01\' VOÜHDHACIIT DEK GENEESKUNDIGE FACULTEIT,
TE VKRDEDKJKN
op VRIJDAG, don 30-u MEI 1879, dos namiddags ten O ure,

Het is mij aangenaam, Hoog Geleerde Hcercm,
Professoren der Medische Faculteit, U mijnen dunk
te betuigen voor het onderwijs, dat ik gedurende
mijne studie aan Utrechts Academie mocht genieten.

Heeds eenige jaren verliepen sedert ik aan Uwe
leiding was toevertrouwd, docli in dien tijd leerde
ik juist dagelijks meer dc waarde Uwer lessen
gevoelen. —

Voor de bekende bereidwilligheid, waarnuHlc Gij,
Hooggel. Koster, mij altijd cn ook bij dc vervaar-
diging van dit rroefschrift ter hulj) waart, zal ik
U steeds dankbaar blijven. —

Dat ik vier jaren lang als assistont-gcneeshccr
onder Uwe leiding cn met U, Zeer Geleerde
])r. liienderholF, mocht werkzaam zijn, waardeer ik

zeer. Yeel mocht ik van U leeren, en als ik vau
üwe degelijke, practische ervaring eu menschenkeu-
nis meer nog had kuuneu profiteeren, lag daarvan
Avaarlijk de schuld niet aan U.

Den tijd in het Rotterdamsch Ziekenhuis doorge-
bracht, zal ik mij steeds dankbaar herinneren. —

De klacht over de bezwaren^ verbonden aan het
kiezen en bewerken van een onderwerp voor ren
Academisch rroefschrift^ is reeds dikwijls j/ehoord.
Toch voe(/ ik mij in de rei dier klagers met eenige
hnnp op welwillende ooren, daar het voor mi/,
sedert mijn doctoraal- en arts-examen in eenen
drukken, practischen werkkring gekomen, werkelijk
zeer moeijelijk was eene disserfalie te schrijven.

Toen ik met Professor Koster daarover sprak,
had Z.JLGeL de goedheid mij mededeeling te doen
van het gerechteïijk-geneeskundig geval, dat ik zal
behandelen, en waarover het advies van Z.IT.Gcl

7üas gevraagd. Hij stelde mij voor, naar aanlei-
ding van dit onlangs voorgekomen geval., het vraag-
stuk der hloeding uit de navelstreng hijpasgchorenen
tot onderwerp te kiezen. Dit voorstel nam ik te
gereeder aan, daar ik reeds menigmaal tot gcrcch-
telijk-geneeskundig onderzoek geroepen werd.

Om voor de hand liggende redenen, hch ik dc
namen der betrokken personen en plaatsen niet
vermeld.

[. SfrnlV(;chferlijk(! vcrvulgiiig vmi ecu geneeskundige,
beseliuldigd van door lief gebrekkig onderbinden der
navelstreng den dood Viin hd kind te hebben ver-
oorzaakt ............... 1

II. De aanleidingen, waardoor bloeding uit de navel-
streng korter of langer tijd na de doorsnijding vol-
gen kan...............10

III. Betoog flat in het njedegedeeldc gi-val do geneeskun-
dige terecht, is vrijgesproken, cn dut, bij bloeding
nit de navelstreng, uit het afi)indcn drr streng ninuncr
eene beschuldiging van den arts kan voortvloeij(!n .

IV. Dc noodzakelijkheid van gcrcchtclijk-gencesknndigcn
cx professo...............

Stralreclilerlijko Acrvolgiiig: yan ecu goiieoskuiuligo,
besclmldiijd van door hoi gcbrokkig ondorbinden
d(»r navolslroni? den dood van eon knid io
hebl>en veroorzaakt.

Op den 8"™ September 18— des voormiddags ten
twee ure beviel de 24jarige vrouw A. v. d. Z. goh.
B. van een welgeschapen zoon. De verloskundige
die dc vrouw geholpen, dc navelstreng afgebonden
cn doorgeknipt had, vci\'wijdcrdc zich eenigen tijd
nadat hi j zelve liot navel verband aangelegd cn het
kind aan do zorg van eene buurvrouw toevertrouwd
had. Jlct kind werd daarop tusschen de moeder cn
den vader in de bedstede gelegd, l\'c half zes ure
stond dc man op om eene bakci\' te halen, en bemerkte
toen aan de kleêrcn van het pasgeboren kind bloed-
vlekken, die hij van dc moeder afkomstig hield.
Een kwartier later ontdekte ccne vrouw, die het kind
uit de bedstede genomen liad, dat het zeer bleek cn
koud was cn dc klccrcn nat van bloed waren.

De medicus, die daaroj) ten zeven uur in den mor-
gen ongeveer geroepen werd, omdat het kind zoo

bloedde, gaf den vader den raad mede om nog een
bandje om de navelstreng te doen.

Hierop werd het kind ontkleed, waarbij bleek dat
de ligatuur en het navelverband niet Yorschoven
Avaren, en uit de streng op dat oogenblik geen bloed
vloeide.

Eeno dor aanwezige vrouwen legde een tweede
bandje aan tusschen den buik en de eerste ligatuur,
maar het kind stierf desniettegenstaande ten acht uur;
dus zes uur na de geboorte.

De medicus, dio eenige uren na den dood van het
kind de moeder bezocht, zou gezegd hebben, dat hij
de -navelstreng w^el wat sterker had mogcn tocbiiulon.
Hoe het zij, de vader deed aangifte van de zaak als
blijkt uit het volgende :

Op heden den 8\'" Sept. 1800 . . . compareerde
voor ons . . . burgemeester van . . . J. v. d. Z.,
werkman, oud 25 jaren, alhier woonachtig-, verkla-
rende dat zijne vrouw heden nacht om twee uur is
bevallen van een zoon, die hij .de geboorte leefde;
dat zijne vrouw is geholpen door den geneesheer . . .
uit . . ., welke geneesheer het pasgeboren kind den
navelband heeft aangedaan, waarop genoemde genees-
heer is vertrokken; dat hij dezen morgen omstreeks
zeven uur wakker werd en zag dat het kind, liggend
in Ijetzelfde bed waarin hij met zijne vrouw sliej),
lag te baden in het bloed, waaroj) hij dadelijk naar

meergenoemdcn geneeslieer is gegaan, om zulks to
zeggen, waarop hij door de meid van den geneesheer
de boodschap ontving, dat hij zelf maar een band er
om heen moest binden;

dat dit is geschied door . . . mede aldaar woon-
achtig, doch dat heden morgen, om 8 uur, zijn kind
is gestorven;

dat genoemde geneesheer heden morgen om elf uur
bij comparants vrouw is geweest en toen gezegd heeft
bij onderzoek van het kind, dat het zijn schuld
was, want dat liij niet stijf genoeg den navel ge-
bonden iiad, enz.

De Officier van Justitie tc . . . gezien de hierbij
gevoegde stukken, overwegende dat daaruit aanvanke-
lijk schijnt tc blijken, dat het kind hetwelk door de
huisvrouw van ... in den nacht van zeven op acht
September 18— to . . . levend ter wereld gebracht
is, weinige uren later ten gevolge van verbloeding
overleden is; zoomede dat die verbloeding tc wijten
is aan het tengevolge van onbedrevenheid, onvoor-
zichtigheid of onachtzaamheid niet behoorlijk an)in-
ding van dc navelstreng;

Overwegende dat het alzoo noodig is tc onderzoe-
ken aan wien dit vci\'zuini te wjjten is;

Gelet op de art. 30 en 58 Wetb. v. Strafvg.
Stelt de stukkeu in handen van deu heer Regter-
Commissaris, belast niet de instructie der strafzaken
by de Eegtbank te . . .

Requireert dat door ZEd. ter zake voorschreven
voorloopige informatie ingewonnen en aan hem officier
medegedeeld zullen worden. •
Aldus gedaan enz.

Do Offic. van J. benoemde daarop twee deskun-
digen, die de lijkschouwing tweemaal 24 uur na den
dood verrichtten en van hunne bevinding don 14 Sept.
een verslag inzonden.

Zij vonden: uitwendig aan het lijkje niets afwijkends;
de longen overal luchthoudend, bij druk na insnij-
ding knetterend , de talrijke kleine stukjes, waarin de
longen verdeeld werden, alle oj) water drijvend;

de hersenen weinig blocdhoudend en bleek, slechts
uit den boezem vloeide eenig donker bloed, dc hersen-
zelfstandigheid zelve een hreiachtige massa geworden.

Omtrent den navel en de navelstreek vermeldden
zij, dat aan den buik zich eene navelstreng bevindt
van ongeveer 6 ctm. lengte, die op twee verschil-
lende plaatsen door bandjes is afgebonden. Beide

bandjes zijn volgens hunne opgaaf, met een dubbelen
knoop gesloten, maar omsnoeren de navelstreng niet
genoegzaam, zoodat er eene zekere .ruimte overblijft
tusschen den band en de streng.

llceft het kind geleefd, en zoo ja, waaraan is
deszelfs overlijden vermoedelijk te wijten?

