V O)

Zendbrief aen MTiM HEER
behel&ende een za^zïnntg Hekél-.
fchrtft op de JpoarloQze mtsfl\'agen
njan een die ztgdennaemvm O^-
regt en Catholijk geeft.

MINHEER,

lOewei doorgaens al wat van u
licoomt y my zeer aengenaem en
Sliefis jzoo heeft my egter\'t ver-
^7oek van uwen laetffcen brief
\'maer redelijk bevallen. Gy
"Vvenil en begeert dat ik fpoedelijkietzoude
öpftellen tegen de mifgrepen van zeker
Blauwboekjen door een die zig den naem
Vanöpregten Catholijk geeft, en\'tzelve
een weinig i^^.er ver\'dienften zoude hekelen.
ÏJwodrdéël is dat hy niet al te ernilig be-
hoort wederleid te worden jen tot zoo verre
komen wy volkomelijk overeen. Maer u
dunkt dat hetdienftigennut zal wezen zij-
ne lompe misflagen zoetelijk wat uit te la-
chen , waer in ik twijffelof gy\'took al wel
getroffen hebt, eii of Ik mede in datzelyc
gevoelen moet treden\'.

II. Ik was van overlang al van gevoelen
dat men niet beter konde doen, dan dien
gewaenden Opregten Catholijk met zijne
boekjens te laten woelen en dwarsdrijven,
A zoo

L

zoo lang tot hy\'t van zelfs mogt moede
worden j dat hy niet gevoeliger nog za-
liger dan door deze ftilzwygendheid kofl\'
de gefträft worden j en deshalven dat
men zijn gelchrijf in dier voege behoor-
de te veronagtiatnen en met meer daer
op t\' antwoorden dan of men \'er niet met
alvan gehoord had. Dit was niet alleen
mijn gevoelen, maer ook het gemeia
oordeel van velen,die de zaek.te regt
fchenente vatten.

III. En waerlijk \'t was wel een van
de kragtigfte middelen geweeft om hem
tot reden en goede zinnen te brengen:
want zulk flag van luiden, als die genoem-
de Opregte Catholijk is, mag men wel
vergelijken aen een zeker flag van zieken
die men voor geneesmiddelen ruft en
ftilt« voorfchrijft, en alle aenfpraek van
menfchen verbied j op dat ze in ftilzwy-
gendheid hunne verwarde zinnen we-
derom mogen vergaderen. Ditfcheenook
de regte weg te zijn om den flegten ar-
beid van dezen man ganfch te verydelen?
en hem naer behoren te ftrafFen. d\'On-
dervinding heeft dit ook beJcragtigd:
want dewijl hy ftilzwijgend veronagt-
zaemd wierd, was zijn eerfte boekje«
reeds op den naeften trap geraekt om oP

den lijft van\'t Vergeetboek aengetekend te

wordea: \'twelk voorwaer geen klem^
ftraf is: want men vind\'ervelendie liever

hun-

hunnen naem op den lijft der verboden
boeken zouden horen lezen, dan in het
duifter boek der Vergetinge te worden
ingefchreven.

I V. \'tis waer dat ook fommigen van
oordeel geweeft \'iijn dat men hem einde-
lijk\'teen of\'tander Gefchrift behoorde
tegen te ftellen, gelijk dan ook gefchied

is: door wie of waer V/eet ik niet dan al-
leen by giffinge. Edog in plaets van hem
door dit middel te bedaren, wierd 2,ijn
moed hier door 2,00 heftclijk ontfbeken\',
dathy na eenige maenden arbeids by zijn
eerfte hooggeleerd boek nog een tweede
van geen mindere geleerdheid en kragt
hesft in\'t ligt gegeven. Endifis het lief
ftuk werks waer over gy veraoékt dat v/y
oü\'z-e hekel eens zouden laten gaen.

V. Ik ben verblijd, Mijn Heer, dat
ons oordeel immers z.00 verre eens is,
dat hy niet met al te grooten ernft dient
beantwoord te worden: dan gelijk ik zei-
de, ik twijfel ofook een zoete hekeling,
gelijk gy meint , hem wel nut zal we-
zen. \'cis zeer bezwaarlijk aen menfchen
van zoodanige ziekte de geneesmiddelen-
Zoo van pas voor te fchrijven , datz er
in piaets van beter niet arger door wor-
den. Ernftige antwoorden zijn hert
ganfch ondienfbig, want hier door beel-
den zy zig in dat z\'al vry wat wonders
gezeidhebben: inbeelding die tenhoog-
A a ften

hoogflen fchadelijk is, eu niet
kan dan om de quael der ydele
kendheid te voeden. Belacht rnen ü^^^
misgrepen een weinig te levendigs
wederom geen deeg: 2.y fchreeuwei ^^
veneens als imand die men op r

xaekt , en die de hand van zijn g^" ^^^
meefter nieten kan verdragen. Z-oo ^^^
ikby mijn eerfte gevoelen Wij
zwijgende veronagtzaming was n^
middel geweeft om dien Opregten ^atno
lij van xijne ontfteltenis te genezen • _

VI. Dan egter ik zal my nu naer uW^^^
raed en goedvinden voegen :
nier tot zijne verbetering, zal immers
aen anderen, die met d\'afzienlijke mü-
fl^gen van zijne boekjens zoo \'Z.eer nie^^
ingenomen zijn, tot vermaek en ftig""^
dienen. En wel voor eerft dan dunkt my
dat wy hier de gedagten van mijn f^f
Sinnig zal: geh: moeten volgen. Die
kloeke ftrafFe-r der Ruime Leeraers pleeg
te zeggen , fprekendevan den genen^i^
\'teerfte boekjeo van oßZen Opregten Ca-
tholijk heefr goedgekeurd: Die M
t^al d\'eers niet hebben dat zijn msm in
Schriften oit genoemd zal \'worisn,

