Behandeling der Scabies.

ACADEMISCH PROEFSCHRIFT

DOOR

i <

f,

1
1

m^p

ZACcc//

Behandeling der Scabies.

^CADEMISCH j-^ROEFSCHRIFT

TER VERKRIJGING VAN DEN GRAAD
VAN

DOCTOE lïï DE GENEESKMDE

NA MACllTIGINa VAN DEN UECTOIl MAGNIFICUS

Db. h. van herwerden,

ff/trMN Jloeglleraar in dt t\'aaUInt dtr Mtupirgrlrndf IVijtbfffitrtt (» I^tUrrn.
MET TOESTEMMING VAN DEN AC A DE MISCIIE N S EN A AT

KfC

VOLGENS UESLUIT DEIl GENEFSKUNDIGE FACULTEIT,
aan de

HÜO«ESCIIOOL TE UTRECHT,
op Vrijdag 2 Maart 1877, dos namiddags to O uro.
TE VEIIDEDIGEN

dook

FREDERIK JOHANNES MICHELSEN,

g»borrn to Ilaarlrm.

-MKi^ir----

AMSTERDAM,

C. Ct. van der post.
1877.

4

Z^f\'

\'■V

- ^ï^ ; -

-fr.

> -

V

AAN MIJN OUDERS.

INLEIDING.

De scabies — de Latynscbe benaming van het Duitscho
woord Krätze, van het Engelsche Itch, van het Franscho
Gulo eu vau het Ilollaudsche Schurft — heoft door do
meerdere kennis, die we vau de oorzaak, dcu aard en de
behandeling dezer ziekto hebben, haar gcduchtcn naam,
dien zij vroeger zoowel by leeken, als geucesheercn had,
voor goed verloren eu is tot den rang van een vry on-
schuldige ziekte afgedaald.

Toch hooft zy bij den leek in zooverre nog een slech-
ten naam, omdat zjj, by een verdachten oorsprong, meer
bjj armen dan by ryken voorkomt. Dit laatsto is natunr-
lyk to danken aan do omstaudighoid, dat gene zich
minder wosschen ou door do bekrompenheid hunner woou-
huizeu meer aan besmetting onderhevig zyn.

Een rationoelo therapie is cigentljjk eerst ontstaan, toen
mcu dc scabics niet langer als een konstitutionccl, maar
als oeu zuiver plaatselyk lydou beschouwde. Tot zoolang

1

was de therapie geheel gegrond op de theorie, dat door
een zekere scherpte in het hloed een scahies-dyscrasie,
een psora scahiei voorhanden was, die door inwendige
middelen bestreden moest worden. Toch was de acarus
scahiei, de sarkoptes hominis reeds bekend, (volgens Hebra
kende Aristoteles het diertje waarschijnlijk reeds), en
hoewel sommigen dit feit niet ontkenden, namen ze toch
aan, dat de acarus een toevallig of secundair iets van de
scabies was.

Men kon zich toch moeielijk voorstellen, dat de acarus
de oorzaak der scabies was, daar bij de meestal hevige
huiderupties over het geheele lichaam men dikwijls geen
of slechts weinig acari kon ontdekken.

Bijna tot op onzen tijd heeft deze meening in de ge-
neeskundige wereld stand gehouden, en is het eindelijk
aan Hebra gelukt de laatste verschansingen weg te nemen,
waarachter de voorstanders vau die theorie zich nog ver-
borgen hielden.

Reeds lang was echter het volk op verschillende plaat-
sen beter op de hoogte van dc zaak en genas \'t do sca-
bies door op een eenvoudig n.echanische wijze de gan-
gen te openen, ou het insekt er uit to verwijderen.
Hierdoor opmerkzaam gemaakt, hebben verschillende ge-
leerden uit de vorige eeuwen de zaak onderzocht en wer-
den meest alle ouderzoekers tot het geloof aau den acarus
als de oorzaak van de scabies bekeerd.

Zoo schreef in IGOO Joh. Schenck, dat bij het volk de
methode om de acari uit de huid met een naald tc ver-
wijderen, bekend stond onder den naam van »seuren
graben,"

In 1634 schreef Thomas Mouffet te Londen, dat dc
Engelschen de myten, mites noemden, als ze in de kaas,
boeken, in droog hout en in do wasch voorkwamen, cn

whealworms (säuren bij de Duitschers), als ze zich op den
mensch neerzetten.

In de 17<i0 eeuw schreef Di\\ Giovanni Cosimo Bonomo,
geneesheer te Livorno, dat zijn vriend Diaciuto Centoni,
apotheker daar ter plaatse, hem verzekerd had, dat de
vrouwen uit het volk bij de kinderen, die aan scabies
leden, met de punt van een naald een »ik weet niet
wat" uit de blaasjes op de huid uitgroeven, dit op den
nagel van den linker duim neerlegden en er met dieu van
den rechter duim op drukten, zoodat het een klein ge-
ruisch gaf. Hetzelfde zag hij bij de slaven eu misdadigers
van het Bagno te Livoruo, die malkaar dezen dienst be-
wezen. Bonomo ouderzocht de zaak, vond acari en eieren
en beschreef ze met behulp van het mikroskoop.

Op het einde der ISde eeuw meende ook Jos. Adams
het insekt to kennen, doordien een oude vrouw op Ma-
deira hem de kunst geleerd liad het to vangen. Ze noemdo
het diertje »ou9a" of >on9am" als het op den tronk,
>zagra", als hot op het hoofd voorkwam\').

Toen Adams nu op zijn eigen lichaam experimenteerdo,
kwam hij echter tot het resultaat, dat do huideruptie, door
do »oucao" veroorzaakt, eon andoro was, als dio door do
scabies werd towceggobracht. Ook nam hy by scabies
steeds koorts waar.

Nicttogonstaando dezo feiten en een menigte ondcrzoo-
kingon, ook van veeartsen, dio aantoonden, dat do acarus
do oorzaak dor scabies was, niottegonstaando iu Parijs
voortdurend pryzcn worden uitgeloofd aau hem, dio don
acarus zou kunnen aantooncn, blovon do officieel goloordo
wereld als do Paryscho fakultoit en do meest bokendo

\') Tot in (le 17do oeuw waren cr noch volo artsen, dio goon of
weinig vorsohil tusschon acari cn luizen mouktcn.

dermatologen nog vasthouden aan de oude meening. Neemt
men hierhy in aanmerking, dat de leer van Hahueman
den homopaath, die toeu in Daitschland verspreid werd,
de oorzaak van vele ziektan aan het onderdrukken eu
terugdrijven der scabies toeschreef, en de scabies door
zwavelzalf kon opwekken eu weer doen verdwynen, dan
kan men zich de verwarde begrippen der toenmaals prak-
tiseereude artsen voorstellen.

Het spreekt van zelf, dat de therapie zich moest richten
naar de theoretische denkbeelden der artsen en dat dus
zy, die aau een scabies-dyscrasie geloofden, inwendige
middelen voorschreven; desniettemin wareu zij zoo voor-
zichtig ook uitwendig medicamenten aan te wenden, die,
zooals men meende, door de huid drongen en zoodoende
in \'t bloed werden opgenomen. Als een staaltje van zoo-
danige therapie, diene de behandeling van den genees-
heer M. Mouronval iu 1826.\' Hij begint met een voorbe-
reidende kuur van 4 dagen: Saignée du bras de trois
palettes, trois bains tièdes, regime vegetal, tisane d\'orge
acidulée, welke gevolgd werd door 19 inwrijvingen met
het poeder van Pyhorel (bevattende Sulphur. Calcicum)
en ol. Oliv. De inflamatie of reactie, die daarop ontstond,
werd tekeer gegaan door plaatselijke baden van een
decoct vau »guimauve racine et de tête do pavot." Daar
de ziekte als een besmettelijke werd erkend, werden do
kleeren eu beddelakens van den patient vorniotigd. .

In 1865 verordende J. L. Milton in Loudon zwavel in-
wendig. ïho internal use of sulphur agaiust tho itch —
schrijft hij — becomes an absolute necessity.

Dank zij de onderzoekingen van vele geleorden, waardoor
de kennis vau do scabies meer werd uitgebreid, is do
tegenwoordige genoeswyzc niet zoo omslachtig moor.-

Onder dezo bekleedt Viedebantt (1790) oen eerste plaats.

Hij schrijft de scabies geheel aan den acarus toe en dringter op
aan, vooral naar middelen te zoeken, die dezen kunnen dooden.

De veearts Walz vond mannelijke en vrouwelijke acari
bij het schaap en bracht ze soms met goed succès over
op andere dieren.

In 1834 begonnen vele jonge doctoren in navolging van
den Korsikaan Renucci onderzoekingen omtrent den acarus
in \'t werk te stellen, waardoor de leer der psora scahiei
meer en meer op den achtergrond geraakte. Hoewel een
menigte van onderzoekers uit alle landen van Europa de
kennis over de scabies vermeerderden, waaronder Eichstedt,
Lanquetin cn Bourguignon — de beide laatsten ontdekten
het verschil van geslacht bij den acarus, zoo bleven toch
nog dermatologen van naam als Schonlein, Fuchs, Hilde-
brand, etc. de oude leer toegedaan.

In 18G3 wareu nog mannen als Devergie, Gibert en
Cazenave van \'t gevoelen, dat do acarus niet do eenige oor-
zaak der scabies was. Zoo schreef Devergie, dat do scabies
spoutaan kon optreden en secundair door gcuoratio aequivoca
acari kou opleveren.

Hebra eindelijk heeft deze leor voor goed don dood-
steek gegeven, doordien hij aantoonde, dat do talryko
huiderupties alleen ten govolgo van het krabbeu ontston-
den cn dat do dood van don acarus ook do vernietiging
van do scabics was. II\\j wees er op, dat by psychisch
goalteroordon, die scabics hadden, geen symptomatische
huideruptio ontstond, indien zo iu het dwangbuis hadden
gezeten. Dit was qvouoous hot geval by geparalyseerdou,
bjj wio bovendien het corpus papillaris minder gevoelig
on do pruritus dus niet zoo hevig is als by gezonde
personen.

Het vernietigen van den acarus i.s dus hot dool der
therapie bjj do scabies. Do verschillende daartoo aango-

wende geneeswgzen achtereenvolgens te beschouwen, ze
aan een kritiek bloot te leggen om daarna, ondersteund
door de ervaring in het Arasterdamsche Gasthuis verkre-
gen, de nadeehge, overbodige of door eenige eigenschap
ongeschikte medicamenten te verwerpen eu zoo het mo-
gelijk is slechts één methode van genezing voor alle ge-
vallen te behouden, ziedaar het doel van deze dissertatie.

BEHANDELING DEE SCABIES.

Om een overzicht te verkrijgen van do groote massa
van middelen, die in den loop der tijden tegen do scabies,
en wel voornamelyk tegen don acarus scabiei aangewend
zijn, is het \'t meest doelmatig ze ouder do volgende drio
rubrieken te rangschikken:

a.) Middelen, dio do opperhuid vernietigen, waardoor
do insekteugangeu geopend on dc acarus mot do eieren
verwijderd worden.
Dit is dus een zuiver mechanische methode,
i.) Middolon, die wol hot insekt dooden, (Medicamonta
insocticida), doch do epidermis niet kunnon doordringen,
waarom dezo eerst vernietigd moot worden.

c.) Insocticido middelen, die do opperhuid doordringen,
zonder dat dozo boloodigd behoeft to worden.

Tot do ccrsto rubriek behooren puimsteen, zand, kryt,
enz. — Thomaun bozigdo koolpoeder -- dio op zuiver
mochanischo wijzo do opperhuid vernietigen.

Ook zou men hiertoe kunnen rekenen do in zuidolyko
lauden reeds vroeg gebruikte methode om met oen scherp
instrument do gangen to openen cn zoo het insekt to
vorwydcren. Dezo behandeling, door oudo vrouwen toe-

8

gepast, die daarin een bizondere geoefendheid hadden,
was bekend, voordat men nog, door de nieuwere onder-
zoekingen tot de wetenschap gekomen was, dat de acarus
de oorzaak van de scabies was.

Als een curiosum mogen we nog het geval noemen van
Dr. Themistocle Santopadre (1873) bij een 12-jarigenknaap,
wiens geparalyseerde arm geëlektriseerd werd. Na 6 zit-
tingen was de patient van de scabies bevrgd.

Tot de tweede groep — middelen, die de opperhuid
vernietigen en daarna het insekt dooden, — behooren
verreweg de meeste.

Het eenvoudigste is de behandeling met de gewone
potaschzeep (Ackermann), dan met verdund zwavelzuur,
(Hellwig, Andrée Brij, H. Gabn), salpeterzuur (Loschen)
en zoutzuur (Borellus, Brinkman), sulf. zinci-cupri-ferri,
(Hegenisch), eindelijk de zwavelberooking (Glauber), de
zwavelwaterstof in oplossing (Erasmus Wilson) eu de ver-
schillende zwavelpraeparaten. Dr. Metzl te Krakau (IBGü)
beveelt de phosphorus aan in ol. Oliv, opgelost.

Deze middelen werden verschillend toegepast hetzij als
zalf," zeep, wasch water of baden.

Vau al deze medicamenten heeft voornamelijk de zwavel
zich staande gehouden, die in verbinding met andere
substanties aan tal van zalven, zeepen enz. het aanzyii
geschonken beeft, als:

Sulfuret. Kalic. 128., ac. sulf. IG., aq. 96.

Lotio van Dupuytren.

Flores Sulfur, en Lapis Pumae.

Sulfur 2., Subcarb. Potassae 1., Axung. Porc. 8. •

Zalf van Helmerich.

9

Flores Suif, met Mur. ammon.

Zalf van Alibert.
Sulfur. Kalic., Sapo alb., ol. Volât. Thym.

