NA MACHTIGING VAN DEN RECTOR MAGNIFICUS
IlOUGLEEllAAR IN DE FACDLTEIT DER WIS- EN NATUUBKUNDE ,

By het einde van mi/jne Academische loophaan,
neem ik gaarne de gelegenheid waar om ü, Hoogleeraren
en Lectoren van de Medische Faculteit, dank te zeggen
voor het onderwijs, dat ik van U genoten heb.

In het hijzonder aan TI een woord van dank
hooggeschatte Promotor, Hooggeleerde Talma , voor de
welwillende wijze waarop gij, hij het vervaardigen van
dit Proefschrift, mij Uwen raad en Uwe hulp hebt
geschonken.

Ook U, vriend Kltnkert, m^n dank voor de hulp
mij hij het nemm mijner proeven verleend.

Wil men ziekten genezen, zoo moet men voor
alles trachten hare oorzaken op te sporen, wil men
geneesmiddelen aanwenden, zoo moet men de gevol-
gen kennen, die zij op de organen, waarmede wij
ze in aanraking wenschen te brengen, kunnen hebben.

Groot ook is de voorraad der middelen, die den
praktischen medicus te baat staan in het behandelen
dier ziekten.

Niets minder dan rationeel is over het algemeen
de indicatie tot de aanwending dezer middelen. Zoo
is bv. van de werking der oneindig dikwijls aanbe-
volen en gebruikte alkaliën en zuren op den maag-
wand, nagenoeg niets bekend.

patienten, die aan dyspepsie, gepaard gaande met
overmatige zuurvormig lijden. Sommigen herstellen,
anderen niet. Wat van het bicarb. natr. geldt, geldt
ook van het acid. hydrochloricum.

Trousseau zag in hoe verkeerd het is, zoo maar
klakkeloos de werking dezer middelen langs eenvou-
dig chemischen weg te willen verklaren, die van de
alkaliën bv. door neutralisatie van de zuren.

Hij zeide„Toutefois, chose bizarre! tandisque
quelques individus se trouveront bien des acides,
il en est d\'autres, — et ces cas sont difficiles à
préciser, — qui n\'en rétireront aucun bénéfice, et
dont le mal réclamera l\'emploi des alcalins, sans
quon puisse se rendre réellemet compte de leur
mode d\'action."

Een anderen grond, waarom hij langs chemischen
weg het • nuttig effect dier middelen niet wilde ver-
klaren, vond hy daarin, dat hij bij verschillende
personen, naar alle waarschijnlijkheid de zelfde soort
van dyspepsie, in het eene geval zuren, in het
andere geval alkaliën, gunstig zag werken.

Reeds voor dat Trousseau zich met deze kwestie
bezig hield, trouwens slechts klinisch, hadden Engel-
sche schrijvers gewezen op de heilzame werking van
zuren, bij ziektetoestanden van de maag.

1) Trousseau. Clinique médicale de l\'Hôtel Dieu de Paris; Tome
II: de la dyspepsie.

schap schyneii te bezitten, van stimnleerend op tie
maag te werken; voornl. zou de eetlust er door
opgewekt worden.

De zuren daartoe in Engeland in gebruik waren,
acid. sulphuric,, acid. muriatic, en plantenzuren.

Caron in Frankrijk, schreef omstreeks denzelfden
tijd, aan de zuren eén nuttige werking toe

Hunne uitkomsten waren aan het ziekbed verkre-
gen en waren niet het resultaat van onderzoekingen
op ruimeren schaal. De wyze van werking der
zuren op de maag bleef dus nagenoeg .geheel in het
duister. Op grond nu van de kennis van het natuur-
lijk maagsap, bij den mensch door®) Beaumont ver-
kregen en bij dieren door"^) Claude Bernard, stelde
Trousseau op, hetgeen hij noemt: „ma petite théorie."
Hij spreekt zich daarby aldus uit : „Au moment de
la digestion, l\'estomac contient une certaine quantité
d\'acide lactique, d\'acide phosphorique et d\'acide
chlorhydrique; serait ce, dans ces cas, parce que je
fournis, au suc gastrique, l\'équivalent d\'acide qui
lui manque, que ma médication réussit?"

Trousseau meende dus, dat somtyds bij dyspepsie
ill het maagsap niet voldoende zuur voorhanden is.
Hij nam nu de proef met melkzuur, phosphorzuur

Beaumont. Experiences and observations on the gastric juice,
and the physiologie of digestion.

Cours de médecine du College de France: Liquides de l\'orga-
nisme. Paris 1859. Tome II.

en zoutzuur en zag dit laatste zelfs nog in zeer
kleine doses gunstiger werken, dan de twee andere
in grootere hoeveelheden toegediend. Hij besloot dus
voortaan slechts zoutzuur toe te dienen, zoo dikwijls
de toediening van een zuur geindiceerd zou zijn.

Bij andere soorten van dyspepsie meent hij, dat
alkaliën en aardalkalien meer op hunne plaats zijn.

Ook bij dezen wil hij niets weten van de verklaringen
die chemici van de nuttige werking dezer stoffen kunnen
geven. Niet om het zuur te neutraliseeren geeft hij het
alkah: hij merkt op, dat in zulk geval het geven
van alkaliën zou zijn het gieten van olie in het vuur.

De alkaliën zijn n.1. volgens Glaude Bernard een
krachtige prikkel voor de maag, om nog meer zuur
af te scheiden, bij abnormaal sterke zuürvorming,
zou dus het gunstig effect van het neutraliseeren,
door de\' verhoogde afscheiding van zuur kunnen
worden overtroffen. Werkelijk gevoelen patienten,
die aan die overmatige zuurvorming lijden, zich vaak
zeer onaangenaam onder het gebruik Ym alkaliën en
dikwijls worden zij genezen door toediening van acid.
hydrochloricum.

Een geval, dat Trousseau aanhaalt, bewijst wel,
hoe de werking van zuren en alkahen, somtijds vol-
strekt niet langs chemischen weg te verklaren is.

Bij eene* patiente, die aan dyspepsie gepaard
gaande met diarrhoe leed, gelukte het hem door
toedienen van acid. hydrochloricum. de dyspepsie te
doen wijken, de diarrhoe bleef echter bestaan. Nu

diende hij haar creta praeparata toe en het gelukte
hem "de diarrhoe te doen wijken, terwijl de dyspepsie
weder verscheen. Dit verschijnsel, herhaalde zich
eenige malen, totdat hij, ten einde raad, besloot
beide middelen te combineeren. Vóór den maaltijd
gaf hij creta praeparata en na den maaltijd eenige
druppels (3 à 4) acid. hydrocloricum en werkelijk
werd deze therapie, die Trousseau zelf van een
chemisch standpunt zoo irrationeel mogelijk noemt,
met succes bekroond.

Trousseau trok er een goede les uit: „que nous
ne connaissons en réalité le tout de rien, et bien
souvent rien de rien". Latere schryvers, Manassein
en Leube zagen vaak succes van zuren, zoutzuur en
melkzuur; Leube zoowel, als het zuur vóór, als
wanneer het na den maaltijd werd toegediend. Kisch^)
daarentegen raadt wederom sterk aan water uit de
bronnen te Carlsbad, liefst warm aan de bron te
gebruiken, of het zout.

Om nu de wijze van werking van eenige dezer
aanbevolen middelen na te gaan, besloot ik er mede
te experimenteeren op de maag van levende dieren.

Leube bracht bij een hond met een maagfistel,
verdund zoutzuur in de maag, om de werking van
dit middel op den pylorus te bestudeeren. Hij vond,
dat de pylorus gesloten was en bleef.

\') Dr. Kisgh, Med. Rath. Docent Mariënbad. Prag. Medicinische
Encyclopaedie. Artikel Garlsbad-Salz.

De physiologische werking van de middelen by
maagziekten in gebruik, is door Nothnagel en Ross-
BACH in hun handboek, voor zooverre het de chemi-
sche werking op den inhoud der maag betreft, of
den invloed, dien zij op de afscheiding der maag-
klieren bezitten, beschreven.

Over den invloed, dien zij op het spierstelsel
van de maag uitoefenen, is echter zeer weinig
bekend.

Ik koos den invloed dezer middelen op de bewe-
gingen van de maag tot een voorwerp van onderzoek.
Ik beperkte mij om praktische redenen, tot de studie
hunner werking op de maag van konijnen.

Voor ik tot de behandehng van mijn eigenlijk
onderwerp overga, wil ik iets mededeelen omtrent
de werking van den spierrok der maag, voor zoover
die direct betrekking heeft op mijn werk.

Reeds bij een oppervlakkige beschouwing van de
maag van konijnen springt de sterke verdikking van
den wand, ter plaatse van den pylorus, in het oog
en bij microscopisch onderzoek, blijken de spierve-
zelen zoowel de overlangsche als de kringsgewijs
loopende, daar zeer sterk ontwikkeld te zijn. Het
zelfde, doch in mindere mate, is waar te nemen
aan de cardia.

Dat spieren sterk ontwikkelt zijn bewijst, dat zij
een sterke werking plegen uit te oefenen. De pylorus
wordt, zoo mag men besluiten, dikwijls belangrijk
vernauwd of gesloten door den sphincter pylori.

Mikulicz^) zag met den gastroscoop, een werktuig
door hem en Leiter te Weenen samengesteld, peris-
taltische bewegingen van oesophagus en maagwand.
Hij experimenteerde op de maag van normale per-
sonen. Ook Oser experimenteerde met den gastros-
coop en zag hetzelfde als Mikulicz. Later richtte
Oser®) zijne aandacht meer specieel op de bewegin-
gen van maag en pylorus onder den invloed van
nn. vagi en splanchnici.