V IL Wy zullen dan den naem van
Zm Djfcipel , die zijoen Keurmeelter
\'iil *t fchrijven poogt m te volgen , _
Gefchrift pok piet noemen, en • ■
hesideja nioet wat te doen ^Jj*

(5) ,

»c ydelheid een weinig te dempen : want
hy heeft zijnen naem zoo lief, en draegt
200 groote Zorge dat men hem dog niet en
zoude vergeten, du hy niet te vreede
aijnde den zeiven in zijn groot boek vaa
anderhalf biad voor aen geiteld te hebben,
zig daerenboven in\'teinde nog eens met
naem en toenaem laet noemen. Vreemde
ydelheid! Men verzwijge hem hier dan t\'
eenemael: ditisderegceifraf voor zooda--
nige menfchen. Nu evenwel hy moet een
naem hebben. De naem van Opregten Ca-
tholijk dien hy zig aenmatigt, voegt hem
niet. My gedenkt dat gy hem onlangs den
Verdoolden, ik den Slorrigen Catholijk
noemde ; maer om den man niet verftoord
te maken, mogen wy hem hier wat zagter
raetden naem van Onbedagten Catholijk
betekenen jen dit vertrouw ik ook dat eik-
een zal goedkeuren, \'t Is waer dat zijne
groove misflagen wel een fcherper naem
Zouden verdienen: dog wy willen de zagt-
"sinnigheid in alle manieren oeffenen j of
dit mogelijk een middel was om hem tot
kennifle der zelve te brengen, en-alzoo-
een waerJijk en in alles Opregten Catho~
lijk van hem te maken-

VIIL De misgrepen van dezen Onbe-;
dagten Catholijk vertoonen zig van alle
kanten, ja men v^ndinzijn geheele boek-
jen byna niec anders dan een Samenlcha-
keiing van vaUche (lagen,. Tweemael
Ä 3 noemt

«®emtliy\'i%2,8lven metaaem «»toenae®»

gelijkikaenftohdsopmerkte» en datinee®.
feoekjen van 200 weinige blaedjens. Eeü
Voorreden was niet genoeg voor zoo ge-
wigtig een Werk jdaer moeit ook nog een
Nareden bykoniea» Wat zijnen Stijl be-»
1-angt, hy beeft zoo efenige woorden en
fpreuken die hier en daer uit de Schriftes
der génen welke hy Janfeniften noemt»
ontleéndzijn: maer tot zijn ongeluk, hy
h eefc de kennis niet om die frajigheden va»
pas te gebruiken en elk op zijneplaets te
brengen. Zoo gy ze by de reftvan zijn
gefchrijf vergelijkt, \'tis even of imand
xijnen liegten rok met eenige ftrikken en
Flu wele lappen hier en daer zonder onder-
Ifcheid ging behangen: Zoodanig een
meinende-zig op te pronken, maekt zig
belachd ijk en\'verwekt aüe die hem nazien 3
om hem raet vingeren tg-wijzen.

IX. Rakende dsn inhoud van zijQ
boekjen, fommjgen zeggeti dat zy ver-
wonderd zijn 5 hoe hy*t zelve zoo gezwind
iti \'tiigt heèft fcaènen-geven. Wél hoe,
zegden ze, ëea man die een geheele Ge-
meinte te bedienen heeft, ia die zijne
zorg ook over de gemeinte zijner gebureii
uitffrekt, cn daer by nog eenige wekelijk-
fcliè marktdagen heeft waér te nemen, zoo
geleerd een Werk van meer dan een geheel
blad groot, en datbinnen den tijd van een
maend óf ïwecj op te ftelleh:\'zeker dat

vereifcht wel een onvermoexden arbeid, of

immers een vliegend verftand mee een ge^
leerdheid die wat meer als gemein is. £■»
dog men weet wel datz\'er mee lachen:
want als xy\'er voor af na ernftigvan fpre«
ken, Xeggenzedathy zoo hierofdaeriet
Weetuittefchrijven, eadan tot die flegte
famenraping eenige van zijne eigen droo-
menonbedagtelijk by te voegen: en dat
hen als zy zijn boeki en lazen, geftadig de«
Ze rijmen uit den van MonßsiW

De^fgaux in gedagten quamen:

........ . . . - * Ohoog^lserJett man,

Die \'t Wsrk van Barnim beefl t-wintigmael
doorbladerd,
tAïï\'tmergüittAhnïïf en Kah^nhveriaierä%
Ja dis a ^ätnpit Sitjl vitßaen en lezen kan !,
X. Nu hoe gering een oordeel dieHee«
ren ook van zijne bequaemheid mogen
hebben, hy isxoovoldaen van zijne boek-
jens, en heeft zoo groot vernoegen in zig
Zelven, dathyzig, och arm, laet voor-
ftaen dat \'er geen ftoffe te vinden was om
dezeivete wederleggen.. Want de goede
man fcan niet begrijpen dat zijne dolmgen
Zoo grof en taftelijfc zijn j dat men zig met

redeß

* . . r 1 » ; « r i cefcavanthomms

Qiti Je Bauny v\'mtfois a Itt toute la Somme,
Qmpoffide ^Ahelv, quifcait tont Raconhf
•Êï même enimä, dit-an, Ie Latin d\' a ^ernph,.