Zalf van Jadelot.
Flor. Suif., Bacc. lauri., Acid. sulfur.

Zalf van Jassen.
Zwavel met uersche boter.

Zalf van Jos. Frank.
Lac Sulfur, met pulv. Hellebor. en nitrum.

Voorschrift van Vézin.
Sulf. Venalis en Sapo.

Zalf van Mayss\'l.
Flor. Sulfur., Pic. liq., Sap. vir., axung. porc. Ba 192.
Cretae 128, Hydrosulf. amm. 8.

Zalf van Wilkinson.
Hebra voud de zwavelammouium overbodig en veran-
derdo do Wilkinson\'sche zalf aldus:
Flor. Sulf.

01. fagi (s. ol.cadin.) aa 75.
Sapon. virid.
Ax. porei aft 150.
Cretao pulv. 50.

vorder :

de Weinborg\'sche zalf, bestaundo uit :

Styr. liq.
Flor. Sulfur.
Cret. alb. aa 10.
Sapon. virid.
Ax. porc, aa 32.

eindelijk :

Sulfur mot alcohol, acet. vin., chlorct. calc., sapo nigr.,
sal maris.

Voorschrift van Emery.

10

Sulf. dep., Mur. amm., Sapo domest.

Zeep van Neumann.

Flor. sulph. 75., Carb. Kal. 25., Glycerin 150.,
G. Tragac. 3, Ul. Lav., 01. Menth. pip, ol. Caryoph.
01. Cinnam. aa 1.

Zalf van Helmerich, gewyzigd door Bourguignon.

en ten slotte:

de beroemde Solutio Vlemingkx., bestaande uit:
Flor. Sulf. 200.
Calc. viv. 100.
coque c. aq. 2000 in vase ferreo spatula lignea terendo
usque ad perfect, unionem,
waarvan de bereidingswijze door Dr. Schneider verbeterd
werd, daar hij er voor zorgde, dat geen ongebluschte
kalkdeeltjes in de vloeistof overbleven, die de huid soms
zeer onaangenaam aandeden.
Zijn recept luidde:

^ Calc. viv. 200.

Aq font. q. s. ad perfect, extinctionem u. f. pulv.
aequabilis; huic adde:
Sulfur, citrini 400

coque c. aq. font. 4000, ad remanent. 2400.
Solui filtr., et detur usui.

Voegen we hierbij nog een waschwater van Gazenave,
waarin Jodzwavel, dan zullen wc do lange reeks der
zwavelpraeparaten sluiten.

Derde Groep: insecticide middelen, die de huid door-
dringen, zonder dat deze beloedigd wordt.

Tot deze behooren: het kwik, dc Helleboriszalf van
Biett, een tabaksaftreksel van Boerhave, do inwryving

11

met olyfolie bg kinderen door Delpecb of met spek door
Erasmus Wilson, de populaire in wrijvingsmethode met
uien, de aromatisch-alcoholische waschwaters van Cazenave,
als: ^ Herb. thym. 60.

; Aq. ferv. 1000.
Alcoh. à 32° 200.
of: ^ Herb. Menth, pip.

Herb. Ror. marin.
Herb. Thym.
Herb. Salv.
Flor. Lavand. aä 250.
in 4 kan alkohol eu Vj^ kan water,
en eindelijk de Balsamica, als: den Copaivabalsem, Styrax,
Perubalsem, Tolubalsem.

Ten slotte de aetherische oliën en andere koolwater-
stofverbiudingen, als: Ol. Petrae, Benzine, Napbta, ol. roris
marini cu ol. auisi, Benzol, Creosoot eu ac. phcuicum.

METHODEN

TER AA>aVENDrNQ OER VEnSCIIILLENDE MEDICAMENTEN.

Allo bovongonocnido goncesmiddolon kunnen, hetzy als
zalf, zeep of waschwator — do boido laatsto worden
vooral door de Franscho dornmtologon toegepast — op
twoe verschillende wijzen gcapplicoerd worden, hetzjj door
hot middel op het geheelo lichaam bohalvo hot hoofd van
don patiënt aau tc wonden, hetzjj door slechts op dio plaat-
sen in to wrijven, waar zich do acarus ophoudt.

Voor dat men tot ecu dezer boido mothodon overgaat,

12

is het soms noodig door zeep en baden de huid van den
patiënt te reinigen of weeker te maken, daar door sordes
of een verdikte en verharde epidermis het insecticidum
moeielijk kan indringen.

Tot de eerste der beide methoden, waarbg de geheele
huid wordt ingewreven, kunnen we als de oudste, de En-
gelsche methode rekenen: Patient wordt bij een kamer-
temperatuur van 20® R. in een warm bad gebracht, met
zeep gewasschen en vervolgens met een zwavelhoudende
zalf geheel ingewreveu en tusschen 2 wollen dekens ge-
legd. Gedurende 2 dagen worden de inwrijvingen herhaald
en deu patiënt warme dranken en purgantia toegedieud.
Na afloop der 48 uur, krijgt patiënt nog een bad en wordt
ontslagen.

De kamerverwarming, benevens de warme dranken en
purgantia werden later achterwege gelaten. (Gewjjzigde
Engelsche methode).

Deze Engelsche methode is vervangen door die vau Bour-
din, welke gewijzigd door Hardy als de eerste snelkuur iu
het hospitaal St. Louis in 1812 aldus door hem werd in-
gevoerd : patiënt wordt een half uur lang in ecu warm
bad sterk met groene zeep afgewreven, waarop hij nog
een uur in het bad vertoeft, om eindelijk buiten het bad
gekomen, geheel met de Hehnerich\'scbo zalf te worden
ingesmeerd. Daarmee is do kuur afgeloopen. Den patiënt
wordt aangeraden nog een paar baden te gebruiken.

Deze methode is nog vele malen gewijzigd, maar daar-
mee nog uiet verbeterd. In plaats van de Ilelmerich\'sche
kau men zich van andere zalven bedienen. Voor de meer
gegoede praktijk is de zalf van Bourguignon bizonder aau
te bevelen.

Onder alle snelkuren heeft vooral die van den onlangs
overleden officier van gezondheid bij het Belgische leger

13

Dr. Vlemingkx,cbef vau deu geneeskundigen militairen dienst,
spoedig vermaardheid gekregen.

Zijn methode is de volgende: Patiënt wordt eerst in
\'t bad met zeep door middel van wollen lappen over zijn
geheele lichaam sterk afgewreven, ten einde de huid week
te maken en de acarusgaugeu open te leggen. Nu wordt
patiënt een halt uur ongemoeid iu \'t bad gelaten, om daarna
met de Vlemingkx\'sche oplossing door middel van wollen
lappen over het geheele lichaam ingewreven te worden.
Daar de geheele kuur 2 uur duurt, blijft hij deu nog over-
blijveuden tijd in \'t bad, waarna hij door een koude douche
bevrijd wordt vau nog mogelijk aanhangende zwaveldeeltjes.
Elk soldaat, die deze behandeling ondergaan heeft, wordt
Aveer terstond in het regiment opgenomeij.

In plaats vau de zwavelpraeparateu kan men zich na-
tuurlyk ook van andere middelen bedieueu, eu zoo hebben
Ilardy en Gilbert om het kunstmatig eczeem te vermyden
de Tinct. Tabaci en de Tinct. Staph. agriac gebruikt.

Ook by het Ncderlandscho leger is do behandeling der
scabies volgens do methode vau Vlcmingkx 1 November
185Ü ingevoerd. In zoover wijkt men daarvan af, dat men den
soldaat niet woor terstond naar zyn regiment stuurt, maar
hem dien dag vrij van dienst geeft. Artikel 4 van do Voor-
schriften der Scabies-bchaudcling by militairen luidt ver-
der aldu s

»By do inwryvingen mot do zoop en do zwavolkalklover-
solutio moet do navolgende ordo worden in acht genomen:
Tu.sschon eu rondom do vingers, handpalm ou hajidrug,
voorarmen (do gonoomde dooleu vooral sterk en herhaalde-
lijk, deu bovenarm, don oksel, het voorste gedeelte van don
hals cn langs do voorvlakte naar hcnoden gaande, de borst,
den buik, do schaamstreek, do roodo (doch niet do eikel),
de biuucuvlakto vau de teruggetrokken voorhuid, do balzak,

14

de voorbinnenzijde der dyen, de knieën de beenen, de voet-
rng, de kuit en de kuiekuil, de achtervlakte der dijen, de
billen en de bilnaad, de lendenrug, nek, achter de ooren
tot aan de haargrens, (het aangezicht en het behaarde hoofd
moeten verschoond blijven). Aldus behooren die inwrijvin-
gen te worden verricht door een daartoe speciaal bestemde
oppasser, onder de besten den sterksten gekozen, die zijne
hand te dien einde met een stuk zeemleder of een ouden
zeemleeren handschoen zal voorzien".

Zeemleer is beter dan wol daar deze stof de huid te veel
excorieert. Dr. Schneider raadt linnen in plaats van wol
aan. Noch is daarbij op te merken, dat men de flesch, waarin
de oplossing zich bevindt, niet te lang moet laten staan
zonder ze te schudden, daar het bezinksel zoo kaustisch
kan werken dat patiënt or brandkorsten vau krijgt. Voor
het iuwrijven van het praeputium en de manmae moet
men de oplossing voor de helft verdunnen.

In 1864 werd de scabies-therapie door zeker Oostenryksch
officier vau gezondheid weer met eeu zoogenaamde snel-
kuur verrijkt. Hij gebruikte eeu zwavelmelkzalf n.l. 1
deel lac. sulfuris op 8 deelen Ax. porc., cn verordende
voor en na de inwrijving een zeepafwassching. Bij verou-
derde scabiea raadt hij aau eerst deu puimsteen to ge-
bruiken.

Partieele inwrijvingen.

Hebra is tot die methode van behaudeling gekomen
door de observatie, dat de acarus by voorkeur, ja zelfs
schier uitsluitend bepaalde streken van het lichaam op-
zoekt.

*

Neemt meu daarbij iu aanmerking, dat de scabies alleen

15

door de mijt wordt voortgebracht, m. a. w. dat de scburft-
mijt de eenige oorzaak, de couditio sine qua nou der ziekte
is, dan hgt het voor de hand, dat men de insecticide mid-
delen alleen daar behoeft aan te wenden, waar de acarua
zich ophoudt. Het is dus van bet hoogste belang deze
plaatsen te kennen, die men langs zuiver empirischen weg
gevonden heeft. Deze zijn de handen en wel voornamelijk aan
den pols en tusschen de vingers, de elleboog, de oksel, de
papilla mammilaris, de nates, de penis en de knie. Indien
dit de eenige plaatsen waren, die de acarus bezocht, zoo
zou men natuurlijk nimmer de geheele huid aan de insec-
ticide middelen blootstellen, maar alleen bovengenoemde
plaatsen, doch dit is helaas niet bet geval; zoo vond Bazin
een acarusgang onder de stropdas van een soldaat. Zelfs
heeft men acari in het aangezicht gevonden, waar ze schier
nooit voorkomen. Maar hoewel ze dus op bot geheele
lichaam aanwezig kunnen zijn, i.s bet toch een feit, dat
de acarus zjjn pljiatsen van praodilectie beeft.

Men heeft nu getracht do wetten op lo sporen, dio do
schurftmyt noopten, juist duur zich te nestelen. Zoo heeft
men willen aannemen, dat dc besmetting vnn hand op hand
overging, omdat op die lichaamsdeelen zoo vele acari voor-
kwamen, nmar dit wordtdoor de ervaring weerlegd, want men
kan ureu lang do handen van Scabieslyders aanraken zonder
aangestoken te worden, Gorlach neemt aan, dat de acari
zicb voornamelijk daar zouden vestigen, waar de zachtste
huid is en waar do plaatsen beschut zyn, zooals ouder do
kousebanden, den Ijjfgordel, ouder do stropdas (zie boven)
cn tusschen do vingers.

Doch tegen die bewering moet men opkomen, daar do
huid van handen en voeten juist do sterkste is van hot
geheele lichaam. Zoo zjjn ook dc overige praedilectieplaat-
sen van den acarus, zooals do knieën, ellebogen, borst-

16

tepels enz. juist die lichaamsdeelen, die de sterkste huid
bezitten.

Wel is de huid tusschen de vingers zachter, dan die
van de geheele hand, doch toch nog altijd harder dan die
van het overige lichaam. Ook de penis heeft een zachte
epidermis, en Hebra heeft de acari daar aldus willen ver-
klaren, dat de patiënt zich juist daar krabt, waar de acari
zich bevinden, en dat dus de handen de overbrengers van
het insect zouden zgn.

Giidden komt tot de konklusie, dat, daar het jeuken in
de bedwarmte toeneemt, de acari niet tegen de kou kunnen,
en dus daardoor het gelaat vrij blyft.

Eindelijk heeft Oscar Simon een theorie opgesteld, die
de voorkeur verdient boven de beide andere. »Wenn
nachforschen, zegt hij, was allen den Stellen, welche Prae-
dilectionssitz der Milben sind, gemeinsam zukommt, so
finden wir lange, hochragende Papillen und ein vollsaf-
tiges Rete. So ist es im normalen Verhalten an Hand,
Fuss und Brustwarze; so ist es an Ellenbogeu, Knie, so
ist es an allen Stellen, welche einem dauernden Reize aus-
gesetzt werden. Es liegt daher der Schluss nicht fern, dass
die Milben diejenige Stellen der Haut zu ihrem Aufent-
haltsorte wählen, an welchen die Papillen hoch iu dos
Rete emporragen, und das letztere vollsaftig durchströmt
wird. Es würde dem entsprechend das Freibleiben des
Gesichts auf die minimale Grösse der Papillen daselbst
zurück zu führen sein."

