p
DER
^ie een onbekend Schrjj\'ver onlangs in
zeker Boekjen onder de naemletterert
van K. A. V- R. tegen deTreekre^
denenvan A.VAN.T>ER SCHUER
\'P\\L.T>\' G, over de leere der Genade^
Gods, Ugtvaerdelyk verbreid heeft,
jEinïg tijds na dat het Boek van den
^nieuwenP^fp/^^y voor den dagge«
|komenwas, verfcheen\'er ook een
|boekje , zekeriijk wel van de zelve
%nd, hoewel onder verfcheide na-
men , tot verdedinge der genen die het eerfte had-
den goedgekeurd: en dat tegen zeker Berigt, \'t
welk imand onder den naem van M. Godgeh ev^
den, 200 hjcft de Wegwyzjcr uït de pers gekomen
was, tegen die Goedkeurders had in het ligt gege-
ven.
_ \'Tis mijn voornemen niet het gefchil tuffchen
dien Godgeleerden en dtnWegwjxßf ^ oïAeri\'
henger y of Verdediger ^ of al zoo hy zig nu wilt
noemen; \'tis, zeg ik, mijn voornemen niet hun
gefchil aengaende de gemelde Keurders hier aen te
roeren , als\'t welke my ook in \'t alderminfte niet
en raekt. Wat mij n gevoelen wegens hunne Keu-
re IS, kan elkeen, dien \'t de moeite waerdigdunkt,
zien in den Brief, welken ik over die zake aen een
van hen gefchreven heb , en die voor acn het Ant-
woord op den Wegwyzer gedrukt ftaet=
Ik zal hier maer byvoegen dat ik niemand van
degenen die wat kenniffe van deLeu ven fche zaken
hebben, 200 bedaerd en ernftig van gelaet kenne,
dat hy zonder lachen heeft kunnen lezea\'t gene in
dit nieuwe boekjen tot lof en roem van Ni-
kiaes de Bois gezeid word. Eveneens als of Mij n-
ncer de Bots tc Leuven al vry wat groots was. Nos
poma natamus,
Edog \'t gene my grootelijks betreft, is dat die
Aenbrenger ( Want zoo wilt hy nu genoemd wor-
den ;m zijn laetfte boekjen den naem van A. Van-
der Schuer op verftheide plaetfen gemeld, de Ka-
tholijke leere van de Genade Gods wederom on-
der dien naem beklad, en d\'oude ongerymde be-
tig-
-ocr page 3-tigtingen van zijne Makkers met een nieuwe, die
niet min ongeregtig is, vermeerderd heeft. Hoe-
Wel het waer is dat ik\'tniet alleen ben die hy daer
aenrand, maerdatmy dit lot met verfcheide aen-
zienlijke mannen gemein is , \'t welk my ook zij-
ne fcheldredcnen te Hgterdoetvedragen,
Om hiervan maer een exempel by te brengen,
\' t welk eenige der voornaemfte perfoonen van on-
Xe Geeftelijkheid belangt, hy fmadt wydloopig
op het Boekjen genaemd , Korte Verhandelinge
Van den Aftaet en\'t Juhïlé, opgefteld door een
geleerd en waerdig man, wiens naem.\'onder de
Catholijken van ons land met lof bekend is; en
goedgekeurd door den Zeereerwaerdigen Heere
Jsr. van Er kei, en door nog een ander man van
geen minderaenzien onder de Geeftelijken van
deze lijdende en ftrijdendc Kerke: en dit alles uit
Jaft en met goedvinden van den Hoogwaerdigen
^eere l. V. N. zaliger geheugeniffe Biffchop xn
Qeze landen.