Monfr» Defpreaux dans fonLutrin;

reden tieefe kunnen inbeelden , dat zutis\'
kraem by d\'opregte en verftandige Gatholi)-
ken geen trek zoude hebben, nog ingang vin-
den ; maer dac zy noodzakelijk eerlang van
zelfs in kleinagtiog moeft vallen j erj dat die
de reden is die dede oordeelen dat zy geen
antwoord waerdig was. H y meine dog a at hy
de papegay heeft afgïfchoten. \'tis dan ti)a
dat m.n hem hier eenige van diï mifgrepctl
doe gevoelen.

X I. Ziin laetfte boekjen heeft maer XI.
punkren, edog \'c getal der misflagen is \'er v^y
wat grooter io. d\'Eerfte van de g^nin die ik
ga aentekenen, is in hec eerfte pankt jdaer d
Onbedagte Cstholiik al ten eerften buiten
\'t fpoor dwaelt, en is roo grof en handtafte®\'
lijlï, datmen zig naiswlijks zoude kunnen in-
beelden dat iet zulks in de herfenen van een
rederijk menfch konde vallen, \'een ware men
\'t zelf met eigen oogsn gelezen had. Hy zeic
ftoutelijk uit, dat ook Jegoâîoozen die in hunne
gdälooshei J volhuräin ett ßirven, in Je ma^t Jef
àooJs niät gehkven z^n, M J er\'tgene ganicli
vreemd engekkelijk is , hy houd Itaende daE
die godloozen io der daed onder de magt des
doods geweeft, en nog on der Jie fragt zyf^\'
en egter wilt hy datze ender de magt des
doods niec gebleven zijn, Zy zijn\'er ondef
^ev^eeO;, en zy zijn \'er nog ooder : nogufi^
iijnz\'er niet onder gebleveni rae.l wac i«
dat. \'t ! s even zoo vee! of ik zeide : De Grie-
keu aijtt ouder de magc det Turken geweeft »

en zy 2ija\'er nog onder: rnaer evenwel zj
zijn \'er niet onder gebleven. Zoo maekt men
zig bclachelijkals men zijne dolingen zoo lief
heeft, dat men liever de grootfte ongerymd-
heden wil voor den dag brengen , dan zijnen
misflag belijden en verbeteren. Is du nu dan
de regte mannier, om de Jaiifeniften vreemde
PhiJofifän te noemen ?

X I L Dog laet eens zien hoe hy zig wringt
en draeic om uit dezen ftnk teworfteien. Hy
geeft als of hy zig tot inftelder vaneen nieuwe
tael wilde aenregten , geheel nieuwe en
vreemde betekeningen aen de woorden , die
tot nog toe by geen menfchen in\'t gebruik
waren, en deshalven niet wonder indien ze
by niemand verftaen worden. Want wat
meior gy dat deze woorden j NiemanJ h in
de magt dei doods gehkvm > betekenen ? Gy
2uk an! woorden : Inda magt des doods blij-
ven , is bly ven in den ftaet van zonde, in den
üaet van onregtvaerdigheid , in dfn ftaet van
verdoemer,is , \'t is blyven onder \'t getal der
genen van dewelke d\' Apoftel Paulus z. Tim.
2. Z^. fpreekt, die de duivel naer z\'Wn loilgs-^
vangen die in den ftaet van zonde ,van

onregtvaerdigheid , van verdoemenis blyven,
dat is, alle godloozen zoo lang zy in de god-
loosheid volharden , blyven in de raagt des
doods. Jmmt rszooverftoDd het de H. Apo-
ßel Perrus 2. per. 2. 19. Varfwien imand o™
f\'erwonnen if y dtenr ßaef is hy. Eu Chriftus
Äelfjoan. 8. -Al dis de z^nh dost, U een

fi^f

(IO)

ßasfvan de gawJe: es zoo tang hy de zonde
blijfc doen , blijtchyook een flaef, darisiii
de magt der zelve , en vervolgens in de magc
des doods. Zoo verftaen\'c ook aüe menfche«
die reden gebruiken. Zoo dat by hen, J^k^
mitni is in de magt den doodt gehUvsn s zoude ïS
zeggenzijn, Niemand is inde zonde geblc
ven; maer alle menfchen , zelf ook de god-
loozen, zyn geregtvaerdigd : want alle tuen"
fchen blijven flaven dsr zonde en indsmsgï
des doods , Zoo lang toe zy geregtvaerdigd
worden : Indien dsn niemand in de magt des
doods gebleven is j zoo zijn alle raienfcheiij
ook zelfs de godloozen , geregtvaerdigd :
\'c H elk hoe dwaes het zoude zijn cs zeggen ^
gaept gelijk een oven.