Deze theorie is geheel iu overeenstemming met het feit,
dat de localisatic van den acarus eenigzins ge\\v|jzigd wordt
door het beroep van den patiënt; waaruit we zien, dat
juist op die plaatsen de acarus zich vertoont, die aan deu
meesten druk onderhevig zijn. Zoo zijn de plaatsen van
praedilectie voor den acarus bij de kleermakers en schoen-

17

lappers het perinaeum en de penis en by de schermmees-
ters de rechterhand.

Bij smeden vertoont zich de acarus het laatst aau de
handen, van wege het eelt; by waschvrouweu komt hij
het eerst aau de handen voor, waarschynlyk door directe
besmetting van het vuile goed.

De partieele iuwrijvingen kunnen natuurlijk met al de
bovengenoemde middelen bewerkstelhgd worden, hetzij
zonder of met voorafgaande baden om de huid te verwee-
ken, hetzij als snelkuur, waarbij de patiënt slechts eeu paar
uur, hetzij als gewone kuur, waarbij patieut langer tijd
noodig heeft.

Aangezien meu uu echter nooit volkomen zekerheid
heeft ouitreut do i)luatseu, waar de acarus zich ophoudt,
zoo heeft men do geheele en de partieele iuwrjjviugs-
methode tot één vereenigd, door wel het geheele lichaam
in to smeeren, doch dit niet zoo vaak als do door de myt
uitverkoren plekjes, welke methode dau ook die, waarby
het geheele lichaam overal oven sterk werd iugewreven,
geheel vcrdrongeu heeft.

Door do partieele inwryvingcu heeft Jlebra do meening
van hen weerlegd, die meenden, dat do uitwendig aange-
weude middelen aldus op de scabies werkten, dat zc door
de huid dringende iu het bloed werden opgenomou. Ilebra
heeft ter nadere toelichting do huid van eeuigo scabies-
lyders geheel ingesmeerd mot een insecticide middel, mot
uitzondering van de plaatsen van electie van den acarus. Wel
bedaarde do pruritus en werden do eflloresceuties minder,
doch na korten tyd worden do verschijnselen weer oven hevig.

De partieele iuwrijvingen stellen het omgekeerde vau
deze proefnemingen voor, daar hier de scabies werkelijk
verdwijnt, terwyl toch hel grootste gedeelte van het lichaam
ouiugewrcveu wordt gelaten.

2

18

REINIGING DER KLEEREN, DEKENS ENZ. DER PATIENTEN.

Als een prophylaotischen maatregel moet ook de reiniging
der kleederen van een schurftlijder by de therapie van de
scabies behandeld worden.

Behalve bet aantrekken van de kleeren van scabies-
lijders, moet ook uit een prophylactiscb oogpunt verboden
worden, met zulk een persoon in hetzelfde bed te liggen,
daar het tot de uitzonderingen behoort, dat men dan niet
door de scabies wordt aangetast. Hoe de aansteking ge-
schiedt, weet men echter niet zeker, terwijl bet zeer opval-
lend is, dat oppassers, die scabieslijders behandelen, daar-
van geen scabies krijgen.

Door de bedwarmte schijnen de acari onrustig te worden,
en zich meer te bewegen, waardoor jeuk ontstaat en de
patiënt zich gaat krabben. Crustae en squamae, waarin
zich het broeisel van den acarus bevindt, kunnen aldus
met den bedgenoot van den patient in aanraking komen.

De ervaring nu heeft geleerd, dat de acarus voorname-
lijk wordt overgedragen door wolachtige stoffeu, als wol-
len dekens, lakeusche kleeren, vilten hoeden en pantoffels.
Ja, er is een voorbeeld van bekend, waar iemand telkens
recidieven van scabies kreeg en waar men ten slotte acari
in ziju groene bedgordijnen vond.

Ten allen tijde, welko ook de tbeoriën over de scabies
waren, heeft men de besmettelykheid der ziekto erkend
en dus de kleederen öf eenvoudig vernietigd, öf gedesin-
fecteerd.

In latere tyden heeft men meer het laatste gedaan,
hoewel Erasmus Wilson aanraadde, indien het eenigzina
kon, niet alleen de kleeren, maar ook het beddegoed van
den patient te vernietigen. Wordt dit niet toegelaten, dan
raadt hy desinfectie aan met dampen van zwaveligzuur, en

19

om de verwijderiug der diertjes te bevorderen, gedurende
verscheidene weken reukwerken in de kleeren te dragen.

De meeste Fransche dermatologen gaven er de voorkeur
aan de boven- en onderkleederen der patiënten met zwa-
veligzure dampen te behandelen. Andere wendden ook
heete lucht aan, die volgens Baziu, 64° R. moest bedragen.
Fischer wil de hitte tot 90° R. opvoeren, terwyl an-
dere niet meer dan 50° R. noodig achten. Een geheel
bizonder verhittings-apparaat is in de Oostenrijksche mili-
taire hospitalen ingevoerd. Het bestaat uit een ketel met
dubbele wanden waartusschen water kokende wordt ge-
houden. In den ketel zelf worden de voorwerpen gelegd,
die men wil desinfecteeren.

Volz laat slechts de kleeren duchtig uitkloppen eu op
sommige plaatsen, zooals by de handgewrichten, de knoops-
gaten enz, met zeepwater afwasschen eu met terpentyn
besproeien.

Küchenmeister raadt aan hot ondergoed to laten uitkoken,
wasschcn en drogen, de bovcukloedoron on andere zakon,
als Portemonnaie, sleutels etc. door zwavcligzuro dampen
to ontsmetten.

Daar men meent opgemerkt te hebben, dat de myt
niet langer dan 10 dagen buiten do huid kan loven, zoo
raden Burchard on andoren aan, 10 dagen na do eerste
kuur nog eens een kuur voor to schrijvon, opdat do myt
en zyn eieren, die uit do kleeren mochten gekomen zyn,
gedood worden. Een desinfectie der kleeren wordt hierdoor
volgens hen onnoodig gemaakt.

Uobra cu andere dermatologen na hem doen niets nan
het desinfectceren dor kloederen, en beweren geen slechte
resultaten verkregen to hobbon. Volgens zyn opgave
worden er jaarljjks 1500 scabiesljjder^ in het algemeen
ziekenhuis to Weenon behandeld, en niettegenstaande do

20

daar aanwezige stoomketel en desinfectieovens nooit ge-
bruikt worden, stygt het getal recidivisten nooit boven\'
één percent.

In het Nederlandsche leger is voorgeschreven de desin-
fectie met verhitte lucht van 70°—80° C. te bewerkstel-
ligen, waarvan in \'s Ryks-Hospitaal te Utrecht de uitne-
mendste resultaten zijn gebleken. Daar echter wegens de
duurte de ovens niet in alle garnizoenen aanwezig zyn,
zoo wordt daarin op een andere wijze voorzien: het stroo
in den stroozak en de hoofdpeluw wordt verbrand, en de
overtrekken, beddelakens en het ondergoed van deu patiënt
worden in heet zeepwater gewasschen.

De overige »kleeding- eu leggoederen" worden iu een
zoo klein mogelijk, goedgesloten vertrek gedurende 2 a 3
uren aan een krachtige berookiug met chloorgas blootgesteld.

KRITIEK

DEU VERSCHILLENDE GENEESMIDDELEN EN METHODEN TEGEN
DE SCABIES AANGEWEND,

\' Wanneer men het groot aantal geneesmiddeleu over-
ziet, door elk der respectieve uitvinders zeer hoog
tegen de scabies aaugeprezen, gevoelt meu do noodzake-
lijkheid door een onderlinge vergelijking de minstgcschikto
op zij tc schuiven om aldus die menigte van genees-
wijzen tot een minimum te herleiden. Dat minimum tot
één methode terug te brengeu is naar Uebra\'s uitspraak
nog niet mogeljjk. Rij het kiezen vau het middel by deu
een of anderen patient, zegt hij, moeten wo or op letten:
in welken graad eu onder welke verschyuselen de ziekte
zich openbaart; hoe de gevoehgheid en do vuluerabiliteit

21

van de huid van den patiënt is; tot welken stand de
patiënt behoort en in welke bizondere omstandigheden hij
zich bevindt; en eindelijk, of men de zieken in een hos-
pitaal of in de burger-praktijk moet behandelen.

Zoo raadt hij aan bij scabies van een geringen graad,
of van jonge dagteekening, of in gevallen, waar de efflo-
rescenties meer onder de gedaante van kleine papulae
en vesiculae voorkomen, bij individuen in de huwbare
jaren, vooral bij mannen en bij hen, wier huid niet
te teer is, bij den arbeidenden stand en eindelijk in de
gasthuispraktijk, waar men op de kosten en den tijd moet
acht geven, (we kunnen er bijvoegen, waar de behandeling
gemakkelijk en niet te omslachtig zij), hetzij de gewijzigde
Engelsche methode met een der opgenoemde zalven aan
te wenden, of zich te bedienen van do geneesmethode van
Hardy of van Vlemingkx.

Daarentegen bij individuen met een zachte epidermis,
met blonde of roodo haren, bij wie, zooals bekend is, do
huidprikkelbaarheid grooter is dan bij andere, bij jeug-
dige personen en verder bjj hen, dio reeds langereu tijd
aan do scabies leden en tulrijko pustnlae en excoriaties
op de geheele huidoppervlakto vertoonen, is bot beter dio
middelen aan te wenden, die in den vorm van do Wil-
kinson\'sche, door hem (Ilebra) gewijzigde teerhoudendo
zwavelzalven boven genoemd zyn. Ook kan men daar een
behandeling met een dor opgegeven smeerzeepen, of met
een der verschillende waschmiddolen, of met baden, dio
voorzien zijn van insecticide middelon, toepassen. In do
privaat-praktijk gaat hy verder voort, waar het er dik-
werf op aankomt, dat do patiënten aan hun werk kunnen
bhjven, of dat do reuk van het middel hun ziekte niet ver-
raadt, voor zulke personen deugt noch do Engelsche me-
thode, noch kan men con der zwavolhoudendo zalven

22

gebruiken. Zulke patienten, die daarenboven overdag
geen tijd mochten hebben, kunnen \'s avonds een soort
sneikuur ondergaan.

Voor \'t naar bed gaan neemt dan de patiënt gedurende
een half uur een zeepbad, laat zich vervolgens met de een
of andere zalf inwrijven en brengt den nacht in wollen
dekens gehuld door. Den volgenden morgen neemt hij
weder een bad en wascht zich eenvoudig af. Gedurende
3 ä 4 dagen moet hij deze kuur ondergaan.

Men kan den patiënt ook een snelkuur voorschrijven in
een badlokaal, wanneer hy mocht wenschen niet in zijn
eigen woning behandeld te worden. Men kan dan, om
den reuk te vermijden, van de Bourguignon\'sche zalf ge-
bruik maken.

Op de eene of andere manier kan men zoodoende aan
de wenschen of behoeften van zijn patiënten voldoen; en
men kan noch voor alle gevallen een zelfden maatregel
volgen, noch den tijd vau ecu kuur bepalen. Men moet
in \'t algemeen zoo lang laten insmeeren, baden enz. tot
de gangen der acari verdwenen zijn \'). äIcu kan, zegt
Hebra, niet zoolang blijven inwrijven, als het jeuken duurt,
want alle tegen de scabies aangewende middelen brengen
een kunstmatig eczeem te weeg, dat dus zelf jeuk veroor-
zaakt. De zwavelpraeparaten geven de meeste huiderup-
ties, waarom ook deze uit dit oogpunt minder goed voor
de burgerpraktjjk zijn.

Eindelijk moet men nog letten op zwangeren, die zeer
voorzichtig en verschoonend moeten behandeld worden,
opdat geen abortus worde opgewekt.

Wat dus het eigenthjke middel betreft, dienen we acht

\') Volgens Cazcnavo heeft men danrtoe een mikroskoop noodig;
men kan zo ccbtcr mot het ongcwapcudo oog zcor goed liorkcnnon.

23

te geven op de gemakkelyke aanwending, op de pijnlijk-
heid, op den prijs, den reuk en op de al of niet schade-
lijke nawerking op de huid. Bovendien moeten we er op
letten, of het de kleeren kan bederven, en welke werkiug
het uitoefent op de in de kleeren vertoevende acari.

Voor alles moeten we echter acht geven op de kracht
van het middel, welke door Albiu Gras op de volgeude
wijze onderzocht is. Hij plaatste een acarus onmiddelijk
in het te onderzoeken middel, eu ging na, hoe lang
het diertje daarin kon blijveu leven. Zoo leefde een acarus
in zuiver water nog na 3 uur; in zout water bewoog
het diertje zich ua dieu tijd nog, doch zeer zwak. In ol.
crotonis leefde het nog na 1 uur, doch was dood iia 4 uur;
iu kalkwater na 3 kwartier, iu azijn of alkohol ua 20 mi-
nuten, iu uaphta nog sneller. Iu eeu oplossing van zwa-
velkalk stierf het ua 12 min., in terpentijn in 9 miu.,
iu een verzadigde oplossing van jodkalium iu 4—G min.,
iu eeu gecouccntreerdo oplossing van acid. arseuicosum in
4 min., in ac. sulphuricum mot driekwart water in 3 min.,
iu zuiver kreosoot cn in geconceutrecrde zureu eu alkaliën
was de acarus terstond dood; iu zwavelzure dampen na
IG min.

Levende acari vond hy nog by personen, dio 2 u 3 ba-
den (4 ons zwavelkali op \'t bad) hadden gebruikt, doch
meestal waren ze alle dood na één enkele iuwryving met
zwavelkalizalf.

