De Afscheiding van Kreatinine en
Kreatine bij gezonde menschen onder
verschillende omstandigheden

AAN DE RIJKS-UNIVERSITEIT te UTRECHT NA
MACHTIGING VAN DEN RECTOR MAGNIFICUS
Dr. w. H. JULIUS, HOOGLEERAAR in DE FACUL-
TEIT DER WIS- EN NATUURKUNDE, VOLGENS
BESLUIT VAN DEN SENAAT DER UNIVERSITEIT
TEGEN DE BEDENKINGEN VAN DE FACULTEIT
DER GENEESKUNDE TE VERDEDIGEN op
WOENSDAG 1 JULI 1908 DES NAMIDDAGS 3 UUR
—= DOOR --

Aan het hegin van mijn froejschrift wil ik in de eerste
plaats U, Hooggeleerde Pekelharing, Hooggeachte Promotor,
mijnen hartelijken danh betuigen voor alles, wat ik van ü
mocht ondervinden, gedurende den tijd, dien ik onder Uwe
leiding mocht doorbrengen.

De uren, op Uw laboratorium doorgebracht, zullen tot de
aangenaamste uit mijn studietijd behooren.

Verder ivil ik U, Hoogleeraren en Lectoren der Philosophische
en Medische Faculteiten, mijnen oprechten dank betuigen
voor het onderwijs, dat ik van U mocht ontvangen.

Eenige jaren geleden heeft Eolin een nieuwe methode
gevonden om het gehalte van vloeistoven aan kreatinine, en
daarnaast van kreatine, met een voldoende nauwkeurigheid
te bepalen, en tevens een nieuw gezichtspunt geopend voor
de beoordeeling van de beteekenis, die aan de afscheiding
van kreatinine door de nieren voor de kennis der stofwisseling
is te hechten.

Sedert dien tijd hebben talrijke onderzoekers zich met
dit onderwerp bezig gehouden.

Ook het onderzoek, dat in dit proefschrift zal worden
medegedeeld, heeft in het werk van Eolin zijn aanleiding
gevonden. Het is een vervolg op een onderzoek door van
Hoogenhuyze en mij voor drie jaren beschreven, waarin
wij tot het besluit kwamen, dat door spierarbeid de af-
scheiding van kreatinine niet wordt vermeerderd. Voorts
konden wij de bevinding van Eolin, dat de toevoer van eiwit
geen onmiddellijken invloed heeft op de afscheiding van
kreatinine, bevestigen en schenen sommige waarnemingen
ons toe te pleiten voor de juistheid van Eolin\'s onderstelling,
dat de hoeveelheid der afgescheiden kreatinine een maat zou
kunnen opleveren voor de intensiteit, waarmede in het
lichaam buiten de spijsvertering om, eiwit verbruikt wordt.

Deze onderstelling is nu nader getoetst. Zij wordt^
naar ik meen, door de nu verkregen uitkomsten gesteund,
al ben ik er ook ten volle van overtuigd, dat hierin noch

over de geheele hoeveelheid kreatine en kreatinine, die in
het lichaam gevormd worden, noch omtrent de bron,
waaruit deze stoffen ontstaan, iets met eenige juistheid valt
af te leiden.

Aan de beschrijving van mijn onderzoek laat ik een over-
zicht van hetgeen door anderen omtrent het voorkomen der
bedoelde stoffen in het organisme en in de urine is mede-
gedeeld, voorafgaan.

Omtrent het onderzoek zelf merk ik op, dat in de reeksen
van proeven, die van Hoogenhuyze en ik op ons zeiven
hebben genomen, niet alleen de afscheiding van kreatinine
en kreatine door de nieren, in verband met de geheele
hoeveelheid stikstof in de urine bepaald werd, maar ook
de dagelijksche afscheiding van ureum, ammonia en acidum
uricum. Ofschoon de afscheiding van laatstgenoemde stofïen
voor ons eigenlijk niet van onmiddellijk belang was,
wilden wij toch de gelegenheid niet laten voorbijgaan,
eenig materiaal bij te brengen voor de kennis daaromtrent
bij gezonde personen, gedurende vrij langen tijd, waarin
dagelijks hetzelfde voedsel werd gebruikt.

Cheveeul was de eerste, die in 1835 een nieuw bestand-
deel van bet vleeschextrakt beschreef, hetwelk hij den naam
gaf van kreatine (van xpsa? = vleesch).

Daar Bbrzelius deze stof niettegenstaande veel moeite
niet kon vinden in ongekookt rundvleesch, terwijl hij zich
toch met eigen oogen bij Chevreul had kunnen overtuigen
van de aanwezigheid daarvan, kwam hij tot het besluit, dat
kreatine slechts een toevallig bestanddeel van het vleesch is
en de aanwezigheid ervan afhangt van de voeding.

ScHLOSSBERGER vond in de spieren van een alligator ook
weer kreatine, maar tot zijn bevreemding niet in rundvleesch.

Aan Liebig gelukte het de kreatine uit rundvleesch te
bereiden. Uit het vleescb van verschillende andere soorten
van dieren kon hij ook kreatine verkrijgen en wel in ver-
schillende hoeveelheden. Dit bracht hij in verband met het
vetgehalte. Hoe meer vet, des te minder kreatine. Zoo
had het vleesch van een vos, die 200 dagen met vleesch
gevoed was en dus goed doorvoed was, slechts van de
hoeveelheid kreatine, die eenzelfde gewicht vleesch bevatte
van een vos, die op jacht geschoten was.

Journal de Pharm, dl. XXI, geciteerd uit Liebig. Ann. de Chem. u. Pharm.
Bd. 62, 1847, pg. 282.
2) Bbezelius Bd. IX, 1840 pag. 589, geciteerd uit Liebig l.c. pg. 283.
Schlossbeegbb. Annal. d. Chem. u. Pharm. Bd. XLIX, pag. 343.
Liebig. Annal. d. Chem. u. Pharm. Bd. LXII, 1847, pag. 285.

tine, welke met een mineraalzuur gekookt werd, door indam-
pen geen kreatine meer te verkrijgen was. Hij kreeg kris-
tallen, die gemakkelijk in alkohol oplosbaar waren, wat niet
het geval is met kreatine. Hij gaf dezen stof den naam
kreatinine.

Pettenkofer vond, onderzoekende of melkzuur in de
urine is aan te toonen, een stikstof houdend kristallijn lichaam,
dat met zinkchloride eene moeilijk oplosbare verbinding
vormde.

Eenigen tijd tevoren was door Heintz een nieuw orga-
nisch stikstofhoudend zuur in de menschelijke urine beschre-
ven, waarvan hij een zinkzout had gemaakt. Later kwam
hij tot het besluit, dat de verbinding van Pettenkofer
identisch was met de zijne en met de kreatine van
Chevreul.

Liebig echter toonde aan, dat de door Pettenkofer in
de urine ontdekte stof een mengsel was van kreatine en
kreatinine.

Terwijl genoemde onderzoekers alleen de al of niet
aanwezigheid van kreatine en kreatinine in spieren en
urine hebben nagegaan, hebben de volgende onderzoekers
zich bezig gehouden met de vraag over de beteekenis van
beide stoffen. Deze onderzoekers kunnen verdeeld worden
in drie groepen: le degenen, die nagegaan hebben de af-
scheiding van kreatine en kreatinine in de urine van men-
schen; 2e degenen, die dit hebben gedaan bij dieren; 3e degenen,
die zich vooral bezig hebben gehouden met het onderzoek
van spieren en organen. Duidelijkshalve zal ik iedere
groep afzonderlijk in tijdsvolgorde behandelen.

2) Heintz. Pogg. Annal. Bd.LXII, 1844, pag. 602 ^ Zie Voit. Zeitschr. f. Biolo-
Hbiktz. Pogg. Annal. Bd. LXX, 1847, pag. 466 i gie Bd. IV, 1868 pg. 80.
Lieeig. Ann. d. Chem. u. Pharm. Bd. LXII, 1847, pag. 304.

De eerste, die 24 uurs urine van den mensch onderzocht,
is M. Loebe Hij gebruikte een methode, analoog aan
die van Neubauer

Deze vond bij twee personen uit tien onderzoekingen een
gemiddelde van 0.75 gr. kreatinine per dag.

In 1861 gaf Neubauer een betrekkelijk gemakkelijke
methode aan, om de hoeveelheid kreatinine, naar zijn
meening quantitatief,^ te bepalen. Hij onderzocht 17 dagen
achtereen zijn eigen urine bij gemengd voedsel en vond een
vrij constante hoeveelheid kreatinine per dag, gemiddeld
I.I20 gr., d.i. 20.6 mgr. per Kilogram lichaamsgewicht.

Bij een jongen van 8 jaar was de afscheiding 0.427 gr.
per dag, terwijl bij eenige volwassen, krachtige, gezonde
personen een gemiddelde van 0.8 gr. gevonden werd,

Munk deed dertien bepalingen van 24 uurs urine en
vond een gemiddelde van 0,803 gr, per dag. Bij gemengd
voedsel was de hoeveelheid 0,77 gr—1.23 gr. per dag, bij
plantaardig voedsel 0,61—0,88 gr.

Hij nam zelf 5.5 gr. kreatine in en kreeg eene duidelijke
vermeerdering van kreatinine in de urine, n.l, eene af-
scheiding van 1,48 gr, tegen 0.803 vroeger. Daar ook de hoe-
veelheid ureum in de urine vermeerderd was, kwam hij tot
het besluit, dat ingenomen kreatine het lichaam verlaat als
ureum en kreatinine. ^ De lomzetting in kreatinine zou of
in het bloed of in de nieren plaats hebben.

VoiT vond in 2 gevallen bij gemengd voedsel een gemid-
delde van 1.—gr. per dag.

K. B. Hofmann deed onderzoekingen op zichzelf bij
gemengd voedsel gedurende 2 perioden, één van 14 dagen en
één van 12 dagen. Het gemiddelde bedroeg resp. 0.687 en
0.675 gr. per dag. Ook van 7 andere menschen werd geduren-
de kortere of langere perioden de urine onderzocht. Al deze
cijfers werden door hem opgeteld bij de cijfers, verkregen
door Neubauer en Munk en daardoor een gemiddelde
verkregen van 0.990 gr. per dag met een max. van 1.35 en
een min. van 0.585 gr. Dit gemiddelde was voor hem de
maatstaf voor de afscheiding van een gezonden, volwassen
man, waarnaar Mj de uitkomsten van de kreatinine hoe-
veelheid, verkregen onder verschillende omstandigheden,
beoordeelde. Deze omstandigheden waren:

Leeftijd. Hij vond bij zuigelingen geen kreatinine, bij
jongens van 10—12 jaar ongeveer de helft van de hoeveelheid
bij volwassenen, bij hoogen ouderdom eveneens minder
dan bij volwassenen, zoodat hij besloot, dat de afscheiding-
van kreatinine van de jeugd tot de puberteit steeds toene-
mende is, dan op een gelijke hoogte blijft, om in hoogen
ouderdom weer te dalen.

Geslacht. Slechts van twee vrouwen kon hij eenige dagen
achtereen urine van 24 uur krijgen. Hij vond een gelijk
gemiddelde als bij mannen.

Lichaamslengte en gewicht. Lichaamslengte had geen
invloed, gewicht wel. Toch meende hij, dat niet het lichaams-
gewicht als zoodanig, maar meer die omstandigheden, die

een gunstigere stofwisseling en dus een beteren algemeenen
toestand geven, een grootere rol spelen in de afscheiding van
kreatinine.

Voedsel. Bij onthouding van voedsel vond hij de helft,
terwijl gebruik van vleesch de afscheiding vermeerderde.
Bij plantaardig voedsel werd de afscheiding bijna gelijk
aan die bij geheele onthouding van voedsel. Vermeerderd
gebruik van water had geen invloed, evenmin het gebruik
van wijn, bier, sodawater, koffie en thee in matige hoeveelheid.
Verder onderzocht hij de afscheiding op verschillende tijden
van den dag. Hij bracht deze hoeveelheden in curve
en kreeg een stijgend been van den hoofdmaaltijd tot
middernacht, dalend tot \'s morgens en dan weer langzaam
stijgend tot den hoofdmaaltijd. Hij meende dat deze loop
van de kreatinineafscheiding samenhing met het nemen van
voedsel, daar van middernacht tot \'s middags slechts de
niet van het voedsel afhankelijke kreatinine afgescheiden
wordt, terwijl na het middageten hierbij nog komt de krea-
tinine van het voedsel.

De hoeveelheid kreatinine was niet afhankelijk van de
hoeveelheid urine, noch van het specifiek gewicht.

P. Grocco vond als gemiddelde van 15 bepalingen bij
krachtige mannen van 20—30 jaar een dagelijksche afschei-
ding van 0.987 gr. kreatinine (min. 0.686, max. 1.510 gr.)
bij gemengd dieet. Bij personen van 67—76 jaar kreeg hij
slechts een afscheiding van 0.408—0.502 gr., bij zuigehngen
een spoor kreatinine.

Mallet vond ingegeven kreatine bijna geheel in den
vorm van kreatinine in de urine terug. In faeces was noch
kreatine, noch kreatinine.

Mac Leod deed onderzoekingen bij een vleeschdieet en
een kreatinine-vrij dieet. In het eerste geval kreeg hij een
afscheiding van 2.098 gr. in 24 uur bij een hoeveelheid
totale stikstof van 13.7 gram en ureum van 28.2 gr., in
het tweede geval 1.064 gr. bij een hoeveelheid totale
stikstof van 14.7 gr. en ureum van 26 gr. Hieruit
besloot hij: Ie dat ureum niet ontstaat uit kreatinine,
want dan had in het tweede geval een grootere ver-
mindering van ureum moeten plaats gevonden hebben;
2e dat de kreatinine, die in de urine afgescheiden wordt,
verdeeld moet worden in endogene en exogene kreatinine
d. w. z. kreatinine, in het lichaam gevormd en kreatinine,
van het voedsel afkomstig.

Al de vorige onderzoekers gebruikten de methode van
Neubauer-Salkowski of een wijziging hiervan. Later
werd voornl. de methode van Folin gevolgd. Hierop
zal ik later terugkomen.

Folin onderzocht nu volgens zijn methode bij 6 personen
30 maal 24 uurs urine. Allen waren op eenzelfde kreatinine-
vrij dieet gesteld, bestaande uit 119 gram eiwit, 198 gram vet,
225 gram koolhydraten. Hij vond, dat de dagelijksche
hoeveelheid uitgescheiden kreatinine vrij constant was.
Bij deze en de volgende proeven werd de hoeveelheid
kreatine niet door hem bepaald. Terwijl hij aan 5 personen

achtereenvolgens een eiwit-rijk en een eiwit-arm dieet
gaf, bleef de hoeveelheid kreatinine dezelfde in tegenstelling
met de afscheiding der andere stikstofhoudende producten,
die meer of minder veranderden. Het eiwit-rijk dieet had
dezelfde samenstelling als het vorige, het eiwit-arm dieet
bestond uit 400 gram arrowroot en 300 cc. room en bevatte
slechts ongeveer 1 gram stikstof.

Hij besloot hieruit, dat de absolute hoeveelheid kreatinine
bij een kreatinine-vrij dieet constant is, maar verschillend
voor verschillende personen. Ze is geheel onafhankelijk van
de afscheiding van de totale stikstof en evenzoo van de
hoeveelheid urine. Wel staat ze in verband met het lichaams-
gewicht. Menschen met veel vet scheiden echter iets minder
af dan magere. Terwijl in het eerste geval gemiddeld 20
mgr. per K.G-. lichaamsgewicht afgescheiden wordt, bedraagt
in het tweede geval deze hoeveelheid gemiddeld 25 mgr.

De afscheiding van de verschillende stikstofhoudende
producten bij verschillend dieet vergeleek hij nu onder
elkaar, waardoor hij tot het besluit kwam, dat de oorsprong
van de kreatinine in het organisme der zoogdieren een geheel
andere moet zijn dan die van het ureum, waarmede de
meeste stikstof uit het lichaam verwijderd wordt. Hij
stelde een nieuwe theorie\'over de ontleding van eiwit in het
dierlijk lichaam op, die hij in de plaats stelde van de voor-
stellingen van VoiT en Pflügee daarover. Zooals bekend,
is de theorie van Voit de volgende: Het eiwit van het gere-
sorbeerde voedsel gaat door het bloed naar de verschillende
weefsels en cellen en wordt daar onder invloed van het
levende protoplasma omgezet, zonder echter een integreerend
deel van de cel zelf te worden m. a. w. zooals Folin het
uitdrukt: het levende protoplasma is in een toestand van

suspensie, liet circuleerend eiwit in oplossing; de chemisclie
splitsing, de eigenlijke eiwitstofwisseling, heeft nu alleen
plaats in de oplossing. De kleine hoeveelheid levend
protoplasma, die in 24 uur te gronde gaat, wordt in het begin
alleen opgelost en wordt daarbij een deel van het circuleerend
eiwit, waarna het dezelfde verandering ondergaat.

Plfüger daarentegen betoogt, dat er een groot chemisch
verschil bestaat tusschen het circuleerend eiwit en het levende
protoplasma. Terwijl het eerste zeer standvastig is tegen-
over oxydeerende agentia, kan het laatste gemakkelijk
geoxydeerd worden. Al het eiwit, dat bij de stofwisseling
gesplitst wordt, wordt nu eerst een integreerend deel van het
levende weefsel en daarna pas geoxydeerd. Pflüger geeft
later echter toe, dat een deel van het circuleerend eiwit ook
gesplitst kan worden, voordat het in de cel opgenomen wordt.

Folin zeg-fc nu, dat men ten onrechte bij de behandeling
v^an het verbruik van eiwit door het organisme in de aller-
eerste plaats steeds gelet heeft op de geheele hoeveelheid
stikstof, die het lichaam verlaat in verhouding tot de hoe-
veelheid, die er aan toegevoegd wordt en daarbij de hoeveel-
heden, waarin de verschillende stofwisselingsprodukten in
de urine voorkomen, niet voldoende in rekening gebracht heeft.
Wanneer de hoeveelheid eiwit in het voedsel vergroot of
verkleind wordt, stijgt, of daalt daarmede de afscheiding,
van stikstof, totdat na korten tijd weer een toestand van
evenwicht, waarbij in- en uitvoer van stikstof a,an elkaar
gelijk zijn, bereikt is. De veranderlijkheid, waarop de omzetting
van eiwit berust, openbaart zich echter niet met betrekking
tot alle stikstofhoudende stoffen, maar voor verreweg het
grootste deel met betrekking tot het ureum. De afscheiding
van kreatinine daarentegen en ofschoon in mindere mate,
ook die van acidum uricum, is vrij wel onafhankelijk van
den rijkdom van het voedsel aan eiwit. Men moet dus onder-

scheiden, een onder den invloed van het voedsel veranderlijke
omzetting van eiwit, waarvan in de eerste plaats de vorming
van ureum afhangt en die grootendeels, zoo niet geheel,
in de spijsverteringsorganen — in de holte van den darm,
in het darmslijmvlies, in de lever — plaats vindt, en daar-
naast eene veel minder veranderlijke omzetting van eiwit in
de verschillende organen, die niet onmiddellijk van het
voedsel, maar van de levenswerkzaamheid der weefsels
afhankelijk is.

Bij de stofwisseling in de weefsels ontstaan zonder twijfel
stikstofhoudende ontledingsprodukten van verschillende sa-
menstelling. Daaronder behoort, zooals door Nencki, Sa-
laskin en hunne medewerkers is aangetoond, ammonia,
die door de lever in het onschadelijke ureum veranderd wordt.
Bovendien wordt er in het organisme ook buiten de lever
ureum gevormd. Dit stofwisselingsprodukt ontstaat dus voor
een deel, zooals Folin het uitdrukt, ,,endogeen", tengevolge
van de vrijwel gelijkmatige omzetting van eiwit in de
weefsels, voor een ander deel,,exogeen" in grootere of kleinere
hoeveelheid, al naar mate er meer of minder eiwit in het
spijsverteringskanaal wordt opgenomen. Het is echter niet
mogelijk in de urine deze beide deelen van elkander te on-
derscheiden. Wel daarentegen geeft de afscheiding van
kreatinine, waarop de spijsvertering, als het voedsel geen
kreatinine bevat, geen onmiddellijken invloed heeft, een
aanwijzing omtrent de intensiteit van de omzetting van
eiwit in de weefsels.

Zoolang nu de weefsels genoeg eiwit tot hunne beschikking
hebben, zal de kreatinineafscheiding dezelfde blijven; en
dat er steeds genoeg eiwit is, daarvoor zorgt het organisme
zelf. Het levende protoplasma, zoo stelt Folin zich voor,
bevindt zich in eene oplossing, die rijk is aan eiwit. Daar
gewoonlijk met het voedsel meer eiwit opgenomen wordt.

dan de weefsels verbruiken kunnen, is in deze oplossing steeds
de maximum hoeveelheid eiwit aanwezig, die ze kan bevatten.
Daar slechts tot op zekere grens eiwit in deze oplossing kan
opgenomen worden, wordt het overige met het voedsel
opgenomen eiwit terstond ontleed, terwijl de stikstof daarvan
grootendeels als ureum het lichaam verlaat.

Wanneer nu de hoeveelheid eiwit in het voedsel kleiner
wordt of geheel ontbreekt, zal het weefsel toch nog geruimen
tijd genoeg eiwit tot zijne beschikking hebben. Als gevolg
hiervan verandert de afscheiding der kreatinine niet, van
acidum uricum een weinig, maar wel die der overige stikstof-
houdende produkten.

Om na te gaan, in welken vorm met het voedsel ingenomen
kreatine of kreatinine in de urine verschijnt, heeft Folin
aan eenige personen bij een bepaald kreatine-vrij dieet
kreatine of kreatinine gegeven.

In geval I, waarbij het dieet bestond uit 450 gram arrowroot
en 400 c.c. room, bedroeg de hoeveelheid totale stikstof in
de urine 3—5 gram. Het innemen van 1.1 gram kreatine
had in het geheel geen invloed, noch op de hoeveelheid krea-
tinine, noch op een der andere stikstofhoudende produkten,
terwijl er ook geen kreatine in de urine gevonden werd.

Na het geven van 1.1 gram kreatinine daarentegen, werd
binnen 18 uur in de urine 80 % teruggevonden als kreatinine.

Bij een tweeden persoon met een zelfde dieet en met de-
zelfde lage stikstofafscheiding werd na het geven van 1.1
gram kreatine 1.7 gram kreatinine, geen kreatine, maar
80 % meer kreatinine in de urine gevonden. Toen 5 gram
kreatine gegeven werd, werd geen vermeerdering van krea-
tinine, daarentegen wel 1 gram kreatine in de urine gevonden.
Na het geven van 5 gram kreatine eenige dagen later, werd

noch kreatine, noch vermeerdering van één der stikstof-
houdende produkten gevonden.

In een derde geval met hetzelfde dieet als de vorigen werd
6 gram kreatine gegeven, waarna 1 gram kreatine in de urine
kwam, terwijl de kreatinine en de overige stikstofhoudende
produkten niet veranderden.

Gedurende een eiwit-rijk dieet, dat uit 450 gram eieren,.
700 c.c. melk en 300 c.c. room bestond, en waarbij de
stikstof afscheiding 16—17 gram bedroeg, werd aan den proef-
persoon 5 gram kreatine gegeven; 36 % van de kreatine
werd als kreatine in de urine teruggevonden, terwijl de
kreatinineafscheiding dezelfde bleef en evenzoo de afscheiding
der andere stikstofhoudende produkten.

Bij een dieet nog rijker aan eiwit, waarbij 900 gram eieren,
600 c.c. room en 200 c.c. melk gegeven werd en waarbij de
stikstofafscheiding 19—20 gram bedroeg, werd 5 gram kre-
atine gegeven, met het resultaat, dat 45 % als zoodanig in de
urine werd teruggevonden, zonder verandering van de af-
scheiding der kreatinine en der overige N-houdende produkten.

In geen van deze gevallen kon kreatine of kreatinine in de
faeces aangetoond worden.

Uit het feit, dat bij een eiwit-arm dieet het geven van krea-
tine in het geheel geen invloed heeft op de afscheiding van
een der stikstofhoudende produkten in de urine, terwijl bij een
dieet rijk aan eiwit een deel van de ingenomen kreatine als
zoodanig in de urine weer te voorschijn komt, meent Folin te
mogen besluiten, dat kreatine in tegenstelling met kreatinine,
welke steeds bij elk dieet, na ingenomen te zijn, voor het
grootste deel 80 %) weder in de urine als kreatinine ver-
schijnt, niet een afvalprodukt van het organisme is, maar als.
voedsel dient.

Bij een laag stikstofdieet wordt de hoeveelheid kreatine
in het weefsel zeer verminderd, zoodat bij toediening van

Bij een eiwit-rijk dieet zou het organisme zooveel kreatine
Icunnen vormen als voor het lichaam noodig is, zoodat bij
het geven van kreatine bij een dergelijk dieet, niet zooveel
als in het vorige geval of in het geheel geen kreatine in \'t
lichaam wordt achtergehouden.

Het feit, dat kreatine in zoo\'n geval als kreatine weer in
de urine te voorschijn komt en niet als een van hare splitsings-
produkten, geeft Folin aanleiding er op te wijzen, dat kre-
atine niet is een voedsel in den gewonen zin van het woord,
maar zich geheel anders gedraagt als een aminozuur, daar
in dit geval de stikstof als ureum afgescheiden zou
worden.

In verband nu met zijne theorie, dat de vorming van ureum
vnl. afhangt van de exogene stofwisseling en slechts voor
een gering deel van de endogene (weefsel-) stofwisseling,
zou men zich nu kunnen denken, dat de stikstofhoudende
Produkten, die dienen, om het stikstof evenwicht in de le-
Tende weefsels in stand te houden, niet gemakkelijk deel
kunnen nemen aan de processen, die ureum vormen.

Nu zou kreatine één van die produkten zijn en daarom in
het weefsel achtergehouden worden; vandaar, dat spieren
zoo rijk zijn aan kreatine. Wanneer nu het organisme
dagelijks overstroomd wordt met eiwit, dan kan het juist
2;ooveel kreatine vormen, als het noodig heeft. Vandaar,
dat ingenomen kreatine niet in dezelfde mate wordt opge-
nomen door de spieren bij een eiwit-rijk dieet, als bij een
dieet, arm aan eiwit.

Met deze theorie komt nu overeen, dat in een geval, waarbij
het eiwit-arme dieet gegeven en dagelijks 1.5 gram kreatine
ingenomen werd, nooit kreatine in de urine gevonden werd.
Bij een eiwit-rijk dieet, dat bestond uit 1300 gram vleesch,

dat ongeveer 3.9 gram kreatine bevat, werd-de grootste
hoeveelheid als kreatine in de urine afgescheiden.

In overeenstemming met de waarnemingen van Folin
werd ook door van Hogenhuyzb en mij uit een reeks
van proeven op ons zelf bij kreatinine-vrij dieet gevonden,
dat wel de afscheiding van ureum met den toevoer van
eiwitstoffen stijgt en daalt, maar dat de afscheiding van
kreatinine daarvan niet onmiddellijk afhangt. Wel is er,
zooals bleek uit een waarneming bij eene hongerkunstenares,
afhankelijkheid in zoover, dat bij algeheele onttrekking van
voedsel de werkzaamheid der organen zooveel mogelijk
getemperd wordt en dat dan, met de intensiteit der levens-
verschijnselen, ook de afscheiding van kreatinine buiten-
gewoon klein wordt.

