.fvcC
Cü-CCL

tucc

IC^CC:
cc\'CO

c cr^accxcc d

C -CCfCCC C" CCC CCfCC< cj
C C^CCC.C CÇv^COCd c
C cc xccd^^c cc. CcCd cj
CcC cc CCC?^C CcrCC^Cd c
cc O" cc c cc é

cc C cc cclccc cx. CCccCC. 1
Cc C- cc CCC? \'d Ccc.

5rc c ^c <- cdßcd C c j

oc cc*

-^cc crc^-dcj^^c CC\'

fecdccc

Ccc cc €ccc C ^m

ferCCccC ^^

cc C ccc \'

dcdccyc "èd

ccccc «:_c.c ccd

g:

r^f? cc\' «ar cc_ d c-rc»

d«

cc <^CC«3-^cc C ^dCCJ
ccc ci.cTc< dc^cg^

< \' dc"^ Ca dxc^ c \' ccjscÇ

d cCd dcc c ^C C cur5

< ed d ^\'c d\' cc c. cc CC«:

c_ \' cdci <sr -Cc c cj^d

^ ^^^Cr CFcCc Cf c dC\'.\'d
C ^ddT^CJccsc C C Cfd
- dTCi: C^dcC cd
\'dTC?<lccc C\' Cd

CS\'^^ d cod <

C<ÏC(Ctccc c: cd

<ccccs dà::txccc d c:c_

«:cc c crc c^ cc d Cd
<dcc (c c:c_<c\' c d Cd
<dCkCdCC c CCdCC
■ ar^cc QC c c ^c cc c cc
Cd\' er CCC^^" C\'C c^d cc
Cd cc cc: ("Cc cc cc cxd

cd_cc cc cc .ccc cc C cc
cc C CC r .c rCC cc ^C»C

d~ ccccror ccC Cc CCCj

r cc cccc:,c<c cc ccc ^

C cc CCj c-c<r_ cc CC^C <
C cc cCc c -cc cc:c 5

s cc C C ^

r cc Cc c m:

r: cc c ^

r dc- c

rcc CC«

Cd cc:d
^"cd-ccd

d Cl\' cc d
dTdl\'^^d
dcd

d\'C cd -

Cc C. ciC

di\'C: ®
C"c cd \'

Rijksuniversiteit Utrecht

Collectie
KALMAN KLEIN

HIERONYMI

F A B R I C I I

AB AQ^UAPENDENTE

OPERA CHIRURGICA.

> t.

n

,■ -f -

n -m-

\'T

r

1 r.

1 -l\'? , yj

ERONYMI

F A B R I C I I

AB AQUAPENDENTE,

Medico-Chirurgorum toto orbe Prseclanffimi. Anatomes,
& Chimrgias in Celeberrimo Patavino Lycxo
ProfelToris Supraordinarii

OPERA CHIRURGICA.

(QUORUM

pars prior
PENTATEUCHUM CHIRURGICUM,

POSTERIOR

OPERATIONES CHIRURGICAS

continet.

CUM INDICÈ LOCUPLETISSIMO CAPITÜM

ET R E R U M.

KAcceffermt inflrumentorum, qua partim Autor, partim alït
mvenere J accurata delïneatio.
Item,

De Abufu Cucurbitulamm in Febribus Piitridig
__piffertatio, è Mufseo ejufdeiB,

LVG\'DVNI B 4T AV O RV M,
Ex Officina B O U T E S T E N i A N

Ml

HIERONYMI FABRICII

AB AQUAPENDENTE

VITA

Ex Elogiis IlluftrifEmi & ReverendilIÏmi

JACOBI PHILIPPI TOMASINI

i^moniae Praefulis.

leronymus Fabricius ab Aquapendente diftus, c
civitate Tufciae inter Phalifcos, - Aquapendentis
nomine , honeftis majoribus natus, virtute fuâ
generi per fe claro, & illuftri Patrio lumen in-
gens accendit. Patavium , bonarum afylum ar-
tium, bonis avibus, ineunte adolefcentia fe rece-
pit, ibique alienam receptus in domum quorun-
dam nobilium Venetorum, ex Lauredana gente, fub eorum clien-
tela prima Grsec^, Latinaeque lingua rudimenta didicit, mox Sc
Logicam, & Philofophiam omnemj cumque juvenis, & fingula-
ri memoria , & acri ingenio praeditus effet, non folùm Viros il-
lös nobiles obfequio^ fed animi eandore, & ingenuitate demeruit,
moribufque fuaviffimis, Sc affiduis lucubrationum laboribus, in-
génia eorum, qua exemplo, qua exercitatione , ad ampledénda
literamm ftudia mirificè excitavit ; ferentibus opem illis viciffim
Pabricio , ut ad Medicinae ftudia fe conferret. Quare tum
in publicis Dodorum fcholis , tum in privatis congreffibus ,
erumpente jam veluti è latebris Aquapendentis famâ , omnium
omnino animos admiratione complebat. In Medicina caftris
Gabrielem Faliopium, ciariffimum ejus facuitatis Interpretem ,
SEvi lui ^fcuiapium , praeceptorem habuit, cujus ex orej cum
ejus domum frequens adiret , & eodem familiariter uteretur ,
facuitatis iilius flores , apis inftar fedulaz colligebat, & in com-
mentarios redigebat. Magiftrum in curandis etiam vulneribus ad-
juvabat, & ubi res ferret, corporibus humanis fecandis fuam ipfï
operam impendebat. Dodoris tandem infignia merito coniecu-
tus, maximo yirtutis, Sc gloria defiderio flagrare cxpit. Itaque
prasceptoris fui veftigia fecutus, ad morbos fanandos, ad curanda
vulnera, ad Anatomen exercendam, fefe totum eo conatu contu-
lit, ut decedente Fallopio , nullus illo dignior, vel aptior fit

re-

rçpçrms, cui Aoaitomes exercendas provincia à Sereniflima Rep.
"^Gfteta maiïdaretur. In ca toto ille terrarum orbe percelebris ,
quadraginta annorum fpatio fingulari omnium applaufu verfatus
efl:, didufque , omnes Anatomicos -fo« memoria fuperalTe. Pri-
mus ille Patavinis Athenfs, à SerenilT. Senatu Veneto > Theatri
Anatomici ornamentmm impetravit, in eoque pyimus admirabili
auditorum*concurfu, & fpedatorum ingenti coronâ.corpora huma-
na difTecuit. Chirurgiam multis , 8c variis animadverfïonibus lo-
ctipktavit, novis inftrumentis inftruxit, 8c faciliori methodo plu-
riiTias operationes fic abfolvit, ut ejus tùm sere, turn ingenio
Chirurgiam illuftratam pofteri libéré fateantur. Morbis omnibus,
etiam cùm de falute plane conclamatum videretur, mirabiliter
occurrit. Quam ob cauffam Principibus kalis, & totius terrarum
orbis Regibus charus, 8c ab omnibus mjirum in modim expeti-
tuis, tanto erat in pretio, ut ei certatim omnes, tanc^uam novo
Numini, vit^ fuse incolumitatem referrent acceptam, nee nifî
regiis decoratum muneribus ab fe dimitterent, ejus demùm ima-
ginem in Bibliothecis, & Mufeis fuis fummo in honore habitam
collocarent. His dum bonis animi abundabat, Fortunée quoque
muneribus afHuxit. Siquidem ingentes opes fuà fibi virtute colle-
git, neptem ex fratre, Senatori Veneto nuptui tradidit. Patavi-
nx civitatis jure donatus eft, 8c publican Ledurae ergo mille au^
reis, ac demum, ex Serenifïimi Senatus Veneti decreto Antecef-
fforis Supraordinarii titulo, Collegii jure, Eqüeftri dignitate, ac
aurea, totque merito decoratus, ubi nec tacendum illud, quod cum
Illuftribus viris, opera fuâ perbenignè pr^ftitâ, oblatam ab eis
mercedem conftantilïîmè recufaret, variis ab iifdem, & ingentis
?retii muneribus tum aureis, tum argenteis, ornatus fuerit. Qui-
tus omnibus rité, 8c ordine, in armario, difpofitis literis prae-
fcribi juffit.

LUCRI NEGLECTI LUCRUM.

Qnâ quidem fententiâ, & humânitatem fuam, & aliorum mu-
nificentiam introeuntibus omnibus aperiret. Extra portam S. Cru-
cis, quarto ab Urbe lapide, ad Monticuli formam, aedificium
ingens extulit, quod adhuc fortitum ab auétore, 8c à forma no-
men fervat, 8c Aquapendentis Monticuks appellatur. Varia, & il^
luftria opera in Chirurgia, Arte medica, & Anatome typis eden-
da curavit. Cibi minimi fenex, quique vel astate longaeva felTus,
geftatoria fellâ deferebatur ad invilendos aggros. Anno ^tatis
LXXX levem in morbum incidit, ex quo brevi priftinge valetudi-
ni redditus, dum propriis rebus confulit, & teftamentum condit,
prolpiciens novos affines non quseiîffe generis conditionem, fe4

opes

opes oppugnare cœpiffe, fradus animo, graviter irerum ^grota-
vit, quod ab iis, quorum fide maxime nitebatur, violenter ha-
beretur in dies, magis ac magis. Q^amobrem ingravefcente
morbo, non fine fufpicione veneni, cum vomitu biliofo , vitâ
demum excidit j 8c qui fecundam pianè , dum viveret, divitiis,
& honoribus auâ:us, fortunam eîxpertus fueràt, omine tandem in-
faufto, eandem fibi adverfam, & noxiam adinvenit. Dies funeris
XXIII. Maji M.DC.XIX. celebratus eft^publicè ab erudito Viro
Jo. Thuiiio Mari^ Montano , & in Ecclefiâ S. Francifci condi^
tus, abfque Epigraphe.

Efïigiem debemus tabulée à Francifco de Portia piftse, quam in^
ter delicias fuas numerat Vir Kujmaniffimusj & ad obfequia qu^e-
que paratifïïmus Marcus Franzinus, Patavinus Civis.
\' In Anatomici Theatri fuperliminari, haec de Fabricio exftant.

HIERONYMO FABRICIO
AB AQ^UAPENDENTE
XXX. lAM ANNO S AN AT O M.
PROFESSORE.

Confcriptio.

■1 ■ - , ,
■ - ■ ■ ■ ■ . . > ^

DeViftone^ Voce^ £5? Audit u. in fol. \' . .

J^ Mufculorum arîificio^ ^ de Ojjîum cîearticuîatiombus traS^atus^reves. in auarlo.

De Motu locali Animaliumfecmdum îotura. in 4. ^

De Gula^ Fentrkulo^ ^ Inteftinis.in

De Refpraîione^ ^ ejus mfirumenîis libellos duos, in 4.

Be Tormaîo Fœtu. in fol.

Be Format ione Ovi^ ^ Pulli. in fol

F)e Brut or um Loquela. in fol.

OfiioUs l^enanim, in fol. .

F>e Locutione.^ ^ ejus infirumentis.infol
Penîateuchum Chirurgicum.infoL
^perationes Chirurgicas.infol. . \'

J^e Integimentis totius Animalis. in

P.\'^ nomine poft ej^us obicum, Joannis Prevotii cura prodiir.

^^^"[^^(^dicaipfiusnomineinGalUisvulgata^ ^ ■

Lonjilta qucedam ipfius^Jofephus Lauferbachius vuïgavit Frmcofurti.
Anatomam medîtabaturjtifta magnitudmis^iconibus illupatam non ita âuàim in Bdgium

AUTHOR AD LIBRUM SUUM

Liber ^ Augufli promt hinc pete lim\'ma Regis ^
Quern pius obßrvat Sarmata, Turca tremit.
Neve reformides imitatos ßdera vultus,

Aut qua rapt a Jovi fulmina dextragerit,
^unxit enim hlandum cum majeflate favor em
Sicy reus ut metuaty fed bonus omnls amet>
Cum fueris foppkx huic omnia lata precatusy

Rex Vat urn, dices, ore canende facro,
Hoc tibi 5 quem donis cumukfti Principe dignis,
Fabricius grato peBore facrat Opus,

D E A U T H O R E.

e p i g r a m m a.

CHIRURG! procul efte Arabes, procul efte Latini,
Et quos magna tirum Graecia mater alit.
Nam qux mira fimul didicit facere atque docere,
Unam Fabricii fzt mihi noffe manum.

a l i u d.

Rara fides prifds Medicina cur Jit hahenda
PrincipibuSy quorum nomina clara vigent-y
Quaritis^ haud dubium hoc poter it cuicumque videriy

Innumera illorum qui monument a leget.
Invenietnam quadam illic vero abfonay quadam

Barbarica Jpeciem qua feritatis habent.
Sufiulit ijl a Viri ratio fapientisy & ufuSy

Multaque tentando retulit in melius.
Nunc vobisy o qui Me die am properatis ad Artem^
Nil non audendum ejl aujpice Fabricio.

Aloyfii Rubei Patav: Phil ac Med: DoB;

m

QUINQUE LIBRORUM.

ET APPENDICUM DE RE CHIRURGICA.

LIBER I.

Quo agitur de Tumoribus praeter naturam.

Cap. I. TX E Tumoru appelhtionîhus variis^
£5? ejufdem definitione. 1
1. De caufis\'ïu\'morum internis^ &externis.^
j. De differentiîs, feu fpecîebus f umorum. f
4. De generali l\'umores curandi ratione^ quo-
ad Indicatîones defumptas à fluxione ^
congefiione , partiumque in àlienam fe-
dern prolapfu. P
f. DeparticuUri Tumorum natura, cura-
tioney ac primum de Inflammatione, ci-
tra Juppurationem. iz
6. De curanda Phlegmone per fuppuratîonem.

38

7- De Jccidentibus, qua curamlnflammatio-
nis imDediunt^ aut remorantur ^ ut fimt

Febris^ Durities ^ Dolor ^ ^c
8. De Eryfipelate.
S). De Oedemate.
10. De l\'umoreflatuofo.
\\i. De Scirrho.
iz. De Tumoribus aquofis.
,13. De Buhonibus non contagiofis,
14. De Phymate.

Phygethlo.
16, De Bubone GalUco.
17- De Buhone pefiifero,
î8. De Carhunculo.
19. DeGangrana, ^ SphaceJo,
2-0. De Herpeîe.
ZI. De Strumis.
2-Z- De Cancro.

2 5. Herniarum differentîis. 127

24. De cura Hernia intefiinalis, pérîtonao fal-
temdiiatato, \'uelrelamto. izp

^peritonaodi-

16. De cura Hernie omentalis. î Va

27- De cura Hernie aquofa. i Iç

28.1), cura Hernie^ ventofa. i

DeSarcoceles ^Hydrofarcoceles curatione.

30. De curatione Hernia varicofa.

appendix

Qiia agitur de Tumoribus quibufdam pa-
tricularibus.

De F^qfipelate in capiîe^ vel fade. 140. a
De Pfydracio,

De Fico. 140. f

De Talpa topinaria. --g

De Tumoribus cumfolUculo. -i

De Atheromate. -— 1

De Meliceride. --n

De Steatomate. -—p

L I B E R IL

In quo agitur de Vulneribus.

Qw.i.De Vulneribus generalis conftderatio.

141

2,. De Fulnere Garnis ftmplici. 145

9. De ftfiendaprofujîone Sanguinis in Vuïneri-
hus. 144

4. De Infiammatione proUbenda. I4f
f. ^omodo labia Vulneris admutuum conta\'
Slum fint applicanda, ^ applicata fer-
vanda. i jq

6. Ut pr^cavendum^ne quid lahiis Vulnerum

inter cidat. j (Jq

7. De partis vulner at a fubftantia faluhri con-

fervanda. ibid.

De V\'dnere carnis compoftto, feu cavo.i6f
p. T>eCicatrîcum deformitate tollenda. 169

10. DeVulnerihusVaforum<i ideft^Fenarumy

Arteriarum. 171

11. De Fulneribus Nervorum. 180
12.. De Fulneribus Ligamentoram. 187

De Capitis Fulnerîbusprimum depar^
tibus Capitis anatomica conftderatio, ad
prefens negotium neceffaria. ibid.

14. De differentiisFulnerum Capitis. i8p
if. Deftgnis Fulnerum Capitis. i p i

16. De curatione fimplicium , £5? exteriorum

Fulnerum Capitis. i P4\'

17. De curanda FraSlura Cranii,qua non per-

•venit ad duram matrem. ipg

1%. De FraBura Caharia, ad duram matrem,
penetranteit a tarnen ut hac illafafit,

201

ip. De Fulnere dura Memngis. 208

20. De Fulnere Memhrana tenuis , ipftus
Cerebri., 210

ZI. De ThoracisFulneribus^i^primum de eo-
rum differentîis , ^ ftgnis prognofiicis.

Zll

11. De Fulnere Thoracis penetrante,fine inter-
norum membrorum lafione. 11 z

23. De Fulnere Pulmonis y tâ Diaphragmatis.

Zï6

##

De Vulnerihus Abdominis\'y ^ primum de 7. DeUkere cum intemperie calid^ nne mate\'-

eorum differentiis ^ Jignis ^ prognoft. ria, - ^oo

217 ^.DeUlcerecumfrigidaintemperie. 201

De Fulnere Abdominis penetrante ^cumexi- %>. DeUkeremrminofo,

tuinteflini^ aut omenti. 21P 10. De Ukere cum ojfe corrupt0. Iq?

De InfeftinorumVulneribus. zz? n. De Fiftulis. 207

zy. DeFentriculi Fulnere. zzf iz- De Fifiulis in ano. 2/2

De Hepatis^ Lienis^^c. Fulneribus:iz6 ^

appendix.

APPENDIX. . , ^^

..........doétrinam de ülceribus.

Qux agit de lingularurn partium Vulneribus.

15. De Ukerein urethra ^gonorrhoea. 2 if

DeVulneribusFrontis. 2,17 Be Caruncula in collo\'vefua. 210

De Fulnere Superciliorum.

DeFulnerihus Palpebrarum. 234 , E I B E R IV.

De Fulneribus Oculorum j primo de in~ n.,; r-om-.n^i-j ü ix >

cijione tunica corne^ l^ conjunmva. \'^o^nnam de Fraauris.

. ■ / • ^^M^ionediferentiis. caufis^R

DeFulnereOculi^cum eaituhumortsaquet. fignis FraBurarum.

DeFulnereOculorummmeffuftomhumoris. Demrctnda FraSiura tranfaerfa finèvuU

n r^r ^ 7 r T. S\' P^i^^^m de coaptandis^ram oP.

De FulnereOculorum^profundiore. ibid. fispartibus Kc\\

De Fulnere CartJlaginis Na/u 141 f. ^uomodo ofRs fubfiantia fahbrh r.url\':?

De Fulneribus Genarum.

De P^ulneribus Lahïorum. rAf a r^tiu i«, ..........7

De yuimribusLahiorum. 245- <5. De Callo in FraUuris generando. 22I

DeFulnertiusJuricularum. 245 7. De fymptomatibnsFramra fupèrvènientt

De Fülnenbus Ltngua. 247 hus.

Fulnerihus Colli zjo. B. De curandaFraêlura cum vulnere, ijgla

De Fulnere afpers Arterie. ibid, nee os nudatum ^fi ,nec ali7Jtd oZfr,T

DeFuUereGutturis^J^L^^^^^^ ftulum receffuruilll^aZ.^ :

DeFulnereFenarum.^ArteriarumjugU\' p. DecumndaFraUmacumvulnere in^L

larium. -y^y .......a 7. y-) in qua

"Èe^^orum, ^^^^ -

LIBER III. LIBER V.

. Quitraaat deUIceribus,ÔcFiftulis. Quo de Luxationibus agitur.

Qkv.i. \'Db nomine ^ definitione^ diferentiis, Cav.i.De definitione, differentiis tauCis f^

canfis, prognojîicis Vlcerum in genere. ftgnis Luxationum in genere. \' 2S

De curatiom Luxationum univerCall 17a

z. Decuratione UlcerumgeneraU. Z64 DeparticularibusLuxationibusMprimum

,3. De curatfoneUkerum/mplmum, ^ ph- de Luxatione Maxilla.

norum^ ^ cavorum. 271 De Luxatione Humeri. \' îrl-

4. DeUlceribus agrècurabilibus\'j ^ primum De Luxatione Cubiti.\' Vsz^

deUlcere cum\'vitiofihumoriiafflûku^ ac 6. De Luxatione Radii

proinde difficulter cicatricem admittente. 7. De Luxatione Carpl^feu Manus^ itemque

r^ TTI 7- / ^^^ Digitorum.

S\' DeUlcere mahgnOy quodCacoethesdicitur, De Luxatione Femorts ibid

^ primumdeeo^quodjunBamhabetfiC\' 9- De Luxatione Genu \' 1166

■ camintemperiem. ^ ^p^ LuxatiomtalÙ feu miculipedis, ^

6. DeUlcere cumhumîdajntemperie: Z9j digitorum.

FINIS,

m

INDEX C APITUî

PER ATION UM

c H I R u R G I c A R u M.

Rafatio ^ in qua Chirurgiarum fingulamm
partium corporis habetur catalogue, 2 77
.p. I. I>e Fonticulo in Jutura coronali. 2 8 f
De Opkationibus Chirurgids in Capitis VuU
nerihus per veUes , terebras^ forcipes ,
S\'errulas , ^c. 28p

De Capitis Chirurgiis qua fiunt in fincipite. U
occtpte, pofi aures, in fronte, ^ tem~
portbus.

^öii, 402

^e i^etaceo parando. Zoi

^Ejcufiioneoceipitiiinpueriilis. 4.0I
De Hydrocephalo. ^qJ

DeVttio Palpebrarum oculos irritantium, 2 7
<^ pnmum de Ancyloblepharo. 414 38
De Verrucis Palpebrarum. 41? ap.

De V?ficis pinguihus^ gravibufque in fupe-
riori Palpebra ohortis. 417

De Hordeolo. jjj^

De Chalazio. , ^ g ^^\'

^^¥hrarum piUs oculos irritantihus. 42\'.

DePaJpebrislaxatis, ita ut cutis cormfe^
tur , comphceturque fupra oculum , ^ 4^.
tpfum operiat. 410

DeLagophthalmo. ..

Demropio.

