5IIUÖCUC feïfif mcrtïicïijtfe betm^cc«
, cct/ ßttöc öpfoïtöertöcft UcrltcDt*

meerdei _ _
Iracht fverden, ep^afül^dre&s Eflen,
fekchtige Tegen-Jpreecker defes, ende alle die
gene, door H. Schriftueren, baer monden ge-
ßopt mogen werden, de tpelcks door Schriftuer-
Texten, die fy of valfcMijckbjhrengeUi of door
Tiieuwe verklaringen eygenfmnigh verfiaen, de
eenige, Heßige, Roomfch-Cathol^cke Kerck^
derven beflrijden. Alfoo gevoel, ende atte-
fieer ick^

DAer zijn Luy, men magh \'twel weten»
Die fich Reformeerders heten»
Luther, Menn\', Jan, en Armijn,
En die nu haer volgers zijn.
Defe vvijfen, defe leyden
Alle vier , doch foo verfcheyden,
Dat, als d\'ecn nae \'tWeften kijckt,
.d\'Ander nae \'t Noord- Ooften wijckt;
Niet te min al met Scliaißueren,
Daer s\'haer parten, daer s\'hacr küeren,
Mee beweeren, elck fijn beft; ,
Roemende met Scriptum efi,
Met Schriftuer, maer naer \'cb^duyden
Van dees\' uytverkoore luy den:

Met Schriftuer , maer naer de gloos,
Die haer eygen fin verkoos.
E.venwe.1 {y vinden Menfchen
Die haer, met voll\' wil en vvenfchen >
Of van vvelluft, of van fchat.
Volgen op het .nieuwe padt;
Hoewel datfe in haer Winckels,
Leugens leeren, die de Kinckels,

Die den alderdomften Man
Met de Vinger taften kan,
Eerft: dat Godt de meefte menfchen,
Eer hy wercken, woorden, wenfchen,
Of iet quaets van hen voorfagh,
Schiep tof een verdoemden dagh.
Maer dat by fijn uytverkooren,
Hoe fy fteelen , en vermooren.
Dat de liefd\' evenwel blijft,
En al even vaft beklijft.
Mits dat hen , vaX \'t gantfche leven,
Geenigh quaet wordt toegefchreven j
Mits dat Godt ter geener tijdt,
Hen haer boosheyt en verwijt;
Als fy maer alleen gelooven.
Zijn fy alle laft te boven.
Zijn fy vry van Godts bevel,
Zijn fy lijber van de Hel.
Schreeuwen oock , dat Godts geboden,
Godes volck niet zijn van nooden
Voor het Goddelijck Verfoen,
Ja, onmoogh\'iijck om te doen.
Dat de vriendtfchap Godts gevonden
Werdt, te famen met de fonden;
Daer nochtans gefchreven ftaet,
Dat den Heer den fondaer haet.
Dat derhalven de Gemeente
(goe Reliquten , en Gebeente ,
En de Beelden , met goereén,
Magh beftormen , en vertreên:

Dat men felfs, oock \'t Kruys des Heerea,
Magh verfoeyen j en verfweeren.
En noch wel > tot meerder lof,
..Branden magh tot affigh-ftof.
Dat den Paus van \'t Oude Romen y
Antichrift is , die gekomen
Duyfent jaren nu geleén
Chrifti leeringh heeft vertreén.
Beelden ftormen, Kercken breecken,
Vloecken, fchelden, lafter fpreecken.
Op Godts Autaer, op de Mis, •
Is by haer den beften dis.
En weerom aen d\'ander zijde»
Waecken, vaften, honger lijden ,
Hayre kleén j Boetveerdigheyt ?
Is dacr niet ais ydelhejt:
Ja niet dan een fciperftitic,
Tegens Godt en fijn Juftiöe»
Tegens Chriftus, tegen al
Watter is , of komen fal.
Dat de ^apen met haer wcrcken,
Weer de Joodtfche Wet verftercke«;
Dat den Heer , voor ons voldaen
Heeft, om in fijn Rijck te gaen.
Dat voor dooden de gebeden >
Offeren voor d\'Overleden,
Biechten , Salven voor en na,
Vrye-wil, & ccetera,
Niet en zijn als beufelingen;
Dat is \'t deuntje datfe fingen.

En daer tegen foeckt jiien voort,
Dit en dat , uyt Godes Woordt;
En men roept Schriftuers Godts woorden,
Hier in \'t Zuyden , daer in \'t Noorden,
En , eylaes! \'t en is niet meer, *

\'t Zijn niet Godts , maer Luthers woorden if
Daer Calvijn de Kerck mee ftoorden,

Droegh fijn wijsheyt in fijn neus.
Wilje dan , in kort verwurven,
Godts Woordt heel, gamfch onbedurven, -
En daer by der Kereken fin,
Van nu aen , tot \'er eerft begin ?
Loopt wat aen en koopt dit Boeckje, /

Zijt als dan niet meer een inolijck.
Of een plompert, of een mop,
Die fmaeck heeft in \'t nieuwe fop.
En meeft ghy Andnes van JEjfen,
Komt wilt u V/en dorft hiér leiTen;

Cap. I.
Daer zijn , noch min , noch meer,
Boecken , Schriftuerlijck ofCano-
^ijck, dan als\'er uytgedruckt ftaen >
in \'t Concilie van Tnnten, Seff. 4.

mpt Exod. 18. ij. cn&U z6*
■ Deut. 17.8. Z Pafal.19.10.
Mâtth, 18, V. 17. en 18. Luc, lo.
Joan.14,16. Joan.î6.i?. i.Tim.3.15,
Aft. 15. <18, toelcfee ^cïjîtftuec-
f€e]cten/ acnGcficn&c H,Kerck, bcr^
Ijeelïit / cnt\'famen-bcraaticrt tnfiaec
<©pper-ï^D0fi3cn/ onbec \'t beïcp&t ba«

feen - ^acïjer / / Set
^imtoe ®cfiamçiit/ ï!cnaa^ettf£jïjctt
iSutCCflfCUC Pétri, en ^taDt-fiO«ÏI0C
Ghrifti, fletidttoeriït/ aljSïieftitecfn

ancbecfcfitUcn tie!S<0«ïûOfsf/ metge^.
îjucrigc afTtUcntte/ banten
toacc^cpt^/ scïijcfe B?c£ïï« fal Wijcfef n
cap.ç. foo en moct \'it gcen anticccn
SSpôel-fôcaiiîi\'c boo? Cationijcfi/ en
SJutDcntjjco aensenomcn toeclien/ïrait
aï?s ban îj\'^tïgcmcpnc ^cccft ban ont0
bctfeiaei\'t / asnwnonien en onîïerl&ou^
ocn tg, 3©aer ban/ op tiat&etoaec^
8ept een petiet ïîenndijtfî /

Catholijcke Kerck , bergaljett Anno
Domini 1545, cnö^ gefci^pößn 1563.
(telöt boo? (Canonöfße / öcfe

GeneGs, Exodus, Leviticus, Nu-
meri. Deuteronomium. Jofue« Judi-
Gum. Ruth. 4.Boeckeader Koningen.
Z, Paralipomenon. 2. Efdrae. van de
welcke het tweede wordt genoemt Ne-
hemiae. Tobias. Judith. Heßer. Job.
Davids 150. Pfalmen. Proverbia. Ec-
clefiaftes. Canticura. Canticorum. Het
Beeck des Wijsheydts. Eccefiafticus.
Jefaias. Jeremias met Baruch, Ezechiel.
Daniel. 12 Kleynder Propheten; Ofeas.
3©al. Arnos. Abdias. Jonas. Micheas,
Kahum. Abacuc, Sephanias. Aggasus.
Zacharias. Malachias. a. DerMacha-
b«en. DevierEuangelien: Matthaei,
Marci, Lucse, Joannis. De Wercken
derApoftelen. 14. Brie ven van den A-
f oftel Paulus: i,totdeRomeynen,2 tot
de Corintheren j i. tot -de Galatereni
I. tot de Epheferen, i.tot dePhilippen-
fen, I. tot de Goloflenfen, z, tot de
The{ralonicenfercn,2. aen Timotheum,
I. aen Titum, i. aen Philimonem, i. aen
de Hébrseen. 2. Brieven van d\'Apoftel
Petrus, 3. Van den Apoftel Joannes.
I. Van den Apoftel Jacobus, i. Van
den Apoßel Judas Thadajus. En d\'A-
pocalipfis Joannis.

Nota 2. ©et b00?nt>ßmbß ConciUc
van Trsnten; ClVfieeft Öefen UOOJfCfl?\'^.*^^

/ «i^t bau ßettcn
ofbèngtfleicn/ bcufim/ niaec öeeft
öen feiutgcn kian Saiiöt tot ï)atiöt/ ban
<eeutotot €eutD / ijoo? ï^cccfedöcfec
(Ccaöïtte of »©berlebedns/ontfangcn/

Ijanöcn Paus Eugenias , JJOO? \'t Con-
cilie van Florenffen, bergatiect Anno
Domini 1438..

Eugenius ^auÖ / Ößßft ÖÉtt fclbigctt ^ \'\'"«r
omfangett / öoo? öe obcricbectngf) ba«
Den Paus Geiafius, m \'t CottCiUe ban
ïloomen.

mt Anno 397, TBt ©aößcss ban uit
^^pnoöuö/ uetjbcn ött fdbe gßtal/ ban
$5i&cl-2Boecfeenm55?teb«t/ ontfan^

ooibéÉl iwflont gcboïgïit
fiebben s. Auguftinm, tuet atte be
fcïioppen ban tfifcita/ infiet Concilie
van Carthago, Anno 397.

ßoottifcöc ContiU\'e / ^ öé gantf<Oe
€ö?i|ïcn Caifiolijcïic é. ï^crefee / bcï^
b?cpjit boo? be gantfcße a©ereït/ tat

ßetflc 400 jai-ßn af- ^n toelcfien rpt/
bolgen0 epoen öchenmiif^\'ß ban ^at\'
tï)P/ De JSioomfcö-CatïjoUjcïie läi^rcftß
alleen öe toaece^ectfee bjasf. Sneeft
Daecop öen leflen "cGeufc

Hollandfch Martelaer-boeck, gedruckt
tot Amfterdam, by Jan Evertfz. Glop-
penbiugli, Anno 1634» fol. 19. altoacï

iïen Hlefec fean binöen/ tat b\'mfte
JSoomf(p-€atfioIijtfee3äcr({t/ hoewel
fuicks gelogen is, eer^ afgebailcn fouöß
5Öti ban öc ïBaecfiept/ ontiec öe #aii5S
ßonifacius, de III. van dienaem, ijf lt

booten / flet «iegifler öec ^cßjtftuec-
i^Decften / eben alfoo / geregtflceert
Sceft / aliEstiie / tot Uen fiupbigen öagD

Êtt 5ijn in \'t #uöe (Ccfiamcnt / in öeti
^ooötffpn ïiegifi^i; niet gficto^elt.
Crno / moßt^flfenu oocftitpt\'gefioteit
Mtm- r■ -

bonnijs öec ^oöen / alö Dp fepöt: De
Boecken der Madiabieetthoud de Hey-
lige Kerck voor Canonijck, maer de Jo-
den niet.

2(lntto00?bt Auguftinus: De Ma- \'i\'
nichten, (ijoeöOt \'ec b?p &P öe Caïbt^ aT/\'L
ntfien\' ^lutfjetanen en Jliennonilïen)

nemen de Schriftuer foo aen, dat fy, als ^
door een Privilegie, \'k wil feggen, Sa-
crilegie ofte Heyligh-fchendingh, die
Boecken aennemen die haer behaghen,
en die verwerpen, die haer mishagen,

i\' 3Cmtooo?bt benH.ifidorius nae
Auguftinum : De Jooden en nemen de
Boecken van Tobias, Judith j ende der
Machabasen niet aen, maer de H» Kerck i^i. fne.
tekfe, en fteldtfe onder de Canonijcke
Schriftueren. ^00fp?CMfitBpbanï)et §
Boeck des Wijshey ts, en ban Jefus Sy-
rach mebe.

4. ^e ceben bJöfl ött tnebe aen; na^
bemaelöet^ooöfcfieöeöifler eecfliS
öcmaecfet / ten tpe ban Efdras, op

toclcfte tgben be Boecken der Macha-
basen , nocö niet öefcö?«ben en toaren /
Soe foube Efdras ban befe mebe / bp öe —
refi/ öebfien ftunnen t cgtftcecen f
€boc&/ op bat upt be

felbe bltjcfee / bat be Boecken der Ma-
ehabaeen-CanOnÖtfe/ Of <0ObtSÈ toOO|Öt

(€m I. öebtnbe Joan. lo. 22.
\'£ was den Feeft-daghder Vernieuwingh\'
■ 25\' 6

ooclt Deceert met \'et grootflelBicaßel/
öat ßi» oDpt aeöaen öeeft/namentlgcß

Itcc Op tCcgumenteere fcïtaföuiS:
2IÏ35 Chriftus öe ^eefi-öagen ban Paef-
fchen, Pincxteren, Sabbath, cn Taber-
uacuien onbecßouöen / gebiert en ge^
«eet öeeft / foo geeft ï)p in beu Daeöt öe
55oe£ften biin Moyfes, boo?Canonöcö
öeapp?ot>eert/ tn öe bjeïcfie öcfe eefl-
baofjen geöoijen bJO?öcn. «Bcgo / foo
moet Bieu upt bolgen / bat/ aigs ijp me«=

öe den Feeft- dagh der Vernieuwingh
des Tempels, beteert en gebiert Beeft/
Dp OOffe Öe 25oecften ber Machabxen
Ijoo? ^cö?iftuer geapp2Dbeert Beeft /
In be toelcïte befen eefi-öagB 0eboöen
lajerbt.

oogBen fiellen \'t <0elo$f ban alle upu
muntenbe ^erfoonen be# ©üben
flamemss / cn bat fcBter upt alle l^ifio^

öpt \'et 250ecfe Genefis, fidt boo?
b\'ejcenipelen ban Noe, Abraham, Ifaac,
Jacob, Sara enjofeph»
öptExodc\'tcjcempeïban Moyfes.
apt Jofue, b\'eiempelen ban Jofuc
cnbß UanRahab,

apt \'t 250CCfe der Rechteren,ti\'exem?
P5Ïenban Gideon, Barach, Sampfon i
en Jephce.

David, Samuel, Elias, en Elizseus»
öptjob.jobfelf^.
öpt Jefaias, ben^OninQÖ Ezechias.
Upt Daniel, fejfji Daniel, enbßfijnß
Medegefellen.

Paulus, bu^ fpjeftenöe / toat boet W
anbecsf/ alss öat gp tratet/ art ßp
fepöt/ met i^cï)?iftuec te betoöfen i

3©elaenban: seijsnu^^aulusi/bß
^cB?tftuec/ met o?b\'ce fiabbe boojloo^
pen / fo ß?en0gt SP / ten leften bp / ßet

vers 18. en treffet baeruptSetejcem.»
pei ban Eieazarus, enbe anbete / die
onder den Tyraa Antiochus hebben ge-
leden, ^tetbenDordrechtfchen By-
bel in de Kant-Verklaringh, Num, 90.
^a öat meer ijJ / Sp iss nfef te b?eben /
JP^Jbefe e]tempdcnffntpeli}cßboo?te
jieHen/ maec ßpaeb?uptltt befeïbtge
tooo?ben / öte to \'t boo?noembe Boeck
der Machabseen te bfnbi?n 50«/ te toe^

ten/ Andere zijn uyt-gereckt gewor-
den, als \'t vei op een Trommel, gelfjCfe
ßet <03tec{lfc0e \\»£!02Öt Emmipanißeefan

beirßlartngö ban Öcn Dordrechcfchen
Bybel, Numero 90. ^ßtoijle ban Pau-
las geen anbec boo?nemen fteeft gegab/
alSfitjn tooo?ben met^cfijtftuecente
bebefligen/ fo moet \'ec im böigen/ bat
^auluff/ bß 25oeCfeen bec Machabseen,
uoo?^cß?tftucc ßeeft gegouben/ foo
bjel alsÈ beanberé/ obermïtiS f)p niet
imnbec/ alsf upt be anbete/ fijn betop
boo?t&^engbt.

€en 3. Éeect^actp/bat men niet
en moet aennemen boo? eenen^ctJöeï
bciS a3eloof0/ \'t en 5P \'t uptbjucl&elijcfe
in ^npbec <©obt.ö 3Boö?bt befcfijeben

fla/ fiet Saer Gonfeffie, Artikel 5, en 7,
^ter op b?aegl) fcft / of öp ïjaec niet
een 2f ctifeel besS €>eïoofiS en 3p: Dat
Godt Hemel en Aerde uyt niet gefcha-
pen heeft f ^p antbjooibenbe / ja:
3©2age baec toeberom op/ toaer fultè.«
met fjlace looo?ben iit be j$tfi?iftute
fiaet f ^P en fiunnen niet eenen €ert
allegecen/\'ten zy,2/M3ch,7.28. <ergo
3i)n befe 25oecfien of <0obt^ 3©oo?bt /
of fulcßö en i!ö geen 3Cctiftëï be0<0e^
loofjS / nabemael bet in geen anbece
^Scïjjfftuec-^oecfien en flaet,
ßiefebjatUaer belieft.

De Oude , Catholijcke , Latijnfche
Overfettinge, is de oprechte Over-
fettinge , ende geenfins de Nieuwe
Synodale Dordrechtfche , gedruckt
Anno 1645.

ö?ccuhjfcBc tn öe 40?tecïifcï}e €ale /
oe&aen öoo? berfoecfe ctt la|!/ ban Pto-
lomasus Philadelphus , l^ontngïï ban

€gpiJten; ben toeïcfien ßeeft geleeft /
291 jacen boo? be geöoojte % CD?ittt.
<enbettiet recfit Beeft bat<©obtaïfoo
geojbtneect; bjant/ toaec \'t bat fuïcftgS
nae bc ßomflc€D#t/ öabbc moeten
gebacn bjccbcn / be ^oben fouben / of
upt fjaet en nijbt onssiie
ontfiouben öeößen / oft« fp fouben on^
«en betbalfEBten (€e)Ct tnogfjen t\'n be
l^ao&ettïjiefeèen geflopt/ofte onfe èpgetï
<C>betfcttet0 fouben ftifpeet 3i)n gße?
tocu^. <©obf öeeft ï)« öati ödwft/
b«t boo? t« ftomfle / Hé-

breeuwfche Mannen , be <©berbJi)1le
«Pt pebec (©efïacöte banÉfr^«* > öß
^Ibec-\'ecbatfenfte m bepbe bte
f?.?ontïielö(ftè €alen/ in 72« bagl&en
tptsf/met een toonberltjcfte eenbjacD-
tigBfPöt/ be ï^eplige^cö?iftuevc fo«^
^len Bewaïen/ upt be ieBjeeutoftge

bßfe 72.|Banmn banmalßanöccen/
ofte tc famcn Dp malftantimn/ ofte
ttoeccnttoee/ tentgtieban öefenöa?
tm acBepbt / gcljben gefeten / öat ïail
tcft Dkc ntet ötfputctcii / aifo öaec ban
tjeefcBeptiene a^pimen 30«/ enöeecn
peöec magö öaec ban fufltncwn bat
öem belieft.

Nota z, 3|et ilteubje (Ceflantent
i!S tn\'t<!5?iechf(ögefc0?eben/ ban u
SCpoflelen enbe €uangeU|len/ toelt?
ßec0 namen boo? aen pebec025oecft/
getefientflaen / uptgenomen Matthsei
Euangeiie, \'t toelcfe ntet tn \'t <ï5?tetftsf/
maec in ïjet l|e&?eeubjfcD seftïjjeben
tsS/ bolgöenjs \'tgctupg^entö ban ben

Heylige irenagus, lib. 3. cap,i. Athanaf.
in Synod, Hieron. praef. comment. in
Matth, ben feïbigen in cap. xi.ofc®,
cnbe lib. de Script. Eccief. in Matth.

cnbeanbete<©ubt-©abei;0» €nbe;al-
iöoe-toel j&et onfeecftec ij$/ boo3 bJien
\'t Euangelie van den H, Matthäus, upt
be^ebaeeufcfie in be <5?iec6fcB$\'€ale
obecgefet i$r/ fo ts bit/ niet tegcnflaen?
be befelbe obecfettinge/ oitpt/ ban
<0obt$f l^epUge iäertti / foo Boos&ge-
eflimeert gebjeeft / alss ofte 0et boo?f?.
<guangelie inbe»®?ie€ßfcBe(Cale ge*
fcf>?ebentoaec0ebjee{i.

betDantitfiet felbtoß mbe<©?tetfiftïie
(Cale oetcniTflatecrt ftwft / betoßfl a-
drianus Finus lib» 6. flag* Jud, cap. 80.
enbe lib. 8. cap» 62. Bellarm. lib. de
verb. Deij cap. 7. Genebr. Anno 44.
Poffew. in Marc»&c. 3©at aßttSaet Öß«
BrieftotdenHebrseenjOföcrem\'t
b?ccutofcö / of jn \'t sefcßje?

Nota 3. gin ößfß <©?iftftffßß enbe
!|cb?eßutofcöc ^cö?tftßn bejS l^ieu?
tocn (€ctlamßttts§/ 3ijn bp foute ban bß
2ßDecft-^?uc&ec3S/alIenö0ftcn!Sßentöß
fouten tn-gefïopen / foo bat be Eatön^
fcße <©berfetttuaen ntet altijbt naer be
<©?tecïtfcïie / ttiaec be <(5?ietfifcfje beei
meec naet be aiatjjnfcbe secojngeect /
«fte ijÉïbete« moeten tocröen / gelgtÄ
Beiiariö. toplcopigjD betoont tom. i.
lib. Ä. de verb, Dei, cap, 2- en 7.

be eecfte ^epligbe Iftßttfe / tot nu toe /
boo?26ntbcntö(fege80uben, 5©ßboof
rige ConcHten/ Sebben Hpt befe mm
fettinge / gaece getupgenifTen boo?t-
D«b?aföttotßebefltginge bec
gftcn bess (©bßloofsf, §oo?t6ißc ban

Auguftjib,i8. decivic.Dei, cap,43.
Inonfe tijden heeft de Priefter Hiero-
nymus niet gemancqueert, zijnde een
geleert Man, de Aller - Ervarenfte in
de drieTalen, denwelcke de Heylige
Schriftueren uyt de Hebreeuwfche in de

12 Dt Mondt\'ßopptr
Latijnfche Tale heeft overgefet, welcke
fijnen foo grooten arbejdt der Verta-
linghe , de Hebrasen felfs getuyghen
waerachtigh geweeft te zijn. J^fet fOO^

Gregor.lib.Äo. moral. C3p«i4.
Ifidor. lib. 6. etymohcap. 3. ende lin,i.
deoffic.div.cap. 12.
S. Hieronymus felf/p?OtßfleCttbOO?

Prasfat. in Pentateuch. Dunckt u, dat
ick in\'t overfetten ergens in doole? on-
dervraeght de Hebreeen felfs, gaet te
rade met de Leeraers, ende Meefters van
verfcheyde Steden, ^iet {|èm OOtß t\'«

be boo?-ceben öcjs ^faltec-SSoetftjS tot
5ijnbe fjjn i34. ê^enbt-
©OC!t in Pro)ogo Galeato , Oj?
öe 5$oecben ber koningen.

De H. Paus Damafus, geïeeft Hefe*
benbe 36nno368. j^eeft befe ^becfet;»
tinge ben %ieronjmtu.« op-geïepbt^
en \'tboltcocfeen bjetcfegeapjjjobee«/
omßelft / en be gantfcge ï^eccft ggf
cecommanbeect.

^egöt botö ^artöp/en öoubt göï»-
ïteben befen #ppec~25iff£Ö0p Dama-
fus , neben anbere boojè» ©abecsf/
ntet boo? toaere ^eïctteïötfte Eee^
raecs? / 3^i)fe / enbe ^eplfge Jlan^
nen I feglit/ ^a/ In u üoUanbt^i
|Bactelaet!S-25oecfe; en bolgensl bten/
en feinst göp befe ftace/ enbe onfefta^
ttjnfcöe ^^berfettinge ba« geenbooUn^

ccn füfpcct gouticn / \'fe ïact flaen öc^
fcïjuitiigcn/ tc meciv alfo al obcc laoo.
Cf 1300. jaren / öefe ban öe ^Clgemeps
«e èercfe iö aen-genomen oftoeejl/
gelijcfe alö Capit. I. fietoont isS. S^ \'t
öanntet fonbe enije fcjanbe/ bat bec
gep?etenbcerbe <©erefo?meerbe 30oo?-
<©ubecjS tn 1200 jaren/ en langer/niet
cenen tuttel fieböen Runnen öerifipen
inbeEatönfcBe<©berfettinöe/ bie nu
fo menigöe fionberben jaren/ in be nh
gcmepnetetfe in\'tgebjupcfei.ögïie^
toeefi/ in alle Conciliën / p^ergaberim
gen en l^ertfeefijcfte ïDienfleni bat/
fcgg\'icïï/ nueenigep?cbicanten bin^
tien ^02b?ecïJt fullenïjomen t\'fameti-
rotten/ enbe eeneni^ieuhje^berfets
titige Oïtbet be ^tepbfcfie
öjengen/ en roepen / bat befe <©berfct»
tf nge be befie W bfe baec oopt getoeefl
ijS / ja/ bat aïle boorige (©becfettingen
ftualijcft bertaelt3!jn/ enbe bat bols
genisi bien / be toare «©becfetttnge / iti
1635 jacen/ nopt in be ÏSercfte 45obtïS/
ja oocft in Baec epgen flutBerfcBe en
CöïbimfcBe d^pnagogen / nopt boo?
befen gebieed en 3p i <B ^omme-
ïicacBten! ^egftt mp bocB ni^/ toat
g \'t/ bat u becfeecïicrt/ bat befe
toe asijerfettinge aUeen goebt / ja be
öftïeban allee

2. <©möat ötc (€acl-g<lceriJÊ matt^
nen / öefc «©betfetttngc gc5ogcn en gc^ ~
togen fiebben/ upt be epgen oo?fp?onc^
feelijcfte (Calen/ bacc tn be ^cö^iftuec?
lijcfte 25oec&en gefcö?eben afön.

3, «©m bat öefen onfen Statën Syno-
dalen Bybel, ban be Hoogh-Mogende
Heeren Staten felfjï geapprobeert > ge-
oftroyeert, endenjet eygen handt j Si-
gnatuer,ofte Wapen, onderteyckentis »
gelijcïi öl{jc6t upt \'et Piaccaer,bat onfe
Hoogh-Mogende Heeren Staten,nacfl

a©at buncftt««i^npartplge Itefec«
en4»«ben öißt/ foo <(5oltatIj alsf i^olos
fecneisniet tcebecommemetBaereps
genftoaerben boobt-gefiootfeen i b)at
iBannen ßebben botfi foo lange laten/
sp be <0emepne-Eanbt!S 25eur^/ met
befe (©berfetttnge geacDepbt i ^en
cetfien toaö j. Bogerman, ©?ebtcant
tot Bleeutoaccben. ^en 2. GuiL Bau-
dertius, ^?$ijicant tot Eutpßen. ®en
3. Gerfon Bucerus , ^jcbicant f€eC
©eece. ^efe bjie luai\'en be Overfetters
bess <@uben fCeflamentjS.

Van AHe NieuW\'gefinde. 15
fe? tot l|artiCïh3ötïi. J. Poiyander,
P?OfetTO? tot Scpbetn Abdias Witraa-
rius, ^jeöicam tot öptgcclt. jacobus
Larenus, ^jcötcant tOt BUffWOfi^n.
Arnoldus Teckmannus, ^jebfcant tOt
aptcecfit, B. Fullenius, ^jeöïcant tOt
Heeutoacïöcn, jacobus Revius, IPjgf
lltcattt tot ^ebentec. Francifcus Go-
marus, ^^jofeffo? tot <0?oentn0en.

Hamentss toaccn / jacobus Roelandus,
3^?cölcanttot25m(leröam. Anthony
WalKus, ^lOfcfo? tot ïepïjett. Feftus
Hommius, ^jebtcant tot Ecpbcn.

«©becfienberis ban befe «©betfet?
tinge bejs^ieubjen (CettamemsS/ toa?
renSebaft, Dammanus, ©?ebtCanttOt
^Utpgen. Hcnr. vander Linden, g^je?
bitant tot «©elft. G. Nieuhufius, ïSecs
tojtotj^aerlem. Car.Maetius,^?ebfi=
cant tot iBibbelBurgb» Lud. Reneflè,
^ebtCanttOtJBaei\'fTcn. Cafp. Sibe-
lius, ©jebitant tot ^ebentet. Henri-
cus Alting, ^jofeffo? tot <6?oeningem
I^efe boo?f5. jBannen/ fiebben bit
toeccbaengebangentluno 1628. enbe
geepnbigbt Sinno 1635. en boenbol?
ijucften 1637.

.left b?age ban/ bebben befe een-en-
«bJinttgJiHêannen bonne« booïen / in
Baec (Caelbonfi oft^ niet i fo neen/ bat
moej mp upt <!Bobt0 tooojbt bebjefen
woioen. ia/bjaecomfaric60aec
«©becfettingfje meer gelooben /

ïie i^epUge ©uï3t-©aöecss ban be eer fle
ïSercïU oEnbjaeromïjonbtgïjpöaec
nieec geïooben / alsf ubje eecfle met\'

fetteriS / Luther, Calvijn, Beza, Bullin-
gerus, enbe anbcce^^becfetterjES/ ban
«toe büf of fesf cecfle 25pbel^/ bte foo
toeï geleerdeüBannen 3tin getoeefîtn
\'tgaec/ aIjS befe een-en-ttotntigô ge?
menrtoneecbei

Slcft b?age anbertoecf; bp albten alfó
utoe eerfie «©berfcttfngcn / bte gïjp
bert be tpben ban Martij n Luther, tot
ïjet jaer 1630. geô?uptSt (jeDt / op me^
nigïjbulbige pïaetfen balfcO 5iin/ ge^
ïijcBfe tn \'t paccaet ban be Hoogh-
Mogende Heeren Staten, bOO? balfCÏJ

fcbönenaf-geffgjeben tßtoeröen/ op
toat fonbament J^cbt gïjp-U\'eben ban /
utoe meßc \'©efo?matieai^\'iSefo?ma#
tteaengelepbti

Nota. <Bf gbp öebt gerefojmeert
fonbec<!5obt3S3©oo?bt/ ofte met ber^:
balffDtßtt <0obt^ 3©oo?bt. ^gonber
«©obtsf 3Boo?bt en foub ggp mt gaec^
ne feggbßit. €rgo / met berbalfcöten
45oötö tooojbt: toant gfjp bebt tn utoe
3fïefû?matte/ op utoe ^?ebitfe-fïoelcn/
in utoe 3^ercbeïücïfe ^tenfïen/ tnutoe
(îatetôifatten/ geene anbere «©berfet?
ttngen geb?upc6t alss fobantge/bte gjgp
tegentooojbigb boo? balfcbc<©bcrfet^
tïngen «ptïupb. #f50«fc ntet balfïb/
maectoaer/ goßbtenbebonbtgö gP\'
toeefl/ foo moet befe ïedebalfrbïött /

alfoo fp / tneec alis tn öupfcut (€:cmn /
malfeanöeren teaen-fpjcfien. ^a uhac
eetfie «©becfetttngc/ Die gftp toet 60 ïa?
ten / aljs supUec <aoöt^" JBoojbt / gö^ ^
ï)?uptfet fieBt / gelijcften / op fomtnige
plaetfen/ meer aplen-fpiegBeïss/ aliS
«©obtjs 2$oecï»en / fiet/ en fioo?t eenige
(laeltjenss i

3InDen ^elftfcgen 25i&eï/ geD?u£ïtt
SCnno 1579. tlaet op öe feant / ban fiet

i.cap» Efaia v» 18. Godt moec altoos
onrecht doen , wy zijn doch vroom:
Wacrom firaft gl^y ons dan, foo hardt i
de ftraffe is immers onfe fchuldt niet!

a©atnocömeecl <©pfiet3»capittel
Kehemia v»5. flaet aïbUjS: Deux aes
en heeft niet, fix cinque en geeft nietj
quatre dry, die helpen vry, <© «©uptges

«©p Syrach cap. 6, v. 7. Iee|i «len HU
bUSS: Vrienden inden noodt, gaendcr
vijf-en-twintigh op een loodt, fal \'t ni»
een hart-ftandt zijn, foo gaet \'ervijftigh
op een quintijn. 25eufelaeC$ï J tn fOO
ecndigefaecïten.

<©p Syrach cap. 10. v. 3. gïOffeert bii?
€aibtmftï)e€aelman/ albuss: Fran-

Soifche Luyfen, en andere kraackhedea
öer Bedelaren. © ontfibtge fpotterpe!
en vers Als Uyle-fpiegel Vincentius
de Paep van Kalenberge. a®at fitCÖ^
. tiöe^iftoucfenopfooeÉttiwate«eï

gct I. vers cap, 9. ban ApocaIypfis,aïSJ
bOlQÖt * De" Roomfchen Paufelijcken-
Scoeljis in den beginne zuy ver ende reyn
geweeft. ^00 mofl mcn be bjaccgcpt
ban be jSoomfcB-^auflTelöcße ïaeccft/
tnben fötöel/ opbe ftam/ felfjsaen-
bJijfem

atoe tbjeebe reben t^ ootft gefepbt /
maecnietöebjefen. Meuhjeboonge
talen / oocït be gebiefene p?ebtf anten /
fouben befe laetfle <©berfetttngö upt-
nionfïecen/ geliicftfommfge notö le^
benbe / al0 jan Hoornbeeck j ^jebi«

cant tot Eepben/en anbete meec/ bte
befelbtge alreebtjj bectfpenbanbal^^
Öepbt/ toaerobet/ bat baec niet ban
nooöen tsf/ meer tegen te fp2eeffien.

Utoe berbereben / toaer mebe göp
fegftt berfeecïiert te 3i)n ban befe laefle
ï^ojtfcfie (©berfetttngö/ obermttjs

befelbe ban be Hoogh-Mogende Hee-
ren Staten, jfjnbe ^^olttücfie <i^ber(ien/
ïïecBterss/ Ifteur-iBeeftersf in <6obbe5
löcfiefaecßen/isfgeappjobeert:
ten ban be H. H. Staten meer aliS alle
be i?^o?b?ecötfe ^§pnobifcöe-©aberjS i
jfêebtgöpban/ tot befe «toe aberfet^
tingD / Öeur-lBeederss gefeooren / bie
be <©o?fp?ontfeelijc6e (Calen tn \'t minft
niet berftaen i bie boo? manc^uement
ban iCaelfeenmsf/« toertö niet ftonnen

tjcamtnertn i ^it t^ öe -^öttnöe laten
oojöeelcn ban öe colenc/ en öaerom
bJ0?ötöefemeutoe55pbel tôt eenfpot
ban alle recBt-geloolötöe gefielt.

I^ecbtans^ fean memant on^ in onfc
nieitoe Söpöcï eenige misiflagen / in \'t
Rectalen/ töoonen.

âoûp?atengï)p al ttteöe ban utoe
fefle enfebenöe eecfïe obecfettingen/
enbe nocfttanss bebje felfjS in öie/ ntiiS-
fïagen met öonberbcn gebonben/toaec
ober gïjpfe oocft met eenen afem alle te
Celijcîî becbobenen gebannen fjebt.

€n bjaer \'t faetb / bat icïi mp in bit
(Ctactaet niet «n berbonbt tot bo?ts=
/ fcft foiiöc « misf-iïagben met
ïjoop-bjercït tj^oonen, Cbocg/ tira «
eenige flaeltjenss onbct be ûogften tt
ü?enöcn / fal tth een €e)ct feiefen tti
Bet begin be^ 25pbeï3? / eeti iipt fiet
mibben / enbe tbjee of bjie upt 8et
ïctlcbeeï.

Gen. V. 15, ïjecft ben ï|eb?eeu?
fCben : lek fal een vyandtfchap
ftellcn tulTchcn « ende de Vrouwe.

oube CatfioUjcfee EatijnfcSe
obccfettingb aceo^beert baer mee.
«œeboorigeoberfettiîîgenoodî. €n
Romt nbse letie nieubJe ^pnobale
^tatcn 25pbel/ gebjucftt tot Hlepben/

ïtUSf: Tunbhen u , cnde tuflchen defe .
Vrouw. ^aerom iupfi tuflchen :
D E S E Vrouw , en niet tulïchen de ij
Vrouw ^ nccaenjS anber^ om / al^ om I
get Ijcitït tc a&ufüren / en fiaec te mijf^ \'!\'
ïeéten / bat boo: defe vrouw, niet be i
onöeWecfete ilBflöct iBaria / maec
öe BeWecRte foube bectlaentoD?^
ben.

Gal. Z. V, 16. Itaet t De Menfch
en wordt niet gerechtvaerdight uyt de
wercken des Wets , \'ten zy door het
geloof Jefu Chrifti. ^iec Upt bOlöDt

öanbt-taflelöfft/ öat betoeccfienbejS
^etsf m \'t öeloof öcfcBtebenbe / een
menfcB irecBtbeccbtoö maecfeen. -^e
<0ommai:ttïen Dtec öenart jiJnöe/
toatboenfef fiiplactsi banbel300?f5.
tooojben/ fettenfe albusf: \'©en menfcD
h)02bt ntct gg«cï)tbanbtoftt boo? be
hjercfien / maer boo? ïjet geloof / in
plaetöban \'ten zy, baecnotDtanstin
ben <6iiet!ifcDcn (Sext liaet/
bat i$f/ \'t en 3p.. ^iet ïjaec i^ant- ber?
ftïartngrj»

3. Cap. van Daniël f)eeft nU 1«
foo beel boorige €euh3en/ inbe alge^
meprie Eatijnfcfje oberfettingfj / loo.
vcrffen, bebjelcfie t\'famemlurfi boo?t#
ftomen upt ben ï|ebjeeub?rcöen
beöalben verflen, be toelc&e fp?up^
ten/ en t« onfcn (€m apart geteec^
feent fiiaen / upt be tranfïatie Theo^
dofionis. ^ter baegfit

66, berflfcn upt/ tegen \'t geö?npcft ban
be eecfle ^ercft. ^a fp nemen baec
nocb 4.Vierflren uptben^ebjeeufcBen
(€m / fo öat fp \'ec ban loo. ntet mcec
en beïjouben ban 30. bicectelijcfe tegen
€>0btSS getJObt/ Dmt.z vers 2.

jjlat ^uptffb bertaeït: Defen Keick
(tïJ) het Nieuwe Teftament, in mijn
bloedt, DEN WELCKEN
voor u lieden vergooten wordt.

faï ntet een ^5?tecli ter JBerelt tegen-
fp?eechen. 3®aec upt öanbt-tafleUjcfe
boïgfjt / bat foobantge bocOttggept/
bOC2 on^ / booï Cfi?tfium / betgiwitcn

i^/ èi^ \'a boen fn \'t lefte lEbottbtmaeï/
ten tijbe ban bat btfcour^ / m be l^elcft
bjajS; maecboo? om W becgooten/
geen JSön/ geen aBatet/maec bloebt;
^i\'go / tss \'£t boen CbJtfïi öioebt in be
Ï^elcït getoecfi, <©ttt befen fïagp te
ontgaen tjS Beza, t^albijnss Wcfpeï /
ben cecften getoeefl / bie befen (Seyt m
Öc l|.,;§cï)2iftnec feifs geeft becben
becMfcïjen: toeJtfee ijerbalfcbingb/

ïj/ben / becben bolg0en in een obecfet^
nnra/ baec fp foo op roemen j feg^
genbe: niet Den wekken, te toeten
Drinck-beecker j mset hetwelck, te
bJetcn bloedt, becgootentoojbt:

den des Heeren zijn doorloutert, daer-
omfiectoe, dat ghy daer niet af, noch
toe en doet, op dat ghy niet leugenach-
eighbevonden en wordt, Pnv. 50.6.

30. LJ SamerltnöD ban be ^oninainne
ban Äthiopien ^ ijcfctt/ terbjjjle ï)p be
ïasE / ban ben H. P hiüppus

ghy verftaet \'t geen ghy,leeft <f gafbOO^
antb)00?bt: Hoe foude kk het kunnen
verj^en, by aldien het rayjaiemandt en
thoone^

16. Brieven van Paulus, Ibmmige dinghen
fwaer om te verftaen zijn , die deonge-
leerde, en ongeftadige verärgeren , ge-
lijck fy oock doen dc andere Schriftu-
ren, tot haer eygen bederfFenifle.

(©möatteu tnbei^.i^cöjjftMec
beel ßoßo^/ ^nöe oocft oniss berflanbt te
boben gaenUe lïSpfieuten becöanbeït
lz30?ben; te toeten / ban be
bulötgöept/ be IBcnfcD-too^binöD®
CD?W/ iw bercijfem^ öec EtcD^?»«^"/

be i>?cbetljnatte/ be €cf-fonbe/ fiet
öjanben/ en nopt becöjanö«« baiv\'t
S^elftfie-buec / be (ßeutoiöfiepbt /
\'t toeich booi onsf feer bupflece faecfeen

4-<©m hattet beel binafien tn U
g. ^tfi?tftuec oefcfijeben 30" / iJ«
cen upttoenbtgenEette»: tcöficnttiaï==
IKanbewn fcfiijnen te flvöben: oEemöc
monfirecfeenä b«ec ban \'feunie binben ;
Num.4. i, ^aet/ ett toecbt geboben/
bat be Hebijten eerft ?o jacen oubt
moflen bjefen/ cec fp m be« (Caöecs
«afeel fouben tttogenbtenen» ^CnbersS
(iaet/ Num.8,24. bat 25 jacen ge^-
noegfi bjacen. joan.5, vers 31. altoaec
€Ö?tllusf fepbt: Soo ick getuygeni®;
geve van my fclve > foo is mi jn getuyge«%
niffenictwaer: tec contcaciej Joan.8.
vers 14. Soo ick ^etuygeniffe geve van
my felven , fco is mijn getuyghenis
wacr.

«Èbenöïfoo Matth. 10.10. becbiebt
fijnc sfipo^eïen een fi0(6 / of
een cocbe met fiaec te nemen: tec £Ott>-
tcacfe; seöiebtfiö\'tfelbige/ Marc. 6.

, 3[nfgeUjCltSi.Tim.i.i7. Godc al-
leen zy eer en Glorie: teC contcaciei
Jxod.2o. 12. Eert Vader ende Moe-
^Offt öttï Andvies Effen , fijn

jTOerte met meecftaeïtjenjStebol^
ooen/bienenbenaeft\'bolgenbe: baec
w! al^ boo? befen / fijn gïolTen toeï op
25 3 fai

fal mawSen / niaec nict töoüticntiatfc
é§(Ö?ïfttKc 3ijn / of ban a\\k man beu^

Aftor. 9, vers 7. (ïact/ ïIa^îtenlac^
feccjs/ ban ^auïuis/ öc flemme ban
fioojben : contrarie flaet/

Gen. 15. 13. tn Aftor. 7. 6. ïcefl
nten / bat be Sfraéliten in ^gppten
4oojaren3i)ïtöetoee!t ; en nocfitansi
m, 3.17. baecie^en fepbt ^auïujf / bat fp
öaer 430 iaren aetoeefl 3ön.

Reg. s. 9. daet/bat in be 25ônbt-
a^ifl / ofte be tSrtft be^ <©uben mefm^
mtntss/ geene anbere bingen 3ön ge
iöee^ / alsS be Twee Sceene Tafelen

aKopfiiS; en notfitansf fffi?ïjft^#au?
lusi baer tegen/ feggenbe/ bat inbe
55onttt-^|ï/ foö teel eenige oberblijf^
ft feien ban \'t i^anna/ en ootft SCaconjr-
roebe/ alsï be tbjee ^§teene-tafelen sm
gebseefï.

Mare. IÇ. 25. flaet/ bat be ^oöen
CÖ?ifïum ten bJie ucren gcïii\'upfl beb>
ben,- en mcbtans^ flaet joan. 19.14.
fulcb^s omtrent ten fesï neren gefcgiebt

Van alle Nieuw-gefinde. 25
ßegcben / een feven-jarigen hongers-
nood : en nocDtanss Wnbt men i.Pari.
21.12. öattermaereenöite-iflt^öfi^"
Bonsecsf-noobt ^abtö ban ijen
teftencoefleUfoubejijn.

eeneenighgebooren Soon, enöe nOfB=f
tan!$ flaet i. Paral. 5. bat öP «ctü
drie volle Broeders ï)ceft 0eÖabt.

Ezech. I. 9. fïaet / dat de Vier Ge-
dierten niet\'weder-keerden.als fy gin-
gen : enbe nofgtansf vers 14. flaet/
datfeimmers weder-keerden. €n fOO

\'t ^elbe aetnpoTjen aïle <©nbt-
©abergi: neemt\'ec een in plaet.ö ban . ..
Bonberti ben H. Auguftinus, be toelcftê fo
fepbt: Inde Heylige Si:hriftuer, ïijnM^ii.
meer dingen dfe ick niet en weet,dan die
ick weet.

\'t Selbige Delijbt CaïbinujS lib. 1. 14-
cap. I. par. z. jBitfgaberss be 3ïrnnj
nianen / in Baev 3£rminiaenfcBe Conj
feffte esp. I.

<ßn fiUjoehJcï btt be0enaembe<©es
refo^mecrbe p?etitftanten met monbt
enl^nne tcgèn-fp^eetïfen/ notljtans
tftoonen fp met fjoei; bjercïten / bit ftb
JJisetoaectehJcfcn.

P?fbmant binnen <E>o^b?etï)t / be
ttjeitne/niet macBttoB 3i)»öe ben xttïp
ten fin te geben / ober iJefe ^tntentie

«enöe öinnen ötcecöt/ bteDemant^
3tooo?öenöe/ Anno 1640. ronbt apt
fepöe,- alöeröecaebtfaenifl te toefen/
bat men tenbefen/ fijne ontoetenDepbt
ije&enne obecmitsJ befen Cejrt/ qz^
i0t& fp albaec Debenbe/ feer bupflec isfj
en begautofte onbec be <@obt.ö 3®uf« /
giei* toe geen caebt en ïjebbengetoetenj
enbe biecftalben / foo bceleboofben/
foo beele finnen Sibben boo?t-gt)c?
b^acbt.

Infghelijcken , i^eeft D.Frederieus
Spanhemius, ntet bunnenbe / met aUe
öneU^ebe-^jebiftanten / begrijpen/
uat befe toooiben feggen toilben, t En

ly greep den Draeck, welckc i$ den
JDuyvel» ende bondt hem 1000 Jaren,
Apoc.2o.v, fijn upttecjle toeblucbt
genomen tot be boo2f^. ^ufb?oiito/
ootmocbelijcfi btöbenbe/ bat fp bocïi
Sem/ befe ^cbjiftuec-i^cyt/ een^
foubc toillcn untleggen l i.Sban be
^êcbjiftner nocö nl ftlaet / om te bec^
ftaen boo? aiïeman i baec fiUcïte groo*
te <0obt$f-aBijf^ foeteren/ ijHeet^ersS
enïeeraetsSfelbec/ geen caebttoeen
toeten! Den Kant-Schryver felf0/ Dan
ben ïeffen <©o?tfcDen 25iDeI / fepbt oP
beüant: Dit Capittel is fwacr om te
verftaen. ocrt toat amtooo2be be juf-
fer

fct ban atcccfit / Anna Maria Schuer-
mans; Hoeick, fcpöefp/ defenText \'
langer overwcgc > hoe hy my doneker-
der voorkomt, ^ja Öcfecnbt öaCC ÖP /

öat / aiöoetod bede ban bß p?inripael^
(te <0eccfD?meecbe ^jebtfeanten oe^
focnt Deööeit befen €ext gconbelijcft
«pt te Icggficn / nocfitanis ntemanbt
ban öaec \'t felbtge beumogöt en fieeft.
Eeejlfiaeien^ï5?tef / gefclj?eben / en
!)aec naegeb^utlit Anno 1644, 9. Kal.
oa Ja een 25oech geintituleert Nobii.
Virginis Annse Marise Scbuerman o-
pufcula.

^Otßtanss fepbt <!5ob: Het Gebodt omt.
datickubevecle , en is boven u nieti n.
noch verre van u gefteldt.

5©ie tooojbeu fepbt <©obt ban ßln
,(^Ö«n<Bieöoben/ niet banbegefieele
^Ölïftuec. ^

^tem: Wy hebben het Prophetifch 2. i.
woordt, \'tweickfeervaftis, endeghy
doet wel, als ghy daer op acht hebt, als
een licht, dat op een duyfterc plaetfe
fehl, at. öe i§(:D?tftU«C

ja J «0oötjJ 3®oo?bt ié een ïicö^
Ut boo? onfe boeten ; maec \'tmoet
«ecfi toel becflaen/ enbe «ptgelepbt
jijn j \'t baelcb boo? epgen uptleggtngö
niet en mag& gefcDiebcn/ z. Peer. i.
vers 20.

J4et en ftaet al niet klaer in Godts
Woordt, \'tgeen \'t Gheloof en de
Zaligheyt aengaet; waer over Kerc-
kelijcke Traditien cn Verklaringen
daer by van nooden zijn,

\'pta: r. ^atbegeloobigeban
„ «bam tot lEopfesJ toe / bat i^
tot\'et ^aer237a. geloobtge 30«
ldO*ell / fonöec öatter boen c§c|t?iftiiec
teasS.

2. ïBt Sloben be ^cö?iftuec bejs
©üben (ïeflamentss bebbenbe / ge^
b?upcfeten meer be «©berieberingen /

J.J.8,8. aï|Sbe^CB?iftueCj Vraeght de Oude
Geflachten , onderfoeckt de Memorien
der Vaderen j wilt niet voorby gaen
het Vertellen der Onderen, want fy heb-
ben\'t van hare Vaders geleert. <©OCli
Deut. 32.7. Jer. 6. i6. Ecclef. 8. xi-

3. ^oen be Sfipoftelen ti?ebicftten /
Habben fp en fiaec^tfiapen \'t <©eloof/
en toojben \'at feer beel saïigbj en mm\'
töwfS Hebben f? ïange blaren geg^\'

btcfet / m \'t .ï^ieutoe f^eflament bau
Öaßc / tn ban be aciuinseUden toasä
befcöjcben.

4. 25eöalben\'tbefcD2ebena©oo?bt
<©obtsJ / moUcn {p oocft naec \'t onbc^ ^
fcb?eben 3Boo?bt ïuplïcren : ^oo?t

ben i|.^auUimi Daerom Broeders,
ftaet, en onderhoudt de overleveringen
die ghy ontfangen hebt, \'t zy door mijn
Sermoen, \'t zy door mijn Brief,

^tßUt : Ghy dan , mijn Soon Ti- i- T<n>, 2-
mothee, wordt verfterckt in de gratie
die daer is in Chrifto Jefu j en \'c geen
ghy van my, (fcpbtbp/ nfetgelefen/
tnatC) gehoort hebt , door veel Ge-
tuyghen, beveeldt dat, ach getrouwe
Menfchen ,- die bequaem füllen zijn ,
om oock andere te leeren, ^fet OOCft
a. Tim. 1,13.

^C0ï)t bocfi nm lutöcraen/
CalbtntH / iBcnnonifl / ^ocfnfaen /
tirmtniaen / baaec fiaet in be ^tlmf*

tuer/batfp<©obt$saBoti?btijSi Nota.
Andrics Effen , ont te bebjöfen bat
<0Obt3S3©OO?bt/ «6obt3Sï©oo?bt fsf/

enbe bat upt en boo? <6obt3S 3©oo?bt /
bjengbtbp 2.Tim.3.i6.en2.Petr.i.
vers lo. en ben armen man en jtet ntet

bat ÏIP upt €>Obt0 3©00jbt / fonder
Traditie van de H.Kerck, ectfl behJÖfcn
woefi/ öat bepbe beaen-o^w^tbenbe
25?ieben / Pauli en Petri, fßlfsS \'

läcttci- ontftcnö/ öat öe ^?icben tot txz
l^eöjeen/ tot(€tmotI)euiit/ en («Ettimt
^cïjjtftuecjrin.
Efiph. ©etoijle öenttoee&en/ bcn
W42. <j^öion alleen iBattOeunn
iBaccion allcen Eucam.
©alentinujf alleen Soannem.
Cednt0U3$ aUeen Harciim aenne^
nien boo? \'t «Êuanoclium.

€nöe be Globen\'t25oecIi ban ^ob
alö <0nr£ö?iftueclD£ö Öouben/alsf oocß
\'t öantfcöe j^ieutoe €eflament/ en be
(Cureben \'t (0ube en ^leutoe (Cefta^
ment gegeel bertoerpen,- j§oo tss be
b?aöe aen u. l. nteutoe SeeraerjS al te
famcn: / cnftoeobp-lteben upt
<5obt!S 3©oo?btfHlt&eb3öfen/ batblt
altemael<6obt3S3lDoo?bt ijSi \'ten 3p
bat ot)P öe oberleberinöB ban alle utoe
Äoomfcft-CatDoliicRc ©oo?-<©uber5$
Doben <0obtsi3©oo?bc / metbancli?
bacrOepten teberentte aenneemt.

€n om bo?berss te tBoonen/ bat gïip
|Eannen3öt/ bie ubje Eeere upt be
^cïj?iftucr alleen feunbt (laenbe öfw^
ben/ foo öetoüflten ttoeeben/ uptpuer
Ware ^cB?iftuet fonbet («Trabitie:

I. ^at i©ocöterss onber be tbjaelf/
fenecDtftensf onber be beertöien
Mieten mogen troMtomi ^ ^

11. ^atmenaenb?oubi-perfoonen
\'t 5lbonbt-mael magb en moet upt^
repcften; alfoo be p?actijcft €fi?ij|lt
foobanigö niet getoeefl/ Matth. 26.
vers 26.

12. ^at men moet bieren ^ersf^^
misf/l^emel-baert/ be ttoee i^aefcD-
en^incytec-bagen/ en^aeflTcöen 9,U
tööt op een ^onnenbagï) i

^ie tooo?ïjcn homen pass/
öclïjcït \'t Uijföe rabt aen cm toagöen:
toaitt <0obt oeötebt bit af / of toe boen
niet / ten regacb hanbe^cft?iftucc/
tttaecbanbe tfiien<ï5elJ0ben/ anbecjS
moefl ofip \'tgeö^ele ^ieiihie ®e(la«
ment bectoerpen j toant bat isf \'ec toe^
öebaen.

Mdtth.is. Cfijifluss becBiebt: te vergeefs dienen
wr/9. fy my > leerende leeringen > en geboden
der menfchen.

iöo?bt te bergecf^ bp oet(?acï)t:
gfiptoeet tmmecsi toel / bat ben ^one
«aobtsf baec fpieecfit ban l^enfcïje^
lijcSe ginflellingen/ bie tegen <0obtsf
3©oo2öt flrijben,- en toeetje\'et met/
gfip fiunt fiet feibe upt \'t felbe «Capittel
leecen; 6ant baec ttaet: Waerom
overtreedt ghy \'t gebodt Godts om uwe
overleveringen ^ bit iÖ fOO becce ban
on^ Catfioiijcfeen/ ató fiet jloozben
ban fiet Eupben. ^a foube men geen
geöoöen bec menfcfien moeten onbec^
fiouben/ foofieöben öe scpoftelis feec
qualürttengebaen/ batfe Aft. 15.28.
en I. Corinth. ii. becfcfiepbe binö^**
geööben fiebben / aeu fommig^b^rp-

alle ^oKtiittiß / citbe <©ommacifiß
Claffiö ^bectien feer giiaiötïi / batfe
aen Daer «Dntierfaten foo beel 3©etten
o?bonneten/ foo beel hingen gebieben /
bie <0obt nopt gehoben Beeft; ianot]^
aualötftec / batfe be obertteberss / batt
öaer fÜSenftbelütbe €5eboben/ bitft^
toilgi foo firengelijcft flraffett: foo ntet;
toaerom 30« ban be<©becttenbanbe

S. Jan fepbt l Defe dinghen zijn ge- 2®.
fchreven, op dat ghy geloovende, het 31.
ceuwigh leven mooght hebben. <2EcgO/

lBe-B?unbt / göp bertoacbt«in u
epgengaren; meentgöp\'tfoogeïijtft
iib)00?benlupbeni foo iss\'er ban geen
anöcr <©obt$^ 3©oo?bt ban noobcn/alss
aUeen \'t<!E«angelie ba« S.Jan: ^a/
foo fouben bJp OOCfebe Boodtfchap aen
Maria gcdaen , Chrifti Befnijdeniffe»
Hemel vaert, d\'Inftelling van\'t heyligh
Sacrament des Avondtmaels, &c. enbe
\' becï anbere iBpflerien/^uangeïifcöe
i^tttocicn/en anber ei^iracuïen weer/

ntet beïjoeben te gelooben j toant Smt
Jan fc|)?ijftbaer ntet ban. s. Jan ban/
teil niet anberss feggen/alsS bat be mu
wfwioj/ bteöpbeftfi?ebm|ieeft/ ge/

«oeaftïö»/ om K Icewn/ öatJIeftiiS
fceti ^oone «©obtjs iss / en bat top bat
aeioobeitbe/ «bettsföenoeöööé&ö^«/
omfijntooojbeti cn geöobcntconbcc«
goubcn/ cn alfoo 5altöfi tc toctbcn.

3®at fult oöP öan anttooo^cn op be
toüo^öen ^anli / fegaenbe : is \'t dat u
Gal. I, S. yemandt predicktj anders, dan ghy ont-
fan gen hebt, die zy vervloeckt.

Si» Gd. i. 3(11 toeer ôiipten \'t fpoo? : ©auïuiS
fp?eetïït aen bie genen / bie contcacie
ïeecben/ ban be IBpoflelen geïeert Bab^
4.9. Î9» öen / namentlijcïi eenige nientoe =öets
30. ! jj^ (jgaiateren toouben im

onbecgouben met be JieutoeSBet te
famen. CatBoIöcfieKercö Beeft
nocB nopt gcïcctt / contcacie/ be
(leUicfee/ CB?iflelütöe / tecfietucfee
%ttt -, maer Boe gBp-Ueben met befe
tooojïwn geftipt toerbt / bat geef tcft u
tt bebenc^en j B^t fal ooth baer na
blijcfeen»

2. r;«. 3» Ghy hebt »ifepbe ^aulujS tegen fpn
15,16. 5^ifttpel (CimOtBeusS/ de H. Schnf-
tueregeweten, die u kunnen onderrech-
ten ter zaligheydt , door \'t geloove in
Jefura Chriftura : Alle Schriftuere van
Godt in-gegeven, is profijtigh om te
leeren, om te weder-legghen, on» «e
fiichten, en onitebeftraffen, tot de

Van aHe Kieuw-gfjlnde,
rechtvaerdigheyt: op dat den menfch
Godts volraaeckt zy, en tot alle goede
wcrckei^ondervvefcn.

tïieiRj ïjaïjïje gciecct / aüccn gcnoegg
toarcn ter ^ahoBcpt f fo i^\'t .slicutoe
Ceflamcm te becgeef^i toant bit bjasf
tentüöett ban (^Ttmotbeujs fijnjon^j
Bept nocft niet befcft?eben: en nocfis
tanö gelooft gbp felfjs tontcacie.

(Cen tteeeöen / fepbt^panlHSf toeï /
bat alle <0oblijcbe ^cbjiftneren
föttgb 3ön/ maer Bp fepb niet batfe gc;=
«oegö 3ön. <Êen b3oo?btje in geltjtfie^
niffe / öet a 26 25oech isf p?ofötig9
om tot twknaecbte geïcerötgeprtc fic^
men: öaec upt en bolgftt niet/ bat ©et
25oecft baer toe genoegb «f*
^00 ifi bc d5cb?ift bojbcrlücfi om
bolmaecbt te bjerbeni baer upt bolgfit
«iet/ batfc baer toe genoegfi is?.

Ccn betben/ cn of be ^cö?ift«er aï^
leen genoegb toa^/ foo moet gï)p eben^
bjel boben e» befialben bacc/ be oberle^
beringen aennemen / en be getooontc
ber ^erche: bjant bat gebiebt u be
^ï)?tftMer felfsS/ gelncbuinbitCa^
putei betboonti.ö.

Nota: onfe 2eec ban öe 3ïpo=
tioltfcbe cn tSercbeljjcfie oberlebcringe
i« foo onbjcbcrfpjeïtelycft / cn gaet foo
bnfï/öat ?lnno i6zs* bier f jofejfeurjs

ban be Sepbfcfie OBotiftept / ïawnbe in
^jHCïJ sa^n een Boeth\' ßeintituleert/
\'t Kott Begrip, van de fuy verder (aljSfe

totöat jaeutoe/ te i;ep3jen/ c^toeetl
bja^) Godhcyt, aiöaec beel (Ccabttien
gaecn toelaten / enbefelfsSaennemen.
namen

5©e (Cvabitien of^Sberlebecingen öie
fp / SfictiHel 19 / aennemen / 3ön befe /
aljS a»anfup$f in be ï^. ^cfjjiftuec be^
jjaelt/ niet biipbelücït/ necfi met epcen
toOOlben/ maec per aiquipollentiam
anologicam, bfltijS/ met Even-feggent-

heydt, bie baec boo? flaen ató offec
onben; caecfeenbe foo toel <!5eloof^-
©otncten / al.ö ^ercBelijcfte <!5eB?upf#
öenj befe / feag\'icft/ ftellenfealbusf:

In \'t getal van de Traditien, die men
uyt de Schriftuer eenighfins foude kun-
nen trecken, zijn

De XII. Articulen des Geloofs, \'die
deApoftelenineen Kort Begrip beflo-
ten hebben. #OCh /

Van aUc NhüW\'gefinde. 37
Dat \'er twee Sacramenten zijn, het
Doopfel en \'t Nacht-raaeU

Dat d\'Apoftclen door \'t ingeven des
Heyligen Geeßesden Sondaghverkoo-
fen hebben > in de plaets van de Sater-
dagh.

üfe ïjtci: fioben gefielt fietJöe. <©DïJt 3P
gelooft / bat be fecacljt ban be Catïjo?
itjcfte toaergept/ be monbt/ \'t berflant/
en ban befe USannen/ bu^ bevre \'
geopente«be|luectöeeft»

Dc H. Kerck moet alleen Rechter
wefen in twijfelachtige faecken des
Geloofs, ende der zaligheyt.

D€fe albecgcoot^ e <l^uefite blgtfet
upt <6obtsi afl^oo?bt al te Maec.
I. apt öet <©ube teftament/ ah txa. is.
toacr jBopfess/ toen Set ^ooft ban 13.16.
<0obt!S Hcccli toefenbe / alleen i^et
tet Vöajs ober tto^felatfitigcfaecfeen/
beïBetaengaenbe.

zijn by u, (f^p bleibt baec becfcljepbe
faetften beji^etaengaenbe) khmttot
op de plaets die uwen Godt verkoofen
I heeft , ende ghy fult komen tot dea

Priefler, &c. en ghy Tuit hem vraghsn *
die u de waerheyt van\'t vonnis fal oor-
deelen, &c. en ghy fult volgen haer uyt-
fpraeck : maer die hem fal verhooveer-
digen, niet willende gehoorfamen \'t ge-
bodt des Priefters jdieop die tijdt uwen
Godt dienen fal\', die fal door\'t vonnis
des Rechters fterven.

4» (ßnöe ödücft <©o&t fp?acït batt-
IBopfesf / liet ^ooft ban be goobtfcBe
mmh/ alfoo fpjeetïtt CÖJitïnsf ban
^et«i)s / ftet j|ooft ban be

M4ttki6. tijcfteseccfir Ghy bent Petrus , ende
op delen Steen fal ick mijn Kerck tim-
meren, endtickfal ugeven de Sleute-
len der Hemelen, en alles wat ghy fult
binden of ontbinden op der Aerden, fal
zijn gebonden , ofte ontbonden in de
Hemelen.

IS. * 6. Op dat ghy mooghtweten, hoe
ghy moet omgaen in \'t Huys Godts,
\'twelck de kerck is van den levenden
éodt, (^Ota) de Colorane, ende va-
ftigh^tderWaerheyt.

ttoficben i« \'t fl«tli öejs <0doofsS/ ficeft
tn bc ttßccfe ban alle tijbcM oeblefecn.

^nöe cec(leDontim jacen boo^fiet
ccrfleConttltc / oeftouben ban b\'^po^ «5.
ttelcnfclfss/ tcaenjSbe Jäßttec.^ batt ßa^
ccntöbt*

<©mtcimt bc ftoeebc €ßuto / om bc
^ued ic ban\'t beeren ban ben Jdaefrtj-
bagf)/ in tocicfe Conctlte bc uptfpiaccfi
gefcbicbc boo? be Paus Viftor.

gittt>ebecbe€euto/ tegcnbeläettec ^»»«54.
Novatus, becoofbeelt ban bm p^üs

^n be btecbe €eubJ / toteeben be
Donatiften getonbemneect ban iBel^ siet^^^Si,
cfitabegf." ^e Arrianen ban ^tlbetlec.

Macedonianen batt Damafus.
^itlbeböföe «Ecuto/be Iseftorianen ^»«9351-
banben PausCeleftinus. ^e Pelagia-
nen ban ben Paus Innoeeniius.

^n be fefle <!2eub) / cenen Theodo- 540.
rus, TheodoGus , Phüoponus , en be
Gry rollten, ^tetfiaecbtoaltnöentn \'t
epnbröefejsggocffeäs/fap. 69.
511nno6o4, fBabometr> ^i^t fijn

3tinno 700.3ijn becoo?beelttie Ü^Os
twtfieitten / ban ben ^attjS Agathon:
enben 25eeiöt^o?mec Leo.

800.5gn becoo?beelt be ^co^
nomacfji / bat tsf / be 25ceibtfto?mec3S:
en Claiibiu-s gcawctnenf«^/ tan ben
paus Adrianus,
SCnno 900. becooibeeltben^et^

9lnno looo. 3ijnöec geen iSettccpc»
getoecfl/ en öfes^tocgcn geen Spnoöe«
))annooäe.

Sacrament öejs Sfiutaerjs toßöer-
fp^acfe; tiefen 10 ö?te maeï iKroo?=
öeeït/ öeeft oocß ö?te mael fijn boöling
toeöertoepen. ®en eerflen / Uan öen
paujS Leo de X. Cen ttoeeöe mael /
banben^auiSViaordciL ^©eöeröe
mael/ ban Nicolaus de II. ban bien
naem.

Sßnno 1280. be Geeflclaers, Gerar-
dusfen Duicinus bati ^Qbarra / fiet
cap. 69.

26nno 1517- cn baec omtrent / Mar-
tijn Luther, ectt jBonmcft banbe
0Mfl^nen<©?b?ej bie 15. jaren
flertoajsgebjeell. Zwingims, bie ootS
^?icflet enbe Canonicli bjajS/ te Con^
ip^ancen. Caivinus, baer beneffencf
Menno ecn fixz^/ ^?ietïet cnbe#a^
tïoo? in ^©ttmarfum ; enbe eenig/
anbere. mdcßeboolingenberoojö^cic
3gn in \'t generale Concilie ban ^ccn^

Van n\'U NkiiW\'gefindf. 41
te«: baer teaentooo?titoï)teai\'enbtei;Pi»-
3Cmöafraöair0 banöenpau^/ tbjce
CacDtnaïen/ bjie^atitaccDêtt/ böf-
• Éii-ttoimtoïj 2liert3 25ifTcï)oppen/168 \'\'<»
25tfrcöoppcn/fc\\3Én3Cbten/ cnbcfcbÉti K/^
<0emcalen. cocfe alle boe? \'
ciöcConbcmnattcn tn pubïijcïte
nobcn / tn pjefcntte ban Bonberben
25i1TcI)oppcn gcbaen 30«.

Watt upt pebcï mcnfcb / aliS ttiet
binsecen/ ïian taflcn en boeUn / bat tn
1600 jaren / nopt pemanbt iSecbter
cetoeett/ fn tbJijfelacbttgè faecben m
<6eïoofs{ / m be ^.ïsertb aUcen; be
toelcfie ^auluss fept te bjcfcn i.Tim.j.

^tb fegge/ bat be ^cb?iftuer alleen
nttfitm öcnoeöB in ttoijfelatSttge
V faecben bejs <ï5eloof3S: bjant baecom?
me toijfl on0 €ft2ifiussfelf?s tot befe: „ ^ ,

I. <©fip fcïjiet bjclteeber lo^ / maer
gbp caetbt nf emanbt aljS «felbcn, ^e
, gee - lup / en ban geenen

^e<;§tö?tftuer en ban eotbfoa
g«« Sententie ftröcben / bat een ban
bepbe ©artpen moet booltngb beben^
, nen; tó \'t anberiS I lm bomt \'et ban/
/ bat be ^cï)?tft«ec be Eutficranen met

bc Calbimtien/ tic|3^cnnonf jïeti onba:
mal&antreccn / be <©ommari(ten met
beSCcmmianen tn^^ollanbt/
teftanten met be ^^ucitepnen in <!En0e?
ïanbt/ ntet enftait met Baue bort^
nijSbeceenicreni

^föJiftuec tjeeft maer een
3tetter / die doodc- flaet, gclijcll öiijcltt
2. Cor. 3. V. 6. \'t toelcfe alle boo?-öe=:
paffeerbe 3äetter0 S^WJen^ebonben/
bie alïeen be Eetter bbljenbe/en bie op
Ijaer epgen ßoutje/ tegen Ijetoojbeei
ban be ïtera/ uptleggenbe / in foo
mentgeröanbe ^tterpen 3jjn ber^
ba«en.

4» \'©enfin / bie onber bekomme
Hetter fcBuplt/isS onDefeenbt/ en toaet
\'tfaecfee/ bat befen onbeïtenben fin/
boo? anbere &rare ^$cB?tftuet\'(€eidten/
üonbe befeenbt / en ban een peber ber^
fïaen toerben / foo en fouben onber onsS
geen ©erfcfiiHen of <0eIoof^-(€:toi}ien
plaetsfBebben.