Dezo onderzoekingen geven echter weinig praktisch nut;
men kan slechts tcu naastenby do kracht vau het mid-
del schatten, daar het zeer moeielyk is om uit to maken,
of do acarus al dan niet dood is; eu bovendien is het
nog con groot verschil, of men hot iusecticide middel
oumiddollijk op deu acarus toepast, of dat hei eerst door
do huid het diertje kau bereikeuj do kracht vau hotmid-

24

del op de eitjes is bovendien geheel buiten rekening ge-
laten. Kreosoot en acid. phenyl. werken zeer sterk op
de eitjes, die volgens Hebra daardoor geheel worden op-
gelost.

We zullen nu de verschillende middelen afzonderlijk
nagaan en de voor- en nadeelen er van doen uitkomen.

De eerste der drie groepen, n.1. die, waarbij de gangen
door mechanische middelen, als zand, puimsteen enz. bloot-
gelegd worden door de vernietiging der opperhuid, en de
acarus met zijn broedsel aldus verwijderd wordt, kunnen
we met stilzwijgen voorbijgaan, daar de methode ruw,
pijnlijk en hoogst ondoelmatig is door den langen duur
en het onzekere van de uitkomst. Het eenige, wat ze
vóór heeft, is de prijs van het middel. Zelfs door het volk
worden dergelijke middelen niet meer aangewend.

De tweede groep, die de middelen bevat om de opper-
huid te vernietigen en daarna den acarus te dooden, bevat
vele middelen, die nog slechts geschiedkundige waardo
hebben, daar ze door niemand meer toegepast worden;
aldus het verdunde zwavelzuur, salpeterzuur en zoutzuur,
de Sulphas Zinci-Cupri et Ferri. Een twee ons op iedere
twee emmers water was het recept voor het bereiden van
het zoogenaamde »zure bad", dat door den langen duur
van de kuur als onpraktisch is verworpen.

Ook de zoogenaamde alcalische baden, waarbij 1 ons
Carbon, kalic. op 2 emmers komt, worden niot meer aan-
gewend.

Zoo wordt ook de potaschzeep weinig meer dan in be-
geleiding van andere middelen voorgeschreven. Dat ze bjj
recente scabies soms goed werkt is algemeen bekend on
mij eens zeer duidelijk gebleken. Een vrouw ii. 1., dio een
zeer lichten graad van scabies vertoonde, daar alleen aan
de buigzijden der handgewrichten en tusschen do vingers

25

enkele blaasjes en gangen aanwezig waren, werd een paar
dagen in bet gasthuis aan haar lot overgelaten om de
efflorescenties beter te doen uitkomen, maar was na dien tijd
geheel genezen. Bij onderzoek bleek, dat zij niets anders
gedaan had, dan zich \'s morgens met zeep gewasschen,
een bewerking, die ze thuis zijnde nooit gewoon was te
doen.

De zwavelberookiug, door Glauber voor \'t eerst in de
17tlo eeuw ingevoerd, werd in het Weener ziekenhuis be-
proefd, waaruit bleek, dat de daardoor te weeg gebrachte
kunstmatige eczeemen meer dan 4 weken noodig hadden
om te genezen. P. IJayer zegt er van, dat zc weinig kost,
geen lucht geeft, het linnen niet bederft, maar dat de
lange duur niet tegen deze voordeden opweegt.

Bovendien is ze volgens Cazenave zeer vermoeiend voor
den patiënt en voor den medicus, die den lijder op zjjn
minst gedurende 30 dageu 2 berookingcu per dag moet
doen ondergaan.

Dc Engelsche methode.

Deze wordt als zoodanig niet meer aangewend en zelfs
do gewjjzigdo Engelscho methode kan alloen bij zeer krach-
tige personen gebruikt worden, daar zo al to sterk werkt
cn in hooge mate kunstmatigo eczocmon tc woog brengt.
Bovendien duurt de kuur lang en zijn de kosten niet gering.

Voornamelijk door do snelkuur van Hardy ia do vorige
■ op den achtergrond geraakt. Deze, even als de snelkuur
van Vlcmingkx, heeft het onaangeimmo van do secundaire
enioresccntios, dio ze op het geheelo lichaam to voorschjju
roept, waardoor het dus voor vele menschen ongeschikt is,
ze aan deze snelkuur to onderwerpen. Niet alleen, dat
jougdigo individuen, do meeste vrouwen cn personen mot
con gevoelige huid geheel mooten buitengesloten worden,
maar ook patienten in dc privaatpraktyk kunnen mocicljjk

26

aldus behandeld worden, daar het dan allen schgn zou
hebben, dat ze, na de kuur nog meer voorzien zijnde van
tal van efflorescenties dan voor de kuur, nog lang niet
genezen zijn. En hoewel de acarus iu de meeste gevallen
gedood is eu de scabies als zoodanig genezen, duurt het
soms zeer lang, eer het door de snelkuur ontstane eczeem
geheel verdwenen is. Ja, men heeft er voorbeelden van
gezien, dat personen dit eczeem uu eens meer, dau eens
minder, hun leven lang behielden^.

Hetzelfde is van toepassing op personen, die bij andere
iu dienst zijn; ook dezulke kuuuen moeielijk terstoud
weer in hun dienst worden opgenomen, daar ze schijnbaar
nog niet genezen zijn. Bovendien is de kuur vrij omslach-
tig voor een ziekenhuis, waar veel scabieslijders worden
verpleegd.

Doch er is nog iets aan deze snelkuur verbonden, dat
onaangenaam voor den patiënt is eu wel do pijulykheid
der behandeling. Dit is niet vau toepassing bij meuscheu
met een ruwe eu ongevoelige huid, maar meu kau moeie-
lijk vooruit bepalen, bij wie de huid voor de kuur al of
niet geschikt is. Mij is eeu geval bekend, waarbij de vol-
gens de methode van Vlemingkx behandelde persoon per
rijtuig naar zijn woning moest vervoerd worden, daar do
huid door de krachtige behaudeling zoodanig verwond wjis,
dat elke beweging eu dus ook het loopen hem door den
pyn onmogelijk was geworden. Zulke patiënten vertoonen
de litteekens door de kuur verkregen gedureudo hun
gansche leven.

In \'t algemeen ziekenhuis te Weenen (1860) werdende
mannen met de door Schneider gewijzigde Vlemingkx\'ache
solutie, de vrouweu met de Wilkiuson\'sche zalf behandeld.
De zalf is milder dau dc solutie cn werkt uiet zoo snel,
zoodat buiten de nabehandeling de kuur by de mauuen

27

4—6 dagen, bij de vrouwen 6—12 dagen duurde. Bij de
Wilkinson\'scbe zalf waren bovendien meer recidieven. De
dikwijls blijvende of te ^■oorschiin tredende eczeemen wer-
den met zeep, ung. diacbylon, teer, natte omslagen, subli-
maatbaden enz. genezen.

Behalve de reeds opgenoemde nadeelen, die deze metho-
den voornamelijk aan de zwavel te danken hebben, is er
nog één, dat niet hcht geacht mag worden. Alle zwavel-
praeparaten namelijk brengen ons door de menigte van
efflorescenties, die ze op de buid te voorschijn roepen, in
de onzekerheid, of de acarus al dan niet gedood, m. a. w.
of de scabies al dan niet genezen is. Men moet dan af-
wachten, of de erupties door de zwavel-praepnraten ver-
oorzaakt spoedig verdwijnen, hetgeen het goval zal ziju,
indien de acarus dood is; zoo niet dan diene men den
patiënt nog eens aan dezelfde kuur bloot te stellen, het-
geen voor hem zeer onaangenaam is, daar de huid door
de vorige behandeling nog gevoeliger is geworden. Boven-
dien, merkt Hebra op, is een langdurige zwavelbehandeliug
zeer ouwenschelijk, daar ze dc huid steeds prikkelbaarder
maakt, en de oorzaak is van uitgebreide eczeemen, die aan
de genezing hardnekkig weerstand kunnen bieden.

Zooals Hebra opmerkt, werkt do zwavel doodeud op den
parasiet, nadat ze do huid hyperaemisch gemaakt en de
epidermis vernietigd heeft.

Volgens hom is do werking vau onzuivere zwavel en
zwavellevors nog krachtiger dan die van zuivere praepa-
raten, hetgeen hjj toeschrijft aan hot vormen vau zwavel-
waterstof of soms van zwaveligznro arscnik. Ook Eras-
mus Wilson verklaarde do doodelyko werking der zwavel
op den panwiet uit dc verbinding van deze met water-
stof tot zwavelwaterstof, hetgeen inderdaad een sterk ver-
gift voor den acarus is. Daarom schreef hij zwavelwaterstof-

28

baden voor, doch slechts aan vrouwen en kinderen, daar
ze niet sterk werkteu. Ze waren vroeger het hoofdmiddel
in de scahies-therapie, doch doodden het insekt te lang-
zaam en brachten door de langdurige werking kunstma-
tige eczeemen teweeg. Dit heeft het gemeen met de
zwavelberookingen, die in 1860 door Hebra beproefd zijn.
De zwaveligzure dampen door de verbranding van de
zwavel ontstaan, brachten echter op \'t lichaam zulke
hevige eczeemen te voorschyn, dat de gemiddelde duur
der behandeling voor iederen patiënt 77 dagen was. Hij
vond tevens, dat de zwavelpraeparaten des te minder
eczeem opleverden, hoe zuiverder hun bereiding was.
Dit gold vooral voor de zeepen en zalven. Wat de Vle-
mingkx\'sche solutie betrof, deze gaf, in aanmerking geno-
men de sterk irriteerende werking, betrekkelijk weinig
eczeem.

Hebra wil bij de behandeling met zwavel er vooral op
letten, of de genezing snel of langzaam moet geschieden.
In \'t eerste geval wenscht hij de snelkuur en dan liever
flores sulfuris dan lac sulf, daar het eerste sterker werkt.
De genezing is dan suel, doch aangrijpenden geeft minder
eczeem, terwijl de langzame behandeling met de Wilkin-
son\'sche of eenige andere zwavelzalf niot zoo\'n hevige
reactie, maar meerdere last veroorzaakt door het te behan-
delen eczeem.

De snelkuur van Dr. Heinrich, die volgons dezen kort
duurt, weinig irriteert eu geen eczeem teweeg brengt eu
gegrond is op het gebruik van do lac sulfuris, die fijner
is dan de flores sulfur., werd door Dr. Alb. Reder op ver-
zoek der Oostenrijksche regeering beproefd en hoogst ongun-
stig beoordeeld. Volgens hem werd het eczeem door het
middel erger en de zwavel werkte juist door de meerdere
fijnheid slechter, daar nu do acarusgangcn minder goed

29

vernietigd werden. Van de 24 patienten, die hij behan-
delde, ki-egen er 3 recidieveu; dat was 12 % en dus
2 maal meer dan bij Dr. Heinrich, die 6 % had opge-
geven. De gemiddelde duur was bovendien 4 dagen per
patiënt eu één kreeg eeu hevig eczeem met pustulae en
infiltraties.

Om ter vermijding vau het eczeem de tinct. Tabaci of
de tr. Staphys. agriae, zooals Hardy eu Gilbert aanraadden,
te gebruiken, is wegeus de langdurige eu onstandvastige
werking dier middeleu uiet aau te bevelen.

Partieele iuwrijvingen.

Deze voor \'t eerst door Hebra iu Weeuen in zijne
behaudeling der scabies toegepast, wareu eeu groote ver-
betering voor de scabieslijders en voor hen, die ze behau-
deldeu, respect, insmeerden. Door Hebra werden gedu-
rende 12 jareu 15000 scabieslijders elk in deu tijd van
2—10 dagen geuezeu (Lehrbuch der Hautkrankheiten vou
Hebra und Kaposi), eu zjjuo methode was, slechts die pliuit-
seu iu to smeereu, die door deu acarus bizouder werden
opgezocht, ny gebruikte de Vlomhigkx\'sche solutie of do
door hem zelf gewijzigde Wilkiuson\'sche zalf. Do recidioveu
waren slechts 1 %, doch zegt Hobra zelf: >dezo partieele
iuwrijvingen zijn slechts goed voor gevallen vau geringe be-
teekeuis on wauneer zo behandeld worden door personeu,
die met do diaguostische keuteekeneu der scabies volko-
men vertrouwd zyu. Eu daar nu niot ieder arts specialiteit
iu huidziekten ia, eu cr boveudieu gevallen voorkomen,
waar ook op audero plaatsen acari voorkomen, zoo zal
dezo methode der partieele iuwrijvingen nooit algemceu
verbreid worden."

De voordeelen van do partieele inwrjjvingsmethodo lig-
gen voor do hand. Do behaudeUngswyzo is gemakkelijk,

30

goedkoop, niet onaangenaam voor den patient door \'t ge-
mis van pijn en voor den arts door \'t weinige secundaire
eczeem, waardoor de nabehandeling meestal vervalt. Men
kan zich natuurlijk bedienen van elk middel, dat tegen
de scabies gebruikt wordt. Met de Vlemingkx\'sche oplos-
sing is soms één inwrijving voldoende; doch hier heeft men
weer het lastige inconvenient, dat men door de vele op-
komende papulae etc. niet weet, of de acarus gedood is.

Om nu niet in de gelegenheid te komen, van een ver-
dwaalden acarus over het hoofd te zien, welk insekt de
bron zou kunnen worden van een recidiveereude sca-
bies (men moet daarby opmerken, dat het dan nog lastig
is, uittemaken of het recidief soms het gevolg is van acari
in de kleeren), heeft men de methode der inwrijving van
het geheele licbaam met die der partieele insmeeringen
verbonden en met goed gevolg. Zoogenaamde suelkuren
vervallen daar echter mee.

Eindelijk komen we tot de derde groep, tot die insec-
ticide middelen, die de huid doordringen en den acarus
dooden zonder do opperhuid te vernietigen.