In verband met onze proeven over spierarbeid is tevens
de conclusie getrokken, dat kreatine een stofwisselings-
produkt is, dat niet bij de samentrekking der spier vezelen
gevormd wordt, maar in spieren en in andere organen ont-
staat bij de omzetting van eiwit, waaraan het leven der cellen,
afgezien van de krachtsontwikkeling, waartoe zij bij het
verrichten van hare bijzondere functies in staat zijn, gebon-
den is. Alleen dan, wanneer het orgarisme van alle voedsel
verstoken is en dus, om arbeid te verrichten, het vermogen
daartoe geheel in zichzelf moet zoeken, wordt het materiaal,
dat de spieren noodig hebben, om zich samen te trekken, aan
het eiwit der weefsels ontleend; daartoe worden de weefsels
tot krachtiger leven geprikkeld, waarvan een vermeerderde
vorming van kreatinine het uitvloeisel is.

Om na te gaan, in hoeverre het innemen van eene arginine-
rijke eiwitstof invloed zou kunnen hebben op de afscheiding
van kreatinine, werd door ons caseine, dat ongeveer 5 %

1) van Hoogeïthtiyze en Vebploegh, Zeitschr. f. Phys. Chem., Bd. XLI,
1905, pag. 415.

Na het innemen van 0.5 gram kreatinine in twee proef-
reeksen werd bij beiden 80 % a 85 % in de urine als kreafcinine
terugge\'loonden.

Bij 4 zuigelingen, resp. oud 8 dagen, 32 dagen, 2 maanden
en 2 maanden, was telkens met zekerheid kreatinine aan te
toonen, genoeg om een colorometrische bepaling van de hoe-
veelheid mogelijk te maken.

W. Gaspari en K. Glaessner, die volgens de methode van
Neubauer de urine onderzochten van twee vegetariërs, een\'
man en eene vrouw, konden bij beiden geen kreatinine vinden,
maar wel kreatine. Deze laatste bepaalden zij volgens
de methode van Voit en Meissner.

Zij meenden, dat het plantenvoedsel de oorzaak was van
de afwezigheid van kreatinine en aanwezigheid van kreatine

Rietschel die eveneens nog de oude methode van
Neubauer-Salkowski gebruikte, kon bij niet koortsende
zuigelingen geen kreatinine aantoonen; bij koortsende
kreeg hij echter een positief resultaat.

Kj. O. Af Klercker kon bij onderzoekingen volgens
de methode van Folin op zichzelf de onafhankelijkheid
bevestigen van de endogene kreatinineafscheiding van den
toevoer van eiwit. Gedurende een periode van 12 dagen nam
hij bij kreatinine-vrij dieet 6 dagen weinig eiwit en 6 dagen
veel eiwit: de afscheiding van kreatinine bleef dezelfde.

Ten einde den invloed van kreatine en kreatinine bij het
voedsel na te gaan, nam hij, terwijl hij gedurende 14 dagen

1) Caspaei und Glaessnee, Zeitschr. f. diät, und Physik. Therapie 1904,
Bd. VII, pag. 485.

Rietschel, Jahrbuch f. Kinderheilkunde, Bd. LXI, 1905, pag. 615.
Kleeckee, Hofmeister\'8 Beiträge, Bd. VIII, 1906, pag. 59.

op kreatinine-vrij dieet was, op sommige dagen in die
periode vleescli of Liebig\'s vleescliextract. Het resultaat was,
dat bij het eten van vleesch, waarin volgens hem slechts een
spoor van kreatinine en veel kreatine is, de hoeveelheid ge-
praeformeerde kreatinine in de urine dezelfde bleef, terwijl
er tevens kreatine gevonden werd.

Daarentegen werd bij \'t innemen van Liebig\'s vleesch-
extract, waarin veel meer kreatinine dan kreatine is (door
de bewerking) een gedeelte zoowel van de kreatinine als
de kreatine in de urine teruggevonden, maar van de krea-
tinine steeds meer dan van de kreatine. Hij besloot dus,
dat de exogene kreatine en kreatinine voor een deel onver-
anderd door de nieren afgescheiden worden, voor een deel
echter in het organisme gebruikt worden en wel de kreatine,
naar het schijnt, gemakkelijker dan de kreatinine. Er is
echter geen reden aan te nemen, dat exogene kreatine in
kreatinine zou veranderd worden.

O. E. Closson 1) ging van eenige personen de afscheiding
van kreatinine na bij een kreatinine-vrij dieet, dat weinig
eiwit bevatte. De dagelijksche afscheiding was vrij constant
en bedroeg per K.(j. lichaamsgewicht resp. 17.—, 18.8,
19.—, 23.— mgr. In een van deze gevallen liet hij den
proefpersoon gedurende 3 dagen verschillende hoeveelheden
van het eiwitpraeparaat nutrose innemen. Hoewel de
stikstof afscheiding aanmerkelijk verhoogd werd, ondervond
de afscheiding van kreatinine geen invloed.

Bij een dieet nog armer aan eiwit, dan een der vorigen,
was de afscheiding 15—16 mgr. per K.G. Hchaamsgewicht.

Bij een persoon, die vleesch gebruikte, werd 19 mgr. per
K.G. lichaamsgewicht gevonden.

Bij twee knapen, 14 en 6 jaar oud, was de afscheiding 16
en 17 mgr. per K.Gr. lichaamsgewicht.

Zijn conclusies zijn, dat de hoeveelheden afgescheiden
endogene kreatinine onder verschillende voedings-voorwaar-
den vrijwel met elkaar overeenstemmen en afhankelijk zijn
van de massa actief lichaamsweefsel, en dus tot zekere hoogte
evenredig met het lichaamsgewicht.

Weber^) gaf aan een persoon, die op kreatine-arm dieet
was, 1 keer 25 gr. Liebig\'s vleeschextract, dat 0.75 gr.
kreatinine bevatte. Daar de afscheiding 0.90 gr. hooger was,
dan de gemiddelde normale afscheiding, besloot hij hieruit,
dat een deel van de kreatine, die ook in het vleeschextract
aanwezig was, in het lichaam in kreatinine omgezet was.

Shaffer ging de grenzen van de normale kreatinine-
afscheiding per K.G. lichaamsgewicht na. Deze afscheiding
per K.G. lichaamsgewicht noemde hij kreatinine-coefïicient.
Deze grenzen wisselen van 18—30 mgr. per K.G. lichaams-
gewicht. Hij sprak de meening uit, dat de verschillende
graden van spierontwikkeling en meer in het bijzonder de
spiertonus invloed zouden hebben op de kreatinine-afscheiding
in de urine.

S. Amberg en W. P. Morrill onderzochten urine
zoowel van gezonde als zieke kinderen. Zij volgden de metho-
de van Folin met een kleine wijziging: zij dampten de urine
tot droog toe uit op het waterbad, losten het overblijfsel in
water op, filtreerden en deden dan de colorimetrische bepa-
ling. Zij kwamen tot de volgende slotsom:

1°. kreatinine is altijd aanwezig in de urine van normale,
door de borst gevoede kinderen.

2) Shaffee (Amer. Journ. of Phys. Vol. XVIII, 1907, pag. XX), geciteerd
uit Benedict en Myers, Americ. Journ. of Phys. Vol. XVIII, 1907, pag. 379
Het oorspronkelijke stuk hebben we helaas niet in handen kunnen krijgen.

de kreatinine-coëfficient bij kinderen, ^/g van die van
volwassenen, is nagenoeg constant.
In aanmerking genomen de relatieve percentages van
spiersubstantie bij volwassenen en bij kinderen zijn
ze geneigd aan te nemen, dat de afscheiding van
kreatinine een gewichtige index is voor endogene eiwit-
stofwisseling.

Fr. G. Benedict and V. C. Mijers onder-
zochten de urine van vrouwelijke patiënten lijdende
aan psychosen. Zij meenden, dat hersenstoornissen als
zoodanig geene verandering in de afscheiding van
kreatinine geven, zoodat dus deze proeven meer op
physiologisch, dan pathologisch gebied vallen. Daar
dit onderzoek meer uitvoerig in het proefschrift van
van Hoogenhuyze zal behandeld worden, kan ik
volstaan hier alleen hunne gevolgtrekkingen te
vermelden:

De kreatinineafscheiding bij vrouwen is over het
algemeen lager dan bij mannen.
Terwijl de afscheiding over het algemeen evenredig
is aan het lichaamsgewicht, gaat dit niet altijd op.
Leeftijd schijnt een groote rol te spelen in de af-
scheiding, daar oudere menschen minder kreatinine
afscheiden dan jongere, zelfs al is \'t lichaamsgewicht
hetzelfde.

Het geval van een patiente, wier lichaamsgewicht
belangrijk schommelde, toont aan, dat de kreatinine-
afscheiding wel evenredig is met het lichaamsgewicht,
maar niet met de actieve massa protoplasmaweefsel.

F. G. Benedict and V. C. Myees, Americ. Journ. of Phys., Vol. XVIII,
1907, pag. 377.

Oppler meende, dat kreatine in de nieren omgezet
wordt in ureum, omdat bij exstirpatie van de nieren bij
bonden veel minder ureum in het bloed en in de spieren
gevonden wordt en veel meer kreatine in de spieren, dan
bij sluiting van de ureteren.

Münk daarentegen vond zoowel bij exstirpatie van de
nieren, als bij sluiting der ureteren meer ureumen kreatine
in het bloed en in de spieren dan normaal.

Reeds vroeger had hij bij inspuiting van 2 gr. kreatine in
een vena bij een hond vermeerdering van ureum en kreati-
nine in de urine gevonden.

VoiT kon deze waarnemingen niet bevestigen en wees
reeds uitvoerig op de fouten, door genoemde onderzoekers
begaan. Hierbij haalde hij tevens aan de onderzoekingen
van Göll en Hermann.

Meissner vond in de urine van honden kreatine en
kreatinine. Echter meende hij, dat het vinden van meer
kreatine en minder kreatinine, of andersom, afhangt van de
behandeling van de urine of alleen reeds van de reactie van de
urine.

Later deed hij injecties van kreatine en kreatinine in de
venae bij dieren. Hij vond, dat beide stoffen zeer snel van
\'t bloed in de urine overgaan.

Bij sluiting van de ureteren bemerkte hij bij deze injecties,
dat ophooping van kreatine in \'t bloed goed verdragen
werd, terwijl ophooping van kreatinine vergiftigingsver-
schijnselen gaf.

In een nieuwe publicatie^) vermeldde hij, dat bij injecties
en het ingeven per os van kreatine een groot deel terugkwam
in de urine als kreatine, een klein deel als kreatinine. Werd
kreatinine ingegeven, dan kwam het grootste deel onveran-
derd terug, doch naar verhouding minder dan ingegeven
kreatine. Hij geloofde dus, dat van ingenomen kreatinine
een deel in \'t lichaam veranderd wordt; temeer kwam hij
hiertoe, omdat na sluiting der ureteren, na toedienen van
kreatinine in den inhoud van ureteren en het nierextrakt
geen spoor van kreatine of kreatinine te vinden was, terwijl
bij injectie van kreatine onder gelijke omstandigheden
rijkelijk kreatine in de ureteren gevonden werd.

Hij besloot dus, dat in het bloed kreatinine vernield wordt,
zoodat de verandering van kreatine in kreatinine pas in de
nieren plaats heeft, waar geen gevaar meer is voor vernieti-
ging van kreatinine. In verband hiermede vond hij in de
•urine van met vleesch gevoede dieren veel kreatine naast de
kreatinine, welke kreatine direkt uit het vleesch in de urine
zou afgescheiden worden.

Voedde hij de dieren met kreatine-vrij vleesch, dan ver-
minderde de hoeveelheid kreatine aanmerkelijk, maar ver-
dween niet geheel.

Hoe kleiner het gehalte aan eiwit in het voedsel is, waarmede
«en hond leven kan, zonder ingewicht af te nemen, des te
kleiner is de afscheiding van kreatine. De afscheiding van
kreatine is het kleinst, wanneer de dieren, na eerst op schraal
dieet te zijn geweest, door toevoeging van eiwit, hoewel

niet overmatig, in gewicht toenamen. Wanneer daarentegen
bij den overgang van schraal voedsel tot die voeding, waarbij
gewichtstoeneming plaats heeft, het gehalte aan eiwit van de
laatste overmatig groot is, dan wordt kreatine in veel grooter
hoeveelheid afgescheiden.

Het tegendeel heeft plaats, wanneer geen eiwit gegeven
wordt. Dan komt er vermeerdering van kreatine en wel
het meest bij honger. Deze invloed van honger is het
spoedigst te merken, wanneer kort vóór het hongeren een
schraal dieet gevolgd is. Meissner trachtte dit aldus
te verklaren: de bij inanitie in ruimere mate afgescheiden
kreatine is geheel te vergelijken met kreatine, welke met
vleesch opgenomen en weer afgescheiden wordt. Het bijzonder
hoOge gehalte aan kreatine van de urine wijst in beide ge-
vallen er op, dat het lichaam van spieren, kreatine-houdend
weefsel, leeft; in \'t eene geval van vreemd, in \'t andere
geval van eigen vleesch. Bij honger zal dit echter in mindere
mate plaats hebben, daar het lichaam dan zuiniger is.

VoiT verkreeg door toevoeging van veel vet of zetmeel
aan het voedsel van honden geen verandering in de af-
scheiding van kreatinine.

Van meening, dat het inspuiten van kreatine of kreatinine
in het bloed geen betrouwbaar resultaat kon geven, daar dan
te veel stof tegelijk in het bloed komt, waardoor er geen
tijd is, om dit te verwerken, gaf hij deze stoffen met het
voedsel in. Ingegeven kreatine of kreatinine kwam voor het
grootste deel in de urine weer terug.

De kreatine, die als bestanddeel van vleesch werd ingeno-
men, werd in de urine als kreatinine of kreatine dadelijk
weer afgescheiden.

bevindt, deze geheel door de zure urine in kreatinine omgezet
kan worden; is er veel kreatine, dan blijft een gedeelte onver-
anderd. Bij gewoon voedsel is er dus meer kreatinine in
de urine, bij rijkelijke vleeschvoeding meer kreatine.

Bij de splitsing van eiwit in de spieren wordt een bepaalde
hoeveelheid van de stikstof als kreatine afgescheiden en
deze gaat over in de urine.

GtRUBer deed bij honden eenige proeven met vleesch-
voeding en vond, dat kreatine van het vleesch snel alg
kreatinine wordt afgescheiden.

De vorige onderzoekingen werden gedaan volgens de
methode van Neubauer-Salkowski. Koch was de eerste,
die bij proeven op dieren de methode van Folin volgde. Hij
was van meening, dat lecithine, op grond van de chemische
verwantschap met kreatinine, misschien invloed kon uit-
oefenen op de afscheiding daarvan. Hij volgde deze rede-
neering: Kreatinine is het eenige bestanddeel van de urine
behalve methylmerkaptaan, dat een methylgroep bevat,
gebonden aan stikstof, terwijl lecithine en kephaline de eenige
bestanddeelen van het voedsel zijn, behalve cafïeïne in
thee of koffie, die deze groep aan stikstof verbonden hebben.
Er is op grond van proeven bewezen, dat methylgroepen in
het lichaam van de eene verbinding op de andere overgebracht
kunnen worden, b.v. cafïeïne wordt bij menschen veranderd
in dimethylxanthine, pyridine in methylpyridine. Vandaar
de mogelijkheid, dat lecithine en kephaline in verband zouden
kunnen staan tot de vorming van kreatinine, evenals arginine
en ook guanidine, dat hiermede in nauw Verband staat.
Hij deed proeven bij een hond ter controleering van de
volgende waarneming: bij drie studenten berekende hij uit
de hoeveelheid lecithine en kephaline in het voedsel, hoeveel

kreatinine afgescheiden zou moeten worden en vond werkelijk
een opmerkelijke overeenstemming tusschen de berekende
en afgescheiden hoeveelheden. Hij gaf aan den hond
lecithine-arm en lecithine-rijk voedsel. In het eerste geval
kwam de berekende hoeveelheid kreatinine goed overeen
met de hoeveelheid afgescheiden kreatinine; met de vermeer-
dering van lecithine echter kwam niet overeen een vermeer-
dering van kreatinine.

Dit zou volgens Koch niet pleiten tegen de verwantschap
tusschen lecithine en kreatinine, evenmin als het feit, door
Folin gevonden, dat vermeerdering van eiwit niet gevolgd
wordt door een vermeerdering van kreatinine, bewijst, dat
de kreatinine niet van eiwit afkomstig is. Het is alleen
een bewijs, dat de vermeerdering van kreatinine niet zoo maar
door veranderingen van het dieet wordt beheerscht, maar,
zooals hij het uitdrukt, onder phjsiologische controle staat.

Door Koch werd opgemerkt, dat bij een hond, niettegen-
staande de dagelijksche schommelingen nog al groot zijn,
de gemiddelden van verschillende perioden toch gelijk zijn.

W. CzERNECKi dacht eveneens aan een methyleerings-
proces in \'t lichaam. Hij ging na, wat er met glykocyamine
(guanidineazijnzuur) gebeurt in \'t lichaam. Hij deed proeven
op konijnen, en bepaalde de kreatinine volgens de methode
van Neubauer-Salkowski. Hij gaf 4 dagen achtereen in
\'t geheel gr. glykocyamine. Hoewel de hoeveelheid

kreatinine vermeerderde, durfde hij dit toch niet toeschrij ven
aan glykocyamine.

Bij voeding met glykocyamidine (anhydride van glyko-
cyamine), waarvan hij in 2 dagen 4 gr. per os gaf, kwam
geen vermeerdering van kreatinine.

konijn door een sonde, en vond slechts een klein gedeelte
in de urine terug als kreatinine. Na het geven van kreatinine
gedurende twee dagen 2 gr. per dag, kwam ongeveer de helft
als kreatinine in de urine terug.

Japfe deed dergelijke proeven als Czernecki, maar
onderzocht behalve de urine ook de spieren. Hij bepaalde
de kreatinine als zinkchloride-verbinding volgens een gewij-
zigde methode en ging van te voren de betrouwbaarheid
hiervan na. Het bleek nu hierbij, dat ongeveer 30 % kreatini-
ne te weinig gevonden werd. In een serie van 12 proeven,
waarbij hij de dieren per os of subcutaan zoutzure of
azijnzure giykocyamine gaf, werd steeds vermeerdering van
kreatinine gevonden. Tevens beschouwde hij de proeven van
Czernecki met glykocyamine ook als een positief resultaat.

Hij kwam dus tot de conclusie: glykocyamine wordt in het
organisme door toevoeging van methyl in kreatine veranderd.

Wat zijn proeven met spieren betreft, hiervan zegt hij
zelf, dat ze te weinig in aantal zijn, om een zeker besluit
er uifc te kunnen trekken, vooral daar niet precies bekend is,
hoe groot de schommelingen zijn in het kreatinegehalte van
de spieren van normale konijnen. Daar echter bij een
proefkonijn, dat gevoed was met glykocyamine, in de spieren
zelfs 42 % meer kreatine was gevonden, dan bij een controle-
dier, meent hij hierin wel een aanwijzing te mogen zien
van synthese van kreatine uit glykocyamine. Daar men
zou kunnen denken, dat arginine bij zijn splitsing in het
lichaam voor een deel geoxydeerd wordt tot guanidine-
azijnzuur, nam Jaffé ook proeven met arginine. Hij spoot
arginine als nitraat subcutaan in, doch kon in twee proeven
geen vermeerdering van kreatinine krijgen. Dit had hij wel
verwacht, daar Thompson gevonden had, dat per os

\') Jaffé, Zeitschr. f. Physiol. Chem., Bei. XLVIII, 1906, pag. 430.
s) Thompson, Journal of Physiol, Bd. XXXII, 1905, pag. 33.

ingegeven arginine voor \'t grootste deel, subcutaan bijna
tot 100 % in de urine als ureum verschijnt. Jaffé besloot
dus, dat arginine zeer waarschijnlijk niet behoort tot de
moederstoffen van kreatinine. Zijn redeneering was: Wanneer
dus arginine niet als tusschenstof dient bij de vorming van
kreatine, dan is dit misschien daardoor te verklaren, dat de
guanidine bij zijn ontstaan uit eiwit zich direkt met amino-
azijnzuur of op andere wijze met een azijnzure rest verbindt.
Dat guanidine onstaat bij de hydrolyse van verschillende
eiwitten is bewezen door Kutscher c. s.

De mogelijkheid van de aanwezigheid van vrije guanidine
in de intermediaire stofwisseling wordt noch door de gif-
tigheid van de base uitgesloten, noch door het feit, dat in
normale urine van de konijnen geen guanidine voorkomt,
terwijl subcutaan of per os gegeven kleine hoeveelheden
bijna geheel afgescheiden worden.

Overigens vermindert de afgescheiden hoeveelheid bij groo-
tere, bijna toxische dosis aanmerkelijk, terwijl bij honden
en kippen ook na kleinere dosis slechts 50 % van de gegeven
hoeveelheid terugkomt, een bewijs, dat guanidine in het
organisme wel degelijk aangetast wordt.

Door de giftigheid van de base gelukte het Jaffe niet,
bij konijnen hiermede proeven te doen.

Daar methylguanidine door konijnen beter verdragen
wordt en de mogelijkheid niet uitgesloten is, dat in het
eiwitmolekule ook methylguanidine voorhanden is, die bij
de kreatinevorming van belang zou kunnen zijn, werden ook
hiermede proeven gedaan. Voorloopig echter zonder resultaat.

Achelis toonde aan, dat methylguanidine steeds in de
urine van mensch en dier voorkomt. Door de nauwe
chemische verwantschap tusschen methylguanidine en krea-

tine resp. kreatinine, kwam Mj tot de gedachte na te gaan^
of methylgnanidine misschien als splitsingsprodukt van
kreatine of kreatinine gevonden werd. Daartoe bepaalde
hij zoowel bij een mensch als bij een hond de hoeveelheid
methylgnanidine gedurende 2 perioden, waarbij hetzelfde
kreatine-vrije dieet gevolgd werd, terwijl in de eene periode
een groote hoeveelheid kreatinine gegeven werd. In beide
perioden werd wel niet evenveel m.ethylguanidine, maar
toch geen noemenswaard verschil gevonden, tenminste in
aanmerking genomen de groote hoeveelheid ingegeven
kreatinine.

Hieruit besloot hij, dat de afscheiding van methylgnanidine
niet of slechts in zeer geringe mate afhankeijk is van het nemen
van kreatinine.

Het scheen hem echter waarschijnlijk toe, dat methyl-
gnanidine in verband staat met de kreatine. Het zou een
moederstof of een splitsingsprodukt van kreatine kunnen
zijn. Voor het laatste pleit, dat slechts een deel van de
spierkreatine als kreatine of kreatinine in de urine overgaat;;
maar daar methylgnanidine zoo giftig is, is het niet goed aan
te nemen, dat het een splitsingsprodukt van kreatine zou
zijn. Veel meer is te denken, dat het een moederstof van de
spierkreatine is; het lichaam zou dit gif onschadelijk maken,
door het voor het grootste deel in kreatine om te zetten.

Door inspuiting van methylgnanidine echter kon bij een
hond slechts een geringe vermeerdering van methylgnanidine,
doch geen vermeerdering van kreatinine gevonden worden.

Opmerkelijk is nog, dat bij zijne proeven, waarbij groote
hoeveelheden kreatinine bij het voedsel gegeven werden,
slechts een klein deel van de kreatinine in de urine terug-
gevonden werd. Zooals hij zelf zegt, zou dit aan de door hem
gevolgde methode kunnen toegeschreven worden, die hij
echter niet duidelijk beschrijft.

F. P. Underhill and O. E. Closson i) spoten bij een
bond subcutaan adrenaline in, waardoor echter geen ver-
andering in de afscheiding van kreatinine kwam.

G. Dorner 2) herhaalde bij konijnen de proeven van
Jaffe met glykocyamine, en wel volgens de methode van
Eolin. Glykocyamidine geeft ook de reactie van Jaffé.
Daar nu bij het geven van glykocyamine behalve deze ver-
binding ook glykocyamidine in de urine kan komen, en
bovendien doOr het koken van de urine met zoutzuur voor
de bepaling van kreatine, de glykocyamine voor een deel
in glykocyamidine veranderd wordt, moesten van te voren
proeven gedaan worden om na te gaan, welke fout daardoor
bij de bepaling van kreatinine zou ontstaan. Door nauw-
keurige proeven heeft hij gevonden, dat op zijn hoogst 17
glykocyamine in glykocyamidine door dat koken omgezet
wordt, wat dus een zeer kleine fout zou geven. Bovendien
is deze fout bijna geheel te ontgaan, door vóór het koken
met zoutzuur de urine uit te trekken met alkohol, waarin
kreatine, indien in kleine hoeveelheid aanwezig, wel, glykocy-
amine niet oplost. Ten slotte ging hij voor elke proef na,
of er glykocyamidine in urine aanwezig was.

Bij zijne proeven met glykocyamine kon hij bevestigen
de uitkomst van Jaffe, dat de totale hoeveelheid kreatinine
vermeerderd wordt; tevens vond hij, dat deze vermeerdering
vnl. komt door de grootere afscheiding van kreatine.

Bij kikvorschen deed hij dergelijke proeven zonder positief
resultaat. Ook ging Dorner na, in hoeverre konijnen-
spieren bij autolyse glykocyamine in kreatine kunnen
veranderen. Hij vond, dat dit werkelijk het geval is hoewel
volgens hemzelf wel bedenkingen tegen zijne proeven zijn
in te brengen (pag. 258).

Undeehill and Closson, Americ. Journal of Physiol. Vol. XVII, 1906, pag. 54,
G. Doknee, Zeitschr. f. Physiol. Chem., Bd. LU, 1907, pag. 225.

Verder ging hij den invloed van methylguanidine na.
Daar dit zoo giftig is, kon hij slechts kleine doses subcutaan
inspuiten als een waterige oplossing van het met soda
geneutraliseerde salpeterzure zout. Hij kwam tot de con-
clusie, dat methylguanidine geen invloed heeft op de kreatine-
afscheiding. Na het geven van thymus aan 2 honden,,
kwam er geen vermeerdering van de kreatinine in de urine.
Evenmin bij het geven van kreatinevrije vleeschresten of
fibrine bij een konijn. Bij een hond werd door voedering
met fibrine wel een positief resultaat verkregen, echter niet
bij het geven van kreatinevrije vleeschresten.

Hongerproeven bij konijnen toonden geen invloed op de
afscheiding van kreatinine, maar wel een vermeerdering
van kreatine.

Weber gaf aan een hond, die gevoed werd met 250
gram vleesch, gedurende een rustperiode op 1 dag 25 gram
Liebig\'s vleeschextrakt extra en evenzoo gedurende een
periode, waarbij de hond dagelijks 3 uren in een tredmolen
moest loopen, op 1 dag 25 gram vleeschextrakt, terwijl
dien dag de hond 5^/2 uur moest loopen. Den eersten keer
werd 59.3%, den tweeden keer 73.3% van de ingegeven
kreatinine teruggevonden.

Hoewel behalve in urine en bloed, ook in spieren, nieren
en hersenen kreatine en kreatinine gevonden zijn, zijn
het toch de spieren, die na de urine het meest van belang zijn..
Reeds Voit ®) meende dit, waar hij zegt:

„Wir können jedenfalls den Muskel als die Hauptbil-
dungsstätte dieser Stoffe betrachten; in ihm sind die Be-

dingungen der Art, dass das sich zersetzende Eiweiss in die
genannten Körper übergeht, es isb jedoch noch unbekannt,
ob dazu ein grosser oder kleiner Theil des Stickstoffs des
2;erfallenden Eiweisses verwendet wird.

Keinesfalls geht aller Stickstoff in Kreatin oder Kreatinin
auf, denn es finden sich im Muskel noch andere Stickstof-
haltige Zersetzungsprodukte, z. B. Sarkin, Xanthin, Inosin-
säure, über deren weitere Schicksale und Beziehungen zum
Kreatin und Kreatinin nichts oder nur wenig bekannt ist."

Kreatinine komt volgens de meeste onderzoekers in min-
dere mate in de spieren voor dan kreatine. alleen Bor-
sczow meende, dat in spieren veel kreatinine voorkomt,
welke door de stofwisseling in kreatine verandert.

