Canonicken Regulieren van onfc LIcvc Vrou*
WC tc Middciborgh in Zeelandt, der Ordre
van Prjcmonftreyt, van het ghefelfchap
der 15t, Martelaeren van Gorcuoa.

Ai far nohile mdrlyrm Adriamm & lActh»m candidi Ordinit
pr^munfi. Canonkos. i\'itfiorts fdeles tlUiflratos fer Ji. D,
loanntm Litdolph. yan Crdprmckel Pajitrem & CanO\'
m(im> ei*»Jdem Ordinh Tongtrió^timm,

DVM fVbeVnc pVgna: fe Va per IC U paris;
It)CrVCe Ccrr;icVM cd: neCtIc CrVX Cocpolalctlllf,■

VlVaqVe Mens faCta fcrtVr aO aLta Vla:
pLeniVseX aftr!sh«C MVneta fVOcrat,.irfcor,

DVM fu 11 cX Clin» pLen a sVborta fa LVj;
MC agnFs iVpcras I>VM foLVIc ( Vtarlecc) portas,

reDüicVs cX ftUgUs VfC.tor aD aftra plagis :
Jtcp!] pVgi\'L\'cs , qV[MVnDafcCVcl ,

CoMpïta-nDerel Vol.Vïtis aXlsleer:
prxbVir agnlnlt ^q^ïL^ ( *x.)DeCVs Ire ttiyU^J\'
perwa, qVoD haVD rapkist ^Va , VeL VLLa DIcs;
aD VeürospcnnaM Corff7"J5r(-¥-i.^(qV<vqVc Légh honorcs

qVaM non LÏVorcüaX, Ipfa neC xVa tcrcnc ;
aLcs In haC MVnD® VIVec fatoqVe fVpcrftcs
DeccXcas arVI f * 3. ) farCVLa Magua sUI.
qVt lerklnLVCtV
MetltIngaVDIJs. D.F.D-M-

( ^ l\' ) loAn. Eyan^elijfs penna ^iti in Apocalijpjt dijmff^
triumphos Agni i ) AlUfi» ad nomen Autborts (-f 3.) f«"""
Hix narratttr vhmper flnra fitci4a.

Kcordeel der Kenden gbeH^otnen t^t dt MarteUe yaa hMt
tyyee kloee{t Sejchermers Adrianus en lacbhust vtT\'
thooiit in dit [aer jclmfi.
nV hoeft DleKrHten KcrClt ghccn WoLVcn tanDrtC
ÜVghteti

oft Moet Voor ghccn ghcWeLt Der hcLHc Iwl\'^«»
nVhaecVoor VcLchecc Dient Den WaCkren aPrU"*
hec DroeVIg facYcii

"iVort VroLYCk MacYen \' \' D. F. D.
t.) Jaceb ttit fiUipherdtr gtnotmt. {.f 2,. ) M»\'»»
idATttUft emytk\'hitr dtr Reme^nsn.

Veneratiom omni dignißimis , nec non
pietate ac DoBrïnûpUnè conjpkuis^
T>T>. Paflonbm , l^tearysy
Ciëterifque Canonicis ISLorbert\'tnis
JPIomflmj Tungerloénfis.

OrtifficnsB Civium Spartanorura
Matres, pro communi Patrice bono,^
fîlios fuos in bellum mifîurœ, cura
clypeum, cjuo (e in pugnâ advcrfus
hoitium tek tutarentur y illis în raanus darent,
Laconicâ plané fortitudine , hoe ab ijfdem re- f\'
quirebant, ut nè domum^ nifi cum aut fupct
clypco rcverti curarcnt. Tune enim &c filios
(ùos Spartano nomine digniflimos , & fe fœli-
ciffimas Macres arbitrabantur futuras, fi hiauC;
vidris Hoftibus fuum gloriofi clypeum in ur-
bem referrent, aut ab Hoftibus fortiter pugnan-
do csfi fuper clypeo , non minus gloriofè
referrentur ipfi. Nihil autem ignobilius, nihil
turpius ducebant, quam fi , inclinatâ forte La-
cedaEmoniorum acie , abjedoturpiter fcuto , fi-
mul & anirao ignorainiofara filij fui fugam cir-
cumfpcxifiTent.

Hie tuus cjuoque , ô Candidilîîma Mater
noftra Religio Prœmonftratenfis , eft fenfus\',
baec tua mens j cum filios tuos ac Alumnos
domi 8c in umbrâ defides vitam fuam tradu-
cere mlnîmè pateris, fed eos è contra , puleheî-
timâ Dei igfîus arœaturâ, fpe ^ inquani ;, iàlu-
* 2 çis

tis ut galeâ , ( ad Ephefl 6. ) Verbo Dei quafi
gladio , ac fortiffimo denique fidei fcüto, cx
Apoftolicis (criptis , inunitos, in arenam ac fo-
IciM jadverfus Principes & Poteftates , adver-
fus noundi Redores tenebrarum harum, cum
perennaturâ nominis tui gloria cmittis,

Ita fibi,inquis, filij mei, quos ad bella Do-
mini, pro Domini eiuidem gregc , bcllanda dé-
ftino j perfuafum habeant, hoe cogitent, ita fta-
tuant pro Dei, matrifque fiiae Pr^emonftratcnfis
Ordinis gloria , pro communi Chriftianse Rei-
public® bono curâque anîmarum , vitâm quo-
que ipfam ac fanguinem eiîe fundendum, &
fuper fidei foititer defenfœ fcuto in c^leftc Ca*
pitolium potius effe înfcrendos, glotiofâ de-
fundos morte, quam fervatâ brevilfimi tem-
poris vitâ , ftationem animalque curae fu» con-
creditas effe deferendas. Hocianc in genere quid
tu , quid filij tui, tot iam feculorum decurfo,
perquam equidem generofè proeftitcrint, non
Anguftis EpiftolïB untus dedicatoriae dicendi
ïpatijs ac nervis, fed plurium , fed bene mag-
norum librorura voluminibus Orbi efïct pro-
ponendum.

Quod cum temporis facultatifque me« me-
diocritas non patiatur, è fortiflïmorum Pugi-
lum numero infinïto , paucos mihi, ac duos il-
los potilBmum, in noftrae fidei ac Reîigionis
odium à Batavis, Anno Dominicae Incarnationis
1572. csefos, ac nuper à SandilTimo Clemente
Pont, Max, in Sandorüm numeruiu adfcriptos,

D E D I e A T I O.
•xîguo hoc libello, Paftoribus Paftorcs in ex»
çoiplum ac incitamentum proponendos dcjegi :
Adrianus hi Cant Sc lacobiu^ Paftorunî illud par
nobiliflimum , qui veftera {pam eandidam m
(anguine Agni lavantes,Candidi ipfi &rubi-
cundi , ( Cant. j*. ) Qualis in Salomonico Epi-
thalamio caslcftis Sponfus defcribitur, in Beato-
rum (cdes , ccrtiffimo Pontifiais pironuntiaÇo,
funt ingreffi | Religione, inquarp, ac vefte
candidi, Martyrio ac fanguine fufo rubicundi,
(Bedain fcft. Sando. ) O vçrè ^eata Mater
noftra Religio Pr^nnonftratenfis , quam fic ho®
nor divinîç dignationis illuminât, quam vin-
centimn gloriofus Martyriira fanguis exprnat,
quam inviolat» çonfeffionis Candida induit vir-
ginitas. Floribus tuis nec rofœ nçc , lilia défunt,
coron» quippe dignitatum tibi funt yel de vir»
ginitate candidae vel de paffionc purpureas vel
de follicitudine Paftorali virides : Inter quas
vos 6 Beatillîmi Martyres, Adriane & lacohe
cum BB. Confratribus veftris Martyribus Lu-
iolpho, Eelkone, Erôi.natâ, J^ckjo, Theodora , Jo-
anne, Godefrido & noftro Calmthoutano^
alijfque, Laiircati rubicundè vernatis, caeleftis
Paradifi nobiles Incolis.

Hos ego vobis potilBmum, V V. PD. Pafto?.
res , Caçterique Çonfratres fuper propugnatas
infigniter fidei fcuto compofitos nunç fifto,
& in ftationes veftras, dooaufquç triumphalt
pompa infero, ut qucitJadmodum Prœlati no.?,
Itri, eximiâ cuii\\ Sanä;itatc, tuoSiprobitate il-

D E D I c A T I O.
luftrcs, BB. Hagonem-, Rainerum , Siardum, Do*
minicum , Gilbertum, YVdmmmm & Hemicum^
Canonici Religiofi , lafèphum, Macarium, Gode\'
fiidumSc Rahdonem -, Virgines Deo S\'acrae ,Gerr
trudem, Chrißinam , Elizjibethas , Redigundem ,
Beatricem & ?ontiam ; Conveifi GetUcum, Fo/-
foldmn , Alderkum (f Ludovicum j Noyitij deni-
que fuum Viconienfem , proprios fibi
afcifcunt, & veluti Patrones cultu profequuu-:
turac vcneratione : Ita & DD. Paftores Fredc"
fuo, Arnoldô , tem Cdmthoutano , Icmni Bofchf
& his maximè SS. Adriane & lacdo , fe in
clientclam tradant, eorum intueantur exitum
converfationis, 8c Ïmitcntur fidem.

Cum enim virorum magnorum exempta non
pianè abicâi animi ad imitationem fui allicere fa-
cile poflint, tum veto pr!:Bcippam vim ea habent,
ipforum qui régula, habitu & eàdem nobifcurn
vivendi ratîone cönjunäi., magnanimitatis
fortitudinis argumçritq nobis exhibent. \' Tum
profeâo, fi umquam alias Auguftmianuni il-
lud vim fuam obtinet : ( 8. Confcs. cap. 11\' )
Tu non poîèris quod ifli & ifid. ? poiïtimuique in-
fignem illam magni Senecas fententiam in
atque utilitatem noftram adhiberc : fEpift-
SinguU iam vicere multi j igneni Mutins, crUcetn
Regulus, venenum Socràtes, exilitm Rutilius,
mortem fem adaäam Cato , & nos vintamus Mi"
quid.

An autem depîâa in patîetibus SS. Mart}\'\'-
nim imagiqcs, Amfiafium fdrtem iilura in f i^fi*:

BE Die AT lO.
Athletam ad cècundam pro divinâ glorîâ crucn-
tam adeo mortem incitaverint, nos autem ip-
foruna Martyrum fahguis Taxis & pavimento
pertinaciter ad multos anrios inhxrens, ut ma-
gnum quicquam pro Dco &agamus & patia-
mur, non impellet ? Sed quidè Per Jt a aijt re-
motis terracum tra€tibus glorioforumi Marty-
rum gefta r & ad Martyrium incitamcnta ac-
ccrfo , cum yicina nobis. Hollandia Adriamm &
lAcohum , cum ipla , in ,quâ; dcgimus Bubanti4i
quin etiam Tungerroenils noftri monafterij fep-
ta viros hoc in genere clari/lSmos Tuppeditent.

Cogitate enim , fi placet, Santî^illimïe me-
naori^ V, D. Petmrn in Harenfi pago Curate-^
rem i nec non Henricum Bojfium Rofcndalenfem

Pr\'me Tungerloënfi Paftorem àc-Duffel^ Al-
fhen & Wfpen ,, ac denique Arnoldum Vejfem de
Tilbargb , Paftoren? in paryq , qui om-

nes ab Hâereticis aut Latronibus poft mpltas
vexationes, poft atrociffima ab ijfdem accep-
ta vulnera, crudeii tandem morte interempti
funt ; quorum (anguis, quod magni inftar, Mi-
rgculi profedo habert poteft, pertinaciter adeo
muris lapidibuTque inhaefit, ut , quantumvis
coiiareritur aliqui , -nulla tamen ratione abftcr-
gi potuerit, Utinam. eorum & s. P. Bovbeni
fneritis & noftris Tupplicationibus aliquan-
tÎQ reyelentur ut quadrupljci propugnaculo
rfoftiffima fiquidem . locqrum prae.fidia SS.
ï^eliquias funt ) hrnç B, Patre S\'urdo Ab-
i^ate ,, .;i\'ndè tribus .\'hifçe .Paftoribus conçra
* 4 omnia

Sinitc veto , VV. DD. Paftorcs, ut Cy-
priafti Sandiffimi Martyris, aliorumque P^"?
trum Verbis vos ad extremum alloquar : Cy-
pria. ad Mart. ) Idcireo (alicem Domini bibitis t
ut fojfitis & ipft propter Chriflutn fangtiinem /«»\'
rfej-e. At, quid (i , qui mortem pro Chrifto in-
férant contingat deeiïe ? tum (ânè , ( Greg»
îiom. 3 5. in Evang. ) Verre contumelias, odiert"
lern diUgere, UartyriHm efl in occultâ cogttMionf\'
Sed , nec contumelias infert quifquam, neè,
quî odiö profeqaatut, proptereane pulchcrriiT»^
hac me laude cxcidere eft necelTe ? hoc q^»
întcrrogas , Religiofusnè es ? ( Bona c. 4O\'
princ. Vitas Chrift. ) Vit* Keligioß Ad prafcrit.
tm pt^ ReguU flrîStè viventis incrc^entum M-AI\'
iyrmm eß ,{t\\f\\m.t y Cardinalis 80»^. Voluntate
pauper es ? iam Martyr és. Quidßbi vult, inqui^
VernardUs, qaod eadem fromîfio faäa efl foupef*\'
has & Umyribus, nifi quia veri Martyrf gentf
efl paupertat volmtaria > Hemne tu virginitatis
tuse florcm integrum confervas & incorrupt
tum ? te, fi hoc facts, Märtyrern ffieronftt^tf^.
pronuntiat : Habet enim , Secundum Patris hu-
jus fententiam , & fudicitiafervata U^rtyriittn.
fuum,

© E D r C A T I o:
dinalls Barenius in ho Martyrologio prtdiïö
Calend. Martij hls verbis: Alexandrijn Cöw-
memoratio SS. Prefibyteroram , diaconorum &
aliorumplurimorum qui tempore Valeriani Imp. cum
feflis fAvißma grajfaretur t tibentißme Mortem
cppetiere , qaos velut Martyres.religiofapiorum fides
yenerari confuevit.

Ultimó, adverfus carnis, raundi & Daemo-
nis illccebras fortiter te gcris > audi , quiquis es,
Hipponcnfem Prajfulem ; ( Aug. Serm. ayo.
de temp.) Contra mortifera blandimema luümm
ßientes in eo etiam quotidian* Martyria Chrifii*\'
nis non deejfe.

Ad iftudialtem Martyrij genus, fi (anguinem
vitamqiie noftram non répofcat, per BB. Mqr-
tyram Adriani & lacoH interceièonem Deus
-nos optimus & Maximus j divina fua gcatta
adiutos, dignetur admitterc,
Ita vovebam

JnkyJinghe tot het Lé^en ende Mdf-
telie vandeMM.MarteUsren
A^drianus endelacobus.

Et fchy.nt dat inde voortyden by
Overften vande H, Kercke niet ko^
ftelijckcr oft weerder en is ghewecft»
dan dat de vrome daeden van de Chrt-
ftenen, endede manhaftighe ftryden vande HH.
Martelaeren, ter.ecuwighe ghedenckcnifFe b^
rcbrifpiaengeteeckent fouden worden. Den eer-
ften van dit voornemen, die groote neerfticheyc
in (Jefe faecke ghedaen heeft, is ghcweeft den
H.iG/fiJWi\'fji paus vanRofitneiti ghelyck van hem
glïetu5\';ght wordt , in den boeck der Paufèn , al-
dus: Defeti beeft ghevvildt dat de fiadt van Roomei^
■nrdeyldt foud^ vmden.m feven vvijck^en y .onder fe-
ven ghetrouvve Schrijvprs der Kerckf , die de daeden
der Martelaeren, forghvaldel^ck ende neerjlichl^^^
dek een in fijn vvijckfoude onderfceck.en,
. Doch op dat t\'felye ghetrouwelijck ghefchie-
den foude, foo heeft Fahianus Paus over de ghc-
roeldefelvc Schuyvers naderhandt gheftelt fevon
Subdiakens, ende (op..veel Diakens? wcJcker laft
was alles neerftelijck op te fbecken ende t\'gcuc
bekent vv« , aen den Paus tekennen te geven,
die de ghefchiedenilTen by de Schrijvers aenghe-^
tceckenc, (ouden ftellen onder de Kerckelyckc
ghedenck-boecken; voorvvelcken ghetrouvvcn
dienftden Paus Anterus de yerghcldinghe van
Martelaer te fterven , pntfanghen heeft.

De Roomfche Kercke hacrc Moeder fijn an»i
dere veel treffelijcke Kercken als ghetrouvvc
Sufters naer-der-handt ghevolght, te-vveten i
die van Smyrne , van L/om, van Vi^eenen in
yramker^ck. , van Alexandrien ende Curtago ,
Vviens Bilfchop den H. C/prianus feer forgh-
Vuldigh-is ghe weeft , dat de daeghen,op dc
VvClckcde Martelaeren met den laurier^krans
Van martelie ghekroont vvacren, aengetceckent
(ouden worden. ïae langh voor de tijden van
Cypriam/s, als noch -w^oedede de fcherpe fweer-
den Van de Tyrannen , ghelyck Pontiui fijnen
Diaken verhack vande Oude Vaders aldus : Off-
fe Voor-ouders hebben de gbemeyn Heden ende de
^ieuvvelmghen in\'t ghelcofjdie het Martelie ghe"
kreghen hadden foo veel eenn voor de mhiedinghe
Ifmde bloedt ghetujgheniffe ghegundt, dat // van
hfin-\'liedvt \'hden , veel oft na^hy dies hebben befchre^
"^m , cpdat betcock tot on fe kjenniße, dïemoch niit
^heberen eh- vvaeren , foude■ komen. . V^^tx door
komt dat wy foo dickwilslefen, dar den Hey-
Jighen Chyfoflomus \\ Baßlms ; Ambrofius ^ Aigu-
fiinm cnAc andere foo H eylighe als ghcleerde
Out-Vaders op den gheboort-dagh van dèfen
oft dien Martelaer een fermOon oft vernriaen toe
^-et vólck gehadt ende ghedaen hebben, noch
ttjcer : de begraefFenifi en- van foo-daenigbc
Gierden met rym-dichtcn verciert, als v?y -nae-
Töentlijcklélèn ghedaen- te hebben den H. Paus
Pmafns, diede\'ghedenckeniffen der Heylighen,
^\'^ckerLichaemeq hy naec het voorbeldt van
* é den

den Paus Eutichunus, die op verfchcyden plaet?
fcn dry-hondert cn twee-en-^veertich Martelacr?
ipet fijn eyghen handen begraeven hadde, gbcr
woon is gheweeft met ichoone rym-dichten tc

ycr-eeren. Ende wel mct recht. lutiius Til\'ffi^j
Overfte van fioomeMpIagh hier voortydts
fuchtende te fegghen : FFat dan ? VV/ VVttefi
yvel , ende de na-comelinghen füllen verhaeU^
ran eenen Therfes, y,an eenen Sinon, ende van
dere dierghel^cke teeckenen des oaderdomf, ende
m - komelinghen en ftdlen niet weten vandei\'
Cloecken Aurelianus den dóorluchtigheq Vorlt»
■den aldertrefFelijckften Keyfer , door den welc"
ken de gheheele wereldt aen den Roomfchc\'^
aaem weder is goet ghetJäen.

VVylefen ende bevinden dat vande Schril\'?
vers gheprefen worden cenen M, Scmola, di®
door een Ropmfche kloeckheydt fijn eygh^i^
handt die inde moordt ghemift hadde , in cC
\'brandende vier ftack, /onder die te rperen,
datiê gheheel verbrandt was. .

Van eenen CuHias, die voor de falicheyo
der Borgeren in een gapende diepte der spï^-
den fprongh , ende door fijne doodt hunrUf
den het leven vcrJtèkerde. Van eene Portia diC
methaeren Brutus fich begravende verbrand^
Van eene Lucretia , de welcke on-kuyfchelijci^
rcyn , al tc (paede Wj-aefk nam van haer qO^®\'\'
feyt ^haers felfs beul wefende. Pefe ende an-
dere liftighe voorkoopers yan ydel glorie» "j,
hier gheprefen worden, feght . ^

tiiet cn fyn , ende ghcpijnighc worden dacrfc
fyn , wekker fielen het eeuwigh vier verlfint,
hcoren enlcfen wy dacgelijck datfe mct volle
toonden gheromt worden 5 hoe veel tè meer
ende met beter recht foo met ftemtoefi als met
pennen moeten toeghewyhet worden aen dc
ccuwighe ghedenckenifle der na-comelinghen
foo veel verwinnende fcharen der Martclaeren,
foo veel pürpur-verwighc flagh-crdens van
Vechters , foo veel claer-blinckende Hoopen
Vande alder-vroomfte ftrijders die voor het
gheloové Chrifti haer Bloet ende Leven door
de aldervrcctfte tormenten ghegheven hebben?

