Oflicier van Getondlicid der adc klaiic by den Ucnectkundigen Uienit
der I.andmaclit,

Gaarne maak ik van deze gelegenlieid gebruik, om U,
Hooggeleerden Narath, hooggeachten Promotor, dank te
zeggen voor de groote hulpvaardigheid mij door U bij
het samenstellen van dit Proefschrift betoond.

Dank ook aan U, Hoogleeraren van de Medische Fa-
culteit voor het onderwijs, dat ik van U mocht ontvangen.

De behandeling van de verschillende soorten van herniae
is in de laatste tiental jaren eene geheel andere gewor-
den dan vroeger.

Terwijl de geïncarcereerde hernia reeds sedert eeuwen
met goed gevolg werd geopereerd, kwamen operalies voor
niet geïncarcereerde herniae relatief zeldzaam voor. De
operatie was levensgevaarlijk en de techniek zoo onvol-
komen, dat de resultaten natuurlijk niet zeer bevredigend
waren.

Daarom is het ook niet te verwonderen, dat de behan-
deling van de herniae bijna uitsluitend bestond in het aan-
leggen van een bracherium.

Met de invoering van de antiseptische wondbehande-
Hng begon voor de therapie van de breuken eene nieuwe
periode, omdat het voornaamste gevaar van de operatie,
de infectie van de wond met al hare gevreesde gevolgen,
nu was afgewend. Hoe langer hoe meer begon men ook
niet geïncarcereerde herniae te opereeren, hoe langer hoe
grooter werd het aantal aangegeven oj)eratiemethoden.

voudig het lijden op te heffen, maar zij streefden er ook
naar de patiënten voor altijd van hun lijden te bevrijden.

Zoo zijn in korten tijd een menigte van „radicaalopera-
ties" voor de verschillende soorten van herniae ontstaan.

Om uit te maken of eene operatiemethode op den naam
„radicaal" aanspraak kan maken, is er natuurlijk slechts
één afdoend middel en dat is de geopereerde patiënten
na een langen tijd nauwkeurig te onderzoeken.

Zulke onderzoekingen werden reeds van verschillende
kanten gedaan en de resultaten daarvan medegedeeld.
Voor zoover ik kon nagaan vond ik in de litteratuur van
ons land daarover niets vermeld.

In de volgende bladzijden vindt men nu vermeld alle
breukoperaties, die in de laatste jaren aan de Chirurgische
kliniek van de Rijks-Universiteit te Utrecht werden ver-
richt. Tot mijn spijt kan ik geene mededeelingen doen
over de operaties, die voor het jaar 1890 aan de kliniek
werden verricht, daar uit dien tijd geen schriftelijke aan-
teekeningen (operatie-protocollen en ziektegeschiedenissen)
konden gevonden worden.

De gedane operaties werden verricht door Prof. Salzer
van 1890 tot Maart 1893, Prof. van Eiselsberg (October
1893 tot 1896), Prof. Narath (1896—1899) en de assis-
tenten. De samenstelling wint, meen ik, daarom aan waarde,
omdat de bedoelde Operateuren van één en dezelfde school
komen, namelijk die van Billroth.

De operatiemethode is, behoudens enkele kleine wijzin-
gen, dezelfde gebleven, de wondbehandeling alleen is in
zooverre gewijzigd, dat in de laatste jaren de antiseptische
heeft moeten plaats maken voor de aseptische.

Mijne mededeelingen strekken zich in het geheel uit
over 320 operaties, waarvan over:

I. Hernia inguin. (libera, irrep., incarc., cum varico-
cèle)...........212 gevallen.

Onder de laatste groep breng ik ook de operaties,
die verricht werden voor varicocèlen en eenige andere
ziekelijke aandoeningen, waarbij de anders voor herniae
gebruikelijke techniek werd toegepast.

Om de blijvende resultaten vari de operatie na te kun-
nen gaan, werden de patiënten gevraagd op de kliniek te
komen. Het grootste gedeelte gaf aan dat verzoek gehoor.
Anderen werden op mijn verzoek door den behandelenden
geneesheer onderzocht en het resultaat niij medegedeeld.
I^ij een derde groep moesten wij ons tevreden stellen
met bericht van den patiënt zelve, een vierde was sinds
dien tijd overleden, een vijfde was door verandering van
woonplaats niet meer te vinden.

1. Overzicht van de radicaalopcratie van dc hernia in-
guinalis in \'t algemeen.

2. Over dc operaticmctHodendie aan dc Utrcchtschc Chi-
rurgische kliniek gevolgd worden.

(i. Hernia inguinalis libera.
ó. Hernia inguinalis libera -4- varicocèle.
c. Hernia inguinalis irreponibilis.
4- Over dc blijvende resultaten van de radicaaloperatie van
de /icrnia inguinalis non incarccrata^

Öe hernia inguinalis vormt het grootste gedeelte van
de verschillende soorten van herniae, die aan de Utrecht-
sche kliniek werden geopereerd.

1) Dc hierbij bchoorcndc korte ovcrzichtcn uit dc lieklegcschicdcnisscn vindt
men onder dc N« I —179, N». 197 cn N«. 203.

Hetzelfde geldt, naar het schijnt, tegenwoordig voor
elke andere Chirurgische kliniek.

Van onze 298 breukoperaties bedroegen 212 herniae
inguinales, y^i^/o, dus van alle geopereerde gevallen.

Van deze 212 herniae inguinales waren 192 herniae non
incarceratae = i 91%, en wel herniae liberae163 =
herniae irreponibiles 29=±i4°/o, en herniae in-
carceratae 20 = ± 9%, van alle herniae inguinales.

De niet geïncarcereerde liesbreuken vormen het grootste
contingent van onze geopereerde herniae.

Dit verblijdende verschijnsel spreekt er zeer voor, dat
de operatie van de hernia inguinalis, al populair schijnt
geworden te zijn. Jaarlijks neemt dan ook het aantal breuk-
operaties belangrijk toe.

Van deze 192 gevallen kwamen voor:
d) bij het mannelijke geslacht 176 = 9270,
S) bij het vrouwelijke geslacht 16= 8°/o
Verreweg het grootste aantal komt dus op rekening
van het mannelijke geslacht, dat immers, zooals bekend
is, veel vaker een liesbreuk krijgt, dan het vrouwelijke.

Niet zonder belang is verder de volgende samenstelling
naar den ouderdom van de patienten.

De meeste operaties komen dus voor op den ouderdom
liggende tusschen het 11® en 30«= levensjaar. In \'t bijzon-
der dient men er op te letten, dat nog zeer oude indivi-
duen zich onderwierpen aan de radicaaloperatie. Zes van
de oudste patiënten waren tusschen de 60 en 70 jaren

Niet minder opmerkelijk is het, dat aan de kliniek een
rij van kinderen werd geopereerd, waarvan de jongste 8

Totaal . .192 gevallen.
„ „ „ direct in 13 gevallen.
„ „ „ indirect „179 n
Congenitaal was de breuk in 30 gevallen.
Voor ik verder inga op de aan de Utrechtsche kliniek
aangewende operatiemethoden, geef ik in het volgende
een beknopt

Met aantal „radicaaloperaties" met zijne verschillende
veranderingen en verbeteringen is buitengewoon groot.

1) Men beproefde den breukzak op de een of andere
wijze te vernietigen of tot obliteratie te brengen.

Het is niet mijn doel op die oude methoden, die in de
bovenstaande rubrieken vallen, nader in te gaan. Ze kun-
nen nauwelijks op den naam van „radicaaloperatie" aan-
spraak maken.

• Een groote stap voorwaarts in de techniek was eerst
toen te constateeren, toen men de bovengenoemde mo-
menten in één trachtte samen te brengen.

De groote verdienste het gewicht van die combinatie in
het licht te hebben gesteld komt Czerny toe.

Hij ging van het grondbeginsel uit, dat ook voor alle
latere breukoperaties geldt, dat men zoowel den breuk-
zak tot obliteratie moest brengen als ook de breukpoort
sluiten moest, althans vernauwen.

Hij verwijderde den breukzak, liet het geamputeerde deel
van den breukzak in de diepte wegzakken en sloot den
uitwendigen liesring met diepe naden (1877).

WooD sloot het verwijde lieskanaal doordat hij een ge-
deelte van den breukzak instulpte en hierover de wanden
van het lieskanaal cn de crura van den annulus inguinalis
externus vernaaide. Deze methode is slechts toe te passen
bij vrije herniae.

De methode volgens Czerny daarentegen kwam ook in
aanmerking voor herniae irreponibilcs cn incarccratae. Het

dragen van een bracherium was echter na de operatie
noodzakelijk, wilde men niet binnen al te korten tijd recidief
krijgen.

Bij beide methoden blijft de breukpoort gesloten door
een litteeken vergroeid met de aponeurosis van den M.
obliq. ext., waardoor heen de zaadstreng verloopt.

Het ingestulpte deel van den breukzak (Wood) wordt
atrophisch, oblitereert en er blijft alleen een litteeken terug
over de breukpoort.

Bij de methode volgens Czerny wordt de breukpoort
gesloten door het litteekenweefsel van de uitwendige Hes-
opening. Dit litteeken echter, dat bovendien nog door de
zaadstreng wordt doorboord, kan niet genoeg weerstand
hieden aan de voortdurend werkende buikpers. Schede
in Hamburg liet daarom de wonde granuleeren om zoo-
doende een stevig, hard litteeken te krijgen.

Banks trekt den breukzak sterk aan, isoleert hem, on-
derbindt den breukzakhals zoo hoog mogelijk en ampu-
teert hem dan. Het lieskanaal wordt vervolgens gehecht
met zilverdraad. Het zilverdraad zou tevens nog dienen
als versterking van den wand van het lieskanaal.

I^all maakt den breukzak geheel los van de zaad-
streng, brengt de inhoud in de buikholte terug, pakt ver-
volgens den breukzakhals met eene breede tang, tor-
^eert zoolang tot de hals dreigt tc scheuren en legt dan
zoo hoog mogelijk een catgutdraad om den breukzakhals.

De breukj)oort wordt dan gesloten met zijdraad, die
ook den breukzak meevat. •

Macewen isoleert den hals van den breukzak geheel
en maakt dan het i)eritoneum los aan den annulus ingui-

nalis internus over een uitgestrektheid van i cM. Hierin
legt hij den losgemaakten en door een bijzondere hech-
ting verkleinden breukzak en hecht daarover den annulus
inguinalis externus.

Barker maakt de breukpoort vrij, legt een zijden draad
om den breukzak heen, maar knipt de einden niet af.
Deze steekt hij in een naald en vervolgens hecht hij den
breukzak, die een Vs cM. onder de plaats van afbinding
is afgeknipt, aan den breukring vast. Dan knoopt hij de
draden zoodat de stomp van den breukzak hier door
naar boven wordt gedrongen. Vervolgens sluit hij de breuk-
poort.

Lucas-Championnière exstirpeert den breukzak met den
breukzakhals en bovendien het infundibulum aan den annu-
lus ing. int. door met een pincet dezen aan te trekken en
af te knippen. Het peritoneum wordt vervolgens weder
gehecht. Het lieskanaal wordt over zijn geheele lengte
gespleten en met matrasnaden of knoopnaden de deelen
weer zoo breed mogelijk over elkander gebracht, eng
sluitend om de zaadstreng heen.

Léontë snijdt het peritoneum cirkelvormig in, maakt het
ruim los om den annul, ing. int. en hecht het met tabaks-
zaknaad. De breukzak wordt totaal geöxstirpeerd.

Om een zoo volkomen mogelijke sluiting te verkrijgen
van de breukpoort, maakte Riesel het lieskanaal open
over zijn geheele lengte en hechtte het vervolgens strak
om de zaadstreng heen.

Lucas-Championnière gebruikte ook wel huidlapjes om
dc poort te sluiten cïi Sai//er gebruikte gesteriliseerde

glaswol, liet dit in de breukpoort genezen en verkreeg zoo
in één geval voldoende sluiting,

Henry o\'Hara isoleert den breukzak van het vas defe-
rens, onderbindt den breukzakhals op twee plaatsen, hoog
en iets lager, knipt daartusschen door en fixeert vervol-
gens de breukzakstomp in de huid 2—2V2CM. boven den
annul. ing, int. Dan volgt drainage met een stuk been
en de wondranden worden gehecht. Het overige gedeelte
van den breukzak wordt in het lieskanaal gelaten. De hier-
door volgende plastische ontsteking in het lieskanaal zou
behoeden voor recidief. Tevens ligt ook de breukzakhals
in een andere richting, waardoor ook gevaar voor recidief
niinder wordt.

Da vies isoleert den breukzak, opent hem aan de onder-
ste pool, reponeert den inhoud en houdt dezen met den
vinger terug. Dan wordt een draad gelegd circulair om
den breukzakhals, welke voorloopig nog niet geknoopt
^vordt. Het voorste gedeelte van den breukzak wordt vrij-
gelaten, het vrije einde wordt met catgut dichtgeknoopt
^^ dit als de vinger van een handschoen in het abdomen
gestulpt, dan eerst wordt de circulaire naad dichtgeknoopt.

trekt men aan den catgutdraad, dien men niet heeft
^feeknipt, waardoor de breukzak intra-abdominaal wordt
samengevouwen. Het einde van dezen draad steekt men
vast in één van de spieren. De beide einden van den
circulairen naad steekt men ook in de spieren vast.

De breukzak zou zoo volgens Davies niet in zijne voeding
worden ge.stoord, zooals bij de methode Macewen en dc
oude methode Kocher. Dc sluiting van het lieskanaal
doet hij volgens Kocher, üassini e. a. Bij al deze metho-

den vinden we dus het hoofdgewicht gelegd op de breuk-
zakbehandeling, sluiting van de breukpoort en het trach-
ten te voorkomen, dat later een trechtervormige uitstulping
kan ontstaan van het peritoneum. Ook Kocher legt groot
gewicht daarop, dat na de operatie geen trechtervormige
uitstulping van het peritoneum ontstaat.

Bij de methode van Bassini en hare talrijke modificaties
wordt het hoofdgewicht gelegd op de sluiting van het lies-
kanaal, hoewel natuurlijk op de breukzakbehandeling zeer
wordt gelet.

^ Kocher wijzigde zijn methode driemalen. In zijn eerste
methode raadt hij aan een snede te maken over het lies-
kanaal één vinger breed boven het lig. Poupartii, even-
wijdig met het mediane gedeelte van het ligamentum,
mediaan naar beneden.

De arteria epigastrica superficialis wordt onderbonden
evenzoo de vena pubica. Dan wordt de fascia Cooperi
(voortzetting van de aponeurosis muse. obi. externi op
de zaadstreng) gespleten, evenzoo de cremaster en de
fascia infundibiliformis en de breukzakhals stomp losgemaakt
van de zaadstreng en uit het scrotum te voorschijn ge-
haald. De breukzak wordt naar boven nauwkeurig vrij-
gemaakt, naar beneden getrokken, aan den annulus inguin.
int. met zijdraden doorstoken en naar twee kanten onder-
bonden en hieronder geamputeerd.

Hierop volgen diepe naden door .de aponeurosis van
den M. obl. ext. en de daaronder liggende spieren tot
vernauwing van het lieskanaal over zijn geheele lengte
{kanaalnaad). Deze methode komt dus het meeste over-
een met die van Lucas-Championnière,

Daarna geeft Kocher zijn z.g. „Verlagerungsmethode"
voor niet te groote en niet te dikwandige breuken.

De huid en het subcutane weefsel worden doorsneden
als bij de vorige methode, evenwijdig aan het lig. Pou-
partii tot het buitenste derde gedeelte tot op de apo-
neurosis van den M. obl. ext. De breukzak wordt dan vrij-
gemaakt. Nu wordt in deze aponeurosis boven het lig.
Poupartii, lateraal van den annul, ing. int. een opening
gemaakt.

Met een soort koorntang gaat men nu hierin door de
aponeurose van den M. obl. ext. en M. obl. int. tot aan
den annul, ing. ext. vóór de zaadstreng, vat de punt van
«ien vrijgemaakten breukzak en trekt dan den geheelen
breukzak door het lieskanaal door de gemaakte opening
lateraalwaarts naar buiten.

De breukzak wordt sterk aangetrokken. Hij loopt dus
dan van den annul, ing. int. niet meer mediaan naast de
zaadstreng, maar lateraalwaarLs en iets naar boven in tegen-
gestelde richting.

De peritoneumtrechter van den breukzakhals wordt vast-
getrokken in de kleine opening van den buikwand. Het
gedeelte van den breukzak, dat in den buikwand ligt, wordt
omstoken en onderbonden. De samengevouwen en getor-
deerde breukzak wordt vervolgens gelegd op de buiten-
vlakte van de apon. van den M. obl. ext. voorzoover
•^^ze den voorwand vormt van het lieskanaal en met 2—3
\'hechtingen op de aponeurosis vastgenaaid. Het overige
van den breukzak wordt onder de plaats van onderbinding
geamputeerd. De hechtingen vatten zoo diep mogelijk den
boven- en benedenwand van het lieskanaal juist boven de

zaadstreng. Deze wordt door den vinger beschut en naar
beneden gehouden. Ook kan men den breukzak, nadat
hij door de opening in de aponeurosis naar buiten is
getrokken, omslaan in de richting van de spina ant. sup.
ossis ilei en hier vasthechten op de aponeurosis, waar-
door het peritoneum nog meer lateraalwaarts wordt gespan-
nen en de breukzak dus niet meer in de richting van de
zaadstreng naar buiten kan treden. Dan volgen diepe
hechtingen door den annul. ing. int. naast en onder den
breukzakhals en de kanaalnaad tot versterking en verkor-
ting van den voorwand van het lieskanaal in het bereik
van de zaadstreng. Ook wordt de breukzak niet meer
getordeerd wegens voorgekomen necrose ervan. Dit is de
z.g. „laterale Verlagerungsmethode".

In 1897 wijzigde Kocher nogmaals zijn methode, om-
dat volgens sommigen ook deze methode geen voldoende
zekerheid geeft tegen het vormen van een trechter in het
peritoneum, waardoor gevaar voor recidief ontstaat.

De snede wordt op dezelfde manier aangelegd als bij
de vorige methode. De zaadstreng wordt vrijgemaakt bij
haar uittreden uit den annul. ing. ext. en de breukzak zoo
hoog mogelijk geïsoleerd na splijting van cremaster en tunica
vagin. com. Vervolgens wordt ook weer i cM. boven het
lig. Poupartii de apon. obl. ext. i—2 cM. lateraal van den
annul. ing. int. gespleten, tevens ook de spiervezelen van
den M. obl. int. en transv. Dan wordt de fascia transversa
en het peritoneum geopend. Door deze opening wordt nu
de tang gebracht in de peritoneaalholte en in het inwen-

dige van den breukzak, waarvan de top ïs ingestulpt. De
breukzak wordt gepakt, door het lieskanaal naar buiten
getrokken en te gelijkertijd over zijn geheele lengte geïn-
vagineerd, zoodat de peritoneaalvlakte van den breukzak
naar buiten gekeerd uit de wonde over het lig. Poupartii
hangt. Zoo kan men den geheelen breukzak met zijnen
hals uit het Heskanaal trekken en geen peritoneale trechter
kan er ontstaan. De breukzak wordt nu gelijk met het
peritoneum parietale omsnoerd. Het peritoneum is dan
gesloten en een paar naden, die de spieren en de fascia
vatten, sluiten de wond. De zaadstreng kan hierbij niet
gelaedeerd worden. Bovendien kan men het lieskanaal nog
vernauwen met een paar naden onder instulping van de
apon. Musc. obliqui externi.

Küster legt evenals Kocher diepe hechtingen door het
geheele lieskanaal om het geheel te kunnen sluiten. De
zaadstreng wordt teruggedrongen en onder geleide van
den vinger de wanden van het lieskanaal eerst aan den
eenen kant opgenomen, dan aan den anderen kant en in
hunne geheele dikte doorstoken. Zijn alle hechtingen aan-
gelegd dan worden ze pas geknoopt.

Thiele geeft een modificatie van de eerste KoCHERsche
"Methode. Hij legt de huidsnede aan in de richting van

^\'"g. Hierop wordt de breukzak vrijgemaakt van de zaad-
^^f^ng, de aponeurosis van den M. obl. ext. geopend en
de breukhals vrijgemaakt tot den annul. int. Dan wordt
de aponeurosis naar boven en buiten van den annulus
int. een opening gemaakt, de breukzak getordeerd en door
de opening vast aangetrokken. Vervolgens geschiedt de

hechting van de aponeurosis, die tevens den breukzak vat,
en ten slotte wordt de huid gehecht.

In 1883 wijzigde Bassini de radicaal-operatie van de
liesbreuken zoo, dat hij den voorwand van het lieskanaal
opende, den hals van den breukzak isoleerde tot aan den
annul, inguin. int., hier afbond, het lichaam en de basis
van den breukzak amputeerde en den hals bij den inwen-
digen liesring aan de achtervlakte van de aponeurosis
van den M. obl. ext. naaide. Het overige van den breukzak
gebruikte hij als tampon voor het lieskanaal. Hierover
hechtte hij de doorgesneden aponeurosis van den M. obl.
ext., en daarover werd de huid gehecht.

Bij een, door toevallige omstandigheden ter sectie ge-
komen geval, bleek evenwel, dat de hals van den breuk-
zak geheel was geoblitereerd en het resultaat dus het-
zelfde was, dat Wood en Czerny hadden bereikt. Een
breukband was na de operatie noodzakelijk geworden. In
1884 gaf hij daarom zijne nieuwe methode in het licht.

Het hoofdprincipe waarvan hij uitging was, weer een
kanaal te vormen met een abdominale en een subcutane
opening, verder twee wanden, een voorsten en een ach-
tersten, waardoor de zaadstreng in scheeve richting heenging.

I® Huidsnede evenwijdig met het lig. Poupartii, 2 cM.
er boven, 10 cM. lang, tot op de aponeurosis van den
M. obl. ext. over de geheele lengte van het lieskanaal.

Snede door de aponeurosis van den M. obl. ext.
De zaadstreng wordt met den breukzak te voorschijn ge-
haald, het lichaam en de fundus van den breukzak wor-
den vrijgemaakt en geopend.

Het losmaken van den breukzak is \'t gemakkelijkst,
wanneer men begint aan den hals.

Na opening van den breukzak wordt nagezien of er
adhaesies zijn met intestina of omentum, zoo noodig wor-
den deze stomp losgemaakt, resp. gereseceerd, en de in-
houd gereponeerd. Dan wordt de breukzak getordeerd,
een ligatuur zoo hoog mogelijk aangelegd om den hals
en vervolgens hieronder afgesneden.

Is de breukzak groot, dan wordt deze met een naald
doorstoken en afgebonden. Het distale gedeelte van den
breukzak wordt geheel verwijderd, in enkele gevallen
evenzoo afgebonden en teruggelaten.

3® Lig. Poupartii en de uitwendige rand van den M.
rectus abd., obliq. int. en transv. en fascia Cooperi worden
vrijgemaakt. Deze worden met knoopnadén aan elkaar
genaaid. De eerste naad wordt aangelegd beneden, dicht bij
het os-pubis. De zaadstreng en de aponeurosis van den M.
obliq. e.vt. worden met stompe haken op zijde geiiouden.
De achterwand van het nieuwe lieskanaal is dan gevormd.

4® Vorming van den voorwand van het nieuwe lieska-
naal. Op den nieuwen achterwand komt nu de zaadstreng
te liggen, zoo noodig wordt de testikel weer oj> zijn nor-
male jjlaats teruggebracht. De wondranden van de apo-
noreusis van den M. obl. ext. worden gehecht (nieuwe
voorwand) en hierover de huid gehecht. Dan wordt een asep-
tisch verband aangelegd. Drainage volgt alleen bij zeer
groote en lang Ixistaan hebbende herniae.

Is de breuk aangeboren, dan handelt men verschillend
naarmate men te doen heeft met de hernia congenita funi-
cularis of testicularis.

In het tweede geval verwijdert men de peritoneale uit-
stulping plus tunica vaginalis. (breukzak en hals) en laat
zooveel van de serosa terug als voldoende is om den tes-
tikel mede te bedekken (door een hechting aan testis be-
vestigd.)

Is er ectopia testis, dan moet men de zaadstreng zoo-
ver mogelijk losmaken, vervolgens rekken, en is de ab-
dominale opening en de achterwand van het nieuwe kanaal
gevormd, dan wordt de testis weer in het scrotum ge-
bracht en hier met een hechting aan de huid bevestigd.

Het is vaak zeer moeilijk, veelal onmogelijk, den breuk-
zak te onderbinden. Men moet dan het peritoneum par-
ietale losmaken aan den anderen kant van de inmonding
van den breukzak, dezen openen en na repositie van de
intestina het peritoneum daar hechten om de lappen on-
der de hechtingen weg te kunnen nemen.

Bij groote inwendige herniae is het noodzakelijk de vasa
epigastrica~dubbel te onderbinden, daartusschen door te
snijden, den fundus van den breukzak te openen, te hech-
ten en de lappen onder de hechtingen weg tc nemen, om-
dat anders het gedeelte van den breukzak buiten de vasa
epigastrica onveranderd zou blijven. Het gehechte perito-
neum trekt zich terug in de buikholte.

Bij de hernia inguinalis van de vrouw wordt de operatie
gemakkelijker, omdat men hier zonder bezwaar voor la-

tere nadeelige gevolgen \'t lig. rotundum kan verwijderen
en geen zaadstreng aanwezig is.

Door de buikpers worden de wanden van het nieuw
gevormde kanaal tegen elkaar gedrukt en ondersteunen
elkaar.

De nieuwe achterwand van het lieskanaal wordt nu ge-
vormd door spierweefsel, dat niet kan geresorbeerd worden.

Normaal laat het lieskanaal de zaadstreng doorgaan
en houdt de intestina terug, doordat het scheef door den
buikwand verloopt en de achterwand door de buikpers
tegen den voonvand wordt gedrukt (ventieiwerking). Dit-
zelfde is het geval bij het nieuwe lieskanaal. Dus er is
voldaan aan de mechanische momenten en de functie
(doorlaten van de zaadstreng).

Een breukband behoeft na de operatie niet alleen niet
gedragen te worden, maar is zelfs schadelijk.

Escmkr kon dat constateeren bij een sectie van een
man volgens Bassini geopereerd. De zaadstreng zat be-
klemd in hard bindweefsel, een feitelijk kanaal bestond niet.

^ Zoo maakt Fkrraki de huidsnede evenals Bassini, even-
zoo wordt de aponeurosis van den M. obl. e.Kt. gespleten.
Dan volgt het verschil. De zaadstreng en de breukzak
trekt hij niet uit \'t lieskanaal. De zaadstreng blijft op hare
plaats en de breukzak wordt er van gescheiden. Dc breuk-
zakbehandeling is als bij Bassini. De zaadstreng wordt
ook niet verlegd en boven naar buiten geleid, maar
beneden. De diepe spieren hecht hij over de zaadstreng

PosTEMPsKi praepareert het lieskanaal en den breukzak
vrij. Het lieskanaal wordt gespleten en de spierlagen en
fasciën doorsneden. De zaadstreng schuift hij naar beneden.
Vervolgens wordt de breukzak vastgemaakt, geopend, de
inhoud zoo noodig gereponeerd, om den hals komt een
ligatuur te liggen, zoo hoog mogelijk en daaronder snijdt
hij de breukzak af.

De 3 doorsneden spieren en fasciën worden gehecht aan
het lig. Poupartii op een kleine opening na tot doorlaten
van de zaadstreng. De zaadstreng komt dan te liggen
op de gehechte aponeurosis en hierover volgt de huid
hechting.

Mugnai raadt aan het nieuwe lieskanaal niet schuin
door den buikwand te laten verloopen maar in rechte
richting. Ook Tillaux raadde zulks aan.

Parona opent het lieskanaal volgens Hassini , isoleert
daarna de breukzakhals, onderbindt deze zoo hoog mo-
gelijk en amputeert haar i cM. onder de ligatuur. De
zaadstreng wordt vervolgens zoodanig om de breukzak-
stomp gelegd, dat zij deze van alle kanten omgeeft; de
rest van ilen breukzak wordt gehecht aan den annul. ing.
int. in dier voege dat de zaadstreng komt te liggen tus-
schen twee bladen van het peritoneum parietale. Verder
handelt hij volgens lUssiNi.

- Hottini legt \'t meeste gewicht op hel .sluiten van den
inwendigen liesring. Na splijting van het lieskanaal volgens
Bassini brengt hij aan den onderkant en aan den boven-
kant van den inwendigen liesrring 2—3 dikke catgutli.sseii

aan en wel zoo, dat de lissen aan den bovenkant de
Mm. transv. abd. en obliq. internus met de aponeurosis
van den M. obl. ext. vatten en aan den anderen kant het
lig. Poupartii.

Deze lissen worden met de naald van Hagedoorn in-
gebracht van binnen naar buiten. Vervolgens worden ze
geknoopt en hierover volgt de huidnaad.

Frank verschilt alleen van Bassini in het verleggen
van de zaadstreng. Hij legt deze in een gleuf, gebeiteld
uit den ramus horizontalis van het os pubis, en hecht
daarover het periost. De gleuf in het been is i cM. lang
en zoo breed dat men den pink er in kan leggen.

Girard raadt aan het lieskanaal te splijten 3—4 cM.
boven het Hg. Poupartii. De breukzak wordt vervolgens
vrijgemaakt, hoog afgebonden en afgesneden. De onderste
rand van den M. obliq. int. hecht hij aan het lig. Pou
partii. De zaadstreng blijft op hare plaats. Dan wordt
de bovenste rand van den M. obl. ext. gehecht aan het
lig. Poupartii, vervolgens dc onderste rand van de apo-
neurosis mu.sc. obl. ext. over den gehechlen bovenrand
heen. De huidnaad sluit de wonde.

Bkrgkr hecht de stomp van den geamputecrden breuk-
zak boven het lie.skanaal in de subcutis vast door den
draad, die den breukzak heeft afgebonden, te steken door
het breukkanaal. Verder handelt hij als Bassini.

Bhki.I\'s geeft op zeer gecompliceerde wijze dc zaad-
streng een S|)iraalvormig verloop, doordat hij op verschil-
lende hoogten in dc van elkaar losgemaakte buikbeklccd-
selen oi)eningen maakt en de zaadstreng hierdoor laat
verloopen.

Ekehorn splijt de aponeurosis van den M. obl. ext.
niet. Hij maakt de aponeurosis vrij van den annulus inguin.
ext. tot het lig, Pupartii. Dan isoleert hij den breukzak,
tordeert hem, legt een hooge ligatuur aan en snijdt hem
hieronder af. De zaadstreng wordt in de hoogte gehouden
en vervolgens de aponeurosis stomp losgemaakt van de
onderliggende spieren. Dit geschiedt ook stomp in de
diepere spierlagen aan den onderrand van de canalis in-
guinalis. De hechtingen komen dan te liggen achter de zaad-
streng in de niet gespleten aponeurosis, en verbinden tevens
de diepe spieren met de aponeurosis aan het lig. Poupartii.

Huntington wijkt alleen van Bassini af wat betreft hecht-
materiaal. Hij gebruikt hiervoor kangoeroepezen.

Stinson doet geheel volgens Bassini, alleen laat hij
de zaadstreng aan den benedenkant uittreden. Deze me-
thode heeft dus veel overeenkomst met die van Ferrari,
alleen met dit verschil, dat hij de zaadstreng niet in
situ laat.

Halsted verlegt de zaadstreng evenals Pgstempski tus-
schen de aponeurosis van den M. obl. ext. en de huid.

Brenner gebruikt den musculus cremaster als achter-
wand van het nieuwe lie.skanaal. Hij hecht niet de diepe
spieren zooals Bassini aan het lig. Poupartii, maar den
musc. cremaster. De musculus cremaster wordt dus in zijn
geheel behouden, evenals de aponeurosis van den musc.
obl. ext. Bovendien legt hij onder de huid een drain ^
welke hij na 24 uren verwijdert.

Selmi pastte Ihle\'s naad toe bij de radicaaloperatic;
volgens Bassini. Deze hechtingen pakken in den vorm vai>
een liggende acht spieren, aponeurosis cn huid tegelijk.

wöllfler legt boven het lig. Poupartii een huidsnede
aan, welke een scherpen hoek maakt met de richting
van het lieskanaal. De top hiervan is naar de mediaanlijn
gericht. Dan wordt de aponeurosis van den Musc. obiliq.
ext. gespleten, de breukzak vrijgemaakt, geopend en de
inhoud gereponeerd. Hierop volgt ligatuur en amputatie
van den breukzak. Het lieskanaal en de uitwendige lies-
opening worden in étages gesloten en wel:

1. M. obliq. int. aan het lig. Poupartii tot op een kleine
opening na tot doorlaten van de zaadstreng.

2. De rectusschede wordt geopend en de laterale rand
van den M. rectus abd. met den lateralen rand van de
doorsneden rectusscheede als 2® laag gehecht aan het lig.
Poupartii respect, aan de apon. van den M. obliq. ext.

3. Als 3° laag wordt de mediale rand van de door-
sneden rectusscheede gehecht aan den ondersten rand van
de doorsneden aponeurosis van den M. obliq ext.

4. De bovenste rand van de doorsneden aponeurosis
van den M. obliq. ext. wordt nu gehecht op dc buiten-
vlakte van het onderste gedeelte van dc aponeurosis, dat
al is gebruikt als 3® laag.

Deze hechting komt dus veel dieper en veel meer late-
raal te liggen dan de vorige, welke nu schijnen gedekt
te worden door het bovenste gedeelte van dc aponeurosis.

WöLKLKR zelf gaf nog een modificatie van zijne methode,
welke daarin bestond, dal hij dc zaadstreng naar builen

leidde door een spleet tusschen de Mm. recti abdominis.
Spoedig echter kwam hij van deze modificatie terug door
slechte resultaten daarmee verkregen (Zie von Frey, Zur
„Radicaloperation der Brüche. S. A. aus d. Mitth. des Vereins
der Aerzte in Steiermark" N°. 4).

In den laatsten tijd zijn ook methoden aangegeven voor
de radicaaloperatie van liesbreuken, welke ten doel heb-
ben de verloren hechtingen te vervangen door temporaire.

In Augustus 1897 deelde Jonnescu zijne methode mede op
het Congres te Moskou. Hij onderscheidt hierbij 4 momenten:

2® Losmaking van den voorsten wand van het lieskanaal
en van de Mm. obliq. int. en transversus.

Hiervoor gebruikt hij zilverdraad. Hij legt oppervlak-
kige en diepe hechtingen aan in den vorm van een U-
vormigen étage-naad.

De laatste gaan door de huid onder het lig. Poupartii,
door het onderste gedeelte van de Mm. obliq. int. cn
transv. {óovcn het pcriton1j\\im en fascia transversa), door
het bovenste gedeelte van de Mm. oblicj. int. en transv.
cn maken denzelfden weg in omgekeerde richting terug.

Fén van deze hechtingen gaat ook door den breukzak.
De oppervlakkige heoJitingcn worden van boven te begin-
nen aangelegd door dc huid, dc aponeurosis van den
M. obliq. ext., het onderste gedeelte van de doorgesneden
Mm. obliq. int. en transv., liet bovenste gedeelte daarvan,
de aponeurosis van den M. obliq. ext., dc liuid, cn keeren
in omgekeerde richting terug.

De eerste hechtingen komen dus te liggen met een lis
op het bovenste doorsneden gedeelte van de spieren en
de vrije uiteinden op de huid.

De oppervlakkige hechtingen liggen met een lis op de
huid van de bovenste wondvlakte en met de uiteinden op
de huid van de onderste wondvlakte.

Geen van deze hechtingen gaat door den breukzak. De
zaadstreng komt te liggen onder de vereenigde spieren.

De hechtingen van de diepe laag worden het eerst ge-
knoopt, dan die van de oppervlakkige laag. In de lis van
de draden komt een stukje verbandgaas te liggen. De
huidwonde wordt dan ten slotte gehecht.

De oppervlakkige hechtingen neemt hij na 8—lo dagen
weg tegelijk met de huidnaden. De diepe naden neemt
hij na 14 dagen weg.

PouLLKT gebruikt als temporair hechtmateriaal, de pees
van den M. rectus cruris.

Duplav en Cazin knoopen de gespleten uiteinden van
den breukzak aan elkaar en sluiten het lieskanaal tempo-
rair met zilverdraad, evenzoo Villard en dk I-\'üntaink.

Gigli en Hakoni |)a.s.sen de temjioraire zilverdraadhech-
ting toe bij de methode IIassini.

C»aan we nu de modificalies na van de methode Massini,
dan zien wij dat bij de meeste het verschil beslaat in
verlegging van de zaadstreng.

Over de breukzakbehandeling zijn allen het eens. Hooge
afbinding van den breukzak met volgende amputatie. Het
groote bezwaar blijft bij alle methoden bestaan in het
niet geheel kunnen sluiten van het lieskanaal. Vandaar
dat sommigen hebben aangeraden, (Lauenstein het eerst
en in den laatsten tijd weer Dasaro Cao) om den
testikel in de buikholte terug te brengen en hier te
fixeeren. Het lieskanaal kan dan totaal worden geslo-
ten. De functie van den testis zou hierdoor niet worden
geschaad. Dierexperimenten van Griffitsch (Strictural
changes in the testikel of the dog, when it is replaced
within the abdominal cavity. Journal of Anatomy, June
1892), bewijzen echter het tegendeel. Bij jonge dieren,
welke nog niet geslachtsrijp waren, zag hij weinig struc-
tuurveranderingen van den testikel, maar bij volwassen
dieren trad spoedig atrophic in tot de helft van het volumen.
In den laatsten tijd is ook aangeraden terwille van het
totaal kunnen sluiten van het lieskanaal eenvoudig castratie
te verrichten. Gelukkig wordt dit denkbeeld terecht door
allen verworpen, zooals o. a. bleek op de vergadering
der K. K. Gesellschaft der Aerzte in Wien, Juni 1898.
Ook bij een zeer vaak voorkomend recidief heeft men
niet Het recht tot castratie over te gaan. Beter is het de
breukpoort trachten te sluiten zooals Pouillet aanbeveelt
door een stuk van de pees van den M. quadr. femoris
in de breukpoort te brengen, of een stuk uit de tibia
(Girard) of uit het os pubis (Trendelenhurc.-Borciiardt).

De methode Ferrari is zeer aan te bevelen bij de ra-
dicaaloperatie van herniae inguinales bij kinderen, vooral
met het oog op beleediging van deelen van .den zaad-

streng bij het losprepareeren van den breukzak en bij het
sterk omhoog houden van de zaadstreng gedurende het
aanleggen van de diepe spiernaden.

De methode door Frank aangegeven is te verAverpen,
immers hier bestaat groote kans voor het beklemd raken
van de zaadstreng in het nieuwe lieskanaal door callus-
vorming in de gemaakte gleuf van het os pubis.

De methode Phelps is om dezelfde reden af te keuren,
tevens is zij evenals de methode Ekehorne te ingewikkeld.

De radicaaloperatie volgens Brenner geeft geen zekere
waarborgen wat betreft de sterkte van den achter%vand van
het nieuwe lieskanaal. Hoe vaak immers ziet men niet den
M. cremaster slecht ontwikkeld, zelfs bij volwassenen. De
mediale ligging van de huidsnede, zooals Wöllkler aan-
geeft, heeft dit voordeel, dat men zoodoende een breeden
lap krijgt uit de aponeurosis van den M. obl. ext. waar
deze in het lig. Poujiartii overgaat, bovendien kan men
beter de rectusscheede openen. Volgens hemzelf heeft de
étagenaad ook zijn voordeelen boven de hechting door
Bassini aangegeven. Door de vele hechtingen wordt echter
het gevaar voor infectie grooter. Een voordeel is het ze-
ker dat de hechtingen zoo worden aangelegd, dat de li-
neaire litteekens niet boven elkaar komen te liggen, zoo-
als bij Bassini.

2. Over de opcraticmethodeii ^ die aan dc Utrcchtschc
Chirun^ische Kliniek gebruikt worden.

Van de 192 niet geincarcereerde gevallen van liesbreu-
ken \') (h. liberae et irreponibiles) werden geopereerd:

volgens Kocher ....
„ Ferrari . . . .
„ Czerny . . . .
„ Macewen . . .
„ Bassini . . . .
„ Methode aan de

In 2 gevallen werd de herniotomie niet gevolgd door
een radicaaloperatie, terwijl in een andere twee gevallen
niet kan worden opgemaakt welke radicaaloperatie uitge-
voerd werd, daar de ziektegeschiedenis niet te vinden was.

De meest gebruikte methode was dus die van Bassini.
Grootendeels werd ze verricht zooals Bassini zelf heeft
aangegeven, doch wijkt er in eenige détails van af, welke
echter niet zonder gewicht bleken te zijn.

Daarom wil ik hier nauwkeurig de methode beschrijven,
zooals deze aan de kliniek wordt uitgevoerd.

Wanneer de patiënten in de kh\'niek zijn opgenomen
worden zij gebaad en ge.schoren te bed gebracht. Den
avond vóór de operatie krijgen de patiënten een vochtig
verband om den buik van sol. Burowi.

Een tijdlang bestond dat vochtig verband uit i — i\'/i°/o
formaline-om.slagen. De meeste patiënten konden dit even-
wel niet verdragen, daar zij eczeem aan het .scrotum kre-
gen, wat hevige jiijnen veroorzaakte.

De patiënten hebben minstens i 2 uren voor de operatie
gevast, \'s avonds wordt hun dan oleum ricini gegeven en

eenige uren vóór de operatie wordt een clysma geappli-
ceerd. Onmiddelijllc voor de operatie worden de patiënten
nogmaals flink gewasschen met warm water en zeep, nog-
maals geschoren en met steriele handdoeken afgedroogd.
Daarna wordt het operatieveld met aether afgewreven,
vervolgens met alcohol van 60—70 "/o en ten slotte met
sublimaat i : 1000. Steriele lakens dekken den patiënt. De
operateur en assistenten hebben zich nauwkeurig gedesin-
fecteerd en steriele jassen aangetrokken.

In het algemeen geschiedt de operatie onder narcose
met Billroth\'s mengsel. (B. M. in de ziektegeschiedenissen).
Chloroform 100, alcohol en aether aa 30.

In enkele gevallen, waar een contra-indicatie bestond
Voor algemeene narcose, werd de locale anaesthesie vol-
gens ScHLKicH toegepast.

De huidsnede wordt aangelegd 10 cM. lang, evenwijdig
\'liet het lig. Poupartii, 2 vingers er boven. Nauwkeurige
^loedstelping. Dan volgt een snede door de aponeurosis
van den M. oblicj. e.Kt., deze wordt stomp losgemaakt van
de daaronder liggende spierlaag cn met twee scherpe haken
op zij gehouden.

(Nooit werd deze snede in iets steilere cn mediale rich-
ting aangelegd, zooals Wöi.i-i.kk cn Si.ajmkk aam-aden,
daar de onderste lap van de doorgesneden ai)oncurosis
«leeds breed genoeg was cn deze door hel aanleggen
van de dicjje spiernadcn niet zoo sterk naar beneden cn
builen werd getrokken, dat daardoor later een grootere
spanning vati dc gchcchtc aponcuro.sis zou ontstaan).

Evenals Dr. Franz bericht uit de kliniek van Prof. von
Eiselsberg te Königsberg (Deutsche Zeitschrift für Chirur-
gie 1899, Bd. 51) was de breukzakhals af en toe door
spierweefsel van den M. obl. int. en transv. gedeeltelijk
bedekt, maar nooit geheel zooals Zuckerkandl schijnt aan
te nemen, daar hij aanraadt ook deze te doorsnijden. Wel
is hij hier bedekt door vezelen van den cremaster.

De breukzak en de zaadstreng worden dan tegelijk uit
het breukkanaal te voorschijn gehaald en de breukzak van
de zaadstreng stomp losgemaakt (te beginnen aan den
breukzakhals daar het hier het gemakkelijkste is).

Nicoladoni doet dit losmaken niet stomp maar met het
mes, dit is echter niet gauwer uit te voeren en bovendien
heeft men meer kans op bloeding.

De breukzak wordt vervolgens vrij gepraepareerd en
geopend. Zijn er adhaesies van intestina met den breuk-
zakwand, dan worden deze stomp losgemaakt of met het
mes. Blijkt het onmogelijk de adhaesies los te maken dan
wordt een gedeelte van den breukzakwand omsneden en
blijft met de intestina in verbinding.

De cfemastervezelen en de overige breukzakbekleedselen
worden in den regel gereseceerd voor zoover ze liggen
in het bereik van het lieskanaal. Vooral wordt er op
gelet, dat vóór de resectie het weefsel dubbel (perifeer en
centraal) wordt onderbonden. Op deze wijze vermijdt men
later optredende haematomen. Het spreekt natuurlijk van
zelf, dat bijzonder gelet wordt op het vas deferens en de
vaten van de zaadstreng.

Adhaesies van het omentum worden doorgesneden na
zorgvuldig te zijn afgebonden. Ligt er veel tot klompen
saamgevat omentum in den breukzak, dan wordt het na
zorgvuldige onderbinding „en masse" geamputeerd.

Het reseceeren van veel omentum heeft ook dit voor-
deel, dat daardoor meer ruimte komt voor de te repo-
neeren intestina, zoodat de intra-abdominale drukking niet
sterk wordt verhoogd. Dit is van zeer veel gewicht voor
het optreden van recidiven (Lucas-Championnière).

De breukzak wordt in den regel niet gekapt maar in
toto uit het scrotum te voorschijn gehaald. Na repositie
van den inhoud wordt hij getordeerd, geligeerd en ge-
amputeerd, zooals Bassini aangeeft.

Na amputatie wordt altijd nog goed nagezien of het
nog nabloedde, voordat de stomp zich in de buikholte
terugtrok.

Is de breukzak groot; dan wordt deze met een naald
doorstoken en naar beide zijden afgebonden of gehecht.

Heeft de breukzak n.l. een breeden hals, dan zou de
ligatuur afglippen, zoo men deze op de gewone manier
aanlgde, waardoor een hevige bloeding kan volgen. Vooral
ook is dat daar te wachten waar de wand van den breuk-
zaak zeer dik is. Daarom is de aangegeven wijze van be-
handeling in dat geval zeer aan te raden.

Gekapt wordt de breukzak als hij zeer groot is, of
wanneer sterke vergroeiingen in de omgeving bestaan, of
bij een hernia congenita testicularis. Men kan zich dan
sneller orienteeren en vlugger de peritoneaalholte sluiten.

Kan men om de een of andere oorzaak den breukzak
niet uit het scrotum trekken, dan wordt niet te veel ge-
manipuleerd, maar dit gedeelte van den breukzak totaal
of gedeeltelijk teruggelaten, met een hechting gesloten,
eenvoudig geligeerd of opengelaten.

Hebben wij te doen met een hernia congenita testi-
cularis, dan wordt, zooals wij boven zagen, de breukzak
gekapt, en zooveel van het distale gedeelte daarvan te-
ruggelaten als voldoende is voor een tunica vagin. testis.
Dit gedeelte wordt gehecht, eenvoudig afgebonden of
opengelaten.

Ook komen er gevallen voor van congenitale herniae,
waar wij boven den testikel een diaphragma vinden, al of
niet door een zeer fijne opening in verbinding staande met
het overige van den breukzak. Dan wordt de breukzak
tot hier geamputeerd en het overgeblevene gedeelte al of
niet geligeerd.

Wanneer het gedeelte van den breukzak zich niet ge-
makkelijk laat verwijderen, dan wordt het teruggelaten ,
omdat het vele manipuleeren de kans voor infectie ver -
hoogt, wat door vele schrijvers is aangetoond en met fei-
ten gestaafd.

Stoornis in de voeding van den breukzak door dezen
te isoleeren en te tordeeren, waarop Davis opmerkzaam
maakt, is hier aan de kliniek niet voorgekomen.

(Davis vermijdt dan ook het isoleeren van de breukzak,
hals van zijne omgeving, door aan den hals een matras-
naad aan te leggen, dien hij niet knoopt. Het vrije einde
van den breukzak wordt met een catgutdraad toegenaaid,
maar niet afgesneden. Nu inverteert hij den breukzak als

bij de „Invaginatiemethode van Kocher." Over den in-
gestulpten breukzak knoopt hij zoowel den matrasnaad
als de einden van den catgutdraad, welke bovendien nog
in het omringende spierweefsel worden vastgestoken).

Is de breukzakhals zeer breed, dan wordt deze niet
getordeerd, maar alleen een naad aangelegd.

Het peritoneum en de fascia transversa worden niet los-
gemaakt van de abdominale zijde van de spieren, even-
min wordt aan den rand van de spieren iets gedaan.

De halfcirkelvormige troicartnaald wordt mediaal in de
diepe spieren gestoken op grooten afstand van den vrijen
rand der spieren, zoodat zij veel spiervleesch vat, en wordt
aan den buitenrand uitgestoken onder geleide van den
vinger van de linkerhand, ten einde het peritoneum niet
aan te steken. Het doorsteken van het lig. Poupartii ge-
schiedt op verschillende hoogte, daar anders groot gevaar
hestaat voor inscheuring.

Zijn alle hechtingen aangelegd dan eerst worden zij ge-
knoopt. De zaadstreng wordt door een assistent gedurende
het aanleggen van de hechtingen en het knoopen op zij
gehouden.

Is alles geknoopt, dan ziet men na of de zaadstreng
niet te veel beklemd zit. Vaak ook werden behalve dc
sjjiernaden onder de zaadstreng nog één of meerdere er
boven aangelegd, in den vorm van Lembert.sche naden.

Bij hel onderzoek op recidief bleek nl. .soms bij i)ersen
een vlakke welving te ontstaan, juist lateraal en boven
van de plaats, waar de zaadstreng door de diepe spieren

te voorschijn treedt. Door het knoopen van de diepe spie-
ren aan het lig. Poupartii ontstaat in de spieren lateraal
van de zaadstreng een plaats van ontspanning, een locus
minoris resistentiae. Door nu ook hier hechtingen aan te
leggen door de spieren, die tevens ook nog het lig. Pou-
partii vatten, kan men dat voorkomen. Zijn de diepe
spieren zw^ak, dan wordt ook in enkele gevallen de laterale
rectusrand in de diepe spiernadén opgenomen.

Vervolgens komt de zaadstreng hierop te liggen en hier-
over wordt de aponeurosis gehecht met doorloopenden
naad of knoopnaad (meestal het laatste) tot op een kleine
opening na voor het doorlaten van de zaadstreng, dicht
bij het os pubis. Soms volgde hierop knoopnaad van de
fascia superficialis, zoo deze duidelijk aanwezig was en dan
huidhechting door knoopnaad of doorloopenden naad. Het
operatieveld wordt dan gereinigd en de wonde flink uitge-
drukt, zoodat geen bloed blijft staan. Ten slotte wordt
een goed drukkend verband aangelegd met steriel krulgaas,
houtwolkussen of cellulose kussen. Een organtine-zwachtel
dekt het geheel. In den laatsten tijd blijft het scrotum
geheel vrij.

Bij kleine kinderen bestaat het verband alleen uit collo-
dium, waarover zinkpleisterstrooken van Unna worden ge-
legd, tegen het bevuilen bij urineeren of defaecatie.

De patiënten krijgen meestal de eerste 4—5 dagen op
de inguinaal-scrotaalstreek een zandzak of een zak gevuld
met hagelkorrels met het doel secundaire vorming van een
haematoom tegen te gaan.

In enkele gevallen werd afgeweken van de gewone
breukzakbehandeling. Was de breukzak zeer klein dan

werd deze geïnvagineerd in de buikholte teruggebracht en
hierover het lieskanaal gesloten. Hetzelfde geschiedde in
die gevallen, waar het niet mogelijk was de vergroeiingen
los te maken tusschen intestina en den breukzakwand. Zoo
wanneer het betrof intestinum crassum (colon, coecum
met proc. vermiformis). Het geheel werd dan als de vin-
ger van een handschoen naar binnen omgestulpt.

Een geringe wijziging van de operatie van Bassini be-
stond bij sommige gevallen daarin dat de zaadstreng niet
aan den bovenkant werd uitgeleid maar aan den beneden-
kant. Soms werd ook wel de funiculus tusschen de naden
naar buiten geleid, zoodat i—2 diepe naden kwamen te
liggen boven de plaats van uittreding.

De hernia directa wordt geheel geopereerd zooals Bassini
aangeeft. Zijn de breukzakken vlak en breed, dan wordt
de breukzak ingestulpt, zonder hem te openen.

Bij de congenitale herniae viel het ons op, hoe dicht
de zaadstreng verliep langs den breukzakwand; vaak was
het vas deferens respect, het lig. teres er geheel mede
vergroeid. Het losmaken was dan zeer moeilijk vooral
bij kinderen, waar de congenitale herniae \'t meeste voor-
kwamen.

3. Over het wojidverloop en de onmiddelijke resultaten
der operatie bij de niet geïncarcereerde lies-
breuken. Casuïstiek.

heftigen dorst. Het drinken wordt hun niet toegestaan uit
vrees voor braken, wel krijgen zij een mondspoeling of
stukjes ijs en af en toe wordt de mond bevochtigd met
een natten doek.

Gaat alles goed, is er geen temperatuursverhooging, dan
blijft het eerste verband 7 dagen aanliggen. Tegelijk met
het wisselen van het verband worden dan de hechtingen
verwijderd en i—2 dagen later mogen de patiënten in
bed opzitten.

De eerste 3 dagen na de operatie krijgen de patiënten
vloeibaar dieet, langzamerhand wordt dan tot gewoon
dieet overgegaan.

Is er op den tot dag spontaan geen defaecatie
gevolgd, dan krijgen de patienten oleum ricini per os of
clysmata worden geappliceerd.

Op den dag kunnen de patiënten opstaan en op den
14611 dag wordt hun veroorloofd de kliniek te verlaten met
de waarschuwing in den eersten tijd nog niet te veel en
vooral niet te zwaar werk te verrichten.

Ook wij konden evenals Ludwig (Kliniek van Prof. Hac-
ker) beschrijft, in de eerste dagen na de operatie vaak
klachten van patiënten hooren over pijnen in den buik.
Deze waren van onbepaald karakter, soms gepaard met
geringen meteorismus en pijnlijkheid voor druk van het
abdomen. Zij worden waarschijnlijk door trage darmperistal-
tiek veroorzaakt; het niet volgen van defaecatie en het
spaarzaam afgaan van flatus wijzen er reeds op.

Soms kwam het ook voor, dat alles p. p. i, scheen ge-
nezen te zijn, alleen geringe pijnlijkheid van de operatie-
wonde en lichte temperatuursverhooging wees er op, dat

het niet zoo was. Werden dan enkele van de huidsturen
verwijderd, dan ontlastte zich pus, in enkele gevallen veel.
Alle huidhechtingen werden dan verwijderd, een Burow-
verband aangelegd met jodoformgaasstrooken op de wonde.
Spoedig verdween dan de temperatuursverhooging en de
wonde sloot zich per granulationes.

Meestal bleef de ophooping van pus uitgegaan van een
steek-kanaalettering in de huid beperkt tot boven de ge-
hechte aponeurosis. Deze diende a. h. w. ter beschutting
van dieper gaande ettering.

In enkele gevallen waren wij ook genoodzaakt de hech-
tingen van de aponeurosis te openen en de ettering hield
niet op, voordat spontaan zich. enkele van de diepe sutu-
ren hadden afgestooten of deze met pincet en schaar wa-
ren verwijderd. De genezing wordt dan zeer vertraagd.

Op recidief had dit geen invloed, voor zoover ik tot
nu toe kan nagaan, daar juist de twee recidieven welke
voorkwamen bij de herniae inguinales liberae (n\'\'. 85 en
n\'\'. 197) p. p. in genezing overgingen.

Haematomen kwamen zeer weinig voor o. a. in het geval
(n". 106), waar het vas deferens was doorsneden. Hier ging
dit gepaard met verkleuring en oedeem van het scrotum.

Bij de bespreking van de details in het wondverloop en
de onmiddellijke resultaten van de operatie verdient het
aanbeveling, ons materiaal eerst in meerdere onderafdee-
lingen te behandelen. Als bijzondere groepen nemen wij dus:
d) Herniae inguinales liberae.

Bij de behandeling van de afzonderlijke groepen, biedt
zich ook de gelegenheid aan op de casuistiek nader in te
gaan, voor zoover deze van algemeen belang is.

De 157 gevallen van herniae liberae kwamen voor bij
129 patienten (12 vrouwen en 117 mannen).

Opvallend is ook hier het veelvuldig voorkomen van
liesbreuken bij mannen (117), tegenover het zeldzame bij
vrouwen (12).
De hernia was:

Eenmaal kon men uit de ziektegeschiedenis niet zien,
aan welke zijde geopereerd was.

Alle 24 gevallen der 3« groep werden in één zitting
geopereerd. Dit vooral van gewicht met het oog op de
dubbele narcose. Rechts (68) kwam de breuk veel meer
voor, dan links (40). Hetzelfde vinden wij ook bij ande-
ren bevestigd.

Bij de aangeboren herniae was het in enkele gevallen
opmerkelijk, hoe lang de proc. vagin. bestaan had voor
dat intestina er in afdaalden; een slag of stoot, hetzij
direct, hetzij indirect waren voldoende om de hernia te
doen ontstaan.

De herniae directae (12) konden hetzij voor, hetzij
tijdens de operatie worden gediagnotiseerd. Vaak was dit
zeer moeilijk. De herniae directae kwamen voor het
grootste gedeelte dubbelzijdig voor.

