COMMEN TA ÏIO LITERABIA

continens

QUAESTIONES DUAS

^pLUTARCHEAM PERICLIS VITAM PERTINENTES,

quam

ANNÜENTE SUMMO NUMINE,

üx auctor it ate kectokis magn1fici

BAETHOLDI IAOOBI LINTELO DE GEER,

Phil. Theor. Mag. Lit. Hum. et Iur. Rom. atque Hod. Doet. et Prof. Ord.

AMPLissiMi SENATUS ACADEMICI consensu

ET

nobilissimi OR.DINIS PHILOSOPHIAE THEORETICAE et
LITERARÜM HUMANIORUM decreto,

summisque in

^phllosophia theoretica et uteris human10r1btjs honoribus
ac privileges

IN ACADEMIA RHENQ-TRAIECTINA

RITE ET LEGITIME CONSEQUENDIS
ERUDITORUM ÏIAMIS1 SUBMIT TIT

HENRICUS IANÜS NASSAU NOORDEWIER,

Wiiiscliota nus.

EX OIFICIKA TYPOGRAPHIC A G. A. VAN HOHEN , RIIENO-TRAJECÎINA.

PATRIS MEMORIAE

:

Incipienti mihi in mentem veniunt verba Livii ^querelae —
initio — absint:" nisi persuasum haberem eum vere dixisse,
f°rtasse lectores obruerem querelis, quales proferre solet is, _
^Cui propnsitura est procul a Minervae templo agere de rebus
"Octis. Causas praebeut librorum inopia, scholae curae et ne-
S°tia, periculum quod est in mora, al.

Nulla aetas studio dignior visa est quam Periclea, et licet mihi
^ll0n contigerit novi aliquid afferre, tamen hoc probe scio, nun-
l^am fore ut ternporis huic studio iinpensi me poeniteat.

Scripturus sum de nonnullis rebus ad Plutarcheam Periclis
^v,tam pertinentibus, quauquam paene a proposito deterreor mul-
^tudine virorum doctorum, qui suam hac de re sententiam
^biscum eommunicarunt. Quos enumerare longum est. Sponte
^aPparet oranes, qui de historia Graeciae egerunt, de Pericle
^Scripsisse.

Puit tempus quo fere omnia, quae a Graecis et Romanis nobis
Uiit relicta, veneratione quadam colebantur et fere sacra habe-
^tur. Quae iili dixerant tanquam oracula citabantur. Haereti-
"^tls et sacrilegus audiebat, qui eorum auctoritatem infringere
Pauci autem erant scriptores qui aequabant Plutarchum
et auctoritate. Per Europam legebatur summa cum volup-
^tate- Ex vitis ab eo conscriptis viri docti, cultiores militum
^efecti,

politici hauriebant, ut, eius libris lectis, sapientiores
et meliores. lure admirabantur eius „ingentem eruditionis
praeclarum rerum utilissimarum conquirendarum studium

et diligentiam admirabilem, ingenii humani cognitionem, animuoi
integrum atque candidum, dicendi docendique facultatem, sub-
tilitatein, industriam plane singularem. Quarum virtutum exem-
pla luculenta quaque vitarum pagina inveniebant. Hinc factum
est, ut Parallela Plutarchi non solum ab iis, qui in antiquitate
indaganda Studium suum collocant, pro rerum memorabiliuiu
thesauro copiosissimo atque perenni quasi veteris historiae fonte
haberentur, sed etiam iuvenilis animi ad humanitatem insti-
tuendi instrumentum aptissimum, praetereaque cordato cuique
animi remissionem ex laboribus petenti dulcissimum oblecta-
mentum. Praeterea lectores inulcebantur dicendi generis nativo
quodam nitore, artificiosa continuitate, laetissimo vigore atqu^e
sententiosa gravitate: ut omnium inferioris aevi historiae scrip"
torum iure Plutarchus is dici potuerit, qui maxime lectoruiü
animos oblectet, teueat, expleat!" 1).

At contra vitia eius ¹) quae aliquamdiu latuerunt, sensit⁰
paulatimque detecta sunt inde ab eo tempore, quo accuratius
inquirebatur in historiae fontes et literarum Graecarum studio
acrius doctiusque exercebantur. Inde Plutarchus a nemio²absolvi potest nonnullis vitiis ; v. c. quod ductus ethico ut dicunt
consilio, quod semper ante oculos habebat, saepius rieglet
rectam historiographiam, quod interdum immemor fuit iusta⁶
temporum computationis, quod saepius inseruit narra tiuncula^g
memoria indignas, alia.

Ut autem fit, eum qui tamdiu pie colebatur, hominum op¹\'
nione mutata, subito nonnulli omnibus fere honoribus priv»^r8
studuerunt.

Ut alios ³) omittam, valde displicuit ille historico excellent¹»

1  Eum iam ab aeqaalibus accusatum esse neglectae chronologiae et nii»¹¹

1 Cl\'

narratiuuculis afferendis studii, inde efficias, quod ipse se defendit, Alex- \'■
Cim. 2. Portasse tarnen ipse sensit sibi a lectoribus talia crimina obiect¹¹¹¹¹
seque defendit antequam accusatus est.

2 pée la bataille de Pharsales, si cela pouvait accorder tant soit peu sa phtf^se"

3  Courier, Oeuvr. L. 3. 257, de Plutarcho haec dixit. „C\'est un P\'^alSlt0

Macaulay, qui eum voeat principem scholae scriptorum scho-
lasticorum, qui sibi ipsi magni philosopbi et viri politici esse
videbantur, tempora quae descripserunt, non intelligentes ;
quique viros nobis proposuerunt fastidiosis praeditos virtutibus,
stolidos et arrogantes I),

Neque tarnen aequus iudex fuit Anglus, nam Plutarchi
vitiorum memor, virtutum immemor est. Hoc tempore aequiores,
ni fallor, iudices exstiterunt, Westermann, Sauppe, Sintenis,
alii. Equidem ex scriptis eius vitam Periclis elegi unde quaes-
faones deliberem aptum praebituras disputationis academicae
argumentum mihi liceat.

PEE 1 CLES.

Pericles Atbeniensis aequales ad suam familiaritatem non
admittebat, profanum vulgus arcebat ³), perpaucis contigit in
^timos animi eius recessus coniicere oculos. Quo factum est ut
^vulgo non intellegeretur.

Videbant Athenienses consiliorum eius effectus felices, admi-
^l\'abantur oratorem ipsique parebant; praedicabant facta belli
^Ucis periti, prudentis, qui cives salvos usque in patriam re-
^uxit; stratego confidebant in rebus politicis ita ut paene
°ttinia ei traderent; sed non intellegebant virum gravem,
^slmmi ingenii, summaeque integritatis, philosophum, prorsus
^iversa ab iis ratione agentem.

Enum excipimus Thucydidem , qui fere solus aequalium eum
\'audavit; ceteri qui de eo egerunt, ad unum omnes alii alio

^J) De Historia scribenda, 1828. Scripta minora, quae edita sunt in Germania.

Curti us, Gr. Gesch. II. 175. Es fehlte ihm die Gabe leicht und unbefan-
gen - .

-\' ttnt den Leuten des Volks zu verkehren; es fehlte ihm das leutselige "Wesen ,
^welches Cimon zu fesseln wusste, der als ein fröhlicher Lebemann seinen
_e \'bürgern naher stand. Perioles war zu verschieden von der Menge des Volks ;
fühlte, d_as (jj_e Bürger keine Sonderlinge liebten und dies Gefühl machte ihn

feigen.

modo in eum invecti sunt. — Censebatur enirn ille excitasse
bellum Peloponnesiacum, quod inevitabile malum esse vulg⁰
non apparebat; itaque in odium incidit omnium pacis aman-
tium, inter quos praecipue poetae comici eum conviciis
obruere studebant: principem autem in civitate oderunt omnes,
qui civitatis gubernaculum sua ipsi manu tenere mallent; ar-
tium fautor et literarum, doctorum peregrinorum amicus in-
visus erat iis qui inaiorum religionem et instituta negligi et
philosophis peregrinis nimiuin honorem tribui dolebant.

Qui autem post bellum Peloponnesiacum de Pericle egerunt,
huius belli infelicem exitum omniaque mala inde orta Perich
auctori vulgo tribuerunt.

Perfectus homo non erat Pericles; erravit, omniaque q^ua,e
publice male egit suam vim habuerunt ad corrumpendos aeqt>^a\'
les; facilius tarnen quam par est Socrates, quem Plato in Gorg^ia
disserentem inducit, adversariis stolidis (Sophistas cum

Socrate

disputantes apud Platonem ingenio non abundasse satis con-
stat) probat a Pericle peiores factos esse cives.

Pericles etiainnunc nos aliquamtum amovere videtur. Nequ^e
e Thucydidis neque e Plutarchi libris, ut alios omittam, vir^u\'ⁿ
plane cognovimus. Ille patriae historiam externam scrips¹* >
perpauca nobiscum communicavit de rebus quae fiebant ¹¹¹
urbe; breviter tarnen sed eximie Periclis auctoritatem in rep¹¹"
blica eiusque rationem politicam depinxit, II. 65; ex ipsa ^vel°
historia Thucydidis iudicare nequimus, utrum vera sit descrip^¹⁰
necne, licet sint aliae causae quare Thucydidi fidem habeatfl^us\'
Silet de Periclis vita privata. Orationes quas Periclem P^r°"
nunciantem induxit, quamvis utiles ad cognoscendam eius r^a\'
tionem administrandi rem publicam, viri perfectam imagi°^eU1
non praebent. Temporis spatium inter bella Persica et bell^alîl
Peloponnesiacum nube obscura circumvolutum est, quae
primo Thucydidis non plane fugata est.

De ceteris fontibus historiae Pericleae nunc sileo.
potest, ut aliquando, omnibus fontibus exhaustis, quae ad ¹
lam aetatem pertineant, rebusque permultis hodie obscuris

luce illustratis exsistat aliquis, qui vitam Periclis describat
omnibus numeris absolutam.

At quid etfecit Plutarchus?

Plutarchus operam dedit ut Periclem bene cognosceret; sed
erant quae impedirent quominus voti compos fieret. Historiam
externam, quam praeter alios Thucydides egregie descripserat,
iterum scribere noluit, quum ineptum esse putaret eum, qui
cum talibus viris certaret (Nie. I), sed fortasse hoc ipsum ef-
fecit ut nimis negligeret iustam temporum computationem,
et Thucydide omisso alios sequeretur scriptores, minore fide
dignos, in rebus quas tarnen ille tractaverat ita, ut nemo
unquarn eum correxerit. Sed hac de re mox accuratius.