Onder deïe moghen met recht wel gheftelc,
ghe-eert ende gheprefen worden Onfe HH.
Martelaren ende lacobus met de fcven-

thien andere Cloecke Martelaeren van Gox"
(Urn, van onfen Alderhcylichften Vader Ck^
WjfKj dénthienden in het jaer 167 y in het ge-
tal der faüghen gheftelt, opdat dele branden-
de ende lichtende fackels niet langher en fou-
ten verborghen blijven onder het dcncker vat
der onwetenthcydt , maer gheftelt fouden
Worden op den kandelacr van al - ghemeync
kcnniiïe, want naer verdienft ( S. Max.) fijnfy
gheftadigh in de ghedachten der menrchen die
oyerghegaen fijn tot de blijfchap der Engelen)
fnde tot dien eynde hebbe ick voor my gheno-
tnen het Leven van défe twee HH. Mannen en-
de van meer andere HH. van onfe H. Ordre tc
\'»cfcb-ijven , foo tot meerder eerc vande HH.

foo om den mondt te ftoppcn aen rommigHö
laftefaers dié ghevraeght hebben j oft de witte
Ordre oockHeylighen heeft, ende oft-fe Mi-
rakelen ghedaen hebben : ende princepalijck om
onfe Religieuien aen te Wackeren, om Iiaerfi
voct-ftappen j deuehden, ende goede exempe-
len van leven naer tc volghen. Vty kjonnen »
feght den H. ChrjfofiomuSi ( Serm. i. de Mart.)
Verweckt vrerden door hunne exempelen, op dat
vvy door de hulpe van Chrifius, onfen v^andt mo^
ghen verwinnen , opdat vvj Viäorie bekomen heb^
hmdemet defelve Heylighen in de hemel/cherijC"
ken moghen triumpheren. Die wilt eenen goe-
den Pocet worden, die lefè Virgilium j die
wel-fpreeckende, leeft Cicero y die Medecijn,
lefe Galenum, een Rechts - ghelcerde wilt
lijn i IcCcIaflinianum , die een Philofooph,lefc
Jrißotelem yèk een Theologant, lefc S.Tho*
mos Aquinas ; die een Heyllglle wilt wcfen,
lefc de levens van Heylighen. Die eenen Mar-:
telaer wilt fijn , dat hy lefe ende nacr-volghe
de deuehden ende exempelen der Martclaetcni
ende en kan hy metter daet niet Martelaer fter-^
ven, dat hy ten minften met den wille het felvc;
begere , dat hy ter liefden Godts in alle lyden
verduldigh fy. Want ghelijck den H. Gregerius
feght Vervvp Ijden , beminnen die onshaeten,is
Martelie in de verborgben ghedachten, Ende gelijck
denCardinael Bcna feght: het leven van eenen
Religieus ftrickt levende naer fijnen Reghel is
een onbiocdighMartelie. Item, ghewiilicfah\'jck

I N L E Y Ü ï N 6 ti E.
iQ armoede leven is een (pècie van een waerach-
tigh Martelie , fcght Bernardus. Item , in (üy-
Vcrheyt leven, ende de blocme vande Maeghde-
lijcke- reynicheydc forghvulciichHjck bewaereh,
Tcght Hiefènymm ende Auguflinus y is ech gedüe-
rich Marteiie Httbet enim & fudicitia fervata
ßtum Martyrium. -

Godt wilf\'geven door de verdienftcn van dc-
fe HH. Marcelaercn, dat wy fift niet met het
Bioet te ftorten door het fwecre der Tyrannen)
ten minften op^cen gheeftclijcke maniere, als nu
ghefeytis, moghen Martelaers (ijn. Endeghy
HH. Martelaeren Adriitne ende Li/:ci^f,verkryght
Van Godt defè jonfte voor ons, dat wy die met
tJ. L. een van Ordre, Habyt, ende Reghel ßjn,
oock moghen ü. L. ghebof » liefde, fterekheyt
ende ghetrouwicheydt navolghen,om ten lefte»
doortJ. L. Voorfpraecke , tot U. L. ghtfeU
fchap te moghen gheraecken.

NEder-iantfche Catholycken
Wiens, deught in föo Veel Ryckea
Is door \'c Chriftendom verbrëydt,
Jörnen gaet ons hier\'verbelden
Tviree Necrlandtfche witte Helden
t^ie nu Saligh zyn ghefeydc.

Die noch over hondert jaren
öm Godt, en \'t Gheloofs verklaren
^et ftantvaftelijck ghemocdt
^n-verfchroomt, en on-verdróten

Hebben klocckelijck vergoten
Hun cjnnoöfel Chriften-bloedt,
. Gorcum èn den Briel, fal tüyghcn
Dat ghéén* ftraf hun ziel keft buyghcn ^
Dat noch galghnoch beul noch pyn
Acn Godts vrome M A r t e i- A ä b n
Anders koft als liefde baren
Om voor Godt ghedoodt tc zyn^
Hun ftantvaftd Ghriften\' Dadcii
Heeft den Hecré met ghenaden
Van fyn Scgheningh* ver vuldt,
Söo dat fy in t\'Hemels-heven
Ejeewigh hunnen Scbbpper loven
^tLam dat oock ftirf fonder fchuldt»

Dus op dat-men hier beneden
Hunnen lof, met recht en reden
En hun Deüght bekennen fou,
Heeft den Roomfchen Paus bcvondcö
Goedt tc Wefcn tc verkonden
Hun Godts-liefde , Hoop, cn treu:

Dat .t ghedencken van hün fterve»
Eenen Feeft-dagh fou bc-crvcn ,
Soo heeft hun de Roomfchc Kcrck\'
In \'t ghetal der Martelaren

Leert dan Chpiften Neder-iandcrs
Hoe hier feifs, en nerghens anders
Broeders van u Landt én Bloedt
Voor \'t Gheloof cn Wcth des Heeren
Met hun doodt, Godts Naem ver-cercny .

IN het laer ons Heeren duyfentvijf hondcrt
ende twee-en-feventich , ten tijde van on-
fen ghenaedigen Coninckvan Spanien Philippus
den tweeden , iffer opgheftaen een groote ver-
volginghe teghen de Catholijcken in Hollasidt,
Zeelandt ende Vrief- landt. Als wanneer het
fcherp fweerdt der Ketterfche Calviniften foo
feer ghewoedt heeft, dat in\'t gemelde jaer ("naer
de ghetuygeniffe van Molanus ende onfen dic-
nifim Mutfaert in fijne Kerckelijcke Hiftoric J
meer bloedts gheftort, ende meer Martelaeren
ghemaeckt fijn hier in onfe Nederlanden als van-
den beginne van de aenwafïende Kercke oyt
alhier ghefchïet is.

Het is dan ghefchiet op het voormelde jaer,
naer dat die van Gorcumq^ den 16. lunij fich
aen de Geufen overghegeven hadden , ende
oock de Gheeftelijckheydt , die op het Cafteel
ghevlucht was, twee daeghen daer naer, met
conditie ende accoordt met ecdt beveftieht, vati
niemanden te hinderen j foo ift noelitans dac
fy , teghen haere foleranele beloften , defe
A Gheefte-

Gheeftelijckheyc hebben ghevanghen ghcno-
men, vreedelijck ghehandelt, ende ten leften
door de ftrop ter doot ghebracht. Defe cloec-
ke helden waeren negenthien in\'t getal, daer
onder elf Mindcr-broeders, twee Paftoors van
Gorcum , een Canoniek Regulier, eenen Prs-
dick-heer , eenen werelijcken Priefter > ende
den Paftoor van Hepmrt. Wiens naemen wy
daer naer füllen verhaelen. Hier fijn oock by
ghekomen twee Canonicken Norbertinen, uyt
het Cloofter van Middelhurgh in Zeelandt, Adria-
«ttóende lacohus-wcCcndc Paftoor ende Capel-
laen van het dorp Munfier, die haere witte roc-
ken n\\ct die andere HH. Martelaeren in het
bloet des lanas ghepurpert hebben.

Het is ghebeurt op hetfelve jaer, als de Cal-
vinifche Zee-roovers, onder den naem van Geu-
fen , den Briel, een ftadt in Zeelandt op den
mondt vande Mafe gheleghen, verovert had-
den , ende de omligghendeplaetfen doorliepen,
niet anders doende dan Kercken,ende Cloofters
tc rooven cn te plunderen,ende de Priefters Re-
ligieufen en Monicken , die Cy vonden, tc doo-
den , ofc met hen ghevangen wech te fleypén;
dat (oinmighe van die boeven de riviere over-
fchepende, tot Munßerecn Dorp op de uyterfte
paelen van Hollandt ghelegen , daer de Maß
haer inftort in den Ocean oft grooté Zee , aen-
ghekomen fijn : ende alles af-loopende ende
düoitocckende, hebben aldaer ghevonden twee
witte Reiigieufen Canonicken der Ordrevan

Vmde Martelaeren Adrianus ende lacehui. 3
Praemonftreyt, dc wclcke fy lieden met den
Vader vanden jonghften Heere, te weten , 14-
cohits, eenen ouden man ghevanghen gheno-
mcn, ende naer den Briel ghevoert hebben,

VAn het beginfel der inftellinghe van dc
witte Ordre is altoos de maniere ende
ghebruyck geweeft , oock door de Paufen van
Roomen bevefticht, haerc Canonicken Reli-
gieufen uyt te feynden om Paftoryen te bedie-
nen , ende laft der fielen aen te nemen. Soo dat
Clemens den achtften defeH.Ordre noemt een
teuvvighe planterye van fterckß mannen endehe»
fihermers van het Catholijck, geloof.

De vocatie van dele Religieu{cn,is niet alleen
tc beneerftigen haereygen (alicheydt : maet
oock forge te draegen over de falicheydt van
hunnen naeften , ende defe fyn als opghenomen
fdldaeten, die, foo haeft als de trompette flaet,
moeten gereet ft aen , om in alle geweften ghe-
fonden tc werden,dacr den noot vande H. Kerck
vereyfcht, ende om de Biffchoppen te helpen
den laft der fielen draeghen. Der wekken pro-
feffie , om datfe ghelyck-formigher is -aen het
leven Chrifti,is oock daerom volmaeckter ,
feaerniet aUccn begevende om te klimmen op
A z den

Het leven manierenende doodt
den Bergb van Contemplatie ende met Magda-
lena in ccnicheydi te fitten aen de voeten van
IfjQj; maer oockaltemets^ met Chrifio tot den
dienft der fchaeren vanden Bergli neder te dae-
len , om t\'ghene datfe door het ghebedt, ende
het dagheïijckx opcliromen van de leeder vanl<t-
cob gheleert hebben tot groot profijt van hun-
ne fielen , oock te mogen door predicatien ,
vermaeninghen , bedieninghen van Paftoryen
ende adminlftreren der HH. Sacramenten over
te ftorten in de fielen van hunnen naeften,

Sy moeten wefen niet als goten de welckc
het Waeter ontfangende terftont Wederom uyt
gieten , maer alsfchelpen vande Zee!, die eerft
wachten datfe vervult fijn , ende dan den over-
vloet fonder haer (chade een ander mede dey-
len. Ende ghelijck den H. Bernardus feyt: moe-
ten eerft ingieten, dan uytgieten , eerft hoo-
ren dan fpreeken , eerft leeren dan een änderte
onderwyfen. Sy moeten den Hemel naervol-
ghen, die eerft (y felven verlicht, eer hy voor
een ander licht. Dat is: eeril in het Clocfter fy
felven oefFenen in Cloofterlijcke difcipline, ge-
bedt, verftervinghe, liefde , ootmoedicheyt ende
alle deuehden, ende dan een ander leeren ende
onderwyfen.

Dit betecckent dat wónder Vifioen aen den
H. Norbertó tot Praemonftreyt verthoont : bf
fagh Chriftum aen het cruys hanghen op ds
plaetfe daer nu de Kercke van Prsmonftreyt
ftaet boven hem fcyen clder-blinckende ftraelen

Vande Manetaeun Adrian m ende lacobus. j
verfchijncn ,ende daer wierdt geficn een groo-
te (chaere van witte pelgrims die met gheboog-
de knien hunnen Salichmaecker aenghebeden
ende fijnc voeten ghekuül hebbende fijn als met
oorlof, naer de vier gheweften des wcreldts
wedcEom ghekeert. Daerenis gheene Ordre
onder de Cappe des Hemels , die foo veeldin-
ften doetaen de H. Kercke in de forge der fie-
len van de flechte dorp-\'liedens ende beeren, die
ontallijck fijn , als de Ordre van Prsemonftrevt,
foo dat den Billchop van Antwerpen loannes
Mireus, faliger memorie , niet eens maer dick-
mael plagh te belijden fegghende*. en waeren
my niet tot hulpen byftandt de Norbertinen,
hoefoude, ick verfien foo veel Parochiën van
mijn Bifdom.

Defe HH. Martelaeren, dan in haer Clóoftcr
van Middelborgh in godtvruchticheyt ènde ge-
certheyt te voren wel geoeffent lijnde, lijn
Inaer Munfter ghefonden , om defe Paftorye tc
bedienen.

Verfcheyden Pafiooren inde H. Witte Ordre,
die HH. Martelaeren ende Confefi
feurs hebben gbevveefl,

MEn bevindt dry-der-hande foortcn van
honden. Sommighe fijn huyf- honden,
die s\'nachts waecken , tóefien ende baiTen , om
A 3 het

C Het leven manieren ende doodt
hctfauys teghcn de dieven te bewaercn. Som-
mighe fijn fchoot hondekens, die de Joufvrou-
wen om de ghenuchte op voeden ende feer ge-
carefTeert worden. De derde fijn jacht-honden,
die altoos in\'t velt fijn, ende dickwils bebloet
ende ghequeft t\'huys komen. Alfoo heefi: den
H. Vader Norbertus in fijn huyfgefin , in fijn
H. Ordre dry foorten van Gheeftelijcke hon-
den oft heylighen gehadt: de huyf-honden fijn
de HH. Abten, die met baffen de wolven ,
Ketters, Duyvels ende quaede menfchen van
haere Kudde af-weyren , de fouten ftraffen, het
quaet af byten, dc wonden lecken ende ghene-
(en, de kleynmoedighe trooften , aen een ige-
lijck vrindelijckfijn , fbeckende meer bemindt
tewefen als ghevreeft. Alfulcken hebben ge-
weeft de HE. Hugo, VValtnunnus, Siardus, Rai-
nerus, Henrkus, Andreas, Evermodus, Isfridus
ende meer andere HH. Praelaeten. Schoot-hon-
dekens fijn gheweeft fulcken HH. Sielen , die
Godt door een lieflijcke voorfichticheyt voor-
komt met benedidlien van foeticheyt; alfulc-
ken fijn de HH, lofeph , lacobus . Novitius, Chri-
ftina, Hadevvigis, Pontia ende andere Maegh-
dekens , daer hy fijne welluften in ghenomen
ende wonderlijek gecareffeert heeft. De derde
fijn de HH. Biffchoppen ende Paftoorcn ,die
in de fielen tc bekeeren, onderwijlen, cn tc
leeren , noch (weet noch bloet noch leven ghc-
fpaert en hebben. Sulcken fijn dc HH. Herders
ende Biffchoppen Ludolphus MarteUer, Milo,

Vmde Mdrtelaeren Adrimm ende Ucehus,
lunnei, Loheiim, Adelbenm y VFipertus, Albero ,
Vlmus ende de Godt-(aiighe Paftooren , die
haer bloet gheftort ende haere delen voor hae-
re fchaepen gheftelt hebben. Defe dry foorten
van honden bevinden wy in het H. Collegic
der Apoftelen : Petrus was eenen huyf-hondt
over het huys Godts de H. Kercke. Pault^ ee-
nen jacht-hondtj loannes Evangeliß een fchoot-
hondeken,

Denlalighen Fredericus Abt van het Cloofter
van Marien-gaerdt in Vrief-landt , te voren
Paftoor van Mallmn, In welcke Paftorale officie,
als hem op cenen tijt ghebootfchapt wierdt, dat-
ter een kindt (onder Doopfel gheftorven was,
heeft met vaften ende traenen foo langhe de
bermherticheydt Godts ende der alderheylichr
fteMaeghet aeugheroepen dat het cleyn kindt
levendigh gheworden, ende ghedoopt is.

Hy heeft droogh voets over het water ghe-
gaen. Hy heeft in het dorp Medum een doodt
kint, ende noch een ander in het dorp Morcel-
lum, naer fijne doot tot het leven verweckt,
ende ontallijcke fiecke menfchen als cprtf-ach-.
tighe , gichtighe, verdrooghde , maen-luch-
tighe, ghequetfte ende andere door fijne voor-
fpraeckc ghenefen. \' .

des Cloofters van Tungerlo,Va{\\.oov van Haren is
in het laer 1572. den lé. April voor het Catho.?
hjckgheloofvan deGeufen van fijne rechteoore
«erft berooft, met een byl onthalft, Ende Godt
A 4 heeft

8 Het leven manieren ende doodt
heeft terftondt fijn onnoofelheyt door Mirakel
ghethoont, want fijn H. Bloet iyfoo vaft aen
den vloer ghebleven, dat het noch door ghe-
welt, noch behendicheyt en heeft können afge-
wafl^en worden , al oft het fchene met het Bloet
vanden onnoofelen Abel over de wreede moor-
daers vraeck-te-roepcn.

In het laer i ^ jy. is den Eerw. Heere Henri--
cm Bofcb Paftoor van Nifpen op den 23.\' Augu-
fti, eenen uytnemende minnaer van de Ordre
ende der armen in fijnen opperften ouderdom
s\'nachts van de Moordenaers, Snap-hanen ge-
noernt, vreedelijck ghedoot. Wiens Bloet in 13.
jaeren niet en konde af-gevaeght worden, al
even eens oft het met eeuwighe plecken de
fteeneabefeghelt hadde. In het felve jaer den
20. lulij is oock onfèn Eerw. Mede-broeder
Arnoldus Vejfem van het felve Cloofter, wefen-
de Paftoor van Cleyn-Sundert in fijn eygen huys
deerlijck omghebracht ende vermoort. Item
twee Religicu(ên van het Cloofter van Aver-
lode der felver Ordre , Heer VVeuter Schuytens
Paftoor vzn Suetendael, ende Engelbertus Beets
Paftoor van Rammen fijn oock wreedelijck ge-
doot.

Arnoldus van Svvalma eenen R-eligteus van
het Cloofter van Ninove in Vlaenderen, Paftoor
van de felve ftadt heeft oock feer hevlichlijck
gheleeft, den wekken Godt naer fijne doot
met Mirakelen ver-eept heeft.