5. läan ootfe be ^tgjiftuer aUeen
fonber be l^e tcft/ geen iSecßter toe?
fen / obermitss baer beel <i5öeloofsr-
©erftöillen 3»«/ baer be^cDjiftuec
niet eenssmentie ban maecftt / gelijcft
ttet8oontiiES/£ap,4.
3©at öelangbt \'t gene bat CWus?

bient tot anttooo2bt/ bat €B?ifiusf/
bit feggenbe / tooube betoijfen / öat
ben ^oone <0obtsf toasJj btt

2. <©00? ftjn nnca^
cuictt. ^©oo? bß sctupgcntffe Uan
fijn ^cmcïffïjcn ©aber, 4. 0®
berïilaringï) bejS ©üben CetiamentsS/
baer \'t felbe gonbectfoub tn flonbt/ fiet
fap. 63. 313S bit gefepbt / bat top boo?
öe ^.^cljjiftucr öonnen geftfiepben
tocrben in aUe puntten en bcrfcïnllert
be^ 45eloofö«u btt niet getioegM
gaet banljeen / onderfocckt de Schrif-
tuer, en bie fal u leeren/ toilje maer ïee?
ren / bat gfip neffensf ettbe «aec be
^tliiiftuer / oocfi be ^ertfi moet D00--
ren / \'ten 5PbatgöpVioo2eeni^epbert
en ^uWicaen toiït gefioubcn toerben/
iBattö. 18.

toeeji / foo i^ alleen \'t (©ube fCcfla^
ntentüïccïiter^genoegö in alle fafeert
bcss oBeloóf^ : toant ban \'t llicMtoe
(€efiament toaiö boen ntstïj niet een
fpllabe cefcftjcben. ^öuöe ban ^actp
toel aennemen bat be^cf)?tftuecbejl
€>uben (€eflament3S alleen genoegfis
fame i^etfiter t^ in alls geloofss-point?
teni ^cït fioube mpberfeerftertban
neen. ^rgo / foo too?bt befen €e)C£
öamfcft bupten pjopoofl bp-geb?acï{t.

iCen 7. ^at^f _ en -öoben en fepbt
Cti?iftiiis ootït Riet: toant gï)p ïiebt al-
leen in be ^cïjjtfaier fiet eeutoige k^
[ ben / geenfinjs j maer ghy meync dac

toeet niet / bat men mcpoen in geen
25oecïten en fet/ bat mcpnen geen few
feetßept en geeft; enbe bat baerom op
\'t 3!oobfcB mepncn geen argument en
ftangefïoten too?öen»

I^OCötaniS berflonben fiet bie ban
Jöeroea / oft ^©eroenfen / geel anbersf
alss be ^apoutoen/ bsant die onder-

m - fioe - toel 5^aulu3S een 3Cpoiïeï
toaö/ en in fön ^jebtcatien niet ïtonbe
booten/ bit en toiflen nocfttansf be
roenfen niet/ bie btecïialben niet ge^
ïjouben en bJären te gelooben / \'t en
ijjaec boo? bracbtigs bebseegb-reben
ban HSirabelen/ ofte anbec bonbigfj
bebJösf» ober / nabemael ©au^
ïu.^ iaec Cfisifium aenbjeeö upt be
öubè pjopljetien/ foo onbecfocbten fp/
mecrecbt enreben/ of oocb be ^tM^\'
turen fulcïiö uptbjöcbten. 5Clfoo en
is \'t een «©ngcloobigD IBenffg ban
befen töbt / oocft niet berboben / be
Sfb2iftuer-(Ce«en/ bie \'t Concilie
ban (krenten/ be li. ©abergf/ en be
CatöölöcficSeeraecsf aentoöf^n / tot
betoyö ban be Catöolöcbe toaerljept/
nae tefien / en t\'onberfoecften / foofe
maer ftcg toacOten be felbige upt te
ïeggv\'n naer epgcn / nieutoe/ bpfotioere

pptttafißn/ tïrccfectibc tegm\'taïgcs
ntepn geboelcn bmt b\'oubc / onbcr?
(jancfteiijcltc/ onfeilbare / fiepUße Ca«
tfiolijcheffóercïi.

\'ït u ött boo? befe niaeï toe se?
ben / laetbe^cB?iftuer geen iSefïjtec
hunnen 3jjn/ boigenjs u betojj^: onfen
tntoenbigen geejl 101 effiter genoeg^ J
gelooft oBp \'t met i ben ^jopfteet^e^
faiajs öeeft bit tooo?fepbt i Alle uwe jefö. 45r
kinderen füllen geleert zijn van den
Heere.

Catholijek.-
3©aer tnfuUcnfe geleert tojefen / fn
Bet feennen ban <i0obt i bat tsi bjaer:
maet tn \'t uptïeggen ban tooo?^
bene baecDeniebßcboolt; toant^tnt
Rietet fepbt/batbe Schriftuer-door e\'y- a. m t»
gen uytlegginge niet en gefchiedt.

mm fmijt al u anbere tegen-p?aetiesJ
om berce, / be ^jopljeet fp^ëecfit
nacnaiss met een bonber en bltjcem/

fefloenbe : Wee die fotte Propheten,
dre haren eygen geeft volgen, ^efalasf
Op ben fdben toon: Wee den genen die ifiKs. lu
by haer fel ven wijs zijn. ^alomon alSS
metsenden : En verlaet u niet op u Prov.i,^
verftandt.\' ^^^at meer jsJ / ben ^^su^
nis b?acgïlt I Zijn \'t dan altemael Apo-
«elen? zijn\'t altemael TTytlegghersï
antbaoojïït / neen : Aen d\'andere ,

fepbt fjp/ Werd gegeven door den Geeft
de fprake der Godlijcker Wijsheyt, aen
^ 2 d\'an-

Êoop/ ïoop öatt met «tocuBiJfoit^^
ïicceit aeefl / (toacr op alleen alle ^tu
tcïpen scfonöeect 5ijn/) entje leefl met?
ten monöe / en mcttec öecten : lek

geloove inden H^ Geeft j öaec gefije
iiedSc&ool-meefler: lek gdoovc een
Heylige Algemeyne Kercke-, baecïieft?
feöe^cfiool/ toaec tnbe^.aSeefl tse
toaetöept leert, ^aerïmptenïtomen^

r J««M.4. be t En wilt alle Gecften niet gelooven,
maer beproeft de Gceften, of fy uyt God
zijn; Die God kendr, die hoort ons:
(öat ijS öe l^.^eccö/} Die uyt Godt
niet en is, die hoort ons (bat ijS be
Wryre. Jjgg ^ixth/) niet ; daer in bekennen
\' wy den geeft der doolingen , en den
Geeft des waerheyts : JBant/ fOUbe
Stei; pebec fijn «itocnbicben aeefl tc
paffe bomen / foo Oabje foo mentgfj
Booft / foo menigen fin / een toerelt
boli^etterpen.

Nota: Andries Effen, en bJeet fifec
nfet tegen te feggen/ alUbatbetocli
ficö naec «Sobtsf 3©oo?bt moét cegu?
leren; enbe bat beeft be j^oomfefi-»
Catbolijctie $$ercb altöbt gebaen.

Van alle Uituiif -g\'ßrrde. 47
C A p. VI.
De Chriftelijcke, Ondc en Roomfch-
Catholijcke KercK kan niet dooien
ofte vergaen,

Nota: ^ctelre/ öfe€W«3»
öefontiwt fiecft/cn öc Sfipofleïcn
becb?cpt bebbcn/ ijsbe ^oomfcïje €a=»
tbolüfbe läeccft öebjßeft / ten tijbe bet

ïu!5/ tot be CatïioïijcBen ban öoomert
fct)?öbcnbe/ tnfijn S«nbb?icf Rom.i»
8. enbetn\'tfeibc tap. i.bccsf 12. ^at
«« Öefe €b?itlelijcbe / Slpöfloïëcbc/
iSoomfcfjc läertft ntet en f0 bergaett /
ya met en fal bccgaen tot ben basö bess
oojberisstoe;

Iti de dagen van die Koninckrijeken £><».».4:
den Godt des Hemels een Rijck ver-
wecken , dat in der eeuwigheydt niet fal ^
verdorven worden , en fal geen ander\'
volck gegeven worden: ende dat het fal
^rderven alle andere Rijeken , (öer
asetters!\') ende dat felve falindereeu-
wigheytftaen.

Cb?tftnsf feïfjS : Op defen fteen m^M
ïal iclt mijn Kerck bouwen , ende de •
Poorten der Hellen (tcb laet flaen aerb-
fcbebtacbten) en füllen haer niet over- .
jveldtgen.

31tem : Ick fal den Vader bidden, W h;
«nde hy fal u eenen anderen Trooßer
C 3 ge-

geven, op dat die met u blijve in der
eeuwigheyt, den Geeft des waerheyts,
die fal u alles leeren, &c.

«afgn berrijfentiS: Sietick ben
met u lieden alle de dagen, totdevol-
eyndingh des werelts toe.

Simon,Simon,fietSatanasheeft ge-
arbeydt, en gefocht u-liede te fiften als
terwe, maer ick hebbe voor u gebeden >
dat u geloof niet vergaen en foude.
i. Tm 3. De H. Kerck is de Colomme > ende
vaftiglieyt des waerheyts.

\' ©oeöftt öaec bp tot bebefitttöc / fiet
wans. QmbeÉSeedec ban Pauius enbe ban
Stephanus, Gamaliel genaemt / 00?tf
beelbe/ betoöfenbe bat be l^ettersf met
Saec feetterpen toeï feonben/ isnmoeï
im berbtopen/ niaec<6obt^l^ectlft
ett boegfit baec notg bpbe
^SömmasïftcConfeflrte/

31^eï ijS ban be ^apoutoen niet bes
fecnbt/ bat be Sloobtfcfie feercft ge^
btoaelt Oeeft / en bergaen tsf i ^m\'
om niet mebe be Jïoomfclje i

3©eï tgf ban ^actp niet befienbt/ bat
<0obt geen bafl-biiecentftepbt belooft
Meï»-.?- enfiabtaenbe^Ioobfcïje ltteitfei ^p
w^s\'s\' i^önnen \'t in ^anlobinben/ feggenbe:
wbr.i \' batfe maec btiecen foube totdentijdt

Htbr. 10. i^omen ^ijnbe / en ftonfe niet bergaen /
botgens foo fefare .^cri^tftuec^Ceyten
fiiccojpbeftantaengetoefen.

^cfijtftucr öebJölt notïjtanss
bat Bet i^ooft ban fijn J^eccbe fean
btoadcni j©ant ^lavon Beeft
ötoaelt / aföoöccpe pïegBenöc booj
\'tboo?fldïen ban een öulben ^alf,
Catholijckf
^e ^cB2iftuec getupoBt mebe/bat
9Carnn boen tec tijö nocB geen <9ppev-
3^2ieflec en bja.ö: toant BP bJiecb eecff
baec na cap. 40.12. <©ppec-^?ieflei:
gemaecftt/ alfoo bat iBopfejS in ben
tijbtbessi^albec-bienfl B« i^onftbec
ï^eccbe nocB toasï: ja be Eebiten toa?
renBiec in oocb onnoofeï/ Exod. 32.

€cgo/ nocB «©ppec-Booft/ nocB
gantfcBe 3ticBaêm Beeft als^boen ge?
btoaelt.

^ffffahieen^aerttoijfenbatnotB ^ ^
Batöec fal {oopen i De Apoftelen felfs
hebben gedwaelt: want Chriftus ver-
weet haer, haie ongeloovigheyt,

. Catholijek: ■
. ^^ geen töbt Doo? töbt onbec?
fföepöettj toant boen bat gebeurbe/
tn Babbe be a^eccft nocB geen begin?
m. genomen / Bet toaö nocB gbeen
pnxtecengetoeefl: boo? toelcb l^eefï
Oet tooo?bt (Kerck) lip be biet €uan:.
Öfra niet en të te binben. ©oojtss
ettBaoben fp \'t geloof ban bebercjjfe?
mss boen oocb niet bedoorenj toant
fPBabben \'t boen nopt te booren ge?

ota: g^Ê tn 6e
fcöe / 45iiccïtfcöc en Eatijnfcöe
Calen/ en toecöen ntemanöt berfto^
ben: toant / öte tn öte (Calen erbaren
30n / ïjebben toat nteec becftanbtsf alsS
0emepnef[ecbtelieben.

be iHoeberlijcftc (Calen/ toacen bjat
fc&CEpecbecboben/ ten tijben banbc
ïeïSe nteutoeïïeecaecst/ atutger/ Caï^
bijn/ liBeiino/ 25e5a/ ^c. obecmttjs tn
bie tüöen/ be 25ibel0/ macnbt boo?
inaenör/ laec boo? jaec / foo berbalfcïit
bnerben / bnt men oBoöess ï®oo?bt
ban menfcfjeti Itjoon/ ftoart boo? toit/
Oualncïi fjon onöerfcbepben / p?fnci^
paUjcli be ongeleecbc Slecclsc-perfoa^
«en.

Nota/ 3. 3®at belangfit \'tberöoW
ban ö^tt^f"^ SStOeljS te ïefen /
jndiniK tueert boojPi^isiv. foofalbenSffep
albaetfoecfeenbe/bmben: dat niemant
anders en wordt verboden de Bibel^te
lefen, als die genen, voor de welcke
^ dat

Van alle Weum-geßnde. 5 s
dat lefen fchadelijck is j maer die gene
geenfins , de welckc den Biffchop, ofte
Paitoor, oordeelen fal, dat lefen te fül-
len ftrecken » tot vermcerdcringh van
\'t Geloof, ende Godtvruchtigheydt:

felmcfet öw nict öecl anöcctf / be
l^teuto- gefinbe onö op 25iccöanfften/
opji^agensi/ op #2cbicfj-floelen/ m
iScJjuptcn / m lecöecgcn / ja obei: al/
nageben i

isota. 4. <Dtc felfijß mocbeclijcftc
fojgijbulötgöepbt pleegfiben ooc6 öe
SfcaeUt jfcfie toeicft / betbieöenöe bat
niemant in \'t begtnfel ban ben 25ibel /

\'t Eieöt-25oecfe ban ^alomon j notS
\'t beginfe! en \'t (lot ban ^jetöielttioes Evcbf
flen lefen / boo? batfe 30 jacen oiibt
toacen.

Sn Tjet ^ieuboeCeflament bonbt «fs.j.g.
©auiusi ongecaben aen be lgeb?eeuto#
ftöe becfcft-beftee cbe CÖ?iflenen / beel
fingen te feggfien ban jlBelcötsebecft/
bte (toacc toacen om «pt te fpjeecfien /
om tratfe tcaegfi macen gebJO?bett om
tefioocen.

^enfelbigen^auiusebecbeplbtöe
tontftecen/ alö (iocftöeboo?f5,^^e^
wen in ttoee-öeelen; infiimratgebie
»f^fft ban öoen öaböen/entn anbece
feattoen ^^^^^ feonöenfeautoe«/ cn eti

Oetlöe / öat de ongelcerden , foo in de
Brieven Pauli, als in de andere Schrif-
tueren j verärgeren veele dinghen tot
haer eygen verderfFenilfe : Ctl

<0eu3S nocD SCcmtacn op/ \'tfcDcclbt
ïjaccmct / offpöetoetöccffeniöopbm
gaïsJ jaaett ban öaec bcïboolbe fcDflep^
enöaecomtïoppenfe een peöec
in öc toupfl j coepenöe:

öe S(f)?iffuer^ toelcfte tooojöen
(lu.ö ntét en fpjacfi tot ßet Canaelje/
maer tötöe Scgjift-geïeecbenj en öat
notft ntet om alfess te öoojfnuffelen /
en öat op öaec epgen f)outje im te ieg^
gen; maer om öaec te titnöentooo?ï
öen öie Betoefen/ öat ftp Öen Soone
<0oöt0\'bja«f. ^oetogffelijcft öat Btec
öanöelt öe % l^eccft / fiet in öit capit a
lelNotij.

Het is Ohoorbäerlijck dat de öpenr.
■ baré-Dienften sefchi\'cden in Moe-
deVlijcké talen. \'

^ ijepjjt te beöouöen in öe Ü.
tfl gemePïKS^cwfte/ beïfpjepöt öoo? öe
ganffcftc »relt t isjass fiet anöec^ /
pff. toephi^^ireftecjSfouöen bnptengaec^
iv\' j^aöeclanöt fiaec ßonnen boi^
beengen / bp geb?ecfe ban feenniflfe ^^^
ölöetlcp (Calen. ^

ttoeebc cebcn tjS; <©bßtmttss Çct
fe.jgacctftcie niet op opoffert/ öe
itoe ^acramentett ntet npt-ßerepcftt
en too?ben tot onöecrecBttnöe / maec "
Set eerfle tot verecringe van de Godde-
iijcke Majefteyt, enöe fijnss meetïsec
glone; enbe Setlefletenaffcfiaffingc
ban fonben / enbe becbjecbtnöe ban
nieutoe gaben enbe gcatten / geen ban
Bepbe tot bermantnge ofte onberrecß?
tittge/ gelijcbgéfcbtebt boo? d^ecnioe?
nen/ ^?ebicatten / enbe anbete bpfon?
bete onbercecbtfngen / be toelcbe biet?
Salben gefcSieben moeten tn bebenbe
(€alcn.

Nota. ©00?\'t leîî / op bat Set blije-
fee bat top Stee in oocïî met be 2ïpo|le?
len felfss accojöerßh/ foo is ßet feßc&eir/
bat b\'Slpoîlelèn enbe €uangeli|îen/
Sa« €uangelicn en 26?ieben Sebben
gefcS?eben/ ofte Saec openbare ^ien?
flen/ (uptgenomen^?ebicatien) Seb?
ben gcbaen / ntet anberss 0I3S in \'t „
bzeeu^cB / 45?ietbftS en Statijn / niet
l^enÇaenbe/ batfe boo? be gantfcSe w««:\'
mrelt toaren becfpzepbt / gelijcb\'t
bliebt; ijf\'tanbecjs/toptoillen^ac?
g geecn Scoren anberis feggen / en te*
toöfen.

^JJ? »ttoet ^àtilujs ban SaPW7
3,<5erefo?meetbè moeten SWt
met toel berfiaen / nabemael befen , ,

met den geeft, hoe fal den genen» die
in des ongeleerden plaets öaet j Amen
feggen opnwe dancltfeggingc, dewijle
hy niet cn weet, wat ghy lèght ?

©00? m^/ böt fict nfet teoB^n öe
311poflclen (Icijöt / bat mm in bert
öpenbaccn <6obt3S-bien!l een onge^
tneene «€ael geb?upcfet/i3ci felaec/ toant
{fcB?Öf£ ÖP) öte be plaetsf becbuU ban
beongeleerb^ /antbJOO?bt Amen • Bet
hjelcfte nocBtansi een ^eb?eeult)fcB
tooo?bt ^eecfeec / inbien Ijet iiU
gemepne boïcït moet betflaen be bjoo??
öen ban ben Öe«feen-g&ienaer/ foo
beljeocenfe foo beel te meer ïiaec cp^
gen b)oo?ben te berflaen/\'tbjeïcft nocB^
tan.sf Biei\' geen plaetss en Beeft. <©fte /
foo Bp \'t tooo?öt (Amen) becflaet/
om bat Bet B^m uptgelepbt isi / foo
ftan Bp boo? uptleggingen,(bie in be
Sj^cpltgeltercïï niet en mancguercn)
be red ooc6 toel berflaen. 5©at be
tooojben aengaet / bie jijn te berflaen

Liedekens , die de Chrifttaen onder
malkanderen beocffenden , niet puer,
cn alleen tot Godts lof en eer > maer
oock voornamentlijck tot trooft, tot
vermaning eii tot ftichtingh des volcks:

en bit mofl gefcBieben niet in b?eem^
be/ maer in jlloeberlöcfee (€ael/ fowöe
öaer boo?beei ban c^Somen

ïict toflcfie öltjffeßlöcfe t!8 in ;t fcïfbe
capittel / altoaec 3^aulusî oûcft ntet ?n
loctütebt wet Talen te fpreecKcn, ItlfleC «w a8.
toenfcBt öat \'t fclvige magh uy tgeleydt
werden. wue öeflupten/fp?eec6t
öen felbtgen \'ICpoflel föne onöetfaten

aen/ alss tolöïjt ; wei aen dan Broe-
ders , tracht naer dat propheteren, ende w/ 39.
met Talen tc fpreccke^ en wilt niet ver-
bieden. mijnen beöurcben^/
eben foo beeï gefepöt / al0 of ©auïu0
tegentocoibigb ttgïjenss u / enöe aile
S^ieuto-gefinöe fepöe ; €cacbt om
öer PîiefîerjS ^jeötcatten (öie in moe^
öerlijcbe fCalen gefcfiteöen) te ïiooren /
maernotbtanis cnbJiltöetColen (öïe
Oftï» in öc i^iflfe Doo?t ) niet berbie*
öen.

bjaerómöoct^artpfslfsf/ bat
fp onsi berifpen/ ccbnïptbenöe öoo?;
gaen0 bje^mbeiCaler»-} feggfienbetef
gen baer Eeeraersf Predikant, Domi-
ne, noemcnbe bscr tTamen-homfiett
ciaflis. ïi^eR ^ocp en \'t .ï^acijtmael
Sacramenteel, / Dia-

\'t bjeïcfe ï^ebjeeufcïj iss. Matth. 16. i8.
fettenfc Petra, ]%ï bjeltîî 5[atijn tss/^c.
Jcfus, Zebaoth, Jehova, Matth, äi. 9*
Hofanna!

De Kerck ïs eii raoet fienlijck we-
fen , ende en kan geen honderden
jaren fchuylen.

b?aeööt/ of fptod m man fou^
ben feonnentioemen/ öie tuflïöert tw
tpcn ban öc ?Cpofiden en iviarthijn
Lut her geleeft fieööenDe/ tn allesf foo
gelooft enöe gelee« fieeft / alsf fp te-
0entooo?l3igö leecen etisje geloobenl
baec op (lom ?önöe/ öan fepötmen/
ijat ïjaec Jöeitfe 1500 jacen gefcfioolen
geeft: b?aegDt mew bjaec i tti iuat
j^ijcfi / in toat §^?obintie / in bjat
fioecft/ in toat 3©tlöecnifTe/ in toat
fmoo?ftupï i ban ifrer niemant t\'fiupsf;
mencoept ban/ be onfien?

55lötfet ten eecflen upt Det beginfel /
enbe be boo^tgangfi bec ^.ïSeccïie:
toant in :t beginfel beffonbt be Mmh
in Cöiijlo / in fijn 3llpo(ielen / ^ifci?
pufen/ enbe in eenige «öobt-bijeefen?
be©?0utoen/ HBaegfibe«/ en 3©e^
uaor. u ïjutoen: l^aec na 5ünbec ?ooo. en
jjgg,. j^gg toebecom 5000. ftenelijcSe
menfcBenbpgeftomen: 5©aecna3ön^
bec bupfenben öp gekomen boo? be

boo? bc cantfcBc / p?ebtftenbe
get <euanöcUum aen alle Creaturen /
cnbc 5£)n aiieeniijcft bie gene boo? be
cecfite läertfte geöouben getoeefl /
bie Baer boo? Bet topfél / enbe belö^
beniss bess<6eloof^/ bp be eerfle ge*
boegBt BÄn / bie men alte famen
met oogen ftonbe fien / met ooren Boos
ren / en met Banben taflen en boelen,
«ergo fienlijcBv ©oegBtBferbp Jefai.

cap.2,versÄ. &c. In de lefte daghen
fal bereydt wcfen den Bergh van het
Huys des Heeren, op het top der Ber-
gen , ende fal verheven werdeu boven
de Heuvelen. Ende tot dien füllen
vloeyen alle de Heydenen , &c. ^gS

25Ujtfit ten ttoeeijen / ijoantBOß fian
een25tfitBop fijne (©nberfatencegee^
ren i Boe Bunnen be (©nberfaten gare
25ifftBoppen geBoo?famen i \'tmsp/
batfe malfeanberen èunnen kennen.

(^en\'beeben/ CB?ifiu?s bergelijcfet M^it^zi,
Tun 3äercfe bp een 25?uploft/ op toeltöe
goebe en guabe toaren. <©ocfe bp een
coiiegiebanböftoöfe/ en bijfbtoafe
^aeoBöen. 25p eenen 3äop / in be Zs 33. ^
toelciie éSeBapen en 25otften ^ön. 25p r,«. 2.
in\'ttoeltfeefommige^as

ten m eeren / en fommige tec ftßanbe
Stin. 30ie tec aa^erelt fian btt anberjS
feetflaettalssioatt eettficBtöare3^e«fe4

(Cen biccben/ fepbt CB^IflujsfJ Scght
het aen de Kerck , foo hy die niet eo
hoort , houdt hem voor een Heyden
en Publicaen. ^^OtcettïnCï\'tbJOO?t#

IC / «Jeggen / en ^ttooo?tjc/ ^ooccn:
Aftor. tofecbtfn öc 3Cpofïelen/ ban
öc upt-gelepbt / Aólor. if.

vers4. Ujtctbcn be fcïUe ban D« i^ietcft
ontfangben. Aftor. i8. vers zz.
panlüsf opgeMommen / enbe beeft hc
Isereb gegcoet. Muth. 5.14. ©erge?
tß,. 2. t. lütbt fön sfóert?! / ntet üp

3aäfe. een Bergh gefteldt, die niet verborgen
a». kan wefen. Cü nOCfj een.O by ccn licht,
^ H.33\' Koprn-Vat, maer op een

\'t<0een memieïooft/ batftetmen
ntet / maer men geïooft een Ca?
tDolücöe l^ercft. €röO / ftet menfc
ntet»

\'t^ljS foo7 boo? fba beeï men pet
gelooft / boo? foo beel en fi\'et men\'t
met/ maer men ban\'t bjel ften ban
een anber bant. 25perempd/b\'Slpo?
delen fagen tn Cb?tflo fpniBensfftept/
maec fp geloofben tn (ijne^Sobtbept.

\'t^ooprd ften top b\'upttoenbtge
toaflTcfttiige / maec top gelooben be ttt^
toenbtae%erö002tentsf.

tcrjS / en 55cictlt-ijanlrt / niaet top ge^
ïoobcn/ öatal\'tneÉin baec in tc lefen
m <©obt0 ï©oo/bt iss. Soo i$S \'t öicc
nicbe.

mp ftcn be mctttoBte bcc menfcrjen
<n bc i^. Sereh/ aï0 occH b\'tipttocnbigc
Ccicmonicn / be npttecliicïte J^egc;:
rinnB: macK top gelooben / bat be
ïeeringö teaec / bie baec geleect
too?bt / en bat be toare geloobige met
een mtoenbigïj geïoof en liefbe t\'fa=

Apoc. 12.3©ecbt be ï|. Seccft bec^
gelehen bp een jtoangece ©?outo / bie
om be pecrccutiebUicbtcnmotï in öe
a©oeilüne. €rgo/foïianöeï§.tecft
fcfjuplen/ en een langlien töbt onlïen^
lijcb 3Ött*

CathUjckf
ï®efe©20uto toasf feftertocï ter öe^
gen fienlijcfe/ eecfe blncfitebe: toant

fp toajS bekleedt met de Sonne, en fy ^pne. n.
was vereerc, met een Kroon van twaelf
Sterren op haer hooft, en de Maen on-
der haer voeten. bjaegg icfe ^ac^

tp: toaeciö utoe feeccb in öe gantfcbc
a^eceltönssfienlöcfe getoccfl/eecfe in
öe^Boefiüneblucbtcöei
_ JInbien Öefe ©?outo utoe ^öcrcft
ts getoeeft / foo moetfe öan in öe eeifïe
1500 iacen/ maec 2060 dagen hebben n.
gefchooien. a©aeci0 öan Utoel^eccfe <5-
tjt öe 1500 jaren/ boo? en na bie 2060.
«agengctoeetli 3.5^efe

^eöötmpöocö/ toaer ficeftuläßtcö
inö\'eecfïe 1500 ja«n/ foó een lähitit
öêöaert^ 3©at boo? J^epöemn öoo?
bat öinbt öefteect en geregeect {
4. ^etoijlc ban ttefß©?outo 2060
«w 17. bagen m be a©ae(ïijne toajs / heeft den

Draeck haerZaedt ofte haer Kinderen
vervoight. ^egfit onss bocfi/ ötbben
top; Wat macthijceftittiJt eerfte
i5ooiaren/be€albinïtlen / EutBe^
ranen / iBennontflen / ofte 9tcttitnia^
nentnbe3©oeft0ngeb?cbcni 3©aec /
en bJte/ 5ön boebefitnUecen ban bie
petten gebtteü / bie ban öen ^jaecö
becboï0öt50ne

a-R\'X.ig. «êïiaiS fepbt \'T I>e Kinderen Ifraels
14. hebben u Verbondt verlaten, uwe Au-
taren gebroocken, uwe Propheten met
de Swaerden verworght, ende ick ben
alleen over gebleven, endefy ftaen oock
naer mijn leven. > ■

3. Reg. 19- JIEerrb?unbt / (ßliaiS en toifl boen
niet beter i maer <0ob beter toetenbe/
anttooo?be batter nocfi toel 7000. obe^
rigö toaren: battjseen.

€en ttoeeben/ toifl Sübbiass be ^of-
mcefiec ban aUcfiab oocfe toel beter /
bie be ^jojpfieten besf l^eeren bp büfti^
genöicr en baerberbojgenfiabbe^^n
be felbe gealimenteert.

(^en&ßtüen/ aïfoo Bet lobentiDm
boen ter tijbt toajSbecfcBewfttnttoce
ï^onincfecötïien / te toeten ifrael enöe 2.
juda: juda toa^ notB w fijtt geBeeï /
met 1160000 weerbare mannen, fon?
öev be gene / bte in be ^teben ïacBe«/
oocb fonbec alle be b?outoen en htnbe^
ren/ blein\'t<©Beloof»©obtbtenben.
Elias fpjeetbt alleen ban^ftael j.Reg.
19.14. ^ocB \'t toa0 te toenfcBen/ bat
be flcnaembe <!5erefo?meerbe ï^ertft
tegentooo?bt0B bnft enlntfe toaer/mitf?
gabersJ Baer ©laccaten/ mmm^/
25anntfTementen / be ilolianbtfcBe
CatBolijtfeen en fouben al?s ban foo
niet getrabailleert/en Bare beurfen ge^
martprifeert tooaben»

©00? \'t laet^c / nabemaeï fp t>?ie ^
iBertft-fSeef&enen ban Baer läertB
fiellen/ Bet «erfle öe ^?ebicatie ban
«©obtsf 3©6o?bt / n anber be abmintp
, firatieberiSatramenten/ en55ebie^
ntng bet KercBeljjcBe flraf: foo maec^
ïtenfe b?tc 3toaerben/baer mebe fp Baee
felfsf booben t toam 50« öit ö?fe Iften-
(Ceecfeenenbanbeläercfe/ foo moetfe
noobtfaetfielöc& fienlütft 50» j Ter
Kercken ^ te toeten / EeeraersJ / enbe

®0e-B002ber^ : ten Doop , 2&ebies
naers / enbe menftBen om geboopt te
toO?ben ï tot het Avondmael, 25?00bt-
beelbersf/ enbe 25?oobt-etet$f / ^traf:\'
enbe missbabige: Boe hunnen befe

mall^anDecen fïen en Booten { glaetfe
mi eenisanttooojticn? toaec fn 1500
jaren tijötsf Öefe Bacejs t^ercïuc Ken-
iCeecbenen öcb&en plaetiS Of Daöt.

JBaïbenfen/ öe 3©icïeft(len en
Üuffiten/ Beb&en obec ïjonöeïöenja^
ren met on0 tn «0eloofen Seeröolhs^
mentljjcfteen gctoeed.

a©aïöettfen fiebben öcleeft SCn^
no 1160.5ün met ïjaec ïftettetpen ge«
tonöemneect in \'t Concilie Bfnt«ni5o^
men / Sfinno 1170. baer pjincijjadfle
öooltngen fouöe tï&toei boo?flellen upt

Prateoliis, iEtieasSylvius, Gutdo <ö;acs
meliir/ maer x»|r öat ^actp immerjS
öefe niet en frcriT^e béi ïmctpfcbap/
fal ickfe tm ba« m^n «root jBarte^
iaersf 25oecb/ boo? ecn peöer/ bertboo^
nen ï alfoofe öaec befchjeben flaen/
alsf cctracten uptan&ereiScgJöbcr?.

Bcbben öan geoptnieert:
ï. ^at bet p?eöicft-9llmpt een pe^
öer b?p flonöt/ tot ©jouhï^-perfoonen
tnclup0.

2. ^atöc^jiefïer^enöeBercften-
Seeraersi/ geen epöen goeöt en mogen
Beböen.

3 ♦ ^at öe beranbering ban 5B?öoöt
tnöe 3©ijn tn Cö?i(lujer ©leefeb
SBloebt / niet en gefcbieöt in öe ba^^t
banöe gene/ öie ontoeerbelijcb ^on^
facccect / maec in öe monöt banöe

^at ecngoeljtlSeecfi-^crfoon
öoojöeopïeöginöb becïianöen/ ^a?
tcamentelücfi be fonben fean a6folbee«=
ten ofte beeecben.

dObept/ \'tspban^eeftelijcbe/ \'t5P
a©eceltlöc!{e/ fcbulbiöó i^teoeboo??
famen/ al.ö fp tnboobt-fonbenfieec?
ben.

8. ^at men op oeen îaasben bau
toe«bcnmoetontf!Ouben/ alsiopben
baabbe)S]^cecem

31a utoen Nicolaus Vignkti tom. 3.\'
pag. oocb Cüerenbe Cœfarin. in
dial. I. Bern. lib.x. Triten. &:c. fcftlöft.

12. ïï^at fp be ©ectijfentffc be0
Bleeft|)!5ontï?cuben. ©oonis/batbc
3ï&albenfen^ettets$3öngetoee(l / ge^

64 I>f Mondt-ßopper
tupöfit felaeriijtfi fiet 45eufe iBacte^
ïaetjs / öeöaucftt tt» (©jaijen^
fiaflß öi>?ßelöml^enD?ttßf5.toooiißn^
öeöplie öercfe 3llnno 1593. toat
öaec tn sefepb too?öt op \'t ^jaec iss^\'
5pol: 5h SWäSooclitn \'t ^ojtfcfie/
ö?ucfet ffinno 1590 Bp ^mt ©ecfiage»
aEnöe albaec fiecbjuctit Bp ?iitj?afiam
Camn/aunno 1604/op fiet iaec
<©oc& tn fiet ^zlftfm/ öeö?ucfetBp
25?upn ï^ai:menf3. ^cfitncfeel / tCnno
1601. ^aec-en-öoben tn een anöec
«0eu3S-Haactelöoe£ft/ oeb?u£fet tot
38mftectiam / bp aBtUem 3!anf5.
^tam inbe ïBarmocsSficaet/ in ben
^ogB-^uptfcöe25pbeJ/3inno 1Ó12.
op\'t felbe ^laec 1536.

De Waldenfen hebben wel gefieti,
nae dat het Licht der Euangelifcher
Waerheydt verfchenen was » dat \'er in
haer Kercken veel ontbrack, dat tot de
waerachtige I{eligie > tu m Godtfaligheydt
vannboden wm , dat fy\'veele dinghen
dpor onwetenheydt voor goedt aeh-
genomen hadden, die nochtans van de
Euangelifche Zuyverheydt> ende Or-
donnantiën der Chriffdijfcke Kercken *
verre verfcheydcn waren V fco Hebbel*
fy Martinum met Johan Gerard, naer
Geneven gefonden, tot Willem Farel ?
die doen aldaer Dienaer des Godde-
lijcken Woordtswas , en hebbe" hem
gebeden , dat hy doch de laß wilde

aennemen , om haer KeSck ende Ge-
mevnte te reformeren , naer het uyt-
; wijfen der Goddelijcke Schriftuer , foo
wel de Kercken, die fy hadden óntvent
de Geberghten in \'t Ddfinaet, in Pro\'
vence en Piemonr, als oock die daer wa-
ren in Italien, Calabrien, Apulien, die
noch eenige fmaeck des Godfaligheyts,
ende der vreefe Godts > behouden had-
den, &c.

3©at aengaet bc Albigenfen, ban be
Mbtge b?ucbt bet groDt <©eu0 .ïjBatte^
taerjs 25oetb / 5^0110446. foobanige
i ttotntigb ïâettetpen upt / bat ^artp
felfss befebetbîoetben/ bjanneec fpfe
maer booren noemen.

a©at belangt Jan Wiclef, ban befen
fcb?Öft bet feïbiöc groot 43eu0 llBacs
teïaer^ 25oetb / bat m \'t Contilte ban c«.
\' Confiante obecgelebect/ enbe betoo?^ fi<t»tu»fe
i beelt 5ijn befe naecbolgenbe ^ointen î ^\'ß-
îatot45incïup3S.

4. ^at alle bingen gefcfjieben boo?
een nooobtfaefbelöcfïe/ofte onberfiini
berlöcbe noobtfaecïiel^cbbept.

S* ^atalleöniberfitepten/Stii^
s bîen/ Collégien/ alle ^?ûmotien in
be 3Cc(abemien / be Mmh «i« m eec

coeötenöocn / «IjS öe ^tipbel felfs«»
6. 5©atöett%©abec9iu5u(linu?
en alïe fónsf gelijcften / betöoemt 50« /
om bat fp tjjöeljjefteöoeberen geftabt
Rebben.

ïget boo?f3. gcoot iBarteï - 25cef6
teftent upt ^Eneas Sylviuï, befe bolgen^
bebooltngen:

i. ^at men fiet ^Satrament bciS
3lbonbt-maelsf ootft aen jonge ftinbe^
ren / fotten / enöe fottinnen meet upt-
tepcfeen.

4» batmen geen anbere<6eöeben
magfi fp?eecfien/ aljS alleen fiet
beötbe^^eeren.

5. matter niet minber notfimeer^
ber ban 3.Sacramenten toaren/ te
toeten: 5&cn^oop/\'t3Cbonbt-mael/
enfietJ^outoelijcfi»

3©at buntftt u / Eefer / foube ^ar^
tp befe peeringen toel boo? be fiare
toillen onber-te6enen<

3©at San i^usS belangt / fioo?t fiem
tiptfönepgenSöoecfien/ boojbejluf\'\'
fiten felfss boen ^juchen.

(€eni. gelooft fip\'t^acrificie.bet
jBiffe/ Serm.9.cxeq, hab. tot Praeg^^»
Anno 1411. ^

€en 3\' \'t tenctiepctt berlepltg««/
Serm. in Comm, Cart. Imperat. OOtft
ep. 2z. enep. 30. enep. 35« engeïijtfit
bit niet fracp naec be contratte 3teec
ber ï)ebenböegïjfcl}c i^eccctijcïtcn i

3Bat aenoaet be refie/ toaec fal Par-
ty oopt itia£t3tigïj te frca^n / ett te
fietoüfen/ öat be boo?f5. I^ettcr^ alïe
be anberebooUngfien gelooft enbe öe=

De Kcn-Teeckenen van de H. Kerck,
die de Nieuw-Gcfinde ftellen, zija
beufelingen,.

tiefe &?te 3äen-€eecftenen banöe
toaw ^ettft j top fjeöBen/ ten eerfle«/
aUeen ixt lautere Seete iresf Cuaiige^
iiumsf. fCe« ttoeeten / be repne liebte«
wmsS bec !^.<§acratitenteti. €e« ber^
öen / \'t 45eß?uptlt ber Cl)?tftelijc6e
^^traffe / top aüeeii / en «ientanbt an«
öerjS t Caltotjn / USenno / en alle fiaec
aenfeleef/ aaen met bals^ept om.

Komjetn ^nselanbt/^cBotlanDt/
l^ollanbt/ ^eelanbt / en <6enebe / f f.
^aetgeet Calbön / iBartön Eutöer
Iteoen en p?otefleert / bat befe b?ie
iäe«-€eecEtenen Bp ntemant anberjS /
alis Up Bei«/ en öp fn SSonbt- genoten
en Jön«

!aomie fn ©jieölanbt/ en Biet oft«
baet; bp bejBennifte^usrjensf/ baec
Boojje H^enno in confcientte/ enbe ben
geeff ber facBtmoebfgBept berblaren /
bat befe b?fe boo?f5. ]&en-€eecbenen /
bupten fijn 3upber upt-gelefen Boopjc/
ntet en fitinnen^rebonben teerben.

©jaegBje \'t felbige ban be becfcg-
gebooren tjrmintanen / bieje Biet en
baer ineen jHoHanbtfcB ^D?pie bonbt
btnben/ bie boenbeb?ie eerfle Com^
pagnten in ben 25an/ obermitiefBa«
%m alleen/ ntet bie bjtemope^ett-
(Ceertienen ge3egent isf; befe geben^be
eerfle ntet een B^p? toe/ totllen niet een
droobjeeb boo? baer totjcben. Komte
bp alle boortge Detters? / bte fing«« al-
te-maelbenfelbcn beun.

mmW eenpcöet na«\'töetoijsfl
000, \'tfeomt opcenölootemet
lipt. i§pfuUenaï3^maaew©cwöcn#
tcflcn malfeanöewn ftrgten; ^oo/ m
foo flaet \'ec oefcfi?eben bit / en bat
fiebben be ^?opfieten/ CfiJtfln^/ en be
SIPDftelen geleect: b\'anbecenenber^
flaen \'tfiaec wet/ fp boïgen fiaec epsen
pBantafpen. 3©el fioej toat^eoï-
3|of iss btt e Party,Farty,mercftienoffi
geenfcïjelmerp i Refter be lolJanbt^
fcfie boeren 5ijn loofecalgÈOöp: toant
fpfeooneneenpaeriijcfe/ fioetoaecfiet
mpoefiijjcff / bat top onfe ^Koepen / en
.^tfiapen onberftenhen fouben / bp al*
btcn top bte altemael eenberlep ooi^
mcccïtoftcfioojn-teecöcnöabcn^ €n
fouben fp oocft niet mal toefen / batfe
altemael fiaec é^tfiapen toilben hen?
nenbptottte3Bol/ offiaerï^sepenbp
coobt fiapi i neen / \'tt0 ban noobe/
batfe èlcb tn fiace 25eetlen foobamgen
ften-teecften fiellen / toaec boo? fieteen
ban\'tanbec ftan toecben onberfcfiep#
ben / en bat\'et een met Ret anbet geen
gemepnfcfiapenfieeft.

ïDusf fianbelt alleen be d^ube en
ßoomfcfi-Catfiolijcbe iäercb / gelvjcft
tn tnabolgenbe/falbetfioonttoerben.

Ick geloove, cenHeylige Algcmeync
Kerck: Dafdanigh , is alleen , de
Hoomfch-Catholijcke.

een is haer Moeder de lieffte, &c.
>4».rt).j z, Ende het fal een Schaep-ftalwer-
den, ende eenen Harder.
\' 3- Gelijck wy in een lichacm veel
leden hebben, alfoo zijn wy veele , een
Lichsemin Chrifto.
^\'A.\'ï. 4« Eene Heer.een Geloófjcen Doop.
apt öefe €entgbcpt moet oocït öxiï^
oen/ öat Cïrïtfiugs feerctt <een moet
toefen / maU\'baer öoen/ m ïeec/ in
Sacramenten/ en Ceremoniën/ $c.
I^ier öoo? .baöt Cï)?tttu0 öoo? fp
rj. tCpolielen/ öat i0/ öoo? fijn ï^ercR/

II. ■ Heylige Vader, bewaercfe in mijnen
Isfaem, die ghy my gegeven hebt , op
datfe een zijn, gelijck als wy.

Cnbe öoo? öe nafiomelingcn ban öe
jun. 17. SCpotleïcn biöt bp inföbeUjcb0: Ici«
biddeniet alleen voor haer, (tetoetcn/
boo? mijn ?JipOtteIen) maer oock voor
die gene, die door haer woordt in.™^

Van alle Nieuw-geßndet 71-
op dat fy oock in ons een zijn , op dat
de WereÏt geloove, datghy my gefon«
den hehcj &c.

©oo?öccs{/ Vïolgljt liiecmeöe upt/
öatter em ï^ooft moet toefen / om öefe
eenioSept te öebjacen, ^aecom ber^
geUjcltt bp fiin Mmh bp een Itebaem /
bat immecis een booft b^eft. 25p een f
^fbaep-M^ bat immerö een l^ecbei:
Deeft.,

Saer nu pemant be llereïtomïoo^
pen / öp fai btnben / bat tn alle flucben
^eloofsS/ Eeere/ ^acrifttien / en
satcömenten / be ^oomfcb-CatfiB«
ïijtbeliicrtfetot m mtttfle^tpietot/
atco?beect : enbe btt iö bet eet^e fïot /
teaet boo? be ïaertfte €>oüt3S altijbt be*\'
toaect tsS gctoeefl/ nocö öclMflcrt toect /
en betoaect faï toecben / tot bet epnbc
bejSÏDetreltsf.

<Ö»eIijtïï contrarie / boo? ben ^Stione
<0obt3^ban alïe ^etterpen gefpjobe«
iß: AlleRijckCj dat in hem fel ven ge- U*uh.i2.
deyldt is, dat fal verwoeft werden, ^e

^imon »gujs feetterpe / bet«
fcbeticbe terdonbt tn ifèenanb?ianen /1% Vi.
psaftïibtanen/ .^atucntanen/ en foo
booïtsf.

îîlarctontflen fpleten in
tt^tflen / ^eberianen / enbe MW^\'- ^^
uanen. co„trk\'h<f

^utgcröiien eerfï berfecpiöt 3ön in
mA. itaöapttfïcn / ofte Jfcrboopersf / ti<
todcfeeöacc nae öciuo?ticn ttojce-
en-öerttgccïep/ fefeernetaïijS Deöensf-
ïjaegï)^ onöeftcnöt: öotö ^eöafltaen
3Fran£ït veeel^ent febcnttsB ban ïre fel^
ïJige.

Cenanberen/ 3ijn be Emftccaneit
notfl berbepïbt in €cnfeffionif?en ban
2iluö$iöurn{j/bteinf3döC]E 51lnno 1558.
iDcöeroTO 3i)n berfcfiemt in bectiofi
^Secten.

€en beröen/ in ^inoïiancn/ enb«
upt befe Cperen 5ön te m«t boöjt-
öeb2oeb be Cacoidabtanen/ <©etoram^
i>abtanett/ Caibiniften/ Confifl&?tans
ten/ ^icttepnen/ ^?otedanten/

(i:en btecben / 5ön öefe toebewm
bCTöeplt tn <6ommartden / en ^cmf ^
ntanen: 2finnoi6o9.

(Cen bgföen / befe tegentooo^bigr) aï
te mael / öe <i^ï)?iftuei: uptïeggenbe/
«üef epgen berntift en pfjantafp/ 3ijtt
öptoiS/in fo beeJ petten berftfiepbe«
aïis \'er me»fcöet>3?jn: toant pebcr een
Belooft met meer/ ban alé Oem felfss
belieft / en foo beel aliï \'t met fijn
berflanbt öber een feomt

(Êrgo / niet anber^ aljS een feïifaem
mengel-moesf/ enbe een toonöerbaer^
lijffte olipoöjtgo.

Van alle NteuW\'geßide. 73
ncn door geweldt ofte loosheydt, maer
door oneenigheyt onder malkanderen j
ende Chriftus en vecht met haer niet an-
ders , als zendende onder haer den geeft
van drayingh, en oneenigheyt, gelijck
onder de Sichemiten , ende onder de
Werck-Lieden van den Thooren van
Babilonien , ende in de Nieuwe Wet
onder de Arrianen, Donatiften, ende
Pelagianen.

mmt \'et/ liebe ^efer/ bjpmoebe?
lijdt bp / be 3£utbetanen / JBennom^
ften/ Calbiniflen / enbe alle Date af-
fetfel0.

\'t teonbec bat öe ^apoutocn
fe balcfecn in onfe oooen fo fcberpelijcö.
ften/enbe öatfe befpltnterss tn baec eps
0en oogen niet en boelen: \'t iss imtnecs
ïongb eu ouöt bebent / öattet onöet öe
iioomftb-öefinöe ootfefo beel
ban jiBonnicïien/ enbeSSagijnen 5ün /

Francifcanen, Dominicanen, Jefuiren,
Minre-Broederen, Anguftinianen, &e,
foo betfcbepben tn s^egetói / ï^abpten /

pn foo plomp / enö\'Sttmintanenfoo
»öt 3ön/ öatfetuf]rcbcnbecffïjepï»cnt^
Sept ban ?|abnt en Eeben / enöe tufs
fcben bccfcïjepbenljepöt banïteltgie/
met en feunnen onbetfcbepben/ öetoijle
öatfe toel ftunnen onöetfcgepöen tuf^
ïB 4 fcïjcn

fcöen fijintcc^ cttöc BaJcficn. ^ijn ött
fcöcucuiöcn tueenciiertft/ foo moet
men oocïi booj fcfjeuringen jöouöen/
Ijerfcöepöen ^crjoolcn / toecfcfiepUen
<6tlöcn/en bei-fcT)epöen ï^anötoercïïen
tn eene ,;§tabt: Dat meet tss / fo mocft
men oocfi boos fcftcuinigen bonben /
ijerfÖKPÏïen ©aenbel^ / beifcbepbett
Compagnten in een Secec» In toat
^oin£tbc0<0eïoof^ 3vjn be|%omiic>
ften berbepit i

Party ten z.
^e Thomiften, Schociftenj Jêfuy-
«en, en ^öoomfcöe Seeraei-ss/ leeien
foo flei-cö tegen malhanberen / nïsJ\'t
3Öoo?ben en Eupben/ tott en ftoart/ ja
«nneen/becfcöeeibt.

Catholfjek,.
^eb002f5. ïeecen / en geboelen toel
f)iec en baec tegen malbanberen/maec
niet tn faecften bie \'t «0eloof aeitgaen^
fa \'t feeclief / bat / toatfe oocft tegen
malftaniKren/bupten ftucften bess
ioofiiJ/ geboden/ \'tfelbige aen bepbe
Santen \'too?beel ber 3|cplige ISerche
enbeetoei\'pen j alless beïjotibensS eenig?
ftept in alle l^oincten/ \'t <0cloof / ofte
^aligfieptaengaenbe.

^it ilEecchcu / fulie ooclt alleen tn be
, ouöeCatljotucbea^crcliUmöen/ enöe
necacnss baec bupten. <©mötttebec^
felacen:

.Nota. ^at tje i^frc]^foo l^epltoft
ntet tss / öatfe fonöaccn bupten fïupt ;
seenftn.ö: toant

quade Viflchen vanght. (Centtoeeöen/47.
bp een ^ebacpsf-iSop / baec Schapen
en Boeken jijn. f€en betöen/ bn eenen i.^» Ji.
jpamilte ban vijf Wij^e > envijfdwafe
Maeghden.

Heyiighcyt IJS op befen öconöt-
fleen ntet gefonbeertj maec be Catljo?
lücbe iäeccfi toecbt Heyligh genaemt:

2, (€en opficftt ban ben «öJeefï / cohf,
öle in ïjaec tooont/ en öaec ban Cf)?i|lt
tübenaf/ tot öet epaöe 3©eceltgf

^ 3. Bantoegen beeleHptbecöooïes^s-
nen/ bie in en onbec ftaec 3ön. _ Znè
\'t <0elt)of/ i^\'iop en Utefbe/ Ephe); t
<©aöt3^-bienjt / ?5eitti # <0«tiet«n / ^^^
S enbe

Î j. \' \' öeene ^epltgbept tc foccöen of te bm^
öen t!^ t Sonder \'t Geloof is \'t oninoge-
lijck G^dttc behagen.

7. <©efe^epItflöeptmuntoocïï«pt/
nabcmaeï alleen be %epltge ^ereft/ be
ongeloobïse bebeert ßseft / enbenorl)
öefieert/ boo? be gantfcbe 3©ereltj Uijt
u Sier ban eenige montertjesf te fien i
men falfeu geben:

3©fe beeft Spaenjen, AfiaenAfrica
öefeem I cemge Roomfch -Catholi^ckc
Biffchoppen , 3|nno <CD?i<ïï 44\' af-
gefonben ban ben eertïen^an.^ Simon

Vranckrijck ICnno 74. bOO? ben Hcy-
Kge Martialis ban ben ^aus? Linus, en
boo?ben H. DionyGus,i3anbeH©3usï
Clemens af-gefonben.

Indien, in ïjaer opperfle "i^eelen/
98nno 327. ban Frumentias^BtfcbOP/
gefonben ban ben ^au^^ilbeffer.

Engelandt 5(lnnO 596. öOD?öen?SBt
Auguftmus, gcfonöctt Öan öen #au0
Gregorius.

Nederlandt, mct ßacc
ttm / 3lnno695. öoo? S.Wilkbrord,
en naonnich/ gefonöen öan
öen Sergius.

Weftpbalen, 2iinno 700. öoo? öen
H. Suitben US, SÖtfTcDop öec ©?tefen /
gefonöen öan öen #aii0 Sergius.

Swceden 3lnno 8x6. öob? öen25tf^
ft!)op Angarius, gefonöen ban öen
^au.SStephanusdenV.

XIL «
Polen ^nno 965. boo?öen25!Wtp?
•^gidius, gefonöen ban Benedi^US V.
XIH.

China, Japan,Peru, MexicojBrafilien,
Antipodestn America, ?ilmiO 1530. Ctt
baßc omtccm/ boo? bcn H.Xavcrius
met fijne mebe- ^jiefierjcr/ ban bc
tietept Sefu / oefonben ban ben ^ausS
Gregorias den XIIL ban bte naem/ op
be fcibe tiibt/ alö be loocB- en j^eber-
^uptfe met ^engelanb en^eftotfanb/
be onbe toare Cattiolöcbc fieligie bec?
Jjjietpen / en be .i^ieutoe Beeten aen^
«amen.

8. 3©o?bt«0obt.ö5äercfemebe3tep^
liQl) öenaemt/ om (jet fiepftgl) leben en
jaltgö (lerben ban fjaec 2llpoflcltfclie
^onbatencsf / enbe alle ^ercftelijc&e
<0ubt-©aber0/ snartelaersf/ en Con^
.ff« fefTeucJ/en anbere. ^^

^n bej&eebe befcb?ijftfelte^
tonpmusf tn \'t 25oecb ban be bermaer^
bel©annen/$c.
^n be biecbe €eub) / befc()?öftfe

gn tie fcfle €euto/ ö.fcÖ^Öftfe
goriujef in ^inlogijE^.
^n îtc febcnöc €eiitoy &efcfi2üftfe
Lib. Hift.cap.3t.

^n be berttenbe €euto / fiet 95ona^ Ejßn-
bcntum/ in\'t leben ban gfranciff fp^t

^n bebeertfitcnbe €cubj / ftet
tfioninu^/ 2.part.Hiftjib.23. t^rr
^n be böftfiienbe €eu\\» / b«0|leefî \'i\'^^ße.

^la be fedtenbe / fieeft geleeft hâd», ^
3fcancifc«3S be ^aula feec iniraftileusf. »»"trvan-
pn befen teoènbJOD?bigen ti)bt/gaet "ZVif/
enbebjaegfit bejaccijjcßfcfieSlSirattu ZU J^.
len / bte nocfi be gantfefie 3©erelt boo? fi» ?
gefcfticben namentlöcß t» 5a»?abanbt ij*/:
te ^cfiecpenfienbei/in^ollanbttec *

in <©elbeclanb te ßebelaec/
,.. -Çegfit botfi nu eensf/ mijn beftlage?
ipcue^actp/ toaccisfbe ^lepligfiepbt
ban b^icHtoe ^ewlie-leec te binbeni
aÜ^at ^^epligfiepbt^ batmen
eobt3S3©oo?btgedabiôfik)ecbalfcfit^ «6,

baec mebe boeleei\'ti
tcci. s. 3, 5» ^t men beloften aen 43obt ^t^
1. Tim. îja^ii/ bjeècïît / en be ^Ipoftaten psijfî i
ïéatmen baflen en abfltnent«
" boo? fupec^itte Doubts
a^B.2,9. 7. batmen be toeiiuflen bes? bleefcö
p?0ft boben 5UpberBepti

8* \'©at men alle oube ttettecpen
opcaeptenomDelfii ^a. inversç.
9- ^atmen&eccfeeneîtBlootlecîS
\' s- cufneect/ of tot ^?ttt£en ^sben/ ja tot
Koop-&up^n/ bat meec tot (€i«bt-
\' gnpfenmaetbti

10* batmen ben 2fiutaerb2eeebt/
î\'s. * beïâelcbentotîêrjttbtoefenoebjttpbti
\'1\' ^ \' ♦ nten goebe «©j^efîeftjcfte
SÏÏl\' ^ccfaonen boo?i poeren en 2öoeben/

DirtBc acbtec-lanbejaegbti
f^ff" 12* batmen ban feben <§acca^
te. 5; 20. menten/ maec ttoee en maecbt i
Centra. 1{©flt Rtett be ontoetettbß toöjs«
u^nb.^, maecfet/bat\'t geloof ALLEEN recßt^
baecbtgb en 3alig5 maecbt î
14. <®at men teert / bat be auabe

goebe toertben be ^emclfe b?etigb met
ßunnenboo? ^lobtss gratte berbtettenî
15* ^at men be lieben traffit in te

16. ^at men boo? be menfcfien »ï ^
P?ebicbt batoccbbegrootfleenbupï^ ff^
fie fcöeïm-tïiicïien ban be a^eceït / be \'
geloobtge tn Cb?ifiwnt/ tot geen fon?
benbjecbengecebenti

17. ^atbe ccf-fonbe en aïïe anbere
epgcn-totllige fonben / in onfe fielen /\' 5.
aitijöt alss gemetfeït blpen/ en bat
men/ met alle bte fonben/ afó men
f[ecbtäS geïooft / feetberisfban<!E»obt^
b?ienbtfcbap/ en eeutoige 5aH0bcpt i

^f tboont utoe Hercb Baer ^epltg^
Bept in\'t befeeccen ber ^epöenen I bat
<«ngeïanbt/i§cBoUanbt/be4Beuöieers
bc ^?tibincten/ utoe nteutoe booJingett
ban felfïS Bebbenaen-genomen/ naec
batfe al Bonberben jaren bebeerttoa^
ren getoeeft i baer Bebicb niet teaen^
Haaec tote fart niet bequamer berfeeec
ringalss be&eering noemen i als? Sönbe
gefcBtebt boo? ïeeraerjS / bie ban nie?
manbt gefonben toaren/om foo te p?es
biben/ als^fp boen begonnen te p?eben/
gcïötft betïjoont fal toerben / taptt.
(croutoeuisgBpfultfeggBen/ batje tn
f ofl- Of ^©eft-^nbien beel sielen be^
«eert Bebt,
ötoen epgen Sfibmirael/ <Co?neli0 m»-
. Häatelt^f/ faibit toebec-Ieggen / befen

toeößc-feeerenbe upt <0otf-!|nt!fcîî/ en
geb3aeoDt3önöe ban be M J|eccen
^laien / of be «©ercfo2meeibe iäcrcß
ooth toat toebalss bccegbbanbe^n^
bîanenl anrbîooîbebp/ geenjtn.ö: en
gafiöcfe rebenen j top fepbe bcn
IßamtraeJ/teoL\'n bacc feggen batfe onsf
beporen tt bolgen / en nietbe Catfio?
ïijcöe ©o?tugefett / fo ffönööen fp ïjaec
fiooft / fcgoenöe / en on^i beitontenbe :

ïjooft/nocB#?tetlecjes/nocl)^acfctftcie/
noci) Wutai-en / nocö giants ban Cere?
momen ijebbcn/ iwcftte Virginis Vefta-
les, bat tó gefepbt/ <©eefïeincïtc
pel maegöben/oocB bat topniet gefoo^
toen be todojben ban onfen epgen <5ob/
nopenbe \'t Sacrament bejs 5fiutaer^ /
beï^ïecöt/ fumma be lepbenen/
totlbm tiebcc J^epbenen blyben/ ali^
ban ^epbens <©ommai"tfï toecben.
B.ÇC <©fte fult gbp lu I. ^epUaDept boen

bljjcïîenbûOîiîtoeliiEahelen/ tot be^
béfïigmgö battutoeJfóercftbetboont^

©?unben <0ob bangftt fijn ^egel aett
geen balfcïje 25?iebeny göp fult \'er ntet
te boojfcbijn ftunnen bjengen; \'t en
staphyix^ 3p\'t mlrahel ban Jan Galvijn, bte batï
\'^y/efok een lebenben/ een booben ntaechten.
SM. 0ftt\'t IBirftfeel ban iBartijn

J tljer / bte ben^upbel ttpt een befeten
7" ij, \' iBcnfcô totllenbe b?i)ben/ boe ban ben
55upbet fdfs berbolgfit en geaffro«^
teett toierbe,

ftact leben en fletben ^epltofi mafecni
«iet torllenöe/om öetottljttae m\'
fafteu/ Ijteu tet ban fcbjö^cn/ fenöe bett
toeet-gterigen Slefer tot Hcnripum Se-
duiium, l|tftorte-^tl)?0bet ban ben

<en nocbnaerbcc tot be berltlartngfi
bebjcfclie ten befen onbec eebe/ felf^
ben iäamecltngl) ban HS. Eutßec/ ges
baen fieeft boo? be iBagtflcaet / en
€belei|eeren becflabtffieben/ ban
tooo?t tot bJ002t befcfi?eben in \'t biel-
bebenbe flSoecfe/öenaemt den Oogen-
zalve van Pieter de la Failje, Traft. 3,
cap. 8. fol. 64.
i^oebanigfi \'t leben joannisCsivini
getoceft/feanbenlefec/toüö en b?eea
binben bp H. Boifecum, een oogfi-ges
tnpöc ten befen/ bpfonbeclgcft cap. 15.

€n t0 ben i:efer cucieujs om te betr;=
(laen / fiocbantofi fnn flerben tö ge-
toeefi/ fal fulclis uptb?ucfeeUjcfebins
ben/ bpbenfelbigen/ c3p.22.en26.

^a batmeeciss/ begeett pemanbt
nocfi baflec betogsf/ bie lefe Joannes
Harcnnius, be bjeltfee p?otcfieect / bat
IjP f Jcfoondtjcfe be boobt ban goftatt
<fl:albiinbp-gehjoont fieeft. ^ietfiem
in Palm, fuo:

^cfi gdoïlbe een 3|epIiöS« Öeccfe.
«ïBcgö/ moetcnöec ïn ïre^eccS geene
li^nrcöen 5ön m ^epUge / te toeten
gepjeöefltneecöe/ öie öe fonben ntet en
toetrbentoegeteïient.

^e feeccrt toozitt^epltgS genaemt
om eebenenboo?f3. toaec öoo? öe l^ecb
too?tbafl0e<idt. i.\'^cajben^oop.
2, ^00? öe belpemffe

öeiS <0eïDOfsf en öer geboben. 3. ^003
be beceentnge bec leben onbec malbans
öecen/ onbec een ïlooft / tenmmflen
t^ttoenbeïötfe/fo beel aettgaet be ejrer^
titie banbe J^eltgfe. 4. bat bet
alleen epgentsl aen bc l^ebe/fiep«!
Itge menfcben wpt te lebere».

Hphej: y, Chriftus zuyvert fijn Kerck door \'t
ïö. Water-badt in\'tWooEt des levens , op
dat hy felfs voor fich foudc ftellen een
glorieufe Kerck, onbefmeten onberim-
pelc , en die heyligh zy, cn onbevleckt.

^otigbpbtt becfïaen totït/ banbe
«otbfïcpenbefiertb^ ^obtenttot
anttooo?bt/ bat befe op fnlcbe mantece
^epltgïj tsf/ alsftn\'tboojgaenbeant^
tooo?btgefepbtt$f j en icb anttooojif^
ïiebecmet ben H. Auguftino, bat<ff0?t\'
^u^i biec fön ficijbenbe ^ecefe foecbt te

ïïötfe öec3|emelen/ geen fmette ofte
rimpel, ofte iet diergelijck? en hebben,

maec batï alle Sattten heyligh en onbe-
vleckt zy. ^itt fön santftö Boeck, de
pert. jaft.^otfeLib.i.denapt. &conc.
"P- 34- al0 tneöe Lib.4. contra^.epift.
Pelag, cap.7, en eiinöjelscfe Lib. de pee»
Orig.cap.40.

^otbtang foo öe^aet öe lepltebcpt
ban Cï)?tfit^er(fe/ upt pnere öptber^
ftoojne/ fiet Johan. 15. 16. Ephef» I.
vers 1,2,3,4,5. Heb. 12.23.
Catboiijekf
Sïn öte 3.(€:e]ctentoecöen öe Slpofie*
ïen / üe ^pSefevett en öe 3lOöen / ©ecs
ftoojneenS^eplÉseffgenoemtj fbttöen
öaecom alle öe Sfipoflelen / ï^ebjeln en
^PÖcftfcfie €8?i^enen <6oö3S öptber?
feoojnetec3ali0bepr3öngetoeetïi foo
mofi \'etntemanöt ban öefebecöoemt
yims öatnocbtaniSmetbjaerenfjf/en
^actp nopt en öerft feggen. ^iet b?ee^
öecanib30o?t tegen\'t eerfte argument«

ï*^ ^t tooo?ötjen Catholijck, tjs ban
. LJ öe «©?tetbenfterßomenöe/ enöe

D( Monit-fiopp4r
ilS m \'r^iiptftfiöefepïTt/ Algemeyn»
\'t toelch öc teclï tocaecpgcnt 30«^
öe / fo moÊt öe «cïite ^ercft toefen
/y-^/.n. gemcpn / ober alle plaetfen / ban ben;

frütttfcöen^ïl-rbtbobcm: Hyfalhecr-
f-, yjjj jjg 2:ce tot de andere, &c.
y?« »fi;. Cb^ifla^S felf: Gaet in de gantfche We-
htc. 24 relt, predickt het Euangelium aen alle
Creatueren. «gn toeberom ï Ghy lie-
14 \' \' den fult mijn Getuygen wefen, tot het
^ar.8. uytterfte der Aerden. <!Sn ^aultt^i/
ci\'ti\'t a^nf^itf / bfefepbt: Mijn oprechten
tn 13.\' * Soon naer den Gemeynen Geloove.

«fni\'o fm oBeloof / ntet alleen te toefen fiet
\' j^oontfi^/ ittaer ooc& fiet ^loömfcfr-
Catf}Olijfft<0eIOOf/ Rom. r: v.8.

3©at nu onfe Öercïi beïangBt/ fsï
bte nu 1600. jaren ntet beïrent getoeefl
boo? gantfcö Span jett/ enbe ^Jtalien i
©zancfirptfe en poolen ntet Ca»
tBoliicfe^ ^ngelanb/ScBötlanbf er^
ïanbt / bte Bonberben jaren CatBolöcft
3ön gptoeefl / 3i)n tegentooo?btgB nöcö
ban ^jtefler^ en CatBoIpcïien geen^
fm.0 berooft: ^tptf[anbt/25ofiemen/
ilongarpen/ <©jtecfeenlanöt/ SpJten/
<£gppten/ €tBtopten/ 3fjn mee al
tBolücfegetoeefl / ennocB tenmeefien
beele alfoo / #ott- en3©e(l-^nbteti/
Slaponien/ \'t uptterfte ban

aCfrita/ al^EatDoUjc^. iS^efebenttm
S>?obintien al ïjonDecBen laren Ca^
tïjolötft gctoeeft / en meetl ntitö alfoo /
fimnna/ geen pïaetfcnbesfJBecelt^/
paec men \'t CatDoUjcïie <0eloüf met en
Sefft hunnen btnöen» €n foo tote lie^
B««gï) ijS te toeten boo: toatSeeracr^
öe JSerelt/uptnet l^epbenöom tot Ijet
CÖJJtïenöoin beheert / en Catfiolgtli
tjctoojbenigt/ bte lefe cap, 12. num, 7,
imoGÏjten be Calbtntften bat beuntje
tnebe fingen / fioe foubenfe fiare blag^
gen laten toaepen j bit fal gebeuren/
al!S ^aeffcfien op een <6oe-©?pbagö
falfeoment toant meed allebeboojf?»
ïtÖcltcnenög#?obinttcn/ ftebben tot
nocfi toe/ ijê nteutoe monfter-tooojben
ban €5ett35/<©ommaci(t/ ?Crmt«taen/
USennonitl / Cobbtaenfcfi naeutoe^
Ujch0 Ï30or en noemtn/itten ftettbtfe al-
leen Dier en baer tn een Ijoecfeje ban öe
3Becelt / ben eerten fiter / en ben anbe^
ren baer j enno£fitan!«toarcniBoffe<
len geecn Bifcfi; notfi foube men geer»
Catfiolijcbe / bat t^ <iE>el$obige ban be
^ïlsemepnel^ercftfietm

Het vierde Kercks Ken-Teecken, is
Chriftelijckofte Apoftoüjckj dat is
foodanige Oudtheyt, datfe van Chri-
ftus , en van der Apoftelen tijden af-
komt.

N plaetss Beeft/ öaec moet berbolg/
-f- m»\' of een onö#B?otie^utceffie ban %mt
\'; enbe ban Seeraeris toefen / enbe een
Ccjfeïflcbebefïtttnge/ ban Cbiifl«^
It enbe ban be 25ïiofleïen af/ tot nu toe j
llTl aïfo\'o batfe betoijfen ban/ ban/ en boo?
toten / bate ^etbecst / baet begtnfelen
Bebben genomen in eïcb ïanbtfcbap /
cnbegeconttnueect in ^erfoonen/ tijbt
en Eeec/ 3Bet/ en ecnb?acbtigbept on^
öec een fienigcfi ©ooft / met baflbous
binge bec felbec ^cb?iftuecen/ en ban
Ijacen felbigen fin / fonbec eenige bec^
anbecing. btftïMteecben ^te^
ben/IBattbeuöenïucaiS. ^oofp?a^
I. aïjg <©Hbt-©abecsf tegen be
\' ftettecjS ban bacen tgbt / namentlncb
^UgMfiinusf/Tora.2.Epift.i65. ^00

mrnt rmicti mx onfe tegetttooojöise
l^tmtocEeecaerss/öit UecljolgÖ ban
Sarc ïeecen %mam binbeni gaet^
£ m imhm tot in \'t btnnenlic bau
«^"^Öcrss iBnnnifbss - mp m / öan
fuuenfetjpbet berfle toefen j toant fp

flachten de kinderen vanHabia, Acgos Keim, 7.
«n van Berfellai, die fochten haer Prie-
fterlijck Geboort-Regifter, maerfy en
hebben \'t niet kunnen vinden» en zijn
daerom van \'tPriefterdom uyt-gewor-
pen.