X I U. Maer hoe dit is of niet, onze On-
bedagte Gatholijk wilc egter\'tkoft wat hec
koft zijne doling ftaende houden. Liever te
zeggen dat wit zwart is, dan een woord ts
herroepen, of een ftroobreed te rug te wij-
ken. Hy heeft dan geen ander uitvlugt wece«
te vinden, dan de betekening der vvoordeö
naer zijn goe :dunken te veranderen. Als hy
zeit .• "Niemand is in Je magt des doods gchlcven,
dac tïïoet nitt meer verltaen worden gelijk
het pleeg , en gelijk wy nu ge2;id hebben d^t
het ook "nog by alle redelijke menfchen vei-
ftaen wora: maev\'twiit alleen zeggen?
OU niemand noodzAelijk moet verlote"
gaen. \'t Iso\'-men zcide ; Niemand
vangen gebleven, raaer alie de jjj

(M)

zijti verloft, Wd hoe dar, zy titten immers
*t meefte deel nog in de gevangenis ? \'t Get-fc
niec , iy zitten erniet noodzakelijk, mier
kunnen\'er uit onifl:gen worden, tn daerom
behdegc her n-^y te zeggen, dit \'erniemand
van hen , al zitten ze nog zoo vaft geboeid,
vangen gebleven is. Dit is tigenlijk de tael
en redenkaveli,ig van dere n vretmden Philo-
foof: Jahy veïpUgt alle Chriftenen uit de
volheid ziiner magt deze droomen te geloven,
gillen zy onder \'t getai zi/ner opregte Catho-
Iijken gerekentvvorden.En dit vonnis lijdgeen
tegenfpraek, want hy heefc het aldus niet cx
Tripode^wzcx exCacabo uitgefproken. Dan wy
zulleti ons aen zijne nieuwe befluiten ganfch
nietbindé,mjer*toud gevoelen houdsnjen ook
d oude tael fpreken. Wy zullen met Chriftus
en d\'ApofteJen zeggen en geloven , dat alle die
itï dezonde voih rden , flaven der zonde en
onder de magt des doods blyven, tot dat ze
door de Genade van Jefus in der dacd be-
keerd , geregtvaerdigd , geheiligd en verloft
worden. .^ïf de Zso» u zaJverlofihehhen, dan
en niet eet zultgy waeriykvry zijn.. Joan.sliÓ»
XIV, d\' Onbedagre Catholijk gaet voord,
en na dat hy d* oude grollen der bewufte ver-
worpeoe-Leerftukken \'ai wederom naer ge-
woonte had opgehaeld, houd hy nog hard.
nekkelijk ftaende : Dat Chriftus geftorven is,
niet op dat de genen voor -wie hy zoude fterven, Xe-
ker lijk zalig zouden tvezenmaer op datzy zali2
tt ouden kunnen\'worden, \'tCene niet alken te-
gen

gen \'c Evangelie, den Apoftel Paulus, A«-
gußinus en alle voorftanders der genadige
Verkiezinge en der daedwerkende Genade
ftryuigisj maer ook zelfs tegen hec gene alle
Jefuitcn naer \'t bevel en befluir van hunnen O-
verftenden E. P. Claudius Aquaviva gehou-
den zijn te leren.. Want volgens dezer allrf
eenparig gevoelen heeft de Heer lefiis Chri-
ftus , die voor alle geftorven is, zijne dood iH
dier voege voor zijne Uitverkorenen aen de»
hemelfehen Vader opgedragen, dat zy uit
kragt der zelve niet alleen zouden kunoeo j
maer met der daed zouden zalig worden, dat-

is,zoodanige genade zouden ontvangen,waer
door zy zekerlijk en onmifTelijk toe het be-
Zirdcreeuwige zaligheid zouden komen. IK

zeg dat dit ook \'t gevoelenden de leere der ge-
heele Soc^eteit moet zijn, indien zy acn\'c
befluit van haren Öyerften wilt gehoorza-
men. Zoo dat d\'Onbedagte Catholijk met
zijne boekjens ook by hen niet veel geagt kan
gorden.

XV. Zoo men hier met imand anders te
doen had, \'t zoude niet zwaer vallen hem nog
verder met cenige ernftige en nypende re-
denkav.elingen in verlegendheid te üellen
ais by voorbeeld met deze bewysreden: Ds
volharding ten einde toe is een vrugt van de
dood van Chriftus,en zy word ons niet anders
gegeven dan om dat ze Chriftus door zip
fterven voor ons verdiend heeft J Mu alle die
degaef defvolhaïdingevan God ontvsflgs"\'

(H)

kunnea niet alken volharden, maer, %y
volharden zekerlijk en met de daed, en
worden alle taiig : Zoo is dan CHaisTue
Voor de genen voor wie hy die\'gave ver-
diend en bereid heeftj en die deaelye uit
kragt van zijne dood waerlijk ontvangen,
niet alleen zoo geftorven dat z/. zouden
kunnen^rnaerzoo dat zy ook zekerlijk zou-
den zalig worden. Maer\'tis reeds al te
veel redenen gebruikt tegen een die byna
niet dan redenlooze dingen voor den dag
brengt, gelijk wy nu ai voord gaen be-
merken.

XVI. d\'Qnbedagte Catholijk gaet ook
den Philofoof Ipeelen, en inaekt de Jan-
feniitenvoor vreemde Fhilofofen uit, orß
dat zy , zeit hy, zig aen de Ternfen nisten
binden: maer helaes hy Ipreekt van din-
gsndie hy niet wel verftaet, en\'tfchijnt
wel dathy nognieteri weet wat men in de
Philoibfie pwoon is Temm te noemen.
"Want de Phiiofofen weeten dat mén in een
Redenkaveling de woorden wel kan ver-
anderen, ea nogtans de zelve Termen be-
houden , als maer die verfcheide woor-
den eene en de zelve betekening hebben:
gelijkmen ook van den anderen kant de
xermen wel kan veranderen, hoewel meti
de zeWe woorden , dog in een I verfchei-
den zin, blijft gebruiken: \\gene beide-
in dien\'t hier pas gaf, in ontallijke exem-
pelen konde jvertoond worden.jj Ta;\'tis
B dik"

dikmaels maer een kinderlijke en o*tijdige
beftiptheidder leerlingen zig Zoo üafelijk
aen de woorden der X^em«« te binden. Dc
meefters gebruiken^ hier wat meerdere vry-
heid in. En dit is mogelijk de reden waerom
die vreemde Philofofen van Janlemften die
onnutte beftiptheid zoo naukeung niet be-
tragten,en wat meerder zwier en vryheid aeO
hunne tael vergunnen»

