|
WIS-KONSTIGE
M U S Y K A!
Vertoonendo
De oorfaecke van *t geluyt, de
redens der Zanghtoonen telkonftigh uytge-
- reeckent,ende het maken en ftellen dcr Speeltuygen. ^Als mede van der ouden Mujijck, en verfchey^
den gevoelens der filfder: Ziindealles feer gedienftigb
en vermakelickjvoor Mufikanten, Organiflen,
of andere Injimment-fpeelders.
|
||||||||
|
O R
|
||||||||
|
Liefhebber der MeuhemMifcbe Konft.
|
||||||||
|
T'A M S T E L D A M,
err it van GoedesbergeN,23ofTcftijecftocpn; op*t IDatrr/ ig,6r<S>riffcJ$c 23p6eL i8 $ 9. |
||||||||
|
HN^LEYDI^gE.
E uyterftebeginfelenvan alle natuer-
licke dingen Jpa te foecken, is nauwe nafpcuringh waerdigh: want wy fien dat veel kloccke vcrftanden met uyt- nemendevlijthier op gearbeyt hebben. Als in de Meetkonft fien wy de voorftellen van Eu- clides, welcke van llechte dingen Qae van ge- meene bekenteniflen } beginnen, en klimmen foo te met wat hooger op, ja komen eyndelick tot diepfinnige betoogingen: Het 47 Voorftel des eerften Boecks, wort den vondt Titagoras toegefchreven, waer over {als tot een zege-teec- keif) 100 Oflen aen de Goden ge-offert wierde. Archimedes tredende in een badtftoove %pl wa- ter, wert hier door gewaer dat de groothey t van alle lichamen door het uytvloeijen des waters konde gemeten worden: waer door hy met ver- heughen uyt de badftoove fprongh, roepende, Ick heb het ghevonden: Want hier door docht hem te konnen vinden, of de Koninghs Kroone van fijnen goude was, ofte hoc veel koper dat'er in gemenght was, en dat fonder de Kroone te breken, of eenigh hinder aen te doen. Alfoo datmen door oorfakelicke kennis der dinghen kan komen tot d'ontbindinge van diepfinnige Werckftucken: ende boven dit foo maeckt het een luft tot het werck, oro dat men fieteen feld- fame over een komingh , en hoe wonderlick alle dingen op haer getal, mate, en ghewichte geftelt zijn-s. a 2 Dit
|
||||
|
4. Inleydinge.
Dit felfde my dan oock als met een byfondere
luft aenporrende, bevondt de Tel-konft, ende Meet-konft feer wonderlick veer gewrocht te wefen : foo ben ick voort tot de Zangh-conft gekomen, om met kennis der oorfaken te fien wat de Wis-konft hier in te weegh konde bren- gen, dat was, hoe men door feecker verkortin- ge van een fnaer de Zanghkonftige geluyden onderfcheyden cofte : Hier van bevondt ick feer weynigh in't lichtgebrachtte wefen, ende noch veel min van de oorfae'cke des gheluyts -, evenwel hier in vindende wonderlijcke ver- borghen eygenfchappen in de natuur. Want aenliende net ghebouw des grooten werelds, ^ te weten , 't Aerdtrijck, de Lucht, het Firma- ment als oock de veranderingh en gefchickte beweginghe aller dingen , ghelijck daer is de Aerde, 't Water, de Lucht,de Hitte en Kou- de: jae de Son en Maen, de Planeten en vafte Sterren, welcke alle tot groot verwonderingh zijn ftreckende. Van gelijcken mogen wy ons verwonderen over het ghebouw des kleynen wereldts; als namentlick den menfch, daer in oock een wonderlicke t'famenvoegingh, ende bewegingh befpeurt wort, fooindeleden,inge- wandt, ende vijf finnen,daer van het ghehoor oock niet van de minfte of wonderlickfte te ' achten is. Waer van dat onfe voornemen nuis om te befchrijven de hercomfte van 'tgeluyt, dat is hoe die ghehoort, of tot des menfchen linnen in de herfenen zijn comende : als oock hoe de ftem-trappen , of* redens der Zangh- tooneir
|
||||
|
Inleydinge. 5-
toonen ghevonden worden 5 en dat door de
over een comende t'famen-klancken der ghe- luyden_5. Van weleke dinghen dat ick over langhen
tijdt > foo nu endedan, wat aengheteeckent hadde, 5t welck tot defe ftoffe te paffe quam: ende nu van nieuws overfiende om in ordrc by malkander te ftellen, en dat alle tot de uy- terfte beginfelen, haer oorfaecke met reden be- wijfende , als waerom de geluyden alfoo ghe- yallen: Wei wenfchende dat de Schrijvers de- fer Konft van het Componeeren of t'famen- voeghen der Singh-conft, in plaetfe van uy t- Iheemfche woorden te gebruycken , oock fey-r
den de oorfaecke van quaet of goedt: Ick ver- trouwe dat'er noch wel eenighe dingen voor quaedt of goedt fouden worden aengenomen, j die voor defen niet recht geoordeclt zijn, en- de door defe oorfaeckelijcke kennis foude mii- fchien noch ghevonden worden het welck de Mufijck-konft aenghenaemer en lieftelijcker I foude maecken_j. Ick ftelle dit dan tot een fpieghelingh voor , als noch weynich in de daedt ghe-oerrent zijnde , verhoope dat dit andere tot meerder verbeeteringhe dienen fal. Ende voornamelick te ghedencken aen den
Sehepper die het oore foo wonderlijck ghe-
I maeckt heeft, waer door dat men met de fin-
nen ghewaer wordt wat 'er van verre met
^ gheluydt ghedaen wordt: ende'of het voort
comt van een KJock , van een Beeft, ofte
a 3 . van
|
||||
|
6 Inleydinge.
van een menfch: als oock dat de ecne menfch
aen d'ander, met cen gcluyt makende fpraeck, kan bekendt maecken wat fijn begeercn is, en dat alle door de beweghende of ontroerende lucht: welcke door de gemeenheyt niet eens voor wonder gehouden wordt. Ende oock op het gefangh,als datmen foo gewoon is om vijf heele en twee halve toonen te finghen in een Otfaef, alfoo dat een half fimpel menfch (die maer eenigh ghefangh van naturen heeft} dit oock na komen fal: al is't datter veel fcherp- finnige menfchen zijn die dit niet eens en we- ten, ende konnen noch al meefterlijck fingen. Om defe wonderlijcke dingen dan wel ende met ordre te befchrijven, foo hebbe ick die geftelt in defe vier deeleh. Als volght. |
|||||||
|
Kori
|
|||||||
|
K^ort cBegrijp de/es TZoeck^*
HetEerfteDeel: Vandeoorfa- kc en onderfcheydinged.es geluyts :begre-
penindefe XIII Leden_». I. Hoe *i oor van binnen geftelt is.
II. Hoe de ffamenjlootende lichamen geluyt
voort brengen.
III. Hoe dot den Echo of weerklanck voort
komt.
IV. Hoe de Jlrjjckende lutht gheluyt voort
brenght,
V. ■ Hoe de onbeweeghlijcke gheluyden voort
komen. »
VI. Hoe de beweeghltjcke gheluyden voort
komen.
VII. Hoe de gheluyden onderfcheyden worden
door defnelheyt der bevingen.
VIII. Van waer de hooge of lage geluyden haer
afkomH nemen.
IX. Van waer de Confonanten of ffamen-
klancken haer afkomH nemen.
X. Hoe dat twee ghelijck4uydende klocken of
fnaren de een van dxander geluyt ont-
fanght. XL 'tBewys van de bewegingen der Confo-
nanten tegenmalkander. XII. Hoe dat men defnelheydt der bewegingen ,
onderfoecken magh. a * XIII Waer-
|
||||
|
8 Kort inhoudt.
XIII. Waerom dot de beweginge even fhel aen-
houdt. |
||||||
|
Het 7~weede T>eel defes Hoeck^.
Vande redensderZangtoonen, in ware getallenuytgereeckent: Begrepen
in defe tien Voorftellen_>. I. Om d alder-volmaeckfte ffamenklanck in
twee geluyden te vinden.
II. Om de naetf-volgende ffamen-klanck,
dat is de vijfde Zanghtoon te vin-
den. III. * Om de ffamen-klanck van een vierde
Zanghtoon te vinden , ende. drie ver-
volgen. IV. Om de mee-klancken van een grootc der-
de en kleyne fefte Zanghtoon te vin-
den, ende twee vervolgen. V. Om de mee-klancken van een kleyne der-
de en groote fefte Zanghtoon te vin-
den, ende twee vervolgen. VI. T)at'ergheen andere noch meer Confb-
nanten dan defe /even konnen gevon-
den warden. VII. Om door defe feveti tfamen-klancken de
redens der Zanghtoonen telkonftigh te
verdeelen, ende fes vervolgen. .. - - ■ , VIII Om
|
||||||
|
Kort jnhoudt. p
VIII. Om de redens 'verfchil van een minder m
meerder Zanghtoon te vinden.
IX. Hoe men de halve Zanghtoonen op bet
bequaemfte tnjfchen de heele fiellen
fat X- Van het fteUen der Zangh-fyllaben Ur. Re. Mi. Sec. in de Zanghkonft. |
||||||||
|
Het Tterde Deeldefes "Boed^s.
Van het maecken en ftellen der Speeltuygen: Begrepen in defe drie
Hooft-ftucken_j. /. Om 'tgeluyt te fiellen op de klaisoiersvan
een Orgel, of Klavicymbal.
II. Om de banden op een Citharte Jlellen.
III. Om een Hackebort te maecken en te
fiellen.
|
||||||||
|
Het Vierde T) eel defes cBoec/{s.
Een Aenhangh 3 inhoudende, van der ouden Mufijck, en verfcheyden
gevoelens der felfder : Begrepen in
defe tien Leden_>.
I. By wien de Zanghkonfiighe Speeltuyghen
gevonden zijn.
II. Van de Chromatique Mufijck.
a j III Van
|
||||||||
|
io Kort inhoudt.
III. Vande Enharmonique Mujijck.
IV. By wien de redens der Sanghtoonen en
Confonanten gevonden zijn.
V. 1>e redens der Sanghtoonen by Adriaen
Metius geftelt.
VI. Waer dat onfe fpeeltuygen nae ghemaeckt
wor. den.
VII. *De redens der Sanghtoonen, na 'tgevoe-
len van Symon Stevin.
VIII. Aenmerckinghe op de Sanghtoonen van
Symon Stevin.
IX. Manier om de Sanghtoonen tuyghwercke-
lick te verdeelen.
X. En oock in get alien bereeckent.
|
||||
|
Eerile
|
||||
|
II
Eerfte Deel dcfes Boecks.
Van de oorfake en onderfcheydinge des geluyts.
|
||||||
|
Hoe 't oor van binnen geftelt is.
%ei toe bient ocngbcmcrcftt/ al$ bat
be binnenfie bolligfjept ban t oo? / be- becbi luo^Dt met een leer bun tecr bel* lenen/ betrndchben oo?-trommcl 0hc- nocint mo?bt t en baet binnen ecu beentjen / of hloppcrhm / fleuncnbc tegfjen bit tcerebcHehen / olfoo bat manncer be lurfit bebenbe of b?euncnbe gemacebt toojbt/ foo roo?t oocfe bit bcliehen bemeegt)t/enbe bet bloppcrhcn flacnbe gemarrmv cube flaet tegen be gcboo?$enutocn/ melrfte ban boo?t gact tot be barfencn / cnbe alfoo aen De fin* nen bebent gemaetht mo?bt. JlRaec Ijoe bat fttt gbe- lupt ban be bebjegiuge beg lucljf? boo?t homt/ en befe betoegingen oork ben ocmonimcl bemeegbt; foo flaet te Ictten bat allc glielunbcn boo?t hotnen boo? t famen (lootenban tmcelicf)amcn / of firgeben bca Uicbt£ tt- geneeniichaem.. I I.
Hoe de t'famenftootende lichamen geluy t
voort brengen_». H#e bat be Iucbtboo? t famen flooten bemeegbt
mo?bt/ bat ban na gefpeurt mo?bcn in t mater/ oni bat bet mater met be lucht groorc gbeween* febap beeft/ uptgefepbt bat Die maer in biebbept ber* fcfjeelenbe $tjn: matit foo men necmt een florft / flrijc* fcenbe faebje^ef boo? fyet mater / foo en too?Dt Oct mater niet bemeegbt / maer flootenbe tegen be hant of answer litDacm/ ban fiet men betoeginge/ tuelcbe bemegingfK |
||||||
|
is Oorfake van'tgduyt.
frjn aenbang necmt bp be tfamenflootinge / ban toaet
fjinacr uptb?ept / alfoo batbcnabpgelegenplactfen lie betoeginge ccrberhrijgen/ Dan Die beer baet af fgn / tot bat orfc bctoeguigc epnbc Inch gcfjrd tot nict loopt. 3£an gclnchen too?t be nicht bctocccljt: toant pcniant flaenbe op ecu pad/ foo fartgemptalbacrfnitaen- liangli iiemen / ban toacr fp liacr oorh ban gclijcftcn tiptbjept / alfoo bat be na bp gelcgen plaetfen ftct ge* lupt cer berhrngen / ban bie beet baeraf3i)n/tot bat fjet gelnpt epnbeYncn ge&eel tot met loopt. I^iec onber fcejjoojt oocft bet gclupt 'ttodch boo?t nomt boo? bet tTamenltrrjcKcn ban tbjee Itcbacnien: 3©anttoannecr Sic geficd glat en effen frjn / foo en maecht Bet gecn gcuipt / maer on-effen fijnbc foo inaccnt (jet gelupt / en bat boo? 't facmenflootcn ban fiaer on-ebenbept/ ab toacrbe lucfttooefcban betoeegfjt toojt. I I I.
Hoedacden Echo of Wcerklanck
» voort komt. H<£t toater ban betocegt fiinbe a!£ boben gefept
i0 j enbe toannecr t honit te fluptcn tegeins ecu toal/ fo fait fnn betoeghtgft berfteffen / en toccr te rugb loopen/ boojnaineltjch toannecr t in een bocfit ofinham bcfettoo?t. ©ititf ooch b'oo?facch toannecr *t gelnpt ftomt te fluptcn tcgens* fioocbten / en boo?na* mdncb tegern* ftolcn offpdoncHcn / bat bet een Echo tif toeerWancft geeft: <©dncb bit alfoo boo? toaerne minge bebonbentoo?t. I I I I.
Hoe de ftrijekende lucht geluyt
voort brenght. H<Be batbcfJrijeuenbc lucfjt gelnpt boo?t6?e5igt
tegeng een heftacm/ of batgenjcKi£/ bet lie* ftaetn tcgeng be iucfit: ©it fietmcnoodunct fnel
|
||||
|
Oorfake van 't geluyc. 13
fnelltrikften boo? t mater / enbe toojt oocft gef)oo?t
met fuel cmflmgljeren ban een bun ftoutjc boo? be lucftt; jlrlace met mecrber ucfjcnoigijqu batmen be Mint boo? ecu cngftte blaejt / gehjek boo? een flupt ge- bacn too?t / toant be mint bocft niet anberg i$ ban ceil berboering of betocginge be£ Uicfttg. *©ocf) be nature bet Incut han na gc&f urt fcDo?bcn/ a\& manneec t tea* tcr gegatcn too?t boo? eeneffen rupmc gootofpijp/ tjet foil er boo? loopen fonber eenigfte on-cbenljcpt: Sfoan boo? een on-cben enghte b?ingcnbe / 't fal Ijem uo?teIenbe berbeelcn/ in ronbe &oHctjc£ of b?oppcIcn/ gehjeh t fiem oocn berbedt alft op b?oocft flof gegotcn roo?c, Sdlfoo ootk toannecr be mint boo? een rffen rupmte geblaefentoo?t / foo en geeftbie gecn gclupt / maerboo? een cngte blaefenbe / enbe eenige on-eben* fiept in be tomb, mefenbe / foo fal fiem be luc&t oocfe alfoo uerbcelen/ inronbeboiletje£al£b?oppe}enmn* ter / toacr boo? bat be Iticgt betoeegft t too?t / en befe be* tocgingJ) boo?tgaenbe tot ben oo?trommcl / foo roo?t l)tt ban acn be ftnnen ucftcnt gemaecht: 3JUfoo%bat bet gelunt boo? be betocginge bcr lucftt boo?t uomt / enbe i.a on&ctoeegbujca of Demrcgblijcft. V.
Hoe de onbeweechlijcke gelnydcn
voort komen, D<8 onbetoeegftnjeue gfielupbcn uamen boxi?t /
boo?'tfamen(tooten ban ttoee onbetocccftujc* he licftamen: 3Cl£ ftet flaen tegftencen mucr/ ttecn / pael/ ofanbere onbetoeecftujeue bingen. ipicc onber 10 dock t gelimt ban rocr£ of gefchut / finibe tfrijehingen bejf Iucfjns / toelcne unfit uptbartf / fon* bcr aenftoubenb of hlincnenb gfocUipr tegeben. 3Dan gehjclten oocn ftet gelupt fcoJ bonberg / tjer toeitu gbc-- noemt too?bt be flemmc beg Sfilbcrhoagftflccn/ tube fcupten ong toebocn boo?t homt / taimg oo?facche fc&imc
|
||||
|
•i4 Oof fake van *t geluyt.
fct)rjnt boo?r te nomen Doo? ongrjdrjefte flcijbiorje bee*
mengingrj/ al£banr)cercen UouDducJjt: JlBaccalfo gefept 10/ bat het gemptboo?t homtDoo? betoegingrj of ontcoecingr) Dec luclit / foo fcfjijnt fjiec upt boo?t ge= ftomen tetorfen (aX ftoctud ban bde udatcjijelijcH) bat men Defe ougcUjdte fh'ijDigrjept Dec lucrjr toilDe re ftul* penomen met ftcrnipben Dec hloclien: JDanteengcof gdtipt ban ecu ftoace Hloclwrnienggeluptoe litcrjt foo fcec ontflclDt / Dat een bpflnenbc muec bjeunt / en be bpbjcfenbe menfrrjen jfjactoojenruprcn/jarjet in* getoanbrfcmjnt te onrcocren boo? Defc fleccne ohtcoe* cingc Dec lucrjt: bjdche IntFjtjj roetingen befe (IcijDig* fjepr foube te (amen cocren / gftctijeft tjeet en ftout toa* tec / of mitre en f matte bcrUjc r'famengecoectenge- tempctt mo?t. Jftacc of bit om Defe ccDen3ijn begin genomen rjcefr/ of boo? onDecmnDinge/ ofDoo? anDcce b?ccmbe mepninge / Dar i$ mp tot nocr) toe onBchent: en ich boegrjc fticc ooth Dp / De lertercn Die eecti)tjaf op onfe |j5ieDo?pec Moth gfjegoren maren/ albug fup* DenDe: SALVATOR ismijnnaem,
Mijn gcluyt is voor Godt bequaem^ Den levenden roep ick, Den dooden overlay ick, Hagel en Donder verftoor ick, Jan Tolkujs van Utrecht me fecit. 1 S4<S-
|
|||||
|
Hoe de beweeghlijcke geluydcn
voort komen.
