|
4
|
|||||
|
VRUCHTEN
D E R
DICHTLIEVENHEID
VAN
ADRIAEN vander VLIET.
T W E E D E D E E L.
|
|||||
|
VOORBERICHT.
!Zh daar, waarde Leezer! het Tweede Deel van wijlen
onzen Kumtlieyenden adriaen van der vliet. De aching, waarmede V Mans Eerfte Deel bij veele deugd- en Kumtlieyenden onder onze Landgenooten ontvangen is, heeft ons ten fpoore gejlnkt om U het oyerige van 'sDich- ters hersfenyruchten fpoedig onder de oogen te brengen. Men ontmoet in '4 begin van deezen Bundel den Span-
jaerd binnen Rotterdam , in drie Boeken; dit Stuk is reeds in hetjaar 1772. door onzen Dichter zehen uitgegee- yen en zijnen veelgeliefden Stadgenooten toegewijd; dock de- wijl Hij fints veele verbeteringen daarin gemaakt, w 'er bovendien eenige Aantekeningen heefv bygevoegd, is zijti begeerte geweest, dat dit Stuk andermaal in het daglicht zoude yerfchijmn. Oyer de Mengeldichten behoeven wij Jlechts te zeggen, dat
* 2 n>ij
|
||||
|
VOORBERICHT,
wij de gevoeglijkfte rangfchikking meenen in 't oog gehouden
te hebben, en alleenlijk de zodanigen hebben plaats gegee- yen, welken de Dicker gewild heeft, dat in druk zoudeit uitgaan; alle andere Gedichten, welken in dit en in het onlangs uitgegeeyen Eerfle Deel, met geyonden wordenf hoewel 's Mans naam draagende, heeft Hij gewild dat ter yergetelheid zouden oyergegecven worden, gelijk den Uitgee* yeren, uit een handfchriftje, door Hem, kort yoor zijnen dood gefchreeven y en bij zijne Kunstverzameling geyonden, gebleeken is. Warsch, zoo wel van ijdele loftuigingen te geeyen, als
van die te erlangen, laaten wij den Kunstlieyenden Leezer zelyen yrij, ook oyer deezen Bundel te oordeelen, m wen* fchen hem alzins hell en wehaarm* |
|||||
|
B L A D-
|
|||||
|
BLADWYZER.
DE SPANJAERD BINNEN ROTTERDAM.
Bladz.
Eerfte Boek. -■ - -- ,- - - 263. Tweede Boek. - - - - - 278.
Derde Boek. - • • 296.
MENGELDICHTE. N.
Herderszang, ter In wydinge van den Weleerw.Heer p.blauw,
tot Leeraer te Twisk. - - - - - 319. Veldzang, ter Verjaringe van Mejufvrouwe k. ghvben. 325.
Rozegaerd, Herderszang; ter Bruilofte van den Ileer j. van
boedonk, en Mejufvr. a. bosch. - - 332. Herderszang , ter Bruilofte van den Weled. Geftr. Heer
Mr. t. van scHOONHovEN, enjonkvr. M. j. wit- HEYN. ------ nog.
Veldzang, ter Bruilofte van den Heer Mr. p. erbervelt, ""
enJVIejufvr. m. ravestein. - 346.
Herderszang, ter Bruilofte van den Heer d. smits, en Me-
jufvr. K. KEORIBl'S. - - - - - 350.
Klaertje, Herderszang; op den dood van Mejufvr. k. ohy-
ben, Echtgenoote van j. bad on. - - - 360. Herderszang, op den dood van den uitmuntenden Dichter
D. smits. - - - - - - - 36"7. Verjaergroet aen mynen Neve j. y. van der vliet. - 373.
Ter Bruilofte van den Heer w. van der pot, en Mejufvr.
£. BOSCH. ------- «74*
* 3 « Ter
|
||||||
|
BLADWYZER.
Ter Bruiloftc van den Heer f.dehaes, en Mejufvr. a. van
DERTOOREN. - - - - - - 380.
-------------■— van den Heer j. van der hoop, en Me-
jufvr. J. SLEGHT. .... 2p2. Aen myn' Kunstgenoot n. versteeg, en Mejufvr. E. van DEUREN. - - - - - 397.
Op het Huwelyk van den Heer j. badon, en Mejufvr.
K. GHYBEN. - - - - - - 40C.
Ter Trouwfeefte van den Heer a. gevers , en Mejufvr. m.m.
brouwer. - - - - - 405.
Bruilofczang voor den Heer m. van den berg, a. z. en
Jonkvr. k. grimes. - - - 409.
Op het Huwelyk van den Heer w. Stirling, en Mejufvr.
J. M. VAN RYKEVORSEL. .... 414.
__------- .--------- van den Heer a. van rykevorsel,
en Jonkvr. s. m. des amorie. ... 422.
---------- ---------- van den Heer v. patyn , en Mejufvr. J. A. VAN BEEFTING. ... 425,
Ter Zilvren Bruilofte van den Heer m. van kouwen-
berg, en Mejufvr. j. van dam. ... 426. _------------ ------------- van den Weled. Heer j. ravestein,
en Mevr. m. devos. - - - - - 430.
Rouwklagt by het Sterfbedde van rnynen Vader. - • 435.
Ter Uitvaerc van den Heer w. ghyben. - 441.
Het Kinder-lyk van k. smits. - - - - 444.
Op 't Affterven van den fehrandren Jongeling j. krig-
hout. - - - - - 447.
Ter Uitvaert van h. k, poot. - - - - 450.
Ter Gedachtenisfe van j. targier. - - «• 454.
De Uitvaert van den Heer a. hoogvliet. - - 457. Op de Uitgaef der Gedichten van a. hoogvliet. - 460.
— Israels Baalfegorsdienst, van d. smits. - - 464. OP
|
||||
|
BLADWYZER.
Op de Historie der Reform, van de Palts en van Geneve,
door j. wilhelmius. - 469. ———— ---------- —------- van Geneve, door denzelven. 472.
Op de Gedichten van mynen Kunstgenoot d. smits. - 475.
— den Verlooren Zoon, door f. de haes. - - 478.
— den Rotteftroom, door d. smits. ... 482.
— het vervolg der Mengeldichten van a. iioogvliet. 484.
— de Mengeldichten van k. ghyben en j. bad on. - 480'.
— het Tweede Deel der Stichtelyke Gedichten van j. e.
voet. - - ' m - - 488* Op het Pan Poeticon Batav&m van m. de roode. - - 492.
Eenzame Bedenkingen, op 't hooren van 't Gefchut voor en uit Bergen op den Zoom. - 498.
Het Tweede Schimpdicht van n. boileau despreaux
gevolgd. - - ' - - 503.
Lof van den Granenhandel. - - - - 508.
Op de Schilderkunst van den Ridder a. vander werf. 515.
——— Kunstkamer van de Heeren j. en p. bisschop. - 521.
Nieuwjaersbede der Rotterdamfche Weezen 1734. - - 525.
-------------.------------------------------------------1735. - - 530.
Op de Inwyding van den Heer j. v an heel, tot Meefter in
de Rechten. - - - - 535.
Verklaring der Tytelprent voor j. owen's Uitlegginge van
Paulus Brief aen de Hebreen. - - - 539. .------------der Tytelprent in de Stichtlyke Gedichten en Ge-
zangen van j. e. voet. ... 54!.
■ — van eenige Beeldtjes, vertoonende den Staet des
Vaderlands, met den aenvang des jaers 1747. - - 543.
Op een Zilveren Lampet, enz. ... 245,
Op de Afbeelding van mynen Kunstgenoot f. de haes. 545.
■
— «
■■
|
||||
|
ELADWYZER.
Op de Afbeelding van den Heer h. schim. - *"•' 548.
----- ----- .----- ->------B. HUYDECOPER. - 548.
.-----r -----
-
-------- --------. -------- Mejufvr. j. r. van der malen. 550.
Op den Eervvaerdigen Heer j. van spa an. - - 550.
- de Afbeelding van den Heer m. van kouwenberg. 551.
Anders. - * - - - 551. Op den Eervvaerdigen Heer w. lootsman. - - 552. Lofvan homerus, in 't Stamboek van den Heer w. van DER JACHT. - - - - - 552.
In hec Stamboek van den Heer a. vosmaer. - - 553.
---------- .---------
BURG. ..... 553.
Voorbeeld van Nedrigheid. .... 554.
Willem de I lie. te Londen. »• * •> ■■ - - 554.
Snedig Antwoord. - - ."» - »'-> 555.
De Ouderling op de Klasfis. .... 555.
Rykaert op de Paerdenmarkt. - - 556".
Lof van de Rotterdamfche -Courant. * * - 556".
GRAFDICHTEN op A. van der VLIET.
Grafdicht, door m. van kouwenberg. - - 557.
Graffchrifc, door j. badon. - - - 558. ------------—
|
|||||
|
D E
|
|||||
|
DE SPANJAERD BINNEN ROTTERDAM,
|
|||
|
. D E R
BLOEIJENDE ROTTERDAMSCHE B U R G E R Y E
WORDT DEZE
SPANJAERD
B I N N E N
ft. . • ■
ROTTERDAM,
OP HE T
TWEEDE EEUWGETYDE
D E R
GEZEGENDE VERANDERINGE
I N
K E R K en BURGERSTAET,
' O N-
|
||||
|
ONDER TOEWENSCHING
VAN ALLERLEI
GEESTELYKenIICHAMELYK
HEIL en WELVAERT, . GED1ENSTIG
OPGEDRAGEN,
DOORHAREN D. W. DIENAER
E N.
MEDEBURGER
A. V A N D E R V L I E T. |
|||||
|
Rotterdam,
|
|||||
|
D E
|
|||||||||||
|
SPANJAERD
B I N N E N
ROTTERDAM.
E E R S T E B 0 E K.
!
|
|||||||||||
|
M
|
|||||||||||
|
y lust de woede van den Spanjaerd op te halen;
|
|||||||||||
|
De blonde Stedemaegd"van Rotterdam te malen,
Door hem onmenfchelyk gefchonden; met den voet
Op 't angftig hart getrapt; en in het burgerbloed
Gewenteld; tot Gods hand haer uitkomst gaf ten lesten,
En bragt de Vryheid met den Godsdienst in haer vesten.
o Allerhoogfte! die, gezocht en aengebeen
Van onze vadren, in elende en zwarigheen,
Tot over hals en hoofd, erbarmelyk gezonken, \..
De Stad verlostte, en met den vryen hoed deed" pronken,
L 1 3 Blaes
|
|||||||||||
|
\
|
|||||||||||
|
264 DE SPANJAERD
Blaes mynen yver aen! befluur myn dichtpenfeel!
Gccf zwier en houding aen myn lettertafereel,
Opdac het, tot uw eer, vertoon' hoe Ge onzen oudren
Het Roomfche en Spaenfche juk gelicht hebt van de fchoudren!
En gy, o Burgers van myn vaderlyke Stad!
o Rotterdammers! die den onwaerdeerbren fchat Der vryheid nog bezit; en die den Heer der heeren, Naer 't voorfchrift van zyn woord, in 't openbaer, nog eeren En dienen moogt, befchermd van loflyke Overheid! Indien myn toeleg u (gelyk myn geest zich vleit) Niet ongevallig is, begunstigt dan myn zangen! 'tGaet wel. gy knikt me toe, en wenkt my aen te vangen. De Spaenfche Ryksmonarch, Filippus, Heer en Vorst
Van Neerland', zette dat den degen op de borst; En klonk 't, met dol geweld, in eene flaeffche keten; Wanneer de Stedemaegd van Rotterdam, gezeten By 't nat der blanke maes, een weinig adcmtocht Voor haer geprangde borst, en bangen boezem zochc Haer wapenfchild,, gefierd met Henegouwer leeuwen, (Getuigen van haer deugd, in afgeloopen eeuweft) Eigt achtloos op den grond. zy, gansch van moed beroofd, Laet hare llevenkroon fchier yallen van het hoofd, |
||||
|
B I N N E N ROTTERDAM. 265
Dat zy, gelyk een bies, mistroostig neer Iaet hangen.
Zy zucht erbarmelyk; terwyl langs hare wangen
De tranen bigglen, en zy fchier tot water fmelt.
In al den weedom, die haer angftig hart beknelt,
Berst ze eindlyk uit: o Gy! die, boven lucht en wolken
Gezeten, 't lot beftuurt van Staten, Steen, en Volken,
Zie my, zie Neerland, met ontfermende oogen, aen!
Gy hebt hier 't heuchlyk licht der waerheid op doen gaen,
En Rome's dwalingen ontdekt. maer och! van ondren
Kwam, uit den zwavelpoel, des afgronds Vorst op dondrcn,
Om 't licht te blusfchen in der Nederlandren bloed!
Die helfche geest verblindt myn' Landvorst, opgevoed
In 't dweepziek bygeloof; en noopt hem, by plakkaten,
Ten vure, galge, en rad'te doemen, onderzaten,
Hunn' God en Koning, tot denbedelzak, getrouw,
En geuzen, fchamperlyk, geheten. och! myn rouw,
Myn fmert begon toenlom de waerheid uit te roeijen,
En Nederland tot flaef van 's Konings wil te boeijen,
Is de Inquifitie, door myn'Landvorst, ingevoerd!
En toen dat helsch gedrocht hier alles had beroerd,
Heeft hy, die langer aen geen' eedfwil zyn gebonden,
Zyn Spaenfche knechten plots den Lande op 't lyf gezonden,
Ert
|
||||
|
z66 D E SPANJAERD
En wreeden Alva in de Landvoogdy gefteld!
Maer och! wie fchrikt niet als men flechts van Alva meldt,
Wiens rechtbank van beroerte (een bloedraed> eer te heten,
Van fchaemte en eer ontbloot) met toegefchroeid geweten,
Het bloed van duizenden vergiet; en met hun goed
De vrekke gierigbeid des Spaenfchen Konings voedt!
Een woede, wreeder dan barbaren ooit bedreven!
Dus flyt ik, goede God! in vrees en kommer 't leven!
Zoo Gy dien aertstyran in't woen gevvorden laet,
Wie kan dan eindrzien aen de rampen! om den Staet
De lenden in te treen, dat borst en ribben token*
En flaef, voor eeuwig, van den Spaenfchen Vorst te maken,
Begeert hy, dat men hem, in 'thandelen, voortaen,
Den tienden penning van de waren af zal ftaen,
En dreigt, in hunne dear, wie 't weigren, op te hangen!
Daer my zoo vcel verdriet en bittere angften prangen,
Keer ik, om uitkomst, my tot U, almagtig God!
Welmeenende edelen zag Brusfel, op 't fchavot,
Het hoofdtv<;rliezen, of, aen galgen, 't leven lateft!
Oranje, in tyds gevlugc naer zyne Duicfche Sraten,
Bracht, ons ter hulp, vergeefs een leger in het veld!
Vergeefs zag Lodewyk, zyn broeder, 'c fnood geweld,
Ten
|
||||
|
BINNEN ROTTERDAM. £6>
Ten koste van de hoop van Nasfouw, onder de oogen.
En niemand, buiten hen, is met ons leed bewogen!
Toon Gy, genadig God! uw mededogenheid!
Red ons uit die verdriec! waek, Hemelmajesteit!
Waek op!.... maer hoe!.... wac 's dit! van waer zoo vele fchepen ?
Een koopvaerdyvloot, van zoo bystren angst benepen
Als duiven, die, van ver, een havik door de lucht
Zien gieren, en terftond*-het zetten op de vlugr,
Om in een veilig hoi, voor'egroot gevaer, te ftryken,
Kwam, met verhaesten fpoed, den Watergeus ontwyken,
Die, door den harden wind gedreven uit de zee,
Met eene zwakke vloot, tot op de Brielfche ree%
De maes was ingezeild, en, fier aen Iand/'gekomen,
Die vesting, zonder flag of ftoot, had ingenomen.
Elk ftaet gelyk voor 't hoofd geflagen op die maer,
Doch niemand is 'er, die daervan, in 't openbaer,
Uit vrees voor Alva's fpie'n, een enkel woord durft fpreken.
Maer 't ftuk wordt ernstig, en met rj'p beraed, bekeken,
In zyn gevolgen, door de Vroedfchap van de Stad.
Gelyk een zeeman, die, van vcrre, op 't golvend nat,
Een byster onweer op ziet komen, vlytig waken,
En zeil, naer mate van het groot gevaer, zal maken,
Mm De
|
||||
|
i68 D E SFANJAERD
Dc gronden peilen, en voorzichtig overflaen,
Hoe 't woeden van den ftorm best worde doorgeftaen,
Verdubblen ook dees noefte en wakkre Palinuren
Hun zorg, om 't roer der Stad voorzichtiglyk te fturen,
Daer zich een ftaetsorkaen vertoont voor hun gezicht.
En niet ten onrecht: want eerlang wordt him bericht;
Hoe alles, hier omftreeks, door \ folteren en dreigen,
Van wanhoop weggevoerd, tot afval fcbynt te neigen.
En hoe Bosfu (ten fteun van 't Arragons geweld,
Tot Stedehouder, in Oranjes plaets, gefteld)
'tBisfchoplyk Utrecht heeft, op Alva's last, verlaten,
En af komt zakken, met tien vaendelen foldaten,
Spanjaerden, elk om 't zeerst op roof en moord verhit,
Om fpoedig weer den Briel te krygen in bezit.
'Intusfchcn voert de zon, bedekt met dikke wolken,
Langs een bloedroode kim, den dag voor 't oog der volken,
Waerop de Westerkerk het Christenpafcha houdt.
Men viert, op roomfche wys, dees' Hoogtyd; jong en oud
Begeven zich ter misfe, en volgen de ommegangen,
En zoekcn aflaet van verdiende flraf te ontfangen,
Aen Lauwrcns outer, vvien men waende dat de Stad,
Voor andre heiligen, tot haer' befchermer had.
Ook
|
||||
|
BINNEN ROTTERDAM. a6f
Ook zyn 'er velen die de roomfche zeden wraken,
En van hun huis een kerk, op dezen hoogtyd, maken,
Waerin men God, in geese en waerheid, dient, den tyd
In 't overdenken van des Heilands opftaen flyt,
En dus de dagen van- het Paeschfeest brengt ten ende.
Des andren daegs was nog des hemels ftarrenbende
Niec gansch verdvvenen voor den glans van 't zonnerad,
Wanneer een bode, (wien de zorg der Heeren had
Geftuurd om op Bosfuus bewegingen te letten)
Ten uiterfte verbaesd, het naer de Stad komt zetten,
En boodfehapt: dat men haest de Spanjaerds, gansch verftoort,
En razende van fpyt, zal hebben voor de poort.
Als Burgermeesters hem gebieden hun te ontvouwen,
Al wat hem mooglyk was te hooren, of te aenfehouwen.
Zegt hy, de Spanjaerd voer, met hatelyk gedruis,
Den maesftroom over, van Schiedam en Maeslandfluis,
En liep, te Zwartewae], en. Heenvliet, in de haven;
Terwyl de vaendels zich te land naer Briel begaven.
Maer 't fcheen de Watergeus had kennis van 't beilaen,
Wyl dees, in aller yl, een fluis heefc opgedaen,
Die 't water over 't land^ gelyk een zee, deed vloeijen,
Terwyl 'er andren uit de Brielfche haven roeijen,
Mm « Be*
|
||||
|
a7o D E SPANJAERD
Belaen met pik en teer, en fteken in den brand
Al 't vaertuig, waer Bosfu maer pas uitftapte aen land,
Of boren 't in den grond, of la.ten 't henen dryven.
Dit voordeel weet den moed der Burgery te ftyven,
Die dapper op den Gracf en Spanjaerds vuurt en fchiet,
Daer 't wasfend water hun het lage land verbiedt,
En noodzaekt van den dyk de zuidpoort aen te vallem
Maer vruchtloos. als 't gefchut, dat, van de Brielfche wallerr,
Met kogels, lood, en fchroot hen onophoudlyk groet,
Een bystre flachting maekt, ontzinkt het heir de moed,
Dat, vreezende in het eind door 't water orn te komen,
De vlugt, kleenhardg, naer de fchuiten heeft genomenj
En, ziende zieh daer van ontzet, door flib en flyk,
Het, over Beijerland, gevvend heeft, langs den dykT
Naer Dordrecht, dat voor hun zyn poorten houdt gefloten»
Bosfu, vol fpyt van dus voor 't hoofd te zyn geftooten,
Geleidt zyn manfchap, die verfchriklyk vloekt en raest,
Recht aen op deze Stad, en Rotterdam zal haest
De vuige Spanjaerds tot zyn oosterpoort zien nadren.
Nog naeuwlyks heeft hy dit den braven Burgervadreu
Ontvouwt, of die gebien de poorten van de Stad
Te fluiten \ in 't geweer te brengen alles, wat
De
|
||||
|
BINNEN ROTTERDAM. 271
De wapens voeren kan; en, voor alle andre zaken,
Doen zy, op elken post, een korporaelfchap waken.
Gelyk een herder, die een' wolf, aen zyn geluidf
Ontdekt heeft in de buurt, den ftal zorgvuldig fluit,
De honden flaekt, en waekt voor zyn gewolden Iammren;
VVaekt 00k der Heeren zorg voor 't heil der Rotterdammren.
Eerlang vertoonen zich de Spanjaerds voor de poort,
En, aen hun hoofd£ Bosfu, die, fchoon zyn hert van raoord,
En wraekzucht zwanger gaet, zich echter weet te dragen,
AIs of hy yders gunst, door heusheid, wou bejagen.
Men zegt, dat, dezen nacht, wanneer hy, gansch vermocid,
In de armen van den flaep, lag zachtelyk geboeid,
Hem de Inquifitie is verfchenen in zyn droomen.
Zy had Sint Lauwrens leest en wezen aengenomen,
En fprak: waek op, myn zoon! waertoe dus lang gebeid?
De loorae flaep verfchafc ons geen onflerflykheid.
Waek op! en wapen u, 6 glory der Hennynen!
De dagtoorts zal, eerlang, uit de oosterkim verfchynen.
Verdedig 't roomsch geloof in 'c kettersch Rotterdam,
Dat ik, voor eeuwen tyds, in myn befcherming nam,
Maer dat my fchandelyk verlaet, en met gebeden,
Noch offerhanden tot myn outer meer komt treden;
M m 3 Zoo
|
||||
|
072 D E SPANJAERD
Zoo heefc de kettery die ganfche Stad verpest.
Men heeft 'er zommigen verdronken, in de vest,
Opdat zich andren, tot hun eigen heil, bezinnen,
En blyven, ongeveinsd, de roomfche moeder minnen.
Maer, laes! het bate niets. men vond dat fnood gefpuis,
Weef heimelyk byeen vergaderd in cen huis,
Waeryoor 't, in 't openbaer, ook dier heeft moeten boeten:
De Rechter lei het hoofd den mannen voor de voeten,
En fchoof, in cene fchuit, de vrouvven onder 't ys.
En weet de weereld niet op wat ontzinde wys
De Burgery der Stad aen 't muitend woeden raekte,
Drie fnoode ketters uit der heeren boeijen flaekte,
Wanneer de mutfaerdhoop alreede ontfteken was,
Die decs hartnekk igcn verteren zou tot as.
Trek op! de roomfche Kerk is om uw hulp verlegen.
Bedwing de ketters met de fcherpte van den degen.
Doch zoo myn raed iet geldt, ftel u dan vriendlyk aen,
En veins, tot u de poort zal worden opgedaen.
Vacrwel, myn zoon! ik zal onzichtbaer u verzellen.
Bosfu poogt dezen raed thans in het werk te ftellen.
o Mannen! roept hy tot de burgers, in 't geweer
Op 't bolwerk ftaende, legt gerust de wapens neer.
Gcea
|
||||
|
B I N N E N ROTTERDAM. s73
Geen vyand is het, wien uw oogen hier ontdekken.
't Is volk des Konings, dat alleen zoekc door te trekken.
Wie van u alien hier voorzien is van bewind,
Die zegg' den heeren dat zich voor de poort hevindt
De Stedehouder van den Koning, vol verlangen
Dat hy, met kleen gevolg, worde in de Scad ontfangen,
Om, op het raedhuis, in gefprek met hun te treen.
De korporael, Jan Zwart, zendt daedlyk iemand heen,
Om kennis van 't verzoek te geven aen de heeren:
De Burgermeesters Roos, en brave Duifhuis keeren
Hierop zich naer de poort; waer, met veel ftatigheid,
Bosfu ontfangen wordt, en naer 't Stadhuis geleid.
Gelyk een vogelaer, die, listig, zyne netten,
By lieflyk weder, weet behendig uit te zetten, v
En malfche toontjes fluit, opdat, door't zoet gefchal, v
't Onnoozel vogekje in het doodlyk garen vail'.
Zoo listig weet Bosfu, om tot zyn docl te raken,
Een fnood gebruik van zyn welfprekendheid te maken,
Daer hem de Vroedfchap, in haer raedsvergaSring, groet,
En zyn befneden tong dees vloeibare aenfpraek doet:
o Achtbre Raed! gewoon een voorbeeld elk te geven,
Hoe trouw men zynen Vorst en Landheer aen moetkleven,
Wie
|
||||
|
a/4 DE SPANJAERD
Wie kost van uw gedrag en wysheid ooit vermoen,
Dae gy in ftaet zoudt zyn dees* hoon my aen te doen,
En uvven Vorst in my; met 'sKonings krygsvolk buiten
Uw Stad te houden, my de poort voor 't hoofd te fluiten,
En uwe Burgery te brengen in 't geweer,
Als of zich vyand voor uw vesten floeg ter neer.
Is dat de erkentenis der goedertierenheden,
U van zyn Majesteit bewezen, korts geleden,
Toen hier een vuurftroom bruischte, en, onder 'svolks gefchrei,
Het grootfte vierdedeel der Stad aen kolen lei?
Wat handelwys is die! wat zult gy, ter verfchooning,
Van zulk een fchendig ftuk, inbrengen by den Koning!
Ik fchrik als ik bedenk, mynheeren! hoe verftoord
De Landvoogd wezen zal, als hy dit voorval hoort,
En hoe u dit gedrag, maer, laes! te laet, zal fmarten!
Ik, die, door heusheid en toegevendheid, de harten
Van Overheden en gemeente geerne won,
Heb willen, voor geweld, beproeven, of ik kon,
Door minzaem mondgefprek, iet winnen op de heeren.
De manfehap die my volgt kan geen verblyf ontberen.
Ik vond de dorpen, aen de westzyde uwer Stad,
Daertoe bekwaem. hoe komt dat gy daer arg uit vat?
Des
|
||||
|
B1NNEN ROTTERDAM. a7;
Des Konings hoogheid wil mijn' afcocht niet gehengen;
Des bid Ik u me in geen noodzaeklykheid te brengen,
Om zelf den doortocht my te banen met geweld.
Genomen 't kwam daer toe. is Rotterdam gefteld
Om flechts den eerften ftorm te keeren of verdureri?
Wat fterkte heeft de Stad aen hare lage muren?
Wat is een natte gracht te tellen? en wat baet
Een burger, tegen een' geoeffenden foldaet?
Schoon ik ongeerne tot dat uiterfte zou komen,
Verzoek ik dat, met ernst, dit worde in acht genomen,
En gy bevel geeft tot het openen der poort.
De Burgermeefter Roos vat, nu hy zwygt, het woord,
En zegt: ons zou, voorwaer! groot ongelyk gefchieden,
Zoo 't uw Genade lustte ons aen te zien voor lieden,
Die 't fluiten van de poort, opzettelyk, tot boon
Des Stedehouders van zyn Majestefc, geboon.
Wy zyn niet laeg genoeg van geest tot zulke daden.
Veel minder zochten wy den Koning zelf te fmaden,
Wiens vaderlyke gunst, getoond in onze elend,
Oprecht en hartlyk door ons alien wordt erkend.
Maer 't volk, waer mede gy het herwaerds henen wendde*
Wat is hctanders, dan een tuchtelooze bende,
N n Een
|
||||
|
a?£ D $ SPANJAERD
Een ongebonden hoop, om wicns baldadigheid,
En moedwil, Utrecht, laes! nog angftig zit en fchrcit?
En wacr' 't geen prooi gevveest voor deze plonderaren,
Had God hunn' toeleg niet gelieven te openbarcn?
Wy ftellen voor 't geweld, en 't woeden van dat fnoodfc
En godloos fchuim van volk, de burgery niet bloot.
Hoe zou, daer wy alleen voor 't heil der Stede waken,
De Landvoogd, tegen ons, zich toornig kunnen maken?
Of rekent uw Genade aen ons voor misdaed toe,
Het geen zy, gistren pas, te Dordrecht, nam in't goe?
Heeft 'sKonings hooghekt daer uw' aftocht kunnen lyden,.
Te ligter zal 't u zyn, om Rotterdam te myden,.
Een' andren weg met uw foldaten in te flaen.
Wy houden ernfb'g daer by uw Genade om aen,
En zullen ons, die 't van uw heusheid ook verwachten ?
Daer door op 't allerhoogfte in u gehouden achten.
Doch worden wy door u geweldig aengerand,
De middlen, ons van God verleend, zyn voor de hand,.
En rykelyk in ftaet, om, met de hulp des Heeren,
Den Stedehoudier en zyn Spanjaerds af te weren.
4*
Gelyk een landman, in het lommerryke woud,
Met ccnen flag der byl geen' eik ter neder houwt,
Maer
|
||||
|
BINNEN ROTTERDAM. 277
Maer met verdubbeling van krachten, onder 't hygen,
Door flag op flag te flaen, in 't eind hem nedr doet zj'gen, Gaet 00k Bosfu te werk, die beurding dreigt en vleit, Zyn list verdubbelt, en, door zyn welfprekendheid, De heeren eindlyk weet tot een verdrag te brengen: Men zou den doortocbt van des Graven volk gehengen, Mits dat deszelfs geweer eerst buiten loste, en dan Met een rot tevens, of, ten hoogfte, vyfb'g man, Doortrokke, en zich, langs ftraet, befcheiden zou gedragen. o Burgervaders! och! waer u bekend wat lagen U dees trouwlooze legt, die heimlyk met u fpot, En let op woord noch eer, gy hieldt de poort in 't (lot. |
|||||||
|
Nn 2
|
|||||||
|
D E
|
|||||||
|
D E
|
|||||
|
SPANJAERD
B I N N E N
ROTTERDA M.
<SSS£SSSSSSSJSSSSS£SS©SSSSSSfSS©SSS®SSSSSSSSO
TWEEDE B 0 E IL i^j u gaet 'er een toneel, voor myn gedachten, open,
Waer op gedrochten, uit den afgrond voortgekropen , Hun rollen fpelen, tot verderf en ondergang Der arme burgery, fchier vyftien weken lang. Een treurfpel dat het hart doet fiddren in 't aenfchouwen, Och! dat myn houding niet verwilder', in 't ontvouwen^ Van zyn bedryven, vol geweld en jaromcrnis! Jan Zwart, verftaende hoe men afgefproken is-,
Doet, op het binnenplein, zyn burgerrotsgezellen
Zich, in twee ryen % voor de poort, in orde flellen.
Ver
|
|||||
|
DE SPANJAERD. BINNEN ROTTERDAM. 27^
Vermaent hen, zoo de nood zulks eifchen mogt', gctrouw
Hem na te volgen, al waer hy ze in voorgaen zou.
En, ftaende aen 't hoofd van 't rot,, laet hy de poort ontfluiten.
De Stedehouder, die de roers der Spaenfchen, buiten
Niet af laet fchieten, geefc hun last zich dicht in een
Te houden, en elkae'r kort op den hiel te treen.
Dus trekt de hoop gelyk, en, met dit fnood gebrocdfel-,
Mooid, Inquifitie, heet op menfchenbloed, haer voedfel,.
En andre monfters, die hen volgen op het fpoor,
De Stad in, tusfchen bei de ryen burgren door.
Jan Zwart, meer Spaenfchen dan de Vroedfchap heeft bedongenr
Met ongemeenen fpoed, ziende in de Stad gedrongen,
Roept uit: de poort moet toe! 'tis tyd! men fluit' de poort!
Alreede kwamen 'er meer binnen dan behoort!
De Stedehouder, die het veinzen en bedriegen
Nu niet meer noodig heeft, heet, overluid, hem liegen*
Ik lieg niet, zegt Jan Zwart; ik heb ze, ik zelf, geteld.
Ha! fchelm! hervat Bosfu, en poogt den braven held
Te rygen aen zyn kling, gy! 't volk des Konings tellen.'
Zwart keen den ftoot af, en van heldenmoed aen 't zwellcn,
Heft hy zyn flagzwaerd, op; het tellen en de wacht
Zyn my vcrtrouwd, zegt hy; en poogt Bosfu met kracht
N'n. 3 Dea
- .
|
|||||
|
v
|
|||||
|
»8o D E S P A N J A E R D
Den kop te klooven; maer dees radder in 't bewegen
Duwt, eer hy toeflaen kan, zyn' fcherpgewetten degen
Den man in 't hart, dat by dood neerploft op den grond.
Wat fchelmftuk is het dat de korporael beftond?
Roept Jan Dominikus; en, driftig toegefchoten,
Poogt hy 't ontbloot rappier Bosfu in 't hart te ftooten;
Maer de edellieden van den Graef gaen hem te keer.
En hy, die, als een leeuw, zich moedig ftelt te weer,
En eene poos verduurt het woeden van hun alien,
Moet, doodelyk gewond, welhaest ter neder vallen.
Maer och! wat helfche moord! helaes! hoe kan 't gefchien
Dat zulks de Hemel duldt! dees trouwlooze edellien,
CAls 't monfter Alva gansch ontbloot van mededogen)
Op 't korporaelfchap met den degen ingevlogen,
Vermoorden alles wat hun voorkomt; flaen verwoed
De burgers dood; en treen, ten enkel toe, door *t bloed
Der afgemaekte wacht, daer zy, met felle flagen,
Het weinig overfchot verminkt de poort uit jagen.
Van ysfelyken fchrik ftaen thans de burgery
•De hairen overeind. men hoort, aen alle zy,
Een jammerlyk gekerm, een droef en deerlyk zuchten.
Daer is 'er die de Stad, en 't groot gevaer ontvlugten,
Om,
|
|||||
|
/•
|
|||||
|
BINNEN ROTTERDAM. 28*
Om, by den watergeus, een veiliger verblyf
Te zoeken in den Briel; en andren bergen 't lyf
Op Wena, ouden Hof der edle Wasfenaeren;
Of ook op Bulgerftein, 'tkasteel, dat in de bafen
Der maes zich fpiegclde voorhchen, maer thans kronr,
En magteloos bezwykt, van hoogen ouderdom.
Gelyk een ftroom, die, van den regen opgezwollen,
Zyn bedde te eng vindt om de baren voort te rollen,
Met hevig golfgeklots op zyne dyken woedt,.
En arbeidt, nacht en dag, to| zyn geprangde vloecf
Een byftere opening heeft, in den dyk, bekomen,
Om Steden, Dorpen, en landouwen te overftroomcn.
Niet anders handlen bier de Spanjaerds. nu de poort
Verkracht is, en de wacht verdreven, of vermoord,
Nu komen zy de Stad inftuiven, als ontzinden,
En razenden; flaea dood wien zy gewapend vinden ;
Of wie zich in de deur vertoont voor hun gezicht;
En fchieten voor het hoofd wie uit het venfler h"gt,
En angftig uitziet naer de komst van zoons of neven,
Alreede, mogelyk, geholpen om het leven.
Dus wo£nde dringen zy al dieper in de Stad,
Tot op de markt, in 'teind, door hen wordt post gevat;
. , ' Waer
|
|||||
|
i
|
|||||
|
s8a DE SPANJAERD
Waer zij de legervaen des Spaenfchen Konings planten,
De hoofdwacht ftichten, en met volk, aen alle kanten, Den toegang fluiten; doch waer, in dees jammernis, De ganfche buurt rondom in duizend vreezen is; Gelyk een weerloos fchaep, dat, bezig 't gras te fcheren, Aen de eene zij 't gegrim van hongerige becren, 't Gebrul van leeuwen aen den andren kant verneem-t, En zich befloten vindc in afgetuinden beemd. Bosfii, nog bezig zich te fterken, en te dekken^
Beveelt een Bende naer Sine Joris poort te trekken, En zich daer meefter van te maken met geweld. De-Burgermeefier Rogs., die brave en wakkre held, Bevindt zich hier aen 'thoofd der burgerrotsgezellen, Ora orde, by 't vertrek des Kastiljaens, te ftellen, Waer toe de poort, door hem ontgrendeld, open ftaet. Een weinig zydwaerds van den ingang, op de flraet, Schaert hy een deel der wacht in ryen; en ftelt orde, Dat boven uit de poort niet eerst gefchoten worde, Door 'trotsvolk, dat daerop, van binncn, houdt verblyf; Ten zy men hem beneen geweldig viele op 'tlyf. Die goede Burgerheer, onkundig van de zaken Die ©mgaen op de markt, ziet eindlyk Spanjaerds naken, |
||||
|
BINNEN ROTTERDAM. 283 ^
Die, niet gezind de Scad te ontruimen, trots en fier
Aenvallen op de wacht, met vloeken en getier,
Daer onder fchieten, om hen van de poort te dryven.
Als hen de Burgerheer niet fchuldig zoekt te blyven,
De rotsgezel, als hy, bezield met heldenmoed,
Blyft pal Itaen, daer hy trouw den pligt eens krygsmans doet,
Terwyl men, uit de poort, een hevig vuur blyft geven,
En velen wederzyds geraken om het leven,
Baert zulks een fcherp gevecht. De Spanjaerds, gansch verftoord,
En razend, fchieten, of het hagelde, op de poort,
Waerdoor de beelden, zelfs Sintjoris onder alien,
De fchutsheer van 't gebouw, aen ftukken nedervallen.
Men dringt, intusfchen, met verdubbeling van kracht,
Sterk op den Burgerheer, die, tegen de overmagt,
Bataeffche dapperheid, in 't heet gevecht, laet blyken;
Doch eindlyk, met zyn volk, wat achter uit moet wyken,
Waer de opgang van de poort door blootftaet voor het woen
Der Spaenfchen, die daerop een' flerken aenval doen,
De deur, met alle kracht, rammeijen van de ftylen,
En, met den degen in de vuist, naer boven ylen;
Niet anders als of ze in 't beflormen «ener Stad,
Door flerken tegenlbnd vergramd en aigemat,
O 0 De
|
||||
|
*&4 D E SPANJAERD
De bres opvlogen, om de wallen te overwinnen,
En af te maken al wat hen ontmoet daer binnen.
De manfchap op de poort geeft nog den moed niet opt
Maer flaet de Spanjaerds met de roerkolf op den kop,
Zoo hevig en verwoed^ dat zy, aen 't fuisfeboUen,
Als klooten, hmgs den trap, van boven neder rolkn.
Ondanks die tegenweer dwingt hen het Spaensch gebroed
Te wyken van den trap, te vechten voet aen voet,
Tot zy, door 't groot getal verwonnen, ommekomen.
De wrevle Spanjaerd, m zyn woede niet te toomen,
Tast nu, met al zyn magt, den Burgermeefter aen;
Wiens raanfchap, door *t geweld dus lang ten doel te ftaen,
De helft van 't eerst getal niet langer uit kan maken,
Maer niet te min het hart van heldenmoed voek blakenj
En dapper zich verweert, tot dat een doodlyk lood
Den Burgervadcr treft, wiens eerelyke dood
Verwarring baerr, en fchrik, by at de rotsgezellen r
Waerin de Spanjaerds hen te gader nedervellen.
Maer hoe! is dan, helacs! by dit gefpuis geen blyk
Van menschlykheid altoos! moet 's Burgermeefters lyk
Nog uitftaen al 't geweld van hun baldadigheden!
Daer't, met verguizing, fnood verfchopt wordt, en vertreden*
Van
|
||||
|
B I N N E N ROTTERDAM. 285
Van kleederen beroofd, gewenceld langs de ftraet,
En, met een groot gejuich, geworpen in 'c vcrlact!
Doch dees mishandeling zal uw verworven glory
Niet krenken, brave Roos! wiens naem, in 's Lands history,
Met gouden letteren geboekftaefd, eeuvvig leeft,
En blinkend fieraed aen myn raaetgedichten geeft.
Gelyk een zeeman, die zyn mast en roer, in 't woeden
Van een' orkaen, verliest, langs de ongeftuime vloeden Op Gods genade dryft, en, in 't onzeker lot, Niets aen kan vangen, dan alleen 't gebed tot God, Kan 00k de hulk der Stad geen ander middel fatten. De posten worden, op der heeren last, verlaten; De burgers fpoen naer huis, \vaer de'arme vroinv,'gcmac Van angst en vrees, haer' gade in beVende armeh vat, En tranen fchreit van vreugd', nu zy, na lang verlangen, Hem levend ziet, en by hun kinders mag ontfangen. Maer onderwylen had men 't lichaem van Jan Zwart,
En Jan Dominikus, ziekogende, en vol fmart,
Gedragen op de markt, waer, om in de ongenuchten,
Door ftrengheid, zich nog meer te doen ontzien, en vruchten,
Bosfu die menfchen, by den Krygsraed, (gruwlyk pick!)
Laet fchuldig kennen aen gekwetfte majcsteit,
O 0 a En
|
||||
|
285 DE SPANJAERD
En docmcn om tcrftond gevierendeeld te worden;
o Helden! mocst gy dan het zvvacrd op zyde gorden Toe zulk een treurig lot, dat yders hare ontroert! Hclacs! tervvyl ik fpreek is 't vonnis uitgevoerd! De zon, die langer niet den moord en *i fchriklyk woedei*
Kan zien, zinkt neder langs de westerpekelvloeden; De duiftere avond vale; o Rotterdam! verwacht, Op zulken droeven dag, nog akeliger nacht! De Spanjaerds, nu niets meer hun woede kan weerftreven,
Zien wy den teugel aen hun fnoode lusten geven;
Zy ftuiveiv, dol en driest, der burgrcn haizen in,
En dwingen, met geweld, den huiswaerd en 't gezin,
Hun 't lekkerfte uit de fpinde en kelder voor te zetten.