Vdnde MdrteUeren Adrtanm ende lacohus.
Paftoor ende Cappellaen Martelaeren , wiens
leven wy fijn befchrijvende. Wat (al ick Jeggen
vande Paftooren ende Cappellanen vande witte
Ordre die in de jaerên 16^6. lé^j. ende 38.
ten tijde vande Retorfie ghevanghen ende ge-
fpannenfijn. gheweeft. Ende princepalijck die
ten tijde van pefte ende andere haelende fieck-
ten haere onderfaeten byftaende door het aen~
dienen der HH. Sacramenten , by daeghen en
nachten, in hitte in koude , in reghen cnonwe-
der haer felven in\'t perijckcl des levens gheftelt,
iae de gheweldighe doot befuert hebben. Die
vande H. Kercke onder de Martelaeren ghere-
kent worden. Want in het Martelaers heckvavt
Baronius op den zS. Februarij ftaet aldus : tot
ghedachtenUre van de HH, Prie-
fters ende Diakens , die ten tyde vanden Key-
{cv V\'\'M^nanus,a\\s daer een groote ende grouwe-
lijcke peftilentie onder het volck was, de kranc-
ke ghedtent-hebben , ende verfmaedende hun
cyghen leven , hebben haer fielen voor haere
broeders .ghewaeght, de wekken vande Godt-
vruchttge als Martelaeren pleghen ghe-eert te
Worden. De pefte ende quade fieckten fijn foo
fchrlckelijck als het fweert; iae des te gröuwe-
lijcker hoe fy den menfch langhet\'profevcn,^
branden ende eyndelijck dooden. De ootfaeckc
van Martelie en is niet alleen het gheloof, macr
oock alle andere deuchden. Nicraandt en heeft
meerder liefde, als die fijn fiele geeft voor fijne
vrienden tot byftandt ende tot falicheytvan fij-»
A 5 nen

IO Het leven manieren ende doodt
nen naeften ende fielen fijne forge toe bctrout.
Chriftus het hooft der Martelaeren heeft voor
ons gheleden, op dat wy fijne voet-ftappen
volghen fouden,

Adriani VaderMndt j leven handel ende wandel
in het Cloojler ende op de Fajlor^e,

DEn eejtften cft den oudtften wasghenoemt
Adrianus,ghcboovtich van Hilvaren\'beeck >
een volclc-rijcke plaetfe in Brabandt ghelegen.
Defèn tot fijne jaren tot verftandt ghecoraen
ende van Godt gheroepen zijnde . heeft fich tot
fijne dienften na t\'falich inftellen van d\'Ordre
van Pr&füonftreyt begheven in het Cloofter van
de Salighe Maget Uaria te Middelbmgh in Zee".

ontrent het jaer onfes Heere duyfent vijf
Jiondert feven-en-veertich : want hy ftervendc
voor t\'heyligh gheloof, en was, foo men
jmeyndc, boven het veertichfte jaerfijns ouder-
doms niet gheweeft. Belanghende fijn leven ,
<^cs fèlfs handel ende wandel in het Cloofter on-
der de Broeders: Adrianus is gheweeft een ghe^
ruft ftil vreedfamich man , by elck een be-
mindt,ende van leven den beften,die als hy
vijf-en-twintich jaren in het ghemelt Cloofter
vande Saltghe Maghet loffelijck oyerghebracht
hadde, ten langhen leften in het jaer onfes Hee-
rs duyfent vijfhondett twee - cn-feventich ,

Vande MartéUeren Adriantis ende lacobus. 11
ontrent het hoochtijdt van Paeffchen is ghefon-
den gheweeft van fijnen overften na het Dorp
van jMunfier om de ghemeynte aldaer in het
gheeftelijck te bedienen , want den Paftoor van
die plaetfe een Religieufè Canoniek van t\'felvc.
Cloofter te Middelburgb , die oock Adrianus ge-
noemt wiert, was over fommighe daghen ghe-
ftoi\'ven. De plaetfe derwaert henen hy gefon-
den wiert, wasbefoedelt met ketterye , ende
daerom was hem voorhanden eenen ovcrvloe-
dighen ooghft niet vian eer , ghentack oft pro-
fijt , maer van fueren arbeyt ende haet der boofê
menfchen ; evenwel Godt ende de ghehoor-
faemheyt voor ooghen ftellende, heeft den op-
gheleyden laft in alle vlijticheyt aengenomen,
ende f^)nder langh te vertoeven fich op den
Wegh begeven om oock te gaen wercken inden
xvijngaert des Heeren j foo ganfch geruft ende
verfekert op den Heere,die alles overvloedelijck
gceVt, dat hy oock niet mede genomen en fou-
de heWn t\'genedes lichaems noodelijckhcyt
vereyfchte, ten waer hy van den Pmfi des Cloo-
\\fters , die onder de regeringhe van Heer NiVo-
laus A Caflro als doen Abt ende BifTchop van
Middelburgb , de broeders forchvuldichlijck
beftelde, daer toe vaderlijck vermaent had-
de gheweeft.

£[ Nde als hj na HoIIandt oveffcliecpte , is
/ een groot onweder ontftaen op het water,
alfoo dat hy was in groot gevaer van te verdrinc-
ken; maer t\'heefc den Heere belieft hem alfdoen
t,c bewaren , den welcken hy daer toe verkofen
hadde, dat hy nae luttel maenden door fijn heer-
iijcke doodt fich felven , fijne kercke ende de
ordre van fr&monjireyt foude vereeren ende
wijd-roemich maecken,

In alle neerfticheyt heeft hy de fchapenfijn
fbrghe toe-betrouwt, foo langh hy onder de
fclvc mocht blijven , beftelt ende gevoedet als
eenen goeden herder, die bereyt is tot alle tijden
toe, alle\'ueren fijn ziele te ftellen ja zijn bloet
te vergieten voor de kudde, yoor betH, ghe-
ioove Chrifti.

, Defen met den hulprPriefter fijnen mede- \'
\'Btocêcr lacobus, ende den ouden vader vani^ï-
cübus hebben de Water-geufen s\'nachs ontrent
den fevenften dach van lulius in zijn huys ghe-
vanghen, ende wegh geieyt nae den Briel.

Maer als de boeven henlieden geleyddedoor
een Ghehucht dat Heidm genoerat wicrt,ftaendc
onder de parochie van Munfter, ende fy-licden
om datfe milfchien luttel, oft geen ander win-

Vmde Martelaeren Adrianus ende lacobus. \' 13
fte van hunne ghevanghenen en verwachteden,
aendc viflxhers van die plaetfè de felve wilde
laten lolTen voor een tonne biers, foo en heeft
noch eenen van hen-iieden, noch alle die te fa-
nden fulcken kleynen prijs willen geven voor
de arme gevanghenen; de ongenadighe , de on-
beleefde fchapen en hebben niet willen lollen
hunne herders met de weerde van ontrent der-
tich ftuyvers, den prijs doen ter tijt van een ton-
ne biers. Een beklaeghelijcke faecke , in dc
Wekke niet buyten reden te bemercken komt
hoe dat de loden met dertich filvere penningen
Chriftum onfen Heer gekocht hebben op dat fy
lieden hem ter doodt fuude brengen : Maer dele
dry mannen, onder de wclcke twee Priefters
des Heeren ende ^e felve herders van Chriftus
en hebben d\'eyghen (chapen met foo veel pen-
ninghen niet willen lollen, op datfyhen-lie-
den vande doodt fouden verloifen.

EEn van de gemelde Priefters is geweeft
I^i^-ö&K^ ghe-by-naemt Lacopius,w3<i geboren
tot Audenaerde in Vlaenderen j fijnen Vader hiet
Antonius; van belofte, van kleedinghe was hy
een Religieus Canoniek te Middelborgh der ordre
van ?r&monßrejt, wekk Cloofter begonft is in\'t
laer ÏI28. door Godehaldas den 24. BifTchop

,14 Het leven manieren ende doodt
van Uytrecht, hy was eenen man kloeck eodtf
dicpfinnich van verftant, welck fijn verftant
hyin de leer-konften ende (praecken neerftelijc-
kcn gepefFent hadde.

Is metten eerften bemint, liefgetal gevveeft
by een jegelijck, foo om de bevallicheyt der
manieren, vvaer door hy fich aen de Broeders
jeughdich en vreughdich verthoonde,als om an-
dere zijne gaven des gemoedts die prijfens weert
waren. Boven defe hebben in hem den ouder-
dom , de gedaente, de manierlijckheyt d\'oor-
faecke gevveeft, dathy van fijns gelijckmet
een foeter vvoort vviert genoémt lacohellus, dat
is lacobsken, Maer in het laer onfes Heere duy-
(ent vijf-hondert fes-en-feftich, als de rafèrnye
van de Beeldt-ftormers fommighe van de ver-
naemfte hooft-fteden ende andere treffelijcke
plaetfen in onfe Nederlanden afliep ende heyligh-
fchendende, foo heefi: oock onder andere vele
onfen Lacopus, Godt fulcx ghedooghende, die
fijne beminde,allenmede-wcrckt ten goede,
van de ketters jammerlijck bedroghencndequa-
lijck beraden zijnde, ten eerften by fijn Mede-
Broeders in het kloofter fijn tonghe tcghen de
over-heylighe leeringhe van dé Catholycke
Kercke, onbedachtelyck ende dertelyck, ja on-
goddelyck ont-bonden. Terftont daer nae het
Cloofter verlatende, hcefi: by de ketters het
ampt van predicken bedient, ende eenen on-
(chamelen Ketterfchen boeck ghefchreven op
den naem van de Ont-emnghe yande gulde Ie-

Vande Martelatren Adrianus ende lacobus,
ghende : Maer den bermhertighen Godt en heeft
hem in defe groote verbHntheyt des herten niet
langhe laten bly ven , ende den goedertieren her-
der heeft hem haeft uyt des Sathans tanden ghe-
trocken Wefende, als het verlooren loopende
fchaepken , wederom in de fchaeps-koye fyn-
der H, Kercke ghebracht, want na luttel maen-
den is lacobus leetwefich over zyne quae-daet.
Weder tot zyn Cloofter ghekcert; heeft voor de
geheele vergaderinghe der Broederen vergifFe-
nifle ghebedén van zyne dolinghe , ende dwa-
linghe met alle Ketterye her-roepen , afgefwo-
ten ende verfoeyt; oock zyn boeckf-ken dat hy
ghefchrcven hadde met zyn eyghen handen iri\'t
vier geworpen.

Daer naer heeft hy de penitentie , die\', hem
voor zyn mifdaet gheftelt was , ootmoedelyck
ontfanghen ende ghehoorlamelyck volbracht.
Voorders, om defe fchande uyt te wlfTchen is
hy ghefonden tot een ander kloofter van t\'felve
ordre geleghen in\'t quartier van Gelderlandt^
ghcnoemt,Marie-vveerd\' daer hy, gelyck wy uyt
de Broeders van die plaetfe hebben verftaen, de-
gclyck, godt-dienftelyck ende fonder opfprake
heeft gekeft. Daer en boven heeft hy noch in\'t
felve kloofter fommighe dinghen ghefchreven
teghen de ketters, foeckcnde door dele midde-
len te hcrftelkn, te beteren het verlies der zie-
len dat hy te voren oft met fchryven, oft met
%reecken foude moghen ghedaen hebben.

lacobus heeft de vvaerhep van het H. Lichaem
Chrifti in het H. Sacrament
jchermt tot der doodt toe*

DEn H. Vader Norbertus is altijdt gheweefl
eenen Lief- hebber, verbreyder endebe-
khermer vande eere van het Hoogh-weerdigh
H. Sacrament. Door dit als met een üinger
heeft als eenen anderen David dien boofen ende
onbefneden Goliath, ick meyne Tanchelinus om
verre geworpen, ende de ftadt van Antwerpen
verloft van fijne vervloeckte ketterye. Als ee-
nen anderen lofeph heeft Antwerpen inden hon-
gers-noodt met defe hemelfche provifievoor-
fien , om met defe gheeftelycke mamme haer
af te fpenen vande vuyle ftinckende borften
der vlcefchelycke Ketterye van Tanchelinus,
welwetende datter gheen crachtelyckerreme-
die en is om alle vuyle luften te blulfchendan
met een vierighe devotie hcni tot dit H. Sacra-
ment tc begeven , om in dit hemelfch Manna
de fonteyne van alle foeticheyt endetrooft te
fmaecken. Daer ftaet in fyn H. Leven , als
Ncrbmus roet fyne Broedersbinnen Antwerpen
ghckomcn was, aide met grooten iver teghcn
èe ketterye van dienboolên Ketter was predic-
kende , datter veel foo mans als vrouwen ghc-
komenfyn ende met groodt leetwefcn hebbeii

VMde Martelaeren Adrianus ende lacohus.
tot den H. Man weder ghebrocht het H. Sacra-
ment , dat wel thien oft la. Jaeren in kiften en
höUcn verfteken hadde gheweeft uyt vrec(ê
vanden Ketter Tancheiinus , het welck Norber-
tus nemende met groote eer - biedinghe in dc
Kerckcop den Autaet, om van het volck aen-
beden, ghe-eert énde genut te worden, herftelt
heeft. Onfen H. lacobus als eenen waerachtigen
fone vanden H. Vader NorbeHus heeft oock de
cere ende waerhcyt van dit H. Sacrariifint met
vetfcheyden fehtentien {bo uyt de brieven van
Paulus, als uyt de HH. Evangelien tsghen dc
Calvinifche Ketters feer kloeckelyck ende ftant-
vaftichlyck tot der doot toe gedefendeert. Hy
wiftc wel dar onfen Salighmaecker gcfeythad-,
dé: CMatth. z6.) ISeemt ende eet, want dit is
tnyn lichaem.

Hy was gefondeert op die Schrifture van Lu-
cas ( Luc. 2.2. ) Mijn lichaem dat voor w^elevert
Wordt. Dit is den kjelck, het nieuw ieftament is
inijn bloet, het welck. voor a fal gheftort wordem
Ende by toannes ("loan. 6.) M^n vleefchis vvaer-
achtelijck jfijß » ende mijn bloet is waeracbtelijck.
dranck.. Hy wift wel dat Paulus feght: ( i. Cor.
ïo. ) Den hl^k der fegeninge , die wj fégMek, is
dit niet de gemeynfchap van het Bloet Chrïfti ^ en
het Broot dat vvy breken,is het nietgemeytifchap van
het Lichaem Chrifti >

lacobus wift wel dat Godt niet en fal met mi-
rakelen de valfche leeririgen beveftigen, maer
de waerheydt. In het jaer ons Heeren 1133»
B inde

Het leven ntanieren mde doo \'t
inde Ab3ye van Sinte Evodius, BrAna ghenocmt,
der Ordre van PrïEmonftreyt,is gefien een kin-
deken aen het Cruys genagelt tulTchen de han-
den van eenen devoten Religieus des felfs Cloo-
fter aldaer celebrerende. In het Cloofter van
Herckenrode der Ordre Van Cißeaux heeft hem
Chriftus geopenbaert inde H. Hoftie , nu in dc
forme van een kindt, nu van eenen man verrij-
fende , nu met een doorne croone op t\'hooft j
nu in,een cribbeken, nu op-klimmende ten
HemeL Den kekk tot Boxtel omgevallen heeft
bloet coleur ghekreghen»

Dit H. Sacrament is tot Poederle by Herentals
van de Conynen aenbeden. Tot Pofen in Polen
vande offen ver-eert. Tot Gew^ï inde aerde ge-
dolfc , vande Lammeikens aenbeden. Vande
biekens gelooft met fanck. In het leven vanden
H. Antonius cle Padua van eerïen muyl aenbe-
den. Tot Middelborgh in Vrief-landt in vleefch
verandert.., Anno tot Brujfelvm een lodc
doorfteken , heeft overvloedigh bloet geftort.
Op defe Mirakelen ende het woordt Godts
lacobus ftervende heeft defè v/aerheydt van het
H. Licljaem Chrifti in het H. Sacrament, te-
ghen Ketters befchermt, ende daer voor ge-
ftorv^\'. Hierom wordt hy, ghelijck den H.
Norbertus met de Monftrantie inde handt, ge-
fchildert. Den Salighen Theodorus Abt van het
Cloofticrvan Sinte Lucius, in het landt vande
Grifinsdcv Ordre van PriBmonftrcyt ende Vi-
carius Generael vanden Bilicbop van Curia is

Vande Martelaeren Adrianus ende lacohus,
eock voor de waerheydt ende eere des H, Sa-
craments vande Lutherfche Svvingilianen naer
kerekers, ketenen, honger,dorft, tortueren, ten
leften onthalft.Anno5i5\'29.den aj.Ianuarij den
Godt-falighen Egidius Cafens Norbertin van
(jritnbergen, als hy op den H. Sacraments-dagh
Anno. 1^29. den 14. Jnnij, buyten Maeghden^
hurgh ginck naer een Cloofter van Nonnekens
om haer de H. Communie uyt te reycken , is
vande Lutheranen met groote vreetheyt acnge-
taft ende fijn geheel Lichaem met ftockcn ge-
flaeghen , ten leften met veel musket kogels
doorfchoten , alfoo dat defen glorieufen Mar-
telaer fijn bloet op-geoffert heefi: op den fel-
ven dagh, wanneer ons Moeder de H. Kercke
met alle triumphe ende folemniteyt is vierende
den Feeft-dagh van dit alderheylichfte Sacra-
ment.

DEfe boeven , diemen VVater.-geufen noem-
de , hadden voor haer hooft: ende aen-ley-
der eenen Luyckenaer, met nztxnc ^ Willem
vander Marckjè-Grave van Lumay, onder het Ven-
del daer thien penningen in ftonden , tot memo-
rie der eyfïchinghe vanden thienden penningh,
ende hy wierdt ghenoemt Langh-nagel , om
dat hy gheCwgren hadde fyn hayr ende naghelen
\' B 2 niet

Defen Grave van Lummen hebbende dit ver-
laeten des Cloofteis van Heec lacobus ( ick en
wcte niet van waer ) vernomen, foude hem
t\'felve al fcbampcnde verweten hebben ten tyde
dat hy van fyne dienaers wierdt ondervraeght:
maer den H. lacobus heeft den Grave kloeckmoc-
dichlyckgheantwoordt, fegghende : Dat hy niet
en ontkende fulcx gebeurt te z.ijn, maer dat hy foude
lethoonen, dat hy van fijn dvvalinghe alfoo ghtbè^
tert was, dat hy nu met Godts hülfe van feeckere be-
kende vvaerheyt met gheen grouvvel^ckhejt derf^\'-*
■nen hem niet en foude Uten af-trecken.

Den gemeiden lacobus hadde eenen eygheo
broeder gehadt, te weten dien, die korts tc vo-
ren tot Munßef was Paftoor geweeft, een godt-
vruchtich wijs man , ende voor de CathoUjcks
leecinghen feèr forghvuldich , die oock beyde
zijn arme Ouders met behoorlijcke eere in zijn
huys hadde onderhouden. Na-der-handt heeft-
men goet gevonden defen H. lacobus met fijnen
Broeder te ftellen , om hem in de Paftorye on-»-
derftant te doen , by-fonder tot dien eynde , op
dat hy die foo deerlijck hadde gedoolt, door het
voorbeeldt ende onderwys van fijnen broeder,
foo wel in de godtvruchticheyt s als in\'t Catho-
lyck geioove te meer foude bevefticht wor-
den.

Vande M/tfteUeren Jdrimus ende lacohus,
dpH. De welcke na (yns Broeders doodt aldaer
ghelaten zynde als mede-hqlper van dennae*.
komelingli in des hei\'derlycke forghen , is oock
met hem des falichs lydens deelachtich ghewor-
dfn,, out zynde dertich jaren onbegrepen.

ALs dan de{e twee Canonicken der Oïdreva^
Prmwnftreyt met den ouden man uyt die
plaetle van hunne bedieninge , yan die Geufen
gevanghen , gebonden, ende ten Briel aenghe-
brachc zynde, eerft voor den Grave w^ierden
verthoont, (oo heeft hy in alle zyn lichaem
groote ongefchricktheydt, ende ongeftelteniüe
des herten yerthooght. Daer na fy felven een
weynich bedvvinghendé, ftont hy ftille, ende
ghelyck verwondert zynde, als oft hy niet ghe-
vveten en hadde dat het menfchen waren ,
vraeghde aen zyn volck : Wat dat dit voor feld-
faem dieren waren } Dc yvelcke gefeydt hebben:
Dit z.tjn , Alder-ghenadi(ihjle Hm, Vapen en Mo-
nicken 07ife hooft-vyanden ; Seer wel ende ghe-
voeghelijck mocht hy Alder -ghcnadichfte ghe-
noem:, ende ver-eert vyorden, als het blat om-
ghekeert is. Daer na heeft den Grave onder-
vraeght aen den ouden man die mede gftebracht
Was jwie ende van vvaer dat hy was: ende
B 3 ver-

22 Het leven manieren ende doodt
verftaende dat hy den Vader was van den jongh-
ften Religieus , uyt Vlaenderen gheboortich,
ende de franfche tale wel kondc fpreken , kee-
lendezyn, redene tot hem , heeft hy ghefèydt:
Js\'t dat ghj uvven-fone kondt vvys ghemaec^eny
dat hy fijn P apery e verfaeckje, itkfal u met hem los
en vry laten gaen. Dit hoorde den H. lacobus, die
oock wel francois kofte, heeft voor fijnen Va-
der geantwoort, fegghende; Dat h)\' nimmermeer
cp alfulcken befpreeekßjn leven en foude begheeren
te behouden. Soo moet ghy dan fi erven, feydeden
Crave. Tot wien lacobus antvvoorde; Geenfins:
Want vvy füllen niet fterven , maer füllen leven:
den Grave feyde wederom : E« hebbe ick.de macht
niet om u te dooden ? laeghy, (eyde den H. lacobus^
om het lichaem te dooden, maer niet de fiele die altijd
leven fal.