Volgens Kocher ....
„ Ferrari ....
„ Macewem . . .
„ Czerny ....
„ Methode aan de Kli-
niek. (Zie II hernia
inguinalis-cruralis):
„ Bassini . . . .
Totaal.

Tweemaal werd radicaaloperatie verricht zonder nadere
aanduiding. De ziektegeschiedenissen ontbraken.

In 10 gevallen was van wondgenezing niets vermeld,
doordat daarvan geen ziektegeschiedenissen bestonden.

In procentgehalte uitgedrukt vinden wij dus bij de ra-
dicaaloperatie volgens Bassini p. p. i. 76.470, p. s. 14.370,
p. p. met reactie 9.3^/0

Bij de gevallen volgens de methode Bassini behandeld,
krijgen wij dus een sanatio per secundam in i^.flo-

Vergelijken wij dit met de resultaten door anderen ver-
kregen dan zien wij dat:

Ook hieruit blijkt dus hoe met de nieuwe methode van
wondbehandeling en de nieuwe techniek de resultaten veel
beter zijn geworden.

Wat den duur van de behandeling betreft, zoo heb ik
deze in 3 jaarlijksche tijdvakken moeten splitsen, aange-
zien in het eerste driejaarlijksche tijdvak deze behande-
lingsduur veel grooter en langer was, doordat toen nog
bijna zonder uitzondering de wondbehandeling een anti-
septische was met volgende drainage.

Van November 1890 tot Januari 1894 was de duur van
behandeling gemiddeld 38 dagen.

1886	»	. 26%	V	n		D
1890	n	. 49-3 "/o	7)	n	»
1890	»		n	«	»	» \'
1892		» 14%	V	n	V
1893	•n	„ 15 "/o	»	n	»	»
1893	n	„ 32%	n	n		1 w
1894	n	„ 21.2%	n	«	V	»
1897	V	„ 8.9\'\'/O	»	V	»
1898	»	. 14%	»	V	n	t »
1898	»	„ 6.8%	»	»	n	n 1
1898	V	« 13^	»		V	» 1 i
1899	V	« 13%	5)		n	» i

Het verschil springt dus duidelijk in het oog. In de
twee laatste tijdvakken was de wondbehandeling een asep-
tische en werd geen drainage meer toegepast.

Bij Bassini is de behandehngsduur korter, alleen Escher
is hem hierin gevolgd. Alle anderen laten ook hunne
patiënten langer te bed liggen.

Hier aan de kliniek zijn twee periodes geweest, eene
waarin de patiënten langer te bed bleven en een andere,
waarin de Hgtijd korter was.

Eigenaardig is het te zien hoe het aantal operaties in
den laatsten tijd vooral toenam.

Werden van November 1890—1894 in het geheel slechts
8 operaties verricht volgens Bassini, van 1894—1897 groeide
dit aan tot 51 en van 1897 tot Mei 1899 tot 76, terwijl
tegelijkertijd het aanleggen van het aantal bracheria in
dezelfde verhouding ongeveer verminderde.

Zeker kan dit als bewijs daarvoor gelden, dat meerdere
menschen worden doordrongen van het nut van de operatie.

In één geval volgde de exitus laetalis in aansluiting aan
de operatie. Aangezien de behandehngswijze niet tot een
bepaalde methode was terug te brengen komt dit geval
(n®. 4) in de tabel der wondgenezing niet voor.

Wat de breukzakinhoud betreft, zoo kon men in de
meeste gevallen dunnen darm of omentum of beide tegelijk
constateeren. Zeldzaam was het voorkomen van gedeelten
van den dikken darm. Tweemaal was het coecum -f pro-
cessus vermiformis (geval 16 en 119, beide rechts), een-
maal de proc. vermiformis alleen (geval 63), tweemaal
het S. Romanum (geval 47 en 119, beide links) en een-
maal het colon transversum, dat een zeer lang mesente-

riiim had (geval 39, links). Zeer belangrijk schijnt ons
geval 119, waar rechts het coecum, links de flexura sig-
moïdea den breukzakinhoud vormde.

Niet onvermeld laat ik ook geval 121 waar een epi-
plocèle gevonden werd. Een dunne streng omentum be-
vatte aan het einde een boongroote verkaasde lymphklier.

Een cystocèle kwam onder onze gevallen slechts een-
maal voor (geval 112). Zij werd eerst bij de operatie
toevallig ontdekt.

De breukzak zelve, was ook zeer verschillend, nu eens
was hij dun, dan weer dik, nu eens liet hij zich gemakkelijk
isoleeren, dan weer veroorzaakte het niet geringe moeilijkhe-
den, vooral, wanneer te voren alcohol-injecties verricht waren.

Soms had de breukzak één of meerdere recessus (b. v.
geval 9, 113, 116) of aan de buitenzijde bevonden zich cysten
(geval 61) of lipomen (geval iio, iii, 120). De cysten en
Hpomen werden natuurlijk ook verwijderd bij de operatie.

Kryptorchismus bestond in de gevallen 64 en 101. Beide
malen werd de testikel naar beneden getrokken, maar
niet gefixeerd.

Verder is nog te vermelden van de herniae congeni-
tales, dat eens het middelste gedeelte van de proc. vagin.
tot een dikke streng was geoblitereerd (geval 69), een
ander maal bestond een strictuurvormige vernauwing (ge-
val 51). Bovendien werd in twee gevallen van herniae
congen. funic. gelijktijdig een hydrocèle geconstateerd
(geval 69, 50). Een hydrocèle tunicae vagin. propriae
kwam in het geheel 7 maal voor (geval 16, 43, 50, 69,
82 en bij geval 97, rechts en links). De hydrocèlen wer-
den geopereerd volgens Volkmann of Kocher.

Deze 6 gevallen werden aangetroffen bij 6 patiënten.
De varicocèle kwam in 5 gevallen links voor, i maal
aan beide zijden, waarvan rechts sterker dan links.
De hernia was links in 5 gevallen.

rechts in i geval.
Alle herniae waren indirect, niet congenitaal.
De ouderdom der patiënten wisselde van 17—3,S jaar.
ïn 6 gevallen werd de operatie verricht volgens Bassini.
Bij de varicocèle werd verricht:
a) Resectie van den plexus scrotalis i maal.
ó) Resectie van den stam van de
vena spermatica int. in het lies-
kanaal .........5 maal.

De herniae werden hier op de gewone wijze geopereerd
volgens Bassini. Was het lieskanaal geopend, dan werd,
zooals wij boven kunnen zien, 5 maal de stam van de
vena spermatica interna in het Heskanaal gereseceerd in
sommige gevallen met enkele zijtakken. In één geval werd
ook een gedeelte uit de vena spermatica externa wegge-
nomen. Eenmaal werd de resectie verricht van den plexus
scrotalis.

Bij n®. 174 werden tevens 2 subsereuze Hpomen geexstir-
peerd, bij no. 175 één subsereus lipoom.

De behandeling van de varicocèle wijkt dus af van die,
welke de meest gebruikelijke is. Voor zoover ik kan na-
gaan is deze methode alleen hier aan de kliniek gevolgd.

alleen zonder herniae. Wel werd in de meeste gevallen het
lieskanaal gemakkelijk toegankelijk bevonden voor den
wijsvinger.

De varicocèle werd 17 maal behandeld met resectie van
den stam der vena sperm. int. in het lieskanaal.

De huidsnede werd aangelegd evenwijdig met het lig.
Poupartii 10 cM. lang, 2 vingers er boven.

Hierop volgde dan de opening van het lieskanaal. De
zaadstreng werd er uitgehaald en van den stam der
vena spermatica int. een stuk gereseceerd, nadat deze te
voren stomp was geïsoleerd van het overige gedeelte van
de zaadstreng. Hierbij dient te worden opgemerkt, dat bijna

in alle gevallen de proximale en distale ligatuur kwam te
liggen buiten het lieskanaal, de proximale altijd.

Het lieskanaal werd dan op de gewone wijze volgens
Bassini gesloten, nadat de zaadstreng op hare plaats was
gelegd.

het afgekeurd zijn voor den militairen dienst, en het ver-
langen om daarin te worden opgenomen.
Van de 17 gevallen volgde de genezing:

Totaal. . 17 gevallen.
De behandelingsduur was gemiddeld 20.8 dag.
Bij de boven aangegeven methode ter behandeling van
de varicocèle, wordt niet alleen het lijden qua talis opge-
heven, maar men verkrijgt tevens een stevige sluiting van
het lieskanaal. Bovendien legt men de huidsnede hiermede
niet aan over het scrotum, dat door de vele plooien zeer
moeilijk te desinfecteeren is, en dus de kans voor infectie
aanmerkelijk verhoogt.

Den schadelijken invloed van de voortdurend inwerkende
buikpers heft men grootendeels op door de sluiting van het
lieskanaal volgens Bassini. Dit is vooral van groot belang
bij het mogelijk optreden van recidief.

bij 25 patienten, en wel bij i vrouwelijke en 24 mannelijke.
De herniae waren rechts 16 maal,

De breukzakinhoud bestond voor het grootste gedeelte
uit omentum (18 gevallen). Bij de andere gevallen werden

intestina als inhoud geconstateerd, bij de congenitale her-
niae tevens den testikel.

De wondbehandeling in procentgehalte uitgedrukt, was
p. p. i. in 69%, p. p. met reactie in 4°/(), p. s. in 27%.
zooals uit de tabel te zien is.

Eenmaal kon het wondverloop niet worden nagegaan
doordat er geen ziektegeschiedenis bestond.

We zien dus dat hier de behandelingsduur langer is dan
bij de herniae liberae, ook was het wondverloop niet zoo
gunstig. Dit kan ons geenszins verwonderen, de operatie
was hier toch in de meeste gevallen moeilijker dan bij de
herniae liberae, cr moest meer gemanipuleerd worden, de
kans voor infectie was dus aanmerkelijk hooger dan bij dc
vrije luTniac.

Hij iwcc gevallen werd dc operatic in één zitting ver-
richt, bij n" 133 in twee zittingen, 18 dagen na elkaar.

echter met deze wijziging, dat de breukpoort niet gesloten
werd, maar wel de breukzak aan den hals werd afgesnoerd
en geamputeerd (Haidenthaller Lgb. Archiv. Bd. 40).

Evenals bij de herniae inguinales liberae kwam in de
meeste gevallen als breukzakinhoud de dunne darm voor
of omentum of beide.

Driemaal kon dikke darm worden aangetoond in den
breukzak (geval 126, 133, 142). Eenmaal was het een
gedeelte van het coecum-f proc. vermiformis (n". 126).
Eenmaal het colon (n". 133), echter uit de ziektegeschie-
denis bleek niet welk gedeelte er van of geheel. N°. 142
bevatte het S-Romanum als breukzakinhoud. N". 141 ging
gepaard met hydrocèle. Bij n". 125 en 144 werd tevens
semicastratie verricht. Bij het eerste geval vond ik in de
ziektegeschiedenis niet aangegeven, waarom dit geschiedde;
bij n". 144 waren zeer vaste adhaesies van den breukzak
met den testis.

Onder n". 135 vinden wij vermeld een dubbelzijdige
breuk. Links werd aan den breukzak een kyste gevonden
niet sercus vocht gevuld.

4. Over dc blijvende resultaten na de radicaalopcratic
van dc hernia inguinalis non incarccrata.

Het materiaal, dat ik bijeenbrengen kan ter beantwoor-
ding der resultaten van de operatie, bedraagt dus 150.

Van de 137 gevallen volgens Bassini geopereerd, waren
136 zonder recidief over de verschillende jaren als volgt
verdeeld:

Als recidief wordt aangemerkt het geval, waarbij men
duidelijk bij persen of hoesten een tumor ziet te voor-
schijn komen met de gewone diagnostische kenteekenen
van een breuk.

Bij het onderzoek werd op verschillende punten gelet:
Of er pijn bestond bij het werken, en of er een dui-
delijke welving kwam bij hoesten en zoo dit het geval
was, waar.

Of er varicocèle was ontstaan, of een hernia cruralis,
waarop door enkele schrijvers werd gewezen als een be-
trekkelijk vaak voorkomend verschijnsel.

Voor zoover ik kon nagaan is vooral op den toestand
van den testikel na de operatie veel te weinig de aan-
dacht gevestigd. Dit wekt te meer bevreemding daar het
toch een gewichtige contraindicatie kan zijn voor de operatie.
In alle gevallen is hier bijzonder op gelet, speciaal ook in
die gevallen, waar tevens wegens varicocèle resectie van
één of meer venae noodig was.

Slechts in één geval n". 172 P 1896 n». 355 kon
duidelijk een atropine van den testikel worden geconstateerd.

Echter moet hierbij worden opgemerkt dat reeds vóór
de operatie een atrophie van den testikel bestond, althans
een kleiner zijn in vergelijking van de andere zijde. De
genezing volgde p. s. in 59 dagen. Er was hier ontste-
king te constateeren, de mogelijkheid bestaat dus, dat

deze zich heeft voortgeplant langs de zaadstreng, wat
thrombose van de vaten ten gevolge had. De testis was in
zijn voeding gestoord waardoor de atrophic te verklaren is.

Zeer belangrijk is ook het geval n®. 106 waar bij het
lospraepareeren het vas deferens was doorgesneden, dit
werd beproefd te hechten.

Bij de revisie bleek, dat de testis aan die zijde normaal
van consistentie was, iets grooter zelfs dan de andere zijde,
wat moet worden toegeschreven aan het teruglaten van
een deel van den breukzak.

Bij het onderzoek bleek het ons vaak heel duidelijk,
hoe lang nog na de operatie de hechtingen in de aponeu-
rosis van den Musc. obliq. ext. te voelen waren.

Twee gevallen heb ik te vermelden, waar na de operatie
nerveuse stoornissen waren opgetreden, beide bestaande in
heftige pijnen in het litteeken.

Die pijnen zijn waarschijnlijk op te vatten als die, welke
af en toe voorkomen na amputatie van een extremiteit,
tengevolge van amputatie-neuromen of doordat de zenuw-
uiteinden door het zich retraheerende bindweefsel in de klem
geraken en zoo pijn veroorzaken. Bij n". 14 was de pijn
zoo hevig, dat de exstirpatie van het litteeken noodzakelijk
was. Bij no. iio bestond de therapie alleen in rust. Op-
merking verdient het, dat in beide gevallen de pijn, spoe-
dig na de operatie, ontstond.

Zooals uit de tabel blijkt gaf de slechtste resultaten:
i®. De operatie volgens Macewen, i recidief op i ope-
ratie (n". i). Daar de ziektegeschiedenis ontbrak, vermeld
ik alleen, dat aan de andere zijde de methode volgens

Bassini was verricht. 9 jaren na de operatie bestonden
niet de minste bezwaren aan die zijde.

Eene methode, die hier aan de Kliniek gebruikt
wordt bij de behandeling van de herniae inguinalis-cru-
ralis, maar in één geval n*\'. 197 ook werd toegepast bij
de behandeling van een hernia inguinalis indirecta re-
ponibilis.\'

De sluiting van het lieskanaal volgde hierbij zoo, dat
het lig. Poupartii gehecht werd aan de achterzijde van
het periost van het os pubis, dan de musculatuur aan het
lig. Poupartii. Bij het aanleggen van het verband werd een
kraken gehoord, alsof de spiernaden doorsneden. Hoogst-
waarschijnlijk is dit het geval geweest, waardoor het op-
treden van het recidief verklaarbaar wordt.

3®. De operatie volgens Czerny gaf iets betere resul-
taten, daar van de 2 gevallen i een recidief gaf (n". 11),
opgetreden twee maanden na de operatie, bij een kind
van 14 maanden.

4"- De operatie volgens Kocher gaf ook geen bijzonder
mooie resultaten, daar op 5 gevallen 2 recidieven voor-
kwamen 17 en n°. 31. .

In het eerste geval trad het recidief op een half jaar
na de operatie, (wegens het ontbreken van de ziektege-
schiedenis is verder niets bekend) in het tweede geval een
jaar na de operatie (ook hiervan was geen ziektegeschie-
denis te vinden).

Zeer mooie resultaten leverde de operatie volgens
Bassini op. Van de 137 gevallen slechts i recidief,
n«. 85.

atrophisch individu van 67 jaren met sterke kyphoscoliosis.
De operatie werd alleen rechts verricht, onder Schleich\'sche
anaesthesie, den Dec. 1897.-

Bij de operatie in 1897 bleek dat de spieren zeer atro-
phisch waren; met 5 diepe naden werden zij gehecht
aan het lig. Poupartii. De genezing volgde p. p. i. en na
20 dagen werd patient ontslagen.

Bij de revisie van Maart 1899 bleek rechts een zwel-
ling in de lies te bestaan, lateraal van het litteeken.

Deze zwelling verdwijnt bij liggen. Bij hoesten komt
een tumor voor den dag, die zich voortzet in de richting
van het lieskanaal tot aan het tuberculum pubicum.

Bij palpatie is lateraal van het litteeken, gedeeltelijk
ook in het litteeken, een opening te voelen, voor den
wijsvinger toegankelijk; deze opening bevindt zich in de
spiermassa, bij persen komt intestinum hieruit te voor-
schijn. De diagnose werd toen gesteld op hernia inguinalis
dextra indirecta reponibilis recidiva.

De operatie geschiedde weder onder anaesthesie van
Schleich n® 2, den 21®" Maart 1899, n®. 122.

Hierbij bleek, dat de breuk boven het vas deferens
uittrad. De musculatuur was bijna geheel veranderd in
bindweefsel, dit werd met 9 hechtingen in 3 étagen ge-
hecht aan het lig. Poupartii, daarover volgde knoopnaad
van aponeurosis en huid. De genezing was p. p, i. en na
16 dagen werd patient ontslagen.

Twee maanden na de operatie was ik in de gelegen-
heid patient terug te zien. Hij klaagde opnieuw over pijnen

Bij inspectie kon ik bij persen een diffuse welving con-
stateeren onder het litteeken, welke direct verdween, zoo-
dra de buikpers ophield. Een opening echter, waaruit in-
testinum te voorschijn trad kon ik niet bespeuren, zoodat
men hier niet mag spreken van een recidief in den zin,
als wij dat voor de eerste maal hebben opgevat.

Den lo®\'^ October 1899 zag Prof. N. den patient. Er
bestond geen recidief, wel bij persen een diffuse welving
onder het litteeken.

Een oorzaak aan te geven voor het ontstaan van het
recidief is hier mogelijk. Wij moeten wel in het oog hou-
den , dat het hier geldt een oud atrophisch individu met
zeer zwakke spieren, alles momenten, die praedisponeeren
voor het ontstaan van een hernia.

Dat echter dit niet alleen de oorzaak kan zijn voor het
ontstaan van het recidief bewijst ons n" 80, waar de mus-
culatuur van obliq. int. en transv. abdom. ook zeer slecht
ontwikkeld was en geen recidief opgetreden is. Wel werd
hier het spiervleesch van den M. rectus abdom. in den
ondersten naad meegenomen, waardoor het lig. Poupartii
sterk naar boven werd getrokken.

Bij n® 85 heeft men nog te letten op het beroep. Pa-
tient is rondreizend koopman en heeft volgens aangifte zijn
beroep te vroeg hervat, tegen onzen nadrukkelijken raad.

Het geval n", 85 was het recidief, het welk voorkwam
na een operatie volgens Bassini aan de kliniek verricht
(pag- 54)-

N". 104 was een recidief opgetreden een half jaar na
eene in Leiden verrichte operatie volgens Kocher.

N". 117 was vóór twee maanden te Leiden geopereerd
volgens de methode Bassini.

In het laatste geval n\'\'. 199 trad, 3 jaren na een ope-
ratie volgens Kocher in Leiden gedaan, recidief op.

In al de 4 gevallen werd hier aan de kliniek het breuk-
kanaal gesloten volgens Bassini met eenige wijzigingen,
welke noodzakelijk waren door de ontstane structuurver-
anderingen van de vorige operatie.

In het eerste geval werd de musculatuur, welke bijna
geheel veranderd was in bindweefsel (zie pag. 54) met 9
hechtingen in 3 étagen vastgemaakt aan het lig. Poupartii.

Bij n". 104 was de breukzak zeer adhaerent, met 6 diepe
naden (4 onder, 2 boven de zaadstreng) werden de diepe
spieren gehecht aan het lig. Poupartii.

In het geval n®. 117 trad de breukzak met de zaad-
streng uit, wij hadden dus te doen met een recidief in
den vorm van een indirecte breuk.

De musculatuur was zeer atrophisch geworden, de breuk-
zak was dun, de inhoud gemakkelijk te reponeeren. Deze
werd op de gewone wijze behandeld.

de musculatuur van transv. abdom. en obliq. int. voor
zoover aanwezig, gehecht aan het lig. Poupartii. Daarover
volgden 6 hechtingen, verloopende van deze spieren naar
de achtervlakte van de aponeurosis van den Musc. obliq.
ext. Hierop legde men de zaadstreng. De aponeurosis werd
met lo knoopnaden gehecht, het litteeken in de subcutis
vastgenaaid en hierover de huid vereenigd.

Bij het laatste geval (199) werd het litteeken ingesne-
den. De zaadstreng was omgeven door sterk bindweefsel.
Zij wordt vrijgemaakt. De breukzak wordt niet afgebon-
den, maar in de buikholte gereponeerd. In plaats van de
spieren, welke veranderd waren in litteekenweefsel, werd
dit met 10 naden gehecht aan het lig. Poupartii. Boven-
dien werden nog twee hechtingen aangelegd boven de
zaadstreng. De aponeurosis en de huid werden op de ge-
wone wijze gesloten.

Onderzocht werden op de kliniek ... 2 patienten
door den huismedicus . . . i patient

In aansluiting hieraan laat ik de resultaten volgen van
de operatie, gevolgd in de gevallen, waar de varicocèle
alleen voorkwam.

Van de 14 onderzochte gevallen kon ik bij 14 consta-
teeren dat het resultaat goed was. De testis en de epidi-
dymis bleken in al deze gevallen normaal te zijn van

grootte en consistentie. Onder deze 14 patienten waren
er 6 goedgekettrd voor de7i militairen dienst.

In één van de genezen gevallen, n" 184, bleek bij on-
derzoek door Prof. N. een hydrocèle te zijn ontstaan,
welke, volgens aangifte van den patient na een val zou
zijn opgetreden. Van varicocèle was niets meer te bespeuren.

Bij n" 186 bleek nog een varicocèle te bestaan, maar
in zulk een geringen graad, dat ik deze toch onder de
genezen gevallen heb durven rangschikken.

De bedoelde patient had een groote praedispositie voor
het ontstaan van uitgezette venae over het geheele lichaam.
Aan beenen, armen, hoofd, penis en huid van het scro-
tum waren duidelijk ectasiën van venae te zien.

N° 189 betrof een geval van varicocèle recidiva. Vóór
3 maanden was patient voor de eerste maal geopereerd
wegens varicocèle. Er was toen resectie gedaan van en-
kele venae buiten den annulus inguinalis externus.

Doordat ik op herhaalde aanvrage geen antwoord kreeg,
kan ik tot mijn spijt nu het resultaat van de operatie niet
mededeelen.

Vatten wij ten slotte samen de resultaten verkregen met
de radicaaloperatie volgens Bassini voor herniae inguina-
les non incarceratae (zie ook de vroeger aangegeven tabel)
dan vinden wij:

Met ztilk een restdtaat behoeft zeker de radicaaloperatie
van Bassini voor herfiiae inguinales non incarceratae, zeker
geeyi verdere aanbeveling.

Vergelijken wij de resultaten thans hier aan de kliniek
verkregen met enkele van de resultaten van anderen, dan
vinden wij mededeeling van:

Czerny (1874) met zijne methode . . . 30—40^/0 recidief.
Haidenthaller(i89o) met methode Czerny 32.3% „
R- Wolf (1891) met methode Czerny . . 17.3"/ 0 »
Macewen 1879—1890 met zijne methode. 0.6^0 «
Wölffler (1892) met zijne methode in 19

De 20 gevallen van herniae inguinales incarceratae kwa-
men voor bij 20 patienten, waarvan 3 vrouwen en 17
mannen.

De leeftijd van de patienten, waarover men de geval-
len kan verdeelen, bedroeg:

Vergelijken wij deze uitkomsten met die van de her-
niae inguinales non incarceratae, dan zien wij, dat hier
het grootste aantal gevallen op ouderen leeftijd voorkofnt.

Van de 20 herniae waren 5 congenitaal, waaronder 4
bij kinderen, respectievelijk van 2 jaren, 9 maanden, 7
maanden, 8 jaren en i bij een man van 25 jaren.

Wat het voorkomen van geïncarcereerde herniae bij
kinderen betreft, dan vinden wij vermeld, dat deze zeer
zeldzaam zijn. Wij beschikken dus hier over een groot
aantal in verhouding tot het totale getal van herniae.
De 20 herniae kan men verdeelen op:
herniae directae ... i
„ indirectae... 19
Totaal 20
De inhoud van den breukzak was:

bij prim. gesloten wonde in 2 gevallen
bij primaire tamponade in 3 „
Gestorven in aansluiting aan de operatie. 4

Bij deze herniae moest veel vaker van een volkomen
sluiten van de huidwonde worden afgezien, dan bij de
herniae non incarceratae. De oorzaak was dan te zoeken
in ongunstige verhoudingen van de wonde, ten gevolge
van veranderingen aan den breukzak, aan den ingeklem-
den darm of omentum. Bestonden deze veranderingen niet
dan werd de wonde direct gesloten.

Taxis werd alleen beproefd in die gevallen, waar de
incarceratie niet te lang bestaan had en te voren geen
repositie was gedaan.

De lengte van het gereseceerde darmstuk bedroeg van
15—80 cM. In 3 van deze gevallen n" 153, 156 en 158
volgde in aansluiting aan de operatie de exitus laetalis.
In het 4® geval waar de exitus volgde, behoefde geen
darmresectie te geschieden (n®. 154).

Bij n® 153 was de incarceratie langzamerhand tot stand
gekomen, taxis werd beproefd doch zonder gevolg, toen
werd herniotomie verricht. Bij een poging tot repositie
ontstond perforatie op één van de inklemmingsplaatsen,
welke darmresectie noodzakelijk maakte. De plaats van
hechting kwam buiten de buikholte te liggen. 7 dagen na
de operatie volgde de exitus.

De op enkele plaatsen voorkomende fibrine membra-
men op den darm, wezen er reeds op, dat plaatselijk al
peritonitis bestond, hoowel nog geen perforatie van den
darm was te constateeren.

Bij n° 156 bestond de incarceratie reeds 3 dagen, er
was darmperforatie opgetreden aan de convexiteit.

Doordat bij het manipuleeren een hevige bloeding op-
trad uit het mesenterium werd een laparotomie aan de
operatie aangesloten.

Bij n" 158 bestond de incarceratie 4 dagen, de darm
was ook op verschillende plaatsen aan de convexiteit
geperforeerd. Een entero-enterostomie was noodzakelijk,
doch de repositie gelukte niet voordat het uitgeschakelde
darmstuk was verwijderd. Ook in deze beide laatste ge-
vallen bestond blijkbaar plaatselijk reeds peritonitis, wat
de prognose natuurlijk zeer infaust deed stellen.

Zeer duidelijk bleek ons in al de gevallen, hoe voor-
treffelijk vooral de methode Bassini was bij de operatie
van geïncarcereerde herniae. Waar ook de incarceratie
was: aan de inwendige liesopening, aan de uitwendige
liesopening, aan den breukzakhals of aan den fundus van
den breukzak, steeds was deze zeer gemakkelijk te vin-
den en vervolgens op te heffen. Reeds Frank wees hier
op in de „Wiener Klinische Wochenschrift van 1895".

Juist daarom is de methode van Bassini zeer aan te
bevelen, omdat zij toe te passen is in alle mogelijke ge-
vallen van herniae inguinales, wat b.v. van de methode
Kocher niet gezegd kan worden, zooals trouwens Kocher
zelf toegeeft.

De primaire laparotomie, die von Samter en Neuber
aanraden, bij alle gangraeneuze intestina, werd hier aan
de kliniek niet toegepast.

Zij gaan van het denkbeeld uit, dat de peritonitis waar-
aan de meeste patiënten sterven, een gevolg is van de
operatie en nemen aan, dat de incarceratie dagen lang
kan bestaan zonder volgende peritonitis.

N°. 153 pleit er evenwel toch tegen, dat de peritonitis
bij gëïncarcereerde herniae altijd een gevolg is van de
operatie.

Immers hier. bestond al peritonitis voordat er sprake
was van perforatie van den darm.

Bogdania neemt hetzelfde standpunt in als de voor-
gaanden, wat de peritonitis betreft, maar hij reseceert,
zooveel mogelijk van darm en breukzak met grondige
desinfectie van de breukzak omhulsels. Laparatomie raadt
hij niet aan.

De bestaande plaatselijke peritonitis maakt de prognose
niet altijd absoluut laetaal. Het geval n°. 155 wijst hierop.
Hier was reeds darmperforatie opgetreden en toch trad
genezing nog in.

Men heeft echter niet het recht de laparotomie bij herniae
incarceratae te verwerpen, zooals Bennett doet, uit vrees
voor infectie van het peritoneum met het breukwater.

Immers de meeningen over het voorkomen van bacteriën
in breukwater loopen nog zeer uiteen.

Bönnecker en Brentano vonden altijd bacteriën in het
breukwater wanneer de incarceratie langer bestaan had dan
36 uren. Rovsing daarentegen kreeg in 5 gevallen een
negatief resultaat, hoewel er toch één geval bij was, waar
de incarceratie langer dan 72 uren had bestaan.

Tot mijn spijt kan ik hierover geen eigen onderzoekingen
meedeelen, daar het breukwater niet op bacteriën werd
onderzocht. Wel werd hier aan de kliniek steeds er zorg
voor gedragen, dat geen breukwater in de peritoneaalholte
kon vloeien, door de breukpoort van de peritoneaalholte
af te sluiten met krulgaas, gedrenkt in physiologisch water.

Was er perforatie opgetreden van den darm en de in-
houd in den breukzak uitgestort dan kon nu niets in de
peritoneaalholte geraken. Bovendien werd \'t geheel nu goed
gedesinfecteerd met sublimaatsolutie en dan met de ope-
ratie verder gegaan.

Was de plaats van inklemming gevonden dan werd gelet
op de kleur van den darm, nadat deze ontwikkeld en op
een sterielgaas gelegd was. Kreeg de darm na een kwar-
tiertijds zijn normale kleur en kwam ook de peristaltiek
terug evenals de turgor vitalis, dan eerst werd tot repositie
overgegaan.

Gebeurde dit niet, dan werd tot darmresectie besloten,
en de darmuiteinden vereenigd, in enkele gevallen met be-
hulp van den knoop van Murphy, hierop volgde dan de
drainage van de wond.

Wat de breukzakinhoud betreft, zoo kon men in de
meeste gevallen dunnen darm of dunnen darm met omen-
tum tegelijk constateeren. Eenmaal kwam omentum alleen
voor (n°. 157).

Zeldzaam was het voorkomen van gedeelten van den
dikken darm. Eenmaal was het coecum (n®. 154), eenmaal
een gedeelte van den dikken darm, uit de ziektegeschie-
denis bleek niet welk gedeelte (n". 161).

De breukzak zelve, was nu eens dun, dan weer dik,
soms gemakkelijk te isoleeren, soms zeer lastig.

Belangrijk was het geval n*^. 159, hier toch werd 80
e.M. dunne darm gereseceerd. In twee gevallen (n". 157
en n®. 160) kwam de breuk gelijktijdig voor met een
hydrocèle testis van dezelfde zijde.

dat eens het onderste gedeelte van den processus vagi-
nalis was geoblitereerd tot een dikken streng (n". i66).
Slechts eenmaal (n". 163) kon een hernia directa worden
gediagnostiseerd.

Van de 20 gevailen zijn 4 in aansluiting aan de ope-
ratie gestorven, er blijven dus over 16 gevallen. Van deze
16 gevallen stierven later nog 3 aan een intercurrente
ziekte, terwijl ik in 4 gevallen geen antwoord kreeg op
mijne aanvrage.

Er blijven dus over 9 gevallen, waarvan ik de blijvende
resultaten kan mededeelen.

Zooals men dus uit bovenstaande tabel kan zien, werden
van de 7 radicaal-operaties volgens Bassini, die volgden
in aansluiting aan de herniotomie bij herniae inguinales
incarceratae er 6 zonder recidief bevonden (waaronder 2

6 maanden na de operatie werd patiente weder op de
kliniek nauwkeurig onderzocht. Zij had nu in de streek
van den annulus inguinalis internus een recidief. Bij hoesten
kwam een ganzeneigroote tumor te voorschijn uit een
opening, welke 2 vingers gemakkelijk doorliet en zich be-
vond lateraal van het litteeken. De oorzaak van dit recidief
is niet direct aan te geven, maar wel moeten wij ook hierop
letten, dat de genezing volgde per secundam met afstoo-
ting van diepe naden. Bovendien werd patiente, omdat zij
naar huis verlangde, met een kleine granuleerende wonde
ontslagen.

De breukzak werd met tabakszaknaad gesloten en daar-
onder niet geamputeerd. Bij het naslaan van de ziektege-
schiedenissen zal men onder n*^. 157 nog een recidief vinden
na een radicaal operatie volgens Bassini. Opzettelijk ver-
meldde ik dit geval niet in de tabel, omdat patient nu
geen antwoord zond op mijne aanvrage. We zouden dus
moeten afgaan op hetgeen 7 maanden na de operatie werd
gevonden in Jan. 1894. Eenige waarde voor eigen onder-
zoek heeft dit geval toch niet.

Alleen wil ik er op wijzen, dat hier wel een moment
te vinden was, welke het recidief zou kunnen verklaren.

De genezing volgde per secundam met afstooting van
^iepe naden. 73 dagen werd patient in de kliniek ver-
pleegd. Ook volgde de sluiting van het lieskanaal volgens
Bassini niet direct, maar eerst een week, nadat de incarceratie
^as opgeheven.

Bij de operatie bleek een dikke breukzak te bestaan
met een gangraeneus stuk darm als inhoud, waarvoor re-
sectie noodzakelijk was. Een gedeelte van den breukzak
dat vergroeid was met den zaadstreng bleef terug en na
darmrepositie werd de breukpoort gesloten.

De genezing volgde p. s. Na 43 dagen in de kliniek
verpleegd te zijn, kon patiënt worden ontslagen.

Bij de revisie (ruim 6V2 jaar na de operatie) bleek een
recidief te zijn opgetreden in den vorm van een hernia directa.

Volgens aangifte van den patiënt zou de breuk ongeveer
een half jaar na de operatie terug zijn gekomen. Daar
een bracherium de breuk echter tot nu toe goed terug-
hield en patiënt verder geen bezwaren had, werd voor-
loopig geen radicale behandeling door hem gewenscht.

In het 2e geval n". 159 v^as het resultaat zeer mooi.
Hier toch werd 80 cM. van den dunnen darm gereseceerd
bij een hernia incarcerata van een kind van 2 jaren.

5 jaren na de operatie bleek geen spoor van recidief
te zijn. De jongen was flink en gezond.

Over de resultaten na de herniotomie zonder volgende
radicaal operatie kan ik geen mededeeling doen, aangezien
patienten gestorven waren, hetzij later, hetzij in aansluiting
aan de operatie.

In deze laatste 4 gevallen echter was de prognose te
voren infaust gesteld, reeds waren duidelijke symptomen
van peritonitis aanwezig. In drie gevallen n". 153, 156
en 158 werd tevens darmresectie verricht. Bij de obductie
bleek in 2 gevallen peritonitis te bestaan in het 3® geval

een acute sepsis. Van het geval was in de ziektege-
schiede\'nis niets aangegeven.

(Hernia inguinalis gelijktijdig bestaande met een hernia
cruralis aan dezelfde zijde).

De gevallen, die hiertoe behooren zijn daardoor van
zooveel belang, omdat men over de behandeling van deze
herniae bijna niets vindt aangegeven.

Van deze herniae inguinales gelijktijdig bestaande met
een hernia cruralis aan dezelfde zijde kwamen aan de kli-
niek 5 gevallen voor, alle bij patienten van het mannelijk
geslacht.

In één geval kwam de hernia voor aan de linkerzijde,
4 maal aan de rechterzijde. Eenmaal, n". 197 bestonden
zelfs 3 herniae aan één kant, een hernia inguinalis directa,
een hernia inguinalis indirecta en een hernia cruralis.

Soms hadden de patienten bovendien aan de andere zijde
^og een hernia (i maal een cruraalhernia n®. 196, i maal
een inguinaalhernia).

Men ziet dus dat bij deze patienten meerdere herniae
gelijktijdig aanwezig waren.

naalhernia daarentegen libera. Bij n". 198 was tevens nog
een hydrocèle testis van dezelfde zijde en hypospadia -glandis.

Wat nu de operatie betreft van deze herniae, dan vinden
wij in de litteratuur daarover slechts zeer weinig aange-
geven. Lotheissen vermeld o. a. bij de bespreking van
de operatie van de hernia cruralis, dat men met de me-
thoden volgens Bassini, Fabricius en Kocher in sommige
gevallen geen voldoende sluiting kan verkrijgen van het
cruraalkanaal. Hij geeft daarom een nieuwe methode aan
voor de radicaal operatie van herniae crurales. „Is er
tegelijkertijd, zoo vermeld hij daarin, een hernia ingui-
nalis van dezelfde zijde, dan isoleert men den breukzak
en behandelt deze verder volgens Bassini. De breukzak
van de hernia cruralis isoleert men van boven uit of,
als €r vaste vergroeiingen bestaan, kan men den breukzak
ook isoleeren onder \'t lig. Poupartii, afbinden en den
stomp naar boven schuiven".

De operatie levert echter groote bezwaren op. Men
moet de beide herniae gelijktijdig opereeren en de beide
breukpoorten gelijktijdig sluiten.

Aan de kliniek hier in Utrecht werden in de laatste
jaren de volgende operatie-methoden aangewend.

I. De huidsnede wordt gelegd direct boven het lig. Pou-
partii, vervolgens een snede door de aponeurosis van den
Musc. obliq. ext. De breukzak van de hernia inguinalis
wordt dan vrij gepraepareerd, een ligatuur aangelegd om
den breukzakhals en vervolgens geamputeerd. Van dezelfde
wond uit wordt nu de annalus cruralis internus, lateraal,
mediaal en ventraal (van voren) vrijgemaakt en de breuk-
zak langzaam craniaalwaarts onder het lig. Poupartii naar

boven gehaald, wat meestal zeer gemakkelijk gaat. Dan
volgt torsie, ligatuur en amputatie van den breukzak. Is
de breukzak breed en kort, dan wordt hij niet geampu-
teerd, maar als de vinger van een handschoen naar binnen
omgestulpt en in de buikholte teruggebracht.

a). Deze verbindt het lig. Poupartii met het periost van
den achtterrand van het os pubis. De laterale naad komt
hierbij te liggen aan het tuberculum ileo-pubicum. Zijn
alle naden aangelegd, dan eerst worden zij geknoopt.

De Mm. obliq. int. transv. en de M. rectus abdo-
minis worden vervolgens gehecht aan het lig. Poupartii,
dicht bij de eerste naadrij.

N. B. Bij de bovengenoemde methode bestaat er ge-
vaar, dat het lig. Poupartii door de sterke spanning, splijt,
(n\'\'. 197). Daarom is het beter de draad van de tweede
naadrij [ó) te steken door de lus van de eerste naadrij
Bij het knoopen ontstaat daardoor een co van twee
in elkaar gewonden ringen, (n". 196).

2. Het eerste gedeelte van de operatie als i. Het ver-
schil ligt in het sluiten van het lieskanaal.

De musculaimir (obliq, int. transv. en rectus) wordt
direct gehecht aan het periost van den achterrand van het
os pubis. (Sterke spanning!) Hierop wordt de zaadstreng
dan gelegd.

De methode is zeer gecomphceerd, moeilijk uit te voe-
ren en alleen in handen van geoefenden op zijn plaats.

Volgens no. i werden geopereerd n". 196, met de
wijziging aangegeven onder N. B. n*^. 197, 198.
Volgens n°. 2, n°. 200 (?) en n". 201.
De genezing was in 3 gevallen p. p. Van n®. 200 ont-
brak de ziektegeschiedenis, zoodat daarvan niets kan
worden meegedeeld. In één geval n°. 198 was de genezing
in het begin p. p. i. 15 dagen na de operatie moest de
wond worden opengemaakt, aan den fundus van het scrotum
was een absces ontstaan. Er bleef een fistel na, welke na
meerdere weken in genezing overging. Het verblijf in de
kliniek was daardoor veel langer dan in de andere ge-
vallen. Bij n*^. 197 werd tijdens het aanleggen van het
verband, gedurende het ontwaken uit de narcose met
braakbewegingen, een duidelijk scheuren gehoord van de
pas aangelegde hechtingen aan de linkerzijde met het
bekende gevolg. (Zie herniae inguinales).

Van alle 5 patiënten kon het resultaat worden nagegaan.
Bij het onderzoek bleek dat in geen der gevallen een re-
cidief was opgetreden.

De 19 gevallen van herniae crurales non incarceratae
kwamen voor bij 17 patiënten, waarvan 15 vrouwen en
2 mannen.

geopereerd i maal.)
Totaal 19 gevallen.
De ouderdom van de patiënten bedroeg:
O—II jaren . . . . i patiënt.
ii—21. „

Zie ziektegeschiedenissen n". 204—214 en 214—220 en n®. 199.
2) Zie ziektegeschiedenissen n". 204—214 en 214—220 en n». 19g.

Als combinatie met andere gevallen heb ik te noemen
n®. 199, waar een hernia cruralis sinistra gelijktijdig voor-
kwam met een hernia inguinalis dextra.

De herniae crurales non incarceratae vormen het kleinste
gedeelte van de herniae crurales, die hier aan de kliniek
f\'? voorkwamen.

Verreweg het grootste aantal van de herniae crurales
non incarceratae en incarceratae komt voor bij het vrou-
welijk geslacht (van de 57 patiënten, 46 vrouwen en 11
mannen, waarvan voor de herniae non incarceratae 15
vrouwen en 2 mannen). Voor ik overga op de aan de
Utrechtsche kliniek gevolgde operatie-methoden, vermeld
ik in \'t kort iets

In 1892 wees Prof. Salzer er op, hoe weinig de aan-
dacht werd geschonken aan de radicaaloperatie van de
hernia cruralis. De oorzaak volgens hem hierin te zoeken:
In het weinige voorkomen, speciaal bij de mannelijke
bevolking,

in de geringe grootte over het algemeen, en in het
feit, dat de herniotomie zulke goede resultaten gaf.

SociN had in 1879 van 7 gevallen, 6 radicale gene-
zingen, hoewel de behandeling toch alleen maar bestond
in het afbinden van den breukzak met volgenden huidnaad,
(Lgb. Arkhiv. Bd, 24.)

Anderegg en Billroth hadden ook goede resultaten
met ligatuur en amputatie van den breukzak. De grootte
van de herniae heeft echter grooten invloed op het
resultaat.

Anderegg, Leisrink e. a. hielden de hechting van de
breukpoort van ondergeschikt belang.

Anderegg, hield het zelfs nadeelig voor het wondver-
loop, wegens spanning en gevaar voor necrose.

Eerst sedert 1893 begon men algemeen de aandacht
te schenken aan het sluiten van de breukpoort.

Guarneri trachtte de sluiting van de breukpoort te
verkrijgen, door het lig. Gimbernati te vereenigen met \'t
lig. Poupartii.

Ruggi legt een snede aan evenwijdig met het lig.
Poupartii, praepareert den breukzak vrij en reponeert den
inhoud. Dan opent hij den voorsten wand van het lies-
kanaal, dringt den zaadstreng resp. het lig. rotundum naar
boven en splijt dan den achterwand van het lieskanaal.
De breukzak wordt vervolgens zoo hoog mogelijk afge-
bonden en geamputeerd. De breukpoort sluit hij door den
onderrand van het lig. Poupartii te hechten aan de fascia
Cooperi. Het lieskanaal wordt dan weer gesloten en hier-
over vereenigt hij de huid.

Volgens hem zou men op deze wijze de cruraalpoort
gemakkelijker sluiten dan anders en er geen gevaar zijn
voor het achterblijven van een infundibulum.

Deze methode geeft zeer goede gelegenheid tot zoo hoog
"Mogelijke afbinding van den breukzak en dus op zeer ge-
\'"^ge kans voor het nablijven van een infundibulum.

Vooral Kocher legt hierop weer groot gewicht in zijn
methode voor radicaaloperatie aan herniae crurales.

Kocher legt zijn huidsnede over het binnenste derde
gedeelte van het lig. Poupartii evenwijdig er mede, tot
op het vet, dat de hernia cruralis omgeeft. Dan isoleert
hij den breukzak tot aan den annulus cruralis internus.

Boven het lig. Poupartii maakt hij nu in den lateralen
rand van den liesring een kleine opening, gaat hier met
een koorntang in achter het lig. Poupartii naar beneden,
pakt de punt van den breukzak aan, waarvan te voren de
inhoud is gereponeerd en krachtig getordeerd, en haalt den
breukzak terug. Dan wordt deze nogmaals sterk aangetrok-
ken en boven het lig. Pouparti naar beneden omgeslagen.

De breukzak wordt dan bevestigd door naden, die het
lig. Poupartii vereenigen met de fascia pectinea tot bij de
vena femoralis, echter niet te dicht wegens gevaar voor
thrombose. Het overvloedige van den breukzak wordt ge-
amputeerd. Bij deze methode bestaat echter groote kans
voor necrose van den breukzak.

Berger praepareert ook den breukzak vrij, reseceert
hem dan en steekt vervolgens de beide einden van den
draad, waarmede de breukzak is afgebonden, boven het
breukkanaal tot onder de huid en knoopt deze dan. Het
breukkanaal zelf sluit hij door \'t lig. Poupartii te verbinden
met de fascia pectinea door een soort tabakszaknaad. Wood
en CusHiNG volgen ook deze methode.

O\'Hara hecht den geamputeerde breukzak boven-den
annulus cruralis internus vast, maar niet door de randen
van de breukpoort.

Graser wijst er evenwel op, dat de sluiting van de
breukpoort het beste is, als het gelukt de randen van de
breukpoort zeer dicht bij elkaar te brengen en zonder
spanning een genezing p. p. i. te verkrijgen. Door het
inbrengen van tampons, al zijn het dan ook natuurlijke,
in casu de breukzak, bereikt men juist het tegendeel.

Er kunnen n. 1. in zulk een breukzak gemakkelijk kysten
ontstaan, die later tot onaangename complicaties aanleiding
kunnen geven. Absoluut verkeerd is volgens hem het in-
brengen van den te samen gevouwen breukzak in den
annulus cruralis internus, omdat dan de weg gebaand is
voor recidief.

Billroth sluit de breukpoort door met drie dikke zijden
draden het mediale gedeelte van het lig. Poupartii te
hechten aan de diepe fascie der adductoren of met het
mediale gedeelte van de vaatscheede.

Fabricius legt in zijne methode ook groot gewicht op
het niet achterblijven van een trechter in het peritoneum
en op een vaste fixatie van het lig. Poupartii aan het
periost van het os pubis.

Hij legt een huidsnede evenwijdig met lig. Poupartii
lo^—12 cM. lang tot aan het tuberculum ossis pubis.

De breukzak maakt hij dan vrij en de inhoud wordt
gereponeerd. Gelukt dat niet, dan moet men het lig.
Poupartii losmaken van zijn plaats van aanhechting aan
bet os pubis. Vervolgens snijdt hij ook het oppervlakkige
t>iad van de fascia lata door om het lig. Poupartii zoover
mogelijk te kunnen hechten aan den ramus horizontalis
ossis pubis (aan den achterrand n. 1.) Dan gaat hij met
den vinger in het cruraalkanaal, verwijdert het losse cel-

weefsel, schuift de vaten met de scheede over de eminen-
tia ileo-pectinea (de vena komt hierbij te liggen boven de
arterie) en hecht nu het vrijgepraepareerde lig. Poupartii
aan den horizontalen schaambeentak, eerst door fascia
pectinea dan door musculus pectineus en periost.

Daartoe hecht men het oppervlakkige blad van de fascia
lata mediaal van de vena cruralis aan de fascia pectinea.

Door verlegging van de vaten over de eminentia pec-
tinea zou er geen gevaar zijn voor compressie daarvan.
Bovendien sluit men nog of vernauwt althans den annulus
inguinalis externus.

VoN Frey wijzigde de methode eenigzins door het me-
diale derde gedeelte van het lig. Poupartii naar achter
en beneden te hechten aan het periost van den horizon
talen schaambeentak.

Czerny en Schede naaiden met catgut het lig. Pou-
partii aan de fascie van de adductoren. Sedert 1887 naaide
Schede met zilverdraad.

Laüenstein, die Macewen\'s breukzakverlegging ook toe-
paste bij cruraalherniën, bracht het lig. Gimbernati aan
den proc. falciformis.

In al deze gevallen zou een directe vergroeiing optreden
van het lig. Poupartii met de fasciën. Voor groote breuk-
poorten is dit volgens Salzer zeer de vraag. Wegens de
te groote spanning kan necrose ontstaan of de naden
snijden door, zoodat de hechting insufficient wordt en het
kanaal zich dan per granulationes, met volgende bindweef-
selwoekering, moet sluiten.

SociN hechtte groote waarde aan het verwijderen van
het vetweefsel uit het cruraalkanaal na exstirpatie van den
breukzak. Er is dan immers gelegenheid, dat zich het
cruraalkanaal aanvult met vaster weefsel, hetwelk nog begun-
stigd wordt door het aanleggen van naden als steun en tevens
zijn deze naden nog een prikkel voor bindweefselvorming.

Salzer trachtte nu de groote spanning bij het sluiten
van de breukpoort zooveel mogelijk op te heffen. Na am-
putatie van den geligeerden breukzak sneed hij een korten
breeden resistenten fascialap uit de fascia pectinea, begin-
nende boven de vaten bij de crista pectinea en eindigend
aan het lig. Gimbernati. Deze lap werd naar boven om-
geslagen en de vrije rand werd gehecht aan het mediale
derde gedeelte van het lig. Poupartii, zonder eenige span-
ning. Zoo verkrijgt men een stevig septum crurale. Hier-
over werd dan de huid gehecht. Is de fascia pectinea niet
stevig en dik genoeg, dan kan men tevens nog een ge-
deelte van den Musc. pectineus mede uitsnijden en naar
boven omslaan (Brenner).

Trendelenburg raadde aan een gesteelden periost-beenlap
van het os pubis in de breukpoort te plaatsen.

Schwartz, Watson, Cheyne implanteerden een grooten
gesteelden lap van den Musc. adductor medius resp. pec-
tineus in de breukpoort.

PouiLLET gebruikte een fibreus-periostale lap om de
breukpoort te sluiten. Deze lap verkrijgt hij, door het
Periost van het os pubis over een uitgestrektheid van
2 cM. los te maken, reikende van de spina pubis tot
aan den symphysis. De lap wordt daarna omgedraaid en
m de breukpoort vastgehecht.

Bassini ging van het denkbeeld uit, dat men bij de
radicaaloperatie van de hernia cruralis, zooveel mogelijk
de normale anatomische verhoudingen moet zien te ver-
krijgen.

Hij legt de snede over de door de hernia gevormde
zwelling, evenwijdig met het lig. Poupartii door de huid
en het subcutane celweefsel. De hernia wordt dan vrijge-
praepareerd, als ook de fascia lata perifeer van den tu-
mor. De hals en het lichaam van den breukzak worden
dan vrijgemaakt tot boven het niveau van den arcus cru-
ralis en de crista pectinea.

Het moeilijkst is de zak los te maken lateraal van de
bindweefselscheede der vaten. De breukzak wordt dan ge-
opend, de inhoud onderzocht, adhaesies of incarceratie op-
geheven, en de inhoud vervolgens gereponeerd. De breuk-
zak wordt dan naar boven getrokken, getordeerd, geligeerd
en geamputeerd.

Nu volgt de sluiting van het cruraalkanaal, maar zoo,
dat de vaten niet worden gedrukt. Daartoe wordt het lig.
Poupartii gehecht aan het fibreuze weefsel dat de crista
pectinea bekleedt en de plica falciformis met de fascia
lata pectinea vereenigd.

De hechtingen van het lig. Poupartii beginnen zoo dicht
mogelijk bij de spina ossis pubis en verloopen onder de
zaadstreng resp. lig. rotundum naar de crista pectinea. De
laatste hechting ligt op i cM. afstand van de vena femo-
ralis (3 naden).

Evenzoo wordt de plica falciformis met 3 naden ge-
hecht aan de fascia pectinea. Nadat alle hechtingen aan-
gelegd zijn, knoopt men de draden in dezelfde volgorde.

Het binnenste gedeelte van den arcus cruralis richt zich
dan tegen de crista pectinea en de plica tegen de fascia
pectinea. De wond wordt dan verder gehecht.

Lotheissen sluit het cruraalkanaal door de Mm. obliq.
int. en transv. met de fascia transversa te hechten aan
het periost van het os pubis (achterrand).

De zaadstreng komt hierbij te liggen zooals Bassini aan-
geeft voor de herniae inguinales, maar ook kan men hem
naar buiten leiden volgens Ferrari.

CoDiviLLA maakt het lig. Cooperi los van de insertie
aan de fascia pectinea en den Musc. pectineus door een
horizontale\' snede over den schaanibeenrand. Het lig. Pou-
partii maakt hij los van het tuberculum pubicum en hecht
dit aan de fascia pectinea en den Musc. pectineus. Het
lig. Cooperi hecht hij aan de Mm. obliq. int. en transv.

Voor de radicaaloperatie van herniae crurales non incar-
ceratae hier aan de kliniek kwamen verschillende methoden
m aanmerking, van Billroth, Salzer, Fabricius, Bassini.

I- De huidsnede wordt aangelegd i\'/a—2 cM. boven
bet lig. Poupartii en evenwijdig er mee tot op de aponeu-
i\'osis van den Musc. obliq. ext. Vervolgens wordt deze
gespleten en met den vinger wordt nu de breukzak onder
het lig, Poupartii craniaalwaarts uit het cruraalkanaal te

De breukzak wordt geopend, de inhoud gereponeerd.
Hierop volgt torsie, ligatuur en amputatie van den breukzak.

Met een gesteelde naald worden nu de volgende hech-
tingen aangelegd (n". 213 en 218).

a. De musculatuur (obliq. int. transv. en rectus) wordt
direct gehecht aan het periost van den achterrand van
het os pubis.

a. Lig. Poupartii wordt hierbij gehecht aan het periost
van den achterrand van het os pubis.

Hierbij worden dus dezelfde methoden gevolgd als voor
de gevallen, waar een combinatie voorkwam van een hernia
cruralis met een hernia inguinalis van dezelfde zijde.

3. In één geval n", 219 werd het lig. Poupartii gehecht
aan den achterrand van het os pubis en vervolgens het
lig, Poupartii aan den Musc, pectineus en de fascia pectinea.

4. No. 199 werd behandeld met sluiting van den annulus
cruralis van binnen uit en volgende hechting van de mus-
culatuur aan het lig, Poupartii.

Methode hier aan de kliniek gevolgd
Herniotomie werd verricht in . .
Sluiting van annulus cruralis „ , .

In één geval was het wondverloop niet bekend.
In 88.2 °/o was de genezing p. p. i-, in ii.3°/o per

secundam. De exitus tengevolge van de operatie kwam
niet voor. Het geval (n^ 214), waar de exitus intrad, behoeft
niet als „tengevolge van de operatie" te worden geboekt.

Bij de obductie werd een embolus gevonden in de art.
puim., waardoor de plotselinge exitus 6 dagen na de
operatie verklaard werd. De plaats echter vanwaar die
embolus zou zijn uitgegaan kon niet gevonden worden.

De mogelijkheid bestond dat de vena femoralis gedrukt
was geworden, waardoor hier thrombose zou zijn opge-
treden. Bij de obductie kon evenwel geen thrombus in de
vena femoralis worden gevonden.

Van bijzonderheden in enkele gevallen, vermeld ik:
n". 206, een hernia cruralis recidiva.

Voor een jaar was patient door een medicus geopereerd,
na 6 maanden kwam de hernia terug. Wegens het vele
litteekenweefsel door en na de operatie ontstaan, was de
breukzak moeilijk los te praepareeren. De intestina, die
met den breukzak vergroeid waren, werden losgemaakt.
Hierna werd de radicaal-operatie verricht volgens Fabri-
cius met \'geringe modificatie.

N". 207. Bij de operatie werd gevonden dat de breuk-
zak over het lig. Poupartii was omgeslagen. De diagnose
was hier dan ook gesteld op een hernia inguinalis, maar
werd tijdens de operatie gewijzigd.

N\'\'. 211. Een hernia met omentum in den breukzak en
tevens een divertikel aan den breukzak even groot als deze.

N". 213. Een hernia bij een patiënte met een luxatio
coxae congenita aan dezelfde zijde en een coxarthritis van
de andere zijde.

Volgens oude waarneming zouden menschen met een
congenitale luxatie een praedispositie voor herniae crurales
hebben. De Musc. ileo-psoas wijkt in deze gevallen aan
den voorsten wand van het bekken naar buiten af, waar-
door de lacuna vasorum grooter zou worden. Ook vormt
de spier daar, waar hij over den rug van het os ileum
zich heenbuigt, een diepe gleuf daarin (Dupuytren), waar-
door deze verder van het lig. Poupartii komt te liggen.