Daer zy wie 't weigren hoofd en herfenpan verpletten^
Of hangen ze in de deur van 't huis op by het been;.
En fmyten 't huisfieraed1 aen ftuk en fcherf daer heen*
De geilheid laet zich in hunne oogen klaer aenfehouwen..
o Teedre maegden! vlugt! vJugt! eerelyke vrouwen!
Uw kuisheid loopt gevaer! vlugt weg; en bergt dien fchatl
Maer och! waer heen? 't geweld is meefter van de Stad!
Die weergalmt van geklag, en bittere ongenuchten!
De maegden flakert hier erbarmelyke zuchten,.
Ter-
|
||||
|
BINNEN ROTTERDAM. 287
Terwyl ze worstlea met een fchrikdier, wiens geweld
Noch maegdetranen, noch gebeen, noch ztichten relt.
Verkrachte vrouwen hoort men ginder angftig kermen.
Daer wordt een burger, die zyn gade wil befchermen,
In de rmien van zyn vrouw, een pook in \ hart geduwd.
o Helfcbe boosheid! waer myn ziel van fehrikt en gruvvt,
Wiens dichtveer is in flaet om u naer eisch te malen!
En gy, die, om wat roems van Alva weg te halen,
Den moord begost, Bosfu! wie, in deez' naren- flaet,
De burgery ten prooi dier wree barbaren laet,
Kunc gy, een edelman, van Nederlandfchen bloede,
By 't volk voorheen bemind, kunt gy die dolle woede
Stilzittende aenzien, doof voor alien jammerkreet!
Helaes! waer vond men ooit een Neerlandsch hart zoo wreed!
Maer och! verblinde Graef! al ftraft God, in dit leven,
Altyd de boosheid niet, zal 't u geen voordeel geven
Te zeggen; 'kheb niet meer dan Alva's last gedaen,
Wanneer gy,. namaels, voor Gods Rechterfloel zult flaen.
Hier zal men voor de poort, waerdoor het goed vertrouwen
U binnen liet, in fleen, een duurzaem opfchrift houwen,
Dat, aen het nageflacht, de gruwlen, en 't geweld,
Door de arme Stad geleen, tot uwe fchande meldt;
Oo 3, E»
|
||||
|
aS8 D E S P A N J A E R D
En uw gcdachtenis zal eeuwig, by die 'c lezen,
o Schandvlek van uw huis! een vloek en gruwel wezen!
De Burgery, die, in hec jammerlyk geklag,
En kvvynend treuren, lang verlangde naer den dag, Ziet thans de nevelen en duifternis verdvvynen, De opgaende zon in 't eind uit de oofterkim verfchynen, Maer by dat licht, helaes! haer fmert, en bitter leed. De ftraten zyn bedekt met lyken, waer men treedt. Een fnoode bende van vervloekte helgedrochten, Verhit op roof, en moord, en 't volgen hunner tochten, Bezwaert den burger met ondragelyken last, Terwyl de Spanjaerd trouw op wacht en ronde past. En Rotterdam, dat Gode alleen zyn' nood kan klagen, Vindt zich, helaes! vcrplicht het flaeffche juk te dragen. o Drocve toeftand! o befchreijelyk verdriet! Uw deugd vergcten wy, o wakkre Hoofdfchout! niet,
o Heufche vander Meersch! die, ora de Stad te ontheffen Van een gezicht, dat haer met fmert op fmert moed treffen, De doode lyken van de ftraet byeen vergaert; Naer 't kerkhof voert; en die.godvruchtig onder de aerd, By 't koud gcbeente van hun vadren laet begraven. Thans krygt men tyding, dat de Watergeus Delfshaven,
|
||||
|
B I N N E N ROTTERDAM. a8e
En Spangen, 't Slot, wiens pracht de Schienimf houdt verlet,
Met zyne manfchap, voor Oranje, heeft bezec.
Bosfu, bevroende tot wat nadeel zulks kan ftrekken,
Laet derwaerds, in den nacht, een vendel Spaenfchen trekken;
Dat Slot en Haven, in den donker, valt op 't lyf;
Den fieren Watergeus jaegt uit deszelfs verblyf;
Al wien 't ontmoet vermoordt, zelfs zonder gryze haren,
Of vrouwelyke kunne, of teedre jeugd te fparen;
De burgers plundert; en, in dien bedroefden ftaet,
Daer een bezetting van dit Spaensch gebroedzel laet:
Waerna 't, met zynen roof* als uitgelaten dollen,
Van menfchenbloed beklad, de Stad wefir in komt holier
De wreede tygers flaen aldus hunn' klaeuw en tand,
Verwoed en razend, in der dieren ingewand;
Verfcheuren 't; zuipen aen het warme bloed zich dronkcn;
En mesten met de rest den balg, in hun fpelonken.
Maer laet ons Bulgerftein, dat overoud kastcel,
En Wena malen in ons lettertafereel;,
Hunn' beider ondergang der weereld doen aenfchouwen.
De burgers, hier gevlugt, verfterkten dees gebouwen,
Zoo veel zulks mooglyk in <kes' toeftand kon gefchien,
Om dapper, als de nood het eischte, weir te bien.
Ah
|
||||
|
-
|
|||||
|
too D E S P A N J A E R D
Als die Bosfu verneemt, acht hy 't voor beuzelingen,
Kasteel zoo wel als Hof tot overgaef te dwingen, Slcchts met een hand vol volks, dat hy daer henen ftuurt. Maer door den vlugtling wordt zoo hevig hier gevuurd, En wederftand geboon, dat velen der foldaten In 't voetzand rollen; en de Spanjaerd, boven maten Gehavend, afwykt; om den Graef ie doen bevroen, Dat hier, met luttel volks, zeer weinig is te doen. Furtado, hopman van een vendel Spaenfche knechten, Gchouden, by Bosfu, voor kloek en vroom, in 'c vechten, Yk, op des Graven last, met al zyn volk daer heen; Hervat den aenval; en vertoont een ongemeen, En dapper krygsbcleid; doch zonder iets te winnen. De burgers toonen zich niet min vol moeds hier binnen; Doen wakkre tegenweer; en keeren, aen wat hoek Hy hen beftook', hem af; en dwingen, fxer en kloek, Door 't hevig fchieten, dat de moed hem doet bezwyken, Met groot verlies van volk, Furtado af te wyken: Gelyk een fiere leeuw, die 's nachts, by avontuur, Op Libiaenfchen grond, in eenen kring van vuur, Een kudde fchapen vindt gelegerd, door de vonken Verfchrikt, den prooi verlaet, en vlugt nacr zyn fpelonken. |
|||||
|
B'INNEN ROTTERDAM. 291
Bosfu, verdriecig, nu dees aenval weer mislukt,
En deze doornen graeg ziende uit den voet gerukt;
Vergaert de bloem zyns volks, en langt haer donderbusfen,
Stormladders, haken, die de Scad, om brand te blusfchen;
Voorzichtig -houdt gereed; en heet haer, dus belacJn,
Op Landhuis en Kasteel kloekmoedig af te gaen;
Der geuzen wederftand hen duur te doen bekoopen;
En die gebouwen fluks ten gronde toe te floopen.
De bende wendt zich ftraks naer 't lusthuis Wena heen,
En 't vorig krygsgeluk wet hier den moed metedn
Der vlugtelingen, die, vol vuurs en gloeds in de adren,
De Spanjaerds, onverfchrokt, ten derdemael zien nadren;
En ftorten, als zy in 't bereik zyn van 't geweer,
Een ganfche hagelbui van kogels op hen neer.
Doch 't kan de Spanjaerds niet beletten 't huis te omringen;
Noch, onder 't hevig vuur der veege vlugtelingen,
Te dondren op den wand; dat bouwftof, kalk en fteen,
Door ouderdom vergaen, in enkel ftof, daer heen
Verftuiven voor den wind; waerna zy ganfche ftukken
En brokken, uit den muur, met hunne haken rukken;
Dat die van binnen van borstweringen ontbloot,
En hen ten prcoi ftelt voor des vyands kruid en lood.
P p Twee
|
||||
|
#yi DESPANJAERD
Twee Spanjaerds, van natuur voorzien met ftcrke krachtcn,
Slaen in een kruiskozyn elk eenen hack, en trachten
Het vierkant uit den muur te rukken; yder rekt
Zyn fpier en zenuw uit, en zet zich pal, en trekc
Zoo ongelooflyk fors, dat, in *t gezicht van alien,
Het lyvig kruiskozyn hen op den kop komt vallen,
De hersfenpan verplet, en dood werpt op den grond.
Hun fpitsbroers nadren met een ladder, die terltond
Voor 'c vak wordt opgerecbt; en vele Spanjaerds ftygcn
Daer langs naer boven, om verblyf 'er in te krygcn ,
Dat, door de burgers, hen kloekmoedig wordt betwist.
Dees, ziende dat men niet dan moed en bloed verkwist;
En in dit oud'gebouw, door 't fchokken zyner muren
Aen 't neigen tot zyn' val, geen' vyand kan verduren;
Beginnen overluid te roepen om verdrag.
De ontrouwe Spanjaerd veinst; beveek, op dit gewag,
Den ftorm te ftaken, om in handeling te treden:
En na wat tegenftands laet by zieh overreden,
Den vlugtelingen eer en leven toe te ftaen
En werwaerds 't hun behaeg' vry uit te mogen gaen;
Mits dat men hem terftond de deur van 't Landhuis open'.
Die ondcrhandeling is naeuwlyks afgeloopen,
Wan-
|
||||
|
BINNEN ROTTERDAM. 293
Wanneer de burgers, die bedrog noch list vermoen,
Ter goeder trouwe hem den ingang open doen.
Daer vallen, tegen woord en eer, met bloote klingen,
De ontmenschte Spanjaerds op de onnoosle viugtelingen,
Doorfteken wien ze zien. een ysfelyk gerucht,
Een angftig moordgefchrei verheft zich in de lucht.
Maer och ! de Spanjaerd ftoort zich aen gefchrei noch jammer!
Slaet dood! roept hy, flaet dood! en fchoon de Rotterdammer,
Wanhopig, zorge draegt dat velen van dit fnood
En wreed gebroedzel hem verzellen in zyn' dood,
Is 't vruchtloos tegen 't groot getal der moordenaren,
Te wreed om vrouwen, ja! om kinders zelfs te fparen;
En niet te vreden, voor 't al wat in 't Landhuis leeft,
Of heimlyk zich verfchuilt, van kant geholpen heeft.
Men ziet de Spanjaerds, trots op deeze gruwelftukken,
Van hier voor Bulgerftein, die oude vesting, rukken;
En eifchen, voor den Vorst, 't Kasteel op; bieden aen
'tVerdrag, dat Wena (loot, daer 00k aen toe te ftaen.
Maer 't heeft geen antwoord voor den Kastiljaen ten besten,
Dan kruid en lood; waer mee1 't, uit zyn vervallen vesten,
Een hevig vuur geeft op de bende, die terftond
Aen 't ftormen valt; en beukt de muren, dat de grond,
; P p a Door
|
||||
|
•
|
|||||
|
29+ D E SPANJAERD
Door 't fterk rammeijen, drcunt; vergane torers, wallenr
En ganfche wanden, in veiloopen grachten vallen; De vlugceling 'tKasteel, op 't aengeboon verdrag,, Den Spanjaerd overgeeft; die, met gewecten dag En degen, binnen vliegt; door bloeddorst voortgedreven,. En alles wat hier week moorddadig brengt om 'c leven. Waerna Bosfu, nu niets hem hier meer zorg verwekt, Een' Stadvoogd aenftelt, en naer elders heen vertrekc. Dus haelde Bulgerftein hec gryze voorhoofd onder, Dat, op een zandplaet, als een* agtfte weereldwonder, In 'c midden van de macs, zoo de oudheid ons oncvouwt, Een' reeks van eeuvven voor zyn' ondergang gebouwd, Den Stroom beveiligde voor fchuimren en gevaren; De visfchers, hier gewoon te flooven op de baren, Al vioeg bekoren kost om Krooswyk uic te gaen, En hutjes, onder zyn befcherming, op te flaen, Langs eene zomerkae, nog 'sVisfchersdyk geheten. Dees lage en fchaemle buurt, hier veilig neergezeten> Nam, by Gods zegen, toe, in aenzien, volk en fchat,. En werd eene uitgebreide en handelryke Stad, Die, Rotterdam genaemd, door fchoonheid en vermogeit, Den vreemdeling houdt in verwondring opgetogen,. |
|||||
|
BINNEN ROTTERDAM. spg
AIs hy haer havens ziet, vol fchepen, en bezoomd
Met breede kaeijen, ryk belommerd van geboomt, Bebouwd met huizen en Paleizen aen weerzyden: Haer ruime ftraten, die geregeld haer doorfnyden, Vol winkelen, beftuwd met waren, deun en dicht: Haer Kerken, hoog van „tm, en meenig Godsgefficht: Haer Poorten, trotfche Beurs, en andre Hoofdgebouwen: En wat de dichtveer voorts in 't breede konde ontvouwen, Tot roem van Rotterdam, dat, volkryk en vermaerd, Gclecrden, Kunilenaers, en Helden heeft gebaerd. |
|||||||
|
PP 3
|
D E
|
||||||
|
D E
V .
SPANJAERD
B I N N E N
ROTTERDAM.
DER.DE B 0 E K.
|
|||||||||
|
M
|
|||||||||
|
yn geest, door 't fchaeklen der ondragelyke rampen,
|
|||||||||
|
Waermee de burgery aenhoudend heeft te karopen,
Schier flaeuw en ademloos, bekomt wat, fchept wat lucht,
Met de edle Stedemaegd, die, daer zy fchreic en zuchr,
En bezig is haer' nood der Godheid voor te ftellen,
Dus eenen Engel hoort haer nadrend heil voorfpellen:
Draeg u geduldig in die leed en ongeval,
Weet dat, na weinig tyds, zich God ontferraen zal,
En doen dit Spaenfche fchuim, dees wrevele foldaten,
Door nood noch dwang geperst, de bange Stad^~verlaten.
Dan
|
|||||||||
|
DE SPANJAERD BINNEN ROTTERDAM. so?
Dan zal een blyder tyd, op 't zuchten, en gefchrei,
En lydeloos verdriet, u nadren, met Lumei,
Oranjes Luitcnant, die herwacrds acn zal flxeven;
's Lands Vryheid, eersc door hem geholpen aen nieuw leven,
Zyn rechter zy bekleen, met gouden fpeer en hoed,
Op haren wakkren leeuw, gevolgl van eenen ftoet
Gevlugte burgren, die tot hun bezitting keeren.
Hoe plechtig zult ge, aen *c hoofd der Rotterdamfche heeren,
Den Graef begrocten, en geleiden naer 't fladhuis!
Daer zal die held u, op bet galmend vreugdgedruis
Der blyde burgren, in Oranjes eed ontfhngen.
Men gaet bedaerd dan aen 't hervormen, elks verlangen;
Schaft romes Godsdienst af; fluit kloofters en kapel;
Ontbloot Sint Lauwrens kerk van *t ydel poppenfpel;
En vult het hoog gewelf met fchelle en vloeibre galmen,
Waermee de god Gemeente, uit een' van Davids psalmen,
Der Godheid glory geeft: en de englen kyken uit,
Nu Sions Tempelzang, voor Sidons maetgeluid,
Hier door de transfen rolt; Gods kerk", die reine Iely,
De prediking geniet van 't eeuwig Evangely,
Dat 'sjezus Christus, die zieh eenmael Gode heeft
Geofferd, voor de fchuld der zonde, en 't leven geefc i
Aen
|
||||
|
a98 D E SPANJAERD-
Aen alien, die op Hera een vast geloofsvertrouwen,
En niet op heiligen, of eigen werken bouwen.
Naer lichaem en gemoed in vryheid dus gefteld,
Zd, tegen overlast en uiterlyk geweld,
De noefte burgery teritond de Stad verfterken;
De vrouvven, kinders zelfs, den mannen, in'het werken,
De handen rustig bien; en, daer uw zeevaerc groeit,
Het al, van post en west, naer uwe reede fpoeit;
De Stad uitleggen, en nog een en andre haven
By de oude, dan te kleen , met wakkren yver graven;
Opdat de zwangro kiel, met hare kostbre waer,
De welvaert van 't gemeen, daer binnen, veilig bacr'.
In al dien arbeid, in dat onophoudlyk zwoegen
En zweeten, zullen op uw Raedhuis zich vervoegen
De Staten van het Land, om u te noon den last,
Aen 't opperfte gebied, in vrede en oorlog, vast,
Te helpen torsfchen; en, met algemeen behagen,
U item en rang in hun vergaering op te dragen.
In zulkeglory, in dien luifterryken ftaet
Zult gy, gezegend met de wysheid in den Raed,
De godsvrucht in de Kerk, door blyden voorfpoed, groeij
En, eeuwen achtereen, aen uwen maesllroom bloeijen.
|
||||
|
BINNEN ROTTERDAM. 295
Hier zweeg de Hemelbod: en 't fcheen als of de fmart
Der bange Stederaaegd, een weinig haer van 't hart Geflreken ware; en zy wat rqoeds grepe, op het hooren Van 'c overgroot geluk, haer, in 't vervolg, befchorcn. Maer op den galm van een verward en woesc geluid, Dryft ras de vrees, by haer, dat zoet genoegen uit. Men ziet de Spanjaerds, door een dolhcid, in hun zinnen Gekrenkt, gelyk de rei der dronken wynpaepinnen, Die Orfeus aenviel, en van 't leven heeft beroofd; Erasmus fteenen beeld aenvallen; drek naer 't hoofd En ooren werpen; daer op fchieten; onder 't flaken Van duizend vloeken, los van 't vierkant voetftuk maken; En werpen, gansch verminkr, in 't aenzien van al 't volk, Met fchaterend gejuich, dolzinnig in de kolk. De burgers lachen om dees buitenfporigheden: En vragende vergeefs malkandren naar de reden, Is daer een zeeman, die, langs 't bruisfchend^element, Hesperien bezoekt, en Spanjes landtael kent, Die, met een grove ftem, aldus heeft acngeheven: 'kHeb naer Sint Lauwrens kerk, dees' morgen, my begeven;
En vond 'er, op den ftoel, een'veldpaep, die, in 't Spaensch,
Een predikaetfie deed, in welke hy 't, doorgaens,
Q q Zoo
|
||||
|
goa D £ SPANJAERD
Zoo druk had, als matroos, die, 's winters, by zyn buren,
Aen 't zwetfett is van zyn gelogen avoncuren. 'tWas al van kettery en kettren dat hy fprak; En 't bleek hoe vol het hier van dat geboefte ftak, Wanneer men, op de markt, Erasmus beeld zag pronken; Een ketcer, volgens hem, in *t helfche vuur verzonken; Wiens fchendig beeld, riep hy, men grype by den romp. En ftamp' tot ftof en gruis, of in het water plomp'. Dat doet de Spanjaerds op dit ftonme beeld dus woeden» En 't is te wenfchen, dat de Hemel will' verhoeden, Het geen die veldpaep heeft gedreigd aen zekren heer. De zeeman gaet zyns weegs; en laet elk even zeer
Begerig, om dien heer, waer 't mooglyk, ttit te visfchen. Welaen, myn Dichrgeest! zing, uit 'sLands gefchiedenisfen Die zaek, met haer gevolg, uw' Steegenooten voor. Heer Hubert Duifhuis, in Sint Lauwrens kerk Pastoor,.
Had eene vrouw getrouwd, =en kinders uit dat paren;
Dit was ontdekt, des is de preeker uitgevaren;
Daer Duif huis, die geen Spaensch verftond, zelf onder zat:
Men heeft, fprak hy, 't ook hier met kettery beklad^
En hy, die zfch die ftuk heeft fchendig ondevwonden,
Wordt tegenwoordig hier, Toehoorders! ook gevonden.
Maer
|
||||
|
B I N N E N ROTTERDAM. $ot
Maer wy verleeren hem eerlang dat fnood bedry£
Brandftapels zullen wy eerlang hem onder 't lyf
Aenfteken; levend hem tot enkele asch verbrandenl
Een kille fchrik voer door des zeemans ingewanden,
Op 't hooren van die tael. na *t eindigen der mi$
Ontdekt hy Duifhuis, wat gevaer hem nakend is:
En, eer de zon, dien dag, ter westkim was gezegen,
Heeft die de Inquifiteurs nog aen zyn huis gekregen,
Om onderzoek te doen naer zyn geloof en leer.
Hy toont een goed gelaet, en zet ze zachtjes neer;
Verzoekt hen, eer men \ ftuk, waertoe ze zyn gezeten,
Aenvange, een fchotel fpys gemeenzaem met hem te eten;
Dat toegeftaen wordt; en de tafel toebereid,
Gaen zy met hem ten dis; waer Duifhuis loos beleid
De gasten voordient, met gulhartige manieren,
Van 't eelst der fpyzen, die zyn' avonddis verfieren;
En ryklyk wyn fchenkt, dat hun aenzicht gloeit en blinkt;
Terwyl hy dien, heel ruim gemengd met water, drinkt.
Hy weet den macltyd, door zoetvloeijende gefprekken,
Tot midden In den nacht, behendig uit te rekken;.
En weekt hun hardigheid in overvloed van wyn.
Als ze eindlyk 'tfluk, waertoe zy hier gekomen zyn,
Qq i Op-
|
||||
|
3o2 D E SPANJAERD
Ophalen, en met hem van hunne boodfchap fpreken,.
Verzoekt hy dat ze 't werk tot morgen laten ftekem
De krachten van den wyn bedwelmen ons, zegt hy,.
Wie kan dan vonnisfen wat goed of kettersch zy?
Ook moet men heiliglyk, wat heilig is, behandlem.
Daerom verzoek ik, dat gy nu naer huis gaet wandlen,.
En morgen wederkeert, om nuchtren, met beleid,
Dan onderzoek te doen naer myn rechtzinnigheid.
Op die voorwaerde zyn de Inquifiteurs gefcheidem
'tGerueht, gewoon vermaek te fcheppen, m 't verbreiden
Van alles wat het weet, had iet hier van verftaen,
En bragt het, in den nacht, den Burgermeefter aen;
Een' broeder des Pastoors, die, fterk in 't hart bewogen
Van liefde en vrees, terftond komt naer hem toegevlogen;
En hoorende, in het kort, hoe 't hier gefchapen ftaet,
Zegt hy: 't is meer dan tyd dar gy de Stad verlaet,
Myn waerde broeder! en, tot berging van uw leven,.
By vrouw en kinders, u naer Keulen gaet begeven.
Vertoef niet langer. ga! eer u 't gevaer verflind',^
En God behoede u, in wat oord gy u bevindt!
De goe Pastoor laet zich tot vlugten overreden;
Verwisfelt van kleedy; en, naer de oostpoort getreden,
Met
|
||||
|
BINNEN ROTTERDAM. $o%
Met zynen broeder, wiens gezach die ftil ontfluit,
Treedt, na kort affcheid, hy daer heimelyk door uit.
Dat 'sHemels Englen u verzellen en bewaren,
Eerwaerde Vader! en verlieft gy, onder 'c ftaren,
Op 't fchoon der waerheid, geef dan haer getuigenis;
Maer denk alcyd dat God een God van orden is.
En gy, o Burgerheer! o liefderyke broeder!
Wat fchaedt het, wordt de nyd, om dit bedryf, verwoeder,
En gy van 't kusfen afgeftooten; 't zal uw' lof
Onfterflyk maken!.... maer! wat ftuit my?..... welke fiof
Wil, op den achtergrond van 't dichtftuk, zyn gefchilderd?
Een Spaenfche bende, door 't geluk nog meer verwilderd,
Brengt achtentwintig man gevangen met zich mee1.
Maer de osfenhoeder dryfc zyn kudde rundervee,
Met heviger getier, gevloek, noch feller flagen,
Dan dees die menfchen voort. als hen de burgers vragen:
Wie zyt gylieden ? en hoe komt ge in dezen ftaet ?
Voert een het woord, en zegt : wy dienen, voor foldaet,
Den hopman Roobol; dien kloekhartigen en vromen,.
Die Katwyk aen de zee met ons had ingenomen,
Alwaer wy fchandlyk door de boeren zyn verraen:
Die kinkels fpanden met dees monflerdieren aenv
Q q 3 Ver-
|
||||
|
S34 DE SPANJAERD
Vereenigden met hun; waerna ze, in ftilte, t'zamen
Ons vielen op het lyf, en ons gevangen naraen.
Misfchien dat hy nog meer tot hen gefproken had,
Indien de Spanjaerds hem niet badden aengevat,
En, tegen krygsgebruik, met al zyn meegevangen,
Onmenfchelyk en wreed, aen boomen opgehangcn;
Van waer zy, half verftikt, met ysfelyk gelaet,
Vervaerlyk grynen; en wat de oogen op hen flaet,
Door 't flerk optrekken van de leen, in 't langzaem fneven,
Eeti akelig gezicht en treurig fchouwfpel geven.
By zoo veel kwellingen en doodlyke ongenucht,
Waeronder Rotterdam bezwykt, en deerlyk zucht, Voegt zich de honger, die, met fcherpgewetten tanden, Zoo wel den Spanjaerd als den Burger aen komt randen. De god Gemeente had zich meenigmael verblyd, En hoop gefchept, wanneer 't gerucht, van tyd tot tyd, Haer meldde, welke Stedn, en wie, van haer geburen, Zich Alva's tyranny onttrokken; uit hun muren Den Spanjaerd hidden; met Oranje in goed verftand Getreen zyn, tot behoud van 't afgefolterd Land: Maer die Gebuurfteen (om 't den Spanjaerd bang te maken In zynen fchuiJhoek) nacht en dag zorgvuldig waken, |
||||
|
BINNEN ROTTERDAM. 305
Dat niemand, dacr vpor by, let voer' naer deze Stad.
Die maekt de leeftocht fchaers. de voorraed, dien men had,
Is by de meeften op; by andren fterk aen 't mindren.
Een luttel broods is 't al, waer man en vrouw en kindren
By leven moeten; zoo het anders hun gelukt
Dat dit geen Spanjaerd ziet, die 't gretig hun ontrukt.
De Spaenfche Stedevoogd, bedacht op welke wyzen
Best mooglyk zy de Stad, in haren nood, te fpyzen,
Eer eenig ongemak uit dezen toefland fpruit'r
Laet, 'smorgens vroeg, dacrtoe drie honderd Spanjaerds uit.
Terwyl die hunnen weg vervolgen, nieirwe maren
De Stad vervullen, en den burger openbaren;
Hoe loos Graef Lodevvyk, tot byftre ontfteltenis
Des Landvoogds, die, van fpyc, vervvoed en razend is,
De Henegouwer Maegd van Bergen wist te fchaken,
Zich meefter van die Stad, by donkren nacht, te maken:
Hoe NcerJands hoop, naest God, Oranje, ftaet gereed
Ora met een Leger af te komen, en het leed,
Van dit vertrapt gewest, met 'shemels hulp, te wreken.
Die maren weten in den burger hoop te kweken
Op uitkomst. macr, helaes! dat heimelyk vermaek
Wordt ras verdreven, door dees allerfnoodfie zaek.
Eene
|
|||||
|
5
|
|||||
|
33>tf DE SPANJAERD
Eene arme onnoosle vrouw, gedoemd, om, met haer leven,
'tGetuigenis, dat zy der waerheid heefc gegeven,
Te boeten, wordt daertoe de Hofpoort uitgeleid.
Wat kruisheldin toont zich, nu Jezus roept, bereid
Ora Hem, tot in den dood, kloekmoedig na te treden?
Is 't Maeike ? ja! het is dat voorbeeld van goe zeden!
Een Inquifitiewolf, verlekkerd op haer bloed,
Waegt nog een' aenval op 't ftandvastige gemoed;
Maer vruchtloos. God verfterkt en troost haer, onder 't flryden,
Ach! hoe geduldig en gelaten is ze in 't lyden!
Met wat bedaerdheid treedt ze in eene platte fchouw!
Daer boeit men hand' en voet der godgetrouwe vrouw,
Die 't oog ten hemel heft, het honk van haer verlangen,
En uitroept: Heve Heer! wil mynen geest ontfangen!
Terwyl zy door den beul gefchopt wordt overboord,
Die, in de ftedevest, vervolgens haer verfmoort.
Gebrek van leeftocht doet intusfchen angftig klagen.
De honger nypt. de nood is naeuwlyks meer te dragen.
En keeren, in het kort, de Spanjaerds niet met graen,
Hoe treurig zal 't, helaes! dan hier gefchapen ftaen!
Maer wat gewoel! van waer het juichen dat wy hooren!
Daer zyn de Spanjaerds, die, op wagens, noodig koren
De
|
||||
|
BINNEN ROTTERDAM. 307
"■■'•■
De Stad in voeren, en braveren op den tocht. Wanneer de burgery, nieuwsgierig waer 't gekocht,
Of 00k geroofd zy, vraegt; hoe zyn ze 'er aen gekomen?
Zegt haer een Kenrner, die voor gids was mee genomcn,
En met den Spanjaerd heult: wat ooit hier zy gedaen,
Nooit is 'er heldenfluk, zoo groot als dit, beftaen;
Nook dus gecoond wat moed en goed belcid vermogen.
De krygsbende is van hier naer Schevening getogen,
Alwaer zy haren weg, het ftrand langs, oostwaerds nam,
Tot ze op de hoogte van het gryze Haerlem kwam,
Dat zy, de duinen in, tot by die Stad, getrokken,
Liet aen haer rechterhand, en zwenkte, om, onverfchrokken,
De Geuzen onder 't oog, in Sparcndam te zien.
Men zag die bloodaerts ftraks, toen ze ons vernamen, vlien,
Op vier of vyf na, die geholpen zyn om 't leven,
En bunnen Hopman, die zich moest gcvangen geven. «
'tHuisvesten van den Geus bekwam het Dorp toen ziuir.
De Spanjaerd, blakende van gramfchap, flak 'er 't vuur
Aen alle knnten in, en lei de plaets aen kolen.
Dit hebbende uitgevoerd, heeft de Ovcrfte bevolen,
Den weg op Amfterdam te nemen, waer hy 't graen,
Alreeds voor ons gekocht, op wagens heeft doen laen,
R t Waer-
|
||||
|
3o8 D E SPANJAERD
Waermee de bende fluks den hertocht heeft genomen.
En hier gelukkig en voorfpoedig is gekomen,
Met kleene ontmoeting van gedreigde hindernis.,,
Langs de eigen wegen, die zy uitgetogen isi
De burgers ftaen verbaesd van zulken tocht te hoorcrc,
Langs vyandlyken grond: intusfchen wordc het koren,.
Met weinig tevens, op een' hoogen prys gefteld,
Hun afgeleverd, voor gereed en gangbaer geld.
In 't einde gaen, van vreugd, der burgren harten opcn^
Gelyk het aerdryk, al-s de winter is verloopen,
De zon het koestert, in de lente, met haer' gloed,
Zyn' vruchtbren fchoot, door vorst gelloten, open doet;
En, door een regenvlaeg verkwikt, op nieuws het leven
Aen kruid en fpruit en bloera en boomen weet te geven.
Dus voelt de burgery, in 't bioed, een nieuwe jeugd,
Nu haer verhaeld wordt; hoe 'sLands Staten, van de deugd
Der oudren nooit ontaerd, in Dordrecht, t'zaem vergaerden;
Den Spanjaerd vyand van het Vaderland verklaerdeni
Oranje erkenden, in dit haetlyk tydgewricht,
Voor Stedehouder; en wat meer daer is verricht
Cm tot den grondflag van een' vryen Staet te flrekken.
Maer 't geen de hai"tcn meest tot vreugd weet op te wekken
Is
|
||||
|
B I N N E N ROTTERDAM. 30?
Is dat zy eindlyk, na zoo veel geleden leed,
Na roof, en vrouwenkracht, en moord, onmenschlyk wreed,
Te hebben uitgeftaen, by nachten en by dagen,
Zal van die monflers en gedrochten zyn ontflagen.
Op fchriftlyk orde, die 'er van den Landvoogd kwam,
En nu bekend wordt, moet de Spanjaerd Rotterdam
Verlaten, en by hem, in 't veld, voor Bergen komen;
Van welke Stad hy thans 't beleg had ondernomen.
De trotfche Spanjaerd*, naeuw verbonden aen dien last,
Raept zynen buit by een, en pakt zyn roofgoed vast,
Terwyl zyn -Spitsbroers, uit Delfshaven, en \ Hot Spangen,
Zich by hem voegen, oni den uittocht aen te vangen,
En hebbende alles in gereedheid, trekt hy voort.
Maer hoe! wie is zy, die, ten uiterfte verftoord*
Vervoerd van grimmigheid, kom't ginder aengevlogen,
En eenen Hopman van de Spaenfchen dreigt bill de oogea
Te rukken uit het hoofd, met wild en woest getier?
Men ftuit haer, en zy wordt bekend de kamenier
Te zyn van Leonoor; een fchoonheid, juist van leden»
En van natuur verrykt met geest en aertigheden.
Dees, jong en onbedacht, floeg al te licht geloof
Aen eenen edelman, die, opgevoed te Hoof,
Rr 2 De
|
||||
|
3io DE SPANJAERD
De kunst verftond, waerdoor men fchoonheen kan bekoren j
Dees heeft haer zyne min en trouw zoo fterk gezworen,
Dat zy, vervvonnen, hem vergunt dat hy haer kusch',
En in haer' malfchen fchoot zyn liefdevlammen blusch';
En federt ftond ze zyne omhelzingen niet tegen,
Gedurende al den tyd, dien hy hier heeft gelegen.
't Woest Afrika had nooit gedrochten, zoo vervvoed,
Zoo fchriklyk wreed van aerc, als Spanje teelt en voedc.
Wen, tot verwondering van al de huisgenooten,
'tVertrek van Leonoor, dees' morgen, blyft gefloten;
En zy, zulks ongewoon, het opflaen gansch vergeet?
De kamenier, na lang vertoevens, binnen treedt;
Vindt zy, helaes! haer dood, en dryvende, op de fponde
Van hare koets, in bloed, gevloeid uit eene wonde,
Die ze in haer blanke borst ziet gapen, yslyk wydt.
De Spanjaerd, och! kan 't zyn dat de aerd niet open fplyt,
En zulk een fchrikdier niet verzinkt in 'sAfgronds kaken!
Dc Spanjaerd mogt, dees' nacht, nog duizend zoetheen fmaken!
In haere omhelzing; maer om andren haren fchoot
Te ontzeggen, nu hy fcheidt, ftak hy dees fchoonheid dood.
Dit brengt de kamenier in hevige vervoering:
Maer aen den Hopnwn ziet men niet de minfte ontroering,.
Dacr
|
|||||
|
\
|
|||||
|
BINNEN ROTTERDAM. 311
Daer hy de manfchap, die op zyri bevelen beidt,
Sine Jon's poort uit, langs den weg naer Delf, geleidt. Verdoolde Spanjaerds! hoe! waer wilt ge u heen begeven? Naer Bergen is 'er, langs die voetfpoor, niec te ftreven! Waer lege ge op toe?.... war. 's did .... wie of die galmen flaet? My klinkc een ftem in 't oor, die antwoordt: op verraed! Pfu wordt, zoo vvel van roomfche als van onroomfche tongen,
Des Allerhoogften lof, op fchellen toon, gezongen v Zyn goedertierenheid geroemd, die op 't gebed, Het angstig zuchten van de burgren heeft geletj En, zonder dat ze door een' fterfling zyn verdedigd, De Stad genadig van den Spanjaerd heeft geledigd. Wy mede, goede God! die, na dien angst en druk,
Hebt Rotterdam gevoerd ten toppunt van 't geluk;
Befchouwd met wakend oog; en, nu twee honderd jaren,
Het by de vryheid, en den Godsdfcnst woudt bewaren;
Wy buigen ons voor uw verheven Majesteit.
Wy danken uwen Naera, voor uw goeddadigheid,
En vlechten bloemen, die den hof der dichtkunst fieren.
Tot Jubelkransfen, daer wy 't eeuwgetyde vieren.
Blyf verder Rotterdam met uwe gunste by.
Uw dierbre zegen ruste op zyne Burgery;.
R r 3 Schoon
|
||||
|
3t2 DE SPANJAERD BINNEN ROTTERDAM.
Schoon meenigmael verbeurd door averechtfchen wandel.
De voorfpoed vergezell' zyn' uitgeftrekten handel. Ach! dat het groeij' en blocij'; en, onder 't wys beflruur Der Overheid, den tyd, in ruse en vree, verdiaur'! AENTEKENINGEN.
Bladzyde 264* regel 19.
Hicr wapenfehild, MS, Graef Willem de derde, bygenaemd de Goede, uit den Huize van Henegomve, vereerde der Stad, in erkentenis van hare be- toonde trouw en dapperheid, zqp in *t beleg van Zirikzee, als het verjagea der Vlamingen uit Holland, zyn wapen; beftaende uit twee roode en twee zwarte Leeuwen, op een geel veld; waermede zy de bovenftc helft van haer fchild bedekt heeft; en in de onderfte helft het oude, dat een zilvren baer op een groen veld vertoont, behouden. Zie 5. Lois Kronyk op het jaer 1305. en G. v. Spam Befch. van Ratt. bl. 234. 235. 267. reg. 1.
Ten hosts van de hoop van Nasjoww, Graef AdoIF van Nasfouw, jonger broo-
der van Willem en Lodewyk, gebleven in den flag by Heiligerlee. Zie P. K. Hooft Hist. 5 B. bl. 178. reg. 6.
Een koopvairdyvkot, die, voor den Briel, op eenen oostenwind had liggen
wachten. Zie S. Lois Kronyk 1572. reg. 17.
Uit vrtss voor diva's fpiln, of verklikkers, die hy, om yders gangen gae
te flaen, in alle hoeken des Lands, onderhield; en welke, by 't gemeen, zeven ftuiversluiden werden geheten, omdat ze in ftukken gelds, op die waerde gemunt, het loon van zoo hatelyk eenen dienst ontfingen. Zie P. K. Hooft Hist. 5 B. bl. 209. Eladz. 269.
|
||||
|
AENTEKENINGEN.
|
|||||
|
Bladz. 269. reg. 16.
van Schiedam en Macslandjluis, E. van Meteren tneldt, in zyn 4 B. F. 61.
dat Bosfu, op de tyding van 't uitloopen van Lumei, met twee vendelen Spanjaerden , naer den Haeg was getrokken; 't geen my doet denken, dat de io vendels zich, te land, uit Utrecht, 00k derwaerds zullen begeven heb- ben; en vervolgens op deze plaetfen ingefcheept zyn. 271. reg. 17.
0 glory der Hennynen! Hy, Maximiliaen geheten, was gefproten uit den
Huize van Hennin, in Artois, en Graef van Bosfu, gelegen in Henegouwe. Zie Luiscius Woordenboek, en G. van Loon Nederlandfehe Hiftoriepennin- ningen, 1 D. 2 B. bl. 149. 273- reg- &
Jan Zwart, dees, een Smit zyns handwerks, werd , in de wandeling,
Zwart Tan geheten, dat door my, wien zyn echte naem niet is voorgeko- men, om de welluidenheid, dus veranderd is. Zie P. Bor Nederlandfehe Oorlogen, iD. 6 B. bl. 368. reg. iOi
De Burgermesflers Roos, en brave Duifhuis. Wy hadden toen maer twee Bur-
germeefters, de derde is ons door Willem den eerften, by octroi, op den naem van den Koning van Spanje, 1580; en de vicrde door de Staten van Holland, by confent, 1637. verleend; welke beide ftukken achter de Kre- nyk van S. Lois te vinden zyn. Dat deze twee Heeren dit jaer regeerden is my waerfchynlyk, maer niet zeker, voorgekornen. 274. reg. 9.
Toen hier een vuurft'room bruischte. Van dezen brand,, voorgevallen 1563,
kan Spaen Befch. van Rotterdam, bladz. 290 en 291, naergezien; en de open brief van Koning Filip, vele gunstbewyzen, by die gelegenheid gege- ven, vervattende, gevonden worden achter S. Lois Kronyk, bladz. 345. 278. reg. 4.
fchier vyfiien weken lang. Te weten van den negenden in Grasmaend, tot
den dertienden in Oogstmaend, zegt P.K.Hooft Hift. 6 B. bl. 232. dat hy kwalyk hceft. Het was gelyk P. Bor, in zyn Nederl. Ber. 6 B. bl. 396, wel zegt, van den negenden in Grasmaend, tot den eenentwintigften in Hooimaend. Bladz. 2S0 |
|||||
|
•*
|
|||||
|
3i4 AENTEKENINGEN.
Bladz. 280. reg. 5.
Jan Dommikus; een Bakker zyns handwerks. Zie G. y. Spaen Befch. van
Rott. bl. 293.
«8t. rcg. 3 en 4.
Van Wma en Bulgerjie'm Is nader bericht te vinden in de acntekenlngen van
wylen mynen Vriend, D. Smics, op zynen Rotteftroom, bladz. 160 en 161. alsmede in K. van Alkemade's Jonker Franfen Oorlog, bl. 60 en 61. 282. reg. 4.
in duizmd vreezen. De bewoonder van 't huis, op den noordboek van 't hang, op de groote markt, werd, in zyn deur, by 't rechter been, opge- hangen; en eerst na twee dagen afgefneden. Sedert liet hy zyn fmertlyk lot- geval, op gebakken tegekjes, fcbilderen, plaetfte die in zyn' voorgevel, en i'chieef 'er onder: in duizend vreezen. gelyk nog heden te zien, en breeder te lezen is, in Welfer.es Memory, van 15 November 1706. reg. 10.