Door defe vrij-moedigheantwoorde Lummen.
gheterght zijnde , heeft den ouden man doen
wegh gaen , om dat hy noch Priefter noch Re-
ligieus en was, ende de twee Religieufen na
den Kercker doen leyden.

Ghecomen zijnde dan in den Kercker daec
de Minder-Broeders van Gorcum ende ander be-
lijders des Catholijcken gheloofs in waren, heb-
ben fy ghewaer gheworden dat fy met henlie-
den gheroepen wierden van Godt tot eenen ge-
raeynen ftrijdt»ende een ghemeync kroon oer
"gloriep.

IN\'t ghevangen-huys waren dry Kerckcrs,
den eenen boven den anderen ghcmaecktj,
onder welcke defen, daer de Martelaers in ge-
floten waren, was den onderften ende over-
fuickxden leelijckften, den onfuyverften; want
alle de vuyiicheydt, die d\'ander ghevanghenen
boven fittende door den noot der naturen quyt
wierden, drujpte gheftadelijck van boven door
den folder tot in delen Kercker; aengbefien dat-
ter anders geen plaetfe en was tot dusdanighen
noodt. Inder voegben dat den Kercker der ge-
Vanghenen dooi: dele gheduerighe druppinghe
Was feer ftinckende, oock vochtich ende flijck-
achtich , foo. dat fy niet en wiften waer ben fel-
ven keeren om defe onfuy vere vuylichedcn cc*
«ichfins te ontkomen , want de dónckerheydt
der plaetfen was foo groot , dat fy oock op den
fchoonen mid-dach d\'een den anderen niet en
kende oft gewaer wierden, dan door het fprckcn.
Als fy dan den vloer over al met de yoeten ghe-
taft hadden , hebben bevonden dat ontrent de
deure wat hoogher ende vafter aerde was, niet
foo feer deur-weyckt van de ftinckende vüylic-
heden. Hierom hebben fy hen alle te famei"! tof;
dier plaetfen vertrocken , malcanderen vcrclrin-.
ghende, want fy over de twintich fterck waren«
B 4 Va»

Van defe heeft feer wel ghefeydt Sinte
vv^/ijfchryvende tot de }Jeb7tf,e.n in het elffte Ca-
pitcel: Andere hebben befpottinghen ende ßaeghen
beproeft, daer toe noch banden ende Kerckers, der
welcher de wereldt niet weerdigh en was: fy heb-
ben uytghereckt gheweeft , niet ontfanghende eeni-
ghe verlcßinghe , op dat fy een beter vcrrijjfenißi
vinden fouden. Ende alle defe door de ghctuyghenijfe
desgheloofsgeproeft fijnde , en hebben de belofte niet
ontfanghcn , midts dien dat Godt wat beters voor
cns rocrfiendewas, dßt fy fonder omniet enfoU"
den-\'polma^ckt fip.

J A Ldus hceft-men-fc in dien fchroomelijc-
-ZjLken ftancklaten fitten nüchteren tot dry
Uren na den noen; als wanneer fy werderom fon-
der nat oft droogh tc proeyen , uyt den Kerckcr
wierden gheleyt nae heç Stadt-huys, daer fy vari
(bromighe loofe doortrapte boeyen , hooft voor
hooft van hunne religie ondervraeght zijn , den
Grave fclfs daer teghen-vvoordich wefende ,op
dat de onderfoeckingh van defe nieuwe mee-
fters te meer ghe/achs ende ghewichts foudt
Schijnen te hebben. \'

Maer fy hebben by nae alle ftantvaftich ghe-
weeii in dc bclijdin^he dc$ gheloofs, verklag

Vande\'MxneUeren Ädrianm ende lacehas, z^
rende dat fy gheloofden het ghene dat het Ca-
tholijck ende waerachtich gheloove ons leert tc
moeten ghelooven: want Chrißus (prack in en
door fijne ghetuyghen , ende verleende henlie-
den allulcken gheeft, dat fy lieden on-beroere-
lijck ende on-verwonnen bleven ftacn in het
ghene dat.fy van de H. Kercke hadden ontfan-
gen om te ghelooven, noch en lieten hen geen-
fins in\'t minfte af-trecken van de belijdinghe
des fèlfs geloofs.

Ick hebbe mcrckelijckghefeydt dat fy by na
alle ftantvaftich waren in hunne belijdinghe ;
want men fèght dat fommighe die oock na-der-
handt openbaerlijck af-gevallen zijn , in hunne
antwoorden hen mis-gaen hebben. Dit onder-
foeck ghe-eyndicht wefende , wierden de ghc-
vanghenen gheleydt na den Kercker , niet na
den eerften , want dat hadden fommighe met
bidden verkreghen dat fy daer niet wederom
gheftelt ep fouden worden, doch na eenen ande-
ren hoogher, die niet foo duyfter, noch foo
cnreyn en was: Ahvaer nochtans qualijck ghe-
noch mèt bidden verworven is dat-men hen wat
t\'eten brenghen foude.

Paer is dan in den Kercker ghebracht een
groot vat met water ende oock broodt, voort
anders niet. Voorwaer een lacker bancquet
daer fy hunne lichamen, die nu door hongher,
dorft , fweet, ende foQ menichvuldighc quel-
linghen uytgemerghelt waren , feer laet inden
^vondt mede fouden verraaecken. Sy waeren
^ B 5 dan

a 6 Bet leven manieren ende doodt
dan alle tc famen geftclt in defe plaetfe, alle die
jfot de ondetfoeckinge waten gheweeft, uytghe-
nomen dry, te weten den Paftoor van Uaefdamy
een Canoniek van Gorcum, ende een Lecckea
yan de Minnebroeders , de welcke om datmen
vermoede dat fy uyt qntfach des doodts in de on ^
dervraginghc alfoo hadden gheantwoort,dat de
vveder-partye hopte fy fouden met henaenhan-
ghen, ?ijnde gelcheyden van het Heylighghe-
iellchap der Martelaren , vvierden gheftelt in
het huys van den onder- Schouteth , als een be-
quaemer en eerlijcker plaetfe van ghevange-?
niiïe, met hope van verloffinghc. Ende defe
en fijn niet gheweeft van\'t ghetal der ghener.,
door wiens volherdighe belijdenifïe Godt zijn
heyilghe Kercke heeft willen verlichten.

VOorts tegen s\'andcr daeghs, d\'welck was
den achtften dagh luliji is een ander onder-
vraginghe aengherecht vele ftrenger van de ge-
ne die de voornaemfte fcheenen te zijn : want
fy hopten als fy defe fouden verwonnen ende
van hunne meyninge oft gevoelen ghetrocken
hebben, dat fy de meer refte lichtelijck in\'t net
fouden krijghen. Defe waren den H. Lenardcn-
de H. NicoUes Paftoorsj ten anderen van dc Min-

Vande Martelaeren Adrldnus ende lacohus. 27
Gebroeders ócn.Guardiaen, den Vicaris,ende 1?,
Goddefroy van Mervel, ende behalven defe U.
Adriaen met lacobus fijnen Medebroeder van
d\'ordre van PrdmonftreyU Defe feven dan
Vvierden wederom nae den noen , ghebonden
zijnde, gheleydt uyt den Kercker nahet Stadt-
jhuys , ende aldaer ter onderfoeckinghe ver-,
thoontin de Schepen-kamer. De ondervragin-
ghe yviert ghedaen van twee Minif^ers, daer
Vvederom teghenvvoordich was den Grave met
eenighe Edelmans van fijnen ftaet» Daer was
oock by lan van Duvenvordt Schouteth, ende
Rentmeefter van de fladt. Hiertoe ismedeeti-
nen Schrijver ontboden , die alle de antwoor-
den ende fpraken der ghevanghenen raffelljck
foude aen-teeckenen

Het eerfle dan van defe» onderfoeckinghe
Was, wat ghevoelen dat fy hadden van den
faus van Roomen, ende oft fy ghereedt waren
hem te verfaecken. Want Lammen haette den
Paus boven maten , ghelijck ghemeynelijck alle
ketters doen , ende niet veel foeter en %\'vas hy
ghefint op alle de ghene die den felven Paus
äls Vader ende Vorft der Heyligher Kercke
eerden. lae ghelijckmen door-gaens feyds , hy
hadde in zijnen fin ghenomen , dat hy alle dc
ghene die van dier ghefintheydt waren , die \'t
hem moghelijck foude zijn , ter doodt foude
brenghen.

Defe ondervraghers en deden hier hunne
ncerfticheyt niet om de ghevanghenen tot hun-
B 6 nc

^^ Het leven mmieren ende deodt
nc Calviniftifche [c&c te trecken,, maer cfit al?
Jeen hadde fy voor, dat fy hen van het hooft
fouden af-rucken. Want henlieder Meefter den
duyvel vvift wei , dat dit alleen ghenoch wa? \'
tot de verdoemenifle; daerom en vraecht hy
daer foo vele niet nae , wat feerc oft religie dat
yemandt verkieft, als hy ten minften niet ghe-
vonden en wort in de vergaderinghe van die
menfchen , daer Cbrißus. op der aerden eenen
Herder ende Ovérhooft heeft overgheflelt, op
dat onder hem , ende door hem de oprcchtic«?
heydt, de louterheydt des gheloofs , ende lief-
de der.gheloovighen fekerder bewaert zijnde,
alle oorfaecke van dwalinghe ende dolinghc
mochten buyten gheiloten worden.

Van welcke vergaderinghe foo wie bevon-
den wordt afghefcheyden, hoe dat hy gheflek
zy van religie oft manieren van leven, dien
houdt den dayyel fekerlijck, toe-behoorende
hem ende fijn Koninckrijcke.

DAer-en-boven van de ghene die den I^afï.
hadden om te ondervraghen was den ee-.
nen een Schipper van Gor com ghenaemt CorneUh
een goedt drincke,-broeder, ende eenen doode-
iijcken vyandt teghen Paßoors ende Religieufen :

Vande Martelaeren Adriamé ende tacobus.
Een bodt ongheleert mcnfch, die nochtans door
ßjn ftouticheydt ende wel -gbchanghe tonghe,
lïiet de kloeckheydt in qualijckte ïpreken, be^
^Juaem wiert ghedacht om onder de vyanden van
de Kercke Chrifii eenen Predicanttc wefen, En-
de als^hy in het onderfoecken merckte dat hy die
ftantvafticheyt der Martelaren niet en kondc
doen fvvichten, want fy feyden eenmoedelijck:
Hat zy verre, dat vry dit dinck doen fouden, dat vvy
5> den Stadt-houder Chrifti hier of der aerden , en
33 Paus van Roomen fouden verfaecken; ende is\'t dat
15 onfen tijdt aengehomen is, foo laet onsfterven met
vromicheden voor het vvaerachtich Catholijck
3,gheloDve, ende en laet ons geen fchande brengheti
5> in onfe glorie, foo verhaclde hy dickmaels de-
>5 fe woorden : Datmenfe maer op en hanght^
1, hanghtfe maer op : volghende feer wel het
Voorbeeldt der ghener die het Ov^er-hoofc der
^^artelaren CÄr/^«/« ter doodt cyfchende, heb-
ben gheroepen Kruj\'ft hem , Krujft hem. Maer
den anderen ghcuoemt Andries fcheen wat ge-
leerder in de Latynßhe tale, maer niet veel vvy-
ferte zijn. Defen hadde geweeft Paftoor van
Sinte Kathelijnen Kercke binnen den En\'c/jmaer
den lichtveCrdighen menfch, foo de Stadt van
dc Geufen inghenomen was, om in gheen fw\'a-
■^icheydt te vallen, heeft met eenen nieuwen
Vorfl oft Heer een nieuwe Religie aenghcno-
ï^ien , ende hem felven aen-ghedient tot eenen
^rcdicant dcfer nieuwer Iceringben, bereydt
die nieuwe gaften onderdaiiich ce zijn. Waer-

3O Het leven manieren ende doodt
om hy {bodoor fijnen verleben voorganck, als
door fijne woorden die ghevanghenen heeft
verfocht te brenghen totaf-vvijckinghe van den
Taus van Roomen, Ende alfoo belooft hy hen-
lieden te moghen ontgaen de doodt die hen än-
derfins fekerlijck voor de handt was. Doch al
te vergeefs j fy en konden niet beroert, be-
vveeght , oft verleydt worden j die ghevei^^
Warén op den vaften-fleen Chrifti y dat fy de»
Paus van Roomen fouden verfaecken*

Hier aen het een woort d\'ander in-bren*
ghende, is ontflaen eenen redcn-flrijdc
tufïchen twee van de ghevanghenen, ende ds
twee ghemelde Ketterfohe Minifters, die in dcti
eerflen aenvarighdes flrijdts befchaemt wief
den , maer niet ghebetert en zijn. Sy vraegh-
den voordts den eenen , den anderen na hen
gheloove, endeden Schrijver teeckendeneef
ilelijck aen al dat fy feyden. Oock zijn dacf
voordt-ghebrocht Adrianus ende lacobus twee
Religieufen van d\'ordre van Pr&nionftreyt de
welcke ghevraeght zijnde , aengaende het SA"
aament des lichaems ende Bloedts onfes Hee-
ren , hebben gheantwoordt ghelijck fy in de
Katbolijcke Kercke hadden gheleert. Ende als de

Vande Martelaeren Adrianus ende lacohus. 31
nc men ih\'c avondtmaei des Heeren nutter ,
anders niet en fbude zijn dan naeckt ende ge-
meyn Broödt , hebben hen kortelijck ende
fterckelijck verwonnen met de woorden van
Sinte Pauvvels ( i. Corinth. 11. j Die \'t nutende
drinckt onweerdighlyck, nut ende drinckt z^yn fel\'-
ven het oordeel, niet onderfcheydende bet lichaem
des Heeren. Daer naer als nae eenighen woor-
den ftrijdtjin den wekken den H.lacobus als aller
beft ter talen zijnde de trefFclijckfte partye der
Catholijcken onderhiel, de wederftredcrs ghe-^
Waer wierden dat fy door de redenen verwon-
nen waren, hebben fy hunne verwinners met
quaedt * wenfchinghen beginnen toe te gaen,
hoe wel dat wy verftaen hebben dat Lummen
eenighe foeticheydt van woorden heeft ghe-
bruyckt, by-fonder op dat hy den H. lacobus
van zijn voornemen foude keeren , aenghcfien
dat fijne jonckheyt ende die bevallijckheydt van
fpreken , van opficht (bodanich was, dat fy
oock het tyrannich hert door de verholene
kracht der natuere tot medelijden beweeghde.

Maer de fterckheydt der Martelaeren Chrifii
el-j is niet gheweken noch door beloften, noch
doorichrickelijckheden.

TEn leften alfmenfe alle ghehóort hadde dier
tot de oadervraginghc waren aenghe-
brocht,ende daf fy alle bleven fteken op dc
vafte belydinghedes Catholijckx gheloofs, foo
heeftmenfedoen vertrecken, ende .llfbo is de
vergaderinghe ghefcheyden. Welcke ghedue-^
rende, die valfche Evangelifche Predicant, eer-^
tijdts Schipper van Gmef», eenen fraeyen on-
det\'i-vragher van fükken mannen , om dat hy
gheen vafte redenen ten vervolgh dienendé , en
wifte by té brenghcn, (bo cn fbyde hy by nac
anders niet dan van ftroppen, galghcn , op-
hanghen : Welcke woorden uyt des Graefs
mondt oock dickmaels ghehoort wierden. En-
de voorwaer hadden fy in dit fïuck willen tc
werck gaen na den onverfadelijckcn haet die fy
teghen de Marteiaers droeghen,fy fouden-fè
hebben konnen met vele grouwelijcker manie-
ren van fterven ter doodt brenghcn. Doch hetï
voornemen was henlieden met foo feer de .
Jfvvaerfte, als de fchandelijckfte doodt aen te
doen , ghelijck eertijdts de vcrmoorders van
den Sone Godts, die by den Wijfèmanfpreken:
(Sap. z.) Laet ons hem nut de alder-fchande" !
l^ckfte doodt verdoemen. Dan ghelijckerwijs als de j

VMde Mdrtelaeren Adrianm ende lacoias] 33
Io<fe« daerom Chrißo de doodt des Cruycen had-
den acnghedaen , om dat die doen ter tijdt voor
de alder-lcelijckfte ende d\'alder-befchaemelijck- if
ftc wierdt ghehouden , airoo defe en hebben i
geen leclijcker oft fchandelijcker doodt können
ghcvindcn onder alle die nu ter tijdt ghebruyckc
tvorden, däerfy de Heyligh\'e Martelaers mede
fouden doen fterven i dati dat fy hen aen de gal-
ghe hanghen , ende met fttbppen verworghen
fouden. Maer het is feer wel ghefeght van Sintc
Auguftijn : ( Lib. i. dd Symbol, cat. c. 3.) Dat
Chrifius dderom verkfifen heeft d\'uperfte mmiera
van fterven, op dat ßjn Harttlaers gheen maniefe
en fouden vnefen.