„Essais sur les effets produits dans Ie corps humain
par la luxation congénitale ou accidentelle, non réduite
au femur, Amsterdam 1839."

Statistische gegevens, die zulks zouden bekrachtigen
bestaan er niet. (Zie Prof. Narath. Arch, für klin. Chirurgie
Bd. 59. Heft 2, 1899.)

Onder de opgenomen en geopereerde herniae is dit
het eenige geval, waar een congenitale luxatie gelijktijdig
voorkwam met een hernia cruralis.

Bij de herniae crurales irreponibiles werd in alle gevallen
omentum in den breukzak gevonden, in één geval (n".
217) gelijktijdig met intestina.

d. Over de blijvende resnltaten na de radicaaloperatie
van de hernia cr^iralis non incarcerata.

Van de 17 patienten, kan ik slechts over negen mede-
deeling doen, wat betreft het resultaat van de operatie.

Ter beantwoording van de resultaten van de operatie,
komen dus slechts 9 patienten in aanmerking, van deze
werden geopereerd:

Van de\' 9 gevallen zien wij tweemaal een recidief op-
treden, bij n\'^. 216, waar de radicaaloperatie was verricht
volgens Bassini, en bij n\'^. 217, waar de methode Billroth
was gevolgd.

In het eerste geval blijft het echter de vraag, of hier
een recidief is opgetreden. Immers volgens bericht van
den medicus ontstond bij persen een welving onder het

lig. Poupartii, een opening echter waaruit intestina te
voorschijn trad kon niet worden geconstateerd.

Een oorzaak voor het ontstaan van dit recidief(?), even-
als van het volgende (n®. 217) kon niet worden gevonden.

In beide gevallen trad de genezing p. p. i. in en was
het verblijf in de kHniek niet langer dan 20 dagen.

Ook in het tweede geval kon geen onderzoek aan de
kliniek geschieden, en werd het recidief geconstateerd door
den behandelenden geneesheer. De aangifte was echter
zoo positief, dat wij aan dit laatste recidief niet behoeven
te twijfelen.

Het aantal gevallen, welke naar éénzelfde methode
werden geopereerd, is te klein om hieruit een conclusie
te kunnen trekken. Het geldt echter als een algemeene
regel (zie Maydl : Die Lehre von den Unterleibsbrüche),
dat de femorale herniae weinig neiging vertoonen tot
recidief.

Schulten . . op 7 gevallen o recidief.
Weigel. . . „ 36 „ i
Bassini. . . „ 41 „ o „
Kocher. . . „ ii „ o „
van Eiselsberg „ ii „ i „

Uit de bovenstaande getallen is echter ook geen con-
clusie te trekken, welke methode de beste resultaten geeft.

De methode volgens Bassini schijnt ook hier de beste
resultaten te geven. Bovendien is de methode eenvoudig,
welke beide momenten de operatie-methode wel aanbevelen.

Op de kliniek werden geopereerd 40 gevallen daarvan
kwamen 31 gevallen voor bij vrouwen, 9 bij mannen.

In 2 gevallen ontbrak de ziektegeschiedenis en kon niet
worden nagegaan, aan welke zijde de incarceratie bestond.

komt is dus veel hooger dan bij de hernia inguinalis in-
carcerata. Verreweg \'t grootste aantal komt hiervoor na
het 51® levensjaar. (28 van de 40 gevallen). Na het
71® levensjaar komen nog 9 gevallen voor, ja zelfs één
geval bij een man van 85 jaren.

De duur van de incarceratie was zeer verschillend, als
de uiterste grenzen vermeld ik 13 dagen en 7 uren. In
\'t meerendeel der gevallen bedroeg deze i—2 dagen.

In 18 gevallen was taxis te voren beproefd, in evenzoo
vele gevallen was niet getracht de breuk te reponeeren.
Van 4 gevallen bestond geen ziektegeschiedenis, zoodat
ik daarvan niet kan mededeelen of taxis verricht was.

Met het invoeren van de „open herniotomie" in tegen-
stelhng tot de in vroeger tijden algemeen verrichtte débri-
dement, is niet alleen de operatie van de hernia incarce-
rata veel minder gevaarlijk geworden, maar heeft zij ook
veel meer de aandacht der chirurgen getrokken.

De radicaal-operatie van de hernia incarcerata heeft
zoolang op zich laten wachten, omdat men met de een-
voudige herniotomie zulke goede resultaten kreeg. In den
laatsten tijd zijn vele methoden van radicaal-operatie voor
de hernia cruralis incarcerata aangeraden. Als de meest
gebruikelijke methoden, noem ik die van Billroth, Bas-
sini, Fabricius, Kociier, Salzer, Brenner e. a.

De herniotomie echter zonder volgende radicaaloperatie
heeft natuurlijk ook nu nog zijn plaats in de behandeling
van de geïncarcereerde cruraal-breuk kunnen behouden.

Hier aan de kliniek kwamen ook verschillende behan-
delingswijzen in aanmerking. Als eene behandelingsmethode
uit de vroegere jaren noem ik het aanleggen van den
anus praeternaturalis. In de meeste gevallen werd een
herniotomie verricht, zonder volgende radicaaloperatie. In
de latere jaren daarentegen werd de herniotomie bijna
zonder uitzondering gevolgd door een radicaaloperatie,
van welke, die volgens Billroth het meest gebruik werd.
Verder noem ik dan nog die van Bassini en Fabricius.
In één geval n®. 249 werd een andere methode gevolgd.

De huidsnede kwam hierbij te liggen boven en even-
wijdig met het lig. Poupartii. Het lieskanaal werd geopend.
De inhoud van den breukzak werd nu, na insnijding van
het lig. Poupartii, vrijgemaakt en gereponeerd. De breuk-
zak werd daartoe onder het lig. Poupartii losgepraepareerd
en ingesneden.

De musculatuur (obliq. int. en transv.) werd nu direct
gehecht aan den achterrand van het periost van het os
pubis. De zaadstreng verliep nu over het lig. Poupartii,
hetwelk met een paar hechtingen wordt gefixeerd aan de
fascia pectinea. De aponeurosis van den Musc. obliq. ext.
werd daarna over het lig. Poupartii naar beneden getrokken
en gehecht. Hierover werd de huid vereenigd.

De breukzak werd nu eens opengelaten, niet gehecht,
dan weer volgde torsie, ligatuur en amputatie van den
breukzak. In 8 gevallen volgde deze laatste behandeling

van den breukzak na de herniotomie. In een aantal andere
gevallen daarentegen volgde de sluiting van den breukzak
met een tabakszaknaad en werd deze als een tampon
gelegd aan den annulus cruralis internus. De breukpoort
werd of eenvoudig met een paar suturen gehecht of, zooals
aangegeven, volgens Billroth, Bassini, Fabricius gesloten.

Om een korter overzicht te krijgen over de verrichtte
operatie-methoden, ■ geef ik hier de volgende tabel. Tevens
blijkt hieruit, hoe het wondverloop was. In \'t algemeen kan
men hieruit de onmiddelijke resultaten van de operatie zien.

In 57°/o was de genezing p. p. in 43% p. s. In 20% trad
exitus op in aansluiting aan de operatie.

10 maal geschiedde de operatie onder anaesthesie van
Schleich, 4 maal onder cocaïne-anaesthesie, 2 maal onder
zuivere chloroform narcose, de overige malen met het
mengsel van Billroth.

Het meerendeel van de herniae crurales was ingecar-
cereerd, 40 van de 59 herniae crurales. Ook hier komt
het grootste aantal voor bij patiënten van het vrouwelijk
geslacht. De oorzaak hiervan zou gelegen zijn in den vorm
van het bekken. Over het algemeen zijn de ook hier voor-
gekomen herniae klein, één geval uitgezonderd n°. 258.

De inhoud van den breukzak was, zooals wij zagen,
voor het grootste gedeelte intestina, in één geval n". 249
was dit intestinum crassum in casu de jlextira siginoïdca.
Bij n°. 233 werd het ovarium in den breukzak gevonden.

9 maal werd darmresectie verricht. De lengte van het
gereseceerde darmstuk bedroeg 6—26 cM. Driemaal werden
de darmuiteinden met behulp van den knoop van Murphy
aan elkaar gebracht, in de andere gevallen werd een darm-
naad aangelegd.

Zooals wij uit de tabel zien, trad bij 8 patiënten de
dood in, in aansluiting aan de operatie.

Bij drie van de patiënten was een anus praeternaturalis
aangelegd na de herniotomie. In \'t eerste geval n". 220
zag de darm er dubieus uit, perforatie was er nog niet.
Obductie geschiedde helaas niet.

In \'t tweede geval n°. 221 bestond geen ziektegeschie-
denis, zoodat mij daarvan niets bekend is.

In het derde geval n". 222 was de breukzak gangraeneus
en de darm was geperforeerd. Bij obductie bleek een bron-
chitis purulenta te hebben bestaan.

wezig. De incarceratie had reeds ij dagen bestaan. Er
bestonden reeds symptomen van algemeene peritonitis.
Bij opening van den breukzak bleek de darm geperforeerd
te zijn. Hij werd over een lengte van 12 cM. gereseceerd.
8 dagen na de operatie volgde de dood. Bij de obductie
bleek een algemeene sepsis te zijn opgetreden.

Bij n". 247 volgde de dood 2 dagen na de operatie.
De incarceratie had vóór 6 dagen plaats, symptomen van
algemeene peritonitis waren niet aanwezig. De plaats van
inklemming werd overnaaid. Blijkbaar was toch reeds per-
foratie opgetreden, welke niet werd geconstateerd. Bij de
obductie bleek een speldenknop groote opening in den
darm te bestaan op de plaats van overnaaiing, waardoor
perforatie peritonitis was ontstaan. De breukzakinhoud van
n®. 257 was dunne darm met hier en daar gangraeneuze
plekken, een plaats van perforatie was niet te vinden. De
incarceratie was vóór 3 dagen plotseling ontstaan zonder
bekende oorzaak. Een 6 cM. lang darmstuk werd gerese-
ceerd. 2 dagen na de operatie volgde de exitus. Bij obductie
werd een peritonitis geconstateerd.

In één geval n°. 252 stierf patiënt 5 dagen na de ope-
ratie. Bij de obductie bleek een darmknikking te bestaan,
door een streng veroorzaakt verloopende van een dunne
darmlis naar het coecum. In aansluiting aan de hernio-
tomie volgde hier de radicaaloperatie volgens Billroth.
In den breukzak bevond zich geïncarcereerd omentum. Bij
het aftasten bleek de proc. vermiformis veranderd te zijn
in een vaste streng, de darmen verkleefden onderling
(peritonitis).

alleen kan vermelden, dat hier in aansluiting aan de radi-
caaloperatie volgens Fabricius de dood intrad.

Bij n°. 249 trad de exitus niet direct na de operatie
in doch spoedig daarna. Bij obductie bleek een circum-
script gangraen te bestaan van de rechterlong.

Van de 40 patienten kan ik slechts over 17 mededeeling
doen wat betreft het resultaat van de operatie. (9 patiënten
waren gestorven in aansluiting aan de operatie, 9 waren
sinds operatie overleden, van 5 kreeg ik op mijn aanvrage
geen antwoord).

optreden, waaronder 2 na een herniotomie zonder volgende
radicaaloperatie, n". 236 en n**. 258. In het eerste geval
bleek bij onderzoek bij hoesten een tumor te voorschijn
te treden uit de breukpoort, welke voor 2 vingers toe-
gankelijk was. Bijzonderheden kunnen niet worden mede-
gedeeld, daar de ziektegeschiedenis ontbrak. N°. 258 be-
trof het geval met de zeer groote geïncarcereerde breuk.

De operatie was zeer moeilijk hier, het omentum was
sterk verdikt en adhaerent aan den breukzak. Een 20 cM.
lang darmstuk moest gereseceerd worden, de darmuiteinden
werden met den knoop van Murphy vereenigd. Het reci-
dief blijft echter zeer de vraag, daar de schriftelijke mede-
deeling van de patiente zeer onduidelijk was.

N". 234 is een recidief na een radicaaloperatie volgens
Billroth. Ook hier moeten wij afgaan op bericht van
de patiente zelve. De operatie bood niets bijzonders aan.
Een oorzaak voor het ontstaan van het recidief was niet
op te sporen. Bij n®. 238 was de radicaaloperatie verricht
volgens Bassini. Bij de revisie bleek hier duidelijk een
recidief te zijn optreden aan de rechterzij.

Voor een jaar was patiente door een medicus geope-
reerd van een hernia cruralis sinistra. Ook hier was een
recidief. De bezwaren waren echter zeer gering en door
een bracherium waren beide herniae gemakkelijk terug te
houden. In beide laatste gevallen was de genezing van
de wonde p. p. i. en het verblijf in de kliniek resp. 18 en
22 dagen.

Bij opname in de kliniek braakte patiënte, de incarce-
ratie bestond i dag. De rechter cruraalbreuk bestond sedert
meerdere jaren en was nooit ingeklemd geweest. De hernia
umbilicalis was vóór i jaar opgemerkt, de tumor in abdo-
mine sedert een half jaar.

Na uitbranding van den furunkel met de thermocauter
werden a b omsneden, en de snede naar boven en
beneden verlengd. In den breukzak van de hernia umbili-
calis bevond zich bloederig breukwater en adhaerent omen-
tum. Een gedeelte hiervan wordt gereseceerd. Na opening
van het abdomen kwam ook zichtbaar een blauwgrijs door-
schijnend knobbeligen tumor met sterk uitgezette venae,
geheel samenhangende met den linker leverkwab, de milt
en de nieren waren vrij, tevens was bloederige ascetes
aanwezig. Met zekerheid kon nu de diagnose ook gesteld
worden op een hernia cruralis incarcerata sinistra. Het
abdomen werd nu in étagenaad gesloten. Na insnijding
van het lig. Gimbernati werd in den breukzak van de
hernia crurahs een stuk gangraeneuze darm gevonden,
hetwelk over een uitgestrektheid van 4 cM. werd gerese-
ceerd. De darmuiteinden werden daarna met den knoop
van Murphy vereenigd. Een radicaalop\'eratie werd niet
verricht. Door de breukpoort volgde drainage van de
buikholte met jodoformgaas.

Een half jaar na de operatie volgde de exitus. De sar-
coma hepatis kan hier zeker als doodsoorzaak worden
aangenomen.

Het aantal gevallen is te klein, om daaruit een conclusie
te kunnen trekken, aan welke manier van behandelen wij
de voorkeur meenen te moeten geven. Zeer jammer is dit
zeker, wat betreft het verrichten van een darmresectie of
het aanleggen van een anus praeternaturalis.

Terwijl men vroeger in bijna alle gevallen, waar het
twijfelachtig was of gangraen van den darm was opge-
treden, een anus praeternaturalis aanlegde, heeft deze
methode in de latere tijden plaats moeten maken voor de
primaire darmresectie. Vooral toen uit statische gegevens
bleek dat de prognose voor de primaire darmresectie gun-
stiger was.

Ook Zeidler, Braun, Marin en Desciiamp geven de
voorkeur aan de primaire darmresectie.

CzFRNY, Riedel, Kocher, Hagedorn en Hahn kregen
dezelfde resultaten als Mickulicz.

W. Michal (kliniek van Prof. Maydl in Praag kreeg voor :
Anus praeternaturalis een sterfte van 4i.57o-
Primaire darmresectie „ „ „ 2 2.2°/o-

Gevaar voor infectie van het peritoneum kan door doel-
matige afsluiting van het operatieterrein van de buikholte
worden vermeden. Veel grooter daarentegen is het gevaar
voor secundair gangraen van den darm, omdat nooit met
absolute zekerheid kan worden vastgesteld of post opera-
tionem, de bloedcirculatie voldoende zal zijn. Dit geeft
zeker te denken of men toch niet in enkele gevallen het
aanleggen van een anus praeternaturalis zal verkiezen.
Velen raden dat aan in die gevallen, waar peritonitis be-
staat of collapsus (Körte, Kusmin e. a.) ook Poulsen geeft
de voorkeur aan het aanleggen van een anus praeterna-
turalis.

Von Bramann verklaart zich op grond van klinische
ervaringen over 248 geopereerde herniae incarceratae van
1890 tot April 1898 vóór het aanleggen van een anus
praeternaturalis, in al die gevallen, waar de incarceratie 3—4
dagen en langer bestaan heeft. Hier zijn n. 1. groote ana-
tomische veranderingen opgetreden in den darmwand. Infar-
ceeringen in den wand, stoornissen in de motorische functie.
Hij verklaart zich daarom voor den anus praeternaturalis,
omdat men hier zoo snel de darmcontenta kan verwijderen,
wat de resorptie van septische stoffen uit het darmkanaal
belet. Ook is door langdurige incarceratie niet alleen de
circulatie, maar ook de motorische functie van den darm
gestoord.

Na het opheffen van de incarceratie is het dus bij darm-
resectie zeer de vraag of de opgehoopte faeces kunnen

verwijderd worden. Men verhoogt dus niet alleen de kans
voor intoxicatie maar ook voor het optreden van lobu-
laire pneumonien.

Anus praeternaturalis een sterfte van 38V0.
Primaire darmresectie „ „ „ 50°/o-
In ieder geval geven deze mededeelingen reden genoeg,
om toch vooral niet de prim. darmresectie te ver te kiezen
boven de anus praeternaturalis. Vooral ook omdat de er-
varing heeft geleerd dat de resultaten verkregen met het
aanleggen van een anus praeternaturalis zeer gunstig zijn,
wanneer deze slechts vroeg wordt aangelegd (Prof. v.
Eiselsberg Archiv. f. klin. Chir. Bd 54 en 56.)

De over \'t algemeen zeer slechte prognose bij de incar-
ceratie van deze breuken, alsook het feit, dat een breuk-
band in de navelstreek voor de dragers veel onaangenamer
is dan in de liesstreek, hebben het hunne er toe bijge-
dragen, om ook hier de radicaaloperatie meer ingang te
doen vinden.

De operatie zelf bestond tot het jaar 1893 in het vrij-
praepareeren van den breukzak, met volgende gewone
behandeling en sluiting van de breukpoort met hechtingen.
Was het noodig dan werden de breukpoortranden opnieuw
wond gemaakt en daarna gehecht.

In 1892 gaf CoNDAMiN een nieuwe methode in het licht,
welke hij de totale omphalectomie noemde. Deze bestond
daarin, dat geen herniotomie verricht, maar de breuk in

toto omsneden werd, zoodat alle buikwandbekleedselen
ook het peritoneum op eenigen afstand van de breukpoort
werden geopend. Trekt men dan vervolgens aan de breuk,
dan spannen eventueele adhaesies zich aan. Deze kunnen
dan gemakkelijk worden losgemaakt, vmi bmnen uit. Gelukt
het zoo niet de adhaesies op te heffen, dan kan men den
breukzak omstulpen als de vinger van een handschoen
(Laüenstein), zoo noodig opent men den breukzak van
binnen uit. Tevens vallen bij déze methode de slecht ge-
voede randen van de breukpoort weg. De buikbekleedselen
sluit hij in drie lagen, waarvan de onderste naadrij het
peritoneum niet alleen vat, maar tevens ook de achterste
rectusscheede, om bij groote spanning te beletten, dat de
naden doorsnijden.

Bruns wijzigde de methode van Condamin een weinig.
Hij omsneed den navel eerst aan de linkerzijde met een
snede concaaf naar den navel, tegelijk opende hij hierbij
het peritoneum. Vervolgens maakte hij alle adhaesies los
en legde dan aan de rechterzijde eenzelfde snede aan.

Was er omentum in den breukzak zoo reseceerde hij
dat, de intestina werden gereponeerd en het geheel (breuk-
zak, gereseceerd omentum, navel) en bloc verwijderd. De
buikwand sloot hij met suture en masse, terwijl hij boven-
dien nog een gewone huidnaad daaraan toevoegde. Vol-
gens Biondi houdt men altijd een locus minoris resistentiae,
zoolang men de verschillende lagen van den buikwand
alle in dezelfde richting hecht.

De ovalairsnede met excisie van navel, breukpoort en
breukzak deed hij als in de vorige methoden. In het sluiten
van de wond week hij af.

Hij hechtte nl. het peritoneum de achterste rectus-
scheede transversaal, de recti zelf verticaal, de voorste
rectusscheede weder transversaal en de huid in longitudi-
nale richting.

Bij herniae umbilicales met zeer wijde breukpoort heeft
men volgens Pernice en Langsdorff van de omphalec-
tomie niet veel te verwachten. Daarom raadde Langsdorff
aan bij zeer dikken en vetrijken buikwand van de radi-
caaloperatie af te zien en Schwalbe\'s alcoholinjecties toe
te passen.

Veel beter en radicaler is de methode bij groote breuk-
poorten, aangegeven door Gersuny. Hij maakte, daar de
afstand van de Mm. recti tot den navel in vele gevallen
een hand breed is, en dus een groote spanning bestaat,
de voorste rectusscheede open, praepareerde de inscrip-
tiones tendineae los en kon op deze manier de mediale
randen van de spieren tot elkaar brengen. De hechtingen
legde hij ook door de inscriptiones tendineae. Voor het
overige deed hij de gewone herniotomie met exstirpatie
van den breukzak; de peritoneaalholte sloot hij in trans-
versale of longitudinale richting.

Er zijn dus twee afzonderlijk gehechte lagen, de serosa
en de spieren fascie en huid. Opdat er geen doode
ruimte overblijft tusschen de twee hechtingen raadde
Billroth aan in de tweede naadrij ook het peritoneum op
te nemen.

De methode zooals deze boven is aangegeven werd in
hoofdzaak reeds in 1887 door Maydl aangeraden. Ze ge-
raakte toen in vergetelheid tot Gersuny in 1894 zijn me-
thode in het licht gaf. Ostermayer, Le Dentu en Quenu

volgen ook deze methode, terwijl Banks, Burckhardt,
Terrier en Schede alleen maar afwijken in het sluiten
van de buikholte. Zij hechten alle buikbekleedselen tege-
lijkertijd met metaaldraad.

Kocher legt een dwarsche snede aan over de hoogste
convexiteit van den tumor door huid en onderhuidsche
celweefsel tot op den breukzak, welke hij losmaakt tot
aan de plaats van uittreden. Zijn er vergroeiingen, dan
maakt hij deze los. Kan men het omentum niet losmaken
van den breukzak, dan omsnijdt hij dit gedeelte en repo-
neert het geheel dan. Suture en masse door het omentum
geeft gevaar voor thrombose in de groote vaten dichtbij
het colon transversum en voor necrose in het bereik van
de stomp. Is de repositie gelukt, dan ligeert hij bij omentum-
breuken, die lang hebben bestaan, den breukzakhals niet
en legt dan hechtingen aan door fascie en peritoneum
i^i tegelijk i cM. van elkaar, zoodat de navelring in dwarsche

Lucas Championnière reseceert den breukzak, na dezen
te hebben vrijgepraepareerd. Het peritoneum moet men
altijd openen, omdat anders de repositie niet gelukt. Tevens
raadt hij aan zooveel mogelijk van den inhoud te reseceeren.
De buikholte sluit hij in verschillende lagen.

De operatie is dezelfde, als van Candamin. In het sluiten
van de breukholte ligt het groote verschil.

Voordat hij hiertoe overgaat, opent hij de rectusscheede
aan de mediane zijde in de richting van de linea alba.
Aan den binnenkant van het achterste blad van de rectus-

scheede ligt een dikke bundel bindweefsel, behoorende
tot de aponeurosen van de Hnea alba. De hechtingen
door het peritoneum gaan aan beide zijden nu ook door
deze bindweefselstrooken. Hij opent dan de voorste rectus-
scheede, de Mm. recti worden uit hun scheede te voorschijn
gehaald en in de mediaanlijn door twee hechtingen tegen
elkaar gebracht, één van onder en één van boven op de
plaats, waar de scheeden zijn geopend. Zij gaan door de
spieren,heen op den overgang van binnenste op middenste
derde gedeelte, onder de spieren door en worden aan de
voorzijde geknoopt.

Tusschen deze hechtingen door, wordt nu elke musculus
rectus zoo gespleten volgens het verloop van de spier-
vezelen, dat het binnenste derde gedeelte van het overige
wordt geïsoleerd.

Deze spierbundels worden even onder de bovenste
hechting doorsneden door een incisie loodrecht op het
verloop van de vezels. Zij hangen dus nu alleen van
onder met de spieren samen en worden dan gekruist
en vastgehecht aan den tegenoverliggenden spier en wel
op de plaats waar deze zooeven is ingesneden. Op de
plaats van kruising komt nog een hechting, opdat er geen
locus minoris resistentiae kan ontstaan terzijde van de
plaats van kruising. Deze hechting wordt ingestoken in
het midden van het overgebleven deel van de eene spier,
gaat onder de gekruiste deelen door en komt te voorschijn
in het midden van het overgebleven deel van de andere
spier en wordt hier geknoopt. Hierover legt hij een door-
loopende hechting aan van de bovenste rectusscheede en
vervolgens hecht hij de huid.

Eerst raadde hij aan de Mm. recti geheel te doorsnij-
den en te kruisen, niet gedeeltelijk.

Het voordeel van deze methode ligt daarin, dat, waar
vroeger de navel lag, men nu een dubbele spierlaag krijgt.
V Bovendien wordt vrij veel weefsel wondgemaakt, waardoor

a. Hernia umbilicales liberae.
7 gevallen. 5 vr. 2 mn.
I De 7 gevallen van hernia liberae kwamen voor bij 5

In twee gevallen (262, 263) werd omentum in den
breukzak gevonden, van de overige gevallen was in de
ziektegeschiedenis daaromtrent niets aangegeven.

Tweemaal was de breuk congenitaal (n®. 203, 260). Twee-
maal kwam de breuk gecombineerd voor met hernia inguinalis.

In \'teerste geval (100) met een hernia inguinaUs repo-
nibilis indirecta dextra, in het tweede geval (203) met
een hernia scrotalis reponibilis indirecta duplex congenita.

In geen van de gevallen geschiedde de operatie precies
volgens één van de aangegeven operatie-methoden. Geringe
afwijkingen bestonden n. 1. in het sluiten van de buikwonde.

Driemalen werd de omphalectomie verricht, tweemalen
werd de navel behouden, (uit de ziektegeschiedenis bleek
niet welke radicaaloperatie verricht was). In 4 gevallen
werd de buikholte in étagenaad gesloten.

Bij no. 261 werd getracht zulks ook te doen. Door de
sterke spanning gelukte het niet. De buikwand werd
daarom met de „suture en masse" gesloten.

Tweemalen werd een omphaloplastiek verricht. Een U-
vormige lapsnee werd aangelegd om den navel met de
basis naar boven en de lap naar boven omgeslagen. Na
de breukzakbehandeling en het sluiten van den navelring
werd de lap weder naar beneden gebracht en in de huid
gehecht. Er werd dus verricht:

Omphalectomie met volgende sluiting van den
buikwand in étagenaad (2) of suture en masse (i) 3 gevallen.
Radicaaloperatie met sluiting in étagenaad . 2 „
Omphaloplastiek met dwarse hechting van den

In één van de twee p. s. genezen gevallen werd, 14
dagen na de verwijdering van de diepe naden, secundair
een onbloedige naad aangelegd.

Tweemalsn werd het omentum, dat zich in den breuk-
zak bevond, gereseceerd, nadat vooraf de adhaesies met
den breukzakwand waren losgemaakt.

Hiervan heb ik slechts twee gevallen te vermelden,
voorkomende bij een vrouw van 56 jaren en een kind van
het vrouwelijk geslacht van 4 dagen. De breuk kwam bij
n°. 202 gelijktijdig voor met een hernia Hneae albae, een
hernia cruralis libera dextra, een hernia cruralis incarcerata
sinistra. Tevens was nog een tumor in abdomine aanwezig
en een furunkel (zie ook vroeger bij de herniae crurales).

De hernia umbilicalis en lineae albae werden omsneden,
en de sneden daarna vereenigd en naar boven en beneden
in de mediaanlijn verlengd. Na opening van het abdomen
werd de breukzak van de hernia umbiHcalis geopend. Hierin
bevond zich bloederig sereus breukwater eri omentum met
den breukzakwand vergroeid. Een gedeelte van het omen-
tum werd gereseceerd, en de breukzak op de gewope wijze
behandeld. Tegelijkertijd kwam de tumor in de buikholte

voor den dag en kon met zekerheid de diagnose gesteld
worden op een hernia crur. incarc. sinistra. Het abdomen
werd daarna in étagenaad gesloten.

Hieronder heb ik ook opgenomen n". 269 een hernia
funiculi umbilicalis bij een kind van 4 dagen. De methode
ter repositie, die hier gevolgd werd, is zeer aan te bevelen
voor moeilijk te reponeeren herniae, zie uitvoeriger ziekte-
geschiedenis.

Slechts twee gevallen deden zich hiervan voor, bij een
vrouw van 57 jaren (n". 264) en een man van 75 jaren
K. 265).

In \'t eerste geval was de breuk tijdens de 2^ graviditeit
ontstaan, maar had geen bezwaren gegeven gedurende
vele jaren tot voor 8 dagen toen zonder eenige aanleiding
de incarceratie optrad.

Bij de herniotomie bleek de breukzak een groot aantal
darmlissen te bevatten en omentum. Op een plaats in den
darm bestond een perforatie-opening, waarom een gedeelte
er van werd gereseceerd. De darmuiteinden werden daarna
met hechtingen vereenigd. Ten slotte werd een wigvormige
resectie van het omentum hieraan toegevoegd. In het
tweede geval had de breuk ook reeds vele jaren bestaan
zonder eenige bezwaren. De inklemming geschiedde hier
vóór twee dagen. Bij de operatie kwamen twee breuk-
zakken voor den dag, een groote en een kleine. De groote
breukzak bevatte als inhoud, dunne darm en een gedeelte

omentum, de kleine alleen omentum. Van beide werd het
omentum gedeeltelijk gereseceerd. De breukpoorten werd
tot één gemaakt en na repositie van de breukzakken,
welke te voren waren getordeerd, geligeerd en geampu-
teerd werd de breukpoort gehecht.

In \'t eerste geval volgde de exitus 2 dagen na de ope-
ratie, waarschijnlijk tengevolge van peritonitis, maar niet
met zekerheid te zeggen daar in de ziektegeschiedenis niets
was aangegeven. In het tweede geval genas de wonde
p. p. met reactie en bedroeg het verblijf in de kliniek 25
dagen. Wat de blijvende resultaten aangaat van de herniae
umbilicales, welke aan de kliniek geopereerd werden, zoo
vermeld ik dat van de 11 gevallen ik van 7 nadere in-
lichlingen kon verkrijgen.

Onderzocht werden op de kliniek .... 3 patiënten.
Nauwkeurige schriftelijke mededeelingen kwa-
men in van..........4 „

In al de 7 gevallen was het resultaat goed, toevallig
betreffen deze alle de hernia umbilicalis libera.

komende bij 3 vrouwen en 3 mannen. Onder deze 6 ge-
vallen vermeld ik ook het geval 202, waar de hernia
gelijktijdig voorkwam met een hernia umbilicalis, en hernia
cruralis duplex, waarvan de linkerbreuk ingeklemd was
(zie IV hernia umbilicalis). Tevens is hierbij opgenomen
een geval van liparocèle, n®. 267. In 3 gevallen, 267,
270 en 271 bestonden klachten over pijn in de maag-
streek.

De operatie was zeer eenvoudig. Door een in de me-
diaanlijn aangelegde lengtesnede werd getracht de breuk-
zak vrij te maken, waarna hij al of niet geopend, na
repositie van den inhoud in de buikholte werd terugge-
bracht. De breukpoort werd daarna gesloten door hech-
ting van de Mm recti abdominis aan elkaar (2 maal,
270 en 271).

Bij de liparocèle werd na exstirpatie van den tumor de
opening in de fascia met 3 naden gesloten.

Van n°. 266 was geen ziektegeschiedenis te vinden,
zoodat niet kan worden medegedeeld welke radicaalope-
ratie hier werd verricht.

Doordat van één de ziektegeschiedenis ontbrak, kan
hierover niets worden gemeld.

In de 5 gevallen, waarvan het resultaat kon worden
nagegaan, bleek geen recidief te zijn opgetreden.

De maagbezwaren, welke voorkwamen bij den patiënt
met de liparocèle waren verdwenen. Bij 270 bestond
nog pijn bij hoesten en bij druk op het litteeken.

In de overige gevallen waren de klachten, zoo deze
te voren voorkwamen, verdwenen.

De aan de kliniek voorgekomen gevallen van herniae
ventrales betreffen alle herniae ventrales post operationem
bij vrouwelijke patiënten.

De behandeling bestond in het omsnijden van den tumor
met excisie van het litteeken, het vrijpraepareeren van
den breukzak. Deze werd daarna al of niet geopend, de
inhoud gereponeerd en de buikwand in étagénaad gesloten.

turn of intestina met den breukzakwand, deze werden los-
gemaakt en vervolgens het omentum en de darmlissen in
de buikholte gereponeerd.

Totaal 5 maal.
In twee gevallen n°. 274 en 275 was respectievelijk
vóór 6 jaren en i\'/g jaar laparotomie verricht wegens
tuberculeuze peritonitis. In beide gevallen volgde de gene-
zing per secundam. Dit legt veel gewicht in de schaal
ter verklaring van de later opgetreden herniae.

Bij n°. 275 bleek duidelijk de goede uitslag van de
toen verrichte laparotomie voor de tuberculeuze peritonitis.
Geen tuberkels waren meer aan te toonen, alleen waren
de darmen onderling sterk met elkander vergroeid.

Het materiaal ter beantwoording van de blijvende resul-
taten na de operatie loopt over 4 gevallen.
Hiervan konden worden onderzocht:

In het geval, waar recidief was opgetreden (n®. 275),
moet echter worden opgemerkt, dat de mededeeling, in
casu van patiënte zelve, zeer onduidelijk was, zoodat hier
nog de vraag onbeantwoord blijft, of wij hier werkelijk
met een recidief te doen hebben. Mijne herhaalde aanvrage
aan den behandelenden geneesheer bleef onbeantwoord,

In één geval werd nog geklaagd over diffuse pijn in
het abdomen (n®. 274), in een tweede geval (n", 276)
beperkte de pijn zich tot het litteeken.

Onder de varia heb ik gemeend te moeten rangschikken
de 17 vroeger vermelde gevallen van varicocèle. De
overige 2 laten zich aldus verdeelen:

De oorzaak dat ook de hydrocèle feminina onder de
varia is gerangschikt, is daarin te zoeken, dat na behan-
deling van het lijden qua talis, het lieskanaal volgens de
methode Bassini voor herniae inguinales gesloten werd.

Valschelijk was de diagnose gesteld op een hernia
labialis indirecta irreponibilis. De hydrocèlezak werd na
ligatuur van den steel, totaal geëxstirpeerd.

Van de hernia praeperit. incarc. was geen ziektege-
schiedenis opgemaakt, zoodat ik niet kan mededeelen
welke operatie verricht werd.

Het aantal patiënten dat voor de beoordeeling van de
blijvende resultaten in aanmerking komt bedraagt 16.

Ten slotte geef ik hier in een tabel een overzicht van
de resultaten verkregen bij de verschillende soorten van
hernia en de varia:\' ..

Van de ^317 hier aan de kliniek uitgevoerde buikope-
raties voor herniae en varia, stierven in aansluiting aan
de operatie 15 gevallen. Van deze 15 gevallen kwamen
13 voor bij patiënten met herniae incarceratae (4 herniae
inguinales incarceratae en 9 herniae crurales incarceratae\')).
De deerniswaardige toestand, waarin de patiënten ver-

i) Zie ziektegeschiedenissen n«». 4, 153, 154, \'S^, 158, 214, 220, 221, 222, 228,
242, 247, 249, 252, 257.

keerden, toen zij ter operatie kwamen, deed de pfognose
te voren al hoogst infaust stellen. Niet te verwonderen
was het dan ook, dat kort na de operatie de exitus intrad.
De twee andere gevallen kwamen voor: Één bij de her-
niae inguinales liberae (n". 4) en één bij de herniae cru-
rales irreponibiles (n\'\'. 214). In \'t laatste geval maakte
embolie in de art. \'puim. dextra plotseling een einde aan
het leven. Of zonder eene operatie ook op deze wijze de
exitus zou zijn ingetreden, laat zich moeilijk bewijzen.

In het tweede geval n\'\'. 4 werd bij obductie een etterige
lymphangitis van den scrotaalzak gevonden. Over het al-
gemeen genomen is dus de sterfte in aansluiting aan de
operatie zeer gering.

Rekenen wij de gevallen van de herniae incarceratae
niet mede, als ook dat met de embolie, zoo is de sterfte
nagenoeg nul.

Zeer bevredigend is ook het aantal der patiënten, dat
onderzocht kon worden of waarvan ik schriftelijke of
mondelinge mededeelingen kreeg, van de 317 patiënten:
224= 71%. Van de 93 patiënten, die niet konden worden
nagegaan op het resultaat van de operatie, gaan bovendien
nog af de 15 gestorven in aansluiting aan de operatie en
die, welke later overleden waren aan verschillende ziekten.
Dit aantal is ook nog vrij groot, daar onder de geope-
reerden vele patiënten voorkwamen van hoogen leeftijd.
De gunstigste resiiltaten leverde de operatie op bij de
herniae inguinales crurales, umbilicales en lineae albae.
Hiervan toch kwam geen recidief voor. Iets minder, maar
toch ook zeer goed waren de uitkomsten verkregen bij de
operatie van de herniae inguinales, in 94 "/o gc^u recidief.

Veel slechter, maar toch nog bevredigend waren deze bij
de herniae crurales en herniae ventrales, respect. 78% en
75°/o zonder recidief. In \'t algemeen een gunstig resultaat
over alle gevallen te samen genomen m 93 \'o-

Dat wij dus met een gerust geweten de operatie bij
herniae durven aanbevelen, behoeft verder geen betoog.
Welke van de aangegeven methoden men kiezen moet
hangt af van het gegeven geval. Bij herniae inguinales
is echter de methode volgens Bassini de beste.

Hernia scrotalis duplex. Operatie volgens Mac Ewen links,
volgens Bassini rechts.

Links-, recidief, pijn bij werken. Welving bij hoesten, doorband
terug te houden.

Links-, hernia scrotalis reponibilis indirecta congenita, vuist-
groot, enterocèle, epiploocèle, breukpoort niet toegankelijk voor
den wijsvinger, geen ectasie van venae van den plexus pampini-
formis.

Rechts: hernia scrotalis irrepon. indirecta enterocèle, breukpoort
niet toegankelijk voor den wijsvinger.

Sedert geboorte bestaande, nooit breukband gedragen, geen
bezwaren, geen incarceratie.

Operatie, 6 Maart 1891. Links-. Breukzak normaal. Inhoud: omen-
tum, darm, geen vergroeiingen. Torsie van den breukzak, ligatuur,

amputatie. Diepe spiernaad, knoopnaad aponeurosis, voortloo-
pende huidnaad. Drainage perifere deel breukzak. Jodoformver-
band (watten, hydrophile gaas, organtine).

Volgens ingekomen bericht van 22 Maart 1899 naar den Haag
vertrokken, doch daar onbekend.

Rechts-, hernia scrotalis reponibilis indirecta congenita, mans-
hoofd groot, enterocèle. Breukopening laat 4 vingers gemakkelijk
toe. Geen ectasie van venae van den plexus pampiniformis.

Sedert 16 jaren bestaand, zonder bezwaren langzaam grooter
geworden. Nooit breukband gedragen. Geen incarceratie-symp-
tomen.

Operatie. 12 Mei 1891. Buiten narcose. Rechts: Breukzak normaal,
inhoud: intestina, testikel. Torsie breukzak, ligatuur, amputatie.
Stomp met thermocauter behandeld, in breukpoort gehecht. Testikel
in scrotum gebracht. Drainage buikholte, scrotum. Huidnaad,
jodoformgaas-stijfselverband.

Links-, hernia inguinalis reponibilis indirecta, kippeneigroot.
Breukpoort voor den wijsvinger toegankelijk.. Geen ectasie van
venae van den pl. pampiniformis.

Rechts-, hernia inguinalis interstitiahs parva. Breukpoort voor
wijsvinger toegankelijk.

Sinds 2 jaar bestaand. 3 mnd daarna breukband. Pijn als
deze niet aanlag, vnl. rechts. Links geen bezwaren, geen band.

operatie, 30 Mei 1892. Links: Prof. S. Zuivere chloroform.
Breukzak normaal. Torsie van den breukzak, ligatuur, amputatie,
9 diepe spiernaden, knoopnaad aponeurosis en huid. Geen drainage.
Verband.

Deciirsus, p. p. i. genezen, ontslagen 24 Juni 1892. 25 dagen
onder behandeling geweest.

Revisie 5 Maart 1899. Geen recidief. Geen pijn bij arbeid.
Geen welving bij hoesten.

Links-, hernia inguinalis reponibilis indirekta, epiploocèle lang-
werpig van vorm. Breukpoort laat gemakkelijk wijsvinger toe.
Bij hoesten aanstoot. Funiculus spermaticus dikker dan rechts.

Sinds kindsheid bestaand met geringe bezwaren tot voor 3
jaren, toen zeer hevige pijn. Breukband kan op laatst breuk
niet meer inhouden. Geen incarceratiesymptomen.

Operatie-. 17 Juni 1892. Narcose met B. M. Prof. S. Breukzak
dik. Inhoud: omentum. Moeilijk te isoleeren.

Peritoneum aan annulus int. elliptisch omsneden. Opening met
5 suturen gesloten. Van radio. oper. volgens Bassini afgezien.
Alleen diepe spiernaden aan den medialen kant. Breukzak in
statu quo. Huid opengelaten. Jodoformstrook in peritoneaalholte,
jodoformgaasverband.

21 Juni. Breukzak veranderd in hard fibreus gezwel tusschen
granulatie weefsel. Diepe naden verwijderd, breukzak getracht
te brengen in praeperit. ruimte tusschen peritoneum en fascia
transversa. Na klieving van spieren en huidj gelukt dit. In eens
nog niet te reponeeren. Drukverband met sponsen. Diepe spieren
beiderzijds vooraf met huid vereenigd.

Decurstis p. s. 6 Augustus 1892 ontslagen met breukband, 50
dagen onder behandeling geweest.

Volgens ingekomen bericht van 23 Maart 1899 vertrokken van
Utrecht, onbekend waarheen.

Links-, geen hernia, lieskanaal laat wijsvinger toe. Geen ectasie
van de venae van den plexus pampiniformis.

Rechts-, hernia inguinalis reponibilis indirecta. Breukpoort laat
wijsvinger toe. Breukzak reikt tot testis. Op eenigen afstand
van de breukpoort insnoering in breukzak. Sinds 12 jaar breuk
bestaande, breukband gedragen, geen bezwaren.

Operatie 4 Nov. 1892. Narcose met B. M. Prof. S. Breukzak
verdikt. Hij wordt gekapt, centrale deel met tabakszaknaad ge-
sloten, ligatuur, amputatie. 7 diepe spiernaden. Knoopnaad van
de aponeurosis. Huidnaad, 2 jodoform-„Bauschennahte", door-
loopende naad. Aseptisch verband.

Decursus: p. s., ettering der diepe suturen, fistelvorming. 30
Januari 1893 ontslagen, 87 dagen onder behandeling geweest.

Volgens ingekomen bericht van den medicus: rechts geen reci-
dief, links aanstoot bij hoesten.

Links: geen hernia, lieskanaal voor den wijsvinger toegankelijk.
Ectasie van venae van den plexus pampiniformis afwezig. Testis
zeer atrophisch.

Rechts-, hernia scrotalis reponibilis indirecta congenita, vuist-
groot. Breukpoort voor den wijsvinger toegankelijk.

Operatie: 26 November 1892. Narcose met B. M. Prof. S. Breuk-
zak zeer fibreus behalve in proximale gedeelte. Cremaster sterk
ontwikkeld. Inhoud: testikel. Torsie van den breukzak, ligatuur,
amputatie. 5 diepe spiernaden, 7 naden van de aponeurosis, knoop-
naad huid. Drainage perifere deel breukzak. Antiseptisch verband.

Decurstis, p. p. met reactie, genezen ontslagen 3 Januari
1893, zonder breukband, 28 dagen in behandeling, 7 Maart
1899, ë^^^ recidief, geen pijn bij arbeid, geen welving bij
hoesten.

Links \\ hernia scrotalis reponibilis indirecta, eigroot. Breukpoort
laat pink toe. Geen ectasie van venae van den pl. pampini-
formis.

Sinds 12 jaren bestaand, zonder bezwaren, geen breukband.
II maal behandeld met alcoholinjecties.

Operatie, 19 December 1892. Narcose met B. M. Links. — Prof. S.
Breukzak aan breukpoort dun, naar beneden dikker litteeken-
weefsel. Breukzak van onder klein diverticulum. Torsie van den
breukzak, ligatuur, amputatie met Pacquelin. 5 diepe spiernaden
11 naden van de aponeurosis, knoopnaad huid. Drainage van
het scrotum. Antiseptisch verband.

Decursus, p. p. 29 December alle suturen verwijderd, 30
Januari genezen ontslagen, zonder breukband 41 dagen in be-
handeling.

Revisie, 22 Maart 1899, geen spoor van recidief, geen bezwaren
bij hoesten, geen hernia cruralis beiderzijds, testis en epididymis
beiderzijds normaal, geen varicocèle.

N®. 10. P. N". 1893. N". 55.\' Jan S., Loenersloot, thans
Nieuwersluis, 19 jaar.

Links-, geen hernia, lieskanaal niet toegankelijk voor den wijs-
vinger. Geen ectasie van venae van den plexus pampiniformis.

Rechts-, hernia scrotalis indirecta reponibilis, vuistgroot, breuk-
poort voor vinger toegankelijk.

normaal, lastig los te praepareeren. Torsie van den breukzak
ligatuur, amputatie, jodoformpoeder op stomp. 5 diepe spierna-
den, 7 naden van de aponeurosis, knoopnaad huid. Drainage
van het scrotum. Antiseptisch drukverband.

Deciirsus, p. p. 18 Maart suturen verwijderd. 22 April genezen
ontslagen, 42 dagen onder behandeling.

Volgens ingekomen bericht, 9 Maart 1899: Geen pijn bij wer-
ken, geen welving bij hoesten.

Rechts-, hernia scrotalis reponibilis indirecta congenita. Breuk-
poort lastig te voelen.

Operatie volgens CzERNY. Rechts. 15 Mei 1893 buiten narcose.
Breukzak normaal. Inhoud: testikel. Breukpoort verwijd. Bij hooge
bekkenligging breuk gereponeerd. Breukzak afgepraepareerd, aan
breukpoort met tabakszaknaad gesloten en verwijderd. Wond dicht-
genaaid. Drainage perifere deel breukzak. Jodoformgaasverband.

Deciirsus, na 3 dagen drain verwijderd, p. p. i. 23 Mei suturen
verwijderd, 4 Juni genezen ontslagen, bracherium met luchtpe-
lotte, 20 dagen in behandeling. Volgens bericht 6 Maart 1899
na 2 maanden recidief.

Lhiks -. geen hernia, lieskanaal voor één vinger toegankelijk. Geen
ectasie van venae van den plexus pampiniformis.

Rechts-, hernia inguinalis directa reponibilis. Breukpoort voor
3 vingers toegankelijk, vuistgroot.

Ruim een jaar geleden breuk bemerkt. Bezwaren bij staan, pijn
bij hoesten. Tumor vergroot zich dan naar voren. Geen breukband.

zeer dun, gemakkelijk los te praepareeren. Breukzak gereponeerd
niet geëxstirpeerd. Sluiting breukpoort volgens BassiNI, 8 suturen,
knoopnaad van aponeurosis en huid, geen drainage. Aseptisch
drukverband.

Decursus p. p. genezen, ontslagen i December, 27 dagen in
behandeling. Volgens bericht van 6 Maart 1899: Overleden.

N». 13. P. N". 1894. N". 59. Sebastiaan Joh. K., Utrecht,
17 jaar, zonder beroep.

Links: geen hernia, lieskanaal voor den wijsvinger toegankelijk.
Geen ectasie van venae van den plexus pampiniformis.

Réchts: hernia scrotalis reponibilis congenita. Breukpoort voor
den wijsvinger toegankelijk.

Sinds geboorte bestaan. Voor 5 jaar breukband gedragen. Na
val breuk grooter geworden. Pijn bij veel loopen en zwaar tillen.
Enuresis nocturna.

Operatie. 21 Maart 1894. Narcose met B. M. — Prof. v. E. Breuk-
zak normaal. Inhoud: testikel. Torsie van den breukzak, ligatuur,
amputatie. 5 diepe spiernaden. Knoopnaad van aponeurosis en huid.
Geen drainage. Aseptisch drukverband (collodiumverband).

Decursus, p. p. 30 Maart suturen verwijderd. 10 April genezen
ontslagen. 20 dagen in behandehng. 6 Maart 1899 naar Indië
vertrokken, goedgekeurd voor militairen dienst.

N". 14. P. NO. 1894. NO. 105. Elbert van der H., Utrecht, 29
jaar, boerenarbeider.

Rechts: hernia inguinalis indirecta interstitiahs. Lieskanaal laat
vingertop toe.

Links: litteeken van operatie, .spoedig pijnen in het litteeken na
zijn ontslag uit kliniek 6 Aug. \'92. Massage en baden. 15 Fcbr. in nar-
cose litteeken diep geëxstirpeerd, huidranden genaaid, overnaaiing
huidplooi over jodoformrol, Sanatio p. p. 28 Febr. ontslagen.

Operatie 28 April \'94 Narcose met B. M. Breukzak klein. Re-
positie. Diepe spiernaden. Knoopnaad van aponeurosis en huid.
Geen drainage. Aseptisch verband (collodiumverband).

Decursus: p. s. 7 Mei suturen verwijderd. 23 Mei genezen ont-
slagen, kleine granuleerende wonde. 25 dagen in behandeling.

Links: hernia inguinalis interstitialis indirecta reponibilis, lies-
kanaal voor vinger toegankelijk. Geen ectasie van venae van den
plexus pampiniformis.

Operatie, 25 Mei 1894. Narcose met B. M. — Prof V. E.
Breukzak klein. Repositie. 5 diepe spiernaden, knoopnaad van
aponeurosis en huid. Geen drainage. Jodof. collodium-verband.

Decursus, p. p. i. 2 Juni suturen verwijderd. 13 Juni genezen
ontslagen. 18 dagen in behandeling.

Links: geen hernia, lieskanaal niet voor den wijsvinger toe-
gankelijk, Geen ectasie van venae van den plexus pampiniformis.

Rechts: hernia scrotalis reponibilis indirecta. Klein kinderhoofd
groot. Breukpoort voor den vinger toegankelijk.

Voor 3 jaar ontstaan zonder bekende oorzaak, geen bezwaren,
geen breukband. Links is er tevens een hydrocele testis. Met
de breuk ontstond deze tegelijkertijd.

Operatie, rechts 14 Juni. Narcose met B. M. — Prof. v. E.
Breukzak normaal van dikte. Inhoud, coecum -f-processus verini-

forinis. Invaginatie van den breukzak. 8 diepe spiernaden, doorloo-
pende naad van aponeurosis en huid. Geen drainage. Gollodion-
verband.

Decursus, p. p. i. 20 Juni suturen verwijderd. 13 Juli genezen
ontslagen. 28 dagen in behandeling.

Revisie, i Maart 1899. Geen recidief. Geen bezwaren bij wer-
ken, geen welving bij hoesten. Litteeken vlak aan de onder-
zijde waaiervormig uitgebreid. Geen hernia cruralis. Testis en
epididymis normaal. Varicocèle sinistra, waarvoor onder be-
handeling.

8 Maart 1899 volgens ingekomen bericht van den medicus,
een half jaar post operationem recidief, heeft thans bracherium.

Links-, hernia scrotaHs indirecta reponibilis, eendeneigroot,
breukpoort voor een vinger toegankelijk, geen ectasie van venae
van den plexus pampiniformis.

Voor 8 jaar bemerkt. Vooral pijn bij het werken. Verleden
jaar breukband, veel pijn hiervan. Hypospadia glandis.

Operatie, volgens KoCHER, 3 Oktober 1894. Narcose met B. M. —
Prof. v. E. Huidsnede over de breuk tot op den breukzak, sterk
adhaerent met funiculus spermaticus. In aponeurosis van den obl.ext
een knoopsgat gemaakt. Hierin kogeltang gebracht onder aponeuro-
sis, breukzak door opening getrokken en gelegd op aponeurosis, even-
wijdig aan lig. Poupartii. Door 6 overspringende suturen wordt de
breukzak ingesloten, [laatste naad door den breukzak]. Opening bo-
ven de aponeurosis gesloten. Doorloopende huidnaad, geen drainage.

Decursus, p. p. i. 12 Oktober huidnaad verwijderd. 27 Oktober
genezen ontslagen. 23 dagen in behandeling.
Vertrokken, onbekend waarheen.

N". 19. P. N". 1894. N». 247. David H., Maastricht, 39 jaar.
Links-, geen hernia, lieskanaal niet toegankelijk voor vinger.
Geen ectasie van venae van den plexus pampiniformis.

Rechts-, hernia scrotalis indirecta reponibilis, kippeneigroot.
Breukpoort voor twee vingers toegankelijk.

Operatie, 9 Oktober. Narcose met B. M. Prof. v. E. Breukzak
normaal van dikte. Torsie van den breukzak, ligatuur, amputatie.
7 diepe naden, knoopnaad aponeurosis en huid, geen drainage,
aseptisch druk-verband.

Decursus, p. p. i. 21 Oktober suturen verwijderd. 31 Oktober
genezen ontslagen. 21 dagen in behandeUng.

Volgens ingekomen bericht van lO Maart 1899 geen recidief.
Geen pijn bij werken. Geen welving bij hoesten.
Links -. hernia inguinalis.

Links -. hernia scrotalis reponibilis indirecta congenita, enterocèle.
Rechts-, geen hernia.

Tevens heeft patient phimosis. Sinds geboorte bestaand, geen
bezwaren, geen bracherium.

Operatie, 30 Oktober. Breukzak normaal. Inhoud: darmen,
testis. Repositie. Ligatuur, torsie, amputatie van den breukzak.
Perifere stuk met tabakszaknaad gesloten tot-tunica vagin. testis.
5 diepe naden, doorloopende naad van huid en aponeurosis.
Aseptisch verband, geen drainage.

Decursus, p. s. 8 November, weinig ettering om wondranden,
suturen verwijderd. 21 November, met kleine granuleerende
wonde ontslagen. 21 (lagerj in behandeling,

6 Maart 1899. Volgens bericht, geen recidief, eerste twee
jaren nog secerneerende fistel. Geen pijn.

Links \\ hernia inguinahs indirecta reponibilis, kippeneigroot.
Breukpoort voor wijsvinger toegankelijk. Geen ectasie van venae
van den plexus pampiniformis,

Operatie, 26 Oktober 1894. Narcose met B. M. Prof. v. E.
Breukzak normaal, gemakkelijk los te praepareeren. Torsie, liga-
tuur, amputatie van den breukzak. 7 diepe naden, doorloopende
naad van aponeurosis en huid, geen drainage. Jodoform-collodion-
verband.

Decursus, p. p. i. 7 November suturen verwijderd. 19 Novem-
ber genezen ontslagen. 23 dagen in behandeling.

Reehts: hernia scrotalis reponibilis indirecta, vuistgroot. Breuk-
poort niet toegankelijk voor vinger.

Operatie, 31 Oktober 1894. Narcose met B. M. Prof. v. E.
Breukzak vertoont niets bijzonders. Wordt losgepraepareerd van
funiculus spermaticus. Torsie, hgatuur, amputatie van den breukzak,
7 diepe spiernaden, knoopnaad van aponeurosis en huid, geen
drainage. Aseptisch drukverband.

Decursus, p. p. met reactie. 6 Dec. genezen ontslagen. 25 dagen
in behandeling. Heftige cystitis met incontinentia urinae et alvi.

Rechts-, hernia inguinalis indirecta reponibilis. Breukpoort toe-
gankelijk voor pink.

Operatie. Breukzak van gewone dikte, gemakkelijk los te prae-
pareeren van funiculus spermaticus. Torsie van den breukzak,
ligatuur, amputatie. Diepe spiernaden, knoopnaad van aponeurosis
en huid. Geen drainage. Aseptisch drukverband.

Decursus, p. s., ettering van oppervl. naden, 12 Dec. suturen
verwijderd. 16 Dec. wond genezen op klein fistel na sutuur te
voorschijn. 31 Jan. 1895 genezen ontslagen. 54 dagen in be-
handeling.

Volgens ingekomen bericht van 28 Maart 1899. Geen recidief,
pijn bij loopen, lichte welving bij hoesten.

Links-, geen hernia. Heskanaal voor drie vingers toegankelijk,
geen ectasie van venae van den plexus pampiniformis. Bij hoesten
aanstooten.

Rechts-, hernia scrotalis indirecta reponibilis. Breukpoort voor
3 vingers toegankelijk.

Voor i\'/j jaar plotseling ontstaan bij het werken, weinig be-
zwaren, geen breukband.

Operatie, 7 Deo. 1894. Narcose met B. M. Prof. v. E. Torsie,
ligatuur, amputatie van den breukzak, 7 diepe spiernaden, knoop-
naad van aponeurosis en huid, geen drainage. Aseptisch druk-
verband.