De inwrijvingen met kwik, waardoor werkelijk de aca-
rus gedood wordt, worden te recht door niemand meer
\'aangewend van wege de vergiftigingsverschijnselen, die bij
den een spoediger, bij den ander langzamer plegen op te
treden. Het werd vroeger bij voorkeur door hen gebruikt,
die de Scabies als een uitvloeisel van de syphilis beschouw-
den, waarom zo den naam droeg van la Galo Vénérienne.

De Uelleboruszalf van Biett, dio nimmer onaangename
gevolgen na do behandeling daarmee zag verschijnen, een
aftreksel van tabak van Boerhave, de olijfolie door Del-
pech, die vermengd met wat kamfer door Erasmas Wil-
son bij kleine kinderen werd aangewend, zjjn allen ondoel-

31

matig door deu laugen duur (vau minstens een week) en
door de onzekere werking.

Het zelfde kan gezegd worden van de bij liet volk in
zwang zijnde methoden om de huid met spek of ook wel
met uien in te wrijven.

Wat de aanwending van de aromatisch-alcoholische
waschwaters van Cazenave betreft, ook bij deze duurt de
behandeling vrij lang, ze zijn duur, en men heeft hetere
middelen, zoodat met P. ßaijer niet moet ingestemd wor-
den, wanneer hij zegt : »les lotions alcoholiques savonneuses
peuvent être recommandées aux personnes riches qui ont
quelque intérêt à tenir leurs maladies secrètes, quoique
elles sont moins sûres dans leurs effets."

We komen nu aan de aetherische oUeu en audere kool-
waterstofverbindingen eu teu slotte aan de Balsamica.

Dr. W. Schultzc heeft in de Infirmerie tc Maagdenburg
verscheidene van deze middelen beproefd eu zjjne bevin-
ding in het Berlin, klin. wchnschrift NM 11 (1860) mee-
gedeeld.

Hy komt tot het resultaat, dat hoe vluchtiger de kool-
waterstofverbindiugcn zyn, zo des te slechter werken,
doordien het werkzame bestauddeel juist het vluchtige
is cn dit vcrdwjjnt. Daarom werkou do petroleum, do ben-
zine en do naphta het minst goed, daarop volgen do
overige aetherische oliën als do ol. ror. mar., ol. auisi enz.
eu eindelyk do balsamica, cn van dezo is do perubalsem
do beste.

We zullen nu achtereenvolgens deze middelen nagaan om
er do voor- en nadoelen van to kennen en beginnen met do
Olkum Pktkae.

Ilet groote voordcel van dit middel is, dat ccn ieder
het bij do hand heeft en dat het bizonder goedkoop is,

32

doch is het gevaarlijk door de lichte brandbaarheid en
onaangenaam door den reuk.

Volgens Dr. Andreas Ognibes moet het een zeer oud
middel tegen de scabies zyn, daar uit Marco Polo\'s reizen
blykt, dat de Armeniërs sinds overoude tydeu het daar-
tegen aanwendden.

De eerste wetenschappelijke onderzoekingen werden door
Decaisue iu 1864 gedaan, die er zeer goede resultaten van
zag; volgens hem wareu 3 iuwrijvingen in de 24 uur vol-
doende om de Scabies te genezen.

Ook Bouchut roemt de petroleum (Gaz. des Höp. 34
1865), en vooral bij kindereu. Men behoeft de kinderen
slechts met eeu iu petroleum gedoopte spons af te was-
schen, eu in drie afwrijvingen over het geheele lichaam
is de scabies genezen.

Als voordeelen rekent hij, dat de kuur slechts 2 Sil-
bergroschen kost, dat de kleeren niet vuil wordeu en
dat desinfectie niet noodig is, daar de acari en Imn
broedse] iu de beddelakeus en kleeren vau zelf te gronde
gaan.

Om deu reuk spoedig te doen verdwijnen raadt Sauné
aan, de kindereu dadehjk na de inwryviug iu een
linnen laken te wikkelen. Zoodoende zouden de kleeren
. nog aan een afzonderlijke desiufectie moeteu worden bloot-
gesteld.

Bouchut noemt verder als voordeel op, dat do kuur
noch pijn, noch eenige huidirritatio teweeg breugt, eu
dat de patieut geen bad behoeft tc gebruiken, hetgeen iu
de privaatpraktijk toch zoo moeielijk voor te schrijveu is.

Ook de Stafarts Dr. Archó te Düben (Berl. Kliu.
Wchnschr. II. 20. 1865.) laat zich over de behandeling met
petroleum zeer gunstig uit. Hij behandelde 18 patientou
met petroleum; de scabieslijders smeerden zich zelf iu (bij

33

zeer verwonde hnid met een penseel), en gebruikten
1—l\'/a ons per dag, zoodat de geheele kuur, die in 3—4
dagen afgeloopen was, slecbts 4 ons vereischte. Hij zag
geen recidieven.

Dr. Fronmüller te Fürth zag in 10 dagen genezing,
doch meestal een zeer hardnekkig eczeem ontstaan en
meent, dat niettegenstaande den goedkoopen prijs van het
middel zulk eczeem toch te duur betaald is.

De Oostenrijksche Officier van Gez. Dr. Derblich wendde
bij 12 personen de petroleum aan en kreeg slechts bij één
genezing. Bij sommigen zag hjj een hevig eczeem en ul-
ceraties ontstaan. Hij gebruikte nu eens ruwe, dan weer
gezuiverde petroleum. Het eene geval van genezing schrijft
hij toe aan do reeds voorhanden zijndo vernietiging van
do epidermis.

Ook Dr. Burchard nam proeven met do petroleum, doch
kreeg slechts uegatiove resultaten.

Als maatstaf nam hij Gcrlach*s waarneming aan, dio
acari na 2 dagen nog zwakko bewegingen zag maken,
na 3—4 dagen dood waren, terwyl zo in vochtige lucht
10 dagen konden leven.

Burchard zag nu van 3 acari, dio met petroleum wer-
den overgoten, één nog na 7 uur loven; acari, die slechts
2 uur in do petroleum gelegen hadden, leefden nog 4^3
dag, waaruit duideiyk blykt, dat do petroleum al zeer
weinig insecticide eigenschappen heeft, hetgeen hy door\'t
volgendo opmerkelyko voorbeeld helder aan het licht bracht:
eon scabieslyder liet hy gedurende 5 dagen ééns per dag
inwrijven, zoodat 4 ons 01. Potrao verbruikt werden. Na
dien tijd vond hy nog 5 levondo acari, dio volstrekt niet
lusteloos of traag waren; een leefde uog 47a eieren
waren er in overvloed. Toch twyfelt hy er niet aan, of
do petroleum dringt wel in Üo gangen door, doch be-

8-

34

reikt den acarus niet, die verder kruipt, terwijl de epidermis
nauwsluitend om hem heen zit. De petroleum vervluchtigt .
daarenboven zeer snel. Dr. von Pastau vond, na iemand 3
dagen ingewreven te hebben, nog levende acari en zag
dikwijls een lastig eczeem optreden.

Dr. Schenck heeft betere resultaten, flij laat den patiënt
zijn linnengoed aanhouden, daar de wrgving van de bedde-
lakens het eczeem bevorderde, hetgeen ook werkelijk het
geval is.

Van de 69 patienten genazen er 14 na 2, 6 na 3 in-
wrijvingen, terwijl na elke inwrijviug een pause van 12
uur was.

Al de 69 patienten genazen in 426 dagen, zoodat gemid-
deld 6 dageu voor eiken patiënt gerekend moet worden.

Wanneer we nu de 14 eu de 6 patienten, die respec-
tievelijk na 2 en 3 inwrijvingen genezen waren, niet mee-
tellen, zoo blijven er voor de overige 49 patienten gemiddeld
8 dag (of circa 16 inwrijvingeu) per man over, ccn uit-
komst, die minder schoon is.

Ook Dr. Knoblauch, die proeven deed ter vergelijking,
van styrax, perubalsem en petroleum, moest gedurende
verscheidene dagen meerdere inwrijviugen per dag insti-
tueeren, om zijn patienten met de petroleum te genezen.
- Ook Dr. W. Schultze zag slechte resultaten bjj de be-
handeling met petroleum in do Infirmerie te Alaagdenburg.

Uit al deze onderzoekingen kunnen we het besluit trokken,
dat de insektendoodende kracht van. het middel gering is,
dat dus de behandeling, zooals ook allen, behalve Decaisnc,
toegeven, vrjj lang duurt, dat er meermalen een hardnekkig
eczeem ontstaat en dat de lucht zeer onaangenaam is, —
maar ook, dat het middel zeer goedkoop is, dat, zelfs wanneer
de patienten hun kleeren aanhouden, desinfectie overbodig

35

is en dat de behandeling geen pya veroorzaakt en zeer
gemakkelijk is.

Men ziet duidelijk, dat al deze voordeelen minder ge-
wicht in de schaal leggen dan de nadeelen eu dat dus het
middel verworpen moet worden.

Acid. pheuylicum.

Dr. Alois Mouti raadt dit middel bij kinderen aan, daar
het niet zoo duur als de Peru- en Copaiva-balsem en uiet
zoo vuil als de Stijrax is. Hij zag nooit vergiftigingsver-
schijuseleu. Het eczeem verdwijnt snel, doch duurt de kuur,
wauneer eczeem aanwezig is, circa 12 dagen.
- Dr. V. Rothmuud roemde het carbolzuur eu de carbolzure
uatrou (1 op 12) als zeer goedkoop, werkzaam eu gemak-
kelijk iu de behandeling. Ontsmetting der kleereu was
overbodig, indieu 8 of 10 dagen na de kuur nog eeu
iuwrijviug plaats greep. Het had echter dit groote gebrek,
dat het spoedig iu het organisme werd opgenomen en
iutoxicatieversclijjuselen te weeg bracht.

Als voorbeeld kan het geval dienen van twee fabrieksjou-
gens, dio aau scabies leden ou zich zolveu met de iu do fabriek
aanwezige ac. pheu. behandelden. De een stierf en de ander
httd hevige iutoxicatio-verschijuselen, die hjj echter doorstom!.

Niettegenstaande al dezo voordeelen weegt het laatst
opgenoemde nadeel zwaar genoeg, om hot toch te verwerpen.

Wimraau het lag, dat Dr. Mouti geen vergiftigingsver-
Bchyuselen waarnam is moeieljjk, tc zeggen; waarschijnlijk
doordieu hy recente gevallen van scabies had, waarby do
epidermis nog weinig door het krabben geleden had. De
acid. phen. wordt niet opgcuomen door een normale huid.

Naphtaolie,

door Dr. Derblich beproefd, gaf slcchto uitkomsten. Er
ontstond een onaangenaam branden op de huid. Do hy-

36

peraemische huid vertoonde donkerroode urticae en werd
zeer pijnlijk. Hetzelfde geldt van de Benzine en beide
stolfen zijn zeer brandbaar.

Ook de 01. roris marini met ol. anisi vermengd, door
Dr. Abl. in Zara voorgeschreven, is niet aan te bevelen,
van wege den langen duur (2 weken) der behandeling en
den prgs van het middel. Bovendien verwekt het eveneens
een pijnlak en brandend gevoel op de buid, dat zeer hevig,
doch spoedig gedaan is.

De Copaivabalsem
werd door Dr. Alois Monti te Weenen bjj kinderen aange-
wend, Volgens bem waren 3—4 inwrijviugen voldoende;
doch bij scabies, die met veel pustulae gepaard ging, werkte
het minder goed, en raadde hij sublimaat (!) aau.

Hij zag geene complicaties als eczeem, evenmin uieren-
hyperaemie of nepbritis. Het miJdel is duur, doch goed-
kooper dan de balsem peru, waarom

Dr. Fröhlich het bij zijn regiment invoerde. Hij zegt:
dat middel verdient boven andere de voorkeur, dat do
schurft het snelst, het zekerst en het goedkoopst verdrijft.
Do aangename behandeling, voegt bij er als echt militair
bij, komt bij het leger niet to pas, waar meer moet gelet
worden op de kosten.

\'a Morgens en \'s avonds werden 4 gram copa ivabalsem
ingewreven, en 4—6 inwrjjvingen waren voldoende

Sedert 13 weken had hij geen recidieven gehad bjj een
geheel bataillon infanterie; complicaties, wat maag of nieren
betrof, zag hij nimmer. Daar de acari 3 uur lang in de
bals. copahu kunnen blijven leven, zoo meende hjj, dat er
copaivazuur in de gangen der acari ontwikkeld zou worden,
daar dit zuur den acarus snel doodt.
Evenmin als de Copaivabalsem, verdient ook Uo Tolu-

37

balsem aaubeveling, daar deze middelen slechts werken bij
recente gevallen van scabies, waarom dan ook Dr. Alois
Monti den Copaivabalsem alleen bij kinderen gebruikte en
hem zelfs bij een pustuleuze scabies afraadde. De copaiva-
balsem is daarenboven niet veel goedkooper dan de Peru-
balsem en werkt lang zoo goed niet als deze.

Kreosoot.

In 1856 werden in \'t Weener ziekenhuis eenige patien-
ten met Kreosoot en ax. porei ingewreven, doch alleen op
de plaatsen van praedilectie. Er volgde volstrekt geen
reactie en de acari bleven leven, zelis toeu men zuiver
kreosoot aanwendde.

Behalve nog Benzol, dat ook negatieve resultaten op-
leverde, zijn cr nog verscheidene middelen door verschil-
lende onderzoekers aangewend, die we om de slechte uit-
komsten niet behoeven op to noemen, torwijl ze bovendien
door niemand meer gebruikt worden.

We zjjn nu eindeljjk gekomen tot do beide uitstekondsto
middelen tegen de scabies, n.1. den Styrax cn den Perubalsem.