Ceterum Plutarchus in Periclis mores et indolem inquisivit;
Uam describendo bonos et magnos viros ad virtutis studium
^alios incitare ipsi propositum erat et penetrare voluit in viro-
^rum animos. (Per. 2. Alex. I Nie. I Cim. 2.) Ei igitur reruin
gestarum historia non suffecit. Dicta et facta quae parvi
tt\'oinenti esse videantur, interduin certius hominum naturam
^dicare quam illustrissima facta dixit ipse (Alex. I).

Adiit ergo scriptores quicunque quidpiam de vita privata
Periclis communicavissent, quo factum est ut saepius hauriret
^e fontibus impuris, non adhibita inquisitione critica satis pru-
dente. Licet ab ipso alienum esset nqog to i^iqov eixa^tiv,
^Saepius tarnen secutus est scriptores xaxoyd-ttg. Tum magno
*^emporis spatio quod inter eum et Periclem elapsuin est, im-
P^ediebatur quominus illius aetatem probe cognosceret. Denique
^lutarchi Pericles non est totus homo; ipse scriptor vera oris
^Qeamenta ante oculos non habuit pinxitque imaginem imper-
^fectam.

de fontibus plutarchi in vita periclis.

Iure animadversum est¹), Plutarchi iudicium de Pericle

^ ^vid. H. Sauppe: Die Quellen Plutarehs im Leben des Perikles. Gott. Dietr.
P- 1. sq.

vacillare illamque dubitationem ortatn esse e variis fontibus
inter se discrepantibus quibus usus est.

Plutarchi fontes erant Periclis aequales : Thucydides, I°ⁿ
Chius, Stesimbrotus, Teleclides, Cratinus, Hermippus, Plato
comicus, Eupolis, Aristophanes. Pericle posteriores : Ephorus,
(Theopompus). Idomeneus, Duris, Aeschines, Plato, Aristo-
teles, Heraclides Ponticus, Theophrastus, Critolaus.

Thucydidem secutus est agens de bello Saraio. Thuc. 1-
115—117. Pint. c. 25—28. Sed non unice eo usus est.

C. 2 8 dicit wfióvrjTcc, tjv ovre Qovxvdidyg iGTÓQ-qxtv ovt
"EcpoQog ovre \'AQiaToréXtjg. Ubi ergo non hausit e Thucy-
dide , Ephorum et Aristotelem ei fontes fuisse verisimile est-
C. 25 etiarn Stesimbrotum citat. Ceterum ex toto libro ap"
paret Plutarchum Thucydidis libros legisse et inde concß\'
pisse iudicium de Periclis indole et moribus aequius, qua"³
habuisset, si modo reliquos secutus esset. (Cap. 15) Pericli⁸
potentiam eiusque potentiae naturam describens ante ocul°^s
habuit Thucydidis locum notissimum II. c. 65; Thucydid^is
autem robur rhetorice extenuavit.

At expliciturus belli Peloponnesiaci causas, Thucydidis pl^allß
oblitus esse videtur. Hic brevior et interdum obscurioi\'
quam ut omnibus placeret. Eumoribus et narratiunculis, coß¹¹\'
corum pacis amantium qui Periclem civium odio obiicere stu
derent, dictis facetis, vera expositio Thucydidea obruta ^eS \'
Posteriores historici ex Isocratis schola profecti, non sirops
citer res exponebant sed rhetorice eas explicabant ex

affecté

animi ac moribus et indole hominum. Quod placuit etiam
tarcho, qui hac in re Ephorum ¹) secutus est. Licet em¹¹¹

1  Ut apparet ex Diod. Sic. XII. 38—41.

Postquam descripsit causas belli, dicit Aïxliu pèr ovv rov Titloitov* 1 ^
xov vtoXffiov TobnïiTCil rn\'fç VTtijq^ar, ó>q "Eyoçoç àvfyçatyt. Ooii^lja j
de Herod\'oli lualiguitate (si credimus eum esse huius lib ri auctoiem, ^caP\' ^
lui rS>v 6/j,oloyoiififvo)v TteTtQayr&ai,, ttjv rtlrlnv, kijb* 7jq 5TtiKQⁿ* ^
xai. TTjy âtavoiav è%ovTMv acT^Aov, è TtQÓq %6 yfZçov tîxâÇw óvoft

Per. c. 32. 3. dicat, to d\' dXrj&èg dStjXóv. Nie. 9 liaeccc
taguntur : ^cO (ièi> yàç tn alriaig (iixQcàg eïç avficpoQàg fityâ-
^«ff ïfiftaXtiv èdùxti rovg \'EXXijvocç.

Cap. 31. initio tarnen spectat ad Thucydidem I. 140.
Ion Chilis. Primum videamus quis fuerit, deinde quomodo
^e° usus sit Noster.

Ion variis poëseos generibus excelluisse dicitur, fuisse enim
poëta tragicus, lyricus, praecipue vero dithyrambicus. De
eins operum titulis a viris doctis multa disputata sunt. Eius
feruntur Xiov xrtaig, intdtj/xiai (a nonnullis spuriae habitae,
Doct. Ruehl Ioni tributae), vno[a,vrjfi,ara, <yvrtn07jia.ijviy.6g,
KQtgßtvTixog, TQiaypoi, quod idem opus esse dicitur ac xoo-
Hohoyixóg. De libro qui inscribitur TtQtaßevTizög Xóyog, de
lUo ceterum nihil constat, Scholiastes ad Pacem, vs. 817 di-
^Clt : ov vo&ov d<~lovaiv tivaL rivtg xal ovy^l avrov.

Adolescentulus Athenas venit ibique magnam vitae partem
^cl^egit. Interdum in patriam recliit bona administrandi causa,
videtur, quae ei ibi erant. Cimonis amicus fuisse dicitur et
^reliquisse urbein cum fautore. De posteriore parte eius vitae
üihil constat neque ubi diem obierit.

Paulo antequam Aristophanis pax in scenam ducta est (419
^a- C.) mortuus esse videtur. Schol. Pac. vs. 837.

Multa ergo memoria digna tradere potuit de rebus tum aliis
politicis illius aetatis; res vero gravissimas non tracta-
^Vlsse videtur hilaris poeta.

In Periclis vita Plutarchus eum cita vit bis, c. Y. 2 et
^CaP- XXYIII 3, nullam vero causam esse sentio cur as-
^Se«tiar D. Ruehl, contendenti Plutarcho in hac vita saepius

^H"i xaxor/&t]ç (óoTtfp oi Koi/tunol tov iróXf,wov vtto xov ITfooxXlovq

*"-v<sQ-(ii, dV \' Aanaoiav y âiri <Pft,âUtv âitotpaivoTTfq, ov qoXotu/xia
ti);^ , _f

q>i.koVft,xvrr. uäXXov OTOQfOat, ró q>QÓvfj/A.a UfÀo7Tovrtjai,(t>v xal

vtptïo&at, yiay,fâat/,i.ovioiq &eXî]ôavToq

^ lone cf. Rich. Bentleii ad Milt. p. 404 sq. opp. phi!, ed. Lips. Schnei-

;_rJ^V\'^{n Ve}\' potius Bergk, in opere de poetis Jjr., Ruehl, die Quellen Plutarchs

^leben des Kimon , Ekker, Cimou. Traef.

fontem fuisse Ionem quam in vita Periclis 1). Ex opere quod
inscribitur \'Eiudrmiui hausisse videtur, quo in libro Ion nar-
rasse dicitur res memorabiles, quas ipse in itineribus viderat.
C. V. 2. Ion dixisse narratur Peri clem in vita quotidiana su-
perbum fuisse et alios contemsisse, Cimonis contra fuisse hila-
rem elegantiam cuique gratam.

Inde coniicit Doct. Ekker (Plut. Cimon. p. 16), „verisimü-
limum habendum esse etiam Ionis de Cimone, in quem fortasse
paullo benevolentior fuerit (quam in Periclem) narrationibus
non nimium Plutarchum tribuisse nec temere sed prudenter
et cum iudicii acumine usum fuisse."

Quae sententia displicuit Doct. Ruehl, dicenti Plutarch\'¹iudicium rnodo referri ad ea quae Ion de consuetudine quoti-
diana Periclis dixit, non vero ad facta haec pertinere.

Verum etiam alio loco c. 28 1. Ioni obloquitur et, salte®
in vita Periclis eo prudenter usus esse mihi videtur; ceteruto
ex iis quae Plutarchus de lone citat nihil aliud efficere possuiB^ub
quam hoc: Ionem omnibus in rebus Periclem non laudasse
Aliis locis Ionis versus citat iisque delectatus esse videtur-
Stesimbrotus Thasius.

In vitis Themistoclis, Cimonis et Periclis, Plutarchus usu^s
est libro qui inscribitur: ntQi OfpidToxlaovg xcd QovxvStô^
xcù IlfQixXéovç, qui liber a Stesimbroto scriptus esse dicit^ul"
Nuper viri aliquot docti ²) conati sunt probare hune libm¹⁰
non scriptum esse a Stesimbroto sed a sophista quodam p^rlB!,J
saeculi post Christum.

Stesimbrotus eorum fuisse fertur qui nominantur tnaiv^^¹
\'OfitjQov. Natus est in insula Thaso, ubi medio et exeunte f^ere
saeculo quinto a. C. studia Homerica laetissime floruerunt\'

1  Nisi aedificiorum descriptionem hansit ex Ione, quod non satis Consta-\'

2  Anonymus quidam in Zarncke, Cenlralblatt, 1860 p. 620, cui assentit«¹\'

Antimachi Colophonii praeceptor fuisse traditur (a Suida
^v- Awipayog). Stesimbrotum supparem Cimonis appellat Plu-
tarchus, Cim. IV, Periclis aequalem.

Diu Athenis moratus esse fertur. Exstant fragmenta eius
libri Tcegl reXerœi/. Utrum plura de Homero composuerit an
Unum non liquet; titulus servatus est nullus. Dnum scrip-
sisse eum opus titulumque fuisse, ïltQi \'OfiriQov, suspicatus
est Mueller. Praeter locum vitae Horn. 6, quo Homerus se-
cundum Stesimbrotum Smyrnaeus fuisse dicitur, tria servata
sunt spectantia ad Iliadis locos A 636, 0 193, rp 76. Longe
tttaioris momenti sunt duo alii loci, alter Xenophontis, Conv.
3. 6, Platonis alter in lone, Cap. 2. Utroque loco Stesim-
brotus in primis Homeri interpretibus fuisse traditus est

Stesimbrotus ergo fuit vir doctus vacans interpretando Ho-
o^erum et qui de eius studiis bene meritus est. De eius studiis
Homericis agunt Plato et Xenophon, de illo alio opere his-
torico ne verbum quidem edunt; longe sane diversa est clocta
Hoineri interpretatio et libellus, qui confectus esse videtur ad
^clarorum virorum gloriam comminuendam.

