|
-j>. >m ;~v
|
|||||||||
|
+ ". ' "-r-.
|
|||||||||
|
*-
|
|||||||||||||
|
v_/
|
|||||||||||||
|
POETISCHE
UITBREIDING 'EN
BESPIEGELING
OVER D E
EUANGELISCHE GELYKENIS
VAN DEN
VERLOREN ZOON;
> / D 0 0 &
FRANS DE HAES.
|
|||||||||||||
|
<fst*r?~i
|
|||||||||||||
|
TE ROTTERDAM,
|
|||||||||||||
|
BY PHILIPPUS LOSEL, mdccxliii,
|
|||||||||||||
|
A E N MYNEN NEVE
F R A N S D E H A E S,
'OP HET UITGEVEN ZYNER
POETISCHE UITBREIDING en RESPIEGELING
OVER D E
EUANGELISCHE GELYKENIS
•VAN D £ N
VERLOREN Z O O N.
X iOn fchenkt gy ons den onwaerdeerbren fchat,,
Na zoo veel vlyts en ploegens der gedachtcn.
Door u vergaert uit Gods orakelblad.. Wie, o de Haes, moet uwe kunstr niet achten*
Wie haekt niet, om de klanken van uw luit, Die al het land verandren doet in ooren,
En lokt de Maes haer kronklende oevers uit, Wie haektniet om uw kunstmuzyk te hooren?
Uw fchrandre geest, door hooger Geest geleid, Brengt vruchten voort, die ons het oog verlichteny
En, leidende op hetfpoor der zaligheit, Ons onzen plicht doen zien in uw gedichten,
|
|||||||
|
*■
|
|||||||
|
Ww
|
|||||||
|
XJw onbedachte en ververdoolde Zoon
Verftrekt hier van een overtuigend voorbeeld.
Hoe levend ftaet zyn dwaeling hier ten toon! Wie laekt hem niet, daef gy zyn doen veroordeelt?
Maer och! wie word om't lyfs- en zielsgevaer Des Jongelings niet tot in 't hart bewoogen,
Daer hy zyn klagt uitftort met droef misbaer , . En God' en mehsch' aenfchreit om mededoogen $
Tot, in zyn hart het lieflyk morgenlicht Van Gods genae zieltroostende opgerezen,
|)| Door *t waer Berouw aen 't eertyds blind gezicht Van zynen geest, de heilwech word gewezen ?
Hy flaet dien in, komt, afgemat van kruis, Met vrees in 't hart, en traenen op de wangen,
Na zooveel leets, zyn' ouden Vader t'huis, Die 't waerdig pand verwelkoomt met gezangen.
Dus weet uw pen en hoogverlichte geest Den tydgenoot en naneef te verplichten,
En, wie ooit vrucht van uwen arbeid leest, Door fnaerenipel te leeren en te ftichten.
Vaer, vaer dus voort, geleerde Kunstm^ceen, Zoo kroon de Deugd, die gy doet zegevieren,
Als ze in triumf u opvoert van beneen, Uw fchrandre kruin met eeuwige Laurieren.
LUCRETIA fV. VAN MBRKEN.
O I*
|
||||
|
.
|
|||||
|
OPDEPOETISCHE
UI'TBREIDING,
E N
BESPIEGELING
OVER D E
EUANGELISCHE GELYKENIS
VAN DEN
VERLOOREN ZOON,
: door
FRANS DE HAES.
vJTY, die van 's Vaders huis gedwaeld, in wulpfche lusten
Uw jeugdig leeven flyt, of zwerft naer vreemde kusten,
Uit flinkfche afkeerigheid van eigen huis en haerd,
En fnood gezelfchap kiest voor 't Ouderlyk, hoe waerd
En troostelyk het zy, hoe billyk hun bevelen,
Die meerder lust fchept in het dansfen, zingen, fpeelen, .
En los rinkinken, dan in zachten arrebeid,
Het middel, 'tgeen den weg tot deugd en heil bereidt,
* 2 Die
|
|||||
|
»
Die u moet buigen voor 't gezag van vreemde heeren,
En 't geenge t'huis niet woudt, nu buitenshuis moet leereny
Verloore Zoonen, die niet denkt om *s Vaders erf,
Maer voortfnelt zonder fchroom op't voetpad naer't verderf,
Verlaet dat toomeloos, enongebonden leeven,
'tGeen veel belooft in'teerst, maer eind'lyk niets zal geeven^
Dan droevig naberou, verlies van eere en goed,
En zoete weelde zal veranderen in roet:t
Terwyi der Oud'ren vloek, op uw gedrag verbolgen^
Met's Hemels felle wraek u overal zal volgen ,•
Verdoolde jeugd, die noch een ftraeltje van gezicht
Behouden hebt,, wien noch het allerminfte licht
Van kennis, om uw' ftaet te zien, is bygebleeven,
Befchou in dit tafreel uw leeven naer het leeven
Gefchetst en afgemaald, befchou waerop in 't end!
Diewandeluitlooptj hebtge uw* voet noch niet gewend
Naer's Vaders huis, eiwendt hem fluks, eer't wordtte fpade^
De Ha es vertoont u hier eenr Ipiegel van genade,
Hy wyst u 't pad naer huis, uw waere heilpad, aen,
Daer gy uw' Vader ziet met open armen ftaen,
Begeerig, brandenden van liefde,, en van verlangen,
Om, keertge weer, u in zyne oude gunst t'bntfangen,.
En na belydenis van ongehoorzaemheid,
En misdryf, aen zyn'disch, ter wellekomst7 bereid,
|
||||
|
Het langverloofren kind weer als voorheen.t'onthaelen;
Daer't huisgezm d*eertyds met rouw' vervulde zaelen Van guile vrolykheid weergalmen doet, en 't leed Van zyne dwaeling en verlies geheel vergeet. Dit boettafreel kan noch myn1 Dichter niet verzaeden >
Zyn geest ftreeft langs het fpoor der Godgewyde bladen Noch hooger op, en dringt door alle kreitfen heen, Tot Gods genadetroon, daer 't reukwerk van gebeen, Demoedig uitgeftort van zyn vetloore Zoonen, Die door weerfpannigheid hunn'Vader durfden hoonen, En zondbelydenis, gepaerd met waer berou, De Hemelmajesteit doen denken aen de trou, Van haergegeeven woord,- daer romm'len d'ingewanden Van haer barmhartigheid j hoe fel haer toorn aen 't branden, Hoe lang haer taei geduld getergd is, het gezicht Van haere kind'ren, die weerkeeren tot hunn' plicht, Beweegt, en trekt het hart van dien verftoorden Vader Van zynen troon, opdat hy'tkroost met blydfchap nader', Metliefde omhelze, en met zyn heilgewaed bekleed', 'tGeen 't zondepad verliet, en nu den weg betreedt Van deugd en vroomheid, vry van Farizeeuiche treken, Van fnoo geveinsdheid, en de voorige gebreken Oprecht veranderd heeft; daer d'uitterlyke fchyn Alleen niet praelt, maer't hart den lof van goed te zyn Weg-
|
||||
|
Wegdraegt by God. Wat pen kan nu de vreugde maelen?
Wat ftem het feestmuzyk der Engelenkooraelcn Nabootfen die den trans van 't opperfte Paleis, Met keur van hemelzang, doen dav'ren reis op reis, Wanneer hun van beneen de tyding komt ter ooren , Dat zoons of dochters, die men zeker hieldt verlooren, Tot God zyn weergekeerd, en thans op nieu geteeld Uit onvergangbaer zaed, het vaderlyke beeld Vertoonen in hun vroom en onbe/proken leeven; Die 't ysfelyk gevaer der helle zyta ontheven, En nu als kostlyke juweelen, zeldzaem fchoon, Bewaerd zyn tot cieraed van Jezus glorikroon? Hoe konftig heeft myn Vriend dit boettafreel'gefchilderdl
'tGedrag desjongften Zoons, in zeden heel verwilderd, Natuurlyk uitgebeeld, zynMioogverlegen ftaet, De knellende armo£, die 't gevolg was van zyn cjuaed, Zyn opftaen en berou, wel laet, maer niet ontydig, Den Vader tot gena gereed, den broeder nydig, Bedilziek van natuur, den Farizeeu vermomd, De belgzucht over 't heil van anderen verftomd, En d'Oppermajefteit, vol van oprechte zorgen, Voor'smenichen welftand, tot den avond van den morgen, ISlet d'armen uitgeftrekt, om 't zondige geflacht, Wil't /lechts behouden zyn, t'ontfangen, door haer macht |
||||
|
Te hoedeti voor gevaer, om eindelyk daer bovett,
Op't eeuwig vreugdefeest, hem voor zyn gunst te looven:
Dit alles heeft de pen des Dichters afgemaeld,
Op 'tfchooneDichtpanneel, daer kunst en oordeel praelt,
Daer hoogfels, diepfels, licht, en fchaduwen, en kleuren,
Elk naer zyn' eisch eefchikt, als met ontfloote deuren
Al wat in 't middelftuk, op voorgrond, in 't verfchiet,
Te pryk ftaet, luifterryk vertoonen, dat men 't ziet
In eenen held'ren dag met al zyn bycieraeden.
Hoe kan'tleergierig hart langs 't veld van deze bladen,
In keur van ryke ftof, gaen weiden met vermaek,
En voedfel vinden, tot voldoening van zyn' fmaek!
Hoe kan't boetvaerdig hart heilzaemer balfem proeven,
En zoeter honigzeem op *t bitterfte bedroeven,
Daer't van zyn' naeren fchrik, en knaeging wordt ontlaft,
En 'tgantsch tafreelbeloop tot trooft ziet toegepaft!
Dat heet met zyn talent te woekren, en zyn gaeven,
Niet leui, noch vruchteloos in d'aerde te begraeven:
Dat's waerlyk leeven voor zich zelven, en *t gemeen,
En zynen tyd tot nut en tot vermaek befteen.
Zoo lenigt men de zorg der koopmanfchap by tyen,
Met poezybanket, en letterlekkernyen.
KunftoefFenaer, ei! fchaf ons dikwyls zulkefpys,
En ftreel onze ooren op die aengenaeme wys\
* * Leef
|
|||||
|
s
|
|||||
|
Leef lang, als $echte telg dier edele verftanden,
* Dier ftonkerlichten in de kunft van Baerles, Branden, En Haezen: wyd uw' naem dus aen d'onfterflykheid, En ftreef langs *t voerfpoor, 't geen ten eeretempel leidt. Wie deugd en kunft bemind, zal uwe gaeven eeren, En 'tfchoone meefterftuk, gelyk 't verdient, waerdeeren. K WESTER B A E N W.Z.
<
0^%
|
|||||
|
O P
|
|||||
|
OP DE POETISCHE
UITBREIDING en BESPIEGELING • O V ER D E
EUANGELISCHE GELYKENIS
VAN DEN
VERLOOREN ZOON,
DOOR
FRANS DE HAES.
Al wie met dikbenevelde oogen
Geen fchoonheit ziet in 't fris gelaat
Der Dichtkunfte, of aan haar vermogen En hemelfche afkomft twyfling flaat:
Al wie verflaaft aan d'ydelheden, ■ -
Of afgeleidt door kwade zeden ,
Of door vooroordeel omgevoert,
Nooit, onder haar bekoorlyk zingen Van Kemelfche befpiegelingen Werd door haar outervuur geroert,-
* * % Die
|
|||||
|
I
|
|||||
|
Die fta, die toef niet op den drempel,
Maer trede in haer orakelkoor : «
Die weide dezen lettertempel
Met zyn gedachten door en door,
En hoor daar Godgewyde zangen: Daar wordt al zingende opgehangen Een tafereel voor elks gezicht ,•
Een fchildery , dat lang voorhenen Zyn' dag en fchadu mogt ontleenen Van 't ongefchapen Zonnelicht.. De Heilant fchetfte in d'ommetrekken
Den fnooden aart der Farizeen,
En hoe Gods liefde, alom t'ontdekken , All5 d'Englen fpoort tot vrolykheen,
Wanneer een zondaar, door zyn leering In't hart geraakt, komt tot bekeering, En vol berou van d'euveldaan
■ Het voetfpoor volgt der Tollenaren, Terwyl vermomde Huichelaren Zyn zaligmakend woort verfmaan.
|
||||
|
De heilge Dichtkunft flaat hare oogen
Op 't fchoon en heerlyk tafereel:
Zy noopt de H aes door haar vermogen : Hy vat het zuiver Dichtpenfeel,
En doopt het in de bron des levens: Dus hoogt, en diept, en zet hy tevens Door vindingryke Poezy ,
Door zedekunft en redenering , Dat ftuk, tot aller menfchen leering r Een kracht van woordenverven by.
•
Nu zien we, op zulke Bybeltoonen „
De Huichlery verwondert ftaan,
En 's waerelts jongftverloren Zonen Genoopt den Heilwegh in te flaan : . "Wie, daar de Haes zyn Kunft laat hoorern J Als uit zyns Vaders Geeft geboren, Roept niet tot eer der Dichtkunfte uit h
; Dat zy de Hazen meenigmalen Hervormt in Bybelnachtegalen, Begaaft met godlyk maatgeluit. ARNOLD HO O G FL IE%
|
||||
|
OP DE
POETISCHE UITBREIDING en BESPIEGELING
OVER D E
EUANGELISCHE GELYKENIS VAN DEN
VERLOOREN ZOON,
DOOR
FRANS DE HAES.
|
||||||||
|
Wv ze Aloudheit I hoc verheugt
Mogt gy in de handen klappen, Als zich de edle Wetenfchappen , Door haar Kunftwerk, aan de Deugd
Of aan \ Vaderland geheiligt, Zagen voor *t verderf beveiligt! Maar der Dichtkunfte allermeeft
Deed ge uw achting juichend blyken;
, Haar in't Koor der Wysheit pryken j
Daar ze, vol van Hemelgeeft,
Zeden, deugd en Godsdienft ftichtte,
En elks hart aan zich verplichttc.
|
||||||||
|
•
|
||||||||
|
'tLuft
|
||||||||
|
't Lull my, op uw Ioflyk fpoor ,
Thans myn5 Kunftoreft te ontmoeten. Met den Zangrei hem te groeten In het Deugdgeheiligt Koor j
Waar zyn Kunfttafreel, verheven , Eeuwig met zyn' Naam zal leven ! Myne Zangnimf eert haar' Vriendt,
Haar' de Haas , met blyde toonen j Vlecht hem frisfche glory kroonen , Door zyn deugdt en kunft verdient;
Wenfcht Godvruchten Zanggezinden, Zielenheil daar in te vinden. In dit kunftig boetfchildry
Kroont de Kunft haar' Zedendichter , Necrlands waardften Deugdverplichter, De Eer der Bybelpoezy ;
Die het nut kan lieflyk menglen, Bloemen en juweelen ftrenglen. Hier verplicht ze in tyds de Jeugdt,
Eer de driften 't hart verwinnen, Wyze Zedigheit te minnen, Daar wy de onbezonnen vreugdc
Des Verloren Zoons in't ende, Ganfch hervormt ikm in elende. Docbi
|
||||
|
Doch zya ziel , tot deugdt bereidt ,
En boetvaardig neergebogen, Kan, door ootmocdt, hem verhoogen Tot den top van heerlykheit.
Hoe ontfangt hem , met ontfermen Nu de Vader in zyne armen ! Treed hier toe, 6 Zondaar ! hoor,
Hoor myn' Vriendt Orakels zingen $ En , in heilbefpiegelingen , Melden , hoe ook 't zalig Koor ,
Godt en de Englen , met gezangen, Een' boetvaardigen ontfangen.' Hoe verheugt laat Godvrucht thans
De oogen op haar* Dichter dalen! 'i Goudt der Euangelyftralen Siert zyn' fchedel, met een' glans,
Waarder dan de Kunftlaurieren, Die de Aloude Dichters fierenf Ja, my dunkt, 'k zie 's Dkhters vlyt,
Die de kunft dus nut befteedde, *s Heilands Boetfchets ryk bekleedde , Noch veel edler kroon gewyd ,•
De: Eerkroon, voor Gods Vrygekogten, Zslf door Jezus handt gevlogten! WILL EM FAN DER
|
||||
|
O P D E
|
|||||
|
POETISCHE UITBREIDING en BESPIEGELING
OVER D E
EUANGELISCHE GELYKENIS
VAN DEN
VERLOREN ZOON,
DOOR
FRANS DE HAES.
V V At ftaet het akelig gefohapen, £^*f «~4 i*~ ?//*
Met een', die, onbekeert, in zyn* natuurftaet leeft , Geen acht op een hiernamaels geeft,-
Maer ftil blyft in den fchoot der zorgeloosheit flapen! Hy heeft geen' Heilandt, fchoon zyn mondt,
In Jezus kruis en doodt, lichtvaerdig mooge roemeni En fchoon hy Godt zyn' Godt moog' noemen,
Is Godt hem nochthans niet de Godt van 't Heilverbondt, Neen, dat volmaekt r echtvaerdig Wezen,
Wien, zonder waer Geloof, geen fterveling behaegt, Schoon 't hem langmoedig hier verdraegt,
En hem van *t aerdfche goedt een groot, een uitgelezen,
%* En
|
|||||
|
En deftig deel genieten doet ,•
(Zulks word hem inGods vloek en gramfchap fleehts gefchonken) Dat Wezen zal hy zien ontfonken,
En blaken, na den doodt, in eenen toornegloedt, Daer 't zyn verdoemenis uitdonderdt:
Vervloekte! weg van my! ga weg! ga voort van hier,, Naer 't eeuwig onuitblusbaer vier,
Den Duivet en zyn* vloekverwanten afgezondert I Dit is gewis uw eeuwig lot,
Natuurlyk menfch, tenzy Gods Geefl: u will' bckeerem. Maer laet geen wanhoop u verheeren -y
Neen, Godt, de goedheit zelf, is een barmhertig Godt*, Die geenen lull heeft nog behagen
In uwen doodt, maer wil datge u bekecrt en leeft, Der zonde en *t vleefch eenr fcheidbrief geeft,,
Om in zyn* dienft alleen te flyten uwe dageru De Heilandt, op deze aerd gedaelt,
Heeft Godt, in rt zinnebeeldt eens Vaders, dus gefchilcjert■,, Die zynen Zoon, hoe zeer verwiidert,
Hoe ver van 't deugdenfpoor, met opzet, afgedwaelt, Qp *t )ammerlyk en bitter kermen
Van zyn ontwaekt gemoedt, dat,. vol boetvaerdigheit, Zyn zonde en gruwelen befchreit,
In gunft ontmoet, en kuft, en vat in open armen. De
|
||||
|
De Haes blyft op dit tafereel ,
Uit Jezus mondt gefchetft door Lukas, in zyn blaeren, Met ingefpannen aendacht ftaren,
Engrypt, vol yvervuurs, zyn keurig dichtpenfeel, Om 't ftuk breedvoerig uit te halen. . .
Hy hoogt, en diept, en brengt hier fchaduwen; daer licht,
En doet de beelden, voor 't gezicht,
In juifte houding, op den breeden voorgrondt pralen, Met woordenverf gecolereert.
Dus word het ftuk, alom met bywerk ryk omvangen, Voor *t oog der weereldt opgehangen.
Kom nu, ofterveling, die hier, nog onbekeert, Met varkensdraf u tracht te voeden,
Befchouw, in dit tafreel, uw deerniswaerdig lot ,• Die, zoo ver afgedwaelt van Godt,
Blyft ongevoelig voor de flagen van Gods roeden, In geeftelyken hongersnoodt.
Ach! maekte dit gezicht uw arme ziel verlegen? Achf bracht het haer aen 't overwegen
Hoe zy van honger fterft, terwyl het geeftlyk broodt Hen, die den Vader aller vromen,
In 't huis van zyne Kerk, ten dienfte ftaen, verzaed! En ftond ge uit uw' elendeftaet
Dan op, om weer tot Godt, vol waer berouw, tekomen! *„* 2 Godt
|
||||
|
Godt nam, voorzeker, udanaen,-
'tKleedt der gerechtighek van Chriftus zoude uw leden,. In 's Heilands bloedt gekuift, bekleeden,
En Gods verkoren volk met u ten reije gaen, De Haes in waerheit juichen konnen,
Als Godt dien zegen geeft aen zyne poezy, Die hemelgaef: het pondt, dat Gy
My, Heer, vertrouwde, heeft een ander pondt gewonnen^ Dat heil bekroone uw noefte vlyt,
© Schrandere De Haes, wien wy voor deze klanken,. Zoo keurlyk van geluit, bedanken,-
Dat Godt u, na rt verloop van uwen levenstydt, Bejegene met deze reden:
|
||||||||||
|
© Goede knegt, die trouw geweeft zyt in liet geea
|
||||||||||
|
Ik u op aerde gaf te leen,
Kom aen, wil in de vreugde uws Heeren binnen tredenv A. FANDER VLTE%
|
||||||||||
|
O P
|
||||||||||
|
OP DE POETISCHE
UITBREIDING en BESPIEGELING OVER D E
EUANGELISCHE GELYKENIS
VAN DEN
VERLOREN ZOON,
DOOR MYNEN KUNSTGENOOT
FRANS DE HAES.
W Ie is zy, die hier, nit den hoogerf,
Met blirrkend hemellicht omftraelt, Op eene wolk van galmen, nederdaelt, En alle kunstbeminnende oogen Op haer bevalligheit en majesteit onthaek.* Myn Nimf, 't is de eer van uw gefpelen
Waer yder hier 't gezicht op vest, De Dichtheldin van mynen Zangorest, X^ Met wie ge, op galm van veel en kelen, Zoo vaek ten reije gaet in't zangrig kunstgewest. *** 3 Vlieg
|
||||
|
Vlieg toe! zy fchynt u in te wachten;
Omarm haer met een5 blyden zinn'... AVil... Neen: houd ftandtj de fchoone Zangheldin Treed, vol godvruchtige gedachten, Het hoogc heiligdom des Bybels ftatig in. Ei zie, zy zet zich aen de voeten
Vanjezus, Gods Gezalfden, neer, Belust om aen de heilbronn' zyner leer' Haer* godgewyden dorst te boeten, DaerHy 't onzalig kroost dec zende gaet te keer. -
Hier ftreelen zyn gelykenisfen
Haer ooren met een* hoogen toon', Dan 't boetlicht van den langverloren Zoon Schynt haer, voor hun die 't heilfpoor misfen, De rechte hemelgids naer Gods genadetroon. Zie toe, zy vat haer dichtpenfeelen,
Nu maelt zy 's Jonglings dwaesheit af, Dan toont zy hoe hy 's Vaders huis begaf, Zyn fchatten doorbragt in bordeelen, En» uitigehongert, fmeekte om flechten zwynendraf. Maer
|
||||
|
Maer welk een' gloedt van hemelftralec
Maelt ze op zyn uitgeteerd gelaet,
Als hy zyn doen befchreit, verfoeit en haet,
En, wars van 't zondig ommedwalen,
Door 't boetziek tranendal naer zynen Vader gaetf
Hoe l'evend fchildert ze, op zyn kermen
En 'r zuchten, dat zyn ziel benart, De liefdedrift van 't Vaderlyke hart, Daer de oude Man> met open armen, Hem minnelyk ontfangt, en opbenrt uit zyn fmart'T Zy tooit de nieuwe praelgewaden,
Waermee de Jongling word verfiert, Schoon de oudfteZoon'tzich belgt en mort en tiert, Met fcllitterende dichtfieraden, En maelt de vreugdt op'tfeest, dat'sVaders blydichap viert, Haer vlnding fiert met heilig lover
Dit knnstftuk, dat de kunstkroon fpant; Voorts biedt de tael de vinding\trouw de handr. En ftrooit 'er goudt en paerels over ,• ■ Ja zet het in een lyst van zuiver di'amant. Gods
|
||||
|
Cods liefdevuur, nooit uit te blusfchen
Door afgunst, nydt of twistharpy, Vcrfpreit zyn' gloet door hare fchildery, Wiens fchoon de Kunstgeleerden kusfchen, En zet der Godvrucht' zelfeen* nieuwen yver by. Die hemelgloedt verrakt haer oogen.
