnerum impugnauti, qui vult fominas
luna movori, ut donuun rodoaut. Quid inoptiua?

Cardo causae transpositionis apud Madv. in voce „itttc-
reo" vortitur, quae, sicut in codd. posiUi est", nullum ha-
bet locum.

Haud assentiri possum Weidnero, qui defensionem loci
a Naegelsbachio (Philolog. III 479) susceptam probat, qua
tntcrea refertur ad circumdedit et commisit et comparatur
cum intcrca, quod legimus XI. 14, ut significet „Einst-
weilen, nanüich bis sie ihre Toilette gemacht hat." Nani
vss. 457 — 459 nil nisi periphrasis sequentis brevis senten-
tiao generalis: „intolorabilius nihil est, quam femina dives."
Post vs. 4()0 demum incipit cultus descriptie.

Transpositiono Madvigii vox intcrca sine dubio rectum
tenet locuui (quod Weidner falso negat), atkinien alia
difflcidtîis oritur. Nam quod post vs. 460 stjitim leginuis
„ad moechum lota veniunt cute", initiuni nimis abruptuni
videtur; exspectaveris certe sententiam contrariam pnie-
mis.s;am, idfjuo talem, qualom codd. nobis pnielwsnt. Haiyl

possum, quin eredam illud, inter ca in menda iacero;
malim legere, intus nam atque vulgatum versuum ordinem
retinere. Sic luibemus rectam oppositionem : Domi lemiua
foedo aspectu, vultu obducto est, lotïi cute ad moechum
venit." His verbis apte annectitur inteiTOgatio ; „quando
videri sqq."

Schölte versum posteriorem haud inclusisset, si legisset
acutam explicationem, quam dedit do Jonge, qui pro
subiecto verbi praestent non ipsas feniinas divites, sed
ancillas accipit.

Sed hac explicatione recept;i non possumus, quin pro
quae leganius qui ita, ut omnino servi intellogantur.

Talis enim generis pronominum mutatio nostri non est.
Cf. Ill 118, ubi ot aliis et ca do causa coniectura lahni
hic Asxanorum pro hacc Asianoruni probanda est. 1).

Anibobus locis pronomina sunt communis generis vol
potius generaliter dicta it;v, ut tam fominae (iuan\\ viri
intellegi possint.

Scholto posteriorem vs. danmat. Solito suo acumino
ac vero sensu contendit verba „intonet horrondum" pa-
rum conveniro mollitiei delicattio feminae et cius crude-

\') I.octioiioni Dutrcatianoriim pravnm mso ililuciilo dcmonstravit Her-
mnnii l\'rogr. Mnrburn p. 9—II.

litatem niulto melius elucere, si illud ,exi\' tenuiore, non
graviore voce proferatur. Credo ttimen talem neglegentiam
nostro condonandam esse, quippe cum imprimis imago
feminae crudelis ei ante mentem versetur, nec non cru-
delitas cum voce alta et horrenda coniungi soleat.

Quod perhibet vocem cognitio nil nisi inqiiisiiio, non
poena signiflcare, assentior, sed eumfallit, sicut ceteros, 1)
luvenalem h. 1. per ironiam loqui: et nunc cognitio (quae
poenam praecedere debebat) peracta est. Ergo ironice
cognitionem pro ipsa poena memorat. Respice ad vss. 475
sqq. ex quibua patet causam poenae esse dominae insom-
nium; vid. quoque vss. 219 — 223, quos describere
libet :

„pone cr\'\'cem servo." „meruit quo crimine servus
supplicium? quis testis adest? quis detulit? audi,
nulla um(iuam de morte hominis cunctîitio longa est."
„0 demons, ita servus homo est? nil fecerit, esto:
hoc volo, sie iubeo, sit pro rationo volunüis."

Componit crinem laceratis ipsa capillis
nuda ümero Psecas infelix nudisque mamillis.

Recte Heinrichius : undo Immero. Nam verborum concin-
niüis magnopere id requirlt, quod et laceratis capillis et
nudis mamillis sunt abl. qualit.

Recte Haeckermann (Pith. Cod.) lectionem w componit,
Pithoeanae disponit praefert; illa enim uuigis sequenti
laceratis capillis convenit.

divitibus responsa dabit Phryx augur et inde
conductus, dabit astrorum mundique peritus
atque aliquis senior, qui publica fulgura condit.
Sclioliasta ad lemma Phryx annotat: „nam ille Phryx,
inquit, qui Romae moratur. sunt enim ob hoe qui (cum
Henninio legendum: „sunt enim qui ob hoe") ab ipsa
Frigia exciti sunt."

Verba: „Phiyx (lemma) nam ille" mihi mutanda vi-
dentur in Phryx au c inde (augur et inde).

Sic lemma restitutum, tum sequitur annotatie: „Phryx,
inquit, qui cet."
Videmus ergo Scholiastam legisse inde.
Hanc lectionem habent quoquo P w ; quamquam Ribbeek
contendit in P subscriptum esse iudus, quae lectio mihi
videtur scripta esse a librario, qui inde haud intellexit et
ad Phryx respexit.

Sensus ergo est: divitibus responsa dabit Phryx augur,
qui ox ipsa Phrygia a femina accitur ot conducitur. Cf.
Henninius: indo i. e. ex ipsa Phrygia.
Sic acriter illo ardor ac suporatitio notatur. Cf. vs. 526 - 527 :

„si Candida iusserit lo,
ibit îid Aegypti finom calidaque potitas
a Meroe portjvbit aquas."

Scrupulus Ribbockii do illo iudc pro ex Phrygia tollitur
comparatione 111 98, ubi Madvig (Op. I p. 50) vore oxpli-
cat illic per inter Graccos,
De el i. q. vcl vid.\' II 139. „cupiont ct in acki roferri."
P habet quidom dabunt et pauci tîuitum dotorioros f/ai//,
sed dabunt mihi ortum esso videtur ox dabint.

Quoties iu P littera n pravo inserta sit, probant: IV 71,
VI 156, 569. VII 21, 122, 130. VIH 123. X 202. XI159.
XII 92. XIV 13, 91.

Ergo coniectura Weidneri idem haud opus est ; nec
magis audiendus Ribbeck, 1) qui, postquam alteram sub-
scriptam lectionem P, de qua supra, in /«i/zmutatam sine
ulla necessitate recepit, vs. 586 poetae abiudicat, hanc
causam afferens: „astrologi Iiis dabit.... peritus inferendi
minime hic locus erat, cum de hoc vatum genere poeta
iam v. 568 absolvisset."

Primum idem dici posset de haruspice (vs. 550 — 552), tum
certe haud ineptum est, poetam his versibus, qui per op-
positionem feminae pauperis responsa diviti data tractant,
memorare astrologum, de quo legimus vs. 553:
[.! „Chaldaeis sed maior erit flducia : quidquid

Scrupulus viri docti de voce conductus, quem hoc modo
exprimit: „conductus additum temero videtur, quoni.\'im
gratis responsa nec divitibus nec pauperibus dari per so
intellegitur," per lectionem indc, ut quisquo videt, tollitur.

nam si discod.is, laquco tenet ambitiosi
consuetude mali; tenet insanabilo niultos
scribendi cacoothes et aegro in cordo sonescit.

Nam primum duao sententiao, laquco,, mali at icnct, ,.
cacoethcs alia aliam cogitationom reddunt; tum, ut recte
Weidner animadvertit, repetitie vorbi tend plena effectus
(cf. VI 483 - 484,585 — 586.) ; postremo adioctivum substanti-
ve positum aliud adsciscere adioctivum a nostro non alienum.

Verba ambitiosi consuetudo mali (quae pulchre Weidner
vertit : „die Gewohnheit des leidigen Ehrgeizes") conferantur

scutulata aut galbina rasa" III 52 „secreti.. honesti" VI
155 „grandia ... crystallina" VII 221 „nivei... cadurci."
XI 19-20 „gulosum flctilo" Stat. S. I -i. 51 „subiti prae-
ceps iuvenile pericli" Apul. M. IV. 5 „per altissimum
praeceps in vallem ... praecipitant."

At pone in primitivis codicibus modo vss. 50 et 52 fuisse
ibique ambiliosi repertum esse, num corrector talem versum
fecisset? Vel asinus scripsisset ambitiosum et nil amplius
mutasset.

„ambitiosum scripsi : ambitiosi P S r«, quod a corrcctoro
illatum est, postquam 51, quem spurium iudico, additus
est." Ergone corrector et vocem ambitiosum, quao, si vs.
51 non fuisset, prorsus sana osset, mutavissot?

huius onim stat currus acnous, alti
quadriiugos in vcstibulis, atquo ipse feroci
bellatoro sodons curvatum hastilo minatur
ominus ot statua meditatur proolia lusca.

Omnes interprétés ipse do uno maiorum Aemilii intollo-
gunt, solus A. Borg (luvenalis übersetzt und crlilutort) do
ipso Aemilio intollcgit. Pecto; nam primo obtutu cxpecta-
mus por ipse oandem atquo per huius personam signiflcari,
tum dilucido id demonstrat Berg, citans illud Martialis opi-
gramma IX ö8, ubi legimus:

Quid tibi nobiscum est, ludi scolerato magister,
Invisum pueris virginibusquo caput?