Heintz echter meende, daar door verwarming met minerale
zuren de kreatine in kreatinine verandert, dat vooral kreatine
in het vleesch voorkomt, en bij het verwerken van het
zure vleeschsap kreatinine uit de kreatine gevormd wordt.
Hiermede was Liebig het echter niet eens, daar hij van
meening was, dat minerale zuren met een concentratie
overeenkomende met de zure reactie van het vleeschextract
de kreatine niet veranderen kunnen. Neubauer heeft aan-
getoond, dat, als men een hoeveelheid kreatine in veel water
oplost, deze oplossing met eenige druppels azijnzuur aanzuurt
en indampt, men kreatinine krijgt; of ook, wanneer men een
neutrale oplossing van kreatine in een toegesmolten buis
dagen lang op het waterbad verwarmt. Nawrocki vond
zelfs, dat na 2 a 3 maal indampen van een zuivere kreatineop-

Boesczow, aangehaald uit Voit 1. c. pag. 80.
Libbig, Annal. d. Chem. u. Pharm., Bd. LXII, 1847, pag. 297.
3) Neubatjee, Zeitschr. f. Analyt. Chem. 1863, Bd. I, pag. 22.
Nawrocki, Zie Voit 1. c. pag. 80.

lossing in water op het waterbad, kreatinine gevormd wordt.
Hierdoor spreekt het vanzelf, dat, wanneer men groote hoe-
veelheden van een zuur gemaakte vloeistof indampt bij
kookhitte, of sterk znnr geworden vleeschsap van dieren,
die reeds lang dood zijn, gebruikt, men onmogelijk de oor-
spronkelijk aanwezige hoeveelheid kreatine en kreatinine
apart kan bepalen en steeds fouten maakt ten gunste van de
kreatinine.

Neubauer trachtte dit te ontgaan, door weinig water
te gebruiken, een overmaat van loodacetaat te vermijden,
bij lage temperatuur in te dampen en zoo snel mogelijk te
werken. Volgens deze methode werd geen kreatinine of
slechts sporen gevonden, maar veel meer kreatine, dan vroeger
ooit werd aangegeven.

VoiT vond bij onderzoekingen volgens deze methode
verschillende hoeveelheden bij verschillende dieren van
dezelfde soort.

Hij zocht ten eerste de verklaring van dit verschijnsel in
fouten in de methode, maar verder in de omstandigheid, of
het vleesch versch of eenigen tijd na den dood onderzocht
werd en ook in het vetgehalte van de spieren. Een zekere
verklaring wist hij echter niet.

SczELKOW gaf aan, dat in de verschillende spiergroepen
van eenzelfde dier de hoeveelheid kreatine verschillende is,
wat hij in verband bracht met den grooten waterrijkdom der
zich meer bewegende spieren.

Nawrocki vond echter in de verschillende spiergroepen
van eenzelfde hoen dezelfde hoeveelheid kreatine; ook bij een
hond in de hartspier evenveel kreatine als in de extremiteiten.

Voit daarentegen toonde aan, dat in de hartspier minder
kreatine, maar meer kreatinine voorkomt, terwijl de som
van beide toch minder is, dan in de extremiteiten gevonden
wordt.

Volgens Voit blijft bij spierarbeid de som van kreatine
en kreatinine in de spier gelijk, maar de hoeveelheid kreatine
vermindert door het ontstaan van zuur door den arbeid.
Vermoedelijk zou deze kreatine dan in kreatinine ver-
anderd zijn.

Van belang is de tijd, waarop de spieren onderzocht worden
na het uitnemen uit het lichaam. Wanneer de spieren in rotting
overgaan, zou de kreatine en ook de kreatinine vernietigd
worden. Door zorgvuldige proeven heeft Voit dit bewezen.

Sarokin vond, dat bij tetanus van uitgesneden spieren
de geheele hoeveelheid kreatine en kreatinine vermeerderde
en een deel van de kreatine in kreatinine overging. Volgens
Voit lag dit verschil binnen de grenzen van bepalingsfouten.

Naweocki vond dan ook geen vermeerdering bij tetanus,
zelfs niet meer kreatinine.

SczBLKOW^) daarentegen was het in hoofdzaak met Sarokin
eens. Kreatinine kon hij echter niet in grootere hoeveelheid
aantoonen. Wanneer hij echter door doorsnijding van het
ruggemerg verlamming veroorzaakte, verminderde de hoe-
veelheid kreatine van de verlamde spieren; tetaniseerde hij
nu de geparalyseerde spieren, dan hoopte zich daarin meer
kreatine op, dan in de rustende spieren. Hij vond dus een
groote vermeerdering van kreatine onder invloed van arbeid.

Nawrocki, die deze proeven herhaalde bij hoenderen, kon
de resultaten van Sczelkow niet bevestigen,

chemische samenstelling der spieren tengevolge van ver-
moeienis, kwam wat de kreatine en kreatinine betreft,
tot de volgende slotsom: de rustende spier heeft een zure
reactie, waardoor een deel van de kreatine in kreatinine
veranderd wordt.

Gevolgen van arbeid (vermoeienis) vermeerderen in de spier
zoowel kreatine als kreatinine.Bij de vrijwillig sterk arbeidende
spieren vermeerdert de som van beiden. De kreatine alleen
vermeerdert, als de arbeid zekere grenzen niet overschrijdt.
Overmaat van spierarbeid geeft eene groote vermeerdering
van kreatinine. De kreatinehoeveelheid in de vermoeide spier
is dikwijls kleiner, dan in de rustende en in dit geval krijgt
men veel meer kreatinine, welke zelfs tweemaal zooveel kan
bedragen dan kreatine. De kreatinine ontstaat uit de kreatine.

JOHNSOHN geloofde, dat kreatine geen bestanddeel is
van het vleesch, maar wel kreatinine en dat kreatine eerst
door bacteriewerking uit kreatinine wordt gevormd.

Wij hebben volgens de methode van Folin van ver-
schillende soorten van vleesch het kreatine- en kreatinine-
gehalte als kreatinine bepaalden belangrijk meer gevonden,
dan tot nu toe aangenomen werd. Terwijl n.1. tot nu toe
dit gehalte als 0.2 % a 0.3 % van de versehe spierzelf standig-
heid werd opgegeven, vonden wij 0.4 %.

Seemann,^) die de methode van Folin niet goed te ver-
trouwen vindt, bepaalde volgens Neubauer-Jaefe (zie Jafïé,
Zeitschr. f. Physiol. Chem. Bid. XLVIII, 1906, pg. 432) de
kreatinine in eenige autolyse proeven, die als volgt ingericht
waren:

2) vaït Hoogenhuyze en Verplobgh, Zeitschr. f. Physiol. Chem., Bd. XLI,
1905, pag. 432.

B. 1 K.G. vleesch, versch geëxtraheerd, 3 maanden ge-
autolyseerd en dan onderzocht,

D. 1 K.G. vleesch in zijn geheel na toevoeging van 125 gram
handelsgelatine 3 maanden geautolyseerd en daarna
onderzocht.

Daar hij in de laatste 3 gevallen en vooral in het allerlaatste
geval meer kreatinine vond dan bij A, besloot hij, dat krea-
tinine door splitsing uit eiwit kan ontstaan,

ÜRAisro redeneerde aldus: Een mensch van 60 K.G. zou
volgens ruwe berekening 80 a 90 gram kreatine in zijn spieren
moeten hebben. Kreatine en kreatinine zijn gemakkelijk te
dialyseeren. Daar toch hiervan zoo weinig in het bloed en in
de urine te vinden is, zou men geneigd zijn aan te nemen, dat
het sarcolemma voor de kreatine en kreatinine een semi-
permeabele membraan is, of dat kreatine in een anderen
vorm in het spierprotoplasma aanwezig is.

Om dit na te gaan, deed hij proeven zoowel met versche
spieren als met spieren, die eenigen tijd in ijs bewaard
waren, en evenzoo met versche spierbrij en eenigen tijd in ijs
bewaarde spierbrij. Hij gebruikte de methode van Folin.

Hij vond, dat door de spierbrij, zoowel versche als bewaarde,
de kreatine reeds direct in groote hoeveelheid afgegeven werd;
evenzoo door spieren, die bewaard waren, terwijl de versche
spier eerst langzamerhand haar kreatine afstaat. Hij kwam
dus tot de conclusie dat kreatine een bestanddeel is van het
spierprotoplasma, maar in een niet te dialyseeren vorm.
Koken of hakken van de spieren doet snel vrije kreatine
ontstaan; bewaren in ijs doet dit eerst langzamerhand.

S. Weber gebruikte, evenals Urano, de methode van
Folin voor het onderzoek bij spieren. Hij bepaalde kreatine
en kreatinine gezamenlijk als kreatinine.

Om na te gaan de hoeveelheid kreatine en kreatinine van
de rustende en de werkende spier, volgde hij de methode van
Minkowski. Hij liet n.1. een hart werken in Ringer\'s vloei-
stof en onderzocht na fiinken arbeid het kreatininegehalte
van spier en vloeistof. Wordt in de doorgestroomde vloeistof
de base gevonden, dan is bewezen, dat ze door het hart bij
den arbeid is afgegeven. Neemt gedurende de proef de som
van de kreatinine van de oplossing en van het hart in ver-
gelijking met het normale kreatininegehalte van het hart
af of toe, dan is kreatinine verbruikt of gevormd. Een
bezwaar is, dat het hartgewicht niet precies te bepalen is.

Resultaat: bij goeden arbeid van het hart worden groote
hoeveelheden kreatine of kreatinine aan de doorstroomende
vloeistof afgegeven. Aan de rustende spier wordt door de
doorstroomende vloeistof geen kreatine ontnom^en. Algemeen
uitgedrukt: de krachtig arbeidende spier geeft meer kreatine
of kreatinin aan het bloed af dan de zwakker arbeidende of
rustende. Komt deze hoeveelheid niet in de urine, dan moet
ze in het organisme^ (b.v. in de lever of schildklier) ver-
nietigd zijn.

In aansluiting hieraan deelde hij een onderzoek mede van
het totale gehalte aan kreatinine van het hart en de spieren
van 2 honden, in cinchonine-krampen gestorven. Een opmer-
kelijke verandering van het gehalte aan kreatinine van de
spieren werd niet gevonden.

Verder werden door hem normale en verlamde spieren met
elkaar vergeleken. De nervus ischiadicus werd bij een hond
doorgesneden en de spieren na verscheidene weken onder-

zocht. De spieren van den verlamden poot waren zeer veel
armer aan kreatinine dan die van den normalen.

Vinden wij dus, zoo zegt hij, in de spieren na krampen
zelfs eene geringe vermindering van het kreatininegehalte
en in een toestand van rust na zenuwdoorsnijding een sterke
vermindering, dan ligt hierin slechts een schijnbare tegen-
spraak. De verklaring zou de volgende kunnen zijn:

Der krampfhaft arbeitende Muskel mag mehr Kreatin
bilden wie der ruhende, jedenfalls wird bei der Arbeit mehr
entfernt bzw. fermentativ (Gottlieb u. Stangassinger)
zerstört. Der untätige Muskel musste Kreatin in sich auf-
speichern, wenn zwar weniger gebildet, aber das einmal
entstandene noch langsamer aus dem Muskel entfernt oder
zerstört wird. Unsere gelähmten Muskel waren aber nicht nur
untätig, sondern degenerativ atrophisch, und unter den
Umständen ist offenbar die Bildung des Kreatin noch geringer
als die Beseitigung des vorhandenen.

Gottlieb und Stangassinger i) hebben nagegaan, of or-
gaanextrakten of uitgeperste orgaansappen invloed hebben
op kreatine en kreatinine.

Daarvoor hebben zij genoemde vloeistoffen met toluol in de
broedstoof bij 37° C. gezet en daarbij niets, kreatine, of kreati-
nine gedaan.

Telkens na bepaalden tijd deden zij bepalingen van kreati-
nine volgens Folin. Zij vonden, dat bij de autolyse van or-
ganen na kreatinetoevoeging een duidelijke vermeerdering
van kreatinine kwam. Bloedserum zonder toevoeging van
kreatine gaf reeds eene geringe vermeerdering van zijn gehalte
aan kreatinine. Reeds na eenige uren zou deze werking, die
volgens hen eene fermentatieve is, plaats hebben.

-temperatuur deze werking zeer sterk verminderen. Dat er na
koken van de extrakten nog vorming van kreatinine plaats
heeft, komt daardoor, dat water alleen al bij 37° C. de kreatine
in kreatinine kan omzetten, hoewel slechts in geringe mate.
Zure reactie bevordert deze omzetting; maar bij de autolyse
proeven is van zuurwerking geen sprake, daar de orgaan-
extrakten na de autolyse meestal neutraal reageeren. De
zuren, die bij de autolyse zouden ontstaan, zouden dan door
de kreatine die tegelijk gevormd wordt, geneutraliseerd
worden.

Wanneer in de extraktoplossingen het eiwit met 2 volumina
alcohol en 1 vol. aether neergeslagen werden en de prae-
cipitaten met aether behandeld en in vacuo boven zwavel-
zuur gedroogd, dan kon een poeder verkregen worden, dat
evenals de orgaanextrakten zelf, op kreatine werkte.

Het ferment schijnt vnl. bij zwak alkalische, neutrale, of
zwakzure reactie te werken.

Ook urine zou bij staan bij 37 % C. toegevoegde of ge-
praeformeerde kreatine in kreatinine kunnen omzetten,

De gevonden hoeveelheden kreatinine zouden niet binnen
de grenzen van bepalingsfouten liggen.

Werd de urine van te voren gekookt, dan werd niet meer
kreatinine gevonden dan overeenkomt met de werking van
het water en de aciditeit Van de urine.

Bij de autolyse van organen wordt ook kreatine uit on-
bekende bron gevormd, terwijl de kreatinine, die eenmaal

ontstaan is, weer belangrijk vernield wordt. Men heeft dus
3 processen naast elkaar:

Het zou kunnen zijn, dat bij de autolyse andere reducee-
rende stoffen ontstaan, die oogenschijnlijk zouden doen
besluiten tot vermeerdering van kreatinine, daar de methode
berust op het feit, dat het pikrinezuur in pikraminezuur
gereduceerd wordt, waardoor de roode kleur ontstaat.

Daarmede is echter niet te verklaren het feit, dat lioe
langer de autolyse duurfc, des te meer kreatine en kreatinine
vernield worden.

Ook de vernielende werking zou eene fermentatieve zijn;
daarvoor pleit de mogelijkheid uit orgaanextrakten werk-
zame fermentpraecipitaten te verkrijgen. Na koken of
couguleeren van de orgaanextrakten wordt de fermentatieve
werkzaamheid opgeheven.

In alle organen en ook in de urine zouden deze fermenten
aanwezig zijn, het minst in Carotisbloed. Ze zouden in het
leven een groote rol kunnen spelen. Tevens zou veel ver-
klaard kunnen worden, wat tot nu toe niet goed begrepen
werd b.v. het feit, dat bloed ook kreatinine zou bevatten,
wat vroeger algemeen bestreden werd. Zoo zou men niet
meer mogen aannemen, dat spieren zooveel rijkelijker
kreatine vormen, dan andere organen, daar in spieren zooveel
kreatine te vinden is. Immers ook in andere organen zou eene
rijkelijker vorming van kreatine plaats kunnen hebben dan
men tot nu toe aannam, maar in die organen zouden de voor-
waarden voor de vernieling van kreatine zooveel gunstiger
zijn. De lever b.v. vernielt gemakkelijk kreatinine.

De hoeveelheid kreatinine en kreatine, die in de nrine
verschijnt, zon dus geen maatstaf zijn voor de grootte van de
kreatinestofwisseling in het lichaam. Naast vorming van
kreatine en kreatinine zou dadelijk weer vernieling plaats
hebben.

Dakin herhaalde voorgaande proeven, om na te gaan, wat
het toevoegen van kreatinine of kreatine bij orgaanextrakten
voor invloed heeft. Hij kon geen verandering vinden in de
hoeveelheid toegevoegde kreatine of kreatinine, althans de
kleine verschillen, die hij verkreeg, schreef hij toe aan be-
palingsfouten. Al deze orgaanextrakten waren bereid op
een wijze, dat ze sterk werkende arginase-praeparaten
geven. Daar echter geen merkbare invloed op kreatinine
of kreatine werd uitgeoefend, kwam hij tot het besluit, dat
naar alle waarschijnlijkheid arginase niets gemeen heeft met
de kreatase of kreatinase van Gottlieb en Stangassinger.

Stangassiistger herhaalde eveneens de vorige proeven
met de volgende resultaten:

1°. Kreatase, kreatinase en het anhydreerend ferment
werken het sterkste bij zwak zure reactie. Toevoe-
ging van alkali gaat de werking van de vernielende
fermenten tegen; rustig staan van de oplossing
begunstigt die werking. Toluol is het beste anti-
septicum voor de vloeistof.

Door protoplasmavergiften, ureum en NaCl in
groote concentratie worden de fermenten in hunne
werking gestoord.

2°. Bij de autolyse van de lever en het bloed van den
hond wordt in het begin kreatine gevormd en wel
bij goed gevoede honden in ruimere mate dan
bij uitgehongerde dieren.

3°. Leverextrakten vernielen toegevoegde kreatinine in
hooge mate. Daarbij wordt ook kreatine in groote
hoeveelheid aantoonbaar.

Gottlieb en Stangassinger i) deden bij honden door-
bloedingsproeven van nier en lever. Ze lieten het bloed
van hongerende dieren, waarbij 125—250 mgr. kreatine
toegevoegd was, stroomen door de nieren van hetzelfde
dier en wel 3—5 uur lang. In drie proeven vonden ze een
groote vernieling van kreatine en kreatinine en bovendien
een duidelijke verandering van kreatine in kreatinine.
Ze meenden niet met zekerheid te kunnen uitmaken, of de
verandering van kreatine in kreatinine plaats vindt door
het nierweefsel zelf of door het bloed alleen reeds. Immers
bij hunne autolyse proeven hadden ze een kreatinine vormend
ferment kunnen aantoonen in het bloed.

De vernielende werking kan wel vnl. aan het nierweefsel
toegeschreven worden, daar bloed ook wel een vernielend
ferment bezit, maar toch niet in zoo hooge mate als gevonden
is bij himne doorbloedingsproeven bij nieren.

Bij nierdoorbloeding werd dus hetzelfde gevonden als
bij de autolyse van de nieren, maar in het eerste geval zijn
uren voldoende tegen in het laatste geval dagen.

Hetzelfde deden zij ook bij de lever, zoowel bij goed ge-
voede als bij hongerende dieren. In het laatste geval
werd een groote vermindering van de totale kreatinine
gedurende een doorbloeding van 4i uur gevonden. Na
2J uur was de vermindering van de kreatine veel geringer
dan in de proeven van längeren duur.

Bij goed gevoede dieren vonden zij na 2J uur in twee
gevallen een duidelijke vermeerdering van de totale kreatinine,

\') Gottlieb und Stangassinger, Zeitschr. f. Physiol. Chem., Bd. LV, 1908,
pag. 322.

Dns onder gunstige omstandigheden vindt men bij door-
bloeding van de lever een vermeerdering van de totale
kreatinine. Als omstandigheden, die van invloed zijn,
worden genoemd:

1°. de tijd van de doorbloeding (na korten tijd vermeer-
dering, na langen tijd vermindering).

2°. de voedingstoestand van de proefdieren (bij honger
meer vernieling van kreatine dan bij goede voeding).

Zij meenden nu, dat bloed of lever of beiden moederstoffen
van kreatine bevatten, waaruit deze hetzij bij doorvoering
door de lever afgesplitst wordt, of waaruit deze zich in het
overlevende orgaan vormt.

Bij de leverdoorbloeding wordt er eerst meer kreatine
gevormd dan er vernield wordt. Eerst, wanneer de moeder-
stoffen uitgeput zijn, komt alleen vernieling. In de lever
van goed gevoede dieren komt deze vernieling pas later
te voorschijn.

Bovendien moet men in het bloed of de lever van goed
gevoede dieren een grootere hoeveelheid van deze moeder-
stoffen aannemen, daar zelfs na een doorbloeding van 5 uur
de vernieling van de kreatine nog weinig te voorschijn
komt.

De onderzoekers zijn ervan overtuigd, dat deze proeven
nog uitgebreid moeten worden. Met zekerheid durven
zij slechts te besluiten, dat lever en nieren de plaatsen van
de vernieling resp. verandering van kreatine zijn.

Mellanby kwam op grond van zijne proeven tot de
conclusie, dat de kreatinine in geen waarneembare hoeveel-
heid in de spieren aanwezig is, noch in de rustende spier.

noch na flinken arbeid. In het laatste geval werd de hoe-
veelheid kreatine zelfs niet vermeerderd.

Deze zoo geheel van vroegere onderzoekers afwijkende
uitkomst trachtte hij te verklaren uit het volgen van een
verkeerde methode. Ben waterig extrakt van kreatine
begint bij hooge temperatuur alleen reeds omzetting in
kreatinine te geven. Het beste is in te dampen bij een
temperatuur, niet hooger dan 40° C.

Bij een aantal autolyse proeven vond hij in het geheel geen
verandering van kreatine in kreatinine, zoodat hij de resul-
taten van Gottlieb en Stangassinger niet kon bevestigen.

De verandering van kreatine in kreatinine bij de proeven
van laatstgenoemden schreef hij toe aan het werken bij te
hooge temperatuur.

Ook den invloed van het geven van glykocyamine ging
hij na. Daartoe gaf hij aan 12 kuikens uit 2 nesten gly-
kocyamine en onderzocht de spieren. De uitkomst vergeleek
hij met het gemiddelde, verkregen bij 6 normaal gevoede
kuikens. Het resultaat was, dat het gemiddelde van de
hoeveelheid kreatine bij het eene nest kuikens hooger was,
bij het andere nest even hoog als bij de normale kuikens.
Hij besloot hieruit, dat glykocyamine alleen dan invloed
heeft, wanneer de spieren nog niet de maximale hoeveelheid
kreatine, die jonge dieren eerst op zekeren leeftijd krijgen,
bevatten.

Na voeding met kreatine en kreatinine kon in de hoeveel-
heid kreatine van de spieren van jonge kuikens geen ver-
andering gevonden worden. Zijne conclusies omtrent voeding
met kreatine of kreatinine luiden: Kreatine of kreatinine
gevoegd bij het voedsel, hebben geen invloed op het gehalte
aan kreatine van de spieren, wanneer die spieren de voor-
noemde maximale hoeveelheid kreatine bereikt hebben.
Op jongeren leeftijd zou er misschien wel een vermeerdering

kunnen gevonden worden. Dit laatste kan echter nog niet
zeker besloten worden uit het kleine aantal proeven.

Kreatinine kon zelfs na voeding met kreatinine, niet in
de spieren aangetoond worden.

Zeer opmerkelijk is zijn vondst, dat kreatine alleen in
de spieren van vertebrata en onder deze bij de warmbloedige
meer dan bij de koudbloedige voorkomt.

Daar bij dieren van verschillenden leeftijd in de spieren
een verschillende hoeveelheid kreatine door hem gevonden
werd, ging hij nauwkeurig het gehalte aan kreatine en
kreatinine na bij hoenders van de eerste dagen van de
bebroeding van het ei af tot eenige dagen na het uitkomen
van het kuiken. Hij verkreeg het volgend resultaat:

Een ei bevat geen spoor van kreatine of kreatinine en
evenmin het ontwikkelende kuiken tot den twaalfden dag
van incubatie. Van dien tijd af neemt de hoeveelheid kreatine
met toenemende snelheid toe tot het geboren worden van het
kuiken. Na de geboorte wordt de hoeveelheid nog bijna ver-
dubbeld. Wij hebben dus het volgende verschijnsel:

Geen kreatine, maar wel spieren tot den twaalfden incuba-
tiedag; daarna het ontstaan en de toeneming van kreatine
parallel aan den groei van de spieren; dan sterke toeneming
van de kreatine, maar gelijk blijven van de spieren.

Vooral dit laatste deed hem er naar zoeken, wat de oorzaak
kon zijn van deze groote vermeerdering van kreatine, daar
de spieren hier niet voor aansprakelijk gesteld konden worden.
Daarvoor ging hij de ontwikkeling van de lever bij kuikens
na. Hierbij vond hij:

Gedurende het incubatietijdperk komt de ontwikkeling
van de lever overeen met de ontwikkeling van de spieren
en van den twaalfden incubatiedag af ook met de hoeveelheid
kreatine.

Dat er bij vertebrata wel, invertebrata geen kreatine in de
spieren gevonden wordt, zou dus gezocht moet3en worden
in de aanwezigheid van de lever, daar bij invertebrata de
klier van den middendarm noch morphologisch noch phy-
siologisch met de lever gelijk te stellen is.

2°. De lever staat in nauw verband met de produktie
van kreatine en de uitscheiding van kreatinine.
Deze rol van de lever stelt hij zich aldus voor:
De lever vormt kreatinine uit stoffen, die door
het bloed uit andere organen daarheen gevoerd
worden. In de ontwikkelende spier wordt deze
kreatinine in kreatine veranderd en opgezameld.
Is de spier verzadigd met kreatine, dan wordt er
kreatinine afgescheiden. De vorming van kreatine
uit kreatinine in de spieren besluit hij uit het volgende:
bij voedingsproeven van jonge kuikens met kreatinine
is de mogelijkheid gebleken, dat de kreatinine in
kreatine veranderd en opgezameld wordt;
in geen enkele proef is ooit kreatine in kreatinine
veranderd;

Kreatinine wordt door kuikens niet eerder afgeschei-
den, dan een week na de geboorte, d.w.z. niet voordat
de spieren met kreatine verzadigd zijn. Eveneens
is haast geen kreatinine te vinden in de urine van
jonge kinderen. Het is nu haast niet te denken,
dat een orgaan een week na de geboorte pas een
aanvang zou maken met de vorming van een
geheel nieuwe substantie. Meer waarschijnlijk is het,
dat het vermogen, om kreatinine onschadelijk te

maken en het als kreatine in de spieren op te zamelen,
op dezen leeftijd eerst verkregen wordt.
d. Uit een chemisch oogpunt beschouwd is veel eerder
aan te nemen, dat door afbraak van weefsel eerst
kreatinine gevormd wordt en hieruit kreatine, dan
dat kreatine gedehydreerd wordt tot kreatinine.

Evenzoo is uit physiologisch oogpunt moeilijk te
verklaren, dat in de weefsels een zoo onschadelijke
neutrale verbinding als kreatine in de sterke base
kreatinine zou veranderd worden.
Graham Brown en Cathcart onderzochten bij Rana
Esculenta (gewicht gemiddeld 150 gram) den invloed van
prikkels op uitgesneden spieren en op spieren in situ, waarvan
de circulatie intakt was. In het laatste geval waren bij de
kikvorschen van te voren de hersenen verwijderd.

Hun resultaat was, dat in het eerste geval vermeerdering
van de kreatinine kwam (12%, 7%, 8%, 13%, 5.9%),
terwijl in het tweede geval alleen vermindering te vinden was
(15.6%, 6.2%, 9.1%, 7.7%). Zij gebruikten de musculi
gastrocnemii van verschillende dieren; de spieren van de
eene zijde om te prikkelen en van de andere zijde als controle.

Van te voren hadden zij aan beide kanten gelijknamige
spieren onderzocht op het totale gehalte aan kreatinine
en op zijn hoogst 1.07 % verschil gevonden.