'tSchynt dat al't aerdfch' haer' geeft* ontzinkt,
Zoohoud dat licht, waer't uit haer Dichtftuk blinkt, Haer in Befpiegling opgetogen. Ei hoor hoe goddelyk haer zuivre hoetftem klinkt. Zy volgt de Hem van Gods Genade,
En nood, ja roept, uit al haer magf', Gods dierbaer kroost, verdoolt in *s weerelds nacht', Naer 's Vaders huis eer *t word te /pade, Naerdien zyn liefde't reeds met open armen wacht. Dus leert ze ons 't hemelhof beklimmen,
By 7t licht der vurige gebecn, Met ladderen van boete en zielgeween, En, fchoon ons doodt en hel begrimmen, Van 't kruisvol Golgotha op 't heilryk Sion tree'n. |
|||||
|
Boet-
|
|||||
|
. Boetzangeres, all' de Englen luifteren
Aendachtig naer uw' zuivren toon! D e H a es, dat Godt haer kruin met ftarren kroon1! Zy weet my aen haer luit te kluifteren. Myn ziel verliest zichzelf in uw7 verloren Zoon'! ■
i
'k Onthael hem, met myn vreugdezangen,
Zoo gul als hy, in's Vaders wyk', Op 't vette kalf, met juichend feestmuzyk, Ooit werd verwelkoomt en ontfangen. Zoo zing* u 't Englenkoor eens welkom in Gods ryk. D. SMITS.
|
|||||||||||
|
t
|
|||||||||||
|
. it ... •
|
|||||||||||
|
**** OP
|
|||||||||||
|
»~7TBTOW-'
|
|||||||||
|
■ . .
|
|||||||||
|
O P D E
POFTISCHE UITBREIDING
E N
BESPIEGELING
OVER D E
EUANGELISCHE GELYKENIS
VAN DEN
VERLOREN ZOON,
DOOR MYNEN NEEF EN KUNSTGENOOT
■
FRANS DE HAES.
|
|||||||||
|
JL-^EftommeSchilderkutist moog' vry het hoofdt verhefFen ,.
Tot aen den ftarrentrans, ' Het wrzen der natuur* in hare werken trefFen, En maen en zonneglans, |
|||||||||
|
Ja alles wat beneen de maen zich laet befchouwen,
Zoo vol gelykenisP
Naerbootfen, dat ons oog en oordeel zich mistrouwea Of't verf of leven is.
Dit is *t ook al. Zy gaet natuur geenszins te boven. Hoe wonder fchoon en eel
Haer kunstvermogen is, en dubbelwaerdt te loven, Zy moet in allendeel,
Ver wyken voor de kunst' der fprekende tafreelen : Die ftygt nog hooger dan
Het ftarrenheir, en dringt tot in de lustprieelen Van 't Hemelsch Kana'an.
Daer leeft en zweeft zy, op haer hagelwitte fchachten, By 't zalig geeftendom,
Daer ftrykt zy neder in verrukking van gedachten. Daer is zy wellekom.
Ja daer verliest zy, met de juichchende Koralen Zich zelP in 's Hoogften lof $
Daer tracht zy van Gods liefde een wondreSchets te malen^ Tot vreugdt van yt Englenhof.
Wie twyfel', flae hier 't oog op 't puik der tafereelen, Het kunstftuk, dat De Haes ,
Uit liefde tot de deugdt, der weereld mee wouw deelett, Waer op de Rotte en Maes
**** i Mis-
|
||||||
|
Misfchien vcel eeuwen na zyn doodt nog zullcn bogen.
Daer ftaet Gods roem ten toon'j
Daer blinktGods goedheit uit en haer volmaekt vermogen In zyn' verloren Zoon'j
Daer vind men fchaduw, licht en voor- en achtergronden En wat men kunftig fchat;
En waerom niet? hy heeft de grondfchets eerst gevonden In 't heilig Bybelbladt,
oja, deOnfeilbre, die al't weereldsch, zoouitfteketid,. Zoo heerlyk, door zyn magt,
In't licht deed ryzen, heeft dit kunstftuk zelf geteekcnt,. En aen dag gebragt.
Hoe zeer nieuwsgierigen fbmtyds nog mogen visfchen Naer 't rechte doel en wit,
Dit's nochtans de edelfte van zyn gelykenisfen , Vol klaerheit, kracht en pit.
'tlswaer, toen myn De Haes daer eerst hetoognaerwendde* Vondt hy het ftuk vol kunst,
Van wigt en luifternaeuw, doch hy befloot in't ende, Gerust op 'sHemels gunst,
Om 't op te fchilderen en in den dag te zetten. Hy fpaert noch lust noch tydt,
Om vol opPetteftdheit en oordeel fix te letten Op alles wat door vlyt x
Door
|
||||
|
Door zweet en arbeidt zyn' volkomen eisch gegeveti
En heerlyk word volbragt.
Hy zet 'er zwier en vier en deftigheit en leven, Sieraden by en kracht.
Dus maelt hy't af: en om zyn wonder kunstvermogen Noch klaerder te doen zien,
Ontdekt zyn eel vernuft aen yder klaer voor de oogen Wat alles wil bedien ,
Waer yder deel op ilaet, met zooveel klem en klaerheit, Dat elk, wie rt ftuk befchout
In zyn volkomenheit, niet twyfFelt aen de waerheit, Maer *t voor waerachtig houdt.
Komt, komt dan hier, verdwaelde en ververlorenZonen, Befchout dit ftuk, en leert
Van dees' verloren Zoon' oprecht berouwen toonen, Zoo ge ooit genae begeert g
Of Gods menschlievendheit uw boosheen mogt' vergeven: Denkt geenszins, 't is te fpae.
> Wie ware boete doet, en naer Gods wet wil leven Verkrygt altydt genae.
Doch wie, wie zal numyn' De Haes den fchedel fieren, Gelyk zyn kunst vcrdient I
Wie vlecht nu eenen krans van blrnkende laurieren t Die't hoofdt van mynen Vriendt,,
**** J Door
|
||||
|
Door alle de ceuwen met onfterflyke eer doe pronken ?
Maer neen: myn* Kunstgenoot
Word', voor zyn vlyt, de kroon der eeuwigheit gefchonken, Die tydt braveert en doodt.
NIKOLAES FERSTEEG.
|
|||||
|
POE.
|
|||||
|
POETISCHE UITBREIDING
E N
BESPIEGELING
O V E R
DE EUANGELISCHE GELYKENIS
VAN
DEN VERLOREN ZOON.
-
E E R S T E B 0 E IL *t 1 Ust ons een' JongeKng, die, cfoor zyn wulpfche zeden
JL* En onbezonnen drift van *t fpoor der zuivre reden
En godvrucht'afgedwaelt, doch, door boetvaerdighcit:
En 't rein genadelicht der Oppermajesteit
GetrofFen in het hart, met tranen op de wangen,
Intyds te rug gekeert, in zyn gedrag en gangen
En lyf- en zielsgebrek en angfV daer uit ontftaen,
In zedig maetgedicht, met aendacht', gaeteflaen;
Hem, van den breeden weg, langs *t enge pad, te leien
Naer 't vaderlyke huis, waer hy, met zang' en reien,
Op zyne wederkomst, verwelkoomt en onthaelt,
Door's Vaders liefdeen gunst op'theerlykiV wordbeftraelt,
A la
|
||||
|
■ ■ ■ —......... " "■■ '--------------------------------------------------------------------■ ■ ■ —■
% 90 ET. UITBR. OVER DE GELYKENIS
In weerwil van de nyt zyns broeders, die, vol tooren,
Om 't lot, door'svaders gnnst den Jongeling' befchoren,
Door fnoode gruweltael, vol huichlary' en haet,
Zyn al-lernaefte bloedt te fchandiyk lioont en frnaed,
En, in't verfteend gemoed door fmeeken noch gebeden
Te murwcn , hart en oog zelfs toefluit voor de reden.
o Opperfte Monarch, alziende, onzigtbre Godt,
o Ooriprong van ons heil, o aller vromen lot
En fchild en toeverlaet, o Schepper aller dingen ,
Die, boven zon en maen en alle ftarrekringen,
In 't onbegrypbaer ruim van 't grondelooze licht
U\v' troon op vleugelen van Serafynen flicht,
Die met uwe Engelen meer vreugd fchept in't verneeren
Van een beladen ziel', in 't betren en bekeere-n-
Van eenen eenigen, die, met berouw en.leet
Om zyn bedreven kwaed, van 't fpoor der zonden treed,
Dan over bonder den, die, in;hun ganfche leven
Standvastig in de deugd', fteeds erJgenamen bleven
Van uw beloftenisfe eneeuwig Viiee.verJbond;
Genaderyke Godt, ei laet, op dezenftpnd,
Een fparankel van mw' Geest en zuivreliefdeftraien
In ons benevelt hart en zinnen nederdatcn.,'
Opdat wy, door dien gloed verlicht, in.poe&y'
Een heilig Boettafnecl, een Liefdefeh^ldejry*
Ge-
|
||||
|
VAN DEN VERLOREN ZOON. I. Boi*. '%
Gemaelt ddor w#cti Zoon, toen Hy op aerd' verkeerde,
En't krom en blind Geflacht den zuivren Godsdienst leerde, Nateekenen tot lof van uw Menschlievendheit, Die haer' gewyden glans al de eeuwen door verfpreit. 't Gaet wel. onze aendacht fchynt in nieuwen lust te groeien,
De dichtftof reeds, naerWensch, den dichtgeeft* toe te vloeien. Wy voelen de aders zelfs van eedlen yver ilaen, En vangen des, gefterkt door 'sHemels byftand, aen. Zoo Gods gezalfde Zoon, uit'sVaders fchoot' gezonden,
Om'tmenschdom,toen*t, in dienftVan'safgronds vorst verbonden.
In helfche duiftcrnisfe en fchaduw5 van den dood,
Als droeve ballingen moest zwerven, uit hunn' nood*
Te redden door zyn bloed, en Mozes fchaduwwetten,
Door 't Euangelielicht in vollen dag te zetten,
En eenen zuivren dienst, die, de Oppermajesteit
Behagende, den mensch' tot heil en zaligheit
Zou ftrekken, in 't begrip des flervelings te planteii;
Zoo Gods Gezalfde Zoon ooit Ofn dien dienst zsich kaaten
Moest tegens 't valsch vernuft, dat, al te trotseh en&out,
Den Godsdienst, naer zyn'wil, op eenen zandgrond bouwt,
't Was tegens'tboos vernuft der fchyndetfgd', vol gebrekeli,
3t Was tegens't fnood gebrocd der addren, <fat, vol ireken,
Op 't veinzen afgerecht, met honig in den rflond*,
En fchoonverniste gryns, den akonyten grond
A % Van
|
||||
|
4 POET. U1TBR. OVER DE GELYKENIS
Van zyn vergiftigt hart, vol fnoode gruwelvlekken,
Door 't logeaachtig oog op't kunftignV weet te dekken,
En, onder glimp van deugd' en verfvan heiligheit,
Onnoozelen zoo vaek vervloekte ftrikken breid ,•
't Was tegens fchyndeugt, die, met ftorTen en met fchreeuwea
Van Schriftgeleerden en vermomde Farizeeu\ven<,
De rol van huichlary op *t meesterlykft' gefpeelt
En, door de nyd bevrucht, grirfoenen heeft geteelt,
Grypvogels, adelaers en gieren, tuk op rooven ,
Die wees en weduwen, onnoozle duiven, kloven,
En haer* fchoon door'tgebrek vanpluim' enkuif' ontbloot,
Tot op het dor geraemte uitplukten in haer' nood'.
Dit wisten zy met glimp' van.Godsdienst en de wetten
Des Keizers voor te flaen, op't fchoonfte te blanketten..
Verwaendheit gaf by hen de reden fteeds den fchop,
En blies hun dus in 't hart en al de zinnen op,
Dat zy niet zelden zich ver boven andren roemden*
Godvruchtig zaed te zyn, zich Abrams kinders noemden,
Hun kwam 't geboorterecht, hun de audfte brief alleen
Van Jakobs zegen toe,, maer geenszins onbefneen
Van harte, zondig volk, verfchopten Tollenaren,
Die in hun oog vervloekt en Godsdienstfchenders waren.
Dat Jezus zulken zocht en zelfs voor hen verkoos,
Werd van hun uitgefchreeuwt als dwaes en zinneloos.
UTaer
|
||||
|
VAN DEN VERLOREN ZQON. I. Boek. :
Waer Christus een Profeet hy moest de zondaers fchuwen,.
Van hunnen ommegang en handelingen gruwenT
En eercn met ontzag de Voogden van 't Altaer,
De eerwaerde Schriftgeleerde en Farizeeuwfche fchaer.
Dus wisten zy, door list en veinzen en bedriegen ,
JHet lichtgeloovig brein wel vast in flaep te wiegen.
Maer 't aldoordringend'-oog van Gods alwetendheit
"Word door vernis noch mom beguiehelt of misleidt.
De Hartenkenner, die de binnenfte gepeinzen
Van elks gemoed doortast, de aertsvyand van het veinzeq,,
De groote Heiland heeft, in 't- eind', voor elks gezicht,.
De Farizeeuwfche gryns het masker afgelicht.
'tZachtmoedig, 't Godlyk Lam, dat zyn gewyde lippen,
Nooit buiten reen, een' vloek of weekreet liet ontglippen,.
Veranderde, op 't gezicht van't Farizeeuwendom,
Zyn heilfteni in 't gebrul en vreefelyk gebron*
Van Judaes fieren Leeuw, die hun op aerd deed hooren*
Wat weekreet hun hierna zal donderen in de ooren,-
En deed op 't klaerft* hun zien dat geen verheven ftaet,
Geboorterecht noch rang, by God den menfchen baet;
Dat geen fchynheiligen, die op zich zelve leunen,
En op den rieteftaf van hun verdienftenfteunen,
Dat geen vermomde deugd by de Oppermajesteit
0oit heil te wagten ftaet; maer dat boetvaerdigheif.
A 3 Xa
|
|||||
|
6 POET. UlTBR. OVER DE GELVKENIS
En't nederige hart, dat wegffnelt irf de tranen
Van 't ware zielsberouw, alleert de wegen banen Naer Gods genadetroon en *t zalig Vrecverbond, *t Geen Jezus tasfchen God en menfcheh, door zyn* mond, Als Zoenheer fluiten kwam, en niet zyn bloed zou ftaven. Des zocht hy, wat in 't graf der zonde lag begraven, En buiten 't Godsdicnstfpoor mogt dwalen onbedacht Te wekken en te hoen door zyne Leer en kracht. GodsZoon, opdatgeen menschhier'trechtedoelzoumisfen,
Staeft zyne orakeltael door drie Gelykenisfen, Het vinden van het Schaep, den Penning en den Zoon. De laetfte, die van drie met reden fpant de kroon, Heeft al voorlang ons oog op 't heerlykft' toegeblonken, En wist in onzen geeft* een heilig vuar te ontvonken, Dat, op haer fchoon verlieft, vast aengroeit meer en meer. Des zingen wy haer thans Gods grooten Naem* ter eer\ Een'Mann', die, uit den fchoot"des Oorfprongs aller dingenr
Op't mildfle was bedaeuvvt met dierbre zegeningen,
Een ruime en voile mact van tydelyken fchat,
Veel hurelingen, huis en have en vee bezat,
Ontbrak geen erfgenaem in 't onbekommert leveftj
o Neen, Gods goedheit had twee kinders hem gegeven,
TweeZoons, twee vriichten van zyn eerlyk huwlyksbed,
Op wie zyn grysheit al haer hopen had gezet,
Dan
|
||||
|
VAN DEN VERLOREN ZOON. I. Boek. 7
Dan 'tgecn ons vrcugd belooft kan 00k wel drbef heit baren.
De Jongfte van die Twee, in't groenen zyner jaren, .
En wulpsch en onbedacht, had door zyn' dartlen aert
Den ouden Mann', al vroeg, bekommering gebaertj
Hy fchiep in ydle vretfgd en fchaedlyk fpel* behagen,
En werd door Alvolgin, een vrouw reeds op haer dagen,
Gefteunt in zyn gedrag: zy noemdeal wat hy deed
Een fpelendheit van geest, en vond noch kwaed noch leet
In zyne levenswys', vol ongeregeltheden.
Dns werd hy langs hoe meer weerbarilig tegens reden,
En floeg, gansch ftorti en doof voor 't ouderlyke woord
En zyner vrienden raed, van kwaed tot erger voortj
Men zag hem de eerbre deugd en goede zeen verachten,
En flyten al den tyd in zondige gedachten
En weelde en ydelheen.. Naeuw fteeg hy op den trap
Van wettige voogdy' en ei>genmeesterfchapp,
Of toonde dat zyn jeugt, voorlang haers Vaders lioede
En tucht en teedre zorg en wyze lesfen moede,
Meer lust beving om vry en bly de breede paen
Van wellust en bederf dan't heilpad in te flaen,
En, in de voile ren van haer begeerlykheden,
Te draven zonder toom* en teugel van de reden ,•
Des klampt hy in zyn drift den Vader dus aen boord: -
JNu, doe my rekenfchap van't geen my toebehoort:
|
||||
|
S POET. U11BR. OVER DE GELYKENIS
Laet blyken wat het recht dec errTenisf, beneven
Hct moederlyke goed, u heeft ter leen gegeven,
Hoe't, boven *t wettig deel, mynmiddlen heeft vergroot,
Zoo lang gy 't vruchtgehruik van al dien fchat genoot,
En myne teedre jeugt naer uwen wenk liet draven.
'k Heb zooveel jaren reeds met zwoegeti, ploegen, flaven
Verfleten, en my zelf nu lang genoeg verneert.
Elkeen ziet zich al graeg van andren eens geeert.
Laet flaven van hunn' dienrV zich ryken fchat beloven,
De vryheit gaet by my den rykften flaef te boven ,-
Die noordftar f rekt rayn hart en vreugdgezind gemoed,
Om haer eisch ik het deel, het deel, dat, nit uw goed,
My wettig toebehoort. 'tLust elders my te leven.
Geef, geef des'tgeen ge my niet weigren kuntte geven.
De Vader, op dien eisch geheel verbaest, ontroert
En vol bekommering', vat fluks het woord, en voert
Den Zoon' dees reden toe: Wat drift bekruipt uw zinnen?
Wat dwaesheit hielp u toch zoo dwaes een ftuk ontginnen ?
Wat redenlooze raed, wat hartstocht dryft u aen ,
Door uw' ondaokbren eisch my dus te keer te gaen?
Beloont ge dus, myn Zoon, in't eind de zuivre liefde,
Die, van uw wiege af aen, my in het harte griefde
Met rustelooze zorg, by dag en nacht bereid
Tot vordring van uw ziels- en lichaemszaligheiti
Durft
|
||||
|
VAN DEN VERLOREN ZOON. I.Boek. 9
Durft uwe jeugd my zelfs den (tut en troost ontrooven,
Die zich myn ouderdom mogt van uw jeugd beloven ?
Helaes! wat port u aen tot zulk een dwaes befluit?
Wie van ons huisgezin, ben ik het, fpreek vry uit,
Is't Broeder, noem hem vry, wie heeft uiet misdreven?
Is *t Knecht, of Hureling ? Men zal voldoening geven
Indien 'top reden fteunt. Watiteekt u op den krop?
Ontmom uw hart voor my. Wat mangelt 'er ? fpreek op.
Wat's dit? Verdien* ik zelf geen antwoord op myn vragcn?
Of mist myn vraeg uw doel, en fchept ge alleen behagea
In eigen meesterfchap, uit zucht' tot heerfchappy ?
Of fpruit uw eisch alleen uit tnek om, vry en bly,
Uw nieuwsbegerig hart den ruimen toom te vieren,
En in een vreemd gewest de leefwyze en manieren,
Inkleedinge, gedrag, enhandel, en beleid
Te aenfchouwen van naby ? Zoo moet ik, eer gy fcheidt,
'tGevaer dat uw befluit bevat voor u ontvouwen.
Gy kent beftek noch grond, en ilaet vast voort met bouwen.
Wat zal hier 'teind van zyn, dan hartzeer, fchande en fmaedj
Als de uitkomst ons berouwt, koomt overleg te laet.
Gy eischt uw wettig deeL Stel eens: 't wierd u gegeven*
Zoude u 't bezit daer van in voiler vreugd' doen leven,
Dan gy van dag tot dag reeds in myn huis geniet?
Geenszins. 't Beituur van 'tgoed baert zorg, de zorg verdrietj
B Ve*>
|
||||
|
.
|
|||||||||||
|
10 TO'ET. U1TBR. OVER DE GELYKEWS
Verdriet befnoeit de rust; de rust, van't hart geweken.,
Sleept alle vreugde mec. Wat lyf- en zielgebreken Vertoonen dan den mensch' zich zelven doodsch en naer! |
|||||||||||
|
I
|
|||||||||||
|
Dns raken rust en vreugd door fchynvreugd in gevaer.
Doch fchoon 't beftuur van't goed alvry waer' van verdrieten, Wat vreugd zoud ge in't beftuur toch meer dan nu genieten? Gy wierdt uw eigen heer $ 'tzou draven naer uvv' zini Wat u ten dienfte flond, 't is waer. Maer ochf daerin Ligt 't allergrootft' gevaer. Wie andren wii beheeren, Moet bovenal verftaen zich zelven te regeren. Die kunst verftaet hy niet> die luttel is gewent Te peilen eigen hart, en dus zich zelf' niet kent. Die kunst verftaet hy niet, wiens zinnen, met de jaren Der wufte Jonglingfchap, noch daeglyksch fpelevareri. Die kunst verftaet hy niet, 6iey op de levensbaen, Slechts in den zonnefchynr des vooripoeds heeft gegaen, En nimmer t ©og by't woen der buldrende onweervlagen En ftarreloozen nacht van fmert' heeft opgeflagen. Ga in u zelf' mynZoon, en met n zelf te raed', En zie of gy die kunst j de grootfte kunst, verftaet. Gntbreekt \v die geheel, gelyk uw hart moet fprekerrj Verbeeld u niet, myn Kind, dat gy ze in vreemde ftreke»> En buiten's Vaders oog zult leeren; neen, voorwaeri Wie vroeg den meester derft, detft ftut en fteunpilaer, |
|||||||||||
|
. ■
|
|||||||||||
|
WA& DEM VERLQREM ZQON. I Boek. *t
Blyft kreupel in de kunst'. Nu voeg hierby met reden,
Wat in een vreemd gewest, door't volgen van de zeden,
Met leven naer 's lands wys, en hooffche aenloklykheen,
De deugd van 't redenfpoor wel vaek te rug doet trecn.
