|
Jatif Qo?Hn rxL'j,*
|
|||||
|
hxSGjL&vjzNHage, by Ioh&anej TanaerUo
|
|||||
|
P:R~
|
|||||
|
/ENEIS
VAN
T.Firgilius Maro,
beftaende in XII. Boecken,
uyt bet Latijn in Nederduytfche rymen gebracb*
Door Jacob Westerbaen,
bidder , Heere nuan 'Brandwyck.
en Gybland. |
||||||
|
In*'Craven-hage, by Johannes Tongerlooj
Botck-vcrkoopei, wooncudein dc Hoogh-ftract, 1CC1.
|
||||||
|
Op het vcrtaelcn
|
||||||||||
|
Van
|
||||||||||
|
VIRGILIUS MARO,
gedaen door den
Heerevan Brandmjck.
|
||||||||||
|
SOu niet Virgilius fijn Geeft noch ergens fweven ?
Hne wenfcht' ick hem te fien. hoe ooopd' ick herr |
||||||||||
|
'Hoe wenfcht' ick hem te fien, hoe poogd' ick hem
te geven
De kunde van de Tael, die Wefterbaen hem leert! Koft hy s', hy kufte fich voorfeker, dus gekeert VangoetRoomfchinfoetHaegfch; voorfeker foirwr hy trachten
Weer een Latynfchen keermetnieuw' Romeynfche krachten
Te geven aen dit werck: en deed' hy dat, goet Man, Wat een Virgilius, denckt Lefer, had men dan / C O N S T A N T E R.'
Aen
Den Heere van Suylichevn.
op de voorgaende rympjes
X*0 noch Virgilius ftjn Geeft mocht ergens fweven
En wiflghy waer,fo wilt hem dochgeen kenms geven,
Heer Suylichem , dat ick dienprachtigen Poeet Heb dervenfteken in eenjlecht en Hollandfch kked En
|
||||||||||
|
En hem doenftameren, inptaets vanweltejpreeken,
Voor duytfche klerc%en, voor de kinderen en leeken: Want jo hyfulx door u mocht koomen te ve rflaen Sofoutv ft my moogeltjck niet al te welvergaen. Hy mocht by doncker in mtjn kaemer koomen (booken En voor mtjn ledekant my in mtjn raft befiooken Om *t ongelijck dat hy in deefen van my lee, Daer hy vangrooten angfl my druppels fweeten dee Gelijck ah knickers van den top of tot de teenen, * En <vatte myby't hooft oftrock my met de beenen Oferger noch ah dat: en deed? hy dat ,goet Man, Hoe quaeltjck, denckt tens, was V Wefierbaen dan an! J. W.
Op de JE N E I S
Van
<P. VIRGILIUS tMARO.
vcrtaelt door den Edelen en hoog-geleerden Heere
J. WESTER.BAEN,
Kidder, Heere van Brandvijck, (jpc.
Aen den Leser. ' U/? u in Helden- dicbt tens helder te verflatn
Hoe Troyen wierd •vernielt, hoe Dido quam te fneven $ £n mat Arwhifes Soon door aljijn batling-leven Te lard heeft uytgerecbt, te water uytgeftaen t
Wat boeft gby jchool daerom ofmeeler toe tegaen
Of aen't Latynfih verhael oytftuyvet uyt tegeven f '$ Word u in fuyver Baytjch hierfo volmaeckt befchreven, Als waere Maroos geeft verhuyfi in Wefierbaen.
* 2 Veel
|
||||
|
Veel bebben Wei Virgyl bum' moeder-tael doenjpreken
E» hem in Duytfch, in Franfrh, in Spaenfch gewaed gefieken ,
En Mart toegerufi elck naefijns lands manter:
Miter, Lefer >foghy eens dees' blaeren wilt doorrennen> ■ Cbyfult ('k en twijfel nitt) rond uyt met my bekennen, Dm Mara nergens bet nae Marofweemt als bier.
J. de Decker.
Op I
P.VIRGILIUS MAROOS
WEKKKEN,
In nederduytfch Rym gebragt Door ,
DenEdelHoog-beroemden
Heer, mijn Heer JAKOB WESTERBAAN,
Ridder, Heer van Brandwijk,
Gybland , &c.
|
|||||||||||
|
Tityrm, fafegetes , JEneiaque arma legemur,
Roma triumphati dum caput Orbis ent. |
|||||||||||
|
Di
|
|||||||||||
|
t is het manlyk en hoog-dravend M A «. o o s werk,
|
|||||||||||
|
Een wonder kunft-ftuk en een kunftig ftuk vol wonder
Ecn werk , waaraan de Nyd fich magerknaagt'; hoe fterk
Haar gift, fy farengt fich doch door eygen Gift-braak t'onder. Wanneer dat dicht'ren Hoofd, die M a n t u a a n s c h e Swaan
Sijn wickken uytfprcytende pennen komt te roeren. So hitft hy met iijn fang de Leegcrs moedig aan >
Endoet d'opftclde Grieck voor Troyen wapens voereo. O Goon! ilt moogelijk , dat cene Gorgel kon
So queelen , hoog in toon, op Boeren en op Helde' ? Waar ofmen vanyirgylcyt rechce wecrga von »
Of ymand flechts die Hem op duy tfche voeten fteldc ? Ik
|
|||||||||||
|
Ik acht hct vry fo vcelom Hem uyt Rooms-gefa;
Te brengen op de grond van onfe Land-genooren , En nederduytfche Taal doen fpreckken , fo men plag,
Pat yder hem verftaat > als was hy daar gefprootcn, Als Hem in hec Lacyn allcen maar te vcrftaan.
Menkeurhet niet gering een Taal-mante verftrekken. Hoe feer verplicht gy elk > wel-eedle Westsrbaan>
Wienskleed met isgejiertmet die Latyufche trekken ! Wanneer men nu defoom vau decs uw klecding raakc
SowordonsSielcje vlot; deGeetl word opgenoomcn , Die door geheyme brand vol dichtend' y ver blaakt >
Eli nier te leflchen is dan door pimpleefchc ftroomen. De Min van Dido en /Eneas boven drijft,
WienslangcBallingfchap noch droevigfchijntvoord'Oogen , Die Gy als M a r o o s Tolk , en felf als Mini), fchrijft,
En kunt uw trant fo net v erlaagen en verhoogen. Die Mantuaansche Swaandoor die vooreeuwig leeft»
*t Geen als fijnlaatfte item fo heldcr op mod klinkken. So lang fijn eedle naam op Famaas wiekk.en fwecft >
Sal d'Uwe nevens dieonsook ind*oogen blinkken. Maar Gooden ! iaat dees Swaan van Nederland , die grijs
Enoud is , ditgefang niet voor net left na queelen Noch fterven , eer die heeft tot fijn' en onfe prijs
In Rym-faug aangefokt mcer fijns.gtlijke keelen. Meditando.
JOAN BLASIUS, Adv<-
<
Aan het Y.
In Oegft-maend it 62. |
|||||||
|
*
|
|||||||
|
fe*>-
|
|||||||
|
'^■*--^r-:nniar;";-' -'■'■•-------
|
|||||||
|
I N H O U D
1)es eerjien Boecks van
P. VmGILIUS MAROOS
1NEIS.
Eneas, de foon van Anchifes en Venus, ecn man van
uytmuntende Godvruchtigheyt en dapperheyd, in het fevende jaer zyner doolinghen nae het innemen van Trojen feylende door de Tyrrhenifche zee van Si- cilien nae Italien, wiert door groote ftorm en onwe- der ( dat Eolus, de Koningh der winden, hem toe- fond op het verfoeck van Juno aen het ftrant van Li- byengejaeght, ende op het land gegaen zynde fchoot aldaer feven ftucken grof wild , ende heeft de felve verdeelt, ende ghegeven op yder fchip een ( want even fo veel fcheepen waerender van zijne verftroyde vloot gheberght) ende maets ende fijne feheeps overftens ( door langh omfwerven ghematteert) vermaent met hem voorts te willen uytftaen de moeyte ende 't on- ghemack , datter noch overigh mochte zijn , ende haer verfterckt door de hoope van haeft op haer ruft te fullen komen. OnderturTchen fpreeckt Venus aen Ju- piter voor haeren foon Eneas en zijne by hebbende Trojanen, en geeft aen Juno de fchuld van alle ellende en fwarigheden die fy geledcn en uytgeftaen hadden. Jupiter daer en tegen, haer openende het gheheym en 't vervolgh van het Nootlot, vertiooft haer met de * * hooP
|
||||
|
|Plf|H I . I""" ' "" "
hoop van'tgeluckendc voorfpoet die hare naekome-
lingen over't hooft hanghen, ende van de toekomen- de macht ende groote heerfchappye der Romeynen, door wiens redenen Venus ghehert zynde gaet haren foon Eneas te gemoet, die aldaer der wegen onkun- digh, om de plaets ende 'tlandteondeckenherwaerts doolde, ende boodfchapt hem dat de gemifte fchepen behouden waren, ende toont hem dat hy niet verre van Carthago was, een ftad, die aldaer gebout wierde van Dido (andersghenaemt Eliza) dochtervan Belus Coningh in Phenicieru Derhalven geeft fich Eneas met Achates binnen Carthago , beyde bedeckt met een holle Wolcke, foo dat men haer niet en konde zien: alwaer hy fijne cammeraets behouden vind en van Dido vriendelijck ontfanghen wiert. Venus even- wel, dewijl zy op Junoos herberginghe, endedeon- flandvaftigheyt der vrouwen , niet al te vaft derfde flaen fo heeftfy hetfoontje van Eneas, genoemtjii- lus ende Afcanius, dat van fijn vader uyt de vloot ontr boden wasomte hoof bydeConinginne Didoteko- men, in een diepen flaep doen vallen, en nae haer ge- heylighde plaetfen ftilfwygens heen ghevoert en hae- ren foon Cupido in fijne plaetfe doen gaenindeghe- daente vande ghemelte Jiilus , om tuflchen het om- helfen ende kuflen de Coninginne te verraeden ende haer de liefde van Eneas in te blaefen. |
||||||
|
'H«
|
||||||
|
__________,__________________________,. - - •■■■■ ii ■■in"ifrcir-nr^
|
||||||
|
M. t
|
|||||
|
Het eerfte Boeck
Van
P. VIRGILIUS MAROOS
M N E I S. ICk zingh den Oorlogs-held, die d' i. eerfte quam te
landen Uyt hetTrojaenfch geweft aen de Lavijnfche ftran- den En in Italien braght Trojens overfchot, Voorvluchtich daer van daen door't ongenadighlot, Veel is hem dnor 't geweld der Goden wedervaeren Terwijl hy fwirf te land en door de wilde baeren Om *t on verfoenbaer leed, dat Iuno by haer droegh. Oock heeft hy veel geleen daer hy fich neder floegh , Door Oorlogh aengerand terwijl hy was aen*t bouwen En fyne Goden braght (uyt Trojens brand behouwen) In'tland van Latium, van waer 't Latynfch geflacht En den AlbaenfchenRaedweleeris voortgebracht En haren oorfprongh kreeg de hooge ftad van Roomen. O Helden-zangh-Godin , wilt my te hulpe kornen ! Doet my de redenen en oorfaeck recht verftaen! Wien van de Goden was fo fcer te kort gedaen ? Wien fulcken leedgefchiedten daerom fo verbeeten? Hoe was de Koningin der Goden fo verfpeeten ? Wat had haer fo gequetft, dat haer heeft aengeley t Een man fo feer beroemtom zijn Godvruchtigheyd t. Anterior is voor Eneas in Italien gekoomen , mede een Trojaen.
maernietin Latium ,ende dat quarrier daer Eneas naderhand de Stadlaviniumgebouwt heeft, alfo geheeten na fyne ghemaelinne tayinia, dochtervandeu Coningh Latinus, A Te
|
|||||
|
i Het eerfte Boeck.
Te follen door fo veel gevaers en fwaerigheden ?
Wat hitft haer op, daer hy fo veel om heeft geleden ? Syn oock de herten in den Hemel fo verwoedc 3 En fteeckt fo grooten haet oock in der G oden bloed ? Daer was een oude Stad, Carthago, verre tegen
Itaeljen over en des Tybers mond gelegen > Gebouwt van i. Tyryers, rijck, ftrijdbaer: defehad Syliever, fo menzeyt.alseenighlandofftad; Selfs, als Zy 2. Samos dee; hier hadde fy haer waegen, KierhaerewapenSj en (kon't noodlotfulcxverdragen) Dees focht fy metter tyd te maecken een Vorftin Van veele volckeren; die had zy in haer zin, Dit was haer wenfeh en wit: maer nu had zy vernoomen Hoe een geflachtuythecTrojaenfche bloed foukoome, Dat nae verloop van tyd het Tyrifche gebouw Ter neder werpen en haer Sloten flechten fouw; Een volck dat wyd en zyd ter wereld zou regeeren En Lybien met krachc van waepenen verheeren, En koomen roeyen uyt haer foo geliefde ftad ♦ Dat hetde Nood-godin alfo befchooren had. Hier was fy voor beducht, indachtigh hoe te vooren Sy voor het Grieckfe volck (dat zy had uytverkooren) Tot Trojens ondergangh met y ver had geftreen; So had fy oock noch niet vergeeten 't geen voor heen Haer fmert'.en in haer hert de gramfchap had ontfteken; Noch dee haer 'tvonnis zeer dat Paris had geftreken; 3NToch had fy vry wat diep in haren krop gelaen Het ongelijck, dat zy haer hiel te fyn gedaen, En dat zy door de fmaed haers fchoonheyds had gelede • Oock het gehaet geflacht, en d3eer van Ganymede, Van haeren man gefchaeckt en tot het $♦ fchenckerampt Ten Hemel ingebraght. Hier over feer vergramt 1. Die met Dido uyt Tyruj gevlucht waeren,
1. Een Eyland, daer III no gebooren en opgeroedt en met.lupltec getrout was. }.Inde plaetfevan Hebe, Innoosdochter , die Iupiter yanhet
f.-hctick-ampthadafgcjsr, D«
|
|||||
|
..._".. ._.._ ________*-■ v■■>-■ ^^-w------- - -, /||
|
|||||
|
HeteerfteBoeck. g
Dee fy haer beft om de Trojaenen af te weeren
En ver van Latium het overfchot te keeren
Datdcn hardvochtigen Achilles was ontfnapt,
Noch van het vier verde!gt5noch van hetfwaerd gekapt,
So dat fy flingerden en fwerfden veele jaeren
Om alle kuften heen ,door barningenen baeren,
Van't noodlot en befchick des hemels aengetaft.
So veel wercks had het in,fo fwaer een hooftiluck was't
Den grond te legge van het machtig Rijk van Roomen!
Sy waeren naeuweh'jcx uyt het gefight gekomen
Van het Sicilifch land,, verheughc en wel-gemoedt> E n op het ruym geraeckt, en fneen de zoute vloed Met kooprc He vens, als Vrou Iuno, die de fmerte Enongeneesb'rewonddroeghbinnenin hetherte, Dus by haer felven fprack uyt een verfpeete krop : Hoe ? fal ick dan de faeck verwonnen geven op En't geen ick heb begoft onmachtigh laeten fteeken ? Kan ik'tvoornemen des TrojaenfchenVorft niet breke,' En uyt Italien, daer hy het heenen fet, Hem weeren met zyn vloot ? 't wert my quanfuys belet Door 'tGodlijck voorbefchick. was'tdan in Pallas hande So licht de Schepen van de Griecken te verbranden ? Kon fy fo menigh man verdrenckenindezee Om 1. Ajax fchuld alleen Jcenmifdaedjdiehydee Uyt een onfinnigheyd ? koft fy de blixem ftraelen Des grooten Donderaers felfs uytde wolcken haelen En werpen 't vinnigh vier van boven uyt de lucht, En der Argiven vloot verftroyen met een vlucht, En keeren't zee natom vanonderuytzyngronden? Koft zy,die uyt fyn borft blies vlamme door fyn wonde » Door kracht eens dwarrel-winds opvatten,en met een Hem klampen aen een klip: en Ick, die daer gae treen 1, AjajrdeSoonvanOileus.nahetinnemenvanTroje Caflandra
m den Tempel van Pallas verkrachthebWende, endedefchipbreuck ontfvyommen fynde opdeklippen, enroemendedathyhetinweer- wil en icgen danck van Pallas ontkoomen wasjs vanPallai door den Blixem geftraft ende tegen een ftevle totfe aengekletft. A 1 Hoogk
|
||||
|
± He t eerjie Boeck.
HooghinmijnMajefteyt,derGodenConinginue,
En Suiter van Iupijn en fyne gemaelinne,
Moet die fo meenighjaer met maer een volck allean
Geftaegh in Oorlogh fyn, en falmer noch wel een
Hier naemaels vinden die my eeren fal of achten,
En luno te ge val een offerhande flachten,
En valien voor*c Autaerhaer nederigh te voet ?
Dus wrockte de Godin, en, in't ontfleken bloed
Sulcks overleggende, liet haer ten eerften vinden In't Rijck van Eolus, het Vaederland der winden; Een plaetfe, die van ftorm en onweer fwanger gaer. De Coningh, onder wiens gebiedt het Eyland ftaet, Heeft onder zijngezagh dewrevelige winden En weet de bulderaers te breydelen en binden In een geweldigh hoi, en leyt de buyen vaft En dwinght het raefend goed met kercker boey en baft; Waer over zy gebelght vol grimmigheid en tooren Ontrent de poort des berghs haer morren laeten hooren. De Coningh Eool met de Scepter inde hand Sit boven op den Burgh en houdt haer in den band, En weet met foetigheyd haer gramfchap te verfachten ■, Of anders fouden fy metonbefuyfde krachten Vermengen zee en aerd en Hemel onder een Enfleepen'troetgedruysdoorluchten wolcken heen. Maerlupiter,beducht voor fulckeen wedervaren, Heefthaer induyfterefpeloncken doen bewaeren3 J En ley der een gevaert van fwaerte boven op , Van bergen, breed van voet en grof van ly f en top, En ftelden over haer een Coningh, die fou weeten Haer op een vaft verbond,wanneer hy'them fou heeten, Den toom te geven, en die weer te halen i n ; Totwien Vrouw luno toen (des Hemels Koninghin) Met groote nedrigheyd aldus heeft aengeheven: O Eool (want Iupijn heeft u de macht gegeven De zee te flechten of te heffen op met v/ind) Een volck, van my gehaet en dat my niet beraint, |
||||
|
Het eerfle Boeck. j
Isop'tTyrrheenfchevlack, en fet het methaer fche-
pen
Recht nae Italien", en foeckt daer heen te fleepen Haer Huy f-goon, die men heeft te voorens overmant, Om weer een i. Ilium teftichten nae den brand: Gae, hitft uw winden op, en doet de vloot verftroyen, Of in de zee vergaen met al de reft van Trojen. 'k Heb fchoone Nimfen wel tot veerthien in 'tgetal, Waer uy t ick u het puyck van alle geven fal j De iope j daer ick u mee fal laeten trouwen Dat ghy die voor uw vrouw en eyge mooght behouwen, Op dat s* om defen dienft veel jaeren met u leef En u veel kinderen en fchoone vruchten geeft Het is uw werck, Me-vrouw, fprack Eool daer en tegen, Yets te bedencken daer uw dienft fy in gclegen, En't is mijn plicht op uw bevel gereedt te ftaen. Dit rijck, hoedanigh 't is; komt my van u van daenj De Scepter, die ick voer, heb ick door u verkregen j Ghy maeckt dat my lupyn is gunftigh en genegen, En dat ick aen den difch der Goden fitten mach, En over wind en weer en buyen heb gefagru Dus fprack hy,en met een heeft hy fyn ftaf geheven En't punt ter zyden in den hollen bergh gedreven, De winden o verhoops, gelijck als t' faem geruyt, Die dringen elck om'tfeerft met kracht ter poorten uyf, En ftormen over d'aerd' en beucken op de ftroomen -, Sy wroeten't waeter om, doen 't grond-zop boven ko- men
En jaegen baerop bacr en golven naer het ftrandt. 't Gefchreeuwvan'tbootfvolcken hethuylenvan het wandt
En touwen volght'er op; de wolcken rucken t'faemen, DiedenTrojaenenftraxdendaghen't lichtontnaemen, So dat men niet en ziet wat lucht of wacfer is, / Een fwarte nacht beftolpt de Zee met duyfternis, I. Troje.
A j Den
|
||||
|
6 Het eerfteBoeck.
Den Hemel dreunt en kraeckt van grove donderflagen;
Dees geven vyer op vyer, dat 's uyt de wolcken jagenj Al watter is dat dreyght de mannen met de dood. Eneas , die zich vond in Co een hoogen nood, Verftyft van kou, en heeft fyn handen opgehe ven, Hy fucht* en riep io, hoegeluckigh, die daer bleven VoorTrojen, alfmen in 'rgezicht der oudren vocht! Hoewel washy daer aen dien fulcxgebeuren mocht J O dappre Diomeed, ghy kloeckfte Grieck van alien, Waerom en quam ick niec voor Ilium te vallen En daer door uwe hand te fterven in het veld, Daer Heftor viel, en daer i, Sarpedon is gevelt ? Daer Z. Simois een hoop van fpiefTen, hellebaerden, Van fchichtenjwapenen,van helmen,fchilden,fwaerden Sleept met fyn ftroomen heen,en neemt de rompen mee Van meenigh dapper man, en voertfe nae de zee ? Tcrwyl hy befigh is op defer wys te klaegen Is hem een Noorder buy vlack voor in't feyl geflaegen En heft tot aen't gefternt de golven vande zee; De riemen breecken, en de fteve wendt zich ree En't fchip raeckt over ftaegh en geeft fyn zy de baeren Ten beften, die, als of het heele bergen waeren Van waeter, nae fyn boord vaft koomen rollen aent Daer fynder, die het fchynt dat fy ten Hemel gaen En hangen aen den top der opgejaegde baeren, En andre fchynen na den afgroud near te vaeren. Het barnt'er dat het roockt» hier komt de zuyderwind En ruckter drie met hem na klippen bar en blind, Die in het 5. midden van het waeter fyn gelegen En in Italien den naem van Are kreeghen. t. DeJoon vaalupiter die tot byftint van Priamus voorTroje
gekoomenwas. 1. Een tiirier van't Trojacnfche land die fieh met de rivierXantm
vermengt ende nae zee Ioopt. 3, Tuflchcn Afrika en Saidinic,
|
|||||
|
Een
|
|||||
|
Het eerfte Boeck. 7
Een grouwelijcke rugh in't hooghfte vande zee.
Daer komt een Oofte wind en fleepc drie andre mee,
En jaeght haer na het droogh en doetfe 'tdiep verlaetenj
Sy raecken aende grond en ftooten op de plaeten
{Datdeerlijckwasom zienj enwelleninhetzand,
Dat haer gelijck een dijckomringht van allekanr. ,\-
Een j daer de vroom' Oront en Lycius op waeren ..vf **■'" \
Dat wierd van achteren beloopen van de baeren *^J^"^l£
En kreegh een heele zee van waeter van om hoogh , firm **v
So dat de /Herman van het roer voor over vloogh, 7r- - '""-y **v*
Het draeyde driemael om, enfonck voorts voor fyn 60^^ X\k
|
||||||||
|
nwlLV,
|
||||||||
|
gen.
De draeyftroom flockte't op3en heeft het neergetoogen» *c Getal en was niet groot van die men fwemmen fagh , En uyt fo woeften wiel quam weynigh voor den dagh ; Wat Scheeps-tuygh5 riem'en fpaen', en kloeten, luyc- ken, plancken.
'T fchip van Ilioneus, hoefterck.was nu aen'twancken; E n dat van Abas en den dapperen Achaet En van den oud' Aleeth en weet niet langer raet Om zee te houden i 't weer heeft s'al te mael verwonnen* En meenigh reet en leek, die fy niet ftoppen konnen , Set hare Scheepen vol van een vyandlij ck mtt Het pompen helpt'er niet, en't volck is afgemat. Hiertuffchen heeft Neptuyn uyt het gedruyfehver- noomen
Hoe dat'er onraed was in 3t rijck van zyne ftroomen > En dat men't onweer had gelaecen van den band , En dat de zee was om-geroert tot op het Zand. Waerom hy, heel ontftelt, ftack boven uyt de baeren Syn hooft van ondren op om't waeter te bedaeren En zagh Eneas vloot verftroyt door heel de zee, En wat gevaer en nood het volck van Troje lee, Dat tot het uyterfte door't onweer was gekoomen, Enwaer'thaer quam vandaen heefthy welhieft ver- noomen.
A 4 Hy
|
||||||||
|
8 Het eerftc Boeck.
Hy roept de winden, en aldus fprackhy haer aen:
Derft ghy foo (tout te werck op uwen afkornft gaen, En fonder mijn verlof u kaecken hier ontfwellen, En in een anders rijck dus grof de pypen ftellen, En mengen zee en aerd' en Hemel onder een ? Dieick: maer beft is dat ick't water ftel te vreen. Weet dat u fulcx hier nae fo wel niet af ial loopen, En ghy die mifdaed al vry anders fult bekoopen. Packt u terftond van hier, en feght uw Koningh, dat Den fellen Drie-tand en't gebiedt van't woeite nat Aen my, en niet aen hem, is door het lot gebleven. De rotzen, daer ghy woont, die fyn aen hem gegeven. Dat Eool in dat Hoffo breed gae als hy magh} Enhouwfynkerkertoeenhebbedaergezagh. Dus fprack hy, en terftond bedaerden haer de baeren* Hyjaeght de wolcken wegh en doet haer heenen vaeren; De lucht fcheurt, en de Son komt weder voor den dagh. De Nymf i. Cy mothoe en z. Triton, wat hy magh, Soeckt van de fcherpe klip de fchepcn los te maecken ■ Neptuyn ielf lichtfe met fyn vorck, om vlot te raecken, En maeckt een uytwegh door de woelte wadden heen En flecht de barningen, en fachtjes aengereen Dry ft met de lichte raen lanx't bo veiift vande ftroomen. Gelijck als in een Stad een oploop is gekoomen En'c volck in rep en roer en al het graeu w te been En degemeente woedt vol ongeftuymigheen, En fteen en brandend hout lanx ftraete vliegt en fteege , En al voor wapen ftreckt wat fy in handen kregen , Enhaerdedulligheydfchaftallerleygeweer, So dan een deftich man van achtbaerheyd en eer Sichdaerontrcntvertoont, het volck begintte hooren Nae't geen hy feggen fal met opgefteken ooren, En hy met fathticheyd de muyters ondergaec En de gernoedcren ftilt met een foet gelaet: i. Een "ec.Nymf, Dochter van Nereus , en Doris. i.EenSeon vaa
Neptuyn en Salaeia, die de Peecten verzierfn te wefen de Ttoropetter VanNtpcuyn, . S00 |
||||||
|
Het eerfte Boeck. 9
So hiel het onweer op, fo flechten haer de baeren
Als hem de Zee-vooghd quam lanx't waeter openbaeren En hy door a'openIulIh op zijne koetle ree Enaendepaerdengafdenteugel ovei zee. De Frygen fetten't na de naeitgelegen ftranden
Enkomenaende kuil van Lybienteianden. Daer is een inham daer een goede haven valt Door dien het eylano die met vleugelen bewalt, Waer op het waeter breeckt, en wederZyts gefnede Een krommenboefemmaecktengeeitcen ftillereede. Aen a'een en d'andre hand is met ais klip en rots, Diemeteendubblery ,ophaerehoogte trots, Ten Hemel fteygeren met grouweiijcke toppen, So dat m'er veyligh kan voor ltorm en onweer ftoppen. Daer's altijds Itille zee hoe dat het buyten waey'j Een boi'ch ten wederzijd5 hanght over oefe baey En maeckt een vreeflijck woudt, dat met een boogh van boomen
Geeft naere fchaduwen en deckt de ganfche ftroomen; Van vooren onder het gevaert der klippen is Een hoi, en binnen valt het waeter foci en fris, Daer fteene bancken fyn, van de natuyrgehouwen. Dit is der Nyfcn huys,hier hoeftmen retp noch touwea Noch drcgh noch anker tot veriekenngh van't {chip Op dat het niet en (toot' aen fpaenders op een klip. Met feven feylen is de Vcrft hier in gevaeren , Die hy van heel de vloot had faemen kunnen gaeren, Het volckipringht overboort en geeft iich nae het ftrand
En fet de voet met vreugd op het gewenfchte Land, En ieyt fich neder in het Zand met natte leaen, Verfwackt van 5t ongemack, by't harde weer gcleden. Achaat was d'eerfte die het vier uyr keyen floegh En brand in blaederen en drooghe ruyghtejoegh j De gaften brengen hout en rys en done tacken > Die, om de vlara te voen, fy op malkander imacken. Toea
|
||||
|
io- Het eerfte Boeck.
Toen tegen fy nae boord en kregen 't nattegraen
En alle nodighe gereetfchap daer van daen Om den verdroncken tarw te droogen en te maelen. Terwijl zy befigh zyn met alles aen te haelen So Mom Eneas op een hooghen bergfi, en zagh Van daer te zeewaert in, fo ver hy ooghen magh, Of hy gheen Antheus of Caycus kan ontdecken, Of hy gheen maets en ziet die arm3 en riemen recken, Waer de Galeyen zyn, waer Capys wefen magh : Maer hy verneemt haer nieten fiet noch feyl noch vlagh. Drie herten ziet hy gaen ontrent den oever weyen. Haer volght den heelen trop door graezige valleyen. Hier ftondt Eneas ftil, en, eer hy naeder gaet, G reep hy den hand-boogh en de pijlen die Achaet (Den trouwen) met zich droegh,en fonder langh te bey- den Heefc hy voor eerft de drie, die heel de kudde leyden > Gevelt, met hoorenen als boomen op haer kop, Drie ftucken, wel gekroont met meenigh tack en top. Toen heeft hy fich terftond nae d'andere begeven En alles overhoop ten bofchwaert ingedreven, En rufte niet voor hy d'er feven neder fchoot, Al grof wild, wel gevoedt, en maeckf al even groot 'T geta! der ftucken en van zyn gebergde zeylen. Doe keerd' hy weer nae-boord, daer hy die om dee dey- len
En oock de wijn, die haer de goed' Accftes gaf Doe s' uyt Sicilien tc voorens voeren af, En heefc haer droef gemoed vertrooft met defe reden: O kammeraeds (want't is van gifteren noch heden Dat wy van't ongeluck en rampen fyn beftreen) Wy hebben dier-gelijckenargher welgeleen: De Goden fallen hier oock eens een eynd van maecken. Ghy dorft de dulle ScylP en haere klippen naecken Daer 'c altijd baft en huylt van't grouwelijck gedrocht: Ghy hcbc de rotzen van de Reufen oock bezocht: Schept
|
||||
|
Het eerfte Boeck. 11
Schept weder moer,en laet de vrees' en droefheyt vaere.
Het fal miflchien daer nac in u noch vreugde baeren A Is ghy gedenckt w at quaed dat ghy hebt uytgeftaen. Door fo vecl onge vals en fwarigheden gaen Wy heen nae Latium, daer ons de Goden toonen Een plaets, daer wy in ruft en vrede fullen woonen. Daer is't, dat weer het Rijck van Trojen op zal ftaen. Volhardt, en fpaert u tot het ons fal beter gaen. So fprack hy met de mond, en , vol bekommeringhen , Die hem met meenighte van alle kant befpringhen, Toont hy een bly gelaet, maer binnen in fy n hert Kropc hy de droefheyd op, en fmoort aldacr de fmert. De maets zyn bezigh om de proy te gaen bereyen En maecken alles klaer ter maeltijd, en ontweyen En helpen uyt den dos dit onverwachte wildt. Sy hacken het van een en wi jl 't nochleyt en lilt So ftcken fy 'z aen 'z fpit en braeden de quartieren, Een ander doet op't ftrand de kecel over *t vyer, en Is befigh met te zien, en neer geftreckt in't gras Verftercken zy het lijf, dat fwack en moede was, Enfchranilenluftigh van 'z gezodenengebraeden Tot zy haer buyck met wildc en oude wijn verfaeden. Maer alfmen nu genoegh gebraft had en gefmult En dat het lijf met dranck en eeten was vervult, Begonnen iy om haer gemifte maets te baeren, Niet weetend5 of zy dood of noch in't le ven waeren, Of wat te hoopen ftaet, of watmen vreefen moec, En waerom niemand op haer roepen antwoordt doet. Eneas bovenalzucht nuom'tgeenden vroomen Oront en Amycus hy felf fagh overkoomen, Nu om het wreede lot van Lycus, nu om 'z geen De dappre Gyas en Cloanthus had geleen. En 'c was nu uyt, wanneer Iupijn van uyt den hooghen Sloeghoverzeeenlandenvolckerenzynooghen, Enftaende op's Hemcls kruyn fteropgde daer van daen Op 'c Rijck van Libyen, en wijl hy daer bleef fhen |
||||
|
12 Het Eerfte Boeck.
En by zich overley de faecke der Trojanen
So fprack hem Venus aen met oogen vol van tranen:
OJdiedaereeuwichlijckhebtonder uw beftier
Wat Goon en menfclienraeckt, dievooru Blixem-vier Die voor u donderen doet Aerd en Hemel beven t Wat was fo quaet dat mijn Eneas heefc bedre ven ? Wat heeft doch tegen u fo grof en groot mifdaen Het Volck van Troje, dat, nae foo veei uyr te ftaen, Nae fo veel leeds geleen, naefoveeldoonen lijcken, Men om I talien alleenich en de Rijcken Van Latium voor haer de heele Wereld fluyt ? Ghy immers hebt wel eer voor vaft belooft, dat uyt Desoude i. Teucers ftamfou fpriayten 't volck van Rom en
En dappere Overftens en Vorften fouden koomen ■> Diemennaehetverloop vanjaeren foude fien Te water en te land met voile macht ghebien , En alle volckeren des Aerdrijcks overheeren. Wat is 'er, dat u van voornemen doet verkeeren ? Dit was den trooft die 3k had , dit flelde my te vreen In den bedroefden val, die die van Troojen deen. Ick fette tegen 'tquaed'tgoed datter ftond te hoopen, Nu fie 'k het felfde lot haer op de hielen loopen Die fo langh zyn gefolt door allerley ellend. O groote Coningh, wat geeft ghy noch vooreen end Van fo veel fwaerigheen ? z. Antenor kon voor defen Ontfluypen midden uyt de Griecken fonder vreefen En veyligh booren tot in hec Illyrifch Land, En der Liburnen Rijck, en buyten tegenftand Voor by den oorfprongh van Timavus heenen raecken* Waer uyt een fteyle Zee, fo dat de Bergen kraecken, U Diemetfij»SchoonfoonDar<Unus in het Lant van Troje gerer
geert heefc. i, Een tier Trojaenfche Vorften,die na den ondergangh van Tro-
jengekomen is tot in het binnenfte van degolfe van Venet»en( nu foo genaemc,' heeft Pataviengebout eerit geheeten Am;norea, nu Padua, daer fijn graf noch hedendaeghs getoont vvert. Dooi
|
||||
|
Bet eerfte Boeck. 13
Door negen monden ftort, en deckt het hele veld
Metruyfchend water. Hier heeft hynochtansgeftelt
De Srad Pata vien, en is daer neer gefeten
Met deTrojanen,diehy i.nafynnaemdoetheeten
En heeft de waepenen van Troje daer geplant
En woonterongemoeyt in't midden van het land:
Maer wy, uw eygen blocd, die van u fyn gefprooten
En ghy den Hemel gunt, nae 't miflenonfer Vlooten
Die werden om den wrock van een alleen verraen:
Diehoudmen verre van Italienvandaen.
IsdeGodvruchticheyd by ualdus teloonen?
Helpt ghy ons fo weerom aen Scepteren en Throonen ?
Waer op de vaeder van de menfchen en de Goon
Met vriendelijck gelaet j waer mee hy is gewoon De Lucht te helderen en *t onweer op te klaeren, Syn Dochter kuft'en fprack: wilt uwe forge fpaeren, Watu befchooren is fal vaften feeckergaen, Ghy fult Lavinium Men over eynde flaen En de beloofde Stadt geflooten in haer wallen, En den grootmoedigen Eneas hoogh doen brallen, Tot aen de Sterren toe verheven door *t geluck. Oock ben ick niet van zin verandert in dit ftuck, Enwil, dewijlicku ditzieterhertentrecken, Wat naeder openen en breeder gaen ontdecken Hoe het beflooten leyt in myn geheymen Raed; Hy fal een fware krygh, die hem te wachten ftaet, Met dappre volckren in Iraelje voeren moeten, Die hy verwinnen fal en onder fyne voeten Ootmoedich buygen doen, en ftellen haer de wet Nae dat hy zich drie jaer als Coningh heeft gefec In't Ri/ck van Latium, en ftichten ftercke Steden. Maer't Kind AfcaenP datmen Iiilus noemt opheden Maer Ilus was fo langh als Ilium noch lond En in fyn krachten was, fal dertich jar en rond |
|||||||
|
»• ^n«noji4W/
|
|||||||
|
Daer
|
|||||||
|
14 HeteerJttBteck.
Daer heerfchen,en het Rijck naer Alba heenen brengen
Vande LavijnfcheStoel,eenftad, diehy verlengen En fterck bewallen zal: daer onder I. Hedtors bloed Drie hondercjaeren langh de Scepter blijven moet, Tot dat fich Rhee.,eenNon uyt 2,Conincklijcken zade, DieMars befwangren fal, van tweelingen ontlaede. Daer nae fal Romulus, gezooght van een wolvin, En met de roffe huyd gedoft van zyne minn' Het Rijck aenvaerden en de ftrijdbre veften bouwen, Alwaer het volk haer naem nae fynen naem fal houwen: Romeynen fullen 't zyn. dees geef ick een gebiedt Dat paelnochmaet en heeft, daer men gheeneyndaf Dehardeluno felfs, die aerd'enz.ee en winden (ziet. En hemel moe maeckt om by haer wat hulps te vinden Uyt vreefe, die fy heeft voor haer beminde ftad, Sal beter zyn beraen, en vallen op haer plat En met my koefteren en queecken'tvolck van Roomen Om fulcken heerfchappy ter wereld te bekoomen. 'Tgelieft myzoo.oockfal'cgebeurenmettertijd Dat het 3. AiTarifch huys fal ftrecken breed en wijd Haer 4 fcepter over het doorluchtige Mycenen En Phty' en Argos en 't verwonne Griecken heenen, En brengen s'onder't jack van haere flaeverny. Een Keyfer die van der 5 Trojaenen afkomft zy Sal naemaels koomen, die men Iulius fal nommen (Een naem die van de groot* liilus af fal kommen) Wiens Rijck fo ver fal gaen als felfs den Oceaen, Sy n lof en faem fo hoogh als daer de fterren ftaen; 1. Van wegen Creufa , de Sufler van Heftor, Eneasgemalinne, moe-
dervan Askaen.
a, Dochter des Coninghs Numitor,die Ilia en oock Rhea Silviaghe- noemtvvord , eenPriefterin ofNonvan Vefta,
3. AiTaracus is gheweeft een Soon van Tros Coningh der Trojaenen*
defeheefteen Soongehad,geheeten Capys.vaeder van Anchifej.
4. Macidonicn. door Paulus Amilius, ende Achaja door Mummhn
gewonnen zynde.
}. DoorVeuus.daeidcCefgrshaereafkomftafKkcnden. Die
|
||||
|
HtteerfteBoeck. ij
Die ghy hier naemaels, met den roof van't Ooft behan-
Van alle zorgh ontlaen ten hemel fult ontfangen. [gen, Men fal oock defen i. met beloften roepen aen. 2, Dan fal den harden tijd van't krijghen o vergaen j DanfaldegrijfeTrouween Veto, 3. nimmermoeder> En Remus plegen recht met Romulus fyn Broeder: Dan falmen 't oorlogs huys,des bloeds en vechtens moe, Met yfre grendelen en krammen kremmen tee j De dulle Raeferny fal knarffenop haer tanden Gefeten boven op de waepens, en de handen Gevleugelt op den rugh met meenigh koopre knoop, Dat haer het fchuym lanx haer bebloede backhuys loop, Dus fprack hy, en terftond heeft hy Mercuur geropen
En fend hem nae beneenom'tlandte houden open. En dat de nieuwe ftad haer niet geflooten zy, Dat den Trojaenen blijf het gaen en keeren vry, En Dido, onbewuft van't geen daer is beflooten. Dees niet en weere van haer kuft met haere vlooten. Hy, met fyn vleugelen, fpoeyt door de ruyme lucht Recht heen nae Lybien en was daer met een vlucht En leyt fyn laft in'cwerck. het volck en Punifch3 Heeren Bedaeren vangemoedop'tgoddelijckbegeeren. Dc fchoone Coningin, Vrouw Dido, boven al Toont dat de vreemdelingh haer welkom wezen zaL Maer den godvruchtigen Eneas, vol van forghen,
Die hem bekommeren van 's avonds tot den morghen, Nam voor des uchtens vroegh , fo haeft de nieuwe Son Sy n hooft opfteken fouw en weer den dagh begon, Te zien wat land het is, en ofPer menfehen houwen Of wilde dieren (want hy ziet het onbebouwen) i.Ondccde Goden geftelt.
2.Ten tydevanA'jguftus, diedewerddbeTredighthebbeiided«»
Tempd van lanus geflooten heeft,
3. Daer w«den gefeyt twee Veftaes geWee(t te zvn , de eene de moe; der vanSaturnus,deander haer dochter, altijd maeghd. deeer.
fte Werd genomen voor de Aerde ende de tw«de voor het vyer.
airmen van de Maeghd Ysfta fpreeckt, werd defe verftaen.
Wat
|
||||
|
i6 HeteerfteBteck.
Wat kuften dat het zyn, die hy heeft aengedaen;
En feggen aen fyn volck 'c geen hy daer kan verftaen. Ora eerft fyn fchepen in verfekertheyd te ftellen Kieft hy een holle rots, daer boomen over hellen Met naere fchaduwen van een ontfighlijck woud. Achates neemt hy mee, op wienhy zich vertrouwt, Twee fpiefen inde hand met yfer voor beflegen. In't midden van het bofch quam hem fyn moeder tegen In de gedaent' en fchyn van een Sparlaenfche Maegd, Met fulcke wapenen als fo een jonckvrouw draegt, Of van Harpalyce, die de gefwinde ftroomen Van Hebrus rentvoorby met lofgelaetetoomen. Want als een jaegerin fo voerde fy een boogh Op haeren rugh; het hayr dat fpeelde foet en vloogh Haeromdefchouderenmetongebondetuyten, De rock was opgefchort tot boven aen de kuyten, Eneerdaeryemand fprack, riepzy, houd jonghmans houd:
Hebt ghy niet by geval fien dwaelen hier door't woud Een van myn Suiters, die een koocker had gelaeden Met pylen aen haer zy, of volgen lancx de paden In een gefpickelt vel 't fchuymbeckend Everfwyn ? Ey, wyft my wat voor wegh fy heen geloopen fyn. Aldus fprack Venus, en haer Soon iprack fo daer tegen: Ick hebbeniemand hiergezienopdefe wegen Van uwe fufteren. O maeghd, wie dat ghy bent En weettckniet; uwnaemenismynietbekent. Ghy fyt geen fterflijck menfch aen uwe ftemnochwe- fen:
Maer ick vertrouw dat ghy moeteen godinnewefen, En houw het daer voor dat ghy Phebus Sufter Zyt Of van de Nymfen een. Gefegent z.y den tyt Dat ghy ons hier ontmoet ^ wilt onfen nood verlichten Wie dat ghy wefen moogt, en naeder onderrichten Wat naem dit land, dees kuft en dit gewefte draeght, Daer wy door onweer uyt de zee zyn aengejaeght. |
||||
|
HeteerfteBeesk. \j
Wy zyn hier onbekcnt en doolen lanx de landen:
Uwautersfullenwytotdanckbaerhcyddoenbranden
Met meenigh offer-vce. Hieropfpruck VenusweerJ
Jck ken my felfs niet waerd uw aengeboden eer.
De Tyrfche maegden zyn gewoon, wanneer (y jaegheni
Een pyle-kooker en een boogh met haer te draeghen ,
En roode broofekens ten haiven van de kuyt
Te rijghen om het been; 't volck, dat hier woont, is uyt
Agenors (tad al van Fenicien gekoomen,
Een fhgh van lu y den die niec wel en zyn te toomen
Met krijgh en waepenen. ghy fyt hier in't gebiedt
Der Peenen, maer de kuft en't land dat ghy hier ziet
Is'teynd van Lybien. Hieriseenvrouwgefeeten
Ten konincklijckenthroon , die Dido werdt geheeten
En uyt Fenicien van Tyros herwaerts quam
Vyt vreefe voor haer broer, daer fy de vlucht om nanv
Souw ick u in het langh hetongelijck verruelen
Dat haer is acngedaen ickfouw'erin verdwaelen.
Ick fal het u fo kort vertellen als ick kan.
De rijckfte van het land, Sicheus, was haer man.
Sy had hem dapper lief, haer vaederdeedfepaeren
In't alder eerfte groen der maegdelijcke jaeren,
Nochreyn , noch ongeraeckt : maer't Tyrfche Rijck
bezat
Haer broer Pygmalion, die geene weer-gae had In fchellem-ftucken en den wreedflen overtrefte. 'T geviel dat t ufTchen haer hem een krackeel verhefte; De goddeloofe, blind door liefde van het geld, Heefthem verraedlingh met een moord-priem neerge- velt
In't heymlijck, voor't autaer, terwijl hy 't offer dede, Niet eens bekommert wat hier door fyn fullerlede, Die met fo groote minn' haer man bezeten had. Hy hiel het langh bedeckt en wift haer dit en dat Te fteken in de hand, en heeft de droeve vrouwe Mec ydle hoop en met veel leughens onderbouwe. B Maer
|
||||
|
it HeteerJleBmk.
I Maer Get, de geeft van haer noch onbegraeven m an
J Verfchijnt haer in den droom, fo bleeck als hy wel kan, En openbaerc wac in den godfdienft was bedreven , En bloot fyn borft, en toont de wond aen hem gegevcn, En brenght voorts aen den dagh al net verhooie quaed. Het fchelmftuck van het huys aldus ontdeckt, fo raedt Hy haer ten landen uyt op't fpoedigft te vertrecken En vluchte daer van daen, en gaet haer voorts ontdecke iOp dat het op de reys haer aen gheen geld ontbrack)
Jen onbekende fchat d ie onder d'aerde ftack, Een groot gewight van goud en filver,langh verborgen. Hier door onfteit, en vol bekommeringh3 en forghen, Heeft fy haer tot de vlucht bereydt van ftonden aen En maeckter meenigh op om met haer deur te gaen. "Wat tegen den Tyran met haet was ingenomen, Wat voor hem was bevrecft, is al by een gekomen; De fchepen, by geval nu vaerdich, grijpen s' aen En hebben daer het goud en fii ver in geJaen. Dus voeren over z,ee de fchatten van den vrecken Pygmalion, een vrouw heeft het beleydt in't trecken. Ten leften quamen fy alhier behouden aen Daer ghy alreeds fult lien een groote veftingh ftaen En't Slot van't nieuw Karthaeg hoogh nae de wolcken bouwcn;
En 1, kochten (dat de naem heeft nae da daed behouwen En Byrfa vverd genoemt) hiereffen fo veel grond Als met een offenhuyd men pas omleggen kond» Maer wat zyt gy voor volk,en waer van daen gekoome ? Waer leyt de reys nae toe die ghy hebt voorgenoomen ? 1. Dido in Lybien aengedreven zynde, als haer het landea ran Hiar-
bas, ConinghderGetulen , beletwierde, heeft looflclijck verfocht foo veel lands te niogen koopen als men meteenoflen-hnyd foude icunnen beleggen. Het \velcke verkregen hebbende heeft fy het leer info veelkleysefnippcringen gefneden waer medefogrootenringh Remaecktvpierd, datterfogrootenftucklandsmedeomrat wierd, oat fy , hebbende hare fchatten aen haer mede gefellen en volck ver - toont, daer een ftad op hebben ghebou wt, die fy daer nae Carthago genoem t heeft. Het Kafteel is Byrfa geaount geworde» iwede ofl'en- hayd.aiedeefiecfoafoSQewen, pier |
||||
|
HeteerfteBoeck. i^
Hier op verfucht' hy diep, en fey voorts, o Godin»
Souw ick'til altemael vertellen van'cbegin,
En fo'tu beuren mochtmetonbelemmerd'ooren
Van onfe fwarighcen het heel verhael ce hooren
Den dagh waer my te kort, en eer ick had gedaen
So fagh ick langh de Son in't weften onder gaen.
Van Troje (fo ghy oyt van Trojen hoorde fpreecken)
Van'toude Troje fyn wy eertijds afgefteecken
En door verfcheyde zeen geflingert en geplaeght,
En't onweer heeft ons nu aen defe kuft gejaeght.
Ick ben Eneas, de godvruchtige geheeten
(So ghy begeerigh 2yt om mijnen naem te weeten)
Die oni'e Huyf-goon uyt den vyand fleypte mee
En voerfe met een vloot van fchepen over zee,
Ten hemel toe bekent en van Jupijngefprooten :■
Ick foeck ltalien en oude lands-genooten.
Op 5c goed geleyde van mijn moeder (een godin)
Voerick uytFryghienenfette'tzeewaertin
Met twintigh zeylen, om het avontuyr te vinden
Dit my befchooren was, nu fyn derdoor de winder*
Maer fevenoverigh, al reddeloos gemaeckt
Door ftorm en onweer. felfs , daer ick ben aengeraeckt
Daer gae ick onbekent vaft doolen lanx de landen
Van't woefte Libyen, en fie gheen hulp voor handen
Gedreven uyt Euroop' en Afien van daen :
Maer Venus lee het niet dat hy fouw verder gaen
En fprack hem aldus aen in't midden fyner klachten:
Wie dat gy zyt, ick derf het wel voor waerheyd achten
Dat ghy niet heel te mael Zyt in der Goden haet
Dat ghy hier Zyt gelandt. Hebt goeden moed, en gaet
" voorts me't hof en nae de Coningin begeven,
Want ick verieecker' u dat uwe mackers leven*
Sy > en haer fchepen zyn gekomen aen de kuft
Behouwen engeberght (weed vry daer in geruft)'
Door 'c keeren van de wind, fo ick my niet bedriegh, en
So ick niet te vergeefs geleert heb, uyt het vlieghen
B Z Den
|
||||
|
to Het eerjle Iteck.
Der vogelen te xien wat is of wefen fal,
£ngaec mijngis-kunftvaft. Letophettwaelif-tal Van defc fwaenen, die den Arend van te vooren Van boven uyt de lucht in hacre vlucht quam ftooren. Sie, hoe fy op een ry haer geven neder waert > En of geftreken fynof ftrijken op der aerd. Gelijck als fy, ontfnapt de klaeuw des wreeden veugels , Haer geven in een trop en fpelen met haer vleugels £n maecken foet geluy t: fo loopt uw vloot, en al Het volck, ter haven in, of leyt al aen de wal. Gaetghy maer voortdaerudewegh falheenenleyden Dusfpracks' en keerd' haer omen is van daer gefchey- den.
Een bios gingh van haer neck in't wenden als een roos. Een lieffelijcke reuck van Goddeli/ck ambroos Vervuldeganfch de lucht van achtren uyt de locken Van't ongebonden hayr, en d'opgefchorte rocken Geraecken nae beneen en vloeyen lanx der aerd*, En uyt haer tred bleeck klaer den goddelijcken aert. Uy , werdende gewaer, als fy nu was geweecken, Uat het iyn moeder was met wien hy quam te fpreeken, Riep haer dus achter nae: wat reden magh'er zyn, O wreede, dat ghy mee uw zoon door valfchen fchijn So menigmael bedrieght ? wat heb ick doch bedreven Dat wy malkanderen de hand niet moghen geven En houden tegens een een onvermomde praet ? s Dus klaeght hy over haer, en fpoeyt fyn wegh, en gaet Voorts nae Carthago toe: maer Venus heeftfe beyden Om haer bedecktelijck en feker te geleyden Metduyftreluchtomheymt, enom en om befet 3VIet dicke nevelen, dat niemand haer belet Mochtonder-wegendoen , of fien , of haer genaec- kcn,
Of vraeghen wat zy daer te lande quamen maecken. Sy felfs vaert hoogher op nae Paphos, daer men haer Ter eere wieroock brandt op mcenjgen autaer En
|
||||
|
Het eerfte Boeck. 'n
En haeren Tempel ruyckc van verfche roofen-hoedenj
En blommen fonder eynd. Sy ohdertuflchen fpoedeo> Haer wegh, die't pad haer wijft, en waren nu al op Den heuvel die de Stadt ontdeckt van Iynen top En't konincklijcke Slot* Eneas ftaet verflaeghen Dat, daer te vooren niet als laeghe hutten laeghen » Hy ziet foeen gevaert van fwaere wercken ftaen En raet verwonderingh fchouwt hy depoorten aen , En 't woelen en *t geraes en de gefteende ftraeten; Men ifler drut k in't werck J een deel der onderzaecen? Dat treckt de muyrenop, en brenght de fwaere fteea Tot bouwen van het Slot nae boven van beneen. Hier leytmen erven af om huyfen op te bouwen : Daer, om het volck in toom en onder fim te houwen, Verkieftmen Overheyd en ftelteen wijzen Raedt: Gints graeftmen havenen daer men de fchepen laet* Hier leyt men gronden tot de Zeylen der Tonneelert EnrechteenSchouburgopom voor het volk te fpelenj Waer toe men in't geberght pilaeren hackt en houwt Op dat het prachtigh werck zy hcerlijck opgebouwt. *T is al in rep en roer en befigh, als de By en, Die in het foetfte van de Lenten heenen tyen Nae blom en bloeyfemen by lieve fonne-fchijn Als zy haer jonghens voen, die haeft volwaffen zyn » Dehoop van haer geflaght; of haere hoonighraeten Met voorraed ftuwen op > en vullen al de vaeten Van haere Keldertjes metlieflijck neftar-fap j Of vliegen te gemoet haer ander mackerfchap, Om, als fy uyt het veld gelaeden wedcrkeeren, Haer van haer vracht t'omlaen; of van de korven weeren Deleuye hommelen en all" in arbeyd zyn. .-Degeurige honigh rieckt nae hijm enjaflemijn. OJriepEneas , hoe geluckigh boven alien Syn fy, die nu haer ftad fien rijfen uyt haer wallen, En fagh 't gebouw vaft aen dat nae de wolcken klom. Hy geeft fich onder 'C volck, met ncyeleu rondom B } Wei
|
||||
|
ai Het eerfte Boeck.
Wei dicht befet, en werdt, dat vreetnd is te verhaelen,
Vernoomen noch gefien van geen van altemaelen. Daer ley een bofehjen in he: midden van de ftad, Van fchaduw aengenaem, en dicht van loof en blad, Daer eerft de Punifche, gejaeght door zee en winden, Een teyken groeven uyt, dat Juno haer dee vinden ('Thooft van een ftrijdbaer paerd) ter plaetfe, die fy had Voor beft gekoofen tot het bou wen van een Stad: Alfohaerditgebeentfouleeren enbeduyden Dat dit land gevenfoudoorluchtig' oorlogs-luyden En dat m'er overvloed van lijrtocht hebben fouw. Hier was men befigh met een fwaeren grootgebouw; Hier ftichte fy een kerck, de nieuwe Coninginne, Geheylight tot den dienft van Iuno de Godinne, Rijck van gefchencken en geen kleynen heyligdom, , Daer men de trappen op lanx koopre dorpels klom. De balcken waeren hief met kooper t5 faem gebonden, J)e deuren van de kerck die knerften in haer iponden, *De kerren kryffelden, van kooper al te mael. De bouten gierden in haer pannen van metael. Hier indit bofchishem watnieuws te voor gekomen, Het eerft.dat hem de vrees een weynigh heeft benomenj H ier is hem eerft ontmoet het gheen hem hoopen dee Een uytkomit van het quaed (dat hem in't herre fnee) En hem wat moeds weer gaf, en fy n verdriet verfachte: WantonderwijldathydeConingin verwachte En in dees groote kerck befichtight alle dingh En flaet op alles acht, en met verwonderingh Op't werckderkunftenaers, van beytelsenpinfeelen, Ep wat des is te fien, fyn oogen leydc uyt fpeelen, So vindt hy hier 'c gevecht voor Trojen op een ry Heel lcvend afgemaelt in meen'ghe fchildery. Hy ziet hier, hoe't gerucht is over al geloopen En heel de wereld door dien oorlogh uyrgeroopen.' Hy ziethier Priamusen Agamemnon mee, En Peleus foon, van wien den een5 en d'andre lee. Hier
|
||||
|
Het eerfte Boeck. %$
Hier bleef hy ftille ftaen, en in fyn hert bewooghen
Sprack dus Achates aen met traenen in fyn ooghen: O, mijngetrouwe vriend jWatplaets, wathoeck, wat end
Des werelds is'er,daer ons quaed is onbekent ? Sie Priamus % hier werdt noch loon en lof gegeven Aen deugd' en eer van die yet loffelijcks bedre ven: Hier werdt ons jammer noch van andere befchreyC £n 't ongeval beklaeght uyt mededoogentheyd. Hebtgoedemoed, Achaet, enlaetuw vreefen vaeren J Dus ver bekent te zyn fal ons miflchien bewaeren, Dus fprack hy, en verzaedt met ydelegenucht Syn hert in het paneel, en looft vaft zucht op zucht, En maeckt fyn wangen nat met meenighte van traenen.- Want hier ziet hy, hoe dat het puyckje der Trojaenen Den Griecken gingh te keer en uyt den velde floegh En haer al vechtende nae haere fchepen joegh: Daer , hoe Achilles weer haer met den helm vol pluy- men
Te waeghen fioopt' en de Trojaenen op dee ruymen En nae de Stadt toe dreef. Oock wierdt hy hier gewaet Aen meenigh witte tent't quartier van Rhefus, daer Hy overrompelt wierd langh eer't begon te daeghen En in zyn eerften flaep van Diomed verflaeghen, Die zyne paerden nae het leger heeft gewendc Eer dat haer noch het voer van Troje was bekent En eer fy proefden hoe het Xanthus-waeter fmaeckte* Hy fagh hoe Troilus hier op de vlucht geraeckte; Den armen jonghelingh, de kans en waepens qui jt, Diefich begevenhadinongelijcken ftrijd En met Achilles het gevecht had willen waeghen, En ovej--rugh geraeckt hingh van zyn leege waeghen En fleypten achter aen (den toom noch in de hand) En wierdt met hayr en neckgetrocken door het Zand. Syn omgekeerde fpies heeft in het ftof gefchreven. De yrouwen tuflchen-bey van Trojen die begeven fi 4 Hae
|
|||
|
z^ HeteerJleBmk.
Haer na den Tem pel van de gramme Pallas heert ,'
Bedroeft, in hanghend hayr, met tranen en gebeen En met geheylight doeck van falyen en wielen, En gaen ootmoedich voor haer auters neder knielen En flaen fich voor de borft. fy keert haer van haer af En floegh haer oogen neer en hieltfe (track en ftraf. A chillis had het lijck van Hector om de wallen Tot driemael toe gefleepr, en liet het fich gevallen Dat hy 't voor gout verkocbt» doe fucht' hy fwaerelijck Als hy de waeghen , en den buyt, en felfs het lijck Van fynen vriend hier zagh, en Priamus, den ouwen Syn handen fleecken uyt ; fyn handen/t faem gevouwen Enweerenwaepenloos.Oockheefthyhier gefien MetGrieckfe Vorften envoornemenoorlogs-lien Sich felfs vermengelt, en de wapenen vernomen Des fwarten Memnons , die uyt Ooften was gekomen Tothulp van Priamus met meenigh mooreman. Penthelilea voerthaer Amazoonen an Met fchilden aen den arm als halfgewaffe maenen, En onder duyfenden tot byftand der Trojanen Munt fy in hitten uyt, en fchort haer flincker borft Metgoudengordeiop,entegen mannendorft Een jonkr-vrou' aen gaen om met haer den ftrijt te wagef Terwijl Eneas ftaet verwondert en verflagen
En iter ooght fonder eens'tgefichtdaerafte flaen. So quam Vrouw Dido nae den Tempel treden aen (De fchoone KoninghinJ met groot gevolg van Heerent Gelijck wanneer Diaen gaet lanx de ftroom fpanceren En aen den ouver van Erotas haer vermeyt, Of over her geberght van Cynthus reyen leydt Terftond om de Godin zich duyfend Nymfen ylen : Om hare fchouders hanght de koker met de pylen, En gaende door het veld fteeckt boven alien uyt, Latoon5 is in haer fchick al roept fy het nietluydt: So toonde zy < fo quam zy vrolijck aengetrcden la'i midden van het volck die haer alombekleden , En
|
||||
|
Het eerjlt Boeck. * J
En dreef de bouluy aen tot vordringh van hct werck.
Vandaer begif fy haer in'cmidden van dekerck En op een hoogen throon gingh fy haer nede i fetten Metlyfwaght dicht omheynt, hier gaf zy goede wet- ten En Rechten aen het volck > en freld* aen yder een Een maet en tax van werck nae billickheyd en reen % Of nae't haer viel te beur door kavelen en looten, Wanneer Eneas zagh dat Anrheus ?en quam ftooren Met grooten toeloop, en Sergeft, Cloanth, en meer Scheeps-hoofdcn, die deftorm en'tongeaadich wcer Van hem verfteken had en elders aengedreveni Hy ftond verflagen en Achates daer beneven, Verbijftert en verbaeft en weynich minals (lorn j Sy branden om haer maets te heten wellekom Vol vreesen blydfchap: maer niet kunnende befinnen Hoe dat het met h aer ftond fa houd zich yder hi nnen > En letten naeu (wel dicht geflooten in de wukk) Hoe dat de faeck mocht fyn gelegen met die volck, Waer haere fchepen fyn, waerom fy derwaerts quamen In fo een groot getal: want die fy daer vernamen Was afgeibnde volck van de geheele vloot Om vry geley en heul te bidden in haer noor, Die met een groot geroep ter tempel heenen teegen. Wanneer zy ingetreen gehoor by Dido kregen So hief Ilioneus met een bedaerden zin Aldus fyn rcden aen } O brave Coningin, Aen wien den Hemel gunt een nieuwe ftad te ftichten En trotfe volckeren te temmen en te 1 ichten 't Wy arm' ellendighe Trojanen, door veel zecn Gedrevenheenenweer, verfoeckenmetgebeen Datghy't verbrandenvanons fchepen wilt verbieden; Verfchoon 'tgodvruchtigb volk, behoet de vrome lie- den, w Wr^ °P on^"e Zaec'c wat naeder neemen achtt
\Vyfynhiernietgel*ndtoramecgewclcenm»cht Van
|
||||
|
25 Het eerjle Boeck.
Van fcheeps en oorlogs volk u huyfgoon weg te voeren,
En maecken 't vee te buyc der Libyaenfche boeren, En drij ven 'c nae de ftrand en onfe fchepen heen: By een verwonnen volck (geiijck wy zyn) o neen Enisnocbmachr, nochmoed , nochopzet, nochge* dachten,
Noch de verwaentheyd om nae fo een ftuck te trachten. Daeriseenhndt> vanoudsgefeghtHefperien, Nu noemtmen nae een Vorft, en't heet Italien, Oudt, ftrijdbaer, vet en goed, dat van Onotriaenen Wei eertijds is bewoont, nu van Italiaenen j Hier fetten wy 3t nae toe: wanneer een grouwlijck weer, Datfich in zee verhief ;onsfchielijckquamrekeer En een baldaedigh volck van winden, uy tgelaeten Totons verderf,onsjoegdoordroogten, banken,plae- En blinde klippen heen, tot dat wy naederhand [ten, Van een verftroyt hier aen uw kuften zyn gelandc En met een kleyn getal van fchepen aengedreven. Wat flagh van volck is dit? wat menfchen of hier leven? Wat is dit voor een land, fo wild en onbeleeft Dat m'er den vremdeling op't fand geen herberg geefc ? Men maeckt de luyden op en foeckt ons te beletten Dat wy voor op het ftrand ons voeten komen fetten. So men hier niet ontziet het menfehelijck geflacht} Acht men haer waepens niet noch volck, noch oorlogs- macht,
Dencktdat'erGodenzyn ,die inden Hemelwoonen, Die ft quaede ftraffen en het goede fallen loonen. Eneas was ons Vorft, die in godvruchtigheyd Gheen wedergae en heeft, en die in krijgs-beleyd En oorlogs-daeden voor gheen menfch en heeft te wijc- So hy in't leven is, en moft hy niet befwijcken [ken. Voor't noodlot, en is hy noch niet om hils geraeckc So dient'er van uw zy geen fwarigheyd gemaeckt, En'tfalunimmermeer berouwennoch verdrieten So ghy hem uwehulp en vrier.dfcb.ap doetgenieten En
|
|||||
|
....... ..... ..... _........... .............. ■............ ■ ': ■..,.■.
|
|||||
|
HeteerfteBseck. z-j
En door uw gunft en dienft hem alder eerft verbiadt ♦
Weet dat men waepenen oock in Sicylje vindc
En vafte veftingenen volckengoedefteden,
Dat men Aceftes fiet den Throon aldaer beldeden;
Een Coningh, die mee uyt net bloed van Troje fprootI
'T zy ons geoorloft ons ontrampeneerde vloot
Te voeren op het ftrand, en't ftae ons vry te houwen
In uwe boflchen, om ons fchepen te verbouwen,
En ons vanmaftenen vanriemente voorfien,
Om onfereys, indien't de Goden niet verbien,
Wanneerwyonfemaetsen Coningh weer bekomen
Temogen vorderen, fo die was voorgenomen,
En vroolijck hier van daen vertrecken van uw itrand
Vlack nae Italien en het Latijnfche land.
Maer is het met ons uyt, en vak'er niet te hoopcn
En zyt ghy in de zee van Libien verfoopen,
Trojaeni'che Vorft Jis'tomgekoomenmet Afcaen,
Dat wy ten minften dan weer nae Sicylje gaen
En nae Aceftes heen, van wien wy laeltrruel fcheyden,
En daer fy ons een ftad en ruft-placts vail bereyden.
Dus dee liioneus het woord uyt alier naem:
Syn feggen wierdt op't eynd beftemt van al te ziem.
Doe floegh de Coninghin haer ooghen nae beneden
En fprack tot hem aldus weerom met korte reden J
Trojaenen, dat ghy vry uw forgen vaeren laet.
Denieuwheyd van mijnrijck,de ftand van defen Staet
Die veel benyders heeft, dwinght my wel op te lettea
En wijd en zijt met wacht mijn grenfen te befetten.
Wien is den ar'komft van Eneas, wien de ftad
Van Trojen onbekent? wie hoorde niet hoe dat
Sich 't dapper volck aldaer thien jaren heeft gequeeten ?
Wie fou van fulken krijg,van fo een brand,niet weeten?
Wy Punifche, wy zyn fo dom niet in dit land
En't nieuweTyrus is fo ver niet aen een kant
En van het Sonne-pad en menfchen af gelegent
Syt ghy te crecfcen nae Icalien geneghen,
Nae
|
||||||
|
a 8 HeteerfteBoeek;
Nae >t Land daerfich Saturn voorlupitcr verftack,
Of nae Sicilien, en wenfcht ghy uwgemack Te nemen by de goed' Aceftes, ick i'al maeckcn Dat ghy hier vry van daen met goet geley fult raecken En bied mijn middelen tot tawer byftand aen J Of fo ghy zijt geftnt u hier ter neer te flaen En in dees landen u benevens my te veften, De Stad, die ick hier bouw , die is tot uwen beften, Treckt uwe fchepen op. deTyrfche, de Trojaen Die fullen even diep in mijnegunfte ftaen. Och, of den Hemel het geluck had willen geven Dat uwen Goningh felfs mee herwaerts was gedreven En aen mijn land gejaeght, gelijck u is gefchiedt, Ick fal, om vaft te gaen, door my n geheel gebiedt Gaen fenden lancx de kuft, en kondfehap laten haelen Of hy niet ergens aen het uy terft my ner paelen Magh opgeworpen zijn en met fyn vloot geftrandt En doolt door bofch en bergh en'tonbekende land. De Vorft Eneas en Achates , door dit fpreken
Gehart, en met een brand in haer gemoedt ontfteken, Verlanghde uy t de wolck te koomen voor den dagh, Die het belette dat haer niemand niet en fagh. OI feyde Achates, die zich d'aldereerft liet hooren, Eneas ghy die zyt van een Godin gebooren, Wat dunckt u nu ? ghy ziet het alles buyten nood J Ons raackers fyn geberght, behouden is de vloot i Een miftm'er maer, die wy in't midden van de baeren Selfs faegen nae den grond met fchip en mannen vaeren. De reft komt met het woord dyns moeders over een, Hy had dit naeuw gefeyt,de wolck fcheurt zich in tween Die haer om vingh, en is ftrax in de lucht verd weenen. Daer ftond Eneas van den klaeren dagh omfcheenen Enblonck inhelderlicht,enleeck een van de Goon Van le^eft en acngefight. want Venus had haer zoon (de Vi fchoon en weeldrighayr,datomfyn fchouders vloey- Op'caengenaemft verzienjeen yerw.dieflaeutjesgloey- de, Scond |
||||
|
UeteerfieBoeck. i$
Stond op fyn kaecken , en een ftrael van minfaem
lichc
Gingh uyt zijn ooghen met een deftigh opgezight. So kryght het elpen-been fyn luy fter door de handen Eens braeven kunftenaers i fo fteeckt in guide randea Het filver af: fo roond in't goud de marmer-fteen. Doe fprack Eneas, die fo on verfiens verfcheen, DustotdeConingin: hierisdemantevinden Daerghynaevraeght ; die het ge weld vanzeeenwin- den
Aen uwe kuften is ter naeuwer nood ontruckt. Oghy, dteover 'tquaed, datden Trojaenen druckt, Alleen bewoghen zijt, die onfer wilt ontfermen En over't overfchot der Griecken u erbermen Van allerley gevaer te zee te land beftreen, Die u verwaerdight ons, door langhe fwarigheen Van als behoeftigh in uw ftad ter woonft te noden En hebt uw eygen huys ter herbergh aengeboden, U ce bedancken voor het geen ons hier gefchiet (Nae ghy verdient) en is in ons vermoghen niet, Noch in de macht van al dieovrighzijn gebleven Van Trojen, en verilroyt door heel de werelt fwe ven? De G oden, fo de deughd en een oprecht gewifs' En de gerechtigheyd by haer in achtingh is, Die willen u, Mevrouw, beloonen nae behooren; In wat geluckigh eeuw of ghy mooght fyn gebooren ? Wat ouders hebben fo een dochter voort gebraght ? So langh'er fterren ftaen ten dienfte van de nacht, So langh den Oceaen ontfanght de foete ftroomen t En groote fchaduwen van hooge berghen koomen, So fal uw lof en naem ftaegh leven in myn hert Waer 't oock magh zijn daer ick na toe geropen werd. So fprekend' is hy tot Ilioneus getreden En heet hem wellekom, Sergeftus was den tWeedea, En gaf aen die de recht*, aen dees de flincker hand , Ua aen meer andcr* ,en aen Gyas enCloanthi |
||||
|
30 HeteerfteBoeck.
De Coningin ne van hct rij fende Carthage
Sat Co door hct gefight verwondert, als verflaeghe Door't ongeluck dat io een man had uytgeft^en, En haer bedaerende vingh dus te fpreken aen j O ghy Goddinne-zoon, wat rampen, wat gevaeren Vervolghen u Co verdoorde verbclghebaeren ? Door wat geweld fyt ghy aen defc kuft gcjaeght Daer "t on beliheyde volck ontlag noch kennis draeght ? Sytghy Eneas, die van Venus wierdgebooren? Die ly gebaert heefc aen de SimbEntfche ftroomen ? Die feifu' Enas, die fy by Anchifes won Niet verre van de Stad van *t Frygiflh Ilion ? My heught dt.ii. Teucer uyt fyn vaederland gedreren Om hulp by Belus fich nae Sidon quam begeven En nae een snder Rijck door fyne byftand Uond, Mijn vaeder Belus, die fich doe in Cyprus vond j Verwoefte 't vette land dat hy had ingenoomen { Van dien tijd af heb iCs.dc kennis a] bekoomen Van Trejens onr'crgingh • ick heb van doen af aen De naem der Vorfien en der Coninghen verftaen Van G rieckeland, en van Eneas hooren fpreken. Hy felfs, die vysmd was, een Overfte der Greken , Waseendieloffd j k vandeTrojaenenfprack, En feydc dat hy was gekornen van een tack Die uyt den Z. ouden Irani der Teucren was gefchoten. Daerom,gby mannen.weeft ons ftads en huyf-genoten, i. De foon van Thelamcn Coning van Salamine, gewonnen by He-
fione , dochfr van L: c medon Coningh van Trojen Dcfe Teu- cer -wiftt na Jen ooriogh van Trojen van fynvaeder inbal- lingMchapgcisepbtom dathy te buys quam fonder fyns broe- ders Ajaxc.' t4t ghe-wrokcn te hebben, endeheeft doorhulpe van Reius bei t\ land Cypiusingenomenendcaldaereennieuw Salaminegebour ». Nieialleen uytHefione, Laomedonsdechtcr , roaer oock uyt
Teucer, dierretfijn fckoon foon Dardanus in't Landt van Troas gbfreghecrtheeft, vanwieudeTrojanenooekTeucrea fyn gebeetea, Neemt
|
||||||||
|
. . .--*—__
|
||||||||
|
Mettet-fieBeeck i jr
Neemt u verblijf by ons. 'c heeft my oock (o gegaen:
Een fulcken ongeval, als ghy hebc uytgeftaen, Heeft my nae veel gevaers en fwaei igheyt en fweven Gedwongen dat ick my heb hicr ter neer gegeven. Ick heb gheleerc door't quaed , her gheen ick heb ghe- proeft,
Ecn andcr by te ftaen die mijne hulp behoeft. Dus fprack de Coninghin en gingh Eneas leyden Voonsnaehaerhof, en deemeteenterkerckberey- den
Den Goden offerwerck, en heyligde den dagh, En fond de maets aen boord, fo vaerdigh alfmen magb, Een groote meenighte van often, fchaepen, fwijnen, Enwijn , die'thertverheughtendroefheyddoetver- dwijnen.
Maer binnen wierd het Hof met grooter heerlijckheyd Op konincklijcke wijT,' heel prachcigh toe bereydt j In't midden vande Sael recht men den difch om t'eeten; De muyren fyn rondom behangen met tapeeten Op 'c koftelijckft gewrocht; de kleen en ipreyen fyn Van hooghe pui per-verw en gloeyend carmofyn Een machtigh filver blinckt op taefeis en bufetten, Waer op fy meenighte van guide vaeten fetten Daer in met groote kunft men fiet gedreven ftaen V.eel vroome feyten, by voor-vaederen gedaen , Die uyt dees volckeren door langh vervolgh van jaerea Al van 'r begin af op een ry gefprooten waeren; De Vorft Eneas (want de vaederlijcke fucht, Die hem yoor zynen foon op't hooghften hiel beducht, Oaf hem gheen ruft in'thert) heeft fonder langh te fle- n pen
Den fnelp Achaet voor-uyt gefonden nae de fchepen
Om defefydinghentc draeghen aen Afcaen,
En hem voorts nae de ftad te brenghen daer van daen.
net hert des vaeders is heel over hem gehanghen.
Hy laft hem wijders de gefchencken tc gaen langhen
Dig
|
||||
|
}t Hit eerfte"Botch,
Die men behouden had uyt denTrojaenfchenbrand:
Een zyde fluyer met een gulden omme-rand, Een tab^ertftyf vangoud, waer meedefchoon1 Helene Haer op ce fchicken plsgh, die fy van uyt Mycene Doe fy naeTroje voer te fchepe met haer nam; Een wonderliji-kgefchenck, dat van haermoederquamj En noch een S epter, van I. Ilione gedraeghen ; Daer by een goudekroon,uyteenerklompgeflaegen, Enom enorn befet met meenighDiamant, En oock van p^erelen een koftelijck carquant. Acha'es<poey lefich omdit tegaen betrachten; Mid Venus voedende watnieus in haer gsdachten Ley op wat anders toe en vond dit ftuck geraen; Dat indeplaetfe van hetfoete kind Afcaen H^er Soon Cupido koom'en neem des anders wefen} En ondcr fyn ged^ent met fo veel uytgelefen Gef< hencken 't herte vande Coninginne doe Ontvoncken, en den brand tot in 'tgebeente toe Door bloed en adrenjaegh'. fy derftnietfekers bouwen, Noch op de Tyryers haer al te vail betrouwen, En lunoosoudenhaet, die haer geen ruft enlaet, Bekommert haer gemoed nu'c na de nachttoegaet, Wanneer de forghen meeft de herfenen beftooken; Dserom heeft zy aldus de Min-god aengefproken J Zoon, op wiens macht alleenick my verlaten magh, Zoon,die geen donder vreeft noch fellen blixem flagh, Totu neem ick myn vlucht en kom u byftand fmeec- ken.
U is bekent, hoe dat door f unoos quaede ftreecken Enonverfoenbren haet, diefy den Frygen draeght, Uw broer Eneas wert door alle zeen gejaeght, En veele jaeren fwerft lanx oeveren en kufren J Myn droerheyd konu meeal meenighmael ontruften, En myne fmerr heeft u fomwylen pyn gemaeckr, Hy is by Dido nu in Lihyen geraeckt i. Deoutlftcdochtej van Priamw. Dacr
|
||||
|
Het eerjle Boeckl 35
Daer hy met foete praet van haer wert opgehouwen i
Ick ben beducht of ick my hebbe te betrouwen Op*t goed onthael, dat hem in lunoos ftad gefchiedt, En waer 't in'c eynd op uyt mocht draeyen weet ick niet : Maer dat s'in dit geval niet dapper en fal woeJen Daer't heele fpel op draeyt dat kan ick niet gevoclen, Derhalven legh ick toe voorheen de Coningin Te krygen in het net, en in een nieuwe min So vaft te w/ckelen, dat Goden of Godinnen Haer niet en fallen doen veranderen van finnen , Maer dat s'Eneas op het vyerighfte beminn'. Daerorn begryp'hetwel,'tgeenickhebinmyn zin^ En hoe ghy beft verricht dat ick heb voorgenoomen. Het Konincklijcke kind falnae Carthage koomen J Sy n yaeder heeft om hem gefonden nae de vloot. tiy brenghtghefchencken mee van't geen ter naeuwef nood
Den brand ontkomen is en de verwoede ftroomen j Ick fal't hans over hem een diepe flaep doen koomen En naeldalium hem brengen daer van daen, Of in het Cythcreefch geberght verfteken gaen » Dat niemand weete waer de j onghen is gebleven En hy fich niemand en koom in't gemoet tegeven. Daerom,myn foon, wilt doch wat fpoedich heenen gaen En maer voor eene nacht alleenlijck nemen aen Askaentjes aengefight en fyn bekende wefen, Om, (als vrou Dido fal aen taefel vrolijck wefen Terwyl men bancketeert en't glaefjen om fal gaen En fy m haeren fchoot u minnelijck ontfaen En dicht omhelfen fal, en^om haer luft te bluflen , U op het vriendelijckftomarmen fal en kuflen ) Haer buyten achterdocht ter mond en boefem in Te blaefen het vergif van ongemerckte min. ^"Pj^° toont fich ree, en fonder tegenftreven Ghehoorfaemt hy't bevel hetgheen hemwierdgege- venj C Leyt
|
||||
|
g4 HeteerpeBeecki
Leyt fyne vleugels at, en neemt bly moedigh aen
Op fyne moeders raedt het wefen van Afcaen, En fchept vermaeck dat hy in fyne plaets magh treden.1 Een diepe flaep bevanght des anders oogh en leden Die Venus over hem ten eerften komen dee. Sy neemt hem in haer fchoot en voert hem met haer mee Nae'thooghldalifch bofch^hierheeft zy haer ontladen En onder 't lieve loof en lommeringh der blaeden Het kind te ruft geleydt, daer hem van elcke kant De blommen bliefen toe haer reucken velerhand» Cupido gingh nu heen gelijck fyn moeder feyde, E n bly en vrolij ck met Achates, die hem leyde, Brachc de gefchencken voor de Koninginne met, Die j als hy quam, haer pas aen tafel had gefet Daer het behangen was metheerlijcke tapeeten En zy ter gouder fpond' in *t midden aengefecten. Eneas met het puy ck van fyn Trojaenen quam Hier mee} daer elck zyn plaets op purpre kuffens nam. De knechts in groot getal fyn ree om op te paffen En geven waeter, om de handen mee te waffen, En uyt de korven brood van d'alderwitfte weyt; Servetgoed, fchoon ghewrocht, werdt yder voor ghe- leyt;
Tien mael vyf meyfens fyn daer binnen in de keucken En rechten fpys by fpys, en vullen 't huys met reucken Van allerley perfuy m, en hondert boven dien En fo veel dienaers fyn ontrent den difch te fien, Elck even frifch enfraeyop'tjeughdigft van haer le- ven,
Om alle fchotels en gerechten op te geven, En fetten meenighte van bekeren met wyn. Men laft den Tyriers, die fterck ter zaele zijn Daer *t alles is bereydt tot vreugd en vroolickheden, Oock aen de taefelen een plaetfe te bekleden, Die met verwonderingh fien de gefchencken aen, ( Die't bans geko men fyn) en den gemaeckc* Afcaen, Syn
|
||||
|
HeteerJleBdeck. 3j
Syn blaeckcrend gezight, fyn nae-gebootfte woorden,
Den tabbert, en het voil omrandt met goude boorden. Maer d'ongeluckige, waer op men 't heeft gelaen, Eliza boven al en kan hae r niec verzaen, En werdt tot in haer hert ontfteken door haer oogheri En te gelijck door't kind en hetgefchenck bewoogenJ De Minne-God als hy Eneas had gekuft, Omhelft, omarmt, en nu quanfuys zyns vaeders luffc En Iiefde dus verzaedt, teegh nae de Coninginne Dieophemhanghen blyft metooghen, hert, enzin» nen, (fchoot, En haer nietmoe kanzien* nuneemt s'hem in haer
Nu fet s'hem op haer knien, niet weetende hoe groot Een God hy is, helaes \ die op haer is gefeeten» Maer hy, gedachtigh 't geen zyn moeder had geheeten, Begint Sicheus haer te brenghen uyt het hooft Allengfkens, enhetvyer,naaleentydgedooft, Ende verftorven ram weeropeen nieuw t'ontvono* ken.
Men fet (nae datmen wat gebraft had en gedroncken ,• Den eerften luft gcboet, de taefels opgeruymt) De groote koppen op, en fchencktfe dat het fchuymc Tot boven aen den rand, en boordt met wyn de fchalen. Daerryft een groot gheluyt ; 't klinckt door de ruymq zaelen
Dewyl zich yder nu wat luyder hooren laet En dat de wedergalm van boven nederflaen De fackels geven licht, de kaerfen fyn aen't brandea Op guide kandelaers, en blaeckers aen de wanden > En kroonen aen't gewelf: 't was of het middagh waer. Hier heeft de Coningin een kop geey fcht, die fwaer Van goud was en gefteent' , en heeft hem vol ghc# fchoncken,
Den ouden Belus had daer eertyts uytgedroncken, En andre Koningen en erven van fyn kroon *>ie waeren fulcx aae hen te plegen oock gewoon. C 2 Doe
|
||||
|
-••■ ,
|
|||||
|
gtf HeteerfieBoeck.
DoeOveegh'tal wat'er was; ekk fteldefich tot hoorea*
Och, fey fy, Iupiter (wane menighmael te vooren
Verftond ick u te fyn het hooft der gallery)
Geeft doch dat defen dagh een dagh van vreugde zy
Voor bey dc volckeren; die of uyr Tyrus quaemen
Of die van Trojen af haer wegh nae herwaerts naemen!
Dat de nakomelingh daer altyts aen geheugh ,
Dat Bacchus met fyn dranck'tghefelfchap dochver-
heugh,
Sn Iuno will' haer hiergoedgunftighlaeten vindenl En ghy, o Tyriers onthacit dees nieuwe vrinden En maeckt u volijck met de gaften die hier zijn. Dus fpracks' en ftorte doen een weynigh van de wyn Tertaefel voor de goon, en hacrelippeneven Jtfat maeckend' heefc den kop aen Bitias gegeven, Die van haer aengeport hem fchoontjes heefr geleegt En fo vol als hy was ten eerften uytgeveecht. De groote volgen hem die voorts aen taefel waeren. ,Y6pas , lanck van hayr , fongn op fyn cyter-fnae- ren
De leffen die wel eer den grooten Atlas gaf; Van't dwaelen van de maen, haer neemen aen en af; Van'ttaenen vande Son, fynklauterenendaelen; Van waer den oorfpronck is van menfeh en beeft te hae- len ;
Waer blixem, wind en wolck en regen komt van daen; Van veelerley gefternt, haer op en onder gaen; Wat dat des winters doer de Son fo dapper fpoeyen Om met den Oceaen fyn wielen te befproeyen En dompelen zijn glans inTethys guile vloet, En hem des nachts fo langh by haer vertoeven doet. De blyde Tyriers verdubbelen de vreugde Met vrolijckhand-gheklap nu haer de wynverheug- dej
De Frygen vojgen nae. oock braght de Coningin De nacht met kouten deur,en dronck de min} vaft in, Ramp-
|
|||||
|
Het eerfte Boeck. <*y
Rampfaeligh' als fy is, en, heeft het drOck met vraegen,
Hoe'tginghmetPmmus * hoe Hedtor wierd verflae- genj
Met wat voor waepens dat de fwerte Memnon quam j Wat paerden Diomeed van Coningh Rhefus nam; Hoe groot Achilles was, van wat voorleeftcnleden. Iae,fey fy, waerdegaft,wilt my eensgaen ondeden Van het beginfel af hoe Troje wierd verraen Naedachetfyn belegh fo langh had uytgeftaen, En hoeghy hebt gedwaelt, gefwerft, en moeten Cweven Nae dat ghy u van daer te waeter hebt begeven » Want'tisnu fevenjaerdatu hetongeval Kaetft oyer Zee en land gelijckeenlichtenbal. |
|||||
|
Myndc des eerflen Beedxi
|
|||||
|
Inhput
|
|||||
|
INHOUT
Des Twecden Boeckx. ENeas op bet verfoeck van Dido verhaelt hier
hoe Trojen is ingcnoomen en verdelght, dat al* dusistoegegaen, Alsde Griecken in het thiende jaer van den Trojaenfchen oorlogh hare macht te ,vergeefs befteedt ende nu geheel vetfvsrackc fagen > ende haerfelven miftrouden datfyoyttot eenen goeden uytkomft geraecken fouden , namen haeren toevlucht tot lift en bedrogh , en veynfende deg tiachts te vooren eer de ftad wierd ingenomen dat fy vertrocken waren bergbden haer achter de hoogten van heteylandTenedos, laetende tcr plaetfe, daer. fy van daen opgebroken waren, een houten paert, dat fo groot was dat het door de poorten van Troje niet en mocht om daer door ingebraghtte kunnen werden,en flooten in desielfs holteeen gedeelte va haer voornaemfte Vorften en Overften. DeTroja- nenjten deele door het bedrogh van Sinon verleyd en opgemaeckt,te deele door de ftraffe,die Laocoon overquam,verfchrickt, breeken een ftuck van des ftads muyren af,ende brengen het paerd daer binnen en fetten het op den Burgh. De Griecken,by done- ker des avonts van Tenedos onder zeyl gegaen fyn- de , komendesnachtsinde ftad door het gat dat men in de muer gemaeckt had,en Sinon opend e den buyck en de holte van het paerd,en liet de ingefloo- ten Kryfchlay daer uyt, ende alles wiener met het fwaerd
|
||||
|
to
|
|||||
|
fwaerd'en vier aengetaft.Ondertuflchen wiert Eneas
door He&ors geeft in den flaep vermaet dat hy doot de vlucht fich felven wilde behouden en deGode des vadeilands uy t den brand mede nemen. Hy even- wel > ftellende een eerlijcke dood voor een fchandc* lijcke vlucht j • begeeft fich in de wapenen ende nae den vyand toe^Den eerften aenval geluckte hem,en fy ne byhebbende kameraets heel wel , tot dat fy 9 door den raed van Chorebus Grieckfe wapene aen- gedaen hebbende,door hct werpen der Ichichten va haer eygen volck wierden overvalle.Ondertnflchea wiert het konincklijcke Hof bevochten, en de Co- ninghPriamus wierdaldaerdoorPhyrrhns , dea Soon van Achilles,doorilceken, ende ah nu Eneas alles te vergeefsverfocht had en fagh datter geeti hoop meer overigh was, fo beval hy het heyligdom en de Goden aen lynen vader Anchifes, ende hem op fyue fchouderen ghenoomen hebbende vluchte uyt Trojen met fyn foontjen lulus of Afcanius en Cre'n- fa fyne gemaelinne, De Griccken volgen hem van achteren,in welcken allarm hy gemelte Crenfa ver- heft, om welcke te foecken hy van buy ten weder na de ftadkeertendelooptdefelveopenneer, tot dat hem hare fchim verfcheen , die hem tydinge gaf vanharedood,enyets voorfeyde van 'tgeenh&nte „ verwachten ftond, waer op hy ficb weder na buy--, ten en na fyn gefelkhap gar , alwaer hy een grooc getal van mannen en vrouwen by malkanderen ver» famelt vond.die hem bereyt waren te volgen waer het oock wefen mocht^ daer hy haer na toe brengen wilde, C 4 Het |
|||||
|
I 4?
| HET TWEEDE BOECK.
ELck fweegh, en heefc fich om te Iuyfteren begeven.
Toen heefc Eneas dus fyn reden aengehevenjf Ghy wilt, o Coninghin, dewijlghy'cmy getrfedt , Datick mijn fmert vernieuw en ophael ecn vffrdriet So groot, dat men het met geen tongen uyt kan fpreken. Hoe cms erbermlijck Rijck vernielt is van de Greken, Hoe Trojen uytgeroeyt: en dat ick doe verflagh Van 'tjammerlijckfte dat ick met mijn ooghen fagh JEn daer ick felver oock mijn deel heb van geleden. Wat Myrmidonfch foldaet , vvatkrijfchknecht vanden Ulyffes was'er, die geen traenen laten fouw [wrcden "Wanneer men fulx verhaelt?en oock de nagt,Mevrouw, Sackc van den Hemel af met vocht en dauw gelaeden; De fterren daelen vaft, en fchijnen ons te raeden Te fcheyden hier van daen en nae het bed te gaen: Maer hebt ghy fulcken lufl: ons onheyl te verftaen En,'tgeen onsoverquam, vanmyin'tkorttehooren," Hoeeyntehjckde ftad vanTrojewierd verlooren En gaf haer lefte fnack (fchoon dat my't here begeefc Als ick gedenck aen 't quaed dat Cy geleden heefc) Sofal ick vanghen aen. DeGrieckfe Vorftenwaeren Door fulck een krygh en een belegh van fo veel jaren Verfwackc en afgement, en door de ftaele wet Van *t harde nood-lot af-geflaegen en verfet, Des vintmen goeteen paerr,gelijck een berg,te bouwen Door aendrift vanMincrf;men doet de bomen houwen, Men hackthetdennen-houten faeght'er ribben uyt En fluyts' in een, en deckt haer met een plancken huyd. Sy veynfen dat men het aen Pallas fal verecren Om veyligh daer van daen weerom nae huys te keeren^ Ditftroytmenuyt,en vukftilfwijgende den buyck En die gewcldigh hoi, nae lootingh, met het puyck |
||||
|
Hettrveede3oeck. 41
Van dapper oorlogs -volck , en ftopt de binne-gaeten
Met wel-gewaepende kryfch-heldenen foldaeten. Daer leyt een eyland in't gefight noch vandeftad , ":.■ Men heet hec Tenedus, geheel vermaert, en dat Van grooc vermoogen was by Coningh Priaems tyden: Nu maer een inham en daer 'c forglijck is te ryden Voor ancker als men't daer gefet heefc op de ree. De Grieckfe vloot, die wy geloofden dat al zee Gekoofen had en liep ruym-fchoots na huys toe heenena Nae Ithaka, nae Sparte en Argos en Myceenen, Had fich hier heymelijck verborgen onder 't land Aen een verlaete kuft en onbewoondeftrand, En Troje fcheen nu heel vanlangen rouw ontflagen; Men fet de poorten op, en yder heeft behaegen Te gaen nae buyten toe, en haeft fich wat hy magh Om't leger te befien, daer korts haer vyand lagh, En plaets en ftrand die de belegger had verlaeten.] Hier laegen Myrmidons',hier Doloper foldateru Hier was het daer de vloot van duyfend fchepen lagh. Hier ftond Achillis tent, hier leverde men flagh. Veel ftaen verbaeft, en fien \ gefchenck aen , dat Mi- nerve Ter eeren is gebouwt, maer Trojen ten bederve, Vcrwondert over fo een vreefelijck gevaert. , Thymeet wasd'eerlte diehard aendronghdat men'C paert
Sou (ley pen binnens ftads en op den Burgh gaen fetten , *T xy door bedrogh ot dat des noodlots harde wetten So laegen over ons. Maer Capys, en al wat Van beter zinnen was, riep daer en tegen dat Men dit bedrieglijck en verdagt gefchenck der Griekea Sou ftorten in de zee, of ccnten 't hoi met piecken, Of dat men met een boor eer datmen 't binnen broght Sou onderfoeckingh doen wat dat'er fchuylen mochtr Of fteken'cin den brand. Het volck.onwis van zinnen, Is onder ee« verdeylt en weec niec wat beginnen. |
||||
|
'4 2, Het tweede Eoeck.
Laocoon voor al komt meteen grooten hoop
Vol vyer en yver vanden Burgh met vollen loop Enriepvan verr',oghyellendige, onbezinde, "Wat dulligheyd is die ? gelooftghy, o verblinde, Dat onfen vyand is vertrocken hier van daen, En kunt ghy hetgefchenck der Griecken nemen aen Alsof'ergeen bedrogh of valfcheyd in fou fteecken ? Hebt ghy Ulyffis hert niet beter noch doorkeeken ? Ick meyn de Griecken fyn verborghen in die hout > Of dat men dit gevaert ergliftigh heeft gebout Tot onfen ondergangh ,001 over muyr en wallen In ftad te fien en haer van boven overvallen, Of datter 't een bedrogh of't ander achter zit. Betrouwt het paerd niet veel. Het Zy of dat of dit Ick vrees de Griecken, oock als zy gefchencken geven. Dus fprack hy, en met een heeft hy 't een fpies gedreven Ter fyden inden Buyck met alle macht, fo dat Sy ftond en trilde toen het yfer had gevat. Thol bomdeen fuchteengafeen fwaergeluyt van bin- En lagh het noodlot fo, en waeren wy van finnen [nen, Niet heel berooft geweefr., hy hadde met fyn pieck Het fchennis uytgebraght, en van den loofen Grieck T verraed en al ontdeckt, en Troje fou noch duyren En Priaems hooghe Slot llond noch in voile muyren. Maer ondertuffchen, fiet, de herders koomen aen En hadden by de kop een jongelingh gelaen: Syn handen waeren hem vaft op den rugh gebonden Sy fleepten hem met groot geroep, fo veel fy konden > Rechtnaeden Coninghtoe, een onbekenden quant, Die haer al willens was geloopen in de hand Om defen aenflagh voor de Griecken te beftellen En Trojen openen. Het was een flout gefel, en Een die tot alle bey was even feer bereyt I 'T bedrogh te voeren uy t of fterven in het feyU Dejeughd van Troje komt geftortuytallegaeten Nieufgierigh om te fien. en 'c krielt'er op de ftraeten. Elck
|
||||
|
Het ftoeede Boeek. 4 j
Elck fchimpt en fpot om ftrijd met den gevangen man.
Hoorc nu de loosheyd eens en flimme ftreken van De Griecken aen, en leert haer al te famen kennen Uyt dit ftuck maer alleen wat luyden dat het bennen. Want als hy nu verbaeft fich in den drangh bevond En weer en wapenloos voor Coningh Priaem ftond E n o verfagh het heyr der Frygen met fyn ooghen , Riep hy, wat land,wat zee fou my ontfangen mooghen, Of wat's nu overigh voor my bedruckte man ? Die niet een fchuylplaets by de Griecken vinden kan, En oock geen heul by die van Trojen heb te hoopen, Van wien, op my verhit, eenpaerigh werd geroopen Dat men my my ne fchuld doe boeten met mijn bloed. Door dit verfuchten Z,yn de herten wat verfoet En het geweld geftuyt der hevige Trojaencn. Wy geven hem wat moeds, en porren en vermaenen Dat hy ons feg van wien dat hy zyn oorfprongh nam > Wat tydingh dat hy brenght daer hy om over quam ? Op wat verfekertheyd hy fpeelde met zyn leven, Of waer op dat hy fich in handen had gegeven ? Waer op hy eyndlijck ftelt fyn vrees wat aen een ly En zey: O koningh, 't gae fo als het wil met my > *T fal niet als waerheyd fyn't geen ghy van my fult hoo- ren.
Ick fal niet lochenen een Grfeck te fyn gebooren Voor't aldereerfte, en fchoon my't onrechtvaerdigh lot Ellendighheeftgemaecktj fo fal het Sinontot Geen leugenaer nochtans of een bedrieger maecken. Miffchien of oyt de naem uw ooren quam te naecken Van Palamedes, die uyt Coningh Belus ftam Syn hooghen af komft door fyn groote-moeder nam; Een man , heelwijdberoemtenhoogh in lof vcrhe- De Griecken hebbenhem geholpen om het leven ^
Als of hy j om dat hy den krijgh had afgeraen, ' * oogh nae den vyand hid om 'c leger te vexraen, fie*
|
||||
|
44 Het tweede Boeck.
Befchuldigt buyten flhuld, wiens dood fy nu beweeneru
Myn arme vaeder zond my herwaerts met hern heenen (Gelijckickhem heeJnaein bloedbeftond)vandat Men eerftuyt Griecken quam bekrygen defe (tad, Solang'chem welgingen fyn macht en aenfienduyrde In de regeringh, die hy door zyn raed beltuyrde, Had ick oock wat bewindsen was in goeden ftaet: Maer als hy raeckte om hals door Prins Ulyffes haet (Gelijck een yder wee ) heb ick myn tyd verfleeten In rouweneenfaembeyd, en kon net niet vergeeten Dae fulck een quaed myn vriend onnofel overquam , Enkropte'r op,en in mynhert verhitengram Had ick de wysheyd niet van ftil te kunnen fwygen, En fwoer, indien ick maer gelegentheyt kon krygen Enfoick immerquam verwinncrin myn land, Datick hetwreken fouw, en heboytonverftand Hier door een bittren haet op mynen hals gelaeden. Ditwas voor my't begin en oorfprongh allerquaeden: Hierquam het my van daen dat ftaegh Ulyfles focht Te vinden yets op my,dat my in lyden brocht, En door een nieuwe lack my fchrick op't lyf tejaeghen. Hierom fo ftroyd'hy uyt, nae fyn gewonne laeghen, Geruchten onder 'tvolck vol twyfelfinnigheyd, En heeft, waer dat hy koft, fyn lift te werck geleyt, En overtuyght in't hert van'c fchelmftuk, dat hy broude, Socht al fyn waepens op waer op hy fich vertroude, En heeft niet eer geruft voor hy door Calchas: maer Waer toe is *t goed datick u dingen openbaer Die u niet aen en gaen, en moeylijck fyn om hooren? En werden s'al by uopeenekamgefchooren Wie Griecken zyn, en is dat fchulds genoegh alleen Om my te doon, wat wii ick dan met defe reen Uhoudenop? vaertvoortenhelpr my om hetleven.' Daer fou w UlyfTes en d'Atryden veel om geven; Maer toe verlangden wy en branden eerft metluit (Van fulckc fchelmery in't minfte niet bewuft £a
|
||||
|
1
|
|||||||
|
Het fteeede Beeck. 4j
En onverdacht op Co een flagh van Grieckfe treken)
Om d'oorfaeck te verftaen , en porren hem tot fprcken* Hy vaeral bevend voort, en hiel ons defe tael Uyteen geveynfde borit: Dt Gneck was meenichrnacl Van zins tc breccken op en wcer nae huys te vaeren Den langhen oorlogh moe, en och of zy doth waeren IGegaen ! maerdickmaels heeftde zee haer fulcx belec
En weer en.wint haer voor-genoomen reys verfet. Byfonder als dit paerd gei eedt ftond en volbouwen So wierden fy door ftorm geduyrich opgehouwen , Waerom wy, in de faeck beducht, een (thicken af Nae het Orakel, dat dit droevigh antwoord gaf: Wanneer, ghy Griecken, eerft nae Trojen heen fout vaeren
Hebt ghy de wind met bloed verfoent,en doen bedaeren DoorJt flachten van een maeghd; uw wederkerenmoet Gefocht fyn en gekocht door opgeoffert bloed En 'tleven van een grieck den wegh na griecken makeij; So haeft als dit gerucht qisam onder 'tvolck te raecken Stond yder een verbaeft, een kouw bevingh haer leen En gingh door vleefch en bloed tot binnen in het been , Beducht wien fulck een deel van 't Noodlot was be- fchooren >
En wie dat van Apol daer toe mocht fyn gekooren. Toen ruckt' Ulyffes met een grouwelijck gebaer Heer Calchas voordendagh , denOpper-wichelaer, En vraegt hem af wien dat de Goden daer toe kooren. Daer was'er veel die my al Ipelden van te vooren ^Vatwrederichelmftuck., watal voor bedriegery Den afgerechte vos in't hert droegh tegens my. Thien dagen fweeg de Paep en wilde niemand noemen Wie't wefen mocht die men had tot de dood te doemen> Tot dat hy eyntelijck geperft, quanfuys,door ft grooc Geroep des Ithakois braght uy t ter naeuwer nood (Gelijck »c befteken was) dat ick de man moit welen. filck ftond het toe en heeft my tot de dood yerwden; Bljr,
|
|||||||
|
45 Het tweede Beeck.
Ely, dat h y '£ quaed dat elck te vrefen had voor heen'
Mocht fchuy ven, laes! op my ellendigen alleen. En nu was albereets den droeven dagh voor handen , JMen ftelde Jt auter toe en't meel, en offerbanden Om my om *t hooft te doen, wanneer ick in die nood My felfs, ick ftae 't bekent ,ontrock de wiffe dood, En brack de bacden losenfettehetopeenloopen Enfchool 'snachtsin 'tmoerasinruygtenliesgekroo- pen
TotdatdeGrieckfevloot moghttrecken bier van daen Sndien fy mogelijck quam onder zeyl te gaen. So dat my armen man is alle hoop benoomen Van immermeer weer in mijn vaderland te koomen. Nu fal ick noyt weerom mijn foete kinders fien Noch lieven vaeder, die mijn vyanden mifichien Noch Allien vorderen, om dat ick't ben ontloopen, Tot ftraff", en mijne fchuld d'onnofle doen bekoopen En fuy vren methaer bloed, helaes! ick bid en fmeeck U by de Goden, die dat ick de waerheyd fpreeck Getuygen kunnen fyn, by al wat by de grooten Ert minder'op der aerd noch over is gefchooten Van reyne trouw, erbermt, erbermt u over my Die buyten mijne fchuld dees fwaerigheden ly. Dit baerde deerenis in'therte der Trojaenen. ■Wy fchencken hem het lijf op dees gemaeckte traenen, De Coningh felver was den eerfte diegebood Dat men de boeyen ftrax van fyne handen floot En weer ontvleugelde fyn armen van de koorden, En fprack hem aldus aen met vriendelijcke woorden: Wie dat ghy zy t, ghy zult den onfen zyn voortaen. Vergeet de Griecken die nae huys toe fyn gegaen, En fegt de waerheyd op *t geen ick u voor lal houwen. Waertoeisdochvanhaerditgroote paerd gebouwen? Wat wil mer mee ? is 't yet dat haeren godtfdienft raeckt,
Of is't een werck dat tot den oorloch is gemaeckt ? Du»
|
|||
|
HetttveedeBoecL qy
Dus fprackdeConingh : hy, ontflaegen van de bander*
Hief,vol van griecks bedrogh ,ten hemel bey fyn handen En ricp, O ecuwigh vuyr, u fuyvre godlijckheyd Neem ick tot mijn getuyg', enu, oie'k'thebontleytt Autaeren, heyloos mes, flacht- bijl, en offerbande Die ick gedraeghen heb gelijck een offerhande: Het fy my vry den eed te breken die ick fwoer Den Griecken, als ick mee met haer ten oorlogh voerl Het Zy my vry haer voor mijn vyanden te houwcn, Te brengen aen den dagh al wat zy doen en brouwen , Al wat'er ichuylen magh ! oock ben ick aen geen wet Verbonden van mijn land die'tfeggen my belet. Maer ghy, o Troje , maeckt dat ick u magh betrouwen: En houdt uw woord aen my wanneer gy zyt behouwen > So ick de waerheyd fpreeck, en als ghy zult bevroen Hoe feer ick 'tgoed beloon 5tgeen ghy my komtte doen. De Griecken hebben ftaegh haer hoop en al *tvertrou- wen Van d'aengevange krijgh op Pallas hulp gebouwen, Maer zederc Diomeed, die godloofe, en fyn maet UlyiTes, vinder van fchelmftucken en verracd, Beftonden 't Heyligdom, dat Troje moft behoeden, Te haelen uy t de kerck, en op de waeckers woeden Haer niet ontfiende 't al den beck te veegen wat De wacht op't hooge Hotontrent den Tempel had : Te neemen Pallas beeld en met bebloede handen De fuy vere Godin haer hulfel, huy f en banden Te raecken, gingh 'c den Grieck fo wel niet als wel eer , Haer hoop en moed verviel,de voorfpoed nam een keer, Haer macht verminderde, de kanflen liepen tegen En de Goddin en was haer fo niet meer genegen En keerde van dien tijd haer finnen van haer af, Gelijck fy fu]cx we[ klaer aen haer te kennen gaf Metvreeflijckvoorfpoock , daer s'haer gramlchap uyt vernamenj
Want alfo h»eft fa fy Weer in het leger quaracn Ea
|
||||
|
48 HettvveedeBoeck.
En dat men nacu'lijx daer het beeld had neer gefet
Gingh vier uy t haer gefight, driemael gaf fy haer met Den fchild en fpeer orn hoogh, driemael fagh men haer hupplen
En ziltigh fweet liep lanx haer lijf met groote drupplen. Terftond riep Calchas, dat men met de fchepen molt Sich geven over zee, en Troje nieten koft Met Grieckfe wapenen veroveren, ten waere Men weder om befcheydt nae Argos heenen vaere En daer de Goden vraegh wat oorber zy gedaen j En datmen de Godin daer weder bragt van daen Die fy te fchepe deen en voerden met haer heenen. En d'oorfaeck dat fy nu gefeylt zyn nae Myceenen Is om haer weer van volck en waepens te verfien En bidden dat de Goon haer byfbnd willenbien, En fullen onverfiens hier wefen voor uw wallen Om u metmeerdermachtweerop het lijf te vallen. Dus feyde Calchas dat men 'tvoorfpoock moft verftaen Nu heeft hy haer dif paerd te timrneren gcraen In plaets van Pallas beeld, om deic fchuld te boeten En door (o een gefchenck haer gram fchap te verfoeten Maer heeft belaft dat men't fo hoogh fou bouwen, dat Men't niet fou kunnen door de poorten van de Stad Doen brengen binnens muyrs en in de verting trecken, Op dat het tot geen fcherm den borgren mochtverftrec- keh
Om d'oude godfdienft die fy van haer was gewent. Want fo door uwe hand die offer wierd gefchent Sou *t over Priaems Rijck (dat Goden met gehenghen Maer ftorten 't op fyn kop) en den Trojaenen brenghen Een fwaeren ondergangh, maer {0 het wederom In defe veftingh door uw hulp en handen klom Sou felver Alien nae Griecken trecken heenen En gaen haer leger flaen voor Argos en Myceenen > Dat fulcke fwarigheyd ons dan te wachten frond. En dus fo wierden wy door Sinons leugen-raond, Door
|
||||
|
Het tweeAe Beech. 45
Doortraenen, diehy wift teperffenuytfynoogen,
Door lift en kunft van een meyneedige bcdroogen, Die Diomedes, noch Achilles, noch een vloot Van duyfend fchepen, noch't belegh,fo langh en groot, Dat thien jaer heert geduyrt, had kunnen overwinnen Hier viel wat anders voor dat de bedwelmde finnen In ons ellendige noch meerder heeft onftelt En fwaerder indruck gaf als 'cgeen ick heb vertelt. Laocoon, een die het P1 iellerampt beklede Bylootingh, en Neptuin een plechtigh offer dede, Was befigh met een ftier te fLchten aen 't aucaer: Maerfiet, twee flanghen (noch verfchrick ick, en het hayr
Ryft my van vreefen op) metgrootebochten komen Gelijck van Tenedos, en over flechte ftroomen Begeyen fich nae 't ftrand: haer maenen rood als bloed En borftenkop verheftfkh boven uytde vloed, De reft volght achter aen met kronckelen en krullenj Dicvreeslijckfyn omzienenons metfchrick vervul- len.
De zee gaf groot geluyt en fchuymde tegen 't ftrand j En dit gedrocht was nu gekomen dp het land Met ooghen vol van vyer en bloed en gloed,en leckea Met grouwelijck gefis en fchuyPlen haere becken Endrillen metdetongh>dat yflelijckgeleeck. Wy vluchten doot van fchrick: fy houden haere ftreeck Recht nae Laocoon, daer fy twee foontjes vonden. Dees deen (y aen voor eerft, en krinckelden en wondes S»ch alle bey om 't lyfder arme kindren heen En aeten hen het vleyfch tot op het bloote been. Toe gingen s'hem te keer, die om fe te verhindren Quam loopen met gewecrtothulpefyner kindren, En flingren fich wel vaft tweemaelenom fynlyf, Tweemaelen om fyn hals, en houden fich daer ftijf, So dat fy boven hem haer hooft enhalfen fteken, Hy doet fyn belt om met fyn handentos te breken, D H«t
|
||||
|
5© Hetf&esdeBoeck.
Het flijm en etter druypt van fyn autaer-gewaed.
Hy fchreeut dat hec geluyc tot aen de ftej;ren flaet, Gelijck een ftier, die voor het auter heeft gekregea Een ongewiffe flagh, en op de loop getegen Maecktgrouwelijkgebulck. De flangen fchieten voort Nae Pallas tempel toe, die op hem was verftoort Om dat hy haer gefchenck te voorens had gefchonden; Daer s'achter het rondas een fchuylplaets voor haer vonden
En fich verbergden by de voeten der Godin, Toen quamper nieuwe fchrick en nam deherten in Van al wat datter was. Hy heeft fyn loon gekregea Die fyne lans} riep elck, had in de rib geregen Van her gewyde hout en't paerd fo gingh te keer, En fchoot het in zijn zy met een vervloeckte fpeer t Men brengh het nae de kerck, en ftelle door gebeden En offerhanden de Goddinne weer te vreden. Dit 's den gemeynen roep. Het werck werd aengevat, Men werpt de muyr om ver en opende de ftad. Elck flaet de handen aen; men helpt het paerd op roll en} Werpt touwen om den hals om 'tnae de ftad te follen. Het't dodelijckgevaert, tot ons bederf bereyt, Datfwangergaet van moorden volfoldaeten Ieyt, Klimt onfe muyren op, en maegd'en jongelingen Syn rondom in de weer, die vreugde-lief jes fingen. *T is een genughede hand te hebben aen het touw. Het ftijght ter veftingh in 5 en't knickende gebouw j Als of't ons dreygde, raeckt in't midden onfer w alien. O vaderland, o huys der Goon, o boven alien Vermaert door wapenen ghy veften van Dardaen J Vier maelen quam het in den ingang ftil te ftaen, Vier maelen rammelden de wapenen daer binnen. Wy gaender evenwel mee voort, berooft van zinnen En blind van yver > en 'c rampfaehgegedrocht Wert van ons op den Burgh in 'c Heylige gebrogt. Cosk
|
||||
|
Het tweede Beeck. 51
©ock fey 1. CafTandra toen wat ons fouw overkomen,
Maer 5c geen dat fy voorfey wierd nimmer aengenomen
Door goddelijck bevel ora ongehouwe trouw.
Wy, laes I dien defen dcigh de lefte wefen fouw,
Vercierden kerck en koor met heyligh loof en meyen
Door de geheele ftad, daer wy ons door verfpreyen.
En ondercuffen viel de nachttenhemel af
Die over aerd en lucht een groote fchaduw gaf,
Die *t al mer duyfternis bedeckre, en onder alien
ST bedrogh der Griecken. De Trojaenen jlangs de wal-
len
Gelegen, waeren nu in ruft en flaep geraeckt V ermoey t en afgeflooft; De vloot had zey 1 gemaeckt, De Griecken quamen, eer de maen begon te klaeren , Van Tenedos nae het bekende ftrand gevaeren En volgden delantaern van haeren Ammirael. DefchelmfeSinon, vandeGodenaltemael Onrechtelijk befchermt om 'tgeen ons op rnoft komcn> Heeft fyn gelegentheyt en tyd mee waer genomen En opent heymelijck den buyck van 'c houte paerd En lact de Griecken uyt, die bly en onvervaert Sich geven in de luchc om haeren aem te haelen. Strax quamen lanx een touw ter aerde nederdaelen L yfander, Stenelus, twee Overften, en voort De felle Uly fles, en al met defelve koord SynThoas, Athamas, en Pyrrhus, en den vroomen Machaon, en de Vorft van Sparten neer gekoomen, En oock Epasus, die het paerd verfonnen had, Sy overrompelen en vallen in de Scad 1. Apollo verlieft op Caflandra, dedochter van Priamuj , bad
haer berolen te eyflchen van hem vvat fy begecrde voor haer maeg* 00m , vvaer op fy eyfehte de gave van voorfegghen, hetwelcke van hem verkregen hebbende heeft fv hem haerbyflapenghewey- gett, yvatt overby vertoorent wefendeendedegheghevengifte haer met kunnende ontnemea heeft gemaecktdac niciaanthaere jowfeggingcageioofgaf. D z . Dacr
|
||||||
|
^2, Het tweedeloeck.
Daer 't al in flaep en wi jn ver-fmoort lagh en verfoopes.
Sy flaen de wachten dood cu doen de poorcen open, En laeten 't kryfch volck in dac buytcn paften op En van den aenflagh wilt, en voegen trop by crop. Ick was ontrent den tyd, dat door der Goden zegea
De flaep is op haer foetit, in mijne ruft gelegen, En fiet, het fcheen my dat ick Hector voor my zagh Ten uyterften bedroeft; een hoop van tranen lagh In fyn bedruckt gefight en rolden uyt zyn oogen, Hy was,gelijck aJshyomTrojewierdgetoogen , Swart van het ftof en bloed, fyn voeten blaeu en dick Gefwollen van het touw en't knellen van deftrick. Hoe deerelijck, helaes, was hy om aen te kijcken ! Hoeweynich hadhy, datdien Hedtor kongelijcken Die in de waepens van Achilles binnen quam, Ofdie de Grieckfe vlootgebracht had in de vlam I Van bloed en etter was hem't hayr aen een gebacken; Syn baert hingh neer; hy was vol wonden,fteecken,hac« ken,
Die hy met menichte wel eer gekregen had Rondom de muyren van fyn vaderlijckeftad. My dacht dat ick hem eerft aldus met droeve tranen Aenfprack: oeer van'tRijck, ohoopeder Dardae- nen ^
Wathiel u fo langh op ? van waer komtghy ons by Dus fpae > fo langh van ons verwacht ? hoe koomen wy O Heftor, u te zien na fo veel leets geleden, Naefo veel lijcken van u volck en fwarigheden Van ftad en borgeren, al moe en afgement ? Watheeft u'taenfight fo onwaerdiglijck gefchend ? Hoe fie 'k u dus gewondt ? hy fweegh op mijne vraegea En heefcgeen achtop al dees ydelheyd geflaegen, Maer haelende uyt fyn borft een diepe fware zuchc Riephy, Goddinne-zoon, begeeftuopdevlucht; Pack u uyt defen brand: de vyand heeftde wallen, Hethooge Pergamum en Trojen is aen 'c vallen, Ghy
|
||||
|
Het tweede Boeck. '<$ %
Chy hebt den Coningh en uw vaderland voldaen,
Had Ilium door kracht van handen kunnen ftaen Het had door defe hand bock ftaende zi jn gehouwen. Nu komt de Stad aen u haer heyligdom betrouwen En huyfgoon, die fy u beveelc: neemt ghy haer mee Tot u w gefelfchap van al wat te land, ter zee, U't nootlot geven fal; foeckt voor haer nieuwe veften , Dieghy noch bouwen zult, en groot, als ghy ten leften Dezeefyt doorghefwerft, Dus fprack den Held, en braght
Den heylgen offerband, en Vefta, groot van machr, En't altyds-levend vyer van binnen uyt de Kooren. Toen liet fich meer en meer 'cgehuyl en 'tkermen hoo-
ren Door heel de ftad, en fchoon ons huy s wat achter af En in't geboomte lagh, fo rees nochtans en gaf 'T geluy t fich hooger op; 'tgekryfch en klanck genaken En't fchrickelijck gedruys,dat volck en wapens maken. Ick vliegb nae boven toe en fteeck myn ooren op, En ftond verbaeft, gelijck een herder op den top Der hooge bergen doet, wanneer door dulle winden De vlam in't kooren is aen't wreuyen en verflinden ^ Of als een fnelle flxoom met een gefwinden draf Een groufaem waeter ftort terhooger bergen af, Gaet over ackeren, vernielt het fweet der boeren , Werprheele boflTchcn om en weet fe mee te voeren. Toen fagmen het bedrog,toen bleeck der griecken trou 'T huys van Deifobus, een ruym en groot gebouwj ksghal ter aerden neer door 'c felle vyer verwonnen 'Thuys van Ucalegon, daer naeft,was oock ontgonnen, Dat mee in korten tyd ftond in een lichten brand J De vlam fcheen over de Sigeefche zee en ftrand, 'Tgefchrey der vechters en het klincken der trompettea Rijft tot den hemel toe, om my ter weer te fetten Bedwelmt en finneloos fchiet ick het waepen aen fin weet niet watter dient in defen tyd gedaen. D 3 Maer
|
|||
|
54 Het tweedeSoecL
Maer 't hert brandt my in't ly f door y ver aengedrevea
Ora met myn kammeraets my nae 'c gevecht tegeven En nae bee Koni ngs Slot te fp oen gehj ckerhand. De toorn en dulligheyd verhaeften het verftand, En 'cfchiet my in den fin het braefft te zyn van alien Datmen voor 't vaderland al vechtende mach valleu. .Maer Panthus, Othrijs Toon, die Phebus prijfter was Engodfdienftpleegd'in't Hof, degrieckfe wapenspas Oncglipt, had fynen neef en d'overwonne Goden En't heyligdom by fich , waer mee fy heenen vloden Nae't ftrand toe, 't eynde raed. Hoe, Panthus,riep ick, hoe
Is "t met den Staet geftelt ? waer gaen wy beft nae toe? Wat Burgh befetten wy daer wy ons op vertrouwen ? Ick hadde nauwelijx dees tael met hem gehouwen Of hy antwo orde my aldus met droef geklagh: Dentyd van Ilium en haerenjongtlen dagh Is van ons al beleefr., en 'c Ri|ck van de Dardaenen Isaeqfyn eyndgeraeckt, enTii jeendeTrojaenea Die fynder al geweeft, en al de lof en eer Van Teucers nae-geflacht leyt nu ten aerde neer. De gramme lupiter droegh 't al nae Argos heenen En gar ons heerfchappy heel over aen Myceenen; De Griecken (yn hier baes in d'aengefteke Had ; Het hooge paerd , datniet alskryfchluy binnenhad, Staet midden in den burgh, looft hopluy en foldaeten ; De valfche Sinon , thans verwinner en verwaeten En ons braveerende ftoockt over al den brand, En andre fynder aen de poorten by der hand, JMet fo veej duyfenden als noyr van Argos teegen ■ Hier fyn weer andere en befetten ftraet' en fteegen, Staen fchrap en bieden punt, den degen in de hand; De wachters aen de poor: bien naeulijx tegenftand En doen niet anders als wat blindlinx fchermutfeeren. Boor defc tael yoel ick myn here en moed vermeeren |
|||
|
HetttveedeBoeck. jj
En door't ingeven van den Godcn vliegh ick voort
Recht nae den vyand toe in 'theetft van brand en moorc Daer my de dulheyd roept en het gefchreeuw der man- nen,
Dat tot den hemel gaet. met myiyn aengeipannen Ripheus en Iphytus, Dymas en Hypanis, Gefelfchap, dat my te gemoetgekoomen is Qpftraecbymaenefchijn; ook voegtfichaenmynzyde Chorebus, Mygdons foon, eenjonghman toenter tyde Tot hulp van Priamus gekoomen in de ftad Om dat hy dul van min 't oogh op Caflandra had; Rampfaligh bruydegom, die met had willen hooren Nae 't geen de dulle bruyd hem fpelde van te vooren. • Toen ick haer altemael gemoedt fagh om te flaea Sohieficktegenshaeraldus mynredenaen; O dappre Mannen. fo ghy famen fyt verdraegen Te volgen een die't al en't uyterfte wil waegen, Ghy ziet hoc dat het hier met onfe dingen gaet: DeGoden,dietevoor beminden defenStaet En die van dit gebied de rechte fteunfels waeren, Die hebben kerck en koor verlaeten en autaeren J T is te vergeefs dat ghy de ftad wilt helpen gaen Die ghy alomme ziet in lichte vlammen ftaen i Maer laet ons evenwel gaen fterven , en begeven Ons midden in't ge vecht, en laeten daer het leven, Een die vefwonnea is heeft geen behoudenis Als 't meynen datter geen voor hem te vinden is. Dit heeft in't jonghe hert een dulle moed gegeven, Daer nae, als wolven die door honger heen gedreven Haer aes al raefende gaen foecken by der nacht Terwijl haer'tgraegejongh met drcoge keel verwacht,' Gaen wy recht toe recht aen door 'cmidden vande G rie- ken
Nae de gewiffe dood,door fwaerden,fchichten,piecken En houden onfen wegh door 'c hertje van de itad. Wy werden van de nacht met fchaduwenomvat. D 4 Wi«
|
||||
|
5 G HetWeedeZoeck.
Wie druckte nae den eyich dc nederlaegh en't moordea
Van dele nacht ons uyt met dies gelij eke woorden ? Van wien wierd nae waerdy die fwarigheyt befchreyt? Dieoudeftadjdiefohngh heerfchte, valtenleyt! Veel werdter neer gemaeukt, die {y den beck afveegea ^leeft fonder tegenftand in huyfen, ftraeten, fteegen, Oockindekercken, diecengodfdienft zyngewijc. En de Trojsen is het alleen niet diedit lijc En boct fyn fchuld met bloed: die overwonnen waeren Die fagh men fomtyds wel wecr nicuwen moed vergae- ren:
De Griecken fneuvlen mee, waer dat men heenen ziet Daer 's niet alsrouw en fch rick en jammer en verdriet En allerhande moord. Den eerfte die w'ontmoeteo Dat was Androgeos, gevolcht dicht op fyn voeten Van vry een grooten trop. Hy meynde dat wy van De fyne waeren. en fprack ons eerft vriendlijck an: Sa, mannen, haeft u wat. wat heeft u doen verrucken Dar ghy fo fpaede komt ? all' andre fyn aen 't plucken En maecken *t al te buyt, daer fy vait deur mee gaen ? En komt ghy luy fo Let eerft uyt de fchepen aen ? Dit fey hy, enterftond (want daer was geen van alien Die hem goed antwoord gaf) fagh hy te zijn gevallen In (yne vyanHen, Ky wierd verbaeft en fweegh En c d te rugh , als een, die fchielijck onder weegh Een fi ngh r-ecdtophetlijfenftelthetop eenloopen Ef f hy zijn ongduck mocht met de dood bekoopen En vlucht voor'tinoodgedrocht, datfichtot wrekett ftelc
Enom fyn blaeuwenhals vangiftengramfchapfwelt. So is Androgeos ftrax van ons afgefchooten , Verf hrick' doorhetgefichtjwy vallen in,en ftooten Flux "phem aen , eniyomringhtendichtbefec Van onfe wapenen , verbyftert en belet D >or de verbaeftheyd en onkundigh van de wegen Die hebben eer niet langh den onderlaegh gekregen.' Wy
|
||||
|
Het t^eede Boeck. 57
Wy maecken haer ter neer. So hceft de Lurk-godin
Ons opfet mec haer gunft befcheenen in't begin. Chorebus, bly dat die Co wel was uytgevallen , Sey,karnmeraeden,hoortjdewijl't blijekt aenonsallea Wat ons behouden kan, foiaetons'tfaemengaen Den wegh, die ons de hand en hec gsluck wy it aen, Laetons veranderen van fchtlden en helmeten En grieckfe vederen op onfe hoofden fetten. Wie ondcrfoecki in 't geen uw vyand doet of laet Of hy't te weegh brenght voor de vuyft of door verraed? Sy felver fullen ons geweer en wapens langen. Dus fprack hy , en terftont heefc hy op fy gehangen 'T fwaerd van Androgeos, fee fynen itorm -hoed op, 'cSchildaendeflinL-kerarm , depluymenopdekopj Die doet hem Rifeusn^een Dymisen meer andren Derjonge mannen,die van wipenen verandren Enftercken haer vol luft met verfch verkreege buyr. Wy geven ons op /traet al mee voor Griecken uyt En mengen ons met haer, en hebben menigh werven Een blinde kans gegaen en dor-nder veele fterven En fonden meenigh heen nae PSutoos duyfter rijck» Veel naemen nae de vlooc en't veyligh ftrand de wijck: Ecn deel, uyt bloohtyd, heeft de vlucht nae't paerd ge- noomen (men En kroop weer in den buyck daer 't pas was uytghekoo-
En bergde fich in 't hoi, by haer bekent voor Keen. Maer tegen dsnek der Goon is't al vergeefs geftreen. De Maeghd Caflandra, van de Griecken aengegrepen, Die faghen wy by 'i hayr uyt Pallas tempel fleepen: Sy floeghhaeroogeii n: eden hemel, maeromnier, Haer ooghen, fegh ick : want een wreede koord ver- biedt
Haer teere handen nae de Goden op te heffen, Deesvreemden voorvalquam Chorebus fotetrefFen , Dat hy als rafend wierd, en gaf n\h metterloop (Te fterven wel getrooft) i n 't midden van den hoop. D 5 Wr
|
||||
|
5 8 HettweedeBeeck,
Wy velgen aJtemael vvel dicht in een gcflooten;
Hierwiert voor eerftopons van d'onfe ftcrck gefchee- ten
Van boven uyt de Kerck: dit hefrx'er vcel van kanc En maeckt een droevc raoord, helaes, uyt mifverftand Dat s' uyt de waepenen en grieckfe pluymen kregen* De Griecken quaemen oock met meenigte aengetegea Op't kermen van de raaegd fchier berftende van fpijt Om dat men die weer uyt haer handen had be vrijt. Den dappren Ajaxquam mee felveraengeloopen En Atreus zoonen bey en alle de Dolopen. Gelijck de winden, ais (y breken van den band, Malkanderen lbmtijds beftormen, en op 'tland En waeter bulderen en aen het vechten raecken; De boomen huylen en haer ftam en tacken kraecken ? Neptuyn daer onder ftookt met lyn befchuymden baerc En't grond-zop van de zee van ondren opperwaert Met Zynen dry-tand wroet. ook quamen s'aengevlogen Die wy te voorens door de duyfternis bedrogen, En joegen inder nacht door de geheele ftad. Dees hebben eeril ontdeckt *t geen haer bedrogen had, Ons valfche wapens en geruylde beuckekeren , Enaenonsfpraeckghemercktdat wy gheen Gneckea waeren.