Nondum cristati rupere silentia galli:
Murmure iam saevo verberibusque tonas.
Tam grave percussis incxidibiis aera résultant,
Cansidico medium cum faber aptat cquiim.
Cf. quoque Pün. XXXIV 17, Tac. Dial. 11.

Ergo sibi dabit ipse rüdem, si nostra movebunt
consilia et vitae diversum iter ingredietur,
ad pugnam qui rhetorica descendit ab umbra.

Heinrichius coniciens qui... descendaC i.q. ita ut dcscendaf
locum facit obscurum nec non pronomini relative insolitam
tribuit vim. In loco tamen inest, quod offendit. Sicut
nunc legimus, nil dicitur nisi „hominem, qui schola
rhetorica relicta ipsam vitam attingat, diversum ingredi
iter". Quid venus sed simul frigidius?

Legendum mihi videtur quo dcsccndat, qua mutatiouo
sensus hic est: quo (itinere) progrediens ab umbra rheto-
rica ad voram vitae pugnam descendat.

Dignus morte périt, cenet licet ostrea centum
Gaurana et Cosmi toto mergatur aeno.

Sensus est: Is, qui morte dignus est", mortuusest, licot
cenet centum ostrea (quod quidem sani corporis darum
signum) et caput unctum habeat.

nunc sociis iuga pauai bourn, grox parvus equarjnn
et pater armenti capto eripiatur agollo,

si quis in aedicula deus unicus. [liaec etenim sunt
pro summis, nam sunt haec maxima] Despicias tu
forsitan imbellis Rhodios unctamque Corinthon,
despicias merito; quid resinata inventus
115 cruraque totius facient tibi le via gen tis?
horrida vitanda est Hispania, Gallicus axis
lilyricumque latus; parce et messoribus illis,
qui saturant urbem circo scenaeque vacantem.
quanta, autem inde feres tam dirae praemia culpae,
120 cum tenues nuper Marius discinxerit Afros?
curandum in primis, no magna iniuria fiat
lortibus et miseris. Tollas licet omne quod usquam est
auri atque argenti, scutum gladiumque rolinques
et iaculum et galeain: spoliatis arma supersunt.
125 quod modo proposai, non est sententia: verum
crédité me vobis folium recitare Sibyllae.

Ribbeek 1) niinis audacter agero mihi vidotur hos versus
dolens. Libet mihi cos accurato inspicero ct, quoad possim,
Ribbeckii crimina solvere teuUiro. 2)

Offendit vir doctus in vss. 119 — 120: „Die Armuth aller
Provincialon wjir bereits 91 — 100 (98-110) umfassend go-
schildert: wozu nun in dio Warnung vor der mannhaften
Racho der Africaner abermals die Vorsichorung hinein-
schieben, dass doch Nichts von ihnen zu holen sei?"

2) Lupus Vind. hiv. pp. 30 ironico: „Cur tanto numero vcreuum vs».
93—110 nddoro non vultP St omninu digrossiones tollcndas csso\'ceusca«,
tolM, non cx parte tolla»", tum serio: „Vix opus est, taloni oiicicndi
rationom uno tantum verbo taugerc". Nil amplius; iam nunc Lupus glo-
rians viclor doceJit.

Vir doctus reputet et vss. 89 — 90 et 95 — 97 pauper-
tatem et miseriam sociorum tractari, quamobrem, si
luvenalem severa norma penderemus ac metiremur, vss.
108 — 110 quoque ei abiudicandi essent.

Accedit, quod illa enumeratio : vs. 114 „despicias merito",
vs. 116 „vitanda est", vs. 117 „paree et" hoc additamento
feliciter abrumpitur.

Quod offendit R. in voce „disciuxerit", certe nusquam
nude posita ei inest notio spoliandi sive niidandi, quae
hic requiritur ; quamobrem in menda iacere videtur ; frustra
tamen emendare tentavi. An poeta, quod vocis constructio
admittit, vult discingcre significare cingulo sive zona
spoliare, ita ut Marius comico sector zonarius appelletur?

Contendit Ribbeck de voce tenues: „Weder für die frühero
Situation noch als Sarspov r.püzspov ist bei den von Marius
Priscus geplünderten Africanern das Beiwort ,tenues\' pas-
send.", et plura auctorum testimonia affert, quae maxi-
mam Africiio ubertatem probant. Conférât 1.49 — 50, iiuos
laudibus ad coelum eßbrt, et ubi legimus:

. exul ab octava Marius bibit et fruitur dis
iratis, at tu victrix provincia ploras!

Tantum luldam vocem ,tenues\'\' per prolepsin sivo\'üore/^ov
r.pûT£pov dictani esse.

„Nicht einmal" pergit R. „zu den eigenen Worten des
Interpolators (parce et mcssoribus illis, qui sr;////-«;//urbem
cot.") wil dio tenuitas passen."

At luvenalis facete illud consilium revocat et addit vss.
119 — 120, haud frivolos, ut ait R., sed sarciusmi plonos.

naliani, nec aiidiondi nec Lachmann vs. 124: delens, nec
Hermann uno tenore legens:

„tollas licet omne quod usquam est,
auri atque argenti, spoliatis arma supersunt."

Respiciendae enim et enumeratioues nostri (cf. pg. 22
huius libelli) et breves illae sentontiae (h. 1. „spoliatis arma
supersunt.") Cf. 1.1. pg. 10, 28, 29.

Assentior R. verba illa Galliens axis absurda iudicanti,
nam axis numquum sine aliqua allusiono poli vel codi
ita, ut simpliciter regio signiflcet, usurpatur.

Primum mihi arrisit or bis, itji ut periphrasin haberomus
pro Gallia cf. II 108 „in Assyrio orbo", Ovid. Trist. III.
12. 51: „Scythico . . in orbe", postea magis placuit
amtiis sc. Rhenas, non modo quod talis rogionis signifl-
catio apud nostrum luic in satira reperitur, (cf. 51
„hic petit Euphraten iuvenis"), sed etiam quod Rhenus Gal-
ileis in bellis maximi fuit moment!; ergo pars praecipua
pro toto ponitur.

Do verbis Illyricuniqae latus, mora poriphrasi, cf. Stat. S.
IV. 4, „Mrum servaro latus." Flor. IF. 5,1 „Illyrii....
longissimo per totum Adrian! maris litus ofTusi."

Do vss. 111 — 112 R. nil dicit nisi misorrimos esse. Jahn
ct Weidner ambos delent. Noscio an non recto.

Primum illud acdicula optime convenit antccedentibus
illis iuga pauca, grex parvus, capto agcllo] tum oculis
quasi pra(«ons ille dens unicus, cet(>ris iam sjwliatis;
»luaniobrcm verba „si.. .unicus\' dolore refonuidat aniums.

At quao sequuntur manifesto intorpolamcntum spirant;
librarius, fortasso morem signa confland! respiciens (Cf. X
(i8-(54, Xlll in;}. Suet. Noro n2. Tncit. iinn. Ill 70), ad-
scripsit per duas sentontias (nempo „hacc otenini sunt pro
sunnnis" ot „nam sunt hacc nuLKinui") signa raptoribus

Quod verbum despicias vs. 112 repetitur vs. 114, nil
mirandum, nam saepius verbum repetit poeta nec non
reputandum, ad prius despicias omissum esse si, ut saepe
apud nostrum (cf. Ill 78, 100. XIII 215 cet., et omnino
Kiaer Sermo luv. pg. 133-142).

Ribbeck respicions ad 87- 110 et. 127 cet. scribit: „Zwi-
schen diesen theils würdevollen, theils wenigstens plausi-
beln Argumenten ist nun ein ganz gemeines und albernes
gemischt, welches die Vorschrift selbst durchlöchert, näm-
lich die Bemerkung, man möge wenigstens tapfere

zum Verzweiflungskampf bringen, wobei man leicht den
Kürzeren ziehen könnte; bei Weichlingen wie den llhodiern
und Korinthiern möge man es eher riskieren! Das ist
unser wohlbekannte Stubenphilister, dem die Sicherheit der
eigenen Haut über alles geht; der also hier mit eigener
Weisheit eine Lücke ausfüllen zu müssen gemeint hat."

Surgit ad haec TeufTel 1) idque, ni graviter fallor, ut
ille Aiax, irao impatiens:

„Wenn man ein Bischen Plündern allenfals in solchen
Provinzen sich erlauben mag, welche von woichlichen
Stammen bewohnt sind, so ist est dagegen sohr wenig
rathsam bei Kriegerischen Völkern und solchen, von deren
Wohlstand und Floisz Roms Nahruugstand abhangt. An sol-
chen sich zu vergreifen möchte leicht Aufstände und sons-
tige Verlegenheiten für Rom herbeiführen.