Men vat genoeg dat het niet en is om hen teer-
den dat d\'^enbrenger de Goedkeurders van dit
boekjen nevens den Biffchop van Kaftorien aldus
IJiet naem en toenaem hier gemeld heeft. Dit
Qient hem flegs tot een voorreden , om dan ver-
bolgens bekend te maken dat het zelve Boekje door
E/. Moomfche Vergadering verboden is. Maer
^le ofhem dog /aft gegeven heeft om ons dit Ver-
A a bod
bod hier te lande\'te verkundigen ? Weethyniet
dat hy dit doende openlijk ftrijd tegen de meinin-
ge en het goedvinden van zijne Heiligheid onzen
l?aus ïnmcenms l Indien hy dit niet en weet, zoo
moet hywe! weinig kennilfe hebben van de zaken
van welke hy onderneemt te fchryven. Maer in-
dien hy\'t wel weet, zoo is zijne vermeten dheid
zooveel te grooter. Dan wat van deze zaek is isal
milfchien de tyd ons eerlang wat nader verklaren-
Nu in alle geval wat quam het dog in\'t Ge-
fchrift van onzen Aenhenger te pas het Verbod
van \'t gemelde Boekjen zoo wydloopig uit te
fchryven ? Niet meer dan ofik hier op dit Blad
ging tulTchen voegen\'t Verbod van den Paus Kle-
mens X. tegen de tv/ee boeken van den vermaer-
den Jefuit Pater Eflrix, cn dat van onzen H. Va-
der InnocenXius XI. tegen den Katechifrnus èkd
Eerwaerdige Paters der zelve Societeit hunne Be-
keerlingen in \'trijk van Sina leerden: als ook\'t
Verbod van den zei ven Paus tegen de LX V. leer-
ftukken der Ruime Leeraers . enz. Dit zoude
immers te verre buiten \'t fpoor loopep. Alle^
heeft zijnen tijd: en alle waerheden willen nier
op alle plaetfen en tijden gezeid worden. Serïïi<>
opportttnus eß optimus, Prov. 125. Ik koor»
dan nu tot onze zake.
De Wegwjzer of Aenbrenger heeft het tege"
my op verfcheide plaetfen van zijn boekjen,^ L>og
t O
-ocr page 5-\'t gene hy zeit op het <5. blad en el ders, is van die
dingen welke al overlang tot walgens toe weder-
leid, tnnviïn\\ Antwoord op zijn eerfte Boek in
dier voege afgewezen en beantwoord zijn , dat\'er
reden is om te hoopen dathy ze voordaen, in-
dien hy immers wijfelijk wilt handelen , niet
verders roeren zal. \'T is dog al wederom van
janfenius, en van \'t onderfcheid ofovereenkoo-
minge tuffchen onze, dat is, tuikhen S. Augu-
ftyns leere en de leere van dien Biffchop. Ik geef
hem te denken of men hem de woorden van dien
H. Leeraer aen Juliaen hier niet eens te regt zou-
de mogen toevoeren: Gj hebt veel klaps tegen mp
maer \'tgenegy bybrengt heeft niet een fnees te be-
duiden, Multum adverfus me nihil dicis,
\'T gene ik dan voornamelijk in dit Gefchrift
voor heb fe betragten, is flegs in het kort van my
en van de Katholijke leere door my voorgefteld af
te weeren een laffe en ongegronde betigtinge, die
d\' Aenbrenger op zijn 9. blaedjen ganfch reuke-
loos en tegen waerheid heeft ingefteld met deze
woorden; \'Kz.ou hierook^kunnen ophalen , zeit
hy, Hoe groote verergernijfe haer verkondigen { Hy
fpreekt van onze Preekredenen over hetituk van
de Genade Gods) over korte jarengegever. heeft
aend\' eenvoudige Katholyken van ROTTERDAM;
Afleiders. Zie hier van de 29. Vraeg vanA. E. /.
O. V. OP \'t J^oodig Vertoog van M. H. ^IvX\'li E a s \'
A z van
FiNDER SCHUUR. E« dat verfcheide Roonu
fchen ieen^äs Gerefomeert)^ doen^.^^^^^^
lm in het aengenomen geloof, JA TO TV
gereformeerde RELIGIE WEElf^
HEEFT OVERGETROKKEN,
Zoo fpreekt die onbekende Gaft ter gemelde
nhetfe Dit noem ik en verwerp het als een om-
^egr^^^^^^^^^ valfche betigtinge, dewelke met cn
lal ftrekken dan tot fcbaemte van hem die ze zoo
ftoutelijk durft opwerpen , en van de genen
ÏÏSmiffchien deze fabelhebben wysgemaekt,
welker valsheid wy aenftonds vertoonen zullen.