Sy oyerromplenonsdoort'ongelijckgetal, Chorebus aider eerft bleef in dees overval Voor't Auter van Minerf van Peneleus doorregen; Oock fheuvelt Rifeus en heefc meede reftgekregen, Een > die in vro migheyd geen wedergae en had, En de rechtvaerdigfte van't heele land en ftad (De Goden vonden 'tgoed) en Dymas is gebleven En oock is Hypanisgeraecktom lijfen leven, Gefchooten van haer maets; en uw godvruchtigheyd En Myter van Apolgaf u geen vry geJeyd' Enkon.oPanthus, u voor't vallenniet bewaeren. O afch van Troje en van die rrn'ju verwanten waeren, |
||||
|
Het t^ceede Boeck. 5>
O alderlaetfte vlam van mijn geboorte-ftad,
Ick neem u tot getuyg' en ick befweer u, dat Ick noyt in uwen val gemijdt heb fwaerd noch piecken, Noch immermeereen kans te waegen met deGriecken, En, waer 't mijn lot geweeft te raecken mee van kant, Dat ick het heb verdient wel dubbek met mijn hand. Ick werd van daer geruckt met twee die by my waeren. Dees waeren Iphytus, een man van hoogejaeren, En Pelias, die van Ulyffes was gewondt En niet wel voort en koft: geroepen, om terftondt Het Hof van Priamus en hem te hulp te koomen. Hier heb ick hetgevecht fo hard en groot vernoomea Als offer nergensmeergevochten wierd, en dat Het fcheen of niemand wier d verflaegen in de ftad. So woede Mars alhier, fo faghen wy met hoopen De Griecken vallenaenennaehetdacktoe loopen. Den ingangh is beleyt, de ftorm-leer wordgerecht. Sy tyen nae om hoogh, en tegen het gevecht Van boven foecken iy met lchilden fich te decken Aen haeren flincker arm, de rechter handen ftreckea Sy nae de hooghte toe om daer te raecken op: Daer u gen breecken de Trojaenen tin en top En daken van het huys om fich daer mee te weeren En haer in't uyterfte tot dit geweer te keeren. Vergulde balcken, der vooroudren pracht en eer, Die werpt en wentelt men al mee van boven neer j Beneen fyn andere die metgeheele fchaeren En het getrocken ftael de deuren daer bewaeren, Wy krijgen nieuwen moed om daer nae toe te gaen En *t Konincklijcke Hof en defe by te ftaen En den verwonnen op een nieuw weer moed te makea Daer was een blinde deur, waer door men kon gerakeH, Van achtren in het Hof en wel fomwijlen plagh Eer't Rijckvan Priamus en Troje neder lagh Alleen en ionder fieep Andromache te koomen Jia had Aftyanax aea haere hand genoomen |
||||
|
60 Het tvveede Boeck.
En by fyn grootcvaer den klcynen naezaet brochr.
Ick heb den ingangh van dees achterdeur gezocht Enraeckop'thoogft: , vanwaerde Troyfche fich ver* weerden
En fchichten wierpen die den vyand weynigh deerden.' Hicr ilond een hooghen toorn, die verre boven 't daek Was opgehaelc, van waer men eertyts met gemack Heel Troyen kon bezien, en over muer en wallen De vloot en tenten zagh: hier fy n wy aengevallenl En maecken d'anckers los, ontfloopen balck en bint Daermen de voegbfelsvandelaeftefoldringh vindt, En ftorten kap en kruyn van boven nae beneden, Die over't grieckfe heyr zich wijd en zijd verbreeden. Die maeckte een dapper gat door (o een fwaere val Dat andre lloppen , en fy ftaen weer fchrap en pal, Schoon de Trojaenen in het fchieten niet verflouwen En't fteenen hagelt, en men fonder op te houwen Sich dient van boven af van allerley geweer* Voor het portael van't hof is Pyrrus in de weer En aen den dorpel felfs aen 't tarten en braveeren, Den degen inde vuyft, den helm verzien van vecren, In't blinckend harrenafch, gelijck een boofe flangh Van giftigh kruyd ghevoedt , die heel de winter langh
G efwollen dick en bol terwijl de kouw hem knelde Sich in der aerden hiel, maer nae dat hy vervelde Sich nieuw en jeugdigh toont en treckt den ruggen op En baeckert in de fon met opgefteke kop En met fyn fplit-tongh fift. Oock Perifas, den grooten, Was een der mannen, die hem fyne Zyde flooten , EriX)ock Automedon, Achilles wapen-knecht, Die hem zyn paerden had ten oorlogh afgerecht En voor de waghen dreef wanneer hy ree ten ftryde ; Al wat van Scyros quam was oock aen fyne zyde3 Dees werpen vyer om *t dack te helpen in den brand, Hy, een van d'eerfte, grypt een byl felfs in de hand |
||||
|
He t tweeds Boeck. 61
En geeft fich voor de poort, haft deur en poft aen ftucke
En foeckt s'om ver uyt de mecaele pan te rucken, En was nu met geweld door't harde hour geraeckt En had als in de deur cen dapper gat gemaeckt Waer door men't binnenft van de zaclen kon ontdecke, Der oude Coningen, en kamers en vertrecken Van Priamus, en fagh voor aen den dorpel ftaen 'tGewapent volck.Toen gingh het kermen binnenaen. En't woelen en't misbaer en't jammeren en fteenen: "T gehuyl der vrouwen klonck door de gewelften heene Dat het geluy t tot aende guide fterren floegh. De moeders, die de vrees nu gints nu herwaerts joegh , De Iofferen vol angft omhelfen en omermen En kuflen poft en ftyl of dat haer mocht befchermen. Maer Pyrrhus onderwijl vaert met fyn faecken voort, Fors, als fyn vader wasjgee flot noch wacht noch poort Kan langer tegenftaen • de deur door't ftadigh rammen Raeckt opdevloerj en fpringht uyt fponden pan en krammen (breeckt Men maeckt'er ruym-baen met gheweld endringhten
Door d'eerfte tegenweer, en houwt en ftoot en fteeckt Het alles neder wat den inkomft wil beletten, Waer op't de Griecken voorts met kryfchluy dicht be- letten. Een opgekropte ftroom, daer dam en dijck af berft Wanneer het waeter daer telangh voor ftaet en perft, Stort fo verwoedt fich niet op ackers en door dallen En fleept het alles mee, de beeften met de ftallen* Ick heb toen felfs gezien hoe Pyrrus heeft gemoort J 'Kfagh Atreus zoonen aen den ingarigh van de poort J 'Kfagh Hecuba met al haer aengehoude fnaeren Die met een groot getal by haer verfamelt waeren t 'Kfagh Priaem met fyn bloed het vyer befmetten, dat Op lupitersautaerhy felfs gehey light had. Die vijftich kamers en die grooten hoop van neven En nae-geflacht, die fo vcel beddens konden geven ■ |
||||
|
6i HettvvcedeBoeck.
Die ftijlen, fo met roof geciert, fo rijck van goud,
Dieleggenal ter neer;daerJt vyer befwijckt,daer houdt DeGrieckhetin. Miffchienfoudtghy wel willenhoo- ren
HoeConinghPriamushetlevenheeftverJooren. Wanneerhy fagh hoe't met fyn faecken was geftelt, De ftad in's vyands macht, de poort van*c Slot gevelt En midden in fyn Hof den vyand in gekoomen, So heeft den ouden man de wapenen genoomen, Die hy langh was ontwent, en hingh den degen om Vergeefs en bevende van hoogen ouderdom, En gingh fo toegeruft fich nae den vyand geven ©m daer eer langh een eynd te krijgen van fyn leven. In't midden van het hof in d'open lucht daer ftond Een groot autaer, waer by men een laurier-boom vond, Die fich daer over met fyn jtacken heenen ftreckte En met fyn fchaduwen en loof den Huyf-goon deckte. Hier had iich Hecuba rondom ter neer geftelt Met haere dochterss dicht als duyven, uyt het veld Nae haere tillen voor het onweer heen gevloden, En hadden te vergeefs de beelden van de goden Met hand en arm omhelft: maer als fy Priaem fagh Self in de wapenen, die hy te draeghen plagh Toen hy wat jongher was, riep zy, waer fyn uw linnen Mijnarmeman , waer heen? of wat wilt ghybeginnen? Ey lieve, fulcke hulp komt hier nu met te pas. G neen, o neen, ft hoon dat mijn Hector felfs hier was. Kom, geef u hier by ons : die auter fal ons alien Befchermen, of ghy iuk met ons te faemen vallen; So fprekende nam fy den ouden man tot haer En fett' hem neder by den heyligen autaer. Maer fiet, een van fyn founs, Polytes, pas ontkoomen De hand van Py rrus, fo hy had de vlucht genoomen Quam loopen heel gequetlt de zaelen op en neer, Deurindeuruyt » door fwaerd en Ichicht en ipies en fpeer Dwers
|
||||
|
Het tweede Beech. 6$
Dwerfch door den vyand heen ; maer Pyrrhus heel ont-
iteken
En vol van vyer om hem noch voorts den hals te brekea Sat hem vaft op de hiel, en naederde lb dicht Dat hy hem nu en nu bereyckte met fyn fchicht. Als hy't ten leften tot voor fyner oudren ooghen ' Gebraght had viel hy neer, en heeft daer uyt gefpoogea Syn leven met fyn bloed. als dit den oade fagh En dat fyn zoon nu doodt voor fyne voeten lagh, Schoon dat hy felver mee de dood fagh voor fyn oogen s Heeft hy noch woorden noch fyn gramfchap in getoge, Maer riep : fo moeten u de G oden (fo by hen Noch yemand ovrigh is die fich erbarmen ken) Voor'tfchelmftuck , voor het feyt, datghyhier&ebt bedreven,
Betaelen, en u loon nae uw verdienften geven ! U, die u niet en hebt ontfien, o booze-wicht, Den zoon te brengen om in's vaeders aengefight. Achilles, daer ghy lieght te wefenafgekomen, Die heb ick tegens my genaediger vernoomen Schoon ick fyn vyand was: hy fchaemde fich het recht En trouw te fchenden aen een die vernedert leght > En heeft het doodelijf van Hector ftracx ontflaegen Als ick ootmoedigh hem daerom was koomen vraegen, Op dat ick het begroef. hy leverde my, *t lijck En liet my keeren ftil en vredigh nae mijn Rijck. So fprack den oude man en fchoot met kleyne krachten Hern met een fchicht nae't lijf,die licht was te verwach- E n anders niet en dee als dat fy hanghen bleef [ten In't leer 5 dewijl hy hem door't kooper niet en dreef.
Chy fult ,fey Pyrrus, dan deCydingh met u draeghen En felfs de bode fyn, en aen mijn vacder klaeghen Wat fchelmftuck ick begingh 3 paft dat ghy hem ver- Hoe Neoptolemus is van fyn vier veraert, [klaert Maer fterf nu: en met een felfs nae het auter heenca Track hy hem bevend' en met glibberenrjc becnen |
||||
|
64 He/ tvveedeBoeck.
Door't bloed van fynen foon, en met de flincker hand
Hem vatrende by'chair, met d'andre van den band Daer hy 't geweer in droegh uytruckende den deeghen Heeft hem het frael door'i lyf tot aen't ge veil gereegen, Dit's'teynd van Priamusalshy fyn (lad in brand En Trojen vallen fagh : een Heer, die fo veel land En volkren had beheerfcht,le>tophetftrand vergeten, | Een onbekende romp daer't hooft is afgefmeten. Toen heeft my eerft de fchrick te degen aengevat< Ick ftond gelijck als ftijf. my quam te vooren wat Van vaeder wefen mocht, ofny nochwasin'tleven, Als ick de koningh felfs, fyn even-oudt, fagh geven Sijn geeft, fo wreed gewond. oock quam my inden zin Hoe't wefen mocht met myn verlaete gemalin. Watdatmijnhuys, watdatmijn zoonwas wedervae- I ren.
Ick fach eens om,wie van myn maets noch by my wareni Syhaddenmyalt'faem verlaten, en vanhier Gefprongen moe en mat nae d' aerd, of in het vyer Haer felfs, door wonden fwack, van boven neer gege- ven.
En nu was ick alleen maer overigh gebleven Als ick in Vertaeskerck Heleenefitten zagh Verborgenin eenhoeck. 't was klaer gelijck den dagh; Den brand gaf alfins licht wac ick my heenen wende. Sy, die den Oorfaeck was van "t jammer en ellende Die Trojen o verquam en ooc k haer vaederland , Had haer dae heymelijck gefchoolen aen een kant* Sy vreefde voor 't gevaer her geen fy had te loopen Endatfy lichdijckmethaerlevenfou" bekoopen By den Trojjnen het verdelgen van deftadt, En dat fy van de Grieck niet goeds te wachtenhad, Noch van haer man, dien fy haer eertyds lift ontvaeren' Mijn bloed geraekt'in brand en zood myn in myn aeren* Ick wierd getergt den val te wreken van myn land £n ftraf van *c fchelmfe wijf te nemea met mijn hand. Hoe,
|
|||
|
Het tweede Boeck. '6f.
Hoe, fey ick by my felfs, fal fy nae Sparten heenen
Behouden gaen en zien haer Vaderland Myceenen ? Salfy aldaer, gelijck een groote Coningin Op een triomf-koets op het prachtighft ryden in, En by haer ouderen en man en kinders koomen, Gedient van maegd enknechtvan Trojenmee genoo- men?
Sal dat door't vy er verbrandt en Priamus door't ftael Gevallen fyn, en't ftrand fo dick en menighmael Hier hebben bloed gefweet?o neen,dat magh niet wefe. Want fchoon 't geen dacd en is waerom men were ghe- prefen
Ennaem nocheerenfteecktin vrouwenteverflaen^ Noch fal men feggen dat ick loflijck heb gedaen Dat ick fo fnoden peft verdelgt heb van der aerde En't heyloos wyf geftrafc na haer verdienft en waerde; En'tfal my goed doen datickkoel myn gramme moed. En onfer vrienden as befproeye met haer bloed. Dus teegh ick nae haer toe, ver voert door dulligheden, Wanneer myr. moeder my quam in't gemoet getreden So kenbaer, als fy noy t verfcheen voor myn gefight, Enftraeldedoordenacht in klaer enfuyverlicht, Belydende dat fy was eene der Godinnen. Sy was fodanigh en fo groot, gelijck fy binnen Den Hemel haer vertoont, en houdende my ftaen Sprack fy my dus uyt haer roofroode lippen aen: War. groote droef heyd, zoon, wat ongeftuymighedea Vervoeren u ? wat raeft en woedt ghy buyten reden, Ofwaer is nu uw forgh voor ons ge vaeren heen ? Wilt ghy niet liever u begeven op de been Dat ghy gaet fien waer dat uw vaeder is gebleven ? Ot noch uw wyf en foon A fcaentjen zyn in't leven Daer'svyantstroependichtom fwermen,en ,t'enwaer Dat ick het had belet, het vyer en fwaerd had haer Al over langh vernielr. de fchoonfte der Spartaenen Daer ghy \ pp hebt gdacn, noch Paris, noch Trojaenen E Van
|
||||
|
66 Het tvveede Boeck.
|
|||||
|
Van vrouwen-roof betieht,fyn oorfaeck van het quaed;
Maer 't kotnt u van de Goon: haer ongcnae en haet Verdelgt die machtigh Rijck jdit fynfe > die de wallen Van't prachtigh Ilium van bo ven neer doen vallen. Sie (want ick fal de wolck, die u random het licht Benevelt en belet, en't fterfelijck gezight Door hare vochtigheyd doet fchemeren en miffen ; Van u vertrecken doen met al haer duyfterniffen: Ghy maer alleenelijck en vreeil noch weygert niet Te volgen al wat dat uw moeder u gebiedt] Hier, daer ghy dit gevaert gevek fiet en in ftucken j En fteen van fteen en muyr van muyr ter aerde rucken En roock en ftof om hoogh als waeter-wallen gaen, Daer is Neptuyn in't fpel en tail van ondren aen Met fyn getande vorck de muyren en geftichten, En weetfe met geweld uy t haeren grond te lichten En werpt de heele ftad het bovenfte beneen. De felle Iuno is weer ginder op de been, Sy trock voor aen.en heeft de poort daer ingenoomen, En ment de Griecken aen die uyt de fchepen koomen En woedt als raefend met den degen inde hand. Wend nu uw ooghen, zoon»weer na een andre kant* Hier fiet ghy Pallas, die onfighlijck met de flanghen (Die in haer beuckelaer om'thooft van Gorgon hanghe) En blinckend* in een wolck fit boven op den top Van't Slot, felfs Iupiter hitft Goon en Griecken op, Spreeckt def'een hertin'tlyfen fchaft haer moed en krachten.
Soon, geeft u op de vlucht.het is geen tyd van wachten. Ick fal u nergens niet begeven, waer het zy j En in uws vaders huys u levren vranck en vry. Dus fprack fy, eri terftond uyt myn gefight verd weenen Verftack s'haer in den nacht, wanneer aen my verfchee- nen
Gedaenten, naer en wreed; dock van de groote Goon , Die tegen ons de hand aen onfen vyand boon. Toen
|
|||||
|
Het tvveede Beeck. gj
Toen fagh ick, dacht my,eerft im vuyr en vlam en vonc-
ken
En gloed heel Ilium aen alle kantgefoncken, En tot de grond vernielt de veftingh van Neptuyn. Gelijck een ouden dijck, die boven op de kruyn Van het geberghte van de boeren werd beitreden Met byl en brods om hem te vellen na beneden, Dreyght dat hy vallen fal en davert met fyn top En ftaet en fchudr tot hy't in 'tlaetft moet geven op Verwonnen metter tyd door het geweld van hacken , En geeft fyn lefte fucht en ftort met flam en tacken. Ick raeck op't goed geley myns moeders nae beneen, En red my ongefchendt door vyer en vyand heen Gelijck oft alles had voor my de wijck genoomen. Maer,als ick aen het huys myns vaeders was gekoomcn, Hy, die ick d'aldereerft wouw brengen daer van daen En bergen in't geberght, en die ick eerft dee aen, Die weygerde met my fich derwaerts te begeven ; Als Troje was verdelgt wouw hy niet langer leven Noch lyden ballingfchap. o, fey hy, neen^o neenJ Ghy die noch jongh en fterck en frifch fyt op uw leen En die noch jeugdigh bloed voert in het hert en aeren, Neemt ghy de vlucht van hier. indien deGoden waeren Van z,in gsweeft my noch in't leven te behoen, Sy hadden dat wel hier ter ftede kunnen doen. Ick heb meer als genoegh aen eenmaeJs het verderven Van defe ftad gefien, en lieverwil ick fterven Als dat ick haeren val noch eenmael ovcrleef, Dat men hier vry aen my den lelten aenfpraeck geef En legghen laet'alsdoodt , en wilt fo van my fchey- den,
Ick fal my met de hand de we^gh ter dood bereyden I De vyand (al zich oock erbarmen over my En uyt meedoogentheyd my helpen aen een zy, E n om de plunderingh het lichaem wel ontwaeden. Het grafts derven kan den dooden weynigh fchaeden. E z Ick
|
||||||
|
(58 Het tvveede Boeck.
|
|||||
|
Ick heb in weerwil van de Goon al langh gelecft,
Onnut en in de weegh} zincs lupiccr my heeft Van uyt den hemel met fyn blixem-vier geflegen, Hier bleef hy by en liet van niemand fich bewegen. Wy daer en tegen,ick,myn vrouw, myn zoon Afcaen, En'cheelehuyfgezin verfochtenhemenbien Met traenen en gekerm hy wilde doch niet maecken Dat net om fynent wil al't faem om hals moft raecken, En't naekend' ongeluck wat uyt den weghegaen. Hy flaet het af en neemt noch bee noch f meecken aen* Ick heb dan wederom de wapenen genoomen En wenfchte dat de dood my haeft mocht overkoomen» Want wat voor uytkomft of wat raed was hier voor my ? Hoe, vader, {eyd ick,dacht ghy dat ick fonder dy 13en voet verfetten fouv/ en u hier laeten leggen ? Komt uyt eens vaders mond fo grouwelijck een feggen ? Indien het by de Goon is goed gevonden, dat Niets overigh en blyf van lb een groote Had , Enhebtghy by u felfsftandvaftelijck beflooten En luft het u, u felfs, uw bloed en huyfgenooten Te brengen om den hals en t' faemen doen vergaen, So weet dat voor de dood dees deuren open ftaen; Eer langh fal Pyrrh us om het al den beck te veegcn Hier koomen loopen aen met den verwoeden deegen, Noch warm en roockende van't Konincklijcke bloed3 Hy,diedenzooninJcooghdes vaders vallendeet, En die den vader flacht aen het autaer der Goden. O moeder 3 hebt ghy my door levenden en dooden Door vier en vlam geredt om dat ick krygen fouw De vyand in myn huys, en vaer en foon en vrouw D'een in des anders bloed fien vallen en verfmach- ten?
Sa V5aepen,mannen,Sa: het is geen tyd van wachten; Den laetften dagh roept den verwonnen in'tgeweer. Brenght my weer aen de man , vergunc my dat 1& wecr
|
|||||
|
........... "
Het t vveede Boeck. 6?
Den ftryd hervatte en 2,ie hoe*t verder af willoopen*
Wy fallen onfehuyd den Griecken dier verkoopen , En heden altemael niet fterven fonder wraeck Te neemen van ons dood. Hier mede gord enhaeck lck 't i Waerd weer op mijn fy5en heb den fchild gekregen En teeghtenhuyfen uyt; maerfiereens onderwegen In'tuytgaen vielmyn wijfmy om debeenenneer En hiel my vaft dat ick niet koft of ginrs of weer, En ftelde my ons kind lulus voor myn ooghen J Indien ghy It erven gaef, fo bid ick dat wy moogen Van uw gefelfchap fyn waer dat ghy heenen gaet: Maer fo ghy kans of hoop of trooft of toeveriaec In u we wapens hebt, waer in ghy Zyt ervaeren, So bid ick dat ghy wilt dit huysvooralbewaeren. Voor wien laet ghy alhier uw oude vaeder, en Uw kind, en my, die langh uw' echt-genoote ben ? Indien ghy ons verlaet wie fal ons dan befchermen ? So roepend' heeft fy heel het huys vervult met kermen, Wanneer een vreemd gefight ons voor quam metter haeft
Want (fieteens) tuffchen onsluy beyden, heel verbaeft En droef in defen nood, quam fchielijck voor ons oogen Een vyertjen op de kruyn van'tjonxke figh vertoogen En gaf een klaere glans, en ftraelde met een vlam Rondom zijn hayr, doch daer gbeen letfel van en quam. Wy fidderen van fchrick en trachten al te maelen Den brand daer uyt teflaen; doen haeftigh waeter hae- len
Om't heyligh vyer alfo te moogen bluflen, maer So haeft mijn vaderwierdditwonder-ftuck ghewaer Heeft hy met bly gelaet 'rgezicht om hoogh gegeven En bey z,jjn handen nae den Hemel opgeheven En fprack ♦ o Iupiter, die't al hebt in uw macht, Indien het bidden heeft by u noch fo veel kracht Dat ghy door het gebed van yemand werd bewoogen, So bid ick z,iet ons aen met wel-geneegen ooghen J E 3 Dit
|
||||
|
jo . Het twcede Eocck.
Dit maer allecn: en, fyn wy fo veel waerd by u
Om ons godvruchtigheyd, fo bid ick dat ghy nU
Ons oock uw huJp wilt bien, en met een kenbaer teec-
ken
Dit voorbeeld ftellen vaft J en ziet, op's vaders fprekea So hoordemen een flagh, die ftracx den donder gaf Ter flincker zyde, een fter viel van den hemcl af En fleept' een fackel mee met helder-lichte ftraelen, Wy zaghen dat, wanneer zy was aen 3t nederdaelen Recht over't dack van't huys, fy*fchoot nae het gebergt Van Ida, daer zy haer heeft in het bofch geberght, En teykende de wegh, waer lanx fy was geloopen, En maeckte door delucht een fpoor van vlammen open, En vulde 't land rondom met fwavelige ftanck, Myn vader overtuygt feyt ftracx de Goden danck En heeft de heyl'ge fter godvruchtigh aengebeden: Nu riep hy ben ick ree, en laet my overreden: Ick voJge waer ghy my wilt leyden met myn zoon, Bewaert myn huys en neef, o vaderlandfche Goon! Dit voorfpoock komt van u; en Troje, nu aen 't bran- den, En dat weer ryzen magh ftaen bey in uwe handen. Soon , ick gae nu met u waer dat ghy treckt van hier. Dus fprack hy, en men hoort door heel de ftad het vier Nu klaerderals voorheen. de vlammen komennaeder Enwellennae ons toe. welaendanfeghick, Vaeder Set u op mynen neck: 't fal my niet laftigh zyn, En tuffchen uw gevaer en wel vaert en de myn Sal geen verfchillingh zyn, wat dat ons ftaet te vrefea Ofhoopen fal gemeyn vooralle beyde wefen. De kleyne Tulus zal aen myne zyde gaen, Ci enfa volghe my en houw*haer achter aen. Ghy, myne knechten, let op 't geen ick u fal feggen} Ghy kent de lieuvelen van ouds, die buytenleggen, Daer een vervalle kerck van Ceres ftaet ontrent, Wiens dienft men langen tyd aldaer is afgewent, |
||||
|
HettweedeBoeck. yt
En een cypreffen boom, die al voor veelejaeren
Onf'ouders deden heel godfdienftelijck bewaeren J Dat fal de plaets fyn daer men komen fal by een, Maer lancx omweegen en verfcheyde fteegen heen. Ghy, vaeder, flaec de hand aen 't heyl igdom en Goden: Want die te handelen; is my als noch verboden, Die uyt fo heeten ftryd en pas van doodflaen koom , Tot ick my felven heb gewaflchen in de ftxoom. Dus fprekende heb ick een leeuwen-huyd gekregen Die op myn fchouderen en op myn hals gelegen Den laft ontfangen fou, daer ick my onder zett'. Afcaentje volgt my naemetongelijcke tred En had fyn vaeder met de rechterhand gelaeden > Myn vrouw volgt achter aen; dooronbekende paeden^ Door't duyfter fpoen wy voort/.en ick , die korts voor been
Was nergens voor vervacrt,en fchicht, noch fwaerd,en geen
Der Griecken had ontfien, hoe dick fy my ontmoeten , Nu bloo en vrefende trad met befchroomde voeten, Om 't minfte windeken om't roeren van de lucht Voor mijn gefelfchap en myn pack te zaem beduchr. En nu fo waeren wy dicht by de poort gekoomen En al't gevaer, dat ons te vooren had doen fchroomen , Ontkoomen fo her fcheen, als ick gerucht vernam Dat fchielijck ons op't lyf, fo als wy meynden quam En liet fich als een dicht gedruys van voeten hooren. Mijn vaeder, dien het mee gekoomen was ter ooren En die het door de nacht van verre dacht te zien, Riep Zoon a ey vlucht ey vlucht:' t is tyd, wilt ghy 'tont- _ vlien: oy naederden , ick zie 'c geblick der harrenaflen ,
Ick zie hct fiickeren der fwaerden en rondaflen. Wier weet ick niet wie van de Goden, op my gram , flAydoordefchrickbedwemld'en mynezinnen nam: E 4 Want
|
||||
|
j 4 Het tvveede Boeck.
"Want wijl ickloopende focht om en achtcr-wegen
Raeck ick van't rechte pad, waer door mijn vrouw verlcgen
Bleefachter,en,helaes!ick weet niethoe 't haer ginghi Of fy my is ontruckt door's vyands fchicht of klingh Dan of fy is geraeckt aen 'c fucketen en d waelen Offoeenlangheweghnietwelhad kunnen haelen En moede fitten bleef vvanneer ick Was aen 'c vlien , En heb haer naederhand noy t wederom gezien Noch ache op haer, die ick verlooren had, genoomen VoordatWy by de Kerck van Ceres zijn gekoomen Die tot ons loop-plaets by den heuvel was geftelt. Hier wierd fy eerft gemift nae dar men had getelt En overfien wie daer by een verfamelt wacren, En hecfc haer man en zoon en de gevluchte fchaeren En vaderjammerlijckalhierteleur geftelt. '"Wat Goon , wacmenfeh liet ick van dulheyd onge- fcheldt,
Of wat heb ick gezien in de verwonne wallen Dat my fo fwaer fo fel en bijfter is gevallen ? Mijn vader en mijn zoon en *t heyligdom beval Ick aen mijn metgefels en bergde s'in een da!, Selfs heb ick wederom nae Troje my begeven jEn fchoot de wapens aen, door raferny gedreven, Om alles op een nieu te waeghen als voor heen En in ge vaer en dood door heel de ft ad te treen, Ick heb mijn wegh dan nae de veilen eerft genoomen En gaf my op het fpoor gelijck ick was gekoomen Rechtnaedepoort, fo veeldenachten donckerlee. 'Twasalfins yfelijck, en felfsde ftiltedee Myfchricken waer ick gingh, van daer ben ick getoo- gen
Nae huys toe, of zy daer miffchien, miffchien, fou mo- ghen
Te rugge fyn geraeckt. de Griecken waeren hier Gevallen inJen'citond tot boven toe in 'cvyer. Dit
|
||||
|
Hett^eede Boeck. 73
Dit had nu d'Overhand in dack en leap gekregen,
Ende verwoede vlam door tinn' en topgeftegen Joegh gloed en voncken op tot in de hooge lucht* Van daer begaf ick my nae 't Slot toe met een vlucht En fagh hoe't met het Hof van Priaem ftondt gefchoo- ren.
Hier faeten Fenix en Ulvffes , bey gekooren Tothoeders van den buyt by Iunoos Vry-autaer, Die men vaft uyt den brand van alle kanten daer By een vergaederde, men quam nae herwaerts flee- pen
Wat meninkerck en koordenGodenhadontgrepen En uyt de viam gcbergt ; al den Trojaenfchen fchat, De guide tafelen en mcenigh kop en vat Uyt louter goud gefmeedt, en de geroofde rocken Knkoflelijckgewaed, denGoden uytgetrocken. De bange moederen, de jeugd, de maegde-blom Van Troje ftonden hier met menighte random, Oock dorft ickoverluyd my felven hooren laeten En vulde by der nacht met roepenfteeghen ftraeten, En noemde met haer naem Cre'ufa menigh mael, Maeralles tevergeefs. Terwylick fwcrfendwael Straet op ftraet neer, en kruys de ftad vaft gints en hec- nen
Is my de geeil: van d'ongeluckige verfcheenen, Maer grooter als iy was. ickfaghfe voormyftaen En ftond a!s dood en myn gevoelen was vergaen; Myn hayren refen op, myn ftem was als bevroofen, Ick kon geluyt noch zucht uyt mynen boefem loofen. , Toen fprack iy my dus aen;Wat neemt ghy, lieve man, Doch fo veel moeytens die u toch niet helpen kari ? Want fonder het beleyt en wil der groote Goden Gefchien dees dingen nier. Het is van haer verboden Dat ick met u tot uw gefelfchap mee fou gaen. Dc groote Iupiter heefc het fo nice yerftaen. Ghy
|
||||
|
74 H*t ftoeede Boeck.
Ghy fult een langen tyd gelijck een ballingh fweven
En werden door de zee dan hier dan daergedreven JMaer in Hefperien ten laetften zyn gelandt, Daer Tufcus aen den ftroom des Tybers heeft geplant Een volck uyt Libyen aldaer met hem gekoomen ©aerhy door'tvruchtbaer land af vloeydt met fachte ftroomen,
Daer fal 't u beter gaen, daer fult g'een koninckrijek En konincklijcke vrouverkrygente gelijck. Staeck uwe traenen om Crenf', uwhoogft-beminde. Ick fal niet in de Steen der Myrmidons, noch in de Myceenfe veftingen den Griecken dienen gaen Noch tot de flaverny der Coninginnen ftaen Die felver uyt den ftam van Dardanus gefchooten Gehuwt was aen een man, van een Godin gefprooten. My houdt in dit geweft de moeder van de Goon. Vaertwel, endraeghtgoe forgh voor onfen kleynen I zoon,
Als zy dit had gefey t is zy van my verdweenen Die veel te feggen had, en liet my onder 't weenen En fuchten ftaen alleen. driemaelen dacht ick haer T'omhelfen, driemael, oft een droom offchaduw j waer,
Onfchoot de fchim my weer en flipte door myn handen. I ^ Denachtdusdoorgebraght, eneyndlijckuythetbran- I den
En al 't gevaer geraeckt begaf ick my weerom Nae myn gefelfchap toe, en, fiet, als ick daer kom Vond ick een grootgetal dat derwaerts was geloopen Van jonck en oud,van mans en wij fs, met groote hoo- I pen,
Een deerlijck volck, en ree te trecken daer van daen, By een verfamelt om in ballingfchap te gaen . En wel gemoedt met my een reys ter zee te waegen, Sy hebben goed en bloed my willigh op gedraegen. |
||||
|
HettweedeBeeek. 75
De morgen-fter was nu aen *c ryzen, en men zagh
Pas boven Idaes kruyn den leydfman van den dagh , De poorten wierden van de Grieck befet gehouwen, Daer was geen hulp noch hoop waer op men mocht ver- trouwen:
Dies weeck ick daer van daen en heb het vorders, met Myn vaeder op den h als, nae het geberght gezet. |
||||||
|
Elude des TvveedenBoccks.
|
||||||
|
In-
|
||||||
|
7'
I N H O U D
Dcs derden Boecks*
NA datTroje verdelgt was heeft Eneas het volk,
dat het vyeren'tfwaert noch onrkoomen was, by een verfamelt ende een vloot van twintigh fche- penonder Anrandergebouthebbendeis hyeerftin Thracien gekome,alwaer hy een nieuwe ftad heeft beginnen te ftichten, maerverfchrickt zynde door yet wonderbaerlijcx dat hem daer beiegende van Polydoms > die door Polymneftor vermoort was, voer hy naeDelos. Hier beraedehy fichmethet Orakel van Apollo , daer hy verftond dathymoft gaen nae fyn oude moeder toe , dat is, nae het land daer de Trojaenen eerft van daen gefproten waren; waeromhy bedrogen fynde door dequaedeuyt- legginge, die lyn vader Anchifes hier over gedaen had, het nae Crete heenen zette. roaer als hy daer ooek begonnen had fyne veftinge te maecken ende het land en volckmeteen fwaere plaegh en peft wierd aengetaft,is hy des nachts van de huyf-goden vermaent ende Creten verlaetende nae Italien ghe- Taeren , maer door onweer eerft geland aen dc ey- landen Strofades , daer hy van de Harpyen gequelt wierd. Daer na geraeckt fynde in Adtium dede hy al daer offerhande aen Iupiter en ftelde eenighe fpelen in.Hicrvandaenvoorby Corey ra varendeis hy ge- komen inEpyrus,daer Helenus,Priaemszoon,doen macls regeerde, die nae de dood van Pyrrus Andro- ma-
|
|||||
|
77
mache ten houweli jck ghekreghen had. Defe heeft
hem aldaer gheherberght ende met aldethande be- Iceftbeyd onthaelt ende geopenbaert wat gevaer en perijkel hem te water en te land over 't hoofc hingh„ Eneas van Epyrus ghefcheyden en Tarenteoende naefte kuften vanltalien verby gezeylt zy nde quam in dat gedeelte van Sicilien dat ontrent het geberg- te van Etna leyt,alwaer hy Achemenides,een vanU- lyfles volck, die in het hoi der Cyclopep achter ge- laten was en hem alhier te voet vieUbinnen fcheepf- boord neemt, en van hem onderricht zynde van de wrcedheyd defer Renzen het ancker licht ende Gch wegh packt, ende gedenckende het geene hem van Helenus bevolen was ende mydende het gevaer dat hy yan de Scylle en Charybdiste verwachten had Sicilien om gelopen ende teDrepanum gekomen is, daer Anchifes quam te overlyden. Hier van daen zeylde hy weder nae Italien, macr wierd door een iwaren ftorm en onweer, dat hem jEolus over zond,in Africa aenghejaeght, het welck in het eer- fte boeck verhaelt werdt. |
|||||||
|
HET
|
|||||||
|
j
|
|||||||
|
■.
|
|||||||
|
HET DERDE BOECK.
NAe dathet aen de Goon geliefthad deTrojaene*
En 'c Rijck van Afien en Priaems onderdaenen (Hoe wel onfchuldigh) te verdelghen in de grond, En als nu Ilium, dat eertyts moedigh ftond ,' Ter neder was geftort en met fyn hooge wallen Nae thien jaer oorelogs verovert en gevallen, En Troje Jagh en fmoockte en heel de ftad in puyn J Dat Troje, dat wel eer gebouwt was van Neptuyn i So wierden wy geport door teykenen en't feggen Der wichelaers een reys te water aen te leggen, En langhe ballingfchap en armoe uyt te ftaen, En vreemde landen door de zee te zoecken gaen. Dies bouwen wy een vloot niet verre van i, Antander Aen het Ideefch geberght, en trecken by malkander Al 't volck dat willigh was om mee met 9ns te gaen, Niet wetende waer wy ter neder fouden flaen. Myn vaeder heefc, fo baeft de Lente quam, geboden Van daer te fcheep.en voorts op'tgoed geley der Goden Strax onder zeyl te gaen : toe fcheyd' ick van het ftrand | Al fchreyende en verliet de kuft van't vaderland J En 'tveld daer Troje ftond, en't zee waerts ingevaeren ' Trock ick als ballingh heen met al die by my waeren, Myn reys-genooten, en myn vader en myn zoon En Goon van huys en haerd,en met noch hoogerGoon. Daer is een land3dat groot en woeft en ver geleegen
Van Tracers werdt gebouwt, daer fy haer godldienft pleegen
Aen God z. Gradyf; het is de plaets van zyn geboort, En't Rijck heeft eertytds aen Lycurgus toe behoort, i. fen ftad aen de voet van 'tghebergt daet Paris tuflihen de Godia-
neu hcc vonais had geftrekcn,
3. Mars. Een
|
||||
|
Het derde Boeck, 79
jEen ftrenghen dapper Heer s dit land ftoad altyds open
Voor de Trojaenen, eer het methaerwas verloopen, En't vokk in ouden tijd was daer der Frygen vriend Soo langh als pns 't geluck en vooripoed heeftgedient. Wy fetten'% derwaertsheen, daer ick, terquader uyren Ghelandtj aen'tbouwenval, enrechtmijneerftemuy- ren
Dp d'inbpcht van het ilrand , en gaf de borgery Een naem, en noemden haer Eneadijs nae my. Ick doe hetofFeraen mijn moeder, en daerneven Aen Goden, in wiens naem ick'twerck had aenghehe- ven,
En flachte aen Jupiter een witte ftier op't ftrand. Hier was juyft by ge val een graf-ftee by der hand; pen heuvel was befet met dichte rechte fpieflen, Die uytcornoelien en myrte-boomen wieflen. Ick trad bezyden af en trachte met mijn hand Watgroenstehebben, vanhetbofchje, datickvand, Dm my te dienen tot het cieren der autaeren; Ah my wat grouwelijx en vreems is wedervaeren , Want als ick d'eerfteloot-trock van de wortelaf Soo iagh ick dat hy bloed en etter van fich gaf, Dat op der aerden droop, die't fmette met fijn droppen Een fchrick gingh door mijn leen, diemyhethertdee kloppen,
En'tbloed wierd in mijn lijf fop koud, gelijck een yS. Ick vingh noch eenmaels aen, en ruckte een tweede rys, Om d'ooriaeck van't geheym te deegen uy t te fpooren. Eff heb het andermaels gevonden als te vooren. De tweede ftruyck droop weer van etter en van bloed. Waer over malend' en beducht in mijngemoed Niet kunnende den grond uy tvinden in mij n zinnen Bad ick de Nymfen aen en bofch en veld-godinnen, En Mars, die men alhier voor's landts befcherm-heer eert,
Dat dit geficht door haer ten beften wierd gekeert En
|
||||
|
8o Het cterde Boeck.
|
|||||
|
En ons dit vaorghefpoock niet qualijck mocht gheluo
ken.
Macrals ick quam om voor de derde mael te rucken Een loot met meerderkrachtj en met myn knien my wil
Schrap fetten tegen d'aerd (fegh ick, 't of fwygh ick ftil?) Soliet fich uythetgraf een droevigh fuchtenhooren, En defe ftem quam my van ondren in myn ooren: Ay my ellendige! waeromverfcheurtgnymyj Eneas ? laet de doon in haere graven vry; Schent uwe handen niet met haere ruft te ftooren. Ick ben u niet fo vreemd: maer een Trojaen gebooren. Dit bloed komt uyt de fchors noch by de wortel niet Van defe hey fteren. Maeck u van hier en vlied Van dit goud-gierig ftrand; verlaet dees wreede landen. Want ick ben Polydoor, die door vervloeckte handen Alhierbenomgebracht, deftruycken, dieghytreckt, Syn e6n gewas <, dat door den heuvel die my deckt Uyt yfre fchichten groeyt waer mee ick ben door reegen. Ick ftond als doodt> en kon noch lidt noch tonghbe- weegen.
Dit was die Polydoor, die Priamus wel eer Sond met een hoope gouds nae Thracien, wanneer Hy fijne faecken niet tedegendorftbetrouwen, En vreefde dat hy niet wel uyt fou kunnen hotiwen So een belegeringh als hy zagh te gemoet. Hy wierd daer heymlijck by den i. Coningh opgevoet, , Maer dees, wanaeer hy z,agh 't geluck ons tegen ftrevan > Heeft fich mee aendezy, die boven dreef, begeven En't gaft vry recht gefchendt, en Polydoor gevelt j En maeckt^ van het goud fich meefter met gewelt. Vervloeckte geld-zucht tot watgoddeloofe dingen •Ku nt ghy de herten van den broofen menfch niet dwin- ghen!
i. Polymneftor die IUonc de Oudfte doditcr van Wuoius gctrout had
Ick
|
|||||
|
Het derde Boeck. 81
Ick braght, als my de fchrick was uyt deleengegaen,
Den OVerften van "t volck, eri eerft mijn vaeder, aen Dit vreemdengroufaemftuckdatdaer was vobrgeval- len,
En vraeghde wat haer dacht het oorberlijext van alien Ora defen tyd gedaen. fy ftemden allegaer Gelijckerhand dat men vercrecken moft van daer. Uyc fo een fchelmfch gheWeft, daer'cgaft-recht was ge- fchonden
En geven cms in zee fo haeffiigh al$ wy koriden^ Waerom wy Polydoors lijck-ftaefy houdea gaen En brenghen meenigte van Zand en aer den aen F.n leggen 't op fyn graf,en maCcken roaw-alta'eren Voor d'overleede toe met doncker-groene blaeren En kranffen van Cypres, waerom de vrouwen ftaen» 'Thayr wait haer nae de wijs van Trojenheel ontdaen J Wy brenghen lauwe melck en offer-bloed met fchaelen En bekers aenjen doen de ziel ten grave daelen (Aldus te vreen geftelt) en nemen voorts van hem Ons leften affcheyt, fo men plagh, met luyder fternV Daer nae,fo haeit men zee en weder mocht betronwen En ons een zuyder kouw de zeylen raedt f ontvouwen , Rept fich het volck en kruyt de fchepen van het ftrand En brengtfe voorts in't vlot. wy vaerenheen, en't land Enftedenwijcken wegh, Eeneylandisgelegen In't midden van de zee, dat eertyts al lerwegheri Om kuft en oevers dreef, en dapper was betnint In i. iEges van Neptuyn (daer men fyn Tempel vindt) En Doris, moeder van fo veele zee-godinnen Daer'tgladde vee de vloed doorfnij'dt met rappe vinnenj Datdengodvruchtigen i, Apollo naederhand Aen Mycon hechte en aen het Gyareefche land u Ages was een ftad van Eubaea , alwaer een Tempel w'as van
Neptunuj itgins. 2. Apollo heeft het driftige eyUnd Delot, daer hy 8ebocrenw»l)VilftgemilMkt, E So
|
|||||
|
1
|
|||||
|
8 2, Het derde Boeck.
|
|||||
|
So datter vaft verblyf en wponplaets was te vinden
En'tlanglier nietenhadte vrefen voorde winden, Ick fet bet derwaerts heen, daer wy ter goeder ree Geraecken moe en mat door't tobben van de zee, En over welkom fyn > en op het land getreden Apols geboorte-ftad in alle ncdrigheden Ons plicht en eer aen doen. Hier fyn wy wel te pas Van i. Anius ontmoet die daer de Coningh was En pnjfter van Apol, dien heylige laurieren En prijlterlijck gehul 't gewijde hooft vercieren. Hy heeft zijn ouden vriend Anchifes ftrax gefien; Quam ons fyn rechter hand en huys en veftingh bien. Wy volgen hem en in Apolloos kerck getreden (Een oud en fwaer gebouw) heb ick aldus gebeden i Geeft ons een eyghen haerd, verleent een vafte ftad Aen de Trojaenen, moe en loof en afgemat Door fo veel fucklens; bewaertde nieuwe muyren : Geeft ons een Ilium dat altyts moqghe duyren, En afkomft en geflacht: bewaert het weynigh, dat Gebergt en ovrigh is van fo een groote ftad En fwaerd en vyer en vlam ten naeuwer nood ontvlode, Wien volgen wy ? of waer werd ons van u geboden Dat wy het fetten heen om ons ter neer te flaen ? .- Geeft ons een tey ken, dat ons doe uw wil verftaen, En komt met uwen geeft in onfe herten daelen. Ick had dit nauw gezeyt oft fchudden al te maelen, Het naeft geberghte beeft, en de kajjpel onfluyt, Een naer geloey gaf fich ter heylger kooren uyt. Wy vallen ne'er, en ons quam defe ftem ter ooren: Rampfaelige 3fKomft van z. Dardaen,daergy te voorcn Van daen gefprooten fyt moet ghy weer heenen gaen. Uw j.oude moeder zalu daer met vreugd ontfaen, Daer'talvoi-op zalzyn: dies wilt u nu verkloecken Om die met alle vlijt en naerftigheyd te foecken. j.Een foon van ApoUoAii hyConing tn Priefter over Delos had gerteli'
i.Dardanus was raede uyc Italic gefproote, }• H*« vaderland van oud8 Hier
|
|||||
|
HetderdeBoeck. 83
Hierfal j.Eneashuys vanftam tot flam gebien,
So wijd en ver fdat men geen eynd daer van fal fien; Dus fprack Apol , en op de goddelijcke woorden RecsilracxeengrootgejuycK vanallediehet hoorden. Een yder vraegt, wat ftad, wat land het %y, en hoe Hec heet} daer Phebus wyft de doolende nae toe. Toen liet Anchifes gaen te rugge zijn gedachten Door oude boecken en registers van geflachten, Eh overley wat hy gehoort had en verftaen En zey: ghy Overften,hoort mijne reden aen: Dat ghy te hoopen hebt dat fal ick u doen weeten. In't midden van de zee daer leght het Rijck van 4. Cre- ten,
Een eyland, hoogh beroemt door 'c bergen van Iupyn , Daer Idaleyt, en wy van daen gefprooten zijn: Een vet en vruchtbaer land; daer hondert fteden leggen Van waer(heb ick het wel 'tgeen ick heb hooren feggen) Naede Rheteefche Kaepdenouden Teucrus quam Als hy in Phrygien plaets tot 2,ijn Rijcx-ftoel nam, Eer Ilium daer ftond, eer men van muyr en wallen En Slot en Burghen wift. men woonde in laege dallen. Hy bragt den godldicnft daer van moeder CyBele, En voerde 5. cymbalen en Corybanten mee En dee't geberghte daer den naem van Idadraeghen,- Sloegh leeuweninhet touw voor der Goddinne wac- ghen.
Wel aen dan j laet ons gaen daer het ons wert geboon En volghen wy den wil en't feggen van de Goon, En door ons offerhand de winden doen bedaeren, En nae hec groote Rijck van Creten heenen vaeren. 3- De nakomelingen van Eneas in het tfoomfche Ri)ek.
4- Crete, nu Candiagenaemt, daer lupitervan fijne moeder ver-
borgenwerde dat hem geen quaed over quam van Saturnus fyn Vader, die wat foonendat hem fyn vroubaeren foude', belaflhadomtebren" 8*°' S- "Die CybeK dede gebruycken om het fchreyen Van de kinderen ie bcletten op dat Satur nu s dat niet en quam tc hooren. F a ' Het
|
||||
|
8 4 Het derde Boeck.
Het is niet ver van hier: door byftand vaalnpijn
So kunnen wy aldaer ten derden dage zijn. Dus fprack hy 3 en beval te flachten aen d'autaeren Veenaebehooren : voor Neptuyn,den Godderbaeren, Een ftier, en oock een voor A pol: een fwarten ram Voor 't onweer i voor den Wind ten Wefte een zuy ver lam
En haghel wit van vachr, hier loopen de gerucbten Dat men Idomeneus had uyt zijn land doen vluchten, En dat de vyand was geweecken daer van daen, En huy f* en wooningben in Creten ledigh ftaen i Dies zijn wy wederom van Delos afgevaeren, Verlaeten ftrand en kuft, en vliegen door de baeren By Naxos en DonyF en Oliarosheen En Paros, dat fich toont fnee-wit van marmer fteen, En Cycladen, en lanx een meenighte van landen , Door't engh der zee gezaeyt, en barningen en zanden. Het fcheeps-voik rocpt om ftrijd en port malkander ae ; Sa, gaften 3 laet ons zo nae Creten heenen gaen Nae ons voor-ouders toe: fo kunnen wy niet feylen, Een voor-wind fat ons ftaegh van achtren in de zeylen. Wy koomen metter tijd aen der i. Cureeten kuft. Dees woonden hierwel eer. ick val terftond metluft, Aen'tbouwen van een ftadjdaer wy zo langh Voor heene Om wenfchten, en het volck noem ick de Pergameenen Nae't2. oudePergamum , en por de borgers aen (Met defe naem verblijdt) de hand aen't werck te flaen> En huyfcn voor haer felfs en oock een Slot te bouwen. De fchepen waeren nu gehavent en behouwen En op het droogh gebraght, en ftonden op bet ftrand, Dejeughd aen't hijlicken on ploeghen van het land En zaeyen, en ick was vaft befigh met de wetten Temaecken voorhcc volck en haer die voor te zet- ren,
t. Deecrfte bewoonders yan Cretsn. i. By de oude Were!d-be-
fchrymsij onderdcStedeavanCrcta Pergamumbekeat. Gaf
|
||||
|
Het derde Boeck. 8?
Gafelckzijn oordenplaets , wanneer ons fchielijck
komt
Een vreemde peft in sc land, die booraen en geblomt En 'c kooren en 'c gewas doet ftincken en verdwijnen. De menfchen fterven wegh of gaen ellendigh quijnen» T verbrand al watter wies, en het verfengde land Gaf greyn noch vruchten tot der menfchen ondcrftand» Mijn vaeder raedt ons nae'c Orakel weerte vaeren En doen de wegh te rugh die wy gekomen waeren En om genae en hulp Apollo bidden gaen En wat voor uytkomft dat hy ons wil wijzen aen Die moeenuytgemergtgaen quynen fonder krachten, Van waer ons hoop en trooft en byftand ftaet te wachte , Waer %c ons te foecken ftaet, aen wat voor land of kuft. *T was nacht, en op der aerd was al't gediert in ruft Als ick de beelden by de Frygiaenfche Goden, Die ick uyt Troje braght het vyer en vlam ontvloden, Sagh voor mijnoogen ftaen daer ick te flaepen lagh, 'T was voile maen, en't licht fo helder als den dagh Scheen door de venfters heen.toen hebben s'aengehevea Te fpreken tegens my, en, om my trooft te geven In mijn bekommeringh, aldus tot my gezeyt ♦ Send aen Apollo niet nae Delos om befcheyt. Al wat ghy daer vandaenfoudt herwaerts kunnen drae- ghen
Doet hy u hier verftaen eer gy't hem daer komt vraegen, En fend ons felfs by u. Wy volgen nae den brand U, en uw waepenen, en hebben naderhand Ons onder uw beley dt met u op zee begeven En alles uytgeftaen: oock fullen uwe neven Door ons verheven zijn fo hoogh de fterren ftaen, En tirnrneren een ftad wiens heerfchappy fal gaen So ver de wereld ftteck t, die eeuwen langh lal duyren. Bouwt voor fo groote luy geen kleyne of enge muyrep. * A/r^-^t °°ck n'et voor ^et 1uae(^en ^angc ballingfchap:
Maer ftelt u tegens al uw ongelucken fchrap. F 3 Ghy
|
||||
|
%6 Het derdeBoeck.
|
||||
|
Ghy moet hier weer van daen en ciders heenen vaeren.
Apollo zey u niet toen wy te Delos vvaeren
Noch raede dat ghy zoudt nae defe kuft toe gaen}
En uw met al uw volck in Creten neder flaen.
Daer is een plaets, die van de Griecken werdgeheeten
Hefperien, daer zy wel eer zij n neergefeeten
Die men Oenoters noemde, een oud en vruchtbaer land
En fterck in wapenen, maer datmen naderhand
Itaeljen heeft genaemt, en't volck Italiaenen
Naehaeren Overfte. dit 's 'c erfdeel der Trojsenen X
Dit is de rechte plaets daer wy te rufte gaen ♦
Hier was Iafius en Dardanus van daen»
Dit is de felfde Prins daer wy fyn afgekoomen.
Wel aen nu en ftaet op en wilt vry fonder fchroomen
Met defe tydingh nae uw vader heenen gaen.
'Tiswaer al't geen ghy hoort , daerisgheentwyffel
aen«
Verlaet het land daer ghy hier neder fyt gefeeten ; Godfupiterontfeytu'cConinckrijck van Cretent Gaec nae Italien. Ick fchrickt' en wiert vol fchroom Van 'c geen ick hoorda en zagh : want het en was gheen droom (gen;
Dat my hier over quam : geen fchijn heeft mynbedroo-
Ick fagh haer aengezight en wefen voor mijn oogen. Toen gingh my 'c koude tweet van al mijn leden af. Ick fprongh ten bedden uyt, en ftem en handen gaf Ick nae den hemel toe en offerde op d'autaeren Gefchencken fonder fmet, die reyn en zuy ver waeren; En nae her ofr'eren verblydt en wel te moe Gingh ick met dit bericht recht nae myn vader toe En kondfchapdoenvan'tgeen-dacmy was wedervaeren /£n hem dit nacht-gefight vanJi.uck tot frack verklaren, Hy mercktfyn mifverfhnd van'z f ♦dubbeldegeflacht En wat het was dat hem in doolingh had gebracht, '■ VanDardanus^dieuytltalienjenTsucer, die uyt Creten gekome»
Was. En
|
||||
|
HetderdeBoeck. 87
En dat hy door 't gefchil der plaetfen was bedroogen.
O zoon, fey hy, ghy die gcfien hebt met uw oogen Wat Trojen overquam, ghy die fo langen tyd Van °t ongenaedigh lot aldaergeoeffent zijt, Caffandra alleen heeft my fodaenige ongevallen Somwylenwel gefpelt: nufchietrayonder alien In mijn geheugenis dat fy my heeft voorfeyt Dat ons geflacht dit land van't lot was toegeleyt. Ick hoord* haer dickmaels van Hefperien vermaenen En van ltalien i maer dat noch de Trojaenen Daerheenen fouden gaen wie had dat oyt gedacht. Of wie nam doenmaels op CafTandraes woorden acht ? Laet ons dan wijcken voor Apol ('t is ons geraeden Te luyftren nae het beft)en volgen onbelaeden Daer hy ons heenen wijft. Terftond was el ck bereydt Gm tegehoorfaemen het geen hy had gefeyt, Wy hebben ons dan oock alhier van daen begeven Te fcheep met alle man, fo dat'er weynigh bleven, En raecken onder feyl, verlaeten kuft en ftrand Enftekenzeewaertin. alswynulantnoch Zand Maer niet als zee en lucht aen alle kanten faegen Hingh my een blauwe wolck, die wind en regenvlaegen En nacht en duyfter braght, recht boven over 't hooft. Het fagh'er byfter uyt en't licht wierd ons beroof r» De winden fteken op van ftondenaen, en maecken Een holle zee, fo dat wy van malkandren raecken Door'tongeftuymighweer, de buyen liepen dicht En naemen ons den dagh en hemel uyt't gefight j So dat het nacht geleeck waer dat wy heenen faegen; De wolcken gaven vier met dichte donderflaegen ; Wy raecken van ons cours en dreven op genae Der Goden, onbewuft waer dat het heenen gae; De ftuyrman Palinuur kan felfs niet onderfcheyden Oft nacht of dagh is, en waer hem de winden leyden Door defen duyfterheen. dus doolden wy opzee Drie daghen by de gis en fo veelnachten mee, F4 A\
|
||||
|
$S HetderdeBoeek.
Al blindlinx, fonder Son of Mien tc fien of Sterre •
Ten derden daghe fcheen dat fich het land van verre Dee op, en dat men roock en hooghe bergen Zagh. De zeylen vallen en de riem komc voor den dagh Waer mee fich.mannelijck de fcheeps-gefellen weeren Terwijlfy,dat hetfchuymt , deblauwe vloeren kee- ren,
Het eerfte ftrand, daer wy behouden quamen aen Is van de Strofaden (eylanden, die hier ftaen In het Ionifch meyr) fo noemen haer de Griecken. Hier was de fnoo Celeen gekoomen op haer wiecken En veel i. Harpy en meer, fintsdathet vuylgefpuys Uyt vrees haer eerdren difch verliet en Fineus huys. Gheen droe viger gedrocht, gecn peft en kan'er we zen So wreed en groufaem: noyt is uyt de hel gerefen Doorgramfchap van de Goon fo doodelijck eenquaed. T zijn vogels, dieeen vrou gelij'cken van gelaet, Met kromme klaeuwen en mefaltijds bleycke wangen Door hongerjvan haer gaet een flank van vuyle gangen > Die niet om lijden is; den buyck loopt haer geftaegh. Noyt is den darm geflopt, des fyn fy altijd graegh En even hbngerigh. Alhier aen land gekopmen So hebben wy terftond veel runderen vernoomen En zaghen weeldrigh vee gaen weyden in het gras En kudden gey ten daer geen herder by en wss. Wy vajlen'er op aen met pas geweer, en nooderj Op een gedeelfe van ons vanghft degoede Goden En felfs Jupijn tegaftjdaernae bereydenwy Den difch op't bochtigh ftrand en houden gaftery i Maer ftrax met groot gefnor fo quamen def' Harpy en Uyt het geberght van daen, en de vervloeckte pryen i.Phineus Coninghvan Arcadien heeft fyne voorlcinderen door raed
tnaendryven van hacrffyfmoederdeoogen doenuytfteken, omuelcke goddeloosheyd de Goden hem mede fyn ghefight hebben ben omen ends defe monftets hem toegefonden dfe fyn taefel en fpyfemet haerc yuyljg" keyd begaeye'n fouden. Aea
|
||||
|
HetderdeBoeck. 89
|
|||||
|
Aen 't grypen van de koft; al wat fy raecken aen.
Werd van haer flanck belmet, en war. fe lieten ftaen, Dae overfmolten zy van achteren cot vooren. Daer by (o lieten fy haer felven vreeflijck hooren. Wy hebben op een nieuws ons maeltyd toebereyc En't vyer op net autaer det G oden weer geley t Ver in een holle rots en rondotn in de boomen En naere fchaduwen: hier fyn fy oock gekoomen Heel uyc een andren hoeck en winckelen van daen Met grouwelijck geluyt en kromme klaeuwen aen, En vliegen om de fpijs, die zy weerom befmetten. Ick heb het volck gelaft dit grouwel te beletten Met wapenen, en haer den oorlogh aen te doen, Om voor dit vuyl gedrocht haer eeten te behoen, Sy wachten niet, en doen fo ick haer had bevoolen, En hebben haer geweer en fchilden wegh gefchoolen En in hetgrasgeberght* wanneer men dan vernam Dat dit gefpuys weerom nae 't ftrand gevlogen quam So blies Mifeen alarm uyt zijn gefwollekaecken Van daer hy op *t geberght geftelt was om te waecken, De maets gaan haer te keer en vallen op haer aen Om door een nieuw gevecht dees vogels doodt te flaen Met haere wapenen J maer 't ftael kan haer niet deeren, Het gaet niet door het vleyfch en 'thegt niet op de vecre Wat datmen fteeckt of houwttmaer met een I nelle vlugt Begevcn s'haer om hoogh en ftygen nae de lucht, En laeten haere proy, begaeyt en half-gegeten. Een der Harpyen, die Celeno was geheeten, Een ongeluckige waerfegfter, fet haer op Een hooge klip en gaf dees woorden uyt haer krop t Wilt ghy voor't flachten van de beeften ons beftryeh En hebt ghy in uw zin d'onfchuldige Harpyen Den oorlogh aen te doen, en uyt haer vaderland Verjaegen om het vee, dat ghy hier hilpt van kant: Trojaenen, hoort dan toe en laet my n woorden glyen Tot uwen boezem in : Ick, die der Rae'fernyen F y Dea
|
|||||
|
$?o Het derde Boeck.
Den alderoudfte ben , verklaer en maeck u kond
Hetgeendat Iupitergafin Apolloosmond
En hy my wederom heeft willen openbaeren :
Ghy zoeckt Italien en zult hetoock bevaeren
A!s weer en wind u dient; den tyd fal komen , dat
Ghy daer zult haven en: maer eer fult ghy de ftad,
Die u gegeven is, met muyr noch wal ornringhen
Voor dat den honger u Co ny pen zal en dringhen
Om 'tongehjck, dat ghy ons hier hebtaengedaen,
Dat ghy uytnood fult met de i. berdenbinnengaen
Die op uw taefel zyn en eeten uw tailjooren
Dit zey zy, en is voorts ten bofchwaert in gefchooten
Ee fchrik bevagt de maets,haer moet vergaet,en 'tbloed
Bevriefthem irihetlijf. Cy vindennietmeer goed
Met wapenen, maer met beloften en gebeden
Om vree te houden aen by die Cy thans beftreden,
Het zy 't Godinnen dan in Co een vreemden fchijn
JHet Zy het Furicn of vuyle vogels zyn«
Myn vader bidtde Goon met uytgeftreck tehanden
Van *c flrand af, en belaft dat men met offerhanden
Nae eyfch van faecken en verdienften haer verzoen'
En roept, och,wilr ons voor dat dreygement behoen
En Co een ongeiuck en grouwel van ons v/eeren
En fulckeplaegen van der vroomen halzen keeren,
G eeft hit, dat men terftond de fchepen dri ftigh maeck
Op dat men van de wal en onder zeyl geraeck,
Wy loopen daer de wind en ftuyrman ons doen vaeren
Door fchuym en golven heen.ln 'tmidden vande baerc
Doet fich Sakynthus op met menigh woud en bos.
Wy zien Dulichium en Same en Nerytos
Dat in de klippen Jcyt, die maen en fterren trotfen,
Enfer.tenhet voorby Laertes Rijcken rotfen
Enmydenlthaks; vervloecken'tvaderland
Des wrede Ulyffes, en vernemen naderhand
i. Bydeoudenuierden detafelberden oock gemaeckl vankorften
krood of koecken, daermcn defpijsopley. De
|
||||
|
HetderdeBoeck. 51
|
|||||
|
De bergen van Leucaet, die tot de wolcken ftrecken
E n rnenigh fchipper doen vertfagen, en ondecken Apolloos kerck, daerwy,nu moeloos van de zee , Het fetten recht nae toe, en raecken op de ree Voor 't kleyne ftedeken, en door de Grieckfe ftroomen Ten leften aen het land heel onverwacht gekoomen Verfocnen wy lupyn en doen hem offerhand, En vyeren by de Caep van Actium op "t ftrand Den dagh met fpel, lo wy wel eer in Troje deden. Demaetsontkledenfichen fmeerenhaereleden Met oly vet en glad, en worftelen om ftryd Op de manier van haer voorouders, wel verblyd Dat zy 't door't midden van haer vyand zyn ontgleden En het gevaer ontfnapt lanx fo veel Grieckfe fteden. Hier tulTchen had de Son een ommereys gedaen En {loot den ringh van't jaer i de winter quam nu aen, De lucht wierd ftrengh, de zee min handzaem als voor heenen
Door winden uyt het Noord: ik recht alhier een fteenen Pilaer, en hechte daer denfchild van Abbas aen En fchreef'er op, Dit nam Eneas den Trojacn Den Griecken af. toen heb ick onfe fcheeps'gezellea Belaft te fteken af en fich ter neer te ftellen Om met de riemen te geraecken van de wal. Sy roeyen elck om ftryd wie dat'ervoorgaen Zal, So dat in korten tyd de hooghtender Pheaken Op onfen rugh en voort uyc het gezight geraken Wy loopen lanx Epyr, en fetten't met de vloot Recht voor Chaomen, en landen te Buthroot, En gaen ten berghwaert op om in de ftad te koomen, Hierhebben wy waton-geloofelijcks vernoomen J Hoe dat daer Hetanus .desConingsPriaemszoon Geraeckt was aen de i. weeuw van Pyrrus en fy n kroon l. Andromache de weduwe van Hector was in 'tdeelen vanden Tro-
j"nfchenbuvt Pyrrus tebeur ghevallen ende van hem ten wyve genomen , dieHclcnus nacde dood van Pyrrns ghekregen heefc "let het rijek. ia |
|||||
|
yt Het derde BoecL
En heerfcht' in Griecken, en Andromachegetrout was
Weerom aen eenTrojaen, ick ftond ais of ick koud was, Verwondert en vol luft om uyt hem te verftaen Hoe zo een feldfaem dingh was in zyn werck gegaen. Ick gae de haven uyt, verlaet de vloot en ftranden. En vind Andromache, diedaer met offerhanden Niet verre van de ftad ten bofchwaert bezigh was, En hiel hetjaer-gety voor haeren Hectors as , En heeft aen'tlooze graf, dat zy van groene zooden In't woudhad toegeltelt, desdoodengeeftontboden, Daer s'aen den oever van een valfchen Simbis (Alfo genaemt nae die in Vt land van Troas is) Twee auters had gewijdt, een oorfaeck tot haer traenen. So haeft zy my vernam, en wapens van Trojaenen Rondom my fagh > wierd fy als buyten haer verftand, En, fiende fulck een volck fo onverwacht in't land, So ftijf gelijck een deur ■ de warmte is wegh geweecken. Syzeeghteraerdeneer enkoftinlanghniet fpreecken. Eneas, fey s'to't eynd:fie ick u hierin fchijn, Of foud ghy mogelijck wel lelfs de bode zijn ? Sytghy in't leven noch t of, heeft het u begeven, Segt my waer dat myn man, mijn Hoftor, is gebleven, Sy ftorteeen menichte van bittre traenen uyt En vulde 'c over al met jammerlijck geluyr. Ick was onftek en kon haer niet wel ant woo rd ge ven, Maerhaperinmynreen. ick ben, fey ick, in't leven ; Maer 'c leven dat ick leef valt my vry zuy r en fwaar. Ickleef: geloofthetvry,wantdatickzeghis waer. Maer zeght my doch wat u al over is gekoomen Nae dat ghy zyt ontbloot van fo een man, fo vroomen En grooten oorloghs-held ? wat lijdtghy doch voor quaed
Of wat geluck herftelt u weer in gooden ftaet ? Quam Heclors wedu w met Achillis zoon te trouwen ? Kan Vrouw Andromacha het bed van Pyrrus houwen ? sy
|
||||
|
Het derde Bseck.
|
||||||||
|
*3
|
||||||||
|
Syfpracft heelflauw enfloegh haerooghen yoorhacr
neeri
Och, hoe geluckigh was Polyxena wel eer Ver boven andere, die onder Trojens wallcn Geboden w ierd door 't fwaerd op '$ vy and graf te vallen, Die geene lootingh heeft behoeven uyt te ftaen Nochmethaerheer, als zyn flavin, te bedtegaen! lck hebbe, nae dat wy ons land in koolen zaegen, Op zee gefuckek en den hooghmoed moeten draegen Van een verwaeten en hoovaerdigh jongelingh t Die in myn flaverny van my een 7,oon ont&ngh, Maerom i.Hermionemy naderhandlktvaeren En gi ngh mer Ledaes nicht te Lacedemon paeren, Entrok zyn finnen voorts van my.zyn dienftmaegd,af, Die hy aen Helenus, fyn dienftknecht, over gaf. Dit lee 1, Oreftes niet, die, om dit ftuck te wreken, Met groote min tot fyn onfchaeckte bruyd onfteken En van de Furien vervolgt om 3, moeders-flacht, Hem onverfiens befprongh eer dat hy daerom dacht Aen't auter van Apol, en braght hem om het leven. Door Zyne dood is't Rijckaen Helenus gebleven Voor een gedeelte, dat hy ter gedachtenis Syns broeders heeft vernoemt, en thans geheeten is "T land van Chaonien nae Chaon, daer hy boude Op '1 hoogh een Ilium nae'c voorbeeld van het oude, Maerfeghtmy eens, watwind,wat vreemderavontuyr Joegh u na herwaerts toe? wat Goon had ghy aen 'tftuyr Die u onwetende deen aen ons oev er landen ? Wat iffer van Askaen ? is hy oock noch voor handen ? h Dochtcr van Menelausen Helene , die een dochttrwas van Led*
die van Iupiter in de gedaente van een Swaen beflaepen wiert. *• Defoon van Agamemnon aen wien Hcrmione ten Houwetijck
belooft was. 3» Orellts had[fyn moeder Clyremneltra omgebracht, om dat (V
8» dc liefde van Egiftus haeccn man /g*meranoi gedoodt had. |
||||||||
|
Of
|
||||||||
|
9q. HetderdeBoeck.
Of hy noch wefen van fyn goede moeder heeft
Die hy foo vroegh verloor, het arrae kind! en geeft Sijn vaer Eneas en oom Hecior in zijn finnen Oockluft en prickel om haer voorbecld te beminnen, En weckt h et hem oock op tot deugd en dapperheyd ? Dees woorden fpracks' en heeft wel bitterlijck gefchreyt En ftorte te vergeefs een menightcvan traenen, Als Helenus, een foon des Conings der Trojaenen, Ons uyt de ftad met groot gefelfchap tegen quam Sijn lanfluy kennende (o haeft hy die vernam. Hy gingh met blijdfchap ons weerom nae binnen leyden En fnee zijn woorden metveeltranen tuffchen beyden. Wy vorderen ons wegh en koomen in de ftad Alwaer hy Ilium en't groote Trojen had In't kleyn wat naegebootft met veftingen en muyren, 'KomhelsdeSceefepoort, wenich datfylangh magh duyren»
En fie alhier een vliet die niet veel water heeft Maer die men evenwel den naem van Xanthus geeft. Hier is goe herbergh voor de Teucren oock te vinden -' De Coningh felver heet haer welkom als zijn vrinden. Het vloeytin'thofvanwijn,men rechtheteetenacn In guide fchootelen en doet de glaefen gaen Rondom de taefel, en had nu met bancketteeren Twee daghen deur gebraght als hec begon te weeren En uyt de zuyder hand de zeylen rond te ftaen; Toen fprack ick Helenus met defe woorden aen: Otolck derGoden,dieinTrojezijtgebooren, Ghy di e de waerheyd weet te feggen van te vooren, Die met de geeft van God Apollo fwanger gaet, Die op zijn i. Drie-ftal en laurieren u verftaet i. Een flagh v n ten geftoelte in de Icerclte van Apollo te Delphos,
daerfichde Prieftereflcn opneder fetrenom den geeft ran waef- feggen te ontfangen , met den welcken fy bevangen en als drone- ken fyndeende laurier.bladeren knaeuwendeant>yoord gaven op 't geen daer het Orakcl racd over gevraegt wierd. Ea
|
||||
|
Het derde Boeck. 9 5
En weet wat het gefternt en vogels willen feggen.
En van haer tael en vlucht de teyckensuyt te leggen:
De Goden fpreken al uyt eene raond en raen
My nae Italien en landen heen te gaen
Die ver gelegen zy n in onbekende hoecken,
En daet met myn gevolch ons avontuyr te foecken J
Celeno maer alleen, die fchandelijcke pry,
Een der harpyen kraeyt quaed weer, en fpelde my
Een grouwlijck dingh, dat ick nice wel derf openbaren,
En vuylen hongejs-nood die ons fou wederyaeren.
Nu bid ick u dat ghy my doch ten beften raed
En fegt wat voor gevaer my eerft te royden ftaet
En werwaerts ick moet gaen om my daer voor te wach-
ten.
Hy doet eerft runderen nae de gewoonten flachtea En heeftde Goden om haergunftgeropenaen En d'offerbanden van't gewyde hooft ontdaen En nam my by de hand , die door god vruchtigheden My felven vond befchroomt,en dee my methemtreden , Tot binnen in de kerck daer hy my had geleydt, Enmetfynheylgemondheefthy my ditgezeyt: Godinrie-zoona dewijl men vaftlijck moet geloven Dat fonder aenlegh van de Goden van hier boven Ghy defe fwaere reys niet over zee vingt aen (So had het Iupiter in fynen raed verftaerr) Sal ick aen u van veel een weynigh openbaeren Hoe ghy de vreemde zeen op't vcyligft fult bevaeren En in Italien u felver neder flaen, Want meer en deden my de Parken niet verftaen, En Iiino lijdt het niet dat ick u meer fou feggen. Italien, dat ghy meynt hier dicht by te leggen En dat ghy daer eer langh fult doen de havens aen Onkundigh van de reys > leyt hier noch ver van daen. Eerft moet ghy in de zee van de Sicihancn En van Aufonien doen buygenriem'cnfpaenen, Eerft
|
||||
|
$6 HetderdeBoeck.
Eerfl meet ghy nae de hel en Circes eyland gaen
Ecr dat ghy koomen fult daer uwe ftad fa! ftaen En op een vrye plaers uw veftingh kunnen bouwen. Die fal het teycken fyn het geen ghy moet onthouwen ; Als ghy bezyden af fult aen den oever gaen Van een rivier, met veel bekommeringh belaen En daer een wittezeugh met dertigh witte biggen Rondom haer fpeenen vind op d'aerde nederliggen So teyken t hier de plaets: want defe wijft u aen Waer ghy te bouwen hebt en op uw ruft te gaen. En fchrickt voor't byten niet in uwe tafel-berden: Van 't noodlot fal de wegh en *t eynd gevonden werden, En Phebus fal daer fyn om u zyn hulp te bien, Maer paft voor alle dingh het land en kuft te vlien Van dat Italien, dat naeft by ons gelegen Van onfe golven werd befcholpt, wanneer Zy tegen Den oever overflaen en breken op haer ftrand. T fyn quaede Griecken die daer woonen in het land, De Locren, die wel eer van Naryx overregon, Die bouden hier een ftad : de Salentynfe wegen En velden over al fyn met het volck, dat met Idomeneus vertrock uyt Creten, dicht bezer* Hier leyt Petilien in muyr en wal geflooten. Oock als ghy oyer zee geraeckt zyt met uw vlooten En voor't autaer (om u van 5t geen ghy hebt belooft Te quyten) ftaetop 't ftrand, io moerj'uw hayr en hooft En aenfight met een wyl van purper overtrecken, Op dat ghy in den dienft geen vy and komt t' oridecken Die u verftoor terwijl dat ghy uw offerhand Ter eerc van de Goon op 'c heyligh auter brand. Ghy eri uw volck fult dit in't offren onderhouden, En de naekomelingh ontfangb* het van den ouden En houw fich in den dienfl; der Goden onbefmet. Maer als ghy *t nu van hier weer nae de zee toe zef En u de wind ontrent Sicilien fal brengen So houd het nae de kuft als ghy de zee ziet engen D!«
|
||||
|
Het derde $oeck. $ j
Die haer rer flincker Zy aeh u vertoonen zal.
Vaert liever vry wat om en myd de reenter wal.
Hier feyt men dat wel eer het land was aen malkandren
(So kan den ouderdom en tyd een dingh verandren)
En dat het naederhand geberften is van een
Met grouwelijck gedruy fchs de zee quam tuffchen tweS
En fcheurde met geweld een ftuck van beyde zyden
En quam Itaeljen en Sicilien doorfnyden,
En, fcheydende van een haer fteden en het land
Schoot tuffchen beyden deur en maeckte een dubbel
ftrand.
Hier heeft men Scylle nae de rechterhand te rnyden, Charybdis wederom befet de flincker zyden, Diedriemael in haerbalgh de woefte golven florpc En driemael weder uyt den hollen afgrond worpt Tot aen de fterren toe* maer Scylle wegh gefchoolen Houdt haer in een fpelonck,van waer fy uyt haer hoolen Het hooftlaet zienen treckt watfehip dat haer ghe-« naeckt
Nae hare klippen toe,daer't voort aen fpaenders raeckt." Syiseen maegdgelijck vanaengezichtenleden En borft ten navel toe, met wolven nae beneden Is haer den buyck bezet, die ftaegh aen't huylen Zyn, Het onderlijf is als een ftaert van een Dolfijn, *T is beter verr en heel Sicyljen om te loopen Als eens dit drocht te zien, en dat gezigt te koopen Met fo een groot gevaer, en hooren het gebaf Der blauwe honden, dat ter rechter zyden af Uyt holle klippen flaet; noch fal ick daer en boven (So ick wat kondfehap heb en maghmen my geloven. My, die een pryfter van Apollo ben: fo hy Myn hert en boezem vult met waere prophecy) ten dingh voorzeggen, en voor al en menichmaelen j U loon van Venus _, u doen heugen en verhaelen. Vooraldereerft fo moctghy lunoroepen aen y vby moet haer met gebeen ootmoedigh ondergaen. G Soeckt
|
||||
|
5>8 Hetderde Boeck
Soeckt defc groote Vrou, de meefte der Godinnen ,
Met veel gefchencken en beloften te verwinnen.
Alsghy Sicilien dan omgelopen zyt
En dat veilaeten hebt, fo zult ghy metter tijd
De kuft en ftranden van Italien genaecken,
En als ghy daer in't land behouden fult geraecken.
En Cuma naedert en d icht by de Meyren Zijt,
Die God' Apollo zyn geheylight en gewijt,
En by Avernns en den traghe ftroom fult koomen
Daer 'tgilt en davert door het ruyiTchen vande boomon?
Suit ghy de i. rafende waerfegfter fpreken aen.
Sy houdt haer in een rots, daer s'yder doet verftaen
Wat lot en avontuyr dat hem fal over komen,
En fchrijftdeletteren opblaeden vandeboomen.
De vaerfen, die fe fchrijft, fchic kt zy op fekre maet,
Die fy al in haer hoi geflooten leggen laet.
Debladen blijvenftilfofy dieheeftbefchreven,
Noch wijcken van de plaets die zy haer heefc gegeven:
JVlaer Jo de deur onfluyt en maer een kleyne lucht
Daer onder fpeelt, en raeckt dit goedjen op de vlucht,
So laet de priefterin van niemand haer bewegen
Dat fy het weder fchick gelijck het heeft gelegen,
Of neem' in haer fpelonck of voege weer by een.
De luy gaen even wijs en fonder kennisheen
En vloecken defe plaets en wooningh van Sybille.
Neemt wat geduld fo menalhier wat tijds verfpille.
Dit moet j'u niet ontfien. al port uw volck u aen,
De wi nd i s goed, 't is t ijd om onder zeyl te gaen :
So wilt al evenwel van defe plaets niet fcheyden
Voor ghy haer felver fpreeckt. 't is waerd om wat te bey
den.
Bid haer dat zy aen u 3t orakel openbaer En dat zy mondehngh goedwilligh u verklaer i. Sybilis i atngcblaefen van cenc goddclijcke rafcmy.
Wat
|
||||
|
HetderdeBoeck, 99
Wat u voor avontuyr is van de Goon befchooren.
Ghy fult van hacr den ftaet van't volck en landenhoore
Daer ghy te koomen hebt: wat krijgh daer op fal ftaen ,
En wat u nodigh is gelaeten of gedaea.
Sy fal u feggen wat ghy hebben fult te lijden.
En hoe ghy veel gevaers en Iwarigheyd fult mijden.
En, om d'eerbiedigheyd, die ghy aen haer fult doen,
U wijfen aen hoe dac ghy belt u reys fultfpoen.
Dit is't dac my u is geoorloft te vermaenen.
Gaet gh y nu heen en heft de glory der Trojaenen
Tot aen den hemel toe door uwe dapperheyd.
Als de waerfegger my dit minlijckhad gezeyt
Be val hy dat men fou nae 't boord toe draghen heenen
Gefchencken, fwaer van goud, en kunft van elpen-bee-
nen,
En machti gh fil ver-werck en ketels van 1. Dodoon > En een panfier befet met maelyen, heel fchoon En dicht met goud doorwrochtj oock dee hy my veree- Een koftelijcken helm met uytgelefe veeren [ren Dit waeren wapenen die Pyrrhus eerti jds droegh
Toen hy voor Troje was. dit was hem nietgenoegh: Mijn vader heeft hy oock gefchencken laeten geven. Hy voegd'er paerden by en de pykeurs daer neven, Eh heeft de vloot en't volck van alles doen verfien Wat haer van noden was. Anchifesonderdien Gaf aen de gaften laft de zeylen klaer te houwen Om niet verlet te %y n als het begon te kouwen En 't weer ons dienen wouw, tot wien de Coninghmct Veel eers gefproocken heeft; Anchifes, die het bed Van Venus waerdigh waert.daer toe van haer verheven, O vriend der Goden, die twee maelen by uw leven Den val ontkoomen zyt die Trojen heeft geleen, Daerleyt Italien voor u, zeylt derwaertheen: Nochtans is't nodigh dat geheel verby te loopen. Maer dat gedeelte, daer Apol u op doet hoopen 1 • D<>dona een ftad van Epirm G2 Dac
|
||||
|
I oo Het derde Boeck.
Dat is een hoeck die ver van d aer gelegen leyt.
Gaetheen,geluckigeomuwzoonsgodvruchtigheydJ Want waer toe is het goed u langer op te houwen Met fpreken,wylde wind beginc vaft op te kouwen ? Andromache nietmin, metgrooten rouwbelaen Toen 't op een fcheyden gingh, quam metgefchencken aen
En braght een koftlijck kleed, daer goud was door ghe« weven,
En een Trojaenfchen rockom aen Askaen tegeven: Sy woudeminftnietzyn in heerlijckheydenpracht En fprackhaer neef ken aen dus rijckelijck bevracht.- Dit 's, fey fy,van myn werck dat ick u kom te fchencke: Hier by kunt ghy uw moey Andromache gedencken? Houw dit van He<ftors vrou tot een gedachtenis 3 Dat, laes, deleftegiftvanuwe vriendenis. O eenige, daer ick't af beeldfel uyt kan lefen Van myn Aftyanax J fo was hy oock van wefen j Van handen,van gelaet, van eenen ouderdom, Die nu gelijck met u fouw opgaen als een blom» Ick nam myn affcheyd en heb dus haer aengefproken Met traenen op de wangh, ten oogen uytgebrokenj Vaert wel geluckige, die nu ten eynde zyt Van alle fwaerigheyd: ick raeck van tyd tot tyd Van'teen in'tanderquaed: ghyhebtuw ruftverkre- gen
En hoeft geen zee, als ic k, te ploegen aller wegen, Noch een Italien noch land te foecken gaen Datftaeghte ruggeloopt, Hier fiet ghy Troje ftaen Vanuwehandgebouwt, hier hebt ghy Xanthus-ftroo- men
En Simois verbeeldt i noyt moet5 u overkoomen In deefe nieu we ftad het quaed dat d'oude kreegh • Noyt legge 2,y alhier den Griecken in de weegh! Als ick eens wefen fal den Ty ber ingevaeren En daer het land fie dat dc Goden voor my fpaeren |
|||
|
Het derde Boeck. ioi
En myn beloofde Had, dan fal men bey de fteen
En onfe volckeren, gefprooten bey uyt een' En fel ve ftam, en bey een avontuyr uyt ftonden, Vereenigen door liefd' en maegfchap en Verbonden En fmelten onder een uw Trojen en het myn; Dat wy ons kinderen hevoJen laeten zyn, Wy raecken hier van daen weer 'tzeev/aerts in,en vae- ren
Lanxde i. Ceraunendienaebygelegenwaeren Van waer Italien kan werden aengedaen, Dit is de korfte wegh om daer nae toe tegaen. Hier tuflchen finckt de Son en bluft fyn avond-ftraelen De bruyne nacht verfpreyt haer over bergh en daelen. Wy roeyen nae het land, en lanx de water-kuft Ververfchen wy het lij fen leggen ons te ruft In't drooge Zand, de flaep bekruypt de moede leden, Denacht was naeuwelijx ter halver wegh gereden AIs (Herman Palinuur fprongh uyt Zyn kooy, en fagh Wat weer het was en floegh het oogh eens nae de vlagh En peylt de fterren die ftil met den hemel keeren, Den Boer, de Sevenftar, de groote en kleyne Beer, ea Orion, die fich toont in't gulden harrenas. AIs hy nu fagh dat heel den hemel helder was, De fterren wel geftelt, en dat de wind fchaveelde , So gaf hy laft dat men van de campanje fpeelde Op de trompet en blies te boord-waert van het ftrand Al wat fich uyt de vloot begeven had aen land. 4, Wy fcheyden daer van daen om onfe reys te fpoeyen En raecken weer te fcheep ; hetboots-volckvaltaen't roeyen
r.nzctdezeylenby. nuliepde Morgen-ftond De Son en Dagh voor been: men fagh Auroraes mond En wanghen van robijn en van corael en roozen Doorzaeyt met blinckend goud op't aengenaemft ftaen bloozen,
•• Hoogh geberghte en Caep v*n Ipirtu cegen oyer Italiec. G 1 En
|
||||
|
104 Het derdeBoeck.
|
|||||
|
En het gefternte was nu heel aen 't onder gaen
En 'cwierd fchoon dagh,als wy noch verre daer van daen
"Wat donckre heuvelen, die als benevelt laeghen,
En landen, die fich laegh op deden, leggen zaeghen.
Itaelj', Itaelje, riep Achates alder eerft.
Degaften volgenhem, enyderriepom'tzcerft ,
Welkom Italien! Anchifes nam in handen
Een voile kop met wijn tot boven aen den randen
Enftaende op'tachter-fchip heeft dusde Goon gebeen:
O ghy, die het gebiedt hebt over land en zeen
En over weer en wind, wilt ons goe reys verleenen
Geeftdateen goedewind ons brenghe derwaerts hee-
nen J
Het luchtjewackertftrax enwaeytop zynebee Gelijck hy hadgewenfcht. de wind quam uytterzee, Dies vondtmen goed dat men het nae de wal liet loopen, So raich wy naedren doet fich daer een haven open, Oock krijgen wy alhier een kerck in het gefight Die op een hoogen burgh voor Pallas was gefticht. 5T volck haelt de zeylen in en laet het ancker valient De haven heeft een bocht, die tuffchen hooge wallen Van klippen ooftwaertsloopt, waer op het water breekt. Hier fchuylt fy achter en van wederzyden fteeckt Een muyr van rotfen uyt die wijd haer armen ftrecken En van het ftrandwaert aft gefight des kercks belettcn. Vier witte paerden (dat het eerfte teyken was Van voorbeduydingh) fagh ick weyden in het gras: Waer op Anchifes riep, o nieuwe vreemde landen , Ghy brenght den oorlogh mee en dreygt ons aen te ran- den, Want defe beeften voedt men tot den oorlogh aen. Men leerts' oock in't gareel en in de ploegen gaen En luyftren nae den toom en voor de waghen loopen Ineengefpan, enzey:Daeris oock vree te hoopen. Wy bidden aldereerft de ftrijdbre Pallas aen En hadden voor Uaucaer een fluyer om gedaen Pp
|
|||||
|
Het derde Boeck 105
Op de Trojaenfche wijz.3 en'c hooft daer in verfchoolen:
En hebben daer, gelijck ons fcherplijck was bevoolen Van Priefter Helenus, ons offerhanden aen De Griekfe Iuno nae behooren oockgedaem So haeft dit was volbraght met alle ptechtigheden En nu een eynd gemaeckr van offren en gebeden So wenden wy den boegh en ftevens van hetftrand En fcheyden wederom uyt dit verdachte land. Het dacht ons alderbeft dees kuften te veilaeten En de geweften die de Griecken hier befaeten. Aen defe zyde lagh den inham van Tarent Nae Hercules genaemt, waer voor het werd gekent Nae het gemeyn gerucht J en weer aen d'andre zyden Toont fich Lacinien, dat men aen Iuno wyde, En Caulons hooghe Slot en Caep van Scylacee, Daer menigh fchip fich ftoot aen fpaenderen in zee* Hier nae heeft fich van ver Sicilien verheven Wy faghen in de lucht den bergh van Etna ftreven En hoorden wijd en zijd een grouwelijck geluyt Van 'i waeter, dat op't ftrand en harde rotfen ftuyt," En't fben der baeren die daer op de klippen breken; Toen vingh mijn vaeder aen aldus tot ons te fprcken I Dit fy a de klippen, dit is die Charybdis, daer Ons Helenus van zey jhier leyt dat groot gevaer Daer hy ons raede dat wy ons voor fouden mijden. Sa, gaften , rept u nu en wilt met riemen ftrijden j Elck weer' hem als een man, redt ons uyt defen nood.' Sy doen gelijckerhand het geen hy haergebood. De ftuyrman Palinuyr bewaert fich voor't vervallen En wendt fyn fchip en houdt de voorfte van hun alien Het nae de flincker hand, de refte doet als hy En kieft met riem en zeyl al mee defelve zy; wy rijfen nae de lucht door 'c wenden met de baeren En t {chijnt ftrax weder dat wy nae den afgrond vacren? Dnemaelen hoorden wy het gro uwelijck geluyt Dat het geberghtc gaf ter holler klippen uyt J G 4 Drie»
|
||||
|
J04 HetderdeBoeck.
Driemaelen faghcn wy het fchuym om hoogh gevloge11
Dat het gefternre droop dat daer mee was befpoogen. 'T wierd avond ondarwijl, de wind viel en begaf Ons met de Son, en't volck was al vermoey r en af. Wy waeren pnbekent en lieten 'c fachtjes loopen Nae'tlaud,enquamen aen de kuftender i. Cyclopen, Hisr is een ruyme baey, daer't wel te leggen is: De winden doen'er aen geen fchepen hindernis; Maer Etnadondsrt mecafgrijfelijcke fl<ieghen Niet ver van daer, en werpt ten hemel cue by vlaeghen Haer fwarce wolcken op3befwalckt de rnaen met roock, Spuwt viam' e n vonken uyt, en onder damp en fmoock Rifpt rotfen op, enbraeckcdie uyt haer ingewanden, En is ten afgrond toe van onderen aen't branden £n blaeft nae boven toe met yffelijck gezucht Hetgloeyende gefteentenipreyt het doorde luchc* Den z. Reus Enceladus, gelijck de luyden feggen , Sou pnder 'c groot gevaert van dit gebergte leggen , En Et na boven op zyn lichaem , half verbrand Van °c blixem-vyer, hem zyn van lupiter geplant* So feyt men, dat hy uyt fyn boezem door de klooven Van den geberften bergh blaeft vuyr en vlam na boven, £n heel Sicilien, (o meenigh rnael als hy Sich moevan leggen keerteens op zyn andrezy, Doet beven, en't gezight des hemels aller weghen In damp en dompen dempf. Wy, in het bofch gelegen Die nacht, en wiften niet wat dat ons over quam, Sogrooc was hetgeluyt,datmenaldaervernam, Van grouwelijck gediert daer wy niet van en zaghen, £Jetwas een donckre nacht, daer was noch Beer, noch Wagen
Noch fter noch licbt te zien, maer alles dick en dicht, Een ftaeghe fwcrte wolck benam de maen haer licht. |. Reafxa met een opgh !n het midden des voorhooftj.
*. Een der Reufen die den Hemd beftormdcn, foon van Titan en it Asr4?. D*
|
||||
|
HetderdeBoeck. ioj
De Zon des andren daegs was wederom aen 't fchijnen
En had de fchaduwen en duyfter doen verdwijnen Wanneer men uyt hec bofch een man opkomen zagh, Een onbekende, en van een vreemd en deerlijck flagh, Heel dor en uytgeteert en armhjck in de kleeren. Hy quam fyn handen nae de ftrand ootmoedigh keeren. Wy kijcken om : hy was van \ vuyl begroeyt en ftijf En had een langhen baerd, een deken om het lijf Vol doornen , voor de reft fcheen hy een Grieck te we- zen,
Een die nae Troje mee gefonden was voor defen. Wanneer hy nu van verr* aen de Trojaenfche vlagh Aen onfe wapenen en draght en kledingh zagh Wat volck wy waeren,wierd hy wat met fchrick bevan- gen
En bleef een weynigh ftaen en wat beteutert hanghen , Maerftraxdaernae quam hy geloopen met een vlucht Nae 'tftrand,fo veel hy mocht,met kermen en gezucht, En nep al fchreyende met biggelende traenen : ickbid u om deminderGoden, oTrojaenen , En "tlicht dat heden fchijnt, ontfermt u over my, Neemt my van hier te fcheep, voert my waer dat het zy L»at 's my genoegh. ick wil niet lochenen te wezen ^en van de Griecken, die, als andere, voor defen Met de Myceenfche vloot al mee voor Troje quam, En dat ick tegens u 't geweer in handen nam} Waer door, indien gy meynt mijn doen fo quaed te wefe V erdrenckt my in de zee. ick fal de dood niet vrefen. jndien ick fterf, het fal my zyn een blyden dagh irat jfk door handen van de menfchen fterven magh. jj>us fprack de vreemdeling en heeft mijn knien om?an- m bleef gelijck een kiit my om de beenen hangen. [gen >7 y porren hem dat hy ons fegge waer van daen r.n wie hy is en wat hy al heeft uytgeftaen. Anchifes felver heeft hem ftrax de hand gegeven £n door fo goeden pand verfekert van Zyn leyeo. G 5 Waer
|
||||
|
io 6 HetderdeBoeck.
|
||||||
|
Waer op hy wat bedaert fprack ons dufdaenigh an :
*K ben Achemenides, een trouw gefelfchap van Den ongeluckigen Ulyfles, en gebooren In Ithaka, gelijck myn ouders van te vooren Daer oock gefprooten zyn myn vaeder Adamaft Sond my nae Troje toe: hy was een armegaft, E n och of my 'tgeJuck ftand vaftigh waer gebleven! Myn mackers hebben my vergeeten en begeven Hier in bet land, ter wyl fy vloden daer van daen, En lieten my in 't hoi van Polyfemus ftaen, Een grooten donckerhuys, daer bloedigebancketten Met ftanck en vuyligheyd het allefints befmetten ; Hy felfs is hoogh en langh en reyckt tot aen den maen (O Goon,helpt fulcken pcft van d'aerde doch van daen) Synaenfpraeckof ghefightheeftniemand niettewen- fchen.
Hy eet het ingewand en bloed derarme menfchen. Selfs fagh ick hoe hy twee van d'onfe met de hand Greep uyt den hoop, en w irp haer fonder wederftand En kletfte en kraeckte been en pan en herffens tegen Defteenrots, opfyn rughin't woeftehol gelegen, So dat het breyn en bloed vloogh van de wanden af Dat het een heele plas lanx vloer en aerde gafi. Selfs fagh ick hoe dat hy haer fpier en bouten fpilde Al heet al warm terwyl het vleyfch noch lagh en lilde > En hoe hy't ingewand en al den afval at, Doch ongewroken nier, Ulyffes en vergat jSich fel ven noch zyn tyd, maer let op fy ne faecken En hetgevaerdathy fich vordersfaghgenaecken. Want als den Reus , verzaedc van 'cbloedige bancket En vol van wijn, fich om te ruften had gezet En booch het hooft en in fyn hoi aen't leggen raeckte Langs d'aerde neergeftreckt,en onder 't flaepen braeck- te
E n brocken fpoogh gemenght met etter,wijn,en bloed, So vielen wy te faem de groote Goon te voec En
|
||||||
|
»
|
||||||
|
Het Aerie Boeck. 107
En looten waer hem elck fou hebben aen te taften.
Toen floegcn wy om hem een ringh met al de gaften En boorden met een ftaeck fyn oogh uyt, dat hem ftond Recht voorfyn ftuyrfe fter, fo grootgelijckhet rond Sich van de Maen vertoont wanneer zy is volwaffen} Of als den ommerand der grootfte der rondaflen, En naemen fo de wraeck van onfer vrienden moord. Maer, o ellendige, packt u van hier en voort Kapt touw en kabel af om in de zee te loopen. Want wel een honderd noch van andere Cyclopen So groot en groufaem als def' onbefchofce vent Houdc haer aen dele kant en fwerft h ier ftaegh ontrent Door al dit hoogh gebergt en fnuff elt lanx de ftranden. De maen heeft driemael nu gevult haer leege randen Met hct volkomen licht terwijl ick my alliier In \ wilde bofch onthouw, daer menigh groufaem dier Syn huys en hoolen heeft, en fie de Reuft n komen Ter rotfen af, die my doen zidderen en fchroomen Wanneer ick het gedruyfch der groote voeten hoor En haere ftem van ver my davert door het oor. By fteenigh boom-gewas en beyen houd ick't leven, By k ruy d en wortelen, die mager voedfel geven, En flae mijn oogen gints en herwaerts alle dagh: Maer uwe vloot was 'c eerft dat ick hier koomen fagh, Ick quamper ftrax op aen, zy waere wie zy waere, T is my genoegh fo ick dees wilde maer ontvaere,
Of fo ghy niet verftaet dat ickmetu magh gaen so bid ick u dat ghy my liever dood wilt flaen £>et zy dan hoe hct zy. hy had noch naeu fy 11 reden aais ver gebraght, als wy den Reus lien komen treden Met fyne fchaepjes aen van boven uyt het hoogh, 5-en groot en groufaem drocht,wanfchape3fonder oogh V ^hUAmnae^ ngewoontaendebekendeftranden £n had een mafte-boom gelaeden in fyn handen ~e '"diende voor een ftock om fekerder te gaen. 1 gelelfchap van zyn vee, met ruyge wol gelaea.
En
|
||||
|
108 HetderdeBoeck.
En 't fluytjen om fyn hals kan hem alleen vermaecken
En troofte in't verdriet, waer op hy uyc fyn kaecken Somtyds een deuntje blaeft, als hy nu van het ftrand Een ftuck wegs ftond in zee.fo wies hy met dehand Den draght en etter af, en knerfiend5 op zijn tanden Met yffelijck gefucht vol fpyt, die hem dec branden Van boosheyd, gingh hy door het m idden fonder dat Hy van het water wiert tot aen fyn oxels nat. Wy haeften ons vol fchrick om daer van daen te koomen En hebben binnens boords den armen man genoomen Gelijck hy had verdienr. men fnijc de touwen af Stilfwijgende, fo da: hetgeen geluyt en gaf. Het banghe bootfvolck valt gelijckerhand aen't roeyea En fetten 't zeewaerts in fo veel fy kunnen fpoeyen, De Reus wierd het gewaer en volgd" op het gerucht Dat van de riemen wierd gedraegen door de iucht. Maer als hy ons in Zee bercycken noch beloopen Noch achterhaelen kon, dee hy een backhuys open So grouwelijck, dat hy het waeter van de zee End'aerde daverenen Etnaloeyendce. Op dit geluyt quam ftracx een meenighte Cycloopen Uyc bofch en bergen nae den oe ver toe geloopen. Wy zien het heele ltrand vol groote Reufen ftaen Die ons, doch te vergeefs, heel grimmigh faegen aen : Een yffdijcken hoop van onbefchoftegaften, Solangh alseyken fyn ofhemel-hooghe maften. Oft bofch van Iupiter of'c woud was van Diaen. De groote vrees port ons te loopen hier van daen Waer dat het wil, en al de zeylen by te fetten. Maer daer en tegen ftaet ons op den raed te letten Die Helenus onsgaf} en dencken op't gevaer Dat men te loopen hecft indien men niet en vaer Recht tuffchen beyden deur en koome te vervallen Te nae aen deef ofdie der wederzijdfche wallen, Daerom fo vondt men goed weerom te rugh te gaen: En ziet een noorde wind quam van het land van daen |
||||
|
Het derde Boeck. i op
En uyt Peloorus engte ons in de zeylen waeyen.
Wy raecken hier voorby Pantagyen en baeyen En bochten van Megaer en't laege Tapfus heen • So Achemenides, die nu een tijdgeleen Met den rampfaligen Ulyfies had gevaeren Lanx defe kuften, my heeft weeten t'openbaerem Daerleyt een eyland recht voor de Sicaenfe bochc Waer tegen-over ftaegh met de Plemmyrfe vocht Den acker werd be vloeyt: het heete in oudejaeren Ortygien } daer fich Alfeus met de baeren Menghc van Sicilien door I, Arethufaes mond En onder door de Zee een wegh uyt Elis vond, Hier doen wy eer i n het voorby gaen sen de Goden, Befchermers van de plaets, gelijck ons was geboden , En raecken boven 't land daer Elor over vloeyt En door fyn flib en flijm een machtigh kooren groeytj Voorts loopen wy voorby de klippen van Panchyne, En om de Caep vertoont van ver fich z, Camaryne Dat men niet roeren moft, (o het Orakel fey; Oock iagen wy waer dat de ftad van Gela ley j Defteylcn Agragas^depronck van fyngebuyren , Vertoont ons mee van ver de 3, heerelijcke muyren Daer menigh edel paert wel eer isaengevoedt* Ick loop Sely n verby met goe voor-wind en fpoed !. Een Fonteyn, uytdevvelckemenfeytdoor onderaerdfche hoi-
ten tefpruyten deriyier abfeusinhet landfchap Elis. i- Een {lad gelegen aen een Moeras van defelvenaem, uyt welc-
*"'dampen als'ereengroote peftilentieontftaen wasendehet Ora- *el daer over wierd raed gevraeght of men het droogh ma ken fonde . fowietd'ergeantwoott Roert Camarina niet .• maerde inghefetenen. daernietop paflendehebben hetdrooghghemaeckt, waerdoor de ftetfteophiel, maerdevyand door het droogh gekomenfynde heeft haete ftad ingenoomein. '• TeStad Agtigentum.ophet hooghgheberghtvan Agragas.
van waerveel fchoone paerden in GrietkenUnd ghefonden wier- |
|||||
|
En
|
|||||
|
Ho HetderdeBaeck.
En raeck geluckigh door de Lilybeefche zanden,
Daer men hec water fagh op blinde klippen branden, Tot dat ick eyndelijck beland in Drepanom, (Een ongeluckigh oord) en daer ter haven kom* Hier heb ick, die op zee door onweer van te vooren Gefolt was en gerolt, Anchifes (laes) verlooren. Alhier verlaetghy my, o vader, die mijn raed En trooft en hope waert in allerhande quaed, Die ick , maeT te vergeefs, nae fo vee] nederlaegen Op myne fchouderen heb uyt den brand gedragen J Dit had my Helenus, die fo veel fwaerigheyd My fpelde, noch Celeen, de bofe pry, voorfeyt. Dit is het uyterfte van't geen ick heb geleden, Ditisheteynd , Me-Vrouw, van mynefwarigheden Tot dat ick daer van daen ben weder \ zeyl gegaen En my een goede God joegh aen uw ftranden aen. Dus heeft de Vorlt verhaelt wat Troje was befchooren
Terwijl het altemael was befigh om te hooren : Dus fprack hy v an zyn reys en meenigh koers en kuft: Ten laetften fweegh hy ftil en gaf fich nae de ruft. |
||||||
|
Eynde des derden Bocckx*
|
||||||
|
IN-
|
||||||
|
Ill
|
|||||
|
I N H O II D
Des vierden Boecks.
DE KoninginDe Dido metgroote minneop E-
ncas onfteken fynde ondeckt haere verborgca liefde aen hare Sutler A una, die haer ract ecu Hou- welijck met hem aen te gaen. Inno neemr defe ge- legentheydt waer om Eneas uyt Italien te moghen houden, ende hem ende defyne van het beloofde Rijck te vetfteken, ende komt met Venus over een om met haer goed-vioden ende toeftemmen een Houwelijck tulTchen Eneas en Dido te maken, ende openbaert haer middel waer door fy het f elve te we- ge brengen foude. Daegs daer nae in den morgen. ftond rydt Dido met Eneas naede jaght, ende nu in het veld wefende en aldaer haer vei maeck nemende met jaegen,quamper fchielijck door Iunoos befchik een groot ende vreeflijck onweder van alle kanten op met donder ende ftortvlaeghen, waer door elck eenomeengoed heenkomenfaghom fichte ber- gen. Dido ende Eneas geraecken met malkandercn in,eene ende felvige fpeloncke,alwaerfy alleen2yn detefaemen paeren. Jupiter onderwylen doorHi- arbas, Koning van Getulien , die Dido te voorens ten houwelijck had verlocht ende van haer was af- gheflaghen, aengheropen ende tot wraeck veriochf fynde ontbiedt Mercurius ende fendt hem nae Eneas metlaftdathymet den eerften uyt Africa falheb- ben te vertrecken ende zyne reyfe na Italien te vor- deren.
|
|||||
|
112
|
||||||
|
deren. Eneas gebod ontfangen hebbende ontbied by
fichfyne Overflen ende Officeren van de V loot en geeft baer ftilfwygende laft ailes klaer te maecken om onder zeyl te mogen gaen. Dido dit voorne- men wel haeft geroocken hebbende hack hem dap- per over ende doethaer bed om mettranen en ge- beden , foo door haer felyen als door hare fuller, Eneas van zyne voorgenomen reyfe af te houden: Maer by in flaep wederom van Metcurius aenge- maent z ynde om het gebodt yan lupiter te volghen, licht zyn ancker ende geraeckt onder zeyl ende zeewaerts in,het welcke Dido des morgens vroegh met den dagh uyt den Schouw-tooren op haer Slot vernomen hebbende , vol wanboop ende miftroo- ftigheytvaltinhetfwaerd ende beneemt haer fel- yen hec leven. |
||||||
|
HET
|
||||||
|
ii j
|
||||||
|
HET VIERDE BOECK.
|
||||||
|
"P En yder hadde fich nu nae het bed begeven:
■'-'Macrach IdeKoningindoorminne-tochtgedrevenj En a) een wyl voor heengeraeckcin't ingewand Had in haer hert gelaen een heymelijcken brand, Die in haer aeders heeft een binne-koorts ontlteecken. De deugden vanden Held, die fy had hooren fpreecken, De roem des dappren volcks quam haerweerom te voorj Syn woorden fpeelen haer geftadich in het our J Syn wefen ftaec wel diep gedruckc in haer gedachten I De vaeck , de foete flaep, die in de ftille nachten De moede leten ververfcht, bekruypt haer oogen niec Wyldebekommeringhhaeralle ruft verbiedt. De Son des andrendaegs was wederom aen't fchijneri En Vrouw Aurora hadde donckeregordijnen Oefchoven van de luchc, wanneer de Koningin *Jyt een onftelde geeft door't maelen van de min Dusaen haer fufterfp rack :0 Anna,mijn beminde^ Wat CwijfFel-moedicheydt is't daer ick my in vinde? , Watdroomen, watgefichtbeletray'snachtsmijnruftJ ^v at voor een vreemdelingh quam hier oponfe kuft ? Wat nieuwe gaft is my te hoof befoecken komen ? Wat man is't, die alhierzynherbergh heeft genomen? w C ^e^c'8n en noe braef van opficht en gelaet ? Wat is hy koen en ftout daer 'r. op een ftrijden gaet ? Ick meen , en heb oock reen waerom ick fukx vermoe- de>
Dathy gefprootenis uytgoddelijckenbloede. vJneedel zaed werd door blooherticheyd verraem «5"'Wat gevaerlijckheen heeft hy niet uyrgeftacn ! .,,at ^eeft hy ongemack en fuckeling geleden at heeft hy uy tgevoerc daer dapper wierd gcftreden | H Had |
||||||
|
xf4 HetvierdeBoeck.
Hadickin mijn gemoed voor heennietvaft-gefet
My noyt te geven weer tot yemands echte bed, Nae dat m.jn eerfte min, diVkeertijdshebgedraegen, My door de dood bedroog: En had ick geen mishagen * Geenonluft, gheen verdriec vanoytteiijngepaert En ineenhouwelijckmetyemanden vergaert; Miflchien deeseenereysgtngh ick my noch te buy ten. Want, fufter, (tegen u fal ick mijn hert ontfluyten) Sims mijn rampfaeligh man wierd van mjjn broerver- moort,
De Goon met bloed befprenght, en heel mijn huys vcr« ftoort,
Heeft dees' alleen mijn hert en finnen wat gebogen En mijn ftantvaftigheyd tot waggelen bewogen, So dat ick werd gewaer dat door mijn aeders rijdt Een brand, gelijckdie was in den voorledentijd: Maer liever had ick dat mij h 'taerdrijck in wou fwelgen, Dat mijn de Donder-god met blixem kom verdelgcn, Dat hy my na de hel en bleecke zielen zend AIs ick mijn eer befmett' en haere wetten fchend; Hy, die my eerft met hem gevoegt heeft door het trou- wen,
Heeft mijne liefde v/egh: hy moete die behouwen : Sy zy met hem in't graf. Dus fprack fy, en met een Berit zy tot traenen uyt, die lancx haer wanghen heen Vaft neder biggelen en in haer boezem daelen. O Sufter, die 'k bemin meer als de lieve ftraelen Des heuchelijcken Sons, fprack Anna wederom : Sultghy in defejeughddijns levens befteblom Dan zien in eenfaemheyd en ongehuwt verflenflen ? Wiltgy geen kinderszien, daeranderenom wenffen? Geen vruchten van de Min ? meynt gy dat ftofen as Van afgeftorven lien op fulcke dinghen pafs' ? Meynt gy dat fich daer ae n der dooden geeiren ftooren ? En fchoon ghy hebt voor dees nae niemand willen hoo- ren, Hiaff
|
||||
|
Hit vierde Boeck. j^
Hiarbaszy verfmaedtJgeen Vorfbvan Libya,"
Geen dapper Overfte van't zeegbaer Africa En hebbe dy beweegt: maer wilj' oock tegenflreven Nu gy door eygen luft were tot de min gedreven ? Tot min die u behaegt ?en fult gy niet bevroen Waer ghy gefeten zyc ? met wien ghy hebt te doen? Van defe kant kan u Getulien befpringen J Het is cen ftrijdbaer volck.met waepens niettcdwinge/ Daer leyt Numedien, een onbetembaer land I Hier is de Syrtis en de zee van ontrouw Zand j Daer 'c onbewoonbaer Hoogh, en dorre WilderniffenJ Hier de Barceen, die wijd te ftroopen niet en miffen : Ickfwijghwatoorlogh u uytTyrusopfalftaenj Wat drey gem enten dat u broe der heeft gedaen* Ick houw het daer voor. en het is geen ydel waenen^ Dat door't beftier der Goon de vlote der Trojaenen En door Vrouw Iunoos hulp het herwaerts heeft gefet En u we kuft befeylr. Let hier op , Sufter, let Hoe uwe ftad en fcaet toenemen fal en groeyen* Doorfulckenhouwelijck ihoe gynoch fult fienbloeyeo Uwaengevangen Rijck Jhoeheerlijck,enhoe veer Sich dan verheffen fal Karthagoos roem en eer, Als haer de waepencn ran die van Troje ftyven« Doet ghy alleen uw beft dat hy wat moge blyven 5 Maecku de Goon te vrind met offer en gebeen: Onthaelt uw gaft by u metalle minhjekheen: Menght onder uwe reen, om hem te hooden fleepen , De redenen, waerom hy met fyn volck en fcheepen Nochtevertoeven heeft jrerwylmencalefaet, Terwyl noch weer noch wind het reyfen toe en laet, En dat de holle zee is onbequaem te bouwen, Hier fchort wat aen het wand, aen taekelen en touwen »" Daer fchort wat aen den buyck en ginder aen 'c verdeckj Den een is mafteloos en d'ander heeft een leck« Met defe woorden heeft fy voorrs den brand gefteken
In haer ontvonckte hertJ de hoop,door Anaaes fpreken, H 2 Ver-
|
||||
|
ji<? HetvierdeBeeck
Verfterckt' enftelde vafthaerwaggelendgemoed,
En fchopte voorts belofc' en fchaemte met de voet. Het eerfte, dat fy doen: is nae de kerck toe treden Enfoeckeo'shemels gunft door gods-dienft en gebe? den.
Men flachc en offerter het uytgelefen puyck Van fchapen op'tautaer, na kerckeiijck gebruyck, Aen Ceres > aen Apoll', aen Bachus, en voor alien Aen's hernelsKoningin, diehetfich laetgevallen De forgh te nemen aen van 'c echte bed en band. De fchoone Dido felfs houd in haerrechterhand Den kelck met orTsr-wijn, en giet hem-op de fterre Van een fnee-witte Koe, of tredende van verre Voor het geficht der Goon nae't roockend auter toe Vernieuwt hetoffer-werck , en graeg te weten, hoe 't Van binnen isgeftelt, doorfnufTelt d'ingewanden, Noch lillend' onder 't mes en offerpriefters handen. Och arme wichelacrs I uw oogen z,yn hier blind: Wat helpt beloft' of kerck voor een die raefend mint ? Petviertjenonderwijl verteertbetmergh van binneflj Enfmeult vaftheymelijckinhaerverliefdezinnen En een verborgen wond draegt iy in't ingewand: De Koninginneblaecktenisinminne-brand > En het rampfaeligh wijfi.« t'eenemaelaen't maelen, En loopt door heel de ftadc vail: gints en weder dwaelen Gelijck een hind, van verr* en onverhoeds in 't woudt Getroffen met een pijl, die ruft noch plaets en houd Maer loopt ten bofwaert indoor ftruycken en door blae" den i
En heeft het doodlijck riet in haere zy gelaeden;
Nu leydle den Troj aen door't midden van de ftad, Enwijfthemhoefy bouwt, en toont aen hem den fchaC Die fy uyt Tyros bragt:nu vangt fy aen te ipreecken En haepert in haer reen en blijft in 'c midden fteecken I Nu wenfcht fy (om met hem aen taefel weer tegaen) Dat het al avond was, en weder te verftaen |
||||
|
Ret vierde Soeck. ny
Hoe Troje t'ondergingh, met even groot verlangen »
En blijft ais met haer oor aen den verteller hangen. En Get hem uyt de roond de woorden die hy feyt. Nae 't opftaen van den difch en dat men weder fcheydt En *t Maentjen ondergaet, en dat de iterren fchijnen. Tefeggen,gaetie bed , wy fulienhaeft verdwijnen, Treurt fy in eenfaemheyd, en legt haer felven neer; Daer fy , fchoon fy hem mift, fich inbeeldt dat fy weer Haer lief ^Eneasfiet en hoort van Troje fpreecken; Of fy , die door't gelae t des vaders is ontfteecken , Heeft i n haer fchoot gelaen de kleyn' Afcanius , Of mogelijck de min die haer ontrufte, dus Wat re vergeten waer, of van de hand te wij fen* Men fiet de toorens niec > gelijck te vooren, rijfen I Het ftaetter alles ftili geen waepen-oeffeningh En werdter meer gedaen van man of jongelingh: Men maeckt geen havenen,noch weeringen, noch wcr- ken
Om tegen vyanden de nieuwe ftad te ftercken.' F-n al dat groot ge vaert, dat tot de locht fou gaen, Van muyr' en metfel-werck blijft onder weege ftaen. So haeft Jupijns Gemael de fieckten had vernomeo Die Didd raefen deen (om erger voor te komen, Dewijl fy noch op eer noch op haer naem en paft) Heeft fy met defe resn Vrouw Venusacngetaft I Gy feker, en uw I oon, I ult dapper* eer inleggen, Gy maeckteen rijeken buyt ,en jedereen fal feggeti Wat lof gy hebt verdient 3 dat G oden met haer tween verwonnen door verraet een enckle vrouw alleem Gy vreeft (ickweethet wel) ons veftingen en wallen, En hebt in't rijfende Karthago geen gevallen: Haerhuyfenzynbyuin 'toogh , en al verdacht; Maer wat fal't eynde zyn dat gy hier af vet wacht ? Of waer toedefen ftrijdt fo heftigh aengenomen ? Vrce maecken was ons beft en over een te komen ♦ H $ Laet
|
||||
|
if ~i% Het vierde Boeck.
Laet ons een houwelick gaen fluyten tuflchen tween *
Al wat gy wenflhen koft dat hebt gy nu beftreen l De Koninginne brand tot binnen in haer aeren J Laet ons dees volckeren d'een met den ander paeren En heerfchen over bey met even hooge macht: Lydt, dat Zy dien* een man, een Phryger van geflacht, En haeren Tyrijer fy uwe hand bevoolen, Maer Venus} merckende wat dingen dat hier fchoolen, Dat het haer was te doen om van Iulien Het Rijck te wenden af tot die van Libyen, Antwoorde weder dus: Hy waer berooft van oordeel Die fulcx niet aen en nam, of rekende tot voordeel Met u in ftrijd te zyn, indien het vaft fal gaen En fo 't geluckeH wil 't geen gy komt voor te flaen: Maer 'k weet niet hoe het mec hec Noodlot is gelegen, En of oock Iupiter te voegen is genegen Twee volcken in een ftad, en, dat van Troje quam , En, dat nae herwaerts toe de vlucht uyt Tyros nam, En of hy is gefint die alle bey te mengen En onder een gebied en een verbond te brengen, Gy zijt fyn vrouw: en't is een faecke die u part. Dat gy uw mans gemoed met fmeecken ondertaft ; Gae voor,(ick volgh u nae, Laet my die forgh bevoolen, Sprack Iuno wederom, maer hoor om niet te doolen In't geen voorhanden is) ick fal u doen verftaen l^let weynigh woorden hoeick'twerckfal leggenaen? ./Eneas, den Trojaen, en Dido zyn verfprooken So haeft op morgen vroegh den dagh fal fyn ontloken En zich de Son vertoont nae't fcheiden vande nachc Te faemen nae het bofch te ryden op de jagt. Ter wyl men bezigh is met fteken van de netten En yder even noeft om alles te befetten Sal ick een fwarte buy van regen ftorten neer. Met haegel dicht gemengt, en een vervaerlick weer Met meenig donderfchoot fal ick haer over zenden, Pat elck met weeten fal wa^cr hy fich h«en fal wenden, |
|||
|
Het vierde Beeckl j jjji
En met een dichte nacht bedccken al den hoop,
Dat ydcr een z,yns weegs om fich te bergen loop; Maer den Trojaenfen Vorft en Dido fal ick brengen Ter felviger fpelonckj Ick fal m'er onder mengen, En, vind gy 't oock to goet , haer voegen met haet tween
Door band des houwelicx > en koppelen aen een. DenTrouw-Godfalderzyn , en'tfalderbruyloftwe-' fen.