Man sieht wie wenig der Satiriker mit seinen sittUchen
Begriffen sich auch hier (vgl. S. 161 [quam citavipg. 22])
über den Standpunkt des gewöhnlichen Römers zu erheben
versteht. Ribbeek erblickt daher in dieser Stelle, die so wc-
mg fiir seinen Idcal-Iuvenal passt, natürlich nur eine Inter-
polation durch einen Stubcnphilistcr, dem die Sicherkeit der
eigenen Haut über alles geht".

Ergo Teuflfel vult vss. veram poetao sententiam conti-
nere. Quid tiunen ineptius?

Adversa fronte pugnarent cum omnibus illis sententiis,
quas de iustitia et animo bellicoso et in hac satira et in
ceteris proponit. Cf. XIII 24-25, 80-84, 91: „respice
quid moneant leges; quid curiamandetsqq.", 127sqq., 168
— 171, 196: „mortem sie quisquam exhorruit sqq." et in
ceteris similia passim. Ergono Ribbeckio concedam? Mi-
nime; mihi persuasum est luvenalem vss. 111-126 scrip-
sisso, at per ironiam ; sie modo explicari possunt.

lüde a vs. 94 „sed quid damnatio confort?" digrodi in-
cipit. „Nil confort" iuquit „uam alter praedo altorum ex-
cipit". Iterum a via doflectit ponons antithosin inter anti-
quiis opes hodiernamquo inopiam. Ergone po-st vs. 104 ad
priera monita (88 sqq. „pone irao sqq.") redibit? Minime;
vides pootam post opes autiquas descriptas (vs. 100 —104)
Dolabollam et Antonium (Cicoronis collogam) ot Vorrom
praodones momoraro, (jui iam plures do pace triumphos
reportiverint. Sic factum est, ut nunc (vid. vs. 108) paono
nihil relictum sit. Postquam vss. 108—110 (observa, quod
non fecit Ribbeek, h. 1. pootam, utsaopo, doinosi laborare,
scd ironico colore tincta.) semel mentionem fecit poeta
oorum, ([uao suo tomporo rapi potorant, haud mirum
hcrcle, si pro sua abundautia digrediondiquo more ipsos
raptores alloquitur» idquo doiuio ironico. Profocto i)lurea
huius loci sententiao ac fornuilao tali sunt spiritu: „des-

picias forsitait", „despicias merito", „quid ... facicnt tibi?"
At non opus enumerare, uuo tenore ironice acludibundus
loquitur poeta.

Quomodo autem ab illa digressione vol potius digressioni-
bus redit poeta? Non, ut sat. II 110, ubi speculo Othonis
memorato fucum arripit, Semiramin Cleopatramque laudat,
tum vero sine ullo transitu ad Cybeles sacerdotes redit,
nec ut sat. X 54 — 55^ ubi melius fecisset, si tacuisset;
hic vero transitu certe opus est, nam vs. 127 sqq. sequi-
tur vera poetae sententia. Transitus continetur vss. 125 — 126:

„quod modo proposui, non est sententia: verum
crédité me vobis folium recitare Sibyllae."

Hi versus pertinere videntur ad illa monita iam laudaüi
(vs. 88 sqq.); ergo poeüi hoc voile videtur: monita, quae
vobis modo 1) proposui, non sunt loci communes, quos
rhetores adhibere soient, quique ad veram vitam non spec-
tant, sed ipsa Sibylla hoc iubet.

Quaestio oritur, num „quod modo proposui" (vs. 125)
spectare possint ad sententiam illam generalem „spoliatis
arma supersunt", at dubito afflrmativum dare responsum.
Quaenam ineptiao essent, talem sententiam tot verbis
illustraro, et quam male tîilis interprotatio vss. sequentibus
„si tibi sanctîi cohors cct" conveniret! Ergo in opiniono
persevere.

\') Do modo ad romotiora portinenti cf. V 51: „non cadom vobi» poiii
modo villa qucrebar?" (V8S, 24—37 do vino scrrao est). DcJongop. 52—53
immerito adhibct VIII 238:

„hic noviis Arpinas, ignobilis ct »lorfö Uomac || municipali» cquos".
Fcfellit vir. doet. poetam originom Ciceroni» (piam maxime deprimere
contra illustrem Aupusli. Hnbemiis hin, ut saepo, cxoraplnm pontnc exng-
gcrationii. Si ctiamuunc dubitet, rcspiciat ml ignobilit, quae vox spsctat
ad hominem, qui iam tres gradus percurrit (quaebturam, aodilitutem,
praeturam).

i i

vcrtwi, quod adiectivi loco cum folium iungit. Sic enim
verbis multo maior vis inest ; accedit, quod vcrum monitis
illis mihi non accommodatum esse videtur.

,Sua\' ad ,copia\' quoque referendum ost. Constructionis,
per quam adiectivum vel pronomen ad duo substantiva
pertinens iuxta alterum substuntivum ponitur sexcenUi
exempla praoberi possunt: apud nostrum VIII 129: „Per
conventus et cuncta por oppida". XIV 275: „Aspicoportus
et plenum magnis trabibus mare" Pers. II31 : „Ecco avia aut
metuens divum matertora." Verg. Aon. V 588 : „Litora et
vacuos sensit sine remige portus". eet.

Sententia ergo haec est: Sua ipsorum facundia nuilti
porierunt. Ilaud audiendus est "Weidnerus, qui i-mi do/w/tw
intellegit. Nam h. 1. minime rcfert, utrum facultas dicendi
nativa au accita sit.

temporibus diris igitur iussuquo Noronis
Longinum et magnos Senecao praedivitis hortos
clausit ot egrcgiiis Latoranorum obsidot aedos
tota cohors.

Miror, quod fero omnes interprètes vs. 15 silontio prao-
terierunt, nam, ni fallor, corruptus est.

Solus, quod sciam, "Weidnerus hunc locum tractavit,
qui scribit: „Noronis gchört grannnatisch uur zu iussu,
uicht auch zu diris temporibus; que führt oin, was_dio

nothw endige Folge der grässlichen Zeit war. Darin liegt
ein Sarkasmus: die Zeit war so grasslich, dass man
Menschen, wie Nero, kaum die Schuld beimessen kann."

Argutiae mihi esse videntur; nam primum Nero causa,
non eventus fuit temporum dirorum, tum noster semper
tanta vi in Neronom invehitur (cf. 1 155 —157. IV 136 —139.
VIII 221-226, 193. X 308-309. XII 129), ut vLx credere
possim eum per talem sarcasmum crudeUtatem et imma-
nitatem illius monstri lenire ac diminuere.

„Temporibus diris" si non grammatice, at certe mento
cum genitive Neronis coniungatur, necesse videtur.

Quod verbum clausil definitur deflnitione temporis ot
ablativo causae, quao inter se particula (///c coniunguntur,
pessima iunctura est; quamobrem credo hoc men-

dosum esse et mutandum in sacvisquc. De tautologiis
cf. p. 37, imprimis VIII 223: „tam saeva crudaquo
tyrannide." Sic quoque impetus in Neronom, sed obli-
quus.

Haud opus coniectura Rupertii Longini. Nam Louginum
positum est pro ,Longini domum\\ ut recto Weidnerus ani-
madvertit, adhibonsLiv. 5. 52,10: „lunoreginadodicaUvost."

Ilaud audiendi sunt Heinrich et Weber, qui verbum
clausit ad Longinum relatum explicimt dcportavil. Verum
quidem est, verbum claudcrc hoc signiflcaro posso (cf. Tjicit.
ann. XIV 63; „insulaquo Pandatoria Octjvviam claudit",
nostri X 170: „ut Gyarao clausus scopulis parvoquo Soripho"),
at Nero, non cohors praotoria, Longinum Sardinia insula
clausit sivo in eam doportavit; (inamobrom clausil intollo-
gendum do saepsit sivo obscdit cf. Nopos Epam. 8: „urbem
corum obsidiono clausit." Milt. 7 „urbem operibus clausit."
Varro R. R. 3. U: „locum aqua claudoro."

Errat Ribbeek pg. 26 scribens: „die Phrase, argenti vas-
cula puri\' kehrt aus IX 141 wieder, wo freilich der Zusatz
,puri\' passender ist : denn dnss man sich Gefilsse von
reinem Silber wünscht ist natürlich, wio aber der wegelagernde
Riluber bei Nacht unechtes von echtem unterscheiden soll,
scheint woniger klar."

Facetius quam verius. Nam et hoc loco etIX 141/>m;7/5
non solidus sed levis sivo hand caclatiis. Vss. laudatis vox
licet iam probat ,argentum purum\' aliquid esse parvi
pretii, nempe argentum haud caelatum, quo sensu for-
mula apud alios quoquo roporitur. Cf. Cic. Verr IV. 49:
„Ccnabat apud cum (Eupoleunnu) : argentum illo coterum
purum apposuerat, ne purus ipse lelinqueretur, duo pocula
non magna, vennnt;«non cum emblcmato."

Mart. IV. 89, quod opigrannua variis gcneribus argenti
caolati onumeratis his verbis absolvitur:

Via comica in voce purum inest, (luae h. 1. duplici
signiflcationo usurpatur, nomi)0 levis ot mcrito ct siuc ma-
cula posscssi.