XVII. Maer om hier niet te verre te Io-

?cn, d\'OnbedagteCatholijKheéft zig inde

hilofofie zoo diep verward, dathyzi|ne
Theologie vergeten heeft, \'t Schijnt dat hy
om*t vofchil tuffchen zijne Tfrwt» uitte vin-
den, de zinnen xoo vermoeid, en zijne we-
tenfchap en geheugenis zoozeer heeft uitge-
put, dat hy geen onderfcheid tuflchen den
verfcheiden wil van God heeft weeten tema-
ken. Hy kan niet vatten dat de wil, waer
door een zoon wilt dat zijn vader leve j dien
Godwiltdatftervenzal, van God kan inge-
geven of gemaekt worden , te weten, om
dat de wil van zoodanigen zoon met den wil
van God ftrydig is. Maerfindien hy geweten
of agt genomen had op \'t onderfcheid, \'twelk
alle Schoolftudenten, die de Godgeleerd-
heid nog maer van verre en op den drempel
begroet hebben ,wel kunnen maken, hy zoü-
dedit ligtelijk begrepen en in een gevoegd
hebbe^ti. ■ ■ , . . •

\' X Vr.II.^ Daer is een tweederlexde vm trt
God te bemerken j .waer van de Godgeleer-
den denieenenden Tekenwü, en denande^

• \'(f5)

ren den wil v^n Welbehagen noemen. Da
Wil van Welbehagen is eigendlijk en wezend-
lijk de wil van God: dog vermits ons dezel-
ve doorgaens verborgen en onbekend is, zoo
fenhy ookde regel van onzen wü nog vaa
ons leven niet zijn:. Door den Teken wil van
God word niet anders verftaen dan de gebo-
den en andere diergelijke tekenen,waer door
ons van Gods wegen betekend word, wat wy
doen en laten moeten: en deze is de regel
van onzen wil en van ons leven , tegen^den
welken onze wil zonder zonden niet kan ftry-
den. Maer tegen den wil van Welbehagen
kan onze wil fomtijds ook zonder zonde ft.ry-
dio-zijn. Waerom? Om dat diewdons on-
bekend, en van God niet voorgefteld is om
tot een regel te verftrekken. Zoodatons ook
zoodanige tegenftrijdig\'e wil van God zclt
kan ingegeven ,geir!aekt en bevolen worden.

XïX. \'Ditblijkcxeerduidelijk in het voor-
beeld van den Arfchvader Abraham. Abra-
ham wildedat zijn zoonifaac zoudefterven,
en was nu bereid omhemren flagtoffer aen
God op te dragen. God wilde door den wil
van zijn Welbehagen dat Ifaac zoude leven
ennietfterven. De wil van Abrahamwas dan
ftrijdigmet dien wiile Gods. En egter\'t was
eengosdeenheiligewil, waer dóór hv\'tbe-
vel van God gehoorzaemde , en dienGod
zelf in hem voordgebragt en gemaekt had.
Zoo ziet d\'Onbedagre Catholijk het gene
hem zoo vreemden ongerijmd fehesn, nu
B z door

door een esempe! ulr de H, Schriftuer beveflrgd:
namelijk dat God wel kan maken dat een zoon
wilt dat zijn vader leve, dien wilt dat fterven
zal; gdyk hy hier beval en roaekte dat sen va-
der wilde dat zyn zoon ^óiude fterven, dien W
niet Wilde dat fterven , mser leven zoude.

XX. Edog\'tis waerfchynlyk uit onbedagt-
heid of onwetendheid dat hy in dezen mifgreep
gevailenis, endit verdient dan nog eenig mee-
dogen. Maer\'tgene volgt kan niet anders dan.
aen een groote onleerzaemheid en aenheg-
ting aen zyn eigen goeddunken toegefchreven
worden, oft moeft wel een meer dan natuerly»
ke onbedagtheid zyn. Ky had deze woorden
van den H. Auguftinus uit het 97. Hoofdftuk
van 2yo Handboek gefchreven aen eengenaemd

Laiirenrius bygt\'bragr; Als men ds rede» vraegt
\'Vöaerom alle menfchen niet zalig tnorden , U menge-
n/ioon- tsmtt)iOordèn,om äat zi zelf niet en wils»:
als of dit ü* eigen antwoord van Auguftinus was.
\'t Js een oud en erflyk gebrek der genen die zig
tot beftryders van de ware leere der Genade wüh-
len aenregrcn , dat zy de woorden der Heiligs
Vaders verkeerdelyk opnemen , en vermies Zf
in de boeken der zeize gemeinlyk nkt zeer diep
hebben ingtïien, meenigmael de dolingen der
■genen die\'er in beftreden en wederltid woFdet> >
voor d^\'eigen leere der Vadets komen,aengevei^
die des hl! ven uuen daa eens als verboden
ren worden aengeflaeen, gelyk het ookaeti
zen Onbedagtcn Catholyk gebeurd is.
»vord onderrigci dat de; gemelde
■niec <d\'antwooid van Sint Auguftyn is, maér

gtie»

antwoord der genen weike
: ftryd , die hy maer verhaeld-eo tefEens verwerpjr,
.-Maér OBze :raan in plaets van zyoei mijflagie
.\'belyder».zsit óogiêens; ftoutel|ik:ui\'t;» dac Ssc
niet waer is, 1 k z^g, zdy H *
\'Vsoord tiiet der Telagianeti y \'mm d\' mitooord vatf
-den K t^u^fiintu U, Tegen zulk volk helpt

geenreden nog onderregting.
-, X XI. \\Vancdat het een aiitwoordis.; v^
, de genen die Sint Augaftyn.beJïf^jd vv^-

