/// ^J

OORSPRONKELIJKE ARTfKELEN

Fofo-electrheh en cinematografisch onderzoek
van de beweeglijkheid van sfierenspermafozoa
I. De meefmethodieken *l

Photo-electric and cinematographic research about the
motility of buil sperm cells. I. Methods of measuring.

door R. RIKMENSPOELi), G. VAN HERPEN, G. C. VAN
DAM en P. EIJKHOUT

Instituut voor Veeteeltkundig Onderzoek „Schoonoord",
Utrecht. Directeur: Ir. H. de Boer.

1. Inleiding.

Het belang van het vermeerderen van onze kennis van de „beweeglijkheid"
van spermatozoa is, gezien de zeer verbreide toepassing van de kunstmatige
inseminatie, evident. Aan het Instituut voor Veeteeltkundig Onderzoek
„Schoonoord", is dan ook sinds vele jaren onderzoek in deze richting gaan-
de. Het uitgangspunt daarbij is steeds geweest, dat door toepassing van
fysische meetmethoden meer diepgaande informatie verkregen zou kunnen
worden dan bij het gebruikelijke, en zeer subjectieve „schatten" van de
beweeglijkheid onder de microscoop.

Het onderzoek werd begonnen door Bosselaar, S pronk en Van
Dam, die hun bevindingen enkele jaren geleden publiceerden (Bosse-
laar, 1953; Bosselaar, Spronk en Van Dam, 1955), en daarna
voortgezet door auteurs. Van het laatste deel zal in dit artikel een beknopt
overzicht gegeven worden. Het is hierbij niet in de eerste plaats de bedoeling
een gedetailleerde en exacte beschrijving van het onderzoek te geven. Deze
beschrijvingen zijn in eerdere publikaties over het gedane werk te vinden
(Rikmenspoel, 1957 a; R i k m e n s p o e 1 en V a n H e r p e n, 1956
en 1957; Rikmenspoel, 1957 b). Een literatuuroverzicht over door
anderen gepubliceerd werk zal ook niet gegeven worden; voor zover resul-
taten van deze onderzoekers voor ons van belang waren, zijn zij in de tekst
vermeld.

Het hier beschreven onderzoek heeft voornamelijk een tweeledig doel gehad:

1. een beter inzicht te verkrijgen in de bewegingen van individuele zaad-
cellen, om zo ook de bewegingen te kunnen classificeren in norriiale en
pathologische bewegingstypen.

2. een meetmethode te ontwikkelen die op redelijk eenvoudige wijze exacte
gegevens over de „bewegingstoestand" van een spermamonster kan
geven.

Het eerste probleem is benaderd door films te maken van spermaprepa-
raten, en deze te bestuderen; voor het tweede punt is een foto-electrische
meetmethode ontwikkeld. De gebouwde apparatuur zal eerst geheel be-
schreven worden, waarna de bereikte resultaten behandeld worden.

*) 118de publikatie van het Instituut voor Veeteeltkundig Onderzoek „Schoonoord".
1) Tegenwoordig adres: The Eldridge Reeves Johnson Foundation for Medical
Physics, Univ. of Pennsylvania, Philadelphia 4.

Tijdschr. Diergeneesk., deel 85, afl. 15, 1960 BIBLIOTHEEK

RIJKSUNIVGPvSITEIT

UTRECHT

0031.....7507

2. Meetapparatuur.

2,1. PRINCIPE VAN DE FOTO-ELECTRISCHE MEETMETHODE.
Een dun spermapreparaat wordt in donkerveld verlicht. De spermiën zijn
dus licht op een donkere achtergrond. Een microscoopobjectief projecteert
een lOx vergroot beeld van het preparaat op een diafragma (fig. 1).
In dit diafragma is een gaatje ter grootte van het (lOx vergrote) beeld van

mOTO-
MULT/Pl/eS

Fig. 1.

Schema van de foto-electrische opstelling.
Scheme of the photoelectric method.

de kop van een spermacel. Een fotomultiplicatorbuis (dit is een fotocel met
ingebouwde versterker, die daardoor buitengewoon gevoelig wordt, en dus
uiterst kleine lichthoeveelheden kan omzetten in redelijk grote electrische
stromen) is achter het gaatje geplaatst. Deze fotobuis „kijkt" dus eigenlijk
naar een heel klein gebiedje van het preparaat. Meestal zal dit gebiedje
„leeg" en dus donker zijn, maar af en toe zwemt een sperinium er overheen.
In dat geval „ziet" de fotobuis dus een lichtflitsje. Het resulterende elec-
trische stroompje kan dan geregistreerd worden b.v. op een lopende band
papier.

Schematisch is het verloop van zo\'n lichtflitsje met de tijd geïllustreerd in
fig. 2. Wanneer de zaadcel verschijnt komt eerst de kop, die als groot-
ste onderdeel het meeste licht verstrooit, dan het middenstuk, en ten-
slotte de staart. Wanneer we in aanmerking nemen dat de staart een golf-
beweging heeft, kunnen we dus ook verwachten daar kleine piekjes te
zien, zoals in fig. 2.a.

De afstand, die een spermium aflegt gedurende het lichtflitsje, is natuurlijk
snelheid x tijd of

l = v.t (1)

waarin l = afstand, afgelegd door de cel gedurende de passage.

V = snelheid van de cel,
t — tijdsduur van het lichtflitsje.

■

I?

Si:

Fig. 2a.

Id., maar nu is de golfbeweging van de staart ook weergegeven
Schematized form of the record of the passage of a sperm cell, taking into account
the waving motion of the tail.

De afstand I (zie fig. 3) is de lengte van de eel plus de diameter van het
gebiedje.

We kunnen dus uit de duur van het lichtflitsje de snelheid van de cel be-
palen.

Er zijn twee factoren die dit eenvoudige geheel wat vertroebelen en wel:

a) het IS mogelijk dat een cel niet „midden over" ]jasseert, maar net aan
de kant; het lichtflitsje krijgt dan een andere vorm, en

b) verschillende cellen kunnen verschillende lengten hebben, waardoor wc
m formule (I) twee onbekenden hebben (n.1. l en v), in plaats van één
(v). Gelukkig blijkt dit alles erg mee te vallen. Het wordt uitvoeriger
besproken in § 5.

Wanneer we op een lange strook papier een groot aantal iichtflitsjes ge-
registreerd hebben, en dus van een groot aantal cellen de snelheid weten,
kunnen we door middelen de gemiddelde snelheid v van de cellen uit het
preparaat vinden.

Vervolgens kunnen we tellen hoeveel lichtflit-sjes er in een bepaalde tijd ge-
registreerd zijn, d.w.z. we kunnen bepalen hoeveel cellen er per tijdseenheid

Fig. 3.

Afstand afgelegd door een zaadcel gedurende het passeren van
de diafragma opening.

A. de cel komt de opening binnen;

B. de cel verlaat de opening.

Distance covered by a sperm cell during the passage over the
aperture.

A. the cell "enters" the aperture;

B. the cell "leaves" the aperture.

ons gebiedje passeren. Dit aantal is natuurlijk evenredig met het aantal
cellen dat het preparaat bevat (met de concentratie dus), en ook met de
gemiddelde snelheid van de cellen. In formule:

N = k . c .V (2)

waarin N = aantal passages per tijdseenheid,
c = concentratie van het preparaat,
V = gemiddelde snelheid van de cellen,
k = evenredigheidsconstante.
In formule (2) \'k N bekend (door tellen), v was bekend door het uitmeten
van de lichtflitsjes, als dus de constante k door ijking wordt bepaald (zie
§ 5), hebben we hier een middel om de concentratie van het preparaat te
meten.

Deze concentratie heeft dan alleen betrekking op de bewegende cellen. Stil-
liggende cellen hebben geen kans zich ooit kenbaar te maken (door een pas-
sage over het gebiedje dat door de fotobuis bekeken wordt) met deze me-
thode. Voor sommige toepassingen kan dit beschouwd worden als een voor-
deel, omdat verondersteld mag worden dat niet-bewegende cellen ook niet-
fertiel zijn.

Het is misschien juist er op te wijzen dat hetzelfde geldt voor de meting
van de gemiddelde snelheid v van de cellen. Hierbij geldt het gemiddelde
over de bewegende cellen. Bij de foto-electrische methode worden alle stil-
liggende cellen dus „buitengesloten".

In het kort zijn dus de twee belangrijke grootheden die aldus verkregen
kunnen worden:

gemiddelde snelheid van de cellen,

concentratie van normaal bewegende cellen in het preparaat.
Op de technische uitvoering van het gebouwde apparaat zal hier niet wor-
den ingegaan (zie hiervoor Rikmenspoel (1957 a)); vermeld kan al-
leen worden, dat in de praktijk geen onoverkomelijke moeilijkheden onder-
vonden zijn. Fig. 4 geeft een schematisch overzicht van het optische deel
van de opstelling.

Men herkent in fig. 4:

de donkerveldverlichting voor de preparaten,
de microscooptubiis,

de houder voor het diafragma; deze houder is uitgevoerd als een revolver-
schijf, waarin verschillende diafragma\'s snel uitgewisseld kunnen worden,
de fotomultiplicator.

Tevens is te zien dat via een zijtubus T2 het preparaat bekeken kan wor-
den (er wordt dan een prisma in de lichtweg geschoven). De tubus T2
wordt ook benut voor het opnemen van de films (zie § 2.2).
Vlak onder het in gebruik zijnde diafragma (aangegeven met aperture) is
te zien dat een snel ronddraaiende schijf ingebouwd is. Deze zorgt er voor
dat de lichtbundel 500x per seconde onderbroken wordt, zodat een licht-
„wisselstroom" ontstaat. Dit geeft voordelen bij het verdere versterken en
filtreren van de verkregen signalen.

Tenslotte ziet men in fig. 4 nog de doos aangeduid waarin het deel van de
opstelling opgenomen is, dat het preparaat bevat. Deze doos wordt door
warme lucht op constante temperatuur (beter dan ± 0,1° C) gehouden.

Fig. 5 geeft een voorbeeld van het registrogram van de pas.sage van het
Spermium, zoals dat met deze opstelling verkregen is.

Fig. 5.

Opname van de passage van een roterende zaad-
cel door de diafragma opening. Drie fasen kun-
nen onderscheiden worden, overeenkomend met
het passeren van kop (H), middenstuk (M) en
staart (T).

Record of the passage of a rotating sperm cell
under the aperture. The record can be divided
roughly into three parts, corresponding to the
moments that the head (H), the middle piece
(M) and the tail (T) respectively are projected
in the aperture.

De algemene vorm van fig. 2a is duidelijk terug te herkennen. Het deel dat
de kop registreert, vertoont alleen in afwijking van fig. 2a (pag. 911), dui-
delijke flitsen. Dit wordt veroorzaakt door een rotatie van de kop (zie § 4
en 5).

2.2. APPARATUUR VOOR FILMOPNAMEN.
Films van spermapreparaten zij noodzakelijk,

1. voor het beter leren kennen van de bewegingen van individuele sper-
miën;

2. voor het ijken van de gegevens die met de foto-electrische methode ver-
kregen zijn. Dit laatste maakt het wenselijk de films op te nemen van
dezelfde preparaten waaraan ook foto-electrisch gemeten is.

De voornaamste eis waaraan bruikbare films dienen te voldoen is, dat de
belichtingstijd van ieder beeldje zeer kort is, zodat de positie van de cellen
bepaald kan worden zonder gehinderd te worden door „bewegings-on-
scherpte". Vanuit de gegevens die bekend waren op het ogenblik dat de
bouw van de filma]jparatuiu begonnen werd kon geconcludeerd worden
dat deze belichtingstijd korter diende te zijn dan 1/1000 sec. Dit maakte het
gebruik van electronen-flits lampen noodzakelijk. Op ons verzoek werd
door N.V. Philips in Eindhoven een flitslampje ontwikkeld, dat in staat
was 50x per seconde een korte, zeer intense flits (ca. 1 \'10.000 sec.) te geven.
Het lampje is ringvormig, en de afmetingen zijn zo gekozen, dat het aan-
gepast is aan de gebruikte donkei-veldcondensor (zie fig. 6). De lamp is
vervaardigd van kwarts, en wordt gekoeld door een krachtige luchtstroom.
In fig. 4 (pag. 913) is een tweede lichtweg zichtbaar, aangeduid door tube
T2 waardoor, nadat het prisma in de lichtweg geschoven is, het preparaat
bekeken kan worden. De films zijn langs deze weg opgenomen, zodat het
inderdaad mogelijk was aan hetzelfde preparaat direct na elkaar foto-elec-
trisch te meten en te filmen. De montage van het flitslampje met koeler is
daartoe zo vervaardigd dat het in ca. 30 sec. aangebracht en ingesteld kan
worden. De filmcamera bevindt zich dan op een juk voor de tweede tubus
T2. Als camera is een Kodak 16 mm „guncamera" gebruikt, aangedreven

door een synchrooninotor. Op deze wijze worden exact 50 beeldjes/sec. op-
genomen, gesynchroniseerd met liet hchtnet.

\\

V

\\ s

r, . X. 0
V i^è ■ \'

L •

Fig. 7.

Drie beeldjes uit een film, opgenomen met tussenpozen van /jSO sec. en een energie

van 15 H\'att seconde per opname.
Three frames of a film, taken at an interval of 1\\50 sec, at an input of the flashlamp

of 15]\\frame.

Een indruk van enkele van deze filmbeeldjes geeft fig. 7.
In fig. 8 (pag. 916) is een vergrote opname van een van de cellen uit een
der beeldjes te zien. In fig. 8 is te zien dat de staart van de zaadcel op en-
kele plaatsen „vager", op andere „scherper" afgebeeld is. Dit wordt ver-
oorzaakt doordat de staart bij de golfbewegingen op verschillende plaatsen
uit het vlak van scherpstelling verdwijnt. Op deze wijze wordt dus een

„drie dimensionale" indruk van de beweging verkregen. De opzet was oor-
spronkelijk dit effect te gebruiken om de amplitude van de staartgolf in deze
„verticale" richting te meten, maar de kwaliteit van de optische afbeelding
bleek onvoldoende voor het verkrijgen van kwantitatieve gegevens (R i k-
menspoel, 1957 a). Kwalitatief is de mogelijkheid te onderscheiden tus-
sen een twee dimensionale (vlakke) golf en een drie dimensionale zeer
goed aanwezig.

Meetresultaten uit de films verkregen, worden besproken in § 4.

Fig. 8.

Vergrote reproductie van het filmbeeldje van
een zaadcel. De pijlen wijzen op de onscherpte
ontstaan door beweging uit het focale vlak.
Enlarged reproduction of the image on a film
frame of a sperm cell. At the points p the tail
has moved out of the plane of focus.

2.3. NEFELOMETER VOOR HET METEN VAN HET TOTALE AANTAL
(BEWEGENDE -(- STILLIGGENDE) SPERMIËN.

In § 2.1. is vermeld dat met de foto-electrische meetapparatuur alleen het
aantal bewegende cellen in een preparaat gemeten wordt. Het is nu van
belang ook gegevens te hebben over het totale aantal spermiën (dus bewe-
gend niet-bewegend). Voor dit doel is een nefelometer met grote gevoe-
ligheid gebouwd.

Een schema van dit apparaat is gegeven in fig. 9 (pag. 917). Een evenwij-
dige lichtbundel valt op de rechter fotocel; de daardoor veroorzaakte
stroom in de galvanometer wordt gecompenseerd met de stroom van de
linker fotocel. Wordt nu een spermapreparaat tussen twee objectglaasjes
(in de vorm zoals gebruikelijk bij de beweeglijkheidsmetingen) in positie I
in de lichtbundel gebracht, dan zal de stroom van de rechter fotocel ver-
minderen, doordat de lichtbundel verzwakt wordt door reflexie aan de
glaasjes, door absorptie, en door verstrooiing aan de spermiën in het pre-
paraat.

Voor de galvanometeruitslag I] geldt dus:

l = R A V (3)

waarin R het deel voorstelt dat de reflexie representeert;

A het deel voorstelt dat de ab.sorptie representeert;
l\' het deel voorstelt dat de verstrooiing representeert.
Wordt nu het preparaat overgebracht naar positie II aan de rechterzijde
van fig. 9, dan zal de galvanometer weer een uitslag vertonen. De verzwak-
king van de lichtbundel door reflexie en absorptie is gelijk aan die welke
optrad in pos. I. Van het verstrooide licht wordt een deel a echter door de
lens L opgevangen en op de fotocel geworpen.

Dus voor de uitslag I2 geldt;

I2 = R A (1 — a) V

Vergelijkingen (3) en (4) geven:

(l, - I.) = « V

(5)

Het verschil van deze twee uitslagen is dus evenredig met de lichtverstrooiing
in het preparaat.

Na bepaling van de constante a door ijking kan met dit apparaat dus de
totale hoeveelheid spermiën in het preparaat worden gemeten.
Deze wijze van meten, dus het nemen van het verschil van de uitslag in twee
verschillende posities van het preparaat in de lichtbundel heeft als speciaal
doel het effect van de reflexie en absorptie van licht (een effect dat lOx

vo groot is als dat van de verstrooiing door de sp(Trniën) te compenseren.
De constante a is geijkt door pre[)aratcn eerst in de nefelometer te meten,
en vervolgens van dezelfde preparaten een filmopname te maken, waarop
het aantal cellen geteld kan worden. Het resultaat van deze ijking is ge-
geven in fig. 10. Men ziet daaruit dat het instrument een „nuleffect" heeft,
dat veroorzaakt wordt door microkrasjes op de objectglaa.sjes etc., en door
een lichte asymmetrie in de justering van het apparaat (Rikmenspoel,
1957, a).

Met dit apparaat is nu een mogelijkheid voorhanden om snel „totale" con-
centraties te meten, waaruit b.v. de verdunningsfactor voor de beweeg-
lijkheidsmetingen vastgesteld kan worden. Bovendien is het onmisbaar bij
het ontwikkelen van een methode om reproduceerbaar monsters sperma voor
beweeglijkheidsmetingen te nemen. Dit laatste is vaak als een grote moei-
lijkheid ondervonden (B o s s e 1 a a r, S p r o n k en V a n D a m, 1955).

3. Spermabehandeling en meetmethode.

Voor het doen van optische metingen aan spermapreparaten is het nood-
zakelijk een optisch heldere verdunningsvloeistof te gebruiken.
Het bleek mogelijk een 15% eidooier-citraat buffer optisch voldoende helder
te maken door achtereenvolgens ultra centrifugering en ultrafiltratie (R i k-
menspoel, 1957, b). De na dit proces verkregen helder gele vloeistof
bleek een uitstekende beschermende werking te hebben, wanneer deze toe-
gepast werd bij verdunning gevolgd door koeling tot 4° C van het sperma.
De buffer werd normaal gesteld op pH = 6,75 bij 22—23° C (overeen-
komende met 6,80 bij 37° C) en vriespuntsverlaging A = —0,54, welke
waarden in de literatuur als optimaal aangeduid werden (Kok, 1953;
Rothschild en Barnes, 1954).

De preparaten waaraan gemeten werd, werden gemaakt door een druppel
verdund sperma te brengen in een microcuvet, gevormd door twee object-
glaasjes van zeer goede optische kwaliteit (Reichert Dunkelfeld Objekt-
gläser), gescheiden door een plastic folie waarin een gat geponst was. Dit
folie bepaalt dus de dikte van de cuvet. Het geheel wordt geklemd in een
metalen houder, zie fig. 11 en 12.

Op deze wijze wordt een mechanisch stevig, optisch ,,schoon" preparaat
verkregen, dat waterdicht is en dat door de goede warmtegeleiding in de

J

I

S /O

\\

20

O 5

SPf/^M CfilS/cm\'

Fig. 10.

Genormaliseerde uitslag van de nephelometer als funktie van het aantal zaad-
eellen per cm^.

Reduced deflexion of the nephelometer, as a function of the number of sperm cells

per cm"^.

metalen houder een homogene temijeratuin- heeft. De dikte \\ an de cuvetten
bleek bij naineten constant tot op 5%.

Het reproduceerbaar monsters nemen uit een buisje sperma voor de pre-
paraten gaf lange tijd moeilijkheden. Als criterium voor de reproduceer-
baarheid werd genomen de concentratie van het monster (het preparaat
dus), gemeten in de nefelometer.

Uiteindelijk werd een werkwijze gekozen, waarbij met hemocytometerpipet-
ten een klein volume sperma uit het voorraadbuisje wordt opgezogen, waar-
na de eerste druppel die uit de pipet valt gebruikt wordt als vulling van het
preparaat. Door zorgvuldige hantering kan op deze wijze een reproduceer-
baarheid van het monster nemen tot ongeveer ±8% bereikt worden, zoals
tabel 1 (pag. 920) illustreert.

oay^crsaoES

Fig. 12.

De dunne cuvette voor de sperma-preparaten, gevormd door twee objektglaasjes

met tussenliggende plastic folie.
A thin cuvette, made with two objects slides with an intermediate layer of plastic foil,
used for the semen samples.

Het voor de metingen gebruikte sperma was afkomstig van stieren van het
Centrum voor K.I.-Onderzoek van het Instituut voor Veeteeltkundig On-
derzoek „Schoonoord". Het sperma werd na ejaculatie lOx verdund, af-
gekoeld tot 4° C, en daarna verder verdund tot de gewenste concentratie.
De totale verdunning varieerde van 60x tot 200x, afhankelijk van de con-
centratie van het lOx verdunde sperma, zoals dat in de nefelometer ge-
meten werd.

Tabel 1 — Table 1
Genormaliseerde nefelometer-aanwijzing bij lOx verdunde micromonsters

sperma van 5 ejaculaten.
Reduced deflexion of nephelometer for microsamples of 10 times diluted
semen of 5 ejaculates. Of each ejaculate 5 microsamples were measured.

8% Gemiddelde standaard deviatie

over alle monsters.
("Overall" standard deviation).

4. Metingen van de bewegingen van individuele zaadcellen niet behulp
van films.

De bewegingen van individuele spermiën zijn bestudeerd door de films
beeld voor beeld te projecteren en cellen in b.v. 20 a 30 achtereenvolgende
„posities" op papier over te tekenen. Door het papier voor iedere positie iets
te verschuiven komen de opeenvolgende „standen" van de cel dus naast
elkaar voor; de voorwaartse beweging wordt dan ook aangegeven (zie fig.
13 en 16 (pag. 923)).

Het blijkt nu dat de cellen, al naar hun bewegingstype. in vier klassen zijn
in te delen.

1. cellen waarvan de kop periodiek een lichtflits geeft (dit is alleen te zien
bij donkerveldbelichting, en niet met b.v. fasen-contrast). Dit verschijn-

sei is al vermeld in ü 2.1. De/e cellen bewegen zich in vrijwel rechte
banen voort.

2. cellen waarvan de kop geen flitsen \\ertoont, en die in vrijwel gesloten
cirkels rondzwemmen.

3. cellen die duidelijk pathologische bewegingen vertonen, door b.v. ge-
broken staarten, of zeer sterk gebogen middenstukken. Over het alge-
meen verplaatsen deze cellen zich nauwelijks.

4. bewegingloze cellen.

De cellen van type 1 en 2 zullen we nu nader bekijken; de types 3 en 4

kunnen beschouwd worden als geen belangrijke rol te spelen in bevruch-
tingsprocessen.

ad. 1.

/ 4/13

c

Fig. 13.

Posities van drie roterende zaadcellen (resp. A, B en C), opeenvolgend met intervallen
van 1150 sec. Voor elk van de cellen zijn de posities genummerd. Na het voltooien

van een rotatie-periode wordt de reeks posities herhaald.
Successive positions of three rotating sperm celts (A, B and C respectively) at an
interval of 1\\50 sec. For each of the cells the positions are numbered. After each
period of rotation the same sequence of positions recurs.

In fig. 13 zijn drie „flitsende" cellen in een aantal opeenvolgende posities
weergegeven. De zwarte gevulde kopi)en geven aan dat de cel op dat ogen-
blik flitst; in de andere posities is de kop door een ringetje aangegeven, zo-
als het, in donkerveldverlichting dan ook werkelijk verschijnt (zie fig. 8).
De verklaring van dit verschijnsel is dat wanneer de kop plat ligt (dus even-
wijdig aan de objectglaasjes) alleen de randen licht verstrooien, terwijl
het midden „doorzichtig" is. Wanneer de kop nu draait tot hij verticaal staat
t.o.v. de objectglaasjes, dan kan hij de lichtbundels van de donkerveld-
verlichting, (die normaal langs het objectief passeren) in het objectief re-
flecteren, met als gevolg een sterke lichtflits. Het beeld van afwisselende
„ringvorm" en „flits" van de kop is dus duidelijk een gevolg van een rotatie
van de cel om de lengte-as. Uit de regelmatigheid van het terugkeren van

C/SSC

1^/5

W

5

50 roo /50 ^ m/sec

->

Fig. 14.

Betrekking tussen snelheid en rotatiefrequentie van zaadcellen. De gegevens voor

deze figuur zijn afkomstig van cellen van één ejaculaat.
Relation between velocity and frequency of rotation of sperm cells. The data of this
figure are of cells of one ejaculate.

/J m

m rM Pffi?^ü^/sec
y-—

Fig. 15.

Betrekking tussen
snelheid v van rote-
rende zaadcellen en
de amplitudo b van
hun staartgolf.
Relation between the
velocity v of rota-
ting sperm cells and
the amplitude b of
their tail wave.

de flitsen kan men concluderen dat deze cellen regelmatig en eenparig
roteren. Het blijkt dat de rotatiefrequentie evenredig is met de snelheid
van de zaadcel. Dit wordt geïllustreerd in fig. 14 (let daarbij op de loga-
ritmische schalen!).

De gegevens uit fig. 14 zijn verkregen, niet uit de films, maar uit foto\'s gemaakt van
spermapreparaten, onder donkerveldverlichting. Door de lens van de fotocamera dan
lange tijd, b.v. 1 sec., open te houden, wordt van een zaadcel een aantal opeen-
volgende kopflitsen opgenomen. Op deze wijze is de relatie tussen snelheid van de
cel en rotatiefrequentie direct op te meten, wat een grote tijdsbesparing geeft t.o.v.
meten uit de films. Deze wijze van fotograferen werd geïntroduceerd door Roth-
schild in 1953.

Uit de films blijkt, dat de staartslag bij deze roterende cellen een drie-
dimensionale golf is. Dit werd al vermeld en geïllustreerd in § 2.2 en fig. 8.
De golf, die langs de staart loopt, is gesynchroniseerd met de koprotatie.
Dit is duidelijk uit fig. 13. Men ziet daarin na iedere kopflits dezelfde op-
volging van staart-„standen" optreden. Van de staartgolf kan vrij gemakke-
lijk, zij het met een niet te grote nauwkeurigheid de amplitudo worden ge-
meten. Deze amplitudo blijkt kwadratisch gerelateerd te zijn met de snel-
heid van de cel. Dit wordt weergegeven in fig. 15. Door snelheid v en ampli-
tudo b logaritmisch uit te zetten wordt het verband

dan een rechte lijn, met een helling van /j.

De constante e kan hier geïnterpreteerd worden als een soort „rende-
ment" van de staartgolf.

De uit fig. 15 gevonden waarde van e ^^^ is:

^rof = l-2/>m- sec.

Deze grootheid e ^^^ is van groot belang, omdat hij ons later de gelegen-
heid zal geven een classificatie van normale en niet-normale bewegingen te
verduidelijken.