&it IX 141 cot. Naevolus sibi oxoptivt „argenti vjiscula
l)uri, sod (piao Fabricius Sensor notct." Luco clarius est
h. 1. sormonom oaso do vasculla, quao ctsi pura (i. e.
haud caelatii) tjuncn a censoro notontur.

Quid, si vidisset praetorem curribus altis
extantem et medii sublimem pulvere circi
in tunica lovis et pictao sarrana ferentem
ex umeris aulaea togae magnacqtic coromc
tantum orbem, quanto cervix non sufflcit ulla?
Quippe tenet sudans hanc publicus et sibi consul
ne placeat, cumi servus portïitur eodem.

Triumphator, qui vs. 36 praetor, vs. 41 consul appel-
latur. Interprétés varia tentaverunt ad nostrum purgandum,
sed frustra.

Weidnerus scribit: „Den Praetor nennt er hier Con-
sul, weil ursprünglich zwisclien beiden kein Unter-
schied war und früher bei den Circensischen Spielen der
Consul präsidierte. Erst seit Augustus prOsldlerte der
Praetor."

Quorum argumentorum prius nil valet, (luod consul
antea praetor api)ollabatur, sed praetor numquam consul;
iilterum poetam haud magis purgat; nam, quod consul
antea ludis praesidebat, h. 1. paulum refert; idoo locus
mihi displicet, quod poeta unam et eandem personam
signifiait duobus nominibus, quae modo ad duaa personas
referri possunt.

Ilaud melius Mayor: „consul callcnl praetor vs. 80 ; cither
magistrate might jjresido over the games, but the contrast
is more glaring between consul and scrvus" Quod multo
quaositius, cum praesertim tempore imperatorio et consul
ct praetor nil nisi effigies et umbnio nuigistratuuni esa(»nt.
Addit Mayor: „So the avia or matcrtcra of Pers. II 31. ia
nutrix in 80."

Recte hic loquitur; hoc loco ambo nomina ad eandem
feminam referri possunt, ita ut avta ant matcrtcm oius
cognationem, nutrix (assa sc.) -acdayrnyiav signiflcet. At hic
locus de nostro nil probat.

Heinrich scribit: „Spater vs. 41 wird er Consul genannt,
insofern er als Triumphator erscheint, der gewöhnlich der
Consul ist." Absurdum videtur, nam, sinmliic legimus
sola verba „quid si vidisset praetorem curribus altis"
statim homo triumphalibus insignibus ridiculo de more
ornatus nobis ante oculos versatur ita, ut voce consul
\'substituta minime opus sit.

Apsentior quidem Heinrichio consulom vulgo verum
agero triumphum, sed ex eo non sequitur, ut, si quis
triumphatoris partes agat, sed consul non sit, ei consulis
nomen tribuere poösimus. Dici debebat (nuwphalov, haec
enim superior notio.

Opiuionibus horum intorprotum, ut spero, convictis, sta-
tuero nuilim exemplum poetjie neglegentiao, tpn per orro-
rem i)ro »praetor\' consul scripserit; an iterum Vitium
miserrimis illis monachls afflngcndum est? Haud opus
credo, nam noster non semol neglegentia laborat, quod
et sequens et alia exempla probant.

U\'gimua vs. 40. „magnae coronae lanfuni orbcm", quao
verba iwriphraatico dlct;i circuitum non pondus attolluntet
significant. Nexus tarnen verborum poscit, gravem coronam\',
si mo<lo resiHJximus ad sofjuontia „quanto non cervix suf-
flcit Ulla\' (ubi Weidner recto monot: „lm Nacken drOckt
sich dio menschllcho Tragkraft aus"), ot ad vs. 41 „quippo
t<Miet audans hanc publlcus cot."

Ilaud facero possum cum Mayoro, qui contendit luve-
nalem vs. 40-42 Ironico loqul, coronam enim praotori-
clam non gravom sihI Icvjmu fuisst*; quod conicero vult
ex opigrammate Martialis VIII. .S8, ubi hic Paulo cuidam

le Vitatem folii praetoriciae coronae, quod poetae phialae
loco missum est, usque ad fastidium describit.

Primum verba Martialis modo ad folium coronae pertinent,
tum dicere levi coronae nullum caput suffleere et eam a servo
sudanti teneri, quae inepta et ridicula ironia, postremo cuique
accurate legenti totius loci color hoc prohibere videtur.

Sat II 56 „horrida quale fticit residens in codlce paelex\'.\'
mollitiem virorum non augent, sed diminuunt.

III 212 memoratur Asturicus quidam, qui vs. 221 no-
men Persici fert. Quin una et eadem persona signiflcetur,
dubitari non potest.

Cf. Stilt. Thob. Ill 683 cet. „iam nocte supremallante
novos ortus, ubi sola superstito plaustro II Arctos ad Occanum
fugientibus invidet jistris."

VI 235; „tunc corpore sano advocat Archigenem."
Cogit initio lectores do socru cogitaro, cum do uxoro,
filia, verba dicta aint. Cf. Klaer p. 200.

VI 24:6 cot. de fominia gladiatoriam artem oxorcontibus,
quasi do moro vulgari copioao diaaorit, at cf. Il 53, ubi
Laroniao ore (vid. II 64: „Fugorunt tropidl vera ac, manl-
festîi canentem IIStoicidao") scribit: „luctantur paucao,
comedunt colyphia paucao."

„dementia, quao noc
nomina servorum noc vultum agnoscit amici,
cum quo pniotcjrita cenavit nocto, nw illoa, \'
quoa geimit, (luoa oduxit. Nam codice san>o

Senis deinentiiie varia afferuutur exempla; sic et testa-
mentum, in quo suos ipsius filios praeteriit. Ergo id
dementiac documentum, quod prorsus oblitus est se filios
habere. At scripsit poeta „hcrcdcs vetat esse suos," quao
verba modo spectvre possunt ad veram exlieredationem.
Ergo necesse stituere poetmi neglegenterscripsissse „vetat
esse heredes" pro „praeteriit suos-" Cf. Rein Röm. Privat-
recht p. 389 sqq.

Plathneri coniectura scaroo pro sacvo apti esset, quipi)o
cum testimentum, (piod vitia senis occultv prodit, ridicu-
lum osset, sed non opus esse vidotur, nam sacvum iesta-
mchtum (sivo Junosum, wi/u\'uni) est testamentum, in quo
sm/aut oxhercdantur aut praetercuntur (cf. Älayorp. 140);
coucchIo quidom testimentum irritum esse ct scnem non
consulte durum, sod per so sjiovum ost, quippo contra piot.!i-
torn pugnans.

Priinum membrum comparationis requirlt alterum, cui
notlo magfii inest, sequitur tamen, ([uod pnwbot notl-
onom Parvi.

Ergo suporvacua aut pernicios;i iH;tuntiir,
propter quae fius ost g(>nua inc(!nire (UH)ruin.

Sic leginnis in P w. (Jod. Drcsdonsis 0 habet vcf. Edd.
ante Pith(K»anam harc aut.

Primum ofiföndo in illis supervacua aut.
Duri hiatus per ciiesuram apud nostrum inveniuntur qui-
dem, nempe: VI 274: „in statione sua atque exspectan-
tibus illam." X 281 : „bellorum pompa animam exhalas-
set opimam." XV 126 : „hac saevit rabie imbelle et inutile
vulgus," nec non apud alios Latinos poetas breves sylla-
baein vocalem desinentes in arsi producuntur, nempe:

Verg. Aen. III 464: „dona dehinc auro gravia sectoque
eleplianto.\' Ovid. Met. I 198: „Faunique Satyrique et
monticolae Sylvani." III 580: „vulgusque proceresfiue
ignota ad sîicra feruntur;" at, quod simul illud a produci-
tur, simul durus efficitur hiatus, hoc profecto inauditum
videtur. Quamobrem rectc inseruit Doederlein vcl post aut
(Respice lectiones P et D; ambo codices se invicem sup-
plent.)

Tum in ipsii sententia et nexu quiuxlam sunt, cur hi
versus mihi displiceant. Rem paulo altius repeUim. luve-
nalis, postquam vs. 1 — 27 prava vota hominum onmino
tractavit, sed divitiîvs praecipue, ponit quîiestiunculam:

lanme igitur laud.\'is, quod de sjiplentibus alter
ridebat, (juotiens de limine moverat unum

At quomodo digreditur! ExsiKîctes -öocuturam esso narra-
tiunculam, qua e. g. philosophus hominem vot<i contraria
j conclpientem faceto modo derideat vel simile quid, at poeta

In hac languida et insulsjx sorbitione lubenter detegimus
frustulum carnis, pompao volo dcscriptionem, digrosslonom,
I ut itfi dicam, in digressione.

Magna vero poetae neglegentia, qui non sentiat, tam
puerilem ostentationem, qualis pompa triumpliantis bit,
argumente huius satirae nequaquam convenire, in qua
modo vota contraria tractantur.