In 1904 deelde Eolin een zeer eenvoudige methode mede
voor de quantitatieve bepaling van kreatinine in de urine. De
methode berust op de reactie van Jaffe, die hierin bestaat,
dat liij een oplossing van kreatinine pikrinezuur en een over-
maat van natronloog^ gevoegd wordt, tengevolge waarvan de
vloeistof een roodbruine kleur aanneemt, die van de kleur
van een oplossing van kaliumbichromaat niet te onder-
scheiden is. Van deze reactie wordt op de volgende wijze
gebruik gemaakt:

10 c c. urine wordt in een maatkolf vermengd met 15 c. c.
pikrinezuur 1.2 % en 5 c.c. natronloog 10 %. Na 5 minuten
staan wordt water toegevoegd tot een volumen van 500 c.c.
Deze oplossing wordt door Eolin in den colorimeter van Du-
boscq vergeleken met een i normaal-oplossing van kalium-
bichromaat, waarvan een 8 mm. hoog zuiltje juist dezelfde
intensiteit van kleur vertoont als een 8.1 mm. hoog zuiltje
van een oplossing van 10 mgr. kreatinine met 15 c.c. pikrine-
zuuroplossing en 5 c c. natronloog, tot 500 c c. verdund.

Het was echter nog niet zeker, wat de gunstigste voor-
waarden waren, om de kreatine quantitatief in kreatinine om
te zetten. Vele onderzoekers hebben hierover proeven ge-
daan. Folin zelf gaf in zijn eerste werk aan, dat 5—10 mgr.
kreatine 10 ccm. water met 5 cc. normaal zoutzuur na
3 uur koken op het waterbad quantitatief in kreatinine
wordt omgezet. Na 2 uur koken is slechts 80 % van de
kreatine in kreatinine omgezet.

Verder vond hij in zure urine, die 2 weken lang bewaard
was onder toevoeging van chloroform en thymol, minder
kreatinine, dan toen de urine nog versch was. Na koken
met H Cl echter kreeg hij weer dezelfde hoeveelheid kreatinine,
zoodat hij besloot, dat na 2 weken een deel van de krea-
tinine in kreatine was omgezet.

Zijn resultaat was, dat kleine hoeveelheden kreatine door
langdurig koken met minerale zuren in voldoende mate in
kreatinine omgezet kunnen worden; bij groote hoeveelheden
wordt deze omzetting echter hoe langer hoe onvollediger.

Terwijl hij vroeger had aangegeven, dat 5 cc, normaal
zoutzuur voldoende was, kookt hij nu 5 of 10 cc. urine met
10 cc. normaal zoutzuur 3 uur lang op het waterbad, er voor
zorgende, dat het volumen gelijk blijft.

Jaffe die de kreatinine volgens een gewijzigde methode
van Neubauer bepaalde, ging eveneens na, hoe het best
kreatine in kreatinine omgezet kon worden.. Zijn conclusie
was, dat het beste resultaat (94.3 %) bij zuivere kreatine
verkregen wordt, door eenige uren te koken op het waterbad
bij een zuurgraad van 2—2^ % HOL Bij sterkere zuurcon-

Door Dorner, die ook de methode van Folin gebruikte
bij zijn onderzoekingen,werd nauwkeurig de betrouwbaar-
heid dezer methode nagegaan, met een zeer bevredigend
resultaat. Ook deed hij proeven over de omzetting van kreatine
in kreatinine en vond, dat de beste voorwaarde hiervoor is,
de urine 3 uur lang op het waterbad met 2 maal de hoeveelheid
normaal HCl te verhitten.

Terwijl bij een waterige oplossing van kreatine na het
koken altijd alles als kreatinine teruggevonden werd, was
dit niet steeds het geval bij een oplossing van kreatine in
urine.

Ook door Gottlieb en Stangassinger werd de methode
van Folin gecontroleerd. Zij verkregen er steeds zeer goede
uitkomsten mede.

Om de methode ook bruikbaar te maken voor vloeistoffen,
waarvan een kleine hoeveelheid beschikbaar is, en waarin
slechts een zoo geringe hoeveelheid kreatinine is, dat door te
hooge aflezingen geen juiste kreatinine waarden meer zouden
verkregen worden, hebben zij met zuivere kreatinine een
schaal gemaakt voor zeer geringe concentraties van kreatinine.

Verder meenden zij op grond van proeven, dat de hoeveel-
heid 15 cc. pikrinezuur en 5cc. NaOH slechts gebruikt mag
worden bij een verdunning op 500 cc.; bij een geringere
verdunning moet er ook een overeenkomstig mindere
hoeveelheid natriumpikraat genomen worden.

Wat het quantitatief omzetten van kreatine in kreatinine
betreft, kwamen zij tot het resultaat, dat kreatine door
4.32 % H2SO4 bij 100° binnen 2è uur en door 4.56 % HCl

binnen 2 uur op het waterbad bijna geheel in kreatinine
omgezet wordt. Het beste zou nog zijn, 3 uur koken met 2.2 %
HCl.

Bij grootere verdunning van de zuren en bij langer koken
waren de resultaten slechter. Eveneens bij langer verhitten
op lagere temperatuur. Door te lange werking van de zuren
zou de reeds gevormde kreatinine weder vernietigd worden.

Benedict en Myers trachtten de omzetting van krea-
tine in kreatinine binnen korteren tijd te doen plaats hebben,
dan tot nu toe noodig was volgens de gebruikelijke methode.
Daartoe deden zij proeven met vleeschextrakt en zuivere krea-
tine, opgelost in water en in urine. Deze vloeistoffen werden
gedurende verschillende tijden met normaal HCl in een
autoclaaf op ± 117° C. verhit. Zij vonden, dat 3 uur koken
op het waterbad een niet zoo hoog bedrag gaf, als i uur
verhitten in de autoclaaf bij 117° C.

Dezelfde gunstige uitkomsten werden niet alleen met
kleine, maar ook met groote hoeveelheden kreatine verkregen.

Ten einde in urine de voorwaarden voor de omzetting van
kreatinine in kreatine na te gaan, hebben zij urine een tijd
lang laten staan onder toevoeging van:
a. HCl,

Na 7 dagen werd bij geen enkele portie verandering ge-
vonden. Na 9 weken daarentegen vonden zij in geval:

a. 9.6 % in kreatine veranderd, terwijl de totale hoeveel
heid kreatinine gelijk bleef;

c. 7 % in kreatine omgezet; 13 % van de totale hoeveel-
heid kreatinine verloren;

Verder was in urine, waarbij chloroform of thymol-chloro-
form gedaan werd, na 2 maanden in 3 van de 5 gevallen,
kreatinine verloren gegaan.

Zij besloten nu uit hunne proeven, dat chloroform geen goed
conservatiemiddel voor urine is en zelfs thymol-chloroform,
hoewel beter, niet geheel beschut tegen verlies van kreatinine.

Zij vermoedden, dat omzetting van kreatinine in kreatine
te wijten is aan chemische of enzymwerking, maar niet aan
bacterieele werking.

Emmet en Grindley kwamen op grond van een lange
reeks nauwkeurige proeven over de bruikbaarheid van de
methode van Folin voor het bepalen van kreatinine en
kreatine in urine en vleeschextrakten tot de volgende
conclusies:

1°. Vermeerdering van de hoeveelheid pikrinezuur ver-
oorzaakt geen verschil bij de bepaling van de geprae-
formeerde kreatinine, maar wel, wanneer tevens de
in kreatinine veranderde kreatine bepaald wordt; in
het eerste geval moet 15cc. pikrinezuur, in \'t tweede
geval 30 cc. pikrinezuur gebruikt worden.

2°. Voor de bepaling van de gepraeformeerde kreatinine
maakt het gebruik van meer of minder 10 % NaOH
bijna geen verschil; 5 cc. NaOH geeft echter iets lager

cijfers dan 10 of 15 cc. Voor de kreatine-bepaling
daarentegen geeft het gebruik van lOcc. betere
resultaten dan 5 cc. en even goede als 15 cc.

3°. Onder deze voorwaarden is de methode van Folin
zeer betrouwbaar, zoowel bij de bepalingen in urine
als in vleesch.

Voor de omzetting van kreatine in kreatinine raden zij
de methode van Benedict en Myers aan.

Weber is van oordeel, dat voor de direkte bepaling van
kreatinine de methode van Folin zeer goed bruikbaar is, maar
niet voor de bepaling van kreatine na het koken met HCl.

De donkere kleur, die de urine na het koken met HCl
krijgt, zou invloed kunnen hebben op de aflezingen en daar-
door kreatine aangetoond worden in urine, zonder dat deze
in werkelijkheid kreatine bevat.

Ook bij het indampen van orgaanextrakten voor het doen
van de colorimetrische bepaling zouden door de donkere kleur
fouten gemaakt kunnen worden.

Mellanby ging na, welke omstandigheden invloed
zouden kunnen hebben op de colorimetrische bepaling
van kreatinine.

1°. De aanwezigheid van organische- en anorganische
zouten: in hoeveelheden, waarin deze in normale
urine voorkomen, wordt geen invloed op de reactie
uitgeoefend;

3°. Tijd: Wanneer binnen I uur de bepaling gedaan is,
heeft de tijd geen invloed.

4°. Hoeveelheden pihrinezuur en NaOH: Kleine verschillen
in de hoeveelheden geven geen verschil in aflezing.

Webek, Archiv für exp. Path, und Pharm., Bd. LVIII, 1907, pag. 93.
Mellanby, Journal of Physiol., Vol. XXXVI, 1908, pag. 447.

Om kreatine in kreatinine om te zetten, hield hij 10 cc. van
de oorspronkelijke vloeistof 5 uren lang met 5 cc. normaal
HCl op 90° C., terwijl hij zorgde, dat het volumen constant
bleef. Hij besloot, dat, indien voor dit laatste gezorgd wordt,
deze verhitting dagen lang kon plaats hebben, zonder dat de
hoeveelheid kreatinine verandert. Wordt het zoutzuur-
gehalte echter te sterk, dan wordt er kreatinine vernield.

Door ons werd nu ook bij onze proeven de methode van
Folin ter bepaling van de kreatinine en de kreatine gevolgd.
In plaats van den colorimeter van Duboscq, gebruikten wij
een colorimeter, volgens eigen aanwijzing vervaardigd door
den instrumentmaker van het laboratorium Stellema.

In het Zeitschrift für Physiol. Chemie Bd. XLVI, 1905,
pag. 415, is dit toestel reeds uitvoerig beschreven.

Hoewel wij het eens zijn met Mellanby, dat kleine ver-
schillen in de hoeveelheden pikrinezuur en natronloog geen
verschil in de aflezing geven, hebben wij toch zoo nauw-
keurig mogelijk de door Folin aangegeven hoeveelheid
(15 cc. pikrinezuur en 5 cc. 10 % NaOH) gebruikt. Ook zorgden
wij steeds bij een zelfde temperatuur van 17° C. te werken.

Voor de omzetting van kreatine in kreatinine werd in het
begin de urine met de dubbele hoeveelheid normaal HCl
gedurende 3 uren op het waterbad gekookt, terwijl gezorgd
werd, dat de hoeveelheid constant bleef. Door zuivere krea-
tine, bij 110° gedroogd, zoowel in water als in urine opgelost,
op deze wijze te behandelen, wordt volgens onze proeven
alle kreatine in kreatinine omgezet. Duurt de verhitting
echter langer dan 3 uur, dan wordt een deel van de gevormde
kreatinine weder vernield.

Hierbij eenige cijfers:
A. 67 mgr. kreatine wordt opgelost in 67 cc. water en
daarna met de dubbele hoeveelheid normaal HCl ge-
durende 3 uur op het waterbad gekookt.

B. 40 mgr. kreatine wordt opgelost in 40 cc. water en
daarna met 80 cc. normaal HCl op liet waterbad
gekookt gedurende 3 uur.
Er werd gevonden 34.1 mgr. kreatinine, in plaats van
34.5 mgr. Na 4 uur koken werd gevonden 33 mgr.
in plaats van 34.5 mgr.

= 75.2 mgr. kreatinine toegevoegd.
Na 3 uren koken werd gevonden 0.198 gram kreatinine.
Dus 198 — 126 = 72mgr. kreatinine teruggevonden,
in plaats van 75.2 mgr.

B. 25 cc. urine bevatten na het koken 55.84 mgr. kreatinine.
Bij deze urine werd 40 mgr. kreatine = 34.48 mgr.

plaats van 90.3 mgr.
Na 4 uur koken werd gevonden 89.— mgr. kreatinine
in plaats van 90.3 mgr.

C. 25 cc. urine bevatten na het koken 73.46 mgr. kreatinine.
Bij deze urine werd toegevoegd 40 mgr. kreatine = 34.48

107.9 mgr. kreatinine.
Na 3| uur koken werd gevonden 106.1 mgr. in plaats
van 107.9 mgr. kreatinine.
Voor nog meer voorbeelden kan verwezen worden naar
straks volgende opgaven.

Later, na de mededeeling van Benedict en Myers, hebben
wij de urine met de dubbele hoeveelheid normaal HCl in een
autoclaaf gedurende^een half uur op ± 116° C. verhit. Bij
onze proeven bleek ook, dat dit een zeer goed resultaat geeft.
Hierbij eenige voorbeelden:

Een oplossing van kreatine in water, waarvan elke lOcc.
8.81 mgr. bevatten als kreatinine berekend, werd deels op
het waterbad gedurende 3 uren, deels in de autoclaaf geduren-
de i uur met de dubbele hoeveelheid normaal HCl gekookt.
Het resultaat was, dat in het eerste geval 8.75 mgr., in het
tweede geval 8.77 mgr. teruggevonden wordt.

Na I uur koken in de autoclaaf werd in een kreatine-
oplossing, welke volgens berekening 8.63 mgr. kreatinine
moest bevatten, 8.64 mgr. en 8.62 mgr. terug gevonden.

10 cc. urine bevatten 18.5 mgr. kreatinine en geen kreatine.
Er werd toegevoegd bij 10 cc. urine 5 mgr. kreatine. Er moest
dus gevonden worden 18.5 mgr. 4.3 mgr. = 22.8 mgr.
kreatinine. Na het koken werd nu gevonden 22,4 mgr.

Na het koken werd de oplossing altijd eerst geneutra-
liseerd, voordat de bekende hoeveelheid natriumpikraat
toegevoegd werd.

Hoewel de urine na het koken donkerder van kleur wordt,
gelooven wij, evenals Folin, dat de colorimetrische bepaling
daarvan geen invloed ondervindt, wegens de groote ver-

Bij konijnenurine vonden wij, dat na het koken de urine dikwijls troebel
werd. In dat geval filtreerden wij de urine eerst, alvorens de bepaling te doen.
Maar ook dikwijls na het toevoegen van het natriumpikraatmengsel ontstond
er een troebelheid (voor een deel phosphaten). Werd dan gefiltreerd, voordat de
bepaling werd gedaan, dan vonden wij steeds minder kreatinine in de urin&
na het koken dan vóór het koken. Ook na centrifugeeren, om het neerslag te ver-
wijderen, werd verlies gevonden, hoewel niet zooveel als na het filtreeren. Of nu
het verschil alleen te verklaren is uit de fout, ontstaan door dit neerslag, of

Wanneer de urine zoo geconcentreerd was, dat 10 cc. urine
natriumpikraat tot 500 cc. verdund een te lage aflezing
zou geven, werd slechts 5 cc. urine gebruikt en deze dan tot
500 cc. verdund. In het tegenovergestelde geval, bij te
geringe concentratie van de urine werd 10 cc. verdund tot
250 cc. Wij vonden dat de fouten, die hierdoor misschien
gemaakt worden, zoo klein zijn, dat ze binnen de grenzen
van bepalingsfouten vallen.

De reden, dat aflezingen beneden 5mM. niet gebruikt
werden, is deze, dat bij een slechts gering verschil van aflezing
de fouten, op de geheele hoeveelheid urine grooter worden:
Stel b.v. het geval, dat we 900 cc. urine hebben en hierbij
aflezen in 10 cc. urine 4.7mm. Volgens berekening zou dan

Was de aflezing 4.8 geweest, dan zou de geheele hoeveelheid
urine 1.518 gram kreatinine bevatten, wat een verschil
geeft van 33 mgr. (21.2 %)

Daarentegen zou het verschil bij aflezingen van 5.— en 5.1
mM. 29 mgr. bedragen (20%)

Nemen wij nu het geval, dat de aflezingen 8.— en 8.1 zijn,
dan wordt het verschil voor de geheele hoeveelheid slechts

De aflezingen boven 10.5 mM. werden niet gebruikt, daar
dan steeds meer dan 0.1 of 0.2 mM. verschil afgelezen werd.

Steeds werden bij iedere bepaling zoowel door Verploegh
als door Van Hoogenhuyze ieder 5 aflezingen gedaan en

dat er in konijnenurine ook een andere stof voorkomt, die deze reactie geeft en
die na het koken met HCl verdwijnt, hebben we niet kunnen uitmaken.
Reeds Doknee wees hierop. (Zeitschr.f. Physiol. Chem. Bd. LXII, 1907 pg. 247).
Ook hij vond dikwijls bij konijnenurine na het koken minder kreatinine dan
vóór het koken, als er zoo\'n neerslag ontstond.

dan liet gemiddelde van de 10 aflezingen genomen, zoodat
daardoor wel, naar wij meenen, de bepalingsfout tot een
minimum gereduceerd werd. Tevens werd de kalium-
bicliromaat oplossing, wanneer er op een dag vele bepalingen
moesten gedaan worden, zoo nu en dan ververscht, teneinde
geen fouten te maken door mogelijke verdamping.

Het zou kunnen zijn, dat andere bestanddeelen van de
urine ook de reactie van Jaffe geven, en daardoor een
fout zouden maken bij de colorimetrische bepaling van
kreatinine. De reactie berust op een reductie van het
pikrinezuur tot pikraminezuur, dat de roode kleur geeft.

Immers, ook eenige druppels zwavelammonium of ferro-
sulfaat geven in alkalische pikrinezuur-oplossing direkt
dezelfde roode verkleuring.

AVe hebben daarom ons van tevoren overtuigd, dat glycose
en urinezuur, die wel in de eerste plaats in aanmerking
komen, deze reactie bij kamertemperatuur niet of eerst na
urenlang staan geven.

Aceton geeft eveneens direkt de reactie van Jaffe, maar
het maximum van kleurintensiteit wordt snel bereikt, om
ook weer snel te verdwijnen. Nu zou men toch kunnen
denken, dat aanwezigheid van veel aceton op de cijfers
bij de bepaling van de gepraeformeerde kreatinine invloed
konden hebben.

Wij hebben nu bij urine verschillende hoeveelheden aceton
gevoegd en de aflezingen vergeleken met de aflezingen,
verkregen met de urine zonder eenige bijvoeging. Wij vonden:

5 urine aceton, zoodat 0,5 % in de urine was; de aflezing
begon bij 8,8, om gedurende het aflezen hooger te worden,
zoodat degene van ons, die n° 2 aflas, reeds weer 9,07 aflas.

5 urine aceton, zoodat 0.8 % in de urine was; de aflezing
begon bij 7.6, veranderde nog tijdens het aflezen van No. 1
in 8.7, terwijl No. 2 9.— aflas.

5 urine aceton, zoodat 0.4 % in de urine was, aflezing
8.5, spoedig nog tijdens het aflezen in 8.7 veranderende.

5 urine aceton, zoodat 0.8 % in de urine was, aflezing
7.8, nog tijdens het aflezen veranderende in 8.68.

Uit deze cijfers blijkt wel, dat door aanwezigheid van
aceton geen fouten in de bepaling gemaakt worden, tenminste
als men zich niet met 1 aflezing tevreden stelt, maar een
aantal aflezingen doet.

Vóórdat Folin zijn methode had medegedeeld, werd
algemeen de methode van Neubauer-Salkowski gevolgd
en aldus gedaan: 240 cc. urine worden door voorzichtig
toevoegen van kalkmelk zwak alkalisch gemaakt, chloor-
calcium toegevoegd tot geen preacipitaat meer ontstaat,
tot 300 cc. aangevuld, goed gemengd en na 15 minuten
gefiltreerd. Van het filtraat, dat zwak alkalisch moet rea-
geeren, worden 250 cc. afgemeten en eerst op het vrije vuur
en later op het waterbad ingedampt tot ongeveer 20 cc.,
met ongeveer evenveel absoluten alkohol gemengd en het
mengsel in een maatkolfje van 100 cc. overgebracht, met
absoluten alkohol nagespoeld en daarna wordt het maat-
kolfje daarmede tot de merkstreep aangevuld. Men laat dit
tot den volgenden dag staan, en filtreert dan door een droog
filter. Van het filtraat neemt men 80 cc. en voegt hierbij
ongeveer 20 druppels alkoholische chloorzinkoplossing. Het
gepraecipiteerde kreatininechloorzink wordt op een gedroogd

gewogen filter gebracht, met alkohol uitgewasschen tot de
chloorreactie verdwijnt, daarna gedroogd en gewogen. Het
gevonden getal, vermenigvuldigd met 0.391, geeft dan het
procentgehalte van de kreatinine.

Zooals reeds vroeger medegedeeld, geeft deze methode
een te geringe hoeveelheid kreatinine aan. Hiervan waren
de meeste onderzoekers wel overtuigd, zoodat ze trachtten
door kleine modificaties de fout kleiner te maken.

De meest ingrijpende verandering is die van Jaffe 2).
Deze verdampt den alkohol uit het alkoholisch extrakt,
lost het residu in water op en kookt het dan gedurende
4 uur met zoutzuur. Daarna wordt door indampen op het
waterbad en steeds aanvullen met water, het vrije zoutzuur
verwijderd, de overblijvende rest in water opgelost, met
beenderkool ontkleurd, dit laatste met kokend water uit-
gewasschen, en daarna filtraat en waschwater ingedampt.
Hiervan wordt nu na toevoeging van natriumacetaat een
alkoholisch extrakt gemaakt. Hierbij wordt een gelijk
volumen verzadigde alkoholische pikrinezuuroplossing ge-
voegd, waardoor na 24 uur het kreatininepikraat volkomen
neergeslagen is. Dit pikraat wordt met alkohol en aether
uitgewasschen en gedroogd. Aldus gereinigd wordt het
gesplitst in pikrinezuur en kreatinine door koken met ver-
dund zoutzuur. Door uitschudden met aether wordt de
oplossing bevrijd van het pikrinezuur. Het residu wordt
uitgetrokken met warmen alkohol en daarbij eenige druppels
alkoholische chloorzinkoplossing gedaan, waardoor de krea-
tininechloorzink uitkristalliseert en later gewogen wordt.

Door nu van urine de hoeveelheid kreatinine volgens
deze methode te bepalen vóór en na toevoeging van een

bekende hoeveelheid kreatine, ging Jappe de betrouw-
baarheid van deze methode na.

De bepalingen van de totale stikstof werden gedaan,
volgens de methode van Kjeldahl. Als katalysator werd
een druppel kwikzilver gebruikt.

Voor de wreww-bepaling werd de methode van Folin
gevolgd, zooals deze door Mörner gewijzigd is: 5 cc.
urine worden met 2 cc. 25 % HCl op het w^aterbad uitgedampt
in een kolfje van 200 cc. inhoud, totdat de inhoud nagenoeg
droog is. Daarna wordt 20 gram magnesium-chloride en
2 cc. 25 % HCl in het kolfje bijgevoegd en dit mengsel op
een zandbad gedurende 2 uren gekookt. Gedurende het
koken op het zandbad wordt het kolfje afgesloten door een
ingeslepen stop, waaraan een glazen cylinderbuis bevestigd
is; deze buis is halverwege tot een bol uitgeblazen van 6 c.M.
diameter. Het geheel, kolfje en buis, wordt in een zoodanigen
schuinen stand gebracht, dat ± 1| cc. van het destillaat
in den bol achterblijft. Volgens Mörner wordt daardoor
het kookpunt van het mengsel aanmerkelijk verhoogd,
(van 148° C. — 155° C.).

Genoemde glazen buis met bol wordt verbonden met een
rechtoploopende glazen buis van 50 c.M. lengte, waarbovenop
een veiligheidsbuis geplaatst is, om de ontwijkende^ HCl
dampen op te vangen. Wij gebruikten deze glazen buis
in plaats van een koeler, daar ons gebleken was, dat ze
praktisch even goed voldoet.

Na het koken wordt bij de nog vloeibare massa voorzichtig
wat water gegoten, daarna de inhoud in een destilleerkolf
overgebracht en met water aangevuld. Na toevoeging
van 22 cc. 10 % NaOH, wordt de ammoniak overgedestilleerd

€n opgevangen in ^ H2SO4 met methyloranje als indicator.
Het destilleeren zetten wij altijd zoolang voort, totdat het
residu bijna droog was. Vóór de titratie wordt het destillaat
gekookt ter verwijdering van de mede overgedestilleerde CO2.

Daar het magnesium-chloride steeds ammoniakhoudend
is, werd bij iedere nieuwe bezending, het ammoniakgehalte
van 20 gram bepaald.

Van te voren werd deze methode door ons met zuiver
ureum gecontroleerd. Volgens Kjeldahl werd de N be-
paald van een oplossing van ureum in water en daarna een
ureumbepaling volgens genoemde methode gedaan.

N volgens Folin-Mörner 76.3 mgr. in 10 cc. oplossing.
B N volgens Kjeldahl 78.— mgr. in 10 cc. oplossing.

Vier bepalingen van 5 cc. urine 5 cc. ureumoplossing
gaven 103.1 mgr., 103.3 mgr., 103.8 mgr. en 103.5 mgr.
ureumstikstof.

Om na te gaan, of volgens deze methode misschien gedu-
rende de bewerking ammoniak ontwijkt, hebben wij een
oplossing van amm.oniumchloride met HCl en MgClg geheel
volgens dezelfde methode behandeld.

In 5 cc. ammoniumchloride-oplossing werd volgens
Kjeldahl gevonden 16.8 mgr. N, volgens Folin-Mörner
16.77 mgr. K

In 5 cc. van een andere ammoniumchloride-oplossing
werd volgens Kjeldahl gevonden 15.1 mgr N, volgens
Folin-Mörner 15.08 mgr N; bij een derde hoeveelheid

Zooals wij reeds bij de beschrijving van de methode mede-
deelden, dampten wij de urine 25 % HCl uit, totdat de
stof nagenoeg, maar niet geheel droog was. Wij hadden
n.1. gemerkt bij onze controlebepalingen, dat, wanneer de
urine tot droog was uitgedampt, de twee controlebepalingen
niet hetzelfde cijfer gaven, en soms zelfs aanmerkelijk
verschilden. Bleef echter na het uitdampen het over-
blijvende nog even vochtig, dan kregen we steeds goede
controlebepalingen. Om dit na te gaan, hebben we van
dezelfde urine 2 bepalingen gedaan, beide tot droog uit-
gedampt en 2 bepalingen, beide nog even vochtig gelaten
met het volgend resultaat:

In de eerste twee gevallen, was er 14.— en 14.3 cc NaOH
noodig bij het terugtitreeren; in de laatste tv/ee gevallen
daarentegen 14.55 en 14.6 cc ^ NaOH.

Volgens de methode van Folin-Mörner wordt met de
ureumstikstof ook de ammoniakstikstof bepaald, zoodat, wil
men de hoeveelheid ureum in de urine volgens deze methode
bepalen, ook het ammoniakgehalte van de urine moet
bepaald worden. Het verschil tusschen de totale N volgens
die methode verkregen en de ammoniakstikstof, geeft dan
de ureumstikstof aan.

De ammoniak bepaalden wij in de urine volgens een
methode, eveneens door Folin aangegeven. De methode
berust in hoofdzaak op het volgende:

Aan de vloeistof, die NHg bevat, wordt een zwak alkali
toegevoegd en de vrijgekomen NH3 door een sterken lucht-
stroom er uitgedreven.

25 cc. urine worden in een cylinderglas, hoog 25 c.M.,
afgemeten, 10 cc. petroleum (om het schuimen tegen te gaan),
8 gram NaCl en 1 gram Na^COg er aan toegevoegd. [Folin
gebruikt NaCl en NaaCOg, daar deze gemakkelijk de NH3
uit zijne zouten vrijmaakt, daarentegen de organische
bestanddeelen niet aantast. Natriumcarbonaat verdient
daarom ook boven Calcium- of Magnesiumhydroxyde de
voorkeur].