Deze .werden aldus beantwoord: het voldragen
levensvatbare kind heaft geleefd; de inwendige organen
kenmerken zich door gering bloedgehalte, zijn oveii-
gens zonder ziekelijke, van den norm afwijkende
veranderingen; dus is de dood van het kind vermoe-
delijk te w^ijten aan verbloeding.

De OfHc. van Justitie te... . gezien de hierbij
gevoegde, door den heer Rechter Commissaris inge-
wonnen voorlooj)ige informatie;

wonende te.... in den nacht van 7 op 8 Sept. 18..
te.... terwijl bij zijne iiulp verleende bij de bevalling
van de luiisvi\'ouw van J. v. d. Z., de navelstreng
van het door bedoelde vrouw levend ter wereld
gebrachte kind van het mainielijk geslacht, niet
behoorlijk afgel)onden heeft, tengevolge Avaarvan dit
kind weinige uren later doodgebloed is;

Overwegende dat dit feit als opleverende liet wan-
bedrijf van uit onhandigheid, onvoorzichtigheid of
onachtzaamheid, onwillig veroorzaken A\'an een manslag,
strafbaar gesteld cn omschreven is bij art. 319 C. P.
Gelet op de art. 83 en volgende Wetb. v. Strafv.
Stelt de stukken in handen der Eechtbank in
Raadkamer vergaderd,

llequircert \'s llcehters beslissing.
Concludeert dat het der Rechtbank moge behagen
ter zake voorsclu\'cven tegen.... tc vei\'lcenen rechts-
ingang, bij dagvaarding in j)ersoon met last tot
instructie.

Inmiddels maakte de heer Offic. v. Justitie, die
met reden dc aanhangige questic uit gerechtelijk-,
geneeskundig oogpunt van groot belang achtte. Prof
Koster, te Utrecht, met de toedracht der zaak bekend
en verzocht ZEIlGcl. in dezen van advies tc dienen.

Op het hierop gevolgde schrijven van l*rof. Koster,
kom ik in liet derde hoofdstuk terug; den invloed
van dit — hoewel slechts officicusc superarbitrium —
op het verder verloop der gerechtszaak, blijkt echter
uit het spoedig daarop verschenen

))ezwarcn tcMi laste van den beklaagde heeft doen
kennen, oni hem verder te vervolgen, als zonde hij
in den nacht van 7 op 8 Sept. 18. . te.... door
het niet behoorlijk afbinden der navelstreng van het
pasgeboren kind van J. v. d. Z., den dood van dat
kind onwillig veroorzaakt hebben;

Overwegende toch dat de gehoorde getuigen een-
stemmig verklaard hebben, dat de beklaagde volkomen
nuchteren, de moeder cn het kind met zoi\'g behan-
deld heeft; dat J. de Y., huisvrouw van K. Y.,
bovendien stellig verklaart, dat toen de doctor haar
het kind ter verdere verzorging overgaf, het bandje
om de navelstreng naar hare meening goed aangelegd
was en er zich geen druppeltje bloed aan het lai)je
op de navelstreng vertoonde, cn dat ook later bij het
ontklceden van het kind, het bandje door den doctor
aangelegd niet verschoven was;

Overwegende dat alzoo regtstreeks niets gebleken
is, \'waaruit zou kunnen afgeleid worden, dat de
beklaagde bij het afbinden der sti\'eng onachtzaam of
onbedreven te werk zou gegaan zijn, en dat dit even-
min mag aangenomen worden enkel en alleen, onulat
idles schijnt aan te duiden, dat het kind niettemin
gestorven is aan verbloeding uit do navelstreng, daar
toch de wetenschap leert, dat tengevolge van abnor-
nuile toestanden van het bloed en van de weefsels,
verbloeding uit de navelstreng alleszins mogelijk is, ook
diiiir waar vaststajit, dat de streng in alle opzichten
behoorlijk en met de noodige zorg afgebonden is; —

Requireert \'s Rechters beslissing;
Concludeert dat liet der Rechtbank moge behagen
te verklaren, dat er geene voldoende bezwaren uit
de instructie gerezen zijn ter verdere vervolging van
den beklaagde . . . ., ter zake van hetgeen waarvan
tegen hem bij bevelschrift van 2 Oct. 18 .. reclitsin-
gang verleend is.
Aldus gedaan enz.

De Arrondisseinentsreclitbank te . . . ter Raad-
kamer vergaderd. •
Rechtdoende op het requisitoir bij den Officier van
Justitie, waarbij op do instructie gevoerd betrekkelijk
de procedure tegen . . . enz. aan deze Rechtbank
ingeleverd, ccne regtclijkc beslissing is g(;vordcrd,

gelet op de Conclusie van den officier, strekkende
dat de Rechtbank zal verklaren dat er geen genoegzame
bezwaren ter verdere vervolging ten laste van den
beklaagde zijn ontstaan, als zoude hij in den nacht
van 7 op 8 September 18— tc . . . door het niet
behoorlijk afbinden der navelstreng van het pas
geboren kind van J. v. d. Z. , den dood van dat
kind onwillig veroorzaakt hebben;

gqizien art. IIG von het Wetb. v. Strafr. verklaart
dat uit de instructic geen voldoende bezwaren ter

A\'erdere vervolging tegen den beklaagde, in zake
voorschreven j zijn ontstaan, waarvoor tegen hem bij
bevelschrift der Rechtbank dd. 2 Oct. 18. . . regts-
ingang verleend is;

Hiermede liep eene zaak zonder verdere gevolgen
af, welke met vcroordeeling van den geneeskundige
had kunnen eindigen; in welk geval onzes inziens eene
onbillijkheid, niet alleen jegens den beklaagden ge-
neesheer, maai\' jegens den geheelen medischen stand
zou begaan zijn, gelijk uit de volgende bladzijden
moge blijken.

De aaiilei<lingeii, waardoor bloediiij,\' uit de navel-
streng korter ol\' langer tijd na dc door-
snijding volgen kau.

Het voorkomen van ccne doodelijkc verbloeding uit
dé\'niet onderbonden navelstreng, lioc veelvuldig dat
vooral in vrocgeren tijd door sommige schrijvers ook
bestreden is, wordt thans door niemand meer be-
tAvijfekl.

Aan den eenen kant werd deze oorzaak van dood
geliccl ontkend, van dc andere zijde werd beweerd
dat het niet onderbinden der navelstreng altij\'d een
lethaal gevolg hebben moest. Tot verdediging van
die lijnrecht tegenover elkaar stiiandc meeningen
werden tal van feiten aangehaald, cn wij zijn dus
door dc ervaring gerechtigd dc mogelijkheid van een
verbloeding uit dc \' navelstreng te erkennen, maar
tevens genoodzaakt aan tc nemen\', dat het ontstaan
daarvan aan bepaalde voorwaarden gebonden is.

])c proeven van Schulze die pas geboren kiiulc-
ren met afgesneden cn niet ondci\'bondcn navelstreng

in een warm bad legde en geen bloeding volgen zag;
vijftienhonderd verlossingen te Berlijn getermineerd
zonder dat onderbinding van den funiculus umbilicalis
veroisclit werd, bewijzen voldoende dat die kmist-
bcNverking bij normale geboorten evenmin noodzakelijk
is als bij dieren.

Plouquet voelde in een afgebonden streng het klop-
})en van den pols nog na een uur duidelijk op drie
duim afstand van den luivel; dergelijke gevnllen
verhaalt ook etende-). De foetale circulatiewegen zijn
dus niet, zoodra zij reden van bestaan missen, gesloten.

Heeds llokitansky, Yirchow en anderen waren
van gevoelen dat de navelader somtijds open en met
de buikaderen connnuniceeren bleef; op gezag dier
waarnemers werd dan ook het bloedvat, dat bij lever-
cirrhosis in het liganientum teres soms gevonden wordt,
voor de verwijde of weer ontsloten vena umbilicalis
gehouden.

In 1838 ontdekte Burow, dat er eene gemeenschap
bestaat tusschen een tak van de vena cpigastriea met
den navelader van het embryo. Nu kon men zich
(lus oj) anatomischen grond verklaren, hoe het bloed
uit de vena porta bij stuwing door den navelader heen
in de buikaderen alVloejjen kon.

volgens zijne meening werd de A^emi umbilicalis bijna
geheel eene solide streng. Een gedeelte slechts van
1 ä 2 ctm. blijft open en van uit de vena porta toe-
gankelijk; het zou dus onmogelijk zijn dat die ve-
zelachtige koord op nieuw permeabel en ader werd.
Wat door vroegere onderzoekers voor de naveladcr
gehouden was, decreteert Sappey een in het ligam-
teres verloopende accessoire poortadertak te zijn.