Kota 2. ^it ^en - €eecfien Ban
oocfe geen jjlaetjs ïieBBen/ alcf in öfc
j^ecfh-/ toienss ^eec attaiöeen in\'t
gebeelmct iseEecc banöe eerfle/ eit
banbe#ube3äeccb; öatbpnfewam
alsföponi^ pïaetsfflecft/ bljjcbt tnött
(Crattaetje t in \'t toelcïie ban fïucft tot
ducb bertfioont toeröt / öat alïe onfe
<0eloafss- flBCïiett met öe Eeere
fit / möe ijcc sipofltelen aeroberen.
95ljlcbto6cb/ otóecnittsf aife boorige
3©ettige generakjCanctitea / tot öe
niin#e lettcrtoe/ on?s

mitsfgabecgs/ om öat top met «He
^^ ii. <©ubt-®aöerjS ten öefe/ bolle
bebben/ en in allcsieen
^t ban tooo?ttottooo?ttebc?

tooncn / en jag^ ^^ boo^genome fto?;
tigbcpt ntet toe ts oo£& obecblot ötöö
bati Bellarminus enCoccius, in\'tSa^

5©atïic ä^tcuto-geftnöc niet met öe
J^.(©iiöt-©aöecjS/ maet:metöe<8n^
BepUoc Stout-BaöerjS / öat ië met
alle ouöe ketterss alleen acco?öeren /
moet meöe met een tooojöt of ttoee
aenceroert toefen.
in\'tBcecé JanCaivijn Dehentttietßlaretooo?«
vAnßine öett/ dat binnen de eerfte 400. jaren,
inßtU. de Religie noch bloeyde,en de oprechte
tap, 11. Leer haren loop hadde.

di mc\\ îjU^ î Dewijle het fonder twijffel was,
\'iTßlSr dac van den beginne aen, tot dien tijdt
toe, geen dinck in de Leer verandert en
en §. 3. was, foo hebben fy ( öe (J^tlöe

nomenj dat, om alle nieuwe Dwalingen
tevveder-leggenjgenoegh waste weten,
dat haer tegen Rrijders, die Leer, be-
vochten , die van d\'Apoftelen aen, een-
drachtelijck gehouden was.

gcft öebbv tot nocB toe/ ntet anberss
OeSoo?t ofteaelefen/ ofbetegentooo?;^
btge genaembe «^erefojmeetbe / fïaen
te famen btt felbtgeoocfe toe,- ja/bat
fp \'t moeten toeflaen / biijcfet upt ftaec
r 1,0 MarteÏaers-Boeck, geb?Uf6t tOt

\' Dordrecht, SfinnO i6zi, bOO? Zacha-
rias Jocherofz. altoaer slöujSgeb^HCßt
flaet : Daerom houden wy defe eerfte
Biflchoppen (ban ÏÏOOmen) als Mar-
telaren, ende noch wel foo vcei daer

Van aUe KitttW\'gifindc. 91
nae tot Bonifacium den III. onder de
weicke den afval gekomen is. ^att::
Wtt mft Bonifacius den III. Öef^auf^
fdgcïie ^toeï DeMcebti ^nno 606.
Ergo, foo Bei^gnöt èactp/ bat öe toaer?
ftept/ ba« be ïSoomfcö-Catöoiijcfee

nus, iiic Binnen bie tijbt geleeft/ gelooft J
en geleect fieeft/ iö Bp Johan Calvijn in
foo grooten aenften/ bat Sp fiem een
H. Man noemt i ja foobanigenïjepli^ ^fg^f/"^
gen ïHan / dat men uyt hem alleen, den
\' fin van de oude Waerheyt, lichtehjck 5.!
kan weten.

3^iemant ftan ^aligft toojben in foo
een ïieligie / bie boo? o^eloof^-^firti?
tulen foobanige Steeringen aenneemt/
bte ïn b\'eerde 400 of 500 jaren/ban be

.ïBaec, be <{5ep?etenbeerbe fieöensf^
önegbfcbe oBerefojmeeröen / nem?n
boo? »ïBeioofjS-^llriiculen fobanige lee^
rtngen aen / bie in be eerde 400 of 500
laren / ban be % ijercfe / aeconöem^
mert / bcrbioeclit / en al^ ïtetterpen
berbJOjpensön.

Ergo, ßan ntemant ban be beben^^
ttaesöfclpe €»eï)|etenbeectje <0ecefo?^
meecbe tn baet ßeltöte jabßb bjecbetir

Het I. Artikel,
4. ^e <0ep?etenbeet;be <0et:efo?meeci
ben ftellen bot»? een <lE»eloof!Ef-211ctibel:
D2t het Doopfel geen noodtfaeckelijck
Et in <t»- middel ter zaligheydten is, overmits,
^rilfiu ^^Ö^ett fp / dat de kinderen, die van de
ufi^i \' geloovighe Ouders gcbooren werden,
oock door\'t geloof der Ouderen.fonder
den Doopj zaligh können werden,

infij» 3ünno 361. bfbDen be Memtftfit
Bwt de^ Meffalianen \'t feifbe gelooft en oeleert/
Sc^\' bolöenö \'t oetupgeniffe Epiphanü j en
hjf. 88. Auguftinus fcD^ijft/ bat Pelagius OOCft
»»lik.K om befe ge&hjaelt beeft,
i\'Zi^»\'" \' A"ikel.

^ni- ben / dat in\'t Sacrament des Autaers,
o)fte des Avondtmaels, niet waerlijek,
niet dadelijek, niet wefentlijck, door ea
nae de Confecratie, Chrifti vleefch ende
bloedt, tcgenwoordigh is, maer alleen
een Teecken ofte een Figuere des felfs. ■

Anno Chrifti 74. gebben be Simo-
nianen en Menandrianen, aen be felbiö^
booltnob baiï getoeefl. ^tet btec ban
3- ^«A Theodoretus , upt be ^(0?tften batt

titUê ban öe Sfipotlelen felfsS / geleeft
ßecft. ^efe SleecinöÖ tsf oocft aï öoo?
i^ettccftï) becwaect / tn öe eectle !jon^
öect jaec na €ï)?t(li oeöoo?te / fo boans
neet öen H. Ignatius Marrelaer, J^nöe
Biflchop van Snr,yrne, in febecen?5?ief/
öefe hjoojöen geftïjjeben beeft: De J« ^

toe, noch onfe Sacrificie > ora datfe niet
en gelooven , daer integenwoordightc
zijn\'tvleefch van den Salighmaecker,
dat voor ons geleden , cn "den Vader,
door fijn goedertierenheyt, tot hecleven
verweckt heeft.
Eufebius, Athanafms en Hieronymus, Pide m-

bebbenöe binnen öe eerfle 400 jaten
geïceft/ citeren tTamentlijcb / defen ÉwWiV?.
Brief, alö autftentijcb.

2*lnno 3 00. beöcn öe Arrianen \'t feï^
biae / bolgensi \'t cetnpgeniffe ban öen

H. Athanafius, öie geleeft en gefcb?e?
ben Ijeeft $tnno 325. fcïjjijbenöe öaec
ban / aïjs een bupl läetterfcb toertb.
55ebalben öe Arrianen, sijnOOCftfOO^
öanige gebjeefl/ Julianusöen Sfipoffaet/

^eciiß,. öen (met Calvijn, lib. z. Inftit. cap. 7*
J flacnöe/ dat\'etnietmooghlijck
cn is voor een geloovigh , in Chrifto
rechtvaerdigh, en herbooren Menfch 7
Codes Geboden te onderhouden,
^cnH. Epiphanius fcßjöft Obec

.<««»175.1200jaren/ DatPtolomaeus,g^tfüiJeI
ban Vaientijn,bacï0m boo? een bbjael-
geelïgeBoubentsf.

fchenden, brfeecken, verbranden, de
Beelden van Chriftus, Maria, cn andere
Heyligen. ,

Julianus ftceft \'et felbige gebacn / en
t^f baecom fn fjjnen tpt boo? een 3äet?
tccfcben 25eelbt - flo?mei: geljouben:
StlïC&Sê becbaeït Cyrillus lib. 6. contra
Juft. alSf OOffeSofomenus lib, 5. cap.sö.

16.17,18, Jej^ / dat men de Heyligen niet en magh
eercn,nochaenroepen:
dat de genen die fulcks doen, aen Afgo-
dery fchuldigh zijn.

g&itfeltoigeleerbemebe ben^ectj- y^ttm^^i*.
Mttm vigiiantins.bie bacwtti p?incif
pael / tot een (€egen-^cf)?peE / fieeft
geßabt ben läewhen-Seecaec Hie-
ronymum, in Tom. 2,

Het Vil. Artikel.
T!^e|^ienb)-geftnben fpreeckenden
maeghdelijcken Priefteriijcken-ftaet te-
gen, en begeeren dat fy trouwen,

^en boo?r5. Vigilantius boa^ binnen ^«»«sp«»
b\'eecfie 400 jaren t ooeß met be felbige
boolingl) öefmet/ gelücft ban s. Hiero-
nymusboo?.geraelbt/öebjefen bjecbt /
Tom.aijSboben.

<0n-Catfioïöcfeen zijn gefwopre
▼yanden van den Staet der Rehgieufen ,
enprijfen de meyneedige Apoftatcn ea
Apottatinnen.

^it bebe mebebenmeer-genoem^
ben feettcc Vigilantius. \'^en bettet
Petiiianus bettoeet aen ben H. Augufii-
nuy b^ fip een Monick b)a0 : .^iet
Auguftinus tegen ben 25?ief ban Peti-
llanusv

Donatiflen onttopen/ en ont^ ^»»ifs,
toielben beH^aegfibcn / en beben bie
pare beloften &?eetïten. ^it fcß?Öft
optatus infijf^ tbjeebesaoefß/ tegen
Donatura.

^it toaier öe ^ccte bec Gnoftiîlen,
geljjcfi ben Hcylige Epiphanus fCÖJÜft/
Hserefi. 26,

biec onbe ïâettecsf/ gcïijcft ben H. Hie-
ronymus, toijb-Ioopenbe/ getupöftt:
Tom, 2. tn fijn ^enb-ï^?ieben tegen
5 bebao?feß2ebene,

^efe boolingï) tebcnt ben ï^. (©ubt-
©abec Auguftinus, onbec be
fcbe Säettecpen/ H^ref. 5 g.

Het XIL Artikel,
g^e Geufen,enf)a« wctie-öbjaunöe
J^aöiicccn / fu^irte«n / dat de Rooms-
Gatholijeke geapprobeerde Priefters»
in Chrifti Perfoon, de fonden der Boet-
vaerdige niet Sacramentelijek en kön-
nen abfolveren, bOlöenjSll^attÖ. i8; 18»

mt lö ccn ban bc ©«terpen »an be
Novatianen gctoecft/ seïïicït fjeanno?
teert flaet / bp ben H.H. Cyprianus en
Ambrofius(n f^m 55oecben
ten/ tegen be Novatianen. \'t^elbige
tss ootb te binbèn bp Sofomenus, hb. r.
cap. 21. Sïthjaer bP fepbt / bat ben
ketter Acefius, befe felbtge Siettecp
onbecbjojpen tg getoeefl.

<©ngelOOfgä 9ltttbeï / een Duyveis be-
drogh. ga/€albijnfcï)?öft/battjet
een Peft is, tte ttien «pt be löertb be^ fJZ^\'
fi002t te bannen. \'tt

P^ianusen Hieronymus; oOCÏi ban La-
«intius Firmianus , be toeïtbe Ihftir«
in r^n lefte capit. befe ftOoone ^enten^
t«0efp?obenrjeeft.

Ue Ketters , fepbt Ï)P / y^ocr
Sefte, achten fich yeder de volmaeck-
«c, ende dat hare Kerck alleen Catho-
(^4 lijck

^»»506. toasS öe ^etterpe ban Aerius,
^f\'/^ih ban be toelcfje ben ©abec Augußi-

nus fupbt/ dat hy Ariaenfch geworden
xijnde, daer n^och by-gcvoeght heeft >
dat men voor deoverledenenieten moft

bidden, liegen befen / en oocït tegen
befe fjjn ^etterp/ beeft ben H. Epipha-
nius , äi obec be 130° jaren ocfcßje^
Jöen.

Het XV. Artikel.
Gommarus met aïle fijn Conipanf
gnon^/ ïeert/. dat men de Graven der
Heyligen, fonder fuperftitie, ja afgóde-^
rye, niet en magh befoecken ; noch hare
Reliquien, met opficht van hare princi-
palen, eeren.
.^«»»316. t^it toast een ban fee btoalingen ban
Vigilantius, bte ftfer olicr rigoreufe«
ïiicb liefeïuobt iiS/ ban ben H.Hierony-
tnus^aijgöoben.

Het XVI. Artikel.
DeCalvino-Gommariften j&c. ver-
werpen de Kerckelijcke Overleverio\'
gen,feggende niet te willen gelooven al«
\'t gene in de Schi iftuerbefchrevenis.
^e <60bbel00fe Arrianen fpja^fff "

Van aHe Weuw-gefindt. ^^
in \'t eßtlie <6enecale Concilie van Ki-
ceen, tCnno 325.

ïDonattflen leeröen \'t felbiDß/
gclücfe s. Auguftinus getupofit / 30« HcTi.

OOtft getonbemneett/ ^nno 313. i
Het XVIL Artikel,
^cn ]|0pbelbßrgl3fcn Catßrtjifmn^ cmcur.

tße«3-iacttßc Simon Magus, al0 m
tllpöltbeuH. Irenjeuslib. i.cap, äo.
Het XVIIL Artikel,
^nfe 3Bß&ßc-pactpcn icmn/dat de
Menfch van ßjn vrye wHle berooft is.

^ttleecbe Simon Magus 00tfe.^tet
Iren. Hb. i. cap. 19, en Jnftin. in Apol.
Manes nict be Manicheen, bJaec tegen
fflj?Öftben H. Auguftinus,betoöfeniie/

Het XX. Artikel. ^
<©t1-<CatftolÖCfeen verwerpen de
Oppermacht des Stadthouders Chrifti ,
den Paus van de Roomfch- Catholijcke
Kerck.

gjp\'cc tettecss banbc biec eecfie<e«u^
wen/ en foo boojtsf. ^i^elöcöaetHPßcn

loo De Mondt-ßopper
ren / dat men de Gedoopten » tret het
heyligh Chrifma, Sacramentelijek, niet
en moet Vormen.

ïeertöeNovatianen, ^tet Epiphanius ■
Hœref. 3 8. cn OOCÏÎ öen H. Auguftinus -
Heeref. 31.

Het :ÇXII. Artikel.
CaHjtniflenlemn/ dat men de
Vaft- en Feeft-dagen van deRoomfch-
Catholijcke Kerck in-gefteldt, niet en
moet onderhouden,

^efe Mim tjebüen cecfl becficct/ en
gepbltcecct Aenus, en ïjê Aêrianen,
gtWfl Epipti.Hseref. 75, enöcAuguß.
Hœref.53.

Het XXIII. Artikel.
^t gefepöe <iSccefo?nieecöe ïeecen /
tenmcecenbedc/ dat de heylige Maget
Maria nae \'t baeren, geen Maget foude
gebleven zijn, maer meer kinderen met
I Jofeph geprocureert hebben ; of ten

tf^ict Hieronymus contra Helvidium,
6« Vervloeckt zy die Man , voor den
Heere, die de Stadt Jericho, wederom

fal optimmeren: al$S 5Önbßban<60Öt
, \' ecnsSbecmaïcböbt: toatbuncbtu/t^
Wt niet een mopen 25ebelaec38-3ßo£ft /

&Ieer-maftecjS / bte nocD\'t <«5tlbt tttet
getoonncn ïjabben / otti foo em
belopteteebten.

^otfi/ ommetïangfierbentijîïtte
berguitletî/fo tjS \'er onber be ^m geen
faetfe fo ftlaer / m bat bit |^en-€eften
geenplaetsS en 6an fiebben/ \'ten??/
batter be rechte ©ubtbept 3P î toant /
gelijffe <®ob ouber is alïs ben ^npbel/ ««c/rr.
en oocït\'t goebe ^aebt onber aï^ \'t on?
Itrupbt/ foo t$î be toare !äerr6 ootfe ou«
ber ban be balfcfie. ^at bit alleen bp
tinss gelbt/ blfjcftt upt b?iep?intitjale
merclt-teetfeenen î ten i.alssmen bati
een«ercfemetïtannoemen/ benSlu»
tfieur / biefe / nae tgben / Ijeeft
opoerecDt. ^ocDte/ ten 2» bentpt/
toanneer. ^ocftte/ ten 3. bepïaetfe/
toaer fulcfte beginfelen gemaecfet 3iin j
bte ISercH moet CÔJtflelijcIt / SBpofîe^
li)tft/ enbeoubtflespn.

(€er contrarie/ bte iSertft/ftaer mett
bte ö?ie tllrtifeelen/ niet ban inbrengen
ßan/bie cn ftan notft €fi?tflciÖc6/nocö
âepoflolifcô toefenj maer moet nieuto/
en ban tnenfcften baer na berftert 30».

ban / bat be^ie geb?efeen nie?
manbt / met goebt en ba^betojjs^ / be
jKoomfd^-Catöolijtliß Bertfefean op-
«öQcn / Hebben alleSetters^ genoegü-
faem beleben^ niet fo i top fuHen\'ec
«Ofö na toacflten/maer niet na baden,
€bocb / bat befe bicfie b?oppelen op
alle baecfeen/ ban aileCalbiniflen /ett

Sficmmtanen/ fcDanöeiijcfi afbjiip-
pen/ fal tel? met Utnoecen aentotifcn t
,Af k3^fl I. ^^en tBcuc ban öe Eutljec?
,ur utH. ^ttt IB. Eutfjec. p

r-t-w. ^entööt/toaimeecöefe^cgoen i
op öe Heefï t${ öefïelt/ t^\'t^aec 1517. \\

3 ♦ ^e plaetsf / toaec fHlcfesf begon^ ;
nen 10/t^IBtttenDetgbtn^uptfcfi-
ïanöt.

2. töbt / hianneer Ijp fijn per^
fonagie öeeft beginnen te fpeelen/ ts5 \'t
^aer 15^8. of baer ontrent.

a.\'©eplaetfe/toaer bp begonnen
jfieef^t / iïS 3©itmarfutn / een 5©o?p tn
^jieflanöt.

«immmi- I. ^e 3fiutbeurjS ban öe <6omma? \'
V ^ riflen enbe SCrminianen / jijn <ï5oms=
tttaru.ö enöe acrminiuss / bepöe
feflfbo?ss binnen itepöen.

5. <©e tüöen ban Daevbegtttfclen /
5ijn gebjeedöe tööen €ö?ifit/ enöe öec
Sipofielen/ Matth, 12. v. 28.
. \'ec pemanöt öte öenmitïjeuc/
tijöt en plaets?/ banfiet «ioomfc9-€a^
tïjolöcfe <5eloof / anöece naraen fean
seöen/ enöe nae (fl:fi?tflu0 anöecebe=
ntnfeicn ban aentogfen / en Betoöfßn i
top füllen ßem gaecn met #löf / en

\'t <mtm ©actp Biet tegen optoecpt/
ftan öen Stefec foeeften / enöe btnöen
Capittel 9. tn \'t leflc optoecpfeU

Buyten defe Eene, Heylige, Alge-
meyne Kercke, kan nienaandt (die be-
ter weet, ofbeter weten kan) zaligh

D^t betupg|)t€8?t(ïus5 felfiS/ öe
... toeltfee/ als! fip gefonöen ïiaööe
fun 3lpofielen / öoo? öe gantfebea©e=
relt / om te ^?eötfeetti om te toonen /
Iloe fiet met ötecenefouöe afïoopen/
öie ftaer/ ofte geiooben/ ofte ntet geloo?
benfouöen/ fepöt met een bolle mont/

Utoe toctriqc rtafeomeutiocn) niet en fal
gelooven,die fal verdoemt werden: totC

nu Baec ï©ettt9& i^afeomeltngBfcBap
ban öe anpodelen af/ öunnen optellen/
en toat boo? 3£eetaecsi battnen blejff
toegen/ (op pene ban becboememflTe/)
moet gelooben / batftaneenpebecupt
bet boo?gaenbe meteen Balf o$gb «eb-
telpcb afmeten.

Ilauiusf/ bit ban fijn jBeefïec ge^
leect Bebbenbe / maecbt \'ec een gcoote
Ceel ofte J^egiflec / ban be p?incipael^
(te becmalebübe fonbaetsr/baec onbec
blacclötb mebe / en bpfonberiflcb upt^
b?UCbenbe / Seften ofte Kettcryen, feg«
genbe baec bp: Die fulcks doen, en
fullen het Rijcke Godts niet befinen.

3[a bat meec isf / tot (Citum fcB?Öben^
be/ gaet op bie felbtge boet alfoo bOO?t:
ïvV. j. 10, Een Ketters menfch > na de eerfte, ende
tweede vermaninge, fchouwt, wetende,
dat, de welcke foodanigh is, verkeert
is, cn mis doedt, en door fijn eygen von-
nis verdoemt. Want, fepbt BP elbecjJ/
Hth. II. fonder het Geloof, is \'t onmooghlijck
Godt te behagen; toelcft <5elöofmaec
een is/ gelpcft \'ec maec eenen <i50bt Ml
Ephef. 4.4,

2. Pet. 2.10. Den Heer weet deon-
rechtvaerdige te bewaren, tot den dagh
des Oordeels, om geftraft te worden:
maer allermeeft die gene, die naer het
vleefch , in onreyne begeerli/ckbeydt

Van alte NieutP\'geßnde- 105
wandelen , de Heerfchappye verachten,
die ftout zijn, ende niet en vreefen Se-
aen in te brenghen, al blafphemerende;
defe fullen in haer verderfFeniffe verloo-
ren gaen.

Derongeloovigen, en der Afgoden- •^p^tr»
Dienaers deel, is in den Poel,brandende
door Vuer en Sulpher. Aen kant met ^fes, «.
alle de gene, die de Leugen-tael bemin-
nen.

roepen: Hyen heeft Godt tot geen Va-
der, die de Kercke niet en heeft tot een
Moeder: toelcfee tooo?tien oocft felfss
9an Calbijn tocfiaet: lib.4. cap. u
pag.4. cn tie Confßffte feer ^omma?:

^gp?eecftt öan ^mW fSn felben
tegen i feggenöe : Laet een yeder in
fijn gevoelen overvloeyeo.

löaulujs mfcb?0ft in bat Capftteï/
ban geen btngen öte boen gehoben / of
berboben toaren/ «taer alïeenlncö ban
centge ^pöfen enbe gioobtfefieapeeff-
bagen / baer / boen ter tijht / een peber
"«B f n fön geboelen / mogbt tn ober^
£ obetmttss baec notö ntet feecs
«ec» ban geo?bonneert en toasf.
^ Party 2.

met 3ïö?al)am/ ^faac/ en 3[acoB tn \'t
ï»ücli öer femelen/ maer öe fetnöewn

CB?tflU35 fïet / öit fesöfienöe / tip be
bjoojöen ban jefaias cap. 43:5. al»*
bjaec boo^fept too^bt/bat be ïiepbenen
ban öe biec BoecRen besf SBeceitsf / qz*
roepen fuUen bJO^ben tot öe sratte/ tot
\'t <0eïoof/&ercB en gïoJtej geiilcft ootlr
befe Capttepn eerji mofi feomen tot \'et
«beloof en öe i^erfe CB?iflt/ eer BP met
SCöiaBam / ic. fou ïtunnen feomen tot
be ruft ban \'t ïSjjcft bet %melen. Hoe
feomt ban bit optoerpfel Bier te paffe i

^etrtt^ Beeft gefept: Ick heb in der
waerheyc bevonden, dat Godt geen uyt-
nemer der perfonen en is, maer die gene,
onder alle Volckeren , hem aengenaem
is, diehera vreeft, enderechtvaerdig-

heytbearbeydt, Crgo/ fal eenpeöer
jaligBtoerben / BPflrfooft ban fooB?
toil/ inöienBPftecBtjS eengoeötïeben
Jepöt/ en «©oö-bjeefenbiss.

\'t^föbjaer; fooBpOoöt-bjeefenb
tö / enöe een goeöt ïeben lepöt öat boo?
(j0oöt goeöt ijS / en niet boo? be llSen^
fcBen alleen; gelijcit befen Capttepn
«Có^neïlö öebe: tóant toare <j5obb?ee^
fenbBept en refBtbaerbigBept/ en hurt^
nen bupten\'t<0eloofniet5ijn Row-a*

Daer na hebbeick een groote Schare
gefien, uyc alle Heydcnen, (Seflachtcn,
Voickeren, Talen, 5cc.

ienbaneetialo|J3ijnmetött/ foo ïtatt
f>artp öacc\' t antboo?t ten befe / foec^
ïteiunbïttöen,

Den H.Apoflel Petrus, is van Chrifto
het eerfte Opper-Hooft geftelt, over
de Heylige Kercke, als Stadt-houder
Chrifti.

H(©o?t ten befen / CB?tfiutn felbec
föjeecben t Ghy zijt Petrus j en Uttth,i(>\'
op delen Steen fal ick mijne Kerck tim-
meren: en ick fal u geven de Sleutelen
der Hemelen; ende al \'t gene ghy fulc
gebonden hebben op der Aerdcjfal oock
gebonden zijn in de Hemelen, ende al
\'t gene ghy fult ontbonden hebben op
der Aerden, fal oock ontbonden zijn in
de Hemelen.

loS" De Mondf-ßofiper-
.Bi^vende Uaflßltjcfet«öwöcn/ «1100 t\'otttöfnöeti
\'."/\'JZ\' \'\'Pöec 2Cei\'bcn/tiat\'etfdberal0eltien/

en ïicatïjt fjßöbcn tn be lemelen.
H \'vwdcn 4. 3^erebeïoofbe2§utfio?ttepttoet;l;

VI"- Öcm/ ban ben felbtgen ^oene <lBobt07
J^n. zj\'. gegeben: Voedt mijn Schapen, hoedt
mijne Lammeren.

5. (CotbebeHtgingbanbit^ppec-
ÜooftfcOap bient mebe / bat#etrusJ /
bp alle <èuan3eiitlen/ altijbt boo? aen/
en eerft toe« gefielt j 00^ tnalle ocfa^
ften Math. 10:2. Marc,4:37. Luc,22:8.
Matth.i7:i. Marc.g-.j. mtt^^gaberjef/
bat ÏJP altpt genoemt toeibt / alies een
Eepbtsfman banbeanbece/ enbe een
©abec besi ^upSfgefinjS/ Luc. 8: 45\'

4. geneerden/ beïtenbt/ be ber^
fcrjepben perfoonen tn be aSobtgept/
Matth. 16:17i

5. <©eneerden/banbe|Ean$s/bie
CB?td"m Bebben gefien / nae fijn ber^»
rÜfenifTe/1- Cor. »5:4.

6. Sllleen ontfangen beloften / ban
b\'onbergancftelïjtfeöeptbejs «©eloofi^/
LuG.22:3. , -

^emijS/ öefefiiimontfanöetKSppec-
itiadit/ oocft fclfjScctDoontmcttooo?^
ijcncn met tocrcfecn/Aft. 1.16, Aft.z.
V. 14. a£t. 15.7. &c.

bit foo / eeïgcftBct fcBier frtjtjnt
tc toefen i Boe Beeft Bcm öan
Sathan, öat tsS ccn ^©uptocï/ genoemt /
Matth. 16. ^ss öan öen eecften jSoom^
fcBen een ï©upbel getoeefl i

^poeït u önple monö eenjS; cn ïecct
banöe befle b?ienöen <©oö0 met meec^
öecccfpectfp^eetfeen. \'t^js toaer/öat

CB?tfiU!S fepöe/ gaet achter my Sathan;
bp noemt Bern ^atban/ öat lö
öuptfl/ Party gcfepöt j obcrmitjS
truss Boorenöe/öat €B?tflu^ fijn gcous
bJelijcb ïööen bo9?fepbe/en öe mpfterie
ban fönpalTie nocBniet berftacnbe/te?
gen ftjn Mcefter fepöe / dat zy verre van
u,&c. en öat upt pucre ïieföe öie bp tot
fün ^eefter Baböe. 3©aerom Bp feber/
meer een (Cngel aï;« eenöitpbei geleeö.

|ÏSattBeu.ë fepö ebentoeï/ öatBPfÖtt
Meefter ö?ie macl bccfaccftt/ en geïoo^ ^ j«
cBent Beeft. y»««. is.

^^^at lö b)eï toaer/ maer boe toa^ BP
"öcB \'t <©ppcc-Booft niet j en Beeft Bp
öoen oefonttiggt/ met ö?ie mael te loo^
cBenen/Bp Beeft öat toeöeromme ber?
betert/met ö?iemael fipnltefbc tot Bcm

ïgptoasf niet c^BoutrenBemteboI^
een; hjant/ foitöeBpBeöbenmoeten
boïgcn/ bat fonbe getoeefl Bebben/ ofte
om Bem te befenöecen/ of om ftcB itte^
be tec boobt te p?efenteren: \'t eerfte be^
geerbefön Meefter niet/ Matth.26.52.
\'tlefieBaïJÖPiJ^i^ööben/Matth. 10.23.
feogenbe J Als fy u fullcn vervolgen,
lbo vlucht van d\'eene Stadt in d\'ander.

Party tm 4.
:©oert ^^etru.ö / bolocnsf \'t iJapou^
fcBe a^boeien / nu ben eerden paus
hjaö/ Beeft Bcm paulusf aföeen Wtp"
felaer met Bacbe bjoo^ben Befiraft/
94i,u 14, feggenbe ronbt upt / bat BP aen bepbe
ftanten mancfe gingB/en bat Bp
met be ailolben baer BP Bp toasf.

Catholijek:
(3Ee recBt toonen be ^ieuhj-gefïnbe/
batfej^pinnen5ön/bie upt alle bloemt
fieniS fenön jupgen / en nieten toeten /
toatfe feggen: baer m toat aen/ maer
totite toeten toat ^

bßttm/ \'ttoeïchm&\'oiitie JBctbaöo^
ben toasS i onbertuffcïjen quamen baec
^en beel befteecbe ^oben omcent: ^t*
tcu0 r«nbe / bat gp \'t b\'een ef b\'anbec
tn bte otcafie/ niet te pais bofl maften /
becKoo? lieber te bccnrgerenbe belieer^
bc ^epbenen/ 5pbe be onberfatenban
aïsi be föne / \'t toelcb ^aiiliiö
lieber anbecsf baböe geffcn ^ toant een
pcbec bie bjacgbt befpe: 3©atnu4 x

baer fonbe oetocefi ^ foo tié\'t meec
een blepn abupsje te noemen / ban een
grobe fonbe j toant ^etriié baö in bc
faetlt een goebe mepningb / fa stoeegb
oocb op ©anlnsf bectfptnge mDO?t-flil
met groote pattentie/en uptmitntenbe
ootmocbtobcpt; ntet tegenfïaenbe bat
ï)P \'t a^ppec-booft ban be ^cicfe toas?.
Dit antwoordt berifpt D.Andr. Eff. en n«*.
nochtans antwoord, ki fubftantie, \'t fei-
ve, fijn Confrater Pet.de Wit,Calvino-
Gommarift Predikant, binnen Leydcn *
in fijn Tradt. tegen de Socimancn,p,j9.

^egbt mp bocïj eens^/gdtioftijöp al
mee bat petrus? te i.^omen tg? getoeeft/
baec fön ^aufelijcbe-ttoel beeft gebab/
enbe albaec lèactelaer gefïo?ben ijS i

. ,^atmoet gijp foo toel gelooben al^
tcb/ ntet alleeït volgens Godts Woordt,
I. Pet. 13. gitoaer sïomen gcnoemt
too?bt 25abpion/ om bat ïiomen boen
ten meecenbeel nocb^epbenfcö 3ijnbe/

tn \'t ^epbensf leben met 25aöplon met
oneeltjcfe entoasfj tottoelcfeqtiaetïe^
ben bat Äomen tn \'t epnb besfîBeceltsS
toebetom fal betballen / fo b30?bt ßos
men boo? foo beel / oocft Söabplon ge^
noemt / Àpoc. 17. maet een 25a6plon/
\'tbjelcftop feben25ecggn gettmmect
lö ; \'t toelch ban geen ^tabt anbecsr /
alö ban ßomen en tian becflaen boecs
be«/ Apoc. 17.9 maer bjp moeten bit
oocfe gclooben/ met alle be
©abcrss / bie baer ban Ijcbben gefcb?es
ben. ^a ooch/ bolgeué bjie berfï^ep^
ben utoer epgene<0eufe^ollanbtfc|e
iBartelaersS-SSoecften / namcntlijcfe :
\'teecfle geb?ucbt in \'0«©3abenl)age/
Sllnno i59j. öettbjeebe/gemaecfitbp

^.fCntftonijJ-^olber/ gebjucfet tot
^o?b?ecfit/ 5tnno 1620. fiet berbe/
bjebecom ßerbjiicl« tot ï!&o?b?ecbt/
Sünno 1621, alöoocfe Paulus Merula,

3^?ûfetTo? ban Sepben / in föne
nötigen. €nbe met platte tooo?ben in
utoe epgen Hollandtlche Chronijcken,

oeb?ucfet tot ®02b?etöt tn\'t jaec 159^
tn be ttoeebe bibtfie capittel 16. mttsf^
gaberss a. Eflen, pap. 92.

De Paus van Roomen , Wettelijck
gckofen zijnde, is \'tfi^nlijck Hooft
van de Chriften Kerck in gelijcke
Maclit j en navolger van den Apoftel
Petrus: enStadthouderChiifti,

BUijclNt/ eecfldijcü i Hoedt mijne
Schapen, jj^ant öaeï 5ijn nocfl /
^cljaepjs-^op en ^cDapen €fi?iflt.
€c0O moet \'ec nocl) een ^erbec toefen.

2. ^e Öercfee CftJtfït isr een, tr\\ i>e
felijige öie fp toajS ten tiiöe öec 5llpofles
len. €roo / moet öe manieve öan re?
j öerinoï) oocb öe feïöige toefen / met öe
\' gene öie boen toajs. 3©ant / bit isE\'t
berepfcïj in alle ^tijcfien/äßepuölijclien
enöe^tebcn.
\' 3. 3gae öe öooöt ^etri / Blijft öe
toch ebentoel ecn fienlycfi %U
cBaem. €cgo / moetfe oocït een ften?
i lÖcB^iooftBouöen.
\' 4» 9[n\'t «©uöe(€etïamcnttoa.öeen
bcröolgB öan öe €>pper-pjieltec0j
^ toant na Aaron fucceöeeröe EÏeazarus,
Num.20. enbe na EÏeazarus öolgBbe

Phineas, Jud. 20. CU fOOÖOOJtjS : fOO
moet ban fulcb^ in \'t s^teutoe €e|la^ ^
ment meöe piaetjSBeööen: de wijle bet
. Prieltcrdom des Ouden Teftaments, ecn Hit. ic.t.
, Figuere is geweeft van \'t Nieuwe Tefta-
ïöent,

5. (©bccmttjs na öcc 2fipû(îclen m-
îïcn af tût tîocB toc/ ben patisf ban ïïo«
men/ alé ]^ooft en ï|ecbei:/ ban be Sfil-
gemepne laercfe/ bonntôfteeftôeflce^
feen tn aile becfclnllenbe faetfeen/ be
ïîeligte aengaenbe.

6, iipt aile 3©ettt5c Conciliën / bte
ben ^au^ al«s (©pper-^^ooft / m baec
felf aijS bpfonbere Êibtmaten / beitenb
Bebben : toaec ober be 3|ollanbtfcBe
Cöjonijcben/ \'t felbige ooclî beue en
beuc/ gaern toeftaen.

(©p Party pa(l \'t gene Salomon fept :
30, De Sprinckhanen hebben geenen Ko-
ningh, en fy trecken uyt met hoopen te
j.Rf^.îï, velde, a^ebewm î \'kHebb\' gantfch
ï7- Ifraâl yerftroyt gefien, aïs Schapen fon-
der Herder.

^n \'t #ube (Ce^ament/ toaiS ben
3äoningl) boben b\'<©ppec - î^^tcfîec :
î. 2\' aenacften^alomon ffibiatljac ban fnn
SCmpt affrelbe ; bjaerom ban niet nîe^
be in \'t l^ieubje f€e«lament

^en magD / in ta$J ban ^et^
tecp / boo? be «©becigïjcpbt / ban öe
üeccft/ afg^fct too?ben.
ÏJP öoogec lîâacBt ûoben ficlj.

tDtent ïot 0«ttóoo?öt \'©at eenct»
pauss een ftcfeenbt 3ämcc toiabe / foo
tcfftett fijn ^au.ôbom op \'t feiUc pas^ /
gclijcR in bat tajs «ffeert / bat |)p lan^
gcc een €D?i^en-liBenfcrj iiS ,
fulclisJ leeren be % €>ubt-©abet[5 /
bat aïle publijcbe metter^f/ terftont alle
^uriJSbictie berltefen ^ toelcbe aijs be
f^auss öoo?^cttecp beclooren beeft/
magb bP ban be tecb / geoo?beelt
en geftraft toerben / niet alö ^aus!/
( toant bp nu geen ^augi meer cn i$î/ )
maer alö een bpfonber perfoon.

eerfïe 25itTc0oppen en be nabol^
genöe ^ercR / beeft ben ^an^ nopt
toiUen r«nmn beo? \'t <©pper - ©ooft
ban be ?£lgemépneï|.^èrcb.

16. Upt \'t Concil.Florent.Decret.4.
Nota. g&at A. Effen foecBt cotitras
cic tc öetoüfen / "Pt öcn ^aujf Grego-
rus Magnus,lib. 6. cap, 194. Epift, 30.

25iflïBop ban Contïant. ficfi foo totïbe
een «igemepnen^Stfltlfjop laten noe=
men/bat \\jp alleen 25t|Tcfiop foube toe«
fen/ enöe ntemanbt anöerjs: maec bat
Gregorus Magnus ftcfi/ enbe alle fijne
a^oojgangec.ö en jlabolgecsf/ boo? öen
2Clgemepnen <©}3pec-i|acöec beïtenöt
nh 4. fieeft/ Dlijcltt upt fijn 3 25?ief.

H<tt betoijss tïf geceeöt/upt «©obtsS
3©oo?bt / \'ttoelch on0 becfcfiep^
ben ^jetiben geeft/ en méccfe-teèenen
banben 2Cntt-€Dn!t.

mftt pjeiibu tsf; öen 28nttcb?t(l
fal ntet langec cegeeren/ alss eenen lijö/
ttoee tjjöen/ enöe eenen falben tüöt /,

<©fte/fo Joanne« p?opbeteert 1260
öagen/ öat t^/ ö?tejaceneneenbalf.
Apoc. 11, vers 2. en Apoc. i2.6. Oft«
4iliBaenöen/Apoc.ij. 2. en 5«

IBaeuöe J^oomrtöe Raufen ßebben
nu geteaee« obec öe 16oo i\'aren. Crgo
fean öen ^auss ban dornen öen SSntt-
CD?ttiniet5ön.

2. <|^en 5llnttcb?tfl fal bpec ban öen •
5^emel öoen ftomen: btt en öoetöen
paujS ban ßoomen ntet. <sJcoo/ <$c*

3. t©en2ilnttclj?ifl/ falbanöefo? >4«,
öm ontfanoen toeröen al^ ilSeffiasf.
liBaßc öe ^oöen DcöDcn tot nocb toe / ^ \'
öitnietoeöaen. €rao/(|f.

4. ö\'3Cnticb2tft fal ntetfeomen/boo?
enbe aleec/ bet Jloomftbe Bepfeccöcfe
t\'eenemael bertooeft en uptgecoepcfaf
3ön. Ban be tbienläoningen/upt-
roepecss bcfess/ ftet 030.7.9. Apoc. 17.

5." Sn öe öagen ban öen 1inttc&?tfi
fullenöei: ttoee ^etupgen becfcbijnen/
Dm ö\'3finttcÖ2i(l te toebecflaen / en om
ö\'uptbecbooane tebecdeccben / en ö\'os
öCCöUjffelcn ban Sfrael te befeeeren»
^e toeicbe epnbeli)c6 ban öen ^ntt-
Cfinft bermoojt fullen toecöen / en op
öe flcoren ban ^ecufalem öoot legge«/

<n na tïjw tragen en een rjaïf Jjervijfen /
en ban ten i|emel baren / maer tot
noc& toe Beeft Biec memanbt ban ber?
notîten.

^en 2Cnttcrj2ifî tss nocötanjs alge^
2.rÄ</.2. ftomen» Deverborgenthcycderboos-
heyc arbeydt alreedts, 3©ebec: Kin-
z. derkens, \'eis de lefte uere; en gelijck
2ii8.. ghy gehoorc hebe, dat den Antichrift
komt, en daer zi]n nu veel Anti-Chri-
fien gemaeckt. <De beibe maeU De-
fen is de Antichrift, van wien ghy ge-
hoort hebt, dat hy komt, ende nu al is in
de Werelt.

I^ter bîerpt gbp u feiben leelötß on?
ber be boet t^^ \'t bat befe Herten be?
toijfen / bat / ten ti)be ban gian 35?
pofl:eï/ bentoaren ?llnttcb?ttlalt.ö8e?
toee^ : toat OpaujS ban ïïomen iö ban
in bien tijbt bjen?ïnttcïiJi(îgetoee|îi
toaö tiet petrniS/ of toasf \'t een anber I
ginbten ooclt ben toaren a^nttcB?ifi ge?
Somen U ten tijbe ban be tïpojielen /
toaerom btftoïbeert Party ban foo ban
ben tijbt fijn.öfïomflei toaerom fepbt
öanlïuteeru.ö/ bat ïjp gebomen iss/
gjnno 600 boe ben ïâepfer Phocas leep
bei 25unittgeru0/anno76i i IBufctt?
ïuö/ anno 1200 i anb\'re op anbere tij\'
beh? fegge ten ttoeebe / bat Pa/ty
befe ^cönftuer-terten berfeeerbeïyfK

wercktjöat enfp?ccfïn ïp niet ban ben «\'•^7«
9linticfi?i(i / maec ban fyn boojsanges
een/ Nero, en anöece: toant Öp botgg?
tec bi»/ feggenbe; laec den menfch hou- wf s,
den> \'t gene hy houdr, tot dat hy uyt het
midden gedaen werde; en dan fal dien
Booswicht geopenbacrt worden, dcH
Weicken den Hccre Jefus, met den Geeft
fijns raondts fal doodt fiaen. 3©aeC Upt

biöcftt / bat boen tec tijbt / ben toacen
3lnticf)?ttl nocB niet geïiomen en toasJ/
maec alleen fjjnc ©oo?loopecsf / Nero,
Simon den Tovenaer , en anbece meer/
tn foo moeten ootlt becflaen toecbett
be ttoee anbece fCecten..

tllße öefe hingen biücöen: toant öe
©auiS is ban \'t <0doof af-getoeethen /
leecenbe/ batteceenjBagcbpeciiS/ be

J^ptboontficöalöoBobt: toant
Bp fepbt bat Bp een fienïijcfe fêooft ban
tet^ewbisf.

toat <©obt i^t toant Bp berBeft fitB
ijoben alle ^olitijcfte en ïSercbelijcfee
«©berBcpt. ï|p fielt fön 5©etten tegen
en Boben be 3©etten «©obtief/ en Bp bif^
penfeetrt inbe JBetten besf<ï^uben en
^teutoen (Sefïantcntgf.

5. l^p loochent CBJidum: toant Bp
ïeect bat CB?tftnsf alleen geen iBibbes
laec en / tufTtBen «©obt en be Ulen^

\'\'^^^^en j^att3S boet balfcBeiBtca^
tulen: toant Bp appjobeectfe/ bie te
3Cocetten / te^$(Bec|>enBe«bel / enb^
tlbeciSsefcBieben.

7. ^pteecbent/enboettebenenbe
a^oojftooftien bec celoobtgen / met Bet
jSeccben bejs iJcupsf/ en btecgelpcben-

^at ben ^aus? leecenbe ban \'t J^a^
sebpec/ niet af en toijcht ban \'t ge?
loof/ iö getboont in \'t Capittel ban \'t
J^agcbpec/ en ban be iBiffe/ $c.

2. ^Sit be ^aujS in ben tempel / of
tn be ïSecebe «©obtsf/ foo fit Party baec
bupten: bat meer igs/ moet Bier boo?
ben (€empel <!3obtss berfïaen toerben /
ben toebomenben (Cempel binnen
rufaiem / niet binnen üïoomen : fi^t

Van aüe Nituw-g^ßttde. lii
^at Party fgpöt/ bat Ï)P fttï) bCCs
töooiitalis ïiet ftcnUjcB looft battbê
iäcccfe / foo beel tsf / alö ficb bertootieti
eeUjcb aljs <0obt / belaccftcnjs toaer^

ötOÖ: toant anbecjS fouöe iBofeäS/fiet
tilooft ban öe <©Höe läertb / ïjtec nteöe
fcfiulöfgb aen oetoecd 3ön.

4. ^ebiecöeoloffe/fleecbtbolleui
oenen/ ontoaei-btsb om bcanttooo?t te
hjo?öen; upt-genomen bet eecfte/
• t toeicfe foo öoenöe/ ban IBopfess oocft
öen 3Cnticf)2i(l fouöe maecïten.

5» \'t©öfoe toeröt gefepöt/maec
ntet betoefen; fal ooeft noptbetoefen
toecbenj toant top leecen met^aulu^/
öat Cöjtflujs alleen iBiööelaec W öte
fm tot ecn beclofïtng/ boo? alle men«
fcöen / gegeben beeftöocB / bctoijïe
<000 IBofejS een iKiööelaee noemt/ fo
noemen topöeJ|epllgenootftlBtööes
ïaerjs/ maec op een lagec manter,- baec
anöecjs nfet toefcDJÖbenöe alsS \'t iBtös
öeïaecfcb^ ban tuffcben-fpjaecb en
boo?BtiJtttnob/ enbecöecniet.

6. ^at Pany fepbt/öat öen ^auiS
balfcficiBicaculen öoet teEocetten/
öalftB t toant i. en öoet öte mu
ratulen öe ^au.ö nfet / maec <©oöt.
f. IBofl Party toonen/öat öie |Bicafu^=
Jenbalfcb3yn. JjBoft Partytboonen
bat öcn^^auiö öte balfcfteUSiraculen
geöaen beeft of öoet/öie öen 2fintitö?ifi
öoen fal/ te bieten/ vycr van den Hemel
doen komen,en \'tBeel t van\' tBeeft doea
f 4 fpj-e-

121 De Monät\'ßopper
fprekcn, Apoc. 13. todcftc fiCPÖC tOt
nocö toc onoefîôo?!3e Dingen 5i)n.

7. ^atöenpau.öfn\'ta©pen/tn\'t
boamen / \'t boo^Booft dei\' «cJoobi^
Oen teöent ist toan* ; maec öat bit ijS \'t
tcßcn/ toaer uie&e ben ?jlnticB?i(ï tm-
ßenenfal/ tsS ntcttoaec: toant i.tiet
teften ban ben aCnticbjifi fai pebec ae=
mepn 5ijn. 2. \'t ^^al of in\'t boo?booft
of in be recfitecbant getebcnt toecbcn»
^emanbt b*tt teben met bebbenbe/
fal niet mogben boopen of becboopen /
tnacc alle befe bin^ben en bebben in bc
PaujSgeenplaetsf. €cgö5ijn be tooo?^
fen ban Parcy maec puetelaftectngen/
bie top nocbtanjs / met be ^awis / niet
ßonnen beletten / met pattentie gaern
füllen becb?agenj en bibben bat Party,
totnocb toe/ Boo?loopeciS banb\'lfinti-
Cb?ift5önbc/ Cö?iflinabolgecjsmo«=
oentoo^ben.

Antwoordt, ^ie gene/ bie alceebtiî
(blcbö boen/ aljs t\'fijnec tijbt ben 3imi-
Cft2itîbocnfal.

I. Den Antichrift fal W bagelijcb^
fcbc^amficie toecbnemen/ Dan.8.
II. en II. g I. 3©at5ijn\'tboo?lieben/
bie 5ebect 70.80.90. en 100 jacen^ be
Slutaccn/toaec op \'t bagelijcbfcbe
ttifitit gcoffect toiecb / gecuineert / en

Van aUe Nieuttf-gefinde, 123
II. Antichrift fal <00063^ l^fpltö!)^
ijomößfmcmn/Dan.ii. ao.jilatisf\'t

boo? bolcfi Die Hertften / lälooficc^ ar
Capeilen om berce fmijten/ m op bee-
leöcp mantccen ontfiepitaen i

^enbtnsD homen / joan. 5.43. 3©at
toaceit \'t ober 100 jareuboo? iBannea
bte Baer iBoebec / be €atöoIjjc&e
mettW beriatenbe / op epgen autfioct^
rept oubejöettecpenbertoecliten/ enbe
nteubje ^Secteti p?ebicßten / en bat /
fonbec^enbtngei

IV. d\'Antichrift fal föne on-€&?ttf e^
fijclie Eeecingen planten enboen toaf?
fen met cappteren/ponjaecben/firupt/
l0ot cn toapen/ met een leget ban45og
en JPagog / fuUcnbe betlaen tn zoooo
mael roooo mannen / Apoc.9.16. en
cap. 20.7. boo? nteutoe €uan^
geWfien / öeötftn tn be lefle lieltgionsf-
tcoublen gebjapenbecl^ant fiaec nieuto
oguangelügefunbeect / enberb?epbti
^n ilcfei; amtooo?be f«D felben.

De H. Kerck heeft macht, om Wet-
ten te raaecken y die deOnderfaten iti i
confcientie verbinden»..

iZ4 De Mondt-ßopper
in de Hemden, ti^at (Cl)?t(l«Sf bOO? Det
tooojbeften (binden) ooclt bcrjlact bJets
ten geben / blijcftt Matth, 2?. 4.
yo/oi, 10. ^epb tegen fijn Mmft;

fo».io.i6. fepb Dp-OOCfe/ die u hoort, die hoort my,
die u verfmaed.die verfmaed my; maer
die my verfmaed, die verfmaed oock die
gene, die my gefonden heeft.
Rw.13. Alle Ziele zy de hooge Macht on-
iffl.\' \' derworpen, want daer en is geen Macht
dan van Godt j daerom, die de Macht
wederftaen, die wederftaen Godts Or-
donnantie , en krijghen voor fich dever-
doemeniffe: daerom weeft onderdanigh
van noots wegen,niet alleen om de toor-
nigheyt, maer oock om der confcientie.

^at befe jplaetsi ooeft becflaen moet
toecbcH ban be <6eeftelücfiellKacrjt/
felijcftt iipt bie generale fp?eucfi: Daer
en is geen Macht dan van Godr.

^nfgelijfftiS i Corint.y, 10. aïtoaer
i§.^auluSSfepbt/ eertll die gene gc-
biede ick niet, maer den Heere, dat de
Vrouwe van den Man niet en wijcke.

g^it niet t egenflaenbe maecfit pauïusi
«en nientoe Wet vers 15. feggenbe/ foo
4c ongeloovige vertrecke, laet hém ver-
srecken ; want, See, ^
~ 31a

ijÈïom meutoe3©etten/boo? mannen
cn b?o«b3en/ gebtebenbe en becbtebens
öe/ of met oeöetbte/ of met ongebecft^
tenfioofbe te btööen/ lang Jap? te
gen/of ntet te blagen, ^a fepb/ bat bp
noeb ttieec JBetten fal maften vers 34.

fCbJÖ^enbe: de reft fal ick ordonneren,
als ick komen fal: onbec befe/ fept Au-
guft.epift. 1 i8,cen Wit getoeefi te 5ïjn/
bat men ntet ban nucbtecen/ tot bet
Sacrament begf SüutaerjS en magB
bomen.

ïckprijfeu, Broeders, dat ghy-Iieiden
mijn geboden, de geboden der Apofte-
len, ende der Ouderen onderhoudt.

4, Soohy de Kerck niet en hoort, dat
hy u zy, als een Heyden ende Publicaen» \'7-

5. Weeft onderdanigb uwe Overften,
en zijt hcn-lieden onderworpen ï want 17-
fy waeckcn geftadelijck, als die reden
voor uwe zielen fullen geven.

, Ät^uiS en babt baec Bet ooge nfet
op fijne iieccb / maec op bte men^
fcijen / bie 3©etten maben / be toelcïit
öe^cö?iftuec contcacie 5ijn/ oftiteom
eenige menftBelöcöe gehoben

ten <0ol)t35 obectrcben: adoofje\'t mti
ftet toat berDcc/ enbe ofip fult btnben:

vers 6, Gy doet te niet het gebodt Gods,
om dat ghy uwe infettingen foudt be-
houden : 3©etten ban be itercfe
3iin ban beter alopj toant b(e bermeec^
beren beeere«6obt!S/ berbo?beren on^
fcr jteicn saltgftepbt/ beteuggelen be
toeeibe be^s bïecfcb;er/f n maben oniS be^
guamer ombe gebobenCobtjSteon-
öerfióuben»

•^Oti. €en^afraitient/ iH een
J>l «pttoenbigfi ftenUjcfi tefeen / ban
Jntoenbtge onfienlijcfee gratie/ tot onfe
Öepltgfinial^inge ban <©obtiH-gcfïcït.
SÖIÜcïit in fiet i^aorament beiS

^OOPfeiSf/ Matth.zS.v. 15. Mnvc,i6.
vers 15. Ephef. 5. v. 26, Aft. v.
Aa.22. ló, Tit/3.5.
(ïCen 2. blijcftt \'et in \'t i^.^acra^

(€en 3. in\'t %^acrament be.é
taec0 of besf 3Cbonbtmael$J/ Matth.20.
fcrs 26,27,28^ Mare. 14. 22j

Van aÏÏe Nieutv-geßnde. 127
Luc,22. 19520. Joan,6.52. toe \'eteyndc
descap.i.Cor.io.i6.i.eor.ii.23.&c,

r€en 4. tn \'t ï|.^acramcnt ban
nttenttc / Matth. 16.19, Matth.18.18.
Joan,2o.22. Aaa9 19. Jac.5,16.

f€en 7. tn \'t 5^.^acrament begf ïgu?
toelijtftsl / EpheC5.i3, beco^l^fe^n met
i»Tim,2,15. albjaer bemebebepUngïj
bartbe biet onfienelijcïte <6?atien be^
<!BcBtsJ iiptaeb?ucht bjecben-

Hriftus heeft fijn Kerck lief gehadt,
en heeft fijn fel ven daer voor gege-
ven , óm dat hydie foude heyligh maec-
ken, defelvezuyverende (Nota. :{ftpem
rende,} in de walTchinge^des waters, door ^
het Woort des levens,

2.. U-lieden heeft den Doop zaligh i.^w.j.
gemaeckt, niet de aflegging |/an de vuyl-
heyt des vleefches j maer eén vrage van .
een goede confcientie tot Godt.

j. Lact yeder een van u-lied. gedoopt
werden, in de name Jefu Chrifti, tot ver-
gevinge der fonden. 4. Werdt

izB De Mondt-ßoppef.
\'^B. II. 4. Werde gedoopt, en wafcht uwe
»ö» fonden af. ^«t OOCß Tit. 3.5,
Pmy,

tt\'€cfronöe / enöe anbece babdöthc
fDnöcn/ en toojben öoo? öen ^oop nwt
toecö - öenomen / mm ölüben in öc
5iel / feo notßtansf / Datfe tn De toeDec-
ge&oo^ne tot ßeen fonDe meec secefeent
en toojDen / ban \'tbjelc&Den ^oop
maec een toaec-teften : Saligh zijnfe

welckers fonden bedeckt zijn j en de
Heer de fonden niet toe-gereeckent en
hceft, Rom. 4. vers 7,

C\'atholijel^.
<©at De Befnijdenis fn \'t <©uDe
flament/ een teken is geweeft en een ze-
»el, van de rechtveerdigheyt des ge-
oofs, binDe tcß toel Rom,7.11. maec
Dat Den \'©oop fulcBsf meDe ï^/faï Party
noptöehjijfen. 3©at aenaaet Den öp-
0eö?acï)ten (Cejct/Deanttooo^b ïc6 öten
met ariDecss te tofllen feggen / algf / Dat
Die gene jaïigï) 5Ön/ welckers fonden
vergeven zijn, bedeckt en niet toegere-
kent. 3®antDefeD?ich300?DenboegBt
De iêcB?iftuec öp malöanDecen / en
Dat/obecmit0 Dat De fonbe b?te bingen
mebeö?engt: i. <©obtsStoo?n.
fmet in be jtele. ?:^ebecEiintemffe
tot be eenbJige fttafe. Zaligh is dan de
inan,toien^ObeSÉtOO?n eec^ vergeven
bjo^bt. 2.3®ien.é b«ple fmet bedeckt
J»o?bt. 3.3®ten b\'eeubji8eficaf niet
toegerekent bJO?btj bOCfi Om bat/e ÖteC *

m\'ct toeöecom en mo0ï)t Kßen fp?cften
en flögen: wordt de vuyle fmet der zie-
len bedeckt j ecgo/ fo wortfe niet wech

genomen, tj^tent tot anttooo?t/öflt Öe
felbige J^.^ScöJiftuec fepöt t dat dit
bedecken niet anders is als wech nemen,
gjaan. 1.29. Siethet Lam Godts, fiet
hem, die wech neemt dé fonden des We«
relts: hjaec uptbolggt/öatöcöecHen
entoeeö nemen te famen beflaetj ïiet
toelcft öen H. Vader Auguftinus, ftB?ps
benöe oöec öen 31 Pfalm, geleeröelijeft
Uptlepö/feggenhe: gelijckde Medecijn-

Meefter, door fijn Plaefter, de wonden
bedeckt en wech neemt j foo komt God
door fijn gratie en bedeckt onfe fonden,
ende neeratfe wech.

NOta, ^efe nooötfaeefeeïjjcfeöept
fiomt ons öan ö\'ecf-fonöe: toaec
jn / en öjaec meöe alle menfcfien geöo^
een öjecöen / \'t 5? offe öan gelooötge /
ofte ban ongeloobfge #iiöec3$ geboren
toeröen.

I. ^abtö/eenfoonbaneengoeöen
baöer/ cn geloobige ouöecsf/fepöt: Siet p^u jo.

ick ben in boosheden ontfanghen, en ia
fonden heeft my mijn Moeder onifan-
gen»

ifbif.ui. 2. ^^auUtg{inrödöc6iEf/ ban öcïi»^
bige «©ubecjsgcbown/ beliib \'t felbige/
alsf bat öp / tipttcr natuece / een &mbt
bejï gramfcbaps biasf.

P €»otitöeeft€raugefiaet/eecBp
eentgb guact gcbaen ftaööeybaec nocïi^
tanö ben geloobigen ^faac fijn ©abec
toaïf.

1{.J«.5.I2. 4, Döor éenen Menfch is de Tonde in
^Is\'lt "\'Ctelr gekomen, en door de fonde dc
j \' doodc j ende alfoo is de doodt overge-
gaenin alle Menfchen,in de weicke (te
toeten / fonbigenbc raenfcb) aiie Men-
fchen gefondight hebben^gcjpcft ^ebi/

nocD 3ijnbe tn ^öjaftams tenben/tien^^
be gaf aen i^elcöifebecft / ftet Hebr.7.
v.9, io. enbatboo?3lllj?aï)am/Obet:-
<ï5?ootbaöec ban Eebi.

Nota. 2. In befe <!Btf-fonbe fOHben
top/ en moeten top altemael fmoocen/
\'t en 5P/ba£ top gebjupciien be remebte
bess ^oopfel^/ ons^ baet toe ban Cfiii?
liusfgeojbonneert.

J, S^ijefir fijaerröffi J \'t En zy dat ye-
mandtherboorenry, oythet Water en
den H. Geefl, hy en kan niet ingaen in \'t
Rijcke Godts. <ö:ö?illitsf en fepbt baer
niet/ \'ten 31» bat pemanbt gebooren 3P
upt geloobige <©ubecgf/of upt be ïftacöt
öejS geloofis / of upt bet öloebt CfJ2ifli:
geehfintfmaec/ met biechante tooo?i\'
ben/ iiptöet JBatec enbenï^» <©eetï.

öcïaten / alfoo oocfe öupteit ben ^oop/
nfemant\'t eeubJtöB leben fean Ijeèöcn;
fön toOOjbèn lupben albU^: Als fy ver-
wachten de Macht Godts, in de dagen
van No& , doen de Arcke getiramert
Wierde, in wakke luttel, dat is, acht zie- \'"f\'
len behouden rijn, door het water : dat
oock u-lieden nu van gelijcke manieren
den Doop heeft behouden.

ï©«bttb2«mt boo?Somt/ te toe?
ten/ bat be feiepne ïithbecen om be fon?
ben ban tSbam fouben moeten lijben /
ïaet bte gaec fpfegelen tn Baer epgen
feiben/ en fp füllen binben/bat top aï te
famen om mam^ fonbe oefiraft toer?
ben/ foo lange top leben i

j. SillemenfcBen moeten eeniS (ter?
ben / altemael om SIbamö fonbe: ja/
beel fttnbecen befueren be boobt tn bejS
moebersÉ ïtcBaem/ baer noebtansf be
boobt alleen geflelbt iö / tot flraffe ban
SCbamiS fonbe: ja de kinderen werden Sxtd.im.
wel geftraft in de derde, en vierde gene-
ratie, om de fonden van haer Ouders»
Party.

lu.ö eens Booren; Een ongeloovigH man i. Coc. 7,
is heyligh gcmaeckt door een geloovige
vrouw, ende een ongeloovige vrouw,
is heyligh gemaeckt dooreen geloovigh

Catbolijckj,
iBe-bjfent / öitl»oo?ötje Heyligh,
en fean ntet becftaen toecöen / boo? tn
öec bacbt DepïtsB.- maec bat fobantgö
man boo? fobantge geloobige b?oub) /
en bat fobantge Ittnberen/ boo? fobani^
gen geloobtgen ttioebec een goebe boet
Beböen/ eenfoetöegtrtfeï/ en fcfioone
appacentte om aHengfijSften^tötBep?
Itgftept te gerafien j totlje bat gat ntet
in< foo nioetie ftelüben/ bat anbecss
een l|epben of €in;cb alïeen baec boo?
genoegbfaem BepHgb ijs / om bat öp
getcoutot tö met een CO?t(tcn b?Duto ;
bat gbp nocb nopt u leben bebt beeben
bencbett/ \'ft laet Itaen feggen/ om bat je
toeltoeet/ bat <0obtsr3©o0?btleect/

onmooghlijck te wefen,fonder\'tgeloof
Godt te behagen, beel mtnbec/ ßepltgD
te toefen*

rfgoube btt oocfe fttlcbö toefen / foo
fottbe geloobfge «©nbecsf nopt guabe
btnberen bonnen ßcbben/ bettoelcbe
Gm.^. 22. nocbtanis rontcacte blijcftt fn Noë, ba«

\'t a® oo?t pêmant / goeft fo gcnecad
metber(laciiteto02ïien/ölï)cfet Mare.
i6. p2et!icfetntijn€üanödte/ aen aHe
maturen : fioetoeï ötec Çaet alle crea^
turen / nocötan^ fetpt öter ûeetîen
upt / ja oochi|epöenfcDe fetnberfeensf î
ja baf meer tó/alïe onnoofele öinberen.

CÖ?ifïusJ gebtebt nopt onmogelijtbe
faecfeen: toaer ober/betoöle\'tomwo»
gelijtfe toajs/ bat onbernufttae treatu^
ren / en ïitnbecen/ met bjucfit; be p?ec
blcatien feonben "boo?en/ foo moeten
bie noobtfabelöcïi ban bat gebobt upt-
gcfeipt toecben/\'t toeïtfe bier ootb se« n
plaetss en beeft.

Cb?i fiuss fepbt notbtan^ bat men b«
boltberen eerfi moet leeren/en baer na
Hoopen/bat ban aen befiinberen niet MmthAS.
gefebieben. €rgo/ban men baer oocb \'9-
niet boopen.

ïDaerom ?|jn bie tooo?ben maer ges
pan op be bejaerben / niet op be onbe^
laerben.

^te boo? een anbete totUe / fiebBen
ßimnettfottbigfien / feunnen ooeft boo?
eetis^anbec.« geloof gelooben.

^00 bit bolgbt/foe fouben be fiinbe?
mt oocft mettnoeten eten / bslgben^
Theff. j. lo. foo wie nicc wil arbey-
denv die fal niet eten.

ï^ocD/ bat öet geloof ban ben eene«
bp ben anbecen bo?beclöc6 fean toefen/
blöcfet Matth.S.ij . gelijck ghy gelooft
hebt, raoet u gefchieden, bat iSS /moet
Ii fecancfee fenecftt gefönt toecben.

Jefus fiende haerlieden geloovejheefc
aen den Gichtigen gefeydt: Isetrouwt,
Soonr«we fonden werden u vergeven,
©-^?outoel groot fs u gcloove ? u
moet gewerden, \'tgeen ghy begeert:

i>at i0 / ti ßocfitec moet ban ben ^up-
bel beclaten toecbcn. ^a €Ö?iffuiS fept
tegen jaïrus, tofcns bortjtec boottoajS:
fyc. s. fo, gelooft ftiaer, en fy fal behouden zijn,
Siit fiiec/öoe bat \'et geloof ban ben
eenen bejaecbe aen ben anbecen tefla^
befeomt! boe beel temeec/ban beöes
jaecben boo? be onbejaerben.

Nota. 5[a 3^ctp felf/ ft)?eecfttBiec
nocö al ftlaecbec ban/ aengcfien fp lee^
ren/ bat be fetnbccen ban geloobige ou#
becjSgeboocen/ alleen batcom 5aligD
3ön / om batfe battgeloobige<©ubec#
geboocen 3ijrt. €cgo/ fo moet \'t geloof
banbe<i^ubecsE/ feec ftcatStigb t« ae

Iii ^ptöuec SSefneß een ©jonl» Det ^
^oontjen ban jiEopfciS.
Joan. 4.2, ftaet/ batbe Wci\'pnlm
ban Cfl?t(iu!S doopten/ bic boen nocD
geen Sfipefteïen bjaren: bjattt fp 3Ö»
xecfISpöflelenoetooiben/nae beoes
bangeniffe ban ^an ^aptifï / bie
ten tübe ban bit Hoopen nocD «^öe /

A^ 9.^eeft Sïnatiïasf ^auïumflc?
boopt/ bic maec eenen ïeecft-perfoon
toajS/ nocB tepotiel/ nocöoocftTO^

^eHeecïte doopten €o?neIisf ben
gitaltaenfcfien Capitepn / cn oocfj fijn
J^upjSöerin / Aftor. 10.48. becgeïeben
ntet vers 23.

Den Doop magh gefcliieden, buyten
de Kerck , ende fonder Prèdicatie,
oock op wercken-dagen.

13 Ä De Mondt-ßopper
ftaen, en fy zijti beyde ncder-gegaen in
\'t water, Philippus, enden gefneden Ka-
merlingh, ende hy heeft hem gedoopt.

^tt luass ^öütppuss öcoo?Ioft/om öat
Bp Catöolöcfi toasr / Baböc öp <0n-
Catßolöcfe oetocefl/ men foulie ïjcnt
boo? \'t ClafTtsf/ tn öe CapttteMäamec
ontöoöenBebben.

.^a.g.j. D^iiCbtJ Petrus en Joannes werden
JLJ gefonden van Jerufalem tot Sama-
rien, de welcke afgekomen zijnde, ba-
den fy voor hen, dat fy den H. Geeft ont-
fangen moghten: want hyen was noch
niet op eenige van haer gekomen, maer
fy waren alleen gedoopt, inden naem
des Heeren Jefu, doen leyden fy hen de
handen op, en fy ontfingen den H.Geeft.

1, Defe dingen gehoort hebbende,
j. 2ijn fy gedoopt in den "naem des Heeren
Jefu , ende als Paulus fijn handt op haer
geleydt hadde, foo is den H. Geeft op
haer gekomen, ^fet OOCfe Heb. 6.2.

g^oo? b\'opïesstngö ttecBanbenten
tiiöe ban b\'Klpofielen/ en toterbegeen
recBtbaecbtgfi-mafeenbe gratte gege^
ben/ maet: alleen be gäbe bec Caien/of
bec jmtcaculen/maec boo? een ^acca^

ntßnt moÉt ijß cecötbcecöiolV waïicniiè
Ocatie ößsebßn bjec&ett. <ïcröO tó ö\'ops
ïcoötng &«t: gantien oeen ^accötttent.

mt öanöett / niet gïlleen upttocnbicß
ßcatien/ maec oocft intocnUige. 25ïpt
I.toantfp gaven den H.Geeft, todfben
% <6eeli niemant scgeben toecbt fon=
bcr intoenbigc gcamn/ aengefien be
uptbjenbige gaben / öi5<ft in fonbaerSi
plaetss bunnen ßebben / gelijcb men
ban fien Matth.7.22. maec ben ^epïi^
gen <©eetl tjs in be fonbaec^s niet alsS
een gebecbec gcatien / Sapient. i. v. 7»
25Ujcbt 2. nbecnütïs ben 43eefl aen
öUe bie gene öeoeben bjecbt/bie be bo??
menbe ganben op-geicpbt toecben / en
ttocDtanss en toiecben be upttoenbtge
gaben niet aen een peöer gegeben / ais
biijcftt I .Cor.<t 2.3 9. fo i 0 ban\'t boo?f5«
311cgument bupten funbament.

aïpoitelen gaben boo? b\'oplegs
gingb ber banben upttoenbige gaben.
IBaec fobanige bjo?ben in \'t ©öjmfel
nu niet gegeben. €rgo/ is^ \'t®o?mfel
geen/$c. Cathoiijck:

^actp moet toeten/bat ten tijbebec
^ponden / ttoee gaben gegeben toier^
ben/.r.intoenbige/ ten2.upitoettbije:gt;,.V

beoenssbacgi^jftttaecintoertbige. <©e 16.
oojfafte^btec ban iei/obermit0 be lieben
in \'t begin ban be fê, itectb boo? ficbt^«

öace teetïtensf tot \'t geloof aettgcïocftt/
en öaec tn öebefltgfit moflen toetöen /
\'t toeicft nu ^nnoeUfgö ijf j toant öe ge?
ïoobigen öeöen m \'töegfn mee(i alle te
famen iBtiacuien/ Mare. 16.17- Bet
toelclic nocïjtanss /öaer nae / ceffeecöe.
gjnfgeUjc&iS toiecbenöcfonöaerseÈ/ tn
öientööt/ met fttljtöare ftvaffm ge?

jo.&c. \'ttoelcïtfmmeriSnuoocft ntet
meecgcmepn tjs/ofte ten minfïen niet
foogemepnalfJöoett.

Irl \'t H. Sacrament des Autacrs , is
waerachtelijck tegenwöordigh, hcc
vieefch ende \'t bloede Jefu Chriili.

HEt broodt, dat ick u geven fal, is
mijn vieefch, voorwercks leven«
Z. \'t En zy, dat ghy-lieden eet, het
vieefch van den Soon des Menfchen, ea
fijn bloedt drinckt, ghy en fult geen le-
ven in u hebben: want mijn vieefch is
waerachtelijck fpijfe, endemijnbloedc
waerlijck dranck: Die mijn vieefch eet,
en mijn bloedt drinckt, die blijft ia my,
ende ick in hem.
M*tth.7è. i* Jefus heeft het broodt genomen
14. ende gebenedijdt, en fijn Difcipulen ge-
geven,en gefeyt : neemt, eet, dat is mijn
zjw. 22. lichaem Luc,22.19. dat voor u-lied.ge-
geven werdt, i.Cor. 11.24. Dat voor u

Van aUe Nieum-geßndi. 139
gelevert fal werden. Ende nemende den
Kelck, heeft hy gedanckr, en hy heeftfe
hen gegeven, feggende : Drinckt hier
altemael uyt ; want dit is mijn bloedt
des Nieuwen Teftaments, \'t welck voor
veele fal uytgeftort werden, tot vergiffe-
nis der fondeo. öaec bat feïbtgc 0e?
toeett/ \'tl]oeïffeboo2onssoeïebcrt/ en
aen \'t iJrupiS berootcn tgs i fo ton baec
anbecsf ntet toefen/ al^ \'t toacracfttigfi
bieefcij enbloebtSjefuCfi^ititj nabe^
mael boo? onë/ bat/ enbe anbergänlet /
gelebecttögetoeeff.

ittecom / a!ö l^aultiis bit f^ïbe / toe^
bcrom / met ülace tooo?ben / becfiaelt
baböe i.Cor, 11, V. 23. botoTit baer

Dp / fßQgcn&c: I>iedanditbroodton-
waerdeüjck fal nuttigen , ofte de Kelck
des Heeren onwaerdelijck drincken, die
fal fchuldigh wefen aen \'tlichaemjende
bloedt des Heeren»

<©Dtit en ftanniet Iteöücn/ be toelcM
nocbtanjs btt ^accamcnt / 25?oobt
noemt, «ecgo fo moet \'ec b?oobt toefen.

nocijtanjSfepbtbanbatBróodt, dat is
ï^\'ijn Lichaem , \'t welck voor u geleverc
fal werden.

is mijn vieefch. nomit f)ct Döcb na
be 5egeninae/ nopt ftmpeïijch 23?cobt/
maec altijöt baec bp boegenbe; ^it of

M»ic. zG.