K#menbc boon totDcbemecs&Jtjcfte gewpben/
todrfte Mufykale of Eangrjhonfligc getopbeti genoemt mo?be n / enbe nomen boo?t: ^Ten ecr- flen / D002 bet (amen ftooten ban een onliftorrcrjfrirfc lic^
|
|||||
|
Oorfake van ' t geluyt. i J
licfiacm/ tegeneen b«toeegftnjcR t 3M0 ftct fiaen te*
gen een RlocR/ fnoer / of anbere betoeegfilrkRe Dingen/ lucichc Doo? taenflootcn ccnbctocgmDeucbingetonn Ijaergebcn. €en ttoeet>en/boo?tTamenf!ootingebcc licfiamen/ ate toanneec tie tmnot Doo? ecu hiabicr op een fcftalmap geblafen too?t / of boo? be to?ot ban een Wafe gcpnrjl too?t. £cn berben/foo maechen ooenbe flrijcRingen bej* iuefitg een betoegenb' gclupt / ober* mines be betoeegftlrjcRbeptbeief IucftV: Site o?geI-pij* pen/ fmpten/ fiet fluptenmetbemont/ enfooboo?t. Bier en boben $nnbcr uocb berfeftepben gelupben / bie nautoclncli£ te onberfefiepben $nn / offe boo? t'fa* mentlootinge/ of boo? ftrrjehingen/ ofte boo? olle bfp- 6f / boo?t Homcn: £>aer ban bat ich ben blijtigen <€>n- berfoccher boo?t fact oo?bceIen. VII.
Hoc de geluyden onderfcheyden worden
doorde fnelheyt der bevingen. D€ boo?naemf!e oo?faccRen ban t gchipt alDurf
gfteflelbt jnnbe / top Romen boo?t totbeonber* fcfiepbingebetfeIfber/toekReboo?tRomcnban be fnelficpt bet bebinge of betoeginge: ^ocfi ffaet te iettcn bat be betoeginge ban een JitocR / fnaer/ of t'fa* menfiootingc ban een Mabier / foo tag en fnel gebalt/ batmen gftten onberfeftepbt ombieteteHenmcrcRcn magft/ olfoo bat fiet aen nia!UanDrr ball fcftpnt: glK- Ineftenbe een to!/ baer een roobe fcft?cefopen neet gc- troc&en ijef/ enbe toanneer bie met bfftoeep geb?cben too?bt/ foo fcfinnt bic fieel root/ olfoo batmen oocr geen onberfeftept om ttie te tellcn mcrcRcnmagfi. tyoc bat nu befe betoegino fie iancRfaemec gebalt/boe bat tjet gelnpt grober/ ftooetber/ ofte leeget i$ > cube in t tegenbeel be fnelfie betoeginge / be fgnffe / of fioogfi* fit WancR gfteeft: maer eben fnel gftcbaftenbe/ foo fmelten befc gftelupben te famen / alfoo bat bet mace ren gfielupt fcfinnt te 3ijn/toant be Incfit met eben- raffe
|
||||
|
i'6 Oorfake van 'tgeluyt.
rafTe flagen uetoeegbt too?bt/ cnbebaerom 't gelupt
fUflll)OO0i).
V I I 1
Van waer de hooghe of laege geluyden
haer afkomfl: neinen. D«g fjoogc oflaegcgeuipbcnbanboojtRomenbe
ban fnri of toncftfaemer&etoegingen/footfaet boojt te Icttenbat toannccr cen fnacr flapgfjc* fpannen i£ / of ecu langc fpatie l)ctft I foo flingert ftp boo? be octocgingft meet uprjrjnplaetfc/toacrboo? bat be flacghen lancftfaemcr geballen/ enbe bacrom ooelt grobcr gftclupt maecftcn/ alginttegbenbeel/ tDannccc Hie fiijf gftefpanncn te/ ofeen ho?tcfpatie ftccft: 3i>an gelijrftcn oock foo maccftt een grobe fnaer grobcr gelupt / om bat be bctocgingft fo fuel uiet bal* Icn niflff) / ban cen fijnbcr fnaer. €nbe ecu ftlorft bun* ber geflcpcn fijnbc / mace hr grobcr gelupt / om bat be fcebingc fanenfaemer gcballcn macft/ bancenbiche: cube om be fclfbe reben/ foo maechtcenbicpchlocft grobcr gelupt/ban cen onbiepc. €eno?gcIpijptoo?t langer en topber gemaccht/ om grobcr gelupt tegc- ben/ toant be bunt al£banrupmerpaffccrcnniarfi: aliBf.ooch cen '£ menfeften ftcele too?t topber gefet / en biepct in gficlactcn/ om grof gelupt temaecuen:cn om be felf be reben / foo too?ben be gaetcn op een flupt geftopt / om grobcr gelupt te maecftcn / toant be gac* ten geftopt fijnbc / foo gcballcn be boo?gefcpbc Iucftt£ fcolletjeglancHtocrpiger/en grobcr: jjBacr toannccr toat flijber gebfacfen too?t/ foo toerbenfe nuts' boo? gcblacfen / cnbe too?t alfoo beftclft bcrftooght/ ge* lijcft bit boo? erbaringi) alfoo bebonben toojt. |
|||||
|
Van
|
|||||
|
Oorfake van * t geluy t. 17
I X.
Vanwaer de Confonantenofmee-klano
ken hacr af komft nemen. H%et boo? i£ gefept bat toanneec ttoee ulocftcii
of fhartn / tfaenbe op gelrjrne ficlacginficu / bat ftaer gftelitpt ate ban t'fanienfmeft/alfoo bat fiet mace ecu gftelupt fcfinnt te tucfen: ©it en is* met alleen op gelncRe betoegingen / maet oocft mamiccc been tfcocemocl tegen b anber em& betucecbt / oftc bat been 3t)nbebingbe tmeemael i& tegen b anber b}it* mael/of 3 tegen 4/ 4 tegen j/ enbe 5 HQcn 6. x&t* fe fttancfteii ftebben ecn foete bcrcrnigingl) met mal* ftanber / om bat tt ccnige flagen gcltjcU ballen / ftotft b'eerfle # b'alberbohnaecnfle / om bat bier be mrefrc flagfitn obcr cen bonten / en bat toertoofgens* in min&ec bolmaecbtfiept / alfoo bat be gclupoen Die ftaet betue* gingfi tjef ate a tegen 3/ of 3 tegen 4/ meerber bef* inaccntfjept fiebben/ ban bit ftaec betoegiagfiiiaf al& 4 tegen 7/ ofte 7 tegen 6. <©mbitte onbcrfoerlicn / fofpantttocecben laugc fnorcn /cnbetoannccrbcene jjalf opgebo?t te/ foo falbeopgcRojretbjccmacl bz* toegen/ tegen be fteelc ecite: JiBacr fcnbcrbcopgc* fco?t$tmbc / foo betoeegbt be ftcdefnacr tegen faege* fiotte ate ttoee tegen D?ie / en foo boo?t: &dgch in ftct bolgenbe bed bjeber ban geftanbelt too?t. X.
Hoc dat twee gelijck-luydende Klocken of
Snareo, de een van d'ander 't geluy t ontfanghr, TWtt gelijcK-uipbcnbenlofhen/ oft ttoee fnaren
eben ftoogf) gefpannen fijnbc/ foo toasmccrbc ecn geflagen of betoeegbt too?t/ foo betoeegbt ooclt ben anber/ enbco&«ftg^cIupt: 3&ant alfoo be 6 lucljt
|
||||
|
18 Oorfatc« van' t geluyt.
luc^t 0cfIagenofbetoeetfittoo?t/ cn bat met be felfbe
Detoe0inge bie b'anDcr hIocr of fnoer tocrmocfo / foo moct Die oac&betocectjt too^oen / om batfe op be felfbe fcctocgingh <'acn. ©itbebnumen oocfe alfootcgbe* fducbcn/nictaJIecn in cfernliaogc/tetoctcuDicccn gc lijchc fcctoeging hebbcit mace c ocr bte/bic in &c betoe* ping dc ^elft berfebecten / oft ooch ttoee mac! be ftelft / cube oocit ate bcbetoegjingiggehjcK 2 tegen 3,7 of $ tegen 4: en bat met tiet IcggenbanccnpUipmopbe erne fnacr/ cnbe bcanber gejiagen jijnbe /•foofirtmcn eenige bebingb/ borb fcertocpnicb/ombatbittctoccl ban be gdijcacbctuegingft af toijeht. X I.
'tBewijs van de bewegingen. der Confomanten
of mee-klanckcn tegen malkanderen.
OTB mtoocfc teDcbJiifen batbefebebingen alfo
jcballcn / re toe i en/ toannccr itoee gdiKbe fua* rcn be ftclft berfrftceleninoc lengijtc/batate Dan ootn fiacc betoegmge be fjclfr bcrfcijeelt: $}kt toe |
||||||||
|
;F —..
D E. B
|
||||||||
|
A c
|
||||||||
|
fact $ii!i AB be lange fnacr/ en CE be balfgenome
fnacr: 3ficngeficn bat be fnacr C E boo2 De aenraccben* Dt beUJegingbuptrcckt en alfoouptfiinplactfeflin* 0rrt/ tot in G, aJfoo.flingcrt be fnacr AB (boo? be oenrarchenbe bctocgiugftj ooch up? $ijn plactfey macr nifoo Be fnacr AB ttoee mael foo Jangbi£a7^ C E, foo fjeeft Die Dan ttoccrnaci foo beel fpatic am upt frin plactfe te rechen/ bacrom fTingttt bie upt ftjnpKaetfe1 t) tot F, ttoecrnacl foo beer ai0 dg, fbo fteeftban fee fitaer a b f ttoecrnacl foo beehijbtg ban boen om Ijemen toccrteflingd-cn/ banbefuaer CGE. (jgnbe geUjeft
|
||||||||
|
i
Oorfake van'tgeluyc, ip
„ ge Iftcft bit nit beteefcn fgf met be fnaren bie be belft bet-
febeefen/ alfoo te ouctt te betorjfen met be fnaren bie jjaer lengjjten jijn ate ttoee tegen b?ie/ ofte 3 tegen 4/ enfooboo?t» 3©antinbien belengbteban AB tegen C E gefMt
toag ate b?ie tegen ttoee/ en beuntrecfeingb DF re* gen D G fp ban oocft ate tyie tegen ttoee / ban gelpc- hen oodt be betoegingb / bat in be ttjbt bat c E kh neeni 1000 bctoegingenboet in ttoee min. tijtjsf / bacc toe beeft ban ab b?ic min.tijtg toe ban boen. %th fette ban na ben regel/ a)bu£/ in ttoee minutent0t£ betoergfjt CE 1000 / fioebrelfal CE betoegen in b?ic nunuten tijbtjf / ftomt 1 s°° I enbe a b boct in be fdf* bctijote 1000 betoegingen/battebebetoegingf) ab trgen C E ate ttoee tegen tyie. X I I.
Hoe datmen de fnelheyt der bewegingen
onderfoecken mach. D%t foubemen ooch ftonnen onbejfoecften met een
uurtoercftg-rat/ toieite uptecfte rant met gelrjc- Re tatuen omfet te: ^iec opgeftelt ttoee ronfete met eben beel flaben/ en acn be fptlfen ban befe ronfete gemaecht Mappers* / tit op een ftout flaen gelijclt be fc!apmolen£ :toanneer ban bit ratggcb?aepttoo?be/ foo foube be fnelfjeptbefcrftiapperingb ecu Muficael gelupt boojtbjengen: enbe ooch ate aen b'cene fpil ge* maerht too^be een Mapper / en aen b'anber ttoee / ban foube bit gelupt be fielftberfcfieelen: <Snbe aen b'eene fpil ttoee en b'anber b?k/ ban fal be betoegingb $ijn ate ttoee tegften trjie/ en foo boo?t. jKen foube ban boo?ber (met befe omb?aepingfiJ reecfeeningc honneu maecfien/ fjoe beel bateengbefrclbefnaerofgficlupt • foube betoegen op alleboo?gcgetoen trjbt* <®m bit fclfbe oocK tonberfoechen op een anber
manicr: ^ier ban fcbjljft F. MariniMarfenni in f^Ct
b 2 ttoeebe
|
||||
|
20 Oorfakc van 't geluyt.
ttUtC&e 250CCft ftjllbcr Harmonicorum , tUg bat ftp
boo? neerfligr) bjaernemcn bebonben betft met ecu
buubdocnb?aetban bennip/ lauch 7: bacm ofte 4; boct / cuoc am t ten cpnbc tbJce pout gctoicrjt gefjam gen/ ofrcbargdiicntg/ bctecnepnbcbattcn'tanbrc tjiiiDc oucr ecu glabbeftftnbe/ ttoccpontaen rj hon gen: ate ban flingert be fnarr 100 mad fteen en incec in 100 fecunben rijtir^ / cube 87 pontacn gdjangen/ ban flingert befdfDcfhacc 200 mac!/ cn&c 35 pont acn genangen/ *an fltnjjcrr be fclbe fnaer 400 macl in be fc!foc ioj fettmben mt$. ©orb mat gctalnp boo^t op cen crcltdbe fnact of gdupt gcbonben Ijeeft / bat en i<? mp tor nocn toe nic; beacut gcmacrKt. ©it felfbc neb icti onberfodn met cen <tfitnar-fhaer/
ban entrenr ttojee bor lanch/ en bacr eugebangen anbcrftalfpont/ ateoochfe*?rnccnbirrbepant/ cnbe fccbonb ten effen ober cenhominge / ate/ met bet bee* grootenbe gfiebJirtjt/ en be balue opIUKtii 0e ban lc fnaer. ©orb boo? nabcroiibccbiribmgb alfobefnair toarcrpag lacr)/ en't gebriebt loot-rccin nect tjingjj / fa toatf be fnaer totncHd-rectjr geboogen ober een pfcr* b?acr / '1 toclch mp ttobfden becb. ©act na bet) ich be fnaer fclpipue' laten uecr ftangfyen / alfoo bat tie mace 10 of iy gr. ban be tootltjn aftucedt/ cube bebonb
11 ponttegben 6 pont (bat is cen tegen bier,) betge*
mpt cffenbctjelfrberfchcclcn/cfbc ijalbc opho?tingc ban be fnaer/ ate boben: 4!Racr 't gctoicbt be ftelft ber* f uiarcnbc / faa gbebalt be brmcgingb op na ate ban 5 tegen 7/ toantgehjdt j tot 7 alfoo 7 tot 971 oftt bergaert Reden 4 tot Reden ; ftomt Reden |? bp 113
ate cen tegen ttoee: €nbefcomtaIbitemctccnbalfrb
gbelupt niffctjcn he Quart en Quint, baccbantngct tbjcebe bed 6?eeber gefept fal too?bem |
|||||
|
XIII. Wacr-
|
|||||
|
Oorlafce van 'tgeluyt. 21
XIII.