Smt Jorispoort. Dunkt iemand dat ik myne gedachten, hier te ruim den loom gevierd hebbe, die zal van my, tegenwoordig, niet veel verfchillen. Evenwel, als 5. Lois, in zyn Kronyk, bl. 88, zegt; dat de Heer Roos hier was om de Poort te opencn; en G. v. Spaen, in zyne Bcfchr. van Rott., bl. 429., meldt.; hoe de Spanjaerds, de beeklen van de Poort, armen en bcenen van 't lyf gefchoten hebben, moet 'er iet dergelyks, als ik ftel, zyn voorgevallen. 285. rcg. 4.
brave Roos I De Heer Jan Jakobsz Roos (van wiens afkomelingen men Wei. ferns Memory, van den 15 November 1706, en de Schielandfche Oudheden van //. V. R. bladz. 482, kan naerzien) ligt in den noordertrans, van 't koor der groote Kerk, onder N°. 239, begraven: zyn gehelmd wapen, dat uiteene n>os, die 't ganfthc (child bedekt, beftaet, is op dezark uitgehouwen; enlangs dc vier uiterile kanten der zark, nog zeer duidclyk te lezen: Hier leyt begraven Jan Jakobfz Rms Rurgem. die op den %£en Paesdach A°.
1572. v.m de Spanjaerden in't inkomen U doorfchoien, ende Catharina Goo- Jens Dfyn Hiusvrouw ftarf de 27 Juny 1575.. Bladz, 287.
|
|||||
|
A E N T E K E N I N G E N.
|
|||||||
|
3i5
|
|||||||
|
BJadz. 287. reg. 17.
'it Jteb niet meer dan Alvaes last gedaen. Dit was 's Graven antwoord, a!s men hem, te Hoorn krygsgevangen, naer de rede van zyn gehouden gedrag vroeg. reg. 20.
een duurzaim opfchrift'. luidende:
Een Grave van Bosfu met de Spanjaerds bloetgietig,
In 't jaer feventig twee, April den negenden dag, Landen hier ah vrient, quam maer fchqffierig, Permoorden veel borgers met jammerlyk geklag. 288. reg. 8.
hedeh met lyken. Groot verfchil is 'er, by de Schryvers, in t opgeven van
derzelver getal; die het tot 3 of 400 brengen, zulJen meet oogen op 't geheel getai der gefneuvelden, gedurende der Spanjaerden verblyf, dan op dat der omgekomenen by hunnen intocht. 289. reg. I.
En Spangen, 't Slot, dat ten einde van Beukhelsdyk, aende Delfshavenfche
Schie, beeft gelegen; en door S. van Leeuwen, in zyn Batavia Illuftrata, bludz. 1258, breeder befchreven wordt. " 294. reg. 15.
Krooswyk. voorheen eene zeer aenzienlyke, thans nog eene vermakeJyke Burnt, een vierde uurs van de Stad, aeu de Rotte gelegen, zie G. v. Spaen, Befchr. van Rott. bl. ipi en 192. 5.97. reg. 2.
Lumei. Willem, Graefvander Mark, Heer van Lumei, een allenvoest mensch. hy was Admirael'over de vloot, die den 'Brie! innam. zie E, van Meteren, Fol. 63. en P. Bor, Nederl. Oorl. 6 B. bl. 265. reff. ao.
De predikiig geniet. Wie hier de eerfte Hervormde Predikatie gedaen beeft. is my onbekend, dat ze den 15 van Slagtmaend gedaen is, blykt uit de Schiel. Oudh. van H. V. K. dat 00k G. v. Spaen, in zyne Befchr. van Rott. bladz. 304. S s ge-
|
|||||||
|
I—
|
||||||
|
316 AENTEKENINGEN.
getuigt. maer als de laetfte zegt: dat bet door den Heer Kornelis Kooltuin
gcfchied is, toont hy hiet wel onderricht te zyn, alzoo die reeds in 1567, P.redikant van Emden, geftorven is. zie E. Meiners Kerk. Gefch. van Oostvr. bl. 359-
Bladz. 298. reg. 9.
nog een en andre haven de blaek en de nieuwehaven wier noordzyden te VO- ren Stadsvesten waren. zie G. v. Spaen Befchr. van Rett. bl. 306. 303. reg. 6.
Maer denk ahyd dat Cod een God van orden is, Hy, naderhand Prcdikant te Utrecht, wilde met geen' Kerkenraed te doen hebben, noch zich eenige Ker- kelyke orde onderwerpen. zie G. Brand Hift. der Ref. 1 D. bl. 613—621. 306. reg. 6.
Is 't Maeike? Maeike van Deventer, volgens G. r. Spaen, in zyne Be- fchr. van Rott. bl. 364, de laeste die hier, om 't gelpof, gedood is; en vol- gens de gisfing van G. Brand, in zyne Hift. der Ref. 1 D. bl. 547, kort voor 't vertrek der Spanjaerden. 311. reg. 6.
verraed, gefmeed om binnen Haerlem te geraken, dat op eene verwonder-
lykewys, door Gods beftuur, voorgekomen, maer nooit ontdekt is. zie i*. K. Haft, Hift. 6 B. bl. 263. |
||||||
|
MEN-
|
||||||
|
mi*m*
|
||||
|
MENGELDICHTEN.
|
||||
|
MENGELDICHTEN. 319
HERDERSZANG
TER INWYDINGE
VAN DEN
WELEERtVAERDEN HEER
PETRUS BLAUW,
TOT LEERAER IN DE HERfORMDE GEMEENTE TE
T W I S K.
JLs nu myn zangae"r niet verdroogd, gelyk de ftroomen
Det kabbelende Leek, die, langs begraesde zoomen,
Westvriesland heeft befpoeld, misleidt ons de oudheid niet;
Zoo past het my, terwyl 't de vriendfchap my gebicdt,
Gewyde toonen op myn herdersfluic te ftellen;
Nu al de Twiskerbuurt van vreugd het hart voelt zwellen,
En Goels albeftuur verheft, op riet en halm,
Dat al de Koggen, op het rollen van dien galm
Aen 't luiftren, hooren hoe, na uitgeftrekt verlangen,
Godvruchte peter wordt, tot Outerknaep, ontfangen.
S s 3 Wei-
|
||||
|
$ao MENGELDICHTEN.
Welaen, myn veldfluit! juich in 't heil der Twiskerbuurt,
Nu Goel peter heeft in zynen dienst gehuurd, By 't morgenlicht, door Hem, op 's weerelds markt gevonden; En hier, vroegtydig, in zyn' Wyngaerd, afgezonden; Opdat hy dien, zoo noest als trouvv, bezorgen zou, Zich yvn'g kwyten in den nutten wyngaerdbouw, Met zynen fchralen grond te zuiveren van fteenen, Braef om te fpicten, nu de heiltyd is verfcherien, Den flam te mesten, dat hy tierig groeie en bloei*, De ranken, fchieten zy te welig, fnuike en fnoei', Den wasdom vordre van de jonge en teedre loten, En houde zynen tuin voor fchalke list gefloten, De wynftok heeft te veel 't bedrog der list bezuurd. Myn veldfluit! juich, met my, in 't heil der Twiskerbuurt.
Hoe zeer de Wyngaerd zucht, en treurt, daer hy de flagen,
Van 'sHemels roe, om zyn onvruchtbaerheid, moet dragen,
In veepest, die, aelom, de runders zuchten doet;
Terwyl een everzwyn zyn muren ommewroet,
En hem het wild gediert reeds over had gegeven,
Waer hem de Godheid zelf geen vuurge muur gebleven;
De Hemel, evenwel, befehomvt hem, in dien (land,
Bezockt den wynftok, door zyn rechterhand geplant,
Zendt
|
||||
|
MENGELDICHTEN. 3a,
Zendt arbeidslieden uit, zoo kloek van trouw, als wakker;
Des juicht, en leefc het al, van blydfchap op den akker, Waer meenig Veldeling zyn danklied tureluurt. Myn veldfluit! juich, met my, in 'c heil der Twiskerbuurt,
Elk heb zyn oordeel vry, maer wie is, naer zyn jaren, In 't pooten, planten van den wynftok, meer ervaren, Dan peter? die ons weet te ontvouwen, met beleid, Hoe zeer de wynftok bot, en milde vruchtbaerheid Belooft, wanneer de zon haer koeflerende flralen, In zyne fappen, ter verwarming, ne£r laet dalen; Hoe, door de bleeke maen, zyn groei bevorderd wordt; Hoe 't oog, wen 't zuiden ons een' zoelen regen fiort, Zich mag verlusten in 't gezicht der jonge druiven; Hoe ligc een hagelbui den bloefem doet verftuiven; En hoe de noordewind de lucht van nevlen puurt; Myn veldfluit! juich, met my, in 't heil der Twiskerbuurt.
Be Twiskers zullen nu7 met lust en vreugd, aenfehouwen, Hoe yvrig peter, van zyn kundigheid, in 't bouwen Van zynen Wyngaerd, zich, met God, bedienen zal, Om vruchten voor zyn' Heer, die 't hier zyn zorg beval, Te woekren, en Hem, in den wynoogst, aen te bieden. Van edler inborst, dan die dwaze wyngaerdlieden, |
||||
|
3*a MENGELDICHTEN.
Die, toen hun Landheer ora zyn vruchten zond, zoo raeuw
Zyn knegts ontfongen, en hen floegen, bond en blaeuw, Ja! doodden, fteenigden; en eindlyk, dol en dronken Van woede, zynen Zoon aen 't eerloos kruishout klonken; Des volgt de wraek hen nog, dat eeuwen heeft geduurd. Myn veldfluit! juich, met my, in 't heil der Twiskerbuurt.
Dat nu de vosfen, die den wyngaerd ommewroeten, Vry henen rekken, met gezwinde en vluggen voeten. De heufche peter is doorkneed, en uitgeleerd In alle wys, op welk men dat gedierte weert, En opvangt. wessel, die nu *t loon van al zyn flooven, Uit eigen handen van zyn' Goel, krygt, hier boven; Die knapen vormde voor den wyngaerd, en zyn zweet Dacracn, een groote reeks van jaren, heeft befteed, Des hy nog leeft, by al die Neerlands wyngaerd minnen; Die wakkre wessel heeft de vlugge en vatbre zinnen Van braven peter, in die kunde, trouw beftuurd. Myn veldfluit! juich, met my, in 't heil der Twiskerbuurt.
Wtlaen, o peter! nu, met mannenmoed en krachten,
Aen 't werk gevallen, moet gy flapeloos de nachten
Verflyten; wordt gy door de zon by dag verteerd;
En voek ge hoe de kou by nacht uw lichaem deertj
Geen
|
||||
|
MENGELDICHTEN. 323
Geen nood! daer onder moet uw vlyt niet modloos bukken.
God van den Hemel zal hec \verk u doen gelukken. Ook heefc uw arbeid loon te wachten van zyn hand, Gy weet hoe Salomon een' wyngaerd had geplant, Wiens zesde deel der vrucht de wyngaerdlien genoten. Maer hooger loon hebt gy te wachten van dien grooten, Dien meerdren Salomon, wiens oogftrael gloeit en vuurt. Myn veldfluit! juich, met my, in 'e heil der Tvvisker buuit.
Daer is 'er, welig van verftand, die in het leiden Des Wynftoks, al zyn loof in zeven takken fcheiden; Een kiefche fchikking, maer onaengenaem voor 't oog, Dat hier een' groven arm ziet ryzen naer omhoog, En daer een tenger lot wanfchikkelyk gebonden. Door gryze Wyngaerdlien is, lang voorheen, bevonden, Dat zulks wel bladers, maer geen vruchten groeijen doet, 6 Peter! houd gy in het werk den ouden voet. Men zag, toen elk dien held, van vreugd in 't hart bekropen, De kuipen, ryk met most gezegend overloopen, Gelyk een beek, die langs haer boorden fchiet en fchuurt. Myn veldfluit! juich, met my, in 't heil der Twiskerbuurt.
De goede Hemel wil in gunst aen u gedenken,
Myn waerde peter! heil op uwen arbeid fchenken j
T t Hec
|
||||
|
324 MENGELDICHTEN.
Het zy ge poot, of plant, of giet, Hy geve groei,
En wasdom, make dat de Wyngaerd tierig bloei'. Dat 'sHemels dauw daerop, alle oogenblikken dale, Opdat zyn lachend Ioof met goede vruchten prale, Met druiventrosfen, zoo uitnemend zwaer en fchoon, Dat gy 'er Goel, met goed recht, op uit moogt noon;. Die 't heil van zyn bezoek uw' yver doe erlangen, Om zynen edlen wyn van uwe hand te ontfangen, U op te voeren, daer geen nyd u meer begluurt. Myn veldfluit! juich, met; my, in 't heil der Twiskerbuure*
De Twiskerfeestgalm fchynt nog fterker aen te groeijen. De hooge toonen van die breede buurt vermoeijen Myn' korten adem. des 't u best is, 6 myn fluit! Dat gy mv maetgezang en vreugdgejuich befluit. |
|||||
|
VELD-
|
|||||
|
MENGELDICHTEN.' 325
VELDZANG
T E U
VERJARINGE
VAN
MEJUFVROUWE KLARA GHYBEN.
|
||||||
|
y 't beekje dat, aen eene zy,
Beplant is met een dreef abeelen,
Die een verkwikbre fchaduw telen,
Zat Vlieteling het jaergety
Van klaertje met gezang te vieren.
Een Maegd van kleen en groot geeerd.
Hy had een kransje gefchakeexd,
Om haren fchedei meS te fieren;
Nu greep hy naer zyn herdersriet,
Waerop hy meermaels veldgezangen,
Tt a Op
|
||||||
|
MENGELDICHTEN.
Op zachten toon, had aengevangen,
En fpeelde dit geboortelied: Komt, Maegdenreijen! Veldelingen!
Verflerkt de klanken van myn fluit. Heft aen, met vrolyk feestgeluid. Komt, helpt my klaertjes jaerfeest zingen. Die roem van beemd eti velden groet Het ryzend licht, aen 'shemels transfen, Dat met zyn fchitterende glansfen,. Haer blyde Jaerzon ryzen doet. Des zal ik, met myn lage toonen, De Maegd begroeten, op haer feest, Daer al de Meisjes, bly van geest, Haer hoofd met maegdepalmen kroonen, Terwyl zy, op het jeugdig kruid, Vol blydfchap, huppelen, en fpringen. Komt, Maegdenreijen! Veldelingen i Verflerkt de klanken van myn fluit; En helpt my, op 't gewenscht verjaren Van 't ryzig- Meisje, met de jeugd, Die zich op 't grazig veld verheugt, Myn lage veldgezangen paren, |
||||
|
MENGELDICHTEN.
Al vloeit myn toon zoo ftreelend niet,
Als die, dien Waermond, onbedwongen, Heefc% voor die Veldnjaegd, opgezongen; Leen evenwel myn nedrig lied, Bevallig klaertje! gunftige ooren. Wanneer 't gevogelt, in het woud, By helder weder, hoogtyd houdt, Laet zich zoo wel het fysje hooren, Als de edle leeuwerk, die 't geluid Doormengt met toonveranderingen. Komt, Macgdenreijen! Veldelingen t
Verfterkt de klanken van myn fluit. Ik zing voor klaertje, de eer der velden. Voor klaertje, van wier zoet gezang, En lieffelyken toon, voorlang, De velden, en de beemden meldden. Hoe kunftig weet haer rozemond De teere zieltjes op te vangen, Te kluiftren aen haer puikgezangen! Gezangen, die het veld, in 't rond, In aendacht, houden opgetogen; Terwyl de wind, uit eerbied zwygt,
Tt3 |
||||
|
M EN GELD I.C H T E N.
Hec loof der boomen ooren krygt;
't Gevogelt, door een zoet vermogen,
In zynen wildzartg word geftuit,
Zoo ras de galffl door 't loof komt dringen.
Komt, Maegdenreijen! Veldelingen!
Verfterkc de klanken van myn fluic. Leert my naer eisch de deugden prijzen Van 't geeftig Meisje, dat verjaerc; Waer aen, om haer" oprechteii aerc, De veldelingen eer bewyzen, En al het landvolk achting draegt,' Van wier befchaefde en heufche zeden, Lieftalligheid en minzaemheden, De veldjeugd wyd en zyd gewaegt. Gelyk de lely by derozen : Uitmunc; de geurge hiacint - Het van de boterbloemen wine, De tulpen van de tydeloozen; Zoo munt zy by de maegden uit, Door deugd, en deugdzame oeffeningen. Komt, Maegdenreijen! Veldelingen.'
Verfterkt de klanken van myn fluic, |
||||
|
MENGELDICHTEN.
En volgt den galm van duizend tongen.
Van 'c vlug, en hupplend pluimgediert, Dat duizend deuntjes tiereliert, Voor klaertjes jaerdag opgezongen. Hoe klinkt die galm door aide luchc! Hoe rok hy door het lachend lover! Daer flaet hy tot de velden over! Ik hoor een juichend vreugdgerucht. Ik hoor de Herdersknapen fpelen; De treurende echo, voor het leed, Dat haex, tot nog toe, kwynen deed, Den lof van 't Herdermeisje kwelen, Zoo dikwyls zy de toonen iluit, Die 't veld zendt naer de fterrekringen. Komt, Maegdenreijen! Veldelingen!
Verfterkt de klanken van myn fluit. De Lente is waerd aen al de Knapen, De zonneftralen aen 't gewas, De zoele regen aen het gras, De malfche klaver aen de fchapen; Maer gy my waerder, blyde dag! Op wien het eerst, aen 'shemels kimtnen, |
||||
|
MENGELDICHTEN.
Dat mihzaem Meisje 't licht zag klimmen,
En groecte met een' tcdren lach.
Ik zal u, al myn leven, vieren,
En, even lustig, even bly,
Op 't lachebekjes jaergety,
Een' zoeten veldzang tierelieren.
Thans berst myn vreugd ten boczem uk.
Ik kan myn blydfchap niet bedwingen.
Komt, Maegdenreijen! Veldelingen!
Verfterkt de klanken van myn fluit.
Wenscht klaertje heil, op haer verjaren.
Dat 'shemels zorg voor leed, en druk,
Voor tegenfpoed, en ongeluk,
'tBevallig Meisje moog' bevvaren.
Wenscht klaertje dat zy, frisch van leen,
Dees' dag nog dikwyls weer zie keeren;
Nog lang de veldfluit moog' hanteren;
En wel vaer', in alle eeuwighee'n.
'kCa, met dit kransje, na haer henen.
Als 't op haer blonde lokjes zit,
Dan zullen 't lieflyk rood en wit,
Van hare koontjes 't glansfen leenen;
Want
|
||||
|
MENGELDICHTEN.
Want waer was immer bloem of fpruic,
Die daer geen aenzien door ontfingen? Komt, Maegdenreijen! Veldelingen! Vervolgt de klanken van myn fluit. Dus ver, in 't zingen voortgevaren, Liep Vlieteling naer klaertje toe, En zette 't kransje, bly te moe, De Veldmaegd op de blonde haren. |
|||||
|
V v
|
|||||
|
3}i MENGEL'DIGHTEN.
R O Z E G A E R D.
HERDERSZANG.
TER BRUILOFTE
van den H E E R E
JAN van BOEDONK,
£ n MEJUFVKOUJVE
APOLONIA BOSCH.
Gevkrd op den x x x t. van Louwmaende, des jaers
MDCCXXXI.
D e gryze winter had de velden van fieraed,
De jengd van vreugd beroofd. het blozende gelact
Des fieren dageraeds werd met geen veldgezangen
Aen de oofterkimm' begroet, noch met gejuich ontfangen;
Toen Veldeling, een knaep at vroeg op zang belust,
Daer hy aen 'sVaders haert, in kommerldoze rust,
De winterkoude ontweek, aldus begon te zingen:
Ik hefFe een' veldzang aen voor de eer der veldelingen:
Voor
|
||||
|
MENGELDICHTEN. 333
Voor licidas, die met de fchoone rozegaerd,
De lust van al de buurc, voor 'c huuwlyksouter paert.
Schoon nu geen reijen, noch geen fchelle maegdekelen
Op 't grazig veldtapyt een minnedeuntje kwclen;
Schoon nu de winter al de jeugd van 't veld verjaegt;
*k Zal echter, zoo myn zang uw keurig oor behaegt,
Schoon 't Boschklappeitje zwygt, met nederige wyzen
Uw zalig huwelyk, o Echtgenooten! pryzen.
Nu weet ik, rozegaerb, de reden wacrom gy,
Toen broeder Bosnian met aenminnige Alwaerdy
In 't echtgareel zou tre£n, de onnoozele vermakcn
Der veldelingen Heeds zoo fpade kwaemt genaken.
'kVroeg dikwyls, daer ik by myn fpeelgenootje zat,
De lieve Kloriraeen, 't bcvallig meisje, dat
My duizend zoethe6n deed in eerbacrheid ontfangen,
Als ik een kuisfche kusch van hare frisfche wangen
Mogt plukken, daer wy vast een kransje voor de bruid
Van groene maegdtpalm en jcugdig mirtekruid
Met bloemen vlochtcn, om haer ryzig hoofd te kroonen;
Terwyl haer maegdekeel, met uitgezochte toonen,
Een vrolyk liedje zong voor minzame Alwaerdy^
'kVroeg dikwyls, zeg ik: Hoe! is rozegaerd niet by
Vv 2 De
|
||||
|
334 MENGELDICHTEN.
De veldverraaken en de vrolyke bedryven
Der landjeugd! waer, waer mag die brave Veldnimf blyven? Maer weinig dacht ik toen, dat zoeter minnekout, Dat beter zamenfpraek, dat liever onderhoud Van lic id as, den roem en bloem van deze ftreken, De landjeugd van uw zoet gezelfchap hield verfteken. Hoe of Amintas, die voor Pales, Pallas eert, En hooger wetenfehap dan akkerbouwen leert, Verwonderd was, wanneer 't gerucht hem kwam verklaren, Dat heufche lic id as met rozegaerd zal paren! En wie, wie is 'er ook, dan licidas alleen, Die waerdig is ten echt met zulk een maegd te treSn? Het omgelegen land, de beemden en de velden, 't Weet alles van zyn deugd en blank gemoed te melden. Kom, zoete landjeugd, die op 't klinken van de fluit Met zang de zielen ftreelt en lokt ten boezem uit, Verhef met my om ftryd de zedige manieren, De fchoonheln, die 't gelaet van rozegaerd verfieren. Hoe geestig fpeelt dat lieve en aengename wit Der lelyen, dat op haer poesle wangen zit, Gcmengd met lieflyk rood, waervoor de frjschfte rozen,. XJit flhaemtc en eerbied op haer trotfche Helen blozen! |
||||
|
#
MENGELDICHTEN. Zie eens hoe licidas 'c korael der lippen drukt,
En frisfche kerfchen van heur maegdekaken plukt.
Ei zie! hoe blyft hy aen die lieve lipjes hangen!
Hoe blaekt zyn min, nu hy, ten einde van verlangen,
Zyn hartkwetzuren, zyn verdriet en minneleed,
In 't zoet genieten van zyn rozegaerd vergeet!
Geluk, o licidas, nu 't puik der herderinnen,
Die nimmer tot de min haer jonge en fiere zinnen
Wou neigen, uwe min niet langer wederftreeft,
Maer lieve lonkjes op uw tecre zuchtjes geeft.
Dat zedig meisje, dat voorlang u kon bekoren,
Zal met een gunftig oor uw minneklagten hooren;
Zy zal uw minnetong, uw aengenaem gevry
Niet meer ontvlugten, wars van zoete minnery:
Maer als gy 't wollig vee uit uwen ftal zult dryven,
Geftaeg by licidas, haer lieflle weerhelft, blyven,
En deelen in de zorg die 't landvolk fleeds verzelt.
Zy zal, wanneer gy, als de zon in 't westen helt,
Vefmoeid naer huis keert, u met aengename zangcn
Begroeten, en verheugd in uwe ftulp ontfangen.
Wat zult ge al zalighe£n in zulk een zoet genot
Genieten! hoe gewenscht, hoe zalig is uw lot I
Vv 3
|
||||
|
S36 MENGELDICHTEN".
Uw lot, dat al' de jeugd met keur van hooge wyzen,
Noch veldgezangen naer zyn' rechten eisch kan pryzen!
Want uw geluk gaet ver te boven toon en raaet
Die de eelfte zanger op zyn rietepypen flaet.
De herder Koridon heeft my een' nap gegeven,
Wacrop zyn radde hand zeer kunftig heeft gedreven
Eeli jonge herderin, door roovers overmand,
Die onmedogend haer hecnfleuren naer het ftrand.
De goede Celadon voelt hart en ziel bewogen,
Daef hy zyne echtgenoot van verre met zyne oogen
Geboeid ziet: fluks begeeft hy zich naer 't rooversrot,
En fmeekt te deelen in haer ongelukkig lot.
De cranen biggelen natuurlyk langs de kaken.
Men ziet in zyn gelaet de teedre liefde blakcn,
Die in zyn' boezem voor Celeste rust en woelt.
Ik heb temet hier uk de zorgen afgefpoeld.
Maer nu myn licidas met rozegaerd zal paren,
Zal hy dien fchoonen nap als eigen fteeds bewaren.
Ik reike u, licidas, dien nap gulhartig toe;
En wenfche u, dat u God voor onheil fteeds behoe",
Dat gy met rozegaerd een reeks van blyde dagen
Gelukkig fly ten moogt in vrolyk zielsbehagen.
Zink
|
||||
|
MENGELDICHTEN,
Zink ras, o gulden zon, in 't zilte nat te wed,
Zoo ftygt rayn Lie id as ras op het bruiloftbed. Zoo zien wy, als de kou de vreugde weer korat ftoren, Uit dezen blyden edit een' teeren knaep geboren, Hi'er werd zyn yver door het bleetende geluid
Van 'c hongrig vee, dac reeds orn voeder riep, geftuit: Des raoest hy zynen zang, hoewel gedwongen, ftaken, Orn voor het welzyn van 't geflaWe vee te waken. |
|||||||
|
337
|
|||||||
|
.
|
|||||||
|
T E R
|
|||||||
|
-338 M E N G E L D I C II T E N.
TER BRUILOFTE
VAN DEN
WELEDELEN GESTRENGEN
BEER MK TIIYMON van SCHOONHOVEN,
en J O N KVR 0 U WE
MARIA JOHANNA WITHEYN.
GevierdteRotterdam, den vin. derTFintermaende, desjaers
M D C C X X X I X.
*
B
y Voorburg, daer de gracht van Corbulo, de zooraen
Van \ lustig Haegvliet mild bevochtigt met haer ftroomen,
Zat herder Licidas met Damon aen den vliet;
Twee knapen zoet op zang, en bei belust een lied,
Sciioonhovens echt ter eer, luidruchtig op te zingen*
Maer fchacmte floot in 't eerst den mond dier veldelingen.
Zy achtten hun gezang te kunfteloos van toon,
Te eenvoudig van geluidj eens Burgermeefters Zoon,
Die
|
||||
|
MENGELDICHT'ENi 33^
Die 't puik der Jufferfchap op de echtkoets zoude ontfangen,
Vereischte hooger trant dan lage veldgezangen, Te onnoozel in zich zelf, te laeg voor zyn gehoof. Dan, Licidas greep raoed en zong dus Damon voor: L I C I D A S.
Wat wederhoudt ons hier met zoete herderwyzen
Schoonhoven en zyn Bruid, naer veldgebruik, te pryzen, Daer zelfs voorheen een knaep van 't lage Mantua, Terwyl hem de echo uit haer' fchuilhoek baeuwde na; Een' Roomfchen Burgervoogd, met vloeibre veldgezangen, Begroette, toen zyn zoon het leven hadde ontfangen. Ik heb myn veldgezang schoonhoven toegewyd, Misfchien met heufcher hart dan Maro, in zyn' tyd, 't Geluk van Pollio zong voor den veldelingen. o Haegvliet, luifter naer myn toonveranderingen. D A M 0 N,
Zoo 't waer is, 't geen men mee'r dan eens my heeft verklaerd,
Dat hier en hier omtrent uw groote geest nog waert,
o Zanger Conftantyn! en hy uit Hofvvyks dreven
Op \ zinlyk Haegvliet zich misfchien had fchuil begeven,
Xx Zoo
|
||||
|
34o MENGELDICHTEN.
Zoo fterke hy myn' toon, en leer me een hooge wys»
Den edlen Bruigom en zyn zielvriendin ten prys. l i c i d a s.
Begaefde Bruid, men hoort alfins, met keur van wyzen,
De knapen uvve keus op hunne veldfluit pryzen. Uw wakkre thymon fproot uit een' beroemden flam, Die Burgermeefters voor 't aenzienlyk Rotterdam Geteeld heeft, met de dcugd bezield in bloed en adren; Uw brave Bruigom ftapt in 't voetfpoor van zyn Vadren, Zyn deugdfaeme aert, gepaerd met minnelyk beleid, Bezorgt hem yders hart en toegenegenheid. DAMON.
Wie kan uw echtgeluk, 6 thymon! recht bevatten!
Wie kan uw huwlyksheil naer zyne waerde fchattenl Maria, in wier lief en vriendelyk gelaet Een mei van bloemen door natuur gefchilderd ftaet, Die al de Jufferfchap in fchoonheid gaet te boven, Gelyk de tuberroos 't gebloemte in Bloemaerts hoven, Die in haer prille jeugd op aertigheid en geest, Zoo ryk kan roemen als op ryzigheid van Ieest, |
||||
|
MENGELDICHTEN. 341
Valt u ten deel! wat heil wordc hier by vergeleken!
L I C I D A S.
Met welk een gretigheid, hoe vol verwondring, keken
Dees flreken uit, wanneer, den laetften zomer, hier Maria langs het veld, met eenen edlen zwier, Spanfeerde, en al 't gevlei, de teedre minneklagten Van haren minnaer fleeds ftandvastig faleef verachten. Dan, zyne min geniet thans beter avantuur. Als Bouwman 't goudgeel graen mag tasfen in de ichuuf, Vergeet hy wat zyn hoop des winters heeft geleden; Zoo denkt nu thymon 00k niet aen die tegenheden. DAMON.
Heel anders zullen nu dees ftreken 't zalig Paer
Befchouwen, zien hoe zeer 't, vol liefderyk gebaer,
Elkander minnelyk zal trachten te behagen.
Wat zal dees breede buurt van guile blydichap wagen,
Wanneer schoonhoven met zyn withein hand aen hand
Zich zelP vermeijen op dit zuivelryke land!
Hoe woelig wil he"t dan hier zyn aen alle zyden!
Gelyk het koopbelang het hier, in oude tyden,
X x 2 Deed
|
||||
|
34« MENGELDICHTEINT.
Deed woelen op de markt van zekren Adriaen.
Gelyk my Mopfus laest* die fuffer, deed verftaen Uit boeken, zwart berookt, beftoven en verfleten, En door het fchietgewormt genoegfaem opgegeten. L I C 1 D A S.
Gy, knapen, die uw vee in Schieland dryft te veld,
Uw plicht is dac ge een wys op uwe veldfluit ftelt. De Bruigom waekt voor u, en, even noest en wakker, Bczorgt hy dat geen leed, geen overlast uw' akker, Uw boomgaerd, have en vee bejegen'; maer alom Het recht gehandhaefd word', de rust by 't herderdom Meel Schieland door verblyf. Wile dan deez' Echtelingen In kcurig maetgelukl een vrolyk feestlied zingen. DAMON.
Hoe wil de Burgery van 't fcheepryk Rotterdam,
Zoo hoog en dier verplicht aen dezen achtbren ftam,
Maer1 Burgerheer, van elk, om zyne heufche zeden,
En guile vriendlykheid, geliefd en aengebeden,
Begroeten! hoe zal zy vol vreugd het jeugdig Paer
Bekroonen, zegenen met plechtig feestgebaer!
Hoe
|
||||
|
MENG-ELDICHTEN.
Hoe juichen in hun beil! my dunkc ik lioor de wyzen,
Den fchellen feestgalm reeds ten hoogen hemel ryzen I My dunkc ze roepen met een fchatrend feestgeluid: Lang leef' de Bruidegom met zyn begaefde Bruid! L I C I D A 5.
Indien de winter nu het veld niet had verwilderd,
Indien de lente 't hier met bloemen had befchilderd, Ik zocht, lieftalige maria, de edelfle uit, En vlocht van bloemgewas en palm en mirtekruid Een geurig hoofdfieraed ora uwe maegdelokken; Maer nu door vrouw natuur dat klced is uitgetrokken, Nu heb ik flechts wat zang, eenvoudig en oprecht, En een genegen hart te fchenkcn op uw' echt. DAMON.
De milde herfst heeft my voorzien van gele percn,
Die 'k aen den Bruigomme op zyn tafel zou verecren,
Indien zyn bruiloftdis niet op gezuikerd ooft,
Uitheemfche fruiten, in een andre lucht geftoofd,
Op Sinaesappels en granaten konde roemen,
Waer by mvn boomgaerdooft niet waerdig is te noemen:
Xx 3
|
||||
|
344 MENGELDICHTEN.
En thvmon, weet ik, is met gaven van een' vriend
Veel minder dan met zyn goedwilligheid gediend. L J C I D A S.
Indien 't den Hemel lust te hooren naer myn fmeken,
Zoo zal u nimmer heil in uwen echt ontbreken. Zoo zult ge, jaren lang, met vergenoegden zin, De vruchten plukken van uwe onderlinge min. Zoo krygt ge nimmer ftof, 6 zalig Paer, tot treuren. Zoo zal 't den Burgerheer nog langen tyd gebeuren, Het heil te aenfchouwen dat de Hemel u zal bien, En hy in zyn geflacht zich zelf' vereeuwigd zien. DAMON.
Indien 't den Hemel lust te antwoorden op myn beden,
Zoo zullen we in den herfst geen rype druiven treden, Of 't edelaertig Paer wordt, met een' braven zoon, St
Van al de breede buurt geluk en heil geboon.
Terwyl het landvolk dan den knaep met blyde klanken Begroet, zal ik zyn wieg met groene wyngaerdranken Rondom doen pronken, en met edel druivefap Hem heil toedrinken uit een voile beukenap. |
||||
|
MENGELDICHTEN. 345
Hier ftaekten zy hunn' zang; het daglicht glng reeds onder,
De raaen kwam op; 00k dreef de kou hen in 't byzonder Naer hunnen winterhaerd, om vrolyk met elka6r Te kouten over 't heil van 't welvereenigd Paer. |
|||||
|
VELD-
|
|||||
|
346 MENGELDICHTEN.
|
||||
|
V E L D Z A N G,
TER BRUILOFTE
FAN DEN H E E R
MK PIETER ERBERVELT,
en MEJUFVB.OUIVE
MARIA RAVESTEIN.
In den Echt vereenigd te Rotterdam* op den x x v 11, der
Grasmaendc, des jaers M D C C L I I.
*
't JL s Hoogtyd door de ganfche burnt*
De Reijen fcharen zich tot dansfen. Wat veldfluit handelt tureluurt.
De Meisjes, 't hoofd gefierd met kransfen En bloemen, vangen rustig aen,
Een zedig liedje, dus te zingen: Nu wakker aen den rei gegaen,
o Knapen, vlugge Veldelingen!
De
|
||||
|
MENGELDICHTEN.
De lente zegent al het land
Met lieffelyke zonneftralen; En kruid, en fpruit, en bloenl, en plant
Luikt op, in breede beemd en dalen. Van guile vreugd en vrolykheid
Gaet ons het jeugdig hart ook open, Daer wy, langs *t grazig veld verfpreid,
De mirt aen maegdepalmen knoopen, En vlechten tot een' Bruiloftkrans,
Voor de eer en bloem van onze reijen, Voor. fiere ravestein, die thans
Zich laet naer 't Huwlyksouter leijen, Ora erbervelt haer hand en hart,
Na uitgeftrekt en lang verlangen, Tot balzem voor zyn minnefmart,
Ter goeder uur, te doen ontfangen. Des juichen we in zyn Echtgeluk.
Wy roemen de eer van ons gefpelen, Dat zy den last van 't Huwlyksjuk
Verkiest met eenen knaep te deelen, Die, blank van inborst, en oprecht,
Zyn Bruid, dat voorbeeld van goS zeden,
Yy
|
||||
|
MENGELDICHTEN.
Niet flechts alleen verzocht ten echt,
Om 't fchoon der juistgevormde leden, "Wfaerme^ die poesle pronkt en prykt.
Dat was het niet dat pieter griefde. De dettgd, waer 't hart mel is verrykt,
Ontfonkte in hem het vuur der liefde, Dat uit de glinfters van 't gezicht,
De ftralen van haer zedige oogen, Der rainne een boogen fcherpe fchicht,
Zyn kracht en voedfel heefc genogen. De liefde, die, door kuifche min,
Uw harten aen elkander ftrengelt, Die ziel met ziel, en zin met zin,
o Pieter! o maria! mengelt, Ontfang, op 't zodenveldaltaer ,
Den wierookgeur der offeranden, Dien ge, onder 't plechtig feestgebaer,
Haer mogendheid ter eer, doet branden! Zy ftxook' en ftreel' U met haer' gloed!
Dat ook een ry van haer gefpelen, De Vrede, Vruchtbaerheid, en Spoed,
U met hun milde gimst bedeeien! |
||||
|
«
MENGELDICHTEN.
Nu bloos niet, minnelyke Bruid,
Schoon u de gordel wordt ontbonden; Wy fieren, met welriekend kruid,
En geurig bloemgewas, de fponden, Waervan men Telgen hoopt te zien,
Die Vierfchaer en Kapel te gader, Haer' onbezweken yver bi6n,
CJelyk voorheen uw Oora en Vader. . |
|||||
|
Yy a
|
|||||
|
350 MENGELDIGHTEN.
HERDE R*S Z A N G,
TER BRUILOFTE VAN MYNEN KUNSTGENOOT
den H E E R E DIRK S M I T S,
in MEJUFVROUWE
KORNELIA KLORIBUS.
In denEcht yereenigd binnen Haerlem* op den xxvn. van
Herfstmaende, det jaers MDCCXXXIII.
J[n Schieland, waer de Rotte, een aengename vliet,
Met blanke golfjes, in den breeden Maesftroom fchiet,
Onthouden zich vyf jonge en vlugge Veldelingen,
Die zich, met lust, ora ftryd, vermaken in het zingen;
Gezang behaegde reeds hun aller ziel en zin,
Wanneer zich de eerfte wol vertoonde aen lip en kin,
En federt is die lust gegroeid met hunne jaren.
Daer is 'er, die, op fluit en maetgezang ervaren,
Hun
|
||||
|
MENGELDICHTEN. 35:
Hun zangen loven, doch misfchien uic loutre gunstr
Als vry natuurlyk, en niet gansch ontblooc van kunsc.
Hoe 't zy. men hoorc hen fteeds, in fchaduw der abelen,
Of breeden populier, een nedrig veldlied fpelen.
Terwyl het vyfcal dus zyn' levens lentetyd,
By fluit en maetgezang, op 't grazig veld, verflyt,
En yvert in den dienst der kuisfche Zanggodinnen,
Bekruipt, van lieverle£, de min zyn jonge zinqen.
De Min, te onvreen dat zy, voor haer gevreesd gebied,
Dit Zanggezelfchap niet eerbiedig buigen ziet,
Weet Herder Vroomaert eerst in 't jeugdig hart te gn'even,
En doet hem op Celeste, een poesle raacgd, verlieven.
Toen tast zy Eelhart aen, die eene zelve wond
Gevoelde, en kwynen moest om fchoone Rozemond.
Gelieven, die ze nog haer gunst deed ondervinden,
Met, door den echtenband, in 't kort, hen t'zaem te binden;
Maer zoo gelukkig mogt knaep Melibe niet zyn.
Hy had, een' langen tyd, met min en minnepyn
Geworsteld, om een Maegd, Alwaerde, te overwinnen;
Zy boog 00k eindelyk haer jonge en fiere zinnen,
En had den knaep gewis met hare trouvv beloond,
Indien de woende dood het Meisje had verfchoond.
Y y 3 Naeuw
|
||||
|
351 MENGELDICHTEN.
Naeuw voelde Melibe' die hartewonden helen,
Of tevens 't minnevuur door zynen boezem fpelen.
De zoete Galate" ontvonkt zyn vloeijend bloed,
En zet den jongen knaep in kuifchen minnegloed.
Wat hebben die verliefde ett heufche Veldelingen
Al minnedeuntjes voor die Schoonheen moeten zingen!
En toen zy eindelyk gehuuwd zyn aen elkae'r
Moest al 't gezelfchap met uitwendig feestgebaer,
Bekranst met palm en mirt, naer de echtkoets hen geleijen,
En 't groot vermogen van de min, met zang, verbreijen.
't Gezelfchap boette weer een' poos zyn' lieven lust,
Door min, of minnezorg, in 't minfte niet ontrust;
Het liet zich, vreedzaem en vernoegd gelyk te voren,
Op rieten fluiten, in de koele lommer hooren, t
Maer 't fcheen de Min had nog haer rol niet afgefpeeld.
Daer 't Zanggezelfchap 't oor met vloeibre klanken ftreelt,
Komt tyter., tvter, een der jonge Veldelingen,
Die zich met lust, om ftryd, vermaken in het zingen,
En roept: o Knapen! o myn Vennoots! \ heb den zin
Van blonde filida bewogen tot myn min.
De fierheid van dat puik der Kenmerlandfche ftreken,
Is voor myn kuifche min, en teere klacbt geweken.
|
||||
|
MENGELDICHTEN, 353
Ik zalin 't kort (wiens heil kan halen by het myn!)
Bezitter van dat zoet, en aertig Meisje zyn.
De Knapen wenfchen hem, met toegenegen zinnen,
Daerop veel zegens, met die bloem der Herderinnen;
Beloven tyter, met een aengenaem geluid,
Een' zoeten huwlykstoon te zingen voor zyn Bruid.