Bij jonge gecurariseerde honden die gedurende de
laatste 24 uur gevast hadden, werd door hem van
het duodenum of van de maag uit, in den pylorus
een veerende myographische tang gestoken. Deze
werd verbonden met een curvenschrijver van von
Bäsch. De zamentrekkingen en verslappingen van den
pylorus werden aldus als stijgingen en dalingen opge-
schreven. De uitkomsten der proeven zijn de volgenden.

Zoo wel bij intacte nn. vagi en splanchnici, als
wanneer zij doorgesneden zijn, vertoont de pylorus
samentrekkingen, verschillende in intensiteit en duur.

\') Mikulicz. Ueber Gastroscopie und oesopliagoscopie. Wien. Med.
Presse. Aangehaald in Centralbl. f. Chr.

Oser. Centralblatt f. Med. Wissch. 1884. No. 26.
OsER. Ueber Gastroscopie. Wiener Med. Blatt. No. 52. 1881.
Aangehaald in Centralbl. f. Chr.

Prikkel en contractie staan, wat de sterkte betreft
in rechte rede tot elkander. Na afloop der prikke-
ling keert de pylorus tot de norm terug.

Prikkeling der splanchnici in de Thoraxholte
onderdrukt de spontane contracties van den pylorus:
Rust en verwijding van den pylorus.

Bij gelijktijdige prikkeling der nn. vagi aan den
hals en der splanchnici in de thoraxholte wordt
de werking der vagi, voor een deel door die der
splanchnici gestremd. Een maximale splanchnicus-
prikkeling is echter niet in staat een veel zwakkere
vagus prikkeling te neutraliseeren.

Prikkehng van den linker splanchnicus heeft ster-
ker uitwerking dan prikkeling van den rechter.

Ik zag ongeveer hetzelfde als Oser, bij konijnen
bij wie ik de buik in de hnea alba opende en die
ik plaatsle in een indifferende keukenzout oplossing
van lichaams-temperatuur.

Bij deze dieren was de maag goed schoon gespoeld,
zoodat ik geen gevaar liep door proppen gestoord te
worden, die nu eens in den pylorus konden gaan
vastzitten en deze belangrijk konden vernauwen, dan
weder de opening geheel vrij konden laten. Als ik
dan eene indifferente keukenzout oplossing, onder
een geringe drukking in de maag liet stroomen, zag
ik, dat de ^■snelheid waarmede de vloeistof uit de
maag door den pylorus in het duodenum stroomde,
zeer inconstant was.

werd zij plotseling veel geringer, zelfs volgde niet
zelden, gedurende korten tijd, stilstand. Bevat de
maag dus geen voedsel, dan trekt de sphincter
pylori zich afwisselend sterk te samen. Hoe het is
als de maag met voedsel gevuld is, weet ik niet.
Het schijnt mij toe dat het moeilijk is, dit uit te
.maken,

Van den invloed van zenuwen, waar over Oser
spreekt, zag ook ik de bewijzen. Zoo dikwijls de
dieren stuiptrekkingen kregen, die voorbijgaan maar
ook spoedig door den dood gevolgd konden worden,
en gedurende het sterven sloot zich de pylorus en
werd de spier zelf zeer hard. Ook op h?t spartelen
der dieren volgde vernauwing of sluiting van den
pylorus. Schrikten zij, dan volgde hetzelfde; ik
behoefde dikwijls slechts een korte slag tegen den
bak, waarin de dieren lagen te geven, om oogen-
blikkelijk een contractie van den sphincter pylori te
zien volgen, ook dan als ik geen schrik bewegingen
had kunnen zien.

Omtrent de werking van den spierrok van de
maag der konijnen heb ik weinig mede te deelen.
Meestal ziet men nagenoeg geen, of in het geheel
geen beweging.

Somtijds vertoonden zich reeds met het physiolo-
gisch water, zwakke peristaltische bewegingen. Zelden
nam ik die waar wanneer de maag nog met voedsel
gevuld was.

door de stoften, wier werking ik onderzocht, werden
opgewekt, gaan uit van de cardia en zetten zich
naar den pylorus toe voort.

Zwakke en middelmatig sterke peristaltische bewe-
gingen bepalen zich tot het gedeelte vóór den pylorus.
Sterke gaan op den pylorus over, waarna een totale
sluiting volgt. Somtijds zag ik, omstreeks op de
helft tusschen pylorus en cardia, een of twee sterke
insnoeringen. Sigmund Mauer zag deze insnoeringen
dikwijls, zij schijnen dus physiologische verschijnselen
te wezen.

De cardiapols van Basslinger, sterke contracties
van het onderste gedeelte van den oesophagus en
het cardiagedeelte van de maag, sub finem vitae,
zag ik nimmer; wel even als bij den pylorus, een
hard worden van de cardia, tijdens het sterven.

\') Magendie. Aangehaald in Handb. d. PhisioL von Dr. L. Her-
mann, Band. Vft pag. 429.

Door subcutane injectie van chloral hydraat, {^h
tot \'/i gram) wordt een konijn genarcotiseerd. (Ook
deed ik eenige proeven zonder narcose.)

Daarna wordt in een groote bak met physiologisch
water (6 keukenzout op 1000 water) gevuld, inhou-
dende omstreeks 25 liter, het dier zoodanig beves-
tigd , dat slechts kop en hals boven de vloeistof zijn.
Er wordt voor gezorgd, dat dit water een constante
(lichaams-) temperatuur heeft.

Hiertoe is in een andere hooger staande bak, even-
eens physiologisch water, dat op een hooge tempera-
tuur (± 80° C.) gehouden wordt. Uit deze bak voert
^en buis naar de groote bak, waarin dezelve gebo-
gen , de vier wanden volgende, op den bodem hgt. De
buis is van kleine gaatjes voorzien, zoodat door het

openen van de kraan in de verbindingspijp, heet
water in den grooten bak moet vloeien. Een hevel
in den grooten bak aangebracht, zorgt voor het con-
stant niveau der vloeistof. Door drijvende thermo-
meters wordt de temperatuur gecontroleerd.

Onder het water wordt de buik van den processus
xiphoïdeus tot aan den arcus pubis geopend. Om
meer ruimte te verkrijgen wordt de buikwand ook
zijdelings, even onder de laatste ribben, ingesne-
den. De maag komt daardoor, voorzoover zij niet
door de ribben en de lever bedekt wordt, geheel
bloot. Een glazen buisje wordt door den fundus in
de maagholte gebracht, de mucosa en serosa worden
er om heen gebonden, zoodat bloeding onmogelijk is
II en de inhoud der maag niet naar buiten kan komen.

Aan dit buisje wordt een caoutchouk-slang met
trechtertje bevestigd. Door nu achtereenvolgens de
maag, onder geringen drukking om de wand niet te
spannen, met physiologisch water te vullen en door

opening dichtgebonden. Een glazen buisje wordt in
het stuk dat-aan de maag grenst bevestigd; hieraan
wordt wederom een caoutchouk-slang, welke als
afvoerbuis dienst moet doen, aangebracht.

In de zoo gepraepareerde maag wordt de vloeistof
gebracht, wier werking onderzocht zal worden en
nu wordt gelet op peristaltische beweging, vergroo-

Om de toestand van den pylorus, verwijding en
vernauwing goed te kunnen beoordeelen, wordt geme-
ten, hoeveel vloeistof onder een zelfde drukking, in
een zekere tijdseenheid door den pylorus stroomt.
Daartoe wordt de afvoerbuis zoodanig in een reageer-
buisje gelegd, dat de bovenrand van het reageer-
buisje, om alle zuiging te voorkomen, V2 cM. boven
het niveau van den bak verheven is. Een tuitje
aan het buisje geeft gelegenheid het overstroomende
proefvocht in een daaronder geplaatst schaaltje op
te vangen en telkens na verloop van de tijdseenheid
(b.v. vijf minuten) af te meten. Aldus werden seriën
van proeven, telkens gedurende \'U uur of langer
voortgezet, genomen. Aanvankelijk werd de hoeveel-
heid gemeten die in een half uur doorstroomt, later
werd, om meer nauwkeurig de verschijnselen te kun-
nen nagaan, om de 5 minuten gemeten.

Voor het regelen van de drukking waaronder het
vocht in de maag stroomt, wordt aan de aanvoerbuis
een groote trechter bevestigd, en deze wordt door een
hevel gevuld gehouden. Op die manier blijft de druk-
king voortdurend dezelfde: ± 3 cM. Voor een constante
temperatuur van het proefvocht (36° G.) wordt gezorgd.

Na afloop van de proef wordt de maaginhoud
gemeten, door af- en aanvoerbuis te sluiten, trechter
en aanvoerbuis leeg te laten loopen, en daarna het
uit de maag in den trechter vloeiende vocht te meten.

De trechter wordt daartoe laag gehouden, zoodat hij
als hevel werkt en de maag geheel leegzuigt.

Na afloop van iedere proef wordt de autopsie
gedaan, om over den toestand van het maagslijm
vlies te kunnen oordeelen.

Vreezende, door het inbrengen van het buisje in
den fandus, mijne proeven onzuiver te maken, ver-
richte ik ter controle eenige malen oesophagotomie
en bracht door den aan de hals gemaakte wond,
door de cardia heen, het aan voerbuisje in de maag.

De resultaten bleven de zelfden, het konijn leed
veel meer, zoodat ik tot mijn vorige methode durfde
terugkeeren. Zelfs durfde ik na eenige controleproeven
verder gaan en een tweede buisje, tot bespoediging der
uitspoeling in den fundus, welke zich in dit opzicht
geheel als een indifferente zak verhoudt, aanbrengen.