Nu wordt bij een temperatuur van 20°—25° C door het
cylinderglas een krachtige luchtstroom gevoerd, die daarna

door een systeem van 2 ontvangers met H2SO4 geleid
wordt. Voordat de lucht door de urine stroomt, wordt
ze door geconcentreerd H2SO4 gevoerd, om mogelijke am-
moniakdampen uit het lokaal op te vangen. De uit de
urine komende NH3 houdende lucht gaat eerst door een
prop watten, die de mechanisch meegesleepte sporen alkali
terughoudt, alvorens in den ontvanger te komen.

Daar één ontvanger niet voldoende is, om alle ammoniak
tegen te houden, heeft Folin een systeem van 2 ontvangers
aangegeven. (1. c. pag. 169).

Door ons is nu ook precies ditzelfde systeem gebruikt. Den
luchtstroom verkregen wij door een waterleidingvacuum-
pomp.

Wij moesten nu eerst bepalen, hoe lang een luchtstroom,
doorgevoerd moest worden, om a]le ammoniak uit te drijven;
daardoor konden wij tegelijk de bruikbaarheid van de
methode controleeren.

Het resultaat was, dat bij ons drie uren lang de luchtstroom
moest doorgevoerd worden. Als voorbeeld kunnen de volgende
cijfers dienen:

met natronloog werd gevonden op elke 10 cc. 14.56 mgr. NH3
Volgens Folin werd gevonden:
na 2 u. zuigen op elke 10 cc. 13.69 mgr. NH3
na 3 u. zuigen op elke 10 cc. 14.56 mgr. NH3
In een andere oplossing werd volgens destillatie gevonden
op elke 10 cc. 14.83 mgr. NH3

Volgens Folin na 1.5 u. zuigen op elke 10 cc. 13.61 mgr. NHg
na 3. u. zuigen op elke 10 cc. 14.63 mgr. NH3
Bij urine vonden wij het volgende:

Aangezien bij de NHiCl-oplossing na 3 uur alle ammoniak
werd teruggevonden, terwijl bij de urine na 3 uur de grootste
hoeveelheid verkregen werd en langer dan 3 uur zuigen geen
verandering hierin bracht, meenen wij te mogen besluiten,
dat bij den door ons gebruikten toestel het doorvoeren van
een luchtstroom gedurende 3 uur voldoende is.

Ook bij \'de \'acidum-uricum bepaling, volgden wij een
methode, door Folin aangegeven.:

500 gram ammoniumsulfaat 5 gram uraanacetaat
worden door toevoeging van 60 cc. 10 % azijnzuur en 650 cc.
water opgelost.

75 cc. van deze oplossing worden bij 300 cc. urine gedaan,
waardoor een neerslag gevormd wordt. Na 5 minuten staan
wordt afgefiltreerd. Van liet filtraat worden 2 hoeveelheden
van 125 cc. alkalisch gemaakt met 5 cc. geconcentreerde
ammoniak-oplossing en tot den volgenden dag weggezet.

Het ammoniumuraat, dat nu uitgekristalliseerd is, wordt op
een gehard filter gebracht, eenige malen met 10 % ammonium
sulfaatoplossing uitgewasschen, in een bekerglas afgespoten
en met w^ater tot ih 100 cc. aangevuld. Na toevoeging van
15 cc. geconcentreerd H2SO4 wordt op de bekende wijze

Voor [elke gebruikte 100 cc. urine moet een correctie
van 3 mgr. aangebracht worden wegens de oplosbaarheid
van het ammoniumuraat.

De behandeling met ammoniumsulfaat bij zure reactie
geschiedde om een mucoide stof te verwijderen, die eveneens
reduceerend werkt op kaliumpermanganaat en waarvan de
eigenschappen nog niet verder bestudeerd zijn. Daar deze
stof zoo slecht te fdtreeren is, doordat de poriën van het
filter reeds door een kleine hoeveelheid daarvan verstopt
worden, is het voordeelig, een ander neerslag er bij te laten
vormen.

Hiervoor dient het uraanacetaat, dat bij zure reactie
uraanphosphaat neerslaat, zoodat nu de filtratie gemakkelijk
gaat.

Ter vergelijking werden eenige bepalingen gedaan volgens
deze methode en volgens de methode van Wörner en het
volgende gevonden:

zelfde 1 100 cc. bevatten volgens Wöbitek 70.3 mgr. Acidum-Uricum.
nrine j 100 cc. „ „ Folin 74.7 „

Tenslotte zij nog gemeld, dat wij steeds van de totale
stikstof, ureum en NHg dubbele bepalingen deden evenals
van acidum uricum.

Natuurlijk zijn bij alle methoden van tevoren blinde proeven
gedaan, om mogelijke fouten, veroorzaakt door de gebruikte
reagentia, in aanmerking te kunnen nemen.

De aciditeit werd bepaald door titreeren van 5 maal ver-
dunde urine met ^ NaOH; waarbij phenolplitaleine als
indicator werd gebruikt.

De bedoeling van het onderzoek was, na te gaan, of het
mogelijk was, uit de afscheiding van kreatinine door de
nieren, gegevens af te leiden, die steun konden geven aan
de onderstelling, dat die afscheiding als een maat te gebruiken
zou zijn voor de ontleding van eiwit in de weefsels.

Daartoe moest die afscheiding dagelijks langen tijd achter-
een worden bepaald bij gezonde personen, die een zoo geregeld
mogelijk leven leidden en dagelijks dezelfde hoeveelheid
voedsel, waarin kreatine en kreatinine niet mochten voor-
komen, gebruikten.

Dan kon worden nagegaan, of de hoeveelheid der kreatinine
in de urine veranderde onder den invloed van omstandig-
heden, waaronder men een verandering, hetzij een aan-
wakkering of een daling, van de stofwisseling mocht aannemen.

Die proeven hebben v. Hoogenhityze en ik, evenals bii ons
vroeger beschreven onderzoek, op ons zeiven genomen
in drie reeksen, een van 9, een van 26 en een van 74 dagen.

AVij zorgden gedurende die tijden zoo regelmatig mogelijk
op dezelfde wijze te leven. Overdag waren wij den geheelen
tijd op het laboratorium en eveneens een deel van den avond,
terwijl het overige deel van den avond rustig werd doorge-
bracht. Tevens zorgden wij zooveel mogelijk op hetzelfde
uur naar bed te gaan en op te staan. Hierdoor bleef de invloed
van buiten eiken dag steeds zooveel mogelijk dezelfde.

De urine werd dagelijks op gezette tijden verzameld:
\'s morgens om 8 uur, \'s middags om 12 uur en om 5 uur,
\'s avonds om 11 uur. Iedere portie werd gemeten en in twee
gelijke helften verdeeld. De eene helft van elke portie werd
voor een bepaling van kreatinine gebruikt. De andere helften
werden bijeengevoegd, waarna van het mengsel het gehalte
aan kreatinine en kreatine werd bepaald, en bovendien de
totale stikstof en volledigheidshalve ook ureum, acidum
uricum en ammoniak. Op deze manier werd tevens een
controle van de bepaling van de kreatinine verkregen, daar
de som der 4 porties en het cijfer van de hoeveelheid geprae-
formeerde kreatinine in de gemengde urine moesten over-
eenstemmen. Zooals men zien zal, is deze overeenstemming
in het algemeen zeer bevredigend.

In de porties afzonderlijk werd de hoeveelheid kreatine
niet bepaald, omdat daarvoor de tijd ons ontbrak. De afle-
zingen werden n.1, alleen bij daglicht gedaan, om de omstan-
digheden bij de verschillende aflezingen zooveel mogelijk
dezelfde te doen zijn, en niet het eene gedeelte bij daglicht
en het andere bij kunstlicht af te lezen. Bovendien zou
door vermoeienis door het doen van zoovele aflezingen een
fout kunnen gemaakt worden.

Het verzamelen in porties geschiedde met de bedoeling
na te kunnen gaan, wanneer de invloed, die op de afscheiding
van de kreatinine geoefend werd, begon.

Over het algemeen liepen de hoeveelheden kreatinine
der porties van dezelfde periode op de verschillende dagen
weinig uiteen. Zeer opmerkelijk is het echter, dat zoo nu
en dan op dagen, waarop geen bekende invloed van buiten
geoefend werd, in de eene portie een vermindering of ver-
meerdering te vinden was, welke door een vermeerdering of
vermindering in de volgende portie opgeheven werd, zoodat
de 24 uurs porties weder even groot waren. Als voorbeeld kan
dienen in tabel I bij van Hoogenhuyze de afscheiding op
20 en 21 Augustus; de derde portie van 20 Augustus was
50 mgr. meer dan die van 21 Augustus, terwijl de vierde portie
van 20 Augustus 47 mgr. minder was dan die op 21 Augustus,
zoodat de geheele hoeveelheden ongeveer even groot waren.

Wanneer na het koken met normaal HCl 20 mgr. of minder
meer gevonden werd dan het gemiddelde van de aflezingen
vóór het koken, werd dit verschil door ons als aan een be-
palingsfout toe te schrijven beschouwd. Boven dit bedrag
eerst wordt tot de aanwezigheid van kreatine besloten. Een
dergelijke bepalingsfout kwam zoo nu en dan ook voor in
tegengestelden zin, als na het koken een dergelijk gering
bedrag minder gevonden werd.

Voordat ik overga tot de bespreking van de uitkomsten
die ik verkreeg bij opzettelijke verandering van de stof-
wisseling, moet ik eerst de vraag behandelen, of het wel
aangaat, uit de afscheiding van kreatinine door de nieren iets
omtrent de grootte der stofwisseling af te leiden.

nadruk op gewezen, dat kreatinine een intermediair stofwis-
selingsproduct is; dat men dus uit de hoeveelheid, die daarvan
in de urine verschijnt, in het geheel niet kan opmaken
hoeveel kreatine en kreatinine er in de weefsels gevormd
wordt. Ook is het genetisch verband tusschen kreatine en
kreatinine in het levende organisme nog volstrekt niet
voldoende vastgesteld. Terwijl gewoonlijk wordt aange-
nomen dat eerst kreatine en pas daaruit het anhydride
gevormd wordt, acht Mellanby het waarschijnlijk, dat eerst,
vooral in de lever, kreatinine ontstaat en daaruit kreatine.

Folin daarentegen is geneigd tot een geheel andere
opvatting, dat namelijk ,,kreatin, in contradistinction from
kreatinin, not a waste product, but a food is."

Folin had bij zijn proeven immers gevonden, dat bij
eiwit-rijk dieet een deel van de ingenomen kreatine als
kreatine in de urine te voorschijn kwam, bij een eiwit-arm
dieet echter spoorloos verdween, zonder dat zelfs een der
andere Nhoudende produkten verandering onderging.

Allereerst hebben wij de hierop betrekking hebbende
pre even van Folin — ofschoon niet met voedsel zoo arm
aan eiwit en ook niet met zoo groote hoeveelheden kreatine —
herhaald en zijn daarbij tot eenigszins andere uitkomsten
geraakt.

Wij hebben kreatine ingenomen bij een dieet, dat een
matige hoeveelheid eiwit bevatte (47 gram), bij een dieet,
arm aan eiwit (25,6 gram) en een dieet, waarin voldoende
eiwit was (79,9 gram en 92,1 gram).

Drie dagen, vóórdat in de verschillende proefreeksen
de urine onderzocht werd, volgden wij reeds het dieet, om
er zeker van te zijn, dat er geen invloed meer bestond van
het voedsel, dat in normalen tijd door ons genomen wordt.

De kreatine, die op de verschillende dagen ingenomen
werd, was afkomstig van Merck. Van te voren werd deze
met warmen alkohol, waarin kreatinine oplost, gezuiverd
van kreatinine en daarna gedroogd op 110° C. Daarna
werd volgens de methode van Kjeldahl het N-gehalte
bepaald, terwijl wij door de reactie van Jaffe er ons van
overtuigden dat werkelijk alle kreatinine verwijderd was.

Terwijl de berekende waarde voor het gehalte aan N van
kreatine 32.1 % is, vonden wij 32.06 % en 32.08 %.

18 gram pikrinezuur worden voor iederen te gebruiken
Liter urine in kokenden alkohol opgelost (100 cc. alkohol
voor 40 gram pikrinezuur). Deze warme oplossing wordt
onder krachtig omroeren in de urine gegoten; het omroeren
wordt een paar minuten voortgezet (zonder den wand van
het vat aan te raken) totdat het pikraat begint neer te slaan.
Na drie kwart uur is bijna alle kreatinine neergeslagen.
De bovenstaande vloeistof wordt nu afgegoten en het neer-
slag op een zuigfilter met verzadigde pikrinezuuroplossing
goed uitgewasschen. Het nog vochtige praecipitaat wordt
gewogen en met ongeveer het halve gewichtsdeel kaliumbi-
carbonaat en 150 c.c. water, voor iedere 4 Liter der ge-
bruikte urine, gedurende een uur in een mortier gewreven.
Door deze behandeling gaat de kreatinine geheel in oplossing
en het pikrinezuur wordt in het moeilijk oplosbare kaliumzout
omgezet. Dit laatste wordt op een zuigfilter afgefiltreerd
en met kleine hoeveelheden kaliumbicarbonaatoplossing
gewasschen. Deze oplossing, die behalve de kreatinine
kaliumbicarbonaat en kleine hoeveelheden andere veront-
reinigingen bevat, wordt voorzichtig met 20 % zwavelzuur

geneutraliseerd. De zwakzure oplossing wordt daarna met
2 volumina\'^alkohol gemengd en terstond (zonder te filtreeren)
met kleine hoeveelheden beenderenkool (± 50 Gram voor
iedere 8 Liter urine) ontkleurd, Na eenige minuten wordt
afgefiltreerd, om de beenderenkool en het door den alkohol
neergeslagen kaliumsulfaat te verwijderen. Het licht geel
gekleurde filtraat wordt tot den volgenden dag weggezet en
dan weder gefiltreerd. Aan deze oplossing van kreatinine
wordt zoolang chloorzinkoplossing toegevoegd, totdat geen
neerslag meer ontstaat. Uit het nu gevormde kreatinine-
chloorzink wordt de kreatinine door behandeling met lood-
hydroxyde van zink en chloor bevrijd. Na afïiltreeren
wordt het heldere filtraat door HaS bevrijd van lood. In
de nu verkregen oplossing is zoowel kreatinine als kreatine
aanwezig. Om de kreatine in kreatinine om te zetten,
gaat men op de volgende wijze te werk:

Eerst bepaalt men colorimetrisch het gehalte aan kreatinine
en, na koken met normaal HCl, hoeveel kreatine in 5 c.c.
van bovengenoemde vloeistof is. Overeenkomstig iedere
4 gram van het kreatinine- en kreatinemengsel, worden
50 c.c. normaal HgSO^ aan de oplossing toegevoegd; de
oplossing wordt ingedampt tot het volumen der vloeistof
ongeveer met de hoeveelheid toegevoegd normaal zuur
overeenkomt en daarna 36—48 uur lang op het waterbad
verhit, terwijl gezorgd wordt, dat het volumen constant
blijft. Het toegevoegde H2SO4 wordt door baryumhydroxyde-
oplossing, titrimetrisch overeenkomende met het H2SO4,
verwijderd; na afiiiltreeren wordt het filtraat ingedampt,
totdat een deel van de opgeloste kreatinine uitkristalliseert.
Door 2 maal omkristalliseeren wordt de kreatinine zuiver
verkregen. Op deze manier gelukt het betrekkelijk gemak-
kelijk groote hoeveelheden zuivere kreatinine te verkrijgen.
Door een colorimetrische bepaling en door Nbepaling over-

De berekende waarde van het Ngehalte van kreatinine is
37.2 %. Wij verkregen door de bepaling volgens Kjeldahl
resp. 37.2 % en 37.19 %.

Wij losten een bekende hoeveelheid van deze kreatinine
in water op, en vonden door middel van de colorimetrische
bepahng 9.97 mgr. en 9.99 mgr. per 10 c.c. van deze op-
lossing, in plaats van 10 mgr. per 100 cc.

Bij een algemeen overzicht over de tabellen, valt dadelijk
in het oog, dat bij groot verschil van totale stikstof, ureum,
acidum uricum en ammoniak er haast geen verschil was
in de afscheiding van kreatinine bij de verschillende dieeten.

Bij mij waren gedurende de drie verschillende proefreeksen
de gemiddelde cijfers, waarbij niet meegerekend zijn de cijfers
van de dagen, waarop iets extra werd genomen en den dag
hierop, per K.G. lichaamsgewicht resp. 26.6 mgr., 26.2 mgr.
en 26.4 mgr. kreatinine; bij van Hoogenhuyze 22.7 mgr.,
23.1 mgr., 23.2 mgr. kreatinine. Dit is dus geheel in over-
eenstemming met de waarnemingen van Folin en met
hetgeen vroeger reeds door ons gevonden was.

Het eerste dieet van 15—24 Augustus (zie tabel I) bestond
voor mij\'uit 47.— gram eiwit, 64.— gram vet en 337.— gram
koolhydraten d.i. 28.6 calorien per K.G. lichaamsgewicht.

Er werd alleen water gedronken en wel op dezelfde tijden
evenveel. De hoeveelheid water per dag bedroeg 1 Liter.

Zooals men ziet, schommelde de dagelijksche hoeveelheid
urine toch nog al. Deze schommelingen gingen echter niet
samen met schommelingen in de hoeveelheid kreatinine, doch
over het algemeen wel met veranderingen in de hoeveelheid N.

de afscheiding der andere N-houdende produkten bepaald.
16 Augustus waren bij vergissing de laatste 3 porties van
mijn urine weggedaan, zoodat alleen in de morgenurine
de kreatinine bepaald kon worden.

Daar de schommelingen in de kreatinine-hoeveelheid van
18—22 Augustus slechts gering waren, nam Verploegh 22
Augustus 500 mgr. zuivere kreatine in, opgelost in water, een
deel van de hoeveelheid water, welke dagelijks genomen werd.

De gemiddelde afscheiding van 15—22 Augustus bedroeg:
2.040 gram (max. 2.127, min 1.975 gr.).

De gemiddelde afscheiding v^an de geheele proefreeks,
uitgezonderd den dag, waarop kreatine genomen werd,
en den dag daarop bedroeg:

De hoeveelheid op den dag, waarop de kreatine genomen
werd, en den dag daarop, bedroeg resp.:

zoodat zeker de kreatinine-afscheiding geen invloed had
ondervonden. Kreatine werd niet gevonden. Of de N-
afscheiding verandering had ondergaan, kan niet gezegd
worden, daar hierbij steeds vrij groote schommelingen
bestonden.

Het eerste dieet voor van Hoogenhuyze (zie tabel I)
bestond uit 47.— gram eiwit, 98.— gram vet en 337.— gram
koolhydraten, d.i. 30.9 calorien per K.G. lichaamsgewicht.
Ook hier waren, niettegenstaande iederen dag evenveel
water gedronken werd (1 Liter) schommelingen in de hoe-
veelheden urine te zien, zonder dat deze samengingen met
de hoeveelheden kreatine.

Gedurende de eerste 3 dagen van deze reeks werd in de
urine kreatine gevonden, later niet meer. Daar 15 en 16
Augustus bijna evenveel kreatinine w^erd afgescheiden, n.1.
1.872 gram en 1.865 gram (gem. 1.869 gr.)

werd 17 Augustus 500 mgr. kreatine genomen, opgelost
in een deel van de dagelijksche hoeveelheid water. Op
dien dag bedroeg de hoeveelheid afgescheiden kreatinine:
1.914 gram, waarvan 28 mgr. kreatine (als kreatinine
berekend),

Hoewel niet veel, is hier toch ongetwijfeld vermeerdering
te zien. Op den dag zelf waren de hoeveelheden van de
2de en 3de portie grooter, op den dag daarop die van de
2de, 3de, en 4de portie, dan de gelijknamige porties op de
andere dagen. Deze vermeerderingen werden echter niet
door verminderingen in de andere porties van denzelfden
dag opgeheven.

Het algemeen gemiddelde van de geheele proefreeks,
behalve de dagen, waarop kreatine of kreatinine genomen
werd en één dag daarna, bedroeg:

Hiermede vergeleken kan dus ook tot vermeerdering
van de kreatinine, en wel vnl. als kreatinine, besloten worden
op den dag van het nemen van kreatine en een dag daarop.

Door de schommelingen in de Nafscheiding kunnen wij
niet nagaan, of door het nemen van kreatine invloed hierop
is uitgeoefend.

22 Augustus werd om 12J uur 355 mgr. kreatinine, in
water opgelost, genomen. Het gemiddelde van de dagen
daarvoor (19—21 Augustus) bedroeg:

Er was dus terug gevonden 287 mgr, kreatinine d,i. ± 80 %
van de ingenomen hoeveelheid.

Uit de porties zien wij tevens, dat het grootste deel van de
ingenomen kreatinine reeds afgescheiden werd binnen 4| uur.

Gaan we de hierbij verkregen resultaten na, dan blijkt,
dat bij mij, na het nemen van kreatine geen verandering in
de afscheiding van de kreatinine is gekomen, noch kreatine
In de urine is gevonden; daarentegen is bij van Hoogenhuyze
wel vermeerdering in de afscheiding van kreatinine te zien.
Bovendien was er op den dag van het innemen van kreatine
in de urine kreatine aan te toonen, maar, daar ook de beide
vorige dagen kreatine in de urine aanwezig was, is het niet
uit te maken, of een deel van de ingenomen kreatine als
zoodanig weer te voorschijn gekomen is.

Een tweede serie proeven van 26 dagen (zie tabel II)
werd nu gedaan bij een dieet, arm aan eiwit en ook, zooals
uit het afnemen van het gewicht bleek, geheel onvoldoende.
Het gewicht van van Hoogenhuyze nam in 23 dagen
4.3 K.G. af, mijn gewicht 3.8 K.G. Vooral aan het begin
van de proefreeks deed zich het gemis aan genoeg voedsel
voelen; later echter niet meer. Het was in het begin, alsof
de geringe massa van het voedsel, waardoor een gevoel van
leegte in de maag ontstond, steeds het gevoel van honger
opwekte. Later wenden wij hier blijkbaar aan, althans
wij hadden er geen last meer van.

voor Veeploegh uit 25.6 gram eiwit, 65.5 gr. vet, 342
gr. koolhydraten d.i. 27.8 cal. per K.G.

voor v. Hoogenhuyze uit 25.6 gr. eiwit, 85.— gr. vet,
342 gr. koolhydraten d.i. 28.2 cal. per K.G., terwijl wij beiden
dagelijks 1 Liter water dronken.

Ook hier waren bij ons beiden schommelingen in de hoe-
veelheid urine te zien, waarmede samengingen schommelin-
gen in de hoeveelheid totale N. en ureum, maar niet in de
hoeveelheid kreatinine, acidum uricum of ammoniak.

Merkwaardig is, dat bij ons beiden gedurende een groot
aantal dagen kreatine in de urine gevonden werd. Hiermede

zijn, zooals reeds gezegd, niet bedoeld de hoeveelheden,
kleiner dan 20 mgr. Misschien kan dit beschouwd worden
als een analogon van de proeven bij hongerende menschen.
Immers door Benedict en door Cathcart (zie proefschrift
van Hoogenhuyze) is gevonden, dat dadelijk bij het
hongeren naast vermindering van de gepraeformeerde
kreatinine in de urine kreatine v^oorkomt. Bij ons is dus
het zoo nu en dan voorkomen van kreatine naast kreatinine
wellicht aan de te geringe hoeveelheid van het voedsel toe
te schrijven.

Het gemiddelde van de totale kreatinine d.i. gepraefor-
meerde kreatinine kreatine, bedroeg bij mij gedurende
deze proefreeks, uitgezonderd den dag, waarop iets extra
genomen werd, en den dag daarna: 1.937 gr. (max. 2.032,
min. 1.857 gr.)

Dit maximum was nog al hoog, maar het werd veroorzaakt,
doordat op 20 en 21 September zonder voor ons bekende
oorzaak, de afscheiding van de totale kreatinine tot de
hoogste van de geheele proefreeks behoorde en wel resp.
2.022 en 2.032 gram.

Telt men deze cijfers niet mede voor de berekening van
het gemiddelde, dan krijgt men een gemiddelde van 1.925
gram (max. 1.996, min. 1.857 gr.)

18 September werd 2 gram kreatine in 4 deelen genomen.
De afscheiding van de totale kreatinine bedroeg:

Op die dagen was geen kreatine in de urine aanwezig.
Op den dag zelf was de hoeveelheid dus iets grooter dan het
totale gemiddelde, maar minder dan het maximumcijfer,
dat heeft helpen dienen het totale gemiddelde te vormen.

Het verschil met het gemiddelde van de periode vóór
dien dag (14—17 September), dat

Gaat men nu de porties na op den dag van het innemen
van kreatine, dan ziet men, dat de geheele kleine vermeerde-
ring school in een vermeerdering van de derde portie.

Twee dagen na het innemen van kreatine, zien we plotseling
kreatine in de urine verschijnen en den dag daarop nog meer.
Op deze twee dagen werden de zooeven genoemde hooge
hoeveelheden totale kreatinine afgescheiden. Waar dit
aan te wijten was, durf ik niet beslissen; misschien was het
nog een gevolg van het nemen Van de kreatine.

2 gram kreatine genomen in drie gedeelten. Op dien dag
was de afscheiding zeer laag, n.1. slechts

1.880 gr., waarvan 43 mgr. kreatine;
den dag daarop was de hoeveelheid nog beneden het
algemeene gemiddelde, n.1.

Hierna werd van 24—27 September een wisselende
hoeveelheid kreatine in de urine gevonden, 28 September
geen kreatine.

3 gedeelten genomen. De afscheiding bedroeg dien dag
1.989 gr., waarbij 152 mgr. kreatine; den dag daarop werd
de afscheiding nog hooger n.1. 2.061 gr., waarbij 111 mgr.
kreatine. Op dezen laatsten dag was vnl. de hoeveelheid
van de vierde portie hoog.

men hierbij wel degelijk aan vermeerdering zon denken
en wel een vermeerdering, veroorzaakt zoowel door kreatine
als door kreatinine.

In het algemeen schommelden in deze reeks de hoeveelhe-
den kreatinine nog al; ze waren tenminste lang niet zoo
regelmatig als in de andere proefreeksen bij voldoende dieet.
Of de andere Nhondende produkten invloed ondervonden
hebben door het nemen van kreatine, kan niet uitgemaakt
worden, daar ook hierbij nog al schommelingen te vinden
waren. Tot N-evenwicht kwam het niet; evenmin bij van
Hoogenhuyze, alhoewel bij hem de schommelingen veel
geringer waren.

Het gemiddelde van de totale kreatinine-afscheidingen
bij van Hoogenhuyze, de dagen uitgezonderd, waarop het
een of ander extra genomen werd, bedroeg:
1.831 gram (max. 1.888, min. 1.776 gr.)

18 September werd 2 gram kreatine in 4 deelen genomen.
De afscheiding bedroeg dien dag

1.870 gram, waarbij 68 mgr. kreatine, dus iets meer dan
het algemeen gemiddelde.

Twee dagen na het innemen van kreatine werd evenals
bij mij de afscheiding hoog, n.1.:

Of hier eenzelfde oorzaak als bij mij de vermeerdering
heeft teweeg gebracht, is niet te beslissen.

22 September werd weder 2 gram kreatine, in 3 gedeelten
genomen. Nu bedroeg de hoeveelheid:

afscheiding in de voorperiode bedroeg (20 en 21 Sept.):
1.824 gr. (max. 1.872, min 1.776 gr.), dus een zeer
geringe vermeerdering, waarbij het maximum van de voor-
periode nog niet bereikt wordt.