\' kehyafkeqrt,- is.z<5K5.kVaer:afedp^z.on
vollen middag fchijnt,,-Zte biér.di&vi\'.o
. van Auguftinus. Eerft ftelt hy yaft\' afs een

zaek die in \'t eerfte punt van. on5 geloof ^ Ik
geloof in God den Vnder ^Imagti^ , begrepen is:
i- Dat-d\' uitWfrking vm den ivti det /Ifnognnden
-. m \'it\'dobr deit\'viilvsM-eèmgfcheffeLkk^^ Dê^

. hy aldu? voord;

r laatfnMtier van Gp4, gezeid Uft^ne d^^pfefmet
aMioJerhetd van hm heeft vitge^roKen i Dat \'p^
toilt dat alle menfchen z^Ug \'Wüïden\'.. en maekt de-
2,e opwerping. -Watit nadm ze niet alls, ^nur
verre\'t imede\', deel fi^etxafig tworde»^ zoofchiifit
hpt dan dat het niet gefchied\'tg^ns Godwilfdatg^-
fchkde t en dat alzoo.denaiUe^ \\ \'Gf\'ods^oormel^
\'fchelijkeH.wiljheIei \'«.w~i. VZa^haft meu d\'onz^k

vïaegt-^ \'waerQm:ze nietMs.ziïlig\'iVorden, ivoyj *er
- gemeiniljk geantwoord, em dat Z) met en \'wiüen^

. Totnogtoe d\'opwerpmg. Maer de H. Lee-
raer verwerpt deze gemeine antv/oord 5 en
v,wederifid.ze door\'tvoorbeeld yas déMe^e

.■ iiaderea. • Gif\' kan \'mmtszeït. hy.," V^«-.^«-

■ \' \'" \' Bi\'\'"" \'kléine-

\'wsih M»^ssgn\'tsiïïett^f nU/t^
\'aiBsatevmSift u, niet gez-\'J toordem. Als of
leide : \'Die antwoord kan niet deugen , want
zyhëeftgeén \'plaets in de kl«ine kinderen»
■ Maer d* Onbedagte Gatholijk zaldital wfe-
derod niet vatteri,

XXIL Ikvoelweldatwywat ralTersulIei»
Hïoeten voordgaen, of deze Brief zoude al tc
langworden. Hy meint vervolgens dat God
ïig aen den wille der menfchen ondervrcrpt j
"als hy dén wil doet der genen die heravreezenj
dat is, als hy de gebeden van zijn volk vet\'
\'Jhoort :. *^weik^en erbarmlijke inbeelding is»

\'Hypraetook van \'t ^waf^« ^eaJ der Godgeleer-
Jeit f en vzn aUs 4\'XTttleggefea der H. Scbriftutg,
\' als of hy\'era! groote kennis mede had. Ja hy
\'wiitookden Naukeurigen maken, en iszoo
i ftout dat hy de manier van de woorden der
Profeten by te brengen,die d* Apoftel en E-
van^eHe-fchrijvcr j\'óannes zelf gebruikt
Ibeeft, van loffigheïd durft berifpen. Want
her is die H. Apoftel w-elkc de woorden uit
Ifaias^. IO. aldus verlnelt : Zy kondé»nietp»
JaveH,,o>nJitwsderomJftfi*e<^ezeiJl)et-fi- Hfheéfï
hunm oogen en h\'Anns ^rtsyt t/erhtrd\'. aU

Z30 dxt^tmetd\'\'oo-gsn niet én zo»\'Jsn zien, en niet
vetflatn rnetdèr \'hem i en k^hcrd <W9rdén , en dat

ikze^zeit Jö-
annfts 12.. 4.0. Maer d\'Ohbedagte Gacholijfc
mort\'\'er tegen. Die woorden, zeit hy, zijn
in die geftalte by d\'en Profeet niet tevindeti.
^oa vrtoeÈ vnen dis dtn ineen zioKvanalzulkeng«\'
Viigt merto0idf0jkhjbygngeit. Wat duckt u vaü

ZOff

ftp)

«oèonBétffiftea beriiper die terwin hyee®
ai li- mïitic tegen te fpreken, den H.A-
po]^el xelfvan losügheid gaet beichuldigen ?
En dat wilt zig hier nog ai voor een zonder-
ling Opregten Catboli;! komen uitgeven.