De telg der jeugd is tecr en welig in het groeien,
En eischt voorzigtigheit in't kweeken en befnoeien ;
Word zy niet naeuw bezorgt, bewaekt van uur tot uur,
Zy kromt zich, kwynt en fterft. Haer fchoon is kort van duur*
Achf overweeg dit al. Laet u myn raed we£rhouwen,
En u een wuft befluit niet eindeloos berouwen.
Blyf, waer ge bly ven kunt, bevryd van ramp en kruis,
En fmaek met my nog lang het goede van myn huis.
Begeef a, buiten nood, toch zelf niet in gevaren.
Ik bid a, om uw heil, verdruk myn gryze haeren
Toch door geen nieuwe zorg, en hartzeer, en verdriet,
Om Gods ml, blyf, myn Zoon, verlaet uw> Vader niet*
Dus fpreekt de Gryzaerd^ maer zyn reden was verloren.
De drift houd zeldenftand. Dewulpschheitheeft geeneooren*
De Jongeling ftaet ftyf* op zyn gefproken woord,
En zinneloos befluit, en vaert met eisfchen voort,
Ja zweert, het kost* wat will*, zyn opzet uit te voeren.
De Vader, wien dees reen tot in de ziel ontroeren,
Nu tegens wil vermant, deelt dan zyn* Zoonen 't goed,
En fchenkt aen elk zyn deel, naer *t recht van wettig bloed.
B 2 Naeuw
|
||||
|
1,1 POET. U1TBR. OVER DE GELVKENIS
Naeuw heeft de Jongfte 't zyn, of valt terftond aen'tpakken*
En ftuwen van dien buit, in buidelen en zakken;.
Niet anders of zyn goed , indien hy 't langer liet
In 't Vaderlyk bewind, verfmelten zou tot niet.
Hy maekt zich zelf' geheel reisvaerdig. Uit zyn wezen
Is 't ingebeeld vermaek en de ydle waen te lezen.
Zyn Broeder gaet Hemvaek te keer met ftrafre taei' -,
Terwyl de Vader Hem, by dag en avondmael,
Waer hy terloops verfchynt, met woorden, en met daden*
Van zuivre liefde poogt zyn opzet af te raden,
Maer zuivre liefdedaen,. noch welgegronde reen,
Doen zyn te hecht befluit een' flap te rugge treen.
Zoo zien we een? dolleman den Arts, en de artfenyen*,,
Hoe heilzae.m voor zyn kwael', verachten en beftryen*.
De Jong'ling flopt het oor voor 't Vaderlyk geklag.
Hy word het huisgezin vast warfcher dag op dag.
Hy wil zich in der yl nu elders heen begeven,
Beproeven zyn geluk, en voor zich zelven leven.
Des zegt hy al het huis vaerwel, en reist met vaert
Naer vreemde landen heen, wel ver van 's Vaders haert..
,Waer heen , o Jongeling, ontzinnige, waerhenen ?
Keer weer, gy zult dien togt te jammerlyk beweenen. Keer weer, o wulpfche Zoon, keer weer,, het is nog tyd,. Waer vindt ge huis ofplaets, 4aer gy zoo welkom zyt, |
||||
|
VAN DEN VERLOREN ZOON. I. Boek.. rj
Of immer wezen zult, als in uws Vaders armen?
Wat vreemdeling zal ooit zich over u ontfermen,
Uit ongeveinsde gunst' en mededoogendheit,
Schoon ge, in gebrek of angst', om hulp en byftand fchreit*
Geen klokhen dekt zoo tecr haer ongepluimde kieken,
Als 't ouderlyke hart met zyn fluweele wieken
Van zuivre liefde en zorg' zyn kroost en eigen bloedi.
Keer weer, o Jongeling. Een bui van tegenfpoed
Wil uit dien vreemden hoek' u ylings overrompelen ,
En, over hals en hoofd, in zielelende dompelen.
Maer och! hy jaegt, gansch doof voor reden en geklag,
Met ros en wagen voort, zooveel hy kan of mag.
DeGrysaerd, daer zyn raed, nochfmeeken, noch gebeden.,.
Den wuften Jongeling vermochten te overreden,
Gogt zynen ftuggen Zoon vast na in zyne vlugt,
Zooveel hy oogen kan, met jamren en gezugt,
Uit mededoogendheit> en ongeveinsde liefde,
Die voor zyn waerdig kroost zyn' vromen boezem griefde;
En fchud het voile hart, waer hy den mond ontfluit
Tot zynen oudften Zoon, in deze woorden uit:
Wat hartzeer, wat verdriet word my, helaes! befchoreny,
In mynen ©uden dag' door mynen jongstgeboren!
Wat dwaesheit dreef hem toch tot zulk een opzet aen?
Wat lag hem op het hart? Wie heeft hem iet misdaen ?
B 3 Wie
|
||||
|
*4 VOlT, U1TBR. OVER DE GEIVKENIS
Wie wist hem't in myn huis dns wrang en bang te maken ?
Moest ik zoo bittre vrucht, helaes! in 't einde fmaken,,
Zoo bittre vrucht, in plaets' van zooveel zoete vreugd,
Als zich myn ouderdom belooft had van zyn jeugd.
Myn Zoon, myn lieve Zoon, de wellust van myn leven,
Myn jongfte Kind, myn hoop, myn troost heeft my begevenf
Och! och! waer gaf ik u, myn waerdfte Zoon, ooit re£n,
Tot onvernoegzaemheit, en zulke ondartkbaerheen ?
Waer hield myn liefde zich ooit voor uw licil gefloten ?
Hebt ge in myn huis naest my al *t goede niet genoten,
Niet rykelyk gedeelt in al myn liefdedaen ?
Och! och! wie weet hoe duur die tocht u nog zal ftaen!
Wat lyfs- en zielsgevaer, wat ramp hy n zal brouwen,
Ja of ik u wel ooit, wel ooit we&r zal befchouwen ?
Hoe word myn hart gefchroeft! hoe word myn geest beknelt
Van fmert' en droevenisf'/ och had ik met geweld
U in uw drift geftuit, toen ik met raed* noch fmeeken,
Noch tranen, noch gezucht, vermogt uw hart te breken!
Maer wat's gedwongen dienst, dien vordert men met re£n
Het redenlooze vee, geen mensch'af, neen, o neen.
Waertoe, zegt de oudfte Zoon, waertoe dus uitgelaten,
Gejammert en gezucht3 wat kan dat weenen baten?
Wat, wat bekreunt gy u, zoo wuft, zoo boos een kind,
Een' losfen Jongen, die, zoo wrevlig alsontzind,
Zich
|
||||
|
ij^fPSiiiiiii ii """" " ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------—
|
|||||||||
|
VAN DEN VERLOREN ZOON. I. Boek. ir
Zich tegens uwen raed heeft uit uw huis begeven?
Dank, dank den Herael, dit ge my nog hebt in *t leven,
My, die u dag en nacht, met hart', en hand', en mond,
Van myne jeugd af aen zoo trouw ten dienfte ftond.
Laet varen eenen zoon, die u tot {inert verftrekte,
En, waer' hy hier, misfchien nog verder leet verwekte.
Dat hem die wulpfche tocht tot onheil vry gedy*,
En opbreek' wrang en zuur y zoo leer' hy wat het zy
Zich uit den vollen fchoot* der veiligheit en weefder
En rust', die, zoo hetfcheen, hem reeds te lang hier ftreelde*
|
|||||||||
|
Te werpen in't bederf, enkommer, en verdriet.
Myn Zoon, ei grief my, zegt deVader, verder niet
In't hart.door zulke recn enharde tael te flaken. Waer kon Natuur zich zelve^ of ooit haer bloed verzaken? *t Is waer, 'k heb hem dien tocht met ernft' wel afgeraen. Ik heb met krachtr van reen zyn drift te keer gegaen. Dat kunnen, pevens u, zoovelen nog getuigen, Als in myn* dienst, en huis, zich voor my nederbuigen. Maer, och! wat baet my dit? Ik walg van zooveel.reeni Zegt de oudfte Zoon, en laet zyn' Vader nu alleen j Die voortklaegt: och! ik zal myn kind licht eeuwig dervenf it
Mogt een getrouwe Gids aen zyne zyde zwerven!
Mogt iemand, die, oprecht, zyn handelingen, vroeg lafpae, befpiedende, zyn gangen gadefloeg, |
|||||||||
|
*» *
|
|||||||||
|
_____
|
|||||||||
|
i6 POET. UITBR. OVER DE GELVKEN1S
My in't geheim ecn* fchets van zynen handel geven,
't Kon .ftrekken tot veel lieils., en hoede van zyn leven. o Ja! 'kvvil in dit ftuk voorzien met ryp beleid. Hier zweeg de Man, verkropt van rouw' en teederheit. Nu mogt de jongfte Zoon, na duizend moeilykheden,
Verknocht aen zulk een tocht, den landgrond pas betreden, Dien hy had uitgekipt, om, in gewaende rust, Te leven naer de wet van zyn begeerte en lust, Of hy fpat daetlyk uit in zondige euveldaden. Verieiding, die de jeugd op *s Jevens gladde paden, Steeds op de zyde hangt, en door het yleigeluit Van hare toovertong', de zielen maekt ten bujt, En dezen Knaep ai yroeg de zinnen had betoovert, Heeft, eer hy *t waentof denkt,, zyn hart en ziel verovert, De wellust doet ook 't zyn', en blae&t, met raen en dacn, Den pas ontfonkten gloed^ in voile vlammen, aen.j De voorraet, die, nog versch, .geen krachten had verloren, Schynt wat de lust befluit itilzwygend' te onderfchoren,, En in 't beguichelt oog des Jonglings geen gevaer Te duchten, maer een reeks van jaren op elkaer Te ftaeplen buiten zorg j des viert hyzyn begeren By dag en nacht den tpom in ontucht, banketteren. En gulzige overdaet, en wat het hart der jeugd Doet blaken in een' gloed van onbezonnen vreugd*. |
||||
|
—----------------------------------------------- .....- - — -- ■-- ■- - - --
VAN DEN VERLOR EN ZOON. I. Boek. 17
't Ontbr eekt, indezen ftaet', denjongling' aen geen' vrinden,
Aen laffen vleieren, noch wulpfche vreugdgezinden ;
o Neen ,• hy ziet zich haest omcingelt van een' ftoet
Vermomde Vosfen, die, op 't aes van's naesten goed
Verlekkert en verhit, den Knaep' ontzag bewyzen;
Zyne edelmoedigfyeit en gullen inborst pryzen,
En, waer zyn teedre macht zyn denkbeeld valt te kleen,
Ora wat den wellust ftooft, en de ongebondenheen
Steeds nieuwe ftoflfen geeft, fpitsvindig uit te denken,
Hem door hunn' raed en daed geen luttei byftand fchenken;
Op hoop dat hen de Knaep voor hunnen arrebeid,
Vernuft en fchrandre vlyt in zyne vrolykheit
Met eenen dubblen pryss van wedergunst' mogt5 kroonen,
En met een ryklyk deel uit zynen fchatt' beloonen.
Dus flyt de wulpfche Zoon, in zeden en gedrag
Door valfchen lof gefteunt, vast weeldrig dag op dag.
Nu, dacht hem, had hy recht den weg des heils gevonden,
En 't langbedoelde wit van vry en ongebonden
Te lev^n naer zyn' wil, door niemants tegengunst
Belemmert of benydt, getrorTen naer de kunstj
En moest voor'tryk genot van zulk een vrolyk leven,
Zyn kloekheit en vernuft alleen de glory geven.
Zyn ouder Broeder, heel en averrechts van aert,
Mogt onder 's Vaders oog nu muffen aen den haertj
c oi
|
||||
|
i8 POET. UITBR. OVER DE GELVKENIS
Of flaven, all' den dag, naer zyne wenk en wetten,
Onmachtig eenen (lap in 't vrye fpoor te zetten,
Voor *t einde van zyn werk en afgeweven taek','
Hy gunde hem die vreugd, en al dat huisvermaek..
Zoo fchrael een weelde kon zyn jongkheit niet behagen,,
Die, op een* eedler fmaek van beter levensdagen,
Verlekkert en verlieft, geen vreugd voor wettig hield,
Dan die door vryen wil en wellust word bezielt,
Maer de Ongebondenheit is altoos onbeftendig ,•
Zy voed, door de ydle waen, in hare borst inwendig
Een doodelyke kwael, een' kanker voor Tt gemoed.
De wellust kent geen' maet. de ftreklyke overvloed
Smelt voor dat vuur als fneeuw, en kan niet verder ftrekkenj
Dan om't gevoel der fmert' te heviger te ontdekken,
Als't eind de lasten draegt, het naekt gebrek verfchynt,
En al de wulpfche vreugd in rook en damp verdwynt.
Zoo viel myn Jongeling ook deerlyk, in het ende,
Van 't fpoor der ydle weelde in armoedeen elende.
Geen-wonder. neen, o neen.. indien 't weerbarftig ftael,
Indien het yzer zelf, ('tgeen 't allerhardst metael,
Verwint en te onderbrengc,) wanneer men't onder de aerde
Be grave voor een' tyd, niet flechts zyn kracht en waerde
Verliest, maer zelfs in aerde, en flyk, en ftof verkeertj
Koe moet een vleeschlyk hart, dat niets xoo zeer begeert,
Dan
|
||||||
|
■
|
|||||||
|
FAN DEN VERLOREN ZOON. I. Boek. i?
Dan 't geen het vleesch bemint j indien't een reeks van dagen.
Met hun, die't welig vleesch. deeds koestren en behagen,
Verkeert en ommegaet, en met het oor niets hoort,
Noch met het oog iet ziet, dan't geen het vleesch bekoort,
Och! hoe moet zulk een hart, van alle deugd geweken,
Verkeeren in een' poel van iyf- en ziclgebreken ?
De brasfende overdaet ftaet ziel' en lichaem duur.
Dit ondervond de Knaep nu deerlyk uur op uur.
Zyn wellust geeft den geest. *tGebrek, alom te kennen
Aen'tnorsch enkroezig hoofd, koomt op zyn zwarte pennen
Aengieren, en verdryft nu alle vreugd en rust.
Het ongeveinst gemoed, helaes! te wel bewust
Van al't voorleden kwaed, doch voor een tyd bedwongen,
En fel gekluistert, berst nu los met zooveel tongen
Van't allerfcherpst verwyt, om zooveel gruweldaen,
Als door den Jongeling bedacht zyn en begaen.
Hy word benaeuwt te moe\ de waen en moed begeven
Zyn* eertyds fleren geest*. de kommer maekt hem't leven
Zelfs bang, terwyl 't gebrek zyn fmerten openbaert.
Naeuw word zyn vriendenftoet, die loos, envalschvanaert,
Zoo lang de Jongeling hun raep- en fchraepzucht ftreelde,
By hunnenHeer op't fchoonst" den hooffchen vleier fpeelde,
Zyn' jammerlyken ftaet en hoogen nood gewaer,
Of elk bied hem op't zeerst de hielen in't gevaer.
|
|||||||
|
*o- POET. UITBR. OVER DE GELVKENIS
Dus zag hy door't gebrek en armoe zich begrimmen;
Maer och! dit was't niet al: de nood wil hooger klimmen.
Een ysfelyke plaeg, aen heur verwoed misbaer
Zoo kenlyk als aen't zwart te berge ftaende haer,
Heur' bleekbeftorven mond'en diepgezonken oogen-,.
En dorre fchenkelen, met enkel vel omtogen,
De Honger, uit gebrek en armoe voortgebracht,
Wen 's Hemels roede wankt op 't flerfFelyk gcflacht,
De dolle Hongersnood, wiens onbezonne woede
Noch mensch noch dier ontziet, trof met haer geesfelroede -
Het land, waerin die wufte en wulpfche Jongeling
Zyn goedren had verkwist, en, in bekommering',,
Nu.bange dagen fleet, met zulke wisfe flagen,
Dat al wat adem haelt gevoel had van haer plagen.
Het aerdryk, hier in lang door geenen vruchtbren daeuw,
Noch zwoele vlaeg befproeit, lag geesteloos en flaeuw/
Niet anders dan een mensch, die, koortfig, ofaen'tkwynen i
Van teering? dag op dag, zyn krachten voelt verdwynen.
'tVerfchafte lust, noch rust, nochgeur, nochkleur, enfloot
Voor menfchen en gediert' zyn' voedzelryken fchoot.
o Plaeg, ter kwader uur7, om 's menfchen kwaed, geboren,,
Hoe, bitter valt ge hem, die alles heeft verloren j
Myn' armen Jongeling', die al zyn goed, en fchat,
Syi vriendenr voor uw komhV, alree verloren had/.
Wat
|
||||
|
VAN DEN VERLOREN ZOO N. I. Boek. ai
Wat raed in dezen nood' ? wat troost voorhem ? waer henen?
Geen vleier zal het oor naer zyne klachten leenen -,
Geen vreemde naer zyn fmert mecdoogende ommezien.
De Vaderlyke hulp kan hier geen' byftand bien.
De Hemel toont een gram gelaet om 't vorig leven.
Rampzalig Jongeling, wie zal u uitkomst geven!
De nood nogthans flaet voort. 'tGevaer eischt kort beraedt.
Nu gaet hy by zich zelf, in zyn' verlegen ftaet',
Te rade, en raept vernuft, en al zyn oordeel t'famen,.
Om, waer' het mogelyk, eene uitkomst te beramen.
Nadat hy nu het een, dan 't ander overwoeg,
Schynt hem het beste toe, dat hy zich fluks vervoeg'
By iemant, die, door Godt gezegent in dit leven,
Nog arbeid noodig had, en arbeidsloon wou geven.
Hy vraegt, en zoekt alom, rot hy een' burger vind,
Die hem, voor fober loon, aen zynen dienst' verbind,
En dwingt om op zyn hoef het borstlig vee te hoeden,
DeLandplaeg midlerwyl bleef onmeedoogend woeden 7.
En joeg met zulk een kracht' den prys der leeftocht op,
Dat naeuw van duizend een kon reiken tot dien top,
Om 't lichaem naer den eisch te voeden en te kleeden.
Des zag de Jongeling zich op het feist' beftreden
Door't ysfelykst gevaer en dollen hongersnood >...
Die elk, voor 't zyn beducht, het hart voor andren floot.
C 3 De
|
||||
|
2i POET. UITBR. OVER BE GELYKENIS
De Knacp, met zooveel last van lyfsgevaer beladen,
Kon zich, door Ibber loon, ten halven naenw verzaden.
Zyn kracht verfmelt, als fneeuw by vuur of zonnegloed.
Des valt hy zynen heer' al fmeekende te voet,
Hy klaegt hem zynen nood, met tranen op de wangen,
En fmeekt, dat hy van hem flechts mogt degunst erlangen,
Om 't hongrig ingewand te vullen met den draf
En raeuwe bolfteren, die hy den zwynen gaf.
Dan'twas vergeefsch gefmeekt. DeLandheer had geen ooren.
o Arme Jongeling, o gy, die, korts te vooren,
Zoo lang uw voorraed duurde, eenKoning fcheent te zyn,
Nu ziet ge hoe gy zelfs, terwyl ge met een zwyn,
Door't ilrenge lyfsgebrek, gelegt zyt in de fchalen,
By vreemden, in waerdy', geen zwyn nog op kunt halen.
o Jammerlyk gezicht! o droefheit! o elendf
"Wat raed in dezen nood'? waer heen zich nu gewerfd ?
De Knaep raekt te einde bot: en kan in zyn benouwen,
Nu hy zyn leet befchouwt, geen einde aen'tleetbefchouwen.
Hy zucht, en kermt, en loopt mistroostig heen en we£r,
Nu flaet hy 't oog om hoog, dan weer ter aerde neer,-
En fcheurtzyn kleed, enborst, enkromt, enwringtdehanden,
X En jammert, dat het gilt, door de omgelegen landen,
Als een krankzinnig mensch, enftort, met heesch geluit,
In *t eind' zyn voile krop met deze woorden uit :
o On-
|
||||
|
VAN DEN VERLOREN ZOON. I. Boek. 23
o Onweerftaenbre fmert! o yslykfte aller plagen,
Vervvoede Hongersnood, wie kan de geesfelflagen, Die, door uw* yzre vuist, door vel en vleesch en been, Gedreven tot in h merg, my 't lyf, van topp' tot teen, Afmartlen dag en nacht, weerftreven ofverduren? Moet ik, o Gulzigheit, uw zoet zoo duur bezuren? Vervloekte Wellust, och! had ik u nooit gekent! Wat fleept ge al fchakelen van endelooze elend* En fmerten agter u! Ik voel uwe adders fteken, Zy knagen reeds de borst j die hacr zocht op tekweeken? Hierfchuilen ze, och/ ik voel't. opyn! o razerny! Help, aerde / Hemel, help / ontferm u over my! Wee my dolzinnigen! och! waer ik nooit geborenf Dit lot, dit droevig lot, is my alleen befchoren Door myn verwaende drift, door myne drift alleen: Had ik voor haer het oor geftopt, en Vaders recn, En ongeveinsden raed niet in den wind geflagen, 7k Waer5 eeuwig vry geweest van al die fmert* en plagen En dezen noodJ, die my, o droevig ongeval! Zoo ik geen uitkomst vind, het Ieven kosten zal. Maer och! Wat mag ik nog op hulp of uitkomst hopen. Daer elk my, hulp ontzegt. 'k Vind nergens hier een open.. 'Jc Mag jammren dat het gilt,, en uitzien west en oost, Maer oost noch west geeft my een enkle blik van troost. Wat
|
||||
|
24 TOET. U1TBR. OVER DE GELVKENIS
Wat mensch zag ooit zyn' ftaet zoo ras, als ik, verkeerenf
Flus had ik goed en geld, en zag my dienen, eeren
Van vreemdeling en vriend. Nu heb ik geld noch goed,
En vriend en vreemdeling verfchopt my met den voet'.
Men bezigt met geweld my tot een' zwynenhoeder,
En weigert, hoe ik fmeeL, my zelfs him draf en voeder.
Een mensch is met een' mensch', in nood', nog deeds begaen.
Maer hier, hier trekt geen mensch, geen mensch my n' nood zich
Een zwyn, een morsfig dier, wie zou het ooit gelooven, (aen.
Schoonhem het iemantzwoer, gaet hier een' mensch tebovcn!
oOnmeedoogend Land! geen woonplaets, geen gewest
Voor menfchen, neen, veeleer een razend wolvenest,
En ysfelyke kuil van tygeren en leeuwen,
Die, door den nood geperst, van dollen honger fchreeuwen,
En brullen dat het dreunt, en klinkt door bosch en dal.
Hoe deerlyk kwam ik hier in't eind, helaes! tepal!
Och/ och/ wat dolheit heeft myn' zinnen aengedreven /
'k Heb uit den overvloed' my in 't gebrek begeven.