Ifeerfticheydt der CMholijcken tot lopnghe def
ghsvafighehen j nuer te vergeefs,

TEc wijlen dat defe dingheit binrien den
Briel ghebeurden , hebben fommighe Ca-
tholijcken feer neerftelijck ghearbeydt tot de
Verloffinghc der ghevanghenen,oock den PrindS
van Orangien des verfocht zijnde hadde brieven
Verleent tot alle officiers van Steden oft eenige
andere plaetfen , hen bevelèöde , dat nieniandt
iïCm en foude vervoorderen eenighe Gheefte-
lijcke peffoonen oft Religieufen om hen ordre
oftprofeifie, wille hinderlijck te wefen , maer
dat fy inet het ander volck ghelijckelijGk fou-
\' C dea

3 4 .ff* ^^ve» mAnieren ende doodt
den gh.enieten privilegie van vrijdom qode Sau-
vG-garde, doch al te vergeefs; want als lulckx
den \'Örave van yemandt aenghedient wierdt, foo
heeft hy door het.gheweldt Van fijnen toorni-
ghetï n(ioet in defer manieren gheantwoordt:
hy na over Imge gefWoren hadde de doodt van
it alle Papen ende Monicken die ten Briel ghebracht
„ fouden worden t want: hy .jekerlijck voor gheno^
„ tnen hadde. in defer manieren te vreken de doodt
iiVan den Grave van Egmont, ende. Itorne , ende
ii.andere van Jen Edeldom van.Nederlant:, devvelC\'
i.y.kß i foo hy feyde., den Hertoghe van Alba met
i,fi.nvefdraghelijcke tjjrannye hadde om^ghehrachté
j, Voorts aengaende *t bevel van den Prinne van O-
3, rangien, dat hy t*felve niet met allen en achten
de y noch dat.den feWen over hem niet e\\i hadde
3, te bevelen. Dat hy foo wel Meeßer ende Heer vart
5, d.e gkemeynte vvas als den Prince van Orangien^
Ende in\'t .kort dat hy noch den Printe , nochye-
,, manden anders voor Overfle en kende, vviens be-*
,, i/elhy foude moeten onderdanich z^ijn. Soodae-
nich was zijn antwoorde , uyt de welcke men
Hchtelijck konde befpeuren het bloedich opfet
van .den hooVeerdtghön mqnfch. De Catho»
iijckendan verfochten alle middelen om de ge-
yangbenen uyt doodts:noodt te helpen :• maer
die Geus ghefint waren , bedorven al het voor-
nemen ende forghvuldicheydt der Catholijcken
met hunne valfehe treecken , boven al daer toc
trachtende dat de ghevangbenen metten eerften
fouden omehebracht worden. . , i

ALs defedinghen, sengaende dc ghevangc-
nen, dus ghefchiedcn , was den Grave van
Lummen daer-en-tulTchen feer laet in den nacht
befich met fijne ghewoonelijcke flempejyen,
ende meer in fpijfe, en dranck ghenomen heb-
hende dan hy ghewpon w;as , als hem weder-
om ter handt ghevallen waren de brieven in de
•vvelckc was begrepen het bevel van den f rince
■pan Orangien boven v^rhaelt, ende hy al lefèndc
^hevvaerwiert dat niet de originele brievén
van den Prince, maer allecnli jck de coppen van
dien aen hem ghefonden waren , foo is terftcSit
zijn aenficht van gramfchap bleeck ghcwór-
den , fijnen moet in tornicheydt ontfteken, en-
de voorts fijn heel lichaem alfoo onfteldtghe-
vvorden j dat alle die daer ontrent waren {eer
verfchrickt wierden. Hy dan uyt-berftende in
fpijtighe cn hoovecrdighe woorden tcghcns den
ghenen die hem de copye ghefonden, ende be-
houden hadde den originelen brief: enfpaerdea
oock niet den Prince, want hy feyde : Wat
jj hebb\' ick met den Prince van Orangien te doen ?
3, Sal hy over my bevelen ? en niet ick over hem die
53 den eerßen hen di$ de faecke op goeden voetghe-
, C 2 bracht

Het leven manieren ende doodt
inbracht hebbe? Daerom fijn bevelen en acht ick.
,, niet 3 ende noch veel min dejt copye Van fijne brie*-
s, ven , Maer nu falick thoonen metter daet dat ick,
a, Meefter ben, ende dat ick \'t al doe na mynen fin,
noch niemanden ter wereldt en kenne , die my
i,heeten oftghebiedenkan. Na defe woorden, als
dc gramfchap noch hittich was, heeft hy den op-
\'petü.eh frovoft bevolen dat hy van ßonden aen
alle dé Papen ende Monicken die ghevanghen wa-
ten Éot den laetften toe foude doen op^hanghen ,
cn geen van hen allen om ccnich geldt oft goedt
en foude laeten lolïen.Oock hecft|hy in\'t befon-
der laft ghegheven aen lan 0»w/dat hy defen fij-
nen v/il ganfchelijck énde metten alder-eerften
foüdcn doen te werck ftellen , ende niet toe-lae-
tendat hy door |emants bedroch oft flappichcyt
foude beledt worden. Ende ondèr*tufIchen her-
haelde hy dickwils, dat hy fèlfs Heer was ende
blijven wildt , dat hy- niemandts mächt over
hem cn wilde kennen die hy foude moeten on-
derdanich zijn , en dat hy dit nü metter daet
foude bewijfcn. In dcfer manieren dan ontrent
den Midder-nacht ten elf uren als de wetten
tan rechte niet toe - en »laeten datmcn oock
rechtvcerdighe vonniften gheven fal, wordt de
alder-on-rechtveerdichfte iententie van de uy-
terfte ende fchandelijckfte ftraffe ghegheven
tan eènen fatten droncken menfch noch wefen-
de in zijn rafende granfchap , ende dat over de
Heylighe Mannen , Prieftcrs Godts ende Re-
l^itufén; Dc welcke de dienaers der duyfter-

¥mde UAtteUtien Adrianm ende IMoUts.
oïffcn met even ghelljcke boosheydt liebbcn
ghearbeydt te werck te ft^lien,

DeSoldaeten dan hebben alje de ghevan-
ghenen twee en twee (amen arm aen ar na
ghebonden, ende dus buyten de poorten der
Stadt gheleydt ontrent een ure na midder-nacht,
Sommighe földaeten trocken te pierde s andere
tc yoete met groot gherqcht; oock fijn fom-
mighe van\'t ghemeyn volck med? gheloppeq
Qn> te fien. De Martelaers nu ter doodt gaende
Cnde de laeile ure VQOf oogh ßende , o.m tot
dien uyterften ftrydt ende de doodt wel bereyt
te komen , hebben onder-weghen algaende mej
pnderlinghe bichte ghefocht uyt te wiflchen foo
Verre fy, eenighe kleync.vlcpk?ti ind^^cqnfcien-\'
mochten ghevat hebben door de menfche-
liickheydt, onder foo vele quellagien der boo-
fer menfchen. Maer noch en konden defe vrem-
de menfchen hen niet onthouden van henlieden
ïpijtigheden aen tc doen, als fy na fckerlijck
ter doodt gheleydt wierden , hen quellende
onder-weghen fommighe met leeli jckc namen
e_nde fchamper woorden, fomnaighe oock met
quade pertiens hen aen tc doen ,ai d\'welck fy ,
lieden na met, gheen minder lijdiacmheydc heb-
C 3 ben

38 Het leven mankren ende doodt
ben vecdraghcn dan doen (y te vooren met eene
klocckherticheydt van- de boeven hebben be-
proeft befpottinghen ende flaghen, daer toe
oock banden ende vuyle kerckeren in honger,
kommer ende gebreck, waer in fy om de liefde
Chrifti die voor ons is befpot, gebonden , ghe-
kruyfl; ende gheftorven verduldich , kloeck-
inoedigh hebben gheweeft tot den leften adem
toe. Maer naementlijck is verhaelt van de ghe-
ne die inde (elffte ellende fijn gheAveeft, dat on«
(en Salighen Adrianus in fijn w;oorden, aenficbt
ende manieren heeft ghethoont een groote fè-
dighbaevheyt met godtvruchtbaerheyt j ende in
alle teghenheyt te verdraghen een vromicheyt,
en moedicheydt, ghelijck eenen Martelaer be-
taemde, foó dathy doot zijn voorbeldt de ande-
re gevanghenen feer heeft gheftichtdie hem
oock om zijn groote deuchtfaemheyt in groo-\'
ter eeren hebben ghehouden. ^

ALs de ghevangenen buyten de ftadt ghe-
leydt waren , hecft-men gaen (öecken
een bequame plaetfe om hen ter doodt te bren-
ghen. Ten leften zijn fy^ ghekomen tot bet
Kloofter te Rugge , ghenoemt het Cloofter
van Sinte Elifabetb , daer eertijts Regulieren van,
S. Auguftinus m gewoont hadden, linaer nu doQC

Vmde Martelaeren Adrimus mde Ucohus. 3 9
de verfche rafernyc van deGeufinwas \'t heel be«
dorven ende tc neder gheworpen. In\'t felve
Cloofter was blijven ftaen een groote huyfinge
ghelyck een (chuere , dienende ona toryen in te
leggen, ende daer in waren tvyee bakken d\'ecn
d\'vvecrfch ende feer Jangh, den anderen kor-
ter , de welcke de folda?ten bequaem hebben
ghedocht te. zijn om de ghevanghenen-alle te
lamen aen te hanghen. Der-yvaert dan henen
terftont ghebraght zijnde , ende nu verwach-
tende dat de doodt voor het Katholijck ghe=
loove hen foude aenghedaen worden , hebben
hunnen uyterften ftrijdt Godt den Heere, ende
iti malkanders ghebeden tot Godt bevolen.
Daer heeft d\'een den anderen , nae dat elck de.
gratie yan gheleertheyt ende yvelfprekentheyt
van Godt bntfanghen hadde , vermaent tot
yol-herdighe verduldicheydt in de pijnen ende,
doodt voor ooghen ftellende da^ hemelfche
Koninckrijck ende den eenighen loon die fy
ftrackx (ouden verkrijghen. Terftont heeftmen
hen alle hunne kleederen moeder-naeckt uytge-
(chudt, ende de beulen hebben aldaer alle de
heylighe Martelaren p|i-gehangben aen den lan-
ghenbalck , uyt-ghenpmen vier; want aen ce-
nen anderen Balck hingh den H. Govaerd yan/
I>«/»e«,in\'t midden tuffchen den G,uardiaen
P. NmUes Pieck. 5 ende eenLeccken ghenoemt^
B.Cornelis. Den vierden den van d\'Oï\'

dre vm Prétmffnfite/t_ was aen de leere ghchan-
ghen. Ende de namen der vyfrhien andere Marr,-
C 4 \'celae«..

40 Het leven manieren ende doodt
telacrcn die t\'famcn aen den langhen balck ghe-
lianghen ivarcn zijn defe ; Hieronymw van
Weert Vicaris^ P. Dierick Emden van Amerfort^
p. Nicaftm lanjfèiivzn Hez.é.\'P.VVilhardusnjt
Denemercken. P. Godefroy vatt Merv^lt Köftcr.
P. AritoniM van VVeêfdt. V\' Hoorn.

P. Francifcusvan Royvan BrußiL \'S. Feetér van
Afche Leecke-Bröeder den H. Leonardus Vechel
van s\'Hertogenbofch , Paftoor van GorVow den H.
i^icolaesvan JPoppel, den anderen Paftoor van Gor-
<om Heer lah van Ooflervvijck Regulier van S.Au-
guftijn , dch H. Adriatn van Bekje der Ordre van
PrAmonfireytydtn H. Tan Predick-Heer,tüdc deri
H. Andries VVouteri Paftoor van Heynoert: van-
\' dc wélckè elvé 2ijn ghcwèeft Mtnder-broeders
diemcnnocmt Obfervanten , ó\'ahdcie achtzijii
alle tc faméh Priefters\'gheweeft doch verfchey-
den in mantere van\'leven, näe roep, nae belijde^
nifTe : ende \'onder defe twee witte RtSigieufett
Canonicken der Ordre van PrAmmfiréyt^ tc we-
ten deh H. Adrianus van Hilvafen-heke Paftoor
tc Munfler, eiide denH, lacobus Lacob Onder-
Paftoör aldaer , met vvelckc als met KoftcHjtkc
peerlen, Chrifitis het ghcfclfchap van den H,
rJ O R B E R T u s , ja zijn Heylighe Kcrckc
heeft willen vercierén. En aldus hebben dele
twee Religieufen vart de witte Ordre beyde
hunne\'witte ftoolen ghewaffchen in het bloet
van het Laraniekcn Godts.

Voorts met dit weirck van dè Martelaers te
.dooden ziju\'de beulen ontrent twcctitenbe«
■ ^ üch

Vande Martelaeren Adrianus ende Ueohus. 41
fich gheweeft , vvant (y begonften optrenc
twee uren uaer den njidder-nacht, ende had-
den ontrent de vier qren ghedaen. Jndeferma»
nieren dan hebben defe heylighe mantjen hun-
ne belijdinghe ende martelip yrornelijck vol-
fcracht inden nacht, tuffcheti den achtften ende
neghenften dagh lulij , ende wiflelende di^
verganckelijck leven met een oyet-cerlijckc
doodt, hebben in den Heere gheruft.

MAerde Soldaeten mldts hunne vremde
Turckfche vreedtheydt, en hebben hunne
moofdadighe handen niet konneti ftil hoüden ,
fonder oock de aflijvighe leelijck ende onweer-
delijck te handelen. Inden eerft en als fy-fe heel
naeckt hadden uytghefchudt, hebben de klee-,
deren yoor hen behouden. Maer daer mede niet
tevreden zijnde, hebben hen yervoordert de
boren, neufén ende de fchamelheden des lic-
haems af te fnt jden. P\'welck fy by nae aen alle
de lichamen hebben voorts gheftelt, den eenen
roepende : van dien Paep moet tck een oore
hebben j den anderen , van dien Moninck den
neufe: den anderen röifiaen de befchamelijckc
leden op het on-eerlijckfte noemende , ende al-
foo heeft elck dat hem ghcHefde van de doode
"------ C y licha-

Hét leven mdnieren ende dooit
licharnén af-ghefneden ende met hen ghedra«»
ghen : Daer-en-boven op dat aen hcnliederuy-
terfte onghefchickthgydrniet en foudeontbre^
ken, hebben de ledekens die fy van de lichamen
der HH. Martelaeren ghenomen hadden , op
hunne hoeden g^efteken , ende als oft fy daer
mede feer fraey hadden gheweeft , ghelijck fy
hen lieten voorftaen , fijn fy met blijfchap in
de ftadt ghekomen , ende de felve als teecke«
nen > als heerlijcke v^apenen van hunne yro-
micheyt ftellende op \'t höpghfte ^lunslichaems,
hebben die aUe der ftraten vander ftadt om-ge-
draghen.

Hoe wel dat Braeócr Hendyiek. verclaert heeft
dat dufdanige verfmaetheden aen fornmi^e van
dien. aengedaen fijn noch levende, als fy eerft;
ontkleedt wierden om ghehangen te worden.
Tegen welcke naenkhen wy wel moghen feg-
ghen:ó Evangelifch ftucls: vvcrcks i ó Vruch-
ten van dit nieuw plantfoen S, jae: ó Leelijcke
cndefelfame vreetheydt, die onder het deckfel
des Evangeliums uyt het fpruytjen van defe
nieuwe leéringe ons fulcken fchobne vruch«
ten heeft voorts-ghebroght. Jen hunne vruch\'^
ten^ Icght Chïl^as f fuldj hm kennen»

AL noch en hceft der Soldaten vreedthcyt.
tegen d\'aflijvige niet te yreden gheweeft,
ihaervan nieuws met den brandt der giericheyt
ontfteken zijnde, hebben fyals vlees-houwers
by na alle de lichamen in ftucken ghefneden,
de buycken gheopent, het inghewant deur-
taft , de liefen oft nier-bedden ghefocht om
t\'felve te verkoopen ende geldt daer af te krij-
gen : want fy lieten hen wijs-maecken dathet
menfchen-vet beter is als andere ende fonder-,
linghe dienende tot medecijnen te maecken.Hct
vet dan van dc nieren ende dfander refte ver-
gadert hebbende , is \'t felve in de Stadt ghe-
pracht ende yegelijcken ghethoont, het wclck
daer nae hen af-ghekocht is van fbmmighc
quack-falvers, die hen uyt-geven als Meefteirs
Van falven te maecken, maer fekerlijck de men-
\' fchen met hunne guychelrye uyt-ftrijcken.

Daer-Én-boven hoe onweerdelijck ,hoe on-
befchaemdelijckendeonbeleefdelijck dat defe fel-
ve foldaten de af-ghefnedene ledekens , fondcr-
lingh diemen fonder vermijdtheydt niet en
noemt, langhe daer nae hebben ghehandelt,
veel arger als Cham die fijne Broeders gethoont
beeft dc bloote naeektheyt fijns Vaders, hoe fy
■ ■ C 6 dc

44 ^et leven mmimn ende doodt
de felvc in dooflkens ghcfloten ghedraghcn heb-
ben tot andere fteden daer fy moeften faeneq
trecken , ende over al daer \'t hunne booshcyt
geleghen dpcbt te wefen , hebben voort-^gehaelt
cn ghethoont, ja dat fchronielijck om hooreq
is, in\'t gheficht van eerbare Nonnekens on-
gefchickteiijck by ghebraght, ende henincjèn
mondt gefteken, dunckt rny beter tc Wefen
ftil-{wi ghens voor by te gaen, dan met dc fel-
ve dinghen nauw te verhalen, de eerbare oorcn
tc tjuetfèq. x

Ift faecke dan dat wy met redene vervlocc-
kenen vcrfoeyen devrcedtheyt derghcnerdie
eertijtsde doode lichamen der Martelaren heb-
ben den wilden heeften voor-ghewocpen om tt.
verfcheurcn, te verflinden ; wat lullen wy
raaecken van dit ghefpuys, die de palen van alle,
eerbaerhèyt ende beleeftheyt foo verre te buy-
tcn gegaen zijn , ende in foo veel fchromelijc-
ke manieren de verachtinghe, de kleyntcheydt
der Heylighen cnde vrienden Godts nae hun-
ne doodt onder de menfchen hebben ghefocht
tc verbreyden ! want noyt en leien wy in voor-
gaendc tyden van eenighe vyanden der Chri-?
ftenen fulckx aengedacn te wefen. Maer dtp
betaemdc alfbo dat defe nieuwe Religie haer
(êlvcn vcrmaert ende kenneltjck foude maecken
by jeghelijcken niet alleen door haere nieuwe
wetten , maer oock door haer nieuwe noyt-
ghehoordc vcrfierde manieren van pijnigen ,
Van fpijdt , verwijdt aen tc döcn den ghcncA

YAtide UAneUefen Adrianus ende ïacohus, 4 y
die haer fonden tcgben willen ftaen , in dc
Welcke fy alle voorlttdene ouderdomracn verre
tc boven gaet.

De lichamen der Martelaren alfoo Icelijcfc
van de foldaten deur-{heden ende onledetj
fijn dien gheheelen dach aen de galghe ghela-
ten, totfpoÉvan alJe die daer quacnch : wek-
ker ghetal foo groot was, dat de poortiers van
de Stadt gheen kleyn profijt daer raed6 ghedaen
hebben, niemanden Vfillende uyt-latcnvan de
ghcne die nieus-giedch waren om tefien, dan
die eên ftuck ghelts gheven wilden. Het fcheen
voorwaer fèer fchoon ende vermaeckelijck te
Wcfen, foo vele Papen ende Monicken ffamen
op een plaetfe gchanghen naeckt en bloot ende-
föo fchandelijck ghehandelt voor fijn oogen tc
fienjfoo dat op henlieden niet alleen ter wijlen
fy leef-den, maer oock nu fy doodt waren ,
Waerachtelijck wel pafte d\'vvoort van den Apo-
ftel faulus: f i. Cor. 4. J VVj il^n een verthoon-
fel gbevvorden der vvereldt ende aen de Engbelen
ende menfchen. Den H. Hieronymus fcght: vvy
fijn ghevvorden als die vervvefen vvaeren tot
jRoomen om teghen de beeften te vechten ende
Van haer verfcheuit tc worden op het tonneel,
A daec

\' Het leven mmeren ende doodt
daer alle menlchen quaetnen om te aenfchou-
wen.Sy waeren een fchou-fpel aen Godt die be-
ireydt ftondt om haer te fien vechten , óm haer
te helpen, om haer te croonen , ghelijck den
If. Stephanus ghefien heefti Aen de goede En-
gelen tot verwonderinghe j medelijden ende
cerbiedinghe 5 aen de quade tot fchritk, hatte,
ende befchaemtheydt. Aen de menfchen tot een
exempel van fterckheydt , liefde Godts, ver-
duldicheydt, (aechtmoedicheydt eiidc volher-
dicheydc.

TEn felven daghe ontrent dry uren nae mid-
dagh een treffelijck Catholijckman van
Gorconii foo hy met de andere ghekomen is ter
plaetfen van der Martelaeren doodt, heeft hun-
ne lichamen fien hanghen, ghelijck wy gefeydt
ihebben , bloot ende leelyck mifmaeckt. Heeft i
mede gevonden de kinderen die feer veleder^ j
\'Waert ghekomen waren om te fien, daer mede
fpelende, ende de khande der Martelaren ver-
anderende op een lacchen. Door defe onweer\'
dicheydt was die man grootelijckx beroerten-
de ftrackx weder-keerende nae de ftadt heeft
met veel biddens aen den Overfte verfocht dat dc ||
doode iichamcn ter acrden fouden gedaen wor- ]

Vande Mdïtelaeren Adrianmjnde lacobus» 47
den 11\' welckc hy achter-naer, niet fonder geldt
verkregen heeft, midts het mede bidden van
{ömtnigc andere Catholijcke borgers van Gor-
Corn. Soo is den volgenden nacht befchicjct en-
de volbracht \'t ghene datter verfocht was, want
de G.eufche foldaten hebben dit wercfc felve
oock ghedaen, die te vooren foo vele quade
wercken des nachts ende duyfterniflen met den
nacht hadden bedreven. Als < dan die felve per^
foon, die de lichamen der Martelaeren hadde
doen begraven , s\'morghens vroegh te dier
plaetfe was ghekomenbeeftfe alle in twee
grachten hy een ghe worpen, ende begravpn ge»
vonden. Want die aen den langhen balck wa*
ren ghehanghen, waren daeronder in een grub-
bete famen gheleydt , mäer die andere vier on-
der den anderen balck. in eenen kleyndereh put
gheworpen ende be-aerdet. lek magh hier wel
•legghen met den Propheet lyä/rff: Ende haer grßf
fal gkrietiswefèn, Welckc WQOtèen al hoe wel
iy van het graf Chrifti onfes Salighmaeckers
ghefp.roken fyn , nochtans :konnen feer wel
toe-gevoeght worden aen onfe HH. Martelae-
ren want ghelycker-vvys .inde begraveniffe
•Ckz)?/. veel. Mirakelen^efchiet fijn , als, te
Weten , de duyflerniflen der Sonnen, aerdt-
bevinghe , openinghe der Graeven , de fcheu-
tinge der Gordyne die. voor het Heylighder
\'Heyligen hinck, bekeeringhe van vele loden,
-die .fiende defe wonder teeckenen , vreefden
cnde kloppende voor haereborftea,feyden:

48 Het leven mMnieren ende dooit
voorwaet dit\'vva^ den Sone Godts. Alfoo heeft:
Godt de begraveniffe ter-eert met verfchey-
den Mirakelen , diè wy daer nact verhaelcnl
Tullen.