Praeter Athenaeum, XIII p. 589, et Plutarchum eum
^bellum nemo citat, nemo novit, licet in eo narrentur quae-
quae sane non praetermisissent historici aliique scrip-
^res. Alexaudrini saepius Stesimbroti opera memorant, de
plane silent. Et Cicero libello, si exstitisset, sine dubio
^Usög esset. Supersunt duodecim fragmenta (Plut. Them. c. 4.
^on invenitur apud Muellerum), quae agunt de Themistocle,
^iaione, Pericle. Verisimile igitur est ilium Thucydidem, cuius
^oinen est in titulo operis, esse Melesiae filium.

Multus est scriptor in rebus venereis Periclis; ceterum
Pleraqne quae tradidit falsa continere, satis, ni fallor, proba-

■ De eo cf. Bernhardy, Grundrisz der Griechischen Literatur, 1867. I, 280,
Wolf, prol. p. 16. M. Sengebusch, Diss. Horn. p. 20 b. Hie dicit, ante
c. eum mortuum non esse apparere ex loco Plutarcbi c 36. lis, qui
\'\'brum de Them, et Thuc. et Per. spurium esse, hie locus nihil probat. —
^euei\'. de Stesimbroto Thasio.

vit Doet. ftuehl 1. 1. Plutarchus ei parvam fidem tribuit.
Euro citavit cap VIII 5, XIII 7, XXVI 1, XXXVI 3, sed
videtur etiam aliis locis eo usus esse Plutarchus v. c. XXIX 1>
narrans Periclem odio ductum in Cimonem huius filio Lace-
daemonio decern tantum naves dedisse, ut eum perderet.

Quae insulsa narratio plane redolet istius libelli scriptorem ¹)-

VIII 5. quo loco memorantur verba quaedain orationis fu-
nebris quam habuit Pericles in honorem caesorum in bell°
Samio. Quae verba plane conveniunt Lysiae Epit. p. 198-
Quapropter Ruehl suspicatur Lysiae sententiam Pericli ad"
scriptam esse.

XXII 7. Stesimbrotus Periclem accusat flagitii nefandi, qu°^
Plutarchus acriter répudiât.

XXVI 1. narrat Periclem in hello Samio, dum Samii
sidebantur, Samo relicta in Cyprum navigasse, onfQ ov
TciO~<xvôv dvui, ut iure Plutarchus dicit. Àuctore

Thucydide

I 116, 3. navigavit ut aggrederetur classem Phoenicum, q^ufie
Saraiis auxilio veniret. Cf. Diod. Sic. XII. 27.

XXXVI 3. iterum agit de Periclis amore in filii uxoretf¹-

i

Pieri potest ut etiam (VIII 3) narratiuncula de Pericle ^e
Thucydide ex hoc libro sumta sit. Libri scriptor, quisquis ^est\'
collegisse videtur res memorabiles quae ferebantur de illi³
ris viris; et praesertim quod ad Periclem attinet, multa ha
sisse e comicis. De quibus iam videamus.

Hi omnes acriter invecti sunt in Periclem, quem varias ^oL)
causas odio persequebantur. Ipse a Cratino in scenana P^l0
ductus esse dicitur, et, ni fallor, apta erat Periclis pers°^l\'^a
quae prodiret in scenam comicam Àtheniensium. Vir ille, ⁰¹¹¹
nium civium princeps, quem in foro quotidie videbant ^cjv6
eodem semper vultu sereno serioque omnia investigantem, ^e0 .
gravi incessu euntem ; strategus strenuissimus et prudenti^sSl^
mus, quem vereri solebant; orator summus, Iovi tonanti ^
milis, a quo ad omnia quaecunque vellet, adduci soliti ^eraîl

1  Cf. Gim. cap. XVI. TJiuc, I. 45.

denique vir ille, quem omnibus superiorem esse conscii erant,
m scena ridicularia agens et comice gravitatis modum excedens,
grandem movit risum. Vir magnus lusus delectat vulgus. Hic
risus Periclis auetoritati non periculosus, immo vero utilis fuit.
-Poëtae voti compotes non facti sunt. Nam tali modo invidiae,
gloriae comiti satisfiebat; Pericles suae magnitudinis poenas
luitj civesque quum theatro exiissent, ut ante, auscultabant
Üli. Pericli vero displieuisse videtur illa licentia comicorum,
Ol. 85. 1 443 a. C. enim lex perlata est, quae poetarum pe-
tülantiam coercuit

Hanc legem ei non ignoverunt irati libertatis vindices.
^ratini XttQcaves fabula acerrima, in Periclem scripta est, post-
dam Ol. 85. 440 a. O. Y.utt\'kv&T} ró yjijcpiopu rov fii] •Aco_iucoöeXr.
^ndecunque poterant, in eum concurrebant. Corruptor dictita-
batur veteris simplicitatis, violator maiorum institutorum, ty-
^ïannidis cupidissimus, bellorum patriae funestorum auctor, sui
^taHtmn ipsius commodi memor. Multa falsa in scena comica
deinde vulgata et postea a scriptoribus mira et famosa
^arrandi cupidis ad posteros tradita sunt ²).

Plutarchus comicis non magnam fidem tribuit, vid. Per.
$111. 6 ; interdum tarnen eum nimis moverunt.

Teleclidem bis citat in hac vita c. IV, 3 et XVI, 1. Priore
°^co Teleciides ludit Periclem ob caput inconcinnum et oblon-
dicens,

z/eum modo negotiorum molestiis obrutum sedere
ürbe capitis pondéré gravatum, modo solum ex capite domo
^aiore ingentem strepitum excitare!"

^ap. XVI. „Athenienses illi tradidisse: Urbium vectigalia,
^besque ipsas quas vinciret, vel dirueret, muros\'lapideos,
^^Uos exstrueret aut rursus demoliretur, foedera, potentiam, di-
^Vltia® et félicita tem."
^°eta Atheniensibus nimiam Periclis potentiam ante oculos

^ Cobet, Obs. crit. in Plat. com. rel.
) D

^e Aspasia et comicis vid. Cob. prosopogr. Xenopli. p. 7\\) sqq.

ponere voluisse videtur. Ex quibusnam fabulis haec fragmenta
sumta sint, noil constat 1).

Cratinus ¹) Callimedis Alius Atheniensis in poëtis scenae
comicae veteris alteram ab Aristophane locum tenuit. Vir
fuisse videtur acer, vehemens, nulli parcens, Aristophanis
suavitate carens. Eius JCn^a^ofA.tvoi et 2ârvqoi , huius fabulis
AyccQVHg et \'Iirnrjg victae sunt; senex autem in UvriVtj
revixisse videbatur et illius „NicptXcc" vicit. Yid. Equit
520 sqq.

Plutarchus usus est eius fabula inscripta XtiQwptg quae,
ut dixi, scripta est in Periclem. Legimus cap. III. 2.
2ÏTÙ<5ig §è xal rcQecfßvytvijg Kqövog aXXijlouJi fxiytvre jit\'
yiGTOV tintttov zv\'quvvov, ov 8?/ xeqiccxrjyfqétuv &toi icaXéovO²-
Quae verba sic explicanda puto, factionum certamina, quibus
novae res factae sunt, et vetus tempus, i. e. spatium inul\'
torum annorum, quo sensim eius auctoritas accrevit, maximufl¹
tyrannum pepererunt, quem capitonem vocant dii. iQovog, naQ(^l
TtQogSoxlav dictum pro Kç>ovog spectat ad Periclis cognomen
Olympium ; et fortasse legendum est KQOvog, et nihil ampliu³subest ³).

1  De eo vid. Cobet, 1. 1. 1 sqq. qui hos locos affert Platonii: tciqI âuayoQ^
yUQiixirjQirtv p, 27 in Edit. Arist. Invern. KqaxTvoq o xijq naXat.&q xM^f

âiaq TCoi,7]Xijq axe ât] xal xà xov \' Aq/uXÓ^ov ÇqXùaaq aiajjQÓq (tèv ^tCf>\'\'
c . ÎJ!

Xoiâoqiai,q toxi — aTcXötq xal xaxà xrjv naqomiav yv^vij xfj xe<f^rt •
xi&yoï. xàq ßXaoipyniaq xaxà xâv a/iaQxnvóvxtnv. Incerti auctoris de W

> r \\ e fâ

moed. pag. XXXIII. Erti-yevófievoq tTf 6 KçaxZvoi; — xw yagitvTi\' ^Tl
xot/imifiaq xo wq>fh/A,ov nqoqé&tjxe, xoiiç xaxâiq x<■ itqacrovvaq (haß**
Xior x al o)07t£Ç> âtifioo\'Uf. (làaxiyu xij xo)[io>ó\'ia xoXàÇmv.

2  Si yqàvoq legimus, hoc spectare videtur, auetore Curtio, ad Periclis natu)\'
democratïcam et aristocraticam. Thucydide pulso, postquam cives taeduit

es^SÈ

3 ütrumque tempus in Pericle coniunctum esse et priscum, et recens. Fie)\'¹
test ut viri docti in hae voce plura ponant, quam in ea sit. Curtius cita\'- ,
siae locum VI. 10. Kaixot Ufçt-xXéa itoxé yaai> naqmvlaiu v/^vt\' ^

Verba quae sequuntur e Nemesi sumta: Mol\', a> Ztv £ivte
fiuxaQn (alii legunt xaQoclt) fere significant: Eas, Olympie,
qui ades hospitibus (Anaxagorae, Aspasiae, aliis) et capito.

XXIV 3. ^chq«v t£ 01 ^äonuaiav x\'ixth katatuvyosv\'vtj
^cfXXccxijV xvvwnida. e Chironibus. ^c\'Hq(x Aanaaia est uxor
Olyinpii Periclis; naXXccxriv, nam Pericles Aspasiam iustam
Uxorem ducere non potuit. Ad iustas enim nuptias requirebatur
^ut nupta etiam esset darrj. Liberi Periclis et Aspasiae non
^erant yvijaioi sed vo&oi. Vid. cap. XXIV 6 vo&og 8e [ioi
cet. i).