D Menfch ik ondertuffchen dat menh.er ge-
lievete bemerken, dat een leere met aenftonds
voor quaed en verwerpelijk moet gehouden w^
den, zoo haeft een onwetend of quaedwiihg
menfch verargerniffe uit dezelve opvat. Die ott
gelezen heeft wat Chrifoftomus, Auguftinus,
In meer andere heilige Leeraren , wat Pau^ ,
ia wat Chriftus zelve in\'t verkundigen van hun
L leere wedervaren is, zien wel hoe redenloo
het zoude 2i)n een ander oordeel te hebben. IK
nu v^n de dagelijkfche ondervind,oge. Zoo
dat ir.t gene d\'^enke^ger ons van d.e herval en
Bekcerfingen vei hack , wel zoude hebben kun
nen wacr^t\'n, zonderd.twydaerom in\'t ver-
kündigen van de leere der Gen:de bet aldcrn-^
ftc zouden mi.daen hebben. Bchalvcn dat h^
-ocr page 7-alsdan ook nog zoude t\'ondetzoeken ftaen , of
de fchuld van d« ongeval aen ons, of liever aen
onzen kloekróependen Tegenfpreker te wijten
Vvas. Maer nu ter zake.
D\'^f^^&r^^^er verklaert en zeit, dat ons Pre-
ken van de leere der Genade Gods verfcheide Ka-
tholijken van de Katholijke Kerke heeft doen af-
vvyken , en tot een andere Religie heeft overge-
trokken. Hy noemt ook de ftad van Rotterdam en
M.H.Anduasvander Schuur dat zig niemand
Zoude vergiftchen van wien hy hier verftaet te
fpreken. Edog dat zijne betigting valfch is, be-
Wysiknu op\'t alderbondigfte door goede en wet-
tigegetuigenilTen van lofwaerdige mannen.
Tis nu over de driejaren geleden, omtrent
een half jaer nadat de bewufte Preekredenen te
Rotterdam verkundigd waren, dat\'er een dier-
gelijk gerügt door fommige qualijkgezinden in
Verfcheide plaetfen begon ultgeftrooid te voorden,
als of eenige Katholijken van dieftad.by die ge-
legendheid\'t geloof zouden verlochend hebben,
en tot d\' A-ndergezinden zouden overgelopen
ïijn. Zoo haeft my dit ter ooren quam , fchreef
ik zonder uitftel aen eenige voorname perfoonen
daer ter plaetfe woonagtig, en die alderbeft ken-
fiiffe van zoodanige ziken konden hebben, hen
biddende dat zy eens naukeurig wilden.onderzoe-
^^en,, of-^er iets mogt voorgevallen zijn, waer
uit men gelegendheid had kunnen neemen om
zoo hatelijke dingen uit te flrooijen. Hier op
fchreven zy my eenpaenijk tot antwoord al in
begin van Wijnmaend des Jaers 1584. dat
wel rijpelijk onderzogt hadden, cn ook door ver\'
fcheide perfoonen op het nmkeurigfte hadde«
doen onderzoeken, of daer imand door onz«
leeringe ontroerd zijnde , of ter or>rzake van on-
ze Predikatiën , de Kathol ij ke Kerke mögt veï-
laten hebben, oftot de Gereformeerden overge-
lopen zijn : dog datzy niemand hadden kunnen
vinden die oit iet zulks gehoord had, gelijk zy
ook zelf noit iet zulks gehoord hadden. Waer ui«
zy dan ook befloten, dat het gene hier van uitgc\'
ftrooid wierd, niet anders dan eenverfterde laße"
ringh moeft wezen.
Deze brieven en getuigeniffen heb ik nog
handen om my des noods zijnde daer van te kuU\'
nen dienen. Hier dient ook aengetekend dat
in eene van dezelve gefchreven word met dez®
woorden : By aldien mchtms naderhand mj
mant tport aangewe\'^n, zal niet nalaten het
E. kenbaar te maken. Want alzoo nog die zejv^
Heer nog imand anders my oit naderhand if.^^
desaengaende te kennen gegeven heeft, gej»)^
hy alhier toezeit te zullen doen, indien hemie^^
daer van mögt te voore koomen, zoo konde jk
dit reeds als een genoegzaem bewijs cebrui^\'
^ ^ hebbeti.
hebben, om \'de tegenwoordige fcheldvvoorden
^^n àm Aenbrenger hy alle redelijke menfchen
Voor een ongegronde en onnutte fabel te doen
aenzien, en hem als een valfchen betigter te, ver-
>verpen.