Suffufione ocuJorum, CataraBa diäa, 4f.
ui^i docetur modus novus medicamenta
ocuhs applicandi: ■

^ulgoPiflulalacrimalidill
^ff^^^-^iffooculo. 4^

DePolypoextrahende.

i)^ Ozana^ nariufn ulcere

gia nafi orifque commiini
J^e^risCUmr^is,^ primh quomodotl
hiorum fiffurts curentur, -ujj

^omodo curm rnm refarciantur , inciß si

glutinentuvy eorumque carcinoma tojla-
tur. 448

De GingivarumChirurgiis^uhi deEpulide,
^ Parulide agiiur. 4^0

De Chirurgiayqua Gingi\'va erofa nutriun-
. 4fi

De DentiumChirurgiis^^ primo de Den-
tibus ex quacmque caufa confiri5iis.ibid.
De reliquis Dentium Chirurgiis. ^j-j\'
De Infirumentis idoneispro Deniibus extra-
hendis. ^^^

PalatiChirurgia. 4^-7

De quatuor Lingua Chirurgiis. \' ibid.
De Uva Chirurgia. ^60

De Tonftllis. 45 j

^omodo fpinay aut officulum, aut quid-
Vis ahud in faucihus firmatum eximafur.

De Menti Chirurgia. 45I

Aurium Chirurgiis quatuor. ibid.
De Colli Chirurgiis,^primo de Broncho-
cele.^ ^ tuhrof0 Tumore ^ Gojfo vulgo
diUo.

De Struma y ubi etiam docetur cura Colli
ex catarrho difiorti. 471

De Perforatione afpeneArteria in Angina.

4-7 f

De Thoracis Chirurgiis-. ^ primum de Se-
Stione Thoracis in Empyemate. 483
De Thoracis Fifiulis. 4P7

De Papilla mamma exterius non apparen-
te^ fed intus occult at a ^ & de laSle con-
creto. foo

De Mamilla mulieris Cancro affeUa.\'^oz
De virorurn Mammis^ muliehrium in mo-
rem prominentibus. j-q^

De Gibbofitate. ^of

Chirurgia Abdominis-.^primum deUftio-
nibus lecoris.^Lienis^^ ]Zentriculi.fo6
De Umbilici prominentia. fii

De rupto Peritonao^ tum in viris, tum in
femims.

De P erf or at ione Abdominis inBydrope^feu .

quomodo aqua hydropicis emittatur. j-1 (J
De modo fuendi Vulnera Abdominis.. f2p
De Fmris Faricibus, 5-3 5

z f7.

fy. De imiVentris Ahfceffihus, à? Fiftuïis. f54
ƒ8. De VeficamtihChirurgia indigentihus}

frimo de Urina fupprejjtone. f

fg. DeQalculo extrahendo evefica. f \\9

60. De Ch\'irurgiis Penis. fff

61. Jd tegendam colis Glandem deteSîamAhïà.
6z. Adg,penendam Glandem teüam. f47
63. Ratio infibulandi adolefcentes. f48
Ö4. De Circumciftone. f4P
6f. Modus eximendi Lapidem è meatuurinario.

ibid.

65. De modo îeniendiUrina ardorem in Gonor-
rhaa. ffo

De auferendaCaruncuh è meatu urinario.

ffi

6\'è. De coaVttu Glmdis cum praputio. ffz
óp. De Glande non perforata. ibid.

70. De Excrefcentiis carnis in Glande, pr\'^e-
putio , quis \'üulgo Porrificbi dicuntur.

ji. De Chirurgia \'ïefticulorum i primb de
Herniis. fff

72. De Bubonocele. ff7

75. De Hernia inteftinali. f(So

74. Z)^ Hernia Epiplocele. f64

y^. De Hernia aquofa. ibid.

y 6. De Hernia carnofa, Gr a cis Sarc&ceïe diöia.

ibid.

77. De Hernia carnofa^ £5? ^f^^y^föf
De Ramice. ibid.

7P. Chirurgia circa naturoliaFeminarum. f66

80. De Hermaphroditis. f6y

81. \'De F it lis., quorum eau fa Temina concuhi^

turn non adrnittunt ^ ^ conceptio impe^
ditur. fôç

82. De Hymene imperforato. fyz

83. Degiiitinatis Vul\'üiS labris. yy^

84. Decarncy aut tuberculo ^ aut abfcejfu^ in

finit Ful-va adnatis. ƒ74

8f. DoVteriprocidentia.
8(5, ^na rationeFœtus mortmis ex utero extra-

\' hatur.

De Secundis reliBis extrahendis. 5-81
De Ani Chirurgiis-, ^ primo de Ano non
perforata. ƒ82

De Ani procidentia. j-Sj

De Condylomate. j-S^,

De carne adnata^ feuMarifcis^ vulgoCre-
fie. fSf

De Ani Ulcere. ibid.

De Ani Fiflulis. fSS

De Hamorrhoidibus. ^gz

De Artuum Chirurgiis: Çs? primo de Fow
ticulis. ^2.0

De Gangrana, ^ Sphaceli Chirurgia. 6z6
De ChirurgiisDigitorum-, primo coha-
rentipm.

De curvoDigit0 ex ulcere^\'uel cicatrice re^
liSio. 630

De rigidis ArticuUs reliUis. (Î31

. De Varis. ^ji j

. De Falgis.
De Unguium Chirurgia, -videlicet de re^
fecandis.y afperis Uvigandis. ibid.
De Pterygia., feupanaritio unguium.6
De Unguis pollicis pedis inïerius intrufio"
ne. 037

De Faricum Chirurgia. 658

De Articulorum Uflione. <54 j

De Carnis Chirurgia : primo, qua aà
Tumores pertinet, ^ Incifio dicitur. 648
De Chirurgia qua in carne fit ^ Fulne»
rum curandorum gratia. 66 f

DeTelis., Sagittis, ^ Globulis plumbeis
è corpore extrahendis. 678

De Carnis Chirurgia, qua ad Ulcer a per"
tinet. 085

De Chirurgiis^ qua ad Offafpe&ant: ^
primo de Offium FraUuris. earumque Da-
riis differ ent ii s. \' ö88

De FraElura Offis malè conformata. 724
De Luxatis. 72,7

De Gummatibus. ibid.

DeOfJîs Carie.

FINIS.

UNIVERSALIS

ERONYMÏ

F A B R I C I I

AB A Q^U A PENDENTE
liber primus.

De Tumoribus praeter naturam.

Cap, I.

De Nomine, ^ Definitione Tumoris.

Nomen. ^^^^^^^ umor , Grj3ecis oA«©^ ,

idem atque corporis
humani eminentia in
longitudine , latitudi-
5 & profunditate
exuberans fignificar.
Qii^, vei fecundum
naturam eft, ut in capite, ventre, jun-
tturis, & naturahbus eminentiisj vel fu-
pra naturas modum , ut in mammis lade
turgentibus, ventre praegnantis, & hu-
|uimod! reliquisJ vel prater naturam,ut
jn omni tumore adiones lœdente. De
"OS opere traftabimus.

infla ioLiu feft. 6. quafi

fLdes n licet Galena

•n^ntS œdema fit, ut

- Jüo p.enms loco indicabitur. Afiatic,
tanquam condenfatum , &
congiobatum vocant. Arabes apoftema
nuncupant: qu^ tarnen vox apiîd Gr^e-
cos, figmficatione xnulto contraftiore,
folum abfcelTum, ,deft, colled^ mate-
ri^ m pus, aut m alienam fubftantiam
converiionem dénotât.

^tbT definitionem. Galenus tumo-

^r\'^^r «morbos par-

tium fimilanum, nimirum inter intem-
péries cum materia: interdum inter mor- re Tumor
>os inftrumentorum : nonnunquam ad continea-
folutioriem continui eofdem referr. Di-
citur quidem tumor intcmperies cum
materia fluxione, cap. f. & 13. lib. de
diflf.morb.cap.(5.1ib. de cauf. morb.cap.
3. & p. lib.de inaq.intemp. Et ratio eft>
quia tumor corripit partes fimilares, car-
nem, membranas, ligamenta, &c. hu-
mor enim in partem influens, primum
venas replet majores, inde minores, &
poilea etiam minimas: deinde extra va-
fa delatus, intercapedines mufculorum,
nervos, ligamenta, membranas, ipfam
denique carnempervadit,utomnia omnt
c parte humore circumfufa in tumorem
attolantur. Aliis vero locis tumores inter
morbos organicos recenfentur: veluti cap.
t. lib. I. de cauf. fympt. Et quidem hac \'
etiam in parte non idem ubique fentire
videtur Galenus : modo enim figuram
ait tumore vitiari, cum cavitates, 8c
meatus naturales, obftruantur, cap. 7. lib.
de diff. morb. cap. 7. lib. de cauf. morb.
modo magnitudinem augeri prater na-
turam afferit, nimirum cap. p. lib. dc
difF. morb. & cap. i. lib. 13. meth. med.
Denique folutio continui a Galeno ad-
jungitur tumori cap. 3. lib. de inaq:
intemp. Avicennas fecunda primi,do£br.
I. cap. f. in tumore ftatuit omnisgene-
ris morbos reperiri: fciiicet intemperiem
cum materia, morbum in figura, in fi-

A lu,

m, m magnit«diney& folutionem con-
tinui.

Falîopltis igi%iir ret4net defiriîfïôncm
Gtó j e-a^. I. fib. F3. œ\'<5th. mtd. quod

Galenica. ^^^^^ pr£eter naiuram fit morbus

quo parteä è^naïorali habim in ^ntit^
te recefleFÜnt. Quc^i idem eft\' , ac ir
diceres, tufnofem effe mo-rbüm fn fiSa-
goitudine auda. Hanc definicionem f
gö quotpje miiltos mms pipbavi: quia
irf omni tsrtïote fem|»er ade« magnitudo
aéÖra, noÄ femper autem intemperies ,
6c alii morbi: nam in hernia inteftinah,
aut omenti, & in ipfis qiaoque luxatio-
nibus adeft qu$dem magwiiudo ^ufta,
ngn tamcn itïtèmperies: in oedemate
magnitude au<äa eft ^ non tarnen adeft
permittatafigurä j aut continui folutio:
in Phlegmone eft magnitudo au6ta, non
tamen morbus fn fitu. _

Propofita Verum tamèft diligentrüs pröpofitam
Gaknide- definitionem confiderans,eam defanitio-
finit^o^in ^^^ anguftiorem, & proiöde legibus lo-
gicis non omnino confentaneam efle vi-
deo. Nam in eryfipelate exquifito non
eft aétu Böagnitudo fenfui evidens: unde
Galenüs cap. i. lib. 2. ad Glauc. ait ery-
fipelas è\'xquifitum folius cutis afFedum
cfle. Pr^terea, fi morbus, quo ad mor-
bus eft, adiories l^ditj etiam morbus
in magnitudine au£ta Ixdet aótiones per
magnitudinem aiiftam: at in eryfipelate
la;dituf a6tio ab intemperie calida, non
ab aufta magnitudinc, quaefenfibilisnon
éft: Sc in hernia inteftinali, aut omen-
ti, l^dituradio, fed non ä magnitudi-
ne auda, verum ämoibo in fitu.
Definitio Quamobrem tumorem fic ego defi
tumoris njendum putaverim. Tumor praeter
naturam eft morbus, ut plurimum com-
quS p^\'pofitus, ab eo denominandus, a quo
partes ex- adio l^ditur. iViorbus dicitur, ut ex-
Blicatur. ^i^^antur tubercula exigua, qualia in
pübefcentium facie oboriuntur, qu^
quod aaionem non l^dant,tantum lunt
fymptomara, cap. li. üb. de dift. morb.
Dieitui- morbus compoHtus i quia tu-
mor, qui fit ab humoribus influentibus,
jünaam habet dyrcrafiam, quatenus ill)
humores funt calidi, frigidi, humidi ,
ficci: itemque tumor, qui ab omenti,
aut inteftinoium prolapfu caufatur, au
élïcmagniiudihiconjundum habet mor-
burri in fitu. Et his, meo inducio, ad-
duftiis rationibus Galenus, modo huic,
rtiodo ilU morborum generi tumorem
lubjicit. Additur vefo in definitione,ut
pbriraum Gompafitus j quia tumores

Gap. II.

Z)e caufisTumorum internis ^ ^ externis.

Duo funt, qu^ partem in tumorem |

elevant, five dicantur caufa con-
junctiva, five proxima, feu immédiats,
nimirudi Humor, 6c Pars aliqua corpo-
ris.

Si pars corporis defcendens tumorem Pars cor^
excitet: caufa eft, tum inclinatió partis,
tum apertio alicujus meatus. Aperdo- ScSs.
nis caufa eftRuptio, vel Dilatatio. Ru-
ptio habet caufas ex cernas, nimirum
contufionem, incifionem, faltum, pon-
dus, motum concitatiffimum. Dilata-
tio autem meatus vel fit à caufis exter-
nis modo di&Sj vel ab internis, nimi-
rum humoribus, potiflimum pituitofis
generacis ob intemperiem frigidam,
humidam alicujus partis principalis, ca-
pitis, jecoris, ventriculi, aut ob erro-
rem externum : 5c hi humores laxando
meatum dilatant.

Si humor immediate excitet tumo-Humoj
rem, hujus caufi eft, yel Congeftio,
quando humor in ipfa parte generatur,
& congeritürïi VelFluxio, cum humor
aliunde ad partetn affeélam confiuit,
cap. 7. lib. 2, ad Glauc. Congeftio fit
propter mernbri debilitatem in conco-
£tione , & expulfione : quam fequitur
mtemperies: quin etiam débilitas ex in-
temperie aliqiia ortum trahit. Fotiffima

auterB\'

■

autetn caufa tumorum praeter naturam
eft fluxio, nimirum motus materi^e de
uno loco in a}ium. Confiderari ergo
hic debet pars mittens, & recipiens -,
tnateria enim non per le movetur, fed
ab alio , fcilicet, à parte mittente per
& à recipiente, per ir^iv. Pulfus
ille fit non motu arbitrario, led natura-
li à robufta facultate expultrice irritata,
aut qualitate , aut quantitate , id eft ,
plethora, aut cacochymia, quorum cau-
fa proxima interdum eft alicujus vifceris
dyfcrafia , nimirum ventriculi, lienis ,
jecoris, capitis, &c. femper vero con-
currunt fex res non naturales, ad ple-
thoram, 6c cacochymiam generandam.
Pars ergo mittens, primum robufta fit
neceffe efti alias non expelleret: dein-
de irritata. Attradio fit à parte efFeâra
feu recipiente, dura, vel incaluic, veî
dolet, cap. 11. lib. de diC morb. cap. 3.
lib. 13. meth. Caloris caufa, vel eft ex-
terna, ut res non naturales, vel interna,
ut humores calidi, qui funt in genere
cacochymiie, quas excitât vifceris ali-
cujus dyfcrafia, aut caufa externa. Do-
îoris caufa eft intemperies , aut folutio
continui : intemperies fit , vel à caufa
externa, vcl ab interna, ôcc.

Cap. III.

Be differentiis, feu fpeciehus tumorum.

Ver^ tumorum differentiae à duobus
petuntur fontibus : nimirum ab hu-
moribus influentibus, & à partibus de-
cumbentibusj ab his enim duobus quo-
que indicationes pra;cipua£ fumuntur tu-
mores curandi.

Primum autem dicendum de diffe-
- ^ntiis , quae fumuntur ab humoribus.
Hun^oresfunt quinque: fanguis, bilis,
pituita, humor melancholicus, materia
aatuofai unde fiunt Phlegmone, Ery-
fipelas, Oedema, Scirrhus, Tumor fla-
tuofus. His etiam ferofi humores addi
polTunt, qui diverfam tumorum faciunt
fpeciem unde male hos Tagaukius fub
pituitohs comprehendit j hi enim duo
humores omnmo funt diverfi,cap.2.1ib.
de atra bile cap. 6. lib. 13. cap. 10. lib.
de pleth. & différentes quoque tumores
excitant, cap. 2. lib. 3. de cauf. fymp.
cap. 16. lib. de turn. p. n. fed videamus
porro quot tumorum fpecies à fingulis
humoribus.

Sanguis bonus, plus iufto influens in
àliquam partem efficiiPhiegmonem,feu

Inflammationem, qus eft tumor faétus
à fanguine bono, & mediocrem craffitu-
dinem obtinentCjCap. i.lib.z. adGlauc.
Hxc diverfa pro partibus affedis forti-
tur nomina; eft enim Phrenitis, mem-
branarum cerebri inflammatjo: Ophthal-
mia, tunicas adnatae oculi : Columella.,
feu vua, gargareonis : Tonfillae, glan-
dularum, quae in faucium initio mutuo
opponuntur :Parifthmia,corporum fau-
cium . Angina, laryngis : Pleuritis, pleu-
rae; Peripneumonia, pulmonum : Bubo,
glandularum; & hujus bubonis duae func
fpecies; fi enim inflammata glandula ci-
to adaügeatur, & ad fuppurationem ve-
niat, (pvi^ct, dicitm i U una cum fangui-
ne modica bilis mifceatur , & glandula
infiammetur, (pû^^Xov dicitur. Porro
in his differentiis, qu^ à fanguine bono
ortum trahunt, confideranda fanguinis
tenuitas, & craflities, cap. 17. lib. 14.
meth. Inflammatio enim, quae fi à fan-
guine bono, craflb, corripit cutem, &
carnem ,& eft cum pulfatione : fa£l:a ve-
ro à fanguine bono fubtili, corripit tan-
tum cutem, nec eft cum pulfatione, fed
veluti fpina pungit; fecundum Avicen-
nam, tertia quarti, tra6t. i. cap. i. A
fanguine male nulte fiunt tumoris fpe-
cies; quia fanguis, fi à natura fua decli-
nans, fupra modum affetur, & calefiar,
pars ejus tenuior in flavam bilem, craf-
fior in atram faceflit, cap. .9. lib. 2. de
dif.feb.cap. i2.1ib.2.de crif. Non enim
carbo eft inflammatio; ex atra enim bi-
le oritur. Abfceffus etiam, gangraena,
& fphacelus non funt inflammationes,
ied has confequuntur (non loquor de
gangrîena, qu^ per fe fit) ideoque ac-
cidentia phlegmones dici poflunt.

Bilis naturalis exfuperans, ideft,quaeBilioli tm-
nec mordax eft, nec admodum crafla,"^*^\'^^^.
fed mitior, fi influât in aliquam partem,
creatEryfipelas,qux eft afteftio in fum-
ma cute; cap. i. lib.2. ad Glauc. Quod
fi bilis fit lion naturalis, nimirum crafla, \'
& mordax, tunc excitatur tumoris fpe-
cies , quas habet ulcus .adjundum , 6c
exedit ipfam cutim, unde Herpes exe-
dens dicitur, ab AvicennaFormica cor-
rofiva, àCelfo,Ignis facer. Si bilis hasc
non naturalis fit quidem crafla, fed non
ita mordax, 6c acris, excitât puftalas
quafdam in cute frequentes, 6c exiguas,
milio fimiles, 6c Herpes miliaris dici-
tur, ab Avicenna Formica miliaris, à
Celfo fimiliter Ignis facer.

Pituita varies creat tumores, proutpityitoli
A 2 ipfa tumeresi

ipfa eft varia, cap. 2, lib. de atra bile.
Natiiralis enim pituita infîpida, 6c eon-
ftitutiöfte tenuis, fi univerfum corpus
occupet^ exitat tSîmoris fpeciem, qu^
Anafarca dkhtif ; fi vero in una parti-
cula talis hunior infederit, facit Oede-
ma, cap. è. lib. de cauf. morb. Si pitui-
ta fn noh natUralis, & quidem craflà,
glutinofa, fuperexiccata, fît Scirrhi ge-
nus, de quo cap. 4. lib. 2. ad Glau. Fit
etiam ab bac pituita. Vitiligo albajqus
eft cutis defœdatio, cum fquamis qui-
bufdam, cap. 2. lib. 5. de fymp. cauf. Si
pituita fit falfa, & nitrofa, oriuntur A-
chores, quifunt tumofés in capite^cum
pamis ulceribus, cap. if. lib. de tDoi.
prast. nat. cap. 6. lib. de medic, facile pa-
rabilibus.

Mdancho Humor mèlancholicus nitutalis, id

lid tumo-eft, fanguis craflus, frigidus» 6c fîccus ,
influéris in-partem, efficitScirrhi genus
aiterum, cap.4. lib.z. ad Glaüc. Diver-
fi autem fdrtitur nonrïina , pro diverlîs
partibus affectisj fi enim influât in glan-
dulas, fit Struma, vulgo Scrophula: fi
in fcfotum , Ramex, cap. 17. lib. 14.
meth. fi in crura influât, venafque dila-
tet, fiant Varices, cap. 10. lib.2. ad
Glauc. cap. 4. lib. de atra bil. Tumores
etiam illi, qui EfFula, feu Nigrores ap-
pellantur, lîunt à tali humore, & funt
propinqui fcirrhis , Se fenibus maxime
cöntinguntj collifis venis, cap. 10. lib.
de tum. praet. nat. Si humor melancho-
licus naturalisad cutem mittatur, exci-
tatur duobus modis : vel fi humor me-
lancholicus fupra modum alTetur, vel fi
iîilis fupra modum afletur, & ferveat,
cap, 4. lib. de atra bilej & hic humor,
nigra, feu atra bilis appellatur; hœc, fi
iîlfluat iii univerfum corpus, fit tutaoris
fpecies, qu£e Elephantiafis dicitur, eo
qüöd carnem contrahat callofam, & ni-
gram, qualem eléphantes habent} vul-
gus cum Avicenna Lepram nominat. Si
humor hic unam partem occupet , fit
Cancer , item Phaged£ena, quas tamen
non eft fimplex fumor, fed cum ulcere,
& diffett ab herpete exedente,quod hie
urat cUtim, Phagedena autem, & cu-
timj, 6c carnem fubjeftam cap. 13- lib.
de tum. p. n. fiunt etiam ab hoc humo-
re (*Utis aîFeâriones , Scabies, Lepra ,
Pfôrà, lib. II. fimpl. Si atra bilis fupe-
raffationem acquirat, feruorem intenfif-
fimum , fit Carbo , feu Carbunculus,
cap. 4. lib. de atra bil. cap, lo.lib. 14.
meth.

Aquofus, feuferofus humor, eftpo-Aquofi
tionis excrementum, cap, i5. libr. f.
ufu part. Hie, fi in toto redundet cor-
pore, prsecipue vero inabdomine, ex-
citatur fpecies hydropis , quae Afcites
dicitur, cap. 2. lib. 3. de fymp. cauf. Si
in fcrotutft defcendat, fit Hernia aquo-
fa, v^^ofcnÄn. Si per umbilicum exeat, ^
turgîdufque reddatur umbilicus, fit 0-
^^s^tpuXQ\'. Si influât in palpebram, pu-
ft ula quïedam oritur, quam v^ix/n^a, id
eft, aquulam,appellat Gaknus,cap. if.
Ifag. & càp. 2. lib. f. de loc. äff, Vefi-
eulœ prœterea iilac, qux ex motu, auc
contadu ferventis aqua; aut à ferro igni-
to in cute excitantur, etiam funt tumo-
res aquofî. Omnes denique tumores,
in iis animalis partibus,in quas perduéta
eft hxc humiditas, hue pertinent, quos
Papularum nomine Galenus compledi-
tur cap, 2. lib. 3. dé fymp. cauf.