Dc volkomen oblitcratie der navelstrengvaten werd
sedert, mocht een enkele stem zich daartegen ook
weer eens verhefFen (Bamberger), algemeen aange-
nomen en geleerd; tot in 1877 Baumgarten i) als het
resultaat van gedane proeven liet volgeiule publi-
ceerde :

„1. Führt man eine dickere Schweinsborste in das
von Sappey zugegebene offene Endstfick der V. umbij.
bis zum Widerstand ein, so kann man sich auf ma-
kroskopischen Durehsclmitten überzeugen, dass der
Borstcnquerschnitt innerhalb eines glattrandigcn Lu-
mens liegt, welches sich b(!i näher Untersuchung als
das llestlumen der, durch eine wandständige lündc
gewebigc Neubildung unvollsfiindif/ ohliicrirtoi, ein-
stigen Umbilicalvenc erweist. .

IjCgt nuui nun unterhalb des Sondencmles succes-
sive Querschnitte an, so zeigt sich dass das betref-
fende Lumen sich noch mehrere Zoll weit, mit all-

i) Ucbcr (Iiis Offenbleiben fötaler Gefiisse. Centraiblatt f. d.
nied. AVissenseh. 1877. N. 40 und 41.

zwei oder mehrere kleinere Lumina spaltend fortsetzt;
dasselbe ist von einem deutlichen Endothelium nach
innen begrenzt, ist mit Leichtigkeit von oben her
zu injiciren, und umschliesst, wenn man frisch un-
tersucht, flüssiges, vollständig normales Blut. Erst
der letzte centimeter (oder höchstens Zoll) der im ganzen
4—5 Zoll lange Yene zeigt sich total zugewachsen,
wobei jedoch der alte Wand in voller Deutlichkeit
zu uberblicken ist.

2. In einer geringeren Zahl der Fälle (8 unter GO)
ist die Lichtung des im lig. teres verlaufenden
Gefiisses so weit, dass man vom linken Pfortaderast
her bequem eine dümiere\' oder dickere Stiihlsonde
1—2 Zoll (und darüber) weit einführen kann.

Der glattwandige Kanal enthüllt normales flüssiges
Blut uiul erweist sich bei mikroskopischer Prüfung
gleichfalls als der Restkanal der unvollständig obli-
terirten Y. Umb. Dieselbe setzt .sich auch da , wo
er für die gi-obe Sonde nicht mehr passirbar ist, in
der sub 1 geschilderten AVeise nach unten fort.

3. In der grössten IMehrzahl der Fälle (30 unter
GO) fand ich das Yerhiiltniss folgendermaiissen: Die
Mundungsstelle der Y. umbil. ist sehr klein, und
schwer erkennbar: Sie öffnet sich nicht trichter-
{(irmig, sondern ganz ph\'itzlich in den weiten Sack
des linken Pfortadersinus. Das geübte Auge ent-
deckt in der Mitte oder am Rande des, an die

Wände des Pfortaderstammes befestigten Ligam. teres
ein kleines Lumen, welches sich von den Zahllosen
übrigen, von den grossen Portalgefässcn abgehen-
den (oder in dasselbe einmündenden) Gefässöftnun-
gen , ausser durch seine Lage auch dadurch auszeignet,
dass die eingeführte feinste Haarsonde nicht nach der
Leber sondern in \'s Lig. teres füln-t. Eine genaue
Untersuchung crgiebt auch hier mit der grössten
Bestimmtheit 5 dass das erwähnte Lumen der unvoll-
ständig obliterirten V. Umbil. angehört und dass
sich auch in diesen Fällen der Eestkanal mein- oder
weniger Aveit, meist bis fast zum Ende des Gefässes
in der bei 1 geschilderten Weise verfolgen lässt."

Baumgarten concludeert hieruit, dat de Ycna Um-
bilicalis als een meer of minder lang en wijd bloed-
voerend kanaal gedurende het geheele leven blijft
bestaan.

Naast de bovenvermelde GO gevallen had Baum-
garten 5 a 6 voorbeelden gezien, waarin het resteerend
lumen in de Vena Umbil. niet kon gevonden worden.
Hij neemt aan, omdat er dan dikwijls i)igmcnt in het
oblitereerendweefsel gevonden werd, dat in die ge-
vallen een stolling van den inhoud had plaats gehad,
waardoor een volkomen sluiting werd teweeggebracht.
B. zag bij cirrhosis hcpatis dc Y. Umbil. enkele
malen zoo wijd, dat van uit de Y. porta dc pink
kon ingevoerd worden; nog op 8 ctm. afstand had
de ader een omvang van 2 duim.

Ook wat betreft het lot der navelslagadcren, wijkt
B. af van de lieerschende opinio, dat van af ,.de oor-

sprongsplfiats der art. vesicalis snp. het vat tot een
band wordt. Yirchow zegt: „Die NabeLarterien
obliteriren nach der Geburt d. li. sie verstreichen,
ohne dass in den Lig. lesicae lateralia, welche an
ihre Stelle treten, ein erkennbarer Rest ihrer einst so
mächtigen Muscularis übrig bleibt." Het is ß. ge-
bleken dat de navelslagader van af de plaats waar
de laatste collateraaltak ontspringt in eene betrekkelijk
dikke, harde ronde streng overgaat, die niet tot aan den
navel doorloopt, maar slechts 1% a 3 Zoll (3.0 a 7.8
Ctm.) lang is. Aan deze sluiten zich dan met min
of meer geleidelijken overgang een of meerdere dunnere,
weekere strengen aan, die naar den navel gaan. Bij
nauwkeurig onderzoek blijkt, dat door de eerstgenoemde
dikkere streng een nauw, vloeibaar bloed bevattend
kanaal verloopt, dat van uit den stam der art. vesie,
sup. uit te sondeeren en op te spuiten is, en zich als
het overblijfsel van de onvolkomen geoblitereerde navel-
strengslagader doet kennen. Aan het uiterste einde
alleen is het lumen geheel do(U\' bindweefsel gesloten.
B. beweert dat de oorspronkelijke art. umb. in hare
geheele lengte permeabel blijven en dat de voorste
stukken dor lig. lateralia vesicae niet bestaan uit dee-
len, die ooit aan hot vat behoord hebben.

Als de navelstreng afgestootcn is, dan verhouden
zich (Ic binnen den buik gelegen slagadergedeelhMi
even als alle andere doorgesneden vaten: zij zouden

dus zeker zich naar binnen (beneden) terugtrekken,
wanneer zij niet door adventitiaweefsel aan den
navel bevestigd waren. Tengevolge van de opge-
treden ettcring bij de afstooting der navelstreng is
bedoeld celweefsel meer en meer met jonge cellen ge-
infiltreerd, cn uit het vaste vezclachtige weefsel is
een los granulatieweefsel geworden, dat geen weer-
stand bieden kan aan de contraheercnde vaten. Hoe
verder de slagadereinden zich daarop van den navel ver-
wijderen, des tc meer wordt dat weefsel uitgerekt. Het
granulatieweefsel wordt later lidteekenwecfsel, en zoo
ontstaat de tusschen navelstrengslagader en navel-
ring zich bevindende bindwcefselstreng, die met den
groei van den buikwand in lengte toeneemt, terwijl
het overblijfsel der art. umbil. zelve natuurlijk niet
langer wordt.

Deze waarnemingen en gevolgtrekkingen van Baum-
garten kwamen mij voor van te groot belang te zijn,
om ze niet hier eenigsints uitvoeriger mode te deden.

. Niet alleen bij cirrhosis he])atis, vooral wanneer
het zoogenaamd caput Mcdusac sterk geprononceerd
is, blijken de foetale cireulatiewegen gedeeltelijk
althans nog open te zijn; ook bij gezonde menschen
zijn dc bewijzen voor die bljjvbndc permeabiliteit
enkele malen geleverd. In het verslag eener gerech-
telijke lijkschouwing vaii eene Gljarige vrouw die
aan dc gevolgen ccner traumatische beleediging van
liet ruggemerg overleed, tcekent Dr. Moll\') het vol-

geilde aan bij de beschrijving vaii de organen der
buikholte: • • • dat de navelstreng (foeniculus
umbilicalis) nog bestaat, het aanzien van een gedeelte
der dunne darmen heeft, zich tot den navel uitstrekt
en de vaten, hoewel ledig, echter nog geheel open
zijn".

Zoo woidt gewag gemaakt \') van eene periodieke
bloedvloeijing uit den navel, welke alle vier weken
in plaats van de sinds eenigen tijd uitgebleven maand-
stonden optrad.

Het is dus, waar de foetale circulatiewegen open-
blijven, niet te verwonderen dat, hoewel bij normale
gevallen bloeding na doorsnijding der navelstreng
vaak niet optreedt, onder abnormale condities doode-
lijke haemorrbagie bij niet of onvolkomen onderbin-
ding van den funiculus umbil. ontstaat. Het gewich-
tigst moment voor bet ontstaan van bloeding is het
niet beginnen of onvolkomen zich instellen of ophou-
den der aangevangen adcmhalingsbewegingen. Do
bloeding volgt wel het eerst, wanneer do afsnijding
(1(M\' streng geschiedt op een tijd, waarin (h; respiratie
nog niet begonnen is.