26..

I.C«»". XI,

24.

Jf». 6.
\'jtn sz.

I40 De Motidt-Jiopper
Öat Ö?00&t/jaievendigh Brood Joan.6.
V. ^i. ja Broodt, dat van den Hemel af-
gekomen is; cn bat beter, en waerdiger
is, als\'t Manna, V. 59. föebencn/tijacc^

1. (©m bat Bet 25?oobtt.!ffoetoeefl.
45eïöc&e manteren banfi«ee£&engc=
6?uptfetCB?tftu.öLuc.7.i2. feggenbe;
^e fereupele gaen/ be öltnben fteiv bat
lö / bie ftreupei en öJttibt jijn getoeefi /
biegaen/en bie ften nu.

2, ïïeben W om bat\'et nocB be upt-
luenbige gebaente beis bjoobt^ öeBoub:
ebeti gelijcfe Aa. i. lo. ^e ttoee
gelen IBannen toojben genaemt / om
batfe upttoenbelijcft een gebaente ban
jannen Babben/ baer Bet nocBtanss
<i:ngelenb3aren.

a©ie ban men beter tot Sptïeggec
becbtefen / alö b\'inflelber ban bit ^a^
6, crament fclf^ / feggenbe: \'t vleefch en
4>3. baet niet met allen, ofte \'t vleefch is niet
nut. Catholyckf

^efen (€m / beflupt ntet met aï te^
gen onö: bjant i. genotncn bat CB?t=
fiusf baer Bab gefpjoben ban fön epgen
bïeefcb / \'t todcb nocBtan.ö niet toaet:
W gelijcb tlracftss öUjcften fal/ (\'ft fegg\'
genomen foo/) baerom en foitbe nocB
gecnftn0 bólgen / bat in \'t % ^acra^
ment be^ 36bontniaeI^/\'tWeercb €B?t/

gen&e toflss aen \'t ïâcup.e^ / öat toasf öe
gioöen met nut / entoajs Detöaewm
baectnöecöaeötnteti Wederom: öe
b?ufïjt öfe 3Böam enöe €ba aten / öe
otoetöaötoe a©ijn/ of 26tci: / öte b?on£^
ïïaectö bjincften / en toajs notö tsf ßaec
niet nut ; toifje nu befïupten / ergo foo
U öaec öie b?uföt tn öer öaeöt niet ge=«
toeeft/ en öacc t^ hjaeilijcft geen 3©ön
Of 25tec i icïï toeet öat öftp fuïcften fïot
nopt u leben fuît maften ^ en nocfitanjS
t.ö bit ^cgument u fîercïîfîe boïtoecf ïf/
bat op ittoebctïen flaet : leect ïjoeloss
ub3e faïjen fiaen.

fp?eccfet/fO fepöt Bp î mijn vieefch, mijn
bloedt, oft«^\'/ het vieefch van,den Soon ^
des menfchen : nopt fimptlijtft / het
vieefch. €roo/fooen^anB{ei;€B?tffi

3. ^sfe lOOD?ben/ het vleefchis niet
niit,en hunnen ban CB^sf^t bïeefcB niet
berfïacntoecbenj toant öat fonbe
tecfcB 5ijn en fïcötig niet45oö5S tooo?tï

\'ttoelfe fept/ die mijn vieefch eet,en mijn Jom.e.
bloedt drinckt,die heeft \'et eeuwighle- ïS-

ven, 3Batftanbei:meecbernï!ttigBept
oebonbentoecben^ ooefefouöBteïiipt
uolocn/ öat öe fpijfe baer
mebe fpjjfi / nj^t jiiu en toaö / \'t toelcft
Party nietgaern fouöetoïfïaen/ aen?
ceften fp tn be 36. Art. bait Bare bdijbe^
m.S feöa^m\'tvleefch Chrifti is onfe fpijs.

SEclïfeöö\' bat 0|i fp?eecfet ban \'tbiecfcb
bec genet/met be toekfic bp fpjefeenbe/
cn bocnbe to ass / bat is" ban \'t bïeefcBe^
iijcb berflanbtbei\'Capbacnaiten/ be

bjeicïte (fepbt Auguftinus in\'i; 47. tiaft.
op defe paifagie) \'t becfionben / als^ ban
een Weefcb / bettocicbe ban een boobt
ïtcbaem geboutoen en gcbapt/ ofte gc^
ïiicfï afïf tnbet bleefcö-Üui\'iShcrbocbt
toojbt. hï0?b baer \'t tooo^t bfeefcfj
genomen/boort Weefcbelötft berfïant
öer «Êapbarnattcn / enbe öer tegens
löoojbtge^^ieubj-geftnbe. ^ofp?acft

«««. 8.8. fcbelijcb. €rt ^auluis/ die in \'t vleefch
IJ. 2ijn , kunnen Godt niet behagen • enöC |
vleefch en bloedt kunnen \'t Ri jck Gods j
niet befitten : bat t0/ bleefCÖeïïjCl^e l
menfcben/ naer öen bleefcb lebcnbe. H

5. 3©pnaencacnuoe/bat <ö:ö?i(ïi
bleefcb tn \'t ^aerament be.ö JUbonbt- j
maefö nfet geneenu mag toecben bet^ l
öerflfelrjcïï ïtcbamcüïcb bleefcb / maec p
geefielöcb gloncuisî bleefrfi / \'t toelc&e i
nocbtaniei m öer öaet blecfcb W gelpcfe ;
aUe glorteufe itcbamen na be berrpfe? .r
ntó toel gee^ïijfie Itcbamcn fuïlen 5i)n/ ;
nocbtanss toaeracbtige lïcOamen/ en ■
fdfftanbigb/ baöelijcb bïeefcD /gelijcfe \'

^.iBaulUiSgetnpgbt: hctnatuerlijck !
lichaem, \'t wekk gezaey t wordt, fafeen
geeftlijck lichaem opftaen, en nOCÏJtflnsS .

3©at mbt ïjan tot öic tooo?qen/bte
tot cnsÈ p?opoo(l nortj B^\'^etbet; Mtitc^

ftcn r be woorden die ick (Cbrißus) tot
H gefproken hebbe, zijn geeft en leven,

toil ^artp btoac^-b?0ben/
Of alle be b300?ben CftJift / Joan.ö. ge^
fpjoïtcn ban \'t bïfefcb €ï)?t|lt / niet na
bc lettec / maec geeflelöcbccbJij.ömoe^
tenbecflaentoecben. ï©aec notbtan^
befen mxt blaecJöcb boo? on^ i^.

l^icr upt bolgbt/bat boo? <©ob/bic een
<0eefiiïfyin\'t<;^accamentbesi ^lutaerjS
tct ïcbenbfgï) gemaecbt toect/ \'t tocïch
ntet anbete ïtan toefen aijs \'t lebenbig-
gemaecbt bïeefcb C0?ifti/ boo?be bec?
anbectng beiS b?oobti2fin \'t feïbige,

2 De woorden die ick ufpreeck, zijn
geeft en leven. J^OtCCCt / battCC gcOOt
onbecfcïïepb té t uffcben \'t tooo?r <0ob^
I en\'ttoo0;3tbermcnfcben\' 3|et tooo?t
[ bec mcujcDcn 10 öoobt/ fonbec bcacbt/
i fonbec imtbomfïe: Pany faUangcbe?
f jjcn/ eec bP een fiecben gefont/ een boo^
be lebcnbigb föï n^aben; tec comcacte/
1 2 b3oo?bt ban <6oÖt W bol ban geeft /
1 «cacïjt/ ïeben/en upttoercbenbc \'t gene

fepbt <6obt met fijn toeo?t I Jongeling fj ^^
: ftaet op; en ftet fijn tooo?ben/ fijn geefl \'
r\' en leben/ bat isf/ geben \'t leben/ baer te
^ ^ 3 boos

144 ^^ Mondt-ßopper
boocen geen ïeben en toaiS. ^^oo oocß
ïjiec ; CïlztUt b3D02ben / geben aen
en 3Bijn / baec 3tel nocï) leben
in 10/ lebenbiae ^u&Hantien ban fijn
bjaeracljtigï) ©ïeeffö en ^löebt; baec
tec contcacie/be b)oo?&cn utoec
tanten nofï) geefï nocfi ïeben en geben,-
tnaec fiet 25200t en 3©ijn aifoo bosbt^
ïaten/aWe ban te boorentoacen.

Chriftus fit aen de Rechterhandt des
Vaders, Mare. 16. ende hy fal daer we-
fen tot den tijdt der herftellinge van alle
dingen, Aä. <ergo tSf fip tn \'t
ïSaccamentniet.

\'©at CfiJfW baec t$f/enbe baec faï
bfijbe«/ bat ijS böïgenss ^SobiS tooojbt/
toaec/ maec bat fip baec 3önbe en baec
bïjjbenbe/ ffcfi ebentoeï aen i^auUiss
neopenbaert fteeft/BUjtfetAa.9.4. &:c.
g$ibjaer ootït flaet/ bat fip bcm aen
^auln^ op den wegh, ntet in ben ï^e^
mei 5ijuïre/ gelijci^ acu s. Steven, geo^
penbaectfieeft.

V^n aüe Nkuw-geßndet 145
ten van alle Apoftelenj eyndelijckooefc
ifan my, &c. Upt Öefen Ce^t iBtl

Uisi Öetojjfßn/ öatCD?ifïu$ftoactïöci^
berccfcn todcfe argument Rracfite^
loos foube m/ \'t en toaer in
öer baet ficfi aen Paulus geopenöaert
fiaöbe.

Aa.23.ii. fpjcec&t s. Lucas aïbus:
Den volgenden nacht heeft den Heer »
by hem ftaende, gefeydt, &c, toat totl

ï|et tooo?bt (Is) moet Bter berfïaen
toerben/ boö? Bcteeckeot, obermtbtss
befe manter ban fpjeïien tn be Igepüge
^cö?fftuer feer gemeen t.ë Gen.40 19.

De drie korven zijn drie dagen JOan.lo-
V.7.Ick ben een deur. Joan. 15, i.Ick ben

fien toel / ben <ßrtec en ïtan ftin
Suppelen nocfi met laten; fioe fiomt
btt fiicr te pa^i i <j5fip befioeft ntet te
betoyfen / bat in be boo?fcfi?eben (Cec^
tenlsfoobeeli^/ aïsrbejeeckent, bat
flaen top gatn toe: maer toaec fepbt
<5obs tooo?t/bat baecom fifec oocfe/ is
^oet genomen toerben boo? betekent ?

3©aer ffaet/ bat befe tooo?ben na
snoeten uptgelepbt toerben i
3 • JBaer fieeft CfijifiuS een beur óf
tonnftoch / Ofte be toegfi öenomen (ge^
»otft fip tn \'t lefïe montmael \'t b?0Dbt
<0 4 nam)

4. iSïaet\'cc in <i3obt!Stooo?&tmct
toel bupfentmael Is, öaer is m^\'t bm
jftaen toojöen / boo? niet te öctencnen /
maec in ber baebt te jyn i jae \'t / baer
Beeft nicmant tegen ^ toeï acfitienïjon^
berftnegentiaB Jttael; toaerom trecfJt
öBp ban befe tooo?ben meer nae öjtc of
bier^^cftziftuer-temn al^na 1890 ^
een argnment ban \'t partiailicr tot \'et
generael/ isf belaccbene toaerbigö-

ber ^apoutoen Eeer toaer / foo
Itan ben^aepfcften <ï5obt / ofte fön lU
tbaem / ban be ;^eeften toerben gege^
ten/ja rtiet boeten getreben/boo?fieïien
«n becö?anb/f c. tsf bit niet een plompe
ïeer/baer fnltfee groutoelen upt bolgeni

Catholijek:
3©et meerber retfit maob tcft u bjas
gen/ of oBP-li^öen nttt een boop plom^
pefpottei\'sf 5üt i bie foo grof enplomtj
fp?eecïst/ ban ftetgforfeufeEtebaem
ClWJftt / gdijch ban fierffdijcli eh ber=
berfeUKfibkeftïj/ ia alö bait öpl of
€5sf/iJatofl^onbt.
15. j ggj, giorieusf Hcrjaem niet

ïijben en fean. iBtm batfe een 5tele ge#
ïtjcfe 5}jn bereentgftt met een licbaem *
toant al too^btïjet licbaem berfcbenrt/
fo blöft nocBtanö be ^tele ongefcöenötj
eben alfoo / al tosrbt begebaente beis
B?Oobt.ö migsöanbeït / fo bliift

toe/ öat ïret .^aframentöu^ofte
foo mtsiöaniielt toccöt/ fttïöeeftttocö
fïimmee toegelaten ten tpen ban fijn
ontfangenifTe, ban fijn geboorte, baU
fijn leven, enbe jj?ïiicipalöcïi ban fön
lijden; baen bPinbet öaeöt nocfilöbe?
löcït baajf.

Da H. Kerck en doet tegera Godts
Woordt niet» dit Sacrament aen de
Leecken, onder cene gedaante, uyt-
r^yckende.

CHriftus Mooft\'et eeubjige ïeben ym.6.
aen bs gene/ öie fijn bïeefcb maec 59,
onbec een geöaante nuttigen / feggen>

z. Chriftus beeft ficb oDcb alleen on^ z«e.a4»3o
bec een gebaanteupt-gecepcbtaenbe 3s-
ttoee naecCmausf gaenbe ^ifcipulen.
.3* toacen bolbacbenbe / in be ^fw
3teeceöec25poflelen enbe inbe mebe- XÏlt
beplinge ban \'t b?eec6en bejS 25?oobt$f. \'

<Ênbe bat niet bjeemt: toant baec
Cb?iiiu.3 i>s/ baec W ïjp gantfcö/ enbe
en Han oocö niet atö gantfcb ontfan?
gen toecben/ \'t ?p onbec bie / ofte onbec
befe / \'t5P onbec een/ \'t5P onbet ttoee
oebaantem

Party ött tegenfts?e«ïtt/fo ntoet
Party on.ö niet öclï^üfen upt öe M^tljnP
tucc / öat öc ^eeré^efu^öït öoogööJ.
éSaccament tn fiin iejïe aUbonötmaeï/
onöec ttoee geöaanten geeft tn-gefleït/
cn Upt-gCÏCpCÏtt J noch oock, bat

pofïcicn nu en öan öat Sacrament on?
öer ttoee fïjecten/ocaömtntfïi-cert fieö?
Ben aen ïeecfte-pecfonen j oock niet, of
na öec ^pofïelen tijben fuIcfejES / Biec of
öaec/ tn \'t gcb^upefe ts? setoeelï /öat öe
öcmccne Iteöcn onöee bepöe öe geöaan?
ten mogten communteerenj noch oock
Of\'t öe ï^ercbe 0coo?loft öen
geconfacceecöeèetcft aen öe Scccl&en
toe te ïaten, mt öefe flucben flaet öe
Catbolijcbe ^erch gaern toe,- maec
Btec bomtOetaUeenopaen: of Chri-
ftus, ten tijde fijns lefte Avondmaels, dit
aldergrootfte Sacrament, met foo een
mcyningh heeft ingeftelt, dat hy belaft
en geboden heeft, dat alle geloovige, fo
Leecken als Klercken , fodickmaels als
fy fouden communiceren , t\'aller tifdt,
den geconfacreerden Kelck mede fou-
den moeten ontfangen, of dat anderfins
geen vergevingh der fonden te verwach-
ten vvaer. la^ït^artBpfufltnecenöe/

Bïöft bccoBltgeert; \'t felbe uptfunbec
<5oötötooo?öttebetoiifen: toeïcftb^^
toöjf/niet tegenfiaenöe onjS nu ontw«t
Öonöect jaèï belooft/ en ban ntema«oc

\'cEn zy dat ghy-lieden gegeten fult
hebben, het vleefch van den Soone des
menfchen, ende gedroncken lult hebben
fijn bloedt, ghy en fult het leven in u-
lieden niet hebben.

<6r0O / saen boo? ccctl bci^icuto-
gefïnbcn aitemacl / tn baer fcöocnen /
flccbcn j toant fp nntttocn m blccfcö
en blocbtban ben ^one ÏBcnfcben
ntet/maec aUeen een tcecben baec ban.

Z\' ^00 öebben be CatboïöcUcn fiet
ïeben tn ftcg; toant fp bft ^acca^
mem oocïi onbec een gebaantc ontfan?
genöe/ ontfanocn \'t blcefcö enbe öloebt
ban ben ^oon beg iBenfcgen.

5. Cé?iflU!S fp?ee£bt ïjiec ban geen
gebaante/ maec ban fijn bleefcö enbe
bloebt/ \'t toeïcb onbec b\'eene gebaante
foo toeï is/ ató onbec b\'anbec.

4. ï^et tooojtje (Ende) isbtec foo
beeï gefepbt/ alö (ofte) gelßcfi ^auUisf i. cw. »i.
betupgbt: 3©ie bitbjoobteet/ ofte /
(Nota) ofte, ben Keïcb ontoaecbeljjcït
b?tncfet/$c. batiïf/ \'teen oft anbec/
alfoo bat bepbe be gebaanten/ niet ban
noobenjön/ fiet Jer. 16. z. en Aa.i.6,

CbJifius? sebtebt bepbe gebaanten /
feggenbe J Doet dat tot mijner gedach-
ïenifle; maecjipgaftonbecbepbe ge.

mtoeec ïocpt gfip u felfS tn \'t ïicfit:
toant Cfi?tflus^/ fp?eecfeenöe Ihinfiet i
^.^aciament/ onöeu be gebaante besS

«s fo beel gefepbt/ al$f/ \'t en tjs ntet ban ■;
noobe bat gfip-lteben/altfibt ben Öeltft \'\'
nutttgfit / maer foo btclitotlif/ alssv J

2. ^efetooojbenoocïnenrupmtie
oenomen/ en boigfit baer nocfi ntet an^
berS upt / alö bat be ^jicftecs" of
fcfioppen / bepbe öe geöaanten moeten
ontfangen / gebicb alleen be tlpoflelcn
befe bepöe/ tn \'t lefte tsbonbtmael ont^
fangen ficböen: foo nietj totlt gfip tn^
beflupten i <!rfi?tfius fepbe tegen b\'

<j£rgo moeten upt ben ïieïtö alle Eeec?
ßen b^incßen. Contra/ Cfizifïu^ fePt\'
jegenbe felbe ?Spo<leIe»: Predickthet
Euangelie: teil b?age/moeten baccom
alle menfcfien p^ebtften f

ofte be ttoee geöaanten / nocfi geboöeti
nocfiberbaöen en fieeft/ maer fiaec b?p
seflelt / trat fp baer in fouben o?bonne^
reu \'tgene fp foube oo?beelen in töbt f« .
toijicn/ be^ te toefen / bolgenss be bolle ^
macfit / fiaec gegeben in fiet genecaei/ ;

ûlîtfattcenc moct}t/ öe ^fipofleïen öieg^
toeoen oocfi geîïîoontljebôen/ in cas?
banött ï§,;®accament ; o?bonnecßnöe
\'t gene Bun goet en öocöt i Cor. 11.
V. 34. en om u/ met u epgen ftoaeröt/
te ÖODÖen; ÖOOJt \'t 00?ÖeeI ban Marten
Luther felf^ ten befen. ^uiS fp^ecftt
ÏJP tn fijn 25ûecb ban be 26abplotiifcBe
<©ßbanchentffe / cap. dt \'Euch. Ick en
wille niet, dat met gewelde beyde de ge-
daanten gebruyckt füllen werden, als of
wy door een noodtfaeekelijckheyt des
gebodts, daer toe gedwongen waren.
^00 fCBlijft ïlp OOCfe in fijn Brief ad
Bohemos. €ntpnbeïtjCÔ / de Formula
MiflTas, fcßJÖftßpbusS: Indien\'t Con-
cilie van Treaten beyde gedaanten toe-
liet , foo fouden wy beyde de gedaanten
niet begeeren ; ja dan fouden wy, toe
fpijt van het Concilie en haer Ordon-
nantie, maer onder eene gedaante, het
Sacrament begeeren. 3©ie ban nu ïjiec
tipt Lut heriooïbcel niet battend enbe
tote fal fttb ober fijn <©obloO!SÖ^Pt «tet
ten Booggflen bectoonbeee« i

Cap. XXVIII.
I>e Mifie, zijnde de eenige ofFerhande
des Nieuwen Teftaments, is in Mel-
chifedech voor-beduydt, van Mala-
chias gepropheteert, van Chriftus in-
geftelt, en van de Apoftelen gedaen.

I5Z De Mondt-ßopper
5w.t4.18. Maer Melchifedech, de Koningh van
Salem, voort-brengende Broodt ende
Wij 11» want hy was een Priefter van den
Alderopperften Godt. ^^at ttU öefeii

^im^t/ metöit ^atcificte/ een toare
J^iguce ië getoeeft / ban onfen Hooge-
paieftcu %tm/ m ban fön^accificte
öecHStfTe/ölijc&t:

pfihic^. De Heere heeft gefwooren, ende\'ten
4» fal hem niet berouwen; Ghy zijt een
Priefter in der eeuwigheyt, naer de Or-
donoantie van Melchifedech, 2E>lij|C6t
toijöCCSï ♦ Doen de Voorlooper Jefus >
voor ons in-gegaen is, geworden zijnde
den Hooge-Pricfter, naer de Ordere vari
Melchifedech in der eeuwigheyt,, ^nfi

Biet ban gepjopfietcm: Mijn wille,
en is tot u nietj en ick fal, O gfj? ^OÏÏCn !
geen Gifteontfanghen van uwer handt:
want van den opgang der Sonne tot den
ondergangh, is mijnen naera groot on-
der de Heydenen, (ötC tOt mijn öfïtït

afgobifcBeï^epbenen/maec) een fuy-
vere Offernande geoiFert: want mijnen
naem is grooi onder de Heydenen, (bie

baec na boo? be 2fipo(lelen/ enftaec na^
feomeltngen Befeeect fullen toecben /)
feydt de Hecre der Heyrfcharen, ^ ,

bed^/Bet öetlaötgïj cn öaöeUjffi^^a^
mficte fal toecB nemen, ^rgo iiS \'t \'et
en fal\'t\'ec moeten toefen.

^ 3. Cfi?tttu$Sfepiit: Gelooft my» dat
dcuere komt, wanneer ghy-lieden, noch 2».
op defen Bergh, noch oock in Jerufalem
den Vader fult aenbidden, (^aCrtftCtC

op-offecen/) maer dat de waerachtige
aenbidders, («©ffecaecgS/) den Vader
fullen aenbidden , (^aCCtfiCte Op-Offe?
een/) in den Geeft ende in der waerhey t.

Nota. ^e geBeelequetltetoass/iiaec
bt\'t <!^tfcouc$f op Itep/ ban geen ftmpel
btböen / mace ban Sacrificie op-ofe^
ren, toant fo toel iïe Uterofoïtmitanen
al^ be Samaritanen / toifïen bepbe
toel / bat osobt aen te bibben / op geen
plaets ter toereït beröoben toa^/maec
bie ban jerufalem/ enbe gaer ï^ebe-
jB^oeber^ / fepben bat men alleen bin^
nen jerufalem/ Sacrificie motftt op-
offeren ; \'t toelcïi be Samaritanen op
ben 25eEgB 45ariftm eocfe beben-
«Pt tee0 befe b?age / baer op pafte befe
anttoOOJt. SOtoO?bt\'ttoOO?t aenbid-
den oocft genomen Gen.22.5. joan.i>
v.20. AéT.8.27.&c.

Sacrificie ber iBtfTc té ban
Cfl?i<ttii8ingefïelt/ift\'t lefïe18bonbt-
maeï: toant foube Cï)?iftt»i^v gelijcfe *
«Pt <i5oJ)S! tooojbt boo? betoont t^ / een

^?tetïi?rb3o?ïznt naa\'bc(©?öotiitamic
Jjan iBdclüfeöcfO/ öfc Tön ^acciftcré
ïjefïon&tm2ö20oöten3©ij« / foijs^ött
ïtt \'t laetflc anüonöt-mael bccbult / aU
toaec Bi» oocB 25?ootit cn 3©ijn Beeft
genomen/ \'tfclbige beianöect tn fgn
bleefcB en Woelw/op-geoffert/ enöe ge^
nntttgöt/feggenöe: doet dit tot mijner
gedachcenidc y met bie bJ00?ben fgne
Sfipoflefen oocïi maccïtcnöe;

öie öictialben oocb j®ifTeBebÖenge^
öaen/ gelijcb \'t bUjcïit ttpt \'t öolgenöe:
5» I»<ieKerckt\'Antiochien, waren
Barnabas en Saulus j ende oock andere»
den Heer dienende j \'t <©?iccbfe toOO?t
Leitourgmntoon, Deöiïpbtitietanbcrö/
als een d^aci ificici toaecom ootft notr>
BeöenöaegBö/ öe iPtffe / Dienft boeiöt
genoemr. f€ot Ijjelcftecs öeöeftiginge
fiuas b00?fepbt / Jefai. 19. In dien dagh
fal het Autaer des Heeren zijn, in \'t raid-
den van \'t jEgypiifche Landt: want fy
füllen roepen tot den Heere-, ende hy fal
haer den Salighmaecker fanden, die haer
verloffe ; En den Heer fal in Egypten
gekejidr werden , en fy fallen hem eeren
met offerhanden, cn gaven , en fy füllen
I. \'cor. g. haer beloften aen den Heere doen j &c.

, €ot toelcfeec hJ003öen &cbciïiginge /
Jitle, dS ^pauluSfepbt: wyhebbeneenAu-
difTta, taer, waér van fy geen macht en hebben
deyhn net t\'etcn, die het Tabernakel dienen. Wy»
tl\'^i, fepbtpamu0/öati0/topCB?t|lenen/
ijeööeneenSIntaeï; ^cgoeen^acw^

baet bmi ïse ^Döen géén macgt ïicÊtJm
te eten (te toeten) bte fjpöfe/ban toelffte
<CD?tftU,Si fepbt: Neemt, eet, dit is mij n 16.
lichaem. Énmijn vleefcii is waerlijek X»""«^\'
fpijs. »aity I. \' ■

fepbt : Hy heeft niet van
noodedagelijcks .gelijck de Priefter\'en,
(te toeten be^ ouben (Ceflamentë) eerft
voor ßjn tonden offerhanden te offeren ,
daer na voor het vokk: want dit heeft
hy eens gedaen, fich felfs op-otferende.

Een yeder Hooge-Priefter werdt ge- H<i.g. -f»
fteldt,om gaven en Offerhanden te offc-
ren; daerom is \'t van noode, dat defen
oock wat heeft, dat hy offcrc : Indien
hy dan op der Aerden was, hy fou geen
Priefter zijn. , ^

Jefus is in den Hemel felfs gegaen, op
dat hy verfchijne voor Godts aenfchijn,
voor ons : niet om dat hy fich fclven
dickwils foude offeren, gelijckalsden
Hooge- Priefter alle jaer in Heylige
ingaat, door\'t bloedt van andere : want
anders moft hy dickmaelslijdsn van den
oorfpronck des Wereks af.

Met eene Offerhande heeft hy in der Heh 1®.
eeuwigheydtvolmaeckt, diegene, die
geheylightwerden, ©oeftomenbanbe
öaaelijc&ocöe ^aepfcße iBtflfett/ en ge^
tiaembe <;§atcift«en te uaffe i

fioubecs / ^ufifïituptett / en bfêttflBa^
rt0e ^ecfitecs ftetft/boo? bc todcfee öp
fijn HïecDterfcEiap Deoeifent ep bec aec^
ben/ Deuc. i.mi. Pari 19. e^ofieeft
onfen l|ooacn-#?te|lec CfiJtfluS/ tn
bertl2mel5ijnbe/ öpbec mcben/fijn
^tabtfioubccs en ©^tefiecïgcöe s^ub^
tiitupten / totiec boo? fip be ^aeca#
menten Debtent/en \'t fienfijcfee^acciv
ficie beciBttTeop-offect. Becbt ge^
tnfimieect/iXor.4.1.

Nou z, 9Ctó,^.|^auUt.Sfp?eecï!t/
inbelJ00ct3e®e):ten/ ban maec een
offecfianbe Cfi?i|ït / en geen bagelöcft^
fcfie/ foo fï)?eecfttfipbanfünbfoebige
^acLlficie/ bat maec eeaö op-geoffect
bat alleen boo? ftcfi ficacfittgfiiS/
om be fonben toecfi te nemén: maec
gelijcl! be^^accamenten bes i^ieutoen
baec toe tn-gefteïbt jijn / om be
bjacfiten / ban fiet bïoebtgc ^acctftcfe
ons öeefacfittgfi te maSen,- alfo iS\'tba^
öclöcïtfe ^atctficte/ baec toe meöe in-

gelïelt/ ftet \'tConc. van Trenten Ceff.zz.
c. I. In de Wee der Nature hJacen bloei
btgeenonöïoebtge^acctfmen/bliïcftt
in €ain en ^bel. ^00 oocfe in de Wee
Mofesjfiet Levit. ^0 €B?tfius toiHen^
be in de Wet der gratiën,befe jpiguecen
becbullen / fieeft oocfe een bloebige / en
een onbloebige .^accificie op-geoffect-
Nota 3. pauius fepbt/ Heb.7»
V.24. en Heb.8.5. dat alle Hooge-P"e-
fters Sacrificie moeten offeren, en baec^

ont / een looge-^jiefier m
tet ecutotgïjeitt^ijnöe/ oocfe altijbt een
Sacctftcie moet fiebben/ bat l)V aïtpt
boo? gefubfïttueerbe ^?tefler0 offece /
bat ï0 \'t Sacciftete bec iBtffe/naec öe
baîiiBelcBîfebccf)i beflaenöe
ntet in Bloebt-becgieting/ maer in ûn«=
tïlocötoB getranfubflantieert 2S?oot en
ïï^ijnj afeeet^artpeen anbeeaente
hïijfen/top fiiUett\'t intoacBtem

Nota 4. Dat Chriftus op der Aerde
was, hy foude geen Priefter wefen : \'t iiS
toaeCi obetmitïsiöp nietgelioïben 5ön^
be/ ficf) niet bloebigB fouî^« fi^ûben op-
oeoffertj en om batöP iéban\'t€îe^
nacftte 9luba/ en niet ban Eebi/ foube
jf)P oocft seen ©jiefïec bes" <©ubcn
flamentss fiunnen toefen.

Nota 5. ^at ben atbepbt bie tn onfe
bagelijcfefe Saccifitien gefcBieb / ber^
fcBepöen i0 ban €B?itlt acbepb/op ben
bergfi ban Caïbarien/ en/ boo? fo beel/
beel Samficien 30n ; foo men beo? \'t
tooo?t Sacciftcte bciftaet / ntet \'t geen
op-gcoffei\'t to03bt/ maer \'t toercfi ban
ben (J^fferaerj maer bit moet altefa=
men boe? eenen offetTianbe genomen
toerten/ enbe fijn bracDt Oebben upt be
eerfïe offerljanbe : toant ben p?incipa^
len <©feracr en b\'off\'ïïBanbe felfjS/ m
baer en ft ter geen anbere/afé ben eenen
en öen feiben Cfi?iflU!S §efU3S.

158 De Mondt-ßopper
tn öcn öantfcftctt niet.
tss öe lltfrc bau oeenb« toaecbcn.

<0110 adoof banöbt aen geenbjoo?^
öcn / maer am be baebt fdfjsf. ^ccb /
om u met be felbe maet eenjS toe te me^
ten/ baer obP on^ mcöeimtmeet:
Ifebe/ bïflcc t!aet b"t txsoo« Dryvuidtg-
heyt ,\'tbJ002t Sacrament ban\'t Doop-
fel en ban \'t Ébonbtmael/ een-natues
rtgb tn Cb^tflo met ben^Babec/ m ben
gantfcben 5BibeH met bie munt ban
antb300?t/ baec ofjp onö mebe bctadt/
fuïtgbpbjeberom/ ban onsS/ Betadt
bjerbem ^iet cap. 4.

<De Ulfe/ enbe be HStsf-pjteffeCjS
fïincben ban bobaecbpe met al baec
Sofldöcfr3!^\'$f-aehjaet/

yyä/.iy.s. «Babib platen gebeel anöeciSr Heere
ick heb^r cieraet van u Huys lief gehad:

<©en €cmnel ban e^alomon alleen tiS
genoeöb^ om u bier op te antbjoojben,-
6. bjant (Nota) Oebbenbe ^fobenfulcften
36""^ï^aet geb?u>JCfet/ bolgenjS <©obt^ Be^
^^r.ohx. bel/tn öarert€empel/baer fp nocötansf
36,37- maer een boop figueren en fcbabutoen
38^39« fjabben/ ban ts <0obïöcfee iü^pttecien/
baec bJP be toaecbept felfjs ban bebBen/
boe beel te mtnber iiS ban bit cieraet in
onsi te berifpen i becifpt u felben/ öie u
<!5obt£S-^ut)ren enbe (Cemnel^s/ laten
iWn alö ^cöwecen enbe ^^ercftensf-

ïtotecn/ öaec \'t in utoe epaene l^upfen/
öpna al ooutit tó öattec üimcl«»

1. <©ni öat €ï)?t(ïus öen tijtel ban
fijnl^cups/ niet geene anöere €alen
beeft toillen beceecen / aï? igebjeeuto^
fcfje/ <©?iecferr0c en 3laf ijnfclje.

2. <©m öat be / in toat
ïïijfben en boeeben ban be JBecelt bat
fp bomen/ obec al iBtffen fouben bun^
ncn boen / nergens belet boo? eenige
(Calen/ biefe niet en bunnen.

tUeCj Soo ghy danck-fegget met den r-C«\'-14.
geeft > hoe fal den genen Amen feggen ,
die in des ongeleer den plaetfe ftaec, de-
wijle hy niet en weet watje feght t

^acr Ojp iScêcb?tftuer-fo?mfgb en
bonbigbgcamtooojtCapit. 8: aitoaer
ban ^artp bit tegentoospfel allee» op-
getoo?pen toeröt.

DEn A u T A E R betefeentöen bergb
, bancalbarien/ïieeftooebplaets ,,
gebaöbpüe^pofielen.

llU 17 fcficn öe läeecfTen (iaenbe/öaec/ om
la onsftnöafDttoötemaecßen/Dßtlijöen
txod, gn öe öooöt Cöïtflt / ban\'t toeltfte be«
Gd 6.14 DienftßcnmemoaaeltsS.

Uatth,z7- Öcn Corporael-Doeck, en b\'anber«
59- fuyvere Linne Autaer-dwailen, bebup#
ben \'t Etnnen^oobt-^icebt/ en be
^oethen baec CÖJtfïn^ tnfiet »ï^jaf
mebe gebjonben t0 getoeell.

Het Velum, Ofte ïjet ^etfefel-Meebt
ban be ^eïcïï / eecft baec op legijenbe /
en nae \'t €uangelte / baec afgenomen
toerbenbe/ ïeect onsf/bat be mpjïerten/
btetn Oct (l^nbe (Cefîamenî onûcbenbt
enbe becboncl^ect toacen / boo? be bec*
feonbtng ban \'t€uangelie in \'t Ucftt ge?

^i^ttKty, &omen3ön: tot bien epnbeigf\'t Kleed
bejS ^oobtfcOeft (Cempels^ gefcïjeuct f
boe CÔ?i1ltt-^ tiO?f. Bit Velum, Ofte
ïieïcb-ftleebt too?bt tn \'t epnbe ban be
iBiffe toeïïec op be ïïdci^ neïep&t / tot
Î. c»?. h een teechen / bat be toaecfiept boo? be
geïoobige toeï ontbecïu tgf / maec boo?
be ongeïoobtge Bebecftt blöft.

D e Beelden, op öet tfintaec tïaenbe/ ■
bienen tot meecbec beceectng ban ben
^ienfl; en bectoecfeingfibanbebotie«
3. Reg. 6. ^e booîbeelbtngfi fttec ban / ßanmen
binben in\'t<©ube(€eflamem.

Den Araia, bat tg fiet toitte Meebt/
bat ben ^?tetîec obec fjjn fiooft /;
Mate. 14. facïîm op fi)n fcfionbecen / beteecfi^nt r
6s. fiet bleebt / baec fiet fiooft en fi« ^^^^ [

De Albe, bat tö ^tlange toitte ïileeb/
baec3|ecobesfben JÏeece mebe befpot^ ^w.ïs n.
tebe/ enbe ßem fonbt/ m een Sot/ tot
^tlatum.

De Gordel, baet b\'tülbe mebe opö^\'
fcfiojt toerbt/ bcbitbt be iäoojbe / baer
€ï)?tfiU3S mebe gebonben toa^ / aen be iJ-
Colomne/ om geoeeffeltte toerben.

De Manipel, bte ben ^jiefter aen
fontïincfter-arm boet/ betèecfecnt be
banben/baerbefianben ban€Ö?tfin^
mebe Debonben 3i)n öetoeefi.

Deo Priefter, fuiïcnbe \'t<Sob{ij£fee
IBpflerie acnbaeröen/toijfïtt een toeps
«iOb te riiggc bennet tSutaer/ cp \'t
ejcempei banbenpnbltcacn/ bie ban i-c.i&ij,
berre donbt/ niet becbenbe naerberen
t»m fijn ontoaerbigb^pt. Tekent ftcö
terflont «iet \'et teecfeen best J^.^ärnp^/
feogenbe: ^n ben naem bejsJ ©abergJ/
enbe bejs Soon;^/ enbe beé <©ee(i^/
om te toonen / ban toien ï)p fijn begi»=
fel neemt.

\'©aec na Kyrie eleyfon, Chrifte eiey-
fon, tc faincn negen repfcn / Öat i0 ge^
fcpbt/l|eere €B?tfïe ontfermt n onfer;
negen mael/ om ons te öoo?öedöen öe
begeerte/ ban öe negenCöoojeh öer
(ïEngclen.

5©aer op bolgbt \'t Epiftel, enöe bet
Euangelic, foo ais öïc bepöe tn/ en öoo?
öeï|.^cb2tftuerfïaen.

Dtt u, de Het OfFertonum nac ftct (Êtiange?
iTir^* lie / enöe nae \'t lefen öer 2Ccttbelen öeS
ofir. <ï5eloofS / tS mebe öe eene of b\'anberc
^cb?tftuer-(€e}:t.

De wafTchingh der Priefterlijcke vin-
geren, gefCÖtebt om öe bmgeren te fup^
beren/tegen\' tbanöelen öeS ^.^ütta^
ments/ oocb om fijn felben inöacfitigb
te maetben/ bat bp foo een <§acrificie
op-offerenbe/ niet alleen ban öooöt-
fonöen / maec oocb ban öagelöcfefcöe /
eertt beboo?öc gcfnpbert te 3ijn.
oocb öe ifianöt-tóaifcbing ban ©ilatus
24- becbeelöen.

<©an bolgen toeöerom eenige devo-
te Gebeden, alS OOCb de Prefatie, öflt
is een ootmocbigc onberlujerpinge on#
x.Th^jr.5. jjec <0obt/öie \'t ïoogbfïc €>i3et iS-

ban / en baec nae / boet liitneben / bcc^
maentteteöcntooo?btöc banket aen?
flaenbeHpfiene/ £jcp?cftöureect in\'t
<©ube €etlament. 54.

Den Canon, begrijpt fßcr CO^iftes j^c^a^
ïjjcïte begeerten/ alss booj-Berepbtfelen
ban \'taenfiaenbe fBpHerte.

De Confecratie, gefCljiebt bjepnigg
njbtsï baer nae / boo? be bjcïcbe bjaer^
ïijcfe/ be fnO(iantiebes{25?oobt0enbe
3BÖIIÖ\' toert beranbect in t Eifïiaem
eu^ïoebt3efu€:ö?ifli/ onöet bege?
baante ofte fc&ijn/ ban 25?oobt enbe

^an boïöDt be (Dp-riefftngï) ban Mmh.^,
bleefcl en bloeöt / met aenbib^
btngljbe^^felfs^.

De breeckingh van d\'Hoftie, bebiebt
be boobt €b?ifii / bat \'er ban een blenn 5».
(lucrften in be l^eïtb toerbt gebaen/ bp
\'t bepbgb öJoebt / bebiebt / bat
fijn atcßaem en Eide toeberomber- ^<<«6.28.
cenigbt 5ijn/al!^ bP berrefen fiEf.

«©nnbecepbt ficf} ben #?ie(!ermet, „
btberfcbe berepbtfden / tot een toacr? lè. \' \'
^tge r.uttinob be.ss ^acramentö.

^accïia fpodtfip fü« bingcwn af /
DP bat immecsf baet aen nter cn ölijbe
ban\'tl.^accament.

De Weder-overdragingh des Mis-
Boecks, ßgteltent / tiat tn \'t epnbe besf
3©erelti$ / tiac be boobt ban bett 3finti-
C0?i(t / beel Slloben tetfiet aelcof ful^
lenraetfeen.

^an band« fip <0obtboo? fön toel^
baben/foo aenfjentaljSaenb\'omflans
becjS betoefen.

Cecfiom baet op geeft bp fgn jegen
obeciS^t boicb/ enbe leefl epnbelijtft
S. Jans Euangeiie, enbe in \'t epnbe befe
b)00?ben fP^eeCltenbe: Et verhum cara
faaum eß; bat W En \'t Woort h vieefch
geworden j balt ben ©?ie<ïec/ met be
omfïaenbecgs/ op be ïjnien/ tot een acte
banbancbbaecïjept aen bie gene / bie
<6obt jijnbe/ boo? onstjs i^enfcB ge-
Ujojben.

©00? \'t lefl t bat be J&?tefïec/ n«
obcclupbt/nu binnenmonbtiS/ leeft/
beteetfeent / bat Cö?iftnsf/ ten tijbe
ban föne ©afte / bicbmael^s onbeiv
b^aegöt 5önbc / fomtpt!^ ïjeeft geant?
bjoojt/ fotntöötö beeft ge3bjegem

aieectnu/ Sefec/ be toaecfiept bec
b300?ben ban ^ubass (€:rjabeu3^ : be
bjelcüe/ ban b\'ongeloobigen/ fepbt;

i, csf. 14,
40.

Rom, II.

26.

z. Cot, j.

16.

X.Thef.^.

17.

G<h.14-19
^«^.24.56.

J^orf», I.

D€n a©acc-maccïtcc Dtct ban /
€b?ttlii.ö j feggenbe/ tegens fgne
9fipO(lelen : Al \'t gene ghy ontbonden
fult hebben op der Aerden, fal oock ont- Matthiö:
bonden zijn in de Hemelen.

\\Viens fonden ghy-lieden fuk vergeven,
die werden hen vergeven ; ende wiens Jsnn,!^
fonden ghy-lieden ophoudt, die zijn
op-gehouden.

3. ^©cfe utafgt bebben be ?fipofies
ïen OOCft geb?UpCbt. Veelc geloovige
quamen, belijdende (Ofte biecljfen) ende i?-
boodtfchappende hare wercken.

^ac.^.iö. Is \'er yemandt onder u lie-
den kranck, laet hem inhalen de Prie-
ftefs der Kercke,- &:c. en biecht\'malkin-
deren uwe fonden. i

^efebJOO?ben bomen aenbe beben?
jCiaegöfcOe ^jteflers ntet te pas/ nabe-
mael öte bJ0O?ben tegen nte^
manbt anbecS en beeft gefp?oben / ais
te^en SEpiJtïclen alleen / bie nu al
I öoo. i^cen boobr5ön; :\'

ï^iei\' betbjatb gbP » albseec in u ep^
Q«n gacen • is bat bjaec/ bat biè macfit
M z bie

bte <Cfi3t(lu0 alïeen Deeft geaeben/ aen
befSpofielen/ alleen tttet Baei; ge^
toeefl/en met fiaecfssgeflojbeni Soa
moet \'ec ntemanbt PTcdiken : Soo
moet \'et niemant Doopen: jltemant
\'c HeyJigc Sacrament des Avondtmaels

ïengegeben/ Mattheus cap.26.en28.
^oen utee ^?cbtcanten/ ^oopenöe
en ^?ebiftenbe/ niet felfjS eontrariei
)a fp: fegfit ban / cn betoöfï eenjS met
senScbJiftuec-Cerie/ batbe25tetbt
met b\'fCpoflelen 10 geflo?ben / en niet
ben ^op en \'t #?ebicö-2llmpt i totlje
be gconbt ban bit toatec eensS fien i foo
ieert bat befe bier maebten b\'SEpOfïes
!en 3iin gegeben / niet om Daer te bene?
fiteren / maer ombefonbaer.<Jbanbe
Säercft in alle noob ber 3ielen te ftelpen.
<groo/ fa lange baer fonbaer^ $rjn in be
^ercfe / foo moeten befe macDtfn nocD
btieren: ja nu meer/ aljS in \'t beginfei
bet iäertfee j toant be menfeften berbe«
teren ficDalie baegö / gelgcli ftöarbiec
op ben tap.

Caihplifckf ..
©ogelö ban eenber ^eereii Wiegen
gaern t\'famen: toaren béepscn
tooo?ben/ bie be «©obbe-loore J^f)ari^
5cengeö?iipclitctt/ tegïjen CÖJtfïwt» *

tn ttcfß ffIbige tooojöfn 3öti \'t / bfe öc
3^fßuto-<©cfinöe 0eD?uprfitcn / ttflcn
Cl)?itlt ïsercfe: niöri öwncftt/ In lafte?
rtnoö en ongeloof / gelijclit gBi> bepbc
mamanttecen/alies tlxtee Droppelen toa^
tm- 3©iliecbentoel bp bit b?agen bïö^
ben/ metbe^barijeenroepenbe/ be
^apoutoen en Cb?i(ïMSf / blafpSemee^\'

God alleen ^ b\'36pofleIen en baec toet^
tige .fSahomeJingen/ bie bunnen öat
mebe/ Joan.io. vers 22. ^^iß notbtanss
menfcöcnjijn getoeed gelötb bjp^ooefe
3i)n / maec ban €b?ifio baec toe geaM:^
tbocifeect afsf Snlicumenten / boo? be
toefcite €b?ifius5 be fonben bec toace
©eniuntenbergeeft.^

IS \'er yemandt ond\'er u-Iieden kranck, y^c. 5.
die hale de Priefters der Kereke, en
laet die over hem bidden, falvende hem
met Olie in den naem des Heeren, ende
\'t Gebedt des Geloofs fal den Siecken
behouden, ende den Heere fal hem ver-
lichten, en foo hy in fonden is, die fül-
len hem vergeven werden, ^et bOO??
beelbt biec ban bebie/ Mare. 6.13,

fiutttten bfltt tê iJoottifïrje^fllbirtöe/
«iet becflacn bjerfeen / toant fen Sïpa^
(ld lafobnss berfeecbect öe ^iecben /
bat fp boo? bc Ealbinße gefent ftiHm
toerben/ feggenbe: Het gebedt des ge-
loofs, fal den Siecken behouden , en den
Heer fal hetn verlichten j \'t toelcb nocfi^

mp benennen / bat fiet ^.(©ïpffel
öen Stechen gefönt maecfet / foo \'t ben
i$<etfien jaïtgD t^ / en <6obt en magï»
OOtft anbecjs om geen gefontfiept gebe?
teen toerben/ \'t 3P / onbec befe tonbttit.

l»oo?ben ban ^acob / ten befen foo
todbecflaenfiunnentoecben bangee?
Üelöcfie/ al0 ban Iftöamelöcfee gefonts
t&epbt/ fa / ban befiele meec moeten
becflaen toerben/alis banbenïicfiaem/
enbeoberfulcbsi altptbatïgaen/ fiet

Antwoordt ten 3. ^aööe^.^laCOb
bit berfiaen ban feecbere enbe onfepïs
bareïicfiamdijcbe genefingen / foo en
fiabbe fip niet moeten abfoïutdijffi
feggen: Haelt de Priefters der Kercke:
oftegeïficfe^artp fp?eedtt: Haek de
Ouderlingen; maer fip foube fiebben
moeten feggen/ bat fip pemanbt inOale
bie be gäbe ban <©efont - maecfeing^
fieeft/ be todcbe aUe f5?ie1ler.^/ ofte

acnaßitiö« (©uößcltnoen / ntet en Sab-
tren/alSbliicïJtKom. 12.3. i.Cor. 12.
vers 10. Ephef. 4.7. &c.

ban be SCpoflelcn/ bie bjöojben bec^
ftaen babben getoeefl / ban feethere \\U
tbameliitfee^eneftnöb / foo foubenie^
tnanbt tn befen tjjbt gefiojben 30«/ bte
tnaec bet ï^epltgb OlijfTel ontfangljen
baöbe; bet toelcft foo niet en in obec*
mits be licöameïijtbe gefontftept bitïï^
maeis niet saligb en iS/ enbe notb^
tans moeten be tooojben ban
tob bafl gaen; foo bolgbt ban/batfe
p?intipalücb/ banbe 3«le becffaen
moeten toerben.

DC Inftellingh des Priefterdoms j
blücbtLuc.22.19. albjaec Chri-
ftus als een Hoogen-Priefter naer d\' Or-
dere van Melchiledech, f0n felben on^
bloebigö op-offerenbe aen fijn ^emel^
fcben ©abec / fijne Spofïelen / tot bat
plbige p?tefïeclijcïf-2llmpt antbori^
feert/ feggenbe: doet dat, te toeten bat
icft bieu boe x fiet baec op Toan. 20.21.

^e toaecbept bier ban/ betoont oof b
ben^.<lEiee||/Aaor.i3.2. Seggende
\'^egen de Propheten ende Leeraers, van

de eerft-beginncnde H. Kerck : Afibn-
dert tny Barnabam ende Saulum, tot het
werck, daer ick haer hebbe toe aenge-
nomen j ende als fy gevaft en gebeden
hadden , en haer de handen op-geleydt j
hebben fy haer laten gaen.

aengetoefcn in ben boojgaenben (€eyt/
Aa.13. cn 10 blöcfeelycïtboo?benaes
bolgenbe (herten/ boo? be toelcfte oocïi
befeecïieremebebcplingf) ban gratie/
aengetoefen toert/ namdiicït i.Tim«4.

Vers 14. En wilt niet verfiiymen de gra-
tie» die in u is, die gegeven is door de
Prophetie, met opleggingh der handen
des Prießerdoms,

z. Tim. I, V. 6. Om welckeootfaeck
ick u indachtigh maeck, dat ghy op-
weckc de gratie Godts, die in u is, door
de opleggingh mijner handen, ^acr?

25?tef tot (€ittim/ cap, i. vers 5» Daer-
om heb ick u tot Greta gelaten, om dat
ghy van Stadt tot Stadt foude Prieftets
Sellen, gelijck ick u belaft hebbe.

Van alie Nieum-geßfidf\' l?\'
Niemandc neemt hem die eer aen, dan ï 4-
den genen, die van Godt geroepen-werr,
gelijck Aaton,

^aecom fept«eCö?i(lu0 ban f«B/ ^\'«».ao.
cnöebanöefijne: Gelijckmyden Va-
der gefonden heeft, fende ick u-lieden
oock.

(^Eer tontrarie J Die niet in en gaet lo.
door de deur, in een Schaeps-Koyder
Schapen, maer ergens anders inklimt,
die is (fepbt Cb?iW fClf) een Dief en
een Moorden aer.

^it lïagb ban Eeecaecs?/ toecben
flraffelijcb ban <©obt bedfpt / Jer.
v. 21.25. cn ? 2. oocb F-zech. 13.6.

^cfif noobtfaecficïijefte ^enbinge/ isS
ttoeebeclep/1. <e)ctra-o?bfnart$r, ïdc
2, een ajbinacifcbe jenbinge.

b\'<Êctca-t)?binacif£be senbinget^s/
als? pemanbt ban <©ob/ ofte ban
flusf felfsf toetbt gefonben/ fonbec mib?
bel ban menfcben: ^oo toiecben ge^
fbnbeniBofesfGcH. 3. en anbere in\'t
(©ube (Cedantent: be ^fipoflelen
Matth.28. Marc.ió. Aa.13.2. Notac
foo gefonben Jön / moeten bace
senbingb toonen boo? IBicatulen / ans=
beess foube pebec lieecaec ftimnenfeg«
gen: Godt heeft my gefonden. ^aec?
om beeft mofegs Exod. 4.2. bebben be
^poftefenöace 5enbing met HSicatu?
Un betoefen/ Mare. 16.20. Rom.15.19.

Joan. 5. Z. Cor. 12. V. 12. ^a / €D?iW fiJpöt
ban ficfl felben: ick hebbe meerder ge-
tuygenilTe dan Joannes want de werc-
ken die my den Vader gegeven heeft,
om te volbrengen, die felvige getuygen
van my , dat my den Vader gefonden
heeft.

niet en gelooftj gelooft de wercken, op
dat ghy mooght bekennen, en gelooven,
dat den Vader in my is, ende ick in hem,
Soo ick de wercken mijns Vaders niet
en doe, en wilt ray niet gelooven,
Ij. (j^nöe öe öecöe mael: Hadd\' ick de
wercken niet gedaen onder haer, die nie-
raandt anders en heeft gedaen»fy en fou-
den geen fondcn hebben.

^e <a?ötnactfcöe5enÖt\'nse is? / al?s
pemanöt toeröt oefonöen ban een / bie
felfjs ertca-ojöinatiiS/ of ojbinacijS ge^
fonben isf: ap befe maniet tsStCitujS
gefottben ban Paulus« / enbe anbete
^?ie|ïers5bgn (Citu^/ fiet Tit, i. v.5\'.
<0elijcrj ban öefe ^jieftetsS fiaren roep
feonnen tellen ban fiel] op fCitusf / ban
(Citusf op ^attlu.^ / ban ^auluss op
CöJifïujS : ^00 moeten alle tegfien^
tooo?bige Seeraers« öaren roep bum
nen tellen / opfeHmmenbe totbe 3ïpo=
(leien/ enbe tot €Ö?itlum felfsf toe/ofte
be 3©a3en gaet ntet retfit. ^it ftun^
nen alle nocfi lebenöe ^jiefler^f / ^if\'
ftßoppen/enf^anfenboetï» 2lnwat
aatfiillenbe^i?utoeS;eecaer3S/ H«\'

tftcrattcn / Socinianen / Caïbinificn /
msennonifien/ ^ommacitïen/ ^ïruiis
manen ijieichcHppen\'J

j^esfjttiocB/iBanncn: fcoBt/Hn-
tßer/ Calbijn/ $c. ban toaec ftoomje i
toie beeft uoefonlicn^ omopfijnflu^
tbccfcg/ om op fün Calbinifcb te
bicben i i^ecft u «©obt felfS gefonben/
toont betojjs baec ban met een eenigö
Üêicafecl^ i^apert bet baer i ^0 toont
«toe <é?binarifcbe 5enbingb / öoo? een
Eutberfcö ofte Calbinifcï) »©berften /
öie boo? u beeft gelcefti

my niet ^ <^rgo/ moct mcn alle öe gene
gelooben/ öie bc toaerbcpt fcaggen:
Öaer bomt geen senöingb te paffe.

daerom gelooben top u-ïieöen niet
om öatje öe toacrfiepöt niet en fegbt:
Icerenöe öat men fonöer 5enöingmacb
^?ebibcn/tegen Rom. lo. 15. Heb.5.4,
2. tcitoaer \'t oocb bat Party ergengs
in/tie toaecgept fepbe/ foo moet menf^
nocb titct gelooben / \'tenjp öatfe ge=
fonöen toecöen j toant / hoe fuiienfe
Prediken, \'tenzy datfegefondenwer-
kle«, Rom. 10» ^a/ Core en Abyron,

cn ïeecöen niet met alle balfcD / fP 3|)n
ebentoci^o groutoeliicb geftcaft / om
öatfe fonöer jenöingb \'t Eccc-lrapt /
enöe öen €5oöt^-öienfi toilöenaenne*
6 men/

ioobtoBcn lall öcgcben / öat öen eenen
öenanöerenleere/ enöe onöectecöte j
toaectoejenöingfif

jpauUljS ft)?eefllt öaec/ dat den ee-
nen den anderen magh , ende moet ver-
manen, De ongeruftige berifpen, de
kleynmoedige vertrooften, den fondaer
bekeeren. 3©at hjtlt göp fifec upt Öe?
ffupten i öat/ tolgenss öten en peöec
be p?eö{cft-Stoel maffi beWimmen /
en aïss ï^ecöer^ / öe Mmh regeeten i
Jiola: 3®aecomJaetgl)P u©?outots
jensS ban niet meöe ^?eöt6en i Nota.
^en eenen macö öen anöeren toel Ice^
ren upt Iteföe; maec nopt upt autbort^
tept/ \'t en 3p öe jenötng öaer bp feome/
Rom, 10.15.

Jote». 10. Jan Baptifta,Ofeas, Michjeas, Efdras,
4». Nehemias, 3nn al te famen Jïefojma?
teucss getoeetï / en nocötares fiebben fp
geene H^iraculen gebaen ; bjaevcm
-gpfcfit gfip befe ban ban Eutfiec / Cal^
bi)n/<0ommarus$\'J $c.

^ÖU de Boodrchapi d\'ontfangeniiTcj
{igj de Naem-gevingh van S.Jan, fijn fpron-
\' ghen in het Lichaem fijns Moeders, de

V4n aUe Nituw-gefinde. ij^
rpraeckeloosheyt en de weder fpiaeck-
faemheydt fijns Vaders, niet Mirakels
genoegh geweeft? top BßÖÖm Öicrgcs

^e anöe« kflonöcn öaer iBiracu?
ïen öaa- in/ bat gcccmiass fepbt: Een >.i8.9;
Propheet, die vrede propheteert: als
fijn woordt fal komenj fal van dien Pro-
pheet bekendt werden , dat den Heer
hem in derwaerheydt gefonden heeft.

Ten derden, altoatf bit foo niet ge?
bJeefi / foo toaren bp baer geen iBira?
culen ban noobe/obermitiS baer 5en?
binob ntet ejctra-ojbinariftb toasS/ aïjï
toefenbe meefl p?ieflerjs/ ban tearonisf
gcflacöte.

^aer-en-boben/ en toass niemanbt
ban baer een ßefo?mateur in be Hteec
be0 .©nben €eflaments8 / maec alleen
in\'t leben.

Aftor.8.4- en II.V.20. ïeeflmen
nOCbtanjSS/ dat deverftrooydeChrifte«
nen door g^aen zijn, Euangeliferende
\'t Woordt Godts, ende verkondigende
den Heere Jefum.

^ foo/maec puec Upt liefbe/niet
boo? 28utïjo?ttept / Ofte ban SCmptsS
toegen / tot bet toelcbe alleen jenbingb
bannoobentsf.

25p öe aoomfcïi-Catöolöcïictt en iss
tmmecis geen jenötno: toant fommtöe
<©uöt-©atiecïf/ fïeUen öen ttoeeöen
^aiiö getoeed te fiebben Clement /
anöete Cletiiss/foninttge ^natïetu^.

S^femanötban öe <©uöt-Baöet3S en
ontfeenöt/ öat aïle öefe f aufen m ge^
toeeH; of fp öen eenen boo?/ öen anöe^
ren nae noemen / öaec feet toepnfgfi
aen gelegen. SInöetiS tcetfet meöetn
ttofiffel/ öe affeomfte €fi?t(lt ban
btöif gefïacfite / naöetnael Mattheus
cap,i. en Lucas cap. j. tn \'t Befcfi?ijben
ban fün 45eboo|t-ïïegi(ieï/ ntet en at^
to?öeten: ja öat meec t$f/ iBattfi.i. 8.
lïaet \'ec naefl 3Iocam / toel ö?te obec /
te toeten Ochofias, Joas, en Amafias ,
öie nocfitan.0 baec tuffcfien bepöen 50tt
getoeefl: fiet 4* 8. 4- Reg. iz.
4\' Reg. 14. ^

5©e eene Soomfcfie ^cB?öbec / telt
meec ofte min^aufen/ alsJ ö\'anöec:
<Êcgo/ foftan \'t becbolgfi ntet befiaen.

^e oo?faften ban öefe becfcfiepöent^
fieöen 5ön / i. <©m öat fommtge
^CfiJÜ^ecjS eenige paufen ntet entel^
ien/ Öie een feec ïto?ten tfibt fiebben g«^^
cegeect / al.ö Stephanus II. öie öaecom
ban25aconiotoecötobec-geflagen.

öcmepnt gebDctt} bat / om öe geïtjcii^
gßpbt bcc namen / öecftgeptie paurett
maec een / en öe felötge 5Ö11 getoeefl ;
al3S CletU3Senöe5Bnacletu0/ paccugf
enöe iHaceellinnsf»

3. <©möatfomtijöt3Söe®aui^/öan
öe 3|epöenen/ geöannen ?önöe / en fgn
leben nocööuecenöe/ toeec eenanöec
m fön plaetsf totecöe gebeocen / öie
fomtptjs oocb iïiecf / öen eecfien nocß
in \'t leben sönöe/geïöcfe blijcbt in Felix

gebeten toasf; teantbiecuptfss\'tge^
itomen/ öat iiSacianw^^cotusf enöe
^igebectujes/tuflTcbenMartinum I. ctt
Adrianura de III. een Agapetum gebs

5. <©m öat fommige ficb t\'oncctfit
tn öe i^toel ftebben geö?ongen/ onbjet^
ttgb 5önöe / öie ebentoeï öoo? mijsbec^
flanöt ban fommige jScbJïibec^/ me^
öegetelt toecöen; al^ Bonifadus, öie
ban fommige / BonifaciusdeVI. ge^
naemt en gefielt toecöt.

gefeofenenöe men een feecbecen tjjöt
nautoelijtftis toifl/toelcbe öat toettigß
toass: ftiec upt tsf \'t/ öat fommige öen
eene fiebben geflelt/fommtge niemant»
25p eicempei/ joarjnes de XVI. öie ban
25aconiO obec-gefïagen tocïöt.

^00? \'t todcft al tt famcn / be
tefiftc/ gcenfinief cn toccbt gcö?oßcn/
betoölc al bit onbcpfcgcpbty macc bp-
gebalügfi i^*

(©nfccecfiß J^efo?matcucjS / ßcbbcn
gawn JJJocp cn jcnbmgcgcfjabt/ ban
be (©?b?e ber ßoomfcbc 3aercb j foo iss
S^utfiec niet aileen IBonntcfe / maec
oocfi ^?ieflec getoeefl / ja ^octoo? en
^jofcffo? ber <6obtfjept tot 3©tt^
tenburgb / al-eer fip begon te leeren op
fijn^ienbJ-Slutberfcft.

iloepingö berjooren be ^api^
fien tmmers« te feennen: top beroemen
Dnö ban geen extra-o?binare roepf ng /
gei0cft als? be ^jopfietenen 2Cpoflelen/
geöabt fieböen.

Catholijckf
3©at magö be Calbtntffen aen
tbet leggcn / bte fp nocfttanss boo? een
btoael-gecfl fjouben f be jenbtngfj
ban Eutfier bonbfgfi^ / om op fijn
tßerfcf) tt p?ebifieni fioe fean ban be
senbirigö ban Caiböti goebt 5ijn / op
fön <$albinifcfi te opinieren i

2.\' 313$ bie 5e«öi\'ngÖöoebt/ tum,
Eutftcr alss aoom3S-€atöolijcß#?ica
fler en lEunntcfe/in be aJioom.ö-Catj&,
feercfe ontfangen fteeft/foo moet bp be
jßoomfcö-CatRolpc&e aileen be toaer^
Öept 3ijn: toant baer iss be toaerfiep^
baer aileen be toare ßoepensenbtnüö
ijEftotBetp?ebicli-?lmpt.

h ^.ööescj^inöl/ bicSutïiec in
&e ßoomftft-Catj&elöcße Gerrit cm?
fanactt Oeeft / ooeöt enöe seltalucert I
foo beeft Eutbcc itettccfrft en 0ntf0U=
tejeröcfe aeöaen / öat Bp anbete epöcn^
fnniioe ötoalinoen geleert Beeft / baec
Bem fijn J©cttiaB-fenöenöe «©berig?
Bept niet toe geroepen / enbe gefonben
Babbe; enbe iö öierBalben aen mepn-
eeötöBept fcBulbigB geb)0?ben.

D<s 2fipo(ïeIen Befiben al te famen/
nae öat fp gipofleien 5ijn getoo??
ben / ongetrOHtotoebjeefl; en bte een
b?oub3 Babbe / eec Bp 9(lpofïel toierbe /
bie Beeftfe / SCpoffel toecbenbe / becla?
ten / blijcftenbe boo? ^etcuis epgen ge?
tupgeniffe/ afö BP fepbtj Sict l wy heb-
ben \'t al verlaten, ^at Onber \'t bJOO??
beben (AU) oocfe Baer BupäSbJOutoeu
begrepen toaren / berbiaert€B?iW
felfjg/feggenöe: Voorwaer,vo6rwaer, iwij.
ick fegge u-Iieden, fo wie verlaet Vader,
Moeder, ofte .Huysvrouwj die &:c.

€B?ifiugf ben (©pper-P?iejlec/
i^booi-uptongercoutot getoeefi/ ge?
ujctt be genaetnbe <0erefo?meerben /
feifjfoocbtoefiaen.

^ 3. Ben ^^atiïusf iS oocb aï onge? i.ciy.7 ^
tcoutot getoeefi t ick wilde wel (fepijt

l8o Be Mondt-fiopper
gp) dat ghy alle waer\'t (ûligCtCÛtttot)
gelijckick. ^ït^nij Ick fegge den on-
^ehouwden ende Weduwen, het is hen-
lieden goedt, is\'t dat fy alfoo blijven ,
gelijck oock ick.

4. fdbe mhm be3ip0tlden/
oo(îî anöew naecboloficnbe öertfecn-
^tcnactj^ öccaïrcn en ßeöoöcn j Een

dcfiaxtxt^ leen ban obetbaebt en anbete fonben /
toant bat gebfebtljp/ boo? bepbe bie
toûO?ben/ lober, heyligh, maecoocft
i.kw.5. banb?ûiitoen. 5ianocôfeiaecbec:Be-
waert uwe fuyverheyt, houdt u felven
fuy ver. (Sot befen p?opoüfl/ fcB?ijft
benï|. ^auluö albnW r. Corint.7.5 :
En wilt u malkanderen niet onthouden,
ten zy mogelijck met (Ottbecling) con-
fent, vooreen ti^dt, om u tot het gebedt

tebereyden. ^cmanbt foube mogett
feggen / bat / (betoijle <rè2tfïü.sf fepbt/
^ Luc. I». bat men altijbt moet bibben)
boïgfiensf befen €e]ct / be gcfioutoben^
ficöaltijbtmoetenontóouben. \'©tent
tot aiittoûo?t/ bat ^aulusê fiiec niet en
fp?eecfet ban aïlecïep bibben / maec
ban publijcfte t\'famen gebeben / tot be
toelcïte be geloobigen op pubïijtfee ^n
foïemnele ©iec-bagfien becgabecen»
In ßjn fp?eecïtt tot onjs p?opoû(î ben IÇP\'

i.BoecfL ligß ©abec Hieronymus aïbUâS : Jn^l^^"
«rS". ^^ Leecke-perfonen en gemeyne geloo-
til ïg. vigen, niet kunnen (pnblpcbelpcß) Jid-

Van aüe NieuW\'gefinde. i8i
den j \'t en zy defe fich onthouden van de
Houwelijckfche plichten, foo moeteen

Priefter, (bie aïtijbt fön Sacnfiftm
boo? \'t boltfi moet op-offecen / en boï«
genss bten altijbt btböen/) fich oock ss n
\'t Houwelijckaltijdt onthouden.

\'tSdbige tö ban be t-tecfe al^
tijbt/ tot Eutbecsf en CalbönjS tijben
toe/ cnbei\'fiottben getoeefl.

In de laetfte tijden füllender foramige i. Tim,,
afwijcken van het Qeloof, verbiedende
te Trouwen j toie jijn bit anbers? als? be

Cathol^ck.*
\'t fijn leben niet fieeft ßoorm
3^onbe«tt / \'t tjg niet b?eemt / bat fip
met ben eecflen flagfi berbatct toetbt:
be ^aui^oefinbe en ft8?icften boo? befe
bonbecfiagfi nietfp toeten te fectfter:

2. ^atfeootït\'t3|ontoeïiicfettietett
berbieben/ aljsgnaet/ ceïijtö f^atia^
nu.ö/ SBawion/ iBanesf/ $c.

3. ^atfe ootïi \'t^outoelijcfe meec
berfieffen aïjS ©art? boet/ \'t felbe ootft
teiienbe onbec be Satramenten.

4. ©erbiebt be löe«feBetl|ou»
toelijcit aen be 5^?ie|ïer3S niet/ maet be
P?iettecsE{ berbieben\'t fiaec fdben/boo?
ïiaer belofte biefeb?ptoiHiööaen<aob
boen j bie niet en toil/ bie macb (Ccou^
toen fonbet p?ie|ïet te toetben. «Êbocö

bat fulcfee beloften/ Ire ^?iefïerïücbe
beloften / be SSeloberiS berbtnben naec
te bomen/ beftenbt a. Eflen geecn felfsf
in fijn Traaact, fol. 167.