Humor flatiîofus efficit tumores, qui Flatuolî
, id eft 5 flatuofi tumores
dicuntur, variantque pro affedis parti-
bus. Si enim plurimus flatus in toto
corpore redundet j maximeque in hypo-
chondriis colligatur, fit tumor, qui
Tympanites dicitur. Si defcendat, fit
Priapifmus, 6c Satyriafis. Si per umbi-
licum exeat, fit Trvèvf^ATÎ^CpciÂ^. In
aliis partibus hi tumores flatuofi com-
muniter gyWcfwo-jj^ctTK dicuntur.

Partes decubitu fuo tumores efficien- Tumores
tes, duae funt, Inteftina, 6c Omentum.- ^ partium
Si inteftinum defcendat in fcrotum, fit
Hernia inteftinalis. Si omentum , fit
Hernia omenti. Si inteftinum, aur o-
mentum per umbilicum exeat, vocatur

Verum tumores non tantum fiunt ab Tumores
humoribus puris, de quibus h avenus,
fed UÊ plurimum àmiftisrcum enim hu- Sftfm-
mores fint in venis, fi unus influit, fa-teria.
cile etiam alter influit, vel ratione te-
nuitatis, vel continuitatis, vel vi vacui
vel alia ratione. Has differentias recen-
fet Galenus, cap. g. lib. de tum. p.n.
cap. 2. lib, 14. meth. cap, i. lib. 2. ad
Glauc, cap. 12, lib. 2. de crif. Si ergo
humores mifti influant in partem, vel
paresïunt in mlftionCj vel impares. Si
impares i tune fi fanguini, v. g- bilis mi-
fceatur, fit Inflammatio eryfipelatofa?
fi pituita, œdematofa\', fi humor melan-
cholicus, fcirrhofa. Si bili exfuperanti
mifceatur fanguis,fit eryfipebs plegmo-
nofum : fi pituita, œdematofum} iî hu-
mor melancholicus, fcirrhofum. Si pr-

tui-

-----------

tumores raediam naturam tenentes. cap.
J; hb. 14. meth. cap. i. lib. i. ad Glauc!
Si cum his quatuor humoribus mifcean-
tur humores ferofi, aut flatuofi, pro-
pria fiunt tumorum differentia, quibus
tamen ab antiquis nulla funt impofita
nomma. Quod fi partes corporis de-
^mbentes commifccantur, feu conne-
öantur, & in fcrotum decumbanti fit
ivrtoeTTiTr^oxii^i^y fi aqua, & inteftina in
fcrotum defcendat, fit fi

aqua,&mteftina perumbilicum exeant,

Tumores, Sunt quidam tumores nnr»,-,,«,
cuimate- v ^ ^ • quoium ma-

riara à propofitis diverfa videtur. Me-

pradicftis liceris emm continet melleam fere ma-

Videntur. P«lticulam. AbfcelTus nonnulli
pilos, carbones,amurcam, lapides, te-
lles. Attamen hac omnia ad aliquam
humons fpeciem referenda funt, calida,
« ficca, ad bilem, Sic enim Avi-
cennas atheromata, lleatomata , meli-
cerides, aflerit fieri è miftis phlegmate
& humore melancholico. Sic puftula ]
qua Sudamina dicuntur, & cutim exul-
cerant, è miftis proveniunt humoribus,
aph. zi fed. 3. nimirum à fudoribus,
^ bi iofis humoribus. Perniones fiunt
a melanchohco,pituitofo, & ferofo hu-
more miftis. Epinyftides, ab Avicen-
na Eichara diÖa, fiunt à miftione fan-
guinis, bilis, phlegmatis, tertia quar-
ti, trad. I.cap. 13. Myrmecia, Achro-
chordones, Thymion, Clavus, fiunt ab
PhS &picuitofis.

humn ^^ flatuofo

cr^T f ^^^ à ferofis,

ciains, glutinofis humoribus, cap. 8.

nmV ^P Variola, Sar-

coma, PoWpus, Dracunculus, Talpa,

Leichen, Varus, Lentigo, Terminthus
Staphyloma, Qrando, Hordeolum, Un-
guis, Alphus, Menragra, Reduvii, &
fi qui funt all. tUmores, omnes ab hu-
inonbus miitis ormntur.

Cap. XV.

DE CURATIONE.

Tumorum Univerfali.
\'uram tumorum generalem propo-
nit Galenus cap. po. art. parva :

---r— —■ — . yvi.

educatur per locum patientem, ôçhoc,
aut fenfibiliter fearificatione, Sc fedio-
ne5aut infenfibiliter per difcutientiai A
caufa tamen ablatione curatio aufpican-
da.

Unde cap. 2. lib. 13. meth. in tumo-
ribus à fluxione duplex proponitur indi-
catio , primum inhibitio humoris af-
fluentis,deinde evacuatio materia^qua
influxit. Fluxio igitur aufertur tribus
inftrumentis, repellentibus, revellenti-
bus, 6c intercipientibus. In ufu autem
repellentiuro, feptem cafus à Galeno ex-
cipiuntur, in quibus repellerenon licet.
Primum , quando materia influit ad
emundoria, feu glandulas potiffimum,
qua funt poft aures, inque collo, cere-
bri excrementa fufcipientes j item fub
axillis, qua cordis funt emun£toria,de-
nique in inguinibus, qua jecoris dicun-
tur emunftoria. Non ergo ab his par-
tibus ad partes principes materia eft re-
pellenda. cap. z. libr. 3. per loc. Secun-
duscafus eft, cum influic materia vene-
nofa, ut in carbone peftilenti, in bubo-
ne Gallico, loc. cit. Tertio, cum ma-
teria critice fluit, com.aphor.io.fed. i.
non enim moliri debemus motum con-
trarium natura bene operantisi imo fi
is natura motus non fit fufficiens, po-
tius naturam juvare, & ad partem afFe-
dam attrahere debemus. Quarto ativ
nebimus à repellentibus, quando fluxip
excitatur in corpore cacochymo, aut
plethorico, capite. 2. lib. 3. per loc.
Quinto, cum pars, ad quam fluit ma-
teria, eft nimis imbecilla, ne calor par-
tis exiguus à repellentiumfrigiditate pe-
nitus deftruatur. cap. 6. hb. 13. meth.
cap. 7. lib. <5. per loc. Sexto quando do-
lor eft vehemensj tunc enim potius do-
lor paregoricis leniendus, quam repel-
lentibus exafperandus, cap. 2. lib. 2. ad
Glauc. Poftremo, quando fluxio repit
juxta partem principem, quemadmodum
in eryfipelate in facie, aut in collojnon
enim intropellenda materia, ne efficiat
phrenicidem, aut anginam, aut quid fi-
mile. Ad hos cafus Guido tres alios ad-
jungit, fi fluxio fiat à caufa primitivai
fi materia fit impada : & fi materia fit
crafTa, Sententia tamen hac mihi non
fatisfacit. Quantum enim ad cauf«n
primicivam , feu externam} nos maxi-

3

ÎÏIC

m

ri

me dcligimus repellentia : ut fi puer in
terram decidens partera contundat, fta-
tim chartam apponimus aqua rofacea, aut
aqua frigida madefa6bam. Sic in vulne-
ribus, contufîonibus, & diftorfionibus,
ftatim utimur pofca, & aqua frigida,&
ovi albumine, aliifquc repellentibus.
Materiam vero impaétam repellendam
non efle Galenus ait cap. <5. lib. 15. me-
th. quia repelli nequit. Denique cum
ait materiam craflam non efle repellen-
dam , refpondeo materiam etiam craf-
fam, dummodo movetur, & fluit, pof-
fe etiam retro propelli; imoquanto craf-
fior eft materia, tanto robuftiora exigit
repellentia i unde Galenus cap. 16. Ub.
13. meth. in achoribusbiliofis utiturre-
frigerantibus ; in piluitofis, ubi materia
craflior fluit, adftringentibus.

Porro fluxio excitatur à parte mitten-
te, vel recipiente. Mittens pars fluxio-
nem non excitât, nifi irritata ab humo-
ribus copiofis, vel acribus, &moleftis:
quod fi humores fint naturales, & bo-
ni, Vitium dicitur plethora; fi contra,
cacochymia. Oportet ergo tollere ple-
thoram per evacuationem, cap. 7. lib,
13. meth. unde convenit venas feftio,
frequens balneum, exercitatio, friótio,
inunótiones calidîe, & digerentes, ine-
dia. Cacochymia autcm purgatione va-
cuatur. Plethorïe, & cacochymi» eau-
fae proximo interdum funt res non na-
turales, nimirum caufas externîe, qu£e,
fi morbum adhuc foveant, auferendas,
cap. 3. libr,4.meth. nonnunquam tamen
pethora, & cacochymia fiunt ab intem-
perie alicujus partis praecipuae, jecoris,
lienis, ventriculi,capitis, &c. qu£e dy-
fcrafise corrigendœ.

Si fluxio excitetur à parte recipiente,
hoc contingit, vel calore è motu, fri-
âione, igne, aere calido , foie, acri
medicamento admoto, ubi indicantur
refrigerantia; vel dolore, ubi caufx do-
loris auferendse, aut faltem dolor lenien-
dus per medicamenta anodyna. Hxc de
tumoribus, qui à fluxione fiunt.

^od fi fiant a congeftione, ob par-
tis intemperiem,vel imbecillitatem, dy-
fcrafia erit corrigenda, ôc pars corrobo-
randa.

Si fiant tumores è partium decubitu,
decubitus, partes in locum naturalem impellendas ;
Et, fi caufa decubitus fuit, aut dilata-
tio, aut ruptio ipfius meatus, oriuntur
indicationes conftringendi, vel uniendi.

Cap. V.

£>E PARtlCULARI FULGO

Tumorum natura , £5? curatîom ; ac prit
mum quidem de Inflammatione.

QU£e de tumoribus generatim haéte-
nus diéta funt, ea deinceps fingu-
lis accommodate fpeciebus, ac
differentiis animus eft. Initium autem
ab Inflammatione faciemus , quia hase
frequentiflîme accidit, ÔC pluribus aliis
morbis fupervenirc confuevit, nimirum
contufionibus, vulneribus, ulceribus,
luxationibus, frafturis, &c. ut cap. i.
lib. 2. ad Glauc. 6c cap. i. lib. 13. meth.
docet Galen,

Antiqui omnem caîorem naturae mo- Signifia^,
dum excedentem appellabant inflamma- nomi-
tionem : 6c hanc faciebant duplicem
unam ficcam, citra materi^e influxum
ad quam, 6c febrem referebant : alteram
humidam, cum fluxione materia:, qua
fignificatione Galenus cap. i. 6c 2. lib. z.
ad Glauc. omnes calidos tumores, ut
eryfipelas, herpetem, 6cc. appellat in-
flammationes. Tertio inflammatio di-
citur, qute tantum fit à fluxione fangui-
nea: de qua 6c nos, miflîs reliquis^ age-
mus.

Hase autem duplex eft : alia vera, feu DifFeren-
legitima, alia illegitima. Vera appel-^aâ ma-
latur, qu^ fit à fanguine bono, &: me-
diocriter craffo. Non vera, à fanguine
vitiofo, idque, aut in fua fubftantia, aut
per admiftionem alterius humoris. Si
fanguis à natura fua recedat per com-
mutationem proprias fubftantia, non
poteft fieri inflammatio ; pars enim fan-
guinis tenuior in flavam bilem, craflior
vero in atram vertitur, cap. p. lib. 2. de
diff. febl cap. 12. lib. 2. de crif. ut hic
aliîE fiant tumorum differentiœ. Si fan-
guis à natura fua recedat, per admiftio-
nem alterius humoris: tune fit inflam-
matio , fed non fimplicitcr, verum cum
additione mifti humoris; fi enim bilis
mifceatur, dicuur inflammatio eryfipe-
latofa. Sola autem ea, qua fit à bono,
puroquefanguine, fimplicitcr inflamma-
tio dicitur: de qua jam agemus, ita ta-
rnen, ut etiam non ver^ curatio indc
eîucefcat. Poteft autem hxc inflamma-
tio contingere in venis, nervis, ligamen-
tis, membranis, 6cc. frequentius tamen
in mufculis, qui natura calidiores funt,
6c fanguinei,ma)orefque venas obtinent.
Porro, fi fanguis hic bonus, quo phlc\'

gmon^

Î3

gmon, feu phlegmone oritur, fit fubti-
lis , occupât cuîim : fi crafîus, vehe-
jpem:ius infîgitur in partes mufculo-
: fi mediocris, medio fe modo
habet. Et quamvis haec phlegmone
etiam cerebri membranas, hepar , &
pulmones infeftare queatj nos tarnende
ea tantum, qux in partibus eft externis,
agemus.

Fit ergo inflammatio, cum materia
copiofior ad aliquam partem accedit ^
fanguis enim copiofinr è copiofo potu\',
& cibo genitus irritât partes internas,ut
infurgant ad expellend-urti ianguinem tu-
perôuum, prmmm ad vaüi majora, de-
inde ad minora, & minima, donee tan-
dem è venis quafi exprefRis, ad dL^id-
fictra, feu inania mufculorum fpatia fe-
ratur. cap. 6. hb. de ma^q. intemp. cap.

î)rart.med.cap.2..hb.i4.meth.

bigna phlegmones, id eft, fympto-
mata ipfi fupervenientia funt fex,cap.2.
hb 14. meth. com. 8. lib. 3. de frad.
<-alor, rubor, dolor, tenfio, retinen-
tia, & puUatio. Caler adeft quia, &
Wuis per fe calidus eft, & conftipatus
aifHari nequir, ac putridus calorem prse-
ter naturam aquirit. Rubor c muiro ca-
lore oritur, refertque fanguinis colorem.
Dolor eft, quia adeft intempéries calida,"

& fblutio continuitatis:dependens à ma-
teria diftendente, comprimente, aggra-
vante , èc vellicante nervofas pa^ïes.
1 enfio ht ob materiam infardam , &
conftipatam. Oux^ etiam caufa eft reni-
tentix. Puifatio non femper adeft in-
flammationi,fed quando inflammatio in-
crementum fufcipic, & ad fuppuratio-
nem pervenit. cap. i. lib. 13. meth. Hs^c
giiiatio eft motus arteriarum partis affe-
cts: ÖC non fentitur à fanis corporibus,
quoniam ut arteria. dilatari queant,mul-

flr I r"" T \'"\'\'^"\'^^■P^tiolai haecvero
t£ De?rf? arte-

ri^ peicipiuntur.

^"f^mmationis eft fanguis, qui
fi .v-1\' ^ ^ft ipi\'^ membre.

Fiuxioms caufa eft pars mittens, & pars

recipiens: Pars n^lttens fanguinem pro-
pulfat,quia abe,us copia irritatur. Cau-

fe autem copu-e, feu plethora, funt ex-
terna;, maxime n,miuscibüs, & potusj

Item motus fundendo fanguinem -, &
quies ,prohibendo evacuationes, fangui-
nem cumulant: fie fornnus, ôc visilia:
fie quic excr^nuntur, & fubfiftuntftan-
ticm animi affediones, üt ira, quai fart-
guinem attenuat, ôc fundit. Pars reci-
becilhtate recipîc. Caufa tradioms eâ
calor, vel dolor. Doloris caufa eft in«
temperies, vel folütio continui. Intemr
perics modo extrinfecus advenit ex aere,
vel medicamento calidiore, èmotu, è
îîiorfu animahum venenatorum, &c.
modo intrinfecus è plethora, qu^e fit à
caufis externis, ut diéèum eft. Soluitu»
continuum , vel à caufa externa, ut à
vulnere, difbrfione , contufione , 8cc.
vel ab interna, ideft,à redundantia fan-
guinis , quae diftenderndo, dolorem fe-
cit. Calor eniro in paiite recipiente ex-
citatur, vel propter immodicum mo-
tum , vel ob calorcm Solis, aut ignis;,
aut ob aere medicamentum. De his cau-
fis vide cap. 3. & 6. lib. 13. meth.

Inflammationes in partibus extcr-Prognp-
nis falubres funt, nifi fint admodum^^^^W-

magn^, in quibus calore native exftin-
do , temperies partis deftruitur, & in
gangrenam,fphacclumque migrât. Qux
oritur in juvenejîeftivo tempore,in par-
te calida, & rara, in corpore non ple-
thorico, citius curatur: & contra fi op-
pofita.

Curatur inflammatio per fua tempora, Tempora
quorum quatqorfunc. Principium,dum Enflamma-
languis adhuc influit. Augmentum
dum fanguis, qui influxit, redditur ca-
lidior,& alteratur per putredinem,quo-
mam extra propria vafa confiftitj unde
propter calorem fequitur fufio fangui-
ms, fpiritufque generatur, qui partem
mflammatam magis adauget, etiamfi ni-
hil amplius influât. Status eft , dum
fanguis in pus vertitur, Sc maximi o-
riuntur dolores. Dechnatio , quando
materia coda, & in pus verfa digeritur,
reioluitur, ac tumor imminuitur. com.
3.lib.I.de hum.cap. 3.lib.de tot.morb.
temp.

Sicut ergo morbi tempora pro ratio- indication
ne fanguinis diftinguuntur, ita etiam in-nes.
dicationes curandi phlegmonern à fan-
guine fumuntur. Primum ergo quate-
nus fanguis copiofior ia corpore genera-
tur, prohibenda eft hase generatie per
remotionem caufarum, qua fuperfluum
fangumem gignere polTunt. Secundo,
quatenus generatus eft fanguis, nondum
tamen movetur, prjEcavendum eft, ne
moveatur: id, quod fit, fi partis mit-
tentis irritatie toilatur, nimirum ple-
thora: deinde, fi partis recipientis ca-
ler refrigeretur, dolorque Icniatur, ne
attrahat. poftremo, fi ad motum fanguis

ine-

LIBER PRIMUS

ineptus reddatur, refrigerando, incraf-
fando, conceptacula conftringendojve-
hiculum ferofum auferendo. Tertio ,
quatenuafanguis jam raovetur, & fluit,
cavendum, ne ad partem afFe<5tam per-
veniat: id, quod fit revulforiis, defen-
fi vis, & repellentibus.

Tandem , quatenus fanguis influxit,
evacuandus eft à parte afl^eda : id, quod
fit digerentibus, repellentibus, & fcari-
ficatione, feu fe6tione.

De curationis parte priore, qua caujfa
potißmum anîecedenti debetur.

Propofitis hifcefcopis fatisfacere pof-
fumus tribus inftrumentis, nimirum
Diœta, Chirurgia, & Pharmacia.
\' Diaeta prohibet fanguinis fuperflui
Disetà generationem , genitum minuit, ine-
ejus que ptumque ad fluendum reddit. Proinde
quantitas. diata erit tenuis", quae £egri faltem vires
fuftineat: ubi tamen perpendere oportet
inflammationis magnitudinem, vitx ge-
nus, confuetudinem, œtatem, anni tem-
pus. Si igitur patiens fît debilis, & ru-
fticus, conveniet panis in jure coétus,
^ut viculi, aut pulli ; item ova, pedes
vitulorum & caftratorum, itemque ca-
pita, ptifana hordeacea, éc oriza: potus
erit jus macrum , five longum , aqua
hordei. Si patiens fit debilis & urbanus,
conveniet ptifana hordeacea, cum pul-
lo contufo: potus erit aqua ftillatitia è
pullo juveni. In aliis autem cafibus ci-
bum oportet efle tenuem -, abftinereque
oportet aegrotantem à vino, à carnibus,
ab ovis, ab omnibus un6tuofis 6c pin-
guibus, quae copiofum générant fangui-
nem. Sic ergo cibus fua quantitate duo-
bus fcopis fatisfacit: fanguinis enim ge-
nerationem prohibet} & jam genitum
Qualitas P^^ accidens tamen minuit. Qualitate
iiœtae. vero prohibet, ne fanguis genitus mo-
veatur & influât, eum cùm ineptum ad
motum reddit. Erit igitur vidus pri-
mum refrigerans & incraflans : deinde
vafa conftringens: tertio urinam mo-
vens, feu vehiculum fanguini detrahens,
unde ad fluendum fegnis redditur. Si
ergo inflammatio fit magna, quarn ple-
rumque febris comitatur, aftate, in ju-
vene non obefo,fed latas venas habente,
conveniet panis in latas, & tenues por-
dones diffeélus , igni aliquantifper ad-
motus, itautvim ignis perfentiat, de-
inde, in aqua frigidifTima maceratus, cui
modicum aceti fit admiftum : infpergi

poteftaliquid facchari,ad œgri lubitum.
Potus erit aqua coâa fimplex, aqua ci-
chorei ftillatitia, autendivia:, fonchi,
laétuca^. Si lata fint venre, convenic
panatella, in jure , cui plurima grana
vua acerba, aut vua crefpina inco-
quantur, vel etiam ribes ; potus erit vî-
num granatorum , aqua temperatum :
vel aqua & acetum miftajvel aqua,ace-
tum, & julep rofatum mifta: poft ci-
bum exhibeatur faccharum rofatum ,
conferva cydoniorum, mala cydonia co-
éta. Num autem ager muito redundet
fero, feu fanguinis vehiculo, cognofci-
tur inde, quod folitus eft pati pruritum,
aut puftulas, modice mingit, ac pluri-
mum bibit j item oculis id apparet in
emiftb fanguine, ferofo exiftente: tune
enim dabitur panatella è feminibus me-
lonum: vel è pane, cum emulfione fe-
minum melonum, item cucurbita: po- \'

tus erit aqua, cui incoéta fit radix pe-
trofelini. Quantum ad reiiquas res nonReliquje
naturales: aer erit frigidus. Fugiatur^^es non
mntus, qui fanguinem fundit : fomnus ^^^"^^les.
fit moderatus, vigilia enim immodica
fanguinis motum excitant j alvus fît fa>-
cilis : ira vitetur, pracipue ubi febris
comitatur.

Sequitur manuaria operatio. Vena 2.
fedrio ergo prohibet, fanguinem
tum fuperfluum moverij&fluerejipfum^f"^^^^
tum minuendo, tum refrigerando : nun-
quam ergo hac, fi modo vires permit-
tunt, omittenda. Si igitur inflammatio
eft magna, patiens juvenis robuftus,fan-
guine abundans, tempus Vernum i edu-
cenda eft fanguinis libra, vel fefquilibra,
etiam ad animi deliquium.comm.aphor.
z6. fefb. I. nam ubi magna eft inflamma-
tio, certe & febris adeft magna, & do-
lor affligit vehemens, qua: omnia ma-
gnam evacuationem poftulant. Si phle-
gmone magna, patiens autem non ita
robuftus : tum emittenda faltem une.
vii. aut une. viii. vel miflio fanguinis in -j

duas vices partienda.