23 September was de afscheiding weder lager, n.1.:
1.790 gr., zonder aanwezigheid van kreatine,

24 September werd de afscheiding zeer hoog, n.1.:
1.880 gr., waarbij zelfs 116 mgr. kreatine.

Den dag daarop werd de hoeveelheid weder klein, n.L:
1.780 gr., zonder kreatine, om dan te stijgen op 26 Sept.
1.867 gr., met 47 mgr. kreatine, daarna te dalen tot
1.806 gr, en ten slotte weder te stijgen op
1.888 gr,, terwijl op de beide laatste dagen, geen kreatine
aanwezig was.

Het zou heel goed kunnen zijn, dat dit voorkomen van
kreatine nog steeds een gevolg zou zijn van het innemen
van kreatine. Opmerkelijk is immers, dat ook bij mij een
dergelijke afscheiding plaats vond.

1.865 gr., met 60 mgr. kreatine en op 30 Sept.
1.972 gr., met 108 mgr. kreatine; in het laatste geval
dus de grootste hoeveelheid van de geheele proefreeks.
Hier werd dus een gedeelte van de ingenomen kreatine als
kreatine teruggevonden.

Vatten we de resultaten van deze 2 proefreeksen samen,
dan vinden wij dus in de 6 gevallen 2 keer een duidelijke
vermeerdering tengevolge van de afscheiding van kreatine.

in 3 gevallen een twijfelachtige vermeerdering en in 1 geval
geen vermeerdering.

In ieder geval is de vermeerdering slechts zeer gering,
want de 2 eerste keeren bedraagt ze slechts in de 2 dagen
van vermeerdering samen resp. bij mij 174 mgr. kreatinine,
waarvan 162 mgr. kreatine (als kreatinine berekend) bij
v. Hoogenhuyze 175 mgr. kreatinine, waaronder 168 mgr.
kreatine, boven het algemeen gemiddelde, in plaats van de
ingenomen 2 gram kreatine, overeenkomende met 1.725 gr.
kreatinine.

De derde reeks van proeven, welke 74 dagen duurde (zie
tabel III) werd gedaan bij een dieet met voldoende eiwit.
Het bestond uit:

eiwit vet koolhydraten
voor Vebploegh van 10-27 Jan. 79.9 gr. 98.4 gr. 308.5 gr. d.i. 33.3 cal. p. Kg.

van 27 Jan.-23 Maart. 92.1 gr. 109.1 gr. 309. gr. d.i. 35.6 cal. p. Kg.
v. Hoogenhtjyze van 10-27 Jan. 79.9 gr. 115.4 gr. 308.5 gr. d.i. 32.6 cal. p. Kg.
van 27 Jan.-23 Maart. 92.1 gr. 126.1 gr. 309. gr. d.i. 35.2 cal. p. Kg.

Daar na 17 dagen bij ons beiden het gewicht afnam,
werd de hoeveelheid eiwit vermeerderd.

Van Hoogenhuyze dronk dagelijks 1300 cc. water en door
mij werd 1200 cc. water dagelijks gedronken.

Dit dieet werd gedurende 74 dagen gevolgd, wat zonder
eenige moeielijkheid geschiedde. Wel was het niet altijd
even aangenaam, om met of zonder eetlust toch evenveel te
moeten gebruiken zonder eenige afwisseling, en zonder eenigen
prikkel, maar toch werd het dieet steeds goed verdragen.
De ontlasting was, evenals bij de vorige dieten, steeds ge-
regeld en normaal.

In deze proefreeks was noch bij v. Hoogenhuyze, noch bij
mij kreatine in de urine aanwezig.

22 Januari nam Verploegh 2 gram kreatine in 3 gedeelten.
In de periode daarvoor (van 10—21 Jan.) was de gemiddelde
afscheiding 2.025 gr. (max. 2.092, min. 1.965 gr.) Hierbij zijn
niet meegerekend de cijfers op 14, 15 en 16 Januari, daar
ik mij die dagen niet geheel wel gevoelde. Ik was duizelig,
misselijk en had hoofdpijn, doch geen temperatuursverhoo-
ging. Misschien, dat hieraan het hooge cijfer 2,118 gram
moet toegeschreven worden.

2.369 gram, zonder aanwezigheid van kreatine, een
enorme vermeerdering dus, v.n.1. schuilende in de derde portie.

In de periode hierna (24—29 Jan.) bedroeg de gemiddelde
afscheiding 1.982 gr. (max. 2.043, min 1.887 gr.)

Het is wel opmerkelijk, dat op den dag van het nemen
van kreatine alle N-houdendeprodukten in veel hoogere
mate afgescheiden werden. Wat hiervan de oorzaak is, weten
wij niet. Vandaar, dat ook niet vast aangenomen mag
worden, dat deze vermeerdering van de kreatinine alleen
door de ingenomen kreatine is veroorzaakt.

27 Januari werden, zooals gezegd, bij het dieet nog 2 eieren
genomen en dit tot het laatste toe voortgezet, Na dien tijd
worden de cijfers van de kreatinine-afscheiding iets lager.

Van vermeerdering kan dus niet gesproken worden.
10 Februari werd voor de derde maal 2 gr. kreatine genomen.
De gemiddelde afscheiding in de voorperiode (1—9 Febr.)
was: 1.945 gr. (max. 2.032, min. 1.823 gr.)

dus meer dan het gemiddelde en meer dan het maximum
in de voorperiode, ook meer dan het algemeen gemiddelde
van 1.965 gr. Met deze vermeerdering ging niet, zooals
op 22 Januari, eene vermeerdering van andere N-houdende
produkten gepaard.

Of de totale N verandering ondergaan heeft door het nemen
van kreatine is niet uit te maken, daar 2 gram kreatine
0.64 gr. N bevatten en de dagelijksche schommelingen in de
N afscheiding soms meer dan 1 gr. bedroegen.

Bij van Hoogenhuyze bedroeg de gemiddelde afscheiding
van de 41 ,,normale" dagen:

17 Januari werd 2 gram kreatine ingenomen met het ge-
volg, dat de afscheiding van dien dag bedroeg:

Ongetwijfeld was dus een deel van de ingenomen kreatine
als kreatine in de urine verschenen.

De periode van 19 tot en met 23 Januari moet buiten
beschouwing gelaten worden, daar van Hoogenhuyze
gedurende dien tijd ziek is geweest. In het proefschrift van
van Hoogenhuyze zal deze periode nader behandeld worden.

Van 27 Januari af werd ook bij van Hoogenhuyze het
dieet vermeerderd met 2 eieren

30 Januari werd door van Hoogenhuyze weder 2 gr.
kreatine genomen. De gemiddelde afscheiding der voorperiode
(24—29 Jan.) bedroeg:

1.857 gr. (max 1.885, min. 1.820 gr.) en in denaperiode
(1—5 Febr.) 1.830 gr. (max. 1.853, min. 1.791 gr.).

De afscheiding op 30 Jan. bedroeg 1.882 gr,, 31 Jan, 1.847
gr. Er was dus op den dag zelf iets meer dan het gemiddelde
van de voorperiode en het algemeen gemiddelde, maar toch
minder dan het maximum in de voorperiode.

6 Februari werd voor de derde maal 2 gram kreatine ge-
nomen met het resultaat, dat de afscheidingen op 6 en 7
Februari bedroegen resp:

1.908 gr. en 1.846 gr., tegen een gemiddelde afscheiding in
de voorperiode (1—5 Febr.) van 1.830 gr. (max. 1,853, min.
1.791 gr.) en in de naperiode (8—9 Febr.) 1.847 gr. (max.
1.866, min. 1.827 gr.)

In dit geval was de vermeerdering, hoewel nog niet be-
langrijk, toch iets grooter dan de vorige keer. De vermeer-
dering school in de 3 laatste porties van 6 Februari.

in 1 geval vermeerdering van kreatinine, misschien niet een
gevolg van het nemen van kreatine,

Alhoewel bij vroegere proeven bij ons zelf gebleken was,
dat na het innemen van kreatinine ruim 80 % als kreatinine
in de urine weder verscheen, hebben wij beiden toch nog
eens ter vergelijking gedurende deze laatste proefreeks
kreatinine ingenomen.

De afscheidingen op 29 Februari en 1 Maart bedroegen resp.:
2.356 gr. en 2.004 gr. kreatinine, zoodat op die 2 dagen
samen een vermeerdering van 89 % boven het gemiddelde
verkregen werd. De vermeerdering op 29 Februari school
vnl. in de derde en vierde portie.

Van Hoogenhuyze nam 10 Februari 500 mgr. kreatinine in
2 gedeelten om 4 uur en 8 uur. De afscheidingen op 10 en 11
Februari bedroegen resp.: 2.224 gr. en 1.852 gr.

Het gemiddelde van de voorperiode (8—9 Febr.) was:
1.847 gr. (max. 1.866, min. 1.827 gr.)

De vermeerdering was reeds in de 2e portie begonnen, ter-
wijl de grootste vermeerdering in de 3de en 4de te vinden was.
De cijfers, in deze gevallen gevonden, komen dus overeen
met onze vroegere bevindingen.

Uit onze proeven met het innemen van kreatine blijkt wel,
dat wij niet geheel hetzelfde als Folin vinden. Deze had

immers bij zijne proefpersonen bij een eiwit-arm dieet
in bet geheel geen invloed gevonden van het toedienen van
kreatine op de afscheiding Van kreatinine. Zelfs na het geven
van 5 gram kreatine kwam niets hiervan terug in de urine,
noch als kreatine, noch als kreatinine. Eerst na het geven
van 6 gram kreatine, kwam 1 gram kreatine als zoodanig in
de urine terug.

Bij een eiwit-rijk dieet kwam wel een deel van de kreatine
als zoodanig in de urine terug, alhoewel slechts gering.

In de afscheiding van de overige N houdende produkten
werd geen verandering gevonden.

Vandaar zijn besluit, dat kreatine als voedsel dient en
nooit in kreatinine omgezet wordt in het lichaam.

Wij daarentegen kunnen zoowel bij een eiwit-arm als bij
een eiwit-rijk dieet een deel, al is dit klein, van slechts 2
gram kreatine terugvinden en wel dan weer eens als kreatine,
dan als kreatinine.

In de eerste plaats geloof ik dus, dat kreatine wel degelijk
door het lichaam omgezet kan worden in kreatinine en in dat
geval althans grootendeels als zoodanig in de urine afgeschei-
den wordt; in de tweede plaats is bij onze proeven niet
gebleken, dat de ingenomen kreatine achtergehouden wordt
in het lichaam, want bij ons kan uit de cijfers volstrekt niet
nagegaan worden, of niet één der N houdende produkten
vermeerdering ondergaan heeft. Immers 2 gram kreatine
bevatten slechts 0.64 gram N en schommelingen van deze
grootte hadden bij ons steeds plaats.

Ook schijnen mij de door Eolin medegedeelde cijfers niet-
afdoende te bewijzen, dat van de bij eiwit-arm dieet in-
genomen kreatine in het geheel geen stikstof in de urine
verscheen. Volgens Tabel 3 b.v. i) werd op den dag, waarop

6 gram kreatine werd ingenomen van de 1.92 gram daarin
aanwezige N niet alleen 0.28 gram in kreatine maar ook
0.2 gram in ureum weergevonden. Bovendien kwam
de in deze proefreeks bemerkbare daling van de geheele
stikstofafscheiding op den dag van het innemen der kreatine
tot stilstand; daarna bleef de afscheiding nog twee dagen
ongeveer op dezelfde hoogte, om dan plotseling weer te dalen.
Het vermoeden is dus niet uitgesloten, dat de afscheiding
van stikstof, zoo al nauwelijks absoluut, toch niet onbelang-
rijk relatief verhoogd is.

Zonder twijfel wordt intusschen uit het darmkanaal op-
genomen kreatinine veel gemakkelijker en sneller door de
nieren vermjderd dan kreatine, ofschoon ook van de inge-
nomen kreatinine ongeveer ^/s verdwijnt en dus waarschijnlijk
verder ontleed wordt.

In de tweede plaats hebben wij enkele van de proeven van
Gottlieb en Stangassinger herhaald, omtrent de fermen-
tatieve omzetting van kreatine in kreatinine en de verdere
■ontleding van beide stoffen.

In urine hebben wij geen overgang van kreatine in het
anhydride kunnen aantoonen.

Bij urine met een bekend gehalte aan kreatine en kreatinine
werd een afgewogen hoeveelheid zuivere kreatine gevoegd,
toluol er bij gedaan, deze urine in een broedstoof van 37°
gezet, en na 24 uur, nog eens onderzocht, zoowel direct als
na koken met de dubbele hoeveelheid HCl.

Wij hebben gemeend, dat het niet noodig was, de urine
langer dan 24 uur in de stoof te laten, daar, wanneer er
fermentwerking bestaat, deze dan reeds merkbaar moet zijn.

Telkens werden 2 porties ieder van 50 cc., waarvan de
aciditeit in 10 cc. bepaald was (eerste kolom), m bewerking
genomen. Aan één daarvan werd een afgewogen hoeveelheid
zuivere kreatine toegevoegd (kolom II, waarin ook de daar-
aan beantwoordende hoeveelheid kreatinine wordt vermeld).
Van de onveranderde urine werd het gehalte aan kreatinine
en kreatine terstond bepaald (3de kolom). Nu werden beide
porties in de stoof gebracht en na 24 uren onderzocht, waar-
voor telkens 5 cc, gebruikt werd. De waarden in de vijfde
kolom geven aan, hoeveel kreatinine vóór en na het koken
met normaal zoutzuur, op 10 cc, berekend, gevonden werd,
terwijl uit de zesde kolom blijkt, hoeveel er in het geheel
gevonden moest zijn, indien er niets verloren was gegaan.

Uit de cijfers blijkt dat nooit door ons gevonden werd
omzetting van kreatine in kreatinine. Wel werd in 5
gevallen (met vette letters gedrukt) het tegenovergestelde
gevonden, n.l. omzetting van kreatinine in kreatine; ten
minste na 24 uur werd bij direkte bepaling minder kreatinine
in 10 cc. gevonden, welke vermindering na koken met HCl
voor het grootste deel weer was verdwenen. Ook werd meer-
malen een kleine vermindering na koken gevonden ver-
geleken met de berekende waarde, maar over het algemeen
zijn deze verminderingen zoo gering, dat ze heel goed aan
bepalingsfouten kunnen toegeschreven worden, vooral daar
ook wel na het koken van de urine na 24 uur meer gevonden
werd, dan volgens de berekening zou moeten gevonden
worden.

Daarna hebben wij ook eenige proeven over ferment-
werking genomen bij orgaanextracten. Op de volgende
manier gingen wij daarbij te werk:

Organen, lever, milt of nier, werden direkt na het dooden
uit het dier (konijn) genomen, en gewogen. Daarna werden
ze in een mortier met zand, 0.9 % NaCl en een weinig totuol

gewreven tot een gelijkmatig, fijn verdeelde massa. Nadat
deze hoeveelheid een half uur bij kamertemperatuur gestaan
had, werd gecentrifugeerd. De afgeschonken vloeistof werd
met 0.9 % NaCl en een weinig toluol aangevuld tot een bepaald
volumen, en dit in 2 gelijke deelen gesplitst.

In de verschillende gevallen werd bij het eene deel zuivere
kreatine, bij het andere deel zuivere kreatinine of niets
toegevoegd. De vloeistoffen werden in cylindergiazen ge-
schonken en deze, na sluiting met een kurken stop, in een
stoof op een temperatuur van 37° C weggezet.

Wij overtuigden ons, dat zich in geen der gevallen, zelfs
niet na längeren tijd rottingsverschijnselen in de vloeistoffen
vertoonden.

In de extracten werd zoowel de kreatine als de kreatinine
bepaald, eerst vóórdat ze in de stoof waren gezet en dan
telkens na bepaalden tijd.

Voor de bepaling van de kreatinine werden 10 cc. van het
extrakt gebruikt; deze hoeveelheid werd met water op 70 cc.
gebracht, zwak zuur gemaakt, gekookt en afgefiltreerd; 65 cc.
van dit filtraat werden op het waterbad ingedampt tot een
volumen van 5 cc. en hiervan de colorimetrische bepaling
gedaan.

Voor de bepaling van de kreatine werden 10 cc. van het
extrakt met 20 cc. normaal HCl in de autoclaaf op 117° C
gedurende een half uur verhit. Daarna werd na afkoeling
het Volumen weer gemeten, afgefiltreerd en 25 cc. van het
filtraat voor de coloumetrische bepaling gebruikt.

Uit de hier volgende cijfers blijkt wel, dat steeds een deel
van de kreatine in kreatinine omgezet is. Tevens werd in de
eerste dagen bij het leverextrakt na koken met normaal
HCl meestal meer kreatinine gevonden, dan er bij was gedaan.
Bij de nierextrakten heeft echter steeds verlies plaats gehad.

was, een positieve reactie gevonden, maar tocli slechts zoo
gering, dat geen aflezing kon gedaan worden.

Mellanby is van meening, dat de omzetting van kreatine
in kreatinine veroorzaakt werd bij de bewerking.

Evenwel zijn de door ons gevonden verschillen te groot,
dan dat die op de door Mellanby onderstelde wijze verklaard
zouden kunnen worden.

Er zijn dus, naar ik meen, voor het oogenblik geen af-
doende gronden tegen de opvatting, dat kreatine ontstaat
als een stofwisselingsprodukt, voor een deel verder ontleed
en voor een ander deel, in het bijzonder in de lever, in krea-
tinine omgezet wordt, terwijl dan de laatst genoemde stof
slechts moeilijk in het lichaam ontleed en grootendeels door
de nieren afgescheiden wordt. Dan is er ook geen reden om
niet uit veranderingen van de afscheiding van de kreatinine
een en ander omtrent de stofwisseling af te leiden, evenmin
als er bezwaar gemaakt wordt tegen het trekken van besluiten
omtrent de purinestofïen in het lichaam uit de afscheiding
van acidum uricum, een stof, waarvan de hoeveelheid in de
urine eveneens niet alleen van de produktie, maar ook van
de verdere ontleding in het lichaam afhangt.

Het scheen ons derhalve niet doelloos te onderzoeken, of
een verandering in de afscheiding van kreatinine, tengevolge
van opzettelijke wijziging van de levensverrichtingen, hetzij
in opwekkenden, hetzij in deprimeerenden zin, al dan niet
kon worden waargenomen.

Wij hebben daartoe gebruik gemaakt van drieërlei middelen
alkohol, sirupus colae compositus en volstrekte rust onder
het gebruik van broomkalium.

Gedurende proefreeks 2 (zie tabel 2 V) dronk ik, na 23
dagen reeds het eiwit-arme, onvoldoende dieet gevolgd te
hebben, op 4 October 50 cc. Hulstkamp jenever, en wel om
12 u., 2 u., 3 u., 4u., 5 u. telkens 10 cc.

De afscheiding op dien dag bedroeg: 2.013 gram kreatinine,
waaronder 107 mgr. kreatine, tegen een gemiddelde afschei-
ding in de periode daarvóór (1—3 October) van

1.911 gram (max, 1,983, min 1.868 gr.) en een totaal ge-
middelde van 1.925 gram (max. 1.996, min 1,875 gr,)

Ongetwijfeld is hier dus vermeerdering te constateeren,
al is die vermeerdering voornamelijk veroorzaakt door
het verschijnen van kreatine in de urine.

Bij van Hoogenhuyze, die eveneens gedurende proefreeks
2 (zie v, H, tabel 2) bij het eiwit-arme en onvoldoende dieet,
dat reeds 23 dagen gevolgd was, een zelfde hoeveelheid
alkohol als ik nam op 4 October, bedroeg de afscheiding op
den dag zelf

1.846 gram kreatinine, waarbij 71 mgr, kreatine, tegen
een gemiddelde in de voorperiode (1—3 October) van

1,831 gram (max. 1.886, min. 1.797 gr.) en een totaal
gemiddelde van 1.831 gram (max. 1.888, min, 1,776 gr.)

Hier was dus slechts een zeer geringe] vermeerdering boven
het gemiddelde. De afscheiding bleef echter beneden het
maximum.

Van de afscheiding van de totale stikstof kan opgemerkt
worden, dat bij mij op den dag zelf van het nemen van
alkohol en den dag daarop de afscheiding bijzonder laag
was, de laagste van de geheele proefreeks, om 2 dagen later
weer hooger te worden. Ook de hoeveelheid urine was
bijzonder klein.

Bij van Hoogenhuyze bleef de N-afscheiding wel binnen
de grenzen van de schommelingen gedurende de geheele
proefreeks, maar behoorde tot de laagste.

Deze zelfde proeven werden herhaald bij het dieet met
voldoende eiwit, maar nu werd 100 cc. Hulstkamp (40 grm
alkohol) genomen.

16 Januari nam ik om 12 u. 30 cc., om 2 u. 40 cc., omöu,
30 cc. Hulstkamp. De afscheiding op dien dag bedroeg:

1.971 gram (max. 1.975, min. 1.966 gr.) en een totaal gem.
van 1.965 gram (max. 2.092, min. 1.823 gr.)

We hebben hier dus een flinke vermeerdering van de
hoeveelheid kreatinine in de urine. Deze vermeerdering
was vnl. in de derde portie te zien.

9 Maart nam ik 200 cc. Hulstkamp (80 grm alkohol) en
wel om 12 u., 2 u., 4 u,, en 6 u. telkens 50 cc. De afscheiding
bedroeg op den dag zelf:

2.041 gram, .en den dag daarop
2.080 gram, tegen een afscheiding op 8 Maart van
1.968 gram, en een gemiddelde afscheiding in de naperio-
de (11—13 Maart) van

Hier wederom ongetwijfeld een sterke vermeerdering,
op den dag zelf in de 2de en 3de portie, den dag daarop in de
2de, 3de, en 4de portie schuilende.

20 Maart werd door mij voor de derde maal Hulstkamp
genomen en wel wederom 200 cc. De afscheiding bedroeg
op dien dag

Alle 3 keeren was dus de afscheiding van kreatinine
vermeerderd. De andere Nhoudende produkten ondergingen
geen verandering, of slechts zoo weinig, dat ze binnen de
grenzen der schommelingen bleven. Alleen den laatsten
keer was de afscheiding van de totale N zeer laag.

Van Hoogenhuyze nam 14 Februari 50 c.c. Hulstkamp.
Terwijl het gemiddelde in de voorperiode (12 en 13 Febr.)
bedroeg 1.824 gram, (max. 1.852, min. 1.812 gr.), was de
afscheiding op den dag zelf 1.851 gram, en den dag daarop
1.881 gram.

In de hoop door sterkeren prikkel de vermeerdering grooter
te doen worden, werd 16 Februari meer Hulstkamp genomen,
n.l. 100 c.c. Nu echter was de afscheiding laag, en ook
den volgenden dag was zij niet bijzonder hoog, n 1. slechts
1.853 gram.

9 Maart werd nog meer Hulstkamp genomen, n.l. 200 c.c-
De gemiddelde afscheiding in de voorperiode (5—8 Mrt)
bedroeg 1.820 gram (max. 1.832, min. 1.805 gr.) en in de
naperiode (11—13 Mrt) 1.827 gram (max. 1.835, min 1.817

Dus nu een aanzienlijke vermeerdering op den dag, na
het nemen van alkohol, schuilende in alle vier porties.

Ten slotte werd 20 Maart voor den derden keer Hulstkamp
genomen en wel 200 c.c. De afscheiding bedroeg op dien
dag 1.899 gram.

den volgenden dag 1.817 gram, tegen een gemiddelde
afscheiding in de voorperiode (18 en 19 Mrt) van 1.801 gram
(max. 1.806, min. 1.795 gr.) en in de naperiode (22 en 23 Mrt)
van 1.806 gram (max. 1.818, min. 1.793 gr.)

Dus nu was op den dag zelf vermeerdering, in de 2de, 3de
en 4de portie scliuilende.

De afscheiding van de totale N werd den eersten keer niet
veranderd, den tweeden en den derden keer was op den dag
zelf de afscheiding laag, evenzoo de afscheiding van ureum.
De overige N-houdende producten ondergingen geen veran-
dering.

We hebben dus in de 8 gevallen van het nemen van alkohol
6 maal vermeerdering kunnen vaststellen, hetzij op den dag
zelf, hetzij op den dag daarna en 2 maal een twijfelachtige
vermeerdering.

Aangezien nu ook strychnine en Cola praeparaten de
intensiteit der levensverschijnselen kan aanzetten, hebben
we den invloed hiervan op de afscheiding van kreatinine
in de urine nagegaan. Daartoe werd het praeparaat „Sirupus
Colae compositus Heil" genomen. Dit heeft de volgende
samenstelling:

20 en 21 Februari nam ik van dit praeparaat telkens 20 c.c.
in 3 deelen. De afscheiding op die dagen en den dag daarop,
bedroeg resp\':

2.026 gr, 2.027 gr, en 2.028 gr, tegen een gemiddelde
afscheiding in de voorperiode (18 en 19 Febr.) van 1.971
(max. 1.975, min. 1.966 gr.) en in de naperiode (23—28
Febr.) van 1.957 (max. 1.992, min. 1.900 gr.)

14 Maart werd deze proef herhaald, maar nu gedurende
3 dagen telkens 20 c.c. sir. Colae comp. Heil genomen.

2,018 gr, 1.956 gr., 2.058 gr, 1.923 gr., tegen een gemid-
delde voorperiode (11—13 Maart) van 1.965 gr. (max.
1.983, min 1.950 gr.) en een gemiddelde naperiode (18—19
Maart) van 1.947 gr. (max. 1.958, min 1.936 gr.)

Dus gedurende 2 van de 3 dagen van het innemen van
Sir, Colae een flinke vermeerdering.

Dezelfde hoeveelheid sirupus Colae comp. Heil werd door
van Hoogenhuyze genomen op 20 en 21 Februari. Op
die dagen en den dag daarop was de afscheiding:

1.908 gr., 1.917 gr. en 1.912 gr., tegen een gemiddelde
voorperiode (18—19 Febr.) van 1.825 gr. (max, 1,861, min,
1.842 gram) en een gemiddelde naperiode (23—29 Februari)
van 1.833 gr. (max. 1.894, min. 1.795 gram).

14, 15 en 16 Maart werd deze proef herhaald. Op die dagen
en den dag daarna was de afscheiding 1.854 gr., 1.813 gr.,
1.934 gr. en 1.810 gr., tegen een gemiddelde voorperiode
(11—13 Maart) van 1.827 gr (max. 1.835, min 1.817) en een
gemiddelde naperiode (18—19 Maart) van 1.801 gr. (max.
1.806, min 1.795 gr.)

In alle gevallen van het nemen van ,,Sirupus Colae comp.
Heil" kwam dus een duidelijke vermeerdering van de kreatinine
in de urine. Kreatine werd in geen van de gevallen gevonden.

De werking, tegengesteld aan die van alkohol, strychnine
en Cola praeparaten, n,l, het terneerdrukken van de levens-
verschijnselen, trachtten wij nu te bereiken door gedurende
absolute rust een groote dosis broomkalium in te nemen. De
proef werd zoo ingericht, dat de proefpersoon gedurende
2 dagen in bed bleef liggen, terwijl hij natuurlijk het dieet

bleef volgen, en gedurende deze 2 dagen niemand meer dan
volstrekt noodzakelijk was, sprak, niets las, in één woord
zich zooveel mogelijk tot volstrekte rust dwong. Tevens
werd den eersten dag 15 gram broomkalium in 4 keer,
den tweeden dag 12 gram broomkalium in 3 keer genomen.
Het gevolg was, dat door beiden die twee dagen voor het
grootste deel slapende werden doorgebracht.

Gaan wij de cijfers van mij na, die 4 en 5 Maart deze proef
deed, dan treft het, dat den eersten dag een weinig, den twee-
den dag sterkere vermindering van de kreatinine gevonden
werd, maar den dag daarop weder een normale afscheiding.
De cijfers waren resp.:

1.875 gr., 1.831 gr., 1.949 gr., tegen een gemiddelde
voorperiode (2 en 3 Maart) van 1.924 gr. (max. 1.930, min.
1.918 gr.) en een gemiddelde naperiode (7 en 8 Maart) van
1.942 gr. (max. 1.968, min. 1.915 gr.)