Waerom dat de bcweginge even
fuel aenhoudt. T€n leflen mocftt ooch gefept bJo:Dcn / bjacrom
bat een fnaec / cerfi betoeegftt ^tjtiDe / ecu fcIfDe gelupt brljano (ooiangl) al£ men t gelupt boo ren magi), $ier op feg ich/ Dat ftp in t ecrfte lbcl meet upt fnn plaetfcfliugftert/ marr De bcbjegingfte blnft cben fnel. ©it fclfbehanonbetfocljt too?Denmer tbjce ctoen Innge bangcnbe lootlnucn al i|t mat D'ccn men: toecrb gegeben too?b ban D anDer/ foo i£ ooch fnn flin* jjcr toel beerDcc / maer 't g&etal IjacrOer bebjegingh fclyft eben/ al ifl Dat bcgctDicbtenongenjcfe 51511 /ja al ift bat b'eene !iin loot aen bangt en b'anDet ten (Iticft tfout/ haer bctojcgingb fal cben fnn/ Docb nioct tod Sficlet toozben bat ban ftoaerbepttf miDDel -punreit cben Jang fnn bangeiiDc. ©u been en meet f toicren is? lip ccnigeafgemetcn/bat een getoicbt bangenoe am ten D?net ban D?ie boercnlanch/ ban fouDe fnn f mice juptf een feennbe tnts* nfmeten. 3Ccngacnbe be opfcojiinglje befee lootlrjncn / befe
liomt ober een met Dcboo^gaenbefrcehingbDcrfna* re n / bat is? toannccr een fnaer biermacl (Inbci- gctioc* Sen too?t / foo betneegbt Die ttoeemacl tegen cm0/ a\g fcoben gebsnDen isr. cgnbe Dcfe bangcnbe (ootlijn / al£ fine for rcnbiet'De Deri toe opgeho^t 10/ foo bctoeegfjt Die ooch ttoccmael tegben eensf: J^etbolcljt ooch Dat toanneer be ftflft opgljcho?t i£ / foobctoeegntDiea!£ 7 tegben ? na gbenocgr)/ tjettoelrh ich (df neecfle* Irjcb onberfoeht bebbe. #och nioct bier mede ober ecu feomen / een haiigficnbe (loch / en ren lootlijn/eben langb $tjnbe/ te toeren/ bat be frocb febenmael Be* inegften fal tegb?n be lootltjn bnfmael / om oojfabe eat een fiocft f#tt f&aetftcpfg miDOdputu in t mi&= urn b*. 6 2 <£ttDe
|
||||
|
21 Oorfake van't geluyt.
<£nbeboo2t/ toannet tluc e fjangenbe looMmwi / be
cene een becbc Dec! opgebo?t / foo fa! be noite tegen be beeleftoicrcn/alg .iocoo tegen 7937 / battebebcele lengbte/ tegeng be teeriincR mo?teI upt be ftalbe lengb* te / fijnbc ooca nac genoecfi ate bijf tegen bier, cJiBacr rtoee oerbe beclen opgeno2t 3tjnbe/ foo moet befe reben bubbelt genomen bJ02ben/ en be genome fal ftoieten tegben be fjcclc ol^gf 10000 tegben 6300/ tiat ig toat ineer ate bjie tegen tbaee. i^ier mebe fal ooeh obec eenfcomcn tftoictcn ban een bJienant uojtmet bet fefterp om leecft/ om bat bet ftoaerbeptg mibbelpmit (in't plat ban cen bjieboccb) bet fefterp epnbettoce # tegen tanber een* SHU&ug nan met befe gelijcReftoieren genoegbber*
ffaen too?ben / bat een fnaer ft)n felfbe gelunt beftoub foo langb ale.' men bie fioojen macft: %l i(l batmen boo? neerfligb opmerrften bebonben be eft / bat befe f Uriercn beg tointerg (be fonne ftjnbe in't noefle punt) meer in eenuurtnt0u)nbanfomer£/ enbeftoocft op* geftaelt / meet mt$ ban boen nebben / ban een minbee f bJier: <H5eJijcK be getaHcn bier ban uptgebjucnt flacn in be Eclipfes Praefatio ban Gotefridi Wendelini: boeb
alfoo bit tot orfc faecne met mercHeIijcRgbeb2agben
fean/ombelieffelptue Melodie bertfamen-RlineBen* be fnaren te bcrftinberen / foo gaen icn boo?t/ om te onberfoeenen nor batmen be tmjbte bee ftem-trappen/ ofrcbentf bcr fangfttoonen banbinben / cnbe bat D002 befe tfamen-Runcncnbe Confonanten, tfi$ in bitbol- genbe bee! blrjCRen fal |
|||||
|
II, Deel
|
|||||
|
II. DeeldefcsBoecks.
. f\,. ...
Van de redens der Zangh-tooncn, in
':.• <w are get alien ujtgereeckent.
|
||||||||||
|
EERSTE VOORSTEL.
Om d'alder-volmaeckfte Confanant ofMee-
klanck in twee geluyden te vinden. |
||||||||||
|
%et ttofe eben fnng^c fnaren gefpan*
nen toojben op een uo$> of fpeelmpgfj/ 3 / 4 of j boeren Iangf| / a\0 inbefeffs guer G Q, eben Ijoogfj opgtjetrocRen jrjnbe: en Helot ecu ftapcfiien oi*bcr De eene (nan / fjet todcft men ban t een epnbe na net anbet berfefjupben nan / en bat fonber be fnaer op te fcfiooren / om baer boo? niet te berjtijbcn: 3G(jj Dan flrijchcnbc obcr Oejrbe fnaren / cnbe tict fia* pelften fjecn en tocer berfrtjupbenbe/ foo binbtmen be alber bolmaecttjlc mcefefanch/ al^bc fjalbe fnaerop* gfjenojt ig l bat \$ afe be flapcl fiaet in t mibben ban G Qjn F. 3£e oojfaecn Defer bolmaeentfjf pt i£ / em bat be gfjenojte fnaet ttoee mael betoeegjjt trgften be fjcele een£/gfjehjch pier boo? fietucfen \$: enbe bojbt een O&ave genoenu/ of acfttftc toon / om bat ct feben Sgangfjtoonen tuflTcfjen bepbm begrepen 51111/ gfjely cfc flier boigenbe ulrjrhen fa!. |
||||||||||
|
II. VOORSTEL.
Om de naeft-volgende Confanant) dat is
de vijfde Zanghtoon te vindeu. D<£ ribee eben fangfje fnaren gfjeflclt $ij.nbc al£
boren / foo fcfjupfc be flapcl onber D' eene fnaet 6 4 i» |
||||||||||
|
CEih
|
'if 3-3
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Hit- Utifkon/iy} JLii/ick-
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
"^ fr
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
K *
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
_£
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Ca
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Vx
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
-t-
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
-t-
|
1-
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
:<* ** IE; •■"*>
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
" «*
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
i W-
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
nnm
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
<L
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
I '< !*
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ojj+ -fcufededeelaefcs bjek* ■
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
iui
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
w
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
V
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
M
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
K
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
24 Redens der Zangntoonen.
in fret punt Sol, 3tinbe fret berbe bed ban G Q, ffrijc*
benbe ober bepbc fnaren / foo eliccft bit een bermafte* lichc mec-Rlnneh/om bat be 0elto?te fnaer Sol Q^b?ic? mad bcmceg&t tegben be beele fnaer G Qjtoccmael: enbe mo?t een Quint of btjfbe ^angbtoon genoemt/ om Dat bier bice toonen tuffefjen begrepeb sun. |
||||||
|
III. VOORSTEL.
Om de mee-klanck van een vierde Zangh-
toon te vinden. D<£ fnaren GQ_grjc(ic!ot$ijnbeaTj£f borcn/foo
febupft be fiapcl in bet punt Fa, jnnbe Bet bier* bebeelban gq, enflrncKcnbcoberbepbefna* ten/ foo fiebbenfe ecu bermahelicfce mec-blancfe met malhanber / om Dat be gcno?te fnaer Fa q , biermael Betoeegbt tegften be beele fnaer G Qj&?iemael: enbe toojbt gbenoemt een Quart, om bat fiicr bjie Eangft- toonen tuffeften begrepen 5911. I. Vervolgh.
S#o eenacfttfletoon of oaave in ttoee gfielncRe
beelen gljebeclt bjo?bt / foo fal bet laegbfie bcel een Quart, en bet anber Deel een Quint feline* ucn. 'tBewijs.
L3Cetbefen oaave GF gbebeelt too?ben in ttocc
gelijcbe beelen in Fa, en b'ecne fnaer in Fa gejla* pelt/foo fullen befe ttoee fnaren een Quart ber* fefteelen/ boo? 't berbe ©oo$cL Saet ooch bepbc fna* ren gcjlaprit toojom in Fa v en b'eene fnaer in F, foo fal FQjcgften Fa Qjcn Quint ftlincRen/boojbet ttoeebe 0oo?(lel / toant be Icngbte i£ afc ttoee tegften II. Ver-
|
||||||
|
Redens der Zanghtoonen. % f
II. Vervolgh.
S<0o ten oaave in tyie gfidrjcKe btthn gficbcfit
tDo?Dt/foofuUenbeeer|le eurnjccDc tfamengfte* uocgljf / ecu Quint itlincfcn/ cube ftct bcriie bed ecu Quart. 3Nttuo?Dt in gftenjehemaniere betoefcu/Uianneer
ren fnaer in 6 gdnchcOcd?npD«Iti£, III. Vervolgh.
EE N Jshtint met cen Shtart, maecken t'famen een
Ociave: Want vergaert Reden j een £>)ttint, tot Re- den l een Jzhiart, komt Reden \ een Ottave. |
||||||
|
IIII. VOORSTEL.
Om de mee-klancken van eengroote derde,
en kj,eynefesie Zanghtoon te vinden. D<£ ttocc cbenfange fnaren gefIdt$ijnbca!gbo*
ten/ fo fcftupft Dc fiapcl onber b'cene fnaer in tiec punt Mi, stjtibc ftet bnf be bed ban G Q, firtje* fcenbe ober oepbe fnaren / foo betoeegftt be gfieRo?* te Mi Qjoijf mad tegften be ficde fnaer G Qjrirr* mad. SaetoocRoepbe fnaren geffapdt toojben in Mi m
b'eene fnaer in F, fooblindtt Mi Q_al0nutegen FQ (bie flier boo? tegften GCLsijn Odave gfteftJondten fteeft) ate bnf tegften adftt/bjanttredtt Reden * ban Reden ifilijfr Reden i. ©cfe mcc KlancKen/aI0 ccr* (ieiich G. Mi, too^tgenoemteen Tartie major of groc* te bcrbe/ 0111 bat bier trnee ftrde toonen fuffeften begrc* penjtjm maer Mi. F i£ eenbcrmaRdicRemee-ftlancH/ om oat ftp Kltncltt tegen ben Odave ban QG, maftenbe alfoometben Tartie major een O&ave, Cllbc ttJO?t ge*
noemt een Sext minor of minber fefle/ om bat ftjer birr
|
||||||
|
2 6 Redens c&r Zanghtoonen.
en een fjaltoe toon tuffrnen Descend! $rjn / geujeft ?>t£C
bolgenbe n?eeber fifrjenen fal. ":,"; I Vervolgh.
Screen Odave in totjf gfienjc&e beelen g^etiecU
toc?r / fo fullen 6c ttuee toegftfle Deelen tfamen gc* tocegfjt een groote Tartie ftlinclten / en be b#e fjoegpe een Wepne Sext. ?t Bewijs.
L36et oen oftave gf gebeeltmcrbenintoijfge*
tiitfee bcefen /foo fullen be tnjee iaegfjfle beelen tfamengftenoegfjt fcotnen tot ftet punt Mi, fset todcutegen GQjcn Tarrie major ftltncKt: entie FQ_ tegen Mi Q_ecn Sext minor.
II. Vcryolgh.
S<£>o een Oftave in teier gfjelijcfte beelen bcrbedt
too?dt / foo fultai be o?ie iaegfjtfe beelen tfamen geboegfjt/een Sext minor nlimhen/en 'tfyooQfc jfebeeleen Tanie major, ©it t»o?t ingjjenjdter ma* itiercn oemefen / manneer een fieele fnaer in adjt glje* fijdte bee!en gebedt ig. |
|||||
|
V. VOORSTEL,
Om de Mee-klancken van een kleyne derde,
en groote fifte Zanghtoon te vinden. D<6 ttoce cbenlangfie fnaren nodfrgeff eft $tjnbe
ala toeren/ foo bedt F Qjn btjf geiijefte beelen/ enbe fet etn beel ban F tot i-R: laetnn 6ep* be fnaren geftapdt jijn in t pint L R, en b'eene fnaec in F, foo fflimftm befe ttoce fnarentegen malfcanbec ■>■■■ aljaf
|
|||||
|
Redens der Zanghtoonen. 27
afeffeg tegfienbjjf/enbe too?bt gfienoemt ecu Tartie
minor of hlepneOec&e/ombat fliertuffcjjen LR en F anber fjalbe toon fagrepeh 3511. ©oo?t iaet mi oocltoeeenefnaergeflapefr 3$jnin'tpunt LR en be anbec log / foo hlincht l r. Q^tcg&en G Q (trie ftier boo? tegen F Q_3tjn Odave gftehloncRen ficeft) alg bijf tegfjen b^ie: bant trec&t Reden 4 ban Reden ± bhjft Reden it ©efei£ LR. Qj# cen bermaliehichc mee-RlancR / om bat Jm ftlinc&t tcgljeii d'Odhwe ban F Q, manenbealfoo met ben Tartie minor een o&ave, enbe tbo?bt gfjenoemt een Sext major, om bat ftjet btjf toonen tufTc&en LR en G begrcpenjijn/gelijcft Ijier bolgenbe U2eeber DhjeRen fal. I. Vervoldi.
S<©o een Odtave in bijf gljeujjcRe beelen gfjebeelt
too?bt/foo fullen be bice laeg&fle beelen t'famen geboegftt een Sexcmajor fcmuRen/en t&oogfjfte bee! een Tartie minor.
"tBewijs.
L9fiet be oaave G F in bijf gelijcfte beelen gebeelt
too?&en/ foo fullen be bier toegfifre beelen tfamen geboegfjtRotnen tot fjetpnnt L R, 'ttoelcn tegen GQ een Sext major ftititcKt/afc ban bijf tot bjie/enbe F Qjcgen L R. Q_eeil Tartie minor.
II. Vervolgh.
S<©o een Oftave in tyit gljelrjcfte beelen gfjebeelt
too?bt/ foo fal |jet faeg&fle beel een Tartie minor ftunr&en / enbe b'an&er ttoee beefen tfamen een Sext major, i^it toojt in ge!ijc&er manieren betof fen/ ate toanneec een fnaer in fe0 gftelijcftebcefen gftebeelt i$/gelitefe in'teerffe ©ecbolgl) oe£ febenbeni&jo?* fWgb?cebci:teftcni& "vi.'vOOR-
|
||||
|
28 Redens der Zanghtoonen.
|
|||||
|
VI. VOORSTEL.
Dat'er gheenandere noeh mcer Confinantett kennen ghevonden worden , dan die hier voorgheitelt
zijn : als namclick den ' OltavS,z Jshiwt, 3 Jgnart,
* Tertie major , f Sext minor, 6 Tertie
minor, 7 Scxt major.
D<£ mine ^angfi-honffenaerg en ftebben niet
mCCt Dan be D?1C CCtflC Confonanten geb?imcht/ man Ptolomeus, Die gfielcefr lietft oinrent i jo jaren na <£fi?itfi gcboo?te / ftccft be bier laetfte Dp gbe* Daen/aI$SDeil Tarcie major Cll minor, nlgOOCKbeil sext
minor en major. #m iui te bctoijfen Dat'cr geen nicer
nothanberemceManchen honnen gebonben too?ben/ Dan Defe feben boo? gejielDe: ^fch necm / inDien men meer toilbc focchen / foo moefr men een febenDc Dec iKelcfnacrban G ua Qjiemcn/ftettoelcaecn toep* nigh&obcn Re gebaHcnfouDehfelonuccwaemornin SSangb toonenof ftem-trappen te berDcelcn /gftehKh be boo?gefteiDe tfamen hlanchen berbeelt fallen too?* Den/baerom bat bit geen bermnKcIichc f famenhlancft ban boo?t&?cngeh\ Ipettoelciiemenoochhan onber* focchen met befc ttoee cben langftc fnaren toant toan* neer ttoee gftelnpben niet obcr een en homeri met Defe gctfelbc mec-hlanchf n/ fo fait gehipt on-acngenacm/ enbe geenbermaech honnen gcben. |
|||||
|
VII. VOORSTEL.
©m dqor de voorgeftelde t'famen-klanckende
redens der Zanghtoonen telkonltigh te verdcelen. D€ boojgftelMoe ^Zangn fnaet GQjieem irfi
nu frjn lengbte 3600 gftclijche beelen / toclc* he boo? ftet eerfte ©oo?ftc! met een O&ave in ttoee ghcltjche Dcclcn in F gtjebcelt is?/ bat \$ boo? Hi
|
|||||
|
Redens der Zanghroonen. 29
belensljte FQ__ 1800
boo? 't a boojftel gebe eft in Sol, alfo Dat Sol. Q i£ 24.00
boo? 't 3 uoojtlei 0eDeeit to Fa, alfo bat Fa. QjS 170a
boo? 't + boojffei fltbeelt in Mi, alfo bat Mi. <£i$ 3000
boo? 't 5 OoojfW gebeelt in L R, alfo bat L R. Qj£ zi6o
SCIfoobotinbcfe Odtave GF nual gtf?cit$tjii Mi.
Fa. Soi. La. srjnbc ban oca/iame tmjbte oni booj^ang* rooncn gljcjI'ongrn rr too?bcn / en be torjbtc ban G tot M! ontrent oe fjelft tonber / bacrom bcelt befc in ttoce gftehiclie beelen/ foo te ban Re. CL3 240: ennbchjcft necmt be nirjbte ban Sol tot LR en fct ban LR tot M foo 1$ ban M. Q_ ipao, Stlrjier binbttnen be Odave GF betbeeltin feben
Eanglj toonen / bact ban bat be bencbenflc ban G of ban to 3<5oo rot Re 3240 tebecerfte enbe r)eeft frjn teben ate ban 1 o tot p. ©an Re 3240 tot Mi 2880 tebettocebe
rn heeff frin reben ate ban 9 tot 8. ©an Mi 2880 tot Fa 27co 10 bebcrbe
en rjeeft fon reben ate ban 16 tot 1 y. ©an F 2700 tot Sol 2400 tebebicrDc
en her ft frjn reben ate ban 9 tot 8 ©an Sol 2400 tot LR 21 do iafbebrjfoe
en Ijeeftftjn reben ate ban 10 tot 9. ©an LR 2160 tot M 1920 to befefic
en fteeft frjn rebrn ate ban 9 tot 8. ©an M 1920 tot F 1800 tebefebenbe
en geeft frjn reben ate ban id* tot iy. ©an befe feben^angrjtooncn 3ijnb€tb?ie/bie Jjaet
retien te ate toan 9 tot 8 / enbe tuo?ben grjenoemt meerber toonen: toant &aer reben to: fetf mael brr* gaert/menhomtontrentecnacljtfletoonboben do- ftave, bat te/ inbien fe£ bufbanigrjc toonen ban Vt butoacrt^g&efongcnmoj&en/menRomt tot i oobm d'Otfave.