Na afloop van het spoelen werd dit tweede buisje
verwijderd en het kleine gaatje in de maag eenvou-
dig toegebonden. De autopsie leerde ook hier, dat dit
van geen invloed was op het in de nabijheid gelegen
slijmvlies.

Nog ontdekte ik na eenige proeven een onzuiver-
heid, die tot een groote fout aanleiding moest geven.
Even als de overige darmen, vertoond het duodenum
sterke peristaltische bewegingen en was soms gedu-
rende eenigen tijd tusschen afvoerbuisje en pylorus
totaal afgesnoerd. De invloed hiervan moest dus
geëlimineerd worden. Daartoe gaf ik een glazen buis
den vorm van het duodenum, en bevestigde die zoo
in het duodenum, dat de afstand tusschen haar uit-
einde en den pylorus niet grooter dan 1 ü, 2 mM.
(om den pylorus niet direct mechanisch te prikkelen)
was en door contracties van het duodenum, dus
geen sluiting kon worden veroorzaakt. Een aanzien-
lijke reeks van proeven deed mij volkomen op mijne
methode vertrouwen.

Door subcutane injectie van gram chloral
hydraat wordt een konijn, dat gedurende IG urn-
gevast heeft, in diepen slaap gebracht. In den bak
met physiologisch water van nagenoeg 37° G. wordt
de buik geopend. \'

De maag is matig gevuld; er zijn aan haar geen
peristaltische bewegingen waar te nemen.

Het buisje wordt in het duodenum bevestigd.
Evenzoo worden buisjes in den fundus ventriculi
gebracht.

De maag wordt daarna gevuld onder een positieve
drukking van cM., welke drukking gedurende de
proef volmaakt constant wordt gehouden. Door den
pylorus vloeit in uur ± 50 cMl Dit door loopen
geschiedt niet continueel, maar wordt herhaal-
delijk door actieve sluiting van den pylorus onder-

daarna weer gedurende geraimen tijd totaal gesloten
te blijven. Gedurende deze kortstondige opening
zwakke peristaltische bewegingen van den maagwand.

Korten tijd daarna 27\'/2 minuut na het begin, ter-
wijl de pylorus gesloten blijft, peristaltische bewegin-
gen , van de cardia uitgaande, over een klein gedeelte
van de groote curvatuur; de pylorus blijft gesloten
en de geheele maag wordt iets kleiner, hetgeen
\'I bemerkt wordt door het overloopen van den trechter,

onder dezelfde condities met KHO oplossing, 1 dl.
op 1000 dln. Er verschijnen nu sterke peristaltische
fï bewegingen, de pylorus blyft gesloten,

wordt de proef afgebroken, de maag geledigd en
uitgespoeld met physiologisch water.

Wederom geledigd zijnde, wordt de maag gevuld
met melkzuur, 1 dl. op 500 dln. Er vertoonen zich
sterke peristaltische bewegingen. Door den pylorus
loopt echter absoluut geen vloeistof.

Na 10 minuten is de toestand nog dezelfde en
wordt daarom het konyn door verbloeding gedood.
De autopsie leert, dat het maagslijmvlies normaal is,
dat er echter in de maag nog veel vuil is overge-
bleven en dat dit als een prop den pylorus heeft
afgesloten, zoodat daaraan het niet doorloopen van
de gebruikte vloeistoffen geweten kan worden.

Uit ■ deze proef hlvjJcen de eigenaardige afbrekingen
het doorstroomen, die ik wel moet wijten \'aan actieve
vernauiüingen opgevolgd door verwijdingen van den pylorus:
wew zon dit het pylorusspel kunnen noemen.

Baar zidks ook hij het doorstroomen van het physio-
logische water plaats vindt, schijnt het een normaal ver-
^chijnsel te wezen. Verder maakt eene KHO-oplossing,
1 dl. op 1000 dln., de maag kleiner en wekt peristal-
tische bewegingen op, die echter veel sterker zijn bij
^nelkzuur 1 dl. op 500 dln.

Door subcutane injectie van gram chloral hy-
draat wordt een konijn in slaap gebracht. De buisjes

worden in den fundus en in lief duodenum bevestigd
en de maag wordt daarna uitgespoeld. Bij een
drukking van 3 cM. loopt in »A uur, vrij gelijkmatig,
ongeveer 2 liter physiologisch water door; hierby
vertoont zich steeds het eigenaardig pylorusspel. De
maag wordt geledigd en onder overigens dezelfde
omstandigheden wordt KHO solutie, 1 dl. op 1500
dln., in de maag gevoerd. In V2 uur loopt daarvan
1.333 liter door den pylorus, onder zwakke peristal-
tische bewegingen aan het pylorusgedeelte van de
maag en langdurende volkomene onderbrekingen van
den straal.

De maag wordt geledigd en er wordt KHO
solutie, 1 dl. op 1000 dln., ingevoerd. Er verschijnen
wederom zwakke peristaltische bewegingen, zwakker
dan bij KHO 1 op 1500.

De onderbrekingen van den stroom duren echter
langer. ^ De maag is veel kleiner geworden (de visu).

Langzamerhand is het konijn wakker geworden en
by een luid geraas schrikt het en maakt eenige
bewegingen. Telkens na zulke willekeurige bewegingen
sluit zich de pylorus.

Ter controle wordt er nog Va uur physiologisch
water doorgevoerd. In het begin sterke peristaltische
bewegingen en korte pauzen in het doorstroomen.

Later zijn de pauzen weer iets langer en heeft de
peristaltische beweging opgehouden. Er loopt in dit
half uur 1,800 hter door den pylorus. Het konijn
wordt hierop door verbloeding gedood (atknippen der
buikaorta). Bij de autopsie blijkt het maagslijmvlies
normaal te zijn.

Ook hij deze proef vertoont zich. het eigenaardige pglo-
russpel, zooivel hij het physiologische water als hij de
KHO solutie. De pglorus is nauiver hij KHO
l^op 1500, dan hij phijsiol. water en wederom nauiver
hij KHO 1 op 1000, icordt weder tonder h^ phjsiol.
water. De peristaltische bewegingen zijn het sterkst hij
KHO 1 op 1500, zwakJcer hij 1 op 1000.

Dat zij in het hegin van de controle proef met physiol.
water sterker zijn, herust misschien op het nog aan-
wezig zijn in den maagwatid van KHO solutie die aan
bet einde geheel is iveggespoeld.

Door 1 gram chloral hydraat wordt een groot
konijn in slaap gebracht en in den bak met physiolo-
gisch water bevestigd. De buik wordt geopend en
maag onder de bekende voorzorgen, na bevestiging
der buisjes in duodenum en fundus, schoongespoeld.

Daarna wordt onder een drukking van cM.
physiologisch water in de maag gevoerd. Er loopt
niets door, niettegenstaande de maag nog eenige
nialen gevuld en geledigd wordt.

Nu wordt een zuur, HCL, 1 op 500, in de maag
ijl gebracht. Er stroomt zeer weinig door, doch nog

400. Ook hierbij zijn de peristaltische bewegingen
zeer zwak en schijnt de pylorus nog nauwer te zyn,
want in omstreeks 15 minuten, stroomt slechts 5
cM^ door.

Daar bij andere proeven de pylorus veel wijder
is geweest, ligt het vermoeden voor de hand, dat
een propje vuil den pylorus verstopt heeft. Het
konijn wordt gedood en de autopsie van maag en
duodenum leert, dat een propje stevig tussehen
pylorus en afvoerbuisje vast zit geklemd. Hierom
wordt besloten voortaan nog langer te spoelen en
dan ook zacht en voorzichtig te voelen, of er bij de
pylorus nog vuil zit opgehoopt.

Ook is het bij deze proef, dat de storende invloed
wordt opgemerkt, die contracties (peristaltische) van
het duodenum op het doorstroomen van het vocht
kunnen hebben en wordt besloten bij de volgende
proef, een compositie buisje zoodanig te buigen,
dat zijn kromming met die van het duodenum over -
eenkomt en dat buisje op de bekende wijze tot op
1 a 2 niM. van den pylorus in het duodenum, te
bevestigen.

Tevens wordt hierdoor de mogelijkheid van knik-
kmg of drukking van het duodenum voorkomen.

Schoon deze proef geen definitieve resultaten oplevert
omtrent den invloed van de onderzochte stoffen op den
Plflorus, leerde zij eenige belangrijke verheteringen aan-
brengen, T het volkomen schoon spoelen van de maag,
2° het vermijden van drukking op het duodenum en 3°
het beletten van peristaltische heimgingen van het duode-
num, waarvan het resultaat geheel hetzelfde zou kunnen
zijn, als dat van de sluiting van den pylorus zelf.

Een konijn wordt door gram cliloralhydraat in
diepen slaap gebracht; de maag wordt onder de
bekende voorzorgen schoon gespoeld en daarna
gevuld met physiologisch water. Er loopt door:

De maag wordt nu geledigd en NaHO, 1 op
1500, ingevoerd. Er loopt door:
Van 0—5 minuten 183 cM\'. met flinke pauzen en straal.
" 5-10 „ 186 „ „ „ . „ „
" 10-15 „ 182 , , , „ , ,
» 15—20 , 123 „ iets langzamer straal.
" 20-25 , 115 „ ,
" 25-30 , „ , , ,

In de eerste 12 minuten zijn flinke peristaltische
bewegingen, later zwakkere aan het pylorusgedeelte
-van de maag te zien geweest. NaHO, 1 op 1500,
schijnt dus meer invloed te hebben dan KHO, 1 op
1500. De maag houdt in 69 cM\'.