Decursus, p. p. i. 22 Dec. suturen verwijderd, 27 Dec. genezen
ontslagen, 19 dagen in behandeling geweest.

Links: hernia inguinahs indirecta reponibihs, appelgroot. Breuk-
poort voor wijsvinger toegankelijk. Aanstoot bij hoesten.

Rechts-, geen hernia, lieskanaal voor vinger niet toegankelijk.
Voor drie jaar plotseling ontstaan bij ophefifen van een zwaren
last. Pijn bij arbeid. Geen breukband gedragen.

Operatie, 13 Maart 1895. Narcose met B. M.-Prof. v. E. Kocher\'s
operatie. Breukzak niets abnormaals. Snede tot op aponeurosis
van den M. obl. ext. 5 cM. boven breukpoort knoopsgat gemaakt.
Met kogeltang hier ingegaan, onder aponeurosis breukzak aan-
gehaakt en door opening naar buiten getrokken, omgeslagen en
op aponeurosis gelegd.

Suturen door aponeurosis, breukzak, aponeurosis. Breukpoort
door suturen verkleind. Doorloopende huidnaad. Aseptisch druk-
verband. Geen drainage.

Decursus, p. p. i. 25 Maart suturen verwijderd, 5 April ge-
nezen ontslagen, 22 dagen in behandeling.

Volgens ingekomen bericht van 7 Maart 1899 geen bezwaren
of pijn bij werken, geen recidief.

Rechts-, hernia inguinalis indirecta reponibilis. Breukpoort voor
vinger toegankelijk, vuist groot.

Sinds 5 jaren bestaande. Pijn bij werken en tillen van zware
lasten. Geen breukband.

Operatie, i Februari 1895. Narcose met B. M.-Prof. v. E.
Breukzak niets abnormaals. Torsie van den breukzak, ligatuur,
amputatie, diepe spiernaden, knoopnaad van aponeurosis, door-
loopende huidnaad. Geen drainage. Aseptisch drukverband.

Decursiis, p. s. diepe naadettering, 8 Maart genezen ontslagen,
25 dagen in behandeling.

Volgens ingekomen bericht van 13 Maart 1899 geen recidief,
geen bezwaren bij arbeid, geen welving bij hoesten.

N°. 28. P. No. 1895. N". 49. Francis C. Hontenisse, 26 jaar,
boerendienstknecht.

Liiiks-. hernia inguinalis interstitialis indirecta reponibilis. Breuk-
poort voor vinger toegankelijk. Geen ectasie van de venae van
den plexus pampiniformis.

Rechts-, hernia inguinalis interstitialis indirecta reponibilis, breuk-
poort voor wijsvinger toegankelijk.

Sinds 6 jaren plotseling ontstaan aan beide kanten bij zwaar
werk. Breukband, Rechts vooral nog pijn.

Operatie, 11 Februari beiderzijds. Narcose met B, M, Breukzak
klein. Repositie, Sluiting lieskanaal volgens BassinI. 7 diepe
spiernaden, Doorloopende naad van aponeurosis en huid, geen
drainage. Aseptisch drukverband.

Decursus, p. p. 22 Februari. Suturen verwijderd. 8 Maart
genezen ontslagen. 25 dagen in behandeling.

Links: hernia inguinalis indirecta reponibilis, breukpoort voor
wijsvinger toegankelijk.

Rechts: hernia inguinalis indirecta reponibilis, breukpoort voor
wijsvinger gemakkelijk toegankelijk.

Voor i jaar ontstaan aanbelde kanten, zonder bezwaren. Ge-
makkelijk terug te houden door bracherium duplex.

volgens Kocher., Breukzak zeer dun. Top van breukzak afge
bonden. Snede door huid tot op aponeurosis 6 cM. boven breuk
poort knoopsgat in aponeurosis gemaakt, met kogeltang hie
ingaande tusschen aponeurosis en spierlaag wordt breukzak aan
gehaakt, door opening naar buiten getrokken en omgeslagen
Aponeurosis in twee plooien over breukzak genaaid. Doorloopende
huidnaad. Aseptisch drukverband. Geen drainage.

Links-, evenzoo operatie volgens Kocher. Breukzak dun. Re-
positie van inhoud. Aseptisch drukverband. Geen drainage.

Decursus, p. p. i. i6 April suturen verwijderd, i Mei genezen
ontslagen. 22 dagen in behandeling.

Volgens ingekomen bericht van 9 Maart 1899 geen recidief,
rechts noch links, geen pijn bij arbeid.

Links-, hernia inguinalis interstitiahs indirecta reponibilis. Geen
ectasie van de venae van den pl. pampiniformis.

Decursus, 23 Febr. suturen verwijderd, rechts p. p. links p. s.
Uchte diepe suppuratie. 13 Maart genezen ontslagen, 28 dagen
in behandeling.

No. 3?., P. No. 1895. No. 149. Johannes Hubert C., Breda,,16
jaar. Suikerbakker.

Links-, hernia scrotalis indirecta reponibihs, kippeneigroot, breuk-
kanaal laat wijsvinger toe. Geen ectasie van de venae van den
plexus pampiniformis.

Rechts-, geen hernia, lieskanaal voor den wijsvinger toegankelijk.
Voor 2 jaar links ontstaan na v^. Breukband. Geen bezwaren.
Wil in dienst, vandaar operatie.

Operatie, 3 Mei links. Narcose met B. M.-Prof. v. E. Breukzak
verdikt. Aan onderkant adhaerent met testikel, ligatuur, ampu-
tatie. Centrale einde torsie, ligatuur, amputatie, 7 diepe spierna-
den, doorloopende naad van aponeurosis en huid. Geen drainage.

Rechts -. breukzak klein. Repositie. 5 diepe spiernaden, doorloo-
pende naad van aponeurosis en huid, geen drainage. Aseptisch
drukverband.

Decursus, p. p. i. suturen na eene week verwijderd. 26 Mei
genezen ontslagen, 23 dagen in behandeling. Volgens ingekomen
bericht van 13 Maart 1899: van December 1895 afin militair en dienst.

Links: hernia scrotalis indirecta congenita, enterocèle, heskanaal
voor den vinger toegankelijk. Geen ectasie van venae van den
plexus pampiniformis.

Operatie, 16 Juni 1895. Narcose met B. M.-Prof. V. E. Breukzak
normaal. Inhoud darmlissen, testikel. Breukzak gekapt, perifeer
tabakszaknaad, [tunica vagin. testis]. Centraal torsie, ligatuur, ampu-
tatie, na repositie van darmen, 5 diepe spiernaden, doorloopende
naad van aponeurosis en huid. Geen drainage. Krulgaas, hecht-
pleisterverband.

Decursus, p. p. i. 21 Juni suturen verwijderd. 4 Juli genezen
ontslagen, 18 dagen in behandeling.

Revisie, April 1899. Geen recidief. Geen bezwaren, litteeken
glad, geen voorwelving bij hoesten, geen hernia cruralis. Testis
en epididymis beiderzijds normaal.

Links: hernia inguinalis indirecta interstitialis, breukpoort voor
den wijsvinger toegankelijk. Sterke ectasie van de venae van den
plexus pampiniformis.

Rechts-, hernia inguinalis indirecta interstitialis, breukpoort voor
den wijsvinger toegankelijk.

Sedert 4 maanden rechts opgemerkt, geen bezwaren, links
niet opgemerkt dat breuk aanwezig was. Oorzaak niet aan te
geven. Bracherium gedragen.

Operatie, 26 Sept. 1895. Narcose met B. M.-Prof. v. E. Rechts
breukzak klein. Repositie. 7 diepe spiernaden, voortloopende naad
van aponeurosis en huid, geen drainage. Links, breukzak klein.
Repositie. 7 diepe spiernaden, voortloopende naad van aponeu-
rosis en huid, geen drainage. Aseptisch drukverband, jodoform-
gaas-collodion.

Decursus, p. p. i. 11 Oktober suturen verwijderd. 18 Oktober
genezen ontslagen. 22 dagen in behandeling.

Revisie, 5 Maart 1899. Pijn vooral rechts bij arbeid. Geringe
welving bij hoesten rechts, sterker dan links, varicocèle links, testis
en epididymis normaal, ectasie van huidvenae van het scrotum.

No. 36. P. No. 1895. No. 303, Dirk K., Leerdam, thans te
Holzminden, Duitschland, 12 jaar, flesschen-indrager.

Links-, geen hernia, lieskanaal voor den wijsvinger toegankelijk.
Geen ectasie van de venae van den plexus pampiniformis.

Rechts-, hernia scrotalis indirecta reponibilis congenita, breuk-
poort voor den wijsvinger toegankelijk.

Sinds i^o jaar bestaan opgemerkt, zonder bezwaren, in laatsten
tijd grooter geworden. Geen breukband gedragen.

Operatie, 27 Sept. 1895, Narcose met B. M.-Prof. v. E. Breuk-
zak normaal. Inhoud : testikel. Breukzak doorgeknipt, ligatuur.
Centrale stuk torsie, ligatuur, amputatie. 7 diepe spiernaden,
doorloopende naad van aponeurosis en huid, geen drainage.
Aseptisch drukverband. Jodoformgaas collodion.

Decursus, p. s. 2 Oktober enkele oppervl. suturen verwijderd,
19 Oktober genezen ontslagen. 21 dagen in behandehng.

Volgens ingekomen bericht van 12 Maart 1899: geen recidief,
geen bezwaren bij arbeid, geen welving bij hoesten.

Links: hernia inguinalis indirecta interstitialis. Breukpoort voor
vinger toegankelijk. Bij hoesten aanstooten. Geen ectasie van de
venae van den plexus pampiniformis.

Rechts sinds 4 jaren bestaande, geen bezwaren, breukband
sinds half jaar. Links hernia nooit naar buiten, geen pijn.

Operatie, rechts 9 Oktober 1895, Narcose met B. M.-Prof. v. E.
Breukzak dik. Inhoud: omentum, adhaereert aan breukzak. Deel
omentum in breukzak geexstirpeerd.

Torsie van den breukzak, ligatuur, amputatie. Fundus van den
breukzak, sterk vergroeid met zaadstreng, teruggelaten, overige
geexstirpeerd. 7 diepe spiernaden, voortloopende naad van apo-
neurosis en huid, geen drainage.

Links-, breukzak klein. Repositie. 7 diepe spiernaden, voortloo-
pende naad van aponeurosis en huid, geen drainage. Jodoform-
collodion-verband.

Decursus, p. p. i. 16 Oktober suturen verwijderd, 26 Oktober
genezen ontslagen, 16 dagen in behandeling.

Volgens ingekomen bericht geen recidief, geen bezwaren, geen
welving bij hoesten.

Links-, geen hernia, Ueskanaal zeer weinig toegankelijk voor
vingertop. Geen ectasie van venae van den plexus pampiniformis.
Bij hoesten geen pijn.

Rechts-, hernia inguinalis reponibilis indirecta congenita. Breuk-
poort voor wijsvinger toegankelijk.

Sinds geboorte bestaande, weinig bezwaren. Breukband. Voor
12 jaar incarceratie, door taxis opgeheven.

Operatie, l6 Oktober 1895. Narcose met B. M.-Prof. v. E.
Breukzak normaal. Inhoud: testikel. Torsie van den breukzak,
ligatuur, amputatie. Perifere deel breukzak met tabakszaknaad
tot tunica vaginalis. 6 diepe spiernaden. Doorloopende naad van
aponeurosis en huid. Geen drainage. Jodoform-collodion-verband.

Decursus, p. p. i. 26 Oktober draden verwijderd. 8 November
genezen ontslagen. 21 dagen in behandeling.

Volgens ingekomen bericht van 13 Maart 1899: Geen recidief,
geen bezwaren bij arbeid, geen welving bij hoesten.

Links-, hernia inguinalis indirecta reponibilis enterocèle, epiplo-
ocèle, breukpoort voor vinger toegankelijk. Geen ectasie van de
venae van den plexus pampiniformis.

Rechts-, hernia inguinalis indirecta reponibilis epiploocèle.
Breukpoort voor den vinger toegankelijk. Testikels beide af te
tasten.

Operatie, 16 Oktober 1895. Narcose met B. M.-Prof. v. E. Rechts.
Breukzak normaal, vrij adhaerent, enkele cremastervezelen geëx-
stirpeerd. Inhoud enkele adhaerente omentum-kwabjes. Ligatuur
van den breukzak, vrije rand na afknippen met suturen geslo-
ten. 5 diepe spiernaden. Doorloopende naad van aponeurosis cn
huid.

Links-. Breukzak zeer groot. Inhoud, geheele colon met zeer
lang mesenterium, repositie. Breukzak door suturen gesloten (geen
torsie, geen ligatuur), invaginatie van den breukzak. J diepe spier-

naden, door loopende naad van aponeurosis, „Kürschner"-naad
der huid, geen drainage. Aseptisch drulcverband.

Decursus, p. p. i. 24 Oktober suturen verwijderd. 3 November
genezen ontslagen. 17 dagen onder behandeling.

Links-, geen hernia, lieskanaal niet toegankelijk, geen ectasie
van venae van den plexus pampiniformis.

Rechts-, hernia scrotalis reponibilis indirecta, breukpoort voor
vinger toegankelijk.

Voor 9 jaar knobbel in lies, die patient zelf reponeerde, en
niet terugkwam tot voor 14 dagen; toen weer gereponeerd. Geen
bezwaren. Geen bracherium.

Operatie, 12 November. Narcose met B. M.-Prof. v. E., Breuk-
zak normaal, lastig los te praepareeren. Torsie van den breukzak,
ligatuur, amputatie. 7 diepe suturen. Doorloopende naad van
aponeurosis en huid, geen drainage. Jodoform-collodium-vcrband.

Decursus, p. p. i. 23 Nov. Suturen verwijderd. 2 Dec. genezen
ontslagen. 20 dagen in behandeling.

Links-, hernia scrotahs reponibilis indirecta enterocèle. Geen
ectasie van venae van den plexus pampiniformis.

Patient bij keuring opmerkzaam gemaakt op\'hernia. Geen be-
zwaren, geen breukband gedragen.

Operatie, 18 December 1895. Narcose met B. M.-Dr. v. D.
Breukzak normaal. Inhoud: darm. Breukzak zoo laag mogelijk
losgemaakt, gekapt, perifere stuk in zichzelf vernaaid. Centrale
stuk: torsie, ligatuur, amputatie. Diepe spiernaden. Doorloopende

Decursus, p. p. i. 30 Dec. suturen verwijderd. 6 Jan. 1896 ge-
nezen ontslagen. 18 dagen in behandehng.

Links-, hernia inguin. indirecta reponibilis, kipeigroot, breuk-
poort voor wijsvinger toegankehjk. Geen ectasie van venae van
den plexus pampiniformis.

Rechts -. hernia inguinalis interstitialis indirecta reponibilis. Breuk-
poort voor den vinger toegankelijk.

Sinds 2 jaar rechts opgemerkt, pijn bij zwaren arbeid. Links
niet opgemerkt. Geen breukband gedragen.

Links-, breukzak normaal. Torsie van den breukzak, ligatuur,
amputatie. Voortloopende naad van aponeurosis en huid. Geen
drainage. J diepe spiernaden.

Rechts -. breukzak, klein. Torsie van den breukzak, ligatuur,
amputatie. Diepe spiernaden, voortloopende naad van aponeurosis
en huid, geen drainage. Jodoform-collodion-verband.

Decursus, p. p. i. 30 Dcc. suturen verwijderd, 6 Jan. genezen
ontslagen, 19 dagen in behandeling.

N". 43. P. NO. 1896. N". 19. Matth. Jan S., matroos op
mailboot, Mij. Nederland, 25 jaar.

Links-, hernia inguinalis indirecta reponibilis, breukpoort voor
den vinger toegankelijk. Geen ectasie van venae van den plexus
pampiniformis.

Rechts-, hernia inguinalis indirecta reponibilis, breukpoort voor
den vinger toegankelijk.

Sinds 4 jaar rechts bestaaande, plotseling ontstaan. Sinds 2
jaar links. Bezwaren bij arbeid. Breukband,

Links-. Breukzak papierdun, gemakkelijk los te praepareeren.
Torsie van den breukzak, ligatuur, amputatie. Diepe spiernaden,
knoopnaad van aponeurosis en huid. Geen drainage.

Rechts-. Breukzak papierdun, lastig los te praepareeren, wegens
gelijktijdig bestaande hydrops funiculi spermatici. Torsie van den
breukzak, ligatuur, amputatie. Diepe spiernaden. Knoopnaad van
aponeurosis en huid. Geen drainage. Aseptisch drukverband.

Decursus, p. p. i. 24 Jan. naden verwijderd, 9 Febr. genezen
ontslagen, 22 dagen in behandeling.

Links-, hernia inguinalis reponibilis indirecta. Breukpoort voor
den wijsvinger zeer gemakkelijk toegankelijk. Geen ectasie van
venae van den plexus pampiniformis.

Breuk reeds bestaande sinds jeugd, ontstaan bij het springen.
Geen bezwaren bij het werken. Breukband kon patient niet ver-
dragen.

Operatie, 30 Jan. 1896. Narcose met B. M.-Dr. van D. Breuk-
zak normaal van dikte. Torsie van den breukzak, ligatuur,
amputatie, 5 diepe spiernaden, ook enkele spiernaden door rectus
abdominis, knoopnaad van aponeurosis en huid, geen drainage.
Aseptisch drukverband.

Decursus, p. p. i. 8 Februari suturen verwijderd, 22 Februari
genezen ontslagen, 22 dagen in behandeling geweest.

Revisie, 8 Maart 1899. Geen recidief, geen bezwaren bij arbeid,
geen welving bij hoesten, geen hernia cruralis, testis en epidi-
dymis normaal.

Links: hernia inguinalis indirecta reponibilis. Breukpoort voor
vinger toegankelijk.

Rechts-, hernia inguinahs indirecta reponibihs. Breukpoort voor
vinger toegankelijk.

Voor 6 jaar rechts \'t eerst opgemerkt. Voor 4 jaar links, zon-
der bezwaren, bracherium duplex.

Links: breukzak normaal van dikte. Torsie van den breukzak,
ligatuur, amputatie. 4 diepe spiernaden, knoopnaad van aponeu-
rosis en huid. Geen drainage. Aseptisch di\'ukverband.

Rechts: breukzak normaal. Torsie van den breukzak, ligatuur,
amputatie. 4 diepe spiernaden, knoopnaad van aponeurosis en
huid. Geen drainage. Aseptisch drukverband.

Decursus, p. s. diepe naadettering, 8 November suturen ver-
wijderd, 16 Dec. genezen ontslagen, enkele diepe naden afge-
stooten, 40 dagen in behandeling.

Rechts: hernia inguinalis indirecta reponibilis, epiploocèle.
Breukpoort voor den- wijsvinger toegankelijk.

Operatie, 17 Dec. 1896. Narcose met B. M.-Prof. N. Breukzak
normaal van dikte, inhoud: omentum, geen adhaesies. Torsie van
van den breukzak, ligatuur, amputatie. Diepe spiernaden, knoop-
naad aponeurosis en huid, geen drainage. Aseptisch drukverband.

Decursus, p. p. i. 25 Dec. suturen verwijderd. 5 Jan. 1897
genezen ontslagen. 18 dagen in behandeling. Volgens ingekomen
bericht, 14 Maart 1899, geen recidief, geen pijn bij arbeid, geen
welving bij hoesten.

Links: hernia scrotalis indirecta reponibilis, enterocèle, ganzenei-
groot, geen ectasie van venac van den plexus pampiniformis,
testis goed tc palpeeren.

Voor een half jaar zwelling opgemerkt in het scrotum, zonder
bekende oorzaak. Weinig bezwaren, geen breukband.

Operatie, 7 Mei 1896. Narcose met B. M.-Prof. N. Snede vol-
gens Bassini, tot op breukzak, funiculus spermaticus wordt van
breukzak losgemaakt. Breukzak normaal van dikte. Inhoud: S.-Ro-
inanum, mesenteriumwortel geheel vergroeid met breukzak, niet
vrij te praepareeren. Breukzak van testikel vrijgemaakt, daarna
gesutureerd en \'t geheel als vinger van een handschoen naar
binnen omgestulpt. 6 diepe spiernaden, 2 boven, 4 onder funiculus
spermaticus. Knoopnaad van aponeurosis en huid. Geen drainage.
Aseptisch drukverband.

Decursus, p. s. 19 Mei suturen verwijderd. 23 Mei verband
weg. 29 Mei zwelling liesstreek, fluctuatie, perforatie, 28 Juni
genezen ontslagen, 51 dagen in behandehng. i Maart 1899 ver-
trokken, onbekend waarheen.

Operatie, 4 Juni 1898. Narcose met B. M.-Prof. N. Breukzak
normaal van dikte, van onder lastig los te praepareeren. Inhoud:
intestina en testikel, de intestina worden gereponeerd voor
breukzak is «geopend. Breukzak op helft van lengte doorsneden.
Proximale deel: torsie, ligatuur, amputatie. Distale deel door
naad gesloten. 4 diepe spiernaden, knoopnaad van aponeurosis
en huid, geen drainage. Collodion-zinkpleister-verband.

Decursus, p. p. i. 11 Juni suturen verwijderd, 14 Juli genezen
ontslagen, 39 dagen in behandeling. Door intercurrente angina
zoolang gebleven.

Revisie, Maart 1899. Geen recidief, geen bezwaren, geen pijn,
litteeken glad, lineair, geen voorwelving bij hoesten. Geen hernia
cruralis. Epididymis en testis beiderzijds normaal.

Links: hernia inguinalis indirecta reponibilis epiploocèle accreta.
Breukkanaal voor vinger toegankelijk. Geen ectasie van venae
van den plexus pampiniformis.

Van breuk nooit iets opgemerkt, voor 2\'/^ jaar alleen pijn in
liesstreek. Geen bezwaren, geen breukband.

Operatie, links, 9 Juli 1896. Narcose met B. M.-Dr. v. D.
Breukzak normaal van dikte. Inhoud: omentum, lastig los te
praepareeren, door vele adhaesies (alcohol injecties?). Omentum
gereponeerd, na resectie. Torsie van den breukzak, ligatuur,
amputatie. 5 diepe spiernaden, knoopnaad van aponeurosis cn
huid, geen drainage. Aseptisch drukverband.

Decursns, p. p. i. 17 Juli suturen verwijderd, i Aug. genezen
ontslagen, 22 dagen in behandeling. Geen antwoord op aanvraag.

Bassini met modificatie naar Ferrari. Zaadstreng aan
onderzijde naar buiten. Hydrocèle van boven geïncideerd.

Revisie, 6 Maart 1899. Geen recidief, geen pijn bij staan, geen
welving bij hoesten. Linker testikel zeer hoog, veel hooger dan
rechts.

Operatie volgens Bassini. 4 diepe naden. Zaadstreng boven
naar buiten. In breukzak bevond zich ongeveer één cM. boven
de testikel een strictuur.

Links-, hernia scrotalis indirecta reponibilis congenita. Breuk-
poort voor 4 vingers toegankelijk. Geen ectasie van venae van
den plexus pampiniformis.

Breuk 15 jaar bestaande zonder bezwaren, geen breukband
gedragen tot voor 10 dagen.

Operatie, 23 Juli 1896. Narcose met B. M.-Dr. v. D. Breukzak
van dikte. Inhoud: testikel. Torsie van den breukzak, ligatuur,
normaal amputatie. Distale eind breukzak met tabakszaknaad
dichtgenaaid tot tunica vaginalis propria. Diepe spiernaden, knoop-
naad van aponeurosis en huid, geen drainage. Aseptisch druk-
verband.

Decursus, p. p. i. 30 Juli suturen verwijderd. 14 Augustus ge-
nezen ontslagen. 21 dagen in behandeling geweest.

Links-, hernia inguinalis reponibilis indirecta, lieskanaal voor
2 vingers toegankelijk. Geen ectasie van venae van den plexus
pampiniformis.

Rechts-, hernia inguinalis interstitialis, lieskanaal voor den vin-
ger toegankelijk. Bij hoesten aanstoot.

Operatie. Links. 6 Augustus 1896. Narcose met B. M.-Dr. v. D.
Breukzak normaal van dikte. Torsie, ligatuur, amputatie van den
breukzak. Diepe spiernaad, knoopnaad van aponeurosis en huid.
Geen drainage.

Rechts, sluiting van het lieskanaal volgens BasSINI. Diepe
spiernaad, knoopnaad van aponeurosis cn huid. Geen drainage.
Aseptisch drukverband.

Decursus, p. p. i, 14 Augustus suturen verwijderd, 27 Augustus
genezen ontslagen, 20 dagen in behandeling.

Revisie, Maart 1899. Geen recidief, geen bezwaren bij arbeid,
litteeken glad, geen welving bij hoesten.

Rechts-, hernia inguinalis indirecta reponibilis congenita. Breuk-
poort voor vinger toegankelijk.

Voor 3 jaar opgemerkt, geen bezwaren onder dragen van een
breukband tot voor 3 maanden, toen pijn bij het werken.

Operatie, 23 Nov, 1895, Narcose met B. M.-Dr. v. D. Breukzak
normaal van dikte, inhoud: testis. Torsie van den breukzak,
ligatuur, amputatie. Distale einde dichtgenaaid tot tunica vaginalis
propria testis. Diepe spiernaad, knoopnaad van aponeurosis en
huid, geen drainage, aseptisch drukverband.

Decursus, p. p. i. 5 Dcc. suturen verwijderd, 14 Dec. genezen
ontslagen, 20 dagen in behandeling.

Volgens ingekomen bericht van 13 Maart 1899 geen recidief,
geen bezwaren bij arbeid, geen welving bij hoesten.

Rechts-, hernia inguinalis indirecta reponibilis epiploocèle con-
genita, kipeigroot. Breukpoort voor den vinger toegankelijk.

Operatie, 26 Nov. 1896 Narcose met B. M.-Prof. N. Breukzak
normaal van dikte. Inhoud: streng omentum, licht adhaerent met
breukzak, deze afgebonden en doorgesneden. Boven testis, dia-
phragma met opening voor een pen toegankelijk. Breukzak lastig
los te praepareeren. Onderste deel in scrotum gelaten, open
gelaten cn niet genaaid. Torsie van den breukzak, ligatuur,
amputatie, 4 diepe spiernaden, 8 knoopnaden van aponeurosis en
huid. Geen drainage. Aseptisch drukverband.

Decursus, p. p. i. 7 Dec. suturen verwijderd, 17 Dec. genezen
ontslagen, 19 dagen in behandeling.

Links: geen hernia, heskanaal niet voor den vinger toegankelijk.
Geen ectasie van venae van den plexus pampiniformis.

Rechts: hernia scrotalis indirecta reponibilis congenita, lieskanaal
voor den vinger toegankelijk.

Operatie, 16 Dec. 1896. Narcose met B. M.-Prof. N. Breukzak
normaal, inhoud: testis. Torsie van den breukzak, ligatuur, am-
putatie. 4 diepe spiernaden, knoopnaad van aponeurosis en huid.
Geen drainage. Distale eind breukzak wordt gesloten tot tunica
vaginalis propria. Aseptisch drukverband.

Decursus, p. p. i. 28 Dec. suturen verwijderd, 9 Jan. 1897
genezen ontslagen. 23 dagen in behandeling.

Revisie, 5 Maart 1899. Geen recidief, geen pijn bij werken,
geen welving bij hoesten, geen varicocèle, geen herniae crurales,
testis en epididymis normaal.

Links-, hernia inguinalis indirecta reponibihs. Breukpoort voor
den vinger toegankelijk. Geen ectasie van venae van den plexus
pampiniformis.

Rechts, hernia inguinalis indirecta reponibilis. Breukpoort voor
den vinger toegankelijk.

Van zijn jeugd af rechts bestaan, breukband. Eenmaal gein-
carcereerd. Voor 13 jaar links ontstaan, daarna bracherium duplex.
In laatsten tijd pijn bij werken.

Rechts-, breukzak normaah Torsie van den breukzak, hgatuur,
amputatie. Diepe spiernaad, knoopnaad van aponeurosis en huid.
Geen drainage. Aseptisch drukverband.

Decursus, p. p. met reactie, 27 Dec. suturen verwijderd, 13
Jan. 1897 genezen ontslagen, 25 dagen in behandeling.

Volgens bericht van den medicus van 10 Maart 1899, geen
recidief, geen pijn bij werken, geen welving bij hoesten.

Links-, hernia inguinalis indirecta reponibilis, breukpoort voor
2 vingers toegankelijk, geen ectasie van venae van den plexus
pampiniformis.

Rechts-, hernia inguinalis indirecta reponibilis aequisita, meer
dan vuistgroot, breukpoort voor 3 vingers toegankelijk.

Lig. Poupartii slap, musculatuur dun rechts en links. Voor 10
jaren rechts opgemerkt, tegelijkertijd ook links; deze breuken
werden langzaam grooter en veroorzaakten veel pijn bij werken.
Bracherium duplex.

Operatie, links, 14 December 1895. Narcose met B. M.-Prof. N.
Breukzak dun. Torsie van den breukzak, ligatuur, amputatie. 5
diepe spiernaden over den funiculus spermaticus heen (Ferrari)
7 knoopnaden van aponeurosis en huid. Geen drainage.

Rechts: breukzak dun. Torsie van den breukzak, naad van den
breukzak, amputatie. Onderste deel breukzak teruggelaten. 5 diepe
spiernaden over funiculus spermaticus heen (Ferrari) 6 knoop-
naden van aponeurosis en huid. Geen drainage. Aseptisch drnk-
verband.

Decursus, p. p. i. 24 Dec. suturen verwijderd, 11 Jan. 1897
genezen ontslagen, 27 dagen in behandeling.

Rechts-, hernia inguinalis indirecta reponibilis, breukpoort voor
den wijsvinger toegankelijk.

Voor 3 jaren opgemerkt, in den laatsten tijd veel grooter
geworden. Geen bezwaren, geen breukband.

Operatie, 28 Febr. 1897. Narcose met B. M.-Prof. N. Breuk-
zak normaal van dikte. Torsie van den breukzak, ligatuur, am-
putatie. Lig. rotundum en wat spierweefsel van M. transversus
en obliquus internus abdominis wordt ook afgebonden en door-
geknipt. Diepe spiernaden. Knoopnaad van aponeurosis en huid.
Geen drainage. Aseptisch drukverband.

Decursus, p. p. met reactie. 13 Maart suturen verwijderd. 20
Maart genezen ontslagen. 20 dagen in behandehng.

Volgens ingekomen bericht van 13 Maart 1899 geen recidief,
geen bezwaren bij werken, geen welving bij hoesten.

Links-, hernia inguinalis indirecta reponibilis, breukpoort voor
de pink toegankelijk.

Breuk sinds 7 maanden bestaande, zonder bezwaren, door
band goed teruggehouden, pijn bij hoesten in liesstreek.

Operatie, 15 Maart 1897. Narcose met B. M.-Prof. N. Breuk-
zak normaal. Torsie van den breukzak, ligatuur, amputatie, diepe
spiernaden\' knoopnaad van aponeurosis en huid. Geen drainage.
Aseptisch drukverband.

Decursus, p. s. met diepe naadettering, 19 Maart suturen ver-
wijderd, wonde opengelegd, jodoformgaas, 15 April met kleine
granuleerende wonde ontslagen. 30 dagen iri behandeling.

Revisie, 11 Maart 1899. Geen recidief, litteeken glad, geen
welving bij hoesten, geen pijn bij hoesten, geen herniae crurales.

Links-, geen hernia, heskanaal voor den vinger toegankehjk, geen
ectasie van venae van den plexus pampiniformis.

Rechts-, hernia scrotalis indirecta reponibilis. Breukpoort voor
den vinger toegankelijk.

Operatie, rechts I2 Maart 1897. Narcose met B. M.-Prof. N.
Breukzak moeilijk te isoleeren, vrij dik. Aan uitw. oppervlakte,
aan ondersten pool van den breukzak eenige kysten, waarvan één
communiceert met breukzak. Torsie van den breukzak, ligatuur,
amputatie. 5 diepe spiernaden, knoopnaad van aponeurosis en huid.

Links-. 4 diepe spiernaden, doorloopende naad van aponeurosis
en huid. Geen drainage. Aseptisch drukverband.

Volgens bericht van den medicus 13 Maart 1899 geen recidief,
geen bezwaren bij arbeid, geen welving bij hoesten.

Lintis -. geen hernia, lieskanaal zeer gemakkelijk voor den vinger
toegankelijk, geen uitgezette venae van den plexus pampiniformis.

Rechts-, hernia inguinalis indirecta reponibilis. Breukpoort laat
vinger gemakkelijk toe.

Operatie, 4 Maart 1897. Narcose met B. M.-Prof. N. Breukzak
is klein en dun. Torsie van den breukzak, ligatuur, amputatie,
4 diepe spiernaden. Doorloopende naad van aponeurosis en huid,
geen drainage.

Links-. Breukpoort gesloten volgens Bassini met 4 naden, geen
drainage. Aseptisch drukverband.

Links-, hernia scrotaHs reponibihs indirecta congenita. Breuk-
poort voor pink toegankehjk. Geen ectasie van venae van den
plexus pampiniformis.

Rechts-, hernia scrotalis reponibilis indirecta congenita enterocèle
Breukpoort voor pink toegankelijk.

Rechts-, operatie 24 Februari 1897. Narcose met B. M.-Prof. N.
Breukzak dun. Inhoud: processus vertniformis met zeer kort
mesenterium. Breukzak doorsneden. Onderste stuk afgebonden tot
tunica vaginalis propria. Bovenste stuk (waarin processus vermi-
formis) geïnvagineerd en genaaid. 6 diepe spiernaden over funi-
culus spermaticus heen, (Ferrari). Knoopnaad van aponeurosis
en huid, geen drainage.

Links, Orificium internum van canalis inguinalis door enkele
suturen verkleind. Zaadstreng onder naar buiten geleid (Ferrari).
Knoopnaad van huid. Geen drainage. Aseptisch drukverband.

Decursus, p. p. i. 4 Maart suturen verwijderd. 10 Maart genezen
ontslagen, 14 dagen in behandeling. Volgens bericht van den
medicus van 16 Maart 1899, geen recidief, geen welving bij hoesten,
geen pijn, lineaire litteekens.

Links-, hernia inguinalis indirecta reponibilis, enterocèle. Breuk-
poort voor pink toegankelijk. Geen ectasie van venae van den
plexus pampiniformis.

Rechts-, geen hernia. Breukpoort voor pink toegankelijk. Geen
descensus van den testis.

Operatie, i April 1897. Narcose met B. M.-Prof. N. Breukzak
dun. Inhoud: darmlissen, repositie. Torsie van den breukzak,
ligatuur, amputatie. Diepe spiernaden. Knoopnaad van aponeu-
rosis en huid. Geen drainage. Aseptisch drukverband.

Decursus, p. p. i. 10 April suturen verwijderd. 17 April genezen
ontslagen, 16 dagen in behandeling. Volgens ingekomen bericht

van den medicus van 14 Maart 1899: Geen recidief, geen u^elving
bij hoesten, geen klachten over pijn, linker testis op zijn plaats
normaal, misschien iets kleiner dan rechts, linker epididymis
normaal, rechter testis ook op zijn plaats, rechter epididymis
normaal, geen varicocèle.

Links-, geen hernia. Breukpoort voor pink toegankelijk. Geen
ectasie van venae van den plexus pampiniformis.

Rechts-, hernia inguinalis reponibilis indirecta congenita, kipei-
groot. Breukpoort voor pink niet toegankelijk.

Sinds geboorte bestaand, pijn bij werken en bij druk. Eenmaal
incarceratie. In narcose door taxis opgeheven.

Operatie, 22 Maart 1897. Narcose met B. M.-Prof. N. Breuk-
zak dik, lastig los te praepareeren. Torsie van den breukzak,
ligatuur, amputatie. Perif. stuk breukzak in situ gelaten, dicht-
genaaid. Diepe spiernaden. Knoopnaad van aponeurosis en huid,
geen drainage. Aseptisch drukverband.

Decursus, p. p. i. met reactie. 29 Maart enkele oppervlakkige
suturen verwijderd. 6 April alle suturen verwijderd. 15 April
genezen ontslagen, 24 dagen in behandeling.

Revisie, 5 Maart 1899. Geen recidief, geen pijn bij arbeid,
geen welving bij hoesten.

Links-, hernia inguinalis reponibilis indirecta, eigroot. Breuk-
poort voor vinger toegankelijk. Lichte ectasie van venae van
den plexus pampiniformis.

Rechts: geen hernia, breukpoort voor den wijsvinger toegan-
kelijk, geen aanstoot bij hoesten.

geen amputatie, invaginatie, naad van den breukzalc. 5 diepe
spiernaden, knoopnaad van aponeurosis en huid, geen drainage.
Aseptisch drukverband.

Decursus, p. p. i. 9 April suturen verwijderd. 25 April genezen
ontslagen, 22 dagen in behandeling. Maart 1899. Goedgekeurd
voor militairen dienst.

N". 67, P. N". 1897. N®. 158. Jan van der H., Beusekom, 25
jaar, molenaarsknecht.

Links: hernia inguinalis reponibilis indirecta, breukpoort voor
vinger toegankelijk. Geen ectasie van venae van den plexus pam-
piniformis.

Rechts: hernia inguinalis interstitialis reponibilis. Breukpoort
voor wijsvinger toegankelijk.

Voor 6 weken opgemerkt, gemakkelijk te reponeeren, weinig
bezwaren, geen breukband.

Operatie, 23 April 1897. Links. Narcose met B. M.-Dr. v. D.
Breukzak dun. Torsie van den breukzak, ligatuur, amputatie. 6 diepe
spiernaden, knoopnaad van aponeurosis en huid, geen drainage.

Rechts-. Narcose met B. M.-Prof. N. Breukzak klein Repositie.
6 diepe spiernaden, knoopnaad van aponeurosis en huid. Geen
drainage. Aseptisch drukverband.

Decursus, p. p. i. i Mei suturen verwijderd. M Mei genezen
ontslagen, 18 dagen in behandeling.
Revisie, 22 Maart.

Links -. \'litteeken lineair, bij hoesten lichte welving in het
laterale gedeelte. Geen varicocèle, geen hernia cruralis, testis en
epididymis normaal.

Rechts-, litteeken breed, sedert operatie altijd pijnlijk geweest,
rood, langzamerhand dikker geworden. Ih Januari 1899 door
medicus een incisie gemaakt, waarbij zich pus ontlastte. Geen
draden uitgekomen. Thans groote diepe infiltratie in en om
het litteeken vooral in het mediale gedeelte er van. Zeer pijnlijk

Links \\ geen hernia. Heskanaal niet voor den vinger toegankelijk.
Geen ectasie van venae van den plexus pampiniformis.

Operatie, 6 Mei 1897. Narcose met B. M.-Prof. N. Amputatio
penis en exstirpatie van vergroote lymphklieren. Amputatio wegens
carcinoma penis. Breukzak wordt niet geopend, inhoud alleen
gereponeerd, invaginatie van den breukzak, diepe spiernaden,
knoopnaad van aponeurosis en huid, geen drainage. Aseptisch
drukverband.

Decursus, p. p. met reactie, erysipelas, 11 Mei suturen ver-
wijderd, 20 Juni genezen ontslagen. 55 dagen in behandeling.

Rechts-, hernia inguinalis libera congenita, hydrocèle communis.
Links open lieskanaal.

Operatie, rechts, 19 Mei 1897. Narcose met B. M.-Prof. N. Snede
boven cn evenwijdig lig. Poupartii tot aponeurosis van den mus-
culus obHquus externus. Splijting lieskanaal.

Breukzak bleek congenitaal te zijn. Het middelste gedeelte van
den processus vaginalis was geoblitereerd tot cen dikken streng.
Torsie, ligatuur, amputatie van het proximale deel. Het distale
gedeelte tot tunica vaginalis communis met tabakszaknaad ge-
sloten. 5 diepe spiernaden, 7 knoopnaden van aponeurosis, huid-
naad. Aseptisch drukverband.

Decursus, p. p. i. 26 Mei suturen verwijderd, 2 Juni genezen
ontslagen, 13 dagen in behandeling.

groot. Breukpoort voor den vinger toegankelijk,
.j \' Voor een half jaar opgemerkt, zonder bekende oorzaak ont-

van aponeurosis en huid, geen drainage, aseptisch drukverband.
I .i\' Dectirs7is, p. p. i. 24 Juli suturen verwijderd, 16 Augustus ge-

Na opstaan plotseling haematurie met koliekaanvallen. Eenige
uraatsteentjes geloosd.

Revisie, Maart 1899. Geen recidief, litteeken glad, geen be-
zwaren bij arbeid, geen welving bij hoesten.

Links-, hernia scrotalis indirecta reponibilis, breukpoort voor
wijsvinger toegankelijk. Geen ectasie van vehae van den plexus
pampiniformis.

Rechts-, geen hernia, lieskanaal voor den vinger toegankelijk,
bij hoesten aanstooten.

Vóór 5 jaren bemerkt, pijn bij werken. Breukband.
Operatie, 12 Juli 1897. Narcose met B. M.-van R.
Links-, breukzak normaal, repositie van inhoud. Torsie van den
breukzak ligatuur, amputatie. 5 diepe spiernaden, knoopnaad van
aponeurosis en huid, geen drainage. Aseptisch drukverband.
|:;ji Decursus, p. s. enkele suturen verwijderd, 22 Juli alle opper-

Rechts: 5 diepe spiernaden, knoopnaad van aponeurosis en
huid. Geen drainage. Aseptisch drukverband.

Links-, p. s. secerneerende fistel, i6 Aug. hiermede ontslagen,
35 dagen in behandeling.

Revisie, 6 Maart 1899. Litteeken rechts lineair, links aan on-
derrand een verdieping, bij hoesten rechts geen welving, links
lichte welving tusschen litteeken en lig. Pouparti, geen herniae
crurales, testis en epididymis beiderzijds normaal. Geen bezwaren
bij arbeid.

N°. 72. P. N». 1897. N». 317. Joh. L C. R., Utrecht, slagers-
knecht, 26 jaar.

Links-, geen hernia, open lieskanaal, voor vinger toegankelijk,
aanstoot bij hoesten. Geen ectasie van venae van den plexus
pampiniformis.

Rechts-, hernia scrotalis dextra reponibilis indirecta, kipeigroot,
breukpoort voor twee vingers toegankelijk. Testes normaal.

Rechts -. Dr. van D. Kleine breukzak, repositie van inhoud. Torsie
van den breukzak, ligatuur, amputatie. 5 diepe spiernaden, knoop-
naad van aponeurosis en huid, geen drainage. Aseptisch druk-
verband.

Decursus, p. p. i. 25 Augustus suturen verwijderd, 9 September
genezen ontslagen, 21 dagen in behandeling geweest.

Revisie, Febr. 1899. Geen pijn bij werken, geen aanstoot bij
hoesten, testis en epididymis normaal, geen varicocèle, lineair
litteeken.

Links-, hernia inguinalis indirecta reponibilis congenita, breuk-
poort voor den wijsvinger toegankelijk.

Operatie, 2 Oktober 1897. Narcose met B. M.-Prof. N. Breuk-
zak dun, reikend tot testikel, gemakkelijk los te praepareeren.
Torsie van den breukzak, ligatuur, amputatie. Funiculus sperma-
ticus aan onderzijde naar buiten geleid met cremaster. 5 diepe
spiernaden. Doorloopende naad van aponeurosis en huid. Geen
drainage. Aseptisch drukverband.

Decursus, p. p. i. 9 Oktober suturen verwijderd, 18 Oktober
genezen ontslagen, 15 dagen in behandeling.

Links-, hernia inguinalis indirecta reponibilis, eigroot, breukpoort
voor wijsvinger toegankelijk, geen ectasie van venae van den plexus
pampiniformis.

Voor 3 maanden zonder bekende oorzaak ontstaan, geen be-
zwaren. Geen breukband.

Operatie, 6 Oktober 1897. Narcose met B. M. — Prof. N. Breuk-
zak normaal dik, gemakkelijk te isoleeren. Torsie van den breuk-
zak ligatuur, amputatie. 6 diepe spiernaden, knoopnaad van
aponeurosis en huid. Geen drainage. Aseptisch drukverband.

Decursus, p. p. i. 14 Oktober suturen verwijderd, 20 Oktober
genezen ontslagen. 13 dagen in behandeling.

Volgens ingekomen bericht van 13 Maart 1899, geen recidief,
geen bezwaren bij arbeid, geen welving bij hoesten.

N®. 75. P. N". 1897. N". 374. Jac. Joh. S., Scherpenzeel, 36
jaar, boerenknecht.

Links-, hernia inguinalis indirecta reponibilis acquisita, eigroot,
brcukpoort voor wijsvinger toegankelijk. Geen ectasie van venae
van den plexus pampiniformis,

Operatie, 2 Oktober 1897. Narcose met B. M. — Prof. N.
Snede Bassini. Breukzak normaal van dikte, gemakkelijk te
isoleeren. Torsie van den breukzak, ligatuur, amputatie, 5 diepe
spiernaden, knoopnaad van aponeurosis en huid. Geen drainage.
Aseptisch drukverband.

Decursus, p. p. i. 9 Oktober suturen verwijderd, 18 Oktober
genezen ontslagen, 15 dagen in behandehng.

Volgens ingekomen bericht van 15 Maart 1899: Geen recidief,
geen bezwaren bij arbeid, geen welving bij hoesten.

Links-, hernia scrotalis indirecta epiploocèle accreta, vuistgroot.
Breukpoort voor den wijsvinger toegankelijk. Geen ectasie van
venae van den plexus pampiniformis.

Rechts-, geen hernia, lieskanaal niet toegankelijk voor dén in-
dringenden vinger.

Voor 2 jaar plotseling opgemerkt, geen bezwaren tot op Oktober
1897. Geen breukband.

Operatie, 6 Oktober 1897. Narcose met B. M. — Prof. N.
Breukzak dun. Inhoud: omentum. Breukzak lastig los te prae-
pareeren, vooral aan den top, deze teruggelaten. Omentum
adhaereert sterk aan den breukzak, in 2 gedeelten onderbonden
en doorsneden. Torsie van den breukzak, ligatuur, amputatie.
5 diepe spiernaden, knoopnaad van aponeurosis en huid. Geen
drainage. Aseptisch drukverband.

Decursus, p. p. i. 13 Oktober suturen verwijderd, 20 Oktober
genezen ontslagen. 13 dagen in behandeling.

Revisie: 5 Maart 1899. Geen recidief, geen welving bij hoesten,
geen pijn bij arbeid.

N°. 77. P. N". 1897. N". 376. Anth. M. de J., Kaatsheuvel,
43 jaar, gepensioneerd militair.

Links-, hernia inguinalis directa reponibilis. Breukpoort voor
• vinger toegankelijk. Geen ectasie van venae van den plexus pam-

Operatie, 6 Oktober 1897. Narcose met B. M. — Prof. N.
Links-, snede Bassini. Na doorsnijden van aponeurosis van Musc.
obl. ext- direct lieskanaal zichtbaar, waaruit een wit, verdikt
peritoneum. Breukzak niet geopend, ingestulpt. 5 diepe spier-
- j naden, knoopnaad van aponeurosis en huid. Geen drainage,

Links-, hernia inguinalis reponibilis indirecta congenita magna.
Breukpoort voor pink toegankelijk.

Operatie, 25 Oktober. Prof. N., Breukzak niets abnormaals,
reikt tot aan testikel. Torsie van den breukzak, ligatuur, ampu-
tatie, perifere stuk tot tunica vaginalis gemaakt. 4 diepe spier-
naden (3 naden onder, i boven zaadstreng), 5 knoopnaden van
aponeurosis en huid. Geen drainage. Collodionverband. Zink-
\' pleisterstrooken.

Decursus, p. s. 31 Oktober, alle suturen verwijderd, massa pus
uit diepte te voorschijn, tamponade met jodoformgaas. Aseptisch
verband. 23 November genezen ontslagen. 28 dagen in be-
handeling.

Volgens ingekomen bericht van 20 Maart 1899: In JuU 1898
had wonde zich gesloten. Geen recidief, geen bezwaren.

Links-, geen hernia, breukpoort niet toegankehjk voor wijs-
vinger. Geen ectasie van venae van den plexus pampiniformis.

Rechts-, hernia inguinalis directa reponibilis, rond, vuistgroot.
Breukpoort voor duim toegankelijk.

Operatie, 6 November 1898. Narcose met B. M. — Prof. N.
Breukzak niets abnormaals, geen inhoud. Wordt niet geopend.
Repositie, ingestulpt. 5 diepe spiernaden, 10 knoopnaden van
aponeurosis, huidnaden. Geen drainage. Aseptisch drukverband.

Decursus, p. s. met suppuratie. 12 November suturen ver-
wijderd, 15 November wonde rood, splijting van wonde. 26
November genezen ontslagen, 20 dagen in behandeling.

Volgens ingekomen bericht van 13 Maart 1899, 13 Oktober
1897 naar Utrecht vertrokken, doch te Utrecht onbekend.

N". 80. P. N®. 1897. No. 465. Nicolaas van N., Weesperkarspel,
29 jaar, boerenknecht.

Links-, geen hernia, lieskanaal voor wijsvinger toegankelijk,
geen ectasie van venae van den plexus pampiniformis.

Rechts-, hernia scrotalis indirecta reponibilis enterocèle, epiplo-
ocèle hoofdgroot, breukpoort voor 3 vingers toegankelijk.

Onbekend hoelang bestaan, in laatsten tijd veel grooter ge-
worden, geen breukband.

Operatie, 17 November 1897. Narcose met B. M. — Prof. N.
Breukzak dik. Inhoud: intestina, omentum. Bovenste deel ge-
makkelijk los te praepareeren, geen adhaesies. Breukzak dwars
doorgesneden. Proximale deel, torsie, in 5 gedeelten gehecht,
amputatie.

Distale deel gesloten door tabakszaknaad, vooraf met sublimaat
uitgewasschen. 7 diepe spiernaden, 5 boven, 2 onder funiculus
spermaticus. Daar er weinig musculatuur is van obliquus internus
en transversus, wordt in onderste naad rectus genomen, waar-

door ligamentum Pouparti naar boven wordt getrokken. Knoop-
naad van aponeurosis. Knoopnaad van huid. Geen drainage,
aseptisch drukverband.

Decursus, p. p. i. 24 November suturen verwijderd. 12 Decem-
ber genezen ontslagen met suspensoir, 24 dagen in behandeling.

Volgens ingekomen bericht van 11 Maart 1899: Geen recidief,
pijn bij zwaar tillen, geen welving bij hoesten.

Links: geen hernia, lieskanaal niet voor den vinger toegan-
kelijk, geen ectasie van venae van den plexus pampiniformis.

Rechts: hernia scrotalis indirecta reponibilis. Breukpoort voor
2 vingers gemakkelijk toegankelijk, vuist groot.

In Januari 1896 in kliniek geopereerd voor hernia inguinalis
irrepon. indirecta sinistra (1895 prot. N". 211). Een jaar na
operatie ontstond een fistel, die nog aanwezig is.

Operatie, 29 November 1897. Narcose met B. M. — Prof. N.
Breukzak dun, in den wand een kleine, zwakke verdikking ter
grootte van een gulden, in 2 deelen gedeeld, onderste geëxstir-
peerd. Torsie van den breukzak, ligatuur, amputatie. 5 diepe
spiernaden, knoopnaad van aponeurosis en huid. Geen drainage.
Aseptisch drukverband.

Decursus, p. p. i. 12 Dec. draden verwijderd, 15 Deo. genezen
ontslagen. 18 dagen in behandeling.

Revisie, 9 Maart 1899. Rechts geen recidief, geen welving bij
hoesten, geen pijn bij arbeid.

Links aan het laterale gedeelte van het litteeken eene welving,
gelijkmatig overgaande in de buikbekleedselen, rechts ook, doch
veel minder. Geen hernia cruralis, testis en epididymis normaal.

N". 82. P. N". 1897. N". 488. S., Goor, 28 jaar, grondwerker.
Links: geen hernia, lieskanaal niet voor wijsvinger toegankelijk.
Geen ectasie van venac aan den plexus pampiniformis. Hydrocele
testis sinistri,

Rechts-, hernia inguinahs scrotaHs indirecta reponibilis. Breuk-
poort voor 2 vingers toegankelijk, struisvogeleigroot, tevens hy-
drocèle.

Operatie, 20 November 1897. Narcose met B. M. — Dr. L.
Breukzak dun, gemakkelijk te isoleeren. Breukzak wordt niet
geopend, torsie, ligatuur. 5 diepe spiernaden, knoopnaad van
aponeurosis en huid. Geen drainage. Tegen hydrocèle radicaal-
operatie van Kocher, drainage van scrotum. Aseptisch drukver-
band.

Decursus. p. p. i. 7 Dec. naden verwijderd, 18 Dec. genezen
ontslagen, 17 dagen in behandeling.

Links-, geen hernia, lieskanaal niet voor den wijsvinger toe-
gankelijk. Geen ectasie van venae van den plexus pampini-
formis.

Voor II jaar plotseling ontstaan. Toen breukband gekregen,
veel last hiervan. Ook pijn bij niet dragen van den band.

Operatic, i Dec. 1897. Narcose met B. M. — Prof. N. Breuk-
zak dun, gemakkelijk te isoleeren. Torsie van den breukzak,
ligatuur, geen amputatie, repositie. 5 diepe spiernaden, knoopnaad
van aponeurosis en huid. Geen drainage. Aseptisch drukverband.

Decurstis, p. p. i. 8 Dec. naden verwijderd, 18 Dcc. genezen
ontslagen, 17 dagen in behandeling.

Revisie, 3 Maart 1899. Geen welving bij hoesten, geen pijn bij
arbeid, litteeken glad.

Links: geen hernia, lieskanaal voor den wijsvinger niet toe-
gankelijk. Geen ectasie van venae van den plexus pampiniformis.

Rechts: hernia inguinahs reponibihs indirecta aequisita, duivenei
groot. Breukpoort voor vinger toegankehjk.

Sinds halfjaar bestaand, zonder oorzaak ontstaan, geen be-
zvi^aren, geen breukband.

Operatie, lo Dec. 1897. Narcose met B. M.— Prof N. Bassini-
snede hoog boven hg. Poupart. Breukzak, normaal van dikte,
klein. Torsie van den breukzak, ligatuur, amputatie. 5 diepe
spiernaden. Doorloopende naad van aponeurosis. Knoopnaad van
huid. Geen drainage, naad van de aponeurosis komt te liggen
hooger dan de spiernaad. Huidnaad hooger dan naad van de
aponeurosis. Aseptisch drukverband.

Decursus, p. p. i. 17 Dec. naden verwijderd, 24 Dec. genezen
ontslagen, 13 dagen in behandeling. .

Volgens ingekomen bericht van 15 Maart 1899: geen bezwaren,
geen recidief, geen welving bij hoesten.

Links: hernia inguinalis directa reponibilis hazelnootgroot,
breukpoort laat wijsvinger toe, geen ectasie van venae van den
plexus pampiniformis.

Rechts-, hernia inguinalis directa reponibilis, walnootgroot.
Breukpoort voor drie vingers toegankelijk.

Voor 20 jaar rechts ontstaan. Weinig bezwaren, breukband
vóór 6 weken \'t eerst gedragen. Links van breuk niets bekend.

Operatie, 21 Dec. 1897. Prof. N., Schleich. Snede volgens BAS-
SINI door buikwand en aponeurosis. 5 diepe spiernaden, knoop-
naad van aponeurosis en huid, geen drainage. Aseptisch druk-
verband.

Dectirsus, p. p. i. 29 Dec. suturen verwijderd, 11 Jan. 1898
genezen ontslagen, 20 dagen in behandeling.

Revisie, 21 Maart 1899. Rechts zwelling in de lies, aan het
laterale gedeelte van het litteeken, welke bij liggen geheel ver-
dwijnt. Bij hoesten komt een tumor voor den dag, die- voor-
dringt in de richting van het lieskanaal tot tuberculum pubicum.

Waar het litteeken eindigt, voelen wij bij palpatie een opening,
voor den wijsvinger toegankelijk, deze opening bevindt zich in de
spiermassa. Bij hoesten komen intestina hieruit te voorschijn.
Ligaturen van de aponeurosis nog duidelijk te voelen. Litteeken
glad en lineair. Recidief, vooral pijn bij hoesten.

Links-, hernia inguinahs indirecta reponibilis, lieskanaal niet
voor den vinger toegankelijk.

Voor jaar ontstaan bij optillen van een zwaar voorwerp.
Weinig bezwaren. Breukband. Pijn bij druk in linker liesplooi.

Operatie, 20 Januari 1898. Narcose met B. M. —Prof. N. Snede
Bassini. Breukzak normaal van dikte. Repositie van inhoud.
Torsie van den breukzak, ligatuur, amputatie, 5 diepe spiernaden.
Lig. teres wordt mede aangehecht, in 2e naad van boven afge-
rekend. Stuk van J cM. er van gereseceerd Doorloopende naad
van de aponeurosis. Knoopnaad van huid. Aseptisch drukver-
band. Geen drainage.

Decursus, p. p. c. react. 27 Jan. suturen verwijderd, 11 Maart
vertrokken, 50 dagen in behandeling.

Revisie, 26 Februari 1899. Litteeken glad, geen welving bij
hoesten, geen pijn bij staan, geen hernia cruralis.

No. 87. P. N°. 1898. N®. 28. Eugene H., Harderwijk, 40 jaar,
gepens. militair, schrijnwerker.