Ze zijn hot eerst in praktjjk gebracht door Dr. Gieifers
cn von Pastau, dio hun werking als »tuto, cito et jucundo"
beschreven.

De Perubalsem werkt echter sterker dan de Stryax en
wel waarschjjnlük door het grootcre gehalte nan Cinnamen
in den Perubalsem, boven het Cinnameïn in don Stryax,
torwjjl bovendien het Cinnamen volgens Schultze minder
vluchtig cn dus krachtiger is dan het Cinnameïn.

Doch wc zullen do werking van beiden afzoudcrlyk
nagaan en zien, op welke wyze ze door de verschillondo
dermatologen zijn aangewend.

Bjj het toepassen van den Stryax, den Pernbalsom of
wolken balsem ook, moet do huid van den patiënt volkomen

38

droog zgn, daar anders de balsem niet door de epidermis
heen kan dringen. Vooraf dos een bad te verordenen zou
dus, hoe onrein de patiënt ook moge zijn, geheel verkeerd
wezen, tenzij men den patiënt zeer nauwkeurig afdroogt
en een paar uur na het bad met de insmeering een aan-
vang neemt. Men moet er zelfs op letten, of de patieut
bezweet is, iu welk geval de huid eveneens goed afge-
droogd moet worden.

Daarmede in strijd is de waarneming van Dr. Knoblauch
in het Rochusen-Hospitaal, die de huid eerst door een
bad verweekte, omdat anders de styrax er zoo slecht
doortrok.

Ook Dr. Burchard liet bij een verdikte epidermis
\'s morgens en \'s avonds baden en de huid met zeep af-
wasschen, waarua hij echter eerst deu volgenden dag met
Bals. Peruv. liet insmeeren.

Door deze eigenschap, n.l. do doordringbaarheid door
eene drooge huid, waardoor badeu overtollig zijn, hebbeu
de balsamica een groot voordeel boven de zwavelpraepa-
raten, hetgeen van belang is voor de privaatpraktijk iu
ons land, waar de gelegeuheid om badeu te uemeu veelal
ontbreekt.

Worden hierdoor reeds, anders noodzakelijke, kosten
vermeden, nog zooveel to meer is dit het geval, wat de
desinfectie der kleeren betreft. Dezo is bij do balsamica
geheel onnoodig. Men behoeft slechts tc wasschon, hetgeen
gewasschen kan worden en door 8 a 10 dagen ua de
kuur noch eenmaal eeu iuwrijviug toe te passen, maakt
men de acari, die misschien iu do bovcnkleederen mochten
aanwezig zjjn, on.schadolijk. Dat het werkelyk noodzakelyk
is, om bijv. do wollen dekens van de beddeu tc laten was-
schen, blijkt uit ecu door Prof. Chaufleury van Ysselsteijn
waargenomen geval. By do verhuizing n.l. vau de patieuteu

39

van de eene zaal naar een andere in \'t gasthuis te \'s Gra-
venhage, verkregen verscheidene patiënten scabies door
een noodlottige verwisseling der wollen dekens, die door
de schurftlijders gebruikt waren.

Doordien de balsamica in de huid dringen, zonder de
epidermis te vernietigen of ook maar eenigzins te ver-
wonden (de copaivabalsem maakt de huid slechts een
weinig hyperaemisch), ontstaan er nooit secundaire efflores-
centies en zelden eczeem, waardoor vooral de nabehandeling
korter en aangenamer is dan bij andere middelen.

We zullen nu den Styrax en den Perubalsem beiden
afzonderhjk behandelen.

Sty ra x.

Do Styrax heeft in zijn ruwen vorm dit nadeel, dat
men er zoo moeielyk mee smeeren kan; door de kleverig-
heid van het middel, heeft men er voor één inwrijving veel
meer van noodig dan van den Perubalsem. Dr. von Pastau
is daaraan to gemoet gekomen, door 4 deelen styrax met
1 deel ol. oliv, te vermengen.

Door mü ziju eenigo patienten in het Amsterdamscho
Gasthuis zoowel met den ruwen styrax, als met het Pas-
tau\'sche mengsel behandeld, minder om de insecticido kracht
van het middel, (daarvoor moet men toch tal vau patien-
ten behandelen, eer men tot eenig resultaat kan komen),
dau wel om do geschiktheid bij de behandoluig te be-
proeven.

De patienten werden niot afgowassohen en kregeu geon
bad; de styrax (zonder of met ol. oliv.) werd bij kleine hoe-
veelheden door middel van een wollen lapjo zooveel mogelijk
op do huid van den patiënt uitgewreven, hetgeen het
besto ging met den styrax liquidus van von Pastau. Voor
een geheele inwrijving had ik meer dan 20 gram noodig,

40

terwijl van het Pastan\'sche mengsel circa 15 gram noodig
; waren. Van beide wint het de Perubalsem, daar men van

\' dezen slechts 9 gram behoeft om een insmeering te doen.

; De patienten werden ieder 6 dagen lang behandeld,

i waarbij den Isten, 3den en 5den dag een geheele inwryving

werd ingesteld, terwijl op den 2den, 4deii en 6den dag slechts
de praedilectieplaatsen van den acarus werden ingewreven,
• n.1. de bovenste en onderste extremiteiten (tot boven elboog

, en knie), de genitaliën bij de mannen, de borsten bij de

vrouwen.

De patienten werden na den 6den dag ontslagen; reci-
dieven zijn niet voorgekomen en eczeem of andere huid-
erupties ontstonden door de behandeling niet. De scabies
was echter bij allen nog van jonge dagteekening.

Van den gewonen styrax werd meer dan 80 gram ver-
I bruikt; van den styrax liq. vau von Pastau nog geen GO

doch dit is van weinig waarde, daar de kuur voor ver-
1 ouderde gevallen, wellicht langer, in \'t algemeen genomen

1 misschien nog korter behoeft te wezen.

■ Wat de insecticide kracht van den styrax betreft, dezo

t is 5—G maal minder dan die van den D. P.

I

i Men kan dit reeds eenigzins opmaken uit het feit, dat

j , de acari in styrax 2 —3 uur in \'t leven kunnen blijven, in

I den bals. Peruv. na 20—30 min. reeds dood zijn,

i i Wat me bij do behandeling met den styrax nog opviel

i was, dat door de meerdere kleverigheid van hot middel

1 , de huid en het linnengoed vuiler werden, dan door den

B. P., waar men eenige minuten na ,een inwrjjving schier
niets meer van bespeurt.

Dr. von Pastau zegt, dat met zjjn mengsel twee inwrij-
j vingen voldoende zijn (één per dag), en dat do kuur dan

j half zoo duur is, als dio met deu B. P.

Dr. ülmer to Weenen kwam tot een ander resultaat. Ujj

t
I

41

behandelde in 1876 65 man van het 488te Infant, regiment
met den styrax.

Van deze genazen:

23 na één inwrijving

18 > twee »

24 » drie »

en by één man waren er 5 inwrijvingen noodig.

Kleerendesinfectio achtte hij overbodig. Hij kreeg geen
recidievea eu zag geen spoor vau eczeem.

Iu 1872 voerde eeu Oostenrijksch offic. vau Gezondheid
te Pola de behandeling met styrax iu de kazeruen eu op
de oorlogschepen in.

De patienten werden niet afgewasschen, het zweet op
de Imid werd goed afgedroogd en de kleereu werden uiet
gedesinfecteerd. Iljj gebruikte deu styrax liq. van v. Postau,
en één iuwryving was meestal genoeg, waarbij 22 % gram
uoodig wareu. Soms wareu er twee, zelden drie iuwrijvingen
noodig.

Na 10 dagen werd de patiënt weer ouderzocht om,
mocht het noodig zijn, nog eens ingesmeerd tc wordeu.

Eeu dergelyko behandeling is tegenwoordig ook bij het
Pruisische leger iu zwang.

Dr. W. Schultzo (üerlin. Kliu. Wchnschrift III, 19 :1866)
roemde deu styrax liq. vau vou Pastau reeds. Hy raadt
daarby aan vooral goed in de huidplooieu to smeeren. Na
24 uur wareu volgens hem allo acari iu een gang na een
enkelo iuwryving gedood. Styrax brengt geen irritatie op
dc huid teweeg, uuuir indien er eczeem bestaat, maakt
het dit uiet beter. liet eczeem geneest meestal by expec-
ttttiovo behandeling, lly lict de patieuteu 2 maal iuwryvcu,
\'s morgens en \'« avonds, waarop zc ontslagen werden, hctzy
ze eczeem of eeuigo audero huideruptio vertoonden, lleci-
dicveu kwamen by hom uiet voor. Aangczicu do olyfolio

42

mm

slechts het hoofdbestanddeel vau den Styrax oploste, het
Cinnamen of Styrol (C,e Hg), doch niet de overige harsige
bestanddeelen, zoo voegde hg er wat Spir. vin. reet. aan
toe, om ook deze in opgelosten toestand te brengen, zoodat
zijn formule aldus luidde:

Styrax 8 dln., Spir. vin, reet, 2 dln. en ol. oliv. 1 dl.
Hij roemt de goedkoopheid van het middel.

Ook Wilb. Petten prijst den Styrax met 2 dln. ol. oliv
in de Revue des Sciences médicales (tome IV. 1874,) zeer
aan. De behandeling geeft geen eczeem en kost weinig geld
en moeiten; 2 of 3 fricties waren voldoende.

Behalve de ruwe Styrax en de Styraxohe is er nog
een Styraxzeep, die, door Heinrich Auspitz aanbevolen, de
volgende samenstelling heeft: Sebi bov., ol. cocos, aä 16 grm.
Liq. kali caust. (pond. specif. 1,450) 24 grm. Styrac. dep.
32 grm.; calefac. fiat sapo, cui adde: Bals. peruv. 2 grm.
fiat frustr. pond. 80 grm.

Deze welriekende zeep heft bet jeuken direkt op, ge-
neest de excoriaties en 2—4 fricties zijn voldoende. Een
minder dure, doch overigens vrij goede zeep van styrax, flores
sulfur. en kalizeep deed volgens hem ook goede diensten.

In navolging vau dezen wendde Dr. Weinberg, doktor
bij de schoenmakersvereeniging te Weeneu den Styrax in
verbinding met de zwavel aan tot ecu praeparaat, dat hij
na vole proefnemingen aldus als het geschikste voor een
ambulatorische behandeling vond:

Styr. liq.

Flor. sulfur.

Cretae alb. && 16.

Sapon. virid.
Ax. porei aft 32.
m. d. 8. 2 of 3 avonden het geheele licbaam (behalve hel
hoofd) insmeeren.

43

De Perubalsem werkte volgens hem het beste, maar
was te duur voor de arbeidende klasse, waarom hij hem
verving door de Styraxolie van v. Pastau; doch daar deze
slechts geschikt bleek bij individuen met een zachte epi-
dermis, zoo beproefde hij bovengenoemde zalf.

Hij roemt deze zalf als bezittende de voordeden van
de oplossing van Vlemingkx door de rassche dooding der
acari en die der Wilkinson\'sche zalf door de gemakkelijke
genezing van eczeem, pustulae, etc., zonder dat ze er de
nadeden vau heeft, daar zelfs bij de zachtste epidermis
niet licht een kunstmatig eczeem ontstaat; ook is de be-
.handeling zeer eenvoudig: Patiënt wrijft zich het geheelo
lichaam en in \'t bizonder do praedilelectieplaatsen vau
den acarus, (dus by zyn patiënten n.1. schoenmakers, vooral
het perinaeum cn de penis) \'s avonds voor het naar bed
gaan met de zalf in, hetgeen hij nog twee avonden moot
herhalen. Patiënt mag zijn eigen linnengoed aanhouden,
waardoor ook dit gezuiverd wordt en desinfectie onnoodig
is. Overdag kan hij zyu werk doen.

Nadat de 3 dagen om zyn, verordent hy een reinigiugs-
bad aan, dat ook vóór do kuur kan geapplicoord worden,
wanneer de huid zeer onrein is. 2—3 Ons zyn voor eon
kuur voldoende, zoodat, daar hot ons (in hot groot bereid)
op 2—5 krouzer o. W. komt te staau, do kuur zeer
goedkoop is.

Do patienten geven aan, dat do pruritus roods den
ecraten nacht zoo verminderd is, dat ze kunnen slapen. Na
do tweede of derde inwryving vordwynt het jeuken geheel;
do gangen en do i)ustulao vordroogon, het eczccm wordt
bedekt met do zalf, die als een korst afvalt, cn geneest.
Ily komt lot de conclusie dat zyn methode allo indica-
ties vervult, daar men ze mot vrucht by ieder geslacht,
by eiken loeftyd (by zuigelingen moot do zalf met con gc-

44

Igke hoeveelheid ung. simplex verdund worden), eu zoo-
wel iu de privaat- als in de hospitaalpraktijk kan aan-
wenden.

De zwavellucht is zeer gering en wordt verdrongen
door de Styraxlucht, die volgens Dr. Weinberg zeer lek-
ker is.

Bij zeer verdikte opperhuid eu sterk veronachtzaamde
scabies, moet de patiënt in het hospitaal worden opge-
nomen en een krachtiger behandeling ondergaan.

Een Oosteurijksch officier van Gezondheid te Pola heeft
de zelfde zalf in de kazernes en op de oorlogschepen in-
gevoerd. Hij laat echter eerst een lauw zeepbad toedienen
en daarna het lichaam goed afdrogen. Overigens is zijn
behandeling de zelfde; 60 grm. zijn volgens hem vol-
doende voor één inwrijving.