De maag houdt in 58 cM\\ Het schijnt dat door
het achtereenvolgende inbrengen van NaHO, 1 op
1500, en daarna, 1 op 1000, de werking ook grooter
is dan wanneer, 1 op 1000, direct wordt ingebracht.
De maag wordt geledigd en daarna gevuld met NaHO,
1 op 500. Er loopt door:

, 5—10 „ 6 , zeer langzaam druppelen.
, 10-15 , 8 „ „
, 15-20 , 5 , „
, 20-25 , 6 „ „ , , ^

wordt door Verbloeding gedood. Het maagslijmvlies
is gezwollen en met mucus bedekt,

In deze proef werld NallO in denzelfden zin als
KHO, slechts iets ste7^ker. De verhoogde tonus van
den maagivand hlijkt duidelijk hij meting der inhoud
na de aamvending der drie oplossingen van Na HO.
Volumen der maag met physiol. water 80 cM^., met
NaHO, 1 op 1500, 69 cM\\, met NaHO, 1 op 1000,
58 cM^. en eindelijk met NaHO, 1 op 500, 46 cM^.
NaHO, 1 op 500, tast het slijmvlies sterk aan.

Ik vond het wenschelijk meer nauwkeurig na te
gaan de vergrooting of de verkleining der maag door
de verschillende stoffen waarmede ik experimenteerde;
allereerst wilde ik dat van KHO en NaHO doen.
Daarom wordt bij een konijn, in diepe chloral
narkose, een krom glazen buisje door den pylorus
heen in de maag gebracht en even buiten den pylo-
i\'us stevig in het duodenum bevestigd. Bij Vk cM.
drukking wordt de maag met physiologisch water ge-
vuld, daarna wordt de quantiteit hiervan gemeten: zij
bedraagt 74 cM^ Ter bevordering der nauwkeurig-
heid wordt besloten het eenige keeren te doen en
dan van de verkregen getallen het gemiddelde te
uemen. Zoo vind ik 76, 80, 76, 74 en 74 cM\',
gemiddeld dus een volume van 75^/3 cM.\\, bij vulling
ï^et physiologisch water.

1500 d]n., gevuld. De inhoud van de maag is achter-
eenvolgens: 70, 71.5, 66, 64 en 64\'/2 cAf., gemid-
deld dus 67\'/5 cM^ De maag wordt weer geledigd
en KliO 1 op 1000 ingevoerd. De inhoud is nu
achtereenvolgens: 63, 63, 59.5, 52, 52, 56 en 62
cM®., gemiddeld dus omstreeks 58 cM^.,

De inhoud is achtereenvolgens 41\'/i, 43, 32\'/2,
36 en Wh cMl, gemiddeld dus 37.5 cMl

Door den invloed van KHO is de maag dus veel
kleiner geworden en is de capaciteit tot op de helft
verminderd. Nog zag ik dat er hij het physiologisch
water geen peristaltische bewegingen waren, dat die
sterk waren bij 1 op 1500, minder werden bij 1 op
1000 en bij 1 op 500 weer ontbraken, wat ik vroe-
ger ook reeds had gezien.

Het konijn wordt door verbloeding gedood. Het
maagslijmvlies is slechts weinig gezwollen, verder
normaal.

De maag die ynet physiologisch water gevuld 75\'^j\'j c3P.
inhield, is met KHO, 1 op 1500, reeds met 67\'I,
cM\\ gevuld, met KHO, 1 op 1000, reeds met 58,
en met KHO, 1 op 500, reeds met 37,5 Tevens
bevestigt deze proef hetgeen waargêmmen was omtrent
de peristaltische beicegingen in vorige proeven.

Even als voor KHO besloot ik ook voor Na HO
te onderzoeken, of en in welke mate het de maag
kleiner doet worden. Een groot konijn wordt in
diepen slaap gebracht door 1 gram chloralhydraat;
wederom wordt een buisje door den pylorus in de
maag gebracht en stevig in het duodenum bevestigd.
Door dit buisje wordt de maag met physiologisch
water gevuld, bij 2 cM. drukking. De maag houdt
achtereenvolgens in: 84, 86, 83, 85, en 81 cMl,
gemiddeld dus 83.8 cMl

De maag wordt geledigd en daarna gevuld met
NaHO, 1 dl. op 1500 dln. Haar inhoud is achter-
eenvolgens 74, 73, 71, 69 en 68 cMl, gemiddeld
dus 71 cM\\

Wederom wordt de maag geledigd en nu met
NaHO, 1 op 1000, gevuld. Achtereenvolgens is de
inhoud 62,5, 62, 60, 58,5 en 59,5; gemiddeld
dus 60,5 cM^

Nadat de maag geledigd is wordt NaHO, 1 op
500, ingevoerd. De maag houdt achtereenvolgens in:
44, 43.5, 41,5 en 42 cM\'., gemiddeld dus
4^3,4 cMl Ook hier is dus de maag veel kleiner
geworden (bijna de helft). Ik zag verder, even als
bij KHO, bij NaHO, 1 op 1500, peristaltische be-
wegingen, schoon zwakker dan bij KHO; bij NaHO,
1 op 1000 en 1 op 500, ontbraken die. Het konijn
Wordt door verbloeding gedood. Het maagslijmvlies
IS gezwollen, verder normaal.

De maag die met physiologisch ivater 83.8 cM^. be-
vatte , hield met NaHO 71 cM^. in, door
NaHO daalde het volumen op 60.5 en met NaHO
viel het tot 43.4 c3f. De peristaltische bewegingen waren
als bij een vorige proef met NaHO.

Een groot konijn wordt zonder voorafgaande bedwel-
ming in den bak bevestigd. De maag wordt leeg
gespoeld. Nu wordt het dier door injectie van Vj
gram chloralhydraat in de dunne darmen in lichten
slaap gebracht.

van O— 5 minuten 370 cM^. straal met eenige onvolledige pauzen.
, 5-10 , 370 , , , ,
„ 10—15 „ 345 „ straal met volledige pauzen.
„ 15-20 , 330 „ „ , „
„ 20—25 , 340 „ straal met flinke pauzen.
« 25 30 „ 335 , „ „ , „
te zamen dus inVj uur 2090 cM®.

In het laatste kwartier worden eenige zwakke
peristaltische bewegingen aan het pylorus-gedeelte
bemerkt. De visu zou men zeggen, dat de maag
iets kleiner was.

De maag wordt geledigd en daarna gevuld met
Boterzuur, 2 op 1000. Er loopt door:

pauzen. Peristaltische bewegingen aan
het pylorus gedeelte,
n 5—10 „ 345 , idem. idem.
» 10-15 „ 315 , , „

de peristaltische bewegingen iets sterker
» 15—20 „ 275 , straal met flinke pauzen.
» 20-25 , 295 „ , , ,
« 25-30 , 280 , „ . « .
te zamen dus in\'/j uur 1850 cM\'.

1 5—10 „ 200 , straal met volledige pauzen.
" 10-15 , 198 , , , ,
. 15-20 , 210 „

De maag wordt geledigd en ten slotte gevuld met
Boterzuur, 4 op 1000. Er loopt door:

van 0—5 minuten 140 cM\'. straal, druppelen en flinke pauzen.
, 5-10 , 141- , « . „ , „
, 10—15 „ 99 „ druppelen met pauzen, sterke peris-
taltische bewegingen; sommige gaan
over op den pylorus.
„ 15—20 , 120 , straal met pauzen.
, 20-25 , 130 ,, ,
, 25-30 , , , , ,

Het konijn wordt door verbloeding gedood. De
maag blijkt schoon, het slijmvlies normaal te zijn.

Boterzuur vernauwt den pylorus, wekt peristaltische
bewegingen op en verhoogt den tonus der maag.

Een groot konijn wordt, zonder genarkotiseerd te
zijn, in den bak bevestigd en onder de gewone
voorzorgsmaatregelen wordt de maag blootgelegd.
Nadat de maag leeggespoeld is, wordt, omdat het
konijn onrustig is, \'/» gram chloral hydraat in een
der dunne darmen geinjicieerd. Het dier geraakt
daardoor in lichten slaap en hgt rustig.

van 0—5 minuten 515 cM-*. straal weinig pauzen.
, 5-10 , 560 , ,
, 10-15 , 510 , „
, 15-20 , 518 ,, ,
s 20 25 „ 525 „ n «
, 25-30 „ 530 , , „
te zamen dus in 1/2 uur 3158 cMl

Peristaltische bewegingen worden niet waargeno-
men. De inhoud van de maag wordt op de bekende
manier, 5 maal achtereenvolgens, gemeten en bedraagt,
132, 128, 127, 131 en 131 cW. gemid\'deld dus
129.8 cW.

van 0—5 minuten 450 cM\'. straal met eenige volledige pauzen.
» 5—10 , 450 „ straal met eenige pauzen.
. 10-15 , 447 „ „ , ,

eenige lichte peristaltische bewegingen
worden waargenomen.
« 15—20 , 452 , idem. idem.

De inhoud der maag is achtereenvolgens: 117,
115. 115.5, 117 en 114, gemiddeld dus 115.7 cM\'.

van 0—5 minuten 370 cM\'. straal met flinke pauzen.
» 5-10 , 345 , , „ ,
. 10-15 , 330 , , , ,
« 15-20 , 331 „ , , ,
. 20-25 , 327 „ , , ,
n 25-30 , 317 , , „ „

Gedurende het doorstroomen zijn matig sterke
peristaltische bewegingen waar te nemen , in de laatste
minuten gaan enkele hiervan op den pylorus over,
waardoor lange volmaakte pauzen ontstaan.