Een glad en effen veld zinkt aen de groene zoomen
Der kabbelende Schie, beplant met lindeboomen,
Wier bladerryke kruin een koele lommer voedt,
En doortocht weigert aen den zuiderzonnegloed.
Het landvolk mogt, wele'er, een zoet verraaek genieten,
Toen 't nog gewoon was hier na zeker wit te fchieten,
Maer dat gebruik is gansch verfleten door den tyd.
Hier deunen, beurt ora beurt, de zangcrs op, om ffryd.
Hier zyn ze meest gewoon een geestig lied te fpelen.
Hier rolt de fchelle galm uit duizend orgelkelcn,
Van 't vlugge pluimgediert, wiens wildzang yder uur,
Met losfen toon, verheft den Schepper der Natuur.
Toen nu de morgenftond, aen 'sllemels rozekimmen,
Den langgewenschten dag allengs deed opwaerds klimmen,
Waerinne tyter voor het outer van de Min,
De trouw pntfangen zou van zyne Vcldvriendin,
Zyn
|
||||
|
354 MENGELDICHTEN,
Zyn al de Zangers hier, in fchaeuw der hooge boomen,
Om tyters echtgeluk te zingen, t'zaemgekomen.
Eerst fpeelde Vroomaert, op zyn netbefneden riet,
Terwyl de Veldjeugd danste een zoet en geestig lied.
Daerna liet Melibe in veldgezang zich hooren,
En Eelhart uit een reeks van Zangeren geboren,
Zong ook, op zyne beurt, een aengename wys,
Den heufchen tyter en zyn filida ten prys.
Toen volgde Vlieteling, een vcldknaep, minst in jaren.
Minst in het veldgezang, minst op de fluit ervaren.
My maer alleen van 't Zanggezelfchap had zyn' zin
Nog niet gebogen voor bet zoet gewcld der min.
Al de andren badden zich in 't huwelyk begeven,
Maer Vlieteling alleen was ongehuwd geblevcn.
Nogthans belydt hy, dat de fchitterende gloed
Van 't macgdelyk gezicht zyn jong en vloeijend bloed
Door zoete kracht fomtyds in eerbaerheid doct blaken.
Gy zult o tyter! dan het echtaltaer genaken,
Dus vong hy aen, en zy, waer 't wSparen roem op draegt,
De lieve filida, die welbegaefde Maegd,
Wier fchoon gelaet en deugd de Veldjeugd noopt tot minnen,
Buigt, voor uw minnebee, haer deugdgczinde zinnen,
|
||||
|
M E N G E L D I C II T E N. 355
En heefc haer rechterhand, en crouw u toegelegd.
Geluk, myn Zanggenoot! geluk met uvven Echt!
Geen wonder dat uw fluit, daer al de Veldjeugd danste,
En Melibeiis Bruid met palm en mirt bekranste,
Aen 't geen de vricndfchap op de blyde bruiloft zong,
Den Echtenflaet ter eer, zoo ligt het zegel hong.
Gy hadt, op *t vrolyk Feest, o tyter! goed te zeggcn,
Dat by de Zangers zou de vryheid achter leggen,
Want al het Landvolk zegt, dat filidaes gezicht,
Het liefdevuur reeds in uw* boezem had gefticht.
Macr wie had toen gedacht dat ge op haer fiere zinnen,
o Brave Veldeling, zoo fchielyk veld zoudt winnen.
Dat gy zoo ras het lieve en aengename ja
Zoudt vleijen uit den mond van uvve filida!
Nu zal myn veldfluit 00k in owe blydfchap delen.
o Herdersknapen! en gy fchelle maegdekelen!
Die daeglyks op den toon van tyters veldfchalmei,
Met bloem en kruid bekroond, vol blydfchap gaet ten rei.
Danst nu op 's Veldknaeps echt, met aengename zwieren.
^n gy» o pluimgediert! wiens vrolyk tierelieren,
Niet zelden door den klank van tyters hoogc fluit,
Van lieffelyker galm, en toonen wordt geftuit,
Zz Wil
|
||||
|
356 MENGELDICHTEN.
Wil uwen wildzang met de Veldelingen paren,
Zoo rolle ons feestgejuich tot de oevers van het Sparen, Waer tyter Bruiloft viert in 't Herulheimfche hout; Waeraen hy dikwyls heeft zyn mingeheira vertrouwd* En daer, met filida, in eenzaemheid gezeten, Genoeglyke uurtjes heeft, in minnekout gefleten. o Luifterziek geboomt! dat daeglyks, in 't verfchiet, De minheryen van de Kenmerjeugd befpiedt, Vertel my welk geluid, wat honigzoete woorden Het minnefchuwend hart van filida bekoorden, Dat zy de vryheid voor den echtenftaet verruilt? Men zegt dat zich de min in uwe kruin verfchuilt, Die, ziende hoe de knaep de weigerende zinnen Van zyne fchoone niet bewegen kost tot minnen, Meedogen met zyn leed en minnefmerten kreeg En, tot des lyders hulp, in 't einde neder zeeg, Hem leerende wat lied en toon hy aen moest vangen, Hoe best haer jeugdig hart met vloeibre minnezangen, Door hem tc leiden waer-' in 't zachte minnenet. 't Gclukte. tyter zingt voor filida, en zet, Ecn vloeibre zangwys op zyn rieten fluit, en fpeelde Een' aengenamen toon, die zoo bekoorlyk ftreelde, |
||||
|
MENGELDICHTEN.
Dat zy verwonnen door zyn geescig minnelied,
Daerop heur hart en trouw den heufchen minnaer biedt. Wie weet hoe vrolyk hy de rozekleurde tipjes, Van haer aenminnige en fluweelen maegdelipjes, Toen kuschte!- welke reine en kuifche liefdegloed, Door 't kusfchen, is verwekt in beider jeugdig bloed! Wat blydfchap zal den rei der Maegden niet ontfteken,
Als filida, die bloera der Kenmerlandfche ftreken, De Herulheirafche buurt verlaet, en by 't kristal Der blonde Rotte zich ter neder zetten zal. My dunkt, ik hoor hem reeds, met aengename zangen, En vrolyk feestgeluid, het jeugdig paer ontfangen. My dunkt, ik zie alree den weg met bloem, en kruid, En maegdenpalm beftrooid voor tyter en zyn Bruid, Tervvyl de maes, en fchie, en rotte aen hare ftroomen, 't Vernoegd en heilryk paer verheugd verwellekomen. Wat heil, o tyter! wat geluk valt u te beurt,
Nu zulk een fchoonheid u haer weermin waerdig keurt, En uwe rieten ftulp blymoedig zal genaken! Wat zult ge, o filida! al zaligheden fmaken, Als gy met tyter, in den winteravondftond, Aen uwen warmen haerd, zult kozen mond aen mond! ZZ2
|
||||
|
358 MENGELDICHTEN.
Terwyl hy op zyn fluit, aen uwe keurige ooren,
Den lieffelyken toon van Mofchus zal docn hooren, Wacrmee1 by Bions dood op 't grazig veld bewcent: Of zingt, hoe jammerlyk belaegde kuisheid fteent, Als zy, zoo goddeloos als fchendig, onder 't baden, Door 't allerfnoodfte fchuim der boeven, wordt verraden, En hde ze, ondanks geweld en listen, zegeviert: Of als hy in de lente uw frisfche kruin verflert Met krokus, hiacint, en verschontloken rozen, Zoo fchoon niet, als die op uw poesle wangen blozen: Of 's zomers u, terwyl ge uw witte fchaepjes wascht, Met de eerfte rype vrucht uit zynen hof verrast: En, in het herfstfaizoen, onthaelt op muskadellen, Die, blozende, van most en eedlen nektar zwellen. o Echtelingen! o vernoegd en heilryk paer!
Uw heil en echtgeluk vermeerdren, jaer op jaer. Geen twist verftoore uw rust. Het zalig vergenoegen Will*, met den vrede, zich aen uwe zyde voegen. Teelt frisfche loten, die, verfierd met Moeders deugd, En Vaders geest en kunst, in 't bloeijen hunner jeugd, De fchelle veldfchalmei, en 't herdersriet handteren; Zoo zal men aen de Schie nooit veldeling ontberen, |
||||
|
M. ENGELDICHTEN.
Op wrens verheven toon en juiscgepaste maet
Die fiere Maegdenfchaer verheugd ten reije gaet. Hier floot de knaep zyn lied; tervvyl de veldelingen
Aenhielden 't heuglyk heil van tyter op te zingen, Dat hun geluid, mec kracht, heel Schieland over klonk, Tot hun het zonnelicht ter westerkirarae ontzonk. |
||||||||
|
359
|
||||||||
|
KLAERTJE,
|
||||||||
|
Zz 3
|
||||||||
|
3<5o MENGELDICHTEN.
KLAERTJE,
HERDERSZANG;
OP DEN DOOD
van MEJUFVROUWE KLARA GHYBEN,
ECHTQENOOTE
VAN
JOANNES BADON.
Overleden te Flaerdinge, in den Ouderdom van %%jaren%
7 maenden en i £ dagen, op den x x v. van
Sprokkelmaend, des jaers
*
MDCCXLV1I.
^1/angkundig klaertje, fiks op 't herdersriet bedreve»,
Verliet haer' Echtgenoot, haer Kroost en 't lieve leven,
Tot innig leed van al wat herdersfluit hanteert.
De brave Kruidenier, niet min dan zy volteerd
In 't handlen van de fluit, en ?t dichten van gezangen,
Becreurde zyne Gae, met tranen op de wangenj
Ook
|
|||||
|
i
|
|||||
|
MENGELDICHTEN. 361
Ook treurde, om haren dood, de zangrei, aen den board
Der Merwe, daer men eerst liaer veldfluit heeft gehoord;
En *t oude Vlaerdinge, voor honderden van jaren
Met lof befaemd, kost zich van droefheid niec bedaren.
Twee knapen boven al, Dameet en Vlieteling,
Schielanders, wien dit Ieed aen 't hart te droevig ging,
Beklaegden haren dood, voor andren, in gedichten.
Dameet hief aen, om 't hart van droefheid te verlichten:
Het gryze Vlaerdinge fchrei nu zyn oogen uit,
Want klaertjes veldzang zwygt, ook zwygt haer juifte fluit,
Wiens toon het pluimgediert, gezeten in de hagen
Van 't aedlyk Heerenhof, den zangprys wist te ontdragen,
Terwyl, op dat geluid, de hoeker 't zeil ontvouwt,
De buis de ree verlaet, om, uit het golvend zout,
De welvaert van die buurt in 'sHemels gunst te visfchen.
Dat ftreelend maetgezang zal 't eeuwig moeten misfchen.
De dood luikt haer 't gezicht, en fluic den mond, en boeit
Schier 't laest vaerwel, daer 't van de veege lippen vloeit,
Aen Kruidenier, met wien die roem der herderinnen
Ruim zes paer jaren fleet, in kuisch en eerlyk minnen,
En beurt in 't zingen hield, omfingeld van hun kroosr.
Maer och! de Herder mist nu al zyn heul en troost.
Myn
|
||||||
|
S6a MENGELDICHTEN.
MynLief! dus roept hy vaek, beheerscht door 't groot vcrmogen
Der droefheid, och! myn lust! waer vliedt gy uit myn oogen!
Myn Gade! hoort gy niet, myn klaertje! keer,ei keer!
Maer vruchteloos, want och! zyn klaertje leeft niet meer.
Hoe byster gaet haer dood den Veldknaep aen de zinnen,
Hoe bitter treft de rouw zyn teder hart van binnen,
Daer 't moederlooze kroost, en in dat kroost het beeld
Van zyne klaertje hem geftaeg voor de oogcn fpcclt.
Vyf kinders, 't jongfte pas van Moeders borst genomen,
Onkundig Wat verlies hun over is gekomen,
Zicn hunnen Vader aen, daer hy in tranen fmelt,
En ihen, om zyne fmert en droefhcid, heel verfteld.
Een vat hem by de hand, een ander droogt zyn wangen,
En blyft hem om den hals, met beide de armen, hangen.
Zy weenen alien, flechts omdat hun Vader weent.
o Droevig fchouwfpel! och! wiens hart is zoo verfteenJ,
Dat hy, op dit gezicht, zyn tranen kan bedwingen!
o Kruidenier! o roem der vlugge veldelingen!
Sufte ook uw kennis in den aert en eigenfchap
Van yder kruid en fpruir, met hun verborgen fap;
Dat gy geen heilzaem loof van zyne ftelen plukte,
Hartiteikend heelkruid van zyn' taeijen wortel rukte,
En
|
||||
|
MENGELDICHTEN. 3S3
En ftoekte en kookte tot geneesdrank, om het bloed
Te fterken in zyn' loop, en nieuwen geest en gloed
Door klaertjes Iichacm, op het veege bed, te fpreijen?
Zoo zouden wy en gy haer' dood nu niet befchreijen.
Maer fuf ik zelf! wie kan den Hemel wederflaen.'
Getvis heeft Kruidenicr, wat kunst vermag, gedaen,
Om zyn geliefde Gae te houden in het leven.
De vroome Waermond, in de orakelen bedreven,
Heeft my, ben ik het waerd, geleerd hoe 't ons zal gaen,
Gelyk men jaerlyks ziet gebeuren aen het graen,
Het geen de Landman zaeit in de omgeplocgde voren,
Djk, voor een' korten tyd, vergaen fchynt en verloren,
Maer leeft, en, tierig, met een ander lichaem ryst.
De vromen zullen (wie of nog voor fterven yst,)
Eens ryzen uit het graf, om nimmermeer te fterven,
En Kruidenicr zal dan zyn klaertje weer verwerven.
Dit zong Dameet. daerop kreeg Vlieteling de bcurt,
Wiens kwelend veldgedicht dus klaertje heeft betreurd: Nu fchikt, o knapen.' met godsdienfb'ge gebaren,
Een graf van zoden toe, om de asfche te bewaren
Van heufche klaertje, die zoetvloeibre zangeres.
Beplant haer grafilee met den valen lykcipres.
A a a Vlecht
|
||||
|
364 MENGELDICHTEN.
Vlecht kransjes van gebloemt, lauwrieren, tot festonnen,
Haer zangkunst heeft ons lang den lauwer afgewonnen,
't Is billyk dat hy des haer lykbus 00k verfiert.
En wilt, terwyl gy haer ontydige uitvaert viert,
Haer lof en deugden, op de veldfchalmei, verheffen.
Hoe zeer haer dood, met fmert, haer' Kruidenier moog treffen,
Zal ;t mogelyk den knaep verlichten in zyn pyn,
Wanneer hy hoort hoe wy zyn lief gedachtig zyn,
Wiens gaven onze kunst naer waerde niet kan loven.
Gelyk de lely al de bloemen gaet te boven,
De fteile en ryzige eik de boomen in het woud,
Zoo ver gong klaertje al wat denDuitfchen zangberg bouwc
Te boven, in de kunst van vloeibre maetgezangen.
Maer och! het kunstgehoor zal, met dien toon te vangen,
Zich niet meer zaligen. de zangfter fcheidt 'er uit;
En 't onverzaedbaer graf verrykt zich met dien buit.
Och! klaertje! waerom ons, in 't prilfte van uwleven,
Waerom uw' Echtgenoot en minzaem kroost begeven!
Was 't Kerfpel dan niet meer uw zoet gezelfchap waerd,
De veldelingen al te lomp en plomp van aert,
Dat gy zoo fchichtig uit onze oogen zyt geweken?
Wy, flecht en recht gewend, wy weten niet te fpreken,
Dan
|
||||
|
•
|
|||||
|
MENGELDICHTEN. 365
Dan van den akkerbouw, de bosfchen, en het vee;
Maer klaertje, met een kiel gevaren over zee,
Had Brittenland befchouwd, en kost ons zoet verhalen,
Met welk een' luifter zy den braven Vorst zag pralen,
Die, ons ten nut, zyn' Zoon met krygsvolk zendt te veld,
Om Vlaendren, daer het ligt en zieltoogt, van 't geweld
Der opgepreste magt eens ftokebrands te ontheffen.
Verbolge Hemel, och! wat ongevallen trefFen
't Bataefsch gewest, dat zich, belet uw zorg het niet,
Van vreemde plondrsrers plat- en afgeloopen ziet,
Tot onherftelbre fchae der vaderlyke altaren.
De Hemel wou misfchien u voor die fmert bewaren,
o Klaertje, die alree gezien hebt hoe zyn ro&,
Zoo langen tyd aeneen, ons tuchtigt, daer de koe,
Door heete koortfen en onzichtbaer vuur getroffen,
Met 'slandmans welvaert, moet elendig nederplofFen.
Maer zaliger gezicht vermaekt uw oogen thans,
Daer gy, van de aerd gevoerd in 'sHemels hoogen trans,
U zelf moogt fpieglen in de bron van 't eeuwig Ieven.
Laet al 't Bataefsch gewest voor de oorlogsftormen beven,
Dat vry de Landman om zyn runders klaeg' en zucht',
Geea bange vrees, geen fmert, geen klagend lykgerucht
A a a 2 Kan
|
|||||
|
o
|
||||||
|
S66 MENGELDICHTEN".
Kan 'c heil vermindren, dat u eeuwig by zal blyven.
Wy willen, tot uw eer, op uwe graffte! fcbryven:
De kuifche wedergai van heufchen Kruideniery
Kumtkundig kljertje, de eer vm '/ zangkoor, fluimert hhr.
De knapen treurden dus op klaertjes lyk te gader.
Intusfchen kwam de zon de keuwe westkim nader, En maekte een einde van den afgeloopen dag. Dcs fhekten zy bunn' zang en kwelend lykgeklag.. |
||||||
|
HER-
|
||||||
|
MENGELDICHTEN. $6/
HERDERSZANG,
OP DEN DOOD VAN DEN
UITMUNTENDEN DICHTER,
DIRK SMITS.
In den Qudtrdom van 49 jaren, 10 maenden en 5 da gen,
ever lee den op den xxv. van Grasmacnde, desjaers M D C C L I I.
De rouwpltcht noopt, helaes! myn fiuit tot treurig klagen,
Ora braven tyters dood. Die Veldknaep fchiep behagen
In 't nedrig maetgeluid van myn eenvoudig lied,
Hera toegczongen op het zevenmondig riet,
Wanneer zyn Huwlykszon vcrrees, aen 't kronklend Sparen,
En 't hem gebeuren mogt met filida te paren.
Maer och! de tortel treurt, om 't derven van haer gae,
In fombere eenzaemheid. bedrukte filtda
Betreurt haer' Echtgenoot; \ onnoozel kroost zyn' Vader,
En al wat zang bemint dat kunstverlies te gader.
De lente deinst te rug, nu zy, voor tyters floit,
(Gewoon, op hare komst, met ftreelend maetgeluid,
A a a 3 Die
|
||||
|
368 MENGELDICHTEN.
Die vrolyke van aert, vol edlen zwier, te otitfangen)
Niet hoort dan groven galm van ichone lykgezangen.
Zy geeft haer hoofdfieraed van krokus, hiacint
Entulpen, over aen den fchralen noordenwind;
En aerzelt vrouw natuur in *c vrolyk groen te kleeden.
Zoo waert, om tyterj dood, de rouw door al haer leden.
De blonde Rotte, meer dan andren, hem verplicht,
Voor 't proefttuk van zyn kunst, het vloeijend Stroomgedicht,
Dat haren lof en roem ten hemel heeft geheven,
En haer' aelouden naem de onfterflykheid gegeven:
De blonde Rotte komt, met droefheid in 't gelaet,
Vol bittre boezemfmert, in ongeplooid gewaed,
Op 't angftig lykgerucht, mistroostig nederfchieten,
Vergeet, door Idem van rouw, haer ftroomkruik uittegieten;
En blyft geboeid daer zy, met haer kristal, de buurt
Des ouden Bloemhelsdyks, in 't nederftroomen, fchuurt.
Hier hikt, en fnikt, en zuchtze, en kan, noch wil gedogen,
Dat haer de Poldernimf de tranen af zou droogen,
Die zy, om tyters dood, uit bei haer oogen fchreit.
Is 't vreemd! dees is de plaets waer zy, vol vrolykheid,
Te feest ging, in 't gedrang der blyde golvelingen,
Wanneer zy tyter hier zyn' Stroomzang hoorde zingen.
Be-
|
||||
|
MENGELDICHTEN. $6$
Bedrukte Landftroom, ween; ons treurig maetgeluid
Verzelt uw jammerklacht. Wy derven tyters fluit, Die op haer' zuivren klank alle ooren deed verflingren. De dood, helaes! verflyft des Veldknaeps vlugge vingren, Waermee hy wonders op de fluit heeft uitgevoerd. Al 't kerfpel werd het hare van rouw en ftnert geroerd, Wanneer het hem gelustte een treurgezang^te kwelen. Behaegde het hem weer een luchtig lied te fpelen, Dan was op elks gelaet de vrolykheid te zien, Wat zanger heeft hem ooit den fpeelftryd durven bien, Die hem, wanneer hy flechts zyn' toon had aengeheven, Den ftryd en eereprys niet moest gewonnen geven! 'tGeheugt, o tyter, my,, (en 't hart ontluikt van vreugd
Zoo dikwyls ik 't herdenk) hoe wy onze eerfte jeugd,
Met Vroomaert, Melibe en Eelhart, rond gezeten,
By 't handlen van de fluit en rieten pypen fleten;
Van kunde min voorzien, dan gloeijend yvervuur.
'tGeheugt my ook hoe wy, by gunftig avantuur,
'tBezoek van Dorilas, dien grooten geest, ontfongen,
Die, op zyn heldenluit, den Herder heeft gezongen,
Die Koningen vfirfloeg, den mem droeg van Gods vrind,
En alles had voor God, tot zelfs zyn eenig kind:
'tGe-
|
||||
|
37© MENGELDICHTEN,
*c Cehougt my, hoe zich toen die Meefter in het zingen
Liet hooren: vaert vry voort, o nyvre jongelingen!
Befchaefc en vormt natuur, door hulp der kunst, maer weet,
Wat gloenden yver gy, ter vordering befteedt,
Dat tyter u, eerlang, zoo ver zal overtreffen,
Als reizige eikcn zich by kreupelbosch verheffen.
En 't bleek haei:t hoe gegrond dat oordeel is geweest.
Met zy we zongen op een vrolyk Huwlyksfeest;
De Maegdenreijen, met ons veldmuzyk, geleidden;
Of, op het fomber graf, de lykcypresfen fpreidden;
Gy muntte in zuiverheid van vloeijend maetgeluid,
Verhevenheid van klank, en zwier van toonen uit.
Des keurden kleen en groot uw kunst den lauwer waerdig
Een lager geest zou zich verheffen, en hovaerdig
Op zulke loffpraek zyn. Gy naemt ze flechts voor gunst,
Voor fporen, die u meer decn yvren in de kunst:
En zongt de rampen, die een Snorker heeft gebrouwen,
In Isrels leger, door onkuifche en dartle vrouwen.
Elk juichtte u toe. En gy, tervvyl uw kunstroem wast,
Hebt, op uw duitfche fluit, latynfchen toon gepast,
Gezongen van een' geest, die Dichters weet te ontfteken,
En hen orakels doet, in gladde vaerzen, ipreken.
|
||||
|
MENGELDICHTEN. 371
Wie zou 'er, buiten u, niet dwalen in die wys!
Maer wat vennogt gy niet, daer uwe kunst den prys Uit eigen handen van 's Lands Ruwaert heefc ontfangen! Wy hidden ons te vreen dien Vorst, met blyde wangen, Oprechten zegenwensch, en galmend vreugdgeluid , Door sfeogen, tot zyn eer, gefierd met lachend kruid, Met palm en bloemen, die een' frisfchen geur verfpreidden, (Trok hy door onze buurt) te ontmoeten en geleiden. Maer gy, van grootfcher geest bezeten, toogt te hoof, En durfde uw fluit, in fchaeuw van 't Haegfche lindenloof, Het Nasfouwsch Huis ter eer, luidruchtig laten hooren; Tot frizo, wien uw kunst, voor andren, kon bekoren, U toeriep: 't is genoeg; ik ben voldaen; myn gunst Zy !tloon, o Yeldeling, van uw verheven kunst. Maer och! ?s Lands Ruwaert voer naer 'sHemels flarrekringen;
En tyter, die, by 't lyk, zyn klacht niet kost bedwingen, Zong toen zyn' zwanenzang, en zette het, tot fchaeV Van al wat zang bemint, den Stedehouder na! o Jammerlyk verlies van zoo veel kunst en gaveni Wat troost waer *t, lag hy nog in onze buurt begraven,
En borg de Landkapel van Helgersberg zyn lyk,
% zyne kindenjes. Hoe zou ons veldmuzyk
B b b Zyn
|
||||
|
372 MENGELDICHTEN,
Zyn uitvaert, jaer op jaer, met doffe klanken, vieren!
Hoe zouden wy het graf met wynruitkransfen fieren! Belommren met cypres, en eeren, als gewyd! Nu is hy, ver van hier, gefcheiden uit den tyd; En ligt aen Helles voet, dien barren oord, te rusten, Waer 't klotfen van de zee zyn kracht beproeft op kusten, Met kling en duin bezet, de wind afgryslyk loeit, En nimmer veldgezang uit fluit of rietpyp vloeit. Maer fchoon wy tyters fluit en dierbre Jykbus derven,
Zal zyn gedaqhtenis, by *t kerfpel nimmer fterven, Dat, om 'sMans kunst te hoen voor 't woen van nyd en tyd. In. beukenfchors en hout deszelfs gedichten fnydt. Als nu de Vreemdeling, verwonderd in 't aenfchouwen Van 't keurlyk kunstgewrocht, zal tyters Iof ontvouwen, Dan zal 't my glory zyn te zeggen: zulk een Geest Is my, zyn leven lang, een heufche Vriend geweest. |
|||||
|
VER-
|
|||||
|
M'ENGELDICHTEN,
|
|||||||
|
373
|
|||||||
|
VERJAERGROET
AEN MYNEN NEVE,
JAN YS van der VLIET;
BEOEFFENAER der NATUURKUNDE.
\J) p uw' geboortedag begroet u jnyn gedicht,
Neef j a n ! en wenscht u lust en yver in het lezen Van 't groot Natuurboek, dat, voor 't menfchelyk gezicht,
Ontvouwt de deugden van 't aenbidlyk Opperwezen. Maer 't wenscht, voor alles, u een heilig yvervutir,
Om vlytig naer te gaen Gods werken van genade, Geboekftaefd op elk blad der Heilige Schriftuur;
Die komen, door 't geloof, alleen der ziel te ftade. God openbaer' ze in u; opdat Zyn Majesteit
Door u verheerlykt worde, in tyd en eeuwigheid.
Bb b a TER
|
|||||||
|
574 M'ENGELDICHTEIft
TER BRUILOFTE
VAN MYN-EN KUNSTGElNOQX
den H E E R E
WILLEM VAN DER P O T,
xm ME 3 UF FILOU HTE SARA BOSCH.
Gevierd in Amsterdam, op den x xi i r. der Slagt-
maende, des jaers m d c c x x i x.
IJ'nlangs getreden waer het. ztlverblanke nac
Der maes, de muren van myh vaderlyke Scasl
Met glazen golfjes kust, voelde ik eenzoet vermogeni
Der opgetogenheid beguichelenroyne oogen;
*k Aenfchouwde land en ltichr met een verklaerd gezicht,
En water, lucht en land,.was met een hemelsch lichr,.
Te groot voor *t fterflyk oog, in vollen" glans omfchenen.
Ik, heel verw.onderd,, zzg nu hier dan ginder hcnen,
On-
|
||||
|
MENGEEDICHTE N.
(Dnkundig waer van daen my die verandring kwam,
Tot ik het ruisfchen van de blonde maes vernam,
Waerin een breede ftoet van weitfche Watergoden,
Op "t fierlykfte uitgedost als blyde feestgenooden,
Van ondren opkwam, heel verheugd en bly van zin.
Maer boven andren ftak de fiere Maesgodin
In praeht van kleedren uit, en ryzigheid van leden;
Als Cyprus Koningin by drie Bevalligheden.
Een ftevenkroon, rondom mer fchoon" gefteent gefierd,
Bedekte 't golvend haer, dar om de fchouders zwiert,
En, naer men zegt, bet hart van Sefyr houdt gevangen,
Des kust en ftreelt hy 't in een kwynend* zielsverlarsgen;
'tSneeuwitte voorhoofd ftrekt een' heldren hemel aen
De tweeling zonncn, die hier nimmer ondergaen;
Haer poesle wangen doen de lente in 't aenzicht blozen,
En toonen lelien en onverwelkbre rozen;
Zy aesfemt honig uit haer' koralynen mond;
Ik zwyg uit fchaemte, die myn Zangnimf nooit misftondy
Van 't zwoegend borstalbast, dar, rcis op reis bewogen,
Door 't nydig opperkleed bedekt werd voor myne oogen.
Het opperkleed van wier geweven, op 't geboi
Van vader, Oceaen, der flroomen Oppergcd,
Bb b 3
|
||||
|
3/6 MENGELDICHTEN.
En op zyneorde door de vlugge Ryksprinfesfen,
Al Waternimfen en gewyde Stroomgodesfen,
Met zydenverf naer eisch van keur en kunst bemaeld,
Toen de eeMle Vryheid door de maes werd ingehaeld,
Ten trots van tieranny, op boei en ban vermetel,
En zy den Briel. haer fchonk ten weitfchen gloryzCtel,
Had de Opperftroommonarch, die dapperheid waerdeert,
Der maze uit enkle gunst dit pra^htig kleed vereerd.
Dus plechtig uitgedost in prachtige gewaden,
Omheind van vlieten, en van andre Stroomnajaden,
Sprak zy de merwe, ryn, de lek en ysfel aen,
Terwyl de vlieten vast den milden disch belaen
Met keur van fpyzen, naer den aert der Watergoden:
Doorluchte ftroomen, 'k heb u hier ter feest doen nooden,
Ora deei te nemen in de blydfchap die 'k gevoel,
Ik ftond de nydigheid des Y-gods lang ten doel,
'k Heb lang zyn fchempen en verwyten moeten hooren,
Schoon hem door *t los geluk die eertrap is befchoren,
En hy niet lang geleen moest buigen onder my;
Maer, nu, by ftaek' voortaen zyn fchampre fchemptael vry9
Is 't my gelukt ook eens de zege weg te dragen,
Want sara ieders lust, «n willems zielsbehagen,
't Sie-
|
||||
|
MENGELDICHTEN.
't Sieraed der Jufferfchap van Y- en Amftelftroom,
Wacht ik uit de Yftad aen myn' groengeboorden zoom, Daer vander pot, nu hy zyn wenfchen ziet gelukken, Haer malfche kaken zal in reinen wellast drukken, En plukken echte vreugd in 'c zalig trouwverbond. Viert des, o Watefgodn! met my deez' huwlyksftond. Laet ons, nu dat geluk is tot dien top gerezen, In ongeftoorde vreugd hier rustig vrolyk wezen. De tafel wacht, welaen, o ftroomen! vlyt u neeV, Myn hofgezin zal ons intusfchen keer op keer, Met zang en fpeeltuig op een' blyden toon onthalen. De ftroomen bogen zich tot drie verfcheiden malen, En ieder fchikte zich ten rykbedeelden disch. Maer fchenk, o Zangnimf! my de vocht uit Kaftalis,
En doe myn toonen nu op hooger klanken ryzen, Daer ik een' godenzang navolg op lager wyzen. De Rotte ftreelde 't oor door 't orgel harer keel, Verzelt van bas en fluit, van cyter, luit en veel. Zy zong de zoetheen van het wenfchelyk vergaren Van jonge luiden, in het bloeijen hunner jaren. Zy fpotte met den hoogbejaerden Wintervorst, Die, fchoon geen vuur nieer glimt in zyn bevrozen borst^ |
||||
|
3
378 M E N G E L D I C H T E N.
En hy zyn' gryzen baerd tot enkel ys ziet ftollen,
Door 't vocht dat hem ten ncuze en oogen uit komt rollen,
Nogthans met zyne kille en buiverlge lcen,
Wou met de Maesgodinne in Venus tempel treen;
Ook zong zy hoe de maes dien grysaert had verftooten,
Hoe hy haer hofgewoel heeft met een kor.t befloten,
En hoe befchaemd hy voor Apollo henen droop.
Maer nu verhief zy vast den vasten huwlyksknoop,
En prees dps Brutgoms keur met aengenamer toonen;
Zy zong de dcugden die in 't ryzig lighaem wonen
Van sara, door natuur zoo mild met fchoon verfierd.
Zy fpelde, ichoon de maes met zoo veel vryheid zwiert, ,
Dat zy door deze twee zich haest zou laten kluifteren,
En opgetogen naer de fchelle toonen Iuifteren
Van vander pot, die, ryk met Febus gunst bedeeld,
Door zyn gezang elks oor en hart en zinnen ftreelt;
En van zyn bosch, die, met bevallige manieren,
En zedig handgebaer, de fchelle kunstklawieren,
Tot elks genoegen, met haer gladde vingren roert,
En onze ziel door 't oor aen heure klanken fnoert.
De Liefde, voer zy voort, ftichte in dees' echt haer' tempel,
En weer' de bicfe nyd en tweedragt van den drempel,
|
||||
|
MENGELDICHTEN.
Zy hafcl de vruchtbaerheid en blyde welvaert in;
Dus flyten zy, geftaeg in alles eens van zin, Een reeks van jaren, tot ze in hunne late neven, Het Vaderlyke bloed, en Moeders beeld zien leven. Toen fchoot een fpeeljagt dat het daverde in het rond,
Terwyl 't, op dat gedruis, zyn wirnpelen ontwond, En ray benydde 't oor aen 't hoog gezang te lenen, Want al de ftoet was in een oogenblik verdwenen. |
|||||
|
C c c T
|
|||||
|
S8o MENGELDICHTEN.
TER BRUILOFTE
Van mynen kunstgenoot
den II E E R E
FRANS de HAES,
en M E JV F VR 0 U WE
ADRIANA vander TOOREN.
Gevierdin Rotterdam, den xxvm. der Herfstmaende, des jaers
MDCCXXXII.
D aer ik in myn befpiegelingen
't Gewoel der weereld gadefloeg,
En vast in ftilheid overvvoeg
'r Beloop der ondermaenfche dingen, Bekroop de flaep allengs myn leen,
Een flaep aen my nook aengenamer; 'kZag, daer ik droomde, in myne kamer De Dichtkunst vrolyk tot my treen.
Haer hand beknelde een luit en vedel,
Haer hemelblaeuw gewaed was met
On-
|
||||
|
MENGELDICHTEN.
Ontelbre flarren ryk bezet,
De lauwer prykte op haren fchedel. Haer zedig en gebloosd gelaet
Scheen ray blymoedig toe te lonken, En deed ray in haer min ontvonken, Door 't fchoon en 't netgepast Geraed.
Kom aen, aldus hoorde ik haer fpreken: Kom volg my vlytig op het fpoor,
Om in het hooge tempelkoor
Der Liefde wierook aen te fteken. De aenvallige Adrian a zal
Uw' Kunstgenoot met we^rmin kroonen, De haes met haren echt beloonen, » Des juicht myn koor van bly gefchal.
Wordt gy, o Schoonheid! in dit trouwen Voor u dan zoo veel heils gewaer,
Daer 'c vuur der liefde, vroeg ik haer,
Het dichtvuur dikwyls doet verkouen? Ei! vong zy aenftonds daerop aen,
Stel uw bekommering ter zyde,
Verban al uwe zorg, wees blyde,
En laet my in myn doen begaen.
Cc c 2 |
||||
|
M E N G E L D I C II T E N.
De haes, (die 't voetfpoor van zyn Vaderen
Zoo loflyk volgt, en yder toont
Wat geest in zynen boezem woont,
Wat bloed 'er woelt in al zyfte aderen.) Had kng zyn pyn en mingeweld,
I let geen by leed om van der to ore n,. Die naer zyn fraceken niet wou hooren,. Vergeefs der Huuwlyksmin gcraeld.
De brave leest en juifte leden, De zedigheid en frisfche jeugd,
De minzaemhcid en blanke deugd',
Van-Adrian a, heusch van zeden, Ontvonkten 't vuur der reine mim
Hy loost vergeefs verliefde klagten; Zyn Schoone durfc zyn min verachten,. En wederflaen, tc fier van zin.
Het leed, waerin ik hem zag fteken, Dat oorzaek was van fmart op (mart-,
Wrocht medelyden in myn hart,
Ik ging de HuuwJyksliefde fmeeken-, En bad -dat zy, in zyne pyn,
Voor hero zoo fraertelyk tc lyden, |
||||
|
MENGELDICHTEN.
In 't end hem gunftig wou verblyden,
En met haer magt behulpfaem zyn. 'cZyn, fprak ik, fpruiten van myn zonen, De brave branden en de haes, Die, boven 't wild en woest geraes Der dvvaze onwetendheid, bun toonen
Deen klinken door 't gefchapen rond, Dat hun nog gretig 't oor wil leenen.
Doe hen door *t huuwlyk toch vereencn,
En kroon met hei! hun echtverbond. Zy hoorde my. zyn minneryen,
Zyn kuisfche en teedre minnefmart, Vcrzachtten haest heur harde hart. Ik hielp hem adriana vryen.
Ik ftond met myne kunst hem by. Ik wees hem hoe men van der tooren,
Met minnezangcn moest bekoren;
Hy ziet in 't end zyn minncry Beloond met duizcnd kuisfche lonkenr
Wier zoet vermogen, yder uur,
'tlnwendig fmevilend minnevuur
Doet in een' heldren gloed ontvonken.
Ccc 3 |
||||
|
MENGELDICHTEN,
Hy fmaekt nu *t eSlfte en zoetfte zoet,
Wanneer hy aen de zachte tippen Mag kleven van haer rozelippen, En zyne minnelusten boet.
Kom, breng des wierook op de altaren- Der Huuwlyksliefde, daer zy, in
Het midden van haer hofgezin,
In haren tempel door de fcharen Wordc toegejuicht en eer geboon.
Ik fprak; o Schoone, ik vo^ uw fchreden, Ik zal met u daer henen treden, En buigen my voor haren troon*.
Wy traden langs een pad, met rozen Alom bezaeid, die, fris van kleur,
Een' hartverkwikkelyken geur
Verfpreidden; maer hoe fchoon in 't blozen, Nogthans met fcherpe doornen aen
Den fteel bezet, die, dien ze plukken, En reukloos van den tak wil rukken, Aen hand of vinger zullen fchaen.
Een dreef gehuuwde dadelboomen Wee'rilond het fteken van de zon.
|
||||
|
MENGELDICHTEN.
Ter zyde ftroomde een heldre bron.
'k Zag duizenden hier henen komen. Wy fpoeiden voort, en kregen haest
Een' ronden tempel in 't gezichte, Dien hier de huuwlyksliefde ftichtte. Maer hoe verwonderd, hoe verbaesd
Was ik, hier een gebouw te aenfchouwen, Waerin de kunsc, door naerftigheid,
Ver overtrof de majesteit
Van Romes trotfche hoofdgebouwen J De muur, gefticht van marmerfteen,
En trotsch en grootsch omhoog getogen, Vertoonde voor kunstkennende oogen, Het eelfte van de kunst byden.
Het dwaze menschdora liep met hoopen Het voorhof mis gelyk ontzind,
Te zeer door valfchen waen verblind,
En zocht vergeefs een ander open. De kuisheid, eerbaer van gelaet,
Had hier haer' geesfel opgeheven, Om naer verdicnften loon te geven Aen geile zucht en eigenbaet;
|
||||
|
MENGELDICHTEN,
Opdat die fnoode wangedrochten
Geen voeten zouden zetten in
Den tempel van de Huuwlyksmin,
Maer eeuvvig worstlen met hun tochten. Zy liet ons aenftonds binnetreen.
Maer 'k was vervvonderd opgetogen, Wannecr ik met myn fcheemrende oogen Zag al den glans en kostlykheen.
Met goud gewelfzel werd gedragen Door vyfpaer zuilen van albast,
Die, moedig op zoo fchoon een' last,
Al de eeuwen fchenen uit te dagen. De wandcn waren ryk bemaeid
Met deftige hiftoryflukken, Wier kunst geen tong weet uit te drukken, Zoo fchoon en heerlyk uitgehaeld.
Hier wist men door de juifte trekken Het zoet genoegen, 't geen 't gemoed
Van Baucis en Filemon voedt,
Op 't keurige tafreel te ontdekken. Daer ftreefde Eneas door de vlam,
Die Trooije blaekte aen alle hoeken, |
||||
|
MENGELDICHTEN.
Om zyn Kreiiza op te zoeken,
Wier fchim meft in 't verfchiet vernara.
Gins zat, in eenen drang van heeren, Penelope" aen 'c weefgetouw,
Bclaen met kommer, angst en rouw,
Omdat ze Ulisfes niet zag keeren. Schoon zich 't gezicht niet kost verza^n,
Nogthans deen my da heldre ftralen Der majefteit, die 'k hier zag pralen, Myne oogen elders henen flaen.
Men fteeg langs elpenbeenen trappen, Gedekt met kostelyk tapyt,
(Waerin des meefters geest en vlyt,
Door kunftig beeldwerk, de eigenfchappen Vertoonden van de Huuwlyksmin,)
Op eenen troon, aen alle kanten Bezaeid met heldre diamanten, En 't eelst gefteente dat men in
Des weerelds omtrek kan befchouwen. Hier zat, in voile heerlykheid,
Die hemelfpruit, wier majefteit
Met pen noch fpraeklid is te ontvouwen.