De roterende cellen blijken zich in vrijwel rechte banen voort te bewegen.
Dit bewegingstype (rechte baan, roterend) is het normale „gezonde" be-
wegingstype. Dit zal later nog verduidelijkt worden, nadat de andere be-
wegingstypen besproken zijn.

ad. 2.

„Kringendraaiers". Een aantal posities van een zaadcel, zwemmend in een
vrijwel gesloten cirkelbaan is weergegeven in fig. 16. Het valt daarin
onmiddellijk op dat er geen flitsen van de kop voorkomen, m.a.w. de
cel roteert niet. Bovendien blijkt de staartgolf een vlakke golf te zijn. Deze
drie kenmerken, geen rotatie, vlakke golf en sterk gekromde cirkelvormige

Fig. 16.

Posities van een kringendraaier, opeenvolgend met intervallen van IjSO sec. De

cirkelvormige baan is bij elke positie weergegeven.
Successive positions at an interval of 1\\50 sec. of a sperm cell, swimming in a circular
orbit. The orbit is shown at each position.

baan gaan altijd samen. De gekromde baan blijkt te worden veroorzaakt
door een asymmetrie van de cel: de amplitudo van de staartgolf is naar
een zijde groter dan naar de andere. Dit is weergegeven in fig. 17 (pag.
924), waar de relatieve asymmetrie is afgezet tegen de kromming van de
baan. Er is een duidelijk verband.

De gemiddelde amplitudo van de staartslag is weer kwadratisch gerelateerd
met de snelheid, maar het „rendement" van de beweging, hier e

bi-b, 03
b

0.2
O./

O SO m/jm

r-».

Fig. 17.

Straal r van de banen van kringendraaiers als funktie van de asymmetrie van hun
staartgolf. Deze asymmetrie wordt uitgedrukt als

waarin

~b

bi is de amplitudo gerekend naar het middelpunt van de cirkelbaan,
62 is de amplitudo gerekend naar de buitenzijde,

b = Vi (bi bi).

Radius of curvature r of the orbit of cells swimming circularly as a function of the
asymmetry of their tail wave. The "asymmetry" of the tail wave is expressed as
(b2 — bi)\\b.

where bi is the amplitude towards the centre of curvature of the orbit of the cell,
62 is the amplitude towards the other side,
b = \'/2 (bi bi).

genoemd, is geringer dan voor de roterende cellen:

== 0.8/^m. sec.

Als wij afzien van de andere bewegingstypen die duidelijk pathologisch zijn
(door vervormingen en be.schadigingen) zijn er dus twee bewegingstypen:
de „roterende cellen" en de „kringendraaiers".

Er zijn een aantal overtuigende argumenten voor het klasseren van de ro-
terende soort als het normale, gezonde, en de kringendraaiers als het patho-
logische.

1. De geconstateerde bewegingsasymmetrie van de kringenclraaiers, die
zou kunnen worden opgevat als een halfzijdige parese.

2. Het grotere ,,bewegingsrendement" van de roterende cellen.

3. Het feit dat men het aantal kringendraaiers in een spermamonster kan
verveelvoudigen door koude shock.

4. De min of meer intuitieve argumenten dat het onlogisch lijkt voor „ge-
zonde" spermiën zich tot twee dimensies te beperken (vlakke golf) en
zich in een proces dat met ontmoeten te maken heeft (n.1. van de eicel),
te beperken tot een beweging die ze aan een vrijwel vaste plaats (hun
cirkelbaantje) bindt (men moet natuurlijk hiermede voorzichtig zijn,
omdat we niet weten wat in vivo, in de koe dus, zich afspeelt).

5. De snelheid van kringcndraaien is over het algemeen lager (20—100
ixmjsec.).

Het is nog aardig te vermelden, dat in 1952 door Taylor (1952) een
poging is gedaan om theoretisch de beweging van spermiën te analyseren,
uitgaand van vereenvoudigde modellen.
In het kort waren de conclusies van Taylor:

1. een driedimensionale staartbeweging heeft een rotatie tengevolge, met
een frequentie die evenredig is aan de snelheid van de cel; een vlakke
staartgolf geeft géén rotatie.

2- De snelheid van de cel hangt kwadratisch af van de amplitudo van de
staartgolf.

3. Een driedimensionale golf heeft een ca. 2x zo groot bewegingsrendement

als een vlakke, tweedimensionale.
De belangrijkste kenmerken van de zaadcelbeweging worden dus inderdaad
teruggevonden. Voor bijzonderheden zie men het oorspronkelijke artikel
van T a y 1 O r (1952) en de dissertatie van Rikmenspoel (1957, a).

5. IJking van de foto-electrische meetmethode.

Toegerust met de kennis van de bewegingen van individuele spermiën die
in de vorige paragraaf vermeld is, geeft het interpreteren van de registraties
\\ an „spermiumpassages" verkregen met de foto-electrische methode weinig
moeite meer. De verkregen registraties kunnen n.1. verdeeld worden in
hoofdzakelijk drie groepen, gerepresenteerd in fig. 18, respectievelijk fig.
19 en 20 (pag. 926).

Fig. 18 stelt voor het ]3asseren van een roterende cel. Het flitsen van
de kop is zeer prominent. In het registrogram is het „voorbijgaan" van de
kop, dan het middenstuk, tenslotte de staart te herkennen. Fig. 19
geeft een passage van een „kringendraaier"; het flitsen van de kop
ontbreekt, bovendien vertoont de staart een veel regelmatiger beeld dan
de staart in fig. 18, geheel overeenkomstig de bewegingsbeelden in
fig. 16 (pag. 923) en 13 (pag. 921). De grotere regelmatigheid wordt
\\eroorzaakt door het feit dat de beweging van een kringendraaier (vlakke

Fig. 18.

Registrogram van een normaal bewegende zaad-
cel (roterend). Men kan de passages van kop
(H), middenstuk (M) en staart (T) onder-
scheiden.

Record of a sperm cell moving normally (ro-
tating), passing under the aperture. The record
can be divided into three parts, corresponding
la the moment the head (H), the middle piece
(M) or the tail (T) are projected under the
aperture.

golf) eenvoudig is, die van een roterende cel veel gecompliceerder door het
verweven zijn van staartgolf en rotatie. Fig. 20 (pag. 926) tenslotte geeft een
passage weer van de staart van een cel, waarvan de kop juist „langs" het
gebiedje dat door de fotobuis bekeken wordt (zie § 2.1.) heen is gegaan.
Rij het verwerken van gegevens uit de gemaakte registogrammen van pas-
sages van spermiën, is het alleen zinvol te letten op de passages van roteren-
de (dus normale) cellen. De kringendraaiers hebben n.1. niet allen dezelfde
„trefkans" voor waarneming. Een kringendraaier die eenmaal geregistreerd

wordt komt regelmatig terug, maar men krijgt natuurlijk nooit een „rand-
om" indruk van de wijze waarop b.v. hun snelheden v-erdeeld zijn. Het is
misschien juist erop te wijzen dat voor de normale (roterende) cellen, die
in rechte banen zwemmen wel goede gemiddelden verkregen worden.
In § 2.1. is afgeleid dat uit de tijdsduur t van een passage de snelheid v van
de cel kan worden afgeleid met verg. (1) :

V . t = l

waarin l de afstand is die de cel tijdens de passage aflegt. Het ijken van l
komt nu aan de orde. Globaal genomen is l gelijk aan de lengte van de cel

/ sec

Fig. 19.

Registrogram van een kringendraaier. Ook hier kan men in drieën onderverdelen,

maar de grenzen tussen de drie onderdelen zijn niet scherp.
Record of the passage under the aperture of a sperm cell swimming in a circular
orbit. The record can be divided into three parts, as the record of fig. 18 but the
limits of the three parts are rather unclear.

de diameter van het diafragma, waardoor de fotobuis kijkt (zie fig. 3).
In de eerste plaats is dus nagegaan hoe sterk de lengte van verschiHende
spermiën verschilt. De variatie in deze lengte blijkt ca. 5% te zijn (tabel 2).
Vervolgens is het foto-electrische gebeuren nagebootst door films te projec-
teren op een scherm waarop de grootte van het diafragma was aangegeven.
Bij het afdraaien van de film ziet men dan ook spermiën „jjasseren" over
het aangegeven gebiedje, en de afstand l kan dan werkelijk gemeten wor-
den (verg. weer fig. 3, pag. 911). De resultaten \\-an deze metingen zijn weer-
gegeven in fig. 21. Men ziet dan dat l geringer wordt bij grotere snel-
heid. Dit is te verklaren doordat snellere cellen een grotere amplitudo
van de staartgolf hebben, en door de grotere kromming clan meer „verkort"
worden. Wanneer men uitrekent wat het te verwachten effect is krijgt men
de gestippelde lijn in fig. 21 (voor de berekening zie Rikmenspoel,
1957, a). De geringe discrepantie tussen de berekende lijn en de ge-
meten punten is, gezien het benaderde karakter van de berekening.

Fig. 20.

Registrogram van de passage van de staart van een zaadcel door de opening: de kop

is er aan voorbijgegaan.
Record of the passage of the tail of a sperm cell under the aperture: the head of
the cell has passed outside of the aperture.

Tabel 2 — Table 2
Totale lengte (gemeten van foto\'s) van zaadcellen, van verschillende stieren.

Het aantal gemeten cellen per stier beliep 50 tot 80.
Total length (measured from photographs) of sperm cells, for several bulls.
The number of observed cells of each bull varied from 50 to 80.

niet verontrustend. Omdat blijkt, dat de passagetijd niet nauwkeuriger ge-
meten kan worden dan ca. 5% is bij het gebruik van de foto-electrische me-
thode een gemiddelde waarde van l:

1 = 64 ±35 f,

aangenomen, waarbij dus voorbijgegaan is aan het feit dat / zwak van v
afhangt.

//m

i^o-
6ff .
SO-

■40

ff 60 oo m /20 /-fo m z&o //m/sec

1/--^

Fig. 21.

Afstand l, afgelegd door een normale zaadcel gedurende passage van de opening,
als funktie van de snelheid v van de cel. De onderbroken lijn geeft de waarde van l

gevonden bij een benaderende berekening.
Distance l, covered by a normal sperm cell, during passage "over" the aperture, as
a function of the velocity v of the cell. The dotted line represents the value of I found
by an approximate calculation.

Tenslotte dient nog een verschijnsel bestudeerd te worden. Het is mogelijk
dat cellen niet „midden" over het diafragma zwemmen, maar „half" aan
de kant. Dit betekent dus, dat er tussenvormen tussen fig. 18 (pag. 925) en
20 (pag. 926) moeten optreden. Deze blijken inderdaad voor te komen,
zie fig. 22 (pag. 928). De cel is hier juist aan de rand gepasseerd. Men ziet
dat eigenlijk maar de helft van de beweging geregistreerd wordt. Voor deze
cellen is zowel de passagetijd als de afstand tijdens het passeren afgelegd,
ongeveer 8% korter dan voor een „centrale" passage met dezelfde snelheid.
Wanneer men dus dit type passage op de registratie herkent, dient de ge-
meten passagetijd met 8% gecorrigeerd te worden, om de tijd te verkrijgen

waarmee met vergelijking (1) de snelheid bepaald kan worden.
Wanneer men nu alle onnauwkeurigheidsbronnen combineert blijkt het dat
uit de passage van een cel de snelheid bepaald kan worden met een nauw-
keurigheid van 8 ä 10%.

,1

1, TaACie\'

»1

Fig. 22.

a) Wanneer een roterende zaadcel juist langs de rand van het diafragma passeert
is slechts de helft van de kopflitsen zichtbaar.

b) Registrogram van een randpassage.

a) When a rotating sperm cell passes just at the periphery of the aperture only half
of the flashes of the head are visible.

b) Record of the passage of a sperm cell at the periphery of the aperture.

De grootheid die men graag van een spermapreparaat wil weten is nu de
gemiddelde snelheid van de normale cellen daarin. Men kan nu verwach-
ten, dat de gemiddelde snelheid met een veel grotere nauwkeurigheid ge-
meten wordt dan de snelheid van een enkele cel (de fouten middelen ook
uit!). Uit de films was gemeten dat de snelheden van de cellen ongeveer
een normale (gaussische) verdeling vertonen, met een standaarddeviatie "
van de verdeling van 20 a 30 ;u.m/sec. De te verwachten nauwkeurigheid van
meting van de gemiddelde snelheid wordt dan, als men in totaal over N
cellen middelt gegeven door <\'|^/N. Indien de meting dus aan 50 a 100
cellen gebeurt, is de te verwachten nauwkeurigheid in gemiddelde snelheid
dan 2 a 3%.

Als definitieve controle werd nu van een aantal preparaten de gemiddelde
snelheid v van de cellen, dit zijn dan natuurlijk steeds alleen de normale ro-
terende cellen, gemeten uit de films en uit de foto-electrische registraties.
De filmopname en de foto-electrische meting werden dan direct na elkaar
aan hetzelfde preparaat gedaan. Het resultaat is weergegeven in fig. 23.
De spreiding van de punten om de getrokken (theoretische) lijn is onge-
veer 4%, wat redelijk in overeenstemming is met het bovengenoemde getal
van 2 a 3%.

Voor het uitmeten van de snelheden uit de registrogrammen is een appa-
raatje geconstrueerdi) dat het mogelijk maakt bij een passage onmiddellijk
de snelheid af te lezen. Dit geeft een grote tijdsbesparing bij het uitmeten
van deze registrogrammen.

De tweede belangrijke grootheid die foto-electrisch verkregen kan worden
is het aantal bewegende cellen in het preparaat (§ 2.1.), met behulp van
vergelijking (2)

Later is deze methodiek verbeterd en vereenvoudigd door C. van Duijn Jr.

N = k . c .V

waarin N het aantal passages per seconde geeft, v de gemiddelde snelheid,
en c de gevraagde concentratie.De constante k dient nu geijkt te worden.
De situatie is hiervoor veel eenvoudiger dan in het geval van de gemid-
delde snelheid. Uit films, opgenomen aan dezelfde preparaten waaraan de
foto-electrische meting geschiedt, is de concentratie c te vinden door een-
voudig de cellen te tellen. In formule (2) zijn dan N,v en c bekend en k

/DO

Fig. 23.

De gemiddelde snel-
heden van normaal be-
wegende cellen verkre-
gen door fotoelectrische
en door cinematografi-
sche meting.
Mean velocity Jj of cells
moving normally mea-
sured on each sample
photoelectrically and by
means of films respec-
tively.

PMro£iecr/>/c

is direct te berekenen (v wordt gevonden op de voorafgaand besproken
wijze, TV door het aantal passages te tellen). Op deze wijze werd voor 10
verschillende preparaten gevonden:

k - 15,5 ± 1,2 ^^m.
De spreiding in k is dus maar 8%. Samen met de onnauwkeurigheden in
V (4%) en N (meestal rond 5%) komt men dan op een totale te ver-
wachten nauwkeurigheid van de concentratienieting van ongeveer 10%.
De invloed van het monsternemen is ook onderzocht. Daartoe zijn van ver-
schillende spermamonsters meerdere preparaten gemaakt, (2 of 3) en voor
deze zijn gemiddelde snelheid en concentratie foto-electrisch gemeten.
De resultaten van deze metingen zijn weergegeven in tabel 3 (pag. 930).
Men ziet daaruit dat de fout geïntroduceerd door het nemen van de mon-
sters voor de preparaten, de totale nauwkeurigheid niet sterk beïnvloedt.
Samenvattend kan dus gezegd worden dat met de foto-electrische methode
de gemiddelde snelheid van een spermamonster met ca. 4%, de concentratie
met ca. 10% nauwkeurigheid gemeten kan worden. Hierbij zijn dus alle
foutenbronnen samengenomen. Snelheid en concentratie hebben betrek-
king op de normaal bewegende cellen.

6. Discussie en slot.

In het voorafgaande is een overzicht gegeven van de ontwikkeling van de
meetmethoden, waarbij terwille van de beknoptheid hier en daar is voorbij-
gegaan aan detailpunten. Deze zijn in de eerdere publikaties uitvoerig terug
te vinden.

Tabel 3 ~~ Table 3
Gemiddelde snelheid v en aantal nmov bewegende cellen per cm-, bij elk

ejaculaat in drievoud foto-electrisch gemeten.
Mean velocity v and number nmov of moving cells per cm\'^ measured photo-
electrically on each ejaculate three times.

Problemen geeft de zaadcelbeweging en de meting ervan nog in ruim vol-
doende mate. Twee hoofdpunten zullen hier kort genoemd worden:

1. De beweging van individuele spermiën kan nog in veel groter detail
bestudeerd worden. Hiervoor is in de eerste plaats nodig dat film-
opnamen beschikbaar komen met een snellere beeldopvolging. Aan dit
probleem wordt binnen het I.V.O. „Schoonoord" gewerkt. Ook op an-
dere plaatsen, speciaal in Cambridge, wordt hierover onderzoek ver-
richt (Gray, 1955, 1958).

2. Hoewel de foto-electrische meetmethode zijn bruikbaarheid voor fysio-
logisch onderzoek wel aangetoond heeft (zie b.v. het vervolg op dit
artikel, waarin een aantal metingen besproken zullen worden, die ver-
richt zijn aan sperma onder verschillende fysiologische condities) blijft
de methode vrij tijdrovend.

Het streven blijft een methode te ontwikkelen die direct getallen voor de
snelheid en concentratie geeft, welke zonder verdere bewerking gebruikt
kunnen worden.

Dankbetuiging.

Prof. Dr. P. Hoekstra, destijds directeur van het Instituut, zijn wij zeer erken-
telijk voor zijn voortdurende steun en stimulering van het werk.

Het uitvoeren van het onderzoek zou bijna niet denkbaar zijn geweest zonder de
actieve interesse van en de talloze discussies met Prof. Dr. H. C. Burger.

SAMENVATTING.

In dit artikel worden proeven beschreven, welke gericht zijn op de oplossing van
twee problemen.

1. Het verkrijgen van een beter inzicht betreffende de bewegings-karakteristieken
van normale en pathologische spermatozoa;

2. Het ontwikkelen van een methode om de gemiddelde snelheid en de concentratie
van de normaal bewegende spermatozoa in een spermamonster met een bekende
nauwkeurigheid te meten.

Waarnemingen aan individuele spermatozoa werden verricht met behulp van micro-
cinematografische films van spermamonsters, opgenomen met een electronische flits-
installatie. Er wordt een klassificatie van normale en pathologische bewegingstypen
gegeven.

De voornaamste kenmerken van het normale bewegingstype zijn:

a. De verplaatsing van de cel geschiedt langs een vrijwel rechte lijn;

b. De cel roteert om een lengte-as;

c. De staartgolf is driedimensionaal.

De belangrijkste pathologische beweging heeft de volgende kenmerken:

a. De bewegingsbaan is een vrijwel gesloten cirkel;

b. Geen rotatie;

c. Vlakke (tweedimensionale) staartgolf.

Voor het meten van de gemiddelde snelheid en de concentratie werd een foto-elec-
trische apparatuur ontwikkeld, waarmede deze gegevens verkregen kunnen worden
voor zaadcellen met het normale bewegingstype. Vergelijking van de foto-electrisch
verkregen waarden met die, welke uit films van dezelfde monsters konden worden be-
paald, toonden aan, dat de gemiddelde snelheid van de normaal bewegende zaad-
cellen foto-electrisch gemeten kon worden met een nauwkeurigheid van ongeveer
4% en de concentratie van de normaal bewegende zaadcellen met een fout van
ongeveer 10%. Fouten voortvloeiende uit de monsterneming zijn hierbij inbegrepen.

SUMMARY.

This paper deals with experiments which aim at contributing to two problems:

1. to obtain a better insight into the characteristics of the movement of normal and
pathologic spermatozoa;

2. to develop a method for measuring with a known accuracy mean velocity and
concentration of normally moving spermatozoa in a semen sample.

Observations on individual spermatozoa were made by means of dark-field cine-
matographs of sperm samples, using an electronic flash equipment. A classification of
normal and pathologic types of movement is given.
The main characteristics of the normal type of movement are

I) the orbit of the cell movement is an almost straight line;

II) the cell rotates about a longitudinal axis;
III) the tail wave is three dimensional.

The most important pathologic movement can be described by

I) the orbit is an almost closed circle;

II) no rotation;

III) flat (two dimensional) tail wave.

For measuring mean velocity and concentration a photoelectric device was developed,
which is capable of giving these data for cells which show the normal type of move-
ment. A comparison of data obtained photoelectrically and by the films on the same
samples showed that the average velocity of the normally moving cells could be mea-

sured photoclectrically with an accuracy of about 4% ; the concentration of the cells
moving normally can be measured with an error of about 10%. Errors due to the
sampling procedure are included.

RÉSUMÉ.

Dans cet article les recherches sont décrites qui sont effectuées afin de résoudre les
deux problèmes suivants.

1. l\'Acquisition d\'une appréhension plus profonde des caractéristiques du mouve-
ment des spermatozoïdes normaux et pathologiques.

2. Le développement d\'une méthode pour la mesure avec une précision connue de
la vitesse moyenne et de la concentration des spermatozoïdes mouvants normale-
ment dans un échantillon du sperme.

Des observations des spermatozoïdes individuels sont faites à l\'aide des films micro-
cinématographiques des échantillons de sperme, faits avec une lampe-éclair électro-
nique. Une classification des types de mouvement normal et pathologique est donnée.
Les caractéristiques les plus importantes du mouvement normal sont les suivantes.

1. Le mouvement de translation de la cellule se fait presqu\'en ligne droite.

2. La cellule se tourne autour de son axe longitudinal.

3. Le mouvement ondulatoire de la queue est tridimensional.

Le type le plus important du mouvement pathologique est caractérisé par les traits
suivants.

1. La trajectoire est un cercle presque fermé.

2. Pas de mouvement rotatoire.

3. Le mouvement ondulatoire de la queue se fait en surface plane.

Pour la mesure de la vitesse moyenne et de la concentration un appareil photoélec-
trique est développé avec quel ces données peuvent être obtenues pour des sperma-
tozoïdes avec le type de mouvement normal. La comparaison des valeurs obtenues
par la méthode photoélectrique avec celles des mêmes échantillons mais obtenues par
la méthode microcinématographique démontre que la vitesse moyenne des spermato-
zoïdes mouvants normalement peut être mesurée photoélectriquement avec une pré-
cision d\'environ 4% et la concentration des spermatozoïdes mouvants normalement
avec précision d\'environ 10%. Les erreurs sortantes de l\'échantillonage y sont com-
prises.

ZUSAMMENFASSUNG.

In diesem Artikel werden Untersuchungen beschrieben, die auf die Lösung zweier
Probleme gerichtet sind:

1. eine bessere Einsicht in die karakteristische Beweglichkeit normaler und patho-
logischer Spermatozoen zu erhalten;

2. eine Methode zu entwickeln zur Messung mit bekannter Genauigkeit der
mittlere Geschwindigkeit und Konzentration normal beweglicher Spermatozoen
in einer Spermaprobe.

Mittels mikrokinematographischer Filme von Spermaproben, aufgenommen mit einer
elektronischen Blitzlichtinstallation, wurden an individuellen Spermatozoen Wahr-
nehmungen gemacht. Es wurde eine Klassifikation normaler und pathologischer
Bewegungstypen afgestellt.

Die Hauptmerkmale des normalen Bewegungstyps sind folgende:

a. die Vorwärtsbewegung der Samenzelle geschieht in einer nahezu geraden Linie;

b. die Zelle rotiert um eine Längsachse;

c. die Schwanzwclle ist dreidimensional.

Die wichtigsten Merkmale der pathologischen Fortbewegung sind folgende:

a. die Bewegungsbahn ist ein nahezu geschlossener Kreis;

b. keine Rotation;

c. flache (zweidimensionale) Schwanzwelle.

Zum Messen der mittlere Geschwindigkeit und der Konzentration wurde eine photo-
elektrische Apparatur entwickelt, womit man diese Daten für Samenzellen des nor-
malen Bewegungstyps erhalten kann. Vergleiche der photo-elektrisch erhaltenen

Werte mit jenen, welche von Filmen derselben Proben bestimmt werden konnten,
ergaben, dass die mittlere Geschwindigkeit normal beweglicher Samenzellen photo-
elektrisch mit einer Genauigkeit bis zu ungefähr 4% und die Konzentration normal
beweglicher Samenzellen bis zu ungefähr 10% gemessen werden können, wobei
Fehler, die sich bei den Probeentnahmen vortun, einbegriffen sind.

LITERATUUR
Bos se laar, C. en S p r o n k, N: Nature, 169, 18, (1953).
Bosselaar, C., Spronk, N. en Dam, G. C. van: ƒ. Agr. Sei., 46, 417, (1955).
Rikmenspoel, R.: Photoelectric and cinematographic measurements of the

"motihty of bull sperm cells". Dissertatie, Utrecht, (1957 a).
Rikmenspoel, R. en Herpen, G. van: Experientia, 12, 160, (1956).
Rikmenspoel, R. en Herpen, G. van: Physics in Med. and Biol., 2, 54,
(1957).

Rikmenspoel, R.: Experientia, 13, 124, (1957 b).

Robinson, N. W.: Philips Technisch Tijdschrift, 163, (1954).

Kok, J. C. N.: Ciba Foundation Symposion on Aiüm?nalian Germ Cells, 1953.

Rothschild en Barnes, H.: J. Exp. Biol., 31, 561, (1954).

Rothschild: Ciba Foundation Symposion on Mammalian Germs Cells, 1953.

Taylor, G.: Proc. Roy. Soc. A., 211, 225, (1952).

Gray, J.: J. Exp. Biol, 32, 775, (1955).

Gray, J.: ƒ. Exp. Biol., 35, 96, (1958).

Het bevruchtingsresultaat van verdund sperma.

Van .Amerikaanse zijde wordt er vaak op gewezen, dat men in dat land veel verder
gaat met de verdunning van het sperma van stieren dan in West-Europa. Er worden
verdunningen toegepast van 1 : 100.

In Denemarken heeft men nu een vrij uitvoerige proef genomen met vier graden van
verdunning, namelijk 1:10, 1 : 20, 1 : 40 en 1 : 80.
De bcvruchtingsresultaten waren als volgt:

Verdunnings- Totaal eerste Bevruchtings-

graad inseminaties resultaat

1 : 20 604 66,4

1 : 40 775 65,0

1 : 80 638 62,1

1:10 610 71,3
Gemiddeld van 2627 inseminaties 66,1.

Dit eenvoudige onderzoek geeft dus aan dat bij een sterkere verdunning van het
sperma van stieren de bevruchtingsresultaten achteruit gaan, zodat men in Dene-
marken voor de praktijk aanraadt om niet verder te gaan dan een verdunning van
1 : 10 of 1 : 20.

Landbouwdocumentatie, 16, 419, (1960).
Mestproef met royale meelvoedering bij baconvarkens.

In de selectiemesterij te Drachten werd een proef genomen met gewone en royale
voeding van mestvarkens. De royaal gevoerde diren kregen zoveel meel ( water)
als ze binnen een kwartier tijd op konden, de andere ontvingen in de selectiemesterij
gebruikelijke normale hoeveelheid voer. De groeisnelheid van de royaal gevoerde
groep was aanmerkelijk beter (0,75 kg/dag tegen 0,62 kg/dag). Voederverbruik en
slachtkwaliteit vertoonden geen verschillen. De brutowinst per dier bedroeg bij de
royaal gevoerde dieren ƒ 15,25; bij de andere groep was deze winst ƒ 1,18 hoger.

Jaarverslag Varkensstamboek in Friesland over 1959.