XIII 4. e Thressis:

^cO o%ipoxs<fiaXog Ztvg ode
tcqoaiq^azui rwSnov ini tov xquv\'iov

i%cov, intldy tovgtquxov 7l0cq0l%f:tccl.

Legebatur IltQixliijg ante vocem Tcodtlop, iure delevit Cobet
^Var. Lect. p. 371, 372.

Non notum est ex quanam fabula XIII 3. sumta sint naXai
^/CcQ ocvro ^doyoiGt TCQO&ytL HtQixXirjg, tgyocoi 8\' oiidi xipeT.
^ Cratino luditur Pericles quod lentius aedificentur muri longi.

Hermippi versus: c. XXXIII 4.

ßaotXiv occtv\'qcop, tL tcot ovx i&iXtig
dÖQV ßaaTcc^fiv, dXXä Xoyovg fitv
tvfqi tov noXtfJiov dtivovg nagi^-t],
ipi"frrjv Si TtXfjrog tmiaryg ;

^c<o_v

o-deftovvcwy, jxr] [iövov yQrjOd-at, rolq ytyQa/tfifvou; vifiotg neql uv -

daaa toZq ayqaqioii; , xa&\' ovg Ei ^oXnid at, iitiyovvxni,, ovg

^ftS ictn xiiQioq cytvtio xu&ekeZv ovdt evoX^vatv avrevrttZv, ovde ai-
to, .

frfvra o\'auouv\' ■qytio&at, yäp <iv avzovq oiitoiq ov fiovov toZq

aAAä xai ToZq 0-toZt; SiSovai, dixtjv. Noil idem erat aatßtZv
ßHnl" ^

,_v ¹¹ ae populo, qui Anaxagoram et Aspasiam ob aaißaav persequebatur.
ißr;

j, Potest ut ipsa haee sententia snmta sit ex oratioue qua hanc vel ilium de-
\'^l(\'^eret. h_oc Lysiae nil intererat, durnmodo consilio conveniret. Cf. etiam Thuc.

• \'67 • - - •> >

-— ov 7raQavofiov/A,tv, rtov if ael iv ct-Qyi] ovtow axqoctott,, xao

^CC0* T, \' ■ > > 5 1 r - > •

, xai uaXiOcn avväv oaoL re lit\' cotffXtict xcüv aduxovfiivoiv

„ „ .

, xai ocioi, ayqatfot, oweg aloyvvijv o/j,oA.oyov/Affri]ii QfQovßi,,

Becker (ed. Hermanni) Charikles p. 287.

xdyitiQià\'iov 8\' axovj] axfa]Qà
TcuQCc&\'qyoïAivijç xonLSog,

drji&tlg aï&cavi KXéœvi.
adinoclum obscuri sunt. Satyrorum rex dicitur a poeta, As-
pasiae accusatore (XXXII 1.), spectans ad lasciviam Periclis-
Nullus vero Teles notus est; Suidas nomen cuiusdam (TeXéas)
citât a comicis int duMcf lusi. Neque constat quid sibi ve-
lint verba — Klicovi. Creditum est, Cleonem vehe-

menter invectum esse in Periclem, quod includeret cives. Pl^u"
tarchi non est explicare fragmenta, quae citat, comicorum

Hermippus ab iisdem partibus stetisse dicitur atque Aristo-
phanes; arctius tamen se iunxisse videtur factioni aristocratic^⁶
et Pericli fuisse inimicissimus.

Platonis comici versus cap. IV. 2. citati perspicui sunt.

tiqwtov ja.tv oxjv flol Xi£ov, CCVTlfiolw" gv /ùq,

cog cpaaiv, o Xtiçcov èÇt&Qtipag IlfQixXtcc.
Damon, Periclis magister, comparatur cum Chirone, AchiU¹³
praeceptore. Sumti esse dicuntur ex fabula, quae inscribiï^ur
JSotyldTOci.

Ex Eupolidis Demis, fabula celeberrima, qua demag°o°^S
populumque eis obsequentem lusit, citantur pauca. ^

Cap. Ill 2. o, ti rrtQ xê<pâXaiov twv xâroo&tv rjyuytg,
ad caput Periclis refertur.

et cap. XXIV 4. Pericles — o vô&og 8i fioi Çf/;
Myronides — nocl nâlcct y\' àv rjV dvr_tQ,

il [A,?/ to rijg noQvrjg imcoQQCodti v,av.6v.
Spectat hoc ad filiurn Periclis et Aspasiae, cui patris ^ll0

men erat. Significare videntur postrema verba, eum vod-tici
^pediri quominus se virum praestaret. A civibus hie capitis
damnatus est post pugnam navalem ad Arginusas, cui strate-
interfuerat. Earn cum Socrate disserentem inducit Xeno-
Phon Mem. Lib. III. cap. 5. Vir fuisse videtur multis virtutibus
°^rnatus: cf. cap. XXXVII tiguyerai elg rovg (pQaroQag

Cap. XXVI. 2. Unum versum ex Aristophariis Babyloniis
^sumtum citât Plutarchus g,gens de bello Samio :

JZajxiuov o dfjfiug iariv cog noXvyQafifiocrog.
I^i refertur ad stigmata, quae Athenienses Samiis inusserant.
litems suspicatur versum etiam spectare eo quod Samii primi
sint 24 litteris.
Versus cap. XXX. 2, citati ex Achamensibus, 504 sq. cele-
^errimi sunt. Plutarchus narrat, Periclein dici odio suo in Me-
§^aïenses iucitatum auctorem fuisse plebisciti adversus eos editi,
⁰⁽lii causam fuisse hanc: praeco ad eos et ad Spartanos missus
l^i aecusaret Megarenses quod sacram terram coluissent, per hos
^iisse videbatur, turn vero auctore Charino implacabile bellum
¹¹¹ eos geri coeptum est; illi vero in Periclem et Aspasiam
^Cai3sas belli coniecerunt, citantes hos versus :

nÔQVTjv 8è 2h/A,uî&c(is ïovrtg MtyâQocde

VtaVlUL xXéTTTOVOl fAt&VOOXOTTUpOl \'

xa&\'¹ oi Mtyuqùg ntcpvGiyywfiévoi
dvTiÇéxXtxpav \'Aanaaîag nÔQvag dilo ²).

Miramur Plutarchum non citasse Eupolidis notos versiculos:
rieu&w ti>ç iltexà&tjto Toîo\'t •/(iXeOw
Ovvtoq êxtjXei, xaï [iôvo<; t(oi> Qtjvôqmv
To xcvtqov èyxaciXiitt roïç âxqoaiftévoi-ç.

\' ^Sequuntur haec:

xâxsZ&i-v àç/Tj roi TtoXé/iov xaTtQQayi]
\'EXXtjOly TtâdLV èx TQiÛv XuiiXaOTQtWV.
\'EvxfvQ-tv oçyij UtQwXins ovXi^ntoi;
ijatgaTCc\' tp\'çôvca S-vvexvxu ftjv EXXada,
tTvd-fi vô/tovç WGTtfQ OxàXua ytygn^i^fvoTi;,
<uç XQ-f/ Meyaqfuç fir/ri yij py* iv âyoQÔ.
ftiyr\' fr Q-aXdrxn ^rji\' èr tfTTtiço) (ttvetv.

Eo tempore sane Megarenses his versibus uti non potue-
runt, quum fabula Aristophanis demum anno 425 in scenaffl
ducta est.

Haec narratiuncula cui poeta ipse fidem nullam habuit, (nana
alio loco alias causas tradidit) a posteris libenter accepta est
et repetita 1). Veras causas belli, quas tradidit Thucydides,
poeta comicus memorare noluit. Hoc comici non esset con-
traria quaerentis et ridicula. Bellum illud, quod treraefecit
Graeciam, ortum esse fingit, postquam rapta sunt tria scor-
tilla. Ita rem proposuit ut risui populi traderet partes belli"
cosas. Ceterum fieri potest, ut tale quid factum sit ^et
adversarii Periclis, pacis amantes, omnem operam dederint ^
populo probarent bellum ob parvas causas et singulorum coi⁰\'
modi gratia esse ortum.

Plutarchus dubitavit quid harum rerum crederet, quid rei¹\'
ceret.

Praeter locos citatos Plutarchus memorat comicos cap. XIII-
6. deÇâ/Airoi dè top Xoyov oi xcofiixol noXXrjv daéXyuctv ^aV
tov xartcsxeSasav el\'s Tf MtvLnnov yvvalxa

dcccßäUor

tfç x. t. X ²).

Et etiam Cap. VII. 3. vy oxmtQ eoixsp it-vßgiaca\'TCc
Sij/A.ov oi xa>iAcodÔTtoioi Xéyovoi TU{id\'âQ%tiv ovxtri ToXy,<xv, (rf^

ivvfv&fv oi Meyagijq, ort âij \'TCelvmv ß&ätjv,

AaxeâuiiÂiOvlmv èâéonTo, to ifi-jjtpMf/*\' ostojç

IA,ftaotqa<ptit] to dià ràç AcuxaOTçiaç.

Ovii rjO-fkoticv rjiifZç deoptvo)? TCoXXumt; •

xàvTtv&ev ijâjj Ttàrayoç rjv tô>v àonLâaiv.

1) Pac. 572. sq. dicit Phidiae causa bellum excitatum esse a Pericle.

2) Cf. Cobet prosop. Xen. p. 79. _ _tl

Et Cap. VIII. 2. ai (afvcot, xa/Amâicu twv tots âiôaGxâXoiv ^

noXXàq it al /te rà yîXo)rog äipeniôtwv <jpo>ràç eîç avrov Inï reo Xo"/^ j
Xiora t r/v 7tQoa<jtvvjx,iuv yfvîo\'d-ai. âijXovOt\', ß Q o vt âv /lèv W^t,T<"\'
âo t q an v e i> v, otf â^fifiyoqoiti, âetvàv dè x i quvv ov i ^v V^
<pé Qtkv XsyovTWv. — Agitur de Periclis cognomine Olympii, ^ _eU-
xai âoT(>d7trti,v spectat ad Aristoph. Acharn. 530. cuiusnam alterum f\'⁸ _ut
mm sit, nescio. Ceterum, quod ei illud cognomen esset, comicis ^alisa
eum luderent quamquam vix dici potest Periclem illis verbis rideri.

dctitvtiv T7]V Et\'ßolav xai zeug ytjaoig tninrjBdv. Qualis sit
sententia verborum satis perspicuum est; irriti vero conatus
sunt restituendi versus. Unde sumti sint, non constat. Plu-
tarchus ipsos versus non citat, sed nonnulla elegisse videtur.