Si vires non permittant feftionem ve-
narum majorum, aperiatur falvatella, è

qua vires minus debilitancur: velappli-

centur cucurbitula fcarificata. Inter-
dum quoque aliis modis fanguinem va-
cuamus, ut fi phlegmone fequatur fup-
preffionem alicujus confueta vacuatio-
nis : verbi gratia, fi patiens fit folitus
fanguinem evacuare per hämorrhoides i
haque obftru6la fintj hirudinibus fan-
guis mittendus eft. Item fi e naribus

fan-

Unguis effluere folitus, non effluxeric,
fiac ratione oborta fie inflammacio,
mrium venae aperiendx funtj primum
quidem, fa£to fomente exterius è rebus
calef^ientibus, & attrahentibus, uc è
decoélo maluœ, anethi, pulegii, mo-
xintus, irritatis naribus, aut apanne,aut
toho fid, aut cortice illius ;pifcis, qui
vulgo raja vocatur, aut alterius afperio-
ris corporis. Similiter, fi^mulieri men-
les tint obftrudi, erunt referandi. Sic
ergovenœ feftio cavet, ne fanguis ge-
nitus fluat. & Ö

vero etiam prohibere poteft,
m, ne languis ,am fluens perveniac ad partes
attestas, fi nimirum fanguis evacuetur è
loco parti afFedae contrario, fie enim re-
vellendo retrahitur, ratione vacui In
contrarietate autem hac definienda 1 cor-
pus eft in duas fecandum partes, in ^e-

fluxt Sienim

tundLi précipitât, vena cubiti
tundenda. Si partes qu^ in ore funt,af-
ficmntur, mcidenda humeralis, aut Le-
oia. Ubijecur, pedus, vel pulmo la-

Dorant, jecoraria fecanda. In angina,
^nae manus aperientur. Occipitio afFe-
cto, tum vena cubiti, cum qujE in fron-
te eft. Talis ergo oppofitio eft in fupe-
non corporis parte. Rcnibus autem,

in^^n^t\' vexa!

tis. incidendx funt vens, qu^ circa do-

t2 d "f\' \' H^TtaTn

S oppofitione in fupe-

^ore, & ^ F

«ittit exceptionem in ipfis aîtubu , in
qu bus vel a conjugibus facienda eft\'re-
yulfioj vel a fupcrioribus, fi imaj aut

adm\'S"^"\' \' afficiantur, quem-

admodum notavit Galenus cap. z!]ib. z.

bente ha-

^pte, cui fecuit venam brachii Sir

utero laborantt ftu ot

è Sperior? \'^^^^dum

eiuperior , mterdum ex inferiori cor-
Quade ponsportione

caufain L ratio .^"^»^atur autem quas
contrarie- ^ oppofitionibus con-

tate revm-gruis faciend.s corpus bifecandum fit "n
Ibna cor- ]ecur & renes? 6c ccir n«^« ^
pus bifece-r»^ ^ c ■ . ^ F^^e aftetto non

^^ «\'\'-eccfecemr vena frontis?Equidem quod fen-

tio dicam Si fanguis qui J,
bet retrahere fanguinem qui influ e ad
partem afl^edam i neceffe eft, ut n^otus
qui fubinde ac fubinde fi/^ LguL
cvacuato, perveniat ad tnotum ipfius

P^^tem inCt: S
mm detrahitur fanguis,femperalius vi-
n \' " iMu^uiucui, qui

influit ad partemaffeaam. Id quod non
fuccederet, fi pede inflammato, frontis "
vena fecaretur : nifi enim lib. x. aut xii.

fanguinis detraherentur 5 non poifet unus

motus ad alterum pertingere. Sed fi to-
tum corpusbifecetur 3 facile utriquc mo-
tus fefe invicem contingere queunt.

Ad materials Chirurgicas etiam pq\'ti- Aliaprae-
nent cucurbitulac fcarificatie 6c ficc^ij^\'^l^\'^evid-
item exercitatio, fridio, vincula feu li- \'
gaturœ : in quibus ipfis quoque conditio
revulfionis fcrvanda, ut fiant in locis
contrariis: verbi gratia: cui crura labo-
rant Phlegmone, is non pedes, fed ma-
nuscxercebit, item manus fricabit,pri-
mum cahdo linteo, deinde manibus jun-
Ctis oleo hhaceo, vulpino,nardino, co-
ftino, cap. 6. lib. 13. met. cap. 2. lib. 4.
de tuenda fan. Fridio autem femper
debet inchoari ab extremitatibus autcru-
runijaut brachiorum, donee fenfim de-
veniatur ad fummum humerum, 6c fc-
moris principium : quo fado, rurfus in-
cipienda fridio eft; à fummo humero,&
temoris principio^ 6c in extremitatibus
elt fimenda: Per primam fridionem hu-
mores moventur, per fecundam deorfum
trahuntur ôc impelluntur. Ligatura in-
cipiendaeft m fummitate partis, ad quam
revellendum eft : verbi gratia, fi ad bra-
chium} primo ligandum eft brachium
ad iummum humerum, deinde ad cubi-
tum,ultimo loco ad carpum :ita in cru-
re, primo in fummitate femoris, dein-
de ad genu, tertio ad malleolos. Liga-
tura autem dolor eft excitandus, 6c tan-
diu pars ftrida tenenda, ne reliqua pars
mortificetur: proinde fenfim 6c ligare
partem, 6c refolvere folemus.

Medicamenta trium funt generum j 3.
alia prohibent fanguinem fuperfluum ge-^^^a-
nitum raoveri,6c influere ad partem af-^^^*\'
fedam : alia prohibent fanguinem in-
fluentem, ad partem afFedam perveni-
reralia denique évacuant fanguinem jam
influxum, qui jam intumoretn attollin
parteni.

De primis primo dicendum,quia ma-Sangui-
gis refpiciunt totius corporis evacuatio- ^Itc-
uem , qu^ antecedere debet carationem SäcS

partis afFed^. Sed dubitaturi nam pur- iyZm \'
ïantia aukrunt cacQchymiam, cap. ö.eximeatia.
hb. 13. meth. Ergo non polFunt Sangui-
nis redundantiam tollere., R^efponfio.
Licet purgantia in hoc cafu aliéna fint j
conveniunt tamcn lenientiia k prœpa-

B ran-

I

! n

i9

rantia : nifi enim corpus ab excremen-
tis faecalibus liberum reddereturj hxc
fubfifterenc, & calidiora rcddcirentur,
ipfumque fanguinem ad flüxum äptum
faeerent.

Lenicntia. Quare tn inflammatibne probantur
medicamenta lenientia, & ea potius fn-
gida, quatocalida, üt funt Caßaßores,
Tamcmndii Eleämrium dtSeheflen^fyru-
)pm è \'wultiflici Rofarum imVnatdrumy
vulgoÙamafienarum, infufione. Formü-
Iec litinc à^ modum in rem praefentem à
M^icö praefcribi poflunt :

^ Fkr.GaJJïà fée. è cannis exttacl.mc.].

Pulpa Tamarind, um. Q.
iA. & c^fn Saccbaro
F. Boîus, bor A änie frmàium ajfumen-
dus.

Si ^otk) ôïagîs àrtideat}

iji Syrup. RVßr. ImaMvi. une. i V. vel
atîc.v.

Decoë. Tmarmd. q. tn vîcm fdtis efl.

M.&F.Hâuftus,

^i àfiaie potijjimum ^ horis ante pa-
ßum quatuor^ propinabitur.

Hyeiné talis coriveniet.

çî, Meîlisrofat.folutiv.unc. iv.vel unc.v.

DecoUi ftor. (ß fru6l. cordial, q.f.
M. Se paretur Haullus.

Hifce lenientibus alvus blande exone-
ratur, viaque paratur, ut f^ilior fyru-
porum ad hepar fit diftributio.
Alterantia Lenita alvo , décoda, & fyrupi ex-
corumque hibeantur, quibus refrigerandi infit fa-
ncccfiitas. ^ultas. Et fi enim non minuant fangm-
riern , ufus tamen eorum efl; pernecefla-
rius Si namqu€ febris comitatur phle-
gmoneiii î patet hujus incendiam frigi-
dis tempefandum efle. Quod fi febris
non eft junda} requiruntùr tamen fyru-
pi modo diai,ratione partis mandantis,
Bimirutn ob jecur oalidiùs, quod refri-
gerandum eft, & calidorum humoruto
generatiô prohibendâ. RArum valde

cft eumqui inflamtiaationecorripituT,ab

utroque febre <lico, & îièpàte calidiore,
immunem efl«. Nihilorainus, fi id eVe-
hiat, apoièmata, & fèrapia refrigéren-
tia ncgîigi ftön debent, ratione faögHi-
nis influxuri y hunc enim ad fluendum
ineptum reddunt, ealidum refrigeran-
do, tênuemque , ôc mobilem «refàflan-
lO

do : vias conftringendo 5 vehiculum ,
quod fluxilem réddit fanguinem, aùfc-
nendo, Primum ergo réfrigérantes fint
fyrupi, ad fanguinem, 5c humores ge-
nitos refrigerandum : quales funt, de Ci- Vires alte-
chwio^ de Somho^ Porîulaca^ ramium

cum decoSto LaStuc^e-, 13 Hordei vel
fimilium fimplicitcr refrigerantitin). Dc- ^m.
indö adftringente« fint fyrupi, fed tno-
dicè, ne accidat, quodi Medico cuidam
non indoébo olim evenifle memîni i cùfa
enim fyrupum myrtinum exhibuiflet,as-
ger in ifberum incidit ex obftrudi&ne^
quiavalde obefuserat, venafque angu-
ftashabebat. Si ergo patienti wni^ îà-
tàe fint,^r: ikf^mw^ïprodefti, item fyr,
Granatorum^ rob de Ribibusx cum duoUo
Hypociftidos ^ Midicofii-, qùse valen-^
ter adftringunt. Si contrà anguftae #nt
venae, moderata erunt adftringentià, ut
eft fyr. rofarutn rècens , infufum roft-
rum; decoârûm plantagitiis, rubi, pi-
lofellïe.

Tertio, fyrüpi èrunt urinam èièntes:
primum propter febrem, ne hafas éalo-
re, tenues, ^c férofi humores calefiant:
deiiide, quia ferofi humores vehiculam
funt reliquorum humorum, qui iniàfia-
mationem faciunt. Hujufnlodi eflê pof-
funt vel frigida,ut fyrup.Capill.Ven.ds\'
coSium Polytrichia vel certè non admo-
dum calida, utfyrup. de Métonica, deco-\'
£îum JÎpiiyfadicis Petrofelim^i^c.

Quantum autem refrigerare, & j\'n«

ftringerc oporteat, invenire poterimus^^eiln-
ex inflammationum magnitudine, retn" tium.
poreanni, confideratione aetatis, vena-
rum , febris, 5c aliorum , tum prseter ^
tùm fecundum naturam. Verbi gratia :
in magna inflammatione, ubi fluxionis
i»a|or €ft motus, tempore œftivo j in
juvfeôe, cum Venis amplis, & cum fe-
brê, convenient ea, quae vehemthtef
réfrigérant, & adftringunt, Ut:

^ Syrup. Myrtin.

Capill. Fener.^ dê Pofîulaca. . ,
cujufque femuncîàm. ■

Decoïli LaUuca ^ Malkiriï t Càpil-
lor. Fener. une. iv.

M.

Si vero indicàtîoncshls fint oppofitas,
ita ut phlegnïone magna non fît, febris
aut nulla autexigua, tempus hyemisj
veriâc ânguftïe, rédundantia humoris fe-
rofi in venis, proderunt, quœ mitiflîmè
refrigerant, & adftringunt, plurimum
autem uriaam movent ; Ut.

2,1

91. Syrup, rofat. rec.

de Betonka, ^ dehor, fimpl.
ana une. ß.

DecoSli Plantaginis, Sonchi, rad.Pe-
trofelini. une. iv.

M.

Si denique pugnent indicationes, ut
magnaexfiftat phlegmone,agerfit obe-
fus, 8c venas habeat anguftas, febris ad-
fit alicujus momenti jtempus\'hibernum:
oportet mifcere valentia cum mitiori-
bus. Ut:

çt. Syrup, infuf. Rofar.

de Papavere, Cs? Betonic. ana
unc.Q.

Dtcom Hordei, dehorii, Polytrichi,
Pilofella. une. iv.
M.

Interdum viceSyruporum utimurju-
icoiis, in quibus decofta funt pradida
medicamenta: vel quia agro fyrupi funt
ingrati , & ab iis ftomachus off^enditur:
vel quia oportet vitare dulcia, fi bilis fit
copiofa, fi lumbrici in inteftinis gene-
rentur: vel quia corpus debile, aut ema-
cdatum, quod tum alterandum, tum nu-
triendum : vel quia agri fumptibus par-
cendum. ^

• His ita adminiftratis, nihil prohibet
medicamentum purgans propinare. Li-
cet emm inflammatio, cujus in prafen-
tia curationem defcnbimus, à puro fiat
languine: vix tamen corpus, ac ne vix
quidem , cacochymia omnino expers
elie poteft:taceo, quod phlegmone non
cxqmfita,cujus non fincerus eft fanguis,

ahorum quoque humorum particeps,
mu to exquifita fit frequentior : ideoque

ffitur.\'\'"" ex-

"^edicamenca,qua fangui-
nm ,am fluentcm, ad aflFeaum locum
pervenire prohibent : ut funt, Revulfo-
ria, xnterciprentia, & Repellentia.

Revellentia in part,bus contrariis ad-
niimftrantur : & omnia facultate funtca-
Ida,atque attrahentia. Inter hac à Ga-
leno cap^ hb. 13. n-,ech. recenfetur
balneum fadum in parte contraria, quod
quidem cahdum efl], debet , feu dige-
rcns, ut Galenus ait: cujufmodi eft a-
qua, non fimplex , fed fulphurea, ni-
tr^a, falfa, bituminofa , c^uales folent

TW.!"^ fcaiunentes, ut funt cusjtccata, jeu Carica, una die tn aqua

1 fterma Aponitana, in agro Patavino j tepida macerantur, deinde fequenti die ex-

là z pri-

Mt

primmtur y 6? lavtganturi mox acre ßna-
pi cujufmodi efi Syriacum, fj? Jßgyptium
eonîiifum imponitUTy demum dilutoCa-
ricarum propoßto affufo^ concipitur majfa^
& fit Sinapifmus : quem fi vehementem vo-
lumusy partes duas Sinapis, & unam Fi-
cuum temperamus: fin mbecillem^ contra-
rium facimus : fi mediocrem äquales mi-
fcemus portiones. Sed nos paffim folemus
üti, zMX. pulvere Cantharidum ^ autfadta
majfa e Cantharidihus^ hoc modo :

j^. Cantharid.praparat.drach.

Semin. Sinapi\'fcrip. j.

Fermenti. nnc. Q.

Aceti fcillit. q. f. ad fingendum Ve-
ficatorium.

Optimum & valentifiîmum erit, fi
Flammula Jovis viridis contufa, appona-
tur parti extremac. Et haec funt revul-
foria, qu^ retrahunt fanguinem ad afïe-
6tam partem influentem.

Quantum vero ad ea medicamenta at-
tinet, quae fanguinem influentem inter-
cipiunt, & quafi in itinere detinent; ea
vulgo Defenfiva dicunt, & facukate
funtfrigida, ficca, terrena, id eft ad-
ftringentia,ideoque vafa conftringendo,
prohibent fanguinem ulterius fluere.

Defenfi- Defenfiva ponuntur, non in partibus
contrariis, fed ad vafa intermedia, pro-
pe locum affectum, & in locis excarni-
bus, in quibus vala funt evidentia, ut in
articuhs, vel fupra articulos} nam in
bis locis mufculi carnofi dégénérant in
tendines, & ita vafa carne non obdu-
cuntur 5 fed ftatim fub cute apparent.
Itaque fi inflammatio confiftat in pede,
fupra malleolosî fi in tibia, fupra genu,
fi in coxa, ad inguina, defenfivum ap-
ponitur : Ita, fi in fumma manu, ad
carpum, fi inter earpum & cubitum,
fupra cubitum} fi in humero fit inflam-
matio , ad fummura humerum, potifii-
mumque fub axillis, qua parte excur-
runt vafa. Porro defenfiva non ejufdem
omnia funt generis: Alia enim mitiora
funt, ut aqua Plantaginis, Rofarum, fuc-
sus Rubi ^ Vinum nigrum auflerum^ Un-
guentum effidnarum, cujus mox fiet
iftentio, &c. alia valentiora, ut Hypo-
eifiis, Balauflium, Sanguis Dracenis, Om-
phacium^ fuccus Granatorum^ £s? Cydo-
niorum, &c. Validis hifce utendum, fi
patiens fit adultusj corporis habitus du-
rior} fivenselatasî «ftate potiflimum,
quo tempore omnia dilatantur j fi dépi-
qué magna Phlegmone, ideft, fi prsc-
ceps fit fanguinis afiluentis impetus. At
contrariis indicationibus prsefidia quo-
que contraria opponenda. Confiftentiac
etiam, feu formx eft differentia: nam
alia liqiiidiora funt; folidiora aliaj liqui-
da , fucci, decoéta , aquse ftillatitias,
veluti fuccus Granatorum , Cydoniorum^
HypociflidisOmphacium: decodîum San-^
talorum : aqua Plantaginis , Rofarum ,
Rubi y Acetum. His imbuta lintea arti-
cuHs imponuntur, adu frigida, & prae-
fertim aeftatCiquse etiam frequenter im-
mutari debent. Compada magis forma
è pulveribus fit, & liquidis fimul miftis.
In ofEcinis enim commune quoddam
defenfivum ad ufum parari folet, e Boli
Ar mena Sanguinis Draconis cujufque
felibra^ Cera citrina unciis decern ^ Olei
Rof. Omphacini tribus libris.^ Aceti è
Vino albo acerrimi, unciis tribus. Ego ta-
men intercipientia fine oleis 6c i?era
componi malo. Nam licet oleum rof^
omphacinum, 6c myrtinum , refrigerenc
& adftringant,pingui tamen 6c unduo-
fa fua natura partem quoque ipfam e-
molliunt,6c fi diutius adhxreant, etiam
calefaciunt. PofTet ergo hoc, vel fimi-
le praefcribi adftringens valentiffimum :

ÇÎ,. Boli Armen.

Sang. Dr aeon,

Myrtillor.

Balauft.

Malicoriiy aquasfingulorum partes.

Ovi candido^y Scad penetrationem rc-
liquorum, etiam Aceti modica fubrge.

A\\\\(\\mnàoVinum nigrum außer um mi-
fieri potefi , dum ad mellis redeat for-
mam. Et hoc medicamento vel articu-
lus oblinitur (mox enim exficcatur, 6c
adhaeret j quemadmodum in equorum
etiam cruribus fieri cernimus, quibus ad
influentes humores intercipiendum, li-
tus convenientes adhibentur) vel id lin-
teo inducitur, quo circumcirea obvol-
vitur articulus rara quidem, non mul-
tiplici circumvolutione, ne pars incale^
feat: quîE 6c ipfa, ob eandem caufam,
fîEpius innovanda eft. Sed non eft hie
filentio involuendus quorundam perni-
ciofus error, qui fafcia partem fupra ar-
ticulum conftringunt, ut eo vinculo va-
fa cohibeantur , ac ftrangulentur : fic-
que detineri pofle humores autumant :
cum tamen ratione ftridurac potius a-
trahantur. Hinc fsepe vidi accerfitam

cfle

cfle gangrasnam in parte afFeda , aut
faltem maximam inflammationem, 8c
ingentem humorum affluxum ad par-
tem ligatura conftriftam. Vinculum
quippe materia eft revulforia, non in-
tercipiens.

RepeUen- Repellentia, de quibus diceridum re-
ftat, fanguinem influentem alio propel-
lendo, prohibent eum ad inflamraatam
partem peivenire. Sunt autem frigida,
6c vel humida & aquea, vel ficca, 6c
adftringentia. Sed quoniam de repel-
lentibus mox infra dicemus, fatis erit in
praefentia duo, aut tria medicamenta
proponere, quas influentem fanguinem
retro repellunt. Unum eilGaleni cap.i,
lib. z. ad Glauc. i\\uoàOxycratum appel-
latur, hâum ex Aceto, Aqua. Prte-
terea ibidem aliud ad Cataplafmatis for-
mam componitur, fadum è Succo Por-
tulaca , Sempervivi, ^ Umbilici Vene-
ris., cum tanta farina hordei., quanta fa-
its fit ad Cataplafmatis formam confi-
ciendam. Tertium conficere poflumus
ad Cerati formam : Seminis Pfyllii une.
i\\. in lib. IV. aqua macerentur,\' ^per-
coquantur, £s? expreffo fucco addanturOlei
lib. i. Cera lib. fern, fiat Ccratum. Re-
pellens autem , quatenus intercipit, non
imponendum eft parti affedaî, fed in
partibus circumftantibus, 6c maxime
unde fanguis influit. Verum paulo poft
ipfi etiam parti affediE applicari pofle re-
pellentia docebimus.

De pofteriore curationis parte y qua con-
junStam^ feu proximam refpicit
cauf am.

ScT pT\'^e^usdiaeta pugnavimus adverfus
mento-" ^"^[ationem fanguinis ; chirurgia
rumge- r ^ ^ Pharmaceia pugnavimus adver-
nus. langumem fuperfluum genitum, ne

Pomconf fatisfecimus

r^f qui erat, fanguinem

C^ï n prohibere, ne ad affeftam
partem pervemat. Deinceps tradendum,

Remédia mateViis occurren-\'

toSfcu \'f ammat^. Pars ergo in-

,ocW. "flammata duphciter recedit à naturali
ftat«^: primum quia plus jufto eft reple-
tai demde quia calidior. cap. 8. lib. 12 •
met^. cap.f. hb. ^.de temp.pf. art.
med. Repletio mdicat evacuationem.
Calor autem prêter naturam indicat re-
tngerationem. In arte medica de refri-
^eratione Galenus nihil dicit: quia fub-
ata caufa caliditacis, nimirum fanguine

fervente, per vacuationem, fponte fe-
quitur refrigerario, ceflatque caliditas,
ut cap. f. lib. 2. de temp, dicitur. Va-
cuatur autem pars duobus modis, vel fi
retro regeratur humor, vel fi per pa-
tientem locum evacuetur. Regeritur
repellentibus: per locum efFeftum eva-
cuatur fanguis influxus, vel fenfibiliter,
fcarificatione, & fedione, vel infenfi-
biliter, id eft, in vaporem attenuatus,
per digerentia. Scarificatio non omni
convenit inflammationi, fed ei tantum,
qu^ ad fuppurationem venit : neque
etiam convenit omni inflammationi fup-
puratac, fed ei, quœ non poteft diapho-
reticis evacuari medicamentis, ob puris
copiam, qua medicamentorum vis ob-
ruitur. Quare materia prsefidiorum ,
quae perpetuo in omni inflammatione
locum habent, Cuat Repellentia, &c Di-
gerentia ^qux Galenus fola cap. 8. lib. 15.
meth. proponit.