ENdé aldus hebben defe lichamen der Hey-
lighe Martelaren te defcr plaetfe in het raid«
den van de vyandèn der Heyligher Rercken gc^
xuft, vvelcker bcgravcniffe vande Catholijckc
mannen ende vrouwen godtvruchtelijck wierc
befocht, ein dat vele door hunne vcrdicnften
van Godt verfochten ende vcrkreghen vcrfchey*
de weldaden van ghefont-maeckinghc tot dat
tenlaeftenin hetjäeronfes Heere duyfent fes
hondertendc vijfthien de H. Ghcbecntcn def
Martelaeren al heymelifck van de Catholijcken
ont-aerdet ende te Bruffet fijn vérvoert j Godt
ontwijfelijck fijne dienaers fulckx highevendd
ende de ghclegcnthéydt .verleencnde, op dat
aen de Heylighe ghel^cntcn van fijne bloedC"*
ghetuyghen uyt dêr aerden ghcnomen zijnde,
behoorlijcke eere foüde bewefen worden. Dc
ghcbeenten dan der HH. Martelaren aldus ghc-
vonden ende vervoert zynde nae Brujfel, foo
heeft Andreas Sotus Biecht-Vader van de Prin*
eejfe ifahelU, dm, Eughma in het jaer onfês

Vdtide MmeUeren AdtUnusenie Ucohus, 49
Heere duyfêncfeshondertlèfthien aen den Acrts-
Biffchop van Mechelen Mathias Hovius gefbnden
Wee vrortie ende treffelijcke mannen met de
voornoemde Reliquien der Heylighen , die
men feyde te Wefen van de HH. Martelaeren
van Gorcom i om de (elve te onderfoecken ende
nae de waerheydt te taften. Den Aerts-BilTchop
die felvejcnde de ghetuygheniflen van verlchey-
den gheloöfiweerdighe mannen , rijpelijck on-
dcr-toeckeride» heeft bevonden dat het waerach-
telijck waren Reliquien van de Martelaers , die
indenJïr^by dc Stadts mueren begraven lig-
ghen , onlanghs heymelijck van ghetrovrwe
Catholijcken ontgraven ende nac Brufellyn ge-
bracht. Defè HH. Reliquien vcrdeylt zynde j
Worden op verfcheyde plaetfen bewacrt, wyd-»
toemich in teeckenen^

GOdt Almächtich die doot dcnProphëüt
ghefproken heeft: f i. Reg. 1. ) Soo wit
wy tere bewifß , dien fal ick. verheerlijcken: Ende
wederom door fijnen Sone : (loan. iä. ) Sod
wie mydievt, dien fal mijn Vader eeren ; en geeft
niet alleen de croone des eeuwighen levens aen
dc ghenc die voor fynen naem de tydelijcke
do<Mt hebben geleden , maer oock in defe we-
D reldt

reldt gheweerdicht hy dickmaels fy (elven tèl
verihoonen ende te wefen een Martelaer, dat is
een ghetuyghe van fyne Martelaeren, als hy roet
eenighe goddelijcke ghetuygheniflen henliedcf
heylicheyt ende glorie glieloovelijck. tnacckeii-»
debyde menfchen, Iien alfoovereert,dat de
wereldt die hen placht te verfmaden ter wylen-
fy leefden , de feive nu overleden zynde begint,
in eere te houden , om dat fy hen verciert fie£
met mirakelen als ghetuygheniffen van den He-
mei gbegbeven. Waer in hoe veel dat on(e
Martelaeren ghegundt is van Godt « die v/on-
derlijck is in fijn Heyligen, {al ick met korte
woorden verhalen : Een man te Gorcom , oprecht
vart leven van geioove Mathijs van thore ,
ghevvooG alle nachten uyt den bedde op-ftaende
Godt te bidden voor de welvaert vande ftadt..
Defen ontrent vier uren na d\'midden van dien
nacht f als de Martelaers ghedoodt zyn, wèfende
in fyne ghevvoonelijcke goddienfticheyt ende
ghcbeden i heeft -hen alle te famen ghefien in
een ghcfichte mèt witte kleederén bekleedt heb-
bende , op hunne hoofden goude croonen , met
seö.;Vvonderli,|Gk,fchijnfel , ende hênlieder hay^
op de,,fcho,uderen fianghende als in.vlechten.in
goeden fchickj fcbene hunne aenfichten, eerlijck
te, vercieren, eade ben een groote degelyckheyt
en majefteyt mede te; brenghen\': door vvelckc
gheftekeniffe raeo. mach verftaen dat te kennen
ghegheven vvort, oft, dat fy waren waerachtir.
ghe Na^areën dooichünae.doodt den Heer verfch

Vande Martelaeren Adrtamu ende lacehus, 51
op ghedraghen , oft dat hunnc zielen waren als
bruydts, die deh eeuwighen Bruydegona tot het
onlfterffclyck leven ende hemelfche bruyloft tc
ghemoet trocken. Dit gelEicht is waer bevon-
den als na-der-harit betuyght hebben, die aWdoen
ten Brid waren, dat te weten ter felvcr uren
als de Marteiaers hunnen ftrydt ge-eyndt had-
den , dit vifioen den voorfeyden goeden man
vertoont was gheweeft. Ende hoc wel forami-
ghevande Martelaeren langher hebben blyven
levende hanghen, immers dVerck van de fol-
daten aen-gerecht, is ghe-cyndt ter felver uren
die wy ghefeydt hebben , door dé verthoonin-
ghe des Heeiren hebben wel konnen verfchij-
nen als ghekroont mct den ganfcheri hoop der
Martelaeren , diè al noch niet gheftorven, ter-
ftont fouden ontfanghen dc croone der onftetf-
fclijckheydt.

CHriftus onfen Salighmaecker heeft belooft
(loan. 14.) Dat de ghene die in hemgheloo»
ven , de vverck.en die hy doet, oock doën fal, ende
faider meerder als defe deen. Chriftus heeft de
erenpele doen Wandelen, ende de fiecken ge-
öefen. Het felve heeft by oock ghegheven aen
on{e HH. Martelaeren. Want eenen fekeren
Catholijcken män van den iriel, lydende feer
D 2 Iwarc

52 Het leven manieren ende doodt
Iware pynen van het flcrcyn , is ghegacn buy-
ten de poorten deC ftadt, ende by naekruypen-
de ghekomen ter plaetfen daer de lichaemen
der Martelaren begraven lagen.Ende aldaer oot*
moedelyck ftortende fyn ghebedttot den ghe-
nen die de Martelaers hadde ghekroont, heeft
terftont betcrnifle ghekreghen, want hy van\'t
flcrcyn verloft zynde , is ghehcel ghefondt
t\'huyfwderts ghekeert, Godt danckende« die
door dc verdienften van fijn Heylighen, mirake-
len fyndcr mogcnthcydtlaet ghefchiedcn.

MAthijs van Tbore boven ghemcldt, hebben-
de veele jaren ghebrcckclyck gheweeft
van ghefcheurthej\'t C welcke is een fiecktevan
het uyt-berftende inghewant ) lagh eens niet
langh nac der Martelaeren doodt , in grooter
pynen tot gevaer van ftervens toe. Syn inghe-
want hadde nu vier-en-twintich uren oft daer
ontrent uytghchanghen, ende en konde in geen-
der manieren in^eholpen worden, foo dat den
armen man gheen hope van leven meer cn fcheen
tc hebben. Men ghebruyckte al \'t ghene dat-
men teghen dusdanighc aenftaenden peryckel
ghewoonelyck is te ghebruyckcn. Al d\'welck
hem gheen bate by brenghende, foo cn ver-
wachtcde-men anders,, niet als de doodt voorfc-

V4ftde MdrteUeren JdrUvas tnde Ueohus. ƒ 3
kcr. Ten kften den krancken ^\'cnfch verlaten-
de alle menfchclijcke hulpe , beeft niet fterck
betrouwen aengheroepen dc. gqddclijcke by-
ftandichcydt, door de niiddelinghe ende ver-
dtenften der Martelaeren van Gorcom , die on-
langhs ten Brid voor het Catholijck gheloove
de doodt hadden ghcftorven. Ende dit godt-
vruchtich ghebedt is verhoort. Want terttont
Hiet {onder vcEfchrickthsyt van alle die teghen*
woordich waeren, van het ghevacr yerlQ{l: wor-
dende heeft fijn gefontheydt ghekreghen, cnde
de refte van, fijn leven heeft hy Godt cnde die
HH. Martelaeren danck ghevveten,

TEr wylen dat IRutgert van Eft een man van
groote godtvruchticheyt tot Godt, cnde
uyt-gheftorte mildtheydt tot den armen, die
in\'t onderfoecken ende vergaderen van dc vror
mc daden onfè Martelaeren de meefic necrftic-
hcydt hadde gedaen, met dit goet werck be-
kommert was, ende nu begonft hadde^by een
te fchicken \'t ghene dat hy herwaerts èn der-
waerfs hadde gheracpt, foo is hy gevall^ inde
fieckte van het root mele{ocn , de welcKe hem
niet alleen in fijn acn-ghenomen werck en heeft
belet, maer oock gheftcldt in perijckel ende
wanhope van fijn leven , befonder om\' d^thy
D 3 midts

54 HälmnmAmerenmdedooät
midts dc armoed« van fijn ballinghfchap de noo-
delijcke rcmedien teghen fyne fieekte niet en
konde bekomen. .Want by om het Catbolijck-
gheloove ghewillichlyck ballingh was met fy-
Hcn ouden Vader , hebbende, verlaten al dat fy
hadden. Als doen hy: vreelèridc dat nae fijn
doodt fyn briefkens fotidien verftroeydt worden
ende verloren gaen, waer deur de waerhcydc
van de\' Ghefehiedeniife der Martelaeren ver-
donckert mocht blyvcn, heeft hyGodtoodt-
moedelijck ghcbeden , dat het ghcweldt van.
de fiecktew^" mocht vermindert worden, en
dathy foo veel tijJts mochthebben om te vol-
brenghen dat hy tot fijnder gloriën hadde be-
gonft. Het Godtvruchtich. ghebedt heeft Godt
verhoort, ende en heeft fyn"onderftandt niet
üyt-ghcfteldt. Want ter felver uren heeft den
vloct-gangh ( daer hy gheftadich mede gequelc
was ) op-gehouden fonder weder-om-komen,
ende hem is foo vele fterckheydt des lichaemsi
iiae de fieckte ghegheven, dat hy Godt danc-
kende fonder moeyelijckheyt het begonft werck
heeft ghevoordert- .

Vmde Martelderen Adrianits ende lacobus. 5 y
meteen langhfame ende gheduerighefieckte.
De ghefteltemfï\'e van de fiecktc was reer twij««
felachtich, ende de medecijnen felve oock on-
bekent, Hy befocht, ter wijlen dat hy noch
fterck ghenoch was, de gedenckeni0c yan dc
Maghet ende Moeder Godts eerft te Hal, daer
nae te Cinevre. Doch ten beliefde dc goddelijc-
kc goetheydt niet fijne vol-herdighe queilende
fiecktc doen ter. tijdt te ghenefen. Onder-tufï-
fchen nam de fieckte hareö wafdom , foo dat
de Medecijns gheen hope meer en hadden ende
den krancken hadde nu fijn huys befchickt als
pft hy fïerven foude. Tot de fwaricheydtvan de
ficekte viel oock by den Herft, den oA-be-
quaemften tljdt des jaers , endè de \'quade ghe»
ftekenifTe des lochts, daer-en-boven groote in-,
wendighe pijnen , daer mede hy nacht noch
daghkontiendc\'gherufl\'en deerlijcken ghèquelt
was. Ten leflen den uyterften noodt zijnde ,
naer dat hy te yergheefs gh^roeft hadde alle
menfchelijcke onderftandt , hebben hem fijne
vrienden gheradcn , dat hy Godt foude een he*.
lofte doen ter plaetfen daer de nieuw Martelae-
ren gheft-órven fijn j te volbrenghcn alfmen
cerft derwaerts foude raogheri-vryelijck reyferi ,
ende verwonnen zynde door het flerck cfershou-
den der vrienden ^ foo is\'r ghcfchiedt ghelijck fy
beghcGL-den ; voor fijn ghefbndtheydt heeft hy
Godt een bélofte ghedaen tot de boven-ghe=.
melde Heylighe Martelaeren - ende hoort van
dcfèn dach af heeft de ficckte die hem foo fwaer^
D 4 lyck

<6 Het îeven manieren ende doodt
lyck ende langhen tijdt bevanghen hadde, be--
ghinnenafte gaen ende heeft fijn nacht-rufte
ende appetijdt wederom ghekreghen ; alfoo dat
fy ai te (amen (eer verwondert wareh , wiens
hulpe oft troeft hy ghebruyckt hadde, ende bo^
ven al de Medecijns die beleden dat defe on-
voorficnighe veranderingh van de fieckte ghe-
fchiedt was fonder heölicderkonftc ende niet
(onder fchijn van een\'groodt mirakel, by fonder
indien tydt des jaers. laeden Leeraer felfs heeft
fnondelyckendefchriftely\'ckbekendt dat in dè
ghefbndthcydt die hy nu haddé hem verleendt
was de goddelycke vyeldàet door de middelin-
ghe der heyligher Martelaeren, die buyten den
friel in dé belydcnifTe Chrifti gheftorven vva-
fcn,

N Acverhael ende gevoelen van godtvruch-
tigbe gheleerde Mannen , onder welckeiê
yleughelen ick geerne my tc fchuyien begheve ,
foo wordt toeghefchreven aen onfe Martelaeren
de heerlycke verwinninghe Vwelcke des Çô-
ningks Icghcr dóoy een groot ende (ondcrlin-
ehc weldàedt Gódts over de rebelle vyanden en
Ketters verkreghen heeft ontrent ffaerlem een
ftadt van HoUandt in het jaer onfês Heere duy-
fent vijf hondert t\'feveijtich dry. De tecckencn

Vande Martelaeren Adrianus cnde lacohus. f7
cnde merckelijckc redenen dat wy alfulckc ver-
winninghe die Hcylighe Mirtelaeren danck we-
ten,zijn defe ; de ecrftc,het.Godtvruchtich cnde
(brghvuldich ghebedt van vele Catholijcken die
de goddelijcke hulpe teghen de vyanden door
deverdienften der HH.Martelaepen waeren ver-
foeckende. De tweede den vier-dagh yan hun-
ne paffieoFc lijden,ende datdenalder-eerften.
Het derde; dat mede den tijdt van denfl^gh
juyft: over-een-komtmet de ure van hun lijden,
Het vierde dat dc maniere ende heerlijck-
heydt vande vcrwinninghe merckelijck ghe-
thoont heeft dat Godts handtdaer teghcnwoor-
dich was, ftrijdende voor fijne Kercke. Hoe den
flagh ende de verwinninghe ghevallen zijn, wOrt
yerhaelt aldus: De ftadt van Haeflem viras (eer
niachtich belegert van s\'Coninckx legher, cn den
hongher benouwdc d\'allendighe ftadt feer deer-
lijck. .De G^ufin foeckcnde de felvc tc ontfetten ,
yergaedcrden eenen legher van duyfent voet-
knechten ende vijf hondert pcerdc volck. Defen
hoop was nu al veerdich, hebbende met hen on-
trent yyf hondert waghens gheladen met ete-
waer,wapenen ende ander ghercedtfchap tot ver-
weiringhe dienende, die fy voorghenomen had-
den met gheweldt door hunner vyanden legher
brekende in de ftadt te brenghen. Op den nè-
ghenfteh dach lul^ in den daghe-raet is der Ge«-
pn legher on-ver-hoets ghevallen op het quaer-
tier vanden legher daer de Duytjche Soldaten
laghen, Maer iy lieden die qualyckfes hondert
P 5 fterck

jS Het leven pionieren ende doodt
fterck waren , ende daer toe verbaeft door dit
groot onverfienich gheweidt van den vyant, fyn
alfoo door het heraelfcbc by-ftant verfterckt
gheworden, dat fy over hoop loopende ende het
gheweyrby de handt nemende, ten eerflen al-
ken dit fwaer gheweldt hebben teghen gehou-?
den ende daer nac yan d\'ander fyde des leghers
onderflant krijghende dien gropten ende vvel-
gcvvapenden, hoop der vyanden h^ben teene-r
fnael verfïroeyt ende yerjaeght, van de fèlvc
ontrent tvyee duyfent voet-knechten met hon?»
dert peerde ruyters verflaende, ende meer ak dry
hondert yvaghens vyel yerfien tot buet krijgen;»
de. Dufdanich is den flach ende de vidorte ge-»
yveeft, yvelcke Godt ende fijne Heylighen
toe-ghefchreven wordt- Daer naer is de ftadt
in handen van de Spaenfche ghecomen......■

WAt fijn onfe Martelaeren anders als witte
Lelien van fuyverheydt ende roode roo-»
fen door haer Martelie ? foo dat op haer feer wel
pafïèn de woorden vanden,Wy fe-man ("Ecclef.
49 ) Bloeydt bloemen, ghdijek leliën ende gheeft
reuck 3 ende krijght looveren der gratiën , ende pij ft
te famen den Lcf-fanck., ende ghebenedijdt den Hee^
te in fijne vv er eken. Ende de woorden vmden he-*

Vanàe UaneUerm Adrianus ende lacohus.
Pfeifchen Bruydegom Çant. 2. ) De bloemen fijn
ghefien in onfe landen. "

Het cn is niet fonder Miraeckcl ghefchiet,
dat op het graf der HH. Martelaeren gewafïen
ßjn wit-achtighe bloemkens die te voren noyt
ghefien en fijn gheweeft. Voorwaer ccn mcrc»
telijck tcecken vande goedtheydt ende macht
Godts, Wekken blocm-fcheut, hebbende mact
dry ofi: vier bloemkens, is in het jaer ons Hee-
ren af-gepluckt , buyten den Briel in
hollandt ^ op de plaetfe daer de HH. Martelae-
tcn geftorv^n fijn , ende in ccn doofken geflo-
ten. Twee jaercn daer naer , is bevonden ghe-
yeeft in fbo veel bloemkens ghewafien ( niet
fonder Miraeckel ) alfl\'er Martelaeren geweefl:
fyn, te weten, negenthien. Dierghelijcke ge-
fchiedenilTe fchryft Molanus in Natal. iSS. Bel\'
gij. 30. November van eenen Salighen lofcio
Religieus van S. Bertin. Defen hadde voor ge-
woonte , ter eeren vande H. Moeder Godts
öagelijcks té lefen defe vyf Pfalmen, te we-
ten î i^agnijicat. Ad Dominum. Rétribué. In con-
fertendo. Adtelevavi. Wekker eerfte letteren
fpellen den H. Naem ende voor elcken
Van dien yoeghden hy de Engelfchc Groete-
ïiilTe. Hy is doodt ghevonden in fijne celle, (yn
aenficht verciert met vyf fchoone roofen. De
èene quam uyt den mondt , twee uyt fyn
Ooghen , ende twee uyt fyn ooren. Inde
foole uyt den mondt voordts - komende,
ftondt Mirakeleufelyck gekhrevenden Naem
H 6 Ma-

lek magh hier wel uyt-roepen met den vsrcer-
digen Beda; ó vvaerlijck faligc ende gelucktge
Moeder der Ordre van Pnmonßreyt, de welc-
ke den lof van de Goddelycke weerdicheydt
foo verlkht, dc welckc het glorieus Bloet det
Martelaeren verciert, de welckc bekleedt de
fuyver maeghdelyckheyt van d\'onbefmctte ber
lydeniffe. Onder uwe bloemen cn ghcbrckeo
noch roofen noch lelien. Want gyhebt crans-
kens van wcerdicheden , oft witte van fuyver-
heydt , oftroot-verwige van lyden : tuflchcn
de welckc gy^lieden HH. Adrianus cndc lacobus
edele iqwoonders des hemels met lauwer-cran>^
fen ghecroont, root^vervvelyck groeydt gelyck
witte lelicn iri U. L. wit habyt, ghelyck pur-
pur toofen in Ü. L. vergoten Bloet met uwe
HH. Mede-broeders Martelaeren Hroz.nAta,
ludolfhus, Eckius, Petrus van Calmftbouty Theor
dor as , eqde meer andere,

Glelis Tilman, Diaken hadde van fyne kints-
heyt af eene gefcheurtheydt , de welckc ,
met verloop van jaeren foo groot wierdt, dat !
gheen windels noch yfere banden (yn inrgc-
want cn konden fluyten, Hy dan vernemende
^ dac^

Yavde Mdrtèlaeren Adrknus ende lacobus, 6ï
dat dc Reliquien vande HH. Martelaeren met
lolicmnele proceflie verdraegen wierden op het
Cafteel van Quefnoy , dede {ich draegen op eene
ïlaetfe, van de welcke hy de HH. Reliquien
s:onde fien ende eeren j ende ghefteldt fyndö
daer de procefiie begon , voelde fich op eenen
oogcnblick verloft ende ghefondt, foo dat hy
felfmet de proceflie ghegaen heeft, fytie ban-
den in fyn handen draeghende in het gheficht
Van een yeghclyck, tot een teecken van foo
grooten Mirakel.