Lorain (de la fièvre ])uerp(\'rale) wees er op dat
de ademhaling, die de bloeding uit de vena umbil.
verhindert, juist baemorrhngie uit de art. umbil. in
de hand werkt. Hoe volkomener de resjiiratie toch,
boe krachtiger ook het hurt zal werken, dus te ster-
ker zal de bloedsdruk zijn in de navelstrengslag-

aderen. Hoewel physiologisch waar, is deze bemer-
king door de praktijk gelogenstraft.

De oorzaak waarom gewoonlijk geen bloeding nit
de doorgesneden art. nmbil. volgt, ligt voornameljjk in
de sterke contractie diei\' vaten; „deren mächtige Längs-
und Quermuskelschiehte bei geringer Entwicklung
der elastischen Fasern sie besonders befähigt, sich
sowohl zu verengern als ein centripetal es Yerkur-
zungsbestreben zu aüssern." (Strawinsky. lieber dem
Bau der Nabelgefässe und über dem Yerhalten nacli
der Geburt. Stzber. d. akad. d. Wiss. 1874 LXX.
3" abth. Juliheft.)

Maar ook bij mocijelijkc cn ongenoegzame respiratie
treedt ligt bloeding op, vooral wanneer de navelstreng
op korten afstand van den navel gescheiden werd.
Grooter nog wordt uit den aard der zaak de kans
van hacmorrhagie, wanneer in het circulatiest(!lsol van
het kind abnormiteiten aanwezig zijn. Hiertoe be-
hooren do zeldzame gevallen van vernauwd of gesloten
zijn der arteria pulmonalis, waardoor het hitrcden
van ademhalingsbewcgingen moeijelijk g(imaakt wordt,
cn het bloed door den weerstand dien het op den w(;g
naar de longen ontmoet, zich weer liever cen door-
tocht door de foetale banen kiezeu\' zal.

Yolgt bloeding, hoewel de ademhaling goed
intrad en de streng längeren tijd na de geboorte;
eerst gescheiden werd, dan kan de aanleiding in
eene misschien voorhanden plethora of in ccn ab-
normalen oorsprong van dc navelstrengslagadcren
uit de^ aorta gelegen zijn. In het eerste geval is het

de groote lioevecllicid bloed, die voor zieli zelve den
weg naar de longen meer of minder moeijelijk ma-
kend, gedwongen wordt do vroegvre richting te volgen;
in het tweede geval echter zal de bloedsdruk in de
nrt. und), grooter zijn dan bij normale vaatvertakking.

Ook het bestaan van slechts één art. umbil. zou
bloeduitstorting uit de navejstreng zelfs in zulke ge-
vallen begunstigen, waarin het bloed vi-ij door dc.
longen vloeijcn kan

Volgens Rokitansky (Path. Anat. 3 Aufl. III, 547
bestaat er niet zelden slechte één art. umbil. als on-
middelijke voortzetting der aorta abdominalis.

lloHhiann (Lehrbuch d. ger. Mediein II. 773) noemt
een geval, waar de rechter art. und), ontbrak en in ])laats
(biarvan een bindweefselstreng aanwezig was. De an-
dere navelstrengslagader was dubbel zoo wijd als ge-
w^oonlijk, ontsprong zonder afwijking uit de art. hypo-
gasti\'ica, die ook een grooter lumen had dan nonnaal.

Een hoogst merkwaardigen overgang van de vena
umbil. in de vooi\'kamer van bet rechter hart heeft
Mende beschreven\'). ITet kind was dadelijk na de
gciboorte zonder bekende oorzaak gestorven. Rij de
sectie bleek de navelader niet als gewoonlijk in twee
takken verdeeld, door de lever te gaan, maar onge-
deeld over do lechter convexe oj)])ervlakte van dat
orgaan, en verbonden aan den veneusen zak van het
reeiiter hart te verloopen, om boven en vooi- de vena
cava inf. zich daarin uittestorten.

1) V(!rli!in(llung(\'n der K. 1/. (".. Akndniiin der Natiirfor-tclier,
Bonn. 1827, Bd. XII1. 2 Tli. S. 871.

Er was slechts één art. umb. die uit de Aorta
abd. midden tusschen dc art. iliacae ontsprong en
aan de linkerzijde der urineblaas den navel bereikte.

„In diesen Fällen in denen von den angegebenen
Bildungsfehlern fnl. abnormale oorsprong der art.
umbil. of ontbreken van een der twee) eine oder der
andere zugegen ist, wird sich also die Verblutung
durch die Nabelschnur auch bei freiem Athemholen,
recht wohl ereignen können"

Bij 32 secties van navelbloeders werd 10 maal het
foramen ovale, 8 maal den Ductus Art. Botalli ge-
heel of gedeeltelijk opengebleven bevonden.

Roose ") telt ook volbloedigheid der jonggeborenen tot
de begunstigende momenten voor navelstrcngbloeding.

Oppervlakkig beschouwd zoude de ziekelijke aanleg
met den naam Haeinophilia aangeduid, wel in de eerste
plaats moeten genoemd worden, waar de oorzidcen van
navel- en navelstrengbloedingen worden oj)gesomd.
Maar even uiteenloopend als de meeningen zijn omtrent
het wezen cn dc oorzaak der bloedcrziektc, evenveel
vei\'schil heerscht er in de waarde, die men haai\' toe-
schrijft als praedisponecrend tot omjihalorrhagi.\'i.

Terwijl sommigen beweren dat het wel altijd bloe-
ders zijn bij wie navclblocdingen optreden, komt
Grandidier •■\') uit cen statistiek van 202 gevallen tot

volkomen tegengestelde zienswijze. Na de zeldzaam-
heid van het optreden van secundaire navelbloedingen
bewezen te hebben (in het Parijsche vondelingshuis
in 2 jaar op 10.000 jonggeborenen slechts éénmaal)
laat Grandidier zich omtrent het verband met hae-
mophilia dus uit: „de navelbloedingen komen slechts
zeer zelden bij haemophilia, de permanente haemor-
rhagische diathese, voor; zo zijn in don regel slechts
het gevolg van eene voorbijgaande haemorrhagische
bloedsontnicnging, die met de ontwikkelingsprocessen
bij den overgang van het foetale in het respiratoire
leven van het kind in nauwen samenhang schijnt
te staan en na afloop daarvan verdwijnt. Hoofdza-
kelijk schijnen dio door abnormale processen in dc
lever veroorzaakt to worden, ten gevolge waarvan
de bloedvorming in dat orgaan gebrekkig geschiedt
en in het bloed galachtige elementen geraken, die
zijn stolbaarheid doen verminderen. Pij de ompha-
loi\'rhagie schijnt voornamelijk slechte bloedsmenging
prinuiir de bloeding te doen ontstaan; bij de haemophi-
lia is daarenboven gebrekkige toestand der capillai-ia
van groote beteekenis, en gaat die in den regel aan
de abnormale samenstelling des bloeds vooraf."

Deze navelbloedingen hebben meest een geheel
andere oorzaak dan haemophilia, zoo onder anderen
de acute rcfontaarding der kinderen.^ en zij gaan in
den regel met geelzucht gepaard, daar de lever ei-
bij in het spel is. (Grandidier.) Ook komen zij be-
trekkelijk veelvuldiger voor bij meisjes, terwijl bloe-
derzickte meest bij jongens is waargenomen.

Lange beweert, dat navelbloeding in familiën van
bloeders nooit voorkomt. Grandidier berekent, dat
van G30 bloeders, behoorende tot 194 familiën,
slechts bij 14 personen uit 9 familiën luivclblocding
optrad. Opmerkelijk is het ook, dat van 8 Israeli-
tische jongens, die na de circumcisie bloedden, geen
enkele vooraf aan omphalorrhagia geleden had. Een
andermaal vond Grandidier, dat tegen 14 gevallen
van navelbloeding bij haemophilia, 188 overstondcn,
die bij niet-blocders zich voordeden.

Hennig^) zegt: „Da die Nabelgefassc ausserhalb
des Bauches der Contractilitilt und, bis auf geringe
Vorsprünge in der Vene, der Klappen entbehren, so
wird bei unvollkommener Ligatur des Nabelstrangcs,
die bei Omphalorrhagie der spontanen Art nachge-
wiesene dünnere Beschaflenheit und schwere Gerinn-
barkeit des Blutes, die Nachblutung wesentlich be-
günstigen. Im üebrigen erinnert aber die mit der
spontanen Blutung so oft vergesellschaftete Neigung
zu anderweitigen Blutungen eher an den öcorbut, mi
w^elchem auch bisweilen das Aussehen der Nabelwundc
und der Hautgeschwüre passt, als an Hämorrophilio".

Uit dat alles blykt dat de haemophilia, — in het
midden gelaten of bij die ziekte dc neiging tot
bloeden aan den dunnen toestand, aan de vcr-
niiiuicrde stolbaarheid van het bloed, aan ccne
afwijking in den bouw der haarvaten, of aan dc

1) Ilennig. Dio Nai)clkrauklicitcii (Ilaiulb. d. Kiiidcrkr. Iicraus-
gegcbefi vou Dr. C. Gerhardt, tl. S. 157.)

aanwezigheid van speciale organismen (de door Klebs
met den naam : Monas haemorrhagicum aangeduide
bacterien) moet toegeschrovcn worden — niet zulk
een belangrijke factor bij liet ontstaan van navel-
bloeding is, als ze a priori schijnt to zijn.