De curatione Phlegmones in principio.

Gum Repellensfrigidum fit, 6c fan-Tempora

guiriem à fe propulfet; Digerens Phlegmo-
vero calidum , 6c fanguinem attrahat,
attenuet , & in vaporem vertat: patec
^n indiffbrenter his elFe utendum.
Tempora igitur inflammationis diftin-
penda funt, è cap. 4. lib.de temp, mor-
bor. Principium eft, quoufque pars in-
flammata fluente impletur fanguine.
Augmentum, quando influxus cefîàvit,
6c pars alFeâra magis, quam antea adau-
getur. Vigor, feu ftatus eft, cum pus
conficitur, 6c dolores maximi hominem
corripiunr. Declinatio eft, cum omnia
minuuntur , decrefcunt, 6c materia e-
vacuatur.

Quantum ergo ad principium, num Num in
folis Repellentibus, an vero etiam Di-
gerentibus fit opus, diverfimode fentire pellentl"
Galenus videtur. Nam cap, i. lib. 6.bus|uten-
per loc. ait, in principio phlegmones
convenire Repellentia, nec bonum efl\'e
in principio Difcuflbria his admifcere:
id, quod etiam ftatuit cap. 10. lib. 5.
fimpl. cap. 17. lib. fimpl. cap. 16. lib\'.
13. meth. cap. 3. Ub. 14. meth. Contra
vero ahbi docet, in principiis inflam-
mationum mifcenda efle fimul Repel-
lentia 6c Difcutientia. cap. i5. lib. 13.
meth. cap. 4. Hb. i. per gen. cap. 6. lib.
13. meth.Refponfio. Morborum tem-Refpon-
pora licet inter fe diverfa fint, non ta-^^®\'^®*
men ita mutuo junguntur, ut interval-[o^^P^fet

B 3 lo \'

deve hu- lo quodam â fe diftentjfed alterum tem-
inoris in- pus akerum videtur excipere, Sc proin-
fluxi: alterius etiam naturam participate >

principii, id quöd potiffimum contingit, quando
priore, ac principium inflammationis eft aliquo uf-
pofteriore.que progreflum , & jam jam ^ugmen-
tam inftatj tunc enim principium fepit
naturam augmenti, eo modo, quo finis
veris naturam induit aftatis.

Cum igitur fanguis non confertîm,
Sc fimul influât ad partem affeétam, fed
fenfîm, & fenfira j verifimile eft, fan-
guinem illum, qui priore loco affluxit ,
prius etiam à mtura Sc calore nativo
rpfius partis agitari, ôcmutari. Quod
fi ergo fanguis adhue continetur in mi-
nîmis vafe, evacu>a-ri debet fecundum
Gaknum per repellentia: ubi autem
confiftit extra vafa, vel in fpatris, vel
ifï po-rofitaribus partiwm fimilarmm>,
tune digerentibicis cvacoari debet. Ve-
rifimile autem eft in princrpîo pbiegmo-
nes, Sc pracipue in primo impetu, to-
tum fertne fenguinem adhue contineri
in minimis vafis: ubi autem principium
progreflum eft, & nihilominus fanguis
fluit, cred^ndum eft, portionem fon-
guîni^ multam impulfam fuiffe ab eo qui
fluit i» & extra vafa excidifle, atque ita
indigere & repellente & digerente : ut
fciiicet. Sc repellatur fanguis, qui in va-
fis continetur. Se difcutiatur, qui è va-
Alia folu- fis excidit. Sic ergo Galenus puris re-
tio,èqua-pellentibusutitur in principio phlegmo-
litatehu- ^jftis vero in principio quod na-
ci"in aiîgmenti fapit, fanguine fciiicet

principio partim in vafis exfiftente, partim è vafis
magisre- effyjo. Eft & alia ratio, ob quam in-
pellentw, ^g^juj^ puris repellentibus, interdum
ISntia\' miftis in principio utimur, è cap.<^. hb.
Tocum ha-1meth. c.pf. art. med. Quando enim
béant. fanguis qui influit tenuior eft; tunc pu-
ris utimur repellentibus: cum craflîor,
miftis.

Seddicat quis:eur in principio,etiam
exiftente fanguine in minimis venis,non
poflumus ipfutn evacuare per partem
afFearam infenfibiliter, per digerentia
ipfum attrahendb extra venas, deinde
attenuando, Sèin halitum vertcndoidi-
miflîs è toto repeirentibus.^ Refpondet
Galenus, nos in princrpîo- inflammatio-
nis, magis repellentia mcdicaroenta ,
quam digerentia ufurpare debere, pro-
I. Ratio, pter tres rationes. Prima afFertur cap.
i(S. lib. 13. meth. nam in principiis pa-
rum eft, quod influit, & maxima è par-
te tenuis j 6c partis recipientis virtus

nonnunfquam valentior j atpote nondum
laffataj 6c tandem, quod in affliéta par-
te continetur, nondum violenter eft im-
paéköm. Notandum autem, quod di-
cit, virtutem expultricem, in princi-
pio nondum laflatam efle, copia ipfids:
fanguinis, fed valentiorem efle ideoque
tranfmittere poffe fanguinem ad alias par-
tes, potiffimum cum adjuvatur à repel-
lente impofito medicamento. Et hoc
eft, quod dieit Galenus cap. illo aureo
Pf. srtis med. quod vafa è medicamento
repellente, feu adftringente, vigore ad-
dito , à fe ad alias tranfmittant. Sic er-
go repercutiens fua natura frigida, im-
pellit fanguinem influxum ad alias par-
tes: 6c expultrici vaforum vigorem ad-
dit, ut vafa ad alias partes tranfmittant,
partes item vkinas loco inflammato, ii
vel miffione fanguinis, vel diata exina-
nirae fiat facile ad fe attrahunr,qu£Ecun-
qae repercutiuritur à medicamento re-
pellente. Altera ratio, cur in principio ^^ Ratio,
magis utendum repellentibus, proponi-
tur cap. pf. art. med. quia per repellen-
tia expeditior fit vacuatio, fciiicet per
vias majores 6c magis expeditas: repel-
lens enim primo propulfat fanguinem à
vafis minimis ad majora, 5c ab his ad alia
adhuc majora : at contra vacuatio per
digerentia femper fit per vias anguftio-
res, quia fanguis primo attrahitur è va-
fis extra vafa, in fpatia vacua anguftio-
ra: deinde attrahitur ad porofitates par-
tis, quae adhuc funt anguftiores: ulti-
mo attrahitur ad cutem, ceteris denfio-
rem. Expedirior ergo via eft vacuandi

fanguinem influxum per repellentia,
quam per digerentia. Tertia ratio eft,3, Ratio,
quia imponendo repellens, fatisfacimus
alteri indicationi,quae eft refrigerate ca-
lorem extraneum infignem : qui etfi re-
frigerari etiam poflit per evacuationem
fanguinis influxij attamen attenuatio il-
ia fit in temporeifed qua fit à repellen-
te, fit ftatim. Quare ad influxam ma-
teriam evacuandam in principio magis
ftrnt ufurpanda repellentia, quam dige-
rentia: primum quia retrocedit humor,
tribtts de caufis, 6c quia impellitur pro-
cul à medicamento repellente: 6c quia
à locis finis exinanitis retrahitur j 6c
quia à parte afl^eóla nondum laflata, 6c
à vafis ob vigorem ipfis additum à me-
dicamento repellente, tranfmictitur j al-
tera ratio eft, quia per repellentia ex-
peditior fit vacuatio, quia femper fit per
vafa majora : tertia eft ratio , quiarepel-

ien-

lentia ruafrigiditaterefrigeraot idßghem
calorem flamme.»,« °

calorem flammeutö.

Porro repelletitia duplici rationc re-
peüunt, primum per fe, qualitate frigi-
da Î hcut enim calor ad fe trahit, ita fri-
gus à fe propulfat: deinde per accidens,
quia dum frigidum applicatur medica-
mentum, calor partis,contrarium fuum
aufugiensjfecum etiam ducit ipfüm fah^
gmnem : 6c fic repellens hae ratione
etiam per accidens repelUt.

Repellentium genus, àHud éft friei-
ienST &humidum, quod dicitUr repel-
&<luandoi5PiP"midum, vel aqueunjj aliud eft
[uigulis fitfrigidum 6c ficcum, quod dicitur repel-
wcuj. lens ficcum, vel terreum , 6c adftrin-
gens. Hoe valentius eft ilb priore • quia
duphci ratione repellit, ôc quatenus fri-
gidum , 6c quatenus adftringens : fic
enim contrahit, corrugat, ôTconftrin-
f} partem, 6c ita humores ab ea
ad alias quafi exprimit, repellens autem
a^ueum, fola frigiditate repellit, humi-
ditas emm non repellit, fed lasando po-
tius vim repellendi obtundit. Galenus
non determinavit, quando tepellente a-
queoj oc quando adftringente uti debe-
mus. Meo tamen judicio, fi in phle-
gmone dölör urgeat, Ôc quadamtenus
ad le^curationem trahat j ufurpanda po-
tius funt repellentia aquea, five mitioVa;
five validiofa: ratio cft: quia humiditas
%iditati ad,unaa poterit laxando de-
mulcere 6c lemre partes à dolore prori^
tatas, 6cexafperatasï adftringens autem
contrarium efficit, quia conftringit 6c
partem , ficque dolorem au-
get. Adftringente igitur utendum eft,
cum dolor non urgetj 6c fi patiens ha-
Rcpellcn- magnas,

fa aquea" aquea fimplicia funt,<S\'m.

S rt^\'T

piex, FwU Platanus, 6c in fumma

norem efficaciam, qu^g refpondet \'
ri ipfiusfngidi : hinc minus ^peHit,X
tmus , rnfohum , Pfy^^
Venens, ^^^^P^ortulaca.Se^^ervm^
La£îuca, ^ Solanum: ideoq\'ue in hoc
genere etiam dantur valentiffima, qu^e

ÏÏl .refrigerant, utV

(m^ Hyofcyamus., Mandragora^ Papa-
verqfiïibus daiitè tifendum, potius mf-
ftiSj t^ùalni fiitiplicibus 6c puris. Ex his
etiarri alia medicamenta componi pof-
funt. At fi tum fimpliGibus redlè uti,
tum compofita re£tè componere volu-
musî öpoftet nos confiderafc crafîn6c
totius corporis, 6c partis infiammatsê,
magnitudinem inflammationis , 8c co-
piam màteriœ confluentis, fitum partis,
fenfum, vias, 6c aerem ambientem. Si i, Mitio-
enim oriâtur inflammatio in homîne ca- na.
lidioris temperament!, in parte calidâ
atque carnofà, 6c non admodum öiagna
fit inflammatio, nec admodum copiô-
fus lànguis influens, 6c fit in partefenfti
exquifita prïedita, 6c quoad fitum in
parte non declivi, 6c patiens habeat ve^
nas anguftas, 6c ambiens aer frigidus,
haec omnia indicant mitiora efle repel-
lentia ufurpanda: cujufmodi fiint è fim-
\\>\\icïhm^Platanus, trifolium, PfyUium^
Umbilicus Veneris^ quibus quatuor mo-
dis utendum eft : aut enim foHa cruda
imponunturi aut fi propter afperitatem
non licèt, decoquuntur in aqua, dein-
de linteo afllinduntur, 6c imponunturî
autdecofta 8c contufa imponuntur: aut
denique hntea imbuta in fuccis ipforum
cxpreflis itïiponuntur. E compofitis au-
tem m propofito cafu eft Oxycratum cap.
2. lib. 2. ad Glauc. quod componitur ex a-
qua ^aceto. Item -, quod à Galeno com-
ponitur ^ mucilagine feminum Pfyllii^cum
oleo, cera. Si adfint indicationes jam
didis contraria, ita ut inflammatio ma-
gna fit,6c copia fanguinis irruentis mul-
ta, 6c patiens fit adultusj id eft, tem-
perature frigida:, 6c fit in parte frigi-
da excarni,ac exfucca, 6c habeat fenfum
obtufum,ÔC vix amplœ fint,6c ambiens
aer calidus; requiruntùr valentifl5ma,in
pauca tamen quantitate repellentia: uti. Valea».
funt Hyófcyamus, Mandragora, Papa^^^^^\'^-
•uer ^ fi vel decoquantur, vel fuccus eo-
rum exprittiatur, & Hnteo madefado
itnponatur. Quod fi indicationes fintMedi»?
répugnantes, ita ut inflammatio magna
fit , alia âutem ex parte temperatura ca-
lida, 6cc. tune, fi refringantur indica-
tiones : repellens congruum erit Semper^
vivumy Pmulacay LaUma, Solatium :
è compofitis^ qûod fecundo ad Gjauc.
conficitur, h Sum Portulaca, Sefàper-
•vim, LaStuca £5? Solani, cum tantafa- • "
rina hordei quanta fatis fit ad conficiea^
dum medicamentum in forma Catapla-
fmatis. Sed videndum eft, qua ratio-
ne, mitia, valenciflimaj 6c mediocria

cepeî-

Gradusre- repellentia indicantur. Quare crafis feu
pellen- temperies calida, & totius & partis,in-
dicat, mitiora efle ufurpanda, quia fî-
gnificatur exiguus exceflusj nam in ha-
bentibus fymbolum facilis efl: tranfîtus :
contra, fi crafis frigida fic, & tum ab-
lît inflammatio, patet excefliim ma-
gnum fuifl^e faólum. Sic astas puerilis,
propter carnem teneram, facile immu-
tatur & alteratur à medicamentisj unde
mitiora exigit repellentia, quam corpus
adultum, ôc durum, quod diflicilè me-
dicamento viam praebet. Sic magna in-
flammatio valentiora exigit; quia figni-
ficat magnam copiam fanguinis influen-
tis. Senfus partis exquifitus, mitiora
poftulac V non enim tolérât validiora :
contra, obtufus. Lata vafa, quoniam
per hxc multus fanguis influit, exigunt
valentiora : mitia enim multum illum
fanguinem repellere nequeunt. Ultimo,
aer ambiens fiquidem calidus fit, & ipfe
phlegmonem calefacit : unde robuftio-
ra exigit repellentia.

Eadem hac in adfl:ringentibus locum
habent. Si enim adflringens efl: mitius,
non retrocedit fanguis: fi valentius, cu-
tis mukum contrahitur, unde dolor ex-
afperatur, fluxio crefcit, & quod in
parte relinquitur, fcirrhodes & contu-
max redditur, ut asgrè poftea difcutia-
turj imo, quod deterius, è vehemcn-
tiori adftringente faepe recurrit humor
I. Mitio- ad membra principalia. Quare mitiora
adftringentia fimplicia funt, Vitium fo-
lia, capreoliy Ruhus^ Rofarum capi-
ta ^ Oxyacantha y Vinum aufterum ,
grum^Âcetum, Oleum omphacinum ^ myr-
tinum ^ rofaceum^ fantali, t^c. Valen-
tiora funt Balauflium y Omphacium ^Ssr-
ba , Corna , Mefpila , Pyra fylvefiria,
Mala Cydonia, fru£lusy Ù folia Myrti.
Adhuc valentiora videnîur y Malicorium,
Rhus, Cytinus, Acacia, Bolus Armena,
Terra figillata, perçus, Cupreffi folia,
germina, nuces,Galla immatura, Hy-
pociftis, terra Cimolia , Lapis fanguina-
rius £5? in fumma omnia frigida ßcca,
têrrente fubftantia. Inter compofita mi-
tius efl: illud, quod confliat ex ovi albo,
oîeo rofaceo, aqua rofarum ftillatitia:
imbuuntur lintea, 6c imponuntur. In
eadem clafle efl: Ceratum rofaceum^ con-
3.Valen- fe£fcum l cera, ^ oleo rofaceo. Valen-
tiffima. tius adftringit Infrigidans Galen i, quod
Gompoli-
ta; horura-
queordi-

Cera alba. une. iw.
Ol.rofati, Omphacini, .

Novies abiuuntur aqua fontana frigi-
diffma, & limpidiffima, deinde aceto ah

fubiguntur, 6c F. Unguentum.

Praedido adhuc validius efl: hoc:

Boli Armen, p.}.

Terra ßgiU. p.

01. rofati. p. il].

Aceti £5? fucci herharum frigidarum.
p. 8.

Pulverifanda pulverifentur, 6c iis ace-
tum £î? oleum fenfim mifceantur, donec
F. Linimentura.

Aliud medicamentum efl:, quod

01. Myrtin. unc.n\'],

Myrtillor. pulverif. une. jß.

Cera. q. f. ad
Cerati formam.

Defcribuntur etiam ab Avicenna tertîa
quarti tr. i. c. 3. medicamenta hujus ge-
neris plurinia. Non efl: reticendum il-
lud, quod Galenus conficit è Sempervi-
vo, è corticihus Malorum Punicorum in
Finodecoäis, IRhoe, Hordei farina:
hoc enim medicamentum repellic id ,
quod influit, cxficcat quod continetur,
& membra circumfl:antia corroborât, c,
z. lib. i. ad Glauc. Medicamenta hadc-
nus propofita conferunt in priori parte
principii inflammationis.

Quod fi principium verfus augmen-Poiiaiof
tum vergat, 6c hujus naturam fapiat,principü
mifcenda funt digerentia, ita tamen utP\'^\'®»
repellentia praspolIeant:quo in cafu lau-
datur Diuglaucium Galeni, 6c Diachah
citeos. Laudatur etiam hoc;

ijC. Malvarum.

Parieîaria.

Plantaginis. ana M. jß.
Codis in aqua, 6c contufis adde

Farin. Hordei, une. ij.

Rofar.rubr. une. j.

01. Chamamelini. une. i v.

JDecoUi fradiSti. q f
M.6cF.Cataplafma.

Id autem notandum, frequenter h^c
medicamenta efle immutanda, ne à par-
te afl^eda calefada, candem viciflïm rc-
calefaciant.

A ugmentum inflammationis, è cap.
-de morb. tempor & com. 4.
;Jib. de hum. eft, quando influxus cefîa-
vic, & pars affeâra magis, quam anteà
adaugetur. Ratio autem cur ccfl^ante
fluxione magis augeatur inflammatio
eft , quod fangms extra vafa prolapftis
neceflano incaleicit & putrefci^ unde
languis funditur, Ôc in fpintum feu ha-
htum verritur: quibus de caufis parti-
cula magis augetur, & dolet, etiamfî
nihil influât. Quoniam ergo pars auge-
tur propter fpintum genitum, & fulio-

npm C^l\'.rntîntf . T« ____■

o -, —aun_ui iunuitur
per calorem putredinalem , qui exori
tur , quoniam fanguis putrefcit, cum

extra vafa confiftat m loco alieno h^c

auLment^ P^l^S\'^onem "n

augmento ; difcufîio nimirum, five eva-

Poratio ipfius materiae : languis enim ex-
tra vafa consens, non repellemibus,
led digerentibus evacuatur.

Porro Galenus augmentum curat,
per digerentia, & repellentia fimuî
= "am cap. 4. lib. i. per gen. ait •
ubi inflammationes incipiunt, & ac

vis prspoliere

; fiait\'\'"

reKitit fluxio, quod c(l in augmente ^
concoaoria efle adferenda, | dandè

riat^r"\'";;\'\'\'\'\'?\'?™- AtconcSo\'

& ^ ^^Pdlentibus,

g digerentibus. Non videtur erao fi

eft, prfr Refpondefdum

alio modo per concoaon.s:

influxus in halitu^!^\'^\'"\'^

tientia.&de

fentia agimus, ubi Z

influxJs in incren-ent^oaliqu^efpf™
extra vafa exc^dit &hac ratlLmS
ut evacuetur digerentibus : bona tafen
pars languinis adhuc confiftit ln™fi"

venis5 nam qui priori loco influxit, hic
fine dubio impulfus eft ab eo, qui con-
fequenter fluit, ideoque extra vafa con-
fiftere poteft, multus tamen adhuc in
ipfis vafis continetur, qui repulfione in-
diget. Hinc Galenus in augmente 6c
utitur repellentibus,& digerentibus mi-
ftis : ita tamen ut toto augmenti tempo-
re prapolleant repellentia digerentibus,
eo, quod major portio materiae adhuc
confiftit in ipfis vafis 8c poteft repelli.
Superare autem repellentia debent dige-
rentia magis in ea parte augmenti, quae
propinqua eft principio,quàm quas fini,
Se vigori.

Quoniam ergo augmentum phlegmo- Difcutiea-f
s poftulac rpnpilpnria Rr Hlrr^^rPnl-îo t«\'

, ------ •-^\'VlH.liLld, I.A. «Jlgl-

deque repellentibus jam diximus, nunc
ad digerentia accedamus.
igitur è cap. f. lib. 8. fimpl. fanguinem
influxum per halitum educunt: primo
enim fanguinem attenuant, deinde in
halitum, feu vaporem vertunt, poftre-
moad fe attrahunt, 8c per infenfibiles
meatus ipfius cutis evacuant. cap. 16.
lib. ij.mech. Porro, digerens medica-
mentum debet effe calidum, 8c ficcum
in tertio gradu , & prjeterea tenuium
partium, hb.p. fimpl. cap. de paronych
Wam alumen licet calidum, 6c ficcum
lit in tertio i non tamen digcrit, quia
eft craflarum partium,6c ftipiicum,nec
permittit materiam esire , aut evapo-
rare. ^

Sed in hoc tertio gradu magna eft la- Digeren^
titudo, quaedam enim Digerentia funttia.
minora, quaedam mediocria, alia vehe-
menuffima. Rurfufque alia Simplicia, Simplicia
^la Compofita. Simplicia mitiora funt #utien-
Chamamelum., Ammoniacum^ Galbanum^^^\'
Fermentum, Radices Lilierum alborum,
radices Mthaa ^ Lupintrum ^ Fcenigraci^

Mi Hi farina ^ Lolium, Eruum., Cicer.
Valentiora funt: Thymus., Thymbra^O-
riganum: Peucedanum , Mentha, Mar-
rubium^ Pulegium^ Calamintha^ Hyjfo-
pus., radix JriflolochiaAnethum, ^c.