Comicis turpiora narrantibus Plutarchus parvam fidem habet,
ut satis declarat 1. 1. Yulgo iis utitur ad illustrandas res de
quibus agit, interdum, quod periculosius est, ad eas probandas.
Certa ratio considerandi ea, quae tradiderunt illi, ei non erat,
Ueque satis accurate inquirebat, quae alii scriptores, Ste-
sitnbrotus (?), Idomeneus, alii et ipse Ephorus ex iis hauserint.
Comicorum dicta ab eorum nexu non divellenda sunt.

Ceterorum poetarum, quorum plures legit Plutarchus, Ionem ,
cuius versum nullum attulit, citat Timonem Phliasium, sillogra-
phum, qui floruisse dicitur c. a. 270 a. C. et fecisse carmina
quibus risit philosophos, lingua Homerica usus. Yersiculi, qui
^cap. IY 3. leguntur, pertinent ad Zenonem Eleaten, quem
^audivit Pericles:

dfiqioTfQoyXcooGov re [aiyct o&evog ovx dXanadvov
Zrivwvog navxcav tnLXrinroQog.

C. XXYIII 3, Pericles versu hoc Archilochi respondisse
^a-rratur Elpinicae Cimonis sorori:

ovx dv [iv\'qolgi yQUvg iova r]Xeicpio
^üod suppletur a Schaefero el fiij cpgevcov aTrtocpaXrig. Yersus
^etiam XY, 688 exstat apud Athenaeum.

Eorum qui post Periclem floruerunt praeter Timonem, pri-
^um memoramus Ephorum, quo saepissime usum esse Plutar-
^chum hac in vita suspicantur viri docti !). Ea enim, quae a
■\'■lütarcho tractantur quaeque non sumta sunt ex scriptorum
°Peribus qui supersunt, ex Ephoro sumta esse statuunt praeter
^ea> ut sponte apparet, quae Noster nominatim ex eo hausisse
°^stendit, ut c. 27 agens de bello samio. Muellerus iure de
^fragmento Ephori (119 Diod. XII 39—41), dicit, ea quae

_r \'\' De Ephoro cf. Arnold Schaefer. „ Abriss der Quellenkunde der Griechischen
Schichte bis auf Polybios. 1867," p. 46 sq.

continet, tarn louge abesse a Thucjdideis tantamque prodere
levitatem, ut Ephorum ea a poëta comico potius quam ab his-
toriarum scriptore mutuatum esse credas : Plutarchus tame¹¹
(c. XXX) agens de belli Pelop. causis, hac ipsa in re Epho-
rum secutus est ¹).

Nescimus autem quae Plut, hauserit ex aliis scriptoribus;
accurate ergo ostendere nequimus singula quae hausit ex
Ephoro. Quae de hac re allata sunt, plerumque meris coQ\'
iecturis nituntur, quamvis interdum probabilibus. Sauppe 1-
suspicatur ea, quae cap. XYII de illo consilio viro mag»⁰
non indigno memorantur, ex Ephoro ducta esse ²).

Theopompum, qui in Philippicis fere totam historian¹
Graecam tracta vit, libros complens digressionibus, praecip^lie
secutus est Plutarchus in vita Cimonis; et hac in vita ex ei^
libris hausisse videtur ea quae nobiscum communicat de ^c°ⁿ*
tentione Periclis et Cimonis (Cap. IX), inprimis de Cimoiii®
liberalitate, et cap. X. Theopompus suinmis laudibus extu^
Cimonem et Plutarchum movisse videtur ut Periclem repi\'^e\'
henderet.

Ceterum minoris fecisse Theopompum quam Ephorum fert^ur\'

De Idomenei Lampsaceni vita et scriptis accurate ^eo^li
C. Sintenis (excurs. Y Pericles) ³).

C. X 4. acriter hune réfutât Plutarchus, qui ei non i°^u
tum fidei tribuisse videtur. c. XXXY obiter memorat Idoi^,ie
neum scripsisse, Cleonein Periclis fuisse accusatorem.

Neque maiorem fidem habuit Duridi Samio qui, de reb^u
Samiis scribens, in maius extulerit patriae labores et hosti^ul11
crudelitatem, C. XXYIII; cf. Alcib. c. -32, Dem. 10, $^vJß\'

1  Fragrn. hist. Graec. vol. 1. p. LXIII et p. 266. ^

2  Ephorum qui apud veteres magna gloria et auctoritate floruit, ^et ^ ^
maximi fecit, eutnque c. 28. iuxta Thucydidem et Aristotelem citavit. Sena ^
vitupérât Dem. 3^.oiifxrjv ovd\' \'\'EyoQoç vyouivto ran <Pi\\iOToy

3  De Theop. idemque de Idomeueo vid, Sehaefer , 1. 1. p. 91. Erat hie
discipulus et amicus. Scripsit neçl rtav 2o)XQaTtKÔiv, ttcqI

1. Vixit fere saeculo post bellum Samium. Scripsisse fertur
Igtoqiou, (quae etiam citantur titulo \'EXXyvwa et MantSo-
vixâ), rà 7ttqi ayu&oxxéa, zajxicov coqoi , al.

De eo legimus apud Phot. bibl. cod. 176 p. 121^a:
doî)qiç fièv ovv 6 2jâ/a,iog tu t?j tvqœrr] twv ccvtov iaxo-
Qiwv ovtw cprjoiv _r/Eq>0Q0g ôè xai Qt6nofA,nog twv ytvo\\iivwv
(tQoytv• Gasaub). nXeXarov dmXttipd\'rjGav \' ovre yàç [a.ifirjatœg
liftLXaßov ovötpiäg ovrt rjöovrjg lv tw (fçâaai, avtov 8è
^T°îi ygacpiiv fiôvov tntjJieX-ri&rjiSuv" naitOL ziovQig nul j-rjg
tv avToïg rov\'roig olnovo/xiag, olg aiTiàzai , noXXà twv
^vdçwv XtLitOfitvog-

Quod a Cicerone (ad Att. YI, 1) vocatur „homo in historia
diligens" hodie movet neminem

Aeschinem Socraticum dialogorum scriptorem bis citat c.
XXIY et XXXII. Quae priore loco leguntur partim falsa
^esse puto. Leguntur haec:

-diöftiv-qg 8è cptjOi aal AvaixXta tov tiqoßatoitänijxov £§
⁰⁵yivvovg xal TUTCiivov ttjv (f)v(5iv \'A.d~rjvu\'io3v ytvéa&ai tïqw-
^t°v \'\\Aanaaia gvvovtu {itxa rijv TltQixXeovg TtXtvTtjv.

Et Schol. Plat. Menex. èneytj[A.aTo 8è tj Aanacsia /«free
^T\'^JV UeQiuXéovg &âvaTOV uivaixXiï tw nqoßaToxanrilca, aâi
uvtov viov è\'a%iv ovojxati IIoQiOTriv , xoù tov ylvaixXéa
Wtoqcc StivoTUTov xuTiGxtvâouTO wg Aia^ivijg o JZcaxQCcTiKÔg.

prorsus idem est quod citat uterque. Nullo autem modo
®^eri potuit ut Aspasia Lysiclem, si fuerit dyivvr\\g aal Tanti-
Ti_tv cpv\'aiv, fecerit Atheniensium principem et oratorem
^StlQiinum. Neque talem virum sibi elegisset Aspasia, quo-
^Cllm viveret, neque Periclis successor vir esse potuit animi et
^\'genii dotibus destitutus. Iam vero hieme a. 428 periit
^edi dux in Caria (Thuc. 8. 19). Ab Aristophane petitus est
132. 765) simul cum Eucrate et Cleone, qui Lysicle

QcoTiQog vocatur. Perpauca sunt nota de hoc Lysicle, aeque

t. ^ eo scripsit J. G. Hullernann, Duridis Samii quae supersuut. Trai. ad
^Khei>- 1841.

â*

ac de Eucrate, qui fortasse Diodoti pater est (Thuc. III. 41),
sed verisimillimum esse puto eos non fuisse homines vulgares,
licet ad eos etiam referri possit quod Thucydides (II. 65) de
Periclis successoribus queratur ¹).

C. XXXII. Aeschines testatur, Periclem precibus lacrimisque
damnationi eripuisse Aspasiam, idque contra leges. Idem
narrat Athenaeus, auctore Antisthene. Admodum mirum est,
duos hos Socratis discipulos idem narrasse in dialogis qui eodem
titulo y\'^orîTftCfi\'a" inscriberentur, ut traditur. Quare loco Athe-
naei legendum putant nonnulli Alajlvrjg, non \' Av&io&ivrjg ²)-
Ei Plutarchus auctoritatem tribuisse videtur iusto maiorein.
Platonem philosophum citavit cap. VIII „xurù top IlXd-
rœva, xoti axQarov roXg noXlraig èXtv&tçiav olvoypajv • refe-
renda sunt haec ad vocabula axQarog èXtv&tQia, de Eepubl.
562^e, non ad res ipsas.

Memoria omnino digna sunt ea quae cap. VIII sumsit es
Platonis Phaedro 27 0^a.

Locus est hic: ndaai oaai peyaXai rœv rfpw TtçogSéoV\'
rai ddoXt6%iag nul utrtWQoXoyiag qpilotwg ntçi\' ro yàq vipt]\'
Xovovv rovro aal irccvri] rtXtGiovQyov toixev ivrev&ev no&tV
daiévai, ô ical IltQiiiXrjg nçàg tw tvcpvqg tivai iy,rt\\(saro-
Philosophus haec praedicavit de viro quem laudare non solebat-
Quanti Plutarchus Platonem fecerit ex eo etiam apparet quod
eum vocat „o &eïog IlXâroov-"

Quod cap. IX tradit, multos dixisse populum primum a P^e\'
ricle peiorem factum esse, spectare quoque videtur ad Platoni³
Gorgiam, 515^e. Inter Thucydidem et Platonem haesitavit Phi\'
tarchus; optio ei fuit difficilis.