Ik wierp en ftortte zelf my zelven uit den fchoot' v
Der wisfe veiligheit in dezen jongften nood',
En yslyk doodsgevaer. o rampen / o benouwen /
Driemael gelukkig Land , en zalige Landsdouwen^
Waer 't Vaderlyke vee naer zyne lusten aest,
En tot den buik in't groen zoo tierig weid en graest,
On-
|
||||||
|
VAN DENVERLOREN ZOON. I.Boek. if
Onkundig van myn fmert" en bittre tegenheden,
Gaef' Godt dat ik nog eens u zien mogt' en betreden,
Ik kuschte uw' kouden grond van vreugd', en dankteGod
Op myne bloote knien voor zulk een heilgenot.
Maer, och! wat vlei ikmy? 'kzal nooit die gunst erlangen.
'kHeb my onwaerd gemaekt zelfs 't minfteheilteontfangenl
Wie, zyner oudren tucht, geboden en gebecn
En trouwen liefderaed veracht, ^n, buiten reen,
Als ik-, in hun gezag onteert heeft door zyn zondeti,
Heeft in hun beeld Gods beeld en Majesteit gefchonden,
Wiens hooggeduchte wet den kindren bovenal
Een* diepen eelbied voor hunn* ouderen beval.
Diewethebik, helaes/ te fchendig overtreden
Door mynen ftuggen aert en trotfche en wulpfche zeden.
Des heb ik Vaders ftraf en 's Hemels ftrenge roe
Te vreezen. Och! hoe bang is my het hart te moe!
De nood kruipt vast alvoort, en treft my fchier aen't leven*
In dit onzalig land, op deze plaets te fneven f
Myn uitgemergelt lyf, myn koud gebeente hier
Een' hongerigen wolf of onmedoogend dier
Te laten tot een prooi! o droefheidt o elenden!
Dat's 't loon van die naer u, o ftugheit, de ooren wenden/
o Vaderlyke ftem > mydunkt, ik hoor u nog
My in 't weerbarftig oor toejammeren: och! och!
J> Keer
|
||||
|
26 POET. UI7BR. OVER DE GELYKENI&
Keer weer, myn lievc kind, keer, of gy zyt verloren!
o God, mogt* ik die Item in dezen nood' eens hooren,
Hoe yloog ik naer dat Huis en zalig Huisgezin 4,
Waerin de zoete rust en Vaderlyke min
My ftreelden dag op dag; waer zooveel Hurelingen,
Als 't Vaderlyk gezag bekleeden en omringen,
Zelfstot den minften flaef, een yder op zyn wys,
Zoo ryk een' overvloed van frisfchen drank en fpysr,
En wat zyn mildheit fchenkr, van dag tot dag, erlangen,
En, voorhunn'dienst'entrouw', nog loon engunstontfangen.
En ik, rampzalige, och! ik moet van hongersnood*
Bezwyken en vergaen/ o hartzeer, al te grooti
Myn voedfel is myn fmert; myn drank geftadig treuren.
Ik mag een' tak of ichors- hier van't geboomte fcheuren,
Of rukken 't flaeuwe gras dolzinnig uit den grond',
En fly ten al den dag en laten avondftond,
Niet anders dan een beest, met kaeuwen en herkaeuwen,
En't halfgeflompt gebit geheel te fchande knaeuwen,
Gm 't rommlend ingewand te paeien voor een' tyd,
Zulks zet geen voedfel by. Myn levenskracht verflyt,
En fehynt, van uur tot uur, myn' leden te begeven.
Waer berg ik my vanrouw'! waer word myn geest gedreven*5
Och! och! zag' Vader eens met wat al ramp' en leet
Zyn Zoon, zyn jongfte kind hierworftlen moet, wie weet
|
||||
|
VAN DEN VERLOREN ZOON. I. Boek, i?
Of hy, op dat gezicht, en myn gezugt en kermen
In't hart bewogen, zich niet innig zou ontfermen,
En fchenken my een' blik van troost in myn verdriet.
Maer neen; fints ik zyn huis, ondanks zyn" will", verliet*
En my nit al 't bezit en erfdeel heb begeven,
Word my de naem van zoon met recht' niet toegefchreveri.
Men noemt zoodanigenbandyten, die, in fchyn'
Slechts zoons, en in der daed' weerfpannelingen zyn.
Zoodanig een ben ik! zoo moet my yder heten!
o Bang, o kloppend hart! o overtuigt geweten!
Hoe prangt ge lyfen ziel! ei my! ik kan niet meer !
Dus klaegt de Jongeling, en zygt op't veld ter neery
Terwyl het fchaduwbruin en dikbetrokken wezen, Des naderenden nachts zyn angften en zyn vreezen, in de aklige eenzaemheit, op yder oogenblik, Verdubbett, en zyn hart vervult met fchrikk' op fchrik. Het kwynend lichaem eischt den halfgefloten oogen, .Meer door het floers der fmert', dan't kleed der rust'omtogen* Vergeefsch verkwikking af voor de afgefloofde leen. Hy woelt, en hobt, en tobt, tot hy, als afgeftre£n Van droefrenisP en drukk* en bange jammerklagten, In't eind' aen 't fluimren raekt door ftompheit van gedachten. D i POE-
|
||||
|
-
|
|||||||
|
POETISCHE UITBREIDING
OVER
DE EUANGELISCHE GELYKENIS
VAN
DEN VERLOREN ZQON;
|
|||||||
|
TJVEEDE B 0 ETK\
DE nyvre Mbrgenzon, die, met een vlugge vaert
Ten rustbedde afgeftapt, weer krachten had vergaert> En, met een dubble toorts', al barnende aen kwam pralen, Had naeuwlyks veld en vee, thans fchuw voor hare ftralen, In hunnen ftaep' gefteurt, of de arme Jongeling Schiet ylings uit zyn' dut en bange fluimeringV Hy vryft zyne oogen, flaet ze in't ronde heen en wede&9 Nil naer het luchtgewelf, dan wecr op't aerdryk neder,: Niet anders dan een mensch, die door een' donderflag Of fchrik word opgewekt in't krieken van den dag. |
|||||||
|
VAN DEN VERLOREN ZOON. II. Boek. i<
Hy mymert by zich zelf: Wat kwam my daer te voren•?
Wat wonderbaer geval, wat droom myn' flaep verftorea^
My dacht: Ik was om kruid, of moes, of verfche blaen,
Naer een belommert bosch wel ver van hier gegaen >.
Doch, door een diep gepeins op myne tegenheden,.
Gnwetende te diep in 't woeste woud getreden.
Naeuw werd ik zulks gewaer, of ik bemerkte ras
Dat ik myn* eeriten weg' en voetfpoor byster was.
'kLiep angftig heenenweer, en zocht door ftruik en hagenv
Maer zocht, en Hep vergeefscb, enmogt denweg nietvragen.
In deze onfteltenisf' hoor ik aen de eene zy,,
In't digtfte van het bosch, geen pylfchoot ver van my _,
Gekraek van tak en ftruik*, niet anders dan wy hooren,
Als iemant, die met kracht'zoekt door een haeg te boren,
Al wat zyn', doortogt ftuit, met hand' en voet' gezwind
Van een rukt en vertrapt, tot hy een open vind.
Ik houdeen luttel ftand, omringt van duizend vreezen,
Onkundig wat my hier in't eind' zou nakend' wezen.
Straks doet/zich voor myn oog een vreefelyke Leeuw
Met gryze manen op. Ikfidder, vlucht, enfchreeuw
Als een ter dood benaeuwt: oGod, wees my genadig!
Maer't edelmoedig dier, ver dat het my befchadig',
Haelt my wel ylings in, doch legt meteen zyn' aert
En alle fierheit af, en loegt, en kwispelftaert,.
D 3 E»
|
||||
|
3o POET. VITBR. OVER DE GELYKENIS
En bnigt den ftrammen hals; 'k verftout my dien te ftreelen ;
Hy ftreelt my wedeiom, en looptrondom my fpelen,
En hupplen, als een lam in welig klaverland.
In dees verbystering' zie ik, ter flinkerhand',
Door eenen Tyger my beloeren en begrimmen ,•
Hy fchuimbekt, loeit entiert, terwyl zyne oogen glimmen,
Als kolen in den kop. Ik deins te rug, en zeeg
Van fchrikk' fchier neder, maer., o wonder! naeuwlyks kreeg
Hetkoningklyke dier myn* vyand onder de oogen,
Of ftelt zich fluks voor my, met wonderbaer vermogen ,
Kloekmoedig in de bresj hy fchud zyn' gryzen kop,
Zet al de manen en twee blikken terFens op,
Gelyk karbonkelen, en flaet van edlen tooren,
Aen'tbrullen, datal'twoud weergalmt, en bei myne ooren
Nog dreunen van den klank', die my met fchrikk' beving
En fluks ontwaken deed uit myne fluimering>.
o Wonderbare droom, die uw beduidenisfen,
Tot troost in zynen nood', eens raden mogt' of gisfen •
Indien verbeelding my ooit waerheit heeft voorfpelt,
Zoo dunkt my dat gy ons meer heil dan onheil meldt.
'k Werd in geraer befchermt van een', voor wien ik vluchtte
En't eerst en allermeest niet zonder reden duchtte,
Een grys ert moedig dier! wat dier, wat mensch zou my
Nog redden uit dees' nood' ? Weg ydle droomery!
IT'
Hier
|
||||
|
VAN DEN VERLOREN ZOON. II. Boik. 31
Hier zweeft geen Hulp omtrent. Maer zacht, ik was dees ftrekerij
Dit barre veld, toen ik befchut wierd, eerst ontweken.
Maer., och! langs welk een pad, in welk een land of oort
Word zuik een trouwe hulp van my toch opgefpoort.
Wie zou die fchutsheer zyn, dien ik het eerst moest vreezen ?
o Hemel! zou het wel myn gryze Vader wezen ?
Maer't grimmig Tygerdier...? neen, in ons huisgezin
Bloeit alles in de rust' en onderlinge min.
Zoo my een mensch nogthans befcherrnt, wien heb ik nader
Dan, die naeft God my zel£s hetleven fchonk, myn' Vader I
Och! mogt my mensch of geest in deze barning' raenl
Genomen: ik beftond tot Vader weer te gaen:
Myn zondig wanbedryf en ongerechtigheden
Erkennende, op myn knien, met zuchten en gebeden
Te klagen mynen nood en jammerlyken flact,
En fmeeken om gena^, en hulp en toeverlaet-
In dees geftaltenisf' met tranen op de wangen:
Hoe toch, en op wat wys zou my die man ontfangen ?
Met wat voor oogen hem befchouwen, die zyn' raed
En lesfen en geboon zoo fchandlyk heeft verfmaed ?
Liet hy met recht zich niet op deze wyze hooren?
Nu zoek uw heul by 't Land, by 5t Land, dat u te voren
Zoo naeuw aen't harte lag, in wecrwil van myn reen
En ongeveinsden raed > en zuchten en gebeen,
Toen
|
||||
|
..■■-.-_■ , -
ix PObT. VITBR. OVER DE GELVKENIS
Toen kost ge zelf beftaen, en had geen' Vader noodig.
Dat zuchten, fchreien, en geklag is overbodig.
Befta nu op u zelPj heeft u 't gebrek beknelt,
Dat is de vrucht dicr vreugd', 'k heb '£ u genoeg voorfpelt.
Dat waert ge toen getroost, troost nun zelf daer mede.
Vertrek van daer ge kwaemt. Ga heen. Laet oris in vrede,
Zou Vader my met dit of diergelyk befcheit
Niet wyzen van de hand* met recht en billykheit ?
o Ja. Dan 5t viel dus uit: my waer' dit lot befchoren,
Dat God verhoeden will': wat hadde ik toch verjoren,
Ik, die reeds alles mis; wat k an die tocht my fchaen?
Hier moet ik van gebrek en honger toch vergaen.
Gints woed de honger niet, daer is nog troost te vinden.
Ik zal my dan dien tocht, in Gods naem', onderwinden*
Verwerf ik Vaders gunst noch byftand in myn' nood',
*t Zal myne ziel nogthans, by't nadren van den dood,
Vertroosten dat ik hem, naestGod, myn fchuld beleden.
En om vergifTenis gefmeekt heb en gebeden.
*k Zal opftaen; met berouw en kleenheit van gemoed
Dien Vromen naderen, en vallen hem te voet
Met fmeeken en gebeen, en jammeren en weenen ,•
Ik zal myn wanbedryf belyden, niet verkieenen.
'kZar bidden om genae, enzeggen: Vader, ochf
j Ochf Vader, och! genae, genae! Ontferm n toch,
Qnt-
|
||||
|
♦
|
|||||
|
VAN DEN VE RIO REN ZOO N. II. Boek. 3 3
Ontferm u over my, wil my myn fchuld vergeven.
'kHeb zwaerlyk tegens God en tegens u misdreven;
En ben den naem van kind en zoon by u onwaerd^
Sints ik van uwe deugd' vervreemt ben en ontaerdt,
En fchendig heb misbruikt uw gunst en zegeningen.
Ei ftel my in 't getal van uwe hurelingen
En knechten, die u dag op dag ten dienfte ftaen,
Neem, neem my als uw* knecht enflechtften fiaef flechts aen.
Dus zal ik tot den man, tot mynen Vader fpreken,
En trachten 't kille hart te ontdooien door myn fmeeken,
En als van lieverlec, met nederig beleid,
Te ontvonken in een' gloed van goedertierenheit.
Is flechts van't oude vuur een vonkje daer gebleven,
De rest zal door Gods gunst wel verder haest herleven.
Ik ken myns Vaders hart -, \ is luifternaeuw en teer.
Dus fpreekt de Jongeling, en zegt zyn* ftraffen heer,
Zoodra het licht op nieuws ter kimmen uit kwam breken,
(De tyd der dienstbaerheit was met den nacht' verftreken)
Zyn' dienst op, die, misnoegt, hem toegraeuwt: Hoe! waerheeni1
o Wulpschaert, weet gy u dan beter te befteen ?
Wie wist dit dwaes befluit u toch in't hoofd te brengen?
Waerheen? Naer Vader, zegtdeKnaep, wil'tGod gehengen,
Caheen, daerzytge, roept deLiefdelooze, wis
Zoo welkom, als de roof den veebehoeder is!
E Ga
|
|||||
|
•
|
|||||
|
34 POET. VITBR. OVER DE GELVKENIS
Ga heen ,• maer pas vooral tot my nooit weerte keeren.
God, zegt de Jongeling, will' zulk een onheil weren.
*kMisdeed hem, ik bely't, en kreukte mynen plicht,
Maer fmeek ook dag en nacht, dat zyn genadelicht
My met vergiflfenisP eens heuchlyk will' beftralen.
Opdat... Staek, zegt zyn heer, dit noodeloos verhalen.
Terwyl hy, morrende, 't verdiende loon hem telt.
De Jongeling vertrekt. Hy gaet in't eenzaem veld,
En heft, terwyl zyn ziel, door *t waer berouw bewogen*
Zich tot in't ftof verneert, zyn handen en zyne oogen
Eerbiedig naer omhoog, en ftort zyn boezemklagt
Dus voor de Godheit uit: o Eeuwige Oppermagt,
Die de eer der ouderen rechtvaerdigt, en verdedigtj
"Wie ik te fchandelyk gehoont heb en beledigtj
Wiens wetten ik te fnood te buiten heb gegaen,
En in myn gansch gedrag te jammerlyk misdaenv
'kBely het opentlyk met ongeveinsden harte,
Maer teffens met een ziel', die, door haer leet en fmarte*
En een oprecht berouw en ware droeffenis,
Om haer bedreven fchuld, op't zeerst' getrofFen is.
Dat kan uw oog, waer voor zich alles moet ontvouwen
"Wat in't verborgen fchuilt, uw alziende oog befchouwen.
Genade dan, o God, o Oorfprong van gena£!
Ei koom my met uw hulp* in dezen nood' te ftae»
Gy
|
|||||
|
VAN DEN VERLOREN ZOON. II. fcoEK. $y
Gy weet, hoe zeer ik tracht de vuile wanbedryven,
De vlekken myner zonde uit mya gemoed te wryven,
En, door een nieuw gedrag, op zuivre deugd gebouwC,
Te toonen hoe myn ziel haer vorig leven rouwt.
Gy, die de harten neigt der Koningen als beken >
Neig ook myns Vaders hart, als ik hem aen zal fpreken *
En bidden om genae1, tot mededoogenheit,
Zoo word myn bede my niet gansch en al ontzeit.
Ontfermt ge u over my, o Heilbron vol ontfermen,
Dan zal myn Vader zich ook over my erbarmen;
En neemt ge my, o God, we£r in uw gunften aen,
'kZal van myn' Vader ook niet troostloos henengaen. „
Laet my dees tocht tot heil en u tot eer gedyen j
Zoo zal ik eeuwig u daervan de glory wyen.
Hier zweeg de droeveKnaep,- engingmetzwakkefchreeni
Als tusfchen hoop en vrees, naer zynen Vader heen.
Dus gaet hy heen, maer, in gelaet, gedrag, en zeden,
Heel anders dan men hem eerft herwaerds aen zag treden.
Zie hoe in zyn gezicht, waer uit een dageraet
Van vreugd voorhenen rees, de fmert gedoodverft ftaet!
Waer, waer is nu die bios der levendige rozen y
Die eer de gladde wang des Jonglings deden blozen
Metzulkeen lieflykrood? Hoebleek, hoedoodsch en naer
Misvormden hem de nood en't lyf- en zielsgevaer!
E % ,Wacr
|
||||
|
3<S TO'ET. UITBR. OVER DE GELVKENIS
Waer is de fiere pluim, die't hoofd tot cierfel ftrekte?
Waer 't rozeverwig kleed, dat zyne fchouders dekte,
Nu door een* valen rok een ruwe py alleen
Ten halven flechts omgort ? waer zyn de dartle zeen,
Weleer uit zyn gelaet en losfen tred te kennen ?
Hoe min gelykt dees worm nu naer die Paeuw, wiens pennen
En fiere flaert voorheen, uit weitfchen overmoed'
Zoo glansryk uitgebreid r den hellen zonnegloed
Braveerden in't gezicht! Hoe kan een mensch vervremen!
Hoe luttel fchynt dees zoon nu naer den zoon te zwemen^
Wiens Vader zooveel goed en have en ryken fchat
Van knechten in zyn huis en akkerbouw omvat!
Geen nood, nogthans, geen nood; laet u het ommekeeren,.
Van uwen eerften ftaet, o Jongeling, niet deeren,
Hoe onbekent gy fchynt aen uw gelaet en kleen,,
De Hoogfte erkent u thans veel beter dan voorheen.
Gy moogt nu't menfchenoog min dan voorheen bekoren;
Nog. blinkt ge in't alziende oog thans fchooner dan te voren*
Schoon gy thans eereen' worm', dan naer een' menfch gelykt,
Uwearmoede, uwgebrek, heeft u in God' verrykt.
Gavry, oJongeling, boetvaerdige, gahenen.
Gy zult dees laetfte reis' bedanken, niet beweenen.
Wie God om byfland bid, uit een oprecht gemoed,
Bejegent zelden ramp, of bitfchen tegenfpoed.
Zyn
|
||||
|
VAN DEN VERLOREN ZOON. II. Boek. 37
Zyn' gunst wille op dien tocht genadig u verzellen :
Het zalig Geesteadom uw nyvrc fchreden tcllen,. En dekken op den last der hoogfte Majesteit, Met fchilden van hunn' liefde en mededoogendheit.. De fchael van uwe keus' mogt door uw twyfelingen, Nu door een luttel hoop, dan door bekommeringen, Vaek heen en weder ilaen, zoo lang liet zwak gezicht Van uw verblinde ziel' het eeuwig heilgewigt Van de opperfte Genae en't wonderbaer vermogen Der Vaderlykeliefde, en gunst', en mededoogen, Niet kenbaer kon bevroen, zy floeg intyds nog door
Naer de allerbeste zy, toen u GodsGeest het (poor Van't ongeveinst berouw ter deugd' had aengewezen.
Reis voort langs dezen weg: u ftaet geen kwaet te vreezen.
Gelukkig die't met u, fchoon in geen uur of dag,
Van zulk een' verren tocht, dus verre brengen mag!
My n Jongeling fpoeit voort. Hoe fchuwt hy nu die oorden
En plaetfen, die voorheen zyn' zinnen zoo bekoorden.
Hy gruwt vande ydle vreugd*. 'tGefprek en de ommegang-
Van al wat weereldsch is mishaegt, en valt hem bang.
Zyn Vader zweeft hem fteeds voor de oogen der gedachten,.
Zyn hart is vol van God en godgewyde klagten.
Des avonds roept hy vaek: o Nimmerfluimrend oog,
Dat alles gadefl'aet, beneden, enomhoog,
E 3 Hoe
|
|||||
|
y
|
|||||
|
38 POET. UlTBR. OVER DE GELYKENIS
Hoe hebt gy over my in gramfchap u ontftoken,
Toenik, in duisternisf der zonde diep gedoken, En ftortende in den ftrik en kuilen van den dood, Van uw aenbidlyk licht en zuivre glanfen vlood. Dat uw Barmhartigheit, dat uw Genade wisfe Die fmetten myner ziele uit uw geheugenisfe. Naeuw groet het morgenlicht, met een vernieuwt gelaet Het aerdryk, of hy denkt aen zynen bangen ftaet, En zucht: Ach mocht', oGod, op zulke nieuwe wyzen De zon van uw genade eens in myn ziel* verryzen! Mocht' ik het heuchlyk licht der oude liefdedaan Voor my in Vaders huis, weer vrolyk op zien gaen I Hoe zoude ik uwe gunst en zyne heilgefchenken Zoo lang ik adem haelde, erkennen en gedenken I Ontferm u over my, genadig Opperheer! Dus zucht hy, en betreurt zyn zonde meer en meer. Nu had de Boetgezinde, in zyne onzekre gangen, Niet luttel aengefpoort door't rusteloos verlangen, Naer de uitkomstvanzyn' tocht, dien reeds metzooveelfpoed^ Als zyn verftorven kracht en fchier bezweken moed Vermogten afgelegt, dat hy de Landgebouwen Der vaderlyke HoeP nu kenbaer kon be/chouwen. Hy loofde God in't hart, die hem, door zyne magt, Van zulk een verre reis' dus verre had gebragt, |
||||
|
VAN DEN VERLOREN ZOON. II. Boe*. 39
En fmeekte dat zyn gunst hem verder mogt' geleiden.
Nu nadert hy allengs, en krygt zyns Vaders weiden
Het eerst, daerna zyn' grond, en voorts hem zelP in't oog.
Hier ftak een ftorm van fchrik, die hart en ziel bewoog,
Op uieuws de vinnen op. Zyn knien knikken, beven, »'
En weigren 't zwakke lyf byna meer fteun te geven.
Nu verft de bleeke vrees, dan't fchaemrood zyn gelaet.
Hy wil| maer kan niet voort. In dees' benaeuwden flaet
En allerbangften ftond* (ais wierd het bloed bewogen
Door't nadren van het bloed) flaet 00k de Vader de oogen,
In't drokst' der bezigheen, thans weidende in het rond,
Op zyn verlegen kind: de hartpols flaet terftond
Geweldig reis op reis medoogen en ontfermen,
En jaegt den Vader fluks vol vreugdr met open afmen
Van zuivre liefde en gunst' den Jongling* te gemoet,
Die hem van verre reeds ootmoedig valt te voet,
En roept: Ontferm, ontferm u myns, die door zyn daden
Uw? haet en grimmigheit heb op myn' hals geladen ?