Vrouw Venusloegeromen heeftdevondgeprefen.- Hier tufTchen rees in't Ooft de friffe Daegeraet. Dejeugd maeckt fich te been die vaft ter poord uytgaet.' Van netten wel verfien, en fprieten fterck beflaegen Met yfers fcherp ea breed, en alle tuych tot jaegen X De ruyters zijn te paerd en rennen uyt de (lad, De bracken, goed van neus, de bloed-jaght op het padj De winden aen de leyts, Het puyck derPunifch' Hee* ren
Paft voor de kaemer op terwijl dat in de kleeren DeKoningingeraeckt, dat op haerftaetenwacht Tot dat fy altemael in order is gebracht. De klepper ftaet gereedt op't cierlijckft uytgeftreken J Met goude ftengen en met purpre zael en deken ♦ Hy fchrapten trippetrapt vol dertelheyden moed En fpeelt op zyn gebit dat hy het fchuymen doet. Sy komt ten lange left ter kamer uytgetreden. Haer volgt een dicke fleep t een jagt-rock deckt haer le* den
Op de Sidoonfe wyz': een lijft, die met de naeld « °P het koftelijckft en konftelijckft bemaelt, Boordt hem aen alle kant J de kooker en de pijlen Heeft s' op den rugh gelaen, met hoorenen en ftijlen J En is van enckel goud: goud iffer in haer hayr Daer 't mee is opgeftrickt : goud is de gefpe, daer Haer rock mee is gefchort. Oock komen de Trojaeneo En voegen fich te hoop} foo doet de bly Af Caen, en H 4 Enea*
|
||||
|
Het vierde Botch.
|
|||||||
|
Ii.O
|
|||||||
|
E leas, boven al in braef heyd ongetnecn,
Stelt fich aen haere Zy en brengt al't volck by een. Gelijck Ap jll, wanneer hy nae de winter-weeckea Scheydi vanPataraweg ,daar Xinthusuycdebeecken Synfilvreftroomenftortlangs Cadmi bergen neer, En gaec n je De!os toe, daer by zy n reyen weer Brengcopeennieuw by een , en danflTcn doet en fingen En Creet en Agathyrs, en Drioop faemen fpringen, En gaec nae her gebergt van Cynthus, hoogh van top, En bindt zijn vlueyend hair met goud en loo vren op. Depijlenrarnmelendieomzyn fchouders hangen. So toond' Eneas oocki fo blonck op zy ne wangen En't zyneroogenuyteenbraev'ernfthafcicheyd X Niet min icheen den Trojaen die haer terjagtgeleydr. Men was nu mettertijdgekomeninde bergen Daer't wild te legher gaeten fichinhoolen bergen. Hier fprongh de rappe rhee ter /leyler klippen af Die haer voorrs op deloop op top en kruynen gaf j Daer aen een ander oord doen zy de herten loopen , Die fich ten bolchwaert uyt bege ven na hec oopen» Sylaten het gebergt, en kopplen fich tegaer, Het ftof rijft door het vlack als oft een ne vel waen Dejong' Afcanius weet zyn vermaeck te haelen Op' t rapp' en moedigh ros in't midden van de daelen, En loopc den ecnen nu > dan d'andere voor by En wenfditdat hem Diaenfo vermaergunftigh zy Pat onder 'c bloo gediert een van de wilde fwijnen Schuymbeckend' in 't gemoet hem quaeme te verfchij- nen,
Of dat een roflTe leeuw quam van't geberghte neer. Terwyl begint de locht re rommelen van veer: Dewolcken dringen t'faem 3 den hemel kraeckt van dander,
Het regent d it het giet, en hrtegel loopter onder. 'T gevoJg der Tyriers en de Troja-enfche blom En Venus kleyne neef die fien vaft om en om. |
|||||||
|
Het vierde Boeck. \% t
|
|||||
|
£nloopen elck zyns weeghs om onder dack te komen, '
Het waeter van't geberght ftort af met heele ftroomen. Maer den Trojaenfchen Vorft en Dido met haer tween Syn vluchtende geraeckt in een fpelonck by een. Het aerdrijck alder eerft en Iuno gaf her. teecken. Den hemel was met vyer aen alle kant onfteecken En droegh hicr kennis van: de Nimphen in het woudt Die huyiden op den top daer men deef bruylofs houdt. Die dagh is d'eerfl: geweeft die oorfaeck heeft gegeven Dat fich de K oningin gebracht heeft om het le ven: Dees heeft de grond geleyt van al het volgend quaed. Sy fiet niet watfe doet, noch kreunt fich yemants praet. Syleythetnunietaen,om haere vreughdte raepen Ter fluyck, en heymelijck by haren gait te flaepen: Synoemthethouwelijck, en vindtdienaem geraen Om te bewimpelen de fchuld , by haer begaen. Terftond fo is de faem door Africa geloopen En dee haer backhuys in de groote fteden open { De faem, een quaed gedrocht, dat geene weergae heeft In fnelheyd, nimmer ftil, en dat in onruft leeft , En hoe hec langer loopt hoe't flercker werd van krach- ten.
Eerft houd de vrees haer kleyn en is niet veel te achten, Daer nae verheft fy haer, en werd in kort fo groot Dat fy eer lang haer hooft aen Maen en fterren (loot, Dees was het lefte kind het welck de moeder Aerde GebeetenopdeGoon inoudetyden i. baerde (Gelijckmen ons vertelt) tot geen veraerde Sus VanCceus en zyn broer, de groov' Enceladus. Een vuyl engrouwlijckdier, in grootheydtongemeen, ■en
In c vliegen dapper fnel, en vaerdigh op de beenen,
It Om van de Reufen • haere breeders, afte weerendefcbuldv*a
"atfy nae den hemel hadden gheftaen, en fich over de Godente Wreken door het melden ende uytbrengen van haere heymelije- *e fnoeperyensn.de quaed bedrijf. H y *a
|
|||||
|
j 12 Het vierde Boeck.
|
|||||
|
So veele veeren als dit dingh heeft op zyn huyd
So menigh wacker oogh, dat noyt fich toe en fluyt, Schuyltonder'tpluym-gewas ('tis wonder om verhae- len)
So men igh mond en tongh fpreeckt allerhande taelen. En fo veel ooren fteeckt fy recht op in de lucht, Sy vliegt by duyftre nacht en maeckt een groot gerught> En fchettert waer fe treckt en doet fich alfints hooren. Sy laet haer oogen noyt van foete flaep bekooren, Daegs fit Zy op de wacht en houdt een waeckend oogh En loert vaft gints en weer van boven uyt het hoogh Op fpitfe toorenen en op verheve daken J Doet fteden fidderen en over end geraecken J Brengt quaed en valfch fo wel als goed en waerheyd aen, En houdt een wijl het een fo vaft als 't ander ftaen. Dees heeft fich over al door Libyen doen hooren En met verfcheyden praet gevult der lieden ooren, Van vreugd fich kitrelend', en fonder onderfcheyc Heeft watter was gebeurt en niet gebeurt gefeyt: Hoe feeckercn Trojaen daer was in't land gekomen, Eneas, en te hoof van Dido ingenomen i Hoefy hemwacrdighiel'tgenot vanhaere min, Hoe hy gehouwt was met de fchoone Koningin; Hoe dat fy onder een in welluft en in weelden De winrer bragten deur, en ftaeg moy weder fpfielden In fchandelijcke min verzoapen dagh en nacht, En datmer noch om't Rijck noch om regering dacht. Dees leelijcke Godin gaet dit alom verbreyden En brengt het onder *t volck, en fonder lang te beyden Tijdt nae Hiarbas heen, en zyn verfpeeten bloed Hitft (y van nieuws weer op in zijn vergramt gemoed, Hy was uyt i. Ammonen uyt Garamantgebooren,, En in zyn ruyme Rijck had hy gefticht te vooren l. Iupiter Ammon, diede dochcer van Garamas Com'ngh van Li-
byen . by de tevici B/agada veikfichce, waer van Hiarbas ghe- koomen is. W«l
|
|||||
|
Het vierdeBoeck. iz
Wei honderd tempelen en auters voor Jupijn,
En vuur hem toegewijdt, dat nimmer uyt mocbt Zija Om tot der Goden dienft te lichten in de naehten. De vloeren vloejen hier door't offeren en flachten En d'aerd is altyds vet van het geftorte bloed, Dedeurenzijn verciertmet meenigroofen-hoed; Menfeyt,dathy vanfpijtonfinnigh,en onfteken Door een foo quademaar, daerhyvan hoordefpree- ken,
Was in *t gefigt der Goon voor het autaer getreen En met zyn handen t'faem zijn vaeder had gebeen: Ogroote Jupiter, tot welckereer nu heden Het Mauritaenfche volck op haer tapijte kleden Godfdienftig bancketeert en offert puyck van wijn , Siet gy dit aen, en kan 't van u geleden zyn ? Of is het malligheyd dat u de menfchen fchrootnen Als gy uw blixem- vier doet van den hemel koomen, En fchrickt ons hert vergeeft door ftraelen uyt de lucht, En is uw donderen een machteloos gerucht ? Een vreemde vrouw, die hier op onfe grenfe dwaelde, En op een brockje lands, dat fy met geid betaelde, Een fteedjen heeft gebouwt, met welcken ick verdroeg Hoe veel fy van hec ftrand mogt breecken met de ploeg, Die floeg mijn houlijck af: Een dwaeling is gekomen Uyt Zee aen hare Kult J fy heeft hem ingenoomen : Eneas,een Trojaen,door f-hipbreuckdaergeraeckt, En hem tot man en voogd in haer gebied gemaeckc. En defe Paris, en dees maer een bloode fchyter Met zyn half- manne volck, die een Meoonfen myter Draegt op zyn hooft, waer van den baliem nederloopt, En onder zyne kin met zyde banden knoopt, Heeft haer in zyn geweld en gaet met Dido ftrijcken. Hy heefc de proy gevat en laet'er ons op kijckcn. Wy offeren quanfuys ons gaeven in uw kerck, En bouwen onfe hoop op maer een ydel werck. Ju-
|
||||
|
i i4 Het vierde Boeck.
Jupijn heefchem gehoort, die back met fulcke reden
£n 'c autaer had ge /at, en voorts op dees gebeden Syn oogh geQagen nae de Konincklijcke ftad Daer die veriiefde paer haer goeden naem vergar. Hy riep Merkuur by hem , en heeft hem dus geboden J Gae, feyhy, foon, ghy die de boo fyt vandeGoden: Ontbied de wind en maeck u tot de reys gereet X SpreecktdenTrojaenien Vorft, die thans fich felfs ver- geet,
En leyt en pannekoeckt by Dido te K arthage , En niec en denckt om 't rijck, dat hem is opgedragen By het befchick der Goon: bereyd u tot de vlucht Om't geen ick feggen fal te dragen door de lucht J Die was'c niec, dat van hem fyn moeder dorft belooven* Synmoeder, diehetalinfchoonheyd gaetteboven: 'T is niet om dit gsvry dat men hem heefc gefpaert £ n dat hy tweemael voor de Griecken is bewaert J Maer fy verfekerde , dat hy de man fou wefen, Die heel Italien beheerfchen fou nae defen Dat fwanger van gebied veel Rijcken baercn moet Door macht van waepenen: en dat hy uyt zijn bloed Het hoogh-beroemt geflacht van Turcer voort fou fet- ten,
En heel de werelcTdoor doen paffen op zijn wetten. Ontvonckt hem luft noch eer van fo een groot bewind, En fo hy fwaerigheyd van fynent halve vind Om voor zijn eygen felf door veele moeylijckheden, Die hier in mogen zyn, dien lof te zien beftreden i Sal hy, die vaeder is, benijden aen zyn toon Dat hy door hem geraeck te Roomen op den Troon? Wat heefc hy in den fin ? war blyfc hy leggen draelen By die zijn vyand zijn ? wac doet hy in haer paelen ? Waerom flaet hy zijn oogh niet nae't Lavinifch land En fiet hoe zijn geflacht daer werde voort geplant ? Nae 'tland.haer toegeleyt door het befchick derGoden? Hy geef fich onder zey 1 dit's 'c flot van myn geboden. |
||||
|
Het vierde Boeck 1 z 5
Segtdituytmijnennaem, Hy fweeg , en had gefeyt.
Merkuur heefc fich terftont op defe laft bereydt.
Voor eerft gaet hy wel vaft aen zijne voeten maecken
Syn guide vleugelen om op dc reys re raecken,
Waer mee hy door de lucht gelijck vliegt met de wind,
'Tzyhy fich over't land of over *t waeter vind*
Doe nam hy inzijnhandzijn '/Oe, van grooce krachten}
Hier daegt hy zielen mee die in de hel vernachten,
Enbrengcweer anderenae'teeuwigh-duyfter rijck:
Geeft flaep en neemtfe weer: lluyt oogen tot een lijck.
Hierop verlaethy fich jde wolcken maeckthy open,
De winden jaegt hy voort en doet haer henen lopen ,
En nu al vliegende fiec hy den kruyn en top
Enrugh van Atlas,die den fwaerenhemelop
Syn fchouders ftaenden houdt: Sijn hooft met damp en
dompen
En wolcken dichtomfet doet waeter nederplompen: Sijn lichaem is begroeyt met meenigh maften-woud: Van wind en regen werd geftaegh zyn rugh getouwt: Syn fchouders zijn met fneeuw wel diep en dicht befto- venj
De ftroomen ftorten af lanx fynen kin van boven: Acn fyn vervroofen neus hangt meenigh kevel aen En fyn gekliften baerd is heel met ys gelaen, Hier hangende wat ftil heefr hy "t voor eerft geftreken.' En als hy hier van daen fyn wegh had overkeken Craf hy fich met het lijf voor over naedeftrand, Gelijck een vogel doet, die lanx de kuft en kant Of om de klippen vliegt ontrent het wa etcr heenen J So vloog oock Atlas neef, geboorcn op i. Cyllene, En hielzijn weg en ftreeck dicht by de zeekant heen En heeft de wine en lucht met wiecken door gefneen- ». Eenbergh van Arcadien, alwaer Mereurlus gheboorcn is van
Maja, dochtcr van Atlas. Soningh vankiauritaiiien, nttBai;- baryea ginacnj^ |
|||||
|
So
|
|||||
|
i %6 Het vierde Boeck.
|
|||||
|
So haeft hy fo veer was dat hy de (tad genaeckta
En met fyn vleugelen aen hut en huyfen raeckte,
Sagh hy yEneas risen, die hy daer befigh vond.
Men treckrer huyfen op en (loo;en uytdegrond
En toorens nae de lucht, een koftelijcken degen
Hing hemopzijnezy :'rgeveftwasaller wegen
Met lafpisingeleyten meenichedelfteen,
En fterwijs altemael gefcheyden wat van een.
Een Konincklijcken rock, die heel van purper gloeyde?
Hing van fyn fchouders af, dietotderaerde vlocyde
En die tot een gefchenck de rijcke Koningin
Had met haet hand gewrogt met goud daer tuflchen in.'
Strax dee Mercuur hem aen: Gy zyt hier vaft aen 'tbou-
wen
En leght Karthagoos grond daer ghy u laet vervrouwen En't geen u ftaet te doen en u wat naeder gelt, Uw eygen rijck en faeck, is uyt uw fin geftek. Der Goden Koningh felf, voor wiens almogentheden De aerd en hemel fwicht, fendt my tot u beneden, En die heeft my belaft u dit te feggen aen : Wat hebt gy voor ? wat hoop doet u dus ledigh gaen In 't land van Libyen,enhieruwtijd verflyren? Beweeght het ftuck u niet om felver aen te byten Daer fo veel eers in fteeckt: luft u die moeyte niet Om eygen lof te doen : ten minften dat gy fiet Op't voordeel van uw Soon, wiens Son is aen het rijfen: Dencktom uwerfgenaem:'tzijnGoden,diehem wijfen Recht nae Italien: daer is hem toegeleyt Ret rijck en't Roomfch ghebied. Meer heeft hyniet gefeyt
En is voorts in de lucht van ftonden aen verdweenen. Eneas ftont verbaeft, en (torn gelijck de fteenen. Sijn hayr rees over end, dat het te bergen ftondj Synflem bleefinzyn keel, zyn woordeninzynmond. Hy brant om wegh te fyn en om van daer te vluchten, En fcheyden uyt dat land vol welluft en genuchten, |
|||||
|
Het vitrde toech. tif
Verflagenenverfetdoor 't geen hy had verftaen
En door den laft.by hem van hooger hand ontfaen; Helaes wat fal hy doen ? hoe fal hy 't nu gaen maecken ? Met wat voor woorden fal hy Dido derven naecken ? Hoe fal hy't blaeckend wijf met vleyen ondergaen ? Van waer fal hy 'c begin zijns redens vangen aen ? Hy weet niet hoe hy fal: Nu wil hy 'rdus beginnen, Dan wil hy weder zoo, zijn dobberende finnen Diedrijvennuna hiercndan naegindertoet Hy overleght het al, op dat hy't befte doe: Ten leften dunckt hem dit het oorberlijckft tewefen* Hy roept fyn Overften, de hoogft' en uytgelefen > Sergeftus , Mineftheus,en dendapperen Cloant: Men maeck dc vloot gereedt fliliwygend acn het ftrand, Menbrenghdemaets te boord, enmenverfie defche- pen
Van koft, van dranck, van wand en anckeren en reepen, Van alle waepenen, van riemcn en van fpaen : En fwijg de reen waerom dit alles werd gedaen. Op dat hy onderwyl (als d'arme Koninginne Hier alderminft om denckt, of dat de knoop der minne So vaft in een geleytfou werden weer ontdaen) Sich hebbend' op dit ftuck wel rijpelijck beraen Hoe dat men defe faeck op't raedfaemft fouw befteken^ Verfpieden mocht den tijd , bequaemft om haer te fpre- ken j
Als's in een goede luym en geen vermoeden was, En fien wat toefpraeck beft in fulck een voorval pafs". S'ontfangen zijn bevel en gaen het ftrax verrichten: Maer luy die minnen zijn al qualijck op te lichten: De Koninginne wierd dees aenflagh eerfi gewaer, En had de fnuf haeft wegh van't geen op handen waer, Die niet en lict oock voor het veylighfle te fchroomen. •Al door de felfde faem is het befcheyd gekomen Aen't hoofdeloofe wyf, hoe dat op hare kuft De Phrygiaenfche vloot wierd vaerdigh toegeruft Om
|
||||
|
118 Het vierde Bteck.
|
|||||
|
Om op het ipoedigfte van daer in 2ee te raecken.
Sy woedcals t'eynde raed,en weet met wat gaen maekc3 En (inneloos van fpijr en raefendc van min Loopt mae'en door de ftad i gelijck een Pryfterin Van Bacchus, vol eadol, loopt lanx de wtgen tieren Daer Z,y 'c drie-jarigh feeft by naere nachten vieren, Ten lefien fpreeckt s'hem felfs met defe woorden aen i O trou weloofe, liet ghy u te vooren ftaen Sogrootenfcheilem-ftuck voormytekunnen decken? En met een ftillen trom hier u>t mijn land te treckea? F,n heeft, noch onfemin, nochuwerechterhand Die ghy my eertijds gaeft tot liefdens onderpand, Noch DidOjdie ghy tiwinght een wreede dood te imaec- ken, *
So veel gewelds op u, of wilt u heen gaen maecken
En gevtn cp de zee in fo een winttr-tijd, Terwijl hetweerenwind het vaeren nietenlijd? O wreede! fegh myeens,foghy nietmoftgaen foecken EenIan d,u onbekent, in onbekende hoecken, En ftond oud Troje noch ; vond ghy het wel geraen Nae T rojen fclver toe in fulcken tijd te gaen ? Vluchtghy van my? van my? van die u heeft verkoo» ren?
Om defe traenen, en de trouw aen my befwooren Met uwe rechterhand (dewijlder anders niet Voor my ellendige van' t mijn noch overfchiet) En om ons houweli|ck, dat vaft is aengevangen i Dee ick u immer goed, en heb ick yets gehangcn Aen uw behoudenis, en aen u volck en vloot J Was u yets aengenaem dat gy van my genoot t Bid ick, ontfermt u mijns j hebt met my medelijden, Met mijn huys, met mijn njck,dat koningen bcnijden j En nu vervallen fal; en, fo 'k genade vin, En, heeft noch 't bidden plaets, fet die uyt uwen fin* Het is om uwent wil dat my veel volckren haeten En ftrijdbaer Africa; om u heb ick verlaeten
In
|
|||||
|
He t vierde Boeck. \ ip
Veel houwelijcken, die my wicrden aengeboon:
Om u heb ick verfmaedt Hiarbas 5 en z,yn Kroon: Oock is rnijn cygen volck om u op my gebceten: Om uwent wil heb ick mijn eerbaerheyd vergeeten % En (daer ick om alleen tot aen de ftefren trad) Mijn eertijds-goede mem heb ick om u bekladt. Segh gaft (want defen naem, fints ghy my hebt verftoo"-* ten,
Is't al, wat van een man my over is gefchooten) Aen wien is't, dat ghy my ter veege proye laet ? Wat is't voor ongeval dat my te wacnten ftaet ? Dat my Pygmalion hier eerfdaegs kom beftoocken ? Dat ick mijn werck gints heen, en muyrenfiegebrooc* ken?
En dat hy tot de grond verdelge dele Stad ? Of dat Hyarbas kom en my geyangen vact* ? Had ick ten minften doch een vrucht by u gewonnen Eerdatgy uyt mijn land te vluchten had begonnenl Dat een jEneaskeliepfpeelen door mijnHof Dat maer aen u geleeck! fo had ick eenigb ftof Waer door ick in mijn rou wat trooft noch mocht ont* fangen;
So hiel ick my met heel verlaeten of gevangen. Dus ver de Koningin. Eneas, door de mond Van Majas foon vermaent, wat hem te volgen ftond Uyt laft van Jupiter, hiel fich gants onbewogen, En geen verandering en fagmen in zyn ooghen. i Hyfmoortdefmertin'thert , die hem gegeven word, En antwoordt nae een wijl en maeckt zyn reden kort. Hooghwaerde Koningin , ick wil hetgaern belijden En tegen 'tgeen gy fegt fal ick ?ls nu niet ftrijden i uhy hebt my deugd gedaen, ickweethet .enbeken Dat ick op't alderhoogft aen u verbondea ben: jckmoet udanckbaerzyn , en *r fal my noytberouwea Dm ick aen Dido denck, fo langh ick fal onthouwen I Dat |
||||
|
H 2 o Bet merle Bo eci.
Dae ick in "t leven ben : fo hngh ick leden roer:
So langh ick geeft en bloed in herr en centers voer. Maer, wat defaeck betrefc, da-' fi») ickdit van feggea, Dat ick (ick bid u wilt rry fuicx te laft niet leggen) Noyr heb gehoopt ter fluyx van hier te kunnen gaen Of eenigh houwelijck met u te vangen aenj iNoythebick my verloofc,offoaenu verbonden. Was het der Goden wil en v.m haer goed gevonden Enlaghhetnoodlot foo,djt ick mijn leven kond Aenleggen nae mijn fin, en, fo ick 'c raedfaemft vond, Naefo veel fuckelens mocbtopmijn ruftgeraeckenj 'Tvervallen Trojef.mickeerft weer opgaenmaecken, En al het overfchot fou ick herftellen gaen, En Priaems hex g Palleys fou over eynde ftaen ♦ Maer nu fo moet ick nae Italien gaen vaeren. Apollo wil het, en't Or.ikel van Patare Heeft my de reys belaft nae de Lavynfche kuft j Daer henen ftreckt mijn fin -• daer !eyc ons land en luft( Kan u , ghy die Zyt in Fenecien geboren, 't Geficht van defe (lad in Li byen bekooren : Houdtu Karthago bier: wierom maghdenTrojaen Oock in Italien fich niet rer neder flnen ? Waerom benydrghy ons, d.twy in < r :emdehoecken (Gelijck ghy hebt gedaen) een Koninckrijck gaen foec- ken?
So dickmaels als dendagh hier van der aerdefcheydt. So dickmaels als de nacht den d*u w en duyfter fprey t En met een vochtig kleed het vee en veld verdonckert, So dickmaels het gefternt met guide ftraelenflonckert: Verfchrickt m'Ancbifis geeft,en port my wegh te gaen In't midden van myn flaep i So oock de jongh' Afcaen, En't waerde hooft dat ick quam te verongelijcken Indienhy wierddoormy verfteecken van zijn Rijcken En landen, die hem zijn van'c noodlot toegeleyt. T'hans quam dcr Goden tolck en heeft my aengefeyt Dekft
|
||||
|
Het vierdedoeck. l$%
Delaftdielupiter hadfelf aenhem gegeven*
Ick fegh 't en fweer het u by onfer beyden leven Ick heb dien God gefien by klaer en helder licht Dat hy de ftad in quam die van u werd gefticht, En heb zijn ftem en laft ontfangen in dees "ooren* Houd op van my en u met klachten meer te ftooren, 'Tis niet uy t eygen drift dat ick hicr gae von daen. Sy fagh hem over dwers wel fcherp en vinnigh aen > Terwijl hy befigh was met tegen haer te fpreecken. 'Tghelicht vloog gints en weer: zy heefc hen fterck be- keken
Van boven tot beneen en fprack geen enckel woord; Ten leften berftes'uyt en quam hem dus aen boord i Meyneedigh' , alsgyitjc: Gy zijt niet voortgekoomen Van Venus, deGodin;oockhebtgy nietgenomen Uwooifpronckvan Dardaen en van fa braefgeflachtj DebarreKaucafusdieheeftu voortgebracht Inhetonguyre Noorduytgrouwelij :kek!ippen ; Gy hebt den Tygren melck gefoogen met uw lippen In't wild' Hyrcanien : daer zijt gy mee gevoedr. Want, fegh my doth, waer toe is 'c langer fwijgen goed? Waer wacht ick nae.om hem noch erger uy; teluchten? Heefthem weliemandop mijn fchreyen hooren fuch- tcn ?
Verfett'hy zijn gelaet ? List hy wel eenen traen ? Is hem mijn bidden oock wel eens aen't hert gegaen? Of toond'hy tegen my, met zijne minn' ontfteken, Weleenighmede-leedtoPtminftejammer-teken? Enheeftdeesdroeveftaet vanzijn verliefdevrouw Hem wel foo veel vermurwt als wel een vreemde fouw ? Wat noem ick eerft, wat left, van't gcen ick heb te kla- gen?
Kan Iupiter die fien ? Kan Iuno fulcx verdraegen ? By niemand vindmen trouw; men is al om verraen. De ftorm had hem gejaegt op mijne kuften aen I 2 Be.
|
||||
|
jji Het vierde Boeck.
Behoeftighenberoyt :ickhebhemingenoomeni
En dwaes en onbedacht heb ick hem laeten koomen
Ten throon* aen mijne zy: ick bergde zyne vloot
En heb zyn arme volck gereddet van de dood,
»k Werd raefende van fpijt, en fal mijn finnen miflen.
Nu weet men 'c by Apol en wichelaers te vifien :
*t Orakel heeft dit fo in Lycien voorfeyti
Oock is der Goden Tolck in alle fnelligheyd
Met een geftrengh bevel van boven afgefonden
Selfs van God Jupiter, en quam dat hier verkonden.
Ick denck 'c den goeden Goon fich des te moeyen luft,
En defe forgh, quanfuys, den hemel oock ontruft.
Gaet vry: ick houw u niet: al wat ghy weet te feggen
Dat ftaeick toe, en wil een woord niet wederleggen :
Gaet maer, en loopt voor wind en ty en ftroomen heen
Recht nae Itaeljen toe: foeckt over golf en zeen
Het rijck daer gy van raeftj Maeriflernoch vermoogeo
By degelijcke Goon, of eenigh mededoogen,
So hoop ick dat gy noch fult uwen loon ontfaen
En in de barningen en klippen fult vergaen,
Gelijckgy hebt verdient, en daer uwfchuld betaelen,
En roepen Dido, och! och Dido * menighmaelen. .
Vaer vry waer dat gy wilt, ick volgh u achter aen
Met naere fackelen al waer gy heen fult gaen J
En als de koude Dood mijn oogen heeft geloocken
Salumijn geeft alfins bywefen en befpooken:
Ick fal u boeten doen het geen ick hebgeleen,
O boofwicht, en men fal het hooren daer beneen.
De Faem fal my de ty'ngh gaen brengen by de fchim-
men,
Die, om my vreugd' te doen, ter hellen af fal klimmen. Met defe woorden brack s' haer reen ten halven af, En fchuw van't licht te fien, en heel ontftelt, begaf Haer wegh uyt zyn geficht en ginck fich voorts verfte- ken.
Ms ft°Qd betcutert en hy dreygde vcel te fpreken, / \ Haer i ^"'
AT
|
||||
|
Het vierde "Botch \ g 5
Haer Joffers Hepen toe en hebben haer gevat
Die flauw en machteloos nae haere kamer rradt, En leyden Haer op't bed om haer gemoed te ftillen. Eneas niet te min, hoewel hy wel fouw willen
Met trooftelijcke reen de droevig' ondergaen En dees bekommernis haer uytden hoofde flaen Selffwaerlijckfuchtend* en niet weynigh aengevoch- ten
En half befwijckende door kracht der minne-tochten >' Volbrengt der Goden laft en gaet weer naede vloot. Sijnkomftontvonckt de maers en maeckt haer yver groot.
Men windt de fchepen af om i n het vlot te raecken J Elck man verftreckter twee,de ribb3 en plancken kra^c* ken.
Sy flepen 't groene hout met tack en blaedren aen , En"balcken, ongehackt, en rouwe riem en fpaen i Soo groot is haren lull om hier van daen te loopen,- Al wat van Trojen is, is op de been met hoopen En llort ter poorten uyts fo dicht als mieren doen Wanneer fy gaen op buyt en haer te velde fpoen Om greyn met meenichte te rooven by de buyren En bergen't onder d'aerd in haere koorenfchuyren: Men Getter over't veld het fwarte leger gaen En voeren haeren roof lancx fmalle wegen aen Beforght voor hongers nood by koude winter-daegenj Een deel van't mieren-heyr is befig met het draegen, En'tgeen'tniet machnghis dat fchuyft en ftuwt het voor
Met Zyne fchouderen, en fet fyn voeten fchoor : Een deel isbefigh met de troppen aen te drij ven, jDat elck fich repp' en roer', en leu ye te bekij ven: De heele weg die krielt en roockt van arbeyts-lien,' Hoe waert ghy doe te moe als gy dit quaemt te zien Bedroefde Koningin ? wat loofde ghy al fuchten Uyt uw benaeuwde borft, doe, om van dacr te vluchten *3 Pn
|
||||
|
J 3 4 Met vlerde Boeck.
|
|||||
|
XJyt het verheven Slot gy faegt aen alle kant
So grooten menigtc knoelen op het ftrand,
En al het water fwerr. van de Troj senfe maften!
En hoorde het fchor geroep van foo veel rappe gafteu,
En loeyen zee en lucht door al dat ronw gcluyt!
O min, wat werckt gy niet in heete herffens uyt I
Wat voert ghy heerfchappy in de verliefde finnen I
Gy dwingt haer op een nieuw met tranen te beginncn
En wederom den wegh van fmeecken in te gaen.
Noch eenseen proef te doen vind zy voor haer ghe--
raen
En onder liefdens jack ootmoedkh fich te geven , Om, eer fy met de dood gaet wifielen haer leven , Niets, wat haer helpen mocht, te laeten onverfocht O Anna, was haer woord, Gy Get tot defen tocht Nu alles ree te zij n, tot feylen en tot roeyen: Gyhoortde zee en lucht van 'tvrolickbootfvolck loey- en : G y Get hoe datmen woelt en fpoey t aen alle kant. De hoofden fijn aen boord, de fchepen zijn gemant, Dezeylenaen dereen, endiemaerlostemaecken, En daer mee fal de vloot terftond in zee geraecken. De ftengen zijn verciert met menigh roofen-hoed En fchipper en matroos is bly en wel gemoedr* Had ick foo grooten quaed en fulcke droeve daegen My te gemoet gefien, ick had het oock verdraegen En waller opgefpitft, Nu, Anna, vind ickgoed Dat gy dees dienft alleen aen uwe fuller doet ♦ Want dees trouwloofeplagmeerwercks vanu tcmaec ken
Als hy van andre dee, en fyn geheymfte faecken Heeft hy u toebetrouwt: gy v/ift de ftond en pas Wanneer hy wel gezint en beft te fpreken was. Gae, goede fufter, nae myn trotfen vyand treden: Spreeck hem ootmoedigh aen met nederigereden: |
|||||
|
Het vierde Bteck. I ^ y
Ickfwoerin i Aulisnies dat ick in Grieckelandi
Sou Troje roeyen uyt en leggen in den brand, En 'tprachtig Ilium verwoeitenen vernielenj Ick fond nae Afien geen macbtvan ourlogskielent Ick heb Z'jns vaders ailh noch beenderen verftoort; Waerom wert dan van hem mijn feggenniet gehoort? Waerom fluyt hy fyn oor hardneckigh voor myn re- den? Waerjachchyfo naetoeinallerhaeftigheden? Hy doc voor't u ytei lie dit ce geval aen my , Aen my rampluelige dieom zijn liefdely, Dat hy bequ-imer cyd cot zjne vlucht vetbeyde, Tot dat een goede wind de wegh voor hem bereyde. Ick fpreecknoch imeecknuniet, dathy voorgaende trouw,
Diehygebroockenheef', om mynenthalvenhouw ♦ Noch dat hy't fc hoone land van Latium laet vaeren, En't rijck ftel uyt zijn fin dat Goden voor hem fpaeren J- Watuytftelsishec maer.d: t tck vanhsmbcgeer, Voormyneraferny: to; datdefitijd my leer Alleen maerdroef te zijn j en met bedaerder zinncn Het harde noodlot en dees dulheyd overwinnen. Dees weldaed bid ick nochdatghy uwfulter doet> Die niet verfrerven fal by my, ais met mijn bloed. Dusbad deKoningtn.en Anna fpoeytzichhenen Endraegt vaftginrsenweerhaet woorden enhaerwce- nenj
Maer hy blijfc even ftrack, en acht gebed noch traen , EnlaetzichaFtgekerm nieteenster hertengaen* Het noodlot lijdt het niet* Gelijck, wanneer de winden Ontrenteenouden Eyckhaer t'faemen laeten vinden Om hem te roeyen uytmetallemanenmacht Van d'een en d'ander zy, daer hy haer ftormen wacht J <• Een Haren van Beotien , vermaert door de vloot der GrieckcB
•mleliaerc'tCwuafYytjtjjjje yan Helena w«detosHegaeimflchen, 14 ?Gc*
|
||||
|
136 Het vierde 3oeck.
'tGeruyfch fich hoorenlaet door tacken,en door bladren
Pie fich beneen in't louw met meenigte vergaedren, Maer hy met ftijveftam houd ftand op hec gebergc En weet van vallen niet wat dat hem werd gevergc: Dewijl, gelijck am hoogh zijn tacken zijn verhevea Enrijfen in de lucht en nae den hemel ftreven, Hy zijne wortelen oock nae den afgrond fchiet? So ftaet den Held oock lchrap, en hy ontfet zich niet Hoe hy van alie kant geduy righ werdc beftreden , Hoe dat hy werdc beftormt met traenen en gebeden, En zijn kloeckmoedig hert bezeft veel fwaerigheyd, Doch houd zich onbeweegt hoe datmen bid en fchreyt, Maer Dido , na verfchrickt door'tgheen haer was be- fchooren
Roept on de Dood, en wenfcht dat uyr te zijn gebooren Om langer niet te zien het walgelijcke licht, En om te fpoediger te komen tot verricht Van *t geen fy was van zins, had fy gezien in't branden Als fy op 'tautaer ftoockt' haer heylig' offerhanden Dat het gewydehat verkeerd' in droevigh fwert En dat in heyloos bloed de wijn verandert werd' J Dit grouwelijck gezigt, dat zich daer openbaerde, Hiel {y bedeckt, fo dat fy 'c niemand en verklaerde 3 Self aen haer fufter niet. Oock wafler in haer Hof Een marmere kappel, met haegel-witte ftof Behangen, en verciert met loof van meyeboomen Ter eere van haer man: hier uyt fcheen haer te koomen Syn ftem ter midder nacht wanneer fy lag en fiiep, En hoorde, fo fy dacht, dat haer Sichaeus riep. Oock had fy meenighmael den Nacht-uyl op de daecken Een jammerlijck gehuyl by duyfter hooren maecken: So dee oock,'t geen haer was van wichelaers vooifeyt, En veel voorfpoockery, van haerluy uyrgeleyt Te fyn vol ongelucx, haer voor den uytkomft fchroo* men;
De wreed' Eneas felfs ontruft haer in haer droomen. gtaegh
|
||||
|
HetvierdeBteck. 137
Staegh denckt s'alleen te fyn, en datmen haer vcrlaet,
Endatfy ongevolgtoplangereyfenflaet,
Ofdat fy hacr weerom nae Tyrus gaet begeven.
Gelijck als i.Pentheus door kranckfinnighcydgcdreven
De Raefernyen figh met Legcrs op de been,
Twe Zonnen indeJuchc ,tweTheben ftaen by eenj
Ofals Oreftes, die mec dulligheyd befeten
Vlucht voor fyn z. moeders I'chim, die op haer zoon ge-
b£ten
Hem allefins vervolgt met flangen fwert van vel, Mec toorts en fjckelen ontfteeken in de hel, MetaldeFuryen,diehem 3. terkerckdeur wachten. . Als nu de K oningin had vaft in haer gedachten Te fterven opgeiet, van droefheyd mat en moe, Beftemtfe by haer felfs den tyd wanneer, en hoe. Sy fpreeckt haer fulter aen, en blydelijck van wefea En helder van gelaet, als die geen quaed en vreefen, Bedeckt fy loofelijck *t geen fy befloocen had. O Anna, i'ey fy, nu heb lck het rechte pad Gevonden fo ick acht (wilt om uwfufterblyfyn) Hoe ick hem weder krygh, of hoe dat ick kan vry zyn Van liefde die my quelr. Verr' uyt het moorenland, Alwaer den Oceaen ftuy t aen het hooge ftrand En Atlas heeft gelaen den hemel op fyn fchoeren Met al de fterren, die of vaft ftaen of zich roeren , Quam hier een Priefterin, van wien ick heb verftaca Dat fy het heyligdom en kerck plagt gae te flaen Der driegef ufteren, van Helper afgekoomen: Dat fy het gulden ooft aldaer heeft waer genomen En op den Draeck gepaft die't fruyt had in behoed, En wirp hem honigh voor en eul, die ruften doet, Dees Priefteres vermeet zich de verliefde herffen ,-Van alls min t'ontflaen door haere tooververfen, It Coning van Thebe. 2 Diehyhadom gebrachcalshier vooreic
gefeycis, t Van de kercke van Apollo, daer h\ fichniet uyt
begeven dorft nae de» Tempelv^n Pallas daer liy moftgbeiev-
•'ght ends van fyue mifdaeit gefuyyerr. yyejden. M
|
||||
|
HetvierdeBoeck.
|
|||||||
|
*3*
|
|||||||
|
En andre minnen doen, wie dat fy maer en wil.
Wanneer het haer gelieft fo ftaen dc ftroomen ftil. De fterren gaen te rugh : fy doet den afgrond open, De geeften koomen <p »ls fy die heeft garopen, Sodatgy onderuhecaerdrijckloeyen hoort: De boo men daelen van de bergen op haer woord. Ickfweer'cu by de Goon en by uwlieveleven: *T is tegen mijnen d anck dac ick my moec begeven Tor fwarte konften aers en kracht van toverfangh* Dat ick my dus behelp gefchiedt uyt enckel dwangh, Gaet gy al hey melijck een ftaepel houts bereyden J Legt fyn geweer daer op dac hy hier Het in't fcheyden , Syn kleeren en gewaet en 't bruylofs-bed daer by , ~'oorfaeck van mijn bederf. Sy vind hetgoed voor my. •at men het al verbrandt dat ovrig is gebleven an dien trouwloofen fchelm: dielaftismy gegeven an defe Priefterin: mit fweegh fy, en terftond eftirf fy , als een doo, om wangen en om mond, aer fuller evenwel heeft noch geen achterdencken at fich de Koningin aen 't levcn focht te krencken, f dat fy achter 't grijn van fulcken ofFerhand aer dood verborgen hiel. fo grooten rmfverftand Of fo een dulligheyd quam noyr voor haer gedachtan I Noch dat yets argers was uyt defe faeck te wachten Als 't geen haer naede dood van haer voorgaende roan Voor heen bejegent was : geen fwaerigheyd en kan Sy fien haer te gemoet, die meer als die fou w wegen i Dies volght fy het bevel het geen fy had gek regen. Maer Dido, alfoo haeft de ftaepel was gerecht En greyn' en ey cken hout was op een hoop gelegt, Seipande fy de plaets en gingfe toebereyen Metdood-kruyt en beftack die met Cipreffe meyen j Sy ley het bed daer op en beeld en fchildery, Syn fwaerd, dat hy daer liet, fyn klederen daer by, Wei wetende wat ftuck dat fy had voorgenomen^, P' Aucaren fyn gcreedt, dc Priefterjn gskomen, pie
|
|||||||
|
■ : - . . . ■ ■
|
|||||
|
Bet vierde Back. 13 j
Pie met een ftercke item, als of \ een donder waer,
frie hondert Goden roepc in ongebonden haer, °ockwiftzydoor haer kunft het waeter tevermengen Oft uyt den helbron was, dat fy al ora gaet fprengen: Men foeckter jeugdig kruyd, vol gift, en mcc een zicht Van koper afgemaeyc by »t helder maene-licht : Menfoeckteen klompje vleefchten voorhooft afghe- toogen
Van *t verfch-geworpe voul eer dat het heefr gezoogen, En fo de moer ontruckt, dat rninnekrachten heefr, De Koningi nne {elf, die orn d'autaercn iweeft, Met een been barrevoets en vry van alle banden In loffe klederen, neemt in haer fuy vre handen Het heylig offer-meel X roept Goon en ilerren aen Om ter gecuygenis van hare dood te ftaen , En bidt, fo onder haer noch yemand is te vinden Die fich bekommerde met menfchen die der minden Maer niet van wederzijds volherden in haer trouw, Dat hy recht vaerdig zij n en des gedencken wou. 'tWasnacht, en'thadzich albegeven omteflaepen Om door de foete ruft weer nieuwe kracht te raepen : 'Twasftil in't Bofch en beemd,de zee gaf geen gerucht, 'T gefternt was halver wegh geloopen door de lucht, Als vee en vogel fwygt, en die zich op de meeren En die 2ich in het wout en in de luchr geneeren, En wat in duyfternis fit koromerloos en ruft En door de foete flaep vergeet zijn minne-luft: De Koningin alleenkan aen geen ruft geraecken. Sy tobt den ganfcben nacht en kan niet doen als waken, Geen vaeck bekruypt haer leen : fo dat noch oog noch, hert
Van flaep of fluy mer-fucht oyt o verwonnen werd. Haer forgen meerderen en 'tminne-vier van binnen Verhekfich op een nieuw in haerontftelde finnen, En woedt met verfche kracht ^ haer dobberend gemoed >Verd gini en weer geyoert door ongemeene vloed •
i_____^___ |
|||||
|
140 Hctvierde Boeck.
Van gramfchap en van fpyt. Sy ftcroogt met gedachte*
Wat dat haer ftaet te doen en wat fy heb tc wachtenc En ley t dit fwaere ftuck dus over in haer hert: Wat maeck ick ? fal ick dan, nu ick verlaeten vverd, De vryers haelen aen die my voor defen vreeden ? Sal ick ten houwelijck ootmoedigh met gebeden DievanNumidien nufelfs verfoecken gaen Die ick fo menigmael voor defen af dorft flaen ? Of wil ick mee met die van Trojen heenen vaeren En volgen haer bevel door't midden van de baeren ? Om > denck ick, dat het my fo wonderwcl bequam Dat ick haer in den nood by xa-; ter herberg nam, En fy fo danckbaerlijck mijn weldoen my beloonen? Maer, fchoon ick quam daer toe geneghentheyd te too- nen,
Wie fal't my toeftaen ? vie van de Trojanen fouw Sich doch verwaerdigen een uytgelachen vrouw Te nemen binnen boord in hare trotfe fchepen ? Helaes, rampfaelig wijf! hebt gy noch niet begrepcn Metwiengyhebttedoen, enneemtgynoch geenacht Dat dit meyneedig volck, dit trouweloos geflacht, Komtvan 1. LaomedonPen fchoon het mocht gefchiede Sal ick, alleen, met het baldadig bootfvolck vlieden, Of met mijn Tiryers , met alle man en macht Hem volgen achter her, en, die ick pas hier bragt En die 'k ter naeuwer nood van Sidon mee kon deepen, Weer nae de zee doen gaen e n jaegen nae de fcheepen ? Sterf liever, Dido, fterf, gelij ck gy waerdigh z,yt, En maeck een ey nd door'tftael des Jroefney ds die gy lyt. Ghy, Sufter, wacrt met my en myne min bewoogen Door traenen, die gy my faegt ftorten uyt myn oogen a.Defehad Nepttiyn en Apollo het opbouwender muyren vanTroje
befteedt, ende ais fy haer werck volbracht hadden wilde hy ha«
het bedongen loon niet geven. eoclc had hy fyn woord niet ghe"
ho uden aen Hercules die fija dochte r Hefione van het Zee-rnon-
iurcrlofthad.
Van
|
|||||
|
_/*N-----------. ■ ■
|
|||||
|
Bet vierde Boeck 14 §
Van liefde raefendc i gy hebt my eerft geraen
Myn luft te volgen in , in plaets van tegenftaen i
Door u heb ick dit quaed op mynen hals geladen ,
Gy gaeft my in de macht van die my heeft vcrraden»
Stond het my dan niet vry te leven ongehouwt
Enbuyten fchuld en blaem,als dierenin het woudt.
En in die fwaej-igheyd my felven niet te fteken ?
So quam ickoockmijn woordtrouwloofelijcktebrekea
Datick den afle van Sichoeus had belooft.
Door fo een groot gekerm wierdt zy van ruft berooft:
Dus maelde'tarmewijf. JEneas daer en tegen
Nu vaft van zins re gaen was in zijn koy gelegen
En fliep geruftelijck, wijl alle ding was klaer.
Hier wierd hy in iyn flaep weer een gezight gewaer t
Van ftem, van geluw hayr, van oogen en van weien
Mercurius gelijck,fo hy hem fag voor defen :
Hy was van frifle jeughd en wacker op fyn leen,
Die hem weer op een nieuw dus te vermaenen fcheen:
Kunt gy, o Venus-foon, tot flaepen u verlegen
In dees gelegentheyd, nu ghy van aller wegen
Gedreyght werd van gevaer ? en fyt gy noch fo flecht
Datgy in defen tyd dus onbekommert leght ?
Hoort gy niet hoe nae wenfch de wefte winden blaefen ?
De Koningin, geheel door ongeduld aen' t raefen
En tot de dood bereydt, is befigh met verraedt,
F.n heeft watquaeds in fin, waervanfy fwangergaet.
Degramfchap drijft haer hert tot veelerley gedachten.
Vlucht wij 1 ghy vluchten meught: het is gheen tijd vaa
wachten.
Ghy fult in korten tyd veel fchepen fien in zee En t ftrand in rep en roer en peck en kranfen ree. Sy maeckt haer op de been, om fich van u te wr eecken, En alles vaerdigh om u vloot in brand te fteecken , 00 ghy tot morgen toe hier op de kuft noch fyt. yp > op, ea maeckt u voort»het is geen toe vens tyd. Ecu
|
||||
|
141 Wet vierde Beerk.
Een vrouw is los van hooft i van finnen niet geduyrigb
En ftaegh veranderlijc k en altyds wifpeltuyrigh. Dus fprack hy, en terltond eer dat hy antwoord wacht Waeckc hy iich daer van daen en menght zich met de nacht.
Eneas door 'tgeficht, fo fchiclijck hem verfchenen En fchielijck wederom ontdorckert en verdwenen, Springht vaerdigh uyt zijn koy en drijft hct bootfvolck aen ;
Sa , mannen, wackerop, wy moeten hier van daen j De riemcn over boord; elck fette fich reroeyen ; Laec vallen zeyl en fock , en wile u dapper fpoeyen; Ecn God, ten Hemel afgelonden hier beneen, Raedtrny op'd'poedighfte van hierte fcheydenheen Ed port ons tnetter haefl: de tcuwen los te maecken Of die te kappen af om hier van daen te raecken* Wy volgen, heyl'ge God, wie dat ghy fyt of niet, En fullcn vlytigh daen het geen dat ghy gebiedtj Blijftons maergunftig by waerdatwy vaeren heenen, Engeeftcnsweerenwind. Dus fprack hy, enmctee- nen
Ruckthy zijnblinckendfwaerdblymoediguytdefchec En kapt de touwen af. Het bootfvolck even ree Endoordefelveluft metharen Votftgedreven Vat booms en haecken aen om fich van land te geven. Elck werefct en woelt om ftrijd: de Zee is als bedeckt Van fchepen, daer maetroos fyn arm* en riemen reckt En roeyt met alle kracht dat banck en fpaenen kraecke. En nu begon Auroor haer weder op re maecken En fprong ten bedden uyt van haeren gryfen Boef En bracht op d'aerde weer nieuw licht en nieu gewoel. So haefl: de Koningindendaegeraet faghkomen
En van haer tooren af de feylen had vernomen En fagh te zeewaert in de vloot gefloten gacn t En werf en haer ens leegh, en alies daer van daen |
||||
|
Uet vierde Iteck iqf
En fo ran liever lee haer gafte n heeren vaeren:
Sloeghs' op haer fchoone borlt en crock de blonde hsy- ren
Miftrooftig uyt haer booft,en riep: Sal dan, o God, O groote Jupiter, tot myner fmaed en fpcr Den vrcemdelingh van hier fo flecht gacn heenen ftrijc- ken
EnftecckendusdendraeckmetmyenmijneRijcken? Enfietmen die van hier metgocdenoogenaen ? Enwaepentniemandfich, noch vrindnoih onderdaen? En fal de ganfche Srad niet op de been geroecken Om haer te volgen nae, en al te buyt te maecken ? Sa , mannen wat ker, Sa j dat elck fich haeft en vly*: Men brenge vuyi werck fcheep {fet al de feylen by : Men roey' haerachter her, en reppe riem en fpaenen. Wat fegh ick ? of waer toe magh ick hct volck vermae- nen?
Waer zyn mijn finnen heen ? waer ben ick ? in wat land? Wat drift, wat dulligheyd beneemt my mijn verftand? Hoe nu rampfaelige ? fyn goddelofe ftucken Beginnen die nu eerft u aen het hert te drucken t . Doe had het moeten zijn, doe gy hem op den throon Eiet fitten nevens u, en deelen aen uw kroon. Belie die rechterhand, befie de trouw-beloften Van die Zyn ouden vaer gefchort heeft op fyn fchoften En droegh hem uyt den brand, en nam zyn land-goon mee,
Jin voertfe, fo men fey t, van gints af over zee. K.on ickzyn lichaem niet doen vatten en vernielen En werpen 't in de Zee>en de Trojaenfe kielen Met al zyn volck en maets doen fteken in den brand ? Kon ick Afcaentje felf niet dooden met myn hand En hem een {tuck daer van ter taefel op doen rechten ? Maer d'uytkomft is onwis wanneermen is aen 'tvochte. Het waere fo geweeft en 'thadde my mifgaen, Wat hoefden ick te zijn in defc facck belaen ? 30ic
|
|||||
|
.■,
|
|||||
|
i
144 Het vierde Boeck*
Die 't fterven was ghctrooft waer voor had ick te fchio^
men?
I ck had met vier en vlam zyn fchepen bygekomen , En als ick heel de vloot had in den brand fien ftaen, En foon en vaer en al 't geflacht te nietgedaen, Had ick my felven oock gtholpen om het leven En midden in de vlam met luc hten fin begeven, O Son, diealle dirgh onduy ftertdoor uw hchc Enwathierommegaetdoorftraelt met uw gefighf, En gy, o Iuno, die bewuft zijt van mijn faecken En die des Hiouwelijcks krackeelen af kunt maecken, En gy, o I. Hecate, ter driefprong ingehuylt Van Ceres in de nacht als't al in duyfter fchuylt, En gy , Tyfiphone, gy Wraeck, gy helfche Goden, Die forg voor Didoneemt, bereytomfichtedooden, Hoort my ne klachten aen en wendt u al tot ftraf Van hem , dieoorfaeck rot myn bitter fterven gaf, En neygteen gunftich oor tot alle mijn gebeden. So defe boofwjcht komt in haevens of op Ileeden / En leyt het uood-lot fo, en kan 't niet anders zijn, En is't befloten in den voorraed van lupijn Dat hy met fyne vloot behouden noch moet landen: So moet' een dapper volck met oorlogh hem aen randen Dat hem met waepenen fy alfins op de hack En uyt den lande jaegh in eeuwigh cngemack Vandroeve ballingfchap9 daer fry fich quell* en treure: Daer hem 'tomhelfen van lulus met gebeure: Daerhy blijf afgefcheurt van fynen foon Askaen. Hy moece om byfbnd by de vreemde bidden gaen, Waer daerhy hulpyerfoecktdaer fyfeniettevinden: Hy fie een deerlijck eynd en neerlatgh fy ner vrinden: I. Proferpina, die Tan Plutogefchaeckt fyndevan haermoeder Ci-
tes op dc wtgea en driefprcDgen des nachts met {root gehuyl ge. fotht wi«d. |
|||||
|
En
|
|||||
|
Met vttrde Bceci. 14 y
En fchoon hy vreede maeckt door fchandelijck verdragh
So moett' hy evenwel niet leven tot den dagh Dat hy kom tot befit van fteden en van landen, Maer fneuvlen voor den tyd, en midden in de zanden Syniemanddie voor't left door een godvruchtig'hand Syn doode lichaem deck met maer een weynigh Zand. Ditis mijn laetfte bee die'kftorte met myn leven. En voorts, ghy Tyriers, wilt fyn geflacht en neven Vervolgen met een haet, die nimmer eynden fal: Doe defe vrindfchap doch myn affche te geval. G een Jiefde , geene vree zy tuffchen tween gevonden t Men treede noyt met haer in eenige verbonden. O! datter yemand uyt myn beenders op magh ftaen» Een, die te vyer te fwaerd den afkomft van Dardaen Met macht befoecken gae, nu, of in vordre tyden Wanneerder macht fal fyn om tegen haer te ftryden. Staegh fy der vyandfchap, ftrand tegen ftrand gekant, Zee tegen zee, en hand geheven tegen hand, Volck tegen volck, en noyt fy het gefchil te flechten , En de nakomelingh fy eeuwigh aen het vechten. Die fey fy, en geftaegh gedreven gints en weer En nu haer leven moe, en vaft gefint, hoe eer Hoe liever, een beQuyt van haer verdriet te maeckea En op het alderkorft aen haere dood te raecken, Sprack fy de voedfter«vrouw van haer voorleden man (Want haere was al dood) met korte woorden an : viae, Barce, gae, en doe my fuller by my komen: Seg dat fy inder haeft met waeter uy t de ftroomen Haer lichaem overfprengh, en brengh' het offervee 5>o ick haer heb bericht, en al het foenwerck mee. oy kome foo: en gy laet u hier mede vinden, ^■■J^teen fitly op van fwertgeheyligt linden. Ick ben van meyning my ten godfdienft weer te fpoen fin, die ick heb begoft, aen Pluto te voldoen, •^n maecken eens een eynd der forgen die my breken.- *ck wil den brand terftond in't offer-hout gaen fteken, K En
|
||||
|
146 Bet vierde 'Botch.
En't bceld van denTrojaen, en al wat van hem quara
En hier noch ovrig is, verdelgen inde vlam. Het oude wijfje gaec terftond nae Anna heenen En (tape fo ftijf fy kan met ftij ve ftramme beenen, Maer Dido bevende, en even als verwoedc En draeyend' heen en weer haer oogen.rood als bloed, Door "tgrouwelijckefeyt het geenfy had begrepen, Enhierendaer geplecktmetpaers'en blaeuwe ftreepen En bleeck, en hebbende de dood-verw al ghefteltj Dienuophandenwasjliepbinnen metgeweld Enisalraefendeden hout-hoop opgevloogen, En het Trojaenfe fwaerd heefc fy flux uytgetoogen Dathaer Eneas noyt en fchonck tot fulc ken end. En als fy nu albier haeroogen had gewendt E n fag de kleedren aen des Princen der Trojaenen En het bekende bed, door het gepeyns en tracnen Een weynig toevende, viel fy op't bedde necr En fprack dees laetfte reen i O klederen, wel eer My foet en aengenaem foo lang 'c de Goden leden , Ontfanghtdees droeveziel uytafgematte leden En maeckt my mijn verdnet en al mijn forgen quijr. Jck heb ten eynd gebragt mijn leven en den tijd DiedeFortuynmygaf. Myngeeft vangrooter waerde Sal fcheyden uyt myn lijf en vaeren onder d'aerde, Ick heb alhier gefticht een heerelijcke Had, Mijn veftingen volbouwt, en hebbe wraeckgehad Van mijn vermoorden man: geluckigh boven alien, Was de Trojaenfe vloot niet aen mijn kuft vervallen En had fy het alhier voor ancker noyt gefet • Das fpracks',en met den mond fich druckend* in het bed Sey fy, hoe ? fullen wy dan fterven ongewrooken ? Maer laet ons fterven. So ? Jae fo, heeft fy gefproken y So luft het my van hier die reys te nemen aen. De wreed' Eneas fie uyt zee de vlam opgaen. Die moet" hem over al waer hy ial heenen trecken Tot een getuygenis van mijue dood verftrecken. Sy
|
||||
|
He t vierde Boeck, 14 7
Sy hadde naeuwelijx dees woorden uytgefeyt
Wanneermen werdc gewaer dat fy ge vallen leyt In her getrockc fwaerd, dac van den bioede fchuy mde Dat uyt de wonden gutfd' en haeren boefem ruy mde. 'T geroep klinckt door het hof tot bo ven in den top. De Faem loopt nae de Stad , en doet haer backhuys op En vult het al met fchrick, De mannen fyn verflaegen, De huyfen daeveren van 'c huylen en het klaegen Van wijfs en kinderen, en't kermen en 'cgemcht Verweckt een wederklanck van boven uyc de lucht, AIs of de vyand was te Tyrusop de wallen, Als of Karthago was verraen en overvallen En al he: volck te been, en alles gingh te grond, En de geheele ftad in lichte vlarr.mcn ftond. Haer fufter, hallif dood, quam haeftigh aengelopen En klopt fich voor de borft en krabt haer wangen oopen, F.n roeptfe met haer naem die ley t en adem-toogt: O fufter, was het dit waerom gy my bedroogt ? Lagh het op defe moer en wierd my dit befchooren Door auters en door hout en offer-vier, te vooren Door uwe laft bereydt? ay my, verlaeten vrouw J Waer van fal ick myn eerft beklaegen in mijn rouw ? Waerom en deed gy niet uw fufter by u koomen Dat s'u gefelfchap hiel doe gy had voorgenoomen Dees reys te neemen aen ? och I had gy my genoodc meemetutegaen Jcenuyr, een fwaerd , een dood,
Een lyden had ons bey van alle quaed ontiliegen. Heb ick dan felf het bout ten lijck vy er opgedraegen En met mijn eygen ftem de land-goon daer gedaegc Op dat ick wegh fou zijn als gy dus deerlijck laegt ? 3 fufter, gy hebt u en my gebracht om 'c leven En ten verderv* uw volck, uw' Raed, uw ftad gegeven, jreng Waeter by; ick fal de wonden waffen af, ^n, of fy mogelijck noch eenig5 acflem gaf, •Jievangenin mijnmond. Hier mede was fy boven ter ladder opgeraeckt, en daedelijck aen'c floven, K 2 Ea
|
||||
|
J48 He* vterde "Btetk
£n had al fuchtende gelaeden in haer fchoot
Haer fufter, die nu niet veel minder was als dood, En was vaft befigh met hec bloed wat af te droogen t Maer Dido , poogende haer half geflooten oogen Nu wederop te flaen, befweeck weerom terftond. Recht onder haere borft piept de gegeve wond. Dnemael hief fy fich op en driemaei feegfe neder, En, op haerelleboogh gerefen viel fy weder, En foeckend' om wat lichts te vinden inde lucht Als fy't gevonden had heeft fy heel diep gefuchr. Vrouwlunoonderwyl , door al dit Ziele-toogen j
Door fo een lange pyn en harden dood bewoogen , Sond Iris van om hoogh, die haer gebonde leen En worftelende ziel ontknoopen zou van een. Want, wijl fy niet en ftirf door uytgeleefde jaeren, Maer fonder haere fchuld ter zielen quam te vaeren , Onnofel, onverdient, en buyten't ftervens uyr, Ontfteken in haer hert door't fchielick minne-vuyr, So was noch'tbJondehayr niet van haer kruyn gefchoo- ren
Door'tmes van Proferpijn , nochoock haer hooft t« vooren
Aen Pluto toegeley t. Daerom quam Iris af, Die boven in de lucht veel fchoone kleurengaf Recht over't Sonnenrond in krom getrocke bcogen, En nae beneden toe op pennenafgevloogen "Van groen,van blaeuw,vangeelen verwen van fafFraeO; Quam fy recht boven *t hooft der Koninginne ftaen, En fey : Ick hebbe laft dit hair u af te fnyden, Aen Pluto toegewijdt, ick kom uw geeft bevryden Van dit rampfaelighlijf :en heeft hetafgefneen. Mit gingh de warmte wegh en *c leven dat verdween. Ejnde des vierden Eeecks,
IN-
|
||||
|
*49
|
||||||
|
INHOUD
|
||||||
|
Van het vijfde Beeck.
ENeas van Carthaghe nae Italien feylendc is
dooronwederin Sicilien aengejaeght, daer hy minnelijck van Aceftes onrfaDgcn zijnde het jaerge- ty houdcvaafyns vadcrsdood,die'sjaerstcvooren te Drepanum geftorven was , ende ontrent het graf eenighe fpeelen inftelt, ende pryfen acn die geene die't ghewonaen hebben uytdedt. De roeyftryd werdgcwonnen byCloanthus. Euryaluswint hec met loopen door hulp van fynen vriend Nifus. den ouden Entellus overwint Dares metde ofleleere handfchoenen. Eury tion wint het met khieten met denboogh, nochtans werd Aceftes de eerfte piys toegeleyt om fynen ouderdoro,wiens pyl in de lucht gefchooten fynde fchielick in brand geraecktc. Af- canias vertoont met een deel edele jongelinghen tc paerd een fpiegel-gevecht ter eere van fynen groo- ve vader. DeTrojaenfche vrouwen ondcrtuflen door bet op rockenen van Iris en 'tverdriet, dat fy in de langhereys hadden , ftekende ichepen in brand , waer van vier gheheel verbranden. De refte wierd behoaden door een krachtighen flaghreghen die Iupiter fchielijck neder ftorten dee.Des nacbts daer aen verfcheen de gbeeft van Anchifesaen Eneas in den droom ende vermaende hem uyt laft van lopiter dat hy den raed vanden ouden Nautes volgen (oude ?nde de oude en fwacke mannea en vrouwen in K i Si-
|
||||||
|
i5o
Sicilien laetenendc voorts methet pnyck ?an't
yolck nae Italien zeylen , ende voor al fich na de fpelunke van Sibylle begheven, door wiens hulp ea geleyde hy in de Elifeefche velden geraecken foude, alwaer hy hem de gehecle ry fyner nakomelinghen endede uytkomfteder oorloghen foude doenver- Xraen. Eneas de verma;ninge van fy nen vader ghe- hoorfaemende bouwc in Sicilien de Stad Acefta, en- de laet aldaer de fwacke mannenen vrouwen ende dieeentc-ghenzinindezee hadden,ende vaertfelfs voortmethec befte en kloeckfte volck nae Italien. Neptunus ondertufschen op het bidden van Venus raaeckt datEneas fyne reyfe veyligh ende met mooy weervoltreckt , maer Palimirus den Opper {Mer- man van de vloot inflaepgewieghtfyndewicrdvan den fhep-god met een ftuck van't roer in zee ghe- worpen.Eneas fee fich in fyne plaetle ende beklaegt de dood van fynen viiend. ■•
|
|||||
|
w
|
|||||
|
'5*
|
|||||
|
HET VYFDE BOECK.
"CNeas met de vloot was onderwyl aen 't vaeren
■'-'En hiel een vafte kocrs door't midden van de baerea Daer hy met noorder kouw de groene golvenlnee, En fiende nae de ftad te rugwaerts uytter zee Vernam hy daer van daen het lyk-vuyr van Elyze, En wifl de reden niet wat fulcken vlam dee ryzen, Maejr den Trojaenen ftond dit voorfpoock niet wel aen, Wei wetende wat dat een vrouw al derfc beftaen Die, dul van min en fpyt, haer felven fiet bege ven, Enornhaertrouwigheyteenfchandyleckaengewreven. Wanneer hy nu fo ver gefteken was van land Dat men aiet fagh als zee en lucht aen al!e kant Is hem een fwerte wolck recht over't hooft gekoomen Dienachtenduyfterbraghtenonweeropde itroomen. Dezee zagh yfielijck: de ftuyrman PaJimuur Riep feker tot het volck van achtren aen het ftuur, Watonweerdreyghtonshier ? hoe hanghtde lucht vol buyen ?
Neptuyn, wat hebt ghy voor, of wat wil dit beduyen ? Dus fprack hy, en belaft te fteken by de wind, Ruckt fchoot en gaerden aen fo veel hy kan, en bind De 2eylen in, en zet het bootfvolck aen het rosyen. Eneas, feyt hy, dit's geen weer om weght te fpoeyen: ick heb geen moed om nae Italien te gaen Met fulcken weer , al wouw lupyn daer borgh voor ftaen.
De lucht verdickt j de wind looptora , enuythetwef- ten
Valt hy ons voor den boeg,en fchoon het luckt ten belle wy fyn niet machtigh om daer tegen op te gaen. Tis te vergeefs gewrocht en al ons beft gedaen. *yl 't weer on? meefter werd fouw ick geraeden vindefl e loopen daer't ons werd gewefen van de winder). Ick
|
|||||
|
if i HetvjffdeBmk.
Ick meyne ,nae dat ickmijngiffingh maecken kaa
En left de ftcrren fagh, niet wijd te wefen van *T land van S icanien , en dat wy aen de ftranden Van Eryx, i- uwen br6er, geluckigh fullen landen En koomea daereerlangh ter goeder haven aen. Waer op Eneas fprack, Ick vind dat oockgeraen > *K heb algemerckt dat het de winden fo begeeren En dat men te vergeefs fich tegen haer wil weeren. Wend vry. daer is voor my geen aengenaemer land Alsdaer Aceftes woont, 2. aen Dardanus verwant. Hoe kander voor my zyn een wenfchelijcker haeven Als daer'c gebeente van mijn vaeder leyt begraeven? En hier mee fetten fy » van t onweer mat en moe, Haer coers voor wind voorftroom rechtnaSicyljentos En koomen eyntelijck voor de Sicaenfe ftranden Daer fy met vreugd aen de bekende kuften landen. Aceftes had haer nu al van't gebergh t gezien En quamfe te gemoet fyn hand en vriendfehap bien. Een rou we beeren huyd had hy om 't lijf genoomen, Een fchicht in zyne vuyft. de god der verfche ftroomen 3. Crinifus teelden hem by een Trojaenfche maegd. Hy toont haer bly gelaet tcrwijl hy kennis draeght Van fyn voorouderen; fy fijn hem wel-gekoomen Nu voor de twecde mael j met vruchten vande boomert Met aerd en veld-gewas doet hy haer goed onthael, Vertrooftfe met fyn hulp en minnelijcke tael Die van de zee vermoeyt daer aen gelopen waeren. Al« nu des andren daegs de Son quam aengevaercn En het gefternte voor het groote lichtverdween So riep Eneas al zyn volck op 'c ftrand by een En liec fich dus van een verheven heuvel hooren: C'dappre mannen, die uyt Dardanu? gebooren 1. Eeofooa ranVenui, enBatci'> den welcken Accftejin'irijsk
van SiciliengeToIgtis.
tt. Eenfoon van Egetta dochrcr va» Hippotej den Ttojaen. i= i;»R.ivier van Siciliea. •..... E«
|
||||
|
_ — — - ,
HetvijfdcBoeck. ijj
En van der 4Goden bloed wel eer gefprooten zyt,
»T is nu een jaer dat wy Anchyfes raeckten quyt,
Dat wy fyn overfchoten beendren deen vergaercn
En flootcn inderaerd' en rechten lijck-autaeren.
Oock roeyn ick dat, fo ick my fel ven niet vergis,
Dendagh van'tjaer-gety althans voorhandenis,
Dendagh, die my altydsfalfuyr en bitter vallen \
En die ick houden ial in eere boven alien
(*T was fo der Goden wil) en vieren over al
Schoon dat ick aen het bar Getulien verval.
Indien my immermeer de ftroomen fleepten heenen
Nae *t machtich Argos of't hoogmoedige Myceenea
So fouw ick evenwel niet laetcn defen dagh
Te vyqren fo ick die opandere plaetfen plagh,
En op net auter doen het plechtigh offer branden:
Maer nu wy quaroen in Sicilien te landen
En dat de wind ons hier felfs by de vrienden braghx
Niet fonder het befchick der Goden fo ick acht,
So vly fieri yder om ter eere vanden ouden
Met vreughd' en vrolijckheyd ditjaer-gety te houden.
Laet ons om goede wind de Goden roepen aen
Dat wy voorfpoediglijck geraecken hier van daen,
En daer wy onfe ftad eens komen op te bouwen
Infynekerckeens'sjaersdees feeftdag mogenhouwen.
De goede Aceftes^die al mee uyt Troje fproot,
Vereert aen yder fchip door de gehele vloot
Een koppel oflen.wilt de Huysgoon by u wooden
En voeght haer aen den difch, en niet alleen de Godeo
Pie ghy uyt Troje braght, maer die oock onfen vriend
Aceftes hier te laud voor fyne Huyfgoon dient.
Voorts als de Morgen-Son nae acht vcrloope daeghen
Sal op den negenden de duyfternis verjaegen
En boven's werelds kim met verfche ftraelen ftaen,
Sal ick eerft voor het volck een roey-ftryd ftellenaen.
4< Vtrdaam w»s ctn f»«a ran Iupitec es Elcfita.
K 5 W*
|
||||
|
154 Het vijfde Boeck.
Wie Ioopen wil om prijs, wie ftouc is op fynkrachten,
En derftdefwaere want van't offe-leer verwachten Daer lood is ingevoert, en fich dat fpel vertrouwt, Ofwiemeervandefchichtoflichtepijlenhoudt, Die koome voor den dagh fyn kunft en kracht bewijfen En wachte lof en loon van opgehange prijfen. Toont uw genegemheyd en godfdienft met de mond En ciert uw hayr met loof. waer op hy felfs terftond Eenkrans doet om fijn hooft van Venus-myrte-boo- men
Veel andere hebben mee van*t felfde groen genoomen. So dee oock Helymus, Aceftes en Aicaen, Dit heeft de heele jeugd van Troje naegedaen. Toen heeft E neas fich van daer nae 't graf begeven En duyfenden met hem, door liefd' en luft gedreven, Die met een langhe fleep hem volgdeu achter aen, Daer men het offer nae behooren heeft gedaen. Hy nam twee kannen wijn en twee met melck gelaeden En twee met heyligh bloed, en liefclijcke bladen Van vclerley gcbloemt, van roofen verfch en rood, Wirp hyop d'aerdedaerhyd'offerkruyckengoot, En riep, o zijt gegroet van my, geheylgde vaeder, Na voor de rweedemael dat ick u w graf-ftee naeder I O geeft en fchim van die ick op mjjn fchouders nam En bergde te vergeefs uyt Trojens lefte vlam. Het mocht my niet gefchien (den hemel was'er tegen) Met u Italien, waer't oock magh z,ijn gelegen, E n Ianden aen te doen, al waer den Ty ber-G od Sich aen den ocver fchuyrr, my toegeleyt van't lot. H y had dit naeuwelijx gefeyt, als uyt der aerde Een groote gladde flangh haer fchielijck openbaerdp Die menigh krol en bocht met ftaert en ruggc gaf En ftil en fachtjes kroop en wond fich om het graf, En glee lanx'tauter op. hywas volblaeuweplecken En goud fcheen op fyn rugh door de lazuure vlecken, |
|||||
|
So
|
|||||
|
Bet vijfde Boeck i j $
Sohaerdenregenboogh vertoontaenonsgezight
Wanneer zy in een wolck rccht over \ fonne-iicht Met honderd kleurcn praelr. Eneas was verflaegin, En al die nevens hem die ftonden aen en faeghen: Mier *t glibberigh gediert al kruypendegeraeckc Door kruyck' en fchaelen heen: heeft pas'tgerechtge- fmaeckc
En fonder fchae re doen van't auter af gegleden Begaf fichwederom ten grave naebeneden. i Hieropfieeft hy den dienft met meerder moedhervat Dietot zijns vaeders eer hy aengevangen had, Niec wetend' of kydit molt voordeplaets-god achten Of voor Anchifes knecht,en doet vijf fchaepen flachten Vijffwerte runderen en fo veel verkens mee. Met fchaelen vol van wijn begoot hy'c offer-vee Endiegtzyns vadersgeeftom daerter fleetekoomeo Van onder uyt der aerd' en Acherontfe ftroomen. Sijn reyf-gerjooten nae dat yder was van macht Diehebben ten autaerhaergiftenmeegebraghr. D'een flacht de beeften, en een ander is aen't ftookea En befigh in hec veld met braeden en met kooken. Nu quam den dagh die met verlanghen was gewachr. De Son had negen mael den duyfter van de nacht Ten hemel afgejaegt: hetgriemeltopdeftranden Van menfehen daer van daen en uyt de naefte landen Door de vermaertheyd van Aceftes opgeweckt. JT getal van 't volck is groot dat herwaerts heenca treckt
So uyt nieufgierigheyt a!s om een kans te waegen. In't midden van het perck doet hy de prijzen draegen Die te verdienen ftaen, en fetfe daer ten toon : Drievoetigh ketel-werck van kooper uyt Dodoon , Goud,filVef,waepenen, enkoftelijckekleeren, En palmerkranffen, om de winners te vereercn So die voor yder nae verdienften zyn gefet» Men blaeft de fpelen in van't hoogh met den tromper; Vict
|
||||
|
i$6 Hit vijfleBtick.
Vier kloecke fchepen uyt de gantlche vloot gekofen
Ea nae den eyfch verficn van riemen en maetroofen Die vangen tegens een den ftryd met roeyen aen. Mneflheus, daerhet geflachtvan Memmus komt van daen,
Is' t die de Wal vifch voert.Sergeftus voert den grooten Centaurus (die Sergeft, daer ons is af gefproten Ket huys der Sergycn ) en Gyas de Chymeer , Verfien van kloecke maets en machtigh roey-geweer j De blaeuwe Scylle voert Cloanthus, daer te Komen *T huys van Cluentius weleer is afgekomen, Een groot ftuck weegs in zee recht over 't fchuymend ftrand
Daer leyt een fteenrots, daer het waeter tegen brandt Van oude tyden af by ongeftuyme dagen Wanneer de winden daer de baeren over jaeghen En by de winter-tyd het hooge waeter fwelt. Hier is by flechte zee een vlack en open veld Daer duyckers bakeren en meeuwen fich vermaeckenj Alwaer Eneas voor de fchippers tot een baecken Een hoogen eyken flam dee ftreven nae de locht Met top en bladeren, op dat men weten mocht Hoe ver men wefen moft en waer het rack fouw endeft En waer men weder met de fchepen had tc wenden. iToen lootenf' omdeplaets.de Capiteynen (taen Op't achterfchip met goud' en purpre rocken aen En flickren in de Son: de jonge gaften waeren Verciert met cranffen om het hooft van pople-blaeren ' En hadden *c boven lij f tot op het vel ontbloot Dat van den oly glomp die men daer over goot. Sy grypen met een luit de riemen in haer handen Enfetten fich vaft op de bancken neer, en fpsnden Haer fpier' en zenuwen , en yder luyfterttoe En wacht metongeduld dat men het teycken doe. *T hert klopt van hoop en angft, en de begeert en luften Om eer te haelen doen hec heete bloed niet ruften. Wa«-
|
||||
|
Het vijfde Boeck. 157
Wanneer nu de troropet met bly en fcbel geluyt
'Tgewenfchte teyckengaf.fchootelckterplaetfenuyt Daer fy benevens een gereed en vaerdigh laegen. 'Tgefchreeuw van *t volck wierd tot de fterren toeghe- draegen,
Dat door de wederflagh de lucht en hemel loeyt. Het water fchuymt en bruyft al waer men heenen roeyt. Sy houden 't famen flagh, en maecken diepe veuren Dwers door de zoute vlocd en doen de ftroomcn fchcu- ren.
Alwaer de gaften met haer riemen rucken heen Daer gaept de zee van een door boeg en kiel doorfneen. Gheen paerden vliegen fo, die ftoute voerluy menaen Wanneer fy tegens een met lofleteugels rennen En firten'er met fweep en prickels achter her. Het ganfche woud en het geberghte klinckt van ver Door "troepen en gejuych van die de roeyftryd faegen En zucht voor dees'en die van haere vrienden draegen* De heu vels daveren door't klappen in de hand: Do Ichelle wedergalm vliegtover 'truyme ftrand. De kloecke Gyas is de voorfte van hun vieren TerwijI de kijckers op het ftrand en bergen tieren : Hem volght Cloanthus .diewel beteris beroeyt Maer met fyn leuye fchip fo wel geen veld en fpoeyt; De Walvifch en Centaur fyn even ver van d'andre, En ydcr doet zijn beft en arbeydt om malkandre Voor by te gaen : nu is Sergeft, nu Mneftheus voor, En kryght zijn voordeel weer dat hy terftond verlogrjS Nu fyn zy neff ens een of zy gekoppelt wacren. De lange kiel doorfnydt het veld der zilte baeren< Sy waeren nu alree de fteene rots genaeckt En haere baen ten cynde en aen het perck geraeckc, Als Gyas,die de voorft'en meefter was van alien, Totzijnen ftuyrman riep:Meneeth, wilt niet vervallenj Houw dregende; ghy kieft te zeer de rechterhand ; Wendhier nae toe, en laet het loopen by de ftrand |
||||
|
158 Bet vijfde Boeck.
En aen de flincker Zy dicht lanx de rotfen gHppeO *
Een ander kieZ' het diep : maerdees, die voor de klip- pen Vervaert was, ftevende nae zee toe met fyn fchip. Hy riep noch eens: Ick fegh u houdt het nae de klip ♦ Wat loopt ghy my fo breed ? mit heeft hy omgekeken, En zie, Cloanthus quam dicht achter aen geftreken En nam het korter om , en tuffen Gyas fchip En tuffchen 't klateren en 'c barnen van de klip Hiel binnen deur, en Hep voor by den eerften heenen En raeckte fonder fchae in zee om rotz' en fteenan En'c perckeerlanghverby. Ditfpeet den jonghen held So dapper, dat hy wierd tot in zyn ziel onftclt En hem de traenen lanx zyn wanghen neder yloeyden, Sodathy, denckendenochom deluydieroeyden Noch om fyn eygen eer, den fuckelaer Meneet Van 5t ftuyr af in de zee van boven neder fmeet. Sclfs gingh hy fitten in zyn plaets, nam *t roer in handen En gaf de gaften moed, en hiel't wat nae de (Iranden, Maer als den ouden hals ten langhen leften quam Opborlen van de grond, begaf hy fich en klam Op't hoogfte van een klip en raeckte daer behouden, , De Phrygen loegen, en befpotten hem, en jouden Terwijl hy viel, en fwom, en met fyn natte gat At druypend' op de rots om fich te drooghen zac En ipoogh het waeter uyt dat hy had in genoomen. Die gaf Sergeftus moed en Mneftheus om te koomen Voor Gyas, die hier door wat onklaer was geraeckt. Nu fchijnt het dat Sergeft een weynig voordcel maeckr, Niet dat hy 'c beele fchip al had voor uyt gekregen, De groote wal vifch quam ontrent noch hal ver wegben i Als Mneftheus, over't fchip vaft gaende gints en heen, Dus tot fyn bootfvolck fprack ; Za, mannen, repc uw leen
DieeertijdsmeenighGrieckmetHe&orquaemttevel- Dic ick verkooren heb voor myne mctgefellen [len,
Door
|
||||
|
Uttvijfdetocck. 159
DoorTrojens laetfte lot: toont nu weerom uw kracht,
Toont uwe dspperheyd, fo ghy voor defen plaghc Inhec Jonifch mcyr, in wellcn, wadden , zsnden Van't bar Getulien $ gebruyckt de fclve handen Gelijck ghy deedt ontrent de Caep van Makea: En weet dat ick nu nice nae 't hoogfte lot en ftae (Hoewel, och of de Goon!) ick geef het die gewonnen Dien God Neptuyn en het geluck de winft wil gonneni Maer icnaemt u dat men fegh dat ghy de lefte Zj t, Behoedt u felfs en my voor fulcke fchand en fpije. Sy vallen'er op aen met alle machf, en roeyen En recken om voor by Sergeftus heen te fpoeyen. *T fchip Hide en trilde door de ftreecken die fy deen, En de beflaege kiel vloogh over't water heen, Toen ging't'er dapper op een fweeten, fwoegen}hygen, So dat s' een drooghe keel en natte leden krijgen, Als het geval haer gaf het geen dat Mneftheus bad. Want als Sergeftus} dul van yver die hy had Om voor te wezen en't den andren af te winnen, Te zeer fyn fteven nae de klippen zet} en binnen Syn peyl niet wel en neemt, verviel hy met zy n fchip Te laegh, en raeckte vaft op't uytfteeck van de klip; Men hoorde rots en kiel d'een tegen d'ander kraecken, Het voorfchip fleepte by,en riem'en fpaenen braeckem De gaften fyn terftond met kloet' en boomen ree Eh viffchen 't overfchot der riemen uyt de zee Met grouwelijck geroep, en weeren fich met haecken Om haeftigh van de grond en weerom vlot te raecken. Maer Mneftheus bly door dit geluk fchiep nieuwe moed En fpoeyde wat hy mocht met riemen, wind en vloed, Die hy tot zy ne hulp en by ftand had geropen, En liet het uytter zee lanx 't hellend waeter loopen. Gelijck een duyfdie in haer broeyen werdt geftoort Spelonck en neft begeeft en packtfich fchielijck voort En vlicght nae 'c open velduyt haer verhoole gaeten Daer fy haer eyerenof jonxkens moet verlacten la
|
||||
|
l6o Bet vijfdeBoeck.
In't eerfte klapt en flaet en maeckt een groot gherucht,
Maer naederhand bedaert en ftil drijft op dc lucht En fonder vleugelen of pen of wieck of veeren Te roeren, fachc en fnel fy n wegh weet aen te fcheeren: So dede Mneftheus, fo de wal vifch, en doorfnee (Died' achterft was van al) de vlackte van dc zee £n maeckte vaert, door moed en eerfucht aengefteken# Eu eerft Js by verby Sergeftus heen geltreken Die vaft fyn beft dee om te raecken vande klip En talmde en voorftelde met zyn bekayde fchip > En heeft de Goden te vergeefs om hulp geropen En leerde vaft met half-gebrooke riemen loopen. Toen peurde hy Gyas nae, die binnen korten tyd Mee achter leggen moft. dees was fyn ftierman quyfc, Nu was' er niemand als Cloanth voor by te raecken Terwijl fy zamen het gefette perckgen2ecken. Hyteegh hem achter her met allemacht en man En fette by al wat hy immer magh of kan. Toen dubbeld' het geroep van die het aenftaen kijckenj En gevenMneftheus moedom hem voorby te ftrijcken, De lucht waegt van't gcfchreeu, dat tot den hcmel gset
En over zee en ftrand en bergen wederflaef, Dien (pyt het dat den prijs een ander wegh fou draegen Enwillenomdenlof haerlyfen leven waegenj En defe wederom is moedigh op fyn fpoed En 'c voordeel, dat hy kryght, en meynt hy fal en moet Het wmnen,om dat hy het houdt als waer 't gewonnen, Enleytdewinftfichtoeomdatzy 'c winnen konnen. En mog'lijck waeren zy gelijck geraeckt aen't end So fich Cloanthus niet toe bidden had gewendt. O Goden, riep hy, die't gefagh hebt op de baeren , Ghy, die de zee gebied die wy althans bevaeren ♦ Ick zal met bly dich ap u een witte ftier op't ftrand Hier ftellen yoor 't autaer, en werpen]c ingewand En
|
||||
|
E HetvijfdeBoeck. 16
^nflorten'tbloed in Zee, enwyn daer in doen gieten
oickde winfl: en prijs nae wenkhen magh genieten.
Dus bad en riep hy aen de Zee-goon, en teritond Wierd zijn gebedt gehoort cot onder in den grond. De Tritons koomen voor den dagh, de zee-godinnen En i. Forcys heele rey begeven haer van binnen De ftroomen uyt, 2, Portuyn flaet felfs de handen aen En doet het fchip, gehjck ecn pijl, nae't land toe gacn. Toen dee Eneas nae't gebruyck het volck vergaeren En heeft Cloanthus voor verwinner doen verklaeren Enhemhethooftomkranftmet groene laure blaen Drie rundren dee hy nae de,fchepen heenen gaen En wyn, en een talent van filver daer beneven En Het het, aen het volck van de ver winners geven : Den hoofden felfs gaf hy de pry fen na haer ry. Den eerft' heeft hy een rock van goud en purpre zy, En rijckelijck geboort tot een gefchenck gegeven Waer in men Ganymeed heel aerdigh fagh geweven Verfien van boogh en pijl, en hoe hy frifch en ftouc Het wild en herten volght in het Ideefche wont En nae zy n aeffem hijght door't hef tich nae te j aeghen, En hoe hy elders werd gevat en wegh gedraeghen Met kromme klauwen van dan fchild-knechr vanlupijn. Degryfewachrers, dieontrentdenjonghenzyn, Diehebben te vergeefs haer handen opgeheven; 'T gehuyl der honden were nae hem om niet gegeven. Den Arent voert hem wegh en paft op geen gebas Dat in de lucht verfterfr. die nude twede was Der overwinners heeft hy een p3nfier gefchoncken Volgoudemalyen, drie-dick opeengekloncken, Die hy Demoleus felfs uytgetrocken had Dicht onder het gefight en muyren van de ftad. t. Eenfoon vanNeptunusmet fyneZee-nymfen.
2. BydeGticckenPAleraon ghenaemt, hebbendehet opfight op de harcQi. |
|||||
|
L Twee
|
|||||
|
ig2 TJet vijfileBeeck.
Twee knechten hadden'tquaed genoeg om die te draghe
Waerraeehyeertijds plagh devluchcersnaetejaegen. De derde prijs was een paer kecels van metael Met twee drinckfchuytjes, heel van filver, altemael Met fchoon verheve werck heel meefterlijck gedreven. En nu had hy al dees gefchencken wegh gegeven, De winners ginghen heen vol moeds en opgefchickt. Het hayr was haer om't hoofc met Purpcr lint geftrickt, Wanneer Sergeft , die aen de barre klip verhindert En een geheele ry van riemen was vermindert En (ich ter naeuwer nood geredt had daer van daen, Van yeder een bejouwt quam druypen achter aen. Gelijckfomtijdseenflangh , die van een fwaerewaegen Wiens wielen om en om met yfer fyn beflaegen Is op een harde wegh dwers over't lijf gereen Of van een reyfend man getroffen met een fteen, Vergeeffe bochten maeckt,balf doodt,om wegh teraec- ken,
Steeckt kop en ooghen op,die als twee vyeren blaecken, En met het halve lijf haer toont afgryflehjck Maer met het achterfte blijft leggen op den dijckj Met fulcken roey-tuygh quam Sergeftus aengedroopen. Noch maeckt hy zeyl en is ter haven in geloopen. Eneas heefc den held oock met een prijs bedacht Om dat hy fchip en volck behouden binnen braght > En geeft hem Foloe, een onder de flavinnen Die mooy en aerdigh was en afgerecht op fpinnen, (Het handwerc k van Minerf) en mee uy t Crete quam, En een paer t weelingen had hanghen aen de mam, Als nu geeyndight was de roey-itryd van de fchepen Heeft het Eneas in een open veld begrepen Dat rondom met geberght en bofch omcingelt was. Daer lagh een dal, befet met dicht enjeugdigh gras, Dat als een fchou burgh rees:Hier heefc hy plaets genoo- men
Die daer met duyfenden van mcnfchfin was gekoomen, En
|
||||
|
Het vijfdeBoeck. \6%
En noodight yder een wie flux ter been en rad
Tot loopen luft en moed om prijs te winnen had.
Het fackt hier al nae toe, alleen niet van Trojaenen
Maer oock een menichte van de Siciliaenen.
Strax treden Nifus en Euryalus voor uyt,
Daer dele munt in jeugd en fchoonheyd boven uyt}
En die in liefde, die hy droeg h den fraeyen jonghen*
Diores volgde en quam mee voor den dagh gefprongen:
Een wackerjongh-gefel van Konincklijcke ftam,
Die uyt het edel huys des ouden Priaems quam,
Oock quamen Salius en Patron aengeftooten,
Waer van den eenen uyt Arcaanje was gefprooten,
En uyt A rcadien den andere van daen ,
En van't Tegeefche bloed.oock quamen hier ter baen
PanoopenSelymusjSicaenfejonghelingcn,
In boflchen afgerecht tot loopen en tot fpringen,
Twee metgefellen van den ouden Heer Aceft.
Behalven defe quam hier noch een groote reft
Die niet bekent en fyn en ongenoemt gebleven.
Toen heeft Eneas dus in't midden opgeheven,
Elckhoore toe, en neem met vreught mijn feggen aen;
Van u fal niemand on-befchoncken van myn gaen
Maer yder tot een gift twee lanflen met fich draeghen,
Crentenfe lanflen, bey met yfer voorbeflaeghen,
En noch een vecht-bijl met veel fil vers aen de fteel*
Dee's eer fal yeder een verkrygen tot zyn deel ♦
Maer d' eerfte drie,die hier de voorfte fullen wefen,
Sal ick met pry fen noch befchencken boven defen j
En cieren met een krans van een oly ve-boom.
Den eerften hebb' een paerd,met zael en tuygh en toom
Op't heerelijckft verzien; den tweeden fal ickloonen
Met een pijlkoker op de wijz der Amazoonen
En met een riem daer toe en gouden haeck,die met
Een diamante knop is len het eynd bezet;
Den derden hou zich met dees Grieckfe helm te vreden,
Als hy dit had gefeyt is elck op *t perck getredcn
L z Daer
|
||||
|
j<$4 Het vijfde Boeck.
Daer men beginnen fouw en heefc fich fchrap gefcC
Sy gingen af op het gcluyt van den crompet So fnel gelijck de wind, en hadde 'c eynd in d'oogen Daer z,y fich heenen fpoen fo veel als z,y vermoogen i Maer N y fus gaec voo r uyt, en laec haer altemael Ver achcer hem, gefwind gelijck een blixern-ftrael* Hem volgde Saiius de naefte J maer het open Dat tuffchen beyden bleef was vry wat groot in 'C lopen. De derde voorfte was de fchoon' Euryalus* Hy wierd gevolgc van den Sicaenfen Helymus, En defe van Dioor, die, had hec duyren mooghen, Hem was van achteren wel licht voorby getoogen. So ftroopt' hy hem de hiel, en was fo deun genaeckc Dae hy hem met de hand de fchouder hcefc geraeckt; En had op langer loop dat voordeel wegh genoomen. Sy waercn nu vermoeyt by nae aen 't eyndgekoomen, Als Nyfus 't ongeluck in't lopen is ontmoet Dat hy te glippen quam en glibberen door't bloed Van beeften, die men daer den hals had afgefteken, Waer mec het gladde gras was boven overftreken. Hier quam de jongelingh, die de verwinner fcheenj Te ftruyckelen en kon 't niet houden op de been Maer wierd voor over in het bloed en dreck gefmeeten, Nochtans heeft hy zyn vriend en liefde niet vergeeten ♦ Want ry fend uyt het flijm, daer hy gevallen was, So dee hy Saiius mee tuyrnelen in't gras. Dus raeckte Euryalus de voorfte van hun alien [en Door toedoen van fyn vriend, en vloog op 'tbly gefchal,
Het vrolijck hand geklap der gunftelingen heen, En was den eerfte aen'chonck daer men was afgetreen. Nae hem quam Helymus, Diores was den derde, Die met de Iefte prijs a) daer befchoncken werde. Toenmaeckte Saiius in *c midden van den ringh Voor alle d»Overften van de Vergaderingh Een groot getier en riep, fo men te recht wouw wyzen Dae men htm geven molt den hoogftcn yan de pryfen, Waer
|
||||
|
He t vijfde Boeck. I <5 5
Waer van hy door bedrogh verfteken was: maer neen,
De gunft en traenen en de deugd en fchoone leen SynvoorEuryalus, fois Dioresmede. Dees riep met luyder ftcm, het is dan buyten rede Dae men de derde prijs aen my heeft toegeftaen [ndiendat Salius met d'eerfte door falgaen. Toen feyde Eneas, hoort ghy jonge luy: de pry fen, By u gewonnen, fal ick u niet tegenwyzen; Sy fullen d'uwezyn gelijck Zy zyn verdient X Maer't ftae my vry dat ick my over mynen vriend Erberm', en't ongelijck, het geen hy heeft geleden, Verfachte en met een gift hem weder ftel te vreden. Toen fchonck hy Salius een grooten leeuwen huyd Met goude klauwen, die ter pooten keken uy t. Wei, feydeNifus , ftaet'erfulcken prijs tehoopen Voor die verwonncn zyn, en fyn zy, die in 'tloopen, < O Vorft Eneas, fyn gevallen tegen d'aerd Uw medelyden en fo een befchenkingh waerd : Waer fu!t ghy Nifus dan nae waerde mee vereeren, My, die den eerften pt ijs verdient had, en met eercn > So my het ongeluck, dat Salius de voet Heeft over dwers geze t, niet mee en was ontmoet ? En heeft met een gecoont fyn aengefight en leden Begaeyt met flijm en dreck en bloed en vuyligheden. Eneas loegh'er om als hy den jonghman fagh, En dee een beuckelaer ftrax brengen voor den dagb. Van Didymaons kunft, aen een van de pylaeren Die in de kerck aen God Neptuy n geheylight waeren Den Grieck te buy t geraeckr, waer mee den goeden held Den braven Nifus oock te vreden heeft geftelc* Het loopen was volbraght, de pry fen omgegeven:
wie nu, fey t hy, fich voelt door dapperheyd gedreven Om met twee wanten van het onfaght offc-leer Met loode voeringen malkander gaen te keer, jJie koome fich hier met fyn wapenen vertoonen; kn. ftelt twsepryfen om de kumpers te beioonen: L j Voot
|
||||
|
j 66 Het vijfde Boeck.
Voor die het wind een os met linten om de kop
En een vecgulde kroon van hoornen daer op: Voor die't verlieft een fwaerd en een helmet met veeren, Om tot een trooft aen den verwonnen te verecren. De ftercke Dares fprongh ten eerften voor den dagh Met groot geroep van't volck, die tegen Paris plagh Alleen te worftelen en defen ftryd te waeghen, De foon van Amycus had hy ter neer geflaeghen, Dengrooten Butes,diehy fohadafgerecht Aen'c graf van He&or in een fonderlingh gevecht Dat hy hem daer voor dood liet leggen tegen d' aerde. Sulck een was Dares die fich eerft hier openbaerde. H y fteeckt het hooft om hoogh, toont fich gereet ten En ftercke fchouderen en armen.fwaeytenfmyt (ftryd, Sijn vuyften door de lucht.men heeft terftonr. vernomen Wie 't met hem waegen wou,maer niemand is gekomen Uyt fo een meenigte die't vechten dorft beftaen, En trecken tegens hem den looden handfchoen aen; Waerorn hy, itaende voor Eneas koen en wacker En meynende daer was geen ander tegen macker, De flier greep by het hooft, en fey, Goddinne-z.oon, Dewijlder niemand fich fteld tegens my ten toon So ftae de prijs my toe. waer nae hebt ghy te wachten? Sy riepen altemael uyt eene mond, en achten Dat hy die had verdient. toen fprack Aceftes aen Sijn vriend Entellus, die niet ver van hem van daen Opgroenefcodenzat i 'Tis tevergeefs, Entelle, Datmen u langer in't getal der helden ftelle So men u eertijds plagh, indien ghy heden lydt Dat men met fulcken prijs gae ftrijcken zonder ftrijd. Waer is nu Eryx, waer die groote man geblevcn, Aenwien wy te vergeefs den lof van vechten geven? Waer is Entellus , fo vermaerd door't hsele landt, Die fo veel pryfen heeft gewonnen met fyn hand, Die fo veel plunderingh, getuygen fyner wercken, HiDgh aen de wanden op in huyien en in kercken ?
5 ' Waer |
||||
|
Het vijfde Boeck j 6j
Waerop Entelles fey, myn liefd* en zucht om eer
Te haelen leggen noch door blooheyd riiet ter neer: Ick laet my niet uyt vrees verbluffen of ver vaererj i Maer ick ben oud, en traegh geworden door de jieren, Mijn bloed is koud, de kracht des lichaems is vergaen. Had ick de fterckte en jeugd fo sk eertijds heb gedaen, Daer dees verwaende gaft derf fulcken moed op drsgen, Geenos of wind of prijs fou my nae hier toe jaegen ; Ick acht die dingen nier. dus fprekende fo fmyt Hy midden in het perck twee wanten tot den ftrijd Van over fwaer gewicht j die Eryx in fyn tyden Gewoon was aen te doen wanneer hy gingh uyt ftrydcn. Door fulcken leerentuygh was alhet volckontroert Dat feven dick op een genaeyt was , en gevoert Mctloodenyfer. felfs ftond Dares heel verfiaegen En maeckte fwarigheyt om fo den ftryd te waegen, Eneas nam dit fwaer gevaert felfs in de hand En wendt het gints en weer en fagh 't van elcke kant En band'en fwachtelen , van boven en van ondren. Toe fey de gryz' Entel, hoe fouw hy fich verwonderen Die van Alcides felfs de wanten had gefien ' En hier op defe ftrand met hem een flagh gefchien ? Uw broeder Eryx plagh deef eertyds aen te trecken Enklonck het bloed en breynuyc menigh herffe-bec- ken,
Waer van ghy ziet dat zy noch huyden zyn begruyft; Met deef' heeft hy getoont aen Hercules de vuyft Endorfthem tegendaentHiermeeplagt ick te ftrydcn Toen ick in voile kracht was in mijn jonge tyden En my den ouderdom noch niet en had vertraeghr. Maer fo het Dares dus te vechtenniet behaeght, En fo hy in de laeck fich felven voelt belaeden, En vind Eneas en Aceftes het geraeden , Sogeefmenons gelijckgeweer:ickfcheldhemquyt Met nay, aldus verfien > te treden in den ftryd> L 4 En
|
|||||
|
...,...;^;....
|
|||||
|
16 8 Het vijfde Bmk.
En fal de wapenen van Eryx nederleggen: [gen
Hyhebgeenvreesdaervoor.maerlaet'hemoockgefcg-
£n legh de ay ne neer, dus fprckende trock hy Sij n dubblen lijrrock uyt en wirp hem aen een zy, En toont fijn grof geftel van armen en gewrichten, En fee fich vierkant in her perck, gereet te vichten, De vorft Eneas, die dees voorflach reedlijck vond » Dee brenghen in het perck gelijck geweer, en bond Twee wanten even eens aen yder kampers handen, . Elck fee fich fchrap om ftrax malkanderen aen te randen, Bey even onverfaeght: elck recht fich op de teen En hefc zijn armen op. zy raecken hands gemeen En het gevecht gaet aen , dat mettcr tijc wert grover. Sy weren met het hooft te buygen achter over, Voor 't trefTen haer tehoen, d'een, vaerdiger te voet» Schept op fijn jonckheyden gefwinde leden moed, Den andren wederom lteunt op fij n ftercke fchoften En i pieren, en vert rout fich felve op de grofte Syns licbaems:mser 'tgebeet,door ouderdom vertraegt, Befwijckt by nae, fo dat hy nae zyn aeffem jaeght, Sy hebbsn meenighmael de vuyft vergeefsgeheven, Oock flaegen niet om nict malkanderen gegeyen Dan op de borft, dan in de zy , dan op de kop, So dat het dreund'en klonck door 'c vreefelijck geklop; De vuylten graezen dicht om d' ooren, op de kaecken> So dat haer tanden en het kinnebacken kraecken. De fwaer'Entcl ftaetftijf, en weet de flaeghen met Sijn ooghen ittc zien en paft op zijn veizet ■ Den ander woelt, als die een hooge ftad befpringen En om en om befpien om ergensdoor te dringen, En foccken het nu hier en dan weer daer, en woen, Maer dickwils te vergeefs en fonder vrucht tedoen. Entellus hadde nu zyn vuyft om hoogh geheven. Om Dares op zyn kop een fwaere flagh te geven * Maer hy, gefwind en rap en diefe koomen zagh, Qncwecckie met een fprongh fo vaerdigh als hy magh» So
|
||||||
|
Bet vijfdeBoeck. 1C9
So dtt Entel z.yn kracht quam inde lucht te breken,
Waer door den oude zelfs ter neder is geftreken Diefwaer en lijvigh was, en ftorte tegen 't Zand Gelijck een ouden eyck op Yde of Erymanth, Wanneer hy van een wind ter aerde were gedreven En hem zijn wortelea van onderen begeven. 'Tgeroep van't volck is tot den hemel toe gegaen: Dees was voor den Trojaen, en die voor den Sicaen Met wederzydfche gunft en yver ingenomen. Waer op Aceftes felfs terftond is aengekoomen Uyt medelijden tot z,ijn vriend , zijn even-oudt, Enhiefhem wederop.denhelt, al even flout Noch door de wal ve'rfchrickt, heeft fonder Iangh te wachten
De kamp weerom hervat de gramfchap geeft hem krach- ten.
De fchaemte, die hy had, en het bewufte bloed Van eygen dapperheyd onftack het groot gemoed, En vol verbolgentheyd en fonder ruft te geven Heeft hy zyn vyand door het hecle perck gedreven En hiel niet af van flaen, nu met de rechterhand, Nu met de flincker weer, van die, van defe kant, En fat hem ach ter her en pafte wat te raecken, So dicht, gelijck het klapt en rammelt op de daken Wanneer den haghel valt. Eneas vond gera.cn Dat hy niet langer in zyn gramfchap voort fou gaen Noch tegen den Trojaen fo hard en vinnigh woeden, En hseft, om Dares voor meer ongelucks te hoeden, Doen fcheyden het gevecht, en fo den man verloft Die't moe en afgemaeckt niet langer harden koft ; Hy ftreelde en troofte hem voorts met vriendelijcke rede O ongeluckige, wat voor onfinnigheden, Wat onbedachtheyd, wat benevelt uw verftand ? Wijckt voor de Goon: dit komt u van een hooger hand. Dus fprack hy5en den ftrijd was met fyn woord gefchey. Syn camraeraeden ep getrouwe fpitsbroers ley den [den. L 5 Hem
|
||||
|
?7© Het vijfde Boeek.
Hem nae de fchepen toe niet al te wel te vreen,
Die'thoofcvan fchaemt' en fpijtvaft fchudde gints en heen
En bloed en tanden fpoogh, hem uyt den beck geflagen. Den helm en degen wierd hem achcer nae gedraegen, Dat den verwonnen tot een trooft was toegezey t. De ftier, des winners prijs, werd nae Entel geleyt, Die moedigh op fyn winft fey, o Trojaenfe mannen En ghy, Eneas, merckt wat fpicr ick plagh tefpannen, Wat ick voor krachten had in mynen jongen tyd, En met wins fterven dat ghy Dares hebt bevryd. En ftiende voor den ftier heefc hy fyn vuyft geheven En met deharde want hern voor fyn ftergedreven Door been en herflens heen, fo dat het arme beeft Ter aerde ftort' en lild' en gaf eer langh de geeft, Waer over hy aldus vervolgde fyne reede: Ontfangh, o Eryx, 't bloed dat ick u in de flede Van Dares offer op, en *t ftae u beter aen. Nae defe winft treck ick de wanten noy t wecr aen. Waerfyndefchuttennudiepijlen booghbeminnen ?
De Vorft hanght pryfen op voor die het fullen winnen. Men recht een hooge maft van een der fchepen op Met alle man, en bind een duyf ontrent den top Al levendigh, die haer fal voor een doel verftrecken* De mannen koomen t'faem; hy doet de looten trecken Uyt een metaelen helm, 't eerft krijgt Hippocoon, Het twedeMneftheus,die voorheen den roey-ftry d won. Het derde lot is op Eurytion gevallen, De broer van Pandarus, die i. eertyds d'eerft van alien Doorlaft van Pallas brack het onderlingh verbond En d'eerfte fchichten nae de Griecken heenen zond. De lefte was Aceft, die in fyn oude daeghen Noch mee een fchootje met de jonge luy wouw wagen. Elck fpsnt fyn boogh fo ftijf als zy het lyden magh En haelt fyn pijlen uyt de kooker voor den dagh, i. la 'c gcvecht ran Mcaclaus en P»tis. II. 4.
Toen
|
|||||
|
.. - .
|
|||||
|
Het vijfde Bceck. 171
Toenheeft Hippokbonj die d'eerfte was door 'tlooten ,
Vnn zyn gefpanne pees een pijl om hooch gefchooten Die met een groot gefnor quam midden op de matt So dathy ftond en trild', en bleef'er boven vaft. De vogel fchricki5 en heeft haer vleugelen geflagen En tegen een geklapr. 't geroep van die dit zaegen, Gingh tot den hemel toe en't vrolijck hand-geflagh. Nae hem quam Mneftheus, die fcherp op de vogel f'agh, Maer jammer was het dat zyn pijl die niet en raeckte: Hyfchoot het touwaen tweendaer men h^er vail aen maeckte,
Die vry en los door wind en wolcken heenen vlood. De fnelle Eury tion, die ree ftond tot zyn fchoot, Riep Pandarus fyn broer, om hem te hulp te koomen Enhebbend' op deduyf fyn oogh-merck naeu genoome Die van het touw' verloft klapwieckte door de Jucht Heeft haer dwers door het hjf gefchooten in de vlucht So dat fy dood voor hem quam met de pijl te vallen. Aceftes was'er nu maer ovrigh van hun alien, Maer prijs en was'er niet te haejen met den boogh J Nochtans fo dee hy een verloore fchoot om hoogh Voor de genucht, en om fyn kunft te laeten blijcken, Hoe dat hy niemand van den jongen had te wijcken, Wanneer daer onverfiens een feldfaem ftuck verfcheen , Eenvoorfpoock,datwat i.grootsbeteykende voorheen So by den uytkomft bleeck, maer daer de wichel-Iuyden Wanneer het was te laet het dreygen van beduyden. Want in de wolcken is de pijl in brand geraeckt En daer fy vloogh heeft fy een ftreep van vyer gemaeckt En is voorts in de lucht gelijck een fter verdweenen, Die men by heldre narht fomtyds fiet fchieten heenen* Al wat hier was ftond heel verbaeft, fo den Trojaen AlsdenSiciliaen.en riepdeGodena'en. !• Hetvetbrandennaemcntlijckvande vloot, dat de wichelacrs te
Uet vetftondcu door bet acnftekendcfespijls te Ijrn beduyt. |
|||||
|
Eneas
|
|||||
|
i ft Het vijfde Boeek
Eneas heeft die voor geen teyken aengenoomen
Dat cenigh quacd voorfey.en dee gefcheacken koomen Die hy Aceftes gaf, en heeft den ouden heer O mhelft en fprack: Ghy hebt dit wel verdient, en meer. Want Jupiter wil ons door fulcke teyckens feggen Dat menuoockeenprijs vanfchietentoemoetleggen. Het was alleen het lot, dat u de beurt ontnam. Oncfangh van my dees kop die van mijn vader quam. Sy was heel kunfhgh met verheve werck gedreven Die i. Cyffeus eerti jds aen Anchifes had gegeven Tot een gedachtenis. Hy had naeu uytgefeyt Of heeft den eerften prijs Aceftes toegeleyt En boven d'andre voor verwinner doen verklaeren, En cierd' hem met een krans van groene laure-blaeren; De goede Eurition nam't oock niet qualijck dat Men aen een ander gaf "t geen by gewonnen had, En om Aceftes wil heeft het hem niet verdrooten Schoon hy de man was die de vogel had gefchooten. Hem volghde Mneftheus, die de derde prijs ontfingh, Die 't touw aen ftucken fchooc waer aen het duyfjeH hingh.
De lefte pnjs is by Hippokoon genooten Die boven in dc maft zyn pijl had vaft gefchooten. Maer Vorft Eneas eer dees ftrijd heel was gedaen Gntboo Epitydes, dien d'opfight van Afcaen Van hem bevoolen was, en fey hem, wilt u wenden Strax nae mij n foon, en fiet of hy de jonghe benden En paerden heeft gereedt: dat hy fich maecke klaer En voer zyn ruyters op voor fynen groote-vaer En defen dagh met fyn gefelfchap helpe vieren , En fich in wapens toon met ftanders en banieren; Selfs gif hy laft aen't volck om uyt de weegh te ftaen En voor de ruytery te geven ruyme baen. Sy fijn gelijckerhand al 't famen acngetoogen En fitten braef te paerd voor hunner ouders ooghen (• De vader ran Hecuba, KoaineU yaa Tht*cie». ------- Dat
|
||||
|
Htt vijfde Boeck, 173
Dat elck verwondcrt ftaet. een rond-gefchoore kroon
Druckt haer hethayr van 'thooft, gelijck men was ge- Twce lanflen voere z,y met y fer voor beflage. [woon, Daer fynder onder haer die gladde kookers draeghen Metpijlenopdenrisgh,en hebbenketings aen Van goud, die om den bals met voile keeren gaen, En maeken famen uyt dric ruyter-compagnyen. Elck had fyn Capiteyn die voor haer bende ryen, En yder volgden fes gelederen van tween. Van drie Ritmeefters was dejonge Priaem een, Polites zoon, die nae ly n groot vaer was geheeten En op een bonten hengft van Thracien gezecten, Eeu dapper paerd, dat voor twee witte voeten had En dien een brave kol recht boven d'ooghen zit, Wei opgezet van hals gelijck als van de fwaenen: Een jongelingh, die noch een hoop Italiaenen Sou naemaels fetten voorc de tweede van de drie Ritmeefters was Atys, de kleyne knaep, van wie 'T geflacht van de Latynfe Atyfen is gefprootcn. Dit was delieffte van Julus fpeel-genooten. De lefte quam Afcaen, die boven yder een Uytmunte in braef gelaet en fchoonheyd, aengereea Op een Sidonifch paerd, dat hem de Coninginne Elifa fchonck tot pand en teyken harer minne Gp dat hy haer daer by gedencken fou; dc reft Was opgefeten op de paerden van Aceft. De kijckers, die aldaer by een vergadert waeren, Ontfingen 't paerde-volck met vreugdige gebaeren En vrolijck hand-geklap, en fien met luft en vrcughd Der oudren aengelighr, en wefen in de jeughd Als fy nu altemael by een vergadert ftonden Voor al de kijckers, die hier in haer vreughde vonden, So was een yder op't gegeven teyken ree Dat met zyn fweep van ver Epitydes haer dee. Sy reden twee en twee , en flooten haere troepcn, En openden weer haer geledren op hct roepen t
|
||||
|
174 He t vijfde Boeck.
En quamen tegens een en drilden het geweer
En fwenckten ilinx en rechts en maeckten keer op keer.
Nu neemen zy de vlucht, nu wenden zy, en maecken
Eenfpiegel-ftrijdtotdatzy weerin vrederaecken.
Gelijckden doolhof in het hooge Creten had
Veelweghengintsenheren meenighavrechts pad
Waer door de doolende geen giffingh wift te maecken
Wat wegh hy volgcn molt om daer weer uyt te raecken,
Alfo verwertdejeugd van Trojenondereen
Terwijl fy tommelen en trecken aen enheen
En't afgerechte paerd doen luyftren naede toomen,
En fpelen even als de Dolfijns in de ftroomen.
Dit flagh van vechten, dees gewoonte braght Afcaen,
Alshy zyn muyrentrockom Alba, weerter baen,
Endeehetoude volck van Latium ditleeren
En defen feeftdagh met fulck ruyter-fpel vereeren,
En fo hy in fyn jeugd dit felver had gedaen
Met Zyn Trojaenen, dee hy't doen van den Albaen,
Oock voerde Romen in dees kinder-oefeningen
Haer ouderen ter eer daer zy die van ontfingen :
Noch noemt men't het ghevecht van de Trojaenfche
bend,
En *t is daer heden noch met defen naem bekent* Tot noch toe had men ter gedachtenis des ouden
Anchifes heylgen-d^gli dus onder 't volck gehouden Wanncer als de Fortuy n haer ruggen heeft gekeert: Want, wylmen aen het graf zyn jaer-gety vereert Met velerhande fpel, is Iris afgelonden VanIuno naedevloot. fydroeghhaeroudewonden Noch in het hert, en had veel in het hoofc gelaen En deedfe met de wind voorfpoedigh heenen gaen Die lanx een krommen boogh ten hemel afgeltegen Die duyfend kleuren had en iwanger gingh van regen Haer reys gevordert heeft en vaerdigh neder quam Eer dat men 'c wierd gewaer of yemand haer vernam. Sy
|
||||
|
Het vijfde Boeck. 175
Sy vind de haven Ieegh en heel de vloot verlaeten
Van mannen, maer de wijfs van de Trojaenen zaeten En treurden lanx het ftrand, van waer in eenfaemheyd Anchifesdood by haer beklaeght wierd enbefchreyt, En zaegen 't zeewaerts in, Och , riepen zy , wat baeren, Watgolvenmoeten wy noch t'famenovervaeren, Wat wegh noch doen ter zee, nu fwacken afgement, En wie ziet noch van als den uytflagh of het endt ? Dit was't gemey ne woord, dus kermden al de vrouwen. Sy bidden daer in't land een ftad te mogen bouwen: De moeyte van de zeeftaet haer niet langer aen, Weshalven Iris, om haer tyd wel gae te flaen, Verandert van gedaent', en geeft fich in het midden Der wij ven, die om ruft en hier te blijven bidden, Enneemthet wefenaen van d'oudeBeroe, Het wijf van Doriklus, die in voortyden mee Van naem was en geflacht en wel voorfien van zoonen, En quam in't midden van de vrouwen haer vertoonen. O, leys*, ellendige, die in uw vaderland De Griecken zyt ontfnapr, en van de vyands hand Noch voor noch in de ftad van Troje doodt gebleven, O ghy rampfaligh volck, waer toe of u het leven Tot noch toe is gefpaert ? tot wat voor quaed of dood Of ghy van't ongeluck tot heden overfchoot ? Nae Trojens ondergangh werd het nu zeven jaeren Datwy, land af land aen, doorba'rningenen baeren, Door't ruym door "t engh, door rotz' en klippen vaereis heen,
Geflingert en gezolt door allerhande zeen Om eens in het beloofd' Italien te raecken, Dat wyder van ons vlucht hoenaeder wy Jt genaeckenj Hier is het land, dat van Eneas broeder quam, Hier hcerfcht de goed' Aceft die ons ter herbergh nam Wie fouw OHS hier een ftad te timmeren beletten Daer fich de borgeren ter neder mogen fetten? O
|
||||
|
i7<5 Het vtjfie Boeck.
Ovaderland, en ghy huyf-goden, die den brand
Van de verdelgde ftad ontvoert zyt en de hand
Der Griecken tevergeefs, fal het dan noyt niet wefen
Dat men een Troje fie weer uyt fyn affch verrefen ?
Sal ick de Xanthus ftroom dan nergens zien vernoemt
Nochdievan Simois ,fo veren wijdberoemt?
Wat, fpant dan Jiever aen met my, en leent uw handen
Om dees rampfael'ge vloot van fchcpen te verbranden.
Want ick heb in myn droom Caflandra felfs gefien
My een onfteeke toors met eygen handen bien ;
Hier, fey fy, is uw c'huys: wilt hier te bouwen trachten,
En foeckt uw Trojen hier* oock dient ghy niet te wach-
ten
Op fulcke wonderen, hier ftaen, gelijck ghy ziet, Vierauters voor Neptuin.hy, diedezeegebiedt, Rcyckt felfs de fackels toe en geeft f'in uwe handen En nodicht u om al de fchepen te verbranden. Dus fprekende greep fy op't ftrand van ftonden aen Een hout al brandende van het autaer van daen En wierp het in de vloot, als dit de vrouwen faghen So wierden fy verbaeft en tot in 't hert verflaegen. Een was'er onder haer die eertyds meenigh kind Van Coningh Priamus gevoedt had en gemiut, 'Twas Pyrgo: defe riep, o Ghy trojaenfche vrouwen Dit is getn Beroe J wilt haer voor die niet houwent Siet war een godlijckheyd zy voert in het gelaet, Sict wat een vuyr en glans dat uyt haer oogen gaet, Hoe levendigh is zy van geeft, hoe braef van leden, Hoeklonck hserftem, watheertf'eendeftigheydtin't tredenj
Ick felfs heb Beroe niet al te wel te pas Gelaeten, ent'onvreendatzyalleenigh was Verfteken van de feeft , en uyt de vreugd moft blyyen Dk» men ter eere van Anchifcs fou bedryven. Dit feyde Pyrgo : maerdemoeders in't begin Vol twyfelmoedigheyd, en ongewis van zin Door
|
||||
|
Het vijfdcBoeck. ijy
Door liefde van het land, daer fy alrec nu waeren,
En van't beloofde Rijck waer hecn fy moften vacren, Aenfaghen vaft de vloot met een bekommert oogh AJs dc Godin van daer rechc nae den hernel vloogh, En fnijdende den boogh dwers door de wolcken heenen Is fy voorts metter vlucht uythaergefight verdweenen. Toen fchricktcns' altemael en 't fchreeuwen dac gaec aen,
En door een dulligheyd vervoert en onberaen loopt elk om ftrijd nae't vuyr. fy plonderen d'autaercn En werpen 't offerhout en tacken, loof, en blaeren A1 brande nd in de vloot. de vlam komt voort te flaen, Orijpt planck en banck en riem en touw, en taeckel aen, En woedt met vryen toom van achteren tot vooren. De bode Eumelus brenght aen der Trojaenen ooren Ontrent Anchifes graf, daer menter fchouw-plaets fat, Hoe dat men heel de vloot in brand gefteken had : Selfs hebben fy den roock oock inde lucht vernoomen. Afcaen vlieght d'eerfte daer nse toe met voile toomen So hy te paerd fat en Zyn volck aenvoerde, en (toot Recht toe recht aen om ras te wefen by de vloct: Daer's niemand die hem in fyn loop kan tegen houwen. O, riep hy naeckende, wat maeckt ghy, arme vrouwen, Wat dulligheyd isdit,helaes ,waer 's uw verftand ? Het is geenGrieckfe' vloot die ghy hier fteeckt in brand, Maer 'c is de hoop daer wy ons op verlaeten moeten. Siet, ick ben uw Afcaen. mit wirp hy voor haer voeten Syn helm ter aerde neer, daer hy te voorens mee Ben fpiegel-ftrijd vertoond* en voor fyn benden ree. Hier volgd' Eneas op en de Trojaenfe troepen. De vrouwen j vol van vrees , verfch6yen"opditroepen En vluchten lanx het ftrand d'een hier en d'ander daer, En tyen nae het bofch en klippen, daer fy haer Verfteken in een gat waer fy haer bergen konnen, En hebben groot berouw van't werck dat z,y begonnen; M Het
|
||||
|
j 7 S Het vijfde Boeck.
Het licht verdriet haer nu de zinnen fyn bedaert
En Iuno wedcrom uythaeren boefem vaerc (Die haer bezeeten had) en haere mifdaed kendent Maer daerom liet het vier de fchepen niet te fchenden Metonbefuyfdckracht, datinhetteerenroec Vindcdroogeen vetteftofdie brand en vlammen voed. Het werck dat tufTchen in de plancken was gedreven Siet men in da.mpigh hout en nattc naeden le ven, Met dicke fmoock j het vuyr allengskens voort gegaen Taft romp en overloop en kiel en alles aen. i Het volck en helden, hoe fy haer met gieten weeren,
En kunnen het verderf niet uyt de fchepen keeren. De vrome Eneas heeft fyn klederen gefcheurt En bey fyn handen nae den hemel opgebeurt En al de Goon tot hulp en byftand aengeroopen t O groote lupiter, fo men van u maghhoopen Dat ghy d'ellendige Trojaenen niet en haet Tot op den leften man J fo u ter herten gaet Der menfchen welftand: hebt ghy eenigh medelyden Met den ellendigen als in voorlede tyden { So bid ick, ftaet ons by in defen laetften nood, Behoud de fcheepen en bevryd ons van de dood! Of, heb ick het verdient, laet uwe blixem-ftraelen (Dit is noch overigh) op defen boezem daelen En fchiet my met uw hand alhier ter aerde neer. Hy had noch naeuwelijcx dees woorden uyt, wanneer Eenongewoonlijckweer isfchielijckopgekoomen. Het dondert dat het drcunt en over veld en ftroomen Stort van den hemel af fo vreeffelijcken flagh Van regen, datmen noyt een diergelijck en fagh ,• So datdeboorden van het water overloopen, Het half verbrande hout en touw en takel droopen} En't ftorten hiel niet op voor dat de heele vloot Wicrd vanden brand bevrydt en r.ieckte buyten nood ■> Behilven viersdie ganfch van't vuyr verflonden waeren Maer Yorft Eneas, door dit droevigh weder vaeren |
||||
|
Het vjjfde Boeck ij$
En bitter ongeval getroffen in het hertj
Vind lien verlegen en vol twijfelingh, en werd Door forge gints en wecr en buy ten raed gedreven. En ovqrley of hy fich daer ter ncer wou geven In het Sicilifch land, en inde wind fou flaen En fetten *t uyt fyn zin het geen hem wiertgeraen Door 't nootlot t of fyn reys hervatten en gaen vaeren Voorts nae Italien j als Nautes, oud van jaeren En boven andcre door fonderlinge gunft Van Pallas afgerechten kloeck in wichel-kunft, Hem diende van bericht in't geen hem was van noden Te weten wat hy van de gramfchap vande Goden Door fulcke teyckenen voor fich te vrefen had, Of hoe het alles inden raex van't noodlot zat, Enfprackaldusomhem wat moedsen rrooftte geven: Men volge fo men van het noodlot were gedreven En gints en weer geruckt -} hoe dat het ons wil gaen Men dient al watter valt geduldich uyt te ftaen. Aceftes, uyt de ftam van Dardanus gekoomen, Is hier, die van u tot een raedfman dient genoomen En die u als een vriend fyn hulp vry willigh biedt: Geef hem het volckdat van de fchepen overfchiet, Wat fwack is en vervaert ,* wat onluft heeft in't vaeren En u te volgen door de wilde woefte baeren, Al wien 't is tegeri 't hert om langer mee te gaen En'tcyndmetutezien van 'tgeenghydorlt beftaen, En fchiet en monftert uyt om hier aen land te bly ven Wat u niet dienftigh is van oude mans en wyven, Enlaet haer toe dat zy hier timmeren een veft Die men Acefta noem ter liefdc van Aceft, Dus heeft zyn oude vriend hemwel watmoeds ghege- ven
Maer de bekommeringh niet uyt het hoofc gedreven Die hem geduyrigh hiel in allerley gepeys. De bruyne Nacht was nu ten halve van haer reys M z Wan-
|
||||
|
18 o Het vijfde Soeck
Wanneer fyn vaeder fcheen te daelen nae beneden
Ten hemel af, en hem te houden defe reden : Zoon , dieicklieverals rnijneygenleven had Toen ick hec leven door der Goden gunft bezat: Zoon, die fo veel in't lot van Trojen hebt geleden, Die fo langh zyt gefolt door alle fwarigheden J Ick kom alhier door iaft die Iupiter my gaf, Hy, die devlammenjoegh vanuwefchepenaf En fich ten laetften noch het over u bewegen: Hoort nae den raed die ghy van Nautes hcbt gekregen, En ftcltfe vry in 'c werck die u den oudegaf. Vbert nae Iralien van defe kuften af Het puyckje van uw volck en uytgelefe gaften; Want daer ghy komen fult fyn harde en rouwe quaften, Een dapper volck, die ghy daer overwinncn moet. Maer pait dit ghy een reys nae onder d'acrde doet En my in Plutoos Rijck voor hecnen aen komt fpreken Want ick en ben nict ,daerdedroevefchimmenfteken, In *t heyloos Tirtarum by goddeloos gefpuys, Maer in't Elyfigh veld en beemden ben ick t' huys Dier fich de zielen der godvruchtige vermeyen. De fuy vere Sibil fal u daer heenen leyen Na 'loffren ran veel bloeds ran fchape, fwert van vacht» Die men om d'onder-goon te ioenen heeft geflacht, Daer fult ghy dan uyt my uw afkomft kunnen hooren En wat haer voor een ftid en veftingh is befchooren. Nu»zoon, vaer wel: het is al over middernacht, Den tijd en lijdt het niet dat ick hier langer wacht: De Son fal met den dagh haeft uyt het oorten koomen • Ick heb het fnuy ven van zyn paerden al vcrnoomen. Als hy dit had gefeyt verdween hy in de lucht Nict anders als een roock, Eneas riep, waer vluchc Ghy doch fo haeftigh been ? wie is'er van de Goden. So nydighdie my u t'omhelfen heeft verboden? Jvlit llond hy van zyn bed en haelde voor den dagh Van ftonden acn het yyer dat ondcr d'affcn lagh, • |
||||
|
Het vtjfde Boeck. 18 r
Enheeftootmoedigh den Trojaenfen haert-ftee-goden
(Metwien hy uytdea brand van Troje was gevloden) EndeGodinne Vcfteeenofferhand gedaen Van heyligh meel en zout,en ftack den wieroock aen. Voorts fend hy aen Aceft , ontbied fyn rey s-genuoten > Seyt haer fyns vaeders laft en wat hy had beflooten. Den Raed en fammelt niet, vind alles goed en wel, Aceftes weygert niet te volgen het bevel. Men fchrijft de naemen op van die hier willen blijven Entimmereneen ftad -, fchiet mannenuyten wijven, Al volck dat door geen zucht van eer gedreven werd. De reft, kleyn in getal maer groot van moed en here Qm'tuyterft'uytteftaen, vertimmert doft'en banken, Boet ribb' en balcken en de halfverbrande plancken, Maeckt nieuwe rieraen ree, vertakelt touw en wand, Calfaeten brenght de vloot weerom in goeden ftand. Eneas dee de ploegh hier ondertufichen drijven En ley voor 'c volck, dat in Sicilien fou bly ven , De plaets a f tot een ftad, deyIt erven uyt by't lot > En feytwaer Ilium fal ftaen, wat Burgh en Slot, Wat Troje wefen fal en daerde naem af draeghen.' Aceftes den Trojaen fchept wonderlijck behaegen In die fyn nieuwe Rijck, ftelt Raed en Recht banckin, Kieit uyc het ganfche volck Wcthouders nae zyn zin , Maeckt kcur' en wetten en bel&ftfe t'onderhouwen, En doet op Eryx berg h een kerc k voor Venus bouwen , Geeftaen Anchifes graf een priefter met een woud ■Datverenwijd fich ftreckt met dicht enduyfterhout; Als men met al het volck nu negen heele daghen Wel had gebancketeert en ten autaergedraegen Gefchencken voor de G oon en offerhand gedaen, - Riep haer een zuyder wind om weer in zee te gaen , En 't koclde wacker op : toen ginght'er op eea ker- men
En. huy len lanx het ftrand en kuffen en omarmcru M 3 Het
|
||||
|
182, * HetvijfdeBoeck.