Links-, hernia inguinalis interstitialis, lieskanaal voor den vinger
toegankelijk.

Rechts\', hernia inguinalis indirecta reponibilis acquisita, ganzenei-
groot, breukpoort laat duim toe.

Breuk rechts bestaat sedert 9 jaren zonder bezwaren. Laatste
jaar geen breukband gedragen. 42 maal behandeld met alcohol
injectie.

Breukzak dik, onregelmatig van oppervlakte. Torsie van den
breukzak, ligatuur, amputatie, 5 diepe spiernaden, 10 knoopnaden
van de aponeurosis, knoopnaden van de huid, geen drainage.
Aseptisch drukverband.

Decursus, p. p. i., ontslagen 25 Februari 1898, 36 dagen onder
behandeling geweest.

Links: hernia inguinalis reponibilis indirecta, breukpoort niet
voor den vinger toegankelijk.

Sinds paar maanden bestaande, pijn bij loopen in linker lies-
streek, geen bracherium.

Operatie, hnks, 8 Februari 1898. Narcose met B. M. — Prof. N.
Breukzak dun. Torsie van den breukzak, ligatuur, amputatie, 4
diepe spiernaden, 6 knoopnaden van aponeurosis, knoopnaad
huid, geen drainage. Aseptisch drukverband.

Decurstis, p. p. i. 17 Februari suturen verwijderd. 24 Februari
genezen ontslagen, 15 dagen in behandeling.

Revisie, 4 Maart 1899. Litteeken glad lineair, geen welving bij
hoesten, geen pijn bij werken. Geen herniae crurales, lieskanaal
rechts niet voor den vinger toegankelijk.

Links: hernia scrotahs reponibilis acquisita indirecta, vuistgroot
lieskanaal voor den wijsvinger toegankelijk, geen uitgezette venae
van den plexus pampuniformis.

Sinds 6 jaar bestaat breuk, eenmaal (1898) geïncarcereerd.
Incarceratie buiten narcose door taxis opgeheven. Sinds.5 jaar
breukband, laatste 2 jaar niets. Geen pijn bij hoesten in liesstreek.

Operatie, 25 Jan. 1898. Narcose met B. M. Dr. L. Breukzak
middel matig dik, gemakkelijk te isoleeren, geen inhoud. Torsie
van den breukzak, ligatuur, amputatie. 6 diepe spiernaden, knoop-
naad van aponeurosis en huid. Aseptisch drukverband.

Decursus, p. p. i., huidnaad verwijderd, na 9 dagen ontslagen
10 Februari 1898, 16 dagen onder behandeling geweest.

Revisie, 6 Maart 1899, geen recidief, geen pijn bij werken,
geen welving bij hoesten, testis en epididymis normaal, geen
varicocèle, geen hernia cruralis.

Links-, hernia inguinalis directa reponibilis, kippeneigroot. Bij
hoesten welving. Breukpoort laat wijsvinger toe. Geen ectasie van
de venae van den plexus pampiniformis.

Rechts: hernia inguinalis directa reponibilis, kippeneigroot.
Breukpoort laat wijsvinger toe.

Operatie, rechts, 17 Februari 1898. Narcose met B. M. — Prof. N.
Breukzak gewoon, niet geopend. Torsie van den breukzak, liga-
tuur, amputatie, 4 diepe spiernaden, knoopnaad van aponeurosis
en huid. Geen drainage. Aseptisch drukverband. Links evenzoo
operatie volgens BassINI.

Volgens ingekomen bericht van 14 Maart: geen recidief., geen
pijn bij arbeid, geen welving bij hoesten.

Links: geen hernia, lieskanaal voor den vinger toegankelijk,
geen ectasie der venae van den plexus pampiniformis.

Rechts: hernia inguinalis indirecta reponibilis congenita parva.
Breukpoort laat wijsvinger gemakkelijk toe.

Operatie, 16 Februari 1898. Narcose met B. M. — Dr. L.
Breukzak dun, inhoud gemakkeHjk te reponeeren. Torsie van
proximale stuk van den breukzak, ligatuur, amputatie, distale
stuk teruggelaten, geen hechting, boven testikel een diaphragma,
3 diepe spiernaden, knoopnaad van aponeurosis en huid. Aseptisch
drukverband, geen drainage.

Decursus, p. p. i., 3 Maart 1898 genezen ontslagen, 15 dagen
onder behandeling geweest.

Revisie, 7 Maart 1899, geen recidief, geen pijn bij werken,
geen welving bij hoesten, geen varicocèle, testis en epididymis
beiderzijds normaal, geen hernia cruralis beiderzijds.

Links-, geen hernia, lieskanaal voor den wijsvinger toegankelijk.
Geen ectasie van venae van den plexus pampiniformis.

Rechts-, hernia scrotalis indirecta reponibilis, epiploocèle, 2
vuisten groot. Breukpoort laat 2 vingers gemakkelijk toe.

Sinds 8 jaren bestaand, ontstaan plotseling na tillen van
zwaren last, zonder bezwaren. 8 jaren ook breukband gedragen,
deze onvoldoende geworden. Geen pijn bij hoesten,
j- Operatie, rechts (3 Maart 1898). Prof. N., Anaesthesie Schleich

Hgatuur, amputatie. 6 diepe spiernaden (5 onder funiculus spermat.
i boven) knoopnaad van aponeurosis en huid. Geen drainage.
Aseptisch drukverband.

Decursus, p. p. i., ontslagen 18 Maart 1898, 14 dagen onder
behandehng geweest.
Revisie, 5 Maart 1899. Geen recidief, geen bezwaren bij arbeid.

Links: hernia scrotahs, inguinahs directa reponibihs, enterocèle.
Breukpoort laat 3 vingers gemakkelijk toe, eigroot, geen ectasie
van venae van den plexus pampiniformis. Bij hoesten tumor
grooter, verandert van vorm, gaat tot in het scrotum, vingerbreed
boven testikel.

Rechts: hernia inguinalis directa reponibilis, enterocèle, eigroot
breukpoort laat 2 vingers toe, bij hoesten tumor grooter.

Rechts en links sinds 2 jaren bestaand, geen breukband. Geen
pijn bij hoesten in liesstreek.

Operatie, links 15 Maart 1898. Prof N., Anaesthesie Schleich,
200 gr. solutie. Breukzak dik met hier en daar verdikkingen. In-
houd : darm. Deze gereponeerd. Torsie van den breukzak, ligatuur,
doorstoken met naad, amputatie, patient hierbij pijn, bij aantrek-
ken van de diepe naden geen pijn, huid en naad van de apo-
neurosis geen pijn. 5 diepe spiernaden, knoopnaad van aponeu-
rosis en huid, geen drainage. Aseptisch drukverband.

Volgens bericht van den medicus. April 1899. Geen recidief,
fistel, waaruit zoo nu en dan een draad zich afstoot, geen
welving bij hoesten, geen pijn bij arbeid.

Links: geen hernia, lieskanaal voor den vinger toegankelijk.
Geringe ectasie van de venae van den plexus pampiniformis.

Rechts: hernia inguinalis indirecta reponibilis, breukpoort voor
den vinger toegankelijk, bij staan heeft de tumor de grootte
van een walnoot.

Sinds 3 maanden bestaand, geringe pijn bij zwaren arbeid.
Geen breukband gedragen.

Operatie, 17 April 1898. Narcose met B. M. — Dr. L. Breuk-
zak dun. Torsie van den breukzak, ligatuur, amputatie. 5 diepe
spiernaden, knoopnaad van aponeurosis, knoopnaad van de huid.
Geen drainage. Aseptisch drukverband.

Decursus, p. p. i. 23 April suturen verwijderd, ontslagen 27
April 1898, 10 dagen onder behandeling geweest.

Volgens ingekomen bericht van 13 Maart 1899, geen recidief,
niet de minste bezwaren bij werken, geen welving bij hoesten.

N°. 95. P. No. 1898. N\'\'. 178. Joh. J., Rosendaal, 32 jaar, zieken-
oppasser.

Links-, geen hernia, lieskanaal niet voor den vinger toegankelijk.
Geen ectasie van venae van den plexus pampiniformis. Linker
testis iets kleiner dan rechts.

Rechts-, hernia scrotalis indirecta reponibilis, vuistgroot, lies-
kanaal voor een vinger gemakkelijk toegankelijk.

Operatie, 26 April 1898. Narcose met B. M. — Dr. L. Breuk-
zak normaal van dikte. Torsie van den breukzak, ligatuur, am-
putatie. 4 diepe spiernaden. Knoopnaad van aponeurosis en huid,
geen drainage. Aseptisch druverband.

Decursus, p. p. i. 4 Mei suturen verwijderd, 13 Mei genezen
ontslagen, 16 dagen in behandeling.

Revisie, i Maart 1899. Litteeken steekt een weinig naar voren,
aan bovengedeelte een kleine welving, welne bij hoesten sich
niet vergroot. Geen hernia cruralis, geen varicocèle, epididymis
normaal, linker testikel iets kleiner dan rechter.

Rechts-, hernia inguinalis indirecta reponibilis, kippeneigroot.
Breukpoort voor den wijsvinger toegankelijk.

Hernia is reponibel, tevens voelt men bij palpeeren een aman-
delgroote tumor, die niet te reponeeren is.

Operatie, 14 Oktober 1898. Narcose met B. M. — Prof. N.
Snede volgens Bassini , door huid en aponeurosis van den Musc.

obl. ext. Aan den kleinen breukzak verbonden bevindt zich een
tumor, sterk gespannen, fluctueerend, communiceerend met een
anderen tumor, waarin een harder lichaam te palpeeren, in den
wand een kleine incrustatie, beide tumoren hangen door steel
samen. Uit de tumor stroomt bij insnijden een helder gele vloei-
stof (hydrocèle feminina). Steel met sterken draad afgebonden
en afgeknipt. Invaginatie van den breukzak. 3 diepe spiernaden.
Knoopnaad van aponeurosis en huid, geen drainage. Aseptisch
verband.

Decursus, p. p. i. 22 Oktober suturen verwijderd, 29 Oktober
genezen ontslagen, 14 dagen in behandeling.

Volgens ingekomen bericht van den medicus, 14 Maart 1899:
Geen recidief, geen bezwaren bij arbeid, geen welving bij hoesten.

Links-, hernia inguin. indirecta reponibilis, enterocèle, kippenei
groot. Breukpoort laat wijsvinger toe. Geen ectasie van.de venac
van den plexus pampiniformis.

Rechts, geen hernia, lieskanaal laat wijsvinger tot nagelwortel
toe. Scrotum kinderhoofd groot, scrotumhuid sterk gespannen,
glanzend. Linker scrotumhelft fluctueert, niet diaphaan, dun van
wand, sterk gespannen. Testikel niet te palpeeren. Funiculus
normaal. Rechts in scrotum een langgerekte fluctueerende, dia-
phane tumor. Hydrocèle bilateralis.

Breuk sinds jaren bestaande, geen bezwaren, geen breukband.
Scrotum toen ook grooter geworden. Herhaalde malen ge-
puncteerd.

Operatie, 23 Mei 1898. Prof. N., Schleich. Breukzak dik. Ge-
kapt. Perifeer en centraal dichtgenaaid. 5 diepe spiernaden, 2
boven 3 beneden zaadstreng, knoopnaad van aponeurosis en huid.
Geen drainage. Voor hydrocèle bilateralis, beiderzijds radicaal-
operatie volgens volkmann.

Volgens ingekomen bericht van 13 Maart 1899: Geen recidief,
geen bezwaren bij arbeid, geen welving bij hoesten.

Links: geen hernia, lieskanaal voor den wijsvinger toegankelijk.
Geen ectatische venae.

Rechts-, hernia inguinalis interstitialis indirecta reponibilis. Breuk-
poort laat den wijsvinger tot den nagel toe. Bij hoesten aanstoot.
Epididymis, beiderzijds met ervvtgroote, pijnlijke verhardingen.

Breuk bestaand sinds 14 dagen, na opbeuren van een patiënt.
Geen bezwaren, geen breukband.

Operatie, 7 Juni 1898. Prof N., Schleich. Snede volgens Bassini.
Breukzak klein, dun. Torsie van den breukzak, ligatuur, ampu-
tatie. 5 diepe spiernaden, i boven 4 beneden zaadstreng. Knoop-
naad van aponeurosis en huid. Geen drainage. Aseptisch druk-
verband.

Decursus, p. p. i. 20 Juni 1898. Genezen ontslagen, 13 dagen
onder behandeling geweest.

Volgens ingekomen bericht van 13 Maart 1899: geen recidief,
geen bezwaren bij arbeid, geen welving bij hoesten.

Links-, getn hernia, heskanaal Iaat vinger toe. Geen ectasie der
venae van den plexus pampiniformis.

Rechts-, hernia inguinalis indirecta reponibilis. Breukkanaal voor
wijsvinger toegankelijk, eigroote breuk.

Sinds 18 jaren bestaande, zonder bezwaren, geen pijn. Breuk-
band (paste niet). Pijn.

Operatie, 25 Juni. Narcose met B. M. — Prof. N. Breukzak
gewoon. Torsie, ligatuur, amputatie. 5 diepe spiernaden (i boven,
4 beneden zaadstreng), knoopnaad van aponeurosis en huid.
Geen drainage. Aseptisch drukverband.

naadwonde, 13 Juli deze verwijderd, 28 Juli ontslagen met kleine
granul. wonde, 37 dagen onder behandeling geweest.

Volgens bericht van den medicus, 14 Maart 1899: Geen recidief,
geen welving bij hoesten, geen pijn bij arbeid meer. Sinds eenige
dagen heeft fistel zich pas gesloten. Hechtingen afgestooten.

Rechts-, hernia inguinalis indirecta reponibilis enterocèle, breuk-
poort toegankelijk voor den top van den wijsvinger. Breuk kippenei-
groot. Tevens een kersgroote hernia ninbilicalis.

Operatie, 6 December 1898. Narcose met B. M. — Prof. N.
Breukzak normaal, breukzakhals voor 2 vingers toegankelijk.
Inhoud: darm. Torsie van den breukzak, ligatuur, amputatie, 5
diepe spiernaden (ligamentum teres met 3 naden aan musculatuur).
Doorloopende naad van aponeurosis en huid, geen drainage.
Aseptisch drukverband.

Operatie, hernia umbilicahs, 6 December. U-vormige lapsnee
om den navel met basis naar boven. Excisie van den breukzak.
Dwarsche naad van annulus umbilicalis (5 naden). Lap naar be-
neden omgeslagen. Huidnaad. Umbilicus dus behouden. Aseptisch
verband.

Decursus, p. s. 12 Dec. suturen verwijderd, naad opengemaakt,
jodoformgaas, Burow-verband. 6 Januari 1899 ontslagen met kleine
granuleerende wonde. 30 dagen in behandeling. Hernia umbilicalis
p. p. genezen.

Revisie, 2 Maart 1899. Geen recidief, geen welving bij hoesten,
Httceken glad, op cén plaats iets breeder.

Volgens aangifte van 5 Maart 1899: geen bezwaren, geen pijn
bij arbeid, geen welving bij hoesten.

Links-, hernia inguinalis indirecta interstitiahs, lieskanaal voor
den wijsvinger toegankelijk, geen ectasie van de venae van den
plexus pampiniformis.

Rechts, hernia scrotalis dextra indirecta, breukpoort voor wijs-
vinger toegankelijk.

Operatie, rechts, 16 Augustus. Narcose met B. M. — Dr. L.
Breukzak dun. Gemakkelijk te isoleeren. Torsie, ligatuur, ampu-
tatie van den breukzak, 4 diepe spiernaden. Knoopnaad van
aponeurosis en huid. Geen drainage. Aseptisch drukverband.

Volgens bericht van den medicus van 20 Maart 1899: geen
recidief, geen bezwaren bij arbeid, geen welving bij hoesten.

Links: hernia inguinalis indirecta interstitiahs. Breukpoort voor
wijsvinger toegankelijk. Geen ectasie van de venae van den plexus
pampiniformis.

Rechts: hernia inguinalis indirecta interstitiahs. Breukpoort voor
wijsvinger toegankelijk. Weinig aanstoot bij hoesten.

Sinds 4 maanden bestaand, zonder bezwaren, geen breukband.
Voor militairen dienst afgekeurd.

Links. Breukzak dun, gemakkelijk los te praepareeren, niet
geopend, ligatuur, 4 diepe spiernaden, knoopnaad van aponeurosis
en huid, geen drainage.

Rechts: 4 diepe spiernaden, knoopnaad van aponeurosis en huid,
geen drainage. Aseptisch drukverband.

Decursus, p. s. 11 Oktober diepe ettering rechts en links, fascie
naden verwijderd, vt^onden opengemaakt, tamponade met jodoform-
gaas. 27 Oktober, secund. wondnaad met hechtpleisterstrooken.
14 November ontslagen, 41 dagen onder behandeling geweest.

Revisie, 2 Maart 1899. Goedgekeurd voor den militairen dienst
naar Indië vertrokken.

Links-, geen hernia, lieskanaal laat wijsvinger toe, geen ectasie
van venae van den plexus pampiniformis, aanstoot bij hoesten.

Rechts-, hernia inguinalis interstitialis indirecta recidiva. Breuk-
kanaal voor wijsvinger toegankelijk.

Sinds Oktober 1897 breuk rechts, pijn bij werken, geen breuk-
band. Links niet opgemerkt. 7 April 1898 te Leiden geopereerd,
beiderzijds volgens KoCHER.

Operatie, 6 Oktober rechts. Narcose met B. M. — Prof. N.
Breukzak sterk adhaerent, normaal. Torsie, ligatuur, amputatie.
6 diepe naden (4 onder, 2 boven zaadstreng), knoopnaad van
aponeurosis en huid. Geen drainage. Aseptisch drukverband.

Links-, geen hernia, lieskanaal voor den wijsvinger toegankelijk.
Geen ectasie van de venac van den plexus pampiniformis.

Rechts: hernia inguinalis indirecta reponibilis, eigroot. Breuk-
poort voor den wijsvinger toegankelijk.

Sinds 5 jaren bestaand, bezwaren bij werken. Breukband. Pijn
bij hoesten in de liesstreek.

Operatie, 14 Oktober. Narcose met B. M. — Prof. N. Breukzak
normaal, gemakkelijk te isoleeren. Torsie van den breukzak, liga-
tuur, amputatie. 5 diepe spiernaden. Knoopnaad van aponeurosis
en huid. Geen drainage. Aseptisch drukverband.

Decursus, p. p. i. 27 Oktober 1898 genezen ontslagen, 13 dagen
onder behandeling.

Links-, hernia inguinalis interstitialis indirecta. Lieskanaal laat
den vingertop toe. Aanstoot bij hoesten. Geen ectasie van de
venae van den plexus pampiniformis.

Rechts-. hernia scrotalis reponibilis congenita, enterocèle, peer-
groot. Breukpoort laat vingertop toe. Diastase van de recti.

Sinds geboorte bestaand, zonder bezwaren. Breukband gedra-
gen, doch zonder succes.

Operatie rechts, 19 Oktober 1898. Narcose met B. M. — Prof. N.
Breukzak normaal, testikel er in. Bij doorsnijden van den breuk-
zak wordt ook vas deferens doorsneden. Dit beproefd te hechten,
perif. weefsel in naden gevat. Lichte torsie van den breukzak,
ligatuur, amputatie, perifere stuk breukzak niet genaaid. 4 diepe
spiernaden (zaadstreng onder naar buiten), doorloopende naad
van aponeurosis en huid. Geen drainage. Aseptisch drukverband.

Decursus., p. p. i. rechter scrotaalhelft in de eerste dagen ge-
zwollen. 14 November genezen ontslagen, 25 dagen onder be-
handeling geweest.

Volgens ingekomen bericht van den medicus, 25 Maart 1899:
Geen recidief, geen bezwaren bij loopen, geen welving bij hoesten,
testis aan kant van de operatie normaal van consistentie, iets
grooter dan aan de gezonde zijde (teruggelaten breukzak). Later
zelf onderzocht en bevinding bevestigd.

Rechts -. hernia inguinahs indirecta reponibihs, vuistgroot, breuk-
poort laat wijsvinger toe.

Sinds 9 jaren bestaande, pijn bij werken. Breukband. Eens
voor 14 dagen geïncarcereerd. Pijn in de liesstreek bij hoesten
vooral rechts.

Rechts, Breukzak dun, geen verdikkingen of vetaanzameling
in zijn wand. Aan apertura int. normale dunne darmlis. Breuk-
zak torsie, dubbel doorstoken, hgatuur in 2 deelen, amputatie.
5 diepe spiernaden en i tusschennaad, knoopnaad van aponeu-
rosis en huid. Geen drainage. Aseptisch drukverband,

Decursus, p. p. i. 7 November genezen ontslagen, 14 dagen
onder behandeling geweest. Links bracherium.

Revisie, 13 Maart 1899. Geen recidief, geen welving bij hoesten,
geen pijn bij hoesten, testis en epididymis normaal, geen vari-
cocèle, geen herniae crurales.

Links-, geen hernia, lieskanaal laat vingertop toe. Geen ectasie
der venae van den plexus pampiniformis.

Rechts: hernia scrotalis indirecta reponibilis enterocèle. Breuk-
kanaal voor twee vingers toegankelijk.

Operatie, 9 November 1898. Narcose met B. M. — Dr. L.
Breukzak dun, hier cn daar verdikt, stervormige litteekens. Van
onder lastig te isoleeren. Inhoud darm. Onderste deel breukzak
gekapt, ligatuur. Torsie van den breukzak, dubbele doorsteking,
ligatuur. Amputatie. Enkele cremasterbundels verwijderd. 6 diepe
spiernaden, i oppervlakkige, knoopnaad van aponeurosis en huid.
Aseptisch drukverband.

Decursus, p. p. i. 28 November genezen ontslagen, 19 dagen
onder behandeling geweest.

Volgens ingekomen bericht van 14 Maart 1899: geen recidief,
geen pijn bij arbeid, geen welving bij hoesten.

Links, hernia inguinalis indirecta reponibilis incipiens. Breuk-
poort voor wijsvinger toegankelijk. Geen ectasie der venae van
den plexus pampiniformis.

Rechts-, hernia inguinalis indirecta reponibilis incipiens. Breuk-
poort voor wijsvinger toegankelijk.

Sinds 3 weken bemerkt een dikte in beide liezen, geen be-
zwaren, geen breukband.

Links-. Lieskanaal volgens Bassini gesloten met 4 naden,
knoopnaad van aponeurosis en huid. Aseptisch drukverband.

Decursus, p. p. i. 2 December 1898 genezen ontslagen, 18 da-
gen onder behandeling geweest.

Volgens ingekomen bericht van den medicus, 16 Maart 1899:
Geen recidief, geen welving bij hoesten, pijn in de linkerlies,
uitstralende in het been, evenzoo rechts.

Revisie, 20 Maart. Geen hernia cruralis beiderzijds, testis en
epididymis normaal, geen varicocèle, hernia-buik, links sterker
dan rechts, litteeken lineair beiderzijds, links lateraal eene wel-
ving.

NO. iio. P. N". 1898. N". 450. Martinus van L., Boekhoven,
40 jaar, fabrieksarbeider.

Links-, geen hernia, lieskanaal voor den wijs,vinger toegankelijk.
Geen ectasie van venae van den plexus pampiniformis.

Rechts-, hernia inguinalis indirecta reponibilis. Breukpoort voor
den vinger toegankelijk.

Duur van haar bestaan onbekend, voor i\'/i jaar bezwaren,
geen breukband. Geen incarceratiesymptonen.

Breukzak zeer klein, dun. Aan uitwendige oppervlakte een klein
subsereus lipoom. Torsie van den breukzak, ligatuur, amputatie.
4 diepe spiernaden, knoopnaad van aponeurosis en huid, geen
drainage. Aseptisch drukverband.

Decursus, p. p. i. ii Dec. 1898 genezen ontslagen, 12 dagen
onder behandehng geweest.

Revisie, 18 Februari 1899. Geen recidief, geen pijn bij arbeid,
geen welving bij hoesten, geen varicocèle, geen hernia cruralis
links en rechts, testis en epididymis beiderzijds normaal. Afwis-
selend hevige pijnen in het litteeken.

N®. III. P. No. 1899. NO. 40. Hendrik R., Utrecht, 52 jaren,
gep. militair O. I. L.

Links-, hernia inguinalis interstitialis, breukpoort voor een vinger
toegankelijk. Geen ectasie van venae van den plexus pampini-
formis.

Rechts-, hernia scrotalis indirecta reponibihs, enterocèle. Breuk-
kanaal voor twee vingers toegankelijk.

Hernia 18 jaren geleden ontstaan door een val. De breuk kon
met band goed teruggehouden worden. In den laatsten tijd niet
meer en pijn bij arbeid.

Operatie, 20 Januari 1899. Rechts. Narcose met B. M. —Dr. L.
Breukzak, dik, onregelmatig van oppervlakte, praeperitoneaal
lipoom, lastig te isoleeren. Inhoud: darm. Repositie. Torsie,
ligatuur, amputatie. 4 diepe spiernaden, knoopnaad van aponeu-
rosis en huid. Geen drainage. Aseptisch drukverband.

Decursus, p. p. i. 27 Januari suturen verwijderd, 4 Februari
genezen ontslagen, 14 dagen in behandeling.

Revisie, 9 Maart 1899. Geen recidief, geen pijn bij arbeid,
geen welving bij hoesten, geen ectasie van venae van den plexus
pampinif., geen hernia cruralis.

No. 112. P. N®. 1899. N". 58. Nicolaas P., Kuilenburg, 29 jaar,
paardenhandelaar en hotelhouder.

groot. Breukkanaal voor 3 vingers toegankelijk. Geen ectasie van
venae van den plexus pampiniformis.

Links: hernia inguinalis directa interstitialis, duiveneigroot.
Breukkanaal voor 2 vingers toegankelijk.

Hernia 3 jaar geleden, bij optillen van een zwaar voorwerp
ontstaan. Breukband sinds 2 jaren. Weinig bezwaren.

Rechts-, breukzak dun. Lateraal strengvormige verdikking in
wand. Ligt niet naast de funiculus spermaticus. Dubbel door-
stoken, ligatuur, amputatie, exstirpatie van alle breukzakbekleed-
selen. Streng in den wand van den zak is het ligamentum vesico-
umbihcale laterale. Blaas gebonden in mediale ligatuur. Deze
springt los, hevige bloeding. Stelping, naad van het peritoneum.
7 diepe spiernaden (5 onder 2 boven zaadstreng), knoopnaad van
aponeurosis en huid. Geen drainage Aseptisch drukverband.

Decursus, p. p. i. 2 Febr. naden verwijderd, 10 Febr. genezen
ontslagen, 14 dagen in behandeling.

Volgens ingekomen bericht van 13 Maart 1899: geen recidief,
geen bezwaren bij arbeid, geen welving bij hoesten.

Li?iks-. geen hernia, lieskanaal niet voor den vinger toegankelijk.
Geen ectasie van venae van den plexus pampiniformis. Testis en
epididymis normaal.

Rechts: hernia inguinalis scrotalis indirecta reponibilis, entero-
cèle, epiploocèle, kinderhoofdgroot. Breukpoort voor den vinger
toegankelijk, testis om vertikale as naar achter gedraaid.

Sinds 4 weken plotseling ontstaan zonder bekende oorzaak.
Geen breukband, eenmaal incarceratie. Buiten narcose gerepo-
neerd.

Operatie, 4 Februari 1899. Narcose met B. M. Dr. L. Breuk-
zak normaal van dikte met laterale recessus. Inhoud: intestina
en omentum op één plaats adhaerent. Vas deferens zeer
dicht bij breukzak, centraal tabakszaknaad van den breukzak,

perifeer: breukzak gelaten, geen naad. 7 diepe spiernaden,
knoopnaad van aponeurosis en huid. Geen drainage. Aseptisch
drukverband.

Demrsus, p. s. 11 Februari naden verwfijderd, 25 Maart ge-
nezen ontslagen, 48 dagen in behandehng.

Links-, hernia inguinalis interstitialis, lieskanaal voor den vin-
ger toegankelijk. Geen ectasie van venae van den plexus pam-
piniformis.

Rechts, hernia -scrotalis indirecta reponibilis epiploocèle. Breuk-
poort voor I vinger toegankelijk.

Hernia rechts voor 14 dagen ontstaan, zonder bekende oorzaak;
bij staan bezwaren, geen breukband.

Snede Bassini. Breukzak dun. Inhoud: omentum, door een streng
met breukzak verbonden. Dubbele onderbinding, doorsnijding.
Torsie, ligatuur, amputatie van den breukzak, onderste deel
van den breukzak met tabakszaknaad gesloten. 4 diepe spier-
naden, 10 aponeurosis-naden, knoopnaad van de huid, geen drai-
nage. Aseptisch drukverband.

Decursus, p. p. i. 14 Febr. suturen verwijderd, 22 Febr. genezen
ontslagen. 16 dagen in behandeling.

Revisie, 27 Maart 1899. Geen recidief, geen welving bij staan
of hoesten, geen hernia cruralis, geen varicocèle, testis en epidi-
dymis beiderzijds normaal.

Links-, hernia inguinalis indirecta reponibilis. Breukkanaal voor
I vinger toegankelijk, grootte halve walnoot.

Vroeger nooit gehad. Geen breukband. Pijn bij lang staan en
werken. In liggende houding niets te bemerken.

Operatie, 23 Maart 1899. Narcose met B. M. — Prof. N. Snede
5 cM. lang, I cM. boven lig. Pouparti. Breukzak dik, in den
wand een streng naar de buikholte dikker wordende en direct
overgaande in den uterus, het lig. teres. Torsie van den breukzak,
met 2 naden doorstoken, ligatuur, amputatie. Art. spermatica
externa afgebonden. 5 diepe spiernaden, 7 knoopnaden van de
aponeurosis, knoopnaad van de fascia superficialis (hier zeer dui-
delijk), knoopnaad van de huid, geen ligatuur van huidvaten,
Geen drainage. Aseptisch drukverband.

Decursus, p. p. i. naden verwijderd i April 1899, 12 April
genezen ontslagen, 19 dagen in behandeling.

N". 116. P. N". 1899. N". 93. Christofifel van der L., Culem-
borg, 33 jaar, kruidenier.

Links-, geen hernia, lieskanaal voor den wijsvinger gemakkelijk
toegankelijk, aanstoot bij hoesten, geen ectasie van venae van
den plexus pampiniformis.

Rechts -. hernia scrotalis indirecta reponibilis acquisita, entero-
cèle, vuistgroot. Breukpoort voor 2 vingers gemakkelijk toegan-
kelijk, testis en epididymis normaal.

Breuk voor 2 jaren bemerkt, zonder bekende oorzaak ontstaan,
geen bezwaren. Vóór 3 weken breukband, i dag gedragen. Nooit
incarceratiesymptomen.

Operatie, 20 Februari 1899. Narcose met B. M. — Prof. N.
Snede Bassini. Breukzak dun, inhoud: intestina. Torsie van
den breukzak ligatuur, amputatie. Distale stuk van den breukzak
(met een divertikel) innig vergroeid met tunica vagin. propria
testis. Klein stukje wordt terug gelaten en blijft met tunica vaginalis
in verbinding. 4 diepe spiernaden. 2 knoopnaden, verder voort-
loopende naad van de aponeurosis. Knoopnaad van dc huid.
Geen drainage. Aseptisch drukverband.

Decursus, p. s. 23 Febr. huidnaden verwijderd, wonde open-
gelegd, jodoformgaastamponade, 13 Maart ontslagen met op-

Volgens ingekomen bericht van 8 October 1899: Geen reci-
dief, geen welving bij hoesten, geen bezwaren bij arbeid.

Links-, hernia inguinahs acquisita recidiva. Links breukpoort
toegankelijk voor twee vingers. Geen ectasie van venae van den
plexus pampiniformis. Tumor 8 ä 10 cM. lang te voorschijn uit
een opening 5 ä 6 cM. lateraal van den annulus inguin. int. Over
den tumor verloopt een litteeken.

Rechts-, geen hernia, canalis inguinalis laat i vinger toe. Aan-
stoot bij hoesten.

Voor 30 jaar bemerkt, breukband, deze gedragen tot October
1897, toen Dec. 1897, in Leiden geopereerd volgens BaSSINI. In
April 1898 bemerkte patient dat tumor terugkwam.

Operatie, 16 Februari 1898. Narcose met B. M. — Prof. N.
Snede V2 boven litteeken. Anatomische structuur door bind-
weefselwoekering te loor gegaan. Breukzak dun. Treedt met
funiculus spermaticus uit, lastig los te praepareeren, hierbij een
groot deel van den plexus pampiniformis te loor. Achtervlakte
van den aponeurosis van den M. obl ext. met veel bindweefsel
bedekt. Lig. Poupart. vrij gepraepareerd. Opening in abdomen
laat 2 vingers toe. Musculatuur transv. abdom. en obl. int. zeer
atrophisch. Torsie, ligatuur amputatie van den breukzak.

le naadrij, 5 naden onder, 2 boven den zaadstreng van musc.
transv. abdom. cn obl. int. naar lig. Poupartii.

3c naadrij, lO knoopnaden van de aponeurosis van den M.
obl. ext. oude Htteeken in subcutis vastgenaaid, knoopnaad
huid.

Decursus, p. p. i. 24 Februari suturen verwijderd. 3 Maart
genezen ontslagen, 14 dagen in behandeling.

recidief. Klachten over pijn in regio inguinalis, waardoor arbeid
niet mogelijk.

Links-, hernia scrotalis reponibilis directa acquisita, enterocèle.
Breukpoort voor den wijsvinger toegankelijk, geen ectasie van
venae van den plexus pampiniformis. Breuk vuistgroot.

Rechts: hernia scrotalis indirecta reponibilis acquisita enterocèle.
Breukpoort voor den wijsvinger toegankelijk.

Voor 14 jaar hnks ontstaan, voor 8 jaar rechts, zonder be-
kende oorzaak. Geen bezwaren bij werken. Eerst alleen linker,
later dubbele breukband.

Rechts\', snede BassINI. Breukzak dun, regelmatig van opper-
vlakte, glad, gemakkelijk te isoleeren. Inhoud: intestina. Torsie
van den breukzak, dubbel doorstoken, ligatuur, repositie. 5 diepe
spiernaden, knoopnaad van aponeurosis en huid, geen drainage.
Aseptisch drukverband.

Links-, snede evenwijdig lig. Poupart. Breuk onder zaadstreng,
hernia directa Breukzak dun, glad van oppervlakte, inhoud,
intestina. Ligatuur, dubbel doorstoken, repositie, 4 diepe spier-
naden, knoopnaad van aponeurosis en huid, geen drainage. Asep-
tisch drukverband.

Deciirsiis, p. p. i. s. r. 8 Maart suturen verwijderd. 13 Maart
genezen ontslagen, 13 dagen in behandehng.

Volgens bericht van den medicus van 3 October 1899: Geen
recidief, geen pijn bij arbeid, geen welving bij hoesten.

Links -. hernia scrotalis indirecta reponibilis, acquisita enterocèle.
Breukpoort voor 2 vingers toegankelijk. Geen ectasie van venae
van den plexus pampiniformis.

poort voor 2 vingers gemakkelijk toegankelijk. Bij palpeeren
voelt men duidelijk de plica epigastrica en hierin de art. epi-
gastrica kloppen, terwijl bij hoesten de breuk mediaal uittreedt,
dit beiderzijds, de diagnose wordt daarom gesteld op hernia
directa duplex.

Rechts sinds 9 jaar bestaande, links voor 2 jaar ontstaan,
zonder bekende oorzaak. Breukband rechts vóór 7 jaar sinds 2
jaar dubbel bracherium. Hevige pijn bij arbeid.

Operatie hnks, 2 Maart 1899. Narcose met B. M. — Prof. N.
Snede 10 cM. lang evenwijdig aan het lig. Poupart. 2 cM. er
boven. Breukzak moeilijk los te praepareeren. Het blijkt te zijn
een hernia indirecta. Breukzak dun, niet geopend. Inhoud flexura
sigmóidea. Intestina niet te isoleeren van den breukzak, tallooze
bloedvaten loopen van de intestina naar den breukzak. Nauw-
keurige bloedstilling. Invaginatie van breukzak en inhoud als de
vinger van een handschoen. Enkele cremasterbundels gereseceerd.
Musculatuur zeer atrophisch. 5 diepe spiernaden (4 onder, i
boven zaadstreng). Knoopnaad van aponeurosis en huid. Geen
drainage.

Rechts: Stiede Bassini 10 cM. lang evenwijdig aan het lig.
Poupartii 2 cM. er boven. Ook hier blijkt te zijn een hernia
indirecta. Breukzak dun, lastig los te praepareeren van de zaad-
streng. Inhoud: Coecum met proc. vermiformis. Opening van den
breukzak. Coecum ligt zeer dicht bij breukzak en adhaereert,
evenzoo proc. vermiformis, ligatuur, amputatie van het distale
deel van den proximalen breukzak. Invaginatie als vingerhand-
schoen. Ligatuur van het distale stuk van den breukzak. In het
onderste gedeelte op de hoogte van den annulus inguin. ext.
duidelijke welving. Musculatuur zeer atrophisch. 7 diepe spier-
naden onder den zaadstreng. Knoopnaad van aponeurosis en
huid. Geen drainage. Aseptisch drukverband.

Decursus, p. p. i. 11 Maart suturen verwijder^, 19 Maart naar
barak vervoerd wegens erysipelas nasi.

Rechts-, hernia scrotaHs indirecta reponibihs, enterocèle. Breuk-
poort voor den vinger toegankelijk.

Links-, hernia scrotalis interstitiahs indirecta reponibilis. Lies-
kanaal voor den wijsvinger toegankelijk, geen ectasie van venae
van den plexus pampiniformis. Testis en epididymis beiderzijds
normaal.

Voor I \'/i jaar opgemerkt als een klein knobbeltje in de rech-
ter liesstreek. Bracherium toen gekregen. Geen pijn bij arbeid.

Rechts-. Breukzak dun, gemakkelijk te isoleeren. Torsie, liga-
tuur, amputatie. Praeperitoneaal lipoom. Resectie van enkele
cremastervezels. 4 diepe spiernaden, knoopnaad van aponeurosis
en huid, geen drainage. Aseptisch drukverband.

Decursus, p. p. i. 22 Maart suturen verwijderd, 27 Maart ge-
nezen ontslagen, 11 dagen in behandeling geweest.

Links-, hernia inguinalis indirecta reponibilis, kippeneigroot.
Breukpoort voor den wijsvinger toegankelijk. Geen ectasie van
venae van\' den plexus pampiniformis.

Rechts-, geen hernia, lieskanaal voor den wijsvinger toegan-
kelijk. Bij hoesten aanstooten. Testis en epididymis beiderzijds
normaal.

Operatie, 21 Maart 1899. Narcose met B. M. — Dr. V. ü. W.
Snede 10 cM. lang, evenwijdig lig. Poupart. 2 cM. er boven.

een potlood, deze gehgeerd, doorgeknipt. Breukzak gemakkelijk
los te praepareeren. Torsie van den breukzak, ligatuur, amputatie.

Distale gedeelte van den breukzak bevat als inhoud een tuber-
culeuse, gedeeltelijk verkaasde lymphklier, ter grootte van een
kersenpit, hangend aan eene streng van het omentum. Breukzak
niet geëxstirpeerd, ligatuur. 5 diepe spiernaden, knoopnaad van
aponeurosis en huid, geen drainage, aseptisch drukverband.

Decursus, p. p. i. 24 Maart een paar suturen verwijderd, 27
Maart rest van de suturen. 4 April genezen ontslagen, 13 dagen
in behandeling.

Volgen ingekomen bericht van 2 October 1899: Geen recidief.
Geen bezwaren bij arbeid.

N«. 122. P. NO. 1899. N". 149. Joh. W. P., Woerden, 69 jaar,
koopman. Patient is reeds eenmaal geopereerd, zie N°. 85.

Bij revisie van 21 Maart 1899 bleek rechts, een zwelling in
de hes te bestaan aan het laterale gedeelte van het litteeken,
welke bij liggen geheel verdwijnt. Bij hoesten komt een tumor
voor den dag in en boven het litteeken, welke voordringt in
de richting van het lieskanaal, tot tuberculum pubicum. Waar
het litteeken eindigt voelen wij bij palpatie een opening, voor
wijsvinger toegankelijk. Bij hoesten komen hier uit intestina
te voorschijn. Ligaturen van de aponeurosis nog duidelijk te
voelen.

Operatie, 2i Maart 1899. Prof. N., Schleich. Snede over tumor
iets boven litteeken aan het laterale gedeelte. Met schaar snede
mediaal verlengd. Tumor treedt naar buiten boven het vas
deferens. Breukzak aanwezig, tusschen twee kleine pincetten door-
geknipt. Torsie van den breukzak, met naald doorstoken, ligatuur,
amputatie. Musculatuur bijna geheel weg, hier en daar nog enkele
vezels. Met 9 diepe naden worden deze met het b. w. gehecht
aan lig. Poupartii in 3 étagen. Daarover knoopnaad van de
aponeurosis. Knoopnaad van dc huid. Geen drainage.

Decursus, p. p. i. 25 Maart deel van de suturen verwijderd,
27 Maart rest van de suturen verwijderd, 8 April genezen ont-
slagen. ló dagen in behandeling.

Revisie-. lo October 1899. Geen recidief, onder het Htteeken
een diffuse welving.

Links-, hernia inguinahs indirecta interstitialis, verdwijnt bij
Hggen, komt bij staan te voorschijn. Breukkanaal voor den vinger
toegankelijk. Geen ectasie van venae van den plexus pampini-
formis.

Rechts-, geen hernia. Heskanaal voor vingertop toegankelijk,
aanstooten bij hoesten.

Hernia sedert 2 jaren bestaande, plotseling na beuren van een
zwaren last, geen pijn, geen breukband.

Operatie, 24 April 1899. Narcose met B. M. — Prof. N.
Breukzak tamelijk dik door veel subserens vet. Torsie van den
breukzak, doorstoken, Hgatuur, amputatie. 3 diepe spiernaden,
onder 2 boven zaadstreng (als Lembertsche naad laatste 2),
knoopnaad van aponeurosis en huid. Geen drainage. Aseptisch
drukverband.

Decursus, p. p. i. r Mei 1899 draden verwijderd, 6 Mei ge-
nezen ontslagen, 11 dagen in behandeling.

Links, hernia inguinalis indirecta reponibilis congenita, kippenei-
groot, lieskanaal voor duim toegankelijk. Geen ectasie van venae
van den plexus pampiniformis.

Rechts-, geen hernia, lieskanaal voor den wijsvinger toegankelijk,
aanstoot bij hoesten.

7 Maart afgekeurd voor militairen dienst wegens breuk. Hoe
lang zij bestaat, weet patient niet aan te geven. Pijn bij werken,
geen breukband, nooit incarceratiesymptomen.

Operatie, 27 April 1899. Narcose met B. M. — Dr. L. Breuk-
zak dun, klein,Gekapt. In perifere deel breukzak een diaphragma
met kleine opening. Exstirpatie hiervan, tevens resectie van enkele
cremastervezelen. Centrale deel van den breukzak: torsie, Hgatuur,

met naald doorstoken, amputatie. 6 diepe spiernaden, (4 onder,
2 boven zaadstreng), laatste als Lembertsche naden aangelegd,
10 naden van de aponeurosis. Knoopnaad van de huid, geen
drainage. Aseptisch drukverband.

Decursus, p. p. i. 4 Mei suturen verwijderd. 10 Mei genezen
ontslagen, 12 dagen in behandeling.
Op aanvrage, geen antwoord.

Rechts-, hernia scrotalis indirecta congenita irreponibilis, vuist-
groot, enterocèle, breukpoort voor den wijsvinger toegankelijk,
geen ectasie van venae van den plexus pampiniformis.

Sedert 19 jaren bestaand zonder bezwaren. Al dien tijd een
breukband gedragen tot voor 6 maanden, toen breuk te groot
werd. Geen incarceratie, geen pijn bij hoesten.

Breukzak zeer dun en atrophisch. Inhoud: darm. Torsie van
den breukzak. Doordat deze inscheurt met arterienaald omstoken,
ligatuur. Amputatie. Diepe spiernaad. Voortloopende naad van
de aponeurosis. Drainage van het lieskanaal. Semicastratie,
drainage van het scrotum. Jodoformgaas-verband.

Decursus, p. p. i. huidnaad verwijderd na 12 dagen, ontslagen
19 Maart 1891, 25 dagen onder behandeling geweest.

Revisie, 5 Maart 1899. Geen recidief, geen aanstoot bij hoesten,
geen pijn bij arbeid, litteeken lineair, glad, testis en epididymis
links normaal, rechts ontbreekt de testikel, geen herniae crurales,
tusschen lig. Poupartii en litteeken welving tot aan uitwendigen
liesopening, dit ook aan andere zijde.

Rechts: hernia scrotahs indirecta congenita irreponibihs, entero-
cèle. Testikel onder den tumor te palpeeren.

Operatie, Dr. v. D. M., 19 Dec. 1898. Inhoud van den pro-
cessus vaginalis, de zeer lange processus vermiformis en een ge-
deelte van het coeciim. Op den bodem de testikel. Onderste
gedeelte van den breukzak wordt door tabakszaknaad gesloten
tot tunica vaginalis testis. Bovenste breukzakdeel opengelaten.
Breukpoort door suturen vernauwd, huidnaad.

Decursus, p. p. i. Na 9 dagen suturen verwijderd, ontslagen
3 Januari 1892, 14 dagen onder behandeling geweest.

Links: hernia inguinalis indirecta irreponibihs, epiploocèle, vuist-
groot. Breukpoort niet toegankelijk voor vinger. Geen ectasie
van de venae van den plexus pampiniformis.

Operatie, 21 Juli 1892. Volgens CZERNY. Narcose met B. M.
Breukzak gewoon, van buiten een vrij sterk ontwikkeld lipoom.
Inhoud: omentum, aan onderzijde van den breukzak vergroeid.
Dit eerst in 3 gedeelten afgebonden, ten slotte in toto. Stomp
gedesinf., jodoformpoeder in breukholte gebracht. Breukzak 2 maal
geligeerd. Breukpoort wordt niet dichtgenaaid. Na desinfectie van
de wonde, deze dichtgenaaid. Jodoformpoeder, licht comprimee-
rend verband.

Decursus, p. p. i. 28 Juli alle suturen verwijderd. 10 Augustus
genezen ontslagen met breukband, 20 dagen onder behandeling
geweest.

Volgens ingekomen bericht van den medicus (10 Maart 1899):
Geen recidief, geen bezwaren bij werken, geen welving bij hoesten.

Sinds 19 jaren bestaand, vingertop groot in \'t begin, reponi-
bel. Sinds 15 jaar irreponibel. Lichte incarceratie sympt. vóór
14 dagen. Breukband 14 dagen gedragen.

Operatie, 25 Mei 1893. Narcose met B. M.— Dr. W. Breukzak
normaal, moeilijk af te praepareeren. Inhoud: omentum. Breuk-
poort zeer groot, niet geheel te sluiten. Diepe spiernaad. Knoop-
naad van aponeurosis en huid. Antiseptisch verband. Drai-
nage ?

Decursus, p. p. i. Ontslagen 8 Juli 1893 met bracherium, 44
dagen in behandeling.

Rechts-, hernia labialis indirecta irreponibilis, walnoot groot.
Breukpoort voor vingertop toegankelijk.

Sinds 3 jaren bestaande met geringe bezwaren, tot vóór 3 weken
reponibel. Geen breukband.

Operatie-, volgens Bassini. 13 Dec. 1893. Narcose met B. M. Zak
is geheel afgesloten, normaal dik, inhoud: sereus vocht. Ligatuur
van den steel van den zak, amputatie. 5 diepe spiernaden, doorloo-
pende naad van aponeurosis en huid, geen drainage. Antiseptisch
verband.

Sinds 7 jaren bestaand, in eersten tijd reponeerde breuk zich
zelf bij horizontale ligging, later niet meer. Sinds i jaar breuk-
band. Hevige pijnen. Geen incarceratie-symptomen.

Operatie, 16 December 1893. Narcose met B. M. — Prof. v. E.
Breukzak gewoon, inhoud omentum en een weinig sereus vocht.
Resectio omenti. Torsie van den breukzak, ligatuur, amputatie.
Diepe spiernaden. Knoopnaad van aponeurosis en huid. Antisep-
tisch drukverband. Geen drainage.

Decursus, p. p. Genezen ontslagen 15 Jan. 1894, 29 dagen in
behandeling geweest.

Volgens ingekomen bericht van den medicus 9 Maart 1899:
Geen recidief, perifere deel van het litteeken iets uitgezet.

Links-, hernia inguinalis interstitialis. Lieskanaal voor den vinger
toegankelijk. Bij hoesten aanstooten. Geen ectasie van venae
van den plexus pampiniformis.

Sinds 25 jaar aan beide zijden bestaande. Rechterbreuk voor
één jaar plotseling grooter geworden cn irreponibel, vóór dien
tijd reponibel. Bij hoesten pijn in lieskanaal. Linkerliesbreuk
zonder bezwaren. Geen breukband.

Reclits: breukzak normaal. Inhoud omentum, adhaerent aan
breukzak. Torsie van den breukzak, ligatuur, amputatie. 7 diepe
spiernaden, knoopnaad van aponeurosis (eenige diepe suturen)
knoopnaad van de huid. Geen drainage. Aseptisch drukverband.

Decursus, p. p. 2 Februari suturen verwijderd, 15 Februari
genezen ontslagen, 21 dagen onder behandeling geweest.

Revisie, 4 Maart 1899. Geen bezwaren bij arbeid, geen welving
bij hoesten, geen varicocèle, litteeken glad, lineair. Hernia crtiralis
dextra reponibilis, links geen cruraal hernia, testis en epididymis
normaal.

Links: hernia scrotahs indirecta irreponibihs epiploocèle, eigroot.
Breukpoort voor vinger toegankelijk. Geen ectasie van venae
van den plexus pampiniformis.

Sinds 13 jaar bestaand, reponibel, pijn als breuk naar buiten
kwam. Later irreponibel geworden. Geen breukband.

Operatie, 31 Januari 1894. Narcose met B. M. — Prof v. E.
Breukzak dik, sterk vergroeid met testis, hier ligatuur. Inhoud:
omentum, adhaerent met breukzak, repositie. Torsie van den
breukzak, ligatuur, amputatie. 7 diepe spiernaden, knoopnaad
van aponeurosis en huid. Aseptisch drukverband.

Decursus, p. p. 7 Februari naden verwijderd, 16 Februari ge-
nezen ontslagen, 16 dagen in behandeling.

Volgens ingekomen bericht van 12 Maart 1899: geen recidief
geen bezwaren bij arbeid.

Links-, hernia scrotahs indirecta irreponibihs, enterocèle. Lies-
kanaal voor wijsvinger toegankelijk. Geen ectasie van venae van
den plexus pampiniformis.

Links-, sinds 28 jaar bestaande. Breukband,\'geen bezwaren. Voor
5 jaar breuk niet meer te reponeeren.

Rechts-. Sinds 10 jaren bestaand, reponibel, bezwaren alleen
door grootte. Scrotum hoofdgroot.

Links-, breukzak groot, dik, moeilijk los te praepareeren. Inhoud:
colo7i, adhaerent aan mediale zijde van den breukzak en aan den

fundus. Radix mesocoli naar beneden geschoven tot voor de
breukpoort. Repositie moeilijk, gelukt eerst na verlenging van
snede. Torsie van den breukzak, hgatuur, amputatie, ii diepe
spiernaden, knoopnaad van aponeurosis en huid. Geen drainage.
Aseptisch drukverband.

Operatie, 25 Juni 1894 rechts. Narcose met B. M. Breukzak
zeer dik, moeilijk los te praepareeren, veel vet in den wand.
Torsie, ligatuur (met circul. toenaaiing) amputatie van den breuk-
zak. 9 diepe spiernaden, knoopnaad van aponeurosis en huid.
Geen drainage. Aseptisch drukverband.

Decursus, p. s. met diepe naadettering, 15 Juli afstooting van
diepe naden, 4 Sept. 1894 genezen ontslagen, 40 dagen in be-
handeling.

Volgens ingekomen bericht van 10 Maart 1899: geen recidief,
geen welving bij hoesten.

N". 134. P. N". 1895. N". 24. Jacobus T., Maartensdijk, 35
jaar, gemeente-veldwachtter.

Links-, hernia scrotalis indirecta irreponibilis epiploocèle, breuk-
poort voor den vinger toegankelijk. Geen ectasie van venae van
den plexus pampiniformis.

Rechts-, geen hernia, lieskanaal voor den vinger toegankelijk,
bij hoesten aanstooten.

Sedert 10 jaren bestaand, zonder bezwaren, geen breukband,
geen pijn bij hoesten in de liesstreek.

Operatie, 23 Januari 1895. Narcose met B. M. Breukzak dik,
moeilijk los te praepareeren, omentum met wand vergroeid, adhae-
sies losgemaakt en afgebonden. Torsie van den breukzak, ligatuur,
amputatie. 8 diepe spiernaden, knoopnaad van de aponeurosis
en doorloopende naad van de huid. Aseptisch drukverband.
Geen drainage.

Decursus p. s. diepe naadettering, 11 Maart genezen ontslagen,
47 dagen in behandeling.

Revisie, lo Maart 1899. Geen recidief, geen pijn bij werken,
geen welving bij hoesten, geen hernia crurahs, rechts open lies-
kanaal, aanstoot bij hoesten, bracherium, geen varicocèle, testis en
epididymis beiderzijds normaal.

Links-, hernia inguinalis indirecta irreponibilis, kippeneigroot,
breukpoort voor den vinger toegankelijk.

Rechts-, hernia inguinalis indirecta enterocèle irreponibilis. Breuk-
poort voor den wijsvinger toegankelijk.

Rechts-, voor een jaar ontstaan, veroorzaakt hevige pijn. Een-
maal geïncarcereerd, taxis door medicus gelukte. Band gedragen.

Rechts: Breukzak normaal van dikte. Inhoud: intestina, adhae-
rent met breukzak. Deze losgemaakt, repositie. Torsie van den
breukzak, ligatuur, amputatie, 6 diepe spiernaden, doorloopende
naad van aponeurosis en huid, geen drainage. Aseptisch druk-
verband.

Links: Prof. v. E. Breukzak normaal van dikte. Inhoud: kyste
met sereus vocht, geopend en geëxstirpeerd met cen gedeelte
van den breukzak. Torsie van den breukzak, ligatuur, ampu-
tatie, 6 diepe spiernaden, doorloopende naad van aponeurosis
en huid. Geen drainage. Aseptisch drukverband.

Decursus, p. s. diepe naadettering, 26 Nov. suturen verwijderd.
21 Dec. genezen ontslagen, 32 dagen in genezing. 10 Maart
1899 onbekend in Utrecht.

Links: geen hernia, lieskanaal voor den wijsvinger toegankelijk.
Geen ectasie van venae van den plexus pampiniformis.

Rechts: hernia inguinalis indirecta epiploocèle irreponibilis, breuk-
poort voor den wijsvinger toegankelijk. Rechts is huid rood.

verdikt, testikel en zaadstreng normaal. Links is testikel atrophisch
boongroot, zaadstreng normaal.

Operatie, 30 Sept. Narcose met B. M. — Prof. v. E. Breukzak
dik, innig vergroeid met funiculus spermaticus. Inhoud: omentum,
sterk adhaerent met breukzak, ligatuur, exstirpatie. Torsie van
den breukzak, hgatuur, amputatie. 7 diepe spiernaden. Voortloo-
pende naad van aponeurosis en huid, geen drainage. Jodoform-
gaas-collodion-verband.

Decursus, p. p. i. 10 Oktober suturen verwijderd. 17 Oktober
genezen ontslagen, 16 dagen in behandeling.

Volgens ingekomen bericht 17 April 1899. Geen recidief, geen
welving bij hoesten, geen pijn bij arbeid.

Links\', geen hernia, lieskanaal voor den wijsvinger toegankelijk,
geen ectasie van venae van den plexus pampiniformis.

Rechts: hernia scrotalis irreponibilis indirecta, epiploocèle. Brcuk-
poort voor den vinger toegankelijk. Rechts in \'t scrotum een uit
twee deelen bestaande tumor, met een dunnen streng samen-
hangend, ongelijk van oppervlakte. Testikels normaal.

Operatie, 15 Oct. Narcose met B. M. — Prof. v. E. Breukzak
dik, op doorsnede zandloopervormig, inhoud: omentum, aan fundus
van den breukzak adhaerent. Dit blijft in scrotum met het
breukzakgedeelte, dat sterk adhaerent is aan zaadstreng. Torsie
van den breukzak, ligatuur, amputatie, 6 diepe spiernaden, voort-
loopende naad van aponeurosis en huid, geen drainage. Jodo-
form-collodion-vcrband.

Decurstis, p. p. i. 26 Oktober suturen verwijderd. 5 November
genezen ontslagen, 20 dagen in behandeling.

Revisie, 7 Maart 1899. Geen recidief, geen pijn bij arbeid,
geen welving bij hoesten.

Sinds 15 jaar bestaand zonder bezwaren tot voor 3 jaar, pijn,
i breukband i jaar gedragen, pijn bij hoesten in liesstreek.