Cap. XV edeiÇt rrjv ^rjroQixriv xurà FlXarcova x. r. X. specta
ad Phaedr. 261^a: dç\' ovv ,ov ro fièv oXov ij QijroQixrj àv
Tt%vrj xpviayœyia rig dià Xôycov, oit {.làvov iv ôixaartjQi⁰¹"
xal daoi âXXoi dypoaioi svXXoyoi, dXXà aal ïv lôiotg;

2  Vid. Sintenis, 1. 1. ad hune locura, p. 219.

Cap. XXIV 3. legimus: èv 8è rw MevfÇévco rœ IllâTcovoç,
ii naï [xtrà TcaiStâç rà nQcora ytyQUTCTUi, togovtov y* taro-
Qiag îviGTiv, on dôÇccp iï%t to yvvouov ini (jyTOçixjj nolXoîg
°HiIhv. Vid. Men. 285 E.

Iure Plutarchus dicit fiarà nccidiâç. Non vero rà ttqwtu
tantum ironice scripta sunt sed totus Menexenus colore festivo,
fti fallor, tinctus est. Miramur fuisse qui hune dialogum spu-
^rium esse putarent.

Aristotelem saepius hac in vita citavit Plut., e quibusnam
^scriptis autem sua sumserit, indicari non potest.

Cap. IV. Aristotelem tradidisse dicit Pythoclidem fuisse Pe-
^riclis magistruin musices, quum vulgo Darnon noininaretur.
Verisimile est Periclein utriusque institutione usum esse ^J).
Cap. IX. Péri cl e m distribuisse pecunias publicas Gvçifiov\'ktx\'-
>toç av to) /la/acovisov xov oirj&tv {oâq-tv). Nonnulli
Putaut hune fuisse non Damonidem, sed eundem Damonem,
\'ûusices magistrum; pater aut filius eius esse potuit.

Cap. X. Ephialtem optimatium adversarium inexorabilem,
inimicis occisum esse per Aristodicum Tanagraeum. (Diod.

17 non notum esse occisorem dicit).
Cap. XXVI. A Melisso et Periclem ipsum devictum esse
¹¹¹ pugna navali. Quod falsum esse videtur ²). Sintenis (ad
Î-) dicit — „mentionem eius rei fecisse Aristotelem êv rfj

rebp Zu[iL(ap noXiTtLcc certo mihi videor colligere posse ex
Suida voce Jjccpicop ö dfj^og"

Aristotelem Platarcho verissimum fontem visum esse con-
stat.

Theophrastus, Eresius, Aristotelis discipulus, c. 322 A. C.
floruit. Cuius scripta nobis periisse dolemus; rj&ixol i<xqux-
rfiQtg quos habemus non Theophrasti sunt.

Opera eius feruntur: JVôficop xcctù otoixùop, negi ße«si\'
Xi\'iag (qui liber citatur a Plutarcho Them. c. XXV) ntQi
ßicop, noXirrAÛJP 6 1. noXirixutp nçog rovg aaïQOv\'g 4 1. Tto^r
ti\'aùp è&œv 4 1. TttQi rîjg ccQiaTijg nolirtiug, toTOQixà vito~
(ivij[A.ccTcc. Magistri studia sectatus esse videtur.

Plutarchus Alcib. c. X de eo dicit : fï 8è QéocpçâGTcp nrf\'
tivàfàip dpôq i tpiÄijxöcp nai igroQixob nag\' optipovv tâv
cpiXooôcpcop. Sintenis probavit falsum esse quod Plut. Arist-
c. XXV ex eo citat. Nie. XI eum non sequitur. Saepius euo¹citavit; hac in vita ter, c. XXIII, XXXV, XXXVIII.

C. XXIII. Theophrastus narravit a Pericle quotannis decern
talenta missa esse Spartam ad magistratus, ut bellum dif\'
ferret, non pacem sed tempus ab iis emens. Quaeritur nutf¹
nâpxtg ot iv rélu Spartae sic corrumperentur, et quamd^]U
hoc factum sit.

C. XXXV. A Simmia Periclem accusatum esse.

C. XXXVIII. Theophrastus in Ethicis, opere ab W\'
X<xq. quod habemus, plane diverso, anxie quaerens an pro f°^r\'
tunae casibus immutentur mores et corporis doloribus

affect!

amittant virtutem, narravit, Periclem aegrotantem amico c«¹
dam ostendisse amuletum, quod mulieres (non sane Aspasi*¹\'
quae tum abfuisse dicitur) collo imposassent, quo apparel
quam vehementer aegrotaret, quod talem toleraret insulsitate¹¹¹\'
Huius narratiunculae veritatem praestare nolim; si vera
non inde colligi potest, Periclis animum tum fuisse fractui» ^l)\'

1  De peripateticorum ratione tractandi historiam acute disputavit Siût^eDlS\'
praef. ad vitam Aristidis, p. 14, haecce:

Pariter ea quae sequuntur, e Theoplirasto sumta esse vi-
dentur.

Critolai Peripatetici nihil aliud citatur quam memorabile
dictum, (c. VII) Periclem prodiisse ad magnas res conficiendas,
navi Salaminiae similem, sed cetera amicis aliisque reliquisse.

Heraciides Ponticus qui floruit c. 350 permulta scripsit,
quae uobis perierunt; opus quod citatur ix rmv \'Hgaxltidov
ntqi IIoXltixwv excerpta esse dicuntur aliena manu ex Aris-
totele. Eius fertur i. a. opus tcegl (3iW.

Cap. XXVII Plutarchus dicit, Heraclidem perhibuisse Ar-
temonem Periphoretum obsidioni Sami adesse non potuisse,
<luum hic Artemo multo ante vixisset, citantem versus Ana-
°reontis. — Vid. Sintenis ad h. 1. p. 192.

C. XXXV a Lacratida accusatum esse Periclem tradidit.
Haec de Plutarchi fontibus in vita Periclis.
In rebus gestis narrandis praecipue Ephorum secutus est
^adhibito simul Thucydide. In quaque vero parte quos secutus
^S1t auctores, accurate indicare nequimus. Ad ornandam nar-
^rationem et illustrandum viri charactera usus est comicorum
dictis, philosophorum sententiis, aliorum descriptionibus et nar-
^ratiunculis. Qui totus apparatus ornans prudenti oculo in-
⁸piciendus est. Plutarchus enirn de Thucydide et Ephoro
P^udenter non iudicavit; quem locum Athenis poetae comici

■^urch ihres grossen Meisters Aristoteles Beispiel angeregt, wandten seine

\' ^Unger ihren Fleiss sowohl auf antiquarische und literarhistorische Studien im
All

gemeinen, als im Besondern auf die Biografle, als deren Begründer Aristote-
^zu betrachten ist. Wird natürlich jeder seinerjeinzelnen Schüler seine be-
^0l|dern Vorzüge und Mangel gehabt haben, so scheint doch der Grundcharakter
^ ein gemeinsamer gewesen zu sein. Als solcher lasst sich vor allem grosser
J®^iss \'n Anhäufung des Stoffs bis auf die kleinsten Einzelkeiten bezeichnen, mit
^^es°nderer Vorliebe für seltsame und auffallende, mitunter ganz unglanbliche
^ ^ln§^e, so dass mau von ihrer Kritik keine besonders hohe Meinung hegen kann;

^riler Abschweifung von der eigentlichen Aufgabe, besonders aber Berückrichti-
" § des Privatlebens einflussreicher Männer der Vorzeit, das bei frühern Schrift-
ei\'n g_Bg_ea i^i\'e politische wirksamheit nicht in Betracht kam. Hierbei zeigen
. ^e\'ⁿ streben nach Verdächtigung und eine Parteilichkeit, die, wie erwähnt,
^eurtheilung ihrer Nachrichten eine strenge Kritik nolhwendig macht.

tenerent, nou probe intellexit; prae philosophiae amore nimis
reveritus est philosophorum senteutias, quas historiae fon-
tes habebat; diffidebat quidein hominibus xaxoij&toi veluti
Stesimbroto (?) Idoraeneo, Duridi, aliis; constans indiciuro de
iis ipsi non erat.

ï II U C Y D I D E S , IELESUJS KIL1ÜS.

In vita Periclis Plutarchus nonnullis locis de hoc viro egiti
e quibus praecipue eum novimus. IIos comparare cura \'^lS
iuvat quae alibi traduntur, ut quis ille fuerit, nobis ap\'
pareat.

Cap. XI haecce legimus.

Oi 8\' ayujtoxqcctixol fxtytGrop [xtp ijSrj tóp TLtqixXta
TTQÓa&tV ÓQWVTiQ ytyOPOTU TWV TCoXlTWV, ßovXofltPOl 8\' Ófi^
tïpat TlVtt TOP 1TQOÇ CCVTOP CCPTITUGGÓfAtPOP tV Tfj. TCÓXtl X⁰¹¹

trjv dv\'pa(iip dfißXtJvovza, wgtt [xt] xo[xi8fj fiovaQfiav elv<*¹ \'
Oovxvdidtjv top ^AXoJTCtxrj&tv, ap8ç>a Gcocpçopa xai xi]8iGti]^v
Kipcopog, ccpTéaTijaap tvavri(aGÓfitvov, ög tjttop [xtp c\'óp
Xtfiixóg toî) Kiftcopoç, dyopaïog 8t aai noXiTixóg fiâXXof\'
oïkovqóóv èv aGTti xai neçi to ßijfia vœ IltQtxXtX Gvint^t*⁰
fitpog rap tr\\p noXirtiap tig aprinaXop xaTtGTtjGtp, ov Y^a
tïaat rovg xaXovg xdya&oiiç xaXovfiévovg apÖQag èpditortKi\'
&ai nui a v jx p t fi ai nç>ôg tóp Sijpop cog nQÓrtQOP, v¹*⁰
TrXij&ovg i]/xavQco[xépovg to d^iwjAa, ^wQlg 8t 8iaxqipag ^
Gvpayaywv tig ravró rrjv :idpvcov di\'pa/xip t/xßQi&rj /^i>;0
[itpi]p coGTctQ tnï "Çvyov QOnt]p tnoirjGtp. rjp fièp yàç aQV^
8mXót] Tig vnovXog, üantQ èv gi8i]qoj, diacpoQÙp vnoGt]^¹
povGa dijfiOTiaf/g xai dQiGvoxQaTixrjg irQoaiQtGtiog, tj 8\' ^^
pix)p dfiiXXa xai cpiXoTi/xia twp dpSgwp ßa&vrärrjP toj^\'i
ttfxovga Tijg TcóXtcog tó (Atv dijfiov, tó 8\' oXiyovg èno^⁰
xaXtÏG&ai.

Yulgo Thucjdides prodiisse dicitur post mortem Cimoni»\'
449 a. C., nequaquam tarnen hoc omni dubio inaius

lam ante hoc tempus eum se praestitisse virum rerum politi-
carum peritum, qui vivo Cimone, huic adesset et Pericli
adversaretur, verisimile est 1). Ipse annus quo hoc factum sit,
dici non potest.