Er zijn dus meerdere oorzaken , waardoor bloeding
uit de niet of onvolkomen onderbonden navelstreng
kan ontstaan; is liet nu ook mogelijk dat liaemor-
rliagia optreedt niettegcnstaaiido de ligatuur dor
iuniculus umbil. met zorg cn volgons dc regelen
der kunst is bewerkstelligd ? Negentien gevallen van
dieii aard heb ik beschrcven gevonden ; hot zij mij
vergund die deels to citeercn , deels verkort mede to
declon. Do vier .eerst volgende zijn uit Caspers llaiid.-
bucli d. ger. Medicin, neu bewirkt und vermehrt
von Dr. Carl Liman.

1. Das reife Kind hatte anderthalb Stunden gelebt
und sollte angeblich durch fahrlässige Behandlung
der Nabelschnur seitens der 1 lobauuiie gestorben sein.
Die Nabelschnur war scharf abgeschnitten, sehr welk,
siehcn Zoll lang , am Endo umg(!schlagen und zwd-
mal, nach Vorschrift des Jlobammenbuchs , unterbun-
den. Au der Leicho und der sehr w(^lken Nubel-
schnur zeigte sich allerdings das leinene, starke und
iesto Bäudclien nur so angelegt , dass wir mit der
Spitze der Pincette dazwischen fahren konnten, woraus
nicht geschlossen worden durfte, dass es an der frische
Schnur nicht fester gelegen habe. Dio Obduction
ergab allgemeine Anaemia. Nur allein in der untereii

blass und blutleer. Dieser Befund und die Abwesen-
lieid jener anderen Todtesart bedingten den Ausspruch,
dass allerdings eine tödliche Verblutung durch die
Nabelschnur statt gehabt habe, die aber der Ileb-
ajnrne nicht zur Last gelegt werden konnte.

2. Auch ehi eheliches, reifes, männliches Kind,
das zwei Stunden gelebt hatte und das nach der
Anschuldigung des Hausarztes gegen die Hebannno,
durch deren Fahrlässigkeit sich durch die Nabel-
schnur verblutet haben sollte..... Die zwei Zoll

lange Nabelschnur w^ar scharf abgeschnitten und ganz
wie im vorigen Falle nicht nur vorschriftmässig,
sondern auch so fest unterbunden, dass der Bistouri-
heft nicht eingeschoben werden konnte. Darüber
war eine Nabel- und Bauchbinde angelegt die uns,
wie ausserdem noch eine Windel, ganz blutbesudelt
bei der Obduction mit vorgelegt wurde. Der Leich-

3. Wieder ein eheliches, reifes, männliches Kind,
und wieder eine Anschuldigung gegen die llebannne
wegen Fahrlässigkeit bei der Behandlung des Neu--
gebornen. Das Kind war nach sechsstündigem Leben
unter uns unbekannt gebliebenen Zufällen gestor-
ben ..... Mit vorgelegt war eiue Menge Wäsche,

ein Hemdchen, eine Nabelbinde, eine darüber ge-
legt gewesene Bauchbinde, Windeln u. s. w. die
sehr stark mit Blut getränkt waren. Die Nabel-

schnür war genau Zoll lang, hatte scharfe Rän-
der , an denen angetrocknetes Blut haftete, war
ganz normal, nuiger , ohne Knoten, und war genau
nach der Vorschrift des Preuss. Hebammenbuchs
unterbunden; Jiämlich ausser einer Ligatur hinter
der Trennungsstelle um — und zurückgeschlagen und
nun noch einmal, und zwar mit einem festen , lei-
nenen Bändehen verbunden. Diese zweite Ligatur
war wohl etwas locker, dagegen die eigentliche und
ILuiptligatur untadelhaft; so dass sie selbst au der
todten, schon etwas geschrüinpften Nabelschiuu\'nicht
abgestreift werden konnte, ebensowenig als sie eine
Sonde in die Gefässc (»inliess. NichtdestowcnigL\'r ergab
di(i ()bdu(jtion den Verblutungstod als unzweilelhaft,
als d(;sscn (Quelle bei der genauesten Untersuchung
nur allein die Nabelschnur erachtet werden konnte.

4. Das Ivind wurde am Februar geboren und
starb nach sechs Stunden Der betrellende Bezirksphy-
sicus constatirte dass die Bekleidungsstücke stark mit
Blut durchti-änkt, und die Untcrbindungschlinge nicht
fest zugezogen gewesen seien, sodass die Blutung
mögli(di gewesen sei ... Im Bezug auf die Todtcs-
art und die der llebanune beizumessende Schuld,
sprachen wir uns dahin aus: dass bei Abwesenheit
jeder anderen \'J\'odtesart, die vorgefundene Blutleere
als Todtesursache zu erachten ;

dass wenn den Obduccntcn mitgctheilt wird dass
die Undiüllnngcn des Kinds mit JJlut durchtränkt
gefunden waren, und eine Verblutung aus die Nabel-

schnür vermuthet wird , an zu nehmen dass das Kind
au den Folgen des Blutverlustes gestorben, und
dass eine Verblutung aus die Nabelschnur möglich
sei; dass die Nabelschnur von uns durchaus kunst-
gemäss unterbunden befunden worden ist, und dass,
falls sich ergeben sollte, dass in dieser "Weise gleich
nach der Geburt die Nabelschnur unterbunden wor-
den ist, der Hebamme keine Schuld beizumessen ist.

5. Dr. H. Vczin deelt een geval van doodbloeding
uit de navelstreng mede, zeven uur na de geboorte.
Het kind was krachtig ontwikkeld, de navelstreng
dubbel en zeer vast onderbonden. Als oor/.aak wor-
den hier twee toevallig samenkomende omstandig-
heden genoemd; nl. dat do navelstreng tot de dikke,
zoogenaamde „vette" strengen behoorde, en dat het
kind van een bloederfamilie afkomstig was.

G. Een kind stierf zeven uur na do geboorte aan
verbloeding uit de navelstreng. Do chirurg vond na
den dood do iuniculus dubbel, maar to los onderbon-
den. De vroedvrouw echter verklaarde voor do recht-
bank , dat dc streng zeer gezwollen was geweest, en dat
de ligaturen niet sterker konden worden aangehaald -).

3) fZu der Lohre von den A^erhlutungen aus dem Nabel mit
lUicksieht auf § 201 des l\'reussischen Strafgesclzbuehcs von G. 11.
Schauenburg.

12\'[2 uur aan verbloc.ding uit de navelstreng. Zonder
eenig succes was tot bestrijding der bloeding de streng
nog OJ) twee plaatsen onderbonden, behalve do oor-
spronkelijke ligatuur onmiddellijk na de geboorte.
\'Bij de gerechtelijke schouwing werden de onderbin-
dingen alle bevonden goed verricht te zijn, doch bij
nader onderzoek bleek de bloeding te hebben plaats
gehad, uit eene juist bij den mivelring gelegen kleine
opening in den wand der linker arteria umbilicalis.

8. liet was een krachtig gebouwd kind, nuwr reeds
bij de geboorte tal van ecchymosen vertoonend, die
in de eerste twee dagen grooter werden. Den derden
moi\'gen was het kind dood; er had bloeding uit de
navelstreng plaats gehad. In den wand der vena
und)ilicalis bleek eene kleine opening te zijn.

Cirandidier ") heeft eene tabel gegeven van 220
gevallen van spontane navelldoedingen.

Onder spontane, secundaire of idiopathische ver-
staat hij die Omphalorrhagien, die bij (joed onder-
bond cn navehlren<j of vóór het afvallen van de rest
der streng optreden, hetzij ze het iiulroogingsproees der
funiculus vergezellen, of zich bij de vorming van het
luivullidtceken vooi\'doen, cn noch door directe traunui-

tische inwerking, nocli door later ontstaande navel-
zwammen veroorzaakt worden.

Uit die reeks neem ik alleen de gevallen, waarin
bloeding optrad uit de nog goed vastzittende navelstreng.

9. Van den P" tot den 4"" dag na de geboorte
bloeding uit dc navelstreng, daarna uit den navel;
oedema en ecchymosen, aan de extremiteiten om-
schreven harde plekken; dood op den vijfden dag.
Tn het sectieverslag onder anderen opgeteekend: het
bloed in het hart dun en bleek, geen coagula, geen
bloed in de navelvaten \').

10. üp den 3"" dag permanente uittreding van
bloed uit de gehoele lengte der navelstreng beneden
de ligatuur; het kind stierf binnen vier en twintig
uren. -).