5. \'t ^ijn altemael Ketterj^/ bie bet
^OHtoelijtft becbieben aen feecftere
perfoonen; foo conbcmnecen baer be
«Öottimariflen felf^ boo? ketterss /
toant (p berbieben \'t J|ontoelöf& in al
bie ataben enbe leben / foo aliS be
ben becbobentoajf/ Levit. toelcbe
gehoben boo? foo beel mi cefferen / en
fonöer öereft-toetten opboubem
berbieben fiet =^toeli}cfe aeir öin^
öeriEf/aen;$otten en ,;§ottiimen: ^a
öat meert«/ fp berbieben (jet ^outoe^
ïijefi oocb aen öie gene / öie öe ö^ie ge#
boöen niet eerfï en raten pnööceerem
SEen öie öene öt\'e 43obt jwpberöepbt
bèlooft bebben/ berbieöt <0oöt]ff tooojt
fèlfjs bet ï^otitoclöcb/ op peene ban
öe eeutoigbe beröoementffe/ fiet öit
jf^Titn.y, ri. ^

m.i}.^ <ï3ff &an niet befiaen t Want het
Houwelijck is eerlijck in alle.
Catholijck:
©eriiaet gbp fiter/ öoo? fiet toooatje
(Alle) alle uïSenfcfien/foo mogen oocß
Binöeren met ïiinberen / Sotten met
pottinnen / ©aber^ï met \'©ocfitersf /
fBoeberiSmetSonentrontocn: fïact
gbp bit niet toe i foo i0 (Alle) gefepbt/
öat \'et iloutoelijcb goeöt W tnailefö«

beden / maec ntet in alle iiaenfcfje«;
Dfte/öetoijle \'t tooo?tie (is) in ben (€m
niet en ftaet / fo masb men \'t boo? een
becmaningïj nemen / alö of ©öuluss
fepbe: m i|ouh3eltjcfe jp eeclicfi in al?
Ie menfcben/ öie oetrotibat 5ijn: toatit
ebeaeensi foo fp?eecht ^auiti^ tot be
gebottbJbe in \'t naefle becgf / feggenbe;

toil baec mebe ntet feggen /
bat een 25i<Tcbop b?oiite m^igb
f Ccoutoen/ of/ te boocen getroubrt ge?
toeefl 5ijnbe / in fön SSiffcftoppeljjcben
(laet fijn bJOtito magb bonbjen: geen?
ftnjf j maec / bat een ^iffcbop geen
25iffcbop ban toecben / bp albten bP te
. boocen ttoee b?outoen naefl malban?
: becen gebab beeft/ofte bc ttoeebe nocö
I leeft: met eenepennefcb?ijft^auluss
tot becblacinge befegs / banbegeefle?
[ l0Cbe 3©ebutoen:.dat men Weduwen fal i- Tim, 5.
verkisfen, niet bte i^/ maec die geweeft 9-

cengi tec bege een Eepel bebten / bie u
be tiiont floppe Ifegbtbocö/ beeft ban
, l^auluss felfgsssijfcïjop jijnbe/ anbecgê
oeleect/ alsbp gebaen beefl f felf;« boo?
beCo?intbiecjs/ en boö? al be 3©ecelt /
Pjoteffeecenbe / bat fipongetcoutot igs

i\'84 De Mondt\'ßopper
gebjcen /1. Cor. 7.7,8. f)p nopt
getcoutot ijS gctoccfl:/ Beftcnt öen leflen
<i5eufen 25iöeïfeïfsf/ gloflTecenöe/ op
Phil. 4- met feec felace tooo?öen/ aliS
eenCatfiolücftfotiöe ftonnen fp?eften.
<gn totlte öie\\»oo?öen foo be^cacfitts
gen / öat ntemanöt moggt/ ofte tttagfi
25tffcfiop toecöen/ \'t en 3p öp een b?ou^
hjeDeeft; ïjoe ßeböen öan ^Ban/
(CtmotßenjS/ fc. öte flaet Bonnen öe^
feteeben i ^tet meec tegentoojpfelen
en toeöecïeggtngen öec felbe / cap. 54*

Jl/ Vader ende Moeder, ende fal aen-
kleven fijnen Huysvrouwe, ende fy fül-
len twee zijn in een vieefch : Dit Sa-
crament is groot,ick fegg\' in Chrifto en
\'in de Kerck.

J.Ti»». 2. lugDê Vrouw fal zaligh worden in de
generatie der kinderen, foo fy volhardt

bept/) in de Liefde, in de Heyiighina-
kingh met Matigheyt. ^0 fpboipröt/
fepbt ben 3fipoflel/ tn bte biec <0aben /
öie fp / te toeten / ontfangïjen Deeft m

bß acnbaeröitiöDß bess ^ouhJdöcbss.
3[a/ bat befe aenbaecbtngö nietontc
bloot en tjs/ banbe<©obber}jcRe45?a^
tten / blöcbt i. Cor. 7.7. altoacï ben
5^epligen ^pofiel/ fcïpöbenbe ban ben
äpaegßbelijcßen-flaet/fepbtj Eenye- i-c«-.?.?-

^e tntlellinöö/ of be bernteutoingö
bess tnflelltnobö/ blijcftt Matth. 19.6.

\'t öpttocnbiöö teetfeen / tjS \' t onbets
Ungf) confent/ upttoenbioSUjcft uptge^
b?ucftt. «ergo / ts? \'t^outodijcfe een
toaecaclittgfiSacrament ; te meer/
aljÈ baer bp feomt be berhlartngô / ban
be ^epltgeCatfioiijtbc en onfeplBare
feercfe / öte na €Ö?ttït 3|etnelbaert tot
nn toe/ baer nopt aen gettoöffdt öeeft^ *
ja bat meer tsf / onöer alle be getoefeiie
Bettete / fö ntet een gebjeefl / öte / bes
Itennenbe öat fiet ^outoehjcfe goet/ge^
oo?loft / en ban <6obt bjaö / beeft ont^
ftent/ bat \'et een Sacrament bjasf/ alsf
alleen iBartijn Eutber/^an Calbijn/
USenno Spmon^ / ^ommarii^/ türs
mtntu^ / enbe bie upt öare boolingfisn
boo?t-getedt

\'t ïloubjelijcfe / isf ban öet begin bess
a^eceitsf af getoeeft / oocfe bp be onge^
loobigbfie/ en öatbp ïjaer alfoo toaer^
acöttgö/ atóbpon^/ ja öatttteeröer
iss/ bponfegeloobigen/ ?ijn beele ge^
öoubjben <6oöloofer en öoofer ban le^

ben / ft? fommige trngeKiobiglfien:
lläaec bp baer iiS bet geen Sacrament
getoeefl. 45rgo / oocft bp on0 niet.

Wp beftennen gaern/ bat ben ^ou^
toeiijcften-ftaet/ bp ben ongelotbigen /
altöbt tjS getoeefl/ m een 25o?gerl0Cft
Contcact / maer nergenjs ten Sacra ^
ment/ ban bp be Cb?ificncn. ^at
^artp baer bp boegbt / ban \'t beter Ie?
ben ban fommige ongeloobige / alö bp
beeïe getroutobe geloobigen: bient tot
anttooo?t / bat be benligbept ber Sa^
cramenten boo? \'t guaet leben ber ge^ „
ner biefe ontfangben/ ntet befmet en \\
toerbt;; al$f \'t blijcbt/ in be Sacrament
ten be0 ^oopfeljs enbe be?S Sbonbt-
maeljr; toant beele bie befe ontfangen/
bichtoil!^ in een fonbigf) leben / beele
ongeloobigen obertreffen. ^aer-en-
tegen jijnber feer bede <6obb?ucbtige
en öepltge Stelen/ onber be geloobige/
maec bp b\'ongeloobige niet ccnj fiet
Hebr. 11,6.

a©aec \'t faecb / bat bet i^outoelijcfe
een Sacrament toaiS / \'t en foube niet
flcöbigbtocfen met b\'anbereSacra?
menten; maer\'t^outoelycb i?^ firij^
bigb met\'et Sacrament besJ^jiefler^
bomsr. €rgo en \'t geenSaccament»

fcöapt 10/ ïmt foo uedboubige beMfe-
len / fo?aen en a©eceUfcfte öeftotnmec?
mfTen: VnamtiKoncoutotsijn/ cntic
Doo? onöecltncïB confent/ ccutoigc jup^
beröcpt aen <6ob bdoben/ öaec fean öe
man setoöbttoeröen / fonöec
nochtans/ bat ben banbt be^s
Iijch0 oebjoïten toetbt. giabatmcee
/ öe ï^outoeUjcfife fedctfclen $ijn foo^
ijantoB / bat ^awïu^ be geboutobe
Co?tntbercn toel ccnfilijtb bennaent/
bat fp ficb ontbouben / om fiet gebebt^
.toiüe/i,Cor.7.5.

Cap. XXXVI.
Een Catholijek met een On-Catho-
lijck Trouwende, doet een feer grove
doodt-fonde.

WErdt bewefen i ^GO toie aen een M^m, 7.
anbec / in boobt-fonbe ftebenbe / ^
een Sacrament bebtent/ oftnfooeen
Itaet felfjs ontfangt / bte fonbigbt boo?
belijcfe.

IBaec een CatbnUjefi pecfoon trou?
toenbe met een on-CatboUjcb/bebient
be eerfle aen b\'anbece een c^accament
tn boobt-fonbe fïeetbenbe/ en b\'anbere
^btent en ontfangt \'et ib boobt-^fonbe.
€rgo foubtgen befe boobeïiiefe.

Ten ^oototetoiüenöentoeten?
be fttb feïben / of anbere / tn pergcbel
beg eetitoige becöoementf^e tïe!bt / bte s.
^ boet

3 Rfi-n. öoeteenffcr ßcobeöoobt-fonöe. IBaec
öK Catfiolijcfî met cen on-€a^
tI)Dl0cïî troutot / fielt ftcF) felbett en öe
toeftomenöe litnöeren/tn jperijcfiil ban
ö\'eeubJige becboemeniflTe- €roo fcöa?
ntge öoet een feec gcobe öooöt-fonöe.

<©e bjaetficpt ban öe unnber-pjo^
pofitie of booillelltngö/ blöcbtuptöe
ôageltjCfifcDeeïïterientte/ öteonjs (ep^
laes ! ) ^onne-filaec / bectoont foo me^
nfgßbulbtge CatQolijclîen/ öie Ö002 fOs
öanige J^oubjelijcben/ of alleen/of inet
fiaec fiinöecen / of t\'famentlôcB fcfiip-
b?eucft in \'t «Öeloof fiebben geleöen/en
tot öibecfcfieläetterpen becballen 3ön,
©olgengf öat ^cfi?tftuecUjcbc fpjeecft-
toOO?öt : Die \'cperijckel bemint,, fal
daer in verlooren gaen,

atn niet allecn toecpen ftcfi foöanige
Catfiolijrtten / in fultlie gcoubjelüffee
^telss-perijcbelen / maec geben baec-
en-boben nocfi occafte enbe oo?faecbe /
tot geflaöige / ja bp naec öagelijcfifcfie
fiupîS-tbjiffen/ ftpbagten/ bloechen/ en
becbloeclîen om geloof0-oo?raben. ]

J|iec op toerpen fttfi foöanige abon^ J
tuciecö in perijcftelen / öat fp bu^ ge^ i
tcoutot $ijnbe/öe Kercbelijcbe 31Betten \'
itiet / Of niet toel en fninnen onbecfiou^ j
bmtegacnöe be ©aflen- en abflineti^ j
tie-öagert/ be ^eefl bagen/ \'r geb?upcft J
bcc ül; i^äccameiiten / en foo boojtsf / \'
toaec ban toytt-ioopenö\' fcfi?öft Am- |

Van AÜe Nieuw-geßndf. 189
Eyndeiijck, moct boo? fll gccotiftbe^
cccrt toecbcn / tn toat boe^een gebacc
fooöanißc onbeöacbtc Catbolijcben/
baer liebe binöecen ftellen.
genmetbejlelcböe=^etterp in. m
on-Catbolötbc of iBoebet flel^

Imfoobaniöe/ mettooojöenentoercs
ften/niet anbere boo?/ aljs een becfma^
beniO\'e ban <6oiit.ö feercb/ men leertfe
^ettßi-fcbe <6ebeöcn / men leertfeöm
paug/ öe Sßtircljoppcn/ öe ^aflooren
cn P?iet!erUjf[ien - ffact / beKcrcbc^
lijcbe <©?Eionrtantien en Ceremonien/
fcbelöen en laitecen. iBen öefleltfe bp
IBeeflecö en iBatcefTen/ öacrfpmet
bc Eettec-bunft be nieutoe balfcbelee^
ttii0c« mögen aennemen. iBen fleebts
fe ^etterfcfie CatccbtfniftTcn cn anb?e
lafierlijlie 2ßoe£ben in be biipfl/ om \'ec
baei- boo? be btoaüngen in te ftampem
Mm boetfe bp 5äettecfe ^?ebicantett
Hoopen / mct afTiflentie ban ongeloo?
btoc fBcctcrjS en jBeetec^/ bic baer na
alle mibbelen geb?upcben/ om befe on^
noofeleEammeren ban CbJitltlftercb
af te lepöen. 3©illen be binberen b\'on?
oeloobige J^abec of »cbec / niet bol^
öen/ men begeectfe boo? geen funbecen
te ftennen/ nten jaegtfe \'t gat upt/ mcn
ontecftfe/ en boetfe alle ffbtmp aen bie
men ban beöencften. ^e binberen
tcciitobaer getoozben 5iinbe / men be^
fieltfe een on-catbolijcfte 5B?per/ ofte
Bjöfier/ om alfo tc batlct baer feupten
^ 2 «aobtji

te boen lebeti en lïecben/
lenfooficuppt befe ijancftec geflabföÖ
boo?t op be ïiinbece«/ ftintis-fttnbf ren/
S^tcDten/j^eben/ tn be 3 /4/5/6/7/8/9/
10 oraben/ en btcfttotï0 meer:
ofbaereenencfeeï ï|outoeIt}tït of ttoee/
baec be Catboföcfecn b\'oberganbt
gouben / en befe onïjepien boojïtomett/
en öefcbutten / btt gebeurt foo felben /
bat \'et boo? een contca-m:s«ment ntef
enbanbtenen,

loefal btt afloopen tn benupttec?
fien basb ^ al^ befe ongeloobtge btnbe?
^\' ren en binbtjs-binbècen een?g met baec

<^ubec$f fullen becrijfen / en gaer eeu?
toige berboementffe boo? baec oogen
fien/oeb boe afgrijfltjcft fullen fobanige
fetnberên baer ©abersf ofiBoeberjS be?
fcbulbtgen en berbloecben / bte met \'ec
Dngeoo?lofbe 3|ontoelijcbcn befen eeu?
bJtgen \'oLoubJcl berooifaecïtt rteö&enf
a©at fullen foobanigbe Catbolijcbe
3©abei:sf of iBoebeciS/ban toeten bp te
b?engen tót baer berontfcbulbtngbeni
bit geef icb baer in töbtgf te bebencben.

<0m befe en btergelöcbe oojfaecben/
3ön bti.0bantge ^outoeliicben berbo^
ben tn \'t generak Concilie van Chalce-
donien, Art. cap. 14.
5jn \'tConcilie van Agathen, can. 67\'
Kb. uit |Btt.£fgaber.öbanbei|eplige©aber^/ ,
^hah. namentlijcb ban Ambrofius, Jgoa"««»
Anciochênus, Gregoriano Juris cdmo-
i^ne ad i, fi eondiuoncs 10. de condic.

Van alte Nieum-geßnde, 191
appof. in margine, D. Thom, 4. d, 39, E0.
q^ I. a. I. Soto4. dift. 39 q. la-
ad,3. Bellarm. lib. i. de rnatfim. cap.23.
Cond. I. g^at Thomas Sanches fiteC J"*\'*

tegen fcöijnt te fpjeöett/ moet met bet?
flanïjt gelefett en obectoogen toerben/ f. 257.
toant afö befe gefepbt en betoefen fieeft
alle \'tgene/ totnoeBtoebp-gebjacïjt
tSf / foo \'t toel toaer / bat Dp baer bp
\'soegöt / bat boo? getoocnte ebentoel!
^ fommtge plaetfen bugibantge J^o«^
toemtften toegelaten Jö« / \'«i»

aefe conditie, foo de Catholijcke ge-
bouwde über en vry haer Religie magh
beleven, en befterven, en de kinderen in
de felve Religie fonder tegenfpraeck op-
gevoed mogen werden. %ttaengeftert
get nopt cn ban b^tfefeert toerben / foo
blijft \'et baft ftaen/ bat fulclte i^outocf
löcften/ fonber bonbt-fonbe/ nopt ett
ïtunnen gefcfiteoen / om be bjeefelijcftß
ftoaerigbebei) 7 bie baer tööelijtft en
eeutoeiijcfe upt ftomen te rufen»

Uyt defe quasftie rijft eene andere, te
weten , of \'t een Paftor, ofte een Prie-
fter volmachtight van een Paftor, foo
een Houwelijck wel magh alFifteeren,
daer een Catholijek perfoon, met een
On-Catholijck trouwt ?

„^tenttotanttooo?t: Soobanigen
pafloo? fonbtgöet ftoacrlijcfe ftilcftss
boenbe/ \'ten 3p boo? booger^berig^
fiept / om getoicïjtige oo?faecften/ baer
toe geautfiojifeert 3P. 3©ert betoefen:

fware fondej diefondight fwacrlijck,
Zfif^ Maer een Cacholijck Paftor , of ee\'n
taf. «a- Priefteruyt fijn naem, fulckeHouwe-
lijilten bywoonende, is een inede-werG-
Icer in fware fonde. Cl\'ÖO / fondight
fvvaerlijck.

minUgc boo?flelKno toecbt bacc
tioo? betoefen / obccnntsi boben en tn \'t
boo?aaenbe betoefen t^/ bat be gene/
bte in fulchec manieien tcoutoen/grofs
felöcfefonbigen; aengefien ban fooba^
«ige pafloocen of ten befen

^at fp foobanige 3|outoei0cftcn &p-
tooonenbe/ mebetoetcbecsf 5ön/ blijtbt
baec llpt/ ObecmitjS ßet Concilie van
Sef 24. Trenten becblaect / bat fonder haer af-
caf, 1, fiftentie \'t Hoawelijck nul en van geen-
der waei;de en is.

251ijcftt ten ttoeebe/ upt be tooozben
bie be ^aftoo?/ obec \'tl^outoelöcb /
fp?ee£lu/ feggcube: \'t Houweiijck, het
weicke ghy te famen hebt aen-geveert,
beveftige ickj en zegene \'t felvige in den
name des Vaders, ende des Soons, ende
des Heyligen Geefts.

Mätii.j. 5^ifcipuien : En wilt het Heylige niet
geven voor de honden, ende en werpt
de Peerlen voor de verckens niet, op
datfe , per avontuere , de felvige mst
haere voeten niet en vertreden , en om-

<©P öefe pïaeté öen H. Auguftinus
fcï)?ijöcnbe / fepöt / öat met öefe tooo?^
öen öecöoöen toeröt / bat men öe Hey-.
Jige Sacramenten acn gcen ontoaeröiöc
en moet uptcepcïten i toaer opfipeen
santfcïi 25oe£^ Beeft öemaecïtt / toele^

fiergf fCitUÏ tó/ van \'t geloof en de were-
lden- l|ier upt öUjcïicn ttoee ötnaen:

II. ^oeouaïötliöe%röer0öoen/
öie fobanigeï^outoehjcïien boosgaenss
aiTiffeecen. ,

Uyt beyde defeVraghen , ri;ttnoch
een derde Vraegh, te weten, of een Bif-
fchop , fiende dat fijne Paftooren fooda-
nige Houwelijcken isbywoonende, en
oock de feivige toelaet , niet en fon-
dightif

fiende dusdanige Hóuwelijckcn , in fijn
Bifdom , met aÜiflientie der Paftooren ,
deurgaens in fwangh gaen , foo hy \'t fei-
vige verdraeght , als hy \'t verbeteren
kan, fondight fwaerlijck. \'feSegge/
foo hy \'t verbeteren kan : toant / tot
onmooghlijcke dinghen kan niemandt
vcrobligeert werden. L, impoff. ff., de
div. reg. jur^

\'t 25etoö^ Dier ban / bolgbt upt bet
boo?gaenbe / "naer \'t p^incipaeï bOD?^
f«Pöe argument.

f onfetucert tn cen crobÊ fonöc /
fonbigöt ftoaedijcft / boSgcn?? Rom. i,
■vers 32.

.fiBaec een 25t|Tctjop fiiïcfesf feunnen^
be beletten/ en niet befetrenbe/ conren=:
teert baer in. €rgo een 2Biff\'cDop ött
boenbe/ fonbtgöt finncilijtr}.

^ter fionit Dp / bat fobanïgïjen ^Sif^
fcl)op een participanttöban «Hebet
quaet/ bat upt fobanio« ioutoelijcÊcn
tm,

3©at boa^ b\'oo?farte/bat ben l^ooge-
X. Hex. j. p?iefler Heii fo ftoaerlijclt fonbiobbe /
«nbe foo groutoelücïi getïraft toierbe i
oberniibtsf f)p be fonben/ ban öepbe
föne ^?ieflerlijc&e Soonen / ntet en
bellrafte.

\'t Concilie ban krenten / rep?efen^
teerenbe be ^Clgetnepne €atboIi)clie
iJercfe/ fp?eecfit be ^iffcftoppen al^
Sif.2^. busfaen: De Biffchoppen füllen forge
f- dragen , dac de Brüyloften met foo een
ftilligheydt ende eerlijckheydt aenge-
leyt werden,alsbetamelijckis. öic
fo?ge een Biflchop bebolen/ bat bpboo?
bettiUigfiêi^t en eedijcM)ept moet fo?^
ee b?agen / ïioe beeï te meer / boo? fiet
gene ten befen/ \'t oBeïoof en be «ïeligie
aengaet i (Ce meer / alfoo \'tl^epligD
<jEonciïie baer bp bocgbt; \'t Houwe-
lijck is een heylige faecke, en moet hey-
lighlijek gehandelt werden. .

Van aïïe NieiW\'geJinde. 195
aus; Wy oordeelen dit de gefonde Leep
mede te brenghen , eenfdeels, dat wy de
honden in de Heylige Kerck om de vre-
de des felvigesverdiaghen j anderdeels,
dat wy, daer dc Kerck vry is, \'t Heylige
aen de honden niet en geven.

BHnde Opwachtcrs j OOtït Stomme\'«\'^\'«\'\'.
Honden , die niet blaffen en kunnen.
Huerlingen, &c.

«©P alle öet boó?öaenöe/ rp een
13?aegï): Dewijle dat dusdanige Hou-
welijcken tuflèhen Cathoiijckenen On-
Catholijcken op fommige plaetfen,door
een gewo©nte,door de vingeren werden .
gefien , foude men dat felvige niet mo-
gen naervolgen ^

Antwoorde. quaet enfcfiaöea
Iptft tss / öpfonlierliitli aen öe Stelen /
cn flaet niemant om nae te bolgenj
maec men moet atöepöen / öat Bet fel?
btgeberbetect maglt toecöen/bolgen^
öebJoo?öenban^.tCugu(itnM^: Men i».dtfide
moet door goede dingen, qüade dingen &-<>p*ribM
foecken te verbeteren^ en goede faken,
door quade faken niet trachten quaet tc
maecken. <©at tö J Ifêen moet acBö|»?
Jen/ bat boo? goebc geö?upcfte« / mi^?
»?«p(bentoe(5 genomen toccöen.

F T €t ©ot)?öucöö ößc ©aöccen/
riWÖCht Gen. 37. 35. ick fal droe-
vigh tot mijn Soon, rer Hellen nederda-
len : met inöe igelte öecbecöoenibe/
toant Sacoü en b?eesäöc niet / ïiat fün
^^oon^ofepöbecöoemttoasS: niet in
\'t<©?af/ toant öpßielD ftcfi al^berfe«
ßert/ bat 3!ofepfi niet Begcaben/ maec
ban een toilbt25ee(l becfcfteucttoass/
vers 33. in \'t 3^oo"?bucöfi öec

- 25!ÖCfeteecflïÖffetGelijckJonasdrie
(jo. dagen en drie nachten, in den buyck van
den Walvifch is ge weeft , foo fal den
Soon des Menfchen, drie dagen en drie
nachten, in \'t hert der aerde wefen,

tfhtf/^A i- Öie op-geklommen is , is \'t die
\' heder-gedaelt is inde dieperdeelender
^ aerde,inföelficftsf I.p«.3.i8.bec0e{e?
feen met r-Per. 4.6.
4. öpt be ttoaelf 3lcttbeïen bejS

boocen: Hy is geftorven, ende begra-
ven j pebec een fdctibeï op ficfi f^i^
ben.

Cap. XXXVIII.
De Hey Ilgen (in den Hemel zijnde)
bidden voor ons j moghen ten dien
eynde, oock van ons, aengeroepen
werden.

1. Onias, cn Jeremias , btC ïansb i.if\'««^-
boobttöacen gctoccfl/ baden voor alle

2. De Ouderen vielen neder voor den
Throon Godts, hebbende gulde Scha-
len vol Reuck-OflFers , \'t welck (gdgCfe
ben fepbt) zijn de Gebeden der.
Heyligen.

^tt en tss ntet b?eemt toant fp 5ijn
mebe Htbtmaten baii onfc !äewfe:
€cso 5önfe boo? onjS befo?0bt / en bib?
ben boo? onss: aengcfïen be natuer leert
en S.paulus getupgbt/ bat alle be leben f. oy. 12.
ban een licbaem / malbanberen iri alle
noobt/toaerfe bunnen/ tc bulj» bomen.

3©at aengaet de Aenroepinge der
«eyhgen, om itietouiö/.en boo? ons?
oen ^^ccrete bibbcn / eii tebecbtbben.
Nota I. ^at bier boo? beéere^ObtsS
ntet bermtnbert en toert/ ja niet mèec/
banalsSben eenen mcnfcïje benanbe?

ren aenroept / öat öen leei\' böo?
ï)cm toll DiDöcn: cn nocötansf öat öit
ggoo2loft tsJ / öljjcftt tn s^Dötsï ücbel
Imlf\' aen SCö^aljarnj als^ oocb inbcn bcr»
■ öulötgen §joti: itiüjsoaöccsJ/ tn öcn
\'sphe/: 6. Paulus?/ en öupfcnöe anöc« niecr/
ja tn öe öagöclijcfefcije ^mmh ban
onfc JSeöec-pavtpen feif^.

^ Nota. IL (0p öat^artp ntet cn feg?
öe/öat öe %pitge ban ons? ntet en toe\'?
Hiatih.^, ten. ^gf\'tieBec/ öat Heyligen\'taen-
fchijn van den Alwetenden altijdt aen-
il, \'?"fchouwen, enöacc tn alleöffen/ öaec
ifiaec aen gelegen tif. \'t oocfi fcftec /
öat fy de Engelen gelijck zijn • toelflte
^Jttfelen in den Henael zijnde, weten
van yeder fondaer, die op der Aerden
Posnitentie doet, want fy zijn daer over
(fepötCÖJtfiitö) verblijdt: toacrom
fbuöenfe öan oocft onfe aencoeptngen
ntet toeten i be 3©et ban bjunötfcfinp
\'becepfcïjt fulcösf / bolgen.é <0j?f1tf ep?
gen getupgemjfj Ick fegge u4iedenniet
( fepöt ) dat ghy gaven zijt i

wanteen flave weet niet wat lijn Heere
doet; maer ick hebbe gefeydt, dat ghy
Vrienden zijt. Want alles Vvat ick van
mijn Vader gehoort hebbè, dat hebb\'
ick ii- Kcdên bekendt gêmaéckt.

M „/felben/ öat hfeenwasyatfdefeven En-
\' \' gelen, diè met malkanderen voor dc®,
Heere ftonden, ett öat ntet tegenfla?«?

Öiass öetracötcöß«/ ja tot het minfte
traentje toe, dat hy in fijn gebedt ftor-
tede , ja tot het opltaen van fijn Stoel >
en van fijn Eet-Tatel, om wercken van
liefde te betrachten, nutSigabeCjS an-
dere wercken van barmhertighedenj

Ï3P/tcn opftcïjt bau fön eben-nae^cn /
beoeffenbe. ^oo?t bcs? €ngetö cpgen

toOOjben« Als ghy met tranen badt, en w/
de dooden begraefde, ende u middagh-
niael verliet, en de aflijvige des daeghs
in ti huy$ verberghde. ende des nachts
haer begraefde, hebb\' ick uwe Gebedc
aen den Heere op-gedragen» ^OC Bon
bcn (ßngd \'t gebebt ban (Cobtas? / nef^
feng fön anbere goebe toercßen/ aen
ben3|cecopb?agen/ \'tentoaerfaetfee
getoceft/ bat fjp öaec feenniff\'ban Sab^
be gehabt.

De Ouderen vielen nedeif voor den
Throon Godts, hebbende guldeScha-
len vol Reuck - OfFers, \'t welck zijh de
Gebeden der Heyligen, Opber36erben
iebcnöe / f«t Apoc. 6. v. 10. altoaer
bitjcßt / bat be boobe USarteïaersf toi^ ;
flen/bat fiare berbolgerj^notïjïeefben/
Docft bat ober öaec notB geento?aet6
genomen toasï.

\'t€nt33Entetmogelötß/iiatbe||ep^
ïP^\'J in ben ^emel / be <®ebebenber
^ßpligen op ber SCerbe/ aen €Job ßuns
nen op-oifeccn / \'t en 5p/ batfe be felb«
toeten, m fal b\'aenroeping ber iep^
«gen bojbetsf öetoefen toojöen»

Jacob, ten ^.^atrtarcfi/tn \'t uptec^
flc ban fijn leben / ftenbe §ofepï)0 fein^
b?en bp fün fiecfe en öoobt-beböe flaen/
geeft ftaec eerfl fün lefle SSenebictie j
baec nae aencoept öp fün €ngel / boo?
Cf«.48. fiaec/ feggenbe: Den Engel, die my
15, in 16, heeft bevrijdt van alle quade, zegene die
Kinderen, l^oteert Eefec/ bat ^actp
fcIfjS in ïïaer {eflen bectaelben 2£>tbel /
<n be ftant-berïslactng / op befe plaetjs

Htut, bebennen/ dat Jacob aldaer een Engel
gebeden, en aengeroepen heeft. «JÊn bat

bit een gefcfiapen <ïïngel is? getoeefl/
Sebent S^n Calbünfeifss/ inftit.iib.i.
cap. 14. 6. ja 3!acob toas« baet nocfi
niet mebe te b?eben / maec fip gebiebt
ten becben / bat nabecfianbt / te toeten

na fün boobt/ fijn naem over haer aenge-
roepen werde; en niet alleen fijn naem/
maec oocb be namen ban Abraham en
Ifaac, bte boe al langfi boobt toacen.

^e ©jtenben ban ipob, fienbe bat
giob «6obt bibbenbey ban <6obt ntet
beclofl en toiecsse / caben fiem/ feggen^

op batbte/ te toeten/ <6obt boo? u bib#
ben / en gfip te fecacfitigltec becfico?bt
toecbt: bolgenö fiaec bolgenbe tooo??
>6.33. ben alsf een ban fiaec fepbp; indieneen
van de duyfcnde Engelen voor hem (bat

i$s/ boo? be menftfi) fp^eke, hy (<0obt)
fal fich over hemerbarmen; en feggen j
. - . Verloft hemy&c. - - ■ ^ • -

Van aUt \'Huut»\'gtfinii* 2oi
boo? de vil.Kerken in Afia, cOCpt mfl
Godt ben aen: roept oocfe Jefum
aen: bat tticer tjs/ toept oocb aen boo?

om gratie, bat tö/ om bertoerbingb
ban<!5obt3$oratie boo? baer. Nota:
©artp in baer bant-berfeiarina op bes
fen rCejct/beftennen uptb?ucfieïöcb/bat

S. Jan alhier de feven Geeften voor Gods
Throon ftaende, aengeroepen ofte ge»
beden heeft, gfa bat bcfe febcn <0ce^en
bc febcn p?incipale <ïEngeïen 3ijn / enbe
niet ben <l3eefl/ geiijcft be feant-
Scb?i)berss/ feinberipcfe en bbjaeffijcfi
fcb?öben/ biijcbt in be felbige «r^peiiba«
ringf}/ cap,5.6. cap. 8.2. cap» 15, i.

banÓnjSniet/Abraliamkendtonsniet, JtfA 65.
en Ifraël cn weet van Ons met. Crgo/ be

^it \'t oubje beuntie. t©acr fiact
fto niet/ maer baer f aet foo bjei in ben
geb?e«uffben alsf tn ben^er cbelijtben

^atönfcben (Ceyt / Abraham en heeft
ons met gekendt, en Ifraël en heeft van
ons iïiet^geweten.2^Öt 3l!b?aÖam bOC

e^ocftljan bingen toifl/bie btergebeur^
MCn/ blijïbt Liic. 16,29, en Joan. 8.56.

m?adam ett ßenbe \'t ^ooijtfcl)^ boïfïi
met/ om öat bit bolcfe ban tjaec becbas
(iect / en in (©obtj^öienfl afgetoeecfeen
ij)a0: \'t t0 eben foo beel als? of itït fep^
be / 3©ineb30?öu;ef en 25onifat:iH3S /
en bennen öe l|ollanötftöe«©eufeneti
Iflcminiancn niet toeibetftaenöe/ om
batfe ban öaec leering/ geloof en <0ob*
bjucfitigDept af-gebjeecften jijn» \'©at
meer tö / bit 2llcgument en betbient
»4,6.10. geenamtoOO?öt/ om dat Abraham en
ï»9,8 c» Ifraël doen noch in den Hemel niet wa-

blijcïJt Luc. 15. verf.7. en lo. in \'t toelc?
fee \'t felbe getoont toeröt ban ö\'€nges
ïen/ aen bJien be ^epligen gelpcfe 5ön/

Luc,zo. 36, fietoocït i.Corinth,6.2.
Apoc. 6.9,10. &c. enbebpfonbeclijcö
Tob. laaÄ- en Apoc,5,8. alö boben in
be tbjeeöe j^ot«le/en Aft. m<>. vers 5.

^aec ijS een aBiböelaec/ tuffcDett
<i5oöt enbe öe iBenfcljen/ öen iBenfcö
^efusf i ïaopy loop / ban met
beÉ^pligen,

Staetnietfïil/ maec bjilje geant^
tooo?öt ßeöben / foo fiet toat becbec/
«,ri».2.6. jjjantbaccbOlgfrt /.öattec maer eenen
Middelaer is, de w.^cke fich gegeven
heeft tot een vwloffingh voor alle men-
fchen : bat gaet onsS niet tegen/ nocö»
oocfeöeï^epligen^felfis, iKaecgfiö^»
ben aeeft H^Opfeö wn Middelaer

noemt tufTcfien <6ob en öe^rtaeïtten/
Deiit.5.5. Gal. 3.19. foo noemen top
be i^epltgen oocft iBtbbelaecîS / boc0
boo? tufTcßen-fpjaecft en boojôtbbins/
enanbecjimet.

Ghy fult den Heei-e uwen Godt aen- ^t*\'\'\'- 4»
bidden, ende hem alleen dienen,
Catholifcl^,

^n ^panjen en ©jantfectjcfe/moet
men ben ©ontnof) f «en/ enbe fiem nh
leen / als Konmgh, btenen j feec toel/
moet men ban ten i|obe / niet met alle
becfoecïten boo? bûO?fp?aefft ban be
ïlóbelingeni

<i5obt geeft on$f leecen aencoepen en
ötböen ntet ^.pieter/ ^.ClacjS/ bibt ^
b00?0nss / maec / Onfe vader die in de
Hemelen zijt, &c. enbe komt (ntettOt m^wUi.
be ^epligen/ méec ) tot my altefamen, iS.
die daer belaft ende beladen zijt, &c,
CathoV^ekj, ,

^cbaemt u ban / batobp\'tcebebt
banti €benae|tcnbecfoccbt; bit boet
gl)p / en bit boen top / bolgenjs «ÊJobtjS
tooo?t/ en ebentoel ftomen top met oniS
aencoepen en bibben/ tot niemant an^
bec«/ aïjs tot onfen 3^abec bie in be ïge^
melen t^s / boo? fo beel / aljS ftp ben m*
tljeitc en gebec bec gaben isf / bie top
ban ïjem / oocft boo? fön 3§emeîfcfie
^tbbocaten/becfoccftën.

toeten / algf fp banongfaen-öccoepen
too?ben/ ja aen-aecoepen 5önöe / boo?
on0 <©ot!t ben ^eet fitbben / ènbe bec?
btbben / Bïöcïit upt be .ptcacuïen / bie
boo? bc ^enroepecgs bec ï^epltaen / oï»
alle25ebe-baect plaetfen metgonbec?
ben/öefcDieben.

\'t Opworpfel of\'t Argument, vari den
Engel, die van S. Jan nieten wilde ge-
eert zijn, Apoc. 19, en Apoc.22.9» fiet
bondigh beantwoordt, in het volgende
Capittel.

NOta, I. 5^temantenbomt€fob?
belijcfte €ec toe/ alss <5oti alleen.
Nota. 2. ^00 toie acnbe 3|.|Ba?
rta / ofte aen eenige anbere ^epligen /
bte al te famen maec ^cïjepfélen jiju /
<©obbelncbe eece boet/ bte ben ^cbep?
pee alleen tocbomt/ bat i^ een9lfgo?
ben ^ienaec-

Nota. 3. ^e3|.iiaaciabomt toe/
bat top baer eeren met een eer / bte be
JBoeber <©obtö toebotnt / bat tö / met
een oncpnblijcbe minber eer alsf «6ob/
maec met een meerber eer als5 b\'anb?e
ï^epltgen toebomt.

Nota. 4» anbere l|epltgen/öi^
boo3 <0obt enboo?<©obt metCbJ^fib
^efu / be ilemelfcfie <aio?ie genieten /

Vayi alle Kieuw-geßnäe* 205
feomt ötootec ßßc m/ al?S alle fonbtoe
IBenfcöenoptieirflIßröcnj cnöaerom
itiDocn he Cö?t(lcnen baeu tue! ceren /
mct ccn ccc ötc öacr tocfeomt: öft ßeö\'
iöcn Oêöacn Abraham, ßcccnöc öc
Oelcn/Gen, 18.2.

Lothacnöiööcnöc/ öatt^/ BcjOoo?^
[Öcfec m öctojjfenöc / aen twee Enge-
len, Gen. 19. vers 1.

öat tjchoorclöcltc ccc&etoecgs/ en
toass öen €n0eï öaec nocfi niet meöe
öecontentee« / maec öegeecöe felfss
nocö meecöec eecj ontbindt uwe Schoe-
nen van uwe voeten, want de aerde, daer
ghy ftaet, die is (om mijn tegcnöjoojs
ÖiDÖCpt) heyligh, Jof. 5. 15. eni6.

^tt geeft al tncöc gcöaen Manue,
SampfonsVader, Jud. 15.20. aï^OOCït
öen ^?opf)eet Balaam, Num. 22,31.

Nora. 5. ^eneeneiBenfcïj opöec
?ïe£öen iss occït meec eec toaecöioö als!

öen anbere; Eer komt een yeder toe ,
die goeddoet, Rom.2.10. ^ittOOnbe
Saul ten opftcïjt öan Samuel, i.Reg.ao.
V, 14. Abdias, ten ccgacbe ban Elias,
3. Reg. 18.17. DeSoonen der Prophe-
ten aen Elizeus,4.Reg.2.i5. Den Pro-
pheet Nathan acn ben Propheet David,

5. letupthjenbiööflnippen/
ncpgben/ booft ontblooten / fonbec bet
intoenöiöb / ban geenbec toaecben:
ja öie iipttoenbige fcbijo-ccrbiebingcn

Nota. 2Jiiie opcetftte eerötebing/
ofte aenöibbingf) / bec&at tn ftcB een
oo?bee! bejS beeflanbtsä / boo? \'t toeltfe
men ben genen/ bte men eert/ naer fön
toaecbtgbepbt/ foo en foo groot acfitj
baer ftomt ban Dp een toe-nepgmgö
besf toifsf / boo? be toeïcöe top ban aen
bien/ of aen befe fulcften/ ofte fobanige
eer / alss top oo?beelen ßem toetefeo?
men/ toillen toefcöieben : bofgöens»
bien / fo t0 afle onfe ecröiebtngö feec
berfcßepben t toant bier boo? eeren top
c0obt met <5obbeïiicfte eer / be ^epifs
gen/ naer abbenant/ met een baet toe^
feomenbe eer / en Boningen/ #?incen/
25iffcb0PPenenbeEeeraeriS/ lUagi?
firaten / <©ubergf / ïBelboenberjS/f £»
peber met foo een SSnrgelijcbe eer/ aliS
top oojöeeïen / peber een ban baer/ toe
te bebooren.

UB. 10, tülgf Cornel ius ben bonberffen man/
16. Petrum aenbabt / beeft Petrus tot bem
gefepbt: Staet op, ick ben oock een
Menfch.

Catholijek.-
©aber Hieronymus, ant?
teoo?t b^ec op/bat Petrus b?ee!Sbe / ais?
of Cornelius bem / boo? iet meer aen^
fagb alö boo? een pner menfcb / geïöt"
U ifeepbenen ban fommige uptmum

Van aHe Nieuw-gefinde. 207
tenöe mcnfcficn halve Goden maêtïis
ten / öaecom oeeft fip öem tecfionöt te
feenneu/ bat ntet tneec aijs eenen
ntenfcDtoass.

A. E. Pmy 2.
t©en Engel banbe^epltgeSlpotM ^poc. 19.
Joannesaen-gebeben 5önbe/ en begeer?
be bte eer geenfin^ t\'ontfangöen/ feg?

genbe: Siet dat ghy het niet en doet j
want ick ben u mede-dienftknecht, 8cc.
Aenbidt Godt.

Ick vrage ^actp b002 eerfl / of s jan ^pc, 1.9.
een anbei: a^eloof fiabbe / aljs b\'anbece
SUpoflelen^ fpantbjoo^ben/neen-

lck vrage ten 2. ^f fp b)el toeten
bat befe aen&ibbingban S. Jan geftfiteb
t0 in \'t eplanbt Pat hmos, altoaec s. jan
ban ben ï^epfec berbannen toass / om
be belpeniff^ be.é geloofs^/ ontrent 60,
iaren nae be boobt €fi?i(it/ aljsnuöe
anbere tJpotfelen meefl/ of al te fatnen
boobt toaren i fp toeten bat ongettoö^=
feit alfo tod ai^ top.

gelfcl) berbobt gegoojt fiebbenbe / in \'t
ig.cap.v.io. Dföp niet/ bat niet tegen?
flaenbe/ toeberom in \'t zz. cap. vers 9.
booa befes €ngelsf boeten neber-ge^
^uen/ om Sem, toeber .t\'aenbtöben^
"M/ toilicn nu/ befe b?ie finncten bafi
ftaenbe/ onfe aBeber-partpen upt befe
ttoeepaiTagten bansspocalipfiö/ be^ .
nupten / bat öet onge$o?loft / en afgo^

öecp tsf/ecn ^erael-^epUafi te aeiiöib ^
bert/ ofte met öeßoojlücße eec te eeten/
neffenss <0obt / fo boIsDt \'er felaedtjcft
upt:

(Cen I. ^at s. jan nocfi / omtcent
fefiiöfi jacen nae Cfi?ttlt boobt / gefle^
ßen fieeft in een ^Cfoobifcfie boolingfi /
geloöbenbe/ bat men niet aiieen <©ob/
maec ootfe be Engelen/ enbe boo? bec?
boigfi/ be af-gefïo?beï|epIigen/ bJel
magfi aenbibben.

boigfit ten 2, 3l>ataengefienbe
anbece 2ipo(ïelen \'t felbe ^^elooffiab^
ben / \'t bjelcl! s. Jan babb\' / batfe alle?
gabecge(lo2ben 5ijn in afgobetpe.

^0 boigfit ten 3. ^at S. Jan fo fiecb^
necftigfii^gebjeejt in ffinboo0fiepbt/
bat fip ban ben Engel befïcaft ^ijnbe
ban afgobecp cap. 19. cbeutoel bpfijn
fonbe / enbe ongeloof / gebleben is?

bat nu ntet een föne3^efo?ma^
tie/ bie be ^Ulpoflelenfulcftß gcoutoe^^
lijclie hingen telafllepbt 5 b?tenbenu
lafiecing gaet te gcof: toilje be toaec?
^/-»f.T.T. i^eptfioocen i s. jan toifl toel bat fiet
«©Obt niet en toagf J hy wift wel dat het
Jpoc.11. maer een Engel was; en fip fiecft fiel«
8. baecom b\'eec betoefen / bie een €ngel
toeguam. ^e ceben / toaecom ben
€ngel befe eec niet toe en liet/ toass/
Obecmitsf fip Sjans mede-knecht was j

fön^ 3ipofïdfcï)ap0/ f nöe tamm öaij
uptootitioebtoöept en beieeftßept /
ïiebec geftcn / bat ßein foo re^
bßrcnttalötftcn ntet geè\'ert en öabbe:
eben-eensf/ geliictt bagbeiijcft^ onbec
be iBenfcßen büpfent mael / en meeu /
gebeurt/ bat ttoee bangeljjfbetoeer?
btgbepbt / tegen malbanberen firijben
tn gebienfïigbepbt: be eene flellenbe
b\'tmbec/ of boben acn be Cafel/ of aen
be rccbter-5ijbe/ b\'anber baer tegen
|lröbenbe/®c. maer bat be Engelen
eer/ Ijaer tocfiomenbe/ gaern toelaten/
ban anbere bte baerminber 30"/ f«
in \'t ttpotïel-?lmpt baer mebe-fenecb-
tenniet en3ijnbltjcbtupt rngnboo^

\'t En is niet ongeooripft de Reliquien
der Hey ligen te bewaren, en te eeren,
met opficht van hare principalen.

W3Et bebe <0obttn befe VII. aen^
geteecbenbeCapitteien ntet boo? 9»
Hètrarulen/boo?\'tRoedtje,of Stocks- \'4 >7»
ken van Moyfes , Éxod. 4. gcnacmt
^Roedtje Godts. <2fnbe fiet/ om befe
JBiraculcn boo? <0Obtin bit Stocks-
ken gebaen/ toierb bit Roedtje in fult?
ben eectoaerbc gcbcuben / bat \'et met

be ttoee Steene Wet-Tafelen , en mct mh 9.
«e oberbiijffelen ban \'t Manna, in be

SErcfte beiS <©uöen€e(lame«tiS/ ofte
in île 55onöt-^tfle î0 gelept/ enbe aUe
naetbolgenbe «Êeutoen ôetoaect.
sxüd. I i ♦ iBopfejS Beeft be <©ebeenbeten ban
\'9- gofijpB ôetoaett / en geeett / en tn ï}et
Eanbt ban 25eIofren ôbet:-ôeb3,a0en.
Exùd.iô. 2, Nsemt ecH Maec (Gowor,) van
\'t Manna, ende bewaert dat voor de toe-
komende Gedachten, op datfy \'t Brood
moghen kennen, daer ick u in de Woe-
ftijne mede gevoedt hebbe. ^oe beeï
te meec / be JSeltsjnten ban bet Üvupsf
Cb?tfiï/ en anbere ï|epJtgen / tot me?
morte/ban bebjelbaben on^ baer boo?
betoefen.

17. ïaet!Sbept oenefen 5}|nbe/ nam ( tttet
berlof ban Eiizœus ) fo beel aerbe ttiet
bem / ban\'tEanbt ber<£5eloobiaën/
algf ttoee JiBupI-CjeïjS b?aacn bonben/
om baer een tHutaer op te fltcbten / en
betoare^accifteten/ aen ben toaren
<0obtop te Offeren.

terflonbtïebenbe.
4 lï. Mïas, be 25eeïben bec Ifgoben\'
16. \' ruinecenbe / geöoobt notbtanö / bat
menbe25eenberen ban ben
Pöeet foube Betoaren.

bec lepbetien / boo? €0?itîûm en fijne
difcipulen / en fiaec toettioe nalionie?
lingen in \'t Jlieutoe (Cefîament/ fepbt
fip/ onbecalless banljaec alébolgfit:

Ende ^lle, die :e vooren qualijck van u /ya.6«,i4.
fpraecken, füllen de voetftappen uwer
voeten aenbidden, ende fy füllen u noe-
men de Stadt des Heeren.

8.©îoutotje ben boo?bt ban m^ws. g.
Cî3?tflu0 ïlîocfe raecftenbe/ isSgenefen.
Stet û?eeî3ec Matth. 14.

9- ïO»ctoncïîe/ befcfiabubJeban ^s.5.15.
petcuiS raeclïcnbe/ 5ijn gccuceecf.

lo. ^e JleiûS-boecïîen ban ..^ä. 19.
ui^/gaben befiecftengefontBept. «ï-
Payty i.

45obt ïîcéfî contcacie getoont / \'t lUomA^M
cDain« ban lîïâopfcjs foo becbecgcnbe
baî nieuîanbî aon toeten toaec t toasr.

3©tit|Bopfes^ itcïjaemaengaetî be
9!cben toaren boen foo feer gcnegfien
tût b\'3iifgoben-bientî / batfe cocbeen
«aiUben JäalfaenbabeUj toaer ober/,,
om baer geen occafie te geben / om
\'t licfiaem iBopfeef afô eenen €»obt te
aenbibben / fieeft <©obt fijn licfiaern
toiiien berbernïjen. ^icrljalben/ iss
D. Andreas Effèn, ten befen / met on.«t
tneenScDipsebomen.

Nota, m cerfien : SCtïaet en
nict anbeiw ali^ cen goeïiectieccn
xintfïaaînoc ban öe tijödijcße (îcaffen/
öie top öoo? onfe fonben becöient/ en
öoo? penitentie nocD niet bolfioment^
ïijcft afgetoaffcOen fiebben.

Nota z. <ï^at<6oöt be fonben bec^
fcfiepbentlijcb becgeeft / fommtge in \'t
gefieel / foo toel ban fcfinlbt aïö ban be
boete Î fommige metcefecbe ban ee^
«ige tfiöeliicïïc tïcaffe : JiSUjcbt i, tn
^abiö/2,Reg,2. Sltem/toeöecomtn
5©abiö/2.Reg.24. in1{öamen€ba/

Nota 3. ^at öefe becötenöefïcaffe/
ten eecfïen han bergeben too?öen/öoo?
onfe penitentiale toeccben/ bïiicbtin
be 3^imbiteC!$/Jonse 3 4. 2.ParaI.7.i3.
Jer.i8.,7.&c.

Nota 4. ^efe ^lïaten gefcfiieöen
boo? toe-boemnge ban fiet lijöen enöe
becöientïen €fi?itïi/ fonöec öe toelcbe
gcene beröienfïen bunnen toefeny en
boo? toe-boegingfi ban fiet obectolïigfi
Ifiöenban fommtge l^ëplicfien/ öie/
in ca^ ban fiaec bolboeningfi / meec
geïeöen fiebben/ al^Sfiacefonbenber^=
btcnötfiabben t enbattenp?ofijtban
anbece gdoobfnfien / boïgfien^ bien

ötenfï / en matïjt öec ï^erclïe / öfe
ntacDtts^öesebm/ om alis een öoeöt
ötfpenfter; ban öe «©oööelijdïe Scbat-
l^amer te D?öonneecen î toeïcbe macfit
€ö?tflu0 felfss öcßeben beeft/ aen bet
ilooft ban fijn ^.i$ercb/ feasenöe: _ .

Ai het gene ghy fult ontbinden op der Mamvh
Aerden, fal ontbonden zijn in de Heme-
len. i^ooïje toel / ai \'t gene, foo toel

Nota 5. ^en eecften 2i1!aet / gaf
öen bepltsen ^mm aen öen 25loebt-
ftïjenöec ban Coîintben/ öie öeti lepo?
ftel. ( I, G<^Inth. 5. 3, ) ïipt Cblilïus?
naem/in öen 25an baööe geöaeïv enöe
ben ï^upbeï obec-gelebert : öefcn fön
Op-geïepöe penitentie bülö?ensenbeï
Soo öaöben öe Co?intbtanen/ öoo?
(€itum öen Ipoftel/ öoen aenfoetfeen/
öetoijle öatter nu een goeöt öeel ban öe
penitentie bolbaen toa^ / öe cetle?
cenbe boete bem te toiilen bergeben,
^it berfoecb berboojt ben 3|. Apoftel
^aulu0/ enbe bat / foo bp fp?eecbt/

- dien ghy-lieden wat vergeeft dien ver- 2.c«^2,
geve ick oock, in den perfoon Chrifti. 10.

^t blyfftt mebe in be Kereb ban alle
töbcn, 3iit \'t eecfïe Concilie ban
fs^n/ Can. n. bcttoeicb^artpoocô
boo? toetttgb en goebt boubt.

Nota 6. eecften itetter öit toe?
öerfp?ebeube/ x^ getoeeft aiBalöo/ ^n?
no 1170. ^aec na §an 3Btclcf/ liw
m z en

en 3ßnno iB.Eutècc/metalföit
«abolgenöe ßefelaöclöcßc \'©ifa\'jpule«.

Aftor. TO. 43\' I\' Joan. 1.7»
Ä.Cor»5.2i. Heb. 10 14. Apoc.7.14.
cn cap.22.14. atltoaec toel e]cp?efTeJö£&
eefepö too?bt öat \'et ttloeöt ^cfu
fit onjS alleen fnpbert. ^tgo te betf?
geefgs u öerfieröp SJfïaten.

ütoe ^cbjtftuer-plaetfen fpjeetßen
ijan öe öerfDeittnae öec fonöen/ öcm? fa
toeel aljS öe ftDulöt / maet: niet boo? foo
beel alsf öe betröienöe flcaf belanoöt/
\'t en 5P Det felbtge öoo? ö^. «gacta?
nicnten/ en Sfifïaten toegeepsetit
toecöe. ï^oe fionten öan utoe tooo?öen
Bier te paffe i feoBt öocö/toajs\'t öloeöt
CÖJifli boo? ^aultijS niet meöe göe?
ww. flo?\'t i iae \'t: toass öan öie bloeöt-fto??
ttnab foo genoegb / öat #aulu.ö niet
meec öeöoef&e te boiöoen/ ente Igöcni
^aitluiS felbec ttiaecbt ti toyfec / feg?

CW, 1.24. genöeJ Ickverheughmy in mijn lijden,
voor ü-lieden: En vervulle \'t geen dat-
eer noch fchort aen \'t lijden Chrifti in
mijn vleefch> voor fijn Lichaem\'t welck

de Kerck is. ||oo?ie toel/boo? fijn El?
cgaem get toeicft öe Metth t.sf. <Êcgo/
fo ftomt \'et obectolltgb Ijjöen ten öien^
fle banbe queres.

©o?becsf/ toeetje ntet/ öat ^ugußt^
nusf fepbt: De welcke u, fooder u ge-
maeckthceft, die fal u, fonder u ni«

Van aïïe Nieuw-geßßde. Si^
faligh maken. toaecom ICCCiC / bat
men moet aelooben/ be Satca^
menten geb^nptfeen / tot boetbaecbtg^
fiepbt bomen / en naer goebe toewtten
traföten / ür. iss \'t bat €fi?tfit bolboe?
ninge/ be ubje onnoobtgl) maeefet i
Pmy 2.

^e SIfïaten boen be ïlenfcBen beeï
göebe toewfeen bergeten/ nemen toegö
alle occafie cn mtbbeïcn ban toate ^e^
nttemte: toant be ^apoutje^ mepne«/
alss fp maec penningfisffeenjS/ fcapuïte^
ren/ ban boUen SEffaet fiebben/
öatfe ban al\'ecfcfiaepie^op\'tbjoogö
fieöben. cathoi^ck-

3©eï fioe^ mpbuncbt/ tcft fioo?be
^uptoeibe Saffie p?eften/ alsSicfteen
^ei;cfo?meerticn ^jocbcc ban ©ettt»
tentie fioo? p?atengfip fiebc toet fioo;=
ren ïupen / maer toeet niet toaer be
iilocftenfiangen: ben Iflact en neemt
niet toecfi / maer b?engfit penitentie/
en goebe toercften mebe i ban 3ijn onfe
fecrcften tot bcrfïeniS toe / berbult met
55ibber!S / be ^öiecfit-fïoelen met ©e«:
nitenten/ be tïutaren met Communis
(anten/ be tirmcn met BeJmiffen / be
JCerbe met länien-bupgen / be licfias
toen met ^ap2e-3S{eeberen / be oogen
Wf t tranen / be maafien met baflen en
abflincntte: enbe ban betroutocn top
««tfl op Quijt-fcfieïDinoe ban fïraffen.

oceft/ leei-enöe / öat alle
jnacifien fonöer öecou/ fonöci: 25iert3t/
fonöerop-oelcpöe SBcnttentte/ fonöec
femdciViMflßti / adnttffen/ fotiöei: ts^
nige moepelöcfie gocöe tocvcten / oocft
öe öeBloeöttle |Boo?Öeiiaec^/ öe bupl?
Jle «asiecfpeeïbecsÈ / met öatj op een gc?
öacfiteDan€feloof/ berfeecftect 5ijn/
ban öe boiftomenjïe Qutjt-fc&eiömgfi
ban fcöuïöt / en fïcaffen ïiacec fonöen:
a®ie Beeft tnöupfenöen jacen te boo?
ten / opt ban fuïcften 3l!fïaet geboomt ^
mt öen ?Cfïaet/ öaec öe ^ieuto-
Oeftnöe op boutoen/ mepnenöe öaec op
metfioufTenenfcfioencn/ met laecfen
cn fpoocen / met pacften en facfecn / ja
met aï ïjaecfcöelm-ducften en boos?^
öeöen öe ^emeïen open te bfnöen,

\'c Is gcoorloft Beelden te gebruycken,
oock in de Kercken Godts , ja voor
die te knielen, cn Godt te bidden, dat
hy ons door de voorfpraeck, van de
verbeelde Heyligen wil verhooren.

25.18. Num.21,8. 3.Reg.6 2j.
3.Reg.7.2y. ^n \'t maften ban Cfiecu?
bijnen/^erpent/BleeüUjen/<0|fen/$f\'
2. <©oötfieeft oocïi tlueemannen/
25e5elec{/ en <©ïtab/ öen<0ee(lenöe
bJij^fiïpöt in-geflo?t/ om Öe felbig? te

25eelöen tc maeclien/maei; oocfe SSceïa
öan te eccen / boo? fieelöen ftcï) te bup?
oben/ te bnielen/ enbefootebtbbem

©oetbancb toass öc öc?s ^cercit/
ccn25eciöt mct mcnfcïjm banöenge?
maccbt.

Jofue geeft op fijn Bnicn boo? öit
25celöt oeballen / en i^ biööenöc in een
feec ocoote faccïi becboo?t / fiet Jof 7.

vers 6, Apoc. 1.13. lekfaghin\'r mid-
den van de feven Kandelaren eenen, den
Soon des Menfchen gelijck zijnde, be-
kleedt met een langh kleedt tot de voe-
ten, en omgord, tot de borften, met cea
Gouden Gordel, vers 14. en fijn hooft,
en hayr was wit, gelijck als witte wolle,
gelijckfneeuw, en fijnoogen gelijck ecn
vlamme vyers, ende fijne voeten waren
bllnckend Koper gelijck, en gloeyende
als een Oven, ende fijn ftemme, als een
ftemme van veele Wateren, vers 15, en
vers 17. bolgbt i En doen ick hem fagh,
viel ick als doodt aen fijn voeten.

<©p öefcn (Certtoecöt acn öe bant/
ban öen ^o?ö?ecötfcn 25ijbel aenge?
tcccbent t

218 Di Mondt-ßopper
Ten tweeden, iSum.47. Öat^Oatt^
öter uebcr-oebancn uyt eerbie-
dingh.

. fitec op/toat faofi ïjicc ^oan?
ne.ö/Cöiitium/ of fön aföcdbt ngïj ^
^en ^o?tfcöen 25it5el antiooo?ti£ I
Num.36. xmt €D?tfiiun: ruant ïjp bcc^
ftfiecn niet in fön natueiiöcliegcbaens
Ui maec fiu bccfcrjeen in fijn öcciöt/ of
aföeeiöinsö / en foo fiaefïïjp bit beeibt
geeft gefien/ is? fip nebec-geballen met
eecbiebinglj. gijs nu §an baecom
geen Sïfgoben-bienaec getoeefl/ biaec^
om top/ aU top met ^an be ^eeh
ben €Ö2t(lieecb{ebentlöcfe/ten opficfit
banCöiiW/eecen.

3©aec/ en toanneec öeeft 4Bob / ofte
<©obtjs^eccft baec nae\'t felbige bec?
bobeni

Nota. a® at fiet eeren ban be 28ieelf
benbelangfit/ menmagöbe25eelben
eeren / maer niet boo? fo beel / aliS befe
goubt/oftefiout/ been ofte fïeen^ön/
maec ten aenfien ban be gene/ bie baer
boo? betefeent toerbt: bit be eenige
leere ban be föercbe / geUjcli gcfien
ßan toerben ih \'t Concilie bani^Crens
ten/ feflf.

4. Cft?itlu£i fieeft fijn aenficfit in een
boecfe gebzucht / en \'t felbiae gefonöen
aen ben ^oningfibanaEbèffa/
garuif.

Diwufc.

lih. I. de
imag. tn
andtre ,
t,u\\eUM

mßor,

CAp. 14.

Ghy fult geen Beelden maken, noch
eenige gelijckenifle, van dinghen, die
in den Hemel zijn , ofte op der Aer-
den , &c.

<5obt ïepbt fijn tooo?ben felf upt (
Lev. 26.1, ött gebobt becnieutoenbe /
cn baec bpboegenbe : Ghyfuit &c.om
die te aenbidden : want ick ben u-lieden
Heer en God. 3©tïjc nu aenbtöbecss bec
25eclben bebben i gaet/ foecbtfe onbec
bc iiepbenen,- fp 5ijn onbec be Catbo?
ïijcftcn met tc Vnnben : <!3aet te potï na
^elft/ en tïaet eerfl tn tlucfien öe Beel?
ben ban iBauciti^/ pet 5^epn/
en be biec 5^?ebicanïett tot Wft en
binnen Sïmftecbattï/be25eeïben ban
ttoee €ngelen / en ban be ttoaelf^po?
Helen / op be publijtbc ^?ebicb-(ioeï /
tnbe openbace ïâercb-

®en 2. 2Cl(ebei§tbilbecpenbanbe
i^epbenfcbe Bepfecen/ ban b\'Ufgoben
llBeccuciuiS/!^a«ass/giuno/25ac(bu$s/
©cnuss/bte#actp in^tabtbupfen/
^^oben/ paletten/ opbangbt,

5figuerßn Dp fleeiMoercft/ i^oifelepn /
Dpöe bojtfen boojöc Rupfen / opge?
mimt gelt/ op fiibere bcfsccsv Dp bsijn-
coemerss/ iit ^iip;^- cn ^eccß-glafcn.

(€cn ^egfttmp/ tö\'t tegenfiet
gcboöt niet / öe beeJöen fijnec (©uöecss/
^?incen/<jSoul3ecneur3S/ in öe
tnec!^ te Reifen / öie met en ©ec?
guiöeEö^en tebeccieren/ met min: ^
lijcfte geöencftenifTcn aen te fien / te !
bnfTen/ met Dooft-ontblootingften te i
beceeren / öie in öen conto met bap te
öleeöeni Pactpfepötneen.

(^en 6, Dettegen \'tgeboöt f)ct
iSacötmaeljeä 25?ooöt cn mijw als? een
^iguec enöe geöencbenifl" öei^ lööengs
<ärö?ttii/ met eecbieöingD te fianödcn i
^actp fepöt neen.

(€en 7. Set tegen \'t geboöt ntet /
öen 25ibel/ öat isf/#apiec bep?int met
a^ettecen en ƒ iguecen / beteetbenenöc
<5obt3a 3®D0?bt/in lutoeel te binöen/
met filbec te beflaen/op fnee te betgnl?
öen^ ^actpfepöneen. S^aecomiö\'t
öan tegen \'t geboöt/ öe beelöen
en fönec ^cpügen foo te öanöeien / ge^
löcb^acrp fjace gementioneecöe^i?
8uecenen25eelöen öoeti issßet regen
\'t geboöt Coötö fulcb^^ te öoen ^ ofte
rnpcbt \'et nae SCföoöerp i foo berbicöt
liebec met bloeöige ^laccaten / aii^

tiienft: fo ntet/ fo 5toijgljt/ en fpjeecitt
\'t een ntet meec tegen alö ßet anbec.

Scbaemt u/ öat gï)?/ ö\'oEngelen en
öe»©oötöei>t/ öecft upt öoenfcpöe?
een / aljs of fp ïicöamelijcfte menfcöen
toacen.

Soo alö oBobt en öe €ngeïen / fttD
ntetcnfteö&en gefcïjaemt te öectDoo?
nenaen onss/ fo fcßamen top on^ oocft
ntet baec fo te öectöocnen/ tn onfe (Ca? ^ ,
fecejen: bolgen <0oöt naec/ die

Ööetoelfe geen ïtcbamen baööen. €n
be 3iimfï ccbamfcge jBagtficaet bolgbt
ött naec/ ö^agngcïen tecbeeïöenbe trt
een ban bare openbare 5aeccften/aen
öepublöcbe f?eb«b-fioeI. ©o?öeciS/
<©obt beeft ficb litïjameltcb bectboöM
aen mam / Gen, 3.8. 3fien ^acob/
Gen.28.12. ^ienlBopfesS Exod.33.2j.
9Cen SefatasÈ/ ifai. 6. i. Sïen bantel/
Dan. 7.9.

^en <©eefi tjs becopenbaert tn Mm, 3,
gebaante ban een ^upbr* ^e aSnge?
len ficbtbaec / en met lange toitte coc?
ben/ Gen.19.1. Tob.5.5. Matth.28.3.

De«t,i6. jjfp^toiîîjetftoutien/ i.Reg. i. in
■ \'t i^teutoe ^eflament / joan. 12.20.
^tem Aftor. 8. 27. A(ft. 20. 16. ^flU?

Zm, 1. AU felf^. ^iï €B?ifîu0 felfsf / met fijn
iBoeîjer / enöe ^lofepö« Hleefl Bobcn /
en neffcn.0 aile «©uïtt-3©aber0 / ( intlje
Biet\' ban toeten / \'t geb^upcfe ban be
\'€ectl-öeloobiae / en eeifie EeeracuäS )
ben3^. 3l!uoufiinu.öinfürt 137- 25?ief/
en be toaerftept Biet ban fal u ^onne-
felaergetûont toecben.

3. 3©ilie upt «0obtsî tooôjbt Betoe?
fen BeBben / bat aile plaetfen niet eben
||epligBen5ijn; maec bat <6obt / bp
toijlen/ eenïcie pïaetfen berhiefl tot ee?
«ige fonbeclinge uptfîebenbe toeccben/
\'t5P tot bettooningB ban fiin gcoot?
babigBeben/ \'t 5P tec becgoebingB ban
onfe noobtoenbigBept: Blijcbt Exod. 3.
T. 5. De plaets daer ghy ftaet is heylige
Aerde. ^nfgelïjcbsf jof. 5.16. îBaec?
tm anbersê / alö om bat €>obt baer iet
toilbe boen/ bat BP elbecö niet en bebe.
3!nfgeUjtbö in \'t l^ieutoe (Cefîament/
Bebje be ^cBaepö-toatecingB / baß»-\'
niet altgbt/ maec op feecbece tpben öe
fie^ben gecuceect toiecben.

^otööieöteu «gen ff)?efeben/ 3ön 4.%.5;
öeljjcfeaen Jaaman^p?u0 öteocctj \'i-
mepnöß/öat ai öe JBateren eben gokbt
toaucn/ om iBelaetfcßen te gencfen;
maec roncecfit: toant bp atöten Dp
fteDnietgetoaffcDen Dabbe tnbegio??
bane/ Dp foube foo toö$s toebetom fieb?
ben gegaen/ aiss Dp gefeomen toa^.

43obt tsSobec-ai/ toaecom bange?
ïoopen naec ^ebelaec / j^cD^tPen-
Deubel/Eocette/$c.

3©asf<©obt oocb ntet obec-aï/ ten
tübe beiS <i^uben Ceftamentss i ja
nocDtanjS geboobt «0Obt / dat de Ifrag-
liten het Phafe, niet en mochten offeren
in alle hare Steden, maeralleenlijckop
de plaetfe, weicke Godt daer toe foude
verkiefen, op dat fijnen naem daerfpe-
cialijck woonen foude. ^a beïafle in \'t
feïbige capittel / bat b?ie mael\'sjaeciEf «wie.
alle mannelücfee pecfonen / bectoaectss
Saec bebe-baect foubenaenflellen.

Ten 2. <©obttoa0 ten tüben CD?i=
fit/ fo toel obec-al al$s nu/ en nocfttansS
genas? Dp öe fiecften niet in alle 2$abt-
toatecen/ maec alleen in be ^iecofolp?
mttaenfcDß^cDaßPS^-3®ßöbV én bat
bocDmaecopfeetbecetpen/ ja maec
aen bie gene / bie baec eecfï in quam/
naec bat Det toatec ban ben^ngelge^
tcoubleecttoasf.

fen öe mtiecen banöeiSercft/ ftctics
en/ öanöen/ ftanöen/ boeten/ op?
Bangt/ ban / Stlbec / en anöece
materialen.

igtet oo?öeelen öe bltnöen al bJebec^
om ban be coieur. Sotten plegBen aU
tijbt te fpotten met faecïien/ bie fp niet
enbetfïaen. ^tiis ter eeren ban 45ob
en be HSoeber ^»oötis ^ \'t geen bit aen^
gaet. \'t ^ijn panben bie baer gelaten
toerben / tot erfientenife ban öe mira^
tuleufie öingen/ öie alöaer öoo? <0üÖtg8
macBt en goeötBepöt/ en boo? öe boo?s
fp?aeclï ban be Jloeöer «0obt0 göe*
fcBieb 3ijn. Siet Bier boo?beelben ban

Gen. 28. 18. Jofue 4.6. &c. ^it ï^ aï
in \'tgebjupcîî gctoeefl/ inbep?tmitis
be/ of eerfï-gefunbeerbe ^ercß/gelijtft
tn Theodoreto, lib. 8. de Curat, affeft.
grac. circa finem de mart. 3©ijblUCÔs

Be Phiiifteën ,be ^ctßebe?s <0«ben
(€e(iaments$ genomen / en be felbige
i.Âr-^.î.e. gepelt Bebbenbe in ïï^agon.s Cempel /
f0n ban <©obt geflraft in be fecreetfle
^ partöpen ban Baer acöterblijben/ en
baer-en-boben met eeti tnenigBte ba»»
iBupfen. ï^aer ober fp ö\'?Crcfee tofj^
ïefïitueren aen öeftinberen^lfta^»»^

en öeDBen/ naet \'t getal baccc
tten / met ö\'SCccïie Uöfgouïie 25tlïen /
en bijf gouïie JïSupfen/ te fugge gefon?
öen töt een foen-gtfte/ öieö\'^fraittett
ontfangenöe/ fieBBen neffensS ö\'^Crcfee/
oocb öefe töten gouöe <6tften gefleïöt /
cn tot ecn mcmojtaeï Betoaect ; lö ött
ntet te Bertfpen \\ toaerom \'t gene
tp ötectegen-fp?eecbti

C A P. X LIV.
Volgens Godts woordt, is *er een der-
de plaets nae dit leven, die men het
Vage-vyer noemt.

H Et is dan een Heyligh ende Zaligh
gepeys, voor de dooden te bidden, ttWcb^i\'.
datfe van de fonden mogen ontbonden
werden.

^te in öen ï|emcï ^ijn / gcBben ons
gcBcöt niet ban nooöenj öie in öe ]^elle
3Ön/en ban\'t niet baten. €cgo/i.ö\'cc
een öecöe pïaetsf. ©an öc ^occben öec
üBatbabeen/ öaeröefe tooojöen upt-
getcocben 3iïn/ fji?eecbt ^eugufltnugs

alÖllÖ î De Boecken derMachabeen, en
houden de Joden nietjinaer de Kerk voor mp- 36, tn
Canonijck : dat is, voor Godts woordt. \'\'fuh
2. Die feydt tegen den H. Geeft,dat cZt
Tal hem niet vergeven werden, noch in «/\'.S.
^fe Wereldt, nóch in de toekomende.

ergo sönöec anöere fonöen/ öie na öit ^
ïeben bergeben bunnen bjcröcn öat
feanbanöcn^meïnocfi ban ö%Ue
öefeptbJ^ïöen. €m ccn öctöe plaetss.