X XIII. \'t Is tijd dar wy nu met een woord
ietzeggenvan deze hoofddwaling: Gat ma»
Jatrhet lrgtcfJe kf^t^^n der tuturs zoni^r Je s^gtme.
Jépn» CMjltts Je fVhi Jjr natufs kun onJsthoudsH t
«» Jut Je» ^HgnJisJit Jaeit y ds vsrJtere gitiie d^
i«r zaligheid nwdig U , zal gegeveit taordèn, \'tlil
wel waer dat hy deze dwaling.zoo ong?-
fchaefd in zijne boekjens-niet heeft durven
ftelïen, en dathy zip nu daeroverfchaèmc,
mogelijk vermaend zijnde door imand die dè
taek een-weinig disper inzag dan hy. Daerooï
had men hem hier ookmogea Iparen,en vaa,
deze dooling k ianenzwijgeiij. \'ten ware Ihl/
nu zoo onbedagtelijk quam verklaren ï dat Ey
talks rnrgsnt zeit. *t Zal dan gped zijri dat
tnen den man de geheugenis eens vernieuwde
van *tgertehyopdenFeefl:dag vin.d\'Opdragt
der H. Maegd Maria 1684. aen een waerdig
cnaenzienltikPri«\'ïergerchrcverï heeft.

XXI V. Ds N. ^pofie! PohFm, zei\' hy :>fihrhft
9ot dé Rotnsinen i» dezet voegd^\' Cum enint gentfi
^ua U^m non h/thgHt, natura\'it^r ea qu«eJegit {unt
faeiunu Rom. t^ Hk-t leert d\'^ApoftslOiaie ^akem,
ƒ. Dat de Heidenen lèvetdi\' Usidendatn ffihom
zy van d&loet MoiJit ofChr-^inntva meetgn, evea»
•weldoe» de nis-rken det-ixseft. J ƒ, Datzy dat doen
rnmrlijki nsturalitfr, Gesft de H. Jipofiel on»
éier ptin gelegendhéd om te vsfmosdt)*, Jat Jk toe f»

■ - fló> , ^ • \' ^
,1ien üit Ifagt van moo een natusrU}K ligt ^ónmngi-^
iaën "veHfiin\'} Naturaliter ^ -rnxt han iatanJsrs^S
^Zegse» \'laiziH alt duHu, lumine, ^ m tmnaturk ,
rdodr de ïsHieringy d»or \'t1igty eti Joor ^ekm* ^
Sfit^re? PFat inf hrartgt, ik en loitte. daif\'.geeit
^daJere.vatdling van. Tot hwr cue d\'Onhedagi»

^Cathoüjk» En wederotii aen ien zelve» Prleftef

"in éeii brief van den io. van Louwmaend
Tcbryft hy aldus r ^T, E, pit fft^^ier Me vragen

voor. fn dë rwéede vrage ^\'ord hern gèvraegdi J

\'Waer ^fgge» Jéjè ScMfiiterplaetfin; Pf. 4. Jo""^\'

tó^ Dat hifï iigfder natürsJ^w/t-rtdlsii

*hef zaed vait de^enade CMp if ? Hy antwoord :
De Schfiftuerplaets die my dal genoegz\'ei» zeü , it
■ dis van Handel: \' l O. Sint Thowaf is myn vegttman,
"Nn^^zeit hy in deti zeiven brief r Devootnaemfiê
Sj^ngïii\'M \'iHzegge, tvndezeltoee. I, Dat men dcxef

%st ligt \'bf de kritgien Jer ytatufe zsnJev ds .genaas
-Chrljli, a\'s ffet ^de\'r Hature kan onderho«den. Jsf.
\'• Dal aen de genen iie dttdosn,de verdere gratiea.die W
zaligheid modig zyn, gsgsvm loardeh. J¥at

\' iiet eerjls aengaet, \'ik tssil niet zegg^» * dat Ju menfch
epdie manier kan doen aUedeioerken Jes WettCo}^
darlS, tefféns^genlonQcn, te^er Divifmi
datis, elk in\'t béz»n4cr.: ■ \'

\' X 3t\'V. Vchóone gevoetens vat» een Of^regtf»
^Catholü^ ! Dair ik geloof niet dat imand viitde
\' Catholijken, die hun geloof eenigzins verftaen,
zal nord^eleir dat dezedolingen wederlegging ^^
\' noode hebl^-n. Zy zijn 200 grof dat *er> degej
\'me diezé vbdi^ebragt heeft\' nu zei f over befchaei«ö

"\'i^, èn w^sfchte dar hy dezelve nergêits had ü*-

gelapt» iodien, hy se regt uit enopenhjk vetsi^^\'^

te, men moge hem pryzen en geiukwenfchen^

en zig in ^he bekehnge verheugen.

X X V i • Maer nergens iaet hy \'t ilegter leggen
din in\'t einde. Hy maekt een fchrandet onderfcheid
Eufîchen droevig en gevoelig zijn , en zeit dar het
wel volgt : D/e W volkome»gewkvsrmg aen den tsiJm
Ie Godt : iïgo hy is niet bedroeft,-wat hem ook voorvalt.
Hier over huppelt en Jpringt de man even gelijfe
de kinderen als zy een waterbel zien. Maer in.^
dien men niet vreefde zijne vreugd te ftooren j
men zoude die waterbel welUgt aen ftukken bl:--3
zen, en hem vragen: Of Chriftus niet altyd vol-
komen gelijkvormig aen den wille Gods was :
en\'ofhy ook niet bedroefd wasjals hy zeide* Mij-
ne ziel ii ier dood toe droevig} Op xulke vragen
had hy waerfchrnlijk met gedagt, \'c Was ook
wel eea kunft voor den man alle de tegenwerpin-
gen van die vreemde en naukeurige Philofofen zoo
nauw re voorzien en te myden. Dog laet ons
voordgaen en hier van een einde maken,