Valentiflima funt, iVi/n, t^Ni\'- 3:

trumipfum^ Sulphur vivum^ Calx femel
exfitnEia., Galanga ^c. cap. i.hb. 6.
xrloc. Ex his, fimul cum repellenti-Compofi
bus miftis, fiunt compofita medicamen-
ta. Jn hac autem miftione oportet per-
pendere inflammationis magnitudinem,
a^tatem, temperaturam, 6cc£etera, de
quibus alias diximus. Nam fi inflamma- 4;
tio exigua fit, temperatura calida, 6c
humida, astas puerilis, tempus sftatis,

C via:

a

viaanguftse, fitus non declivis: mitio-
ribus, & repellentibus, & digerentibus
eft utendum : repellentia quidem con-
gruaerunt, TrifoUum, Platanus, Pfyl-
lium. Umbilicus Veneris : digerentia au-
tem convenient, Fermentum, Liliorum,
^ Jlthaa radices , t^c. Et huj^us^ eft
generis medicamentum, quod ab Avi-
cenna componitur.

çd. FoUor.Olivie. M.j.
Ahfinthii.

Rofar. cujufque M. I?.
JFarina Hordei. une. ij.
01. Chamamelini. une. ii].
Coquuntur ex & tunduntur,

Aliud ejufdem ordinis fic fit.

Defruti. une. iij.
Aqua Rofar.
Aceti. cujufque une. jÖ.
Cr oei. une.
Moderato igne parum ferveant, deinde
colentur, ^ lintea imhuta imponantur.

Si indicationes pradidis fint contra-
ria, valentiffima repellentia, & dige-
rentia locum habent: repellentia funt,

Malicorium , Balauflium , Portulaca ,
Sempervivum\'y digerentia. Calx femel ex-
ßin£ia. Sulphur \'vi\'vum. Si indicationes
fe frangant, repellentia, & digerentia
erunt mediocria: repellentia, Laëluca,
Solanum-, digerentia. Thymus, Pule-
gium, Satureia, Calamintha. Formula
talis prafcribit poterit.

Myrtillor.

LaStuca.

Solani. ana M. j.

Pulegii.

Calamintha.

Hyffopi. ana M.
Codis in Aqua, & contufis, adde

Farina Foenigraci. unc. iij.

Puher. Betonica.

Chamameli.anaum.\'y

01. Anethini.

Chamamelini. ana unc. iij.

DecoEii herbar. pradiBar. q.f ad Cata-
platoa.

Curatio Phlegmones in Statu.

Status, feu vigor inflammationis eft,
quando ad eum gradum pervenerit,
ultra quem progredi non poteft, id eft,

quando adeft extremum magnitudinis,
in quo, & infignis calor perfentitur, &
maximi dolores hominem corripiunt.
Guratur autem inflammatio in vigore,
fi evacuetur materia, feu fanguis influ-
xus.

Dubitatur autem num digerentia tan-

tùm, an vero cum his, & repellentia

fint ufurpanda. Nam Galenus cap. i5. Nutn in

lib. 13. meth. ait, in ftacu P^^egmones Jj^

^ictCpo\'^ijny faltem habere locum , cùm rendum,

repellentia nil notatu dignum efficere an etiam

queant. Idem fentit cap. io. 8c 17. lib. rfpeUen-
\' 1 V \\ ri. dum?

5. fimpl. Contra vero cap. 4. lib. i. per

loc. ait Galenus in ftatu inflammationis
pares efle indicationes repellendi, & di-
gcrendi : quod etiam ftatuitur cap. 6.
lib. I. per loc. Refponfio. Principium
ftatus fapic naturam augmenti, in quo
materia copiofa in vafis confiftit, copio-
fa etiam extra vafa efi\\jfa eft : ideo ratio-
ne loci, & ftatus ipfius materia indican-
tur repellentia, 6c digerentia aqualiter
mifta. In media autem parte ftatus,quia
jam materia copiofior effufa eft extra va-
fa, paucior autem in vafis confiftit: id-
circo oportet digerentia prapollere re-
pellentibus. In ultima parte ftatus, quae
fapit naturam declinationis, quia mate-
ria jam univerfa extra vafa confiftit; id-
eo, tunc indicantur digerentia pura,fed
quse tamen fint mitiora.

Jam ergo remedia proponenda. In Materia
prima ftatus parte indigemus repellenti- «meio-
bus, ÔC difcutientibus aqualiter miftis
& quidem fi indicationes requirunt mi-
tia: convenient/^jrVw, Salicis,
Plant aginis, item Liliorum, ^ Altham
radices, Chamamelum, Anethum, fernen
Lini. At fi indicationes in prima ftatus r^
parte valentiora poftulent : convenient
Hypociflidis, CupreJJi, ^ Malicorii, ana
pares portiones: item Sulphuris,Calcis fe-
mel exfiinäa, Nitri, ana pares portioned.
Si indicationes in prima ftatus parte pu-

gnent: congrua erunt, Myrtilli, Por-
tulaca, LaSluca, cum Calamintha, Ori-
gano\', Pulegio fimul miftis. Lauda-
tur quoque ab Avicenna Epithema fa-
ctum è fucco Umbilici Veneris, 6? fucco
Apii, aqualiter mijiis. Commendatur
etiam in principio ftatus Emplaftrum fa-
étum I Furfure triticeo deco&o in Aceto,
aut in Vino nigro aujîero. At in media
parte ftatus, quo tempore digerentia o-
portet fuperare repellentia, necelfe eft
omnino de repellentibus quadam fub-
trahere, 6c plura digerentia admifcere.

Unde

3. Unde £\\pradi6lo Emplaßro confeäo è Fur-
fur e tr it keo addantur flores Chamameli,
<3 Meliloti, efficietur medicamentum
aptum in media parte vigoris. In ulti-
ma parte flatus, in qua pura digerentia,
fed mitiora ufurpanda funt,medicamen-
tum confici poterit e Chamamelo, radi-
cibus Uliorum alborum, farina Fœnigra-
ci, oleo Anethino, Vino albo. Ut.

çî.. FL Chamamel. M. jß.

Rad. Lilior. alb. une. i v.
Coólis in Aq. & contuf. addc
Farin. Fœnigr. une. ij.
01. Anethini. une. v.
Vini albî. q. f.
Ad Cataplafma.

Item ,

Çi. Fl. Chamam.

Meliloti.ana.V.].
Semin. Aneth. une. ß.
Decoq. in Vino, tundantur, & cum
f elle paretur Cataplafma, conveniensfi^
m Digoris.

Curatio Phlegmones in Declinatïone.

SÇm" T«decîinatione, fecundùm Galenum,
Pm. X cap. I. hb. 6. per loc. & cap. 10. lib!

3. limp, indicantur pura digerentia,quia
materia tota eft efFufa extra vafa f d^ eó
vaientiora indicantur digerentL qu6

t. mationis. ^ Unde m prima parte decli-
natioms, m qua mitiora digerentia in-

exn,T-\' ^^Pongiaeft opp?rtuniflima,
S f thermalibus Patavinis

media parte dechnationis , fpongia ex-
Pnmenda in valentioribus diCndbus

pHmatur îndeclina\'tionis, ex-

çt. Hyffopi.

Origani. ana. M j

01: Lilior. alb. une. ly^

Pulegii.

Farin. Fœnigrm. ana. une i

^ Ft ƒpropofito.

it-t haftenus de modo curandi Uleamo-

ßem per repellentia, ^digeremU

Cap. VI.

De Phlegmone per Suppurationem curanda.

Vera, 8c regia Phlegmonem curandi Altera m
via ea eft, quam modo propofui- curandi
mus. S^pè tamen contingit, ut in-
flammatio fuppuretur, id eft, ut fan-^/jj^"
guis influxus in pus, vel faniem verta-
tur : unde altera inflammationem curan-
di ratio oboritur. De hac duplici cura-
tione Galenus cap. 3. lib. de inœqu. in-
temp. ait: faótas; inflammationes dupli-
cem habent curationem, nimirum, ut
materia, qu« fluit, aut digeratur, aut
concoquatur : fed ipfam digeri longe eft
optabilius i nam concoólionem duo con-
fequuntur, puris nimirum generatio, 6c
hujus in aliquem locum abfceflio: pro-
pter generationem puris, in longius
protrahitur curatio ; ratione autem ab-
fceflus migrât inflammatio in alium mor-
bum.

Sed de puris generatione qusdam di-Punscau-;
cenda. Galenus ftatuit in parte inflam- ^^
mata duplicem reperiri calorem, nati-"^\'^"®\'
yum, & extraneum, cap. 2. lib de
in^qu.intemp. com. ult. lib. i. proenoft.
aphor.47. fea.z.cap.ö.lib.)-. Lf can

hb. I. de difF. feb. Nativis c2Cït
partem, 6c omnia adminiftrat, quœ ad
falutem partis fpedant. Extraneus ori-
tur e fangmne influxo, extra vafa pro-
laplo , ibique putrefcente, 6c incalefcen-
te, 6c hie nativo partis calori omnino
eftadverfus} unde corrumpit, deftruit
6c impedit omnia à calore nativo admi-
niftrata. Cum igitur adverfi fint hi ca-
bres, femper pugnant; quae pugna, vel
eft esigua, quando alter alterum omni-
no, 6c brevi fuperatj vel infignis, quan-
do neuter alterum fuperat. Si calor na-
tivus omnino fuperat extraneum ; tunc
materia à calore nativo vida, poftquam
lion poteft verti in alimentum ipfius
partis (que eft prima, 6c perpetua ca-
loris nativi adio, fi eam poteft confc-
qui) quia aliéna eft, fenfiin à calore na-
tivo attenuatur , 6c per infenfibilem
tranfpirationem evacuatur j 6c fic in-
flammationes , citra ullüm incommo-

dum, reducunturin naturalem ftatum.

^a ratione inflammationes non admo-
dum magnas terminari, 6c fanari folcnti
fecundum Rafin 15. Continent. Quod
fi calor extraneus fuperet omnino nati-
vum, tunc corrumpitur, 6c materia in-
fluxa, 6c ipfa quoque pars: unde fiunt
C i gan«

LIBER P R I M U S

gangrxnje, & fphaceli: in quos mor-
bos vehementifGmœ inflammationes ter-
minari confucvere. At eùm in pugna
neuter calor alteram vincit, fed ambo
in pugna vclaiquales funt, vel non ad-
modum impares, tune uterque calor
ftrenuè pugnans fuum finem aflequi ten-
tât. Nativus quidem tentât materiam
digerere in vaporem, & halitumj ex-
traneus cor mm pere, & putrefacere eo-
natur. Sed quia neuter vincit, neutrius
aâio in materia confpicitur, videlicet
nec materias difcuflîo, nec ipfius corru-
ptie : attamen mifta quxdam utriufque
apparet aftio, qua eft materia in pus
mutatio.

Verum in hoc utriufque caloris dael-
lo, alteri non raro prasvalere alter folet:
quod innotefcere nobis poteft è materia
\' in pus converfîe tum colore, tum odo-
re, tum confiftentia. Si enim in pugna
fuperior fuerit nativus calor, efficitur
pus optimum, quale eft album, craffum,
œquale , & parum fœtidum. com. ult.
lib. I. prognoft. Album eft, quia confi-
citur à calore native venarum arteria-
rum, nervorum, membranarum, quae
fua natura alba funt j omnc autem ,quod
tranfmutat, in colorera fibi fimilem
tranfmutat. Craflum eft pus, quia con-
codio fit incraflando. Aequale eft,quo-
niam calor in natus per omnes ejus par-
tes permeavit, & uniforme reddidit : qua
de caufa etiam lœve exiftiit tangenti.
Tandem minime eft fœtidum, id eft
quam paucifîimè fœtet,, quia calor na-
tivus vicit extraneum. Contra , fi in
pugna prsevaluerit calor extraneus, pus
quod conficitur, erit aut lividum„ aut
rubrum, aut nigrum : erit tenue, inœ-
quale, & grumSfum, ôc peflSmè elens.

Cognofcitur autem fuppuratura in-
flammatio è fignisinflammationis, quœ
ubi remifla funt , nullam fuppurationem
portendunti ubi intenfa, fuppuratio eft
exfpedanda ; quando fcilicet inflam-
matio eft magna, ôc dolores vehemen-
tes, qui quótidie fiunt intenfiores,dum
puifatio affligic, dum adeft tenfio infi-
gnis.

Hasc figna fi adfint, non tentanda eft
curatio per repellentia, & digerentia
tantùm, fed eo omnis induftria verten-
da, ut calor nativus in pugna prœvaleat,
& fie pus optimum generetur. Prsva-
lebit autem, fi ipfum adaugeamus bene-
ficie medicamentorum. Adaugeri po-
teft, tum in qualitate, tum in quanti-
täte, feu fubftantia. cap. 6. lib. f. dc
fimpl. In qualitare, veluti, fi calido,
ut I . addatur calidum, ut 3 . exempli
gratia, fi congio aqua; calids, ut i. ad-
datur congius aquas calidic, ut 3. la
quantitate, quando fimilis calor,vel alia
fubftantia habens sequalem calorem ad-
jungitur. verb, grat., fi congio aquae ca-
lidae,. ut z. adjungamus alium congiura
aquae calidae, ut z. Priore mode calor
nativus augeri non debet, quia fic ver-
teretur in febrilem, & deftrueretur. Al-
tere autem mode augeri debet ; cujus
rei gratia, fenes, & qui funt imbecilli
ventricule, folent puellos, aut catellos
ventri apponere,

Qtiamobrem in inflammatione, qux Suppurais
ad fuppurationem Ventura videtur , ut ÎJ"
pus gignatur bonum , caloris nativi & facultas,
quantitatem augere debemus conco-
quentibus medicamentis, feu pus mo-
ventibus, quae flmiha efl^e debent calori
native partis, cui applicantur. Et quia
natura humana generaliter calida eft. Sc
humida, ob id Gal. paflîm ftatuit medi-
camentum concoquens moderate cali-
dum, Sc humidum efle. Attamen, fi
accuratiùs loqui veHmus, pus movens
non eft dicendum calidum, Sc humi-
dum, fed ejus temperiei, cujus eft pars
cui applicatur : unde &C Gal. oleum ro-
faceum durje meningt admotum ftatuit
concoquere, feu pus niovere, cum ta-
men frigidum fit 6c ficcum j at quia du-
ras matri, quoad crafin fimile eft, pro-
pterea ipfi eft medicamentum conco-
ftorium. Prseter autem fimilitudinem
harjc, requiritur, ut fuppurans fit em-
plafticum , id eft , tenaciter inhaerens
poris ipfius cutis: ut poris claufis hali- "
tuofi tranfpiratus ipfius caloris includan-
turj ficque calor non in qualitate, fed
quantitate augeatur, cap.p. lib.f. fimp.
Unde ea cataplafmata, quae aut deter-
gemia funt, aut nimium calefacientia,
ut quiE fiunt è farina fabacea, aut hor-
deacea; quia h«c référant, 6c aperiunt
meatus ipfius cutis, 6c tenaciter non in-
hserent, pus movere nequeunt.

Imponi autem debent inflammat£e Quo mor-
parti fuppurantia, à principio augmenti^^ tempos
ufque ad finem fere vigoris,in principio duSp-
enim, 6c fine phlegmones conveniunt,purantit
ibi repellentia, hie digerentia. cap. i.tibus.
lib. <5. per loc. Ideoque cura, quae pro.
cedit concoquentibus medicamentis, is
nulle alio difFert à praecedente cura ,
quam in medio tempore, peneamedi-

ca-

camenralocalia: nam & in hac inflam-
matione , tum vena fecatur, tum alia
omnia medicamenta adhibentur, qu®
capite antecedenti fuere propofita.
fuppSan- ^^^"entia, alia funt fimpiicia, alia
mm. compofita. E fimphcibus efl: oleum
temperatum ex iis, quae irrigantur; ex
iis verb, qua; perfunduntur, eft \'ama
, temperata: pra^terea Adeps fuillus, ml-
hnaceus., vitulinus ^ Tritid farina. Bu-
tyrum Thus, Mahva. E compofitis eft
HydreUum, ideft , aqua oleo admifta-
prsterea medicamentum , quod fit
hydrelao, fanm iritici, y pane modicl
co6io: Item faha Malv^ in aqua deco61a,
moxin mortario contufa, ^ axungiafuil-

la admißa paribusportionibus. Efficarif-
jGmum&hoceft: -^rncacu

Rad. Althaa. unc. iii.

Fol. Malva. M. j
Coaisin^^.&contufis, adde

Axung.ponin.q.f
ad conficiendum Gataplafma.

Cui addere etiam pofllimus farinam
Tritict, ^ feminis Lini, ^ Caricas pla-
gues. Interdum uümur Emplaßro illo
quod Diachylonßmplex dicitur, prscipue
veromollito, cum fuillo adipe^ vel ml-
hnaceo. Et h;Ec pus moventia propofi-
ta magis ufurpantur in temporibus t^em-
peratjs, & m naturis humidioribus, ac^
mollioribus. At verb ficcioribus, &
durionbus, corporibus, hocconvwit;

Farin. Fcenigraci ^

Semin. Lini. ana part, äquales
IJecoquantur in La6le vaccina & F. Ca-
wplafma maturans ac dolorem leniens.

^Ämnaturieeftfequens:
Çi- ^ol. Malva.

F.,*-;«^ contufis, adde

F^rwaPœnigr.unc.L

KJlti commun.?^ r

ad Cataplafma. ^ ^

ßro Triapharmaco. His infln__

iuppurationem ducitS^ »»fl^mmatio ad

Dignofcimus autem fuppuratam
materiam : primum fi üklT^^^.
«ntur^ fciiet, caÄCT t":

fic^ 6c pulfatio. Alterum fignum con-
fedie faniei eft mollities partis, fi di^i-
to prematur. Tertium eft inundatio ,
qu» perfentitur fub digicis , fi duobus
digitis modîcè diftantibus, viciflim lo-
cus comprimatur, fanies enim lemper
inundatione quadam movetur ad alte-
rum digitum. Quartum, 6c quintum
fignum eft, fi appareat eminentia in
parte, 6c cutis albidior.

Ubi per haec figna notum eft fuppu- Evacuatie
ratam efle materiam influxam 5 oritur P^i^j^™
indicatio, pus efle evacuandum. Non\'^^^
debet evacuari, ut rétrocédât; quia enim
eft extra venas, 6c in fpatio conclufum,
non poteft ad alias partes propelli : 6c fi
poflet, non debet tamen propelli, quia
rueret in partes magis principales. Eva-
cuandum ergo eft pus per partem afîè-
ctam : ideoque vel fenfibiliter, fedione,
vel infenfibiliter, digerentibus cap. pf.
art. medic.

Noftri Chirurgi ftatim ad incifionem Digeteii-
deveniunt : Galen, tamen cap. f. lib 12 ^^^ P\'"®
meth. magis probat digerentia, qu^ ta-S^T
men non nimis acria efTe debent, 6c ve-
hementia, quia potiùs irritarent, quam
digererenr Modus autem inveniendi
aptum medicamentum non nimis acre
el., fi confideremus qualitates cutis, 6c
aniei: num cutis fit mollior, an durion
laxior, an adftrifta} tenuis, an craflk-
lames vero num multa, an pauca, craf-
la, an tenuis; in fuperficie, an in pro-
funde. Si enim cutis fit rara, moUis,
tenuis; fanies, pauca, tenuior, 6c pro-
pe fuperficiem : indicatur mitius dige-
rens ad diflblvendam faniem, verbi gr.

iji. Galbani. drach. ij.

Sal. jîmmoniaci. drach. vi i,

Lithargyri. unc. j.

Okivetufii.unc.]^.
F. Emplaftrum.

Si indicationes prsediflris fint contra-
riée, valentiffimum difcufl^orium requi-
ritur : ut eft Jqua Calcis viva fpongia
excepta, expreffa, ^ impofita. Item Pi-
cis, Jdipis Taurini, Baccarum Lauri^
Calcis viva, partes aqual. Si indicatio-
nes pugnent, 6c refringantur.

March0ta feu Lapid. Pyritis fuhti-

lißmhpulverif.p.].
Chalcitidis. p. jß.

Reßn. Pint, ad pondus omnium.

Medulla cruris vituli q. f.
ad conficiendum Emplaftrum.

C I Ejuf-

R

43

Ejufdem claffis

Jriflolochia.

Lma combußa. ana dracb, jß.

Thum, drach. jß.

Nitri drach. jf?.

Terebinth, unc. ß.

Olei de Kerva, Cera. q.f.
ad Ceratum conficiendum ?

Puris eva- Quod fi puris tanta fit copia, ut me-
glj^^^^^\'dicamenta obruat , eorumque vim ex-
folvat, pus illud fenfibiliter eft evacuan-
dum , quod praeftatur, fi locus aperia-
tur. Poteft autem aperiri locus, vel è
feipfo, expeâando donee pus fiia acri-
monia cutim fuperpofitam erodat j id
quod fieri non debet, quoniam diutiùs
protrahitur curatio,latior fit finus,quia
pus femper corrodit, &fruftra detine-
mus segrum in dolore } quamdiu enim
pus intus continetur, aegerdolet: ape-
riri ergo debet locus fuppuratus, vel
Sedbo. ^ medicamentis. Ferro qui-

dem fecandus eft locus ubi eft editifli-
mus, ibi enim cutis tenuiflima} hoe
enim Hippocr. in progreflu prœcipit, &
facienda eft fedio non nimis magna, ne
turpis poftca cicatrix fît, neve duritics
loco accedat, aut cutis cum fubjedis
mufculis aglutinetur, & ob haec ambo
difficilis motus mufculorum fuccedat.
Sed fi fieri poteft, infcio agrotante, fa-
cienda eft fedio ad myrti folii fimilitu-
dinem , id eft , fedio fimplex quidem
effe debet, fed adeo longa, ut labia fe-
dionis dilatata è feipfîs propter fedio-
nem, référant fimilitudinem folii myr-
Rumpen- si. Sed quidam non admittunt fedio-
îia cutem. nem, ideoque aperiendus eft locus per
medicamenta rumpentia: inter qua dan-
tur mitiora, & valentiora. Mitiora funt
ufurpanda in mollioribus carnibus, ut
funt, fernen. ßos Urtica, cum Sale tri-
ta-y hoc enim rumpit fine dolore. Simi-
liter eadem femlna trita, admifia cum
radice Raphani. Item farina Lolii deco-
Qa in Vino, ^ mifla fiercori columbino,
^ modico Sulphuri. Vï^itxt\'à radixNar-
ciffi confe6ia cum farina Or obi, & Lolii,
^ modico Melle. Fortiora rumpentia ad-
mini ftranda funt in durioribus corpori-
bus, & in cute crafliore, & in fanie pro-
fundiori, v. gr.