Ochf Vader, och! genae! DeGryzaerd nadert vast
En valt den Jongeling', van droejfFenisP vermast,
Al kusfende om den hals. Zag iemant, tot een teeken
Van ongeveinsde liefde, ooit vreugdetranen leeken;
Hier vloeiden zy met kracht', en ftroomden, als om ftryd^
Uit twee paer aderen al teffens wyd enzyd.
|
||||
|
4o POET. UITBR. OVER DE GELVKENIS
Zy drukken borst aen borst', en flingren, onder't weenen,
Elkanders armen om elkanders fehouders henen,
Met zoo veel teederheit en kracht', als ooit het veil
Den olm omhelzen kan. De vreugd, hier boven peil
Gezwollen, had den Zoan', een wyl, de fpraek benomen ,
Maer door den troost gefterkt, en tot zich. zelf5 gekomee,
Qntfluit hy andermael het voile hart aldus:
God' lof, dat ik u zie! God' lof, dat ik u kus!
Myn Vader, och! genae! wil my myn fchuld vergeven.
'kHeb zwaerlyk tegens God en tegens umisdreven.
Ontferm trover my, die, om myn gruweldaen
Den naem van uwen Zbon onwaerd ben, en voortaen...
DeGryzaerd ftuit denKnaep hier ylings in zyn reden,
En zegt: Nu fchrei niet meer. Nu denk niet aen't voorleden,
Dat is voorby, myn Zoon. Schep moed, myn lieve kind.
't Is my genoeg, God' lof, dat ik « wedervind,
En levend* kusfen mag. o Heuchlykfte oogenblikken!
Koom, treden wy naer huis. Laet ik uw hart verkwikken,
Wat ziet ge'er deerlyk uit! Uw lecn zyn koud en ftyf.
Gy hebt geen kleeders fchier aen 't uitgemergelt lyf.
Wat dekfel kan die rok, die dunne rok., u geven?
Wat baet die enkle py, die py, geenszins geweven,
Maer eer uit honderd en meer leuren aen elkacr,
Ten halven, t'faemgehegt! 'kHadd' in dien ftaet voorwaer
U nim-
■
" \
|
||||
|
-^v- ________——.....
|
|||||
|
VAN DEN VEkLOREN ZOON. II. Boek. 4i
U nimmermeer gekent, of* voor myn' zoon gehouden,
Hadd' my het hart, zoodra myne oogen u befchouden,
Zoo hevig niet geklopt. Ik voelde de aders flaen.
Myn bloed kroop al naer u, eer't naer u toe mogt gaen.
DusfpreektdeeerwaerdeMan, enbrengt, met blyde zinnen,
Zoo onverwagt een' Gast den huisgenooten binneri.
Al't huis ryst overend. Elk ziet zich doofen ftom.
De Vader kust zyn* Zoon op nieuws hier wellekom,
Wei driewerf achtereen, en roept: o Blyde ftonden!
'k Heb myn'vermisten Zoon, God'lof! weerom gevonden f
Triomf! hy leeft, triomf! daer is hy! dat's myn kind,
Dat reeds geftorven was! voortknapen, elk gezwind
En lustig tm aen 't werk. Lang gy myn feestgewaden,
Myn allerbeste ftole, en kleen, en pronkfieraden,
En flaet ze fluks myn'Zoon' om't koude lichaem heen.
Trek gy dien rok vast uit, en reinig voorts zyn leen.
En gy, nu lustig ook, bevlytig u, na 't wasfen
Der voeten, ftraks myn Kind die fchoenen aen te paslen,
En dezen zegelring aen zyne rechterhand'.
Gy, midlerwyl, ga keen, begeef u naer bet land,
Hael 't vette kalf van 7t ftal, en flagt het zonder dralen, .
'tLustons het hart dees* dag in blydfchapp' op te halen.
De fchroef, die mynen geest een' tyd' lang hield beknelt,
Springt los ter goeder uur\ De vreugde wint het veld.
F TriomfJ
|
|||||
|
4t POET. UITBR. OVER DE GELVKENIS
Triomf! ik zie myn'Zoon, myn* dooden Zoon herleven t
Triomf! dien ik verloor heeft God my weergegevenf Juicht, Knapen, juicht, met my, deelt in uws heeren vreugd. Geen fchooner dag dan dees'heeft ooit myn hart verheugt. Nil vrolyk aen den reij', en harp, en luit, en velen, Met vaerdigheit gefnaert, getokkelt, en de kelen Gefpannen en geftelt op de aenkomst van myn* Zoon.. Nu lustig aen den dans, en, op een' hoogen tooa En fchel triomfgefchal van huppelende tongen, De Bronn' der ware vreugd* myn vreugde toegezongen, Dus fpreekt de gryze Man, die door zyn' vreugdeftaet
Als in het hart verjongt, en opluikt in't gelaet, Reeds door een dikke wolk van ouderdom omtogen ,• Gelyk een herfstbloem, 'snachts door koude neergebogen,, Zich met de zonn' verheft, op nieuws haer bla£n ontfluit, En al haer kleur en geur den plukker geeft ten buit. VoldoendeZorgeling, een man, die, grys van haereny
En by al't huis bemint, den Vader vele jaren Getrouw ten dienfte ftond in huis- en veldbewind, Treed toe, en vraegtzyn*Heer': of hy't niet raedzaem vind Dat Knecht of Hureling, in deze vreugdeftonden t Na'er zyneqt oudften Zoon in't veld wordc afgezonden, Opdat hy deel erlange in zooveel vrolykheen, Op'sBroeders wederkomst? Neen, zegt de Vader, neen. |
||||
|
VAN DEN VERLOREN ZOO NIL Boek. 4$
Die tyding zal zich zelve intyds genoeg ontdekken.
Myn vreugde, vrees ik, zal geen vreugd ia hem verwekken,
Ik weet te wel wat hart hy in den boezem draegt,
En hoe de Jongeling al vroeg hem heeft mishaegt.
Bedrieg ik my nogthans, 'kacht my met vreugd* bedrogen.
Gevalt het dat hy koomt, ik zal hem vriendlyk pogen
Te onthalen aen mynJ disch, Hy deel vry in myn vreugd 9
indien hem't deelen lust, zoo zyn we t'faem verheugt.
Dus fpreekt hy, in het hart tot vrolykheit genegen,
En leid hier op zyn' Zoon, zyn' jongften Zoon, verlegen,
Om't zwak gezicht, by zulk een' ongewoonen glans
Van heillicht, op te flaen, blygeestig aen den dans;
Terwyl men hem, geheel verrukt, dus aen hoort vangen:
Springk'ader alles goeds, ontfang myn vreugdezangen!
Wy ofFren de eerfte vrucht van onze erkentenisP
Uw goedheit, die de bron van onze blydfchapp* is*
Gy hebt my vroeg en fpae genaderyk bejegent,
En met een' dubblen fchatt' van have en vee gezegent:
Maer't kostelyk gefchenk, my door uw milde hand
Gefchonken op dees* dag, myn Zoon, dat waerdfte pand,
'tGeen ik my voor een' tyd', te ontydig zag ontrooven,
Gaet al het ryk genot van have en vee te boven.
Des loven wy uw gunst, o Oppermajesteit,
U fchenken wy den prys, al de eer en heerlykheit
F i Van
|
||||
|
44 POET. UITUR. OVER DE GELYKENIS
Van dezen vreugdedag; u danfen wy ter eere,
En wenfchen dat, met oris, 't heelal in vreugd verkeere.
Juicht, Hurelingen, juicht, o Knapen, weest verblydt f
De Zoon, om wien gemy, by dag en avondtyd,
Zaegt weenen, is, God* lof! gevonden en herboren?
Laet des uw feestgefchal en blyde galmen hooren.
Juich, juich, myn tierig vee,- myn runders weest verheugt;
Springt, lieve lammers, lpringtj watheil, wat fchat, watvreugd:
XJw room en zaehte wol my immer hebb* gefchonken,
Ik zie my op dees' dag door ryker glans belonken
Van een* veel waerder fchat, dien ik voor praelcieraen
Van blinkend kroonengoud noch kroonen af zou ftaen.
o Groene beemden, o wellustige valeien ,
Die u by 't huppelen der Landjeugt kunt vermeien,
o Prille velden, en gy bosfchen, die den klank
En blyde galmen van den zoeten morgenzangk
Beluistert en bewaert in uw zanglievende ooren,
Laet, voor den wiltzang', u myn feestgezang bekoren,
En wekt een* wedergalm, op mynen vreugdetoon,
Die aerde en lucht vertell', hoe ik myn' Keven Zoon,
Myn langverloren Kind, op deze blyde ftonden,
Herfchapen door Gods gunst, God* lof? heb weergevondea?
Zoo word de Hemel, die, door myne vreugdemaet
En feestzang uitgelokt, alreeds ten reie gaet,...-.,
Ge-
|
||||
|
- - — - --,-.. — -------- —
|
|||||
|
VAN- DEN VERLOREN ZOON. II.Boek. 45
Geprezen en gelooft, voor 't heil aen my gegeven,
Van al wat adem Raelt in dit en 't ander leven. Dus zingt de Man , terwyl al 't huis, door 't zoet geftreel Van zulk een' vreugdetoon, zweemt naer een lustprieel, Vervult met lucht' en galm' van godgewyde zangen. Dejongling, op het fchoonft' met feestgewaed omhangen.
En kostlyk uitgedost, blinkt als een morgezon, Die, met een nieuwenlust, verrezen uit haer bronn*, Ons toelonkt met een' gloed van purpre en goude ftralen. In 5t midden van den ret, en munt zelfs in het pralen Ver boven andren urt. o Zoon, nu in uw zeen, En kleeden, en gemoed hervormt van top tot teenj Weleer verloren, nu ter goeder uur' gevonden ,* Zoo diep bedolven in den grafkuil' van de zonden, Maer, door Gods liefdeen gunst, beveiligt voor't vergaen,, En, door't berouw gewekt, weer ylings opgeftaen, Van ziel'- en lichaemftand veel fchooncr dan te voren -, oZoon, gy draegt den naem van 'sVaders jongstgeboren Nu met een dubbel recht. Hoe fchoon daegt uw geluk! Hoe glansryk uwe vreugd na zooveel ramp en druk! Waer dacht gy zooveel heils en zegens ooit te ontfangen? . "Waer zooveel eer en gunst op eenen dag te erlangen ? Hoe heerlyk blinkt gy uit in 's Vaders vreugdekring'. Dit heeft wat anders in dan Knecht of Hureling |
|||||
|
«
|
|||||
|
4* TOlT. VITBR- OVER DE GELVKENIS
Of flechte flaef te zynf dit dorst ge u nooit beloven,
Uw heil gaet hier het peil van uwe hoop te boveti! Geluk, driemael geluk, geluk, o jongfteZoon? Geluk met zulk een* ftaet\ Hoe fchoon ftaet u die kroon, Die blinkende eerekroon, door 't gunstryk Alvermogen» De vaderlyke HeFde en teeder medcdoogen, Gevlochten tot een' prys van uw boetvaerdigheit. Draeg, draeg die eerekroon de hoogfte Majestcit Uw leven lang ter eere, en vry van alle fmetten, Zoo zal Zy u een kroon eens op de haren zetten $ Een kroon, die in haer' glans' en luifter nooit verotuf, Eene onverwelkbre kroon van hemelsch zonnegoud. De wakkre Jongeling, dus overmild gezegent,
En door al 't heilgenot, dat hem dees' dag bejegent, Verrukt, ontiluit zyn hart en mond op deze wys: Genadery ke God, wat lof, wat dank, wat prys Zal myn verkwikt gemoed voor zooveel gdnst u fchenken ? Wat is een aerdworm, dat ge zyns dus wilt gedenken; Dat gy aen hem den fchat van uw genade toont, Zyn zondeichuld vergeeft, en met uw liefde kroont? Met welk eene offerfpys' zal u myn ziel ontmoeten ? Hoe kan zy zich naer eisch verneeren voot uw voeten, EnToven u, die haer, in't barnen van den nood, Ckrukthebt uit den ftrikk' en klaeuwen van den dood i |
|||||
|
VAN DEN VERLOREN ZOON. IT. Eoek. 4r
Gy hebt my op den tocht behoed door uw vermogen.
Gy hebt myns Vaders hart tot derenis bewogen. Uw Geest heeft zynen geest in dubble liefde ontvonkt. Uw gunst my op het teerfte in zyne gunst belonkt. Hoe kan ik u naer eisch voor ai die weldaen roemen? JEer teldeik 'tzand der zee,, en zou de ftarren noemen, Dan *t ektdeloos getal van uw liefdadigheen y Waer voor de onmeetbre fchoot des Kernels valt te kleen> En mensch en Englentong te kort fchiet in het loven; Want uwe Liefde, o Godt, gaet hun begrip te boven. Sehenk, by zoo groot een blyk van loutere genac, My toch een dankbaer hart, opdat ik, vroeg en fpa£ y Uw gadelooze Liefde op haren prys waerdeerer En met een diep ontzag in mynen Vader eerej Opdat uw beider gunst my eindeloos beftrael', En ik haer loven moog' zoolang ik adem hael. Nu had men midlerwyl, naer's lands gebruik en wyzerr,.
Den feestdisch toebereid met keur van de eelfte fpyzen, Het langgemeste Kalf, den langgemisten Zoon* Alleen ter eer'geflacht, ftond heerlyk hier ten toon, En fpande door zyn vacht van groente en frisfche bloemere,, De kroon van alles waer de Feestdisch op mogt roemen. De blyde Grysaerd plaetst den Jongling aen zyn zy', En't huisgenootendom elk op zyn' rang en ry. |
||||
|
4« POET. UITBR. OVER DE GELVKENIS
Nadat men nu in orde en rust* was aengelegen j
En God, de ryke bron van alle heil en zegen,
Die al wat adem heeft verzadigt, had gebetm,
Om zyne milde gunst en goedertierenheen,
Geeft elk de vreugd weer bot. De bevende orgelkelen,
Gevolgt van harp en luit en vedelklanken, ftreeien
De zielen door't gehoor. De drinkkelk gaet rondom,
En word op eenen galm van driemael wellekom
Geledigt naer elks lust, en, weder ingefchonken,
Op't welzyn van den Zoon en Vader uitgedronken.
Elk pryst met mond' en hart des Grysaerds gullen aert.
Die op dees' blyden dag geen moeite of kosten fpaert
Om al zyn Huisgezin een helder blyk te toonen
Van de edelmoedigheen, die in zyn' boezem wonen.
"Waer dus de guile vreugd, de zuivre weelde leeft,
En vergenoeging elk in mond' en oogen zweeft,
Koornt 's Vaders oudfte Zoon, van de akkerbezigheden
En veebouw, nu vermoeit, te rug en huiswaerds treden,
Gansch onbewust van 't nieuw en wonderbaer geval.
Hy hoort van verre reeds't luidruchtig feestgefclial,
Het galmen en gejuich van zangeren en koren.
Hy ftaet een weinig ftil, en fteekt gezwind zyne ooren
Nieuwsgierig op, en denkt: "Wat's dit? wat heil, wat vreugd
Maekjt onze buurt dees' dag zoo ipeelziek en verheugt,
Die
|
||||
|
VAN DEN VERLOREN ZOON II. Boek. 49
"Die blydfchap is voorwaer wel ichielyk opgekomen. „•
Toen ik ten huize uitging heb ik nog niets vernomen.
Men gaf my van die vreugd* de minfte fchets noch fchyn,
Wat h«illot mag de bron van zooveel blydfchapp' zyn?
Dus fpreekt hy j gaet weer voort, en koomt de vreugd nu nader.
Naeuw merkt by dat ze fchuilt in't hnis van zynen Vader,
Of roept geheel verbaest: Hoe nu toe ? Wat beduid
Dat fchelle vrengdgefchal en fchaetrend' feestgeluit ?
Dat's weer wat nieuws! Wat zal de Grysaerd nog beginneni
Hoor hier, gy Hureling, zeg op, wat port de zinnen
Van Vader tot die vreugd en ydle vrolykheit?
DeKnecht geeft op zyn vraeg hem daedlyk dit befcheit:
Uw Broeder, die zoo lang heeft buiten 's lands gezworven,
En door uw* Vader voor verloren en geftorven
Gerekent werd, is ftraks nog frisch enonbezeert,
Van zynen verren tocht', te rug en t'huis gekeert.
Uw Vader, dien wy des van vreugde zagen fchreien,
Heeft hem't gemeste Kalf doen flagten en bereien.
Wy houden deze feest met juichen en gefchal
Van kunstmuzyk alleen uw' Broeder ten geval.
Goed, zegt hy, vaer vry voort, deel verder in dienzegen.
Voor my, 'khtb hier alreeds genoeg daervan gekregen.
Help Hemel! wat zal my in't einde nog gefchiSn?
Wat dolheit moet ik hier en met goc oogen zien!
G Een
|
||||
|
5Q POET. UlTBR. OVER DE GELVKENTS
Een dartle en wulpfche Knaep, een losfe en ftuggejongen,
Die, roekeloos, verwaend, en vroeg den band' ontfprongen*
De vaderlyke tucht, en aller vrienden raed,
Schier van zyn \viegJ afaen, verfchopt heeft en verfmaedj.
Een ftyfkop, met zich zelf' te byster ingenomen,
Een wrevelaert, door reen noch dreigen te betoomen,
t)ie duizendmael, en meer, zyn'ouder heeft verguist*
En, als men toornig wierd, nog uitloeg in zyn vuist j
Die, door een' fnooden trek tot wellust aengedreven,
De walg ftak van ons huis, en buiten's lands moest lever*
Naer zyn begeerte en lust, als 'twoeste beestendom;
Die Knaep, die brave Knaep, is eindlyk nu weerom
Gekeert in's Vaders huis nog fluksch en fiisch van leden,
Maer, zoomen'twist, misfchien doodziek in beurP enkleeden*
Terwyl'tgebrek hem perfte, of't lyfsgevaer hem dwong,
En't Hoofdrecht licht met recht naer hals en leven dongj,
Die wakkre Jongeling, o jammer, fchier verloren,
En als voor dood gefchat, des Vaders jongstgeboren,
Zyn lust en levensfchat, zyn lieve Benjamin
Gewaerdigt zich naer hem en naer zyn haisgezin,
Imvecrwil van zooveer een' tocht, nog eens te talesA1
Een fchoone ftof vooTwaer om't hart dus op te halen
In zooveel fcestgejuich op zulk een' hoogen trant!
Het hapert wisdenStokk', den Grysaerd' aen 't veritand.
|
||||
|
VAN DEN VERLOREN ZOON. II. Boek. **
Zyn oordeel gaet te gronde op *t ryzen van de jaren.
Zyn zinnen leuteren, of moeten fpelevaren. \ Waer* ik hier voogt geweest, ik had dien braven Zoon, Op zyne wederkomst, een' andren deun en toon Doen zingen, en begroet met zweep en geesfelflagen, r En voorts van daer hy kwam gezwind te rug doen jagen. Dus raest hy by zich zelf', en ftampvoet op den grond
Van gramfchapp', daer hem'tfchuim den bleeken lastermond" Vast uitbruist, alseenros, dat, moedig en verbolgen, Belet word in zyn drift* den vyand te vervolgen. Wat's dit, o oudfteZoon, hoe dus vergramt te moe?
Wat belgt ge u over 'theil uws Broeders! och! waer toe Vervalt gy in het eind? o dwaze oploopendheden! Hoe blind de drift het oog van uwe deugd en zeden! Maer neen. Waer* u de deugd ooit recht in 't hart geprent, Had gy het zuivre licht der reden ooit gekent, Nooit had ge naer de nyd, de bron van uwen tooren En onbefuisde drift, noch ydlen waen uwe ooren Zoo lichtelyk geleent. o Afgunst, fnood gebroed, Waer toe vervoert ge niet het menfchelyk gemoed! Gy wet geftaeg op deugd en's naesten heil uw tanden^ Doch flyt haer op uw hart en eigen ingewanden. . .1 De Deugd aerd naer den Palm: zy vreest noch ramp, noch last.
Hoe meer men haer verdrukt, hoe weliger zy wast* .. ; J |
||||
|
POETISCHE UITBREIDING
m
OVER
DE EUANGELISCHE GELYKENIS
VA N
DEN VERLOREN ZOON.
D E R D E BO EK\
DE Vader midlerwyl, in't midden Tan de vreugdej
'tGerei en feestgezang, dat hart en ziel verheugde?i Door eenen hureling geboodfchapt tot zyn {inert, Hoe euvel zyne vreugd vast opgenomen werd By zynen oudften Zoon, van't land terug gekomen, Treed nu ten huisdeure nit, en zegt: Watdoet u fchromen Myn Zoon, myn waerdeKind, wat wederhoud uwfchreen? Koom, deel in myne vreugd, koom, laet ons binnen tre£n. Fluksantwoord hem de Zoon: Wat durftge my nog verger*? Is't niet genoeg van ver myne ooren dus te tergen
Doox
|
||||
|
■ - -— - -- ----- _ - - _ _._ -
|
|||||
|
VAN DEN VERLOREN ZOON. TIL Boek.. n
Door uwe ontzinde vreugd, enrazend feestgeluit ?
Noodt gy myne oogen ook op hoon en fmaedfpel uk?
Waer wil uw razerny in'teind nog henen draven!
Heb ik, helaes! heb ik met flooven, en met flaven,
En zweeten onvermoeit, van-dat bet licht begon,
Door 'theetfte van den brand der gloende middagzonn',,
Tot in den kouden nacht zoo lang een reeks van jaren
Gefleten in uw* dienft', in wecrwil van gevaren,,
En duizend moeilykheen, vol zorg en harteleet■;
Ten oorbaer van uw huis myn jonglingfchap befteed,
En van myn levenskracht' de vruchtu doen erlangen,
Om voor dat al in't eind zoo fchoon een loon te ontfangen ?
Zoo fchoon een loon, helaes! tot mynen eerften dank!
Heb ik van u, heb ik* myn ganfche leven langk,
Voor myn getrouwe vlyt, voor myn dienstvaerdigheden^
Heb ik, die uw geboon zelfs nooit heb overtreden,
Gf immer iet misdaen, van al uw kostlykheen,
Heb ik van al uw' fchat een giftje zelfs, iioe kleen.
Hoe nietig in waerdy', ooit van uw hand' genoten?
Wat heb ik ooit by u gewonnen of befchoten ?
Hebt gy my immer wel voor all' myn' arrebeid'r
Opdat ik ook myn hart in guile vrolykheit
Met mynen vriendenftoet eens rustig mogt' ontfonken,
lea esnig boksken wel in eigendom gefchonken?
G 3 Neen,
|
|||||
|
54 POET. UITBR. OVER DE GELVKENIS
Neen, neen> zulk een gefchenk, hoe luttel in waerdy,
Een boksken, hoe gering, was nog te veel voor my.
Maer toen uw jongfte Zoon, dat broeinest van gebreken.