Het duyrt ecn etmael langh eer datmen fcheydcn kaq.
Nu wil het alles mee, nu wenfchen vrou en man Die in de zee fo veel gevaers en moeyten zaegen Noch onlanx, watcer is tc vrefen of te draeghen Veel lieveruytte ftaen als fcheyden hier van een. De goed* JEneas heeft met minnelijcke reen De droevige vertrooft en hy be val met traenen Aen fyn verwant Aceft de blyvende Trojaenen. Toen heeftmen door fyn laft drie kalveren geflacht Voor Eryx,en een lam voor 't Onweer, fwert van vacht, En heel de vloot ontmart om t' zeewaerts in te dry ven, Hy felver, met een krans van blacden der olyven Om't hooft, ftond voor op't fchip, en had in fyne hand Een kop met wijn gelaen, en wirp het ingewand Engootdewijninzee, en is voortsheengevaeren. Een goedevoor-windjoegh haer door de foute baeren. Het fcheepfvolck roeyten veegt de vloeren van cryftal. Maer Venus, vol van forgh hoe't voorts gelubken fal, Sprackonderwijl Neptuyn en voerd'hem defe klachtenJ O zeevoogd, Iunoos toorn en wrockende gedachten En ftaege wraecklufl: doen my foecken door gebeen Wat byftands over al. die Iuno, die door geen * Godvruchtigheydofdienftofofferen en flachten Noch door verloopdes tijdshaer felven laet verfachtea. Iae'converfoenlijck wijf woed altijdts aen en paft Op Noodlot noch lupijn, vraeght nae befluyt noch laft. Het was haer niet genoegh te grond toe te verniclen Der Frygen fchoone ftad en duyfenden van ziclen Uyt gruwelijckenhaet, endat fyjoegh en dreef Door allerhande ramp al watter overbleeft Noch laet fy niet't gebeent der dooden te vervolgen* Sy were wat haer maeckt fo bitter en verbolgen: Ick kan de reden van haer gramfchap niet verftaen. Ghy felver weet war dat fy eertijds heeft gedaen In *c Meyr van Libyen en ons is wedervaeren, Daer fy den hcmeJ dee vermengen met de baetcn Toen
|
||||
|
Het vijfde Boeck 18 3
To«n fy haer te vergeefs op Eolus vertiet
En fulcke dingen dorft beftaen in u gebiedt: Bezienueens wat quaed fy onlanx heeft gebrouwen; Hoefydoorbyftand vaneendeel Trojacnfe vrouwen, Diefy befetenhad,devloothilpinden brand Datmen genootfaeckt was telaeten aen het land Veel reyfgenoten , die men door't verlies van fchepen Niet machtigh was te laen of verder mee te flepen, Nu bid en fmeeck ick u (waer toe ick inde nood Myn toevlucht nemen moet) dat, watter van de vloot Nochoverfchiet,opu (ichmoogedoch vertrouwen Enaenden Tyber-ftroomkoom veylighen behouwen, Indien 'c ghcen ick verfoeck door't noodlot magh ghe- fchien
En haer de Parken daer geen veftingh en verbien, Waer op de Zee- god haer dees reden heeft ghehouwen \ O Venus, het is meer als billick uw betrouwen Teftellenopmijn rijck, waeruytghy felverfproot. Oock heb ick hetverdient in velerhande nood. Ick heb de dulligheyd in myn gebiedt en baeren Wei dickmaels ingetoomr>n 't ftormen doen bedaren En't woeden neergeleyt van hemel en van z.ee. En wat ick oock te landt voor uw Eneas dee En wat al forgh ick daer oock heb voor hem gedraeghen Daer foude Simois en Xanthus van gewaeghen. Wanneer Achilles hetTrojaenfe leger joegh Tot binnen in haer wal, en duyfendcn verfloegh •DerBurgrcn, diefyn Iwaerdenfchichten nietontvlo* den,
So dat deStroom-goon om de menighte der dooden Verfuchten in haer kolck, verlegen, en verkropt, En faegen haeren, wegh te zeewaert toe geftopt, Ickhebhem,diefich vondinongelegentheden Als hy met Peleus-foon was in't gevecht getreden, Hem ongelijck io gunft der Goden en in kraght, viegrepen in een wolck en uy t den nood gebraght, M 4 Schooa
|
||||
|
,184 &et v if fa Soeck.
Schoon dat ick was gefint om )iet meynedighTrojen
(Vanmijnehandgebouwd ten grondtoeom tegoyen. Noch ben ick hem , gelijck te vooren, coegedaen, Noch is hy in mijn gun ft: dies laet uw vrefen ftaen. Hy fal behouwen aen Avernus haven koomen •*' Gelijck ghy wenfcht en bidt, een man maer uytgenoo* men
Die hy op zeealleen verliefcn fal van al Syn volck. een hoofc, dat men voor veelegeven zal. : A's nu Neptanus met dees vriendelijcke reden
De blyde Venus had geftreelt op haer gcbeden, Sloegh hy van ftonden aen fyn paerden in, en broght 'Tgefchuymde mond-ftuck in den beck van 't wild ge- drocht, [len
Geeft haer den vollen toom,en vliegt met blaeuwe wie-
Lich t over st water heen. de woefte baeren vielen, De zee werd kalm en ftil en als een effen pad, "Tgefwolie water flecht fich ondcr 'tfnorrend rad, De winden loopen heen, de wolcken die verdwijnen. Men fiet een vreemden hoop ontrent fyn koets verfchij- De groote walvifch laet fich boven 't waerer zien [nen. En Glaucus oude rey komt hem haer dienft aenbien j Hier is Palcmon en de Tritons, fnel van vinnen, EnPhorkusheeleheyr. degladdeZee-goddinnen, Vrou Tcthys, MelitejdejonckvrouPanope, Thaly , Cyrnodoce, en Spio met Nife Syn aen fyn flincker hand, die hem alom verfellen. Eneas, wiens gemoed geftaege forgen knellen , Dat noyt geruft en was en fleets in twijfTel hingh, Gevoeld' een vrolickheyd die hy in "t hert ontfingh, En gaf aen't fcheeps-v olck !aft de maften op te fetten, De- zeylen aen te fhen, en louder te verletten Haer reys te vorderen. Het volck paft vlijtigh op, Recht maften over eynd^hijlt zeylen nae den top, [wen Maecktfchoot en gaerden klaer, de windbegint tekou- fcn vak van achtren in de doecken.breed ont vouwen- |
||||
|
Het vijfde Bdeck. t%$
DelcloeckePalinuer vaertalseen Amsnirael
Voor al de fchcpen been, fy voJgen altemael Gclijck haer is belaft. de Nacht mec voile toomen Was nu ter hal ver wegh of daer ontrent gekoomen : Het bootfvokk had fich by de riemenneergeftreckt En haere leden lar.x de bancken uytgereckt En was daer hard en wel in diepe rult gelegen, Wanneer de Slaep-god uyt de fterren neer gezcgen De nevelighe lucht en duyfter heeft verdunc Om u, o Palinuur, op wien hy't had gemunt, In flaep tot uw verderf onnofel te doen koomen. H y had thans de gedaent van Forbas aengenomen, En fette fich by hem ontrent de ftier-plecht neer. Wat is het, fey hy, nu een mooy en lieflijck wecr! De vlpot wert fel ver van de dynirigh voort gedreven. Hoe effen waeyt de wind! u werd een uyr gegeven Om wat te ruften j leght u hooft wat neer, en maeckt Uw ooghen verflh j fy fyn vermoeyt en afgewaeckt, En wilrmy voor een poos u w plaets alhier betrouwen. Hy, die befwaereiijck fyn ooghen op kon houwen, Antwoorde ,hoe ? mey nt ghy dat ick niet wyzer ben, En dat ick van de zee de luymen niet en ken, Of niet en weet wat van dit monftcr 2y te houwen ? Wilt ghy dat ick de Vorft en khepen fal vert rouwea De trouweloofe wind, en van het ftuyr fou gaen Die door het moye weer fo dickwils ben verraen ? Dus fprack de man, en is fo vaft aen 't roer gebleven Of hy genagelt was, en wouw niet overgeven £ec geen hem was vertrouwt, en floegh de fterren g&e En hielfeftaegh in 'toogh.de Slaep-god achter nae Heeft hem met eenen tack} die hy had mee genoomen En droop van 'c fiuymrighnat van de vergetel-fttoo- men,
£>e flaepen van het hooft te wederzy geraeckt En op het lefte bey fyn ooghen toegemaeckt M j School*
|
||||
|
i%6 Het vijfde "Botch
Schoon hy zyn beft dee om de flaep«zucht te rerdryven,
Wanncer nu Palinuyr nae worftelen en wryven Was onvcrhoeds in ruft, viel hem de Slaep-god voort Mecallemachtop'tlijfenhcefthemover boord Van't ftuur af met een ftuck van'c roer en achterfteven Van boven neer geruckt en in de zee gedreven, Die te vergeefs fyn maets om byftand heeft gebeen. De Slaep-god gaf fich op fyn wfecken , en verdween. Noch hiel de.vloot haer, ftreeck in 't midden vande ftroomen
Op de beloften van Neptunus, en gekoomen Ontrent de klippen van de Meereminnen, daer De fchipper van fyn fchip en leven loopt gevaer, Noch wit van het gebeenc van die daer fyn gebleven, Hoortmeneen heefch geluyt de rotfen van haer geven Ver over zee, wanneer Eneas mercktedat Het fchip fyn ftierman mift hy heeft het roer gevat En fet fich op de plecht om felfs by nachr. te ftieren Het fchip, dat nu begon te flingeren en fwieren : En dickmaels fuchtend'om 't verlies van fynen yriend Die hem fo langh en trou voor ftuyrman had gedient Sey hy, o Palinuy r, die't weer te veel betroude E n al te feker op>het flechte water boude, Uwlijck, wanneer ghy werdgeworpen aen het land, Sal leggen ongedeckt op't onbekende ftrand. |
|||||||
|
EyncLe des vijfden Boeckj»
|
|||||||
|
flS;
|
|||||||
|
t'.
|
|||||||
|
18;
|
|||||
|
I N H O U D
des Seften Eoecks.
Eneas te Camagclandt fijnde begeeft fich naede
fpeloncke van 'Sibylle ende offerhande nae den eyfch ende gewoonte gedaen hebbende gaet te rade met het Orakel van Apollo , daer hy zijn aenllaen- de gevaer ende uytkomfte der oorlooghen uyt ver- ftaet. hetdoode lichaem van Milenus , ophec ftrand geyonden, doet hy verbranden ende begraefc bet overfchot onder den naeften bergh die den naem van Mifenus nae hem behouden heeft. Daer nae door de aenwyfinge der duy ven komt hy by den gul- den tack, die hy afpluckt, ende door't flachten van offerhanden de beneden Gode geeert hebbende gaet Op het goed geley van Sibylle nae den ingangh van Avernus. VindtPalinuruslancxdeStygifche poel Iwerven om dat hy de eer van't graf derfde,de welc- ke willende mede nae d'andere zyde overvaren van Sibylle belet werd.ende door het oprechten van een grafftede ende hoop van begraefenis en uy tvaert ge- trooft. Eneas daer nae het veer vah Styx overghe- raeckt zynde ende den Hel-hond Cerberus door een tQe ghemaeckte brock inflaep gheholpen hebbende gaet door de plaetfe der jonghe kinderen ende der geener die op vallche befchuldingen om'tleven ge« holpenwaeren. Van waerhy komt by die door on- verduldigeliefde haer felven te kort gedaen hadden. tier vint hy Dido, teghen wekkenhy fich focht te ver-i
|
|||||
|
i83
yerontfchuldighen, die ghebelgt en vol fpift ayt fijn
geficht vliedt. Voorts geko men fijnde daer fich ont« bouden die door vroome oorlogs-daeden vermaert cnde door-luchtigh zija , vindt hy Deifobus , door velewondenen quetluyren oowaerdelijck gcfchent ende verftaet van hem hoe fchandplijckdat hy miP- bandelt eji otn hajs gebracht was, daer nae den on. faehghen Tartarus aen de ftinckerhand gelaeten en- de van Sybilie verftaen hebbende de ftraffen die de boof-doenders aldaer lydengaetby nae Plutcos hof- ftad j daer hy den gulden tack in den ingangh neder fteeckt> ende gaec voorts naede plaetfen daer fich defalige zielen houden , daer hy Mufaeus vindt.van wien hy by fijn Vader gebracht werd. hier verhaelt Anchifes aenzijn zoon Wat Coninghen van Alba en Roomen te verwachten ftaen, ende overlppende de naemen van eenige doorluchtighe Romeynen komt hy tot den lof van Julius Cefar, ende Auguftus,en- de verheft fonderlingh Marceliui , de fjon van Oc- tavia, door een ontydige dood wegh geruckt. Eneas daer nae door de Yvoire Foort uy tghelaten gact nae fijnvlooten volck , ende Kuma yerlae'tendefethet naeCajeete toe. |
|||||
|
HET
|
|||||
|
•189
|
|||||
|
HET SESTE BOECKV
DUs fprack hy van fyn vriend al fchreyende, en met
•eenen .Sethyhetruymfchootsnae de kuft van i.Kumi heerien Daer hy in 't laetft belandr, men werpt het ancker uyt En wendt de fchepen nae de zee toe met de ihuyt En met het roer nae't ftrand > en boordt alfoo de kuften. Het bootfvokk vol van luft en fonder latigh te ruften Springe op den bodem van Italien, en flaet De keyen tegen een en foeckt aldaer het zaed Van het verborgen vuyr; fleept heyiieren en ftruycken En ruyght en ryfen by, waer in de dieren duycken En fieri het wild verberght, en wijft den andren aen Wat ftroomen datter zyn, wat boffchen dat'er ftaen. Maer Vorft Eneas door godvruchtigheyd gedreven Heeft fich ten eerften nae de kercken heen begeven Die onder het gebiedt van Godt Apollo ftaen , En is nae't vreeflijck hoi van de Sibil gegaen Om aen de wetenfehap van het gehey rn te raeckem ,'T orakel blaeft haer in de kennis veeler faecken
En geeft van pro/ezy, en opent door haer mond 'T geen in der Goden raed yoor heen beflooten ftond, Sy vorderen haer wegh,tot dat (' in't left geraecken TotinDianacswoudten by de guide daken DesTempels van Apol. menfeyt, dat Dedalus Toen hy de vlucht namtnet den jongen Icarus Uyt2. Minos Coninghrijck en derfde fich bctrouwen Op Zyne'vleugelen, quam over zee behouwen In Jt koude noorden door een onbekeride baen, -. En luchtigh op het Slot van 3.Chalcis eerft blecf ftaen,
»• Een flad in italien in het ijuartier dat nu Terra di Laroro heet.
*' Ct«w,nuCaadier»; 3. TcCiima. Daer
|
|||||
|
i jo Hetfefte Baeck.
^ Daer hy ten leften ftreeck. (o rafch hy hier belande
Heeft hy Apollo tot een heylig* oflferhande Sijn wiecken toegewijdt, en ftichte daer een kerck Tot fyner eer', een groot en kunftigh wonder-werck. Hier faghmen in't portael hoe dat de Prins van Creten> jt. Androgeos, wierd van d' Atheners dood gefmeten, En hoe dat defe fchuld door haerer zoonen bloed Tot zeven in getal wierd jaerelijx geboet. Daer ftaet de bus, daer elck fyn lot heeft uytgenootnen. Hiertegenoverdoetfich midden uytde ftroomen Hec land van Creten op J hier is de Coningin Pafif'ae te zien, die door een vreemde min Onfteken op een ftier en heymelijck geflooten In een gemaeckte koe haer luften heeft genooten. Hier fietmen het z. gemenghc gheflacht van menfeh en ftier
Tot een gedenckenis van't fchandigh minne-vier, Hier is den vreemden hof daer niet was uyt te raecken * Maer Dedalus, die met ontfermingh over't blaecken Der 3. Konincklijcke maegd in st hert bewooge'n was Heeft felfs ondeckt hoe dat men daer den weder-pas K on vinden lanx een draed en uyt den doolhof keeren Diemenin'cingaenvandepaedenhadtefcheeren, In dit voortreflijekwerck hadghy ,olcare, Al mee uw deel gehad fo'svaedersherten-wee Sulx tocgelaeten had en hy't verkroppen konnen. Twee maelen had hy al ontworpen en begonnen Dendecrelijcken val tebeelden uyt in'tgoud , E n nveemael is fyn hand befweecken en verflout* 1. 1>e (ben van Minos en PaGpa:, dievandie vanAthenen , aithf
j'alle in het worflelperck overvvonnen had, verradelijck it om- ghebraght, waer over Minos fcer vergramt wefendedie vanA- thenen door oorlogh heeft aengetaft ende haer gedvyongen jaer' lijx feven jongelingen en fo veele jonghedochtererrin Ciet* te mocten fenden om van het raonller Minotaurus opghegeten •* werden. *, Minotaurus, 3. Ariadne, op Thefeus retlieft- |
||||
|
HetfefteBoeck. 191
Sj hadden naeder noch op alles,acht genoomen
Indien Achates niet terugg'enwaergekoomen Die van Eneas was gefonden wat voor heen En met i. De'ifobe quam fchielijck aengetreen, Een Priefterefle van Apol en van Diane. 'T en geef, fey fy, geen pas, o Vorft van dc Trojaene, Ditmen fyntyd alhier aendit gefight beftee t 'Twas beterdat men thans het plechtigh offer dee Van fevenrunderen,noytonder'tjuckgedreven, En datmen flachte fo veel fchaepen daer beneven, Al uytgelefe gocd. dus fprack i* Eneas aen, / De manncn hebben ftrax nae haeren laft gedaen
En wierden inde kerck vande Pryfterfch geroop'en Die fichfpeloncksgewysdoet inde rotfen open Diep uytgehouwen, daer door hondert breede paen Men heenen werd geleydt en hondert deuren ftaen, Waer door Sibyll' haer laet met fo veel ftemmen hooren Wanneer fy antwoordt uy t de heylige binne-kooren, Sy quamen nu tot aen den dorpel, als de maegd Sey, het is tyd dat ghy befcheydt van't noodlot vraegr,- Daer is de God , daer, daer. iy kreegh een ander wefen En kleur op kleur, haer hair is overend gereefen Terwijl fy voor de deur dees woorden fprack. zy fwol E n hygde nae haer aem, den boezem wiert haer v st Van raferny: fy fcheen veel grooter als te vooren En haere ftcm klonck meer als menfchelijck in d' ooren Nu haer Appollo heel het lichaem had ver vult Met fyne godli jckheydt. Eneas, riepfe, fult Ghy langer wachten met beloften en gebeden ? De groote deuren van den tempel fullen heden Sich doch niet openen voor dat ghy fulcks en doef. Een groote fchrickgingh den Trojanen door het bloed En haeren Coningh viel met al fyn hert aen't bidden! O Phebus, die u plaght t* ontfermen in het midden |
|||||||
|
ft Den eyge« tucra van defe SlbyHe van Cumen.
|
|||||||
|
Vai
|
|||||||
|
........~ -—— I--------------- ............-----......-.........__............
ip 2, Het fefte Boeck. •'
Van alle fwarigheen die Troj' heeft uyt geftaen:
Die Paris i.hand beftierde en fynen pyl deed gaetf In'tlyfvan Peleus zoon J fo veelezeenenftroomen Die 'c aerdrijck om en k»x befpoelen en bezoomen Heb ick op uw geley bevaeren en doorkruyft J Ick heb het land befocht, daerdea Maflylerhuyft, En vreemde volckeren en vergelege ftranden En menigh plaet en klip en forgelijcke zanden: Nu hebben wy in't laetft nae fo veel fwarigheen Italien befeylt dat ftaegh te vluchten fcheen. .Dus langh hebb'ons het lot, dat Troje was befchooren, Van acjiteren gevolght: nu fou het wel behooren Dat wat noch ovrich is van 't volck van Pergamum G efpaert wiert voor de 3. Goon, die tegens Ilium En de Dardaenfche macht wel eergebeeten waeren. En.ghy, o heylgc maegd, ghy die, door't openbaer en Van God Apollo, weet wat wefen Zal of niet: Geef (ick verfoeck geen Rijck'tgeen my mijn Lot ver- , biedt)
Dat de Trojaenen met haer Goon en heylighdommen Die met haer over zee tot hicr toe dwaelen kommen Sichiri Italienternedermoogenflaen ! Din fa! ick ftichten voor Apol en voor Diaen Twee marmre'tempelen, en feeft en heylge d^egen Tnftellen hiertereer'enhaeren naem doen draegen. Oock fil ick timmeren Cappellen in mijn Rijck Vopr u, o Prophetes, daer ick forgvuldighlijck Den uytfpraei.k en 'tgheheym, 'c welck ghy fultopen- baeren
Van'r geen my race! en myn geflacht,fal doen bewaren, 1. Om reraecken dieplactfe van Achilles lyf daerhy ghequetftkon
werden , namentlijckfyn voet, die fyne Moeder in haer handt had ali fy hem inde pocl Styx doopte, waerdoor .fact ganfehfl lichaem hard ende ongequeftbaer was. 2. Volckeren in AfH* ca 5. Ncptuniis, Yulcanus, Iuno, Pallas, fee. En
|
||||||||
|
s
|
||||||||
|
*
|
||||||||
|
Hctfeflc Beeck. 19$
En mannen kiefen , die ick daer toe wyen fal ♦
Schryft maer uw verffen niet (dit bid ick u voor al) Opblaeden>.1. die de wind kanlichtelijck verftooren En dry ven door de lucht: maer 'rgeen ons is befchooren Wilt ons dat mondelingh doen hooren en verftaen. Dus fprack hy, en daer mee was z,ijn gebed gedaen : Maer de waerfeggerin, die haer befeeten voelde Van Phebus en noch niet wou w laeten temmen, woelde Als dul in de fpelonck om zich te redden van Den (rod, die haer beryd t, fo *t immers wefen kan, Maer hy foeckt des te meer haer inden toom te brengen Entedoen luyfterennafynehandenftengen I Ment haer ten leften af en temt het woeftehert En tommeltfe fo langh tot hy haer meefter wert. En nu fo dede zich de hondert deuren open Waeruyt de Prophetesditantwoord heeft geropen Dat het klonck door de lucht ; OJghy , die noch op'c laetft
ST gevaer der zee, daer ghy zi j t gints en weer gekaetft, Ontkoomen zijt, hebt noch veel grooter fwaerigheden' Op'dand te wachtenalsj'op'twaeter hebt geleden. Pie van Dardanien die fallen komen in 'T Lavynfche Rijck (fet vry die twyflingh uyt uw Zin En laet die lorgen en bekomrneringen vaeren) Maer wenfchen oock dat fy daer noyt gekoomen waren, ^ry§n» grouwelijcke krygh, zie ick u te gemoet, So dat den Tyber ftroom fal fchuymcn van het bloed. Hierfal'cuwederaengeena, Simois ontbreken, Noch sen gee 3.Xanthus,noch aen legers vandeGreke, Hier is een anderen 4, Achilles voor u ree, Oock een Goddinne-zoon, en Iuno fal haer mee «• Dit Get op't geene Helenuj hem had gefeyt in het derde boecfc.
, *•.'■ lnplaetfevan Simois en Xanthusrivieren vanTrojen , die vac net bloed gevervvt wierden en met de lijcksn der verflaegene Griekenen Trojaenenmenighmaelvetftroyt fult ghy dciiriercn vandea Tibet e» Numicuiiinltalienhebben, 4# Turaui de foon van de Nymf Venilia.
N Hier
|
||||
|
194 HetfefteBoeck.
Hier laeten vinden en u fitten op de hielen
E n trachten 't overfchot van Troje te vernielen*
Wat fteen en volckren fult ghy daerniet fmeecken gaea
Orauin u wen nood met kry fch-volck by te ftaen+
Eenuycheemfchhouwelijckj ecn I, wyf , gelijckvoor
defen,
Sal d'oorfaeck wederom van defen onheyl wefen, Swichtniet voor'cquaed maerdringt'eritoutertegenaen '*So ver als u u w lot toelaten fal te gaen. Eenz.Grieckfeftad , daer ghy het minft van foud ver- trouwen,
Sal d'aldereerfte fyn die om u te behouwen De wegb fal openen. metdefeonwiflTereen Vol nacht en duyfternis en twyfelfinnigheen Liet zich uyt de kappel Sibylle vreeflijck hboren, En loeyd' in de f pelonck het geen hem was befchooren Maer brengt de waerheyd niet volmondigh in het lichtj De raefende werd dus van Phebus afgerichc Als nu de dulligheyd had weerom eynd genoomen En fy in ftilte en tot haer (el ven was gekoomen Heeft den Trojaenfchen Held aldus tot haergefeytj O goddelijckeMaegd, geen flagh van fwaerigheyd Geen moeyte komt my vreemd of onverwacht teroorej Het is my altemael al langh gefpelt te vooren En felver heb ick 't in mijn hert weloverleyt, Een dingh bid ick alleen, dat ick (dewyl men zeyt Dat hier de deur is om in Plutoos Rijck te koomen, . EnYduyfteremoerasuytoverloopderftroomen Des helfchen Acheron) myn vaeder magh gaen zien En fprckcn : wilt daer toe my uwe byftand bien En wyfen my die wegh om by hem te geraeckerj En de vei vloeckte poort der fiellenopen maecken, i. Lavin!a aenTumus verlooft, de welcke hem onthouden wer*
dendefalhy daerom grooten Oorlogh voeren , als Menelaus ghedaea had om Helena die hem ontnomen wiwd. i, Pallanieum, de ftad van des Arcadilchen Lvar.der, Op
|
||||
|
HetfefteBoeck. j^y
Op defe fchouderen droegh ick hem uyt den brand
Doorduyfendpylenheen, en bergd' hem voorde hand Van zijne vyanden: hy heeft my allerwegen Verfelichapt op my n reys waer ick ben heen getegen: Hy heeft met my alom door allerhande zeen Gefuckelc en gefwerft en ftormen afgereen, En alles uytgeftaen wat dit'er viel te draegen, Schoon boven fyne machc in fwacke en hooge daegen. Selfs heeft hy my belaft al biddende, dat ick Nae uwe woonplaets gaen en die oocmoedelick Qpuverfoeckenfou j ick bid u, heb meedoogen Metfoonen vaeder:want hetis inuwvermoogen En defe dingen ftaen al t' faem in uw gewelt. Ghy zyt van Hecate niet te vergeefs geftelt Om in de boffchen van Avernis te gebieden. So Orfeus, fteunend' op fyn fnaeren-fpel en lieden , De fchim van fyne vrou van onder d'aerde brocht: So i, Pollux met fyn dood fyns broeders le ven kocht} En gaet hy gints en weer dat pad fo menighmaelen t Wat heb ick z. Hercules, wat 3. Thefeusteverhaeleu? De hooghfte Iupiter was oock mijn grootevaer, Dus bad Eneas met fyn handen aen 5t autaer, Waer op de Profetes haer dus weerom liet hooren: DoorluchtigeTrojacn, uytgodlijckzaed gebooren, Te daelen nae de hcl is van een kleyne macht: Des fwarte Plutoos deur ftaet open dagh en nacht: Maer daer van daen weerom nae boven te geraecken lJaer fteeckt wat arbeyds in, en't fyn geen kleyne faec- ken,
Uock fynder weynige dien dit gebeuren mocht, Schoon dat lupyn bemint, van Goden voortgebrocht 1 "' ^'konflerfelijck fynde verfochc aen Tupuer dat hy met fyn broe«
" c*«°r. die geftorvenvws.fyneonfterfelijckheyd mocht deelenAec welcfcverktegen hebbende feytmen dat fy om beurten leefden.
*. Die om Cerberus te haelen nae de hel toe gingh. j. Die met Pirithom |{oferplnauytdeh«lh*el4e.
N2 Of
|
||||
|
196 Hctfefte Boeck.
Of door haer eygen deugd ten hemel toe geftegeru
Hec midden is befet met boflchen allerwegen
Waer om Cocytus loopt met waeter, fwert als int:
Doch is uw luft fo groot en fyt ghy vaft geiint
1. Tweemael de het te fien, en kan 't u niet befwaeren
Tweemalenover't veerdes helfchen Styxte vaeren,
En hebt ghy fmacck in fo een roeckelooie daed I
So luyftert w« voor heen u te verrichten ftaet.
Daer waft een tack ,wiensloof en hout van loutergoud
is,
Aen een feerdichten boom, die van het heele woud is JJelommert en gedeckt, gewydt aen Proferpyn : Dees moet tot een gefchenck aen haer gegeven iijn i Want fonder die is't niet geooreloft te koomen In3t onderaerdfch geweft. als decs* is wegh genoomen So groeyter wederom een ander in fy n ftee, En is al mee van goudgelijckdeneerftedec Sie daerom wacker toe om defen op te fpooren, En pluckt hem, alsj'hem hebtgevonden^nae behoorenj Wanthy fal u van f'elfs en fonder tegenftand, Indien u 't noodlorroepr,wel koomen in de hand D ie anders niet en waer met krachten af te rucken, Noch van uw ftaele fwaerd fich houwen liet in ftucken. Noch leyt'er yemand van uw goede vrienden doodt, Wicns lijck (ghy weet het niet) befmet de ganfche vloot Terwijl ghy vraegt om raed en in Apolloos tempel Voltwyfdmoedigheytblijfr hangen aenmijn drempel, ^ Gaet en beftelt hem ecr/l ter aerde, daer 't behoort, Enbergt hemin hetgraf. brengt fwertefchaepen voort Enfoeckt eerftdoor haer bloed u felven reyn temaec- ken,
Sofult ghy eyntelijck in ".t Stygifch woud gcraecken „ En't Rijck befjehtigen der onderaprdfebe Goon , Alwaer den levcnde'b den ingangh is verbooa* |
||||||
|
t. Een»byuleyencndccen5nauwcdooi
|
||||||
|
Du*
|
||||||
|
Hetfefte Boeck. 19 7
Dus fprack s'en fweegh voort ftil.Eneas floegh fyn ooge
Bedroeft tcr aerde neer, en inde faeck bewogen
Gaf zich uyc de fpelonck, en overley in't here
Den duyftren uytkomft die hem daer gegeven were,
De crouwe Achates gingh met hem , niet min verlegen
In alles als de Vorft, fy hadden 'tonderwegen
Druck met malkanderen wie dat het wefen mochc
Die fy begeerde dat men eerfl ter aerde broght,
Mit hebben s'op het flrand 'tlijck vanMifeen vernoomc.
Diefoon van Eolus, onnofel omgekoomen j
Een, die geen meelter had noch weergae in fyn tijd
Om 't volck met de tro mpet te hitfen tot den ftrijd
En haer met hert en moed den boefem te doen fwellen.
Dengrooten Hector plagh hy alzins te verzellen;
En op trompet en pieck gelijcklijck afgerechc
Hiel zich ontrent zijn lijf geilaedigh in 'cgevecht;
Hy had, als Hectorwasgekoomenom hetleven,
By den Dardanifchen Eneas zich begeven
En volgde defen held, die hem niet minder icheen:
Maer thans, als by geval den dapperen Mifeen,
Niet al te wel beraen , blies op fyn hollen hooren
So dat het over zee klonck door der Goden ooren
Die hy te tarten fcheen, had Triton opgepaft
(Naeyvrigh van fyn kunft) en fchielijck hem verraft>
En van de klippen af, van daer hy was gefeeten
(So men't geloven rnagh) den man in zee gefmeeten,
Die nu van al het volck,en noch infonderheyd
Van den godvruchtigen Eneas wierd befchreyt.
Rondom fyn lijck wierd veelmifbaercnrouvv bedreven.
Toen hebben fy haer op het fpoedigfte begeven,
Al weenende, om den 1 sit > die haer Siby lie gaf,
Te voeren uyt en hem te helpen in het graf;
En om een lijck-autaer hoogh in de lucht te bouwen
Gaen fy nae't oude bofch, daer zich de dieren houwen,
En vellen eyck en efch met brtjds en bylen neer,
En leggen deflnen om, vol greyn en hars en fmeer>
N 3 En
|
||||
|
\% 98 Hetfejle Boeck,
En kappen yp en olm, en rollenfe van boven
De bergan af, die fy met flegg' en wiggens kloven. Eneas fel ver is haer hier in voorgegaen, De vel-byl in de vuylt, en pore fy n mackers aen En wyl hy overley vol droe vige gedachten ( Aenziende'twoefte bofch)waer op hy hier moll achten j Bad hy aldus: och, of my in dit groote woud, In fulcken wildernis, verfcheen de tack van goud, Gelijck het nergens aen de waerheyd heefc ontbroken In't geen de Profctes heeft van Mifeen gefproken! Hy had naeu uyt, wanneer hy fchielick met een vlucht Twee duy fjes daele fagh van boven uyt de lucht En onder lyn gefight ter aerde neder fcheeren En ftrijeken in het gras. Den helt ken aende veeren . Sijn moeders vogelen, en bidt vol vrolijckheyd i So yewers hier een wegh door het bofilhagie leyt So wilt mijnleydfluyiyn,enmijn den boom gaenwykn Die hier den vetten grond befchaduwt met fyn rijfen En blaen vanenkel goud, en U bid ick voor al Goddinne moeder, dat ghy my in dit geval En twijfelmoedigheyd doch niet en wilt begevens Als hy dit had geleyt is hy wat ftaen gebleven En lette wat fy hem voor teykens mochten doen, En floegh vaft gade waer fy heenen wilden fpoen , Die voor hem weyende nu liepen dan wat vloogen So dat hy haer van ver kon volgcn met zijn oogen, Tot dat zy ey ntelijck gekoomen aen den mond Van den Avemus, die uyt vuyle moddergrond Geeft fwaere lucht en ftanck, z,ijn haeftich been getegen En vliegend' om en her weer uy t de lucht gezeegen, En ter gewenfehter plaets haer felven fetten neer Recht op den boom, alwaer de guide tack van veer (Die anders was van kleur als 'tgroen der eyke blaedren) Hem flickerd' in't gefight als hy die quam te naedren» .. Gelijck het vogel-lijm des winters in het woud Sich aen de boomen toont fo geluw als een goud; So
|
||||
|
Hetfejie Boeck. ij?
So fcheen door't duyfter loof den tack oock in Zynoo-
ghen,
So kraeckte *t blaedcr-goud door fachte wind bewogen; Straxgreep Eneas toeen brack hem vlytigh af, Waer mee hy fich nae 't hoi der Prophetefle gafv Mifeeri wiert onderwijl befchrey t met vele traenen En voor het uy terfte berecht van de Trojaenen. Eerft hebben fy voor hem een groote ftapel hout Van vette dennen en van eyken opgebout Die men rondom bellack met cyparifTe meyen En met veel dood-kruyd tot ecn Jijck-vyer ginghbe- rcyen.
Men vlechte bruyn-groen lof tot bovcn inden top En ley 'er tot cieraet fyn blancke wapens op. Een deel maeckt water warm en wafcht en falft fijn lede, Enweentenmaecktmisbaer,enleytdeoverleden Beweentop't lijckbed neer, en brenght fyn kleeren aen En purpere gewaet, gelijck hy plagh te gaen, En werpts'er boven op.een deel fchort ophaer fchoudre . De baer(een droeve dienft)en nae'tgebruyck der oudren Ontfteeckt het lijck-vyer met het aenfight omgekeert, Dat wieroock, ofrerfpijs, en oly hceft verteert Die fy vaft in de vlam met heele bekers gooten. Het vyer gingh uyt,en 't geen dier over was gefchooten Dat wafcht men inde wijn en leeft de beenders uyt, Die Ghorineus in een vat van koper (lily r. Driemael heeft hy de maets die daer verfamelt waeren Metfuyverwaeterendeweelderigcblaeren Vaneenolyven-boom befprenckelten gewijd, En riep (gelijck men is gewend in fulcken tyd) De laetfte woorden uyt, en wenfcht' hem wel te vaeren Totindereeuwigheyden buytental vanjaeren. Maer den godvruchtigen Eneas heefc den helt Een groot en fwaer gevaert daer tot een graf geftelt En dee 'r oock een pael aen het geberghte fetten, En hingh fyn riem daer aen en wapens en trompetten, N 4 Dat
|
||||
|
loo Hetfefle Boeck
Datnochophedenheeftgeberghte van i. Mifcen
En altijds heeten fal. toen is hy voort getreen Om 'c geen Sibil hem had bevolen uyt te voeren. Hier's een fpelonck, bevrijdt door modderen en moeren En met eenduyfter bos van alle kant omrinckt, Daer'tgrouwlijk uyt ee pdel van't fwartc water ftinckt. Daer gaec fo fwaeren lucht van ondren door haer kaekeh Dat geene vogelen haer veyligh kunnen naecken Waerom de Grieck dees plaets 2. Avernus heeft gefeyt, , Eerft heeft de Prijfterin vier runders hier geleydt, Swert over heel haer lijf en fteltfe voor d 'autaeren, Begiet haer fter met wij n en pluckende wat hay ren RechttufTchen beyden van haer hoorenen van daen Werptfy s'in'cheyligh vyer en vangthet offer aen En daghvaert Hecate, de fommige gaen haelen Het flacht-mes voor den dagh en vangen 'tbloedin fchaelen.
Eneas keelde felfs een fwert lam voor de Nacht, En heeft een queen voor Vrou Proferpina geflacht. Toen vingh hy aen voor den Groot-meefter van der Hellen
DenKoningh Pluto nacht-autaeren toeteftellen En heele ftieren deehy leggen in den brand En oly gieten op het brandend ingewand. Maer Get, ontrent den tijd als 't licht begint te koomen So loeyde 'taerdrijck en 'tgebergt met bofch en boomen Begon te daveren en fchudden fo het fcheen, De honden huylden door dc dichte fchaduw Keen Op 't nadren der goddefs'. O, riep de priefterinne - Geenongewijdekoom alhierten bofchwaert binne. Volgh my en treck van leer en toon u kloeck en koen Eneas, want alhier is dapper hert van doen* t. Manto Mifcno, en Cdpt Mifeno genaemti
2. Die A vernus werd by den Griecken eygentlijckgenoemt Jetnttl
dat fo Tee! te feggen is a.U finitrgtvo&tlu, Heden w«t h« ghe-
■oemt L*i* it Irifcr^tU,
|
||||
|
HetfefieBeeck. lot
Mit is fy ter fpelonck' als raefend ingetreden: [den.
Hy volght fyn leyds-vrou nae met onverfchrocke fchre- O Goon, die over Hel en Sielen hebt gefagh,
Ghy ftille fchaduwen, ghy plaetfenfonderdagh, Afgrond en Flegeton, het fy my toegelaeten Het geen m y is vertelt aen andre voort te praeten. En 'c zy met uw verlof indien men van my hoort Wat inde duyftei nis en onder d'aerde fmoort. Sy gingen door de nacht en doncker heenen ftrijckea
Door leege wooningen en Pluroos ydle Rijcken, Gelijck de luyden doen die by een duyftre maen Door ontrouw fchemer-licht in dichte boflchen gaen Wanneer als lupiter de lucht heef c o vertrockcn En dat de nacht het al bedeckt met fwerte rocken En alle kleur beneemt. Eer dat men binnen gingh Ston d voor aen het portael Rouw en Bekommcringh En droeven Ouderdom , hier woonen bleecke Quaeien En Vrees en Monger, die de menfchen meenighmaelen Tot quaede dingen raedt, en Armoe, vol van lchand, En Arbeyd, Uood en Slaep, haernaelle bloed-verwanr. Al y flijck om te fien^ hier tegen over ftonden Verkeerde Vreughd, deKrijgh .dieLijcken maeckten wonden,
En d'yfre bed-koets van de Raferny, de Twiflr, De Tweedracht, dien het hayr metflangen was gekliftr In't midden ftond een Olm die wijd fyn armen fpreyde En dicht van tacken was en oud, van wien men feyde Dat ydle Droomen haer hier onder fyne blaen Gnthouden, en by daegh aldaer te rufte gaen. Noch vondtmer in de poort gedrochten en ondieren. Van velerhande flagh, van Scyllen, halve ftieren, Den grootcn Briareus, die honderd armen had, De flangh van Lerna,. die hier vreeffelijcken fat En fifte en fchuyfelde , en Chimeer , die vlammers braeckte,
Harpyen, Gorgons, en I. die met drie Hjven maeckte |
||||
|
------------------.----------, —-----—,--------.——.—a-----------
\
20 j. Hetfefte Boeek.
Drie fchaduwen : wanneer Eneas wierd vervaert
En ruckende van leer boo hec getrocke fwaerd Aen die hem naderden , en had'er in gehouwen Ente vergeefs van een de fchaduwen doen fpouwen H id fyn gefelfchap hetn geen onderricht gedaen Datditmser fchimmenfyn, en hem niec doen verftaen Dat defe fonder lijfindie gedaenten fwevca Toen hebben s'haer van hier nae Acheron begeven, Ee ftroom,die opwaerts welt,en braekt fyn flijkenzand En modderin Cocyt. Hier paftde grijfe quant De fchipper 1. Charon op, en let op't overvaeren. Een ongehavent vent • fyn baert met rouwe hayren Hanghc flordigh en verwart aen fyn bemorfte kin, Syn ooghen ftaen als vyer, men fiet'er vlammen in. Hy heeft een vuyle py getlaegen om fyn fchoeren , En dient fich van eenkloet en zeyl in "t overvoeren Der zielen met fyn boot; van j aeren is hy oudt, Maer die fich evenwel noch groen en jeugdigh hout; Het kriek'er lanx de kant van jonge, van bejaerde, Van mans en vrouwen, van getroude en ongepaerde, Van teere maegden, en van meenigh oorlogs-held En dappere O verftens, geftorven in het veld. *T locpc alles hier nae toe, fo dick, gelijck de boomea Haer bladen ruyen als den herffl: begint te koomenj Gelijck de vogcls, die de kou vertrecken dee En nae een warmer land haer geven over zee Met fchoolcn fonder eynd. Hier ftonden fy en baden Den nortfen veerman om haer in fyn pont te laeden. Elck wTTde d'eerfte zyn en ftack zyn handen uyt. Den fuyi-muyl neemt nu die, dan defen,in fyn fchuyt, En andre drijft hy wegh dat zy niet over mooghen. Eneas (want hy was verwondert en bewooghen Dobr't raefen) fey: o Maegd, fegh my eens wat bediet Den grooten toeloop van de fchimmen nae de vliet? It De Veerman der Helle, die de Poeten feggen me t een leete fchuytje
de zielen det yerftorvene over de Stygifche poclce fetten. Wat
|
|||
|
HetfefteBoeck 205
Wat is doch haer verfoeck ? wac willen defe zieleft
Die hier met menigte dus krevelen en*rielen ?
Wat is de reden ,dac den een magh over gaen
En dat den andere moet voor den oever ftaen
En werden van de kant en uyt de fchouw gedreven ?
Waeropfy hem in'tkortditantwoord heeft gegeven:
O ghy 5 die waerltjck zyt van goddelijcke ras,
Ditis Cocytus en het Stygifche moeras
Waer by de Goden niet lichtvaerdigh fweeren derven :
Den heelen hoop, die ghy hier gi nts en weer fiet fwerven
Is onbegraeve volck • wie Charon over vaert
(Die hier de veertnan is) die Zyn gedeckt met aerd:
En niemand magh dees traeg* enyfelijckeftroomen ,
Voor dat fyn beenders op haer ruft fyn} over kcmen.
Sydoolenhondertjaerenfwevenhierontrent
Lanx defe water-kant: dan werdt haer in het end
Den overtocht vergunt daer zy Co langh op wachten.
Hier blecf Eneas ftaen, vol deernisen gedachten
Om 't ongeluckigh lot dat fulcken over quam,
Als hy Leucafpis en den i. Capiteyn vernam
Van't fchip van Lycien, bedroeft en onbegraeven,
Die haer met hem op reys»van Troje in zee begaven ,
Bey door de ftorm met fchip en volck en al vcrgaen.
De ftierman Palinuu r quam hier oock waeren aen
Die uyt Sicilien de laetfte mael gevaeren
Van't fchip gevallen was in't midden van de baeren
Terwijl hy befich met de fterren g&e te flaen
Op kours en ftreecken let, die hy had aen te gaen.
Eneas, den bedroefde in al de duyfterheden
Noch naulijx kennende, beftond met defe reden
Hem eerft te fpreken aen: fegh my , o Palinuur,
Wie van de Goden nam u achter van het ftuur ?
Wie van haer heeft u doen verdrencken in de ftroomen?
Segh op, want ick en heb geen manghel oy t vernoomen
1. Ofoijtci, wa« rania' ecrfie bocskgcfprokcn r/t:d.
Aen
|
||||
|
----------------------------------------------------------------------------------------.—_------------------------------------------------------------------------------------------------ ■■'-UP >------------—"■
$04 Het/efteBoeck.
Aen't feggenvan Apol, maer defcreys alleen
Vmd ick my fclven vry bedrogen in het geen
Dae hy my zey : dat ghy behouden door de ftroomeri
En aen de kuften van Icalien foudc koomen.
Sie nu eens wat het was daer ick my op verliet:
Had hy my dit beloofc ? Apol bedroogh u niet
Antwoorde Paliuuur: oock was 'er geen van alien
Den Goden die my dee verdrencken: maer gevallen
By ongeluckvan'tfluur, datmybevolen was,
Terwijl ick op myn plicht en dienft en fterren pas
Quam ick het roer(dat door een groot geweld in ftucken
Gcraecktebygeval) meeoverboordte rucken»
Ick fweer 't u by dezee,die wilde woefte plas,
Dat ick fo feer voor my toe niet bevreeft en was
Als dat u , dien fyn ftuur en ftuurman was ontnoomen >
Mocht eenigh ongeluck by onweer overkoomen.
Drie nachten voerden my de zuyder-winden heen
Door rouw en winterfch weer en eyndeloofe zeeni
Den vierden dagh ben ick fo ver ter nood gekoomen
Dat ick Italien fagh boven uyt de ftroomen.
Ick fwom te met aen land, en was geberght, indien
Het ongenadich volck my nier en had gefien,
Die, meynende van my wat roofs of buyts te maecken ,
My overrompelden eer dat ick wegh kon raecken ,
Die lanx de klippen op moft klauteren, en met
Mijn n atte klederen my fel ven vond beler,
Nu leght mijn lijck in zee oft flmgert lanx de ftranden*
O onvcrwinbaer Held a met uytgeftreckte handen
Bid ick u om al wat u lief of is of was,
Om 's hemels lieve licht, om uwes vaders as
En hoop van uwen zoon, hebt met my mededooghen
Helpt my uyt defe ellend', en ft is in u vermoghen)
Werpt my v/at aerd1 op *t lijf aen de Velijnfe ftrand!
Of fo der middel is om aen den oever-kant
Te raecken, en indien een wegh.behalven defen
U van de teel -godin, uw moeder , is gewefen
Want
|
||||
|
HetfefteBoeck 205
(Want datghy oyt beftond om over defe vliet
Te koomen fonder gunft der Goon geloof ick niet) Sogeef my uwe hand en neem my met u mede Dae ick ten mi nfte nae myn dood geraeck in vrede^ Waerop de Profetes dus wederom vingh aen: Van waerkomt u doch die vervloeckte luft van daen ? WiItghy,o Palinuur, bezien dedroeveftroomen En fonder oorlof aen den over-oever koomen Noch onbegraeven ? laet die hoop vry vaeren heen ; Men kan hec noodlot niet verfetten door gebeen; Maer trooft u, als ghy by u felfs fultoverleggen Uw bitter onge vA, in't geen ick u fal feggen. De naefte volckeren en fteden daer ontrenc Door wonder-teyckenen gedreygt en aengement Die fullen uw gebeent doen fuyveren, en bouwen Totuwer eereengraf, en vieren daerenhouwen Een plechtigh jaer-gety , en inder eeuwigheyd Sal't heeten Palinuur daer uw gebeente leyt. Dees woorden ftelden hem een weynigh weer te vreden En dreven van fyn hert de grootfte fwaerigheden En het vermaeckt hem noch dat men aldaer het land Sal noemen nae zyn naem. Sy naedren dan de kant. En gaende voorts haers weegs fynf'aen de vliet gekome. De fchipper > die haer uyt fyn boot al had vernoomen En door het eenfaem bofch fagh nae den oever gaen, Sprack eerft en heefc haer dus al grauwende aengedaenj, Wie dat ghy 2yt, die hier gewapend aen komt treden En my ne ftroom genaeckt, fegh op; wat is de rcden Van uwe komft ? en paft my verder niet te gaen» Ick fegh u, ftae, en blijft van defe kant van daen. 'T is hier de plaetfe van de fchaduwen der dooden, Van flaep en nacht,en't is my fcherpelijck vcrboden Delevende over't veer te voeren met raijn fchouw. 'T bequam my niet heel wel, en ick heb noch berouw Van dat ick Hercules wel eer heb ingenoomen, Dat ick Firithous en Thefcus in lice koomen, Schoon,
|
||||
|
f
j&otf Hetfejle Boeck.
Schoon dat fy waeren uyc een goddelijcke ftam*
En onverwinnelijck; waer van den eenen nam Selfs van des Conings Troon den wachter van der helleri En {kept'hem bevend' heen,en d'anderegeiellen Beftonden PJutoos bruyd te fchaecken uyt fyn bed. De Piiefterefs'heeft hem dus kortlijck neer gefet: Ontftelt u niet,myn vrientjwilt niet bekommert wefen; Voor fulckelaegen hebt ghy van onsniec te vrefen. 'T geweer dreygt geen ge weld; de groote wachter pafs5 Op fyne wacht, en houw met grouwelijck gebas De fchimmen vry in vrees j de kuy fche Proferpyne En ]yde noyt geweld in haere bed-gordyne : Eneas den Trojaen, door fyn godvruchtigheyd En wapenen vermaert, werdt hier van my geleydt En komt fyn vader by de fchaduwen.befoecken In't diepfte van der aerd.fo 'tvoorbeeld van fo kloeckea En deugdelijcken man op u niet en vermagh , So draegt aen defen tack ten minften wat ontfagh, (Mies toond' hy hem den tack) Toen floncken hem Zyn aeren
Die hem van gramfchap dick en opgefwollcn waeren* Hy fprack voorts niet een woord, maer bleef verwon- dert ftaen
En fagh 't onfachelijck gefchenck verflaegen aen, Dat hy in langhen tyd daer niet en had vernoomen, En is ftrax met fyn fchuyt dicht aen de kant gekoomen. AH* andre zielen dreef hy van de bancken heen Enmaeckteruymt'enliet Eneas binnentreen, Het bootje kraeckt' en heeft veel waeters ingenoomen, Hy is aen d'overzy ten laetften aen gekoomen En heeft fe bey in't flib behouden opgefer. Hier tegen over leyt den grooten hel-hond met Syn driemael-dubble kop, en doet uytfo veel muyleij Dees Rijcken daveren met baflen en met huylen. Sibylle fiende dat hem lanx fyn rugh en kop Het vreeiTelijcke hay x en flangen rcfen op Wirp
|
||||
|
Bet ft fie Boeck 2,07
Wirp hem een flaep«koeck toe,met mengfcl veler kruy-
En honigh toegemaeckt.om hem in flaep te zuyen, [en Hy, dul van honger, greepden toegeworpen brock En fchockt* hem gulfigh in , en ley fich neer in't hock So laugh gelijckhy was , en is in ruftgekoomen. Eneas heeft fyn tyd ten eerften waer genomen Tcrwijl de wachter flaept, en ftapt van flonden aen Ter poorten in, en fpoeyt figh van de vliet van daen Dacr 't niet geoorloft is weerom te rugh te vaeren. Hier hoorden fy, fo haeft fy op den dorpel waeren, Hetgillen en'tgefchrey vankleynekinderen, Verlteken van het lot des foete levens, en Ontydigh door de dood noch in haer eerfte daegen Van's moedersborften af gcruckt en wegh gedraegen, Hier nevens houden fich die valfchelijck beticht Ter dood verwefen fyn , en molten't lieye licht Onnofel, buy ten fchuld, verlaeten met haer leven. Maer fonder rechter is dees plaets haer niet gegeven Of fonder lootingen of llem men toegeleght t De flrenge Minos fit hier boven aen in 't Recht En hutft de lotbus ora , hy doet de fchimmen daegen En roept den Raed by een, en onderfoeckt met vraegen En neemt 'er kennis van wat ydcr heeft begaen. Hier volgen de bedruckte en droevige naeft aen Die met haer eygen hand fich braghten om het leven, Onfchuldichy en alleen door wanhoop aengedreven Haer zielen wirpen wegh moe langer 't lithe te fien. Hoewenfehtenfynuwel.indienhetkon gefchien , Weer in de lucht te zyn, en armoe daer te lyden En kruys en ongemack als in voorgaende tyden ? Maer't noodlot lijdt het niet, en't droeve water van D* onwedervaerb' re poel maeckt datmen niet en kan Geraecken daer van daen, of weer te rugge koomen, En|ftuytde fchimmen voorwelnegendubbleftroomen. Hier by leyd een geweft dat wyd en zyd fich fpreyd Nae allc kanten, en den Treur-hoeck werd gefey t: Al-
|
||||
|
208 Hetfefie Bocck.
Alhier verfchuylen fich die ongeluckigh minden
In'tdichtemyrten-bofchenfteegen , metomvinden: Dien fel ver nae de dood haer quellingh niet verlaet. Hier fict hy i. Phedra, daer js z. Procris, ginder gaet Dedroeve 3. Erifile, en toont haer wreede wonden j Hier wierd 4- Evadnes en Pafifae gevonden j Hy fiet Laodamy mee in't gefelfchap treen, En 5. Ceneus, nu een vrouw, een jongelingh voor heen En nu door 'c noodlot weer tot haer geflacht gekoomen. Hier heefc hy Dido van Fenicien vernoomen. Sy doolde door het bofch mee onder defe fchaer. Haer dood-wond bloede noch. als hy fe wierd gewaer Was fy benevens hem, die door de duyfterniflen Niet wel vvifl of fy't was dan of hy wel mocht miffcn , Gelijck die door een wolck in't eerfte van de maen In twijfel fyn of fy die fien of faghen ftaen. Maer als hy mer.ter tijd haer naeder had bekeken Begon hy haer aldus uyt licfde toe te fpreken (De traenen liepen hem vanfynewangen af) Ellendige, die my dan eerft de tydingh gaf Datghy 11 felven had geholpenom hetleven En met uw eygen hand het fwaerd in't hert gedreven Braght my geen leugens aen. ick fweer 't u by de Goon, By, fodernochgeloofis ovrighbydeddon, By Son en fterren: dat ick icheyde van uw ftranden Wastegenmyncndanck. 'cquammyvan hoogerhan- den 1. De Vrouw van Thefeui, op haer Stieffoon HIppolytus verlieft.
2. De Vrouw van Cephalus, die uyt jaloursheyd haer felven in net
bofch achcer de blaederen verborghen hebbende van hem dood
gefchooten wierd. 3. Van haer foon omgebraght om dat fy fyn vaeder verraedenhad.
4. De vrou van Capaneus die haer felven in fyn lijck.vierbegaf.
j. Cxnis van Neptuyn verkracht fynde verkreegh van hem dat fy in
een man verandert wierd, en niet gequetft kon werden. defe ver- anderende van geiUchK vetauderde niede van tuent, ende w««d Czncat gehceten. Ea
|
||||
|
UetJeJteBoeck. zoj
En't was der Goden laft, die my nu hier doen trecn
Doornachten fchaduwen en vuyle plaetfen heen. Oock had ick noyt gelooft,en'tkon in my niec koomen Dat mijn vertreck by u Co fwaer fou fyn genoomen. Vluchtnietuyt mijnghefight,maerhoud eenweynigh ftal:
Tis voor de laetfte mael dat ick u fpreken fak Dus fprack hy s'aen en liet daer by fyn traenen volgen Enhadde Dido, die vol gramfchap en verbolgcn Hem overdwers befagh, wel gaeren wat bedaert j Maer fy afkeerigh floegh haer oogen tegen d'aerd* En wierd niet meer ontfetdoor fyn begonne reden AIs oy t een harde rots of Noordfe klippen deden. Ten laetften gingh fy deur en liep ten bofchwaert in > Alwaer Sichaeus haer met even groote min Bejegent als voor heen. Eneas vol meedoogen En om het ongeval des arme vrouws bewoogen Siet haer al fchreyende van verre nae, en werd Om des' onfchuldige weemoedigh in fyn heru Toen vorderd' hy fyn reys en quam tot inde velden (Gelegen aen een kant) daer het van Oorloghs helcren En dappre mannen woelt: hier quam hem te gemoec Adraft en Tydeus , en, uyt Atalantaes bloed De vroome Farthenoop, en hoofden der Trcjaenen, Gevallcn inden ftrij d, en d ie met veele traenen Op d'aerde fyn befchreyt. Hier fucht'hy diep, als hy So veele dooden fagh van kennis op een ry, Diedefe velden hier met menighte bewooneni Medon, Therfilochus, en drie Amenors zoonen En Glauk en Polybeet, aen Ceres tocgewydt. Enoock i.Idasus.die, als of hy gingh ten ftrijd, Noch dapper was in't fpel met wagenen en wielen, Eaeas wierd omringt met mcenigte van zielen, I. De Jcoetfier van Priamns, d!e nae fijn dood noch had dc gtnegent-
heydcot hec geene daer by by fijn leven taedehad omg?gasu. O En
|
||||
|
aio HetfeJteBoect
En't is haer niet genoegh ecnmael den man te lieo.
Sy hebben luft om hem te naedren, of miffchien Sy d'oorfaeck van fyn komft van hem te weten quamen. Maer als hem d'o verften van Jt Griekfe heyr vernamen, En Agamemnoos volck het blanck en blinckend fwaerd Sagh door den duyfter hcen, was't al voor hem vervaert En fteld' het op de vlucht, gelijck fy eertyts liepen iNae haere fchepen toe. oock waerender die riepen Of poogden het te doen, maer't magere geluyt Bleef fteken onderweegh en wou ter keel niet uyr. Hier heefc hy Priaems foon, Deifobus , gevonden Die wreedenlelijck was mishandeltengefchonden: Hy had noch hand, noch neus, noch oor, die tot een fpot Hem fchandigh waeren af gefneden, en geknot, So dat Eneas hem dus naeuwelijx en kende, [de De fchimme ftond en beefd' en van befchacmtheyd we-
Sy 't aenfight van hem af, en deckte fich, op dat Men niet en fagh wat ftraf dat hy geleden had En hoe fyn vyand fich had over hem gewrooken. [kenj Toen hceft de Vorft hem dus eerft minlijck aengefproo- Strydbaere man, ghy die uyt Teucers edel bloed Gefprooten zyt, wie was fo tegen u verwoedt, Wien was'er over u fo groote machtgegeven Die u fo wreedelijckgebraght heeftom het leven ? Men feyde my dat ghy in Trojensjongftenacht Nae dat veel Griecken van u waeren omgebraght U felven boven op de dooden had begeven Van 't ftryden afgemat, en daer waert doodt gebleven. Toen hebick u terftond op het Rheteefche veld Een loofe graf-ftee met mijn handen toegeftelt En driemael overluyt uw geeft aldaer doen daegen En heb hetgraf uw naem en wapens laettn draegen: Maer, vriend Deifobus, uw lichaem vond ick niet Wat moeyte dat ick dee, hoe ick u foecken liet, En kon uw beenderen, wanneer ick moil vertrecken 3 lu 't lieve vaederland met aerde niet bedecken, Wacr
|
||||
|
__
|
|||||
|
HttfcfteBocck. zii
XFJi.tr op De'ifobus hem die tot antwoord gaf,
Ghy hebt genoegh gedaen aen my en aen mijn graft Maer, laes, myn eygen lot en de vervlocckte I. vrouwe Van Laccdemon heeft my al dit quaed gebrouwe , Die my dees teykensliet tot een gedachtenis. Ick meyn dat u dc nacht noch niet vergeten is Toen'tonsfofuyrvergingh, doorvalfche vreugdbe* droogen,
Datwy het doodlijck paerd in onfe veftingh toogen, Dat in fyn hollen buyck gewapent voetvolck had En fteygerd" over muur en wallen in de ftad : Sy haer gelaetende de Bacchus-feeft te houwen En voerende den rey van de Trojaenfche vrouwen Had felver in haer hand een groote toorts gelaen En heeft den Griecken uy t hec Slot een fein gedaen. Ick, afgement van forgh en van de vaeck gedreven, Was al te bed en had my tot de ruft begeven En lagh wel vaft en fliep, wanneer het lieve wijt Dee al't geweer aen kant, en't fwaerd, daer ick mijn Ii jf Op te vertrouwen plach,van *tbed heeft weg genoomen, Roept Menelaus in en laet hem binnen koomen, Op hoope dat haer lief dit foude nemen aen Gelijck een groote gunft, en, had fy haer ontgaen Of in voorleden tyd yets tegen hem bedreven, Om dees goedhertigheyd haer alles (ou vcrgeven. Maer, wat houw ick u op ? fy vallen met gewclt In myne kamer, met den Ithakois verzelt, Den rockenaer van al het quaed en fielteryen. O Goden, ftaet het vry den geenen, die hier lyen, Uftraf te vorderen, fo bid ick dat ghy dat Den Griecken fet betaelt* maerghy.fegh myeens wat Ghevalu herwaerts braght daer ghy noch zytin'tlc- ven?
Waertghy verfeylt, of heeft een ftorm u hier gedreven? I. Helene, die nacdedoodran Paris met fjo breeder Dciphobu'S'-
*:out y/w, O z O
|
|||||
|
zi2 Hetjefte Boeck
Of hebben u de Goon tot defe reys geraen ?
Wat pord' of dwongh of dreef u hier nae toe te gae« En defe droevige, dees naere en duyftre hoecken, Daer Son noch Maen en fchynt noch Sterren, te befoeci ken?
Hier tuffchen was de Son het Zuyen al voor by En meer als halver wegh, en moglijck hadden zy Met diergelijcke kouthaerfelven voorts vergeeten En al den tyd' die haer gegeven was, verfleeten , Maer de Priefters fprack hem met korte woorden aen: Eneas, het werd lact, den dagh fal haeft vergaen, De nacht komt voor de hand: wy fpillen en verflycen Ons uyrente vergeefs met klaegen en met kryten. Hier is deplaets daer fichde wegh verdeeltintweent Ter rechter hand loopt fy nae Plucoos veftingh heen En nae't Elyfium, daer beemden zyn en wouden. Dit is het rechte pad,en 't geen wy mocten houden Om te geraecken in het fael' ge Elyfium, Ter flincker loopt fy nae het heyloos Tartarum, , Daer men de boofe ftraft om't quaed, by haer bedreven, Waer op Deifobus aldus heeft aengeheven J Vcrftoort u niec, ick fal vertrecken hier van daen, O groote Pnefterin, en weer nae duyfter gaen. Vaert wel, o eer van ons geflacht, ick wandel heenen, Heb bcter lot als wy ■ en mit is hy verdweeneo. De Vorft keeck fchielijck om , en aen de flincker hand Sagh hy een groote ftad gelegen aen de kant Van een verheve rots, driemael omringht met muyren. Den helfchenFlegeton loopt met een ftroom vol vuuren Rondom de veften heen, daer's niet als vlam en gloed: De keyen klinckendie hy mee fleept metzijn voed. Recht tegen over ftond een ftercke poort, en waeren Van loutrcn diamant de poften en pylaeren. Geen krachc van mannen had daer kans van winnen aen: Sy kon felfs het geweld der Goden wcderftaen. Ecu
|
|||||
|
f
|
|||||
|
HetJejleBoeck. a 13
Een yfren tooren ftaet *er in de lucht verheven.7
De wacht en opzight is Tyfifone gegeven, Dieaenden ingangh zit met haer beblocde Jcleed En op paft nacht en dagh en van geen flaepen wcet.- Eenjammerlijck gefteen, geklets van fellefweepen, Geluyt van fhegen , en van 'trammelen en fleepen Der yfre kecingen quam uyt dien hoeck van daen. Eneas fchrickte en bleef alliier verflaegen ftaen: Segh my fey hy, o Maegd, wat flagh van fchelmeryea Bedreven deef', en wat voor ftraffen of zy lyen ? Waer op Sibylle fprack: o dappereTrojaen, In dees vervloeckte plaets den drempel te begaen Staet niemand vry die vroom en fuyvcr is van leven: Maer wijl myn Hecate het opfight heeft gegeven Van het Avernfche woud, heeft fy my felfs gefeyt Wat ftraffen van de Goon aenelck fyn toe geleyt, En onderrichte my van wat hier is tc kijcken. De ftrenge Radamanth bezit dees harde Rijcken. Hy vraeght en onderfoeckt wat yder heeft gedaen, En dwinghtfe tot beken, die, raeynende t' ontgaen De ftraf van *t quaed dat zy ftilfwygende bedreyen , De boete ftelden uyt ten eynde van haer leven. De felle Tififoon fit haer van ftonden aen Met fweepen achter her, en dreyght haer onder 't flaen Met flangen, die fy in de flinckerhand gelaen heeft, En roept tot ftraffe van den boofwicht,die mifdae heeft, Haer wreede fufteren, ten langhen leften wierd De poort geopent, die afgryfelijcken gierd' En gruwelijck geknars in d' yfre pannen maeckte. Hier faghmen wat gedroght dat hetportael bewaeckte. Sie,feyfe voort,wien men den ingangh heeft vertrouwt: Een felle waeter-flangh met r jiftigh hoofden houwt Daer binnen fyn verbly f, en fpart fyn fwerte kaecken Oro 't doodelijck vergif en ctter uyt te braecken. De Tartar felf onfluyt een afgrond nae beneen Noch tweemael dieper als men nae den herael heen O 1 :Tgei
|
||||
|
H4 Hetfe(leB»cck.
"T gebergte van Ohmp fiet in de hooghte ftrevenj
Hier leggen Titans foons (Saturnus groote neeven, Die d'Aerd te voorfchyn braght) gewentelt over eeo In't diepfte van de He!, die lupiter daer heen Met fynen blixem dreef. hier fagh ick in voortyden De grove Hchaemen van beyde d'Albyden, Twee, die den Hemel mee met onbefuyfde kracht Beftorraden, toen men bergh op bergh en Offa braght Op Pelion, om hem van fynen Throonte jaegen. Ick heb Salmoneus hier fieri pynigen en plaegen Om dat by't blixem-vier en't grouwelijck gcrucht Des donders trachte nae te bootfen inde lucht. Dees had voor fy ne koets vyer paerden ingeflaegea Als voer hy ten triomf op de vi&ory-waegen > En ree door Elis met de fackcl in de hand En wilde dat hem't volck dee dienft en orTerand Als men de Goden doet, en had met yfre raden En draf der paerden, dwaes, vermetel, onberaeden} Op een metale brugh het donkren nae gelpeelt J Maer lupiter, dien dees laetdunckentheyd verveelt, Schoot uyt een dichte wolck geen rookerige lichten Of vyer van fackelen, maer waere blixem-fchichten, En wirp hem neder met een groote dwarrelwinda Hier fagh ick Tityus, des Aerdens voedfterkind J Die met fyn lyf beflaet geheele negen bundren, De felle en graege gier is alle daegs aen 't plundren Op't vruchtbaer ingewand. en weyt fyn lever at Die daeglijx weder groeyt tot eyndeloofe ftraf* 'K wil van Ixyon noch Pirithbus vertellen Daer ick een fwaf te klip gefien heb overhellen Die fteeds te vallen dreyght en yder oogenblick Te ftorten op haer kop, en houd s'in ftaege fchrick^ De guide tafels fyn gedeckt met heerlijck eeten: Der Rafernyeneen,benevenshaergezeeten, Verbiedt al graeu wende de fpys te raecken aen Of dreyghtfe met de worts in't aengezight te flaen, Hier
|
||||
|
HetJcfteBoeck. %i$
Hier fyn fy die, terwijl fy waeren in het leven,
Haer breeders haeten,die haer ouderen verdreven , ■^ Haer vader braghten om, die haeren onderdaen Verkorten met bedrogh i n plaets van voor te ftaen. Hier fyn fy, die veel goeds vergaeren in hier leven Maer aen haer vrienden niet met alien wilden geven (En defe maecken wel den grootften hoop van al) . Oock die om overfpel geraeckten inden val, En om den hals met een -} Hier werden s' opgeflooten En tot de ftraf bewaert die's Heeren geld' genootcn En tegen 't vaderland en tegen eed en eer Meyneedigh, trouweloos, misbruyckten haer geweer. Wilt haere mifdaed niet forgvuldigh ondervraegen, Noch foeckt te weten wat voor ftrafFen dat z,y draegenf D' een rolt een groote fteen ter hooger bergen op Die hem geftaegh onfchiet eer hy komt aen den top: Een ander, op een rad gebonden aen de fpeken, Draeyt altijds om, en heefc geen kans om los te breken, EnThefeus fit daer hy voor eeuwigh fitten fal: Den arme Flegyas roept overluyt aen all', Ick waerfchouw u, wilt de rechtvaerdigheyd betrachten En leert van my voor al de Goden niet verachten. Dees heeft fyn vaderland verkoc ht om krachtigh geld En in de handen van een machtigh heer geftelt: [men: Schreef wetten,brackfc weer,nae*r voordeel af kon koo- Dees heeft het bedde van fyn dochter ingenoomen: Om kort, fy hebben all* yet grouwelijcx beftaen En ftoutelijck uytgevoert het geen fy vingen aen. [den Al was mijn ftem van ftael,fchoon dat ick hondert mon- En honderd tongen had, noch waer het niet gevonden En my onmogelijck, dat ick u dee verhael Van al haer fchelmery, en dat ick altemael De namen noemen fou der ftraffen, die fy draegen^ Als nu de Priefterin van Phebus, oud van daeghen ,
Dees woorden had gefey t, vervolgde zy, wel aen Enea*, wilt uw werck nu voort voltregken gaen: O4 Wy
|
||||
|
zi6 Hetfefte$eeck.
Wy moeten ons wat fpoen: ick fie der Rcufen muyren
Die fy optrocken uyc haer o yenen en vuyren,
En de verwelfde poorc hier tegen over ftaen,
Alwaer ons is belaft, eer dat wy ffcrder gaen,
Telaeten die gefchenck. dusgingenfytefaemen
Door'cduy ftar van de wegh,daer zy het midden aaemen}
E n naederden de poorc. E neas toefde niet ,
Maer fprengende fyn ly f met water uytde vlieE
Is hy van ftonden acn ter poorten ingeftreken
En heeft den gouden tack in't ingaen neer geftekeni
Wauneer ditwas verrichten het gefchenck voldaen
Aen de G odinne, fyn fy weder voort gegaen
En quaemen eyntlijck daer de fael'ge fich onthouwerij
Daer fchoone boffchen fyn en luftige landsdouwen,
Hier is een ruymer lucht en klaerder, en bekleet
De velden met een gloor van purper, en men weet
Oock van een andre fon en fterren daer beneden,
Een deel doet in het gras wat oeffeningh van leden
Of worftelt in het Zand; een deel is aen den dans
En fpring-hten finghteen lied by d'opgehangekrans,
De Prieftrer Orfeus laet fyn luyc daer onderhooren*
Hier vond hy menigh held, in betertyd gebooren ,
En Teucers oud geflacht: Hier was Affaracus,
Oock was'er Ilus en den ouden Dirdanus,
Die Troy en heefc gefticht: haer waepens en gewecren
En leege wagenen en lancien en fpeeren
(In d'aerde neer geplant) fagh hy van verre ftaen,
£n door rnalkanderen de paerden weyen gaen.
De luft di eyder had tot wapens in zijn leven,
Tot voolen aen te voen, heeft haer noch niet begeven \
Die volght de doode nae fo fy voorheenen was.
Ten wederzijde fagh hy andere in het gras
Gezeten acn den difch en luftigh bancketeeren,
En aen den blyden rey een liedje quinckeleeren
Jn 't ruyckend laure-bofch, alwaer den Eridaen
Van boven nedcr valt en voerc fyn ftroomen acn.
|
||||||
|
Hctfe(lclSoeck. "117
Hierwas een meenigte van rnoedige oorlogs-heldei* „
Die voor het vadcrland haer lijf en leven fteldcn : Van vroome wichelaere, die door Apolloos geeft Voor feyden dingen die hem waerdich fijn geweeft: J Vankuyfchepriefters, die fo langh s'in't leven waeren Haer hidden onbefmet i van kloecke konftenaeren: Van die haer oeffenden in nutte wetenfehap En brachten die cot op den alderhoogften trap, En daerom langh, nae dat hen't leven heeft begeven, In de gedachten van de menfehen bly ven leven. Dees hebben altemael om 't hooft een witten band. Hier heeft Sib ildefchaer, die haer van allekant Becingelde, dus aengefprocken, en byfonder Mufaeus (wanthy ftack metbals en fchouders onder Den drarjgh van d'andere uyt:) o deftige Poeec En fael'ge zielen, feght ons of ghy niet en weet Waer fich Anchifes houdt. om fijnent wille komen Wy herwaerts over 'tdiep der ver gelege ftroomen Des helfchen Erebus, waer op in't kort den held Dit antwoord gaf: ons is gcen feker huys beftelc: Wy leven onder een in defedichte wouden En verfche beemden daer wy onfe wooningh houden : Maer ghy; fo 't u gelieft, begeeft u uyt dit dal En over defen bergh, daer ick u brengen fal Op een gemacklijck pad. en wat voor uyt getreden Wees hy haer van de kruyi de velden, die beneden Met veelerley gebloemt haer luftigh open deen, Toeplieten zy den top en gingen nae beneen. Anchifes fagh alhier in eene der valleyen
De zielen o ver, die van d'tndere afgefcheyen Nae boven fouden gaen, en telde by geval Wat onder defe van fyn afkomft wefen zal, En fagh wat noodlot, wat geluck,haer was befchooren, Wat men van haer gcbiedt en wapenen fou hooren, En fiende fynen foon Eneas koomen aen Door dc begraefde beemd is nae hem toe gegaen |
||||
|
. aiS Hetjep Boack
En heeft ran blyfchap bey zyn handen uytgeftekeni
De traenen liepen van fyn wangen onder *t fpreken: Ghy comt dan eens,myn foon>cn door god vruchtichejt . Hebt ghy dees fwaere reys ten laetftea afgeleyt: Ick heb dan het geluck van u te Men en hooren. Oock had ick't fo gegift t en op uw komft te vooren Al rekeningh gemacckt, en't is my niet gemift ? Noch ick en heb my in myn hoop noch tyd vergift. Door hoe veel landen, door hoe veel verwoede ftroome So veele ftormen en fo veel gevaers ontkoomen Ontfangh ick u, myn zoon! wat was ick wel belaen Voor 't Rijck van Libyen hoe't u daer fou vergaen J Wat vreefd' ick dat u dat yetgrooters foil beletten En doen Italien uyt uwe zinnen fetten \ Uw geeft , antwoordehy, uw droeve beeltenis Die my fo menighmael des nachts verfcheenen is, O vader,dreef en dwongh my herwaerts aen te koomen* Ick heb myn vloot gefet op de Tufcaenfe ftroomen, Vergun my dat ick u myn rechterhand magh bien , Geef dat ick u omhels', en wilt niet heenen vlien. Hy weende bitterlijck en liet veel traenen daclen, Drie maelen focht hy hem t' omarmen en driemaelen Greep by de fchim vergeefs, die fehieliick en gefwind Hemals een droom onfchoot of als de lichte wind, Eneas onderwijl heeft hier ontrent vernoomen Ter zyden in een dal door *t ruyffchen van de boomen Een afgefondert bofch, en de vergeetel-vliet, Die door het vreedfaem oord fyn traege ftroome fchiet« Hier was een meenigte van allerhande zielen Van volckren fonder eynd, waer van de kanten krielen. Dees vliegen hier rondbm, gelijck by foomer-weer En heldre fonne-fchij n de bycn vallen neer Op thym en lelyen, en weyden op de blommen, En doen het heele veld en berg' en daelen brommen. Eneas fchrickende door't fchielicke gefight Vraegt nae de redcn, en te werden ondcrricht W«
|
|||||
|
Hafefte Boeck. a 19
Wat dit voor ftroomen zyn, wat mannen dat het waereo.
Die d'oevers hier beflaen met fulckegroote fchaeren.
Dit zyn de zielen, die hier wederom van daen
(Antwoorde Anchifes) in een tweedelichaem gaen :
Dees drincken uy t de vliet, die Lethe werd geheeten,
En doet haer alles wat voorleden is vergeeten,
Ick heb den tyd van u te fien al langh verWacht
Om onder dees' aen u te toonen wnt geflacht
Van ons noch komenfal; op dat ghy u in tyden
Als ghy Itaeljen vond te meerder mocht verblyden,'
Hoe vaeder, Allien dan hier eenige van daen
Weerom nae boven en den open hemel gaen
En voor de twede mael in't traege lichaem keeren ?
Watredeniflerdat fy't leven weer begeeren?
Wat pore den arroen hoop weer nae het Jicht te gaen ?
Ick fal *t u feggen, hief Anchifes weder aen,
En u niet langh, myn foon , in twyfel hangen houwen J
En heeft van ftucktot ftuck hem alles gaen ontvou-
wen,
Voor eerft is'er een geeft die't alles leven doet En hemel aerd en zee en fterrcn binnen voet, Ken ziel, die fich verfpreydt door al des werelds leden En aen dat groot gevaert gheeft fyn bewegentheden. Hier komt het al van daen: hier uy t fpruyt menfeh ea vee
En vogelen en de gedrochten van de zee: Sy fyn van goddelijck en krachtigh zaed gefprooten En van den hemel af den fchepfels in gcgooten, En vol van ryer, fo langh't haer niet en werd beleC DoorfterfFelijckeleenen lichaemen, waermet Sy haer vereenigen en mengen en vergaeren Die met een logge ftof de geeft en ziel befwaeren En dooven 'chemelfch ryer.hier komt het haer van daen Dat vrees, begeerte, vreugd en rouw haer hangen aen, En dat, fo langh fy in dien kerker fyn geflooten. Sy niet terugge zien van daer fy fyn gefprooten, |
||||
|
2f Hetfijte "Beech;
En, als ter laetfter uyr het leven hen verlaet,
Begceft haer niet geheel de vuyligheyd noch 't qnaed Eh de befmettingen die haer van 'clichaem koomcn, Het vat'er op, gelijck degriften op de boomen, En't klecfc en hangc haer aen en 'tvuyl wil qualijck af , Daerom fo wcrden z,y gereynicht door de ftraf: Den eenen hangtmen te verluchten aen de boomen En andre fpoelt men af en wafcht haer in de ftroomen Of brandt het quacd daer uyt. Elckis fyn ftraf geftelt. Daer nae fo wcrden wy gefonden in het veld Van't ruym Elyfium en luftige landfdouwen Daer fich de zielen in de blyde beemden houwen Tot dat, nae het verloop van eeuwen, haer den tyd Van't aengegroyde vuyl en fmetten heeft bevrydt En weder reyn gemaeckt, gelijckfy eertyds waeren. Dees werden alcemael, nae dat fy duy fend jaeren Hicr hebben toegebracht, aen de Vergetel-vliet Gedagvacrt van Merkuur, op dat fy nergens niet Van wctcnde fich weer nae bovcn mochten geven En krygen luft om in de lichaemen te leven. Dus fprack den oude en heeft Eneas en met een
De pryfterin geley dt nae de vergaeringh heen In't midden van't gewoel en *t raelen van defchaeren, Die daer met meenighte by een verfaemelt waeren, En nam een hcuvcl in, van waer hy 't alles koft Sien rccht in't aengefight wat daer of wild' of moft Nae toe gaen of voorby, en is dus voort gevaeren: Wei aen, ick fal u hier in 'c kort gaen openbaeren Wat eer befchooren zy den afkomft van Dardaen : Wie uyt Italien ons te verwachten ftaen, Wat neven, wat geQacht nae het verloop van jaeren, En wat voor avontuyr u daer fal wedervaeren. De jonghman, die ghy op fyn lans fiet Ieunen ftaen, Sal d'cerft van d'uwe zyn die nae de lucht fal gaeta : 'T is Sylvius, die u Lavinia fal baeren Uyt Itaeljaenfen bloedc in't afgaen uwer jaeren, Dien
|
||||
|
Het fe/leBmk. 221
Dien fynemoeder in de I. boffchen op fal voen:
Hy fal een Koningh zyn, die Koningen fal doen Voortkoomen uy t fyn ftam, en hec beginfel ge ven Vanhet Albaenifchegebiedt aen onfe neven. De naeAe is z, Procas, die de roem fal zyn en eer Van hetTrojaenfe volck: dit *s 3. Capys, en daer veer Is Nutnitor , en dees (die men nae u zal nocmen) Eneas Sylvius , diefich fal doen beroemen Door zyngodvruchtigheyd en wapenen 4 indiea Hy immermeer het rijck van Alba fal gebien. Sie wat voor krachten dat dees jongelingcn toonen I Maer die ghy ziet om 'r. hooft met 5. burgerlijcke kroo- nen
Van eyken-loof verciert, die fullen fteen by fteen En veiiingen in't land opbouwen, daer voor hcen Nocb ftad noch fterckce was, maer plaetfcn fonder nae- men»
De dappre Romulus, met 6. Numitor te faemen Gefpannen, fal hem weer herftellen op fyn throon En voeren voor een tyd bcneffens hem de Kroon. Hy fal van moeders Zy uy t onfen bloede wefen, Uyt het doorluchtigh huys van Aflarac gereferu Siet ghy niet op zijn kruyn een dubble pluym-bos ftaen, En dat hem Iupiter een plaets van nu af aen Ten hemel heeft bereyt op dat hy daer, bene ven De Goden, nae zijn dood in eeuwigheyd mocht leven ? 1. Daer tavinia nae toe gevluchc y/it nae de dood ran Encai
uyt vrefe ran Afnaniui
i. De derthiende koningh ram Alba,rader ran Numitor en A mulins. ». de ferende nae Alcanius.
4. Eneai Sylvius, de detde koaiach ran Alba heeft laet end,: al rijf-
tighjaerenoudt zijnde het rijck weder gekreghen datfijnVoogt
vermeeftert had. y. een kroon ran eykenloefwierdgegeren aen
die een borger bewaert had, oockaendengeenendieftedenghc-
bouthadden. 6.dcvadetvan Ilia, Romulus moeder , uyt zyn
rijck van zijn jonghcr broeder A raulius geftooten cade naenaaels
<orr Romulus en Rcmui hcrftelc
Door
|
||||
|
ti* Het fefie toccki
Door fyn aenleggen fal, fo ver de wereld ftreckti
Het ftnjdbaerRoomen haer gebiedtfien uytgereckt En haer grootmoedigheyd tot aen de fterren llootcn* Dees ftad alleen fal u bemuyren jfeven Sloten En groote menighte van raannenbrengen voort, Gelijck als Cybcle' draeght rnoet opdegeboorc Van fo een hoope Gdon, die uyt haer fyn gcfprooten t En hondcrt neven telt, al'shemels difch-genooten, Wanneer fy op haer koets komt vrolijck aengercen Gekroont met toorens door deFrygiaenfe fteen. Keert herwaerts uw gefight, fiet hier u volck van Roo* mens
Dit 's Cefar, en die van lulus fullen koomen En nae de lucht toe gaen: en die ghy daer fiet treea Dat is Auguftus, die u dickwils is voorheen Belooft en toegefeyt, van goddelijcken bloede:' Die weer een gouden tyd, des krijgs en oorlogs moede Sal brengen in het land van Latium, gelijck Als't by Saturnus was, en het Romeynfche rijck Tot over Libyen en d'uyterfte Africaenen En't land van Garamasen over Indiaenan En verre volckcren uytbreyden buyten 't pad Dat jaerelijcx werd doorrent van't fnelle Sonne-rad, En daer den hemcl werd geftut op Atlas fchoeren. Het Rijck van Cafpyen is nu alree in roeren En fchrickt voorfynekomft:'t Meotifchegeweft, Egypten, daer de Nijl den kooren-acker meft En fyne ftroomen looft in zee door feven rnonden , Ontfetten haer door't geeni. d'Orakelen oirkonden I. Schoon dat de Orakelen als Ch csflus gebooren was gefwegheft
liebben.evenwelfohebbcn fy van a He dele des werelts roor fyne geboorte gefeyt dat tereen onverwinneli jcken Conlngh voor de gehcele wereld foudegebooren werden» dat daer aae P , °PAuguft««S«dHydtwierd,fod»cwrveleyolekereainTtefe
j waeren.
Selfe
|
||||
|
Het fefieBoeek. 425
Selfi Hercules heeft fo veel landen niet doorfweeft
Schoon by de hinde van Diacn gefchooten heeft
Die koopre klauwen had: fchoon dat hy hilp om 'eleven
De flangh ia 'tLernifch meyr,die 'tdaer alom dee beven:
Schoon hy beveyligde 't geberght van Erymant
En "t vreeflij ck verken vingh, verwoefter van het land J
Noch 1. hy, die in *t ghetouw twee tygers had gheflae-
gen
En dreeffe zeege-rijek voor lyn viftory-waegen DoorNifaesberghenheen, ghekranftmet wijngaerd- blaen :
En vrefen wy ons in Itaeljen neer te flaen, En twyfelen wy noch klcynmoedige Trojaenen Door dapperheyd den wegh tot fukkenRijck tc baencn? Maer wie is defe die men gindcr ver fiet ftaen Mettackjesvanolyv'enofferhandgelaen? Ick ken fyn gry fen baert,die tot de 2. kroon van Roome Uyt een geringen ftad en arm geweft fal komen , En d'eerfte koningh zya die het grootmachtigh land Door wetten fly ven zal J dien 3, Tulluj* naederhand Sal volgen in het rijck en ftellen het in roeren En 5t afgewendde volck weer tot de wapens voeren. Naehemkomt-f. Ancus, die fich al vannu afaen Te zeer verheugt by de gemeynte wel te ftaen. 1. Bacchus uyt Indyen, dacr it ftad Nifa Ugh, orerwinner ksmeti*
dc quanri ryden, op ecn waghen die van een gefpan tygert getroe- ken w'«d, die hy mende met toomen van wijngacrd-tauckcn. s. Kuma Pompiliui, de tweede Coningh van Roroen , ij uyt het
ftedeken Curei tot het Rijckgeropcn, ecn beforger van vrede , godfdienft eo wetten: 3. 1 nllus Hoflilius, dcrde Coningh , genegender tot ootlogh.
f. Martiui Ancus, vierde Coningh,diendoor gunft r»n den Racdea
*i«t volck bet Rijck opgedragea u. Be-
|
||||
|
----.—-.-------—xr------1
|
|||||
|
at4 Het fefte Hoick.
Begeert gby dat ick hier oock wyfe de i. Tarquyncn
En u de groote ziel van z* Brutus doe verfchynen
Die van het ongelijck wraeck nemen fal en ftraf,
En fetcen Koningen en dwingelanden af ?
Dit is den eerfte, die de Burger-voogd fal wefen
En doen de quaede voor de 3, roe en bijlen vreefen.
Sy n 4. eygen zoonen fal hy met ontzien ter dood
Te vordercn, indien de vryheyd komt in nood
Door nieuwen oorlogh die fy naemaels fullen ftooken ,
Niet eens bekommert hoe daer werde van gefproken.
De lof, van't vaderland te hebben voor geftaen,
Sal by hem boven't bloed van fyne kinders gaen.
Siet daer de f. Decien, en 6, Drufen, en den 7. ftrengen
Torquaet, die met debijlfynfoon fal om doen brengen
Om dat hy tegen het verbodt, dat hy hem dee,
Een veld-flagh had gewaeght, en met den vyand ftree ,
1. Tarquinius Prlfcus en Tarquiniut Supeibas ,dcrijfde ende fe-
♦ende Coningh van Romca. a. lunitis Bruins, die wraeck ghenemen heeft over het fcharficrelt
van Lueretia , ende de Coaingb. Tarquinius Superbui, wiens foon dat feyt begaen had, vetdreven, cade de vryheydherfteit ende in plaetfe vanConingen een tegetingeranBorgemeelleteningevoert die jaerlijx verkooren vyierden. 3. Voor de Magiftraeten van Roomen wierden van degherechts-die«
naett bondelen ghedraegen waer in toeyen ende daet binnen een
nytkijekende bijlgeboadea waeren. 4. De gemelte Brutus heeft G jn footicn , die met anderc Jotighe edtl-
luyden acngefpannen waren om deTatquyncn wederin te roepen. met debijl doen (Iraffcn. r.Devader endefoon die Cell vaor het welvaertn van het vader-
land opgeoSert hebben. t. Waer van den eeaen Hafdrubal een broer van Hannibal heeft oyer*
wonncn, ende den anderen dc hoogduy tfshe getemt. 7-TitusManliut Torouatu«>
Al
|
|||||
|
HetfefieBoeck. %\tf
Al was't hem wel geluckt 'tgeen hy had ondernoomen.
Siet daer Camillus metde i. ftanders weder koomen. Maer die t. twee zielen die ghy ginder fiet by een, En foo eendrachtig zyn terwijl haer hier beneen De nacht bedeckt, en in gelijcke wapens blincken , Hoe falmen tegens een haerkJingen hooren klincken Indien zy eens in't licht geraecken hier van daen ? Wat ilagen fullen zy d'een tegen d'ander (laen, Wat nederlaegen en wat borger-moord verwecken Wanneer de 3. fchoon vaer uyt het Weft fal komen tree- ken Van het Alpijnfch gebergt om nae de Stadt te gaen, De fchoon-foon tegens hem fij n volck fal voeren aen En fich met byftand uyt het Ooften toe fal ruften ? Och, myne kinderen , gewent u quade luften Tot fulcken oorlogh niet. verfchoont het vaderlandt, Noch toont uw krachten op uw eygen ingewand. En 4. ghy, den eerfte, van den ?. hemel afgefprooten, Myn bloed, hou op en fpaer uw bond en land-genoo- ten
En werpt de waepens wegh. Dat 's Mummius, de man Die't hooge Capitool, nae het verdelgen van Corinthen, met de koets zeeghaftig in fal ryden : Dees' is Emylius, die in aenftaende tyden 'T geflacht van Eacus , en Argos , en Myceen En Agamemnons Rijck, en menighte van Steen En veele veftingen der Griecken uytfal roeyen , En voeren in triomfmetketingenen boeyen Ghcvange Koningen , en wraeck doen over't geen By fyn voorouderen in Troje wasgeleen , 1. Die de Galli onder den Veldhcer Brcnnus wegh vocrden , ende Ca-
millus wedcrom hacldedic de Sradoock weder in nam.
2. VanCcfaren Pompijus.
3. Cefar, wiens dochtcraen Pomptjus getrout was.
4. Cefar , die Pompejus overwonnen had.
j. Om Venus, Eneas ijulus»daer by van grfproren is.
P Ea
|
||||
|
%z6 Het fefte Boeck.
Eft over't fchenden van Minervaes heyligdommen.
O, Cato, wie fou u voorby gaen fonder nommen ? Wiefweegh van Cnoffus ftil, wie van de Gracchen, wie Van bey de Scipioos, twee oorloghs-blixems, die De macht van Libyen met voeten fallen treden ? Wie van i. Fabricius, die met fijn kleyn te vreden Een machtigh man fal zyn ? wie fprack niet van 2.. Sc- raen
Die men fal haelen van den ackerbouw van daen Om 'tborgemeefter-ampt te Roomen te bekleden ? O Fabyen, waer ruckt ghy my met moede leden ? Ghy fyt die 3. Maximus, die eenige, die't al Met draelen redden en de faeck herftellen fal. Een ander mooghe fich verftaen op yfer-fmeden, Geel-gieten, koper-ilaen, en aerdiger de leden En't wefen beelden uyt in hout en marmer-fteen, Of kunftiger een faeck met cierelijcke reen Bepleyten voor den Raed , of boven andre weeten Wat van de fterren zy, van vafte, van planeeten , En degefteltenis des Hemels wyzen aen: Maer ghy, Romeyn, neemt ghy't gebiedt der vokkren aen,
En zyt gedachtich dat ghy daer toe fyt gebooren. Dit fijn de kunften, die u eygen toebehooren : Te zetten toon en maet op oorelog en yree, Te fpaeren die ghy vindt ootmoedigh en gedwee, En den hooghmoedigen met wapenen te dwinghen. Dus ley Anchifes uyt de toekomft defer dingen 5 En voegd' 'er by: Sie hoe 4.. Marcellus boven uyt All' andre munt, en treedt hooghmoedigh op zyn buyt: 1. Defe verfmadc het goud dat hem van de Ambafladeurs derSamny-
ten acngehoden wierd. a.Cajus Attillius toegenaemt Seranns. a. Fabtus Maximus, die Hanibal door ophouden en draelen verwou
ende de fchilt dcr Romeynen ge noemt wicrd. 4., Claudius Marcellus, die getoont heefc dat Hanibal Icon wcrden
overwoiineiii enderRomeyne.nSwaert gcheeten wicrd. |
|||||
|
Die
|
|||||
|
Hetfefte Boech. i.%y
Die den beroerden Staet en't waggelende Roomen
Met fyne ruytery fal onderftutten koomen En't heyr van Hannibal en Gallen houwen neer , Een wederfpannigh volck; en Romulus ter eer' De fchilden , en panfiers en zadelen en ftangen , Die hy de derdemael zal krygen, op doen hangen. Toen feyd' Eneas (want hy zagh eenjongelingh Die fchoon was van gedaente en met Marcellus gingh In blinckend harrenafch, maer droef en neergeflaegen Van ooghen en gezicht) ick moet u , vader, vraegen Wie dat diejonghman is die Jk nevens hem fie treen: Is het fyn foon , of der naekomelingen een Die uyt het groot geflacht van hem is afgefprooten? Wat wil al dit geraes van fyne met-genooten ? Hoe fweemt hy nae Marcel: wat over een komfl is Van weezen tuflchen haer ? maer met een duyfternis En droeve nacht is hem het hooft alom betooghen. Waer op Anchifes fprack met traenen in zyn ooghen O zoort , vraeght niet fo naeuw wat quaed of ongeval Den uwen nu of dan noch overkoomen zal. Hetnood-lotfal hem maer de wereld eens vertoonen: Meer lijdt het niet, en wil fyn jonckheyd niet verfchoo* nen.
De Goden fyn beducht dat haer't Romeyns geflacht Te groot fal werden in gebiedt en oorlogs-macht Indien fo dappre luy langhin hetleven blyven. Wat rouw fal men om hem op 't veld van Mars bedry- ven !
Wat zuchten daer van daen doen hooren in de Stad ! Wat fal den Tyberzien een lijck-pracht uytzyn wadd' Als hy voorby het graf komt neerwaerts aen gedreven ( Noyt fal een kind van de Trojaenfche ftamme geven Sijn oudren fo vecl hoops: noyt yemand onder al De jonghe mannen zijn, die Roome queecken zal. Op wien men fulcken moed zal draegen, als op defen. O vroomigheyd, 6 trouw, zo als die plaghte wefen P x In
|
|||||
|
•
|
|||||
|
ir 8 Hetfefie Boeck.
In overouden tyd, 6 onverwonne hand !
Geen man ibu ongeftraft hem hebben aengerandt 3T zy dathy was tc voet wanneer hy wierd beftreden Of van een moedigh paerd dc lenden had befchreden. O jongelingh, die wel beklaegens waerdichzijt 5 _,Ghy xult Marcellus zijn in dien't het nood-lot lijdt. Het harde nood-lot, dat de Goden u befcheeren , Brengt handen vol geblomt', op dat ick magh vereeren De ziel van mijnen neef met een geringh ghefchenck En door een ydele gift ten minften hem bedenck'. Dus doolden fy vaft door dees ruyme en oopen landen. Als nu Anchifes in de beemden en waranden Sijn foon had omgeleydt, en hem het herte-bloed Ontfonckt door fulcken naem tot dapperheyd en moed, Heeft hy hem voorts verhaelt wat hem fou wedervaren, Wat oorlogh, watgevaer hem te verwachten waeren, En van't Laurentfche volck en van Latinus ftad: Wat hy had uyt te ftaen, wat hy te myden had. Daerfyn twee poorten,die den Slaep-God toe behooren. Waer van den eene werdt gefeyt te zyn van hooren: Door defe fnappen licht de waere geeften heen: Den ander3 is van wit en glimpend elpen-been : Dit is de poort, waer door de valfche droomen koomen, Den onde Anchifes heeft fyn affcheyd hier genoomen En liet haer alle bey uyt dees' y voire poort. Eneas fpoeyde fich van ftonden aen nae boord En nae fyn mackers toe die op de fchepen waeren. De vloot gingh onder zeyl, en is van daer gevaeren Rccht nae de haven van Cajete lanx het ftrand. Hicr wirp men't ancker uyt en fette 't onder land. |
|||||
|
EjncJc des fefie Boeckx.
|
|||||
|
219
INHOUD
Desfevenden Boecks.
|
|||||||||
|
M
|
|||||||||
|
Neas begraeft fijne Voedfter-Vrouw Cajetaen
|
|||||||||
|
«noemt de plaetfe nac haeren naem. Daer nac
feylt hy voorby den hueck daer Circe haer onthiel,en- de komende met eenvbor-wind voor de mond des Tybers loopt de rivier iri ende zy gaen te lande op den Laurentijnfche bodem, alwaer hy uyt de woorden van Afcanius afnemende dat dit het land was dat haer by her. nood-lot toegeleyt was, hondert afgefantcn ftiert nae den Coningh Latinus, die aldaer regeerde, om uyt fynen naem aen hem eenige gefchencken te geven en- de te verfoecken een plaets om een ftad te bouwen. De Coningh defe gefanten goed gehoor gegeven hebben- de heeft niet allcen haer verfoeck toegeftaen maer daer enboven uyt fijne eyghe wil aen iEneas tenhouwe- lijck geboden fij ne dochter Lavinia, die hem door't Orakelvanfijnvader Faunus belaft was aen eenuyt- heemfch man ten houwelijck te geven. Junomiddc- lerwijlen wegens den voorfpoet der Trojaenen niet wel te vreden fynde, roept Alecto ter hellenuytom devredete verftooren, die eerft Amate, Latinus ge- mael, ende daer nae Turnus felfs,dicn defe Lavinia ge- noegfaemwastenhouwelijckebelooft, met haerera- fernijen vervult, ende daer van daen fich begevende nae de Trojaenfche jeughd, die by geval aldaer op de jaght waeren, werpt haer een tarn hert te vooren, dat de kinderen van Tyrrheus, die dc wacht en opfight P 3 had
|
|||||||||
|
a^o Hetfewnfie Boeck.
hadopdes Conings vee, feerliefhadden, het welck
van Afcanius met een pijl gequeft wierd, waer over de boeren op de been raecken ende vallen met haer ge- weeropde Trojaenen. AlecTx> blaeft allarm van om hoogh. In defen oploop blijft Almon, oudfte fbon van Tyrrheus, ende oock Galefus, den ryckften huyfman van dat geheele land, de welcke doodt in deftadge- braght zijnde foo heeft de Coninginne Amate ende Turnus den Coningh Latinus opgehitft om den oor- logh tegen den Trojaenen aen te neemen ende het ge- daen ongelijck met de wapenen te wrcken. Maerals hy, des nood-lots ende des verbonds, sdat hy met de Trojaenen had aengegaen, gedachtigh, niet en konde gebraght werden om haer den oorlogh aen te feggen, foo heeft Juno felve de oorlogs-poorten geopent.Tur- nus vangt daer over den oorlogh aen ende hem volgen Mezentius ende Laufus, fijn foon, mitlgaders A venti- nus, die Hercules by Rhea gewonnen had, en Catil- lusen Coras van Tibur, twee gebroedersj oock Ca- milla uyt het geflachte derVolfcen,een dapper krijfch- vrouw, en meer andere, waer van de lijfte tot aen het eynde defes boecks verhaelt werdt. |
|||||||
|
HET
|
|||||||
|
231
|
||||||||
|
HET SEVENDE BOECK.
J7 N ghy 5 i. Cajeta, hebt hier ftervende gegeven
^Een naem aen onfe kuft die eeuwigJijck fal leven,
En nu blijftnochuwgraf doordefen naem bekent
En in Italien in eerJ, en ongefchendt,
So voor de doden hier wat eers is op te bouwen.
Maer als Eneas nu den uy tvaert had gehou wen
Van fijne Uoedfter-vrouw en haer een graf gemaeckt,
En dat de holle zee in ftilte was geraeckt,
So vordert hy fijn reys en is van daer gefcheyden.
Dewindrees met de nacht, de Maen quam hem geley-
den
Die ct water flickren dee : fy hielen 't by de ftrand En liepen langs het naeft-gelegen Circes-land, A\ waer de %. dochter van de Son de naare wouden En't yftelijck gebergt doet, fonder op te houden, Weer-galmen van haer zangh , terwijls' op't weef-gc- touw
De fpoel door't webbe fchiet, en in haer trots gebouw Welrieckend' olyen van vette cederboomen Voor nacht-licht branden laet. Men hoort van't ftrand af koomen
Het brullen in der nacht van leeuwen, noo aen band , Men hoort het fchreeuwen van de verkens uyt het land, 'T gehuyl der wolven en het brommen van de beeren. Ditwaeren menfchen die s' in beeften dee verkeeren. Dees trock de wree Godin het eerfte wefen uyt En ftack sJ in borftelen en wilder-dieren huyd 1. Een Trojaenfche vrou , die van fommigcgefeyc wcid dc vocdftcrvaa
Eneas peweeft te zijn , andeie meynen van Creufa , andeie van AC- kaen , die Eneas keciende uyt de he! ontrcnt de ilrand begraven heeft alwaercen ftad gebouwt is die Cajeta genoemt wicrd. 2. Circe, feer ervaercn in de fwanekonilcn en tovcrijen, doehtervan
de Soncnde de Nymphc Pcifes. |
||||||||
|
P +
|
||||||||
|
Door
|
||||||||
|
a 3 z Hetfcvenfte Boeck.
Door kruyden,groot van kracht. De goedeGod der baere,
Om de godvruchtige Trojaenen te bewaeren Dat fy gheen hindernis van fulcke monfters 16en En dees vervloeckte kuft uy t nood niet aen en deen En nae dees havens niet en wierden heen gedreven , Heeft haer een goede kouw vlack in her. Zeyl gegeven En joegf'e voor-winds door de barreningen heen Het beyloos land voorby* En nu quam aengereen En blonck ten hemel af verciert met goud en roofen Defchoonc Dageraet, de Zee begon te bloofen Door't nieuwe morge-rood,de wind viel fchielijck neer, Het wierd heel ftil op zee en mooy en lieflijck weer > De riemen raecken uyt en al de maets in roeren, Sy keeren elck om ftrijd de murwe marmre vloeren Wanneer Eneas een geweldighgroot en dicht BoiTchaedjcn uytter zee van verkreegh in "t gefight Waer tuffchen Tyberyn fich 't zeewaert in quam fnellen En met veelgeluw Zand en voile ftroomen wellen , Datluftigh was om zien. Hierboven en ontrent Vernam men veelerley gevogelte (gewent Haer aen den oever-kant en't water te geneeren) Die lucht en hemel met gefangh en quinckeleeren Vermaeckten op het foetft en vloghen door het woud. Hy riep terftond dat men de fchepen wenden zoudJ En fetten het nae land, en liep voorts onbekommert En bly den Tyber in, van't dichte bofch belommert. Wei aen nu, Erato: ick wil ontvouwen gaen
Hoe het in Latium wel eer is toegegaen, Wat Koningen aldacr in oude tyden waeren Als 't uytheemfch leger met een vloot is komen vaeren En aen de kulten van Itaeljen eerftgelandt. Ickfal den oorfpronck des gevechts en oorlogs van't Begin gaen haelen op: wilt my tehulpe koomen , O Zang-godin, in'tgeendatickheb voorgenoomen , En ftaet den Dichter by. Ick fal gaen doen vermaen Van gruwelijckc krijgh, van vechten en van flaen , Hoe
|
||||
|
— ■ ' T
|
|||||
|
Her fcuende Boeck. 2.3 j
Hoe legers wederzyds tmlkanderen ontfingen,
Hoe Koningen verhit den een den ander gingen
Met felle moed te keer, hoe de Tyrrheenfche macht
En heel Heiperien in wapens is gebraght.
My werd een grooter reex van dinghen nu gebooren :
't Is werck van meer gewichts dat men voortaen fal hoore.
Latinus, hoogh bejaert, was Coninghen belat
Sijn ryck in langhe vree : fijn vader Faunushad (So veel wy van de faeck en waerheyd weten konnen) By een Laurentfche Nymf, Marlca, hem gewonnen. Dees Faunus vader was de Coningh Picus, die Uw foon was, 6 Saturn: ghy zijt de ftam, van wie Den afkomft quam waer uyt Latinus wierd gebooren , En defen was het door het Noodlot Co befchooren Dat hy geen foonen had noch eenigh manlijck oir Tot Erven van zijn kroon, die hy heeljongh verloor En in haereerftejeughd hem quamen afte fterven. Een dochter maer alleen moil al 2,ijn Rijcken erven Die rijp en houwbaer was. De braeffte vrijers van Geheel Aufonien en meenigh edel man Verfochten haer ten wy ve; oock ftond 'er boven alien, De fchoone i. Turnus nae, en focht haer te gevallen , Een Prins van grooten huyze en overoudtgeflacht. De -2.. Coninghinne drongh met alien ernft en macht Dit houlijck voort,en faghgeen dagh noch dinghfogaere Als haere dochter met die f choon-zoon rafch te paeren: Maer veel voorteykens van de Goden gaven fchrick Om met dien jonghen Vorft te treen in houwelick. Een heylige Laurier, die meenighte van jaeren Men uytgodvruchtigheyd en vrees had doen bewaeren> Stond midden in het Hof: Latinus feyt men dat Toen hy het Slot eerft boude hem felfs gevonden had En Phebus toegewijt} en dathy d'ingefeten Nae defen Laure-boom Laurenters had doen heeten. I. Koningh der Rutulcn.
a. Amata, Latinus Gemad. P <r Ee»
|
|||||
|
I g 4- Hetfevenfle Boeck.
Een fwarm van bijen, dick en dicht, met groot gerucht
Quam fchielick op den top gevallen uyt de lucht, Die met de voeten in malkanderen geflooten Bleef hanghen in een bosaen een der groene looten. De Wichlaerriepterftond: Wy fien een uytheemfch man Sich fpoeyen henvaertsaen en vreemde volkren, van Het een' en't felve land, ftch nae een land toe keeren En ftellen hier ter neer en op het Slot regeeren. Behalven dit, terwijl de maegd Lavinia Ontrent haer vader, ftond en met den fackel na Het auter toe getreen het offer gingh ontfteecken , Sofcheen 'tals of de vlam (5t is yflijck om te fpreecken) Sloeghin het hanghend hayr, en dat in lichten brand Stondhoofd en kroon, verciert met menigh diamant, En zy voorts heel in roock en vlam begon te raecken En *t vyer te fpreyen door de konincklijcke daken. Dit was een dingh dat vry vervaerlijck was om Tien, En dat men fey wat groots en wonders te bedien: Want hier uyt fpelden de Waerfeggers van te vooren,' Dat een doorluchte naem de Jonckvrouw was befchoore, Maer fwaeren oorlogh voor het volck te wachten ftond. De Koningh, die fich in bekommeringen vond Om 'tvreemd gefight, dat hem fo fchielijck was ver- fcheenen,
Gingh nae't Orakel van zijn vaderFaunus heenen ( Dien 't van de Goden was vergunt te leggen uyt 't Geheym desnood-lots,dat door voor-fpoock werdbe- duyt)
En felveronder 't hoogh Albunea bevraegen In e'en geheylightbofch en 'tgrootft van die daer laegen. Het duyfter woud dat klincktdoor'truyflchende geluyt Van een gewijde bron, en werpt en waeflemt uyt Een fwaere fwavel-roock, alwaer d'ltaliaenen I En al het volck van't land der oude i. Onotriaenen i. Italien is ecrft gcnocmt Hefpericn.daer nae Aufonien cnde noch nae-
, derhand Oeuotiia nae Ocnotrus. loon van Lycaon uyt Aicadie. In
|
||||
|
Hetfevenfte Boeck. 2. ■> r
In duyftrefaecken om befcheyd en antwoord gaen.
Als hier de Priefterbrenght fijn ofFer-gaven aen En in de ftille nacht fich neerlegt om te flaepen Opvellen,diem'erlpreyt, van de geflachte fchaepen, So fiethy veel gefpoocks, dat met een vreemd gefwier Nu gints nu herwaerts vlieght op veelerley manier, En hoort 'er meen'ge ftern en fpreeckt 'er met de Goden In't diepfte van Avern en het geweft der dooden. Latinus felver heeft toen antwoord hier verfocht Die honderd fchaepen aen't autaer ten offer brocht, En leggende ter aerde op de gefpreyde vachten Van dit geflachte vee om antwoord te verwachten So hoord' hy ftrax een ftem diep uyt het woud van dacn: O, zey zy, zoon, 6! wilt doch uwe dochter aen Een man uyt Latium niet foecken uyt te geven, Vertrouwt het houwlijck niet dat nu werd aengedreven En al voor hande fchijnt; daer komt een fchoon-zoon uyt Een vreemd geweft, die haer moet hebben tot zij n bruyd En onfen naem tot aen de fterren fal doen ftijgen Door af komft en't geflacht dat hy uyt haer fal krijgen, Dat alles onder heur gefagh fal buygen zien En land' en volckeren beheerfchen en gebien Van daer de Son rij ft op tot daer hy komt te daelen En d'een5 en d'andrezeebefchijntmet guide ftraelen. Latinus felver hiel dit by zich niet, noch fweegh Het antwoord, dat hy's nachts van vaderFaunus kreegh; En nu had het Gerucht (gevlogen door de fteden Van heel Aufonien) dees maar al doen verbreden En dit befcheydt gevoert door't omgelege land, Alsde Trojaenen aen de grange oever-kant Nu befigh waeren om haerfchepen vaft te maeren. Eneas, d'OfHciers, en die de Hoofden waeren Van fijne vloot, defchoone Juliis, gingen heen En fetten fich in't groen ter neder onder een Verheven boom, die wijd fijn tackenvanhemftreckte, Paer men op d'aerd in ,t gras en kruyd de tafel deckte |
||||
|
136 Het fevende Boeck.
En hceft (fo had voor heen felfs i Jupiter gefeyt)
De koft op berden van gerft-koecken neer geleyt En hoopte s'op met fruyt en ooft van wilde boomen. i Maer als men t'eynde fpijs in 3t eeten was gekoomen En honger en gebreck van koft haer porden aen Om hun gebit in't kleyn geback van't brood te flaen En heylge korften dorlt ontwijen met iijn handen En beet 'er in met ftoute en onverfaegde tanden, Gelijck het nood-Iot lagh: fo riep de Prins Alcaen, Hoe dus! wy taften oock ons dilch-tailjoorenaen. Meer zey hy niet. Dit woord, gehoort van haer luy alien. Was 'teerftdaer men het eynd van foo veel ongevallen ( Te water en te land geleden) uy t verftond. Eneas vatte 't eerft en nam't hem uyt de mond. En door den i. uytflagh van ft Orakel heel verflaegen Riep, wel-kom lieve land, nae fo veel droeve daghen My door het voor-befchick deshemels toegeleyt, Wel-kom Trojaenlche Goon vol van trouhertigheyd. Dit is ons vaderland daer wy te huys behooren. Mijn vader (want het komt my wederom te vooren) Heeft my uytfulckgeheym myn avontuyr gefpelt: Soon, als den honger u fo dapper nypt en quelt Ter onbekende kuft, nae langhe fuckelingen Te water, daffy u doorgroote nood faldwingen Uw dilch-tailjooren aen te taften , nae dat al De koft vernielt en op gegeten wefen fal > Gedenckt dan (lijdens moe) te hoopen dat het ende Voor handen is van al uw jammer en ellende, En dat het tyd is dat ghy aen het bouwen valt Van huyfen, en aldaer een nieuwe ftad bewalt. Dit was dien honger, dit moft ons noch overkoomen Voor't u y terfte van al wat dat op zee en ftroomen i.Doordeharpijen , hier vooren in 'c dcrde boeck verhaelt.
i.Uolgcns'tgeen hem van dcharpijen eudc de l'rieiler Helcnus was voorfeyt. |
|||||
|
Ons
|
|||||
|
Hetfcuende Boeck. ^ » y
Ons wedervaeren is: welaen dan, mannen, laet
Ons vrolyck fijn , en, aJs den nieuwen dagheraet Haer merghen wcder aen den hemel lal vertoonen, Gaen lien wat land dit is, wat vokkren dat 'er woonen En wat voor veftingen en fteden dat hier fij n : HaeJt nu de fchaelen voort ter eere van Jupijn En wilt myn vader oock aenroepen metgebeden En brenght dewijn tendifch. Nae'teynde defer reden Heefthy een groene krans rondom fijn hooftgedaen En riep de plaets-god en de bofch-godinnen aen, En d'Aerde , x. d'eerfte der Godheden, en Rivieren (Hoe wel haer onbekent) en Nymfen , Nacht en Vieren En het Gefternte dat ficn in der nacht vertoont, De 3. Moeder kan de Goon die Phrygien bewoont En 4.. bey fijn ouderen, en Jupiter van y. Ide, Die fijnen donder ftrax liet hooren van ter zijde Drie maelen, helder op, en fijnen blixem fchoot Ter wolcken uyt, van goud en vuur en ftraelen rood. Strax liep 't gerucht door de Trojaenfche troepen heenen Hoe dat die blyden dagh ten laetften was verfcheenen Dat men gaen boil wen fouw delang-ge wen fchte ftad. De mael tyd wierd om lrryd weer op een nieuw hcrvat: Dewijn wierd met een fchuym tot aen den boordge- fchoncken
Die fy vol vreugde d'een den andere toe droncken Met groote bekers op de welkomft in het land. Als (ich des andren daegs de Son weer aen den rand
Des aerdryx toonen quam met nieuwe morgen-lrraelen Liep yder een' fijns weegs om kondfchap te gaen haclen Wat volck, wat veftingen, wat fteden dat m'er vond , Hoe't met de kuft daer was, hoe't met de grenfen ftond, 1. Als de ccrfte moeder dct Goden.
a. Cybele. 3 Venus en Anchifes.
,4. Van den btrgh Ida In Phrygien , of I da in Creten dacr lupitcr is op-
gevoedt. |
|||||
|
Daer
|
|||||
|
I -— —
13 8 Hetfcuenfie Boeck.
DaerhaerNumicius fijnftaende water toonde;
Hier was de Tyber-ftroom; een dapper volck bewoonde Het land van Latium. Toen heeft Anchifes zoon Gezanten uyt fijn volck gekoofen en geboon Tot honderd in't getal (die al te faemen waeren Rondom het hooft gekranft met groene i. oly ve blaeren) Terftond te trecken nae de heerelijcke Stad Alwaer de Coningh van dat land fij n woonplaets had En fijne Rycks-ftoel was, en dat fy haer verfaegen Van veel gefchencken die fy met haer fouden draegen, En hielen by hem aen om vry-geley en vree Dat niemand overlaft noch vyandfchap en dee Aen het Trojaenfche volck. Sy, fonder langh te wachten, Vertrecken Itrax om zijn bevelen te betrachten. Hy felfs laet onderwijl de ploegh gaen door het land En wyft de ftad-plaets aen, doet leggen lanx het ftrand De hutten in een wal, en voor't geweld van buyten (Als of *t een leger was) met paeliffaden fluyten. De mannen hadden nu haer reys en wegh gedaen, Sy fien de toorens en de hooghe huyfen ftaen En naederen de Stadt: de blom derjonghelingen Was befigh voor de poort en dee haer oefFeningen, Dryftpaerden in het touw en temt s' in't ftof en Zand , Of tommelt s5 en pikeert s' en maecktfe wel fer hand, Of fpant den fellen boogh, of werpt met taeye fchichten En tart malkandren uyt op fterckte van gewrichten, Of loopt en rent om prys: wanneer een boo te paerd Voor uyt gelopen aen den Coningh, hoogh bejaert, De tydingh braght in't hof hoe dat in vreemde kleden Veel groote mannen nae de ftad toe quamen treden, Waer op hy flrax beval datmen haer binnen braght, En fette fich ter neer inkonincklijcke pracht Op's groote-vaders Throon in't midden fijner heeren Om aen te hooren wat het is dat fy begeeren. J. Tot een teyckendat iy vrede quamen veifoecken:
|
||||
|
Een
|
||||
|
Hetfevenjle Boeck - 13 9
Een groot en heerlijck huys ftond boven in de ftad
Daer sJ alderhoogft was, dat wel hondert pylers had, DesConings Picus Hof, ontfichlyck door fijn wouden En goden-dienft, van de voorouders daer gehouden. De Coninghen van't land die waeren hier van daen Gewoon den Rycks ftaf en de Kroon te vaerden aen : Hier wierd aen haer de Byl en Bondels opgedraegen. Dees tempel was haer hof: hier wierd het vee geilaegen : De Vaders oud en grys, den Raed was hier gewent Te fittenaen den difch en tafels fonder end Op't Heylige Banket: veel oude bcelden ftonden Voor in't portael. Alhier wierd Jtalus gevonden , Sabijn en Bacchus, die lijn fnoey-mes had gevat, Saturn en Janus, die twee aengefichten had , Gehouwen altemael uyt oude 1. Ceder-boomen, En andre Coningen daer't Rijck van was gekoomen Al van't beginfel af, gewond voor't vaderland Datfy befchermden met de wapens in de hand. Veel krygs-tuygh en gewcer hingh aen de heylge ftylen, Genome wagens en flaghfwaerden, fabels, bylen, Helmetten, pluymen, en poort-ilooten, grof en fwaer, En menigh fchicht en fpies en fchild en beuckelaer En fnuyten, afgeruckt den fchepen in het vechten, Self Picus, die fo braef de paerden af kon rechten , Sat hier gegordelt met een korte purpre rock En in fijn fflnckerhand droegh hy een wichel-ftock. Hy, die van fijn Gemael, alsfy van liefdeblaeckte En hem het lichaem met haer guide roede raeckte , Doortoverdranckenin een a- vogel wierd verkeert Met bonte vleugelen en wit en fwart geveert. Latinus, fittende in den Tempel van de Goden Op fijner vadren Throon, heeft dadelijck geboden 1. In hec ccderen houdt komt dc molm niet, waerom fodanige beeidcu
langhduyren. 2. Picus wierd van Circe verandei tin een voghcl van fijnennacm , die
<\vy een Spccht nocmen. En
|
||||
|
a4-o Het fevencle Boeck.
Dat men de Trbifche Gezanten binnen braght
En fprack haer minlijck aen met woorden zoet en zacht:
Segt my, ghy mannen, van Dardaen wel eer gefprooten
( Want uw geflacht, uw ftad, uw fchepen en uw vlooten
Aen myne kuft gelandt zijn my niet onbekent)
Wat is't dat ghy verfoeckt ? hoe zijt ghy hier belendt ?
Wat oorfaeck, wat gebreck, (nae dat gny zo veel baeren
So veele barninghen zijt door en door gevaeren)
Heeft u genoodfaeckt om Itaeljen aen te doen ?