Ten slotte kunnen we nog een in het ziekenhuis te
Wieden gebezigde behandeling met Styrax uoem<!u, die
veel overeenkomst heeft met de snelkuur van Hardv.
Patient wordt met groene zeep ingewreven, gewasschen
en daarop met eene oplossing vau Styrax liq. en Spir.
vin. reet. (1:2) ingesmeerd, waarop hij deu volgenden
morgeu een bad krijgt. Eczeem wordt daarby zelden waar-
genomen.

We komen nu tot het laatste middel om er de voor-
en nadeeleu van op to noemen u.1. den bals. peruv.,
(een medicament tegen de Scabies, dat met uitsluiting vau
audere middeleu in het Amstcrdamsche gasthuis aange-
wend wordt) om ten slotte met een onderlinge kritiek
vau al de opgenoemde genceswyzen te besluiten.

Balsamum Peruvianum.

De Perubalsem werd door Dr. GiefFers het eerst tegen
de scabies aaubevolen, doch was op sommige plaatsen
(zooals in \'t Kreis Friedeberg) reeds als volksmiddel bekend.

45

De B. P. wordt sedert 1864 met uitstekend gevolg in de
Berliner Charité aangewend: de zieke neemt een bad en
wrgft zich \'s morgeus, \'s middags en \'s avonds 2 dagen
lang, iedere keer met 36 druppels in, zoodat de kuur uit
4—6 inwrijvingen bestaat. Zonder reinigiugsbad en zonder
desinfectie der kleeren wordt patiënt ontslagen.

Burchard roemt den Perubalsem op grond van zijn
onderzoekingen als verdelgingsmiddel tegen den acarus
scabiei zeer hoog. Hij zag den parasiet in een % uur te
gronde gaan, doch kreeg weinig resultaten, wanneer hij
de mijt alleen aan de lucht vau den B. P. blootstelde,
hetgeen met het oog op de ontsmetting van kleeren van
het hoogste belang is.

Eén inwrijviug met 12 gram B. P. was dikwijls vol-
doende om den lijder to geuezeu. Wel zijn het eczeem en
andere door de jeuk en het krabben ontstane erupties nog
voorbanden, wel zjjn zelfs de gangen met de acari en
eieren nog aanwezig, doch do diertjes zjjn dood cn do
eieren niet meer levensvatbaar. Eigentlyk moest één
iuwrjjving altyd voldoende zyu, doch dit is niet bet goval,
en zelfs bjj scabies van jonge dagteekening is meer dan
een inwryving noodig. Misschien draagt hier too by, dat de
acarus by do nadering vun den B. P. dezen ontvlucht
door zyu gangen dieper te graven. Hebra vond gangen
van verscbillende lengte, en zag er zelfs, die 10 ctm. lang
waren; zulko gangen, dio vlak onder do opperhuid liggen,
zyn dan sterk gekronkeld.

By verouderde scabies ou by individuen mot zeer harde
cn verdikte opperhuid, raadt Burchardt aan do huid van
den patiënt met zeep af to wasschen en den volgenden dag
4 of 5 inwryvingen met den B. P. te bewerkstelligen.

46

Behandeling in \'t Gasthuis te Amsterdam.

De eenige methode, die aldaar gevolgd wordt, is de be-
handeling met den Bals. Peruv.; alle scabieslgders, van welk
geslacht of welken leeftijd ook, worden loopende d. i. buiten
het gasthuis behandeld, met uitzondering van hen, wier
scabies verouderd is.

De patieut mag zich niet baden en zelfs uiet bezweet
zijn; het is hem geoorloofd zijn oude plunje te blijveu dra-
gen, mits hij zich na 8 a 10 dagen uog eenmaal insmeert,
opdat dan de acari, die op de huid uit de kleereu moch-
ten gekomen zijn, gedood wordeu; zoodoende is een afzon-
derlijke desinfectie der kleeren overbodig.

De patieut wrijft zich of wordt \'s avonds goed met deu
Bals. Peruv. over het geheele hchaam behalve het hoofd
inge^vreven. Is dit geschied, zoo wordt patieut nogmaals
ingewreven op de door deu acarus meest bezochte plaat-
sen en wel op de onderste ledemateu (vau de toonen tot
boven de kuie), op de bovenste ledematen (vau de viugers
tot boven deu elleboog) eu by de mauuen ook do genita-
liën, bij de vrouweu de borsten.

Deu volgenden dag ondergaat patient \'s avonds dezelfde
behandeling, waarmee de kuur is afgeloopen.

Men kan natuurlijk meerdere iuwrijviugeu verordeueu,
indien het noodig mocht zijn, doch meu moet daartoe min-
der op de pruritus, als wel op do aanwezige huiderupties
acht geven. De pruritus blijft toch uog vaak bestaan, al is
de acarus reeds dood, hetzij tcu gevolge van het eczeem,
hetzij door eeu audere oorzaak.

Meestal hangt het eczeem van de scabies, zelde n vau
deu balsem af. Iu het eerste geval kau de acarus nog
levcu eu aldus het eczeem door de pruritus ouderhouden,
in welk geval eeu voortzetting van de kuur onvermydelyk
is, of de acarus is dood eu het uog bcstaaudo eczeem

47

wordt expectatief of met ung. oxyd. zinc, behandeld.

In het geval, dat de balsem het eczeem onderhoudt,
kan evenzoo de acarus dood of levend zijn. Is de acarus
gedood, de scabies dus genezen, dan onderhoudt elk mid-
del tegen de scabies, zoo ook de bals. Peruv., door zijn
prikkelende werking het eczeem. Staking van de behan-
deling is dus hier de beste therapie.

Het geval, waarbij de scabies nog niet genezen was,
en de Perubalsem een uitgebreid eczeem veroorzaakte,
heb ik in het Amsterdamsche gasthuis waargenomen:

Een patient, die op de bovenbeschreven wijze met
Bals. Peruv. werd behandeld, kreeg reeds den dag na de
eerste inwrijving een hevig eczeem. Toeu daarop de be-
handeling gestaakt werd, verdween het eczeem zeer si^oe-
dig. Het vermoeden bestond, dat de scabies nog niet ge-
nezen was, heigeen bevestigd werd door het vinden van
een levenden acarus. Den 3doii dag werd patient weer
\'s avonds ingewreven, waarop weer een hevig eczeem ont-
stond. Toen op den 4tlen dag, niettegenstaande het eczeem,
nogmaals een iuwrijving met den B. P. werd bewerkstel-
ligd, en deze behandeling werd voortgezet, verdween met
de scabies tevens het eczeem.

Behalve een enkel geval als bovengenoemd, brengt de
perubalsem (en evenzoo de styrax) geen eczeem to weeg,
maar geneest het evenmin; bestaat cr namoljjk eczeem,
dan doet do balsem meer kwaad dan good door de hype-
raemischo werking, die hjj op de huid uitoefent.

Zooals men ziet is do wjjze van behandeling zeer con-
Toudig, waarom men zo aan den patient zeiven of aan
een oppasser kan overlaten. Het ecuigsto nadeel daarvan
is, dat er meer perubalsem wordt verbruikt dan noodig
is. De Perubalsem laat zich zeer gemakkelijk uitsmceren,
waarin hjj \'t wint van den styrax, al is zo vermengd met

48

ol. oliv.; om de procedure goed te bewerkstelligen neemt
men op een wollen lapje telkens een weinig van den bal-
sem; men kan dan bij eenige geoefendbeid met 5 en ge-
makkelyk met 9 gram het geheele lichaam insmeeren.
Voor de geheele kuur heeft men slechts 16—25 gram
noodig, waarby dan nog komt, hetgeen men noodig heeft
voor mogelijk aanwezig zijnde acari in de kleeren, zoodat
alles meegerekend nog geen 40 gram noodig zyn. Men
behoeft echter dan slechts te smeeren op die plaatsen,
waar weer jeukte ontstaan is, en nieuwe gangen zich ont-
wikkeld hebben, iets wat de patienten zelven, door de
ondervinding wijs geworden, zeer goed onderscheiden.

De patienten roemen den perubalsem zeer; reeds den
eersten nacht kunnen ze beter slapen, daar de pruritus na
elke insmeering vermindert.

Bovendien is de lucht aangena\'^m en de huid en hot
linnen worden bij deze behandeling niet zoo vuil, als bij
den Styrax hot geval is.

o v e ii z 1c h t.

Nu we do meest bekende middelen en methoden tegen
de scabies hebben opgenoemd, en er de goo\'le en slechto
eigenschappen van hebben nagegaan, komen we van zelf
tot do vraag: in welk geval moeten wo dit, in welk ge-
val dat middel aanwenden, of kunnen wo met één middel
cn één methode in allo gevallen volstaan?

Om tot een antwoord op die vragen to geraken, zullen
we dio middelen, dio we ton minste vroeger niet reeds
hebben afgekeurd, onderling met elkaar veigelykon.

Aangezien de Perubalsem en do Styrax het aangenaamst
en gemakkelykst in do behandeling zyn cn vrij spoedig

49

genezing teweeg brengen, zoo zyn ze volkomen op hmi plaats
in de burgerpraktijk en buitendien ook zeer aan te raden
bij jeugdige individuen, personen met een gevoelige en
teere huid en bij zwangere vrouwen.

Daar echter de Perubalsem om den hoogen prijs min-
der geschikt bleek voor de gasthuispraktijk, heeft men hem,
niettegenstaande zijn betere eigeuschappen, nog niet in
de plaats van de in gebruik zijnde middelen willen stellen
of getracht hem door den Styrax als goedkooper zijnde, te
vervangen.

Deze nog in zwang zynde middelen zullen we met
den B. P. vergelijken eu zien, of de voordeeleu van den
B. P. niet tegen zijn meerdere kostbaarheid opwegen.

Men heeft dan in de eerste plaats de inwrjjviugen over het
geheele lichaam met een der vroeger opgenoemde zwavel-
zalven of zcepen. Van dezo zjjn do lastige eigenschappen,
die de B. P. geheel mist: de lucht dor zwavel, de voor dc
patiënten minder gewenschto behandeling, daar dezo te huis
mooten bljjven, de talryke huiderupties, (des to heviger
naar mate hot middel sterker werkt), de dikwjjls langdu-
rige nabehandeling, door het opkomen van een eczeem of
doordien do huid te sterk aangegrepen is, (men kan iu \'t
algemeen van do zwavelpraeparateu zeggen: hoe sterker
hot middel, des to heviger do huidirritatie, des to korter
de behandeling, cn des to minder kans op eczeem; en hoo
zwakker het middel, des te langer do kuur en des to
moer kans op eczccm) eu eindelyk do mooielyke diagnose,
of het eczeem cu de pruritus na do bohaudoHng afhangen
van de nog niot gonezeu scabies of vau het geneesmiddel,
m. a. w. of de behandeling moet voortgezet of gestaakt
worden; teu nlottc, dat by dezo behandeling do klocdcrcu
gedesinfecteerd mooten worden.

ïegeuover dezo zeer grooto uadeelon staat slechts de

4

50

goedkoopheid van het middel, die echter voor een groot
deel geneutraliseerd wordt door de onkosten, die de op-
name van de patieuteu in een gasthuis en de desiu-
fectietoestellen le weeg brengen.

Voegt men noch hierby, dat volgens eeu statistiek vau
het Weener hospitaal in 1856, waar de scabieslijders met
de Vlemiugkx\'sche, de Wilkinson\'sche zalf eu de zelfde
doch gemodifieerd behandeld werden, de recidieven zoo
talrijk waren, dat men besloot tweemaal in plaats van eens
per dag in te smeeren, waarby men dau om den anderen
dag de behandeling staakte, terwijl deze toch reeds 4, 6 ii 8
dagen duurde, dan kunnen wij met het volste recht deze
wijze van de scabies te behandelen verwerpen.

Wat de Vlemingkx\'sche snelkuur betreft eu deze is de
beste van alle snelkuren, zoo zijn er de zelfde bezwaren
aan verbonden, als aan de voorgaande behandeling, behalve
wat den duur en het aantal recidieven betreft.

Om het zeer onaangename van de behandeling en om de
talrijke secundaire huiderupties, is hij echter geheel onge-
schikt voor de privaatpraktijk, en slechts bij individuen
met een harde opperhuid zou hy iu dc gasthuispraktyk
kunnen aanbevolen worden. Toch wordt hy daar nimmer
toegepast eu wel om de omslachtige bchandéling, waarby
men badkuip eu desinfectietocstclleu moot aanwenden cn
om het moeielijke van patienten voor genezen te verklaren,
die sterker nog dau vóór de kuur vau secundaire huid-
effloresceuties voorzien zyn.

Naar mij bekend is, wordt zo nog slechts aangewend
by militairen eu alleen in België cn Nederland. Terwyl
echter in België de behandelde militair terstond weer in
zijn regiment wordt ingelijfd, is dit by het Nederlondsche
leger uiet het geval. Artikel 3 van do voorschrifteu omtrout
de behandeling vau door schurft aangetaste mauschappeu,

51

luidt: »wegens de door die krachtige behandeling buiten-
gewoon opgewekte huidfunctie is het noodig, dat de man
bet verdere gedeelte van den dag binnen de kazerne eu
vrij van alle diensten wordt gehouden. Den volgenden
dag zal hij zich echter op de morgenvisite in de kazerne
bij den off. van Gez. aanmelden, die bepalen zal, of hij zijn
dienst al dau niet kan hervatten."

Die ibuiteugewoon opgewekte huidfunctie" en het »al of
niet hervatten van den dienst," spreken vrij sterk tegen
het aangename van de behandeling. Wel is waar zjjn er
militairen, die er weinig om geven, doch voor velen ia de
kuur een ware martehng.

üo reeds genoemde olF. van Gez. te> Pola zegt dan ook
by het roemen van zyn Styraxbehandeling, dat do patien-
ten zich reeds by het begin van hun kwaal aanmelden,
waardoor verouderde gevallou hoe langer hoe minder voor-
komen cn de behandeling dus steeds gunstiger wordt,
hetgeen niet het geval is by de smeerkuur, waarvan ze
een natuuriyken afkeer hebben.