Constîit igitur nostrum misere a via defloxisse ot in fo-
veam incidisse. Quomodo se indo oxpediat et in viam
rodeat?

Ut mihi videtur aut audaci s;iltu, nempo nil dicondo
aut fatendo: „aberravi, ad viam rcnleam" (Cf. XV. 72: „a
doverticulo repetatur fabula.")

Neutnuu facit se<l forma concluaionis conceptum ponit
(vs. 54 — 55) responaum ad interrogationem vss. 28 — 80
liertinens, (luao Uunen responaum iam in so continet.

Talis abundantiao exemplum praobont quoquovss. 108 —
104, ubi poat vari;uj intcrrogationea responaum iam conti-
ncntt\\s repotit: „Ergo quid optjuidum foret, ignoraaso fato-
ria II Soianum?" Cf. quoquo 1 87 „et ((uando uberior viti-
orum copia?" Sequitur vs. 147 „nil ont ulterius, quod
nostria moribua addat II poateriUis."

Veni lumc ad vereus 8ui»ra deacriptoa, quorum alter va.
55, ni vehomonter fallor, in menda iacot.

Solus Heinrich vulgatiun vindicat, va. 55 Ita explicans,
ut jwl Ironiam confugiat (cf. tiunen Madv. Op. II p. 201);
ceteri vciro interprétés et hunc locum ot mo ipaum huito-
I>ere voxaverunt, ut non possiu), (juin cum poeUi oxcla-
nu\'in ; „Somi)or ego auditor tîuitum? numquanmo reponam II
vexatus totiens?"

Hui>erti coniocit mos pro /as, quod ritlarguit Madvig
a. I.) i!)se coniciens incmik pro incrrarc, at recto Hibl)eck
<locet Uilem monitionem h. 1. imtemiH\'stlvam, poat vs. 845
lM)nl o|h>rtul8se.

Lachmann legit :
„ergo supervacua aut ne perniciosa petantur:
propter quae fiis est genua incerare deorum?"
Ad cum quoque verba Ribbockiana pertineant.

Mayor (Journal of philologj\' YIII 1879 p. 272): putautur
pro petantur. Horrendo modo vexat. Nam primum vox pei--
niciosa explicationem non haberet; quis enim üim stultus
esset, ut e. g. sanam mentem in corpore sano (vid. vs. 856)
aliquid pemiciosi putaret. Tum poneretur longo aliud argu-
mentum satirae a vero prorsus diversum, nempo : homines
vera bona contemnunt; argumentum tamen est : fals;v bona
magni faciunt et exoptant. Postremo, quod quisquo videt,
verba sic scriptîi et explicata misorrime praocedentibus
repugnant.

Weidner legit nec fas pro fas est. Ergo statuit ucc ox-
cidisse. Quidni aut (quod reponoro Conans ncscio quo loco
repori), aliam formam pro haut in codd.? Quod bisscriboro
oportuit (vid. vs. 54), scripsit semel librarius.

Menda sie quoque facile oxplicari potest: scripsit libra-
rius scansioni auscultans littem / omissa quau, a rtHku\'-toro
in quae mutîitum. Cf. pg. 5.

Ergo suiHjrvjicua aut vel iKjniiciosa petuntur,
propter quao haud faa est genua incerare dcH)rum.

„Pone domi laurus, duc in Capitfjlia magnum
eretatumquo bovem; Soianus ducitur unco
siXHitandus." (îaudent omnes.

Sic interpungendum puto. Verba „Pone . .. spoctandus"
nonnullis ex plebe tribuenda sunt, „gaudent omnes" poetie,
quae verba, dicta in parenthesi, i. q. „Videtis ergo,
quauto gaudio populus affectus sit", nam pniocedentes
exclamationes exempla sive documenta sunt gaudii com-
munis.

„Quae labra, quis illi
vultus erat! Nunquam, si quid mihi credis, amavi
hunc hominem! eet."

E.Ksiwctiivcriö post illud, gjuulent onuics\' propcvant ad
Scalas vel simile (luid. Sed poeta hoe oudttere potuit, nam
ex ipsis verbis „Quao labra eet." i)atct eos, (jui modo so
invicom ad festum celebnmdum ct corpus visendum Invi-
taverint, nunc ad Scidtis Ocuionias, ubi corpus Seiani ox-
positum, pcrvenisso.

Etenim verba „Quivo labra, quis illi vultus eraf dicit
aliquis de plelw digiUnn ad corpus intcudens. Gum hac
sententia bono convonit sequens „nuuuiuam amavi hunc
hominem" slvo idem sive alius quis id dicat. Ergo cum
Jahnio iH)iiendum est «ignum exclamationis, non interro-
gationis, (juod facit Heinrich: „Quaelabra?" »Wasmachte
cr für ein Maul?"

Post hiuu; stM-moncm ixxitn iwnit int.t\'rrogiitioiiom „Sed
(|uld turba Hemi?"

()mis.sa est .>«511 ten IIa Indus modi: „Forsitan ex prams-
dent ibus ronlfiatirt popidnm .S<\'iainuu, ut ouudbua Hn>l(>ri-
bus Ijictiuu, daumarn?" (luid turba Hcmi (popuhis Ifuuia-
nuH) re vera facit?

Haud fjiciendum cum Kiaero (Sormo luv. pg. 128-180),
cjui haue intvrrogationom eitlem hondni atquo pnu>cc<U\'ntia

tribuit, et perhibet ipsum poetam responsum ferre. At sive
ipse poeta sive alius quis responsum ferat (vss. 73-
81), satis ineptum videretur, si quis medio in tumultu
tam longam et philosopliicam haberet orationem. Si bene
totius loci colorem perspicimus, videmus omnia dicta per
festinationem et animi perturbationem brevia et abmptii esse.

visne salutari sicut Seianus? habere
timtundem atque Uli summas donare curules,
illum exercitibus praeponere? tutor liaberi
principis augiista Caprearum in rupe sedentis
cum grege Chaldaeo?

Merito Arntzenius (ad Plin. Panegyr. 23 pg. 112) prae-
fort lectionem codicum deteriorum angttsia.

Si scriptum esset augusti cum principis iungendum,
gravem haberemus oppositionem inter augustum principem
et tutorem; augustus aliquis, qui tutoro egeat! Nunc vero
angnsta ad rupc accédons valde languet ct claudicat.
Lectione angnsta recepta, verba nexui valde accommodatji
sunt; est enim consilium poetïie Seiani imaginem illustraro,
.Tiberii contra promero (cf. vs. 93 „in rupe sedentis cum
grege Chaldaeo" et vss. 90-92, ubi Seianus monarchus
apparet.)

Observa quoquo lepidam allusionem ad pauperem paato-
rem, qui in parva rupe capras pascit, quae in his verbis
inest.

Quid Crassos, (|uid Poinpelos evortlt, ot llliun,
ad sua qui domitos deduxit flagra (Juirites?
Summus nempe locus nulla non arti; iKïtitus,
f magnaque numinibus vota exaudita malignis.

Miror, quod Ribbeek hunc locum non intellexit. Scribit
pg. 54-55 „Wie kann der höchste SUmd oder Gipfel der
Macht lemanden zu Boden Stürzen? Das Streben danach
wohl, aber nimmermehr kann der, summus locus\'gleich-
sam von seiner Höhe herabsteigen und sich selber unter-
graben um den Hinaufgeklommenen zu Falle zu bringen."

Explicandum: quod summus locus petitus est et votjx
exauditiv sunt, id demum evertit eos. Haec constructie,
(lua participium perfectum vel praesens pro substantive
verbali ponitur, rara apud nostrum. Reperinms eam:

Eloquium ac famam Dcmosthenis aut Ciceronis
incipit opUiro et totis quinquatribus optat,
quisquis adhuc uno parcam colit asso Minervam,
quem sequitur custos angustiio vernula capsao.

Praeferenda mihi vidotur lectio P, quae imaginom oxstjui-
tiorem reddat. Minerva h. 1. non, ut apud grannnaticosct
rhotorcs larga, sed parca manu iliscipulis iliaciplinam (litte-
ruturauï sc.) »lispertitur.

Ihfinrichius logens parlam oxplicat „Minervam, studia;
es ist aber der erste Anfangsunterricht der nicht viel kos-

tet, eine Minerva uno asse, für einen Schilling zu haben."
Do translatione quidem conferri potest XV. 110: „nunc
totus Graias nostrasque habet orbis Athcnas" de raro usu
participii perfecti pro participio praesente passivo, quod
desideratur : III 262: „sonat unctisstriglibus", ubi „u. str."i. q.
„strigiles, qui unguntur sive ungi solent." V. 68 „panem vix
fractum" , ubi Mayor recte explicat: „qui vixfrangitur", at
quisque mihi assentietur priorem imaginem et forma faci-
liorem et sensu ovidentiorem esse.

Saevus et ilium
oxitus eripuit, quem mirabantur Athenae
torrentem et ploni moderantom frena thoiitri.

Dass jtheatra tota exclamant\' odor ,réclamant\' (Cic.
or. 51, 173, de or. 3, 50, 196) wird Niemanden Wunder
nehmen, aber „die Zügel des vollen Theaters regieren" ist
doch eine gewagte Vorstellung."