Over de betekenis van ophopingsmethoden bij
het baeteriologiseh vleesonderzoek

The value of enrichment methods i7i bacteriologie
meat inspection

door H. B. F. SNELTING en J. FRANSSEN.

Laboratorium van het Gemeenteslachthuis te Eindhoven.

Inleiding.

Als wij het aantal gevallen van Salmonellosis bij de mens vergelijken met
het aantal positieve Salmonella-bevindingen bij de keuring van slachtdieren,
dan is het verschil wel dermate groot, dat men geneigd is zich af te vragen
of het met Salmonella-kiemen besmet slachtdier wel van enige betekenis is
voor de besmetting van de mens.

De vraag is echter of Salmonella-hesv[\\etüng bij onze slachtdieren zo weinig
voorkomt. De onderzoekingen van Clarenburg en Vink (1949).
Huisman (1950) en Kampelmacher (1957) hebben aangetoond,
dat bij varkens het aantal Salmonella-dragers vrij groot is. Deze dragers
kunnen met de ontlasting ook Salmonella-vrije dieren uitwendig besmetten,
een besmetting die door de huidige slachtmethode niet geheel wordt op-
geheven.

Zo kunnen wij dus met drie wijzen van Salmonella-hesmeiting bij onze
slachtdieren te doen krijgen, n.1.:

a. de septicaemische vorm,

b. de Salmonella-dra.gers,

c. de uitwendig besmette dieren.

De septicaemisch aan salmonellosis lijdende slachtdieren worden bij een
goede keuring tijdens het leven en na de slacht en het daarbij behorende
bacteriologische onderzoek wel onderkend.

De laatste twee vormen worden echter niet opgemerkt bij de keuring. Het
aanvankelijk op of in het, van deze dieren afkomstige, vlees aanwezige
aantal kiemen zal te gering zijn om ziekteverschijnselen bij de mens te ver-
oorzaken, doch vormt een potentieel gevaar, dat zich door onjuiste bewa-
ring tot een reële besmettingsbron kan ontwikkelen. Het veelvuldiger voor-
komen van salmonellosis bij de mens gedurende de warme maanden pleit
voor deze redenering.

Hiermede wil zeer beslist niet gezegd zijn, dat dit de enigste besmettings-
mogelijkheid van vlees zou zijn.

Uiteraard is het praktisch onmogelijk om door een bacteriologisch onder-
zoek alle Salmonella-dragers of uitwendig met Salmonella-kiemen besmette
slachtdieren te onderkennen.

Eigen waarnemingen.

Wel waren bovenstaande overwegingen reden voor ons om eens na te gaan
in hoeverre de thans in Nederland toegepaste methode van bacteriologisch
vleesonderzoek nauwkeurig genoeg is om ook Salmonella-dragers op te
sporen. Op praktische gronden hebben wij hiervoor gebruik gemaakt van
die dieren, waarbij om andere redenen toch een bacteriologisch onderzoek
moest plaats vinden.

Volgens artikel 31 van het Onderzoekingsregulatief moeten milt, nier, lever
934 Tijdschr. Diergeneesk., deel 85, afl. 15. 1060

met bijbehorende lymfkHer, gal en eventueel spier geënt worden op:

a. 2% bouillon-agar,

b. 1% druivensuiker-bouillon.

Bovendien moeten lever en gal tevens worden uitgestreken op:

c. een brillantgroen-phenolrood agar plaat.

Na 24 uur bebroeding wordt een onderzoek ingesteld naar een eventuele
groei van micro-organismen door middel van een hangende druppel en door
middel van een uitstrijk-preparaat, gekleurd volgens de methode van Gram.
Indien de aanwezigheid van Salmonella wordt vermoed, wordt een agglu-
tinatie-reactie met polyvalent-agglutinerend serum verricht.
Naast deze wettelijk voorgeschreven onderzoekingsmethode hebben wij de
volgende parallellopende uitgebreidere methode gebruikt.
Een „cocktail" van gal, galblaas, lever, leverlymfklier, milt en nier, werd
geënt in:

a. tetrathionaat,

b. seleniet.

Uit deze twee ophopingsvloeistoffen werd na 24 uur bebroeden overgeënt
op:

a. een brillant-groen-phenolrood-agarplaat,

b. een S.S.-plaat,

c. een bismuthsulfiet-plaat.

Na 24 uur bebroeden van deze platen werden hierop gegroeide, als Salmo-
nella verdachte, koloniën nader onderzocht op agglutinatie, beweeglijkheid
en gramkleuring. Zonodig werd door overenting een reincultuur van
Salmonella afgezonderd. Ter meerdere zekerheid werd deze reincultuur nog
eens op een triple sugar iron agar-bodem gecontroleerd en tenslotte door
het I^ijksinstituut voor de Volksgezondheid nader geïdentificeerd.

Op deze wijze konden wij op 500 bacteriologische onderzoeken van slacht-
dieren 28 gevallen van Salmonella aantonen.

Toen wij enige tijd met deze methode bezig waren en duidelijk werd, dat
door ophopingsbodems meer positieve uitkomsten werden verkregen, heb-
ben wij ons afgevraagd of de wettelijke voorgeschreven enting van milt,
nier, lever met lymfklier en gal in 1 % druivensuiker-bouillon als ophoping
kon fungeren. Bij 473 bacteriologische onderzoekingen hebben wij daarom,
naast de overenting uit de tetrathionaat en seleniet ook uit bedoelde bouil-
lon overgeënt op genoemde selectief platen. Hierbij gaf de enting uit tetra-
thionaat en seleniet 22 j)ositieve uitkomsten, die uit bouillon 8 positieve uit-
komsten, terwijl de directe enting van lever, leverlymfklier en gal op de
brillantgroen-phenolrood-agarplaat slechts 2 jjositieve uitkomsten gaf. (Zie
tabel.)

Conclusies.

Wij hebben uit dit onderzoek en mede uit het onderzoek van andere mate-
rialen de volgende conclusies menen te mogen trekken:

1. Voor het onderkennen van Salmonella-dragers en van met Salmonella
uitwendig besmette slachtdieren of van de aanwezigheid van spaarzame
Salmonella-kieiï\\en in mengcultures is toepassing van de ophopings-
methode onontbeerlijk.

2. Geringe aantallen Salmonella-kiemen, die een potentieel Salmonella-
gevaar vormen, komen bij onze slachtdieren vrij veel voor.

Direct druivensuiker-bouillon

Br.gr. , Br.gr. Bis.S. | S.S.

Tetra-thionaat
Br.gr. Bis.S. S.S.

Br.gr.

S.S.

3. Een repressieve controle is hier praktisch alleen mogelijk.

4. Iedere vleeshygiënist moet worden geadviseerd dit onderzoek ter hand
te nemen, teneinde een inzicht te krijgen in de mate van besmetting,
niet alleen van slachtdieren, doch evenzeer van inrichtingen waar wordt
geslacht en vlees wordt bewerkt of verhandeld en van alle hulpmiddelen,
die daarbij worden gebruikt.

5. Op pond van de alsdan opgedane ervaringen zullen uitgebreidere hy-
giënische maatregelen nodig blijken.

6. Vanaf slachting tot consumptie mag vlees zo min mogelijk buiten koe-
ling verblijven.

S.-MvIENVATTING.

Bij een vergelijkend bacteriologisch onderzoek van 473 slachtdieren konden door op-
hoping in tetrathionaat en seleniet 22x, door ophoping in 1% druivensuikerbouillon
8x en zonder gebruikmaking van ophopingsmethoden 2x Salmonella-kiemen worden
aangetoond.

SUMMARY.

comparative bacteriological investigation of 473 slaughter animals showed 22
times Salmonella germs by enrichtment in tetrathionate and selenite, 8 times by
enrichtment in 1% glucose broth and 2 times without making use of enrichment
methods.

RÉSUMÉ.

Chez un examen bactériologique comparatif de 473 animaux de boucherie la pré-
sence des germes du genre Salmonella fut démontrée, notamment 22 fois par \'lappli-
cation comme méthode d\'accumulation des milieux contenant du tétrathionate et du
sélénite, 8 fois en usant du bouillon contenant du glucose et seulement dans deux
cas sans application d\'une méthode d\'accumulation.

ZUSAMMENFASSUNG.

Bei einer vergleichenden bakteriologischen Untersuchung von 473 Schlachttieren,
konnten durch Anreicherung in Tetrathionat und Selenit 22 mal, durch Anreiche-
rung in 1 prozentiger Traubenzuckerbouillon 8 mal und ohne Benutzung von
einem Anreicherungsverfahren 2 mal Salmonella-keimc nachgewiesen werden.

LITERATUUR

C 1 a r e n b u r g, Dr. A., Vink, Dr. H. M. en Huisman, W. : Salmonella bac-
teriën in de mesenteriale lymphklieren van gezonde varkens. Tijdschr. Diergeneesk.,
74, 127, (1949).

fl u i s m a n, W. : Over het voorkomen van tot het geslacht „Salmonella" behorende

micro-organismen bij gezonde varkens. Diss. Utrecht, 1950.
K a m p e 1 m a c h e r, Dr. E. H. : Ueber Vorkommen und Isolierung von Salmo-
nellen bei normalen Schlachtrindern in den Niederlanden. Zbl. VetMed., 4 198,
(1957).

Registratie in verband met de kunstmatige
inseminatie bij rundvee in Nederland
1. Volledige geboorteregistratie

Registration in connection with A.I. in cattle in the
Netherlands.

I. Complete birthregistration.

door S. W. J. VAN DIETEN en A. VAN LOEN¹)

K.I.-station „De Kempen" te Oerie. Directeur-dierenarts:
S. W. ]. van Dieten.

Zoötechnisch Instituut van de Rijksuniversiteit te Utrecht.
Directeur: Prof. Dr. W. K. Hirschfeld.

Inleiding

Het nakomelingenonderzoek — of zo men wil het ingeburgerde begrip
progeny-testing — heeft ten doel een inzicht te verschaffen in de geno-
typische variatie van een bepaald kenmerk van bepaalde dochtergroepen
binnen een bepaalde populatie.

Dit met het uiteindelijke doel om met behulp van de berekende gegevens
te komen tot rationele foktechnische maatregelen, die de kwaliteit van
onze rundveeslagen onder de vigerende omstandigheden mogelijk zullen
kunnen verbeteren. Hiervoor zijn verschillende methodieken beschikbaar,
welke men evenwel alleen onder zeer bepaalde, op statistische gronden
gebaseerde, voorwaarden kan toepassen.

De essentiële voorwaarde voor de toepassing van de diverse methoden is,
dat men een aselecte steekproef uit een bepaalde populatie moet kunnen
trekken. De enige manier, waarop men aan deze voorwaarde kan voldoen,
is gebruik te maken van een bron van informatie, die alle nakomelingen
betreft, t.w. het volledige geboorteregistratiesysteem. Het is dan ook een
gelukkig feit, dat het Reglement K.I. 1946 hierin heeft voorzien en de
volledige geboorteregistratie ver]3licht heeft gesteld.

In de jaren die daarna volgen, heeft de destijds in funktie zijnde Rijks-
veeteeltkonsulent voor K.I. bij herhaling op de grote betekenis van de
geboorteregistratie geattendeerd (1947; 1948; 1950; 1952).
Door de Directeur van het Veeteeltwezen werd vei-volgens bij het Regle-
ment K.I. 1953 onder Artikel 4C betreffende de registratie besloten:

1. De vereniging draagt zorg, dat tijdig en nauwkeurig aantekening
wordt gehouden van haar werkzaamheden, voor wat betreft de dek-
kingen van de stier, het opgevangen zaad, de geïnsemineerde en voor
inseminatie geweigerde runderen en de resultaten van de verrichte
inseminaties.

2. De vereniging draagt zorg voor een zodanige registratie van de bij
de leden geïnsemineerde runderen en van de daaruit geboren kalveren,
dat de afstamming van deze kalveren vaststaat. Tevens dient van
alle kalveren aantekening te worden gehouden van het geslacht, de
haarkleur, de draagtijd, de levensvatbaarheid en van lichaamsafwij-

1  Dierenarts-onderzoeker bij de Afdeling Diergeneeskunde T.N.O.

938 Tijdschr. Diergeneesk., deel 85, afl. 15, I960

kingen. Deze registratie wordt bij voorkeur overgelaten aan de be-
staande organisaties op het gebied van de georganiseerde veefokkerij.

In 1959 rapporteerde de Rijksveeteeltkonsulent voor de K.I., dat in 62%
van het totaal aantal K.I.-verenigingen een systematische geboorteregistra-
tie zou worden toegepast, voorts dat in de provincies Friesland, Gelder-
land, Zeeland en Limburg deze registratie algemeen zou zijn, enz., enz.
Uit de verdere tekst van bovenvermeld rapport blijkt echter, dat feitelijk
slechts een zeer klein percentage van het totaal aantal K.I.-verenigingen
een volledige geboorteregistratie toepast.

Men kan derhalve vaststellen, dat de voorgeschreven èn als noodzakelijk
gevoelde volledige geboorteregistratie, in 1960 nog altijd geen algemene
toepassing vindt.

De bedoeling van dit artikel is nu:

1. Te onderzoeken welke factoren er toe hebben bijgedragen, dat men
de voorgeschreven volledige geboorteregistratie in Nederland niet
algemeen toepast;

2. De betekenis van de volledige geboorteregistratie voor een gericht fok-
technisch beleid in de rundveesector aan een nadere beschouwing te
onderwerpen;

3. Een ontworpen systeem voor de geboorteregistratie in verband met
de K.I. bij rundvee te bespreken.

Alvorens tot de behandeling van de bovenstaande punten over te gaan,
zij het begrip „volledige geboorteregistratie" nader gedefinieerd.
Onder de volledige geboorteregistratie wordt verstaan het registreren van
alle door middel van K.I. verwekte kalveren, hetzij levend, dood, of
abnormaal geboren, dan wel geaborteerd, onder vermelding van de
gegevens, welke voor de fokkerij van belang zijn of kunnen zijn, en tevens
onder vermelding van een identificatie, waardoor de afstamming van de
kalveren ondubbelzinnig is bepaald.

1 Factoren, die er toe hebben bijgedragen, dat de volledige geboorte-
registratie niet algemeen wordt toegepast.

In de eerste plaats verlangen technische en organisatorische
aspecten binnen de K.I.-vereniging onze aandacht. Tekort aan in admini-
stratief opzicht deskundig personeel, nieuwbouw — om een gemeenplaats
te lenen — tijdgebrek, zijn in deze zonder twijfel als factoren aan te
merken. De aan verschillende K.I.-verenigingen verbonden dierenartsen
hebben veel en noodzakelijke aandacht moeten besteden aan de technische
en foktechnische aspecten van de K.I. Het behoeft geen betoog, dat de
gunstige resultaten, waarin ons land zich gemiddeld kan verheugen, hier-
door in belangrijke mate mede tot stand zijn gekomen.
Verschillende K.I.-verenigingen zonder een volambtelijke dierenarts, en
dat zijn dus veelal de kleinere K.I.-verenigingen, hebben door hun geringe
grootte en de daaraan inherente budgetaire problemen, veelal te kampen
met personeelstekort, en zullen onder andere hierdoor t.a.v. de (geboorte)-
registratie weinig of niets tot stand hebben kunnen brengen.
Een ander aspect binnen deze verenigingen — te zien in het licht van de
historisch gegroeide situatie — is, dat van een werkelijke directe (dage-
lijkse) leiding weinig en soms in het geheel geen sprake is. Het bestuur kan

uit de aard der zaak, ook al door het niet steeds aanwezig zijn in dit
opzicht ook niet steeds competent worden geacht directe leiding te geven.
De consequentie hiervan is op verschillende plaatsen, dat de dagelijkse
leiding min of meer in handen van de hoofdinseminator — meestal de
eerstbenoemde inseminator — wordt gegeven. Deze over het algemeen
geïnteresseerde en ambitieuze personen ontberen echter in vele gevallen
een werkelijk deskundig inzicht ook wat het administratieve gedeelte be-
treft. En daarbij komt dan ten overvloede, dat hun aandacht overwegend
wordt opgeëist door de technische aspecten van het insemineren.
Herhaaldelijk ontmoet men verder gevallen, waaruit blijkt, dat het bestuur
niet voldoende inzicht heeft in de betekenis, die de registratie in fok-
technisch opzicht kan hebben. En anderzijds zien de veehouders dikwijls
evenmin het belang van de geboorteregistratie duidelijk, en daardoor is de
medewerking van die kant in vele gevallen zeer gering. Ter illustratie van
de huidige toestand moge het exceptionele voorbeeld dienen, dat een
goed functionerend geboorteregistratiesysteem kon worden beëindigd op
initiatief van een hoofdinseminator, zonder dat het bestuur hiervan op de
hoogte was!

Over het algemeen kan worden vastgesteld:

1. dat mede ten gevolge van onvoldoende voorlichting op dit gebied het
gebrek aan inzicht in deze materie blijft voortduren;

2. dat — hoewel alleszins begrijpelijk — in het beginstadium van de toe-
passing van de K.I. bij rundvee bij de opleiding tot inseminator te
weinig aandacht is besteed aan de betekenis van de (geboorte)-regis-
tratie;

3. dat ook de huidige opleiding tot inseminator in dit opzicht beslist tekort
schiet.

In de tweede plaats zij gewezen op het feit, dat het begrip
volledige geboorteregistratie veelal wordt verward met onderzoekingen
over de gebruikswaarde van een stier, b.v. de 100-kalverenproef. Hoewel
elders de gebruikswaardebepaling van stieren uitvoerig wordt beschreven
(Van D i e t e n c.s. 1960), lijkt het zinvol op te merken, dat geen enkele
methode voor de gebruikswaardebepaling van stieren als een aequivalent
voor de volledige geboorteregistratie kan worden beschouwd. Juist de
volledige geboorteregistratie is in concreto de fundamentele basis voor
onderzoekingen over de gebruikswaarde van stieren. Niettemin heeft het
onjuiste begrip omtrent èn de volledige geboorteregistratie èn de gebruiks-
waardebepaling van stieren ertoe geleid:

1. dat als er al sprake is van een geboorteregistratie, deze meestal als
fragmentarisch is te beschouwen;

2. dat als er sprake is van een gebruikswaardebepaling van stieren, deze
dikwijls niet is gebaseerd op een aselecte steekproef tengevolge van het
ontbreken van de volledige geboorteregistratie, doch is op te vatten
als een steekproef uit een steekproef.

De waarde van een met behulp van een dergelijk materiaal uitgevoerd
onderzoek is derhalve zeer problematisch. Daarbij komt nog, dat ener-
zijds dikwijls zelfs niet eens alle stieren in het onderzoek worden be-
trokken, doch alleen de jonge stieren, terwijl anderzijds bovendien
meestal gebruik wordt gemaakt van een aantal geselecteerde bedrijven!
Hoewel men veel waardering moet hebben voor de activiteiten welke bij

de gebruikswaardebepaling worden ontwikkeld — o.a. bij de 100-kalveren-
proef, bij de gedeeltelijke registratie, etc. — dient men zich nochtans te
realiseren, dat dit alles behoort tot een nakomelingenonderzoek, waarvan
de uitkomsten slechts tot dubieuze conclusies aanleiding kunnen geven, en
dat een en ander iets geheel anders is als volledige geboorteregistratie.

2. De betekenis van de volledige geboorteregistratie.

In het voorgaande is reeds terloops gewezen op het fundamentele belang
van de volledige geboorteregistratie voor onderzoekingen over de fok- resp.
gebruikswaarde van K.I.-stieren.

Een van de aspecten, waarin men de waarde van de volledige geboorte-
registratie voorts dient te beschouwen, is dat van de inteelt. Dit geldt
m het bijzonder voor de bedrijven zonder geregistreerde fokkerij. Nog altijd
IS ca. 35% van de totale rundveestapel in Nederland niet aangesloten
bij een fok- en/of controlexereniging. Een probleem is derhalve in hoe-
verre binnen deze populatie, zonder dat men hiervan op de hoogte is,
schadelijke inteelt wordt gepleegd. Juist deze „wilde" veehouders weten
weinig of niets van de afstamming van hun kalveren. En het is van een
groot economi.sch belang om ook bij deze categorie veehouders de rund-
veehouderij op een hoger niveau te brengen. Het behoeft geen nader
betoog om te stellen, dat geboorteregistratie en identificatie van deze
z.g. wilde kalveren daarom bijzonder zinvol en noodzakelijk zijn.
Temeer, omdat door de confrontatie met het verschijnsel registratie in
de rundveehouderij men deze „wilde" veehouders wellicht gemakkelijker
er toe kan brengen, gebruik te maken van de geregistreerde fokkerij.
Alleen reeds om deze reden \\erdient het daarom beslist aanbeveling om
de registratie bij de K.I.-vereniging te doen plaatsvinden, in plaats van
dit „bij voorkeur over te laten aan de bestaande organisaties op het ge-
bied van de veefokkerij" (Artikel 4C2).

Een consequentie van inteelt kan overigens zijn, dat zich nadelige reces-
sieve genen gaan manifesteren. De mogelijkheid dat ongewenste recessieve
genen door de toepassing van de K.I. kunnen worden verspreid, is be-
paald niet denkbeeldig en dient derhalve in het oog te worden gehouden.
Men bedenke evenwel, dat zulke genen alleen dan tot uiting kunnen
komen, indien deze reeds aanwezig zijn in de betreffende populatie. In
verband met een adequate stierkeuze is derhalve een volledig registratie-
systeem van belang.

Van Die ten (1956, 1958, 1959) heeft in dit opzicht duidelijk aan-
getoond, welke economische voordelen voor de veehouder zijn te behalen,
indien men de beschikking heeft over een bron van informatie als die,
welke het volledige geboorteregistratiesysteem verschaft.
Wellicht ten overvloede zij hier opgemerkt, dat de volledige geboorte-
registratie in wezen de enige doelmatige methode is om een goed inzicht
te verkrijgen:

1. in de frequentie van het voorkomen van erfelijke afwijkingen;

2. in de omvang van de daaraan verbonden schade;

3. in een meer efficiënte methode ter bestrijding van deze erfelijke af-
wijkingen.

In het algemeen berust de grote waarde van een algehele geboorte-
registratie op het feit, dat men hiermede de basis legt om verdere onder-

zockingen te doen. Daarbij komt nog, dat het nemen van aselecte steek-
proeven veel eenvoudiger is met dan zonder dit systeem. Men heeft de
mogelijkheid om voor welk onderzoek dan ook een ongeselecteerde groep
te benutten.

Volledigheidshalve zij vermeld, dat de volledige geboorteregistratie en dc
bewerking ervan niet ten doel hebben alleen historische feiten vast te
leggen. De functie van deze registratie is de produktie van gegevens,
welke na bewerking een beter inzicht in de genetische waarde van de
stieren kunnen verschaffen.

3. Bespreking van een geboorteregistratiesysteem.

Gezien tegen de achtergrond van het voorgaande is het welhaast een
essentiële voorwaarde om, wanneer men tot een verbetering van de
bestaande toestand op het gebied van de geboorteregistratie wenst te ge-
raken, men een systeem dient te ontwikkelen, dat eenvoudig is toe te
passen, en dat geen grote investeringen vereist. Dat aan deze voorwaarde
gemakkelijk kan worden voldaan, hebben de incidentele gevallen, waarbij
sprake is van een volledige geboorteregistratie, aangetoond.
De praktijk van de K.I. heeft inmiddels geleerd, dat men alleen binnen
een K.I.-vereniging een volledig overzicht van de geboorten kan hebben,
en het zal daarom beslist aanbeveling verdienen om de registratie bij de
K.I.-vereniging te doen plaatsvinden. Dit speciaal met het oog op het
feit, dat alleen een gecentraliseerd registratiesysteem op de meest effi-
ciënte wijze tot de gewenste resultaten kan voeren.

Alvorens over te gaan tot een gedetailleerde bespreking van een model
voor een in opzet eenvoudig geboorteregistratiesysteem, zij opgemerkt, dat
het van bijzonder grote betekenis ware, wanneer in Nederland een op
uniforme leest geschoeid systeem zou kunnen worden ingevoerd. Het
toepassen van een uniform systeem biedt het voordeel van een aanzienlijke
kostenbesparing per K.I.-vereniging, aangezien het drukwerk centraal
kan worden geproduceerd. Daarnaast opent een uniform systeem de
mogelijkheid om stieren uit verschillende delen van het land door middel
van hun dochtergroepen met elkaar te vergelijken.

Voorts wordt de mogelijkheid geboden binnen een groep nakomelingen
van een bepaalde stier — ook al zijn deze overal door het land verspreid
— een bepaald kenmerk te analyseren. In dit opzicht denke men aan de
toenemende mate, waarin sperma-uitwisseling tussen de K.I.-verenigingen
in ons land momenteel plaats heeft. Speciaal daar waar verschillende
K.I.-verenigingen in een federatie zijn verenigd, b.v. in de provincie
Utrecht, speelt de uitwisseling van sperma een grote rol. Verschillende
nakomelingen van één stier zullen dientengevolge in verschillende admini-
straties voorkomen. Heeft men bij de bewerking van de gegevens dan
met van elkaar afwijkende systemen te maken, dan kan dit behalve een
sterk vergrote kans op fouten, een belangrijke vertraging van de werk-
zaamheden tengevolge hebben.

Het model van een geboorteregistratiesysteem zoals dat vervolgens zal
worden besproken, is in grote lijnen gebaseerd op het systeem, zoals dat
in de K.I.-vereniging „De Kempen" te Oerle, sedert een tiental jaren
met succes wordt toegepast. Men dient er van uit te gaan, dat de vee-
houder bereid zal zijn de gewenste gegevens te verstrekken. Temeer als

liem enerzijds de betekenis van zijn medewerking — tot eigen voordeel —
duidelijk wordt gemaakt, en anderzijds als hem een gemakkelijk te han-
teren invulformulier voor dit doel ter beschikking wordt gesteld.
In verband hiermede is een modelformulier „geboortebericht" (zie voor-
beeld pag. 949) ontworpen. Deze geboorteberichten worden in de vorm
van voorgedrukte kaarten in een boekje met ieder b.v. 25 exemplaren
aan de veehouder ter hand gesteld.

Op de buitenzijde van het boekje wordt duidelijk leesbaar gedrukt „Van
IEDER rund, dat kalft of verwerpt, moet een geboortebericht worden
ingevuld. — Deze kennisgeving moet binnen 2 x 24 uur zijn ingeleverd
bij de fok- en/of contrólevereniging of bij de K.I.-vereniging. Dit geldt
óók voor geboren stierkalveren, dode, abnormale en verworpen kalveren."
De geboorteberichten kunnen dus door de fok- en/of contrólevereniging
worden ontvangen. Zij vermelden het jongveenummer op het geboorte-
bericht en zenden het geboortebericht door naar de K.I.-vereniging. De
niet bij een fok- en/of contrólevereniging aangesloten veehouders zenden
dit geboortebericht direct aan de K.I.-vereniging.

Een ervaringsfeit is, dat wanneer men de veehouder met dit systeem
vertrouwd heeft gemaakt, men zonder navraag te doen in eerste instantie
minstens 85% van de geboorteberichten binnenkrijgt. Van de resterende
15% komt bij navraag door middel van een herinneringskaart nogmaals
80% binnen. Een enkel geboortebericht moet door de inseminator worden
verzameld.

Het uiteindelijke resultaat kan na relatief weinig inspanning circa 98%
bedragen.