*t Zy dat ghy zijt verdwaelt, 't zy dat ghy door het woen
Der winden van uw koers en uyt de zee gedreven
(Dat fulcken veel gebeurt, die fichdaer op begeven)
Hier ingelopen zijt en in mijn havens legt:
Schuwt defe herbergh niet, en weeft vry onderrecht
Dat de Latyners, van i. Saturnus afgekoomen,
Eenvolck zijn, dat door vrees nocn doorbedwanghof
toomen
Der wetten, maer van felfs en onbedwongen doet (Gelijck in fijnen tyd) wat billick is en goet, En de gewoonte volgt van zijne guide jaeren: En het gedenckt my dat 'er oude Aruncers waeren i't Gerucht is door den tyd ten naefte by vergaen)
)ie ons verhaelden hoe a. Dardaen hier trock van daen (Daer hy gefproten was) en quam tot in de fteden En 5t land van Phrygien, en Samos, datmen heden Noemt Samothracien, en dathy naederhand Vertrocken van Coryt uyt het Tyrrheenfche land In't hemelfche Paleys is wellekom geheeten Daer op den hooghen Throon de Goden zijn gezeten, I. Saturnus van fijnfoon Jupiter uyt fijnRijck verdreven vluchtein Ita-
lien alwaer hy fich laugh vcrborgen hid by koningh Ianus, 1. Dardanuseen foonvan Iupitcr by Elcftra ghewonnen vluchte om de
necrflagh van fijn broeder Iafiiis uyt Italicnuacr Samothracien ende daer van daen nae Phrygien ende had het heyligdom uyt Italien met fich dcrwaerts ghebraght het wclck, Eneas nae veelceeuwen weeria Italien heeft gcbiacht. Daer
|
||||
|
Hetfevende Boeck. 14.x
Daer guide fterren ftaen en hy 't getal vermeert
Van die men op't autaer met offerhanden eert. Waer op Ilioneus fich dus weerom liet hooren:
O brave Coningh, die van Faunus zijt gebooren, Gheen onweer dwongh ons hier tekoomen op de ree: Gheen fterren deden ons verdwaelen in de zee : Ons vloot is niet verfeylt, geen ftrand hecft ons bedroge: Wy zyn nae defe ftad voordachtelijck getoghen Nae dat wy uyt ons Ryck en landen zyn verjaeght a So groot' als eenigh, dat van daer het's mergens daeght De Son belch ynt tot daer hy in de zike baeren Des avonds onderhaelt fijn hooft met guide hayren. Wy kunnen rekenen ons afkomft vanjupyn: De Troifche jeugd roemt hem haer groote-vaerte zijn.' Eneas den Trojaen, ons Coningh, van de groOten En uyt het hooghe bloed van Jupiter gefprooten , Heeft felver ons belaft nae uwe itad te gaen, Nae defe veftingen, en zendt ons herwaerts aen. Wat onweer, uyt het wreed Myceenen opgekoomcn > Sich over Ida ftorte en gingh met voile ftroomen: Hoe dat twee werelden van Afie en Euroop Sich fchockten tegens een met ongetemde lo6p: Dat quam oock dien ter oor die door de zee en ftranden Van ons gefcheyden zijn in ver-gelege landen Tot aen het uyterft eynd; oock heeft men het gehoort Aen d' andre zijde van het onbewoonbaer oora. Wy, die nae fulcken vloed (ons over't hooft gekoomen) Gefleept zyn eii gefolt doorfo Veel woefte' ftroomen, ! Verfbecken maer allcen datmen ons in dit land Een kleyne plaets vergunn', een vry en veyligh ftrand ;' Voor onfe Land-goon,die van ons voorouders koomen ^ Dat door uw onderdaen Ons niet en werd' ontnoomea I Het water en de lucht, die yder open ftaen. Wyfullenin uw Ryck ons fonietftellen aen. Dat wy het tot een fchand en oneerfouden wefen : In tegendeel, ghy fult ten hooghften zijn geprefen, Q_ En
»
|
||||
|
ijp. Hetfevende Boeck-
En 't goed, da* ghy ons/leed, fal klincken verr' en wyd
En noy t en fal den danck verfterven door den tyd; 'T en fal oock nimmermeer berouwen d'ltaeljaencn Dat z,y in haeren fchoot ontfingen de Trojaenen. Ickfweer by't noodlot, dat Eneas overquam, En by zyn rechterhand, 't zy yemand die vernam Trouw in'tgegevenwoord of fterckinoorlogs-daden3 Datons veel volkeren (wilt ons doch niet verfmaeden Om dat wy eerft by u met dees' oly ve-blaen Verfchynen, en om vreeen vriendfchap houden aen) Selfs hebben aengefocht om ons met haer te mengen: Maer'tgodlyckvoor-befchick en wild'het niet gehen- gen
Endreef onsherwaerts. HierisDardanusvandaen. Apol gebiedt ons nae den Tyber toe te gaen. : Voorts heeft Eneas ons belaltaen u tegeven Dees kleyne ghiften die hem ovrigh fyn gebleven Van fyn voorgaende ftaet, geberght uyt Trojens brand. Aen't heyligh auter dee Anchifes ofrerhand Uyt defe goude kop; de Koningh der Trojaenen Droegh defentulband als hy aen fyn onderdaenen, Nae het gebruyck by een geropen, wetten gaf: Dit was fyn kleed, en dit des grooten Priaems Staf. Dus fprack Ilioneus: Latinus floegh fyn ooghen Ter aerde neer en bleef eerft fitten onbewooghen Syn oogen draeyendemetaendachtgints en weer. De ftaf van Priamus en 'tpurpergingh fofeer Hem niet ter herten, noch 't borduyrlel der gewaeden Als hy in't houwlyck van fyn dochter was belaeden Terwyl hy in fyn hert de woorden overley Die hem't Orakel van den ouden Faunus fey, Hoe door veel teykenen gefpelt wierd van te vooren Dat hem een fchoon-zoon van hetNoodlot was befchoo- ren*
Die uyt een vreemd geweft fouw koomen derwaerts aen En heerfchen in het Ryck gelyck hy had gedaen: Hoe
|
||||
|
Hetfevende Boeck. 243
Hoe uy t dit houwelyck een nae-geflacht fouw koomen,
In moed en dapperheyd van daden uytgenoomen,
Dat haere vendels fal doen voeren over al
En heel de wereld met de wapens winnen zal.
Ten Jefte fey hy met een bly en vrolyck wezen :
Ick bid de Goon dat fy ons gunftigh willen wefen
En fegenen het werck dat wy nu vanghen aen ,
En dat het haer geliev' haer voorfpoock by te ftaen.
'T gheen ghy verfoeckt fal u gewerden : uw ghefchenc-
ken
Syn my oock aengenaem, en ghy hoeft niet te dencken So langh Latinus voert de Ryx-llaf in fyn hand Dat het u hier aen vet en vruchtbaer ackerland Nochaenden overvloed van Troje fal ontbreken. Laet maer Eneas felfs (verlangt hy my te fpreken , Soeckt hy fyn herbergh hier, en is z.yn luft fo groot Myn vriend te werden en te zyn ons bond-genoot) Sich fpoeyen herwaerts aen en hetgefight niet vrefen Van fynen vriend; 't fal my een deel der vrede wefen Datick myn rechterhand magh voegen met de zyn. Ghy ondertuffchen draeght aen uwen Coningh myn Bevelen over : 'k heb een dochter uyt te houwen , Maer met een inheemfchman magh ick haer niet doen trouwen:
Dat 1yd het antwoord niet, dat my myn vader gaf Uyt fyn kapel, en heel den hemel raedt het af. Sy fpellen hoe dat my een fchoon-zoon is voor handen Die herwaerts koomen zal uyt verr' en vreemde landen , En dat fulx Latium noch te verwachten ftaet: Een, die fo ver de Son van't ooft ten weften gaet Ons naem en roem tot aen de flerren fal doen ftygen Door af komft, die wy uyt dit houlyck fullen krygen. Dit is hy, meyn ick, die het noodlot my toe ley t, En wenfch rfet, fo myn geeft de wacrheyd my voorfeyt. Nae defe woorden dee de Coningh van fyn ftallen Veel fchoone paerden tot di ie honderd in getal,en, G^i Geftopt
|
|||||
|
> '
|
|||||
|
144 Het fcvencle Boeck.
Geftopt en fpiegel-glad, ten eerflen leyden af,
Die hy tot een gefchenck aen de Trojaenen gaf, Gefwinden raptebeen, gedecktmetpurprekleden Van goud borduyrfel ftyf; ten hals' af nae beneden Tot aen de fchenckels was de borft met goud verciert* De toomen mee van goud, waer op dit eel gediert Staegh was aen't knabbelen en met de tanden fpeelde En trippe-trappelde van dertelheyd en weelde. Maer aen Eneas, die niet tegenwoordigh was Sondhyeenwaghen met tweehengften,hemelfchras> Die Circe heymclijck i .haer vader had onftoolen Door een gefpronge meer van zijne ^. Sonne-voolen. Vuur bliefen s' uyt haer neus. De mannen dus vereert Syn heerelyck te paerd nae haeren Vorft gekeert, En braghten hem de vree met'S Konings antwoord mede. Maer fiet: Vrouw Juno ganfch verbittert en t' on- vrede Voer weer van Argos en fagh uyt de lucht van daen ( Al van Pachynus af) Eneas den Trojaen Heel vrolijck, en fijn vloot verfekert en behouwen- Sy fagh hem befigh met een nieuwe ftad te bouwen : Sy fagh fijn fchepen leegh en al fijn volck aen land : Dies berftende van fpyt hiel zy een weynigh Hand; Toen fchudde fy het hooft en ftorte defe reden Ter krop en boefem uyt vol wederwaerdigheden : O, dit gehaete volck ! moet dan oock eeuwigh zyn Der Phrygen Noodlot in^gefpannen tegen 't mijn ? Heeft men haer in het veld door 't fwaerd wel vellen konnen
Of overwinnen toen fy waeren overwonnen ? i. DeSon.
t. Een hengft-paerd werd een vool genoemt by de Roskammers; fo
notmen fy cenfpiingh-hengft oock een fpring-vool. - ' Heeft
|
|||||
|
£
|
|||||
|
Hctfevende Boeck 245-
Heeft Trojen haer verbrandt toen 't felfs te branden
quam,
En hebben fy een wegh door't midden van de vlam Door 't midden van 't gevecht gevonden om t' ont- koomen ?
Maer myne godheyd is ten left' haermachtbenoomen (Denck ick) en leyt 'er toe, ick ruft en ben verzaedt In myne wraeck-luft en ten eyndc van myn haet. Jae , ick beftond haer te vervolgen in de baeren Vol gramfchap, toen fy uythaer land gedreven waeren , Enhebmy tegen de voorvluchtige geftelt Met dc geheele Zee, en te vergeefs 't geweld Van lucht en zee gefpilt. Wat hilp my /.and' en plaeten ? Wat heeft my Scylle, wat Charybdis kunnen baeten ? Sy leggen binnen den gewenfchten Tyber vry En hebben forgh noch vrees voor wind, noch zee, noch my,
En fyn ten eynde van haer flingeren en fwerven. Mars kon het vreeflyck volck der 3. Lapithen bederven: Der Goden vader felf gaf over aen 1. Diaen Het land van Oeneus om haerwraeck-luft. te verzaen : En waerom moft dat volck lb fwaere ftraffe draegen ? En waerom had dat land verdient fo groote plaegen ? Maer ick rampfaelige, des hemels Coningin, Des grooten Jupiters hoogwaerde Gemaelin, Diealle dinghen myhebdcrvcn onderwinden Om over Trojen eens myn luft geboet te vinden, En nu het een en dan weer 't ander quaed bedacht, Sie van Eneas my verwonnen en veracht. 3- Omdarhy van Pirichous bcnevcns andcre Goden en Centaurcn op
i'yne bruylofs feed; niet ^ciiodight was.
1. Diane gheftoort 7.yndcdat men de Goden van de verfche vrachtcn ge- offcrtcn liaervcrgctenhad fond een vreeflyck wild vcrken in het land
van Calydonicn.dat naemaels van Meleagcr des Conings Oeneus 100:1
■wierd omgcbraglu.
|
|||||
|
0^3 Doch
|
|||||
|
<i.^£ Het fevende Boeck.
Doch fo 't my aen de macht myns godheyds mocht ont-
breken
Sal ick al wat 'er is om hulp en byftand fmeeken. Kan ick den hemel niet doen buy gen met gebeen: So fal ick regel-recht gaen nae de hel toe treen Om die te ruyen op, en Acheron bewegen. Maer 't is vergeefs gewoelt, het Noodlot leyt 'er tegen, ©nmoogliick is't dat men hem Latium onthouw, Lavinia is hem befchooren tot een vrouw: Hetzy zo: maer nochtans magh men fo groote faecken Wei werpen in het war: men magh haer voortgangh ftaecken
En houden flepende : nochtans ftaethetmy vry Dat ick de volkeren aen d' een' en d' andre zy Van bey de Coningen malkandren doe vernielen. So ftae haer dit Verbond op duyfenden van zielen; Dat vaer en fchoon-zoon vry vergaer' op defe voet. Ick fal der Rutulen en der Trojaenen bloed Door dorlogh wederz,ijds met menighte doen plengen. Dit goed, Lavinia, fult ghy ten houlijck brengen, ^,De bloedige Belloon fal zijn uw fpeel-genoot. a. Cyfscis gingh alleen niet van een fackel groot Die Trojen branden dee: maer Venus heeft Ons mede Een fulcken zoon gebaert; daer fal in Paris ftede Een andre Paris fijn> en weer een houwelijck Ten ondergangh van Troje en't weder-ryfend Rijck. Sy had noch naeuwelijx een eynd gemaeckt van fpre- ken
Of teegh nae d'aerde toe verbolgen en onfteken Metgrammen moet en een afgryfelick gefight, En daghvaert de verdoemde i. Aledto nae het licht ». Hecuba, dochter van Cyfleus, droomdf toen fy van Pan's groot gingh
dat z.y een toortfe baeren foudc waer door Troje foude verbranden. I.DePoeetenbefchryvendrie helfchcgcfufters by hacrgenoemt Furien
cnEumenides, Alcflo, Mejaera, cu Tyfifoue, dochttrvan deNacht en Acheron. Van
|
||||
|
Hetfevende Boeci. 44.7
Van uyt de duy ftre hel en 't hoi der der Raezernyen >
Die de bedroefde krygh, verraed, bedriegeryen, Toorn, moord, en allerley fchelmflucken, alle quaed Behertight en beftiert van Pluto felfs gehaet Oock van haer fullers, die 'tgedroghtnietluchtenmo- ghen:
So fel en yllijck is't foo grouwelijck van ooghen, So veel gedaenten fo veel trpnjens neemt heoaen, So veelferpenten heeft het om fijn hoofngelaen. Toenliet vrouwjuno fich met defewoorden hooren Om s' op te bitfen : o ghyJonckvrouw, die gebooren Zyt uyt de fwarte Nacht, neemt defen arbeyd aen En wilt my te geval hierin ten dienfte ftaen Dat myne faem en naem magh bly ven onvermindert > Maeck dat het houlij ck van tneas zy verhindert By den Latynfchen Uorft, en den Trojaenbelejt Dat in Italien hy fich ter neder zett. Ghy weet eendraghtige gebroeders op te maeken En doetfe tegens een in't yfere harnas raecken : Het is in uwe macht geflachten uyt te roen: Ghy keert de huyfen om, kunt daken branden doen: Ghy weet tot alle quaed veel middlen te bedencken En duyfend kunften om de menfchen mee te krenc- ken:
Schud uwen boefem uyt die altyds fwanger gaet, Breeckt de gemaeckte vree, en zaeyt het oorlogs zaed, Op datde dappre jeugd tot wapens zy genegen, Roep' om geweer en gryp met eenen nae den degen. Nae defen woorden paft Aleclo daedlijck op 5 De flanghen flingeren om haer verwoede kop, En hebbend'het venijn der addreningezoogen Is fy nae Latium teneerften heen getogen Daer 't hooge Hof van den Laurentfche Coningh ftaet, Enfet fich heymlijck op den dorpel van Amaet Die om de komft van de Trojaenfche vreemdelingen En Turnus houwelijck was vol bekommeringen Q_+ En
|
||||
|
i^8 Hetfevende Boeck.
Engramfchap > dat haer hiel in vrouwelijck gequel.
Dees wirp s' een flangh toe uy t haer vlechten, blaeu van vel>
En heeft s' haer tot aen 't hert ten boezem in doen glippc Op dat s' al raefende 't geheele hof in rippen En roeren ftellen mocht en werpen 't overhoop. De flangh, die tuflchen borlt en kleeren binnen floop, Heeft haer ftilfwygende verfchalckt en ingeblaefen Syn adderigen aem en hilp het wyf aen 3t raefen. Nu kromt fich 't groot ferpent en werpt hem felven als Een goude ketingh om der Coninghinnen hals, Nu glydt het langs haerleen of windt fich om haer tuyte. En als nu d' eerftc fmet van't klam vergif van buyten Inhaere zinnen trock en aen't gebeente quam Eer heel de borft en't hert vervult wierd van de vlam Sprack zy weemoedigh nae 't gebruyck der moeder- vrouwen
Veel traenen ftortend' om haer dochter en het trouwen Met een uytheemfchen Vorft: O vader, fal men dan Aen een der ballingen van Trojen, aen een man Die vreemd is in uwland en uyt het zijn verdreven Laviniabefteen en hem ten wyve geven ? Hebt ghy geen deernis met u lelven, met uw kind, Noch met de moeder, die hy met den eerften wind Trouloos verlaetenen haer dochter fal ontflepen En voeren wegh als een vry-buyter met fijn fchepen ? Heeft niqt de vreemdelingh van Troje fo gedaen ? Is hy niet met Helene uyt Sparten t' zeyl gegaen ? Waer is uw trouw, waer is die oude zorgh gebleven Die ghy voor d'uwe droeght? waer toe hebt ghy gegeven So dick en menighmael uw woord en rechterhand Aen Turnus, onfen neef eneygen bloed-verwant ? iSo u door't noodlot, fo u door de wil der Goden Haer aen een uytheemfch man te geven werd geboden: Vereyfcht dat Latium en ftaet dat by u van:, Werd ghy daertoegeperfl door vader Faunus laft : Voor-
|
||||
|
Hetfewnde Boeck. 24.0,
Voorwaer ick houw 't daer voor dat alle vrye landen ,
Die buy ten ons gebied en icepter onfer handen Behooren, uytheemfch zijn, en dat's, meyn ick, de zin Der Goden, en datheeft uw vaders antwoord in. Indien men nu 't geflaght van Turnus nae wil kycken, Hy isgefprooten uyt de Grieckfe Coninckrycken Van Inacnus en van 1. Acrifius, den een Tot Argos Coningh en den ander te Myceen. AJs fy nu fagh dat hy niet luyfteren en wilde Maer by zyn opfet bleef en zy liaer woorden rpilde En het vergif tot in haer ingewanden glee En nu door't heele lyf en aSe leden ree Geraeckte 't arme wyf aen 5t mymeren en maelen, Liep door de groote fteen lanx ileeg* en Itraeten dwaelen Als dul en zinneloos door't grouwelyck vergift Gedreven als een tol, die met een fnelle drift Vlieght door een ruyme zael, daer hem de kinders jaegen En fitten achter her met menighte van (laegen: D' onnoofle wichters ftaen verwondeit en als ftom Datfoeen ftuckjen houts fwiert gints enweeren om En lanx de leege vloer": de taeye Tweepen geven Hem vaert en moed. So werd de Coningin gedreven, Loopt door 'tverwoede volck door 'tmidden van de itad, En haer gelaetend' of God Bacchus haer bezat Recht erger ftucken aen, en buyten fpooren reden Beftaet zy dingen van nochgrooter dulligheden; Sy vliegt de boffchen in, verfteeckt haer dochter daer In blaen in wildernis in ruygh gebergt, om haer Aen de Trojanen niet tenhouwelijck te geven, Roept, Bacchus Evohe : ghyzijt daer toe verheven 1. Danie, de dochter van Acrifius, in een kid geflooten en in z.ee ge~
worpen zynde door haers vaderslaft, is in Italien aen 't land gedreven in !iet quanier dar men Apulia plagh cc noemen ( hu La Pigti* ) al- ■wacr Pilumnus haer troude , wacr van Daunusgckomcn isi de vader van Turnus, wiens mocder is gewecft de Nymphe Vcnilia > fuft«i- vandeConinginnc AmataLatinusgcmaele. |
|||||
|
Alleen ,
|
|||||
|
ayo Het fcvende Boeck.
Alleen, en anders geen is waerdigh defe maegd.
Want het is u ter eer dat fy de Ipiefie draegt Bewonden met het loof van klim of wyngaerd-blaeren, Dat z.y de reyen voert en danft om uw autaeren En voedt het heyligh hayr en langhe vlechten aen. Terftond is het gerucht door 'theele land gegaen
En vliegt vaft voort en helpt de vrouwen aen het raefen, Die van het felvc vyer ontvonckt en aengeblaefen Door eenerhande drift om elders heen te gaen Verlaeten huys en hof en tyen daer van daen En geven hals en hayr ten beften aen de winden. Daer fij n der andre die vermaeck in't huylen vinden En met een naar geluyt vervullen lucht en land Met vellen om hetlyf en fpieffen de hand. Men ziet Amaet vol vyers in't midden van de vrouwen Selfs een ontfteke toorts in haere handen houwen ; Syzingthetbruylofs-liedvanTurnusen Lavyn, En draeyende 'tgefight, fo rood als kermozyn, Roept met een ftraffe ftem heel fchielijck, O, ghy vrou- wen Uyt Latium, waer ghy u felven moogt onthouwen Hoort toe : Indien ghy noch draegt een' gezucht of min Uyt mededoogentheyd tot uwe Coningin, Tot my rampfaelige: kan myn verdriet u fmerten, Hebt ghy gevoelen in uw moederlijcke herten Van 't ongelijck dat aen een moeder werd gedaen : So maetkt uw hayr-fnoer los en fpant u met my aen Om t' faemen *t hooghefeeft van Bacchus tegaenvie- ren.
Dus wierd s' in't woud en het verblyf der wilde dieren Met Bacchusprickels van Aledtd aengehitft > Die meynende genoegh te hebben nu gefpitfl: Dees' eerfte dulligheyd enal om vergeilooten Wat dat de Coningh by 2,ich felven had bellooten En't heele Hof gefet in rocren en verftoort, Teegh metter haeft op haer muys-vaele wiecken voort, En
|
||||
|
Het fevende Boeck. a^ r
En van een fnelle wind gevat en opgenomen
En door de luchtgevoert is in de ftadgekoomen Des ftouten Rutuler. Men feyt dat, Danae Daer aengedreven door de wind die bou wen dee. De plaets wierd Ardea in ouden tyd geheeten, En naemaels heeft de ftad die groote naem bezeeten. 5T geviel dat Turnus hier gemackelijck en Zacht Lagh op het hooghe Slot ontrent de middernacht In t befte van zijn ruft: Alefto ley haer leden En't felle weezen af met al haer dulligheden, Neemt de gedaente van een befte-moeder aen, Doet frons by frons in een gerimpelt voorhooft ftaen' En feteen pruyckjen op van filver-wittehayren, Sy vlecht een krans daerom van groene oly ve-blaeren En maekt zich toegelijk een oude Calybe Die dienft en offerhand in Junoos Tempeldee. Dus quam zy voor zijn bed en hiel hem defen reden : Prins Turnus, moft ghy fo veel moeyte dan befteden Om niet met al, en fiet ghy nu geduldigh aeft Dat vreemdelingen met uw fcepters heenen gaen ? Dat men uw Rycken den Trojaenen op gaet draegen ? Uw houwlijck werd u van den Coningh afgeflaegen Die aen een ander geeft uw bruyd en hylicks-goed E)at ghy verkreegt door uw en uwer borgren bloed. Men foeckt een erfgenaem van buyten in te haelen. Gae nu vry heen en laet met lpotten u betaelen: BegeeP u in gevaer en heb noch danck noch eer: Gryp de Toskaenen aen, maeck haer flagh-ordens neef Datde Latyners doch in vrede moghen leven. De groote Juno felfs heeft my de laft gegeven En wilde dat ick, als ghy in de ftille nacht Terruft gelegen waert, u defe boodfchap braght. Wei aen dan luftigh, doet uw volck in wapens koomen, Jaegtde Trojaenen uytde fchoone Tyber-ftroomen , Steeckt haere vloot met al haer Overftens in brand. De Goon gebieden 't zo, en't komt van hooger hand. |
||||
|
a 5 x Hetfevende Boeck.
De Coningh felfs, fo hy z,ijn woord niet komt tc houwen
Noch zijne dochter u laet volgen om te trouwen, Beproef ten laetften eens wat Turnus voor een held In *t yfre harnafch is en wat een man in't veld. Hy lacht haer uyt en laet fich dus daer tegen hooren :
Pie tyding, fo ghy meynt, vloog niet voorby mijn ooren O lieve beftemoer : ickheb het al verftaen Dat de Trojaenfche vloot quam in den Tyber aen : 'T en is zoquaed niet als ghy't my foeckt uyt meeten j En Juno heeft ons noch niet heel en al vergeten : Maer ghy zijt oud en fuft, en door een langhe ry Van jaeren is in uw die geeft van profecy Al fwack en uytgeleyt, en in fogroote dingen Die kroonen raecken daer fijn uw bckommeringen Niet als een ydle vrees: moeyt ghy u met de kerck, Neemt daer de beelden waer, dat is uw ampt en werck : Maer wat de faecken raeckt die vree en oorlogh roe- ren
Laet daer de mannen mee begaen,dien 't oorlogh-voeren En't vrede-maetken paft. De helle-veegh onftack Van groote gramfchap om de woorden die hy fprack, Waer op de Jongeling van angfl begon te beven, Sijn leden fchudden, fijn gefight is ftaen gebleven, So vreeflijck bliefen de ferpenten om haer kop, So yflick faghs' en fulckc blicken floegh fy op Haer ooghen draeyende '-, die in haer voorhooft branden , En wild3 hem voorts 3 die noch meer dinghen had voor- handen
En haer te feggen focht, niet hooren, recht een paer Serpenten over eynd uyt haer afgryuick hayr Enklapte niet haer fweep, en voegde deie woorden < ' Sc huymbeckende by het gcklaeter van de koorden : Ickben dan oud en fuf, en door een langhe ry Van jaeren is in my de geeft van profecy Al Iwacken uytgeleyt, en in fo groote dingen, Die kroonen raecken, daer: fijn mijn bekommeringen Niet
|
||||
|
Het fevende Boec&. tj-j
Niet als een ydle vrees: maer fie eens hervraerts aen.
Ick j ick, die ghy hier fiet, hier voor uw' oogen ftaen, Kom uyt de hel en't hoi der dulle Raefernyen, Ick voer in mijne hand krygh dood en moorderyen. Dus fprekende wirp fy defackel, die fy had , Met kracht nae Turnus toe: de toorts heeft hem gevat En trof hem met de vlam recht op de borft, en maeckte Dat hy van groote fchrick haeft van iijn flaep ontwaeckte. 3t Sweet brack hem uyt en liep langhs al zijn leden neer. Hy raeft als dul en roept om wapens, om geweer, En foeckt s' in't bed en door de kamer aller weghen; Hy woedt door boofe lull tot oorlogh en den deghen > De gramfchap komt 'erby gelijck de fnelle vlam Nae dat s' in't dunne rys der tacke-boflen qnam Maeckt groot gedruys en helpt het water aen het fcieden So dat het raeft als oft de ketel uyt wouw vlieden, Enfpringhtvanhettej en fchuymt, enheftfichop, eft wait
Het vat u y t, dat voortacn niet groot genoegh en valt: De fwarte waeffem vlieght ter fchouw u yt door het ftooo ken.
Hy vind dan goed, als of de vrede was gebrooken De t'-efFelijckfte van de jon^e mannen heen Te fenden nae het hof des Conings, en met een Beveelt hy yder fich ten oorlogh toe te ruften, 'T land te befchermen en den vyand van de kuften Te doen vertrecken ; kent fich fterck genoegh alleen Om tegens alle beyd' in oorelogh te treen En meynt met fo veel machtsin't veld tefullen koomen Dat hy Trojaenen noch Latynen hoeft te fchroomen. Met defe laft liet hy haer nae den Coninghgaen En riep de G oden om haer gunft en zegen aen : Waerop de Rutulers om ftryd malkandren wecken En ruyen op om met den Prins te veld te trecken. Dees' is hem toegedaen om dat hy jongh en fris Een braef en wacker heer en ichoon van wez,en is: Dees?
|
||||
|
t^if Het fevende Boeck.
Dees' om fijn afleomft (als van oudentijdgekodmen
Van Coninghen) en dees' is voor hem inghenoomeii Om d' eer die hy verwirf felfs door fijn rechter-hand , Terwijlnu Turnus dus door het geheele land
Den Rutuler met moed den boezem op doet fwellen So tyt Aledlo met haer wiecken van der hellen Nae de Trojaenen toe nae dat zy had verfpiedt Waer dat de fchoon Afcaen het wild bejaegt of fchiet Ofnaejaegtaenhetilrand. Hier heeftfy goedgevonden T'onfteken metter haeft het bloed van zijne honden En brengtfe met haer neus op verfche voet en locht Op dat het vinnigh goed te heeter drij ven mocht > Dat eerft tot al het quaed de reden heeft gegeven En't rouwe land-volck tot de wapenen gedreven. Daer was een hert ontrent, dat boven andre fchoon Van lichaem was en groot en cierelijck van kroon, Dat Tyrrheus jonghens, die het roofden van de moeder, Selfs hadden opgevoedt: haer vaeder was den hoeder Van's Conings vee en tot bewaerenis geftelt Der landen wyd en zyd en opfight van net veld. Het was heel mack en liet fich handelen en raecken Haer fuller Sylvia plagh werck daer af te maecken, Te vlechten bloempjes door de tacken van fijn kroon, Te kemmen met de kam, te havenen, en fchoon In fuy ver water van de klaere llroom te waffen. Dit lee't, en was gewent op's meefters difch te paffen. Oock gingh hy nae het bofch laveyen, waer van daen Hy wederom van felfs nae huys toe will te gaen Schoon'tlaetwasindenacht. De heete honden dreven 't Wild op de voet dat fich had ver van huys begeven En voorftrooms afgingh langs den groenen oever, daer Het zich te koelenfocht; hier wierdenzy 'tgewaer Enkreegenhettebeen. julus felfs gedreven Door liefd' en lull tot lof focht het een fchoot te geven Enfette een fcherpe pijl op fijn gelpanne boogh. Ale&o felver hilp hem micken met haer oogh. ■ |
||||
|
HetfevenJe Boeck. 2.c/y •
Hethuylendrietging: twilddoorbuykendarmen heene
Dit gaf fich ftrax nae huys, vervulde het al met fteenen Enkermdejammerlijck, bebloedt en fwaer gewondt Als oft om byftand bad. De f ufter flaet terftond Met handen voor haer borft en heeft om hulp geropen. Het rouw geboert quam ftrax ten boflchen uytgelopen Dees met een brandend hout, die met een fwaere knuyft En wat de dulligheyd haer eerft gaf in de vuyit. De vaer, die by geval vaft doende was met kl oven En breccken van een eyck, hceft grouwelijck gefnoven * Hy greep zijn bijl en riep met vreeflelijck geluyt Het land-volck overhoop en fagh 'er grimmigh uyt. Dewree Gpdin had nu gelegenthcyd gekregen Om quaed te doen en is de daken op geftegen Uyt haere fchouw-plaets, daer fy alles had beloert, Begaf haer op een ftal en gaf aen het geboert Het teyken van alarm, blies op den krommen hooren En liet haer helfche ftam door't veld en boflchen hoore Van't bovenft van de nock, fo dat het heele woud Strax daer af dreund', als of door't dichte en diepe hout De felle dondergingh. Dit heeft van ver vernoomen 'T 1. Meyr van Diaen, en a.Nar,dielangs fijngroene zoomen
Send ftroomen nae de zee die wit van fwavel zijn. Oock hebben dit gehoort de bronnen van Velijn De moeders beefden van angftvalligheyd en druckten / Haer kindren aen de borft. Toen zaemelden en ruckten. De land-luy fich gefwind by een op het geluyt Van onraed, dat fy blies ter holler hooren uyt, En quamen als verwoed en dul met groote hoopen Daer haer het teycken riep van alle kanten loopen Met fulcke wapenen als elck kreegh in de hand. Maer de Trojaenfche jeugd niet min aen d'ander kant 1. Aricinuslactis.
2. Een rivicr die de Sabynea «n Wmbren fchejrde.heden U Sotfrrata ge-
roemt.
Onf-
|
||||
|
a 5"6 Het fevende Boeck.
Ontfluyt haer leger oock en ftort met voile ftroomen
Uyt haer begraevingh om Afcaen te hulp te koomen. Men fet fich wederzyds in order tot een ilagh En vecht nu niet, gelijckmen by de boeren plagh, Met harde ftocken noch met half-gebrande ftaeken j Maer met het fcherpe ftael: de bloote lemmers maecken So dicht als 't kooren ftaet een grouwelijck gezight. 'T geweer blinckt in de zon : een fnel en flickrigh licht Straelt door de weer-fchyn uyt den flickerenden deghen : Gelyck de zee 5 als hem de winden eerft beweghen En't water wit begint te werden, naederhand Allengskens ryft en fwelt en ftort zich over *t ftrand En werd van uyt de grond ten hemel toe geheven. Hier is den oudfte foon van Tyrrheus dood gebleven, Dejonghman Almon, die fich felven had geftelt Voor in hetipits, daerhy wierd van een pylgevelt. Want gaende door zijn ftrot bleef s' in de wonde fteeken En (loot met bloed de wegh van't leven en van lpreken. Ontrent hem raeckten 'er noch meenigh in de pan. Hier viel Galefus, een bedaeght en vreedfaem man , Terwylhy focht de peys te maecken tuflchen beyden, ' Vroom boven ander*, en in ackeren en weyden De ryckfte die men in Itaelien eertyds vand. Met honderdploegen brack enbouden hy zijn land } Vyf kuddenfchaepen deehy hoeden aen derheyden, Vyf kopplen runders dreef men t'huys uyt zijrie weyden. ' Terwijl men dus in't veld ten wederzyde vocht, Als nu Aleclo haer beloften had volbroght, De wapenen met bloed geverwt, en met het leven Der ingefetene den oorlogh aengeheven, Verlaets' Italien engeefthaerdaervan daen Om hoogh toe nae de luchtenfpreeckt vrouw Juno aen Met trotle woorden als een die't nu had gewonnen : Sie daer, ick heb volwrocht het gheen ick had begonnen, ST is oorlogh: gae, en fegh dat zy vry onder een Verbonden maecken en vaft met malkandren treen In
|
||||
|
Met fevende Boeck. i ^7
In vriendfchap, nu ick heb de handen der Trojaenen
Bezoedelt met het bloed van vccl Italiaenen. Dit 2.al 'k noch vocghen by al wat ick heb gedaen So ghy my uwe wil daer over doet verftaen , Dat itk door het gerucht de fteden op zal maecken Die naeft gelegen zijn, dat z.y te been geraecken En met haer buyren tot den oorlogh fpannen aen : Ick fal haer herten tot de krygh oniteken gaen Dat z,y van liefde tot de dulle wapens branden: Ick fal die ftroyen gaen door ackeren en landen Dat het van alle kant tot hulp en byftand komm'. Schricks en bedrogs genoegn, fprack Juno wederom, Hebt ghy te weegh gebraght: de krygh heeftnu haer re- den. Daer werd nu van naeby en hand aen hand geftreden. 'T geweer, dat het geval haer eerft in handen bracht, Is met nieuw bloed helmet. So moete 't braef geflacht Van Venus hylicken, fo moet' Eneas trouwen En felf Latinus met fijn dochter bruyloft houwen ! Hy felver, die't bewind des hoogen hemels hceft, i>ou5 niet verftaen dat ghy hier boven langer fweefr. En omfwcrft door delucht dus ftout en overgeven. Vcrtreck van hier: al wat noch ovrigh is gcbleven Dat fal ick felver wel beftieren nae myn zin. Dit was het an twoord van des hemels Coningin. Sy packt haer voort en vliegt op dat bevel van boven.
Haervleugelen, die volferpenten hingen,fnoven En huylden door de luchtj die fy verlaet, en tyt Nae haeae woonfteeaen den hel-ltroom van Coryt. Daer is in 't midden van Italien gelegen Een plaets heel onder het geberght, en aller wegen V7ermaert, Amfanctus dal: ten wederz.yden leyt Een bofch, dat dicht van blaen een fwarte fchaduw fpreyt,
In 't midden loopt een beeck,die met gedraeyde ftrcome Ruyfcht door de keycn heen, die uyt de rotten koomen: R Hier
|
||||
|
i y 8 Hetfcvende Boeck.
Hier is een'yflick Hoi, des Hel-gods aeflem-gat:
Een grondelooze poel vol vuyl en peftigh nat (Uyt Acheron gewielt als hy was door gebroken) Sendt hier haer dampen uy t, alwaer zy neergedoken ('T gehaete monfter) aerd' en hemel heeft ontlaft. Maer Juno niet te min heeft dapper opgepaft Om het begonnen werck terwylen uyt te voeren : Een groote menighte van herderen en boeren Komt ftorten in de ftad uyt het gevecht, en brengt Gelaes en Ammon mee, wier bloed daer was geplengt En die in defe flagh bey waeren doodtgebleven. En hebben tot de Goon haer handen opgeheven En bidden dat hier in de Koningh wil voorzien: Prins Turnus is 'er by om haer de hand te bien, En midden onderhetbefchuldigen en klachten Verdubbelt hy de fchrick van't geen haer ftaet te wach- ten
Van brand en moord : feyt dat men vreemde roept in 'c Rijck,
D« Phrygen onder haer vermenghtdoorhouwelijck En hem ten huys3 uyt jaeght. Oock koomen fy met hoo- pen
Wier moeders door het bofch en wilderniflen loopen Van Bacchus geeft geraekt en hupplen op en neer En fpringen in de bocht den Wyngert-god ter eer. Want oock Amataes naem is hoogh in 't land verhe- ven.
'T rotal tefaem en door de felve tochtgedreven Roeptwaepen, waepen: houdt om heyloos oorloghaen Schoon door voor-teykenen dekrygh werd afgeraen > Schoon dat het anders met het Noodlot isgelegen En dat der Goden wil leyt regelrecht daer tegen. Sy dringhen all' om't hof des Konings even heet: Maer hy ftaet als een rots die van gheen wycken weet, Gelijckeen rots in zee, die midden in de baeren Sich houdt in zij n gewight hoe dat de winden baeren, Hoc
|
||||
|
Hetfevende Boeck. 2.5-9
Hoe *t water om he baft, hoe dat het ruyfcht en druyfcht:
Het fchuym rondom vergeefs door fteen en klippen bruyfcht,
De wier ftuy t op hem af en werd te rugh gedreven. Maer als fy op haer blind voorneemen ftaende bleven En hy tot haer verfet gheen middel weet noch raed Enalles nae de wil des fellejuno gaet Roept hy den hemel en de Goden totgetuygen. Wymoeten, feyhy, voor'tgeweld van'tNoodlot buy- gen, Het onweer fleeptons mee: maer metuwgodloos bioed SuJtghy, ellendige, felfsboetendatghydoet. En ghy, O Turnus, fultde mifdaed meebetaelen : Ghy fulteen fwaere ftraf op uwen halfe haelen En, als 'ttelaetfal zijn, de Goden roepen aen : Want ick ben oud en van myn ruft niet ver van daen , Ick zie de haven al: my werd alleen benoomen Geruft en vredigh in myn graf te moogen koomen. Meerfey hy niet en fluyt fich binnen 'thof, en laet Hemglyden uyt de hand den teugel van den Staet. In Latium was een gebruyck, dat by den ouden Albaenen naederhand is heyligh onderhouden, Nu doet het Romen oock, die't heerlijckft is van al > • Wanneer men rich van nieu's ten ftryde ruften zal, 'T zy men de Geten of Arabers of Hyrcaenen Den droeven oorlogh aen wil doen, of d' Indiaenen In't ooft befoecken gaen en nae den dagheraet Het leger voeren daer de morge-zon op gaet, Of, om fijn 1. ftanderts weerte voederen, wil peuren Nae den ftrydbaeren Parth. Daer zyn twee oorlogs-deu- ren
(So werden zy genoemt) doorgoden-dienften fchrick Van den verwoeden Mars geheel onficchelick j. DeParthenhidden de Romeynfche ftandaerden M.Craflus enAnto-
dius ontnomen, d ie fy aen Auguftus wcderom fondcn uyi yrecfe dat hy haer den oorlogh foude koomen aendocn. R a Men
|
||||
|
^6o Het fevenJe Boeck.4
|
|||||
|
Men fluytfe toe met meer als honderd yfre boomen
En boutcn, die fich voor geen tyd noch eeuwen fchroo-
men;
De wachter Janus, die ftaegh aen den dorpel ftaet, Wyckt niet een voet van daer. Wanneer nu in den Raed
De krijgh is vaft geftelt, fo fiet men daer verfchynen Met een Quirynfen rock en gordel der Sabynen Den Burgren-meefter, die de deuren open fluy t En roept in dit gewaed den oorlogh felver uyt. De jonghe manfehap volgt en de trompetten paeren Haer heefche klank met hen. De Koningh , oud van jaeren,
Werdook door dit gebruyck geboden , den Trojaen Eneas en zijn volck de krygh te feggen acn, En bey die droevige krygs-poorten op te maecken : Maerhy en wildc die met hand noch vinger raecken Schuw van fo vuylen werck; begaf fich daer van daen En is fich heymelick in 't hofverfteken gacn. Doe quam de Coningin der Goden nederdaelen Van boven uyt de lucht, en, fonder langh te draelen , Slaetfelfs de poorten op, ruckt die ter fponden uyt En breeckt en bryfelt al wat dat de deuren fluyt. Itaelje, dat in ruft en vrede fat te vooren , Brandt nu van oorlogs-luft: dees laeten haerbekoorcn Om dienft te voette doen; dees geven fich te paerd En doen het moedigh ros hoogh draven uytter aerd, Self hoogh en moedigh, dat het veld en wegen ftuy ven: 'T is niet als wapenen dat s' al te faemen fnuy ven. Daer veegt men't fwaerd en fmeert het fchild en fpics met vet,
Elier werd de pieck gefchuyrt en daer de byl gewet; Het doet haer goed te fien ftandaerd' en vendels vocren; Syjuychenop'tgeluytvantrompenen tamboeren; Hetaenbeeld dreunt in vyf van d' aldergrootltc llcen , Daer't alles befigh is met wapenen te fmeen En
•
|
|||||
|
HetfeuendeBoeck. 1.61
En helmenhoolt,om 'thooft voor'tquetfen tebewaere;
Sy breyen hordckens van rys tot beukelaeren
Om die met leer tekleen; dees maeckt een borft-ftuck
toe
Van koper; defe, dat hy voor fij n fcheenen doe, Van leemigh filver; al de luft tot ploegh en eggen En al der feyflens eer is nu ter neergaen leggen; De groote-vaders klingh verfmeedt men wederom En werd van nieu's verftaelt, en nu fo ilaet de trom En de trompetten gaen en geven 't oorlogs-teeken. Dees grypt iijn deghen, die hy in het dack hee'ft ftekcn; Dees neemt fijn itorm-hoed met der haeft; een ander fpant
Sijn paerden in , en vat den teugel in de hand, Dees fchiet het pantzer aen wel dick en ftyf van goudc ■, Dees gord het fwaerd op zy daer hy fich op vertroude , En vat den beuckelaer. O Zang-godin, onfluy t Nu uwen Helicon, en fingt de naemen uyt Van al de Coningen die hier te faemen fpannen, Wat volck elck braght te veld, wat blom van oorlogs- mannen
Men in Italien alin dietyden vond, Door wat voor wapenen het land in vlammen ftond. Want het gedenckt u wel, en ghy kunt het verhaelen : Een kleyn gerucht alieen is totons koomen daslcn. De wree 1. Mezentius aen de Tyrrheenfe kuft Was d' eerfte die fich heeft ten kryge toegeruft En't volck in wapens braght dat hy had op ontboden; Hy was onhandfacm, een 1. verachter van de Goden. Sijn foon, een jongelingh, de fchoonlte die de Son Befcheen, behalven dat het Turnus van hem won 1. De Koningh der Tjmhenen, Jieom fijra tyranny verdrevciii fich met
fijn foon Laufus begaf by Turnus. 2. Hy wildedat fijne onderdaenen de thienden die fy den Goden fchul-
.di^h wacrtB , aen hem offtrcn fouden. |
|||||
|
R 3 (Sijn
|
|||||
|
a6"x Het fevende Boeck*
(Sijn naem was Laufus) quam met hem om mee te vech-
ten :
Die Laufus, die fo braef de paerden af kon rechten En menighgroufaem dier gevelt heeft op dejaght, En duyfend mannen nu uyt Agillyne braght, Die mee (maer te vergeefs) met hem in aentoght waeren, Wei waerdigh 3. beter by fijns vaders rijck te vaeren Of dat Mezentius fijn vader niet en was. Nae defe volgde en quam braveeren door het gras Den fchoonen Aventyn op fijn Victory-waegen. Hy had 'ereen gefpan van paerden voorgeflaegen Waer mee hy menighmael als overwinner plagh Verciert met zeege-palm te komen uyt de fiagh. S ij n vaders wapen van wel hondert blau we flangen En noch een 1. Hydre die met adders was omhangen , Voerd' hy in fijnen fchild : Rhea de Priefteres Had hem ter fluyck gebaert, een maegd met Hercules Vermengelt in het bofch op d' Aventynfe heuvlen, Wanneer hy quam, als hy z. Geryon had doen fneuvlen, In Latiumen dreef des5 Conings oflen mee En in den Tyber wies 't Iberiaenfche vee. Sijnvolckvoertfchichten en bedeckte fteeck-geweeren En vecht met punten, fel en fcherp, en fpitfe fpeeren. Hy felver was 3. te voet en had een leeuwen huyd Geflingert om fijn lyf: zy fagh 'er groufaem uyt Met witte tanden en afgryfelijcke maenen, Rouw, ongekemt (gelijckfijn vader plagh te gaen) en Hy had het kop-ftuck op fijn hooft gefet als of Hy Hercles was, en trad aldus in's Konings Hof. 3. Het wacre beter voor hem dat fijn vader en liecrfchend Koningh was
als een balhngh. 1. Eenwaterflangh in het meyr van Lema met vyftigh hoofden , die
in de omleggende plaetfen veel quaeds dede en van Hercules is om- gebraght. 2. Coningh vanSpanjen, dicdrieUchaemcnrud.
3. Nae dc maaiei van fijn vader.
|
|||||
|
Nae
|
|||||
|
HetfivendeBoeck. 16$
Nae defequamen uytdelandeder 1. Sabynen
Catill en Coras, twee gebroers, met Tiburtynen, Een volck, dat nae haer broer Tiburt fo wierd genomt En nu te velde met dees jongheiinghen komt. Van Argos waeren (y, en Amphiarans foonen, Die haer voor in het fpits als twee 2. Centauren toonen Uytwolcken voortgebraght, gelijckdie komen af Van het gebergte met een onbefuyfden draf Wanneer (y t)mole en Othrys hooge toppen Verlaeten eer de fheeu' den afgangh komt te ftoppen : Het bofch zich opruymt en al wat geen plaets en maeckt Van haer met voeten werd vertreden dat het kraeckt. Oock quam hier die de ftad Prenefte dede bouwen, De Coningh 3. Ceculus, die altyds is gehouwen Te fijn Vulcanus zoon, en onder 't vee gebaert En onbezeertin 't vyer gevonden op den haerd. Hy had by hem een gros van land-volck uyt Prenefte > Van dat in Gabyenbewoont het ryck gewefte Daer Juno werd gedient, van dat de koele kant Van Anio beflaeten 't fteenigh Hernifch land, Dat wyd bevochtight werd van vlieten enrivieren, Daer't ryck Anagnia voor groote en minder dieren En vader Amazeen geeft overvloed van gras. Dit was een volck dat niet van als gewapent was, Niet altemael verzien van klinckende harrenaflen, Van oorlogs-wagenen, van fchilden noch rondaflen. I. Tiburtus , Catillus en Coras nae dat haer vader Ampfiaraus opeenc
■vreemde \vyz.e voor Thebeom hals geraeckt was.begaven haer van Argos nae het land dcrSabyne en hebben daer een ftad gebouwt die nae den oudften van de driegebroeders Tiburgenoemt is. *. Ixion verlieft lijnde op Juno fprack haer van byilapcn aen , het
wclcke Jupiter van haer verftaen hebbende heeft hem een wolek in degedaentevanjunoondergegeven, waeruyt de Centauren gckoo- rnenfijn* half menfeh halfpaerd. .3 Defe verfch gcbooren lijndt wierd van de herders in 't vyer gevon-
den fonder daer van eenigfins verieert te zijn , en wierd dacrom gc- houdentc wefen eenfoon van Vulcanus. Andere verhaclen defefabci audcrs. De
|
||||
|
% 64 Het fevende Boeck.
De meefte wirpen met blaeuwJ erreten van loot
Uyt felle (lingers, en een deel van defe ibhoot
Met fnelle fchichten die xy voerden in haer handen,
Een muts van wollifs-vel met ruyge rofTe randen
Was't decklel van haer hooft, en haere ilincker voet
Was bloot, en d' ander met een rauwe huyd gefchoet.
Maer Vortt Meffapus, den afrechter van de paerden ,
Neptunus foon, en die van niemanden met i'waerden
Noch vyer te vellen was, braght metter haeft te been
En in de wapenen fijn volck, dat langh voor heen
Den krygh was af gewent en traegh en laf geworden ,
En doet het fwaera weerom op zijne xyde gorden.
Dees hebben onder haer het Fefcen nynfche heyr ,
Den billicken Falifc, en het Cymij nfche meyr
Met het gebergte, dees Soractis bergh-kafteelen ,
En die den acker van Flavinia beteelen,
En die fichhouden in de boflchen van Capeen.
Sy trecken even fterck van ryen en geleen,
En fmghen haeren Vorft en Overfte tereeren,
Gelijck de fwaenen, als fy tfaemen weder keeren
Van daer zy aefden, een vermaeckeJijck geluyt
Slaen tuffchen 't luchtigh fwerck ter langer halfen uyt:
Depoelvan Afia, deftroom Cayiter, geven
De weer-galm van haer zangh, verdoordeluchtgedrc-
ven.
Men fou niet dencken dat het was gewapent volck Dat dus komt trecken aen, maer neemen 't voor een wolck
Van heefche vogels, die uyt tee nae 't ftrand toe vlogen. Siet, Claufus Rornt oock met z,ijn troepen aengeto- gen
Van't oud Sabynfe bloed. Hy voert een groote macht Self's minder niet als die ; dees is Jt ? van wien 't ge- flacht
En 'thuys derClaudien door Latiumverfpreytis j Nac dat de Roomfe flad ten deele toe geley t is Aen
|
||||
|
Het fevende Boeck. 165
Acnhet Sabynfe volck by 1. onderlingh verdragh,
By wien men oock een hoop van Amiterne fagh En aide benden van Mutusken en Ereten En die van ouden tyd Quiryten njn geheten , Die van Nomentum , die van't vruchtbaere Velijn, Die van Severus bergh en uyt derotfen zijn Die fich afgryfelijck in Tetrica vertoonen, Oock die Caiperien en Foruli bewoonen , En die aen de Rivier Hymel gefeten is, En die den Tyber drinckt en't nat van Fabaris, Die't koude Nuriia te hulp fendt ■> die d' Ortyncn Doen draven over't veld, oock koomen de Latynen, En die , daer Allia het landlchap fcheydt van een En naemaelsFabius de neerlaeghheeftgeleen, Met fulcken menigte gelijck 'er baeren ftorten In 'tmeyr van Libyen wanneer de daghen korten En by dc winter-tyd de fell' Orion in De zee fich bergen gaet, of als 'er in't begin Des vomers aeren door de heete Son verbranden In't veld van Hermus of de geele koren-landen Van Lycien. Hetklinckt en knarftvan menigh fcbild En harnaich door de lucht, en d' aerde dreunt en drilt En davert onder het getrappel van de voetcn. Oock komt Halefus, die van Agamemnons bloet en Een dapper vyand was van den Trojaenfen naem. Hy (pant fijn paerden in, rucktduyfenden te zaem Van volckeren ten dienit van Turn lis , rouwe gaftcn , Die met de ploegh 't gebergt van Mafficus aentaiten Om wyngerden te voen, en die van't hooge land En heuvelen den Raed der oude Auruncen zand, En die daer woonen aen de Sidicynie ftranden, Al Wat de fiad verlaet van Cale, watter van den I. Nae hec onfchaccken Tinde Sibynftjongc dochtercn is'er tuffcficn
Romulus en TytusTatius een verbond gcmacckc dat de Sabyncis mede in de ftad van Romen fouden onttangen werden ende in alics borg'.js van Romen wefen bchtlvcn temojcnileinmja lot verkic- finge van magiftiaetcn. Door-
|
||||
|
*L 66 Het fevende Boeck.
Doorgaenbaeren rivier Vulturnus komt van daen,
Oock fiet m' een grooten hoop van Oskers trecken acn En quae Satikulers. Haer wapenen fij n fcherpe En dunne foiesjes, die s' uyt taeye (lingers werpen, Een kleyn ichild aen den arm een fabel op de zy. Dit 's haer geweer wanneer zy vechten van nae by. Men fal oock uwen naem in mijn gedichten hooren , O Ebalus j die van een Njtafe zyt gebooren, De dochter van Sebeet, daer Telon u by wan Nualbedaegt, toen hy te Caprea, datvan Tlebojers wierd bewoont, den rycks-ftaf had in handen. Sijn zoon, die niet te vreen was met zijns vaders landen Had de Sarraften wyden zyd in fijn gebiedt En wat de Sarnus-ftroom bewaetert uyt fijn vliet, Wie Rufe en Batulum, en velden en geweften Befitten van Celenn', en die men uyt de veften Van't appel-ryck Abel van boven overfiet. Dit is een volck dat op de duytfche wyze fchiet Met fchichten, en het hooft gewoon is te bedecken Met fchorfTen die zy van de kurke-boomen trecken. Haer kopre fchilden, die als halve maenen zijn , En fwaerden glinfteren gelijck een fbnne-fchijn 'T berghachtigh Nurfiaheeft u oock heen gefonden Tenftryde, 6Ufens3 dieinallermenfchenmonden Leeftdoor de groote naem die ghy met dapperheyd Verkreegt, en door't geluck van menigh oorlogs-feyt Te hebben uytgevoert. De groufaeme yEquicolen Sijn uw voornaemfte volck, uytwildernifs' en holen Gewent het wild gediert te ftooren, en de jaght Geftaegh te oefenen, en daer de kley onfacht En hard van kluyten is te bouwen haere landen Met het geweer op zy en wapens in de handen. Sy fcheppen groot vermaeck in ftaegh te loopen uyt Om nieuw' en verfchen roof, en leven van den buyt. Oock is de Priefter van Marrubien gekoomen. Hetgroen en weligh loof van vette olyve-boomen Ver-
|
||||
|
Het fevmde Boeck. 267
Vercierde fijn helmet; Archip, de Coningh, zond
Dien dappren Umber uyt, den fterckiten die men vond. Hy braght in flaep door zijn begochlen en gezangen 'T vergiftige gedrocht van adderen en flangen; Hy wift haer boosheyd te verfaghten en genas Door fijne kunft al wat daer van gebeten was: Maer hy will ghenen raed door finghen en belezen Van een Trojaenfche punt de wonde te genezen; Sy luyftert nae gheen Zangh die flaepen doet, en part Op kunft noch kruyd dat op de Marfer-berghen waft. In 'tbofch Angitie beweenden hem de boomen : Fucyn befchreyd' hem in de klaere water-ftroomen Van zijn kryftalle Meyr. Oock gaf fich nae den ftryd De fchoone Virbius, de foon van Hippolyt. Hy wierd gefonden van fijn moeder Aricye, Een wacker karel, in het bofch van Eugerie Stil-fwygend opgevoedt by d' oevers van Hymet, Alwaer Diana met der beeften bloed en vet Haer licht verzoenen laet, en eyfcht geen offerhande Van koftlijck menfche-vleys dat op haer auter brande. Want nae dat Hippolyt gekoomen was om hals Door flimme treken van fijn ftiefmoer Phedra, vals Van haer beticht, en hy voldaen had met fij n leven De ftraf en vloeck die hem fijn vader had gegeven, Doorfchrick derpaerden op den hoi geraeckt, gelieurt En, in de leyts verwart, tot flenteren gefcheurt, Werd hy gefeyt weer van de dood te zijn venefen En in het leven op een nieu w gebraght te wefen Door kracht van heel-kruyd en de liefde van Diaen. Maer Jupiter gebelgtdat yemand daer van daen, Van uyt de duyftrehel een fterflijck menfch fouwhaelen En brengen weer in'tlicht,dreef met fijn blixem-ftraelen Den vinder van dees kunft en drancken 1. Phebus zoon, Nae't Stygifche maras en woonplaets van de doon: |
||||||
|
1. ^Efculapius.
|
||||||
|
Maer
|
||||||
|
•2.68 Het fevende Boeck.
Maerdoch Diana heeftHippolytus veifcholcn
En aen Eugeria geibnden en bevolen Om in de boffchen van Icalien allcen En onbekent fijn tyd aen't jaegen te befteen, En wilde dat men hem daer Virbius fouw nommcn Hierom is't dat 'er noyt geen paerden moghen kommen Ontrent de kerk of't woud, geheylight aen Diaen, Om't ongeluck dat van de paerden quam van daen , Om dat fy fchrickten voorde groote zee-gedrochten > De waghen wirpen om, en om het leven brochten Den armenjonghelingh i. toen hy was op de vlucht. De zoon nam niet te min in't ryden 7.ijn genucht En dee fijn paerden lanx de vlacke velden dr-aeven Die vol van vyer en moed den roock ter neus' uy t gavcn, En rende nae de krygh met voile toomen heen. Prins Turnus felver, braef van lichaem en van leen, Is een van d'eerft'en freeckt fijn hooft met hals en fchoere Uyt boven all', en doet fich door de troepen voeren. Hy had fijn fwaerd op zy, een driemael clubble veer Stack op zijn helm en op den top ftond een Chimeer Dievlamenvonckenblies uyt haer begloeydekaecken. Hoe meer de flryders in den ilagh ter neder maecken, Hoe meerde hitte waft door 'tftorten van hetbloed : Hoe meerzy grimt en giert, hoe meerder vyer en gloet Sy uyt haer backhuys fpoegt, maer 3 .'io, nu bewaffe Methayr, ennueenkoe, vercierdezijnrondafle Met blinckend goud en Itackhaer hoornen op (een groot Bewys en blyck van wat voor ouders dat hy fproot) 2. Hyppolytus de vlucht voor fijn vader Thefc'us gcnomen hebbende
geraecktcmet fijne wagcn op het ftrandaen 't holicn door dien fijn paerdenaldacr vcrfchricktcn van de zee-monfters, die Egeus aldaer bcflclt hadop't verfocck van fijnfoon Thefeus om fich te wnkcn ever 'tongelijck dat hymrynde op dcacnklachte van vrou Thcdra hem vanfijn foon Hyppolytus gedaen tczijn. j.Dedochter des Koningsor Stroom-god Inachusi dacr Jupiter op vcr-
lieft was,cn om van Juno, die op den aengangh cjiutn , njet bikenc te wefca in ecu koe van hem vciandcrt. Oock
|
||||
|
Hetfevende Boeck. z (■> 9
Oock fiet m' er Argus, dien de jonck-vrou was bevolen,
En vader Inachus, die half in 5t liefch vcrfchoolen
Uyt een gegroefde kruyck fijn kiaere ftroomenfchiet.
Hem volgteen wolck van volck te voctib vermen 2ier.
Het heele veld is dicht en dick van beukclaeren.
Hieris d' Argyffe jeugd, 1. die van fijn lands-luy waeren,
Aruncers, Rutilcrs, envolckrendieweleer
Sicaenen fijn gendemt: hier is't Sacraenfche heyr
En de Labifcen met gefchilderde rondaflen,
En wat de boflchen, die ontrenc den Tyberwaflen
Enheylgenoever van Numykus,ploeght, of bouwt
De Rutels5 heu vels met de kouter: wat fich houdt
In het Circcefch gebergt en fteden die daer leggcn
In't land daer Jupiter van Anxur heeft te feggen,
En daer x. Feronia vermaeck neemt in haer woud
Dat zy weer groenen dec met nieuw-gewaffen hout:
Oock die in Satura aen 'tfwerte waterpaelen,
En daere de koele ftroom van Ufens door de daelen
Sijn wegh foeckt nae den zee. Hierkomt Camilla by ,
Een dapper oorlogs-wyf, en voert een ruytery
Welopgezeten en die van het koperglommen.
Sy was van hetgeflacht der Volfcen afgekommen
En niet gewent, gelijck 't met andere vrouwen gact>
Hetfpinrock van Minerf te handlen, nochhaer naet
Noch foom te naeyen, maer fich t' oefenen in't ftryden,
En, noch een maegd, in't veld te harden, en te lyden
'T gevaeren ongemack des oorlogs, en gefwind,
Te loopen op een ren te voet voorby dc wind.
Sy had wel over gras en koren heen gevlogen
En onder haer en had noch top noch acr geboghen,
I. Volgens *t gcene dat in dir fcv«ndc boeck hicrvooren van Amarc
gefeytisvan Turnus, Hy is gcfprootcn uyt de Griecfche Koninck- lijcken. z. DeGodinnederboflVhen , defe had eenbofch leggcn onder den bergh
Somites het welcke by ongcluck vcrbrandc , ende alsdcomleggende luydeti haerbcelr daer van dacnddeis wilden biengcn fchielijck we. derom rtocn wicrd. Of
|
||||
|
1.70 Het fcvende Boeck.
Of over zee gefnapt en baeren, fonder dat
De vlugge zoolen van haer voeten wierden nat,
De jongh' en oude, wijfs en kinderen met hoopen
Ten huyzen uytgeftort en van het land gelopen
Verwondren zich en fien haer met verbaeftheyd aen',
En blijven met den mond verflaegen open ftaen
Hoe heerlijck 't purper ciert en deckt haer gladde fchoe-
ren,
Hoe fy haer hayr met goud weet aerdigh op te fnoeren , Hoe fy een Lycifchen pyl-koker heeft gelaen En voert een herders ftaf van myrt met fcherp voor aen. |
||||||
|
Eynde desfevende Boecks.
|
||||||
|
IN-
|
||||||
|
471
|
||||||
|
I N H O U D.
|
||||||
|
Des achfien Boecks.
TUrnus fteeckt het vendcl ten burghe van Lau-
rentenuytendeverweckttot fijne hulpe ganfch .Latium cnde de omlcggende Steden. Oock werd Ve- nulus nae Argos aen Diomedes ghefonden om hem mede tot den oorlogh op te hitfen. Dit heeft Eneas, fichopdeweynightevanzijnvolck niet wel betrou- wende, bewogen, op de aenfpraeck van Tyberinus de rivier op te vaeren nae de plaetfen daer Romen naederhand gebouwt is , ende aldaer hulpe te ver- foecken van de Coningh Evander, die voorvluchtigh uyt Arkadic op den bergh Palatinus een ftad ghe- bouwt had ende de felve Pallanteum genoemt. Evan- der fijne komfte verftaen hebbende heeft hem vrien- delijckter herberge ontfangen ende mede op'toffer- feeft van Herkules, dathyjuyftdoemacls hiel, ge- nodight ende de oorfaeck van dien kortelijck ver- haelt hebbende de vermaerfte plaetfen van dat ghe- weft aengewefen. Eneas des anderendaegsvierhon- dert ruyters onder het bevel van den Prince Pallas , Evanders eenige zoon, van hem gekregen hebbende heeft een gedeeltevan fijne troepen de rivier af ghe- fonden ende is met de refte getrocken nae Agylla, een van de belle fteden der Tyrrheenen, die met een doo- delijcken haet ingenoomen was tegen Mezentius en hem om fijne wreedheyd en tyranny uyt fijn rijck ge- jaeghthad. Ondertuffchen fmeedt Vulkanus, door dc
|
||||||
|
devleyerijen vanfijnegemaelinne Venus bewoogen,
wapenen voor Eneas die van haer aen hem wierden. gebraght, die groote vreugde in de fraeyheyd der lel- ve fcheppende alles neerftigh doorfiet ende zich ten hooghftendaeroververwondert byzonder over den fchild, waer op alle 't geen dat van zijne naekomelin- gen foude uytgevoert werden, feer kunftigh was uyt- gebcclt. |
|||||
|
H E T
|
|||||
|
27J
|
|||||
|
HET ACHTSTE BOECK.
SOhaeftals Turnus had het Vendel uytgefteken
Van het Laurentfche Slot, ende trompethet teken Des oorlogs blies, en hy de fweep aen't heet gefpan Van fijne paerden gaf, en het gerammel van De wapens hooren liet, geraeckte 't land in roeren , Heel Latium te been, en alle volkren fwoeren Te faemen, heel onftelt, met onderlinghen eedt: Dejonghe manfchap dreygt en toont haer woeft en hcct.| MeflapUs, Ufens> deverachtervandeGoden Mefentius} en noch meer Overftens, ontboden En ruckten 't al by een van over al van daen, Ontblooten 't land van volck om Turnus by te ftaen.' Nae i. Diomedes Had werd Venulus gefonden Om hulpaldaer te gaen verfoecken, en oirkonden Hoe dat Eneas is gevallen in het land En met fijn volck in' t hert van Latium houd ftand En voert fijn Huys-goon in, verwonnen van te vooren,' En feyt dat hem dat Rijck van't Nood-lot is befchooren: Hoe voorts veelvolckerenhem daerzijntoegedaen En fich vervoegen aen de zy van den Trqjaen: Dat men van zynen naem weet over al te fpreken: Dat Diomedes, by Latinus vergeleken En Turnus in dit ftuck, felfs beter afzien kan Wat dathetopxetzy van den Dardaenfen man , Wat voor een uy tflagh van den oorlogh hy te hoopert En te verwachten heeft indien 't wel af wil loopen En deFortuyn hem komt te dienen in het veld. Dusgingh'tin Latium :.maer den Trojaenfchenheld Dit alles fiende werd door veel bekommeringen Gedreven gints en weer , die fyn gemoed befpringen , I. Diomedtj uyt fijn Rijck JE.to\itn vcvdreven of gewefcen lijode
heeft in Apuli«n fich bcgcven cnde aldacr ccn ftad gcbou: die Argos. of Argyripaendc naenwds Arpolgenoemt ii. S Dan
|
|||||
|
174 Het achtfte Boeck.
Dat hy verdeylt en ruckt gefwind nu hier en dan
Weer derwaerts heen,, en al wat hem ontmoeten kan Leyt hy vaft over in fijn finnen en gedachten. Gelijck by fonne-fchijn of in de klaere nachten By>t helder maene-licht het koopre becken geeft Haer weerfchijn, en den glans van't nat, dat daer in leeftj Dooralle plaetfen vlieght, en in de lucht geheven, Werd tot de folders en gewelffels toe gedreven. 't Was nacht, en al het vee en al't gevogelt moc
En vaft en diep in flaep, (loot nu zijn ooghen toe, Wanneer Eneas, vol van zorghen en gedachten, En in de krijghbelaen, die hy hier had te wachten , Daer droefheyd en verdriet en fwaerigheyd in ftack, Sich aen den oever-kant en onder 't kouwe dack Des blaeuwen hemels in het gras terneder ley, en Geraeckte mettertyd in flaep, naelanghte beyen , Gelijck Jt de fulcke gaet die fo bekommert zijn. Hem fcheen de plaets-god felf, den ouden Tiberijn » Te borlen op uyt fijn ghenughelijcke ftroomen En rijfen onder 'tloof van popeliere-boomen. Hy had' een blauwe keel van enckel linnen aen En omzijn hayr eenkrans van ruygt' enrietgelaen- Toen dacht hem dat hy hem dus aen begoft te fpreken En zijne forghen met dees woorden af tebreken: O ghy, die van't geflacht der Goon gefproten zijt, Die de Trojaenfche Stad, haer vyanden ter fpijt, Ons weder toevoert en de Pergameenfe muyren In uw bewaeringh hebt, die eeuwigh fullen duyren; Die, op den bodem van Laurenten langhen tijd Verwacht, in Latium nu aengekoomen zijt: Hier is uw huys daer ghy fult vaft en feker woonen. Houw maer niet af, en wilt u kloeck en hertigh toonen: Weeft voor het dreygen van den oorlogh niet vervaert: De moed en gramfchap van de Goden zijn bedaert. En nu, op dat u dit niet fchijn maer ydel droomen, Suit ghy ontrenthet ftrand en onder eykc-boomen Siea
|
||||
|
Hetachtfie Boeck. ij$
Sicn leggen tegen d'aerd'een wit en machtigh fwijn
Met dertigh biggens, die rondom haer fpeenen zijn Aen 't zuygen, mee al wit. Ditis de rechte ilede , Dit is de plaets , daer ghy nae all' uw fwaerigheden Een llad fult timmeren : hier fultg' in veyligheyd En feker ruften gaen van all5 uw arrebeyd. Askaen fal nae't verloop van dertigh jaeren bouwen De ftad van Alba; wilt net vry voor waerheyd houwen Dat ick u fpel, en neemt wel acht op't gheen ick u In't kort verhaelen zal hoe ghy die dinghen nu Tc boven koomen zult die thans zyn voorgenomen : D' Arkaders , een geflacht van Pallas afgekoomen , Die met i. Evander acn-gefpannen de banier Des Coninghs volgden tot gefelfchap, koolen hier (Nae dat hy uyt het Ryck fijns vaders was verdreven En door fijns moeders raed fich had te ichcep bege ven } Een plaets in dit geweft en timmerden aldaer Een ttad in hetgeberght, die nae haer groote-vacr (Den ouden Pallas) Pallanteum is geheeten. Dit volckis tegen die van Latium gebeeten En ftaeghin oorelogh: voegt dees' aen uwe z.y , Maeckt faemen een verbond en ftaet malkandren by. Ickfelver fal u, langs den oever, myne ftroomen Met riemen tegen-ftrooms voorfpoedigh op doen koo- men. Enugeleydengaen. Op, op, Godinne-zoon : En, al fo haeft den dagh het llerre-licht komt doon , Draeght uw gebeden op aen Juno nae behooien : Soeckt met ootmoedige beloften haeren tooren En dreygementen te verwinnen , en als ghy Uw faeck te boven lijt doet dan wat eer aen my. I. Evander, achtf r-necs van Pallas, nae hetombrengen fijns vaders uft
Arcadien voorvluchtigh is in die quanicr van Itahcn met dc zijne die hem vergefclfchapen gekomen, dacr hy dc Aborigenct verdreven hectc endc een ftad gibouwt die hy nae fijn ovcr-groote vader 1'allanteum gcnocrathccfc, alwacr naemaels dc ftad Romegcfticlu is. <> i Ick
|
||||
|
176 He* achtfie Botch
Ick ben den Tyber, die ghy ziet met voile ftroomeft
De kanten fchuyren die my wederzijds bezoomen, Die met mijn blauwe vloed het vette land befny. De Goden hebben gheen rivier (o lief als my. Hier is mijn groote huys} dat boven hooghe fteden Sijn hooft verheft. Dit was het eynd van zijne reden- Hy had gefeyt, en gingh fich wederom terftond Verbergen in fijn kolck en gaf hem nae de grand , Waer mee de nacht en flaep Eneas ftrax begaven. Hy ryft, en fiende dat de Son begon te draeven Ter Ooft-poort uyt fo heeft hy met een holle hand Godfdienitelicka. gefchept wat waters aen de kant En fij ne ftem aldus ten hemel op geheven: O Nymfen, Nymfen van Laurenten, daer het leven En af komft en geflacht der Stroomen komt van daen , En ghy, O Tyberijn, neemt doch Eneas aen : Ghy, met uw' heylge vliet, will' eenmael hem bevryden Van al 't gevaer, en maeck een eynde van zijn lyden. Wat water dat het z y, wat bron, wat fprongh, wat vliet, Daer ghy u in onthoudt, die over ons verdriet Toont uw meedoogentheyd: waer ghy van daen moogt koomen >
Wat land ghy overvloeyt, Ofchoonfte van de ftroomen, Waer ghy uw hooft verheft: ick fal u nimmermeer Vergeten dienft te doen met danck en ofFer-eer. Gehoornde heerfcher der Helperifche Rivieren Stae ons ten laetften by, en maeck doch goedertieren Uw godlijckheyd by ons een weynigh naeder vaft. Dus fpreeckt de Vorft en geeft daer op ten eerften laft Uyt hjn geheele vloot tweejaghten toe te ftellen, En die van wapenen} van kloecke boots-gezellen En riemen te verzien. Maer fiet eens wat men daer Een vreemd en wonder ftuckheel fchielijck wierd get waer: *. Om fich met hec levend 'water te zuyveren, int raaclen daer van
pvoevendc. Mem
|
||||
|
Het achtfie Boeci ijj
Men fiet in't bofch aen den begraefden oever-liggen
Een haghel-witte zeugh met hagel-witte biggen, Die den godvruchtigen Eneas flachten dee Enbrengenvoor'tautaervanjuno, omdaer mee Haer offerhand te doen en wat te vreen te ftellen. De Tyber had des nachts zijn ftroomen doen ontfwellen En heel dien tyd de vloed te ruggewaert doen gaen Waer door het water was gezackt en bly ven ftaen So ftil en effen als het doet in ftaende poelen Of in de meyren die gheen vloed noch ebbe voelen, Op dat men met gemack de ftroom op roeyen koft : Waerom het bootfvolck met een groote lull begoft De reys te vorderen die men had voorgenoomen. De fchepen, wel geroet, gaen ftuyven door de ftroomen. De boflchen} 't waeter bey verwondren haer alhier (Sulcks ongewoon ) te zien van verr" op de rivier 'Tgeflicker van geweer , helmetten, beuckelaeren , En fchepen dry ven die heel moy befchildert waeren. De maets en ruften niet, haer fnelle riemen gaen Geduyrigh dagh en nacht: fy roeyen wacker aen En raecken menigh rack en bocht door d' efFe ftroomen Te boven tuflchen 'f groen van velerhande boomen Dat haer weerzijds bedeckt. De Son-koets was geraeckt Tot aen het zuyder fleyl, daer hy de middagh maeckt, Als men van verr' het Slot en muyren hecft vemoomcn En enckle dafcen, die de moogentheyd van Romen Nu tot den hemel toe heeft door de lucht gebraght. Evander toen ter tyd was noch van kleyne macht. De gaften fetten het ftrax derwaert heen, en ftuyren De fchepen nae de ftad en naederen de muyren. 'T gebeurde by gevaldat op dien felven dagh De Coningh in een woud, dat voorde veftingh lagh, Den grooten Hercules en andere Goden mede Tereere, nae gewoonte een plechtigh offer dede. Sijn zoon, die Pallas was geheeten, en de blom Des jonghe rnanfchaps en het puyck der edeldom S j En
|
||||
|
ty% Het achtfte Boeck.
En'sConings armen Raed braght reuck-werckby, en
roockte
Met wieroock op't autaer, daer 't lauwe bloed opfmoock- te.
Maer alfo haeft als zy de fchepen, hoogh-geboeyt, Vernaemen daer van daen : dat men het bofch in roeyt En tuflchen 't dichte hout quam foetjes aengevaeren: Verfchrickten s' altemael die aen de taefels waeren En ftonden op, verfet door't onverwacht gefight. De ftoute Pallas grijpt ten eerften nae een fchicht, Gebiedt dat zy hierom de feeft niet af en braecken En vliegtie te gemoet die defe ftooringh maecken. Hou, mannen, riep hy van een heuvel af, en fegt Wat oorfaeck dat u port een onbekende weght Te foecken herwaerts aen: waer is de reys gelegen ? Wat vokk? waer hoort ghy 'thuys? hoe zijtghyons genegen ?
Brenght ghy ons peys en vree of krygh en oorlogh mee ? Waer op Eneas hem terftond dit antwoord dee Van de campanjen af} en heeft hem toe gefteken Een vree-tack van olyv', en vingh dus aen te fpreken: Ghy ziet hierrriannen die van Trojezijn van daen > Die tegen den Latijn het harnas trecken aen Van wien wy vyand zijn, die uyt het land verdreven Door trotzc krygh ons nae Evander toe begeven : Hem foecken wy; ey, brengt hem defe boodfehap aen En wilt uytonfen naem den Coningh doen verftaen Dat uyt Dardanien veel braeve en uytgenoomen Cryfch-vorften hierom hem te bidden fijngekoomen Dat hy met zijne macht haer wapens by wil ftaen En ondereen verbond den vyand tegen gaen. Op defc groote naem ftond Pallas als verflaegen : O, zeythy, wieghy zijt, diehier omhulpkomt vrae- gen,
Treedt uyt uw fchip en fpreeckt mijn vader felver aen, Neemt herbergh in ons huys: 't fal voor u open ftaen. Hy
|
||||
|
Het achtfie Boeck. 179
Hy greephemby de hand en bleef 'er vafl: aen hangen,
Omhelfd' hem dicht en heeft hem vriendelijckontfan- gen.
Sy gingen nae het bofch en fcheyden hier van daen. Toen fprack Eneas der Arkaden Koningh aen Met minnelijcke tael: O befte der Argyven, 't Heeft de Fortuin gelieft met tacken van oly ven In mijne hand my hier by u te fenden om Een bee te doen, by wien ick onbekommert kom: Want ick en heb my niet gefchroomt u aen te fpreeken Schoon dat ghy waert een Vorft een Overfte der Gre- ken
En uyt Arcadien; fchoon ghy waert bloed-verwant Der 1. beyde Atryden vanuw over-groot-moers kant: Maer mijne vroomheyd en d' Orakels van de Goden Van wien ick herwaerts aen te koomen ben geboden , En ons voor-ouders aen malkanderen vermaegt, Daer by uw groote naem, daer,'t over al van waegt, Die hebben my by u doen fonder vrees begeven En door het noodlot vry en willigh hier gedreven. Dardaen, gelijck als van de Griecken werd gefeyt, Die d' eerfte gronden heeft van Ilium geleyt > Trock heen en gaf fich nae der oude Teucren landen. Hy was 1. Electraes foon, en zy een dochter van den Beroemden Atlas, die den hemel onderfchraeght En op fijn fchouderen met al de iterren draeght. Uw vader was Merkuur, dien (fo men moet geloven Het gheen ons is gefeyt) de blancke ^. Majaboven I. VanSccrope.de dochtervan Atlas , isOenomaus gtkoomen , ende
van hem Hippodamia , waer by Pclops gewonnen heeft Atreus > de vadcrvan Agamemnon en Menelaus, die hier Atryden werden ge~ menu , dat is > Atreus foonen. 1. Een dochter van Atlas by welckc Jupiter Dardanus wan.
*. Een dochter van Atlas dier Jupiter Meicurius by wan > van wien E- va.'ulcr gikootnen is, |
|||||||
|
Op
|
|||||||
|
s +
|
|||||||
|
a 80 Het achtfie Boeck.
Op 'tkoud geberght ontfingh en baerd': eetidochter van
Den eygen Atlas, fo dat men veel hooren kan Dat onfer bey geflacht is uyt een bloed gefprooten En van ter fyden uyt de felve ftam gefchooten. Waer op ick fteunende voor my niet nodigh vond Dat ick voor uyt aen u gefanten herwaerts zond Of eerft behendiglijck door andere dee vraegen Om u te fpreken, ick, ickfelfs heb 't willen waegen, Ick heb mijn eygen hooft noch leven niet ontfien Om u te bidden of ghy my de hand wilt bien. De felfde 3. volckeren van 4.. Daunus, die u quellen Met wreden oorlogh, fijn 't, die tegen my haer ltelkn In wapenen en hard vervolgen, vol van waen Dat heel Hefperien, fo zy ons hier van daen Verdry ven, onder 't juck van haer fal moeten bucken 3 En, fo haer tegen ons den oorlogh wil gelucken, Sy meefter fullen zijn eer langh van bey de zeen, So van, die boven 't land befpoelt} als die beneen. Eaet ons malkanderen beloven trouw te wefen: Ick hebbe mannen, die den oorlogh niet en vrefen' Een dapper volck, dat langh de proef heeft uytgeftaen. Terwijl Eneas fprack fagh hem Evander aen
En luyfterde met ernft en aendaght nae zijn reden, En If et fij n oogh geftaegh van boven tot beneden En over heel zij n lyf met groot verwondren gaen. Toen fprack hy dus in't kort: Manhaftighe Trojaen 3 Hoe welkom zijt ghy my! met wat genegentheden Ontfangh ick u! hoe komt in uwgefight en leden En ftem den dapperen Anchifes my te voor! My dunckt dat ick hem zie en felver fpreken hoor. Want het gedenckt my noch, al is 't vry langh gele* den,
Dat Priaem treckende nae fijne fufters Steden 7 5. De Rutilers.
4. De vadervanTurnm,
|
||||
|
Het acbtfte Boeck. ^8l
NaeSalamyne, 't koud Arcadie onderweegh
Eens quam befichtigen : ick had toen noch te deegh Gheen baerd , en d5 eerlle wol begon eerft uyt te koomen.
Ickfagh de Vorften der Trojaenen, mans als boomen, En Priaem felver fagh ick met verwpndringh aen: Maer boven alle ftack Anchifes uyt in't gaen. 'T bloed wierd my in het hert met groote lull pnfte- . ken,
Ick was begerigh om die man eens aen te fpreken En wenfchten hem de hand te geven: daerom trad Ick tot hem toe en braght hem binnen mij ne ftad Van Pheneus, daer hy my in't fcheyden heeft gegeven Tot een fchenckage een rock, daergoud was door ge« weven ,
Een koker was 'er by, met pylengeftofFeert Uyt Lucien, heel fchoon; noch heeft hy my vereert Twee goude toomen, die 'k aen Pallas heb gegeven, Aen mijnen foon, by wien s' in eere z,ijn gebleven En tegenwoordigh noch te vinden fouden z,ijn. Daerom, 't geen ghy verfoeckt, uw rechterhand en Sijn al voorheen gevoeght, 't verbond is algeflooten,
En mergen uchtend, als de Son weer aen komt flooten En't dagh geworden is, fal ick u hier van daen Verblydt en wel te vreen met byftand laeten gaen Van volcken geld. Maer nuverfoeck ick u, mijnvrin^ den,
Wijl ghy gekoomen z,ijt, dat ghy u oock laet vinden Met ons op 't jaerlijx feeft, dat nodigh voort moet gaen
En zit goed-gunftigh met uw bond-genooren aen. Viertdefen blyden dagh met uwe kammeraeden Enleert van nu af aen haer tafel niet verfmaeden. Dus fprack hy en beval dat men de fpijs weer op De tafeb brengen fou', en bekers us en kop Weer
|
||||
|
a 8x Het a chtfle Boeck.
Weer haelen voor den dagh, en fette de genoden
Selfs neer op bancken van een deel begraefde zooden Eneas, muntende ver boven andren uyt? Boo hy een zitten van een ruyghe leeuwen huyd Opfijnahornenthroon. Hetpuyckderjonghelingen, De Prieftrs van't autaer , elck even vlijtigh, bringen Gebraedeningewand van offer-ftieren aen En heele korven broods tot boven toe gelaen, En krygen wijn om daer de bekers mee te vullen. Eneas, en met hem de jeugd van Troje fmullen Van rugh en ribben en't geheylightingewand. Als nu den honger was geboet en hand en tand Begon teleggen heeft de Coningh aengeheven Trojaenen, die u hier ter herbergh hebt begeven , Gheen ydel by-geloof noch geen onwetenheyd Der oude Goden heeft ons hier toe aengeleydt. Dat wy dit jaer-feeft, dees gewoone maeltyd houwen, Dat wy dit auter voor (o grooten godheyd bouwen , Dat doen wy en dees' eer vernieuwen w' alle jaer, Om datwy eertyds van een gruwelijckgevaer Behouden fijn geweeft. Wendeerft uw' oogen heenen Nae defe klip die daer hangt met gebrooke fteenen , Hoe dit gevaerte wijd geworpen leyt van een, Hoe woeft dit bergh-huys ftaet, hoe defe rots van fteen Een groote val heeft mee geileept. Hier plagh voor defen Des rovers Catus hoi, half menfch half beeft, te wefen Ver achter in't geberght, dat niemand kennen kon , So wild was hetbegroeyt : de ftraelen van de Son Befcheencn 't nimmermeer en konden 't niet genaeken; Staegh v/as'er d'aerde laeuw van verfche moord^op ftaec- ken
Stond menigh menfchen hooft of hingh'er voor de poort
Van etter vuyl en bleyck van die hy had vermoordt. Het was Vulcaen die dit wanfchapen monfter maeckte , Dat met een grooten romp daer heenen trad, en braeckte En
|
||||
|
Het achtfle Boeck. 2.83
En fpoogh fij ns vaders fmoock en vy er ter kaecken uy t.
De tyd heeft eenmael oock ons ongeluck geftuyt
En braght ons byftand, daer w5 om wenfchten, by door
't koomen
Van defen God. Want als den dapperen en vroo men Verloffer Hercules wel eer uyt Spanje quam, Daer hy Geryon met drie lijven doode, nam Hy hier zijn deurtocht, bly en moedigh op de zeege En op fijn goeden buyt, by hem aldaergekreege, En dreef fijn ftieren en geweldigh vee alhier Ter weyde, daer hy't dal befloegh aen de rivier Maer Cacus heet op roof en dievery te plegen En als verwoedt, om niet te laeten achterwegen Vanfchalckheyd enbedroghen alle fchelmerij, Kreegh heymlyck uyt de ftal vier ftieren aen een zy Van d'alderfchoonfte die in heel de koppel waeren, En fo veel koeyen mee, heel fraey enjongh van jaeren, En heeftfe nae fijn hoigetrocken met de ftaert Op dat gheen voorwaerts fpoor van die hy achterwaert Getrocken had de plaets fouw melden of beklappen: En, hebbende de wegh met ruggelinge ftappen Verbyftert, had hy s' in fijn duyftre rots gebrocht, Alcides vond fe niet hoe naerftigh dat hy focht, Om dat de voeten hem van de fpelonck afleyden. Als hy nu was gereedt om daer van daen te lcheyden En dreef het zatte vee ter ftallen uyt , begon Het goed te bulcken fo vervaerlijck als het kon En vulde *t hecle bofch en heuvelen metloeyen Als het de wey verliet: wanneer een van fijn koeyen Uyt het geweldigh hoi daer loeyde tegen aen En heeft de koe-dief in fijn ydle hoop verraen. So haeft als Hercules dit bulcken quam ter ooren Onftack hem'tbloed, de gal door dulligheyd en too- ren
Geraeckt in brand; hy vat de wapens in de vuyft Enkrijght fijn fwacre knods metmenigh quaft en knuy.fi^ En
|
||||
|
z84 Het achtfte Boeck.
En loopt dc bergen op die nae de wolcken ftreven.
Toe faghmen d'eerile mad den rover Cacus beven En van gclight verbaeit. Hy ftelt het op de vlucht En fnelder, dan de wind vlieght door de dunne iucht» Set hy't recht uyt, foo veel als hy kon recken, heenen Nae zijn fpelonck:de vrees geeft vleugels aen de beenen. *t Was noch niet langh geleen dat hy lich hier verftack Daer hy de keetens met derhaeft in Ilucken brack En wirpden fwaeren fteen vanboven nae beneden Die aen het yfer hingh door's vaders kunftigh fmedcn, En naeulyx was den boom noch voor de deur gedaen , Of fiet Alcides komt als dul geftooten aen En fagh rondom of hy geen toegangh kon verfpieden, Hy knarft op zijn gebit, de gal was aen het zieden Van gramfchap i driemael is hy om 't geberght gegaen Van Avenfijn, driemael floegh hy fijn handen aen De fteene poort, maer te vergeefs om die te wrkken t Driemaelvermoeyt ginghhy in't dal fichneder fchicken. Recht boven op den rugh van't hoi van defen dief. Daer ftond een fpitfe klip, al waerfy haer verhief Tot in de lucht toe met veel afgekante rotzen : Sy was heel hoogh om fien en fcheen de maen te trotfen, Een rechte plaets voor't quaed gevogelt} om daer op Te neftelen; {y hingh en helde met haer top War nae het water, aen de llincker zy gelegen $ Hy zet zijn voeten fchrap en duwt-en fchuyftfe tegen De rechter over, wrickt en fchudtie gints en weer En maeckt haer wortel los te grond toe} ftortfe neer Met alle macht: de lucht gaf door het nederkoomen Een gruwelijck geluyt, den oever van de ftroomen Sprongh van malkandren, de rivier Hep ruggewaert V an groote fcbrick: maer'thol en yfTelijck gevaert Van Cacus roof-neft is heel aen den dagh ghekoomen En't duyftere Paleys heeft ftrax het licht vernoomen. Gelijck of d'aerde. door een grootgeweld vane-en Geborflen, opende de plaeticn van beneen > |
||||
|
Ret achtfte Boeck. aSj
£n '* bleyke Rijck dat fo gchaet is van de Goden ,
Onfloot, fo dat men in den afgrond van de doodefl Dat grouwelijcke hoi van boven necrwaerts zagh , En fchimmen fiddren door den inkomft van den dagh. Weshalven Hercules hem, die door't fchielijck lichtea Was tegen hoopbetrapt, befchoot metfelle fchichtcn En fat hem achter her met allerley geweer Hy diende fich van als, en gingh hem dicht te keer Met tacken van't geboomt, met groote molefteencn , Die vreeflijck baerd5 en bruld' en niet en will waer hee* nen,
Dewijl de holle klip hem om en om Sefloot. Maer Cacus fiende zich in groot gevaer en nood En dat hy't met de vlucht hem niet en kon ontleggeri Blies uyt fijn keel-gat ('t is een wonder om te feggen ) Een gruwelijcken roock, die de fpeloncke met Een dicke duyfternis rondom heeft vol gezet, Gemengt met vyeren vlam} die fchielijck opgekoomen Het hoi verdonckert heeft en het gelight benoomen. Dat lee Alcides niet, die vol van moed begaf Sich haeftigh met een fprongh door't vyer van boven af Daer d'alderdickfte fmoock van ondren op quam wal- len,
En is den rovervoorts in 'tduyfteraengevallen En vatt' en klemd' hem dichc die vier en vlammen fpoogh,
Macr te vergeefs, foo dat hem't een en't ander oogh Vloogh uyt de kop, en hingh welhaeft op fijne wangen, En liet niet af van hem te perffen en te pranghen Voor dat hy hem de keel toe worgde, droogh van bloed. Hy ruckt de deur ftrax op j geeft aen 't geftoole goed Den open hemel, fleepthembuyten metde beenen En werpt het lichaem van 't wanfehaepen drogh gints heenert.
De luyden konden haer met kijeken niet verzaen Aen't felle wezen, aen njn groufaeme ooghen s aen De
|
||||
|
-
|
|||||
|
a 86 Het achtfie Boeck.
De borftelige borft van die half menfch half dier was ,
Noch aen fijn keel, daer 't mi al doof en fonder vier was.
Sints vierde men het jaer-gety van defen dagh
En de naekomelingh doet fo zijn voorzaet plagh.
Het heeft zijn aenvangh van i. Potitius genoomen:
Pinarius en die van hem fijn afgekoomen
Die dienen den autaer als men den godfdienft houdt
Van Hercles. Defen heeft hy opgerecht in't woudt
Wy fullen die altydts den aldernoogfte noemen
Hy fal 't oock altyds fij n daer wy op fullen roemen.
Daerom, 6 jonghe luy, tot een erkentenis
Van defe weldaed, die ons hier bewefen is,
Bekranftuwhair metloof, reycktwijntoemet uw han-
den,
Roept den gemeynen God dien wy dit offer branden, Weeft ruftigh fchenckt en plengt den wijn in overvloed Ter eere van den held door wien wy zij n behoedt. Dus fprack Evander, als een krans van i.pople-blae- ren,
Van verwe twederley, befchaduwde de hairen , En't loof van Hercules om 't hooft gevlochten hingh En yder in fijn hand den heylgen %. kop ontfingh. I. Hercules had aen Potitius en Pinarius > twee oude Arkaders, ge-
wefen hoe hy gedient wilde zijn: macr Tinarius 's avonds niet wel opgepad hebbende quam als het ingewand van dc ofFerhande was opgegeten, waerom Hercules vcrfloort wefende ordmeerde dit het gefcin van Pinarius alleen , als men hem offerde , dienen foude terwijlen Potitius ende de lij ne het offerwerck deden en banc- kctteerden. I. Als Hercules een reys ter helle doen foude, koos hy voor fijn krans
de witte popclier, welckers blad aen de eene lijde, die fijn hooft ■raecktei wit geblcven is > fijndedeandere bruyngewordenvan de verwe der helle. I. (n oude boecken leeft men dat Hercules gaende nae Italien een
gvooten houten beker mede nam, die fy in hacrcn godfdienft gc- bruyckten, ende om dat hy niet vermolfcmen foude met hars of peck geftrcken bewaerden. Strax
|
|||||
|
Het achtfte Boeck. % 87
Strax plengden s' altemael de wijn met vrolickheden
Op tarel voor de Goon en hebben s' aen gebeden. En nu begon het nae den avond toe te gaen Wanneer de priefters en Potitius voor aen Heen gingen om van nieu's de tafel toe te H-ellen. Sy droegen offer-vyer: met ruyge bonte vellen Was haerhet lyf omgordt, gelijckaldaerde wijV En haer gewoonte -was: zy brachten leckre Ipijs Voor 'tandere gerechten laen de heylg'autaeren Met grootefchotelen die niet bekrompen waeren. Hier op fo quamen de dans-pryfters by de hand En fprongen op den zangh, terwijl het ofFer brandt» Om't aengefteicen vyer. Sy hadden Jt hooft gelaeden Met kranfen *t faem-gevlecht van popeliere-bladen. Twee reyen waeren hier te iaemen aen den dans > Dees' is vanj onghe luy, en die van oude mans, Die bey op maet-gedicht de dappre daden zongen En't Lof van Hercules: hoe hy, een kleynejonghen, Noch in de wiegh , voor't eerlt het vreefelijck gedroght Van fijne ftief-moermet fijn hand had omgebroght, Twee flangen fticken dee, die s' hem had toegefonden Enhyfo prangde datfy 't niet ontwringen konden : Hoe hy Oechalien en Troje tot de grond Door oorlogh heeft verdelgt:hoe hem r .Euriftheus zond In allerley gevaer en duyfend fwaerigheden Door Junoos bittren haer, daer hy nae toe gingh treden Op'tkonincklijckbevel. O! onverwonnen held, Ghy hebt 1. Hylseus, ghy hebt 1. Pholus neergevelt, Uyt wolcken voortgebraght mettwederhande leden, Half menfch half paerd: ghy hebt den fellen flier befbre- den j I. Coningh van Mycenen, die ten dienfte van'Juno Hercnlesovcra! in
gvoot gevaer cnperykelcn dedegacn, hopendedat hy daer door foude
overwonnen wcrden.
*. 1. Defe waeren Centauren, half menfch en half paerd, gebooren uyt de wolck diejupiter i" plaetfcvan Juno en in haerGcdacnre Ixionon.
derworpen Jud uyc welck beflaepen de Cenuuixngekoomcn iljn.
Ghy
|
||||
|
"—m — ■
3,88 Bet achtfte Botch
Ghy flacht' in Cretendien vernielder van hetland:
In het Nemeefche bofch verfloeght ghy met uw hand Dien grouwelijcken leeuw: ghy hebt de fchrick gegeven Aen d' Icker-poelen, en de hel en hond doen beven Die die bewaeckt, en op geklove bouten lagh In fijn bekrengde hoi. Gheen ondier, van wat flagh Of maeckfeidat het was, heeft immer u doen vrezen, jae felfs 3 .Typhasus niet,hoe hoogh dat hy mocht wefen> Schoon hy fijn wapenen had in de hand gelaen; Alsghy de water-draeck random uw lyf faegt ftaen Met fo veel hoofden,bleeft ghy echter fonder fchroomea En onverbaeft. O ! ghy, die waerlijck zy t gekoomcn Van Jupiter: ghy, diedaerfyt fijnrechte zoon En nu een plaets bekleedt dacr boven by de Goon » Wy groetenu: ey wiltdochbyzijnmetuwfegen Ons en den gods-dienft die wy tf uwer eere plegen. Dees fijne feyten en noch meer verhefren zy
Met zangen: boven al fo voegen fy daer by Van Cacus hoi en hoe hy vier biles uyt fij n kaecken. *t Woud weergalmt van'tgeluyt, datdefe reyenmaec* ken,
De heuvels davren. Als men mi den godfdienft had Voltrocken, gingen fy alt'faemen nae de Had: De Coningh,hoogh bejaert,heeft fich op ganghbegeven* Eneas en fijn zoon Prins Pallas gingh 5er neven Daer hy op leunde en had haer met de hand gelaen De wegh verlichtende met kouten onder 't gaen. De Vorfl Eneas is gelijck als opgetoogen En, vol verwonderingh, wendt gins en weer zij n oogerl Ert fiet de plaetfen met vermaeck en blijdfchap aen. My ondervraegt wat daer in't land plagh om tegaen , Wat heughenis daer was, wat teykenen van oude. Toen fprackEvander,dieden z.burgh van Rome boude: I. Een van de Reufcn die den Hcmel beftormden,
i. Pailantcum» naemacls het Pakuium van Rome. |
|||||
|
Woud-
|
|||||
|
Het achtjie Boeck. a 89
Woud-g6on cnNymfen en een volck,dat uyt de fcmm'
En ftronckcn van de harde en quailige eyken quam, Bewoonde dit boffchaege; een rouwen, onbedreven. En ongefchaefden hoop, maniere-loos van leven, Die van gheen bouwen wift} noch ftier noch os en floegh In het getouw, om 't land te breecken met de ploegh , Noch kennis had van goed of rijckdom te vergaeren Noch die te krygen of't gekrege te bewaeren, Maer Jeefde van't geboomt en't geen de jaght haer gaf. Saturnus eerft quam van den hoog' Olympus af Voorvluchtigh voor Jupijn en uyt fijn Rijck gedreven: Dees heeft fe tarn gemaeckt en wetten haer gege ven , En het onleerfaem volck, datdoor't gebergte wyd En zyd vcrftroyt was, doen bedaeren metter tyd. Het land heeft hy de naem van Latium gegeven Of Schuyl-plaets, om dat hy, nae dat hy was verdreven* Sichdaer verfchuylen quam en vond fijn veyligheyd. Tentyde van fijn Rijck, gelijck'erwerdgefeyt, Was het een gulden eeuw, om dat hy't volck regeerde In v rede tot dat met ter tyd den tyd verkeerde En in de plaets van die een ander quam, die aen De guide niet geleeck maer anders was gedaen , En dullen oorlogs luft om andere te verheeren En gierigheyd en zucht van hebben en begeeren. Toen quam d' Aufonyer met groote hoopen aen En veele volckren uyt Sicilien van daen : En het Saturnfche rijck heeft fomtijds aengenomen Een andre naem; toen zijn daer Coningen gekoomeri En Tybris rouw en grof van lichaem quam in't land Nae wien men de rivier genoemt heeft naederhand , So heeft d' ouw' Albula fijn rechten naem verlooren. D' almachtige Fortuin en't gheen my was befchooren Door't Noodlot, dat men niet ontworftelen en kan, Heeft m' hier ter neer gefet i een wegh-gedreven man En die fijn vaderland geperft was te verlaten , Waer uyt ick my op zee gaf met veel onderzaeteri. T Mijn
|
||||
|
3.90 ' Het achtfte Boeck.
Mijn moeder, Nymf Carment, door yffelijck vermaen
Dreef my, en God Apol heeft het my oock geraen.
Hy had dit naeu gefeyt of wees in't verderTcoomen
Het auter en de poort die nae haer naem te Roomen
De Carmentaelfe heet, en, Co ons werd bericht,
Ter eere van de Nymf Carmente wierd gefticht,
De Propheterfche, die te fpellen wift te vooren
Wat dat de menfchen by het noodlot was befchooren ,
En d' eerfte fongh dat men't Eneadyns geflacht
Souw in't toekomende zien groot en hoogh van macht
En Pallanteum toteen edle flad gerefen.
Daer nae heeft hy hem het geweldigh woud gewefen
(Hier maetkte Romulus een plaets van vry geley)
Lupercal Oock, dat aen de koude rotfe ley,
Alio geheeten op de wijze van Arcaedje
Nae den Lyceefchen Pan, daer hy hem oock 't bof-
fchaedje
Van Argiletus toont, roept tot getuygen aen De plaets en fey t hoe het met 1. Argus was gegaen > Vertelt zijn dood en hoe dat hy was omgekoomen Die hy geherberght had en in njn huys genoomen. Van daer heeft hy hem nae Tarpejus-bergh gebraght En't Capitool, dat, nu verguldt, te voorens plagt Een wildernis van haeg' en heyfteren te wefen. 'T onfagh der plaetfe dee al doemaels 't land-volck vrc- fen,
Toen waeren ty voor bofch en rotfen al befchroomt. Dit woud fey hy, deesbergh, dieghy metveelgeboomt. En blaeden ziet bedeckt, bewoont een God van boven, Doch wie en weet men niet: d' Arkadyers geloven > Dat het Jupijn is, nae hier werdt gezeyt van wien Hy met fij n bruyne fchild fouw felver zijn gezien I. Een man, die van Evander ter herbcrge genoomen hem meynde vaa
kant te helpen , het wtlcke de vricndeu v»q Ey»nder gewaer wcv- dcnde hcbbcn Atgui orogcbiaght.
|
||||
|
Wan-
|
||||
|
tlet achtfte Boeck. 191
Wanneer hy met fijn hand die fchudde menigh maelen
En regen-buyen uytde lucht dee neder daelen. Daerboven ziet ghy dees twee muyrelooze fteen Die omgeworpen zijn en leggen nu gints been. •Dit 's een gedachtenis en't overfchot der oude, Waer van Saturnus d' een' en Janus d' andre boude, Dees was Janiculum, en die Saturnia. Dus koutende onder een fo gingen fy vaft na De s armen Conings hof, en zaghen veele koeyen Alfins en hoorden s'op het Roomfche merckt-veld loeye En daer nu prachtige en verheven huyfen ftaen Die nae den hemel toe met dack en gevel gaen. Hier, fey hy, als hy aen fijn woonplaets was gekoomen * Heeft felver Hercules zijn herbergh in genoomen: Dit is't palleys, dat hem ontfangen heeft nae dat Den zeghe-rijcken held de winft bevochtenhad. Derf, waerdegaftj de pracht verachten van de rijcken, Maeck u mee waerdigh om by Goon te vergelijcken, . En floot of ftoort u niet aen mijn gelegentheyd > Die nedrigh is en arm. Evander had gefeyt En leyden onder'tdack van fijn bekrompe wooningh En'tenghehof degrooteEneas, daer de Coningh Hem op een zitten van wat bladen zette ,neer Waer op een huyd lagh van een Libyaenfchen beer. De nacht valt,en omhelft het aerdrijck met haer fwerte
Gefloote vleugelen : maer Venus, in haer herte Niet te vergeefs onftelt door dreygementen van . De Laurenty nen en's lands oproer, heeft haer man ■ Vulcan us op het bed beginnen aen te fpreken Met zoete woorden en in.zijne borft onlleken Een goddelijckeminin'tgoude Ledekant. Terwijl de Coningen, zey zy j van Grieclceland Verwoeften door de knjghdePergameenfche walled En Burgh van Ilium, verwefenomtevallen Door't vyer der vyanden, heb ick gheen onderftand Voor den ellendigen verfocht en van uw hand T % Efl
|
||||
|
- ,—_-----------------_
ao,z Heiachtfte Boeck.
En kunftgheen wapenen geeyfcht, noch u gebeden
Dat ghy om niemendal uw arbeyd foud befteden > Mijn lieffte bed-genoot, fchoon dat ick op dat pas Aen Priaems kinderen op't hoogft verbonden was , Schoon dat ick menigh mael moft aen mijn ooghen klac» gen
De fwaerigheyd die mijn' Eneas had te draegen. Nu floegh hy figh ter neer door laft van Jupiter Op den Latynfchen b6om ontrentden Rutuler: Daerom is't dat ick my ootmoedelijck verneerc Voor uwe godheyd, die by my altijd in eere En heyligh is geweeft, en bid u om geweer, Een moeder voor haerz.oon. Heeft i. Tethys u welder, Heeft i. Tithons bed-genoot met traenen u bewoogen, Sie wat al volckeren t' hans koomen aengetoogen > Sie wat een menighte van vaft bemuyrde fteea Te been en bezighis met waepenen te fmeen, u Entegensmyenomdemijnetebederven " Maecktfwaerdendegenfcherp totfteken entotkerven. Dus fprack s' en wijl hy wat vertoefde omhelfde zy Hem facht en zoet en viel van d' een en d' ander zy Hemvriendlijck om denhalsenftopfd'heminhaerar- men,
(Haer armen» wit als fneeuw) of zy hem kon verwar- men.
Terftond onfingh hy de gewoonelijcke vlam, Sijn hert ontvonckte en een bekende hittequam Hem door het mergh en fijn' ontroerde beenders loopen» Gelijck,wanneer een wolck berft door den donder open> Een vyer-ftrael gaet fo ver fy van malkander fplv t Dit merckte fijn gemael, in dit bedrogh verblydt, En die bewuft was van haer eyge fchoonigheden. Toen heeft de Vader haer gehouden defe reden I. Om wapenen te fmeeden voor haeren foon Achilles.
*. Veox haer foon Memnon , die Ptiimus voor Troje tehulp quam.
Poor
|
|||
|
Het achtfte Boeck, 193
Door eynde-looze minn' aen haer wel vaft verknocht :
Waerom dit, O Godin, fo verr' en diep gefocht ? Watreen of oorfaeck hebt ghy van u mif-vertrouwen ? Had gh' in voorgaende tijd my fulcke tael gehouwen Als ghy nu doet, ick had oock doemaels den Trojaen Van wapenen voorfien, en't had my vry geftaen. Dat Troje ftond dat had de Vader van de goden, D'almachtigejupyn, noch'tNoodlotnietverboden, Noch oock dat Priamus noch andere thien jaer Bleef leven, en indien nu uwe finnen daer Toe ftrecken dat ghy't op een oorlogh aen wilt leggen •' Wat forge dat ick in mijn kunft u toe kan feggen , Al wat men maecken kan van yzer, wat men van Metael of fmeedt of giet, al wat deblaes-bajckkan , Al wat het vyer vermagh, wilt my daerom niet fmeeken Als of 'er yet aen uw vermogen mocht/ ontbreken. Dus fprekend' heefthy haer omhelft nae fijne luft En fich in haeren fchoot begeven tot de ruft. Daer nae, wanneer de nacht ten halven was verlopen En d3 eerfte vaeck, die al de leden had bekropen} Door 't flaepen was verjaeght, heeft hy geentijdver- fuymt
En't fachte bed, om tegaen fmeen terftond geruymt, Gelijk en zuynigh wijf, dat met een draed te ipinnen Tot vporftand van haer huys een ftuyver foeckt te win- nen,
Den haert ontrekent en de koolen voncken doet En met een ftuck des nachts de koite daghen boet, En met een lange taeck haer meyffens en flavinnen Houdt befigh by de lamp en doetfe naerftigh fpinnen Om't bedde van haer man voor fchande te behoen En haere kindertjes met eeren op te voen. Dicht by Sicyljen en't Eolifche Lipare Daer legt een eyjand, dat fich midden uyt de baeren Met hooge klippen heft, waer uyt een ftaege roock Gae; nae de wolcken toe en vult de lucht met fmoock. T 3 Hicr
|
||||
|
iq^ Het achtfie Boech
Hier 's de fpelonck van de Cyclopen, daer van ondren
MenhoortderReufen uyt-gebarnde fchouwen dondren. En't hoi verfuchten en weer-galmen van 'tgeklop En hamer-flagen, die de fterckeguylen op D' aenbeelden geven, dat de ftaele voncken ftuyven En fnorren door het ruym,het vyer doet niet als fnuy ven In fmiflerienforneysenhyghtvaft nae zijn aem. Dit is Vulcanus huys en't heet nae fynen naem. Hier quam de Vyer-god uytden hemel nederdaelen: De Reufen waeren nu met harden en verftaelen Van't yfer befigh en in't groulijck hoi aen 't fmeen, Pyragmon, Steropes en Brontes, naeckt van leen. Daer had men voor Jupyn den blixem onderhanden > Die hy met menighte tot fchrick van luy en landen Werpt van den hemel af; een deel was opgewrochc En gepolyft, een deel was noch niet heel volbroght. Aen defen hadden fy drie ftraelen vaft gekloncken Van haghel-buyen, drie van regen, drie van voncken, Drie van gefwinde wind, en oock fo deden fy 't Vervaerlijck flickren van't weerlichten daer noch by, En mengden fchrick en fchroom en toorn engramfchap onder
Haer werck ende 't weecke ftael} en't dreupen van den dOnder:
Gints maeckten zy voor Mars een wagen} met een loop Van fnelle wielen, om de menfchen over hoop Te helpen en de krygh t' onfteken in de fteden. Daer had men *t druck met een afgryilijck fchild te fme- den 3
Het waepen van Minerf daer zy haer op vertrouwt, Verciert met fchobben van ferpenten, daer hetgoud Schynt door het groen en blaeuw en adderen en flangen Voor der goddinne boi-ft door een gekronckelt hangen Om't hooft des Gorgons, dat ten halfen afgefneen Sijnoogennoch yerdraeyt. Gaet, zeyt hy, hierniee heen, Wilt
|
||||
|
Het achtfie Boeck. xoy
Wilt uw begonnen werk wat aen een zyde leggen,
Ghy Reuzen, en neemt acht op't geen ick u fal feggen. Men moet nu wapens voor een dapper man gaen fmeen. Nu is 'er kracht van doen : paft dat ghy nu die leen En rappe handen rept: hier toe fouw wel behoeven Al wat ghy weet, en 5t is geen tijd om langh te-tqevea. Meer zey hyniet: maerzy fijn al gelijck gereedt En vallen aen het werck, een yder van hun weet Het fijn by lotingh,'t goud met koper vloeyt met beeken, Het ftael, dat wonden maeckt, werd in het vyer gefteken En fmelt in't ruym forneys: hier van Co maecken zy Een grooten beuckelaer, voor fteeck en fchooten vry, Die machtigh zy alleen om alles af te keeren Dat hem geen fchichten der Latynen fullen deeren , Die fev en dick op een geen doortocht en verdraeght. Daer treckt men lucht en wind ter blaesbalgh in, en jaeght
S' er weder uyt i hier doet men't gloeyend yfer kifTen In 5t koel-vat; ginder fprenght men water door defmif- fen.
't Hoi huylt en zucht van al d' aenbeelden die der gaen. Sy heffen onder een haer armen op, en flaen Om beurt met groote kracht, en houden flagh, en keeren Het yfer met de tangh, gelijck als fy begeeren, Dan om, dan wederom. Terwijl dat dus Vulcaen Dit ftuck behertight dat het fpoedigh voort mocht gaen, So komtEvander door het voedfaem licht t' ontwaecken, Dat in het laege hof fcheen 's morgens door de daken, Enwierd door't vroeghgefangh der voglen opgeweckt Van uyt de nock, die haer en oock den Coningh deckt. Den ouden Heer ftaet op en geeft fich in de kledcn, Schiet fijnen lyfrock aen, gordt die om zijne leden En bindt zij n ichoenen vaft op fij n Tofcaens, toen hingh Hy fijn geweer op zy met een Tegeefche klingh, En heeft een panthers vel om fijnen rugh gellaegen. Twee honden,die des nachts voor'sKonings dorpel lage. T ± En
|
||||
|
a<j<5 Het achtfle Botch.
En hielen daer de wacht, treen mee de trappen neer
En houden nu in't gaen gefelfchap haeren Heer. Den held, noch hebbende 't gefpreck in xijn gedachten En't geen hy had belooft, is, om dat te betrachten, Recht nae de kamer van Eneas heengegaen , Die mee, niet min als hy, heel vroegn was opgeftaen. Dees had Achaet by hem, Evander had genomen 't Gefelfchap van z.ijn z.oon, en nu by een gekomen So gavenfy terftond malkanderen dehand En fetten tich ter neer in't ruym en't midden van't Vertreck, daer eyndelijck haer vryheyd wierd gegeven Van fpreken, en dus heeft de Coninghaengeheven : O alderbraeffte Vorft der Teucren, die my doet Onkennen dat, fo langh den hemel u behoedt, De Staet van Trojen en haer Rijcken7,ijn verlooren, Wy hebben kleyne macht om, fo't wel fou w behooren Nae dat ghy xijt beroemt, u in de krijgh de hand Te bien : De Tyber-ftroom fluytons aen defe kant, Aen d' andre zyde zijn de Rutulers ons buyren, Die ons benaeuwen en dichtonder onfe muyren Haer wapens hooren doen: maer ick ben uyt om een Geweldigh leger uyt veel volckeren en fteen, Die ryck en machtigh zijn, voor u te doen vergaeren, Een onverwacht geval fchynt dit geluck te baeren: Ghy komt van paffen daer u 't noodlot hebben wil. Isfict ver van hier bewoont men d' oude ftad Agil, Alwaer een ftrydbaer volck uyt Lydien gekoomen Wel eer op het geberght zijn woonplaets heeft genor men
En fich ter neer gefet in het Etrurifch land. Veeljaeren bloeydexy. De Coningh naderhand (Mezentius) heeft haer door wapenen gedwongen En met het volck, gelijck een dwingh-landj omgefpron- gen,
Wreed en hovaerdigh. Wat wil ick verhaelen van Het groulijck moorden en het woen van de Tyran ? Do
|
|||||
|
.
|
|||||
|
HetachtfieBoeck* 3.97
De Ooden moeten hem fljn fchelmery betaelen
En op zijn kinderen en zijn geflacht verhaelen! Hy had een flagh van pijn, dat hy de doden bond Vaftaendelevende, de hand aen hand, enmond Op mond te zaem, fb dat Cy eyndelijck het leven In (o een jammerlijck omhelfen molten geven, Van etter vloeyende , verfmacht van flijm en ftanck. De borgers eyndelijck dus tegen wil en danck Mishandelt en nu moe dees grouwelen te lyen Geraecken 3t faemen in de wapenen, en tyen Nae hem toe; men befet het hof gemeender hand, Slaet daer fijn mackers doodt en fteeckt het voorts in brand.
Hy onder 't moorden glipt, en het gevaer ontkoomen Heeft fijne toevlucht nae de Rutulen genoomen En Turnus wapenen tothulp verfoeckengaen. Geheel Hetrurien is hierom opgeftaen En tegen hem te been, met recht op hem onfteken. Sy vordren hem tot ftraf om rich van hem te wreeken, En met de wapenen in handen eyfchen zy Dat men den Coningh aen haer overgeef. O ghy Eneas, ick wil u gaen tot een Veldheer geven Aen fo veel duyfenden; de kuft en havens leven Van yolck en fchepen en men geeft vaft laft om heen Te trecken met de vloot; r. een Wichelaer alleen, Een man van ouderdom en aenfien houdt het tegen En finght haer dus hoe ;t met het Noodlot is gelegen: O, uyt Meonien ghy uytgelezejeugd , O blom des manfchaps, daer de dapperheyd en deughd Der ouden noch in fteeckt van wien ghyz.ijtgeiproo-' ten:
Ghy, dien den overlaft rechtvaerdigh heeft vcrdrootan En dien de fpijten fmert dryft nae uw vyand heen Met recht op hem verhit om't geen ghy hebt geleen, I. Tarchor.ccr.ovctftcdetTuskaencn ccrwijl de ryxftocl ledigh was;
Pits
|
||||
|
5,98 Het achtfle Boeck.
Dus leyt het Noodlot: dat de Goden niet gehengen
Dat een Italiaen oy t onder zich fal brengen
So dappre volckeren : fiet nae een ander om,
En neemt een Veldheer aen die hier van buyten komm\
Het heyr dus afgefchrickt heeft zich hier neer geflae-
gen.
Self Tarchon heeft aen my den Scepter opgedraegen Die hy my toezond door Gefanten met de Kroon; De mercken van het Rijck heeft hy my aengeboon , En wilde dat ick my begaf nae't leger heenen En hetgebied en Rijck aenvaerde der Tyrrheenen: Maer mijnen ouderdom en jaeren raen 't my af. Ick ben verfwackt en gae met eene voet in't graf, En kom te laet om my yets dappers t' onderwinden. En voor mijn zoon kan ick't oock niet geraden vinden , Wijl hy van's moeders kant is een Italiaen Alfo zy was uyt der Samnyten land van daen. Ghy dappre Vorft, dien 't door geen jaeren werdver- boden
Noch door geflacht, jae die verfocht werd van de Goden, Gae neern' het hoogh bewind van bey de volckren aen , Van de Trojaenen en van den Italiaen. 'k Zal defen Pallas, die mijn trooft is en vernoegen, Daer ick mijn hoop op ftel, noch daer beneven voegen , Op dat hy onder't oogh van u, en uw beleyd, Den oorlogh leer' en zichgewen de fwaerigheyd Van dien te draghen, en uw daden in't byz.onder Aenmerck', en vanjongs af zich over u verwonder. Twee honderd ruyters uyt Arcadien van daen (Al uytgelezen volck) fal ick met hem doen gaen En op zijn eygen naem fal hy dien hoop vermeeren Met even fulck getal als ick u fal vereeren. Hy had noch naeuwelijcks geeyndightj of de Vorft En de getrouw, Achaet die floegen langs hun borft Haer ooghen nederwaert en faten heel verflaegen Dewijl zy in de zaeck veel fwaerigheden faegen, |
||||
|
HetachtfieBoeck. 2:99
En vonden zich in't hert ten uy terften belaen x
So Venus uyt de lucht geen teyken had gedacn.
Een weerlicht, onvoorfiens ten hemel afgedreven, Quam met een donder-flagh, die dreunen dee en beven Al wat 'er was, fo dat heel fchielijck alles fcheen Te ftorten overhoop en tuymelen daer heen, En een gehiyt van de Tyrrheenfche veld-trompetten Teloeyen door de lucht. Zy fien om hoogh, enletten Wat dat hier gaende zy : het dondert wederom En weder, flagh op flagh, den hemel kraecktalom. Sy fien hoe tuffchen in de wolcken wapens blincken Daer't klaer en helder is, en donderen en klincken En klaetren tegen een: 't Gefelfchap heel onftelt Verfchrickt en wierd verbaeft: maerden Trojaenfchen held
Ken het geluy t en dacht aen 't geen hem van te voren Sijn moeder had belooft, en fey: het geen wyhooren Onftelt u daer niet in, en onderfoeckt oock niet Wat dat dit voorfpoock z.y het geen ghy hoort en ziet, Of wat geval dat door dees wondren zijn befchooren : : Den hemel vordert my. Van wien ick ben gebooren, Mijn moederde Godin, heeft my voorheengefeyt Dat fy my fenden fouw dit teyken tot befcheyctt So 5t oorlogh werden fouw, en ftuuren nae beneden De waepens uyt de lucht, die fy lou5 laeten fmeden Van Mulciber voor my en tot mijn onderftand. Helaes! wat nederlaegh tie ick nu voor de hand! Wat fal d' ellendige Laurenters overkoomen ! Wat ftrafFen, Turnus, hebt ghy noch van my te fchroo- men!
O vader Tyberijn, hoe menighfchild en fwaerd En helm en dapper lijck fal met u nederwaert Gaen wentlen nae de zee door uw bebloede ftroomen! Dat fy.vry foecken om met ons aen't llaen te koomen, Men roepJ om oorlogh, men verbreeke zijn verbond En houde woord noch eed. Dus fprack de Vorit en ftond Van
|
||||
|
-------------,------------------------------.--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------1
3 oo i&f achtfte Boeck.
Van't hooge zitten op; hy doet het vyer weer leven
Op Hercules autaer, dat ovrigh was gebleven , En geeft zich nae de haert en huys-goon heel verheught. Evander, en fo doet oockde Trojaenfchejeugd , Slachtpuyckvanfchaepen metgewoone plechtigheden. Daer nae fo gingh de V orlt nae hj ne vloot toe treden , Befoeckt de maets en kieft de vroomfP uyt haer getal En wat hem alderbeft ten oorlogh dienen Zal En volgen in de krygh. Al die der overbly ven Send hy weerhcen en laethaer facht beneden dry ven Voor ftrooms den Tyber af, op dat zijn fbon Afcaen Uyt haeren mond de Hand der faecken mocht verftaen. Men geeft ftrax paerden aen dit puyckje der Trojaenen Pat nu gaen trecken fouw nae't land yan de Tuskaenen: Een uytgenome Ros wierd voor den Vorft geleydt > Waer op een leeuwen hu yd met guide klauwen leyt j Die't heele beeft bedeckt, van achteren en vooren. Terftond liep het gerucht en liet fich fchielij ck hooren In't kleyne ftedeken, en heeft aldaer verbreydt Hoe dat 'er Ruytery in aller haeftigheyd Quam nae Hetrurien en de Tyrrheenfche fteden. De vrouwen dubblen haer beloften en gebeden Uyt vrees, die haer't gevaer en oorlogh in den fchijn Vervaerelijcker toont en grooter als zy zijn. Evander had zijn zoon vair met de hand gelaeden IDiet' hans vertrecken fouw, en kon zich niet verzaeden
Met weenen. Och3 fey hy, of my de God Jupijn Mijn jaeren weder gar die nu verlopen zijn ! Gelijck ick eerryds was doe 'k onder 't hoogh Prenefte Des vyands lpits aengreep en velde 't voor de velle, Daer ick een heelen bergh van fchilden heb verbrandt En Coningh Herilus met dele rechter hand Ter necr geley t en hem gefonden nae der hellen. Sijn moer Feronia ('t is groulijck om vertellen) Braght hem ter wereld metdrie zielen, fo dathy Drie mael molt lijn beftreen, en die ick npch daer by Drie
|
|||||
|
Het achtfte Boeck. Jo*
Drie mael verwinnen moftendrie maelmoftdoenval-
len;
Dieick toen evenwel met defe hand van alle Die zielen heb berooft, endriemaePtharrenas ■ Heb uyt gefchudt. O 2,00a, fo ick die man noch was 3k Veiiiet u nergens niet waer dat zy henen teegen Oock had Mezentius, fo nae by my gelegen, Totmynerfpyt of fpot fo veele menfchen niet Moordaedigh omgebraght, gelijck nu isgefchiedt, Noch fo veel borgers in de ftad door't fwaerd doen val- len.
Maerghy, O Goden, en ghy opperfte van alien O groote Jupiter, hebt medelyden met Den Coningh van Arcaedj' en luvftert nae't gebed Dat van een vader komt: So ghy mijnfoon wiltlpac- ren,
So hem het noodlot in gefontheyd wilbewaeren , Leef ick fo langh dat ick hem fien lal wederom , Sal het gebeuren dat ick weder by hem komm' En hy by my, fo bid ick langh ts mogen leven Getroolt om uyt te ftaen wat quaed den tyd magh ge- ven:
Maer fo my de Fortuyn dreyght met een fwaeren flagh So bid ick, och, dat ick het wrede leven magh Nu breken af, terwijl dat mij n bekommeringen Noch twyfelachtigh zijn, terwijl men van de dinghen Die noch voorhanden zijn geen vafle hoopen heeft, Terwijl ick u, mijn xoon, die my alleenigh geeft Noch wat vermaeck en vreugd in defe hooge jaeren , Noch in mijn armen heb, op dat geen quaede maeren Gheen droeve tydingen mijn ooren feer en doen. Dees woorden ftorte de bedruckte vader, toen Hy aen fijn foon voor !t left fij n affcheyd heeft gegeven. De knechten hebben hem ncer zygend' opgeheven En binnens huys gebraght Nu was de ruytery Depoortaluytgercen: Eneas, endaerbjr f Achates,
|
||||
|
'5 oi Het achtfie Boeck.
■Achates, onder d' eerft5; hem volgden wat beneden
Veel dapper Officiers; Prins Pallas quam gereden
In't midden van den troep; hy had een ry-rock aen
En fchbone wapenen , met verw heel fraey gedaen,
En munte dapper uyt, gelijck als in het daegen
De Morgen-fter (waer in Vrouw Venus meer behaegen
Schept als in andere die aen den hemel fiaen)
Sijn heyligh hooft vertoont nat van den Oceaen
En dryft den duyfter wegh. De moeders, heel bewogen
En bangh, ftaen op de wal en volgen met haer oogen
Den nevel van het ftof en het geflicker van
De blancke wapenen fo ver men oogen kan.