Operatie, 5 December 1895. Narcose met B. M. — Prof. v. E.
; Breukzak dun, lastig los te praepareeren, scheurt hierbij. Inhoud:

omentum, adhaerent. 5 ligaturen. Pacquehn (5 HG. gewicht ge-
reseceerde omentum). 7 diepe spiernaden. Voortloopende naad
van aponeurosis en hüid, geen drainage.

Decursus, p. p. i. 13 Dec. suturen verwijderd. 28 Dec. genezen
ontslagen, 22 dagen in behandeling.

H. scrot, irrep. epiploocèle sinistra. Operatie volgens BassINI.
Geen ziektegeschiedenis.

cèle. Breukpoort niet toegankelijk voor vinger. Geen ectasie van
\\[ venae van den plexus pampiniformis. (na operatie eerst gecon-

Breuk voor 4 jaar ontstaan. Geen bezwaren, 3 jaar lang breuk-
band gedragen. Wil wegens dienst de operatie. Testikels zijn
normaal. Tumor slechts weinig te verkleinen bij druk. Bij pal-
peeren dunne strengen te voelen en onderin een hard lichaam.

Operatie, 22 September 1896. Narcose met B. M. — Prof. N.
Breukzak normaal van dikte. Lastig los te praepareeren van
funiculus spermaticus. Inhoud: omentum, hier en daar adhaerent
met breukzak en testis. Torsie van den breukzak, ligatuur, ampu-
tatie. Distale eind met tabakszaknaad gesloten tot tunica vagi-
nahs propria. 5 diepe spiernaden, knoopnaad van aponeurosis en
huid. Geen drainage. Aseptisch drukverband.

Decursus, p. p. i. 30 September suturen verwijderd. 12 Oktober
genezen ontslagen, 20 dagen in behandeling.

Revisie, 5 Maart 1899. Geen recidief, geen welving bij hoesten,
geen pijn bij hoesten, geen cruraal-herniën, testis en epididymis
beiderzijds normaal, geen varicocèle.

N". 141. P. N». 1896. N». 316. Dirk L. Utrecht, 42 jaar,
Loodwitfabriekwerker.

Links: geen hernia, lieskanaal voor den wijsvinger toegankelijk.
Lichte ectasie van venae van den plexus pampiniformis.

Rechts, hernia scrotalis indirecta irreponibilis acquisita epiploo-
cèle accreta. Breukpoort voor den wijsvinger toegankelijk. Hydro-
cèle communis. Bij palpeeren van den tumor duidelijk strengen
te voelen, ook links om funiculus spermaticus dunne strengen te
palpeeren.

Voor 4 dagen plotscHng ontstaan bij opbeuren van een zwaren
last. Pijn in liesstreek bij hoesten.

Rechts-, onderste zeer dikke breukzakgedeelte wordt gedeeltelijk
in de wonde teruggelaten, moeilijk los te praepareeren van funiculus
spermaticus. Inhoud: omentum, hier en daar adhaerent aan breuk-
zak. Repositie na insnijding van de breukpoort. Hydrocèle van
boven uit geincideerd. Torsie, ligatuur, amputatie van den breuk-
zak. 5 diepe spiernaden. Knoopnaad van aponeurosis en huid.
Aseptisch drukverband. Geen drainage.

Decursus, p. p. met reactie. 14 Oktober suturen verwijderd.
16 November genezen ontslagen, 39 dagen in behandeling.

Links \\ hernia scrotahs directa irreponibilis enterocèle. Breuk-
poort voor 3 vingers toegankelijk. Geen ectasie van venae van
den plexus pampiniformis.

Rechts, hernia scrotalis irreponibilis. Breukpoort voor i vin-
ger toegankelijk. Bij hoesten aanstoot. Links voelt men duidelijk
, : mediaal de arteria epigastrica.

Operatie, rechts 9 Oktober 1896. Narcose met B. M. — Prof. N.
Breukzak klein, niet geopend, 5 diepe spiernaden, knoopnaad
van aponeurosis en huid. Geen drainage.

Links-, breukzak normaal, lastig los te praepareeren. Inhoud:
deel van de flexura sigmóidea. Breukzak ingestulpt. Inwendige
opening van het Heskanaal door 5 suturen verkleind. 5 diepe
J spiernaden, knoopnaad van aponeurosis en huid. Geen drainage.

N"^. 143. P. N". 1896. N". 334. Cornelis V., Loosdrecht, 30
jaar, boerenarbeider.

Rechts-, hernia scrotaHs indirecta irreponibilis acquisita epiploo-
cèle. Breukpoort voor den vinger toegankelijk. Geen ectasie van
venae van den plexus pampiniformis. Bij palpeeren strengen te
voelen.

Voor 4 jaar bemerkt, niet te reponeeren. Breukband gedragen
7 weken zonder dat breuk gereponeerd was.

Operatie, 14 Oktober. Narcose met B. M. — Prof. N. Breuk-
zak normaal van dikte. Inhoud: weinig sereus vocht, omentum.
Adhaesies van omentum gemakkelijk los te praepareeren. Ge-
deelte gereseceerd. Torsie van den breukzak, breukzak door-
stoken in co-vorm, ligatuur, amputatie, 6 diepe spiernaden, 10
knoopnaden van aponeurosis en knoopnaden van de huid. Geen
drainage. Aseptisch drukverband.

Decurstis, p. s. met suppuratie, 18 Oktober een paar suturen
verwijderd, 24 Oktober wonde opengemaakt, tamponade met
jodoformgaas, Burow-verband, 8 Dec. genezen ontslagen, 23 dagen
in behandeling.

Volgens ingekomen bericht van 13 Maart 1899: geen recidief,
geen pijn bij arbeid, geen welving bij hoesten.

Links-, hernia scrotalis indirecta irreponibilis, epiploocèle hoofd-
groot. Breukpoort voor 5 vingers toegankelijk. Geen ectasie van
venae van den plexus pampiniformis, testis vergroot.

Rechts-, geen hernia, lieskanaal voor 3 vingers toegankelijk.
Sinds 15 jaren bestaande. Geen breukband. Nooit incarceratie.
Pijn bij urineeren in het bovenste deel van den tumor.

Operatie, 5 Mei 1897. Narcose met B. M. — Prof. N. Breukzak
niets abnormaals. Lastig los te praepareeren van onder. Inhoud:
omentum, adhaesies verscheurd. Perifere stuk niet van testis te
scheiden, geexstirpeerd met testis (semi-castratie). Torsie van den
breukzak, ligatuur, amputatie, diepe spiernaad, knoopnaad van
aponeurosis en huid. Drainage van het scrotum, contra-opening
gemaakt aan symphysis.

Dectirstis, p. p. i. 13 Mei suturen verwijderd, ook jodoform-
gaastampon, 26 Mei fistel in scrotum, i Juni fistel bestaat nog,
17 Juni genezen ontslagen, 43 dagen in behandeling.

Volgens ingekomen bericht van den medicus van 5 Maart 1899:
geen recidief, geen pijn bij arbeid.

Sinds 2 jaren bestaand, bezwaren bij loopen en pijn bij arbeid.
Breukband gedragen doch wegens pijn weggelaten. Pijn bij hoesten
in liesstreek.

vergroeid, over uitgestrektheid van een gulden. Breukzak door
. naad gesloten. Sluiting van lieskanaal volgens BaSSINI. Diepe

spiernaad. Knoopnaad van aponeurosis en huid. Aseptisch druk-
verband. Geen drainage.

Volgens ingekomen bericht van 15 Maart 1899: geen reci-
dief, geen pijn bij arbeid, geen welving bij hoesten, hernia
1 ventralis.

Links: geen hernia, lieskanaal laat wijsvinger toe. Geen ectasie
van de venae van den plexus pampiniformis.

Rechts: hernia scrotalis irreponibilis indirecta epiploocèle. Lies-
kanaal laat wijsvinger toe.

Sinds 13 jaren bestaand, met geringe bezwaren. Geen breuk-
band. Pijn in liesstreek bij hoesten.

Operatie, 21 Oktober 1898. Narcose met B. M. — Prof. N.
Breukzak normaal. Inhoud: omentum op verschillende plaatsen
adhaerent. Torsie van den breukzak, ligatuur, amputatie. Adhaesies
losgemaakt. Onderste deel van omentum geexstirpeerd. 5 diepe
spiernaden, knoopnaad van aponeurosis en de huid, geen drainage.
Aseptisch drukverband.

Volgens bericht van den medicus van 14 Maart 1899: geen
recidief, geen bezwaren bij hoesten, geen welving bij persen.

N". 147. P. N". 1898. N». 414. H. J. van der S., Amsterdam,
25 jaar, onderwijzer.

Links-, geen hernia, lieskanaal voor vinger niet toegankelijk.
Geen ectasie der venae van den plexus pampiniformis.

Rechts-, hernia scrotalis irreponibihs indirecta congenita epiplo-
cèle. Breukkanaal rechts voor den vinger toegankelijk. Voor 3
jaren eerst opgemerkt bij hard persen, geen breukband, geringe
bezwaren.

Operatie 9 November 1898. Narcose met B. M. — Prof N. Breuk-
zak dun, gemakkelijk te isoleeren, inhoud: omentum (op enkele
plaatsen adhaerent) en testis. Omentum onderbonden in meerdere
gedeelten. Torsie van den breukzak, ligatuur, amputatie. Onderste
breukzakdeel door hgatuur gesloten. 5 diepe spiernaden, 2 opper-
vlakkige, knoopnaad van aponeurose en huid. Aseptisch druk-
verband.

Decursus, p. p. i. 28 November 1898 ontslagen met suspensoir,
19 dagen onder behandeling geweest.

Revisie, 9 Februari 1899. Geen bezwaren aan operatieplaats,
niet de geringste welving bij hoesten, geen pijn bij druk. Testi-
kel normaal van grootte, week, epididymis iets verdikt en
resistenter, funiculus spermaticus een vinger dikke streng, daarin
2 vingers boven testis een walnoot grootte harde zwelling (waar-
schijnlijk bovenste geschrompelde einde van den afgesneden
breukzak).

Links: hernia scrotalis indirecta irreponibihs aequisita epiplo-
ocèle, kinderhoofd groot. Breukpoort wijd. Geen ectasie van
venae van den plexus pampiniformis.

Rechts ■. spleetvormig lieskanaal voor den vinger toegankelijk,
geen hernia, aanstoot bij hoesten. Vas deferens te palpeeren.
Geen intestina naar buiten.

Hernia sedert 4 jaren bestaande, zonder bekende oorzaak
ontstaan, geen bezwaren, geen breukband. Nooit incarceratie
symptomen.

Snede Bassini. Breukzak dun, gemakkelijk los te praepareeren
van zaadstreng, groot, dwarsch doorsneden. Inhoud: omentum,
sterk verdikt, niet adhaerent. Onderbonden in verschillende ge-
deelten, 10 naden. Tabakszaknaad van het peritoneum. Ligatuur
van den breukzak met 8 hgaturen. Trekt zich terug in buikholte.
Perifere stuk omentum, gemakkelijk uit breukzak te halen. In
distale stuk van breukzak iets sereus vocht. Ligatuur. Cremaster
perifeer en centraal afgebonden en doorsneden, 5 diepe spiernaden
12 knoopnaden van aponeurosis, knoopnaad van huid, geen
drainage. Aseptisch drukverband.

Revisie, p. p. i. 28 Februari suturen verwijderd, 6 Maart tegen
advies vertrokken, 13 dagen in behandeling.

Revisie, 18 April 1899. In litteeken een fistel ontstaan, waar-
uit zich veel pus ontlastte, geen hernia cruralis, testis en epidi-
dymis normaal, geen recidief, geen welving bij hoesten, pijn bij
loopen, geen varicocèle.

Links-, geen hernia, lieskanaal voor den vinger toegankelijk.
Geen ectasie van venae van den plexus pampiniformis.

Rechts-, hernia inguinalis indirecta acquisita,.irreponibilis, entero-
cèle. Breukkanaal voor den vinger toegankelijk. Rechter testikel
veel grooter dan links. Epididymis beiderzijds normaal.

Snede Bassitii. Breukzak dun, behalve op een plaats waar een
•Straalvormig litteeken. Inhoud : intestina. Torsie van den breukzak,
ligatuur, amputatie 3 diepe spiernaden, 8 knoopnaden van aponeuro-
sis. Knoopnaad van de huid. Geen drainage. Aseptisch drukverband.

Decursus, p. p. i. 9 April suturen verwijderd, 15 April genezen
ontslagen, 13 dagen in behandeling.

Volgens bericht van den medicus van 2 October 1899: Geen
bezwaren bij arbeid, geen welving bij hoesten.

No. 150. P. N". 1899. N®. 177. Abraham van P., Dirksland, 19
jaar, boerenarbeider.

Links-, geen hernia, lieskanaal laat vingertop toe. Geen ectasie
van venae van den plexus pampiniformis.

Rechts: hernia inguinalis indirecta irreponibilis scrotalis conge-
nita epiploocèle, kipeigroot. Lieskanaal voor vinger toegankelijk.
Rechter testikel iets kleiner dan linker. Epididymis beiderzijds
normaal.

Voor i\'/j jaar rechts ontstaan na optillen van een zwaren last.
Na dien tijd grooter geworden. Breukband gedragen,op \'t laatst
kan deze den tumor niet meer terughouden.

Snede Bassini. Breukzak dun. Inhoud: omentum, testis. In het
onderste gedeelte van den breukzak een insnoering. Torsie van
den breukzak. Dubbel doorstoken, ligatuur, amputatie. 4 diepe
spiernaden, 8 knoopnaden van de aponeurosis, knoopnaad van
de huid. Geen drainage. Cremaster grootendeels weggenomen.
Nervus spermaticus externus gespaard. Aseptisch drukverband.

Decursus, p. p. i. 21 April suturen verwijderd, 27 April genezen
ontslagen, 12 dagen in behandeling.

Volgens ingekomen bericht van 3 October 1899: Geen recidief.
Geen bezwaren bij arbeid, geen welving bij hoesten.

Rechts hernia inguinahs incarcerata, enterocèle. Huid is rood
verkleurd, niet oedemateus, niet pijnlijk. Tympanitisch percussie-
geluid. Aan het abdomen niets bizonders. Incarceratie 24 uren
bestaand, plotseling ontstaan bij bukken. Te voren nooit hernia
gehad. Taxis beproefd door medicus, doch vruchteloos.

Operatie, 16 Jan. 1892. Dr. v. d. M. Breukwater rose van kleur,
niet faeculent. Geincarcereerde darm bruinrood van kleur, nergens
gangraeneus. Repositie. In breukzak een drain en verder tamponade
met jodoformgaas, oppervlakkige naden. Aseptisch drukverband.
Na 2 dagen eerste stoelgang.

Decursus, p. s. Met suppuratie, 20 Febr. wond genezen, 22 Febr.
genezen ontslagen met bracherium, 36 dagen in behandeling.

Links-, hernia inguinalis congenita incarcerata, enterocèle, vuist-
groot. Scrotaalhelft is sterk vergroot, plooien in huid niet geheel
verstreken. Zeer pijnlijk, bij palpatie harde streng te voelen door
een sterken ring afgesnoerd, op hoogte van de interne liesopening.

Incarceratie 12 uur geleden, plotseling onder het werk ontstaan,
geen taxis beproefd. Breuk sinds 4 jaar bestaand zonder bezwaren.
Breukband, *

Operatie volgens CzERNY 18 Januari 1892. Taxisin narcose zonder
gevolg. Breukwater, troebel, bloederig. Breukzak blauw gekleurd,
testis in breukzak. Darm gereponeerd. Breukzak gekapt. Centrale
gedeelte getordeerd, ligatuur, amputatie. Perifere deel met voort-
loopenden naad gehecht tot tunica vagin. testis. Door breukpoort
4 suturen. Drainage, naad van de aponeurosis 4 diepe huidnaden,
voortloopende oppervlakkige naad. Jodoformgaas, compressief
watten-verband, \'s nachts eerste flatus, 3e dag eerste defaecatie.

Decursus, p. p. i. 9 Februari 1892 genezen ontslagen, met
lichtdrukkenden breukband, 22 dagen onder behandeling geweest.

Volgens bericht van 8 Maart 1899: vertrokken naar Rotterdam,
doch daar onbekend.

Links: hernia inguinalis indirecta incarcerata, enterocèle, kipei-
groot, langwerpig. Zeer hard, dof percussiegeluid, pijnlijk. Incar-
ceratie langzamerhand tot stand gekomen. Taxis beproefd, maar
zonder gevolg, buiten narcose.

Sinds vele jaren breuk bestaand, tot vóór 2 jaren breukband
gedragen, breuk reponibel, gaf weinig bezwaren.

Operatie, 18 Juni 1892. Narcose met B. M. — Prof. S. In
narcose getracht te reponeeren, zonder gevolg. Breukwater troe-
bel. De geincarcereerde darm 15 cM. lang. Blauwrood. Serosa
glanzend, op enkele plaatsen fibrine membranen. Op 2 plaatsen
incarceratie. Breukring ingesneden. Plaatsen van inklemming geel-
wit van kleur. Door manipuleeren perforatie op één van de
inklemmingsplaatsen. Darmresectie. Darmnaad volgens Czerny.
Darmlis gereponeerd met uitzondering van de sutuurplaats, deze
buiten buikholte gehouden. Antiseptisch jodoformgaas-verband.
Sluitlaken.

Decursus, 21 Juni eerste defaecatie, pijn in den geheelen buik,
25 Juni succombeert pat. 7 dagen na operatie.

Links, hernia scrotaHs incarcerata, epiploocèle, enterocèle, kinder-
hoofd groot, huid rood van kleur, gezwollen. Bij palpeeren plaats
van insnoering te constateeren. Dof percussiegeluid. Abdomen
gespannen. Bij palpatie gargouillement. Voor 3 dagen breuk
irreponibel geworden, die sinds jaren bestond zonder bezwaren.
Geen breukband. Herhaalde pogingen tot taxis in militair-hospitaal
mislukt.

Operatie, 26 JuH 1892. Zuivere chloroform Dr. W. Taxis beproefd,
zonder gevolg. Breukzak dik, geincarcereerd coecum, omentum
aan alle zijden met breukzak vergroeid. Omentum dubbel onder-
houden en doorsneden, stompen in abdomen. Repositie darm nog
niet i^ogelijk. Oppervlakte geen taeniae, subsereuse haematomen,
excoriatie van de serosa. Darmstuk vrij in breukpoort, bovenaan
adhaesie met blaas.? Breukpoort ingesneden, darm gereponeerd.
Breukzakhals met doorloopenden Lembertschen naad gesloten.
Breukzak getamp. met jodoformgaas (resten van afgebonden omen-
tumstrengen blijven in den breukzak). Breukpoort opengelaten.
Jodoformgaas, comprimeerend verband. 27 JuH le defaecatie.

N". 155. P. N". 1892. N". 206. Jan van K. Achttienhoven,
25 jaar, boerenarbeider.

Links-, hernia scrotalis incarcerata, enterocèle, huid rood ge-
kleurd, niet oedemateus, niet pijnlijk, tympanitisch percussiegeluid.
Abdomen niets bijzonders, niet pijnlijk. Incarceratie sedert 48
uren, plotseling onder het werk ontstaan. Taxis beproefd door
den medicus maar zonder succes. Hernia sinds 10 jaar bestaand,
reponibel en zonder bezwaren.

Operatie, 11 November 1892. Narcose met B. M. — Prof. S.
Snede volgens Bassini. Breukzak dik, bij opening sereuze vloei-
stof er uit, inhoud: darm normaal er uitziende, inklemming lager
in het scrotum, gangraeneus stuk darm, bruinzwart, naar faeces
riekend breukwater. Inklemmingsring in het diepere breukzakdcel.
Darmresectie. Breukzak getordeerd, geligeerd, geamputeerd, cen

deel, dat vergroeid was met zaadstreng bleef terug. Breukpoort
na darmrepositie gedeeltelijk gesloten. Drainage.

Decursus, p. s. le defaecatie na 2 maal 24 uren. Genezen ont-
slagen 24 Dec. met breukband, 43 dagen onder behandeling.

Links, hernia inguinalis scrotalis reponibilis directa enterocèle
recidiva, met bracherium terug te houden.

Rechts-, hernia inguinalis dextra incarcerata, epiploocèle, ente-
rocèle vuistgroot, huid zeer rood, gezwollen, pijnlijk. Dof per-
cussiegeluid. Zeer frequente pols, drooge tong. Abdomen niets
bijzonders. Incarceratie sedert 3 dagen, plotseling zonder oorzaak
ontstaan. Geen taxis. Hernia bestaat zeer lang zonder bezwaren,
geen breukband.

Operatie, 6 Juni 1893. Narcose met B. M. Breukwater bruin,
faecaalstinkend. Gangraeneus stuk omentum. Darm over een uit-
gestrektheid van 15 cM. aan de convexiteit multipel geperforeerd,
gangraeneus. Bij manipuleeren uit mesenterium intense bloeding.
Snede in hnea alba, mesenteriaalvaten omstoken. Resectie van
den gangraeneusen darm, 15 cM lang. Tamponade breukpoort.
Darmlissen na hechting buiten breukholte. Drainage van het
centrale stuk. Wondsluiting, jodoformgaasverband. Drainage.

Rechts-, hernia inguinalis incarcerata epiploocèle, hydrocèle testis
dextri, breuk kippeneigroot, normale huid, pijnlijk. Dof percussie-
geluid. Abdomen niet pijnlijk. Sinds 6 dagen incarceratie zonder
bekende oorzaak. Taxis beproefd door medicus, zonder gevolg,
25 jaar breuk bestaan zonder bezwaren, geen breukband.

Breukwater lichtbruin, helder, niet stinkend. Breukzak zeer dik,
moeilijk los te praepareeren, perforatie breukzak, sterk snoerende
ring aan den breukzak. Omentum, donker blauw gekleurd. Liga-
tuur van omentum. Repositie. Torsie van den breukzak, ligatuur,
amputatie, jodoformgaastamponade. Antiseptisch verband. 27 Juni.
Diepe spiernaad, knoopnaad van aponeurosis en huid tevens semi-
castratio rechter testikel wegens sterke vergroeiingen.

Decursus, p. s. ettering langs de diepe naden. Ontslagen 2
September 1893, 73 dagen in behandeling.

Revisie, Januari 1894. Recidief in den vorm van een hernia
directa. Steeds nog suppuratie. Diepe naden afgestooten. Lateraal
van het litteeken, rechts kippeneigroote tumor. Bracherium houdt
de breuk in.

Operatie, 3 April 1894. Cocaïne-anaesthesie gram i°/o sol.)
1 I;- Breukwater troebel, faecalent riekend, geïncarcereerde dunne darm

serosa rood, niet glanzend. Entero-enterostomie (Wölflersche-
; naad). Repositie van gehechten darmstuk gelukt niet. Uitgescha-

keld darmstuk wordt verwijderd na summarische afbinding van
mesenterium (5 ligaturen). Thans gelukt repositie. Jodoformgaas-
.:!: tampon in abdomine. Door breukpoort i sutuur, tamponade van

Decursus, carbunkel aan rechter liesstreek (microscopisch
diplococcen, tetracoccen, pakketcoccen, staphylococcen). 10 April.
.1. Breukzak afgestooten, in scrotaal holte faeculent vocht. Rechter

Links-, hernia scrotaHs incarcerata, congenita, kippeneigroot,
huid rood, pijnHjk. Abdomen niets bizonders. Tijd van incar-
ceratie niet op te geven. Breuk bestond sinds geboorte, geen
breukband.

Operatie, lo ApriL Narcose met B. M. — Prof. v. E. Breuk-
water, helder sereus vocht. Bij opening van den breukzak wordt
een darmlis zichtbaar, donkerrood van kleur, serosa glanzend,
darm zeer dun en zwak. Resectie 80 cM. lang. Onder operatie
processus vermiformis naar buiten.. Repositie van den gehechten
darm. Breukpoort met 6 suturen gesloten. Breukzak niet ge-
ëxstirpeerd. Huidnaad. Collodionverband.

Deciirsus, p. p. i. 18 April suturen verwijderd, 8 Mei genezen
ontslagen, 28 dagen in behandeling.

Revisie, 29 Maart 1899. Geen recidief, litteeken bleek, naar
beneden straalvormig uitloopend, geen welving bij staan of hoesten»
geen bezwaren.

Rechts-, vuistgroote geincarcereerde hernia scrotaHs, enterocèle,
huid onder aan scrotum verkleurd, pijnHjk, dof percussiegeluid.
Aan het abdomen niets bizonders. Braken, ructus. Incarceratie
sedert 10 uren zonder bekende oorzaak. Taxis door een medicus
beproefd, vruchteloos.

Hernia bestaat 14 jaren, reponibel behandeld met alcohol-
injecties, eens geincarcecrd. Breukband. Mei 1893 geopereerd
voor hernia incarcerata. Tevens heeft patient een hydrocèle testis.

Operatie, 2 Oktober 1894. Narcose met B. M. — Prof. v. E.
Taxis ook nu weer vruchteloos. Breukwater, troebel niet faecu-
lent. Geincarcereerd 2 darmlisseus Serosa donkerrood, glanzend,
repositie. Torsie van den breukzak, ligatuur. 6 diepe naden,
knoopnaad van aponeurosis cn huid. Aseptisch drukverband
zonder drainage.

Decursus, p. p. i. 10 Oktober suturen verwijderd, 2i Oktober
genezen ontslagen, 18 dagen in behandeling.

Revisie, 26 Januari 1895. Geen recidief.
9 Maart 1899: onbekend waar patiënt zich ophoudt.

Rechts-, hernia scrotalis incarcerata, enterocèle, vuistgroot,
huid rood gekleurd, weinig pijnlijk. Tympanitisch percussiegeluid.
Abdomen zonder veranderingen. Incarceratie sedert 8 uur, zonder
bekende oorzaak. Taxis door medicus beproefd, maar zonder
gevolg.

Sedert 36 jaar bestaand, niet reponibel. Voor een jaar ook
geincarcereerd doch toen gelukte taxis. Voor 3 weken nog eens
incarceratie, door patiënt zelf opgeheven. Na eerste incarceratie
breukband, maar spoedig weggelegd.

Operatie, volgens Bassini, 20 Mei 1895. Narcose met B. M. —
Dr. v. D. Eerst taxis, zonder succes. Breukwater, haemorrhagisch,
niet faeculent. Geincarcereerd: een gedeelte van den dikken darm,
zeer adhaerent aan breukzak. Repositie. Breukzak perifeer gekapt,
sterk verdikt, ligatuur, deel blijft met testis in verbinding. Cen-
i traal torsie, ligatuur, amputatie. 8 diepe spiernaden, doorloo-

Decurstis, p. p. i. Eerste defaecatie 10 uur na operatie, i Juni
suturen verwijderd, ii Juni genezen ontslagen, 21 dagen in be-
handeling. \'

Volgens ingekomen bericht van 10 Maart 1899: geen recidief,
geen pijn bij werken, geen welving bij hoesten.

N». 162. P. N". 1896. N". 212. Theod. S., Utrecht, 9 maanden.
Links-, hernia scrotalis congenita incarcerata, enterocèle, huid,
weinig verkleurd, niet oedemateus, niet pijnlijk. Tympanitisch
percussiegeluid. Aan het abdomen niets bijzonders. Sinds 11 uren
geincarcereerd, zonder bekende oorzaak. Hernia bestaat sinds
geboorte. Geen taxis beproefd.

Operatie, volgens Bassini, 17 Juni 1896. Narcose met B. M. —
Dr. v. D. Breukwater sereus, geincarcereerd darm wordt gercpo-

neerd. Serosa rood en glanzend, Inhoud van den breukzak: testis.
Torsie van den breukzak, ligatuur, amputatie. 3 diepe spiernaden,
knoopnaad van aponeurosis en huid. Geen drainage. Verband.

Decursus, p. p. met reactie. 23 Juni suturen verwijderd, 10 Juli
genezen ontslagen, 22 dagen in behandehng.

Links-, hernia scrotalis directa incarcerata, aequisita enterocèle,
2 vuisten groot, geen verkleuring van de huid, niet oedemateus,
pijn bij druk, tympanitisch percussiegeluid. Abdomen alleen
links pijnlijk. Incarceratie sedert 19 uur zonder bekende oorzaak.
Taxis door medicus beproefd, doch vruchteloos.

Hernia sedert 8 jaren bestaand, meermalen geïncarcereerd, in
de laatste 3 weken tweemaal, steeds te reponeeren. Breukband
veroorzaakte pijn.

Operatie volgens Bassini. i 2 Oktober 1896. Narcose met B. M. —
Dr. B. Breukwater, bloederig gekleurd, niet faeculent. Geincarce-
reerd dunne darm. Serosa rood en glanzend. Repositie. Torsie van
den breukzak, ligatuur, amputatie. 5 diepe suturen van de spieren,
knoopnaad van aponeurosis en huid. Geen drainage. Aseptisch
drukverband. Funiculus spermaticus boven op breukzak. A. epi-
gastrica lateraal.

Decursns, p. p. met reactie, 20 Oktober suturen verwijderd,
14 December genezen ontslagen, 31 dagen in behandeling.

Revisie, 28 Maart 1899. Geen recidief, geen welving bij staan,
noch bij hoesten, geen hernia cruralis, geen varicocèle, testis
normaal, epididymis iets verdikt, niet zoo sterk als links, hernia
scrotalis irreponibihs dextra epiploocèle accreta. Tumor daalt in
scrotum tot duim boven testikel, kippeneigrootte, pijn aan het
litteeken bij temperatuurverwisseling.

Rechts: vuistgroote geïncarcereerde hernia inguinalis, enterocèle
huid iets verkleurd, niet oedemateus, pijnlijk. Abdomen opgezet

bevat vloeistof, niet pijnlijk. Niet bekend hoe lang incarceratie
bestaat en hoe ontstaan. Ook niet of hernia tevoren bestaan heeft.

Operatie, 2/ Aug. 1897. Dr. v. D. Schleich. Groote hoeveel-
j.j) beid breukw^ater, sereus, niet faeculent, geincarcereerde darm weinig

verkleurd, serosa glad en glanzend. Repositie. Torsie van den
breukzak, hgatuur, amputatie. Breukpoort dichtgenaaid. Knoop-
naad van aponeurosis en huid. Geen drainage. Aseptisch druk-
verband.

Decursus, p. p. i. 6 Sept. suturen verwijderd, 10 Sept. genezen
vertrokken, naar interne afdeeling. Vloeistof nog in den buik.
4 Maart 1899. Overleden.

N". 165. P. N". 1897. N". 480. Dirk S., Utrecht, 74 jaar.
Rechts: hernia inguinalis, scrotalis incarcerata, epiploocèle, en-
terocèle, eigroot. Huid niet verkleurd, weinig pijnlijk, tympani-
llj tisch percussiegeluid. Tumor in de richting van het lieskanaal,

siegeluid. Insnoering in tumor te palpeeren. Abdomen gelijkmatig
opgezet, tympanitisch, pijnlijk bij druk. Incarceratie sedert 3
dagen; plotseling zonder bekende oorzaak ontstaan. Vroeger
! is! nooit breuk gehad. Geen taxis. In 14 dagen geen defaecatie.

Operatie, 20 November 1897 volgens Bassini. Prof N. Schleich.
Breukwater\' troebel, bruinrood, niet faecalent. Geïncarcereerd

verder verloopt. Compressielijn van den darm ziet er goed uit.
\' Dubbele onderbinding, ring doorsneden. Verkl\'evingen losgemaakt,

onderbinding, resectie er van. Repositie van den darm. Torsie
van den breukzak, ligatuur, amputatie, 5 diepe spiernaden, knoop-
naad van aponeurosis en huid. Geen drainage. Aseptisch verband.

Decursus, p. p. i. in begin meteorismus, 5 dagen na operatie
defaecatie, 30 November suturen verwijderd, 10 December genezen

Revisie, 5 Maart 1899. Geen recidief, geen welving bij hoesten,
geen varicocèle, testis en epididymis normaal.

Links-, hernia scrotalis irreponibihs incarcerata congenita, ente-
rocèle, vuistgroot, huid over tumor sterk gespannen, dof percus-
siegeluid. Sinds I dag geen ontlasting. Breuk niet meer te repo-
neeren.

Rechts-, geen hernia, lieskanaal voor den vinger toegankelijk.
Sinds geboorte bestaand, geen breukband gedragen, geen be-
zwaren. Incarceratie aan annulus ext.

Operatie, 7 Mei 1898. Prof. N. Buiten narcose. Troebel donker
gekleurd breukwater. Breukzak bevat darm, middenstuk proc.
vagin. geoblitereerd tot streng. Serosa rood, glanzend, haemor-
rhagiën hier en daar. Darm sterk gevuld met faeces. Repositie.
Torsie breukzak, ligatuur, amputatie. Perifere eind breukzak met
tabakszaknaad gesloten, 4 diepe spiernaden met aponeurosis aan
ligamentum Poupartii. Geen drainage. Huidnaad, collodion op
de huidnaad overdekt met zinkpleisterstrooken van Unna.

Decursus, p. p. i. 14 Mei naden verwijderd, 17 Mei 1898 ont-
slagen, 10 dagen onder behandeling geweest.

Volgens ingekomen bericht van 14 Maart 1899: Geen recidief,
geen bezwaren, geen welving bij hoesten.

Rechts: in Augustus 1898 hernia, bracherium van den medicus
gekregen, thans geen bezwaren meer er van.

Rechts: hernia inguinalis indirecta aequisita incarcerata, entero-
cèle, epiploocèle, vuistgroot, harde elast. fluctueerendc tumor,
tympanitisch percussiegeluid, huid normaal. Abdomen matig op-
gezet. Geen vrije vloeistof. Braken, singultus. Incarceratie 24 Nov.
1898 halfeén bij het werken. Taxis geprobeerd door patient zelf,
zonder gevolg, evenzoo taxis van den medicus.

operatie, 24 November 1898. Narcose met B. M. — Prof. N.
Volgens Bassini. Breukzak dik, breukwater licht haemorrhagisch,
niet riekend. Inhoud darmlissen, donker kastanjebruinrood, serosa
glad. Omentum majus geadhaereerd aan breukzak, rood verkleurd.
Insnoerende ring in den breukzak. Darm gereponeerd. Breukzak
gekapt, tabakszaknaad van het perif. einde. Torsie, ligatuur van
het centrale breukzakeinde. 4 diepe spiernaden, 3 onder, i boven
funiculus spermaticus. Knoopnaad van aponeurosis en huid. Asep-
tisch drukverband.

Decursus, p. s. 2 diepe naden uitgestooten. Uit de onderste
helft van den breukzak vloeit na incisie pus. 3 Januari 1899
ontslagen met speldeknop groote granul. wonde aan het scrotum
(40 dagen in behandeling).

Revisie, 8 Maart 1899. Geen recidief, geen bezwaren bij arbeid,
geen welving bij hoesten, nog steeds secerneerende fistel.

Links-, hernia inguinalis incarcerata, enterocèle, epiploocèle kip-
peneigroot, huid diffuus rood verkleurd, niet oedemateus, pijnlijk.
Dof percussiegeluid. Aan het abdomen niets bijzonders. Incarceratie
sedert 2 dagen plotseling bij het dragen van een zwaren emmer.
Vroeger nooit breuk gehad. Taxis beproefd doch vruchteloos.

Operatie, volgens Bassini 7 Januari 1899. Dr. v. d. W., Schleich.
Breukwater helder, groote hoeveelheid, niet faeculent. Breukzak
bevat: intestina en omentum met veel vetweefsel. Intestina nor-
maal, glad en glanzend. Omentum gedeeltelijk afgebonden. Breuk-
zak met tabakszaknaad gesloten. 4 diepe spiernaden, knoopnaad
van aponeurosis en huid. Aseptisch drukverband. Geen drainage.
12 Januari eerste defaecatie.

Decursus p. s. diepe naadettering, 14 Jan. 1899 naden verwij-
derd, wonde opengelegd, jodoformgaastamponade. Burow-verband,

10 Febr. diepe naad stoot zich af, 15 Febr. met kleine granu-
leerende wondvl, ontslagen, 38 dagen in behandehng.

deelte van het Htteeken kwam bij hoesten een tumor te voor-
schijn ter grootte van een ganzenei.

Rechts-, hernia scrotahs incarcerata, epiploocèle, enterocèle (dit
laatste eerst gediagnosticeerd bij operatie) grootte klein struis-
vogelei, tumor verloopende van annulus inguinalis externus tot
midden van het scrotum, goed van testis te scheiden. Testikel en
epididymis normaal. Van onder is tumor te verschuiven van rechts
naar links, van boven onbewegelijk, dof percussiegeluid. Aan
onderkant fluctuatie. Huid normaal, weinig pijnlijk. Aan het ab-
domen niets bijzonders. Weinig incarceratie-symptomen. Flatus
gaan nog af, evenzoo nog defaecatie gehad op cly.smata. Incar-
ceratie sedert 4 dagen, plotseling ontstaan zonder bekende oor-
zaak. Taxis had geen gevolg.

Hernia 25 jaar bestaan zonder bezwaren. Breukband, Voor
15 jaar ook geincarcereerd, toen taxis beproefd en gelukt.

Snede BassinI, breukzak vrij gepraepareerd, dik. Geopend,
troebel haemorrhagisch breukwater, inhoud: verdikt omentum, en
dunne darm. Serosa glad en glanzend. Repositie. Breukzak in
meerdere deelen doorstoken, hgatuur, amputatie. Spieren zeer
atrophisch. Apon. van den musculus obliquus externus niet
ervan te scheiden. Daarom deze gezamenlijk vereenigd met
ligamentum Pouparti met 4 naden. Hierover zaadstreng gelegd.
Onderhuidsche celweefsel en fascia superficialis hierover vereenigd
met 8 naden, knoopnaad van de huid. Geen drainage. Aseptisch
drukverband.

Dectirsus, p. p. i. 28 April suturen verwijderd, 2 Mei genezen
ontslagen, 11 dagen in behandeling.

Volgens ingekomen bericht van i Octobcr 1899: Geen recidief,
geen welving bij hoesten, geen pijn bij arbeid.

Réchts-, hernia inguinahs scrotahs incarcerata, enterocèle, epi-
ploocèle, congenita, eendeneigroot. Huid weinig verkleurd, niet
oedemateus, weinig pijnlijk bij druk. Abdomen iets pijnlijk.
Breuk sinds geboorte bestaande, zonder bezwaren, geen breuk-
band. Incarceratie sedert 7 uren bestaande, zonder bekende
oorzaak ontstaan. Braken, singultus, ook tijdens operatie.

Operatie, 7 Mei 1899. Narcose met B. M. — Dr. v. d. W.
Snede boven en evenwijdig aan het ligamentum Poupartii tot op
den breukzak, deze geopend, weinig licht verkleurd breukwater.
Geïncarcereerd dunne darmlis en omentum, op den bodem van
den breukzak testikel. Serosa glad en glanzend. Inklemming in
den breukzak. Repositie van darm en omentum. Torsie, tabaks-
zaknaad van het proximale breukzakdeel, amputatie. Distale deel
wegens sterke adhaesies teruggelaten, geen naad. 5 diepe spier-
naden, knoopnaad van aponeurosis en huid. Geen drainage.
Aseptisch drukverband.

NO. 171. P. NO. 1894. NO. 127. Izaak R. Glessen (N. Br.) 34
jaar. boerenarbeider.

Links: hernia inguinahs incipiens indirecta reponibilis. Lies-
kanaal voor den vingertop toegankelijk. Sterke ectasie van de
venae van den plexus pampiniformis (varicocèle).

Operatie 25 Mei 1894. Narcose met B. M. —- Prof. v. E.
Breukzak klein. Torsie van den breukzak, ligatuur, amputatie. 6
diepe spiernaden, knoopnaad van aponeurosis en huid. Geen
drainage. Resectie van 3 venae, 2 mediaal, i lateraal van den
zaadstreng. Jodoformgaas-collodion-verband.

Decursus, p. p. i Juni suturen verwijderd, 15 Juni genezen
ontslagen met suspensorium scroti, 21 dagen in behandeling.

Volgens bericht van den medicus van 11 Maart 1899: geen
recidief, lichte pijn in den inguinaalstreek, geen welving bij
hoesten, linker testis normaal.

Links: hernia scrotalis indirecta reponibilis, ter grootte van
eene kleine vuist, breukpoort voor den wijsvinger toegankelijk.
Sterke ectasie van venae van den plexus pampiniformis.

Rechts-, hernia scrotahs incipiens, breukpoort voor den wijs-
vinger toegankehjk.

Voor een half jaar pijn bij werken in de liesstreek. Breukband.
Linker testikel kleiner dan rechts.

Operatie, 17 November 1896. Narcose met B. M. — Prof. N.
Links-, breukzak dun. Torsie van den breukzak, ligatuur, am-
putatie. Vas deferens vrij gemaakt van vena spermatica, resectie
van vena spermatica interna 7 cM. Sluiting lieskanaal. 4 diepe
spiernaden, knoopnaad van aponeurosis en huid. Geen drainage.
Aseptisch drukverband.

Rechts-, breukzak klein. Repositie. 4 diepe spiernaden, knoop-
naad van aponeurosis en huid, geen drainage. Aseptisch druk-
verband.

formgaastamponade. Burow-verband, 16 Jan. 1897 genezen ont-
slagen, 59 dagen in behandeling,
ij ;j Revisie, 6 Maart 1899. Geen recidief, geen bezwaren bij arbeid,

geen welving bij hoesten, alleen in laterale deel van het litteeken
aan beide zijden. Hernia-buik, linker testikel zeer atrophisch,
epididymis normaal, rechts testikel en epididymis normaal, geen

Rechts-, hernia scrotalis indirecta reponibilis, breukpoort voor
den wijsvinger toegankelijk. Testikel en epididymis beiderzijds
normaal.

Voor 10 jaren bemerkt met pijn. 6 jaren lang breukband ge-
dragen, toen niet meer. Voor 3 maanden breuk weer te voor-
schijn gekomen.

amputatie, 3 diepe spiernaden, knoopnaad van aponeurosis en
huid. Geen drainage.

Links-, snede volgens BasSINI. Resectie 5 cM. lang stuk uit
vena spermatica interna en zijtak er van. Annulus inguin. ext.
met I sutuur verkleind. Knoopnaad van aponeurosis en huid.
Aseptisch drukverband.

Decursus, p. p. i. 11 Sept. suturen verwijderd, 26 Sept. genezen
ontslagen, 22 dagen in behandeling.

Revisie, 5 Maart 1899. Geen recidief, geen pijn bij loopen,
geen welving bij hoesten, links noch rechts hernia cruralis, geen
varicocèle, hnks noch rechts véranderingen aan testis en epididymis.

Links-, hernia inguinalis indirecta interstitialis, lieskanaal voor
den wijsvinger toegankelijk, ook annulus internus. Ectasie van
venae van den plexus pampiniformis.

Rechts: geen hernia, lieskanaal toegankelijk tot het nageleinde
van den wijsvinger. Bij hoesten aanstoot. Testikel links en rechts
evengroot, normaal van consistentie. Linker testikel 2 vingers
lager dan rechts. As horizontaal. Achter cn onder linker testikel
ectatische venae te palpeeren, vullen zich bij staan. Scrotum
huid slap.

In laatste 10 maanden pijn bij arbeid in linkerliesstreck met
diffuse pijn in Hnker testikel.

Operatie, 26 April 1898. Narcose met B. M. — Prof. N. Snede
Bassini. Breukzak 4 cM. lang, torsie, ligatuur van den breukzak,
amputatie. Exstirpatie van 2 subsereuze lipomen, 5 cM. lang,
2 cM. breed, i cM. dik. Resectie 10—12 cM. van de vena sper-
matica interna, tevens resectie 5 cM. van de vena spermatica
externa, 3 mM. dik. Cremaster gedeeltelijk verwijderd. 4 diepe
spiernaden, 10 knoopnaden van dc aponeurosis, knoopnaad van
de huid. Geen drainage. Aseptisch verband.

Decursus, p. p. i. 3 Maart suturen verwijderd, 10 Maart ge-
nezen ontslagen, 13 dagen in behandeling.

N". 175. P. N". 1898. N". 208. A, van IJ., lerseke, thans te
Wemeldinge, 24 jaar, schippersknecht.

Links-, hernia inguinahs reponibihs indirecta enterocèle, duivenei
T| groot. Breukpoort voor den wijsvinger toegankelijk. Ectasie van

venae van den plexus pampiniformis. Testikel lager dan rechts.
Scrotum zeer slap.

daarna pijn bij zwaar werk. Breukband.
I Operatie, 3 Mei 1898. Narcose met B. M. — Prof N. Breukzak

dun, leeg. Torsie van den breukzak, ligatuur, amputatie. Resec-
tie 10 cM. van de vena spermatica interna mM. dik met 2
zij venae. Spermatica ext. en cremaster blijven. .Subsereus lipoom
tevens geëxstirpeerd. 4 diepe spiernaden, knoopnaad van aponeu-
rosis en huid. Geen drainage. Aseptisch drukverband.

Decursus, p. p. i. 10 Mei draden verwijderd, 17 Mei genezen
ontslagen, 13 dagen in behandeling,
j i I\' Volgens ingekomen bericht van 21 Maart 1899: geen recidief,

plexus pampiniformis, sterker dan links,
ü: Rechts: bestaande voor i\'/j jaar zonder bezwaren. Breukband

Operatie, i Augustus 1898. Narcose met B. M. — Prof N. Rechts:
Breukzak normaal. Torsie van den breukzak, ligatuur, amputatie

6 diepe spiernaden, knoopnaad van aponeurosis en huid. Tevens
resectie lo cM. van vena spermatica interna dextra. Geen
drainage. Aseptisch drukverband.

Decurstis, p. p. i. i6 Augustus genezen ontslagen, 15 dagen
onder behandeling geweest.

Volgens ingekomen bericht van 13 Maart 1899: geen recidief,
geen welving bij hoesten, testis normaal.

Links-, hernia inguinalis indirecta interstitialis. Breukpoort voor
den wijsvinger toegankelijk. Sterke ectasie van de venae van
den plexus pampiniformis.

Rechts-, geen hernia, vingertop kan niet in het lieskanaal in-
dringen. Zeer weinig ectasie van de venae van den plexus pam-
piniformis. Voor marine afgekeurd wegens zakaderbreuk.

Operatie, 21 Augustus 1898. Narcose met B. M. — Dr. L.
Breukzak zeer klein. Torsie, ligatuur, amputatie van den breuk-
zak, van de vena spermatica interna 6 cM. gereseceerd, begon-
nen van annulus inguin. ext. 4 diepe spiernaden, knoopnaad
van aponeurosis en huid. Geen drainage. Aseptisch drukverband.

Decursus, p. p. i. 5 September genezen ontslagen, met sus-
pensorium, 15 dagen onder behandeling geweest.

N". 178. P. N". 1898. N". 369. Cornelis van O. Veenendaal. 18
jaar, fabrieksarbeider.

Links-, geen hernia, lieskanaal voor den wijsvinger toegankelijk,
lichte ectasie van de venae van den plexus pampiniformis.

Rechts-, hernia inguinahs reponibilis indirecta interstitialis. Breuk-
poort toegankelijk voor den wijsvinger.

Operatie, rechts 14 October 1898. Narcose met B. M. — Prof. N.
Breukzak gemakkelijk los te praepareeren. Geen resectie van

spiernaden. Knoopnaad, (gedeeltelijk voortloopende naad) van
aponeurosis, knoopnaad van de huid. Geen drainage. Aseptisch
\'\' drukverband.

Volgens ingekomen bericht van 15 Maart 1899\' geen recidief,
geen bezwaren bij arbeid, geen welving, testis en epididymis
beiderzijds normaal.

Links-, geen hernia. Lieskanaal van den vinger toegankelijk.
Sterke ectasie van de venae van den plexus pampiniformis. Bij
hoesten aanstooten.

Van varicocèle is patient niets bekend. Wil militair worden,
vandaar operatie gevraagd.

Operatie, links 29 Oktober 1895. Narcose met B. M. — Prof. V. E.
Snede Bassini. Resectie i\'/i cM. van verdikte vena spermatica
interna. Geen breukzak. 7 diepe spiernaden, doorloopende naad
van aponeurosis en huid, geen drainage.

Rechts: geen breukzak. 9 diepe spiernaden, doorloopende naad
van aponeurosis en huid, geen drainage. Jodoformgaas collodion-
verband.

Decursus, p. p. i. 8 November suturen verwijderd, 15 Novem-
ber genezen ontslagen, 16 dagen in behandeling.

Links-. Lieskanaal voor denwijsvinger gemakkeHjk toegankelijk.
Sterke varicocele. Testis en epididymis normaal.

Voor een half jaar pijn in linker lies, het viel patient op dat
de linker scrotaalhelft zooveel lager hing dan rechts. Pijn bij
werken. Afgekeurd wegens zakaderbreuk.

Snede volgens Bassini. Snede door huid en aponeurosis cre-
master losgepraepareerd van tunica vaginalis communis, deze
ook gespleten. Resectie van 2 venae van den plexus, 5 cM. lang.
Arterie er van geisoleerd. Geen breukzak. Sluiting van het lies-
kanaal. 3 diepe spiernaden, knoopnaad van aponeurosis, doorloo-
pende huidnaad. Geen drainage. Aseptisch drukverband.

Decursus, p. p. i. 28 April suturen verwijderd, 11 Mei genezen
ontslagen, 23 dagen in behandeling.

Volgens aangifte der ouders naar Duitschland vertrokken. Geen
bezwaren bij arbeid, geen welving bij hoesten.

LintiS\'. lieskanaal voor den wijsvinger toegankelijk. Sterke ectasie
van venae van den plexus pampiniformis. Varicocèle sinistra.

Rechts-, geen hernia, liesring voor den wijsvinger toegankelijk.
Voor de militie afgekeurd wegens zakaderbreuk. Testes klein,
hangen zeer laag. Links uitgezette venae duidelijk te palpeeren.

Snede Bassini, tot op aponeurosis van den Musc. obliq. ext.,
deze gespleten. Vas deferens geisoleerd van de vaten. Resectie
6 cM. van een uitgezette vena. Lieskanaal gesloten. 5 diepe
spiernaden. Knoopnaad van aponeurosis en huid. Geen drainage.
Aseptisch drukverband.

Decursus, p. p. i. 2 Juli suturen verwijderd, 21 Juli genezen
ontslagen, 25 dagen in behandeling.

Revisie, 7 Maart 1899. Geen recidief, geen pijn bij arbeid, geen
welving bij hoesten, testis beiderzijds klein,

Links-. Heskanaal voor den vinger toegankelijk. Sterke ectasie
van venae van den plexus pampiniformis. Varicocèle sinistra. Linker
testis veel lager dan rechter, normaal van grootte en consistentie.

Snede Bassini. Resectie van 2 cM uit de vena spermatica
interna, geen breukzak. Sluiting van het lieskanaal. 5 diepe spier-
naden, knoopnaad van aponeurosis en huid, geen drainage.
Aseptisch drukverband.

Decursus, p. s., suppuratie, 25 Juni suturen verwijderd, wonde
opengelegd. Burow. 13 Juli thrombo-phlebitis, 15 Aug. ontslagen
met fistel, 57 dagen in behandeling.

Links-, in het scrotum eenige strengen te voelen, zich voort-
zettende langs den zaadstreng. Lieskanaal voor den vinger toe-
gankelijk, geen hernia, ectasie van venae van den plexus pam-
piniformis. Testis normaal.

Operatie, 10 December 1896. Narcose met B. M. — Prof. N.
Snede boven en evenwijdig ligamentum Poupartii, door huid,
subcutane celweefsel, aponeurosis van musculus obliquus externus.
Funiculus spermaticus blootgelegd. Resectie 6 cM. lang van vena
spermatica interna. Sluiting van het lieskanaal volgens Bassini.
5 diepe spiernaden. Knoopnaad van aponeurosis en huid. Geen
drainage. Aseptisch drukverband.

Decursus, p. p. i., 17 December suturen verwijderd, 24 December
genezen ontslagen, 13 dagen in behandeling.

Volgens ingekomen bericht van April 1899: geen recidief, geen
welving bij hoesten, geen verdere bezwaren, testis goed.

Links-, geen hernia, lieskanaal voor den w^ijsvinger toegankelijk.
Bij hoesten aanstooten. Sterke ectasie van de venae van den
plexus pampiniformis. Scrotaalhuid slap, linker testikel veel lager
dan de rechter, normaal van consistentie en grootte. Achter testis
en epididymis een convoluut van strengen te palpeeren, ook
om zaadstreng, deze is ook iets dikker dan de rechter. Rechter
testis groot en hard.

In zijn jeugd zou patient hernia duplex hebben gehad, door
bracherium genezen (?) Voor een jaar plotsehng pijn in hnker
scrotaalhelft na een val, pijnen verergerd; ook bemerkte patient
dat de hnker testis veel lager hing dan de rechter. Suspensoir
gaf geen verbetering.

Operatie, 25 Januari 1897. Narcose met B. M. — Prof N.
Snede in richting van het lieskanaal door huid en aponeurosis M.
obliqui externi. Uitgezette venae vrijgemaakt van vas deferens en
arterie, resectie van 10 cM. uit hoofdstam en eerste zijtakken
van vena spermatica interna (4 mM. dik). 4 diepe spiernaden.
Knoopnaad van aponeurosis en huid. Geen drainage. Aseptisch
drukverband.

Decursus, p. p. i., i Februari 1897 naden verwijderd, ii Februari
genezen ontslagen, 17 dagen in behandeling.

Revisie:\'Van varicocèle niets meer te bespeuren. Daarentegen
heeft patient nu een hydrocèle sinistra.

Links-, geen hernia, lieskanaal voor den wijsvinger toegankelijk.
Ectasie van venae van den plexus pampiniformis.

Rechts-, heskanaal voor den wijsvinger toegankelijk. Scrotum
groot en slap. Linker testikel veel lager dan rechter. Linker
testikel grooter dan de rechter, epididymis beiderzijds nprmaal.
Achter de testis links een aantal strengen te palpeeren, voelen
aan als wormen, week, verdwijnen bij druk, schemeren blauw
door.

Patient is voor de marine afgekeurd wegens zakaderbreuk,
wenscht daarom operatie.

Snede Bassini. Ectatische venae geisoleerd van vas deferens
en arterie. Resectie van een stuk ter lengte van 5 cM. van vena
spermatica interna. Diepe spiernaden, knoopnaad van aponeuro-
sis en huid. Geen drainage. Aseptisch drukverband.

Decursus, p. p. Met reactie, 23 Maart suturen verwijderd, 16
April genezen ontslagen, 31 dagen in behandeUng.

Rechts, lieskanaal voor den wijsvinger toegankelijk. Bij hoesten
aanstoot. Scrotum slap, Unker testikel veel lager en kleiner dan
de rechter, achter Unker testikel dikke strengen te palpeeren,
verdwijnen bij druk, schemeren blauw door. Epididymis beider-
zijds normaal. Links om funiculus ook uitgezette venae te pal-
peeren, deze verdwijnen in het lieskanaal.

Patient is afgekeurd wegens zakaderbreuk voor militairen dienst,
wenscht daarom operatie.

Snede Bassini door huid, subcutane weefsel, aponeurosis van
Musculus obl. externus en tunica vaginalis communis. Venae ge-
isoleerd van vas deferens en arterie. Resectie van 5 cM. uit de
vena spermatica interna, en van 3 cM. uit 2 zijtakken. 5 diepe
spiernaden. Knoopnaad van aponeurosis en huid. Geen drainage.
Aseptisch drukverband.

Decursus, p. p. i. lichte reactie, 17 April suturen verwijderd,
29 April genezen ontslagen, 20 dagen in behandeling.

Revisie, 22 April. Testikel cn cpipidymis beiderzijds normaal,
geen welving bij hoesten, litteeken lineair, rechts noch hnks hernia
cruralis geen h. inguin. rechts, links nog Uchte varicocèle, sterk
uitgezette venae van onderste extremiteiten vooral rechts, ook
aan hoofd, armen, scrotaalhuid en penis. Na veel loopen spoedig

gevoel van vermoeidheid in het rechter been. Rechter testikel
hangt nu lager dan de linker. Rechts open lieskanaal, bij hoesten
aanstoot.

Lijiks: open lieskanaal, voor den wijsvinger toegankelijk. Ectasie
van venae van den plexus pampiniformis.

Rechts-, heskanaal toegankelijk voor den top van den wijsvinger.
Scrotum slap. Linker testikel veel lager en kleiner dan de
rechter. Epididymis beiderzijds normaal. Achter testis hnks een
deegachtige massa te palpeeren. Verdwijnt bij druk, schemert
blauw door, bij hoesten zwelt de massa aan.

Voor den militairen dienst afgekeurd wegens zakaderbreuk,
wenscht daarom operatie.

Operatie, 8 April 1897. Narcose met B. M. — Prof. N. Snede
Bassini tot op aponeurose van obhquus externus. Tunica vagi-
nalis communis geopend. Resectie van 5 cM. uit de vena sper-
matica interna. Diepe spiernaad, knoopnaad van aponeurosis en
huid. Geen drainage. Aseptisch drukverband.

Decursus, p. p. Met reactie 10 April eenige suturen verwijderd
(hooge t°), 22 April rest suturen verwijderd, 29 April genezen
ontslagen; 20 dagen in behandeling.

Links-, open lieskanaal. Ectasie van venae van den plexus pam-
piniformis. Scrotum slap. Linker testikel lager dan de rechter iets
kleiner en wat naar voren gekanteld. Achter testikel strengen
te palpeeren, bij druk te verkleinen. In liggende houding bijna
niets hiervan te bespeuren. Rechts, open lieskanaal.

wenscht daarom operatie. Vvroeger geen bezwaren daarvan ge-
had. Voor 10 dagen door val pijn jn linkerlies en scrotum ge-
kregen.