Ten aanzien van de betrouwbaarheid van de door de veehouders ingevulde
gegevens kan nog worden vermeld, dat de administrateur de opdracht
dient te hebben, onmiddellijk te alarmeren wanneer het geboortebericht
klaarblijkelijk onjuist, resp. onvolledig is ingevuld en wanneer er sprake
is van abnormale kalveren. In die gevallen gaat, afhankelijk van de
reden hetzij een inseminator, hetzij de dierenarts ter inspectie naar de
betrokken veehouder.

Een en ander derhalve in tegenstelling tot de wijze waarop in vele K.I.-
verenigingen in ons land wordt gewerkt. Veelal heeft de inseminator de
ojjdracht om het geboortebericht in te nemen, en wel als het betreffende
rund na een partus opnieuw ter inseminatie wordt aangeboden. Meestal
moet het geboortebericht dan ter plaatse nog worden ingevuld.
De bezwaren, welke aan een dergelijk systeem kleven zijn tweeërlei:

1. Omdat de inseminator eerst twee tot drie maanden na de partus komt,
is de op dat moment verstrekte informatie minder betrouwbaar.

2. Van de runderen, die na de partus zijn verkocht, is in het geheel geen
of ten hoogste onbetrouwbare informatie te verkrijgen.

Aangezien de betrouwbaarheid en de volledigheid van de verstrekte in-
formatie essentieel zijn, is een dergelijk systeem dus te ontraden.
Het door ons voorgestelde geboortebericht, dat reeds in de K.I.-vereniging
„De Kempen" te Oerle wordt gebruikt, bestaat uit vijf onderdelen:

1. het adres waarheen de kennisgeving moet worden gezonden;

2. gegevens over de eigenaar-veehouder;

3. gegevens over de moeder en de vader van het kalf;

4. bijzonderheden i.v.m. het afkalven of verwerpen van het rund;

5. gegevens over het kalf.

Aan een nadere bespreking van de inhoud menen wij te kunnen voorbij-
gaan. Behalve echter voor de ad 4 genoemde bijzonderheden i.v.m. het
afkalven of verwerpen van het rund en voor de ad 5 genoemde gegevens
over het kalf. Deze gegevens verschaffen belangrijke informatie over ver-
schillende diergeneeskundige aspecten, waarmede men bij de toepassing
van de K.I., gezien tegen de achtergrond van een te bepalen foktechnisch
beleid, in hoge mate rekening heeft te houden. Terzijde zij vermeld, dat
het wenselijk ware deze aspecten met name in het Reglement K.I. te
noemen.

Het ligt overigens niet in de bedoeling deze gegevens in het geboorte-
registratiesysteem, doch in het algemene registratiesysteem te verwerken.
Hierop zal elders nader worden ingegaan.

Bepalen wij ons thans tot de handelingen, die na ontvangst van het
geboortebericht door de administratie van het K.I.-station moeten worden
verricht.

1. De administratie verwerkt de gegevens in de dossiers van de bedrijven,
waar de betreffende runderen thuishoren.

2. De geboorteberichten worden vervolgens per dorp (sectie) en per
stier gesorteerd, en

3. als zodanig opgeborgen, en

4. afhankelijk van de inhoud gemerkt (b.v. door het geboortebericht van
een ruiter te voorzien);

5. de open ruimten (vakjes) achter de getallen 1 tot en met 13 zijn
bedoeld om de vermelde informatie in een getal uit te drukken. Bij
voorbeeld gegeven no. 2:

2.1 het rund is na het afkalven (verwerpen) GEZOND;

2.2 het rund is na het afkalven (verwerpen) ZIEK;

2.3 het rund is na het afkalven (verwerpen) GESTORVEN.

Deze hokjes worden niet door de veehouder, doch op het K.I.-station
ingevuld.

Voor het merken van het geboortebericht zijn de hierop gedrukte getallen
aan de bovenrand van het geboortebericht bestemd. Een overzichtelijk
systeem is hierbij van belang.

De getallen 1 tot en met 14 hebben de volgende betekenis:

2 vrouwelijk ÏÏf ! geslacht onbekend is.

3. kalf geregistreerd door stamboek;

4. kalf geregistreerd door fok- en contrólevereniging;

5. kalf niet geregistreerd (wild);

6. kalf afkomstig van een inseminatie met diepvriessperma;

7. tweeling;

8. abnormaal kalf;

9. doodgeboren kalf;

10. abortus;

11. normaal kalf, doch niet aangehouden;

12. aangehouden stierkalf;

13. aangehouden kalf, dat ter inseminatie is aangeboden;
944

14. aangehouden kalf, dat in produktie is gekomen;

15. en 16: ruimte om andere, eventueel gewenste gegevens te merken.
Wellicht ten overvloede zij hierbij aangetekend, dat hetgeen niet van
toepassing is, niet dient te worden gemerkt.

Een belangrijk aspect van de volledige geboorteregistratie - - hetwelk
bij een bespreking hiervan niet achterwege mag blijven — is dat er
noodzakelijk een controle op de in een bepaalde maand te verwachten
partus mogelijk dient te zijn. Men zal derhalve de overige administratie
zodanig moeten inrichten, dat men iedere maand een overzicht dienaan-
gaande heeft. De bestaande registratiesystemen bieden deze mogelijkheid
over het algemeen niet. Dit doet derhalve de resultaten van een volledige
geboorteregistratie niet met veel vertrouwen tegemoetzien, tenzij men
bereid is de opzet van de basisregistratie in overeenstemming te brengen
met de eisen, die de toepassing van de K.I. bij rundvee in het algemeen
en de volledige geboorteregistratie in het bijzonder, stelt. Wij stellen ons
echter voor, dat een geleidelijke aanpassing aan de beoogde reorganisatie
op het gebied van de registratie in verband met de K.I. bij rundvee
binnen afzienbare tijd zeer wel tot de realiseerbare mogelijkheden behoort,
temeer wanneer de dirigerende instantie aan de bezinning op, en de
belangrijke uitvoering van, een dergelijke reorganisatie al haar steun zal
willen verlenen.

Dankbetuiging.

Wij betuigen onze erkentelijkheid jegens Prof. Dr. W. K. H i r s c h f c 1 d en Prof.
Dr. P. Hoekstra voor hun opmerkingen bij het opstellen van het manuscript.

SAMENVATTING.

De essentiële voorwaarde voor de toepassing van diverse methoden i.v.m. het na-
komelingenonderzoek is, dat men een aselecte steekproef uit een bepaalde populatie
moet kunnen trekken.

Het volledige geboorteregistratiesysteem kan worden beschouwd als een bron van
informatie, die alle nakomelingen betreft. Het is daarom een gelukkig feit, dat de
volledige geboorteregistratie door dc betrokken autoriteiten reeds in 1946 is voor-
geschreven.

Nochtans wordt de volledige geboorteregistratie nog altijd niet algemeen toegepast.
De factoren, welke ertoe hebben bijgedragen, dat de volledige geboorteregistratie niet
algemeen wordt toegepast, hebben enerzijds betrekking op technische en organisato-
rische aspecten binnen de K.I.-vereniging, anderzijds op een verkeerde interpretatie
van het begrip „volledige geboorteregistratie".

De auteurs verstaan onder de volledige geboorteregistratie: het registreren van alle
door middel van K.I. verwekte kalveren, hetzij levend, dood of abnormaal geboren,
dan wel geaborteerd, onder vermelding van de gegevens, welke voor de fokkerij van
belang zijn of kunnen zijn, en tevens onder vermelding van een identificatie, waar-
door de afstamming van de kalveren ondubbelzinnig is bepaald.
De betekenis van de volledige geboortcregistratie wordt besproken. Onbekende en
daarom ongewenste inteelt kan worden voorkomen. Een beter inzicht in de frequentie
van nadelige recessicve genen (erfelijke afwijkingen) kan snel worden verkregen,
evenals het inzicht in de hierdoor veroorzaakte schade en de in dit opzicht te treffen
foktechnische maatregelen.

In het algemeen berust de grote waarde van een algehele geboorteregistratie op het
feit, dat men hiermede de basis legt om verdere onderzoekingen te doen, en voorts
het npmen van aselecte steekproeven veel eenvoudiger is dan zonder dit systeem.
De functie van de geboorteregistratie is de produktie van gegevens, welke na be-
werking een beter inzicht in de genetische waarde van de stieren kan verschaffen.

Volgens auteurs is het om verschillende redenen noodzakelijk de registratie bij de
K.I.-vereniging zelve te doen plaatsvinden.

Bij de bespreking over een model voor een geboorteregistratiesysteem wordt gewezen
op de betekenis van een op uniforme leest geschoeid systeem en de voordelen, welke
hiermede gepaard gaan.

Auteurs stellen zich voor de informatie d.m.v. een door de veehouder ingevuld ge-
boorteberirht binnen te krijgen. De ervaring heeft geleerd, dat op deze wijze met een
grote mate van betrouwbaarheid en volledigheid circa 98% van de geboorten kunnen
worden geregistreerd.

Een controle op het inzenden van de geboorteberichten is noodzakelijk. Deze is op
zeer eenvoudige en toch efficiënte wijze te realiseren. Veelal zal echter het bestaande
(basis) registratiessyteem van de K.I.-vereniging hieraan moeten worden aangepast.

SUMMARY.

The essential condition for the application of various methods in connection with
progeny testing is that it should be possible to take a random sample from a certain
population.

The complete system of birth-registration may be considered as a source of infor-
mation concerning all descendants. Thus it is a favourable fact that already in 1946
the complete registration of births has been prescribed by the authorities concerned.
Nevertheless the complete registration of births is not always generally applied yet.
The factors that have led to the complete birth-registration not being generally
applied refer to technical and organizing aspects within the A.I.-Union on the one
side and to a mis-interpretation of the conception "complete birth-registration" on the
other side. Complete birth-registration is understood by the authors as follows: the
registration of all calves procreated by means of A.I., either alive, stillborn, abnor-
mally born or aborted, stating all facts worth mentioning in conncction with cattle-
breeding and also mentioning an identification by which the descent of the calves
is unmistakably defined.

The importance of complete birth-registration is discussed about. Unknown and conse-
quently undesirable in-breeding may be prevented. A better insight in the frequency
of detrimental recessive genes (hereditary aberrations) may rapidly be obtained, same
as the insight in the damage caused by them, and in the breeding measures to be
taken in this respect.

The great value of a complete birth-reigstration is generally based upon the fact
that one lays the foundation for further experiments, in consequence wliereof it is
much simpler to take a random sample than without this system. The function of
birth-registration is the production of data that may work out a better insight in the
breeding value of the bulls.

According to the opinion of authors it is necessary for various reasons to have the
registration performed with the A.I.-Union itself.

On discussing a model for a system of birth-registration a system laid on uniform
lines coupled with the advantages thereof is brought forward. Authors think it pos-
sible to obtain the information by means of a birth notification filled out by the
stock-breeder. Experience has taught that in this way about 98% of all births may
be registered to a great extent of reliability and completeness.
A check on the sending in of birth notifications is necessary.

This can be realized in a simple and yet efficient manner. However as a rule the
existing (basis) system of registration of the A.I.-Union will have to be inserted
with it.

RKSUMf:.

La condition essentielle pour \'lapplication des diverses méthodes du testage de la
descendance c\'est la condition qu\'on soit en mesure de prélever des échantillons
aléatoires d\'une population quelconque.

Le système de la registration compléte des naissances est a considérer comme une

source d\'information qui concerne tous les descendants.

C\'est un fait heureux que la registration complète des naissances est déjà ordonnée
en 1946 par les autorités engagées.

Toutefois la registration complète des naissances n\'est pas toujours appliqué générale-
ment.

Les facteurs qui ont contribué au fait que la régistration complète des naissances n\'est
pas toujours appliquée, sont des aspects techniques et organisatoires d\'une part et
une interprétation fausse du concept de la régistration complète des naissances
d\'autre part.

Les auteurs entendent par la régistration complète des naissances la régistration de
tous les veaux engendrés par l\'insémination artificielle, soit vivants ou morts, soit
nés anormalement ou avortés avec mention des données qui sont importantes ou
peuvent être importantes et aussi avec mention d\'une identification par laquelle la
descendance des veaux est dterminée indubitablement.
L\'importance de la réigstration complète des naissances est discutée.
Une réproduction consanguine inconnue et parcela fâcheuse peut être empêchée.
Une meilleure compréhension de la fréquence des gènes récessifs et nuisibles (des
défauts héréditaires) peut être obtenue vite ainsi que la compréhension des détri-
ments causés parça et les mesures élevatoires qui sont à prendre.

En général la grande valeur d\'une régistration complète des naissances est fondée
sur le fait qu\'au moyen de là on jètc les bases pour des recherches ultérieures, et
que le prélèvement des échantillons aléatoires est plus facile que sans ce système.
La fonction de la régistration complète des naissances c\'est la production des données
qui peuvent fournir après un test statistique une meilleure compréhension de la
valeur héréditaire des taureaux.

Selon les auteurs il est nécessaire par des causes diverses que la régistration complète
des naissances se fasse chez les associations pour l\'insémination artificielle.
Chez la discussion d\'un modèle d\'un système de la régistration complète des nais-
sances l\'importance que le système soit arrangé uniformément, est accentuée.
Les auteurs s\'imaginent d\'obtenir ces informations par une déclaration de naissance
écrite par le fermier. L\'expérience a montrée que de cette manière environ 98% des
naissances peuvent être enrégistrées avec un haut degrée de sûreté et presque com-
plètement.

Un contrôle de l\'envoi des déclarations des naissances est nécessaire. Ce contrôle est
réalisable très aisément et toutefois efficacement.

Souvent le système de régistration déjà existant des associations pour l\'insémination
artificielle doit être adapté aux conditions nouvelles.

ZUSAMMENFASSUNG.

Die essentielle Bedingung für die Anwendung verschiedener Methoden zur Nach-
kommenprüfung besteht darin, dass man eine Zufallsstichprobe aus einer bestimmten
Population ziehen kann.

Das System einer vollständigen Geburtsregistratur ist als Informationsquelle für alle
Nachkommen zu beschauen. Es ist deshalb eine erfreuliche Tatsache, dass die voll-
ständige Geburtsregistratur bereits 1946 von den hierbei bezogenen Instanzen vorge-
schrieben wurde. Trotzdem wird die vollständige Geburtsregistratur noch immer
nicht allgemein angewandt.

Die Ursachen, die dazu beigetragen haben, dass die vollständige Geburtsregistratur
bisher nicht allgemein eingeführt wurde, finden ihren Grund einerseits in den tech-
nischen und organisatorischen .Ansichten hierüber innerhalb der K.B.-Vereinigung,
andrerseits in der falschen Interpretation des Begriffes „vollständige" Geburtsregis-
tratur.

Die Verfasser verstehen unter vollständiger Geburtsregistratur das Registrieren sämt-
licher mittels künstlicher Besamung erzeugten Kälber, einerlei ob diese nun lebend,
tot oder abnormal geboren oder abortiert wurden, unter Vermldung der Befunde, die
für die Zucht von Interesse sind oder sein können und unter Vermeidung der Iden-
tität, aus der eindeutig die Abstammung der Kälber hervorgeht.

Sodann wird die Bedeutung der vollständigen Geburtsregistratur besprochen. Unbe-
kannte und daher unerwünschte Inzucht kann verhindert werden. Eine bessere Ein-
sicht in die Fcrquenz nachteiliger rezessiver Genen (erbliche Abweichungen) und die
hierdurch verursachten Schäden können schnell erlangt werden, ebenso die in dieser
Hinsicht zu treffenden züchterischen Massregeln.

Im Allgemeinen gründet der grosse Wert einer vollkommenen Geburtsregistratur auf
der Tatsache, dass man hiermit die Basis für weitere Untersuchungen legt und ausser-
dem wird das Nehmen von Zufallsstichproben einfacher, als ohne dieses System,
Die Funktion der Geburtsregistratur ist: Unterlagen zu beschaffen, die nach Be-
arbeitung eine bessere Einsicht in den Zuchtwert der Bullen ermöglicht.
Nach Ansicht der Verfasser machen verschiedene Gründe es notwendig, dass die Re-
gistratur bei den K,B,-Vereinen selber stattfindet.

Bei der Besprechung über ein Vorbild der Geburtsregistratur wird auf die Bedeutung
eines einheitlichen Systems mit seinen hieran verbundenen Vorteilen hingewiesen.
Die Verfasser schlagen vor, die Informationen mittels eines durch den Viehhalter
aufzufüllenden Geburtsberichtes zu erhalten. Die Erfahrung hat gezeigt, dass auf diese
Weise ca. 98% der Geburten mit grosser Zuverlässigkeit und Vollständigkeit registriert
werden können.

Notwendig ist, dass das Einsenden der Geburtsberichte kontrolliert wird. Dies ist
auf sehr einfache und doch zweckmässige Weise zu erreichen, öfters soll jedoch das
vorhandene (Basis)-Registratursystem der K.B.-Vereinigung hieran angepasst wer-
den müssen.

SUMARIO.

La condiciön esencial para aplicaciôn de los metodos diferentes de la prueba de la
descendencia es, que se debe tener la posibilidad de hacer una muestra aleatore de
una cierta poblacion.

El systema de registraciön compléta de nacimientos se puede considerar como una
fuente de informaciön refiriéndose a todos los descendientes. Afortunadamente, los
autoridades han decretado una registraciön total de nacimientos ya en el ano de
1946. Sin embargo, la registraciön de nacimientos en este momento no ya se efectûa
por todas partes.

Los factores que fueron causa de que una registraciön de nacimientos no es aplicada
generalmente, estän relacionados de un lado con aspectos técnicos y organisatöricos
en las asociaciones de inseminaciön artificial mismas, de otro lado con una inter-
pretaciön falsa del concepto „registraciön total de nacimientos".

Los autorcs comprenden en la registraciön total de nacimientos: la registraciön de
todos los terneros procreados por inseminaciön artificial, sean vivos, muertos o nacidos
anormales y también abortados, mencionando los datos que pueden ser de interes para
la criaciön entonces mencionando la identificaciön por la cual la descendencia de los
terneros es fijada evidentamente, sin posibilidad de equivocaciones.
Los autores discuten la importancia de la registraciön compléta de nacimientos. De
esta manera una endogamia desconocida y por eso no dcseada, puede ser evitada. Un
mejor juicio sobre la frequencia de gcnos nocivos rccesivos (anormalidades hercdi-
tarias) se puede obtener râpidamente as! como un juicio sobre el dano causado por
esos y las medidas de criaciön tccnicas que deben ser tomadas en este caso.
En general el grand mcrito de una total registraciön de nacimientos consiste en cl
hecho, que con esta sc pone la base para continuar las investi,gaciones y ademâs porque
siguiendo este systema, cl tomar de muestras aleatorcs es mucho mâs fâcil.
El objeto de la registraciön de nacimientos es el fijar de datos que pueden facilitar
un mejor juicio del valor hereditario de los toros.

Segûn los autores es necesario de efectuar la registraciön dentro de las asociaciones
de inseminaciön artificial mismas por diferentes razones.

Hablando sobre un modelo del systema de la registraciön de nacimientos se acentûa
la importancia de un systema uniforme y los provechos de tal systema.
Los autorcs se proponen de recibir las informaciones por medio de una declaraciön
de nacimiento escrita por le ganadero. Saben por experiencia que de esta manera

-Woonplaats: ........................................

.......... Dit rund is ingeschreven bij:

i\\RS Xo

Naam van de vader van het kalf:

AFKALVEN:

Rund heeft afgekalfd — verworpen

op datum .................. 196.

Rund is na het afkalven (verwerpen)
pezond — ziek — gestorven

Nageboorte liinnen 24 uur afgekomen
Met de nageboorte blijven staan

Het afkalven ging vlol — normaal —

Kalf afgezaagd — met de keizer-
snede verlost

Rund heeft na het afkalven (ver-
werjicn) het lijf geboden — goed op-
geuicrd — niet goed opgeuierd

Vaarskalf — stierkalf

Levend geboren — dood geboren —

binnen 24 uur gestorven

Van een eenliog . tweeling - drieling

Kalf ie normaal — abnormaal

Geschat gewicht is ............ kg

Aangehouden voor de fokkerij —
mes te rij

Verkocht voor de fokkerij • mesterij

RvJ No. Fokvereniging:

GEBOORTEBKRICHT

Een goed ingevuld geboorteberichl is voor de
vereniging en derhalve voor U van het grootste
belang.

Let daarom op de volgende punten:
Vul steeds uw BUSNUMMER in!

Bij de gevraagde gegevens van I t/m 13 dient U
steeds te ONDERSTREPEN wat juist is.
DUS NIETS DOORHALEN

In de hokjes bij deze nummers mag niets ingevuld
worden.

Bij de geboorte van een TWEELING, dient U
TWEE geboorteberichten in te zenden.
(Bij een drieling, drie stuks.)

U\'ij zijn U dankbaar voor een snel en goed inge-
vuld geboortebericht.

Aan de Heer Secretaris van de

Fok- en controlevereniging

Aan de Administratie van de

Coöp. K.I. Vereniging „De Kempen"

St. Janstraat 24

OERLE

Model van het in de tekst beschreven geboortebericht, in gebruik
bij de Coöperatieve K.I.vereniging"De Kempen"g.a. te Oerle.

cerca dc 98% de los naciniientos pucden ser registrados con un alto grado de vera-
cidad y totalidad.

El control sobre el enviar de las declaraciones de nacimientos es necesario. Este
control se puede realizar de una manera simple, pero sin embargo eficaz. Muchas
veces el systema de la registración que ya existe en las asociaciones de inseminación
artificial, debc ser adaptado.

LITERATUUR

D i e t e n, S. W. J. van: Calf birth registration in connection with animal repro-
duction. Int. Congr. Anim. Reprod., Ill, Cambridge, Section III, 53, (1956).
D i e t e n, S. W. J. van: Züchterische Auswertung von Aufzeichnungen aus der

künstlichen Besamung. Züchtungskunde, 30, 440, (1958).
D i e t e n, S. W. J. van: Geboorteregistratic. Voordracht te Amersfoort op 19 dec.
1959.

D i e t e n, S. W. J, van en L o e n, A. van: Enige kanttekeningen bij het fok-
technische beleid in de Nederlandse rundveefokkerij (Manuscript 1960).
Jaarverslagen van de Centrale Commissie van Toezicht op de Uitvoering

van de K.I., 1947, 1948, 1950, 1952.
Rapport van de Rijksvceteeltconsulent voor de K.I. Overzicht van de toepassing
van geboorteregistratie bij de K.I. Utrecht, oktober 1959.

Snavelbranden.

Het snavelbranden ter bestrijding van kannibalisme wordt vaak zo uitgevoerd, dat
er een deel van de bovensnavel af gaat. De ondersnavel groeit dan door en de kip
kan geen veren meer tussen de snavelpunten klemmen.

Het nadeel van deze methode is, dat zo\'n kip alleen nog maar uit een goed gevulde
voerbak kan eten. Aanbevolen wordt daarom, zo nodig onder- en bovensnavel voor
1/3 deel in te korten. Wanneer dit zo gebeurt, dat de voorkant van de snavel niet
recht is, maar V-vormig met de punt van de V in de richting van de kop, dan levert
de voederopname geen moeilijkheden op en kunnen de dieren toch niet verenpikken.
Het gemakkelijkste is om de snavels op een leeftijd van 7 a 8 weken te branden. Bij
een juiste uitvoering hoeft het slechts éénmaal gedaan te worden.

Veeteelt en Zuivelberichten, 3, 110, (1960).

Zwartbonten in Italië en Zwitserland.

Sinds 1945 is het aandeel van de zwartbonten in de Italiaanse melkveestapel gestegen
van 4% tot 20 a 25%. Dit ging vooral ten koste van het bruine Zwitserse ras. In
alle nieuwe gebieden, die door cultuurtechnische werken worden ontsloten, is er
slechts één keuze: het zwartbonte ras, dat ook wordt gebruik voor de vleesproduktie.
Een grote stimulans voor de uitbreiding van het zwartbonte ras is de mechanisatie,
die trekkoeien en ossen overbodig maakt.

In Zwitserland is dc import van zwartbonten verboden met het argument dat de
eigen rassen (Simmenthaler en Bruinvee) voldoende zijn.

Landbouwdocumentatie, no. 11, maart 1960.

Onderzoek nielkbaarheid bij stiennoeders in Linibure;.

In Limburg zijn in 1959 in totaal 70 voor aanwijzing tot stiermoeder in aanmerking
komende koeien op melkbaarheid onderzocht. Door dc proefmelker werd hiervoor een
cijfer gegeven variërend van 1 tot 10. Er werd 10 maal een 9, 30 maal een 8, 21
maal een 7 en 9 maal een 6 of minder gegeven. De Commissie voor het aanwijzen van
stiermoeders besloot de dieren met een 6 of minder (9 stuks = 12.9%) af te wijzen
voor het stiermoedcrschap.

Veeteelt en Zuivelberichten, 3, 112, (1960).

Enkele gegevens omirent hef gebruik van op-
hopingsmedia bij het bacteriologische onderzoek
van vlees en organen van slachtdieren

Some data about the use of enrichment media in
bacteriologie inspection of meat and organs of
slaughter animah.

door P. A. M. GUINÉE en E. H. KAMPELMACHER

Rijks Instituut voor de Volksgezondheid, Utrecht.

Inleiding.

Het is een algemeen ervaringsfeit in de Salmonelladiagnostiek, dat het
percentage positieve bevindingen stijgt, indien, naast directe uitstrijken
op vaste selectiefmedia, ook vloeibare ophopingsmedia worden toegepast.
In de loop van het jaar 1959 werden door ons 577 monsters vlees en
organen volgens de in het keuringsregulatief voorgeschreven wijze op
kiemhoudendheid onderzocht. Daarnaast werden deze monsters door mid-
del van ophopingsmedia speciaal op Salmonella onderzocht.
Het lag in de lijn der verwachting, dat met deze laatste methode in een
groter aantal gevallen Salmonellakiemen zouden worden geïsoleerd, maar
uit de resultaten van een systematisch onderzoek zou eventueel blijken
of er in ons land de vraag omtrent het wel of niet verplicht stellen van
ophopingsvloeistoffen bij het bacteriologische vleesonderzoek dient te wor-
den gesteld. Tevens zouden uit de resultaten van dit onderzoek ook
enige conclusies getrokken kunnen worden over de waarde van de ge-
bruikte ophopingsmedia en selectiefplaten.

Hoewel wij reeds eerder monsters voor bacteriologisch vleesonderzoek,
indien daartoe aanleiding bestond, door middel van ophopingsvloeistoffen
hadden onderzocht, werd dit onderzoek pas systematisch ter hand ge-
nomen in aansluiting op onderzoekingen in het laboratorium van het
Gemeentelijke Slachthuis te Eindhoven, (Snelting en Fransen
publiceren hierover in ditzelfde tijdschrift, pag. 000).

Materiaal en methodiek

De voor het bacteriologische onderzoek verkregen monsters vlees en
organen werden na het normale onderzoek volgens keuringsregulatief
apart in een z.g. Waring-blender fijn gemalen.

Aan 100 ml vloeistof volgens M ü 1 1 e r en 100 ml selenietbouillon volgens
Leifson werd telkens ± 10 g van het gemalen vlees- of orgaanmonster
toegevoegd. Na 18-24 uur en nogmaals na 60-72 uur werd vanuit het
ophopingsmedium volgens Müller uitgestreken op endo- en briljant-
groenfenolrood-agarplaten en vanuit de selenietbouillon op endo-, briljant-
groenfenolrood- en SS-agarplaten. Na 18-24 uur bebroeding werden de
selectiefjjlaten onderzocht op verdachte kolonies. Dergelijke kolonies wer-
den overgeënt op een Triple-sugar-iron-agarbuis (T.S.I. en/of op een
voorwerpglas geagglutineerd met polyvalent Salmonellaserum. Bij positief
resultaat volgde verdere typering.