Ante Periclem partes, proprio sensu verbi, nondum ade-
^rant. Respublica erat aristocratica. Optimates praecipue re-
gebant rempublicam, multo certe superiores erant.

Themistocles, Xanthippus, in primis vero Ephialtes res
movere et mutare coeperant, viaque ab iis strata processit
Pericles ; Areopagi demum auctoritate fracta optimates inferio-
rs esse coeperant.

Cimon non is fuit qui assidue in urbe mauere vellet, partes
^c°lligeret et luctando in foro et in comitiis iis victoriam da-
rt, Quo magis autem optimates viderunt qualis vir esset
•Pericles et quaenam essent eius consilia, eo inagis intellexe-
^rUnt eo vigente male actum iri de sua ipsorum potentia in
^Clvitate. Timebant iure ne a multitudine, ducta a viro summi
^lI1genii summaeque prudentiae, opprimerentur.

Se ergo colligebant in unum corpus; consilia agebant etiam
^extra comitia. At iis duce opus erat. Eorum nemo insi-
gnior erat quam Thucydides, Melesiae Alius. Hie ortus liobili
§^enere, rerum politicarum peritissimus, eloquentia Pericli fere
par, vir probus ac constans erat ²). Partes aristocraticas con-
^stituisse , membraque disiecta in unum coegisse dicitar ³). Cer-

tarn viatn sibi praescripserant optimates. Yolebant suam ipso-
rum restituere auctoritatem et potentiam, frangendo populum
et introducendo oligarcliiam, servare pacem cum Lacedaeino-
niis, omnem fere operam navare copiis terrestribus. Thucytb-
dem confldeutem causae jure egisse credimus, at in ipsa ill³
causa, in ipsis consiliis quae exsequi voluit, sita erat eins
partium imbecillitas.

Integra Athenarum magnitudine pax perpetua cum Lacedae-
moniis nullo modo servari potuit, Urbs ita sita erat et i"^eS
sie se habebant ut modo mari augeri possent Atbenienses;
mare autem erat nutrix demoeratiae: sic Pericles doeuit Atbe-
nienses habuitque auditores non ignavos. Iam demoeratia ro-
bustior erat, quam ut sisti se et opprimi pateretur.

Thucydides adversarii peritiain agnovisse videtur si fide»¹
habemus narratiuneulae quae traditur a Plutarcho (Per. c. 8.)-
Aq^h)äfiov de tou Auxedaifiovimp ßccaiXtcog nvv&avo^\'
vov, TtOTtQov ccvzog rj TltQixXfjg rcaXaui ßeXriov ,,oT<*V
einer ,,eycb xaxußdXu> TcctXaiwv, exeivog ävxiXeytav, tw? °¹\'
ntnxooxe, vixa xai xaxccTcei&ei xovg OQWVxag."

Plutarchus (Per. c. 12) nobis servavit partem orationis f°^r\'
tasse a Thucydide coram populo contra Periclem habitae. P^e\'
riclis adversarii in eum invecti esse dicuntur, ßowvxeg ⁰
fiiv drjpog ddo^ei xcci xaxcbg axov\'ei xa xoiva xwv
^Qrifiava TCQÖg avrov ex JrjXov /.itxayaycov, et haecce dicebaflt\'
xui doxeT deivijv vßQiv rj ^c\'EXXag vßQi^esd\'ai xal xvQUVveiC^^al
neQicpccvcog, oqwgcc xoXg eigcpegofievoig Vit avxrjg dvayx^aiV}*

nqog top noXe/iov rjfiag ttjp noXip xata^qvaovprccg xal xak-
hcoTTi^ovrag coaiTtQ dXa^opa yvpalxa TreQiaTCTOfiepTjp Xt&ovg
^oXyreXeTg xai dyaXyaxa xat vaovg iiXioTaXapTOVg

Haec accusatio breviter repetitur initio cap. 14, twp de
f«qI top Qovxvdidrjp grjtoqwv xutußowvtcop tov UeQixXeovg
w? ona&wvTog xd iQr][iaTa a at Tag TTQogodovg. dnoXXvvrog.

Postquam per aliquot annos, ut vulgo traditur per quinque
annos 2) (ab a. 449 ad a. 444) utrimque acriter certatuin est,
Pericles vicit; nam (c. 14) TeXog de ngog top Qovxvdidtjp
dywpa neQi tov ocstqcocov xaTUGTag xai diampdvpeilaag
txeivop fiev e^ißale, xaxeXvae de tt]P dpTiTeTuyfiepyp eTai-
Qfiap.

Ex his ipsis verbis colligi potest quam acre fuerit certamen,
ex magna rerum mutatione postquam Thucydides pulsus est,
Quantum hie valuerit.

Recentissimi historici ³) contenderunt a Thucydide eiusque

1) H. Sauppe (Die Quellen Plutarchs für das Leben des Perikles, Gött. 1867
^ouet his verbis fragmenta orationum nobis esse servata.

«Sonderbarer Weise hat man hier nicht bemerkt dasz das Pronomen 77/ms das

^°rangehande und Folgende Alles als niebt nur dem Inhalt, sondern auch der

iji

°rm nach einer Rede, die vor dem Volke gehalten wurde entnommen bezeich-
^Bet- Gleich der Anfang o>g o fiev Sij/xo? adottZ setzt so ein, wie sonst direkte
mit einem w? oder oti, an das Vorangehende verbuin des Sagens ange-
gossen wird." Cf. Curtius, Gr. Gesch. II. p. 156. Grote, Hist, of Gr. VI. 17
^Uterque putat haec dicta esse ab ipso Thucydide.

²) Plut. Per. c. 16.

3) Curtius, Gr. gesch. II. 156. So rieben sich wiederum die besten Kräfte
¹¹¹¹ Parteikämpfe auf, bis endlich die aristokratische Partei, als sie vergeblich
®^e§en den gewaltigen Perikles ankämpfte, den Weg emschlug, dass sie ihn als
^eineQ der Freiheit gefährlichen Mann verdächtigte und die Anwendung des
\'^°herbengerichts beantragte. Grote, H. of gr. VI. 19. Probably the vote was
^^loposed by the party of Thucydides, iu order to procure the banishment of

^ericles, the more powerful person of the two, and the most likely to excite
\'^>0Pular jealousy.

tempore exsilii idem scriptor dicit, p. 20 i. c. The ostracism of Thu-

CVditl

^ues apparently took place about two years after the thirty years truce

⁴³-442.
Jit \'

nota I. Plutarch, Perikles c. 16: the iudication of time, however, is vague.

factiorie ostracismum adhibitum esse, quum putarent Periclem
pulsum iri. Hoc verum esse mihi nou persuasum est. Si
enim attendimus ad tempus huius ostracismi, videmus id op-
portunum fuisse Pericli, qui paullo ante dubiis in rebus pa-
triam servaverat. Hoc Thucydidem, virum prudentem, fugerß
non potuit. Quantum posset Pericles, Cimonis exsiliuin pro-
baverat. Res vero incerta est.

Quae de Thucydidis vita posteriore traduntur, incertissima
sunt; nulla enim praesto est materia qua ad illam enarrandafl¹
utamur, nisi duo loci Aristophanis eaque quae a Scholiistis
narrantur. Hi loci accuratius tractati sunt a W. Ribbeck 1.1-
p. 235 sq. ad Acharn. 664 (703). Off. Vesp. 947.

Illo loco (Acharn. 664) queritur senum chorus, se pro m^e\'
litis non coli in senectute, sed contra iniuriis offici a iunioH\'
bus, tum sic pergit :

ri3 yàq lïxóg ai\'Sça nvcpóv rjXixov Qovxvdiötjv

èÇoXéaO\'cu Gv/ATcXaxtvxa xfj JSxv&œv tQTjfiïa

xco8e reo Kt]<fiao8rifjiw xm XâXœ ^vvt]yógco ;

aiffr\' èyw pèv rjXéfjaa iiàiiefA,OQ^â[ir]v i8(ov

äv8ga 7tQt6ßvrr\\v vir" dvSçàg xoÇoxov xvxó)fa.tvov \'

og jxà xrjv JrmrjTQ¹, ixeîvog ijvix\' ijv Qovnvöldrig,

oi)8\' âv uvrrjv xrjv \'vi^aiav çadicog rjvics^exo,

ciXXa KUTtTcakaiGt fxtv y av tvqwtov Evâ&Xovg 8tx^a\'

KUTißorjGi 8\' av xtxQccywg ro^óxag XQig^iXiovg,

7TtQitTol-evaev 8 àv avxov xov naxçôg xovg ÇoyyevûÇ ^

Loco vero Plutarchi leguntur haec: /xïzà, âè zrjv Qovxxâiiïov
xal zov 00\'Cçdxi.0\'/A.0v ovx eXàzzu) zi~ov nivztxaiâfxa izâv — it^Xv
xzijOafitvoi;. Si huic loco, confidimus, annumque quo Pericles mortuus sit\' ^
429 esse accipimus, Thucydides a⁰ 444 pulsus sit necesse est. Ad hunc l°^ct
statim redibimus. ,

_t A

1) Verba, avfiici.ax zij Sxvd- fQfj/nia variis modis explicita sun»-
scholiasta sic: sJttl &t]Qiùôftç ai iQt]/A,iaL zâv 2xv&5>v. àvxI tov
xal xaxoïç OvfiTtXaxivza — coti> âè naQov^ia rj 2xv&â>v èqTj/til*- ^ ^
apta mihi esse videtur haec interpretatio; Aristophanes proverbio ^
utitur ut simul referat ad Cephisodemum, sagittarium liominatum. Recen" ^
alii aliis modis explicant. Dixerunt Thucydidem in Scythiam iisse, vel ^elJl

Qui versus sic fere vulgo explicantur:

Quomodo enim aequum est, virum, annis incurvum, qualis
^est Thucydides, implicatum scythicae solitudini (i. e. maximis
^malis obrutum), perire per istum Cephisodemum, loquacera
^causidicum? quippe miseratus sum et lacrimas mihi detersi
quum vidi a sagittario vexari senem, qui ita me Ceres amet,
dum erat ille Thucydides vir integer aevi, ne Cererem quidem
^xpsam passus fuisset sibi molestam esse; verum primum luc-
^ndo deiecisset Euathlos (Euathlus est sophista male audiens)
^cem, clamando autem et vociferando superasset sagittariorum
millia, tum sagittis confixisset sagittarii ipsius omnes
^Cognatos.