Nam thcatriim positum est pro auditorcs, sicut apud
nostrum cena (II. 120) et convivia (V. 82) pro convivis,
ergastiila (VI. 151) pro servis in ergaatulo inclusis,/f/^\'/m
^^III. 182) pro pugnantibus, circiis (VIII 59. IX. 141.) pro
Iis, (lui ludo.s apocUint, poaiUi videnma.

Plcniis uonnumciuam pro crcbcr ponitur o. g. plenum
agmcn, plenum convivium, quamobrem hic locua aie onar-
randua: moderator frequontium apectatorum frcna. Cf.
Ovid. Ep. ex Ponto II. 9, 33; „Caesjir ut imperii moderetur
frena, precamur."

„Da apatium vitîio, nndtos da lupplter, aimüa!"
hoc recto vultu, solum hoc et pallidua optas.

Betrachtet man weiter 191 cot., so wird man geneigt sein,
in „pallidus" den schwächlichen Greis, in ,recto vultu\'
den frischen und zuversichtlichen Jüngling zu erkennen,
30 dass vs. 189 den Begriff „iuvenesque senesque" zu um-
schreiben scheint."

Priminn vir doctus probet redo vuUu idom significare
posso quod „sano corpore". Anuon ei auccediit, vehemen-
ter dubito. Tum ad vs. 191 sqq. respiciens, quod monet W.,
nequaquam propensus sum ad sententiam eius probandam.
Nam lucG clarius, Ii. I. sermonoin fieri de hominibus, qui
malasenectutis nondum experti sint; ergonondeip3is8eni))U8.

Ilaud melius Heinrich: „rccto vullu sine verecundia,au-
dacter. VI. 401 ..../fr/ZÂ, voll Angst und Sorgo, dio Gott-
heit möchte ihm den Wunsch nicht gewahren."

Loco ab eo laudato rccta fade i. q. sine verecundia, au-
dacter; hic sonsus convenit Iloratiano (pioquo loco, quem
idem Heinrich citat, nempe Cann. 1. 3. 18, ubi Bentloius
rostituit redis pro sicds oculis,, at h. 1. non convenit.

Quorsum enim homines procantes dividere in impuden-
tes et desperantes? Ineptum lasset.

K.xspectiunua divisioneni hominum precantium in i)oms
et malos aut in fcliccs ot infdiccs.

Si legimus versus, (luales supra descripsi, nobis cum
priore divisiono roa est. Verba enim redo vultu h. 1. signi-
flcare videntur sine mdu sive confidcnter (Cf. Bentley 1.1.,
qui citât Sonecam Kp. 104, do const: 5. Sueton. Aug. 10.
Stat. Thcb. X 537). Ergo signiflcantur homines, qui ob
nullam mali conscientiam deos intuori audent nec non
votum exauditum iri confldunt, contra vox/><7///V/ms ad eos
pertinot, (jui ob varia mala iM^petrata do exauditione de-
sperant (Cf. XIII 232-235).

Restilt tarnen difficultas quaedam. Quorsum enim illa
vox solum? Adversa fronte pugnat cum poetae consilio,
qui varia vota tractat, tum vel maxime cum vss. 23 — 24,
ubi divitiae prima vota vocantur.

Tentanti hanc vocem emendare aliquis mihi suasit legere
sons, quod mihi nexui optime respondere videtur, nam
verba sotis ct pallidus pulchre maleflcum notant.

lam nunc rem absolutam crederem, nisi mihi occur-
risset scholion P, quod sensum nuilto efftcaciorem praebet,
nempe in lemmato pallidus o. : „laetus et tristis vitam lon-
gam optas, senectutem optas in quocumque statu fueris."

Rospicientes ad illam fabulam do sene et morte sane
propensi essemus ad talem interpretationem, stnl ipsa verba
haud admittunt.

Codd. lulii et Basileensis praebent: „hoe altus coolum-
que tuens hoe pallidus optas" ; verba altus coclumqnc tuens
mihi a monacho in margino adscripta fuisse, quibus vocem
rectus interpretaretur, postea in textum irrepsisse vidontur.

Miror, quod Beer (Spie. luv.), qui in P detexit duas lee-
tiones nempo: „hoc alto recto vultu cet." lectionem «//o
praefert; nam, ni graviter fallor, ß/Zr/sproglossemato vocis
difflcilioris rectus :iccipiondum videtur. Quod vocifl////5 sig-
nificationcm laetus tribuit, hoc certe probandum.

taies aspico nigiis,
quales, umbriferos ubi pandit Thabraca siiltus,
in votula scalpit iam mater simia l)U(^i.

Non est, cur cum Scholtio turpes, cum Ileinsio aniles,
cum de Jonge densas legere debeanms, ((uamquam con-
codo coniocturaa illas sentontiam (îfflcaciorem reddefe. Pnuv
cipua causa mutîvndi adhibetur, «luod luvenalis non ait pro-

nomina correlativa „talis qualis" usurpare. Testetur contra
XI 99, qui m. i. falso deletur(vid. pg. 10). Cf. quoquo XV G3
cet.: „saxa... incipiunt torqueie... nec/m/;c lapidem,
quales et Turnus et Aiax", ubi /«mead .//m/«rolatum i. q.
talcm. XIII 40-4:7: „nec turba deoruni talis ut est hodie."

Heinrich aequo animo oxplicat: .^ar^fürsonsus," Weid-
ner: „partis altcrius = dea andern îSinnoa, dea Gehörs."
Sencm etiam miaeriorem reddit, duoa tjuitum aeuaua ei
attribuona.

Sententiam sic oxplicandam puto: Igitur (do hac vocia
mmc aignificationo cf. VI 393. X 310. XII 57.) aspico Vitium
aivo malum alius corporia mombri. Vox allrrius ticnium
(va. 205) referenda est, nam i)oetji diutiua in co aubsti-
tit, quam ut ad palatum (va. 203) referro poaaimus.

Vocom (lammtm aignillairo poaao vitium aivo malum pro-
bant vsa. 232-238: „aed onmi jj membrorum (/amtio
maior domentia."

tantum artillclH valot halilua oris,
qunil «teterat nmltia in carcoro fornicla annis.

pere pro pronomine relativo ita, ut quod proprie modo de
ipsa persona dici possit, ad praecipuam partem transfera-
tur; de translationibus cf. Kiaer pg. 218 — 226.

Si Heinrichium sequeremur, voci tantum, quae gravis
est pendens, omnis efficacia lulimeretur.

Haec eadem Peleus raptum cum luget AchilUem
atque alius, cui fas Ithacum lugere natantem.

„Si cadere Argolico fas est sub milite Troiam,
te quoque non ullum vulnus habente cadat.
Schölte explicaus verba c»«\' fas per quern decet senten-
tiam frigidam mihi reddore videtur. Ribbeek hanc formulae
fas est aiguificationcm oblitus pg. 55 acribit : ,.fatum würde
ich verafcelien."

fortem posco animum mortis terroro carcntem,
qui apatium vitiio oxtronuun in^cr iiumera ponat
naturae.

Solent interprètes hunc locum oxplicaro rcspicientea illud
Horatianum: „Gratiisuporveniet, quao non sporabitur liora.",
idquo hoc modo : „la qui aatia siln viU\\o datiun osao puUvt, nui-
nua non debitum exi.stimabit, ((uidquld incunudumaccedit."
•Mj)ior tamon vis mihi in Scholtil oxpllcatione incaao vi-

detur, qui, cxtremum ad mimera naturae relato, sic cnar-
rat: Longaevam vitam (conferre iubet vs. 188) minimum
ducit naturae donum.

Sensus etiam efficacior fieret, si pronomen qui ad ter-
rore referremus, cxlrcmum „maximum" explicaremus ; quo
facto hanc haberemus sententiam: „animum carentemter-
rore (sive timore) mortis, qui longaevam vitam maximum
ducit naturae munus," at dubito poetae hoe exemplum neg-
legentiae obtrudere, nam sequens qui vs. 359 ad animum
referendum est; quamquani cf. VI 235, pg. 64.

Ruperti verba spat. vit. extrem, de morte intellegit
(conferre potuit vs. 275, ubi de Solono: „respicere ad
longao iussit spatia ultima vitae"). Corte Stoici mortem
inter munera naturae ponore solobant, quatenus finis
esset maiorum, luvoc vero sententia male mihi co-
haerere videtur cum primo voto „sit mens sana in
corpore sjmo" et cum altero „fortem posce animuni,"
quao vota vitiie amorem spirant, sed eatenus, ut
in laboribus et poriculis suscipiendis vitsi contemni, mors
non timeri debeat.

Nullum nuuien hahes, sl sit prudoutia: nos to,
nos facinuis, Fortuna, deam coelonuo locannia.

P l)raol)ot /labes (quod detoxit Heer. Spicileg.), nonmdli
détériores aôest; quam lectionem vindici\\t Heinrich, contra
priorem i)ugnaro contcndcna liiwco:

1. „daas dio Anrede an dio Fortuna erst in\\ zweiten Satze
folgt, dio vielmelir itn ersten st^\'lion mOsste."