Nu dog ik heb met dit alles my nog al niet ver-
noegd gehouden, maer heb na dat ik zijn boek-
jen gelezen had, om volkomelijk van de zaek
onderrigttezijn, nogw^ederom aen verfcheide
Waerdige en aenzienlijke mannen, welker getui-
genis ons in dit werk van \'t hoogde gewigt moet
>vezen, over \'t zelve gefchreven, hen ander-
mael verzoekende, dat zy dog wilden navorfchen
en my doen weeten , of\'er ook naderhand iets
mogt gebeurd of ontdekt zijn, waer uit de betig-*
ting van dien ^cnocmàm Aenbrenger haren oor-
fprong konde genomen hebben. Zy antwoor-
den my na ryp onderzoek van een geruimen tij d
alle gezamenlijk, en getuigen in goede Ferat\',
I>atna dat ^ nankemig onderzogt hadden, of
"er imand van de Kathoïijken , \'t %j man of
vroiiWperfoon, om de \\Predikatien die de Heer
A. Vander Schuur in defiadyan Rotterdam over
de Verkje\'^inge en de Genade van Chriftus gedaen
heeft, van \'tgeloof mog t afgevallen "^jn , zyhe-
fonden hebben dat niemand ter dier oorz.ake, of
bj/gelegendheid van die ofdiergelify Predikatien
Van \'t KathoUjk^geloof afgevallen is.
\'T Origi-
-ocr page 10-\'T Origineel van deze getuigénifïê, gedagtC\'
kcnd 24. der voorleden maend December,
met hunne ondertekeningen bekragtigd , heb ik
by my , en ben bereid het zelve t\'allen tijde en
plaetlebok nevens de voorgaende , aen elkeen
die \'t van my eifchen zal, te vertoonen.
Hier uit befluit ik dan ten eerfte, dat het gene
é\'Aenhrenger h zijn laetfte boekjen verhaelt met
de woorden die wy hier boven uitgefchreven heb-
ben, eenlafl^e en valfche betigting is, en voor
zoodanig moet gehouden worden , zoo lang hy
Aenbrenger de getuigeniflën die ik h er byge-
bragt heb, niet en kan te niet doen met tegen-
ftrijdende getuigeniflen van meerder kragt en ge-
wigt dan de mijne zijn : die ik niet en denk dat
hy , ofimand van de zijnen oit door alle hunne
argliftigheid of onderkruipingen zal kunnen be-
trappen.
Ik befluit ten tweede, dat zijn boekje als een
fchadelijk, leugenagtig en naemfchendend Ge-
fchrift openlijk moet verboden, onderdrukt en
gedoemd worden ; \'tenzy hy zonder eenig uit-
ftel zijne betigtinge koome verdedigen en waer-
maken.
Ten derde befluit ik, dat die onbekende
tigter en alle die eenig deel aen het make"^®^
uitftroijen van zijn boekjen mogten hebben, lO"
dien zy oit ontdekt of bekend wierden, als open-
bare
t>arenaemfchenders, of medeplfgtigen van dus-
danige misdaed , naer regt en verdienften moe-
ten geftraft worden : op dat zj leeren niet meer
^^ ^afteren,
Édog terwijl de Maker van het boekjen als
^ns tot nog toe niet genoeg bekend zijnde, nu
^let perfoonhjk kan aengefproken worden om
^\'jne aentigtingen te koomen verantwoorden ,
^00 hoop en verzoek ik ondertuffchen van her-
, dat de genen tot v/elker ampt zulks behoort,
gemelde boekjen als een fchadelijk, leugen-
^gtig ennaemfchendend Gefchrift , gelijk het
Verdient, openlijk en geregtelijk veroordeelen en
Verwerpen zullen. Dit doende zullen zy my en
^eer anderen regtdoen.
WutnudeWegtpjzeroi.^enhrettger tot zijne-
^erantwoordinge zal inbrengen , en of mogelijk
^ie vermeinde afgevallen Katholijken elders te
?oeken zullen zijn, weet ik niet. Dan dit weet
dat zoo lang hy zijne betigtinge niet met
Boede, bondige en wettige getuigeniffen, en dat
^etaenwijzingevan plaets, tijden perfoonen,
beveftigen en goedmaken, mijne boven-
§eftelde befluiten t\' allen tijde tegen hem zullen
5\'cnen. Zoo mein ik ook dat alle onzijdigs ver-
enden zullen oordeelen. Verders wenfch ik den
geen quaed toe, dan dathy zijnen
Mifflag herkenneen verbetere, eneensophou-
de
-ocr page 12-de d\'eendragt, de vréede en de liefde te
opdat dclchuld van verargerniiTe , waer med
hy zijne broederst\'onregt belaft heelt, op
niet enblijve. Dog^ƒ, Heere, verlos my ^
de hehfterïngen der menfchen: op dat ik.
Imon^rhoHde. Amen, Pfalm ii8.
VI\' van Lentemaend.