&vtoe oath $tjnber tlnce Eangfj-toonen / bie Ijnci
reben te ate ban 10 tot 91 cube too?ben &!■«»>': tninber toonen: 3©ant rjact reben tot fcj? tr |
|||
|
3e Redens der Zanghtoonen.
bergacrt / men ftomt tot fcfiaeeg eeu fjalbe toon Bene*
Den U'Odlavc.
Cen bctben /$nber ooefc ttoee ^angfjtoonen /Die
fjaec rcDen ig aljef ban i<* tot iff enDe toojben gfje* nocmt mcerber fjalf-toonen: toant fjaet teoen tot elf* mael brrgaert/ men ftomt ontrent een febenbe toon boben doaave,offialbcfhaer:toelcftefebenEangtj* topnenalleineen O&ave bcgtenen3pn. <£2en Quint ban Vt tot Sol, begrijnt ttoee meetber
toonen/ een minber toon/ en een fjalbcn toon. (Sen Quart ban Vt tot Fa, begctjpt een meerbcr/
een roinber/ en een fjalbcn toon. 5ZPe Tanie major ban Vt tot Mi,, Begtijnt een
mecrbcr/eneen minbettoon. ^ijn O&aefs berbnl? iingf) ben Sext minor ban Mi tot F, Begttjgt ttbee meerbcr/ een minber/en ttoee Ijalbe toonen. 2?C Tartie minor bail LR tot F , Degrijpt eCll
meerber / en een fjalben toon. Zi)\\ o&aefs'berbul*
lingf) ben Sext major ban Vt tot LR, begnjpt ttoee mecrbcr toonen / ttoee minbci: / en ten fjalben toon: Oct toelcft allcs' in be boojguenbe gljctallen te fien 10. —-------------- • ■ ■
Eenige Vcrvolghen dicnende
tot nacrder verklaringe defer telkon-
ftige Zanghtoonen_>. I. Vervolgh.
S<Do fjet bed tsegrepen tuflfefien be ttoee hlanehett
ban d'Ootave, gcbeeIttoo?btin D?ie gfjenjene Dee* len/foo fal fjetlaegfjfte Dcel een Tartie minor $ijn/ ftet mibbellie beelcen Tartiejiiajor, enbefKt Jjoogfjtfe eel fal een Quart ftuiuften. ? •■••■■ ■■ 'Jiff |
We-
|
|||
|
T-----
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
lUdens-dsr Zanghcoonen.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
31
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
s.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
pj T Mtt in befe tfiguer W rjeefe
I fnoer ae in t tntb&en gcocelt ■*-**3iin in D, ban fal u e of at> een Odave humhen tegften ae, barig/al£ i tegcn 2. Eact boo?t |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
d--
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ad geDerlttuojoen intyicgdnche
beden/ Dan fal be tegftcn ae im ^arne minor feUrtcften/ flfof batl:' J
. tot */Mt CE ttgCH BE en Tartie major, a\0 ban 4 tot ?: ennbettjcft
d D E tegen C E een Quart, afc ban 3 tot 4. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
r>
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
/
/ /
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
f>«.r. ■
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
I I. Vervolgh.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
s
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
<©o ftet bed begrcpen ttiffdjen
oe tUiee l.landtdi ban ecu Scxt
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
t*>'
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
1,1=0,.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
major, gficbcdt too;Dt in ttoee
gelije&e beden foo fa! fret faegfjftt
beef een Tartie major, en fyet anbep
. ocel een Quart felinefeeiu
■■••*-. '•■.; v*rfih
'tBewijs.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
^
|
lv>
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
>l^
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
L3£et miinbcfcJfbefiguerbe
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
-(*»
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
bede fnaer B E in j gdnche
^i=q Deden gfiebeelt toojben / Dan fal DE tegfteil BE cen Sexr major
0 feltncnen / afef ban D?ie tot bfjf /
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
■-♦.■•. In -
|
enbe db in C gfteDedt / foo fal
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
CF tot be (ftetfaegftfleDed) een
:^4<rf Tartie major ftfindtCll /flfof bail biet
«yt. > tot btif: enDe D E tot C E llrt
Quart, n\0 ban tyic tot bier. *M |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
;/
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
III. Vcr-
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
j2 Redens dcr Zangh-toondn.
III. Vervolgh.
S<0o ftcr bed Oegrrpfn euffcftcn tie tttice Klantnen
ban een Quint, gljebedt too^btinttoeeeftclijcfee bericil/foo fal&et laegftfie DCCl Cfn Tanie minor, en fietanber bed een Tame major hlimhen*
't Bewijs.
L3Get betieelefnaer ae gebeefctoojbenintyiege*
njcne beden/en een bet fdbe 3p a c , nan fal c e tegcn AE een Quint hlinrhcit/aljefbanttocc tot b?ie: bnetna laet AC inttoec gftdtjdte bcdcn gnc bcdt bto^cn in B, ban fa! BE tot AE (Ijctlacgft^ fie bed) een Tartie minor Rlintften/ alff ban bijf tot feg/enbe CE tot BE cat Tartie major, alg ban bier tot bijf* IIII. Vervolgh.
S<©o get beel begrepen tuflcftcn be ttaee Rlantften
ban een Sext minor, gctfetlt too?bt in b?ie gdijdte beden/foo fal bet eetfte t'famen geboegfit met &et ttDCebe/ een Quart, en fiCt bCtbe een Tartie minor
Ritnenen,
't Bewijs.
L'%tt nn in be felf be f iguet/ be fteele ftiact C E in
8 gelijdte beden gftebcelt too?bcn / ban fallen be b?te Iaeghfle/ate FE tot CE een Sext minor feltncben / ate ban bnftot acftt: £>oo men ban be ttnee laegftde beden CD t'famenboegbt/ foo fal DE tot CE een Quart Rlintnen/ ate babble totbtet/ enbe Set becbe itttl F E tot D E een Tartie minor, ate ban brjftotfesf. |
||||
|
Redens der Zanghtoonen. 53
V. Vcrvolgh.
S<Bo \)ct tied begrepen tnffdjen be duer klnndim
ban een tartieminor, gebeelt tuo^t inbjiegelijcfte beden / foo fal t eerfle met fjet ttucebe gljeboegljc cm rueerbertoon/ enbcljetbcroeten fjaltoe toonhlinc- feen. 'tBewijs.
LSJlctbc Fjeele fiwer A E gebcelt h)o?ben in fe£ ge*
Incite brelen / Dan fal B E reflcn A e een tanie minor Hlincfecn / afcban btjftotfe£; baetiia$p A B gfjebeelt in D?ie gdijdte beelen / foo jirtlen be ttoee lacgftlie beelen/ bati£ OE tegljcn A£ een meerbec toon hftnciicn/ afcfuan adjt tot negen/ eti&e Ijctocroe iicet be tot OE eenfjalbentoonal#ban 15tot 16, VI. Vervolgh.
S<£>o fjet bed begrenen tuffdjen be ttbeeMandterr
ban een quint, gebedt too?t in b?ic gndijdicbce* len / foo fill fjet laegofie bed een merroer toon / en briber ttoee te famen een quart ulincftcn. 3&it fiatt op een felf be manier bctocfen ino?ben ate be boojgacn* be / te toeten tnannee? be fjeefe fnaec in negen genjene beelen gebeelttooabt. |
||||||
|
VIIL VOORSTEL.
Om de redens verfchil van een minder en meer-
dei Zanghtoou te vinden,
L3fict in befe figucc be fjeele fnaer A E gfjebeelt
toojben in 10 gdijeue beelen / en ttoee bet fdbtv jn AB., ban fftl BE. tot AE een tartie major nlmcfteuafc? ban bier totbijfr baer nafact ab gfje*
c bait
|
||||||
|
34 Redens der Zanghtoonen.
|
|||||||
|
• :/ c •' ■*" '• **
,+rnTTTrf-rVrn-nTri----------«----------£--------•----------1----------£-----=------1----------1-----'------2}
j£ j>' J3S > <T 5 •* 3 z' B
bedt mo?&en in ttoee nelijcKe beelen / ate in c , ban
fal CE tot ae een minber toon Rlincnen/ ate? ban negcn tot tien / enbe b e tot c E een meerbec toon nisi ban acta tot negen. ©oo?tteet ab in 18 geliicKe beelen gebeett toojben/ en een bet felber gcbeelten fn CI, alfo bat a I i0 io en IB 8 / ban fal IE tot a e ecnmeecbertoonftuncKen/atetoan 80 tot 9°/ enbe be tot ie eenminbet toon alg ban 72. tot 80 / of 9 tot 10. SMtiii* bintmen ci fjet begeerbeberfcfrilban ecu minber en mecrbertoontetoefeit/ biens?tebcit is? 1E tegen c e ate 80 tot 81 / enbeb.io2t genocmt em Comma of fnipfel. <Defe tcben nomt oocfe alsf men treefct Reden -% ten minber toon/ ban Reden j eeii meerber toon/ blijft Reden n een Comma alsf 6obcn» |
|||||||
|
IX. VOORST EL.
Hoe men de halve Zanghtoonen op het be-
quaemfte tufTchen de heele ftellen ial. D€ Zanghtoonen of jlem-trappen albus? op etn
3angf)fnaet getoonben 3nnbc/ fo nanmen bit on* berfoecnen op een een-fnarigFj fpeeltuygfj ? W iijch in'tecrfle boojflclbangefeptisf/ enbe Den fnaer bcrftojtcn na teben Defer gctallen / omfji cz boo? tc bcr* nemen iiet onberfc&epbelpcftgeuiptbccsangtj-filuen Vt. Re. Mi. Fa. Sol. La. Ci. Vt. be ttJelcfte ill een o&a-
ve negrepen jijn. £00 ifl batmen algter trinbt tUiee
$albe toonen/ tetoetentuflcpen Mi,Fa enbe. CK Vt: enbe boojt bat ^rtbicfetoilief getooeg!»'jJc&er nom* met fjet
|
|||||||
|
Redens dcr Zanghtoonen. 3 f
fyet balen ban een ftalbe toon/ boomamchjcft al.sf een
regei gefloten too?t/enbattoanneerbe5aiigft-fjna&e nabobcn een freele toon fieeft/ aljgftn defebjiencben- OljeftelDe tc fien tf : Maet ^=0-^ na boben een ftalbe toon no* |=«**li5=bH=:=: menbe/ bat# ate be regel met Mi of a gftcfloten too?t/ ban toil be jlem een ftecie toon balen: J©antDe balcnbc fiemwe toil tegen be uobcn filfafie ecu fence mee-ftlancn ftcbocn/ t toelcft aftijt een Tanie minor i0; Cube toanneec men in een t famen-fangft een ftal* be toon toil ftebbcn op bcfcplactfen (om be mce-Mancft te ftebben) foo too:t bie gfremcrcnc met een bnbbeit hrupl je t om ftiermedetebcrfiacn bat bit outran een ftalbe toon rtjfl / maer be ttoce refleerenbc pfactfen tuo?ben gcmcrcnt met bomoatbitonttcnteeuft.ilbc toonbaelt. Als by voorbeelf.
H^lcrom toojbcn be Matoecimftate / en €>?gctev
met ftalbe toonen tnffeften be ftcele (met f toarte betfteben nlatoiersO geficlt: 43elrjcu bit ooefe fjier boo? op be fnaere G 0 met hfatuierjsf acngetoefen too?t: maec om cenigfte bolftomen mce-Rjancften te ftebben/ foo i$f albacc geflelt fterfnipfel of Comma* Re 3200/ fret toelcft met Vt eenmeerber toon/ enbc met Mi ren mincer toon maccftt/boo? fret acfitfte boojCcl. Jbao ftebbc icfr ban op elcnbcfer 7 3angft- fillabcn / geficlt al be feben mee nfancn.cn / battete fanicn 4P / en nomcit ate frier teffcn ig. |
|||||||
|
,€.'%'
|
|||||||
|
Tm.
|
|||||||
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
f
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Redens der Zanghtoonen. 37
V>ta\ toelcite 49 mce-hlanc'hen alle bol&omcn glje=
DonDcntoo?Dcn/uptgcfanbertfc^btcU)dchcli3DiingfT fc&eelen. Want op Vt 3600 fjeefnnen a! be febenraee- ulancftcnbolhomen/uptgefcptben Sext minor, eAtoaei * Sol 2304 ontrcnt een btjfbebrelban een toon te toegfj nomt. <©p Re 3 240 Ijeefhnen (met ttoeeuiari be Com- ma * Re 3 200) al be feben mee-Rlaiu&en bolnomen/ban OcHjCftenop Mi 2880/op Fa 2700 igbeil tarti© minor
f Sol ecu trof be toon te Kaeg/en be Sext minor fv4 x/zg
ooth een bijfbe toon te Incgfj: idt noem een by f be toon biclc&e30nreben Jjeeftafa 127 tot 128 / &acisf fcenm aljGf 42 tot 43. #p Sol 2400 tjJben tartie minor4j Fa
202^ een Comma te laegfj; b'anber mee-Wancfeen 5(in
allc bolHomen/g8eIt}cRfeoocK$tJnopLazrdo/ op ci ipao ijj ben tame major b m 1 joo een brjfbetoonte Ijoos/entot ben quint j^fF. 1296 een Comma telaerfj. ©od) oin al be(e 49 mcc hlancnen in bolhomen reben te !)c6be7fo moeflen in clcfee Odave notlj bijf nlanc&en geboegt ujojben / gclijcn te fien te in 6et no?t Zang-b&- richt ban loan Albert Ban op5Jjn$ie!-roerenbe3angen/ gebjurttt in't jaet 1^43/ baec befe nlaucKe met y nortec berfjebene roobe n!aU)iet# tnffefjen banbere toojbc in- gcboeg&t. Whng fielltngc bat ge o?bonnecrt i$ &p ben bjel-ebcIenbJijt-bermaerben ^)eereRenatus des Cartes, X. VOORSTEL.
Van'tftellen der Zang-fillaben Vt.Re.Mi,&:c. inde Zingkorifi:. BH oube tijben $tjn gcffelt fe£ noten of sangtj-frita'-
Den V. R. M. F. s. L. bienenbe tot berbulling ban een Sext majonmacr totberbiiHingbaneen Oda- ve.fjebbcn $p be opgaenbe L in R becanbert/en be ncer- gaenbe R in L, en bat geflelt op be feben cerflc lettercn in't abc. JiEaccnubJojteen 7 note Ci in gebocgfuv enbe op befi nieutoc manier too?t nu up alle jiReeflcvj* gefongcn:baeromIactic&bc 7 letteren baren/en frcl tnplaetfe be 7 noten of $ang-filfauen/ gelijcn in btfi Sang&fnaei: op be Matoierg te ften \0/ enbe toojben B&eaent boo? b^ie fleutete/ of mercH-fcceRenje? boo? w t 3 in be |
||||
|
38 Redens der Zattgh-toonen.
in fie sangfj testis/ aU flier te ften i0: ©act ban b'cer*
fie gehoemt too?t F.Fa, Vt, om bat benote 09 oefe Itnie
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Va 101 maec met bit mercft b 10 tjet Vt. om fiatoit
mcrcft bmol genoemt/'tgefangcen quint boogcrmebe geftelt toojt. ©e ttoeefie fleutel too?t genoemt C. Vt. Sol, om bat be note op ot(e Itnie Vt 10 / en met b Sol: be fierbe mo?t genoemt g ♦ Sol. Re, om bat fie note op befe linie Sol i0/m met b. Rc: boo?t teltmcn op en nect fonberberanbering/geltjcitbeletterenin't abc. ©e cerfle fleutel too?t ge&?unc&t tot (jet lage fang/fie tixtc* be een quint fjoogetr / en be fierfie nocb ecu quint fioo* ger/bierienbe tot bet foooge fang; bobe n Dtt fo bcrftoogt men oocfc t gefong in dene fleutel met bet tefeen b be- mol, a)0 gefept ioven oocft in befe tooo^bceloe te (ten i£t |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
4>-
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
---------fL-f
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
M JM
-R----R |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
5
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
~i>
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
V
-Gr |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
v
€-
L -S— |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
-<§
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
F
R
-V—
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
F
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
K
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
C
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
1
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
S
F-
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
. ,:-', .