Van dc felve quale fyn oock vvonderlycfc
ghenefen door het aenroepcn van de HH. Mar-
telaeren Baßlius Brienen, loannes Dierickx , cndc
andere. Doch den Chriftelycken Leferen moet
niet verwondert (yn datter veele van defe quale
door de voorfpraecke van defe onfe HH. ver-
loft fyn , aenghefien cenighe van hun in dit
fterfïelyck leven dierghelijcke onghemack gbe*
leden hebben. Faulus feght van onfen Salich*
maecker aldus: ( Hebr. 2.) Door het ghene daer
hy mede ghepijnicht is ghevvteft ende beeoort, is hy
eock. machtich, den ghenen die geproeft worden, te
helpen. Ende op een ander: (ibidem cap. 3. )
VVy en hebben gheenen hoogen Priefter, die niet en
foude kfinnen medelijden hebben met onfekjanck,-
heden , maer in alles beproeft naer de ghelyck,e-
*ii£e fonder de finde. Al oft den Apoftel wilde
fegghen : wel aen myne beminde Hebreeuwen,
fchept moet in uwe benoutheyt,want ghy lieden
, bebt cencn ghctrouvvcn vricndt lefuin Chrifium,
^ den

Het leven manieren ende doodt
den wekken oock ghekden hebbende, h dooi?
Jbetfelvedaet hyingéquek ghevveeft is, be-
quaem bevonden Oói U. L. te helpen , vvant
uyt het ghehe hy gheleden heeft, gheleerdt
heeft medelijden hebben met de menfchen die
Cock in lyden ende benoütheydt fijn. Op dé
fèlve maniere fp\'reeck ick oock vande Heyli-
ghen die in dit leven veel gheleden hebben»
datle defe vergeldinghe van Godt vercreghen
hebben, datfe oock können ^ Van pnsaénghe-
roepen fynde, helpen de ghene, die met dc
felve pyneghequelt fyn, die fy noch fterffe-
iyck wefcijde voor den Nacme Godts ondcr-
ftaen hébbcni Alfoo aenroepen veel menfchcn
die de peftc hebben , met hulp en profyt den
H. Rochus iCafolus Borromaus, den Coninck Lu*
dovicus y éuido cri andere , die vande pèfte ghe-
ftorven iyn. Die quaede ooghen hebben , den
H. Leodegarius. Die quaede b^orften hebben, de
H. Agatha. Die tant-pyn lydcn , Apollonia. Die
quaede kelen hebben , Lucia ende Cttnera. Die
het fle^cijn hebben, Iktianus en Leander, teghen
de {weiren, lob, ende meer andercj van de welc-
ke ick den Lefer feynde totonfên boeck vande
H. Dymfna, al waer ick in het 37, Capitteï
voor ckke fieckte ende quaek eenen heylighen
Patroon gheftelt hebbe.

i)e?rincelij che ftadt van Brunei, door hei
em\'draeghen der RH. Reliquien van
de Martelaeren vvordt van de

HEt is eeti oudt ghebruyck in Je H. iCcrc^
ke, ten tydcnyan pefte , ooripgh oft an-
deren grooten noodt j procefllen in te ftellen ,
ende in de felve om-draeghen Beeiden ende re-
liquien der Heylighen , om door de voor-
fpraeck vande felve, gheholpen verloft ende
ghetrooft te Wörden. Alfoo heeft den Hi Paus
Gregoriusjin het jaer 590. als een grauvïffaem pe-
ftilentic en vier te. Roemen ontfteken was, fbo
datter 90. op een ure ftierven , het beidt vande
H. Moeder Godts tnde procefBè laeten om-dra-
ghen j ende de fiecktc is op-ghehouden. Alfbo
isoock Duj/tflandtóooi: het om-draeghen van
bet Bddt van Sinte Rochus van de fieckte ont-
flaghen. De ftadtVan Berghen Henegouvv is oock
döor het om-draeghen van het Lichaem vanden
H.M^f^nwi vande ficckte verloft. Het over-voe-
ten van het Lichaem vanden H. Xaverius uyt
bet.Eyilandt Sanciano naer de\' ftadt Malaca heeft
de felve ftadt vande pefte ontflaen. De fwee-
tcndefieckre is tot Ceulen geftaeckt door het
Om-draeghen van den Baert vanden ff. Antonius.
Hetcleedc vande baere van Sinte Remigius tót

ieven mameren ende doodt
Reyms öm-^edragen , heeft de felvé ftadt van dc
fieckte ghefuyverti De ftadt Antiochien door
de Reliquien vanden H. Thomas Abt, en de ftadt
door het om^dragen van het Lichacm
vande H. Rofalia fijn vande fieckte gefalveert,-
Alïoo ift oock gebeurt alsdc ftadt van jBröj^ti
ïnet een groulaeme pefte bevanghen was, dat-s
jnen een procefRein-ghcftelt heeft;, in dc welc-
ke dé Reliquien vande HHi Martelaereri vati
Qorcom oroghedraeghen iyn , cndc terftondt
hielfe op.

Benenferßon Mirakeieufel^ck vandenßeen
ghenefen. Jtem noch andere van ver-
fcheyde (fuaelen gbenefeni

DÖminicm van Limkrhoven langbcn tydt
ghequeldt mct den ftecn ende graveel ^
cyndclijck een jacr fulck gheweeft hebbende, cn
vondt noch ruft noch verlichtinghe j maer door
denraedt van Heer Judocus Canoniek van Uaer*
lern , een belofte ghedaen hebbende aen dc HH^
3Martelaeren,van alle jacren op den dagh van hacf
Martelie, tc bicchtcn te gacn, cndc de H. Com*
munie te ontfangen,oock ccn aelmocfTe te ghc-^
ven, viel in flaep, ende fagh in fijnen flaep tot
hem komen cenen Enghel met inftrumcnteo
om den ftecn tc fnyden , ghelyck oock indef
daet ghcfchiet is, cndc oockaadctc Enghclcn»

Vande Martelaeren Adrianus ende lacohus.
die welcke de fteentjens uyt-trocken , ende dc
inwendige partyen fuyverde,ende dc fnede we-
der gefloten ende ghehcelt hebbende , fijn ver-
dwenen. Hy wacker ghevvcirden fijnde j ver-
telde met blyfchap ende tcerheydt des ghemoets
al het ghene hem ghefchiet was, blyvendc
van dientijt af altijt gefont ende fonder pyne,
tot gloirie vande HH. Martelaeren , ach dc
Welcke de Enghelen felfs gedienftich waeren,
Gafpar van Braeckel is oock door dc voor-
fpraecke vande HH. Martelaeren van groote
treckingen en krimpingen van fcnuen ghene»
fen. Maria van Amerongen ü\'pdc om tefterven
van *t Pleuris, belofte gédaen hebbende aen defe
HH, is t\'fefFeiis ghelondt op-gheftaen. Item
Adriana vinden Heuvelhchhcndc de handt ont-
knoopt vanden arm, door het aen-raecken der
HH. Reliquien , is ghenefen. Mechtildis van
trienen is oock van een kromte der knien ende
ongebontheydt der gevtichten ontflaen. ifaheU
ladcCock, is oock door de hulpe der glorieulc
Martelaeren , eerft van eenen vervaerlijcten
aerbeydt , ende daer naer van een leelycke
fweiragie in de flincke fydc wonderli jck gehol-
pen. Theodoras Dinch van fyne gheboorte af
met een grouwelijcke gefcheurtheydt gequelt,
belofte ghedaen hebbende van de HHite ver-
cercn, is op eenen oogcnblick tot fyn vol-
kornen gcfontheydt gheraeckt. Ende dit Mi-
takel mét het ander Van Gielis Tilman, boven
verhaeldc , ftaen befonderlijck ghcnoemt inde
E Bulle

Het leven manieren ende doodt
Bulle vande Beatificatie der HH. Martelaeren
door fijne Heyiicheydt uytghegeven.

E H. Matroone ludith (lud. i^. J feght
feer wel, van de gene die Godts uytver-
koren vrienden vervolgen,quellen ende dooden,
dat den\' opperflen Rechter flraffen, ende vraeck
nemen fal over de felve met defè woorden :\\Vee
den volcke welck teghen myn volck op-flaet,
want den Almachtighen Heere fal\'r aen hun-lie-
den vreken , want hy fal vier en wormen ge-
ven in haer vleefch. Alfoo fijn die vreede Ty-
rannen Antiochus, Herodes ende Maximinus die
veele onnoofele menfchen omghebroght had-
den vande luyfèn ende wormen Icvendigh op-
gheten. De valfche befchuldigers van Daniel,
vande Leeuwen verfcheurt. Die boofe Ouder-
linghen , die de onnoofele Sufanna ter doodt
verfoechten ghcfteenicht. Alfoo fijn Nero, Do-
mitianus, Severus, Adrianus, Decius, Valerianus,
die foo veel duyfent Martelaeren ghemaeckt
hebben, door Godts rechtveerdich Oordeel een
gheweldighe ende grouwelsjcke doodt gheftor-
ven. Diofcorus , die de H. Barbara fijn dochter
ghepijnicht ende ont-halft hadde ,■ is vanden
blixemverflaegen,£(?/ejZ^«j den Coninckden H.

Vande Martelaeren Adrianus ende lacobus.
fchop Stanißaus vermoort hebbende , is van
fijne eyghen honden verfcheurt. Het felve is
oock ghefchiet aen den Grave van Lummen den
vermoorder van onfe Martelaeren : want als hy
nochveele boofe feyten nae-der-handt bedre-
ven hadde, als te weten, eenighe fteden als
Schoon-hoven ende andere inghenomen hebbende
met befpreeek door eedt bevefticht dat het ghe-
bruyck der Catholijcke Religie ende alle pri-
vilegiën ongefchendt blijven fouden, heeft door
fijne Soldaeten , de Autaren om verre gewor-
pen , de Beelden in ftucken ghefmeten, de
HH. Sacramenten met voeten ghetreden , den
Salighen Cornelias Mußus met noch eenighe
Regulieren ende Minder-broeders feer vreede-
lijck doen pynighen ende ongenaedelijck om-
brenghen: heeft ten leften door Godts vraecke
voor fijnen beul gehadt eenen raefenden hondt,
Ende het betaemde dat den ghenen die dronc-
ken was van het Bloet van foo veel Martelae-
ren ,\'die hy met groote rafernye^ vervolght
haddé , van eenen raefendeit hondt ontfanghen
foude de bete des doodts. Op de quetfure is ge-
volghteen brandende kortfe , alfoo dat hy feer
onverduldigh ende defperaet was, roepende defe
Woorden : ift oock moghelijck datter jemandt
inde wereldt magh wefen, die fulcken torment
lydt als ick nu lyde ? ten leften verachtende en-
de verfmaedende den heerlijcken by-ftandt van
Sinte Huyhrecht heeft in het jaer ons Heéren
Ï578. op den ectften Mey fijn leven onfaligli-
E z liick

Het leven mmierên ende doodt
lycfcgiiej-eyndt. Soo dat nu niet te twijfelen
en iSjoftdenRechtveerdighen Godt heeft inden
vetvolghe des Martelaeren wel ghethooiit
hoe liet ende vveerdich hy hun gheacht heeft,
der wekker ket hy met f@o Hechte, maer noch-
tans fchroomelijcke doodt heeft willen. vre-
ken.

N" Acr dat de HH. Martelaeren nu hondert
en dry jacren voor het Catholijck ghe-
loof, buyten den SriWin Ucllandt vreedelijck
oro-gebrnght waeren ; loo hevetten leften be-
lieft acn de Goddelijcke Majefteydt defe fijne
kloecke dienaers , die hy nu mecde ceuwighc
glorie in den Hemel, ende op der aerden met de
gave der Mirakelen ver-cert hadde, oock in
fijne H. Kercke met den eer-naem van J/^y-
ligh , met haeren Feeft-dagh cn ghetyden te
houden , tc begifren. Onfen Aldcrheylighften
Vader Clemens den thienden , Paus van Roemen,
heeft oock goet ghevonden , door het ver-
foeck vanden onverwinnelijckften Keyfer JL^ö-
foldus, der Princcn ende Praèlaten van Ncder-
landc 5 daer by ghevoeght de ghcbeden van dc |
devote Religieulen, van wekker Orden veel
van defe HH. Martelaeren waeren , beweeghc |

Vtinde Mnvtelmen Adrimm ende laeohus,
Hjnde met rypen raede vande doorluchtichftc
PH. Cardinaelen , in het jaer duyfent fes hon-
dert etide vyf et? feventich, op den vier-en-twin-
fichftei) dach van November, in het fefde jaer
fyns Paufdoms, te procederen tot de Solemnè-
ie Beatificatie vande voorgenoemde HH- Mar-
telaeren ghelijck het felve iSolemnelijck binnen
Roomen ghcfchiet is op het jaer ende dagh als bo-
ven ghenoemt. Als wanneer fijn Heylicl>eydc
defe Godts Dienaers Saligh ghedecïareert jpn
ghenoemt heeft, toerlactende datmcn op dga
Fceftrdagh haerder Martelie de MifTc endedc
Kerckelijcke ghetydcn fouden ghedaen worden
ritii duf lid De Communi plurifnorum M^rtijrumi
dat haere Lichaemen ende Reliquien fouden
moghcn ten thoon gheftelt worden om publi-
kclijck ghe-e.erc ende gheviert tc worden , dat
haere Beelden met flraclen ende andere ycrlich-
tinghcn fouden yerciert worden , vcrleenpnde
ijaer en boven vollen Aflact op haeren Feefl:-
daghde Soleroniteydt van de Beati^catie van
defe falighe Martelaeren is aldus ghcfchiet;

Inden eerften : den ghevel vande alder won-
. derlijckfte overgroote ende fchoqne Kerck van
Since Peeter, was behangen met de alderfchoon-
fte viercierfelen cndc vertooninghen van de
Martelifatiö defer Heylighen, om-ringelt met
de Waepencn des Paus.Conincks van Spaignien,
pndc vande Ordre des H. Frmcifci, daer onder
ghcvoeght flonden , met een ghefchrift van

Die heylighe Nederlandtfche MarteUerén van
Gor mm elf van de Ordre der Minderbroeders, ende
die andere acht, door haet en nydt des Cafholijrkx
Gheloofs, voor naementlijck der H. Roomfcher Kerc-^
ke ende van het, Hoochvveerdighße Alder-heylighfte
Sacrament des Autaers f^n in den Brielghedoodt den

Van binnen de Kercke , op den Autaer van-
de Princen des Apoftelen Petrus ende Paulus.
ftondt een Schilderye van defe nieuwe Hey-
lighen , uytLcr maeten hoogh verheven volgens
de grootheydt der gheftekeniffe des Autaers
befet mer goude kandelaeren , ende de andere
Autaren met filvere , alles verfien met witte
fchoone wafch lichten , alle welcke daeghs tc
vooren waeren bedeckt met feer koftelijckc
fijde voor-behanfels, tot datmen op den 24.
November fbude ghedaen hebben de opentlijc-
ke verkondinge tot defe beveftinghe bevolen
ende ghemaeckt inde teghenwoordigheydt des
Heeren Cardinaelen , ende andere Praelaeten,
ende Clergye.

Den Doorluchtighften Heere Francifcus Ma"
n?« Aertf-Biiïchop van in\'t Pontificael

ghekleedt , met Diaken ende Subdiaken in
haer Mifie - ghewaet, voor den Solemnelen
dienft der Miffen , begon den Lof-fanck : Te
Deum laudamus. Den wekken vervolght hebben
vier Chooren van Muficanten met de alder-
foetfte ftemmen,inftrumenten, ende Hemelfche
melodyen, die de aerdjchcy t van Italien oytkon-

Vande Martelaeren Adrianus ende lacohus, ji
de te voorfchijn brenglien. Hier onder wierden
gheloft negenthien metale Mortieren rereercn
van het ghetal der negenthien HH. Martelae-
renj Item de ghefchutten ende mufketten vande
Paufelijcke wachten ende Duytfche Trawan-
ten dommelden oock tuffchen heyden met
een foet accoordt van Trompetten ende ketel
trommelen.

Hier-en-tufTchen wierden uyt vier groote
kiften uytghedeylt in verfcheyden filverefcho-
telen, beeiden ende Boeckxkens vande HH.
aen de teghenwoordighe Heeren van den
hooghften tot den leften , elck naer conditie
ende qualtteydt van perfoonen. De eerfte beei-
den waeren van haere triumphe. De tweede
van hun Lyden ende Martelie. De derde van
haere Beatificatie. In iomma Roomen was uyt-
gheftordt van blijfchap, het volck malcande-
ren overloopende om elck het eerfte ende nae*
fte in defe Feefte te wefen, niet doe? curieuf-
hcydt als wel door yver ende devotie om deel-
achtich te wefen vande verdienften ende vol-
len Aflaet. Daer is oock ghenoteert dat op
dien dagh in de groote Kercke van Sinte Peeter
over de ajo. Miffen ter eeren vande HH. Vrien-
den Godts ghedaen fijn.

Het Collegie van Sinte Norl-crtus binnen Roome»
heeft oockghethoont haeren yever ende
a^e^ie tot defe HH. Martelaeren.\'

Helijck dat Arts-klooftcr der Ecrw. Pa-
ters Minder-brocderSj ghenaemt, Ara c&li,
feer \' heerltjck dry daghea langh gheviert
heeft met peck-tonnen, lïchten , vier-vyercken,
wanneer oockdc Paufelijcke trompetters, met
die vande Roomfche Magiftraten met hunne
ketel-trommels maeckten bly ghetier ende ge-
klanck,onder-mengek roet het luyden der kloe-
ken van alle de Kercken •• foo hebben oockdc
witte Heeren vau het Collegie van den H, Nor-
hertus, van wekker Orden de twee, te weten,
Adrianus ende lacobus in dit ghetal vande 19.
nieuwe HH. Martelaeren , waeren haere afFe-
(Üie ende vreucht ghethoont. Want foo haeft
als den eerften fcheut met die 19. Mortieren
ontrent Sinte Peeters Kercke ghehoort is, foo
hebben die van het vöOrghenoemde Collegie
ooek met 19. Mortieren oft kamers gheant-
woordt. Welcke 19. kamers op den (èlven
avondt tot meerder glorie der HH, Martelaeren
wederom fyn drymael los ghcbrandt gewceft,
waer naer volghde een trefFclijcke vieringhe.
Te weten , voor dc Kercke van ditto Col-
legie was gheplant eenen grooten ftacck ghe-

Vande MdrteUeren Adrianus ende lacohm. 7$
lacden met 19. Peck-tonnen , welcke van bin-
nen ghevult waeren met fackels ende andere
brandende materie, als peck,olie, &c. den boom
Was duldaenigh al oft hy fcheen tc leven , over-
midts hy heel groen was met Lauvverier ende
andere cruyden bekleedt: de tacken fchenea
oock natuerlijck te wefen feer aengenaem aen
het gheficht. Ende alfoo dit in Italien wat
nieuws was, foo en manckeerden daer oock
gheen volck , feer nieuf-gierich om alle defe
frayicheydt te fien. Ende toe meerder ver-ee-
ringhe foo quam daer op-trecken een Compa-
gnie vandcPaufelijcke Soldaeten.Het Collegic
fcheen tc ftaen in vieren vlamme door de mc-
nichvuldicheyt der fackels endelaternen, wiens
ghetai was wel over de twee duyfent ; van dc
welcke men oock heeft deelachtigh gemacckt
rom en tom de ghebueren , ende oock diep in-
de fladt de Patrioten lantf^lieden, ende Neder-
landers, dc welcke akemael in defe feefte oock
hunnen jever met vieren ende vreughde feeftcn
ghethoont hebben.