CO-

T^. Lithargyri in Oleo decoUi u^
Urem nigrum, unc. ß.
Cantharidumprap. gr. iv.

M.

PRIMUS 44

Item

Sapoms nigri.

Caricarum. ana p. aquas.
M.

Item

Elaterii.

Farina Hordei. ana p. aquas.
Confice cum Oleo ^ Ovi albumine.

Tandem, Oleum Sulphuris, Oleum de
Vitriolo funt efficaciftima rumpentia.
Hac omnia rumpentia locum aperiunt,
fubtilifando, aut detergendo, aut ero-
dendo, aut urendo. In puerulis non fo-
lemus his uti, fed potius concoquenti-\'
bus locum rumpimtisj ut Diachyl. ßm-
plici mollito cum pinguedine fuilla, aut
gallinacea-y tenella enim infantium caro
non tolerat medicamenta validiora.

Incifo igitur, aut medicamentis aper- Quotvid-
tolocofuppurato, evacuandum eft pus
totum unica vice, modo non fit admo-
dum copiofum > tunc enim in duas vices
puris evacuationem partiri debemus, ne
femel toto evacuato pure, fpiritus mul-
ti una evacuentur, & fic ager, aut de-
ficiat aut debilitetur.

Evacuato pure, fi per incifionem c-
vacuatum eftj ftatim lenimus dolorem
ab incifione excitatum, fpongia ex aqua
,^epida exprejfa, £s? impoftta : aut impo-
rnimus medicamentum ex Ovi albumine
fubaSlo, 0* ßupa excepto prius impofita tie-
runda, id eft, linamento implicito, ßc

involuto,utapertusferveturlocus. Me-
lius autem eft ad dolorem fedandum, to-
tum ovum fubigere, & ftupa id, feu
turunda admovere. Hoc ergo prima vi-
ce praftamus, tum ut leniatur dolor,
tum ut repellatur humor, qui rations
incifionis, 8c doloris attrahi poflet. ;

Quo fado, confiderandum eft, num i
m parte inflammata adfint reliquia ma-ruin Sp-
teria influxa nondum fuppurata:folentP"i^tio, .
autem ut plurimum adeffe, quia mate-
ria non tota uno tempore in pus verti-\'^\'®\'
tur. In eo igitur cafu, rehquia funt in
pus vertenda medicamento aliquo con-

coquentej cujufmodi hoc eft: \'

çt. Refin. Jhiegna velTherebint. mc.vi,

Thuris fubtiliffiml pulverif unc. j. ■

Ovi vitelhm. n.i
M.

Quo medicamento imbuta turunda îJî
foramen, feu cavitaiem demittitur. Ee

ubt

ubi labia ex incifione dolent ; folemus
ablitere reßnas, aut aquaßmplici, aut Rq.
pcea, aut Plantaginis. Quo etiam tem-
pore admifcendum eft prœdido medica-
inento OleumHyperici, ad une. ij. veîn],
JJum autem reliquie fuppurantur, ca-
vitas_è pure folet efTe fordida: ideoque
prœdido medicamento adjicitur
Melîis j aut fmpîicis , aut Rofati, aut
etîam Syrupi Rofacei, ut detergatur ab-
Iceffus, feu cavitas, & rubra apnareat
caro. ^^

«vitatis, & nimirum omnes reliquix fint

percathar-5»ppurat.\'e, & cvacuate, confideran-

S&roTl""" \' fadum fit angu-

letica. quo colledum erat

pus, fit amplus, & latus; an foramen
contra ktius fit, & finus anguftus. Si
poftenus contigerit: curandus eft finus

cujufmodi funt eftate quidem, Unguen\'
tum de rte j hyerae, Unguentum Jßdis:
means tem paribus, Unguentum de Beto-
nica-y qmhus unguentis inficienda eß tu-
runda.

Extra apponendum Diapalma. Si au-
tem foramen fit anguftum, &: finus la-
tus, fdcius erit curare finum per agglu-
tinationem ; nam cum medicamentum
turunda appofitum non pertineat ad
omnes panes finus, necelTario fanies
emper colhgitur, que erodendo finum
latiorem cffjcit. Et propterea glutinan-
dus elt linus, nnyo^n^ fpongia expreffa in
Vinonigroaufiero, autLixivio, aut Ace-
to, aut aqua Plantaginis, vel Balaußio-
rum: deinde ard.qs falcia fuperligita,

fafciri^p\'"\'^"^"«^ ovi albumine, &

Perpofita^^r\' feu "nire fu-

triL cZX"^ carnefubjeda:
incode fupe, fi"^\' leliquie materie
aliquo tumore cllJ^c^\'^ apparente

finusglutinarinonlotr\'

ro oportet auferre rn j Pi-a^terea ve-

pore. Denique

turfpongia, aut mS\' \'mponan-
nans, dUigenter gl""-

que cavitas eluenda tota-

commodiflimè per fi\'nh.

^o, aut

p.«....//, aut

tfn^en indifterenter : feda7 """"

CAP. VII.

De Accidentihus , qua curam Injflamma-
tionis impediunt, aut remorantur,

Tnter hec accidentia primum locum Febris.
A tenet Febris, que, fecundum Gale-
ni^i cap. J-. lib. de curatione per vene
lettionem,contingit,quia calefada par-
te mflammara, continuatione quadam
calor progreditur, donee cordi comma-
nicetur Hec febris curatur eo mod",
quo didum eft, dum de dieta, phle\'
botomia,& medicamentis ageremus; ea
cmm poflunt curarç, & febrem, & in-
nammationem.

Alterum , quod impedit curam In^ Durities.
Hammatioms, eft Durities, que folet
relmqui in parte inflammata : & oritur
vcl ob vaientiora repellentia admota,
quelua frigiditate incraflant, cogunt,
öcduntiem efiiciunt; vel ob difcutiens
medicamentum validius applicatum , à
quo refolutis tenuioribus partibus, craf-
fiores indurantur: & durities talis eft,
ut neque refolvi poflît digerentibus, ne-
que fuppurari concoquentibus. In hoc
cafu, fecundum Galenum cap. z. &
lib. z. ad Glauc. primo fcarificandus eft
locus durus, & fanguis evacuandus: de-
inde imponendum medicamentum, par-
tira refolvens : cujufmodi eft, fi coqua-
mus Rad. Bryonia, aut Afari, aut Cu-
cum: fyl-veflris, in aqua-y quibus inter-
dum Canca pingues adjidenda ; deinde
huic aqua farina efl admifcenda, & cum
adipe Anferino Gallinaceo, aut Suillo Ca-
taplafma parandum.

Tertium fymptoma graviflimum eftGangr^-
Gangrena, feu partis corruptio,
fit ob omnimodam vidoriam caioris ex-

tra-

m

r ir

tranei, fupra nativum : de qua infrà ca-
pita I p. hujus hbri agemus.

Ultimum fymptoma eft Dolor, qui
excitatur partim ex intemperie calida
flammea, partim è materia, aut vapo-
rofa diftendente, aut dura comprimen-
te. Hoc fymptoma omnino curandum,
ne patiens incidat in convulfionem, aut
virium exfolutionem. Dolor fedatur tri-
bus modis, cap. ip. lib.f. fimp. vel au-
ferendo caufam doloris, vel anodynis,
vel fenfum auferendo: primus modus eft
optimus, quia fimul, & dolor fedatur,
& inflammatio curatur, evacuando ma-
teriam , quae efficit dolorem , 6c refri-
gerando intemperiem. Sed plerumque
cogit dolor, ut negkâra caufa, ad ea
recurramus, quae leniendo dolorem mi-
tigant: quae fuut calida, & humida in
primo gradu, partiumque tcnuium: ita
ut cum confentiant temperaturie huma-
nte, videantur demulcêre partes dolore
exafperatas: & iftiufmodi folent efle ut
Anodyna. plurimum oleofa , 8c pinguia ; ut 01.
jîneth. Amy g. de Lumbr. ol. Chamem. de
Uni fem. de Alîh.fem. Fulpinum, Meü-_
num, 6? ex Ovorum litellis. Ex adipi-
bus verö lenit dolorem adeps fuilius, vi-
tuUnus, gallinaceus, anferinus, omentum
vewecinum, humanus efficacißme pra re-
liquis adipibus, forrafle ob fimilitudinem
fubftantiae: hcm adeps vulpinus, ex an-
guilla , butyrum , osfypus , lana fuccida,
fpongia madida aqua dulci, aut faJita ,
cap. f. lib. 15. me[h. Hsec omnia un-
étuofa, & pingui natura, partem ten-
fam, ôc exafpeiatam laxando, dolorem
leniunt. Raro autem his propofitis pu-
ris utendum : primum , quia pinguia,
6c oleofa facile inflammantur; fecundo,
quia nimium laxant partem, 8c laxatio
folet fluxionem proritare, 8c dolorem
Quse cum augere. Anodynis ergo admifceri de-
anody- bent ea, quœ caufas doloris refpiciunt.
nwmifcen- Un^jg^ ç^ jj^ggig ^ tenfione prove-

I. niat ; fomenta magis ufurpantur, qua
vaporofos humores, tenfionem efficien-
tes, évacuant. Debent autem efle re-
frigerantia , proprer intemperiem , 8c
adu calida, ut exhalatio efliciatur. Un-
de probatur fomentum factum ex aqua
Rof. Plantaginis, ^ vjei Myrtiniy aquis
portionibus. Si calor fuerit infignis, ad-
ditur aqua Firga Paftoris^ Sempervivi,
Camphura, iß modicum Aceîi. Pic etiam
Fomentum ex aqua, in qua decoquantur
Hordeum, Laäuca, & Galla, cum mo-
dico Fino nigro, (ß Acsto modico, Proba-
tur illitus è Mucilagine fem. PfyJlit cum
modico Aceto, ^ oleo Myrtino. Notan-
dum, acetum cum emplafticis facilè do-
lorem lenirej nam acetum facit, ut pe-
netret cmplafticum; at, vero emplafti-
cum obtundit acrimoniam aceti. Lau-
datur etiam Inundio fada ex Ol. Rof.
Myrtino , tß Nenupharino. Dein Fo-
mentum fadum per plures vices, è fuc-
co Solani, Plantaginis, BM. Tertio lo-
co Cataplafma fada ex iifdem herbis, cum
mucilagine Pfylii^ quod adhuc eflicacius
redditur, fi una cum eo decoquatur, 8c
admifceatur Lac,aut vaccinumyaut ovil-
lum, aut caprinum.

C^od fi dolor proveniat magis à ma-
teria dura comprimente, 8c gravante:
in eo cafu Cataplafmata magis funt op-
portuna: cujufmodi eft, quod confici-
tur h Paßo, Ol. Rofato, 6? modica Cera.,
cap.2. hb.z.ad Glauc. Aliud ad formam
Cataplafmatis e loco citato conficitur
exArnogloffo, Lente, Pane, & ol Roß
Quod Ii dolor fiat ex intemperie calkia
frigida mifceri debent anodynis : ideo
imponenda funt lintea madefada, aut
in Fino acerbo, aut Aqua, cum modico
Aceto, aut fucco LaSluca, £s? Sempervi-
•vi. Si valentior fit intemperies calida, 8c
corpus durum, aut fi mitiorfit,8c pue-
ri corpus: fuccus Pfyllii, Cucurb. Umbil.
Fen. (ß Plantag. bene facit. Similiter
Lac cum Pams mica in pollinem reda^a,
C? Ol. Ftolaceo mifium, & modice co-
dum.

Animadvertendum, ne medicamenta
qu« ad dolorem leniendum imponun-
tur, ullo modo fint, aut dura, aut pon-
derofa : ideo vitantur cerata, 8c cata-
plafmata nimium crafl\'à. Ubi praedidis
dolor non lenitur,recurrendum ad Nar-
cotica, quibus cautè utendum, 8c non
nifi urgeat neceflitas.

Hxcmt^m^miHyofcyamus,

Mandragora, ^ Ctcuta, qua: mirum in^^ntia.
modum réfrigérât,Sein inflammata par-
teufurpatur feliciter, in exigua tarnen
quantitate , ubi infignis eft ?alor j ea-
dem ratione conferunt Belladonna, La-
auca fykeflrts fuccus , Papaveris nigri
fuccus, Memphites lapis., ^ FinumMan-
dragontes, è Diofcoridis fententia.

Cap. VIII.

DE ERYSIPELAtE.

adenus de tumore. egimus , qui äNomen,
fanguine oritur; Sequitur qui à

bile

49

bfle provenir, Grœcis pariter, 6cLati
nis i^ryfipelas didum, com. 30. lib. 2
lis, quae fiunt in medic. Hoc à Cel-
\'o jgnem factum vocari quidam falfo
credunt: is enim nomine.fuo eryfipelas
donat, capit. z5. libro f. facrumque
f?" n"^ \' morbum ab eryfipelate di-
Ituiaum, cap.28. lib.f. longe aliter de-
icnbit, ac mahs eum ulceribus annume-
rät«

m Ib. d^ atra bile, alms in ventriculo,
alms m hepare g.gnitur. In ventriculo,
gignitur humor biliufus porraceus, vi-
teil.nus, 6c aeruginofus : à quibus hu-
moribus non .fiunt eryfipelata, quia illi
humores per venas non progrediumur

fcdgignunturàvitiofisS^^^

"t funt cep^, porrum, allium finapi

nafturtium. Fù^

i\'olo humore, qui in hepate gignitur-

caS, Alimentarius eft

cahdior, 6c hccior , 6c tenuifllma fan-

gumis pars, qu^e in maflli faneuinea
continetur. Excrementitia bilif eft
quiE m fellis veficulam demittitur, ut
poftmodura in inteftina evacuccur

mentaria alimentaria, an excrementitiaE
fofecun- ^alenocolhgitur, ab utraque fieri pof-
CoT fc 3 nam capiL z. lib. 3. ad fym. cauf.
aiti amara bihs m toto corpo/e regium
moi bum , m una particula eryfipeks fa-
CK fed laerus fit à bile excrementitia,
dum meatus veficae fdlis obftruuntur
^rgo ÔC eryfipelas.

GW lib. fecundo, ad

eryfipelata fieri à fanguine
ria. eJ\'^î proinde à bile alimenta-
lata à bile negaverim eryfipe-

tamenexn?"^\'^"^^"^\'^\'^ ^^ri pofTe: at-
ta ferè femp^"^^ compi-ob^t eryfipela-
mo, ideft a k-?" ^ Sanguine tenuiflî-
fi iderus, & e„ r ^^^^ntaria. Qiiod
eadem bUe n?m una, 6c

qui, fit, quodTT excrementitia:
à fe invicem differ ^
ftantfolum loco^^g^^ ^^^
dum Galenus dicit A ^^^madmo-
totum corpus, ervfin!
fed in aJpiU^J^P^ ^
fnim plerunque fit fine feh, \'
cum febre: iderus non dol\' \'\'fr

orem flavum , feu cSinum^ r

pelas dolet, 6C habet coCm^rÄ

in quantitate, vel qualitate. In quan-
titate, cum plus jufto adaugetur in cor-
pore j 6c tune in quamcunque partem
influit, excitât eryfipelas : quod qui-
dem , five dicamus fieri à bile exquifita,
ut lib. 7. fimpl. à fanguine tenuiflîmo,
ut z. ad Glauc. nihil refert. In quali-
tate bilis recedit à fua natura, vel in fua
fubftantia, cum fcilicet bilis calidior, 6c
acrior redditur j 6c tune afllimit vim
corrodentem, unde herpes exedens : veî
ob permiftionem alterius humoris, vel
languinis, unde eryfipelas phlegmono-
desj vel pituita, undè eryfipelas œde-
matofum: vel melancholia, unde eryfi-
pelas fcirrhofum. Nos hic tantùm age-
mus de eryfipelate, quod fit à bile na-
turali peccante folum in quantitate :
quod eryfipelas, licet oriri poflit in par-
ibus internis, 6c externis ; nos tamen
de externis folùm agemus. In omnibus
quidem externis partibus ervfipelas ex-
citatur : ut plurimum tamen circa na-
res,^ & faciem : eo quod pars hœc facil-
lime fanguine tenuifiimo fuffunditur. In
cruribus etiam f^penumero oritur ery-
fipelas î quia natura à fanguine biliofo
irritata, eum facile ad inguina, ceu e-
mundoria fua propellit; qui poftea in
crura dtfcendit. Et hinc fit, ut, qiû
in cruribus afficiuntur eryfipelate, prius
circa inguina ejufdem partis doleant,
cum glandularum nonnunquam tumore.
Generari autem folet eryfipelas tam
ftate , quam hyeme : ^ftate , propter
copiam humoris biliofi, qui tune tem-
poris dominatur: hyeme, propter cutis
conftipationem. Ubi igitur tenuiflîma
hsc fanguinis pars redundat in corpore,
partes valentiores, 6c magis principales,
hujus copia gravatae fanguinem hune
expellunt ad partes minus principales j
neque cefTat ha;c expulfio, donec bilio-
fus humor ad mufculos pervenerit,quos
tenuitate fua bilis pénétrât, donec deve-
niatadcutim, in qua, propterdenfita-
tem, detinetur: verum, quia tenuis eft
humor, non ita detinetur ut infigatur,
fed per cutim difpergitur.

Dignofciiur autem eryfipelas fuis fi- Signa,
gnis, qu^ funt calor, infignis dolor,
color ruber,feu in flavum vergens. Sed
quia hiec figna pene eadem funt cum fi-

D gnis

gnis inflammationis, ideo diftinguendi
funt hi duo tumores, è cap. i. Ub. 14.
meth. & ex Avicenna. Primum ergo
cryfipelas diftinguitur à phlegmone pe-
nes eminentiam; phlegmone emm \'ap-
prehendit cutem, & fubjeaam carnem,
partemque in tumorem mfignem elevat;
eryfipelas vero tantifm occupât fuperfi-
ciem cutis, & modice ipfam in tumo-
rem attoilit, adeb ut tumor fere fub
afpeftum non cadat ; unde eryfipelas
tantum cutis afPedio dicitur,cap. i .4ib.
z. ad Glauc. Caufa autem hujus rei m
tenuitatem humoris refertur, qui magis
difpergitur in cutem, quam infigitur,&
in tumorem attollitur. Quod fi^ in ery-
fipelate aliquando pars jullum in tumo-
rem elevetur, fpurium eft, non exqui-
fitum eryfipelas. Secundo eryfipelas di-
ftinguitur ab inflammatione, quia longe
calidius eft, unde SC cutis in eryfipela-
te comburitur, ut veficula excitentur:
hac etiam ratione febres in eryfipelate
fiunt vehementiores,quam in phlegmo-
ne, Caufa eft, quöd bilis fanguine eft
calidior. Tertio diftinguiturj quia in
cryfipelates minor eft, dolor, cum una
tantiim adfit doloris caufa, nimirum in-
temperies; non autem ilia altera, quae
eft folutio continui à materia diftenden-
tc, comprimente, ac divellente. Prae-
terea dolor in eryfipelate eft pungitivus,
in inflammatione, temfivus 6c gravati-
vus. Quarto diftinguitur, quod inflam-
matio habet colorem rubrum, vergen-
tem, vel ad nigredinem, vel ad viridi-
tatem, propter fanguinem craflum, qui
in profundo confiftit. Eryfipelas vero
habet quidem colorem rubrum, fed da-
rum, non intenfum,6c ad citrinum pro-
penfum. Quinto diftinguitur, quod
eryfipelas, fi tangatur digitis, cedit ta-
auii inflammatio vero non cedit, led
renititur: caufa eft humoris tenuitas,6c
craffities. Sexto rubedo in eryfipelate,
fi digito tangatur, folet abire, & cutis
fub digito alba fieri : deinde vero folet
ftatim redire , ob fanguinem tenuiffi-
mum : in phlegmone autem hoc non fit.
Septimo diftinguitur, quia in eryfipela-
te nulla tenfio apparet, ut in phlegmo-
ne. Oftavo maxime diftinguitur, quod
inflammario in uno femper figitur loco,
à quo nufquam dimovctur : eryfipelas
vero crefcit, 6c ferpit: unde etiam ery-
fipelas dicitur, quod vicinas partes fem-
per rubras faciat.

Quamobrem li apparet tumor, qui

colore ruber fit, 6c rubore claro afper-
bf, 6c modicè, aut ferme infenfibiliter
attollat partem in tumorem, 6c infigni-
ter fit calidus, ac dolens dolore pungi-
tivo,6c tadui non\'renitatur, neque ten-
fus fit, 6c modo unum, modo alium lo-
cum apprehendat : ftatuendum , quod
tumor ille fit eryfipelas exquifitum.

Caufa eryfipelatis proxima eft fluxio Caulà.
biliofi humoris: qua interdum excita-
tur à recipiente particula, interdum à
mitteilte, nonnumquam ab utraque. A
recipiente humor biliofus attrahitur,
propter dolorem : cujus caufx externa
funt ignis,acre medicamentum, motus,
6cc. A mittente particula biliofus hu-
mor expellitur , quoniam pars mittens
irritatur à redundantia humoris biHofi :
cujus caufa funt, vel interna , ut Vi-
tium jecoris calidum, vel externa, ut
fex res norl naturales, Sec.

Eryfipelas, quod è flava bile naturaliPfogné-
oritur, periculo vacat ; naturalis enim^^*^\'
bilis , nec vehementem morbum, nec
favafymptomata inferre folet: 6c pra-
terea ciim fit in partibus externis, fi-
gnum eft partes internas à redundantia
hujus humoris levari, comm. p. lib. 5.
de morb. vulgar. Verum diligenter ftu-
dendum, utidoneaadhibeatur curatio;
nam ficut bonum eft ab interiori parte
extra converti eryfipelas: ita ab exte-
riori intro redire, peffimum, aph. 2f.
fc6t. 6. Nec alia ratione pereunc agro-
tantes, quam eryfipelatis in partes in-
ternas principes recurfu : veluti fi ex e-
ryfipelate in facie oriatur phrenitis, aut
angina : quod plerumque fit è prava cu-
ratione, medicamentis nimirum repel-
lentibus adhibiris: quin & hyemis frigus,
refrigerando, & conftipando, fape fa-
cit recurrere eryfipelas. Hippocr. aph.
1.9. fed.7. ait malum efiè eryfipelas oftis
nudationi fuperveniens : quod propofi-
to noftro non conducit, quia loquimur
de eryfipelate externo. Hippocrates
etiam J aph. lo.feót. 7. ait malum efle,
fi eryfipelati putredo , aut fuppuratio
fuperveniat. Pariter comm. z6. lib. 6,
epid. ait nigredinem quandam aut pur
ftulas, aut mentis alienationem fuperve-
nientes, ita malum efle, ut nullus fpei
relinquatur locus. Sed hac prafagia
fpedant ad eryfipelas peftiferum, de
quo jam non agimus.