De inhoud der maag is achtereenvolgens: 100.5,
95, 97, 94 en 94 cM% gemiddeld dus 98.1 cMl
De maag wordt geledigd en Melkzuur, 4 op 1000,
ingevoerd. Er loopt door:

van O—5 minuten 257 cM\'. straal met enkele volledige pauzen.
, 5-10 , 2M , , , ,
„ 10—15 „ 235 , straal met flinke\'pauzen krachtige,

, 15—20 , 239 „ idem. idem.
, 20-25 , 244 , ,
, 25-30 , 229 , „ „
tezamen dus in\'/^ uur 1448 cM^.

De inhoud is achtereenvolgens: 90, 88.5, 89, 88
en 85 cM®, gemiddeld dus 88.1 cM®.

Melkzuur vernauwt den pylorus, verkleint de maag
en wekt matig sterke peristaltische bewegingen op.

Een groot konijn wordt zonder genarkotiseerd te
zijn in den bak bevestigd. De maag wordt bloot-

gelegd en uitgespoeld. Daarna wordt Vi gram chloral
hydraat in de dunne darmen geïnjicieerd. Het dier
is daardoor rustig.

van 0—5 minuten 520 cM\\ straal met flinke pauzen.
, 5-10 , 560 , , , ,
„ 10-15 „ 540 , , „ ,
, 15-20 „ 555 , , , ,
, 20-25 , 530 , , , ,
, 25-30 „ 535 , , , ,
te zamen dus in Vj uur 3240 cM\'.

Er zijn geen peristaltische bewegingen waar te nemen.
De maag houdt achtereenvolgens in 100, 101,
99, 102 en 103 cM^ gemiddeld dus 101 cM^

De maag wordt geledigd en vervolgens wordt
Boterzuur, 2 op 1000, ingevoerd. Er loopt door:

De inhoud der maag is achtereenvolgens 81, 82,
82.5, 81,5 en 82, gemiddeld dus 81.8 cM\\

De maag wordt geledigd en daarna wordt er
Boterzuur, 3 op 1000, ingevoerd. Er loopt door:

sterke peristaltische bewegingen.
„ 5—10 „ 335 „ straal met flinke pauzen; overigens

„ 10—15 „ 330 „ idem. idem.
„ 15—20 „ 321 ,, ,, „
„ 20-25 „ 307 „ „
„ 25—30 , 300 „
te zamen dus in \'/i uur 1983 cM^

De inhoud der maag is achtereenvolgens: 61.5,
59, 59.5, 60 en 58 cM% gemiddeld dus 59.6 cMl
De maag wordt geledigd en Boterzuur, 4 op 1000 >
ingevoerd. Er loopt door:
van 0—5 minuten 120 cM\'. straal met flinke pauzen.

De peristaltische bewegingen zijn sterk. Sommige
zetten zich voort op den pylorus. De inhoud der
maag is achtereenvolgens 52, 49, 48.5, 50 en 51 cM^,
gemiddeld dus 50.1 cM^ Het konijn wordt door
verbloeding gedood. De maag is schoon, het slijm-
vlies is normaal.

Boterzuur vernauwt den pylorus, verkleint de maay
en ivekt peristaltische bewegingen op die echter niet zoo
sterk zijn als wanneer zoutzuur in de zelf de concentratie
gebruikt wordt {zie later).

Een konijn wordt in diepe narkose gebracht
door ®/4 gram chloral hydraat. Onder de bekende
voorzorgen wordt de maag uitgespoeld en daarna
met physiologisch water gevuld. Er loopt door:

Weinige of geene peristaltische bewegingen zijn
gedurende dit half uur aan het pylorusgedeelte te
bespeuren. De maag wordt geledigd en Carb. Kalic.,
1 op 1000, ingevoerd. Er loopt door:

Er vertoonen zich geen peristaltische bewegingen,
maag is de visu kleiner geworden. Carb. Kahcus
1 op 500 wordt nu ingevoerd. Er loopt door:

van 0—5 minuten 79 cÄP. dunne straal, korte pauzen.
" 5—10 ,; 42 „ „ „ druppelen en korte pauzen.
» 10—15 „ 47 „ „ ,, „ » >\'

van !2ü—25 minuten 53 cM®. straaltje met pauzen.
„ 25—30 „ 74 „
„ 30—35 „ 40 „ „ ,, „
„ 35-40 „ 40 „
„ 40—45 „ 69 „ „ „

Reeds dadelijk na de vulling wordt de stroom zeer
sterk met bijna aanhoudenden straal. Er loopt door:

Ter controle wordt de \' maag geledigd en met
physiologisch water gevuld. Er loopt door :

van 0—5 minuten 260 cM\'. straal zonder pauzen.
1: „ 5—10 „ 247 „ „ „ „ na drie minuten

weder eenige, na vier minuten korte
volledige pauzen.
„ 10—15 „ 250 „ straal met korte pauzen.

De pylorus is dus door het physiologisch water
wederom nauwer geworden, terwijl hij bij Carb. Kahc.,
1 op 250, zeer wijd was.

Er zijn weinig of geen peristaltische bewegingen
te zien geweest. Het konijn wordt door verbloeding
gedood. Het maagslijmvlies is normaal.

Deze proef leert een merkwaardig feit nl. dat Carb.
Kalic. in zekere concentratie, 1 op 1000, den pylorus sterk
vernautüt, dat hij bij 1 op 500 iveder iets wijder en bij
1 op 250 zeer sterk venoijd wordt.

le zamen dus 2275 cM^
Aan de maag vertoonen zich eenige peristaltische
bewegingen.

De maag wordt geledigd en Carb. Natric., 1 op
1000, ingevoerd. Er loopt door:

met pauzen. Na twee minuten drup-
pelen, spartelt het konijn, hierbij is
de pylorus gesloten en op het aan-
voelen zeer hard.
.„ 5—10 225 „ bijna continue straal met enkele onvol-

„ 20—25 „ 260 „
„ 25-30 „ 256 „
te zamen dus 1383 cM\'.
Nu wordt Garb. Natric., 1 op 500, in de maag
gebracht. Er loopt door:

Door de groote hoeveelheid die doorgeloopen was,
was er niet dadelijk proefvloeistof in voorraad en
werd de proef met Carb. Natric. hier afgebroken.
Te zamen was er doorgevloeid 1029 cM®.

Ter controle van vroegere proeven wordt NaHO
ingevoerd om te zien of zulks de enorm wijde pylo-
rus zou kunnen vernauwen,

van 0—5 minuten 90 cM®. druppelen met volmaakte pauzen.
,, 5—10 „ 47 „ langzamer druppelen met vol-
maakte pauzen.

De invloed van NaHO , 1 op 1000, is hier dus
weer duidelijk gebleken, daar de hoeveelheid van
1029 cM®. (door Carb. Natric.) viel tot 175 cMl

Het konijn wordt door verbloeding gedood en de
autopsie leert dat het slijmvlies zeer normaal is
gebleven.

Deze proef leert dat Carh. Natric., even als Carb. Kalic.,
in zekere concentratie (1 op 1000), den pylorus vernauwt;
dat het natriumzoxd echter weer spoediger den pylorus ver-
wijdt dan het kalium zout. Verder blijkt nog eens ten duide-
lijkste de vernauwende invloed van NaHO op den pylorus.

Van een konijn, dat door V-t gram chloral hydraat
in slaap gebracht is, wordt onder de bekende voor-
zorgen de maag schoon gespoeld. Nu wordt physio-
logisch water daarin gevoerd. Er loopt door:

De maag houdt in 130 cM^ De maag wordt
geledigd en Bicarb. Natric. 5 op 1000 ingevoerd.
Er loopt door:

De maag is op het gezicht kleiner geworden. Zij
houdt in 110 cM®. Wederom wordt bij deze proef
de schijnbare tegenstrijdigheid opgemerkt, dat de
tonus van de maag grooter is geworden, terwijl de
pylorus nagenoeg dezelfde wijdte behouden heeft.

Er is echter reeds meermalen op gewezen, dat
de spierbewegingen van de overige maagspieren onaf-
hankelijk van die van den pylorus zijn en omgekeerd,
ten minste tot op zekere hoogte.

Peristaltische bewegingen werden niet opgemerkt.
Daar nu- Bicarb. Natric. alkalisch reageert en toch de
pylorus even wijd gebleven was, zoo werd besloten
dadelijk bij dit konijn de proef te nemen met NaHO, 1 op
1000. Onder dezelfde drukking wordt de maag na
lediging en uitspoeling tot neutrale reactie gevuld
met NaHO, 1 op 1000. Er loopt door:

De tonus is dus bijna dezelfde gebleven als bij
Bicarb. Natric., maar de pylorus is zeer nauw gewor-
den. Het konijn wordt door verbloeding gedood;
de autopsie wordt verricht om te zien of het NaHO
den maagwand had aangetast. Het slijmvhes is ech-
ter bijna normaal. Een zeer Uchte zwelling is waar
te nemen.

Door Bicarb. Natric. 5 op 1000 schijnt de tonus
van de maag berhoogd te zijn, de pylorus echter dezelfde
wijdte gehouden te hebben. De invloed van NaHO 1 op 1000
blijkt ook hierbij loeer sterk.