Paer naer, tot meerdere triumphe ende blij-
(chap , wierden oock aenghefteken van dc
j^eeren Collegiften , koftelijcke ende kon-
ftelijcke locht - fufijen oft vier pijlen, waer uyt.
vloghen verfchcyde fterrv;n, men fagh op dc
iogie oft toren de wapen van den Paus feer
konftigh ghemaeckt; alfoo dat door het licht
vanbinnen ghefteldt, daer vcrfchcnen fes fter-
ren met den Paufclijcken Tiara oft mijter, cndc
Ej dc

de fleutels. Defe viennghe , raeckende de Iatcr<»
nen, fackels ende fufeen &c, Heefc dry daeghen
lanck ghedueit, niec alleen in hec voor -ghe-
melde Collegie , maer oock by de ghebueren
endeVrienden , wordende daghelijckx tot dc
laternen nieuwe keerffen uyt-ghedeylt.

Dit Collegie is tot Roomen ghefondeert in het
jaer ons Heeren 1^28 , door den feer Eerweer-
dighen Heere H. Adrianus Stalpaerts fes-en-
dertichften Abt van het Cloofter van Tungerlo
in Brabandt, der Ordre van Premonßreydt, op dc
koflen van het felve Cloofter onder den fchut
vanden H. Norbertus, uyt het welck , als uyt
het paerdt van Troyen veel treffélijcker ende ge-
leerde mannen uyt ghekomen fijn , die naer
datfe aldaer haer felven inde ftudie der Godts-
gheleertheydt ende godtvruchticheydt eenighc
jaeren feer neerftelijck gheoefFent hebben,
weder ghekeert fijnde naer haer Vaderlandt en-
de Cloofter , tot verfcheyden ampten ende
officien der Ordre , foo binnen als buy,ten op
de Paftoryen vervoordert , haeren even nae-
ften foo inde Chriftelijcke Iceringhen , verma-
ninghen , als goede exempelen ende deuchden,
tot ftichtinghc der felven , ghcfchréven heb-
ben. ■ ■

Die vanden Hemel comen de glorieufe Sielen
van Adrianus ende lacobus te ghemoet
ende vervviüecomen,

DeH. Schrifturcverhack , als David detï\'
reufc Goliath (i. Reg. 18. J verflaeghen
hadde, ende mét fijn hooft inde handt weder-
om-keerden , dat de vrouwen van de om-liggen-
de fteden van Ifraèl hem fijn tc ghemoedt ghe-
gaen , gheluck wenfchende, finghende ende
te faemen danfende, fpelende op trommelkens
van blijfchap , ende kromme hoornkens , ende
fegghende: Saül heefter duyfent verflaeghen ,
ende thien duyfent. ( Exod. 14.) VlTeder-
om, als de Kinderen van Ifraèl door de roodc
Zee droogh - voedts fonder hinder ghepafïeert
waeren , dóen fongh Mot/Ïpj ende de Kinderen
van Ifiraëflovende den Heere, cnde Maria de
fufter van Haron heeft een bomme in haer handt
ghenomen,ende allen de Vrouwen fijn haer
naer ghegaen met bommen en met danfen , de
welcke fy voor (anghCegghendc: Laet onsden
Heere finghen , vvant hy glorieufelijck. grootdadigh
is gheworden, dat peerdt met den rijder heeft hy
inde Zee ghevvorpen» Het felve is ghefchiet als
Adrianus ënde lacobus het hooft vanden helfchen
Goliath door haer Martelie af-flaende, het hooft
van het helich ferpcntde Ketterye verplet-
\' E ^ ten-

\'jê Het leven manieren ende doodt
tende , ende door dc roode Zee van haer lydei?
pafTerende , tot dat faljgh landt van beloften
hier boven triumphantelijck in^ghegaen fijn.
Die HH. Enghelen hebben haer verheught
over haere yidorie, ende met blijfcbap ghe-
fonghcn : ( Apoc. 7.) Defe fijn die ghek,omen
fijn uyt groote tribuUtie, ende hebben hun kleederen
gbevvajfchen ende vfit gbenueckt in het Bloet des
lams: daerom fijnfe voor den throon Godts,ende die"
nen hem nacht ende dagh. Ende ghy Adriane als
eenen Engheldes fjeeren hebt liWe fchaepcn be-
waert ende op-ghequickt in de waerachtighc
Religie , ende Catbolijck gheloof, het weïck
Jacobe ghy oock ghedaen hebt , ende daer-en»
boven ons een groote blijfchap veroorfaeckt
hebt, door uwe Penitentie ende traenen , daer-
om mpet ghy-lieden op-klimmen toconsgher

De HH, Apoftelen fijn haer te ghemoet
ghekomen , ende haer ghepre fen van haer Apo-
fbelijck leven, fegghende ifMatth. 19.) Ghy-
lieden die naer ons exempel al veriaeten hebt,en-
de Chriftum ghevolght fijt, fialt nu hondert fout
,, pntfanghen ende het eeuwigh leven befitten.De
■^HH. Martelaeren hebben haer ontfanghen met
groote vreught ende eere in haer ghefelfchap,
finghende : ( 2. Tim. 4.) Ghy-Ueden hebt met
ons eenen goeden ßrijdt gheftreden , den loop vol-
bracht, het gheloof bevvaert, Vfiordaen wordt voor-
V. L. bevvaert de croone der rechtveerdicheydt, die
V.L. den Heere nu weder gheyen /^Z. De HH.

Vande Martetaeren Jdrianus ende lacohus, 77
Maeghden hebben de crarfèn van haer hooft
ghenomen , ende aen haer gheprefenteert, fin-
ghende : ( Apoc. 14 ) Defe fijn die met de vrou-
wen niet bejmet en fijn gheweeft, want het fijn
Maeghden , defe fullen met ons het lam volghen al
waer dat gaet, ende fullen met ons in Witte kle-
deren wandelen, vvant f) des weerdigh fijn, Dc
H. Moeder Godts heeft haer oock gheprefen,
om datfe haeren naem ende eere Voor haere on-
derfaeten verbreydt hebben , haere ghetyden
tnec groote devotie daghelijckx ghelefen, haere
Feeftdaeghen gheviert, ende de avonden gevaft
hebben, ende om datfe het wit habyt, aen den
H. Norbertus tot een teecken van haere Onbe-
vleckte Óntfanckenifle ghegeven, door haer
Bloet ghepurpcrt ende met verfcheyden eo-
leufen van deuchden als lieffelijcke bloemékens
gheborduert en verciert hebben. Den H. Va-
der Aaguftinus met fijn vlammende hert in fijn
handt, heeft haer oock ver-eert, ende haere
liefde tot Godt gheroemt, voor wjens gheloof
fy gheftorven waeren , ende haer oock pry-
fènde over het onderhouden van fijnen Re-
ghel , heeft haer voorfeydt datfe inden dagh
des Oordeels gheruft fouden fijn.

Wat fal ick fegghen vanden H. Patriarch
Norbertus, hoe heeft hy ghetriumpheert in defe
twee fijne Kinderen , ais hy haer (agh foo glo-
rieus , foo verheerltjckt met gulde croonen op
de hoofden, met palmen van Vidoric in de
handt! hoe heeft hy hem verheucht in defe

78 Jtet leven manienen ende doodt
twee fijne Sonen ! als lacob hoorde dat fijnen
föne lofefh nochleefde,ende in Egipten regneer-
de , foo is fijnen gheeft wederom levendich ghe-
worden. Als de dry fonen van Diagoras inde
tornoy-fpelen den prijs bekomen hadden in
Griecken-landt, ghekroont fijnde loopen toC
haeren Vader, ende de croonen van haer hooft
nemende , ftellenfe op het hooft van haeren Var
der , die terftondt van blyfchap doodt ter aerden
viel. Als den verloren fone uyt een vremdt
landt naer het huys van fijnen Vader quam , den
Vader fiende fijnen fone van verre komen >
loopt hem te ghemoedt, ende op fijnen hals
vallende heeft hem ghekuft , ( Luc. ly. ende
doet hem een eeriijck kleedt aen, eenen rinck
aen fijn handt , ende doodt een ghemeft kalf
pm een vrolijcke maeltydt te houden, ó H.
Vader Norberte hoe hebt ghy defe uwe Sonen
willecom gheheeten , gheluck ghewenfcht ende
u verblijdt! want die eere van martelie , die,
u Godt niet cn heeft ghegundt (al hoe wel ghy
tot Maegdebórgh op vcvCchcyde reyfen (out mar-
telaer gheftorven hebben , haddet Godt niet
door mirakel belet) heeft hy aen uwe kinderen
verIeent;{bo dat ghy wel mooght met den Pro-
pheet (egghen: CIfa.8.) Siet ick ende myne k\'ndc
ren, die my den Beere ghegeven heeft tot een teecken
ende tot een vvonderlijcke faecke in ifiael. Tot een
teecken van fterckheydt in\'t gheloof, van vie-.
richeydt inde liefde Godts ,verduldiehcyt in\'t ly-
den,volmaecktheydt in dc deucht, vidorie over

Varijs cum florihns.
JEt noyeäos htneratt
Martyres honortbus
Cm Norhtm Codefrldust

Cam Gilberte Cafialut.
VdulricusO" Mtnricfts
Omnes <& Prafhijteri.
Mdericus , Ludoyicus

.Ex diverjis fleribHS
Has ornatas fic donate ,
JfJariif\'rum temporihiu,
Exultate & (atitate
yiyant yiyant \'Martijrts

ymi, coronaheris:
lacokelle cum fjhati*
Vfni,0\' Utuhertf.
Adriant yeni mundn^
Vtni rcj* Candida,

Vande Martelaeren Adrianus ende lacobus. »j^
den tyran, ende vergheldinghe van de Hemel-
fche glorie. Daer-en-boven alle de Heylighen
vande witte Ordre hebben haer heerlijck iri-
ghehaelt:

J^eni rofafioridk,
jdriaiie l»x Paflonuri
Jungert Pafioribm,
j4eohelle dux TeBorHiri
lungere rtClorihuii
Laudetfros »cnero/oi

Jdferat Pjalttrmm :
JAeduUtmtn peroptstnm
Canttt AvetbodiHtn,
TungtrloA JHariaua

Hattyres in cfganit
Pretinant Vih^emtnft»
In tubU & tyn^ams-
C\'JiüfcTöyis fympamzfit
CMtitis Tnmchiaium

Martijrum praconium,
fltêat Vallis hharum
yirgitum Canobium
Variorttm ferta finrum

I-/ortui claufHS VUrgink
In TAartijrihus mirart
Ctlß dona Numinit,
Adriane te frecamuf,

Cordt Dtoferyiat.
Fac lacohe iét canamus
J\'^eßras hie viólorias.
£iut femptr ptra^amiii
Dcdgrdlids
Amen.

So Het leven manier en ende doodt

XasohtlU rulicundâ etcttrjam cyihariz\'*

Godt die fijt van u {oldaetcn
Self den prys » lot ende croon |
Die u hoöghlyck boven ffiaeten
Crygen voor verdienden loon :
Geefi: dat wy u mogen loven

Als die niet met al en deught,
ï)ies fy vlonder hoogh verhevea
Sijn byUin\'t hemelfch hof.
En ghenieten d\' eeuwigh leven j
Singhen daer gheduerich lof ,
ïn haer pyneü , in haer lyden

. Het leven manieren ende doodt
In dces Alartelaeren fecft
Dat wy vaiï ons fchuldt ontflaghcn

Odt die ons toelaet te eeren den gcboor-
■ ten dagh van uwer HH.Martelacren Adrian
nicndcIacqUmct hunne medc-ghefellen : ver-
leent ons dat wy in de. ecuwighe falicheydt
ons van hun ghcfclfchap moghcn vcrWyden.
Door lefum Chriftum onfen Heere, Amen.

DEfe fijn die ghekomen fijn uyt een groote
trihulatie, ende hebben hunne kicedercn
ghewaßen in het Bloedt des Lams : daerom
fijnlê voor den throon Godts, ende dienen hem
nacht ende dagh. - \'

; Ghehedt. • .
\'^TT Y bidden u Almachtigh Godt,gheeft
W ons, datwy,\',dlé dc GIorieufeMarte--

Vande Mmclaeren AdrUnus ende lacohus. § 3
jgeren ftcrck in hunne belydenifïe bekent heb-r
ben , goedertieren by u in onfe voorfpraeck
ghevóelen. Door lefunrChriftum onfen Hec!»
re. Amen,

Een ander Ghehedt.
A Lmachtich eeuwich Godt die glorieus
fijnde inde glorie der Heylighen , de Or-
dre van Praïmonftreyt met vele Heylighen ver-
ciert ende verheven hebt: wy bidden u verleent
ons uwe dienaers, dat wy door den enghen
Wegh der difcipline ende neerftighe onder-
houdinghe der ghelofien, tot eene glorieule
doodt op der aerden j tot eene ghelijcke croo-
ne in den Hemel verdienen te gheraecken.
Door, lefum Chriftum onfen Hcere j Amen.

ALmacbtighen\'ende Bermhcrtsghen Godt,
die uwe Kercke met verfcheyde verv
Äenften der Heylighen tot alle tydcn verlicht,
behoedt, ende bewaert: verleent ons dat door
tiet.voorbidden yanden H. Norbertus ende fijne
naer-volghende, Heylighen, wy hier vp all?
fonden Worden ghefuyvert, ende naemaelsmo-
ghen ghenieten de Hemelfcke glorie. Door on-
fen Heere ïefum Chriftum.
Ghehedt ran aHe de Heylighen der Qrdie rm
fraptanßreyt , wekker feefldagh vanden. Al-
der-heyïichflen Vader Clemens den thienden is
in.-ghefielt in het jaer ons Heeren 1Ó74.
van alle de Religieufen der felver Ordre folentr
nelijck ghevieft t6. vvorden of. den 13, Newwr
^ f a bet

O hoe glorieus is het Rijck , in het Weick
met Chriftus haer verh\'eughen de Heylighen ,
becleedt met witte rocken,cndc volghen het
3Lam daer het gact.

Verf. Godt is glorieus in fijne Heylighen,
iLefp, Wondcrlijck in fijne Majefteyt,
Ohebedt,

VErlecnt, bidden wy u, Almachtich Godt I
dat dc exempelen van uwe Heylighen ons
beroepen tot ccn beter leven, cndc wiens So-
lemnele Fccftc wy vieren , haere wercken mo-
ghcn naervolghcn. Door Icfiim Chriftum on-
icn Heere, An?cn.

pcfc naer-volghende Carmina fijn gemacckt
van den feer Eer^vcerdighen Heere Augußinu^
VVichmans faligher memorie, Abt van het Cloo-
fter van ter cercn van defe twee HH.
Martelaeren, Qp die woorden van David: Pfal-
mi.

1?ar nobile , nobÜcs gemelH
Stolas fanguine qui abluiftis Agnt I c
Ambo candidi & ambo purpurati:
Candidi ordine moribufquc SanÄis,
Infami laquco ambo purpurati ,
Illo illo iaqueo ambo purpucatt»

Vande Martelaeren Adrianus ende lacoèas, S j
Qui uunc jafpidis inftar aut pyropi,
Qui nunc Chryfoliti inftar aut fmaragdi
Veftra lucida lucida corona
Colla circuit jornat &venuftat.
O par nobile , nobiles gemelli,
Ambo candidi ambo purpurati:
Funis aureus, aurea haec catena cft.
Torques gemmea, gcmraeum monilc eft. ■ •
Non cft, crcdite, non eft hie probofi
Funis funcris aut iniquitatis:
Sed cft foenoris & beatitatis.
Funi^ triftitis eft malumquc finis.

Oofi: den Heer uyt al u krachten,
Alle volcken , en gheflachten »
Al Wat d\'aerderijck bewoont,
Wilt Godts wonderen bemerckcn :
Loofi: Godts daden,pryft Godtswerckca
pie ons foo veel gunft bethoont,
Datter Mannen zyn bevonden
Binnen Neerlandt vaft verbonden
Aen\'t Gheloofvan Chriftus Wet,
Dat fy willigh lyf en leven ,
Voor {yn naera ten beften ghcven ,
\'t^elck geen wrccdtheydt hun belet.

Als \'t Gheloof begonft te dwaclea,
In dc nederlantfchc Paelcn
Doof Calvims kettery,
En Lutherus valfche lecringh
^ \' \' - f ^ DwongH

Het leven mmiefen ende dot At
Dwongh d\'onwijfc tot verkeeringh
Van fijn dwalende pacty.

Is tot Gorcim, en daer neren
Aen -t Gheloof veel quaédt mifdrcven ^
Soo dat daer deGeuffche Bendt,
Die t\'Gheloof wilden beletten
Priefters, Dienaers van Godts Wetten^
Hebben wreedelijck ghefchendt.

Die ftantvaftelijck beleden.
Dat op d\'aerde hiér beneden
In\'t Hooghweerdigh Sacrament
Door des Prieftcrs woorden krachtigls
Chrifti Lichacm is waerachtigh
Teghenwoordigh en- prefent.

En dat oock de Kerck des Heere«
Is ftandtvaftigh in ccn lecre
Aen een hoofs ghebiet verplicht,
Door wie dat ons pack der (onden
Kan gheknoopt zijn, oft ghcbonden
Door Godts kracht, die ons verlicht.

Dit was, daet crns kloecke helden
In \'t Gheloof hun ziel voorfteldcn
Daer voor fyn dces neghenthien
Binnen Gorcamm het lyden
Voor\'t Gheloof begaen te ftrydcn
En ten Briel ghedooit ghefien.

Naer hun doodt ftaen hier temercken
"Wonder daeden, wonder wercken.
Die hier voor - ghevallen zyn ,
Waer door dat den Heer wilt thoonea
Hoe mildadigh hy wilt loonen,

Komt dan Nederlantfchc ^ Vrinden, -
Laet u bly, en danckbaer vinden \\
Dat Godts, ■zeghen beeft ghejont, . .. _ . ;,
Dat gby in u eygben paelen . , .

Dat den Paus der Chriften Kerckea
Door dc deughden van hun wercken
Hun ïot heyligh heeft vcEklaêrt ,
Steden daer fy zyn gheboren
Looft met my uw\' Üyt-verkoren,
Dat e!cb. vreught, en blijfchap baept.

Mrujfely die de ,Roy ghebroeyt heeft^, . .
Die Godts woordt foo ftcrck.vcrflrocyt,heeft
Dat hy door flandtvafligheydt
Heeft\'t Marteli-Croon verkreghen ,
Sal nu al haer gunft bewcghen
Tot lof fynder heyligheydt.

Dat dc- Nederlanders faemen
Metterdaedt cn metten nacmen
Soo goed\' Chriflen mochten zyn,
Dat fy met dees Hcyrghe Helden
Hun ziel in Godts handen ftcldcü
Daer al \'t fucr verfoct fal zyn.

Vyr ioegheldeten dat hèt teven vande Key-i
\\y lighé Martelaeren Adrianus en lacobus def
Ordrevan Pramonfirèyi ^ hefthrmn door den Eer»
vveerdighenHeere Ludolpbus van Craywinckcl,
Tafloor tot Oelegetii der Ordre voorfcbreven itt
druck, uytghegheven Worde* Defen 24. Oäober ,

HËt Leven ende Martelie vandeEeyltgén Adrla«
nus ends lacobus Canonicken der Ordre vm
Trdimonflrep, tan het ghefelfchaf def negenthien
Martelaeren van Gorcum , befchreven doof frater
loannes Ludolpbus van Craywinckcl Religieus
der felver Ordre, ende Paßoor van Öelcgem , Sal
moghen in druck üyt-ghegheven worden^ als dien--
flieh tot vermeerderinghe vande eere Godts in fijnè
Heylighen. Ghedaen in Antwerpen den ij.De-*
cemher 1675.

tr:

; - .....

-Svi