Thucydides qui h. 1. memoratur a scholiasts fuisse dicitur:
^VTmohTtvaccntvog IhQixln; hunc ergo, postquam ex exsilio
¹¹¹ patriam rediit, criminibus persecutus est Cephisodemus
l^dam. Eo tempore (425, a. c.) senex erat. Si a. 444 homo
luiiiquegenarius fere esset, a. 425, senex nominari potest,
lUem exsilio fractum esse verisimile est.

Ceterum asinus leonem morientöm ferieus saepissime occurrit.

Adnotatio quam ßibbeck hoc loco adscripsit digna est quae
^egabar. Siixiul inquisivit in quaestionem quae nobis superest,
^Uis fuerit Thucydides ille, qui ab historico inter belli duces no-
^inatur qui praefuerunt classi in bello Samio, Lib. I. cap.

11 7

^: aai fj{ Tct)i> A&rjvutv vaztgop TTQOßtßorj&TjGocv Tfffffapa-
^<0t/*cc fxtp at iitra Oovxvdidov xai ^c\'Ayvu>i>og xai (Pop/tico-

^V°^S Vfjig.

Thucydides a plerisque Melesiae filius fuisse dicitur. Qu

ins relitum esse, vel Tfj JSxvQ-. ig. designari ipsum hominem Cephiso-
^yd\'fj¹¹¹\' ^\'^eck ^ver,\'^t: Sprecht, wie ziemt sich\'s, dass gebückte Greise wie Thu-
^ ^es» schwer bedrängt zum opfer fallen skythischer Verlassenheit, diesem Schuft
P^odenios der sogern der Kläger macht? Ludwig Seeger:
Ist es recht, dass ein gekrümmter Alter, wie Thucydides,
Hier verloren ist, als Stack er in dem Scythischen Wüstenland
Durch Kephisodemos, jenes freche Rabulistenmaul ?

^exPÜ ^&re \'°°⁰ \' inl&tvov drjftTjTQOt;, memoretur, nuudum apte

vero bellum Samium fere a⁰ 439 gestum sit et Thucydides
a⁰ 444 pulsus sit ostracismo, ante tempus revocatus esse di-
citur 1). Sequor iam Eibbeckium.

Et in Biographia Sophoclis legimus Thucydidem simul euro
poeta fuisse belli ducem ¹). Quomodo hoc conveniat cum verbis
Plutarchi? Si iarn a⁰ 444 pulsus est, spatiura modo quinqu^e
annorum ei fuit quo decertaret cum Pericle (si prodiit post
mortem Cimonis). Hoc spatium brevius est. C. 14 Plutai"
chus dicit oratores factionis Thucydideae invectos esse vehe-
menter in Periclem ob ingentes sumtus quos impendisset ad
ilia magna ac splendida aedificia exstruenda, quorum tamen noD
multa erant perfecta a" 445. Quid ergo F Eratne ille belli dux,
qui in bello Samio copiis praefuit, alius quidam eodem insigni\'
tus nomine, quem scriptor biographiae Sophocleae confudei\'i*\'
cum illo? Hoc contenderunt nonnulli. At historicus sine dubio
patris nomen addidisset, si ille non fuisset Melesiae Alius.

Bellum Samium gestum esse ante annum 444 et Thucyd¹\'
dem historicum rem male tradidisse, quis credat? Superest ^

1  Kibbeck quidem contendit, hoe loco agi de nostro Thucydide.

"Mit locus Plutarchi emendetur aut scriptorem in errore fuisse
dicamus.

Aristophanes de sene Thucydide loquitur, cf. Yesp. 947 , qui
^lam omni robore egebat. Si hic Melesiae filius est, poeta de
^eius exilio loqui non potest h. 1., quum Pericli certamen acre,
dubia victoria, non fuerit cum sene intermortuo.

In verbis (Per. c. 16), rrjv Qovxvdidvo xaräXvaiv xal rov
^tqccxiohöv illa xarälvaig et ostracismus non referenda sunt
^a<i diversa facta, ut voluit Bergkius.

At quid significant illa verba? Postquam iam facta est -tj
\'^K(*TaXvaig, sequi non potest o oarQaxiapog; dici non potest
"fracta Thucydidis potentia ipsoque pulso." nam eo ipso quod
Pulsus est, eius potentia cecidit.

Sic fere disputans Sauppe suspicatur h. 1. agi de bello Samio

emendandum esse tali fere modo: ixtroc rov Hafiiaxov
^7t°Xi\'[iov xccrctXvaiv steu rov Qovxvdidov oarQaxiGpov, et ie
^iT&v mutanda esse in I irwv, ita ut Pericles solus regeret
^Clvitatem non quindecim, sed decern annos.

Haec conclusio vera esse potest. Universe animadvertendum
chronologiam historiae graecae nondum tam firmis funda-
^entis niti ut singulis factis annos singulos indicare possimus.

Haec quaestio cohaeret cum recta computatione temporum,
lUa i_{n re} Plutarchum non satis accuratum fuisse dolemus.

^ibbeckii disputatio mihi non ab omni parte persuasit. Di-
^Serte contendit ille spatium quinque annorum brevius esse quam
Thucydides copias parare, machinas dirigere et cum Pe-
decertare posset. Ei non assentior; quinque annis multa
Iam Cimone vivente Thucydides vir erat magnae aucto-
^^atis; factionis elementa aderant ei modo colligenda, iniitque
Nfcam iam dudum paratam.

. ®patium quidem decern annorum quo inter duos principes ci-
ll^tis _varj_{a v}i_ct_ori_a certaretur, multo longius mihi esse videtur.

^Uae factiones, quae erant in una urbe, id semper agentes
Publice nihil fere confici posset, eo tempore non tamdiu
^Ceftare potuerunt.

Invecti sunt oi ttiqI top 0. qrjtoqig in Periclem ob sumtus
in ilia aedificia impensos, quorum tarnen quinque annis post
Cimonis mortem non multa confecta erant." Omnino, sed iam
aedificabantur, et hoc ipsum tempus opportunum erat accusan-
tibus Periclem, non vero postquam perfecta sunt summamque
totius Graeciae admirationem excitarunt.

„Thucydides historicus, si alius fuisset belli dux in hello
Samio, hunc accuratius describeret." Pateor hoc verisimile esse,
dubitari tamen potest cum Groteo.

Quod ad coniecturam attinet; quare hoc loco (c. 16) loque-
retur Plutarchus de bello Samio non intelligo. Verba xov
6aTQâzia/A.op esse emblema, accipere malim !).

Litem dirimere nequeo. Annotatio Eibbeckii qui eo loco ac-
curate etiam de aliis locis ad Thucydidem pertinent] bus egit,
dignissima est quae legatur.

Denique haec de Thucydide statuenda esse mihi videutui\'-
Puit vir probus, constans, integer, cui persuasum erat p^el
Periclem civitatem male administrari, summus orator, rerun¹politicarum peritus; partium aristocraticarum princeps per ah\'
quot annos omnes vires intendit ut vinceret Periclem, cui ^vel\'°
succubuit et teinporibus. Postquam ex exsilio rediit in patria¹⁰\'
optimatibus iam oppressis et timide et furtive agentibus, ^rï)0
deratione bello puisa, senex pugnator a sycophantis vexatus

1  Vid. etiam Clarisse, Commentatio literaria de Pericle, ami. XXVlH> 1
198 sqq.

QUAESTION ES.

Probabilis est Sauppii coniectura ad Plut. Per. c. 27 , mu-
tantis fA,Kio[xav(av in rqvfO[itvu>v.

II.

Eiusdem coniectura ad Plut. Per. c. 15. 2 pro verbis wv
nut in I ring vitsi dis&evro, ixtivog rel. legentis wv
^iVloi xal ini roTg vteai dii&ivvo roTg ixtivov haud placet,
tamen emendatione opus est.

III.

Placet vero eius coniectura ib. c. 8. 5 ravr ovv- pro

IV.

^ecte etiam ille mutat ib. c. 23. 2 ev&vg ovv in uv&ig
°^Vet iure c. 25. 2 legit oi d\' aii&ig dn.

V.

Eodem praeeunte ib. c. 31. 2 sic lego nQo<ydt£a[itPov 8t rov
dtj/xov top äv&QCDTTOP tv ixxXr/aia xal ytvofiêvrjg ôito^to?.

VI.

Cobeto legenti assentior ib. c. 13, avaytyQanrai pro tiv<*¹
yé/çanvai.

VII.

In verbis quae exstant ib. c. 16. 2 fitrà r\\\\v Qovxvdidov
xaraXvaiv xal rov oarçàmafiov inenduin est.

VIII.

Quae leguntur ib. c. 7. 3 6 dt xal rov dtjfiov ro avvi%^é>
(ptvycov xal rov xôqop, olov t>t diaXti{i[a.àra>p \'

eraendationis indigent.

IX.

Quod ridebatur Pericles a comicis, eius potentiae perpet\'^J*
tati non obfuit.

X.

Scholiastes ad Vespas vs. 947 auctore Idoineneo narr»⁰®
Thucydidem, Melesiae filium, accusatum quod prodidi?³
Graeciam, puniturn esse atupvyLq et bonorum proscripti°^nß \'
fide indignus est,

XI.

Ealso creditum est, lege sanctum fuisse ut comici
quemcunque vellent.

XII

Libellus Tctgl 0f(Ai(iToxXéovg xai Qovxvdidov xul IliQi-
xXéovg non scriptus est a Stesimbroto Thasio.

XIII.

Thucydides historicus inique iudicavit.de Cleone.

XIV.

Quod Plutarchus narrat, Periclem adoiescentem timentem
öe ostracismo eiiceretur, „tcov tioXitixwv ovdèv fecisse" non
veri simile est.

XV.

Cum Aeschine Socratico (Plut. Per. c. 24) non statuendum
^est, Lysiclem fuisse virum xamivov xrjv cpiioiv.

XVI.

Nihil in Socrate tantopere movit Athenienses quam quod
docebat melius esse iniuria affici quam afficere; nulla re ille
^aior est.

XVII.

Universe non statuendum est rnythis graecis aliquantum
^Veritatis historicae subesse.

Quaeque versio sit libera.

XIX.

Locus scriptoris veteris obscoenus in classibus gymnasiorum
superioribus noil omittendus est praeceptori.

XX.

Linguae belgicae studioso non negligendae sunt dialecti
quae in ore populi Nederlandici sunt.