Die wederipanneling, die, lints zyn tong kon fpreken,
Met woorden en met daen u fchandelyk onteert,
En eenen ftuggen nek geftaeg heeft toegekeert ,•
Die, willens doofvoor uw bevelen en vermanen,
Gevoelloos voor uw ftraf, en blind voor al uw tranen,
Gelyk een fchandvlek voor ons eerelyk geflacht,
Uw goed> uw kostlyk goed, zoo fnood heeft doorgebragt,
Inwellust', brasfery', flampampen, banketteren,
Brooddronken overdaed', en fchaemteloos hoereren;
Toen die ontaerde Zoon, nu zulk een leven zat,
Of liever van gebrek en kommer afgemat,
Onmagtig om zich zelf te voeden of te kleeden,
En by een' vreemdeling in zyn verlegenheden ,
Noch heul noch byfland vond, en des niet zonder reen,
Terwyl de nood hem drong, beiloot terug te treen,
En na die gruwelen, o fchaemteloos vermogen!
U nog in koelen moed* dorst nadren onder de oogen -t
Moest fluks en in der yl 't gemeste kaif van 't ftal,
Geflagt, en op den disch, en met triomfgefchal
Die over brave held, in voile vreugd' en or den,
Naer zyn verdienite en ftaet terftond verwelkomt worden.
: 3 Niet
|
||||
|
VAN DEN VERLOREN ZOON. III. Boek.. s$
Niet zonder reen voorwaer: de daen, die hy bedreef,
Verdienden dat men haer duslang indachtig bleef, En, zoo men haren heer en meester recht beloonde. In 't fpiegelglas der tucht haer echte beeld vertoonde. Wat drift heeft uw verftand, wat onbezonnenheit Uw oordeel dus verblind, en buiten 't fpoor geleidt? Een' wederfpannigen > een* eervergeten jongen, Die uw ontzag al vroeg den teugel heeft ontwrongen, Een' rechten deugniet, een verkwistal, een' bandyt, Een trotsaerd in zyn hart, die, al uw* raed ten ipyt, Zyn goedren heeft verfpilt by fnoode vrouwefcharen, En, ftond het in zyn magt, nog verder voort zou varea Langs zulk een' helfchen weg, op zyne wederkeer Terftond met open arm', en in uw gunften weer Te ontfangen, en uw8 vreugd' des zulk een bot te geven> Als hadde u 'sHemels gunst zelfs in uw ganfche leven Nooit met een ryker lot en heilgeluk bedeelt, En u geen dag, als dees, met zooveel vreugd' geflreelt,. Dat's 't werk eens dollemans, die, razende en bezeten Van een' onreinen geest', met reden aen een' keten Geboeit, of binnens huis naer eisch verzekert word, Maer van geen reedlyk brein, en gy nogthans, gy port En fmeekt, en noodigt my om deel daerin te erlangen, En aen die dolligheit myn zegel ook te hangen,
Mae#
|
||||
|
f6 TOET. UITBR. OVER DE GELVKBNIS
Maer zulks zy ver van my,- dat, dat zal nooit gefchien.
Ik kan nog, God' zy lof, uit andere oogen zien, Uit oogen, die bezwalkt door mist noch fchemeringen Van dwaze kinderliefde, of valsch berouw, de dingen Niet flechts van buiten zien, maer teflfens haren grond Doortasten tot in't hart. Myn brein is nog gezond. Doch wilt ge naer uw drift meer dan myn reden hooren, Vaer voort met uwe -feest'. Ik zal uw vreugd niet ftoren. Vaer voort met uw gejuich en reien. Ik, voor my, Ik treed niet in den raed der zonde en razerny'. De wyze Grysaerd, die dees bulderende vlagen
Van zyn' vergramden Zoon langkmoedig had verdragen, En rustig afgewacht, niet anders dan een rots, Die pal flaet onder 't wocn van wind en zeegeklots, Gaet nu zyn drift' te keer door dees bedaerde reden, Gehonigt en gezult naer tydsomftandigheden: Myn Zoon, myn waerde Zoon, dus vangt de Vader aen, JLaet uwe oploopendheit nu toch niet hooger gaem Ik leende metgedult dus ver uw reen myne ooren. 't Verveel' des u ook niet myntegenreen te hooren. Zie de oorzaek van uw drift* en ongegrond beklag, Zoo myne bede iets geld, eens by den heldren dag. Wik, of men 5t geen gy laekt met billy kheit kan laken* En ftryk uw voncis naer bevindinge van zaken. |
||||
|
VAN DEN VERLOREN ZOON. III. Bosk. %y
De grondflag, waer'tgebouw van u\v beklag op leunt,
Word immers door geenJ grond van reden onderfteurit,
Ten waer* gy u met recht en reden mocht beklagen
Dat ik u, voor uw' dienst', in al uw levensdagen,
Van al myn have en vee geen boksken fchonk ten loon :
Onnoozle klagt voorwaer! ach! fteurtgy u> myn Zoon,
Om't derven van zoo kleen een gift'? Gy zoudt met reden
Misnoegt zyn en vergramt, zoo 'k uw dienstvaerdigheden
Nooit op eene edler wys, en door een' ryker fchat
Van Vaderlyke liefde en gunst' vergolden had.
Waertoe zou ik aen u, o Zoon, een boksken geven?
Aen u, die, fteeds by my ten eeretrapp' verheven
Van huis-en veebeftuur, naestmy, met diep ontzag,
Van al het huisgezin gedient wordt nacht en dag;
Aen u, die aen myn' disch van al myn eelfte fpyzen,
.Van al myn lammeren, van al myn gunstbewyzen,
Van al myn have en vee, van al het myn, zoo groot
Een mededeeler zyt en blyde heilgenoot,
Als ooit een Zoon met reen kon van zyn' Vader wachten ?
Dus zyn uw klagten om een boksken ydle klagten.
Bezit ik iet,. myn Zoon, noem 't vry, indien ge kunt,
Bezit ik iet j waer u geen deel aen word vergunt ?
Moogt gy, indien ge uw' wii naer myn beleid wilt neigen^
Al wat uws Vaders is niet achten als uw eigen ?
H Speelt
|
||||
|
5-8 POET. UHBR. OVER DE GELYKENIS
Speelt in onze aderen niet een en 't zelve bloed ?
Erkennen wy niet een* en zelven vriendenftoet?
Erlangt ge dag op dag van al wat in dit leven
My uit den ryken fchoot' der Godheit is gegeven,
Niet rykelyk uw deel ? Dus acht ik 't uw als 't myn,
En 't myne wederom gelyk het uw te zyn.
De liefde, door Gods hand den ouderen van binnen
Zoo diep in't hart geprent, doet elk zynKroost beminnen^
En blies my ook voorlang haer zuivre driften in,
Waerdoor ik 't bloed myns bloeds gelyk myn bloed bemin.
Die liefde was 't alleen, die my zoo vele dagen
En nachten fly ten deed in vrees en jammerklagen,
Nadat myn jongfle Kind, helaes! tot myn verdriet,
Te wulpsch en dwaes beraen, ons huisgezin verliet,
En buiten 's lands zoo veer uit myn gezicht ging zwerven y
Maer toen my 's Hemels gunst het heillot deed verwerveo-,,
Dat ik hem, van die reis1 en iporeloozen tocht
Intyds terug gekeert, nog weer befchouwen mogt,
Daer hy, met waer berouw en roodbekreten oogen,
Op zyne bloote knien ootmoedig ne^rgebogen,
Zyn wanbedryf geenszins verkleende, maer veeleer
Ronduit voor God' en my beleed, en keer op keer
My om vergifnis bad met faemgevouwen handen,
Yoelde ik die liefde, die myn hart en ingewanden
|
|||||||
|
Tot
|
|||||||
|
VAN DEN VERIO REN ZOON. III.Boek. $9
Tot u en hem ontvonkt, door eenen dubblen gloed
Ontbranden j zy bewoog den grond van myn gemoed
Tot mededoogendheit, om myn' zoo lang verloren
En dooden Zoon, nu weer gevonden en herboren,
Door Gods genadekracht, en 't licht der zuivre deugd',
Te ontfangen in genade en ongeveinsde vreugd.
Mag dit krankzinnigheit en dwaze liefde heten,
Dan word het opperft' Recht, het zuiverfte geweten,
De liefde der natuur, en wat de hoogfte Hand
Niet zonder wyze recn den mensch heeft ingeplant,
Met reden afgekeurt,- dewyl het Recht van boven
En 't onbevlekt gemoed 't berouw genae beloven,
En de ingefehapen drift'der zuivere natuur',
Die onuitbluschbre vonk van't eeuwig liefdevuur,
Het menfchenhart ontvonkt, en elk, met zieP en zinnen,
2,yn vleesch en hartebloed leert koestren en beminnen.
Myn Zoon, voed des zoo dwaes een denkbeeld niet van my.
Myn juichen en gerei fpruit uit geen razerny',
Maer uit de zuivre bronn* van zielsgenegenheden
En ware vreugd', gebouwt op gronden van de reden.
Stel eens, gy, die myn kudde- en veebezorger zyt,
YGeval wou dat gy zelf, in weerwil van uw vlyt
En zorgS nit al de kooi een fchaep flechts had verloren*
En ook onkundig waert, wat lot het was befchoren.
H z Q£
|
||||
|
6o POET. UITBR. OVER DE GELYKENI&
Of't, uit onnoozelheit, in heimelyk gevaer
Gebracht, of door een' mensch of wolf verovert waer;
Zoudt gy *t onnoozel dier niet by u zelf' beklagen,
En yvren in der yl met loopen, zoeken, vragen,
En omzien heind en veer door veld en bosch en dal,
Of gy het vinden mogt'? En 't lukte eens by geval
Dat zich het weerloos dier ontdekte door zyn blaten
In eenen kuil of put, zoudt gy het dier verlaten,
En zonder uwe hulp' zien worftlen met den dood ?
Neen, neen,, gy zoudt het wis fiuks redden uit den nood",
En brengen't op den ftal, en, vrolyk toegeloopen,
My, en de ganfche buurt door vreugdefporen noopen.
Zoudt gy met reden dus verheugt zyn om den vond
Van zulk een reedloos dier? Op hoeveel vaster grond
Steunt ,dan myn vreugde niet? Ik had geen fchaep verloren,
Maer zelfs myn vleesch en bloedjmyn'Zoo^myn'jongstgeboren*.
En 'k vond hem wederom, ja, dat nog verder gaet,
Hy was, door wulpfche zeen en zielverdervend kwaedt,
Geftorven, maer, in't eind, gewekt door't waer berouwenj.
Mag ik hem levendig in deugden weer befchouwen,.
En zou ik op dees' dag dan niet ten reie gaen ? •
Zou ik met hart' en mond* geen vreugdetoonen ilaen?
Niet wenfchen dat dees daeuw, van Gods genadetoppen
Zoo mild my toegevloeit, ook op uw hoofd mogt droppen ?
|
|||||
|
/■■
|
|||||
|
VAN DEN VERLOREN ZOON. IILBoik; <£t
oja, dat wenscht myn hart. Uw heil was deeds myn vreugd.
Neem dan ook deel, myn' Zoon, in't heil dat my verheugt.
Deel in uwBroeders lot,, deel in myn vrolykheden;
Deel in ons feestgejuich, koom > laet ons binnen treden.
Neen, (zegt de Nydigaert, vol waen en huichlary')
Wy walgen van uw feest' en blinde zotterny'.
'kHeb, om uw' ouderdom, in't zwygen my verbeten^-
'kHad anders u de maet al weder vol gemeten,
En al uw koozery, votbystre duisterheen,
Gntzenuwt en weerlegt door krachten klem van reen.
Wy laten ons > door fchyn, zoo ligt niet overhalen,
Wie'trecht heeft op zyn zy, fpreektuit, envreestgeen pateia
Van brommende overmagt'. Al 't roemen op uw gunst,
Die my gefchieden zou} acht ik een kleene kunst,
En luttel in waerdy', zoo lang ik moet gedoogen
Dat zelfs het tegendeel myn' ooren en myn' oogen
Heel andre blyken toont. Of is't een gunst en eer,.
Dat gy myn'jonger* Broer, op zyne wederkeer
Van zynen helfchen tocht', in uwe vreugdezalen
Ver boven my in topp' van eer' en gunst' doet pralen?
Waer hebt gy ooit aen my zooveel te kost gelegt?
Waer ooit om my zoo groot een' feestdisch aengerecht?
Waer klonken ooit om my uw harpen en uw veelen ?
Waer mogt ik ooit zoo diep in uwe gunften deelen?
H 3. 'kMogt,
|
||||
|
6z POET. UITBR. OVER DE GELVKENIS
'k Mogt duizendmael en meer, nadat ik, moe en mat,
Voor u den ganfchen dag in't veld gefleten had, Weerkeeren in uw huis, maer nooit werd ik met zangen Of fnarenfpel van u aen zulk een' disch ontfangen. Is my die eer te groot? Acht gy die gunst te duur, Zoo konne ik de eer en gunst van huis- en veebeftuur, Waer van de minfle zelfs een reeks bekommernisfen En lasten na zich fleept, wel ligtelyk ook misfem Beminde gy naer eisch uw kroost en hartebloed, Bezat gy oordeel en een deugdgezind gemoed, Gy zoudt uw' oudften Zoon meer dan uw' jongften eeren, Enkladdrigeondeugd min dan zuivre deugd waerderen. Maer zacht, ik dwael: myn Broer, van zyne dwaze paen In t eind terug gekeert, heeft van zyn gruweldaen Nu een oprecht berouw, dat heeft hy zelf beledenj Hy lag in't graf der zonde, en is met nieuwe zeden "Weer ylings opgeftaen, en treed nu voor den dag Veel fchooner dan voorheen! doch, zoo ik't vragen mag Wat blyken heeft hy u van zyn verbetert leven, Opftanding', waer berouw, en nieuwe deugd' gegeven ? 'k Geloof wel, dat hy u met zuchten en geween Te voet viel, en genae, geen recht heeft afgebeen. Maer kost hy in zyn' nood', en om uw hart te ftelen, Wel ooit een fchooner rol, dan die van klager fpelen ? |
|||||||
|
Kan
|
|||||||
|
•_
|
|||||||
|
VAN DEN VERIOREN ZOON. III. Boer. j$
Kan zulks nogthans by u voor waer berouw volftaen,
En neemt ge een duistre munt, zoo licht voor gangbaer aen,
Wy konden wel eerlang het eind den last zien dragen,
En die den klager eert zich zelf 't nog wel beklagen.
Of eisclit de drift verlof, wy ftemmen 't u eens toe,
Dat gy, op't eerst gezicht geheel verbaest te moe,
Door 't zuchten en geklag van uwen Zoon bewogen,
Getroffen wierdt in't hart door teeder.mededoogen,
En dat ge, daer hy u zyn zonde heeft beleen,
Verbetering belooft, en om genae gebeen,
Hem geenszins weigren dorst weer in uw liuis te ontfangen:
Maer, zulks verplichtte u niet om hem met fpel en zangen
Te onthalen in triomf, en't vette kalf terftond
Te flagten voor dien Knaep', en al de buurt in't rond
Te zetten overend door uwe feestgebaren.
Neen, neen, gy hadt dat al met reden moogen fparen
Tot een' bekwamer tyd en voegelyker pas,
Nadat zyn waer berouw u recht gebleken was,
En u die wulpfche Zoon van zyn verbetert levert
Ten minfte meer bewys dan woorden had gegeyen.
Maer nu gy u vemoegt met woorden zonder daen
Toont uw beleid genoeg uw' dwazen hartstocht aen.
Gy geeft luidruchtig op van't fpoor der zuivre reden,
En zyt het alkreerst zelf uit dat fpoor getreden,
|
||||
|
^4 POET. UITBR. OVER DE GELVKENIS
Zoo dwaelt uw yver ook in't vragen buiten *t fpoor,
Ofik, indien 't geviel, dat ik een fchaep verloor,
En eindlyk wedervond, geen vreugde zou doen hooren,
En trachten u en elk tot blydfchap aen tefporen?
Gewis dan zou ik vreugd bedryven, en met reen,
Op't vinden van een dier, dat, vol van nuttigheen,
Door zyne vacht en melk en vleesch, op honderd wyzen ,
Denmensch' een bron verftrekt vandekfel, drank en fpyzen.
Maer om een eerloos brein, een hollend onverftand,
Dat zyn geflacht verftrekt alleen tot fmert en fchand.,
Om een' weerfpanneling, hoe diep in nood" gezonken,
Zou(geen medoogendheit myn' hartstocht ooit ontibnken.
Keurt gy dat klatergoud, acht gy die valfche waer
Nogthans voor puur en goed, en gang- en leverbaer,
Ontfang ze, en pronk'er mee, vry naer uw welbehagen.
Voor my, 'kben.niet belust daer van livrei te dragen.
Houd vry die vreugd voor u. Blyf in't bezit alleen
Van zulk een heilryk lot, en zoo veel vrolykheen.
Doch, hoe gy ook u zelf' met ydle hoop' moogt ftreelen.,
'JtZal nu noch immermeer in zulk een dwaesheit deelen.
De eerwaerde Vader, die de bitfche en fchampre tael
Van zyn* vprwaten Zoon nu een en andermael
Langkmoedig had verduwt, en, om't verfteende harte
Des dwazen Jongelings, meer liarteleet en fmarte
c: Dan |
||||
|
VAN DEN VERLORENZOON. III. Boek. 6f
Dan toorne in zich gevoelt, fpant met bedaerden zinn'
Voor 't laetile nog de kracht van brein en lippen in,
Of hy den trotfchen Knaep door reden overtuigen,
En in het einde nog zyn flag gemoed konn' buigen.
MynZoon (dus vangt hy aen) mynZoon, een dikke mist
Van al te groot een drift belemmert en betwist
Het oog van uw verftand de zaken recht te aenfchouwen, •
En haren grond naer eisch voor aw begrip te ontvouwen.
Dat ik myn* jongften Zoon, uw' Breeder, weer ontfing
In myn genade en gunst', dat ik den Jongeling >
Op zyne wederkeer, in myne vreugdezalen
Op 't langgemeste Kalf met juichen wil onthalen,
Gefchied geenszins om hem in top van waerdigheen
En eere boven u te hefFen. Neen, o neen;
Myn blydfchap kent geen bron dan de ongeveinsde liefde,
Die my met dubbel recht in hart en zinnen griefde, - .
Toen ikgeen reedloos dier, geen'vreemdeling, geen* vrind,
Maer zelfs myn eigen vleesch, myn hartebloed, myn Kind,
Myn'Zoon, myn5 lievenZoon, myn* allerlaetst geboren,
Naest u myn'ganfehen fchat, helaes! zoo lang verloren,
In 't einde wedervond, toen ik die Lentebloem,
Die de Opperhovenier, zoo heerlyk, tot zyn1 roem,
Geplant heeft en herplant, die Bloem, die door de vlagen
Der onbezonnen drift' geheel was necrgeflagen,
I En
|
||||
|
46 TOET, VITBR. OVER DE GELVKENIS
En door een wuften gloed, die blad noch wortel fpaert,
Verdroogt, verdort, verzengt en geestloos lag ter aerdT,,
Doch onverwagt bezie.it <loor Gods genadegeuren*
Zoo ylin-gs haren fteng en't hoofd we&r op zag beuren ,,
En tefrens al haer blaen, yeel fchooner dan voorheen,,
In kracht van verf en geur van pas hervormde zeen
En ongeveinst berouw, ontfluiten voor myn' oogen*
Die vreugdeftof alleen heeft nay tot vreugd hewogen.
Geen wangunst die ik vrees dat, tot myn zielefmart',
U, eer gy't waende of dacht, getroffen heefe in't hart-
Hkld die by u, helaes! 't meedoogea niet gtkluistert*.
Had de eigenliefile *t oog der reden niet vetduistert,
Gy zoudt, met my, gewis om 's Broeders lot hegaen,,
Aen zyn oprecht berouw ear dewgd' geen twyfel flaea,.
Een edelmoedig hart, 'k zwyg van de heilgeboden
En't uitgedrukt brvel van God, den God der Goden *
Een edelmoedig hart yerplkht zelfs yder een,
By weifelend gerncht of duistre omrtandigheea>
In *s naestens zaek of eer bet beste te vermoeden»
En, zondet zekerhetf * geen' argwaen ooit te voeden.
"Waer'sBroeder-s zaek nkt fchoon, by had 4e zaek verbloenat*
Bewimpelt/, en geeaszins by harem aaem- genoemt.
Mia faadd' hy om genae, meer om veriof gebede»»
Ea zyne fchuld voor Gjq4' a#ch my s&& Wk& bekdm
Dm
|
|||||
|
I
|
|||||
|
'. " .....
VAN DEN VERLOREN ZOON. AT. BotK. 47
Dan't zy hier mee hoe 't wil. Indien uw neiging, vroeg
Of fpae, zkh eenigzins naer myn begeren droeg ;
Indien ge myn beleid, befchouwt zoo vele jaren,
Slechts toetfte, en eer beweest aen myne gryze haeren,
Gy ftemde wat ik ftemde, en hield bet voor gewis*,
Dat myne ervarenheit en oordeel, door vernis
Noch glimp noch holle mom ooit om den tuin te letden ,
'tGeveinst van't ongeveinst berouw wet kunnen feheiden.
Dan ftond het pal by u, dat, fchoon gy op dit pas
Myn doen niet peilen kunt,. het echter peilbaer was,
Dus ftelde gy uw' wii in mynen wil te vreden,
Bewust, dat myne daen nooit ftryden met de reden.
't Berouw uws Breeders is oprecht: doch langs wat trap
En weg ik ftygen mogt tot zulk een wetenfchap,
Acht ik gansch noodeloos hier op een ry te ontvouwen*
Die myn beleid mistrouwt kan lichc myn woord mistrouwen.
Zoo gy niet zelf uw brein en oogen zoo gezorwl,
Zoo helder en gefpitst> om in der dingen grond
Tedringen, hadt verbeeld j 'k verdubbelde myn pogen,
Om 't nevelagtig vlies te ligten van uwe oogen,-
Dan zulks, is nu vergeefech. Geen Arts fehenkt artienyr
Noch edlen balfemgeur hun>, die zich zelven vry
Van fmerten en het lyf gezond en rein bevoelen.
Dus lust het my ook niet op ydel wit te doelen,
I % Niets
|
||||
|
<S8 POET. VITBR. OVER DE GELYKENIS
Niets dwong my, ik beken't, om met zoo ruim een* maet'
Van zooveel heil en gunst' in zulk een* vreugdeftaet
Op't allereerst gezichtden Jongling' toe te meten;
'tis waer, en zulk een gunst mag wel genade lieten.
Maer wie, wie vordert my daer rekenfchap van af?
Ben ik geen Heer van't myn, at wat ik fchonk en gaf
Was'tmyn, en'tmynalleen. 'kHebniemantsdeel vermindert^
Of van het zyn berooft. Of belgt gy 't u, ofhindert
En krenkt het uw gezicht, dat myn barmhartigheit
Zoo fterk een' liefdegeur beftuit en van zich fpreit >■
Kan 'sBroeders welvaert u in uwe welvaert krenken?