Operatie, 21 April. Narcose met B. M. — Prof. N. Snede
Bassini tot op aponeurose van musculus obliquus externus. Deze
doorsneden als ook tunica vaginalis communis. Venae geïsoleerd
van vas deferens en arterie. Resectie van 5 cM. uit de vena
spermatica interna. Diepe spiernaad. Knoopnaad van aponeurosis
en huid. Geen drainage. Aseptisch drukverband.

Decursus, p. p. i. i Mei suturen verwijderd, 7 Mei genezen
ontslagen, 15 dagen in behandeling.

Volgens ingekomen bericht: goedgekeurd voor den militairen
dienst in Indië en daar reeds twee jaren werkzaam.

N". 189. P. N«. 1897. NO. 472. Joh. V., Utrecht, 23 jaar,
Voor 3 maanden geopereerd wegens varicocèle, toen resectie
gedaan buiten annulus inguinalis externus 8 cM. van ectatische
venae, geen Bassini daarna, p. p. i. genezen, met suspensorium
ontslagen. Daarna afgekeurd voor den militairen dienst.

Linies, lieskanaal voor wijsvinger toegankelijk, ectasie van venae
van den plexus pampiniformis. Over apertura externa canalis
inguinalis sinistr. gladde cicatrix. Linker testikel 4 vingers lager
dan rechter. Scrotum zeer slap en lang. Epididymis beiderzijds
normaal. Achter linker testis strengen te palpeeren, bij druk te
verkleinen, zwellen dadelijk aan bij .staan, zoodra druk ophoudt.
Rechts, lieskanaal voor den wijsvinger toegankelijk.

Operatie, 19 November 1897. Narcose met B. M. — Prof. N.
Snede Bassini door huid, subcutane celweefsel, aponeurosis obliqui
externi. Venae vrij gepraepareerd van arterie cn vas defereus.
Resectie van 8 cM. uit de vena spermatica interna (dikwandig,

4 diepe spiernaden, 7 knoopnaden van dc aponeurosis, knoop-
naad van de huid, geen drainage. Aseptisch drukverband.

Decursus, p. p. i. 26 November 1897 suturen verwijderd, 2
December met suspensorium ontslagen. Lieskanaal was gesloten.

Linker testis iets vergroot, nog uitgezette venae daarboven te
palpeeren. 12 dagen in behandeling.

Links \\ geen hernia, lieskanaal voor den wijsvinger toegankelijk.
Sterke ectasie van venae van den plexus pampiniformis.

Rechts-, geen hernia, lieskanaal laat de pink doorgaan. Testis
en epididymis beiderzijds normaal.

Patient tweemaal afgekeurd wegens zakaderbreuk.
Operatie, 21 Januari 1898. Narcose met B. M. — Prof. N.
Resectie van 15 cM. uit 2 stammen van vena spermatica interna,
sluiting van het lieskanaal volgens Bassini. 4 diepe spiernaden.
Doorloopende naad van aponeurosis en huid. Geen drainage.
Aseptisch drukverband.

Decursus, p. p. met steekkanaalettering, huidnaden verwijderd,
vochtig verband, 14 Februari met granuleerende wonde ontslagen,
23 dagen in behandeling.

Volgens bericht van 6 Maart 1899: tot voor 6 weken secer-
neerende fistel, patient naar Indië vertrokken. Goedgekeurd voor
den militairen dienst.

Links-, geen hernia, lieskanaal voor den wijsvinger toegankelijk.
Ectasie van venae van den plexus pampiniformis.

Rechts-, geen hernia, lieskanaal tot aan nagelwortel van den
wijsvinger toegankelijk. Testis en epididymis normaal, scrotum slap.

Voor 8 maanden bemerkte patient dat linker scrotaalhelft na
lang staan aanzwol. Geen pijn. Suspensorium.

Snede Bassini, boven en evenwijdig ligamentum Poupartii. Venae
vrij gepraepareerd van den zaadstreng. Resectie van 12 cM. uit
vena spermatica interna en 3 zijtakken. 3 diepe spiernaden,

voortloopende naad van aponeurosis en huid. Geen drainage.
Aseptisch drukverband.

Decursus, p. p. 25 Januari suturen verwijderd, steekkanaal-
ettering, 14 Februari met kleine granuleerende wonde ontslagen,
23 dagen in behandeling.

Volgens bericht van den medicus geen recidief, geen welving
bij hoesten, testis normaal van grootte en consistentie.

Links-, lieskanaal gemakkelijk voor den wijsvinger toegankelijk.
Sterke ectasie van de venae van den plexus pampiniformis. Lin-
ker testikel veel lager dan de rechter, week, epididymis niet tc
palpeeren door vele harde strengen.

Snede Bassini. Resectie van 15 cM. uit de vena spermatica
interna. Ligatuur der beide einden, wand van de vena dik. Slui-
ting van het lieskanaal volgens Bassini (4 naden). Knoopnaad
van aponeurosis en huid. Aseptisch verband.

Decursus, p. p. i. 3 Februari naden verwijderd, 8 Februari
genezen ontslagen, 14 dagen onder behandeling geweest.

Revisie, i Maart 1899. Geen recidief, geen bezwaren bij wer-
ken, litteeken vlak, scherp, geen welving bij hoesten, geen hernia
cruralis, testis cn epididymis normaal.

N®. 193. P. N°. 1898. N". 197. Gijsbertus dc B., Nieuwcrsluis,
22 jaar, tuinman.

Links: geen hernia, lieskanaal voor den wijsvinger toegankelijk,
bij hoesten aanstoot. Ectasie van de venae van den plexus pam-
piniformis.

Rechts: geen hernia, lieskanaal voor den wijsvinger toegankelijk.
Bij hoesten aanstoot. Beiderzijds testis en epididymis normaal.
Linker testis vingerbreed lager dan rechter, as van boven voor

Voor 3 maanden bemerkte patient links in het scrotum eene
verdikking, welke pijn deed bij arbeid. Geen suspensoir.
Operatie, 3 Mei 1898. Narcose met B. M. — Prof. N.
Snede Bassini. Geen breukzak. Vas deferens normaal. Vena
(ectatische) vrij gemaakt van fumculus spermaticus. Resectie
van 10 cM. uit de vena spermatica interna (2 hoofdstammen).
Spermat. ext. en cremaster blijven behouden. 4 diepe spiernaden,
10 knoopnaden van aponeurosis en huid, geen drainage. Aseptisch
drukverband.

Decurstis, p. p. i., 10 Mei suturen verwijderd, 17 Mei genezen
ontslagen, 13 dagen in behandeling.

Volgens ingekomen bericht van den medicus van 27 April
1899 geen recidief, testis beiderzijds normaal, geen welving bij
hoesten.

N". 194. P, NO. 1898. N". 374. Johannes M., Middelharnis, 17 jaar.
Links-, geen hernia, lieskanaal voor den wijsvinger toegankelijk.
Ectasie van venae van den plexus pampiniformis.

Rechts, geen hernia. Heskanaal voor den wijsvinger toegankelijk.
Testis en epididymis beiderzijds normaal. Scrotaalhuid slap.
Linkertestikel veel lager dan de rechter.

Voor militairen dienst afgekeurd wegens zakaderbreuk.
Operatie, 19 October, 1898. Narcose met B. M. — Prof. N.
Snede Bassini, evenwijdig en boven Hg. Poupartii. Resectie van
5 cM. uit de 2 mM. dikke vena spermatica interna, resectie van
3 cM. uit een zijtak van i\'/j mM. dikte, resectie van 5 cM. uit
spermat. ext. (l\'/a dik). Sterke veneuse stuwing. 3 diepe

spiernaden, 8 knoopnaden van aponeurosis en huid. Geen drainage.
Aseptisch drukverband.

Decursus, p. p. i. 26 Oktober suturen verwijderd, 31 Oktober
genezen ontslagen, 11 dagen in behandeling.

Volgens ingekomen bericht van 22 April 1899: Goedgekeurd
voor den militairen dienst.

Links, geen hernia, lieskanaal voor den wijsvinger tot aan den
nagelwortel toegankelijk, ectasie van venae van den plexus pam-
piniformis. Bij liggen niet te voelen, wel bij staan, dan sterk.
Testikel kleiner dan normaal, slap van consistentie, epididymis
normaal, vas deferens dikker dan normaal. Huidvenae van het
scrotum rechts en links verwijd.

Rechts-, geen hernia, lieska,naal voor de pink toegankelijk. Testis
en epididymis normaal, vas deferens dikker dan normaal.

Varicocèle voor i\'/j maand in het hospitaal bemerkt. Geen
pijnen, geen suspensorim.

Operatie, 20 November 1898. Narcose met B. M. — Prof. N.
Snede evenwijdig met en boven ligamentum Poupartii. Resectie
van 10 cM. uit de vena sperm, int., resectie van 2 cM. uit eenen
zijtak van de vena spermatica interna. Ook vena sperm, ext.
gereseceerd. 4 diepe spiernaden, i oppervlakkige. Knoopnaad van
aponeurosis en huid. Geen drainage. Aseptisch drukverband.

Decursus, p. p. i. 27 November suturen verwijderd, 12 December
genezen ontslagen met suspensorium, 21 dagen in behandeling.
Scrotum nog slap. Bij liggen en staan geen verschil zooals vroeger.
Venae niet zoo duidelijk als strengen te voelen.

Herniae inguinales-crurales. Hernia inguinalis-
umbilicalis. Hernia cruralis-umbilicalis.
N". 196—N". 204.

Links-, hernia cruralis reponibilis, okkernootgroot, lieskanaal
nau-A^elijks voor den vinger toegankelijk. Geen ectasie van venae
van den plexus pampiniformis.

Rechts-, hernia inguinalis indirecta reponibilis aequisita, heska-
naal gemakkelijk voor den wijsvinger toegankelijk. Hernia cruralis
reponibihs, iets grooter dan een noot. De rechter liesbreuk reikt
tot aan den bodem van het scrotum. Bij liggen verdwijnen alle
drie herniae, komen bij staan direct te voorschijn en geven dan
een tympanitisch percussiegeluid.

Sinds een half jaar rechts opgemerkt, later ook links. Brache-
rium duplex. Pijn bij arbeiden, geen symptomen van incarceratie.

Rechts-. Snede 15 cM. lang, evenwijdig lig. Poupartii, vingerbreed
er boven. Doorsnijding van fascia superficialis en aponeurose van
M. obliquus externus (snede gaat door den annulus inguinalis ex-
ternus). Breukzak van de hernia inguinalis losgemaakt van den
zaadstreng, verwijdering van cremastervezels, van tunica vagin.
communis. Breukzak geopend. Torsie van den breukzak, ligatuur,
amputatie. Van dezelfde wond uit wordt nu annulus cruralis
internus, lateraal, mediaal en ventraal (van voren) vrijgemaakt

en de breukzak langzaam onder het lig. Poupartii naar buiten ge-
haald, (in de richting van het hoofd), wat gemakkelijk gaat. Daar
de breukzak breed en kort is, wordt hij niet geamputeerd, maar in
de buikholte omgestulpt. De breukzak legt zich zoo in meerdere
plooien, die met één naad worden gepakt en samengetrokken.
Met een gesteelde naald wordt nu de eerste naadrij aangelegd,
welke den rand van het lig. Poupartii verbindt met het periost
van den achterkant van het os pubis. De laterale naad ligt aan
het tuberculum ileo-pubicum, vena cruralis wordt naar beneden
gehouden en de 4 naden geknoopt, waarbij het lig. Poupartii
zich tamelijk sterk aanspant. De 2e naadrij volgt volgens, Bas-
sini, (obliq. ext. -}- transversus -)- rectus) aan het lig. Poupartii,
dicht bij de eerste naadrij. Daar juist door de spanning van den
band deze dreigen door te snijden, gaat men bij 2 naden zoo te
werk, dat de draad van de 2e naadrij wordt gestoken door de
lus van de eerste naadrij (bij knoopen ontstaat daardoor een 00
van twee in elkaar gewonden ringen). De zaadstreng wordt
tusschen de le en 2c hechting van buiten af (lateraal) gerekend,
doorgeleid. Daarna volgt naad van aponeurose van obliquus ex-
ternus, dan huidnaad.

Links-, snede evenwijdig lig. Poupartii, vingerbreed er boven.
Doorsnijding van de fascia superficialis en aponeurosis van
obliquus externus. Nu gaat men dicht langs binnenkant van het
lig. Poupart. (altijd er boven blijvende) tot aan annulus cruralis
internus, en haalt breukzak van hernia cruralis met zijn om-
hulsels uit het cruraalkanaal te voorschijn, wat weer gemakkelijk
gelukt. Breukzak wordt geopend, ligatuur, amputatie. De
le naadrij wordt evenzoo aangelegd als rechts (5 hechtin-
gen). De vena wordt ook hier iets lateraal naar beneden ge-
trokken. Door de 2e naadrij wordt de musculatuur (obliquus in-
ternus 4" transversus -j-rectusrand) evenzoo gehecht aan het periost
van het os pubis, hierbij komen ook eenige hechtingen gedeelte-
lijk door het lig. Poupart. Dc zaadstreng komt te liggen lateraal
van den eersten naad (van links gerekend) door musculatuur
heen. Dan volgt vereeniging van aponeurose van obliquus

externus en huidnaad, 4 in getah Aseptisch drukverband. In-
wikkehng van beide beenen met flanelverband.

Decursus, p. p. i. Eenige reactie van de naden aan de linker-
zijde, 17 Juni genezen ontslagen, 25 dagen in behandeling, geen
welving bij hoesten en staan, geen cyanose of aanzwelling der
beide beenen.

Links-, hernia inguinalis indirecta reponibihs, ganzeneigroot,
reikt tot in het scrotum. Lieskanaal voor den wijsvinger toe-
gankelijk. Geen ectasie van venae van den plexus pampiniformis.
Cruraalkanaal wijd, geen hernia.

Rechts, hernia inguinalis dextra directa et indirecta (laatste bij
operatie eerst gevonden), hernia cruralis reponibilis. Breukkanaal
voor den wijsvinger toegankelijk.

Voor 5 maanden rechts bemerkt een kippeneigroote tumor,
gemakkelijk naar binnen te brengen. Links voor 2 maanden een
meer dan kippeneigroote tumor bemerkt, die tot in het scrotum
afdaalde. Breukband kan hernia niet terughouden.

Rechts, snede evenwijdig met lig. Poupart. één vinger er
boven, doorsnijding van aponeurose van Musculus obliquus ex-
ternus. Bij het isoleeren van den zaadstreng, komt een korte
breukzak te voorschijn van een indirecten breuk en een kleine
welving aan den binnenzijde van de arteria epigastrica, een hernia
inguinalis directa. Van de gemaakte wonde uit kan men gemak-
kelijk de cruraalbreuk met het omringende vetweefsel uit het
cruraalkanaal te voorschijn halen. Vervolgens wordt met drie
zijden hechtingen het ligamentum Poupartii gehecht -aan het
periost van de achterzijde van het os pubis. De breukzak van
de hernia cruralis en de hernia inguinalis directa, die een samen-
hangend geheel vormen, worden te samen gerold, en met een

paar hechtingen ook aan het os pubis gefixeerd. De kleine breuk-
zak van de hernia inguinalis indirecta laat zich gemakkelijk als
vinger van een handschoen instulpen en in de buikholte terug-
brengen. Nu volgt hierna een gewone operatie volgens Bassini,
musculatuur wordt gehecht aan het lig. Poupartii, daarover ge-
hecht aponeurose van Musc. obliquus externus, huidnaad.

Links-, operatieterrein voorbereid zooals rechts. Uit het cru-
raalkanaal wordt veel vet te voorschijn gehaald, peritoneum
welft zich. De j cM. lange breukzak wordt geïsoleerd (van de
hernia inguinalis indirecta) en geexstirpeerd. Ligamentum Pou-
partii wordt met zijden hechtingen bevestigd aan de achter-
zijde van het periost van het os pubis, daarna musculatuur
gehecht aan ligamentum Poupartii, hierop volgt hechting van
aponeurose van obliquus externus. Huidnaad. Evenals rechts
gaat zaadstreng lateraal van de spiernaden door buikwand heen.
Geen drainage. Aseptisch drukverband. Geen aanzwelling of
cyanose der beenen.

Decursus, p. p. i. 3 December suturen verwijderd, 15 Decem-
ber genezen ontslagen, 24 dagen in behandeling.

Revisie, April 1899. Recidief links, h. inguinahs indirecta en
in laterale gedeelte van het litteeken, h. ventralis (directa).

Links-, hernia inguinalis indirecta incipiens, hernia crurahs si-
nistra reponibilis, grooter dan een kers, lieskanaal voor de pink
toegankelijk. Geen ectasie van venae van den plexus pampini-
formis.

Hydrocèle communis sinistra sedert 3 jaren bestaande, her-
haalde keeren punctie gedaan, zwelling in linker lieskanaal van
wisselenden omvang.

Snede evenwijdig aan het hgamentum Poupartii i cM. er boven,
verloopt dan iets naar beneden over het bovenste gedeelte van
de hydrocèle aan den voorkant van het scrotum naar beneden.
De hydrocèle zak wordt voor het grootste gedeelte geexstirpeerd,
de rest gehecht; vervolgens wordt de zaadstreng naar boven vrij
gemaakt, de kleine breukzak wordt naar de buikholte omgestulpt.
Daarop wordt van de gemaakte wonde uit de breukzak van de
hernia cruralis uit het cruraalkanaal craniaal te voorschijn ge-
trokken. De tamelijk lange breukzak kan gemakkelijk getordeerd
worden. Ligatuur van den breukzak, amputatie. 3 zijden hech-
tingen bevestigen het ligamentum Poupartii aan het periost van
het pecten ossis pubis. Dan wordt musculatuur gehecht aan het
ligamentum Poupartii, naad van de aponeurosis, huidnaad.
Geen drainage. Aseptisch drukverband.

Decursus, p. p. i. in het begin. 18 Dec. suturen verwijderd,
26 Dec. wonde opengemaakt, absces aan fundus scroti geopend.
Er ontstaat een fistel, die na meerdere weken in genezing over-
gaat, 6 Februari 1897 ontslagen. 56 dagen in behandeling.

Volgens ingekomen bericht van 14 Maart 1899 geen recidief,
geen bezwaren bij arbeid, geen welving bij hoesten.

Links-, hernia cruralis incipiens, cruraalkanaal voor den vinger
toegankelijk. Lieskanaal ook voor den vinger toegankelijk, bij
hoesten aanstoot. Geen ectasie van venae van den plexus pam-
piniformis.

Rechts-, hernia ventralis recidiva. Duiveneigroot. Rechts 6 jaar
geleden, plotseling ontstaan. Bracherium. Voor 3 jaar in Leiden
geopereerd volgens KoCHER p. p. i. wond genezen. Na een
jaar, rechts van het litteeken recidief In het laterale bovenge-
deelte van de cicatrix een prolaps, in het geheele verloop van
het lieskanaal bovendien een voorwelving. Voor een jaar links
ook breuk ontstaan, bracherium, weinig bezwaren.

Links-. Snede volgens Bassini door obliquus externus tot
peritoneum, dit losgemaakt van annulus cruralis internus. Deze
van binnen uit met 3 hechtingen gesloten (zeer moeilijk), breuk-
zak niet afgebonden. Daarna 5 diepe spiernaden, knoopnaad van
aponeurosis en huid, geen drainage.

Rechts-, litteeken ingesneden, funiculus spermaticus omgeven
door sterk bindweefsel, van den naad van den obliquus externus
niets te zien. Funiculus vrijgemaakt, breukzak niet afgebonden.
Daarna Bassini, in plaats van spieren, litteekenweefsel met 10
naden genaaid aan lig. Poupartii, nog 2 naden boven funiculus
spermaticus, knoopnaad van aponeurosis, naad van subcut. cel-
weefsel en huid, geen drainage. Aseptisch drukverband.

Deciirsus, p. p. i. 26 Februari suturen verwijderd, 13 Maart
genezen ontslagen, 23 dagen in behandeling.

Revisie, 7 Maart 1899. Geen recidief, geen welving bij hoesten.
Litteeken links lineair, rechts breed, geen varicocèle, geen hernia
cruralis rechts of hernia inguinalis links, testis en epididymis
beiderzijds normaal.

Revisie, Maart 1899. Geen recidief, geen bezwaren bij arbeid,
geen welving bij hoesten. Voor inguinaal-hernia cen breukband.

Rechts: h. inguin. directa — grootte eener okkernoot — ver-
dwijnt bij liggen geheel, hazclnootgroote h. crur. dextra, ver-
dwijnt ook bij liggen. Breukpoort wijd.

Operatic, i November. Narcose met B. M. — Prof. N. Snede
7 cM. boven lig. Poupartii evenwijdig er mede door fascie cn
apon. obl. ext. Isoleering van den funiculus. Breukzak der hernia

inguin. kort, niet geopend, breukzak van de cruraalhernia uit
cruraalkanaal getrokken wat zeer gemakkelijk gaat, hij is klein,
kort, wordt niet geopend. Beide breukzakken omgestulpt, gere-
poneerd. Naad: le laag, musculatuur (obl. int., transv. en rectu-
srand) met 3 hechtingen gefixeerd aan het periost van den ach-
terkant van het os pubis; 2^ laag, 3 naden fixeeren den achterrand
van het lig. Poupartii aan de musculatuur, i naad van lig.
Poupart. (mediaal) aan den achterkant van het periost ossis pubis.
Geen drainage. Aseptisch drukverband.

Decursus, p. p. i. 8 November suturen verwijderd, 20 November
genezen ontslagen, 18 dagen in behandeling.

Volgens ingekomen bericht van 14 Maart 1899: Geen recidief,
geen bezwaren bij arbeid, geen welving bij hoesten.

e. tumor, meer dan hoofdgroot, vast van consistentie, hob-
belig, gaat met respiratie naar beneden, van rechts naar links te
verplaatsen, met lever maar niet met milt samenhangend, ascites
aan te toonen.

Patient hoest (bronchitis) en braakt. Incarceratie symptomen
sedert i dag, toen ook laatste defaecatie en flatus, meermalen
braken. Sedert meerdere jaren rechter cruraalbreuk, die nooit
was geïncarceerd. Sedert i jaar hernia umbilicalis. Tumor in
abdomine sedert dezen zomer. Furunkel sedert eenige dagen.

Operatie, 9 Oktober 1896. Narcose met B. M. — Prof. N.
Furunkel met thermocauter uitgebrand, brandwonde met. mes
geëxcideerd, desinfectie van de huid van den buik. Omsnijding
van a en b, deze vereenigd, en verlenging van de snede naar
boven en beneden. Opening van het abdomen. In den breukzak

van de hernia umbilicalis bevindt zich bloederig, sereus breuk-
water en omentum met den breukzak vergroeid. Een deel er van
gereseceerd. Tevens ziet men na opening van het abdomen eenen
grooten blauwgrijs doorschijnenden knobbeligen tumor met sterk
uitgezette venae; meerdere kleinere tumoren in het omentum;
nieren en milt zijn vrij. Bloederige ascites. Tumor hangt geheel
samen met linker leverkwab. Nu kan met zekerheid de diagnose
gesteld worden op hernia cruralis sinistra incarcerata. Sluiting
van het abdomen met étage-naad. In den breukzak van de ge-
ïncarcereerde linker cruraalbreuk wordt gevonden na insnijding
van het lig. Gimbernati een stuk gangraeneuze dunne darm.
Resectie van 4 cM., Murphy-knoop. Geen radicaaloperatie. Door
breukpoort drainage van de buikholte met jodoformgaas. Huid-
naad. Een van de tumoren bleek na mikroskopisch onderzoek te
zijn een primair sarcoma hepatis. Urine bevatte eiwit.

Decursus, p. p. i. met reactie, 18 Oktober suturen vewijderd,
Boven in \'t litteeken onder de fascia een kippeneigroote tumor,
waaruit bij drukken vocht te voorschijn komt. Het vocht komt
uit de buikholte daar eenige naden van het peritoneum parietale
losgelaten hebben. Drainage. 28 October, Murphy-knoop ontlast.
Patient wordt 27 November door Prof. N. in den geneeskundi-
gen kring voorgesteld. 2 Dec. genezen ontslagen. 52 dagen in
behandehng.

Volgens ingekomen bericht van den medicus, 10 Maart 1899,
een half jaar na operatic overleden aan sarcoma hepatis.

Links: hernia scrotalis reponibilis indirecta congenita, enterocèle,
duiveneigroot. Geen ectasie van venae van den plexus pampini-
formis. Breukpoort voor de pink toegankelijk.

Rechts-, hernia scrotalis reponibilis indirecta congenita, eigroot,
breukpoort voor den vinger toegankelijk.

De herniae verdwijnen bij liggen. Ook is ccn kcrsgroote hernia
umbilicalis reponibilis aanwezig.

le Operatie, lO Februari 1897 rechts. Narcose met B. M. —
Prof. N. Isoleeren van funiculus spermaticus zeer lastig. Breukzak
gewoon, onderste deel doorsneden en opengelaten. Bovenste deel
bevat: Coecum met processus vermiformis zonder mesefiterium,
wordt gehecht en naar binnen gestulpt. 5 diepe spiernaden, 5
knoopnaden van aponeurosis en huid. Geen drainage. De funiculus
spermaticus wordt tamelijk sterk gecomprimeerd aan den onder-
kant naar buiten geleid. Jodoform-collodionverband.

Decursus, p. p. i. 20 Februari suturen verwijderd, 26 Februari
wond genezen, 16 dagen in behandeling.

2e Operatie, 11 Maart 1897 hnks. Narcose met B. M. — Prof N.
Breukzak normaal, testis als inhoud. Torsie van den breukzak,
naad, amputatie. Perifere deel dichtgenaaid tot tunica vaginalis
propria. 4 diepe spiernaden (3 onder funiculus spermaticus, i er
boven). Knoopnaad van aponeursis en huid. Geen drainage.
Jodoform-collodionverband.

Decursus, p. p. i. c. reactione, 19 Maart suturen verwijderd,
21 Maart genezen ontslagen, 10 dagen in behandeling.

3e Operatie, 11 Maart 1897. Operatie van de hernia umbilicalis.
Repositie van den geïnvagineerden breukzak, dwarse hechting
van den annulus umbilicalis (2 naden).

Revisie, 6 Maart 1899. Litteeken aan beide kanten lineair, glad,
ook in regio umbilicalis, bij persen geen welving, geen bezwaren,
geen hernia cruralis, geen veranderingen aan testis of epididymis.

Reponibiles N°. 204—N°. 214.
Irreponibiles N°. 214—N°. 220.
Incarceratae N°. 220—N". 259.

Links-, hernia cruralis reponibilis, cruraalkanaal voor een vinger
toegankelijk.

Rechts -. hernia crurahs reponibilis, cruraalkanaal voor een vinger
toegankelijk.

Voor 7V2 jaar rechts ontstaan bij hevig schreeuwen, tot voor
4 jaar geen bezwaren, toen het kind viel. Breukband gekregen.
Voor 3 jaar hernia links ontstaan.

Operatie volgens BILLROTH beiderzijds. Breukzak lang, dun.
Torsie van den breukzak, ligatuur, amputatie. Lig. Poupartii ge-
hecht aan fascia ileo-pectinea en musculus pectineus. Knoopnaad
van de huid, geen drainage. Aseptisch drukverband.

Decurstis, p. p. i. 10 Mei suturen alle verwijderd, 25 Mei ge-
nezen ontslagen met buikgordel, 20 dagen in behandeling.

Links: hernia cruralis reponibilis; cruraalkanaal laat gemakkelijk
4 vingers toe. Tympanitisch pcrcussiegeluid.

Sinds 6 jaar bestaande, in het begin zonder bezwaren. Na half
jaar geincarcereerd, door taxis opgeheven. Daarna breukband.
Voor 2 jaar weer incarceratie, pijn bij arbeid.

Operatie, 24 Mei 1892. Narcose met B. M. — Dr. W. Breukzak
normaal van dikte. Torsie van den breukzak, ligatuur, amputatie.
Distale stuk wordt geexstirpeerd. Fascia pectinea wordt naar
boven omgeslagen en gehecht aan het lig. Poupartii (Salzer),
met 4 naden, knoopnaad van de huid, drainage. Aseptisch druk-
verband.

Decursus, p. p. i. 31 Mei suturen verwijderd, 14 Juni genezen
ontslagen, 20 dagen in behandeling.

Links-, hernia cruralis reponibilis recidiva, enterocèle, vuistgroot,
cruraalkanaal voor den duimtop toegankelijk.

Voor 5 jaren ontstaan bij opheffen van een zwaren last, pijn
bij werken, geen breukband. Voor een jaar geopereerd door een
medicus in den Bosch. Duur der genezing een half jaar. Toen
kwam de breuk weer terug. In het litteeken altijd een excoriatie.

Operatie, 2 Maart 1894. Narcose met B. M. — Prof. v. E.
Vertikale snee over den tumor, 10 cM. lang. Breukzak moeilijk
los te praepareeren wegens litteekenweefsel. Inhoud: intestina,
op een plaats adhaerent. Deze worden losgemaakt en gereponeerd.
Torsie van den breukzak, ligatuur, amputatie. Lig. Poupartii
wordt gehecht aan het periost van het pecten ossis pubis en de
fascia pectinea met 6 suturen. Knoopnaad van de huid. Geen
drainage. Aseptisch drukverband.

Decursus, p. p. i. 9 Maart suturen verwijderd, 10 Maart le defae-
catie, 23 Maart genezen ontslagen met breukband, 20 dagen in
behandeling.

Volgens ingekomen bericht van lo Maart 1899: Geen recidief,
geen pijn bij werken.

Links\'-, hernia cruralis reponibilis, epiploocèle, kippeneigroot,
cruraalkanaal voor i vinger toegankelijk.

Hernia sinds 6 jaren bestaande, reponibel, zonder bezwaren.
Geen breukband. In laatsten tijd pijn.

Snede Bassini. Breukzak naar boven omgeslagen, sterk verdikt.
Inhoud: omentum, hier en daar adhaerent, en een weinig sereus
vocht. Torsie van den breukzak, ligatuur, amputatie. Lig. Poupartii
met 6 suturen aan de adductoren gehecht. Doorloopende huid-
naad. Geen drainage. Aseptisch verband.

Dectirsus, p. p. i. 3 Mei suturen verwijderd, 18 Mei genezen
ontslagen met breukband, 22 dagen in behandeling.

Rechts: hernia cruralis reponibilis, breukkanaal voor den vinger
toegankelijk, tumor gedeeltelijk onder, gedeeltelijk boven lig.
Poupartii.

Voor 9 jaar ontstaan zonder bekende oorzaak. Weinig bezwa-
ren, in den laatsten tijd pijn. Breukband.

Operatie, 8 Mei 1895. Narcose met B. M. — Prof. v. E. Snede
over tumor van lateraal boven naar mediaal beneden, 2 cM.
boven lig. Poupartii. Breukzak gewoon, inhoud vet. Torsie, liga-
tuur, amputatie van den breukzak. Nog een sutuur midden door

breukzak, \'/2 perifeer van de ligatuur en in 2 deelen onder-
bonden. Lig. Poupartii met 6 suturen gehecht aan fascia pectinea
door Musc. pectineus heen (Bassini). Doorloopende huidnaad,
geen drainage. Aseptisch drukverband.

Decursus, p. p. i. 15 Mei suturen verwijderd, 29 Mei genezen
ontslagen, 20 dagen in behandeling.

Linkshernia cruralis reponibilis, breukkanaal voor een vinger
toegankelijk. Aanstoot bij hoesten.

De rechter breuk heeft patiente als kind reeds gehad, de linker
breuk heeft zij voor 16 jaar gekregen bij het tillen van een krui-
wagen. De hernia was reponibel, 16 jaar lang breukband gedragen.
In het laatste jaar pijn. RechtA hernia 3 maal geïncarcereerd
geweest, in het laatste jaar steeds te reponeeren.

Operatie, rechts. 8 Oktober 1895. Narcose met B. M. — Prof.
V. E. De breukzak gemakkelijk los te praepareeren. Torsie van
den breukzak, ligatuur, amputatie. Lig. Poupartii en een lap van
de fascie der adductoren worden los gepraepareerd. De lap wordt
naar boven omgeslagen, de onderste en mediale rand wordt ge-
naaid aan den onderrand van het lig. Poupartii (Salzer) en de
laterale rand aan de fascia ileo-pectinea. 4 suturen hechten de
adductoren aan den bovenrand van het lig. Poupartii. Doorloo-
pende huidnaad. Geen drainage. Licht aseptisch drukverband.

Decursus, p. p. i. 16 Oktober suturen verwijderd, door een
haematoom onder de huid wordt wondverloop vertraagd. 11 Nov.
genezen ontslagen, 32 dagen in behandehng.

Volgens ingekomen bericht van 10 Maart 1899 geen recidief,
geen bezwaren bij arbeid.

ReeJits-. hernia crurahs interstitiahs. Breukkanaal voor den
vinger toegankelijk.

Operatie, 4 November 1895. Narcose met B. M. — Prof. v. E.
Snede in richting van de groote vaten. Breukzak gewoon, klein, dun,
mediaal van de vaten. Torsie van den breukzak, ligatuur amputatie.
Onderrand van het lig. Poupartii met 5 naden gehecht aan fascia
ileo-pectinea en musc. pectineus. Eenige diepe suturen. Doorloo-
pende huidnaad. Geen drainage. Jodoformgaas-collodion-verband.

Decurstis, p. p. i. ii November suturen verwijderd, 25 November
genezen ontslagen, 20 dagen in behandehng.

Liiiks-. hernia cruralis reponibilis, epiploocèle accreta, kippenei-
groot, cruraalkanaal voor den vinger toegankelijk.

Sinds 3 maanden bestaande, zonder bekende Ifbrzaak ontstaan.
In dien tijd drie maal geincarcereerd, door taxis opgeheven.
Geen bezwaren in den tusschentijd, geen breukband.

Operatie, 2 Juni 1896, Narcose met B. M. — Prof N. Snede
evenwijdig met lig. Poupartii en één loodrecht er op naar be-
neden. Breukzak van gewone dikte, in breukzak een divertikel,
even groot als deze. Inhoud: adhaerent omentum. Torsie, liga-
tuur amputatie van den breukzak. (Fabricius) 5 naden tusschen
lig. Poupartii en periost van den achterkant ossis pubis; knoop-
naad van de huid. Aseptisch drukverband, geen drainage, been
iets cyanotisch, flanelverband.

Decursus, p. p. i. 9 Juni suturen verwijderd, 19 Juni genezen
ontslagen, 16 dagen in behandeling.

Rechts \\ hernia cruralis recidiva reponibilis, nootgroot. Breuk-
poort met vinger te voelen.

In Nov. 1895 geopereerd (P. N®. 160), rechts litteeken te zien.
Rechts van het litteeken en onder lig. Poupartii bij hoesten een
kleine tumor te zien.

Operatie, 9 Februari 1897. Narcose met B. M. — Prof. N.
Snede 8 cM. lang, evenwijdig en boven lig. Poupartii, door huid,
fascia superficialis, aponeurosis van obhquus externus, gedeeltelijk
door M. obl. met aponeurose, door fascia transversa. Peritoneum
parietale stomp losgemaakt van het os pubis. Vergroeiingen aan
breukhals van vorige operatie losgemaakt, breukzak losgepraepa-
reerd, hgatuur, amputatie. Naad: le laag: Onderste rand van
het lig. Poupartii vastgenaaid aan het periost van de achterzijde
van het os pubis (4 naden); 2e laag: Musculatuur gehecht aan
lig. Poupartii (4 naden); 3e laag: naad van den aponeurosis
(S naden); 4e laag: huid. Aseptisch drukverband, geen drainage.

Decursus, p. p. i., 20 Februari suturen verwijderd, 27 Februari
genezen ontslagen, 17 dagen in behandeling.

Links-, hernia cruralis reponibilis enterocèle, duiveneigroot.
Cruraalkanaal voor den vinger toegankelijk. Tumor verdwijnt bij
liggen.

Voor 10 maanden pijn bij loopen, van hernia weet patiente
niets aan te geven, geen welving van liesstreek geweest. Breuk-
band. Pijn.^

Operatie, 3 December 1897. Narcose met B. M. — Prof. N.
Snede 10 cM. lang, i^/j cM. boven lig. Poupartii tot op apo-

neurosis IVIusc. obliqui externi. Lig. teres wordt vrijgepraepareerd,
en van uit den annulus inguin. ext. snede in de richting van de
huidsnede tot op de fascia transversa. Met den vinger ingaande
wordt nu onder het ligamentum Poupartii de breukzak craniaal
uit het cruraalkanaal te voorschijn gehaald. Breukzak geopend,
inhoud: intestina, repositie. Torsie van den breukzak, naad, am-
putatie. Musc. obliquus internus en transversus en rectus gehecht,
onder het lig. Poupartii door, aan het periost van den achterkant
van het ossis pubis met 3 naden, tot tuberculum ileo-pectineum.
Achterrand van het ligamentum Poupartii gehecht aan de mus-
culatuur met 3 naden. Lig. teres in één van de diepe naden
meegenomen. Naad van aponeurosis van den Musc. obliquus
externus. Huidnaad. Aseptisch drukverband. Geen drainage.

Decwstis, p. p. i. 13 December suturen verwijderd, 23 De-
cember genezen ontslagen, 19 dagen in behandehng.

Volgens ingekomen bericht van den medicus, geen recidief,
geen welving bij hoesten.

Rechts: hernia cruralis irreponibilis epiploocèle 4 cM. lang.
Tumor sterk gespannen, tympanitisch percussiegeluid, bij pal-
peeren een harde streng er in te voelen. Aan onderzijde decu-
bitus door breukband veroorzaakt.

Sinds I jaar bestaande, met geringe bezwaren. Voor een half
jaar een breukband gedragen, die de breuk goed terughield tot
voor 14 dagen.

Operatie, i Dec. 1892. Prof. S. Cocaïne-anaesthesie (i gram
solutie). Breukzak bevat geringe hoeveelheid sereus vocht,
omentum, in een streng adhaerent aan den breukzak. Breukzak is
zeer dik. Omentum afgebonden. Tabakszaknaad van den breuk-
zak. Drainage. Jodoformgaas. Huidnaad. Antiseptisch verband.
Geen radicaaloperatie.

Rechts-, hernia cruralis irreponibilis, vuistgroot, epiploocèle,
cruraalkanaal niet voor den vinger toegankelijk.

Vóór 4 weken voor het eerst opgemerkt bij het werken.
Pijnlijk bij druk. Geen breukband. Diagnose was gesteld op
hernia inguinalis.

Snede Bassini. Breukzak gewoon van dikte. Inhoud: omentum,
adhaerent aan de abdominale opening van het cruraalkanaal.
Torsie van den breukzak, ligatuur, amputatie. Lig. Poupartii door
3 naden aan adductoren verbonden. Doorloopende huidnaad.
Antiseptisch verband.

Decursus, p. s. Diepe naadettering, 28 Jan. suturen verwijderd,
21 Febr. fistelvorming, diepe naden stooten zich af, 5 April
genezen ontslagen, 75 dagen in behandeling.

Volgens ingekomen bericht van 10 Maart 1899, geen recidief,
Uchte welving bij hoesten, geen pijn bij arbeid, geen hernia
inguinalis.

Rechts-, hernia cruralis indirecta irreponibilis epiploocèle. Cruraal-
kanaal niet voor den vinger toegankelijk.

Vroeger nooit hernia gehad, voor 8 dagen plotseling ontstaan
na een val. Irreponibel. Taxis vergeefs door een medicus beproefd.
Geringe incarceratie-symptomen.

Operatie, 17 April 1895 volgens Bassini. Narcose met B. M.—
D. B. Snede over het midden van den tumor tot op de fascie,
van lateraal boven naar mediaal beneden. Donker gekleurde tu-
mor komt voor den dag met veel vet, dit geexstirpeerd, daar-
onder verschijnt de breukzak. Breukzak sterk verdikt. Inhoud:
omentum. Repositie. Lig. Poupartii ingesneden. Torsie van den
breukzak, ligatuur, amputatie. Sluiting van het cruraalkanaal
volgens Bassini. Lig. Poupartii aan fascia pectinea en plica fal-
ciformis aan fascia pectinea met 3 diepe suturen. Doorloopende
huidnaad. Jodoformgaas collodion-verband. Geen drainage.

Deairstis, p. p. i. 25 April suturen verwijderd, 8 Mei genezen
ontslagen, 20 dagen in behandeling.

Ingekomen bericht van den medicus, 13 Maart 1899: Reci-
dief(?), bracherium. Bij persen een welving onder lig. Poupartii,
gemakkelijk weg te drukken, geen breukpoort.

N®. 217. P. N». 1895. N". 77. Gijsberta van V., Woerden, 58
jaar, huisvrouw van J. M. V.

Links: hernia cruralis irreponibihs epiploocèle, enterocèle eigroot,
voor grootste deel boven lig. Poupartii, pijnlijk bij druk. Breuk-
poort niet voor den vinger toegankelijk.

Vóór 3 jaren geincarcereerd, repositie, breukband. 2 dagen
geleden breuk naar buiten gekomen. Taxis in narcose gelukt,
gedeeltelijk althans.

Operatie, 22 Mei 1895. Narcose met B. M. — Prof v. E. Snede
van lateraal boven naar mediaal beneden. Breukzak dik. Inhoud:
omentum met multiple haematomen en intestina, adhaesies
opgeheven, gereponeerd. Torsie van den breukzak, ligatuur, am-
putatie. Lig. Poupartii met 5 suturen gehecht aan adductoren en
fascie ervan. Doorloopende huidnaad. Geen drainage. Jodoform-
gaas collodion-verband.

Decurstis, p. p. i. 30 Mei suturen verwijderd, 12 Juni genezen
ontslagen, 20 dagen in behandeling.

Volgens ingekomen bericht van den medicus, 9 Maart 1899
voor een jaar recidief, thans bracherium.

N». 218. P. N». 1899. N». II. Elisabeth U., 64 jaar. Utrecht,
huisvrouw van B.

Rechts-, hernia cruralis irreponibilis epiploocèle, kippeneigroot.
Cruraalkanaal voor den vinger toegankelijk. De tumor is zeer
bewegelijk, voelt vast aan.

Huidsnede Bassini. Breukzak naar boven gehaald en ingesneden.
Normaal van dikte. Inhoud: omentum majus, hiermede verbonden
verschillende kysten, grootere en kleinere met steel er aan han-
gende. Resectie van een deel van het omentum met de groote
kysten, en nog kleine.

Radicaaloperatie volgens Narath. Breukzak gesloten met ta-
bakszaknaad. Repositie. Musculatuur met 4 naden aan het periost
van het ossis pubis, lig. Poupartii aan de musculatuur. Knoopnaad
van aponeurosis en huid. Geen drainage. Aseptisch drukverband.

Dectirsus, p. s. 7 Febr. suturen verwijderd, 14 Maart naar
interne kliniek wegens pneumonie.

Links-, hernia cruralis irreponibilis epiploocèle accreta duiven-
eigroot. Cruraalkanaal voor den vinger toegankelijk.

Voor 4 maanden (?) zonder bekende oorzaak ontstaan. Geen
bezwaren, geen breukband. Tumor te palpeeren mediaal van de
vaten met een duidelijken steel, die in het abdomen verdwijnt,
zeer bewegelijk, fluctueerend. Dof percussiegeluid.

Operatie, i8\' April 1899. Narcose met B. M. — Prof. N. Snee
over tumor in de richting van de lengteas van het been door
huid en fascia superficialis. Breukzak vrijgepraepareerd A. en V.

epigastrica superficialis lateraal van den tumor zichtbaar. Glan-
dula Rosenmiilleri van den breukzak losgepraepareerd en ge-
exstirpeerd. Breukzak geopend. Inhoud: lichtgekleurd heldere
vloeistof, omentum adhaerent met breukzak, in 4 gedeelten on-
derbonden en gereseceerd. Repositie. Torsie van den breukzak,
ligatuur, amputatie. Breukpoort klein. Met Narath\'s naald liga-
mentum Poupartii met i naad gehecht aan den achterkant van het
periost van het ossis pubis. Door één naad bovendien ligamentum
Poupartii gehecht aan musculus pectineus en fascia. Naad van
fascia superficiahs en lamina externa fasciae latae, 3 in getal.
Huidnaad. Geen drainage. Aseptisch drukverband.

Decursus, p. p. i. 25 April suturen verwijderd, i Mei genezen
ontslagen, 12 dagen in behandeling.

Links: hernia cruralis incarcerata, enterocèle, walnootgroot, huid
niet verkleurd, niet pijnlijk. Aan het abdomen niets bijzonders.

Incarceratie sinds 2 dagen bestaande, zonder bekende oorzaak
ontstaan. Geen taxis beproefd. Tevoren nooit hernia gehad.

IC Operatie, 11 Mei 1893. Prof. S. Geïncarcereerde darm ziet
er twijfelachtig uit, niet gereponeerd. Mesenterium met 2 naden
aan den buikwand gehecht. Drainage, wond opgevuld met jodo-
formgaas. Geen defaecatie, geen flatus. 12 Mei 2e Operatic. In-
cisie wordt verwijd, darm gehecht rondom aan den buikwand
en geincideerd. Veel faeces ontlasten zich. Drainage van aan-
en afvoerende stuk.

Links-, hernia cruralis incarcerata, enterocèle. Incarceratie sinds
8 dagen. Geen taxis beproefd. Voor 14 dagen was hernia ontstaan
na val, zonder bezwaren, tot voor 8 dagen.

Operatie-. Anus praeternaturalis, 5 Dec. 1891, chloroform-narcose.
Breukzak was gangraeneus. Darm scheen reeds geperforeerd te zijn.

Rechts-, hernia cruralis incarcerata, vuistgroot, huid niet ver-
kleurd, niet oedemateus, weinig pijnlijk, dof percussiegeluid, aan
het abdomen niets bijzonders.

Incarceratie sedert 10 dagen plotsehng ontstaan na een hoest-
bui. Taxis beproefd, maar zonder gevolg. Hernia sedert i\'/j jaar
bestaande, altijd te reponeeren, weinig bezwaren.

Operatie, 4 Juni Dr. v. d. M. Zuivere chloroform-narcose. Hernio-
tomie, geen radicaaloperatie, taxis beproefd doch zonder gevolg.

Decursus, p. p. i. 11 Juni naden verwijderd, 30 Juni genezen
ontslagen, 25 dagen in behandeling.

N®. 224. P. N®. 1892. N". 21. Bertha van D. van E., Hilversum,
62 jaar, huisvrouw.

Sinds 4 jaar breuk bestaande, reponibel zonder bezwaren, geen
breukband. Sinds 5 dagen incarceratie zonder bekende oorzaak.
Taxis door een medicus beproefd, doch vruchteloos.

Operatie, 6 Februari 1892. Narcose met B. M. — Dr. W.
Taxis beproefd doch zonder succes. Huidsnee in de lengterich-
ting van het been over den tumor heen. Breukwater sereus,
niet faeculent: Torsie van den breukzak, ligatuur. Breukpoort
ingesneden. Repositie. Geen radicaaloperatie. Bij operatie tevens
geconstateerd een tumor in abdomine.

Decursus, p. p. i. 13 Februari naden verwijderd, 25 Februari
genezen ontslagen, 18 dagen in behandeling.

Links: hernia cruralis incarcerata, enterocèle, kipeigroot. Huid
er over niet verkleurd, niet oedemateus, zeer pijnlijk. Aan het
abdomen niets bijzonders.

Incarceratie sedert 24 uren bij optillen van een zwaar voorwerp.
Taxis beproefd doch vruchteloos. Te voren nooit hernia gehad.

Operatie, links, 3 Juni 1892. Narcose met B. M. — Prof. S.
Lengtesnede van 8 cM. in de richting van de groote vaten over
den tumor. Breukwater sereus, niet faeculent. Darm ziet er goed
uit. Serosa rood en glanzend, op enkele plaatsen adhaesies, bij
het losmaken schiet de darm in de buikholte terug. Torsie,
ligatuur, amputatie van den breukzak. Geen radicaaloperatie.
Drainage. Antiseptisch verband.

Decursus, p. s. wond sluit zich per granulationes, 4 Juli ge-
nezen ontslagen met bracherium, 30 dagen in behandeling.

N®. 226. P. N®. 1893. NO. 22. (Prot. NO. 118. 1895). Maria de
G. Utrecht, 53 jaar, huisvrouw.

Links: hernia cruralis incarcerata, enterocèle, epiploocèle, kinder-
vuistgroot. Huid normaal, gespannen, zeer pijnlijk. Aan onder-
zijde omentum te palpeeren. Gedempt percussiegeluid. Buik tym-
panitisch, pijn bij druk in regio hypogastrica en om den navel.

Incarceratie sedert 24 uren bestaande, geen taxis beproefd.
Breuk sinds 12 jaar bestaande zonder bezwaren. Geen breukband.

Operatie, 23 Februari, zonder narcose. Prof S. Snede evenwijdig
lig. Poupartii. Breukzak blauwzwart, veel vet in den wand.
Inhoud: geïnjicieerd omentum en cyanotische darmlis. Serosa

rood en glanzend, Lig. Poupartii en lig. Gimbernati ingesneden.
Repositie. Wigvormige resectio omenti. Torsie van den breukzak,
ligatuur, amputatie. Drainage, jodoformgaas. Antiseptisch verband.

Decursus, p. s. ettering der diepe naden. 29 Maart genezen
ontslagen met breukband. 33 dagen in behandeling.

Revisie, 8 Maart 1899. Geen recidief, geen bezwaren bij arbeid,
geen welving bij hoesten.

N". 227. P. N". 1893. N«. 38. Agnes van W. Kockenge (Laag-
Nieuwkoop), 62 jaar, huisvrouw.

Rechts-, hernia cruralis incarcerata, enterocèle. Incarceratie sedert
3 dagen zonder bekende oorzaak ontstaan. Patient te voren nooit
hernia gehad.

Operatie, 30 Maart 1893. Cocaïne-anaesthesie. Herniotomie.
Breukwater faecalent. Darmlis donker blauw gekleurd. Serosa
dof. Breukzakhals ingesneden, darm ontwikkeld. Resectie van
de darmlis, 4 ligaturen van het mesenterium. Aan onderzijde
Wöllflersche serosa-suturen, aan bovenzijde doorloopende mucosa-
naad en Czerny\'sche peritoneaalsuturen, daarover heen enkele
Lembertsche naden. Bestrooiing met jodoformpoeder. Repositie.
Drainage, jodoformgaas.

Decursus, 5 April, le defaecatie, 8 April uit de wonde faeces.
Patiente 16 Mei genezen ontslagen, met breukband, 46 dagen in
behandeling.

N^. 228. P. N®. 1893. N". 52. J. K., Hilversum, 59 jaar, huisvrouw.
Links-, hernia cruralis incarcerata, enterocèle, vuistgroot, lang-
werpig, hobbelig. Huid normaal, pijnlijk bij druk. Abdomen
gespannen, pijnlijk, tympanitisch. Incarceratie sedert 13 dagen
bestaande, onder het werken ontstaan, tevoren heeft patiente
nooit hernia gehad.

Operatie, 3 Mei 1893. Narcose met B. M. — Dr. W. Snede
over den tumor in de richting der as van het been. Breukzak
donkerblauw, hobbelig, geen wand boven bij het lig. Poupartii.

Darm donkerblauw gekleurd, op één plaats gangraeneus, geper-
foreerd. Breukpoort ingesneden. Darm naar buiten gehaald,
gangraeneuze stuk buiten de buikholte gelegd, jodoformgaastam-
ponade van de breukpoort. Antiseptisch verband. 6 Mei 1893.
Darmresectie 12 cM. lang. Circulaire darmhechting WöLLFLER-
CZERNY. Aan mesenteriaalzijde WöLLFLER\'sche serosa-naden,
knoopnaad van de mucosa. Aan de convexe zijde knoopnaad van
mucosa en serosa. LEMBERT\'sche naden. Repositie. Jodoform-
gaastamponade. Antiseptisch verband.

Decursus, 10 Mei enkele darmsuturen losgelaten. Drainage van
centrale darmstuk. Anus praeternaturalis. 11 Mei exitus laetalis.

Links-, hernia cruralis irreponibilis, (incarcerata), kipeigroot,
cruraalkanaal voor den vinger toegankelijk. Sinds i dag bestaande,
pijn in de liesstreek. Diagnose was gesteld op hernia inguinalis
sinistra incarcerata.

Operatie, 25 Nov. 1893. Snede Bassini. Breukzak dik, knob-
belig. Torsie van den breukzak, ligatuur, amputatie. Lig. Pou-
partii met 4 naden gehecht aan de fascia ileo-pectinea en den
Musculus pectineus. Knoopnaad van de huid. Geen drainage.
Aseptisch verband.

Decursus, p. s. 27 Nov. naden verwijderd, vochtig verband,
wonde geopend, 27 Dec. secundaire onbloedige wondnaad, 20
Jan. 1894 genezen ontslagen. 55 dagen in behandeling.

NO. 230. P. NO. 1893. NO. 142. Adolf van der P., Utrecht, 87
jaar, zonder beroep.

Rechts: hernia cruralis incarcerata enterocèle vuistgroot, huid
over tumor strak gespannen, rood verkleurd, niet oedemateus,
pijnlijk. Dof percussiegeluid. Abdomen opgezet, tympanitisch

pijnlijk bij druk. Sedert 4 dagen incarceratie bestaande, plot-
seling ontstaan bij in bed stappen. Geen taxis beproefd. Breuk-
sedert 15 jaar bestaande, bijna zonder bezwaren, door breukband
gemakkelijk gereponeerd gehouden.

Operatie, 14 Oktober 1893. Cocaïne-anaesthesie. Breukwater
donkerrood, niet stinkend, geincarcereerde darmlis donkerrood
gekleurd met 2 diepe insnoeringsringen, breukpoort ingesneden.
Na vrijlegging geen verandering van kleur, geen peristaltiek. Darm-
resectie 6 cM. lang. Tamponade van den breukzak. Mesenterium
onderbonden, in wigvorm gereseceerd. Mesenteriaalnaad. Darm-
uiteinden vereenigd met WÖLLFLER-LEMBERT\'sche naad, repositie
van de darmlis. Breukzak in toto afgebonden. Huidnaad, jodo-
formgaas, drainage.

Decursus, p. s. 2 November, breukzak afgestooten, patient 22
November genezen ontslagen, (met breukband), 37 dagen in
behandeling.

Links-, hernia cruralis incarcerata, enterocèle, huid rood ver-
kleurd, pijnlijk bij druk, dof percussiegeluid. Abdomen, pijnlijk
bij druk, geringe meteorismus. Incarceratie sedert 3 dagen zonder
bekende oorzaak. Taxis beproefd, doch tevergeefs. Hernia sedert
25 jaren bestaande, reponibel, zonder bezwaren. Breukband.

Operatie, 25 Februari 1894. Bijna geen breukvvater. Darm,
donkerblauw gekleurd. Breukpoort ingesneden. Drukring zeer
dun. Resectie darmlis 26 cM. lang. Darmnaad. Repositie. Torsie
van den breukzak, ligatuur, amputatie. Drainage. Knoopnaad van
de huid. Aseptisch verband.

Decursus, p. p. i. 7 Maart suturen verwijderd, 16 Maart ge-
nezen ontslagen, 20 dagen in behandeling.

Revisie, 7 Maart 1899. Geen recidief, geen pijn bij arbeid,
geen welving bij hoesten.

Links-, hernia crurahs incarcerata, enterocèle, kippeneigroot,
huid normaal, pijnlijk bij druk. Gedempt percussiegeluid. Abdo-
men pijnlijk bij druk, lichte meteorismus. Incarceratie 24 uren
geleden, zonder bekende oorzaak ontstaan. Taxis beproefd, doch
vruchteloos. Hernia sedert 10 jaren bestaande, geen breukband,
geen bezwaren.

Operatie, 4 Juni 1894. Narcose met B. M. — Prof. v. E. Taxis
beproefd doch tevergeefs. Breukwater, donkerrood, niet faeculent.
Geincarcereerd eene dunne darmlis over eene kleine uitgestrekt-
heid. Breukpoort ingesneden. Repositie. Torsie van den breukzak,
ligatuur. Sluiting van de breukpoort met i sutuur. Enkele diepe
naden. Huidnaad. Geen drainage. Aseptisch verband.

Decursus, p. p. i. 12 Juni suturen verwijderd, patiente 27 Juni
genezen ontslagen met breukband, 22 dagen in behandeling.

Revisie, 9 Maart 1899, Dr. L. Geen recidief, geen bezwaren
bij werken, geen welving bij hoesten, links noch rechts hernia
inguinalis.

Rechts: hernia cruralis irreponibilis (incarcerata) oóphorocile.
Cruraalkanaal niet voor vinger toegankelijk.

Voor 25 jaar ontstaan bij het mangelen. Geen bezwaren er
van, geen breukband. Hernia reponibel, 10 dagen geleden werd
breuk plotseling veel grooter door een val en kon niet gerepo-
neerd worden. Tumor voelt hobbelig aan, is eivormig, pijnlijk
bij druk; dof pcrcussiegeluid.