Ddd |
||||
|
388 MENGELDICHTEN.
Zy was bevallig van gelaet,'
En gaf in 't heusch en zedig wezen Een zuivere eerbaerheid te lezen. Haer net en fierelyk gewaed
Was van de witfte zy geweven. Zy droeg een heldre ftarrekroon
Op 't ryzig hoofd voor elk ten toon,
Om blyk van haer geflacht te geven. Dus zat ze in 't midden van haer' ftoet>
De vruchtbaerheid, en vergenoeging, De vrede, en blydfchap, die geen wroeging^ Maer reinen lust duldt in 't gemoed.
Al dienaresfen, fris van leden, Die naer 't believen van mevrouw
Geftadig wachten, en getrouw
In haren dienst heur' tyd befteden. Een fchoon en hemels maetgeluid,
Geteeld door honderd zangkoralen, Verzeld van orgels en cimbalen, Trok hier het hart ten boezem uit.
Terwyl de wierookgeuren rezen. Die duizenden, met bly gebaer,
|
||||
|
MENGELDICHTEN.
Hier rookten op 'c gewyd altaer.
En dus haer hoogheid eer bewezen. De Dichtkunst deed ook 't wierookvat
Tot eer der Huuwlyksliefde branden; Die vast met uitgeftrekte handen Om de eer van haer omhelzing bad.
De koren zwegen op 't gebieden Der Huuwlyksliefde eerbiedig ftil.
De Dichtkunst fprak; Godin, wier wil
De ftervelingen nooit ontvlieden, Ik kora aen uwe majefteit
Myn heufche dankbaerheid betuigen, Nu 'k Adrian a neer zie buigen Voor uwe magt en mogenheid:
Nu gy, tot opbouw van myn koren, Van velen thans zoo bits verfmaed,
En tot herftelling van myn' ftaet,
De haes vereent met van der tooren Hoe! fprak de Huuwlyksliefde weer;
Hoe! zoude ik dankbaerheid ontfangen
Van u, wiens zoete maetgezangen,
Vermeldende myn' lof en eer,
Ddd a |
||||
|
MENGELDICHTEN.
My lang tot uwen dienst verplichtten J
Ik wil voor u, die 't bruiloftbed Zoo mild met maegdepalm bezet, Oneindig meer dan dit verrichten.
Gedoog des dat ik u ontvouw Wat dierbaer heil en zegeningen
Zal dalen op deeze Echtelingen,
Tot ftaving hunner kuisfchc trouw. De vree, gefierd met verfche olyven,
Zal van hun huis den twist en haet, Die pesten van den echtenftaet, Met al haer fnood gevolg verdryven.
De vergenoeging zal in 't hart Der deugdfame Echtgenooten wonen,
De blydfchap aen haer zyde tronen,
En hoeden hen voor leed en fmart. Dus zullen zy een reeks van jaren
In voorfpoed levea, eens van zin, En, fmekende in een kuisfche min, Ontworstlen allerlei gevaren.
Terwyl de milde vruchtbaerheid Op mynen last hen zal bejegenen,
|
||||
|
MENGELDICHTEN. 391
Hun huuwlyksbed met fpruiten zegenen,
Daer 'sOuders beeld en deugd in left.
Wacht des, o Dichtkunst, frisfche loten, Die, aengezet door heilig vier,
In 't kunfh'g handlen van de Her,
Doen zien uit wien ze zyn* gefproten. Zoo beure uw eer zich weder op.
Zoo moete uw kunst wedr heerlyk bloeijen. Zoo raeke uw Iuifter weer aen 't groeijen. Zoo ryze uw glory weer in top.
Hier op verdubbelden de koren Hun hooge klanken. overal
Was niet dan vreugd en bly gefchal,
Met vrolyk feestgejuich te hooren. Het geen my wekte; en alles, wat
My in myn drobmen was verfchenen, Was in een oogenblik verdwenen, |
|||||
|
Dewyl ik fill en eenzaem zar.
|
|||||
|
S92 MENGELDICHTEN.
VREUGDEGALM,
TER BRUILOFTE
VAN DEN H E E R E
JAN VAN DER HOOP,
en UE JV F VROUW E
JOHANNA SLEGHT.
Gevierd in Rotterdam, den xxx. der Wynmaende,
MDCCXXXII.
an waer die fchelle feestgezangen?
Van waer dat lieflyk maetgeluid,
Dat al myn zinnen houdt gevangen, En voert myn ziel ten boezem uit?
My dunkt het fchynen bruilofttonen, Die, daer de fteejeugd op de maet,
Verheugd van geest, ten reije gaet,
De vruchtbaerheid op de aerde tronen, En voeren, met een' blyden trant
Haer naer de kuisfche ledekant.
' Ei!
|
||||
|
MENGELDICHTEN.
Ei! zegt my, huppelende reijen,
o Frisfche fteejeugd, zeg, zeg op; Wie zal zyn Bruid ter echtkoets leijen?
Wiens heilzon ftygt zoo hoog in top? 'kZal dan myn fpeekuig met uw fnaren,
'kZal dan de tonen van myn fluit, Met uw verrukkend maetgeluid, Met uwe harp en cyter paren:
Zoo deel myn dichtgeest in de vreugd
Die gy geniet, o prille jeugd! Wat zegt gy! zyn johannaes zinnen
In ft eind verzacht door vander Hoop! Zal zy haer' minnaer wederminnen!
En legt men thans den huwlyksknoop! Gewis, ik zie die fchoonheid pronkcn
In *t midden van de bruiloftzael, Ei! zie hoe zy, met ftrael op flrael, Elkander over zy belonken!
Hoe fmelten zy in 't zoetfte zoet, Dat twee verliefde harten voedt; |
||||
|
M E N G E L D I C II T E N. ■
Nu laet uw' zang vry hooger ryzen,
o Reijen! zingt een* fcheller toon, Om 'c Paer naer zyn waerdy te pryzen.
Waer blonk de trouwzael ooit zoo fchoon? Hier huvvt de deugd aen heufche zeden,
De wakkerheid aen huisbeleid, De Godvrucht aen de zedigheid, De kuisheid paert met frisfche leden,
Terwyl de min, in 't heil vernoegd, De huuwlyksbanden t'zamen voegt. Wat zal vrouw Zeevaert zich vermaken
Wanneer zy hoort van dezen echt! Hoe zal haer hart in blydfchap blaken,
Nu van der hoop vereent met sleght!
Twee namen op haer' waterwagen,
Langs andre kusten, andre zeen, Langs afgelegen ftranden heen, Door haer met bly gejuich gedragen.
Hoe zal de vreugde, reis op reis, W«ergalmen in haer ftroompaleis-! |
||||
|
MENGELDICHTEN.
Wat heil, dus zal zy zich doen hooren,
In 't midden van haer' waterftoet: Wat heil is thans voor my geboren,
Nil ueght haer' lief als Bruigom groet!
Gelieven, beide voortgefproten
Uit ftammen, die, ten alien tyd, Door yver, wakkerheid en vlyt, Myn magt en ryksgebied vergrootten;
Door wie myn ftaet is onderftut, De Rotterdamfche Beurs tot nut. -
Nu wacht ik fpruiten, brave zonen,
Die, heus van handel en oprecht, In hun beleid en arbeid toonen
Gedaeld te zyn van Vader slecht.
Zoo zal de zeevaert vveder bloeijen;
De welvaert langs het blanke nat, 'tGeen 't luchtig Rotterdam befpat, Verheugd ter haven binnen vloeijen;
Terwyl de koopmanfchap weer ftygt, En haren ouden luifter krygt. E e e |
||||
|
Z96 MENGELDICHTEM.
Maer uw geduld is door myn zangen,
Gelukkig Paer! te lang gerekt; My dunkt ik zie hoe uw verlangen
Zich reeds ter huuwlyksfponde ftrekc. Dat 'sHemels zegen u verzelle.
Smaek lange jaren *t ruim genoc Van 't zacht en minzaem huuwlykslot. Dae nimmer twist uw huis ontftelle.
Een zoon kroon binnen *t jaer uw' echc,
Tot vreugd van van der hoop en sleght. |
|||||
|
A E N
|
|||||
|
>
|
|||||||||||
|
MENGELDICHTEN. 39?
|
|||||||||||
|
AEN MYNEN KUNSTGENOOT
NIKOLAES VERSTEEG,
BAT HT Ml' fERSCHOONE TE Z I N G E JV , OP ZTIX
HUW ELTK MET M E J U F FRO U IT E
ELIZABETH van DEUREN.
^tWelk voltrokken is op den vn. der Zomermaende, desjaers
|
|||||||||||
|
M D C C X X X I I X*
|
|||||||||||
|
H
|
|||||||||||
|
oe kan ik u, in 't midden van de reijen,
Myn Kunstgenoot, naer 't bruiloftbed geleijen?
Hoe kan ik, met vereischte maet en zvvier,
Een' huuwlykstoon doen hooren op myn lier?
Daer nog het nat aen myn beflurven wangen
By druppels, ora myns Vaders dood, biyft hangen,
De bange rouw het kinderlyke hart
Geftadig wondt en grieft met fmart op fmart!
E e e a Niet
|
|||||||||||
|
398 MENGELDICHTEN.
Niet dat ik poog het wijs beleid des Heeren,
Door ongeduld vast morrende, af te keren.
o Neen! ik keer me eerbiedig naer Hem toe,
Ik prys zyn' naem, en kusch zyn ftrenge roe j
Opdat het Hem believe, vroeg en fpade,
My gaS te flaen met oogen van genade;
Opdat.... maer zacht! waer word ik heen geleid I
Vergeef het my. de guile vrolykheid
Wil my nog niet met haer gezicht befchynen,
Maer laet my in een nare droefheid kwynen.
En daer ik vast vermast ben door den druk,
Stygt gy, myn vriend, ten toppunt van geluk.
'k Heb 't levenslicht myns Vaders aen de kimmen
Zien ondergaen, om nooit weer op te klimmen>
En gy verkrygt het einde van uw hoop,
Hoe ongelyk is 't weereldfche beloop!
Maer och! ik kan niet in uw blydfchap delen.
Myn rouw belet me een huuwlykslied te fpelen.
'k Zong anders met een zedig maetgeluid,
De deugden van uw heufche en kuifche bruid.
Ik ben gewis der vriendfchap dat verfchuldigd,
Der vriendfchap lang by ons, myn vriend, gehuldigd,
i Maer |
||||
|
MENGELDICHTEN.
Maer verg my om die vriendfchap geen gedicht.
'k Heb Vader pas den laeftex plicht verricht, En voel my zoo door rouw en droef heid prangen, Dat my de lust vergaet tot bruiloftzangen. Verfchoon my des, myn waerde Kunstgenoot! God ftorte op u zyn' zegen uit zyn' fchoot. Hy houde lang, gelukkige Echtgenooten, De tweedragt uit uw zalig huis gefloten. De voorfpoed blyf daer woonen met den vree1, En brenge een' floet van zyn gefpelen mee1. De vruchtbaerheid will' uwen echt bekroonen Met fpruiten, die hun Ouders beeld vertoonen. God voede hier uw kuisfche liefdevlam; En zette u eens ter bruiloft van het Lam. |
|||||
|
Eee 3
|
|||||
|
MENGELDICHTEN.
|
|||||||
|
4oo
|
|||||||
|
OP HET HUWELYK
VAN DEN H E E R
JOANNES BADON,
en MEJUFVKOUW
KLARA GHYBEN,
Voltrokken te Dordrecht, den xxiv. van Wynmaende,
des jaers MDCCXXXIV.
jlj) y de overblyfzels van het huis te Merwe, alom
In 's lands kronyk vermaerd, door hoogen ouderdom,
Zet zich de Dordfche Maegd, die ryzige van leden,
De voorfte, en edelfte van Hollands andre fteden,
Mistrooftig ne£r, en zucht. het wapenfchild der Stad
iloudt ze in de flinkehand. de rechtehand be vat
Een frisfche olyvefpruit. de tabbaerd van fcharlaken
Hangt ongegord aen 't lyf. haer poesle maegdekaken
Zien
|
|||||||
|
M E N G E L D I C II T E M
Zien bleek en ongedaen; tervvyl een tranevliet
Uit bei hare oogen in de kruik dcr mervve fchier.
Nu zlet zy naer de Stad en zucht hoe langs hoe droever,
En op haer zuchten zucht de weergalm langs den oever.
De Merwenimf, gewekt door zulk een droef geluid,
Steckt, in verwonden'ng, hei hoofd ter ftroomkille uir.
Zy ziet de Maegd, en zegtr o pronk der vrye ftaten!.
Wat is 'er dat u dus in droefheid uirgelaten
Doet weenen? immers is al 't land in flille rust.
*c Verfchriklyk oorlogsvuur blyft hier nog uitgeblust.
Uvv kielen kunncn langs de blacuwe pekelbaren,
In alle veiligheid naer vreemde kustcn varen.
Geen tweedragt wordt 'er by uw burgery gevoed.
Wat is *er dan, o Maegd! dat u zoo treuren doct?
Och! zegt de Maegd, wat kon de blydfchap my bekoren,
Tocn fchrandre rear a in myn vesten werd geboren!
Gy hebt my menigraael wat groots van haer voor/peld.
Hoe had ik al myn' zin op deze maegd gefteld!
Met wat al zorg heb ik die nyvere opgetogen!
Op hoop, dat eindelyk *t my zou gebcuren mogen
Te bogen op een maegd, van hemelsch vuur bezicld,
Die aen haer maetgezang elkeen gckluifterd hield.
|
||||
|
40a MENGELDICHTEN.
En tnyn verwachting is met vruchteloos gebleken.
Laet Neerlands Helikon, ja, laet de nyd zelf fpreken,
Wordc ghyben, in myn Scad geteeld en opgevoed,
Als tiende Zanggodin van yder niet begroec?
Maer och! terwyl ik my vermaek in hare gaven,
Terwyl ik haer, vol moeds, in 'c zangperk voort zie draven,
Waer yder de eerekroon haer zee op 't ryzig hoofd,
Wordt, door de fchalke min, die Saffo my ontroofd.
Apolloos dubble zoon, bad on, die kruideryen,
Door Febus gunst en kunst, verkeert in artfenyen,
En in der Dichtren rei een blinkend fierfel ftrekt,
Verliefc op klaraes deugd, en fchoonheid; hy ontdekt
Zyn lyden aen de maegd, en poogt haer jonge zinnen,
Schoon langen tyd vergeefs, te buigen om te minnen.
En eindelyk, wat wordt myn hart beklemd door rouw!
Schenkt myne Saffo hem haer wederliefde en trouw.
Zy volgt haer1 Echtgenoot, en zal my haest begeven,
Om elders, vergenoegd en bly, met hem te leven.
Gij, zegt de Merwenimf, gy hebt, o brave Maegd!
Die billyk eer en moed op uwe klara draegt,
Geen reden om zoo zeer om haer vertrek te fchreijen.
'r. Is eers genoeg dat zulk een pronk der maegdereijen,
|
||||
|
MENGELDICHTEN. 403
Dat zulk een helder licht, en luifterryke zon,
Die hare glansfen fpreidt langs al den Helikon,
Uic uw vermaerde vest zoo heerlyk is verfchenen.
Ei! droog uw tranen af, o Schoone, ftaek uw weenen*
't Is kuifche liefde, alleen op blanke deugd gegrond,
Die hier den trouwknoop legt van 't heilryk echtverbond,
En waer de liefde alleen twee jeugdelingen paerde,
Daer heeft men in den echt een' Hemel hier op aerde.
Badon is waerdig met die maegd ten echt te treen.
Hy heeft altyd de deugd gevierd en aengebeen.
Hy weet, door yvervuur aen 't gloeijen, in zyn dichten,
Een' andren op het fpoor der Dichtkunst voor te lichcen.
En 't zyn haer poesle leen, haer welgefchapen leest,
Haer fchoonheid niet alleen, maer meest haer eedle geest,
Verfierd met blanke deugd, waer door hy eerst zyn zinnen
Gezet heeft om de maegd oprecht en trouw te minnen.
Staek des, o Maegd, ei! ftaek uw bange droeffenis.
Verheug u in het heil dat haer befchoren is.
Zy zal, fchoon ze u begeeft, nogthans in hooge wyzen,
Uw' luifterryken naem aen 't ftargewelf doen ryzen.
De Dordfche Maegd toont zich door deze reen voldaen.
De lachjes vlogen weer op 't aenzicht af en aen;
Fff Wan-
|
||||
|
404 MENGELDICHTEN,
Wanneer een vreugdgejuich, met aengenaem gefchater,
En liefFelyken toon, kwara rollen over *t water, Met geen de Dordfche jeugd verwekte, daer zy *t paer, Met blyden bruiloftgalm, geleid naer 't echtaltaer, En toewenscht; dat het lang in heil en voorfpoed leve, Dat zyn gezegende echt gewenschte fpruiten geve, Die fteunfels ftrekken aen den Duitfchen Helikon, Tot glory van den ftam van ghyben en badon. |
|||||
|
TER
|
|||||
|
MENGELDICHTEN. 405
TER TROUWFEESTE VAN D E Ft H E E R
ARNOUT GEVERS,
mn de EDELE JONGKVRQUtTE
MARGARETA MARIA BROUWER.
In den Edit vereenigd te Rotterdam* op den xv. der
Bloeimaende, des jaers MDCcxxxvir.
1. ZANG, aer ligt de blanke liefde t'huis?
By wat gelukkig paer vervoegen Zich rust en vrede en vergenoegen, Terwyl de twist, met woest gedruis,
Voor die gefpelen heen moet vlugten; Welk eene huuwlykfponde bloeit,
Door milde vruchtbaerheid befproeid,
In aengename en frisfche vmchten: Of waer geniet men 't eelfle zoet
Dat reine lusten in ons voeden?
F f f a Waer
|
||||
|
MEN G E L D I C H T E N.
Waer worden voor- en tegenfpoeden
Gedragen met gelyk gemoed?
Waer leidi men zulk een zalig leven, Dat voor geen fchatten is te geven? i. TEGENZJNG. Het paer, waer aen de deugd alleen
De grondflag is van 't eerlyk minnen; Dat, vol vernoeging, ziel en zinnen, Door 't zalig huuwlyk fmelt in een;
Dat frisch van leden, eens van jaren, Geen dartle drift in 't hart gevoelt,
En op geen ander oogwit doelt,
In *t heilzaem en gezegend paren, Dan 't nut van Kerk- en Burgerftaet;
Dat voorts in flilheid, al zyn leven, Verwacht wat God gelief te geven, Daer 't bezig is de middelmaet
In fpoed en onfpoed te betrachten; Dat paer heeft al dat heil te wachten. 2. Z A N G. Uit zulk een deugdfaem grondbegin
Sproot eerst die zuivre en reine liefde, |
||||
|
MENGELDICHTEN.
Die arnoot en maria griefde;
Des gaec thans ook hun heilftaet in.
Maer wie kan nu 't geluk ontleden Van braven gevers, nu de deugd,
In 't bloeijen van de prilfte jeugd,
De zedigheid, en eerbre zedeir, Met margareta, juist van leest,
Liefcalig, vriendelyk van wezen, Waerin, wat fchoon is, ftaet te lezen, Doch eene reeks van deugden meest,
Die in haer' blanken boezem* wonen, Zyn kuisfche en teedre min beloonen! 2. TEGENZANG. Geen minder heil heeft uit deez' echt
Ook "t fcheepryk Rotterdam te wachten! Hier huuwt de liefde twee geflachten, Twee achtbre ftammen; afgerecht
Om h roer van 't hoog gebied te fluren, De ftam van brouwer, gul van aert,
Wordt hier met gevers flam gepaerd;
Nu wacht men wakkre Palinuren,
Die fteeds voor 't heil van 't algemeen,
Fff 3 |
||||
|
MENGELDICHTEN.
Tot 'savonds van den vroegen morgen,
Op 't fpoor der defrige Oudren zorgen, En rustig al hun vfyt befteen,
Opdat de handel aen zou' groeijen, En Rotterdam in welvaert bloeijer*. T 0 E Z A N G. Gezegend paer, ter goeder uur
In 'sHeraels milde gunst verbonden* Nooit worde u onheil toegezonden. Dat rein en zuiver minnevuur,
Dat hier in twee paer oogen flonkert, Groei' met de jaren aen in kracbt,
En worde nimmer door een' nacht
Van wrokkend huiskrakkeel verdonkerd. De milde Hemel doe uw' echc
Gewenschte Zoons en Dochters telen, Waerin der gevers deugden fpelen, En brouwers edele inborst legt.
SpaS moet gy hier elkander derven, Om namaels beter heilftaet te erven. |
||||
|
MENGELDICHTEN.
|
|||||||
|
409
|
|||||||
|
B R U I L O F T Z A N G,
V 0 0 R DEN II E E R E
MICHIEL van den BERG,
ADRIAENSZOON;
en JONGKVKOUJVE
KORNELIA GRIMES.
In den Edit vereenigd te Rotterdam, op den v 1. der
Qogstmaende, des jaers
M D C C X X X V I I I.
Op de IFyze: lustig, lustig komt nu by, enz.
1VJL aegdekeelcjes, wier geluid
Voert de ziel ten boezem uit, Onder 't. luiflren naer den klank Van uw ftreclend mactgezangk; Maegdekeekjes, zwygt nu rJet,
Zingt, verheugd, een vrolyk lied, Grims, zoo zedig als oprecht, Treedc inec van den berg ten echt. Kal-
|
|||||||
|
MENGELDICHTEN.
Kuifche liefde en blanke deugd,
Zedigheid en eerbre jeugd, Volgen, met haer' floet, het Paer Naer het heilig echtaltaer. 't Speelgenootfchap ftrengelt thans
Maegdepalmen tot een' krans, 't Vlecht gebloemt en mirtekruid Ora het hoofd der brave Bruid: Maegdekeeltjes, dat daer by
De aengename melody Van uw zangkunst klink' en rys% Van den berg en grims ten prys. Knibbes, mispelbloem, en kaen,
Vander mei, en fenix gaen, Met de sterke en mees u voor, Volgt, ei volgt hen met uw koor. Luifter! houdt de Nachtegael
Hoogtyd in de bruiloftzael! Neen: de maegdelyke keel Streek ons dus, zoo fchel als eel. |
||||
|
MENGELDICHTEN.
Hoe verheft dit feestmuzyk
't Heil van 't heilig Huwelyk, Dat het al te boven gaet. Zie, de liefde flaet de rnaec* Maegdekeekjes, gaet zoo voort,
Meldc ons, in uw ftemakkoord, Hoe des Bruigoms jeugdig hart Is gepynd door minnefmart. Zingt ons, welk een zaligheid
Hy geniet, nu huisbeleid, Jeugd, en deugd, en eerbre zeen, Met hem naer de trouwkoets trecn. Zingt, ei, zingt hoe ziel en zin,
Door een onderlinge min, By dit welvereenigd Paer, Wordt gefmolten in elkaer. Zingt ons, op verheven wys,
Welk een zalig Paradys \ Paer, in kuifche min vergaerd, In den echt geniet op aerd. Ggg |
||||
|
MENGELDICHTEN.
Dat zich uw gezang dan keer',
En des Bruigoras Moeder eer', Die in ftilheid overdenkt 't Heil dat God haer' kindren fchenkc Wenscht haer, met eerbiedigheid;
Dat de hoogfte Majeftek Haer den zegen tang doe zien, Dien zy haer geflacht wil bien*. Dat uw ftem, op fcheller wys,
Nu ten hoogen hemel rys', En, met fmeekende gebeen, '$ Hemels zegen troon benegn. Bidt, dat nimmer 's hemels Heer
Hier het zoet in roet verkeer';. Dat Hy bittre ramp en kruis Weer' van die gezegend huis; Dat ?yn goedertieren oog
Bruid en Bruigom, van omhoog, Gade fla, en hun bedryf In zyn gunst gezegend blyf. |
||||
|
MENGELDICHTEN. 413
Sraeekc Hem, dat de vruchtbaerheid
Hier de Huuwlykfponde fpreid', En met fpruiten fier', wier jeugd 'sOuders lust verftrekke en vreugd. Smeekt Hem, dac de dood die Paer
Spade fcheide van elkalr; En het namaels, voor zyn* troon, Eeest moog* vieren met Gods Zoon. Maegdekeeltjes, uw geluid
Overklinkt my, 'k fchei 'er uic, Om te luiftren naer den klank Van uw ftreelend maetgezangk. |
|||||||
|
0 P
|
|||||||
|
Gg g a
|
|||||||
|
4H MENGELDICHTEN.
OP HET HUWELYK
VAN DEN H E E R
WILLIAM STIRLING,
en M E J U F F R 0 UWE
JOHANNA MARIA van RYKEVORSEL.
Voltrokken op den xix. der Oogstmaende, des jaers
M D C C X L I V.
vermaek der ftervelingen,
Kuifche Speelkunst, help my zingen,
Minnelyke hemelfpruit,
Sterk de tonen van myn luit;
'kZal het fierfel uwer koren
Eenen bruiloftzang doen horen;
Dat 's johanna, die, vol zwier,
Uwen lof, op 't kunstklawier,
In verfcheidenheid van wyzen,
Keurig doet ten hemel ryzen,
En
|
||||
|
MENGELDICHTEN.
En de kroon der fpeelkunst fpant;
Nu zy trouw, en hart, en hand, Braven Stirling heefc gegeven: Echtelingen, niec gedreven Door een wufte en dartle min, Maer die, met bedaerden zin, In 't gareel des Huuwlyks treden, Voortgeleid door de eedle reden, En verzeld van bknke deugd, In het bloeijen van hun jeugd. 'k Zie de feesizael reeds ontfloten,
En de brave Trouwgcnooten Met geluk en heil begroet, Door een' breeden vriendenftoet; Die, door noefte koopbedryven, 's Lands gemeene welvaert ftyven, En de Rotterdam fche viag Voeren in een' andren dag, Waer de vruchtbre uitheemfche luchten 'tVliegend koopgevaert bevruchten, Dat, geleid door goeden wind, Langs het zout een zeefpoor vindt, Gg g 3 |
||||
|
4itf MENGELDICHTEN.
Om zyn vergehaelde waren,
Onder 's Heraels gunst, te baren,
Aen den zoom der blonde maes;
Die, met ruisfchend flroomgeraes,
Op 't gejuich der Feeftelingen,
't Vrolyk 16 fchynt te zingen;
Daer ze, nit toegenegen lust,
Reis op reis de feestzael kust;
En befchouwt hoe opgetogen
Stirling ftaert, met minzieke oogen.
Op johannaes poesle leen;
Ryzigheid, aenminnigheen,
Leliwitte maegdekaken,
Die hem ambrozyn doen finaken,
Als zyn mond, met reinen lust,
Die bezielde rozen kust.
Nu vergeet hy ligt de rampen,
Daer zyn liefde mee1 moest kampen,
In den winter van zyn min,
Nu hy, met vernoegden zin,
Ruim en vrolyk a£m mag halen*
In de koefterende ftralen
|
||||
|
MENGELDICHTEN.
Van het flonkerend gezicht,
Waer zyn Bruid hem mee verlicht; Nu ze in 't vrolyk feestgewemel, Van den breeden Huuwlykshemel, (AIs de zon, uit haren trans, In de lente) met haer' glans, Zacht en teeder hem bejegent; Hera met haren invloed zegent^ ' En zyn jong en vlugtig, bloed Zaligt met haer warmte en gloed. Maer.... wat zie ik? welk een tuifter?
Toorts en fakkel worden duifter Voor die licht, dat ftrael op flrael Spreidt in 't midden van de zael. Vreemd gezicht! 'k word opgetogen! \Zic met onbenevelde oogen, Eene Maegd, wier majefteit Heldren luifter van zich (preidtf Hare hand omvat een vedel, Op den maegdelyken fchedel Pronkt de fiere nachtegael: Zy, die wy, met deze prael, |
||||
|
MENGELDICHTEN.
Op een hemelkloot zien pryken,
Geeft aen al de weereld blyken,
Dat zy, hemelfpruit, gewis,
De onwaerdeerbre Speelkunst is.
Onder 't ftreelen van de fnaren,
Blyfc ze op de Echtelingen ftaren;
Groet den Vader van de Bruid.
„ Rykevorsel, (roept zy uit)
„ Die uw drukke koopkantoren,
„ Op zyn' tyd, voor myne koren
„ Weet te ruilen, om uw' geese,
„ Al den dag bezet geweest
„ Met de zorg der handelingen,
„ In myne edele oeffeningen,
„ Uittefpannen, u tot lof,
„ My tot glory: 'k heb myn Hof,
„ o Me^een! om u begeven,
„ Door een zuivre zucht gedreven
„ Tot uw fiere Huuwlyksfpruit.
„ o johanna! brave Bruid!
„ (Dus vervolgt zy hare reden)
„ Wier oprechtheid, deugd en zeden,
|
||||
|
MENGELDICHTEN.
,, Ons doen zien hoe Moeders beeld
„ Loflyk door uwe adren fpeelt:
„ William, die, altyd nader,
,> Volg't het voetfpoor van uw' Vader
„ Zalig Paer, uw huuwlyksheil
„ Overfchryde perk en pcil.
„ Dat des hemels milde zegen
„ Al-uw handeling bejegen',
„ Uw gelukkig huis befproei,
,, Dat daerin de vrede bloeij
„ En de welvaerc blyve wonen.
>, Brave Dochters, wakkre Zonen,
„ Strekken 't zegel van uw min:
„ Zonen, die, met noeflen zin,
„'■'tBeursgeweiffel helpen fchragcn;
„ Rotterdam doen glory dragen,
„ Bogen> met veel vreugdgebaers >
„ Op een reeks van handelaers,
„ Rykevorsels brave loten,
„ Sterlings huis en ftamme ontfchoten,
„ Wier oprechtheid elk ontdekt
„ Uit wat bloed hun oorfprong ftrekt**.
H h h |
||||
|
4^0 MENGELD1CHTEN.
Ach! daer vaert, daer vaert zy henen,
Van een helder licht omfchenen! Echtelingen, al hec goed, Waer 't de Speelkunst, in haer greet, Lustte uw Huuwlyk mee' te zegenen, Moete u, jaren lang, bejegenen; Jaren lang uw Ouders zien 'tHeil dat God hun huis wil bien. |
|||||||
|
DE FEESTREI,
Op deJVys: mynen geest voel ik my dringen.
JLiaet ons palm en mirt fchakeren
Tot een bruihftfa'oon:
Laet ons deze Feest vereeren Met eerf Myden toon:
Nu wy, langs rozendreven, Zien Stirling, fier -en hly,
Den Huuwlykshof in fir even, Aen rykrvorsels zy.
|
|||||||
|
Lion-
|
|||||||
|
MENGELDICHTEN..
Blonde minnewichtjes fpreijen
Bloemen langs de pain.
Lcnkjes, lachjes maken reijen Waer zy V Paer zien gam.
De wind roert, zacht en teder, Het lachend loof, waerin
V Gevogelt, vlug van veder, Verheft hun kuifche min.
|
||||||||
|
431
|
||||||||
|
JSimmer moeten, o Gelieven!
Dorens van verdrlet
In dees' Hof uw voeten grieven. '/ Heil, dat gy genie t,
Moef nimmermeer verdwynen: En, voor uw Echtverbond,
Een Uyder dag verfchynen, Op dezen morgenjlond.
|
||||||||
|
0 P
|
||||||||
|
4aa M'ENG.ELDICHTEN.
|
|||||
|
OP HET HUWELYK
VAN DEN H E E R
ABRAHAM van RYKEVORSEL,
en J 0 N K V R 0 U IV E
SUZ ANNA MARGARETA des AMORIE.
Voltrokken op den in. van Wintermaende, desjaers
n d c c x i< x i x. JL\_eine Liefde, ziel van *t leven,
Wier beleid, op hoogen trant,
Daer het wierookoffer branch,
Door al 't Zangkoor wordt verheven; Vlekkelooze Huuwlyksrnin;
JLeenigfter van ramp en fmarten; Sarnenfmelfter van twee harten; Die, in rykevorsels zin,
Wrocht een kuifche zucht toe huvven;
Schoon het woelend koopbeleid,
U
|
|||||
|
ME N G E LDICHTEN*
U den toegang had ontzeid,
En geftaeg hem wist te omftuwen Met een' drom van bezighee'n:
Hy, getroffen door 't vermogen Van suzannaes vriendlyke oogen, Ziet zyn' minneftryd volftree'n;
En die kuifche, heusch van zeden, Die, door al haer blonde jeugd,
De onbefmette en blanke deugd,
Heeft gevierd en aengebeden, Schenkt hem hart en hand ten echt.
Des hy u, op uwe altaren, In 't gedrang der Bruiloftfcharen, Dankbren wierook nederlegt.
Vrolyk juicht in zulk een' zegen, Als. zyn liefde valt ten deel.
Nu hy zulk een fchoon juweel,
Zulk een Parel heeft verkregen, In margreta, al zyn luse.
Daer hy aen haer' hals blyft hangen,
En de roosjes van haer wangen,
Met verliefde lippen kuscht.
Hh h 3 |
||||
|
4*4 MENGELDICHTEN.
Teelfter van hen eelst genoegen,
Dievvy hier, der Maegden bloera, By der Jongelingen roem, In den echt te zaem zien voegen, Reine Liefde, dael, ei! dael,
Op 't gejuich der feeftelingen, Uit uw hooge hemelkringen, In dees ruime Bruiloftzael.
Breng een' ftoet van uvv gefpelen, Eensgezindheid, rust en vree,
Spoed en blyde welvaert mee,
Om het Paer, in de echtgareelen, Voorc te leiden; en gebie
Dat de vruchtbaerheid met Zonen Rykevoksels Echt will' kroonen, 't Huuwlyk van des amorie
Doe,in brave Dochtren bloeijen; Tot fieraed van beider flam;
En tot heil van Rotterdam;
Dat zyn welvaert zal zien groeijen, By het bloeijen van dees' Echt,
Word' myn bee my niet ontzegd,
O P
|
||||||
|
MENGELDICHTEN. 425
OP HE T H U W E L Y K
VAN DEN II E E R.
LEONARDUS PATYN,
GENEESHEER;
en MEJUFVROUWE JOHANNA ADRIANA van BEEFTING.
Jin 't einde triomfeert de Iiefde van patyn.
Zyn adriana, een trezoor van deugd en zeden, Een pronkftuk van Natuur in fchoontc en minzaemheden, Zalft, met haer wedermin, zyn wond en mimiepyn.
De vergenoegihg fchenkt den blyden bruiloftwyn.
De kuisheid fpreidt de koets met hagelvvitte Jeden. De Utile rust, van 't Paer gediend en aengebeden, Ontfchuift, als Speelgenoot, de Huuvvlyksbedgordyn.
De blyde welvaert daei', in 's Hemels gunfte, neder, En ftrook', en ftreele hen, zoo minnelyk als teder; Terwyl de vruchtbaerheid bun fponde bloeijen doe
In fpruiten, die doen zien uit wien ze zyn gefproten.
Zoo juichen Kerk, en Staet, o brave Trouwgenoten!
Van beefting, en patyn, met fchelle galmen toe.
TER
|
||||
|
4a6 MENGELDICHTEN.
1h¥ <H> <H> <H* <H> 4**f> *H> <M> «H> <H* *H> ^^ £• -> <H>
T E R
ZILVEREN BRUILOFTE
j' w # d £ iv Ii E E R MICHIEL van KOUWENBERG,
22 * M E JU F V RO U W E
JOHANNA van DAM,
J/^i u *t kouwenberg gebeuren nitig
Dees* dag, zyn' zilvren Bruiloftdag, Acn 's hemels trans te zien verryzen,
Ontfonkt hy, blakende van vreugd, Om, met de Huisvrouw zyner jeugd, Den Allerhoogften God te pryzen.
Hy ftaert op zyne Bedvrienduij
Het voorwerp zyner Huuwlyksmin, Den dierbren wellust zyner oogen;
En, peinzend wat gezegend lot Hy, in zyn Gade, ontfong van God, Wordt hy, verwonderd, weggetogen.
Nu
|
|||
|
MENGELDICHTEN, 43
LNu denkt hy aen haer huisbeleid,
Haer teedre liefde en naerftigheid,
Haer blanke deugd en eerbre zeden: Dan aen 't bedaerd en ftil gemoed,
Waer mee* zy voor- en tegenfpoed
In haren echtftaet heeft geleden. Een trits van Dochtren, en een' Zoon,
Vier parels aen zyn Huuwlykskroon, De vruchten van zyn eerlyk minnen, ■
Ziet hy, op harer Oudren fpoor, Kloekmoedig voorttreen, om het koor, Den tempel van de deugd te winnen.
Nu denkt hy hoe de wind van heil
Zyn Huuwlyksboocje waeide in 't zeil,
En hoedde, in h barnen van de baren: Hoe 't nog, met 's Hemels gunst belaen,
Het veilig door mag Iaten ftaen
Na vyfmael vyf verlopen jaren. Dus peinzend grypt hy naer zyn Her,
En zingt het Eeuwig Albeftier
Zyn vloeibre lof- en dankgezangen; Terwyl zyn Gae1, in 't ftil gemoed,
De Godheid eert, en hulde doet,
Met vreugdetranen op de wangen. I i i Zing
|
||||
|
MENGELDICHTEN.
Zing voort, o kouwenberg! zing VQort.
Wy, door uw maetgeluid bekoord,
Wy volgen uw gewyde wyzen: Wy pasfen, op den toon en klank
Van uwe lier, ons maetgezangk,
Om 's hemels Heer met u te pryzen. Maer hoe! wat is \ voor blonde jeugd
Die u, gansch ftatig en verheugd,
In uwe Feestzael komt bejegenen? Ik zie 't. uw Spruiten, bly te mo£»
Uw lieve Kinders treden toe,
Om u, met hart en mond, te zegenen, Hoor hoe, na eene heufche groet,
Uw Zoon het woord voor alien doet:
Hoe zweeft de blydfcliap door onze adren, Nu we u, welvarend en gezond,
Op dezen heuchelyken ftond,
o Dierbare Ouders! mogen nadren! Verheerlykt zy Gods Majefteit,
Die u, in Haer Voorzienigheid, By 't lieve leven wilde fparen;
Die, van uw Echtverbintenis, Nooit, met Haer gunst, geweken is, Den tyd van vyfentwintig jaren!
|
||||
|
MENGELDICHTEN.
|
||||||
|
Wy wenfchen, dat die Hemelheer
U zegen', en genadig weer'
Al wan u fcha£n kan of ontroeren; Dat fpa6 de dood uw Huuwlyk fcheid'
En Jezus u, in de eeuwigheid,
Ter Bruilofc van het Lam will' voeren. Hy zwygt; en wy, van hem voldaen,
Wy hangen 'er ons zegel aen.
En, kan 't den hoogen God behagen, Dan moet ge ook met uw Echtgenoot,
En de afkomst uit haer' vruchtbren fchoot,
Uw'' gouden Bruiloftdag zien daegen. |
||||||
|
Ii i 2 D E
|
||||||
|
+3o MENGELD I C H T E Nl
D E
ZILVEREN BRUILOFT VAN D, E N
WELEDELEN H E E R
JOHANNES RAVESTEYN,
* « MEVROUWE
MARIA de VOS.
Gevierd den x v i r. der Sprokkelmaende, des-jaers
MDCCXLIII.
\J/ntfonkte 't hart, voor vyfentwintig jaren,
Van ravesteyn, en zyn de vos, om God,
In *t midden van de blyde feestgebaren, Te danken voor hun heilryk Huuwlykslot.
Geen minder vuur blaekt thans hunne ingewanden, Om 't reukwerk van oprechte dankbaerheid,
Op 't hartaltaer, godsdienftig te doen branden, Ter eere van de Hoogfte MajeTteit :
Daer zy zich door een' ftoet van bloedverwanten Omringd zien, die, met een' verhcugdcn geest,
|
||||
|
MENGE LDI CtfTEN.
En bly gebaer, veel heils, van alle kanten,
Hun toejuicht, op hun zilvren bruiloftfeest.
Een bruiloftfeest dat mirtekrans noch kroonen,
£Dat vry de jeugd met zulk een fierfel prael',)
Noch ydlen klank van helle en fchclle tonen
Der fnaren duldt in 't midden van de zael.
6 Neen; hier fierft de Huuwlyksmin den fchedel
Van 't edel Paer, als een onwelkbre krans,
Die, moedig op drie parels, fchoon en edel,
't Gezicht alom doec fcheemren door zyn' glans:
Een lofgczang, nu fyner, dan weer grover,
Gezongpn door een breede deugdenry,
Rolt zedig, hier de ruime feestzael over;
Daer ravesteyn, aen zyn mariaes zy
Gezeten, zich verheugt in 's Hemels zegen>
En, van zyn Gae" geliefkoosd en geftreeld,
Verrukc. wordt, in 't aendachtig overwegen
Van *t heil, hem in den Echtenftaet bedeeld.
Maria zit venvonderd opgetogen.
Nu looft ze God, in 't ongefchapen lichr.
Dan rollen weer de tranen uit haer oogen,
Van blydfchap, langs haer zedig aengezicht,
Ii i 3
|
||||
|
MENGELDICHTEN.
Daer zy heur beeld, haer zeden, en manieren,
Heur Godsvrucht, fchoonte, en hagelwitte deugd,
En vriendlykheid, haer Dochters ziet verfieren; Die, met heur' Zoon, den roem der prille jeugd,
In al 't gewoel van 't vrolyk feestgewemel, Als flerren om de dagtoorts en de maen,
Aen 't blaeuw en breed gewelffel van den hemel, Om de Ouders, in de zael, ten reije gaen.
Daer 't Paer zich hart en zinnen dus voelt ftreelen, En in een zee van zaligheden baedt,
Verfchynen drie aenminnige gefpelen, Drie deugden, elk te kennen aen 't gelaet,
Om ravesteyn, en zyne Gae te zegenen. Liefdadigheid, wier wezen vrolyk bloost,
Komt, vriendlyk, hen met dankbaerheid bejegenen, Voor hunne liefde, aen 't ouderlooze kroost,
Hun zorg betrouwd, oprecht en te£r gebleken. Gerechtigheid, geblinddoekt voor 't gezicht,
Erkent de vlyt, die, noest en onbezweken, Aen 's Mans beleid haer hooglyk heeft verplicht,
Wanneer hy, daer de Vierfchaer was gefpannerc, .,' Verdrukte deugd onthefce van eieweld,
|
||||
|
MENGELDICHTEN.