De ruyters ftooten voort en foecken door de haegen
Den alderkorften wegh daer zy een doortocht zaegen.
~^t Geroep gaet op, en zy op't ruym wat meer in een
Geflooten fetten 't op een vollen vier-voet heen Dat veld en acker dreunt. Ontrent den koelen Geris Leyt een geweldigh woud, een plaetfe die wel eer is G eacht voor heyligh, en daer voor gehouden wyd En zyd, 6m gods-dienft, die aldaer voor langen tyd '•Vand'oude wierd gepleeght, omringtvandenne-boo-
men En holle heuvelen, die't dicht rondom bezoomen. }t Gerucht is dat dit woud Sylvaen is toe gewyt (Den Vee en Acker-god) in der Pelafgen tyd , Die d' aldereerft' aldaer de landen der Laurenten Bezeten hebben: hier had Tarchon fij ne tenten Gefpannen, en het heyr van de Tyrrhenen lagh Hier vaft en veyligh, fo dat men't van verre zagh Eh't heele leger van een heuvel kon ondecken. Eneas en fijn uyt-gelefe benden trecken Hier te gelijck op aen , en koomen in't quartier, Daer zy, moe van den tocht, ontfingen goede cier En voor haer paerden voer, en hch van als ververflen. Mier Venus de Godin quam uyt de wolcken ber- iren |
||||
|
— — .--------------------—--------------------------------------------—.-----------------„----------------------------------------
Het achtfte Boeck. 303
En braghthaer giften mee, en fiend' in een valley
(Die van den koelen ftroom wat afgefondert ley) Eneas haeren zoon, is nae hem toe getreden, Sprack hern eeril felver aen en hiel hem defe reden: Sie hier de wapens, my belooft en toegezeyt Van mijngemael, en nu voltroi.ken en bereydt: Dees heb ick mee gebraght om die aen u te lchencken. Soon, wilt u nu nietlanghberaeden of bedencken Om de vermeetele Laurenters, of den koen5 En barffen Turnus felfs den oorlogh aen te doen, Of uyt te daegen en te vordren voor den degen. Nae defe woorclen heeft s' haer zoon omhelft, en tegen Hem over by een eyck geleyt op d' aerde neer De blancke wapenen en't blinckende geweer. Eneas heel verblydt om'tgeen hem wierd gegeven
Van de Godin, en doorfogrooten eer verheven, Die hy van haer onfingh, laet vaft fijn ooghen gaen Van ftuck tot ftuck en kon met fien zich niet verzaen J Verwondert fich, en nu neemt hy den helm in handen Die heel vervaerlijck was met kam en top en randen, En vlammen braeckte; nu beziethy 't dbodhjck fwaerd: Nu wickt hy het panzier dat borft en buyck bewaert En ftyf van koper ftond; 't was groot en bloedigh, even Als 't fchynzel dat van ver de blauwe wolcken geven Wanneer de Son haer geeft een vermiljoene rand i En nu fo neemt hy de icheen-ftucken in de hand , Glad, van elecler en fyn goud te faem gedreven, Befkhtight lans en fchild, die konfligh was doorweven En fo doorwrocht dat men het niet Vertellen kan. De Vyer-god Mulciber, die nietonkundigh van Waer-feggen was en will wat dat den tyd fouw geven In het toekomende, had aerdigh nae hetleven Op defen fchild, verbeeldt watdatter naederhand Gefchieden fouw in het Itaiiaenfche land, En de triomfen van het zeege-rijcke Romen. Hier was't geflaght te zien, dat Yan Askaen fou' komen, |
||||||
|
- k
504 Het achlfte Boeck.
En d' ooreloghen, al vervolgens, op een ry.
Oock fagh m' er een wolvin gelegen half op zy
Met tweelingen in't hoi van Mars, die onbewogeri
En fonder fchroom de mam vandefe moeder zoghen
Die zy bey fpeelende had hangen aen de fpeen ,
En buygende den hals nae haer luy toe nu d' een
Nu d' ander itreeld' en leckt* en met haer tongh de ledeii
Der kindren fatfoeneerd'.Oock had hy hier doen fmeden
Hoe men te Romen de Sabynfche maegden nam
En fchaeckte 't jofferfchap, dat om te kyken quam ,
En voerde wegh van uyt de bancken der tonneelen
De jonghe dochters dergebuyren onder 'I Ipeelen:
Hoe fchielijck tuffchen 't volck van Romulus en dees •,
So onfatfoenelijck bejegent, oorlogh rees ,
En hoe dat naderhand de vrede wierd gevonden.
De 1. Koningen van d' een' en d' andre zyde flonden
Gewaepent aen't autaer, met fchaelen in de hand,
En flachten voor J upyn een zeugh tot offerand
En fterken hetverbond gelijck'er was verdraegen.
Vierpaerden fagh m'er oock aen Metius geflaegen
En jaegen elck zijns weegs en fcheuren den Albaen
In vieren 5 om dat hy fijn woord niet had geftaen.
Hier fleepte Tullus net gedarmte en ingewanden
Van defen leugenaer doorboffchen en waranden
So dat men doom en haegh fagh druypen van zijn bloed.
Niet ver van daer gebiedta. Porfenna> hoogh van moed,
Dat men Tarquinius fijn rijck weerom zal geven
En Romen ruymen in, daer hy was uytgedreven ,
En heeft fich dapper vaft gelegert om de Had,
Maer daer's gheen fchrick die op Eneas af komft vat,
Sy gaender tegen aen wat dat 'er valt te draegen
Getrooft om alles voor de vryigheyd te waegen.
I. Romulus en Tatlus,door het tufl'chen koomen der (jeroofde Sabynft fie
vrouwen vcrfosut terwijl zy wederiijds in flagh ordrc (tondeuom te flaen. i. Dc Coningh der Hetrufcen, de Tarquinius wederom te Roroea
locht te herftellen rue dat hy yerdreven wai, Spijt
|
||||
|
Met achtfte Boeck. joy
Spijt en verftoortheyd 2,iet men hem ten ooghen uyt
Om dathy voor de brugh door 3. Codes wierdgeftuyt En 4. CleJia haerfelfs bevryde van de banden En door den Tyber fwom uythaerbewaerders handen. Op 'tbovenft van den f child ftond 5. Manlius, die het Tarpeifche Slot bewaerd', en daer den Tempel met Het Capitool hiel in, wanneer de Had van Romen Verlooren was en van den vyand ingenomen. Het Hof van Romulus dat was met ftroo gedeckt. De filvre gans vlieght door de guide Zael en weckt De wacht, en maeckt alarm met roepen dat de Gallen De ftad beklommen, en nu waeren s' op de wallen Door doom en haegen met een ftillen trom geraeckt Terwijl den duyfteren de naclithaer veyligh maeckt. Haer baerd en hayr was geel als goud met langhe locken ; Sy hadden purpere geftreepte korte rocken En waeren om den hals, die wit was als een melck, Verciert met kettingen van rooder goud, en clck Had een paer fchichten die fy met haer handen drilden , Het heele lichaem was gedeckt van langhe fchilden. Hier had hy Sailers, Mars priefteren 3 gemaeckt Al huppelende : daer 1. Luperken, moeder-naeckt, En priefter-mutfen die met wol verheven waeren, Oock van den hemel neer-gevalle beuckelaeren. Het kuyfche JofFerfchap, dat in rosbaeren z.at, Geleydt den Ommegangh door't midden van de Stad. Noch fagh m'er in't verichiet de woningen der zielen En Piutoos hooge hof, en hoe men daer de fielen 3. Horatius Codes. die de vyand folangh op hid tot dat de Romeyncn
de brugh achter bem ar'wirpcn. 4.EenNonne van Vcfta, die aca Porfcnna in oftage gcgevcn haere wacli-
ters bcdfoogli ende over den Tyber by de haere Dinner) gcraeckte. 5. Door de g.i»fcn wacker gemaeckt als het Capitoliuin itillVygens be-
klommen wierd. 1. I'rieftrrsvan Pan > die opJ-.acr feed dagen nacikt over deftraecen ea
wegen liepcn. |
|||||
|
V En
|
|||||
|
qo6 Het achtfieBoeck.
En fchelmeryen ftraft met veelerhande pijn.
G ints aen een klip daer hingh de fnoode a. Catilij n >
Een klip, die over ftack en dreygde neer te koomen ,
Me fagh hem voor 't gefight derRaezernyen fchroomen.
De zael' gezielen had hy vervan d' andren af
Gezondert op haer felfs, die Cato wetten gaf.
Hier tuflchen Hep de zee die wijd haer ftroomen ftreckte:
Hy had s' in goud verbeeldt; het gryfe fchuym bedeckte
De blauwe baeren, daer fich menigen dolfyn
Van filver in vertoont, die't vloeyend criftalyn
Met ftaerten vinnen veegt en fnydt het van malkander.
Men fagh voor Aftium twee vlooten d' een den ander
Slagh leveren en heel Leucaet als in den brand j
De golven glinfteren van goud ; aen defe kant
Sagh men Auguftus op de fcheeps-campanje ftaen, en
Sich geven in 'tgevecnt met fijn Italiaenen :
Hier waeren huys-goon en de groote godenby
En vaders van den Raed en Roomfche borgery.
Men fagh van fijn helmet ten wederzyden op gaen
Vuyr-vlammen, endeSter zijns i. vaeders op den top
ftaen.
Gints ftaet de braev' z. Agripp' en voert zijn vleugel aen, Hem fchynen weer en wind en Goden by te ftaen. Hy heeft een heerlijck m§ rck van eer, ter zee bevochten, (Een icheeps-Kroon) op' fijn hooft met galioens door- vlpchtefr.'**
Daer k6*mt Antonius met hulp van vreemdenaen Sceghaftigh uyt 3. het Ooft en't roode meyr van daen , a. Pen-bekentRomeyn ende hooft van een t'faemen fweeringe tegen
het vadcrland, die door Cicero ondeckc wierd als hy Borgemecfter van Romen was. 1. Julius Cefar> wiens uytvaert feduyrende heeft men feven dagen
lsngheen ftergcfien , die als met hayr was, diegelooft wierd texijn de geeft van den fclrenCefar, ende wierd oock gefteltop fijnebeel- den en ftatuen, en van Auguftus op den top fijns helms gedraegen. i. Defchoonzoon van Auguftus.
;. Daer hy dc Farthers met achtien veldflagen liadovci wonnen.
|
|||||
|
Ea
|
|||||
|
Het dchtfte Boeek. 307
Efl fleept veel volckeren , van daer de Sonne-Waghen
Haer 's morgens vroegh vertoont als het faegint te daghe>
En heel Egypten en de verre Badtren mee,
En het Egyptifch wyf, O fchande! volgt ter zee.
Sy komen over't vlack gelijckerhand aen ftreven.
'tSchuym rijft door't roeyen dat het bruyft voor boegh
en fteven.
Sy fetten 't nae het diep; 't gelaet nietanders dan Of men eylanden door de zee fagh dry ven, van Het vafte land gefpoelt' of groote bergen tegen Malkandren komen aen. So taften aller weghen De mannen 't groot gevaert der zee-kafteelenaen Die op het achter-fchip tot in de luchttoe ftaen. Sy werpen met de hand vyer-werck, gepeeckte reepen Al brandend, 't hagelt pyl' en fchichten op de fchepen , De bouten vliegen lanx den overloop en't boord, Den acker van Neptuyn werd rood van nieuwe moord. De Coninginne felfs in't midden roeptdefchaeren Metklinckend 3. raetel-tuygh van haer Egyptenaeren En hiftfe tot den ftryd, die het vergiftigh 4. paer Serpenten achter haer noch niet en wierd gewaer. Hier is den baffenden. 1. Anuub, en allerhande Slagh en gedrochten van de goden haerer lande, Die tegen Venus en Neptunus en Minerf Staen in de wapenen. Mars midden in *t gefwerf En't vechten, uytgefneen in *t yfer, heet van bloede, Is met de Vloeck en Wraeck-godinnen aen het woeden, De Tweedraght treedt met een gefcheurt kleed wel ge- moedt,
Bellone volght haer met een geefiel, rood van bloed. J. EenEjyptifch inftrumrnt darfymedein den oorlogh gebvuyckten
gelijckdeRomcynende trompct>
4> De Konin^iiincCIcopaire wcrd gefeyt fich fdven door twee flangcn om gebraght te hebben.
If Een afgod del' Egypcenaeren, die fyin de gedaente rancenhond dienden.
V z Apollo
|
||||
|
308 Het achtfie Boeck.
Apollo Aiftius fagh dit vaftaen van boven
En fpande zijnen boogh: d' Egyptenaers verftoven, D' Araber, d' Indiaen hier door verfchrickt gaet heen En keert den rugge j felfs de Coninginne fcheen iOf fy de winden tot haer byftand had geropen)
)e fcnoot te vieren en voor wind voor ftroom te loo- pen Te zeewaert uyt. Vulkaenafbeelde s' onderhet Gevecht en doon of fy de dood-verw had gefet Van de toekomende. Recht-over dee fich open De groote Nyl, bedroeft, en quam haer tegen loopen , Onfloot zij n boefemen, riep de verwonne vloot Dat fy haer bergen quam en kruypen in fijn fchoot. Maer Cefar driemael aen malkandren binnen Romen Opde Vidtory-koets zeeghaftighingekomen Dee zijn beloften aen de Goden vanhet land En dienft door heel de ftad met menigh offerand In driemael honderdderaenfienelijckftekercken. 3t Was al verheugt op ftraet met woorden en met werc- ken,
Met fpelen, met gelagh, met vrolijck hand-geklap, In alle kerken was het vrouw enjofferfchap Aen re yen, overal autaeren, voor d' autaeren Veelrundren, die geflacht ten offerhande waeren. Auguftus felfs, die aen den witten dorpel zat Van Febus marmre-kerck, nam kennis van al wat Aldaer gefchoncken wierd van die verovert waeren. Haer giften hingh hy aen de prachtige pylaeren. Men lagh de volckeren gaen op een langhe ry So onderfcheyden in de fpraeck als in kleedy Enwapenen. HierfaghmendenNumidiaen, en Een hoop van lofs' en on-gegordelde Africaenen. Hier hadde Mulciber de Lelegers vertoont: Daer had hy't volck gebootft dat Carien bewoont: Hier had men het gelight van de Geloonfe fchutten : Daer fagh men den Eufraet: hy fcheen fijn loop te ftatten |
||||
|
Het achtfie Boeck. 309
En gingh nu traeger als hy eertijds was gewent:
Hier zijn de Moriners van's werelds uyterft end :
Daer den tweehoorndenRhyn,die door gefplifte kolcken
Sijn water looft, en woeft' en ongetemde volcken
Van Dacien : hier is 1. Araxes, die de 1. brugh
Wei eer niet lyden wouw maer nu draegt op zijn rugh.
Eneas, onbewuft van dees' aenftaende faecken
Die hier zijn uytgebeeldt, neemt in't gefight vermaeck, en
Schort op zijn fchouderen vol van verwonderingh De naem en faem en't lot van fijn naekomelingh I. Ecnrivierran Armenicn.
a. Die fiec op de brugge die Alexander daer over had doen maccken end*
wegh gefpoelt wierd. Eynde des ttcbtften Boecks.
|
||||||
|
r ■ ■
|
||||||
|
y 3 IN-
|
||||||
|
I N H O U D.
Des negenden Boecks.
I N'tafwefen van Eneas ende terwijl hy in Tuskae-
nen befigh was om volck tot zijne hulpe te bekoo- men, wierd Turnus van Juno door Iris aengeport dat hy fo fchoone gelegentheyd om yets te kunnen uyt- richten niet en foude verzuymen, waerom hy met fijne troepen de vyanden naedert. Defe hielden zich binnen haere veftingen en wallen ende gaven hem geen gelegentheyd om met haer in 'tylacke veld te moghenflaen, waerom hy poogde haere fchepen te verbrandenomhaeralle hoopevan te ontvluchten te beneemen. Het hout daer defe van gebouwt waeren wasgewaffen en gehouwen op hetgeberghtevanlda in't woud van moeder Cybele, waerom Jupiter door fijns moeders bidden be woogen alle defe fchepen voor den brand bewaerde ende in fo veel zee-nymfen ver- anderde. Daer nae als den nacht aen quam heeft Tur- nus ontrent de poort eenigevan fijne troepen op de Wacht geftelt om den vyand binnen de ftad te houden ende haere uytvallen te beletten, ende heeft aen Mef- fapus het bevel over dafelvegegeven. Ondertulfen als de Overften der Trojaenen krijfchraed hielen ende Vaft overleyden wien fy beft nae Eneas fenden fouden om hem haeren nood ende gevaer bekent te maec- ken, fonaemen Nifus en Euryalus dien laft gewil- ligh aen, fijnde twee groote kameraeden. Defe 's nachts ter ftad uyt gegaen zijnde ende de wacht en dcs
|
||||
|
3"
des vyands in wijn en flaep als verfindort vindende
hebben Rhamnes ende veele Rutulers den beckge- Veeght ende haer felven met hunne plurideraedje ver- ciert: maer tegen den dagh haer deur packende ende door de ruytery van Volfcens ontdeckt zijnde vluchten zy ten bofchwaert in. Hier wierd Euryalus, door net gewicht zijner wapenen ende ohkunde Van de wegh belemmert, van den vyand gekregen ende van Volfcens doorfteken, dat Nifus teVergeefsmct bidden fochttebeletten, die den gemelten Volfcens mede ter neder ley ende nae dat hy de dood van Eu- ryalus gewroken ende felfs veele wonden gekregen had zich felven gaworpen heeft op het licnaem van zijn kameraed ende aldaer de geeft gegeVen. De hoof- den op fpieiTen gefteken zijnde wierden inhetleger gebraght,daer fy bekent werdende van de Trojaenen, dicop de veften waeren, een groote rouw en droef- heyd onder hun gaven.OndertufTchen beftormt Tur- nus de ftad met alle macht ende daer blcef'er aen bey- de zijde veel doodt. Afcanius door fchiet Numanus meteenpijl, die feer ongebonden uytvoer. Panda- rus en Bitias, openen de poort dryvende den vyand, die tegen haer indrongh, met groot verlies te rugge. Turnusdit verftaen hebbende dringht door degeo- pende poort in en drijft de Trojaenen op de vlught, maer ten leften door de menighte van alle kanten overvallen wijckt hy nae de zyde van de ftad daer de rivier voor by loopt ende fwom de felve over fo ge- wapent als hy was en is behouwen by de zij ne gekoo- men. V 4 HET
|
||||
|
3*1
HET NEGENDE BOECK. EN wylmen hier ter ftee fo ver en wyd verfcheyden
Dus befigh is om fich ten oorlogh tebereyden Send Juno Iris af nae Turnus, die in't dal Vanhet geheylightwoud fijns vaders byjreyal Alfdoen gefeten was, tot wien zy defe woorden Sprack meteenmond , die twee roos-roode lippen boor- den : .'0 Sie Turnus, fey s', u werd van felfs nu aengeboon Door't dienen van den tyd dat niemand van de Goon Souw hebben derven u verfekren noch beloven Schoon ghy 't gewenfcht had en gebeden van daer bo- ven:
Eneas, hebbende verlaeten ftad en land En kammeraets en volck en vloot, is ver van kant En nae Evander toe, en't is daer niet gebleven : Hy heeft fich wyders nae Hetrurien begeven Tot in het uyterfte van Corytus, daer hy Treckt deTyrrheenfche macht en Lyden op zijn zy, Brengt boeren in't geweer en waepent acker-lieden: TVTu is het tyd om rofs' en wagcns op t' ontbieden. / Wat mart of twyfelt ghy ? breeckt alle hindernis ., En tafthetlegeraen terwyl 'tin roeren is. Dus fprack zy en is nae den hemel toe gevlogen En heeft in haere vlucht een grooten booghgetogen Dwersdoordewolckenheen. Hykendes', enterftond Hief hy zijn handen nae de fterren op, en zond Haer defe woorden nae: O, Iris, cer en luyfter Des hemels, wie joegh u nae my toe door het duyfter Der wolcken neer ? waerkomt dit helder weer van daen So fchielijcken ? ick he den hemel open gaen, Dc lucht lcheurt fich van een, ick fie de fterren fweven. Wie dat ghy zyt die wilt dat ick my fal begeven In wapenen, ick volgh fo grooten voorfpoock nae. Dit feggende begaf hy fich tc been, en drae Nae
|
||||
|
Het negende Boeck. g 13
Nae de rivier toe uyt Pilumnus woud getreden
Schept water met de hand en roept met veel gebeden
De Goden menighwerf om haeren zeghen aen
En heeft den hemel met beloften overlaen.
En nu fo was geheel het leger aen't marcheeren
Op *t open-veld, van goud van paerden en van kleeren
Op't rijckelijkft verzien en uyt-geftreken, daer
MefTaep de voortocht had; den achter-tocht en paer ■fc*'*
Van 1. Tyrrhuszoonen ; voor hetgros quam aengere-
den
De Veldheer Turnus, die van *t hooftaf tot beneden Gewapent was en ftack ver boven andere u yt, Gelijck de Ganges waft, die, fonder veel geluyt Te maecken, fwygende laedt feven ftille ltroomen Diein zijndiepekilalfachtjes vloeyenkoomen, ■ Of als de vette Nijl wanneerhy 't veld verlaet En wederom fich in zijn kolck verbergen gaet. Hetleegheenlangentydof de Trojaenen zaghen
Een fwarte wolck van ftof, die nae haer toe quam jaegeri^ En doncker over't veld door zijne dichte gaf. Caykus aldereerft riep van een hooghten af, Wat voor een duyfternis komt dryven langs der aer- den ?
Rafch, mannen, nae de wal, grijpt fchichten, gordt uw fwaerden,
Daer is de vyand: fa! De Teukren lopen met Een groot gekryfch ftrax nae de poorten, men bezet En mant de veften : want Eneas, wel-bedreven In't ftuck van oorlogh, had haer defe lafr. gegev en Eer hy van daer vertrock, indien haer midlertyd Yets voorquam, dat z:y met de vyand geenen ftryd En fouden waegen noch haer in het veld vertrou wen En foecken maeralleen haer veftingh te behouwen ■En dieverdedigen; waeromfy, fchoondefpyt En fchaemt' en gramfchap haer aenmaenae tot den ftryd >
De
|
|||||
|
3i4 Het negenae Boeck.
De poorten fluyten en des Veldheers laft betrachten
En haeren vyand in de nolle toorens wachten. De dappre Turnus, die voor-uyt gevlogen was Terwijl het leger quam aen, trecken op zijn pas, Vertoont fich onvoorfiensen komtde ttad berennen Met twintigh ruy ters eer dat zy gewaerfchout bennen. 't Was uytgelefe volck dat by hem was;. hy fat Op een kloeck Traeifeh paerd, dat witteplecken had. Sijn hooft bedeckt' een helm van gaud met roode.veere. Wie is 'er onder u, fey hy, ghy jonge heeren, Die d' eerfte met my nae den vyand toe derft gaen ? Siet, dat's u voor: en heefteen fchicht van ftonden aen Tot een begin van het gevecht om hoogh gefchooten t Engee/tfichinhetveld, vol moeds: fijn met-genoo- ten
Ontfangen met geiuych de woorden, die hy zey, En volgen op de fchoot met vreeflij ck veld-gefchrey. Sy zyn verwondert vande lafheyd der Troiaenen Dat zy geen kamp met hun in't vlacke veld beftaen, en Uythaer beichanfingh niet een uytval komen doen En trecken haer te moet, maer 't neftdaer blyven broen. Hy rydt nu hier nu daer, befichtight muyr en wallen Of 'er geen kans en is om aen te moghen vallen 3 En fpeckt een toegangh door onwegen, heel ontroert. Gelijckeen wolf, die op een voile fchaeps-kooy loert> Des nachts huylt om de ilal en winden lydt en regen Terwijl de lammen by haer moeders zyn gelegen En veyligh blaten daer hy buyten blyven moet En te vergeefs op haer met alle boosheyd woedt, En dul en raefende van al telangh te vaften Soeckt metfijndrooge muylin't bloed en vleefch te ta- ; ften:
Alfo onfteeckir het bloed van Turnus in fij n hert Die *t al rondom befpiedt 'j en brandt van toorn en fmert Wat toegangh dathy heb te vinden of te maecken Daer hy een proef op doe om in de Had te raecken, |
||||
|
Het negtnde Boeck, j i ^
Of door watmiddelhys'uyt haer befchanfinghjaegh';
En krygs' op 't vlack, daer hy een veld-flagh met haer waegh.
Dicht aen de wal wasde Trojaenfche vloot gelegen Met dyck en ftroom bewaert: hier is hy heen gecegen En port zijn volck om die te fteken in den brand, Vat felfs verhit een hout al barnend in de hand. Toen fijn s'er al gelijck met kracht ppaengevallen (Sijn tegenwoordigheyd geeft rhoedaea elck en alien) En grypen uyt het vyer waf haer in handen quatn. Peck-toortien, fackels, met een dicken roock en vlam Gemengeltj fenden vaft haer voncken nae de ftarren. O Zang-godinnen, wilt my defe faeck ontwarren! Segt my wie van de Goon dat in dien hoogen nood So grouwelijcken brand afweerde van de vloot. Men feyt van ouds en't is altyds voor waer gehouwen Dat, als Eneas eerft een vloot begon te bouwen Aen het Ideefchgebergt en fijneichependee Toe ruften om daer mee te vaeren over zee , Demoedervandeg6onjupynmetdefereden Hecft aengefproken: Zoon, gun my op mijn gebe- ' den
Ghy die den hemel door mijn hulp in vree bezit, 5t Geen tegenwoordigh u dijn lieve moeder bidt: Ick heb een mafte-bofch, dat ick van lange jaeren Bemin: hieriseenwouddatduyfteris vanblaeren En loof van hars-boom en ahornen, daer men my Van ouds geoffert heeft: dees boomen heb ick bly En uyt mijn goede wil Eneas aengeboden En fchonck s' hem toen hy die had tot zijn vloot van nbr den:
Nu vind ick my in angft en vol bekommeringh: Soon, help my uyt de vrees, gun my 't geen ickbe- dingh
En laet uw moeder dit op haer gebed verwerven: Geef dat zy nimmermeer op't water en bederven, Noch
|
||||
|
316 Het negende Boeck.
Noch flyten op de vacrt, noch door de wind vergaen >
Om dat s' uyt mij n gebergt en boffchen zijn van daen: Laet het haer voordeel zijn aldaer te zijn gewaffen! Hier tegen fprackde foon, die om des hemels affen Den loop der fterren ftiert: O moeder! waer roept ghy Het Noodlot heen, of wat eyfcht ghy voor haer van my?
Datfchepenfouden, die gebouwt zijn van de menfchen, 't Recht van onfterflijckheyd genieten nae uw wen- fchen ?
En dat Eneas geen gevaer op zee en ly Daer't itaeghgevaerlijck is, en fonder vrefe zy Daermen voor al !es heeft te vrefen en te beven ? Wien van de Goden is foo gropte macht gegeven ? Maerals 'er van haer reys een eynd eens isgemaeckt En fy ter haven in Itaeljen zijn geraeckt, Al wat dan wefen fal ontkomen zee en zanden , Wie den Dardaenfchen Vorft in de Laurentfche landen Behouden overbrenght, fal ick 't verganckelijck Afnemen, en gebien tezijn in Nereus Rijck (Gelijckals Galateeen Doto) zee-goddinnen Sodanigh zy de vloed en fchuym met borft en vinnen Doorfnijden in het diep. Dus fprack Jupijn en fwoer Het by de ftroomen van Cjn onderaerdfchen broer, By pick en fwavel-poel, op dat s'er op mocht fteunen » En dee met eene knick den heelen hemel dreunen. En nu fo was den dagh gekomen en den tijd Vervult, als t'ongelijck, dat fy van Turnus lijdt, Vrouw Cybele vermaent de fackelen te wceren En van't geheylight hout de vlammen af te keeren. Hier heeft zich eerft vertoont een nieuw en helder licht» Eengrootevyer'gewolck verfcheen voor haer gefight, Die van het Ooften door den hemel aen quam dringen ; Men hoorden aen den rey Ideefche vrouwen zingen, Een grouwelijcke ftem quam uyt de lucht van daen » En vulde 't leger van den Rut'leren Trojaen. Weeffc
|
||||
|
Het negmde Boeck. %iy
Weeft nietbekommert,rieps', 6 Teucren,om te ftrijden
Voor defe vloot en die voor 3t branden te bevrijden, Spaert hier uw wapenen, daer hoeft geen tegenweer : Want Turnus zal geheel de zee uytbranden, eer Dat hy met al zijn vuyr het hout van defc kielen En de geheyligde pijn-boomen ial vernielen. Gaet los en vry, en zijt goddinnen van de zee, De moeder Cybele gebiedt het zoo : hier mee Ruckt elck de reep in tween waer aen zy was gebondc. Sy duycken als Dolfijns, haer fnuyten gaen te gronde So datm' er op een ftond fo veele maegdeniagh Als het getal was van de fchepen dat daer lagh. Een feldfaem wonder-ftuck dat men daer lagh gebeuren, Waer op zy dadelijck voort nae de zee toe peuren. Men fiet de Rutulers, die't monfter faghen acn, In haer gemoed verbaeft en heel verbijftert ftaen. Meflapusfelverfchrickte"n fijnepaerdenfteken Haer ooren op van angft ^ den Tyber is geweken, De fchorre Stroom-god Ioopt te rugg' in fijne vliet. Maer daerom fackt de moed des ftouten Turnus niet: Hy ipreeckt s' een hert in "tlijf die heel verflaegen wae- ren
En heeft fe dus beftraft: wat laet ghy u vervaeren ? Dees moniters dreygfen die van Troje: felfs Jupijn Beroofthaer van het geen haer toevlucht plaghte zijn. Sien wy niet dat fy voor ons vuur en fchichten ichroO" men?
S'en wachten 's niet. So is de zee haer dan benoomen; Daer's nu geen hoop van ons t'ontkoomen : t'eene dec! Der dingen zijn zy quijt} aen't ander fchort niet veel, 't Land is in ons geweld; veel duyfenden van manncn. Die in Italien met my te famen fpannen Sijn in de wapenen, en't noodlot vrees ick niet Schoon de Trojaenen van hun geven dat 'er yet Tot haeren voordeel leyt in't antwoord dat zy kregen. Dat lot en Venus, die hacraltijds wasgencgen, Sijn
|
||||
|
318 Het negenJe Botch
Sijn ruym genoegh voldaen dat fy luy fijn gelandt
In'tvetf Italien, Ikhebvanmynekant
Mijn noodlot oock > dat ick haer allc fal verdclgeft,
Dat ick uytroeyen zal de ftammen en de telgen
Van dengodlofen hoop die met mijn bruyd gaet heen>
En defe Ipijt en raeckt d5 Atryden niet alleen,
En oock is het niet toe-gelaeten aen Mycene
Alleen de wapenen t'aenvaerden om Helene.
Maer is het met genoegh eenmael te zyn vergaen ?
't Waer oock genoegh geweeft te hebbeneens mifdaen
En't vrouwehjckgeGachtgeheelen al te haeten.
Die fich nu op een wal en gracht alhier verlaeten
En moedigh zij n op't geen niet anders ge ven kan
Als ons wat hindernis en haer Wat uytftels van
Te fterven, hebben die te vooren niet de veften >
Selfs van Neptunus hand gebouwt, ten langen leften
Sicn winnen, en de ftad die fulck een fterckte was
Ter aerde ftorten en zich wentlen in haer as ?
Maer ghy mijn kammeraets en uytgelefe gaften
Wje is bereydt met my haer veflingh aen te taften
Te ftormen op haer wal} en maecken met geweld
Een bres in haere muyr j terwijlzyzijnonftelt?
Ick heb geen wapenen van Mulciber van noden ,
Oock heb ick tegen haer geen fchepen op ontboden
Tot duyfend in getal, gelijck de Griecken deen.
Dat heel Hutrurien zich voege vry by een:
Wy fullen haer by nacht niet komen overvallen,
tyoch het i. Palladium by duyfter uy t haer wallen
<5aen haelen door maer lafP en blode dievery
En helpen fwijgende de wachters aen eenzy,
Noch in een paerde-buyck ons heymlijckgaenverber-
gen
Maer, haere muyren by den lichten dagh op mergen jf.' Hetbceldt van Pallas ,dat Diomrdes en Ulyfles by nacht uytTrojen
haclden waer van hier voor in het t wede boeck gsfproken werd, all , mede'vanhet houte pacrd. i ■'•**' T'om-
|
|||
|
Het negendeBoecU. ±i§
T'omcingelen met vyer is by my vaft gefet.
Ick fal haer doen verftaen en voelen dat fy met Geen Menelaus, noch met jonghe Grieckfche lafferi Te doen hehben noch met fulcke luy te fchaffen Die Hector thien jaer langh voor Ilium hiel ftaen. Maer nademael den dagh ten deelen is vergaen So wilt hetoverfchot, nu 't wel is afgelopen, Befteden om het lijf watdeegste doen, en hoopen Dat mergen wederomhet vechten aen fal gaen, Elck z,y verheugt en ree om my weer by te ftaen. Men. geeft Mefiapus laft de wachten^yt te fetten- Ontrent de poorten om't uytvallen te beletten, En vyer te ftooken om de veftingh in de nacht. Men kieft'er veerthien, uyt de Rutlers, om de wacht' Met hondert knechten elck rondom de ftad te houwen, Al jonghe karels, daer men figh magh op betrouwen, Die blinckende van goud, met pluy men op haer kop Van purper ronde doen en gaen nu af nu op Haer beurte fchild-wacht ftaen, of in het grasgelegen Malkandren metde kroestoelichten ,diefe veghen Schoon uyt en keeren s'om; de vyeren maecken 't licht j- De vreugd en't fpelen houdt de vaeck nyt haer gefight; Sy brengen 't nachje deurmetwaecken. De Trojaenen Sien 't van de wal af daer fy op haer' hoede ftaen, en Haer toorens houden dicht met vvapenen befet; Sien naer de poorten of haer niemendal en let Vol vrefe van des nachts te worden overvallen. Sy maecken alles klaer en vaerdigh op de wallen, Men voegt de bruggens aen de torens, brengt geweer En alle krijgs-tuygh aen; hier *s Mneftheus in de wee* Met den kloeckmoedigen Sergeftus; defe drijven De mannen aen; dees' had Eneas daer doen blij vert- Als hy vertrock, en haer tot Overftens geftelt, ■, En gaf haer't hoogh bewind van als in haer geweld.
So daer yet wichtigs iniijn afzijn voor mocht vallen. • De kryfchluy looten om te waecken op dewallen, De*
|
||||
|
»xo Het negende Boeck.
Den een treckt nae de wacht, den ander komt 'er af ,
En elck bewaert zljn poll die hem de lotingh gaf. De dappre Nifus, zoon van Hyrtakus, gebooren
Op Ida (die hem aen Eneas langh te vooren Sond tot gefelfchap mee) had aen de poort de wacht Op fchieten afgerecht en vaerdigh tot de jaght Met boogh en licht gefchut van pijlen, en beneven Hem was Euryalus daer oock de wacht gegeven j De fchoonfte van al wat in Troifche wapens Hack, Een jonghelingh, dien pas het eerfte vlos uytbrack En dien den baerd noch noyt was van de kin gefchooren. Hy was van Nifus tot fijn fpits-broer uyt gekooren. D'een had den anderen al even lief , en waer Te ftrijden viel wirp elck zich in gelijck gevaer. 't gebeurde dat fy toen oock by taalkandren waeren En fchildwacht hielen daer de poort was te bewaeren. Als Nifus tot hem fey, mijn giroote kammeraet Euryalus, ick weet niet hoe't ter wereld gaet, Sijn het de Goden, die my defen y ver geven, Of fij n de luften, daer een menfch door werd gedreven, Een yders god ? myn geeft port my geftadigh aen Tot vechten of om yet hooghwichtighs te beftaen En maeckt dat ick my niet geruft en itil kan houwen Ghy ziet hoe forgeloos en in hoe goen vertrouwen De vyand is, hoe dun dat haere lichten fijn, Sy hebben haer ter neer geleyt vol vaeck en wijn, 't Is al in ruft en ftil foo ver als men kan hooren. Verftaet nu voorts van my wat dat my quam te vooren En ickgeraeden vind : Dat men Eneas hael Begeert den Raed en't volck; fy roepen altemael Van mannen derwaerts heen te fenden, die hem feggen En vafte kondfehap doen hoe hierde faecken leggen. So s' u beloven 3t geen ick eyfch (want ick begeer Daer voor gheen ander loon te hebben als de eer) So dunckt my dat ick wel een wegh fou kunnen vinnen % geenen heuvel heen, die my fouw brengen b'inncn I De |
||||
|
Het negende Boeck. 321
De Palatynfche ftad. Waer op Euryalus ,
Verflaegen door fogroot een luft tot lof, aldus Sprack tot fijn vriend, die met die liefde wasonfteken: O Nifus, vreeftghy dan dat my yets mocht ontbreken Dat ghy fo grooten ftuck wilt fonder my beftaen ? Sal ick in fulck gevaer alieeri u laeten gaen ? MijnvaerOfeltesj diealvanfijnjonghejacren Een groot foldaet en in den oorlogh was ervaeren, Heeft my fulx niet geleert: my, die ben opgevoedt Terwijl het Grieckfe heyr voor Trojen heeft gewoedt. Oock neb ick my by u fodaenigh niet gedraegen So langh ick onfen Vorft (die't al heeft willen waegen) Eneas heb gevolgt. Hier, hier in defe man Daer fteeckt een hert in dat het licht verachten kan En dat den lof, daer ghy van zin zyt nae te ftreven, Wei waerdigh acht om die te koopen met fijn leven. Waer op hem Nifus weer tot antwoord gaf: ick fweer U dat ick noyt en heb getwyfelt aen uw eer, Noch fulx op u vermoedt: het waer' oock buy ten reden. So werde nimmermeer van Jupiter geleden Of yemand die dit fiet met gunftige ooghen aen Dat ick met goed geluck daer weder kom van daen. Maer of de Goden my geen goeden uytflagh gaven En eenigh ongeval my tegen quam te draeven Gelijck het menighmael in groote dingen gaet, Die fo gevaerlijck zijn, daer fulx te wachten itaet > So foud ick gaeren u in defen aenflagh fpaeren Dat ghy mocht ovrigh zijn (wantuwe jeugd en jaeren Sijn 't leven waerdiger) op dat 'er yemand %y Van kennis, die my uyt de dooden hael', of my Voor geld gaeloffen enmijnlijck teraerde brenge IsTae de gewoont', of, fo't Geluck dat niet gehenge , Van ver mijn uytvacrt houw' en in mijnafz,ijn my Vereere met een graf; oock dat ick niet en fy De man, die ooriaeck fou uw' arme moeder geven Van een fo grooten rouw, die niet en it geble ven X Ms
|
||||
|
3 ix He t negende Boeck.
Als andre moeders in des groote Aceftes ftad
En't hert, van veelen een, om u te volgen had. Waer op hy weder zey : uw moeyten is verlooren > Door ydJe redenen laet ick my niet bekooren, Ick en verander niet: kom laet ons henen gaen In aller haeft ; met een fpreeckt hy de gaften aen En maecktfe wacker om in haere plaets te treden. Strax zijn zy ree en gaen haer betirt en poll bekleden. Hy geeft zkh van de wacht en fpant met Nifus aen Om naeden Coninghvoorgefelfchap mee tegaen. Al 't andere gediert was op het veld gelegen
In 1 uft en forgeloos, het vee en vogels fwegen En daer is niemand die fijn fwaerigheden heugt: De Vorften en het puyck van de Trojaenfche jeugd Die hielen t' faemen raed van't hoogh bewind der faccke En overleyden vaft hoe dat men't beft fou maecken > Wie aen Eneas fouw de tydingh brengen gaen En kundfchap geven hoe dat liier de dingen ftaen. Haer fchilden hadden s' aen den arm gelaen en leundcn Op lange fpieffen, daer s' al ftaende wat op fteunden In't midden binnen de befchanfingh van de ftad , Als Nifus en fijn vriend terftond aendicnden dat Sy van yet groots en daergheen uytftel in kon vallen 1 e fpreken hadden; Prins Iiilus eerft van alien Ontfingh de haeftige en beval aen Nifus dat Hy feggen fouw wat dat hy voor te ftellen had, Waer op hy dus begon te fpreken: O Trojaenen, Aenhoort metlydfaemheyd het geen wy brengen aen}en Schat defe dingen nietnae dat ons jaeren zijn Maernaedebillickheyd. DeRutulen, vanwijn En vaeck verwonnen, zijn heel vaft in flaep gelegen, 't Is ftil in het Quartier, men hoort 'er gheen bewegen i Wy hebben felfs gefien een pkets, van waer men haet Belaegen kan, ontrent de water-poort, alwaer De wegh fich fnydt in tween:men fiet fe niet meer ftookc Haer vyeren gaen vaft uyt die hier en daer maer fmooke. Indien
|
||||
|
Het negende Boeck. 213
Indien ghy toeftaet dat wy de gclegentheyd
Gebruycken, die fo fchoon voor ons nu open leyt,
Suit ghy Eneas lien van Pallanteum koomen
Eer langh met buyt gelaen, den vyand afgenoomen
Nae groote nederlaegh: wy weeten wegh en pad
En hebben menichmaelgeweeft ontrent de ftad
Die wy van verr5 uyt de valleyen ryfen faghen
Enkennen heel den ftroom door ons geduyrighjaegen.
Toenfprack Alethes, die een man van rijp veritand
Enoudvanjaerenwas : O Goden van ons land,
Die Trojen altijds in befchermingh hebt genoomen,
5t Is noch niet ganfeh met de Trojaenen omgekoomen
En ghy en fyt noch niet gefint geheel en al
Haer te verdelgen naefo jammerlijcken val,
Dewijl 't uheeft gelieftfodappre jongelingen
So trouwe harten en kryfch-lieden voort te bringen,
Dus fprekend' heeft hy haer bey by de hand geyat
En maeckte z,ijn gefight met veele traenen nat
Die in't omhelfen langs fijn wangen heenen dreven,
Wat, fey hy, falmen u tot een vergeldingh ge ven,
Wat loon voor fulcken lof als ghy alhier behaelt ?
Het fchoonfte fal u van de Goden fijn betaelt
En uwe vroomheyd fal haerfelven beft befolden. 1 i
Oock fal Eneas fulx niet laten onvergolden
Maer itfax erkennen wat voor dienft hem is gedaen.
Oock fal het nimmermeer uy t de gedachten gaen
Derjongh' Askaen, diedatfalinzijnhertbewaeren
En loonen als hy is gekoomen tot zijn jaeren.
Jae (volgde die daer op) ick, wiens behoudenis
Alleen de wederkomit van mijnen vader is,
Sweer 't u by al de Goon van onfen haerd en landen '■,
Mijn welvaert, Nifus, ftel ick heel in uwen handen,
'k Vertrouw 't u al; gaet haelt mijn vader wederom ,
Op dat ick hem magh zien maeckt dat hy weder kom,
Ick heb geen fvvaerigheyd als hy magh wederkeeren
Twee bekers fal ick u tot een gefchenck verger en ,
|
||||
|
2i4- Het negenfc Boeck.
Van filver, en met hoogh gedreven werck doorwrocht,
Die felfs mijn vader uyt Arisba met hem brocht Als het verovert wierd; noch fal ick u bedencken Met twee talenten gouds, en daerenboven fchencken Eenpaerdry-voeteneneenoudekop, die my Van Dido is vereert. Maer fo 't geluckt dat wy Itaeljen nemen in, en aen den Scepter raecken En looten om den buyt die wy daer mochten maecken : Ghy hebt gefien op wat een paerd dat Turnus zat , "Wat koftelijck gewecr en wapens dathy had, Hoe dat hy blonck van goud:die fchild,die roo pluyinagc Geef ick u, Nifus, van nu af tot een fchenkage, (Ick fal die buyten 't lot doen houden) boven dien Sal u mijn vader met een heel dozijn verfien Van fchoone vrouwen, en uyt de gevangens geven Een goed getal met al haer wapenen daer neven, En boven dat noch al Latinus landery. Maer ghy, Euryalus, die met uwjaeren my Niet ver ontloopt die by de mijne nader koomen, Eerwaerdejongelingh, werd van my aengenoomen Met al mijn hert, en ick omhels u van nu aen Voor mijnen met-gefel waer dat ick heen fal gaen. Ick fal my fonder u ter plaetfe niet begeven Daer eer te haelen is, en't fy w' in vrede leven Of oorlogh, ghy fult zijn het hooft van mijnen Raed En d' eerfte dienaer van mijn Koninckrijck en Staet. Waer op Euryalus tot antwoord heeft gegeven : In wat gevaer het Zy, men fal dien dagh niet leven Dat yemaftd feggen fal dat ick mijn vriend verlaet Het zy dan dat het ons of mee of tegen gaet, Maer een dingh heb ick noch van u te bidden, boven Al't geen dat u belieft aen my hier te beloven : . Ick heb een moeder van het over-oud geflacht Des Conings Priamus die my ter wereld braght: Om my te volgen heeft zy, arme vrouw, verlaeten Het land van Ilium, en liet haer niet bepraeten Om
|
||||
|
Het negende Boeck. 3x5-
Om in Aceftes ltad, fo andere vrouwen deen,
Te nemen haer gemack; nu gae ick fwygend heen
En heb mijn affcheyd van mijn moeder niet genoomen j
Sy weet niet wat gevaer dat my mocht over koomen ,
Hoe groot het zy of niet dat ick aldaer verwacht.
Uwrechterhand zy mijn getuyg' en defe nacht
Dat my niet mooglijck waer haer fchreyen te verdrae-
gen:
Maer ick bid u dat ghy my daer in wilt behaegen Dat de rampfaelige wat trooft en'hulpe vind By u , als fy haer fiet verlaeten van haer kind. Geef dat ick defe hoop van u magh mede draegen , Ick fal my overal te ftouterderven waegen. Den Raed en Overftens en boven al Aicaen (Die om fijn vader zich dit Het ter herten gaen ) Bewogen konden haer van traenen niet onthouwen. Toen feyde j ulus: wilt u vry daer op betrouwen, Ick fegh u toe al wat dees dingen waerdigh zijn Die ghy begint} en houw uw moeder voor de mijn , Creufaes naem alleen fal aen defaeck ontbreken. Van eer en danck fal fo een vrouw noyt fijn verfteken Om fulck een waerde vruchtals fy gedraegen heeft, Wat uy tflagh het geval in defen aenflagh geeft. Ick fweer u by dit hooft, waer by oock plagh te fweeren Mijn vader, wat ick u3 fb ghy mooght wederkeeren Behouwen van uw reys , belooft heb, dat dat al Uw moeder en geflacht voorfeker volgen fal So fprack hy weenend' en gaf hem van fijne zyde Een fchoon verguld geweer, dat in voorgaenden tyde Lykaon wonderlijck en konftigh had gefneen, Daer was een fchede toe van fuyver elpen-been. Een vreeflijck leeuws-vel fchonck hem Mnefteus, den getrouwen
Aleeth een helm en heeft de fijn' in plaets gehouwen. Aldus gewapent treen fy dadelijcken voort, De hoofden leydenhaergelijcklijck nae dcpoort, |
||||
|
5 \6 Het negende Boeck.
Daer volgde jonck en oud met wenfchen en gebeden,
De fchoone Afcanius, die in noch teere leden Envoor fijnjaeren hadeenhertgelijckeen man En mannelijcke forgh, gaf haer veel dingen van Belangh in't fcheyden aen fijn vader mee te draegen , Maer alles te vergeefs en in de wind geflaegen. Ter poorten uy tgegaen pafleerden zy de gracht Nae '& vyands leger toe door't duylier van de nacht > Maer daer zy menigh man den beck af fullen veegen Eer datfy verdergaen. Hier Men zy 't volck gelegen Ter aerde vaft in llaep en droncken van dewijn, De wagens ftaen op ftrand die uytgefiaegen zijn, En tuffchen wapenen, getouwen, wielen, vaeten, Drinck-bekers, neer geitreckthopmannen en foldaeten, En niemand op de wacht. De foon van Hyrtakus Dit dus bevindende fey tot Euryalus: 3SJu luftigh kammeraed 9 hier is een kans te waegen. Hier dientdoor onfe hand een hoop te fijn verflaegen : De faeck port ons nu felfs yet dappers te beftaen: Hier leyt de wegh daer wy door heenen moeten gaen. Ghy, op dat niemand ons van achtren kom verraflen, Dient hier wel toe te fien en wacker op te paffen. Ick fal dit ruymen op en maecken hier een baen En leyden u daer ghy gemacklijck door kuntgaen. Ditfeyde Nifus en heeft kort daer op gefwegen En tafte te gelijck met fijn getrocken degen Den trotfen Ramnes aen, gelegen toen ter tijt Hoogh in zijn leger-bed opkoftelijcktapijt Daer hy geheel de flaep uytronckte door fijn longen. Hy was een Koningh, die van Nifus wierd befprongen. En oock een wichelaer, van Coningh Turnus op Hct alderhoogft bemint, maer van fij n eygen kop Had hy de kennis nict het ongeluck te keeren En kon door fijne konft de dood niet van hem weeren. Noch ley hy nevens hem drie van fijn knechts ter neer, Gelegen te vergeefs in't midden van 'tgeweer , En
|
||||
|
Het negettJe Boeck. 327
En priemde Rhemus knaep, den draeger vanfijnwae-
pen;
En fijn koetzier, die by de paerden lagh te flaepen, Sloegh hy de kop af die wat op fij n fchouders hingh. Toen nam hy felfs den heer het hooft af met fijn klingh En liet den rompaldaer op d'aerde leggen hicken En reutlen nae zijn aem met doodelijcke fnicken. Het fwarte bloed heeft aerd en bedde nat gemaeckt. Daer nae is Tamyrus oock in de pan geraeckt En Lamus en Serraen, die goelijck was van wefen, Noch jongh van jaeren en in fchoonheyd uytgelefen, Die veel van defe nachtgefpeeltgedobbelt had En nu verwonnen van de wijn, en vol > en zat Ter aerde nederlagh. Geluckigh fouw hy wezen Had hy getuyght tot dat de Son was opgerefen En fpelende den dagh en nacht aen een geknoopt, Gelijck een graege leeuw, die in den avond loopt En hoopt dat hier of daer wat avontuy r fal vallen , Geraeckt hy ergens in de voile fchaepe-ftallen , (Daer hem den honger jaeght uyt louter ongeduld) Het ftom en weerloos vee verllindt en fleept,en bruit Met een bebloede muyl: Niet minder is den jongen Euryalus in't fpel, die dieper ingedrongen Verhit en raefende valt kleynen aen en woedt In't midden onder een deel flecht en naemloos goed : Oockbraght hy Hebefus en Fadus om het leven, Heeft Abaris de reft en Rhetus oock gegeven Eer 't yemand wierd gewaer: maer Rhetus waeckt' en had
Hetalles aengefien van daerhy achterzat (Het was een groote kop) en derfde lich niet melden Uytvrefedathy'tmee mocht met denhalsontgelden , Die hy in't opftaen ftack het heele lemmer recht Van vooren in de borft tot boven aen het hecht Dat hy hem met de dood ten wond' heeft uyt getogen. Dees heeft fijn roode ziel met e'enen uytgefpogen X 4. En
|
||||
|
gi8 Het negende Boeck.
En wirpde wijn weeruyt, gcmengeltmet zijnbloed.
Den ander gaet al voort met moorden, heet van moed , En nu fo wild' hy nae Meffapus ruyters heenen Daer hy de vyeren fagh of haeft of al verdweenen En haere paerden, vail gemaeckt fo als 't behoort > Gaen weyden in het gras: als Nifus met een woord (Want hy gevoelde dat de luft van dus te moorden En bloed-dorft van het fwaerd gingh verder als't be- hoorden)
Hemfeyde'tisgenoegh: wymoetenhiervandaen, Laet ons ophouden eer den dagh ons komt verraen, Die al op handen is -, wy fijn genoegh gewrooken En door het midden van den vyand heen gebroken; Wy hebben 't pad gemaeckt. Sy fijn dan voortgegaen} En laeten veel geweer en wapenen daer ftaen Van louter filver 5 en tappijten, fchaelen, koppen. Euryalus namhetgetuygh metgoude doppen Van Rhamnes paerden, dat de rijcke Cedikus Tot een fchenckage fond wel eer aen Remulus, Als hy afwefend' hemzijn huys heeft aengeboden En om zijnherbergh daer te nemen dede noden ■-, Wanneer hy ftirf had hy het aen fijn neef gemaeckt Maer nae zijn dood was't aen de Rutulers geraeckt. Hy fchickte defen buyt op zij ne ftercke fchoeren , Jvlaer te vergeefs, en, die MefTapus quam te voeren, Een handigen helmet, heel heerelijck van top En pluymen, greep hy oock en fette s'op fij n kop. Sy gaen het leger uyt langs daer fy 't veyligft vonden: Een troep van ruyters, uyt Latinus ftad gefonden Op dat zy kondfchap aen aen Coningh Turnus deen ■. Quam onder Volcens in der haeft voor uyt gereen Terwijl het voetvolck op het veld vertoeft > en waeren Driehonderd paerden fterckj voorzien van beuckelae- ren.
Sy naecken 't leger vaft en waeren nu alree Gekoomen voor't quartier, als fy van ver dees twee On-
|
||||
|
Het mgende Boeck. 31a
Ondeckten, die haer wegh ter flincker zijde naemen ,
Waernaefy daedlijck door de fcheemringhrijdenqua- men
Dewijl Euryalus was door fijn helm verraen Die daer niet om en dacht. Sy hieuwen der op aen Van waer deflickeringhhaerooghen quambeilraelen. 't Is niet voor niet gefien of ons gefight moil dwaelen RiepVolcensuytdenhoopjftaetmannen, feghick,ftaet, Segt wat voor volck, van waer, en waer ghy henen gaeif Sy fwegen hier op flil en fetten 't op een loopen So veel fy kunnen nae de boflchen toe, en hoopen Dat haer den duy iter van de nacht bewaeren ial. De ruyters fpreycn fich, befetten 't over al De roepaen, ftellen wacht op de bekende ftegen. Het bofch was wild en ruygh van doornen aller wegen> Van haeg' en eyken dicht bewaflen, hier en daer Liep een verborgepad, datfwaer te vindcn waer Den duyfter van't geboomt van tacken en van blaeden Den roof en fwaeren buy t, waer mee hy was gelaeden, Belet Euryael, en de vrees bedwelmt hem, dat Hy mift en maelt en dwaelt in't vinden van het pad, Maer Nifus gaet voor uyt, was nu 't gevaer ontkoomen En's vyands hand onfnapt, eerhy 't noch had, verno- men,
En al voot by het meyr, nae A lba nu genoemt En doefr de itallen van Latinus toen beroemt. Als hy nu ftil bleef ftaen en te vergeefsfijn ooghen Te rugge wende nae fij n macker, heel bewoghen, Riep hy, Euryale, rampfaelige als ghy zijt, Op wat plaets liet ick u,en waer boh ick u quijt Geworden, of waerlangs loop ick u weder tegen ? Hy tijt terftond te rugh door de verwarde wegen Van het bedrieglijck bofch, begeeft fich op Ret pad , Neemt fijn voetftappen op die hy gelopen had En dwaelt door heg en haeg, door doorenen en braemen, Hoort paerden, hoort gerucht van die haer volgen qua- men, En
|
||||
|
q^o Het negende Boeck.
En't lee niet Iangh of het geroep quam hem ter oor
En fiet Euryalus, dienu verbyftertdoor
't Gefchreeuw, dat fchielijck in de nacht was opgekoo-
men,
En valsheyd van de plaets gevangen wierd genoomen , En't was al te vergeefs wat weerftand dat hy dee. Wat fal nu Nifus doen in dit geval ? waer mee, Met wat geweld, met wat geweer fal hy hem derven Gaen rucken uyt haer hand ? fal hy om mee tc fterven Gaen loopen wel getrooft den vyand in de mond En een lof-waerde dood verhaeften door een wond ? Hy grijpt terftond een fchicht, heft nae deMaen fijn ooghen
Om hoogh, en bidt: Oghy Godin van groot vermogen, Die d' eer van al't gefternt en bofch-befchutfter zijt Staet my genaedigh by in defen fuyren tijd, Indien mijn vader oyt gefchencken heeftgedraegen Voor my op uwautaer: heb ick die met mijn jaegen En eygen wild vermeert: fo ick van't geen ick vingh Yet onder het gewelf van uwen tempel hingh. So laet my toe dat ick magh defen troep veritroyen En helpt my door delucht mijn fchoot te degen royen. Hy had gefeyt en wi'rp de fpies met all zijn macht. Sy vliegt en fcheydt van een de fchaduw van de nacht, Die Sulmo in fijn fchild van vooren heeft gekregen Daer fy in ftucken brack nae dat s' hem had doorregen. Hy viel ter aerde neer en wentelde door't Zand En fpoogh een warme ilroom koud uyt fijn ingewand , Sijn darmen fchudden hem door een gevolgh van hicken. So dat hy eyntelijck quam in fijn bloed te fticken. Sy fien rondom: maer ftrax was Nifus weder ree En fchoot noch vinniger als hy te voorens dee Een twede fchicht, die hy van't oor af onderhaelde. Dees,wijl ry fijn verbaeft, onkundigh waer't hun faelde, Quam fnorren op het hooft van Tagus, die hem gingh Door bey de flaepen heen, daer hy het yfer vingh Dwers
|
||||
|
Het negende Boeck. 331
Dwers door fijn herfenen fo dathet daer bleef fteken.
De dulle Volcens woedt en brandt om dit te wreken , Maer net de man niet die de fchooten heeft gedaen, Dies weet hy niet wien dat hy weer te keer fal gaen Met grammen moede, op wien hy't weder mocht ver- haelen.
Ghyondertuffen> feyhy, fult voor twee betaelen En met uw warme bloed ontgelden defe fchuld. Hy ruckt zijn degen uyt en gingh met ongeduld Rechtop Euryalus, als Nifus, buy ten finnen Verfchrickt en t' eynde raed wat dat hy fouw beginnen , Riep wat hy mocht (want hy en kon fich langer niet Verborgen houden, noch fulck jammer en verdriet Verdraegen) my, och my: het gelde my het le ven, Het gelde my; ick ben de man die 5t heeft bedreven: O Rutulers j keer uw geweer nae defe borft: Diejongelinghheeft niet mifdaen, nochkon nochdorfi:. By defen hemel, by de fterren, die het faegen, Sweer ick en bid haer dat fy hier van kennis draegen > Dat hy niet quaeds en dee als dat h y fij nen vrind Die ongeluckigh is, te dapper heeft bemint. Dus fprack hy: maer 5t rapier met alle macht gedreven Gingh fijnen gangh en nam Euryalus het Ieven Dwers door fijn ribbens en den blanckcn boefem heen. Hy ftorte doodtter aerd' en langs fijn fchoone leen Liep hem hetbloed,en't hooft zeegh flap op zijne fchoc- ren,
Gelijck een blom, die met de ploegh-fchaer van de boere Werd afgefneden, valtenfterft, of even als De fwaere mankop met een overladen hals Als *t hard geregent heeft het hooft op zy laet vallen. Maer Nifus werpt zich in het midden van hun alien En onder alle foeckt hy Volcens maeralleen, Op Volcens heeft hy't maer gcmunt, op anders geen : Maer fijne ruyters, die dicht om zijn lichaem fwermen, En alle foecken haer Ritmeefter te befchermen, Die
|
||||
|
33^ Het negende Boeck.
DiekeerenNifusaf, van die, vandefekant:
Hy dringht 'er evenwel, fpijt al haer tegenftand,
Met meerder moed op in, totdat hy zijnen deghen
Ten leften in den mond des Rutulers, die tegen
Hem over frond en riep, van vooren ftack, en hem
Al ftervende benam het leven met de Item.
Toen wirp hy fich doorwondten eyndlijck omgekoo-
men
Op fijnen dooden vriend en heeft aldaer genoomen Sijn ruftplaets met de dood. O ghy geluckigh paer! So mijn gedichten yet vermoghen, fal geenjaer, Gheen tijd, gheen eeuwen u uyt de geheugheniflen Der menfchen noch uw naem uyt haer gedachten wiflerj So Iangh Eneas huys en d' afkomft van Afcaen In wezen is, fo langh het Capitool Zal ftaen Op d' onbewooge rots, en Romen over lieden En landen wijd en zijd fal heerfchen en gebieden. De Rutulers aldus zeeghaftigh en gelaen
Met buyt en plundj e reen voorts op het leger aen Daer fy al weenende den dooden Volcens braghten. Hier was geen minder rouw maer alles vol van klachten En kermen als men daer vond Rhamnes neer gevelt En Numa en Serraen en menigh oorlogs-held En veel voorneemenfte gelijcklick doodt geflaegen. Het quam hier al nae toe van alle kanten jaegen Met grooten toeloop, nae fo veele lijcken van Voortreffelijcke' luy en menigh dapper man, Daer't lauw was van die verfch daer waren doodt gefteken En'tbloed noch fchuymd' enliep langs 't veld met voile beeken.
Sy kennen ftrax den buyt, den glimmenden helmet En pluymen van Meffaep, en't paerde-tuygh dat met So veel gevaer en fweet en moeyte was verkregen. En nu was Vrouw Auroor (te bedde moe gelegen)
In til, en, flux uyt het faffraene ledekant Gclprongen van haer boel, befpreyde 't heele land Met
|
||||
|
Het negende Boeck. 5 3 3
Met nieuw herboore licht: denachtwasaen'tverdwy-
nen,
En nu begoft de Son de wereld te befchynen En joegh de duyfternis van alle dingen af, Wanneer fich Turnus felfs in het geweer begaf, Hingh 't fwaerd op zijne z.ijdJ en heeft den fchild genoo- men,
En d' yfre benden in de wapenen doen koomen , Daer eick de zijne tot den ftryd aenport en met Verfcheyde ty dingen haer moed en gramfchap wet Daerbovenhadden zy de hoofden afgehouwen En ftaken die (dat droef en deerlijck was 'taenfchouwen) Op langhe fpieflen met een groot gefchreeuw om hoogh. D' Eneadynen, dien de.moed niet licht ontvloogh, Gehardt in tegenfpoed door menighte van jaeren , Die fteden om de Had en veftingh te bewaeren Sich aen de iiinckerzy der muyrentot den ftryd (Want aen de rechter werd zy van de ftroom bevrydt) Daer fy haer binnens-wals en breede grachten houwen En in haer weeringen en toorens z,ich betrouwen. Sy ftaen bedroeft als fy die hoofden op het end Der piecken faghen, haer maer al te wel bekent, Die nu van bloed en flym en fwarten etter droopen. Strax is de faem door de verbaefde ftad geloopen > Gelijck fy vaerdigh is en vlieght ten eerften v oort. Dit heeft de moeder van Euryalus gehoort, Waer op fy ftyf befterft, werpt fpil en fpint daer hcenen , Vlieght voort ten huyfen uyt met huylen en met fteenen En ruckt en pluckt het hayr miftrooftigh uyt haer hooft > En finneloos en als van haer verftand berooft Begeeft fich nae nae de wal en die fe naelt befetten ; Gheen vrees van vyand geen gevaer kan haer beletten, Daer fy den hemel met haer klaegen heeft vervult: Euryale mijn foon j iieickudus, cnfult Ghy fijn mijn hoopen trooft in mijne hooghe jaeren ? O wreede, kond ghy fo uw moeder laeten vaeren En,
|
||||
|
5 7^ Het negende Boeck.
En, fonder haereens aente fpreken ,heenengaen
Om fo gevaerelijck een aenflagh te beftaen ?
Mocht ick u niet een kus voor 't laetit in't fcheyden ge-
yen?
In't onbekende land leght ghy berooft van't leven Daer ghy fult wefen der Latynfchehonden aes En fpijfen met uw vleys de vogelen ! helaes Mijn zoon! en wilde dan den hemel niet gehengen Dat ick uw koude lijck ter aerde dede brengen ? Mocht niet de moeder als haer kind den aeflem gaf iiijn ooghen luycken, fijn quetfuren waffen af , En met een kleed , wanneer de dood hem van haer fcheyde,
■Hem decken, dat fy dagh en nacht daer toe bereyde, Daer zy haer ouderdom en forgen mee verdreef ? Waer wend ick my om u te vinden, of waergeef Ick my nae toe, nae wat geweften, in wat hoecken j Daer ick uw lijck en af-geknotte romp gae foecken ? Is dit het dat ghy my van u brenght wederom ? Is't dit, waerom ick u foo verre volghen kom Te water en te land ? Hebt g* eenigh mededoogen O Rutulers, fo fchiet my neer met uwe boogen, Werpt al uw fchichten al uw fpieffen nae dit hjf, Helpt my doch eerft van kant, een arm ellendigh wijf! Of ghy, 6 Vader van d'onfterfelijcke Goden, Hebt deerenis met my, laet my den donder dooden , Schiet uwen blixem-ftrael op dit gehaetehooft Nu mijn Euryalus van't leven is berooft, Wilt my met uwe hand nae't helfche rijck toe fenden Wyl ick niet anders kan mijn zuyre daghen enden! Door dit gekerm, door dees bedroefde traenen werdt Al't volck ontroert tot in het binnenft van haer hert, Het fteent al wat 'er is, de moed is aen hetfacken , De krachten tot den ftrijd beginnen te flabacken : Waerom Ilioneus en de bedroefde Afcaen, Die dapper weend' en fich dit liet ter herte gaen, Be-
|
||||
|
Het negende Boeck. 3 5 e
Bevel aen A&or en Idseus heeft gegeven
De vrouw van daer te doen, die door hacrfmertgedre-
ven
Veel van de mannen felfsbraghttotweemoedigheyd : Waerop z,y dapelijck wierd aen een kantgeleydt En binnens huys gebraght daerzyhaer op deen fluyten. Maer de Trompet van ver gaf vreefelijck geluyt, ea Daer op volght een gefchrey, dat nae den hemel gaet En met een groot geloey weer nae beneden flaet. De Volfcers onder het verdeck der fchilden, ftellen 't Recht nae de gracht 5 om die te vollen, en te vellen De Paeliflaeden; een gedeelte doethaer bell Om metter haeft een wegh te maecken door de veil En over muyr en wal met ladders te geraecken Daer't dunit van mannen is, die de befettingh maecken. Hier tegen deden de Trojaenen (langhen tyd Gewent haer muyren te befchermen) alle vlyt Om de beftormers van de wallen af te keeren Metharde kloeten en met allerley geweeren, En wentlen fteenen nae beneen van boven af Oft ergens openingh in't dack der fchilden gaf Om't overdeckte volck te blooten en verjaeghen Die alles onder datgetrooft z,ijn te verdraegen , En nu niet machtigh om dat langer uyt te ftaen: Want daer fy dick en dichft met drommen dringen aen. Sijn d'ander' in de weer met wentelen en lollen Van groote fteenen, die fy ftorten doen en rollen Van boven nae beneen, dat menigh man verplet En breeckt het fchilden-dack, waerdoorde vyand met Een nieuwe moed, nu hy doch niet gedeckt kan blij venp Valt op de Teukren om haer van de wal te-drij ven Metfchieten; elckomftryd. Gintsaeneenandrekant Daer fwaeyt Mezentius een fackel met dc hand Die groufaem van gefight de ftad foeckt aen te fteken: Mefuep j een dapper man te paerd, was hier aen't bre- Jcen, Ruckt
|
||||
|
9^6 Hetnegende Boeck.
Ruckt van de wal een ftitck en roept,brengh ladders aert.
Komt, Zang-goddinnen, om den Dichter by te ftaen! Seghtmy, ickbidhetu; wat hier al nederlaegen Van Turnus zijn gedaen, wie van hem zijn verflaegen, Wie yder nae de hel met eygen handen zend, En helpt my defe krijgh ontrollen tot het end, Want ghy, Godinnen, hebt het altemael onthouwen En kunt het, fo ghy wilt, vertellen en ontvouwen. Daer ftond een tooren, die fteyl op te kijcken was, Met hooge foldringh en gelegen wel te pas, Die al de Rutulers beftormden en bevochten, Met alle macht of fy die nedervellen mochten, Waertegen die van Troje aenwenden haer gewelt Om te beletten dat zy niet en wierd gevelt Sy wirpen grouwelijck met fteenen nae beneden En fchooten fchichten met gefwinde en fwacke leden Uyt holle venfteren fo dicht oft haghel was. Prins Turnus wirpeen toorts al brandende; die ras Quam vliegen en ter zy bleefaen den tooren kleven. Het vyer vat in't befchot, dat door de wind gedreven Gingh graefen en eer langh de poften braght in vlam, Waer door een groote fchrick in die van binnen quam , Die te vergeefs het quaed arbeyden te vermijden. Terwijl zy haer te rugh begeven en ter zijden Daer't vry was van den brand, fo ftort den tooren, eer Sy dat bevroeden, door't gewicht voor over neer. Men hoort van het gedruys den heelen hemel kraecken Als of het donderde. Door defen val geraecken Sy doodt met al datgroot gevaert van boven neer Veel al doorfteken van haer eygen felfs geweer Of van het harde hout verplettert en doorreegen. Helenor maeralleen en Lycus dacrentegen Sijn voor die mael de dood ter naeuwer ncod ontgleen , Waer van Helenor was den oudlle van haer tween, Die voor den Coninghvan Meoonje buyten oogen Ter fluyck van de flavin Lycymnic opgetoogen . En |
||||
|
Het negendeBoeck. 33^
En tegen het gebod van haer gefonden was
Nae Trojen in de krijgh: Hy voerd' een 1. wit rondasj
Een licht gewapent gaff., en had een biooten degen
En geen blazoen noch in den oorelogh verkregen.
Als hy fich nu rondom in fijnen vyand vond
Die met veel duyfenden aen alle zijden ftond,
Is hy (de dood getrooft) in 'tmidden van hun alien,
Daer hy haer alderdichtft by een zagh, ingevallen,
Gelijck een fwijn, dat van de jaegers is omringt
En fiet de fprieten en de dood voor ooghen, dringht
Daer echter tegen aen en los daer in fal fchieten
En fomtys met een fprongh gaet over fpies en fprieten.
Maer Lycus, beter als den andere te been,
Vlucht door de vyand en door aide wapens heen •
Hy kryght de muyr en pooght daer boven op te koomen
Of van fijn kammeraeds te werden opgenoomen,
Dien Turnus te gelijck volght met de loop en fchicht
Hem dus berifpende : Watmeyntghy, armewicht,
Datghy ons handen foud ontkoomen met uw loopen ?
Waer zijn uw zinnen dat ghy dat hebt derven hoopen ?
Met eenen grijpt hy hem, die halver wegen hingh,
En ruckt hem met een groot ftuck muyrs te ruggelingh,
Gelijck een arent naeden hemel toe gaet fcheeren
Meteengeprenten haes of fwaen met witte veeren ,
Of als een telle wolf die met een lam deurgaet
En niet eens om en fiet hoe dat de moeder blaet.
Daer ryft een groot gefchreeuw : fy koomen aengevallea
Van allerweeg' en om te raecken aen de wallen
Vult men de gracht met aerd; oock brenght men brand-
tuygh aen
En doet de toortfen nae de hooge daken gaen. I. Die in den oovlogh noch nict groots begacn of gedaen hidden voer-
deneen wit of onbefchilderd fchild , waer in fy naemaelsils yetlot- fciijcks hadden rerricht fodapigen biafocu voerden als haer goci iadii daer 111 teftelkn. |
|||||
|
Y Lucetiusj
|
|||||
|
338 Het mgendeBoeck.
Lucetius, die't vyer quam nae de poort toe draegen ,
Wierd van Ilioneus daer onder doodt geflaegen
Met een ftuck van een rots, en heeft het niet vertelt.
De dappre Liger heeft Eumathion gevelt,
Afylas Chorincus, twee afgerechte mannen ,
Dees op de fchicht, en die op fy nen boogh te fpannen
En pylen, die van ver bedrieghlijck koomen an.
Gintsraeckt Ortygius van Ceneus in de pan,
Die weer op ftaende voet van Turnus wierd verflaegen
Dat hy geen tijd en had zijn roem daer van te draegen.
Hy maeckt' oock Itys neer en matfte Clonius
En Sagaris en Diotip, en Promulus,
En Idas, die fich voor de toorens dapper weerde.
Hier viel Privernus mee door Capys hand ter eerde.
Hy had een fchamp-fchoot met de lancy van Themil
Voor heen gekregen, en terwijl hy voelen wil
Waer dat hy was gequetft en nae de wonde tafte
En dwaeflelijck fijn ichilddaerheenen wirp, verrafte
Hem een gefwinde pijl j fy hechte fijne hand
Vaft aen fijn flincker zy, vloogh hem nae 'tingewand
Daer s' hem een dood-wond in de longhen heeft gegeven
En metter haeft benam fij n aeflem met het leven.
De foon van Arcens ftond heel braef in't harrenas
En had een rock aen die vol fraey borduyrfel was
En nae den rofTen trock, een karel fchoon van oogheij
En aengefight, en van fijn vader opgetoogen
In't bofch van Mars ontrent de ftroomen van Symeth
Daer fich het vetautaer van de Palifcen met
Geringer ofrerhand laetpaeyen als te vooren.
Driemaelen flingerde Mefents felfs om fijn ooren
Den (linger, leggende fijn andre wapens af,
Waer mee hy fulcken flaghhem voor fijn voorhooftgaf
Dat hem het heete lood gingh door fijn herfle-becken
So dat hy viel en in het Zand zich uyt moil ftrecken
So langh gelijck hy was. Hier feyt men dat Askaen,
Die van te Vooren plagh op't fchuwe wild te gaen
|
||||
|
Het negenae Boeck. 3 3 g
En't vluchtige gediert cen fchrick op't lyf te jaegen,
f>ij n aldereerfte pyl ten oorlogh wilde waegen En met zij n eygen hand Numanus ley ter neer, Gebynaemt Remulus , een fterck en dapper heer , Met jonger fufter van Prins Turnus korts getreden In houwelijck, en die met veele fchampemeden En fpot braveerde die van binnen, fo hy ftond Voor aen in't fpits en al wat hem quam in de mond (Of't floot of niet) vol moedsen dapper opgeblaefen Door'tnieuwe 1. Koninckrijck, met bulderen en raefen Riep, O ghy Frygen, die twee maels verwonnen zyt, Die twee maels uwe ftad en veftingh raeckten quyt, Hebt ghy geen fchaemt u weer van nieus te zien belegen En voor de derde mael u te befchermen (tegen Hetfterven) binnens wals, en achter gracht en muyr Teweeren van uw halshetleftelevens uyr? Siet wie ten houwelijck ons dochters eyffchen koomen Met wapenen! wat god, wat fotheyd dee u droomen Van nae Italien, nae fnlck een land, te gaen ? Siet defe volckren voor geen Atreus foonen aen , Voor geen Vlyffen, voor bedriegers noch laf-backen. Wy zijn een hard gellacht, van jongs tot ongemacken En arbeyd opgevoedt; de foonen brenghc men hier Als zy gebooren fijn ftrax heen nae de rivier En leertfe nat en vuyl en kouw en ys verdracgen. Dejongheyd is terftond aen't ketien en aen't jaegen En loopt de boffchen plat; den boogh te handelen Het paerd-beryden is het fpelder kinderen. De jonghe mannen, die tot arbeyd zijn bedrevcn Van kinds been af en met een kleyn gewent te leven > Betemmen 't ackerland met fpae en ploegh en egh, Of dwingen veftingen en fteden met belcgh. I. Alshebbfnilc getrout des Konings dochter, want de foonen en fwae-
gers en broeders derConingcn wierdenccrtijds mede Koningcnge- gci.acnu. Y x Met
|
|||||
|
•
|
|||||
|
54.0 Het negende Boeck.
Met ftael en yferflyt men al den tijd van 'tleven
En daerden osOf 'tpaerdwerd voor de ploegh gedre-
ven
Daerheeft den ackerman terwijl hyeght en eert Een pieck in handen, met het yfer omgekeert, Daer hy het juck mee dryft en fithaer op dc ribben, En defe moed doen ons dejaeren niet ontflibben, Dien yver, defe luft, dit vyer werdt niet verdooft Door traegen ouderdom: wy drucken 3t gryfe hooft En grauwe hayren met den ftorm-hoed, en vermaec- ken
Ons felven dat wy ftaegh aen verfchen buyt geraecken En leven van den roof: ghy komt in't purper aen, Uwkleeren fijn gedoopt in verwen van fafrraen 5 Ghyhebtinleuyheyd luft en neemt vermaeck indanf- fen,
Draeght langhe mouwen aen uw rocken, en met kranf- fen
En huyven deckt ghy 5t hooft. O ghy, die in der daed Trojaenfchewyvenzijtmaergeen Trojaenen, gaet Nae 't hooge Dindymus 't gewoonepypjen hooren Dat dubble toonen geeft 3 vermaeckt aldaer uw ooren Met bom en trom en met de Berecyntfche fluyt, Die roepten nodight u met lief en laf geluyt, En laet de mannen het geweer en wapens handlen, Den deghen paft u niet, gaet weer nae Ida wandlen. Dit fwetfen wierd Afcaen ten langen leften moe En, keerende fich nae den den quaelijck-fbreker toe > Set uyt fijn kooker op de pees van paerde-darmen Een pyl, en reckende met alle macht fijn armen Van een, bad hy en dee beloften aen Jupijn Met defe woorden: Och ! wilt my behulpfaem 2,ijn In dit mijn ftout beftaen dat ick heb voorgenoomen! Ick fal in uwe kerck met plechtigh offer koomen En voor uw auter, O ghy groote Jupiter, Een jonghen fpier-wit rund met een vergulde fter Doeu
|
||||
|
Hetnegende Boeck. 541
Doen flachten, datalree Co hoogh is opgefchooten
Als fijne moeder doet, en al gefint te itooten,
3t Zand met fijn klauwen fchrapt en werpt het in de lucht.
Hy hoorde 't, en terftond heeft meneen kleyn gerucht
Van donder, daer hetklaer en helder was, vernoomen.
En aen den flincker zy ten hemel afgekoomen.
Met eenen rammelde den boogh, depijl ginghaf
Die een afgryfelijck gehuyl in't vliegen gaf ,
En heett N umaen recht in de flaep van't hooft getrofFen
Tot in fijn herfenen. Gae heen nu met uw ftoffen,
Houw met de vroomheyd en de Frygen vry de f pot
Die tweemael zijn vermant: dit fenden dele tot
Eenantwoord, ley Askaen, aen uw' Italiaenen.
Dit wierd gevolght met groot geroep van de Trojaenen:
Haer moedigheyd rijit nae de lucht met bly geiclul.
Hier overfagh Apol van boven} by geval
Gefeten op een wolck met fijn vergulde hayren ,
Het leger en die in de ftad belegert waeren ,
En fprack van daer aldus den overwinner aen:
Ojongelingh, ghydie dees' eer hier hebt begaen,
Dit is de middel om ten hemel in te dringhen.
0 godlijck zaed en die in uw naekomelingen
Noch i. Goden krygen fult, met recht lal door't gellacht
En't huys van Aflarak ten eyndc zijn gebraght
Wat 1. krygen door't befchick der Goden fijn gerefen ,
En Troje lal voor u te kleynen erfdcel wefen.
Dus fprekende quam hy van boven nae beneen
En fpouwende de lucht en windekens van een
Begaf fich nae Afcaen, nam de gedaente van den
Bejaerden Butes aen, van ooghen en van handcn
Denouden man gelijck, dieeertijds den Trojaen
Anchifes in fijn huys veel dienften had gedaen
1. JuliusCclarenAugulhis.
2. Dit fiet op Aujuftus, die het Roomfche Rijck in vicde gcbra^h:
hecftendcdcnTcmpi.1 van Janus docnlluyccn. |
|||||
|
Y 3 En
|
|||||
|
34X Het negende Boeck.
En fijne wapens droegh wanneer als hy te veld was
En van Eneas tot gefelfchap nu geirelt was By fynen foon. Dus is Apollo aen getreen En quam in alles met denandren overeen In ftem, in wapenen, inkleur, engryfe hayren. Hy fprack julus, die verhit wa> en fijnaeren Vol vyers en yvers had, met defe woorden aen : Eneas zoon, wilt u vernoegen dat Numaen Door uwe py len fo geluckigh is gebleven : Dees' eerfte lof wil u de groot' Apollo geven , En hy benydt u niet dat gby met het geweer Dat nae het zijn gelijckt behaelde prijs en eer: Maer wilt niet verder in't gevecht met yemand treden. Dus hief hy aen: maer in het midden van zijn reden Ley hy de iterflijcke gedaente van hem af, Waer mee hy zich om hoogh en nae den hemel gaf En is voortsin de lucht verdweenen uyt haer ooghen. De hoofden kenden hem : fijngoddelijckenboogh, en Pylkoocker wierden fy aen't rammelen gewaer , Dies hebbenzy Afcaengeboden in 'tgevaer Op't goddelijck vermaen fich verder niet te geven, Die nu door hitte tot den ftrijd wierd aengedreven: Selfs fijn zy wederom in het gevecht gegaen Om alles met gevaer haers levens uyt te ftaen. Een groot geroep is langs de ganfche wal gerefen. Men fpant den fellen boogh met doodelijcke peefen, Schiet fpieffen uyt den riem,werpt fchichten met de hand So dat de menighte bedeckt het ganfche land; De fchilden kloncken van de flaegen, die s' ontfingen , En holle helmen door de fchichten, fteenen, klingen. Daer rijft een hard gevecht: nietanders dan wanneer Een fomer-regen-vlaegh flaet tegen d' aerde neer, Of als by winter-tijd de fwaere hagel-buyen Sich ftorten in de zee als Jupiter van't Zuyen I let onweer jaeght en't hoi der wolcken open doet. Twee broeders, Pandarus en Bitias, gevoedt In
|
||||
|
HetnegendeBoeck. 343
In't woud van Jupiter by Idaes hooge kruynen,
Alcanors foonen bey, en karels , hoogh als duynen Of dennen als 'er op't Ideefch gebergte ftaen, Die hebbentoen de poort van binnen opgedaen Die haer de Vorft beval} en nodigen van buyten Den vyand in de ftad die fy voor hem onfluyten Haer felfs verlaetend' op haer wapenen, en ftaen Ter recht' en flincker hand en hebben 't harnas aen, Den helm-kam flickert op haer hoogh-verheve koppen. So ftaen twee Eyken, die met ongefchoore toppen Langs de Liquentfe ftroom, of aen de groene ftrand Des luftig' Amefis, of aen den oeverkant Van Padus in de lucht en nae de fterren ftreven En knicken met den top van haere kruynengeven. Waer op de Rutulers aenvallen, alfo ras Sy fagen dat de poort voor haer ontflooten was. Hier gaven Tmarus, die oplopende van bloed was, De brave Equicolus en Hemon, die vol moed was, EnQuercen6 zich te rugh met al haer volck, en voort. Of lieten 't leven voor den dorpel van de poort. Toenheeft van wederzijdsde gramfchap toegenoomen. De Frigen rucken 2,ich te hoop by een, en koomen Sterck nae de poort, daer fy nu derven vechten hand Aen hand, en vallen uyt. G ints aen een ander kant Is Veltheer Turnus aen het ftormen en aen't ftooren Van de verweerders, als't gerucht hem komt ter ooren Hoe dat de vyand is verhit op nieuwe moord En fet de poorten op: hy tijtten eerften voort En ftaeckt aldaer het werck, het geen hy had begonnen, En is, door grooten toorn gedreven, heengeronncn Nae de Dardaenfe poort, daer hethoogmoedigh paer Gebr6ersaen'twoedenwas. Deneerfte, die hem daer Ontmoet, was Antifaet, een baftert van den grooten Sarpedon en uyt een Thebaenfche vrouw gefprooten: Hy fchiet en velt hem met een Ichicht ter acrde neer. *t Italiaeniche hout van de cornoelje-fpeer Y 4 Vliegt
|
||||
|
3 44 Het negende Boeck.
Vliegt door de dunne lucht, en, door de maegh gedron-
£en> • -■ ,
Gingh hem voorts nae de borft en binnen in fijn longen,
So dat het fchuymend bloed ter holler wond' uy t fprongh
En't yfer laeuw wierd in fijn doorgetrofFe longh.
Toen heeft hy Merops en Afidnus doodt gefchooten ,
Toen veld' hy Erymanth, toen Bitias, den grooten ,
( Die oogen had als vyer en knarft' op zijn gebit
Vangramfchap) maer met geen gemeene lchicht, want
dit
Was geen geweer daer hy het le ven aen fouw geven, Maer die 'them dee dat waseen vyer-fchicnt, diege- dreven
Quam als een blixem en gingh fnorren door de locht Met yfTelijck gehuyl: geen fchild noch borft-ftuck mocht Hem tegenftaen, ichoon die metdubble ftiere-vellen Omtoogen was, en dit met dicke dubble fchellen Van goud op trouwgemaeckt: dat groove lichaem magh '£ Niet houden ftaen en ftort ter aerde, met een flagh. Of't donderd', op fijn fchild: fo aen de Bajer-ftranden In het Euboojer meyr een fteene Kaep, met handen I n kracht van mannen op getrocken in de zee, Voor over valt en fleept net ganfch gevaerte mee En zyght} nu heel ondaen, in barningen en baeren. De watren menghen haerdie onderfcheyden waeren : So dat fich't fwarte Zand van ondren boven geeft. Het hoogh Prochyte dreunt van het gedruys en beeft, En oock Inarime, daer Jupiter den i. trotfen Typhoeus ley te bed en deckt' hem met de rotfen. Hier heeft de kryfch-god de Latynen moed en kracht Gegeven, en de fchrick in d' andere gebracht So dat Jer waeren die zich op de vlucht begaven. Sy koomen herwaerts aen van alle kanten draeven 2. Een vande Rcufcn die den hemel beftennden ende Van Jupiter met
den bhxcm geflaegeu wierd, die htm het eyUnd Iiiiirime op 't li- chatm fette. |
|||||
|
DewijI
|
|||||
|
Hetnegende Boeck. 34. y
Dewijl 'er kans tot een gevecht gegeven'werd
En haer den oorlogs-god quam vallen in het hert. Wanneer nu Pandarus fijn broeder fagh verflagen, Hoe't daer gebaekent was en haere faecken laghen, Kroo hy de poort met fijn bree fchoeren weder aen En liet 'er menigh van de fij ne buyten ftaen En in een hard gevecht veel van zijn met genooten, Oock heeft hy andre met fich in de itad geflooten Daer hy ontfingh al wat daer ingeloopen quam , Wei flechten finloos dathy Turnus met vernam Noch midden onder 'tgros denConingh in fagh dringen Enfelf hembinnen (loot, als onderhockelingen Of ander weerloos vee een groulijck tyger-dier. Sijn ooghen gloeyden hem in't voorhooft als een vyer, Sijn harnas knarfte dat men yfde, en fijne pluymen Die trillen op den helm die van den bloede fchuymen , Een flickrend weerlichtfchiethy uyt fijn beuckelaer. D' onfteld' Eneadyns die werden haeft gewaer 't Vyandlijck aenfight en d' onmenfchelijcke leden. De groote Pandarus quam daedlijck aengetreden, Die om fijns broeders dood volgramfchap was en haet: Ghy ziet hier niet, fey hy, het hof dat u Amaet Ten houlijck heeft belooft, en Turnus moec niet droo- men
Dat hy hier in de ftad fijns vaders is gekoomen: 'tSijn uwe vyanden die ghy voor u liet ftaen , Daer is geen middel om te raecken hier van daen. Prins Turnus lacht' hem toe en fprack met koele zinncn, Hebt ghy wat herts in 't lijf ghy hoeft maer te begin- nen:
Komt, luft u wat, en rept uw handen tegen my : Ghy mooghtaen Priamus vertellen gaen dat ghy Oock hier te land weer een Achilles hebt gevondcn. Maer Pandarus heeft hem een fpies nae 't lijf gefondert Van rouw en quaftigh hout met al fijn krachten, maer De luchtontfinghde wond (Vrouw Juno pafte daer |
||||
|
946 Het negende Boeck.
Te wefen byder hand) de fpies is afgeweken
So dat s' hem niet en trof en in de poort bleef fteken.
Maer, feyde Turnus, 't geen met kracht mijnrechter
hand
Sal fchieten dat en fultghy nietontvluchten (want Hy had hem nietgeraeckt noch geen quetfuyr gegeven ) W aer mee hy daedlijck fijn fwaerd heeft opgeheven En trof hem tuflchen bey de flaepen van het hooft Soo dat hy hem de kop heeft midden deur geklooft En met een groote wond fijn ongebaerde kaecken Van een gedeylt. De pan en kinnebacken kraecken En'taerdrijck dreunt, fo fwaer quam't grove lichaem neer,
En ftervende beftort hy't harnafch en geweer Met bloed en breynjhet hooft hingh metgelijcke fticken Op d'een en d'ander fch6er. Dit doet de Teukren fchric- ken:
Sy keeren hem den rugh en vluchten, en indien Den overwinner ftrax te recht had toe gefien, Hetflot van binnen op gebroken, fijn foldaeten En wat 'er buyten ftondter poorten ingelaeten , 't Had van de krijgh en't volck den leften dagh geweeft. Maerneen: de dulligheyd den moord-luft, infijngeefl Onfteken, hebben hem daer tegen in gedreven. Eerft moft het Phalaris bekoopen met fijn leven En 'tgelde Gyges, dien hy met een goe barlaf Ontfingh j die hy hem in fijn knie en haeflens gaf. Toen greep hy fpiefTen, die de vluchters van haer fmee- ten>
Van d'aerden op, en heeft haer achter her gefeeten. Danck hebbe Juno, die hem moed en krachten gaf. Oock fond hy Halys voor gefelfchap nae het graf, En Fegeus, dienhy fchild enlijf aen een dee kleven. Daer nae heeft hy zich nae de muyren toe begeven, Alwaer hy onvoorfiens Alcander, Pritanis, Nbeemon, Halius op't lijfgekoomen is |
||||
|
Het negende Boeck. 347
Die't volck aenvoerden om den vyand af te weeren.
Toen heefthy Lynceus, die om hem van daer te keeren
Sijn kameraden riep en ftelde fich te weer,
In eene flagh de kop met helm en al ter neer
Van fij ne fchouderen gekloncken met den fwaerde
Dat fy daer henen vloogh een ftuck weegs langs der
aerde.
Toen A mykus, een groot vernielder in het woud En bolfchen van het wild dat fich aldaer onthoudt, Een, die geen weergae had om punten van de pijcken En pylen met vergif en fal ven te beftrij cken, Oock C ly this, die uy t Eoolj e was van daen , En Creteus, die den Zang-goddinnen toegedaen, Haer vriend en metgefel. in dichten en in ftiaeren Staegh fijn behaegen had en langh met fpel te paeren , Staegh zongh hy op fijn Lier het een of 5t ander lied Van paerden, van een flagh , van ouds of nieus ge- fchiedt. Als nu de Hoofden derTrojaenendit vernaemen Ten leften , quam Sergeft en Mneftheus hier te fee- men En fiende dat haer volck de wijck genorrien had, Dat men den vyand had gelaeten in de ftad > Riep Mneftheus, houw en ftae, waer heen jacght u de vreefe ?
Wat muyren of wat ftad hebt ghy, behalvcn deeie > Daer ghy u bergen kunt en kruypen in een gat ? O Borgers, is het wel van u te lijden, dat Een enkel man alleen, en binnen uwe wallen Rondom becingelt, nae fijn lull en wel-gevallen En veyligh, onder u fo grooten neerlaegh doe En't puyck van onfe jeugd fendt nae der heilen toe ? Hebt ghy geen deercnis, noch eenigh mededoogen MetoudcGoden, die met u fijn heen getoogen , Noch met uw vaderland, dat ongeluckigh land ? Sijt ghy fo laf 3 dat ghy het rekent voor geen fchand Eneas,
|
||||
|
348 Het negmde Boeck.
Eneas, uwenVorft, folelijcktebegeven?
Met defe woorden fijn fy weer wat aengedreven En bleven met een troep in een geflooten ftaen. Nu meynde Turnus was het tyd om deur te gaen En zich uythetgevechtallengskensheen te packen,
Dies liet hy 't fachtjes nae de water-kant toe facken En deyfde nae de zy die op den Tiber ley. DeFrygen, nugemoedt, verheffenhaergefchrey En koomen dick en dicht met hoopen aengedrongen. Gelijck een felle Jeeuw, wanneer hy werd befprongen Aen allc kanten van de jaegers, kryght een fchrick En fiet haer lelijck aen, en bruit afgryfelick , En noo te rugge wyckt, en vind fich lelfs verlegen, Sijn moed en gramfchap lydt het vluchten niet, en tegen De mannen en 'tgeweer en fpietfen in tegaen Is niet van fijne macht: fo was 'er Turnus aen , So trad hy achterwaerts met onverhaefte fchreden: Het bloed ziedt hem in't hert van fpijt en grimmighe- den.
Jae tweemael fett' hy't nochin't midden van den hoop. En dreeffe tweemaels lanx de muyren op de loop: Maer heel de macht van de Trojacnen quam te faemen So haeft zy den allarm in het Quartier vernaemen , Waer tegen Juno hem niet langer by dorll ftaen, Want Jupiter fond van den hemel Iris aen Sijn Gemaelin met laft die haer niet wel en fmaeckte So Turnus zich terftond niet uyt de ftad en maeckte. Waerom de Jonghman met zijn fchild en rechter hand Niet langer konbeftaen, dienu van elcken kant Wierd aengetaften met een menighte vanfchichten Dicht overvallen en befchoten fonder fwichten. Den hollen helm ringkinckt geduyrigh om zijn kop En berft van een en geeft het aen de iteenen op y De pluymen werden hem van 't hooft daer heen geflac- gen,
Sijn fchilt befwyckt en kan het langer niet verdraegen. Do
|
||||
|
Het negtnde Boeck.
|
|||||||||
|
349
|
|||||||||
|
De Frygen vallen der met piecken dick op aen,
Selfs Mneftheus is hem als een blixem toegegaen. Toen liep hem (want hy kon fijn aem nict langer kry- gen)
»t Sweet lanx fijn lichaem af, en onder 't flaen en hygen Van moeheyd gaf hy met een fprongh zich daer van daen Steyl neer in de rivier met al zij n wapens aen, Die hem in fijne diept' ontfmgh in't nederkoomen, Droegh hem gemaklijck door de fachte ftille ftroomen, Wies heel fijn lichaem af van fweet en ftof en bloed En zond hem aen fijn volck vol blijdfchaps uyt zija vloed.
|
|||||||||
|
Ejnde des negenjlen Boecks
|
|||||||||
|
INHOUD.
|
|||||||||
|
55°
|
||||||
|
I N H O U D.
|
||||||
|
Des thienden Boecks.
JUpiter de Godenter vergaderinghe geropen heb-
bende vermaent haer tot eendraght, alwaer Venus over het gevaer der Trojaenen ende Junoos onverzae- delijckenhaet haere klachten doet ende eenige rufte en ftilftand van fo veel elenden ende fwaerigheden verfoeckt. Juno daerentegen leyt al de fchuld van dien op de Trojaenen, als eerfle oorfaecke desoorloghs, ende oock op Venus felver. Derhalven Jupiter, heb- bende te vergeefs gefoght haer te vereenigen, verklaert dat hy geen party kiefen fal ende zich onzydigh hou- den, om noch zijn wijfnoch zijn dochter te verftoo- ren, maerdat hy nae zijne billickheyd alles naehet noodlot zal laeten afloopen. Ondertuffchen vanghen de Rutulers den ftorrh wederom met alle macht aen, ende de belegerde bereyden fich met geen minder moed om haer af te flaen. Terwijl defe dinghen in La- tham omgaen keert Eneas wederom nae de zijne met eenvlootvandertighfchepen hebbende inHetrurien alles verricht nae zijn begeeren. Onderwegen ont- mneten hem eenige zee-nymfen, die van te vooren fijne fchepen waeren ende nudiegedaentegekregen hadden. Uyt defe verftond hy het verlies van zijn vloot ende in hoe grooten nood en gevaer de zijne waeren, ende gekomen zijnde onder het gefight van denvyandfet fijn volck aen land. DeRutulersver- laetendebeftorminge, begevenfich nae'tftrandtoe |
||||||
|
35-t
cnde foecken het landen te beletten, alwaer met groot
verlies ten wederzijde gevochten ende Pallas, nae dat hy veele zijner vyanden had neder geleyt van Turnus ten leften verflaegen wierd, waer over Eneas feer be- droeftendeonfteltzijndeveclRutulers tot eenlijck- offer voor den dodenPallas heenen zendt: Askaen ter ftad uytvallende voeght fijn volck met zijnsvaders heyrkracht te faemen. Juno in defe faecken bewogen ende voor Turnus dapper bekommert ende van Jupi- ter oorlof verkregen hebbende verloft hem uyt het aenftaende gevaer hem voor worpende eenvalfchen fchij n van Eneas, die Turnus tot in het fchip toe ver- volght daer defe fchim nae toe vluchte, wanneer Juno het fchip los maeckte ende hy nae fijns vaders ftad Ar- dea door de zee en wind gevoert wierd. Ondertuf- fchen quam Mezentius in zyne plaets ten ftrijde door het aenmaenen van Jupiter ende verflaet een mee- nightevanTrojaenen en Hetrusken, tot dat hy met een fchicht van Eneas gequetft onderde befchermin- gevan Laufus ter naeuwer nood uyt het gevecht ge- raeckte om zijne wonde te verbinden. Laufus wil- lende fich over fijnen vader wreecken wierd van E- neas omgebracht , het welck Mefentius vernomen hebbende klimt weder te paerd ende begeeft fich nae den ftrijd, daer hy van de felfde hand wierd ver- flaegen- |
||||
|
HET
|
||||
|
35*
|
|||||
|
HET THIENDE BOECK.
HIer tuffchen doet men het Paleys des hemels open:
Den Raed der Goden werd van Jupiter geropen Om te vergaeren in de Sterre-zael by een, Alwaer hy van om hoogh zijn oogen nae beneen Slaet over d' aerde en ziet het leger der Trojaenen Enal het kryfch-volck der Latynfche Italiaenen. Sy fetten haer ter neer daer zich het hooge dack Ten wederzyde onfloot en hy dus tot haer iprack: O groot' inwoonders van den hemel, wat voor reden Of oorfaeck hebt ghy van uw ongeftadigheden ? Wat is 'er dat u weer van zinnen wifflen doet ? Wat twift ghy onder u met fulcken wrevel-moed ? Ick had verboden dat Italie de Frygen Den oorloghacn zouwdoenenhaervan nieus bekrygen: Wat tweedraght doet u gaen recht tegen mijn gebod ? Wat vrees heeft dees5 of die in't hert gevat en tot De wapenen geraen ? den tijd is al befchooren , (Ghy en behoeft hem niet te haelen van te vooren) Oock fal hy koomen, dat men moeten vechten zal j Wanneer Carthago door den fellen Hannibal Het Alpifche geberght fal i. openen, en koomen Aentrecken tot verderf van't hooge Slot van Roomen. Dan fal't geoorloft zijn te ftryden onder een Met haet en nyd, en met zijn roof te trecken heen. Houdt u nu ftil en wilt all' uwe tweedraght ftaeken En onderlingh een goed verbond en vrede maecken. ^ Dusfprackjupynin'tkort: hier op vingh Venus aen Maer fy en heeft fo kort haer reden niet gedaen. Jae vaeder, fey fy, O ! die eeuwigh over menfehen En Goden heerfchet,want wat kan men beters wenfehen, Wat anders fouw men van u fmeecken met gcbeen ? Ghy zietde Rutulers hoe moedigh dat zy treen, i. Hannibal braght fijn leger in Italicn ovtl de Alpes macckende aldaer
.eca pafl'agc door aujn en vycr, Hoe
|
|||||
|
Net thiende Boech 353
|
|||||
|
Hoe zy d5 Eneadyns befpotten en braveeren,
Hoe Tiirnus rydt en draeft in't midden zyner heeren
En opgeblaefe door de zeege, diehyheeft
Bevochten, over veld met rofs' en waghen ftreeft.
In een befloote Had magh de Trbjaen niet duyren,
Jae in de poorten felfs en binnen wal en muyren
Werd hy Van hem beftreen, de grachten zijn vol bloed ,
Eneas is van kant en weet niet wat m'er doet.
Sal het belegh van de Trojaenenaltijdduyreri ?
De vyarid leyt weerom voor haer herboore mu yre'n,
Een nieuwe heyrkracht dreyght haer met een twede val.
Een twede Diomeed ftaet weder op, en zal
Geloof ick vaftelijck (dit fchynt 'er aen te fchorten)
My weder op een nieuw mijn godlijck 1 .bloed doen ftori
ten,
En ick, uwdochter, heb een fterfelijcke hand Te vrefen. Hebben de Trojaenen nae dit land Sichtegen uwen danck eh weder-wil begeven: Dat fy dan boeten 't geeh van haer luy is mifdreven, Doet haer oock geene hulp; maer trocken fy daer heeri Op menigh antwobrd, haer van boven en beneen Gegeven, waerom kan dan yemand vande Goden U doen veranderen, en tegen uw gebodeh Een ander nood-lot fmeen ? ick fwygh hoe aen het ftrand Men in Sicilien haer fchepen heeft verbrandt, Hoe men den Coningh van de winden op gingh ruyen En fond haer op het lyf een llorm met dulle buyen Van uyt Eolieri, enhoemenlrisjoegh Door lucht eh wolcken heen. Dat was noch niet ge- noegh,
JN u heeft men noch de hel daer by te hulp genoomen. Die was noch ongemoeyt: men doet Alecto koomen En ftiertfe fchielijck uyt den afgrond van beneen Nae boven toe, die door d' Italiaenfche fteen '. Venus fiec op dc quetfuyr die fy voor Trojcn v*S Dioaedeskrecgfi.
Homer, s. viniliat. % Liep
|
|||||
|
35"4 Het thiende Boeck.
Liep of zy raefend was. Ick laet het Rijck nu loopeit
Daer ick wel eer op zagh; wy plegen dat te hoopen Doe 'r kans toe fcheen te zijn ; ick magh wel lyden dat Sy'twinnendienghy'tgunt, en, is Jer land noch Had Daer met believen van uw harde wijf de Frygen, So langh van haervervolght, een woonplaets moghen krygen:
So bid ick u, om den beklaeghelijcken dagh Dat Troj e wierd verdelgt en in fij n affchen lagh, Dat my geoorloft zy voor defe krygs gevaeren Mijnneef Afcanius, ovader, tebewaeren, Dat ick hem't leven bergh: Eneas werde vry Door onbekende zeen gefolt, en waer het zy Hy volge daer't geluck of ongeluck hem dry ve: Stae my alleen maer toe dat dees behouden blyve, Wilt my vergunnen dat ick hem befchermen magh En voeren yeuwers heen uyt defen wreden flagh. 'k Heb Amathus , ick heb 3t hoogh Pafos en Cy there» Ickhebldalium, Hy blyve fonder eere, Hy leve als onbekent en leg de wapens neer j Belaft vry dat het trots Carthago gae te keer Die van Aufonien, doet Tyros over lieden En landen doorgeheel Italien gebieden, So hebben fy gheen quaed te wachten van die kant. Wat heeft het hun gebaet door't midden van den brand Den vyand en de peft des krygs te zijn ontloopen, Te water en te land fo veel gevaers met hoopen Te hebben uytgeftaen terwijl men Latium Gaet foecken en een nieuw opgaende Pergamum ? Was het niet beter dat men door de wilde baeren Nae 't land > daer Troje ftond, te rugh weer had g*en vaeren
En zich gefet in d' as des vaderlands ter neer ? Geeft den ellendigen Trojaenen Xanthus weer En Simbis, en laet my dit van u verwerven Dat fy de wegh weerom nae Troje moghen fwerveir- |
||||
|
Het thiende Boeck. 5 y y
Toenhefte Juno dus met groote gramfchap op:
Wat dwinght ghy my mijn ruft te breeken om mijn krop ' En mijn verhoolen leed met woorden t' openbaeren ? Watkrabt ghy wonden op die alaen 'theelen waeren ? Wat menfchj wie van de Goon heeft u wen zoon geraen, Wie perfte Eneas om den krygh te vangen aen, En tegen Turnus fich als vyand te verklaeren ? Het Noodlot heeft hem nae Italien doen vaeren, Dat wees hem derwaerts heen : genoomenjae, en'tzy So als ghy voorgeeft, door Caflandres raeferny Gedreven: heb ickhem fijn leger doen begeven En aen de lichte wind betrouwen lyf en leven ? Wie heeft hem aengeport het opperfte bewind Des oorloghs in de ftad te laeten aen een kind > Gerufte volckeren t' ontruften en ontroeren En de Tuskaenen op te ruyen om te voeren De wapens tegens die met wien zy zijn verknocht ? Wie van de Goon heeft hem infwaerigheyd gebroght ? Door wat geweld is hy daer toe van ons gedreven ? Waer of hier Juno is dien men de fchuld magh geven ? Waer Iris, die men uyt de wolcken fond van daen ? Het is onredelijck dat den Italiaen Het ryfend Ilium met vyer en wapens naeder' En't voeght Prins Turnus niet, die tot een groote vader Pilumnus had en tot een moeder de Godin Venilia, met ruft en vree blyf zitten in Sijn eygen vaderland: maer voeght het of is 'treden Dat Latium van de Trojaenen werd beftreden, Dat hier een vreemdelingh den landzaet onderdruck En d' ingefetene doe bucken onder 't juck, Gae ftrycken met den buyt, fchoonvaeders foeck te maecken
En maegden uyt den fchoot haersbruydegoms onfchaec* ken,
Dat men met tacken van olyven in de hand Quanfuy s om viede bidt en goed quartier in't land 7. z En
1
|
||||
|
3<f(S HetthiendeBoech.
En onderwijl rich toont in wapen op fijn fbhepen ?
Ghy koft Eneas, als hy dapper was benepen ,
Der i. Griecken handen doen bedecktelijck ontgacn
En hilpthem dooreen mill uyt hetgevaer van daen:
Ghy kunt fijn fchepen in fo veele zee-godinnen
Veranderen > en zo ick mee yets wil beginnen. •
Tot hulp der Rutulers en haer {beck by te ftaen
Dat maeckt ghy uyt of het heel quaelijck was gedaen.
Eneas is van kant: hy zy van kant en keere
Niet wederom. Ghy hebt hoogh Pafos en Cythere ,
Ghy hebt'Idalium: wat reden is het dat
Ghy wrevelmoedigh volck komt tergen, en een ftad
Die fwaer van oorlogh gaet ? foeck ick de lofle faecken
Van Frygien te dcen heel in de grond geraecken ?
Ick ? of die d' eerfte den ellendigen Trojaen
Den Griecken wirp te voor ? waer quam het ons van
daen,
Wat oorfaeck dee Euroop' en Afien geraecken In oorlogh tegens een, en door het vrouwe-fchaeckeri Verbreeckenhaerverbond? isondermijnbeleyd Eens anders bed-genoot uyt Sparten wegh geleyt Van een Trojaenfche pol ? heb ick geweer gegeven Of door de min de krygh gevoedt en aengedreven ? Toen had ghy moetenvoor uw vrienden fijn beducht i Nu komt ghy al te laet, en klaeght, en kyft en zucht Om 't geen waer toe dat ghy en hebt noch recht noch reden.
Dus voer Vrouw Juno uyt vol toorn en hevigheden. De Goden mompelden (nae yder Was gezint) Tweedrachtigh onder een> gelijck van ver de wind Wanneer het waeyen zal zich even maerlaethooren En zachtkomt ruyffchen aen, dat in der fchippers ooren Brenght tydinghdat 'er ftorm en onweer is in til. Toen fprack Jupyn en me.t fweegh heel den herhel kil > |
||||||
|
it DiomcdcsendcAcliillcs.
|
||||||
|
Uct
|
||||||
|
Het thknde Bpeck. 357
Het aerdryck beefd' en al de windengingenleggen,
De zee wierd als een vloer. Hoort, fey hy, nae mijn feg- gen
En laet mijn woorden vry in uwe herten gaen : Dewijl 't niet wefen lean dat tuffchen den Trojaen En den Aufonyer de vrede werd gevonden En men haer wederzijds vereenighdoor Verbonden En ghy geen eynd en maeckt van onderlingen twift, Sal ick, hoe't heden gaef3 hoe't elck geluckt of mifl, Wat kans dat yder heb te hoopen of te vrefen Het zy 3t een Rutuler of een Trojaen magh wefen >. Ganfch onpartydigh zijn en trecken 't my niet aen 't Zy dan't beleghgefchied van den Italiaen Door zijn befchoore lot, 't zy het een mis-verftand is Dat de Trojaenfche vloot in Latium gelandt is, En dat de Frygen niet ten beilen zijn geraen Of de voorfeggingen nietwel van haer verftaen De Rutuler en werd van my oock niet onflaegen : Wat yder heeft begoft daer falhy't zijn af draegen Hetzy dan goed of quaed. D' almogendejupijn Sal voor den een niet meer als voor den ander zijn. Het Nood-lot gaet lijn gangh en zal voor niemand wye- ken. Hy fwoer het by den poelder onderaerdfche Rijcken, By Styx, by Flegethon en oevers fwart van pick Dataltijdziedfenbarntj enftaefde't met eenknick Dat heel den hemel daer van ftond en beefd' en kraeckt^, Waer meejupyneen eynd van zijne reden maeckte. Toen rees hy overend uyt fijnengouden throon Van waer hy wierd geleydt in't midden van de Goon Tot aen den dorpel toe. En ondertuflchen waeren De Rutulers in't fpel en yoerden haere fchaeren Dicht op de poorten aen en wirpen met de hand Veel vuur-werck om de ftad te helpen in den brand En deden menigh manteraerde nedervallen: Maer het Trojaenfche heyr werdt bianen haere waljen Z 3 Gty
|
|||||
|
■
|
|||||
|
org Het thknde Boeck,
Gehouden allezins belegert en bezet
En zy en zien voor haer geen hoop of kans om het
T' ontvluchten, laes! enftaen vergeefsomfichteWee-
ren
Op hooge toorens, en om't ftormen af te keeren Beringen vaft de muyr met maer een dunne kroon. Hier waeren Janus en, Hycet'aon? z,oon, Thymetes van de voorft' en beyde d' Affaraken, Daer Thybris, de bedaegd', en Calror by geraecken > Dien bey de broeders van Sarpedon, Clarus en Sijn breeder Hemon, uyt het edle Lycien Gefelfchap houden; oock quam Acmon aengetreden , Een karel die in hoogte en fterckte zyner leden Sijn vader Clytius noch Mneftheus niet en weeck. Hy droegh een fteen, die haeft een halven berghgeleeck En hy met al zijn macht getorft had op zijn fchoeren. Den eene foeckt den ftorm met fchicnten aen te voeren, Den ander foecktfe weer met fteenen af te flaen. Hier brenght men brand-tuygh om de ftad te fteken aen, Daer fet men pylen op de peezen fyner boogen. Askaen, daer Venus is ten hoogfte mee bewoogen En teere forgh voor draeght, ftaet midden onder haer Metongedecktenhoofde, als een gefteente, daer Men hayr of hals mee ciert, fteeckt af in guide randen • Of als het elpenbeen dat, door des meefters handen In terpentynen hout of bofch-boom ingeleyt, Een glinfterenden glans en luyfter van hem (prey t. Sij n vloeyend hayr wat op geftrickt met goude fnoeren Speeltlosen weeldrigh om fijn blancken hals en fchoe- ren. Ghyoock, Olfmarus, hebt u in het geficht Der dappre volckeren gequeeten met eenfchicht En een vergiftigh riet van uwen pees gefchooten, Uyt edlen huyie van Maeonien gefprooten, Alwaer de vette grond van mannen werd gebouwt En de Pactool bevloeyt den acker met fijn goud. Oock
i
|
||||
|
Het thiende Boeck. % $■ o,
Oock was 'er Mneftheus by , 't hans moedigh en ver-
heven
Om dat hy Turnus uy t de veftingh had gedreven, Oock Capys, daer de ftad van Capua nae heet. TerwijI men wederzijds dus heftigh vocht en fmeet En dee*5 aen 't flormen en die aen 't verweeren waeren Doorfnee Eneas in der nacht de wilde baeren : Want al fo haeft hy van Evanderwas gegaen Nae het Tyrrhenfche heyr fprack hy den Coningh aen , Seyhem wiedathywas, fijn afkomft, fijnbegeeren En wat hy felver braght, wat volckren in 't geweer en In wapens tegens hem Mezents te vejde braght, Hoe fel dat Turnus was , hoe vinnigh en onzacht, Vertoond' hoe luttel men op menfchelijcke zaecken Sich te verlaeten had en rekeningh te maecken, En hiel met bidden om zijn hulp en byftand aen. Terftond was Tarchon ree en fonder ftil te ftaen Voeght fijne middelen en macht by de Trojaenen En uuyt een vaft verbond. Toen gingen de Toskaenen Te fcneep, van't noodlot vry, aien het door hit der Goon
Sich by een inlandfch Vorft te voegen was verboon. Maer onder het beleyd eens vreemden haer te geven 't Schip van Eneas vaert voor uy t, dat op zij n fteven Twee Frygfe Tygers voerr daer Ida over hingh Heel aengenaem voor den Trojaenfchen vluchtelingh. Hy felfs was boven op het achter fchip geleten Vaft overweegende de vreemde en ongeweete Uytkomften van den krygh; Prins Pallas fat 'er by En hiel fichfelven dicht aen fijne flincker zy. Nu vraeght hy hem op wat gefternthy heeft te letten Om by de nacnt fijn kourfs' en ftreken wel te Zetten: Nu wat hy al gevaers en ongemacken lee, Wat hy had uytgeftaen te land en op de zee. Godinnen, wilt my nu den Helicon onfluyten
£n helpt my aen de zangh, op dat ick recht magh uyten Z 4. Wie
|
||||
|
$6~o Het thiende Boeck.
Wie met Eneas trock uyt het Tuskaenfche land,
Met wat voor volckren hy fijn fchepen heeft gemant » Wie hem gefelfchaphielenoverzee quam vaeren. Het fehip de Tyger was het eerfte, dat de baeren Met eenbeflaege kiel doormee, en had gelaen Prlhs Maffikus: hy quam met duyfend mannen aen. Die all' uyt Clufmm en Cofen met hem voeren. Deeshaddenlichtgeweer, een koker om haer fchoeren Met pylen en daer by eendodeiijcken boogh. Den barffen Abas volght, en al wat met hem toogh Was braef in wapens tot de minfte die derwaeren : Op't achtei-fchip blonck een Apol met guide hayren. Van Populonia had hy fes horiderd man, Ervaere kryfchluy, en noch driemaelhonderd van Het eyland live, dat van yfer overvloedigh !N iet uyt te putten is en daer op trots en moedigh. Afylas was de derd', Hy was der Goden tolck Door wien fy haergeheym ondeckten aen het volck. Die't ingewand van't vee en fterren uyt kon leggen , Die het voorfpoockfel van den blixem wift te feggen En wat de vlucht en zangh der vogelen beduydt. Dees maeckte rafch een gros van duyfend knechten uyt Dicht met haer fpieflen in malkahdereh geflooten, Die die van Pife (by d' Alpheefcheftroom gefprooten) Uyt haere ftad, op den Tyrrheenfchen boom gebouwt, Hem hadden toegevoeght en fijn gebiedt vertrouwt. Den fchoonen Aftur volght, die braef en welgefchaepen Sich op zijn paerd vcrlaet en op zijn weer-fchijn waepen. Drie hondert karels had hy by zich, die hem al Bereydt te volgen zijn waerhy haer brengen zal, Die de Cereters, die de Minionfche velden, Die't oiide Pyrgum en Gravisken hem beftelden. O Cygnus, 'k ial u oock niet laeten ongenoemt, DerLygren Overft' en door oorloghhooghberoemt, Noch u, Cupavo, met uw kleyn gevolgh verfwygen , Op wiens helm nae 6m hoogh de fwaene-veeren ftygen, Een
|
||||
|
Het t hienie Boeck, 3 6*1
Een teycken van de minn' uws vaders, van fijn fchuld
En vobrigh weezen. kWant als hy met ongeduld
Betreurde Phaethon en onder 't loof en blaeren
Derpopulieren, dievoorheen i.zijnfufterswaeren*
Verf oete met gefangh zij n minn' en droefenis ,
So feyt men dat hy in een fwaen verandert is,
En, in den fachten dons aflevende zijn jaeren ,
AHingende van d' aerd naehet gefternt gevaeren.
Sijn foon verfellende fijn mackers in de vloot
Dee den geweldigen Centaurus met een groot
Getal van riemen door het water heen gaen ftreven.
Hy bruyft 'er deur en hoogh tot in de lucht verheven
Gelijckt een groote klip en dreyght de diepe zee
Die met een langhe kieihy van malkandren fnee.
Oock werden Qknus uyt fijn vaderlij eke landen
Sijn troepen: i. Mantus zoon, des Profetefs' en van dei^
StroomTyberis. Hyhadde ftad van Mantua
Getimmert en bemuyrt, en haer geheeten na
Sijn moeder. Mantua fo ryck van groote-vaders:
Maer niet uyt eene flam of uyt de ielve aders
Gefprooten altemael. 't Geflacht is driederhand
En elck heeft onder zich vier volckeren in't land;
Sy felfs is't hooft van all', een dees' haer onderdaenen:
't Geweld en macht is by het bloed van de Tuskaenen.
Oock wapent'er Mezertts vijf honderd hier van daen
Die alle tegens hem het harnas treeken aen,
Daer Mincius (uyt het Benaker meyr gefprooten)
Het hooft met water-liefch bedeckt mee aen quam ftoo-
ten'
In een vyandlijck fchip. Ooc komt Aulethes aen En doet fijn volck de zee met honderd boomen flaen. De wadden fchuymen door het veegen van de vloeren. Hy voert den Triton, die de ftroomen ftelt in roeren I. Faethons fuftcis in popelier boomen vcrandcir. Dc Fibel van Cyg-
nut is te lien in hec twedc boetk der Transfer, ran Ovidius.
». Docbtcr van dca wauftggtr Tirefiai. Met
|
||||
|
j6x Het thienJe Boech
Met zijnen hoorn; fijn borft en boven lijf, tot aen
Sijn middel toe, is voor gelijck een menfch gedaen Met rouw en borftligh hayr; fijn buyck gelijckt een wal- vis
En eyndight in een ftaert die t' eynde langhen fmal is. 'tSchuym bruyfcht den wildeman van vooren tegen 't De fchepen maecken uyt een vloot van fes mael vijf
Daer fo veel Overften en uytgelefe hoofden Mee quamen aen tot hulp van die van Troje,en kloofden Met kopre galioens het bracke vlack van een. En nu fo was den dagh heel van den hemel heen,
De Maen ten halven met haer nacht-karos gekoomen > . Eneas felfs had aen het roer fijn plaets genoomen En floegh de zeylen gae (want zijn bekommeringh En forgen leden niet dat hy te rufte gingh) Wanneer hem quam op zee ontrent ter halverwegen Een Rey van Nymfen, van zijn reyf-genooten, tegen, Die uyt meedoogentheyd de Moeder Cybele Van fchepen had gemaeckt i. Godinnen van de Zee, En nu gelijckerhand aen fwommen en de baeren Doorfneen fo fterck als zy voor heen van fchepen waere. Sy kenden haeren Vorft van verr' en gaven haer Als danflend'om fijn fchip. Cymodoce, die daer De welbefpraeckfte was, fiaet aen den achter-fteven Haer rechterhand, en met den rugge wat verheven Roeyt met de flincker vaft ftilonder 't water voort. Toen fprack s' hem aen die hier niet van en had gehoort En niet en wift wat dat haer over was gekoomen. Eneas, feyzy, dieuwoorfpronghhebtgenoomen Uyt G ode, waeckt ghy niet ? waeck vry en vier de fchoot. W y waeren onlangs noch uw fchepen, uw6 vloot, En eertijdsboomen, eerdatghy ons hebtdoen bouwen , Dp het Ideefch geberght gegroeyt en omgehouwen: I. Hoe dat dit in fijn weick gingh is hier in het negcnde Eoeck ver-
Nu
|
||||
|
Het thknde Boeck. 363
Nu fijn wy Nymfen, die, wanneermet vyeren vlam
De felle Rutuler ons overvallen quam,
Uw touwen tegen wil en danck in ftucken braken >
En foecken u in zee om u bekent te maecken
Wat dat ons overquam. 't Was Moeder Cybele
Die uyt meelyden ons dit weezen krygen dee
En degedaente van Godinnen heeftgegeven
Om onder 't water voorts in defen fchijn te Jeven:
Maer 't kind Askanius werd binnen muyr en gracht
Omcingelten befet van's vyands ganfche macht
En hard bevochten van de woedende Latynen.
Nuis het paerde-volck der wackere Arcadynen
Dat zich gemenght heeft met den dapperen Tuskaen
Al op deplaets daer hun belaft is heen tegaen.
Prins Turnus heeft in zin en vaftlijck voorgenoomen
Strax tuffchen beyden met fijn ruytery te koomen
Om te beletten het vervoegen met de Had.
Op op dan, en beveelt uw kameraden dat
Sy haer ten eerften in de wapenen begeven
So haeft de Dageraet den duyfter heeft verdreven,
En neemt uw fchoot-vry fchild,dat u de Vuyr-god fchock
En rondom met een rand van loutergoud beklonck.
Opmorghen, foghyachtwilt neemen opmijnfeggen,
Sultghy de Rutulers met menighte zien leggen
Verflaegen in het veld. Hier mee had fy gedaen
En met haer rechterhand in't fcheyden heeft zy aen
Het fchip van achteren een fulcken duw gegeven
(Gelijck als fy van ouds op't vaeren was bedreven) ,
Dat het door't water vloogh fo fpoedigh en gefwind
Gelijck een fchicht of pijl die voethoudt met de wind.
De vordre Nymfen deen oock d' andre fchepen fpoeden.
En'eas felfs will niet wat dat hy fouw vermoeden
Onkundigh in de faeck, en fat als from en ftijf.
Dit voorfpoockevenwel geeft hem een hert in't lijf.
Toen heeft hy fijn gefight geflaegen van beneden
Nae 'themelfche geweTf en dus in't kort gebeden:
O goede
|
||||||
|
3 64* &€t thiende Boeck.