Behalve dut do behandeling van den patiënt al vry om-
slochtig is, komt daar nog by de reiniging dor kleeren.

Hoo dio in do militairen hospitalen eu intirmerieën hier
to lande wordt voorgeschreven, is reeds boven gezegd;
waar geen toestellen voor verhitte lucht aanwezig zyn,
worden do kleeren enz. aan cbloorgasberooking blootgesteld.
Men moet hierby vooral zorg dragen voor ecu goede af-
sluiting van de kast, waarin do dcsinfectic plaats grypt.
Hoewel niet zoo sterk als do berooking met zwaveligzure
dampen, werkt ook do cbloorgasberooking op do kleurstof
der kleoren en doet zo vcrbleeken.

Wat de desinfectio mot verhitte lucht betreft, art. 6" B.
van bovengenoomdo voorschrifteu luidt aldus: »do uit-
nemendo resultaten, die do aanwending eener droge, ver-

52

gaa

hitte lucht, van 70®—80° C. tot oogenblikkelijke dooding
van alle ongedierte en vooral ook van de schurftmyt en
hare eieren heeft opgeleverd, onder anderen ook in \'s Rijks
hospitaal te Utrecht bevestigd, doet deze wijze van zuive-
ring verreweg de voorkeur geven boven alle anderen tot
hiertoe in gebruik. De aanzienlijke kosten, dieevenwel
tot de inrichting van daartoe benoodigde verhittingstoe-
stellen in alle zieken-inrichtingen zouden vereischt worden,
beletten voor \'s hands de algemeene invoering dezer zui-
veringsmethode, enz."

Ook in dit opzicht is dus de snelkuur niet bizonder
aanbevelenswaardig, daar, werd de desinfectie goed toege-
past, de kosten weer te hoog zouden loopen. Dit is met
het oog op een menigte kleine garnizoensplaatsen nog
meer het geval, aangezien scabies daar niet dikwijls
voorkomt.

Maar er zijn nog andere bezwaren, die reeds bij de
algemeene zwavclinwrijvingen opgenoemd zijn eu waarvan
er op één bizonder moet worden acht gegeveu:

Wanneer n. 1. de patiënt na de kuur met een huid,
waarvan de epidermis vernietigd en met tal van cfilorcs-
centies, als pustulae, papulae, bullae euz. en cxcoriaties
voorzien is, aan zjjn lot wordt overgelaten, dan genezeu
al die secundaire erupties gewoonlijk van zelf, wanneer
n. 1. de acari met do eieren werkelyk vernietigd zjjn.
Wanneer nu echter — en dit nu is een groot bezwaar —
dc genezing van de huid niet intreedt, dan weet mon
niet, of de acarus dc schuld daarvan draagt cn dus weer
een snelkuur moet worden toegepast, die uatuurljjk bjj zulk
een aangedane en beleedigde huid zeer onaangenaam eu
pjjuljjk moet zjjn, waar dan nog by komt, dat do patieut
weet, wat hem te wachtcu staat.

We voegeu hier ten slotte nog bij, dat do toepassing

53

van de methode jnist in een tijd, waarin ze het meest
geïndiceerd zou zijn, niet kan plaats grijpen. In oor-
logstijd toch, (en wat komt het er op aan, dat eeu
soldaat in vredestijd zoo snel geholpen wordt), wanneer
de troepen op marsch zijn, is het toch niet gemakkelijk
bad- en desiufectietoestellen mee te nemen of te requi-
reereu.

Op grond vau deze overwegingen moeten we er nood-
zakelijk too komen, om de Vlemiugkx\'sche kuur, die geen
burger zich zou lateu welgevallen, ook voor den soldaat
te verwerpen, eu dit te meer met het oog op de misschien
toekomstige invoeriug vau den zoo noodzakeljjkeu algemee-
nen dienstplicht.

Kunnen wo iu plaats van deze snelkuur do partieele
smeerkuur van Hebra stelleu, die, niettegeustaande hjj
geen desinfectie aanwendde, toch slechts I % recidioveu
kreeg ?

Wat de privaatpraktijk en zelfs de prakÜjk iu velo
hospitalen betreft, zoo moeten wo de vraag ontkennend
beantwoorden en wel met do woorden vau Hobra zelf:
Ks eignet sich diese Art der localen Einreibungen aller-
dings nur fiir Fälle geringeren Grades und beim Vorhanden-
sein solcher ärztlicher Individuen, welche mit deu diagno.s-
tischen Kenzeichen der Krätzkraukhcit volkommen vertraut
sind. Da man nun nicht jedem praktischen Arzte zumu-
thon kann zugleich Specialist in Hautkrankheiten und ins
be.sondere der Krätzkrankheit zu sein und da es endlich
wirklich Fälle gibt in welchen auch Milbengänge au
anderen Stellen als deu gowöhulicheu z. H. am Stomme
vorkommen; so wird dieses Verfahren mittelst partieller
Elinreibungon niemals eine allgomoino Verbreitung erlongen
und sich wohl für dio Mehrzahl aber nicht für alle Fälle
eignen.

SBSsawü

54

Bovendien is het zeer lastig, dat de arts zelf den patiënt
moet behandelen en insmeeren en het niet kan overlaten
aan een geschikten oppasser. Dat Hebra zoo weinig reci-
dieven kreeg na zulk een behandeling, eu terwijl hy de
desinfectie der kleeren geheel naliet is zeer verwonderlijk
en verdient geen geloof.

De behandeling der scabies met een der Balsamica,
levert dit groote voordeel op, dat de opperhuid niet ver-
nietigd behoeft te worden, want bet balsamicum dringt
door de onverlette epidermis, doodt den acarus en ver-
nietigt het broedsel, op voorwaarde echter, dat de huid
droog en de epidermis niet te dik of te vereeld zij.

Aan de eerste voorwaarde is gemakkelijker tc voldoen
dan aan de tweede, hoewel men volgens de methode van
Burchard den dag vóór de insmeeringen met zeepafwrlj"
ving en badeu de buid zachter zou kunnen maken. Om
de huid weeker te maken, opdat het geneesmiddel beter
door kan dringen, worden in het hospitaal te Koppenhagen
sodabaden verordend.

Wc komen nu tot de vraag: welk middel van de tweo
te verkiezen is de Styrax of de Perubalsem.

De Styrax nu heeft dit boven den Perubalsem voor,
dat een zekere kwantiteit van den eersten balsem veel
goedkooper is dan dezelfde kwantiteit van den twee-
den, waar echter tegenover staat, dat do B. P. 5 tot
G maal sterker als insecticidum werkt, en dat men boven-
dien veel meer van den Styrax bij één inwryving noodig
heeft, daar dezo niet zoo goed uit te smeeren is als de
Perubalsem. Volgens do ervaring van Prof. Chanfleury
van IJsselsteyn komen daardoor de kosten van beide bal-
sems, wat de kuur betreft, bijna overeen uit, waarb}] dan
natuurlijk aan den B. P. den voorrong toekomt om dc
zekerder werking, de minder lange kuur en\'de gemak-

55

kelijke eu zindelijke aanwending (slechts de styrax met
ol. oliv. vermengd kan goed jgebruikt worden, waardoor
echter de kracht van het middel minder wordt), terwgl
de Styrax het linnengoed vuil maakt, vooral wanneer hij
met olie vermengd is.

Mag hij door deze eigenschappen boven den Styrax staan,
door de volgende heeft hij, mits men de behandeling volgt,
die in het Amsterdamsche Gasthuis wordt toegepast, den
voorrang boven elk der verschillende zwavelpraeparaten: hij
vernietigt de epidermis niet en veroorzaakt dus geen secun-
daire efflorescenties; hij heeft zelden eczeem ten gevolge,
dat, mocht het optreden, nooit hardnekkig is; recidieven
zyn hoogst exceptioneel en in alle geval (in scherpe
tegenstelling met die der zwavelpraeparaten) gemakkelijk
to herkennen en door een nieuwe kuur to genezeu; do
insecticide kracht is minstens even sterk als dio van dc zwa-
vel ; hy heeft bovendien geen onaangename lucht, en desin-
fectio der kleeren is overbodig, indien men den patiënt
10 of 12 dagen na do kuur nog eens insmeert. Bovendien is
do behandeling zeer gemakkoljjk, daar men geen bad behoeft
voor to schrijven en aangenaam door het gemis aan pjjn. Men
kan deu balsem overal bekomen cu gemakkelijk meenemen
(b.v. op marsch voor troepen). De behandeling kan boven-
dien aan een geschikten oppasser, ja zelfs aan den patiënt
worden overgelaten, on zc is toepasseljjk op elk geslacht,
op clkcn Iccftjjd cn men kan zeggen op elk goval.

Wanneer meu n.1. nagaat, dat in Amsterdam het grootste
contingent der scabieslijdors geleverd wordt door do werk-
lieden, wier huid meestal niet van de zachtste is, en dat
men nooit van oon ander middel dan van den bals. poruv.
heeft behoeven gebruik to maken, en slechts zelden een
had vooruit lioeft behoeven toe tc dienen, dan mag men
daaruit besluiten, dat hot al eon zeer verouderde scabies

56

bij een zeer verharde huid moet zgn, om met deu B. P.
niet klaar te kunnen komen.

Mocht zulk een geval voorkomen, dan zou men vooruit
door baden de huid zachter en weeker kunnen maken,
evenals men zulks bij de scabies Norwegica seu crustosa
gewoon is te doen, een geval, dat, voor zoover mij bekend
is, nog nooit in Amsterdam voorgekomen is.

We kunnen ten slotte nog den Perubalsem bij de dieren
aanbevelen, vooral (volgens Dr. Theodor Simon te Hamburg),
bij de wilde dieren in gevangen toestand, zooals den leeuw,
die de scabies voornamelijk aan het hoofd, de ooren eu
de borst heeft. Den oppasser van het dier is zulk werk
het best toevertrouwd, terwijl de lastige jeuk hen daar-
enboven vrij gedwee maakt. Audere kuren gedoogden de die-
ren, volgens bovengenoemden onderzoeker niet. Hij vond de
zelfde acari bij den leeuw en olifant als bij den mensch\').

De vele bemoeiingen, die in den loop der tijden gedaan
zjjn, om de scabies zoo snel en gemakkelijk mogeljjk to
genezen zijn met goed gevolg bekroond, hetgeen o. o.
duidelijk blijkt uit het belangwekkende overzicht, dat
Dr. Knoblauch over den duur vau do behandeling der scabies
in het Frankforter hospitaal geeft. Iu 1820 bedroeg do
gemiddelde duur per man circa 66 dagen, in 1828 circa
29, in 1838 (toen de scabies daar als eeue plaatselijk lijden
werd beschouwd) 11 dagen. En van toen af werd do
behandeling steeds korter, tot ze in do suelkuur van
Vlemingkx het ultimatum van kortheid bereikte.

\') Volgens Foumcl smcordon do Kartliagcra hun huiadicron, dio
aan scabies leden, mot petroleum in. Dezulken mooton, als bron
van infoctio voor den monscli, noodzakelijk behandeld wordon.

STELLINGEN.

L

Terwijl de behandeling der Scabies tegenwoordig geen
moeielükheden meer oplevert, kan de diagnose, vooral met
het oog op eczeem, dikwyls zeer lastig zyn.

IL

Eczema marginatum is een parasitaire huidziekte.

III.

Chloasma, zooald bet door Ilebra cn Caposi wordt op-
gevat, is geen parasitaire huidziekte.

IV.

Niemeyer spreekt zich zelven tegen, wanneer hy ont-
kent, dat ten gevolge van harthypertrophie oedeem kan
ontstaan, doch aanneemt, dat een collateralo hypcraemio
in do longen longcuoedecm to weeg brengt.

58

V.

De meening, dat het beloop van phtisis pulmonum ge-
durende de zwangerschap tijdelyk tot stilstand zou worden
gebracht, berust op een traditioneel dwaalbegrip.

VI.\'

De beste behandeling van Pleuritis exsudativa geschiedt
door middel van den aspirator van Dieulafoy.

vn.

Bij de koudwaterbehandeling van typhus moet steeds
gelet worden op de hartswerkdadigheid.

VIII.

Het gebruik van acid. Salicylicum is by de behandeling
van typhus niet aan te raden.

IX.

- Ter genezing vau Tinea favosa is epilatie noodzakelyk.

X.

Bij gecompliceerde vingerfracturen is een conservatieve
behandeling geindiceerd.

XI.

Een zooveel mogelyk afwachtende houding is by strictura
urethrae aan te beveleu.

59

XII.

Het onderbinden van deu funiculus umbilicalis onmid-
delijk na de geboorte vau het kind kan geen nadeel
berokkenen.

XIII.

Intrauterine inspuitingen of irrigatien tydeus het kraam-
bed met acid. Pheuyl., vooral in verband met draineer-
buizen, zooals ze uog onlangs door Heinrich Fritsch ter
voorkoming vau infectie werden aanbevolen, zijn van
nadeelige gevolgen niet vrij te pleiten.

XIV.

De bouillon bezit meer voedingswaarde, dan Virchow
en vele andereu ua hem er aau hebbeu toegeschreven.

XV.

Dc Hygiène moet de medische wetenschap van het volk
worden.

XVI.

Medisch-wetonschappclijke vraogstukkeii in \'t openbaar
to behandeleu is af to keuren.

XVII.

Ken statistiek op kleine gctallcu gegrond kau vau veel
waarde voor den medicus ziju.

60

xvm.

Het onschadelijk maken van lijken van personen, die
aan eenige besmettelijke ziekte gestorven zijn, moest bij
de wet verplichtend worden gesteld.

m ^

I Ui

t

msm