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
M
■v
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
-Br
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
- I
Redens dcr Zanghroonen. 29 |
|||||||
|
<®ube manier.
|
|||||||
|
3Cciiijaenbe bet fallen bcrfcg notenonb'oubcma*
nice/ befe 3911 alfoogefcfticKtbat M. F an-ijrbeftal* be toon ueonjpt / enbetoanneer'tsefang&nietbene* ben Vt, nocf) boben L cnloopt/ foo too?t bet nattier* Iijcft genoemt: jBaer bier boben loonenbe / foo too?* ben be bobenffe noten beranbert inbe onberfte/ alDti£: ©00? Ijct berbe berboujb ban 't berbe boo?|M / fco tnaetftt ecu quint meteen quart tefamenecn o&ave. batigbe Unjbte ban Vt tot Sol, en betofjbte ban Vt tot Fa, maftentcfameneen odave: i^anncerbanbe quint ban beneben af Begonnen too?t/ foo moet bit met be nicntue manier ober een nomen / maer nomen* be boben Sol, foo too?t Re in plaetjef ban La gefon* Sen/ fijnbc Sol Re een minber toon / eben al£ S. L cf V. R, beflinnenbe bier mebe ben quart ban Vt (of C 4 So!)
|
|||||||
|
40 Redens der Zanglicoonen.
Sol) tot F, be tooncn ban ten felf be totjbte a!£ onber/fo
ftomt Fa een odave boben Vt: om be ttoeebrmael te bcranbercn/ bobcnFa, foou.i0?tReinplaetgbanSol gefongen/gnnbe Fa. Re oocu een minber toon alg V. R, beginnenbe bier mebc bettoeebe quint, $tjnbc een oda- ve botoen beer jle/'ttoelcR ban meer met be nicutne ma* nice ober een ftomt: bit mae&men albu£ onennbenjeft berboIgen/geUlcftOoben tcfien i£. 3(ii 't ncergaen toojtben-in tegenbeel be onberfle no*
fen beranbertinbebobenflc / cnbotopbefemanier: inanneerbe quart ban boben afbegonnen tuo?bt/ foo moet bit met be nicntue manter ober een ftomen / maec Romenbe bencben Fa, foo toojt La in pTaet$ ban Mi ge* fongen/jiinDe F.L een ftalbe toon/beginnenbe bier me* be ben quint, ingchjeftermanierennteban 'topgaen gefept i^.5CIbii? ftomt ban be beranbrringin't opgaen ban be quart in be quint F4 R , tube ban be quint in be quart F. s. R : in 't neergaen ftomt be beranbe* ringft ban be quart in be quint F, l , enbe ban be quiut in be quart F.M.L: gftclJJCft tfit tilk0 UObeil tt
fien ie\
tywz flaet te letten bat b'opgaenbe beranberingft ban
F. R i£ ecu minber toon / moerbe felf be notenneer- gaenDe/i^f $'. F een mecrber toon / te lueten baermen opgaenbe be quart bedaet en be quint begint/alfoo tiat op Uefe plaetfc b'opgaenbe Re een Comma lacger gfte- fongenmojt a!# be ncergaenbe Sol: bat ig in be men* luc manter b'opgaenbe Re een Comma laegfteralg-be neergacnbe/Uid bcrtfaenbe a!^ 'tgefangftbenebenVt loopr/toant be neergaenbe Re mo?t alfban een Comma fioogfter geftonben: bit ftanmen oocb goet maften met be Comma * Re op ben 3ang fnaer gefWt/om alfoo on* bnfefyept in't op of nceraaen tcmaecften. 25oben bit foo tno?bt tuel een minber toon in een meerber / en een meerbe* in een nunber toon bcranberi: / om bat be flemme Ijaer afttjbt na een fetter mee-ftfancft boe* gen toil / gfoelijcn bit upt Bet boo^gaenbe U?el af te me* fcnj& |
||||
|
Redens <Jer Zanghtoonen. 41
©e nteutne manier nloiu* licfit omte lecrcn / foo
bed get flellen bet noten aengaet: maec om te fingen geeft Doubebeterscout/toantbefIem-fp?ongf)enate quinten fit quarten ftOttieil KICCC met DC felf be ttOteil/
ate benieutoe manier: enbe Ret fcfttjnt oocit bat b'eer*
fie flelbettf bee feg noten / berftaen fjebben / bat b'op* gaenbe noten ban anbere totjbte gfjefongfeen bjoaiscn/ ban be neergaenbe /om oo?fafte batfpeenanbecop-' gancn in be noten jlclDen / ban in be nebergatuit. JlBaec nlfoo be nieutoe manier / ate nu boo? goct op* genomen/enbc in alle fcgoolen gekert too?bt / foo mo* gen oocfc met tcefjt be feben eerjle lettercn in't a b c tnd acijtec bliiben / ate boben gefentte: en boben bit foo bcftoeftmcu oocn be fnmen niet te Belernmeren met get teecnen ban b mol / maer ate onnoobiggctoint- bangp ober boo?t fmtjten / fiellcnbe maer be flentete boo? inbe3angf)-regfjete / befelfbenoemenbenabe noot bie neben gaer ftaet/ate F Fa, c. Vc, g. Sol, cube foo men 'tgejangg booger begeeet te fettcn/foo macft* men t nocj} een quint berfjoogen met een bierbe fleutel genaemt D.Re, tdaer mebc bat fjetbegecten ban alle gfie$ancit nan bolbaen mojben / gftdncli dock in be nae ji-boo?gaenbe figuere te ften te, |
|||||
|
<i III.Deel
|
|||||
|
4i
|
|||||||||
|
III. DeeldefesBoecks.
Fan't maJ^en en flcllen derSpeehuygen. |
|||||||||
|
EERSTE HOOFTSTUCK
Om de Klauwi^rs te ftellen op een Orgel
ofte Klavecimbal, |
|||||||||
|
%\n\$ bctre aengetocfen fijnbc om tre
rebeng bcr 3angft-toonen telhonftigl) tebinben/ enbe bebonben bat om aide mee-nlanc hen bolhomen te fieoben/afgf bat 'et beftalben be * Re, alftiec b» mn (algfictnoobigftfte) gefWt/ nocfjbtjf nlamhen in gcboegljt fonben tnoeten toefen / 't toelch both een gcoote ongemoante in be ftanbelingl) ban tftt fpefen fonbe beroo?fahen / enbe dock met l)et gefioo? foo nanto nirten is tconbetfeftepben / tbacrmebebat iclt blijbe on be onbe gemeenemanier/tetoetenbat* tec in ecu Odave maecbiifftaibetufTcftenbcfteeTesmi ingeboegJjt/gbcnjcR op ojtfegemeenco?gcl£enRla* tueeimbafaf te ficn i£ / etibc fal nu feggen Ijoc batmen bie behootfrjeh ftellen fal om met be mee-nlancften Bcft ober een te homen / enbe ooeh toaer be onbolfco* men mee nlanenen afs? ban te binben $tjn: <&tl$tU f)ierbofgenbetefteni£. 3£elaegfjfte Vt tot ftjn ^oogftec v, ecu oftave batijsf
3<Joo tot i8oo/oftctU5eetegencen.
Wt iaegfUfe Vt tot Sol, een quint bat ije? 3600 tot 2400/ ofte b?k tegen ttoee: ©annomt Sol tot be
fjooger V een quart batig 2400 tot 1800 / ofte biec
tegen bjie.
vPe laeg^fte vt tot Fa, een quart bat ig 3600 tot 2700 / ofte bice tegften bjie: ©anhomt Fa tot be
ftooget
|
|||||||||
|
Van't maken en ftellen der Speeltuygen. 43
fioogcr V een quint tat i0 2.700 tot 1800 / ofteb?ie
tegen ttoce. &C lacgftfle Vt tOt Mi, CCll tartie major bat 10 3600
tot 2880 / ofte bpf tegen bier: ©anfeomt Mi tot
Sol, ten tartie minor bat 10 2880 tot 2400/jpfte
fejsf tegen toijf.
i©e laegbfle Vt tOt La, een Sext major oat 10 3<?oo
tot 2160 ofte btjf tegen b?iej 5©anftomt La totbc
f)00ger V een tartie minor, til be fdfbe La tOt M
ten quart, ttl OOtR be felf be La tot Fa celt tartie major. ©elaetfjfle Re tot La, een quint bati£ 3240 tegen
2i<5o/ ofre b?ie tegen tiuce; ©anhomt Re tot Fa ten tarrieminor,
©e lacgfifle Mi tot Ci, een quint bat i0 2880 tot
15>2o / ofre b?ie tegen ttuee: 3^an ftomt ci tegen be §OO0fr M. pen quart.
►P CnDe 10 ban Re tot Sol een onbolnomcn quart,
toant Re 3240 jlaetecn Comma te laegf)/ enmofl toefenr32oo. Om de refteerende vijf halve toonen
te ftellen. ©efaetfjjfe Vt tOt bM. ttll tartie minor batter 3600
tot 3000/ ofte ffc£ tegen btjf: ^annomt b M. te*
gen Sol ecn taniemajor, enbefe!foe bM. tegen be f)00ge V. een Sext major.
►ji €nbe \0 ban bMi tegen Ci eenonbolfcomen Sext
minor.
<Pe laegfje Re tOt t F, een tartie rhajor oat \0 3240 tot 25^92/ ofte bier tegen btjf: ©anfcomt * Vt te*
gen0ef)00ge Re een Sext minor.
►£ <£nbe 10 ban * F tegen Ci een onbolftomen quart,
enOc tegen La een onbolftomen tanieminor. We !aegC Mi tot f Sol, ceil tartie major Dot 10 2880
tot 2304/ ofte btjf tegfien bier: ^anftonjt* Sol
tegen be Jjobge M, een Sext minor, ►£ Cnbe
|
||||
|
4.4 Van' t maken en ftellen
»£ £nbe i£ ban t Sol tegen 6e laege Fa, een onbolno*
men tartie minor , citbe tegen Ci OOCR een Ollbol*
HOmeil tartie minor. 3&e large Fa tot bFa, pen quart ftfltig 2700 tot 2025-/ of btcc te gen b?ir: ban ftomt b Fa tot be fjooge F een
quint, eilbe b F tegen DC faepfjC Re een Sext minor,
en tegen be fiooge Re een tartie major,
4* <£nbe is ban b Fa tegen be laege Sol, eett onbottto* Itieit tartie minor.
©Cfaege t Vt tOt La, een Sext minor bati0 345"* tQt attfo/oftcacfit tegen bijf: banftomtbeboooje tYc
tegen be (elf be La een tartie major.
>£€nbeijef ban *Vt tegen Fa, een onbomomen tartie
major.
|
|||||
|
TWEEDE HOOFTSTUCK.
Om de banden op een Cithar te ftellen.
Alfoo boo? 'tboo^gaenbe be rebenjsf ber$angB-
toonen on be fnaerc G Qjpoonocii 3#n / foo i$ luioocKmeteenenaengbettiefen / fjoe bat mm bopho^inge banbe^fnaer^ fpceftnpsftenbinben fa!/ te meten tyoe berre men be bingeren op een ©cebel fct* ten fal: ooch om te molten een £ier/#?geIier/noo?tfe Ijjarp / en be fianben op een Hunt: ate oocb op een Ci- thar te fieflen / baec ban bat mpn boomemen nu is? om te tjanbelcttV enbegetallen fitectoejtjngbeJIeUinbe figure tot be Cithar fianben. Eerftelidtjomde banden b.c.d. e. te ftellen.
E<£rff eltjcft neemt een negenbe bee! ber fjeele fnaec
A Q^ a\0 pier A c: bit is? een meerber toon boo? Setfetoflibc'boojffel/befeimjbtegebcelttn 10 w lijcne beelen/ en in be eerfte en berbe fnaer een beel ber* lae$)t/ foooltjft bit in be felf be eerjle en berbe fnaec een minber toon/boo? Set acfitfle boojfieL |
|||||
|
<Jo1io f.4.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Ge-tollen. tot" de Cttoaf- hcmdeiv
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
7t -t
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
n
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
m
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
&
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Opt- 2 Jfotrft-ffuK. vHtn±dettlej£el
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
*>»^
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
der Spceltuygen. 4f
€en ttoeebcn/ mem t een fefle bcr fieelc fnaer/ bat i#
A D, foo ig Dan C. d be flalbe lencftteban C a , jijn* be een ftalbc toon boo? 't btjfDe bcrbolgl) bant febenbe boojflel: ofrctrecnt Reden | een meerber toon / ban Reden I ceil tartie minor, fcltjfr. Reden || edl Ijalben
toon.
€cn be rben / neetnt een bierbe ber ^ceTe fnaer / bat
i£ A. e, foo irf ban d, e, cen minber toon / toant t«C&tRedea | ban Reden ~ Wijft Reden fs: befeUttjb*
tc ban d. e gebcdt in negengehjcftcbeelen/ en in be
2 en 4 fnaer een beel berfioogljt/tnaccftenbealfooeen meerber toon: be felfbe toijbte d. e ooch gebeeltin SgfjelijcRC beelen/ enbeinbeeerjlefnaerbe&anbt d. een bed berlaeg&t / foo maecnt bit oocn een mecr* bee toon in b'cerfle fnaer / boo? mt acfjtflc boo?* ftth €en bierben / neetnt be mijbte ban d. e be meer*
bcr toon in be bierbe fnaer / en (et ban d tot b foo lief d. b een minbec toon/boo? f?etartjtfleboo?fiel. Hoe men de fnaeren op den Cithar
ftellen fal. D<£gfjetaHen i.2.3.4. batig?b'cerfle/troeebe/
bcrbe en bierbe fnaer: baer ban bat b'cerfle en ttoee&e fnaer gfjeb?aepbe naffen $nn / en be D?ie en bier fijne / baer ban be bierbe foo poogf) gefet al£ 't toefen magi)/ en be berbe fnaer een minber toon lager/ bat i0 be berbe fnaer gfjeflopt op be bant C, met be bierbe fnaer Io£/eben ftoogf). $oo?t flelt be eerflc fnaer ecu meerber toon boben isettofc&f / bat iff A cerflc en C ttoeebe eben fioogft / en bat een oftave Bcnebenbe bierbe tot egefiopt / foonomtban be ecrfle fnaer tot e getfopt / en be berbe fnaer to*r/ eben &oog&. 3£oc& ffaet alftier te fatten batmanneer een Cithar
alfo gcflelt iff/bat be fijnfle fitacren op b eer ff e en trace*
beplaet^geleptjtjn/fo nomtljetcben toelgoet :tonnt
I inplaerjs bat'er in'tbolgenbegefcnttoojt/ inb'eeeffe
' (of
|
|||
|
46 Van het maken en ftellcn
(of ttoeeDe) fnaer/ een quint oeneDenDebierDe fnaer/
t)tt fonbc ban cm quart boben be bierbe fnaer Wine* fecn/ of een Sext major beneben DC bierbe fnaer/ fjct foube Dan ecu tartie minor Daer fooben Rlinchen/ en foo boo?t: oin Dat ccn quint en quart te faemen ccn o&ave maccncn/al^OOCflCCn Sext major en taitiemt-
nor, ban geftjcRcn CCIt Sext minor en tartie major, ma* Ken te faemen ccn oftave.
(gen Cithar Dan cljefldt fijnbe naD'eerfletanjfe/ tt
toetenDat Decree tn ttoeeDe fnaer aJ)eD?aepDebaffen 3tjn / foo Romcn De inee-RlancRen in Defc acfit flagcn of gcepen/atebohjfit: |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Wz*.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
\3
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
iik
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
vnr
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
vit
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
-tfr-
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
r—&--
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
-&-
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
-&r-
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
3----Or—
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
—&-
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
-en-or-
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Or-
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
-6fc-
|
—*
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
-Q-
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
-Or
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
©eeerffe greepi£ D'eertfe en DerDe fnaer cben ftoogl)/
en be ttoee&c fnaer een quint lacger. «©e ttoeebeateep igbe 3 en 4 fnaer ebenfjoog!)/ tn
DettoecDe fnaer tm Sext major iaeger/ cnbccerfltc fnaer ten tartie major beneben De 4. J>ooi^DanDe 2 een quart ueneDenD'ccrffc fnaer*
JJJeDerbe creep isf be 3 fnaer ecn tartie minor beneben
De 4/en bcecrjlcenttoeebeecn Sext minor beneben De bierbe. £00 igDan he eerffc cnttocebeecn quart oeneDenDe
DerDc. ©c bierbe gtecp i$ De DerDe een tartie major beneben
Dc 4 / en Decer|ie en ttoeeDe een Sext major ucncDcn De bierbe. £00 i0 Dan U ccrfie en ttoeeDe ccn quart bencDcn DC
Dcrbe. 3Pe
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
der Speeltuygen. 47
3£>e brif Dc greep itf be 3 era quart bcttefini fie bicrfie/
en fie ttoeefie fnaer ecu octave bene&en be bierfie / en fie cerftecen Sext minor benefien be bicrfie. &ooi£fian Be ttoeefie fnaer cen quint lirucbenfieber^
fie/en fie eerfiefnaer een Tartie minor benefien fie fierbe. <©ocU i$r &e crrflc cen Tartie major bobenfie ttoeefie,
De vijf en fefte greep even hoogh.
<©e feffe greep ijsf be 3 een Tartie minor Bencfien 6c 4/
en fie ttoeebc fnaer een odtaef benefien De bierfie/ en fie eerfie fnaer een quint benefien fit bicrfie. J»o ig ban fie ttoeefie cen Scxt major bencaen fie ficrfie/
en fie ecrjte een tartie major benefien fiefierfie, <£>ocftigfiecerfre fnaer een quart bobm De ttoeefie.
3£efebenfie greep i£ fie 3 cen quint bencDen fie bicrfie/
en fie ttoeefie en eerfie fnarr een o&acf bencfien fie bietDc. £00 # fian fie ttoeefie en eerfie een quart bencfien fie
ficrfie, De fevend en achtfte greep even hoogh.