Tevens was de afscheiding van de totale N verminderd
op den tweeden dag van het nemen van broomkalium
en evenzoo die van ureum, niet van de andere N-houdende
produkten.

Op den dag na het nemen van broomkalium was een hooge
afscheiding van ammoniak te vinden.

Bij van Hoogenhuyze, die 1 en 2 Maart genoemde proef
deed, vindt men nog één dag na de periode van broomkalium
een bijzonder laag cijfer. De afscheiding bedroeg resp.:
1.799 gr., 1.767 gr., 1.692 gr. tegen een gemiddelde
voorperiode (23—29 Februari.) van 1.883 gr. (max. 1.894,
min. 1.795 gr.) en een gemiddelde naperiode (4—8 Febr.)
van 1.815 gr. (max. 1.832, min. 1.793 gr.)

Bij de andere N-houdende produkten was geen verandering
te vinden, behalve een vermindering bij acidum uricum
op 3 Maart, terwijl op 1 en 2 Maart de afscheiding van
ammoniak verhoogd is.

In beide gevallen was dus de afscheiding van kreatinine
sterk verminderd. De oorzaak van deze vermindering
mag, naar wij meenen, wel in de opzettelijk teweeg gebrachte
sterke depressie gezocht worden.

Dat de hoeveelheid eiwit in het voedsel geen invloed heeft
op de grootte van de afscheiding blijkt wel uit een overzicht
van alle tabellen, zooals reeds in het begin gezegd is (zie
pag. 5). Toch hebben dit nog eens nagegaan, door in
proefreeks 2, gedurende welke een eiwit-arm dieet gevolgd
werd, aan het einde van de proefreeks eerst 3 eieren en
den dag daarop 6 eieren extra te eten.

Bij Verploegh was het dieet 25.6 gr. eiwit, 65.5 gr. vet en 342 gr. koolhydraat;

7 October werd dit veranderd 45.7 gr. eiwit, 83 .1 gr. veten342.5 gr. koolhydraat;

8 October was het dieet 65 8 gr. eiwit, 100.7 gr. vet en 343 gr. koolhydraat;
Bij van Hoogekhuyze 25.6 gr. eiwit, 85.— gr. veten342 gr. koolhydraat;

Zooals men uit de tabellen 2 kan zien, is bij geen van beiden
verandering in de hoeveelheid kreatinine in de urine te zien.

Gaat men van de door Folin geopperde beschouwingen
uit, dan mag men bij vermeerdering van het eiwitgehalte
van overigens toch reeds voldoend voedsel, ook wel verwach-
ten, dat daarvan slechts vermeerdering van de afscheiding
van ureum, niet van kreatinine, het gevolg zal zijn. Geheel
anders is het, wanneer door honger lijden, de stofwisseling
op een zeer laag peil gebracht is en dan door toediening
van voedsel niet alleen de spijsverteringswerktuigen, maar
ook alle andere organen tot nieuw leven worden opgewekt.
Dan kan, zooals wij het vroeger bij de ,,hongerkunstenares"
Tosca hebben waargenomen, reeds een geringe hoeveelheid
voedsel tot een aanzienlijke vermeerdering van de afscheiding
van kreatinine leiden.

Zonder in eenige beschouwing te treden omtrent de
organen, waarin men de hier in aanmerking komende ver-
anderingen van de stofwisseling zou hebben te zoeken, meen
ik te mogen aannemen, dat de uitkomsten van dit onderzoek
steun geven aan de hypothese, dat versterking van het
leven der cellen, waaruit het lichaam is samengesteld,
derhalve van de scheikundige veranderingen in de levende
stof, in een verhoogde afscheiding, van kreatinine een uiting
vinden. Daar tegen pleiten niet de waarnemingen omtrent
de geringe afscheiding van kreatinine kort na de geboorte,
zoolang niet is aangetoond, dat in die bijzondere periode
van het leven het organisme niet in veel sterker mate dan
later in staat is al het scheikundig arbeidsvermogen van
de in het lichaam gevormde kreatine te verbruiken.

Miltexstirpatie heeft geen invloed op de afscheiding van
acidum uricum in de urine.

De zenuwvezelen in de eindorganen eindigen niet vrij,
maar vormen netten van neurofibrillen.

De levensfunctie van cellen staat in hooge mate onder den
invloed van kleine schommelingen in het watergehalte.

Door het onderzoek van Frets is afdoende bewezen, dat
de spier, die soms als aanhangsel van den musculus pero-
neus brevis gevonden wordt, te beschouwen is als een
radiment van een bij sommige zoogdieren voorkomende
musculus peroneus digiti quinti posterior.

De zware, tot perforatie van den wand leidende appen-
dicitides komen meestal voor in bhnde darmen, die reeds
ziek waren.

Het voortdurend gebruik van voedsel met een minimum
hoeveelheid eiwit (30—50 gram), waarbij toch stikstof-
evenwicht bestaat, is af te raden.

Door de proeven van Forschbach is voldoende aangetoond
dat pancreas-diabetes ontstaat door een stoornis in de
interne secretie van het pancreas,

Voor het ontstaan van ulcus ventriculi speelt defect in de
bedekking van de mucosa met slijm een belangrijke rol.

Het veelvuldig voorkomen van linkshandigheid bij epi-
leptici is een bewijs temeer voor het organisch karakter
der epilepsie,

carcinoom, door het scalpel of de curette te verbinden, een
behandeling met fulguratie.

Abducens-verlammingen, die voorkomen na stovaine-
anaesthesie door lumbaalpunctie, worden niet door de
liimbaalpunctie als zoodanig veroorzaakt.

Chloroformnarcose bij normalen partus, de z.g. chloroforme
a la reine, moet afgekeurd worden.

Nephrotomie verdient bij zware eclampsie de voorkeur
boven splijting van de kapsel.

22 Augustus 51/j uur 500 mgr. Creatine.
Totale lioeveelheid ingenomen vloeistof 1 L. water.

Totale Krnn na! Gepraeform. Krn. als
N. j koken i Krnn. Krnn.
gr. i gr. ! gr. *) gr.

31/2 uur; tarwebrood 50 gr. 121/2 ^ur : tarwebrood 150 gr. 6 uur: Aardappelen 400 gr. eiwit

18 Sept.: 2 gram Kreatine in 4 gelijke deelen genomen om 8 u., 12 u., 5 u., 11 u.
22 Sept.: 2 „ „ „ 3 „ „ „ „ 12 u., 5 u., 11 u.
29 Sept.: 2 „ „ „ 3 „ „ „ „ 3 u., 5 u., H u.
4 Oct.: 50 cc Hulstkamp genomen; om 12 u., 2 u., 3 u., 4 u., 5 u., telkens 10 cc.

*) L. bovenste cijfers: som der
hoeveelheid Krnn. der por-
ties; L. onderste cijfers: hoe-
veelheid in 24 uur; E. ge-
middelde der 2 cijfers.

31/2 uur: tarwebrood 50 gr. 12^/2 uur: tarwebrood 150 gr. 6 uur: aardappelen 400 gr. eiwit

18 Sept.: 2 gram Kreatine in 4 gelijke deelen genomen om 8 u., 12 u., 5 u., 11 u.
22 Sept.: 2 „ „ „ 3 „ „ „ „ 12 u., 5 u., 11 u.

4 Oct.: 50 ccm. Hulstkamp genomen; om 12 u., 2 u., 3 u., 4 u., 5 u. telkens 10 ccm.

*) L. bovenste cijfers: som der
hoeveelheid Krün, der ijor-
ties; L. onderste cijfers: hoe-
veelheid in 2i uur; E. ge-
middelde der 2 cijfers.

Van 27 Jan.—23 Maart om 121/2 uur 55 gr. ei en om 6 uur 55 gr. ei meer gegeten.

16 Febr. 100 ccm. Hulstkamp genomen; om 12 u. 30 ccm., 2 u. 40 ccm., 5 u. 30 ccm.

20 en 21 Febr.: 20 ccm. Sir. Colae Comp. Hell, genomen iederen dag telkens om 9 u. 6 ccm., 2 u. 8 ccm., 8 u. 6 ccm.

4 Mrt.: 15 gr. Brom. Kal., in 300 ccm. fenkelwater opgelost, genomen in 4 gelijke deelen om 8 u., 12 u., 6 u., 11 u.

5 Mrt.: 12 gr. Brom. Kal., „ 250 ccm. „ „ „ „ 3 „ ,, „ 8 u., 12 u., 6 u.
9 Mrt.: 200 ccm. Hulstkamp genomen om 12 u., 2 u., 4 u., 6 u., telkens 50 ccm.

14, 15 en 16 Mrt.: 20 ccm. Sir. Colae Comp. Hell, genomen; iederen dag telkens om 12 u. 6 ccm., 2 u. 8 ccm., 8 u. 6 ccm.

1.969
1.957
1.984
2.006
2.003
2.008
1.945
1.969
1.805
1.817
2.066
2.072
2.134
2.102
2.049
2.032
2.034
2.012
2.097
2.087
2.058
2.082

2.072
2.089
2.350
2.388
2.039

2.073
1.872
1.902
2.026
2.060
1.994
2.030
2.036
2.000
1.965
1.999
1.930
1.968
1.980
2.010
1.953
1.989
1.834
1.812
1.953
1.986
1.902
1.888
1.919
1.925
2.021
2.043
1.894
1.924
1.996

1.960
1.999
2.025
1.963
1.963
1.929
1.953
2.043

2.045
1.882
1.860
2.006
2.000
1.951

1.989
1.936

1.974
2.061

2.043
1.984
2.008

1.962
1.992
1.971

1.961
2.014
2.038
2.040
2.014
2.012

2.044

1.975
1.983

1.990
1.994
1.959
1.945
1.943
1.967

1.959
1.969
1.893

1.907
2.348
2.368
2.014
1.994
1.915
1.945

1.928

1.908
1.873
1.877
1.837
1.825
1.940
1.958
1.920
1.910
1.961

1.975
2.028
2.054
2.089
2.071
1.980
1.986

1.960
1.940
1.967
1.957
2.006
2.030
1.945
1.967

2.046
2.060

1.929
1.917
1.940

1.976
1.947
1.925
1.994
2.012
1.934
1.942
1.924
1.940
1.953

1.963

49.4
51.8
49.7
47.7
43.7

47.7
52.6

41.1
47.—

47.8
49.—
43.3

56.2

46.6
49.3
52.8
52.8

47.7

59.2
62.7
57.7

47.3

54.5
61.1

64.7
62.2

67.9
61.2

61.4

57.6

58.8
61.6

55.6
63

63.6

61.9

53.5
63.9
65.8

57.4
64.8
62 .8
62 .9

55.5

55.6

57.6

69.8
60.3
66.2

61.9

53.3
54.9
61.6
62.—
58 .6
56 .8
69.1
63.—
60.-
54 .8
49.9

63.4
64.6

57.3

71.3

64.4

64.6

54.5
60.1
58.1

62.7
54.9
60.4

67.8

1021
1021
1016
1026
1011
1017
1021

1024

1015

1016

1019
1014
1017
1027

1013
1026

1014

1015

1023
1014

1016

1029
1017

1027
1017

1014

1028
1016
1017

1025
1016
1017

1020

1015

1024
1021

1019

1020
1017
1027
1024
1019
1017

1030
1022
1021

1017
1029

1029
1019

1019

1026

1016

1018
1027

1030
1022
1014

1024

1031

1020
1020
1016

1025
1018
1017

1026
1014
1021
1017
1029
1016
1023
1027

1236
1127
1309
884
1458
1223

1051
1417
1342
1195
1113
1548
1307

931
1451
1078
1228
1444
970
1334
1178

1052
1297
1055
1245
1295
1029
1330

1428
944

1250
1232
1049
1400
1025
1146
1092
1102
1219
989
1222
1102

1429

974

1070
1107
1225

1077

973

1214
1270
931
1141
1193
1173
1208
1047
1615
1049
1034
1247
1152
1701
1123
1230
1263
1010
1514
1092
1236
1011
1445

1078
969

1.965
1.995
2.005
1.957
1.811

2.069
2.118
2.041
2.023
2.092

2.070
2.081
2 .369
2.056
1.887
2.043
2.012
2.018

1.982
1.949;

1.995
1.971
1.823

1.969
1.895
1.922

2.032\'

1.909

1.978
2.012
1.963
1.941

2.044\'
1.871
2.003

1.970

1.955
2 .052

1.996
1.975
1.966,
2 .026

2.027

2.028

1.979
1.992
1.952;

1.955;
1.964\'
1.900
2.356
2.004;
1.930|
1.918
1.875
1.831
1.949,

1.915;

1.968
2.041
2.080

1.983
1.950
1.962
2.018

1.956
2.058
1.923
1.958\'
1.956|

2.003:

1.938Î
1.932.
1.958!

1.975
1.997i

2.010;

1.960
1.825
2 .070
2 .120
2.050

2.031

2.094!
2.080j
2.088,
2 .374
2.050
1.880
2.056,
2.028|
2.020|
1.982
1.956

1.997

1.963
1.830
1.980
1.896,
1.119\'
2.033
1.918
1.980
2.016

1.976
1.950
2.040;
1.
2.001
1.978,
1.963|
2 .052

1.998
1.984
1.976

2.032
2.030
2.020
1.980
1.998
1.950|

1.964

1.970\'

1.914
2.360
2.004
1.918
1.928
1.879
1.846
1.956
1.916
1.978^
2.048
2.087
1.993
1.940
1.958
2.022
1.946
2.064
1.921
1.970

1.945
2.003

1.946
1.934
1.968^

23.77
23.54
24.93

24.14
24.70

22 .48
21.10

24.32
22.68

24.04
22.30|
23.76
28.11
23.36

24.88
22.30

27.15
28.22

22.89

27.34

23 .49
25.16^
27.51\'
24.88\'
26.29

24.39;
22.89\'

27.24
25.26
22.52|
27.08!
25.20
23.40|

25.79\'

24.39

24.22
24.06i
23 .69
25.50;

25.88
27.52

24.35
27 .26

21.23
24.73

25.59
24.31;
22.18;

24.60

26.47
25 .86

23.59

26.16
28.23
23 .61
19.17

21.33

26.05

21.23\'

21.09

26.60

25.48
31.39
24.91

25.89
26.23
24.79
28.16
21.66
26.41
21.95
30.33
23 94\'
24.01^

174
172
192
140

194
208
204

187
181
218

172
120
142
144
212

195
160
186
133
148
146
154
154

157

173
167
178
172

176
140
167

154
162
194
182

174

188

167

155
166

174
170
190
170

175

177
184

204
170

172

173
152
202
200
276
256

174
182

168

158
180

178
228
168

205
194

156
194
194
201
178
203
187
164

1033
1033

1033
1030

1030

1031
1030

1030

1031
1028
1028

1034
1029

1029

1032

1030
1030
1030

1030

1031
1029
1031

1033
1031
1029
1029

1029

1030

1029

1030

1031

1032

1030

1029

1031

1030

1032
1032

1031
1030

1030
1029

1029

1031
1031

1030
1029

1031
1031
1029
10;30
1029
1028
1026
1025

1029
1028

1027

1030
1030

1029

1028

1030
1030
1030

1029

1027

1030
1029

1028

1029
1028

1030

504
433

528
330
679
426

345
603
556
420

507
688

519
296
538
330

520

579
363
606
534
335
561

346
527
520
324 ^

645 \'
530
300
476

580

407 1
655
367
517
435

408
608
345
504
448

529
270
360
406
486
262
275
485
401
328

450
469
413
278
423
662
373
268
444
431
642
354

451

508
324

646
399
456
320
626
360
338

0.428

0.582

0.566

0.465

0.551

0.528

0.573

0.545

0.505

0.553

0.525

0.514

0.869

0.553

0.493

0.503

0.528

0.554

0.503

0.541

0.531

0.523

0.501

0.523

0.506

0.540

0.497

0.509

0.547

0.524

0.569

0.517

0.572

0.514

0.537

0.504

0.475

0.560

0.550

0.516

0.500

0.532

0.522

0.516

0.510

0.494

0.511

0.553

0.523

0.495

0.768

0.549

0.500

0.565

0.483

0.461

0.530

0.519

0.489

0.557

0.549

0.529

0.542

0.503

0.502

0.575

0.542

0.463

0.538

0.513

0.496

0.508

0.502

388
370
425
240
418
452
348
468
454

425

312
562
498
311

547
364
415
530
346

394
376

407
430

395
387
398

352
355
527
360
447

353

326
390
320
300
358

342
311
334
362

384

548
378
394
370

343
468
390

385
506

313

327
383
307
311
303
626
322

426
470
400
610
488
405
413
369
512
337

408
320
438

389
303

1025
1033
1029
1033

1025
1027
1081

1026

1024

1025
1032
1019

1029

1030

1019
1029

1026

1020

1031
1029
1029

1029

1027

1030

1028
1030
1030
1030
1023
1030
1026
1030
1030
1030

1029

1030

1029

1030

1031

1027

1030
1021

1028
1028
1029

1031

1027
1029

1029

1025

1030

1030
■ 1030

1031

1029
1031
1019

1028

1026
1026

1030
1025
1028
1027
1027

1030
1025
1029
1027
1029
1027
1029

1031

170
152
164

174
167

137
154

159

151

132
122
178

148
180
154

189

133

149
128
186
122

156

152

157

158
210

175
158
195

144

160

145

154
161
156

155
111

185
145

144
182
100
162

156
141
154
212
143

138
172

190
138
162

141

176
363

147

145

186
182

153
143
221
113
169

148
161
162
162

171
152
178

142
164

1026
1028
1026
1027
1027
1026
1026
1032

1023
1026
1027

1027
1030

1024

1025

1023

1026

1024
1024

1024

1025
1024

1026
1022

1024
1021
1021

1025

1023

1024

1026

1024

1025

1028
1024
1027
1027
1024
1024
1027

1024
1027

1025

1024

1025

1024
1021

1025

1026

1025

1023

1026
1025

1025

1024
1019

1024
1027
1022

1023

1026
1026
1022

1025
1025

1024
1024

1023

1024
1024
1024
1024
1024
1024

10
11
12

20
21
22

31
IFebr.

8
9

10
11
12

20
21
22

28
29

1 Mrt,
2

8
9

10
11
12

20
21
22
23

Van 27 Jan.—23 Maart: om I2V2 uur 55 gr. ei en om 6 uur 55 gr. ei meer gegeten.

17 Jan.: 2 gr. Kreatine in 3 gelijke deelen genomen om 3 u., 5 u. en 11 u.
30 Jan.: 2 gr. „ ,,3 „ „ „ „ 3 u., 5 u. ,, 11 u.
6Febr.:2gr. „ „ 3 „ „ ,, „ 2 u., 5 u. ,, Hu.
10 Febr.: 500 mgr. Kreatinine in 2 gelijke deelen genomen om 4 u. en 8 u.
14 Febr.: 50 ccm. Hulstkamp genomen om ll^/a u. en 2 u. telkens 25 ccm.
16 Febr.: 100 ccm. „ „ „ 12 u. 30 ccm., 2 u. 40 ccm., 5 u. 30 ccm.

20 en 21 Febr.: 20 ccm. Sir. Colae Comp. Hell, genomen iederen dag telkens om 9 u. 6 ccm., 2 u. 8 ccm., 8 u. 6 com.

1 Mrt.: 15 gr. Brom. Kal. in 300 cc. fenkelwater opgelost genomen; in 4 gelijke deelen genomen om 8 u., 12 u., 6 u., 11 u.

2 Mrt.: 12 „ „ „ „ 250 cc. „ „ „ „ 3 „ „ ,, „ 8 u., 12 u., 6 u.
9 Mrt.: 200 ccm. Hulstkamp genomen; om 12 u., 2 u., 4 u., 6 uur, telkens 50 ccm.

14, 15 en 16 Mrt.: 20 ccm. Sir. Colae Comp. Hell, genomen; iederen dag telkens om 12 u. 6 ccm., 2 u. 8 ccm., 8 u. 6 ccm..
20 Mrt.: 200 ccm. Hulstkamp genomen; om 12 u., 2 u., 4 u., 6 u., telkens 50 ccm.

Van 10—27 Jan.: 8^2 uur: tarwebrood 100 gr.	121/2 uur: tarwebrood 150 gr.	6 uur: aardappelen 350 gr.	eiwit	vet	koolhydraten.
boter 10 gr.	boter	45 gr.	rijst	50 gr.	Van 10—27 Jan. 79.9 gr.	115.4 gr.	308.5 gr.
	ei	110 gr.	boter	25 gr.	Van 27 Jan.—23 Mrt. 92.1 „	126.1 „	309 „
	kaas	100 gr.	ei	110 gr.	Aan het begin van de proef 32.6 Cal. per K.G.	lieh. gew.

In de geheele proefreeks iederen dag 1300 ccm. water gedronken.

*\'l L. bovenste cijfers: som der
hoeveelheid Krnu. der por-
ties; L. onderste cijfers: hoe-
veelheid in 24 uur: E. ge-
middelde der 2 ciifers.

Gewicht 79.7 K.G.
20 ccm. Sir. Colae Comp.
20 ccm. Sir Colae Comp.
20 ccm. Sir Colae Comjo.

gr.

23.69
22.—
22.47

26.16\'

21.70\'

23.02

23.82!

24.04

21.75\'

22.72
23.49
24.12
20.02
25.99

24.53

24.25

24.32
24.23
24.55

24.17
24.12

21.3o|

22.50|

2I.73I

22.76;
21.90
22.16
23.63
24.18,

23.04;

22.78

23.54

23.55

23.02

23.18

22.05

22.34;
22.11
23.37
22.95
23.09

22.15
22.43

22.26
21.86^
21.68
21.95

24.16

26.74\'
25.63
23.82
23.12

23.90\'

24.99
24.92
25.37
26.85
25.26
23.12

25.33
25.21
27.68
24.67|
25.51
24.08
23.05

24.78
24.59
25.54

21.79
23.49|

23.03
23.01

1.958
1.954^
1.960
1.904
1.910
1.964
1.960
2.114
1.995
2.090
2.790
2.530
1.730
1.907
1.885
1.870
1.863
1.881
1.840
1.821
1.894
1.850
1.795
1.850
1.860
I 1.830,

1.850
1.910
1.856
1.833
1.870\'
2.230
1.862
1.820,
1.844

1.851
1.890,
1.828
1.860
1.856
1.870,
1.910
1.915

1.914

1.827

1.897
1.836
1.830

1.836,

1.793
1.780
1.777

1.692

1.795\'

1.835,

I.8I0\'

1.838

1.824
1.832
1.941
1.832|
1.820

1.828
1.860
1.821
1.940
1.811
1.816
1.798

1.898

1.825

1.794
1.828

0.005
O

0.008
0.010

0.014
0.003
0.182
0.008
0.004
0.009
0.010
0.005
0.003
O

0.006
0.006
0.010

0.001
0.012
0.003
0.004
0.017
0.007
0.009
O i
0.002
0.010^
0.006,
0.004
0.006
0.010
0.008
0.008
O i
0.009
0.008
0.007
0.014
0.009
0.002

0.002\'

O I
0.003
0.010
0.002

0.008\'

0.001
0.010

O ^
0.002
0.003

0.005:
0.010
o.oos\'
0.010

1.01816.710
0.998,12.855
0.98413.490
1.04115.055
0.63313.725
0.94313.620
0.86513.520
1.06414.153
1.03012.897
1.01113.443
0.94114.039
1.17514.135
0.85611.830
0.97715.263
0.99514.311
0.95314.009
0.96013.996
0.98314.042
1.06114.162
1.06714.264
1.07013.940
1.04712.927
0.96513.563
1.01013.097
0.98013.353
1.17813.557
1.11413.232
1.14013.849
1.06913.864
1.20713.527
1.12713.890
1.16214.076
1.08013.959
1.18114.171
1.09613.625
1.03013.190
1.05713.150
1.04213 171
1.14813.612
1.04713.169

1.05913.410
1.15113.414
1.09S13.807
1.02613.081
1.12613.156

1.11513.411
1.10913.629
1.02714.137

1.06914.811
1.10014.188
1.22313.044
1.23413.087
1.03413.357
1.02713.824
0.97613.554
1.03114.122
1.18514.606
1.12114.090
1.16813.290
1.14014.840
1.10414.309
1.09214.814
1.06413.975
1.03614.256
1.07613.330

1.14112.643

1.03014.644
1.01814.505
1.08614.323
1.13213.337
1.04714.461
1.07413.549
0.98913.744

Hoe- veel- heid gebr. urine ec	I. Acidit. . n 10 Na OH.	II Hoeve* toegev krea in mgr.	ïlheid aegde tine in mgr. krnn.	III. Terstond i onderzocht j vóór j na ! koken : koken 1	Na 24 u. toevo van vóór koken	1. zonder eging krn. na koken	V. Na 24 u. na toevoeging i van krn. 1 vóór i na ; koken \| koken :	VI. Volg. berek. moest aanw. zijn.
10	3.1	20	17.25	29.7	29.7	1 29.68	29.69	29.4	32.9	33.12
10	2.8	20	17.25	22.1	22.1	22.1	22.08	22.1	25.75i	25.55
10	4.2	13.3	11.47	31.64	33.75	31.62	33.74	31.64	35.8	36.04
10	2.—	24.9	21.48	20.66	20.65	. 20.64	20.65	20.64	26.12	24.96
10	1.1	20.2	17.43	14.92	14.91	14.92	14.93	14.62	18.55;	18.4
10	1.6	18.2	15.70	17.59	17.58	; 17.58	17.57	17.23	20.08	20.73
10	1.2	20	17.25	15.17	15.52i 15.18	15.52	15.18	18.21	18.96
10	1.4	20	17.25	13.52	13.90	! 13.51	13.91	13.50	16.54	17.35
10	1.6	19.7	16.99	17.53	18.99	17.53	19.—	17.20	22.18	22.39
10	1.3	22.2	19.15	12.73	13.16	12.74	13.15	12.72	17.71	16.99
10	2.6	10.7	9.23	27.22	28.91	27.20	28.90	26.14	30.49	30.75
10	2.8	17.1	14.75	24.50	25.91	1 24.49	25.91	24.51	28.87	; 28.86
10	1.7	24.4	21.05	20.45	20.46	20.44	20.46	20.17	24.48	24.66
10	2.1	16.8	14.49	19.90	19.90	19.89	19.91	19.90	22.40	22.80
10	0.8	20	17.25	11.30	11.291 11.29	11.30	11.31	14.24	14.74
10	1.1	20.5	17.68	12.76	12.751 12.76	12.76	12.75	16.31	16.29
10	0.9	16.6	14.32	13.97	13.98	j 13.98	13.98	13.64	17.—	16.83
10	1.8	16.9	14.58	18.66	18.65 18.64	18.65	17.90	20.58	21.58
10	3.—	27.—	23.29	29.24	30.68	29.23	30.66	29.24	35.27	35.34
10	1.6	16.—	13.8	15.43	15.98	15.42	15.98	15.44	17.86	18.74
10	3.3	20.4	17.60	37.16	37.20	1 37.17	37.16	36.90	40.72	40.67
10	1.5	14.4	12.42	16.74	16.73	16.73	16.73	16.56	19.07	19.22
10	1.1	16.9	14.58	14.41	15.—	14.40	15.—	13.85	17.89	17.91
10	1.5	19.9	17.16	18.04	18.03	18.03	18.04	18.02	21.36 21.47
10	1.—	18.8	16.22	12.78	13.04	12.77	13.03	11.72	15.73	16.28
10	1.7	15.6	13.45	23.38	23.38	23.37	23.38	22.27	26.04	26.06
10	2.2	21.2	18.29	16.70	16.71	16.68	16.70	16.10	20.05	20.36
10	2.6	18.1	15.6	19.66	19.66	19.64	19.67	18.47	22.10	22.78
10	3.1	14.7	12.68	15.—	15.—	14.98	15.01	15.—	17.57	17.63
10	1.8	21.9	18.90	7.61	8.13	7.60	8.12	7.60	11.90	11.91
10	2.0	34.8	30.00	6.92	7.09	6.90	7.09	6.85	13.10	13.09
10	3.3	25.—	21.60	7.61	8.34	7.60	8.33	7.56	12.76	12.66
10	1.6	24.5	21.10	5.41	5.73	5.42	5.71	5.37	9.82	9.95
10	3.6	15.7	13.54	11.42	11.91	11.44	11.91	11.01	14.55	14.62
10	2.—	24.8	21.4	6.89	7.24	6.87	7.23	6.75	11.62	11.52
10	4.6	18.9	16.3	12.88	14.06	12.86	14.06	12.61	16.81	17.32
10	3.9	21.1	18.2	11.81	12.73	11.82	12.73	11.52	16.12	16.37