Verminder ik uw heil met hem myn gunst te fchenken i>:
Geenszkis, myn Zoon„ Ik zou geen minder feestgefchal„
Geen' lager vreugdetoon, (wie fta verhoe zyn' val)
Indieniku, gelyk uw'Breeder, hadverloren,
En eindlyk wedervond, omu, om u doen hooren..
Maer zulk een vrolykheit waer' ydel in een' tyd'
Waer in ge u zelf beroenit, en uit u zelf belydt
Dat gy, door wangedrag of averechtfche zeden,
In al uw leven nooit myn wet hebt overtreden.
Beroemt ge u des met reeht, dandraegtuwhoofd, mynZoon*
Zoo cierelyk een' krans, zoo fchoon een eerekroon,
Waer mee van duizenden, hoe heerelyk met ftralen
Van zuivre deugd' omhult, niet een vermag te pralen.
Maer
|
||||
|
FAN DEN VERLOREN ZOON. III. Boek. ty
Maer ochf wat baet u toch zoo fchoon een eerekrans,
Zoo gy de hoofdbag mist, wiens goddelyke glans
De deugdekroon alleen voltooit in haren Juifter,
Dat'sLiefde, zonder wie de fchoonfte kroonen duifler
En kracht-en prachtloos zyn. Beraed u, 'tis nog tyd.
Denk, denk eer^s, wie ze zyn, op wie ge tOornig zyt.
Is't niet aen d'eene zy' uw erfgenoot, uw Broeder,
Dieuiteen' zelven ftamm', een bed, een' fchoot', eenMoede?
Gefproten en geteelt, door 't zelve liartebloed
Aen eene en zelve borst' metu is opgevoedt I
En zoudt ge dren, heiaes/ in deze vreugdetyden
De gunst, die ik hem fchonk, misgunnen en benyden?
Die afgunst ging' te veer, die nyd waer' razerny*
Nu zie aen dezen kant eens teffens wie het zy y
Wiens bede gy weerftreeft. Hebt gy wel iemand nader?
Ben ik, ben ik het niet, uw hoeder en uw Vader,
Uw wettig Opperhoofd, wien gy, naest God, alleen
Uw wezen en beftaen, uw leven en al 't geen
U 't leven immer fchonk, met recht hebt dank te weten,.
En zoudt ge, tegcns my dus toornig* u vermeten,
In mynen ouderdomm*, weerbarftig op te ftaen,
En 't Vaderlyk verzoek uit wangunst* af te flaen.
Neen, zulks verwagt ik nooit van mynen eerstgeboren,.
Bedrieg ik my nogthans* en wil uw drift hare oorea
I 3 Nlefe
|
||||
|
70 VQ&T. VITBR. OVER DE GELYKE NIS
Niet leeqen naer rayn reen ,♦ vaer in hardnekkigheit,
Vaer in uw gramfchap voort. 'k Heb u genoeg gezeit, Maer denk dat hy, die thans u bidden wil en fmeeken, Wanneer 't de tyd vereischt ook andre tael kan fpreken. Wie goeden vergt te veel bereid zich zelven vaek Voor gunst' een dubble ftraf. Nu wik en weeg de zaek Naer eisch met rypen ernft*. Ik kweet my van myn pHgten. Gods Geest vermurwe uw hart, enwille uw' geest verlichten. Dus fpreekt de eerwaerde Man, waerhy denjongling toonc
Dat in zyn zuivre borst' een zuivre liefde woont, Die, door een heilzucht tot haer hartebloed gedreven, Ten beste van haer Kroost 't al zou ten beste geven, Doch buiten wyze reen en oorzaek \ jonger kind Nook boven 't ouder ftelt, maer oneenzydig mint; Dat hem het waer berouw des Jonglings was gebleken, En hy, hem in genade ontfangende, op zyn fmeeken, De billykheit noch 't recht te buiten was gegaen; Zyn* oudften Zoon genoeg gebecn had, en geraen Om in zyns broeders heil en wondere bekeering Te deelen nqflfens hem. Alzaken, elk tot leering; Opdat men blyde zy, en j uijche in's naesten vreugdj Als zyn bekeerd gemoed-zich in Gods heil verheugt. % Diis eindigde de Man, vol liefde en teenerheden,
De gryze Vader zyn doorwroqhte en wyze reden. ' . ■ \ * Hy
|
||||||
|
VAN DEN VERLOREN ZOON. IILFoek. 7z
Hy liet zyn* ftuggen Zoon in overweging' ftaen,
Wat wegen hy nu 't liefst verkoos om in te flaetu Trad voorts ter huisdeure in, om met de blyde fcharea In zyn gegronde vreugd weer rustig voort te varen. Dus maelde Emmanuel, die ons dees heilfehets gafr
In dezen Vader ons zyn' Hemelvader af, Wiens eindelooze gunst den zondaer, na *t bekecren, Met zyn genade wil befchenken en vereerem Door 't zaligfte geluk in zyn Pakis omhoog, Dus deed de Chriftus zien, wat fetLen hem bewoog* Om tot de Tollenaer*, zielkranken, ©nverlkhcen, En blinden in't verftand zyn gangen meest te rkhten. Dus eindigde en voltrof Gods Zoon zyn bcsettafreeL
Dus volgden wy van ver door 't Zfwa&ke dkktpeaceel Den gadeloozen zwier en goddelyke trekken y Van'sHemelsichildergeest, zoo luisterryk te ontdekkeny Aen houding*, voile verf* en voorgrond' en verfcniet. ■
oGroote Aertsfchilderaer der Boete, *t beige unlet x
Zoo onze geest of hand, zoo eindig van vermogen, Zich hier of daer vergreep in 't diepen of verhoogen Van't bovenmenfchelyk en goddelyk beleid- Wy teekenden dees ichets van uw Menschlievendheit, o Eindelooze Liefde alleen uw' Naem' ter eere. Opdat de zondaer zich intyds voor u verneere, |
||||||||
|
72 POET. UllBR. OVER DE GELVKENIS
En door boetvaerdigheit en fchuldbelydenis
Eens deel kryge aen de vreugd', die onvergangbaer is. Des wordc aen ons de fchuld van't geen hier zy misdreven, En van het goede aen u alleen de lof gegeven. Wy ofFren 't goede alleen -, ei neem het gunftig aen. Wil deze fchets en ons, daer wy van verre ftaen, En fmeeken om uw gunst, in uwe gunst' ontfangen. Zoo doe uw Liefde ons eens het zelve heil erlangen, 'tGeen 's Vaders liefdegunst den jongften Zoon* befchoor; Zoo zien we ons eens hierna in't zalig Englenkoor, Uws Vaders eeuwig Huis, ten bruiloftdisch' geleiden, Waer helfche Nyd nochDood ons van uw zy zal fcheidenj En't ongeveinst Berouw met godlyk feestgefchal Uwe eindelooze Liefde oneindig loven zal. |
||||
|
Bladz. 71
BESPIEGELING
OVER D E
VOORGAENDE EUANGELISCHE
GELYKENIS.
ALwie, op Bybelftof en maetgezang belust,
De fnaer der Zedeluit om hare toonen kust, En zynen geest onthaelt door in befpiegelingen De hoogfte Liefde en Gunst' tot lof te hooren zingen, Terwyl wy gade flaen 't voorgaende Boettafreel, En van naby bezien, hoe wonderbaer, hoe eel, Het Gods geliefden Zoon' geliefde door de ftralen Van zynen Geest een Schets van't waer Berouw te malen, Te fchilderen den Zoon, die, wulpsch en onbedacht, Ver buiten 's Vaders huis zyn goed had doorgebragt, Doch met berouw gekeert, werd in genade ontfangen, Leen thans een leenig oor aea onze maetgezangen» Wy nooden op den klank van onze Zedeluit, Op Bybelmelody elks oor en aendacht uit*
K Dan
|
||||
|
74 BESVIEGELING OVER DE
Dan u, oVroomaert, die, door onbevlekte zeden,
Gelyk een bake licht in 's weerelds duifterheden,
En in uw hand' en hart' het merk der Godvrucht draegt j
Dan u, o Liefderyk, wien niets zoozeer behaegt,
Als in uw 's naesten vreugde en zegenryke tyden,
Als waer' zyn heil het uw, u zelven te verblyden,
Wiens naem *t erkennend hart voert boven 't ftargewelf,.
U nooden wy vergeefsch, u nood de dichtftof zelf.
Niets kan uw* edlen geest meer flreelen en bekoren
Dan lof en prys van liefde en ware deugd te hooren.
Maeru, oZondaer, u, wien alles fchier ontbreekt,
Waerge in uw* nood* om draf en zwynenfpyzen fmeekt,.
Of in 't laetdunkend hart en rusteloos geweten,
Wordt door Tarantulaes van Waen en Nyd gebeten..
U, Ballingen der deugd', wier bittre zielefmart
En bange elende ons treft met weedom in het hart,
Unoon, ufmeekenwy; treedt herwaert, laeturadenr
Hier kurit gy uwe ziel verkwikken en verzaden,
En juichen in Gods gunst. De ftof fchaft mild en ryk
Zielvoende Hemelfpys by Hemelsch feestmuzyk.
'tis kenbaer hoe Gods Zoon, deAertsheiland, buiten redea
Van't Farizeeuwendom befchimpt en fel beftreden,
Omdat hy minst met hun, meest met den Tollenaer*
En zondaer', boetgezind* verkeerde in't openbaer,.
Doer
|
||||
|
VOORGAENDE EUANG. GELYKENIS. 7$
Door't fchetien van't gedrag eens Vaders met tweeZonea
De re£n van zyn gedrag op *t klaerst wist aen te toonen.
'tis Jkenbaer hoe zyn Geest, eer hy die fchets begon,
Twee Schetfen teekende, waeruit men vatten kon,
Wat vreugd een yder vind in't vinden van't verloren.
Eerst kwam het Schaep, daerna de Penning ons te voren,
Dus word het meerder door het minder afgebeeld.
Indien het menfchenhart zoo vrolyk word geftreelt,
Als hem de vond, hoe kleen, 'tgemiste doet erlangen,
Hoe moet de vreugd den toon der juichende Englezangen,
Verdubblen, reisopreis, op eenen nieuwen trant,
Als zy een' Burger van het Hemelsch Vaderland,
Lang op zyn post gemist, in't einde wecr ontmoeten,
Door't waer berouw geknielt aen Gods genadevoeten.
Maer welk een vreugd het hart des hoogften Vaders blaekt,
AlsHy een' mensch, een'Zoon, van *t heilpad afgeraekt,
En voor een' tyd zyn*dienst', de fchooP der deugd' onttogen,
In*t einde wedervind door 't waer berouw bewogen,
En met een nieuwe vlyt ziet keeren tot zyn' plicht;
En voorts met welk een' glans van heilgenadelicht
Hy dien gevonden Zoon wil koeftren en belonken,
Wat fchat hem naer de ziel en't ligchaem word gefchonken,
Word in dees laetfteSchets op 't levendst afgemaelt.
De Vader, die het eerst ons hier in de oogen ftraelt,
K z . Zoo
|
||||
|
76 BESPIEGEL1NG OVER DE
Zoowys, zooryk, zoogoed, verbeeld der Vadren Vaderr
Den Vorft der Engelen, deAlwysheit, 'slevens ader,
't Oneindig eenig Een, dat, al wat ryk en goed
En zalig heet, bezit, en deeltin overvloed.
De Zonen, die de zy des Vaders hier bekleeden,
Zoo ongelyk van aert en jaren als van zeden,
Verbeelden, zoo ons oog recht op den voorgrond ftae***,,
Den trotfchen Farizeeuw en lagen Tollenaer,
En alien , die, van't fpoor der zuivre deugd geweken,.
Den laetflen zyn gelyk in zonde en zielgebreken.
Het averechts gedrag der Schriftgeleerde Joon
Ontdekt zich op het klaerst hier in den Oudften Zoon',,
Die door een' ydlen waen en nyd in't hart getrorTen
Zich op zyn holle deugd beroemen durft en ftofFen,.
En zynen Broeder zelfs, in zyn' bekeerden ftaet,
De nieuwverworven gunst benyd, veracht en fmaed:
Terwyl de zondaers* op het fpoor der Tollenaren,
Zich, door Gods Woord hervormt, boetlievende openbaren?
In's Vaders jongften Zoon, die, met berouw gekeert,
Door'sGryzaerts liefde en gunst genadig word vereert
En, vrolyk ingehaelt met feestgezang en reien*
Doch, zoo wy ons gezicht wat ruimer laten weien,
Wy zien twee fchetfen hier van't menschdom in Ygemeen,
Dat, hoe verfchillende in gedrag en aert en zeen*
Door
|
||||
|
VOORGAENDE EUANG. GELFKENIS. 77
Door Godt gefchapen is, en des den Ongezienen,
Als zynen Vader, Voogd en Opperheer moest dienen^.
Ja als den Zegenaer, die zynen ryken fchodt
En vollen boezem nook voor eenig fckepfel (loot.
Maer, och! zoo luttel als't dien Grysaerd' mogt gelakken?,-
Van's Jongften eerfte jeugd een dankbre vrugt te plukken.
Zoo min word door het grootst getal van'taerdsch geflacht
Naer eisch den Hoogften prys of eerbied toegebragt.
Gy ziet hoe dwaze drift en 't morrend ongenoegenr
Waerby ondankbaerheit en ydle waen zich voegen,
Den jongften wulpfchen Zoon met dollen overmoed*
Oproknen om een deel van 't Vaderlyke goed
Den Mann', als op een'fprong afteeifchen, en, na'tgeven,
Ver buiten's Vaders oog in vreemden oord' te lev en.
Dus word de mensch wel vaek door ihoode ondankbaerheit
Begeerte en wulpfche drift van't reden/poor geleidt.
Dan word de levensftaet, waerin hem God op aerde
Wou ftellen, ftraks te laeg en van te kleene waerde.
Dan durft de zwakke klei, in haer' Formeerders hand,.
Hem reen en rekenfchap afvordren van den ftand
Waerin Hy haer bootfeerde uit loutere genade.
"Dan worftlen vleesch en geest, en morren vroeg en Ipade^
Den Albeftuurder toe: Gy, die den mensch tot blyk
Van uw vermogen fchiept ten pronk van \ aerdfche ry.kr
.K 1 Opdat
|
||||
|
7% BESPIEGELING OVER DE
Opdat hy als een Heer van zooveel mindre dieren,
Als, hem ten dienfte, opaerdc, inlucht of ftroomen zwierem,
Het rad der aerdfche magt zou draeien op de jfpil,
Van zynen hartelust en Vorftelyken wil;
Waerom, oSchepper, ons, in dit kortftondig leven,
Van uwen overvloed geen ruimer deel gegeven ?
Gy ftelde als Vorften ons in't ondermaensch gebied,
Maer op een' Vorftentroon voegt drukkende armoe niet.
Wilt gy dat wy op aerd als Koningen regeren,
Laet dan geen rampen ons, als flaven, overheeren.
Zoo wy uw lieffte Kroost, nwe eelfte Schepfels zyn,
Schenk ons den beker dan ook door den eelften wyn
Der aerdfche weelde vol: laet oris den wellust fmaken,
Het deel daer wy, zoowel als anderen, naer haken.
Dus wrevlig mort en bid wel vaek een weereldsch mensch
Uit averrechtfche drift'. De Alwysheit laet zyn' wensch,
Hoe fchaediyk, voor een poos', hem fomtyds nog gelukken,-
Opdat de Leermeeftres der dwazen, by de ftukken
Van zyne flinkfche daen, in 't eind' hem overreen,
En wyzen mogt de bron van zyn rampzaligheen.
Och! wat al zielsgevaer ontdekt zich allerwegen,
Zoodra een mensch zyn deel in't aerdsch geluk verkregen,
En't al naer wenfchen heeft! Hy loochent, en verlaet
Terftond zyn' Zegenaer, en weifelt, en ontilaet
:■ Zich |
||||
|
VOORGAENDE EUANG. GELYKENIS: 7$
Zichvanzynheilgeboon. Straks wagglen deugd en zeden^
En ftruiklen flap voor ftap op't (poor der dartelhedenj
Gelyk een kind, dat hand of koord onttrokken word,
Straks waggelt, ftruikelvoet, en eindlyk nederftort.
Zoo luttel kan een mensch zyn zwak vermogen baten,
Wanneer hy, los van God', word op zich zelf gelaten.
"Wat fchenkt het jeugdig fchoon dan toch aen Abfolon?
"Wat baette Samfon kracht? Wat Koning' Salomon,
Zyn wysheit en vernuft? Wat kon't wellustig leven
Den trotfchen Belzazar en vrekken Rykaert geven?
EenT vroegen wrangen dood, fmert, rampen en elend,
Den prys, waermce het kwaed zyn'meefter loont in't end.
De ry kdom,weelde en vreugd,naerrs menichen wensch verkregenj.
Zyn geen verzekeraers van wezentlyken zegen,
Maer vaek de mom en gryns, waermec de helfche fchaer
't Affchuwlyk wezen dekt, en 't doodlyk zielgevaer
Van haer gevloekte macht, verleidingen en treken,
Tot's menfchen ondergang, niet zelden heeft beftrekenv
Het tydelyk vermaek woont op een' berg, wiens kruin
Steil naer beneden fndt, zoo eng en glad en fchuin,
Dat, zonder lyf en zrel te krenken of te fmetten,
Gods helden op dien top Iran voeten zelden zetten.
Dat tuigen Noach, Loth, en voorts uiteenen mond
De Man, in wien Gods hart zyn welbehagen vond $
D,at
|
||||
|
S* BESPIEGELlNG OVER DE
Dat zullen na dees' ryd zoo veleti nog getuigen,
Als onder 't weeldepak hun fchouders zullen buigen. Befchouw met aendacht eens den jammerlyken ftaet Des wulpfchen Jongelings, waer hy van's Vaders raed' En liefde en teedre zorg' en wyze tucht verfteken, Van dag tot dag vervalt tot grover zielsgebreken. De vryheit dooft by hem de kommer en 't beleid, En kweekt den wellust aen j de wellust gulzigheit; De gulzigheit, door zucht tot ydlen roem gefteven, Doef dag op dag den Knaep in brasferyen leven, Tot dat, het al verteert, hem in zyn bang verdriet Geen blik van vriendentroost of byftand overfchiet, En 't zwaerd des hongersnoods hem tot in't hart gefteken, Om luttel zwynendraf hem noch vergeefsch doet fmeeken. Zoo flaet een weereldsch kind, dat door de redenwet Op *t weeldrig zondefpoor geen palen word gezet, Van kwaed tot erger voort; hy bant uit hart* en zinnen, Alwat het vleesch befnoeit, en laet'er wellust binnen. Si
Straks word hy ang en fchuw van Godgewyde reen.
Hy walgt van 'sHeeren wet, en laekt de plechtighecn
Van't zuiver deugdenkoor, waer't, in Gods naem' vergadert,
Met waken en gebeen den hoogften Vader nadert.
In zulk een zielelpys vind de ydle tong geen fmaek.
Wat weereldsch is heeft in iet Hemels geen vermaek.
De
|
||||
|
VOORGAENDE EUANG. GELYKENIS. tt
Be wellust kan alleen een weeldrig mensch' bekoren,
Dm dien verkwist hy *t al, en gaet het deel verloren,
Het deel der edle ziel', de fchatten van 't verftand,
Hem door Gods wysheit zelfs met onbekrompen hand*
En tot een heilzaem wit uit loutre gunst' gegeven,
Maer, och! hoe bitter breekt hem'tzoet van znlk een leven
Naer ziel en lichaem op, ais hem\ gebrek in't end
Ten prooi' geeft aen de fmert', en jammer en elend'•!
Hoever is zulk een kind van's Vaders huis geweken!
Wie, wie zou zulk een* mensch in zulke vreemde flreken,
In zulk eeri aklig dal van fmerten en verdriet,
Ooit kennen voor een' Zoon van*t rykfteRyksgebied?
De guide vryheitglans van 'sHemels Kinderorden
Bezwymt, zoodra de mensch, der zonde flaef geworden,
Haer met den wellust' dient, en wierookt in't gemoed.
Dat is de Burger, wien de Jongling viel te voet',
De helfche Burger, die, voor fober loon, zyn flaven,
Gelyk een wreed tiran, naer zyne zweep doet draven.
Op zyn gedoemde hoef, en daer te hoeden geeft
Alwat in't flyk verkeert, en als de zwynen leeft,
Gedreven door een' trek van dierelyke lusten.
De aertsvyand van de rust' gunt dan geen' mensch' te rusten ,-
En, fchoon de Hongersnood aen lyf of leven gaet,
Hy fchenkt geen kruimelken dat lyf of ziel verzaed,
L Dan
|
||||
|
1% BESPtEGELING OVER DE
Dan perst de nood het hart, waerin de worm gezeten,
Ontvvaekt, en wryt, en knaegt aen 't fchuldige geweten..
Dan word het wyd heelai den bangen mensch* te kleem
Dan flyt men dag en nacht met zuchten en geween..
Wat 1yd de Hemel met, als hy in zulk een lyden
Den dwazen weereldling zich zelven ziet beftryden,
En fchenden 't heilig beeld der zuivre Majesteit,
Die hem zoo heerlyk fchiep uit goedertierenheit.
Dan, dan berouwt het God, de bron der zegeningen,.
Dat Hy, uit zynen fchatt', den wuften weereldlingen,,
Zoo rykelyk een deel naer hunne wenfchen gaf,.
Die zynen zegen dus misbruiken tot hun ftraf.
Dan roept de Godheit uit: waer feilde He in myn plichten.?-
Wat valt 'er in myn Hof of Wyngaerd' te verrichten,
Het geen ik tot zyn' groei en bloei niet vroeg en fpad
Verrigt heb, door myn liefde en hemelfche genae ?
*kZie echter uit zyn* grond', voor zooveel gunstbewyzen--r
Geen liefdegeuren maer ondankbre nevels ryzen;
Hy zweemt naer een woestyn of wilde beestenoord r
En brengt my distekn in plaets' van druiven voort:
'tLust ons met wortel', takk', en kruinVhem uit te roeien,.
Tenwaer* men hem eerlang door nieuwen lust zag* bloeienv
Dus klaegt de Hoogfte vaek om't dwaze menfchenkind,
Wanneer het, voor zyn fteram' gevoelloos, doof en blind,
Zyn*
|
||||
|
VOORGAENDE EUANG. GELVKENIS. 83
Zyn' redelyken dienst en 't heilfpoor heefc verlatea,
En heul en byftand zoekt by 'tgeen geen' mensch.' kan baten,
Terwyl het dag op dag zyn' eigen ramp vergroot,
En ziel en lichaem ftelt in magt van helle en dood.
Wat Leidsman, denkt ge licht, zaldien verdoolden blinden,
Eer't mag te fpade zyn, den rechten weg doen vinden?
"Wat Leidsman dan 'tBerouw, wie dan Boetvaerdigheit,
Die, door Gods Geest beftuurt, met wonderbaer beleid
Den wulpfchen Jongeling zyn zonden deed betreuren,
En zyn* verflagen geest weer voorts wist op te beuren,
Door eene ftrael van hoop op fchuldvergifFenisf',
Een hoop, die diet befchaemt, maer ruim beantwoord is?
Gy moogt die edle Gids wel van naby befchouwen;
Zy zal u in dien Zoon' haer wondre magt ontvouwen.