ZZ6 De Mondt-ßopptt
T.c«c. 3» j, Is\'et dar ytmandcswefck brandt,
foo fal hy fchade jijden , maer hy fal be-
houden wefen , alfoo nochtans als door
het vyer. han pemanöt / nae Wt
leben/ nocD öe (Iraffe öeö bperö lööen/
en ebenbjel saltgO toecöen : öat ftan
ntet gefcljieöen in öe becöoetnöe.
go/tnöeöetöeplaetö
4. âp?cecïît€0|t|luôbaneenïïei:;\'
^at\'thk ftec nae öit ïeben / öaec men itocfiöen
\' * ïejlen ^enninçtb ban geben / enöe öan
«ptgaen : ^it ban banöe lelie niet
gefepöt toecöïn. €cgo iö \'ec een öecöe
plaetö.

•g^eiBoo^öenaecciep/ met een
Suf. ï3. boetbaecötge $tele t Heere 1 gedenckt
mijner, als ghy ful\'t komen in u Rijck.

<!Bcgo / geloofoe öefe ^^enitent / öat
CbJilïuö/ jaligb \'Ö^öe in öen ï|emel/
ofte in \'t ïlemelftb ^acaöijsf / öen ge?
fio?ben iBoojöenaec / nocß niet tn öen
3|emel5i)nöe/bonbelpen. Dus argu-
menteert den H. Auguftinus in\'t ó.Bóek
tegen Julianus cap. 15.
19« 6. In de name Jefu laet alle knyen ge-
bogen werden, der gener die in de He-
melen zijn j der gener die op der Aerden
zijn, en der gener die onder de Aerde
zijn. 3©ie 5ön öefe laetfle^ .f^iet öe
becöoemöen\' bjantöielafïecen <0oöt»
<Êcgo anöece / in een öecöe plaetfe ge^
logeect.

ter Indien: öcfen gaet foo ffapen/ bec?
toecbt geen berouto/ fieeft / ofte toecbt
fn fön f[aep becmoojbt: 3®aec fal nu
befe 5iele biijbenl l^iet in be %lle /
toant r igi bupten boobt-fonbe. 5^iet
in ben llemel / toant daer kan niet be-
fmetsinkomen,-\'Upoc,2i.27. <Êcgö
i.ö \'cc een becbe plaetsf/om eecfï ge3up?
beet te toecben / enbe ban naec 45obt-
lanbt te cepfen. ^efe plaetss toect \'et
J^agebpec genoemt.

8. Wat füllen fy doen, die voor de i. Cir. h^
dooden gedoopt worden, foo de dooden
niet en verrijfen ^ Waerom werdenfe
voor haer gedoopt ^ fiet toOOjbt

ïijcS. «ergo boo? foo een ^üop/alsfbe
;^cb?iftuec elbecsf fp?eecbt / te toeten / \'
be Tribulatie-Doop, fiet Marc,io.J9»
Luc. 12.50.

^cb toeet toel bat ^actp Biec fepbt/
bat biec becflaen toecben/ booben naet:
be 3tele enbe nfet naer ben licbame /
maec te bergeefsf,- toant
fepbt: Soo de dooden niet en verrijfen,
waerom werdenfe voor haer gedoopt ^
2CltoaeC ftet toOO?bt (dooden) en (haer)
niet becflaen en ftunnen toerben / aljS

Obecmibt^ bat ^int Paulus / in bat
geïjeele Captttel / fpjeecfit ban be bec^ n
ryfenilTe na ben licftameliicïten boobt/ ,
nae bentoelcbe/ «ocfttan^J iet goebtss

licmeit / foo aïsÈ fiaec geïtcft» €roo
ecnbccbcpïaetje?/ baec men bcboobctt
ïiangoebtboen.

Eed.ii,^. Daer het Hout fal gevallen zijn, ten
Zuyden ofte ten Noorden, daer fal het

«©obt^ ïlBoojbt tofl feggfien / battec
maec tbJee eeutoige plaetfen 50n/ enbe
baec Ijeeft be Mmh nopt tegen ge^
fpjoïien: ^a / bte in \'t ©agebpec bals
ïen/ ballen tn \'t Eupben / toant fp 3int
nu feecöec ban ftaec saKgDept j en nas
feentemet meecenmeec/ om baec te
feomen. ^aec flaet ootft toel/batbe«
ballenben 25oom baec t.ö baec fip balt/
maec niet bat Dp baec blijft.

a.Cof.^.i. Indien \'thuysj onferaerdtfcher woo-
ningh, ontbonden wordt, wy hebben
eet»Huys, niet met handen gemaeckt,
eeuwigh in den Hemel.

Catholijek.
Mits conditie is\'t: by aldien wy niet
naeckt, maer bekleedt, worden bevon-
den j bat bolgfitfiiec effen na.
Party 3.

i««. ij. ^e iBoojbenaec guam in \'t ^aca^
bös!/ fonbec in \'t ©agebpec te bali^x*

^ebêu ntet en oeDeutt; ï)p toajS ban
fonbeii en (ïcafi\'en ae5«pbect; öte meöe
tn öien fïaet bomt te tterben/ öie baert
meöe/ ban monöt ten ceubJigen leben.

Als d\'Onrechtvaerdigen fich fal heb- iS.
ben af-gekeerd van,fijn onrechtvaerdig-
heyt, Ick fal alle fijne boosheden niet
meer gedencken.

\'ts^fooi inöienö\'afbeeringbfoo«\'
öaniöb i5S / öat öen oncetbtbaecöigen /
foo toel öe flcaffen öer ©enitentiale
ïieccben / alji öe fcb«löen öoo? toaet ?
acbtiob becouto afseöaen fal bebben:
toant foo fp?eecftt<0oöt öel|eecj Soo k«*.
den Goddeloofen Penitentie gedaen fal
hebben, ende alle mijne geboden onder-
houden, ende wat de rechtvaerdigheydt
vereyfcht, gedaen fal hebben, (öan) fal
ick aller fijne boosheden niet meer ge-
dencken.

Zaligh zijn de dooden , die in den .yiptc. 14.
Heerefterven,vannuaf,feydden Geeft, \'J-
dat fy ruften van haer arbeyden.

\'t ^js al mee toaer / fo öe öooöen foo
boimaecbtelöcb in öen l^eeue flerben /
oatfpnacc öit leben/ öen Heere niet
JttcecfcBulöigbenbUjben. €>elijcber?
toD.é al0 alle Hlartelaersf fterben/ ban
öe toelcbeaibter 0efp?ofeen toerbt / al$s
oocb ban nocD anöere bpfonöte M^piu

Mach« vers 43.
*t Is dan een zaligh gepeyns, voor de
verftorvene te bidden, dat fy van fonden
mogen ontbonden werden.

^at be SSoetben bec maacbabeen
Canomjcft/ of <0obtï{ tooo?bt3iin/ fiet
belöefen upt <©obtss b300?bt / en upt be
eecfle 400. ^eccbss-jacen / fn \'t epttbe
ban Bet eecfie capitteï befegs ^oecbss.

Spijfen, die van Godt, ofteran Godt»
Kerck, aijn verboden, konnen fonder
fonde niet gegeten worden, op die da-
gen als fy verboden zijn,

2. ^tem/boo?|]Bopfe^aenbebin=!
becenbanffraE
^a.isas h ^e ï^» ^ecc6 boet \'et feibtge aen
fommiftc €B?i1ïenen\' bie upt Bet
benbo\'m bebeect bjacen / becbiebenbe
becfmacftte biecen/ enbe bloebt/
jF«-. 4» <©obb2eefcnbe menfcB^n/ becbo>«
ben B^öfienbe 3©ijn-b?ancfi/5Ön be on^
becBoubecsf ban bit gebobt/ban <©obf
oep?efen/ en beloont getoeefl. ^,
Mtweer ^^ ^at j^aflen / ban 40. bagfw

mebe / tn be eecfte €eubje€ïes
mensÈ f^omanu^/Conftit. Apoft. iib.5.
cap. 12.

ï|eeft baec pettianöt iet tegöen / öte
tiioet man/ ti|bt/ plaet^S noemen/ ban
toie/ toaec/ enöe toanneec öeBaften
in-gefleït i^/ nae bec Slpoflelen tijben/
bat fat oefcbieben / aï^ onfe Hieutoe
Sïeecaecg alle ïjaec btngecen eben lang
füllen toefen.

Menfche niet: «zEntoaecomöangeen
bleefcö op ®?pöagen / geen fpetft in öe
3©aflen gegeten i

Suïtfie i^?eöifanten fioocen be bias
ten enbe b?oncfeaert!g gaecn : aBant
foo boenbe / fuUenfe b?oncben enbe bol
?önbe/ eben 5«i>bec blijben: \'t i$È toaec
yatje feggt/ \'t en battec iet be monbt
tn gaet tegen be «©eboben: 3Baec ho-
men anöecjs alïe onfe i^tfecien ban
baen/al]§ ban eenen letïtecen «Ippel-
beet? SBaecom toass ben Hippel ^naet^

Met upt f0u natuec/ macc om öat BP
tcoBcn \'t<0etiûôtaenuttt0ï)t tota-öe j-
toaccom fonötöBöenöc ecrfîe
nm/ öfß bloeöt / cnöe becfîîcfet bïeefcB
15. aten 1 ntet om öat öe (Ipijfe guaet toaö/
maec om öatfe Uan öel|epltaeBercft
toecöoöen toecöt : geïöcfe Bet toaö tn \'t
begtnfel / foo tö \'t nu / cn foo faï \'t öltj^
ben j enöe bolgen0 öten / en bjcröt öe
iBenfcB ntet ïjefmet/ öoo? \'tgeenöe
monöt tn-gaet / maec öoo? öe onge^
Boo^faemBcpt toaec meöe Bet öe mont
tn-gaet.

Xw.10,7. Chriftus geboodt fijne Difcipelen,
datfe eten fouden, dat hen voor-gefet

Catholijekf
jpennn aï meöe/ en fïangBen en paö^
öen i i^een / öte fouöen Bet ïtcBaem öe
Jey,s3, öooötacnöoen. «Scgo/oocbgccnber^
Doöe fpüf\'fj toant öie fouöen öe5ieïöe
öooö aen öoen. totfïen öe lïtecBa^
bttecjS toeï / öat bccfionöt 5^anieï oocït
toel/ en öaecom öjoncben ö\'eecfie geen
D^», 10, mm/ Daniel at geen bïeefcB/ Boetoeï
öefe Baec boo?geflelt toiecöe/ toant Bet
toais tegen \'t geboöt. iBogBten bo?*
öecö/Dolgens öefe €ect/op öien tpt/
öe ^ffctpeïen/ öie fpöfe al meöe eten /
öte<6üöt / Levit. 11. becboöen Baö&c/
aïss öie Baec öan boo?-gefet toïct^c?
geenftnöï toaecom niet ^ om öatfe bec^

ftaet öaec öeoo?lofoe fpöfen / öte tegen
\'tgeöoöt niet en toacen j 3Bant an?
öecss fonöen öe eecfte Cö?tftenen / al
nieöe Ijeböen mcgften eten/ \'t geen öat
öen ^fisoöen gecfect toaj^/ verftickt
vleefch en bloedt, al0\'tbaeröoo?ge?
ftelt baöbe getoeeft/ \'t toelcfe nocötanss
aenbe befeeecbe3|epöenen/ berboöen
toass/ Aftor. 15.28,
Party 3.

Catholijckj,
^e eerfte€Ö?iftenen uptb^t J^ep^
öenöom bebeett / becftaen bebbenöe /
\'t berboöt ban bc Jicrcftc / A£t. i
ban fefeece^PÖfen / namcntlijcb/bct
bleefcb aen Ifgoöen op-geoffect / toi?
ften nfet ßoe fp \'t maecben fouöen in be
l^alle/ Of ©lepftb-bup^ / altoaec geen
on-op-gcoffect ban op-geoffect/ en hon
onöccfcbepöcn toecöen ^ öaccopant?
tooo?t öen ^anUi0 / öat fp öat niet
beßoefben te ecaminecen i maec alsJ
öaec pemanöt fepöe / datisde Afgo- i c«mo.
den op-geoffert, öan/ fcpöe W moggs
ten fp bet niet eten. €cgo bolgbt fiiec
"Pt / bat alle ^pöfen/ opalletijben/
ntet gcoo2ioft en 3nn: oocb mogbten
öe €o?intbccen toel eten / \'t geen in öe
a^leefcb ball\' becfeocbt toiecö/becmitss
fPin \'t^^eccbeiycb becboöt nietbegce?

pen en toaren/ ftet A£t. 15. verf. 23.
en 30.41- moefiennocBtanjS\'tfelbise
ïaten/ om öe öetecoecntsf toilïe.

t. Tim. 4. In de laetfte dagen füllender fommige
vtïf, afwijcken van het Geloof, gebiedende
\' te onthouden van Spijfen die Godt ge-
fchapen heeft : alle Creature is goedt,
én daer magh niet verworpen worden ,
\'t welck met danckfeggingh genuttighc
werdt: want het werdt geheylight door
het woordt Godts, ende door het Ge-
bedt.

lEannen/ söp Itlopt fitec boo? öe
abewcfttfe öeuc/ in öefe 3äetterp/ tss öp
öe Catfiolijcften/ niemanöt t\'öupsf.

€en 1. 3©p 5i)n ban \'t <©eloof niet
afgetoeben. €cgo caecbt öit onjS niet.

öaen t maec bap feggen met ^aulnjs /
aïle ^cfiepfelen jijn goeöt / te toeten /
alsSfe met öancbfegging / en niet tegen
•t geboöt / Ofte met bececgecniffe toec?
öen gegeten/ gelijcft\'t bïpcbt Gen. 2.
Levit. II. Aftor. 15. en i.Gor.8.v.i3.
altoaec^auïnsf fepöt: Is dat de fpijfe

ttefeïfcrcSPÖfc/ op fefterctijöenbccs
ftieben / foo mactftje ban be ^poflelen
^ctriijs/ ^auluis / 5IacobU3$ / ïSacna?
ba^/ oocïf 3^ettPt3S: toant bte fieb?
ben b^iebeclep fpijfe berboben Aft. 15«
V.29. oocfe ban alle ^octo?en öettecssj
ofte mogen befe feftece Sptjfett betbies
ten / op fcfere tijben / om ^ss licfiaemsf
gefontïjcpt/ en langer leben-» fine beel
te meer maglj fulcbisbeil.i^.öercfe
boen om jielenfStoelbaren/ en\'teeu^
toigï) leben. 5Bartp/fiet nptu oogen/
»^n gÖP fult bebinben/ bat befe MlniP
tuer-(€ert gantfcfi t\'onfen boo?beel W
namclijcft/ ató top geoenebijben Wa-
ter, Sout, Palm-Tacken, Olie, Broodt,
WaflTe-Kaerflen, Alfche, en btergelijcfee.
SOant Öacc (laet: Alle Schepfel is goet,
en mea moet niet verwerpen, \'cwelck
met danckfegging genoten vvorf.^OtaT
Want hecwomt geheylight door Godts
Woordt en het gebedt. (ÊrgO be bOO?f5.
Scljepfelen / baer <©obtgs tooo?öt ober
gcfP?ofeen tö / en gebeben / too?öen ges
ïjepltgljt. <©ocïi gier ban baer na/ tn
een öpfonöer rapittei ö?eebcr.

befe boo?fiellinge toelteber^
fïaen/foo ban be mcnfcfj geconft?
bereert toerben in bjiefïat^h/ ï.gftt
oen i^taet ber oBnnoofelfiepbty boo?

mamöbaï. 2. i^aemamsfbalboo?
öebctfoenfngemct^obt. M^acSC^
öamsf bal/ ten tijbe ban be bcibregBen
ïïccbtbaecbiöb-maecïïinól).

feecïïcr / bat ben Üenfcb boo?
Sdbamöbal/ een Vrye-wiiie beeft ge?
babt / \'t bjelclï Docb #actp niet en ont^
feent/bOlgenSf Eed. 15. 14, Godt heeft
de Menfch van den beginne af, gefteldt,
en hem gelaten in de handt fijns raedts.

\'tSlÖ oocb feecber/ bat be Vrye-wil,
boo? scbaniö bal / b?p berftoacbt tö /
boebjel be ^^claotanenfulcböontben^
nenî 3©ant be jiBenfcb beeft te beel
bobennattiecïijcbe gaben boo? bien bal
beclooren / bjaecuntbet Concilie van
ÈJf Trenten 0ocb leert : Dat de Vrye-wil in
haer krachten gedunt en verfwackt is.

\'tS^/ tenöerben/ fiecber/ batbe
Uêenfcb na 38bam0 bal / en na be ber«
btegene gratie / en recbtbaerbtgbept /
(ïjet ban bat bP maer iö Degaeft
ntet <èobtjs boo?bomenöe/ opbjecben^
be/ enbe mebe-belpenbe gratie/ \'t3P
bat bP bolliomentlijfb boo? <0obt / en
boo? <!Bobt gerecbtbaerbigbt i.ö/ ) niet
alleen een Vrye-wil fieeft in natuers^
lijcbe/ maer ootb in bobennatuerlijcbe
toercben/ blijcbtnpt Genef.4.vers7»
aïtoaec ben 3|eec tegbenCatn fepbt/
boenbP totbe25|0eber-mûo?bt/ batt
binnen/ getenteert bJterb : So ghy v^ei

lijck [fultgebacnöcböcn/i fal de Ton-
de u terftondc j in uwe deuren, niet by
zijn^ onder u fal wefen uwe begeerte toe
haer, (bat / tOt be fOltbe) en ghy fult
over haer heerfchen; fiet DOfÖ Nura.30.
vers 14.

2- Ickaenroep heden Hemel en Aer- Dm, scj
de, tot getuygen, (fepbt ^Obt) dat ick \'5»
u te vooren geleydt hebb\' *t leven, en de
doodt, de benediólieen de malediftie,
kieft dan \'tleven, op dat ghy mooght
leven, ^iet OOth 2. Reg. 24.12. et!
3. Reg. 3.5.

5. Dieinfijn herce vaftgefteltheeft, i. C<tf.7»
geen noodtfaeckelijckheydt hebbende, 37»
(5^0ta) maer macht hebbende over fijn
wille.

6. Jerufalem, Jerufalem! hoe dick- M^h.zy,
maels heb ick u willen vergaderen , ge-

lijck oen Henne haer Kuyckens verga-
dert onder hare vleugelen, en ghy
ta) en hebt niet wilt. ^iet OOCft ftlW
Jefai. 66. en Aft. 5.4.

7. Sonder uwe raedt heb ick niet wil- pkiiemmi
len doen, om dat u goedt niet foude zijn mm 14,
als uyt noodtfakelijckheydt, maer uyt u
wille.

I. Cef. II. Godt werckc alles in een yeder. Dc
pïu.i.r^. *velcke werckt in u-lieden het willen en
tnEfhef.i. \'t volbrengen,vo!gens fijn wille. 3Bact/

Catholijek:
?|ïïe öefe Bexten 3ijn bupten tJ?o?
pnofl: bjant fp fpjeecben bpfonöerlijcö
ban bjeccfien / öte niemanöt alis €5oöt
alleen/öoen ban. d\'Eerfte ban USira?
fielen / ofte ban teouöerlijcbe bjelöa?
öen / Öie fjaec <0obt miraculeufelijcß
getoont fiäööe. «©e tweede, ban öe mi?
caculeufe gäbe ban pjopljetecen/ en
öicL-gelijcbe. \'©e derde, ban öen ï!oep/
Ipjeöeftinatie/ f c. toat meec >

Jet, »o. Ick weet, Heer, dat de Menfch fijn
wegh in fijn macht niet en is, noch \'t cn
is in des Mans macht niet, dat hy wan-
dele, en te recht fijn wegen befchicke.
?m,i6,7. Het herte des menfchen ordonneert
fijn wegh,maer\'t komt deHeere toe fijn
gangen te beftieren: OOfbProv.ai.i.

Catholijek:
3|iec upt bolgbt anöecjS niet/ alsf öat
<Bioöt bet bDlb?cngen/ en fiet upttoetc?
feen ban onfe becbteftngben ban belet?
ten i blijft nocbtanö bad / bat öe ber?
feiefinge on fen b?pe toille epgen W.

geöeelte öess EegerjS/ fiet toei^ß
«^aul bolgbbe / toajs baer toe in \'t fiert
ban »©obt aen-gep?icbeïb/1.

öat Abfalon den raedr van Achitophel
niet en volghde. OEnÖe Roboam den
raed van de Jongelingen, ^a ^alOttlOtt
fepöt: \'t Herte des Koninghs is in de
handt des Heeren, werwaerts hy wil, fal
hy \'t buygen.

<©oö fieeft alle öe boo?aaenöe fulcftss
boo? aefïaöficn / alsS bp fagfi / en boo?s
faoö/ öat fiaet: bjil tot becfttefittgfi batt
fonöe bzptoilliofi lïetoeöfien.
5fati/ aitesf BefioubensÈ be bjpfiepbt
öessbitlsf.

Niemändt, fepöt CfiJtl^UÖ ? kan daer
komen tot my, \'c en zy, den Vader hem
fal trecken. Ja wy zijn-nietmächtigh iet
te dencken uyt ons, als uyt ons, ban

Catholijek,,
upt bolgfit anöer^ niet/aïsf öat
top ntet goet^ / of <6oöt bcfiaegfilijcfesJ
«unncn boen/ cf bencfeen/\'t en 3p ^ob
oaö baer toé nut (yn gratte begiftige /
to:lcße gratie nocfitanö onfe ©?p-toii
t\'öller tpt üan aennemen/ ofte ber=
toerpen/ gelych flratb^ getfioontijs/

?fiugnfttnuef / baer öc ïïooinfcfie fco
beel ban fiouben / fepbt in fön J|anbt-
250ec,rlien: De Menfch, de Yrye-wil
% 3 n\'is-

Z40 De Mondt-jloppey
misbruyckende , heeft fich felven ver-
loeren, en haer j öat tSS/ ÖC
Catholijck^

SduoiJfimugf cn totl bacc anbcrsEntct
fcogcn/als öat öe lienfcD öicn gi aeöt/
en flaet bcgê ö?pen totlss bedoren beeft/
öieSCbambabbeboo? öen bal / ober^
ntttjs top / met onfe b?pe totlle/ nac 21!\'
öamjS bal/ geen «6obBebagenbc bjcrc?
Sen en bunnen boen / \'t en 3P top boo?^
feomentoeröen met gratie/ bloepenöe
upt bc berbicnflcn €b?iftt; ftet Augu-
ftinus tegen twee Brieven der Pelagia-
nen, cap. 2. lib. I. enbe lib. z. cap. 5.

De goede wercken van een rechtvaer-
digh Menfch, voort - komende uyt
Godtsgratie,en liefde, zijn verdien-
ftigh, door Godts beloften.

Nota r. ^ateenmenfcb/totllen«
bctctberbtenen/ moct toefen m
flaet ban gcattc/ ölijcbt joan. 15.4.
Blijft in my, en ick in u- lieden, gelijck
een wijngaertranck niet en magh vruch-
ten voortbrengen , \'t en zy, dat fy blij ve
in den Wijnftock, alfoo noch ghy oock,
\'tenzy, dat ghy in my blijft: Ick ben
de Wijnftock, ghy zijt de rancken , foo
wie in my blijft, ende ick in hem , die
brenght veel vruchten voort.

Nota z. ^at oocb befe berbtenfic\'i
geen plaetgf bunnen öebben / \'ten 3P
bat<i5otitfulcb.0/ tn cass ban ecnac^

Matth. 16.27. Marc. 9.40. Matth.20. 4.
verf.2,3,4,5.&c, tentoClCbetipjOpOOd K/.i.i.
ben H. Auguftinus fepljtj Godtison-
fen Schuldenaer geworden, niet van ons
ietwes ontfangende, maer \'t gene hem dfjrh.\'
belieft heeft, belovende: foo moghen .Apfia,
wy dan, dat van den Heere eyffchen:
geeft ons wederom\'t gene ghy belooft
hebt: want wy hebben gedaen het gene
ghy geboden hebt.

ïöeöeect pemanbt befe beloftenban
©obt gebaen / en be becbtenflen ban
goebe toectben/ boo?<0obtst statie ge^,
baen/b?eebec te fien/ en te booten / bie:
lefe be naecbolgenbe €e]ctett: - -

Komt befit het Rijck, &c. biaetom f üitthu
want ick ben hongertgh geweeft, en ghy

«cc. 5in befen (Cej-t too?t <i0obtiS ßötfi
foo toel aljS een loon toegefepbt boo? be
toectben banbermbectigbept / alö bet
ï^ciftïje eeutotge bpec tot een bcebien^
beloon boo? beonbetmbewige. .

Rom. 2.6, De welcke een yeder fal
vergelden naer ßjn wercken; die gene,
dicvolghens de patientie vaneen goedt ,
werck, glorie, eere, en onverderJTelijck-

heydtfoecken (falbP bcrgelben met)
het Eeuwige Leven , maer die gene ,
die twiftgierigh zijn , ende aen de waer-
% 4 beys

.. heyt niet en beklijven, maerdeboos-
heyt gelooven, [fal <éobt bergeWm
\' • met] gramfchapenverbolgentheyt. -
Rom. 2.13. en Jac. 1,22. De hoor-
ders des Wets en zijn niet recht vaerdigh
voor Godt, maer de doenders des Wets
füllen gerechtvaerdight Vi/orden. ^OC

iterft ban ben %pbdöercififcl)en / ini
^oUanbtfcDen CatecfiifnuigJ/ op fjacc
6o* ©?aeoÖ anttooo^ben/ fcgacnöc .^
bat een menfcD öerecfitbaerbigDt toOit

dlleèn door \'t geloove in Jefum Chri-
ftum ^ Gol. 3.23. Al wat ghy doet, doec
datuyftérherten, als aen den Heer, en
niet aen de menfchen, wetende dat ghy
van den Heer\'fult ontfangen, de vergel«
\' ■ : dingh de« Erfdeels,

2.!/.»/?<•/ Sietopueygenfelben/Opdatghymet
en becliefï/ \'t gem gf)p geaibepb ftebt /
maet een bollen loon meugfit bebo?
men.i \'

i.r/w.4,8. De Godtvruchrigheyt is overal nnt.
toe, hebbcndede beloften van \'c leven ,
\'t welck nu,is, en van \'t toekomende,

Hthji,6. Sonder \'t gcloove i^\'tonmoghelijck
Godt te behighen: want die tot Godc
kdmt\', die;moet gelooven dat hy \'er is.
ende dat hy een Vergelder is voor
ghenen , die hem foecken. f^n ben

ten/ aen öie gene / Öie ï)cm in \'t gcJoof
foetacn met goeöe toert&en te ßeßa«
gen : «ï^aecom Deeft öe ^ojtfcöe«©^
öerfetting getrahfïateert eenBeiooner.
<!cnöc öaerom fagh Moyfes, (fjjn goe?
öe toetrticn öoenöe) op vergeidingh,
vers i6,

Zaligh is de Man, die tentatie ver- Jm.uvi.
dracghr, want als hy beproeft fal zijn,
falhy ontfanghen de Kroon des levens,
den welcken Godt belooft heeft, den
genen, die hem beminnen. ^enJ^epit^
gen ^CuguflinnjS fepbt: geüjck aen de
verdienfte der fonden , als tot een Loon
word gegeven de doodt, fo word oock
aen de vcrdienüen der rechtvaerdigheyt,
tot een Loon gegeven, het Eeuwige Le-
ven, biijcktRom,2.6. en Matth. 25.
vers 3 5. &c.

35Dcfttan0 fepöt <60ötss l»oo?öt/ öat
«!5oöt onjs öet eeutoige ieöen faï geben/
upt louteue genaöe/ enöe OarmÖectigs
ïjepöt. €rgo upt (|c. en om geen ioon/
Rom. 3.24. en É.24. ja \'t ÖlOebt Cfijiflt\'
fupöect oaö öan alïe fonben / 3. joan. i.

Supd foDje fegfit / oöecmitjs onfe
goeoctoccrften niet en fiunnenietaï^
toon öecbienen/ \'t en 3P öatfe fp?upten
«Pt 430öjiöenaöe en BecmSmißßept/

îjan synfe ccrft bccöienfliaö / niet upt
Baec feiben/ maec al0 boo?t-lto»itcnbe
upt be oratie aSiobtsJ. €nbe \'t blöebt
CB?iflifupbcrton^/ \'tiss foo: inbien
top in \'t licfit toanbelen / i. Joan. i.
vers 7.

^at toe-gegeben î ebentoel fepbt
<6obtgj tooü?öt/ bat top 5aligB toojben
boo? \'t geloof. €rgo niet boo? be toerc^
feenï Sa^.^auluss boegljt\'ernotô

ecpjess bp : Door \'c Geloof alleen, fon-
der goede wercken, Rom. j ,28- Eph. 2.
vers 8.

Catholijek^.
©aulu0" fepbt niet door \'t geloof al-
leen, nocö KuOm. j.nocB Ephef.2. <Ên
toeetie norfi niet / bat\'er ttoeeberlepe
toerriten jön / fommige bie boo? \'t ge^
ïoof gaen / fommige bte nae \'t geloof
ßomeni ^e eerfle/fepbt ben ?ipo(iel/
niet berbienfligb te toefen/ maec be les
(Ie fepbt ^.^acob berbienfltgïi te toe^
fen in fön ^enötb?tef / cap. 2. verf. 20.
ÄI, 22,23,24,25,26.
^ae/ paulujS fepbt Bet felbige /

Galat. 2.16, fcB?öbenbe albugl : De
menfch en wordt niet gerechtvaerdight
uyt de wercken des Weis, \'t en zy door
\'t geloof, bat ijS / bat be menfcB
oececBtbaecbigBt tooïbt boo? be
ïitnöeiia©etss/boort geloobe/ wa^ï

boo? bc tocfcßcn dcö 3©cts / bic ofte-
fcfitcbcn/ in/ boo?/ cn nacc \'t oeloof.

Als ghy gedaen hebt, artgene ube- Z^.jj.t»,
Volen isj fo feght,wy zijn onnutte knech-
ten, dat wyfchuldigh waren te doen,
hebben wy gedaen, tocl/ tOp

(€en I, CÖJtftuöfcpbtnict/battop
onnutte maetö jijn/ alö top alle 3ön
3©ctten onbcröouben gebbcn/macclp
fepbt/ bat top \'t fcöocnfouben/ om onss
reiccrcn/ een Mepn geboelen te Beööett
banonöfelUen.

€en 2. Eijn top onnut upt onfe nai
twee / maec nut boo? be gcatie <5obtö. Kl\'*

(«Een 3. top niet nut aen Godt, *
als ons goedt niet van doen hebbende,
maec nut aen ons fel ven tOt ben ecutoi«:
ccn Êoon tocj ïjoctocl top oocft eeni0B<s
finö ftunncn gefepbt too?ben/ nut te
toefen aen ben 3|eec:fiet 2. Tim. 2
vers 21.

€en 4« öefen (Cect gantfcD boo?
onsf. Nota. 3l^ant<!!ö?iflussbecgöe\'
Jöcftt onö Biec / met een ^ienaec / bte
ban*t toeccfe Bomenbe / eecfl moet fijn
^oncftec aen Cafel bienen/eec Up felf^
gaet eten / btenocötanö baecom ban
fönïleec nietBebantfttto?cbt.

foo. iBaei: luiUjagc icfe u / alsS \'t jaec
om / ontfansDt öe ftnccöt öan geen
toerötenöe Èoon i feechec ja. «i^ooen
öcDocft «6oöt onss oocft niet te öcöanc?
feen 0002 on0\' goeöt leben/ maec \'t jaec
öe^ lebend om siinöe/ moet öen bec?
öienöenEoonbolgen.

^cft bjage nocfi / boben alle \'t boo??
gaenöe t noemt €lj?tfiuief biec öie gene
onnutte ofte onp?ofötige fenecljté/ öie
alle öe geboöen onöecbouöen fiebben/
of öiefe niet onöecfiouöen fiebben i \'t
eecfle toaec/ fo moet oocft toaec toefen/
öat«©oöt^öienaec!$ tioo?<!5oötsf gca?
tic / öe geboöen onöecfiouben bunnen.
Sloemt gfip \'t lefte/ öaec en fiebben top
«iet tegfien.. iBaec öat öie genen / öie
<!3oötjS toille öoen / in \'t <0oiöeel/ geen
onnutte/maec goeöe ftnecfits genaem t
füllen toccöen / boo?fepÖt onss ben toe?
feomenöen ^ecfitecfelf^/feggenöe/öat
fip tegen fijn 0efioo?rameöienaecgsfal
feggfien: Wei aen ghy goede endege-
trouwe knecht, om dat ghy over luttel
getrouw zijt gevveeft, over veele dingen
fal ick u ftellen, gaet in de vreught uwes
Heeren. 23eftennen öe .^ieuto-gefinbe
felf / öat fp alle onnutte ftnecbten jijn /
foo fuHen fp met foobanise lieftallige /
rijcftgiftige tooojöen ban Cfi^iflo ntet
bectoelleftomt toecben. lïlaec teccon\'
tcacie fal fiaecgebeucen/ \'tgeen

t <lus$ fepbt: werpt den onnutten knecht
in de uyterfte duyfternifle,-M3tth.25\'3 O\'

BHlijCbt I. Wiefonder vreefe is, kan Ecf/.i.zi.
met gerechtveerdight werden,
2. Die niet en bemint, blijft in de ».j^w» 3.
doodt. •

g. Watfal\'tbaten , is\'t dat yemandt jac.z.i^
feydt, dat hy \'t geloof heeft, en de werc-
ken niet en heeft i \'t geloof, is \'t dat het
geene wercken heeft, foo is\'et doodt:
Abraham, onfen Vader, is hy uyt de
wercken niet gerechtveerdight ï Siet
ghy wel, (3^0ta) dat den menfch, uyt de
wercken gerechtveerdight werdt, ende
niet uyt dengeloove alleen i\' Gelijck \'t li.?
chaem fonder ziele doodt is,foo is oock
het geloof fonder de wercken doodt*

4. Al haddeick alle \'tgelöove,alfoo i.ij.
oock, dat ick bergen vervoerde, en heb-

5, Indien ghy wilt tot het leven in- Mwi.19.
gaen, onderhoudt (DöUen\'taelOOf) de 19»
geboden.

Nota. Slcnocftcn \'t geloof ecn werck
is, Joan.6.29.2.The{r.i.3. eïtMiJÉs
mael \'t z^MnxM ban be l^ebecianb*
fcfie 25eïpeniffe fepbt / dat fy geen
^*erck doen en kunnen, of het is befmet
met fonden, en ftrafwaerdigh: üoe faï
\'ttoeccfe beiS adoofss baec ban cecgt*
baecblöb matten / sönbe met fonöe be?

248 De Mondt-ßopper
Party i.
ï^oe Ran öan <©obts? Juoojbt tit
UJtge 5aUgöept aen \'t geloof toefc0?ös
ijen i Sisf \'t öat öe toeccften oocö ban
nooöesöne

<0obtsito)oo?öt cn cpgenö necgßen^
öe eeulöige faligßepöt aiieen \'t geloof
toe / of öaec too?öt foöantgfi een geloof
beufiaen / alö #aul«sJ berflaet / te

j. 6, toeten/ \'t geloof,\'t welck door dc liefde
werckt. me oocfe baccotti fepbt / bat
b00?»©0öt/ niet de hoorders , maer de
Ä«w.2,r3, doeuders gerechtvaerdight füllen wer-
den. €nöe öat\'t geloof nietenöeugftt/
\'t en 5P ■ t boo? öe Itefbe toeccltt/ beßcnt
«ptb?utfeelöclt be <!5e«fe ^ebeiianöt^
ftße Confeffte/ fCcttfeel 24.

Cap, XL IX.
De fonden worden wgerlij^k , in de
Rechtvaerdigh - nuecliingh, wegh-
genoraen,

\' D ten* Siet het Lam Godts , liet die
wechneemt de fonden des werelts,
UiSjiß Hebt^b^rouwj en werdt bekeert, op

\'\' \' dat u fonden mogen uytgewift werden.
iftfr.9.28, Chriftus is eens op-geoffert, om de

fonden van veeler uyt te putten.
Mich, 7. Hy fal in de diepte d?r Zee, alle ou^e
^i?- fonden wech-werpen,
!>/» Ghy fult my, Heer, befproeyco »net

Viftt alle WeuW\'gißnde. 249
ghyfuit my waflchen, en boven Sneeuw
lal ick wit werdfn.

Defe dingen hebt ghylieden geweeft, »• Cw.
nuer nu zijt ghy af-gewaffchen, maer nu
zijt ghy geheylight, maer ghy zijt nu
gerechtvaerdight. ^ßfe UptlUaffcBtnö

öefcöieöt Doo? ößt^öaötöeö^oopsS/
Aa.22.16. gélöcfe in j§>auli!.ö/ en öooi
t &aöt ban Penitent«/ gclijeb in
bib/ ^etcuö/ msagbalena.

Ghy, 6 Godt I hebt mijn banden ge- Pf< 125.
broocken. €tgo / bjaö bP gebonben»
©oo?t#gaet\'et ntet be t:e£btbaerbigb-
maecftingb / gelöcb met een menfcb /
bie ban be boobt bectoeebt toecbt/ baet;
tmmerö be boobt ban niet meet plaets
beeft: ftet Rom.6.vetf.4.6.11, Luc.

Contrarie leert ben ï|.<6eefï/ boo?
\'ï^.^jopbeet \'©abtb/feggenbe: Zaligh pfii.31.

catholijek\'
faï öiec op jtoggen / en laten u
b\'anttooo?b ban ben 3^aber
fttnujs booren J ^ebwnben/fepbt bP/
ban een geguetfl menftö/ bunmnop,tÄ7
wecberlep manieren gebecbt bjoj&en, 31
<£etft van den gequetften felfs , anber-
beeltf/ vande Medecijn-Meefter ofte
van de Chirurgijn. Den Gcquetften ,

Of jBantcî / macc necmt îiacc boö? öe
toonde ntet toecö. ^ejChinirgijn ofte
Medecijn-Mecfter, öecïft öaecnaeöe
felbtge toonïte met een öeguame Pae^
(let- / enöe öecfienöe neemt ftpfe toecB.
<Èöen-eensi alfoo / öecfeet öen fonöaec
fijn fonöe / enöeïtelenö-toonöe / bP en
neemtfe öechenöe niet toecQ: maec ins
öien <®oöt öe feïöe öeefit met öe pae?
flec öan fön recfttöaecbigïi-mafeenöe
öcatie/ fipaeneeflfe en neemtfe toecO*
blaten nu öe Calbiniflen toefien/ oftfe
op öe eerfle / ofte op öe laetfle manier
3aligb toillen toecöen ; top bicfen De
laetfle mapiec ban öecben/ toetcnöe/
^^<^•4.13. öat alles naecktenontdeckt is voorde
ooghen Godts : cu fp moeten toeten /
öat fp öooj <0oöt/ al.ö boojj eenen blins
ben Sfaac / met^acob / Baec banöen
met <ïlfau0cupoe©ellen/ niet fullen
bunnen beöecben.

^atboo?öeelbebben öeaïtijötbU>
benbe fonöen/ oocb in eenaececBtbeec=
öiöbt menfcb / öatfe niet toe-gecebent
en toccöot / al0 offe nocb toacen / enöe
fbo blijft bet foo beel/ alïS offe niet en
toacen/bölgensS^^abiösStoooiötï Sa-
ligh is de man, aen wien de Heer de fon-
de niet toe-gerekent en heeft.

Tot de Wet toe, was de fonde
Werelt, maer de fonde wierde niet
gerekent, doen de Wet daer niet eo ^vas.
Godt was de wereldc met fic^

VanaHe\'Nmw.geßnde. 2.51
foenende in Chrifto j hare fonden haer
niet toerekenende.

iïbjc toooibcn fpjeccfectt fiaec felDc«
tcöfien: obccmitsf öe fonbe / foo lattßc
öen fonbaec toe-geceecftent toecbt/ als?
fip tn foniK fleecfet/ bolöfiens <©obt$?

^POfien toOO?bt: Godt haet den Godt- sap. 14.
loofenen fijn godloosheyt. ^U b?aeöfi

itftalsf <jBiobi met be .IBantel CfiJifii
bes fonbaec^ booiSfiepbt bebecbt / fiaet
<5obt ben fonbaec ban of nieti ^aet
fip fiem / fo moet «©obt fiem fiaten om
ffine fonben; l|aet fip fiem om föne
fonben / fo moet fip fiem be fonben toe-
reecbenen. 3|aet <0obt fiem ntet / foo
foube ößfen (Cect ntet toaec $ön j fi^t
toeicft ^actp ffcfifoube fcßamen te feg?
cen. ^ft felbe moet mebe böigen upt
Galat. 5_. ver« 19. See. en biecgcfijCbe
(*£ecten meec/ bolgfienss toelcbe gcoote
fonbaecö/ inboobt-fonbelebenöe/ al
geloobcnfe in C6?iftutn/ ebentoel
best ÏIÖCÏ1 niet bunnen befitten.
rooft <©obt be geloobige fonbaecis ban
fijn eentoigfi ^öcb / feecbet foo toec?
öenfe niet bergeben / nocfi bebecbt /
maec fcfierp toe-gerebent. ^tb ant^
tooo2be ban op u ^lirgument «pt ben
^^♦©faim,. bat <5oöt öe fonöen een
fonödef fotj lange toe-reecftent / al.ö öe
fonbe nocfi «tet toecfi-genomen en t0 /
»naec öan niet toe-cebent/ alïïfe toecfi-

Upt öcfenCejdt ïtiaeriticïJ blijcfet: toant
^abiö noemt / en gcö?upcbt fit\'ec ti?ie
tooojben / alö ban een gelöcft^ ficacfit
te toefen / vergeven, bedecken, en niet
toe-reeckenen. ^a ^aulusl f^?eec?

lienbe in ben boo? aen - geteecfeenben
(Siert / 2,Cor.5.i9. bccmengelt bepbe
befe toOO?ben / verfoenen en niet toe-
reeckenen , toelcöe berfoeninoö ntet en
gefcbieb/alsJ met een intoenbige recflt^
baerbtgfi- enbe fiepligfi -maecfiinge/
Ol, I.II. geliJCli \'t blöcftt: Nu heeft hy ons ver-
foentmet fich , in fijn vleefcheUjck li-
chaem door de doodt, otn dat hy u voor
fich foude heylig^h tnaecken» onbefmec
en onberifpelijck, . ,

In deRechtvaerdigh-makingh werdt
de gratie van Godt in een menfch in
der daedt geftort, en daer door werdt
de menich in fich rechtvaerdigh en
heyligh voor Godt.

uCor.6. iJfepïjt : I. En weet ghy niet, dac
l%tf, 6. ghy een Tempel Godts zijt, en dat den
i6. Geeft Godts in u-lieden woont ? gebef

tooo?bt beeft bier fijn bracftt / om bat
<iBobt bcn ©aber be ^filmacfitigbcpt /
<i5obtben<^oon be toijöïjept/ cttbcn
. <©cefl be rccfitbaerbigb-macCBtn«

pemanbt foube mogf)enb?aöBen/
h3aacmben<0eefï tu m cefïjtbaer?
bigB menfcï)/ niet fo feer toert gefepbt/
te toefen / m te toooneni \'t anttooo?t
fal al toefen t\'onfen p?opoo(i: l|et iss
een anbere faecfe in een HupiS te 5ijn /
alssineen^upjstetooonen: toant bie
baer tooont / bie geeft \'er fijn fcöatten.
^efcftatten besSÏ^.<l5eefl3ijn gratie/
Uefbey fiepligDept / retfitbaerbigfiept /
dewelcke(2.Cor.4.7.) wy hebben in
onfe aerde vaten.

©o?berss toojbt ben l.<©eetl biec
gefepbt in onss tetooonen/ alsf in een
Tempel, obermttjS ben €empel een
beplfge/ enbe <15obt toe-getoßbe plaetö
U / öoebanigïj oocb een geretbtbaecs
bigbt menfcb f^*

ïloe nu be ï^eplige (©eed in onö iïjn
tooon-plaetö neemt/toerbt onöban .
<aobt felfö geleert / boo? be boigenbe

tooojbeu: Sier , ick fta voor de deur en ^poc. j.
kloppe, foo wie mijn ftemme fal hoo-
ren, en my de deur fal open doen, ick
fal tot hem ingaen, ende met hem mijn
Avondtmael houden , ende hy met my.

3©at t-s bit boo? een ftemme / bie <6ob
toenfc^t bat top fouben booren i \'tt0
be fiettinie bie Dp ben JE>?ój)beet uptge?
b?ucbtto02t: Keerd u-lieden tot my, en i.
Jck fal tot u-lieden gekeerd worden: foo

0int ben ï|. in onsf fün tooon-
plact0\' te maïien/ fiet Joan. 14 23. toat
öoet fjp öan öaec / fönetooon-plaetiS
««w.y.y. nemenöei? ftracks word de liefd-Gods
uyt - geftort in onfe herten , door den
H. Geeft, die ons gegeven is. ^p ÖeCs

ö?üftöeöiipfïecntfTen / enhegaeftons
met een i^emelfcfi iicfit/ 2.Gor.2.4,6.
Ephef. 5.8. I. The/r. 5.4. en ftp geeft
onsf toeöetomöet ïeben / \'ttoelebetop
öoo? öe fonöe becloocen baööen. ,§iet
öaec ban i; joan, 3.14. bJieenfietnu
niet/ öat top gcrecbtbeecöigbt too?öen
öoo? een in-gefio?te ocatie enöe cecbt?
baecöigbept/en niet öoo? een ban bup^
ten toe-geceefftenöe aenaöe/ öie alleen
in €0?tflo tJj/ en niet"in on.ss.

it\'w, y. ^ocbtanö fepöt i^auluiS j door de
\'9- gehoorfaen^heydt van eenen, te weten ,
Chriftus, werdender veele gerechtvaer-
i.c«M. dight. «icn bjcbccom: Chriftus is ons
van Godt geworden, de wijsheyt, de
reehtvaerdigheydt, en de verlolhngh,
Catholijck,

^at\'jEf niet meec gcfepöt/alisbat
€0?itïu,u onö toöjs enöe cècbtbaccöigb
gemaecBt/ en becloft beeftcn öat top
öoo? öe becbientien ban fijne geboo?^
faembcpt / cecbtbaccbigb Jp getoo?^
öen. ^at (taen top gaecn toe / aeng^\'\'
fienöeCatbolöcbeöeccïf altijöt öbjf
leecöt beeft / öat <{l:b?iftii3$ boo?J9tt
ïijöen boo? on.ö aen öen ^emelfwen

©aber bolbaen fieeft / enbe bergiffe?
tn\'ffe ber fonben / enbe aüe tntoenbtgc
gratie berbregen fieeft/bie nocfitanst in
onjs in ber baebt sfin/ en toaec boo? top
toaeclöcb gececfitbaecbigfit toD?ben.

cap. li.
Alle de Wercken van een reclitvaer-
digh menfch zijn geen fonden, gelijck
Calvijn contra leert: 3. Inßit. cap,!^.

4. en de Hollandfche Gommarifte
Confeffie Artikel 24. en de Catechif-
mus Urfinus 62,

B3;ijCfit I. SooghyecnHuysvrouw i.c«f.7,
hebt getrouwe, ghy en hebt niet ge- iS.

fotidight. tö be b?aegfi/ aïis een
5^?eDifiatit tcoutot / op \'t ecenipel ban
Eutfiec / Jlenno en Calbyn / boet fip
eenboodt-fonbe/ ofte niet i fonbigfit
fip niet/ foo iss fiiec be leecingfi ban
Calbpn balftfi; fonbigfit fip/ fo foube
^auluiS liegen / enbe foo 3ön be raben
ban bc ©?ebicanten feec \'gobbeloosf/
bat fpbebecloopeniBonnicbett/ aen
ïl^fibenfielpen.

2. Waerom (fepbe CfijtfïnSf) benjeM-^\'tfe.i®.
defe Vrouw moeyelijck ï want fy heeft
cen goedt werck aen my gewacht.

y. 18. maei; een cecfitbaecbigfi menftfi
iSeengoebensBoom. €cgoenbanfip
öeen qitabeb?ucfiten boo?tb?engfien:

tonnt öe ©jucßten öe^ <6eef}sï/ öte
in ßem tooont/1. Cor. vers 6. jijn
feec goeöt / fietfe en pjoeftfe / Galat. 5,

4\' In alle defe dinghen heeft Job niec
gefondight, noch heeft iet fottelijcks
tegen Godt gefproken. <iEn cap. 2. 3.

fepöt <0oöt/ öat ßp eenjBan toas/
fimpel, ende oprecht, en afwijckende
van \'t quaed,
pß.i6.s. 5\' Heer ghy hebt my beproeft, ende
daer en is geen boosheydt in my gevon-
den.

//»■jS. 5. 6. Gedenckt Heer, hoe dat ick voor
u gewandelt hebbe in waerhcydc, en in
een volraaecktheyt, en \'t geen voor uwe
oogen goedt is , gedaen hebbe, ,^iet
OOelft Dan. 6.22,

ifaiM- ö- Wy zijn al te famen onfuyver gewor-
den j ende alle onfe recht vaerdigheden,
als het Laeckcn van een Maenzuchtige
Vrouw.

feecfeec/ öat baec toerb gefp?o
feen niet ban cecfitbaerbige
nen / maec banbegobbeloofe^oben/
upt toienjs naem ben^Piopfieetaibaec
fp2ßec&t / boo?-feö0enöe / öat om ijf^
ftöelm-liucften gierufalem foube oe^
ïegect/en fp naec öe gebancfientffe ban
55abplonien geboect toecben ; toant

öacc öaet lïiptt te \\jooreii j Siet ghy zijt
verftoort, ende wy hebben gefondight.

öaec DoïoDt flcacfeö nae j Daer is
niemandt die u naet» aenroept, niemand
die het met u houdt. (SeC contcacte /
fepöt ßp/ in öat felbe capittel: Ghy ifiiM^s-

bent tegemoet gekomen, die gene, die
goedt doet. 3Baec upt ölijcfet / öat
^efaiaö fp?eecftt/ niet ban öe toercïien
öec coeöen maer öer Quaöen/\'t toelcïi/
ten öefen/ öupten p?opoofi iö,
anttoooiöt oocit öen (€aeïman en Spt?
ïeggec / op öe feant-becMacinoD / ban
öen <0onimacitlen 2dibel / op öefen
^m/ biec toe bpb?engenöe Apoc. 19.
vers 8.

, 2. <©beb?npcbt öcn i^jopbeet bet
Ipoojtit ret0£baertit(]ti)epbt/ fcggenöe:
Alle onfe rechtvaerdigheden zijn als\'t

laecken &c. \'t bjelcb alleen te berflaen
tö ban baec gemepnöe/ niet ban baec
toace cecötbaecötgbeöen/alö ban baec

Sacrificiën, Maen-Feeften, &c. öe toelc?
ben / aengefien fpfe bjelöeöen/ maec
niet met fooöanigen intentie/ alö \'t be?
boojöe / bJO?öenöie ban öen |^?opbeet
met cecöt / bp een bupi befmet Êaec?
ben becgeleben: bJaecobecf^lföEu?
tbec en Calbijn / op öefen (€e]ctftb?i>
benöe/ belijöen/ öatbie in öefe matecie

Cap. LH.
Een geloovigh Menfch kan het dub-
bel gebodt van 1 iefde 5 als oock d\'an-
dere Goddelijcke Geboden j door de
gratie Godts, fob volkomentlijck,
als hem tot fijn zaligheyt van nooden
is , ende voor foo veel, als Godt die
t\'onfer zaligheyt gebiedt, onderhou-
den.

Dsutr,o.6 jp\\ En Heer fal u herte befnijden, op
dat ghy hem lief mooght hebben ,
uyc gantfcher hert en ziele, op dat ghy
mooght leven.

E~^ech. 36, \'k Sal mijn Geeft in \'t midden van u-
lieden ftellen , en maken dat ghy-lieden
in mijn geboden meught wandelen, en
mijn rechtvaerdigh-maeckingen onder-
houden.

MmhA of hy fal den eenen haten, en den ande-
ren lief hebben, ^mïjpt/ gclicbc te

Rm.S. 38. Ick ben feecker, dat noch doodt noch
leven ,&c. noch eenige andere Creatu-
ren, ons en fullen fcheyden van de liefde
Godts, de welcke is in Chrifto Jefu 00-
fen Heere.

I. Cof, i6t Is \'t dat yemand den Heere Jefutn niet
liefen heeft, die zy vervloeckt.

bau ti?oeöecUjc(ie lieftte ntetöenoeeö^
facmonöecfiouöen/ fo bed tcc5altg?
öepöt ban noobe ijs / Ijoe fal €Ö?t|iu^
ban fijn fcfiapen fiet ßijcfjbei: fernes
len Itunnen geben/ om be b?oebedijc6e
Ußfbe / gelijcb öp nocfitanjS fepbt/bat^
ï)p boen faU Matth. 25.

Wie (ijn Broeder niet lief en heeft, t.Jom.a.
die is uyt Code niet: en toeberom / die 18.j.
is in de doodt. Maer die fijn Eroeder
lief heeft, die blijft in Godt, eniGodt 10, \'\'\'
in hem.

In u Zaedt füllen alle de Volckeren
der Aerden gezegend worden, omdat
Abraham mijne Geboden en Ceremo-
niën heeft onderhouden.

Jofue : gelijck den Heer aen Moyfes Je\'^iit
haddegeboden,foo heeft Moyfes gebo-^^\'
den aen Jofue, en hy heeft hetalteraael
vervult; noch hy en heefr van alle de
geboden hetrainfteover-aetreden,

iNoë . i^ een rechtvaerdighende YoI-e{„,6. 9,\'
löaeckt man geweeft, hy heéic met Godc
gewandelt. , ,

Den Princel ijcken Jongclingh, heeft
van fijn jonckheyt af, alle de geboden
onderhouden. ®at J)p HlCt enIOOOD/

1,6. Zacharias en Elizabeth, waren beyde
reehtvaerdigh voor Godt, wandelende
in alle de geboden , en rechtvaerdigh-
maeckinghen des Heeren fonder kla-
gen.

Mmh.u, Mijn Juck isfoet, en mijn laftis licht;
Tjoatt j ^tt S.Jan: Sijn geboden zijn niet fwaer,

S. Pauhis : Godt fijn Soonfen-
dende ingelijck-raaeckingh des fondi-
gen vleefchs , heeft van de fonde , de
Ipnde verdoemt in \'t vieefch , op dac
de rechtvaerdigh-maeckingh des Wets
in ons foude vervult worden, &c,

f6f«,7.i8» Ick hebbe de wille wel , maer het
goede te volbrenghen , en vinde ick
niet,

Van de Ukuw-gefinde. Z6l
aï^Di» feïfiSf ftdööt: Ick yermagh alle
dingen (mcttioo? mi)« fdbeö/macr)
in hem, die my verfterckt.
Party Z.

^en 9fipofld ^ctcii.ö fepbt ^ Wat
wilje een Juck leggen op de neckender
Apoftelen , \'t welck noch onfe Vaders,
noch wy, hebben kunnen dragen i
Catholqcl{.

^cn^- 2Cpofid i>ctni$f en fp?eecftt
bacu ntet ban be 3©etten/ bte beorepen
5ün tn be tbien <©eboben/ maec ban be
CeceittonieleJl^etten besfaubeniCe-
flamentë\' gelijcb \'t biijcbt Gai.4. v. 9.
niet bat befe Stetten oocb.onmoceliicïi
toaren / neen: toant anbeciS fonbc Za-
charias cn Elizabeth, bie niet bebben
bonnen onöecbouöen / alsï contcane
blijcftt Luc. I. V. 6. maec batfe naeüto^
lijclJiS bolöiacbt boften too?öen»

5f5iemanbt ban oantfcb alle fonben
laten / gelijcb \'t biijcbt: Jac. 3.2. Wy
ftruyckelen in veel dingen^ cn i Joan.i.
vers 8. Indien wy feggen, dat wygeen
fonden hebben , wy verleyden ons fel-
ven. a?cgo ban nicmanbt be 3©et pec^
fcctelrjcft onbecfioubcn.,
Catholijck.

^^00 ^actp bit becftaet ban boobt^
fonben/10 \'t niet toaec/ gelijcb betoont
t0, ïBepnt ^actp bagelijcftfcbe fon=
ben / ban bc toelcbe be ttoee iCcctctt
fp?eedicn/ foo iss \'t toaec: maec ftücbsf
JB 2 en

cnöememt öemacfttmct/om/boo?
<5obtjS statte/ ade beoeßobctt <©obtss
tc ottbci\'öouben: i^abcmac! bagdijcft?
feOc fonbctt tocl centöörmö tn \'t feïepn /
jcn onbolmaecntclöcfi tcgöcnö bc Wet
5m/ macc accnrtnö tcgcn \'t cpnbc ban
He a©ct/ bat tsf/ tcacn bc ffcfbc<©obcöt

C A p. LIII.
Een Menfch en kan fonder byfondere
openbaringh Godrs niet feecker zijn
van fijn rechtveerdigheydt, ofte van
fijn zaiigheydt.

rj Stjtïtt I. Wie kan feggen , ick ben
O fuyver vah fonde ^
Zcci g, 1. 2. Daer zijn Rechtvaerdige en Wijfe,
en hare wercken zijn in de handt Godts,
ende nochtans en weet den Menfch niet,
of hy haet waerdigh is of liefde,maer dit
werdt altcmae! onfeecker bewaert tot
den toekomenden tijdt.
pè,7,2,12. 3. Met vrees enfchroomwerckt uwe
zaligheyt,

4. Ick vinde mijn felven nerghens in
fchuldigh, maer daerom en ben ick niec
rechtveerdigb». ^ict DOfft Tit. 3.7.
KCty,^. 5. Ick kaftijde mijn lichaem, ende
ick brénge het onder flaverny,op dat ick
andere prekende , per avontuer felfs niet
verworpen werde.

6. Hynien^us ende Philetus zijn-van 2.««,2.2«
Öe Waerheydt af-gevallen. <g]cempßs

ïcn fiter ban 3öti/i. be guabe «ïSngelcn/
2. ^aiil I. Reg. 15- ten a.^alottton
s. Reg. II. ten 4» Sutias/ en omeï^
bare meer.

|3aulu.ö fepbt niet/ bat bit ben<6eefl
abfoiutelijcbgetupgfit/ maec con^
bitie/ inbien bjp met fiem ïfiben/ v. 17.
i^p fepbt baec OOCfe toel bp / dat wy erf-
genamen zijn van Godt, maec nietboo?
fcecbecfiepbt / maec boo? be i|oop.
Tit, 3.7»

SBa/ öat biec upt een pebec booj ftcg
felben / ntet en moet oojöeelcn / bat fip
een recfitbaecbtgfi menfcfi i^/ blijcbt

Mpt^.pauIuïlfelf0: Ickoordeelemy
felfs niet: wantiek ben my niet (guaetS?)
bewult, maer daerom en ben ick niet
reehtvaerdigh : fiet btt nOCfi blaecbec/
I.Cor. 9. 27,

ben feeckerjdat noch doodt,noch leven,
noch krachten, noch eenige Creatuere,
ons fal kunnen fcheyden van de liefde
Godts.

€en I. toifl ^auïujS toel/ bat bc
fonbe fiem / enbe alle €ö?iflenen / toel
j ïionbe

feonUe fcfiepöcn ban bc (ieföc <!5obt35 /
cn baecom en ^elt Dp \'t bJOO?bt (fonde)
baec met bp.

€en tiS naec ben <E>?tecrtren (^ejct
bat toaO?btie/ (Ick ben feecker) te bec«
paen/ iek betrouw, &c. €cooaHöecc
cebocfiten/ maec ntemanbt geQuetff.

Wy weten, fepbt ^^aultijs / dat, ais
ons aerdtfche huys, &c. dat wy dan een
tirainaeragie uyt Godt hebben, een eeu-
wigh huys in de Hemelen.

^fpf.s.J. tie/ Indien wy(Öp<^Obt} niet naeckt,
maer bekleedt gevonden werden. Luc.

cap. V. 52. fpjeecftt bp na eben een^
CÖ?tflPlS/ feogenbe t En wilt nier vree-
feu Ighy kltyntjes,\'] Wint \'t heeft u-lieden
Vader belieft, u het Rijck te geven : tê

toeten/ op bie conbitre fo gbp toel leeft/
tfn in een goebt lebenbolïjacbtt ^it

ba$f/een ban befe/ bie conbitie niet bec?
bult en Beeft / iö ïw ban <©obt$s ïïijcli
inbec eeutoigbepbt becfleecben / niet
tegenfTaenbe befe belofte ban €B?i1ï"Sf
Joh. 17.12.

Goddelijckcn raedt gegeven , van ■ .
eeuwige zuy verhey dr, goedt-willige
armoede, ende wiUige gehoorfaem-
heydt.

Apoc. 14.\'14. Defezijn\'tdiemec vrou-
wen niet befmet en zijn j want het zijn
Maeghden ■ defe volghen het Lam, al-
Waer het gaet.

hebben hare hollen, en de Vogels des
Hemels haerneften , maer de Soon des
Menfchen en heeft niet [epgetÏjS ] om
met fijn hooft op te ruften, b\'^poftclcn

babbeu Dem ïtcf / etibc bacrom bolöB=
benfe bent naeiv feggenbe: Siet (fepben
fp) wy hebbcQ \'t al verlaten j ende zijn u Matth,x^,
na-gevolght.

op bte boet/ haerbefittinge,n verkoch-
ten fyj endedeylden die, naer dat een ve-
gelijck van doen hadde. ^nfgeïïjibjS
Aft. li.

öett SlongeUngO bc gcßobcn onbci-fjou?
ïJcnïiabbc/ gcöiebt inct/ niaccrflebt

»f-«Ä.i5.!lcmbjatniC£r : Wilr ghy volmaeckc
zijnï gaec verkoopt al\'t gene ghy hebt,
cn geeft het den armen , en ghy fuit heb-
ben een Schat in de Hemelen, en komt,
volghtmyna.

4. ïBcn raebt ban kutlltgc gcboo??
faewbepbt/ bnibt men Matth. 16.24.
Soo daer yemandt wil komen naer my,
^ie verfaecke fijn felven, battjS/ biC lilt*
bt fijn epgen ftn cn toillc / en jlclïe bem
onbec be geboo?facmt)epbt ban ecnen /
bieceecbeningb boo? fiacc stele fal ges
ben.

Dcfe-weuweEiiangelifche ibeeken al-
fcen twee dingen, te weten, Geldt, en
Vrouwen, de rell verleent haer\'t Nieu-
we Euangclium, dat fy mogen leven foo
fy.ivillen.

Nota. men btt boo?gacnbe/
ooeli magb aen <0obt beloben/ enbe
bte beloften fn confticnttc moet onbec?
botiben/blijebtLuc..!. 35. i.Tim.5.
vers 11. Schouwt de jonge [Weduwen,]
want als fy weeligh zijn gewordf n, dan
willen fy trouwen, hebbende de verdoe-
n^enilTe, om dat fy haer eerfte Troiiw^,
ofte gelofte hebben te niet gedaen.
Daerzijubefnedcnc j die fich felven

Van alle Nhtiuf-geßnde. 267
befiieden hebben om\'c Rijck der Herne- ^iatth,V),
len: i^oefieöbcnfeftfDöcfmtißn/ tat

i0/onbequaem geniaecïit tot öeti
todijcten-liact i a©at ts«\'cc boo? een
Oßoo?iioft mtbbel Dtn fuïcfejs te boen^
alss belofte ban eeutotge jupberïjepbt
aen<6oötgeliaen.

ghyeeo Belofte gedaen fult hebben aen
den Heer uwen Godt, en vertoeftJiiet
te betalen; want den Heer uwen Godt
fal \'t felve cyffchen , ende foo ghy ver-
toeft , het fal u tot fonde gereeckent ,
worden.

Belooft, ende betaelt aen den Heere PÄ75.
uwen Godc. ^fet ittfgdijcBsf Eccl. 5,
vers 5»enelbei:0 meec.

45obtgcbiebt Deut.4, batitienfött
«©eboben niet bp en boege: ftoe fi^t
ban geoo?loft be <!£uangelifcbe / ^au?
fclöcfte/ ^looiietlöcfte caben baec bp te
felampeni

<j5obt gebißbt / \'t ijs bjaec / bat men
bp föne <!5eboben niet boegfien en fal/
lud te berfïaen/\'t geen be geöoben bec^
becbe / niet \'t geen be gehoben bolma^
fie/ en beröeerlötß« / gelöcft be €uan?
gelifcberabenboen. 3©o?btbaccoDcö
ntet berboben aen Cfi?iflo/ Dp fgn Ba^
b^rjS geöoben / fön raben te bocgc» i

ooßbß toeccficn ntoae« octot(^
Itgf) gcfcljreöcn/ enöe niet upt uooöt.
^ocö/ \'t toefcfi ÏJOO? öeloftß gcfcliicöt/

offipfjabbcMleti feggen : 3|cïiraöe
«tot jupbecïjcpöt/ maec niet tot ben
tlcicft bec 2&eïofte: enbe toeberom s

i.Cif.^.9. Een yeder, gelijck hy in fijn hert vaft-
geßelt heeft, niet uyt droefFenis, of uyt
noodt; want Godt bemindt den vro-
lijcken gever.

Nota. (Sen eecfleu/ boet een menfcD
bat l3?ptoiHigB/ en niet upt noobt / alö
ÖP iet boet / batßp niet gegouben in te
boen.

(€en 2. ^oet bat een menfcDe nict
b?ptoiHigD/ maec upt noobt / at.«DP
fulcftjS toel niet boen en foube / maec
\'t ferne ebentoel boet boo? gctoeibt ofte
btoangDb\'aneen an&e« / \'t 3P ^^^ ^fn
wenfcDer|icft«/\'t 5p boo? eeti ffabclijcli«
b?eefe^ i^eban eenige / ofte öllè öe
CtiangelifcDecaöen aen <©oöt belooft/
öoet öat tr?ptoilligD i toant ßpisüDet
ntet geDouöen te öoen / DP magD
tcacie öo^n / öat / «iet beloben / nie^
mant Dtoinat\'^f fem toe.

beloften öan oeöaen ^ijoöe/ bol^
b?enöt Dp öe felblge/öco? v0oöt0 bulp/
oo?fp?oncbelijcft / upt fiineeerttebjp^
bjtlltgßepbt f en al-boe-toel bp nu gc^
bouöen ti$ tn $upberbept te leben / öat
een nooötge b?ptoilltgbepÖt/ of een
b?ptoilltge nooöttoenöigßept / öie foo?
öanigb t^/ öat ojöinaci^ fooöanigfien
menffb pjomptelijebec / blpelöfber en
toilligèt öe 5upberBepöt bettacgt / alss
pemanöt anöerss/ öie öefe öeugßt / of
ö\'anöere €uangelife raöen/ aen <6oöt
niet belooft en beeft / bolgen^ i.Paral,

cap,29. vers 9. \'t Volck was verblijde,
als fy van fe! fs haer beloften beloofden ;
want fy Offerden die Godt op uyt gant-
fcher herten. ^ijnöei; fommige/öie
baer Dcloften / met bjoeföept betalen /
öatenfpjupt niet upt öe natuece öee
beloften/ maec öat bomt bp foute ban
öe 25el0bec«f: enöe fouöen öaecomme
alle 25eloften / moeten acßtec-geiateii
toojöen/ foo en fouöén öan geene onge?
tcoutoöe becmogben f€couto-beloften^^
teöoenaeneenanöecï

öattoa^/ om öat bp baec niet en be^
geeröe te ötoingen/ öatfptegßentoiJ
en öancb/ öe jpaegböelöcbesHpbec^

ijzpt aen fouöen Delobcn: ioant
eentlrop ofte een tlcirfi / öoet ötoanoB
en getoelöt / en öiecöalöen becmaent
Spöe€o?tntï)erenoocït z.Cor.9 öat
fp geene ^elmt<Ten en fouöen geben/
tegöenbJtlenbanch/ upt nooöt / ofte
tipt öiocflTcntflTe/ maec met b?ol}jc&?
ïjepöt / gelücli öe ^Öeloften ban öe öjte
€uattge{tfc!)ecaöen oocft Deöoocente
gefcïjieöen.

3)B:;tö?teb)oo?öcngefepöt: Btec in
Beeft maeeplaetiS/ eene becDtnöenöe
nooöfafeelfcïifjept/öte tttet alleen plaet?
fe Beeft tn 2i5eloften/ maec oocfe tn alle
0eöoöen/öaec ftcB een peöec €B?tflen-
jHenfcö önöccbjecpt/ alsf ootft tn öe
tcouib-Ueloften / $c. maec geen ötotn?
öenöenooötrafieliicbBepöt/ öie alleen
tpgentlöcïi öe bjpBept/ of toecB neemt
ofbecminöect.

l0tem<ïnöttitagB iet beloben / \'ten
3j>Bp toeet / öat 0p Betfal bunnen be?
talen:

Haaec pemant eeufeige jupbecBept
aen <!5oöt belobenöe/ en toeet niet / of
fip öie belofte aen <0oö altööt fal bun?
«en betalen.

ttoeebe boo^flellmaö ûbjcfetb?
be bp - oeb?a(&te ®e]cten: toant nte^
manbt toeet / of ïjp be gäbe ban 3up>
berfiept ban <6obt ontfangfien fteeft /
beel te nttn/of fip/e ûntfangen bebben?
be/ oottî altijb beßonben fal : fo bolgïjt
ban bat ntettiant befe beugfit aen <©ob
en magfi beloben; en btefe alreebtiS be^
looft fieeft / ftjn beloften moet bjeften/
obermtt^ be upttoercbingfi ban be fels
bigentet tn fiaer macfit en tjs/ maec
aen<0obt alleen fiangt.

^n gelöt6ent0 een tooo?bt tot bebe^
^tgttiöD tian \'t boorige : ,^00 toie be^s
looft fieeft/ bat fip jaerjs 100 guiben
fal geben aen ben armen / en fip toerbt
baer nàe felfjS arm/ en boo? b\'armoebe
onmacfittgfi om fulcöss te boen,- en tjS
befen ban / boo? al^ ban / ban fijn be^
ïoftenietontfïagcni ^afip. Waetf
omiiSfipontfïagfieni <!B>bermit$ffiet
gene fiem mogelïjcfe toass/ boen fip fiet
öelooföe/ fiem nuonmogfielijcS ijs ge^
too?ben. €rgo/bie eeutoige cepnig?
fiepbt aen <0obt belooft / enbeïip balt
baec nae in een fietôte ban een bcacfi?
tige begeecljjcfefiept / en blfift niet lan^
gec berbonben tot fijn belofte.

5upljecfieplit met öe anöece <üuan0eïis
fcïiecaöen/ tenöeeleeengatie<©oötsï
ten öeeïe aen onfe totl enöe macfit
öangt. aDm\'ttoelcftgconötgBtebec^
^aen/ noteect öattec ttoeeöeclep <0oö-
öelijcfie gaben 5ijn.