3£e acjjtfic greep i$ be 3 cen tartie major benefiett
fie 4/ en fie ttoeefie fnact een Sext major bencben be bierpc / en fie eerfie fnaer een o&aef bencben be bietpe, J&oo i0 fian fie ttoeefie fnaer cen quart fcencben fie fier*
fie / en fie eerfie fnaer ten Sext minor benefiett fie fierfie. <©ocft # fie eerfie fnaer een Tartie minor bencfien fie
ttoeefie. Tweede licit, ora de banden f. g. h.i. k.
tc ftellen. T<jjn ecrfren necmt een ficrfie Der Ilcde fnarr / bat
i0 A. g, foo i# ban e. g een tnecrfier toon 3 to n treed
|
||||
|
4.8 Vart't maken en ftellen
trerftt Reden \ e. QJjan Reden | g.QJMijft Reden v
boo? e g, befc banbt g bedaegfjt cen Comma in be
eerfte fnacr/ boo? Jjet acfjtfie boo?|M. Cen tbjecben/neemt eenfefie ban d.Q^ bati£ d,f,
foo is ban e. f ccn fialbe toon in be bierbe fnaer / toant d. e albaer ten mecrbcr toon i$- Cenberben/ neemt ccn biecbe ban d. q , bat i£
d.h. foo i£ ban g. h. ccn [jalbcn toon : toant d. g bCflrtjpt CCIt tank major f bit bail | bltjft Reden ^ /
enbe f. h, ccn minber toon / toant \ f. Q gfjetroc&en
ban i h. Q bUjft Reden *, boo? f. h , tscfe banbt h berfjoagfjteen Comma in be bierbe fnaer/ footoo?tf4 h. albaer cen mqcrber toon. Ccn bicrben / neemt cenberbeban d Q bat ig d. k,
foo i0 ban h.k ccn mecrber toon / ibant trecnt |ban -I Wt)ft Reden | ; tt ftailbt k bedaegfjt eetl Comma
in beer fk en berbc fnacr/boo? Ijct acf)tflcboo?}leI/fo i&
ban h. keen minber toon in be berbe en bierbe fnaer-; €en btjf ben / neemt een br?f be ban e.Q bati# e. i,1 foo is' ban i. k ccn ftaltoen toon : bjant e. g tg? in *bcerfte tbjee en bicebe fnacr ccn minber toon/ baecont meet g. i (in be felfbe fnacr) ccn meerbce toon tucfen,* trcctttllU Reden * i.Q bail Reden \ k.Q (fciailt d. k
fiCgrijpt CC11 quint bacrome. k ccn quart)6njft Reden a< boo? i. k: befe banbt i berftoogfjt cen Comma in be
tbjeebc en bierbe fnaer / foo ig i. k ceil Jjalben toon in nHebierfnaercn/en g. i cen mcerbertbonin tecerfle ttoccbe en bicebe fnaer. S^efe banben albitjs gcflelt jijnbc/foo Etotnen be mee-
ftlancKcn op befc acf)t gccpcu/alsf bolggt: |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
%-
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
t
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
V
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
*?-
|
Vtl
|
£-:m
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
A
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
-y-
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
~3~
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
C-----:'
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
^-
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
-t
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
d-
|
-&-
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
4
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
t
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
—a
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
-a-
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
*P* eerfle firecpi£ be berbe fnacr cen tanfe minor w
.... ncbcn |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
der Speeltuygeit. 45>
'lltSftrtte^/Cn-bCttoecbC wn'odaef mct«lt tartie
minor fceneton be 4 / en to etrfle fnaer een Sexc
minor ficncDPHto bterto,
gtovipmm betttoebe een o<aaef fieneton betttxbc/ en
be cerfte fnaer ccn quart toneton to berto.
<©ocRigbeeerfleeen quint noton to tujccoc fnaer. |
|||||
|
. Be eerfteentweedegreepevenhoogh.
"?T*V# tineebe sreep? t# to *; en 3 een Sext minor
I feeneben be 4/ en be ttoeebe; fnaer ecu o&ae'f M~J^ tonebentobierbe. ^00 & ban be tfcwcto ee» t^tk major toiwtoH to t %% betbt Qttty i£ be 3 een tartie major OCnebetl be
4/ en be tbjeebe fnaer een Sexc major toneben be
bierbe.
&oi£ ban be ttoeebe een quart tonebcn be berbe fnaer. <£ftbe foo be cerflc fnaer Ijicc tot a lorf tin gljcnomcn tpo?t/ footg bieeen quint ^enebenbetijjee'bc/ftwcs
teflen be berbe en toierbe fnaer wmf*
De derde en vierde greep even hoogh.
D<£ bierbe green tg be 3 een tartie major 6enc#
ben be 4/ en be ttoeebe een odtaef met eeii tar- tie major Bcneben be 4/ en to ccrftc fnaer een Sex; major oenebcn be bierbe. £0 & ban be ttoeeto een c4aef oeneton be berbe fnaer/ en be eerfle fnaer een q uan ueneben be torbe-
<&mk i& be eerfiefhaereen quint toncben bittaccto* !©e bijfbe green ig to 3 fffl *.»«'? ffliffpf IMflfton to
4/ eiibetteJef|efiiafr|f»! o&aef )&£neto»itoliHprto^ en to eerfie een a&?e* pijff ecu tartie minor $cn£s ben be 4. V «$ot£totn betujeebeeen S«*t maj^r ftejuebenbjeb^rto/
t» to eerfle fnaer een o&aef uattberi be berbe. |
|||||
|
5© Van'tmakenenftellen 1
€>ock i#beeerf!e een tartie minor benebentiettoeeite
fnaer.
©e fefle peep ig be 3 een tartie major beneben be bier* fie/ en be ttoeebc een Sext major beneben be bierbe
fnacr / en be eerfle een oftaef met een tartie major b>
nebenbebierbe.
^0 i£ ban be tmecbe een quart beneben be berbe fnaer/ en be eerfle een o&aef beneben be berbe.
<0oclt i£ be eerfle fnacr een quint beneben bettocebe. <©e febenbe greep i$ be 2 en 3 een o&aef Beneben be bierbe/en be eerfle fnaer een Sext minor beneben be
bierbe.
^g>oo tg ban be eerfle een tartie major beneben be 2 en 3. <gnbe toanneer be berbe fnacr op be bant g (met be ttoeebc fnaer) gebouben toojt/ban i$ befe berbe fnaer
ecu quart beneben be bierbc / en een quint boben be j
ttoccbe / alg oocft een tartie minor bobcnb'ecrfle
fnaer.
De fevend en achtfte greep even hoogh. I
Da£acfitfie0recpi0be3 cm tartie minor beneben
be 4/ enbettoeebeeenodaef met een quint be* -neben be bierbc/ en be eerfle fnaer een quint beneben be toicrbe. Jso i£ ban be ttoetbe een odacf met een tartie major beneben be berbe / en be eerfle fnaer ccn tartie major beneben be berbe. <©ocr ig b'ccrfle fnaer een oftaef boben be ttoccbt. Derde lidt om de banden 1. m. n. o. p. teftellen.
OM befe refleerenbc banben te fleHen / fo neemt
cerflehjcR be fialbe lencfttc bcr fjcelc fnoer A. Q, battjEf a. m, foo i0ban k. m eenminber toon i toant trecftt | ban \ bhjft Reden \ boo? g. m , bier oftrccRt k gk blijft Reden 4boo| k. m.todberflaen* be in be ttoeebe en bietbe fnaer/ macr in b'ccrfle m berbeijsf ktm. een meerbertoom |
|||
|
der. Speekuygen. - 5:1
I €en ttweben/neemt een biecbe ban f. Q bat is? f. l»
ffoo ig ban k. 1 een Jjalben toon: toant tcecftt Reden I f.k bail Reden \ f.l bljjft Reden £ ten fjafben tOOn
boo? k.L
€en becben/ neemt een fefle ban k Qjjat isf k. n, fo
i0 ban m n. em Comma mcec ban ecu &alben toon/ om bat k* m pen nnnbec toon i£- <€tntokx£m/mtmt een bijf be ban k. q bat i$ k. o,
(of be fjelft ban c q in be bierbe fnaer) feo ig ban m. o een meecbec toon / om bat k. m een nnnbec toon i&. €cnbt)fben/necnu een biecbe ban k.Q batig k.p
(ofDe Odft ban d. q) foo is? ban o. p een Ijalbcn toon- €11 be mee-MancncnKoincnopbefefc£0ccejjen/ ate bolojt. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
V,
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
-t
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
III
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
VI
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
4
3 |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
II
|
Mr
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
IV
|
#-
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
m-
|
f-
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
■0-
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
-R-
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
-40*-
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
-i—
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
*
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
-w-
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
-rH-
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
-A
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
-*&-
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
-45i
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
D<£fc eerfte jjeeep #be b?ie een quart benebenbe
biecbe / en be ttocebe fnaec een o&aef Ijenebcn be btccbe/en b'cecfte fnaec een Scxt minor bene* ben be biecbe. ^ooijS ban be ttoecbe ten quint benebenbe bcrbe/ en be cecfle fnaec een tame minor benebenbe berbc
<©ocKi£beeecftceen tarde major boben be ttoecbe. 5©e ttocebe gecepte be 3 een tartie major benebenbe 4/
en be ttoecbe fnaec een Sexc major bencben be bier* be/ oocft ig be ttoecbe fnaec ecu quart bencben tc bcrbe. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
De tweede en derdc greep even hoogh.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
D
|
<£ beebe green ij? be berbe fnaec een quart benebf
he biecbe/ en be ttoeebe fnaec een odaef bene
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
b 2 ben
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
p Van't maken en ftellen
Ben be bterbe/enbe eerlieeeh b&aef met een quiot
&etie&en octrier&c.
&oa ig ban Dettoeebe een quint BenebenbeBerbe/tn De eertfe fnaer balfcfj tegen tie berbe /1 toeltft ig ten
oaaef met een minDer toon.
<©ocfc i£be cerfte fnaer een quint Benebenbe ttbeebe* <©ebierbe green is? be berbe fnaer een odaef met een
tameminor BeneDenDe biet'De/ cube ttoeeDe fnaer een o&aef BeneDen De bierbe / en be eerfle fnaer een Sext minor BeneDen DebierDe. ^ooig Dan De ttoeeDe een tanieminor BeneDen DeDer*
be /en D'eerfle fnaereen quint Boben De DerDe fnaer. #ocb i0 De eerfle fnaer een tame major fiotocn De
ttoeeDe. 3£e brjfDe green ig DeDerDe een tame major BeneDen
De 4/ enDe ttoeeDe frtaer een Sext major BeneDen De BierDe/en D'eerfle een odaef met een Sext major fir* ben De 4. ,£oo i$ Dan De ttoeeDe fnaer een quart BeneDen De ber-
be/enDeeerfteeen o&aefmeteen quart BeneDen D* DerDe. <©ocni0 Deeerfte fnaer een oftaef BeneDen De ttoeeDe,
«©e fcfte greep ig be berbe een odaef met een quart Be*
Den be 4/ en be ttoeeDe fnaer is* een oftaef Beneben be bierDe. <Botk i£ De ttoeeDe fnaer een quart Boben De DerDe.
€ot Beflunt ftaet Bier nocft te Ictten / bat alfo be Ci-
thar-fnaer boo? beg bingficrg toeDmcnen een toepnigB bcrfttjfc / en frier boo? 't gelnpt berftoogt: fo moet Dan De Bmgfi of nam foo laegfi gemaecnt jtjn atg 'ttoefen manf) / enDe een toepnrgfj te ritgft gfjefet / om alfoo De toetyucfeenbe be rftn'bingB te tocrgoeiem |
||||
|
DERDE
|
||||
|
der Speekuygea.
|
|||||||||||||
|
?3
|
|||||||||||||
|
DERDE HOOFTSXUCK.
Om een Hackebort te maken en te ftellen.
|
|||||||||||||
|
E
|
|||||||||||||
|
<£n $aeKebo?t tbelcfeJier te lanbe gemeenlticfe
gftemaecat tno^t a!# befe fi0uerupttDijjl/Bi0e too?t gejielt op fcberi ebentotjbige sangijtooiicn |
|||||||||||||
|
ineen odaefyoffjalbe {iMz0hntktt/ aHnaer bat be
ftammen CG eh BF algbanna gefet/ enbcfnaeren na gefpanncn toojben/ 'i tbelcft boo? 't gefjoo? met fon* bee groote moepten gebaen itonbe too?&«u €nbe a! HI bat Set ig cen not eri nberfrf) fpeeltungf) / tegen be mv tureber ^ahgfj&onft (bie opgeen feben ebentorjbige janggtbonen gfjefongen too?t) i0 mp nocfttan^ bitb* toifefboo? gehomenom te fiellen/ iuaerboo? hatul% genootfaecnt toojbe Om ecnaiiber mibDeltefoecften / alfoo batmen boo? tetfionftige mactc be nammen hofic fetten op ftaer recite plaetfe / bat toantteer be fnaeren baer ober gefpanncn bjaren/be octaveo terflontgc* treft ftonben too?b£m , 0m bit te ueftomen / foo moet gftcfocFit mo?ben cen
febenbe Reden ban pen odaef, of fjalbe fnaer£ lencft* te/ 'tM&tfc gpbonben too?tboo?&ettc«Kcnbdnbc tDO?telbanf^benen/ Ofte^adicx bi. Smfolidum upt
; jcooooo tot be cerfie letter / en tot be binbingjfj ban
pber bolgjjenbe letter febennuHen Dp gt?ebaen/ men bint s^T? i ©at t£ toanneer be lencnte banbeccrfk b 3 fnaer
|
|||||||||||||
|
j4< Van'tmakenenftellen
fnacttg roooo/ Dan fal be lengftte bertmccbefnaei?
#m nu tc binben fjoe tori bat be langftfle fnaet
A D bp&cnojt^ E. h beboo?nueberfci)ee!en/ombe fcficcfbcyt flier na te maecften / ofte (fao t gfjcmaccftt i0) lioc ttiijt be fnacren ban nialftanbcr moeten leggciu fjier toe moet gefocfjt U)o|ben befcr bierbe toon/'rtuelcK fiomt a\0 men b?ie bufbanige reDeni? bergaert / bat ijS mentgfjbulbigftt 90 ?7 in fjem felben/ enbe bannocft een0 metfietfrifbegcta! / bet ftomenbe fnrjt 8 letter^ af/menbint 7^9 tcgcniooao/Dati£DeRo?tfiefnaer cm boepnigb ftojtee a\0 b^ietegfjenbier; bocljbitcn ibefiocft men fner foo effen niet na te maecften/ om bat* men bit booj fiijber of flapper optrecft?n bet fnacren ftanfjclpetn $et boomaemjle ijS alfjicr om be ftammen mel te
fctten / toact toe bat be Reden bcrbijfbetoongefocfjt moet bJcrben/'ttoclcft men bint airmen on befe 7^9 nocft een biifbanigen Reden bergaert/albti£ roooo— 7429—poy7 ftomt ^729/ batigtoanneerbelangbfre fnacr d.c ig iooootianijef C.B bebijfbetoonoffnaer 6729. %\$ mi eenftacfteeo^tmaercenftamenijabbe/ ban foube befe ftamoelangfjtcbcrfhaeren in befe re* ben moeten beden/'t inefeft be Mennffe fpatie een tuep* irigfj nicer i£ aljstbJee tegljcntyiz: JlBacrfbjeeftam* men / foo moet crn oerbc eben- rebeningft gef@cfir mo?« ben/atom? iooco—6729—67*9 ftomt 4^8/'tmelcft oocfti£ bcftalbe lengfttcbertmecbe fnacr pw/eit %ti tmh be negftenbe: foo moeten ban be ttoce nammen befe fnacren a!foo beelen / bat be langfjfrcig iccoo/oe mibdeltfc 672-91 cnbefto?tflre4?28&ceIent t^anncci: r.u isclangftfrcfiiacr a. d en be ftojtfie E. h cleft ge* beelt ijBfin 10000 euen beelen / ombannberlenglte $i?n beriente binben/ foo bergaert befe b?tegftctalleit Ramt ,,,... \ 10000 St7°4Ian5- iij?7/entoetrfit aiif7-ioo6os 6-zpMmM$i66mitib.
?>aii ijtoo? dm re* ;*»*f~£. 4528 .c:it?oto;t(!c gfjrf bin b|tfti/ 21157 • 10009 ;;;^
foo ftomt ftet begecrbe aft? ftier ncben,
Mm
|
|||
|
der Spccltuygen. jf
jfjaeK cmtyathchoztmttbMkammm I foomoct
een biei:berebengefbtftttDo?benalbu010000-6729- 4528 feomt 3047/ befe biet s^etaHen bersaettKomt 2+304 enbe boo?t boo? ben regftel ban b?ien / foo ftomt elcfte Imgl)5 C 10.000 Wn^ceifte fen a$ fiiee w? tst / 45"28 '/1863 tin-be
ben. ^^i? c ia^bictB. 24304 ioogo
3£0cft befe hnQfytc betflaet na be fnaeren / alfoo bic
ten toepnisJ) berietigftt tuo|oen boo? fjet opfrfjoo?cn bernammen. |
||||||||||
|
jii, s» ■■
|
||||||||||
|
t \ '.' j i
|
||||||||||
|
"* IV.Deel
|
||||||||||
|
-#»•
|
||||||||||
|
Fdti der ouden £M[ufijc^ enwrfeky*
derig&tinekns derfelfder.
' - - • '■'" \ ■■
i ■ ,.