De boosheid en godloosheid uit hielp bannen,
En 't recht alfins gevest heefc en befteld,
De Godsvrucht, wier bedaerd en ftatig wezen Hec Mil gepeins van 'c hart, oprecht en rein,
Aen elk als in een' fpiegel geefc te lezen, Juicht vrolyk in hec heil van ravesteyn.
Zy acht zich aen zyn' yver duur verfchuldigd. Zy loofc den dienst, dien 't kruisgeloof ontfing,
Wanneer hern zelfs verdreven Waerheid huldigd', En zegende als haer' waerden Ouderling.
Zy keert zich tot de brave Trouwgenooten, En looft met lust, hun kuifche Huuwlyksmin;
Roemt hun geluk, die door hun wakkre loten, In hunne jeugd, de deugd, met blyden zin,
Naer 't voorbeeld van hunne Ouderen, zien eeren. God, zegt ze, God, die eerst uvv liefdevuur
In gunst ontftak, en daeglyks deed vermeeren, Die u, door zyn aenbidlyk wys beftuur,
Een ganfche reeks van vyfentwintig jaren, In uwen Echt, met zegenoverlaen,
Goedgunftig by het leven vvou bewaren, Wil verder u genadig gade flaen.
|
||||
|
434 MENGELDICHTEN.
Geen onbeil moete uw echtgeluk verminderen.
De Godheid rekke uw beider levenstyd;
En doe u zien hoe 't heil van uwe kinderen, De palen van uw welvaert overfchrydt,
Daer gy, indien zulks Gode kan behagen, Met uw Geflacht, ter gouden Bruiloft zir.
Traeg moet de dood uw huuwlyksrain belagen, En gy, gedost in 'c onbefmette wit,
Fcestvieren in de Heerlykheid te famen. Zy zwygt, en al de Vriendenftoec juicht: Amen! |
||||
|
i
|
|||||
|
MENGELDICHTEN, 435
ROUWKLAGT
BY HET STERFBED
VAN MYNEN
V A D E R.
is 't, lielaes! wat is 't my bang te mo&!
Ik zie de hand des Heeren opgehevenl Zy dreigt, daer flaet, och my! daer flaet zy toe!
En 't geldt, helaes! myn' waerden Vader 't leven! o Zielverdriet! o zwaer en bitter kruis!
Myn treurig hart valt angftig aen het ftenen. De vaste fteun, en pyler van ons huis
Wordt omgerukt, en ftort, helaes! daer henen. Myn Vader, my zoo waerd als 't levenslicht,
Ja waerder dan my de appel van myn oogen,
K k k Be-
|
|||||
|
436 MENGELDICHTEN.
Bezwykt, en fluic zyn vaderlyk gezicht,
Voor eeuwig met een' yzren flaep omtogen. Hy, die, naest God, myn levens oorfprong is,
Hy, die, naest God, ray 't wezen heeft gegeven, Zygt neer, en fterft. o bange droeflfenis!
,Hy fcheidt van my, en tevens uit ditleven! Helaes! wat valt dat bitter fcheiden hard!
Hoe drukken my die jammerlyke flagen! Myn droeve geest, getroffen door die fmart,
Gaet buiten maet en pael, in 't jammeren en klagen*
En och! wien past, in dit vcrdriet,
De fchorre en doffe treurtoon nader?
Wie biilykt myn geween en klagten niet?
Ik mis, helaes! ik mis myn' waerden Vader!
Myn Vader, ach! wat was 't my heuchelyk en zoet,
Wanneer ik, met dien naem, myn' Vader aen mogt fpreken!
Myn Vader ligt voor 't wo£n des doods bezweken!
Ei my! hoe zucht myn ziel nu zy hem derven moet!
Och! Vader! kost het dan der Godheid niet behagen
Te luiftren naer het ftil gebed,
Door my, tot uw herftelling, met
Een' diepen ootmoed, Haer eerbiedig opgedragen?
Kwam
|
||||
|
■
|
|||||
|
MENGELDICHTEN.
Kwam u geen hulp of vJyt te baet,
Waerme£ de zoons van Hippokraet,
Door kracht en kunst van artfenyen,
U wilden voor den dood bevryen?
Och neen? de dood, waer 't al voor bukt,
Hield zich te diep, in de afgelegen holcn
Van uw verflymde long, verfcholen,
En heeft, helaes! u van ons weggerukt!
Myn Vader! och! ik kan van uwe koets niet fcheijen!
Wat moet ik bittre tranen fchreijen,
Nu ik u zie verwonnen door den dood!
Helaes! wat is myn droefheid bang en groot!
Vergun my dat ik, onder 't kermen,
U nog, voor 't laest, moog' drukken in myn armen;
Veroorlof uwen oudften Zoon,
Dat hy dit jongfte blyk van Kefde aen u betoon'!
Ei! kom, omhcls me, o Vader! weder.
Kom aen, omhels voor 't laest uw kind,
Dat u gelyk zyn eigen zieJ bemint.
Maer hoe! is dan de liefde, die u teder
Den boezem griefde, gansch vergaen,
En zyt ge met myn fmert niet aengedaen?
Kk k 2
|
|||||
|
.
|
|||||
|
438 MENGELDICHTEN.
Gy hebt my immers, korts, met heilwensch nog bejegend;
Uw veege mond, helaes! wat valt die uiterfte uur,
In 't overdenken, bang en zuur!
Uw veege mond heeft my nog vaderlyk gezegendj
En lydt ge nu dat myne ziel, dus teer,
Haer zuchten doe naer boven fchieten,
£n mag ik uw vertroofting niet genieten?
Maer och! myn Vader leeft niet meer!
Hy leeft niet meer! helaes! met welke rampen-
Heeft myne ziel, op 's levens zee, te kampen!
'k Volbragt myn' allerlaeften plicht
Aen Moeders lyk, ten hemel in gevaren,
Toen 't helder zonnelicht
My naeuwlyks vier- myn' Broeder eenpaer jaren,
Belonkt had in 't gezicht.
Nu moet ik, och! wat fchynt de Hemel thans verbolgen!
Met weenende oogen, en een hart,
Dat overftelpt wordt door de fmart,
Myn Vaders zwarte lykbaer volgeik
Ei! fta my toch, in dit gety
Van bictren rouw, myn waerde Broeder, by!
Help my, om 't vaderlyk verfche-ijen,
|
|||||
|
MENGELDICHTEN.
Eeii zee van zilte tranen fchreijen!
Maer neen. laet af. en wil dat opzet ftaken.
De zuivre liefde, die ik voor
Myn' Vader had, en nook verloor,
En nimmer zal verzaken,
Weet van myn oogen reeds een tranenbron te makenl
Zy prangt myn ziel genoeg in haer geweld!
De fmerten, waer Natuur my mee" beknelt,
Verdikken 't vloeijend bloed, en fpier en ader,
Door 't derven van myn' hooggeachten Vader!
Nu ftaek, myn ziel! dat mateloos geween.
Leer uvv verdriet en fmert geduldig dragen.
'tKost God, wien 'tal, in hemel, aerde, en zeen,
Moet eeren, naer zyn wysheid, dus behagen.
En wie heeft ooic zyn' wyzen wil weerftaen?
Hy werkt, en wie kan zyne werking keeren?
Laet des uw' rouw niet buiten rede gaen,
Maer buig u voor het wys beleid des Heeren.
Ja, Heer! het was 't believen van uw' wil,
Hoe zeer my zyn verfcheijen moog' beroeren,
Myn' Vader my, al fluimerend en ftil,
o Bange fmert! o hartverdriet! te ontvoeren.
K kk 3
|
||||
|
MENGELDICHTEN.
Des buJg ik my gehoorzaem voor U neSr.
Ik bid U aen, in uwe hemelzalen: ^Ei! laten uw vertrooftingen, o Heer!
Met uwen Geest, in myne ziele dalen. Die Geest leer' my, geheel met hart en zinn',
Naer 't hemelsch' ftaen; op 't onverganglyk hopen. Ach! dat myn ziel hier fmelte in uwe min!
En als, in 'teind, myn pad is afgeloopen, En hier myn lichc in duiflernis verkeert,
Voer my dan, wacr de blyde Hemellingen Hunn' Lofzang, in dien maetklank uitgeleerd,
Tot eer van Geest, en Zoon, en Vader zingen. |
||||
|
MENGELDICHTEN. 441
T E R
UITVAERT
FAN DEN H E E R
WILLEM GHYBEN.
|
|||||||||
|
H
|
|||||||||
|
oe juichte flus het deugdgezind gemoed,
|
|||||||||
|
Toen 't, op den klank van ghybens cimbelfnaren
Verzelfchapt van een' Godgewyden ftoet
Van Deugden, fcfreen ten heinel op te varen! Hoe bleef het toen geboeid aen dat geluid!
Hoe fcheen het op die klanken te verflingren i Maeroch! hoe wordt die blydfchap thans geftuit.'
De dood, helaes! weerhoudt die radde vingreni Hy, vroeg belust, oin 'sHeeren Majefteit,
Op vlugger' toon, en hooger wys, te loven, Vond zich belet door \ pak der fterflykheid,
Des lei hy 't af, en koos den weg naer boven.
Hy
|
|||||||||
|
44a MENGELDICHTEN.
Hy zet het naer het hemelsch Paradys;
Waer hy verheugd door de- Englen wordt ontfangen, De Godheid loofc, op Serafynfche wys;
En zich verliest in hemelfche gezangen. Maer onderwyl bekruipt de rouw het hart
Der Oudren, die hunn' braven Zoon betreuren: Hun deugdzaem kroost lydt bittre fmart op fmart,
Daer 't zich te vroeg voelt van zyn' Broeder fcheuren. Treurt, Vrienden! treurt, uw klagten zyn gegrond.
Wat mogten wy al goeds van hem verwachten! Hoe zocht hy, in zyn levens uchtendftond,
De blanke Deugd met yver te betrachten! Hoe blonk hy uit, gelyk een wyze zoon,
Tot lust en vreugd van zyn' oprechten Vader! Hoe ftrekte hy zyn Moeder tot een kroon!
Treurt, Vrienden! treurt, om uw verlies, te gader! Die jonge bloem, die, vol bekoorlykhe&n,-
Gansch fieri yk voor elks oogen op kwam luiken, Wordt, door den dood, ontydig afgefnedn,
En moet, helaes! in 't veetzand nederduiken f En oeh! wat zyn wy, menfchen, anders dan
Slechts ydelheid en ligtvergangbre bloemen?
Dan
|
||||
|
MENGELDICHTEN. 443
Dan nietig ftof.? wie, op de weereld, kan
Op frisfche krachc, ofjeugd, en deugden roemen? Als 't God geliefc het alleruiterst uur,
'tjongst oogenblik, den mCnfche toe te zenden, Zyn deugd, noch jeugd, of fterkte der natuur,
In ftaet den dood van onzen hals te wenden. Welzalig hy, die zoo zyn' wandel richt,
Dat hy, vol moeds, in de uiterfte oogenblikken, Dien vyand flout durft aenzien in 't gezicht,
En%, onverfaegd, van fiddren weet, noch fchrikken. Dus droegt gy u, o ghvben! in dien ftaet.
Geen laffe vrees bekroop u, in het fterven. Ge aenbadt Gods wil, en boogt u voor zyn' raed;
Een hooger heil verzekerd te beerven. Tot eindlyk 't God geiiefd heeft u te ontflaen
Van 't lastig vleesch, ora, met de Hemellingen, Op 't juichend feest, verheugd ten rei te gaen,
En eeuwig Hem een' lofzang toe te zingen. Geluk! geluk in uwe Heerlykheid!
Wy willen hier in uwe ftappen treden, Om, als de ziel van 't brosfche lichaem fcheidt,
U weer te zien, in 't eeuwigj uichend Eden.
LI 1 . HET
|
||||
|
M E N G E L D I C H T E N.
|
||||||||||||
|
4*4
|
||||||||||||
|
H E T
|
||||||||||||
|
KINDER-LYK
|
||||||||||||
|
VAN
|
||||||||||||
|
KORNELIS SMITS.
|
||||||||||||
|
.ornelisje! waerom aired
Gefcheiden uit dit leven?
Wat noopte uw zieltje, uit 's levens zee, Naer 's hetnels ree te ftreven;
Daer uwe kindsheid nog niet weet Wat by de menfchen leven hcet? Uw Vader, die, bevallig wicht!
Twee jaren pas geleden,
U in het lieve levenslicht, Vol blydfchap, mogt zien treden,
Loose, met uw Moeder, zucht op zucht, Nu gy zoo vroeg hun liefde ontvlugt. |
||||||||||||
|
2y
|
||||||||||||
|
MENGELDICHTEN.
Zy ftaen by *t Iykje, en zien, met fmart,
Uw oogjes, die de vonkjes
Vcrfpreidden, waer hun beider hart. Door uwe lieve lonkjes
Oansch teder van werd aengedaen, Thans doof, en zonder luifler ftaen. Zy zien 't bevallig blosje alree
Verfchoten van uw wangen.
Zy zien hoe 't mondje, waer gy mee Aen Moeders borst bleeft hangen,
Nog korts bezoomd met rozenrood, Thans paers geverfd is door den dood. Zy ftaen en flaen een droef geluid,
Om 't misfen van hun zoontje. En Lysje fteekt haer handjes uit,
Naer Broertjes poezel koontje; Doch wanend dat de flaep u boeit,
Laet zy kornelisje ongemoeid.
Die kindfche handel, dat gebaer
Verzvvaert uw Ouders wonden. De Zaligmaker heeft, voorwaer!
In u wat goeds gevonden, Dat hy u in zyn Heerlykheid
Zoo vroeg, zoet wichtjei heeft geleid.
LI 1 2 |
||||
|
M E N G E L D I C H T E N*
|
|||||||
|
44-6
|
|||||||
|
Dat die uw' Oudren dan tot troost
Verftrekke in hunne pynen, Hun jeugdig en aenminnig kroost
Dees droefheid doe verdwynen; Terwyl uw levens dageraed
Verryst in een' volmaekter ftaet.
Gy zult, o Spruit! niet onbeweend
Van Vaders lyklier fcheiden. Zyn liefde zal uw grafgefteent
Met bloemen mild befpreiden* Terwyl ik uwen kouden zerk
Met deze korte reeglen merk:
Hier rust een bloempje, frisch en eel,
Voor yders oog ontloken;
Maer door den dood van zynen fteel Ontydig afgebroken;
Hier ligt kornelis, liefde en lust Van smits en kloribus, in rust. |
|||||||
|
MENGLE DICHTEN. 44/
<H> <H> %"¥ <H> <H> #*§► <H> <H* <K+ <H> <H» «H> 4*«4> «H>
OP H E T
ONTYDIG AFSTERVEN"
VAN DEN SCHRANDEREN J Q N G E L I N G
JUSTUS KRIGHOUT.
Overkden te Rotterdam, in den Ouderdom van 25 jaren en
5 maenden, op den x. der Lentemaende, desjaers ir d c c x x x 1 1.
H
ebt ge 00k een klagend maetgeluk,
Hebt ge ooit uw fchorre treurgezangen, o Fiere Dichtkunst, Heraelfpruit,
By eene lykbus aengevangen? Zoo ftel, gy zyc 'er toe verplicht,
Thans eenen treurtoon op uw fnaren, Eq zing een klagend lykgedicht,
Nu KRIGHOUT, in den bloei der jaren>r
. L 1 1 3 Ligt
|
||||
|
4*8 MENGELDICHTEN.
Ligt door den dood ter neeV geveld,
En in de lente van zyn leven, Met woest en toomeloos geweld,
Words in het aklig graf gedreven. Laet, onder 't zuchten en gefteen,
Uw droeve lykgezangen hooren; En meld ons, onder 't bang geween,
Wat met dit fterven wordt verloren. Iloem zyne vlyt, die, langs het fpoor
Van zoo veel ecdle wetenfchappen, Zocht naer het hooge tempelkoor
Der Wysheid moedig heen te Happen. Met zy hy op het disdig pad
Van vreemde tael, met letterkloeken Te rae ging, ora een' ryken fchat
Van letterkennis dp te zoeken. 'tZy hy, genoopt door heilig vuur,
En van een' yvergloed gedreven, Doorzocht de wondren der natuur:
■
Of van deze aerde omhoog geheven,
De zon en maen aen 's hemels boog,
Den loop der ftarren en planeten, |
||||
|
o
|
|||||
|
MENGELDICHTEN.
Op 't fpoor van Archimecd, door 'c oog
Wist in befpiegling af te meten. 'tZy hy, gelyk een honigby,
Wist uit de goddelyke blaeren, Een' fchat van zieklekkerny,
In zyne korven op te gaeren. Verhef, o Dichtkunst, zyne deugd,
Die zoo vol luifters heeft geblonken, En nog, voor de oogen van de jeugd,
Verfpreidt haer tinteJende vonken. Maer voek ge uw hart te zeer bekneld,
Te veel door droeve zuchten prangen, En lydt uw ziel te veel geweld,
Zoo ffoek uw dofie treurgezangen; En houw in marmer op het graf:
Toen krighouts geest zyn enge paten, Zyny kerker veel te vroeg begaf,
Moest bier zyn lyhasch nederdalen; Fan yder em zyn deugd beweend.
Men wenfche rust aen V hud gebeent.
|
|||||
|
o
|
||||||
|
450 MENGELDICHTEN.
TER UITVAERT
VAN DEN
VERMAERDEN DICHTER HUBERT KORNELISZOON POOT,
Overladen hitmen Delft, op den xxxi. van Wintermaend,
MDCCXX XIII.
D aer daelt, helaes! dat groote licht.
Daer haelt dat Nederduitfche wonder, Door vrouw Natuur in poot gefticht,
Ter kwader uur het voorhoofd onder. 'sMans groote geest, al te eng bekneld
In 't logge lichaem, flaekt zyn boeijen, En, op een hooger vlucht gefteld,
Rept zich ora Heraelvvaerd te fpoeijen. |
||||||
|
De
|
||||||
|
MENGELDICHTEN.
De duitfche Zangberg ziet hem na,
Maer och! de rouw bewolkt zyne oogen, Nu, tot zyne onherftelbre fchae,
Zoo groot een geese hem is ontvlogen. Een geest, wiens lieffe'Iyke lier
't Kunstkweekend Neefland kost bekoren, Toen haer geluid, vol kunst en zwier,
Zich 't eerst van achter 't vee deed hooren. Men zegt dat toen de vliet vergat,
Door 't zoet geluid verlokt, te vloeijen, 't Gevogelt Horn in 't boomloof zat,
De melkkoe ophield van te loeijen, De landman, daer zyn kudde weidt,
Niet dacht om 't zatte vee te flallen, Terwyl de vale duifterheid,
Uit eerbied, trager fcheen te vallen. Maer'och! die lierklank wordt geftuit;
De dood otttftelt die juifte fnaren; De Dichter blaest den adem uit,
En moet, helaes! ten grave varen. BataelTche Dichters! helpt zyn' dood
En ukvaert met gezangen vieren,
Mmm
|
||||
|
MENGELDICHTEN.
De lykbus van dac dichtkleenood
Met treurige cypresfen fieren. Dat vry de Schilderkunst den lof
Van haren Heemskerk uittrompette, Haer' voedfterling aen 'sHemels hof,
In 't midden van 't geftarnte zette, Haer voedfterling, die vee en veld
Verliet voor verven en paneelen, Min op den akkerbouw gefteld,
Dan op het handlen der peneeelen. Roemt gy, Bataeffche Dichters! op
Den heusfchen foot, die, noest en wakker, Met vlugge fchreden op den top
Des Zangbergs ftapte van den akker, (Schoon Griek noch Roomer hem het fpoor
Tot zulk' een' Eeretempel toonden,) Waer hem de Dichters, in hun koor,
Met eeuwiggroene lauwren kroonden. Helaes! die geest is uitgedoofd.
Die ftar vergeet ons toe te ftralen, Zy moet, van glans en gloed beroofd,
Aen 's levens kimme nederdalen. |
||||
|
MENGELDICHTEN.
Maer gy, o Abtswout! waer hy 't licht
Het eerfte zag in 't ooften ryzen, Wat is de Zangberg u verplicht!
Hoe zal hy u best dank bewyzen! Gy hebt een wonder ons doen zienr
Nog nooit in Nederland gebleken, En onze Naneef zal misfchien,
Nooit van zyn weergae kunnen /preken; En mogelyk zou hy 't geval
Somtyds nog wel in twyffel trekken, Indien hy 't niet aen 't groot getal
Der guide vaerzen koste ontdekken: Beur uwe kruinen naer de lucht;
Wil moedig op uw' Dichter bogen; Uw naem, op wieken van 't gerucht,
Den gantfchen aerdbol rond gevlogen, Leeft met den grooten naem van poot,
Die tyd en eeuwen tart, en dood.
|
||||
|
M E N G E L D I C B T E Nt
|
|||||||||
|
454
|
|||||||||
|
TER GEDACHTENI SSE
v a n
JAKOB TARGIER.
Overleden in den Ouderdom van 47 jaren^ 7 maenden, en
20 dagen*, op den x. van Slagtmaende, des jaers, M D C C X X X V.
M y lust uvv graf, befchaduwd van lauwrierer?,,
o Jakob! die, in vloeijend maetgedicht, Het keurigst oor vermaekt hebt en gefticht,. Met bloempjes van myn lage kunst te fieren.
Maer 'k zing, al valt my uw verfcheiden hard, Nogthans geen doffe en droeve treurgezingen,
Neen: 't lust my een' triomftoon aen te vangen,
Nu ge, o targier! geen bittre pyn en firsart, Zoo jamraerlyk, in 't ligchaem hebt te lyden!
Nu gy met uwe ontftelde long niet meer,
Gelyk voorheen zoo deerlyk, keer op keer.,.
In 't midden der benaeuwdheen hebt te ftryden.
Een
|
|||||||||
|
M E N G E L D I C H T E N. 455
Een ander moog, met zulk een fmert belae'n,
Tot 'sHeeren hoon, al te ongeduldig klagen, Gy wist dat kruis met lydfaemheid te dragen, Gy eerde God, en badt zyn wysheid aen.
Zelfs toen Hy voor mv zvvakke en fcheemrende oogen 't Natuurboek floor, vviens letters aen elk' een'
Het aenzyn van een- Godbeid, die alleen,
Met wyze magt 't Heelal regeert, betegen* Toen keerde gy het magteloos gezicht
Naer binnen, ora het driest en fpoorloos muiten Der drifcen, door de Reden te zien ftuiten, En zongt haer zege in lieflyk maetgedicht;
Of noodde een ziel, die, waerlyk heil begerig, Hicr ommedvvaelt in 's weerelds woefleny,
Tot luiuren naer u\v Zedepoe'zy,
Van onkuisch dicht en dartlen zang afkerig. 't Zy ge, o targier! vol zwiers en raajefteit,
't Geluk van' hun, die, door Gods geest gedreven, Mier yveren in 't geeftelyke leven; Of de' onbevlekte en blanke nedrigbeid
©ns voorzongt, door een yvervuur aen 't gloeijen,
En dus Homeer en Milron, in hun vluchr,
M m m 3 Klap-
|
||||
|
45$ MENGELDICHTEN.
Klapwiekend door 't gewelf der ruirae lucht,
Op vleugels van de kunst zocht na te roeijen. Tot eindelyk uw geest, op 't fchel geluid
Van 'c zegelied der blyde Hemelfcharen, Naer 't blinkend Hof der geeften is gevaren, En 't aeklig graf uw ligchaem kreeg tot buit.
Rust daer tot u de Aerdsrechter doet ontwaken. Wy, midlerwyl, wy houden hoogtyd met
Het lieffelyk en keurlyk dichtbanket
Van uwen geest, dat yders tong kan fmaken; En azen, als de nyvre honigby,
Op bloera en geur van uwe poezy.
|
||||
|
MENGELDICHTEN. 457
DE UITVAERT
VAN DEN H E E R
ARNOLD HOOGVLIET,
RAED IN DE VROEDSCHAP DER STEDE VLAERDINGE.
"Qverleden in den Ouderdom van j6 jar en, drie maenden
en veertien dagen, op den xvn. van ffynmaend,
des jaers
M D C C L X I I I.
D e geest van hoogvliet, door den dood,
Van 'c uitgeleefde lyf ontflagen, Vaert heen, door de Englen in den fchoot
Van zynen Abraham gedragen. De donkre en fombre grafkuil fpreidc
's Mans Iyk, lang afgefloofd van krachten, Een rustbed, om 'er de eeuwigheid,
In flillen vree, op afcewachteu.
*t Ael.
|
||||
|
MENGELDICHTEN.
't Aeloude Vlaerdinge, om het haer
Met flede- en ftevenkroon beladen,' Volgc, met v'erbleekt gelaet, de baer,,
Waerop het fierfel van zyn Raden, Ten grave, ftatig, wordt gevoerd.
De fiere Dichtkunst, om 't verfcheijen Van haren ar"nold, ftcrk ontroerd,
Valt, overluid, op maet, aen 't fchreijen-; En ftrooit welriekend kunstgebloemt
Op 't donker zwart der breede pelle, Die om de lykbus hangt, en roemt
Deez' Fenix van zyn eeuw; wiens fchelle En jtiifte luit, een Heldendicht,
Volmaekt in kunst door al zyn deelen, Den Nederlander bragt in 't licht.
Zy roemt zyn lier, die, onder 't ftreelen, Ons kluifterde aen haer' malfchen toon.
Zy meldt; hoe hy, ten top geltegen Des Zangbergs, by de lauwerkroon,
Heeft onvergangbren lof verkregen, Door kunst, die niet te fchatten is.
Zy pryst de dankbre tydgenooten-, |
||||
|
MEN'GELDICHTEN.
Die 'sgrooten Dichters beeltenis
In blank en duurzaera zilver goten; Een eer waer de Agrippyner Zwaen
En Heinfius alleen mee pryken. Maeroch.' haer oog flort traen op tracn,
En hare ftem raekt aen 't bezwyken, Terwyl de-ftoet de Kerk in trekc:
En daer men, zedig van bedryven, Het lyk, in 't graf, met aerde dekt,
Lust haer die op den zerk te fchryven: Hoe zeer dees fchoove Tempel hog
Op Wittibrord, of ouder flichter; Zyn glory fiygt nog ruim zoo hoogr
Nu hoogvlieT) die doorluchte Dichter, De roeni van Flaerdinge-, en de lust
Des Zangbergs, in dees graffiti rust.
|
|||||
|
Nnn
|
|||||
|
tfo MENGELDICUTEN.
OP D E
U I T G A E F
D E R
GEDICHTEN
VAN
ARNOLD HOOGVLIET.
|
|||||||||
|
W
|
elkora, welkom puikgedichteii „
Vol fieraed en majefteit.
Welkom, welkom eedle wichten, Schoonheen vol bevalligheid;
Telgen, in wier aertig wezen Niet dan trekken van de deugd*
Van de kuisheid ftaen te lezen. Wat geniet ons hart een vreugd,
Nu we, o fpruiten, u te gader Zien verfchynen iii het licht!
|
||||||||
|
Doch-
|
|||||||||
|
MENGELDICHTEN.
Dochters van zoo groot' een' vader,
Wat heeft hoogvliet ons verplichtf
Want aen alle de eigenfchappen, Zwier, en houding, en geluid,
Waer gy mede in 't Jicht komt ftappen, Blykt het yder dat gy uit
Hoogvliets brein zyt voortgefproten, Kinders zyt van zynen geest,
Wiens beminnelyke loten Akyd welkom zyn geweest.
Schaemte moete u niet doen blozen, Zoo myn gretig oog te flout
Dat gebloemt, die frisfcbe rozen, Van aw fchoon gelaet befchouwt:
Want de juistheid uwer leden, 't Schoon, dat in uw wezen gloeit,
Uwe deugd, en eerbre zeden, Houden myn gezicht geboeid,
Weten my in 't hart te grieven, Voeden daer een" kuisfchen brand,
Doen myn ziel op u verlieven.
Schoonheen, biedt my toch uw hand.
Nn n 2 |
||||
|
MENGELDICHTEN.
*k Z.il gedienftig u geleijen
By uw Speelnoots, die, verheugd,
In het midden van de reijen, Zulke een zoete en frisfche jeugd
Heusch en minzaem zullen eeren. Ach! wat heil bejegent my!
Zy voldoen aen myn begeren! 'kZie die fchoonheen aen myn zy!
Wie kan 'c zoet zieh nu verbeelden Van onze onderlinge min!
Wat al reine en kuisfche weelden Zal uw lief gezelfchap, in
Myne ziel en zinnen telen, Als gy, met het kunstpenfeel,
Evangelyfche tafreelen, Maelt op een befpraekt paneelt
Als gy van uw zachte lippen, In lieftalig maetgeluid
Nektar en ambroos laet glippen! 'tZy ge een' krans, van geurig kruid,
Vlecht op jaer- en Huuwlyksfeeften j Of de droeve lykbus fiert;
|
||||
|
MENGELDICHTEN.
Of den lof der Feniksgeesten
In gezangen eert en viert;
Of, in keur van kunstgedichten, Met verfcheidenheid van ftof,
In de kunst my voor zult lichren, Wyzen hoe men naer het Hof
Van onfterflyke eer moet ftreven. Daer de lof van hoogvliet in
Eeuwig marmer ftaec gedreven, Door zyn wakkre Dichtheldin.
|
|||||
|
Nn n 3
|
|||||
|
464 MENGELDICHTEN.
0 P
ISRAELS
BAALFEGORSDIENST,
VAN MYNEN KUNSTGENOOT
DIRK S M I T S.
AEN DE NEDERDUITSCHE DICHTERS.
o Ochrandre Dichters, die uw' tyd,
Der Dichtkunst, frisch en fchoon van leden, Vol luifterryke aenminnigheden, Met lust en yver hebt gewyd,
Die uit aloude letterbeemden, Hec eelfte en geurigst van 't gebloemt,
Waer de oudheid ooit op heeft geroemd,
En wat by vrienden of by vreemden, Zyn* reuk het geurigst heeft verfpreid,
Vcrzamelt, en den vruchtbren akker,
Def
|
||||
|
MENGELDICHTEN. 465
Der duitfche Dichrkunsr, noest en wakker,
Verrykt met zulk een lieflykheid,
En maekt tot zulk een' hof der.hoven, Dat yder, die dat groot verfchiet
Van kleur en geur en kruiden ziet,
Moet roepen: wat gaet dit te boven! Gy hebt ons hoog en diiur verplicht,
En 't raangelt ons aen juifle klanken, Om, naer den eisch, uw' geese te dankenr Die ons dees' bloemtuin heeft gefticht.
Maer daer myne onverzaedbare oogen, Langs al die fchoonheid fpelen gaen,
Zie 'k een verachtlyk onkruid flaen,
Dat nimmei* iemant kan gedoogen: Een onkruid, uit den Griekfchen grond"
Gehaeld, door Roomfche Dichttuinieren, Zie 'k hier den ganfehen hof ontfieren, Hoe fchoon, hoe eel hy pryke in 't rond.
Dat onkruid zyn die valfche Goden, Door 't blinde Heidendom geeerd,
Die Christendichters, heel verkeerd,
Op geur van hunne bloemen nooden t
Niet
|
||||
|
MENGELDICHTEN.
Niet nooden flechts, maer tot hunn' lof,
Den tuin met bloera by bloem beplanten, Hoe zeer dat kruid aen alle kanten Verftrekt tot misftal van den hof.
Een vlyt die nutter is te ftaken. Dat plantgewas, zoo zeer geftoofd,
Is ganscb van geur en kleur beroofd.
Geen Christenby zal 't ooit genaken, Want al zyn fappen zyn fenyn,
Die niet dan pestlucht van zich geven, Waerby de helfche Ipinnen leven, En Gode en menfchen walglyk zyn.
Wilt des al uw vermogen bicden, Doorluchte Geesten, die uw zweet,
Tot -luifter van den hof befteedt,
Om zulk een onkruid uit te wieden; En plant 'er zaden van de deugd,
Gewyde zaden, die in 't groeijen, Tot eer der ware Godheid bloeijen; Kweekt Bybelbloemen, om de jeugd,
Op keur van kleur en geur te onthalen, Die, daerze inwendig wordt gefticht,
|
||||
|
MENGELDICHTEN.
Een zoet, in zulk een fchoon gezicht,
Geniet, dat niec is aftemalen. Wat zal dees hof dan keurlyk ftaen!
Wat zal zyn geur zich dan verfpreijen! Hoe zullen Salems maegdenreijen Dan fpelemeijen langs de paenl
Hoe lieflyk hier hun ftemmen menglen! En, door de Heilzon toegelonkt,
Het eelfte waer de hof mee pronkt,
Om 't hoofd van hQnnen Bruigom ftrenglen.' Wie leent dan niet met lust de hand,
Daer smits, door* yvervuur aen 't gloeijen, Alrede een puikbloem op ziet groeijen, Door hem in dezen hof geplant?
Die puikbloem, eel van blad en verven, Is 't heilgeloof, waer Pinehas
Godvruchtig van bezwangerd was,
Toen Zimry door zyn hand moes£ fterven, Met dartle Kosby, daer zy in
Een' vuilen wellust zich vergaten:
't Is 't heilgeloof, dat, boven maten,
Aertshertog Mozes ziel en zin
Oo o |
||||
|
4<?8 ME.NGELDICHTEN.
Met een gcwyde vreugd beftraelde,
Wanneer 't in Sictims woefteny,
Van Isrcls fnoode afgodery
En Baalfcgor zegepraelde. Die bloem verrukt het keurigfte oog,
En doet een' paradysgeur rieken, Geur die de ziel, op vlugge wieken, Van de aerde voert naer 's Hemels boog,
Opdat zy God in 'c licht bejegen', Die smits en zyne Dichtkunst zegen'. |
||||
|
M E N G E L D I £ II T E N. <t^
<H> *W+ <H> <H+ tM* <H> «H> <H> <H* #"$ <H> <iH> *H+ ♦<*"§► OP D E
HISTORIE der REFORMAETSIE
VAN D E
PALTS en van GENEVE,
VERTAELD EN SESCHREVEN DOOR.
DEN HEEK JOHANNES WILHELMIUS.
Ji-s *t aengenaem, in verre ftreken,
Waer t3'delyke bezigheen,
Of 't onderhoud der brosfe leen,
Ons houden van ons bloed verfteken, Te hooren boe 't ons maegfchap gaet;
Hoe onze teergeliefde vrinden, De bloedverwanten zich bevinden; Hoe 't is met hun en hunnen ftaet;
Of 'svaders ftam blyft welig bloeijen, En nieuwe loten teelt in 't groeijen? O o o 2 Hoe
|
|||
|
MENGELDICHTEN.
Hoe zoet* hervormde Nederlander,
Geteeld uic onverganglyk zaed,
Die God, wanneer gy troonwaerds gaet,
Als Vadcr aenfpreekt met elkander, En in Zyn waerheid ftaet en wast;
Die Christus tot uw' oudften Broeder, Gods Kerk hebt tot uw waerde Moeder, Op wier gebodn gy vlytig past;
En hen, die *t beeld uws Vaders dragen, Erkent voor bloedverwant en magen: Hoe aengenaem zal 't u dan wezen,
'tLot, dat uw maegfchap nacr den geest*
Ten deele is in de palts geweest, In dezen bondel bla£n te lezen;
Te zien uit welk een kleen begin God, in geneve, voor elks oogen,
Een geestlyk huis heeft opgetogen,
Van wiens godvruchtige gezin Gy, daer het God in Christus eerde,
De tael van Kanaan eerst leerdet
|
||||
|
MENGE-LDICHTEN.
Geloofsgenooten, komt, treedt nader,
Befchouwt, wie zucht tot ftichting voedt,
De lotgevallen van uw bloed \
Wilhelmius, de gryze Vader, Die, als een ftar uit haren trans,
Gods Kerk op 't heilfpoor voor blyft lichten, Ontvouwt ze in nette kerkgefchichten. Verheft het werk des grooten Mans:
En leert, uit 'sHeeren handelwyzen, Gods Almagt, en zyn Wysheid pryzen- Maer welk een dankbaerheid vergelden-
Wy u, die NeeVland dit kleenood Werpt edelmoedig in den fchoot, o Roern der geestelyke helden! Die oib de koets van Salomon,
Met uitgetogen zwaerde, waken, Geen nyd moete uwe vlyt genaken, En gy, gekoefterd van de zon
Des heils, in uw bejaerde dagen, Nog lang de kroon der grysheid dragen. O o o 3
|
||||
|
472 MENGELDICHT. EN.
OP D E
IIISTORIE der REFORMAETSIE VAN
GENEVE,
BESCHREVEN DOOR
den HEER
JOHANNES WILHELMIUS.
({jraeft ge, o gen eve! aen elks gezichtj
Na duiftemisfen hoop ik Ucht,
Tot zinfpreuk by uw (child te lezen, Daer ge in een dikke duifterheid,
Door 't blinde bygeloof misleid,
De dwaling eeren moest en vreezen ? Dat lang gehoopte licht ging op,
En fteeg welhaest ten middag top,
Wanneer de zon der zuivre waerheid De bruine mist van bygeloof
Van uw benevelde oogen fchoof,
En u belonkte met haer klaerheid. Toen
|
||||
|
MENGELDLCHTEN.
Toen zaegt gy, o bcroemde Stud I
Den nacht, die u omwonden had", Op vlecrmuisvleugels henen wyken.
Toen zaegt gy, met verklaerd gezicht, Den glans en gloed van 't eeuwig licht Uit 'sHeeren woord vol luifter pryken.
Gy hebt, daer u dat heilgenot,
Door 't hoog en wys beftuur van God,
(Naer eisch van ons nooit eer te geven}
In zyne gunst is toegelegd, Uvv zinfpreuk federt ook te recht; Na dulfiermsfen licht., gefchreven.
Leesgrage geesten, die uw' tyd,
Met nut vermaek, in boeken flyt, Indien uw yver is genegen
Te zien, op welk een wys die zon, Dat licht eerst zynen loop begon, Hoe 't op dat toppunt is geftegen;
Zoo keert uw oogen herwaerts aen;
Doorlees dees kerkhiftorieblaen;
Hier zai 't wilhelmius ontvouwen. Die Heilherout, vol pinkftervier,
Doet, juist van oordeel, op 't papier,
Die wondren u in orde aenfchouwen. |
||||
|
MENGELDICHTEN.
Zyn pen maelt eerst den dageraed,
Waerin dat heuchlyk licht opgaet;
Hy doet het vrolyk uit de kimmen Ten voorfchyn koraen, in zyn' trans;
En laet het in zyn' vollen glans,
Tot in zyn middagkringen klimmen. Ach! dat #et tot den jongften dag,
In heldren gloed, daer pryken mag!
Dat damp noch nevelige wolken Van wanbegrip, zyn majeftek,
En onwaerdeerbre heerlykheid
Niet fcheemren doen voor 't oog der volken! Wilhelmius! o Godgezant!
Hoe hoog en duur is Nederland |
||||||
|
Aen u verplicht voor uwen yver!
God zegen' al uw werk en vlyt.
Hy zy uw ftaf en fteun altyd,
o Nutte kerkhiftoriefchryver! |
||||||
|
MENGELDICHTEN. 47$
|
|||||
|
OP D ti
GEDICHTEN
VAN MYNEN KUNSTGENOOT
DIRK SMITS.
D uitfche Zangberg, dat uw koren
Juichen op een' blyden toon,
Lauwers vlechten tot een kroonj
Smits ontfluit zyn dichttrezoren, En onze ooren gaen te feest
Op de vruchten van zyn' geest.
Wist hy yders gunst te winnen,
Toen hy zong, met edlen zwier,
Welk onkuisch en dartel vier
Isrel Moabs kroost deed minnen, Ora de zinnen van de jeugd
Uittelokken tot de deugd:
PPP Hy,
|
|||||
|
MENGELDICHTEN.
Hy, weer yvrig ujtgevlogen,
Als een by, op 't eel gebloemt,
Daer de Bybelhof op roemt,
Stort den fchat, daer uit gezogen, Voor onze oogen, mild en luid,,
In papieren raten uit.
'tLust hem weer elks hart te ftreclen,
Daer hy, in zyn poezy,
In een dubble gallery,
't Kunstbeminnend oog doet fpclen Op tafreelen, die zyn' lof
Voeren tot aen 't ftarrenhofl
Dat een ander, op zyn vedel,
SpeeP de fiere majefteit, Die het bloemfestoen verfpreidt,/ Dat, om meenig beeld, zoo edel,
Van den fchedel waeit en zwiert, Als hy 't met zyn byfchrift fiert. |
||||
|
M E N G E L D I C II T E N.
\ Zal myn' dichtgeest meerder vleijen,
Oai te luiftren naer het liod
Van zyn zevenmondig dec,
Als hy Mofchus volgt in 't fchreijen, Ora 't verfcheijen van zyn' Vrind,
By de dangers teer faemind.