Tijdschr. Diergeneesk., deel 85, afl. 15, 1960 951

De samenstelling en bereiding van de gebruikte ophopingsvloeistoffen en
selectiefplaten was als volgt:

1. OPHOPINGSVLOEISTOF VOLGENS MULLER.

Bouillon, 180 ml (steriliseren in autoclaaf, 20 min.)

a.

pH 7,5—7,6
ad d. Jood-jood-kaliumoplossing:

25 gram jood-kalium oplossen in een weinig aqua dest.;
20 gram jodium toevoegen en laten staan tot het volledig opge-
lost is.

Aanvullen met aqua dest. tot 100 ml.
2. SELENIET-BOUILLON VOLGENS LEIFSON.

Sterilisatie: 12 minuten in 100°, daarna koelen in water.

Het medium moet licht rose zijn. Is de kleur rose-rood, dan is de seleniet

gereduceerd tot seleen en daardoor onbruikbaar.

3. BRILJANTGROENFENOLROOD-AGAR.

Aan 800 ml gesmolten steriele agar (pH = 7,0) wordt toegevoegd:

a. 32 ml steriele fenolrood oplossing

b. 1 ml steriele /2% waterige briljantgroen-oplossing volgens Grübler

c. 32 ml saccharum album en saccharum lactum oplossing.
Goed mengen en platen gieten.

ad a. Fenolrood oplossing:
460 ml aqua dest.
40 ml 1/10 normaal NaOH
1 g fenolrood (Merck)

Deze oplossing 2 ä 3 dagen bij 37° C. plaatsen.
Nu en dan goed schudden. Filtreren door papier en steriliseren
20 min. 125° C.
ad b. /2% briljantgroen volgens Grübler in aqua dest.:

oplossen in aqua dest., enige dagen bij kamertemperatuur laten
staan. Nu en dan schudden.
ad c. Saccharum lactum-Saccharum album oplossing:
8 gram saccharum lactum Ed. 5
8 gram saccharum album Ed. 5

Aqua dest. ad. 32 ml

Oplossen en 45 minuten steriliseren op 100° C.

4. SS-AGAR.

S.S-agar (Difco) 60 gram

Aqua dest. 1000 ml

Sterilisatie: 1 uur op 100° C.

5. ENDO-AG AR.
Lactose (Ed. 5)
Natriumsulfiet

Steriel aqua dest.
Bouillonagar 2%

Aanwijzingen bij bereiding:

Lactose 40 gram

Natriumsulfiet 10 gram

Aqua dest. (steriel) 52 ml

In Koch oplossen (45 minuten)

Na afkoeling wordt er 20 ml alcoholische fuchsine 10% oplossing toe-
gevoegd. Aan 400 ml bouillonagar 2%, pH 7,5, van 50° C, wordt
10 ml van bovenstaande oplossing toegevoegd. Na mengen platen gieten.

6. TRIPLE-SUGAR-IRON-AGAR (T.S.I.).

Oplossen in Koch.
pH controleren, ijzer-sulfaat toevoegen.
Filtreren, aftappen in cultuurbuizen -t 8 ml.
Steriliseren 15 min. 120° C.
Schuin stollen met korte vlakken.
pH moet 7,4 zijn.

Resultaten

In tabel 1 wordt een overzicht gegeven van de aard en het aantal der
onderzochte slachtdieren, het aantal positieve bevindingen bij onderzoek
\\olgens keuringsregulatief en het aantal positieve bevindingen bij onder-
zoek door middel van ophopingsmedia. Hierbij dient te worden opgemerkt,
dat in alle gevallen, waarbij het onderzoek volgens keuringsregulatief
positief resultaat opleverde, ook bij het gebruik van ophopingsmedia
Salmonella kon worden aangetoond.

De 11 positieve bevindingen, die werden verkregen met de methode volgens

keuringsregulatief, betroffen alle infecties door S. dublin. Uit de 33 ge-
vallen, waarbij uitsluitend na het gebruik van ophopingsmedia Salmonella

Tabel 1 Resultaten van het onderzoek met en zonder ophopingsmedia
van 577 monsters vlees en organen van slachtdieren.

kon worden aangetoond, werd slechts 4 x dublin gevonden en 31 x een
ander type (tweemaal werden twee typen uit één dier geïsoleerd).
Tabel 2 geeft een overzicht van deze 35 Salmonellastammen, die alleen
na gebruik van ophopingsmedia werden geïsoleerd.

Tabel 2 Salmonellatypen, uitsluitend na gebruik van ophopingsmedia

gevonden.

Varken

S. dublin (2x) S. manchester (3x) S. muenchen

S. typhi murium (2x) S. dublin (2x) S. muenchen

S. meleagridis (Ix) heidelberg (2x) 

S. heidelberg (Ix) S. typhi murium (2x) S. bareilly
S. Chester (Ix) S. muenchen

S. bredeney (Ix) S. kentucky

S. worthington (Ix) S. montevideo

-I- S. Chester

S. newport S. newport

S. reading
S. livingstone

In 33 van de 44 positieve monsters werden lever en galblaas besmet
bevonden, terwijl in 11 gevallen de Salmonellakiemen slechts uit één ander
orgaan of alleen uit het vlees konden worden geïsoleerd. De gebruikte
ophopingsmedia zijn, wat hun .selectief vermogen betreft, ongeveer gelijk-
waardig gebleken.

Op briljantgroenfenolrood-agarplaten werd 124 x Salmonella aangetoond.
Op endo-agar en SS-agar slechts 71 x respectievelijk 35 x (dit laatste
getal dient theoreti.sch verdubbeld te worden, aangezien SS-agarplaten al-
leen werden gebruikt bij de uitstrijken vanuit de selenietbouillon).

Discussie

Het feit, dat bij het hier beschreven onderzoek door middel van op-
hopingsmedia 4 x zoveel Salmonella-\'mfecties werden gevonden als bij de
methode volgens keuringsregulatief, brengt de noodzaak met zich mee het
verplichtstellen van het gebruik van één of meer ophopingsmedia bij het

bacteriologische vleesonderzoek ernstig in overweging te nemen.
In de Duitse Bondsrepubliek was het tot dusver voorgeschreven, in be-
paalde gevallen ophopingsmedia bij het bacteriologische vleesonderzoek te
gebruiken. In een nieuw keuringsregulatief zal dit voor alle gevallen, waar-
bij bacteriologisch vleesonderzoek moet worden uitgevoerd, verplicht wor-
den gesteld, terwijl in de Duitse Democratische Republiek een dergelijk
voorschrift reeds sedert 1953 van kracht is, (Kelch, 1960; Steil-
macher, 1957).

Het toepassen van ophopingsvloeistoffen bij het bacteriologische vlees-
onderzoek brengt zeker nieuwe problemen op het vlak van de Salmonella-
diagnostiek met zich mee. Wij zouden daarom deze discussie niet willen
besluiten zonder enkele opmerkingen te maken over de praktische toe-
passing van deze methode. Daarbij dient te worden gesteld, dat het ge-
bruik van één of meer ophopingsvloeistoffen zo eenvoudig en efficient moge-
lijk dient te zijn. Zowel uit dit onderzoek, alsook uit een groot verge-
lijkend onderzoek, dat nog niet is afgesloten, blijkt zeer duidelijk, dat het
selectieve vermogen der op het ogenblik meest gebruikte ophopingsvloei-
stoffen niet veel van elkaar verschilt. Op grond van kansberekening zal
men met twee of meer ophopingsmedia in meer gevallen Salmonella-
kiemen vinden dan bij het gebruik van één medium. Hetzelfde zou ook
het geval zijn, indien men van één medium twee of meer flessen gebruikte
of vanuit één medium meer dan één selectiefplaat beëntte. Indien men be-
denkt, dat uit een kolf ophopingsvloeistof van 150 ml normaliter 1 of 2
ösen worden uitgestreken, dan is het duidelijk, dat het isoleren van
Salmonella een zaak van kans is. Wel is het van belang, welke ophopings-
vloeistof men voor een bepaald materiaal gebruikt. Zo zal bij het onder-
zoek van zeer kiemrijk materiaal (b.v. faeces) het gebruik van de op-
hopingsvloeistof volgens M ü 1 1 e r - K a u f f m a n n belangrijk betere
resultaten geven dan de ophojjing-svloeistof volgens M ü 1 1 e r, omdat deze
laatste minder remmend werkt.

Bij het onderzoek van vlees en organen, die in het algemeen als kiemarm
mogen worden beschouwd, verdient de ophopingsvloeistof volgens M ü 1 -
Ier of seleniet-bouillon de voorkeur boven die van M ü 1 1 e r-
Kauffmann.

Als selectief]3laat dient de briljantgroenfenolrood-agarplaat te worden ge-
kozen en wel in schalen met een diameter van minimaal 14 cm. Het is
ons namelijk gebleken, dat met deze grote platen betere resultaten worden
verkregen, dan met platen van gebruikelijke diameter. Men verkrijgt op
deze grote platen meestal losliggende kolonies en daarmee de mogelijkheid
zowel voor een deugdelijk serologisch onderzoek alsook voor een bio-
chemische test op T.S.I.-agar.

Tenslotte moet de vraag worden gesteld, welke organen voor ophoping
in aanmerking komen. Het hierbeschreven onderzoek leert, dat in 25%
der gevallen Salmonella-kiemen buiten het levergalblaassysteem worden
geïsoleerd. Het verdient daarom aanbeveling een zogenaamde „cocktail"
(mengsel van vlees, milt, nier, lever en galblaas) fijn te malen, op te hopen
en na 18-24 uur bebroeding op een grote briljantgroenfenolrood-agarplaat
uit te strijken. Een tweede uitstrijk na 60-72 uur zal om praktische redenen
niet mogelijk zijn.

Indien op bovenomschreven wijze te werk wordt gegaan, betekent het

gebruik van een ophopingsvloeistof in vergelijking met de methodiek vol-
gens het keuringsregulatief geen al te giote vertraging bij het bacteriolo-
gische vieesonderzoek.

SAMENVATTING.

Uit 577 monsters vlees en organen, afkomstig van slachtdieren, waarbij bacteriologisch
onderzoek volgens keuringsregulatief was verricht, werd llx Salmonella geïsoleerd;
door middel van ophopingsvloeistoffen werd uit dezelfde monsters 44x Salmonella ge-
isoleerd. Er wordt voorgesteld het gebruik van de ophopingsvloeistof volgens M ü 1-
1 e r, gevolgd door uitstrijken op briljantgroenfcnolrood-agarplaten met een diameter
van 14 cm verplicht te stellen.

SUMMARY.

Out of 577 samples of meat and organs, derived from slaughter cattle and bacterio-
logically tested according to inspection- regulation rules, 11 x Salmonella was iso-
lated; from the same samples 44 x Salmonella was isolated by means of enrichment-
media. It is suggested to make the use of enrichment-medium of M ü 1 1 e r obligatory,
followed by inoculation on brilliantgreen phenolred agarplates with a diameter of
14 cm.

RÉSUMÉ.

577 échantillons de viande des animaux de boucherie sont examinés usant les mé-
thodes bactériologiques suivant les préscriptions officielles de l\'inspection de viande
et seulement en 11 cas de germes du genre Salmonella sont isoles.
Dans les mêmes échantillons des germes du genre Salmonella sont isolés en 44 cas
en appliquant une méthode d\'accumulation.

L\'usage obligatoire du liquide de Müller est préconisé, suivi par l\'étalement sur
des plâqucs à vert brillant-phénolsulfonephthaleïne avec un diamètre de 14 cm.

ZUSAMMENFASSUNG.

.Aus 577 von Schlachttieren stammenden Fleischproben und Organen, wobei die bak-
teriologische Untersuchung nach den Regeln der Fleischbeschau verrichtet wurde,
isolierte man 11 Mal Salmonellen; mittels Anreicherungsflüssigkeit wurden aus den
gleichen Proben 44 Mal Salmonellen isoliert. Es wird vorgestellt die Verwendung der
Anreicherungsflüssigkeit nach Müller, gefolgt durch Ausstrich auf Brillantgrün-
phenolrotagarplatten mit einem Durchmesser von 14 cm. zu stellen.

LITERATUUR

Kelch, F. : Zur vorgesehenen Neufassung der Vorschriften für die bakteriologische

Fleischuntersuchung, Fleischwirtschaft, 12, 96, (I960).
Stellmacher, W,: Die Auswertung der Salmonellafunde des Jahres 1956, Mh.
Vet. Med., 678, 1957.

Broeden en vochtigheidsgraad.

Minder dood-in-de-dop kuikens komen voor, als op het einde van de 19e dag het
luchtvochtigheidspercentage in de broedmachine gedurende 18 a 24 uur sterk wordt
verlaagd, waardoor bij het aanpikken van het ei meer zuurstof door de kuikens kan
worden opgenomen. Na deze droge periode moet het vochtigheidsgehalte in de uit-
komstkast zeer hoog worden opgevoerd, zodra ongeveer 5% van de kuikens is uit-
gekomen.

Pluimveepers, XV, maart 1960, 127.

REFERATEN

Algemeen

PREVENTIEVE DIERGENEESKUNDE.

B u r k h a r t, R. L.: The Trend to Preventive Veterinary Practice. International
Vet. Bull., I, 3, 23, (1959).

Volgens de auteur zal men in de toekomst met minder maar grotere boerderijen te
maken hebben.

Dus met meer gespecialiseerde bedrijven die beter en efficiënter geleid worden.
Een voorbeeld hiervan is de piepkuikenindustrie met thans een gemiddeld aantal
van 5000 dieren per boerderij. Men schat dat in de toekomst de piepkuikenbedrijven
gemiddeld 40.000 dieren zullen bezitten, de legbedrijven 5000, de varkensbedrijven
100 zeugen en de melkbedrijven 200 koeien.

In de toekomst zal de practicus contracten met deze bedrijven afsluiten waarbij
gerekend wordt op vaste visites in kritische perioden van produktie.
De veterinair zal niet zo zeer therapeut zijn, als wel adviseur voor de toekomst. Zijn
werkzaamheden zullen bestaan uit:

a. opmaken en uitvoeren van een vaccinatieprogram,

b. de klinische behandeling van zieke dieren,

c. het elimineren van specifieke subklinische ziekten zodra specifieke diagnostica
hiervoor beschikbaar zijn,

d. de verbetering van de verzorging der dieren (management),

e. het samenstellen van rantsoenen,

f. de selectie van fokdieren,

g. het beoordelen van de resultaten van progeny-testing.

Hoekstra

Bacteriële- en virusziekfen

BESTRIJDING EN PROFIL.-^KSE VAN VARKENSZIEKTEN IN SACHSEN.

T h a m m, H.: Bekämpfung und Prophylaxe von Schweine-erkrankungen in gross-
beständen. Afh. VetMed., 14, 70, (1959).

Behalve varkensgriep, hartdood, pest en de ziekte van Tesschner komt vooral ook
in aanmerking anemie bij biggen, waarbij gewezen wordt op de noodzaak van een
ruime eiwitvoeding, vooral ook van dierlijk eiwit, aan de zeug. Het verstrekken van
1 gram ijzersulfaat per dag aan de zeug gedurende de laatste weken van de drachtig-
heid kan doelmatig zijn ter verkrijging van een voldoende Fe-depót in de lever bij
de pasgeboren big.

Ingegaan wordt verder op eiwit-tekort in het algemeen en de voeding.

Van de tekorten aan vitaminen worden vitamine A- en Bia-deficiënties als de meest

voorkomende genoemd.

T.a.v. de oedeemziekten is dc aetiologie nog duister. Op coli-stammen wordt ge-
wezen. De therapie is nog onbevredigend.

Dc oorzaak van „dikke nekken" bij biggen wordt toegeschreven aan J-gebrek.

Als oorzaak van Rhinitis atrophicans wordt een virus aangegeven. De besmetting

heeft vooral bij jongere en oudere biggen plaats.

Besmette dieren en afwijkende biggen moeten verwijderd worden. Verdachte dieren
moeten ruimtelijk gescheiden worden van gezonde dieren. De verdachte dieren
moeten door een afzonderlijk persoon verzorgd worden. Ook zeugen die de ziekte op
de biggen hebben overgedragen dienen verwijderd te worden.

T.a.v. Parakeratose met als hoofdsymptoom diarree en huidafwijking wordt gewezen
op zinkgebrek. Deze afwijking kan vermeden worden bij een verhouding Ca : Zn =
100 : 1 in het voer.

Tijdschr. Diergeneesk., deel 85, afl. 15, 1960 957

Enzootische leverontsteking komt voor bij biggen en jonge varkens. Bij de acute
vorm zien we gebrek aan eetlust, veel drinken, opgezette buik, vaak diarree en geel-
zucht. Bij de chronische vorm: vermagering, gele verkleuring van de huid en ruwe
dorre haren. De lever is vergroot en de snecvlakte geeft een mozaïk beeld te zien
met de meest verscheidene kleuren van geel, licht rood, bruin en donker-rood tot
zwart. Als oorzaak wordt vocdselintoxicatie genoemd.

Op andere vocdsclintoxicaties door het op onoordeelkundige wijze verstrekken van
op zichzelf onberispelijke hoogwaardige krachtvoeders wordt gewezen.

P. Tacken

Inwendige ziekten

GEBRUIK EN MISBRUIK VAN PREDNISON BIJ HUIDZIEKTEN.

Solle wij n Gelpke, Dr. A. A.: Ned. T. Ceneesk., ......, 104, (1960).

Op grond van eigen ervaring en literatur wordt het gebruik besproken van Pred-
nison en enkele fluoro-prednisolon verbindingen (dexamethason en kenacort).
Schrijver bespreekt het gebruik bij verschillende soorten huidziekten en pleit bij her-
haling voor een voorzichtig en scherp geïndiceerd gebruik. De voordelen van het
gebruik wegen vaak niet op tegen de risico\'s. „Zolang er geen goed gedocumenteerde
gegevens over grote aantallen patiënten ter beschikking staan, zij men met een
oordeel uiterst voorzichtig."

Deze waarschuwing mogen de dierenartsen, die deze diep ingrijpende en daarom
potentieel gevaarlijke middelen willen gebruiken of propageren, zich ter harte
nemen. (Ref.)

van Werven

Pluimveeziekten

DE BESTRIJDING VAN VOGELPEST.

Schmidt, M.: Epizootologie, Prophylaxe und Bekämpfung der Geflügelpest. Mh.
VetMed., 14, 138, (1959).

De schrijfster is van mening, dat de insleep van ziekte vooral veroorzaakt wordt door
de invoer van besmet slachtpluimvee.

Naast politionele maatregelen worden voorbehoedende entingen aanbevolen.
Het stellen van de diagnose is vaak een probleem op zich.

Na een enting met levend virus heeft een uitscheiding van virus, dat pathogcen is
voor onbeschermde dieren, gedurende ± 19 dagen plaats.

De bereiding van levend virus is goedkoper dan de bereiding van absorbaat-vaccin.
Het absorbaat-vaccin geeft een immuniteit die pas na 10—14 dagen in voldoende
mate aanwezig is en slechts ± 6 maanden duurt. Het zou gelukt zijn om een absorbaat-
vaccin te bereiden dat tot 17 maanden immuniteit geeft. Dc levende entstof geeft
reeds na twee dagen immuniteit voor den duur van 3 jaren.

Het absorbaat-vaccin — alhoewel minder werkzaam — is te prefereren. Aanwending
van levend virus heeft te veel nadelen en is in Oost-Duitsland verboden.

P. Tacken

Voedingsmiddelenhygiëne

MEETMETHODEN VAN RADIOACTIVITEIT IN VOEDINGSMIDDELEN
VAN DIERLIJKE OORSPRONG.

M O r r e, M. J.: Méthode originale de mesure de la radio-activité des aliments d\'ori-
gine animale. Buil. Acad. Vét. France, 32, 357, (1959).

De auteur beschrijft eerst de tot nu toe gevolgde methoden om de radioactiviteit in
voedingsmiddelen te meten. De meting van de r.a. na verassing van het produkt is wel
eenvoudig, maar geeft verlies van de vluchtige r.a.-stoffen, o.a. jodium. De vochtige

methode, waarbij men de te onderzoeken elementen, na opgelost en neergeslagen te
zijn, vrij krijgt na verdamping van het water, geeft evenzeer verliezen, terwijl boven-
dien een grote vaardigheid vereist wordt.

De „totale" methode berustte op verbranding van het te onderzoeken produkt,
waarbij de gassen opgevangen en neergeslagen worden in een distillatie-apparaat.
Zowel van de as als het distillaat wordt de r.a. gemeten. Deze methode wordt te
omslachtig en te kostbaar bevonden.

De door de schrijver gemodificeerde Amerikaanse, en in het artikel aanbevolen,
methode berust op het in poedervorm brengen van het te onderzoeken voedings-
middel, nadat het 24 uur in een droogstoof op 90° is gedroogd. 100 Gram van dit
poeder wordt in een warme mortier vermengd met 20 g scurol, dat vooraf gesmolten
wordt, waarna enkele cc chloroform worden toegevoegd. (Scurol is een synthetisch
bereide N-houdende organische stof, die op 55° C smelt en in chloroform oplosbaar
is.) Na menging wordt het „scurol-poeder" onmiddellijk in een ringvormig vat met
sterke stalen wand gestort, waarna het onder hoge druk (50 kg/cm^) wordt samen-
geperst. Het vat gaat daarna in een loodmantel, terwijl de teller in de binnencylinder
wordt geschoven, waarna de r.a. wordt gemeten. Na gebruik is het vat gemakkelijk
te reinigen van r.a. besmetting, doordat het geheel uitneembaar is en een gepolijste
oppervlakte heeft.

Voor laboratoria die regelmatig onderzoek doen naar de r.a. van voedingsmiddelen
wordt deze, in het „Laboratoire de Radiobiologie des Services Vétérinaires de la
Seine" reeds veelvuldig gebruikte en getoetste methode, door de schrijver sterk aan-
bevolen.

van Gils

SALMONELLAE IN MELK.

Roemmele, Otto: Vorkommen von Salmonellen in Milch und Milcherzeug-
nissen und Verhinderungsmasznahmen. Milchwissenschaft, 14, 569, (1959).

Van de in melk gevonden Salmonellae Aomt de i\'. typhi alleen bij mensen voor, de
andere zijn afkomstig van mens of dier.

■Ms voorbeeld van een melkbesmetting vermeldt Sehr., dat er een uitgebreide tyfus-
cpidemie geweest is, veroorzaakt door gepasteuriseerde melk, die besmet werd door
tyfusbacteriën bevattend spoelwater, waarbij dan ook nog een op voor bacteriëngroei
gunstige hoogte liggende bewaartempcratuur noodlottig werd.

Sehr, vermeldt in zijn overzicht nog een aantal andere gevallen, waarbij op grote
schaal met Salmonellae besmette melk als oorzaak was aan te wijzen, zij het door
een besmetting van buitenaf, of waarbij melkkoeien direct besmette melk gaven, bij
welke dieren de infectie langs de bloedbaan of vanuit het uierparenchym plaats ge-
had had.

Van zijn eigen bacteriologische onderzoekingen (Staatl. Veterinäruntersuchungsamt,
Braunschweig) vermeldt Sehr, betreffende Salmonellae bij dieren, dat bij 20.000
slachtingen uit nood of wegens ziekte 1,5% van de ingezonden monsters met Salmo-
nellae besmet waren, waarbij dan 95% S. dublin was en de rest S. typhi murium en
S. enteritidis. Hij vermeldt overigens enkele bijzonderden over het Salmonella-toxine,
dat volgens hem door gewone melkverhitting (pasteurisatie) niet onwerkzaam wordt,
maar eerst na verhitting langer dan 6 uur op 100° C zijn toxiciteit verliest. Melk-
zuurbacteriën zullen wel de vermeerdering van de Salmonellae tegengaan, maar ze
niet, zelfs niet bij sterke zuurvorming, doden.

De zekerste weg om gewaarborgd te zijn voor Salmonella-vrije melk is: het voor-
kómen van de aanwezigheid van Salmonellae in stallen, een zorgvuldige verhitting van
de melk vóór de distributie en het voorkómen van een herinfectie na de pasteurisatie.
Om die redenen dient slechts melk in zorgvuldig en hygiënisch gesloten flessen in
distributie te worden gebracht. Het in melkbcdrijven gebruikte water moet voort-
durend bacteriologisch worden gecontroleerd, evenals de in consumptie gebrachte
melk, terwijl bloed- en mestmonsters van de melkkoeien door middel van 48-urige
aankweek- of ophoping (Anreicherung) in tetrathionaatbouillon volgens Kauffmann

onderzocht dienen te worden. Elk nieuw dier dient in quarantaine te worden ge-
steld, in welke tijd het op Salmonellose moet worden onderzocht. Alle personen, die
te maken hebben met melkwinning en -bewerking, dienen eveneens regelmatig op
Salmonellae en eventuele andere mens- en dierpathogene kiemen te worden gecontro-
leerd.

Willems

Ziekten van het kleine huisdier

DIAGNOSTISCH RÖNTGENONDERZOEK.

Fobisch, R.: Die diagnostische Anwendung der Röntgenstrahlen in der Kleintier-
praxis. Berl. Münch, tierärztl. Wschr., 72, 298, (1959).

Na enkele opmerkingen over de mogelijkheden van de röntgendiagnostiek en wat
men er dus van verwachten mag, zegt de schrijver, dat men nooit mag proberen het
klinisch onderzoek door röntgenonderzoek te vervangen, het klinisch onderzoek moet
steeds eerst geschieden, teneinde zijn wensen zo duidelijk mogelijk te omschrijven
aangaande het röntgenonderzoek.

Het is een grote kunstfout een patiënt in plaats van goed klinisch te onderzoeken
direct te gaan doorlichten. Diagnoses gesteld op het röntgenonderzoek zijn zeer zeld-
zaam. Uit de klinische gegevens, uit de gegevens van het laboratorium en uit de
röntgenbevindingen is gezamenlijk een conclusie te trekken.

Vele ziekten geven pathologisch-anatomisch veranderingen, die veel op elkaar lijken
en waarin het röntgenbeeld geen onderscheid maakt.

Doorlichten heeft voordelen als men bewegingen wil controleren al of niet na het
toedienen van contrastoffen.

In alle andere gevallen heeft de foto grote voordelen (meer bijzonderheden, die men
rustig kan bekijken, zowel op de natte als op de droge foto). Steeds moet degene, die
de foto bekijkt zeer critisch blijven en zich afvragen of het wel werkelijk pathologische
afwijkingen zijn, of een normale variatie of zelfs slechts een kunstprodukt, en of wat
gezien wordt wel in overeenstemming is met de klinische bevindingen. Vooral bij de
hond met al zijn rassen en al zijn ouderdomsveranderingen is dit van het grootste
belang.

Tennissen

HIK BIJ EEN HOND.

G r a u w i 1 e r, J.: Über einen Fall von Herzsynchromen Zwerchfells kontraktionen
beim Hund. Berl. Münch, tierärztl. Wschr., 72, 383, (1959).

Schrijver nam dit symptoom waar bij een hond met gastritis, en als gevolg hiervan,
heftig braken. Hij denkt aan de mogelijkheid, dat de alkalosis ten gevolge van het
NaCl-verlies de N. phrenicus overgevoelig maakt, alhoewel het E.C.G. niet op een
sterke alkalosis wijst.