I
By wien de Zanghkonftige •Speeltuygcn*
gevonden zijn, :; ,
€ ^epligfje ^c&tfture betfjaelt bnjei
bat Iubal ben cerftcn aDinber ban be Eang&nonfiige Jbpeeltupgen ig gfte= teeetf/ enbe baenia onber ben Slfrarit* ten /;a& ten tijbe ban Mo{& tt lefen i>. #nbet be^enbenenbinbtmenbat Mercuriusjben^bonban Mars, deccrffeiBcftctorcfl bic be Siere of li^arp^ban een i&tfiilt-pabbe gemaecnt ijeeft / toefene geleefl fotibe Jjebbcn ontrent ben tijbe ban Jit^oft^: 3S>an WlMarbinbingft berfiaelt too?t , (boigeng Polydori Vifgilii) bat affo eenmaelberibie* ,uNylus obetbloeijcnbegefjee!<H*gpotenbabbcobec , !ope n/ enbe toeberom gebnHen enbe berbloeijet toag/. ,bat cr berfefiepben bierenon'tIant?r|n6IijbenIeg* ,gcn/ enbe onber onbeieeenen ,£>elnlt-pabbe: Mecr ,curius banbefe gebonben ftebbenbe / Itctfebecb?oo* , gen / enbe get bleefcft gefteel berteeten / alfoo bat tt , ntet aen en teas' al£ be jenutoen in ben fcftitt of fcftclf- , pe/ enbe gbefiagen enbe gettoefcen bp be $enutoen / , ftoojoeljp batfe gelupt gaben/ baer boo"? ftp gtnrtt .bebencften enbe maecften een liere of I^arpe/ nae ,J|etfatfoenbanbe^cbh"t-pabbe/ baerban Horatius , fcgtl Ick fal a fingen ghy edelen Mercurim, bode en ge-
, trotiwefvdorlooper van Jupiter ende der Goden, die oock , den eerften vader ende maker van de kroenme Liere ofte , Harpe zijt gheweeft. Cube J>p fjeeft baer in ban be
|
|||||
|
Vanrder oudcn Mufijck en, &c. $7
> b?te fnaeren gemaecnt to?ie fiemmen % ©e fioogfiflre
* Superius gcnocmt/6clac5Pe&cBairusVen6emitocl? , fie be Tenor, g^efe foubeurep?efenteeteiibeb?ietff* ben mg jacrsfj ©eijoogftfite fiemmcbe&omecytie , laeghfte be 3©intetr / en be mibbelfie brlciuc. 3Gnberefeggenbat befefliereban Mercurius|)ab&e
Utiet fnaetm i ttkng rebeng toaeren $& £♦■•*&•. batiii Ue Jaegfflie tegen be Jjoog&fleeen o'gfacf, enbeee#e tegenb^berbe/ alg ootft be ttoee&fctegenbebierbe/ een quint: en be eerfie tegfje n«e ttoeebe /> &i$ mtU 8fc beebc tf gen be bierbe/ een quart. |^icma:fjeeft 'et el* ,«en Terpander b|ie fiiaeren^J geboegftt /.bat # ffffac* -men 7/ en bat tec eeeen banbefeben <©oc&jei$ban eeneu Atlantis,, om bat ecu ban befe ©ochteten ben jKaebecban Mercurius ggetoeetl ijef :-enbe baec nae i£ &tt gfeeta|!b«: fnaeren noc^a! beruicettMt{*$> tm/mm $& eng&eb?upltten;gfteensattbere Confc- nanten baiibefeb?ie/ testoeten /ben o<3aef\ quint gnbe quart-..-■••- • ->r, ':•' . • ■.-.. ':
, .©efeltiereofi^arpe fteeft Mercuriu^^gebciViaeji
Apollo,*nbe ban ApoHoigeKomenaetiQrpBeus \ho befe Itiere- foube Orpheus' gefpcelt fjelbfeen / altoae ^&e ^oercn JuonbednfRc fabufen ban gbcbitftt fjc&ben / aifobat befen Lyra epnbeujea in ben #ennelono«i;|^c bafle Jrterceni$ gfteplaetft gftetoo?ben. t&oo?t tb^t ? getupgfjtbat Arnphion (oritrentbeni-tti^Orph?u^,
fange na Apoikvj eerfl oebacfit foubile&bcn bettjibj* ft fte, gefaucfc/; alg ■. ooefe; op ben Citbar gcftie«Ijt t p&e met be flestime baec op gefongen. €nbe bat be boojge- noembe Mercurius of Apollo cerfl opbe f iuote foutie gefpeeltfi^b6en;€nbciiatiMidas be Rrommepijpje?/ of be ^raraftoo«retcflf,(oubegchouben0e6ben. <De $ijpen of ^'tfjalmeiiert tberben eetfi gemaecftt ban be fifteen bremere tec r|jrat»n7 o)enbe?aaeriiaiop? J^n - ben <Sobt bet Jjtcftaepbaroeten enbe bcr £>dben/is Die
ban ttet geraaernt. 3£otft flact tc letren bat be natron tbanbefe.^e«ftupgei^bW^««t8^bjrta»ibe«t4iiH/
toaiit baerstfiotlfctete of #aspe / gcltjpft oftecn fflf-be r v 5 * W»g& |
||||
|
j8 Van der ouden Mufijck!" "
tupsS gebJceflfjeeft / Daer£etnocf)taWl&pongtoeei
berfcfjeelt. Van de Chromatique Mufijck. :;l *
#o?t Ujo# gfietupg&t bat 'et fcp Den onben g&e* toCCfliisfCm Chromatique Mufijck, eerti)tgg§e*
bOnDenfipceitcn Tiraotheus DeMilefier,tDien£ reDeng Dec toonen along geffdt toaren*
b. SLC. &+> D. Zi- E, i£. F, 443. G» 7i. a. j£. a. 1.
A. 9* b.aytf.-.CvS-r. D. 19. E* ajiJ. F. 8i.G. 19* A. ^. 5[n toelcne (IcHingJjDat men Dint Dan A tot a eett
odaef, enDe ban a tot e een quint, bjant airmen DeteDen^Deirgaert Ab 1 tot be w itomt ~m flier toe C o if nomt tt&j ofte si / rjiec toe noeff D e tf feomt I «n quint: ban gelijcften alg men betgactft ban b tot E feomteenquart, aljEfoocftban C tot F, ban d totG, enDeban E tot a, elcfteenquart. 3Batboo?tb'anDere toonen en tjolfftoonenaengaet/fooi$ ban a tot b een meetDectoon/enDcban bitot c naegenoegfjalgban 20 tot ip 't toelcfe een Klepne Dalf toon i^/ban C tot D ate ban itftot ij ttocrcfteen meerberRalftoontsf/ dibe Dan d totE alg Dan 6 tot 5 t bjelcft een tame ^Iftinor t#/ aHegnaDp/moernietbolKomen: toacrin bat men fiet e|rt gantfcJ) on-ogDenrtrjcne f!*Hing|> / Die met De fiemntt niet nan gfjefongfjen mo?ben 1 maer al* leenltjcR on fulcfe een gBeft elDen 3ang6fnaer / ofanDec f»eeltupg$ re fjielen/ enDe Daetom mepniglj nut. Van de Enhariftdnique Mufijefc.
#$ ignp Den onDcn gFjetoeefl een Enbarmora-
que Mufyca, ectft gljebonben Dp Olympius, tM ?? mienjlreiKnjSalOuggefielttoaten:* b. & €.49^I>1 *S5. E. 7^F.499. G. 486. A. 769. ##x
"!Ail^.b% fi^^45)9.0,97a,E«5ii. F.4^;?G. 97*- *S#i |
|||
|
En verfcheyden geyoelens derfelfder. (j9
Wfrfa *n bint men oocr met meet ban tie o?ie boben
gefcftjeben Confonanten , namenjcft ban a tota ten o&ave, algoocftban a tot E een quint, enbe ban b tot E tin quan, enbe foo boo?faljtf boben. l©atbco?t b'anbcre toonen en fjalf toonen acngact/fo i$ oocr ban A tot b een mcerber toon /enbe ban b tot C naegfte* noeg Jj a\$ ban 3 9 to 13 8 / ban C tot D altf ban j 8 tot 37/ ttoelcB met ftaer ttoeen maec een Mepnc &albe toonbegrijpt / boojtban d tot e meet ban een rartie major: ajfoo bat befenocfi beelon-o?bentenjcRer gfje* bonben too?bt ban be Chromatique, maec upt bat men uefmptcn magi) / batopbeoubeeengamfcftaratecii flecbte 3lBuft)CB gctoeeft i$ 1 bp hie top ate mi ftcbcu* baegft? gebmpcnen,. <gn al ifl bat 'ts eenige jijn / bie boo? mt£4>erffant$ae?inoeeloen / batbefe oubeeeh uptgendmen treflfelpcne JiftuffrEi getoeed ift/ 't toelcft bocn met toefen ftan/om batfe te toepnigfj Confonanten gfje&?upcRt jjebben / toaer boo? batfe in Ijatt ffamen- boegfjeh gfieen foet-IupbenbefuuRen^eooenROnnen boo?t b?engften / toant fp en ftonben met be firm bah b'een toon opbanbeenietgaen/ombatbaefcrebenjef on-ojberitlijtR 5911/ enbaerom onmogfjeltjcft; toaec boo? bat mm mm gftcen boe$ee!&en bint batfe opt inetpartpngtfoiigenbe&ben. r By wien dc redens der Zanghtoonen enCon^
1 latfOO'lS*! . fonantengevondenzijn. ; ?s;":iwri , #cr too?t getttpgfitbatPitagoras, blcgejeeft
H)eeft ontrent 5:00 3faerb0o?"€b2i}li/b'eer(ie gctoeeft i& bie boo? een ccnfnarigft fpecftupgfj be rebei$ bee sangfitooneningetaWengebonbenfou* be fteb&en. $a rjemquam Ariftoxenus, bie tooubeftet geftoe? oHeen reenter maeeften bah be Confonanten of t'famen-WancRen, J!©aer na quam Ptolomeus, bie (fel» be t get)bo?/en ft* rebeitf bee geta Hen/ te fameii tot fen $oebe/aIfc bat be tet|jte oo?farcftber t'fantenR|jricKen pec
|
||||
|
,60 Van der ouden Mufijck,
fjaerfcfieenonbehenbt te toefen: 4Docfti£ Ptolomeus
becrfie gfiemeefibie%bebobeh-fcft?eben b?ie Confb- nanten nocfi befe bier gftebOCgftt ^CCfC/ a!# bell tartie
majoreit minor, al# OOCR bClt Sext minor en major, grigcft in t fetfe boojft cl a! gfjefcpot isf / en ooch in bit
Monochordium ofre ^ang|-fnaer toan Ptolomeus te
fien i$f* Pe redens van twee verfcheyden Zangh-
fnaren gefteldt. A^toaet bat be fnaerglengfite gfietfdt too?bt op
17280 gdtjchebeelen/ en b'aiiDerc toonen bet* bolgfteng / fulchg bat men baer fiet be mcerbet: en minber/ al$ oathu fjnlbe toonen / gbdijch bat met gftefiipte ftalberoneen afgeteechent i# / baer fiet men OOfhin een o&ave ben Sext minor en major, ben tar-
tie minor eil major, be quint, ttdeC quarten, alio be* grepen tufjcften A Re en A. La. Mi, maer be eene
quart ftomtbier \i enbe beftoojbe b?ie bierbe te 3ijin 3£aerom i$ titft beranbert in tc jieben-gbeflelbe generate ^angfjfnaer/aitoaer be toonen jijn bcrbeelt lit ftalf toonen/ ombebermecrberingft bee mce-hlanc* hen: fulchg? batmen baer fiet/ beneffeng be 12 half toonen en bier Commas in een O&ave, ooch alle be Tartie majors, en be bolftomcn quart ban A. Re tot D :
mace bier ftet men bat om be bolhomcn mee-hloncften
te ftebben/foo gebattenberberfebepben gbcbeeltenber Commas, a\0 in bentie D en ooch in F, alfoo bat be bcrbcclinnh opfiatoe toonen ooch uict bolhomenhan gcmaechttoojbein V.
De redens der toonen by A. Melius
ghefteldt. l^T#l befe generate ^angfifnaer / mo?ben be re*
l^J beng bcr toonen bereechent/bjelch gfiefiritig •*• ^ bp
|
|||
|
...••■'',..•■■•.......Sjtavt ^ ■"•••■..:••"'.....''•■.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
*Tolio fa.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
:'" ..........5
|
• V-i........'■•••.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Itvt- "tytfhimfltg ^ttt^hch-
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
\ ,-........rr......
VsVTv
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
t
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Y&±
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
9
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
to \
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
V * s ^
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
X
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
fed *i
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
O
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ft
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
• -a
i'
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
lPtolanteus Zand maet^
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
»>
*
? ^
* |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
K
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
On
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Grenercde Zjcuutfriaet*-
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
?»
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
^££
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
I 111 H » l|»*£M
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
;■:// ■■ X-... .-•;•■--^ ...•■
^ .;.•••.....„•••.,•..>•'—•;■•'••■. ^ |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
3-
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
iu tin*
|
it
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
~ >T °° g. « " <*>»
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
S*VO
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ivtnv
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
'•*, tjmiB '......».i>-."....«v"
................ i
|
"}•'•
|
fl*"
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
En verfcheydbn gevoeldis dcr felfder. 6 r
ftp Adrianus Metius, in^get^upcftbanbe Proportio-
nate Ry.pag. 88. altoaerbe fjeelefnaersf Ungate gfie* flelbttoojbt op iodo/enbebeginrop E.La.Mi,g(je* lijcn ftiet boujljenbetc ften i$f: macr in befe generate ^angfifnaeritf bet 11720. ^mbantefoecnen optoat plaerfe ban befe genetafe^ang&fnaerbat fgnmateof Scab Mufyca peber Ijafbe toon bereecftcnt Utj fodUint men Die op bed plaetfen eenigljegftebeeltenber Com- mas toe- gftebenbe: al0 om De eerfle ftaUie toon te binben. <0cIycRbefte elefnaertfiengfite ek 1000
tot be Iengfite ban b'eerff e fialbe toon F K 940
alfoo befe geftelbe ban E tot H 11 p.a
tot befe geflelbe ban P tot h . ioi±9
ttoelcft ontrenteenbierbefnfpfel of Comma bene*
ben F 10800 gebalt. <©m be ttoeede Ijafbe toon te binben: gehjefr E K
totbetengfiteberttoeebefiralbetoott f/k %96 alfoo E H in be generals ^angbfnaer 115:20
tot F H in be felf die fnaec i o$» 3
ttoelc&in't fnipfel banbefioogftfle F gebaln
€>m be berbe fifilbe toon te binben: gebjefc E K 100& tot be Iengfite ban be berbe fiatoe toon GK 857 alfoo E H in be gencrale Eangfifnaer 11 720
tot G H inDe felf be fnaer 9642
'tbJelcR ontrent ttoee berbe fnipfe! boben 9720 G
gebalt.
^e bierbc&albe toon binbt men effen tot be fjoog;
fte G 9216 jtjnbe een tartie major boben e. #p&efe mania:boo?tbarenbe/fogebalt A 8628/B k. 8110/ Bmi. 7tf?y7C 723J/C/. 6$66/D6tf6/Dji. 6106/
c V6o I f 5-^18 / f/. 5:149/ I 4^38 / * $.M9*i a. 4308 / foaer mebe batman binben w@m be plaetfen
in befe generate ^angfifnaer: be1 ftfltftrtn&t tjalbe toonenmacfimeneert e<aave lagfier feec&en/toanneer fiet nomenbe getalberbub&elt i& Watr
|
|||
|
Ci Van der ouden Mufijck,
V I.
Waer dat onfe fpeeltuygen na gemaeckt
worden. N% befe mate of Scala Mufyca too?ben gclept be
BanbenopeenCithar, neginnenbemet Eiami iooo : matt be Luyten (bolgeng'tgetupgen ban A. Metius] too?oen0egonnen met Gfolreut 837/ en fiat opftlimmenbe ban fialbe toon tot fialbe toon/ tie banbcn recftt boo? leggenbc fonber onberfcftept ban minber of meerbertoonen- ^IUfbobatopbefemaniet: fled bJfnnioft mee-ftlancften fiaer bolaomen rebeit ftonnen fiebfien/ geftjeft in'tberbebeef befe023oecft£ geleert t#: a! hoe tuel bat'er eenige Cithars en Luyten ecu foeten mee-ftlaneft fefitjnen boo?t te b>ngen/bat ig om bat tin op ceilip mee ftlancftenfoo mat gheficlf 3tin / enbe boo?t lucftt 'et toel ftet raecftt tad/ 't gefioo? en ftan 't fo nauto niet onberfefjepben/ aig t niet tc bee! en fcfjcelt: maer &et is? ueftoo?njcfc bat men be bo!* feomen t'famen-ftlancften bolgfit (bjelcfte met be na- ttier ober een ftomen) foobeelate'tboenujjcftfef / en bat men befe on-o?benteUjcfte mahter acfiter laet/ toieng maten luce bolgenbe geflclt bjo:ocn. VII.
De redens der toonen na Symon Stevin.