Als ik 't hart dus op mag halen
In den maetklaiik van zyn lier,
Die, met aengenamen zwier,
In het ryzen en het dalen, Nachtegalen, in geluid,
Gaet te boven, roep ik uit:
Duitfche Zangberg, dat uw korcn
Juichen op een' blyden toon, X^auwers vlechten tot een kroon; Smits ontfluit zyn dichttrezoren,
En onze ooren gaen te feest Op de vruchten van zyn' geest. Pp p 2
|
||||
|
*
|
|||||
|
478 M E N G E L D I C H T E N.
OP D E
POETISCHE UITBREIDING en BESPIEGELING
OVER D E
EUANGELISCHE GELYKENIS
VAN DEN
VERLOREN ZOON,
DOOR
FRANS de HAES.
ftaet hec akelig gefchapen,
Met een', die, onbekeerd, in zyn' natuurftaet leeft, Geen acht op een hiernamaels geeft; Maer ftil blyft in den fchoot der zorgeloosheid flapen! Hy heeft geen' Heiland, fchoon zyn mond, In Jezus kruis en dood, ligtvaerdig mooge roemen: En fchoon hy God zyn' God moog' noemen,
Is God hem nochtans niet de God van 'c Heilverbond, Neen, dat volmaekt rechtvaerdig Wezen,
Wien, zonder waer Geloof, geen fterveling behaegt, Schoon
|
|||||
|
MENGELDICHTEN. 479
Schoon 't hem langmoedig hier verdraegt,
En hem van 't aerdfche goed een groot, een uitgelezen,
En deftig deel genieten doet;
( Zulks wordt hem in Gods vloek en gramfchap flechts gefchonken )
Dat Wezen zal hy zien ontfonken,
En blaken, na den dood, in eenen toornegloed,
Daer 't zyn verdoemenis uitdondert:
Vervloekte! weg van my.' ga weg\' ga voort van hier,
Naer 'c eeuwig onuicblusbaer vier,
Den Duivel en zyn' vloekverwanten afgezonderd!
Dit is gewis uw eeuwig lot*
Natuurlyk mensch, tenzy Gods Geest u will' bekeeren.
Maer laet geen wanhoop u verheeren;
Neen, God, de goedheid zelf, is een barmhartig God,
Die geenen lust heeft noch behagen
In uwen dood, maer wil datge u bekeert en leeft,
Der zonde en 't vleesch een' fcheidbrief geeft,
Om in zyn' dienst alleen te flyten uwe dagen.
De Heiland, op deze aerd gedaeld,
Heeft God, iq 't zinnebeeld eens Vaders, dus gefchilderd,
Die zynen Zoon, hoe zeer verwilderd,
Hoe ver van 'c deugdenfpoor, met opzet, afgedwaeld,
P p p 3 Op
|
||||
|
48o M E N G E L D I C II TEN.'
Op 't jammerJyk en bitter kermen
Van zyn ontwaekt gemoed, dat, vol boetvacrdigheid,
Zyn zonde en gruwelen bcfchreit,
In gunsc ommoet, en kust, en vat in open armen.
De haes blyft op dit tafereel,
Uit Jezus mond gefchetst door Lukas, in zyn blaeren, i
Met ingefpannen aendacht flaren,
En grypt, vol yvervuurs, zyn keurig dichtpenfeel,
Om 't ftuk breedvoerig uit te halen.
Ily hoogt, en diept, en brengt hier fchaduwen, daer licht,
En doet de beelden, voor 't gezicht,
la juifte houding, op den breeden voorgrond pralen,
Met woordenverf gecoloreerd.
Dus wordt het ftuk, alorn met bywerk ryk omvangen,
Voor 't oog der weereld opgehangen.
Kom nu, o fterveling, die hier, nog onbekeerd,
Met varkensdraf u tracht te voeden,
Befchouw, in dit tafreel, uw deerniswaerdig lot;
Die, zoo ver afgedvvaeld van God,
Blyft ongevoelig voor de flagen van Gods roeden,
In geestelyken hongersnood.
Ach! rnackte dit gezicht uw arme ziel verlegen! i
Achf
;|
|
||||
|
MENGELDICHTEN. 481
Ach.' bragt bet haer aen \ overwegen
Hoe zy van hongcr fterft, terwyl het geestlyk brood
Hen, die den Vader aller vromen,
In 't huis van zyne kerk, ten dienfte flaen, verzaedt!
En ftondtge uit uw' eiendeftaet
Dan op, ora wee*r tot God, vol waer berouvv, te koraen!
God nam voorzeker u dan aen;
*t Kleed der Gerecbtigheid van Cbristus zoude uw leden,
In 's Heilands bloed gekuist, bekleeden,
En Gods verkoren volk raet u ten reije gaen,
De haes in vvacrbeid juichen konnenr
Als God dien zegen geeft aen zyne pqezy,
Die hemelgaef: het pond, dat Gy
My, Heer, vertrouvvde, heeft een ander pond gcwonneal
Dat heil bekroone uw noefte vlyt,
o Schrandere de haes, wien wy voor deze klanken,
Zoo keurlyk van geluid, bedanken;
Dat God u, na \ verloop van uwen Ievenstyd,
Bejegene met deze reden:
O Goede knegt, die trouw geweest zyt in het geen
Ik u op aerde gaf te leen,
Kom aen, wil in de vreugde uws Heeren binnen treder.
O P
|
||||
|
48i M E N G E L D I C II T E N.
O P D E N
ROTTESTROOM
VAN
DIRK S . M I T. S.
|
|||||||||
|
D
|
|||||||||
|
e blonde rotte prykt, vol moeds,
|
|||||||||
|
Op hacr kristallen waterkoets;
En rnent haer fier gefpan van zvvanen, Met losfe toomen, langs haer' vloed;
Daer zy van al haer onderdanen, De Nimfen, plechtig wordt begroet.
Zy juicht, en de Echo juichc weerora,
Nu zy den wand van 't Heiligdom
Der Poezye ziet behangen Met een verrukkend kunsttapyt,
Door smits, in vloeijende gezangen, Haer' kabbelenden ftroom gewyd:
Een kunsttapyt, waer aen haer Iof
Verftrekt heeft tot een ryke ftof;
Haer ftreelende bevalligheden Tot inflag; daer de beeltenis
Van deze rustige van leden, Naer 't leven, in geweven is:
|
|||||||||
|
MENGELDICHTEN. 483
Een kunsttapyt dat Rotterdam,
'tWelk van haer' ftroom zyn' naera bekwam,
Verheerlykt boven zyn geburen; Zyn eer en roem vertoont voor 't oog;
Zyn' lof den tyd zal doen verduren, Wat nydig lot net treflen moog'.
Wanneer, 0 blonde rotte! uw vliet,
Zachtruisfchend, naer beneden fchiet,
Groet dan uw' Loftrompetters woning: En toon, terwyl. gy welig weidt,
Zyn* edlen yver tot belooning, Den Stroompoeet uw dankbaerheid,
Wat 's dat! hoe! zucht gy op dat woord ?
Gryp nioed: is smits van uwen boord
Naer 't bar Flakkeefche flrand getogen? Hy zingt uw' lof met luid gefchal;
Misfchien dat 00k zyn kunstvermogen Dien ftroom met luifter fchildren zal.
En gy, o Rotterdam! dat hier
Hem met veel geest, en kunst, en zwier,
Den lof van uwen Stroom hoort zingen, Verhef u, op uw' grooten Zoon.
Wie thans naer de eerlauwrier moog' dingen, Myn smits gaet ftryken met de kroon.
Q q q OP
|
||||
|
I
|
|||||
|
484 M E N G E L D I C H T E N.
•OP HET VERVOLG
D E R MENGELDICHTEN VAN
ARNOLD HOOGVLIET.
aet wel. de Maro van ons Land,
De groote hoogvliet flaet de hand Weer aen de nederduitfche lier, Met een bevalligheid en zwier, Die, wat zich andren onderwinden,
Niet ligt hun weergae zullen vinden.
Hy zoekc, op Pindus, 't eelfle krtiid,
De liefelykfte bloemen uit;
Die, tot een Eerkroon gefchakeerd,
Hy *c gryze Vlaerdinge vereert;
Dat, moedig op zyn Heldendichten, Voor Mantua niet heeft te zwicfeten. Hy
|
|||||
|
M E N G E L D I C H T E N.
Hy maelt in fceurlyk maetgedicht,
Ons Zydebalen in 'c gezichc,
En zingt, op een verheven wys,
Dat hartverrukkend Paradysj
Dat, met zyn wandeling en dreven, Zal eeuwig, in zyn Hofdicht, leven. Zyn afgerichte kunsthand zet
Ons keur van fmaeklyk dichtbanket.
En kiefche letterlekkerny,
Gulhartig voor, in poezy,
Daer Neerlands edelfte verftanden, Met gretigheid, naer watertanden. o Kunstjuweel I dat eenen fchat
Van vindingryk vernuft bevat,
Wy zingen hoogvliets eer en lof..t.
o Neen. zulk een verheven ilof
Zal ftyver fnaren beter pasfen. Zyn lof is myne kunst ontwasfen. Qq q a
|
||||
|
486 MENGELDIC.HTEN.
**&%£ H& %& **& %»# H*z? %<& **& %£ %& %& HP
OP D E
MENGELDICHTEN van MEJUFFROUWE
KLARA GHYBEN,
EN DEN HE ERE
JOANNES BADON.
JLn 't Heiligdom der Huuwlyksmin
Verfchynt de Dichtkunst, haer Vriendin,
In 't Starrenkleed gedost, om ftatig haer te groeten; En eenen bondel poezy,
Vol aengename melody,
En ftreelend maetgeluid, op te ofFren voor haer voeten. 't Behage uw Majefteit dees bladn,
Dus fpreekt haer de edle Dichtkunst aen,
Dit dierbaer kunstgewrocht van onze hand te ontfangen. Een liefderyk en vreedfaem Paer,
Dat door de deugd naer uw altaer
Geleid werd, ftreelt ons hier met vloeijende gezangen. De
|
|||
|
MENGELDICHTEN. 487
De glory van het Vrouwenkoor,
De heufche klara zingt hier voor;
Badon, haer Echtgenoot, vervangt haer malfche tonen, En zingt, op hooger wys, zyn GaS,
Met losfer zwier en houding, na;
Terwyl myn Reijen 't Paer met frisfche Jauwren kroonen. Gy ftelt, Puikfchoone, op nieuws, myn hart,
Zegt haer de HuuwJyksliefde, in fmart;
Lieftalige, gy doet myn oog van tranen vlieteni Och! of de dood zoo wreed niet viel!
Bad on zou dan zyn tvveede Ziel,
En wy de gouden lier van ghyben nog genieten. Droog, zegt de Dichtkunst, droog uw oog.
Toen klaraes geest het lyf ontvloog,
Nam hy, in zang verkeerd, zyn fchuilplaets in dees blaeVen. Joannes kent hem aen 't geluid,
En ftort 'er 00k den zynen uit,
Opdat zy, dood en graf ten trots, voor eeuwig paren. Hierop ontfangt de Huuwlyksmin
Het eel gefchenk van haer Vriendfn,
Dat zy eerbiedig kuscht, en windt in witte zyde, En op het Outer nederlegt;
Waer na zy tot haer' Hofftoet zegt:
Dat elk dit Heiligdom voorraen zyn aendacht wyde. Qq q 3 op
|
||||
|
488 ME.NGELDICHTEN,
<H> 4**$ <H* <H> <H> «H* #••# <H> <H* *X* *<-"->* <!*•# <H> «H>
OP HET TWEEDE DEEL
D E R
STICHTELYKE GEDICHTEN
VAN
JOANNES EUSEBIUS VOET.
A en welke nutte kundigheid
De mensch, begerig veel te weeten, Met ftadig zwoegen, yvrig zweeten, Al zyn verftand te koste leit;
De nutfte die hy na kan rennen, Beftaet alleen in God te kennen. Maer God te kennen, dat op aerd
Niet mooglyk is, dan flechts by delen, Verplicht hem, om, met fnaer en kelen, Gods lof en glory hemelwaerd,
Op fchellen galm, te doen verryzen; En zyne heerlykheid te pryzen. Zal
|
|||
|
MENGELDICHTEN.
Zal God hierop zyn' zegen bien,
Hieraen zyn welgevallen tonen, Die loflyk werk met heil bekronen, Zoo moet het in 't geloof gefchien;
En wordc 'er dac niet by gevonden, Zyn 't blinkende en verniste zonden» 't Geloof in Chrisms, Middelaer
Van God en menfehen, maekt de plichten, Die wy, toe 's Heeren eer, verrichten, Wat zwakheid zich daer mede paer',,
Of wat gebrek zy hebben mogen, Alleen bebaeglyk in Gods oogen. De waerheid van myn zeggen ftaefc
Godvruchte voet, in deze bladen. 's Mans geest, met kundighe£n beladen, Met fchrander oordeel ryk begaefd.
Heeft, om de kennis van Gods Wezen, Natuur- en Schriftboek uit gelezeo. |
||||
|
MENGELDICHTEN.
Hy ftaroogt op Gods heerlykheid,
Ziet zyn' volmaekten luifter gloren, En dat gezicht kan hera bekoren, Om Gods verheven Majefteit,
Voor 'c oor van aerde- en Hemellingen, Den lof en glory toe te zingen. Het lust hem, zyn geloovig oog
Naer Gods volmaektheen toe te keerenj En, door zyn voorbeeld, ons te leeren, Hoe die, wat ons ontmoeten moog',
In 't geestlyk en geloovig leven, Een' ryken troost, in Christus, geven. Kom nu, o Koninglyke Spruit!
o Roem van Salems Maegdenreijen! Laet u in, dezen Dichthof leijen. De Aerdsrechter fpreekt hier 't vonnis uit,
Waerop ge in 'sHemels vreugd zult ftygen, En 't godloos rot ter hel zal zygen. |
||||
|
MENGELDICHTEN.
Gevoelt gy Jezus invloed niet,
Houdt Hy zich, voor een' tyd, verfcholen, Leer hier, in 't eenzaem ommedolen, Uw klagt en bitter zielverdriet
Ukftorten, onder 't fchreijend nokken, Om hem weer aen uw zy te lokken. Leer hier, op allerhande wys,
God, uw' Verbondsgod, eer te geven; Dat werk is toch uw lust en leven; En ftyg naer 't Hemelsch Paradys,
Op voets verheven toon en wyzen, Om God, in 't eeuwig Jicht, te pryzen. Komt u 'sMans arbeid dus te ftae",
Gedenk hem ook in uw gebeden; Troon 's Hemels zegen naer beneden; Opdat hy meer die toonen da,
En 's Heilands Kruiskerk, met zyn Dichten In 't hart verheugd, moog' zingend ftichten. Rrr
|
||||
|
MENGELDICHTEN.
|
|||||||
|
49*
|
|||||||
|
*
O P HET PAN POETICON B AT A V ClM
VAN
MICHIEL de ROODE.
Vlecht elk een' eerkrans om de haren
Van hem, wiens naerftigheid zich zet
Ora, in een penningkabinet,
Een' dierbren muntfchat op te garen, En uic dat kostelyk metael
Verraaek te fcheppen voor zyn zinnen; Terwyl gelaet en pracht en prael,
Van Keizers, Vorften, en Vorftinnenr Voor zyn befpiegelend gezichc,
De aloudheid voeren in het licht?
; - :. Wie
|
|||||||
|
MENGELDICHTEN.
Wie moet j>e roode dan niet eeren?
Wie moet om 'c hoofd des wakkren mans,
Geen glorygroen, geen' eerekrans,
Vol aengenaem gebloemt fchakeren? Zyn Kabinet boogt op geen ry
Van Vorften, of geweldenaren, Niet zelden, om hun dwinglandy,
Voor 't gretig oog der later jaren, In 's Lands kronyk, der Vorftenfehool,
Getekend met een zwarte kool.
o Neen: de breede ry der helden,
Die hier de roodes vJyt verga£rt, Is edler van natuur en aert, En zonder eerbied niet te melden.
"tZyn Dichters, die, van hemelsch vier,
Van hooger magt en geest gedreven,
Met gouden inkt en edlen zwier, Voor de eeuwigheid hun vaerzen fchreven;
'tZyn Dichteresfen, door haer vJyt, Doerluehte wonders van haer' tyd. Rrra |
||||
|
491 M E N G E L D I C H T E N.
't Zyn feniksgeeften, zedenvormers,
Noordftarren voor de blinde jeugd,
Rustvoeders, leeraers van de deugd,
Geweld- en dwinglandybeftormers, Herftellers van het waere licht
Ontftoken aen het woord des Heeren, Zangmeefters, met wier maetgedicht
De Kerkbruid haren Bruigom eeren En loven zal, tot zyne min
De Lieflte voert ten Hemel in.
Maer hoe! wat 's dit! of zyn myne oogen
Door waen beguicheld! worde ik daer Myn eigen beeltenis gewaer! Neern weg, de roode! myn vermogen
Is al te krachteloos, te teeY, Om my die eerplaets waerd te maken;
Denk hoe de nydt, om zulk een eer, Op my haer lastergal zal braken;
Ei! ryim my uit uw Kabinet, Ecr ze in myn beeld haer klauwen zet, i *. Hottdt
|
||||
|
MENGELDICHTEN.
Houdt ge uw gehoor voor my gefloten!
Ik fta, u enkel ten geval,
Voor 't woen der wrevle nydt dan pal,
In 't midden van myn Kunstgenooten; Om op de kunstzee, even kloek,
Myn ranke dichthulk voort te roeijen; En zoo ik ergens in een hoek
Een donkere onweerwoJk zie groeijen, Zoo zoeke 'c fcheepje myner kunsc
Een goede reede in uwe gunsc.
Hier zal ik 't veilig mogen meren.
De laster zal den Juifter, dien De Dichtkunst hier verfpreidt, niec zien, Of flraks verblind te rugge keeren.
Maer hoe! wat kracht beheerscht myn oog! Of zou die luifter my beftralen!
o Neen: ik zie van 's hemels boog Een heldre luchtwolk nederdalen.
o Vreemd gezicht! ach! wat verfpreidt Zich hier een geur van lieflykheid! Rrr 3 |
||||
|
MENGELDICHTEN.
Wie prykt daer zoo volmaekt van leden
Met haren ftoet, in blinkend licht? Hoe deftig ftaet dat aengezicht! Wat {laen die blaeawe flafykleeden *
Waerop een heir van ftarren praelt, Dier juifte fchoonheid grootsch en edel!
Gewis de fiere Dichtkunst daelt, Met frisfche lauwren om den fchedel,
De roode, wakkre KunstmeceenJ Van 't ftargewelfzel naer beneen. Zy fchynt u. vriendlyk toe te ionken;
Verheugd in de eer die zy geniet.
De min, waerin ze u blaken ziet,
Doet haer in wedermin ontfonken. Ei, ziel ze wenkt u, nader haer.
Daer vlechtze een' krans van lauwerblaeren, En zet, met vriendelyk gebaer,
Dat fierfel op de roodes haren, Terwyl ze, in 't midden van haer' ftoet,
Dien Kunstheminnaer dus begroet:
|
||||
|
M E N G E L D I C H T E N.
De gunflen, die 'k u zie becoonen
Aen myne kunst, verplichten my De roode, o eer van 't koopryk Y, Om dus uw waerdig hoofd te kroonen,
Ten blyk' van myn genegenheen. Gy zult voortaen, die's myn behagen,
Den naem van Amftels Kunstmeceen, By myn Bataefiche Dichters dragen*
Myn Zangkoor, hef nu vrolyk op, En voer 's mans hoogen lof in top. #■ Zy zwygt; en *t Zangkoor laet zich hooren
Op harp, en Jier, en iuit, en fluir. Hoe trefc dac hemelsch maetgeluid, Myn zanggezinde ziel door de ooren!
Hoe wordt de roodes naem om fhyd Geroemd, en eeuwige eer gegeven,
En aen de onfterflykheid gewyd, Opdat voor *t oog der later neven,
Zyn' loffelyke kunstmin blyk'.' Ik zwyg voor zulk een feestmuzyk. |
||||
|
4p8 M E N G E L D I C H T E N,
|
||||||||||
|
EENZAME BEDENKINGEN,
OP 'T HOOREN VAN 'T
G E S C H U T,
VOOR EN UIT
BERGEN op den ZOOM.
|
||||||||||
|
w,
|
||||||||||
|
at hoor ik! wat geluid is die,
Dat my van ver in de ooren dondert; Daer ik, van menfehen afgezonderd, Dus eenzaem in myn landhuis zit!
Zou 't oorlogsmonfter, woest aen 't hollen, Met afgefchud gebit en toom,
Dus ver, van Bergen op den zoom,
Den galm van zyn gebrul doen rollen! Och ja! dat is 't! ei my! hoe fluit
Myn hart, van fchrik, op dat geluid!
Hoor!
|
||||||||||
|
MENGELDICHTEN.
Hoor! hoor dat baldren der kartouwen?
Dat yslyk bonzen, flag op flag!
Helaes! wat jammer, wat geklach,
Weet de ydle flaetzucht ons te brouwen; Nu ze eer, en trouw, en dierbren eed,
En al wat heilig is, durft fchenden; En, met haer' trotfchen voet, de lenden Van 't vreedzaem Nederland vertreedt;
Dat, op \ ontzach voor Vrankryks Koning, Venvachting had van gunstbetooning! Waertoe, myn dierbaer Vaderland!
Waertoe, helaes.' zyt gy vervallen!
De vyand beukt uw fterkfte vvallen!
De bloem uws Krygsvolks, overmand In fchyn van vriendfchap, ligt gevangen!
En gy, van voorraed, kruit, en lood, Van fcheepsmagt en van geld ontbloot, Gy ziet het oorlogsonwee'r bangen,
Dat, zoo 'c de Godheid niet belet, In eens en Kerk en Staet verplet! Ss s |
||||
|
MENGELDICHTEH
Wat nu, myn waerde Vaderlanders!
's Lands Overheid nu fchelms beticht!
Den Krygsman met verzuirn van plicht
Befchuldigd! Vrankryks oorlogftanders. Nu fel gevloekt! gelyk voorheen
De vorige eeuw, toen ze achtmael negetv Gelyke fchakels had geregen Aen haren jaerrecks! neen! o neen!
Men fchold, misfchien, met onze vadren, De onfchuldigen voor Landverradren. *t Blyft nog verborgen voor 't gezichc
Wie 't zyn, die, onder Gods gehengen, Ons wisten in dees' ftaet te brengen. 't Geheim zal zich, in holder licht,
Voor 't oog van onze Iaten neven, Behaegt het God, nog eens doen zicn, Gelyk ons is bekend, aen wien 'tVerraed moet worden toegefchreven, 'tGeen, in dat angftig fchrikkeljaer, Al 't Land vervulde met gevaer. |
||||
|
MENGELDICHTEN.
Dat vry a! 't menschdom woele en woede,
Hot volgt, gebuigzaem, Gods beleid;
Die thans, in zyn Voorzienigheid,
Den Franfchen Troonvorst tot een roede Van zyne grimmigheid gebruikt,
Waermee hy Nederland, dat ft,ugge, Dat zondig Nederland, den rugge Kastydt, en zynen hoogmoed fnuikt.
De bron van 't kwaed zit nergens anders, Dan in ons zelf, myn Vaderlanders I 's Lands zonde en gruwlen zyn 't alleen,
Die 't ons dus kwaed en bitter maken. Gods toornevuur begint te blaken. Laet ons, met tranen en gebeen,
Die vlammen trachten uit te blusfchenu Komt, vallen we, in berouw en boet',
Den hooggeduchten God te voet,
En laet ons zynen Schootzoon kusfchen: Wie weet of niet zyn rechterhand
Verandere over Nederland!
S s s 2 |
||||
|
MENGELDICHTEN.
o God! gun ons daer toe genade!
Help! help ons! in dees' hoogen nood,
Eer 't fchip van Staet te berfte (toot!
Sla toch 't belegerd Bergen gade! Bewaert Gy zelf die vesting niet,
Zoo kan geen wakkerheid haer baten, Geef heldenmoed aen 's Lands foldaten, Schenk wysheid hun, wien 't hoog gebied
Is toevertrouwd, en vasten Vrede Den Vaderlande, op onze bedel |
||||
|
MENGELDICHTEN. 50$
<^5!SSS3S^SS3S!S3SSS3S$S!S3S3S8S3S3SSSSS3S$Si>
HET TWEEDE SCHIMPDICHT
VAN
N. BOILEAU DESPREAUX
G E V O L G D.
A E N D E N H E E R E
KORNELIS KRIEK.
jQ croemde en groote Geest, wiens dichtaer, onder 't vloeijen,
Onkundig fchynr te zyn van zweecen of vermoeijen;
Voor wien Apollo al zyn- fchatten open doet;
En die den ftempel kenc, die vaerzen keurt voor goed 5
Bedreven fchermer in *C gevecht van zanggezinden;
oKriek! ei! leer my waer gy 't rymwoord weet te vinden.
Het biedt, op uwen wil, zoo 't fchynt, van zelf zich aen.
Geen ftruikling ziet men u, op 't eind van 't vaers begaen.
Geen kromte ftuit vtw vaerc, noch baert u moeilykheden.
Gy fpreekt niet, of het rym komt zelf zyn plaets bekleden.
Maer ik, dien koppig vocht, dien zotte en ydle waen,
Een' Rymer maekten, 'k gis om al myn euveldaen:
S s s 3 Moet
|
||||
|
o
504 MENGELDICHTEN.
Moet vruchdoos zwoegen en myn geest zich zelf vermoorden,
In deze droevige hantering, om die woorden.
'k Zit, fomtyds, al den dag, met droomery benard,
Lust my te zeggen wit, dit grillig hoofd zcgt zwart.
Wil ik de beeltenis eens Jufferzieken malen,
Myn dichtveer om daerop te rymen, vmdt Van Daktu
Befchryf ik een' Poeet, die zwierig is en los,
De rede zegt, ffrgyl, maer 't hoofdig rym, Jan Vos.
In 't eind: al wat ik doe, of wat ik 00k moog' pogen,
Die ftyfkop houdt my ftaeg het tegendeel voor oogen.
Uit dolheid, dat ik 't rym fomtyds niet vinden kan,
Staek ik myn droomery, en fchei 'er geemlyk van;
Vermoeid, en vloekende den geest, die ray doet blaken,
Zvveer ik in eeuwigheid gecn vaerzen meer te maken.
Maer heb ik lang genoeg Apol vervloekt met kracht,
Dan openbaert zich \ rym', waer aen ik niet meer dacht.
Terftond, ondanks my zelf, flaet we^r myn vuur aen 't branden;
En, nemende papier en pennen weer in handen,
Wacht ik, van vaers tot vaers, vergetend myn gevloek,
Tot my hec rym verheug' met de eer van zyn bezoek.
Indien myn Dichtnimf, al te onfchikkelyk by tyden,
Een koud byvoeglyk woord, om \ rym flechts, wildelyden,
'kZou
|
|||||
|
*•-
|
|||||
|
MENGELDICHTEN. 505
*k Zou als een ander doen, en voer zoo met van land;
'k Had altyd woorden, om te ftoppen, by de hand;
Indien ik Fillis press, zoo fchoon van leen als aerdig,
Ik vond welhaest daerop, elks Hefde dubbel waerdig;
Of wilde ik fnoeven van een zaek, zoo veel ik kon,
*k Zette, op het oogenblik; veel fchoonder dan de zon.
In 't kort. deeds fprekende van wondren, vroeg en fpade*
Van hoofdgewrochten van den herael, zonder gade;
En dergelyke prael, meest by geluk gezet,
Kon 'c my, van geese en kunst ontblooc, en altemet
I lee werk- en naemwoord wa* verfchikkende, gebeuren,
In myn gered gedicht, heel Bullaert fluk te fcheuren.
Maer och! myn dichegeest beeft, op *t kiezen van een woord,
En fpreekt 'er nimmer een, daer \ niet gevocglyk hoort.
Hy zou, op 't eind van 't vaers, in 't minst niet willen dulden*
Dat woorden zonder zout de lege plaets vervulden.
En sis ik twinttg mael een dichtwerk over zie,
En maer vier woorden fchryf, wis ik 'er weder drie.
Kwaed koom' hem over, die, met dolheid overgoten,
Eerst zyn gedachten heeft in een eng vaers gefloten;
En, zyne woorden doende in dezen kerker tre£n,
De reden en het rym wou kluifteren aeneen.
'k Zag,
|
||||
|
Sotf MENGELDICHTEN.
'k Zag, kwara dit ambacht niet my 's levens zoet benyden,
Myn dagen, zacht en ftil, gcnoeglyk henen glyden;
Ik lachte, en zong, en dronk, zoo veel het hart gelust*,
Gelyk een vette Paep: dus vrolyk en gerust,
Verfleet ik, zonder zorg, hoe 't elders ftond gefchapen,
Den dag met niets te doen, den nacht met braef te flapen;
Daer zich myn hart, door zorg of driften niet gekweld,
Aen zyn ftaetzuchtigheid voorzichtig palen ftelt;
En, vliende voor den last, (van eer noch ftaet te fcheijen)
Ga ik, te Hoof, den Prins, uit eigenbaet, niet vleijen;
En 'k waer' gelukkig, had, tot fpilling van myn kracht,
Een nydig noodlot my aen 't rymcn niet gebragt.
Maer fints het oogenblik dat my dit kwaed beroerde,
En fints het, in myn brein, zyn' zwarten waesfem voerde,
En my een geest, niet wel te vrccn in myn geluk,
Eerst inblies; juist en net myn vaerzen, ftuk voor ftuk,
Te dichten, zit ik, laes! te blokken alle dagen.
Hier toets ik iets, daer kan my weder niets behagen.
En in dat fchrael bedryf, den fpot van ydereen,
Myn leven flytende, beny ik Vander Steen.
Gelukkig zyt ge, o Boon! wiens dichtveer, alle jar-
Gemaklyk een dozyn boekdeelen ons kan barenj
't Is
|
||||
|
MENGELDICHTEN. 507
't Is waer, uw vaers, dat glad, gelyk een hekcl, glydr,
Schynt enkel zaemgefteld her goed verftand ten fpyc;
't Vindt evenwel, van welk een oordeel men moog' wezen,
Een' drukker, die het drukc, en zotten die het lezen;
En vindt het rym zich aen het eind der vaerzen flechts,
Wat zvvarigheid al fhtet het ander averechts!
Rampzalig, duizend mael, de zulken, die, aen 't blaken,
Hun geesten aen de kunst en regels dienstbaer msken.
Een zot rymt, met vermaek en blydfehap, wat hem lust;
Nooit wordt hy in zyn werk door woordenkeus ontrust;
En, fmorelyk verliefd op 't geen hy heeft gefchreven,
Voelt hy geheel zich in verwondring weggedreven.
Maer een vefheven geest ftelt, vruchteloos, zyn vlucht
Naer zulke hoogte als hy vvil ftygen in de Iucht;
En, onvoldaen van 't geen zyn geest heeft voorgedragen,
Kan hy aen ydereen, nook aen zich zelf, behagen;
En hy, wiens kunst, met lof, alomme wordt vermeld,
Wenscht, em zyn rust, nooit iet te hebben t'zaemgefteld.
Gy, die de kWalen ziet, die myne Dichtnimf deren,
Ei! wil my toch de kunst van 't rym te vinden Ieeren:
Of maek, want uwe zorg waer vruchteloos in 't end,
o Kriek! de kunst*van nooit te rymen my bekend.
Tt t LOF
|
|||||
|
»
|
|||||
|
t
|
|||||||
|
508 MENGELDICHTEN.
L OF
VAN DEN
G R A N E N H A N D E L>
den H E E R E
KORNELIS ROOTJES
TOEGEZONGEN.
JL/aet een poos de koopzorg varen,
Brave en heufche rootjes! doe
Schryfvercrek en boeken toe;.
Leg de ontfangen ooftermaren Wat ter zyde; blyf niet flaen,..
Met gedachten, by net ryzen, Of 't verminderen der pryzen, Van het Zeeuwsch en Brabandsch Graenj
Staek uvv nyvre handelingen, Voor een wyl; begunftig my;
Luifter naer myn Poczy;
|
|||||||
|
*k Zal den Granenhandel zingem
|
|||||||
|
h
|
|||||||
|
MENGELDICHTEN.
Is het waerheid! op dat woord,
Dunkt my, Ieent ge alrede uw ooren, Om myn' Lierzang aen te hooren; Door die fchoone ftof bekoord.
Maer wat zal my wedervaren! Schemer: my het zwak gezicht J
Welk een klaerheid! welk een licht!
Wie vertoont, met korenaeren Om het hoofd bekranst, zich hier!
Laec die Handel, op 't ontvouwea Van zyn' lof, zich zelf aenfchouwen. Tot ontvonking van myn vier?
Ja! hy is 't! te recht verfiefen -Korenaeren hem het hoofd,
Want al wat hy flaeft en flooft,
Js om Granen te verderen; Van wier lichaem, vorm, of ftof,
My geen melding lust te maken. Neen. ik zing, voor andre zaken, 's Granenhandels roem en lof.
Ik vermaek my in de trekken
Van zyn manlyk aengezicht,
Tt t 4 |
||||
|
5io MENGELDICHTEN.
En gefpierde leen, die ligtr,
o Kornelis! ons oncdekken, Hoe gewichtig, uitgebreid,
Grof, en groot zyn koopbedryven, Onderfteund met mage van fchyven. En geftaege werkzaemheid,
Van tiatuur zyn; daer 't vermogen, Van zyn fchranderheid, de raaei
In zyn handelingen flaet.
Zie hoe levend des hem de oogen In het breinryk voorhoofd ftaen.
Wie, van .alle reen verbasterd, Hem onzinnig fcheldt en lastert, Wil zyn nydige oogen fiaen
Op zyn borst, die, nooit bekropen Van een zucht tot flinks beleid,
Ora zyn blanke onnoozelheid,
Hy ons bloot vertoont, en open. In die onbefmette borst
Zit medogenheid te pryken, 't Geen hy ydereen laet blyken, Als hec Gode lust den vorst
|
||||
|
MENGELDICHTEN.
Tot ecii' geesfel uit te kiezen,
Ter kastyding van den mensch
En des Landmans hoop en wensch,
*t Graen, in de aerdklont, dood doet vriezen: Dan laet hy 't, van oost en west,
Spoedig, met bezeilde fchepen, Langs de pekelbaren flepen, Om, in tyds, 't Gemeenebest,
In zyn' hoogen nood te fpyzen. Zegent God het veldgewas,
Ziet de nyvre Boer zyn' tas
Tot den nok der fchuren ryzen, Voor zyn Granen nog te kleen,
Hy vervoert ze, eer wolf of klander Hen verderven met elkander, Over ongemeten zeen;
Wisfelt hen, voor kostbre waren, Of goed geld, in ander Land.
Des het fcheepsroer, in zyn handy
Zich, met alle recht, mag paren, Met den hoorn des overvloeds.
Want waer hy ook wil verblyvea
Tt t 3 |
||||
|
MENGELDICHTEN.
Doen zyn noefte koopbedryven
Onbedenkelyk veel goeds.
Door zyn' onbezweken yver Wordt de geldbeurs van den Staet,
Die van rankheid kwynen gaet,
Dikker, ronder, en veel ftyver. Hy verftrekt een ftyve ftuc
Voor de zeevaert, die hy leven, Bloei, en wasdom weet te geven, Reeder en Matroos tot nut.
Hy, om 't voordeel niet te melden Van den Bouwman, die zyn Graea
Lager af zou moeten ftaen,
Dan het nu, door hem mag gelden; Hy voedt duizende arbeidslien,
Die, voor hunne huisgezinnen, Brood, door zynen handel, winnen, En hem weer hunn' zegen bien.
Loffelyke Granenhandel! Waer myn welvaert by bedydt,
Met wat onvermocide vlyc
Heeft u Jozef, kuisch van wandel, |
||||
|
MENGELDICHTEN.
En van hooger Geest bezield,
In Egipces Ryk gedreven, Waer hy al het volk by 'c leven, In den woenden honger hield!
Romes Burgermeefters traden In uw' dienst, wanneer die Scad
Graen, in voorraed, noodig had.
'k Zal zyn Cezars, groot van daden» In dees ry niet overflaen,
Die, aen ree'n van ftaet gebonden, Vecle honderddurzend monden, Daeglyks fpysden men hun Graen.
Maer ik laet de aeloudheid varen* 'k Zing van later tyd ook niec.
Dan, uw dapperheid gebiedc
Roem der Granenhandelaren, o De Ryk, manhaftc ziel!
Dat wy u, met vloeibre klanken* Hier gedenken, en bedanken, Voor 't verovren van den Briel.
Dat 's Lands vryheid bragc in 't leven. Dat den grondfteen lag, waerop
|
||||
|
MENGELDICHTEN.
Zich het Staetsgebouw in top,
Ficr en moedig, heefc verheven, Dat ..... maer zie uw Morgenfter,
bonder ftorm, of onweervlagcn, Rootjes! uit den oofte dagen. Schipper furry wuift van ver;
Blyde dat hy, na veel hopen, Uit de zorgelyke zee,
Op de MedenbUkfche ree,
Met ontwonden vlag, mag loopen; Om uw zolders te voorzien
Met de rondlle en mildfte Granen, Die de Wysfcl, uit zyn Kanen, Dantzik daeglyks aen komt bien.
Rootjes! ga. bezorg uw zaken 'k Zal hier mynen Lierzang ftakenj |
||||
|
M £ N G E L D I C H T £ N. 515
<!S$S3SSSSS3S3SS®SSSSSSS36SSSSSS3SSSSS3S3S3S!>
OP DE SCHILDERKUNST VAN DEN KIDDER
ADRIAEN vander WERF,
aen den WELED. GESTRENGEN HEER
ADRIAEN BROUWER, OUD SCUEPEN DEB. S TAD ROTTERDAM.
JL/angs vvelk een aengename ry
Van onwaerdeerbre Kunsttafreelen, Gaen myne grecige oogen fpelen, Daer uw beleefde heusheid my
x De Schilderkunst, en 't eel vermogen Van 't weeVgalooze kunstpenfeel,
Op meenig defcig keurpaneel,
o Guile brouwer! ftelc voor oogen. Is 'took de kunst van Titiaen
Die we, in haer' luifter, hier ontdekken? Of zien wy hier de grootfche trekken Van held Apelles voor ons ftaen?
Neen. de oujheid moog' -die geesten roemen,
Hier leefs, voor \ oog, in doek en verf;
V v v De
|
||||
|
5i<S MENGELDICHTEN.
De groote geest van vander werf,
Wiens naem, met eerbied fteeds te noemen, Aen de eeuwigheid is toegewyd.
Waer zal hec oog hier eerst op fpelen, Waer laest? daer zooveel Kunstjuweelen 't Gezicht verlokken, elk om ftryd,
Door al hun fchoonte en gloende glansfen, Zal ik de poesle Rozemond,
Wier maegdevoetje fchier den grond
Niet fchynt te raken, onder 't dansfen, Begluren van ter zyde? o neen.
Dae goelyk meisje mogt me ontdekken, En zou misfchien verftoord vertrekken. 'k Laet haer by Tyter liefsc alleen,
Om my naer Pero te begeven, Daer zy de borst haer' Vader biedt,
Die, by dit zoch, in zyn verdriet,
Verlenging vindt van 't lieve leven. Rechtfchapen telg, wie kan uw deugd,
Naer uw verdienften, recht ontvouwen! De Zusters, die wy daer aenfehouwen, Verliezen 't ver by u:ve jeugd,
|
||||
|
o
MENGELDICHTEN.
Schoon zy uit Lot zyn voortgefproten,
Die, met de drinkfchael in de hand,
Niet merkt welk een onkuifche brand
Het bloed ontfteekt van zyne loten. Maer och! wat fmert gevoelt myn hart!
De tranen rollen uit myn oogen! Wie voelt, helaes! geen mededogen, Die hier en fcbrik, en angst, en fmart,
Befchouwt op Vader Adams wezen, Terwyl hy uit den Lusthof gaet!
Wie kan, in 't ongedaen gelaet
Van Eva, al de tochten lezen, Die haer beheerfchen in 't gemoed,
Die niet tot deernis wordt bevvogen! Wat vloeijen, uit verwilderde oogen, De tranen hier, gelyk een vloed!
Hoe trillen die volmaekte leden! Met welk een akelig gebaer
Wringt zy de handen in elkae'r!
Hoe waggelen de ontftelde fchreden! Voortreflyk Kunsttafreel I 't wordt my,
In u te aenfchouwen, iangs hoe banger!
V v v 2 |
||||
|
G
|
|||||
|
mengeldichte&
Och! Eva!... maer ik kan niet ianger.
'kBegeef my liefst naer deze zy,
Waer ik, met eene reeks van vrouwen, Die, met de tranen op 't gclaec,
By 't afgefolterd lichaem ftaet,
Myns Heilands uitvaert mag aenfchouwen. Dit geefc myn flaeuwe ziel weer moed.
Heeft Vader Adam overtreden, Myn Jezus heeft aen 't kruis geleden, En onze fchuld, by God, geboet.
Nog grooter vreugd bekruipt myn zinnen, Nu ik myn' Heiland, ginder, we^r
Verrezen zie. ja! 't is uw Heer,
Die dood, en grafkuil kost verwinnen, o Tomas! twyffel daer niet aen,
Wil in zyn zyde uw vinger fteken, En zie, aen hand en voet, het teken Der wreede fpykers duidlyk ftaen.
Maer welk een heimelyk vermogen Trekt myn gezicht naer gins tafreel,
Dat daer gansch trots en grootsch en eel,
Van ver zich opdoet voor myn oogen? |
|||||
|
MENGELDICHTEN.
J
Zyt gy 't o Ridder! heefc uw gunst, Ons, by al 't fchoon dat wy zien pralen,
Uw beeltenis ook willen malen,
Een meefterfhik van uwe kunst!
Wy ftaren, in verwonderingen, Op 't liehaem, dat zoo groten geest
Tot eene woonplaets is geweest,.
o Glory onzer Scedelingen! Dat hier de nyvre jongheid zie,
Hoe zy naer 't koor der eer moet ftappen,, Hoe glorycytels, Ridderfchappen By hern verkregen worden, die,
Van blakend yvervuur gedreven, De vadze iedigheid vermydo.
En zich geheel, met lust en vlyt,
Als gy, tot arbeid heefc begeven. Want hier vertoont ge u, voor 'c gezicht,
Zoo, als ge, in 't kunstvertrek gezeten, Door ftadig flooven, zwoegen, zweeten, Kunstwonders hebt gebragt aen 't licht.