X X V H. d\' Onbedagte Gatholijkfcheid ein-
delijk met een ftank: hy knort en kyft tegen de
Janfeniften, praet van dingen daer hy ganfch on-
bewuft vanlis, en fraaet op luiden die\' te
\'waerdig zijn om hier t\'zijnen opzigt ge-
noemd te worden, Maer\'t fnoodfte van ai is
dathymet.uitgedrukte woorden zeit: Ik hén
\'mdtfwijkn blijde , Jat de Janfeniflen nog het Va-
gevyer behoudè!9,. \'k Meinde zy dat lieten varen- toant-
\' \'t enpafl niet op hunne L^ers, Hoe weinig ik ook
■genegenben om hemernftig en ftruf tehân-
• delen, \'k-zal dit egter, met welnesneii van
"dé\'Sl\'apgeZiindea diegeen août\'verdragen

kun»

I kunnen, zijn eigen naem geven en een La-

fteringnoemen. Hoe 1\'Hy datde ge-

nen die hy Jar^ditifien noemt, hst Fagevuer be-
tert varsn, dat is, by hield ze aen kettery ver-
da9;t. En op wat grond dog.? Wam ba paß
niet. zeithy, ophtmneLeere. En waerom paft
het op hunne leere niet ? Daer geeftd\' Onbe-
dagte Catholijk geen reden van.

xxvni. Als imand een quaed vermoede®
van zijn eveaaeften heeft, waer door des
zelfs aaem en eere grootelijks géquetft Wor-
den , gelijk\'tv\'errEiöeden van-kettery is, en

dat hy dit vermoeden fchriftelijk voor ai de
wereld ga«t bekendmaken, zonder goede
fedfenen daer van re geven, ik weetniet be-
ter of dat word in onze tale Laffering ge-
noemd- Nu d\'Apoftel Paulus dreigt deze
tnisdaed met wat argers- danmet het Vage-
vuer. Deliefde zijaer zaligheid dringt my
dit tc zeggen, en die moet hem ook bewegen
CKiv\'t zelve met zagtzinnigheid aen te nemen,
en ernfteHjk te bevroeden. Ondertuffchen
laet ik aen vders oordeel war a^nng men be-
hoort te hebben zoo voordezs-n genoemden
Opregten Catholifk, als voor zijne boek-
^ensofichriften, die van zoodanige misila-
gen als wy nu ter loops in dezen brief gezien
hebben, ganfch overvloeden, en die de God-
iijke Voorzienigheid tot geen ander eind«
fchijnt toegelaten te hebben-, dan om onze
Catholij ken te doen zien, dat hy niet geheu-
gen zal, datde ware leere der Geaadczal bc-

ftreden worden, dan alleen door ïuidea
welkers taftelijke misflagen hunnen onnut-
t\'en arbeid en heillooze betragtingen met den

fmaedvanal de wereld moeten ovérdeKken.

XXIX. Ik mernde nu Sn\'c-einde van dezen
Biief wydlopig vao deaoageaecmde Janfepifteiï
Biet u te gaen handelen \'t gene ons «ngefWijftld
tot een zoet vermaek zoude vcrftrelitlicbben. Ia
lang heb ik geen man gehoord die ^» «oofterkte-
gea àe Jatifeniften heeft als de gene dien wy nu
voor hebbco» ZyJtomen by niopelk hladte pas.
*î Schijnt dat zijne zinnen <foor datfpook\'teene«
mzd ontroerd zijn. Waer de tyd ontbreekrmy

voor deze mael: mogelijk zal \'t wel haeft elders
te pas komen. Ook zoude de 2aek wd njm Tcr-
eifchen : Z\'is al t» aerdig om in gemein^
ftijl verhandeld te worden^ en ik voel al-
thans geen luft tot digten. \'kZal alleen «g^
gen dat deman zijne onkunde noit onbedag-
telüker konde ontdekken, dan wanneer hj
de zoogenoemde Janfenifte« «-We Pbibß-
/.«noemt. Die degeleerde wereld wat beter
kenn-en, wetenwçi dat diej anfeniften aldaer
voor geen geringe Phiiofofen gaen, en dat
ze doorgaens over geene zaekmin, dan over
Kcbrek van Philofofifche wetenfchap befchul-
ligd worden. Maer hy praec flegs m twild.
Hy meinde dat men dît voor een fchranderen
fiag zoude aenzien. Dog \'t is een gemein ge-
brek van de menfchen : ^y memen dat elkeen
zig behoort te verwonderen over \'t genehen
aerdig fchynt.- Wy zullen hem hier flegs i«

zijn goed vernoegen laten.

XXX. \'fVertrek van den Poft dwingt my
afte breken. ïkvertrduw datgy met my uit
hét^ ge^^éide wsl zult befluiten dat het boe-
keil ichty ven ganfch de roep vanden genoem-^
den Opregten Gatholijk niet en is: en dat zyn
werk is gelyk eén Profeet zeit : Opus rißt dig-
mm. Dan gy hebtdat ai, te vóore wei geweten,
tóe\'t-haeft.: De bezondere groetenis aen mijn
ïièêr. mét zijn gezeifchäp. Mijn Heer C.
ï^^tuenalle dé VriendénVan herte groeten.
•Gy\' küot met dézen Brief naer uw welgeval
handelen. ^k.VerziDeknogtans dar gy de goed-
heid geliéft te hebben van my met zoodanig

dodr èen nieuwis reden verpligter
tyd te zyn >

MTN HE E Rf

pen 20. van Bloeimaend
i<

Vwen Onderdmlgen Bienaer

• • f • « 9

ins van D. V. P. C

■ A

\\

)

V i\'

U

m