Operatie, 16 Januari 1895. Narcose met B. M. — Prof. v. E.
Snede dwars op de lengteas. Breukzak is dik, inhoud: ovarium,
op sommige plaatsen necrotisch, tevens om het geheele ovarium
een necrotische ring. Breukpoort ingesneden. Ovarium naar buiten

gebracht, geexstirpeerd. Tuba bij gedeelten afgesneden en in
zichzelf genaaid. Repositie. Ligatuur van den breukzak. Breuk-
poort dichtgenaaid. Huidnaad. Drainage. Aseptisch verband.

Decursus, p. p. i. 24 Januari naden verwijderd, 9 Februari
genezen ontslagen met breukband, 28 dagen in behandeling.

N". 234. P, N®. 1895. N®. 135. Maria V., Nieuw-Loosdrecht,
45 jaar, huisvrouw.

Rechts-, hernia cruralis incarcerata, enterocèle, huid normaal,
weinig pijnlijk, dof percussiegeluid. Aan het abdomen niets bizon-
ders.

Incarceratie 24 uren geleden, plotseling onder het loopen ont-
staan. Taxis beproefd, doch tevergeefs. Van te voren heeft
patiente nooit hernia gehad, althans niet bekend.

Breukwater donkerrood gekleurd niet faeculent, geincarcereerde
darm ziet er goed uit. Serosa rood en glanzend. Repositie. Torsie
van den breukzak, ligatuur, amputatie. Lig. Poupartii met 5 su-
turen gehecht aan fascia pectinea en Musculus pectineus, eenige
diepe suturen. Doorloopende huidnaad. Geen drainage. Aseptisch
drukverband.

Decurstis\', p. p. i. 9 Oktober suturen verwijderd, le defaecatie
24 uren na operatie. 19 Oktober genezen ontslagen, 18 dagen
in behandeling.

Volgens ingekomen bericht van 11 Maart recidief; brache-
rium; bezwaren echter weinig.

Rechts-, hernia cruralis incarcerata, enterocèle, normale« huid,
weinig pijnlijk, dof percussiegeluid. Abdomen sterk gespannen,
niet pijnlijk. Géén vrije vloeistof.

Incarceratie sedert 8 dagen zonder bekende oorzaak. Geen taxis
beproefd. Niet bekend dat breuk bestond.

Operatie, 3 November 1895. D. B. B. Narcose met B. M.
— Snede loodrecht op grootste afmeting van den tumor. Breuk-
zak dun, geen breukwater, geincarcereerde darm ziet er goed
uit. Serosa rood en glanzend. Repositie. Torsie van den breuk-
zak, ligatuur en amputatie. Lig. Poupartii met 5 suturen aan
fascia ileo-pectina en Musculus pectineus gehecht. Eenige diepe
suturen. Doorloopende huidnaad. Geen drainage. Aseptisch druk-
verband.

Decursus, p. p. i. 11 Nov. suturen verwijderd, 24 Nov. genezen
ontslagen, 20 dagen in behandeling.

In \'t litteeken een opening ontstaan, waaruit bij hoesten een
tumor te voorschijn komt. Breukpoort voor 2 vingers toegankelijk,
hernia ventralis reponibilis libera.

Rechts: hernia cruralis incarcerata, enterocèle,\'kippeneigroot,
huid normaal, pijnlijk, tympanitisch percussiegeluid. Meteorismus.

Incarceratie sedert 4 dagen zonder bekende oorzaak. Taxis
beproefd doch vruchteloos. Breuk sinds jaren bestaande zonder
bezwaren, geen breukband.

Operatie, 22 Januari 1896. Dr. VAN D. Cocaïne-anaesthesie.
Breukwater niet aanwezig. Breukzak gewoon van dikte, met vele
haematomata. Lig. Poupartii ingesneden. Darm ontwikkeld, over
i\'/ï cM. necrotisch, dit stuk gereseceerd. Murphy-knoop. Repositie.
Torsie van den breukzak, ligatuur, amputatie. Lig. Poupartii met 7
suturen gehecht aan fascia ileo-pectinea en M. pectineus. Eenige
diepe suturen. Geen drainage. Doorloopende huidnaad. Aseptisch
verband.

Decuj\'sjis: p. s. diepe naadettering, 27 Jan. suturen verwijderd,
Murphyknoop niet gevonden, 20 Maart genezen ontslagen, 56
dagen in behandeling.

Revisie\', i Maart. Geen recidief, geen bezwaren, litteeken vlak,
geen welving bij hoesten.

Rechts-, hernia cruralis incarcerata. Incarceratie 22 uren geleden
bij het opbeuren van een zwaren last ontstaan. Niet aangegeven
of hernia te voren bestond. Voor een jaar geopereerd voor hernia
cruralis incarcerata links.

Revisie-. 5 Maart 1899. Recidief xo.ci^vX.\'s, en links, beide breuken
echter door een band zeer gemakkelijk terug te houden. Bezwaren
veel minder dan voor de operatie.

NO. 239. P. NO. 1896. NO. 76. Aafje de G., Hilversum, 54 jaar,
huisvrouw van de G.

Links-, hernia cruralis incarcerata, enterocèle, epiploocèle. Cruraal-
kanaal voor den wijsvinger niet toegankelijk, huid is niet ver-
kleurd, niet pijnlijk. Aan het abdomen niets bizonders.

Incarceratie sedert 24 uren zonder bekende oorzaak. Taxis
door medicus beproefd, doch vruchteloos. Hernia sedert 2 jaar
bestaande zonder bezwaren, reponibel. Geen breukband.

Operatie volgens fabricius, i Juni 1896. Narcose met B. M.—
Prof. N. Snede evenwijdig met lig. Poupartii over den tumor cn
één loodrecht er op, in de richting van het been. Breukwater
sereus. Geincarcereerd is eene darmlis (als een Littre\'s breuk) en
donker gekleurd omentum met 2 strengen adhaerent aan den
breukzak (sterk getordeerd). Serosa donkerrood glanzend. Adhae-
sies losgemaakt. Repositie. Torsie van den breukzak, ligatuur,
amputatie. Li^ Poupartii met 5 naden gehecht aan het periost
van de achterzijde van het os pubis. Knoopnaad van de huid.
Geen drainage. Sterk comprimeerend aseptisch verband.

Decursus, p. p. met reactie. Been na de operatie iets cyano-
tisch, flanel-verband, 9 Juni suturen verwijderd, 25 Juni genezen
ontslagen, 23 dagen in behandeling.

Volgens ingekomen bericht van 14 Maart 1899 geen recidief,
geen bezwaren bij arbeid, geen welving bij hoesten.

Links-, hernia cruralis incarcerata, enterocèle, epiploocèle, appel-
groot. Huid niet verkleurd, niet pijnlijk, dof percussiegeluid. Aan
het abdomen niets bizonders.

Incarceratie 14 uren geleden, zonder bekende oorzaak ontstaan.
Taxis door een medicus beproefd, doch vruchteloos. Hernia sedert
25 jaren bestaande, zonder bezwaren, reponibel, geen breukband.

Operatie, 10 November herniotomie. Narcose met B. M. —
Prof. N. Snede evenwijdig lig. Poupartii midden over den tumor.
Breukwater troebel niet faeculent. Breukzakinhoud: eene weinig
verkleurde darmlis (serosa rood en glanzend) en omentum. Lig.
Gimbernati ingesneden. Repositie. Torsie van den breukzak,
ligatuur, amputatie. Eenige suturen door de breukpoort. Hechting
der oppervlakkige lagen. Drainage. Huidnaad. Aseptisch druk-
verband.

Decursus, p. s. met diepe naadettering, 19 Nov. suturen ver-
wijderd, 16 Dec. genezen ontslagen, enkele diepe suturen afge-
stooten, 25 dagen in behandeling.

Rechts: hernia crurahs incarcerata, enterocèle, epiploocèle. Huid
niet rood, niet pijnlijk. Tympanitisch percussiegeluid. Aan het
abdomen niets bizonders.

Incarceratie voor 3 dagen zonder bekende oorzaak ontstaan.
Geen ta.xis. Hernia 4 jaren bestaande zonder bezwaren, reponibel.
Geen breukband.

Herniotomie. Breukwater troebel. Geincarcereerd is eene darmlis
en omentum. Resectie van een 6 cM. lang gangraneus darmstuk,
darmnaad. Breukpoort ingesneden. Repositie van darm en omen-
tum. Drainage. Huidnaad.

Decurstis, p. s. 25 Dec. suturen verwijderd en drains, 23 Jan.
patiente genezen ontslagen, kleine granuleerende wonde,36 dagen
in behandeling.

N". 243. P. N". 1896. N". 366. Marinus U. Utrecht, 60 jaar,
handelaar in petroleum.

Rechts-, hernia cruralis incarcerata, kippeneigroot. Huid niet
rood, niet oedemateus of pijnlijk, tympanitisch percussiegeluid.
Aan het abdomen niets bijzonders.

Incarceratie sedert 8 uur bestaande, zonder bekende oorzaak.
Geen taxis beproefd. Te voren heeft patient nooit hernia gehad.

Operatie, herniotomie 18 November 18961 Dr. v. D. Anaesthesie
volgens Schleich (NO. i). Snede evenwijdig lig. Poupartii 6 cM.
lang. Voor den breukzak bevindt zich eene met sereus vocht
gevulde cyste. Breukzakinhoud werd niet gevonden, deze blijk-
baar in abdomine teruggegaan. Torsie van den breukzak, Hgatuur
amputatie. Brcukpoort nauw, geen radicaaloperatie. Kiloopnaad
van de huid>

Decursus, p. p. i. 20 Nov. ruime defaecatie, 26 Nov. suturen
verwijderd, 6 Dec. genezen ontslagen, 25 dagen in behandehng.

Revisie, 7 Maart 1899. Geen recidief, geen pijn bij arbeid,
geen welving bij hoesten.

Rechts-, hernia cruralis incarcerata, enterocèle, epiploocèle. Huid
niet verkleurd, niet oedemateus, pijnlijk bij druk. Tympanitisch
percussiegeluid. Abdomen is opgezet. Fluctuatie, vloeistof in ab-
domine.

Incarceratie sedert 3 dagen, zonder bekende oorzaak. Geen taxis
beproefd. Hernia een half jaar geleden ontstaan met incarceratie
symptomen ook zonder bekende oorzaak, toen gereponeerd.

Operatie, 10 September 1897. Narcose met B. M. — Dr. V. D.
Breukwater, helder niet faeculent. Geincarcereerde darm ziet er
goed uit. Serosa rood en glanzend. Ook omentum in breukzak.
Breukpoort ingesneden. Repositie van darm en omentum. Torsie
van den breukzak, ligatuur amputatie. Lig. Poupartii gehecht aan
fascia ileo-pectinea en Musc. pectineus. Knoopnaad van de huid.
Geen drainage. Aseptisch drukverband.

Decursus, p. s. met geringe diepe naadettering, 20 Sept. suturen
verwijderd, 7 Oktober genezen ontslagen, 25 dagen in behandeling.

Links-, hernia cruralis incarcerata, enterocèle. Huid niet ver-
kleurd, niet oedemateus, niet pijnlijk bij druk. Tympanitisch
percussiegeluid. Aan het abdomen niets bijzonders.

Incarceratie sedert 8 uren bestaande zonder bekende oorzaak.
Geen taxis beproefd. Sedert een jaar breuk bestaande, zonder
bezwaren, geen breukband.

operatie, 16 Sept. 1897. Narcose met B. M. — Dr. L. Breuk-
water helder niet faeculent. Breukpoort verwijd. Geincarcereerde
darm ziet er goed uit, geen adhaesies. Repositie. Torsie van den
breukzak, ligatuur, amputatie. Lig. Poupartii gehecht aan fascia
ileo-pectinea en Musc. pectineus. Doorloopende huidnaad. Geen
drainage. Aseptisch drukverband.

Decursus, p. p. i. 24 Sept. suturen verwijderderd, 3 Okt. ge-
nezen ontslagen, 16 dagen in behandeling.

Revisie, 7 Maart 1899. Geen recidief, geen pijn bij werk, geen
welving bij hoesten.

Rechts: hernia cruralis incarcerata, enterocèle, kippeneigroot.
Geen verkleuring van de huid, niet oedemateus, niet pijnlijk,
tympanitisch percussiegeluid. Aan het abdomen niets bijzonders.

Te voren nooit hernia gehad. Incarceratie sedert 6 dagen.
Geen taxis beproefd. Na braken ontstond een klein knobbeltje
in de rechterlies.

Operatie, 27 December 1897. Dr. L. Breukwatcr bloederig,
niet faeculent. Geincarcereerd: dunne darmlis. Op plaats van be-
klemming grauw gekleurd, verder bruinrood, met pseudomem-
branen bedekt. Insnijding van Lig. Poupartii. Plaats van incarce-
ratie overnaaid. Huidnaad. Aseptisch drukverband. Geen drainage.

Obductie: op plaats van overnaaiing speldenknopgroote per-
foratie, perforatie-peritonitis.

Links: hernia cruralis incarcerata, kippeneigroot. Huid niet
verkleurd, niet oedemateus, pijnlijk bij druk, dof percussiegeluid.
Abdomen vlak, gespannen, niet pijnlijk.

Incarceratie ^sedert 12 uur, plotseling zonder bekende oorzaak
ontstaan. Taxis beproefd, doch zonder gevolg, hernia sedert 3 jaar
bestaande, bijna zonder bezwaren, reponibel.

Breukwater troebel, geincarcereerde darm is donkerrood gekleurd,
serosa glad en glanzend. Repositie. Ligatuur van den breukzak,
amputatie. Lig. Poupartii met 3 naden aan de adductoren ver-
bonden. Doorloopende huidnaad. Geen drainage. Aseptisch druk-
verband.

Decursus, p. p. met reactie, 14 Januari hechtingen verwijderd,
27 Januari genezen ontslagen, 20 dagen in behandeling.

Volgens ingekomen bericht van 13 Maart 1899 geen recidief,
geen bezwaren bij arbeid, geen welving bij hoesten.

Links-, hernia cruralis incarcerata, enterocèle, kippeneigroot.
Huid blauw verkleurd, niet oedemateus, pijnlijk bij druk, dof
percussie-geluid. Abdomen vlak, geen meteorismus.

Incarceratie sedert 10 dagen bestaande, plotseling opgetreden
onder het werk. Meermalen werd in dien tijd taxis beproefd, wat
ten dcele gelukte. Hernia sedert 16 jaar bestaande, met weinig
bezwaren, tot vóór 2 jaar, toen ze grooter werd en pijn deed bij
het werken. Geen breukband.

Operatie, 14 Februari 1898. Narcose met B. M. — Prof. N.
Snede evenwijdig en boven lig. Poupartii, door het lieskanaal en
peritoneum. Flexura sigmóidca in de breukpoort, gelukt niet uit
den breukzak te halen. Daarom onder lig. Poupartii breukzak
vrij gepraepareerd en geïncideerd. In den breukzak hangt aan
het S. Romanum een groot aantal appendices cpiploïcae (die er
uitzien als geïncarcereerd omentum). Deze sterk hypcrtrophische
appendices zijn op eenige plaatsen adhaerent aan den breukzak.
Losmaking er van. Repositie gelukt niet. Daarom wordt het lig,
Poupartii doorgesneden. Nu kan dc geheele breukinhoud naar
buiten worden gehaald. Exstirpatie van de appendices. Repositie
van het S. Romanum. Met 5 naden wordt dc musculatuur aan
den achterkant van het periost van het os pubis (tot aan het
tuberculum ileo-pectineum) gehecht, wat zeer goed gaat. Funi-
culus spermaticus verloopt nu over lig. Poupartii, dat zich ,nict

goed laat vereenigen. Het wordt met naden gefixeerd aan de
fascia pectinea. Aponeurosis obliqui externi wordt over het lig.
Poupartii naar beneden getrokken en gehecht. Huidnaad, geen
drainage. Aseptisch drukverband.

Decursus, p. p. i. 19 Februari suturen verwijderd, patient 27
Februari vervoerd naar de Stedelijke afdeeling, daar overleden.

Rechts: hernia cruralis incarcerata, enterocèle kippeneigroot.
Huid rood verkleurd, pijnlijk bij druk, oedemateus. Dof percus-
siegeluid. Abdomen opgezet, niet pijnlijk.

Incarceratie 24 uren geleden onder het loopen ontstaan. Geen
taxis beproefd. Hernia sedert 3 jaren bestaande zonder bezwaren,
geen breukband.

Operatie, volgens Bassini. 8 Dec. 1898. Schleich\'% locale anaes-
thesie. Dr. L. Snede over den tumor in de lengteas van het
been. Breukwater helder. Geïncarceerde dunne darmlis, donker
bruinrood. Serosa niet glanzend. Lig. Poupartii ingesneden. Re-
positie. Breukzak met tabakszaknaad gesloten en als tampon
gelegd aan de apertura interna. Adductoren gehecht met 2 na-
den aan het lig. Poupartii. Knoopnaad van de huid. Geen drainage.
Aseptisch drukverband.

Decursus, p. p. i. 15 Dec. suturen verwijderd, patient 23 Dcc.
genezen ontslagen, 14 dagen in behandehng.

Rechts-, hernia cruralis incarcerata, enterocèle. Huid licht ver-
kleurd, niet oedemateus, weinig pijnlijk. Tympanitisch percussie-
geluid. Geringe meteorismus.

Incarceratie 9 uren geleden onder het werken ontstaan. Taxis
beproefd, doch vruchteloos. Hernia reeds vele jaren be.staande.

vóór 3 jaren ook geïncarcereerd, toen gereponeerd. Breuk gaf
overigens geen bezwaren. Geen breukband.

Operatie, 24 December 1898. Narcose met B. M. — Dr. L.
Snede over den tumor in de lengterichting van het been.
Breukwater, troebel, bruinrood, niet faeculent, geïncarcereerde
dunne darm kastanjebruin. Serosa hoogrood, glanzend. Repositie
na insnijding van het lig. Poupartü. Tabakszaknaad van den
breukzak. Als tampon tegen apertura interna. Adductoren aan
het lig. Poupartii gehecht met 3 naden. Huidnaad. Geen drainage.
Aseptisch drukverband.

Decursus, 24 uren na operatie le defaecatie, i Jan. 1899 suturen
verwijderd, 13 Jan. genezen ontslagen, 19 dagen in behandeling.

Volgens bericht van den medicus (13 Maart 1899) geen recidief,
geen bezwaren bij werken, geen welving bij hoesten.

N». 252. P. N". 1898. N». 475. Cornelis van den B., Soest, 71
jaar, landbouwer.

Rechts-, hernia cruralis incarcerata epiploocèle, duiveneigroot.
Huid rood verkleurd, niet pijnlijk, niet oedemateus. Dof percussie-
geluid. Abdomen gelijkmatig opgezet, meteorismus, niet pijnlijk.
Incarceratie 3 dagen geleden, zonder bekende oorzaak ontstaan.
Hernia reeds vele jaren bestaande zonder bezwaren, reponibel.
Taxis vruchteloos.

Operatie. 13 Dec. 1898. Dr. L. Schleich\'s locale anaesthesie.
Snede in de lengteas van het been 5 cM. boven het lig. Pou-
partii zich uitstrekkende. Breukzak dun, brcukwater troebel.
Inhoud: haemorrhagisch geïnfiltreerd omentum, adhaerent. Lig.
Poupartii ingesneden. Omentum gereseceerd. Bij palpeeren in
abdomine proc. vermiformis hard, darmen verkleven. Tabakszak-
naad van den breukzak. Als tampon aan de apertura interna.
Lig. Poupartii vereenigd. Adductoren gehecht aan het lig. Pou-
partii. Geen drainage. Aseptisch verband.

Decursus-. 15 Dec. defaecatie, 18 December overleden.
Obductie, darmknikking, door streng van dunne darmlis naar
coecum.

Links-, hernia scrotalis indirecta reponibilis. Hernia cruralis
kippeneigroot. Huid rood verkleurd, oedemateus, pijnlijk. Dof
percussiegeluid. Abdomen gespannen, tympanitisch, niet pijnlijk.

Incarceratie 7 uren geleden, bij het beuren van een zwaren
last ontstaan. Taxis vruchteloos. Hernia reeds vele jaren bestaande
zonder bezwaren, reponibel.

Snede in de lengteas van het been over den tumor. Breukwater
sereus, niet faeculent. Breukzak dun. Geïncarcereerd dunne
darmlis. Darm donker bruinrood, glanzend. Lig. Poupartii inge-
sneden. Repositie. Tabakszaknaad van den breukzak. Als tampon
gelegd aan de apertura interna. Lig. Poupartii gehecht. Adducto-
toren met 3 naden gehecht aan het lig. Poupartii, fascianaad,
huidnaad, geen drainage. Aseptisch verband.

Decursus, p. s. 4 Jan. 1899 suturen verwijderd, patient 10 Jan.
1899 ontslagen met secerneerende fistel, 14 dagen in behandeling.

Revisie, 5 Maart 1899. Aan het benedengedeelte van het littee-
ken een secerneerende fistel, waaruit 3 diepe hechtingen worden
verwijderd. Links nu, hernia scrotalis indirecta irreponibilis,
epiploocèle.

Rechts-, hernia cruralis incarcerata enterocèle, kipeigroot. Huid
verkleurd, oedemateus, pijnlijk bij druk. Gedempt percussiegeluid.
Geringe meteorismus.

Incarceratie bestaat sedert 2 dagen zonder bekende oorzaak.
Taxis beproefd, doch tevergeefs. Hernia sedert een half jaar
bestaande, zonder bezwaren, geen breukband.

Operatie, 8 Februari 1899. Dr. L. Schleich\'s locale anaesthesie.
Snede in de richting van het bovenbeen over den tumor. Breuk-
water sereus. Breukzak dun, inhoud: donkergekleurde darm,
serosa rood, niet glanzend. Breukpoort ingesneden. Repositie.

Torsie van den breukzak, ligatuur. Als tampon tegen annulus
cruralis internus. Met 2 naden lig. Poupartii verbonden aan de
adductoren. Jodoformgaasstrook in den ondersten wondhoek.
Knoopnaad van de huid. Aseptisch drukverband.

Decursus, p. s. i. met diepe naadettering en afstooting van
den necrotisch geworden breukzak. le defaecatie na 2 dagen,
i6 Februari naden verwijderd, patiente i8 Maart ontslagen met
kleine granuleerende wonde, 38 dagen in behandeling.

Volgens ingekomen bericht van den medicus: Geen recidief,
geen bezwaren bij arbeid, geen welving bij hoesten.

Rechts-, kipeigroote hernia cruralis incarcerata enterocèle. Huid
rood, niet oedemateus of pijnlijk bij druk. Dof percussiegeluid.
Aan het abdomen niets bijzonders.

Incarceratie 12 uren geleden tijdens defaecatie ontstaan. Tijd-
perk van bestaan van hernia niet aan te geven, geen bezwaren,
geen breukband. Geen taxis beproefd.

Operatie, 25 Februari 1899. Dr. L. Schleich^s locale anaesthesie.
Breukwater troebel, niet faeculent. Geïncarcereerd: dunne darm,
(serosa rood en glanzend). Repositie. Torsie, ligatuur, geen ampu-
tatie van den breukzak (als tampon tegen cruraalopening gelegd).
Ligamentum Poupartii met 4 diepe naden aan de adductoren
gehecht. Knoopnaad van fascie en huid. Geen drainage. Aseptisch
drukverband.

Decursus, p. p. met reactie, 5 Maart naden verwijderd, 28
Maart genezen ontslagen, 30 dagen in behandeling.

Rechts-, duiveneigroote hernia cruralis incarccrata, enterocèle.
Huid rood, oedemateus, pijnlijk bij druk, dof pcrcussiegeluid.

Incarceratie 16 uur geleden plotseling ontstaan zonder bekende
oorzaak. Hernia sedert 6 jaren bestaande, zonder bezwaren. Geen
taxis beproefd.

Operatie, ii Maart 1899. Dr. L. Schleich\'s locale anaesthesie.
Breukwater troebel. Geïncarcereerd: dunne darm. Serosa rood en
glanzend. Repositie. Torsie van den breukzak, ligatuur, amputatie.
Ligamentum Poupartii met 4 diepe naden gehecht aan de adduc-
toren. Fascianaad en huidnaad (beide knoopnaad). Geen drainage.
Aseptisch drukverband.

Dccursus, p. p. i. 18 Maart suturen verwijderd, patient 25
Maart genezen ontslagen, 13 dagen in behandeling.

Rechts-, hernia cruralis incarcerata, duiveneigroot. Huid gekleurd,
oedemateus, zeer pijnlijk. Abdomen pijnlijk bij druk, lichte me-
teorismus, geen vloeistof, geen peristaltiek.

Incarceratie 3 dagen geleden, plotseling zonder bekende oor-
zaak ontstaan. Patient weet niet aan te geven hoe lang de hernia
reeds bestaat, heeft nooit bezwaren ervan gehad. Geen breukband.

Operatie, 20 April 1899. Dr. L. Schleich\'s locale anaesthesie.
Breukwater troebel, stinkend. Geincarcereerd: dunne darm (meer-
dere gangraeneuse plekken, geen perforatie). Serosa glad, met
vele bloeduitstortingen. Breukpoort ingesneden en lig. Poupartii
geheel doorsneden om darm te kunnen ontwikkelen, ook spieren
en fascie transversa doorsneden. Resectie van een 6 cM. lang
darmstuk. KoCHER\'sche darmnaad. LEMBERT\'sche serosanaad.
Geen radicaaloperatie. Drainage. Aseptisch drukverband.

N». 258. P. N». 1899. N". 121. Wilhelm, de W., Kooten bij
Wijk bij Duurstede, 38 jaar, huisvrouw.

Links -. hernia cruralis incarcerata magna, enterocèle epiploocèle,
struisvogeleigroot. Huid iets rood verkleurd, aanduidingen van
haematomen, niet oedemateus, weinig pijnlijk. Aan het abdo-
men geen veranderingen. Huid over den tumor op tc lichten.
Tumor is zeer bewegelijk, evenwijdig aan lig. Poupartii en lood-

echt er op. Oppervlakte glad. Consistentie elastisch, duidelijk
fluctuatie, tympanitisch percussiegeluid. Bij palpeeren duidelijk
strengen te voelen, omentum.

Hernia sinds 8 jaren bestaande, eens geincarcereerd geweest,
taxis toen gelukt. Incarceratie a\'/j dag bestaande, plotseling op-
getreden bij hard loopen. Taxis door medicus beproefd, doch
viuchteloos. Braken, singultus, geen ontlasting of flatus, ook geen
urineloozing(?)

Operatie, 8 Mei 1899. Narcose met B. M. — Prof. N. Snede
over den tumor heen evenwijdig aan het lig. Poupartii door
huid, subcutane weefsel en fascia superficialis; arterie en vena
epigastrica superficialis onderbonden. Tumor reikt bijna tot spina
anterior superior. Breukzak geopend, breukwater bloederig, niet
stinkend. Inhoud: omentum (sterk verdikt, adhaerent), en darm
(gangraeneus, geen perforatie). Serosa troebel en ruw. Darm en
omentum gereinigd met physiologisch water. Breukpoort inge-
sneden. Darm ontwikkeld. Resectie van een 20 cM. lang darm-
stuk en van een groot stuk omentum. Murphyknoop. Deel van
den breukzak weggenomen, overige teruggelaten. Jodoformgaas-
tamponade van den breukzak. Aseptisch verband.

Volgens ingekomen bericht van October 1899. bij arbeid,
welving bij hoesten. (Recidief?)

Herniae umbilicales, epigastricae, ventrales post
operationem, praeperitoneales, varia.
N". 259—NO. 278.

Hernia ventralis, hernia umbilicalis. Rechts is het lieskanaal
wijd open. Patiente komt wegens incontinentia urinae. Van hernia
is patiente niets bekend. Geen bezwaren.

Operatie-. 18 Juni 1892. Narcose met B. M. 12 cM. lange snede
van proc. ensiformis naar beneden in mediaanlijn. Buikwand van
het peritoneum losgemaakt. Étagenaad (peritoneum -f- fascie trans-
versa; achterste rectusschede-f-Mm. recti; voorste rectusschede;
huid. Geen drainage. Jodoformpoeder op verschillende lagen der
suturen. Jodoformgaas watten-verband.

Decursus-. p. p. i. 28 Juni suturen verwijderd, patiente 22 Juli
genezen ontslagen, 13 dagen in behandeling.\'

Hernia umbilicalis. Drie maanden na de geboorte door de
moeder opgemerkt. Breukpoort voor den vinger toegankelijk.

Operatie-. 10 Dec. 1894. Narcose met B. M. — Prof. v. E.
Snede rondom den navel. Subcutaan celweefsel en fascia snper-

ficialis rondom den navel los gepraepareerd. Peritoneum geïso-
leerd en ingesneden. Geen adhaesies te vinden in den breukzak.
Peritoneüm gehecht, étagenaad. Aseptisch verband.

Decursus-. p. p. i. met reactie, 22 Dec. suturen verwijderd,
I Jan. genezen ontslagen, 21 dagen in behandehng.

Volgens ingekomen bericht van 8 Maart 1899 geen bezwaren,
geen pijn, geen recidief.

Hernia umbilicalis. Navel puilde bij persen uit, toen patiente
6 jaar oud was. Tot voor 4 jaar geen bezwaren, toen pijn om
den navel. Tumor kwam naar buiten bij persen en tillen van
zware lasten.

Operatie, 21 Maart 1895. Narcose met B. M. — Prof. v. E.
Verdikte navel gecircumcideerd tot op het peritoneum, oinpha-
lectomie. Gewone peritoneaalnaad gelukte niet, evenmin hechting
van peritoneum in dwarschen naad. Toen diepe suturen door
spieren en peritoneum. Doorloopende huidnaad. Aseptisch ver-
band.

Decursus-. p. s. met suppuratie, 3 April diepe suturen ver-
wijderd, 18 April secundaire onbloedige naad, patiente 2 Mei
genezen ontslagen, 41 dagen in behandeling.

Hernia umbilicalis reponibilis, epiploocèle, vuistgroot. Huid over
de breuk normaal, niet pijnlijk. Breukring voor 2 vingers toe-
gankelijk. Niet tympanitisch percussiegeluid. Knobbelige inhoud.
In Dec. 1891 ontstaan tijdens 6e graviditeit in den beginne
zonder bezwaren, daarna aanhoudend gegroeid en gedurende
twee volgende graviditeiten pijnlijk geworden.

en umbilicus ovaalvormig omsneden, omphalectomie. Inhoud: omen-
tum, op meerdere plaatsen adhaerent, losgemaakt. Repositie.
Peritoneum parietale en fascia gesloten door 7 suturen in dwarsche
richting vereenigd (le laag). Mm. recti abdominis uit hun schede
vrij gepraepareerd. Onderste rectus-fascie gehecht (2e laag).
Mm. recti abdominis in linea alba {3e laag). Bovenste rectus-
fascie gehecht (4^ laag). Huidnaad, oppervlakkige en diepe (5e laag).
Comprimeerend aseptisch verband, geen drainage.

Decursus, p. p. i. 10 Juni suturen verwijderd, , patiente 16 Juni
genezen ontslagen met organtine buikcorset, 14 dagen in be-
handeling.

Volgens ingekomen bericht van 11 Maart 1899 geen recidief,
geen welving bij hoesten.

Veel last van pijn in buik gehad, gelocaliseerd om den navel,
laatste jaar erger geworden, toen tevens opgemerkt dat navel-
breuk bestond. Om den navel duiveneigroote tumor, huid niet
verkleurd, door ronde opening gaat de tumor over in de buik-
holte. Navelring laat 2 vingers gemakkelijk toe. Tumor niet
grooter bij persen, is te reponeeren. Uitwendig strengen niet te
palpeeren, omentum*

Operatie, 26 April 1899. Norcose met B. M. — Prof. N. Navel-
ring aan weerszijden omsneden, door huid, zeer dik subcutaan
vetweefsel (8 cM.) tot op breukring, deze met breukzak geexstir-
peerd, peritoneum rondom geopend. Resectie van het omentum
(met 5 ligaturen afgebonden). Vereeniging der wondranden. Peri-
toneum fascia transversa met 6 dwarsche suturen. Daaroverheen

7 dwarsche LEMBERT\'sche naden. Naad van subcutaan weefsel
en huid. 4 ontspanningsnaden (Bauschennahte). Jodoformgaas.
Aseptisch verband met Zn. pleisterstrooken.

Decursus\'. p. s. 3 Mei suturen verwijderd, 21 Mei genezen ont-
slagen, 28 dagen in behandeling

Volgens ingekomen berioht van 19 October 1899 geen recidief,
geen welving bij hoesten.

Hernia umbilicalis incarcerata, enterocèle, epiploocèle, twee
vuisten groot. Huid rood gekleurd, niet oedemateus, niet pijnlijk.
Dof percussiegeluid. Abdomen weinig opgezet, niet pijnlijk bij
druk. Navel naar binnen getrokken. Incarceratie sinds 8 dagen,
zonder bekende oorzaak. Geen taxis. In 2e graviditeit gekregen,
geen bezwaren.

Operatie, 4 April 1892. Lengtesnede over den tumor tot op
den breukzak. Breukwater, donker gekleurd, vlokkig, faeculent.
De breukzak bevat een convoluut van darmlissen, sterk adhaerent,
en omentum. Op cen plaats in den darm bleek een perforatie-
opening te bestaan in een gangraeneus gedeelte ervan. Darm-
resectie. Darmnaad. Wigvormige resectie van het omentum.
Desinfectie der lissen. Repositie. Drainage. Jodoformgaas-verband.

Sinds veel jaren bestaande, zonder bezwaren. Incarceratie sedert
2 dagen. Defaecatie traag. Huid niet veranderd, niet pijnlijk bij
druk. Tympanitisch percussiegeluid. Taxis niet beproefd.

Operatie, 10 April 1895. Prof. v. E. Cocaïne-anaesthesie. Cirkel-
vormige snede om den navel, met straal van ongeveer 5 cM. Er
bestaan 2 breukzakken. Inhoud van groote: darm en stuk omen-
tum. Darm verkleurd, niet necrotisch. Repositie. Kleine breukzak
gewoon van dikte. Inhoud: omentum. Van beide wordt omentum
gereseceerd. Torsie, ligatuur, amputatie van de breukzakken.
Breukpoorten tot één gemaakt. Repositie van de breukzakken.
Breukpoort gehecht. Drainage. Huidnaad. Aseptisch verband.

na operatie suturen verwijderd, patiënt 6 Mei genezen ontslagen.
25 dagen in behandeling.

Hernia parumbilicahs. Radicaal-operatie. Geen ziektegeschiedenis.
Volgens ingekomen bericht van 6 Maart 1899 geen bezwaren
meer, geen recidief.

Bij palpatie van den umbilicus voelt men bij persen een tumor
ter grootte van eene hazelnoot, te reponeeren.

Operatie, 20 Januari 1898. Narcose met B. M. — Prof N.
Snede over den tumor, blijkt te zijn een liparocèle. Exstirpati.e
Opening in fascia gesloten met 3 naden. Huidnaad. Geen drainage.
Aseptisch verband.

Decursus, p. p. met reactie, 25 Januari naden verwijderd, 14
Februari genezen ontslagen, 23 dagen in behandeling.

NO. 268. P. NO. 1898. NO. 77. Aaltje L., Barneveldt, 2 jaar.
Hernia ventralis supra-umbihcalis, appelgr\'oot.
Boven umbilicus ziet men bij persen een appelgrooten tumor,
gemakkelijk te reponeeren, tympanitisch percussiegeluid. De Mm.
recti abdominis hier uit elkaar geweken.

Operatie, 17-Maart 1898. Narcose met B. M. — Prof N. Huid-
snede in linea alba, links van ffavel, 6 cM. boven, 2 cM. onder den
navel. Breukzak dun, geopend, toegenaaid. Mm. recti gedeeltelijk
uit hun schede losgepraepareerd. Etagenaad (5) — le perito-

neum (dwars), 2e fascia transversa (dwars), 3e achterste recus-
schedé in lengte, 4e rectus -j- voorste rectusschede, 5e huid,
nadat een groot stuk daarvan werd geexcideerd. Geen drainage.
Occlusief-verband.

Decursus, p. p. i. 27 Maart suturen verwijderd, patiente 2 April
genezen ontslagen, 14 dagen in behandeling.

Hernia funiculi umbilicalis. Dadelijk na de geboorte merkten
de ouders een vuistgroote breuk in den navelstreek op. Buik is
klein. Over den tumor verloopt een vlies, het amnion, droog,
perkamentachtig zich aanvoelende, hier en daar vetgele plaatsen
doorschemerend, overige plaatsen van den tumor bruin (lever),
dof percussiegeluid, geen fluctuatie.Huid gaat rondom iets op
tumor over, meest aan de bovenzijde.

Repositie beproefd onder grooten druk, met zeer gering ge-
volg. De huidring wordt nu met klempincetten gevat, in de
hoogte getrokken en nog eens repositie beproefd, daarbij voelt
men duidelijk een scheur ontstaan in den breuk. Men constateert,
na opening van den breukzak, dat de lever oppervlakkig is ge-
scheurd. Bloeding, tamponade. Men kan nu breukinhoud over-
zien, de lever komt te voorschijn en in het onderste gedeelte
een convoluut van dunne darmlissen. Daarna worden 12 sutu-
ren in dwarse richting en parallel aan elkaar, rechts en links
door huidring gaande, aangelegd, welke in het midden over
den breuk verloopen. Onder deze hechtingen wordt dc tumor
met 3 jodoformgaasstrooken bedekt. De 12 hechtingen worden
nu tegelijkertijd sterk aangetrokken, terwijl een groote druk
tevens wordt uitgeoefend op den tumor. Op deze wijze gelukt
de repositie. Vervolgens worden de hechtingen geknoopt en
daartusschen nog fijnere hechtingen aangelegd. Op 3 plaatsen

treden de aangelegde jodoformgaasstrooken naar buiten. De funi-
culus umbilicalis, die zich bevond aan den onderkant van den
tumor, wordt daarna geamputeerd. Hechtpleisterverband. Het
kind heeft nu een dikken buik, is cyanotisch en braakt. (Com-
pressie van den maag).

Hernia ventralis (epigastrica). Sinds 7 jaar pijn boven den navel,
in den laatsten tijd buik opgezet, vooral pijnen na het eten.
Boven den navel defect in linea alba voor i vinger toegankelijk,
bij hoesten duidelijk aanstoot en lichte zwelling op die plaats.

Operatie, 31 Jan. 1895. Narcose met B. M. — Prof. v. E.
Incisie in linea alba, links van den navel, 12 cM. lang, evenveel
boven als onder den navel. Breukpoort gesloten door hechting
der Musc. recti abdominis aan elkaar. Huidnaad. Jodoform-collo-
dion-verband.

Decursus, p. p. i. 7 Febr. suturen verwijderd, patient 21 Febr.
genezen ontslagen, 21 dagen in behandeling.

Volgens ingekomen bericht van den medicus geen recidief,
geen welving bij hoesten, pijnlijk bij hoesten en druk op \'t
litteeken.

N®. 271.\'P. N®. 1895. N". 444. Martinus van der W. Besooyen
(bij Waalwijk), 31 jaar, leerlooier.

Vóór 8 weken plotseling pijn in de maagstreek. Medicus gaf
hem een band te dragen. Op pijnlijke plaäts tumor te voelen,
bij persen grooter. Breukpoort laat den vinger toe. Door druk is
de tumor te verkleinen. In den tumor enkele vaste klompjes te
palpeeren. Te voren heeft patient nooit hernia gehad.

Snede over den tumor. Breukzak vrij gemaakt, gewoon van dikte.
Breukpoort ingesneden. Breukzak niet geopend. Aan den breuk-

zak praeperitoneaal vetklompje. Repositie. Intestina gereponeerd.
Breukpoort gesloten. Diepe naden door fascie en Musc. recti ab-
dominis. Doorloopende huidnaad, geen drainage. Aseptisch verband.

Decursus, p. p. i. 24 Dec. suturen verwijderd, 8 Jan. genezen
ontslagen, 21 dagen in behandehng.

Hernia ventralis post operationem. Abdomen aan rechterzijde
sterk uitgezet, bij palpeeren hier een tumor te constateeren, die
zich vergroot bij hoesten, bestaat uit darmlissen, die komen uit
een 10 cM. ovaal lange breukpoort, zich bevindend in een oud
litteeken. Mediaal hiervan nog een opening te vinden, gulden-
groot, waaruit echter bij persen niets te voorschijn treedt.

Voor 3 jaar geopereerd aan de rechterzijde van het abdomen
voor een daar aanwezigen tumor. Exstirpatie van galblaas wegens
galsteenen. Later is nog eens een opening in het abdomen ge-
maakt, die niet gesloten werd, maar waaruit voortdurend vloeistof
kwam, ook hiervan geopereerd.

Operatie, 20 Maart 1894. Narcose met B. M. — Prof. v. E. Snede
20 cM. lang. Litteeken geïncideerd, huid hier zeer dun, direct
hieronder de fascia. Na opening van het peritoneum, geadhae-
reerde darmlissen, deze losgemaakt. Repositie. Etagenaad. Slujt-
lakenverband.

Decursus, p. p. i. 29 Maart suturen verwijderd, patiente 16
April genezen ontslagen, 26 dagen in behandeling.

Volgens ingekomen bericht van 9 Maart 1899 geen recidief,
abdomen alleen zeer slap.

Hernia ventralis post operationem, vuistgroot, epioloöcele,
enterocèle. In het onderste deel der linea alba komt een tumor
bij persen en hoesten tc voorschijn midden in een breed littee-

ken, meer dan vuistgroot. Breukpoort laat 4 vingers gemakkelijk
toe. Inhoud intestina en omentum. Geen bezwaren.

Operatie, 5 November 1896. Narcose met B. M. — Prof. N.
Tumor omsneden. Breukzak zeer dun. Voorste wand gevormd
door de zeer dunne huid. Inhoud: omentum, op vele plaatsen
adhaesies, deze losgemaakt. Repositie. Étage-naad, peritoneum
parietale, achterste rectus-fascie. Mm. recti abdominis, voorste
rectus-fascie, huidnaad (diepe en oppervlakkige).

Decursus, p. p. met reactie. 12 Nov. suturen verwijderd, 21
Nov. wondranden verwijd, geen pus. Drainage. Vochtig verband,
13 Dec. genezen ontslagen, 37 dagen in behandeling.

Hernia ventralis post operationem. Voor 6 jaar behandeld
wegens tuberculeuse peritonitis, toen laparotomie gedaan, gene-
zing per secundam. Spoedig daarna bemerkte patiente in \'t lit-
teeken een dikte, die haar pijn deed, vooral bij hoesten en die
langzamerhand grooter werd. In mediaanlijn van het abdomen
tusschen umbilicus en symphysis vinden we in een oud litteeken
een tumor. De tumor is gemakkelijk weg te drukken tu.sschen
de recti, die uit elkaar wijken (diastase). Bij hoesten wordt de
tumor grooter. Bij percussie tympanitisch percussiegeluid.

Operatie, 27 Jan. 1898. Narcose met B. M. — Prof. N. Litteeken
omsneden en geëxstirpeerd, intestina liggen nu direct voor, na
opening van het peritoneum. Wondranden vereenigd (peritoneum
en fascia le étage). Naad van de musculi recti (2e étage), naad
van de fascia (voorste rectusscheede), huidnaad. Aseptisch druk-
verband, geen drainage.

Decursus, p. p. i. 3 Februari suturen verwijderd, 15 Februari
genezen ontslagen, 18 dagen in behandehng.

Revisie, 26 April 1899. Geen recidief. Alleen af en toe klachten
over diffuse pijn <in den buik.

In mediaanlijn iets onder umbilicus 2 eigroote tumoren, bij
hoesten grooter, tympanitisch percussiegeluid. De onderste ge-
deeltelijk te reponeeren, de bovenste geheel. Duidelijk breuk-
opening te palpeeren. In Jan. 1897 geopereerd wegens tuber-
culeuse peritonitis. Genezing per secundam. In Nov. 1897 kwam
in \'t midden van den buik een gezwelletje voor den dag, dat
bezwaren gaf bij loopen, pijn, anders niet.

Operatie, 28 Oktober 1898. Narcose met B. M. — Prof N.
Van af den navel, ter weerszijde van de mediaanlijn een ovale
snede tot aan symphysis. Overtollige huid verwijderd, peritoneum
geopend. Tuberculeuse peritonitis genezen, darmen sterk adhaerent.
Breuk gereponeerd. Breukzak niet geopend. Etagenaad, peritoneum
parietale (12 suturen), onderste rectus-fascie, (10 suturen), Mm.
recti (9 suturen), bovenste rectus-fascie (12 suturen), huid (14
suturen, 4 diepe, 10 oppervlakkige).

Decursus, p. p. i. 5 Nov. gedeelte van de suturen verwijderd,
9 Nov. rest van de suturen, 18 Nov. genezen ontslagen, 19 da-
gen in behandeling.

Ingekomen bericht van Maart 1899 zeer onduidelijk (recidief?),
op nader schrijven geen antwoord.

In rechter hesstreek zien we een cicatrix op een plaats gewelfd,
bij liggen verdwijnt de tumor. Bovendien nog kleine cicatrix in
linea alba tusschen processus ensiformis en umbilicus.

In Maart 1896 geopereerd van verschillende abscessen, boven
navel, symphysis en in rechter liesstreek. In April 1897 in Leiden
geopereerd wegens appendicitis en parametritis. In Nov. 1897
op de plaats van het litteeken een tumor, die bij liggen ver-
dwijnt, bij loopen naar buiten komt en erge pijn doet.

Operatie, 12 December 1898. Narcose met B. M. — Prof. N.
Huidsnede om litteeken, excisie er van. Bij opening van de huid
kwam eene 3 cM. lange opening voor den dag, deze ingesneden.
Boven adhaesies met omentum en dunne darm, deze losgemaakt,
na de opening van boven verwijd te hebben. Peritoneum vrij
gepraepareerd. Etagenaad (4 lagen) van de onvolkomen anato-
mische lagen. Doorloopende huidnaad, geen drainage. Aseptisch
drukverband,

Decursus, p. s. 20 Dec, naden verwijderd, 23 Dec. wonde
opengemaakt, pus, 27 Dec. ontslagen met kleine granuleerende
wonde, 14 dagen in behandeling.

Volgens ingekomen bericht van den medicus geen bezwaren,
lichte pijn in den omtrek van het litteeken, geen welving bij
hoesten, hneair litteeken, op een plaats iets breeder. Patient
draagt buikband,

Hernia praeperitonealis incarcerata. Geen ziektegeschiedenis.
Radicaal-operatie.

Volgens ingekomen bericht van 10 Maart 1899 geen recidief,
geen bezwaren bij arbeid.

3. Bass in i: Neue Operationsmethode zur Radicalbehandlung des Schenkelbrüches.

4. Haidenthaller: Die Radicaloperationen der Hernien in der Klinik Billroth
1877—1889.

Radicaloperation Inguin. u. Cruralhernien.
Radicaloperation der hemia umbilicalis.

9. Dr. Habs: Bericht über 200 hcrniotomien aus der Klinik von Hagedorn in
Magdeburg,

11. Kocher: Ueber die Erfolge der Radicaloperation freier hcrnicn, mittels der
Verlagerungsmethode.

12. Kramer: Uber die Result.itc und die Ausführung der Radicaloperation be-
sonders grosser UnterleibsbrUche.

22. J. Marin: De la cure des hernies étranglées gangrénêes par l\'enterectomîe,
suivi de l\'enterraphie longit.

28. Fabrcius: Ueber eine neue Meth. der Rad. Oper, von Schenkelhemien. Cbl.
für. Chir. 1894.

38. R. Frank (Wien): Ueber die Rückwirking der Rad. Oper, nach Bassini auf
die herniotomie des eingekl. Leistenbruches. Wiener Klin. Wochenschrift 1895.
n°. 28 u. 29.

46. Da vies: On the treatment of the sacs in operations of the radical cure of
hernia. Ref. Cbl. f. Chir. 1896.

55. Parker: A discussion- on the treatment of hernia in children. Ref. Cbl. f.
Chir. 1896.

67. Brentano: Cbl. f. Chir. 1897. Ein Fall van hernia retroperitonealis auterior
sinistra.

75. Poullet: Guirison des hernies ing. et crur, par 1\'autopl, tend, Cl. f. Chir, 1897.

76. L. Champ: Intern. Cong. Moskow. Aug. 1897. Ref. Cbl. f. Chir. 1897. Re-
sult. der Radicalbeh. der Abdom. Hern.

81. Steffcr: Zür Schwalbe\'sche Ilerniënbehand. in der Klinik Billroth. Korresp.

82. Ruggi : Metodo oper. nuovo per la cura radicale deU\'cmia crurale. Scienr.
med. di Bologna. Ser, 7 vol. 3. Ref. Cbl. f. Chir. 1892.

83. Berger: France med, 1892 n°. 10, et Bull, et mém. de la soc. de chir. de
Paris. T. 87.

88. B Ott ini: Nuova proposta per la cura radie, delle ernie abdominali. Roma
1892. Ref. Cbl. f. Chir. 1892.

94. Gersuny: Eine Meth. der Radie. Oper, grosser Nabelhernien. Cbl. f. Chir.
1893 nO. 43.

95. Nicoladoni: Hundert Radikaloper, von Leistenhernien ausgeführt nach
dem Verfahren Bassini\'s. Wiener med. Presse. 1893 n°. 23—26.

Ein Vorschlag zur Radikaloperation alter fixirten Nabelbrüche.
Cbl. f. Chir. 1898.

99. Villar (Bordeaux): Congrès franc, de Chir. à Paris 1897. Les nouv. proc.
de la cure radie, des hernies inguin.

100. Brenner: Zür Radikaloperation der Leistenhernien, Cbl. f. Chir. 1898.
toi. Drobnik: Ueber Radikaloperation der Inguinalhernien bei Kindern. No winy
lekarskie 1898 n°. 2. Cbl. f. Chir. 1898.

102. Selmi: A proposito di un nuovo processo di cura radie, d\'ernia inguin
Seuza fili perduti. Ref. Cbl f. Chir. 1898.

105. Thiele: Der gegenwärtige Stand der Frage von depi Radikalbehandlung der
Leistenbrüche. Ann. der Russ. Chir. 1898. lift 4. Cbl. f. Chir. 1898.

106. J. A. Dardignac: Note sur le varicocèle et son traitement. Revue de Chir.
189s n°. 9.

107. J. H. Lowry : A new varicocèle needle. New-York. Med. journ. i895\'n°. 876.

108. W. V. Zoege M an teuf fel: Zür operativen Behandlung der Varicoçèlcn,
St. Petersb. V^ochenschr. 1896.

109. Du pi a y: Le traitement de varicocèle. Gaz. des hôpitaux 1893. Cbl. f. Chir.
1893.

110. Th. Mac Graw: The cremasteric reflex in varicocèle Ref. Cbl. f. Chir. 1893.

112. Kochler: Zur operativen Behandlung der Varicocèle. Berl. klin Wochen-
schrift 1893. n°. 50.

116. De Sanctis: Sul processo di resezione scrot. nella cura del varicocèle. Ref.
Cbl. f. Chir. 1898.

" \' \' ^ \' . \' •îç\'^T -.îîJjni .i,3t;sxÎ\'\'{ J5 .î\'s/a ..iilaiA .y»!
\' \' ■ .Cîl \'.".ft •ïçÂf—Jd;.« oh -jsf/sAl -.HDfri-V:

De radicaaloperatie van herniae inguinales volgens Bas-
sini behoort tot de beste methoden van radicaaloperaties
voor liesbreuken,

Dé radicaaloperatie van een breuk is ongevaarlijk en
geeft zeer goede resultaten, wat betreft de genezing.

Bij herniae irreponibiles en herniae, welke door hunne
grootte niet meer door een bracherium zijn terug te houden,
bezwaren opleveren bij den arbeid of reeds incarceratie-
symptomen hebben gegeven, is operatie noodzakelijk.

Bij varicocèle verrichte men resectie van den hoofdstam
der vena spermatica interna en sluite daarna het lieskanaal
volgens Bassini.

Orchitis en atrophie van den testikel na een operatie
volgens Bassini, zijn een gevolg van een fout in de techniek.

Indien bij cholelithiasis chirurgisch ingrijpen geïndiceerd
is, is de cholecystostomie „in een zitting" te verkiezen
boven elke andere daarvoor aangegeven behandelingswijze.

De meening van Sticker over den invloed van het
speeksel op de digestie en de secretie van de maag, is
onjuist.

Bij de interne behandeling van galsteenkoliek, is dieët-
regeling een hoofdvereischte.

Ten onrechte wordt door vele schrijvers de segmentatio
myocardii uitsluitend voor een agonaal verschijnsel ge-
houden. ♦

Er bestaan essentieele verschillen tusschen ulcus rodens
en epithelioma cutaneum vulgare.

Bij retroflexio uteri, welke operatief moet behandeld
worden, verrichte men de ventrofixatie volgens Olshaüsen.

In de private praktijk verdient het afschaven van de
mucosa bij conjunctivitis trachomatosa, aanbeveling.

Vooral bij de beoordeeling van het water uit Norton-
pompen (of door hoorbuizen) verkregen, is het bacterio-
logisch onderzoek van veel belang.

In iederen gemeenteraad behoorde minstens één medicus
zitting te hebben, desnoods als adviseerend lid.

operatie.	Aantal	Zonder recidief.	Met recidief.
Herniotomie met volgenjie BASSiNi-operatie.	7	6	I
Herniotomie met volgende CzERNY-operatie.	2	I	I
Totaal	9	7	2

operatie.	Aantal.	Liberae.	Irrepon.	Zonder recidief.	Met recidief.
Bili.roth ....	4	2	2	3	i
Salzer......	i	i	0	i	0
Fabricius ....	i	i	0	i	0
Bassini......	i	0	i	0	i (?)
Methode aan de kliniek ....	i	i	0	i	0
Sluiting van an- nulus cruralis .	i	i	0	i	0
Totaal......	9	6	3	7	2

Beneden	het	jaar	0	gevallen.
van i —	-10	jaren	0	»
« II	-20	»	0	«
» 21	-30	»	0	V
« 31	-40	n	6	n
« 41	-50	n	6	n
« 51	-60	n	10	n
» öi-	-70	n	9	n
« 71	-80	V	8	»
boven	81	»	i	geval.

OPERATIE.	Aantal.	Per prim.	Per secund.	Exitus.	Aanm.	i;
Anus praeterna- turalis .....	3	0	0	3		i;
Herniotomie zon- der volgende radicaaloperatie. Herniotomie met volgende radi- caaloperatie vol- gens Billroth. Bassini......	i8 14 2	7 8 0	7 5 0	3 i 0	Geen ziekte- geschiedenis. 1 Geen ziektege- schiedenis. 2	!
Eabricxus .... Gevolgde methode aan de kliniek.	2 i	i 0	0 0	i i	Exitus trad niet in in aansl. aan de operatie doch spoedig daarna.	i) ii
Totaal......	40	16	12	9	3	f.

operatie.	Aantal.	Met recidief.	Zonder recidief.
Herniotomie zonder vol-
gende radicaaloperatie.	5	2	3
Herniotomie met vol-
gende operatie volgens
Billroth........	9	i	8
	2	i	i
Fabricius........	i	0	i
Totaal.........	17	4	13

Beneden	het	jaar	2	patienten
Van I-	-10	jaren . .	• 13	n
« II	-20	n	• 37	n
« 21	30	n	• 33	r>
« 31	40	n	. 18	»
« 41	50	»	9	»
« 51	60	7»	11
„ 61-	70	»	5	n
« 71	80	j)	I	patiënt.

operatie.	Aantal.	Genezing p. p.	Genezing p. p. c. r.	Genezing p. s.	Exitus laetalis.
Kocher ....	7	4	0	I	0
Ferrari ....	4	2	0	0	0
Macewen . . .	I	—	—	—	0
Czerny.....	i	I	—	—	0
Bassini.....	140	107	8	20	0
Methode aan de
Kliniek . . .	I	I	—	—	0
Totaal	154	"S	8	21	0

operatie.	Aantal.	herniae inguinales.	Zonder	Met
liberae.	irrep.	cum varic.	recidief.	recidief.
Kocher. . .	5	5	0	0	3	2
Ferrari . .	4	4	0	0	4	0
Macewen .	i	i	0	0	0	i
Czerny. . .	2	i	i	0	i	i
Methode aan
de Kliniek.	i	i	0	0	0	i
Bassini . . .	137	112	20	5	136	i = 0.730/,
Totaal. . . .	150	124	21	5	144	6

Hernia en Varia.	Aantal der operaties.	Gestorven in aansluiting aan de operatie.	Aantal van de pa- tiënten, dienader konden worden onderzocht of waarvan bericht in kwam.	Daarvan \' zonder recidief.	Daarvan niet recidief.
I. Herniae in-
guinales. (lib.
irrep. incarc.).	212	5	160	151= 947O	9=, 60/0
2. Herniae in-
guin-crurales .	5	geen	5	5=ioo«/o	0
3. Herniae cru-
rales.(lib. irrep.
incarc.). . . .	59	10	27	21= 78%	6 = 220/0
4. Herniae um-
bilicales. . . .	II	geen	7	7=iooO/o	0
5. Herniae li-
neae albae . .	6	n	5 .	5=1000/0	0
6. Herniae ven-			r / \\
trales .....	S\'	n	• 4	, 3=\'7SVo	i=25Vo
7. Varia . . .	19	V	16	16=100%	0 .
Totaal ....	317	15 •	224	208= 930/0	i6=,70/o;