^eeerfien/ too?öenban<i5oötöen
^ec aen öe menfcfien gegeben/ fonöec
meöe-toeccbtngfi ban on$fmenfcfien/
te toeten^ öe gäbe ban #?opBefp/ ban
IBtcaftelen/ enöe alle anöece boben-
tueclficbegcatten.

^e anöece be^aen/ in öe <©oööes
ïijcfee meöe-finl»/ fonöec öe toelcbe top
ntet en fonöen «imnenöoen/ \'tgficne
top nocfitansf öaec meöe bunnen öbenj
te toeten/ te gelooben/ tefioopeti/ te
beminnen / in \'t goeöe te bolfiacöen/
patientigfi te toefen / öe beboocingfien
teobectoinnen/ in jupbecfiepöttele^»
ben / toilligfi acm / blinöt gefioo?faem
te toefen / enbe foo boojts« t toant \'t en
toaec öat <©oö onsf tot öefe/ enöe öeesf-
gelficbe öeugöen/ met een booiftomen^
öe gcatieoptoecftte/en allejESbe^iecen^
öe/ befcfiecmenöeen meöe-toeccbenbe
befittlpigfi toajS / top fouben bte goeb»
bingen niet bunnen öoenj cn nocfitansf
fiangfien béfe goebitoerefeeti/ een öe
menfcfielëebmcïitefïngen / en 5ijn itt
onfe macat. K^am al-fiöe-toel <0oöt
onö öaec tn / en öaec toe fielpt / nocfi^
tanss en ötoingfit fip onjS niet.
mt èlficftt tipt öe tooó?öen öesf

Van ake WetiW\'geßnde. 27i
Vßttt Daer zijn befnedene, die van de UAtth^^i.
menfchen befneden zijn, öat W ÖtoanO-
^nöe daer zijn befnedene > diefichfel-
ven hebben\'befneden, om het Rijck der
Hemelen: öacc ijSê öe ö?ptoiïltö{)epöt J
enöe öaecom öermaent Cöjiflu^ öe
tnenftïjen öaec toe / feggBenöe: Die c^^t»

het vatten kan, dat *et die vatte. <lEnöe
^.^aulUjS: Ick geve daer raedt toe-
,;§e0ï)tnip/ toat toijiS/ toatceöeïijefe
ntenfcO fal/ ofte fean onsf tot een faecß
caöen/ öte onsS in onfen toiUe en matfit
niet en ijS i 3&aecom fepöt öen ^po^
fiel toeöecom: Laet haer doen, datfy i.Cc^?.
willStrouwtfefy en fondight niet: ^n

toojötgiecöe ö?pe-feeuc nietgcgeöcn
tottcoMtoen/ ofteniettetcontoeni €n
Boe / BangDtöitöan aen onfe toil enöe
matgtmeti

^at meec is? / i$i öat toaec / öat alïe
öe gene öie tn cepnigBept niet en
nen leöen/ öie toel toillen / Boe ii^ öe
Bóececpe öan fonöe öoo? Baec < toant
foo pemant/ eec BP eetcoutot is? / ftoa^
ce tentatien/ en p?icfeelenöe^bleefcB
lyöt/ en möóBcIÖ<ftöe gäbe öan jup?
becBept ntet en Beeft toat caeöt boo?
foeöaitföen i magB Bp öan Boececen 4

H^aer genomen / Bï» cn feön fooBöefi
geen iBactuecbinöenomtetcoutoen/
toat öan i ^cife ö|aegB notB meec:
^§00 pemanöt nu ai getcoutot Jtinöe /
fön mcöe-païtuer of te lang ban Hupss

toaßc/ oftc öoo? öc öooöt ïjcmontbaclt
totccöc: toat öani for)pöanbefeoo?t
toiccö / cn mogclüch öc gäbe ban 5ups
bccbepötnict cn öaööe /\'t Dem öan
gcoo?loft tc boccctcn / of ßp fttö fcïbcn
onnatuctUjcbc onjupbecbcpöt tc bc?
ö?öbcn i gbP moet / cnöc fult mp ant?
to002öen / gccnfinss foubc BcmfuïcbjS
gcoo?loft 3Ön. 3©at caeöt öan i Eact
fo een pecfoon/ laet oocb een aen <©oö-
beelooft pecfoon öen i^ccc ootmocöe?
bjcft / met een betcoutoen / en boltïan?
belijcfe biööen/ en öie gene/ öte gefepöt

bccft/ Match, 7. Bidt, en ghy fult ver-
krijgen, fal/ \'tgetie bP onjs buss toe?
fepöt/ getcoutoelijcb betalen. ,^iet

25oomen en 5©bngaecöen 5ö»
öe bcfle / öte ©?ucbten enöe ï©?upben
boo?tb?engen. <!^cgo t.ö \'t betec tn bet
i^outoelijcFi b?ucBtbaec te toefen / öan
ben onb?ucötbacen Haegböelöcben-
ftaet te beleben/ en te beloben.

€en€b?ttïelöcbc|Baegööt/ en tss
geen 25oom fonöec ©?ucbten / jae / fp
b?engbt bonöectfouö©?ucbtert boo?t/
ben J|outoelijclten-ftaet maccbecttgb«
fouö / gelöcb öe fê. ©aöecjs glojfe^
een op Matth. IJ. 8.

^acccn isf öeenpecijcfieï/ öat aUe
mcnfcfien tn ^npbecfiept füllen leben:
3©ant öaecfMllen altijöt meec onbol-
maeclite al0 bolmaecbte jiBenfcfien
3ijni cn öaecom fiouöt men alle men^
fcfien/met ^atilu.ö/ öefe benefit bon?/
op öatfe ten mtniïen ban fommige/bes
leeft en belooft magfi b3o?öen» ^a öen
©aöec SEuguftfnuss/ öttopbjecpfel
fioocenöe: Och! of fuicks (fepöt fip)

eens moght gefchieden f hoe dra foude
dan de Stadt Godts vervult, en de We-
relt geëyndight wefen: eap. 10» van\'e
Houweli;cks-goedt,

(Cbjee iBenfcfientcontoenbe /
nen beel lïlaegfiöett boo?t-l«?engen/
foo moet öan \'t l^ontoelijfft / boben Öe
maegfibelficbe-flaet berfieben toecben»
Catholijek-
^en ^ugufïtntiiS/ ant#

to00?bt toebecom : Dat \'et Houwlijck
Maeghden voortbrenght j is *t Houwe-
iijck niet toe fchryven, maer de Natuer:

toant/ öft gefcfitebt öoo? loecen en
• 55oeben foo toel/al0 boo? <6efioutobe.
<enbé foo gebeurt\'et/ bat öocfe boo?
fioececpe enbe obi?cfpel / iBa^öfiöen
gebooren toecben / maec geen fiepllge
Ü^aegfiöen / ooclt felfss boO? ^öefioute?
be: toant bie eere bomt <©obt en fijn

ocatie toß/ cn bcjiclcnötcbcfcscatte
inaec ncimn / met be «öeßotitobe / al.$
«Sefiöutobe / l. de vers 29. cap. 10.

M4tth.i6. ^ Y zijt Chriftus, den Soon van den
VJr levenden Godt.
«0. Jck en den VacJer zijt) een.

Hy moet fterven ^ want hy heeft fich
felven , den Soone Godts gemaeckt,
Joan. 19,7,

Jean, 20. CfiOmaiS fepbe : IVÜJn Heer \\ ende
mijn Godt! 3Baeï op €Ö?tW ant^
toOOjbe: Om dat ghy my gêfieh h\'ebt,
Thomas, fo hebt ghy \'t gelooft j zaligh
eijnfe, die &c.
Rot». 9. s. Die [Chrißm] boven al God is, gebe-

4, Drie zijnder, die getnygetliffege-
7* ven in den Hemel,den Vader, het Wóorc
en den Heyligen Geeft, ende defe Drie
zijn Een.

Soone Jefu Chrifto, defen is den waer-
achtigen Godt, en het eeuwige leven.
jMfi.ui. 6. In den beginne was het Woort>
ende\'t Woort was by Godt, ende Godt
was het Woort.

Van aïïe Nieuw-gejinde, lyy
Cpuer] raenfch ontfanghen,, maer doop
de openbaring Jefu Chrifti. ^tCtOOCft
felaec / Coloir. i. vers 16, en CololT. 2.

\'tS-S" toaec / öen ©aöec afé<i5olit/
t0 mcecöecban benzoon alsstnenftö;
maec alsf <©oö/ W öen ^oon ntet mtn^
öec öan öen ©aöec / öolgenss \'t tootijöt
CD?tfti i Ick en den Vader zijn een.

€n tsf öte geen / öte pemanöt fenöt/
ntet meecöec alss öfe gefonöen too?öt i

^ie een anöec/ aiss Ueöei öeDöenöe /
«pt fön feïöen met fieöel / ergenö naec
toe fenöt/ öie iö meec alsf öie gefonöen
toojbt; maec öie gene niet/ bie pemant
fenöt/ bie felfsf gefonben toil toefen: te
meec/ foo pemanbt fenbt/ niet met een
fenbingban boogecautïio?itept/ maec
met een fenbtng upt öep\'ecoo?fïJ?oncfe.

Den Soon en kan niec met al van fijn J<>m, y.
felven doen, ja niet, dan het gene hy van
den Vader heeft fien doen.

toccc&m0e OOCft niet bccfcDepöcn fion^
nen toefen, ©olgensf \'t toeïch öe <ï5oö-
aa^ijfe leecen/öat öe önptetoeccften ban
öe 5&?ie-€cnigöept onbecöepltsün.

ïi^at gefepöt; mijn Eeecingen isf
geen SeecingD ban een puec menfcö /
maec ijS öe 3leecingB ban <6oöt/ oocft
niet öe mijne alleen fonöec öen 3®aöec/
jnaec öe mijne en öes? ©aöec^.

C A P. L VI.
Den Soone Godts heeft vvaerachtïgh
vleefch aengenomen uyt de H. Maget
Maria,

het zaedt van David na den vleefch.
»cB.z, 6. 3- Hy heeft Abrahams zaedt aenge-
nomen, waerom hy alles (<ÊrgO OOth itt
toaecacljtigf) bleefcfl) heeft fijn Broe-
deren gelijck moeten werden, ( Heb. 4.
vers 16.) uytgenomen de fonde.

4. Allegeell, die belijdt, dat Jefus
Chriftus in den vleefch is gekomen, die
is uyt Godt.
ijesa.i. Veele Verleyders zijnder uytge-
7\'. \' gaen in de Werelt, die niet en belijden ,
dat Jefus Chriftus is ghekomen in den
vleefch. cnöe öefe 5ün tegentoooi^gft
\' öelBennoniflen. 6-Tait

6. Taft ende fiet: Want een geeft en 14- 7\'
heeft vieefch noch beenderen, gelijck
ghy my fiet hebben.

Het Woordt is Vieefch geworden,
joan. I. vers 14. <Icbei1/ 0Cl}jCfe Joan. 2,
vers 9. fjet toatec 3Bijni350ctoo?tien;
UBaer albaec tsf\'t toatec becbtoeenen/
all«n3Bijnoeölebi?ti; €rooisf/ ofte
be <23obtöept berbtoeenen/ enbe alleen
\'tblcßfcft gebleben / ofte be<6obtï)ept
gebleben\' en geen toaeracfitioï)blecfcö
getoojben: \'teeciïe toerb bpbeCatl)t#
Itjcfeenontftenbt/ ergo tttoet Ijet Icfle
ban öaer met on0 beleben toerben.

^e ^cB?!ftuer en fepbt niet alleen /
bat \'et 3©oo?t bïeefcïj gehjojben/ ge^
Igcft \'t toater iss 3©ön getoojben/maer
oocft/ bat€Ö?ifiusf Ißt ©leefcb fieeft
aertgenomen. ^rgo u betlupt balftfi:
\'t eertie toerbt betoefen/ als hy in de ge- m, u c.
daante Godt was, heeft hy (^Sota) aen-
genomen , de gedaante eenes knechts.
3Beberom: Hy heeft nergens de Enge- «c*.2,i6i
len aengenomen, maerhy heeft Abra-
hams zaedt aen-genoraen. <Zcnbe bat

i^ommige feggen/bflt €fi?iflwsf toer
bleefcft fieeft aen-genomen/ maer niet
lipt fö« JÄSaget-lBoeber fBaria.

bat Dt\'^ft fön felfflaniJtörjcpbt cf fuö^
(tantie / bati öe fdbe faetïi / öaec \'t een
U?ucfjtbant$f»

^eeecjleboojtielltnöD en fp?eertit
niemanöt tegen-
rys. II. I. tbjeeöe boojtïelling!) ijS jupbec
^Cfiliftueu: ÖJucfit/ daer fal een roede
(te toeten lBana) uytgaen van de wor-
tel Jeffe, en daer fal een Bloem van fijn
wortel opklimmen. 3©te tÖ ÖCfe bJUgti

hem fal ruften den Geeft des Heeren,
den Geeft des wijsheyts. <»cnöe gelficft
öit ftlaecUjcft getupgl&t/

felbige ttoeeöe pjopofitie blijclit
oocfe upt Elizabeth, feggeuöe tegöen
Lhc. 1.Maria: Gebenedijdt is de Vrucht uwes
lichaems.

De Chriftenen moghen Magiftraten
wefen, en de mifdadige oock met den
Swaerde ftrafFen.
«««Ï.IJ.I» A LleZielenzy de hooger Macht on-
£\\ derworpen, (niet alleen Hepöenfe/
maec ootfe €fi?t(lene »tïjt en

Van aHe Nitnw-gefinde. 281
van Godt geordonneert, daerom, die de
Macht wederftaet, die wederßaet Gods
Ordonnantie. ©OO^tjei/vers4. Hyen
draeght het Swaerdt niet te vergeefs:
want hy is een Dienaer Godts j eenen
wreecker tot toornigheydt den genen,
die quaet doet.

2. HetKonincksken heeft in Chri- >»».4»
üum gelooft, fonder dat hem belaft is

4. iBeetbec betoijjs tgfbiec niet ban
noobe: obertnitsf nae \'t jaev 3 25- bat
is ban ben eetfien Cb?i(ien iSepfcc/

^eccft gefïabiab/ tot nocß toe > bol
<jrb?tfien läoningen / ^?tnccn / öaben
en lïSagifïiaten getoeeft / bolgbenis
alle Cb?onijtben / enbe be tllbec-lof-
toaerbtgï)fte^iflo?ien.

De Koninghen der Heydeoen fullen
over haer heerfchen, foo ea fal \'t onder
u^lieden niet zijn.

^at isf/ ten upttetflen genomen/
niet meec gefepöt/alss gbP mijne SBpos
fielen / en fitlt obec utoe ^cbapen niet
Beecfcben met galg of cabt/ f toeecbt of
pcbe tojmenten / gelijcb be ï^epben^
fcfie Jäoningen obec baectlepbenfcfie
<©nbecfaten: Cb?tflusf fp?eecfetbaec
biet tegen be€b?i^ene a®cceltlijcfee/

<Êen ï|ecc/ öte <6dö tjS/ öat t0 toaer*
<!Etgo op oec ?(lecöe geen ï^eecen meec/
öie (©ööt gelijcö jön/ oocRaïtoaec:
<!ccgo / geen nteec jBcnfcöcUjcfie ^ee?
cen/öie <©ienaec3S ban öien eenen ^eec
5Ön / öat is" tegen Ephef. 6.6. en 9. en
Col. 3.22. en 4. I.

Matth. 5» Weder-ttaet den quaden
niet, maer foo u yemandt (laet aen de
rechter wangh, foo biedt hem oock de
andere: hebt lief uwe vyanden, doet
goedt, die u quaet doen.

CfjJiftnjS fpjeecïtt öaec niet tegben
3f5ecbtec^f / enöe ^olttijcfte abecjien /
maec tegentf föne <©ifcipulen / vers 2.
enöe tegen alle gemeine CB^iftenen/
öat\'et öaec niet en isf geoo2loft toiaecFf
te nemen/ obec öace guaeö-öoenöecjs/
maec beel liebec i öe anöece toangD te
pjefentecen/aföfc.

MAtth,i}, De Dienaers hebben teghen hem gc-»
feydt: Neen ; op dat ghy per avontuec,
het onkruydt vergaderende, daer mede
niet te famen, oock de Terwe
roeyt. In den tijdt van den Oegft, fal ^ck
&c, dat is, in het uytterUe Oordeel, &c.

cn becbtcbt 0tec niet aöfOf
ïuteiijcft / bat tnen \'t on&cöpbt faï uptf
coepen; maec öp geötebt / bat men \'t
ban meten faluptcoepen/ aïsf men\'t
lian be tectoeniet en fal ßiinnen onbec#
fcljepen / of alö \'ec pecijcftel fal toefen /
bat men met ßet onficnpbt / oocft be
tertoe fonbe mogen uptcoepen /gelijcft
Clj?i|lusfficöfelben uptlepbt/vei-s 29.
\'ttoelcft geen plaeti^en fieeft tn fooba^
nige gobloofen/ bi\'e fiaec atn&acfit ma^
ften om be 3äeccft / oft <5emecne-
ftefie te pectücliecen/te Befcfiabigen en
ftpfonbcclöcft teltcencften/gelijcft open?
fiare.läetterjS/ (toaec ban top füllen
fianbden capit. 61.) hieben / moojbe^
naec!^/ booöt-flagerjs / en boogitoiilige
pcctucbatcuc.ö ban be gcmepne-cufïe»
^iet i.Cör,5,i3,en Gai.5.i2. altoaec
ben 28pofïel toenfrfit/ ia gebiebt / bat
men foobanigfi onftcupbt/ fiilcfte boofe
fttnbecen fal toecfi nemen / enbe upts
coepen. Jl^aec upt boigfit/bat men\'t
onftcupbt fal laten toaffcn tot ben oegfï
toe : bat té / fulcftefonbaecöniettipt*
ïoepen / bie foo fonbigfien/ bat fp met
mee fonben / niet ben IHcftec / niet fiet
^öc?en/ niet \'t <j5emeene-befle / maec
Q«cen ftcfi fiifg befcfiabtgfien/ bic oocft
bierfialbc ban be .fBagiflraten/
tte^f-getoijssy niet geflcaft en too?tien.

k %t t0 toacc/ mttss btcc fonbitien:
—1 I. laoetbaec t02 toefen
telijcfee<©benobept/ en ^dutßowept
om 00?l0öf| aen te feggen.

4. eenbeöoo?Iij£bemattgßept/te
toeten/ om tn en boo? ben oo?logï)/ nie^
mant te beftfiabigen/ bte ontfcïjutbigfi
i0. ^ettfiematoecbtbetoefen:

1. Äbefoibaten b?aegbben ban
ë§.31a«ben<!^oopei:/ toat füllen top
boen i en fieeft fip fiaer ntet geraben be
toapenen nebec te leggfien/ maec fip
jfjeeft gefepbt: En doet riiemandt over-
laft, befchuldight niemand valfchelijck,
en weeft re vreden met uwe befoldinge.

2. 311^ Cïmtïtiïf een (JTapttepn felfss
^ bp fiem feceegfi/ bie fiem oocl^ berfiael?

be be gefioo?faeittfiepbt ban fijne folba?
ten: fepbeCïpiflnönietverlaet den
oorlogh, maer beel eer/ en beel tneer ■

Van aüe Nieuw-gefinde, 285
feïf^g gcftolpen / Gen. 14, 20. Jof. 10»
veis i2,\'&c.

3Ü0m. 12, Alderlieffte , niemandt
quaet voor quaet wedergevende : ciibß
albacc i Laet my de wraeck, feydt God,
&c. u felven niet wreeckende, ick fal \'c
vergelden.

\'t giö feccbec / öat CÖJt W / e« fijn
tïjjotlel/ alöaci\' fp?ccclièn tcoeti bpfon?
öei\'u aemepne pecfonen/öic niet cn nio«
oen to?eccften / sdijcb 3©ettiöc4]5öers
tjföen/ öan öc lodcBe attiaer nictccn
tooojötcn toeröt gcïiiclit.

52>20pï)cten ticODcn öDOjfepöt/
öat ten tijöe ban öcboititieCb?ifii / öc
oorlogen fouöen opbouöcn/ Jefai. 2,4.
cnöc Mich. 4.

Hier mcöc totïöc öen ||.<0cc|l bOO?^
feggen/ öat/ alsf CöJifïusf fouöe geboo?
ren toeröen/geen oo?logb cn fouöe toe#
fen / fulcbsf isf gefcbieöt: toant öoen
€b?t|lusf gefcooren toicrö/ toasf \'er on?
öec öen läcpfer acugnfluiö / in öe gant?
fcöe 3©erelt/ bjcöe/ Luc. 2. i.

®en 2. Jatter oocb tn öe eccllc t^
öen in öc Catöolijcbe ï^ercb / onöcr öe
^ 2 eectl-

eectt-öeßeeröe i|cpbcnen gcen oo^ioaö
fouöß toefen/ \'t lèeicft ooch toaec iss ge-
too?öen.

(€en 3. ^at öaer na/ be onbefeeer?
öe ^epbenen/geen oo?logl) meer onbec
ntaifeanberen en fonben boeren / ober?
jtjit^ öe befeeeringö foo ftracötigD fou?
öe toefen / öatter geen ï^epöenen meec
en fouöen gebonöen toerben / öte öen
öo?logb onöer mallianberen fouöen
feunnen boeren.

jefii, 7. <©at fp USaegöt Isf gebieben in ßet
14. baren / blöcbt: Siet een Maget fal ont-
fangen ende baren. 33Dp lefen baerom
OOCft tn \'t <0eloof: Gebooren uyt de
reyne Maget Maria.

TDat fp iBaegbt t^ gebleben na bet
bareit / blijcbt upt baer epge tooo?ben /
met toelcbe fp pjotefleert / bat fp na?
tuerfijcbec toijfe niet baren en boft/jem
baer belofte bnn eeutotge 3Upbetbept/
met betodcbe fp ftcD berbonbert babbe:

bat tonö foo beel gefepöt/alisf icb magfj
geen man beliennen / ofte bebent toer^

Öen : toant anber^ / fiaööe ött gaec
tooo?öt ongecüint/en öupten p?opoo}i
octoeeli/ anöecfinssna&ijcnfpftunnen
öencftctt / enöè öen €nael ïmnnen feg^
genj bunt bcöcnnen/en beftenöc
toeröcn/ ch foo ftaiesv inaerneen / öen
€ngel öoo? <©oöt^ in-geben / toetenöe
ban fiaec belofte ban eeutoige ^upbers
fiept / en öat öiesstoegen fiaec bectoon=
öecingfi gefunöeect toa0 / boegfit öaec
öatelijcb op: den H.Geeft fal over u
komen, &c. ^fec uieöe acco?öecen alle
ï|.4Duöt-©abecjs/ en öe <0beclebe?
ringen öec ^.Jgeccbe,

van de« H.Geeft, <!EcgO toil öen Cuatl;:
gelif! feggen/ öat fp öaer na becfamelt \'
5iin getoeefl»

albUjCf: Alhoewel \'t woordtje [eer dat,]
dickwils flaet op faecken die naderhandc
gevolght zijn, nochtans thoont het me- zg,
nighmael die dinghen, die eerft gedacht 5\'
wierden, 25p cjcettipel; inöien pemant \'
fepöe : Eer dat ick in de haven mijn mid-
tlagh-mael nam , bea ick af-gevaren»
giec meöe en toil men niet feggen/ öat
öie pecfoon / nae \'t af baten / in öe fia^
ben gegeten fieeft / maec öat fip \'t ge»
öacfit fiaö boo? \'t af bacen/öaecte toil^

öatfpnaberOanöt bccfameït 5Dn ge-
toeefî/ mact tcrtoijlc fp ff bccncn te fuis
len bergaberen / iö be ontfancftentffe
boo? ben <©ec(i bODjlîcnien.

^oofepbtmen ; eec bie man pem«
tentie bee/ i^ fip getîozben: fjiec upt
bûloftt ntet / bat ftp na fön boobt peni=
tentie gebaen Deeft. (©f alfco : eec bat
fiinbtfpieften bon/ tsf ftet oefïo?ben:
Sier upt bolgftt niet / bat foobanigften
feinbt gefp?ofeen fteeft/ naec bat ftet ge^
flojbenbia^.

uuth, I. ^eemt ban felaecbec betoösS upt beit
feiben <ßuangeli(l : hy (^ofepft) heeft
haer niet bekende, totter tijdt toe, dat fy
gebaert hadde. JSatbuncfïtunu/ en
bolgftt baer niet bracfttclncb upt / bat
ftpfe nac ftct baren bcbenbt fteeft i

5[ctï fal in gclöclïfü?mioftepbt bja^
gen / cmnmetuepgftenamtoDOjbtte
toeberleggen,

Noë heeft een Raven uyt de Arcke
gelaten , die niet Vveder en keerde, tot
dat defe Wateren verdrooghet waren.

En heet fijn Moeder niet Maria, ende
ï5\' fijne Broeders, Jacobus ende Jof^ph»

Van aüe Nieuw-gefinde, zB^
ende Simon, en Judas, ende fijn Sufters >
en zijn die niet allegader by ons ? yi^tl

^cfusi mm
enbe ,;§>ufiecsf sefiabt^ Doe iis \'t ban
moeïielöcïï / bat nac Det ttarcn ban be
l^ecrc Cbifflusf/ iBacta lïlaeöDt
geöleben.

îî^at faï icb u / en a!lc iBennontfle-
^ufjenss eensJ j^crptftuerlijcïi leeren ;
€ntoeet0ïjpntetbat be ï|.^eb?tft/
S^cbenen j^icbten / oocb 25?oebeï:^ e«
i^ufïecsf noemt 4 e^oecbt enbe öbp
fult bet bmben / tn Genefis, aibaet ©<».13.8.
noemt 9Cb?abam Eotbfiïn25?oebec/
op ttoee a b?te plactfen ^ en nocbtan.sf
toajsaotb maec eeni^eefban ïCb^a^
bam / bfe Stotfis? ©om toass / 2S?ocbc»:
ban Iran/ jgnbe ©abec ban Eotg.
€ben alfoo / noemt Eaban ^acob/
25?oeber/ baec nocbtanjs gaban maec
<©om toa0 ban 51acob/ en ^acob boo?
bccbolöb fiin l^eef. Sfilfoo biec mebe /
\'t bjclcb op bat \'et banbt-tai^elijfb /
noteect bet bolgenbe ; ^acobugf / ben gak 2. ,5.
25?ocbcc besJ �en / toasfecnSïpo^
fïei/ en baec 5ï}n maec ttoee tCpofleïen/
bte gaeobuöacnoemt jijn getoee|i/al^

öeftenfiantoecben/Matth.10.3. ^en Mm. j.
eenen toa^ fijn ©abecgenaemt^ebe?
beuss/bte niet met iBacia/beiBoebec ^
CÖïtfli/maec met een anbece©?Duto * \'
is getcoutot getoecfï, ^eanbere ^a-- umh.i^.
töbu.ö toasf ben «j^oone ban /
4 tn

cn ban .ïBai\'ta/ be ^ocbtec ban Cïeo?
Pbasf / bjcïcfe USacta Cïecpftc/ toeibt
genoctnt be ^iiffec ban iBaria/ be
|iaocbecSef»/fietMatth.io.3.Marc.
cap.i5.4o-Jv1atth.27,56.enJoan.i9.25,
oberfülcr/bjaec \'t bat be mcebec €i)2U
(Ii toas? .ïBoebcr oetoecfi ban een befcc
3!acobufTen/ foo foube be langet
een l|oei: 3ön gebjeefi/ bermttsr fp met
gjofepbi^aettoulötgcbJeef}/ cn ntet
met ^eöebeujes ofte 2ßlpbeu£f/ \'t toelcfe
ftb?icfteliicb ts te bencben/ \'b iaet fïaen
te feggen. €rgo3ön\'t ntet ban lieben
«nbe Siebten getoeefi/ bie 25?oebet:,ö
«n jSuflec^ €Ö?tfïi genocttit toecben t
en bat ntet b?eemt / nabetnael top bte
öocb B?oebec3ï enbe ^u(ter.ö noemen/
bie maec ^cboon - 55?oebecss / enbe
i§cboon-.$ufiec!S 3Ön/ ia bat meec i0/
Cb^iftujf noemt ètle fijne ^ifcipulen
enbe ^ifctpultnnen 2520cbec3S en ^u?

en Matth. 25.40. en Matth. 28.10. cn
joan.2o.27.&c. <iEnbe altoaec bit aHess
foo ntet/ foo fouben \'t nocb maec balbe
252oebcr$(getoeefï3ön ban€b?t(iusJ/
of (om betec te fp2cben) gemeenbc ï)ah
be 25?oebec3S/ aengefien be <©?tecbff be
l^-^.Baber!^/ met be Eatijnfcben Hi-
larius cn Ambrofius, geboelen/bat Jo-
feph nocb een b?outo te boocen/en baec
bp btnbjcn babbe gebab/ ftet Summam
Becani fol..575. Party»
^e biecbe ntacl noemt |Battbeu?{

^ss&athjaei:/ foo mijßtcn\'ec in bc
45oötf}cpt mecc ^ei^foncn 5ijn / fcan
ö?iej toant CÖ^iftuiS toojötinfgclilcftss

genoetnt den eerft-gebooren fijns Va-
ders: macc öit en bolöfit niet. €roo/
\'tanöet meöe niet.

Die met Ketters ofte andere ongeloo-
vigeeenigh Accoort, ofte Verbondt
maeckr, is fchuldig\'t felve te houden.

B^ijcbt; Siofue cen ©ecBonöt Joß^ e,
maechtOcljBenöe/metöe<0aöao^ -
tutete / bocbjicl fip ban fiaec beö^OQen
toa.Ö/fieeft met öe principale becflaen/
öatljetflanöt moflgcijpen: \'ttoelcö
<l5oöt ODCb tttct een iBicabel fieeft be?
beftigfit. a©ant öit boïcft ban oBabaon
ban fiaec Jlepöenfcfie ilabueccn ge?
tcabalieect toecöenöe/ fiebben/ bol^
gengs fiet bocige ©etbonöt/ ban 2?ofue
fiulp becfocfit: ^lofue ftomt fiaec te
fiu!p / ficfi becpiicfit binöenöe öoo? fiet
bocige lccoo?t. <©oöt/omtetoonen/
öat fiem öefe tcoutoeïief toajS/ geeft öe
bitto?ie aen^ofue/gebieötfliïfianöt
ban be ^onne / op öat öaec fo beel te
meec töDt toefen fouöe/ om öe bpan?
öentebecniden.
Sli^lijtbt ten ttoeeben: <0elijt6 0oö

tn \'tbôo?rcD?cbc ^iofue/ bcn ©crbonb-
fioubcc / met ben ongeloobtgcn / fteeft
gejegent/ fo fteeft ^0oîIt tei- contlarte /
^aul/ ben ©ecöonb-bjebei:/ tn bit easf
geflraft / obermitgfc^aul/ 300 jaren
baer na / bit ©erbonbt niet onbcrftiel /
\'tbjelcït gfoftîe gemaecht ftabbe met
be «6aDaoniten/te toeten met een b?ie-
jarige ftongerjS-noob/ fiet 2 Reg. 21. i.

.;§oo fteeft »öobinfgelijcfiiSgeflraft
beniäoningft^ebebiam/ bie trouto^
ïoojf toa.ö/ aen ben ongeloobigften

\'t felbige isf mebe geflraft in ^i^
meon en Hlebi/ Gen. 49. ban ben fteps
ïtgen^atriarcftSIatob/ om be ©er^
bonbt-bjehingft ban ftaer gebaen/ met
be^icftemiten/ Gen. 34. &c.

bit foo ^ 3|oe ïîcmt ban / bat be
Conciliën / ban Confiancen enbe ban
Crenten/gcflattieert ftebben/ bat meit
b\'ongeloobige op ?llccoo?t-gcen tooo?bt
en beftoeft te ftouben / gcUjclt oocfe ge?
ïeert ftebben berfcftepbe Raufen.

î^et Concilie van Trenten, maecfit
^^artp/fnlclîjS feggenbe/ lengenacfttig/
eyp?e0 contrarie o?bonnerenbe en lee^
renbe/ ontrent ftet epnbe ban be 13,15.
«nbe 18. ^eflfien.

ï30D?ten/ öen aBecfleiücfien ofte Mnc^
fteltjc&enKecïjtec/ fijnrcfljt mctftan
benemen/ nameiijcfe/ be ioijle öe eecfi-
Cenoemöe <©ppecnia£bt be laefi-gefeps
öe onbei-too?pen t0. ïBaec upt öen Ée?
fee ftcBteljitft fal batten/ of^oanne^
l^usf/ en ilteconpmti^ï banp?aegö/
cecbtofoncecbtoeöaentjS: toant öen
Mtpfct j^igifmunbuss en bonbe bepbe
be boo?f5. ïïumoej: maecbenöe
tersf metbecöecbjp-oelepgeben/ al$S
bebouöenst boogbec ßecbtfönvecbt/
macfjt en 2ïutbo?itept. oEn öaerom
fionöt\'er tnDaer<©eJep-b3teben (be-
houdens der rechtvaerdigheyt.)

ï^otb i>artp fepöt/ bat be beloften/
aen ^uïs gebaen / niet geöouben 3ön /
ja / bat fp bent gfö^anbt öebben; \'tt^
foo: ^p bebben bcm geb^anbt/ macc
metretbt\' I» ^e Keyfet Sigifmundus
öaööe bcm ^afpoo?t gegeben/ maec
mitjsöieconöitie/ dat hy niet vluch-
ten moft, op pene van den hals; \'t toeleg
onaengcfien / blucßtebe J. Hus eben-
tocl/toaec ober (tjn bal« toagf becbeurt:
fiet Naucl.gener. 48-Cochl. in\'t twee-
de Boeck van de HuiFietfc Hift, Cam-
pianus, reden 4. En lelfs de Calvini-
fchen Laurentius Humfredus, 2. 250?

ben be berbeucte ban fijn öafsf/ öoo? öit
berboöe blucbten/ i^S f)p oocït/ teritgge
gebaeït 3ijnöe / obfiinact gebleben tit
fijn ketterjï r op \'t toeKït meöe bal^-
ßcaf toass gepubliceert/ öooiöel^ep^
ß ö fectf

öerc : I, Dat Godt den Duyvelmoft
gehoorfamen, 2. Dat een Priefter wel
krachtelijckdooptejconfacrcerde, wijd-
de , uytgefondert als hy in doodt-fonde
ftack. 3. Dat alle Geeftelijcke en Poli-
tijcque Overigheyt, ciaer voor niet en
moeften erkende ofte gehoorfaemc wer-
den } als fy in doodt-fonden ftaecken,
4. Dat geen Kerckelijcke Leeraers be-
fit van eygene Goederen en moghten
hebben , en foo voorts: Siet het Conc.
van ConÜans, feff. 8. Cochl. lib, i. &c.

berfcïjcpöcti pjotcficn gcöacn/ maer fn
\'t mtniie niet geftlaegljt/ öat of ï^epfcï
Of Concilie / Daer beloften nietnaer-
gebomen cn toaren. ®at foobanigc
jJlumócr- macclicnbe 3fiert3-iJctters6
«cn tien Jübe geflraft mogen toecben /
fal in \'t nacflbolgenbc cap. ölüchen.

Allé Wettige Ovérigheyt magh alle
Rumoer-raakende Ketters ftraffen, ja
dooden, als zijnde Percurbateurs van
de Gemeyne-rufte.

T: IN cecrt toerben / of fimpelöcb al^
S*» gcoote fonbaecäS/ ofal^ foobanige fon^

48. ^i\'f baecsf/biebegcmepne-cufleontcufien;
a Ä in öe le^e confiöecatie/ mo^

fp getlraft/ ja geöooöt toecben/ ^«g«/;-
netfensS boobt-ffaaeciS/ biebcn/ fïcaet-
mjcnljecjs ccDeïlen/^c. öte alieen ge. ™
(Icaft toecben om be lefle coiifibecatte.
<!^ügeoo?loftte5ijn/öIücïiti i.jBop?
fess fieeft eenige bupfenben laten boo?
ïien/ om een acte ban ongeloof.

2. ^elia.ö/fieeft ben felbigen bangs i.jtf^.is,
boen biinlfen be 3B?opfieten ban 25aal. 4°-

^enfelbigen gangfi fieeft 3!efiu ^-Rfz^in
gegaen met foobantgfi bolcfeje / öte
oocb baecom ban a&obt geloont en ge?
.P?efeni0.

6. Die fich fal verhoovaerdigcn, niet
willende des Priefters gebodt gehoor-
famen, laet die menfch fterven.

7. #actp bebent bat men öieben en
moo?öeiTaecj5 toelmacfi öooöen/toaec?
om öan geen ïJumoec-mabenöe laet?
tccjs/ be toelcbe €fi?ifïusi bieben / enöe
iiioo?benaecjs noemt i . e»

8. ê^oogfipquaetgebaenfultfieb?
ben b?eefl: toant be fiooge «^becigfiept
sn ö?aegfit \'t i^toaect nict te becgeefsf•

Laet, fepbt CfijiflU^ / beyde (te toe? M^tK^^,
ten \'tonbcupöt/ en öetectoe) waffen
tot den Oegft toe, ende in den tijdt des
peeft, fal ick tegen de Maeyers feggen;

296 De Mondfßoppif
Vergadert, &c. 3©acc Upt oo£jenf(fiöni
ïgcfi boloöt/öat men geen i:ufl-ti?eftens
be ^ettecjS en magb öooben.

<©bP bent ocofïijcft oeabufeett / na»
bemael boo? \'t onfecupb niet p?ecü.ö be
33ettet97 maec alle ïj^eugljnieten bec^
flaen toecben/ aiö Cfj?tflu0 felf^ fepbt:

(€en ttoeeben / fepbt CfjJifluö/ bat
men \'t ©nbrupbt niet u^tcoepen en
moet/ aljs \\yn ban be tectoe niet en fean
toecben onbecfcbepben/ te toeten met
- pecijcftel ban \'t goebe mebe upt te coe^
Jen/ vers29. ^itfteeftgeenpiaetjsin
publijtße bettecfcDe 25elïjamefé/bte be
Pöpen ftellenj toant öie 50« feß«öaec
genoegö boo? baec muptemaßecp/ en
boen be geloobige/enbe be Ueccß meec
fcftabe alss boötfïagecgf; toant befe bec?
m0O?ben be licftamen/maec b\'eecfle be
5ie{en/bie na <0obt.ö beelbt gefcßapen/
en boo? \'t bloet €f)?tfli ftecfcftapen sijn.

(Cen leflen/moet men fiiec ttoee bin^
gen toel onbecfcfiepben /1. \'t ©ecbobt
ban \'t onßcupb in bit leben upt te coe^
jen. 2.\'t©ecb0bbanï^ufl-fcöeucenbe
iäettecsE/ bieben/ mo0?benaecsf/ obece
fpeelbecjSupt te coepen: \'tttoeebe iiS ge?
00?l0ft/ \'t eecfle geenftn.ö/becmitö
ni ngen en |5?incen/ ban <0oö / fiebbert
iww. 13. ontfangen Swaerdts-Reciit, om fïtlcfte
fcj&abeliic&e guaetboenbecjS te (Icaffen/
öie met een ßalf oogb licfitelgtft af^gea
meten Tünnen toecbem

\'t alïeöepöe öjaec/aïjS t toel öec?
liaen toeröt \'t «©eloof moet ö?p 30«/
\'t t^ toaec / foo ööp öerfiaet \'t tntoen?
ötQft oelooöen: \'t t0 ntet toaer / fo gbi»
öerjlaet öe upttoenbige €]cercttte öejs
<0eloof3$j jj?mcfpalij(b/foöteöe<ï5e?
mepne-ruflperturbeert: toant foiiSfe
ftcafbaec/ gelöcb öetoefen

Cap. LXir.
Het is een valfeh-verfierde Fabel^ dat-
ter een Vrouw Juth, Paufinne foude
geweeft 2ijn,

C €öbt öotö C^ommactfl/Sdcmtnta?
Onen/Eutbecanen/Calöinifl iBen?
nontfl/ Coböifl/ ^olitöcb/oftoieöÖP
Sijt/ toat p?aetje öan een^panftnne i
JYiepnie €W5atietÖ/ getoefene «Èngelfe
?feontngtnne/ öie ficfi in öaec tiiötïjeeft
op-getoo?peti öoo? \'t «©ppecöooft öan
öe<s5eufe aBngeïfe^ertïti oföjoomje
öan een anöere Éelleöeegb i

\'©e faeefe / en öen (€i)tel öan <£«53^=
Jetï)/ laet itït 0oöt enöe öe iBolenaer
fCDepbenj \'t igs een ^oomfcfie ^aufin?
ne/ öaec öjp ons? af öertoonöeren.

ocßft onsfbcnbjactit eenö fnjattöen/
top fullen fien/ of top get Sloutoen
feunnen binöen.

gioanne^i lusf / en onfen jf canaijS/
en.?ll. €ffen/ feggen / öat fp Agoietja
Biet/ maec ^toingecuiS enbe 25aleus$/
feggen / bat Baec naem toagr Giiberta.
^e ^uptfcBc fegoen / bat fp ifabeiia,
anbete bat fp Griecje, fotnmige bat fp
JDorothe, oeuoemt toasf / ebocB bat fp
pau.03ünbe/ JanVJLofJandeVIIf.
geintituleect toass / bnn feftecen naem
enjüntop ntetfeecbec-

Eiebe läinberen Beööen liebe i^a^
men. ^ocBtoaec mepnt gBP-\'tnpben
batfe geboocentoasfi

5pulg0fu?$ fepbt in Engelandt, Jggs
leuss fepbt in Duytfch-iandc j ten min;\'
flen Biec oföaer.

\'t iäomt foo naen ntet / be 31Becelt lö
gcoot/onbectuffcBen foube icb toel toe#
ten toillen / toaec fp gefïwbeect mogöt

renbecguss/fepbt tePanjs, 25aleus^/
fepbt in Duycfch-landt; naecbec be^
f cBepbt en bunnen top niet geben.

^toittocniiö fepDt naefl Leo V. ^o?
lonu^ contrarie/ naefl Leo 1 v, ^om?
mige niepnen / naeft Marcinus i. ^Cn?
öcrc giffen naefl Benediaus iii. ©eeïe
raöen/naeftNicoiausi.

^00 }j?atenöe / bïpen top eben
toijsf; toeetic niet op toat boo? een jaec
fp i^ansJ f0Hbegeto0?öen 3ijn i

aïap buncfet oöp (ïact \'erna/ aïiö\'beii
25ïinben nae \'t ^ecft onbec 11-
iieben niemant geleert fioe langen tfibt
batfp^au,si^öetocefïJ

iBariantt.Ö fepbt / twee jaer , vijf
maenden. SEnbece feggen / een jaer,
vier maenden. ^omiTttge/ effen vier

<!Bifipfcfiijnt onsf in cen ïi^ooïfiof te
lepben. \'ft iloet nocfi eenö b?agen ;

ZwingerHs ffbjijft / b0tf|»toa^een
obecbltegfifier in beugfiben en fiepïlg?
fiept.

Boccaciusjöat (p niet met een IBon^
nicït / maec met een <;6t«öent gefioe^
leect fieeft.

Een ban befe fepöt / öatfpgebaect
fieeft op ftcaet. ^enanöecen/aJ^ fp
in fiaec öebotie toasf. ï^en becöen/ on?
öecöelBiflTe. ^en biecöen/in fiaec
^auffelijcben (€fi200n.

IBp önncftt/ toaec \'t met feggfien te
boen/ alle bioutoen fouben fb toel Hoe?
cento02hen. j^ocfieentooojbtie:
toat bagfi fieeft (Ipgebaect^

^accamentsf-bagft eerfl 400 i\'a^
cên baec nae in-geflelöt. 30oo? \'t lefl
öan. 3©eet gfip niet toie öen cerflen
^cfijöbec ban öit ^iflojttie i0 gfie^
toeefli

liscfttïnno 1250. trat W/ 400jaren/
nae öat öefe ^auftnne fouöe geleeft
licDlien. \'ïïï|eö niet meer te feggDen/
aljS öat öei^.^tB?iftuerrfepöt / öan
öe baïfcöe getupgeh tegen CD?tjlum:

En haer getuygeniflen, en waren niet Mare.,u
over-een-komende: en öterftalöeu fOO
eenö?acl)tiglj en toaeracötiöl / alsf öe
gettrpgemffen öer ttoee ouöe^^ufanne-
öoeöen.

Cap. LXIII.
Tegen de Jooden werdt gethoont,
dat den beloofden Meffias gekomen
is, Chriftus Jefus, en dat door de ver-
vullingh van alle Prophetien, die van
Chrifto voorfcydt zijn.

E<en pjopBeet/ ban u boifb en utoe
ö?oeöer^/mpgelijcb/faiöenï|eer .
«toen <0oöt/ u-lteöen optoecben / öten
fult gbP ÖCOren / Deut. i8. vers 15.
Aft. Aft. 7. 37-

I. Den tijdt van Chrifti kpmße.
Den Scepter fal niet wech-genomen dn. 49-
werden van Juda» noch den Hertógh
van fijn Landen, tot dat hy komt, die
gefonden fal worden, en hy fal wefen de
VerWachtingh der Heydenen. ^n öe

Cöalöeeutofcöe 25ööeï ftaet: tot dae
i^effias komr. ^tt lö toaer tentijbe
banöe geboomte Cb^ifïi i toant Hero-
des Afcalonier , 3j)nöe een^öumeet
b?eembelmgb/ beeft öen Scepter van
Juda, en öe Mmn ban Ifraël / toeeb-

2, De Moeder van Chrißw.
ifii.j, H. Siet eon Maget fal ontfanghen, en fal
baren een Soon, en fijn naem fal wefcn
Emmanuel, bat tSf/ Godt met ons.

Mith, 5. Ende ghy Bethlehem Ephrata, ghy
zijt feer kleyn in de dayfenden van Juda;
uyt u fal my uytgaen dien Heerfchapper
in Ifraël, ende fijn uytgangh is van \'t be-
ginfel van de daghen der eeuwigheydr.
©oeg^t Btet bp / Im gecn be ^ttnift-
gelectben anttnoo^ben/ ban J^ccobe^
a.gebjaegBtsönbe/ fcggenbej in Beth-
lehem\': want alfoo is \'er gefchreven,&c.

J4. Een Licht tot verlichtingh der Hey-
•\'».49. denen. En hy fal zijn de verwachtingij
der Heydenen.

de Koningen ofte Wij fen,van Goud,
Wierooclli Myrrhe en dat door
aenleydingb van een Sterre.
Kim, 24. Daer fal een Sterre opgaen uyt Jacob,

een Roede oprijfen van Ifraël.
/ys»,6.3. De Heydenen fullen wandelen in u
licht, &c. Als rot u fal gekeert zijn de
fterckheydt der Heydenen , overvloe-
digheydt van Kemelen fal u overdec-
ken , Drommedariffen van Madian en
Epha : Die van Saba fullen kome«»
Goud en Wierooek brengende 3 en lof
, den

Van aHe Kiewp-gefinde, 30}
den Heer verkondighende. ^iét DOtït
llai.6o.6. PfaU2ï.4. c«öC becbult/
Matth, 12.

Daer is een ftemme des beklaghens ifiL\'^i.i^,
gehoort in de hooghten, des rouws, en
desweenens. Rachel beweenende haer
Soonen, en niet willende getrooft zijn
overdie: want fy nieten zijn. ©gcbult
Matth 2. i8.

Siet, den Heer fal klimmen, 8cc, en ifö.19. r.
komen in Egypten, bccbult Matth. 2.

Siet onfen Godtfal komen, endeons iySi.jj.s.:
Salighmaecker, dan füllen de oogen der
blindegeopent worden, endede ooren
derdoovèn füllen open zijn , dan fal de
kreupele fpringen gelijck een hert, en
de tongen füllen open wefen; jjS bCC?
bult/Matth. II, 4. en Matth. 15.30.
Xuc. 7.22. &c.

Siet uwen Koning fal u komen, recht- Zoa-g.
vaerdigh, Salighmaecker, en hy is arm.
^tet00CbPfal.24.32.69.en7i. ber=
bult Matth. 8. 20. ■

304 Dt Mondt-ßopper
van Sion, maeckt jolijt Dochteren van
Jerufalem. Siet uwen Koning fal u ko-
men j rechtvaerdigh ende een Saligh-
maecker, hy is arm, ende fit op een Ezel,
en op een Veulen der Ezelinne jonge,
bßCUuItMatth.2i.8.

^en oftc öe toijö-looijenöe
5^?opfiecpen ßteu ban / fiet jefai. 53.
verf 1,2,3,4,5,6,7,8. tot \'et 18» becsf
inciuys: ja nocfi patttctiltecöec en D?ee^
öer tot ]Dergf27.

^piX. 40. (©ocfe öe nienfrl) niijncss vneöe^ öaet
lo-, tcït op gefioopt ßeböe / öie mün ft?ooöt
y ^ at/ Beeft ober mp berfteben öeober^
trebinge: berbult Matth. 26.15.

zach,u, Ende fy hebben mijnen Loon gevvo-
gen dériigh Penningen, &c, berbtllt
Matth. 27. 9»

rfal. 118. Op mijn rugg\' hebben de fondaers ge-
bouwt. De geelTelen zijn over my ver-
gadert, ^iet oocfe ifai- 53.63. berbult

17. Chrifius krooninghidoor-nagelinghy
, lavingh met gaÜ\'igeheel-latingh fij-
ner beenderen 3 d\'onhederflijc^eydt

Van aËe Nieum-gefinde. 305
ßjns vU-efchißjn roepingh , \'t Lot
over fijne kkedenn.

Gaet uyt ghy Dochteren van Sioh, it
ende fiet den Koningh Salomon nietfijn
Kroon, &c. IJcrlJuU Mare. 15.17.

Sy hebben my tot mijn fpijfe gegeven pfil. éS.
galle, ende in mijnen dorft hebben fy
my Edïch te drincken gegeven, ÖectïUU
Joan, 19.29.

Sy hebben mijne kleederen gedeyldti pfii. u,
ende op mijn kleedt hebbenfc \'t Lot ge-
worpen, bt\'rbölt Matth. 27. 33.

Ghy bent opgenomen naee de hoogh- pya;.67,
ten, ghy hebt de Gevanckenis geno- ig»\'
men.

Ick fal mijnen Geeft uytftorten, &c.
iStctOOCbIfai. 44.3.Ezech. 11.19. en
36.26. en 39,29. becbUlt Aa:.2.

Zl* De votirengingh , vervnlltnghen
volmaeckjngh des oude Wets door de
nituweWet der Gratie.

De Mondt-jîopper
Jtf\' î«. Siet de dagen koraenj feydt den Heer,
Siet mek Huyfe van IfraSi, ende

N(ir,8.8. den Huyfc van Juda, een Nieuw Ver-
bondt maecken , niet gelijck het Ver-
bondt, dat ick met uwe Vaderen ghe-
maeckt hebbe, in den dagh, &c. maer
dit fal \'t Verbondt zijn, dat ick maecken
fal met den Huyfe van Ifraël : Ick fal
mijn Wet geven in haer binnenfte, ende
in haerlieder herten fal ick diefchryven.

<Dû bimtïît mp t0 oenoeofj boo? alle
^ooben / bie al^ onpartijbtne hielen/
fonbec booj-oojbeei en paffie / Darcc
r\'T jtelen sali-gbepbt foecften/ en mepnen /
om / upï bec Cîj;ttîenen Catftoiöcften
3^ecc{ï (fonbec tóelcbe niemanbt <aobt
ban bebagen/) biec/ en baec nae tot bet
eeutoigeaenfcbijn/ enbe be tegenbjoo?^
bigbepbt ^efu CO?ifti te gecaben»

O T A. (îBôbtsSbientî toecbt
bolbaen/ met ttoee foojten ban
eecbieblngb. (€en i. ^[ntoenbigô/
boo? \'t fecceetfle onfec 5ielen. (€en 2.
Öpttoenbtgb boo? Cecemonien tonjfe^\'
iijcfe ingeflelt. ^e ceben biec ban Wc*
becmitsf be 5iel niet alleen ban<iï5obTen
t0 gefcbapen / maec oocb bet licftaem.

Van alle Nkum-gefinde. 307
25p |Battljeu0/ werde groot geacht u*tth.ii>.
cen Vrouw , diefalf heeft geftortop het
hooft Chrifti.

€nbe bflcrom fepöt ^abtö,: Mijn m-^-
hert en mijn vieelch, hebben iiaerver-
heught in den levenden Godt»

^at nu öc ïf. läercb öe Cecettto?
nten maoö tntïeHen/ blijtbt: Alles wat umKxi,

geloobtge flellen een feecberen
5pccfl-öagï) in\' fn \'t (©uöe (Ceflament. Eßi,.,^, 56.
én öat tot ö?ic-mael toe / toelcben le^

^efe^npen-bupgingb t^ allangö
te boocen/ en altptöaecnae tn\'tge?
bjupcb gebjeeji;

Salomen heeft beyde de knyen op der 3»
aerdengeleydt, ende fijn handen uytge- \'
ftreckt tot den Hemel, ^iet ÖefgelücbS
1.13. 2 Paral.29. Dan. 6. lo.
^a tn €(j?j(fo 5Jefu felfsf/ Luc. 22.4 r.

tjer.ö/ We oocft boo?45oötfetóuanti3^
löcïi.ööaec fenpcn toilicn bupöcn- mo^
gen niet bp ïmpe-DiipgcnDc feijaepiciS/
maeu bp ttijf-fenpcoe aippöanten bec?
Seleeefeen toerben.

Gen. 18. in ?lib?al)ann Gen. 19. in
Eotfi. Gen. 24. in f aCOD. Gen.
inbe2&?oeberöban Slofepfj. Gen. 48.
in^lofepDfclfss. Num.24.in25alaam
boo? bcn €noel. Jof. 5. in 3|ofue eben
alfoo. i.Reg.2o.ing:^abib. i.Reg.28.
tn ^aul. 4. Reg- 4« in be i^unamitis
fc|)c©?outo. i.Par.21. in bc Minheren
Jjan^frael. t^abibfepbt: Komt,iaet
ons aenbidden en nedervallen, Pfal. 94.

Jefaias fieeft bOO?fcpbt: Haer foonen
fullen tot u komen, die u hebben ver-
ootmoedight j ende fullen aenbidden de
voet- flappen uwer voeten,

Matth.2. en Cfi?i|iu0 Matth. 26. 39.
jm. 9. i^oo ïï^öe be bïinb-geboore / joan.9.

De Ceremonie van d\'opheffingh der
handen, blijckf:
Exod. 17, Als Mofes de handen om hoogh hef-
tede,foo wonlfraël,

Vm alle KieuiV\'gefmde, J09
Iclc wil dat de Mannen bidden in alle i. Ym.ü
plaetfen, opheiïende zuyVere handen.
De Ceremoftie van de ontdech}ngh
des hoofts , hlijcl^t:

eenige/ fiaenöe op fce Ooeöe-
3^?i)öagb bp \'t Brupsf €D?ifli/ floegen >».4.

©an be Ceremonie öec Sacrificiën aö. \'
ber 3©etten ban öe ,lSatuer/öesÈ ï©etsf
|Bopfc0 / en ban öe 3©et öer «©jatie / \'3*
ftet cap. 28.cn 29. enbpfonöerlöcbin \'
een feecher ^ractactie / öoo? mp in \'t
litbt gtb?ac|)t/ ban alle löercbelöcbc
Ceremoniën / raijcnöe bet ^^acrificie
ber lilSifTc / öc beöicningc öer
cramenten/ $c.

Van de Ceremonie derBeloften, die
die aen Godt gedaen werden, fiet bo-
ven cap, 54. doorgaens.
De Ceremonien van menfchen te :(egeT
nen ofte gehened \'jden, llijsk} :

j^eer beeft fclfsf \'ta?o?mulicc
geo?öonnccrt/b3aer meöe öe p?iefier^
öe icccbe-pcrfonen/ öe25enebictie fou?

Jïert geben feggOcnbe: Soo fult ghy-
lieden, de kinderen van Ifraël, de Bene-
diftie ofte den zegen geven, &c.

d\'Engel, die my bevrijdt heeft van de
\' periculen, wil defe kinderen zegenen.
•5«,i4,r9 Melchizedech ^egfjenöe Abraham,

ban hjelcïjen ^egcntngfj ^anlujf
Kiiif.l.J- fepöt: Die minder is,ontfanght de Be-
nediéïie van een die roeerder ïs, fonder
eenigh tegen-fpreecken.
.«wj.17. Ifaac zegende Jacob ende Efau, Aa-
^\'eut \'i. ronheeft\'et volck gezegent. gingel^Cï
jofici^i, jHopfess fiecbenöe. ^0 fieeft Jofue aï
meöegeöaen. Helieben alfoo. <©aec
rtóÖeneben DaviJ aen de fijne. Gabelus
19, zegende 4en jonge Tobias. JaCD?>fiU!S

i\'<c.24.5c. €n ten i^emel oïj-ïtltmmenöe / fijn
handen op-heflPende, heeft fijn Difcipu-
len gebenedijdt.

I>e reft van de Ceremonien fal blijc-
kenuyt mijn naervolgende antwoor-
den , dieick op de volghendc tegen-
v\\-erpfelen fal geven.

Cecemonfen en eei:öteöingeöte ban
<0obt ntet gcboöen/ of tnïiet ^uan^
gelieniet boo? nooöttoenötgö npt-ge^
ö?ucftt en tlacn/ 3iln fuperfïitte enaf#

ooöeti!». iBaec meefl aüe öc Ceceraof
Ilten öan öe ßoomfcft-Catftoiöcftcn/
5ön ban <©00 met oeboöen/ €cgo.
^©e eecfte b0O?fieüingb blpcfit: Dat

ick u gebiede, doet allecn aen den Heer»
noch doet \'eriet by, noch en neenit \'er
iet af.

Mp ßouöen \'t maec met öe geboöeti
<©oötsf/ toel te berfiaen öat öe §eboöen
ban öe iseccb ootfe geboöen «SoötjS
3ijmftet Luc. 10.16, fietoocfe^auliim

ftouöen tn\'t pjopöetecen en fp?eecfeen/
ifjoetoei ben ï|eec «|»tö?ucfeeli)cfe / öte
Ceremonten ntet geboöen en ßaööe/
fepöt nocfltanss: Soo yemandt een Pro- i- «^«fr.^-tó
pheet is, of geeftelijck, dat hy kenne,

3B« btt niet tegenflaenbe/ ©artp
ö?nben/bat men \'t niet öoen en magfi/
in ban ^ercfeelficfee öfantien/ ofte
fiet moet ban öen ^eec felfsf geboben

3ijn/ foo i0t«ijnb?aegÖÏ Waer heefc
den Heer bevólen, bat ttien goebe bin?
oen moet beloben ^ aBaerom p?öfi
öen %ei;gewil]ige giften ^Lev.aj.38.
3Baec fiaböe öen leer aen ^öel ge?
boöen öat fi» fiem fonbe op-offerenöe
eecfle gobooceh ban fijn 2^ee / enbe
(Ol fwout/

312 De Mond^\'ßopper
fmout/ Of öet btt tet felbe i Gen.4.4.
3©aec babbe ben ^eec geboben aen
Moe/ bat ÏÎP na be 3©atet:-bloebt/ ben

een Autaer fonde op-timmerens\'
ende daer op Offereneen Brandt-OfFer
van zuy vere Beeften en Vogels, die met
bem uyt d\'Areke gegaen waren, Gen. i.

V. 20 f ooch bat 3Cb?aDani een 3lutaec
foube optimmeren / gelfitfe öp gebaen
leeft Gen. » 3.18 ^ 9llen toie fieeft «60b
gehoben een 4^a5aceenf£fi leben t\'aen^
tjaecbeny bat b?p toat firengfier toajS /
\'t leben ban gemepnegeloobigen /
In baden/ toaôen/ acbepbt/ feieebecen/
fïapenen fpöiSl Niim.6.2. &c. toaet
ßabbe ben ^eec aen ^ubitfi gehoben /
bat fp een eenige Celle van devotie voor
fich foude n«kcn, haer naeckte vieefch
met een ^hiyre-kleedt bekleeden, ende
fehier alle daghen vaften? Judic.8. J-.

3©aef bnbbe ben l^fcr gcBoben/ bat
bc ïl^öabitcn ficfi fouben ontfioube»
ban îBijni JeTem. j^, 3©aec fieeft bcn
!gecc aen Daniel geboben/bat fip ooclt
toaftcnbe/ ffin naecöte licfiacm met een
ïjapce-ïîleebt fbube omgojöen ^ cnb«
©leefcfi en 3©ün berben { Dan. 10,2.
;©at be toiife läoningen aen €ft?i(îo
fouben offeren <r5otibt/ a©icroocfeen
HSp^rfiei Matth. 2. 3©anneer/enbe
toaec/ fiabb\' ben leer aen <;$.g!an bcn
^oopec gehoben/ batfipinfönpnge
jaren in be 3©ilbecnisjfoube meteen
^ameelö-fiupb geßleebt/ tot fön (iJös^

ßti ö2flticfi mct geöjupcïicn/ aïiShjatcr/
Banen / en toüöc Icmtcfii
M3cth.3.4. gi^at iBaiia jBaööaïena
fouöe nat maecben / fiuffen en 5alben /
öe boeten öeg? beeren i Luc, 7. ^at öe
^oöen ^aïm-tacben enöe btecöeccn /
fouöen ïanoösf be toeob fp?epcn / en

ficonenl Marth. 21.8. ^at^tcoöe?
muh fonöe ^alfemen bet Itcöaem öes
Heeren i Joan. 19. a©atc baöö\' öcit
^eer aen ö\'eerfïe Cbztfïcnen ßcboöen /
öat fp baer/ boïgenbe nae bet ïeben bec
Stpotïelen/ aïïe epgenbom ban gaere
öoeöeren / cn \'t geit öaer af feomenöe /
boo? öe öoeten ber anpofleïen fouben
leggen/ en aHe btngen gemepn mabeni
Aftor. 2.44,45, l^üe bo?tl ban
ïuss ben flaet ban jupberbept een pebet
aenraöctt i i.Cor,7, mttfgaöersf ronu
Bouöen öan öe l|outoeïijcbfcBepIfcBs
ten om \'t gebeöti vers 3 .^at öen
Itgen ^auïuss fönïttbaem fouöe baflga
öen 4 i.Cor.9.27.ennocbtan0bJeröen
alle befe b?pb3fllfge goebe bjercben cn
Ccremonten ban öen %er / m <©oötgt
b)00?bt/ gep?efen en beloont.

\'t €n 10 ban nïet fuperftttte«0 / al
"t geen ntet gehoben t0/ tnactaïïesf bat
btrecteïijcïi tegen bet aeöobt / ofte?
gen be Jäercbelijcbe ^nflellingcn / of
tegen be natuerlpcbc rcöen/ enbe foo
bj0?öt bcrflaen ben (Cert Deat.12,32.

lioe ^eD^iftncc oOeboben toerben I
toaerom oeöaupcht ^artp ban fo bele
Ceremonien in bc ^cbicningïj ïjarcr
^Sacramenten/ oocfe bess l^ontocUicjc /
cn in ïiaer anbje l^ercbeHjfec bienfren/
en bat fonbec en öuptcn <éob0 gcDob i

3. 3©acrom ten tijbe bcöSSacbtsS-
maelsf/ boo? u epgc <©3bonnantte / een
booptooo?ben tipt 1« Cor. n. en an^
ijcre gebcben meer gelefen / baer men
in be^cb?ift«ec geen gebobt ban en
Ijittbt/ en boo? be fcicfïe ï5efo?mati<-
tfiben f n be ^eccft ongeboo?t 5ijn i

4. 3®accom tegen Luc.22.14 bet
9Cbonbt-macl aen b?outoen bebtent/
en niet aen manjs-pecfoonen alleen i

baerom ttoee of b?ie bagben
boo2 \'t ?fibonbt-mad/ be 55?ebicantcn
met een ^iaben ofte ^ieche-tcootlec/
ban bnp0 tot bnps gegaen / met een
b?age batt be féjoebcr^ cn .^uftcrö tn
€b?tfïo/ of fp oocb iet tegijen bacre
mebe-b2oeber0 uptflaenbe beöBen i

6, 3©aeróm bit McWn - «fatras
ment inpfi b?ic/ of bier repfen \'0 jacrjs
gcabminiflreert-} toacrgeI)iebt<!3obt
in fön befcb?ebcn3©oo?bt bn^banige
Cccemonicni .

fiet ïgoutoelgcïi fonDrt- bonge ges
tioöen nuï en ban oeenöer bjaecöen ig 4
bjaecom moet men boo? een p?etiibei:
tcoubjen i bjaecom moet be ^aebtbet
be2^upbegom en 25?upbt/ eerllfot«
beeihingen b?agenf 3©aetombege?
mepnte tot getupgen gecoepen i toaet?
om fiaet / bie ttoubJen füllen / eetft be
fianben boen t\'famen boegen / en baec
nae boen fentelen ^ toaecom een gebeel«
te ban Matth. 19, ban boo?-gelefen 4
toaecom baec bp-geboegfit ben izS*
^falm i toaec fieeft <©ob in be;;§cfi?if?
tuec alle befe Cecemonien geboben i

9. SÏDacrom läeccben getimmect/
baec met Blochen gelupbt/ ^falmen
boo? en nae be f ?ebicatien gefongen /
en fiet^?0el- gelupbt baec onbec laten
fiooceni

10.3Baccom tn be fo?me besiSSanö/
in \'t 5enben ban een ^?ebiftec/<©ubec?
lingfi en Labenz foo beel Cecemo?
nien geb?Hpcbte toaec too?ben alle befe
<e>tt-^cfi?iftuecU3cbe Cecemonien ge?
bonben / até in 11 j^ieutoe ijeccïtó-
3©et - 25oecbcn / gfieeft befe eecft ce»
fcfi?ap / enbomt ban anbece Cecemo?
nten teöenfp?eben.

I. pemanöt be uptfeomfl ban
fjjnbjcrcfj fielt aljs oft\'er eenige
tuerlijcltc feracfit toaec in f^bcre ^piguf
een/ of tooojöen / öat fupccfiitie / of
öp-geloof.

II- SElö pemanöt öit toel ntet enge^
JOoelt/ macc oojöecit / öat ï)p fnlcto of
ftilcïiSJfaltipttocccïtcn/ boo? een onbec^
Itng becbonbt met öen boofcn bpanöt:
bit isstoberp.

3©p CatDolöCfien öeltjben / öat alie^
^aciamcnteele tooo?bcn geene
tncclücfeclicacfitcnljebben/ enöe öat
öaecom ban noobe tjs een vöobbelijcfee
infiellingö / op batfe 25oben-^atuf c?
Mjth mogen toecc&cn: baecom fteU
ïen top geen fecacftt in be Ecttccss / ge^
filancft / of getal bcc fpllaben / maec iit
be fêepligc ^accamenten / boo^ be in^
^elltngeCö?ifit / maec niet in Sacra-
mentaiibus, bat i^ / in toDO?ben bie in
be Cecemonien toecben geb?upßt booj
ftebel en o?bec bcc läccclte. ^umma/
top gelooben ten befen / öat öe ftcatfit
fiomt ntet upt betooo?öen/ maec upt
een becbonö en belofte C()?tfii: \'t toclfe
inöien \'t tobecp isf / foo mofi CÖ?iflusf
Écn (Cobenaec5pn: \'ft fegge €Ö?ifius^/
bi? felf0 4e Sietkcen verdreef»

Van aïïe Nteuw-geßnäe, fxy
vrnorden, en opleggingh der handen,
doorflijck, fpeecklei, door\'t aenraec-
ken van tongh, ende ooren, enöe fû0

gefepöt Beeft : Sy füllen Serpenten weg-
nemen) de handen op de Siecken leggen,
en fy fullen wel wefen, &c. Mare. i6»
vers i8.

îDeCatBûlijcïîen tóoneuöatfeSö\'^
öen 3ün/ alëfe Baec met Baec Cecemos
nien foo aecöigB na-Dootfen.