Zie hoe zy allereerst zyn' hartstogt, fel aen 't gaen,
Door't zweepen van den nood, bedaert en ftil doet ftaen |
In dees bedaerdheit wyst zy op zyn vorig leven.
Nu zie eegs, zegt zy, zie wat kwaed gy hebt bedreven.
Zie hoe uw wufte jeugd uws gryzen Vaders raed,
En tucht en liefdezorg veracht heeft en verfmaedt.
Hoe gy zyn kostlyk goed in wellust hebt verflonden,
En nacht en dag verfleet in gruwelen en zonden,
Die, tot den hoogen troon van de Oppermajesteit
Geklommen, op den wenk van Gods rechtvaerdigheit,
L 1 Zytl
|
||||
|
«4 BESPIEGELING OVER DE
Zyn ftrenge Hemelwraek in zulke zigtbre ftraler*
Van lyf- en zielgebrek op u doen nederdalen.
'tis billyk dat men u een zwyn te hoeden geeft,
Die, als een reedloos dier, ja erger hebt geleeft.
Met reden zien we u drank, en fpys, en kleen ontberen*
Die, door uw overdaet en gulzig banketteren,
Zoo vele goederen en kleen, en drank en ipys,
Gods gaven, hebt verkwist op zoo vervloekt een wys.
Hoe ftaet de Jongeling verzet en als verflagen,
Waer hem Boetvaer.digheit zyn dwaze levensdagen*
En zonden, ftuk voor iluk, ontledigt tot zyn fmart.
Hy flaet bedrukt terftond de hand op't kloppend hart5>
En zucht al weenende uit: Myn overtuigt geweten,
Is van dat al bewust! rkHeb mynen plicht vergeten!
Ik heb den Hemel en myn' Vader grof misdaen,-
Hun beider ftraf verdient en op myn' hals gelaen!
'kHeb onbezonnen, wulpsch, wellustig, overdadig,,
*kHeb als een dvvaes geleeft! o Godt, wees my genadig!
Waer vind ik hulp of troost in deze omilatidigheen.'
By Godt, zegt hem zynGids,„byGodt, by Godt alleen.
Gods liefde kent geen-peil, en word tot mededoogen,
Door 't fchuldbekennend hart van 't waer berouw bewogerr.
Stae op, o Jongeling, ftae op uit dezen ftaet',
Verlaefc dit barre. veld, eer 't leven u verlaet,.
Scliep'
|
||||
|
VGORGAENDE EUAMG. GELVKENIS. If
Schep moed, bedrukte Zoon, laet u geen vrees omringen*
Gae naer uw' Vadcr heen, waer zooveel hurelingen^
Voorzien van drank en fpys', hunn' nyvren arrebeid
Ten oorbaer van zyn huis befteen in vrolykheit.
Gae met berouw in't hart, en tranen op de wangen:
Uw Vader, wees gerust, zai u in gunst ontfangen.
De Hartenkenner ziet wat Iiartzeer uw gemoed",
Wat leet nw bange ziel om *c vorig leven voed,
Dat *s Hem genoegj fpoei voort j ipoei voort langs deze wegenv
Zyn gunst fehenke op dien tocht u haer' genadezegen.
Dus ipreekt ze, en wyst den Zo©n de zaligende paen
Der ware boete en lyf- en zielbehoudnisfe aen.
Zoo groot, © menfehen, is het wonderbaer vermogen>
Van't fchuldbelydend hart en fehuldbeweenende oogen.
Blonk immer in het oog der Oppermajefteit
Eene aerdfche parel fchoon, het was Boetvaerdigheit.
Zy legt door haer gebeen Gods ftrenge wraek aen banden^
Neemt Haer, al fmeekende, de tuchtroe uit de handen,
En bluscht, feerwyl haer kracht Gods grammen donder ftuit^,
Het blikfemvuur der ftrafP met laeuwe tranen uit»
Zy was het,. zy alleen, die Ninive behoedde.
Zy't, die Jerusalem, door's Hemels geesfelroede,.
Om 'sVorften wanbedryf, drieheele dagen lang4
Ceteistert,.. heeft behoedt voor zynen ondergangV-
|
||||
|
U BESPIEGELING OVER DE
Zy kwam in 's kerkers prang Manasfe heusch begroeten,
Enfchoofde kluisters van zyn Koningklyke voeten. Door haer kreeg Babels Vorst, by 't woeste beestendom, Vernedert tot in't ftof, zyn Kroon en Troon wecrom. Zy was't, die Magdaleen, met heete tranenplasfen, Haerfchuld door 'twasfchen van Gods voeten af deed wasfch Zy, zy't, die Peter, door het kraeien van den haen Gewekt, al zuchtende naer buiten heeft doen gaen, Om zyne gruweldaet oneindig te beweenen, Zy is den Booswicht zelfs op Golgotha verfchenen, En voerde hem van't Kruis, op eene wondre wys, By Gods gekruisten Zoon in't Hemelsch Paradys. Men eer die edle deugt dan op haer* prys en waerde, Als Vredemaekfter van den Hemel en van de aerde. Zooveel, o zondig mensch, vermag Boetvaerdigheit. Nu zie eens, op wat wys, de Zoon, door haer beleid,
Zyn fchuld erkennende, zich verder heeft gedragen, En welk een fpoor van hem hierop is ingeflagen. ?kZal opftaen, zegt hy ftraks, en tot myn'Vader gaen. Dus merkt hy, als een' flaep, zyn vorig leven aen. Dit.is die weereldflaep, dien zooveel menfchen flapen, Als zich aen wellust', weelde en brasfery* vergapen. "VVaerin hen't vleigezang van't vleeschlyk denkbeeld fust, En ftreelt met klatergond van holle vreugde en rust\ |
||||
|
VOORGAENDE EUANG. GELVKENFS. tr
De Deugd hoort in dien flaep' wel overluithen droomen:
Wat fchrik, wat vrees bevangt ons hart metydel fchromenl1 De Godt van Israel befchouwt en merkt toch niet Wat onder 'tftarrendak in*s aerdryks nacht' gefchied. Met blaeuwe luchtgordyn, en damp- en nevelkringen Betwisten hem 't gezigt van onze handelingen, Myn ziel, ftel u gerust, leef naer nw' lust en zin; Myn fchat reikt vergenoeg, volg vry «w driften in. Uit zulk een' zwymelflaep', die, vaek te laet begrepen^
Eenr eindeloozen nacht van rampen na kan flepen, Befluit de Jongeling, door 't waer berouw gewekt, Boetvaerdig op te ftaen. 'kZal, zegthy, onbedekt Myn Vader naderen, en met myn hart* en monde, Belyden datik God en hem , door myne zonde, Te fchandlyk heb misdaen, en des onwaerdig ben Dat hy zoo boozen zoon voor zynen zoon erkenn\ rk Zal fineeken, dat hy my de gunst ilechts doe erlangen?y Van my als hureling in zynen dienst te ontfangen. Zoo u Boetvaerdigheit van zich een Schets ooit gar",
*t Was in dees' Jongeling.. Hier fchildert zy zich af Op't allerlevendigflr, *loor 't loutren van 't gewisfe, 3t Verfeeien van zich zelve en- fchuldbelydenisfe, Voortkruipende als een worm, in diepe nedrigheit Hn ootmoed' naer den troon derOppermajefteit^ |
||||
|
U BESTIEGELING OVER DE
Wie zy het offer wyd van vurige gebeden,
En een' verllagen geest en hart, door reine zeden?
En ongeveinst berouw verbroken en vernecrt.,
Een offerhand' die God liefst ja alleen begeert.
Met zulk.een offer gaet de Jongeling dan hcnen,
Wei door een flrael van hoop'in't nedrig hart be/chenen,
Doch teffens keer op keer doorfehaemte en fchrik geprangt.
Men zie eens op wat wys de Vader hem ontfangt.
Naeuw ziet de eerwaerde Man den Knaep van verre naderen,
Of hy gevoelt terftond in hart' en al zyne aderen., Een liefdewekkend vuur en onwecrftaenbren gloed, Die hem den Jongling, als zyn'Zoon, ftraks kennen doets En vol meedoogenheit en innerlyk ontiermen Toeloopen, en zyn Kind, met open gunst' en armen, Gevallen om -den hak, met zooveel teederheit Omhelzen dat zyn hart van enkle blydfchap fchreit. In deze LiefdefchetP word u verbeeld naer 't leven,
Van welk een drift de Bron der Liefde word gedreven, En welk een liefdegloed haer' zuivren boezem blaekt, Als haer Boetvaerdigheit van verre flechts genaekt. Hier ziet gy wat berouw, gezueht en fchreiende oogen, 9t Verbroken hart en een verllagen geest vermogen Op's hoogften Vaders hart, dat tot vergiffenis Ontferming en genae fteeds veel gereeder is, |
|||||
|
Dan
|
|||||
|
VOORGAENDE EUANG. GELVKENIS, 8?
Dan om den weereldling door tuchtigen en ftraffen,
Naer zyn verdienfte, 'tloon der zonde te vcrfchaflfen.
Al kruipt de mensch in *t ftof, at zit de Godlicit hoog,
Zy mint haer fchepfel als den appel van haer oog.
Zy zal 't gekrookte riet verbryzlen nock verbreken.
Zy laet Boetvaerdigheit nooit van haer' troost verfteken.
Zy heeft geen fprankel ooit van't vlamnlend vlas gedooft;
Noch't groeiende berouw van zyne kracht* berooft.
De levendige God vind in de bitterheden
Van's zondaers dood geen* Imaek • dat ftaeft zyn mond met eedem
Hoe zwaer de zonde weeg', Gods goedertierenheit
Weegt zwarer, zoo de mensch zyn fchuld oprecht befchreit.
'tAffchuwlyk zondekleed moog' gloeien als fcharlaken,
Gods Liefde zaPt, als wol, fneeuwit en zuiver maken.
Haer wonderbare kracht word in het grootst gevaer
Der veerst verdwaelde ziel het troostrykst openbaer.
Zoo doet een fchrander Arts zyn kunst het heerlykst ftralea
In de allerdikfte mist der doodelykfte kwalen.
Alwat de Godheit fchiep door haer alwys beleid
Schiep zy tot haren roem en 's menfchen zaligheit.
't Verderf des fchepzels kan Haer tot geen* roem verftrekken,
Maer, zoo Zy *t ftraffen moet, Wei bittre fmert verwekken.
Des nood zy al wat dorst en hongert in yt gemoed
Op water en op brood, dat eeuwig laeft en voed*
f M Dat
|
||||
|
9o. BESPIEGEL1NG OVER DE
Dat geen gefpitst vernuft hier immer tegen wryte,
Noch een fchynheilige iny hier in de ooren byte, Dat zyn gewaende deugd, om't recht van haer geboort*, Meer dan zyn' naesten't ryk des Hemels toebehoort j Dat bovcn anderen de Alwysheit hem wil zegenen, En met een dubble maet" van eeuwig heil bejegencn. Neen, neen, de milde hand des hoogften Vaders fchenkt Elk* kind' zyn wettig deel, Geen naem, geen oudte krenkt De Vierfchaer van't heelal in't flrafFen of beloonen. God fchiep elk menschj *tzynalzyndochters, alzynzonen, Zyn Liefdezon beftraelt hen alien trouw en teer j Alwie haer troostlicht zoekt fchynt ze even na en veer. Kon *t eindige begrip *t Oneindige bevatten, Wat Hemelheiltrezoor, wat onwaerdeerbre fchatten Van eindelooze liefde en goedertierenheen, Moest ik voor elks gezicht ontfluiten, zoo myn reen De Hemelfche Genade, en al de liefdeftralen, Die ze in het boetgezind en nedrig hart laet dalen* Affchilderden naer eisch! te zwak is ons gezigt,- Te fterk de wondergloed van 't Godlyk liefdelichc. Het zalig Geestendom, de Aertsenglen, Cherubynen, De wachters van Gods troon en glocnde Serafynen.*„ Bedekken uit ontzag met wieken hun gelaet Voor zulk een3 zonEkeglans'y die-, oimmeronde^aet. |
|||||
|
|
|||||
|
VOORGAENDE EUANG. GELVKENIS. ot
Men hoef' iniet langer dan in twyfeling te zwcven,
Wat wonderbaer geluit dcTarfer, opgehevea Tot in het hoogfte Koor, met gretige ooren vong; Wat Hemelmelody zyn ftamelende tong Verbood haer'zuivren toon voor *t aerdsth gehoor te malen: Hy heeft Gods Liefde zelf, waer ze uit een' kring van ftralea En zonnen, eeuwig ryk van loutre Majesteit, Hem toeblonk, van haer gunst' en goedertierenkeit Verzekerde en befchonk met haer genadeteeken> Hy heeft Gods Liefde zelf Gods Liefde liooren fpreken* Nu wederom befchouwt, hoe zich de Jongeling
Gedraegt, waer 's Vaders liefde- en gunstbejegening Zoo onverwagt als hensch en troostryk hem ontmoeten. Hy valt gansch ov.erftelpt van vreugde voor zyn voeten, Op zyne knien als in 2wym en onmagt neer. De Vader beurt hem op. Nu ryst, nu koomt hy weer Doch langfadm tot zich zelP, terwyl dees boezemzucliteti, Lang in den mond beknelt, hem ftamelende ontvluchten; Och! Vader, och! genae! 'kHeb God en u misdaen. 'k Verdien den waerden tiaem van uwen Zpon voortaeti Niet meerder, noch uw gunst, floch eenig mededoogea. De Grysaert, door dees retb tot in de ziel bewogea,
En-van het waer berouw des Jonglings bewust,
Stut zyne boezemklagt > ftelt zyne ziel gerustj
;! M i Om- |
||||
|
9* BESPIEGELING OVER DE
Omhelst hem op het teerfl'$ doet zyti verkleumde leden*.
Met zyne beste ftole en pronkgewaed bekleeden ,•
Schoeit zyne voeten voorts; fteekt tot een liefdepand
Een' kostbren zegelring aen zyne rechterhand';
Doet ftraks het vette Kalf geflagt ten disch verfchynen*
En iehuift, ter goeder uur', de blyde feestgordynen,
Ter eere van zyn' Zoon, voor all* zyn* Knechten op,s
En voert met fpel en zang zyn vrolykheit in top.
Hier word ons eerst verbeeldt, hoe nedrig, hoe verflageu-
Een boetgezinde zier, van haer voorledendagen,
En zonde en booze daen bewust en overtuigt,
Zich voor de voetfchabelP des Hoogften nederbuigt,
En als van vreugd' bezwykt, waer zulk een milde regen
Van goddelyke liefde en heilgenadezegen
En onverdiende gunst', zoo troostryk neergevloeit,
Haer afgedorfte hart zoo onverwagt befproeit.
Wat Wydfchap zulk een ziel in zich voelt nederdalen,
Is voor het fterflyk oog naer eiseh niet afte malen.
Dc blydfchap, die in't hart der droeve Hagar rees,
Toen d'Engel haer, vandorstverfrnacht, debronput weesf.
De vreugd die in't gelaet van Hester zichontvoude,
Toen Ahafuerus oog haec in genae befchouwde,
Zyn ydle nevels flechts by al den glans en gloed#.
£)ie een be.keerde ziel, in *t boetgezind gemoed,
IToeltr
|
||||
|
VOORGAENDE EUANG. GELTKENIS. 9y
Voelt ryzen, als Gods iiefde en teeder mededoogenj
Haer uit het zondeftof vvil beuren, en verhoogen,
En hart en handen reikt. De menseh zy niet bedroeft,
Schoon hem 't beklemde hart.den mond houd' toegefchroeft
En zyne tong* betwist zyn fchuld rondborftig te uiten.
Neen,. Gods Alwetendheit, voor wie zich niets kan fluiten-
Wat zich beiloten houd in Hemel, aerde en zeen,
Dringt met haer alziende oog door hart en nieren heen-;
Befchouwt de bronacr der gedachten eer zy groeien,
En wellen naer den mond om van de tong? te vloeien.
Een zuchtf een enkel och! door't waer berouw geiiit,
Voldoet de Godheit meer dan 't brommende geluit
Van 't overluid gebed, en ftraetgefchal en fchreeuwen
Van huichelaren eri vermomde Farizeeuwen,
En word door haer genade en Iiefde fteeds gekroont.
De gunst en Iiefde, die de Vader voorts betoont .
Aen zyn* bekeerden Zoon?, verbeelden heilgefchenken>
Waermee Gads Iiefde den bekeerden wil gedenken■_,
En gunstryk overftroomt, wanneer hy opgeftaen,
Uit zynen graffpelonk van zonde en booze daen,
Met waer en< versch berouw naer lyf en ziel omtogen,
Merleeft en dus verichynt voor Gods genadige oogen.
Wat zulk een menseh ooit fmeekYGods goedertierenheeQ;
Befchenken hem met meer dan hy heeft afgebeert,-
M s >
|
||||
|
<H • BESPIEGELIN G OVER DE
Ja met oneindig meer -y met onvergangbre fchatten
Van liefde, door geen brein, dat haer ontbeert, te vatten,
Zy zullen hem in't huis, dat God op aerd bewoont,
En, waer zyn liefde en gunst haer zigtbre blyken toont,
Geleiden en bekleen met nieuwe deugdgewaden,
'tFynblinkendLywaedkleed, Gods dierbre pronkcieraden
En mantel, die de ziel en 't lichaem, hoe bevlekt,
Met witte zyde van gerechtigheit bedekt.
De goude Zegelring, wiens levendige fteenen
Hun zuivre glanfen van Gods Liefdeglanf' ontleenen,
ZaI zyne rechterhand beftralen met een gloed*,
Die doordringt tot den grond van't onbevlekt gemoed,
En vreugdgeftarnte Zaeit dat met Gods Geest' zal tttigen,
Dat zulk een wettig Kind de knie'n vry moog' buigen,
In Gods geduchten naem*, als Erfgenaem en Zoon
Van 5t onbenevelt ryk en de onverwelkbre kroon,
Gevlochten voor de deugd' in't hoogfte Hof der Hoven,
Hem door geweld van doodnoch. helfche magt te ontrooveft.
Voorts zal de alziende Zorg dien Zoon, door haer beieid
Pe yoeten fchoeien met een fchoen vah veiiigheit,
Waerdoor.de mensch vermag Op de ongelyke paden
En disteligen weg der Godvrueht' buiteft fthaden,
Etf kwetfing van den voet te ftappen > naer den eiseh,
Doop ^s weerelds wbesteny' naer *t opperfte Paieis* ■';
s Voorts
|
||||
|
VOQRGAENDE EUANCGELYKEWIS. 9$
Voorts is Boetvaerdigheit het rykfte lot befchoren,
Het allerzaligst lot, dat God zyn' Uitverkoren
Zal fchenken, als in *t eind de Aertsengelfche trompet
De grafdeur en de poort des Hemels openzet.
Wie maelt de blydfchap, die de Vader dan zal toonen
Op *t heuchlyk vinden van zooveel bekeerde zonen
En Dochtren, als het pad der zonde en ydelheen
Ooit buiten 's Vaders huis betraen of nog betreen.
Wat vreugdeglans wil dan van't Godly k aenfchyn ftralen*
Hoe wil zyn liefde hen omhelzen, innehalen
En kusfen in zyn ftad.en binnenu? heiligdom
Door eenen kus van vree voor eeuwig wellekomf
Hoe wil't ontelbaer tal gewiekte Feestgenootetr
Van dat volzalig huis, cie Aertsenglen, Hemelgrooteny
De Cherubs, Serafyns, en wat,.omhoog gekroont,
Den Vorst der heerlykheir oneindige eer betoont,
Door dat gezigt verrukt, uit de allerhoogfte bogen,.
Gedaelt van trans*in trans, en vrolyk toegevlogen,
Dat Koningklyk Geflacht met palmen van hunn' lof
Bekranfen op hun komst van't eeuwig Vredehoff
Dan ftaet het Godlyk Kroost het hoogfte heil te wachten ;
Godheeftvoor hun geen Kalf, maer'theilig Lamdoenilag&^i,
Het Godgehoorzaem Lam, waerop de Dooper wees,
Toen'T, in'tjordaenfche nat gedoopt, ten ftroom* uitrees,
|
||||
|
$6 8ESPIEGELING OVER DE
Hoe'T met de zuivre fneeaw' van zyne vlok de vlekken
En roode fprengkelen der weereld zal bedekken,-
'tOnnoozel Martellam, dat, door zyn vleesch en bloed,
Het hongerig Geloof en dorftende gemoed
Verzaen en laven zal tot in het eeuwig leven ,•
Waer de Oorfprong alles heils den vollen fmaek zal geven
Van zyne liefde en gunst', en al wat zalig is.
Dan zal Boetyaerdigheit aen s Koogften Bruiloftsdisch
En's Vaders recllterhand, in top der Heemlen pralen,,-
Terwyl het feestgejuich der heilige koralen ,
Op harp en cytherJdank van 't zalig Paradys,
De langverloren Zoons en Dochters, God' ten prys%
By 't Godlyk Feestbanket onthalen zal en ftreelen,
Door galmen en muzyk, die nimmer 't oor vervelen.
Hoe zal verrezen Deugd, in hare pronkcieraen,
En lange kleederen verheugt ten Godsdans' gaen,
Met duizend duizendmael tienduizende van Geesten,
Die God Halleluja op de eindelooze Feesten
Toezwaeien dat de post,, waer 't hoog gewelf op leunt,
GetrofFen van den galm, uit eerbied' fchud en dreunt!
Laet helfche Nyd dan vry van 's Hemels liefde gruwen,
En met den oudften Zoon haers Broeders heil bejfpuwen
Met gall' van haet en fmaed en dolle grimmigheit.
De oneindige Oppermacht, die door haer wys beleid 1 < -
Dc
|
||||
|
VOORGAENDE EUANG. GELYKENIS. 97
De zuivre en blanke Deugd, vvaer ze immer werd beledigt,
In weerwil van het woen der fchyndeugd' heeft verdedigt;
Die Jozefs onfchuld in het daglicht heeft gezet;
Die Davids haters en vervolgers heeft verplet j
En Jeremias deugd, en Daniel, verfmeten
Tot in den leeuwenkuil', verlaten noch vergeten,
Maer, op het zichtbaerft', zich, in't barnen van'tgevaer^
Betoont heeft als hunn' Staf, en Schild, en Beukelaer ,-
De Godlyke Oppermagt zal, door haer eeuwige armen,
Haer kinders voor 't geweld der helfche Nyd befchermen y
En hunne onnoozelheit, den afgrond' in 't gezigt,
Doen flonkren als den gloed van 't blinkend middaglicht..
Dan zal het godloos rot der fnoode huichelaren,
Vermomde Farizeen , en al hun helfche fcharen,
Knarstandende van fpyt om 's Vaders liefdedaen ,
Hunn' Broederen betoont, voor eeuwig buiten ftaen,
Of zich van angst' in kuil en bergfpelonk verfchuilen
Voor Gods Rechtvaerdigheit, die hen, uit berg5 en kuilen
Gedagvaert, in den poel van't helfche jammerdal
NeerplofFen, en de deugd op 5t heerlykft' kroonen zal,
Met palmen van genade en Paradyslaurieren;
Om rt vreugdefeest des Lams eeuw in eeuw uit te vierem
E I N D E.
|
||||