Daar het dier sterk uremisch was, wordt meer aan de invloed hiervan op het cen-
trale zenuwstelsel gedacht. Een samengaan hiervan met een licht te prikkelen maag
kan aanleiding geven tot overprikkeling van de N. phrenicus, wat in het bijzonder tot
uiting kan komen doordat de N. phrenicus bij de hond over een grote lengte links
over het hart ligt.

Teunissen

Zootechniek

ENGELSE PRAKTIJKGEGEVENS OVER DE GEWICHTSTOENAME VAN
BIGGEN GEDURENDE DE EERSTE ACHT WEKEN VAN HUN LEVEN.
B r a u d e (1959) berekent voor een „toom" van 8 embryo\'s, de volgende gewichten:
na 4 weken: 1^3 kg na 12 weken: 10^ kg

na 8 weken: 5 kg na 16 weken: 18/2 kg

Het geboortegewicht zou dus gemiddeld 2.31 kg bedragen.

In hetzelfde artikel komt echter een tabel voor, die betrekking heeft op 1200 biggen
van 1 bedrijf en waarin het verband tussen geboortegewicht en het gewicht na 8
weken wordt aangegeven. In deze tabel wordt als hoogste een geboortegewicht van
1 3/4 kg vermeld.

Geb. gewicht Gewicht in 8 weken Geb. gewicht

(in grammen) (in kg) (in grammen)

1680—1770 17.9 1130—1220

1540—1630 16.8 1000—1090

1410—1500 15.7 860— 950

1270—1360 14.5 730— 820

Hoewel zulks niet uitdrukkelijk wordt vermeld, zullen waarschijnlijk deze gemiddel-
den berekend zijn uit de individuele gewichten. Men kan er uit afleiden, dat de big-
gen die bij de geboorte reeds het zwaarst zijn, ook op het tijdstip dat ze gespeend
worden nog aan de kop liggen.

Dat men hieruit niet zonder meer mag afleiden, dat ook de zwaarste tomen de beste
resultaten zullen opleveren, blijkt uit de gegevens van Harris (1960).

Opmerking: Geboorte-gewicht is bepaald, 24 uur na de geboorte.

De conclusies, die uit deze gegevens (betreffende 51 tomen met in totaal 609 biggen)
kunnen worden getrokken, zijn o.a.:

1. het hoogste gemiddeld geboorte-gewicht, treft men aan bij de kleinere tomen
(en omgekeerd),

2. wat het sterf te-cijfer betreft, onderscheiden zich de tomen met het hoogste ge-
middeld geboorte-gewicht in gunstige zin van de overige tomen (vooral als het
gemiddeld geboorte-gewicht minder is dan 1.5 kg, neemt het sterfte-cijfer sterk
toe),

3. desondanks blijken (met uitzondering van de tomen met een gemiddeld geboorte-
gewicht van minder dan 1.4 kg) ook na 8 weken, de tomen met een lager ge-
middeld geboorte-gewicht, nog steeds de grootste te zijn,

4. het gevolg hiervan is, dat van de (grotere) tomen met een lager gemiddeld ge-
boorte-gewicht, na 8 weken toch het totaal gewicht per toom ongeveer even groot
kan zijn als dat van de (kleinere) tomen met een hoger gemiddeld geboorte-
gewicht.

Harris adviseert, het geboorte-gewicht te nemen als basis voor de selectie; het toom-
gewicht bij de geboorte geeft inderdaad een goede indruk van de erfelijke aanleg
van de zeug (maar wordt toch ook beïnvloed door de omstandigheden, waaronder
het moederdier is gehouden).

Dat de combinatie veel en tegelijkertijd zware biggen, heel goed mogelijk is, bewijzen
2 zeugen, van de groep, waarop bovenstaande gegevens betrekking hebben.

Bij de geboorte wogen dus deze biggen gemiddeld 1700 resp. 2000 gr; na 8 weken
bedroegen deze gemiddelden 24.6 resp. 24.1 kg.

In beide gevallen hadden deze zeugen voor de vierde maal geworpen. Dat deze ver-
melding noodzakelijk is, blijkt uit het volgende staatje (vermoedelijk hetzelfde mate-
riaal of althans een deel daarvan als hierboven uitvoeriger behandeld).

Bij de geboorte: Ie worp 9.4 biggen; totaal

2e worp 10.8 biggen; totaal

3e worp 11.8 biggen; totaal
4e worp 12.8 biggen; totaal

Na 8 weken: Ie worp 7.8 biggen; totaal 126.1 kg; gemiddeld

2e worp 10.1 biggen; totaal 196.4 kg; gemiddeld

3e worp 10.3 biggen; totaal 198.2 kg; gemiddeld

4e worp 11.4 biggen; totaal 239.0 kg; gemiddeld

Tijdens dc opfok van de Ie worpen, had men te kampen met een ernstige vorm van
diarree; deze moeilijkheden waren overwonnen voordat de 2e worpen ter wereld
kwamen. Bovendien heeft men enige minder goede zeugen opgeruimd en werden
vanaf de 3e worp, de zeugen individueel gevoerd.

Volgens Harris blijkt uit een rapport van de N.P.R. (National Pig Records), dat
over het gehele land genomen, het toomgewicht na 8 weken 300 Ib (136 kg) bedraagt.
Ter vergelijking volgen hier nog enige andere gegevens.

RP.P. pag. 26
26 tomen

Silcock Competition

Aantal
Geb. 8 weken

12.2

Ind. gewichten
8 weken

3 weken
20.2 kg

S.W.M. pag. 51
68 tomen
1 bedrijf

S.W.M. pag. 20
N.P.R. cijfers 1955
idem 1958

P.P.P. = Pig Policy and Practice - Special Supplement "Farmer and Stock-
breeder" 16-260.

S.W.M. = Sow and Weancr Management - Supplement "The Farmers Weekly"
20-1159.

De laatste alinea van het artikel van Harris luidt: "Whatever the difficulties, the
Pig Industry Development Authority should include weighing at 24 hours- perhaps
instead of the 56 day weight, which is comparatively unimportant. If pig-breeders
can lift the average weight of the new-born piglet to a little over 3 lb (1.4 kg) they
will achieve an economic revolution".

Lodge (1959) daarentegen begint zijn bijdrage met de zinsnede: "Pig breeders
generally attach great importance to hevay birth weight and it is considered that
heaviest pigs at birth become the heaviest pigs at weaning. All else being equal this
must indeed be the case. In practice, however, all else is not equal, either within a
litter or from one litter to another, and our recent work at the Rowett Institute
emphasizes that the two important causes of variation in weaning weight are the
amount of milk and the amount of creep feed which each pig consumes".
Het voordeel van een hoger geboorte-gewicht, kan óf worden teniet gedaan óf zelfs
nog worden vergroot, als ten aanzien van de hoeveelheden opgenomen moedermelk
respectievelijk "creep feed", een andere methode wordt toegepast.
Heeft het onder deze omstandigheden eigenlijk wel zin, een hoger geboorte-gewicht
na te streven? L o d g e is daarvan nog lang niet zeker en stelt zich op het standpunt,
dat zelfs onder de zwaarste tomen, toch steeds enige minder zware individuen zullen
voorkomen en (meestal) daardoor gehandicapt zullen worden. Belangrijker dan het
toomgewicht, acht hij de gewichtsverschillen binnen de toom.

Aan het Rowett Research Institute (Aberdeen) heeft men een proef opgezet met
24 tomen (208 biggen). Iedere toom bestond uit 8, 9 of 10 biggen: het gemiddelde
individuele geboorte-gewicht bedroeg 1.5 kg, variërend van 590 gram tot 2.2 kg.
De toom-gemiddelden varieërden van 1.3 tot 1.8 kg.
Uit de individuele groeicijfers kon worden afgeleid dat:

1. het gewicht na 3 weken weliswaar mede door het geboorte-gewicht wordt be-
paald, maar dat de invloed van de hoeveelheid opgenomen moedermelk bijna
tweemaal zo groot is,

2. het gewicht na 8 weken, vooral afhankelijk is van het gewicht na 3 weken (dus
indirect van dezelfde factoren als hierboven vermeld, met dien verstande echter
dat verhoudingsgewijs, na 3 weken allerlei andere factoren een steeds belangrijker
rol gaan spelen).

Bekijkt men de toom-gemiddelden, dan blijkt dat:

a. wat het gewicht na 3 weken betreft, de invloed van de hoeveelheid opgenomen
moedermelk weer ongeveer tweemaal zo groot is als die van het geboorte-gewicht
(in verhouding tot de andere factoren, die in dit opzicht een rol kunnen spelen,
is hun gezamenlijke invloed echter nog verder terug gedrongen),

b. het gewicht na 8 weken voornamelijk wordt bepaald door de hoeveelheid "creep
feed", die de biggen hebben kunnen opnemen.

De belangrijkste conclusies, die Lodge hier uit heeft getrokken, zijn:

1. bij fokzeugen gaat het niet in de eerste plaats om de melk-produktie gedurende
de gehele lactatie-periode, maar moet men vooral aandacht schenken aan de
produktie gedurende de eerste drie weken,

2. een oordeel hieromtrent kan men zich het beste vormen, door de biggen op een
leeftijd van 3 weken te wegen (ook de meerdere of mindere uniformiteit van de
toom dient in dit onderzoek te worden betrokken),

3. het verdient aanbeveling, aan jonge biggen tijdig een doelmatig samengesteld
"creep feed" te verstrekken; ondanks de toenemende voederbehoeften van de big-
gen en de dalende melkproduktie van de zeug, kan dan toch de groei onbelem-
merd voortgang vinden (gemiddeld nemen de dieren 9 ä 10 kg "creep feed" op).

Naschrift.

De toediening van een degelijk "creep feed" (voeder voor zeer jonge biggen) mag

zeker niet ten doel hebben de dieren „op te pappen". Hoewel dus in het bovenstaande
de beïnvloeding van de gewichtstoename in het centrum van de belangstelling is ge-
plaatst, mag zulks er niet toe leiden dit vraagstuk uitsluitend te zien als een kwestie
van meer of minder kilogrammen.

Gezien de zeer jeugdige leeftijd van de desbetreffende diergroep, zullen de toe te
dienen bronnen van energie respectievelijk bouwstenen voor het dierlijk lichaam, ge-
makkelijk toegankelijk moeten zijn. Bovendien moeten ze worden aangevuld met die
elementen, waarvan is aangetoond, dat zij het verloop der levensverrichtingen gunstig
beïnvloeden respectievelijk het weerstandsvermogen verhogen.

Om te kunnen beoordelen of een "creep feed" als doelmatig mag worden beschouwd,
lette men dus niet slechts op het gewicht van de biggen: ook de gezondheidstoestand
van de dieren en de uniformiteit van de gehele toom vormen een belangrijk onder-
deel van een dergelijk onderzoek.

Literatuur.

B r a u d e, R.: Looking after the pregnant sow - Sow and W\'eaner Management.

The Farmers Weekly (Supplement) - 20-11-1959 (pag. 16).
Harris, Mrs. R.: Birth weight and growth of pigs. The Farmers Weekly - 5-2-1960
(Pag. 88).

Lodge, G. Bigger weight at weaning. Farmer and Stockbreeder - 1-12-1959
(pag. 92).

W. Hiddema

Zwartbonten in Frankrijk.

Het zwartbonte ras in dit land is geheel opgebouwd op basis van Nederlandse im-
porten. Het percentage dat het zwartbonte ras van de totale Franse veestapel uit-
maakt, is gestegen van \'/2% in 1850 tot bijna 10% thans. Hierdoor is het zwart-
bonte ras in rangorde gestegen van de onderste plaats (van de 30 aanwezige rassen)
tot de derde plaats. Onder de melkveerassen staat het op de tweede plaats en ver-
tegenwoordigt hiervan ongeveer 25%.

In Frankrijk is sinds 1950 hetzelfde systeem van stierhouderij (veeslag per land-
streek) van kracht als in België. De toepassing is echter veel soepeler, zodat het tot
nu toe (op enkele uitzonderingen na) geen rem betekent voor de uitbreiding van het
zwartbonte ras. Verder is de toepassing van de kunstmatige inseminatie een sterke
stimulans. De K.I.-stieren van het zwartbonte ras zijn aanzienlijk beter dan die van
andere rassen, waarvan vooral het Normandische en het Simmenthaler ras als con-
currenten kunnen worden beschouwd. In het oosten van Frankrijk worden de zwart-
bonten geweerd door het voorschrift, dat de plaatselijke zuivelfabrieken alleen melk
van Simmenthalcr-koeien mogen verwerken, waarbij als motief wordt aangevoerd
dat anders de kaaskwalitcit zou dalen.

Landbouwdocumentatie, no. II. maart 1960.

Eieren met bloedstolsels.

Over het ontstaan van bloedstolsels in eieren en hoe dit kan worden tegengegaan.
Een groot percentage consumenten wijst eieren met bloedstippen groter dan 2 mm
af. Er zijn stammen die resistent zijn tegen het optreden van bloedstolsels, het per-
centage kan bij verstrekking van voldoende vitamine A worden beperkt en goed
schouwen vermindert het percentage tot 25% van het oorspronkelijke aantal in een
partij. Mogelijk zullen de nieuwe electronische bloeddetectors in de toekomst in staat
zijn alle bloedstippen aan te wijzen.

Pluimveepers, XV, maart 1960, 119.

BOEKBESPREKING

THE VETERINARY ANNUAL.
Pool, W. A. e.a.

fp.p. 345 John Wright & Sons Ltd. Bristol, 1959, prijs 42 S.)

Dit boek, dat met ingang van 1960 jaarlijks zal verschijnen is bedoeld om de prac-
ticus op de hoogte te houden van de nieuwste literatuur op veterinair gebied.
De eerste 41 pagina\'s zijn gewijd aan — vaak zeer oppervlakkige — beschouwingen
over diergeneeskunde in Amerika, Denemarken, Zweden, Canada, Australië, Nieuw-
Zeeland, Zuid-Afrika en Afrika bezuiden de Sahara; dan volgen nog enkele specia-
listische onderwerpen als b.v. „Greyhound Racing and its Veterinary Surgeons".
Als ieder beknopt werk, dat naslagwerk wil zijn, werkt de kortheid onvolledigheid in
de hand. De hoofdstukjes zijn over het algemeen kort en vaak goed, maar de geraad-
pleegde literatuur is overwegend Angelsaksisch. Naar mijn overtuiging kan men dit
werk dan ook het beste zien als een kort overzicht van dc recente literatuur — per
onderwerp gerangschikt — wat een eerste aanloop zou kunnen zijn om enigszins thuis
te geraken in een onderwerp.

Het zal U opvallen dat speciaal dc infectieziekten een grote plaats innemen (door de
heer Pool voor een belangrijk deel zelf verzorgd), terwijl b.v. Anatomie, Histologie,
Pathologische Anatomie en Zootechniek — met uitzondering van enkele voedings-
problemen — niet aan de orde gesteld worden.

Mogelijk dat in een volgende aflevering deze lacune\'s wat opgevuld worden. Mocht
dit het geval zijn, dan is het een handig naslagwerk voor iemand die snel wat ge-
oriënteerd wil zijn. ^ j j^gij

VETERINAIRE VAKLITERATUUR

SCHUYT & CO c.v. - Gedempte Oude Gracht 35 - Haariem - Tel. 11529
Toezending van aankondigingen, prospecti enz. — Zichtzendingen.

Kort geleden verscheen de volgende nieuwe uitgave:

R i c h t e r/G ö t z e;

TIERGEBL RTSHILFE,

2e geheel nieuw bewerkte druk, 924 pag, met 615 afbeeldingen, waarvan
71 in kleur, prijs ƒ 172,65,

Belangstellenden zenden wij gaarne een uitvoerige folder.

Tijdschr. Diergeneesk., deel 85, afl. 15, I960 955

BERICHTEN EN VERSLAGEN

RECENT ADVANCES IN THE STUDY OF ANIMAL REPRODUCTION. I.

Een rapport over de van 13—26 maart 1960 onder auspiciën van de British Council

gehouden studiedagen te Cambridge en Reading.¹)

door A. VAN LOEN^), met medewerking van J. G. AALBERS^) en W. J. SMIDT^).

Zootechnisrh Instituut van de Faculteit der Diergeneeskunde van de Rijksuniversiteit

te Utrecht. Directeur: Prof. Dr. W. K. Hirschfeld.

INHOUD.

1. Inleiding.

2. Algemene beschouwing.

3. Excursies.

3.1. .A.I. Centre and Animal Research Station in Cambridge.

3.2. A.R.C. Unit of Reproductive Physiology and Biocheimstry te Cambridge.

3.3. A.R.C. Institute of Animal Physiology te Babraham.

3.4. Department of Veterinary Anatomy, University of Cambridge.

3.5. Equine Research Station te Newmarket.

3.6. National Institute for Research in Dairying (University of Reading) te
Shinfield.

3.7. Cattle Breeding Centre te Shinfield.

4. Voordrachten.

Algemeen.

4.1. General problems in animal reproduction door Sir John Hammond
(School of Agriculture, Cambridge).

Hormonen i.v.m. ovum transplantatie, melk- en vleesproduktie.

4.2. Gonadotrophic hormones and their application to sheep and cattle door
I. Gordon, M.A., PH.D. (Milk Marketing Board, Caersws, Montgomery-
shire ).

4.3. Ovum physiology with emphasis on transplantation door L. E. R o w s o n,
O.B.E., M.R.C.V.S. (A.R.C. Unit of Reproductive Physiology and Bio-
chemistry, Cambridge).

4.4. Ovarian hormones in farm animals door R. V. Short, PH.D., B.V.SC.,
M.SC., M.R.C.V.S. (A.R.C. Unit of Reproductive Physiology and Bio-
chemistry, Cambridge).

4.5. Aspects of reproduction in laboratory animals door I. W. Rowlands,
M.SC., PH.D. (A.R.C. Institute of Animal Physiology, Babraham near Cam-
bridge).

4.6. Parturition and lactation door B. A, Cross, M.A., PH.D., B.SC., M.R.
C.V.S. (Dept. of Veterinary Anatomy, Cambridge).

4.7. Hormones and milk production door S. J. F o 1 1 e y, D.SC., PH.D., F.R.S.
(National Institute for Research in Dairying, Reading).

4.8. Hormones for meat production door G. E. Lamming, B SC., M.S.
PH.D. (School of Agriculture, Nottingham).

Embryonale sterfte.

4.9. Prenatal mortality in farm animals door J. S. Perry, B.SC., PH.D.

1  Dit rapport zal bij gedeelten in achtereenvolgende afleveringen van het tijdschrift
worden opgenomen.

966 Tijdschr. Diergeneesk., deel 85, afl. 15, 1960

(A.R.C. Institute of Animal Physiology, Babraham near Cambridge).
Morfologie en fysiologie van spermium en ovum.

4.10. Advances in sperm physiology door T. R. R. Mann, D.SC. (A.R.C. Unit
of Reproductive Physiology and Biochemistry, Cambridge).

4.11. Semen preservation in relation to artificial insemination door C. P o 1 g e,
B.SC., PH.D. (A.R.C. Unit of Reproductive Physiology and Biochemistry,
Cambridge).

4.12. Ovum and sperm morphology door C. R. Austin, B.V.SC., D.SC. (Na-
tional Institute for Medical Research, London).

Genetische aspekten.

4.13. Some genetical general aspects of reproduction in farm animals door H. P.
Donald, D.SC., PH.D., F.R.S.E. (Animal Breeding Research Organi-
sation, Edinburgh).

4.14. Progeny and performance testing methods for beef and dairy cattle door
John Hodges (Milk Marketing Board, Thames Dilton).

Diversen.

4.15. Developments in the pattern of poultry production in Great Britain door
R. F. Gordon, D.SC, M.R.C.V.S. en Miss D. M. Cooper, B.SC.
(Houghton Poultry Research Station, Houghton).

4.16. Cervival mucus door G. W. S c o t t B 1 a i r, M.A., D.SC., PH.D., F.R.I.C.
(National Institute for Research in Dairying, Reading).

5. Slotbeschouwing.

1. Inleiding.

Onder auspiciën van de British Council en onder de directe leiding van Sir J o h n
H a m m O n d en Dr. T. R. R. Mann werden van 13—26 maart 1960 studiedagen
onder de titel "Recent advances in the study of animal reproduction" te Cambrdige
en Reading gehouden.

De samenstellers van dit rapport werden door de Nationale Raad voor Landbouw-
kundig Onderzoek T.N.O. (Afdeling Diergeneeskunde T.N.O. en I.V.O. „Schoon-
oord") resp. de P.G.D. van Overijssel in de gelegenheid gesteld deze studiedagen
bij te wonen.

In verband met het bijzonder karakter van deze studiedagen, wat zowel de specta-
culaire excursies als de inderdaad "recent advances" betreffende voordrachten aan-
gaat, is er binnen het bestek van dit rapport naar gestreefd een zo volledig mogelijk
beeld te geven van hetgeen de excursies en de voordrachten hebben geleerd. Een en
ander omdat het ons voorkomt, dat hetgeen er gedurende deze studiedagen is ver-
nomen, ook anderen wellicht zou kunnen interesseren.

2. Algemene beschouwing.

Zoals uit het voorgaande reeds kan worden opgemaakt, kunnen de studiedagen vol-
ledig geslaagd worden genoemd. De organisatie was uitstekend, de verzorging liet
niets te wensen over, aan de excursies was alle aandacht besteed en de voordrachten
waren bijzonder leerzaam. Toch was dit alles niet op deze wijze verlopen, indien men
niet had besloten het aantal deelnemers aan deze studiedagen tot een twintigtal per-
sonen te beperken. Dit bracht met zich mede, dat de deelnemers elkaar spoedig
leerden kennen en vructbare discussies op ruime schaal mogelijk waren. Er waren
23 personen aanwezig, die tezamen 18 nationaliteiten vertegenwoordigden (België - 3,
Ceylon - 1, Denemarken - 1, Duitsland - 2, Frankrijk - 1, Ghana - I, Iran - 1,
Italië - 1, Nederland - 3, Nigeria - 1, Noorwegen - 1, Oostenrijk - 1, Polen - 1,
Portugal - 1, Turkije - 1, Uganda - 1, Venezuela - 1, Zwitserland - 1).
Voorts dient de geheel belangeloze medewerking van de sprekers op deze plaats ver-
meld te worden.

Behalve Sir Jo h n Hammond en Dr. T. R. R. M a n n, die de studiedagen vol-
ledig bijwoonden en die tot het welslagen van deze studiedagen in zeer belangrijke
mate hebben bijgedragen, waren gedurende een groot gedeelte van deze dagen de
staven van de bij de excursies en voordrachten geïnteresseerde instituten en werk-

groepen vrijwel voltallig aanwezig. Mede tengevolge hiervan waren de discussies
bijzonder waardevol.

De deelnemers werden zondag 13 maart door de heer G. L. H. Hitchcock, direc-
teur van het Courses Department van de British Council, Sir John Hammond
en Dr. T. R. R. M a n n in de fraaie Blundell-room van het Sidney Sussex College
op een wijze, de Engelsen eigen, ontvangen. De deelnemers waren allen ondergebracht
in het Sidney Sussex College, waar hen een slaapkamer en een zitkamer werden toe-
gewezen voor de duur van de studiedagen te Cambridge. Het verblijf in het Sidney
Sussex College bracht met zich mede, dat men ten naaste bij aan dezelfde, overigens
strenge, regels van het College was gebonden als de nog aanwezige studenten.
De voordrachten werden in de buiten Cambridge gelegen School of Veterinary Medi-
cine aan de Madingley Road gehouden. Het vervoer van de deelnemers van en naar
de stad werd door middel van een speciaal voor dit doel gecharterde bus onder-
houden.

Vanaf 23 maart werd te Henley-on-Thames in het in de 16e eeuw gebouwde Cathe-
rine Wheel Hotel verbleven. Ook hier stond een gecharterde bus ter beschikking van
de deelnemers. Dc studiedagen werden hier op 25 maart met een stijlvol Farewell
Dinner besloten.

3. Excursies.

3.1. A.I. Centre and Animal Research Station te Cambridge.

Het K.I.-station te Cambridge (directeur L, E. Rows on) kan zich erop beroemen,
het eerste station te zijn geweest in Engeland, waar K.I. onder bdrijfsomstandigheden
werd verricht (1942).

Een indertijd uitgevoerde analyse van de produktiegegevens van 1500 door middel
van K.I. geboren vaarzen, aangesloten bij vijf K.I.-verenigingen, gaf aanleiding tot de
conclusie, dat de K.I.-verenigingen er niet in waren geslaagd stieren te selecteren, die
genetisch gemiddeld beter waren met betrekking tot de produktie dan stieren, die
anders zouden zijn gebruikt door de veehouders.

In 1952 werd op basis van de produktiegegevens van de Friesians, die door het K.I.-
station te Cambridge waren verzameld, door Rendel en Robertson een Pro-
geny Testing Scheme met een looptijd van tien jaren gelanceerd. Van de 6000
Friesian-koeien, die bij het K.I.-station te Cambridge behoren, worden 2000 0]j
produktie gecontroleerd. Dit kleine aantal dieren brengt met zich mede, dat ten
hoogste vier stieren per jaar kunnen worden getoetst. Wanneer de fokwaarde ten
aanzien van de melkproduktie van een stier bevredigend is, wordt deze stier voor
de overige dieren gebruikt. Het registratiesysteem, dat voor het verzamelen van de
gegevens dient, werd gedemonstreerd.

Enige stieren werden voorgeleid (Friesian, Hereford, Shorthorn), en een electro-
ejaculatie-apparaat werd gedemonstreerd. Bij hoge uitzondering maakt men van dit
apparaat gebruik.

3.2. A.R.C. Unit of Reproductive Physiology and Biochemistry te Cambridge.

De A.R.C. (Agricultural Research Council) is vergelijkbaar met de Nationale Raad
voor Landbouwkundig Onderzoek T.N.O. in Nederland. Directeur van deze afdeling
is Dr. T. R. R. M a n n.

Binnen de hierboven genoemde unit werken tevens het Molteno Institute of Biology
and Parasitology en de School of Veterinary Medicine van de Universiteit van Cam-
bridge.

De afdeling houdt zich bezig met twee soorten onderzoek:

1. fundamenteel onderzoek over fysiologische en biochemische aspecten van het
voortplantingsproces, in het bijzonder met betrekking tot (a) de gameten van
zoogdieren, (b) vroege stadia van foetale ontwikkeling, en (c) de wijze, waarop
geslachtshormonen en hormonen van de hypofysis hun invloed uitoefenen;

2. toegepast onderzoek over problemen met betrekking tot de fokkerij, zoals (a)
de invloed van de voeding op het voortplantingsproces, (b) ovumtransplantatie

en (c) het gebruik van sperma, dat bij zeer lage temperaturen gedurende meer-
dere jaren (6 jaar) is bewaard.
Enige nadere bijzonderheden over de verschillende projecten worden hieronder ge-
releveerd.

De betrekkingen, die tussen het embryo en zijn omgeving bestaan, worden onder-
zocht met methoden, waarbij men gebruik maakt van radioactieve ionen. Hormoon-
behandeling van de moeder bleek enorme veranderingen in het patroon van in-
bouwen van radioactieve ionen door het embryo, en in de weefsels, waarmede het
embryo is verbonden, tengevolge te hebben.

Een eenvoudige en snelle „flat-mount" methode voor histologisch onderzoek van de
blastocyst van het konijn, heeft het mogelijk gemaakt binnen het embryo gebieden
te lokaliseren met verschillende gevoeligheid ten opzichte van een parenterale be-
handeling van de moeder met voor de cel toxische stoffen. Deze worden in zodanige
doses geappliceerd, dat de moeder hiervan geen nadelige gevolgen ondervindt. Een
selectieve beschadiging van de kiemschijf kan hierdoor worden veroorzaakt, zonder
dat de cellen van de trofoblast worden beschadigd.