11. Rijkelijke arterieelo bloeding uit de linkerzijde
der navelstreiig; de dood volgde na één uur. Het kind
was reeds zeer uitgeput, toen men do bloeding
bemerkte

12. Bloeding onmiddelijk na de geboorte, eerst uit
het eind der navelstreng, later uit den omtrek harer
insertie.

14. Bleek bloed drong S\'la uur na dc geboorte uit
de wanden der navelstreng. Vijf cn een half uur
na dc geboorte peteechien op de huid; zes en cen
half uur na de geboorte bloeding uit mond en neus.
Ligatuur der streng aan de plaats van inhechting.
Dood 3\'|2 uur na het begin der bloeding \').

15. Dertig uur na de geboorte begon een zeer
gering bloedverlies\'uit de navelstreng; dit herhaalde
zich op den 2\'\'"\' dag en werd door nitras argenti,
aluinen, acetas plunibi slechts tijdelijk gestild. Dood
zestien uren na. het begin der bloeding \'\').

IG. lievige bloeding uit de stevig onderbonden
navelstreng, die eerst door herhaalde onderbinding ge-
stild werd. Een familie van 2 inannelijkc cn 3 vrou-
welijke bloeders. \').

17. 18. 1!). Drie gevallen waarin ondanks nauw-
keurige onderbinding, op doorsnijding der navelstreng
hevige bloedingen volgden. mociler beliooi-de tot
een blocderfamilie •\').

Bovendien zegt Dr. A Scliauenstein (Leln-bucli
der ger. Med. S. 288) „Fälle wo erst langere Zeit
nach der Geburt eine heftige Bluting eintritt sind
höchst selten, und der hieher gehörige von ITobl
erzählte deshalb bomerkenswerth, weil hier die
Nabelschnur fest und gut unterbunden war, und die
Blutung dennoch zum Todte führte."

Algemeen wordt opgegeven dat bloedingen het meest
optreden uit de zoogenaiunde „vette" navelstrengen,
dat zijn zulke, waaraan de Whartonsche geleimassa
buitengewoon ontwikkeld is. De afname in omvang,
die hij de verschrom])eling van de streiigrest steeds
optreedt, zal hier aanzienlijker, dus de kans dat de
jiangelegde band weldra los zitten gaat, grooter zjjn.

Van daar dat sonnnige accoueheurs zich tot jdicbt
rekenen steeds, aleer het kind voor goed wordt in-
gewikkeld, nog eene ligatuur aan te leggen.

„Möglicher Weise kann aus der unterbun<lenen
Nabelschnur Verblutung entstehen, WTiin Ixii locker
gewordenen Unterbindung auf irgend eine Art das
schon begonnene Athemholen gestört wurde." \').

Ook schijnt het mij niet onwaarschijnlijk toe, dat
in abnormen bouw van den wand der navelstreng-
vaten somtijds de oorzaak kan gelegen zijn, dat elke
onderbinding tot genoegzame sluiting van het lumen
ontoei-eikend zal bevonden worden.

tc gevallen van sy])ln]itische abortus, werden veran-
deringen gevonden van deuinbilicaalvaton, zoowel als van
de placenta, dio den dood van het kind liadden
veroorzaakt. Tn die alle werd een zeer sterk athe-
roniateus proces v.\'in den vnatwand met verdikking
der iutima aangetrollen.

R. Logan heeft een geval waargenomen, waar
textuurverandering der navelstreng de oorzaak was
van bloeding. De korte en dikke streng Avas zoo
broos, dat bij het onderbinden groote voorzichtigheid
moest worden in acht genomen, daar eenigszins sterke
druk verscheuring der vaten en bloeding tengevolge
had. Do ligatuur moest meermalen herhaiild worden,
en toen aan de navelstreng getrokken werd om do
])lacenta to doen geboren worden, scheurde zij telkens
af. Hij onderzoek bleek een kraakbeenige structuur
van de funiculus umbilicalis to bestaan.

„Herr Ahl fold zeigt das microsco])isoho Pi\'äparat
einer mit kalkigen Ablagerungen verscdioien Nab(>l-
schnur, die einem im 7""" Monate abgegangenen syphil.
Kinde angehörte. Er bezeignet diesen ungewöhnlichen
Befund als syphilitische Degeneration."

IJetoog (lat in liot niedcgiMleehlc gevsil, de gences-
kinuligo tereclit is vri.jgosiirokeii, en djit bij
Iilocdiiig nitde niivclstreiig:, nii hol afbiiidoii
der streng nimmer ceuc bescliuldigiug
Tan den arts kan voorivloeijen.

Boven is gezegd dat liet gerechtelijk onderzoek dei-
bedoelde zaak is gestaakt, voornamelijk door toedoen
. van het door J^rof. Koster in dezen gegeven advies.

Hot oi-iginecl schrijven aan don Ollic. van .luslitie
gewerd mij niet, maar ZEIIüel. had de goedheid
mij mede te deelen, welko dc gronden waren, waaroj)
de conclusie gebouwd werd, dat in casu gerechtcilijke
vervolging van den betrokken arts ongerechtvaar-
digd was.

Wat dc medische qiiestie, de kunstuitoefening be-
treft, kon hier geen sprake zjjn van door .verzuim
of nalatigheid den dood van het kind te heblxjn
veroorzaakt. Er was toch volgens dc regelen dor
kunst om de navelstreng een bandje gelogd, dat na
verloop van eenige uren nog onveranderd op zijn

plaats gevonden is. Wel zou door den besehuldigde
zeiven bij onderzoek van het gestorven kind opgemerkt
zijn, dat de ligatuur op dat oogenblik de streng niet
zeer eng omsloot, zooals zulks ook aan de deskundigen
bij de lijkschouwing bleek het geval tc zijn, maar oj)
bladzjjdc 30 is reeds gewezen op de mogelijkheid dat
een ligatuur na kort tijdsverloop de funiculus reeds
los omgeeft.

Wie zal bepalen hoe sterk de onderbindende band
moet aangehaald worden? Hoe uit tc maken of de
ligatuur niet oorspronkelijk aan zijn doel beantwoord
heeft ? Dat ook de tweede onderbinding bij de lijk-
schouwing niet nauw aansluitend gevonden werd,
mug niet in aanmerking komen, daar deze door een
niet deskundige was verricht.

Prof. Koster wees ook oj) do door Schauenbui\'g
mcMlcgcdcclde oorzaak van navelstrcngbloeding. In
het verslag der autopsia wordt niet opzctüdijk ver-
meld of in casu de wand der art. umbil. in tact was.

Misschien hebben dc deskundigen met het oog op
de gevolgen, welke het aannemen van bloeding uit de
navelstreng ,\'ils doodsoorzaak voor den bcscinildigde
kon hebben, d(ï stnuig cn de navelstrc(!k aan een op-
zclbdijk onderzoek onderworpen, docii in hun rapport
wordt het niet vernudd; dat hier dus ook vin-blocding
als in N". 7 cn N". 8 d(»r aang(diaaldc gevallen heeft
pl.\'uvts gehad, die geen ojidcrbinding kon verhoeden,
blijft tot de mogelijkheden bchoonm.

Men zou in zulke gevallen omtrent den bouw van
den vaatwand een volledig verslag mogen wenschen.

De tot nu toe genoemde denkbare oorzaken van
bloeding zijn slechts verwijderde, maar ook op het
bestaan van een eausa proxima in het onderhavige
geval, vestigde Prof. Koster de aandacht.

Het kind in eene bedstede tusschen zijne ouders
onder de dekens liggende, was juist niet in de gun-
stigste conditie om ruim en flink te kunnen door-
ademen. Daarbij nog gevoegd het wanne midden ,
waarin het zijne weinige levensuren doorbi-acht,
komt van zelve de gedachte op, hoezeer hier aan-
leiding bestond voor het optreden van veneuse stuwing
(passief) en het dientengevolge terugkeeren van het
bloed in de opengebleven foetale vaten.

Ook werd er op gewezen, dat men bij het beoor-
deelen van zulke gevallen de mogelijkheid eener
ziekelijke neiging tot bloeding, welke onder den naam
van haemophilia bekend is, niet uit het oog mag
\'verliezen.

Redenen genoeg dus om het voor een uiterst
gewajigde handelwijze te vei\'klaren, den in dit geval
betrokken geneeskundige te beschuldigen van door
slechte onderbinding der navelsti\'cng den dood van
het kind veroorzaakt te hebben.

Terwijl ik dus meen, dat terecht de in dit geval
betrokken geneeskundige niet werd gestraft, zou ik
verder durven gaan, en willen beweren dat het onder-
binden der navelstreng nooit aanleiding kan zijn om

Ik lieb hier natuurlijk alleen de gevallen op het
oog, waarbij een medicus, compos mentis, zedelijk cn
verstandelijk normaal, met de bedoeling de navelstreng
goed te onderbinden, cr een bandje ondegt. Wanneer
nu geen bloeding, ook niet in den eersten tijd na
de onderbinding bestaat, maar deze eerst later volgt,
boe zal men ooit kunnen aantoonen , dat de kunst-
hui)) van den arts gebrekkig is geweest; zóó gebrek-
kig dat er van „onhandigheid of onbedrevenheid,
onvoorzichtigheid, oiu)j)lettondheid, achteloosheid of
verzuim van inachtneming der reglementen" spraak
kan of mag zijn.