O goede Cybele", O moeder van de Goon,
Ghy die daer fteden voert met toorens om uw kroon > Die Dyndyma bemint, ghy die voor uwe waghen Twee roffe leeuwen hebt in een gefpan geflaegen, Nu fal 'k my onder u begeven in den ftnjd : Ick bid u datghy den Trojaenen guniligh zijt En dat dit voorfpoock ons ten beiten magh gedyen, Dus fprack hy, en de Son quam ondertuiichen ryen En weerom rollen aen en dee de nacht vergaen. Voor eerft belaft hy ekk te volgen fij ne vaen, Spreeckt hun een hert in't lijf,vermaent zijn metgefellen Haer te bereyden en zich tot den ftrij d te ltellen, En nu kreeghhy de zijn3 en't legerin het oogh Van de campanjenaf, en heeft terftond om hoogh Met fijnen ffinckerarm fijn vlammend fchild geheven , Waer op fy dadelijck van uyt de de muyren geven Een yflelijck gefchrey, dat tot de fterren gingh De hoop van't eynd te ilen van haer belegeringh Ontvonckt de gramfchap in den boefemder Trojaenen. Sy werpen fchichten, dick en dicfat, gelijck de kraenen Delucht doorfnyden, die met groot en bly geluyt Beneendewolcken haer begeven voorwinds uyt Hetzuydenvan deNijl naede Strymonfcheftroomen. Dit's Coningh Turnus als wat wonders voor gekoomen En 't fcheen fijn' Overftens een vreemd en feldfaem dingh
Die niet en wiften waer dat die veranderingh Van daen quam tot dat zy omzaegen en in't ende De Vloot vernaemen, die het nae den oever wende > En zaegen heel de zee met fchepen dry ven aen. Een vuyr fcheen van den top des helms om hoogh tc gaen,
Eneas guide fchild dee niet als vlammen braecken, So de Comeeten by een heldre nacht ftaen blaecken j Vervaerlijck, rood als bloed: of fo defellen hond Pes fomers ftaet en gloeyt, en heet en ongefond Dca.
|
||||
|
Het thiende Botck. 36*5*
Den menfchen hire* en dorft en fieckten brenght en
koortfen
En fteeckt het bloed in brand met doodelijcke toortfen En maetkt den hemel droef. Maer T urnus even koen Laet daerom niet terftond zich derwaerts heen te fpooa En het aenkomend heyr het landen te beletten En te verhinderende voet op't ftrand te fetten, Spreeckt felfs fijn kryfchvolck aen en port en moedight haer:
Sa, mannen, fey hy, nu hebtghy verkregen daer Ghy menighmaelen om gewenfehthebt van te vooren: 't Komt u nu felver t' huys; nu is den tijd gebooren Dat ghy uw vyand voor de vuyft kunt taften aen i Het is in uwe macht en handen hem te ilaen; Elckwillenu zijnwijf enhuysgedachtighwefen En doen gelijck als fijn voorouders deen voor defen; Elck houvv zich vroom en (beck met fijne rechterhand Eer in te leggen; laet ons felfs gaen nae het ftrand En lopen haer te moet terwijl ly zijn in't vrefen En haer de voeten noch niet vaft en fallen wefen En glippen als z,y eerfl getreen fijn op het land. Men het dat het Geluck den ftouten biedt de hand, Dus fprack hy, en heeft by fich felven overwoghen Wie dat hy het belegh fouw toe vertrouwen moghea En met wat troepen haer beft trecken te gemoet. Eneas middlerwijl onfeheept fijn volck en doet
Haer met touw-bruggens uyt de hooge fchepen landecu' Veel namen 't water waer wanneer het van de ftranden Weerom te rugge liep en nae de zee toe drongh, Die haer begeven op de bancken met een fprongh , Oock waren 5er die langs de riemen nederftreeken: Maer Tarchon, die van verr' een plaets had afgekeeken Daer diepte fcheen te zijn en tegen 5t ryzend ftrand Het water niet en brack, maer waflende nae't land Gingh fonder barningen en ftil en erle vloeyde, Belafte'? bootfvolck dat men derwaerts hecnen roeyd« |
|||
|
3 66 Het thkndi Boeck.
Sa, zey hy, braeve maets, ruckt uwe riemen aen,
Rept u en ipoeyt en doet de fchepen derwaerts gaen » Snydt met uw ftevens dit vyandlijck land in ftucken Dat felfs de kielen daer een veur in d' aerde drucken: Ick maeck gheen fwaerigheyd mijn fchip op fulck een ftrand
Te breken foo 3k maer eens geraecken magh te land. Toen vielen s' altemael op Tarchons laft aen't roeyen En deen de fchepen met geweld van riemen fpoeyen Nae den Latynfchen boom en fetten 't tegen 't land Tot dat fy quamen met den boegh op't drooge Zand, Daer s' al te faemen on-befchaedight zitt'en bleven Behalven Tarchons fchip, dat, Zohetwierdgedreven Met alle kracht op't hoogh van een oneffen banck , Bleef hanghen waggelen en flingerde fo lanck Op d' een en d' ander zy, hoe't oock wierd opgehouden3 Tot dat de barningen het van malkander fpouden En fetten al het volck in't midden van de zee Dat het afloopen van het water fleepte mee, En door de ftucken van de riemen, doften, bancken (Die 'r dreven in de weegh) en maften,fprieten, plancken Belemmert niet en wift te raecken aen net land. De dappre Turnus paft te wefen by der hand Ruckt alzijn macht by een, treckt fijnen vyand tegen, Set fich op't ftrand om hem te ttuyten onderwegen. En nu blies men alarm: Eneas d' eerft van all' Op hoope dat de flagh hem wel gelucken zal Is op de benden van het landvolck aengevallen, VeltdeLatynenneer, oockTheron, onder alien DJ uytftekenfte, die felfs quam op Eneas aen. Dees heeft hy't punt dwers door lijn kopren fchild doen gaen,
Door kolder, ftyf van goud, tot binnen in zijn zyde. Toen trof hy Lykas, die nae's moeders overlyde Was uythaer lijfgefneen en Phebus toegewijdt, En die, 't gevaer des mes ontkomen doe ter tijd, Nu
|
||||
|
Hetthiende Boeck, 367
Nu fterven moft. Niet ver van daer ley hy ter aerde
Den fellen Gyas en Cifleus den onvervaerde,
Die heele troepen met de knodfe maeckten neer.
Maer nu en konden haer noch Herkules geweer
Noch eygen vuyften noch haer ftercke fpieren fpaeren,
En't baet' haer niet dat zy Melampus zoonen waeren,
Alcides kammeraed die hem gefelfchap hiel
So langh voor hem op d' aerd yet uyt te richten viel.
Oock heeft hy Faro, die aen 't fnurcken was en poffen
Vol ydelheyd en wind, vlack in fijn keel getroffen
En hem voor eeuwigh met een (chichtde mond geftopt
Dat hy fijn woorden voorts heeft in fijn hals gekropt.
En ghy, O Cydon, had al me de reft gekregen
Van de Dardaenfche hand en doodt in't Zand gelegen
Niet eens meer wetende van al de liefde, daer
Ghy ongeluckige mee fwanger gingt, ten waer
De bende van uw broers u by ftand had gegeven
En uwe zy geftut met een getal van feven,
Dat telkens eengelijck getal van fchichten fchoot
Uyt feven handcn , die ten deele fonder nood
Of hinder hem te doen van fchild en helm af fpringen ,
En die ten deele mis en hem bezyden gingen
Door gunft van Venus, die fe van hem weerden af
Of maeckte dat het maer een lichte fchamp-fchoot gaf.
Toen fprackhy tot Achaet:Lang fchichten aen en picckc
Van die daer ftonden in het lichaem van de Griecken
In't veld voor Troje : nu en fal der geen van al
De Rutlers zijn daer ick om niet nae fchieten fal
Of die my te vergeefs een fchicht fal doen verfpillen.
Toen heeft hy met de hand een groote pieck doen drillen
En wirpfe ; defe vloogh door't fchild van Meon hecn
En gingh hem door't panfier en door fijn borft met een,
Sijn broer Alkanor is terftond te hulp gekoomen
En heeft hem in den val in fijnen arm genoomen
Hem onderfteunende: de pieck hiel haeren pas
En trof hem in den arm ,fo bloedigh als zy was,
|
||||
|
q^8 Het thitnie Botch
Die aen fijn fch6er , gelijck als doodt, is hangen blyveo
Dat hem zijn rechter hand en fenuwen verftyven.
Toen vatte Numitor ten eerften nae de (peer
En ruckte s' uyt het iijf zijns broeders, die hy weer
Wirp nae Eneas toe, maer zy kon hem niet trefferi
En heeft gheen ander quaed gedaen, als dat zy effen
Den dapperen Achaet een fchrap gaf in fijn dy.
Oock quam 'er Claufus jbngh en frifch van lichaemby,
Die op fijn Curen en Sabynen fich verhefte.
Hy wirp een fchicht van ver nae Dryopes en trefte
Hem onder fijhe kin heel fwaerlijck in de ftrpot
Dat hem het leven en de fpraeck gelijck onfchoot.
Hy ftorte tegen d'aerd en heeft veel bloeds gefpoogen.
Drie Thraccrs, herwaerts uyt het noorden aengetoogenp
En noch drie andre, die haer vader Idas Zand
Van Iihurus van daen, hilp hy al me van kant
En ley s'altfaemen neerdoor veelerley gevallen.
Oock quam Habefus en d' Arunkers met haer alien
Aen loopen en Meflkep 9 Neptunus zoon, daer by ,
Die heerlijck tponde met fijn braveruytery.
Nu trachten die, nu dees5, elkandreri wegh te jaegen.
Selfs op den dorpel van Aufoonje werd geflaegen.
Gelijck de winden, als fy in het ruyme vack
Des hemels raecken aen't krackeelen, even ftrack
En met gelijcke moed en macht te faemen kampen,
Sy onder haer,nochzee,noch wolcken willen fchampenj
't Gevecht hanght langen tijd in twyfel (wijl het al
Staet tegen een gekant) wie dat het winnen fal:
Niet anders fiet mend' een den anderen ontmoeten.
Men vecht 'er hand aen hand, fet voeten tegens voeten.
Maer aen een ander oord (daer door een harden ftroom
Den oever was befleept met menigh key en boom)
Prins Pallas ziende dat fijn paerd-volck, onbedreven
Tot een gevecht te voet, hun paerden moll begeven
Dewijl d5 onefre plaets haer ried te fitten af,
En zich voorts op de vlucht voor de Latyncrs gaf,
Heeft'
|
||||
|
Het thiende Boeck. 3 60
Heeft (dat hem maer alleen was overigh geblevcn
In defen hoogen nood) d' Arkaders moed gegeven j En nu met bidden, numetwoorden, fcherpenftraf, Haer't hert weerom ontvdncktdat fcheen dathun begaf. Waer, riep hy, vlucht ghy heeri mijn befte kameraeden ? Ickbid u, om u felfs, om uwe dappredaeden, Om Vorft Evanders naem, om meen'gen flagh en tocht Die ghy met hem begoft en tfaemen hebt volbrocht, En om mijn lof, die zijns nae-y vrigh ben en gaeren' Souw volgen 't fpoor van eer, dat hy is ingevaeren, Betrouwt uw voeten niet: wy moeten derwaerts gaen Van waer de vyand dichtft op ons komt dringen aen En maecken met de hand en wapenen een open; Daer werden ghy en ick weerom nae toe geropen, En ghy, en Pallas, van ons vaderland gedaeght. 't Is geen geweld noch macht van goden dat ons plaeght : 'tZijn menfchen,fo als wy^waer mee wy vechteii moete. Sy hebben niet meer als twee handen en twee voeten : Die hebben w' oock, en ?.ijn niet minder in getal. Aen d' eene kant fchut ons de zee als met een wal: Te land en is voor ons geen kans om wegh te raecken : Of willen w' over zee nae Troje zeyl gaen maecken ? Dus fprack de Vorft en gingh recht op den vyand aen En brack 'er midden in daer hy fe dichtft fagn ftaen. Hier heeft zich Lagus hem eerft in de weegh gegeven Door't ongeluck van zij n rampfaeligh lot gedreven, Dien Pallas, wijl hy tracht een groote fwacre ftecn Van d' aerd te tillen, trof recht in het rugge-been Daer het de ribbens fcheydt: maer Hisbon in het bucked Dacht hem,terwijl hy focht de fchicht daer uy t te rucken, Van boven onvoorfiens te raecken, maer het gingh Hem tegens zijne hoop: want Pallas feifs ontfingh Hem eerft en duwde hem (terwijlhy was onfteken En raefend' om de doOd fijns kameraeds te wreken) Deklingh in zijne longh. Toen is hy Stenelus Te keergegaen 3 nae hem gold het Anchemolus I . A a Di*3 |
||||
|
3 jo Het negende Boeck.
Die uyt het oude huys van Rhetus was gefprooten
En fyne welluft by zijn ftief-moerhad genootcn En in fijns vaders bed een bloedfchand dorft beftaen. Oock fagh men hem aldaer twee Rutulen verflaen, Gebroers en tweelinghen, die Daucus zoonen waeren, Laryd en Tymber: fo gelijck van leeft en hayren Van aengefight en als, dat felfs hacr ouders daer In dwaelden, dat voor hun een foete doolingh waer : Maer nu heeft Pallas haer een hard verfchil gegeven. Want Tymber heeft hy 't hooft ter fchoudren af gedrc- ven
En van Larides arm hieuw hy de rechterhand, Die nae hem foeckt en leyt en lilt en rent in't Zand Met vingren, hallif-doodt, en tall vaft nae den degen. D'Arkaders, door de fpijt en fchaemte, die zy kregen , En door dit fcherp vermaen onfteken in haer bloed En fiende wat haer Prins al vroome daeden doet, Ontfingen nieuwe kracht en moed om weer te wennen. Toen heeft hy Rhetus, die hem dacht voorby te rennexx En op fij n waghen me t twee paerden henen vlood , Doortroffen met een Ipiets die hy nae Ilus fchoot, Die defen tyd noch kreegh tot reckingh van zijn leven Want Pallas had 'ereen met kracht nae hem gedreven Die Rhetus, tuflchen bey gekomen, onderfchiep Als hy voor Tenthras en zijn broeder Tyres liep, So dat hy buytelde half dood van zyne waghen En't veld der Rutulers met hielen heeft geflaghen. En even als, wanneer de wind den herder dient Des zomers nae zijn wenfch,hy boflchen ruygt en grient Steeckt hier en daer in brand, die weeligh haeft gaet weyen
Nae't midden toe en zich voorts wijd en zijd verfpreyen: Hy zit en ziet het aen met vreughd en wel te vreen: Nietanders ruckt zich al de macht weer om by een (Om Pallas by te ftaen) van die aen't vluchten waeren. Maer ziet, Halefus een groot kryfchman en ervaeren Tire
|
||||
|
Het thiende Boeck. yj i
In't ftuck van wapenen treckt onder het behoed
Van fijn helmet en fchiid den vyand te gemoet j Neemt Ladon, Pheres en Demodokus het leven , Hackt Strymons rechterhand , die hy had opgehevea Om hem te keelen, met het blinckend lemrmeraf, Werpt Thoas met een fteen recht voor'z.ijn ftar en gaf Hem fulcken lick dat hem het bloed en breyn en oogen Gemengelt ondereen ter kop en pan uytvloogen. Sijn vader, willende voor 't noodlot hem behoen, Had hem bedecktlijck in de boflchen op doen voen: Maer als den ouden man in't eynd fijn gryfe braeuwen Geloocken had fo heeft de Schick-godin haer klaeuwen Op hem geflaegen en't Evandrifche geweer Halefus toegewydt, dien Pallas gingh te keer Dus biddende voor heen: Wilt, vader Tyber, geven 5t Geluck aen defe fchicht, die ick heb opgeheven} Dat door Halefus borft dit yfer moghe gaen: Ick fal fijn wapenen en defeplundjen aen Uw eyken hangen op. Hy heeft gehoor gekregeft ; Want den rampzaeligen Halees, terwijlhy tegen Den vyandzijnen vriend Imaon deckt} onbloot Hy z,ij ne borft en kryght een onverhoede fchoot. Maer Laufus niet te min is by den troep gebleven, En, om goe moedaen het verbaefde vokk te geven Dat in die nederlaegh niet weynigh was onftelt, Drongh weder in, en heeft eerft Abas neer gevelt Die voor in't fpits ftond en alleen den vyand ftaen hicl 3 Daer menigen Arkaed en Tusker en Trojaen viel Die eertijds 't vinnigh fwaerd der Griecken was ontgaen, De troepen quamen op malkander ftootcn aen Gelijck in Overften in krachten en in knechten; Van achtren dringen s' aen om voor te xijn aen't vechten En dubblen de geleen fodicht en dick, dat zy IVoch wapens door den drangh noch handen hebbcn vry. Aen d' eene kant werdt haer van Pallas moed gegeven , .Aen d' andrc werden zy van Laufus aengedreven, A a * Eri
|
||||
|
g j % Het thiencle Boeek.
En haeren ouderdom verfchilt niet veel van een:
Tweejongelinghen,fchoonvanaengefightenleen, Maer die de Luck-godin geweygert had te keeren Weer in haer vaderland, en"t was Jupijns begeeren Dat zy bey tegen een niet quamen aen de hand: Een grooter vyand zal haerhelpen haeft van kant. En ondertuffchen quam Prins Turnus met fijn waghen Dwers door de troepen heen in aller haeft aen jaeghen Om Laufus op't vermaen i. fijns fufters by te ftaen En fprack fij n kameraeds met defe woorden aen So haeft alshy haer fagh: 'tlstijdden ftrijd te ftaecken, Ick maer alleen wil my nae Pallas her gaen maecken , Hy is voor my alleen: ick wenfchte dat zijn vaer Om defe kamp te zien hier tegenwoordigh waer. Op die bevel zijn z,y ter zyden af gewekerr. Dit fiende Pallas en verwondert over't fpreken Van Turnus ftond als Horn en zagh hem doncker aen En liet fijn oogh van ver rondom den Coningh gaen 3 Befiet het groote lijf van boven tot beneden En gaf hem wederom ditantwoord op zijn reden : Of om den vette buy t die 'k hier fal haelen, of Om een doorluchte dood fal men mijn naem met lof Verhaelen, en wat lot dat ick van tween fal krygen Paer is mijn vader mee te vreen; wilt van hem fwygen En laet uw dreygen ftaen. Hier mede trad hy ftout In't midden van het veld. D' Arkaders werden koud En't bloed beftirf haer om het hert als zy dit faghen. De forfleTurnus flux gefprongen van zijn waghen Heeft zich om hem te voet te nadren toegeftelt. Gelijck een leeuw, die van een hooghte verr' in't veld Een ftier Get ftaen, die't Zand om hoogh werpt met fijn pooten
En't vechten heeft in zin en garen was aen't ftooten, Vlieghthaeftigh nae hem toe: fo quam oock Turnus aeflJ En als hy nu fo wijd van Pallas was van daen 1. Jutunu, de fufter van Turnus., Pas
|
||||
|
Het tblendeSoeck. 373
Dat dees' hem meynde nu te hebben binnen mkken,
Trad Pallas d' eerfte toe of 't zich had wilienfchicken En'tluckhemdienftighzijn, die een gevecht beftond Waer in hy zich niet wel gelijck van krachten vond , En heeft dees woorden nae den hemel toe gcfondcn : Om 'thuys mijns vaders, daer ghy herbergh hebt gc~ vonden,
Om fijne tafel, daer ghy waert een vreemdelingb En ghy gingt fitten aen en hy u aen onfingh, Bid ick u, Hercules : wilt my te hulpe koomen In het grootmoedigh ftuck dat ick heb voorgenoomen ! Hy zie half-doodt dat ick't bebloede harrenas Hem van fij n lichaem ruck daer hy fo trots op was , En Turnus ly en zie het aen met ftervende ooghen Dat hy verwonnen is en van my uytgetoogen. Alcides hoorde *t aen en fmoord5 een iwaere zucht In't binnenft van zijn hert en ftorte fonder vrucht Vergeeffe traenen uyt. Toen fprack met foete reden Jupijnzijn i.zoon dusaen: Stell' u hierin tevredcn ; Elckiszijndaghgefet. Den tijd des levens van Den menfch is kort, die hy oock niet herhaelen kan : Maer fijnen lof en faem door daeden te doen duyren Dat is een werck des deugds. Rondom de hooge muyren Van Troje vielenfo veel foonen van de Goon, Sarpedon bleef 5er oock al was't mijn eygen zoon. Eerlangh werd Turnus van fijn noodlot oock geropcn. Hy is al mee fijn perck by nae ten eynd gelopen Dat hem te leven van de Goon was toegeftaen. Dusfprackjupijnenfloegh zijn oogen daervan daen Enwende lijn gefightwegh van der Rutlenlanden. Maer Pallas fchooteen fpies nae Turnus uyt fijn handen Met alle kracht en ruckt het blinckend fwaerd van leer. De fchicht vlieght voort en komt ontrent fijnfchouder neer
1. Hercules > van Jupiter gewonnen by Alcumena.
A a 3 Alwaer
|
||||
|
3 74 Het thiende Boeck.
Alwaer fy in den rand des fchilds een open maecktc
En even met een fchrap den grooten Turnus raeckte > Die toen een eyke fchicht -, met een verftaelde punt Voor aen, nae Pallas wirp op wien hy 't had gemunt En al een wijl gemickt eer dat hy heeft gefchooten. Sie, fey hy, of de mijn niet beter deur fal ftooten, Die midden door fijn fchild, door menigh kopre plaet En overtreckfels van veel oflen-huydengaet En door't panfier tot in fij n borft is voortgevlogen , Daer hy de fchicht, maer te vergeefs, heeft uytgetogen. Door eene felve wegh loopt bloed en leven uyt. Hy ftort op fijne wond' en geeft een groot geluyt JVJet fijne wapenen met hem ter neer gefmeeten En heeft in's vyands aerd' al ftervendegebeeten. Maer Turnus ftaende met fijn voet op Pallas borft Sey, ghy Arkaders, brenght dees boodfchap aen uw Vorft,
Ick fend zijn zoon hem t' huys gelijck als 2,y verdienden. h Graf fchenck ick hem en al wat daer aen voor de vrien- den
Of eer of trooft is vaft. Het ftaet hem koftelijck Dathy Eneas heeft geherberght in fijn Rijck. Dus fprekend' is hy aen het plunderen getegen En ruckt hem van het lijf den draegband van z.ijn degen, Waer op men't fchelmftuck ende bruygoms hadver- beelt
Die men i. op eene nacht den beck af had gefpeelt En fchandelijck vermoort in haere bruylofs-kamer. Dit had Eury tion heel konftigh met den hamer Op't koftelijck beflagh gedreven in het goud, Die Turnus maecktte buyten voorde fijn nuhoud En daer hy bly mee is dat hy die heeft gekregen. Pe menfchen weeten niethoe'tnoodlotis gelegen I. De dochters vanDanaus tot vijftigh in getal hebbcn de foonen va
Egyptus haere mans op eene nac! t omgebraght behalven eene Hypcn- mtftra, die hacren man Lynceus het leven behouden heeft. Ea
|
|||
|
Het thiende Boeck. 3 j^
En wat voor deel of lot haer te verwachten ftaet,
Koch maet te houden als 't haer wel en weeldrigh gaet. De tijd fal koomen dat zich Turnus fal beklaegen Dathy fijn handen oyt aen Pallas heeft geflagen, En wenfchen dat hy dat afkoopen kon, hoe duyr Het hem oock quam te ftaen, en defenbuyt en u/r Endaghvervloecken. Maer de metgefellen leyen Den dooden op een fchild met veel gekerm en fchreyen En droegen 't lichaem wegh. O Pallas, die tot eer En grooten lof en rouw dijn ouden vader weer Te huys komt, defe dagh was d' eerfte van uw [even Die u ten oorlogh zona en u de geeft dee geven, Doch niet voor dat ghy had door uwe rechterhand Een hoop van Rutulers geftapelt in het Zand. En't waeren nu alleen geen lopende geruchten Die tydingh braghten van dees nederlaegh en't vluchten Der Teukren, maer een boo komt haeftigh vliegcn aen En doet Eneas de gelegentheyd verftaen Hoe't meerals tijd was om zijn volck te hulp te koojpnen Dat nu al deynfd' en had miffchien de vlucht genoomen. Al wat ontrent hem was maeyt hy ter aerde neer En maeckt zich midden door den drangh met fijn gcweer Een ruyme baen, vol hitt' en toorn, om u te vinden OTurnus, die nochlaeu van 'tdoodflaen zijner vrindcn Hoogmoedightreedtin'tveld. 'tIs al Evander, 'tis Al Pallas wat hyziet; detafelen, dendis Daer hy, een vreemdelingh, had onlangs aen gefeten, De handen, wederzijdsgegeven onder't eeten, Sijn hem alfins in't oogh. Hier grijpt hy met zijn hand Vierjonghmans, levendigh, en aen een andre kant Nothfoveel, om die voor defchimmen van de dooden Te doen op offeren aen d' onderaerdfche Goden, Enhaerbjck-vyeren te begieten methetbloed Van de gevangens en't te plengen in den gloed. Toen meynd' hy Magus met eenfelle fpies te raecken, Maer deesJ ondoock 't en will door lift zicb. vry te maeo ken; Aa f 3y |
||||
|
376 He t thiettde Jioeck,
Sy vloogh hem over't hooft, en hy vol nedrigheyd
Omhelfd' Eneas knie en heeft tot hem gefeyt: Ick bid u om de geeft dyns vaders, om 't vertrouwen Datghy hebt op Askaen, wilt defe ziel behouwen Voor vader en voor zoon! Ick heb een groot kafteel Daer ick veel fchatten heb begravenleggen, veel En machtigh filver-werck, gehouwen en gedreven. Tot veel talenten toe ( noch heb ick daer beneven Een groot gewicht van goud, gewrocht en ongcwrocht: Der Teukren zeege bleef daerom niet on volbrocht, Daer draeyt haer winft niet op. Een ziel, eens menfchen leven
Kan niet veel onderfcheyds in haere faecken geven. Hy had gefeyt, waer op Eneas hem dit weer Voor antwoord gaf: Uw goud en filver en wat meer Van uwe fchatten is, daer ghy af weet te praeten, Soeck dat uw kinderen en erven nae te laeten: Dit krijgs-quartier dat nam eerft Turnus wegh, wanneer Hy J alias ombraght: dit doet mijnen vader zeer, Dit voelt fijn geeft, dit voelt Askaen. Nae defe reden Grijpt hy hem by den helm ('t was te vergeefs gebeden) Met zijne flincker hand, ruckt hem den hals op zy En duwt 'er 't lemmer in tot aen 't geveft. Dicht by Stond Emons zoon: hy was een priefter der Godinnc Diaen en van Apol, en onder zijne kinne Bond hy zijn hulfel met gewyde banden vaft. Hy was in't wit gekleedt en blanckgeharrenafl; En ftackgeweldighaf van boven tot beneden. Dees dreef hy langs het veld met hem in ftryd gctreden , En ftaend' op fijne borft fo hy gevallen lagh Heeft hem geoftert en voor eeuwigh van den dagh En licht berooft. Sereft, om tot een zeege-teyken Sijn wapens Mars tereer tehangen aen een Eyken, Droeghs' op fijn fchouders wegh. Vulcanus zoon quam aen
('t Was Coningh Ceculus) en hid de troepen ftaen Met
|
||||
|
Het thiende Boeck.
|
|||||||
|
377
|
|||||||
|
Met Umbro, Colonel de Marfen: die te faemen
Haer volck herftelden dat fy weer in order quae men.
Eneas dringht al voort: had nu de flincker hand
Van Anxur metzijn fwaerd en den geheelenrand
Vanfijnenfchildgehackt. Dees hadvangroote faecken
Gefproken en hem dacht daer toe te fullen raecken
•En dat 'er macht fouw zijn by't geen hy had gefe yt >
En hief miffchien fijn moed vol van vermetelheyd
Totaen den hemel toe en had zich gryfe hayren
Belooft en toegefeyt met euderdom van jaeren.
Tarquyt braeverend' in een blinckend harrenas
/ Die van een bofch-god by een Nymf gewonnen was )
Gingh op Eneas aen , die dapper was onfteken
En heet op moorden, maereen tree te rugh geweken
En onderhaelende fijn fpies braght hem fo fwaer
Een fchoot, dat fy hem gingh d wers door fijn beuckelaer
En panzer heen en hem het naderenbelette.
Doe hieuw hy hem, die lich om veel tefeggen zette
En fmeeckte te vergeefs, 't hooft van zij n fchouders, dat
Het tegen d' aerde ploft', en't laeuwe lichaem wat
Voortfchoppendefprackdus op's vyands boefemftaede :
Legh daer nu neer, ghy, die u io onughlijck waende :
Uw lieffte moeder fal u niet ter aerde doen
In't graf dyns vaders , maerghy fult de vogels voen
Op't wilde veld, of komt de ftroom u meete trecken
So fal de graege vifch uw bloed en wonden lecken.
Toen fat hy Lykas en Anthseus achterher
Die bey den voortocht van den ftouten Rutuler
(Van Turnus) leyden, en twee dappre Hoofden waeren,
Vervolgde Numas en Kamertes, geel van hayren
En foon van Volfcens die t' Amyklen heerfchtc, rijck
Van vafte gronden en die niemand zijns gelijck
Had in Aufonien van cygcn erv' en landen.
Gelijck Egeon, die men feyt dat honderd handen
En honderd armen had en vuur en vlammen fpoogh
Uy t vijftigh monden, als hy fo veel fwa,crden toogh
En
|
|||||||
|
378 Hetthiende Boeck.
En tegen Jupiter en fijne blixem-fchooten
Met vijftigh fchilden ftond :Niet anders gaet den grooteii
Eneas aen in't veld enfchiet en houwt en woedt
Nae dat zijn fwaerd eenslaeu geworden is in't bloed.
Nu komt Nifaeus met vyer paerden in fijn waghen :
Hy gaet 'er tegens aen. De beeflcn, als s' hem faghen
Van ver met yffelijck gekryfch aen icomen treen,
Begeven haer van fchrick te rugg' en tyen heen
Nae't ftrand toe op de loop, en werpen man en waghen
Hoi over bol. Terwij 1 komt Lycagus aen j aegen
Met een gefpan van twee fpier-witten in den trop
Recht midden deur, en had fijn broeder Liger op.
Dees mend'en d'ander had fijnblancke fwaerd getoogen.
Dit kon Eneas niet verdraegen in fijn oogen
En lee niet dat fy dus onfinnigh voeren voort,
Dies viel hy daerop in en quam hem felfs aen boord
En is haer met een fpies in fijne vuyft verfcheenen,
Tot welcken Liger lprack:Ghy moet by loo niet meenen
Dat dit de paerden fijn van Diomeed, O neen:
Op defe wagen heeft Achilles niet gereen :
DitVt veld van Troje niet: maer hier falmenugeven
Eer langh het eynde van den krygh en van uw leven.
Dees woorden wirp den op-geblaefe Liger uyt,
Maer den Trojaenlchen held floegh daer op geen geluyt
En heeft met woorden hem geen antwoord willen geven
Maer nae fijn vyand een gewiffefchichtgedreven ,
En fo als Lucagus voor overhingh en joegh
De paerden deunder aen en voor haerbillen fioegh
En fijne flincker voet voor uyt fett' en bereyde
Zich om te vechten,vloogh de fchicht (die niet en beyde)
Beneden door den rand fijns blinckenden rondas
Recht in fijn flincker lies, dat over wiel en as
Hy van fijn wagen rold' en quam voor doodt beneden,
Tot wien Eneas fprack met ferp' en fcherpe reden :
Het was, O Lucagus, der paerden traegheyd niet
Die uwe waghen in het vluchten hier verried,
En
|
||||
|
Het thiende Boeck. 379
En d' ydle fchimmen of de naare geeften holpen
Haer niet aen 3t hollen dat ghy over quamt te ftolpen : Ghy fpringht 'er felver af. Dus fprekende greep hy De paerden met den toom en ruckte s' aen een zy. Sijn broeder Liger, mee terwaghen af gedreven > Stack bey fijn handen uyt en bad hem om fijn leven Rampfaeligh, wapenloos: Grootmoedige Trojaen, Om u, om d' ouders daer ons fulck een quam van daen , Och! laet my leven en erbermt u over eenen Die hier ootmoedigh leght en bidt aen uwe beenen. Ghy j fey Eneas, finghtnu heel een ander lied Als fluskens: fterf nu en verlaet uw broeder niet, En heeftvoortsindeborft, den fchuyl-hoeck van het leven ?
Hem met de punt van't fwaerd een openingh gegeven. Dus floegh de Veldheer der Trojaenen 't al ter neer Gelijck een ftort-vlaegh of by ongeftuynigh weer De winden vellen wat zy vinden onderwegen. Ten lcften berft Askaen met de vergeefs-belegen Trojaenen uyt de poort en geeft fich daer van daen. Jupijn fpreeckt onderwijldus eerft vrouw Juno aen:
O Suiter en met een mijn lieve gemaelinne, Ick merck dat Venus de Trojaenen heel met minne Bezit en onderfteunt, gelijck ghy hebtgegift, En uwe meyninghheeft in defen nietgemift. Het 2,ij n gheen mannen dien haer handen ftaen tot ftry- den,
En daer een hert in fteeckt dat ongemack kan lyden En geen gevaeronfiet: waer op met nedrigheyd Dit Juno wederom totantwoord heeft gezeyt: \V at reden hebt ghy, mijn Gemacl, mijn uytverkoorcn En fchoonfte bed-genoot, om mij ne ruft te ftooren, Die vol van herrzeer voor uw ftrenge woorden vrees ? Was uwe min tot my fo krachtigh als voor dees En als fy wefen moft} fo fouw ick wel vertrouwen Pat ghy u tegens my niet weygerigh foud houwcn |
||||
|
380 Het thiende Boeck.
Dat ick uyt dcfen flagh mocht Turnus vocren af
En hem behouden aen zijn vader Daunus gaf. Hy raecke nu om hals en laete vry fijn leven Den Frygen tegeval die niet en heeft mifdreven. Dat hy nochtans uyt ons gefprooten is is wacr, Oock wasPilumnus zijn oud-over-groote vaer. Hy heeft oock menighmael metonbekrompehanden In uwe tempelen gebraght fijn ofFeranden. Waerop de Coningh van denhemel fprackin't kort: So ick daerom alleen van u gebeden word Dat ick den veegen maer wat uy tftels wille geven Van fijnaenftaende dood en noch wattijds van leven, Sijt ghy van meningh oock dat ick't hem toe kan ftaen; So neemt hem met de vlucht ten eerften hier van daen Om hem voor 't ftcrven, dat hem nadert, tc bewaeren. Tot daer tee ftae ick toe voor dees tijd hem te fpaeren. Maer fchuylt 'er yets in uw verfoeck, dat verder z,iet 5 En meynt ghy dat men den geheelen krygh te niet Doen of verandren fal, fo zijtghy verbedroogen, Toen feyde Juno met de traenen in haer oogen: Och, of ghy my alleen ftilfwygend toe woud ftaen En metter herten gaeft 't geenghy vind ongeraen My toe te feggen en uw woprd daer van te geven, Dat Turnus wefen mocht verfekert van dit leven! Nu ftaet hem buyten fchuld een fwaer en droevigh end Te wachten, of my is de waerheyd onbekent. En och, of 't waer was dat ick hier in wierd bedroogen , En dat het werck (gelijckdat is in uw vermoogen) Dat ghy begonnen hebt een beter uy tkomft kreegh ! Nae defe woorden gingh zy haeftigh deur en teegh Ten hoogen heme! af, en met een wolck omvangen Joegh door de lucht een buy,die om haer lijf bleef hange, En fette 'I metter haeft nae bey de legers heen Daer de Trojaenen met de Laurenrynen ftreen. Toen heeft zy uyt de lucht een dunne fchim gefchapen In degedaente van Eneas, met een waepen, |
||||
|
tict thknde Boeck. 581
En beuckelaer en helm en pluymen als de fijn
( Een wonderlijck gedrocht in menfchelijckenfchijn) En haer zijn tred , en ftem , doch fonder zin , gegeven , Gelijck men feyt dat nae de dood de geeften fweven Of als een droom die's nachts den flaeper doolen doet. De fchim vertoontzich voor het fpits, en wel-gemoedt En bly braveertentart vaft Turnus met den deghen En terght hem met haer ftem. Hyftelt zich ftrax dacr tegen
En gaet haer flux te keer; wcrpt met een fnelle vlucht Een fchicht van verre dat het huylde door de lucht. De fchim biedt hem den rugg' en ftelt het op een loopen. Hy volght vol ydle hoop en heeft haer nae geroopen Dewijl hy meynde dat Eneas voor hem vliedt: Waer vlucht ghy heen ? verlaet uw ondertroude niet j Verloopt gheen houwelijckdat met u isgeflooten. Het land, datghyfolanghgefochthebtmetuw vlootcn Terzce, fal defe hand u geven hierter flee. Dus roept en volght hy met den deghen uyt de fchec En fiet niet dat zijn vreughd is wind en ydelheden. 't Gebeurde by geval dat hier een fchip beneden l,agh aen een klip gemaert met brugg' en ladders ree 3 Waer mee 1. Ofinius gebraght was over zee : Hier is Eneas fchim van bangheyd in gekroopen , Dien Turnus even rad in't achter aen te loopen Deun op de hielen zit, daer 's niet dat hem belet, En heeft het over brugg' en vlonders heen gelet. Hy was naeuw binnens boords of Juno ruckt de reepen £n touwenlos, en doetdeftroom en winden llepen Het fchip weer t' zeewaertin. Eneas middlertijd Soeckt den afwefenden tot een by zondren itrijd En braght 'er veel, die hem ontmoeten, om het leven. "Toen heeft de lichte fchim haer voor den dagh gegeven t. Ofinius Maflikus hiervoojen vcih»clt, (lie van jCUUen mum met
h« Sch:pdei> Tj'jtr. En
|
||||
|
g8x Het thiende Boech
En focht gheen fchuylplaets meer daer fy haer bergcrt
mocht,
Maer vloogh om hoogh, daer zyhaer in de bruyne locht Vermengde met een wolck, nu Turnus was aen 't vaeren En hem een dwarrel wind joegh midden door de baercn. Hy, onbewuft wat dat hem wedervaeren is En zich wandanckende van zijn behoudenis, Siet om, en heffende ten hemel bey fijn handen Riep, O Almachtighe, hebt ghy my defe fchanden En fo eenfwaereftraf te lyden waerd geacht ? Van waer kom ick, of waer werd ick nae toe gebraght ? Hoe en hoedaenigh fal ick ginder weer verfchynen ? Sal ick de muyren en het leger der Latynen Wei immer weder zien ? hoe fal't met hun luy gaen Die mijne wapenengevolght fijn herwaerts aen, Die 'k in den nood, O foey! laet fitten al te maelen En fie nu d' eene gints en d' ander herwaerts dwaelen En onder 't vallen hoor verfuchten ? wat fal ick Gaen doen ? wat aerde gaept fo wijd en yflelick Die my in fwelgen kan ? ghy lie ver, wilde winden , Ontfermt u myner dat ick trooft by u magh vinden. Voert my, dit bid ick u van herten} nae een klip Nae droogt/ en zanden toe en plaeten, daer dit ichip Zich tegen ftoot' en heel in fpaendercn geraccke , Die nimmer eenigh menfch noch kat noch hond ge= naecke.
So dat geen Rutuler oyt het gerucht en hoor Waer ick gebleven ben, noch waer men my verloor. Dus fprekende werdhy vaft gints en weergedreven Van veelgedachten, diehem door fijn herflens fweven: Of hy, onfinnigh om fo fchandelijck een ftuck, Het punt van fijn geweer zich in den boefem druck' En't koude lemmer door zijn ribbens heen wil jaegen y Of liever in de zee een ftoute fprongh wil waegen En foecken nae het ftfand te fwemmen, om zich weer Nae deTrojaenen toe tegeven in't geweer. Brie
|
||||
|
Het thiende Boeck. gg?
Drie maelen heeft hy het befoght door bey de wegen :
Drie maelen hielhem weerde groote Juno tegen
En fett' uyt deerenis den JongeJingh ter neer.
Hetfchip voor wind voor ty doorfnydt het diepe Meyr
En is aen d' oude ftad zijns vaders aengedreven.
Maer middlertijd heeft zich Mezentius begeven
Op Jupiters vermaen vol hitte nae den flagh
In Turnus plaets, daer hy't de nood vereyiTchen fagh ,
Engingh aldaer te keer de juychende Trojaenen,
Op wien van ftonden aen de troepen der i. Tuskaenen
Afkoomen, methaerah" op eenen man alleen
En werpen menighte van fchichten nae hem heen.
Hy ftaet gelijck een rots, die met en weet van kreucken
Hoe hem de wind beftormt, hoe hem de baeren beuckeny
Maer onbewoogen blijft en drijft de fpot daer mee
En lacht het dreygen uyt van hemel en van zee.
JNae dat hy Hebrus, foon van Dolikaon, velde
So gold het Latagus en Palmus, die het ftelde
Op't lopen. Latagus floegh hy ter aerde met
Een groot ftuck van een rots, dat hy hem had gefet
R echt voor in fijn gefight:maer Palmus,traegh van ledcitj
Had hy van achteren de haeffens door gefheden
En liet hem wenteien en rollen tegen d' aerd ,
Schonek Laufus 't wapen en de pluymen met het fwaerd.
Oock floegh hy Evas doodt en Mimas, die voor defcn
Plagh Paris even-oud en metgefel te wefen.
Hy was ter wereld van Theano voortgebraght,
En Amykus (zijn vaer) gelevert op de nacht
Als Hecuba haer zoon, de toorts van Troje, bacrde >
Die in fijns vaders ftad geraeckt is onder d' aerde
Daer Mimas onbekent leyt in't Laurentfche land.
Gelijck heteverfwijn, dat door den bitfen tand
Der honden van't geberght nae't bofch toe is gedreven
En het maft-rijcke woud van Vefulus het leven
J. Als dapper op hem gebeetcn era de tyranny dichy overhaei ge:-
plcecht liadals kiet yoerin 't gchtfte L'ocok vcihatit weid. Veel
|
||||
|
584 &ei thiende Botch.
Veeljaeren heeft bewaert en't Laurentynfch moeras
Daer het is opgevoedt met riet en liefigh gras: Als 't aen de gaerens komt, die alle pas befetten, Stilftaenblijft, gnort en fchreeuwt afgryflijck voof de netten
En fteecktzijn borftels op, fo dat*ergheen fo koen Van al de jaegers is die't verkenaen derft doen Noch met den daggen of harts-vanger deun genaecken a Maer foecken het van ver met fchieten af te maecken En roepen 't toe van daer zy veyligh zijn en vry : So is 'er niemand oock van alien, hoe dat hy Met recht verhit is op Mezentius, die tegen Hem aengaen derve met den uytgetrocken degerr. Sy tergen hem van ver alleen met het gefchiet Vanfchichten engeroep, maer hy en acht het niet En even onverfaeght wacht haer van alle wegen , Knarft op fijn tanden enfet fijnenfchild daer tegen En kaetft defchichten opde ftiere-vellen af. Den Grieckfen Akron (die zich herwaerts aen begaf Van't oude Corytus, daer hy de vafle knoopen Sijns houwlijcks, eer het wierd voltrocken, had ontlo- pen)
Was midden onder 't heyr vermengelt in den flagh Wanneer Mezentius van ver den jonghman fagh Met pluymen op zijn helm van karmozijne veeren En met een purpre charp van fijne bruyd brageeren. Gelijck een graege leeuw, die door den hongcr werd Gedreven, lb hy by geval een vluchtigh here Of gey t v erneemt, daer hy de vangft af heeft te hoopen , Van venf al gaept en doet een groulijck backhuys open , Het hayr zet overeynd en fijneklauwen flaet Tot in het ingewand en daer op leggen gaet En wafcht in't vuyle bloed fijn wrede muyl en tanden. So valt Mezents met het geweer in fijne handen En met een wackre moed recht op fijnvyand aen Daer hy de drommen dichtft en over hoop fiet Itaen. Den
|
||||
|
.----------— ■ ■■■ ---------™..'ji. ■ -—w---------—-----------—------------------------- ..... '—'——----------—-------—
Met thiende Boech. 5 85-
Den armen Akron valt, van hem ter neer gefchooten,
So dat hy d' aerde met zijn hielen komt te ftooten In't geven van zijn geeft, en verwt de ftucken rood Van de gebroocke fchichtmet bloed dat hem onfchoot. 't Was hem de pijn niet waerd dat hy Orodes velde Van achteren , fo als hy't op een lopen ftelde , Nochdat hy hem een fpies door fijne rugge reegh ? Maer maeckt dat hy hem in't gemoet van vooren kreegh Om voor de vuyft met hem man tegen man te vechten 5 Niet dat hy loofer was, maer beter afgerecht, en Een dapper man ter hand en fix op fijn geweer. Toen riephyftaend'ophemen fteunend' op fijnfpeer Sohy ter aerde lagh: Siethier, mijn kameraden, . Orodes ley t'er toe, een man van groote daden En in des vyands heyr de minfte niet van aJ. Sy volgen fijn geroep met luyd enbly gefchal \Vaer op Orodes zey die nu de geeft moft geven: Wie dat ghy zijt,' die my verwonnen hebt en't leven Benoomen, ghy en hebt dit niet voor niet gedaen : De vreugd, die ghy daerom bedrijft, fal haeft vergaen En wat my overkomt dat ftaet u mee te vrefen. Dit felfde veld fal mee eer langh uw kferckhof wefen. Waer op Mezentius niet fonder gramfchap tot Hem zey half lacchende : Sterf nu, en al wat God Jupijn heeft met my voor dat ftaet my te gedoogen. Hier mee heeft hy de fchicht hem uyt het lijf getogen Waer op een harde ruft en flaep van yfer floot Orodes ooghen met een eyndeloofe dood. Hiei wierdAlkathons van Cedikus verflaghen , Sakrator fnee Hydafp den draed af zyner daghen, Den ftercken Orfes wierd en oock Parthenius ■ Van Rapon neergeleyt; Meflaep matft Clonius En Erykates uyt Arcadien : den cehen So hy vie] met fijn paerd, dat los was op zijn beenen En ongetoomt: te voet quam hem den ander aen, Waerom Meffapus van zijn paerd is afgeftaen Bb Eii
|
||||
|
3 86 Het thiende Boeck*
En heeft met hem gelijck en oock te voet geftreden.'
De Lycifche Agis was een ftuck voor uyt getreden ? Maer quam van Valerus, die niet en was veraert Van zyner vadren deughd, te ftorten tegen d' aerd » jAtroon van Salius, en die weer van den wiflen 3STealkes, die fijn doel niet litht en plagh te mifTen Met fchicht of pylen, die van verre koomen aen En lichtelijck den menfch bedriegen en verraen. En nu fo was den rouw en het getal der zielen Die in dit hard gevecht ten wederzyde vielen Gelijck en even groot: fy weeten van geen vlucht Noch dees noch die : de Goon fien boven in de luchfi Uyt Jupiters Paleys vaft aen met medelyden Hoe dat de legers te vergeefs aen bey de zyden Metydle gramfchap woen, en watal fwaerigheyd Het fterfelijck geilacht malkanderen bereydt. Aen d' een zyde zit vrouw Venus om te kijcken En op een anderoord vrouw Juno van gelijcken : De bleycke Tyfifoon, gelaeten uyt de hel, Is midden onder zo veel duyfenden in't fpel En woedt als raefend. Maer Mefentius komt treden En drilt een grove fpies, en vol onftuymigheden Stapt over't veld fo groot of't een Orion was, Die door het midden van Neptunus diepe plas Te voet de wegh doorfnydt en boven uyt de baeren Sijn fchouders fleeckt, of met een efch-boom > oud van jaeren ,
Geladen uyt het hoogh geberght komt ftappen aen, En heft fijn hooft bynae tot boven aen de Maen: So trad Mezentius gewapentlanx denvelde. Eneas had hem al van verr' in't oogh, en ftelde Zich felven toe om hem in het gemoet te gaen , Die in het minfte niet verzet blijft vierkant ftaen In zijn gewicht, en wacht vol moeds en onbewoo- gen
Sijn dappien vyand in. Als hy nu met zijn ooghen Had
|
||||||
|
Het thiende Boeck. 3 87
Had afgemeeten wat zijn arm bewerpen kan
Sey hy : mijn rechterhand verftrecke my een van
De Goden , en zo wil my defe fchoot gelucken!
Ick fal de wapenen met defe handen rucken
Den roover van het lijf, en u die trecken aen,
Soon Laufus, daer ghy mee fult als een zeegh-boorri
ftaen.
Toen heeft hy hem van verr3 een fchicht nae 't lijf ge- dreven,
Die wel een fnel gefnor heeft door de lucht gegeven Maer ftuyte van zijn fchild en vloogh ter zyden af Daer fy een fwaere wond den braven Anthorgaf, Recht tuffchen zijne zijde en darmen ingevlogen. Dien Anthor, die, wel eer van Argos wegh getogen Met Herkules, hem by Evander hiel, en had Zich neergefet in een Italiaenfche ftad. Den arme karel valt, by ongeluck getroffen, Hy 2,iet den hemel aen, en in het nederplorTen Denckt hy aen Argos noch, wel eer van hem bemint. Toen wirp Eneas mee een fchicht uy t, die gefwind Vloogh nae Mezentius en gingh hem door rondas en Drie kopre plaeten, door drie dobble kanefaflen En offen-huyden heen tot in zijn eechenis, Daer fy hem fitten blijft en t' eynde krachten is. Eneas, fiende'tbloedvandenTyrrheen, verblyde Sich dapper, ruckt terflond het fwaerd van fijne zyde En gaetnem fel te keer, dien hy beteutert vond. Als Laufus fagh hoe dat het met fijn vader ftond Verfucht' hy fwaerelijck en wift niet wat gaen maecken< De traenen rolden hem van liefde lanx zij n kaecken. L.ofwaerdejongelingh, ick fal het hard geval Van uwe dood > noch u (indien dat immer zal So grootenwerckgeloof involgendeeeuwenkrygen) JsToch uwe deugd noch uw godvruchtigheyd verfwygert. Hy dus belemmert en onnut ten ftryde trad Te rugg' en weeckj en fleept de fpies nae, die hem zat Bb % Vaft
|
||||
|
o 8 8 Het ihiende Boech
Vaft in fijn fchild. De foon gefprongen tuffchen beyden
Menght zich in het gevecht om haer van een te fcheyden. Hy was Eneas nu gekomen onder 't fwaerd En heeft zijn vader voor cert fwaere flagh bewaert, Die hy verfette dat s' hem niet en quam te raecken , Waer op fij n mackers groot geroep en blydfchap maecken En houden met gefchiet van verr' Eneas ftaen Tot dat de vader quam behouden daer van daen Door't fchild van fijnen z,oon. Eneas raeft terwylen En houd fichfelfs bedeckt voor fulck een hoop van pylen. En fchichten, en gelijck, wanneer een regen-buy Met haghel nederftort, de befige ackerluy Gaen loopen uy t het veld, de reyfer tijt aen *t vluchten Nae een vervalle Slot, nae hutten en gehuchten , Nae holle bergen, nae den oever van een vliet Die dicht bewaffen is, terwijl 't vaft water giet, Om daer te fchuylen tot dat het begint te droogen, En die haer werck, en dees' haer reys,vervordren mogen; So ftond Eneas (die dus overvallen was Van fchieten) onder het behoed van zijn rondas Den ftorm des oorloghs en fo dichten buy van fchichten Kloeckmoedigh uyt,totdats' in'teynd begon telichten; Beftraft' oock Laufus en gaf hem een dreygement: Wat onderwint ghy u 't geen ghy niet machtigh bent ? Wat loopt ghy in uw dood en haeft u om te fterven ? Ghy fult u onverhoeds bedriegen en bederven Door uw godvruchtigheyd. Maer Laufus onberaeu Laet daerom niet met fijn braveeren voort te gaen. En nu begon het bloed des Veldheer van de Frygen Wat hooger op te zien en nae het hooft te ftygen , En oock de Schick-godin foon nu den leften draed Van Laufus leven: want Eneas lemmergaet Denjonghman in het lijf doorfchild en rock, doonveven Met imydighgoud, die hem zijn moeder had gegeven. 't Bloed vloogh hem over't lijf, het leven dat verdween En zijn bedroefde geeft ginghnae de fchimmen heen. Maer
|
||||
|
Met thkncle Boech, 3 8a
Maer als Eneas fagh fijn wefen en fijn wangen,
Sijn doodfche wangen aen, met deerenis bevangen. Verfucht' hy fwaerelijck: en hem quam in den zin De beeltenifTe van devaderlijckemin. O, fey hy, Jongelingh, wel medelydens waerdigh, Die u getoont hebt dus godvruchtigh en goed-aerdigh, Waer mee doch fal men u beloonen nae waerdy ? Wat fal Eneas doen om u den lof, dieghy Verdient hebt door uw deugd, nae uwe dood te ge ven ? Houd uwe wapenen 9 waer mee ghy in uw leven Vermaecktwaert, enickfend (hebt ghy daer wefen af) U by't gebeent van uw voorouders nae het graf. Hier in moet ghy nochtans u trooften boven alien Dat ghy door't fwaerd des groote Eneas zijt gevailen. Ely port de traege met-gefellen felver aen En heft hem op, dat zy hem brengen daer van daen Die met zijn bloedbemorft fijn fraey-getoyde locken. De vadermiddlerwijiuyt hetgevecht vertrocken Wiefch fijne wond af aen den oever van den ftroom Des Tybers, daer hy zich gefet had aen een boom. Sijn fchild lagh in net gras, fijn helm en pluymen hin- gen
Daer aen een tack, een hoop van brave jongelingcn Stond om fijn lijf terwijl hy rufte fwack en moe En hygende, fijn baerd hingh tot fijn middel toe. Staegh vraeght hy nae z,ijnzoon5 doet boden derwaerts loopen
Dien hy beveelt dat hy te rugge werd geropen En dat fy hem den laft zijns vaders doen verftaen. Maer ondertuffen quam den dooden Laufus aen Die van zijn kameraeds wierd op fijn fchild gedraegen , Een dapper jonghman van een dappre hand verflaegen. $y fchreyden jammerlijck en maeckten groot misbacr. De vader werd van verr' aen fijn gemoed gewaer Wat dit bedied' en wat zijn foon was wedervaeren, Beftroyt met aerd en ftof fijn hooft en gryfe hayren , Bb 3 Heft
|
||||
|
5 o,o Het thiende Boeclz'.
Heft bey fijn handen nae den hemel toe en bly'ft
Op't lichaem hangen , daer hy groeten rouw bedrijft. Had ick dan, fey hy, zoon fo grooten luft te lcven Dat ick het toe kon ftaen dat ghy u ginght begeven Voor my in het gevecht, en was ick fo verblind Dat ick in mijne plaets liet treen mijn eygen kind ? Is mijn behoudenis door defe wond gegeven ? Behoud de vader door de dood fijns loons het leven ? Ay my ellendige! nu voel ick eerft de fmert Van mijne ballingfchap: nu treft die wond mijn hert. Ickheb door mijne fchuld u oock een vleckgegeven Door nijd van mynen throon en uyt mijn rijck gedreven. So ick mijn vaderland en bittren onderdaen Een ftraffe fchuldigh was, fo had ick beft gedaen Dat ick, die fchuldigh was, mijn leven had gegeven En alle doon geleen: nu ben ick in het leven En noch verlaet ick niet de menfchen en het licht, Maer fal het doen. Hier mee heeft hy z,ichopgericht Op fij n gequetfte been, en fchoon hy zich v'erhindert Vond doorde diepe wond en fijnekracht vermindert, So hiel hy ev enwel zich vroom en wel gemoedt En eyfcht fijn paerd, dat hy ftrax voor hem brengen doet. Dit was fijn eer, zijn trooft, in tochtenen in flaghen , Dit had hem uyt den ftrijd altijds met winft gedraghen. Hy fprack het treurigh beeft met defe woorden aen I Wyhebbent5 faemen veel, ORhebus, uytgeftaen En langh geleeft, indien yet langh is by de menfchen: Van defen dagh fult ghy (indien't my gaet nae wenfchenj Eneas hooft en die bebloede plundery Verwinner dragen wegh en neemen wraeck met my Van Laulus dood, of, fo daer niet is door te breken , Niet vrefen om met my gelijck de moord te fteken. Want ick geloof niet dat fo edlen dier als ghy Souw lyden dat zijn rugg' een ander heer befchry, Noch zich verwaerdighen een vreemdelingh te draegen Of nae de hand en toom van een Troj aente vraegen. Hie:r
|
||||
|
Het thiende Boeck. 301
Hier mee nam *t paerd hem op: hy fette zich ter neer
Gelijck hy was gewent, verfagh fich van geweer En fcherpe fchichten 3 die hy laed5 in bey iij n handen. -De helm blonck op zijn hooft met kopre kruyn en rande En fijn pluymage was een ruyge paerde-ftaert. Dus fett' hy't midden in den vyand met een vaert. Hy was in zijn gemoed van raferny onfteken Gemengt met rouw en fchaemt'en hitt'om zich te wreke j De licfde tot zijn foon gaf hem een fpoor in't hert Dat van bewufte deughd voort aengedreven werd, *Toen heefthy zijne item drie maelen opgeheven En riep Eneas, die ftrax antwoord heeft gegeven ( Alfo hy dadelijck fijn vyand hand in 't oogh) En dus met blijdfchap bad : So doe hy} die om hoogh Sit in den hemel en de vader is der Goden! Dat werde van de groote Apollo niet vcrboden! Begin maer werck. Meer tprack Eneas niet en trad Hem tegen met een fpies die hy geladen had. Maer hy: wat foeckt ghy my voor 't fterven te doen fchroomen
O alderwreedfte, nu mijn zoon my is ontnoomen ? Daer was gheenandre wegh tot mijn verderf als dees. Wy hebben voor de dood noch voor de Goden vrees, Daer's niemand van haer al die wy onfien of fpaeren : Houw daerom op > en laet uw dreygementen vaeren : Ick kom hier felts nu om te fterven aengereen, Maer neem eerft dit gefchenck dat ick u fend voorheen. Doe wirp hy fchicht op fchicht en vloogh met groote keeren
Rondom zijns vyands lijf, die om fich te verweercn Op zijnen gulden fchild al defe fchooten vingh. Drie maelen ree hy om Eneas in een ringh Al werpcnde, drie mael droegh onder dit pyckeeren Den held van Trojen om een groufaem bofch van fpeerc. Maer als hem metter tijd dit fammelen verdroot En fo veel fchichten uyt te trecken', als hy fchoot, Bb 4 En
|
||||
|
3 qi Het thiende Boech
En in een ongelijck gevecht met hem getreden
Hy zichbenepenvond en veele fwaerigheden Bezefte, berft hy uyt in't eynd en werpt een fchicht In't hooft van't ftrydbaer paerd recht boven fijn gefight, Het fteygert in de lucht en weer voor neer gekoomen Slaet groulijck achter uyt en vraeght nae hand noch toomen.
De ruyter raeckt de zael en beugels quyt, en ftort Ter aerde, daer hy van zijn paerd gevollight word Dat hem vielop hetlijf en met fijni'choftendruckte. Hier rees een groot gefchreeuw : Eneas haefte en ruckte ( Hem ftrax toevliegende) fijn felle fwaerd van leer. Waer is nu, fey hy, die Mezents , fo fier wel eer ? Waer is die moed en dat verwoede hert gebleven ? Waer op hem deTyrrheendit antwoord heeft gegeven Nae dat hy tot fich felfs gekomen was, en had De lucht weerom gefchept: O bittre vyand, wat Spreeckt ghy my quaelijck toe en dreyght my met hcC fterven ?
Met mijne dood-flagh is gheen fchande te verwerven : Daer fteeckt gheen mifdaed in : hier op quamickoock niet
Ten ftrijd' en Laufus is, als hy zijn leven biet, Met u voor my op die voorwaerde niet verdraegen, Een eenigh dingh alleen heb ick van u te vraegen: Dit bid ick maer (indien men uyt meedogentheyd Sijn vyand yet vergunt als hy verflaegen leyt) Dat ghy my toeftaet dat my n lichaem 't graf magh kryge. Hier ftaen der veel die nae mijn bloed en leven hygen En my vervolgen met een doodelijcken hact: Dees dulheyd, bid ick, dat ghy haer niet toe en ftaet, Noch datfy aenmijnlyck haer hitte moghen kouwen, Maer laetmy in het graf mijn foon gefeBchap houwen. Hier mee geeft hy fijn ftrot voordachtigh aen't geweer En ftort fijn bloed en geeft lanx zijne wapens neer. |
|||||
|
Eynde des thiende Boech.
|
|||||
|
393
|
||||||
|
I N H O U D.
|
||||||
|
Des elf den Boecks.
AL S Mefentius verflaegen was rechte Eneas een
zeege-boom op ter eere van den kryfchgod Mars, ende fendc het doode lichaem van den Prince Pallas met een groote toeftellinge en ftaezy nae Evanders fiad, daerhy met feer groote droefheyd van frjnva- der ende alle de zijne wierd ontfangen, Middlerwylen verkrygen de afgefanten van Latinus voor twaelf da- ghenftilftand vanwapenen, binnen welckentijddie Van wederzyden haere dooden doorfbecken ende de laefte eere der begraffenifle aen doen. Venulus in den aenvangh des oorloghs van de Latynen voor Ambaf- fadeur nae Diomedes gefonden quam ten felven tyde wederom ende braght de tydinge dat hem de ver- fochte byftand was afgeflaegen.Latinus van die hoope verfteken zijnde roept denRyx-raed by een om van gewichtige faecken ende het welvaert van den ftaet te nandelen ende vind goed Gefanten nae Eneas te fen- den omde artykelen van vrede te beraemen, alwaer Drances en Turnus uyt een ouden wrock en haet te- gen malkanderen heftigh met fcheldenuytvaeren.E- neas ondertuffchen fijne kryfchmacht in tween ver- deelt hebbende fend de lichte paerden over het vlack ende gebaende weghen voor uyt nae de ftad; hy felfs treckt met de reft van fijn heyrleger derwaerts aen door berghachtige ende bofchachtige wegen. Als men teLaurenten fulx vernam fcheyde de vergaederingh |
||||||
|
394
ende men maeckt die dingen vaerdigh die tot de be-
Icherminge van de ftad van noden waeren. Turnus door de gidfen en fpions het voornemen van Eneas verftaen nebbende verdeylt oock fijne troepen in tween: geeft het bevel over de ruytery aen MefTapus en Camilla ende ftelt die tegen de ruyteren des vy- ands; felfs fijne wegh wat korter nemende begeeft hy zich in de enghte daer Eneas noodfaeckelijck pafferen moft om nae de ftad te komen ende gaet daer leggen in embufcade ofte hinder-lage. Ondertuflchen raec- ken de ruyters ten wederzyden aen malkanderen ende men vecht langh fonder voordeel van d'een of d'an- der te kunnen zien. Hier wierd Camilla, nae dat fy langh vroomelijck gevochten ende veele vyanden had verflaegen , terwijl fy Chloreus een priefter van Cy- bele, vlammende op fijne fchoone wapenen, tehitr tigh vervolght, van Aruns uyt fijne laghe met een fpietfe doorfchooten, welcke nederlaegh desgewyde Jonckvrous niet langh ongewroken bleef, alfo hy korts daer nae van Opis, een ftaetdochter van Diane, met een pyle doorfchooten wierd. De Rutulers dap- per in de dood van Camille verflaegen nemen de vlucht. De Trojaenen maecken fich gereed om de ftad te beftormen.Turnus de tydinge van defe fchaede ende verlies verftaen hebbende uyt Acca, eenc van Camillaes met gefellinnen breeckt op uyt de enghte die hy befet hiel ende quam in aller haeft den zijnen te hulp. Eneas volght mede derwaertsaen endedewijl door het naderen van de nacht men tot geen veldflagh komen kon fo fetten fich de legers ten wederzyden voprdeftadneer." HET |
||||
|
395
HET ELFDE BOECK.
T"\E Zon rees middler tijd en quam ter zee uyt draeven.
*-^ Eneas (fchoon hy om zijn dooden te begraeven Ten hoogften is beforght en binnen in zijn hert Ontroert om Pallas dood, die hem te dapper fmert) Begeeft zich, alio haeft net licht begon te ftraelen , Om fijn beloften aen de Goden te betaelen, Stelt op den heuvel een geknotten eyke-ftam Dien hy van alle kant zijn tacken eerft benam : Treckt hem de wapenen en't blinckend harnas van den Tyrrheenfchen Koningh aen (die hy met eygen handerj Had uyt gefchudt) en tot een zeege-teycken zet Den oorlogs-God ter eer: hy fchickte den helmet En pluymen, nat van bloed, de fchichten halverwegen Gebroocken, den panfier getroffen en doorreegen Op twaelif plaetfen, bind den (child van koper aen Sijn flinckerarm enheeftzijn fwaerd hem aengedaen En hingh het om fijnhalsin een yvore fchede. Toen heeft hy tot zijn maets gehouden defe rede: ( Want al de Vorften en fijn officieren ftaen Rondomfijnlijf) nuishetfwaerftewerckgedaen, Vreeft niet, O mannen, ftaeckt vry uw bekommeringen Voor ;tgeen noch is te doen : dit zijn ons' eerftelingen, Dit zijn de waepens die de trotfe Coningh droegh, Dit is Mezents, die 'k metmijn rechtethand verfloegh. 2^u moeten wy voort nae den Coningh en de wallen Van de Latynfche ftad 5 en diegaen overvallen: Houdt u gereedt ten ftryd' en twyfelt 'cr niet aen, Maer hoopt dat het weerom fal op een vechten gaen , Op dat (wanneer de i. Goon ons toeilaen de ftandaer- den
En ©nfe vaendelen te trecken u y tter aerde I. Devendelen en ftandacrden wierden uyt der aerde niet geti'ocke»
yoor dac men daer orer het goed-vinden der Goden verltaen had. |
||||||||
|
Ei)
|
||||||||
|
59<5 Het elfde Botch
En't tijd is met het volck uy t het quartier te gaen )
Wy op ons hoede zijn en onbeteutert ftaen En door de vrees van ons voorneemen niet en wyckefl. Laetons terwijl ons maets en onbegrave lycken Ter aerde doen, dat in den Acheron beneen De grootfte ftacy is als men is overleen. Gaet, fey hy, en befchenckt voor 't left die braeve zielerj Die om dit vaderland te krygen voor ons vielen En kregen 't door haer bloed, verforgt ten eerften dat Men Pallas fende nae Evandersdroeve ftad, Die van de wrede dood geruckt is uythet leven Niet fonder proeven van zijn dapperheyd te geven. Dus fprack hy weenend' en begat fich daer van daen Nae binnen toe, daer't lijck van Pallas ftond, en aen Den oude Acetes was gegcven te bewaeren. Hy was een man, die in zijn tijd en jongher jaeren Evanders fchild-knaep was, en met fijn voedfterlingh Nu totgefelfchap, maer met erger uy tkomft, "gingh. Rondom hem waeren fijn hof-jonckeren en knechten , Trojaenen, vrouwen, die met los-gedaene vlechten Naehaermanierveelrouwen droefheyd rechtenaen. Maer als Eneas quam ter poorten ingegaen So gingh het op een nieuw aen't huylen en aen't klaegcnj Met vuyf ten hebben zy haer op de borft geflaegen So dat de weergalm floegh totboven inde lucht En vulde 't ganfchehof met jammer en gezucht. Als hynuPallas, wit als fneeuw, op'tilroogelegen Engaepende quetfuyr zagh, die hy had gekregen In fijn, nochgladde, borft van een Aufoonfche fchicht Sprack hy aldus en had de traenen in't gefight: . Erbermlijckjonghelingh, heeft dan't geluck uw leven My nietgegunt nu zy eenblick begon tegeven Van beter uy tkomft, die zy my fcheen aen te bien , Datghy mijn Rijcken in Italien mocht zien En zeege-rijck nae't hof van uwen vader vaeren > Dien ick van u dit niet als wy in't fcheyden waeren Belooft
|
||||
|
Het elfde Boeck. 397
Belooft heb als hy my had om den halsgclaen
En porde nae dit groot en machtich R ijck te gaen En my waerfchouwde met wat landferds met Wat knechte Fn dapper volck het was waermee wy molten vcchten ? En mooghlijck of hy nu vol ydle hoop en moed Niet veel beloften in de tempelen en doet, En offerhanden en gefchencken aen de Goden Op haer autaeren brenght terwijl dat wy den dooden ( Die nu aen niemanden van haer yet fchuldigh is) Wat ydel' eer aen doen en vol van droeffenis En rouw geleyden en het lijck gefelfchap houwen. Ramp-fael'ge vader,fult ghy dus uw zoon aenfchouwen ? la dit ons wederkomft en hetgelauwert hooft Dat ghy verwachte ? is dit dat ick u heb belooft ? Is dit mijn trouw en't woord 't geen ick u heb gegeven ? Men fal nochtans niet zien dat hy is dood gebleven Oneerlijck, indevlucht, en ghy, Evander, zult Niet wenfchen om uw dood of hy met fchand en fchuld Sijn leven had geberght en liever was gaen loopen Als dat hy met zijn dood zijn eer had willen koopen. Ay my, Aufonien, en ghy mijn foon Askaen Wat hulp en byftand hebt ghy wel verlooren aen So braeven jonghelingh! Toen heeft hy laft gegeven Als hy hem had beweent dat hy wierd opgeheven, Kieft duyfend mannen uyt zijn heyr om mee te gaen Op dat hem d' uyterft' eer door haer wierd aengedaen En 2,y hemgingen nae 2,ijns vaders huysgeleyen Om daer mee by te zijn als hy hem fouw befchreyen: Een kleyne trooft in fo een groote droefenis, Maer die men evenwel den vader fchuldigh is. Daer zijn noch andre die een fachte dood-baer breyen Van rijs en horde-werck, die zy met groene meyen En loof befteecken en belommeren metblaen. Hier hebben zy toen voort den dooden opgelaen , Gelijck een blom, die, van een maegden hand te vooren G epluckt,zij n glans en kleur noch niet en heeft velooren, Maer
|
|||||
|
•
|
|||||
|
398 HetelfdeBoech
Maer tuflbhen fris en flaeuw half fwymt en neder Zyght
Om dat hy van zijn 1. moer geen kracht noch voedfel kryght.
Toen heeft Eneas hem twee purpre kleen doen geven Van loutergoud-draed ftyf, datdaerwas doorgeweven Van Didoos eygen hand, en't een den dooden aen Getrocken, en voort 't laetft dees' eer hem aengedaen , En heeft hem 't hayr, dat men verbranden fouw, be- wonden,
En daerenboven noch veel pryfen mee gefonden Uyt den Laurentfchen flagh; belafte vorder dat Men op een langhe ry den buy t, die hy daer had Bekoomen, leyden zouw; voeght paerden, z,aelen} too- men,
En wapenen daer by, den vyand afgenoomen. Oock waren der, die hy de handen binden dee Op haeren rugg' en fond s' om daer de fchimmen mee Te paey en, met haer bloed voor het autaer te plengen En Pallas lijck-vyer en de vlammen te befprengen; Belaft felfs d' Overftens van't leger hem ter eer De zeege-ftammen, metdervyandengeweer En plunderingh bekleedt, voor uyt ten toon te draegen» Enftelt op elck de naem van die hy had vcrflaegen. Men leydt den ouden en rampfaeligen Aceet, Die nu van droef heyd op fijn borft met vuyften fmeet j Nu op zijn aengefight fijn nagels niet en fpaerde, Krabt fijne wangen op en ftorte neer ter aerde. Men leydt oock waghens, daer het Rutelfch bloed aen hingh;
Sijn lyf-paerd Ethon volght, die fonder cierfel gingh Al fchreyende, dat hem de traenen uyt zijn oogen Met groote droppels langs zijnmuylen fchaeren vloo- gen.
Een anderhad fijn fpies en zijn helmet gelaen, Want met de reft daer mee is Turnus deurgegaen. ]. Pc acide.
Hier
|
||||
|
Het el/Je Boeck. 3 99
Hier op fo volgden de rouw-benden en Trojaenen,
Oock volgden d' Overftens en Vorften der Thuskaenen> So doen &' Arkaders oock met omgekeert geweer. Nae dat fy al te mael, die defen dooden heer Geleyden, nu een ftuckvoor uytgetredenwaeren So bleef Eneas ftaen, en zey voorts met een fwaeren En diepe zucht: Ick werd geropen hier van daen Nae andre, die wy oock beweenen moeten gaen, Die mee door't harde lot des oorlogs zijn gebleven En in den felven flaghgeraeckt om lijf en leven: Ghy, braeve Pallas, blijf gegroet in eeuwigheyd, Vaerwel, vaer eeuwigh wel. Meerheefthynietgefeyt Maer nae fijn leger en de ftad zijn wegh genoomen. En nu fo waeren de gefanten aengekoomen Met tacken van olyv' uyt het Latynfche Hof Om hem nae vry geley te vracgen en verlof Dat zy haer dooden, die op't veld verf laegen laghen ,' Afhaelen en van daerter aerde mochtcndraegen, Dat met de doode luy niet meer te vechten viel, En baden hem dat hy doch in gedachten hiel Hoe wel dat hy aldaer onthaelt was van te vooren En fpaeren wilde die hem tot een fchoon-zoon kooren' De goede Eneas heeft ten eerften toegeftaen Haer redelijck verfoeck, en dit daer by gedaen : Wat hebt ghy tegens ons het harnas aengetoogen , Latijnfche mannen, en wat heeft u doch bewoogen, Wat heyloos ongeluck, dat ghy u in fo groot Een oorlogh hebt verwart ? dat ghy de luy verftoot Die uwe vrienden zijn ? komtgny om vreede vraegen Voor doode,en die door't lot des oorloghs fijn verflaege? Ick had den levenden die gaeren toegeftaen, En ick en waer' oock niet gekoomen herwaerts aen Indien het Noodlot my dees plaets niet langh te vooren Om hier de ftoel mijns Rijcks te planten had befchoorenj En't oorlogh, dat ick voer, is tegen 't land-volck niet > Jck heb geen twift met haer; de. Koningh felfs verbet Ons
........ __
|
||||
|
4o6 Het elfde Boech
Ons vriendfchap, en hy heeft het liever willen houwen
Met Turnus wapenen en zich op hem vertrouwen, Die beter had gedaen dat hy felfs tegen my Sijnleven had gewaeght: en, fo 't 7,ijn meyningh Tj Een eynd aen defe krygh met zijne hand te geven : So hy niet ruften wil voor hy ons heeft verdreven En den Trqjaen gejaeght uyt Latium van daen: So had hy tegens my behooren aen te gaen Met defe wapenen : hy mocht dan blij ven leven Dien 't fijne rechterhand of God had willen geven. G aet ghy nu heen en haelt uw doon hier vry van daeri En fteeckt het lyck-vyer van uw' arme burghers aen. Eneas had gefeyt: maer de Gefantenfaghen Den een den andren aen; fy ftonden heel verflaghen En fwegen ftil tot dat den ouden Drances, op Den Prince Turnus langh verfpeeten in zij n krop En hem gewent altijds te haeten en te fchelden j Dit antwoord gaf: O ghy Trojaenfchen Held der heldenj, Vermaert en groot van naem, maer die noch metter daed In't fluck van wapenen de Faem te boven gaet, Waer mee werd ghy van my ten hemel toe verheven Om u den lof, die ghy verdient, te mogen geven ? Wat fal ick eerfl: in u verwonderen van tween , Of uw rechtvaerdigheyd ofal de fwaerigheen En arbeyd die ghy in den oorlogh hebt geleden ? Wy fullen in ons Had met alle danckbaerheden Verhael doen hoe dat wy van u hier zijn ontmoet j En, fo't geluck de wegh ons daer toe open doet, Met onfen Coningh u gaen voegen en verbinden. Dat Turnus elders gae en foecke nieuwe vrinden, Daer hy zich mee verdraegh :jae't waer' een vroolickhcyd Voor ons, demuyren, dieuwerdentoegeleyt Door het befchick der Goon,te mooghen helpen bouweil En fteenen voeren aen. Dit feggen van den ouwen Wierd van haerallen toe geftemt uyt eene mond, Waer op fy traden met malkandren in verbond |
||||
|
RetelfJeBoeck. 4.01
En maeckten een beftand den tijcl van twaelf daghen.
Trojaen en Rutuler , dus wederzyds verdraegen En onder een vermenght geduerende de vree, Liepveyligh, fonder data' een d'ander hinder dee, Door boffchen en geberght; fy leggen efch en eyken En mafte-boomen neer die aen de fterren reycken; De ftaele vel-by 1 klinckt; men laet niet af in't woud Teklooven efch en eyck en't rieckend cedren-hout Met wigg' en flegg', en voorts met wagens wegh te voe* rem
Het vliegende geriicht was at voorheen in roeren, De voor-bodinne van fo grooten rouw, en had Evanderen fijnHof en de geheele ftad Hier mee vervult, die flus een beter maer dee loopen En had Prins Pallas voor verwinner uytgeroopen. D' Arkaders vliegen nae de poorten van de ftad En hadden nae gewoont' en't oud gebruyck gevat Lijck-toortfen in de hand : het veld en alle weghen Sijn licht van 't fackel-vyer. De lijck-fleep komt haer tegen;
Ue droeve benden der Trojaenen voegen haer By dees', en maecken veel gekerm en rouw-gebaer: , Deganfche ftad onfteeckt door 'thuylen van de vrouwe-: Maer daer is niemand die Evander weet te houwen. Hy geeft z,ich midden in den drangh j daer men de baer Had neer gefet, en werpt z.ich op xijn zoon, alwaer Hy hanghen bleef en heeft veel traenen uytgegooten Al zuchtende: den rouw hiel hem de keel genooten Tot dathy eyntelijckdus uytte berften quam; O Pallas, als ick laetft van u mijn afscheyd nam, Hebtghyditnietbelooft, maerdatghy u fouddraegen Omfichtiger, en niet al te lichtvaerdigh waegen in defe felle krygh. Ick was niet onbewuft Wat eer-zucht in het ftuck van oorlogh en de luft , Om eer te haelen in den eerften tocht vermochten■: Maer , armejonghelingh, wat is 'er nu bevochten ? Cc Elleadigb
|
||||
|
4©v Het elfde Boeck.
Ellendigh proef-ftuck en beginfel, al te herd,
Van onfer buyren krygh, die zo ontgolden werd! O mijn beloften en gebeen, die geen van alien De Goden heeft verhoorten duszijn uytgevallen ! Otrouwebed-genobt! die wel geluckigh zijt Dat u de dood niet heeft gefpaert tot defen tijd, Daerickin tegendeel mijn fterfdagh overlevo En vader nae de zoon ben overigh gebleve. *t Had billicker geweesfl: dat ick, diede party Van de Trojaenen koos en tot den oorlogh my Mefrhaer verbonden had, in *t vechten was gebleven: Dat my de Rutuler berooft had van het leven En overvallen met zijn wapenen: fo fouw Men Pallas niet, maer my, met defen fleep van rouw T'huysbrengen: niet dat ick de fchuld legh op de Fry- gen, Noch oock *t verbond noch oock de handen wil betygen Waef mee men dat alhier ten wederzyde floot Toenick haer in mijn hof ter herbergh' had genoot: Dit lot en deel dat was mijn ouderdom befchooren, En fo ick mijnen foon bntydjgh heb verlooren, Soeen onrype doodhy te verwachtenhad: So fal ick my hier mee noch kunnen trooften, dat Hy is gefneuvelt alshy voerde de Trojaenen In Latium, nae dat 'er veel Italiaenen Met duyfenden voor heen gevallen'zijndoor'tfwaerd. Oock houd ick u, o zoon, geen andre ftjck-eer waerd Als den godvruchtigen Eneas, de Trojaenen , En d' Overftensenalhetleger der Thuskaenen U hebben toegevoeght j fy brengen herwaerts^en Een heerelijck bewrjs van't geen ghy hebtgedaen, Veel zeege-boomen van die ghy hebt overwonnen En met uw hand gedoodt. Ghy Tuwie had oock wel konnen
Een grodte ftam by dees' in't hamas ftaen ten toon Enftond'eroocfcg-eW-is en pronckte, was-mijn zoon |
||||
|
Het elfde Boeck. 403
So oud als ghy geweeft en mee in voile krachten.
Maer ick rampiaelige wat doe ick defe wachten En houw de Teucren van haer wapenen van daen ? Gaet heen vry, en vergeet niet uwen Coningh aen Te dienen mij n bevel het geen ick u fal geven : Segt dat ick langer in dit haeteiijcke leven Blijf tegen wil en danck nu Pallas is van kant j Dat doet de hoop die 'k heb op zijne rechterhand Die Turnus aen den zoon en vader heeft te geven: Dit's 't eenighe dat voor hem ovrigh is gebleven > Dit wacht ick noch van zijn verdienften en geluck: Niet dat ick langer foeck te leven ('t waer' een ftuck Dat my niet en betaemt in mijn bedroefde daghen) Maer om dat ick mijn zoon de tydingh mocht gaen drae- gen
Alwaer de fchimmen zijn. Hiertuffchen was de nacht Verloopen en Auroor' weerom in til, en bracht Den menfchen 't voedfaem licht en haeren arbeyd mede Eneas was nu al, gelijck oock Tarehon dede y Aen'tftellenophetftrandvan groote ftaeplen houts, Daer elck nae zijn gewoont' en nae 't gebruyek van ouds
Sijn dooden brenght nae toe; 't yyer dat s' er onder- ftoocken
Gaet op met fwarten roock, fo dat men door het fmooc- ken
Den hemel niet en ziet ; drie maelen. iiepen zy Rondom 't onfteecken hout niet het geweer op zy' En't blinckend harnas aen : drie rnaelreen zy te paerde Om Jt droevigh lyck-vyer met een gropt gehuyl, en d' aerde
En wapens wierden met veeltraenen natgemaeckt: 'tGefchrey van 'tvolcky de klanckvan detrpmpetten raeckt
Tot aen <den hemel toe. veel werpen helmen •> toomen^ Haer roof en plundering!} den dooden afgenoomen, Cc 4 Haer
|
|||||
|
' /
|
|||||
|
404 Het elfde Boeck.
Haer wagenen en raen en menigh fchoon rapier
En fchild en fcbicht van de Latyners in het vyer. Men flacht 'er meenighte van oiTen by de lycken En menigh fwijn en fchaep en vee uyt alle wycken En ackeren gehaelt. Doe faghen zy den brand Van haere mackers aen lanx het geheele ftrand En houden wachtontrent de half verbrande lycken Daer zy by blyven en niet af en willen wycken Noch van te fcheuren zijn tot dat de koele nacht Den hemel omkeert en't gefternt te voorfchijn bright Niet min fijn elders de Latyners aen het ftellen
Van lyck-houts ftapelen die niet en zijn om tellen. Ten deelen ftoppen zy haer dooden onder 't Zand > Ten deelen voeren fy s' op het naebuyrigh land, Of fenden s' in de ftad om d' uytvaert daer te hou- wen:
De refte, die daer lagh ter aerde neergehouwen En onder eengemenght, werd fonder tal» of eer Haeraentedoen, verbrandt. devyerenwijden veer Verlichten 't woefte land dat zy alfms befchynen. De Son had driemael nu de duyftere gordynen Gefchoven van de lucht, en de verkleumde nacht Was driemael door het licht en warmte, die hy braght, Ten hemel afgejaeght en wederom verdweenen, Wanneer zy heelbedroeft het overfchot en beenen Van haere kammeraets gemengelt onder een Oproevden uyt het vyer en voorts in kuylen deen, Die fy bedeckten met wat laeuwe zdon en aerden. Maer nu fo was 'er in het hof van den bejaerden En den grootmachtigen Latinus en fijn Stad Meerroepens en gehuyl al? ergens, en men had Daer noch den meeften rouw: daer moeders, dochters, fnaaren,
Daer lieve fullers, dien haer broers gebleven waeren, Daerarme weefen, van haer vaders nu onbloot, Den grouwelijcken krygh vervloecken totter dood, Ea
|
||||
|
HetelfdeBoeck. 405"
En Turnus houwelijck en hem vermaeledyen ,
Begeeren dat hy felfs metlijf om lijf teftryen De faeck vereftene, die't al by hem verfmaedt En d' eerfte wefen wil en nae de Ryx-kroon ftaet. Den ouden Drances ■> die op Turnus was gebeeten, Verfwaert dit feggen noch, en tuygde, wel te weeten Dat dit het felfde was het geen Eneas focht Dat hy fijn faeck alleen met Turnus rechten mocht. Daer zijn veel andere die zich hiertegens ftellen En nae de zyde van den Prince Xurnus hellen : Ely werd beichaduwt van de gunft en groote naem Der Koninginne, en van fijn eygen lof en faem ( Die hy door wapenen verdient had en gekregcn ) Geftyft en onderftut. Terwiji 't hierdus gelegen En alles is in roer, gevielt dat in de ftad De mannen, die men daer van daen gefonden had Nae Diomedes toe, van haer befendingh quamen ■ Die in haer wedervaert niet veel vernoegens namen En tydingh braghten dat 'er niet was uyrgerecht Met al de koften, die men daer aen had geleght, En dat men hem met goud noch giften noch gebeden (Hoe ernftig* en hoe groot') had Jkunnen overreden > Dat die van Latium wel elders moLhten gaen En andre ibecken om haer by te willen ftaen, Of den Trojaenfchen Vorft om vrede moftenipreken. Van groote droef heyd is Latynus felfs befweeken. Der Goden gramfchap en de graven, die hy ziet Verfch voor fijn ooghen, doen hem dencken dat dit niet By los geval gebeurt, en uyt fo harde flaghen Blijckt dat Eneas van den hemel werd gedraegen. Derhalven geeft hy laft dat men den grooten Raed En de voortreflyckfte van fijne Kroon en Staet Te hoof vergadren doe. Sy hadden 't naeuw vernoornen Of fijn van ftonden aen nae hetPaleysgekoomen Met groote meenighte. Latinus van haer all' Den oudft' en d' eerfte zit in't midden van't getal Cc t, Van
-
|
||||
|
406 Het elfde Boeck.
Van iijneRaeden, fwaer van geeft eji droef van weezen.
Toen gaf hy laft aen fijn AmbaffadeUrs, voordefen
Van hem gefonden nae Etool' en daer van daen
Nu weder t' huys gekeert, dat zy van vooren aen
Verhaelden hoe dat zy aldaer bejegent waeren
V an Diomedes, en geheel haer wcdervaeren y
En wat voor antwoord dat hy haer gegeven had.
Toen fweegh het alles ftil wat in de kamer zat >
En Venulus heeft dus fijn.reden aengevangen
Op't konincklijek bevel, het geen hy had ontfangen:
Wy hebbenDiomeed, oborgeren , gezien
En't leger der Argy v' en Grieckfe oorlogs-lien :
Wy raeckten (onfe reys en wegh ten eynd gekoomen )
De hand, daer Ilium de kracht van heeft vernoomen
En die de hooge ftad van Troje vallen dee :
Hy ftichten op den boom van Yapigie
De ftad i. Argyripa, die hy fo dee vernaemen
Nae 't volck ftjns vaderlands. Nae dat wy binnen qua^
men
En als men ons nu had vergunt en toegeftaen Tefpreken, boden wy eerftons gefchencken aen En ieyden onfen naem, ons vaderland en fteden , Wie ons den oorlogh deen, en openden de reden Die ons nae Arpos trock. Als hy dithad verftaen Sprack hy ons minnelijck met defe woorden aen: Heyl-rijcke volckeren, die eertijds onderdaenen Geweeft zijt van Saturn, aeloude Aufoniaenen, Wat mifverftand ontruft u, die in vrede zaet, Dat u tot oorlogh met dees vreemde v olkren raedt ? Wie't land van Ilium met wapens heeft gefchonden (Ick fwygh van die het fwaerd en oorlogh heeft Yerflon-? den
I. Van Diomcdes genocmt Argos Hippion , anders oork Arpos ge-
heetfen, ende hedendaegs Monte St. AogcJG , in het qnarticr van Ita- licn dat men La Puglia nocmt> eertijds gtheeccn japigia nae Japyx , loon van Dedalus. |
|||||
|
In
|
|||||
|
Het elfde Boeck. 4.07
In de belegeringh door daegelijckfemoord,
En al wie Simois in zojnen boezem fmoort)
Die hebben veel al door de wereld fwerven moeten
En met een fwaere ftraf haer fchelmeryen boeten,
So dat zkh Priaem felfs had overons erbermt.
Minervaes droeve 1. toorts weet hoe der wierd gekermt
Wanneer de fchepen op d1 Eubojer klippen ftieten
En veele Griecken aen Cafareus 'tlevenlieten
By ftorm en onweer door een valfche baeck verleydt.
Meeft zijn wy nae de krygh gedreven en verfpreydt
D' een hier en d' ander daer nae velerhande ftranden.
De 2 .j ongher Atreus zoon loapt ballingh langs de knden
So ver als Proteus fijn pylaeren heeftgefet:
TJIyfles raeckte by d* Etneefche Reufen met
Sijn fcheeps-volck: wat fal ick van 3. Pyrrhus Rijck ge-
waegen,
Of hoe 4< Idomeneus zich uyt fij n land lagh jaegen 5 Of hoede 5. Lokren zijn in Lybien geraeckt En hebben daer aen't ftrand haer wooningen gemaeckt ? Quam Agamemnon felfs, de Veld-heer der Argyven, Niet door de handen van fijn eerloos wijf te blyven I. Nauplius vol wraeck-luft over de dood van fijn foon Palamcdes
hcefc door Minervaes raed indev nacht een.vier-baccken onfHkcn, als eenige Grieckfe fchepen door tempeeft op de zee in nood waeren , als of daer een plaerfc was om te kunnen havenen ende fich bergen , waer door fy fchipbreuck. tegen de klippen geleden hebben ende ver- gaenliin. •a. Menelaus>door de wind gedreven aen de uytcrfte paelen van Egypten,
,daer Proteus regeerde. : j Defen is vanOreftesomgebrag'it. 4. Dcfe nae het verdelgen vanTrojen weder keeretide had een belofte
gedaeni fijndein perykel van te vergaen, dat hy den eerftendie hem te gcr'oet quam foude opoffercn , ende alfo defen ecrften fijn foon was ende hy hem offerde of offeren wilde is van fijn onderdacnen uyt fijn rijck vandetegejaeght. j. DekammcracdsvanAjax, lende kuft van Africa door tempeeft ge-
dreven. |
|||||
|
Cc + Eer
|
|||||
|
408 Met elfde Boeck.
Eer dat hy noch zijn voet had binnens huys gefet ?
Nu fit in fijn bez,it de 6. fchendcr van zijn bed , Van hem, die Afienmetwapenshadverwonnen. Of feghick dat de Goon my niet en wilden gonnen Dat ick mijn vaderland en echt-genoot weerl'agh En't fchoone 7. Calydon befat gelijck ick plagh. 1^1 u werd ick noch gevolght van achtren op mijn hielen Van grouwlijck vooripoock, en mijnmaets (die my ont~ vieien
En wierden 1. vogelen en raeckten op de vlught) Begaven iich van d' aerd met vleugels nae lucht En fwerven gints en weer langs oeveren en nroomen (O al te harden ftraf den mijnen overkoomen! ) En vullen rots en klip met jammerbjck geluyt Ick had fulcks albehoort te vreeien lints den tyd Dat ick niet wel bedacht heb 1. goden derven wonden En Venus rechter hand met een quetfuyrgefchonden. Ey lieve, port my niet tot fukk een vechtenaen : Ick heb gheen oorlogh meer met eenigen Trojaen Sint Trojen is verdelght, en wil het quaed niet heugen Dat van haer is geleen, noch my daer in verheugen. De giften, die ghy uyt uw vaderland van daen Voor my hebt mee gebraght 5 biedt die Eneas aen. Ick weet wie dat hy is: wy hebben met malkandre Gevochten hand aen hand en d' eene tegen d' andre In't harrenas geftaen: gelooft het feggen van Een d|e het heeft befocht wat hy een dapper man Ismethetfwaerden fchild, hoe fterckhy vangewrich- , ten En armen zy, met wat een fnelligheyd de fchichten
i. Egyfthus.
7. Een (tad in Etolien, daer Dinmedes Koningh was, endcfcyvan
dacn bleef om dar de foon van Sthcnelus.dcnoverfpeclder van Egiala,
Pipmcdcs wijf, fich daer meefter had gemaecke.
I. Van Diomedes kameraets in vogelen verandert fchrijft.Ovidius in 'c vecnhiende Boeck derTransformatie.
1. Mars en Venus. Homer, j. Iliad. ... Van.
|
||||
|
Het elfde Boeck. 4,09
Van fijne handen gaen, met wat een drift en kracht.
Haa ilium noth ib twee mannen voortgebraght So had het lot wel licht een andren keer genoomen En Troje felver ons den oorlogh aendoen koomen En Grieckenfat en treuru' om fijnen ondergangh. De hand van 3. He<5tor en 3. Eneas hiel folangh De winft van Trojen op en heeft voor haere muyrea Thienheelejaerende belegeringh uoen duyren. Bey muntens' uyt in moed en meenigh dapper feyt Van oorlogh : defewon hetingodvruchtigheyd. Wilt lie ver tfaemen vree en bond-genoodllhap maeckeu So *t beft gefchieden kan, maer wacht u van te raecken In oorlogh tegens een. Ditis, Heer Coningh, dat Dien andre Coningh ons tot antwoord gaf, en wat Dat hy gevoelde van den oorlogh met de Frygen En dat hy niet en was gezint met haer te krygen. Sy hadden naeuwelyx geeyndight haer verhael Of de Vergaederingh begoft zich (altemael Hier in ontroert) die dus, die fo, te lae'ten hooren Nae dat dees tyaingh klonck in yder een iijn ooren, En maeckten een geruyfch gelijck het water doet Als 't in de beecken > daer het zich door loozen moet, Vindt fteene onderweegh die't in fijn loop verhinderen, Als defe onlleltheyd nu begon wat te vermindren En yder ftil f weegh, heeft de Coningh van fij n throon Dus aengevangen nae aenroepingh van de Goon: Ick hadoe wel gewilt, O ghy Latynfche Heeren, *t Waer beter oock geweeft, dat het nae mijn begeeren Had moghen gaen, en dat men van te vooren had De iaecken overleyt en raed gehouden, wat Ten dienfte van den Staet wy hadden te betrachten: En niet op fulcken tijd, als zich voor onfe grachten En muyren van de ftad de vyand heeft gefet. Wyvoeren, burghers, een ontydigh oorlogh met 3. j. DedappeidedaTrojatncn vol^ens Hosier. II. 17.
Onwinbre
|
||||
|
,j.io HetelfdeBoeck.
Onwinbre mannen en uyt godlijck zaed gekoomen ,
Die gheen geweer ontfien noch voor gheen vechten fchroomen:
Met fo een volck, dat door gheen krygh werd afgemat, En, fchoon verwonnen/t fwaerd weerin fijn handen vat. Hebt ghy noch hoop gehad en was 'er hulp te wachten Van Diomedes, ftelt dat nu uyt uw gedachten, Elck zy fijn eygen hoop: maerhoe geringh en flecht Die zy, dat weet ghy wel, en hoe hiei ailes leght In't wild en overhoop dat fietghy voor uw ooghen. Van my werd niemand niet befchuldight noch betoogen: Al wat in fulcken tijd de dapperheyd vermagh Is hier in't werck geftelt: men heeft in defen flagh Met al de macht des Rijcks ten uyterfte geftreden: Nu fal ick u in 't kort (let doch op mijne reden) Gaen feggen hoe ick van gevoelen ben, en wat My oorbaer dunckt gcdaen. Ick heb een landfchap, dat Oud en niet verre van den Tyber isgelegen : 't En is niet breed, maer 't llreckt zich in de lenghte tegen
Het weften, ;.tot voorby de grenfen van het i. laud Daer het Sicaenfche volck zich eertijds had geplant: 't Werd van Aruncers en van Rutulers gebouwen Die't hard geheuvelte tot zaey en teel-land houwen En breecken 't met de ploegh en't rouwfte weyen af: Dat men dit heele land aen de Trojaenen gaf En 't maft-bofch en 't geberght om zich daer meer ts zetten,
En maeckt' een vaft verbond op redelijcke wetten En riep haer in het Rijck als vrienden van den Staet: Dat menhaer hier, fofy begeeren, woonenlaet En hun vergunn' aldaer een ftad te moogen bouwen : Doch fo haer mey nigh is by ons haer niet te houwen I. Het quaruer van Latium , daer Rome nu is eudedc Sicaenfche volr-
keicn fich ceitijdsliebbcn ttv nceigeict ,Gentei ve»(re Sican*. hb.iS. Maer
|
||||
|
HetelfdeBoeck. . 4.11
Maer nae een ander land en volckeren te gaen
En, is't haer mooghelijck, te fcheyden nier van daen: Solaet ons timmeren een vloot van twintigh fchepen Van inlandfch eycken hout met taeckel, touw en ree- pen,
Ofmeer, indien der meer van noden zijn om al Haer volck te laen. Het hout leyt vaerdigh aen de waJ » Dat fy maer feggen hoe veei fchepen zy begeeren: Laet haer de groote en de fatfoenen ordineeren En ons de koften doen, van yfer haer verzien Van timmer-werven en van goe fcheeps-timmerlien. Oock waer" het dienftigh dat wy een befendingh deden Uyt de Latynen, van de befte en eerfte leden, Tot honderd toe, die haer ditgingen doen verftaen , 't Verbond beveftigden, ons vriendfehapboden aen Met vreede-tacken in haer handen, en vereerden Haer met yvoir en goud en giften hoogh van weerden , En braghten hen de ftoel en Konings-rock, die van Ons Rijck de mercken z,ijn; elck toone zich een man Van goeden raed te zijn, en wilt doch al te faemen Het beft' in defen noodtot mijnehulp beraemen. Hier op rees Drances, die een haet op Turnus had 3
Vol fpijt en nijd in 'thert om d' eer, die dees bezat • Maer rijck en wel ter tael, in oorlogh onbedreven En van geen handen ■> maer heel kloeck in raed tegeven En by een ygelijck voor fulcken man geacht, Een groote meuyter en van fonderlinge kracht Om't volck te ruyen op, trots op fijns moeders adel Maer voorts onfeker van de zijde van de zadel: Hy rees en heeft den haet met woorden dus verfwaert: O Koningh, ghy die 2,ijt van goedertieren aert, Vraeght ons om raed in Jt geen geen duyfterheden fteec- ken
En daer t onnodigh is dat wy een woord in fpreecken Als in een faeck, die klacr in yders ooghen is. Elck weet het wel waer in dat de behoudenis |
||||
|
41 % Met elfde Boeck.
Enwelvaert van uw Staet en onderdaenen leggen:
Maer daer is niemand nietdiehet rechtuytderft feggen.
Hy laete een yder toe te feggen wat hy meent
En legh ftjn hooghmoed neer waermee hy't al verbeent ,
Hy, door wiens quaed beleyd en averechte weghen
(Ick fal het feggen, fchoon dat hy my met den deghen
En met de dood verdreyght) wy voor ons ooghen zien
Dat fo veel Overftens en't puyck van oorloghs-lien
Gefneuvelt zijn, en dat de ganfche ftad in traenen
In droefheyd zit terwijl hy't leger derTrojaenen
(Sich felfs verlaetend' op fijn vluchten ) terght, en me*
Sijnwapenen de Goon in angft en vieefe zet.
O goede Coningh, voegh noch een gefchenck beneven
Al d' andre, die ghy wilt aen de Dardaners geven
Met meenighte, noch laet doorgeenderley geweld
U fchricken af aen fo een braef en waerdigh held
De dochter, die ghy hebt , ten houwlijck te befteden ,
En door een vaft verbont te ftercken defe vrede.
Doch heeft men fulcke vrees voor Turnus, dat men dan
Ootmoedigh by hem gae en met gebeden van
Hem fmeecke dat hy will ten dienft der onderfaeten
't Recht,dat hem toebehoort,den Coningh volgen laeten
En fchelden defe fchuld den vaderlande quyt.
O ghy, die d' oorfaeck van dit quaed en onheyl zyt,
Dat Latium mi druckt, O Turnus, om wat reden
Werpt ghy d' ellerdighe gemeynte in fwaerigheden
Someenighmael, enjaeghts'inopenbaergevaer?
Daer's by de krygh gheen heyl: wy roepen allegaer
Omvrcdc, en eyflchen die van u , en daer beneven
Het pand dat ons alleen de vafte vree kan geven.
Sie: ick, die by u Ichyn te wefen in den hact
En die't my niet en fchroom te zijn oock inderdaed >
Ben d' eerfte die by u ootmoedigh koome kermen
En bidden dat ghy u wilt over ons erbermen;
Leg uwe trotsheyd neer en wilt vry heenen gaen ,
Ty weder op de vlucht gelijck ghy hebt gedaen ;
|
||||
|
Het elfde Boeck. 413
Wy hebben nederkegs genoegh alree geleden,
Al doon genoeghgefien, van burgeren de fteden Van ackerluy het land al bloot genoegh gemaeckt. Of werd ghy zo geport door eerzucht, zo ghy haeckt Nae glory en een naem daer yder een van fpreecke, Indien fo grooten moed in uwen boefem fteecke, En fo u 't houly x-goed fo feer ter herten gaet Dat te verwachten met des Conings dochter ftaet: So waeg de kans met hem, tree uwen vyand tegen Met onbefchroomde borft en zie hem voor den degea. Dat Turnus doch gebeur' een konincklijcke vrouw En dat men ons in't veld llae doodt en nederhouw En leggen laete niet beweent noch met wat aerde Gedeckt, gelijck een volck van geen' of kleyne waerde 5 Als een geringen hoop die nietgeacht en wejrdt. Gae ghy ootk heen, en hebt ghy eenigh bloed of hert Of's vaders deugd in't lijf, die u heeft opgetoogen : Sie hem, die u beroept, eens felver onder d' oogen. Hier door geraeckte 't bloed van Turnus in de vlam:
Hy liet een zucht, die diep uyt zijnen boefem quam, En heeft met grammen moede aldus wcerom gelproken: Aen woorden heeft het u, o Drances, noyt onbroken , Ghy hebt altijd vry veel te feggen, als den tijd Gheen woorden lydenkan maerhandeneyfcht, enzijt De eerfte in 't Raedhuys als de vaders zijn onboden Om te vergaderen : maer 't is nu niet van noden Daf ghyhethof hier vult met woorden, die vrygroot En hoogh u vliegen af van daer ghy buyten nood En vry en veyligh zit, terwijlde boefem-weeren En muyren van de ftad den vyand buyten keeren En dat de gracht noch niet loopt over van het bloed. Derhalven dondert vry, fo ghy gemeenlijckdoet, Met uw welfpreeckentheyd en wilt my vry betygen Van bloodheyd als ghy fo een mecnighte dertrygen Gevelt en ftapelen van lijcken hebt geftelt, En fo veel teykenen van zcege lanx het veld Doen
|
||||
|
414 HetelfdeBoeck.
Doen pronckenhebt, als ick. "Men kah hier licht be-
proeven
Wat dat de dapperheyd vermagh, en wy behoeven De vyanden niet ver van hier te foecken gaen: Wie zien haer overal rondom de muy ren ftaen., Gaen wy der tegen aen en willen wy't eens waegen ? Wat fammelt ghy ? of is't u in de mond geflaegen, En zult ghy eeuwigh met de tongh, vol ydle wind -, En vluchtig' hielen, daer ghy u verzet in vind, Ten ftryde gaen ? ben ick oyt op de vlucht getegen , Of is 'er yemand, die met recht van vluchtens wegen Mykanbefchuldigen, ghyvuylick, diedevloed Des Tybers noch fal zien gefwollen vanhet bloed Der Frygen, en geheel Evanders huys gevalle Met ftam en al ter aerd' en d' Arkadyns van alle Haer wapenen onbloot ? de dappre Bitias De groote Pandarus beproefden wat ick was, En fouden anders van mijn wapenen gewaegen En duyfend meer, die ick op eenen dagh verOaegen En nae derhelle toe gefonden heb, wanneer Ick binnen 's vyands wal beflooten was, en weer My felven heb geredt uy t fchichten en uyt klingen. Is in de kryghgeen heyl ? wilt fulck eenliedtje zinghen) Uytfinnige, voor u, en 3t hooft van den Trojaen. Derhalven laet niet met ontruften voort te gaen, Vult al het land met fchrickgelijck ghy hebt begonnen., Verheftdemachtvan volckdattweemael is verwonnen j Verkleynt in tegendeel de wapenen van ons. Nu lijn oock d' Overftens der dappre Myrmidons En i. Tideus zoon in vrees, Achilles is aen't fchroomen Voor die van Trojen, en met aerfelende ftroomen Loopta. Aufidusterugg'. Of als hy zichgelaet Enveynftvervaerttezijn, quanfuys, voor mijnenhaet i. Diomcdcs.
2. Een rivicr van Apulicnt nuLofanto i lich lootendeinde Gojfe van
Venetien. |
|||||
|
En
|
|||||
|
Het elfde Boeck. 41^
En met my in krackeel of in gekijf te treden
Soeckt hy fijn fchelmery met vreefe te bekleden
En fo een yder te verbittren tegens my,
De flimme lincker! maer, ghy Drances, ftelt u vry
Geruft en.vreeft niet dat ick oyt mijn wraeck fal toonea
Aen fo een fnode ziel: z.y moete by u woonen
En blyven in die borft^ ghy hebt van my geen nood:
Ick fal mijn hand aen u niet Icbenden door uw dood.
Nu wil ick my tot u, groot machtigh Coningh, keeren
En't geen waer in ghy foeckt den raed van defe heeren.
So ghy geen vordre hoop in onfe wapens zet,
Sij n wy geheel en in de grond bedorven met
Den eerften nederlaegh, en kan de kans niet keeren j
So laet ons heenen gaen en ons voor hem verneeren
En bidden dat hy ons wilgeven peys en vree:
Hoe wel ick (och, of't gingh gelijck het eertijds dee
E n was 'er noch yet van de vroomigheyd der oude )
Die boven andre braef en voorgeluckigh houde
Die, om fulx niet te zien, gwodlen is in't veld
En eens in d' aerde beet. Maer HNaben wy noch geld
En macht, en weeten wy noch raed om verfche knechten
Behalven al wat niet gebleven is in't vechten,
Sijn in Itaelien veel volkeren en fteen
Noch overigh voor ons: is oock ■'t verlies niet kleen
Van de Trojaenen: iraet de winfr, daer ry op ftoifen ,
Haer mee op machtigh bloed : fijn w' altemael getroffen
Van't felvig' onweer , en is oock aen haere z.y
Een meenighte van doon : hoe komt het dan dat wy
De moedTo fchandigh in den eerltcn intree geven,
En, eermenden trompethoortblaefen, itaenenbeven ?
Veel faecken loopen door den.tijd ten beften af,
Het wanckelbaer geluck bedroogh 'er veel, en gaf
Weer ftand aen fommige die al in't voetfaiid laghen.
HeeftDiomedes ons fijn byfrand afgeflaghen
En weygert Argyripp'aen ons de hand te bien;
*C Sal van Meflapus en Tolumnius gefchien
Oock
|
||||
|
4-16 HetelfJeBoeck.
Oockfullen d1 Overften, tot onfe hulp gefonden
Van fo veel volckeren die met ons fijn verbonden, Ons byftand doen, en't puyck van Latium en al Het tiytgeleefe volck der Laurentynen fal Haeft prijs en eer begaen; Camilr is oockgekoomen Om ons te helpen, die haer oorfpronckheeft genoomen tJyt het vermaerde volck der Volfcen, en met haer Een gros van ruyters voert en meenigh bend' en fchaer Van wacker paerde volck die koopre wapens draegen. Maer io de Teucren my alleen ten ftryd' uytdaegen En fo het u behaeght dat ick fe waeg, en word Het algemeyne bell fofeerdoormy verkort; Dees rechter hand is niet fo ongewoon te winnen Dat ick yets weygren fouw of laeten te beginnen Daer fulcks te hoopen ftaet: ick gae der tegen aen Schoon dat hy was de groot' Achilles, en V ulkaen Sijn wapens had gefmeedt; ick wil mijn lijf en leven Ten betten voor het land en voor den Coningh geven , Ick Turnus feghick, die in vroomheyd niemand wijck Van mijn voorouderen, maer ftae met haer gelijck. Beroept Eneas my om teghens hem te vechten In een befondre kamp en ons ghefchil te flechten ? Het zy fo, bid ick, en dat Drances 't iiever niet Ontgelde met de dood en hier den beck in fchiet1 Indien 't door gramfchap van.de Goon fo af mocht loo- pen : Of is het werck daer eer en roem is u y t te hoopen Hy my die niet beneem' en deurgae met den lof. Terwijl zy onderlinghdus ftreden in hethof
En met malkanderen raed hidden overfaecken Die volonfekerheyd en twijfelingen ftaecken So quam Eneas met fijn leger trecken aen. 't Gerucht is ftrax door't hof en heel de ftad gegaen En vult het al met fchrick, hoe de Trojaenen quamen Heel in flagh-ordrc en de Thyrrheenfche macht te fae- men -Mar-
|
||||
|
Het elfJe Boeck. 417
Marcheeren daer nae toe j en van den Tyber-kartt
Affacken langhs het veld , endeckten'theeleland. Dit heeft terlrond een groot' onfteltenis gegeven En het gemeyne volck een fpoor in't hett gedreven Tot moed en gramfchap, dat om wapens roept verbaeft, 't Is wapen, waepen, daer het altemael van raeft. De vaders ftaen bedroeft: fy klaegen aen haer ooghen En momplen binnens monds 't geen zy niet uytten mooghen.
Daer gaet een groot geluyt met veelerley gefchil Van alle kanten op nae yder is van wil, Oelijck de vogelsin de hooge boomen maeckefl Wanneer fy by gevalin't woud by een geraecken A-let groote meenight', of de heefche fwaenen aen Den oever van Paduysin't fnaetrigh water flaen. Jaej feyde Turnus, die fijntijd heeftwaergenoomen » O borgers, doetden Raed vry by malkander koomen Enprijft, alfittende, devreedeenhebtgelijck: Sy vallenmiddlerwijlmetwapenen in'tRijck; En fonder woorden meer of dat hy langer beyde Ruckt hy van daer en fpoeyt zich uyt het hof. Ghy, feyde
Hy, Volufus gebied de Volfcen in't geweer Tc koomen, ftrax j en voert de Rutuiers: ghy s heer Meflapus j ghy Catil en Goras 1 wilt niet beyden Maer iitten op en met de ruyters u veripreyden En ftorten over't veld: een deel verforge dat Men wel befett' en fluyt den toegangh nae de ftad: Een deel begeef zich op de toorens langs de wallen : De refte treck met my, waer dat het mooge vallen En doe den vyand aen daer ick 't gebieden fal. De ftad raeckt op de been, 't loopt alles nae de wal. Den oude Koningh felfs laet de vergaeringh vaeren En ftelt de faecken uyt, die daer begonnen waeren 1 Door den bedroefden tijd geheel onftelt, een geefc Z.ich felven groote fchuld om dat hy niet en heeft Dd Efieas
|
||||
|
418 Het elfde Boeck.
Eneas den Trojaen in fljne ftad doen koomen
En hem goedwilligh voor fijn fchoon-zoon aengenoo-
men.
Men delft depoorten af, voert fteen' en paelen aen Tot de befchanffingh, de trompet en trommels gaen En gheven door de Stad het bloedigh oorloghs-teec- ken j
Waerdoor de vrouwen en dekinderen onfteecken Zichfpoeyen nae de wal en boorden die in't rond. De laetfte nood, waer in zich yder een bevond, Roept alles daer nae toe. Oock ree de Koninginne Nae Pallas hooghe Slot en Tempel der Godinne •-, Sy had een groote fleep van vrouwen achter haer En braght een menighte van giften nae't autaer: De maegd Lavinia was nevens haer gezeten Dien al de fwaerigheyd en't jammer wierd geweeten Als of fy d' oorfaeck was van fulcken grooten quaed Die zeedigh voor haer neer haer eerbaere ooghen flaet. De moeders volgen en bewierooken den tempel En ftorten droevige gebeen ter hooger drempel: O dappre maegd , verbreeckt en morfelt met uw hand De wapenen van den vry-buyter, die ons land (Uy 11 rygien van daen) is koomen overvallen En velt hem, dat hy ftorte hier onder onfe wallen En voor de poorten neer. Selfs Turnus als verwoedt En reefend ruft zich toe tot ftryden , heet van blocd. Hy had fijn kopere panfier nu aengefchooten > Sim beenen waeren in geflaege goud geflooten , Syn hooft noch ongedeckten fonder helm, zijn fwaerd Had hy op zy gegort. Dus quam hy met een vaert Van't hooge Conings-flot geloopen nae beneden, Hy glinfterde van goud vol moed en luftigheden En tafte nu, fo 't fcheen door hoop zijn vyand aen ? Gelijck een paerd dat van de krebbe komt van daen Nae dat het eyntelijck fijn halfter trock in fticken En los en vry geraeckt en in de wilde wicken : Of
|
||||
|
Het elfde Boeck. 4. t q
Of nae de wey en nae de merryen toe rent
Of loopt nae de rivier j daer het zich is gewent Te baden in het wedd', en fteeckt zijn kop en ooren Al rinnickend' in de lucht en laet zich luftigh hooren , De maenen fpeelen om zijn hals en fchoften heen. Camiil' ontmoet' hem, lb als hy quam aengereen, Ontrent de pool? en lprong ten eerften van haer paerd af, Waer op haer ruytery zich mede met een vaert gaf Ter zael en beugel uyt en volght haer Coningin, Die dus tot Turnus fprack : OVorft, indienhetin De dappre luy voor geen verwaentheyd is te houwen Dat zy haer felven op haer vroomigheyd vertrouwcn > En moogen s' eenighfins met reden daer op ftaen: So zegh ick dat ick neb het hert, gelijck ick aen TJ oock beloven derf; de benden der Trojaenen Het hooft te faien j en al de ruyters der Tuskaenen Alleenigh in't gemoet te trecken : liae my toe Dat ick op defe met mijn hand een proefltuck doe En't eerfte krijgs-gc vaer verfoeck' op haerc fchaeren, Houw ghy u hier te voet en wilt de Had bewaeren. Hy floegh zijn oogen op d' onfichelijcke maegd En fey, o Jonckvrouw, daer Itaelje roem op draeght, "Watdanckbaerheyd fal ick met woorden u betoonen Of waer mee fal ick u nae uw verdienften loonen ? Maer laet ons (naedemael uvv groot gemoed voor geen Oevaer en vreeft) dit werck nu deelen met ons tween. De loos' Eneas, nae't gerucht ons doet geloven En nae de kondfchap die wy hebben daerpnboven Van onfe fpieden» heeft de lichte ruytery Voor uyt gefonden lanx de velden, felver hy Haeft zich om nae de ftad in ailer yl te koomen Door 't hoogh en woeft geberght: nu heb ick voorge- noomen
Te leggen in het bofch een hinderlaegh, en met Mijnkryfchvolck onderweegh den twee-'iprongh dicht befet
Dd a Te
|
||||
|
^o Het elfde Boeck.
Te houden in het eng: paft ghy met uw fhindaerden
Op iijne ruytery en de Tyrrheenfchepaerden Om haer te ilaen: den held Meffapus fal zichby U voegen en al de Latynfche ruytery En troepen van Tiburt: wilt ghy de laft aenvaerden Van't opperfte beleydt en overal de paerden En ruyters te gebien. Dus fprack hy en met een Port hy MefTapus aen met even fuicke reen, Oock d' andere Overftens; ten ftryde, en is getegen Recht nae den vyand toe. Daer is een dal, gelegen Ontrent een krommen bocht en omtreck, daer het vry En veyligh is om zich te houden aen een zy En met een hinderlaegh een ander te belaegen, Ten wederzyde dicht bezet metbofch en haegen ; Daer loopt een fmalle wegh, een enghte, derwaerts aen En't pad en deugt niet veel om daer nae toe te gaen ; Een vlackte Jeyt 'er op de kruyn der hooge bergen ! Die niet bekent en is 4 daer men zich kan verbergen En veyl'ge plaetfen zijn en zij nen vyand van De rechte en (lincker hand met voordeel aendoen kan En hem befchieten van het hoog' of groote fteenen Afwentlerinae beneen. Hier ruckt de Jonghman heenen Langs een bekende wegh, neemt defe plaetfe met Sij n troepen in, en heeft zich naer in *t bofch gezet. Hiertuffchenlaet Diaen haer in den hemel hooren Aen een der maegden die tot haeren ftaet behooren ('t Was Opisj rad tevoet) enfpreektdejonckvrou' aen Met droeve woorden die uyt haere lippen gaen : O maegd, Camille die ick Kef heb boven alien Rydt nae de wrede krygh, die bfoedigh uyt fal vallen > En heeft, maertevergeefs, ons wapens omgedaen : *t Is niet van heden noch van giftren dat Diaen Haer dcCe liefde draeght, en s' is niet ingenoomen Door foetigheyn die haer is fchielijck voorgekoomen. Als Metabus door nijd van fijnen onderdaen, Die tegens hem met moed en macht was opgeftaen, Wierd
|
||||
|
Het elfJe Boeck. 4,2.1
Wierd uyt fijn koninckrijck verjaeght en weghgedre yen
En hy fijn oude ftad Priverne moft begeven
Nam hy het kind uyt het gevechtin 't vluchten mee
Tot fijn gefelfchap in fijn ballingfchap, en dee
Het nae de moeder, die Cafmille wierd geheeten ,
Camille noemen met een letter te vergeeten.
Hy had haerin fijn flipgehden enbegaf
Sich nae het eenfaem bofch, en hooghten 3 en ver af-
Geleegeberghen heen. De felle Volf'cen zaeten
Hem alfins achter her en vloogen met foldaeten
Rondom hem allerweege, enzie-, terwijlhy was
In't midden van fijn vlucht gebeurde \ dat de plas
Der Amafeener Stroom (o hoogh was door den regent
Die uyt de wolcken was geberften, dat hy tegen
Sijn oevers ftond en fchuymd'. Iliervond hy zich be-
laen,
Want willende van daer met fwemmen overgaen Wierd hy doorliefde van het kleyntje opgehouwen En vreelde 't lieve pack het water te vertrouwen. Maerals hy metterhaefthad alles overleyt Wathetgeraedfte was in dees gelegentheyd, Is hem termeuwernood dit in de zin gekoomen: Dekryfchman droegh een fpies, die hy had mee genoo- men
Engrooten wichtighwas, infijnehand, vanoud En door den tijd verhardt en quaftigh eyken^hout: Jriet kind, dat hy met kurck en batten had omwonderj: Heeft hy in 't midden van de iancy vaft gebonden En iijne ftercke hand opheffende fprack hy Dusnaedenhemeltoe: Diaene, ftaemyby, Die een beminfter zijt van bofTchen en waeranden , Ick, die de vader ben , geef dees'in uwehanden Rat zy uw di^nftmaegd zy: ick eygen' u d it kind Dat in uw wapenen zijn eerlten toevlucht vind En nedrjgh fenreyt tot u, omdoordcluchttekunnen ' Des vyands hand ontvlien: godinne, wiltmygunnen Dd ? 'tGeen |
|||||
|
i
|
|||||
|
^xz Hit elfde Boeck-
't Geen daer ick u om bid: ontfangh van my dit kind
Gelijck als 't uw, dat nu de lichte lucht en wind Vanmybevolenwerd. Dusfprackhy, enmeteenen Sendt hy met al fijn macht de fpiefs' en't kind daer hee- nen.
Het water gaf geluyt en't ongeluckigh wicht Vliegt overde rivieral fnorrend' aen een fchicht. MaerMetabus, vermits een groot.en hoop foldaeten Hem naederden en dicht op fijne hacken faeten, Gaf zich te water en, geraeckt aen d' overkant 3 Treckt uyt degroehe 2 jo de fpiefle met zijn hand En het gefchenck dat hy Diana had gegeven. Van dien tijd af is hy in d' open lucht gebleven, Noyt quam hy onder 't dack van huyzen, noytbetrad Hy zedert ftraet noeh fteegh van een bemuyrde ftad En was te wild dat hem fouw yemand hebben weeten Te teminen; op't geberght heeft hy fijn tijd verfleeten In eenfaemhey d gefijck en herder, en gevoedt Sijn kind in ftruyck en hegg'en onder het verwoed Gedierte tuffchen haer afgryffelijcke kuylen En holen, daer s' haer in gaen bergen en verfchuylen, Met wilde merry-rhelck, en heeft haer elders uyt Gemolcken in de mond van fo een teere fpruyt. Als nu dit dochterje fo verre was gekoomen pat het kon gaenjheeft hy een fchefpe fchicht genoomen, Gaf haer die in de hand, hingh haer een kooker met Een booghjen op den rugg' en heeft s' op't hooft gefet Een tygers huyd in plaets van 't hayr met goud te fnoe- ren5
Die, in de ftede van een tabbert, lanx haer fchoeren En rugge nae beneen tot op der aerden hongh. Sy fchoot al doe ter tijd, van jaeren noch fo jongh, Een kinderlijcke fchicht x en wift met teere vingren Den (linger om haer hooft gefwind ep fwack te llingren En een Strymonfekraen tetrefren in de vlucht Of witte fwaenen te doen vallen uyt dc lucht. Veel
|
||||
|
Het elfde Boeck. 4,13
Veel moeders wenfchten haer in de Tyrrheenfchc fteden
Te hebben toteen Snaer, maer 't was om nietgebeden. Sy, met Diaen alleen te vreen, blyft altyd maeghd En onbevleckt, enindeliefde, diefydraeght Tot myne wapenen, houdtzyhaer onbewoogen. Ick wenfchte wel dat zy niet op en was getoogen Nae fulcken oorloghtoe, noch imraer had beftaen Tetergentotdekryghden afkomft van Dardaen. Het waer my lief geweefl: had s' haer daer uyt gehouwen En fy waer' eene nu van myne ftaet-joffrouwen. Maer Nymfe, naedemael zy werd geperft van't ftrafP En harde Noodlot, dael ghy van den hemel af En fpoeyt u metter haeft nae de Latynfche landen, Alwier ter quaeder uyr een veldflagh is voor handen Die droevigh wefen fal. Neem defe wapens mee En houd een felle pyi ftaegh op uw kooker ree Om wraeck te neemen van (wie dat het mooge wefen, Frygh of Italiaen) die 't iichaem, dat voor defen My toegeheylight is, mocht fchenden met een wond; Straft alfo wel den een als d' andere terftond En doetfe met haer bloed aen my haer fchuld betaelen: E>aer nae fo fal ick in een holle wolek gaen haelen Het doode Iichaem van d* erbermelycke maegd, Onuytgefchudt, met al de wapens die zy draegt, En brengen'tin haer land om daer in't graf tefetten. Dusfprackzy; maerdeNymf is, fonderteverletten. Met een gedruys gedaelt van boven nae beneen : Een doncker-bruyne wolck omvinghhaerganfcheleen. Maer ohdertuflchen quam het Regiment Trojaencn
En Ruyter-overftens en troepen der Tuskaenen En al het paerde-volck met benden trecken aen En naederen de ftad. De klepper kan niet gaen Van dertelheyd en pruyft en rinnicktlangs de wegen En over't vlacke veld , hy woelt en worftelt tegen De ftengenaen en keert zich nu ter flincker zijd' En nu ter reenter wecr. Den acker ver en wijd D d 4- Stact
6
|
||||
|
__ ...
4-14 HetelfdeBoeck,
Staet fcherp en overeynd van fo veel yfre fpeeren,
't Veld gloeyt van wapenen en blinckende geweeren, Hier tegens toonen haer MefTapus en Catil Met zijnen broeder; oockde vleugel van Camiir En aide troepen van de fnelle Laurentynen, Die f faemen in het veld tot tegenftand verfchynen En drillen al van verr' haer fpieffen met de hand. De moed der mannen, die van d' een en d' ander kant ? Malkandren naederen met bloedige ftandaerden, Werd heeter als voor heen5en 't brieffchen van de paerde Onfteeckt zich meer en meer: en nu hiel yder ftand En waeren binnens fchoots, als zy gelyckerhand Uytberften met een groot gefchrey ten wederzyde En beyde moedigen het hitfigh paerd ten ftryde. De fchichten vliegen door de liicht fo dick en dicht Van alle kanten of het fneeude, dat het licht Des hemels wierd als met een fchaduw overtrocken. Strax quam Tyrrhenus en de felle Aconteus fchocken Malkandren op het lijf met de gevelde fpeer En ftorten d' eerfte met een groot gedreun ter neer En kraeckten tegens een de borften hunner paerden Met vollen ren : fo dat Aconteus langs der aerden Ter zael uyt Hoof gelijck een blixem, en verfpreyt Sijn aefTem in de lucht daer hy gevallen leyt, Waer door van ftonden aen de Laurentynfche benden Verflaegen werpen hun rondaflen op haerlenden En wenden 't nae de ftad en Raere veften hecn, Die de Trojaenen flux zijn achter her gereen. Afylas fat haer dicht in d' yfers met lijn fchaeren. Maer de Latyners, als z' ontrent de poorten waeren 3 Verheffen een gefchrey en wenden weeren doen De volgers vluchten» die fich ftrax te rugge fpoen Enljeten 't voortgaen3wat het magh, met voile toomen, Soo 't metde zee gaet, die by beurten fijne ftroomen Nu nae het land toe itolpt en met een voile vloed Sijn fchuyrn tot over rots' en klippen ituyven doet |
||||
|
Het elfde Boeck, 4.1 y
En uyt fijn fchoot beftort het uyterft zyner zanden :
Nu haeftigh wederom te rugge loopt, en ftranden En oevers ruymt, en met den ebbe weder florpt pe fteenen, die de vloed op ftrand en oevers worpt. Tweemael heeft de Tuskaen den Rutuler gedreven Nae ftad toe, tweemael hem weerom den rugh gegeven. En zich van achteren gedeckt met zijn rondas: Maer als men wederom ten derden maele was Aen een geraeckt, als nu van alle bey de zyden Hetganfche heyrzich had gewjckeltin het ftryden En yder koos fijn man: toen gingh het kermen aen —-, Van diedaer fneuveldenen ftirven onder't ilaen. Toen fagh men mannen met haer fchilden, fchichten, fwaerden
Sich wentelen do.or 't bloed en haer half-doode paerden, Daer ryft een hard gevecht. Dewij 1 Orfilochus •- Het herte niet en had om tegen Remulus. Van naeby aen te gaen heeft hy zijn paerd van verre Gefchooten dat de fpies bleef fteeken in fijn fterre, Dat onverduldigh door de wonde, die het kreegh, En fo een fwaere flagh, met borft en beenen fteegh En fteygerd' in de lucht: hy tuymelde ter aerde Voor doodt, Catilhis werpt Iolas van den paerde En oock Hermijn, van hert, van lijf, van daeden groot ■, Sijn hayr was geel als goud, fijn hooft en fchouders Moot; Geen vrees van wonden dee hem omme zien of fwichten: So ver gaf hy zich bloot en open voor de fchichten. X)e lancy ginghhem doorzijn breede fchouder-blaen / So dat zy trild' en heeft hern dubble pij n gedaen. Aen alle kanten werd hetfwarte bloed vergooten En meenigh man gevelten van de meer gefchooten, Het fwaerd,de lans,de fchicht maeckt veele vechters neer, Te fterven door een wond dat achten zy voor eer. Maer d'Amazoon Camil juycht midden onder't moor- den En in't geker'm van die hier in hun bloed verfmoorden , Met
|
||||
|
|
|||||
|
426* Het elfde Boeck.