Daar bij de vorige proef het Bicarb. Natric. slechts
tot 5 op 1000 is beproefd, zal door deze proef zijn
werking m grootere doses onderzocht worden. Een
konijn wordt door Vi gram cliloralhydraat genar-
kotiseerd. Nu wordt in de schoongespoelde maag
physiologisch water gebracht. Onder een drukking
van 3 cM. loopt er door:

van 0—5 minuten 266 cM3. straal, druppelen en flinke pauzen.
" 5—10 „ 270 „ „ „ „
» 10—15 „ 275 „ „ „ „ „

Om tijd te winnen wordt besloten, wanneer de
getallen niet te veel verschillen, telkens gedurende
minuten te experimenteeren.

in 120 cM^. De maag wordt geledigd en Bicarb.
Natric., 5 op 1000, ingevoerd. Er loopt door:

van 0—5 minuten 280 cM®. straal met flinke pauzen.
)j 5—10 „ 280 ,, „ „ ),
,, 10—15 310 ,, ,, ,, ), ,,

De maag houdt in 110 c^f. De maag wordt
geledigd en Bicarb. Natric. 10 op 1000 ingevoerd.
Er loopt door:
van 0—5 minuten 275 cM®. straal met volmaakte en onvolmaakte

De maag houdt in 108 cM^. De maag w^ordt
geledigd en met Bicarb. Natric., 15 op 1000, gevuld.
Er loopt door:
van 0—5 minuten 245 cM®. straal met onvolmaakte en volmaakte

De maag wordt geledigd en Bicarb. Natric., 20 op
1000, ingevoerd. Er loopt door:

wijd was gebleven wilde ik nogmaals het effect van
NaHO beproeven. Nadat de maag tot neutrale reactie
was leeggespoeld, voerde ik een zeer slappe solutie
NaHO V4 op 1000 in. Er loopt door:

De maag houdt in 96 cM^ Na lediging der maag
wordt NaHO, V2 op 1000, beproefd. Er loopt door:

De maag houdt in 91 cMl Na lediging wordt
ten slotte NaHO, V4 op 1000, ingevoerd. Er loopt door:

De maag houdt in 80 cM^. Gedurende het laatste
kwartier, dus bij NaHO 74 op 1000, waren er peris-
taltische bewegingen waar te nemen, uitgaande van
de cardia en zich naar den pylorus uitstrekkende.

Bicarb. Natric. heeft zelfs in sterke concentratie
weinig invloed op den pylorus, schijnt hem een weinig te
vernauwen. De tonus van de maag ivordt duidelijk ver-
hoogd. NaHO, zelfs in zeer zwakke solutie, blijft zijn
bekende werking uitoefenen.

Een konyn wordt door V4 gram chloralhydraat
in narkose gebracht. Onder de bekende voorzorgen
wordt de maag leeggespoeld en daarna gevuld met
physiologisch water. Er loopt door:

Gedurende dit V2 uur is de maag zeer groot (atonie);
de drukking was nimmer hooger dan 3 cM. Inhoud
120 cM®. Te zamen doorgeloopen 3000 c^P.

De pylorus blijkt zeer wijd open te zijn. Van
Carlsbaderzout zal nu beproefd worden, of het
door\' zijn gehalte aan alkah in staat is den pylo-
rus te vernauwen. Daartoe wordt van het kunst-
matige zout (Pharm. Neerl.) een solutie gemaakt van
2 op 1000.

Nauwkeurig op lichaamstemperatuur gebracht en
bij 3 cM. druk ingevoerd, loopt er door:

Inhoud der maag 78 cM®. Is dus het effect van
Carlsbaderzout in zulk een slappe solutie nul geweest
op den pylorus, op de overige maagspieren heeft het
wel gewerkt, daar de maag gedurende het door-
stroomen veel kleiner is geworden.

van 0—5 minuten 500 cM®. straal met korte volmaakte pauzen.
)> 5 10 ,, 500 ,, ,, ,, ,, ,, ,,

Om tijd te sparen wordt niet langer met deze
solutie geëxperimenteerd, daar toch de getallen even
groot blijven.

In 15 minuten is 1500 cM®. doorgeloopen, de
inhoud der maag is 68 c^P. De maag is dus weder
kleiner geworden.

De sterkte van oplossing wordt nogmaals verdubbeld
en nu 8 op 1000 ingevoerd. Er loopt door:

van O—5 minuten 500 cMs. straal met pauzen.
„ 5—10 „ 500 „ „ „ „
„ 10-15 „ 500 „

Ook nu wordt niet verder met deze solutie geëx-
perimenteerd. In 15 minuten is 1500 cM®. door-
geloopen; de inhoud der maag is 54 cM®.

De maag wordt geledigd en Carlsbadzoul 16 op
1000 wordt ingevoerd; het heeft nu duidelijk de
walchelijke smaak aan het zout eigen. Er loopt door:

van 0—5 minuten 130 cM®. dunne straal met pauzen.
)i O—10 ,, 130 ,) ,, ,, ,,

Daar het konijn nu een kramptrekking krijgt en
sub fmem vitae schijnt te zyn, wordt nog snel de
inhoud van de maag gemeten en het konijn daarna
gedood. De inhoud is 40 cM®. De autopsie leert
dat het slijmvlies zeer normaal is gebleven.

Carlshaderzout in soluties van 2—4—8 op 1000 heeft
geen invloed op den pylorus, wel verhoogt het den tonus
der maagspieren; achtereenvolgens toch hield de maag in
78, 68 en 54 cM^. In de solutie van 16 op 1000
schijnt het ooh den pylorus te vernauwen en de maag nog
meer te verkleinen: deze hield in 40 cM^. Eigenaardigis
het, dat gedurende de proef geen peristaltische heioegingen
gezien werden (misschien door den verhoogden tonus?).

Een konijn wordt door V4 gram chloralhydraat in
diepe narcose gebracht. Onder de bekende voorzorgen
na schoonspoeling wordt er physiologisch water in
de maag gebracht. Er loopt door:

Inhoud der maag 120 cM®. De maag wordt geledigd
en Azijnzuur 1 op 1000 ingevoerd. Er loopt door:

van 0—5 minuten 140 cM». onder vlugger of langzamer drup-
pelen ; geen pauzen.
„ 5—10 „ 120 „ idem. idem.
„ 10—15 „ 115 „
„ 15-20 „ 130
„ 20—25 „ 135
„ 25-30 „ 140 „
te zamen dus 780 cM^

van 0—5 minuten 135 cM®. continue dunne straal zonder pauzen.
,. 5—10 ,, 103 „ straal en druppelen zonder pauzen.
„ 10—15 ,, 97 ,, „ ,1 „ „ „
,, 15—20 ,, 92 ,, n t, ,, ,, ,,
„ 20—25 „ 85 „ Er verschijnen nu eenige peristal-
tische bewegingen aan het pylorus.
gedeelte, enkele schijnen zich op
den pylorus voort te zetten: alsdan
ontstaat eene onvolledige pauze.

Inhoud der maag 65 cMl De maag wordt ge-
ledigd en Azijnzuur 3 op 1000 ingevoerd. Er loopt
door:

druppelen met pauzen. Deze pauzen
hangen af van heftige peristaltische
bewegingen, die zich vaak op den
pylorus voortzetten,
dezelfde verschijnselen,
druppelen zonder pauzen, hoewel de
peristaltische bewegingen sterk zijn.
druppelen met enkele pauzen, verder
hetzelfde,
idem. idem.

Naar aanleiding van een proef waar ik meende
opgemerkt te hebben, dat een eenigzins verhoogde
drukking in de maag de peristaltische bewegingen
tegenging, bracht ik hier achtereenvolgens de drukking
in de maag op 3\'U, 4\'/i, 5\'/^, 6\'/2, 1% en S\'/\'i cM.
De peristaltische bewegingen bleven echter even sterk.

Volgens deze proef schijnt het dat azijnzuur, 1 op 1000,
en 1 op 500, den pylorus vernauwt, zonder dat hierbij
de peristaltische bewegingen een groote rol spelen \\ hij 3
op 1000 zijn die echter heftig.

De tonus der maag wordt door azijnzuur, 1 op 1000,
1 op 500 en 3 op 1000, verhoogd. De peristaltische
bewegingen zijn onafhankelijk van de drukking in de maag.

5-10	))	110 „
10—15	11	95 „
15-20	)>	60 „
20—25	II	55 „
25—30	>>	55 „
te zamen dus	465 cM».

Een konijn wordt door V4 gram chloralhydraat
in narkose gebracht. Nu wordt na uitspoeling van
de maag physiologisch water ingevoerd. Er loopt door:

van O—5 minuten 125 cM^. Hierbij vertoonen zich krachtige peris-
taltische bewegingen aan het pylorus
gedeelte van de maag, sommige gaan
op den pylorus over en dan ontstaat
er een pauze. Behalve deze weinige
onvolmaakte pauzen.
De straal is iets dunner geworden.
Verder idem. idem.
idem. idem.

)J	5—10	1)	100
)»	10-15	)>	135
>>	15-20	>j	135
	20-25	»	101
	25-30		119

van 0 — 5 minuten 127 cM\'^. In het begin zeer krachtige peris-
taltische bewegingen van de maag,
niet van den pylorus. Aan het eind
van de vijf minuten echter gaat ook
de pylorus mede doen en nu volgen
zijne contracties elkaar zoo snel op,
dat hij bijna onophoudelijk afgesloten
bli]ft, slechts nu en dan even openstaat.
Bijna alle peristaltische bewegingen
gaan dan van het pylorus gedeelte
van de maag op den pylorus over,
enkele echter niet.
Even als op het laatst van de vorige
periode.

Het is als of de pylorus continued
nauwer wordt, want, terwijl er min-
der doorloopt geschiedt dit met een
veel dunnere straal, terwijl toch de
pauzen minder lang zijn en ook niet
zoo talrijk; de peristaltische bewe-
gingen zijn nog zeer krachtig,
idem. idem.

te zamen dus 557 cM®.
De maag wordt geledigd en HGl 1 op 250 inge-
voerd. Er loopt door:

cM^. Ook hierbij vertoonen zich zeer sterke
peristaltische bewegingen, welke zich
even als in de vorige periode vaak
op den pylorus voortzetten. Hierdoor
ontstaan lange volmaakte pauzen.
,, idem. idem.

van 0—5 minuten 16 cM\'\'. spoedig worden de peristaltische be-
wegingen onbeschrijfelijk heftig, slechts
hoogst zelden gaat de pylorus even
open.
6 ,, idem idem.