Om twee\' redenen zal, dunkt mij, nimmer een
vervolging van een geneeskundige behooren plaats te
licbben :

1". Omdat, wanneer de medicus verklaart do streng
stevig en goed, lege artis, zooals hij gewoon was
()ud(!i\'l)(mden te hebben , het tegendeel nooit bewezen
worden kan.

Uit het later loszitten van het bandje, zooals in
liet medegedeelde geval, te besluiten dat slecht on-
dei bonden was , is ongeoorloold.

2". Omdat iedere band om don 1\'unic. umbil. losser
zitten gaat, dan ze oorspronkelijk deed.

Ton (Mnde mij te overl uigen of dit inderdaad het g(n\'al
is, deed ik enkeh» proeven op onderbonden navel-
strengen. 0|) mijn verzoek werden op de kraamzaal te
llotterdam cn door eenige vroedvrouwen aldaar, het

gedeelte der navelstreng, dat met de placenta verwgderd
wordt, vóór de doorknipping van den funic. op één, soms
op twee plaatsen onderbonden, volkomen op dezelfde
wijze en met dezelfde kracht, als waarmede de eerste
ligatuur aan het navelgedeelte der streng geschiedde.
Yan dit gemiddeld 20 ctm. lange placentair gedcelto
spoot ik de vena umb. en de navelslagaderen telkens
op dezelfde wijze, onder matigen druk, met oen car-
mijnoplossing op, zoodra de streng mij gezonden werd;
dus gemiddeld cen paar uren na den partus. In 7 van
dc 23 onderzochte gevallen passeerde de ingespoten
vloeistof de plaats van onderbinding der vena uinb.

Van de overige 10 strengen, waarbij dc vaten dus
bij het eerste onderzoek bleken toegebonden te zijn,
werden enkele na een of twee dagen nogmaals op-
gespoten, maar met hetzelfde resultaat.

Nadat ik echter het stuk streng gedurende 24 uur
aan ccn temperatuur van 30" C. oxpcmeerde, iilzoo
dus meer in overeenstenvming met do conditie, waar-
in het gedeelte, dat aan den navel van het kind blijft
zitten, zich bevindt, gelukte het mij tweemaal de car-
mijnoplossing door de onderbonden jdaats hoen to
injicieeren, wat den vorigen dag niet mogelijk was.

ITocwcl het buikgcdeelto uit den aard der zaak
voor het experiment niet gebruikt worden kon, niet-
tegenstaande ik niet zelve de navelstrengen onder-
bond, toestemmend dat de proeven nauwkeuriger en
in grooter hoeveelheid konden genomen worden, blijkt

er mijns inziens toch uit, dat de navelstrcngonder-
binding, zooals die in dc yerloskundige praktijk ver-
richt wordt, zoo zij de navelader (en deze komt bij
bloeding hoofdzakelijk in aanmerking) al tijdelijk
afsluit, zeer zeker in vele gevallen na weinige uren
reeds, a plus forto raison dus na dagen, de uitstroo-
ming van bloed niet kan verhoeden.

Bij bloeding uit de navelstreng mag daarom, naar
mijne mecning, uit het afbinden van den funiculus
ninuncr een beschuldiging van den verloskundige
voortvlocijcn. ,

Het gereehtelijk-geneeskundig geval, dat ik mede-
gedeeld heb, schijnt mij ten slotte nog uit cén oog-
punt van belang, lieschuldigiiig van geneeskundigen
wegens fouten in de uitoefening der kunst komt
wel niet dikwijls voor, maar de medegedeelde casus
toont dat zulks tot de mogelijkheden behoort.

Naar het mij voorkomt, had in dit geval zelfs
geen gevolg aan de aanklacht moeten gegeven wor-
den. Jiij eene betere gerechtelijk-geneeskundige
staatsregeling, bij eene sj)oedige en volledige inlich-
ting der rechterlijke macht door werkelijk deskundi-
gen , met wie zij in officieele betrekking stond en in
wie zij vertrouwen stelde, zou dc geneeskundige
niet het gevaar geloopen hebben van een onrecht-
vaardig vonnis, dat in casu werkelijk bestond.

Immers alle aaiileidiiigeu tot eeue gegronde .ver-
oordeeling schenen formeel te bestaan. Deskundigen
verklaren , dat de dood door bloeding uit de streng
is gevolgd ; zij geven op dat het bandje , door den
geneeskundige om de navelstreng gebonden, deze
„niet genoegziuim omsnoert"; redenen genoeg voor
den rechter, die niet met het gerechtelijk-geneeskundig
vi\'aagstuk der navelstrengbloeding bekend en van een
eigenlijken gerechtelijk-geneeskundigen raadsman ver-
stoken is, om art. 319 van het Wetboek van Straf-
recht voor toepasselijk te houden.

Het schijnt misschien reeds aanmatigend, to verze-
keren dat ik" met deze beschouwingen allerminst
een blaam wil wci-pen op dc bekwaamheid en
de goede Ixidoelingen van de deskundigen, wier
visum repertum de groiulslag der veroordeeling zou
zijn geweest. Dat zij mij persoonlijk onbekend zijn
spreekt van zelf, en van bevoegde zijde is mij ver-
zekerd, dat het bekwame on wetenschappelijke man-
nen waren. Zij hebben daarenboven volkomen juist
de vragen beantwoord , welke hun gesteld waren ; de
dood van het kind heeft blijkbaar wel van de bloe-
ding algehangen , of is diuirdoor zeer bevorderd ; en
wij mogen aannemen, dat inderdaad het bandje los
om de streng zat, toen de deskundigen die inspec-
teerden. Met het opg(;ven vau zulke feiten is bij den
tegenwoordigen stand van de uitoefening der gerech-
telijke geneeskunde in Nederland, de tjudc van dien,
telkens voor het bizonder geval benoemden deskundige,
afgeloopen.

Zijn zij werkelijk deskundigen, en hebben zij het
onderzoek met zorg en nauwkeurigheid verricht,
dan is ten minste het hoofddoel van elk gerechteïijk-
geneeskundig onderzoek bereikt: nauwkeurig en
volledig vaststellen der feiten.

Doch hoeveel laat bij den tegenwoordigen toestand,
zelfs in dit voornaamste opzicht, de uitoefening der
gerechtelijke geneeskunde niet te wenschen over. En
is het niet te vreczen, dat na de wet van 28 April
187C, welke Professor Donders zoo terecht „rijk
aan verrassingen en tegenstrijdigheden" noemt, de
toestand eer nog verergeren dan verbeteren zal. ]3ij
het doctoraal examen heeft de hygiëne de medicina
forensis geheel verdrongen. Geen enkele student is
verplicht de medicina forensis te beoefenen, of vindt
daartoe lumdrang bij den tegenwoordig(;n stand van
zaken, welke de gerechtelijke geneeskunde een kwel-
ling voor de medici doet zijn, in ])laats van voor
sommigen hunner eenen maatschappelijk cn weten-
schappelijk aantrekkclijken werkkring tc openen.

Verder ligt cr nog ccn schromelijke onbillijkiieid
in dc tegenwoordige regeling. Ieder geneeskundige
kan maar ten .allen tijde tot gerechtelijke diensten
geroepen, ja zelfs gedwongen worden, niet alleen in
de plaats zijner woning, maar ook daai\'buitcn. 1 lij
dient dan zelve tc zorgen voor ccnc localitcit, ge-
schikt tot het verrichten zijner bezigheden cn is gc-

1) Negentiend jaarlijksch verslag omtrent liet Nederl. gasthuis
voor ooglijders. 1878, bladz. 13.

Van geen deskundigen op ander gebied eischt de
rechter iets anders dan zaakkennis; de toch reeds
zoo spaarzaam bezoldigde gerechtelijk-geneeskundige
moet zich daarentegen nog vaak extra kosten ge-
troosten.

Schurmeyer spreekt in denzelfden geest: „AVeil
der Richter nicht competent ist den Grad der tech-
nischen Bildung des Gericht-Arztes zu bemessen, und
der liewcis durch Sachverständigen doch wesentlicli
auf der unzweifelhaften technischen Qualification des
Sachverständigen beruht, so ist es im Interesse der
Rechtspflege vor zu ziehen, dass der Staat die erfor-
derliche Zald von Gericlitsärzten und zwar mit
13eambtung aufstellt." En later zegt hij: „Da mit
der Pflicht als Gerichtsarzt zu functioniren, auch
die Pflicht verbunden ist mit der Fortbildung der
gerichtlichen Mcdicin vertraut zu bleiben, man diese
Zumuthung aber dem Ileilartzo nicht machen kann;
überhaupt aber ein Zwang des Ileilarztes zin- Ueber-
nahme einer, ausser dem eigentlichen Bereiche der
l)ractischen Heilkunst gelegenen Vorrichtung ebc^nso
impractisch als strenge genommen widerrechtlich ist;
so befindet sich der Staat gewissenmaassen schon
hierdurch in der Nothwendigkeit einige Gerichtsärzte
auf zu stellen, üeberdiess kommt auch die Verfüg-

De gebreken, welke te dezen opzichte in onze staats-
instellingen bestaan, zijn trouw^ens reeds door veel
meer bevoegden zoo uitvoerig en overtuigend in het
licht gesteld dat het van mijn kant dwaasheid
en vermetelheid zijn zoude, dat onderwerp nog
eens te behandelen , en voorslagen te doen omtrent
den aard van den werkkring, het aantal van die
opzettelijke medici forenses, hun verband met recht-
banken of gerechtshoven, en wat dies meer zij.