Met d' eene borft ontbloot: nu fchiet zy pyl op pyl
En fchicht op fchicht, nu hackt s' er onder met de byl,
De guide koker hanght en rammelt op haer lenden.
Oock weet zy, als zy werd genoodfaeckt om te wenden,
Met pylen overrugs te fchieten even rad.
De jongejorreren, die fy gekoofen had
Tot haeren ftaet om haer getrouwelijck te dienen
Inkryghenvreede, fijnrondomhaerlijf, Larienen
Tarpey' en Tulle, die in haere vuyft beliuyt
En voert een ftaele byl. Dees maegden waeren uyt
Italienvandaerif Gelijckalsd' Amazoonen
Wanneer s' haer op den ftroom van Thermodon ver-
toonen
En met geverwt geweer en wapens gaen ten ftryd', Of vechten dicht random het lijf van Hippolyt': Of als Penthafile keert weder met haer waegen, En't heyrder v-rouwen die half-ronde fchilden draegen Juycht met een groot gehuyl. O dappre maegd,wie f chict Ghy eerft wie left van 5t paerd ? wat mannen maeckt ghy niet
M^t uwe hand ter neer ? Eumeen was onder alien Den eerfte ? die fy van de meer heeft af doen vallen ( De foon van Clytiu.s) dien zy van vooren fchoot Een langhe fpies dwers door lijn borft, daer hy fich Moot Gegeven ha| ■> fo dathy tuymeld' en geraeckte Ter aerd' en'wenteld' in den bloede, dat hy braeckte Met een geheele ftroom al ftervende uyt lijn krop. Doe ley s er Pagaftjs en Lyris boven op. jiy ftorten bey gelijck van boven neer: den eenen In'tvattennaedentoom, alsruflchen zijnebecnen Sijnpaerd doorreegen was en wirp zijn meefteraf: Den anderen, terwijl hy zich nae hem toe gaf Om op te houwcn en in't vallen te verfchoonen. Amafter leyt s' er by, een van Hippotas zoonen. Oock volght zy Tereus met een felle ipies van ver; by Zit Harpalikus en Chromis achter her, Oock
|
|||||
|
HetelfdeBoeck. . 4.17
Dock moft Demofoon door haere handen vallen.
(Daer fy 't op heeft gemunt ontkomt het geen van alien. Sy treckt niet eene pyl en werpt noch fpies noch fchicht Of een der Frygen werd daer mee van t paerd gejicht. VanverquamOrfitus, dejaeger, aengereden Op een Apulifch paerd met vreemde nieuwigheden Van wapenen, die om fijn breede fchoeren droegh Een jonghe ftieren huyd, diehy weleer verfloegh. Hy had een wolfs muyl op zijn hooft met witte tanden En y f lijck opgefpart, en voerd' in fij ne handen Een kromrrie knodfe; felfs rijdthy in't midden van Sijn troepen gints en her, en fteeckt met kruyn en pan En met zijn ganfche hooft uytaldie by hem waeren. Dees neemt zy waer(want door het wende van de fchaere Was mix niet fwaer orp doenj fchiet hem door't lichaem heen
En fnaeuwt hem vinnigh toe: O ydele Tyrrheen, Pacht ghy het fchuwe wild in 't bofch door ruygt en heggen
Tejaegen? neen: dendagh, diefulxfalwederleggen Metvrouwe-wapenen, is voor de hand, enal Gekomen : denckt nochtans dathet u wefen zal Gheen kleyne lof, die ghy fult by de fchimmen drae^en % Dat ghy door handen van Ca mille zij t verilaegen. ToengoldhetButesen Orfilochus^ eenpaer Trojaenen grof en groot: maer Butes wierd van haec Van vooren aengetaiten met een pyl gefchooten Paer fijn panfier en helm, niet altewel gellooten , En zy zijn hals fagh bloot fo hy te paerde zat En hy zijn arm en fchild wat laeten zacken had : Den andren, of zy haer had op de vluchtbegeven En in een grooten ringh van hem rondom gedreven Verfchalckte zy5 en maeckt' een korter binne-keer En volgt den volger felfs; toen dreef z' hem eens en weer (Hoe dat hy fmeeckt en bid) door wapenen door beenen Haer hoogcr heffende den fellen heyr-byl heenen, Waer
|
||||
|
4^8 Het elfde Boeck:
Waer mee z'hem op fijn kop zo fwaere wonden gaf
Dathem het warme breyn droop van fijn acnfight af. De foon van Aunis, aen den Apemyn gebooren, Valt'fchielijck, fonder dat hy 't merckte van te yooren , In haere handen : een van d'alderminfte niet Der Liguren fo langh als 't noodlot hem toeliet Met valsheyd om te gaen. Hy vond zich heel verleegen En heeft van haer te zien, 2.0 onverwacht., gekregen Een fchrick op 'tlijf fo dathy bleef beteutert itaen ? En merckende dat hy de ftrijd niet kon ontgaen Met wegh te loopen noch de Coninginne weeren Die op hem aendrongh, vind hy raedzaem zich te kecren Tot loosheyd en bedrogh, daer hy zich op verftaet: Wei, zey hy, is dit fo een loffelijcke daed Is dat fo braeven ftuck daer veel valt af te praeten Dat haer eeri vrouw derft op een wacker paerd verlaten Daerfy mee vluchten kan ? vertrouw u vannaeby Hier op een cfFen grond te kampen tegens my En maeckt u ree om een gevecht te voet te waegen Ghy fult haeft fien wie dat de prijs fal wegh gaen draegcn. Hier over wierd s' als dul van fpijt -, en met een vaert Springht fy ter zadel uyt en geeft zich van het paerd Dats' overlanght aen een van haere kammeraeden , Staetmetgelijck geweer in ?t minfte niet belaeden Te voet, met maer een bloot rapier en haer rondas, Dat 1. witenfuyveren noch a. onbefchildertwas. De jonghman, meynende dathy'tnu had gewonnen. Door fijn bedriegery, is haeftigh deurgeronnen En vlucht wat dat hy magh , en fit het fnelle paerd Met fpooren in fijn lijf. O Ligur, licht van aert, Uw opgeblaefentheyd zal u niet kunnen baeten ; Ghy hebt u te vcrgeefs op uw bedrogh verlaeten ; I.i. Dcwijl Camillcdoenmacl ccrft in dcnoorlo^h haer bc^cvenende
te vot»rctis noch niet cemgh vroom fey t van wapenen fttdaen had> dat fy op haer (child mocht vocrcn. Sii t htei'.op'tgei'ue wy M> 'c ncgende botck hier o\rcr licbbcu aengctcyckcnt. Het
|
||||
|
Het elfde Boeek. 4.29
Efet is voor niemendat dat ghy nu glippen gaet;
De treken van uw vier bcproeft ghy al te lact j Den valfclie'n Aunus zult ghy die niet gaen vertellen En uwc loosheyd ial u in geen vrydom ftellen. Dus (brack de jonckvrouw en met vlugge vocten loopt Sy 'tpaerd voorby, vol vyer,hoehy metfpooren noopt, Orrijpt het van vooren met een fnelheyd by den toom,en Toetredend' heeft s'hacr wraeck van's vyands bloed ge- noomen,
So licht, gelijck een valck, die met een fnelle vlucht Komt van de rotfen af, eenduyf grijpt in de lucht En voert haer in zijn voet en met fijn beck en klaeuwcn Valt aen het aefen en aen 't plucken en aen 't knaeuwen Dat bloed en veeren uyt den hemel vallen neer. A4aer Jupiter, der Goon en menfehen opper-heer, Die't fpel vali aenfagh hoe zy vechten hoefe fmeeten Daer hy op den Olymp ter neder was gefeten , Hitft Tarchon,de Tyrrheen,ten ftrijde en drijft hem aen Met fcherpe prickels, om, daer't heetft is, heen te gaen, Dies rijdt hy midden in hetdoodflaen en de lchaeren Die nu aen 't deynfen en al half aen 't vluchten waeren. Hy fpreeckt de vleugels met verfcheyde woorden aen, IsToemt yder by 2ijn naem , houdt de verbaefde ftaen , En fpreeckts' een hert in \lijf die fchandlijck wildenhee- nen:
O altijds lafre en on-gevoelige Tyrrheenen "VVaer komt 11 defe vrees en (lappigheyd van daen ? Derft fulck een gros (foey!) voor een vrouw niet blijveft ftaen ?
Loopt ghy langs Jt veld gelijck een deel verftroyde fchae- pen,
En doet een wijf u dat ? waer toe draeght ghy het waepen? Waer toe voert ghy't geweer in uwe rechterhand: 't Is immers niet om niet dat ghy de boogen fpant, En ghy en valt niet leuy daer met ,• of om de hoeren In't duyfter van denacht een oorlogh is te voeren Of
|
||||
|
43 o Het elfde Boeck.
Of (als u *t pijpje noodt aen Bacchus rey te gaen)
Te paflen op den difch daer Voile bekers ftaen. Hier me verlanght ghy, hier toe ftrecken all uw zinnen Tot dat de Wichelaer fijn offerhand van binnen Vol goede teyckens vindt en u het vette becft Roept om in't hooge woud te koomen op de feeft. Nae defe redenen geeft hy zijn paerd de fpooren Enfet het midden in des vyands (pits van vooren , Het ftervcnfelfs getrooft, en in fijn hert onftelt Rijtrecht op Venulus » diehy metgrootgeweld Van't paerd af ruckr fo hy hem in fijn middel vatte , Werpt hem voorts in fijn fchoot voor op de zael en Ipattc Flux met de karel heen fo veel het recken mocht. Een groot geroep rijft van beneden nae de locht: Al de Latyners flaen nae derwaerts heen haer oogen. De fnelle Tarchon is langs 't vlacke veld gevloogen Met man en wapenen, en boven van zijn fchicht. Het yfer breeckende focht hy my met zijn gefight Een open , daer hy hem een dood-fteeck geven konde. Den ander worftelde daer tegen, om de wonde Te keeren van zijn keel, en dee fo langh fijn beft Tot dat hy kracht door kracht ontgaen is op het left. Gelijckeen arend, die een flangh heeft opgegrepen En met zij n klaeuwen die hy valt heeft toegeneepen Sijnproy voertnaedelucht, maerhetgewondtSerpent Maecktmeenighbochten krul en't hooft fteeckt over- end En fift en blaeft en doet fijn fchobben yflijck glimmen, De vogel even wel niet laet om hoogh te klimmen En met zijn vleugels (laet de lucht van een, en dwinght Hem met den krommen beck hoe hy zich wendt en wringht:
So voerde Tarchon uyt het fpits der Tyburtijnen Sijn proy met vreugde wegh in't aenfien der Latynen, Daer de Tyrrheeners, om te volgen 't goed begin En't voorbeeld van haer Vorfl:, terftond op vallen in. i Dc
|
||||
|
Het elfde Boeck. 4. ■> r
De vccgen Aruns,dien 't van't noodlot was befchoore
Dat hy haeft fterven molt, gingh al cen wijl te vooren De maegd Camil befpien van d'een' en d'andrekant En met een fchicht 5 die hy gereedt hiel in fijn hand . Beloercn waer van daen't hem beft fouwwilJenlucken. Waer hy de dulle maegd haer felven heen fiet rucken In 't midden van het heyr, waer dat zy rijdt en rendt Daervolght hy haer op'tfpoor en houdt zichdaeron- trent:
Waer hy haer uyt den flagh met winft ziet wederkoomen Daer fet hy't heymelijck nae toe met fnelle toqmen En foeckt dan hier dan daer een toegangh en zijn kans Rondom haer, allefins, met een gewifle lans. 't Gebeurde by gevaldat Chloreus (in voortijden Een heyligh Priefter, die fy Cybele toewijden) Van verre fat enblonck in Frygiaepfchgeweer. Hy ree een ros, dien 't fchuym liep by de ftengen neer: Een vel met fchubben, die van goud en koper waeren En pluyms gewijfe van de hand der konftenaeren Gewrocht} bedeckte 't paerd gelijck een harrenas: Hy felver, dieieelbraef gekleedt in't purper was En't uytheemfch yfer-roelfc,fchootmet 1. Cortijnfe rie- ten
En hoorenen daer die van Lycien mee fchieten. Den gouden boogh hingh hem en rammeld op zijn lijf: Sijn helm was mee vangoud: de flippen, ruym en ftijf En kraeckende van goud, der vloeyende gewaeden Die waeren met een fnper, beftrjekt van goude draeden, Sijn rock en broolen met de naelde dicht befrickt. De Jaegerin, dien dit van verr' in d'ooghen blickt, 't Zy dat fy vlamd' omin de kercken op te hanghen De Troifche wapenen, of datzy van verlangen , Onfteken was om haer te cierenen te kleen JMetfulckenrijckeni'.oof, kipt defenmanalleen i. Corcyna ,«enftsd in Crew, km verrrueve doorJcunft tan wtl tc
fchitten. Uyt
|
||||
|
431 Het elfde Boeck.
Uytal de vechters uyt, en dapper ingenoomeff
Van liefd' om deefen buyt en plundringh te bekoomen Volght hem te roeckeloos en fonder achterdocht: Als Aruns, die fijn uyr een wijl tijds had gefocht. Wirp eyntelijck fijn Ichicht van daer hy haer belacgde En ftorte dit gebed eer hy de fchoot noch waegde ; O groote God Apol, in wiens bewaerenis Het heylige geberght van den Socrates is, Dien wy in fbnderheyd en boven andere eeren : Voor wien wy door de vlaffi een ftapel doen verteeren Van mafte-'boomen-hout, en, als in koolen leyt, Vaft fteunend' op de kracht van ons godvruchtigheyd Ons niet ontfien bloots-voets door't gloeyencf vyer te treden:
O ghy, die 5t al vermooght, gun my op mijn gebeden Dat ick dees fchand-vleck magh verdelgen van der aerd. Ick foeck geen plmideringh van kleerenj fchild of fwaerd Van de verflaege maegd of roof of buyt te haelen Om aen een zeege-boom met yet van haer te praelen; Het geen ick elders dee gedye my tot eer. Indien ick maer alleen dees fnode peft ter neer Magh vellen met mijn hand fal ick nae huys to<j; keeren En fmooren 't in mijn hert>, nochlofdaereanbegeeren. Apollo ilond hem toe een deel van fijn gebed , Een deel ontfey hy hem : Dathy Camille met Sijn hand neer vellen fouw heeft hy niet afgeflaegen, Maer dat fijn voeten hem nae huys toe fouden draegen Dat floegh hy in de wind. So drae dan als de fchicht Gingh fnorren, wenden al de Volfcen hun gezight Nae haere Coningin, die felver niet en lette Op het gefnor noch fehicht", die't recht nae haer toe 'z,ette,
Tot dat hy fteecken bleef diep in haer flincker mam En dronck het maegdlijck bloed en't leven haer benam: De JofFers fchieten toe om haere Vrouw in't vallen Teilutten: Aruns fet het op devlucht voor alien Vcr-
|
||||
|
Het elfde Boeck. 43 5
Verbaeft en vol van vrees en blijdfchap onder een
Gemenght, en derft zich nu niet meer, gelijck voor- heen,
Vertrouwen op zijn fpies, noch wederom verwachten De fchichten van de maegd en proeven haere krachten. Gelijck een wolf, als hy den herder heeft gevelt Of een aenkomend rund > 't ftrax op een loopen ftelt Bewuft van't ftoute ftuck het geen hy heeft bedreven , En, eer de boeren haer flux op de been begeven, Wijckt van de weghen af en met de ftaert in't gat Gaet fchuyven nae 't geberght en houd noch ftreeck noch pad
Om zich in't wilde bofch en ruyghte te verfteecken: Alfo is Aruns vol verbaeftheyd heen geftreecken Uy t het gefight eer dat hem yemand wierd gewaer , En heeft, heelwel te vreen metvluchtenhet gevaer Heels huyds onfnapt te zijn , zieh onder !t heyr begeven. Dejonckvrouw ftervende en ten eyhde van haer leven Soeckt met haer hand de fchicht te trecken uyt de wond Waer van het yfer diep in haere ribbensftond. Syzyghtteraerdeneer en het gefight deroogen ' -A | Breeckt door de koude dood, de bios is deur geVJoogeii Die van te vooren op haer kaecken ftond en gloor. Doe iprack (y als z,y nu haer kracht en aem verloor Tot Acka, een van haer getrouwfte kammeraeden 3 Met wien s' haer felven plagh in alles te beraeden: OAcka, mijn vriendin, tot noch toe had ick rriacht Maer defe fwaere wond beneemt my liumijn kracht En al Wat dat hier is werd fwart rondom mijri oogen : Rijdt haeftigh hee6 en doet uw uyterfte vermoogen Om Turn us mijn bevel voor 't laetft te doen verftaen : Hy tree in myne plaets en trecke daer van daen En wille metter haefl: fich nae de ftad toe keeren Om de Trojaenen van de veften af te weeren y En vaer nu wel. Hier mee liet fy den teugel gaen En ieegh ter aerdedatz' ongaeren hdeft gedaeri. E e Togb
|
||||
|
^.5 4- Set elfde Beeok-
Toen wierd s' ailengskens koud en fcheydend' tiyt het
leven
Hecft zy den oorlogh en haer wapenen begeven En ley haer hooft ter neer j - de geeft, hiet wei te vreen, Vloogh met verfuchteo by de fchimmem nae beneeri. Een grootgefchrey is tot de iterren toe gerefen En Jt vechteia gingh weer aen vecl heeter als voordefeit. DeTeuceri, deTyrrbeen, Evamderspaerde-volckj Die fetten 't al gelijck fo dicht gelijck een wolck OpdeLatynerBaennufyisdoodrgeifchooteni i ■ ■>•' MaerOpis, eene van Diariaes met-genootem , : Sat al een wijl voor heen op het gebeight en zagh Van'tiiooghaf otoreWacTtderivreeweljcken llagh: En als Tsyjsu vati vert' in hetgefcWccia^ 'en kteegen Der mannen merckte dat CamiMe ~vras verflaegen En met een droewe dood gefrraft, verzuchte zy • ..Esr^prac'ktiyiftbinmenft van haer'hertaildiis: Oghy Rampikel'gjeTiHiaegdj/diede Trojaenen gingtbeftryden Ghy hebt daer voior eeir' al te harde ftraf te lyden ' En'theeftluni«::gebfcetdatghyineerrfafernfeeyd rr ■■ In bofchen wdlderr^'tiwlevenhebtgeleyt • r v.x '•;/■ -TenasficnftevanDiddn:, aocfa>dai!ighy>brn uw •FcWjereri' Geftaedigh <ra>fbnbtJ<ng>h en koker pleegbt te voereir: I Uw GoninginnochtOTife fa;linden;laetiren nood Unietvergeeten., ernnenfal van Uwedood .■'■•'. By allevolckerehmetgrootereerefprfcetkeh n >i . Meniainietieggendatghyfondefcdietewreeckeiti'. '• ' G ettorven zijt: want wie uw lichaem meteeln fchoot" Of wondefchendtdiefeFtbetlcleinnetdedotjd.' . n'A Daer wars eea ,'grooten berghgeiegen hietr oirtfKaftj . en .u! 1 '•>■ . v i ..■;■■•,'■;. Een graf daer ©oder van denConingh der Lanrenten Dercemus y dat heelgtroot en hotlgh,vain aerde wis i Bedeckt met fchaduwen van doficker houtrgewas, ■/■ Alwaer de fchooneiNyrnf xicheerftlter Jtederzette' En van den heuvel tSphetdoen vanArons letce.;- if So
|
||||
|
Hetelfde Boeck. 4.3 ^
So drae als fy hem 2,agh in't blinckende geweer
En opgeblaefcn met een wind van ydele eer,
L-tiep Zf 3 kom doode man, waerom wijckt ghy ter zyden ?
Kom herwaerts , fegh ick u, kom hier nae my toe ryden
Om uw verdiende loon t' ontfangen van uw hand
Dat ghy Camilla hebt geholpen aen een kant.
Suit ghy oock door Diaen? geweer om't leven koomen ?
Dus fprack de Nymf en beeft een fnelle pijl genoomen
Ter guide kooker uyt: fy Ipanten treckt haer boogh
Dat ?.y de hoorenen tot aen malkahdren toogh
Tot dat fact fcherpe punt haer ilincker hand genaeckte
Jin dat de rechter met de pees haer tepel raeckte.
So haeft had Aruns niet vernoomen het gerucht
En't fnuy ven van de pijl van boven uyt de lucht
Of xy was daeren gingh hem door iijn ribbens heenen.
Hy gaf de geeft , en op fijn alderlaetfte fteenen
En was 'er niemahd van fijn muckers daer ontrent
D;enae hemzagh : hy bleef daerleggen onbekent
EnOpis heeft zich nae den hemel toebegeven.
De vleugel van Camill', zo haeft z,y was gebleven ,
Was d' aldereerfte die zich op de vlucht begaf. De Rutulers hier in verflaegen wycken af: De barfs' Arinas vlucht en fijne troepen wenden : Ritmeefters, Overftens en de verlaete benden Die fctten 't om haer lijf te bergen nae de ftad , En daer was niemand niet die't hert of krachten had Om de Trojaenen, die haer nae vanachtren joegen En dapper in de ftaert der vluchtclingen floegen , Te houden op » of felfs in't veld te blyven ftaen, Maer ,'t komt al ftooten op een voile vier-voet aen Met flappe lendenen en ongefpanne boogen. JHIet opgeworpe ftof quamfchielijckaengevlogen Dat zich om hoogh gelijck een dicke nevel gaf. De bange moeders fien het van de wallen af, Die op haer borften flacn en groot misbaer bedryven. Tot aen den hemel toe gact het gefchreeuw der wy ven. Ec i Die
|
||||
|
436 Het elfde Boeck.
Die d' eerfte raeckten in de poorten van de Had
Daer was de vyand mee vermengelt, die hare zat Dicht op de hielen dat ll (och armen!) niet en koften De dood ontvluchten, maer haer leven laeten molten Voor in den ingangh, in haer vaderly eke ftad, Selfs in haere huyfen, daer men't andersveyligh had. Een deel was befigh om de poorten toe te ftuyten Die niet en dorften felfs haer mackers, die daer buy ten Geflooten baden dat men die weerom onfloot, Onfangen om haer te bevryden van de dood. Hier gingh het deerlijck op een moorden en vernielen Van die met wapenen depoortgefloten hielen En van die met geweld daer tegen dringen aen. Een deel in het gefight der oudren, die vaft ftaen En fchreyen, werden in de fteyle gracht gedwongen Te ftorten over hoi enbol van die haer drongen Van achtren aen: een deel loopt blindlingh met de kop Der paerden met een ren en voile toomen op De poorten dat het kiapt j en bolt, gelijck de rammen, Op pollen, hard van hout j op grendelen en krammen. De moeders werpen felfs op 3t voorbeeld van Camil (De min van't vaderland geeft haer de macht en wil) Met fchichten elck om ftrijd, en paflen wat te raecken In plaets van wapenen met ftocken en met ftaecken , Methouten, half verbrandtenuythetvyergevat, En zijn van d' eerfte die haer leven voor de ftad Opfetten derven om den vyand af te weeren. De Faem quam middlerwijl op haer gefwinde veeren
By Turnus in het bofch daer hy lagh op de wacht Die aen den jongelingh een harde tydinghbraght, En Acka quam hem oock een "quaede boodfehap draegen, Hoe dat de ruytery der Volfcen was gellaegen , Camille doodt, en de verwoede vyand aen Quam dringen met geweld, die niets liet blyven ftaen Maer alles voor-voets had vernieltenweghgenoomen, Dat nu de fchrick tot in de ftad toe was gekoomen: Waerom
|
||||
|
Het elfde Boeck. 437
Waerom hy raefende zijn volck opbreecken dee
(Het wreede noodlot van d« Goden brenghthet mee) En voorts de heuvelen en de befette wegen Verlaetend' is hy flux't boffchaedjen uyt geteegen. Hy was noch nauwelijx getrocken uyt het oogh En ophetruym geraeckt wanneer Eneas toogh Den heuvelover (die den ander met foldaeten Te vooren had befet en even nu verlaeten) Tot dat hy eyntelijck quam op de vlacke hey Uyt het bedomde bofcn. Dus fpoeyen z' alle bey Sich nae de ftad met heel het gros van hunne fchaeren So dicht, dat zy van een maer weynigh fchreden waeren. So haeft Eneas ver voor uyt het ftof vernam, Dat over't veld gelijck een roock gedreven quam, En fagh de Rutulers en Laurentynfche benden : En Turnus wederom van zijne zijde kenden Eneas wapenen en hem ter ooren quam 't Getrap der paerden en het, pruyflen hy vernam : So waeren zy terftond geraeckt aen 'tfchermutfeeren Enhadden ftrax den ftrijd begonnen, en haer fpeeren En fchicht' en fwaerden op malkanderen beproeft Ten waere dat de Son niet langer had vertoeft, Die zich in't weften gingh verbergen onder d' aerden Daer hy te water ree zij n afgemende paerden. Dies flaen zy wederzijds haer leger voor de ftad, En elck befchanft zich wat daer hy't begrepen had. |
||||||||
|
Ejnde Jes elfde Boecks.
|
||||||||
|
IN-
|
||||||||
|
Ee 3
|
||||||||
|
4-38
|
|||||
|
INHOU D.
Des twaelfden Boecks.
ALs nu den Latynen de kans twee maels had tegen
geloopen ende door ongeluckigh vechten haer moed wat befweken en haer krachten vry vermindert waeren, ende Turnus fagh dat al haer hoop op hem ilondt , heeft hy voor-genomen "in een byfonder gevecht met Eneas te treden, fonder dat Latinus hem dat ontraeden ende de Coningin met veele traenen lulx beletten kon, ende heeft het felve door yemand van dezijne, Idmon genaemt, Eneas doen aenfeg- gen.Eneas neemt het aen ende daer werd een verbond ten wcder fyde plechtigh befwooren, het wekk door Junoos ingeven van de Nymfjuturne, Turnus fufter, in de gedaente van Camcrtes verandert zijnde, werd omgeftooten , ende heeft de wichelaer Tolumnius door mifduydinge der voorteyckenen, die hy fagh , den fynen de viclorie voor vaft toeleggende, de eerfte fchicht gefchooten ende een van Gylippus foonen ter neergeleyt. Eneas mede niet weetende de oorfaeck van defen fcbielijcken oploop ende met een pyl, fon- der dat men wiite wie fulx dede, gefchooten , wierd genoodfacckt uyt den ftrijdt te vertrecken, het welck vernoomen hcbbende ende meynende dat hem de beftegcJegentheydom yets uyt te rechten daer door gegeven wierd maeckt hy een groote nederlaegh on- der de Trojaenen, Venus hebbende van uyt het ge- berght het kruyd dyptam gekregen geneeft ondcrtuf- |
|||||
|
fen haren zoon, die,nu weder verfterckt ende tot
zijn krachten gekoomen, fijnfoon Askaen doorfijn exempel tot de deugd en dapperheyd vermaent, ende voortsdenfijnert te hulp gaet ende raeptTurmj$by fijnen naemam met hem lijf om.Uj.ftekoomen.vecliT ten j maer als hy daer toe niet geraecken koft (alfpfijn fuftar haer in de plaets van fijn koetfier Metiskus had; geflelt ende de paerden geftaedigh aen deverkeerde zyde omhaeide3 heeft hy beflaoten de ftadt te gacn beftormen, voert fijn macht daer nae toe, en wexpt het vyer nae de naefte huyfen en vecht-toorens.Ama-. ta de Coninginne meynende dat Turnus verflaegen was heeft door onverdul'digheyd haer felven verhan- gen. Als Turnus defe tydmgen van Sages verftond ende de faecken lb geftelt fagh dat hy genoodfaeckt "was om tegen Eneas die kamp aen te gaen , ten waere dat hy de ftad inderTrojaenenhanden wilde fien koo- men , fi> heeft hy (elver Eneas volgens het verdragh tot een byfonder gevecht geroepen, in het welcke E-: neas de overhand gekregen hebbende ende door het bidden van fijnen overwonnen vyand by nae tot bermhertkheyd bewogeja zajnde, quam hy fchiehjck te fien den draegband, die Turnus van den verflaegen Pallas genomen had, waer door hy met gramfchap ott* ffceken het fwaecdheift in fijn boirft druckte ende't ley. venbeqam. . , ; / t ' , , r
: ■ .; -.- ro ■■ ' ■' I '■', . r. 1 ;
:' ■-...:' ,, \< f .
■ i : .■• :
Ee 4 HET
|
||||
|
»riir»^
|
||||
|
---------------------.----------------------------- -n
44.0
HET TWAELFDE BOECK.
PRins Turnus fiende de Latyners verflabacken
En dat haer door't verlies de moed begon te facken 3 Dat yder fagh op hem en eyfchte nu dat hy Te vooren had belooft, ontftack van raezerny En fijn gemoet vloogh op van onverfoenb'ren tooren. Gelijck een Leeuw, die van de jaegers korts te vooren Wierd inde borft geraeckt en kreegh een fwaere wond 3 Eerft fijne wapens rept nae dat hy zich bevond GetrofFen, en van luft fijn maenen om hjn ooren Om neck en fchoften fchudt en laet fijn brullen hooren Uyt een bebloede muyl terwijl hy onverfaeght De fchicht in ftucken breeckt die hy in^t lichaem draeght: So wies en wackerde den grammen Turnus tooren. Doe liet hy heelonfteltzich aen den Coningh hooren Met defe woorden: 't Schort aen Turnus niet de man Is ree, en daer is niet dat ick bedencken kan Waerom d'Eneadyns haer fouden *t foecken maecken Of't geen fy felfs met dns verdroegen willen wraecken. Ick trede nae den ftrijd: ghy Vader, maeck terftond Het offer vaerdigh en ontwerpt ons het verbond. Ick fal den Dardanier (uyt Afien verloopen) Met defe rechter hand fijn moedwil doen bekoopen En ftuyren nae de hel (laet de Latynen gaen Stil neder fitten en den kamp maer fchouwen aen) En d'algemeene fchuld weerleggen met den fwaerde 1 Of dat hy over haer het hoogh gebiedt aenvaerde Als een verwpnne yolck, en heb Lavinia Tot fijne bruyd en met de jonckvrouw ftrijcken gae. : y* Waer op Latinus weer fprack met bedaerde zirinen; Grootmoedigh jongelinck, eer ghy ditfult beginnen Is't billick dat ick my fo veel te meer berae En met bekommeririgh te naeuwer overflae Wat ongevallen dat hier uyt al ftaen te wachten, Als ghy meer uytmunt in kloeckmoedigheyd en krachte. Ghy
|
||||
|
Het twaelfde Boeck. 44 i
Ghy hebt het Coninckrijck uws vaders en noch veel
Meer overwonne Steen te krygen tot uw deel, Latinus heeft oock moed en middelen daer tegen. Oock fijn in Latium de faecken fo gelegen Dat onder het gebied van de Laurentfchc kroon Veel andre dochters zijn, noch ongehouwt en fchoon Vantrefrelijckehuyz'enwelenhooghgebooren. Stae my doch toe, fchoon dat het u wat fwaer om hooren Mocht vallen , dat ick u de waerheyd openbaer y En Jaetal 'tgeenick u oprechtelijck verklaer U wel ter herten gaen. Mijn dochter uyt te houwen Aen yemand die voorheen haer vryden om te trouwen Dat en vermocht ick niet, en 't wierd my van de Goon En van de menfchen af-geraeden en verboon: Nochtans door liefde die 'k u altijds heb gedraegen, Doorbloed-verwantfchap} door het kermen en hetklac- gen
Van mijn bedroefde vrouw en meen'gen fucht en traen Verwonnen heb ick al de banden los gedaen,
Ick heb mijn fchoon-zoon zijn beloofde bruyd ontnoo-
men
En ben met hem in een godloofe krijgh gekoomen.
O Turnus, ghy ziet felfs wat ongevallen my
Sintsoverkoomen zijn, watfwaerigheyd ickly
En wat ghy felver meeft in defen hebt te draegen.
Wy fijn tot tweemael toe met groot veriies geilaegen:
Nu komt all' onfe hoop op defe veftingh aen
En weeten niet of die 'tfal kunnen tegenftaen.
De Tyberis nochlaeu van't bloed der oorlogST-knechten
En onfer mannen, diegefneuvelt zijn in't vcchten,
Het ganfche veld leytwit van hetgebeent: waer heen
Laet ick fo dickmaels my vervoeren, en wat reen
' Of zinneloosheyd doen my van mijn opfet wijcken ?
So ick van zin ben de Trojaenen in mijn Rijcken
Te neemenals ghy zijtverllaegen : waerom legh
Ick lieverhetgefchil niet ncer, en neem het'wegh
Ter-
|
||||
|
4.4A Het waeffde Boech.
Terwijl g' in't leven z,ijt ? wat fullen mipa verwanten,
De Rutulers, en heel het land aenalle kanten Gaen leggen, lb ick u, die nae mijn dochter ftaet Enhaer ten houwelijck verioeckt, door mijn verraed Help (dat den hemcl wil verhoeden) om het leven? Let op de dingen, die den oorlogh plagh te geven > Hoewanckelbaerzyiijn, hoelos, hoeongewis: Heb met uw vaeder, den ftock-ouden , deerenis , Die nu in Ardea valt treurt verr' uyt uw' oogen. De ftracke Turnus werd hier door niet eens geboogen : Maer fijne heftigheyd gaet hooger noch -, en't quaed In plaets van beteren verergert door den raed. So haeft hem tijd van weer te fpreecken wierd gegeven , Heeft hy fijn reden met dees woorden aengeheven : Ogoede Koningh, de bekommeringhdieghy Voor my betoont, bid ick, dat ghy xet aen een Z.y, ^ En laet my toe dat ick om eer mijn leven waege. Dendegen, dieickvoer, dewapens, die ick draege, Sijrioocknietooberoemt: defchichten, dieickfchiet Met mijne hand, zij n oock fo kleyn van krachten niet Of koomen me hard aen ter plaetfe daer fy uaecken : 3t Roo fweet volght oock wel uyt de wonden die wy maecken.
Sijnmoeder, deGodin, falverzijn van de hand Om hem wanneer hy vlucht en ruymt het veld met fchand
Te decken met een wolck en te verbergen binne Lyfloo/.e fchimmen. Maer Amaet, de Coninginne, Die om dit vreemd gevecht de dood had op het lijf 3 Die niet als fchreyen , en't erbarmelijcke wijf Hiel haeren fchoonfbon valt (die dapper was onfteecken) En dee haer belt om hem met woorden te verfpreecken . Om defe traenen, om de eere van Amaet , Indien die eenighfins u noch terherten gaet ( Ghy zijt doch al mijn hoop in defe hooge jaeren, Mijn trooft alleen in al wat my magh wedervaeren, |
||||
|
Het twaelfde Boeck. 44>
In u beftaet den roem van het Latynfch gebied,
Op u fteunt al ons huys) fo bid ick anders niet
O Turnus, als dat ghy u niet en wilt begeven
Aiet den Trojaenfchen Vorft te kampep om hetleven,
Al wat in dat gevecht u te verwachten ftaet
Hanght my oock over't hooft: indien ghy't leven laet
Sal ick meteen uyt dit verdrietigh lichtgaenfcheyden.
Ick (al Eneas tot een 1 wager niet verbeyden
Noch fijn gevangen z.ijn. Laviniaontringh
Eit feggen met een vloed van traenen, fo $' haer gingh
Van haere wangen, die fo rood als een fcharlaecken
Van maegdelijcke fchaemt' en eerbaerheyd onftaecken ,
Gelijck of yemand had het Indifch elpen-been
Met vermiljoen bef'met, of fo men onder een
De witte lelyen gemengelt ziet met roofen :
2sTiet anders fagh men haer ontvonckte kaecken bloozen.
Hy, door de min onftelt, (let haer geweldighaen
En nu te hitfiger om nae de ftrijd te gaen
Spreeckt tot de Coningin aldus met kortereden :
J^y Moeder, wilt my met uw traenen noch gebeden
I^och ongeluckige voorfpr>ockfels volgennae
Die nae een hard gevecht my thans begeven gae:
"Want dit is Turnus nu niet mogelijck teftaecken
Schoondathy felver will dat hyom halsfouwraecken.
<3ae heen, ghy Idmon, en breng deie boodfchap aen
Een Vorft der Frygen, die hem niet wel aen fal ftaen a
Eat, als het morgen vroegh beginnen fal te daegen 5
Ky niet en wille de Trojaenfchetroepen jacgen
Op de Latynfche: maer dat daer een ftil-ftand zy
Van wapens tuffchen tween van d' een en d' andre zy,
En dat wy met ons bloed den oorlogh fullen flechten.
JHy heb Laviniadie't veld behoudt met vechten.
Eus fpreeckend' is hy ftrax nae binnen toe gegaen
Eaer hy hjn paerden eyfcht: fy koomen pniyffenaen
Eat het voor hem een luft was om te (ien en hooren,
Eie Orithyafelfs uyt veelen hadgekooren
En
|
||||
|
444 Het tivaelfde Boeck.
En aen Pilumnus fchonck: in witheyd ibuden zy
De fneeuw te boven gaen, de fnelle wind voorby Als 't op een loopen quam. De ftal-knechts en koetfieren Elck even gaeuw, die haer beftellen en beftieren} Staen op en paffen: d' een kemt haer de maenen uyt, Een ander geeft fe moed en klopt haer op de huyd Zacht met een holle hand en doet fe fo bedaeren. Daer nae trock hy't panfier, daer maelyen in waeren Van goud en orichalck in een gekloncken, aen , En heeft met een fij n fchild aen fijnen arm gedaen, Pail voort den helm op't hooft,verfien met roo plumage, En't fwaerd op zy, dat felfs Vulkaen tot eCn fchenkage Voor Daunus had gemaeckt,en wijl't noch gloeyend was Gekoelt in't water van denhelfchen jammer-plas. Toen heeft hy in fijn hand een ftercke fpies genoomen Die noch van Adtor den Arunker was gekoomen. Sy leunde tegen een geweldige pylaer In'tmidden van de Zael: hy gryptfe flux van daer En roept al driilende fo hy de ipiefle velde : O mijn getrouwe, die my noyt te leur en ftelde Als ick uw hulp verfocht: Nu is't, nu is het tijd : Den grooten AcT:or droegh u eertijds nae den ftrijd, Nu doet het Turnus: geef, dat ick magh nedervellen En fenden den Trojaen, dien halven man, ter hellen : Datick hem fijn panfier magh rucken van het lijf En fcheuren 't dat 'er niet een ftuck van heel en blijf: Dat ick fij n hay r, dat fy met heete priemen krpllen En dat van myrrhe druypt, begruyfen magh en rollen En follen door het ftof! Dus raeft de Jongelingh, 't Was niet als vuyr en vonck dat uyt fijn oogen gingh , Gelijck een boofe ftier die gaeren was aen't vechten En niet en weet wat hy van boosheyd aen fal rechten Maer bulckt afgryffelijcken met fijn harde kop Stoot op een ftomp en hitf£ 7,ich met zij n hoorens op, De winden terght en't Zand doet door de lucht verfprcye Qm doorfulf k voor-fpel zich ten ftryde te bereyen. Eneas
|
||||
|
Het twaelfde Boeck. 44 j
Eneas heel verblydt dat men den oorlogh neer
Souw leggen by verdragh en moedigh op't geweer En wapenen, die hem fijn moeder had gefchoncken , Scherptzichniet minendoetfijn dapperheyd ontvonc- ken
E>oor nieuwe gramfchap : fpreeckt fijn cameraeden aen, Vertrooft hun in haer vrees, en oock de droev' Askaen 5 Doet haer bericht hoe't met het noodlot is gelegen , En geeft de mannen kit die hy van zijnentwegen Sendt nae den Coningh toe met vaft befcheyd , om aen Te dienen op wat voet zy tot de vrede ftaen. De Son was's andren daegs noch naeulijx in den mer-
gen
Gerefen en befcheen de toppen van de bergen "Wanneer fijn paerden eerft opkoomen uyt de vloed En blaefen 't vroege licht nu verfch en vol van moed Ter neufen uyt: of de Trojaenen en te faemen De Rutulers fijn met malkandren aen't beraemcn Van een bequaeme plaets en maecken 't vecht-perck ree Dicht by de veften van de konincklijcke Stee. In't midden ftellen fy autaeren voor de Goden JHun alle bey gemeyn van aerd' en groene zooden > En andre brengen vuur en levend water aen: Dees hadden kranflen van autaer-kruyd omgedaen En overtreckfelen van wit en fuyver linnen. 't Aufonifch Regiment en al de macht van binnen Komt trecken aen en ftort ter poorten uyt, verzien Van fchicht'en (piefTen : de Trojaenfche oorlogs-lien Aen d' andre kant en de Tyrrheenen rucken tfaemen In aller haeft, d ie met haer ganfchen leger quamen En allerhande flagh van wapen zetten aen Niet anders dan of 't weer fouw op een treffen gaen. De Vorftenvliegen, diebraef uytgeftreeken waeren Metgoud en purper > door het midden van de fchaeren: Hierfaghmen Mneftheus, uyt Aflarakus geflacht Gefprooten, ginder was Afylas, groot van kracht, |
||||
|
44-6 Bet twaelfde Boeck.
En daer Meffapus, van Neptunus afgekoomen $
Die alle paerden wift te temmen en te toomen.
En alio haeft als de trompet het teyken gaf
Stack men de fpies in d' aerd' en ley de fchilden af.
Toen raeckte 't al te been wat binnen was ; de vronwcn 0
De mannen, oud en fwack, fijn niet in huys te houwen,
Noch't ongewapent graeuw. Elck even y verigh
En door nieufgierigheyd gedreven lette 2,ich
Op toorens, boven op haer huyfen , op de daecken,
En andren weeten op de poorten te geraecken.
Maeropeenbergh,die nua' Albaenfche werd genoemt
(Doe had hy noch geen naem en was noch onberoemt) Sat Juno neeren iagh hoe men van wederzyden Het veld bereyd' en Hack een perck af om te ftryden, En flaend' haer ooghen op de konincklijcke Stad En bey de legers, die den een en d' ancer had , De Frygh en Laurentijn, fprack 's hemels Koninginne Strax Turnus fufter, die een Nymf was en Godinne Van ftaende wateren en van rivieren, aen. De Coningh Jupiter had haer die eer gedaen Voor haere maegde-blom die hy haer hadbenoomen. ONymfe, feyiy, die de roem zijt van de ftroomen En die 'k van herten min : 't is u niet onbekent Hoe ghy tot aller tijd van my begunftight bent: Ghy weet dat ick van u alleen meer heb gehouwen Als van all' andere Latynfche jonghe-vrouwen Diehetondanckbaerbed beklommen van mijn man Den grooten Jupiter: gelijck ick feggen kan Dat ick u willigh in den hemel heb genoomen: Let op de fwaerigheyd die u fal overkoomen, Juturn', en geef aen my de fchuld niet: 'k heb voorheen So langh als't de Fortuyn en Schick-godinnen leen , Den Staet van Latium en Turnus en uw veften Befchermt en voorgeftaen : nu fie 'k ten langen leften Den Jonghman treen in een gevaerelijck gevecht 3 "Waer in hem het befluyt der Goden tegen leght; |
||||
|
r
|
|||||
|
Het twaelfde Baeck. 44,7
En het rampfadigh uyr., 't ayr, <kt hem is befchooren
Van't hioodlot, naeckt, en is tenaefte by gebooren, Sijn vyand by de hand. Die vechten, dit verdragh Verklaer ick u dat ick niet zien noch lyden magh : Maer ghy, foghy yet voor uwteoeder kunt verfinnen, Derft ghy yet ftouts beftaen s fo wiJt het itrax beginnen: Vaert 'ex mee voort: 't paft u : miflchien of by geval Voor den ellendigen yet beters voigen zal. Sy had naeuw uyt, wanneer Juturne vielaen '-tfchreyen Met bittre traenen, die fich langs haer wangen fpreyen Tot op haer borft, waer op fy drie vier maelen llaet. *t Is, feyde Juno 5 nu geen fchreyens tijd 3 maer gaet So fpoedigh als.ghy moocht, en kunt ghy yet bevroeden Om uwen broeder in het leven te behoeden, So loopt en rqckt hem u yt tie klaeuwen van de dood. Ofruyt hetkrijghfvolck-op, finackthetin 't war, of ftoot *t Oirtwerpom van't verbond en ftelt het weer in roeren: Ick fal u fchafren hert en moet-om uyt te voeren. Dus ftoockt/s.haerop, en packt fich vorders daer van daen •;■
En laet Juturanlleen en twljffelrnoedigh ftaen, c Oafeker , onbemen Max dat z# &al beginnen
En door de droefFenis onftelt in haere zinnen. Latiniis rntddlerwiji komt rijden aen ■> en had Een grdot gevoiglfontrentde-koets daer hy op fat, En wjerd getrdeken van een fchoon gefpan van vieren, Dien r. fes paer ftraelen van fijn goud het hooft vercieren Tot een verbceldingh van de Cson, zijn grootevaer. Hem volgdeTwnus met tweepaerden, wit van hayr, Twee fchichten driliende met breed5 en yfre bladen Beflaegen, die hyiln fijn handed faad gelaeden. Van d'andrezijdefcomt Eneas .> diedeftam vfiftiebrijpiraragh was daer het feameynfchie volckaf quam.
1. F.cnkroon ,Ticbbc!«Jc 12 Ibacftn »'iiyfbecldende dc nvaelf teyke-
ncn vati den Zodiacs, dicnende dm fijh afkonift aen te wijfenals -r''^jndaKSQfcfon vilnCiiteydixhucrvaufltiou, ... ■*£Vf Sijn |
|||||
|
44 8 tiet twaelfde Boeck.
Sijn fchild en wapenen ten hemel afgekoomert
Die flickeren als vyer, en (van het groote Roomen
De twede hoop) zijn zoon Askaen was aen zijn zy.
De Wichelaer in witt' en fuyvere kleedy
Die braght een bigge met een lam tot offerhanden,
En bragt fe by't , autaer dat nu was aen het branden.
Sy ftroyen zout en meel en wenden 't aengefight
Nae 't ooften toe en het herbooren Sonne-licht
En mercken met een mes de fter der offer-dieren
En gieten fchaelen wijns in d' aengefteecke vyeren.
Doe fey Eneas met den degen in de hand
Die hy ter fchee uyt trock: O Zon, en ghy 6 land
Van Latium, waerom ick fo wel fwaerigheden
Te water en tc land veel jaeren heb geleden ,
Weeft mijngetuygen in het geen ick bid, en ghy
Almachtigejupijn, en Juno, tegensmy
Nubeteralsvoorheen, en ghy, die d'ooreloogen
En alle krygh beftiert en hebt in uw vermoogen ,
O dappre vader Mars , en ghy Fonteynen en
Rivieren, en wat in de hooge hemelen
Of in de blauwe zee of Goden of Godinncn
Van menfchen wierd gedient: Soo 't Turnus komt te
winnen
Sal't overwonne volck gaen nae Evanders land, Askaen vertreckenhier van daen, en naderhand Sal niemand van de mijn3 hem tegen't Rijck weer ftel- len
Noch defe landen me de wapens koomen quellen. Maer fo ick Turnus door mijn handen vallen doe (Dat ick veel lie ver had en my den hemel toe Wil ftaen) fo en fal ick noch den Italiaenen Docn bucken onder de regeeringh der Trojaenen, ■ Noch eyfch het Rijck voor my: maer ick verftae dat bey D' onwinbre volckeren zich onder eenderley Gehied en wetten vry en willigh fullen geven ?' En door een vaft verbond in vree en vriendfchap kven. |
||||
|
Het fivaelfde Boeck. 449
Wat Goon en Godfdienft raeckt falick my trecken aen»
Latin us laeten met de wapenen begaen,
£n > zo hy is gewoon, zijnland' en luyden richten:
Een ftad vpor my fal ick de myne laeten ftichten ,
Die ick fal noemen nae de maegd Lavinia.
Dus gaet Eneas voor, waerop Latinus, nae
Den hemel heffende zijn rechterhand en oogen ,
Met defe woorden volgt: Om dit verbond te moogen
Volbrengen ben ick ree, en fweerhet felfde mee
Dat ghy gefworen hebt, by hemel, aerd' en zee ,
By Janus , by de Son en Maen, by helfche machten
En Plutoos heyligdom , die niet is om verfachten.
Dat vader Jupiter, die de verbonden door
Sijn blixem-ftraelen fterckt, vry defe woorden hobr'.
Ick raeck 't autaer en roep het vuur en godlyckheden
Tot mijn getuygen , dat de vrede, die op heden
By ons getroffen werd > in geenerley geval
Van mijne vdlckeren gebroocken werden zal,
En geen geweld fal my van het verbond doen wijcken:
Schoon dat de zee gejaeght wierd over duyn en dijcken
En dat de hooge vloed gingh over't aerdrijck heen :
Schoon dat Neptuyn het al vermengelde onder een,
En toorens nederwirp en overliep de fteden :
Schoon dat den hemel quam van boven nae beneden
En in den afgrond viel: gelijck als defe ftaf
Die ick heb in mijn hand, noyt lof noch lommergaf
JvToch geven fal nae dat hy eenmaels door het hacken
Sijn moer verlaeten moft en bladeren en tacken
Lietvallen door de bijl, wel eer een groeyend hout
En nu geflooten van de meeflers hand in't goud,
En aen de Coningen gegeven om te voeren
In't land van Latium. f3us maeckten s'en befwoeren
Te faemen het Verbond in tegenwoordigheyd
Vanalled'Overftens. Toen heeft men'tvee ontweydt
En ruckte't ingewand der beeften onder't (lachten
Allevend uyt het lijf 3 dat fy ten offer brachten
Ff Met
%
i N
|
||||
|
4.5 P Het t-waelfde Boeck.
Met voile fchootelen. Maer aleen wijl voorheen
Geviel den Rutulers dit vechcen niet, en't fcheen Haer niet gelijck te zijn : elck had het zijn daer tegen En meynde 't was een faeck voor Turnus ongelegen, En noch veel meer als zy noch naeder naemen acht Op het verfchil van bey der campioenen kracht, En Turnus nedrigh en ftilfwygend treden fagen Nae het autaertoe met fijn ooghen neergeflagen, Met bleyke kaecken en geen bios, gelijck het plagh, In'tjeugdigh aengeficht. Als nu zijn fuller zagh Hoe onder hetgemeen dit mompelen vermeerde En haer flaeuw-hertigheyd in moedigheyd verkee rde Gaf zy van ftonden aen zich onder'tvolck, en nam Camertus wefen aen , die uyt een edle flam Van heel doorluchtige voorouders was gefprooten , En om de vroomheyd van fijn vader voerd5 een grooten En loffelijcken naem, en felfs door dapperheyd Van eyghen wapenen veel eers had ingeleyt. Syfiendewerwaerts dathet krijfchvolck wierdgedrevca Heeft haer in't midden van de Rutulers gege ven , Stroyt veel geruchten uyt en houd hun defe tael. Is 'tniet een grootefchand voorons luy altemael Dat een man maer alleen fij n leven fal gaen ftellen Voor fo een menighte van kloeckekrijfch-gelellen ? Sijn wy niet alfo flerck van krachten en getal ? Die ghy hier ziet dat zijn al de Trojaenen} al d'Arkaders, al de machtvan de Tyrrheenfche mannen Die tegen Turnus fijn verhit en ingefpannen : Wy fijn twee tegen een indien wy met haer flaen. En hy hier door vermaert fal nae de Goden gaen Aen wien hy voor't autaer zich over heeft gegeven , Enlangh noch nae zijn dood in aller monden leven: En wy luy fullen nae't verlies van't vaderland Daer wy gemackelijck nu fitten, naderhand Ons moeten onder vreemd' en opgeblaefe heeren Begeven en al doen wat zy van ons begceren. Door
|
||||
|
Hc-t twaelfde Boeck. a.^
Door fulcke woorden wies dit mompelen meeraen
En is van troep tot troep door't Jeger voortgegaen. De Laurentyne felfs, ielfs de Latynfche fchaeren Verandren van zin , en die te voorens waeren Verblijdt en hoopten dat door fukk een lrjf-gevecht Den Staet in rult te zien en alle krygh geflecht, Die zijn nu voor de krygh met yver ingenoomen. Sy wenfchen weder aen de man te moghen koomen » 't Verbond nochongedaen, en hebben deerenis MetTurnus omde kans die niet geiijck en is. Juturne voeght hierby yetgrooters noch, en dede Hun boven in de lucht een teyken fien, waer mede Sy'tkryfchvolck, datnu was in twyfelmoedigheyd En aen net wagglen , voorts onftelt heeft en verleydt. Want ziet de vogel van Jupijn met rofle veeren Quam onder een getal van water-vogels fcheeren En maeckte jaght daer op, wanneer de flimrae gaft Vak fdiielij^k uyt de lucht nae 't water, en verraft Een uytgenoome fwaen en heeft hem opgegrepen Met kromme klaeuwen om hem nae om hoogh te flee- pen,
Waer door de Rutulers haerhoofden ftaken op. Het heele water-heyr volght hem dicht in een trop Met groot gefchal, dat vreemd om zien was, en de veu- glen
Verdonckeren de lucht met vederen en vleuglen En dringen dicht by een op haeren vyand aen , Tot dat hy door't gewicht van't geen hy had gelaen En door't geweld van die hem allefins benaeuwen Verwonnen en te fwack zijn proy wirp uyt zijn klaeuwen In de rivier, en gaf zich nae om hoogh , daer hy Geraeckt' uyt haer gezicght en in de wolcken vry. Dit voorfpoock wierd terltond van de Latynfche troepen Met vreugd ontfangen en verwellekomt met roepen En vrolijck veld-g^fchrey : elck maeckt zich fix enklaer Envaerdightotdenftrijd, wanneer de Wichelaer Ff a Tolumnus
|
||||
|
^x Het twaelfde Boeck.
Tolumnus d' aldereerft' aldus heeft aengevangen
Ditishetj dat: daerickmeermaelenmetverlangen Heb om gewenfcht: ick neem 't tot onfen voordeel aen En weet wel dat het van de Goden komt van daen : Grijpt op mijn feggen, grijpt de wapenen inlianden GhyRutulers , die voor een man, uyt vreemde landen Gekoomen > als het fwack gevogelt, fchrickt en loopt Terwijl hy met geweld op uwe kuften ftroopt. Ghy zult hem felver haeft zien op de vlucht gedreven En zich met al zijn volck weer nae het diep begeven. Sluyt u gelijckerhand en vanght den ftrijd weer aen, Befchermt uw Coningh die ghy anders quyt fult gaen. Dus fprack de Wichelaer, en wat vooruyt geloopen Dreer een kornoelje fchicht metkracht in's vyands hoo- pen
Recht tegen over hem. De fpeer gingh fnuyven heen En fnee de lucht met een gewiffe ftreeck van een, Waer op een groot geroep zich door het veld liet hooren, Dat al de drommen en flaghordeningh quam ftooren En de gemoederen onftack te wederzy. 't Gebeurde by geval dat negen broeders by Malkandren flonden, fchoon van leeft, en allegader In echt gewonnen van Gilippus den Arkader By een Tyrrheenfche vrouw, fijn trouwe gemaelin : Een defer negen kreegh het vinnigh yfer in En door fijn ribbens , daer de gefp van't geborduyrde Draegh-hengfel hem den buyck en zijne zijde fchuyrde. Hy valt en ftreckt zich uyt in't zand fo langh hy was , Eengoelijckjongelinghinblinckendharrenas. Maer de gebroeders, die een heele bende maeckten Envolvanmoeden rouw in hitt' en gramfchap raeck- ten.
Die rukten fommige de fwaerden uyt, en weer Een deel vat nae een fchicht en valt met het geweer Als blinde luyden toe, waer tegen de Latynen Haer troepen voeren aen. Trojaenen, Agyllynen Van
|
||||
|
Het twaelfJe Boeck. 4.^ 5
Van d' andre zijd' en't volck dat uyt Arkaadje was
En komt te velde met gefchildert harrenas,
Die quamen ftorten aen en ftelden zich daer tegen
Met groote meenighte. Dus waeren zy genegen
Ten wederzyden om te flaen , en altemael
Van eene zin, 't verfchil te rechten met het ftael.
D' autaeren plundert men: eenfwaere buy van fchichten
Verduyftert heel de lucht, die niet en weet van iichten ,
En't regent yfer dat het giet: fy loopen met
De kelck' en koppen deur; Latinus felver fet
Het op devlucht enberght deGoden, t'hansgefchon-
den
Door't niet voltrecken der befwoore vree-verbonden. D'eenfpantdewaghensin, den ander fpringht te paerd En maeckt fich by de werck met het getrockefwaerd. Meflapus, graegh om dit verbond te helpen ftooren 3 Rijdt op Auleftes aen, en, fo als hy van vooren Ontmoete den Tyrrheen (hy was een Koningh met Een tulband om zijn hooft) kreegh dees' een fchrick en zet
Sijn paerd te rugge, dat van achtren in d' autaeren Geraeckende daer zy hem in de weege waeren, Wirp fijnen meefter af die over hals en kop Daer heenen tuymelde: Meflapus volght 'er op En met een grove fpies ten eerften toegevloogen Gaf hem een iwaere wond' (al fijn gebeden moogeri Niet helpen) van om hoogh fo hy te paerde fat, En ley, dat heeft het wegh, dit is een offer dat Veel beter is om aen de Goden te vereeren. D5 Aufbners fthieten toe en rucken hem de kleeren En wapenen van 'tlijf eer dat hy noch vcrkouwt. Chorijn vat van 't autaereen brandend ofFer-hout En heeft het Ebufus in fijn gefight gedreven Die hem ontmoet' en felfs fijn fwaerd had opgeheven De groote baerd geraeckt' in brand en gaf een ftanck. Hy volgt 'er op en grijpt zijn vyand by het lanck Ff 3 En
|
||||
|
^.^ Het fwaelfde Boeck.
En vloeyend hayr eer hy zich van de flaghbedaerde,
Set hem fijn knie op't iijf en druckt hem tegen d' aerdc Daer hy de fty ve klingh in fijne zydejoegh. Den herder Alms viel voor in her fpits en Uoegh Dwers door de fchichten heen en brack al wat hem tegen En in de weege ftond : maer met uen blooten deegc-n Vervolght hem Podalier en was hem op de hiel: Hy keert zich om en was eer net fijn beurt uaer viel Selfs in de voorbaet > heeft zijn heyrbyl opgeheven En hem van vooren een fo fwaeren flagh gege ven Dat hy hem 't hooft tot aen de kin toe hieuw van een En hem hetbloed enbreyn vloogh over't harnas heen. Een harde raft, een flaep van yfer iloot zijn oogen, Die wierden van de nacht voor eeuwigh overtoogen. Maer den godvruchtigen Eneas die hier ftond
Met blooten hoofde , fo hy zkh Dy 'tauter vond , Stack bey zijn handen uyt, uie ongewapent waeren, En riep dus tot fijn volck om haerte doen bedaeren : Wat is 'er gaende ? waer vlieght ghy fo fchielijck heen ? Wat twift, wat tweedraght helpt u al te mael te been : Ickbid u, mannen, wilt uw gramfchap doch betoomen. Wy fijn de faecken eens en over een gekoomen : 't Verbond is al gemaeckt: ick heb alleen het recht En't komt my toe alleen te treden in'tgevecht. Laet my der mee begaen, wilt alle vrees vry ftaecken : Ick fal met defe hand't verbond haeft vaft gaen maecken, Waer door wy t'faemen, ickenTurnus, fijnverplicht Dat tuflchen onfer tween de faecke 2,y gerichc. Terwijl hy dus fijn volck met woorden foeckt te keeren Treft hem een fnelle pijl, die met gefwinde veeren Op hem quam fnorren aen; 't is een onfeker dingh Wat hand haer fchoot, of van wat booge dat zy gingh , Wat dwarrelwind het was daer zy van wierd gedreven , Wie dat de Ilutulers had fo veel eers gegeven , Wat God of wat geval: men heeft het noyt g*hoort, De roem van fulcken feyt is in de nacht verfmoort, En
|
||||
|
He t twaejfde Boeck. ^.^
En niemand heeft zijn roem van defe wond gedrae-
gen.
So haeft als Turnus de Trojaenen fagh verflaegen, Haer Overftens verbaeft, Eneas uyt den ftrijd Vertrecken, wierd hy ftrax onfteeken en verblijdt Door't onvoorfien gevaldat hem wat goeds dee hoo- pen,
Eyfcht fijne paerden, heeft om wapenen geroopen, Springt op fijn wagen , daer hy zich ter neder z,et Vol opgeblaefentheyd en op den teugel let. Hy vlieght nu gints nu her, en heeft om hals geholpen Veel dappre mannen, of doentuymelen en ftolpen Half-doodt ter aerde, of met fijn waghen overreen, Ondoet de troepen, fcheurt gelederen van een , Of volgt en jaeght fe nae die hem den rugh toe keeren En fit haer achter her met afgenoomen fpeeren. So de bebloede Mars aen Hebrus'koele vloed Door't klincken op 2,ijn fchild geeft fijne paerden moed En dryft fe voort als hy de volkren op gaet ruyen Ten oorlogh, dat zy zelfs de winden van het zuyen En 't weften gaen voorby, daer Z,y geen hindernis En vinden, maer het veld gebaent en open is: Het uyterfte geweft van Thracien door't klappen Van haere hoeven loeyt: Vrees, Gramfchap, Vyand- fchap, en
Bedrogh hem volgen waerhy met fijn waegen rijdt: So dryft oock Turnus doorhet midden van den lhijd Sijn paerden wacker aen , enjaeghtfe dat fy fweeten En roocken , houdt met die hy neder heeft gefchooten De fpot ('t is deerelijck) en waerde fnelle voet Sichneerfet , daerbefprenght enkneedtzy'tzandmct bloed.
Nu hadhy Sthenelus en Thamyris om't ieven Geholpen van naeby, en oock de reft gegeven Aen Folus, maer van ver: van veraen Glaukus, en Sij n broeder Lades, die in't land van Lycien Ff-J. Van
|
||||
|
4-5 6 Het twaelfde Boeck.
Van Ifmarus geteelt en opgetrocken waeren,
Bey afgerecht en in de wapenen ervaeren En van haer vader metgelijck geweer vcrfien , Of om te vechten, daer een veldflagh mochtgefchien Of om te rennen met een paerd voorby de winden. Gins aen een ander oord laet zich Eumedes vinden , Des ouden Dolons zoon, en konit in't midden van De vechters fetten aen : een dapper oorloghs-man ; Hy was zijn grootevaer gelijck van naem, zijn vader Van hert en handen , die om't Grieckfche leger naeder Te gaen befpieden dorft van Hector tot zijn loon De waghen eyffchen en't gefpan van Peleus foon , Maer Diomedes op een andre wjjs betaelde Dathy noyt weder nae Achillispaerden taelde. Als Turnus defen fagh in't vlacke veld, fchoot hy Van verre nae hem toe een lichte fchicht, en by Hem naeder koomende houdt fyne paerden tegen , Springht van de waegen af, en , fo hy was gelegen Half doodt ter aerde , treedt hem in den hals, en wringht
Uytfyne rechterhand den blooten deghen > dringht Hem die ten gorgel in en verwt z' in 'iijnenbloede , Dees woorden voegende daer by met bittren moede : Sie hier het land daer ghy door krijgh nae hebt geftaen: Meet nu Italien al leggende, Trojaen, Hoegroot uw deel is dat ghy daer in hebtgekreegen. Al wie zjch tegen my derft ftellen met den deegen En my den oorlogh doen, die geef ick fulcken loon, Dus bouwen fy haer ftad, dus komen s' hier ter woon, Hy heeft hem Butes tot gefelfchap mee gegeven Nae dat hy hem een fchicht had in het lijf gedreven: Oock Chlorcus, Sybaris, Therfilochus, Thymeet, Die van zijn paerd viel dat hem uyt de zadel fmeet, Envoegt'er Dares by. Gelijck als uyt deberghen DJEdqonfche noorde-wind 't Egeefche diep komt ter- gen En
|
||||
|
Het twaelfde Boeck. 4.5-7
En buldert op de zee, de golven volgen, daer
Hyhaer nae'tftrandtoejaeght, de lucht werd lichten
klaer
En al de wolcken van den hemel heen gaen ftrijcken: So ruymt het Turnus op, doet alle troepen wijcken En fchueren waer hy komt, breeckt haer flagh-ordre, dat Sy raecken in de vlucht en overhoop, en ftat Al voort met grooter vaert, dat hem de piuymen vloogen Nae achtren toe, fo hem de pacrden voorwaerts toogen. Maer FJegeuslee dit niet dat Turnus dus verwoedt Daer onder hackt en fo veel karels vallen doet, En hebbende zich dwers geworpen voor de waegen Ruckt flux de paerden om, foo hy die aen quam jaegen. Terwijl fy voortgaen en hy nae fleept en vait aen De tuyghen hangen blijft en die niet los laet gaen, Voight hem een fpieffe die hem achterhaelt en raeckte (So hy fich bloot gafjdoor fijn dick panfier, maer maeckte Gheen groote wond' en gingh maer even door de huyd: Hy keert zich evenwel en met de fchild voor u yt Gaet op fy*i vyand aen , en hebbende gekregen Syniwaerd ter fcheeden uyt focht byitand aen den dee- gen i Maer't fnelle wiel en fterck-gedreve waegen-as Liep hem op't lyf en ftort' hem vierkant in het gras. Hier op fthiet Turnus toe en houwt hem tuflchen 't wae- pen
En den helmet, daer hy fe wat van een fagh gaepen, 't Hooft van zijn fchoeren af en laet den romp in't Zand. Terwijl dat Turnus dus zeeghaftigh metde hand
Te werck gaet en van hem veel volcks wierd neergehou- wen,
So hebben Mneflheus met Askaen en den getrouwen Achaet Eneas nae het leger toe gebroght Die dapper bloed' en op een fpies wat iteunfel foght Om het gequetfte been om d'andre tree te ftij ven. Vol fpijt en gramfchap dat hy uyt den ftrijd moet blijven. Tracht
|
||||
|
4.5 8 Het twaelfde Boeck.
Tracht hy het riet geheel te trecken uy t dc wond
En wenfcht wel dat men doch het naeite middel vond ,
Begeert dat men het gat van de quetfuyr verwijde
En t^eenemael de pijl uyt haeren fchuyl-hoeckfnijde
En hy weer nae de ftryd hoe eer hoe liever gingh.
.Nu was J apis hier 3 een dapper gunftelingh
Van Phebus die wel eer met z.y ne min bezeetert
Hem de genees-kunft en de kruyden had doen weeten
En de gcheymenis van't wichelen geleert
En fnelie pylen en fijn cy ter had vereert.
Hy had veel liever om 't verlengen van het leven j
Sijns fwacke vaders, die bynae was opgegeven ,
Sich op't genefen en de krachten te verltaen
Die in de kruyden zijn, en daer mee om te gaen
Al zouw hy onvermaert en als vergeeten blij ven.
Eneas, leunend' op fijn fpies om fich te ftijven ,
Knarft op fijn tanden en blijft overeynde ftaen ,
Niet eens ontfet noch in de traenen van Askaen
Koch door den toeloop van foo veel die hem beklaegen.
Den oude Japis met den rock voor opgeflaegen
En watgeichort nae het Peonifche gebruyck
Stelt te vergeefs te werck 2,ijn vvetenfchap en 't puyck
Der kruyden van Apol, en vat, om't uyt te rucken ,
Het yfer met de tangh, maer 't wil hem niet gelucken :
Apollo helpthem niet, en hoe het lunger lijdt
Hoe dat de fchrick in't veld werd grooter metter tijd
En't quaed meer naedert. Nu fiet men de lucht betroc-
ken
Van *t ftof, en ruyters op een draf aen koomen fchocken: De fchichten vliegen dick en dicht : Het fchreeuwen van v
De ftrijders, het gekerm van meenigh dapper man,
Die in dit hard gevecht geraecken om het leven > Werd van der aerde tot den hemel toe geheven. Sijn moeder Venus om dees onverdiende finert Van haeren 2,0011 geraeckt tot binnen inhacr hert Spoeyt
|
||||
|
Het twaelfde Boeck. 4.5-^
Spoeyt zidTnae Creten toe en gaet uyt Idaes daelen
Het wolligh Dyptam met fijn purpre blompjes haelen. Den wilden geyten is't niet onbekent, die dit Gaen foecken als de pijl haer in de zijde zit. Sy weet het aenfight met een duyftre wolck te decken, . Brenght heymelick dit kruyd, dat fy in't blinckend bee- ken Menght onder 't waeter, en doet daer van Ambrozy Het heelfaem fap en geur van Panacee by. Den oude Japis ftooft de wonde met dit water Hier van niet wetende: van ilonden aen fo gaet 'er De pijn geheel door wegh, en't bloeden van de wond Houd fchklijck op en ftelpt: het yfer, dat terftond Niet volgen wouw en fcheen noch hand noch tangh te achten,
Valt nu van felfs daer uyt: hy kryght fyn oude krachten. Strax riepjapis , faia, mannen, mannen fa, Brenght hem fyn wapenen dat hy ten ftryde gae} Wat ilaet g' en fammelt ? en was d'eerfte die haertegen Den vyanahitften op. Ickvind'thierfo gelegen O Vorlt Kneas, fey hy vorders , dat dit ni Jt Door menfchelijtke macht of door de kunftgefchiedt: Mijnhand geneeft u niet: 't zijn Goden die ditklaeren, En om yet grooters u in 'tleven noch bewaeren. Eneas, heel verhit om weer nae 't veld te gaen , Had nu alrede fijn fcheen-ftuckenaen gedaen En bey fijn beenen in het goud rondom geflooten, Dien dit vertoeven al een wijltijds had verdrooten. Hy drilt fijn fpies, die hy gevat had in de vuyft, En hebbendedenfehild aen fijnenarmgejuyft, Het harnas op den rugh, het fwaerd om fijnelenden Op zy gegort, gingh hy zich nae Askaen toe wenden Die hy omhelfde fo als hy gewaepent ftond ; - En kufte door't helmet den jonghen voor fijn mond Met defe woorden : Soon, wilt van uw vader Jeeren De deugden dapperheyd: maer hoe't geluckkan keereu En
|
|||||
|
i
|
|||||
|
460 Het twaelfJe Boeck.
En wenden leert dat van een ander. Defe hand
Gaet u verdedigen en fetten hier in't land,
En fal de wegh van eer voor u nu op gaen klaeren:
Pas maeralleendat ghyby 'trijpen uwerjaeren
Dit in gedachtcn houdt, en in het overilaen
Der dingen -, die by uw voorouders fijn gedaen ,
So moet' uw vader en oora Hedtor u verftrecken
En fijn een voorbeeld om tot deugd u op te wecken.
Dus fprekende teegh hy ter poortcn uyt en had
Een vreeffelijcke fpies in fyne hand gevat.
Met een quam Mneftheus en Antxus en met hoopen
Al wat in't leger was nae buy ten toe geloopen.
Toen ftoof het dat men uyt fijn oogen niet kon lien
En d'aerde dreunde van't getrap der oorloghs-lien.
Prins Turnus fagh haer ftrax van tegen-over koomen ,
Oockhebben haer die van Aufonicn vernoomcn :
Een fchrick, fo koud als ys, gingh over al haer leen
Tot in het binnenfte van haer gebeenten heen.
Van de Latynfche was 'tjuturne, die't geruchte
Eerlt hoord'en kennend wierd en van vervaertheyd
vluchte.
Eneas vlieght en ruckt zijn volck by een nae't vlack Dat in een wolck van ftof tot over d'ooren ftack. Gelijck als't uytter zee een ftorm op't land fal waeyen De boeren fchricken en voorheen van onweer kraeyen , Den armen landman fiet zijn fchade voor de hand Of in fijnboom-gewas , of op'tbezaeydeland Sijn kooren over't veld ter neer en uyt geflaegen , Dewinden koomen het gedruyfch nae't ftrand toejae- gen:
Soo komt de Veldheer der Trojaenen ftooten aen En doet fijn troepen dicht in een geflooten gaen Die met een drie-kantfpitshaervyandtreckentegen. Thymbrxus matfl: de groov' Ofiris met den degen: De dappre Mneftheus leyt Archefius op ftroo j En Gyas Ufens 3 en Achates Epulo : Sclfs
|
||||
|
Het twaelfJe Boeck. 461
Selfs is Tolumnius de Wichekergevallen
Die op den vyand dee den eerften fchoot van alien.
Daer rijft een veld-gefchrey tot boven in de lucht.
Het heyr der Rutulers raeckt nu weer op de vlucht
En laetden rugge fien door't ftof langs d'open velden.
Eneas achtfe die het op een loopen ftelden
.Niet waerdigh doodt te flaen, en magh de moeyte niet
(Wie hem te voet ontmoet of wie dat nae hem fchiet)
Van ftand te houden of haer 't hooft of punt te bieden.
Soeckt niet als Turnus door de nevel te verfpieden :
Hem fpoort hy nae door 't'ftof,hem eyfcht hy maer alleen
Om met hem in een kamp van lyf om lyf te treen.
De veegh Juturna hier niet weynigh in verflaegen
Werpt de koetfier Metisk van Turnus oorlogs-waegen
Los uy t het krat, dat hy den diffelboom verloor
En ftuyr en teugel quyt bleef Jeggen in het fpoor.
Sy fet haer in fijn plaets en neemt den toom in handen >
Bootft voorts de wapenen en fpraeck en't weefen van den
Koetfier Metiskus nae, en even eens gelijck
De fwerte fwaluw door de huyfingh van een rijck
En machtigh huyfman vlieght daer't ruym is allerwegen
En 3 om het koffje voor fijn jonghetjes verleegen,
Doorfnuffelt boes en fchuyr en gints en weder fwiert
En onder 't hooge dack foeckt aes voor't kieyn gediert
(Dat noch het neftbewaert) en altijds isaen 't woelen
En fnaetert door het huys en langs de ftaende poelen :
So rijdt Juturne met de paerden midden door
Den vyand heen : nu is fy achter, nu weer voor ,
En vlieght vaft gints en weer op de gefwinde wielen,
Vertoont nu hier, dan daer, haer broeder (op't vernielen
Van fo veel karels trots) en lijdt niet dat hy kom
Aen 't vechten hand aen hand,maer voert hem buyte om.
Eneas dee niet min zij n beft om hem te koomen
In het gemoet en heeft een korter wegh genoomen >
En foeckt en roept de man fo luyd als hy wel magh
Door het verftroyde heyr. So dick als hy hem fagh
En
|
||||
|
4-6i He t twaelfde Boeck.
En haefte fich en liep of by hem kon bejaegen,
So meenighmaelen wendt Juturna met de waegen Enrucktdepaeruenom. Helaes! watgaethemaen? Hoe dat hy 't overleyt 't wil nae zijn wil niet gaen En't is al te vergeefs wat hy fbeckt te beginnen. Nu wil hy dus nu fo 5 en fijn onfekre zinnen Verrucken hem dat hy niet weete wat hy zal. Meffapus, wel bereen en rap, had by geval In fijne flincker hand twee fchichten, fcherp beflaegen 5 En meynd3 Eneas een van die in't lijf te jaegen En nam fijn fchoot gewis eer fy gingh uyt fijn hand. Eneas deckt rich met fijn fchild , en hiel hier ftand } Die op fijn knie, om die t' onduycken, nederhuckte. De fchicht gingh niet te min haer gangh recht uyt 3 en ruckte
Den top af van fijn helm en wirpdepluymin'tgras. Als hy nu fagh hoe dat hy uytgeltreecken was, Hoe dat hem Turnus ftaegh ontvoert wierd met de waegen
En hem onmooglijtk was zijn vyandtebejaegen, Onllack zijnbloed : hy roept meermaelen aenJupijn En bid hem fijn getuyg' hier in te willen ^ijn Dathy geen oorfaeck was van het verbond te ftooren > Dat men ten wederzijd' aen't auter had befwooren. Doe viel hy midden op des vyands troepen aen Daer hy z,ich vreeflijck toond' in't moorden en verflaen, En, gevende den toom aen fijne gramfchap) maeckte Hy fonder onderfcheyd al neerwat hy genaeckte : Wat God , wat Rijm-godin fal my ontvouwen al
De nederlaegen , al het bitter en den val Van fo veel Overftens, die langs de vlacke velden Nu den Trojaenfchen held, nu Turnus nedervelden. OJupiter! braght dan uw wel-behaeghen mee Datdefevokkeren, die naederhand in vree En liefd' en eenigheyd te faemen fouden leven, Nu molten onder haer fo grooten neerlaegh ge ven ? Eneas}
|
||||
|
Het twaelfde Boeck. 463
Eneas, fonderzich langh te bedencken, braght
Den Rutler Sucro (die eerft ftand hiel, en de rnacht Der Frygen ftuyt') een fteeck in een van zijne zyden En dee hem 't bloedigh fwaerd door borft en ribbeos glyden
Daer d' aldernaefte wegh ter dood gelegen was. Gints tuymelt Amykus van't paerd af in hetgras, Die Turnus en fijn broerDioresheeftdoorreegen Te voet, d' een met een fchicht en d' ander metdera deegen,
Houwt bey haer hoofden af, die druypende van bloed Hy aen fijn waegen hanght. De Vorit Eneas doet Cethegus, Tanais en Talos, drie te faemen Neervallen fo zy op hem aengedrongen quaemen , En voegt Onytes den fwaermoedigen daer by, Van afkomft een Thebaen en foon van Peridy. Gints matfte Turnus de gebroeders, uyt de landen Van Lycien (alwaer Apolloos auters branden) Gefonden herwaeits aen, en oock den jongelingh Menetes, eenArkaed, die noo ten oorlogh gingh , Maerte vergeefs. Hy plagh voorheen ontrent de meeren Van't vifchrijck Lerna 2,ich met vifl'chen te geneeren Daer hy een arme hut tot fijne woonltee had , Een knecht, die noyt het hof der machtigen betrad: Sijn vaderboude maergehuyrdelanderyen. Gelijck een vyer, dat men onfteeckt aen alle zyen In bofch en heyfteren, een groot geklaeter maeckt Wanneer het drooge lof en lauwer ftaet en blaeckt En kraeckt: of even als, wanneer de fnelle ftroomen Van 'thoogh geberghtenaehetvlackafitortenkoomen? Het fchuymend waeter bruyft en ruyfcht en met ©em veegh
Al mee fleept en vernielt wathet vind onderweegh: So vliegen Turnus en de Veldheer van de Frygen Door 't midden van de ilagh. Nu , nu is't bloed aerat ftygen.
-i GlseeM |
|||||
|
— _...
|
|||||
|
464 Het tivaelfde Boeck.
Gheen fo onwinbaer hert dat niet gebroken word y
En'tbloed wierd wederzijds metalle macht geftort. Eneas fmeet Murraen; die op zijn afkomft ftofte En konincklijcke bloed , dat hy tcr aerde plofte Door het gewicht van een vervaerelijcke fteen. De paerden gingen met haer man en meefter heen Niet eens gedacntigh dat hy haer had onderhouwen , En trapten hem, fo hy verwart was in de touwen , Te berfte. Turnus nae Ilus met een fchicht Die op hem aenquam met een yffelijckegefight En vreeflijck bruld3 als of hy hem de gal ibuw breecken. De fchicht gingh deur en bleef hem in zijn herffens fteecken,
En uwe rechterhand ghy alderkloeckfte Grieck O Cretens, kon u niet bewaeren voor fijn pieck. Oock wierd Cupentus van fijn Goden nietgenoomen In haer befchermingh als Eneas is gekoomen : Hy gingh hemtegen, maerhelaes! fijnbruyn rondas Qyam den rampfaeligen niet al te wel te pas. En kon hem voor het punt van't yfer weynich baeten. O .^Eolus, ghy moft hier oock het leven laeten En't Laurentynfche veld met uwen rughbeflaen, Ghy, die de wapenen der Griecken waert ontgaen En door Achilles felfs, die de Trojaenfche wallen En't Ryck van Priamus verdelght heeft, niet koft val- len
Valt hier ter aerde. Dit was't uyr van uwe dood : Hier was uw perck geftelt: ghy hadt een hoogh en groot Huys te Lyrneffus, en een aen 't geberght van Iden, En nu moet ghy u met eenkleyne grafltee lijden Op den Latynfchen boom. Dus waeren onder een Al de Latyners al de Frygen hands gemeen, De dappere Sereft en Mneftheus en den vroomen Afylas en Meffaep, die paerden wift te toomen En temmen: al die men mee uytTuskaenen nam En al het paerde-volck dat van Evander quam. Elck
|
||||
|
tlet fWiielfJe Botch. 4^
Mck toont zich hooft voor hooft een man in't veld te
1 wefen En daer is wederzyds een fel gevecht gerefert.
De fchoone moeder van Eneas braghthem toeri
In fyne gedachten van zich nae de ftad te fpoen En met fijn ganfche macht te trecken voor de wallen Om die van binnen on-voorfiensop'tlijfte vallcn En door die fchielijckheyd te ftellen hof en Stad In roeren eer men't weet. Eneas, die op 'i pad Van Turnus volght en foeckt hem onder alle benden j So hy fijn oogen gints en herwaerts komt te zenden Siet middlertyd hoe info vreeffelijcken flagh De flad geruft en als in vrede ledigh lagh En fonder ftraf of fmert telyden over't breecken Van het verbond: dies wierd hy in fijnhert onfteecken Totnoch yetgrooters, roept fijn Overftens, Sergeft En Mneftheus by hem en den dapperen Sereft En neemt een heuvel in, alwaer met groote hooperi De reft der Frygen elck om't zeerft nae toe quam looperi En daer was niemand nietdie fchild of fchichtbegaf. Hy ftaend' in't midden fprack dus van de hooghten af: Men doe van ftonden aen'tgeen ick heb voor genoo^" men,
Jupijn is met ons en fal ons te hulpe koomen , £n niemand voer mijn Jaft te traeger uy t om dat Dit fchielijck opkomt. Ick fal heden defe ftad (Des oorloghs oorfaeck) en Latinus erv' en landeri En rycken roeyen uyt, vernielen en verbranden De hooge daken en doen flechten tot de grond * Indienfy myn gebit nietneemenin demond En oiider myn gebiedt hacr weygeren te geven Als een verwonne volck, eft nae myn wet te leverf En die gehoorfaem zijn. Ick fal, quanfuys, den tijd Verbcyden moeten tot dat Turnus will' en lijd' En't hemjuyft welgeval dat ick hem kom beftrijden Ick fal van hem , die 'k heb verwonnen, moeten lijdert ■ Gg Dat
|
||||
|
%.66 tlet fvraelfde Boec'k.
Dat hy my weerom kom bevechten als 't hem luft.
Dit is't, o burghers, dit, daer 't heele fpel op ruft : Hier komt dees krijgh op uy t,dit doet het onheyl duyrefl. Sa> toortfen by de werck, en fpbey t u nae de muyren, Hereyfcht te vyer te fwaerd 't voldoen van het verbond Dat van haer is vertreen. Dus fprack hy, en terftond So gingen fy in goe flagh-ordre, dicht geflooten En even hitfigh , nae Latinus ftad toe ftooten 3 Daer men de ladders en het vyer welhaeft vernam Waer mee men onvoorfiens voor haere muyren quarn.' Een deel loopt nae de poort, daer fy de fentinellen En eerfte fchildwacht met een vaert ter neder vellen: Een deel fchiet fpiefs' en fpeer' en pylen, dat de locht Daer door verduyftert werd. Eneas, in den tocht Een van de voorfte, ftreckt fijn hand uyt nae de veften 3 Befchuldightoverluyd Latinus, roeptten leften Den hemel tot getuyg' hoe tegen wil en hert Hy tot den oorlogh en hier toe gedwongen werd: Hoe hy tot tweemaels toe aen haer luy heeft bevonden Dat zy hem vyand 7ijn en breekers van Verbonden. Bier door rij ft onder de verbaefde burghery Eengroot' oneenigheyd: een deel verftaen, enzy Gebien 't, dat men de ftad en poorten fal onfluyten Voor de Trojaenen en teneerften die van buyten In laeten: trecken felfs den Coningh nae de wal: Een deel verftaen dat men de ftad' befchermen lal» Die met haer wapenen voorts nae de veft toe tyen Om tegen-weer tedoen. Gelijck benaeude byen Die van een herder 2,ijn gevonden in een holl' En uytgebarnde rots, wanneer hy't binnen vol Vanbittren roock jaeght, gins en weder loopen fwerven Door haer gebouw van wafch in nood van daer te fter- ven,
Haer gramfchap fcherpen met een groot gefnor > de fmoock
En vuyle ftanek vliegh^ door haer huyfingen } de roock Trcckt
|
||||
|
flet twaclfde Boeck. 4,67
Treckt op nae d'ydle lucht, de holle rotfen brommen.
By al dit quaed is noch een ongeluck gekommeu
Voor de Latirters, door veel rampen afgcmat : Eendroevigh ongeluck, dat de geheele ftad Van rouw dee daveren. Afs uyt de haoge daken De Koningin Amaet den vyand'fagh genaecken , Dat men de ftad beklom 1 vyer nae de huyfen vloogh » Daer tegens nergens 't heyr der Rutulers in *t oogh : Geloofde d'arme vrouw dat Turnus was verflaegen In hetgevechtdathy alleen had willen waegen , En, in haer herffenen onftelt doorongeduld En fulcken overval, riep dat men haer de fchuld Van al het quaed van al den onheyl had te geven, En nae dat zy door rouw en raeferny gedreven Veel dingen (niet wel by haer zinnen) had gefeyt, Scheurt zy met haere hand, tot fterven nu bereydt, Haer purpre klederen, en heeft een ftrickgenoomen , Maeckt s5 aen de balcken vaft en is fo omgekoomen. Als ditden vrouwen inde ftad terooren quam En Vrou Lavink, haer dochter, fulx vernam So was zy d'eerfte die haer geluw hayr met handen Trock uyt haer hoOfbzy maeckt haer aengefight te fchan- den
En krabt met nagels haer roos-roode wangen op: All5 andere volgen haer: 't gekerm ryft tot den top Van't Koninclijcke Hof, fo dat de hooge daecke a Weergalmen van't misbaer en droefheyt diefe maecken. 't Rampfaelige gerucht loopt daedlijck voorwaerts aen Door heel de ftad ■, en doetderburgren moedvergaen. Latinus, grouwelijck in defe dood bewoogen Ea'aieHde nu den val van fyne ftad voor oogen , Scheurt fijne klederen, beftroyt van ongeduld Sijn gryfe hooft met ftof, en geeft zieh felfs de fchuld Dat hy Eneas niet had inde ftad doen koomen En hem goedwilligh voor fyn fchoonzoon aengenoo- men.
Gg a Prins
|
||||
|
^.68 Het nvaelfde Boecfc.
Prins Turnus middlerwyl, nu traeger als voorheeii
En door't omvoeren van lyn paerden min te vreen , Vervolght noch weynige die ftrooms gewyfe dwaelen En fwerven over't veld, en foecktfe t'achterhaelen» Als hem ter ooren quam van uyt de ftad van daen Een naer en droef geroep, dat daer was opgeftaen Eadoor de lucht voor winds wierd naehemtoegedrae- gen.
Ay my, wat is 'er gants, riep hy hier in verflaegen: Wat grooter droef heyt of de ftad in roeren ftelt ? "Wat oft geroep beduydt dat ick hier hoor in't veld En van de muyren af komt herwaerts aengevlogen ? Hy vat de ley ts' en heeft de paerden om getooger* En houdt de wagen ftaen. Sijn fufter j die voor heen Was inde plaetfe van fijn waegenaer getreen En die gedaente van Metisk hadaengenoomen, De waegen mend5 en \ ftuyr in hand had van de too- men,
Bejegent hem hier op met defe woorden: O Prins Turnus, laet ons de Trojaenen volgen, ixi Wy doen, langs defe wegh, en nergens elders looper* Als daer ons d'eeritewinft fo ruymen baen doetopen : Daer is wel ander volck en meenigh dapper man Die ginder met de hand de ftad befchermen kan. Sit de Trojaenfche Vorft vaft achter d'ltaeljanen, Bevecht hy haer : laet ons maer wacker den Trojae- nen De broeck opneftelen, en vellen met geweld. Ghy fult met minder eer niet keeren uyt het veld: De meenighte van d6on en het getal der lijcken Van die ghy neder maeckt ial mee voor't haer nietespije- ken.
Waer op haer Turnus dit weerom tot antwoord gaf: O Sufter, 'k heb 't al langh gemerckt: van die tijd af Dat ghy eerft het verbond door averrechtfe ftreecken Verltooren quaemt en u in defen oorlogh fteecken. Oock
|
||||
|
Het twaelfde Boeck. 460.
Oock is het te vergeefs, Godinne, dat ghy nu
My weer bedriegen wilt. Macr feghecnswie dat u
Heeft nae beneden van den hemel afgefbnden,
Of waerom hebt g' u fo veel moeytens onderwonden ?
Was't u te doen om bier dijns armen breeders val
En wreede dood te zien ? want feg my watick zal
Beginnen, of wat trooft of uytkomft ghy kunt gevea
Om my rampfaelige te houden in het leven ?
Wat luck weet ghy dat ons de ftad verfekren fal ?
Ick heb Murraen 5 dien ick beminde boven al
En die my riep om hulp, hen vallen voor mijn ooghen >
Een dapper man en door een dappre hand verflogen.
Den armen Ufens is gefneuvelt om dathy
Mijnoneer niet fouwzien. Sijn lijf, zijnplundery >
Sijnwapens, fijngeweerfijninderFrygenhanden:
En fal ick boven dien noch lyden het verbranden
(Dit fchort 'er maer alleen) der huyfen, en de Stad
Sien roeyen uyt ? fal ick, die leelijck ben bekladt
Van Drances, met mijn hand fijn onbefchofte kaecken
Niet gaen befnoeren en hem leugenachtigh maecken ?
Sal ick dan vluchten en mijn rug den vyand bien ?
Salimmermeer dit land Prins Turnus loopen zien ?
Is't fterven dan een faeck fo deerlijck en te vreefen ?
O ondcr-aerdfche Goon, wilt my goedgunftigh wefen
Dewijl zy tegens my daer boven zijn gekant!
Ick fal een zu y vre ziel en vry van fulcke fchand
Tot u neer daelen, noyt onwaerdigh van de vroomen
En fulcke grootevaers te weefen afgekoomen.
Hy had ditnaeuw gefeyt of Sages, met een pijl
In'taengefightgewondt, fpoeyt zich in aller ijl
Nae Turnus toe en vlieght dwersdoordesvyandstroe-
pen
Met zijn befchuymde paerd en valtvanverr'aen'troe- pen : O Turne ,opu alleen werd alle hoop gefet: Jrleb deernis met uw volck. Eneas blixemt met Gg 3 Sijfl
|
||||
|
■t^rjo - HettwadfdeBoeck.
Sijn wapenen, en dreyght en heeft het vaft beQootca
De itad te roey en uyt en al haer hooghe Slooten Te werpen tegen d'aerd : de fackels vliegen nu Al nae de daken toe, elck heeft het oogh op u : De Koningh fclver mort en is niet wel te vreden, Wcet niet aen wien hy beft zijn dochterfal beftedcn > Met wien van beydenhy fal treden in verdragh. Oock heeft de Coningin, die u te draegen plagh, Zith met haer ey.gen hand geholpen om het leven En het gehaete licht door groote fchrick begeven. Alleen MefTapus en Atynas houden voor De poort den vyand op, dat hy niet in en boor', En de Trojaenen, die haerwederzyds omringen Met fpieffen, fchichten en getrocke ftaele klingen, Staen rondom haer, fo dicht gelijck de halmen ilaen Als zy ontrent denoegft rnetkooren zijngelaen: En ghy wendt gins en weer hier in het gras uw waegen Ver van den vyand af. Prins Turnus ftond verflacgen Door al dees tydingh, en bedwelmt in fijn gemoed Sprack niet een enckel woord;het binnenft van hjn bloed Geraeckt van groote fchaemt/ aen't borrelen en kooken, Daer liefde, raeferny en droef heyd onderftooken En kennis die hy van fijn eyge vroomheyd had. Als nu die nevel wat verdweenen was, en dat De Son van het verftand iweerom begon te fchijnen , Draeyt hy 2ijn oogen nae de muyren der Latijnen Geheel onftelt, en flaet fijn brandendegefight Van verre nae de Stad, dat groot en fwaer.gefticht, Van daer hy fat om hoogh op fynen oorlogs-waegen. Maer zie, de vlam in't houc en folderingh geflaegen . Gingh wellen nae de lucht en had een toorn gevat Die Turnus felver op de waldoen bouwen had Metdicke baleken dicht gebonden aen malkandren, En, om van d'eene plaets te voeren nae den andren, Op rollen had gefet, en boven-op beleyt, Methoogebruggens. Nu, nuheefthetfijnbefcheydt |
||||
|
HettwaelfdeBoech 47%
O Sufter, dat ghy ftaeckthet geen ghy hebt begonnen:
Nu zien wy dat wy van het nood-lot zijn verwonnen: Laet ons dan volghen daer ons God en't hard geval Nae toe roept. 't Staet by my nu vaft : iclc wil en zal My nae Eneas toe begeven om te ftrij den: Ick ben getrooft de dood, de bittre dood, te lijden. Ghy zult my langcr niet in defe fchande zien. Ick bid u laet my toe hem't hooft te moghen bien. Dus fprack hy, en met een ter waegen afgefprangen Is nae den vyanddoorde fchichten ingedrongen, En laetende vol drucks fijn fufter ftaen alleen Breeckt door het midden der Trojaenfche troepen heen^ En even als een fteen, die door't geweld der winden Werd van een rots geruckt, al wat hy komt te vinden In't nederftorten velt} 't zy dat hy door de vloed Eens ftercken reghens werd gefleept^en vallen moet, Of los geworden is door meenighte van jaeren, En fonder menfch of vee of boom of bos te fpaeren Komt nederrollen met een onbefuyfde vaert Dat hy weer opftuy t en verheft zich van der aerd': Alfoo quam Turnus nae de muyren toe geloopen Door's vyands fpitfen heen, die hy had doen onfloopen En opgeruymt. Hy nam fijn wegh, daer hy het gras Sagh aldernatft van 5t bloed dat daer vergooten was En daer de fchichten hem dichft fnorden om zijn 00- ren.
Hy wenckte met zijn hand en heeftzich dus doen hoo- ren:
JHoudt op, 6 Rutulers, en ghy Latynen laet Uw fchieten ftaen: al wat alhier te wachten ftaet Is voor mijn reeckeningh: 't is meerals recht en reden Dat ick alleen voor u de fchuld om't overtreden Van het verbond betael en met den fwaerde ftry. .Hierop fijns'altemaelgeweeken aen een zy En hebben plaets gemaeckt in't midden voor de helden. Eneas hoorde naeuw de nacm van Turnus melden Gg+ Of
1
|
||||
|
47*. Het twaelfJe Boeck.
Of hy verket de ftad en laet van ftonden aen
Het ftormen op de muyr en hooge toorens ftaen
En foeckt al wat hem mocht verhind ren af te breecken >
Stelt alles aen een zy, laet alle wercken fteeken,
Springht op van blijdfchap, en geeft met fijn harrenas
Een grouwelijck gedruys, fo groot oft Athos was
Of Eryx, of fo groot felfs Apennyn kan geven
Wanneer de winden doen fijn eycke kroonen beven
Die vrolijck nae de lucht heft fijnbefneeude top.
Nu fteeckt de Rutuler en Fryg de hoofden op ,
En al wie boven van de wal de ftad verweeren
En wie fe met den Ram beneen beftormen, keeren
Haer ooghen derwaerts aen en werpen metter haefb
Dewapens neder; felfs Latinus ftaetverbaeft
En weet niet hoe hy't heeft: het komt hem vreemd tc
vooren
Twee dappre mannen, ver en wijd van een gebooren Elck in een ander deel des wereids hier te zien Malkanderen de punt van fwaerd en fpieffen bien En vechten lijf om lijf. 't Veld was fo ras niet open En't vecht-perck opgeruymt, of bey de helden loopen D'een tegert d'ander aen, beginnen eerft van veer Met 1'chicht en Ipeer en gaen malkanderen te keer Wat naederkomende met haer metaele fchilden Dat lucht en aerde van het klinckend harnas gilden. Toen ruckten 2,y terftond de fwaerden uyt de fcheen En brengen houw op houw. Hier menght zich onder een
'tGeluck en dapperheyd, Gelijck twee boofe var- ren
Op Sila of Taburn met omgekeerde ftarren Malkandren taften aen en loopen tegens een Met kopp' en hoorenen, de herders wijcken heen, Al't vee ftaet ftom van angft en weet niet wie van bey- den Sal heerfchcn over haer en al de kudde leyden: sy
|
||||
|
Het twaelfde Boeck. 4.7 3
Sy middler wijl gaen voort en ftooten reys op reys
Elck even helhgh d'een den anderen nae Jt vleys, En dringen tegens een en ftaengelijck als muyren En krygen wederzyds veel wonden en quetfuyrcn, Langs hals en fchoften loopt een meenighte van bloed , Het ganfche vvoud loeyc van't gebulck : met fulcken moed
Komt Turnus en de Vorft van de Trojaenen tegen Malkandren fchocken aen met beuckelaer en degen Dat heel den hemel kraeckt van't yffelijck gebaer. Jupijn houdt felver in fijn hand een evenaer Eh leyt het noodlot van hun beyden in twee fchaelen Op dat hy fien mocht wie dat ryfen fouw of daelen. Hier meynde Turnus dat het luck hem dienen fouw: Hyheft2.ijnfwaerd j en brenght den anderen een houw Met alle macht: dacr werdt een groote fchreeuw gege- ven,
De Laurentyners en Trojaenen ftaen en beven En wenden even fcherp haer o'oghen derwaerts aen Om toe te z.ien hoe dat dit houwen fouw vergaen. Maer het ontrouwe fwaetd hoogh in de lucht geheven Heeft in het midden van de flagh den held begeven En brack in ftucken dat het vloogh van het gevcft. 't Was hier geenblyvens tyd, maer'tvluchten was hem beft
En dat hy van hem fagh waer dathy beft belende, Wanneer hy't vreemd geveft het geen hy niet en kendc Sagh in fijn hand , en die van haer geweer onbloot Men feyt dat Turnus als hy fchielijck henen fchoot Eneerftterwagenfprongh, wijlhyzichhaeft, dende- gen
Van fijnkoetfier Metisk in handenhadgekregen En't fwaerd liet leggen dat hy van z,ijn vader had. Aen dit geweer, dat hy dus haeftighhad gevat, Had hy geweers genoegh fo langh de Frygen vloden En fwirven lanx het veld en hem den ruggc bodcn: Gg 5 Maer
|
||||
|
474« Hettvvaelfde Boeck.
Maer als hy naemaels aen de wapens was vergaert
Die God Vulkanus had gemaeckt, fprongh. 't fterflijclt
fwaerd
Als glas in ftucken dat s' op d'aerde Ieggen bleven. Dies heeft hy buyten raed, z,ich op de vlueht begeven JLangs 't vlacke veld, nu gints nu weder, ongewis Waer hy't beil henen fet tot fijn behoudenis. Want hy werd overal geftuyt van de Trojaenen Die met een dichte kringh in een geflooten ftaen, en Aen d'een zy leyt een groot moeras, de hooge ltad Aen d'andere. De Vorft Eneas, hoewel dat Sijn knien hem door de wond5 in't loopen wat beletten Laet daerom echter niet fijn vyand nae te fetten, Maer fit hem op de hiel, die thans veibyftert is : Gelijck een jaght-hond door het vlack en wildernis Een vluchtigh hert vervolght (dat. binnen groote ftroo- men
Befet is, en de fchrick heeft voor de lijn genoomen Die op den uyt-wegh ftaet met veelerhallde kleur Van veeren toegemaeckt) en dryft het op fijn fpeur En'tjolckt en deurilaet; maer uyt vreefe voordelae* gen
En fteylen oever't wild xich gints en weer laet jaegen En loopt wel duyfend maelnu 'teen nu't anderpad: De wackren Umber hanght hem dicht op't lijf, en vat Al hygende nae't wild en me ynt nu in het het happen Dat hy'tgevangen heeft,men hoort fijn tanden Hap- pen Als of hy't had gevat, fchoon hy bedrogen is. Doerees 'ereen gefchrey dat meyren wildernis En oevers daer ontrent hier op weer antwoord geven En lucht en hemel van't geraes en roepen beven. Terwijl dat Turnus vlueht en dus werd naegejaeght Befnaeuwt hy onderweegh de Rutulers en vraeght Haer om 't bekende fwaerd en eyfcht fijn eygen degen , Noemt yder by zijn naem. Eneas daerentegen |
||||
|
Met twaelfde Boech 47.g
Die dreyghtfe met de dood en dat hy haer gewis
Den beck fal breecken fo daer yemand van haer is Die hem genaecken derft, en maeckt fe die vaft bevea Noch bangher .3 fweerende fo s'hem fij n degen ge ven Dat hy de veftingh fal verdelgen tot de grond, En fit hem achter her fo als hy was gcwondt. Vyf keeren deden zy door't vecht-peck om, en deden Vijfkeeren wedero'm: want hier wierd niet geftredeu Om 't jock en dingen van geririge prys en ilecht: Maer 't is om Turnus bloed en ieven dat m'er vecht. Hier had een boom geftaen, die onder wrange blaeden
En Faunus toegewijdt oly ven plagh te laeden, Wei eergodfdienftelijck van't vaerend volck ge-eert, Waer aen zy, uytter zee behouden t'huys gekeert, Haer giften voor de Goon der Laurentynen hechtea Endebeloofde kleen aen op te hangen plcchten: Maer dees gewijde ftam was fonder onderfcheyd Van de Trojaenen met de vel-bijlomgeleyt Om aen de kampioens geen hindernis te geven. Hier ftak Eneas fpies, dus ver was zy gcdreven Door hetgeweld, en frond daer in de wortel vaft: Hy heeft fe dadelijck met y ver aengetaft En focht 'er met de hand het yfer uyt te trecken, Om, dien hy niet vermocht metloopen in te recken , Te volgen met een fchicht: als Turnus, nu op't encl Van raed en zinnen, zich tot bidden heeft gewent. O Faunus, fey hy, wilt u over my erbermen, En ghy, goe aerde, houw (om Turnus te befchermen ) De fpicfTe vaft 3 indien ick in vooi leden tyd U altijds heb gedient, die nu ontheylight fijt En door den oorlogh van de Dardaniersgefchonden. Dus fprack en bad den held: hy heeft gehoor gevondeq En om der Goden hulp niet te vergeefs gebeen. Want als Eneas langhgewreeckt had om beneen Uyt defen taeyen ftronck de fpiefre los te maecken Kon hy door geen geweld tot fyne meyningh raeckcn Nock
|
||||
|
47<? Het twaelfde Boeck.
Noch openen de klem van defen harden flam,
En wijl hy befighwas met uytte trecken quam Juturne loopcn aen en had weerom het weefen Van den koetfier Metisk genoomen als voor deefen Enbraghthaerbroer fijn fwaerd: maer Venus, omhct geen
De ftoute Nymf beftond niet al te wel te vreen, Trad toe en heeft de fpies ter wortel uyt getoogen. Sy gaen malkandren weerte keerfoo veel z,y moogen, . Nu op een nieuw voorfien van wapenen en moed. Den een betrouwt zijn fwaerd, den ander treedt een voet Te hooger op fijn fpies. Jupyn fprack middler tyden Aen Juno, die haer in een rofle woltk ter zyden Gefet had ora te fien , en hiel haer defe tael: Wat end fal hier van zijn ? wat fchort 'er noch, gemael ? Ghy weet het felfs wel en j'onkent het niet te wee- ten Hoe dat Eneas doch ten laetft een ingezeeten Des hemels werden moet, en dat 'er is verftaen By't noodlot dat hy nae de fterren toe fal gaen: Wat hebtghy nu weer voor; of wat is uw verlangen ? Wat hoop doet u hier in de koude wolcken hangen ? Is't wel behoorlijck dat een fterfelijcke hand Een van de Goden quets', en ghy aen Turnns (want Wat fou doch fonder u Juturn' uyt kunnen rechten !) Een ander fwaerd beftelt, en moedight weer tot vechten Die al verwonnen zijn ? houw eenmael op, en laet Door mijn gebeden u bewegen, en den haet, Die ghy verhoolendraeght,uwhert niet langer knaegen. Segt het aen my wanneer ghy reden hebt te klaegen, En doet uw ongenught my al te met eens door Uw foete mond verftaen. Men is nu recht te voor Gekoomen op het hooghft' en heeft in u verdraegen De Frygen op het land en in de zee te plaegen, Een groufaem oorlogs-vyer t'onlteken, en het hof En kgnincklijcke huys tc ftooreh, daer ghy ftof |
||||
|
Het twaelfde Boeck. 4.77
Van droefheyd gacft in plaets van't houvvelijck te bin-
den: Maer nu verbie ick u yet verder t'onderwinden. Aldus begon Jupijn, waer op l~y weer'mtit necr- Geflaegen ooghen fprack: O mijn Gemael en Heer s Om dat ick wilt hoe dat dees dingen by u lagen Endat my was bekent uw wil en wel-behaegen Verjiet ick Turnus en het aerdrijck tegens wil En danck ; oock foud ghy my alhier nu niet Co ftil Zien zitten in een wolck, alleenigh en verilaegen, Enal wat waerdighen onwaerdigh is vcrdraegen : Maer ick fouw voorin 't fpits van de flaghorden ftaen Met vyer gewaepent, en den afkomft van Dardaen Selfs tot een wreed gevecht beroepen en beftryden. Juturn5 heb ick geraen (dit wil ick wel belyden) Haer armen broedcr in lijn nood te helpen gaen , En voor zij n leven noch yet grootcrs te beftaen Heb ick oock toegeftemt: maer dat fy dat fouw recken Totfchichten of geweerof boogh of pyl te trecken Was myne meeningh niet, gelijck als ick u fweer By d'onverfoenbre Sty x, aen wien allecn die eer De Goden doen dat zy den eed, by die gefwooten, Te breecken zich ontfien : nu geef ick het verlooren , Ick fche y der uyt en haet en laet het v echten ftaen. Eendinghalleenmoetickubidden (datdochaen Gheen noodlot vaft en is) voor de Latynfche landen , Voor d'eer der Coningen, dat, alfmen nu door ban- den (Ick lie het aen) van een geluckigh houwelijck Sal treden in verbond en maecken vree in't Rijck En wetten geven en den volckeren voor fal fchry ven , Den ingebooren by zijn oude naem magh blyven: Dat ghy hem niet belatt' een Frygh te moeten zijn En heeten een Trojaen in plaets van een Latyn, En dat hy noch van fpraeck noch kleedinghen verandre. 't Zy Latium, laet het veel eeuwen nae den andre |
||||
|
47$ Het twaelfde Boeck*
Albaenfche Coningen, laet het Romcy nen zij n:
Gcdoogh maer dat de naem van Trqje ganfch verdwya
Gclijck het felver leyt in as en puyn begraeven ,
En dat men die niet meer hoor door de wereld draeven.
Waerop Jupyn haer half toe-lachende begint
Weer dus : O zufter en Saturnus twede kind,
Sijt gby met fulcken haet en gramfchap ingenoomen ?
Maer nu wel aen , en wilt uw driften wat betoomen:
Staeckt defe dulligheyd en laetdit woelen nae
Dat ghy vergeefs begoft: uyt goeder herten ftae
Ick uw begeeren toe en wil daer om niet kijven.
D'Aufoners fullen by haer fpraeck en zeden blijven:
Men fal haer noemen Co men.tegenwoordigh doet:
Alleen zal de Trojaen gemenght met heur luy bloed
Zich houden onder haer; den godf-dienft fal mer plegen
Nae het Trojaenfch gebruyck. Ick ben daer toe gene-
gen
En fal 2,' er voeren in, en maecken 't alte mael Tot een en't felve volck van eenerhande tael.
Men fal een naegeflacht uyt dees vermengingh krygett
Dat bo ven alles ingodvruchtigheyd fal ftygen,
En daer en fal geen volck ter wereld onder al
De volckren zijn dat u meer eers betoonen fal.
Dit bolde Juno wel, die't met geneygde hoofde
Heeft toegeftaen en zich hier over wel beloofde,
Dies zy veranderde van zinnen, wel te vreen
En vrolijck en verlaet de wolcken en gaet heen.
Als dit verricht was ley Jupyn in fijn gedachten
Wat anders over, dat hem voorts ftond te betrachten:
Hoehy Juturne belt mocht fenden daer van daen
En uyt het leger van haer broeder wegh doen gaen.
Daer fijn twee peften, die zy noemen Vloeck-goddin-
nen,
En met Megera, een der boofe duyvelinnen
Die in der helle zijn, gebooren t'eenderdraght.
Haer alter moedcr was de naare Middernacht.
|
||||
|
Het fwaelfde Boeck. 4,7^
Die defe dochtefs met ferpenten op dee hullen
Op eene wyze met veel kronckelen en krullen > En holle vlercken gaf, Dees paffen op, ontrent Den Throon van Jupiter, die h3er naed'aerde fendt Alshy den armen menich een fchrick op^tlijf wiljae* gen
En in fijn toorn met fterft' en fwaere fieckten plaegen, Of land' en fteden dreyght met wel-verdiende ftraf Van oorlogh. Defer een fendt hy van boven af En geeft haer laft zich aen Jutume te vertoogen En als een voorfpoock te verfchjjnen in haer oogen.' Op dit bevel vlieght zy nae d'aerde van om hoogh Niet anders als een pijl, die van een Partners boogh Beftreecken met vergift gaet fonder merckenfnuy ven Door lucht en wolcken en-voor by fyn fchaduw ftuy* ven.
Als zy de legers zagh ten weder zyde ftaen Nam zy ftrax 't vvefen van een kleyne vogel aen Die's nachts by onty zit en roept op ouwe fchuyren, Op graven van de doon of op vervalle muyren. In dees gedaente vliegt z'om Turnus, af en aen: Nu komt zy nae hem toe, nu wijckt z' er weer van daen, En flaetfomwijlen met haerwieckenin hetnadren Op fijn rondas: een fchrick gaet door fijn hert en adrenj Die hem de moed beneemt; fij n hayr ryft overend, Sijn ftem en gaet niet meer fo als zy was gewent, Maerblijft nu in de keel en onderwegen fmooren. So haeft Juturn van verditfnuyvenquam te hooren En van de vibeck-godin de wiecken wierd gewaer, Treckt zy't hayr uyt haer hooft en maeckt een groot misbaer
Met vuyften op haer borft met naegels op haer kaeo kcn.
O Turnus, fey fe, wat kan nu dyn fufter maecken ? Wat is hier overigh waer mee z 'u dienft kan doen ? Wat middel vind ick om u 'tleven te behoen? Kan
|
||||
|
4-8 o Het twaelfde Boeck.
Kan ick my tegen fo ecn grouwlijck monfter ftellen ?
Ick pack my flux van hier, wilt my nietlanger quellen Hcyllooze vogelen, jaeght my geen fchrick meer aen: Ick heb dat klappen van die vleuglen al verftaen, En ken dat veegh geluyt. Oock is my niet verhoolen Wat de grootmoedige Jupijn u heeft bevoolen: Wat trots bevel hy gaf. Is dit het loon dat hy MyvQor mijn maeghdom geeft ? en waer toe dient het my
't Geen hy my fchonck, dat ick in eeuwigheyd fouw le- ven?
Was 'tmy nietbeterdat ick fterflijck waer gebleven ? Waerom heeft hy my doch onflaegen van de dood ? Ick had ten minften nu in defen grooten nood rficn alle droefenis een eynde kunnen geven En met my broederby de bleecke fchimmen fweven En den rampfaeligiv>gefelfchap houdengaen. Ick ben onfterffelijci.t maer my fal nu voortaen, O broeder, fonder u een dingh vermaecken kunnen, Och, wat voor aerde .1 my defe bee vergunnen Dat ly voor my foo d i ep haer felven open doe Dat een godinne dael tot in den afgrond toe. Nae defe woorden doet fy om haer hooft en ermeri Een blaeuwe fluyer en met veel gefuchts en kermert Begeeft haer in de ftroom en duyckelt nae het diep. Maer Vorft Eneas drilt fijn groote fpies en riep
Met een verftoort gemoed : wat valt 'er nu te draelen ? Watdeynft ghy, Turnus ? hier en is geen prijs tehaelen Met lopen: neen. Men moet 'er vechten van naeby Met felle wapenen. Verandert u nu vry In allerley gedaent': Ick magh het wel gedoogen Dat ghy in't werck ftelt nae uw uyterfte vermoogen Wat moed en gaeuwigheyd u 't faemen kunnen raen. Wenfchtvry met vleugeJentevliegen hier van daen Tot aen de flerren toe, of in de diepe kuylen Der aerd' u felven op te fluyten en verfchuylen. Hy
|
||||
|
Het twaelfde Boeck. 4.8 £
Hyfchudde'thooft: Oghy hoogmoedige, 'tenzijn
Uw bitfe woorden niet die'kvreefe, macrjupijn (Mijn vyand) en dc Goon die 2,ijn 't die my doen fchroa- men.
Mcer zey hy niet, en heeft een groote fteen genoomen, Een oude fwaere fteen, die eertyds daer in't veld Tot een affcheydingh van de landen was geftelt. Twee mael fes mannen, fo als nu de menfchen vallen, En fchorten hem niet op haerfchoudren met hun alien. Hy vat s' en heft fijn arm om hoogh en metterhaeft Tocloopende werpt hy verbyftert en verbaeft Haer nae Eneas toe, maer fonder te bezeften Waer dat hy loopt of gaet of wat hy op kan heffen , Of hoe ver dat hy fo een vreefelijck gewicht Doen vliegen kan: fijn knien befwijckcn in't gewrichtj Het bloed ftremt in fijn lijf, als of het was bevrooren > En onderwegen had de fteen haer kracht verlooren So dat fiy niet fo ver kon koomen, als iy moft, Noch eyndigen haer vlucht gelijck zy die begoft. Soo men fomwylen in een diepen droom gelegen Des nachts tracht te vergecfs fijn beenen te bewegen En die te rccken om te loopen mctgeweld, Maer in het midden van den drift befwijckt in't veld Vcrmoeyt en ademloos, de ftem blyft onderwegen, De krachten van het lijf z,ijn niet gelijck feplegen : So is't met Turnus oock. Waerhy doordapperheyd Sich felvcn wendt ofkeertde Vloeck-goddinneleyt Hem alfins over dwers, en't wil hem nietgelucken Wat uytkomft'dathy foeckt, en boven dien vcrruckcli Hem veelgedachten hoe het hem hier fal vergaen. Hy fict de Rutulers, hy ziet de.ftad vaft aen En weet diet wat hy zal: verbaeltheyd doet hem drae- len.
Nu vreeft hy dat de fchichr hem haeft fal achterhaelen En ziet geen kans hoe dat hy defen dans onlpring' Of hoe hy met geweld op fijnen vyand dring". Hh Hy
|
||||
|
^.$2 Het twaelfde Boeck.
Hy fiet fijn waegen niet noch fufter die fe mende.
Terwijl hy fammclt en zich gints en herwaerts wende So driit Eneas de vervaerehjcke fpeer Die't noodlot tot zijn dood gefchickt had, en van veer .Afziende met het oogh waer kans was om te raecken Werpt haer met alle macht. Geen fteene kogels maecken So een gehuyl wanneer fy vliegen over't veld Daer meneenftad beltormten muyren nedervelt: Geen blixem maeckt fo een geklaeter door de daken. Gelijckeen fwaere buy, die ftruyckenftamdoetkrae- ken,
So fnort de fpies, die met de dood gelaeden was En door den rand van fijn wel feven-dick rondas Ea 't uyterft van't panlier fijn dye door midden fpoude. Degroote Turnus valt gequetft teracrd' en voude Sij n eene knie: een luy gelcerm ryft in de lucht Van fijne Rutulers, dat van het naar gezucht De bergen loey en en de boffchen antwoord geven, Als hy ootmoedigh en nu in gevaer van 't leven Sijn hand uyt ftack en z.ey al biddend', ick beken Dat ick'het heb verdient en u dit fchuldigh ben : Ick bid de dood nietaf: de kans} op my gekregen, Gebruvckt die vryelijck, ick heb 'er niet veel tegen : Maer fo de liefde van mijn vader Daunus wat Op u vermagh (ghy hebt oock fulcken een gehad) So bid ick u dat ghy hebt deernis met den armen Stock-ouden man en wilt u over hem ontfarmen En geeft my levendigh den mynen weer, oTdoodt So ghy my liever eerft van't leven fiet onbloot. Ick ben verwonnen en d'ltaliaenen zaghen My om genae met uyt-geftreckte handen vraegen, ■, De Bruvd is u : laet doch den haet niet verdqr gaen. Eneas fiende zijn venvonnen vyand aen Stond moedigh inJt gcweer, als die het had gewon- ne*h,
En hiel zijn rechtcrhand noch op. En nu begonnen "Hern
|
||||
|
Hettwaelfde Boeck. 4,83
Hem defe woorden te vermurwen meer en meer
En fetten hem, terwijl hy toefde, wat ter neer, Als Pallas draegh-band in fijnoogen is gekoomen En hy't bekent beflagh en doppen heeft vernoomen , Die Turnus van hem nam wanneer hy hem verfloegh, En federt als een buyt van zijnen vyand drocgh. Dit braghthem in de zin de fmert, die hy te vooren Daerom geleden had, en raefende van tooren Mey nt ghy my, fey hy, met een praetje ib t'ontgaen Die met de plunderingh der myne z.ij t gelaen ? 't Is Pallas, Pallas is *t > die u met defe wonde Opoffert; Pallas, dien ghy't leven niet en gonde. En die dcxjrdefe hand in uw mildaedigh bloed Nil wraeck komt neemen en u 't z.ijn betaelen doet. Zo fprack hy, en met een heeft hy hem onder 't fpreken Het lemmer in de borft vangramfchap ingefteken. Het lijf werd koudt, de geeft niet al te wel te vreen En diep verfuchtende vlucht nae de fchimmen heen. JLynde van
/ P.VlRGILIUS MAROOS M N E I S. |
|||||
|
Hh ? Druek-
|
|||||
|
J ',-•..:* Druek-fauten.
Pag. i;,reg. f .tier ten Ueflen. i7.;9.ick fal./.maer fal. zt.t7.Ky1en.
I.iuylen. 2i.52.hym. /.thym- 44 i:..gEWontie./.gewoone. 4j.3.vaer i.votr. 56.i8.veiruckenJ. vertuckcn. 614.alsl.il. 67.j.dyck./.eyck, 74.10 Crenf./.Creuf. 8i.6.om./.op. 81.16.waft./.wis. 8i.i7.fucklcns. •".fnckelens. 33.x1.wilt.men. f.wlft en. 8j4.ftincken. / fticken. 85.16.by ae/vande- pi.Jj.gooden./.goedcn. 95.lo.tnvuylcn./eenvuylen. 101. j. en bey. /. die bey. 114. z.autaer. t.aater. 1*4.it. Tnfcer. I. Teucer. jij.ij.hevel./.kegel. tat. jS.cn.'. in'c. 131.10.hen. / hem. ijj.i.in Grieckc. /.met Griecke. 144.1.ick./. die. ija.j.Makca. /.Malea. 160. 10. voorltelde./ worllelde. Kjj.ii.Arcaatije./.Acatnjc. 166 to tcgenmao ker./.tegen-macker. Kj9.I3.wal. /.val 170.II.wins, /.wiens. I78.3.hae- re./.iy haer. i8j.3i.fchoon dat. /fchoon van. 199.35 dee'r. /.deedcr. 204. 34,oever-kant./. oveikant. 137.14. kan. /.van. ttf.ty.noch aen. A ofaen. 54.4.11 ,Die Circe./ Pat Circe, 15 5.18 (tam. /.Item. 257.29.05171. /, Co- cyt. 159.19. voedcrcn. /.vorderen. i8o.a.vecl./. Wei. 313.8.en. /.ecn $J94docn. /.doencn. 317.iJ.gctuygt./.getuyfclit. 535.i6,fteden. Hid- den. 346.1?.den /.en. 3j J.iS.blijf /.«. 361.if.wcrden /.voerden. 391.13. hand./, had. j19.13.biet. / liet. 197 3. voor met wat landfers met wac knechten. /.wit voorlandflrts wat voor knecluen. 4io.27.meer. /.neer4.i2. lo, in traenen. /. en tracnen. 42o.24,naer. J.ncer. 430.18.hy mymet./.hy met. 432.8. Socrares./. Sotaclcs. Vtg.i i.ttlsin./als s'in. r. 23.ear. /. van. 433.24.. vernoomen. /. Turnus vernoomen. 44.2 .30. die niet. /. dee niet. 44). la. fos'haer /. die haer. 451.6. tc zien./. fouw zijn. 4.64.9. nae /. loopc nae. 565. 11 zenden. /. wenden. 4757. 't vcch-peik. /. '1 vtchi- peick. De vordere fauten in de difliniUen en letter-fettenbe-
gaen ofo'uer 'f hooft ge fun gelieue de goede en rverjlandi~ gelefer felfs te ■verbttenn. |
||||