Nieuwe vondsten werden gedaan ten aanzien van het niveau van progesteron en
zijn redivaten in het bloedserum voor de partus. Op grond hiervan schijnen de tot
nu toe aanvaarde opvattingen over het endocrine mechanisme, dat aanleiding geeft tot
de partus, in twijfel getrokken te moeten worden.

Twee andere onderzoekingen met betrekking tot de fysiologie van de graviditeit be-
treffen (1) in welk stadium de neonatale sterfte het meest frequent is, en (2) welke
relatie er bestaat tussen de weefsels van de kween en die van „haar" mannelijke
begeleider.

Verdere vooruitgang in het biochemisch onderzoek van sperma werd geboekt door de
ontdekking, dat de belangrijkste intracellulaire vetcomponent in spermiën — in
vroeger werk plasmalogeen genoemd — actief betrokken is bij de normale endogene
respiratie van het Spermium.

De beweeglijkheid van spermiën uit de epididymis van verschillende species (stier,
ram, beer, hengst) veroorzaakt door de spermiën aan de inwerking van zuurstof bloot
te stellen en in contact te brengen met fructose, bleek op grond van metingen met
als eenheid de „impedance change frequency" (een fysische grootheid) aanzienlijk
te kunnen variëren. Dit zou wellicht een verklaring kunnen zijn voor het feit, dat
bepaalde verdunningsvloeistoffen het sperma van bepaalde species gunstig be-
ïnvloeden, in tegenstelling tot het sperma van andere species. Hierbij moet worden
bedacht, dat de grootheid „impedance change frequency" alleen in verband gebracht
kan worden met het bevruchtend vermogen van het sperma door de overlevings-
duur van de spermiën in aanmerking te nemen.

Uit het voorgaande overzicht van de verschillende lopende projecten moge duidelijk
zijn geworden, dat speciaal het fundamentele onderzoek in het centrum van de be-
langstelling staat. De grote betekenis voor de praktijk van de resultaten van deze
onderzoekingen is reeds herhaaldelijk gebleken. Het laatste ter vermijding van het
misverstand, als zou fundamenteel onderzoek geen enkele praktische betekenis hebben!

3.3. A.K.C. Institute of Animal Physiology te Babraham (Cambridge).
Het op 6,5 mijl afstand van Cambridge gelegen Institute of Animal Physiology, di-
recteur Dr. J, H. G a d d u m, is sedert 1948 gevestigd in de van 1832—1837 gebouw-
de Babraham Hall. Het instituut bestaat uit vier afdelingen, t.w. fysiologie, bio-
chemie, experimentele pathologie en farmacologie. Daarnaast zijn op het terrein, dat
450 acres beslaat, een proefboerderij, de stallen, een hospitaal met operatiezaal, een
werkplaats, een fotografische afdeling en een histologisch laboratorium aanwezig. In
het hoofdgebouw bevinden zich een welvoorziene bibliotheek, een ruime leeszaal, de
administratie, de kantine en de appartementen van de directeur. Aan het instituut
zijn meer dan 40 academici en ongeveer 150 man lager personeel verbonden.
Stalruimte is aanwezig voor koeien, schapen, geiten, varkens en laboratoriumdieren
(konijn, cavia, rat, muis en kat).

De runderen (Shorthorn en Jersey) zijn gehuisvest in een open loopstal. Alle dieren

zijn onthoornd. Dc onthoorning geschiedt electrisch op een leeftijd van 10 dagen.
De varkens worden normaliter in hutten in de weide gehouden.

Tegen de partus worden de zeugen overgebracht naar een stal, die plaats biedt aan
een tiental zeugen. De ligplaatsen bevinden zich op ongeveer 1 meter onder en aan
beide zijden van een dus hoger liggend middenpad. Airconditioning is aanwezig.
Voor de partus worden de zeugen pellets gevoerd. Parakeratosis of daarop gelijkende
aandoeningen van de huid kent men er niet.

De schapen zijn alle ondergebracht in individuele hokken. De betegelde wanden en
de betonnen vloer bevorderen de hygiëne. De schapen zijn alle in gebruik voor digestie-
proeven (pensfistels, duodenumfistels).

Momenteel is een kleine kudde Soyaeschapen (Schotland) aanwezig. Het is een
„dwergschaap". Beide geslachten zijn gehoornd. De hoop is erop gevestigd, dat men
dit ras voor proefnemingen kan gaan gebruiken i.p.v. de duurdere grotere rassen.
Met het oog op de kans van infectie werden de katten niet getoond. Enige gegevens
betreffende de voeding van de laboratoriumdieren zijn de volgende.
De konijnen krijgen tweemaal per week hooi, pellets ad hb en water ad lib. De caviae
krijgen iedere dag hooi, pellets ad lib, groenvoer (kool) en water ad lib. De ratten
en muizen krijgen pellets en water ad lib. De konijnen- en caviaepellets zijn samen-
gesteld volgens dieet nor. 18, dat door Bruce en Parkes in het ]. Hyg. 45, 70,
(1947) is beschreven. De pellets voor de rat en de muis, die overigens ook voor apen
kunnen worden gebruikt, zijn samengesteld volgens dieet nr. 41, dat door dezelfde
auteurs is beschreven in ]. Hyg. 47, 209 (1949) en ƒ. Hyg. 48, 171 (1950).
Gezien het feit, dat het binnen het bestek van dit rapport niet doenlijk is om de
meer dan 70 lopende projecten te bespreken, beperken wij ons tot die onderwerpen,
die met het voortplantingsproces samenhangen. Voor een overzicht over de onder-
zoekingen over embryonale sterfte en het corpus luteum zij men verwezen naar de
elders in dit rapport vermelde verslagen van de voordrachten, die resp. door J. S.
Perry en I. W. Rowlands zijn gehouden.

Andere te noemen projecten zijn (1) een onderzoek over het scheiden van spermiën
door middel van electroforese in verband met de geslachtsverhouding, (2) een immu-
nologisch en fysico-chemisch onderzoek over het voorkomen van antilichamen in de
genitaaltractus van het rund en een vergelijking hiervan met de humorale anti-
lichamen, en (3) een histologisch onderzoek van de genitaaltractus van het rund in
verband met dc plaats waar antilichamen worden gevormd.

3.4. Department of Veterinary Anatomy, University of Cambridge.
Het anatomisch Institut maakt deel uit van het enorme gebouwencomplex van de
aan de Downingstreet gelegen universiteit. Hoewel de universiteit van Cambridge
tot een van de oudste universiteiten kan worden gerekend, is de diergeneeskundige
opleiding in universitair verband echter eerst in 1949 gestart en pas in 1951 ge-
sanctioneerd.

De opleiding geschiedt op twee verschillende plaatsen, n.1. aan de Downingstreet
voor de voorcandidaten en in de op 2 mijl buiten Cambridge aan de Madingley
Road gelegen School of Veterinary Medicinc voor de nacandidaten.
De geringe ouderdom van de diergeneeskundige opleiding heeft met zich mede-
gebracht, dat de instituten zo goed als allemaal van zeer jonge datum zijn en men
over de modernste hulpmiddelen voor researchdoeleinden en voor onderzoek in de
kliniek kan beschikken.

Gezien het kleine aantal studenten in de diergeneeskunde heeft men speciaal op de
niet-klinische afdelingen veel tijd beschikbaar voor research. .Aan het anatomisch
instituut houdt men zich o.a. bezig met onderzoekingen over de invloed van de hor-
monen van de hypofysis op het verloop van de partus en de lactatie. Meer gegevens

"\') Een veelomvattend overzicht van de werkzaamheden, die aan het Institute of
■Animal Physiology worden verricht, is door I. de Burgh Daly gepubliceerd
in Proc. roy. soc. B, 146, 194 (1957). Overlopende onderzoekingen kan men wor-
den geïnformeerd door zich te wenden tot de Directeur van het Institute.

over deze onderzoekingen zijn vermeld in het verslag van de voordracht over „Par-
turition and lactation" door B. A. Cros s.

3.5. Equine Research .Station te Newmarket.

Het Equine Research Station (directeur Prof. Dr. W. C. Mille r) is een parti-
culiere aangelegenheid van een overigens vrij groot aantal paardenliefhebbers. Voor
de gelden is men dan ook volledig afhankelijk van schenkingen, donaties en wat
dies meer zij. Men is echter volledig onafhankelijk van welke instantie of organisatie
dan ook.

Het wekt geen verwondering, dat om geneomde redenen de mogelijkheden van dit
onderzoekingsinstituut beperkt zijn. Nochtans dwingt het respect af, dat men zich
ondanks het voortdurende gebrek aan financiële middelen, aan diverse tamelijk kost-
bare onderzoekingen kan wijden. Bovendien is een afdeling aanwezig, waar men kli-
nisch werk verricht. De chirurgische afdeling is zeer modern uitgerust. De onder-
zoekingen, die men te Newmarket verricht, betreffen (a) parasitologischc onderwer-
pen, (b) hematologische studies, o.a. over de evolutie van eosinofiele cellen i.v.m. de
vorming van histamine en (c) onderzoek over bloedgroepen i.v.m. erythroblastosis
neonatorum.

3.6. National Institute for Research in Dairying te Shinfield.

Het National Institute for Research in Dairying (directeur Prof. Dr. R. G. B a s-
k e t t) startte zijn werkzaamheden in 1912 in samenwerking met de Universiteit van
Reading. In 1960 zijn 350 mensen aan het institut verbonden, waarvan 150 aca-
demici.

De resultaten van de vele projecten, waarmede men zich occupeert, worden in de
wereldliteratuur gepubliceerd. Over de lopende projecten worden telkenjare dc
essentialia in het jaarverslag vermeld.

Er bestaat een hechte samenwerking met het Cattle Breeding Centre te Shinfield ten
aanzien van de onderzoekingen, die men gecoördineerd kan verrichten.
Voor een verslag van de voordrachten, die resp. door S. J. F o 11 ey en G. W. S c o 11
B 1 a i r zijn gehouden, zij men naar elders in dit rapport verwezen. Indien men
meer informatie over de te Shinfield verrichte of lopende onderzoekingen wenst, zij
men naar de jaarverslagen verwezen.

3.7. Cattle Breeding Centre te Shinfield.

Het Cattle Breeding Centre te Shinfield (directeur D. L. Stewart) ressorteert
evenals het K.I.-station te Cambridge onder het Ministerie van Landbouw, Visserij
en Voedselvoorziening. Behalve nog drie andere K.I.-stations, werken alle andere
K.I.-stations onder auspiciën van de Milk Marketing Board.

Ten aanzien van verschillende onderzoekingen bestaat een hechte samenwerking met
het National Institute for Research in Dairying te Shinfield.

Het K.I.-station te Shinfield, dat momenteel meer dan 52.000 runderen per jaar in-
semineert, houdt zich in dc eerste plaats bezig met onderzoekingen, die van prak-
tische betekenis voor de K.I. zijn. Om deze reden is het aantal stafleden groter dan
gebruikelijk is op een K.I.-station.

De volgende onderwerpen zijn momenteel in onderzoek:

(a) nakomelingenonderzoek in verband met de bepaling van de fokwaarde van
Guernsey-stieren ten aanzien van de melkproduktie. Aangezien dit onderzoek pas
drie jaar loopt, zijn hierover nog weinig resultaten bekend.

(b) gebruik van bepaalde verdunningsvloeistoffen. Hierbij is gebleken, dat de melk-
eidooierverdunner goed voldoet voor sperma, dat gedurende 2 dagen bij 5° C
wordt bewaard, doch dat verdunningsvloeistoffen met een lage pH voor een
langere bewaartijd beter voldoen.

(c) diepvriezen van sperma. Verscheidene modificaties ten opzichte van de gebrui-
kelijke methode zijn onderzocht, doch hadden geen significante verbetering van
het bevruchtend vermogen van het sperma tengevolge.

(d) inseminatietechniek in verband met de K.I. bij varkens. Een methode om sperma

te verzamelen door middel van een kunstvagina, waarbij men rekening houdt met
de draaiing van de penis van de beer in de cervix schijnt perspectieven te bieden.
Aan het ejaculatiepatroon van de beer zou deze kunstvagina beter beantwoorden
dan die van Aamdal (Noorwegen).

4. Voordrachten.

4.1. Sir John Hammond, General problems in animal reproduction.
De toepassing van de kunstamtige inseminatie heeft vele problemen onder de aan-
dacht gebracht, waarover tot heden weinig informatie bestond.

1. Een van deze vraagstukken, dat evenwel (nog) niet tot een oplossing is gebracht,
is, op welke wijze meer dan de normale hoeveelheid sperma van een in genetisch
opzicht waardevol mannelijk individu zou kunnen worden verkregen. Hoewel een
unilaterale ovariëctomie aanleiding geeft tot rijping van het dubbele aantal follikels
in het overbijlvende ovarium (A s d e 1 1, 1924), heeft unilaterale castratie bij een
volwassen mannelijk individu geen verdubbeling van de spermiënproduktie door de
overblijvende testikel tengevolge (Edwards, 1940). Geheel analoog met het ge-
noemde is het feit, dat een injectie met F.S.H. bij het vrouwelijk individu aanleiding
geeft tot een toename van de produktie van rijpe follikels, terwijl nog geen hormoon
is gevonden, dat de spermiënproduktie van het mannelijk individu kan vergroten,
ofschoon verwijdering van de hypofysevoorkwab evenwel de spermiogenesis blokkeert.
Hierbij zij opgemerkt, dat het niet waarschijnlijk is, dat men de testikels ooit tot
een verhoogde spermiënproduktie zal kunnen brengen. Het aantal spermiën, dat ge-
vormd kan worden, is n.1. afhankelijk van het aantal aanwezige cellen per testikel.

2. Zowel het spermium als de eicel hebben een bijzonder korte levensduur in de
vrouwelijke genitaaltractus {— V.G.). Deze levensduur is per diersoort verschillend.
Bij vogels, b.v. de kalkoen met abdominaal gelegen testes, is de levensduur van het
spermium in de V.G. lang, terwijl bij dieren met een hangend scrotum (stier, ram)
deze tijd zeer kort is. In soorten als de beer en de hengst, waarbij het scrotum tamelijk
dicht tegen het lichaam aan is gelegen, is de levensduur in de V.G. weer langer.
Aangezien de temperatuur in de V.G. hoger is dan die in die van het mannelijk
individu, behalve bij vogels, lijkt het waarschijnlijk, dat de temperatuur, waarbij het
sperma wordt geproduceerd, de levensduur in de V.G. beïnvloedt. D.w.z. dat naar-
mate de temperatuur in het scrotum hoger is, de levensduur van het sperma in de
V.G. langer zou zijn.

3. De tijd, dat de eicel het vermogen om te worden bevrucht behoudt na ovulatie
is zeer kort. Het sperma is eveneens gekenmerkt door een korte overlevingsduur. Het
is echter gebleken, dat naarmate het ejaculaat groter is het aantal uren, dat het
sperma het bevruchtend vermogen in vitro behoudt, kleiner is, zoals uit onderstaande
tabel moge blijken.

diersoort bevruchtend vermogen I ejaculaat in cc

in uren/da.gen

paard 12 h 50—100

rund 3 dg 5

schaap 5 dg i 10

varken 6 h 100

4. Het patroon, dat de dieren gedurende de oestruscyclus vertonen is soortspecifiek.
Deze specificiteit vindt zijn oorsprong in de H.V.K. Bij de landbouwhuisdieren wor-
den de uitersten gevonden bij de merrie met een hoog F.S.H.- en een laag L.H.-
gehalte, en bij de koe met een hoog L.H.- en een laag F.S.H.-gehalte.

Merrie

Ovulatie (aant. uren
t.o.v. einde van de
oestrus)

Stille bronst

Het verband tussen het hormoonniveau (F.S.H. en L.H.) en de duur van de oestrus
en het tijdstip van ovulatie bij de merrie, de zeug, de ooi en de koe.

Het lage L.H.-gehalte bij de merrie geeft dikwijls aanleiding tot een vertraagde ovu-
latie, terwijl het hoge F.S.H.-gehalte de oestrus doet voortduren tot 24—48 uur na-
dat de ovulatie heeft plaatsgevonden. Aan de andere kant heeft het hoge L.H.-gehalte
bij de koe tengevolge, dat ovulatie en lutcïnisatie van de follikel zo snel plaatsvinden,
dat ovulatie zonder uitwendige bronstverschijnselen (= stille bronst) kan optreden.
De verschillen in de gehalten van F.S.H. en L.H. brengen verder met zich mede, dat
follikelcysten het meeste bij de merrie voorkomen, en cysten van het corpus luteum het
meeste bij de koe.

5. De resultaten van de K.L bij rundvee hebben geleerd, dat zelfs met het beste
sperma en de beste techniek een drachtigheidspercentage van slechts 70% kan worden
bereikt. Wanneer men koeien met sperma van dezelfde charge insemineerde en men
een deel van de koeien na 3 dagen en een ander gedeelte op een later tijdstip slachtte,
bleek, dat het aantal bevruchte eieren op 3 dagen het aantal embryo\'s, dat op een
later tijdstip werd vastgesteld, verre te boven ging. Men moet waarschijnlijk rekenen
met een sterfte van ongeveer 25% van alle bevruchte eieren bij de koe.
Op het ogenblik kan men slechts gissen naar de oorzaak. Het lijkt, dat het aantal
Zygoten, dat in de uterus in leven blijft, afhankelijk is van een of andere speciale
stof X, afkomstig van de uterus.

Samenvatting.

Enkele problemen in verband met de voortplanting van de landbouwhuisdieren wor-
den besproken. Enige conclusies luiden:

Het is onwaarschijnlijk, dat men door middel van hormooninjecties de spermiën-
produktie van in genetisch opzicht waardevol mannelijk fokmateriaal zou kunnen
verhogen.

De levensduur van het Spermium in de vrouwelijke genitaaltractus neemt toe, naar-
mate de temperatuur in het scrotum hoger is.

De tijd, dat het sperma het bevruchtend vermogen behoudt, zou langer zijn naar-
mate het ejaculaat kleiner is.

De specificiteit welke de verschillende soorten in het patroon van de oestrus ver-
tonen vindt zijn oorsprong in de H.V.K. In dit verband wordt het optreden van
stille bronst, follikelcysten en cysten van het corpus luteum nader besproken.
De oorzaak van de embryonale sterfte (25%) zou gezocht moeten worden in het
effect van een speciale stof X afkomstig van de uterus.

JAARVERSLAG RUNDN EEKOKKERIJ IN GELDERLAND, 1959.

Vergeleken bij andere provincies is het Gelderse verslag niet zo royaal opgezet,
vooral wat formaat en drukletter betreft, als men dat in andere provincies gewoon is.
Van iedere besproken stier is een volledig verslag van de exterieurvererving opge-
nomen, wat m.i. zeer geslaagd is. Jammer is dat men wat het vermelden van erfelijke
gebreken betreft nogal eens wat aan uniformiteit te kort komt (zie bespreking Jaar-
verslag 1958 Tijdschr. Diergeneesk., 84, 1934, (1959)).

Onbegrijpelijk is dat men bij Sjoerdje\'s Anna Adema 37794 R.P.S. in 1958 vermeldt;
„Uit de geboorteregistratie is gebleken, dat enkele kalveren met kromme voorbenen
en één kalf zonder spenen werden geboren", terwijl in 1959 alleen wordt gezegd dat
uit de geboorteregistratie blijkt dat één otterkalf werd geboren. Zo ook bij Cercs
Athleet 36674 R.P.S. in 1958: „Uit de geboorteregistratie blijkt, dat van deze stier
enkele otterkalveren werden verkregen", terwijl in het verslag over 1959 nergens over
gerept wordt.

De gemiddelde produktie van de gecontroleerde F.H. koeien blijkt in 1957 4301 -
3,78 - 306 te zijn; deze cijfers zijn voor het M.R.IJ.-veeslag respectievelijk 4314 -
3,55 - 308, Het aantal gecontroleerde M.R,IJ,-dicren was in 1957: 42877 (-f- 1420
vergeleken bij 1956); van het F.H. veeslag 47237 (-t- 2127).

V. d. Meij

VERSLAG VAN DE VETERINAIRE HOOFDINSPECTEUR VAN DE VOLKS-
GEZONDHEID, belast met het toezicht op de naleving van de vleeskeuringswet en
van de destructiewet over het jaar 1958.
Overgedrukt uit:

Verslagen en Mededelingen betreffende de \\\'olks gezond-
heid Nr\'4. - april 1960.

„De titel waaronder dit jaarverslag verschijnt, heeft een niet onbelangrijke uitbreiding
ondergaan Niet alleen rcsorteert nu het toezicht op de naleving van de Vlees-
keuringswet onder de veterinaire hoofdinspecteur van de volksgezondheid, doch bij
het inwerkingtreden van de Destructiewet op 15 februari 1958 werd ook het toezicht
op de naleving van deze wet aan de hoofdinspecteur en één of meer inspecteurs, als
bedoeld in artikel 31 van de Vleeskeuringswet, opgedragen. .Mhoewel dit toezicht
eveneens bestond ten aanzien van het kracht van wet hebbende Destructiebesluit
1942, werd daarbij de controle op aangelegenheden van financieel-economische aard
uitgesloten. Deze restrictie kent de Destructiewet niet, al wordt wel in het bijzonder
de nadruk gelegd op het toezicht van bepalingen, strekkende tot bescherming van dc
belangen van de openbare gezondheid.

Voor 1942 was de onbruikbaarmaking van afgekeurd en van ondeugdelijk geworden
vlees, alsmede van bedor\\en vleeswaren, geregeld bij de Vleeskeuringswet. In het
Destructiebesluit 1942 werd destijds onder meer dc wijze van onbruikbaarmaking
nauwkeuriger omschreven en werden voorschriften gegeven betreffende de toelating
en de gebiedsindehng der destructoren. Hierbij bleef het mogen betrekken van af-
gekeurd vlees voor de voedering van dieren en voor enkele andere doeleinden
echter nog bij de Vleeskeuringswet geregeld.

De hierop betrekking hebbende bepalingen zijn nu evenwel ook bij de Destructiewet
ondergebracht, waarmede volledige scheiding tussen beide wetten is bereikt. Verder
is bij de Destructiewet aan het begrip „destructiemateriaal", zoals het Destructie-
besluit 1942 dat kende, een niet onaanzienlijke uitbreiding gegeven, waardoor het
toezicht zich over een veel omvangrijker terrein is gaan uitstrekken.
Bovendien is de werking van dit terrein aanmerkelijk verzwaard tengevolge van de
in de verschillende uitvoeringsbesluiten neergelegde, nieuwe, meer uitgebreide voor-
schriften.

De in de Veewet voorkomende voorschriften betreffende het onbruikbaarmaken van
afgekeurd vlees zijn daaruit geschrapt; dit geschiedt thans overeenkomstig de bepa-
lingen van de Destructiewet.

Mft het oog op de mogehjkhcid tot het vervolgen van overtredingen was in dit ver-
band een wijziging van de Wet op de Economische Delicten eveneens nodig; een
overtreding van een aantal artikelen van de Destructiewet werd hierbij als een eco-
nomisch delict aangewezen. Niet alleen werd, zoals hiervoor reeds vermeld, aan de
met het toezicht op de naleving van beide wetten belaste instanties een uitgebreidere
taak toegewezen, ook ten aanzien van de met de directe uitvoering aangewezen
gemeentelijke keuringsdiensten van slachtdieren en van vlees werden de werkzaam-
heden niet onbelangrijk verzwaard.

Voor deze diensten is daardoor met het oog op de bemoeienis met de overdracht
van destructiemateriaal aan de destructoren een meer omvattende taak weggelegd in
het kader van de algemene gezondheidszorg.

.\\ls gevolg hiervan zal verantwoorde uitvoering van bedoelde wettelijke voorschriften
in verschillende gemeenten ongetwijfeld met uitbreiding van personeel gepaard moe-
ten gaan, aangezien ook het aantal ter keuring aangeboden slachtdieren zich nog in
stijgende lijn beweegt.

De wijziging van artikel 25 van de Vleeskeuringswet, in werking getreden met in-
gang van 16 februari 1958, waarbij de titel „hulpkeurmeester" werd gewijzigd in
„keurmeester" bracht met zich mede, dat in het verslagjaar voor de eerste maal een
opleidingscursus tot keurmeester van vee en vlees werd georganiseerd; aan het les-
programma werd daardoor overigens geen wijziging of uitbreiding gegeven.
Reeds eerder werd er op gewezen, dat talrijke besprekingen zijn gevoerd inzake de re-
organisatie van daarvoor in aanmerking komende vleeskeuringsdiensten. De regionale
inspecteurs toonden ook in het verslagjaar vele activiteiten om waar mogelijk half-
ambtelijke diensten om te vormen, eventueel te combineren met andere, tot vol-
ambtelijke diensten of bij volambtelijke diensten te doen aansluiten. Veelal moet het
daarvoor geschikte ogenblik worden afgewacht en ook dan verloopt de voorgestelde
concentratie niet steeds tot volle tevredenheid of met de gewenste snelheid.

Het aantal wegens Salmonellose afgekeurde slachtdieren bedroeg 1062 en bleef daar-
mede iets beneden het niveau van 1957. Van de bij keuring gekweekte Salmonella-
stammen werden 616 ter nadere typering opgezonden naar het salmonellacentrum
van het Rijks Instituut voor de Volksgezondheid te Utrecht. Volgens de daar verkregen
resultaten werd aangetroffen Salmonella dublin bij 53 runderen, 492 kalveren, 3 een-
hoevige dieren, 12 varkens en 2 schapen en Salmonella typhi murium bij 4 runderen,
7 kalveren, 4 varkens en 6 eenhoevige dieren. Tot de sporadischer voorkomende typen
behoren S. bareilly bij één varken, saint-paul bij 2 runderen en één kalf, S. orion
bij één rund en 2 varkens, S. panama bij één varken, S. Stanley bij 3 runderen, S. tak-
sony bij één rund, S. bredeny bij één rund, bovis morbificans bij 1 kalf, S. cholera
suis var. kunzendorf bij 10 varkens

suis bij 2 runderen en 6 varkens, S. cholera suis var. kunzendorf bij 10 varkens en
S. minnesota bij één kalf.

De naleving van de bepalingen van Vleeskeuringswet en van Destructiewet laat op
verschillende plaatsen nog te wensen over, hetgeen niet alleen betrekking heeft op
de nieuwe voorschriften.

Het toezicht op de hygiëne in slachterijen en vleeswarenfabrieken, de controle van het
vleesvervoer en het onderzoek van vlees en vleeswaren bij de detailhandel op deugde-
lijkheid moet op verscheidene plaatsen worden geïntensiveerd.

De voorschriften betreffende de wijze van slachten werden op enkele plaatsen on-
voldoende nageleefd.

Geconstateerd werd wederom, dat de keuring vóór het slachten niet werd verricht;
ook het verstrekken van een vergunning tot slachten bleek soms te worden nagelaten.
Het venoer van gestorven en in nood gedode slachtdieren uit het gebied van de des-
betreffende keuringsdienst behoort nog niet tot het verleden; niet kan aan de indruk
worden ontkomen, dat in twijfelgevallen een onderzoek naar de gemeente van her-
komst vaak wordt nagelaten.

Het verzamelen en verantwoorde bewaren van destructiemateriaal is in verschillende

gemeenten voor verbetering vatbaar; corrigerend moest worden opgetreden in een
vleeskeuringsdienst, waar destructiemateriaal onder een zak in de open lucht werd
bewaard.