De proef wordt hier afgebroken, het konijn door
verbloeding gedood en de autopsie verricht. Het
maagslijmvhes is niettegenstaande de zeer sterke
solutie van HCl volmaakt normaal. Door het aan-
brengen van het pijpje zijn natuurlijk verscheidene
arteries afgebonden; er is echter geen spoor van
erosie in het gebied dier arteries te vinden.

HCl vernauwt den pylorus en wekt krachtige peristal-
tische bewegingen op. Eigenaardig is het, dat bij zeer
sterke concentratie zelfs daar, waar de arteries waren
dichtgebonden, geen spoor van erosie is te vinden.

Ter controle waren eenige proefnemingen gedaan
op niet-genarkotiseerde konijnen, om den invloed, die
het chloralhydraat mogelijk kon hebben, te elimineeren.
Het bleek echter, dat zulke konijnen zeer onrustig waren,
vaak spartelden en daardoor de gang der proeven al te
zeer hinderden. Bij luide bewegingen in het vertrek
reageerden de dieren door contracties van de vernau-
wers van den pylorus en gaven dus onnauwkeurige
uitkomsten.

Nogthans wordt bij deze proef het konijn, omdat
het reeds niet zeer levendig uitziet, niet genarko-
tiseerd. Het dier reageert slechts weinig op de
operatie.

In de lever bevinden zich vele kolonies van Psoro-
spermien^ Maag en duodenum zien er normaal uit.

De maag wordt na lediging en schoonspoehng
gevuld met physiologisch water. Er loopt door:

Gedurende dit half uur zijn er tamelijk sterke
peristaltische bewegingen aan het pylorus-gedeelte
waar te nemen.

Ter controle wordt besloten nu de proef te
eindigen en voorzichtig de maag openknippende

te zien, of soms een propje vuil in den pylorus
de oorzaak van de geringe quantiteit kan zijn. De
pylorus noch het buisje in het duodenum bevatten
vuil. Het maagslijmvlies is volmaakt normaal.

Uit deze proef op een niet genarkotiseerd konijn
blijkt, dat HCl, 1 op 1000 en 1 op 750, den pylorus
vernauwt. Op den tonus was om de zuiverheid der
proefneming in dezen niet gelet.

Een klein maar flink konijn wordt door V4 gram
chloralhydraat. in Uchte narkose gebracht. De maag
wordt schoongespoeld en physiologisch water ingevoerd.
Er loopt door:

van O— 5 minuten 95 cM®. druppelen met volmaakte pauzen
i| . In het begin zijn er zwakke peristal-

tische bewegingen, later sterkere aan
het pylorus-gedeelte waar te nemen.
„ 5—10 „ 144 „ idem. idem.
„ 10-15 „ 152 „ „ „ •
.„ 15—20 ,, 164 „ aanhoudend en snel druppelen; sterke

peristaltische bewegingen. Eenige
malen gaan de bewegingen van de
maag op den pylorus over.
„ 20-25 „ 160 „ idem. idem.
„ 25-30 „ 150 „ „ „
te zamén dusin\'/2uur865 cM®.

zeer sterke peristaltische bewegingen.
, 5—10 „ 11 fl idem. idem.
, 10-15 , 13.5«
, 15-20 , 12 , , „
„ 20-25 , 13 , , „
, 25-30 , 13 , ■

De pylorus is dus nog nauwer geworden. De maag
wordt geledigd en HCl 1, op 500, ingevoerd. Er
loopt door:

van O— 5 minuten 12 cM®. Enorm sterke peristaltische bewegin-
gen ; zeer langzaam druppelen met
volmaakte pauzen.
„ 5—10 „ 10 ,, idem. idem.

De pylorus heeft dus bijna dezelfde wijdte behouden.
Om te zien of er soms ook propjes vuil in den

pylorus of in het buisje aanwezig zijn, wordt de proef
afgebroken, het konijn door verbloeding gedood en
de maag voorzichtig opengeknipt. De maag is schoon;
ook zijn er geen propjes in den pylorus of in het
buisje. Het slijmvlies is normaal.

HCl heeft den pylorus sterk vernauivd en krachtige
peristaltische thewegingen opgeweld.

Een groot konijn wordt zonder voorafgaande
narcose in den bak met physiologisch water beves-
tigd. De maag wordt blootgelegd. Op het midden
tusschen pylorus en cardia is een diepe insnoering
waar te nemen. ,

De maag wordt leeg gespoeld en daarna gevuld met
physiologisch water. De insnoering is gebleven. Er
loopt door:

onvolmaakte pauzen.
, 5—10 , 214 „ idem. idem.
, 10-15 , 217 , , ,
„ 15-20 , 223 , „ ,
, 20-25 , 209 ,
, 25-30 , , ,

Inhoud der maag: 83 clVf. De insnoering is nog
steeds voorhanden. Geen peristaltische bewegingen.

- De maag wordt gevuld met koolzuurhoudend
water uit een siphon die tot 37° verwarmd is. Om
de spanning in de maag niet te hoog te maken,
wordt het koolzuurhoudend water voorzichtig met
physiologisch water vermengd. Reeds dadelijk na
vulling is het de visu waar te nemen, dat de maag
kleiner is geworden. De insnoering is veel dieper.
Er loopt door:

Inhoud der maag 62 cM®. Om tijd te besparen,
wordt niet verder met koolzuurhoudend water geëx-
perimenteerd en, nadat de maag geledigd is, wordt
wederom physiologisch water ingevoerd. De insnoe-
ring is verdwenen. Er loopt door:

Het dier krijgt heftige stuiptrekkingen; gedurende
dien tijd wordt de maag veel kleiner en is de pylorus
geheel gesloten. Het konijn komt bij en de vloeistof
begint wederom te loopen.. Er loopt nu door:

De maag houdt in 62 cM®. Er zijn flinke peristal-
tische bewegingen van de cardia naar den pylorus
gaande, te zien.

van O—5 minuten 16.5 cM®. zeer langzaam druppelen met vol-
maakte pauzen, die voor het
meerendeel dan ontstaan, als de
peristaltische bewegingen op den
pylorus overgaan,
idem. idem.

Inhoud der maag 51 cM®. De peristaltische bewe-
gingen zijn vrij sterk. Het konijn wordt door ver-

bloeding gedood. De maag is volmaakt schoon, het
slijmvlies is normaal, het buisje is onberispelijk
bevestigd.

Koolzuurhoudend water verkleint de maag en ver-
nauiot, schoon veel minder belangrijk, den pylorus.
Zoutzuur wekt peristaltische heioegingen op, verkleint de
maag maar vernauwt den pylorus veel sterker dan
koolzuur het doet.

Conclusie in verband met de Therapeutische Aanwending
der onderzochte Geneesmiddelen.

In de eerste plaats begrijp ik met voorzichtigheid
te werk te moeten gaan met het trekken van beslui-
ten uit de werking der stoffen die ik onderzocht op
de koijijnenmaag, tot die welke zij op de mensche-
lijke maag zouden kunnen hebben.

Zelden echter is het resultaat van een physiologisch
experiment op dieren in principieele tegenspraak
met hetgeen we bij den mensch vinden en ik durf
met eenige waarschijnlijkheid besluiten, dat de wer-
king der door mij onderzochte stoffen op de konijnen-
maag weinig of niet verschilt met die, welke zij op
de menschelijke maag uitoefenen.

Dat het chloralhydraat. hetwelk ik gebruikte om
de dieren in slaap te brengen, een störenden invloed
in mijne proeven kan te weeg gebracht hebben, durf

ik ontkennen. Ik deed toch eenige proeven op
dieren die niet in slaap gebracht waren. De uit-
komsten waren dezelfde, de dieren echter waren
onrustig en dit bemoeilijkte de waarneming.

Van de stoffen waarmede ik experimenteerde
gebruikte ik steeds zwakke en sterke oplossingen en
ging ik de werking na, die zij hebben op den maag-
wand en op den pylorus.

Ik vond dat de alkaliën KHO en NaHO en hunne
enkel- en dubbel koolzure zouten, zoowel in zwakke
als in sterke oplossing, de maag kleiner maken.

In zwakke solutie wekken KHO en NaHO peristal-
tische bewegingen op. By sterke soluties ontbreken
die, of zijn zij niet noemenswaard.

Bij het gebruik der enkel- en dubbel koolzure zouten
zag ik nimmer duidelijke peristaltische bewegingen.

De enkel koolzure zouten werken in zwakke solutie
vernauwend, in sterke solutie verwijdend op den
pylorus.

Het Bicarb. Natric. eindelijk begint eerst in tame-
lijk sterke oplossing op den pylorus in te werken en
vernauwt hem dan.

Het Carlsbader zout zag ik evenals het Bicarb. Natric.
werken. Het had eerst in sterke oplossing invloed
op de wijdte van den pylorus (het werkte vernau-
wend), de maag werd echter door veel zwakkere
oplossingen reeds verkleind.

Boterzuur, melkzuur, azijnzuur en zoutzuur
zag ik alle, zoowel in zwakke als in sterke
oplossing, de maag kleiner maken. Ook wekken
zij , behalve het azijnzuur, in zwakke oplossing peris-
taltische bewegingen op; azijnzuur deed dit eerst in
sterkere oplossing. In sterke oplossingen deden zij het
echter alle vier; het krachtigst zoutzuur en azijnzuur.

Op den pylorus werkten alle vier, zoowel in sterke
als in zwakke oplossing, vernauwend.