^eCatBolücïïen toeten iuel öatöe
SooöfcBeCecemonien/ öoo? foo Beel
ai0fe fooöanige Ceremoniën sön/ öoo?
CB2ifiu^ af-gefcBaft jyn / bolgBeniS

Aft. 15» en 6pna den gantfchen Brief
Pauli tot de Galateren,alSS OOCft Heb,7.
v»i2.18. Heb. 8.8»en 13. Heb» 9.10^
Heb. 10.9. en 10. miötjSgaöecsJ/ öat
öe SïooötfcBe Cecemonien / öoo? öe
öooöt CB?ifli/ niet alleen öooöt / maec
OOCft öooöelijcft 5ün/ öat t$f/ öat öie
genen/öieiBopfesfCecemonien/ als
fulcfte/ toil onöecBoaöen/ öooöelijcft
fonöiöBt\' €nöe öaecom en Bonöentoï»
ban gBeene ^ooötfcBe Cecemonien/
boo? fo beel alsfe fulcftsf $ijn : toant öat
toaren maec jfiguren en^cBaöntoen/
nu Beöben top ße toaerBej»t. Cn öaec;=
cm 3ün al onfe Cecemonien / MstM^
löche îî^cttesn/ en gcbjMöCftfelen/ en
© ó gogöe

0OCÖC öctooonten öc!^ jlieutoen\'Cefraï
mcntsf. €nfchec/mogen
nen geen Cecemonien ïjefiüen / öie öe
^oöengeöaötïieböen/ metöjatöooi
confcientiefieeft ^ai\'tpe öan / Kercft^
ïien/ i^eccïielijche «©ienaecjS / ^jeöi:»
catten/ <iSerangB^ eefl-öagen / open^
öare geöeöen/ fenpen-öupoöen / en öe
gooöfcöe öecDoöen =(|ouö3eiiiclfere gca;»
öen 4

H^ogen en moeten öe toace <ö:ï}?itïe<»
nen geen Ceremoniën ge&?upcïicn/öie
öp öe 3|epbenen plaets? gefjaö Beöben /
foo moeten i^actpe alle ïjocelsercften
ruinecen/ailèUeccftcn-\'S^ienaeriS/aïle
^jeöitatien opfcBo?tcn / openöave ge?
öeöen / Set ftanbt-öoutoen / \'t bnpen-
öupgen / \'t Dooft-ontöïooten / öer&ie?
öen; toant / bp be ^epöenen / bebben
öefe öirtjcn al meöe plaergfgeOaör,

2. €>m öat öe ]|epöenen boo? öe
3©et mopfesf Sacrificiën baööen / en
Stutacen/en^?iefierjs/falmenöaer?
om feggen / öat <!S>oöt guaïücb gebaen
beeft/\'t felbige gebieöenbe aen öe^Os -
, öen 4 geenfiniS: toaerom befcbniöigbc
gbponistenöefeni

S. Auguftinus feydt: Dereynigheyc
f«, wf\' ^^^ Monnen, is daerom nier te verlma-
* ,^en, om dattei^.by de Heydenen, Ve-

Van ah Nunm-geßnde^ 319
ftales , dat is,reyne Tempel-Maeghden
2i;n geweeft. Soo zijn dan de Sacrifi-
ciën der Vaderen (foO öan \'t
flCie öeCiBt\'ffe ) "iet te berifpen , ora.
datter oock Sacrificiën onder de Heyde-
nen zijn geweeft : te meer , alfoo de
Sacrificiender geloovigen, op-geofFert
werden aen den waren God, en de Hey-
denfche aen de hoovaerdige goddeloos-
heydt der Duyvelen. (©cl) | Of ^actp

3. :©aecom alsJ öe ^^epUge ©aöecs?
onöec öe 3|epöenen / \'t Mtup0 €0?i(iï
toilöen opctcfiten / fieööen fp altoos öe
feofieliicfte Cempel-ttmnieraöien met
om öecc\' cetoo?pen / öie {jacc Wooöen
toacen toeoeÉpgent/maecfp fieböenfe
in-oetopöt/ en op«geö?a0en aen öe ecc
ban öen eenigen en toacen «©oöt. ^a
<ï5oöt felfsf öeeft geöoöen / öat in öe

D<Ê ouötfiepöt ban öe 35?ocefTten /
ölijcftt / tipt öefeben ^joceffien /
öie öen ï|eec geboöen fieeft aen Jofue,
met öefe toOO?öen: Alle ghy gewapen- 7# 4
de Maaaen, gaet rondts,,om dc Stadt

eens \'s daeghs, foo fult ghy fes daghen
doen. Maer den fevenden dagh fullen
de Priefters feven Trompetten nemen,
die men gebruyckt in \'t Jubel-jaer, ende
defe voor de Arcke desVerbondts gaen,
en ghy fult feven reyfen rondts-om dc
Stadt gaen, ende de Priefters fullen de
Trompetten blafen, IßOtem alle Ößfu

^ßttocßbeProceflie hjetöt otis^
getnfimicert/1. Reg, i6. lo.
i^Reg.t. 3\' ^ß öecöeßntiubjerbe/ toccöcn
cnupari. onsf aengetoefen op ttoee ötUecfcßetö^
• öen: I, SlljS \'t fjeele ßtjtöban gifcael/
in Hebron, 5^abtb öaöbc aen-genos
men/ aljs ^abiö Hierufaiem fiaööe in-
genomen/ öe l^ötlideen obectoonnen/
en eecfi be Arcke banCariathiarim in\'t
fiupsf ban Obed-Edom in-boecbe/ ofte
öbec-boecöe/ en anöer-mael/ d^s gp be
fdbigc Arcke, ban \'t^öupsf ban Obcd-
Edom obecboecbetn f^n^tabt/plaetss
en fCabecnaecfeel/ bat ftp op fijn fteer?
Ujchfle boo?-beïepbftaöbe. 3®atboo?
Cecemonien ftiec geb?up£6t 3ijn / fean
in be fiant-getepcfeenbe (Letten gefien
toecben; te toeten/met gefangen/D^us
fi)Clt/en .ïBuficale ^nflcumenten.
a.E72Mï. 4. öoo? fabeuc ban be«
■KW 17- ningftCyrus,jerufalem toebecomöe^
mMccttoa^/löbacceendubbelde Pro-
ceilTe in-gejtelöt / altoaec be p?ie(ïec^
tegftentooojöigft toacen / geen

föf& m mangueeröc/ tse Mamft ban öe
Oeefielöcße 3lof-<;§anaen / tot aen öen
^emel toe / geöoojt totecö / öe ©?gelsi
en anöece toel-lnpöenöe^Jnflcumens
ten ficg lieten Doocen / enöe alle öebote
b?eugööen-tepcïienen beöjeben bJiec^
öen.

5« Wc-ntael \'sfjaec^ maccfieec^
öen öeflicöttgßeProccffien, naecöen
fCemtJelbaniiecnfalem/ upt alleöe Ï6?
öoecftenban\'tJ^eplig^lanöt: i.f€en
työenban\'t Paefch-Feeft, otti öancß?
baec te bjefen aen <0oöt / boo? öe becs
lOfftngb upt Egypten. 2. \'tPincx-
ter- Feeft, om öancÄöaec te 3i)n boo? öe
ontfangene a©et. <©p\'tTabernakeI-
Feeft, om öancbfiaec te 5ijn boo? \'t in-
nemen ban BetSanöt ban25eloften.
4. <©m25eloften te öoen aen<©oöt/
cn^accificienteoffecen. 5* €>möe
ïtcacgtige 25eneöittie öes^ ioogben-
^?ie(lec3Ste genieten.

6, öpt öe ^?ocefTie ba« ßet bolcït
ban giecufalem/ tec eecen €ï)?ifii aen-
.geflelötmet^alm-en eigf-^clien/
f^angen/ Matth. 21.8. &c.

fp?eften öe ip?ote|ianten/ in ßaec nieu;=
toebecöeöigingft ban öe 2lugu(iaen?
fcbe Confeffie fol. 175- Sa geen ceöe^
iiicbmenfcB/ en ban öefe ten goeötn
öupöen»

1. Upt öc Jlepltge Scb?tftHCC/ gbe^
ïijcït nu tecflciniit/ öJjjötlucfitigD öe?
tliotintisf.

2, aptöcp?actücguebanöe^erc8
ban aïle tijöen/ toacc in öcfc altijöt in\'t
geb?Hpcb 3ün sebjcefi- <6i\'lijcb gelefen
ban toecöen in Nicolao Serario de Pro-
ceffionibus lib, i.cap. 3.

a, aptöegeetïelöcïieb?ucbten/ öte
öaec upt bolgen. 2&lijcbt/ upt öe ^30?
ceflTten gebouöen Jof. 6. toannecc öaec
öoo?/öe muecen ban SlccifÖö ombcccc
3Ün geballen/ en oocb öe ^aöt in ban?
öen ban öe <!5elooöig0en iss gecaecbt.
<0ocb 2.Reg.6. toanneec Ö003 öie ^30?
téflfie fo een gcooten ^egen geraecbt

obec\'tbupsf ban Obed-Edom. ^i^aec-
en-boben/ upt Öe ^joteffien/öie tégen
de Peft in-getleltj^n/ leeft Gregorius
Turon. lib. de gloria Confeff cap. 79.
(Cegen de drooghte, fiet Surium, tom. i,
in vica S. Pörphyrii, (Ccgen de vrucht-
verdervende Wormen , fiet Delrius,
lib. 6. difq, mag. en Cirvelum p. de
3uperftit, cap. i o. en fOO bOO?tSf.

^at öe (^atfjolijcben nocö fimpe?
ïijcb met malbanöecen öaöeny of fon?
göen/ öat toaec nocfttebccö?agöe«J
maec toacv toe alle öe gccbeCccemo?

ni\'cni ï|tcr fiet ttien een Kruys, ttaec"
Gewijdt-water , gintiei\' Reliquien of
doodtsrbeenderen van afgeftorvene, ijie
fp lejJÜOïJ noemen/ elöerss Beelden,
^n fommige fianöen brandende Waflè-
Keerffen of Toortfcn. :©e jonge^eUCfit
gepalleert met Cieraedt van Kleede-
ren. \'t Gefangh van drie a vier Euan-
gelien.^ Muficale Inftrumenten. Het

\'t K ruys toerbt boo? upt 0eb?aöfißn / I.
op bat al be oo0en / öaec op bolgenöe /
en fienöe op \'t fteelöt ban öen (©ebcup?
fien / inöacbtifjfi fotiöen bJetöen/ öe
bittere^affie/ onfeiS beeren / SIefu
CD?ifli / fonöec hjienjs bcacftt Set biö*
öen niet en becmagfi / \'t fingen te bec?
geeßf ijS/ en geen goeöt becßcegen ban
toecöen. 5^itgeb?iipcfeiiefalinöep?i?
mitibe täeccfe in ufantie getoeefi / fiet
Greg. Turon»lib. i. demirac. S. Mar-
tini. lib. de vita. SS. PP. cap. 7. lib. i.
de mirac. cap. 44. Ißdorum epift. ad
Ludefridum Cordub.epifc. InV. Syo.i.
rom.2- contra Severianos & Acepha-
los: toierögecoepen,- wy gaen voorts,
dragende\'t Krnys.

onsf inöacßtigl) tnaecßen/ onfe J|ecs
boo?femfre öoo? \'t^cpligb^oopfeïsf-
toatec/ toaec öoo? top tn Clj?tfW JSeccß

gebjaofien toecben / öefrtjiebt/ om be
bolgïjenbe 45emepme tnbacfttigß te
maften/be bepligbept ban b\'^^epligen/
toelcftecjS Jleliguien fiet 3ijn / om in be
felbige een pbec tot naecboïgingfi te
bectoeclten: toaec toe oothfiaec Beei-
den omgeb?agen toecben.

IV. Wat de Flambeuwen, en brandende
Waffe-KaerflTen öelangftt: enges
fcßiebt niet om lieftt bp te b?engften /
maec isSeenacte ban eec/geïöcfe ölftcfer
in be <!5eIoobigen bejS ^uben sCeffa?
mentsS/ bie / toillenbe Hoiofemum eer«
Ï0C& en fteeclijcfe inftalen / ftebben niet

3, alleen de Muficale Inftrumentcn bOC«
»o» ßoocen/ maec ftem OOtfe met brandende.
Lichteren tegemoet gegaen. \'treibe
becftaelt ben H.Greg. Kazianfenusbatt
be #?0£efTie/ metbe toelcfee be <©eïoift^
bigen ben toebec-feeecenben Arhanafia
ban fön balttngftfcftap / ontmoet 50«»
l^tec boo? toecben be ^?ociTp-ï«P ^^^^
maent/ te toiUen ccmttnueren in ftacen
&?anbenben pbec tot <©obt en tot <©0^
beis^ecfft.

V, op vier plaetfen werden vier reyfen
Euangelien gefongen. \'t fOO/ totlj^
toeten/ be toaerom i om baec mebe«
kennen te geben / bat ßet ^uangeite

nu ober be gantfcBe iCecbtöobem ber?
bonbtgbt i^/ enbe nocb bcrbonbtgöt
toerbt. Ten «©pbatboo?befecacbt
ban bc <6obbeIijcfie tooo?bcn bc mac0t
bessboofenbpanbtgsbcrbtoijne. ,

enbe tot optoecbingb besJ boïcftgs. ^et
toeicbe gefcbiebe boo? be ^?tefïeï:l0Cbe
(trompetten / tn be §p?occjTie ronbtsf-
om Sericbo / bat gcfcbiebt boo? onjS
ïftlocben-geïup. ©an befe Ccccmonte
ftan topt enbe bjeebt gelefen toerben /

Lindanus p. 2. Apol. cap. 52. pag. 289.
& Seq. iBitSfgaberS? Durandus lib. i,
deritibusj cap. 22.

3®atalle3Sboo?t!S aengaet/bet gene VH.
fn be p?o£eflliten gefcfttebt / btent een?
paerlijcS/ om<©obt tc bfencn/ en te
eeren / te becfeencn / tot bergtffeniffe
enfcc fcnben/ tot toecb-nemingb fijnes?
flcaffenbe <!Eiec(felen / alsf ^cffc / ^on?
getsf-noobt/5©?oogte/3©aterblccben/
Oo?logen/en anbere Srupfcn. ilocö
om ban <©obt tc mogbcn bcrtoerben /
boo?t-pïantingban be ^eplige ©crcft/
berlicbtingb cn bcbceringftberonge?
ïoobigcn/ uptrocpingö ber metterpen/
cenb?acbt tufTcben alle Cb?iftelijcfie
!^?incen / nipberingb bcsf EocDt!^/
b?ucbtbaerbept bcr Belben/ toelfïanbt
ban\'tCemepne-2$eti/ en alle.ö toat
0nss3aligbmagfi5i3n- Cpubclgcb om
<6ob bancftbaer te3ijn boo? alle mebe-
gebcplbe cn ontfangencgaben.

CAP. L X VI.
Dekiachtige Bekeering der Heyden-
fche Nederlanden tot het Heyligh ,
Roomfch-Gacholijck Geloof.

ijtfe/ ja Priefter in Öe i^.CatöoIijcße
läcccß/bat mecc iö/ Religieus cn Mon-
nick, inßcn Jälooflcc banöe <©?öe«
ban s. Benediftus, t.ö als^ acpofiel nae?
Set ^epöerifcl) l^eöedanht oefonöen /
ontrent Bet jaer 690. ban öen ©aus
Sergius, ban öen toelcßen Willebror-
dus op S.Csecilien-dagh, in S.Cjecilien-
Kerck Biffchop is gewijdt; Ortt in öie
Cfualitept/ onfe (öoen nofB SfifgoöifcBe)
Sanöen/ öOö2<«5obtteberieeren/ tot
Bei alleen ïaltöB-maeefeenö J^oomfcB»
"CatBoli)cit<0eloof.

Mede-hulpers, bsaren Swit-
bertus, S wigbertus, Acca, Ewaldus öen
ouötflen/ en Ewaldus öenjonsBlien/

Willibaldus, Wunibaldus, Lebuinus,
Werenfridus, Marcellinus, al te famett
getoijöe enöe gefonöene ^pjieltersf/ en
Adelbertus ^iaben / öat iS/ scutaec-
^ienaer.
©an öefefcBJijft öen Certoaeröiöen

Beda ßlöUlS : S\'y waren altijdt befigh
l^fii Lof-Sanghen, Pfalmen, en Gebe-
v.»ieip:ht den • en offerden Godt dagelijcks \'t Sa»-
uTßmtn. crificie der zalige Offcrhaode, naede-

Vatt aüe Nieuw-geßnde.
dragende heylige Vaetkensj eneenge-
\' wijde Tafel, ot Autaer-ftcen.

<!JnJïetebOOrenï Sy quamen nietde /»/j»
■Goddclijcke kracht, een filvereKruys
als eenen Standaert ,en het Beeldt onfes J^^il
Salighmaeckers\'Chrifli, opeen bert ge-
ichildert dragende., enfy iongende Li-
lanien , en baden Godt voor haer eeu-
W^ige zaligheydt, en voorde^aligheydt Greg, pa,
van haer, voor de weicke, ende tot de
weicke (y gekomen waren.

ö\'^Setifeomtï ban befen ^Cpofïeïban
^ebei\'ïanbt / met fijne booifcfjjeben
mebe SfipojioliftDe lEannen / toasf tot
Wiltenburgh , bat men nu Uytrecht
noemt.

Trier, in <©uptfcö-ïönbt / fieeft
fijj boen boutoen een Kioofter, aen be
feertb ban be SSlbecfiepïiöfifïe iBaget
en^oebcc Maria, onbeï öen Wegfiel
ban s. Benediftus, altoaet nocfi fiiip?
öcn / bebjaect en getfioont toeröt / een

^^en felben ï^epltgen Han fieeft bi»
Alckmaer tn 3©e<i-3©?ie|ïanbt/ of tn
^oojö-üoiianbt/ te Heyio, biööenöe/
ban <000 berbcegen/een f ontepn ban

foet toatcc boo? fyn mebe-gcfencn/ bfê
3banbo?|l Dpnaecfiicfe««/ enboo?be
toatccloofe lieben albaer.

fieeft op berfcfiepbe tijben enbe
plaetfen/ water gewijdt, en baer mebe
en anbere fiechten berb?eben.
©an ben ^pattsS ^ergtuö/ in onf^
Sg^anben feomenbe/ fieeft fip banben
feiben/ boo? fjjn befle ^utoelen / mebe
0eb?acfit Reliquien, Of öoobt^-beenbe^
renbanbeïlepligen.

(€ot Fieffingen in ^eelanbt/ fieeft
ben iBan met fijn eene^lefcfi /12.
5Crmen gelaeft/be toelcfte/fioe beel bat
fpbacr upt b?oncben/ ebenbolbleef/
toelrfee jplefcfi/ ban s. Wiiiebrord, aU
baer bergeten sijnbe/ic^ban bat bolcft
in foo groote eer gefiouben / bat fp ban
bien tijb afniet alleen be plaetsi Fieilin-
gen fiebben genoemt/ maer oocb tot
nocfi toe / een Flefch in fiaec 3©apen
boeren.

NOTA,
g^efe boo?f5. bingen en Bunnen ban
geenigfi becfianbt besf toeceitss toebeet
lepbt toecben / aljSjpnbe pacticuliec=
lijcfe enbe punctuelficfien befcfi?eben/
boo? Joannes Molanus in Natal. S. S,
Belgii 17, November. ^00? Alcui-

Anno 796, öctoeeft tjg nieedet: ban Ca-
rolus den Grooten. ^00? Jonas van
Fontanelle, bie in be tijben ban s.Wii-
lebrord leefbe/ en gefcbjeben beeft ban
s. Walfr. 2Cert3-25ilTc0op ban ^m/
tn©?antbcijcfe.

^00? ben €ectoaecbigenBeda, in
Hiftor. Anglic. lib, 4. cap. 14. lib. j»
eap, IJ, enfooboo?tsf.
^00? Marcellinus, en anbew tïieer.
€n al jtoegen alle befeïof-toaecbigc
^iflo?ie-Scb?bber$f/ be flomme Stee-
nen, Mueren, Kercken, Kloofters, enbe
Autaren, be Stabt enbe bet Stiebt
ban Uytrecht. SïHebe <©efncccbeerbß
ßOOtnfCb - CatbOlijCbe Biffchoppen
van Uytrecht, gaece Graf-fteden nU
baec / S, Cïecilie\'n-Kerck tot JïlODltten/
baer befen ï^. jBan getoitb W de Brie-
ven ban ben l^evtogb Pipinus aen ben
Sergius be Burgh-Kerck van
Antwerpen, bett Autaer van Trier,
te Put van Heyloo, bet Flefch-Wapen
van FleiEngen, be Weft-Capel van Wal-
cheren, be 2ÏHtbentijtgueChronijcken

ban J^olïanbt/ öptcetbt/ ©?ie^anbt/
45elberlanbt/ 25?abanbt/ SCntbiec^
pen/ ©laenbecen/ a;ut3enburgb/
Sijn Graf tot Epternach , fijne Reli-
^ien en 25eenbercn / albaer tötntitö
toe/ ban <6obt mct iBiracuïenber?
eert / foube alïe bet boozgaenbe/ aïss
ntet 10000. bingerenaenbJijfen.
öusi toefenbe / faï i\'artp niet guaïöcft

gcliebctt tenatißtt/ öat icßOaecmö
So?telijffe / notbtans ö?unöelijcft / en
compatTteufTelijcft aenrp?eecfie.

I J ectt Gedenckt der ouder dagen ,
vraeght het uwe Vader, en hy fal "t ver-
kondigen, uwe Voor-Ouders, en fy ful-
len \'c u feggen.

Job fpjaCftalöUjSt Vraeght de oude
Geflachten, en onderloeckt\'\'de Memo-
rien der Vaderen, wilt niet voorby gaen
\'t vertellen der Ouderen : want^y heb-
ben \'t van haer Vaders geleert. *

<Ên Jeremias: Staet op de weghen,
en vraeght naer de oude paden, en wan-
del t in defe ,\'ende ghy fu t ruft voor uwe
Zielen vinden.

• ^^^^ gedachtigh
uwe Overften, die u-liedcn Gods woord
gepredickt hebben, volght haer geloo-
ve, ïnfiende den uytgangh van hare con-
verfatie. M-icbt ©?ïenöen/ afgeötoaßls
, öe fielen / tiualjjcft <0etnfo?meecöe
patriotten / koaer jijn utoe finnen ^
Ötoen acpoHolifcöen ©oo?-3©aöer/ijS

Autaer-Kereken gefliCljt/ enaetoijöt;
f|eeftöaöelÖCßS fiet Hoogh» waerdigh
i>3crificie der Miffe aen <6obt Op-gÖ^^
offert; t0 öan öen Paus vanRoomen

öcbJijbt/ tn,^. CeciUcn^ämfe/ toa«
uen felbtgcn gcfonbiett/ eii ntet Reli-
quien tjegiftigfit: fieeft Wy water ge^«
ÏJenebfiöt / en \'t fclbtge tot berb?ptng
bec flechten neftjupcfet; fieefïtot^a^
tconcn enbe ^atconeffen) ban fijn ge?
boistobe feerette en felooflecss / geboo?
fen/be fiepligefBoebecenil^aget Ma-
ria, Sint Marten, en anbece l^epligeit.
^ijn inebe-fiulpecsJ fiebben itoomfcfi-
CatfioUjcbe ^jieflecjS gebjeefï / bie
Beeiden bec 3|epligen/en in plaetxs ban
fiaren flanbaert / \'t Kruys chrifti boo?
fiaerb?Oegen. BenjeWillebrords kin-
deren, doet WiHebrords wercken. ^SS

bat fijn geloof/ en fijn toeccftep bolgeni
5^?iefiec.^enbe|Bonnicften te becbol^
gen / te beccbecen / te bannen / te boo^ .
benJ Jäloolfecö enbe 2£utacen te be^
ttcuecen^ ^ijne enonfcop-geoffecbe
Sacrificiën / boo? ^Cfgobecpe upt te
tcottiinelen i c^ijnen en onfen ^au^ /
000? ben 2llnticfi?ift u|Jt te fcfielben«
eece bec3|epligfien becbloecben4
^e bcelben bec^lePligen becb?anben4
\'ttopjf Cfizilit becnielen4 \'t3©p-

hjatec upt-laccfieni enbe boo?t^ met
Ol ben ïtoomfcfi-Catfiolijcben 43ob^-
^enfl ban ^int3©iüeb20?bfpotten4
J^ie ban fiem 25efteccbe-.5Scbeclans
öecs/ mijne en utoe 3doo?-<0ubec35 /
boo? ^(ifgoben-btenaecsf / en böigen^
bien / boo? fielfcfi-becboembe fielen
^^ fiouben i met utoe epge monben en
i> pen^

lebenöe 45eloof0-öenooten/ om ben
felbfaen «©obtsf-bienft/ met foobantgc
btttece ©laccaten becbolgeni ï|oo?t
m. ié, r. naec «©obtsf bjepoementen: Wee ghy
afvallige kinderen, dat ghy een een raedt
maecken foade, en niet uyt my, en dat
ghy een webbe weven foud, en niet door
f/d.jQ.^, mijnen Geeft. €n Öebt met ^abtb/
eeuwige jaren in uoverdencken.

16 f. Sepherinus.

17 f. Calliflus.
f. Urb an US r»
f. Pontianus,
f. Anterus*
f. Fabianus.

22 f. Cornelius. .

23 f. Lucius.

24 f. Stephanus,

25 r, Sixtus 2.

26 f. Dionyfius I,

27 f. Felix I,

28 f, Eutychianus,

29 f, Cajus.

30 f. Marcellinus.
3 I f. Marcellus,

32 CEufebius.

33 f. Melchiades,
33 f.Süvefter.
35 f. Marcus,

36 fJ«-

Gregorius 4.
Sergius 2.
Leo 4.
Benediaus
Nicolaus I.
Hadrianus 2.
Joannes 8.
Marin US i.
Adrianus 3.
Stephanus 6*
Forraofus»
Stephaaus 7.
TheodorusÄ,
Joannes 9.
Benediftus 4.
Leo 5.

Chriftophorus,
Sergius
Anaftafius 3.
Laudo.
Joannes 10.
Leo 6,
Stephanus 8.
Joannesii.
Leo 7.
Stephanus 9.
Marinas 2.
Agapetus2.
Joannes 12.
Benedi (äus, 5,
Joannes 13,
Donusz.
Benedictas 6.
Benediftus 7.

104

105

106

107

108
J109
lio

m
ll£

113

114
*i5

116

117

118

119
MZO
121
122

124

125

126

127
Ï28
129
Ï30

>31

ï?3

134

135
156
«37

177 Gregorius
«78 Cceleftinus 4.
179 Innocentius 4,
3t8o Alexander 4»
181 Urbanus 4.
«82 Clemens4»
183 Gregorius 10.
a84 Irtnocentius 5»

Is henv\'^erts gefonden, als ons gantfch Vader-
landt noch Hejrdenfchjpas, van den

19 C Adelboldus van Vrieflandr, anno 1007,
ito Bernulphus van Oofterbeeck, anno 1027.
2l Guiljelmus van Gelderlandc, anno 1054.

Godefridus van Rheenen , anno n 56.
Btlduinus de 2. van Hollandt, anno 1178,
Arnoldes van Yfenburgh, ende
Theodoricus dc i. van Holland, anno x 196.
Theodorus de 2. van Are, anno 1198.
Ottho de I. van Gelderlandt, anno 1210,
Otthode2. vanLippe, anno i213,

Joannes de r.yan Naflbuw, anno 1267.
Joannes de 2. van Zierick, anno 1287.
Guiljelmus de 2. Barthout, van Mechelen *

Fredeticus de 2» van Zierick, anno 1317.
Jacobus van Ouöhoorn, \' anno 1322.
Joannes de 3. van Dieft, anno 1323-

28
49
30
Jï

53
34

Item , zijn tot defe weerdigheydt mede ge-
noemt gevi/eeft, maer niet gev^ijdt opdi^
félvigen tijcel, om de perfecutien:

van Philippi in Grieckenlandt j in welcke
waerdigheyt, èngelijcke Geeftelijcke Be-
dieninge, hem gevolght is

■V^n al^e principale Ketters , die in
feftien hondert Jaren geleeft, verftor-
ven en verdwenen zijn, tervvijie de
oude RoomfcheCatholijcke Kercke
geftaen heeftjende noch ftaet, en ftaen
falallededaghen, tot het eyndedes

mm 4j. JLJ\' rfgfmon öen (Coöenaci:: ^efen
ieecöe öattcu geen bipe-totüe en toajs /
enöe gocöc tocrcften niet nooötfaecfie«
ÏÜcfi ; enöe öat<j3oöt öe ï©erelt niet
sefcDapen Daööe/ maer öe €ngeïen.
^efe fijn pjincipale 5^ifcipulen / toa^
reni!©enatiöet/^atucninusfeu25aï
filiöe^.

^>12. ^en Catpoccai^/leecenöe öat eett
tnenfcD / eecfi mofi alle fonöen öeö?ij^
ben/ eec öp bon jaïtgö toecöen: öat fiP
anöec^/öooöt 5ijnöe/toeec Quam naec
üe 3ieï/ in öe menfcD / öte eecft geOo?en

ï©e 4. toacen be ^bamften/bte Oaet ^«wn».
I^ewlïen bet^acabyjs noembe/ enbe
ï>3er3ijnbe / beben fpnioebec-naecltt/
bat fjet bleefcö begeeröe.

^e 5. toaren beCÔtliafîen/leeren^ ^»»"32.
be/ bat be l^epltgen nae be berrnfenisS/
maer biipfent taren/ met €D?t(lo/ fou-
ben regneren.

^e 6. toasfî^alenttrtusf / leerenbe/
bat\'er toaren 15- <©oben / en 15. <00^
binnen. îî^at ootlä be goebe toercüen
niet berbientîigïî en toaren / oocl^ geen
berrgfemiS.

7. toaren be Caiant / ïeerenbe / .^»»0145.
bat Cain/ Subas?/ saligf) toaren. ^

^e 8. toaöCerbo/leerenbe/ bat
«Cfeifiusf in ber baebt / niet gelebw en
ïîabbe.

^Sle be^jïbatianen/ ïeerenbe/
ï>atbe fonben / bié nae \'t^oopfel ge^
fcfiieben/ntet ht^m beigeben toerbcuî
Oïftïî bat "£ t toelMî î^^âï^t ge=
oo?loftto(a!g ; inbätbe^^ne? bie ban
beCatftoïiMen geö£n5pt featén/moe?
(ten öerboopt toerben.

i8o. ^e 15. toaren öe .jjBanicrjeen / lee^
renöe/öat \'er itoee «©oöen toaren ; ee^
nen goeden/ en eenen giiaöen : öat öen
goeöen <©obt öe hielen ïiaööe geftOas
pen / enöe öen guaöen öe Sicljamen.
3ï,eeröen ootft / öat men nopt öïeefcïj
mogöt eten,- mftfgabersi/ öat CflJi^
fins \'t Serpent toa.ö getoeefî in \'t
raöijö/

ïDe 16» toaren öe î©onaîifîfn/ öe
toeïtfee ïeecöen/ öat öe ©erîïî alletn
iipt recfttliaeröige öefïonöt / en öten
lîoïgenjs onftenïijcfi toaS; ontljcpïtgens
öe onöertuffcOen alleï^ / toat in öe
tftolijcftelttcrcft öoo? DepIigD too?ö ge^
Bonöen/ en ge6?upc6t.

^e 17- öe l^etterp öei: Sllrrtanen /
lecrenöe/ öat öe ö?ie J^erfoonen Uan öe
<5oöBept/niet ban een ^atuer toarc n;
enöat<èüötS.i§oon ntetbän eeutoigs
, ßept toas.
vffffwji«. ^e 18. toass iBaceöonf tisf/ leet;enöe
öat öe lepïtge <ïÈJeefî geen <0oö/ maet;
eenCngeltoas.
pm JJÎ. î^e 19. toas 3letiit$f / leerenöe / öat
fiUeen\'tgeïoof/ ter5aTigDeptgenoegD

^eti zo. toaö SlêctujS/ ïêerenbc/ öat ^«»»jéa.
^iffctjop niet meet- öan ^jieficr toaé:
öat men toe! iBtiTc ntocOt öoen/ maec
niet öoo? öe «©öerieöene. ^at men
öeen ^aejTcD^n mocljtljouöen/ notö
©afien.

<E>ezr toacen öe ^jifcinianiflien /
ïeecenöe/ öat öe aSccelt/ enöe occft ïiet
öleefcï)/ öan een guaöen €5oöt gefcfja^
pen toacen»

zz, toajS ïfeïöibtujS / ïeecenöe /
öat macia meec Innöecen getjaecöt
öaööe öp ^ofepö/ aïs^ ^efumCÖ?!^
fium.

^e 23^ toa)(S ^obinianujs/ïeecènöe/ -^tm
öat öen ^outoelpchen-ftaet öan foo
gcooten öecöienftetoajs/ alss öen ftaet
öan supöecöept: oocb / öat men ten
alïen tijben bleefcb mocht eten: en öat
aïïe fonben eben gcoot 5ijn»

^e25.toa$fpeï5gtti0/ïeecenöe/öat
cenlBenfcö bon becöienen/ bet een^
toigö ïeben/ mct fijn epge toeccbc« öec
a^atBcce/ fonöec öe 45?atie 45oöts8:
oocfe öat \'cc geen Ccf-fonöc toa^j enöe
öat ^öam/ ebentoeï foube geftoiben
öebben/aï öaööe ÖP niet gefonöigöt. ^

■Am» 444. 27; toasf €utfcfies? / leecen&e /
öattec tn €D?tflo maec een Satuec en
toag{/(ic.

29. toaö ^enatasi/ leecenöe/ öat
men geen beelöen mccljt Deböen.
\\4.nn<, 536. 3Oi (Cl)eoöo?usf / leecenöe /
öat.fiBaciaeen Mnöt gebaectfiaööe/
öte alleen iBenfcfi/ en geen <000 toasf.

IÏ, toacen Cljeoöüftusf en <!Be^
jangfi / leecenöe / öat fiet altemael ge^
logen toa.ö / toat ban öe ^^aifte CB?ttii
liefc&?eben toasf.
^it\', ^e 3 2. toa.ö ^Bi loponu^/ leecenöe/
öat\'ec ö?te <0oöen toacen.
Am^ 543. ^e 3 3. toass Eancalgfi/leecenöe/
öat Ilten/ alle öte geöoopt totecöen/een
b?anöt - meccft in \'t boojfiooft moe(i
tjjanöen.

^e 34. toacen öe CS?Pfoltten/ lee^
cenöe/öat CßJiW / neöccöalenöe tec
lleilen/ ätöaecji^l enlnfgdätenfiaös
öe; enöe öät fijn ^öoöpept alleen ten
^emelgebaVentoäiS*
■.^no 604. toa^ üäaBometft/ fiet fiooft

Öer (CucCften / leecenöe öat een peöec /
foo beel b?oiitoen tnocfit tcoutoen / als?
fip moefit onöecfiouöen t oocfi öe2$e^
frifiöinge / en ontfiouötngfi ban ©atc#
benö-bleefcfi: enbat \'ec maec een fcfia?
öutoeban <j|:ij2tttn0 gebcupfl en toasf.
ö. toa.^ ceucfianusf / leecenöe/

39. ^fibelöectUjS / ïeecenbe / a»«» y^i,
bat men geen 25ebebaect mocfl boen /
enbe bat ïjp aïle fonben becgeben ftofï /
fonbec 25tecöt. , .

^e 40. baacen felir / SJoWnnS en
SCfcaciujS/ leecenbe eenpaeclöcfi/bat\'ec
tbjee foonen <ïE>obt$ê toacen.

<©e 4i.3^ettec3S/ toacen be fiïlm^
nenfes/ leecenbe/ bat <0obt geen guaet
en bjill/ anbecis als boo? ben ^upbel:
oocïi batbe EielenbecöupSben/ ban
ben eenen op ben anbecen.

toa0 ClaubiuS (Caucinen^
fis/ leecenbe/ bat ben 3^oop nul toas /
\'t en toace in \'t boo?-Dóoft een tapss
gefnebenbsiecbe.

^e43.toas?ßecengacius/bieben
albec-eecflen beeft gep?ebicbt/ bat in
\'t^accament bes Sfintaecs/maec
25?öobt enbe 3®ön toaS / tot een teec^
ben ban \'t bïeefcb en bloebt €b?ifli.
^e44. toaS25afiliu.iS/eenifeebe^ a««®
cön-meeftec / leecenbe / bat be a^ecelt
SefcbapenbJaS ban ben ^upbel; noch «
bat be iBiflTe een ^accificie beS ^up?
belö bjast enbe niet meec banfeben
toecben in bel|.^cb?iftuec*
^e45. bjas #e«M^2ainipS/leecen^ 1 nj.

öe öat öc fttnöcrcit öc<©oop geen öoci?^
öeel en öeöe: oocli öatter geen ^ecc^
öen en moflen toefen i nocö Scwpffen/
nocDl^iffe.

A>m» g^g ^Pgj^j, leerenöe/ öat
een menfcO oeen ö?pe-totl engaööe:
soclt öat men niet en moefï gelooöen /
öan öat men öerflaen fiotï.

Knm 5©c 47. ÖC JBalöcnfcn/ leerenöe/öat
ti6o. men öe Hepltgen niet en moefi aen?
roepen: öat een öolmaecfet IBenfcD
niet en moglit arbepöen; öat geen ge^
öeöen goeöt toaren / öan alleen \'t ©a^»
öer onsi i öat een menfcD geen
€eöt en mogipt öoen: öat alle öleeftöe^
lijcbeöerfamingD geoojlofttoass / alss
\'tbleefcöp?icitelöc.

Atf!» ^e 48. toaren öe 3§lDigenfen/ lee?
»168. ïcnöe / öat öe hielen öerljupjïöen ban
\'teene Etcöaem injjetanöer: öatter
geen ©agebper toasi/ nocb ï^^H«/ "öcö
berrijfenisS/ nocb 25iecbtej enöe öat
laarta iBagöalcna öe 25p-fit i$i gfie^
toeefi ban

A»« ï©e49.toaö?ilmaric«^/leerenöe/
♦198. öat öe fCblen oSeboben maer en öuertf
öentotöe^ïtomiieCDJifiitoc/ en niet
langer.

gB>e ^o. toaren öe (©eefreïaecjf / öte
baer 3licöaem ftafipen tot bloeöen^
toe; en öat men niïmanöt anöerjS/
ató in fulcb bloeöt moed <©oopett.

^en 51. toasf ^^nrinen öen ^talias
ner/ leerenöe/ öat m l^aus^ öan ^éïoö^

tnen nict meci- tt fcageti ftflUbe/aïiS cett
nnöcc: ooclt iMtallcb?outoeaöcmcc»
toacc«.

52. toaccn <©ecctt cn ^iilcinii^
bön^abacca/lceccnöc/öatmenniß\' "
manöt boo? «Dbecflctt mocfi bennen/
aisi <0oöt alleen Ï bat inen\'t loutoe-
lijcFt inocfit i03s maecben/ f c.

^e 54* toacen öe Eolfiacöen/ lee^ a»«.
cenöe/ öat Eticifec t\'oncecfitban <©oö
becöoenit toaiS: oocb/ öat <0oöt ceen
Ijepmelöcfee fonöen en ficafte.

5^e55»toa$f^an3©tclef/p?eftenbe a,«»
teaen \'t ^accainent öejs Sfutaecsf / en
tegfien öe Hüffe: oocfe / öat <!0oöt in
beel hingen/ ben ^upbel tnofl geboo?^
fflttien; mttfgabecjs/ bat 25?ocbec.ö en
;$«flec$f/ toel mochten te fatnen tcou^»
toen/ ic.

^e 56. toacen ^an ^usf en aw«*
niniuö ban ^?aegb/ leecenbe/ bat ^e^
tcnsf nopt \'t ^ooft ban be tecb toa^
getoeefl/ beel minbec/ ben panss ban
ïtooinen: ooch bat men ntemanbt/
foo toel in \'t 3Beceltlöcft alsf in \'t ^ec:«
tielijcb / boo? een 3©ettigö <©becfïen
n^ofi ernennen / foo lange fip in boobt-
ftnbeleeföe: oocb/ bat\'ec geen betec
^outoeiijcBen en toacen / alss tufTcfien
^ufiecsf en 2$?oebecÄ\'\' .

hjösö / ccn ï^oïlanli« / bfc imhe / öat
öe€rt0elcn ban <i5oöt nietöercBapeii
m toacm: öat \'ei- gecit cn toas?:
öat 5tcïcnbrccfcö oUjcfe (io?bcn/
öat öc ï|i.^cB?iftucc<©oöt031Boo?öt
ittctcntoajS.

AEle öcfcboojfcDJcbciöcttcrjS/ cn
licttccpcn/ 3ünöci; octoccfl nac öc
tiiöcnCÖ?ifit/ tot öen CrouBcï toe:
te toeten/ foo ïange aïö öe ouöe ïïoom#
fcge Catbolüc&e »ercït / onbecanöect
. aebuect Tjceft. jijn al te famen
becgaen enbe bcrbtoeenen / en be Ca^
tDoïöcfte^^cccfee fïaet nocö baft / alss

uTii». 3, een Colomme, ende pilaer des Waer-
heydts j enbe fal otöjtflttm fiebben en
fiouben tot eenbefcfiecmec/ ten allen
Matth,i8, dagen,tot devoleyndinge des Werelts:
■e««^. haer Geltfof en fal niet vergaen, ende de
Poorten der Hellen, fullen teghen haer
niet verwinnen. J^fiet bat fiCt bp bcfe

boo?fcfi?eben bccbtocenen Öettecpen/
öcbleben / ofte öïöben fal / neen; op
fiaec fiacftcn ^fin al toeberom / anbere
gebolgfit: 3Bilje toeten tote i fiet tss
^an en SCllcman bcècnt.
^cn 58- ts^ getoeeft l^artgn %ü£
1517- tfiec / een lEan ban feinbtö-bcenöcren
^^ ïïoomfcfie Catfiolöcfee
cochu»^ ßeligleop-gcQueecltt/ tssootb i5.fa^
j^«)-« ren langfi / een ^?tcfier gctoeefl / enbe
iBonntcb ban anuguflinuss <0?b?e/
iae/ ^oftoo? tnbe <!3oötfieptbinnen

îBîtcnBcroïi tn ^iiptfïattöt/ fön Cap
op tnen (Cftupn ïjangcnbe/ en bed ban
be oube bëcbhjeene booïtnoben op-ba^
lenbe anno 1517* tnaet toaerom öocb^
îîdasf \'t bacrom / obermttjs bp iet^ be^
mierrbte tnbetïïoomfcb/ <©ubt-Ca?
tboïijcb «ïBeloof/ \'t toeltfee öp acßtte te
ftrijben teoöen <©obt03©oo?bti ofte
toaüS \'t om bat bp een C>obb?u£bttoec
manter ban ïeben totlbeïepbeni geen
ban bepbe. 3©atban^5^en^aaiSban
3ßomen / toais getooon febere tfiffaetgf-
25ulïen te boen berbonbtgben/ boo? be
ïïeligf enfen ban fijn <©?b?e/ bocb ö^eft
bat aI0 boen/ om reben/ beranbert/ en
be feïbe B^ubficatfe begofl aen S-\'^o?
mtnifuiS (©?bere : btt ben op-geblafen
<0eefl ban Eutger nfet bunnenbe ber^
b?agben/ 0e«ft boe fön eerftejfenijn
wpt-geb?aecbt tegen be Sfiffaten / enbe
tegbenben^au.« btefe begofi babbe:
baer nae / ( geïijcft ben ï^upbeï aïtoosJ
aïïe fioobaerbtgge iBenfcben treebt/
ban bet eene gnaet tot bet anber) beeft
ÔP meer anbere / ban bte boo?ftb?eben
onbe btoaïingben/ op-geraept/ #?eec^
benbe tegen be goebe 3©etcben / tegen
ï>e ©ïpe-totlle / tegben be bijf ^epïige
Sacramenten/tegbenbelBtffe/ fe.
^ocb baer nae op-geraept/ een febece
25agijn uptbaeröïoofïer / bte foo toeï
0cn<âûbtberbûnben toa^met beïofte
ban eentoige ^upberbept/ aï^ fip / ge^
baemtCatb?önban25o?n/ enbe met

m fdbtöe foo ïanöc / aïS tm ^cpltöö-
fcöcnbec\' oeboeïtert/ tot bat Bp ten Ic?
(ien / Ifinno r54ö- öen i8, äpeöjuarp/
öioncïten 5önbe/ inet Baec te25eööe
eaenöe / mojoBens met een om-ae^
ö^aepöen Balsf/ op fijn 25eööe/ öooöt tS
gebonöen. ^itt öoben cap. 12. fol.Si.
^en 59. bjaë3llnti?teSban€acoIs \'
im- fiaöt/ leerenöe Doben öe leertngen ban
IBacten EutBec / öat alle ^jiefiecsi
fiphift,r. toeltroutoenmocBten/fc.

A«»» ^ 60. toasr^BomaSiBuntecen
Ä^j Clae.tf^to?c&/ met nocB eenfge an^
-WW» 15. öere ban öe felbe munt/ öe ©aöer ban
öel^eröooperSj leecenöe/öat men öe
feinöeren ntet moefi Hoopen / enöeöe
geöoopte ï|eröoopen: oocft öat
^us gBeen InaecacBtigB WeefcB/ «pt
IBacia/ Baööe aengenomen/ $c.

Anw taue 61. tsf gebjeefl g|an Calbtjn /
boö? fön afbal/ lange jacen Canmts
ffi»//.» ntcft / leerenöe p?tnctpal0cft / öat öe
«Mc^f- ßtnöeren/ ban geioobtge<©uöer3Sgef
Booten / ootft fonöec ïi^oopfel / BepltgB
toaren.

2. ^at men öe ontfangene <6?ati0
tttet toeöerom en ïtan berltefen. ^en
groutoel ban öe i>?eöefiinatfe enöö
bertoo?pmge/ $c. ^tine naebolgcrS
Beet tnen in €ngelantf>uritepnen. ^n
3Ëv?ancftrBcltlugonaoten. SIn25oBe^
men ©tcacöttcn. ^n ^ollanöt <©eu^
fen. gnï|oogB-5^Mpttïanöt/^acra^
mentaciffen. CnöetegerttooojöioBtn

l^onanïjt/45otttniadf?ei^/ enbß
titanen/ ©oettanen / en Contra-ï^oe^
tianen. ^nfönöootit/ oeitjtfe ï^o\'f^-fV\'
tnss fcöJöft /10 Dp toanïjoopenJje ofie^ " \'
bieeflijanfpesaligöepöt; ïjeeft öen
öagf) beuöloecht / öat fjp fiaööe beginn
ben te ftnöeeren / en 10 epnöeiijtb bati
tie3Bo?i«en opgegeten.

6z. t.sf;gOeljDeetl IBenno ^pf
monö / ^?teftei" enöe ^afloo? tn HJZ\'»
tnarfum/ een <©n?p tn ©iiefïanöt/ öte r*
itieöe/ tecfionöt nae fijn afbal / tegfien
fijn Söelofte/ aen <©oöt geöaen/ een
©?outo troutoöe: öefe geften fiebben?
öe / öat 2Enno 1534» tot iBunftec/
fianöelingfiöecJBapenen/ fijn^oo?^
gangei\'Sf nict toel bebomen toa$f/ fieeft
geïeect/ öat een Cfijitlen-menfcfi geen
3©apenen moofit gebjupcben / nocfi
\'t 2Cniptban3©cceïtïöcbe «abecigfi^pt
fieöienen: geenftinöccen Hoopen/öe
öeöooptebinöecenl|ecöoopen: öefen
tS öaec nae/ tot nocfi toe / becbeplöt in
foo beelecfianöe ,;§ecten/ bat wen öaec
ban \'t feftec getaï niet toel ban toeten j
bic ficfi alt\'famen iBcnnonifl noemen.

^e 63. toasf <i^abiögio?i$s/ eenen Am»
^!afemabec/ totenjs ©aectje toasr een
gmecsffoojöec / enöe fijn iBoectje eenC^
^elfsf ©?outotjej leecenöe/ öat fip öen 1116,^
peef ban <ï5oöt toagf: oocb öat öen
^§emel leöigfi toa.sf j en öat fip öaecom
öefonöen toasJ / om öoo? fijn ïeectngfi
«m iemel te becbullen: fip ontbenöe

\'t ©ojtrcel / öe 3^errijf$nijef / / eit
^Dupbelé/fc. ^ünMamensijn nocfi
te iiafecfouto / eett tn ^oüanöt/
tebinben.
^e 64.5ün «6omacu3S enbe afirmi^
Mm Ximt iBeeflecenbe ^ifctpel/ fiaec
•^i/?. fcfienctnafi aenbanßcnbe binnen Eep^
ben: toienöbecfcfiiUenfofieftiöfi^ijn
getoeefl/ nopenbe öe btjf ^uncten/bat
men baecom be^acnaffcnfieeftmoe^
ten aen boen / jae binnen 3l^o?b2ecfit/
een .^pnobe boen becgaöecen: ha fiet
toelcïieöe Caïbinifiensijnbecbepit in
4E»ommaciden ofte Contca-jäemon^
ficanten / enöe in 2£cminianen / ofte
j^emonficanten.
^e 65. 5ön be Cobbitïen / alias ,
Wjo, |Baent-#?ebifeec0 / in/ enbe omtcetit
ïïfiijn$fbo?öfi / feecïtec omtcent
Eepöen / pjebifienbe bp beucten / ben
eec^en ^onbagfi in pebec iBaenbt;
onbec fiaec Sermoenen magfi een pe#
^c ben ^?eöicant becifpen/ en ontbeer
feentoat öen <0eefl: fiem / contcacie
fönen %<0ee|ï/ geopenbaect fieeft*
Befe (gelijcft icfe uptl-Of-toaecöige
monöen fiebbe gefioojt / öat fp in fiaec
|j?e^ntte monöeïpcfe / öit naboigenbe
fiebben beßent) ieecen eecflelpfe/ bat
alle / ofte meefl alle be onbe ^ettecs?/
gepiige Hannen 3ön getoeeft.

^ 4\' ^atootïtöcn^.^öeejiperfoom
ujtft niet en ië geöepïöt obec a«e be
%oftelen / maec fïefbtss een ficaeltie/
Obec pebec.

8. ^at be 3te!/ in onjS/ niet gantfcb
en tsfin pebec gebeelt/ maec ftucbsf-
5eto00 in pebec libt.

^e 66.5iinbeSC£inianen. i^aec
^atcoon i!^ fauüm So«nu0 / een
Staliaen ban Slcna/ leecenbe t

3. \'^^at be oo?faetbenbanbe|5?es
oeftinatie/ of ©ecbiefingö/ tn<0obt
biet en tsf/ maer in onsS;; enbe bat top
wte t\'aller tijbt bunnen bernietigen. .

.4» ^at be eeubttge berboemeniflTe /
^tet anberjs en is? / alsf een gebuertgB
«oobt30n en boobt blpen.
. 5. ^atbeteeutoigebpec/ ntetatt^
en i^/ aig een eeutotge bernieiing
öobbeloofen. 6. ^at

^e 67.5i)nbe<ISuaecïtet$8/ raoge^=
nocmt/om öatfe getooonsijn te guacc^
ïten/ öat tö/ te ftööecen en te ïteben alsS
fPP?opöetecen \' öefe ontkennen

beel ötngen gemtfl / geöbjaelt / en aen
Bet ^cupsgeöefpet;eertDeeft ban fijn
jaltgDept.

5. dommige feggen / öat fp
fiusf/ anöeeeöatfp€>oöt/ eenige öat
fp oBoöe eben-gelijcft5ijn.

15» ^at ben eene ttienfcö ober bett
anberen/ geenmatfit ofti geötebt en
ittagö fißööen.

^ <5tetenïéeflbo?öec!S/ \'tgeentegett
laer geftD^eben fiebben ^a. €aton/i
ïfïoböert ^eficrtotïr/en anbete.

t)e befte manier om te disputeren 9
met allerley flach van On-Catholijc-
ken) en difputerende haer rais-geloof
voor een yeder bekendt te maecken.

T€n «cfïen/ moet boo? ben m^
banoö öejs btfpuptjs / öe flaet bes
becft0il0 toeöer jpss filaer boo?-gefïelt
toeröen/ bolgen^öepuölöcfiebeljiö?*
«ifTeöess<©eloofj$ / enöe öenseap)E>?Oa
beerben Catetj^fmujsr.

2. Getopte alle <an-Catfiol0tliett
onfe ^loomftfi-Catfiolöcfeen ban af«
bal / en metter tööttngebroope ötoa-
«ngen befcfiulöigen/ foo moetöelafï
ban bebjöss aitpt gelaten toecben / öp
öll^an-CatfiolötBcn»

g. iBö««« alle «©n-CatfioIpcBen
aU\'BaecBetopOp-öjettgen/ of« upt
ft(aec 5upljec ^lEioöt^ toob?i3t/ of boo?
foobanige uptïcggtngficnober<0obt$5
tooo?bt / bte iti oBobtss tooo?bt gefepbt
luo?beit/ uptleggtngert te 3tin obec foo#
öattige teten/ atö^actBpet\'fjjttett
boo?beel / fal gelteben op \'t tapgt te
li?ettgett.

4. 55?ettgfit ^actfip/ obec<©obesJ
jtooo?bt/ uptïeggtngen / bfetit45obt3^
löoojbt/ titet al0 üptleggtngfiettobec
fultßctt/ of foobantgeti/ bp-gebjatfiteit
(€e]ct en flaen/ foo moeten be felbige
fjuec / en alleen boo? gaet epgen men^
fcïielöcfe tooo?bt opgenomen / en Men^
toolgfienss/ aïss onnut/ tmpetttnent/
enbe feplbae>:bertoo?pen toerben.
gronbt-reben fiter ban imetmm alle
l^feuto-geftnbe/ in alle fiare puWötße
45elöof#-25elöbenifTen refpcttibeljlrö
j|j?ote(lerenenberfilaren/ den eeaieea f
richtfnoer, cn grondt-regel, faarer réipe-
aivcGeloofs-ftuckea, alleen re zijnde
H.Schriftuer, en buytcn de felvxge noch
Kerck,noch menfchen Schrifcenj bat ijSf
nocfi be<ï^ubt-3@abec!ï/noch gewoon»
te, noch menighte, noch oudcheyt,noc&
fucceffie van tijden en perfooiien, nocft
Conciliën, noch decreten, ^oerom^

©vermits (boegfit \'et be beliibeniffe beiP
<0eref. i^eberlanbtfcfietetfebp; aU«
menfcheu iiyt haer felve leugenaers ziJOf
en ydelder als de ydelheydt frfve.

ttJeöe öe Engelfche Confeffie^
annoi562.5ficttM6. .
lüättfsaöerjs öe Schotfche Confeffie,

anno 1568. en anno 1591. fficttftel 18,
5©aec enröoöen öe Ausiwrghfe Cq«-
feiiie» anno 1530.öoo?saen^^ ^ • --
ïltec öeneöen/ öe WiKtsburghicJic
Confeflie, anno aCcttfeeïio.

3I0CÖ öaer bp beBohemifchcCoH-
fcffie, amto 1532. SCrtifteï I.
ïêicïlteffenss öe Sweedfehe CpnfÄ

s* Seerenöe SfinöcräS-öeffnöe/tiat
men <©oötss booojöt toeï magb «Ptle6#
sen/ maer/ Nota, geenftnsf met eentg«
anöere beïfeiarfngb/öanalj^öebepttse
a ^miU

0een anöer ts ais^asouts tooojbt/ boo?
«©obs^ccftbeclilaerti <fEfobsstooo?t/
fegg\' ttfe/ toacc op^\'t geloobe fleunt/ en
läectBjS-becftJattng/ boo? be toeïcfte

onsbegenbt toetbtgentaetftt/ batbe
%^§cfi?iftuec»©oöt3Stooo?bt fS/ bet
toelcbe / aengeften top ntet en bunnett
toeten / \'t en toaec op baec feggen / bat
ijS <5obttf tooo?bt/ foo itioeten top öaec
OOCft gelooben / als fpfnpublöcfieges\'
«ecale Concflfen becftlaect/ bat ts / be
fEnban<®obtStooo?bt.

7- asbefeent/batalle(©n-Catbo^
Jgeftentotllen gee^inteect jgn/boo?
3$efo?mateursf. 3©el is toaec/bat fp
juen^eblancftetten iCjjtel ntet en bec^
Wenen / nocbtans toillen top in bit ta^
pfttel baec / baec boo?/ fo beel als aen«\'
iijfmen /- böcb met conbitfe/ batfe onss
ib^gßfenattbec maniecaisboo? \'tfilaef
en 3upbecto0o?bt<©obtsrefo?mecen\'

oogcnfchijnlijck kan fien en vatten»
hoe kael dat \'er alle pretenfc Re-
formateurs af-komen » als fy de
Roomfch-Catholijcken uyt\'et fuy-^
ver Gods woordt, fonder haer eyge
nieuw-verfierde by v©cghfels,quanA
fuys, fullen refonneren. /

D^n^epöelBeröfifÉöen ctt jict»etM
lantitrtDe CatecBifmtijs/
aïöUiE? 0p ben 28.^iïnbaö0/ 3©3a0e 75.
Ghnftus heeft my, en alle GELOO-
VIGEN» geboden, van den uyt-
gedeylden Drinckbeker te drincken, tot
fijner gedachtenifle. ^egfit mp ÖOCÖ/;

heeft^ öteeantbjoo^bttsi/ obecmft^
€D?tfiu3S / iBattfi. a6.27. tegfien fö«
SCpoflelen fieeft gefepbt: DriiicTstai e-
f ader daer uyt. 3©at fetnberlitfe fietogSE
i^btt^ 5©tefttmnenfitec atïber^boo?
wtfïaei>hjecben / aï^ aUe bte / ban be
<a 3 toel^

3ilp0(iden bdafie : Leert alle volcke-
ren »iïiattfi. 28.onöec bit gebobt
begrepen aïle geloobigfien / ofte alleen
be ^pofielen/ en gaer bjettige ^nccef^
feutiS i ^nfgeljjtfie/ aljs Cfi^ifiujs aen
fijn ^fipofielen gebiebtben^oop/ en
\'t Sacrament bejs SCbonbt-tttaeljS te
bebienen/ toerbt baer titebe\'t felbige
aen alïegelóobigen gehoben f^oootH

(irecfttficïiniet berber upt aljs tot be
31Ipo(lelen/ tiS \'t foo niet / fo reformeert
0n,«f upt bet fupber «©obtss tooojbt j en
tl^nt/ lboaerbe ^cfjjiftuér ffe^t/
bat bftgeBobtalïeen/ aen be Sfipt^ien
gegeben jijnbe / baer ittebe aen alle ge^.
loovige gegeven is; \'t toelcft/ aengefiett
\'t u tnacfit te boben gaet/ foo blfjcbt \'et
fonne-ftlaec/ bat utoe nieutoe ^^efo^ï
matte/ niet boo? <ï50bes? tooo?bt/ maec
èlleen boo? u epgeti ijooojbt gefcfiieb

E gepretendeerde Gereformeerde
JLy ftellen vaft, in hare Confeilïe Ar-
tikel jy. Pat in het H. Sacramèntdes
Avondp-maels j niet anders en is, als

Broodt en Wijn, Figueren en Tceclce-
nen, van Chrifti Vleefch en Bloedt, het
welcke nu in den Hemel is j en dat niet
met de mondt des lichaems, maer door
*t geloof, \'t welck de handt, en de mond
onfer zielen is,) alleen ontfangen werdt,

l^ter op lö?a0Ben toj» CatÖoïötftctt/
«jaeröefeötnöen inbe ï|.^cB?iftuei:
ffaen i toant naer öefe alleen totlt öïjï»
ons refojmeecen. anttooojöt/
Matth. 26» £6. en baer lapt men ban
nocb bpbetooo?ben CbJWï Ick ben

een deur, Joan. 10. vers 9. Ick ben een
Wijngaerd. ^en eerfien (€e)ct naerp
fienbe/ btnbe icb toel/ bat Cb?tflU3S
fepbt: Dit is mijn lichaem. Dit is mijn
bloedt. Haer tcb cn btnbe bier met
be minfle letter / bte ban iptßueren / of
(3Eeecïtencn/ of met bemoabtbejefgc^
ïoofS te eten fp?ectbt. Crgo iS befe re^
fo?matte ntet bolgenS <!5obtss toocjbt.

3©at belangbt beCejctenjoan» lo.
en 15. baec en btnbe tcfe bet mfn^c
fcbijnfelnfet/ bat ban btt Sacrament
0efp?often toerbt / en beel mtnber / bat
Cb?tflusf fepbt/ bat men fijn tooojben/

en 15. nptlcggen fal: toat bolgbt ba«
bier upt anbers/ als bat utoe cefojma^
tie niet op €>obtS tooojbt/ maec op
epgen boolbaec tooojbt gefunbeect iss.

ïjcn IcpödtJccofifcöÊn/ of Jlcbcc^
lïanbtfcSen Catwfitfmii^/ ïceruft
in ö\'acnthjoojb op tt 80. ©?a3c alboiff:
De Miffc is in de grondt anders niet,
dan eene verloocheningh der eenige Of-
ferhandedes lijdens Chrifii, en een vee-
trloeckie Afgodery»

/\'©cfen CatecDifmniS tsS €»eb?Hcftt
gfinno 1640. boo? 3©t{lem Cloppen<=
liucaö. ©?Bnben/ bie onsf boo? <0obsii
töOO?bt alleen belooft te fullen cefo??
fttecen/ toaer fepbt bocB <0obtss tooo?b
fultbïfi «Daer too?bt 0eanttooo?t met
^fer (Cejcten/ Jefai, i. n. Jerem, 3.13.
^atth. 15.9* Coiofl: z, zz, gin ben
«erflenCeït lefe ifft albusf: Waer toe
lal ray zijn de veelheyt uwer llacht-offe-
ren? feydt de Heere. Ick ben fat der
brandt-offeren der Rammen, ende des
fmeers der vette Beeften, \'k hebbe geen
luft aen \'t bloédt der Varren, noch der
Lammeren, noch <ler Boeken.

(SCegen tof en fp?eec{it fmc ben P?o<
plöeet i fp?eet{»t ÖP filer be iï!oomfcB-
Catfioliltften aen i bat fal niet een bec
gep?etenbeerbe ^efo?mateursf betben
feageni 3®ie bani ï|p firaft be on^
beuöenbe^oben.

Kende uwe ongerechtigheyt, dat ghy te-
gen den Heere uwen Godt hebt over-
treden, en uwe wegen verftroyt hebt tot
de vreemde» onder yeder groene Boom >
niaer en zijt mijner ftemme niet gehoor-
faem geweeft.

JBatljßrIlanöiöDÄßWfcö
telt faï iKcben fcöööen / öat möefm
(Cejct öan \'t Sacciftcie öec Htffe ge?
fpjofeen läjecöt / öeel mtnöec / öat öaec
sefepöt toecöt / öe iBiffe te toefen / een
öecöïoetfite Wgoöecjï.
^enöecöen(€ertlupöt alöusJ: Te

^aec toecöt tjteccefpjoftenöan Set
^acctftcte öec intffei 3®aec ötnöt
ttien 0tec een tooo?öt öan vervioeckte

öten €:ejctöoiöit: ^cfe bjage/ toaer
<©oöt3S tooo?öt fulcïiss fepöt i alfoo/
öolgensl utoe ^?oteft/ öelofte en €on^
feflTte/ utoe ßefojmatie/ fonöec <©oötsï
tooo?öt/ niet en tnagDaen-genomen
toecöen.

^eöiecöetetfepöt: wckke diiv
gen alle, verderven door \'t gebruyck?
naer de geboden, en leeringen der naen-
fchen.

baec naec foube mogtien oDeïijchen i
balfcft banen belacföeljjcïjubje^e^
fO?niatïe»

De ConfefEe der genaemdeGere-
formeerde fejJbt / ^Ccttfeel 3 3. €n
ben Nederlandtfchen Gatechifmus inf#
gefijcfesS / in fiaece ?|nttooo?bt op be

<Ênbeopbat befe aefo?matie foube
ftfiijnen/ op jupbece ^cöjiftuec oe^
öconbtbëfl te 3ijn/ foo binbe icït tot be*

|Batt0.26.26, Jefus nam \'t Broodt,
en als hy gedanckt hadde, brack hy \'t,
«nde gaf\'t fijne Difcipulen, enfeydeï
Neemt, eet, dit is mijn lichaem.

I, Co?* lo. leken wil niet,broeders»
^at ghy onwetende zijt, dat onfe Vaders
alle onder de wolcke geweeft zijn, ende
alle door de Zee gegaen zijn,

gin aUe befe ^cfiJiftuec-iCeyten ett
Ijinbe iffe niet een tooo?bt / toaec mebe
1 tooo?bt Sacrament in ßet minfie aen#

ôccoci\'t bjecbt / cn becl mînïtec / toacc
mcbe ban \'t a«al bcr Saccamcmcn
öerp?obcn toccöt ; cn nocfi tocpnigcc /
bat \'et bJ00?bt Saccament öen ^oop
Of \'t i^acfitmael toe-geepgent bjecöt.
3©acc blijft öan utoeStfi?iftueclijcbe
iîefoimatie i <©fip fuit pec abontuec
cepiicecen / öat fiilcb^ upt öefe (Certen
Ö00? een geboegfilijcbbecbolgfi/ ban
getcocben bjecöen- ^ient tot ant?
hîoo?ôt/ foo gfipmp bonöt tfioonen/
öatöe Scfi?iftuec/ ecgfienss foo eett
tonfeauentie of becbolgfi / upt öe boo?^
gejlelöe €e]cten maecbt/ foo fullen top
Oecontenteect5ijn: foo niet; foo ijs\'t
feecbec / öat utoe Kefojmatte necgen^
önöecgs/alsf op uto\' epgfien tooo?öt ge^
funöeect isf.

D<!En i^eöerlanötfcfien Catetfiif^
musf / anttooo?öenöe op öe 60.
©?age/ fp?eecftt aiöusf/ ombenfîecg
enöeucentot alle <©oööelooieifiepötte
openenAl is \'t dat my mijne confcien-
tie beklaeghc, dat ick tegen alle de gei-
i>oden Godts fwaerlijck gefondigbt j ea ^
derfelver. geen gehouden hebbe, enëe
noch geftadigh tot alle boosheydt ge-
Jieyght ben, nochtans Godt uyt loutere
genade fonder eenige mijne verdienftgnj
my de volkomene ; enoegh-doeningh»
«iS 6 ge-

gerechtighcydt en heyligheydc Chrifti
ichcncktjen toereeckent,even als hadd\'
ick noyc fonde gehadt of gedaen j jaab
hadd\' ick alle de gehoorfaemheydt vol-
bracht, die Chriftus voor my volbrachc
heeft, foo ick maerfulck een weldaedt,
met oprecht-gelooviger herte aenneme.
Ofte / foo ick maer oprechtelijck in Je-
fum Chriftum geloove. 3©at lemnsö

jjS \'ec ooptgetoeeti / öte öe goööelooile
tttetifcïieti ttt öaec gcölooöfiepöt/ meec
Öeeft öeflceeltènöeaefiijft/ alS öefei
öocD laet ons eens ecamtneecen/ op |
toat ^cljjiftuec - fCecten öefe ^öefo?^
mateucS/ öit monfiectje/ fnnöecen.
3llen öeïtant ban öe öoo?melöe Cate^
töifmns/ binöe icfi/ tot öetoijs ban öit
buple Eeecftiicb aenaetcbent/ öefe na^
bolgenöe fCecteni Rom. 3. vers 9. en
Zi* Want wy hebben te vooren befchul-
dight beyde Joden ende Griecken, datfe
alle Ouder de fonde zijn, als gefchreven
is: daer is niemand rechtvaerdighj oock 1
niet een ; want fy hebben alle gefon- |
dight, en derven de heerlijckhey t Gods. \'

Rom.7.15. Want het gene ick wil,
dat doe ick niet, maer het gene ick hate,
<Jat doe ick.

Tit. 3.5. Hy heeft ons Zaligh ghe-
maeekt, niet uyt de wercken der recht-
vaerdigheytdie wy gedaen hadden,maer
naer fijn bermhertigheyt, door het Badt
der Wedergeboorte, ?nde vernieuwingc
d«sH.Gsefts.

2. Cor. 21. Dien , die geen fonde
gekende en hcefc, heefc hyfondevoor
ons gemaeckt, op\'dat wy fouden wor-
den de rechtvaerdigheyt Godts in hem.

^efe (Cei;tcn / of pcöet: of t\'fanten-
seboegDt/ ijecöcïeccfeen 5öntic met get
hobetiftaenöe anttooo?öt op öe 6o.Ca=»
tefDtfmii^-ö?aes&/ toaec fal men ßtec

ötnöen / dat een geloovigh menfch, die
die tegen alle geboden Godts fwaerlijck
I jefondigh heeft, en der felver geen ge-
aouden, ja noch geftadigh tot alle boos-
heydt geneychtis, nochtans defen, van
Godt, uyt loutere genade,de volkomené
genoegh-doeningh, gerechtigheydt cn
heylighey t Chrifli, gefchoncken en toe-
gerekent wordt, even als hadde hy noyc
ibnde gehadt of gedaen, ja als of hy alle
de gehoorfaemhcyt volbracht hadde die
Chriftus voor hem volbracht heeft, foo
hy maer oprechtelijek inChriftum ge-*

looft, j^ta Bp/ «efo?mate«c^ öoo?
<©oö0 tooo?öt/ toaec fepöt fiiec tn utoe
«ejcten <©oöt^ tooojöt /
\'t geen utoe CatwpfmysÊ lef« i 3©at
tö\'ectn öefeï§cö?iftucc-€e)ctett/ öat
met öefe CatecötfmusJ-leec / ofte toat
isf \'ec in öefe CatecfitfmuiS-leec / öat
met öefe «cco?^

öeecti |^ietter3®ecett/ïanletee«e
fpllaöe Of letter* ^enCatecötfmu^-
mafeec fal mogfjelöcft feggen/ öat men
öefe anttooo?öt op öe 6o.©?aegB/ öoo?

toebccom/ toaec öe <;$cö?iftuec upc
öefe fiaec tooojöen / foo een confeguensS
ofte ijecboigfi maecïtti l^iec fiaet öe
toagenfitï; enöie$ftoegenöl0£fetfitec
toeöecotti boo? een peöec / öat gfip-lte?
öen fiebt gecefojmeect/ ntet met / en
boo? <0obt$i tooo?bt/ maec boo? u epge
tooojbt; bocfi om be 0efo?matie/ boo?
11 epgfientooo?bt gebaen / met<!5obtsJ
3©oo?bt/ in öefen feiben titoenCate^
cfiifmuö te becbetecen j en te tfioonen/
öateenmenfcfi alleen boo?\'t geloof in
Sefum €fi?ifinm / met al fön fcfielm-
flutfeen / niet feecfeec en i$s ban €fi?i(li
genoegfi-boeningfi / gecetfitigfiepbt/
fiepligfiepbt en eeutoige ^aligfiept/ foo
jtoot utoen Catecfiifmu.ö bit toebec al-
te-mael om becce (in be 3lnttooo?öert
opöe85-en87.©?agen.

toOO?öt/ dat de genen, die onderden
Chriftelijcken naem, eenOn-Chrifte«
li;ck leven voeren, en daer van niet wil-
len afftaen, en naer geen vermaningen en
vragen, uyt de Chriftelijcke Gemeynte,
en van Godt felve, uyt Godts RiJck ful-
len wetden geftooten, ^Oteect Öit bOO|
eecfttoei.

(©p öe ttoeeöe/ te toeten be 87. Wia^
ge/ toecbt geanttooo?Dt / dat de geipo-
vigen, onaengefien dat fy oprechtelijck
in Jefum Chriftum gelooven , foo fy in
haer godtloos leven voortvaren, en haer

nietbekeeren tot betemifle des levens,
in geenderleye maniere zaligh kunnen
werden, overmits de Schrift feydt, (tß?

öen öe gene/ öie ten tijöe öec Ipodelen
een opcecDt geloof in ^efum€!)?iflum j;

^ööen/) dat geene onkuyfche, over- 14,
peelder,dief, gierigaert, dronckaert, Ji^*»
afteraer, noch roo\'ver, noch diergelijc-
cen, Godes Rijck fullen beSrven.

^oe jïopt öit op \'t 3Jnttooo?öt op öe
60. ©jage i öaec fejJöt öe Catecfitf^»
ntiijS/ öat €Joöt alle öefe fcßelm-fluc^
feen / fiem ntet en fal toeceecfeenen / öie
maec opcecfitelptfe in €fi?iftumgfies
looft: fiiec leect öen felöigen Catecfiif^
tXiusf/ öatfooöantge/ aliss\'töat fpin
Sefum Cfijifium gelooben/ <©oöt^
sßijcfemet en fullen ecben»

Seect/ onpactpöige Sefec/ upt öefe
toepnige ^?oeöen bec^aen/ öat öefe
nietttoe ^efojmatewcsf/ nict öoo? <0o*
öeis / maec öoo? fiaec epgfien toDo?öt /
fieböen gecefo?meect / \'t toelcb tcfe fons
öec gcoote moepte fouöe ïfonnen betoo«
nen/in alle anöece<0eloofsf-2i!cttbe^ >
ïen / toaec meöe fp öe l§.€atfioljjtbe
Steccft tegfien-fp?eetben j maec tuet
toillenöe te langfi ballen/gi?be öen bec^
tlanöigen öe wli naec tefpeucen.

Z2, *t Doopfel is noodelijck, 129
2j. Een yeder magh Doopen,
24. Men magh altijdt % en over-aÏ \'
Deepen, ijîf

R E s T E R}
6i. VanJufîitieoverdeKetters^îpï
De Eabel van Paus Juth, 2^7
Chriftus is den Meffias, 301
. \'s Kercics Ceremonien3 oó
VandepubHjckeProcefiïen,5i^