Ki respondendum est verbis Wehori (pg. :i27). „apix-lla-
tio, .si dennnn a veri)ia „nos to, nos facinuis" incipcret,
nimis aubitii nec sjitis pnu>i)arata esset."

Quid? Optime sententiae cohaerent. Poeta Iioc vult: „0
Fortuna, nullam potestatem haberes, si nos prudentes
essemus; at prudentes non sumus, ergo te deam facimus.

III. „beweist auch Niemand, dass es eine richtige Sprache
sei „deus nu men habet."

Vir doctus non legit locos, quos Weberus laudat, nempo
Ovid. Amor. 111.9,18: „Sunt etiam, qui nos numen habere
putant." Ovid. Fast. 6,241 : „Mens quoque numen habet." Cf.
quoque Sen. Oct. 933: „nullum pietas nunc numen habet."

Accedit quod post vss. 363 - 364 requiritur fortis oppo-
sitie, qua virtuti omnipotenti inanis Fortuna opponatur.
Quamobrem consilium poetae esse debet Fortunam pre-
mero quam maxime, quod certo multo magis fit, si statim
legimus „nulluni numen habes."

Qualem vim atquo energiam haec opposita com-
pellatio Fortunae spiret, eo melius intellegimus, si cogitji-
mus, quantum potentiae et ipse poetii et omnino homines
omnes Fortunae tribuere soleant. Cf. III 38-40 VI 605,
sqq. VII. 180, sqq. IX. 148, sqq. X. 73, 285-286.

Cf. quoquo vss. 51—53 huius satirae, ubi hoc modo
bemocritum Fortunam contemnentem delineat:

„Ridebat curas nec non et gaudia vulgi,
iutordum et hicrimas, cum Fortunae ipso minaci
mandarot laqueuin mediumquo Qstendoret unguem."

Et hoc loco lectio P habcs nexui accomodatior. Aloxan-
dro, qui totum orbem terrarum sibi poscit omniaiiue a

Fortuna exspectat, opponitur Diogenes, qui paucis conten-
tus illam Deam tantopere cultam spernit.

Attamen ridicula immiscendi am ore correptus (Cf. pg. 27)
poeta neglegenter annectit sermonem cum Acta persona,
quae philosophorum opibus haud contenta, plura ac plura
petit, cuique non sapientiam sed trcs cquitcs termini loco
propon it.

sic veniunt ad misccUanca ludi.
refert ergo, quis hacc cadcm paret: in Rutilo nam
luxuriii est, in Ventidio laudabilo nomen
sumil et a censu famam trahit.

Weidnerus misccUanca haud de colyphiis (Cf. II. 53: „hic-
tjvntur paucao, comedunt colyphia paucae"), sed de cibo
htxariosa intellegit et contendit hoc nomen cum irrisione
a poetiv cibum gladiatorum signiflcansadhibitum esse; ergo
vult hacc cadcm ad misccUanca loferri. Falso;vox misccUa-
nca cibum signiflcansalibiignotaest, quamobrem signiflcatio
efftcienda est ex ipso verborum noxu, qui Weidnerum sequi
votat. Nam tleri non potest, ut vox vs. 20 cum irrisione,
vs. 21 per hacc cadcm signillcata sine irrisione pro delicate
et pretioso cibo usurpetur. Tanien poeta et h. 1. neglegen-
tiao non abaolvendus est, nam ad forniam oxspectas hacc
cadcm ad miscellanea spectju-e, per sentontiam vero ad vs.
IG roferenduin („magis illa iuvant, quae pluris emuntur.")-
Ileinrichii coniectura sianins haud opus est; subicxitum
enim verborum hausit et trahit est parare o vs. 21 tra
liendum.

ilia domi natas nostraquo ex arbore mensas
tempora viderunt: hoc lignum stabat ad usus,
annosam si forte nucem deiecerat eurus.
at nunc divitibus cenandi nulla voluptîis,
nil rhombus, nil dama sapit, putere videntur
unguenta atque rosae, latos nisi sustinet orbes
grande cbnr et magno sublimis pardus hiatu
dentibus ex illis, quos mittit porta Syenes cot.
P hoc w hos.

Haeckermann (Commentatio pg. 12, 13), Weber et Ru-
perti defendunt lectionem hos. False, opinor. Concede (jui-
dem formulas in hos usus sivo ad hos usus usitatas esse,
sed h. 1 lis locus non est, nam non vox usus sed lignum
requirit pronomen demonstrativum. Si viros doctos seque-
remur, sormo fieri necesse esset de alio ligni usu, sicut
vss. 100, sqq. de alio usu argenti.Infelicissimamihi videtur
coniectura lahni cbenuw; nam prorsus Latinum non est;
arbor appellatur cbcnus et adiectivum dorivatum est cÄt-m/.?.
Nec vero mutîitione quacumquo opus est, nam \\oxpardus
appositum vocis cbur est.

Haud raro apud nostrum ai)po3itio per copulam voci
deflnitae aunectitur, ita ut particula sensum idquc capiat.
Cf. V 1G5 „nodus ... et signum de pauporo loco" VI
Ü38 „Feci . .. puerisquo mois aconita paravi," et p:is-
sim. 1)

\') Cf. quoquo G. Schulz QuaMtioncs luvcnalianae (Ilcrmo» 1880), qui
copiüso (le hoc uru trnrtat pg 187. nnnot. 4. Opusrulum mihi serius in
manua ^enit, quam ut accurato id ronsulcro potucrim.

hic tibi vina dabit diffusa in niontibus illis,
a quibus ipse venit, quorum sub vertice lusit;
namque una atque eadem est vini patria atque ministri.

Primo obtutu vera videntur, quae scribit Ribbeek pg.
135 : „Die Stelle erklärt der Scholiast „do eadem villa vinum,
undo et minister." Diese Paraphrase lautet vorsiflciert vs.
161 „namque cet.", und Heinrich hat auch hier die Inter-
polation richtig herausgefühlt." Sin autem cogitamus
Scholiastam non semper accurato lemma (h. 1. a quibus
ipse venit) praeniisisse 1), verba eius ad ipsuni vs. 161
pertinere credi possunt. Corte vss. 159-160 explicatione
non egent, at cf. X. 145 —U6:

„ad quae saxa (sivo sopulcra)
discutienda valent sterilis mala robora flci,
quandoquidem dat^v sunt ipsis quoquo fata sepulcris.

Versus per so norvosior, quam ut cum Ileinrichio de
interpolamento cogitjire possinuis.

sed roliquos fugienda patrum vestigia du cunt
et monstrata diu veteris trahit orbiUi culpae.
abstinoiis igitur damnandis. huius enim vol

\') Do lomiiiRto ]iravo praoniitso cf. Keil Do glossis iu luveual. o cud.
Pnr. (Index Schol. Ilalae), qui praeter alia hoc profert; V UO in lenimato
Bocchari oleum pessimuni Tripolitanum. VI 15(5 in Icramate liiroHt\'cett
lapis est optiraus rt prctiosiis, dn i|uo calicos rnges liabent.

In Pithooaiio loginius; III 113 i. 1. afque im/e /imeri: „ronscii volunl
csno roi familiaris," ntiiuo similia passim. Cf. quoquo Scholto, qui nnimad-
vertit XIV 127 scholiastam verbis „duo negativa cunfirmativum faciunt"
lemma tiee uou (vs. 180) prnemittcre debuisso, et recte réfutât Heinrichium
pro omnia (vs. 127) »on conicientem.

ex nobis geniti, quoniam dociles imitandis
: turpibus ac pravis omnes sumus, cet.

pg. 8, 10, 22, 32, 33, 37-42] liuius libelli.
Quamobrem Heinrichius et Ribbeckius milii non audiendi
; esse videntur.

Mayor scribit: „Some suppose that a verse has here fal-
len out, but immensae nimiaeque show, that the next verse
might offend the overgrown populace: „all Rome is here"
puts a definite limit to the unlimited, counts thé count-
less" Si sic interpretamur, versum non excidisse statuore
possumus.

At verba Mayoris mihi quaesitiora et contorta videntur,
praecipue ad illud pace... plebis respicienti.

Ribbeck pg. 135 forti animo yss. 195-190 delet;
attamen invitas rectam explicationem attingit; nam Gro-
novii voram explicationem citjms, qua, pracda cab. nil
significat nisi „pmetor, cuius opes ciiballis dovorantur,"
scribit „dass für diese einfache und geläufige Hyper-
l)el in gewissenhaftester Breite die Krlaubniss der, im-
mensii nimijuiue plebs\' eingeholt wird, hat gar keinen Zweck.
Explicationem attingit sed dimittit. Falso, opinor; verbis

! ■■\'

1 •

enim „praecUi caballorum" magna contumelia et opprobrium
inest et certe plebi spectanti et praetorem liberalem ot
specie sua tam sublimem plausu verbisque ad coelum tol-
lenti bilem moverent, quamobrem ridiculo ac faceto modo
addit „si plebis pace dicere licet."