Eene oplossing van koolzuur in water, het bekende
spuitwater, verkleinde de maag zeer belangrijk. Het
vernauwde den pylorus, hoewel in vergelijking tot de
verkleining der maag weinig, maar wekte geen peri-
staltische bewegingen op.

Nog zag ik iets, dat der moeite waard is hier
medegedeeld te worden. Eenige malen liet ik, aan
het eind der proeven, de vloeistof waarmede ik expe-
rimenteerde afkoelen. Constant zag ik dan de maag.
kleiner en den pylorus nauwer worden. Verwarmde ik
de vloeistof dan weder, bv. tot 40° G., dan werd de maag
weer wijder en wel zoo sterk, dat bv. de vernauwende
werking van zoutzuur er door geneutraliseerd en
zelfs overtroffen kon worden. Werd de proefvloeistof
afgekoeld, dan verminderden de peristaltische bewe-
gingen of hielden zelfs geheel op. Bij verwarming
tot de norm kwamen zij weder voor den dag.

Daar zuren peristaltische bewegingen opwekken is
het zeer waarschijnlijk, dat de hypertrophie van den
spierrok onder den invloed van de vorming van
zeer veel zuur in het maagsap ontstaat.-

De juistheid van de meening van Brücke, volgens
wien de contracties, die vooral tegen het einde der spijs-
verteering de inhoud uit de maag drijven, hun ont-
staan zouden te danken hebben aan den invloed
van het zoutzuur, wordt door mijne proeven bevestigd.

Zijn er indicaties, alleen met het oog op de
mechanische werking, tot het toedienen der door mij
onderzochte stoffen ?

Laat er bv. een pathologische vernauwing van den
pylorus bv. door litteekenweefsel bestaan. Het zou
dan natuurlijk wenschelijk zijn, den pylorus door
toediening van een geneesmiddel te verwijden. Het
nieuwe weefsel zal echter door geene stof kunnen wor-
den verslapt. Om de ingesta door de vernauwde plaats
heen te persen, is er meer kracht dan gewoonlijk
noodig. We kunnen dus van zoutzuur een gunstig
effect verwachten.

Dat het den pylorus vernauwt heeft voor het aan-
] V genomen geval minder beteekenis, omdat het litteeken-

reiken. De enkel-koolzure zouten, die in sterke
solutie den pylorus schijnen te verwyden, zouden
j [ voordeelig kunnen zijn door de verkleining der maag,

Dat zij geen peristaltische bewegingen opwekken,
waarop in dit geval onze therapie ook moet gericht
zijn, vermindert evenwel de indicatie,
r \' Van het bicarb. natric. en het Garisbader zout zou

zuur toedienen? (Het boterzuur .zou door zijn
onaangenamen reuk eerst later in aanmerking
komen).

Dat melkzuur in het normaal maagsap voorkomt
j zou het tot aanbevehng kunnen strekken; het wekt

echter veel minder sterke peristaltische bewegingen
\'I; op dan het zoutzuur, dat zooals bekend iseenhoofd-

Bij een geval van hyperkinese van de maag,
waar de ingesta te schielijk uit de maag verwijderd
worden, zou, indien we daarvoor geen betere midde-
len bezaten, NaHO of KHO op zijn plaats zijn,
in matig sterke soluties gegeven. Het zou door de
vernauwing van den pylorus de te schielijke ontle-
diging van de maag kunnen tegen houden.

Eenige druppels vinum opii, vóór het eten, zullen
echter veel nuttiger werken door de te sterke spiert
bewegingen te onderdrukken.

Bij ectasia veritricuh, waarbij zoo vaak en met
gunstig gevolg een badkuur te Carlsbad of te Ems
wordt voorgeschreven, zou het Garisbader water dat
warm aan de bron gedronken wordt, zoowel door
het verkleinen der maag, als door de versterking
der peristaltische bewegingen en door het verwijden
van den pylorus, gunstig kunnen werken. Die ver-
wijding van den pylorus en de versterking der peristalti-
sche bewegingen zou in casu echter alleen aan de
warmte van het gebruikte water moeten toegeschre-
ven worden.

niet door de verhoogde temperatuur van het water,
die in tegengestelde zin werkt, zou worden overtroffen.
Het Emser bronwater, dat een veel lagere tempera-
tuur bezit, zou door de verkleining der maag gunstig
kunnen werken.

Behalve de verkleining van de maag en een be-
trekkelijk* geringen vernauwenden invloed op den pylo-
rus, zag ik van koolzuur geen werking. Het wekt geen
peristaltische bewegingen op, maar of het ook in staat
is ze te onderdrukken, kan ik niet beoordeelen.

Daar ik bij mijne proeven slechts den invloed op
het mechanisme der maag beoogde, zoo is het niet
mogelijk voor de alkaliën en hunne koolzure zouten,
wier werking ik onderzocht, alleen-met het oog op
het mechanisme, een indicatie te stellen. Steeds zal
er loch, wanneer zij in de maag gebracht worden,
door den invloed van het zure maagsap chemische
werking ontstaan: wij kunnen dus niet van een
zuiver mechanischen invloed yan deze stoffen
spreken.

1 f

f !
» \'

^i!

Ten onrechte beweert Kunze {Handh. d. inn. iMed.),
dat in het begin van acute lobaire pneumonie de
pols klein en gespannen is, tengevolge van drukking
van het ontstoken longgedeelte op het gezonde.

Morbus Brightii moet niet als een zelfstandig
ziekte-proces worden opgevat maar als „eene uiting
van algemeen liiden."

„Uraernie" is dikwijls niet afhankelijk van inwerking
van stoffen, welke door de normale nieren worden

Gesteld dat de geheele toegediende hoeveelheid
magiste]"ium bismuthi per anum verwijderd werd —
toch zouden Nothnagel en Rossbagh niet mogen be-
weren, dat daardoor de onwerkzaamheid van dit middel
bewezen wordt.

Verwijdering van de primaire ihduratie kan syphilis
niet voorkomen, hoogstens kan zij die ziekte minder
hevig doen zijn.

Bij empyema aspireere men den etter voor men
tot de incisie van de pleura overgaat.

Bij aangeboren coloboma palati duri verrichte men
geen urano-plastiek: men geve obturatoren.

De furunculose bij diabetici hangt af van een
vermindering van het weerstandsvermogen van dc
weefeels die er in betrokken zijn.

Bij verlamming van oogspieren wende men geen
electriciteit aan maar passieve gymnastiek der aan-
gedane spieren.

Het antiseptisch maken en aseptisch houden van
instrumenten geschiede nimmer door subUmaat-op-
lossing.

Het veelvuldig voorkomen van schedeUigging, T po-
sitie , wordt het best door Bathlener verklaard.

vernauwde bekken van Naegele worde gezocht in
gebrekkige ontwikkehng van een darmbeensvleugel.

Dat bij sommige dieren geen sympathische Ophthal-
mie gezien wordt wijst op een verbreiding van de
oorzaak der ontsteking langs de lymphhanen.

Dat de frequentie der polsslagen van een mensch
in verticale houding grooter is dan van denzelfden
persoon in horizontale hgging, verklare men door
de minder diepe inspiratie bij liggende houding.

vaatwand, per diapedesin, wordt beter verklaard door
de théorie van hemng en Samuel dan door die van

Men beschouwe de gemelli als kleinere hoofden
van den musc. obturatorius internus, niet als afzon-
derlijke spieren.

De meening van Hyrtl, dat het scherper worden
van den hoek, die het gedeelte.van den iUo-psoas, dat
boven het os pubis ligt, bij volwassenen maakt, met het
gedeelte onder dit been gelegen, zou verklaren dat
de meeste volwassenen bij het gaan of staan de
beenen een weinig buitenwaarts draaien, mist vol-
doenden grond.

. 5-10	450
. 10-15	420
. 15-20	422
\' 20-25 . „	417
. 25-30 „	425

„ 5-10 „	181	>y	M	>r
„ 10-15	195		V	»
„ 15-20	190	>(	y>	1!
„ 20-25\' „	196	j j	I)	n
„ 25-30 „	189	)r	11	!>

			rende deze vijf minuten veel sterker
			geworden; aan den pylorus volgt
			de eene contractie onmiddellijk op de
			andere.
20-	-25	„ 35 ,,	idem idem.
25-	-30	„ 20 „	De straal is in de korte tijden, dat de pylorus open staat, zeer dun.
30-	-35	„ 17 „	Slechts zelden langzaam druppelen; meestal is de pylorus dicht.
35-	-40	„ 10 „	idem. idem.
40-	-45	>» 8 „	Bijna onophoudelijk gesloten pylorus; zeer heftige peristaltische bewegingen.

i

il
	ï \\
» ^
il
		i-
	fÇ
	i-.
îi
		■ \'

5-10	107	))	>> 1) ))
10—15	109	u	1) t> )1
15—20	103	>>	idem.
20—25	97	!)	>)
25-30	99	!t	n

5-	-10	„ 37	„ straal dunner, overigens hetzelfde.
10-	-15	„ 39	,, druppelen met korte onvolmaakte pauzen.
15-	-20	„ 50	„ sneller druppelen, de pauzen blijven
			\' onvolmaakt.
20-	-25	„ 41	„ idem. idem.
25-	30	„ 34	)> )) >1

5-10	73	„ druppelen en straal met pauzen
10-15 „	91	„ straal met pauzen.
15-20	108	j) >; )> i>
20-25	90	)( )i I) ))
25-30 „	73	„ druppelen, straal, pauzen.
30-35 „	92	„ straal met pauzen.

„ 5-10		105 „	idem. idem.
10-15		120 „	»! ))
„ 15—20		110 „	!) )!
„ 20—25		110 „	f> ))
„ 25-30	)ï	105 „	straal met flinke