Aftfo mi fiter be Scala Mufyca geflclt ig / ban tm
feer bcrmaerbennjtg-ftonflenacr Symon Stevin, foo fal icft fiierfcpboegfien / ftet gene bat ftp ban befe floffebcrfiacItin't311crtftIoot-fch?iftsfeer(le 23oecft/3pbe2i / baermfipbitopbonocauaemfiepbt ber uptfjeemfefie ftonjl-tooojbentepaffeBjengftt/ en bat met befe moo?ben. ,Maergrootedwalingeuytonverftaenquakonft-woor-
, den te volgen, dat hebben v?y i»'t voorgaende tot fom- , mige piaetfen acngewefen, ende yeel meer foude men ,dcr
|
||||
|
En vcrfchcyden gevoelens der fclfder. 6 3
,dcr noch konnen by voegen, dan fullen 'c latengenoegh
,zijn met de groote gemeeneouderaleryeinde " ftofder , Zinghkonft van de redeus der toonen , waer in de palen der vijfdegeftelt zijn van 3 tot 2, uyt het wclcke na ver- jgaringh en aftreckingh der redens bevonden worden , tweederleye half toonen , d'een grooter a!s d'ander , dc minfte van 2j(5 tot243.dandervan2y<S tot bykans240: het welck'anders ghefeyt aldusteverftaen is , deheele , fnaereensfpeeltuygs gedeelt in 256 even deelen,endaer , af geftopt de 13 (als overfchot Yan 2 y<S boven de 243) fo , fal 't geluyt der heele fnaer, tegen 't geluyt der 243 dee- , len, roaken den kleenen half toon : Maei vandevoor- ,ichreven 2f<J deelen gheftopt deitf (alsoverfchot rai , 2j6 boven de 240) foo fal't geluyt der heele fnaer.teget ,'tgelayt dar 240 deelen, maken den grooten half toon. ,En by voorbeelt daer af nocb klaerdertefpreken, de , banden die de half toonen aen de halfen der fpeelcuygen ,onderfcheyden , en fullen nieteven-redelickmalkander j naderen , ghelijckfe door Lny tflagers en ander na't ghe- , hoorgeleyt worden , dan die des grooten half toons,ful- ., len wel foo veel wijder moeten legghenalsontrenthet .vierendeel der lcnghte tuffchen d'ander , tnaer want , fulcx niet over een en komt mer de ware half toonen die , wy uyt der natuer al even groot fingen, of met de legging } der banden die men na't natuerlick gehoor aen dc halfen , der fpeeltuygen vervoeght,fo heeft dit by de Grieckfche ,b Spiegelaers der Zinghkonft groote dwalingen", veroor- , faeckt, hem lien al taftende daer af doen handelen, goc , gheli.'yden voorquaet oordeelen, ende een ongegrouc , werck befchrijven. , Maer om hier af by kort voorbeelt wat klaerder te
,fpreken, 'tis te wotendat devijfdediensgemiftc reden , geftelt is op Reden \ getrocken ziinde van de ' acluens yVtaveReden \ blijftdevierdens^Wf»^ , die ghetrocken , van de vijfdens Reden 1 blijft des toons of groote eerftens , Reden | waer toe noch fulcken reden vergaert komt , den twee toon of groote derde '^ , die ghetrocken van a Materia Mufita. * Theoncos. r 0£S»vj,
deo
|
|||||
|
<J4 Van der ouderi Mtifijciij''[';'
; dfn twee en half toon of kleene vierde, dat's van Redenj
, MSjft voor den half toon als voreti reden fSf, die getroc-
, ken van i?^» § des toons, blijft voor de ander half
,tobn Reden f'-sf*, datisbykans ^«&» £i?„Wancfeggende
,2187 geeft 2048, wat 256, komt na genoegh 240:
, Sulcks dat defe ftellingh medebrengt twee on-even half
,, toonen de een grooter als de ander ,die ons in de dage-
, lijckfche fangh niet en ontmoeten , gemerckt wy de fel*
,ve ghelijck vooren ghefeydtis,al even grootunghen:
j En nochtans hebbeu de Spiegelaers, over duyfendt en
, veel hondert jaren, gedurighlick blijven feggen de redert
jdervijfde van 3 tot 2 wel ghefteldt tezijn : Dat voor*
,CVaer rflercklickghetuyghnis geeft datdemenfchen van
Fytagoras tijdt af 'die, hoewel men daer aen twijffelefl
, mocht > den d Vinder gefeydt wordt) tot nu toe niet ge-
, noegh verflaen te hebben , wat even-redenheyt met haer
, vergaringh en aftretkingh is, om van 'twelck by voor-
, bceldt te fpreken, genomen dat yetnant weet of toelaet,
, vier pinten waters een (loop te maken, maer foo dick-
, wils hy in een vat twaelf mael een maet giet die hy meent
seen pint te doen ,foodickwils bevindt hy min dandrie
,ftoopj nu foo die menfch niet enwift dat fijn genomen
, maet klecnder dan een pint moft wefen , het foude by de
, gene die wel genoegh weten wat pinten, ftoopen en haer
jvergaringen zijn, vooreen groote flechtigheytghehou-
5 den worden : En alfoo mach het ander oock voor een
, groote flechtigheydt gehouden worden by de ghene die
, wel genoegh weten wat even-redenheyt met haer verga-
, ringh en aftreckingh is ; maer wat mach hier af de oor-
,faeck wefen? De voornaemfte fchijnt dat demenfchen
, onbequaem konft-woorden gebruycken: als dat men by
j ons in plaets van't inlandich woort even-redenheyt, ge-
• nomen heeft heruytheemfch proportie. Want die het
, Woort eveu-redenheydt uytfpreken , hun komt in den
, fin te feggen, hier en zijn geen even-redenen , hoe fou-
jder dan even-redenheyt wefen ? Welcken inval den ge-
j fien foo niet en ontmoet> dieakijt het onverftaen woort
d, Invantor.
pro-
|
||||
|
En verfcheydeti gevoelens der felfder. 6f
, prtfpbrtiefh deft tmmdt hebben. Aengaende der toonen
3 itfatefeden, welckeyemandrhierbegeeren mocht.aen- , gefen dit haer plaets met en is, (o fal ick die in't laetftc , tttickder gemenghde ftoffen vervoeghen, en daer en tuf- , ("cben moghen iy diewelghenoeghweten wateven-re- ,, dertheyt met baer vergaririgh en aftreckingh is, verftaen , hoe deoude en nieuvve Schrijvers , groote boecken ge- , raaeckt hebben diele feggcn te handelen van de Zingh- ,konftigeeven-redenheyt, fonder nochtans dieteraken : > EndatdcrGrieckeu e grootfte middel en kleynftefoet- ilaydigheyt, nietdan gedwaeldefammelinghen en ziin, 3 die veel menfchefti in ydelheydt den tijdt doen verlicfen. jVoorts hoe deonvolkomenheyt diezy hun feggen in de* , toorten te vinden , als d'een heele grooter als d'ander, 5 en d'een halve grooter als d'ander , 't welck d'een dus , d'ander foo verlappende en verdeelende, nieten is on- , volkotiienheydt der toonen, maef quaet vervolgh ko- jtnende uyt quaftellingdes fedctisder vijfde van 3 tot 2. e Harmonia maxima, media fhfnima.
32>ttS berrc s. Stevin ban fooojbttottooojbt: aau
gaenbe nuber. toonen toarcreben (bolgftens fun nice* iiingfi) foo id bat 3311 fpicgelingfj ber Zinggfumfi/ 'ttudeft ftp belooft in'tlactfteflucnbcrgftemengftoe: ffoffen te berboegften / niet en i$ in't ttcftt gfteftomen/ cbentuel foo nanmen ftier ttpt berfltoen ftoe ftp die ge* bonbentoilftebben. <£>m oitbmtuctertebcrlraen foo ftel icft befe betgaringft en aftrechingft alous: Saet be ftccle fnaer. E K gedcelt5tin (alsftier boo?) in iqooo gelrjcfce beelen / ban is e k o&ave 5-000 ♦ om ban te trecften Reden] ban 4 foo jMtbcrcfccnber bijfbe/bat is gdijCR B mi k 2, tot e k 3 de fteefc fnaer/alfoo e K y 000 (alsbefe Icngftre boo? bijf De gftenomen tDo?t) tot AK /joo (als fteele fnaer genonten 3ijnbe) omootnu een Quint en Quart t'fanieneenoaavetnaechen/Daer* om ak 7900 ccn Quart of bierbc toon / bat is als A K 3 teaften E k. 4 Deheele fnaer. ©nirgftelijcKen treciitdefebierbens Redcn f ban be bijf bens Red en: t alDns *•
|
||||
|
66 Van der ouden Mufijck,
Albltfj A K 3 gheeft EK 4 hoe betl B mi. K 6667
M ban EK)homt 888? boo? F. k battetegen icooo
nagcnoeeftal^f 8 tegen p boo? licclc toon: l|)ier toe bcrgaert noch fulchen teben albu0: EK ioooo foo hlincht ben eerften toon f.k 888? (of p geben 8)fioe bed beelen fal ten toonhlinchenol^ ben beelen fnaer i0 8889 / ftonn 7poi boo? G. K benttoee-toon of tartie major : Bte gftctrothen ban be bierbeng Reden.
AK albltg 7901--10000--7500 ftonit P4?2.b00?FK eerfte half toon (bat ignaghcnoecftaljj 2j<s tot 243)
befetrechtban F.K Reden -^ albug p4P2~ioooo- 888p homt P364 boo? F K ben tbjcebcn half toon/ batignagenoechalg 256 tot 240 atebobcn. $ier upt (a\$ ooch upt be regulen bet proponien) i$
te bcrflaen bat al£ men een reben met 2 bJilbermc* nit|?tiulbigen / foo moetmen t bierhant getal nemen / en met 3 ftet tcerlimhg-getal. ^aer om een reben in ttoeen te beelen/men moet bebierhante mo?tel trechen en inb?ien te beelen / men moet ben tcctttnch-ttjo?td trechen/ en foo boo?t #m ban tot bet berehenen befcr ebentotibige toonente Etomen/ fooijsftebjetenbatftp elcfteodave of fialbe fnaerinbefpeeltupgftengebeelt toilncbbenin 12 ebenbnjbige fialbe toonen/baer ban Mi. Fa en Ci. vt fialbe en be anber heele gfienomen too?ben (gelrjthbitin't acnfien fchijnt) foo moetban be bierhante too?te! getrochen upt be fialbe fnaer / bat i0 upt 5000 tot be tmeecerfte letters* / enboo?ttotbe binbing ban pber letter ttoee nullen np boen/ men bint 7071 boo? be 6 fialbe toon/upt bit getal not!) eengbe bierhante mo?tel homt 8409 boo? be bcrbe fialbe toon. ©oo?tfootrechtoochbe teerlinch-mo?tcI upt jooooo boo? be ttoee ecr fie letteren/ en tot be binbing ban pber bolgenbe letter boet ^iz nullen bp/men bint 79 3 7 boo? be 4 fialftoonatpt bit getal be bierhantetoo?tel homt 8909 boo? be % balftoon/uptbitgfietalnocftcen£be bierhante mo?teI homt P439 boo? b'eerfle fialbe toon* <2£efe fialbe toonen it ac? beelen be Rent 5ijnbe/fo honnen be anbere half toonen fiacr beelen boo? ebeu-rebeningh behent
|
||||
|
. •, J • -.....I
En yerfchey den gcvoelens dcr felfder. 6 7
Bcfecnt too?beri/ atou# geftjcK befjeel? fnaer 1000 tot
beberbeljalfteon 84o?/alfobefefteftalftoon 7071 tot tie negenbegalftoon ?94<venfoboo?t: ^onomcnbe tieden bee fjalf toonen gdijen Die Bier boo? geftdt 3ijn, VIII.
Acnmerckinge op de redens der toonen
van Syman Stevin, ,
D<£fe (Idling!) i0 toe! goetfoobedafa benonff
aengaet/ te tocten bat pber (jaltoe toon eben bed nabert tot een oftaef, niaer fiicc en nan be na- tuere bee tfamenMandten niet na geboogen lno?bcn / toien£ recfite oo?faed*e altnuf onbeftent filijft: <0>at i$ toanneerttoeegeiupben offnaren alfo geftdt too?ben/ batbi?een quint of ten quart nomenteberfcpeelen/fo iff bat 5? een foet-mpbenbe of bermaecKdijcHc t'fa* menMancn met tnaKtanbei'gf)cben/beb?agci$f boo? toat oo?fnetfie bit ftomt i Sfnttooo?t na be fiellingfte Syrrfon Stevin, om bat CCII quint ftegrtjpt 7 ftalbe
toonen of {% ban een oftave, en een quart j fjalbe of/?
ban een o&ave: jiBaer bit en geeft geen rcben / toant toaerom en bebintmen bit niet foo tod op be h ofaiu bereftalftoonen/afefopbe 7 of j ftalbctooiu ©acr om fegge icfe be recite oo?faedt ber t'famennlanchen te toefen / om bat er cenige flagen of betocgingen gc- lijcft ballen / en fioe bat 'er meet: flagen gehjjcK batten / goe bat be mee-Mandt bolmaecftter of bcrmacclultjr Reri£/gen}CRin't 9 ubtbegeerflenbed£bebjefeni£: team be odave ig be alberboImaecRffemee-hlaneh / om bat be geno?te fnaer tmeemadffaet tegenbefiede eciijS/ en be quint en quart berboIgeng/gelijcR bit oocft in't begin beg ttoecben bu\# geftelt i$ i <£n biei om 10 be flemmeban natttrengftenegen omftaernabemee- Wanchcn te fcfiieften/ en niet om ebentntjoige toonen teftngen/genjeft S. Stevin gemeentfiecft:nocftbebcr* niaecnelijcRemee-ftlancftbaneen quint enignietom bat bit 7 ttoadffleban een odaef i$ folftocmd'tfeei* toepnigfj berfcfieeIt)maerge$cRinf)etttoeebeboo;;'~ e 2 ftc!
|
||||
|
68 . Vanderouden-Mufijck, -
ft el gfjefent ig / cm bat be gfjcftg^jhaer b?iemael fee*
Itoeegfit/tcgen be ficef e ttojeemaejf.. - ix ' "?.:;.•;,
Manier om de Zanghtoonen tuyghwercke-
lijckteverdeelen.
T<Ot fieflupt fal icftftictnocfi flellcn ecu maniere
om be Zanghtoonen tunghtocrcfteUjcft tenet* beelen/fonber getallen: afc bolgftt: €cn efrtfen/ neemt bctengftte bccftcclcfnaet (ate i>ier Dc janghfnaet GQ, gejfclt op bect!ftboo?lM* fen) enbeeltbieinttoecgficnjcfte beelen/ (bo fieeftmen belaege Vt in G, enbefiooge Vt in? mibben. €eii ttoeeben / necmt fjet mibbentuflcften befe fioo*
ge en laege Vt, mcnRomttotbefaegbe Fa, cubelift mibben tuflfcftcn befe laege F en 0, igoehoogeFa. Cenberben / neemt ftet mibben tuffehen be|c hooge
en lacglje Fa. men ftomt tot be laeghe b F, cube hct mibben tnfTcften befe lacghe bF en<l, igDeftoogfte bFa.
laTcnnicrbcn/ neemt hct mibben titflTcfjcn befe laegje
nt Ijoogftc b F, men ftomt tot be fiooghc b Mi, enbe ban bMi neettmcrtgbeltujbtctoanbMi tot Q, men nonit tot be laege bMi. €cn tmfben / nremt fiet mibben tuffehen befe ftoOge
en lacghe bM , nien ftomt tot be lacghe *Sol, enbe mibben tuflfehen befe lacgfjc t Sol aiQ, ig beftooghe * Sol.
<f£en feff en / memt net mibben tttflcficn befe laege en
Ijooghe fSol, men ftomt tot beftooghe *Vt, bantjtcc tot Q fet ttcfe toijote neciujacitjet / men ftomt tot be laegfte f Vt. €en fcuei'.bcn / neemt ftet mibben tuffehen befe hoc*
ge en laege tVt, men ftomt tot be laege t Fa, enbe fjet mibben tttficftenbefe Inge f Fa en Q, i^ be hooge * Fa. €en aehtflen / neemt hct mibben mfTcfien befe lae*
|
||||
|
En verfcheyden gevoelens dcr felfder. 6$
:ge en ftdflsfic f Fa, raen&omttot oelaegeCi, cube*
et mibben tuffegen befelaeggeci en o, & be 600== geCi.
<Cen negenflen / neemt get mibben tuflcgen bt(t Iae« ge en googge Ci, men nomt tor be googge Mi, ban
giertot Q fetbefetogbteneertoaertf/menRomttotbe
Jaegge Mi.
€en tgienflen/ neemt get mibben tuflfegen befe goa= geenlaegge Mi, meiiRamttotbe!aeggeLa,enbeget
mibben tuffegen befe laege La en Q, igbegoogeLa.
Cen elftfen / neemt get mibben tuflfegen befe faegge en googfte r.. men ftomttot begoogge Re, bangiee
tot Q fetbefetoufctencettoaertjef/menRomttotbefoe*
ggeRe. titat ttaaelflfen / neemt get mibben tuflcgeiibe*fe
googge en iaegge Re, men Romt tot be Jaegge Sol, enbe get mibben tuffegen befe Iaegge Sol en Q, itfbe googgeSol. |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
x
En oock in getallen berceckent,
Jlft bit felf be oocft in ggetaUen te Seeeectteuen/
baee ban uat be fnaet# fengte i£ 3^00/ fo Romt afeffcolggt: |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
o
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
1. Pelage Vt 3600 enljaoge iHoo
2. Delaege Fa 2700 en Ijooge i??o
?,&elageb Fa 2025engaoge 1012! |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
Vt i&
Fa j&
Fa&
Miifc.
SoH#.
Vt tf.
Fa#.
Ci tf. 9
Mdt^.io
Retg.12
Sol i#. 1
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
r
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
4.. be googe b M1518^ enlage 3037J
y.belaege tSoli278 enljoage 039 6.&egoogefVt 1708^^34*7
7.DeIagef Fa %^6z\ enfjaoae 1281'8.DeIaege Ci 1922 en fiooge 9*1 |
'tmib=
, ben tnf-, Uttjm j ^Oefelae^ |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
9.beSoofleMii44l|enlae5e
10.be latge La 2162^ engooge
u.be fiooge R c 16i 1 \ en iaege
12. be laege Sol 24^^ en googi.begooge Vc 1824 en laege
|
►1883
|
g
|
"* *""*
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
googe
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
1081^
: 3243 f 121^ 3648 J
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
<©efe
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
n
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
■yd Van der ouden Muiljck, en, tec.
5Nfe getallcn tytibt tea fointgrntjgf een ftlenn gebeell r
tf laeten batten / om fticr boo? in gbecngroore gftc* fijoochentenomen /bet toclch fjier onnoooigf) toa£. ^oo?t ftetmen bat befe toeteftingb inbelealnaege* nocgb bomt/ mact nocfttang onbolftomen/ genicR in befe getallen te fien i01 enbe boo?nameujcR iri Sol, bie algicr mercRenjcRfautfceeft: oocRtoanncermen neemt get mtbbentufTc&enbefelaegeen&oogbe Sol, tnenftomttotbebooge Vt 1824 enbe moft maet 1809 toefen / gbeltjcR boben te fien i£. 3©aer mebe bat icfe befe nujn febjijben cnnbtg&e / get felf De bebclenbe alle Jtieffjebber^ betRonflentoetenfc&aiipen/ toenfeben* be bat bet baet tnacb bienen tot becmaecR en torjbcE ugtb^pbingc/ ate ooch tor Iof beg aJUberftoocftjlen, E Y N D E.
|
||||||
|
ERRATA.
Logarithmus Tafelen_>.
$tibe regel flaet leefl f
8 20 uptb?englj23 unttyenglji
Wis-konftige of Klootfchc rccckeningen.
$ijbe regcl flaet !ee(! ,
67 12 folio 66 folio 64
7% 26 ecnflreecR enflrecctt
81 22 en 30 aftebeelen afteboelen
122 21 en 2 ^ fjocc Kmart goeehmaedtt
136 in get €afelften onbec xn uten leefl 6\—o en 52-—30 |
||||||