Ribbeckius hunc sensuin attingens tarnen ideo grave
Vitium commisit, quod haud attendit ad vocem ac, quod
exi)licationem a me laudatïun prorsus prohibet. Quamobrem
mihi videtur haec vox in menda iacere et levi manu nui-
ümda esse in hoc, quod obiecti loco ad verbum diccrc su-
mendum est et ad illa verba, praoda caballorum" spectat 1).

Falso; nam verbum opcrirc notionom obumbrandi con-
tinet, (p-amobrem huic sententiao haud aptum. Accctlit
(luod lictioni, (pia ianua pro pei-sona est (attende ad sen-
tontiam, „ianua erexit") o/^rr«/«;- sivo orcH/irt/ri es/accommoda-
tius est. Constructionis, (lua adiectivum vol pronomen vol
participium, (piod ad subiectum portinet, in altera sententia,
subiectum ipsum in altera ponitur, analogias praebet Kiao-
rus Serm. I. pg. 39, nempo: IV 00. X -ll. XII29-30.
XIV 8. Addoro potuit: I 121: „sequiturquo maritum II lan-
guida vol pra(^gnanset circumducitur uxor." XI MO: „lautis-
aima ferro II catnlitur et tota aonat ulniea ccna Hubura."
Cf. (pioquo II 79-80.

\') Do lillom initinli h prnve omim cf. VII. 2 T rc tmnprstnto hnn
tomprstate. XIII 103 P solct in ignosccre (/> hit« ign. .Mil. 132, ubi P
in hoc riisu m ia occasu.

sollicitus, tamquam lapides effuderit imber
examenque apium longa consederit uva.

Haud cogita vit Ruperti, ex uno codice proférons ve, apud
nostrum hic illic que ])vo.ve poni. Cf. IV 147. VI 77. VIII
51, 155. X 20, 100.

Sed si cuncüi vides simili fora plena querella,
si deciens lectis diversa parte tabellis
vana supervacui dicunt chirographa ligni,
arguit ipsorum quos littera gemmaque princeps
sardonychum, locuhs quae cusloditur eburnis:

Ni fallor, legendum est arguai-, contextus verborum mo-
dum potentiolem requirere videtur. Debitor anxius animi
annulum occultât et cavet ne proférât, quod ipsum argu-
ere possit. Ergo poeta vult: Debitor îisseverat se nil acce-
pisse, quamquam annulus, si detegatur, eum arguere
possit 1).

\' quamquam eadem assidue spectentur proelia, ridet
nemo, ubi tota cohors pede non est altior uno.

Omnia inUîrpretum conamina ad voc((Ui quamquam (;x-
plicandain in irritum cadunt. Locus uiondosus, nec intellogi
potest, nisi legimus quando . . . spcclanlur, (juod vidi iam

I) Do iicrniututiuiio modorum iu cudd cf II 1!)8: I\' uoquount | u)
nequeunt. Vll. 219. X. 240.

ante me coniecisse Jacobs (Matth, misc. pliilol. I pg. 91
sqq.), qui vere scripsit: quae haec, quaeso, argumentatio
est-, in qua causa affertur, unde res plane contraria effi-
citur, ei, quam probare studes.

Ruperti coniecit anquircnda i. (i. ciratmdrca, nbivis
quaercnda, at non opus videtur, cum verbis, terra man-
que\' iam talis notio insit. Cf, Mayor, qui vertit: „by
toil and travail."

Inspice quoque huius satirae vs. 115 „adquirendi arti-
flcem" 125 „adquirendi - insatiabile votum" 238 „divi-
tiiis adquirere", ubi P habere dici tur a. quircrc, sed sine
dubio adquirere olim fuit, ut in w.

quantus erat patriae Deciorujn in pectore, quantum
dilexit Tliebas, si Oraecia vera, Menoeceus;
in quorum sulcis legiones dentibus anguis
cum clipois nascuntiu\' et liorrida bella capessunt
continuo, tamquam et tubicon surrexorit ima.

Recta vidotur "Woidneri explicatio, qui quorum ad Grac-
da, quod valet Graccos, referons, contendit vss. 241 —2\'13
esse additamentum satiricum, quo dubitatio do Graeca Ilde
augeatur.

Pars codicum deteriorum pnuîbet quarum, (^uod si verum
esset, ad Thehas referri lu^cesso erat.

Sic fcimen vss. 241 — 248 additainentuin supervacaneum
essent quam maxime ; quamobrem lectio quorum reicienda.

De ,Graecia\' pro Graeci. Cf. Il 120. V 82. VI 151. VHI
58, 120. IX 144. De voce ,quorum\' ad „Graecia" relata

Nec tamen id vitium magis intolorabilo, quam (luae
vicinos humiles rapere et concidere loris
exorata solet.

saxa inclinatis per humum quaesita lacertis
incipiunt torquero, domestica scdilionc
tela.

Sclioliasta legisse videtur scditioni, nam explicat: „com-
petentia, vicina furori. nulla nam sic sunt domestica
rixantibus tela, ut saxa." At nullum exemplum afîerri
potest opinioni domesticum aequo ac proprium cum dativo
coniungi posse. Ergone vulgata, scdilionc sana? Haecker-
mann (Commentîitio) probat Achaintrium, qui subaudit in,
pt Schmidtium, qui statuit ablativum absolutum.

Scdilionc pro in scdilionc h. 1. mihi non dici posse vido-
tur. De ablativo absolute adhibet Haeckermann: comifiis,
ludis, circcnsibus, nec non confert Suot. Caesar. IL: pro-
scriptiouc et Tacit, annal. Ill 28: pace ct principe. OhXxsvàcX-
tur tamen voces laudatas ad praedicatum referri ita, ut
decurtati illi ablativi absoluti mutari possint in protases,
quae ad apodoses pertineant, do qua re h. 1. prorsus sermo
non est.

\' Locus mihi non videtur intellegi posse, nisi levi cum
mutatione legamus cum ncscio quo scditionis. Dó littora
s. iq. fine vocabuli omissa ct. p. 8.

Rede Rilibeck impugnat 0. Müller, qui conterulil:
»den Abseilen erregenden Genifdden des luvenal febll
der Hintergrund einer sebönen nnd erhebenden Vor-
stellung von Rom, wie es sein sollte, oder wie es in
fridieren Zeiten gewesen war."

iu venta studium philosophiae acrius, ultraque quam
concessum Romano ac senatori, liausisse, ni prudentia
matris incensum ac flagrantem animum coercuisset.

Et trahebatur damnatus, quantum obducta veste et
astrictis faucibus niti polerat clamitans sic inclioari
annum, has Seiano victimas cadere.

ah Romanis dissonus, impar, segnius saepe iteratus
incerto clamore prodidit pavorem animorum.

[Quo] cum multitudine adversariorum sui supera-
rentur, ipse, quo cornu rem gessit, fuit superior.

róvrtt rs, uzsp ^tXst öf/fiut ~oistv, 7:poi tö -apa^pfjua T:tpuh£i
érotfiut rjtrav suraxTStv,

St xs i9soFt érrizst\'thjrat, /idXa r cxXuov aurtiu.
Lego: (idXa y txXwv avTiiü,

Tpox\'ti^ai; éXzsat~é~h>vi;,
aTzs fxoi suyónevat lOsiav 3uaov-ac dydiva.
Pro ovaovzac logO oüamro.

(ki rat? ó/isrépatt fipzraïf ypijrat -apaostynaat Tzspt rij-:
éauToö TzovTjpt\'at.

ti o\'int rotf ^ToXsfnot; iyivovrn, rt /téya ilv outujS t~aOov, ótou
dtxt/v tlv ij^iow lanfiavscv;

azóvü)^ fuv XtTTapoi ocii vsiizr^ros rps^ó/icvo:, iniZi\'ivtit- üc
aoyjir/pot ota yrjpwt -spmv"^.

Sine causa Rubnken legit ifspónsvo--, cum van den
Brink legendum est tzivw-^tsq.

xat rpri/iftara fxkv «Jtirwff 7:pi>i rijv ixu ^nol-ijv, YP^l^tinra rik
~pii7 hartXivav eihaav, rj fièv üzta^^voünsvot rijv iXsuOspcav, tuv
<Jè Kardivav -ripaxaXoüvTst èXeuOepwaavTa rouf iioijXout cr: ri^v
\'l\'u)/iYj iXa\'jvs:v. Zuva::£tTTsXXov oi /ttr auuüv 7:pii<! rw KaztXtvav
Tirov Ttva hpnzoiv.dTr^y xo/tc^ovra rat izttTToXdf.

Sulla dictator factus, (piod nemo uuKpuun iec(;rat,
cum fascibus XXIV processit.

De (pün(pie Gatilinariis (Lentulo eet.) contm legem
el sine necessitate supplicium sumlum est.

Recte contenditur inter res in gymnasiis discendas
geographiani veterem non separatim recipiendam fuisse.

^ I

> ■ J

I
(

1 1

•/f.;

-V.-i^

■ «\'v.

j\'W-\'