		Lever 109 gr.			Lever i	37 gr.
	10 c c m. Extract.	10 c c m. extract 5 mgr. Krn. (4.314mg.Krnn.)	10 c c m. Extract.	10 ccm. extract 5 mgr, Krn. (4.314 mgrKrnn.)
	ter- 1 stond Î	na koken	ter- stond	i na koken	ter- stond	na koken	ter- i stond	na koken
	reac	tie			reac	tie
terstond	—	—	—	4.320	?	?		4.310
na 22 u.			1.707	4.935		-f	1.051	3.738
na 46 u.	1.178		2.218	4.755			1.001	4.353
na 70 u.			2.506	4.830			1.769	4.497
na 94 u.			1.470	4.800			1.996	4.245
na 118 u.			1.280	4.020			1.460	4.830
na 142 u.			1.045	4.020			1.654	4.419

1907	8-	-12 uur.	12-5 uur.	5	-11 uur.	11-8 uur.					In	24 U U r-
Sept.	Vol i ccm. i	Sp. Gew.	Krnn. gr.	Vol. ccm.	Sp. Gew.	Krnn. gr-	Vol. i ccm.	Sp. Gew.	Krnn. gr.	Vol. ccm.	Sp- 1 gew- 1	Krnn. gr-	Acid- in c c m- n.NaOH(	Vol. ccm.	Gepraeform. Krnn. gr-	Krnnna:Krn. als koken i Krnn. gr- ; gr- i	Ureum, gr-	Acid. Ur. gr.	N H, gr.	Totale 1 N. gr-	Onbep. N. gr.
14	122	1027	0.321	99	1030	0.411	348	1018	0.505	522	1011	0.695	1091	14.2 ^ 1	1.932 1.955	1.994	1.945	0.00113.17	0.441;	0.366	8.133	0.811
15	150	1025	0.358	100	1031	0.407	212	1028	0.494	206	1028	0.695	668	16.	1.954 1.933	1.943	j 1.916	—	8.81	0.491:	0.342	6.196	0.921
16	138	1028	0.325	102	1028	0.401	233	1023	0.472	510	1010	0.677	983	16.7	1.875 1.905	1.890	1 1.845		11.32	0.332^	0.348	6.881	0.280
17	145	1024	0.324	208	1018	0.435	197	1022	0.455	580	1010	0.704	1130	22.6	1.918 1.893	1.906	1.892	— 10.52	0.369	0.323	6.565	0.552
18	175	1022	0.336	114	1028	0.422	189	1028	0.514	349	1012	0.701	827	14.1	1.973 1.965	1.968	1.965	—	8.47	0.423	0.309	5.789	0.795
19	110	1024	0.322	94	1027	0.403	395	1014	0.482	514	1009	0.712	1113	16.7	1.919 1.945	1.932	1.931 1	—	9.55	0.330	0.401;	6.564	0.944
20	119	1024	: 0.320	86	1031	0.420	154	1031	0.475	330	1014	0.753	689	21.4	1.968 1.948	1.958	2.022	0.064	6.81	0.352	0.390	5.257	0.886
21	198	1020	0.335	152	1026	0.409	164	1030	0.470	200	1028	0.718	714	i 15.7	1.932 1.938	1.935	2.032 1	0.097	8.13	0.370	0.343	5.373	0.415
22	389	1013	0.321	296	1018	0.397	238	1026	0.462	465	1012	0.657	1388	12.5	1.837 1.837	1.837	1.880	0.043	9.67	0.362	0.354	6.753	1.148
23	276	1014	0.324	98	1028	0.397	220	1024	0.504	360	1011	0.667	954	13.4	1.892 1.917	1.904	1.900	—	7.33	0.341	0.325	5.276	0.771
24	134	1024	0.297	95	1029	0.391	160	1028	0.506	186	1022	0.667	575	12.1	1.861 1.848	1.885	1.946	0.091	6.07	0.354	0.295	4.367	0.446
25	145	1023	0.320	82	1033	0.382	136	1031	0.508	283	1018	0.692	646	20.0	1.902 1.916	1.909	1.996	0.087	7.09	0.386\'	0.369	5.585	1.094
26	307	1015	0.304	■108	1027	0.415	331	1011	0.481	512	1013	0.706	1258	15.1	1.906 1.908	1.907	1.952	0.04510.61	0.374	0.183	6.604	0.646
27	110	1023	0.301	77	1030	0.393	191	1024	0.510	210	1023	0.662	588	24.7	i 1.866 1.860	1.863	1.985	0.122	5.93	0.353^	0.374	4.960	1.078
28	451	1010	0.300	149	1022	0.415	177	1025	0.469	490	1010	0.684	1267	13.9	1.868- 1.890	1.879	1.884	0.005	7.88	0.286,	O.370\'	5.454	0.669
29	194	1018	0.303	110	1028	0.407	178	1025	0.465	565	1008	0.663	1047	16.7	1.838 1.836	1.837	1.989	0.152	6.02	0.395	0.325	4.581	0.627
30	186	1021	0.337	78	1029	0.399	109	1031	0.468	340	1014	0.754	713	i 18.5	! 1.958 I- 1.941	1.950	2.061	0.111	4.76	0.349\|	0.313; 1	3.993	0.627
1 Oct.	268	1018	0.316	112	1027	0.424	227	1018	0.519	363	1013	0.722	970	; 16.5	; 1.981 i 1.984	1.983	^ 1.987	0.004	6.35	0.3:^2	0.354	4.889	0.781
2	346	1012	0.327	283	1016	0.429	318	1013	0.43-1	719	1009	0.692	1666	13.3	1.882 1.882	1.882	1.899	0.017	6.24	0.355\|	0.357i	5.773!	1.740
3	337	1016	0.321	143	1023	0.405	440	1012	0.492	420	1010	0.647	1340	^ 12.1	1.865 1.871	1.868	1.876	0.008	6.93	0.278	0.283^	5.065	0.803
4	136	1020	0.308	220	1017	0.429	150	1026	0.481	150	1029	0.698	656	19.7	; 1.914 1.918	1.916	2.013	0.107	4.43	0.398	0.280	3.513	0.323
5	163	1024	0.332	92	1031	0.390	94	1034	0.483	164	1023	0.695	513	16.9	1.900 1.906	1.903	1.903	0.027	3.90	0.330	0.297	3.842	0.950
6	282	1014	0.298	315	1017	0.386	149	1025	0.452	492	1012	0.656	1238	13.6	1.792 1.784	1.788	1.857	0.069	6.64	0.338	0.339	5.416	1.232
7	446	1011	0.320	159	1019	0.428	530	1010	0.497	347	1017	0.664	1482	14.8	1 1.909 1.893	1.901	1.932	0.031	7.42	0.370	0.328	5.550	0.973
8	117	1027	0.322	101	1031	0.386	390	1019	0.539	532	1014	0.629	1140	25.1	i 1.876 1.808	1.887	1.909,	0.022	7.39	0.358	0.411	5.786^	1.116

1907	8-12 uur.	12-5 uur.	5	-11 uur-	11 — 8 uur-			In 24	uur.
Aug.	Vol c em.	Sp. Gew.	Krnn. gr.	Vol 1 ccm. ■	Sp. i Gew. !	Krnn. gr.	Vol [ c cm. j	Sp. Gew. 1	Krnn. gr-	Vol ccm-	Sp. Gew.	Krnn- gr-	Vol ccm.	Totale kmnna! N. koken j gr. gr.	Gepraeform. \'iKrn- als Krnn- Krnn gr. ♦) ; gr.
15 16	138 143	1027 1025	0.321 0.340	1 181 ^ 200 1	1029 1027	0.370 0.392	288 \' 222 ;	1029 1027	0.535 0.456	251 316	1019 1016	0.595 0.636	858 881	10.300 9.28l\' 1	i 1.872 1.865!	1.821 1-827 1.824 1.823	1.824 1.824	0.048 0.041	*) L. bovenste cijfers: som der hoeveelheid Krnn. der por- ties; L. onderste cijfers: hoe- veelheid in 24 uur; R. ge- middelde der 2 cijfers.
17	145	1023	0.322	263	1023	0.444	310 \'	1020	0.472	221	1019	0.637	939	8 .775	1.914	1-875 1-897	1.886	0.028	500 mgr. Kreatine om 12\'..
18	134	1026	0.313	203	1028	0.425	236	1020	0.480	226	1021	0.725	799	8.753;	1.924\'	1-943 1-926	1.935	—
19	87	i 1029	0.335	122	1030	0.417	172	1031	0.498	248	1019	0.596 »	629	9.246\'	1.848	1-846 1-836	1.841	0.007
20	155	1026	0.322	184	1027	0.419	280	1023	0.501	350	1012	0.564	969	8.818	1.800	1.806 1.823	1.815	—
21	148	1026	0.315	178	1027	0.416	176	1029	0.451	250	1017	0.611	752	8.501\'	1.807j	1-793 1.808	1.800	0.007
22	125	1025	0.336	186	1028	0.600	181	1030	0.520	298	1019	0.656	790	9 .041 1	2 .115 j	2.112 2.098	2.105	0.010	355 mgr. Kreatinine om 12\', uur,
23	153	1026	0.309	216	1027	0.426	215	1028	0.473	351	1015	0.618	935	8.443	1.822^	1.826 1.814	1.820	0.002
24	172	1014	0.309	198	1029	0.410	217	1028	0.464	398	1013	0.580	985	8.412	1.774	1.763 1.766	1 1.764	0.010

1907	8-12 uur.	12-5 uur.	5	-11 uur		11-8 uur.					I n	24 uur.
Sept.	Vol. ccm. 1 i	Sp. Gew. i	Krnn. gr.	Vol. ccm. j	Sp. Gew.	Krnn. gr.	Vol. ! ccm. j	Sp. Gew.	Krnn. gr.	Vol. c cm. 1	Sp. \' Gew. 1	Krnn. gr.	Vol ™	Gepraeform. Kreatinine gr. *)	iKrnnna Krn. als: koken j Krnn- gr. ! gr.	1 Ureum, gr.	1 Acid. ! Ur. gr.	N H.. : 1	Totale Onbep. N. 1 N. gr. i gr.
14	143	1024 \'	0.333	127	1027	i 0.414	577	1013	0.513	432	1009	0.588	1279	17.9	. 1.848 1-840	1.844	1.842	—	9.46	0.372	0.405 ;	6.625\|	1.065
15	163	1020 1	0.337	206	1019	! 0.399	377	1017	0.503	260	1015	0.622	1006	17.—	1.861 1.852	1.856	1.850j	—	8.97	0.347	0.407^	5.739\'	0.408
16	148	1023	0.337	128	1025	i 0.415	177	1026	0.462	466	1008	0.586	919	14.7	1-800 1-828	1.814	1.808^	—	8.12	1 0.368	0.377	5.211:	0.308
17	168	1017 j	0.330	107	1029	Î 0.409	161	1028	0.458	394	1010	0.607	830	20.8	; 1.804 1.807 !	1.806	1.804	—	8.81	0.354	0.401	5.897	0.662
18	187	1021	0.301	554	1007	0.392	218	1024	0.515	422	1009	0.583	1381	15.2	1-791 1 1-813 !	1.802	1.870	0 .068	8.31	0.307	0.395	5 .800	0.795
19	114	1022	0.304	122	1027	0.384	160	1029	0.463	392	1009	0.626	788	17.3	, 1.777 ! 1-783	1.780	1.787!	0.007	6.46	0.318	0.386	4.744	0.635
20	104	1026	0.309	100	1029	0.391	222	1027	0.530	372	1010	0.640	798	12.8	1-870 1.874	1.872	1.885	0.013	7.54	0.355	0.367\'	5.363	0.716
21	111	1024	0.290	327	1015	0.400	332	1017	0.469	282	1013	0.617	1052	14.7	! 1-776 1.775 1	1.776	1.784	0.008,	8.04	0.246	0.397	5.265	0.439
22	201	1016	0.302	246	1015	1 0.387	310	1019	0.461	527	1010	0.590	1284	; 14.1	1 1.740 1-762 \'	1.751	1.845	0 .094	7.84	0 .321	0.468	5.707	0.903
23	122	1022	0.286	111	1029	0.375	224	1026	0.509	602	1009	0.609	1059	; 15.9	1.779 ^ 1.800	1.790	1.797	0.007	6.60	0.320\'	0.443	4.967	0.748
24	126	1023	0.298	115	1026	1 0.371	140	1031	0.480	194	1019	0.615	575	i 14.4	1.764 1-764	1.764	1.880	0.116	6.17	1 0.331!	0.360!	4.750	0.759
25	90	1024	0.292	113	1027	0.387	229	1018	0.474	367	1011	0.639	799	22.4	i 1.792 \' 1-768	1.780	1.784	0.004\'	8.38	0.287	; 0.495	5.859	0.780
26	220	1016	0.311	184	1016	0.406	449	1013	0.472	490	1008	0.636	1343	; 18.8	i 1-825 1.816	1.820	1.867;	0.047	8.12	0.308	\' 0.416	5.547	0.614
27	91	1022	0.300	1^0	1023	1 0.399	266	1021	0.486	390	1011	0.619	877	17.5	1-804 1.812	1.808	1.806!	—	6.89	0.296	0.340	4.942	0.671
28	170	1021	0.330	128	1026	! 0.411	248	1022	0.526	527	1007	0.622	1073	; 17.2	1.889 ! 1-887	1.888	, 1.892,	0.004	5.84	0.315	0.361	1 4.807,	1.073
29	330	1010	0.312	509	1009	0.401	249	1021	0.470	329	1012	0.624	1417	18.4	1.807 ■ 1-802	1 1.805	1.865	0.060	5.92	0.260	0.434	4.464	0.558
30	135	1023	0.305	107	1022	0.397	160	1028	0.503	359	1012	0.661	761	1 21.3	\' 1.866 1.862	1.864	\' 1.972	0.108	5.85	0.297	0.400	4.528	0.631
1 Oct.	133	1023	0.319	120	1028	0.415	229	1022	0.521	466	1008	0.629	948	19.9	1.885 1.887	1.886	; 1.874	—	5.11	1 0.314	0.405,	4.844	1.317
2	359	1013	0.323	349	1015	0.391	249	1024	0.489	468	1010	0.601	1425	1 15.7	[ 1.804 1 1.818	1.811	I 1.824	0.013	6.90	0.322	0.388,	5.287	0.956
3	150	1021	0.314	157	1028	i 0.421	266	1021	0.478	393	1012	0.577	966	17.4	; 1.790 1.803	Î 1.797	\' 1.781	—	6.68	i 0.322	0.399,	5.072 1	0.846
4	183	1017	0.314	258	1016	0.360	258	1019	0.465	456	1015	0.649	1155	1 18.5	1 1.788 i 1.782	1.785	1.846	0.061	6.39	1 0.278	0.401	4.811	0.716
5	182	1016	0.320	152	1023	0.393	260	1019	0.505	496	1007	0.593	1090	16.3	1.811 1.824	1.817	1.809	—	5.30	0.292	0.374	4.578	1.020
6	152	1020	0.301	142	1024	0.382	537	1012	0.498	165	1018	0.605	996	^ 14.9	1.786 1 1.796	1.791\' 1.809\'	0.018	6.20	0.296	0.335	4.549:	0.605
7	94	1025	0.301	108	1031	1 0.401	228	1029	0.517	356	1013	0.619	786	13.4	1-838 1.838	1.838	1.838	0	4.88	\' 0.340 0.305	5.309	1.983
8	108	1026	0.290	131	1030	1 0.380	284	1028	0.517	383	1013	0.591	906	i 23.6	1.778 1.781	1.780 1.799^	0.019	6.71	0.355	0.465\'	5.993	1.686

Van 10—27 Jan.: 81/2 uur: tarwebrood 100 gr.	121/2 u^r: tarwebrood 150 gr.	6 uur: aardappelen	350 gr.	eiwit	vet	koolhydraten.
boter 10 gr.	boter	40 gr.	rijst	50 gr.	Van 10—27 Jan. 79.9 gr.	98.4 gr.	308.5 gr.
	ei	110 gr.	boter	10 gr.	Van 27 Jan.—23 Mrt 92.1 gr.	109.1 gr.	309 gr.
	kaas	100 gr.	ei	110 gr.	Aan het begin van de proef 33.3 Cal. per K.G. lick. gew.

190S	8-12 uur.	12	-5 uur.			-11 uur.		11-8 uur.
Jan.	Vol, ccm.	Sp. Gew.	Krnn. gr-	Vol. ; com.	Sp. Gew.	Krnn. gr.	Vol. com.	Sp. Gew.	Krnn. gr-	Vol. ccm.	Sp. ; Gew.	Krnn. gr-	Vol. : com.	Acid. in ccm.; n.NaOH^	Gepraeform. il Krnn. gr. *)
10	220	1024	0.312	240	1030 1	0.460	510	1027 :	0.526	490	1018	0.656	1460	43.8	1.954 1.952	1.953
11	164	1026	0.352	197	1029 \'	0.421	442	1030	0.530	367	1020	0.649	1166	48.9 ;	1.953 1.956	1.954
12	176	1025	0.342	214	1030	0.456	396	1029	0.485	328	1026	0.659	1114	51.2	1.942 1.962	1.952\'
13	204	1026	0.315	198	1027	0.433	536	1029	0.553	446	1019	0.606	1384	44.3	1.907 1.881	1.894
14	158	1025	0.334	222	1027	0.447	416	1027	0.522	445	1019 :	0.607	1241	42.2	1.910 1.914	1.912
15	174	1026	0.334	204	1029	0.445	398	1029	0.497	311	1027 :	0.668	1087	42.4	1.944 1.956	1.950
16	208	1025	0.352	256	1027	0.460	490	1027	0.500	378	1031	0.661	1332	37.3	1.973 1.940	1.957
17	148	1027	0.360	257	1028	0,463	813	1018	0.460	453	1017	0.637	1671	46.8	1.920 1.944	1.932
18	118	1027	0.354	169	1030	0.446	411	1028	0.524	282	1024	0.651	980	42.1	1.975 1.999	1.987
19	145	1025	0.352	272	1027	0,462	453	1027	0.534	373	1020	0.724	1243	46	2.072 2.100	2.086
20	167	1026	0,407	246	1027	0,566	343	1029	0.716	211	1032	1.096	987	40 ,6	2.778 2.785	2.781
21	101	1033	0,476	160	1032	0,485	250	1030	0,662	177	1032	0,909	688	52 ,3	2.532 2.505	2.520
22	117	1030	0,352	124	1032	0,465	179	1025	0,212	230	1029	0,677	650	35 ,1	1.708 1.744	1.725
23	169	1024	0,338	176	1030	0.429	501	1026	0.523	534	1016	0,613	1380	38 .6	1.903 1.9d5	1.904
24	166	1028	0.334	228	1030	0.440	514	1025	0.505	411	1021	0.616	1319	47.5	1.895 1.875	1.885\'
25	154	1027	0.344	212	1027	0.421	440	1027	0.505	515	1015	0.593	1321	43.6	1.863 1.864	1.864
26	162	1023	0.329	225	1025	0.417	471	1024	0.501	651	1011	0.593	1059	40.7	1.840 1.874	1.857
27	132	1023	0.332	150	1030	0.389	410	1026	0.465	554	1017	0.675	1246	43.6	1.861 1.881	1.871
28	106	1027	0.299	185	1029	0.426	498	1024	0.529	578	1014	0.603	1367	53.3	1.857 1.83Ô	1.846
29	132	1023	0.297	220	1027	0.427	556	1024	0.502	523	1013	0.593	1425 ;	54.1	1.819 1.821	1.820
30	220	1017	0.343	177	1028	0.413	477	1025	0.475	732	1011	0.662	1603	54.6	1.893 1.871	1.882
31	174	1022	0.338	155	1029	0.402	455	1027	0.506	423	1017	0.583	1207	48.3	1.829 1.865	1.847
1 Febr	144	1025	0.322	256	1027	0.387	584	1024	0.505	420	1017 1	0.577	1404	47.7	1.791 1.791	1.791
2	136	1024	0.321	256	1026	0.456	491	1027	0.509	328	1020	0.562	1211	46.—	1.848 1.818	1.833
3	163	1023	0.309	203	1028	0.410	357	1029	0.470	328	1026	0.651	1051	48.—	1.810 1.866	1.853
4	134	1026	0.311	176	1029	0.413	537	1024	0.459	684	1013	0.649	1531	49.—\'	1.832 1.810	1.821\|,
5	186	1023	0.327	271	1026	0.398	604	1022	0.514	642 1	1013 ,	0.605	1703	51.1	1.844 \' 1.856	1.850
6	149	1023	0.316	200	1027	0.424	471	1027	0.534	662	1011	0.635	1482	50.4	1.903 1.907	1.908
7	173	1023	0.326	209	1028	0.422	457	1027	0.504	464	1016	0.592	1303	59.9	1.844 1.848	1.846
8	136	1023	0.335	205	1028	0.407	528	1023	0.494	473	1015	0.595	1342	53.7	1.831 1.823	1.827
9	157	1022	0.312	253	1028	0.442	506	1022	0.507	543	1012	0.613	1459	51.1	1.874 1.858	1.866^
10	130	1025	0.311	234	1028	0.457	439	1025	0.692	681	1010	0.762	1484	60.8	2.222 2.226	2.224
11	150	1024	0.321	220	1028	0.432	455	1027	0.512	406	1019	0.603	1231	52.9	1.868 \' 1.836	1.852
12	126	1025	0.306	200	1028	0.415	436	1028	0.533	443	1016	0.570	1205	55.4	1.824 1.800	1.812
13	131	1026	0.326	210	1030	0.427	526	1021	0.500	422	1018	0.596	1289	55.4	1.849 1.823	1.836
14	158	1025	0.334	223	1028	0.429	410	1028	0.484	504	1016	0.596	1295	53.1	1.843 1.859	1.851
15	142	1026	0.326	178	1030	0.415	480	1026	0.516	342	1022	0.612	1142	43.4	1.869 1.893	1.881
16	178	1024	0.313	219	1025	0.397	390	1026	0.502	666	1013	0.617	1453	49.4	1.829 1.811	1.820
17	172	1022	0.327	217	1027	0.421	552	1025	0.517	448	1015	0.601	1389	58.3	1.866 1.840	1.853
18	178	1024	0.334	225	1028	0.427	603	1023	0.514	458	1014	0.580	1464	46.8	1.855 1.829	1.842
19	143	1026	0.318	223	1027	0.419	591	1022	0.518	478	1018	0.610	1435	57.4	1.865 1.857	1.861
20	143	1025	0.344	210	1028	0.426	554	1023	0.532	502	1013	0.612	1409	58.4	1.914 1.902	1.908
21	151	1024	0.342	253	1026	0.437	462	1025	0.504	523	1016	0.630	1389	55.6	1.913 1.921	1.917
22	124	1027	0.321	194	1029	0.422	400	1028	0.515	378	1023	0.649	1096	52.6	1.907 1.917	1.912
23	106	1028	0.307	192	1029	0.411	413	1026	0.496	339	1019	0.601	1050	61.9	1.815 1.839	1.827
24	156	1025	0.328	212	1029	0.436	443	1027	0.532	316	1019	0.599	1127	50.7	: 1.895 1.893	1.894
25	140	1024	0.315	244	1028	0.417	492	1027	0.506	243	1029	0.602	1119	53.7	1.840 ! 1.812	1.826
26	134	1027	0.316	240	1029	0.433	484	^ 1027	0.480	330	1025	, 0.610	1188	58.2	; 1.839 1.817	1.828
27	142	1026	0.315	253	1029	0.428	650	1023	0.482						1.8.34 1.822
28	107	1027	0.320	255	1029	0.441	652	1023	0.498	571	1018	0.575	1585	66.6	1.828
29	121	1027	0.305	163	1031	0.388	503	1027	0.497	388	1021	0.604	1175	44.7	1.794 1.796	1.795
1 Mrt.	352	1017	0.310	222	1025	0.377	448	1023	0.463	309	1027	0.639	1331	37.2	1.789 1.768	1.779
2	346	1023	0.330	244	1028	0.376	396	1027	0.477	228	1030	0.584	1214	55.8	1.767 : 1.767	1.767
3	154	1027	0.306	189	1029	0.390	351	1030	0.426	372	1019	0.562	1066	61.8	^ 1.684 : 1.700	1.692
4	153	1028	0.316	177	1030	0.359	467	1029	0.508	338	1023	0.618	1135	62.4	1 1.801 ! 1.785	1.793
5	159	1027	0.328	234	1029	0.429	432	1030	0.481	304	1027	0.598	1129	57.6	Î 1.836 \' 1.828	1.832
6	130	1028	0.314	264	1028	0.420	504	1026	0.480	456	1017	0.586	1354	54.2	1.800 1.810	1.805
7	243	1020	0.330	238	1028	0.413	495	1027	0.481	324	1028	0.598	1300	59.8	1.822 1.834	1.828
8	128	1027	0.313	227	1029	0.415	425	1027	0.476	478	1016	0.607	1258	55.4	1.811 1.821	1.816
9	114	1027	0.310	202	1029	0.435	505	1026	0.496	398	1019	0.592	1217	60.8	1.833 1.811	1.822
10	156	1026	0.326	210	1030	0.444	612	1025	0.524	368	1021	0.658	1346	57.9	1.952 \' 1.930	1.941
11	140	1027	0.317	200	1030	0.412	538	1026	0.500	346	1023	0.618	1224	46.5	; 1.847 ! 1.823	1.835
12	158	1025	0.312	260	1028	0.413	948	1017	0.488	640	1012	0.601	2006	48.1	i 1.814 1.820	1.817
13	134	1025	0.302	225	1028	0.412	565	1020	0.525	364	1019	0.589	1288	52.8	1.828 1.830	1.829,
14	158	1025	0.318	263	1027	0.412	491	1 1028	0.535	580	1013	0.587	1492	56.7	1.853 1.85s	1.854;
15	162	1023	0.313	267	1028	0.414	514	1024	0.476	427	1017	0.602	1370	54.8	1.805 ■ 1.821	1.813
16	144	1026	0.313	195	1028	0.427	494	1026	0.548	336	1020	0.640	1169	58.4	! 1.928 1.940	1.934
17	215	1024	0.326	311	1026	0.398	582	1024	0.482	520	1015	0.607	1628	55.3	1.813 1.807	1.810
18	156	1024	0.318	292	1026	0.404	598	1025	0.502	512	1014	0.584	1558	53	1.808 i 1.804	1.806
19	152	1024	0.316	261	\' 1026	0.404	668	1023	0.494	391	1017	0.584	1472	55.9	i 1.798 1.792	1.795
20	154	1025	0.319	215	1028	0.436	460	1026	0.515	266	1028	0.619	1095	54.8	1.889 1.909	1.899
21	173	1025	0.321	248	1028	0.398	483	1027	0.492	416	1017	0.611	1320	55.4	1.822 1.812	1.817
22	159	1025	0.303	219	1026	0.403	488	1025	0.507	433	1015	i 0.577	1299	53.2	1.790 1.796	1.793
23	151	1024	0.326	228	1028	0.419	491	1027	0.510	405	1017	1 0.568	1275	66.3	1.823 1.813	1.818