Te weinig blijken sommige keuringsambtenaren er nog van te zijn doordrongen, dat
afgekeurd vlees onder hun toezicht moet blijven tot de overdracht aan de destructor
heeft plaatsgevonden."
Tot zover genoemd verslag.

Overigens zij naar het oorspronkelijke verwezen.

Zoals gebruikelijk wordt één en ander met uitvoerige tabellen toegelicht.

C. A. van Dorssen

HET VEULEN NA HET SPENEN.
(Paardengezondheidskalender juni 1960)

Voor een ongestoorde groei van het veulen na het spenen is een rantsoen, dat uit-
sluitend uit gras bestaat, niet altijd voldoende. Vaak is ten tijde van het spenen de
stand van het gras matig en laat de kwaliteit te wensen over.

Indien de toediening van een wormmiddel is nagelaten, is het mogelijk dat het
veulen na het spenen sterk gaat vermageren door de aanwezigheid van ingewands-
wormen. Het is dan gewenst alsnog een wormkuur toe te passen.
Opdat geen moeilijkheden zullen ontstaan als na het spenen krachtvoer wordt ver-
strekt, is het van belang, daarvan reeds tijdens de zoogperiode een weinig toe te
dienen. De samenstelling van dat krachtvoer dient zo goed mogelijk te passen bij
de kwaliteit van het gras. Is dit arm aan eiwit en mineralen dan kunnen als bestand-
delen van dat krachtvoer worden opgenomen produkten als vismeel, diermeel, lijn-
zaad, lijnmeel en grintzemelen. Karnemelk, ondermelkpoeder en aangezuurde onder-
melk kunnen voor hetzelfde doel worden aangewend. Te eiwitrijke mengsels moeten
worden vermeden.

Het eenvoudigst is gebruik te maken van speciale mengvoeders voor veulens. Zonder
bezwaar kan hiervoor ook volledig biggemeel dienen, en voor zeer magere veulens
kan kuikenopfokvoer enige tijd worden gebruikt.

Als de kwaliteit van het gras gunstig is, behoeft het krachtvoer niet zo eiwitrijk te
zijn en kan aan het veulenmeel een hoeveelheid haver worden toegevoegd.
In akkerbouwstreken worden de gespeende veulens wel eens zonder enige bijvoeding
op de stoppelklavers geweid. Er wordt dan wel een voldoende hoeveelheid voedsel
opgenomen, maar het rantsoen is te eenzijdig. Hierdoor ziet men nogals rachitische
tische verschijnselen. Ook kunnen spijsverteringsstoornissen, gepaard gaande met
„trommelzucht" en diarree, het gevolg zijn. Is men hiertoe in de gelegenheid, dan
worden ter voorkoming van deze nadelen, om toch te kunnen profiteren van de
voordelen van de stoppelklaver, de klaverweiden wel samengevoegd met het be-
staande weiland. Onder deze omstandigheden gaan de veulens dikwijls maar enkele
uren per etmaal de malse klaverweiden bezoeken en verblijven de rest van de dag
op het weiland, waar de grasmat die tijd van het jaar meestal kaal is afgeweid.
Verstrekking van mineralen is vrijwel altijd gewenst. Indien alleen klaverweiden
beschikbaar zijn, verdient het Zeeuwse mineralenmengsel de voorkeur. Men kan deze
mineralengift het beste verstrekken als poeder in een bakje in de weide, zodat de
veulens hiervan naar behoefte kunnen opnemen.

Bij verblijf op de klaver wordt nogal eens eczeem van de ongepigmenteerde huiddelen
opgemerkt. Hierdoor kan mok optreden en in ernstige gevallen kunnen zelfs witte
huiddelen afsterven.

Goed blijvend grasland, dat niet te zwaar is bemest met stikstof, kali en fosfor, is
voor veulens het meest aangewezen. Als de kwaliteit van het gras goed blijft, de
weide hoog ligt en de weersomstandigheden gunstig zijn, is het voor de ontwikkeling
van de veulens goed, dat ze tot laat in de herfst buiten blijven. Het verblijf op lage,
drassige weiden daarentegen is voor de ontwikkeling van het veulen en speciaal voor
de hoeven zeer ongewenst.

Hoewel een goede hoefverzorging het gehele jaar noodzakelijk is, is het van belang,
dat het veulen op deze leeftijd tijdig door de hoefsmid onder handen wordt genomen.

MOGELIJKHEDEN IN F.A.O. VERBAND.

Van het Hoofd van de „Aninial Health Branch" van de Food and Agriculture Orga-
nization of the United Nations werd het volgende bericht omtrent mogelijkheden
voor Nederlandse vcterinairen ontvangen:

a. jonge veterinairen kunnen geplaatst worden als assistent van „senior experts" in
onder-ontwikkelde gebieden,

b. van tijd tot tijd kunnen „senior experts" (minstens 10 jaar afgestudeerd en spe-
cialist op één of meer gebieden) geplaatst worden voor de tijd van minstens 1 jaar.

Congressen

WORLD ASSOCIATION OF SMALL ANIMAL SPECIALISTS.

In conjunction with the 4th Congress of The British Small Animal Veterinary Asso-
ciation which will be held at the Kensington Palace Hotel, London, on the 20th/23rd
.\'^pril 1961 it is planned to hold an official business meeting of the World Asso-
ciation of Small Animal Specialists (formerly referred to as the International Asso-
ciation of Small Animal Specialists). Invitations are being issued to conutries su-
porting the W.A.S.A.S. to attend the Congress and business meeting and suggestions
regarding subjects and speakers will be welcomed particularly from European coun-
tries.

The object of this meeting will be to arrange a truly international meeting of small
animal veterinary surgeons and in addition to verbal contributions, surgical and
anaesthetic demonstrations will be shown on closed circuit colour television.
It is hoped that a trans-.^tlantic radio link will be established for one hour with
the American Animal Hospital Association Congress which will be held during the
same period in the Sheraton-Jefferson Hotel, St. Louis, U.S.A. (Both the television
demonstration and the radio link will be arraged by the Smith Kline & French
Laboratories).

The radio link will make it possible to communicate directly with the President of
the W.A.S.A.S., Dr. Wayne H. Riser.

Such a meeting will fall at an opportune time between the World Veterinary Con-
gresses of 1959 and 1963 and .should provide an excellent opportunity for further
discussion regarding the organisation of the W.A.S.A.S. It is hoped therefore that
the utmost support will be forthcoming from interested parties.

-Alle communications regarding this event .should be addressed to W. Brian Singleton
M.R.C.V.S., Secretary of the W.A.S.A.S. and President of the B.S.A.V.A., 14 Pont
Street, London, S.W. 1.

6e DUITSE DIERENARTSENCONGRES.

Van 2—4 september a.s. organiseert de „Bayerische Landestierärztekammer" boven-
genoemd congres te München.

Het hoofdthema der op het congres te houden voordrachten luidt „Der Tierarzt im
Dienst der Volksgesundheit und Volkswirtschaft".
O.m. zullen de volgende lezingen worden gehouden:

Ob. Reg.-u.-vet Rat. Dr. F röhner (Hannover): Der Wirkungsbereich der tier-
ärztlichen Überwachung des Lcbensmittelverkehrs; Erfahrungen und Vorschläge.
Prof. Dr. Dr. h.c. Lerche (Berlin): Auftrag und Verantwortung des Tierarztes

für die Versorgung unserer Bevölkerung mit einwandfreien Lebensmitteln.
Prof. Dr. Dr. Bauer (München) : Tierärtzliche Förderung der Tierzucht.
Prof. Dr. Schneller (Scheiszheim) : Aus dem Gebiet „Anthropozoonosen".
Dr. D i e m e r-N i c o 1 a u s (Bonn): Steuerliche Probleme der freien Berufe.
Vanzelfsprekend is ook een uitgebreid programma voor de dames ontworpen.
Voor opgave voor deelname aan het congres en uitvoerige inlichtingen wende men
zich tot: Bayerische Landestierärztekammer, München 22, Maximilianstr. 31, Seiten-
bau, 2. Stock.

Van de Veeartsenijkundige Diensf

STAAT VAN DE GEVALLEN VAN BESMETTELIJKE VEEZIEKTEN, IN
NEDERLAND VOORGEKOMEN GEDURENDE DE MAAND JUNI 1960.
De getallen geven het aantal veebeslagen aan.

J3

Groningen

Drenthe

Friesland

Overijssel

Gelderland

Utrecht

Noordholland

Zuidholland

Zeeland

Moordbrabant

Limburg

Tot. v. h. Rijk

Veepest (pestis bovina), longziekte der runderen (pleuropneumonia contagiosa bo-
vum), hondsdolheid (lyssa), schaapspokken (variola ovina) en kwade droes (malleus)
zijn in Nederland resp. sedert 1869, 1887, 1923, 1893 en 1927 niet voorgekomen.

Kale Chinchilla\'s.

Verstrekking van rauw varkensvet heeft in 50% van de gevallen volledig herstel
ten gevolge gehad bij Chinchilla\'s met kale plekken. In ernstige gevallen moeten
eerst de beschadigde plekken geheel worden geplukt. De ondeugd treedt soms weer op
als het vet niet permanent ter beschikking blijft.

Pluimveepers, XV, maart 1960, 168.

Proeven met kalkoenen.

Bij proeven met kalkoenen werd nagegaan of het mogelijk is, het meest geschikte tijd-
stip vast te stellen waarop kalkoenen verkocht kunnen worden. Gebleken is, dat het
houden van kalkoenen langer dan 21 weken onrendabel is. Het beste moment van
verkoop ligt, gezien het betere voederrendement tot 21 weken, waarschijnlijk tussen
16 en 21 weken. Bij de proeven bleken de dieren gunstig te reageren op een uitloop
met gras. Kalkoenen blijken minder in te slachten dan kuikens (inslachtingspercen-
tage, panklaar, zonder hart, lever en maag was gemiddeld 74,1).

Veeteelt en Zuivelberichten, 3, 156, (1960).

DOORLOPENDE AGENDA

I960

Augustus,

1, Centrale merriekeuring te Opmeer.

24, -Afdelingen Friesland en Groningen-Drenthe M.v.D. Gemeenschappelijke
Vergadering, 14.30 uur, in „Het Witte Huis" te Olterterp (pag. 981).

September,

2—4, 6e Duitse dierenartsencongres, München (pag. 977).

5—10, Intern. Bioklimatologisch Congres, Royal Soc. of Medecin, Londen.
(Tijdschr. Diergeneesk., 84, 1042, 1959).

8, Groep K.I. en Zootechniek M.v.D. Bijeenkomst en excursie (met dames)
te Kleef (pag. 981).

10, Afdeling Groningen-Drenthe M.v.D. Jaarlijkse feestelijke vergadering,
13.30 uur, Delfzijl (pag. 981).

13—14, Nat. Trekpaardententoonstelling te \'s-Hertogenbosch.

14, Afdeling Zuid-Holland M.v.D. Vergadering, 19.45 uur, in Beurscafé/
Restaurant (Muranozaal), Rotterdam (pag. 981).

14—15, Vee- en Paardendagen te Utrecht.

18—27, XlVde Congres I.S.F.A., Praag (pag. 502).

30, Nationale tentoonstelling van varkens, schapen en geiten, \'s-Hertogen-
bosch.

Oktober,

7—8, Algemene Vergadering Maatschappij voor Diergeneeskunde, 11.00 uur,
Jaarbeurs/Restaurant, Utrecht.

November,

3, Derde Voorlichtingsdag Veeartsenijkundige Dienst, Utrecht.

15—18, First European Poultry Conference, Utrecht (pag. 628).

1961.
April,

20—23, World Association of Small Animal Specialists, Congres, Kensington
Palace Hotel, Londen (pag. 977).

25—27, Intern. Symposion over domesticatie en voorgeschiedenis van de
Hui.sdieren, Kiel (pag. 901).

Juni,

5—9, Intern. Congres „Voortplanting bij dieren". Den Haag/Scheveningen.
(pag. 761, 830)

1962 Eeuviffeest 1962 Maatschappij voor Diergeneeskunde (pag. 764).

Maatschappij
voor

Diergeneeskunde

Bureau: UTRECHT - RUBENSLAAN 123 - TEL. (030) 1 14 13.

Gironummer 511606 ten name van de Maatschappij voor
Diergeneeskunde.

VAN HET BUREAU
Algemene Vergadering 1960.

.^an deze aflevering is het programma voor de Algemene Vergadering, die op vrijdag
7 en zaterdag 8 oktober a.s. in Utrecht zal worden gehouden, als losse bijlage toe-
gevoegd.

Deze jaarlijkse massale reünie van de Nederlandse dierenartsen, die de laatste jaren
steeds beter wordt bezocht, vindt ook dit jaar weer vrij vroeg plaats. Dit vindt haar
oorzaak mede in het feit, dat de voorlichtingsdag van de Veeartsenijkundige Dienst
op 3 november zal worden gehouden.

In verband met het vrij uitgebreide programma begint de vergadering ook dit jaar
des voormiddags en wordt na de lunchpauze voortgezet.

Over de wijze waarop dit jaar de vrijdagavond, die altijd een feestelijk karakter heeft,
zal worden ingekleed, volgen nog nadere mededelingen.

Mocht bij verzending het programma abusievelijk niet zijn ingesloten, dan kan alsnog
een exemplaar worden aangevraagd bij het bureau.

Chirurgische ingrepen ten aanzien van erfelijke gebreken.
Overeenkomst met het N.R.S.

Uit vragen, die hierover de laatste tijd in enkele afdelingsvergaderingen zijn gesteld
en uit informaties die bij het bureau zijn ingewonnen, is gebleken dat sommige dieren-
artsen niet volledig op de hoogte zijn met de afspraken, die destijds tussen het N.R.S.
en de Maatschappij voor Diergeneeskunde tot stand zijn gekomen over operatieve
behandeling van bepaalde erfelijke gebreken.

Ter voorkoming van misverstand met betrekking tot deze belangrijke aangelegen-
heid, wordt er daarom nogmaals op geattendeerd, dat bij het N.R.S. ingeschreven
dieren met de navolgende gebreken, niet mogen worden geopereerd:

a) het niet of onvolledig uitschachten van de penis;

b) steile stand van de achterbenen bij mannelijke en vrouwelijke dieren;

Ten aanzien van navelbreukoperaties heeft het bestuur van het N.R.S. bepaald,
dat hiervan door het betrokken lid kennis moet worden gegeven aan de admini-
stratie van het Stamboek, wanneer een dergelijke ingreep bij stieren heeft plaats
gevonden.

Zoals van zelf spreekt dienen de betreffende operaties eveneens achterwege te blijven
bij niet ingeschreven dieren.

Wellicht ten overvloede wil het Hoofdbestuur nog eens een beroep doen op de vol-
ledige medewerking van alle praktizerende dierenartsen, die met bovengenoemde ge-
breken te maken krijgen. Elke dierenarts, die uit hoofde van zijn beroep het belang
moet inzien van alle maatregelen, die veeverbetering ten doel hebben, zal zich zonder
twijfel aan de gemaakte afspraken willen houden en niet bezwijken voor de aan-
drang die soms door de eigenaar wordt uitgeoefend.

Tenslotte behoeft het geen betoog, dat het algmeen aanzien van de diergeneeskundige
stand naar buiten wordt geschaad, als dc ene dierenarts een ongewenste behandeling
zou verrichten, die door andere dierenartsen wordt geweigerd.

Jubilea.

Op 12 augustus a.s. hopen de hieronder genoemde dierenartsen het feit te herdenken
dat zij 55 jaar dierenarts zijn:

Dr. G. L. J. Gooren, Ringbaan Oost 403, Tilburg.
H. J. C. Horbach, Ringweg 15, Gulpen.

J. P. van der Slooten, Huizc „Henriette Swellengrcbel", kamer 30,

Fockema Andrealaan 10, Utrecht, (uitstedig)
Dr. J. Y. Swierstra, Schoolstraat 43, Sneek.
Jac. F. Velde, Dijkweg 23, Naaldwijk.
Op 12 augustus a.s. hopen de hieronder genoemde dierenartsen (niet-leden van de
Maatschappij voor Diergeneeskunde) het feit te herdenken dat zij 55 jaar dierenarts
zijn:

J. Bruijel, Laan van Rijnwijk, Nieuw Beerschoten, flat A-1, Zeist.
F. van Hootegem, Jan Heinsstraat 38, \'s-Hertogenbosch.
U. Wester, Raadhuisstraat 18, Huize Vreedenhoff, Anna Paulowna.

VAN DE AFDELINGEN

Afdelingen Groningen-Drenthe en Friesland.

Op woensdag 24 augustus a.s. om 14.30 uur organiseren de afdelingen Friesland en
Groningen-Drenthe een gemeenschappelijke vergadering in „Het Witte Huis" te
Olterterp.

Afdeling Groningen-Drenthe.

Op zaterdag 10 septaember a.s. om 13.30 uur organiseert de afdeling Groningen-
Drenthe haar jaarlijkse feestelijke vergadering te Delfzijl,

Afdeling Zuid-Holland.

Op woensdag 14 september a.s. om 19.45 uur organiseert de afdeling Zuid-Holland
in het Beurscafc/Restaurant (Muranozaal) te Rotterdam een vergadering, waarop
als spreker aanwezig zal zijn: Prof. Dr. S. R. Numans: Moderne buikchirurgie bij
het rund.

VAN DE GROEPEN

Groep Geneeskunde van het Kleine Huisdier.

De secretaris van de groep Geneeskunde van het Kleine Huisdier vestigt de aandacht
op de op pag. 977 vcKirkomende aankondiging van het Congres van de World Asso-
ciation of Small .Animal Specialists dat van 20 tot 23 april 1961 te Londen zal
worden gehouden.

Groep K.I. en Zootechniek.

Op 8 september a.s. organiseert de Groep K.I, en Zootechniek een bijeenkomst en
excursie te Kleef, waarop ook de dames welkom zullen zijn.

Dr. Lehnen, directeur van het K.I.-station te Kleef, zal des voormiddags te Calcar
ren lezing houden, terwijl de dames in dc gelegenheid zullen worden gesteld de his-
torische kathedraal van Calcar te bezichtigen, waarna gezamenlijk de lunch zal wor-
den gebruikt.

In de namiddag wordt een bezoek gebracht aan het K.I.-station te Kleef en een groot

stamboekbedrijf in de omgeving.

Nadere berichten over deze excursie zullen volgen.

PERSONALIA

Diergeneeskundig Jaarboekje.

Het voorwoord van het Diergeneeskundig Jaarboekje 1960 vermeldt in de 3e alinea
van onderen het navolgende:

„Mochten er ondanks alle aan deze uitgave bestede tijd en moeite onjuistheden,
in welke vorm ook, worden aangetroffen, dan wel bij het optreden van wijzi-
gingen van adres en/of functie van hen, wier namen in dit boekje voorkomen,
zo wende men zich door middel van inliggende — nog te frankeren — kaart ten
spoedigste tot de redactie."

De laatste tijd wordt het meer en meer gebruikelijk dat men, in stede vam boven-
bedoelde kaart, gebruik maakt van een adreswijzingingskaart en deze zemdt aan
de Secretaris van de Maatschappij.

Aangezien deze adreswijzigingskaart in vele gevallen onvoldoende is voor het op
peil houden van de personalia zoals deze in het jaarboekje zijn vermeld,, moeten
aan de betrokkenen nadere gegevens worden gevraagd.

Wordt de in het jaarboekje liggende kaart aangewend en daarbij volledig iingevuld
ingezonden, dan geeft zulks een aanmerkelijke administratieve besparing tem aanzien
van de omvangrijke werkzaamheden, verbonden aan de totstandkoming van ons
jaarboekje.

Het is op grond van het laatste, dat in voorkomende gevallen met aandramg wordt
verzocht te handelen als is aangegeven in het voorwoord van het jaarboekjie.

Adreswijzigingen en dergelijke:

Bosch, D. H. van den, te Leusden, gr. gewijzigd in 312927. (146)

Guinee, P. A. M., te Utrecht, naar Ravellaan 40, aldaar, tel. privé gewiijzigd in
(030) 3 52 58, gr. 142625. \' (159)

Keyser, D.; 1960; Windsor, Nova Scotia (Canada, c/o L. G. Neily, P.O. IBox 730.

(van 170 maar 206)

Leermakers, A. N., te Helvoirt, huisadres gewijzigd van Rijksweg A 63a in Juliana-
straat 34. (174)

Roy, J- J- !<■, van Denekamp naar Rotterdam, Chris Bennekerslaan 19b, te;l. (010)
12 81 83 (privé), 11 72 20 (bur.), K.D. ab. (186)

Sorgdrager, H., te Hoogeveen, tel. bur. gewijzigd in (05900) 3 44 41, D. b)/d prov.
G.v.D. in Groningen. (191)

Benoemd:

Dunnewold, J. H. van, te Winterswijk, te rekenen m.i.v. 1 juni 1960, tot Rijks-
keurmeester in bijzondere dienst bij de Veeartsenijkundige Dienst, ter sta.ndplaats
Winterswijk. (153)

Haken, G. B. ten, te Woerden, te rekenen m.i.v. 1 juli 1960, tot directeur van de
keuringsdienst van slachtdieren en van vlees „Kring Woerden". (160)

Rectificatie:

Het op pagina 109 van het D.J. 1960 vermelde telefoonnummer van het C)pcnbaar
Slachthuis te Assen is niet juist. Het telefoonnummer moet luiden: (05920)) 28 21.

Overleden:

Erdman Schmidt, Dr. J. D., te Hilversum, is aldaar op 18 juli j.1. overleden.

GEVRAAGD;

Vast assistent

met mogelijkheid voor associatie in Grote-huisdieren praktijk in
het Noorden des lands.

Brieven onder no. 36/60 aan het adres \\ an de Redactie van het
Tijdschrift voor Diergeneeskunde, Rubenslaan 123, Utrecht.

OORSPRONKELUKE ARTIKELEN

Congenital aorfie-eaval Anastomosis in a
new-born Calf.

by Dr. DEKKERi), J. J. KRONEMAN^), A. A. KNOOP^)
and Dr. A. W. M. BROOIJMANS»)

Anatomical-embryological Laboratory, University of Leyden.
Director: Prof. Dr. J. Dankmeijer.

Large-animal Medical Clinic, University of Utrecht. Director:
Prof. Dr. C. Wagenaar.

Laboratory of Physiology, Free University, Amsterdam. Direc-
tor: Prof. Dr. A. W. J. H. Hoitink.

Introduction.

Congenital anomalies of the heart and the large blood vessels in the large
domestic animals have been described rarely. Recently M i s d o r p,
Noordijk & Roek (1959) compiled the relevant literature. There is
however little reason to suppose that such abnormalities occur less
frequently than in the human species. The paucity of the literature on
the subject can be explained — most probably — by the lack of interest
in surgical correction shown by breeders and owners for apparent econo-
mic reasons.

The case described below is — as far as could be ascertained — the first
description of a detailed clinical, physiological and anatomical exami-
nation of a congenital vascular anomaly in a calf.

Clinical examination. (Large-Animal Medical Clinic).

A female calf, age about 1 week, of the Dutch-Friesian black and white
breed was presented at the clinic on the 7th of February 1959, because
of a severe dyspnea becoming extreme after drinking, which had existed
since birth. Gestation and parturition had been normal.
On examination a rather emaciated, permanently dyspneic calf is found.
The conjunctival and vulvar membranes are pale. The heart frequency
is 152 per min. There is some tension on the jugular veins. No edema is
present. The high rate excejJted, no abnormalities are noted on auscul-
tation of the heart. The apex beat is strong and can be felt over a very
large area. The area of cardiac percussion is also enlarged. The ECG
was similar to the one described below.

Respiration is frequent and of a prominent abdominal type. On pulmonary
auscultation a harsh vesicular murmur is heard. There are some moist
râles. The area of pulmonary percussion is slightly enlarged caudally, and
reduced ventrally.

Blood: Hb. 8.8 grams per 100 ml.; WBC 7500, neutrophils 44%, lympho-
cytes 54%, monocytes 2%. Hammersten\'s test for bilirubin in serum was
negative.

Other clinical findings were negative.

University of Leyden.
University of Utrecht.
■\'\') Free University, Amsterdam.

Tijdschr. Diergeneesk., deel 85, afl. 16, 1960 983

The roentgenogram, taken in the left recumbent position, shows an ex-
tremely enlarged heart.

Diagnosis: Congenital anomaly of the heart.

During the stay in the clinic from the 7th—18th of February 1959 the
tension of the jugular veins has risen gradually. Also the jugular pulse
became more pronounced.

The heart rate varied between 120 and 170 beats per minute.
On the 18th of Februari 1959 the animal was transported by car to the
Physiological Laboratory of the Free University at Amsterdam for a detailed
examination of the cardio-vascular system on the same date.

Physiological examination (Laboratory of Physiology).

The subject is a female calf of about 3 weeks of age, estimated weight
50 kilograms. The animal, which is very dyspneic, has a stertorous respi-
ration; respiratory frequency: 30 per minute. The heart is greatly enlarged.
The apex beat is very strong and extends far into the epigastrium. Except
for the high rate (140/min), no abnormalities are noted on cardiac aus-
cultation. The jugular veins are swollen and a venous pulse is visible. The
mucous membranes are pale, but not cyanotic.
Methods:

Oxygen saturation of the blood was measured with the B r i n k m a n
hemoreflector (Z ij 1 s t r a, 1953). The carbon dioxide tension was deter-
mined according to the method of Astrup (1957). Electrocardiogram,
ballistocardiogram, phonocardiogram and intra-vascular and intra-cardiac
pressures were registered with a „Hellige" 3-channel electrocardiograph.
The intra-vascular and intra-cardiac pressures were measured with an
„Elema" electro-manometer. For the registration of the ballistocardiogram
the animal was placed on the table as used for humans of the combined
ultra-low and high-frequency ballistocardiograph of K n o o p &
Hoitink (1958).
Blood:

Hematocrite 27 per cent; Hb. 8.6 grams per 100 ml.

The oxygen saturation of the venous blood (right jugular vein) was
50 per cent. The carbon dioxide tension was 49 mm Hg. The pH of the
jugular blood was 7.269.

The animal was further examined after being anesthetized with the sodium
salt of diethylbarbituric acid (Veronal-Na, Barbitone-Na, 50 ml con-
taining 135 mg/ml, intravenously).
Phonocardiograms: (fig. 1, page 991).

There is an indication of a highfrequent midsystolic murmur in the high-
frequency phonocardiogram (PCG). The low-frequency PCG was con-
sidered to be normal.
Ballistocardiogram:

The anesthetized animal was put on the table of the ballistocardiograph
on its left side. The stertorous and frequent respiration permitted the
registration of the ultra-low-frequency acceleration ballistocardiogram
(UF-BCGa) only. The tracing (fig. 2, pag. 991) is strongly influenced
by the respiratory movements. The UF-BCG amplitudes are very large

during that part of the respiratory cycle, in which the aortic pressure is
increasing from its minimal value, and when right ventricular pressure
has reached its maximum. The amplitudes are very small when right
ventricular pressure is minimal, i.e. during expiration. The shape of the
UF-BCGa tracing is also influenced strongly by the respiration, especially
the amplitudes of the IJ and JK segments vary.

The displacement UF-BCG was registered after elimination of the sponta-
neous respiration with d-tubocurarinechloride (15 mg i.v.) The curarization
resulted — as usual — in a sharp fall in blood pressure. The displacement
UF-BCG tracing showed a very regular picture.