Reeds in het jaar 1818 (besluit van 15 Juli,
Staatsblad no. 30) werd de aanstelling van staats-
ambtenaren onder den naam van arrondissements-
artsen wettelijk bepaald.

Misschien is nu de geschikte tijd gekomen om aan
die belofte te voldoen, waar „een ontwerp van wet
heudende een nieuw Wetboek van Strafrecht" in <le
Tweede Kamer der Staten-Generaal staat behandeld
te woorden.

Terwijl ik mij natuurlijk onthouden zal van nadere
beschouwing omtrent den aard der gerechtelijk-ge-
neeskundige staatsregeling, wil ik slechts in herin-
nering brengen, hoe die in Duitschland is.

Het nieuwe Wetboek van Strafrecht voor het
Duitsche rijk laat den rechter-commissaris geheel

1) Dr. J. C. en Mr. Pli. van den Brocke. Dc uitoefening der
gerechtelijke geneeskunde in Nederland.

vrij; tot gereclitelijk-geneeskundige diensten kan lijf
iederen arts kiezen (art. 118 en 119).

Verplichtend is dus in Duitschland het aanstellen
van officieele gerechtelijk-geneeskundigen niet; toch
zijn er in vele tot dien Staat behoorende landen amb-
tenaren aangesteld, aan Avie in hun district de zaken
van gerechtelijk-geneeskundigen aard, en die, welke
dc hygiëne betreilen, worden opgedragen. Aan dezen
„Kreisphysicus" is meest nog een „Kreisw^mdarzt"
toegcvpegd. Deze laatste is thans gewoonlijk een pas
gepromoveerde arts, nu de drie praktische geneeskun-
dige wetenschappen ineengevloeid zijn, en dc scherpe
scheiding tusschen genees- cn heelkunde niet ineei\'
bestaat. Om het radicaal van kreisphysicus te ver-
krijgen, wordt bij een ministerieel besluit van 10
Mei 1875 het doorstaan vau een mondeling, schrif-
telijk en practisch examen vereischt. Daarenboven
bestaan er collegien van deskundigen, tot wie zich
de rechtbank, zoo zij hot noodig oordeelt, bjj ver-
schil van opinie, ter beslissing wenden kan. (art.
12G).

In Elzas-Lotharingen is dc keuze van gerechtelijk-
gencoskundigen , als in het geheele Duitsche rijk, aan
den rechter-commissaris overgelaten, maar in die
provinciën bestaan „Kreisphysici", uitsluitend belast
met de gezondheidsi)olitie.

Dat het ook in ons land aan eenige gereclitelijk-
geneeskundige staatsambtenaren niet aan werk ont-

1) Aan de //Gerechtelijke Statistiek van het Koningrijk der
Nederlanden" heb ik uit staat D, //aanwijzende den aard en het
getal der strafzaken, welke ter kennisneming van de gezamenlijke
Provinciale Gerechtshoven zijn gebracht en aanleiding hebben
gegeven tot beoordeeling enz.," alleen het aantal dier overtredingen
genomen, bij wier instructie de hulp van eenen gerechtelijk-
geneeskundige kan zijn te pas gekomen.

Die misdaden zijn: aanranding der eerbaarheid, vergiftiging,
moord, manslag, verwondingen en kindermoord.

dus jaarlijks ruim 50 gevallen, die tot veroordeeiing leidden cn bij
wier instructie de hulp van een geneeskundige zal of kan noodig
geweest zijn.

Van bevoegde zijde werd mij medegedeeld, dat ongeveer Vj der
aan een voorloopig onderzoek onderworpen gevallen //van mis-

Hot komt mij voor, dat uit het medegedeelde ge-
val duidelijk de behoefte blijkt voor den rechter aan
eeuen gereehtelijk-geueeskundigen adviseur, die van
don beginne af met de zaak in kennis gesteld en
daarin om raad wordt gevraagd, nog vóór op een
aanklacht rechtsingang verleend wordt.

Uit het geval volgt, mijns inziens, tevens klaar-
bljjkelijk do weerlegging van oen schjjnbaar krachtig
argument tegen do wonschei ij kheid van o[)zettelijko
gereclitelijk-geneeskundigen, dat ik wol eens van
bevoegde zijde hoorde.

Tedere wetenschappelijk en practisch goed ontwik-
kelde geneeskundige — daarop komt dat argument
neer — is co ipso voor oen gerechtelijk-geneeskuudig
onderzoek geschikt; natuurlijk de eene meer iu deze,
do andere in gene richting. Juist om dat verschil
dier „richtingen," wegens het dikwijls zeer spccieelc
van hot onderzoek, zoodat somtijds eón physioloog,
dan een obstetricator, een ander maal weer een
zoöloog de aangewezen deskundige is, heeft het aan-
stellen van opzettelijk gerechtcl|jk-geneeskundigcn geen
waarde. Po rechter toch \'zal telkens naast zijn ofli-
cieole medische hulp, of in plaats daarvan, specicelen
bijstand behoeven.

sliigen ti\'gdii personen" voor het, Ilof komen. In een gedeelte
diuirviui zal nu nog vrijspraak volgen; zoodat dus mag gezegd
worden, dat bij benadering \'s jaars honderd i-n vijf lig gevallen
ViUi gcrechtelijk-geijeeskundigeu rnird zich in ous land voordoen.

onderzoek, nuuir de spoedige, volledige en and)ts-
lialve gebodene inlichting van den rechter omtrent
dc gerechtelijk-genecskuiulige beteekenis van het voor-
komend geval, zal dikwijls de tiuik van den gerecli-
telijk-gcneeskuudigen ambtenaar tot eeue belangrijke
maken.

D(! gunstige werking van digitalis bij liartgebreken,
berust hoofdzakelijk op de versterking van de systole
van het hart.

Zoodra de koorts is opgehouden moet bij pleuritis
exsudativa punctie gedaan worden.

Bij iilcus cum liypopyo is de behandeling naar de
methode van Saemiscii slechts voorwaardelijk goed
te keuren.

Bij breukoperatie is, Avanneer de darmlis in gan-
green aangetrolïen wordt, de door Billrotii aangera-
den enteroraphia de eenige rationeele behandeling.

Niet voor alle gevallen juist is de bewering van
Masse :„ Ce qui e.st surtout nuisible aux articulations
enflammées cesont les contractuves et les mouvements."

Ten onrechte beweert Luecke, dat het ontstaan
van i)es aequino-varus congenitus het gevolg is van
te weinig vruchtwater.

Ik stem niet in met de woorden van Sciiroedeii:
„So lange der Koi)f (bei engem Jiecken) noch nicht

so fest stellt, dass die Hand noch in der Chloroform-
narkose an ihm vorbeikommen kann, ist die Wendung
inrlicirt."

Het doodbloeden uit de onderbonden navelstreng
mag nooit aanleiding geven tot het gerechteljjk ver-
volgen van den verloskundige.

Hij, die een kind tijdens de geboorte doodt, is vol-
gens onze wet niet sti-afbaar.

Ten onrechte is door de Högering „in art. 320 en
321 van bet ontwerj) van wet, houdcuide ((cu nieuw
Wetboek van Strafrecht" bepaald, dat een i(>der de
geboorte mag opwekken iri geval van levensgevaar
voor do vrouw of voor de vrucht.

ßjj een gerechtelijk-geneeskundig onderzoek is het
gebruik van chloorzure kali on zoutzuur om organi-
sche stollen te vernietigen indirect aan te raden.

If it is true that education does not go liand in
hand with health, it is vain to expect that education
shall bring forth the first fruits of knowledge, and
what is more importfmt, of wisdom. (Richardson. A
ministry for health.)

		\\ r	>
			■ 1
	^ f
i


	t\'		>

	Veroordeelden		Veroordeelden
.Taar.	Jaar. ^	)ij de Hoven.
bij de Hoven.
1853	04	Transport 052
1854	04	1800	37
1855	44	1867	52
1856	31	1808	52
1857	39	1809	47
1858	40	1870	47
185Ü	30	1871	50
18G0	40	1872	58
1801	47	1873	57
1802	5i)	1874	07
1863	70	1875	53
1804	05	1870	38
1805	41	1877	40
	052	in 25 jaren	1250 .



	. ï - ■


, .y - >■	■ ii^Jt \'r^jt