Dat vry de dood, met dollen moede,
Het liehaem floop' en fleep' in de aerd;
Vv v 3 |
||||
|
MENGELDICHTEN.
Hier blyfc gy voor 't verderf bewaerd,
Hier tart de Ridder zyne woede. Hier leefc, op 't zelfde keurpaneel,
Zyn Gemalin met hem te gader, De Dochter met haer' grooten Vader, Door kracht van 't aedlyk kunstpenfeel.
En gy wordt nog, uic flonkrende oogen, Van uw bevallige Echtgenoot;
Weledle brouwer! na haer' dood,
Belonkt, door 's Vaders kunstvermogen: Terwyl gy, in 't eelaertig kroost,
Dat u de Hemel heeft gegeven, Haer' geest en deugden ziet herleven. Dit flxekke uw eenzaemheid tot troost. IN^em, ondertusfchen, deze toonen, Oprechte brouwer! aen, in gunst.
'k Zocht, naer 't vermogen van myn kunst,
Het Ridderlyk penfeel te kroonen. Kan, om de ftof, myn maetgedicht,
Dat nedrig u wordt opgedragen, Uw heusheid eenigfins behagen, Zoo blyf ik u altyd verplicht.
|
|||||||
|
520
|
|||||||
|
O P
|
|||||||
|
MENGELDICHTEN. 521
<H» <H> <K+ «H> <H> «H> <H* <H> «H> «H» «H> *H* <§*"# $"$
OP D E
KUNSTKAMER
r a n d e H E E R E N
JAN en PIETER BISSCHOP.
D e ry der Kunsten, langen tyd
Beroofd van haer Mecenen;
Getergd, met redeloos verwyt, Door driefte onwetendheid, en nydc, Ziet eindlyk 't uur verfchenen,
Waer in hec haer gefaeuren mag Het hoofd te heffen in den dag. De Broeders bisschop, die 'c gemeen
Een leerzaem voorbeeld geven, ' Door onderlinge minzaemhee'n,
Iloedanig Broeders ondereen,
In liefde moeren leven, Belonken, met een oog vol gunse,
De breede en edle ry der kunst.
De
|
||||
|
MENGELDICHTEN.
De liefde van dat Broederpaer
Ontfonkt in haer te aenfchouwen; En noodt, met vriendelyk gebaer,
De ry in huis, opdat zy daer
Haer woning zoude bouwcn; Zy ftrookt, en ftreelt daer, heusch en bly,
Die frisfche en prille Maegdenry.
Wie voelc zich nu behist een' fcha«
Van edel kunstvermogen,
Die 't verre wint van alles vvat Ooit ergens eenig Vorst bezat, Te aenfchouwen met zyn oogen?
Die ftappe naer dit Heiligdom. Hier ftaet men van verwondring ftom. De Tekenkunst, die, nimmermeer,
Het onderwys liet varen
Der Zustren, ftelt hier, zacht en teer, Veel wonderheen van heinde en veer, Voor 't oog der kunstenaren,
Zoo aefigenaem, dat, daer zy pronkt, Elks hart tot haer in liefde ontfonkt. |
||||
|
MENGELDICIITEN.
De Schilderkunst vertoont ons hier,
Op doeken, en panlelen,
En goad, verhard doo^racht van *t vicr Hoe zy, met \veerga<21oozen zwier, Kunstwonders weet te telen,
Op vvelker luifler, glans, en gloed, Het oog bynaer zich blind zien meet. Hier flelt de Beitelkunst in 't lichc
Hec puik van haer gewrochten: Hier brengt ze ons, in een mollig wicht,
Der leden juistheid voor 't gezicht;
Daer toont zy ons de tochten, Waervan de ziel faezwangerd is,
Op ;t wezen van die beeltenis.
De Penningkunde ontfluit *lkeen*
Hier kabinet en laden.
Een reeks van vreemde wonderheen, Gefteentens, paerels, elpenbeen, En goud- en zilvren draden,
Gefmeed tot meenig edel vat,
Vertoonen hier een' Konings fchat.
X x x |
||||
|
MENGELDICHTEN.
Hier, hier kan zich befpiegeling,
Op alle wys, vermaken;
Hier vindt ze een edele oeffening, Wanneer zy, met verwondering, Mag 't zeegewas genaken,
En fchulp, en hoornen haer 't verftand En magt vertoonen van Gods hand. Die God, Gebroeders! blyv' u by
Met milde zegeningen;
Want ging ik voort in poezy De wonderheden op een ry Van 't kunstvertrek te zingen,
Zoo waer myn Dichtlier eer ontfteld Dan al het kunstgewrocht gemeld. Vaertwel. leeft vrolyk en verblyd
By 's Hemels milde gunften; Plukt lang de vruchten van uw viyt,
Uw yver groei' van tyd tot tydj
Bevorderaers der kunsten! Zoo worde uw naem by 't nageflach.
Met roem en eeuwige eer gedacht.
|
||||
|
MENGELDTCHtEN. 525
NIEUWEJAERSBEDE
VAN D E
AR.ME WEEZEN
DER S T A D.
ROTTERDAM,
AEN DE LIEFDADIGE BURGERY;
By den Ingang van het jaer 1734.
J.n 't midden van den rei der deugden, die *er aen
De kroon der Christenheid als flonkerfleenen ftaen, En daer, in vollen gloed, met hemelglansfen pralen, Verfpreidt Liefdadigheid de luifterrykfte ftralen. Een ziel, geheiligd tot een woonplaets dezer deugd, Verliest zich in \ genot van een gewyde vreugd, En kwam, zoo dikwyls zy het hart en boezem griefde, Der Godheid allernaesc, want God is enkle liefde. Hoe blonk Liefdadigheid by *t eerfte Christendom!
Met wat vervvondering deed zy 't gezicht alom,
Op haren gouden glans en edlen luifter ftaren!
Die guide deugd is nog ten hemel niet gevaren,
Maer toont, waer ze eiders 00k gediend wordt en gevierd,
Dat zy het hart van u, o Burgery! beftiert.
X x x 2 'tUef-
|
||||
|
5i6 MENGELDICHTEN.
't Liefdadig Rotterdam wil, in zyn liefdeplichten,
Voor Macedonian, noch voor Achaeijen zwi'chten: Het boogt op Thabithaes, die, met een bly gemoed, Den mond der armen voe'n van haren overvloed. Ceen vreemde, wien in nood uw heusheid is geblcken, Behoeve, o Burgery! ter ftaving hier te fpreken; In de arme weezen, wien ge in 't nypen van den nood, Uw medelydend hart en milde hand ontfloot, Wier armoede en gebrek gy gunflig woudt verryken, In ons, kan uwe liefde aen al de weereld blyken. Ach! dat dat liefdevuur toch niet zy uitgedoofd, Daer wy, van vaders hulp en moeders hart beroofd, In 't nieuwe jaer tot u, als tot zoo vek vaderen, Die 's Heeren gunsc ons gimt, met onze bede naderen! De nooddrufc onzer Ieen behoeft niet uitgebreid. Uw medelydend hart, zoo vol liefdadigheid,
i
Kent onzen ftaet, die, in den uchtend van ons Ieven,
Ons zagen door den dood van 's ouders hulp begeven, Ontbloot van fpys, en drank, en kleeren voor de leen; Niet magtig anders u, in die behoeftigheen, En hoogen nood, om hulp en byftand aen te manen, Dan met een teedre zucht, en kinderlyke tranen. |
||||
|
M E N G E L D I C II T E N.
Hack ge ons toen niec gered, geliefde Burgery,
't Waer met ons uit geweest. ei! laet de gunst, die gy
Aen ons beweest, en wy in dankerkenning houden,
Ei! laet die liefde toch niec in uw hart verkouden!
God beefc ons wederom met heil op heil verrykt:
En, fchoon de vlugge tyd met fnelle wieken wykt,
Zyn goedheid is nog niec van Stad of Staet geweken,
Een woedend oorlogsvuur fcbynt elders door te breken,
De vonken fpreijen zich alrede door de lucht,
IVlaer hier gaet nog niet op het yslyk krygsgerucht:
Het oorlogsondier, dat by menfchen ingewanden,
En bekkeneelen leeft, zet de alverilindbre tandcn,
Van zyn' gevreesden muil, nog in 's lands grenzen niec
De Vryheid fticht hier nog haer' zetel en gebied,
En mag hier met den Vree blyraoedig adetnhalen.
Ei! werp een milde gift in onze bedefcbalen,
Voor zulk een zegening! ftel u den Heiland voor,
Die ryk was, en oogthans, om uwen wil, verkoor
In de uiterfte armo^ hier te lyden, en te leven;
Om door zyne armoede u een' fchat van heil te geven.
Ach! dat dat voorbeeld toch, geliefde Burgery !
Aen uw Eiefdadigheid ter fpoor en prikkel zy,
X x x 3
|
||||
|
o
528 MENGELDICHTEN. Om van uw' overvloed een weinig te befteden,
Aen ofts, die 's Heilands plaecs bekleeden hier beneden.
Wees met ontferming voor de weezen aengedaen;
God, die een vader is der weezen, ziet het aen,
En zal de liefde en gunst, die gy ons wilt betoonen,
Met aerdsch en geestlyk heil, aen lyf en ziel» beloonen;
En als de Heiland, op een' troon van lucht en licht,
Met duizende englen zal verfchynen ten gericht,
Zal Hy het geen, dat wy hier van uw liefde erlangen,
Erkennen, of Hy 't zelf hadde in perfoon ontfangen,
En zeggen: 't goed dat gy, in 't midden van 't verdriet,
Myn' broedren hebt gedaen, is aen my zelf gefchied,
Liefdadige, ga in, beerf het eemvig leven.
Dat wenfchen wy dat God, om Christus, u wil geven.
ZANG. op de Wyze; zoet gezelschap enz.
E euwig God, die "t groot Heelal
Hoedt voor ondergang en val,
Bron en fpringaer van het leven, Die op nieuws een ruime ftof
Ons, uw' fchepslen hebt gegeven, Om te weiden in uw' lof:
|
||||
|
MENGELDICHTEN. 51-
Gun ons dat wy voor uw' troon,
Eenen Godgewyden toon,
Uit ons dankbaer hart doen ryzen, Voor uw goedheid en genae,
Voor uw milde gunstbewyzen, Ons gebleken vroeg en fpae1.
Blyf ons met uW' zegen by,
Goedertieren God! fchoon wy
Uw gebo6n en wetten fchonden. En vertraden met den voet,
Ei! vergeef ons onze zonden Om uws Zoons vergoten bloed.
Maek ons door uw' Geest bekwaem,
Om, tot eer van uwen naem,
Heilig en oprecht te leven; Luikt de dood dan ons gezicht,
Wil ons die genade geven, Dat we u zien in 't eeuwig licht.
NIEU-
|
||||
|
§30 MENGELDICHTEN.
«H* ♦<■*"§* %"$ <H* <H* <H* *H* +X* 4H> 4H» <H» «H> <H* <H*
NIEUWEJAERSBEDE VAN D E
ARME WEEZEN
DER S T A D
ROTTERDAM,
AEN DE LIEFDADIGE BURGERY;
By den Ingang van het jatr 1735.
|
|||||||||
|
W
|
|||||||||
|
ic kan, die by zich zelF aendachdg overdenkc
|
|||||||||
|
De dierbre zegening, die God den lande fchenkc,
Het heil, op onze Stad zoo mild gedaeid van boven,
Wie kan dan naer den eisch daervoor zyn goedheid loven!
Europe fchudi en beeft van eenen krygsorkaen,
Die yslyk loeit en tiert. de Christen Vorften ftaen
In 't harnas tegen een. door de aengename ftreken
Van 't vet Italien vloeit menfchenbloed by beken.
Tervvyl hec oorlogsvuur, gedreven .als een vloed,
Langs al dat lustig land op 't ailerfchriklykst woedt.
Maer
|
|||||||||
|
ME N G E L D I C H T E N. 531
Maer Gods Voorzienigheid, die rot ons heil blyfc waken,
Heeft nog die roede niet tot NeeVland doen genaken. Zy ftelt de grenzen van het lieve Vaderland In een' gerusten vree\ haer goedertiercn hand Verfterkt de grendelen der poortcn boven maten. Geen fchor gekrysch verneemt of hoort men op de ftraten. De winkels zyn voorzien in vollen overvloed, En levren voorraed uit van allerhande goed. En wy, zoo veilig in dit goede land gezeten, Behouden dat kleenood, de vryheid van 't gewetcn. Daer -zoo veel blyken zyn, o milde Burgery 1
Van Gods goeddadigheid, verhopen we 00k dat gy, De weezen, die zich weer tot uwe liefde wenden, En fineeken om uw hulp, niet ledig heen zuk zenden. Wil ons, tot teeken van oprechte dankbaerheid, ■
Voor zulk een dierbre gunst der hoogfte Majefteit,
Een milde Hefdegift van uwen rykdom geven.
Wy worden door gebrek van nooddruft aengedreven,
Ontferm u over ons, die door de kracht en magt
Van een' en zelven God, ak gy, zyn voortgebragt,
Maer die van onderhoud des lichaems zyn verfteken,
En daerom.by uw liefde om byftand komen fmeekcn.
Y y y Ei!
o
|
||||
|
53* MENGELDIC II T E N*
Ei! deel ons gunftig mee van uwen overvloed!
o Christen Burgery! de vveldaed, die ge ons doet, Zal God u wederom vergeklcn vroeg of fpade. Wy deelen immers in de goedren der genade,
Die Christus, toen men hem aen 't gruwzaem moordhout klonk, En hy op Golgotha, dien bittren kruiskelk dronk, Voor ons verworven heeft: dbe ons ook deel erlangen In de aerdfche goederen, door u van God ontfangen. Schik daer voor ons wat af„ tot troost in de arremod. v Reik ons een milde gift daer van liefdadig toe.
En God zal u daer voor zyn' zegen weg doen dragen, Want in dat offer heeft de Heer een welbehagen. Zyn Gods beloften niet dat hy, die, in den nood,
De hongerige ziel verzadigt van zyn brood, En eenig water geeft, in zynen naem, te drinken, Zyn licht, gelyk de zon des middags zal zien blinken; Het licht van heil en troost, dat, in de duifterheid Van een bedrukte ziel, zyn heldre ftralen fpreidt.* Wil in dit nieuwe jaer ons dan uw gnnst bewyzen, En God zal u dat licht in droefheid doen verryzen. Vaerwel, o Burgery! wy knielen voor Gods troon,
En fmeeken hem dat hy, om Christus, zynen Zoon,
De
|
||||
|
MENGELDICHTEN. 533
De liefde, die gy ons tot hier toe woudt betoonen,
Met milde zegening goedgunftig will' beloonen. Hy hoede 't Vaderland by een' gewenschten vreS. Uw fcheepvaert make Hy voorfpoedig over zee, Opdat zy, met de waer van vreemden en gebuuren, De welvaert voeren moog' naer onze breede muuren. Hy overftorte uw doen, en al uw handeling, Geliefde Burgery! met dubble zegening: En gunne u namaels in Jeruzalem, hier boven, Jn hcmelsch feestgezang, zyn1 hoogen naem te loven. Z A N G.
OpdeWyze: ziele die geneigt tot lieven e'nz:
D oor uw goedheid, Heer der Heeren,
Die wy, met gewyden klank,
Van ons nedrig maetgezangk,
Lof, en eer, en dank vereeren, Straelt de glans van 't lieve licht,
Weder op ons aengezicht.
Yy y a Goe.
|
||||
|
MENGELDICHTE
Goede God, wy ftaen verlegen,
o
Als wy onze handeling,
Tegen uwe zegening,
By ons zelven overwegen;
Wane wy hebben onzen plicht,
Heel verzuimd, of half verrichc,
Gy, Aertsgoedheid, laet de flralen-
Uwer goede gunst, nogthans, Met zoo luifterryk' een' glans, Weder op ons nederdalen,
Dat daer nook genoeg uw eer Voor geroemd kan zyn, o Heer! Ei! vervolg ons heil te geven.
Scheld ons onze zonden kwyr.
Geef ons kracht om hier alcyd'
Langs hec deugdefpoor te ftreven, Tot wy, met de Hemellien,
Voor uw' troon u hulde bien.
|
||||
|
0
|
|||||||||||||
|
MENGELDIC II TEN. 535
|
|||||||||||||
|
OP D E I N W Y D I N G
VAN DEN H E E R
J O S U A van HEEL,
NA DAT HY HET M AC E D ON ISC HE AaEDS~
BESLUIT VER1VEEB.D HAD. AEN DE JONGELINGSCHAP.
|
|||||||||||||
|
B,
|
|||||||||||||
|
ave en heufclie Jongelingert!
|
|||||||||||||
|
o
|
|||||||||||||
|
Die 's levens zoeten lentetyd
In 's levens loopbaen vast verflyt,.
Wac ziet gy u geftaeg omringen, I>oor fnod Sirenen, die uw jeugd
Van 't rechte fpoor der blanke deugd,
Door vleitael, zoeken af te trekken, Terwyl het helder redenlicht,
U 't groot gevaer wel poogt te ontdekken, Maer nog VQor 't wo^n der driften zwicht!
Y y y 3 Hier
|
|||||||||||||
|
MENGELDICHTEN.
Hier fchiet de Wellust dartle lonken.
Ginds poogt, in opgefmukt gewaed, Onkuifche min, door haer gelacc, Uw jong en teder hart te ontfonken.
Daer zit de ontzinde Dronkenfchap, En prykt met eenen vollen nap, Rondom bekranst met wyngaerdbladen.
Wat verder flaet de Gierigheid, Die, met een voile beurs beladen,
Haer flxikken vast voor u bereidt. *
Gelukkig hy die al haer vleijen
Op 't vaderlyk vermaen ontvliedt, Die naer de gryze Wysheid ziet, En zich door Matigheid laet leijen.
Maer fomtyds flaet de Jeugd, verblind, Die wyze lesfen in den wind. Zy kan fomtyds dien band niet lyden,
Maer ziet, o averechts beftaen! Naer middlen om, aen alle zyden,
Om hare lusten tc verzaen. |
||||
|
MENGELDICHTEN.
Straks zyn 'er vuile woekeraren,
Wien 't weinig fcheelt waerdoor htin geld,
Waerdoor hun vrekke fchatkist zwelt, Die zich terftond gereed verklaren,
Ora haer hun klinkend goud te bidn, En haer, tot fnoode winst, voorzien Met voorraed van gemunte fchyven;
Waerdoor de Jeugd te dvvaes zich keert,
Tot vuile en fnoode wanbedryven,
Door hare driften overheerd. De Deugd, die op het ftamhuis flonkertj
Der Vadren eer en groote naein,
Alom verheven door de faem;
Wordt al te fehendig dan verdonKerd. Dan ftrekt de Zoon aen de Oudren nfec
Dan enkel hartzeer en verdriet.
Dan zuchten bloedverwant en magen. Terwyl de Zoon, in 't eind verlicht,
Zich zyner dwaesheid moet beklagen, Te laet gedachtig aen zyn' plicht.
|
||||
|
528 M E N G E -L D It II T E N. '
Had Themis dan geen dubble reden,
o Jonglingfchap! o fteun en flue Van Land en Kerk! om tot uw nut Het heilzaem Raedsbefluit te fmeden,
Waer mede zy der Gierighcid De magt op uw gedrag ontzeidt; Opdat men recht met u zou handelen,
En gy het pad der blanke Deugd, Gerust en veilig zoudt bewandelen,
In 't bloeijen van mve cerfte jeugd? |
|||||||||||
|
0
|
|||||||||||
|
Wil dan die fiere Schoonheid ecren
In haer geheiligd Tempelkoor.
En luifter naer VAN HEEL, die, door
Haer zorg en vvysheid te verweren, Op 't galmen van het handgeklap,
In 't midden van haer Priefterfchap,
Als een. van Themis waerdfte zoonen, Wordt ftadg tot haer' dienst gewyd;
Verfier zyn kruin met lauwerkroonen; En roem zyne onvermoeide vlyt.
VER.
|
|||||||||||
|
0
|
|||||||||||
|
MENGELDICHTEN. 539
<H* <H> <W> 4"# <H> <H* «H> <W* <N> «H* <H> <H> «H+ 4**#
VERKLARING D E R •
TYTELPRENT
V O O R
J. O W E N ,s
VITLEGGINGE VAN PAULUS BRIEF AEN
DE HE B RE EN. G
ods uitverkoren vat, de tarzer kruisgezant
Ontdekt voor ons gezicht, met zyne flinkc hand, Den grooten Mozes , met gereedfchap hier omgeven Van d'ouden Schaduwdienst; en wyst aen Jakobs neven Met de andere op den Brief, aen Jakobs huis». gericht, Waeruit een ganfche fchaer geleerd wordt en gefticht; Daer zy d'Apostel hoort de nietigheid ontvouwen Van Tempel en Altaer, die we in 't verfchiet aenfchouwen, Wier ofFerdienst, met al de Schaduwplechtigheen, Zoo ras het Tegenbeeld op aerde in 't vleesch verfcheen, Z z z Voor
|
||||
|
MENGELDICHTEN.
|
||||||||
|
540
|
||||||||
|
Voor ander Priefterfchap en Godsdienst moest verdwynen.
Een' Hogenpriefter had de Kerk nu zien verfchynen, Naer Melchizedeks orde, (aen de andre zy gemaeld, Zoo als hy Abraham op brood en wyn onthaelt) Die met een offer, dat al de offers gaet te boven, Voor eeuwig heefc volmaekt, al die in hem gelooven. Dat 's jezus zelf, de hoofd- en hoekfleen van zyn Kerk; De Borg, die door zyn kruis en dood, het wichtig werk Van Middelaer volbragt, de wetvloek heeft geleden, En al 't gevvigt van heil en dierbre zaligheden, In de Evangelyrol den vromen toegezeid, Van 'sVaders hand verworf, door zyn gehoorzaeaihei<l» |
||||||||
|
VER.
|
||||||||
|
4
|
|||||||||
|
■.....—■-—
|
|||||||||
|
MENGELDICHTEN. 541
VERKLARING
VAN D E
TYTELPRENT
V O O R D E
STICHTELYKE GEDICIITEN en GEZANGEN
VAN
JOANNES EUSEBIUS VOET.
Ajewyde poezy, zing jezus op uw Lier.
(Dus doet de Tekengeest de reine godsvrucht ipreken, Tervvyl haer boezem blaekt van hemelsch liefdevier:')
Zing jezus; nimmer zal U ftof tot zang ontbreken. Laet uw beipiegeling in dees gewyde Biffin,
Door Mazes en een ry Profeten ons befchreven, Aendachtige oogen, met een heilige eerbied, flaen,
En zing Hem, voorgebeeld en afgefchetst naer 't leven. Maer zing Hern, bovenal, gelyk Hem gins Tafreel
Op Golgotha Verbeeldt, aen 't heilloos Kruis geftorven; Meld ons wat Heerlykheid, hierop Hem viel ten deel;
WatheilHy, voorzynKerk, heeft, doorzyn'dood, verworven. Z z z 2 Dat
|
|||||||||
|
•
|
|||||||||
|
542 MENGELDICHTEN.
Dat voegt nw vlug Vernuft en Afliomst, aen uw Kleecty '
Uw Starrentabbaerd en gevleugeld Hoofd te kennen. De teedre Folgzucht ftaet, met hare Harp, gereed,
Cm, op dat loflyk fpoor, U achter na te rennen. De Hoop der Christenen, die 'sHeilands Hemelvaert
Oris aenwyst, zal zich dan vertroosten met uw zangen; En zich verzekren dat, fchoon 't lichaem daelt in de aerd,
De ziel, na zynen dood, het heillot zal ontfangen, Van jezus zelf te zien, in 't blinkend Hemelhof,
En eeuwig, eeuwig daer te Juichen tot zyn* lof.
|
||||||
|
•
|
||||||
|
VER.
|
||||||
|
MENGELDICHTEN. 54;
VERKLARING
VAN EENIGE
BEELDTJES,
VERTOONENDE
DEN STAET DES VADERLANDS,
Met den aenvang des jaers 1747.
'c V ernuft des Kunstenaers bootfcerde, in dezen (land,
Dees' jaminerlyken ftaet, de Maegd van Nederland, Door droefheid neergebukt, nu de arm van Gods vermogen 't Rechtvaerdig wraekzwaerd heeft uit zyne fchee getogen, Tot ftraf van hare zonde eh fchendig wanbedryf, Een zwarte fluijer hangt haer om 't vermagerd lyf, Om, waer' het mogelyk, haer fchaemte te verbergen. Zy, die, helaes! te lang, den Hemel flout dorst tergen, Durft, in dees' ftaet, 't gezicht niet wenden naer omhoog. Een zilte tranenbeek vloeit uit haer maegdenoog, Nu 't oorlogsonweer woedt, en zy haer' muur, gctroffen Door dezen donder, ziet tot puin ter neder ploffen; Z z z 3 Zich
|
||||
|
544 MENGELDICHTEN.
Zich zelf, wil God in nood haer geen befchermer zyn,
Ten prooi gefteld voor 't wo^n van 't vinnig Everzwyn. Hoe deerlyk wringt zy des de handen, onder 't zuchten, Tot God, wiens gramfchap haer zoo ftreng gelieft te tuchten, Dat fpeer en vrye hoed ftaen wachlen; en haer Leeuw, Wiens ysfelyk gebrul den vyand, eeuw op eeuw, Verfagen deed, den moed laet zakken, met zyn nianen, De zuivelryke koe vermcerdert hare tranen, Nu, om haer misbedryf, 't onfchuldig vee in 't zand, Door vinnig pestvier, wordt geblikfemd, door Gods hand; Terwyl de Koopmanfchap, haer welvaert, lust, en leven, Aen 't kwynen flaet, en dreigt zich elders te begeven. o Zalig ! hy, did hier den Zoon des grooten Gods, Door 't rein Geloof, omhelst! die rust op eene rots, Beveiligd door dat fchild; terwyl hy,'uit de oraeklen Van 't Godlyk Bybelwoord, beloften weet te fchaeklen Tot ketenen, waer mee, wat oramezwaei van lot Hem hier bejegen, hy zich hecht aen zynen God. |
|||||||
|
OP
|
|||||||
|
MENGELDICHTEN. 545
OP E E N
ZILVEREN LAMPET,
HET PONDGAERDERS EN MAKELAEASGILDE,
DOOR DESZELFS HOOFDLIEDEN
V E R E E R D.
Jl. erwyl de waekzaemheid van Hoofd- en Overlieden,
En Schryver, zorgt voor *t Gild, doet hen hun guile gunst
Dit Waschvat, ten gefehenk, het Gild gulhartig bieden; Men eer' hun zilvren gift, dat meeflerftuk der kunst;
Verheffe Hartmam trouw, en Baeldes heufchen yver, Brethouwers, Oudemam, en Leuvem noefte vlyt,
De zorg van Lokhorst, en den dienst vmBaert, den Schryver, Het Gilde, jaren lang, door hun betoond om ftryd;
En dank' hun gunst, die ons hier mee verryken wilde. |
|||||
|
God zegen' hen en al de Leden van hec Gilde.
|
|||||
|
O P
|
|||||
|
54<5 MENGELDICHTEN.
OP DE AFBEELDING
VAN DEN HEER
FRANS de HAES.
|
|||||||||
|
B
|
|||||||||
|
y al de helden, die der kunfte een' Tempel bouwen,
|
|||||||||
|
Is 't my gegund de haes, myn' Kunstgenoot, te aenfchouwen.
Een ander drage room op zucht tot lettermin.
Of wete in zyn geflacht geleerden op te noemen, De haes kan op een reeks geleerde Vadren roemen, En ftaptze flechts niet na , maer haekze rustig in.
OP DE AFBEELDING
VAN DEN HEER
DIRK S M I T S.
Xa.1s *t yvervuur van smits ontfonkt in zyne leden,
En zyn gedachten door dat vuur aen 't gloeijen flaen, Weet hy 'er met beleid gedichten van te fmeden,
Die zynen fchedel met louwrieren overlain, Elks hart in gunst tot hem en zyne kunst doen blaken,
En zyne beekenis deeze eerplaets waerdig maken.
O P
|
|||||||||
|
MENGELDICHTEN. 547
OP DE AFBEELDING VAN DEN HEER
NIKOLAES VERSTEEG.
A. flooft, en flaeft, en draeft versteeg, fchier al den dag,
Ten dienst der koopmanfchap, met yverende zinnen, Vergeet hy echter niet den dienst der Zanggodinnen, Maer leefc, wanneer 'c zyn' geest, in rust, gebeuren mag
In maetgezang den lof der Dichtkunst uit te meten, Des prykt zyn beeltenis in Y midden der Poeten. OP DE AFBEELDING
VAN DEN HEER
SYBRAND FEITAMA.
|
||||||||
|
•'•
|
||||||||
|
et beeld van feitama, den duitfehen Fenelon,
Prykt dus voor ons gezicht, in 't Panpoetrcon;
Wanneer 't zyn' dichtgeest lust den fchouwburg op te flappen,
Hoort Melpomeen haer hof in duizend handen klappen,
En ziet het vloeijend Y geboeid aen zyn gedicht,
Waerin zyn dichtgeest hem een eeuwige eernaeld flicht.
A a a a OP
|
||||||||
|
o
|
||||||||
|
:
|
||||||||
|
543 MENGELDICHTEN.
|
||||||||
|
OP DE AFBEELDING
VAN DEN HEER
HENDRIK SCHIM.
JO. ier voert de roode 'c beeld van schim voor onsgezicht,
De glory van Maesfluis; op 't roeren zyner fnaren Ontfonkt de vreugdin 't hart van Salems maegdenfcharen, Die, opgetogen, met 's mans vloeijend maetgedicht,
Den nooit volzongen lof haers grooten Konings galmen; En kroonen hendriks hoofd met Idumefche palmen. OP DE AFBEELDING
VA N DEN HEER
BALTHAZAR HUYDECOPER.
D at, met vereischt ontzag, elkeen dit beeld befchouw'.
't Is huydec-oper, die het grootsch en trotsch gebouw
Der Dichtkunst tot een zuil; den Dichtren, in 't bevaren Der letterzee,' verftrekt tot noordftar, op die baren. Die duitfche Flaccus, veel te groot voor mynen lof,
Verhecrlykt met zyn beeld dus aller dichtren Hof.
O P
|
||||||||
|
MENGELDICHTEN. 549
OP DE AFBEELDING VAN DEN.HEER
ARNOLD HOOGVLIET.
jTA.enfcb.ouw hier 't fierfel van het Panpoeticon;
't Is wakkre hoogvliet, die, in Nederduicfche dichten, De Roomfche feeften zong, en als een heldre zon
Den Duicfchen Zangberg met haer ftralen voor blyft lichcen. De Godvruchc eerc den held, om Abrams heldenwerk,
En fchryft zyn' naem en lof aen 't hoog gewelf der Kerk.
|
||||||
|
OP DE AFBEELDING
VAN DEN HEER
MICHIEL de ROODE.
A
ugustus eeuw herleeft voor de edle Poezy,
Nu Amftels Kunstme9een, de roode, aen 't golvend Y, Een' Eeretempel fticht voor Neerlands Hoofdpoeten.
Apelles Ouinkhard tfof zyn deftig wezen dus; Maer om zyn' gouden lof in vaerzen uit te meren
Vereischt 'er een' Virgyl of een' Moratius.
A a a a 2 O P
|
||||||
|
550 MENGELDICHTEN.
OP DE AFBEELDING
VAN ME.JUFVROUWE
JETSKE REINOU vander MALEN.
A Is 't jetske lust het hart in maetzang op te halen,
Haer Jufferlyke hand, met mannelyken zwier, Naer eisch der kunst te flaen aen hare duitfche lier, Roept al het Dichterdom: houd op, o vander malen,
Houd op, eer ons de ziel ontglipp' op uw gezang; En heb in 't Heiligdom der Kunst den eerften rang. OP DEN EERWAERDIGEN HEER
JOANNES van SPAAN,
i> RM D I KAN T IN *$ G R A PE NH A GE*
D e Kruiskerk voelt het hart van de aerd ten Hemel varen,
Wanneer de vloeibre spa an, de Orakeltolk, het beeld Van haren Koning maelt; of, op zyn fchelle fnaren,
Deszelfs triomfen, in het bloedig vechtperk, fpeelr. o Hof lyk 's Gravenhaeg! zeg wien men hooger love
Van UW JOANNES SEN, of dees', ofvOLLENHOVE?
O P
|
||||
|
MENGELDICHTEN.
|
||||||||||||
|
55i
|
||||||||||||
|
OP DE AFBEELDING
VAN DEN HEER
MICHIEL van KOUWENBERG,
DOOR N. SANDERS aETEKEND.
't (ijrelaet van kouwenberg, wiens vloeijend maetgedicht
Het keurigst kunstgehoor vermaekt, en cevens fticht,
Is dus, door Sanders kunst, ontrukt aen dood en jaren. Zeg niet dat de eerlykheid, naer 's Hemels hoogen trans,
Van dees verbasterde aerd, voorlang is opgevaren; Zy houdt haer vast verbJyf in 'c hart des braven mans.
|
||||||||||||
|
N D E R
|
||||||||||||
|
S.
|
||||||||||||
|
D
aerkouwenberg door 't veld der Dichtkunst rent, vol vier,
Om eens met de eerekroon te pryken op den fchedel,
Ontfonkt de Tekenkunst, op 't klinken van zyn vedel,
In sanders, die "dus juist hem afmaelt op papier.
Mecenen! woudt gy ooit der Kunften achting toonen?
Siert beider hoofden dan met frisfche lauwerkroonen.
A a a a 3 OP
|
||||||||||||
|
552 MENGELDICHTEN.
^000000000000000000000000000^
OP DEN EERWAERDIGEN HEER
WILLEM LOOTSMAN.
PR.ED IKANT TE P T N A K E R.
lVJL ag willem niet met recht den naem van lootsman dragen ?
Een Lootsman ftuurt de kiel, uit de ongetrouwe zee,
Langs zorglyk zand en ftrand, op een geruste ree",
Hy zielen, fel gefold door geestlyke onweervlagen, Uit 's levens Oceacn, die ftroomende verleidt,
Ter goede reede van de Hemelheerlykheid.
LOF van HOMERUS.
IN HET STAMBOEK VAN DEN HEER
WILLEM vander JACHT.
A Is *laest de Zusters, die den Helikon bewonen,
Zich zelf vermaekten, met het lezen van Homeer En elk den lof verhief van die vergode toonen
Nam Febus 't woord, en fprak: 't geheugt my, hoe, weleer, Die Aertspociet my gins in 't Lauwerbosch genaekte,
Waer een verrukking my, met kracht, t'ot dichten dreef, En ik, vol vuurs en gloeds, dees gouden vaerzen maekte,
Die hy, terwyl ik zong, in eene Boekrol fehreef.
Het Fransch van boileau gcvolgd. I N |
||||
|
MENGELDICHTEN. 553
IN HET STAMBOEK VAN DEN H EER
ARNOUT VOSMAER.
Van 't Iastig koopgewoel heefc vosmaer zich ontflagen,
Ora, zorg en kommerloos, zyn' geest, en vlyt, en tyd; Der Dicht- en Tekenkunst, eeiaertig, op te dragen.
Wie dus, in 's Hemels gunst, vernoegd, zyn leven flyc, Zyn tochten in 't gareel van Rede en Wet doet treden,
Geniet een heuchlyk lot, een' Hemel hier beneden.
<H» <H> <h# «H> <H> <H> <N> <H> <H* <H> «H> <H> «H> <S--5>
IN HET STAMBOEK VAN DEN EERWAERDIGEN HEER
IZAAK van NUYSSENBURG,
PREDIKANT TE G E £ RT RUI D E N B E AC.
yy anneer ik myn gezicht laet door uw Stamboek zweven,
o Nyvre nuyssenburg! en monfter op een ry
De namen die het voert, roep ik: o zalig zy,
Wier namen in het Boek des levens ftaen gefchreven.
V O O R-
|
||||
|
554 MENGELD1CHTEN.
o
VOORBEELD van NEDRIGHEID.
G
odvruchte lodenstein! nu flaende op zyn verfcheijen,
En van zyn Meid Mynheer! geheten, onder 't fchreijen, Zci haer: waer ik uw Heer geweest; voor alle ding, Had ik u 't oefFenen der Zelfverlochening Wei ftreng gebo6n; nu, door de fchikkingen des Heeren, Uw Meester, heb ik u die Deugd raaer kunnen leeren. WILLEM de Hide TE LONDEN.
(^JJranje kwam, tot heil der Britten, binnen Londen,
Waer Themis Priesterfchap hem ftatig heeft begroet;
Een oude man dee 't woord, met zulken overvloed
Van geest, dat Prins en Hof daer van verwonderd ftonden. Wat jaren, vroeg de Prins, wat jaren heeft Mynheer!
Reeds drieennegentig, was 't antwoord op dat vragen. Dan overleefde gy, hernam oranje we6r,
De Rechtsgeleerden wel? 'k Heb ze alien uit zien dragen, Zegt hy; en zonder u, wiens komst nicuw leven geeft,
'k Had zelfs de Rechten, en de Wetten overleefd.
S N E-
|
||||
|
*
MENGELDICHTEN. 555
SNEDIG ANTWOORD.
J. en tyde van August bevond zich binnen Romen
Een Keer, van leest, gelaet, en houding, zoo volkomen Gelykend naer den Vorst, dat meenigmael 't gemeen, Op ftraet, hem groette, als ging dc Keizer zelf daer heen. Als die Augustus hoort, heeft die om hem gezonden; En toen 'er geen verfchil werd tusfchen hen gevonden, Vroeg hy; kwam Moeder niet voorheen wel in 't Paleis? Nooit, Cezar! zei die Heer, maer Vader reis op reis. De OUDERLING op de KLASSIS.
E en Predikanc, die op de Klasfis niet kost gaen,
Zei tot zyn' Ouderling: hy moest zich houden aen
*p Gezegde van Heer Tolk, in rang voor hem gezetcn. De Broeder trekt 'er heen, en volgt dat onderrecht.
Als hem de Prefes vraegt: wat heeft die Heer gezegd?
Antwoordt hy; hoe! Mynheer! is u dat reeds vergeten, Daer gy 'er pas vyf zes gehoord hebt, hoe zult gy
't Dan ftellen, als gy zyt ten einde van de ry?
Bb b b RYK-*
|
||||
|
556 MENGELDICHTEN.
«K* <H> «H> «H> «H* <H> <H* <H> «H> <K* <H* <H> $•*§> #»♦
RYKAERT op de PAERDENMARKT. Rykaert', laest werd op de Paerdenmarkt ontmoet
Van Scherpenbek, riep hy: wac doet gy hier? gy, bloedi Die geenen Ezel uic een Paerd kunt onderfcheiden.
Wie, antwoordc Scherpenbek, wie my dus fimpel hou,, 'k Verzeker u, Mynheer! dat ik u kennen zou, Al gingt ge in eenen troep van honderd Paerden weiden.
LOF van de ROTTERDAMSCHE COURANT.
^L^oekt ge, in Couranten, nieuws, waer ftaet op is te maken,
Leest di$ van Rotterdam, fprak, in de fchuit, een Heerr De Courantier voer mee, en maekte, voor deeze eer, Den man een komplitnent; die antwoordtr wil dat ftaken;
't Is waerheid 't geen ik zeg; een ander liegt en jokt,
Gy fchryft geen nieuws of ?t heeft gemazeld en gepokt.
GRAF-
|
||||
|
T>,l,!;i"^"J»r->l!|l|,.|l.l»»>piii.il,"l..i
|
||||||||
|
MENGELDICHTEN.
|
||||||||
|
557
|
||||||||
|
G R A *F D I C H T,
poor, den H E E R E
ADRIAEN vander VLIET,
LID VANHET DICHTLIEVEND KUNSTGENOOTSCHAP,
KVNST LIEF DE S P A A RT GEEN VLIJT. In den Ouderdom van 69. jaaren, 7. maanden en 1. dag,
overleden te Rotterdam, den v. en aldaar begraven
op den x. der Hooimaande, van den jare
MDCCLXXVII.
D e geest van vander vliet, wiens kunfh'g Dichtmuzyk
De Maas en Rotte ftreelt, door aangename toonen, Vloog fchielyk uit zyn' Hof, naar 't zalig Hemelryk,
Om daar het zoet gezang der Englen by te wonen; Daar zingt hy nu volmaakt dcs Allerhoogften lof;
Daar juicht hy vry en bly, en denkt niet meer ora de aarde, Terwyl zyn lichaam hier begraven ligt in \ ftof.
Die kunst en Godvrucht mint houdt zynen naam in waarde! M. V. K 0 U W E N B E R G.
|
||||||||
|
oiisio
|
|||||
|
558 MENGELDICHTEN.
<SSS5S(SSS8SeS5S8SSS8S8S8S8S?S8S8S8S3SSSGSCSt>
GRAFS CH RIFT VOOR MYNEN NEVE
ADRIAEN van der VLIET.
D e heufche van der vliet, verfierd met eedle gaven,
v.
En, door Natuur en Kunst, een Zuil van Helikon;
Ja! wiens godvruchtig Dicht den fchoonften eerkrans won,
Word: thans betrdurd, beweend van Neerlands Letterbraven: 's Mans ziel vloog by zyn' God, en 't rif ligc hier begraven. JOANNES B A D 0 N.
Vlaerdinge, 1777.
GRAFS CHRIFT
VOOR DEN H E E 11
ADRIAEN van der VLIET.
E
en Toonbeeld van de deugd, vol loffelyke zeden,
Opregc, liefddadig, braaf, en vol van minzaamheden, Een Man, wiens vroom gemoed der godsdienst' was gewyd, Verrykt met kloek vcrftand en onvermoeide vlyt; Een Dichter, lang berocmd als de eer der letterbraven, Ligt in dit fombre graf met van der vliet begraven. JAN van der HOP.
|
|||||