Quoad curationem , fecundum Galcf Indicatioî
num in Arte medicinali, cum eryfipe.^®»•
las fit morbus,in quo pars plus jufto au^

ge-

getur à biliofo humore , hic evacuan-
dus: quod fit duobus modis: vel fi re-
îrocedat, vel per patientera locum : per
locum patientem , vel fenfibiliter, ni-
mirum fcarificationej vel infenfibiliter,
in haütum verfione. Priùs tamen cura
totius corporis inftituenda ; ratio eft j
nam fi velimus repellere humorem, non
ipfum admiitet corpus plenum, fi veli-
ipus vacuare, plus attrahetur, tum in
fcarificatione, pei" dolorem, tum in di-
fcutientibus per calorem. Quod fi xgri
fint inobedientes , ut cogant medicos
aîiquid apponere ante curam totiusj id,
quod apponitur, potius ealidum fit,
quod adaugeat eryfipelas, ut poftea co-
gantur obedire mcdicis: minime autem
repellentia funt ufurpanda, ne vertatur
incrorfum. De quo infrà pleniùs.

Curaho. Cura totius corporis dependet à Die-
ta, Chirurgia, Pharmacia.

Diaeta. Ad dietam quod attinet: Aer eliga-
tur frigidus, & humidus, & nifi talis
fit, arte paretur, nimirum eftate, hie-
me autem potius aer calidus eft eligen-
dus,quia tune fit eryfipelas è cutis con-
ftipatione : contrà arftace fit} quoniam
ob nimium calorem bilis copia genera-
tur. Cibi fint frigidi, humidi. Et, fi
bilis admodum fie tenuis , convenient
qua: vifcofa funt, ut Cerebrum, pedes
Suum, Pifces faxatiles, Laäuca y En-
diviaBlitumMalva., Cucurbita^ Pti-
fana hor de ace a. Galenus laud at novellas
Latlucarum , qua in aqua gelida fapius
abluenda funt., ita edenda. Quod fi
eger cibi injucunditatem ferre non po-
terit, Acetum aqua frigida mifcendum^
quod tamen cxpers fit omnis vinofe
cjualitatis. Prodeft Pants in aqua gelida
cummodico Aceto. Potus fit
aquaftmplex, vel hordêacea, aut fiillati-
ttaEndivia, Acetofa^ cum moclico Vino
Qranatm-um. Vinum autem peffimum
elt. Vicentur omnia pinguia, dulcia,
ÔCunftuofa. Quies fit potius, quam
motus. Alvus fie lubrica. Somnus eli-
gatun^gihe vitentur,item omnes ani-
mi affeftus nimn, veluti ira, contentio,
que folent CKCitare ervfipelata.

Quoad prefidia chirurgica, dubita-
tur num Vene Sedio conveniat. Nam
Paulus, CeUus, Theodoras Prifcianus,
fecant venam in eryfipelate, quod circa
cervicem, & caput confiftit: idem fa-
ciunt Avicennas, & Acluarius, itemque
Hali Abbas, lib. 3. Tue praftica^. Con-
tra Galenus cap. 3.lib. i4.meth.Sclib.2.

adGlaüc.dicit non efie necefiarium fan-
guinem mittere, fed exhibendum me-
dicamentum, quod bilem vacuet, & fi
parva fit paffio, acri clyfmo utendum.
ClarifiTimus Falloppius d\'icebat, hujuf-
modi contradi6liones non pofle conci-
liari, & proinde nos Galenum fequi de-
bere. Sed, meojudicio, componi pof-
funt. Nam Paulus , Celfus , &c. fe-
cant venam in eryfipelate, circa cervi-
cem, & caput; quia hujufmodi eryfipe-
lata plus facelTunt negotii, & adeo funt
periculofa , ut, nifi efficax adhibeatur
auxilium , egros ftrangulent j quod
etiam aflerit Aetius, cap. fp. lib. 14. par-
tes enim tonfillis adjacentes trahuntur
in confenfum, que inflammate fufFoca-
re folent. Quare in tali eryfipelate fan-
guis eft mittendus, propter periculum
angine : ego etiam addo propter peri-
culum phrenitidis, que fieri folet ab e-
ryfipelate capitis intro récurrente. His
malis multos è medio vidi fublatos. Ga-
lenus vero non negat fanguinem efle
mitrendum; hon enim ait, efle incon-
ven-iens languinera mittere, fed non efl^e
necefiarium : quafi fervanda fic vene fe-
ftio pro majore neceffitate: at qiia^nam
major neceflitas, quam ubi fiifFocationis
imminet periculum? Dum igitur eryfi-
pelas eft in capite, & cervice, fecanda,
eft vena. Et hue refpexere Paulus,Cel-
fus, & alii. Aftuarius autem, & Avi-
cennas locuti funt de eryfipelate impu-
re, à bile multo fanguine diluta: quod
ciim phlegmonofura fit, indiget phle-
botomia: ideoque citati audores, quo-
niam loquuntur de eryfipelate cum tu-
more, probant vene fe6lionem in omni
eryfipelate , in quacunque parte confi-
ftat. Quare concludo, in eryfipelate,
quod confiftit in cervice, capite, & fa-
cie, five purum fit, five phlcgmonodes
(quamvis non memini vidifie me purum
eryfipelas in facie) perpetuo ftatim fe-
candam efle venam cephalicam, vel hu-
meralem , propter periculum angine ,
& recurfum mate\'ïie ad interiora. In
eryfipelate vero puro, in aliis partibus,
non eft fecanda vena, fed purgans exhi-
bendum, tum ut rédundantia bilis eva-
cuetur,tum ne bilis ad ebullitionem de-
ducatur. In eryfipelate denique phleg-
monofo, in quacumque parte confiftat,
oportet venam fecare, & medicamen-
tum purgans cxhibere: Si parva fit aflc-
élio : a«:ri clyfmo utendum efl\'e, monet
Galenus.

D 2, Se-

Ptermacâ Sequuntur medicamenta: qufe Inter-
Cholago" na funt, vel Externa : ilia rurfus Va-
cuantia bilem, vel Alterantia. Quae bi-
îem purgant, alia Simplicia funt, alia
Compofita: qusedam Mitiora y quaedam
Valentiora. Inter fimplicia, & mitio-
ra numerantur, Caffia, \'Tamarindi^Rha-
harb. Compofita mitiora funt, fyrupus
Rof. foluHvus. Valentiora non exhibe-
ra us, ut Elaterium,^ Scammonium,Ele-
clmrium Rof. Mefvai, Diaprumm folu-
tyvum, EleGtuarium de fmco Rofarum,
In Bolo conveniet.

içt. Flor. Caßa. drach. vj.
Pulpa Tamarind, une. i?.
Rhabarb. eleU. drach. j.
Cum Syrup. Rofar, laxativo F. Bolus.

Valentior eft :

Tjt. Flor. Caffia.

Pulp. Tamarind, ana drach. vj.
EleSluar. è fucco Rofar. drach, iij.
M.

Cum faccharo F, Bolus.

Si mavis Potiónem :

Rhabarb. eleSti. drach. j.
Spica. gr, v.
Vtni aîbi parum.
F. Infufio in Decod. Tamarind: fad«
expreffioni adde

Syrup. Rofar. folut. une. iv.
F. Potus.

Valentior reddetur, fi addantur E-
leSi. Rof Mefvai. drach. ij. His medica-
mentis utendum in eryfipelate puro. Si
paflio non fit magna, acres clyfmi con-
veniunt, è decodis herbarum refrige-
rantium , Sc notandum , etiam in iis,
qux per os fumuntur, femper mifcefida
effe refrigerantia.
Clyfmus talis erit.

Ç1. DecoSli Fiol.

Malva.
Laßuca.
Hordei, q.f.
■ Cui addantur

Mellis Rof. folut, une. i v.
Salis, drach. ].
01, Fiol. une. iij.

Eft fatis acris clyftêr, fed non admo-
dum eo uti poterimus in adolefcentibus.

Si vis magis acrem: adde decodo, cew
taurii M.j. Eleäuarii diaphœn.drach.vi.
aut etiam decoquatur radix Cucum. Afi-

Evacuata bilis redundantia, fecundùm Revulfo-
Galenum in art. med. fi oportet revul-"^-
foria pr^fidia adminiftrare, in principio
fridipnibus, cucurbitulis , & fimilibus
utendum. Sic etiam vomitoriis, ubi
eryfipelasin cruribus confiftit. tali enim
pr^fidio bilis optime, & evacuatur, èc
revellitur.

Syrupi réfrigérantes conveniunt pro- AJteran^
pter tres caufas. Primum enim fi aliqua
bilis copia in corpore remanfit, ab his
fyrupisrefrigeratur,& incraflatur. Prae-
terea,cîimeryfipelasferè femper febrem
habeat adjundam : hujus etiam caufa eft
corpusrefrigerandum ,& humedandum.
Tertio, cum bilis generetur ob calidam
jecoris intemperiem : hujus caufa fyrupi
réfrigérantes exhibendi. Probatur igi-
tur Syr. de Cich. fimpl. de Endivia, Son-
cho, LaSiuca, Papavere, Poriulaca, Via*
lis, de Rofis recentibus, (ßc. cum aquis
Endivia, Hordei, La^tuca , Aceto fa,
Plantaginis, (ßc. Notandum, non fre-
quenter dulcia efle exhibenda: qua dc
caufa, tanta fyruporum portio aquis eft
commifcenda, quanta fufiicit pro guftu
confolando. Ga enus hsec confiderans,
cap. f, lib. p. mcth. prpponit medica-
mentum efficaciflimum} nimirum ut pa-
tiens bibat aquam gelidam , quantam
vult} hase enim corpus réfrigérât, fitim
exftinguit, bilis fervorem retundit, &
jecoris dyfcrafiam calidam réfrigérât
Sed in aqua propinanda multae funt con-
ditionesi oportet enim ut tempus fit ca-
lidum, ftomachus robuftus, 6cc. Dum
autem h£e conditiones non adfunt, de-
bemus u fur pare fyrupos, & aquas prœ-
didas. Efficaciflimum etiam eft (fi ad-
fit intemperies jecoris calida) ferum ca-
prinum, in magna quantitate, ad lib. iv.
vel v. vices enim aqus gelid^ fubire po-
teft, dum abfunt conditiones frigidam
propinandi. Poflumus etiam partibus
extrinfecus imponere Succum Solani, Ci^
chorii, Hepatica, LaÇtuca, cum modico
Aceto madefadis linteis, 6c appofitis cir-
ca jecoris regionem.

Accedamus jarn ad partem alFedam, Media-
in qua duo funt prjEter naturam: intern-
peries calida, 6c magnitudo auda è co-Sïïn^ \'
pia matenx ratione intemperiei, oritur fpcdlantiii\'
indicatio refrigerandi} ratione materia:
copiofas, vacuandi. Magis autem ad

fe

fe trahie refrigeratio, quàm evacuatio,
quia purum eryfipelas tantùm qualitate
ofFendit,id eft,infigni fervore. Utriuf-
que indicationibus fatisfacimus repellen-
tibus medicamentis, quœ frigida funt»

Verum antequam ulterius progredia-
mur , videndum , nurn in eryfipelate
iiceatrân-curando (quando vöcamur ad îegros)
te curam femper debeamus espedare totius cor-
poris procurationem per eaj qusedida
funt, antequam refrigerantia medica-
menta parti imponantur. Pro refpon-
fione, confiderandœ funt hx diftinélio-
nes : num eryfipelas fuerit fasäum ab in-
cerna , vel externa caufa : num prope
partem principem : num vehementer af-
fligat an mediocriter. His notaris,fta-
tuendum, aliquando vacuationem pr«-
cedere debere impofitionem locahum:
aliquando localia prius imponenda, dein
corpus purgandum, aliquando fimul u-
trumque praeftandum : interdum eva-
cuationem procurandam fine localibus.
Nam fi eryfipelas faâum eft à caufa es-
terna, nimirum à percuflîone, aut ca-
lore partis afFedee , &c. refrigerantia
tuto pofîumus imponere loco afFedo,
line vacuatione J ratio cft, quia fluxio
eft excitata à parte recipiente, & non à
mittente, & pars recipiens excitavit flu-
xionem, vel calore , vel dolore. Ve-
rum non eft inconveniens in tali eryfi-
pelate ftatim lenire dolorem Cerato ro-
faîo y Unguenîo rofato Meßvai, Decoäo
""Maîya^^ fimilibos: aut etiam calorem
refrigerate , mitionbus tamen , cujuf-
modi funt pr:i\'dicl;a,id quod videtur eli-
ci pofle è cap. 2. lib. i. ad Glauc. ubi
, in inflammatione quœ fit à caufa
externa i caîefacere,& laxare nihil pro-
mbet; at fi fiat ab interna, nullo modo
lîoc faciendum. Si eryfipelas genitum
elt a cauia interna, perpetuo ventricu-
Il evacuatie prœcedere debet, uno ex-
cepto cafui qui duas includit conditio-
nes; prima eft, fi eryfipelas fit admo-
dum diftans à partibus principibus; al~
tera, ii calor externus fit valde vehe-
mens: tunc enim cum periculum fit, ne
deftruatur calor nativus partis etiamfi
non fuerit habita totius procuratio, de-
bemus mitiora refrigerantia admovere,
m calor infignis tempereturi quod fit
I>eco£io Trifolii, Umhilki Fm. FUtmi^
pfyllii, &c. madefadis linteis, & ap-
pofitis: attamen in hoc etiam cafu, ap-
pofito locali medicamento,ftatitn totius
curatio aufpicanda. Si eryfipelas fuerit

in facie , aut in capite : dico, localia
medicamenta fieque ante , neque poft
purgationem efle adminiftranda ; pofict
enim frigidis materia rcpelli, aut ad ce-
rebrum unde phrenitiss aut ad fauces,
unde angina: Calefacientia vero magis
adaugerent eryfipelas : ideoque hujuf-
modi eryfipelata debent curari, tantum
refpiciendö caufam , non locum afl^e-
dum. In hunc lenfum prœcipit Theo-
dorus Prifcianus, cap. 21. lib. i. in ery-
fipelate generaliter in omnibus partibus
adjutoria adhiberi fimilia debere, exce-
ptis facie, & capite, in quibus fi appa-
ruerit eryfipelas, ante tertiam diem ,
phlcbotomandum , & à cibo abftinen-
dum fuadet. Sic etiam nos in hujufmo-
di cafu, & venx fedionem , & medica-
mentum purgans, & diœtam tenuiffi-
mam, & revulfiones prxfcribimus. At Error.
Chirurgi communiter perperàm
gerantia infignia apponunt in eryfipela»
te faciei, & capitis : ficque efficiuntj
ut materia recurrnt ad mterioia, & x-
ger moriatur. Quod fi cogamur in fa-
cie aliquid ponere, in gratiam asgri, &
adtlantium, qtti id requiiunt: fieri hoc
debet,non in principio, fed in progref-
fu eryfipelatis &imponi debet medica-
mentum Aetii, cap. ƒ p. lib. 14. nimi-
rum fumatur nidus hirundinis fulverifa-
ÎUS, meUique admifius, ^ penna intinüa
ilUnatur fades. Hoc medicamentum ex-
ficcat, & non repellit, eftque rutiffi-
In eryfipelate, quod oritur in

mum.

aliis partibus, dummodo fiat à caufa in-
terna , oportet totius corporis evacua-
tionem moliri, ante localia.

Sed quxritur num refrigerantia in e-
ryfipelate adhibenda,debeant efle humi-gj-^
da, an ficca ? Refpondet Paulus cap^ 21. num iiu-
lib. 4. eryfipelata ab initio curanda efle "nda.an
refrigerantibus cum humiditate, "on
autem adftringentibus, feu refrigeranti-
bus cum ficcitate. Rationem reddit Ga-
lenus cap. 4. lib. I. per loc. nam adftrin-
gentia poflunt cutem contrahere, &
poros conftringere, & hoc modo exi-
tum materi£e biliofx prascludere,ne ex-
haler-, qu2e materia, fi detineatur, ve-
hementius infeftat, quia calidior reddi-
tur; & cum acris fit, magis moleftac
dolore : adftringentia igitur vitanda ,
quia cutim contrahendo eryfipelas au-
gent. Sed quoniam Galenus in eryfipe-
late probat frigida huniida. cur. cap. 4.
lib. Î. per gen. utitur Omphado, quod
eft adftringens ? Refponfio 5 ibi Galenus Objeaiö.

D X cq-

59

curat eryfipelas phlegmonofum, quod
curatur etiam adftrigentibus. Sed inftat
quis : eryfipelas phlegmonofijm curari
pofle adftringentibus mitioribus,at om-
phacium valenter adftringere : Refpon.
fioj Galenus utitur omphacio, non pri-
ma ratione,fed tantum ad extrahendum
fuccum è portulaca, fempervivo, um-
Aetiies- bilico Veneris : è quibus per fe folis co-
pofitio. pjQfus fuccus extrahi nequit. Animad-
vertenda autem efl contradidio in Ae-
tio, cap. fp. lib. 14. fcribit enim exqui-
fitum eryfipelas curandum refr^geranti-
bus & adftringentibus j paulo tamen
poft addit eryfipelata expofcere htime-
dantia, & refrigerentia. Que tamen
conciliatur dicendo, iletium refpicere
qualitates primas, vel in codice men-
dum efTe; de humedantibus enim, &
refrigerantibus in quibufdam codicibus
nulla fit mentio. In quibufdam tamen
exemplaribus menda hec fublata eft.
Preterea caveänt juniores, ne Avicen-
ne in curando eryfipelate conGlium fe-
quantur, qui refrigerantibus, & vehe-
menter adftringentibus utitur j contra
quam Greci,aliique Arabes. Hac enim
ratione, ftipticorum ufu, materia bilio-
fa magis infigitur, crafïïorque redditur,
quam ut poftea facile difcuti à digeren-
tibus polfit, unde fepe indurati tumo-
res , livores , ac nigrores in membro
contingunt.\'
Mateiiae Qiiamobrem eryfipelas exquifitum re-
refrigeran-fjigtj-antibus humedantibus curandum
fipeStf^"\'^^\' Ut Polygonum, Len-

■ ticula palufiris, Portulaca , PfylUum ,
Sempervivum, Umbilicus Veneris, Cucur-
bita, Solanum, Mandragora, Pomorum
- fuccus, Glaucium, Viola, itemfnccus Pa-
paver is , & Hyofcyami, Cannarum viri-
dium folia & omnia refrigerantia, que
aqueo veluti humore afperfa funt. Ex
his varia fiunt compofita, ut ol viol ovi
album & Acetum ftmul mifia j fimihter
Philonium quaffatum cum fucco Cucume-
mm-, item rafura Cucurbita, £5? Cucu-
meris, Portulaca, contrit a ßmul mi
fia, ^ impoßta : aqua admodum frigida^
quibus aliquid Opii admifcetur, aut fucci
Papaveris, aut^Cicuta, aut Mandrago-
ra. Hec propofica tum fimplicia; tum
compofiia, alia funt vaientiora, alia mi-
tiora , alia mediocria. Licet etiam in
omni eryfipelate refrigeratio fatis inten-
fi fieri debeat; varia tamen hec efle po-
teft intenfio; major enim eft in puro,
quam in non puro, fcu phlegmonofo;

60

major in juvene, quam fenç; tempori-
bus calidis, quànî frigidis; item in par-
tibus remotis à parte principe jintenfior
in biliofi humoris rédundantia multa,
quam modica. Defcribitur etiam à Ga-
leno ad refrigerandum eryfipelas, Cera-
tum , quod refrigerans appellatur ; fit
enim ex oleo Rofato, Omphacino, Cefa
alba. Aqua, ^ modico Aceto, cap. 15.
lib. I. fimpl. cap. 13. lib. 14. meth. Pro-
bat etiam Galenus Diaglaucium. Sed
in penuria medicamentorum Gal. Ace-
tum,Iß Aquam mifcet, ac împonit. Ego
pre ceteris unum eligo , quod vulgb
Linimentum fimplex dicitur: at curan-
dum eft, ut fiat recens, alioquin ranci-
dum evadit, & magis calefacit, quam
refi igerat. Fit autem é Geraco infrige-
rante Galeni jam propofito, & ex Un-
guento magiftrali, cujus hec eft de-
Icriptio.

Cerußa Iota. une. viij.

Lithargyrii loti. une. v,

OL Rof ifej.

Thür, pulver if. une.]. drath. ij.

Succi Solani. une. v.

Cera alba. une. iij.

F. Unguentum.

Infrigidans Galeni taie eft.

OLRof.fö].

Cera alba. une. iv.
Abluantur pluries in Aqua ßmpl. 6c FJ

Ceratum.

Ex hujus utriufque equis partibus
componitur, quod Linimentum fimplex
dicitur. In his medicamentis admint-
ftrandis obfervandum eft Galeni prece-
ptum, cap. 4. lib. per gen. non\'modo
eryfipelati adu frigida efle imponenda,
fed etiam frequenter immutanda; nam
ubi incalcfcunt, magis nocent, quam
juvant. Paulus cap. ii. lib. 4. non tan-
tum frequenter immutat medicamenta,
fed etiam perliquida ufurpat, aut fpon-
giis madefadis abluit eryfipelata. Pof-
fumus etiam uti linceis imbutis herba-
rum fuccis, 6c foHis earundem herba-
rum. Refrigerationis terminum docet
Galenus. cap. 4. lib. i, y. tantifper
enim refrigerandum, donec vehemens
ardor ceflet: quod dignofcitur, tum ex
egri teftimonio, qui fatetur (e non tara
infignem percipere calorem, tum tadu,
tum colore mutato ad naturalem partis

fane

fana: colorem , vel prorfus,vel quodam- \'
modo i hie enim eft indicium materiam,
quœ facit eryfîpelas, à refrigerantibus
efte propulfatam. Refrigerato ergo fa-
tis ei-yfîpelate,dein à refrigerantibus ab-
ftinendum , ne calor partis exiftingua-
tur,parfque ipfa contrahat colorem,aut
fufcum, aut nigrum, êc fie corrumpa-
t-ur : id quod & Avicennas monet.

At fi tota materia non fuerit evacua-
ta,tunc, fecundùm Galenum, ad con-
traria tranfîre oportet, id eft, ad Dige-
rentia, quœ reUquam materiam, qu^
remanfit, evacuent. Cujufmodi eft,fi
conficiamus Cataplafma è farina Hordei,
MÜH , Fabarum , aut Lupinorum cum
Melle. Quod fi abftinuerimus à refri-
gerantibus, priufquampars, vel livida,
vel nigra evadw, prarcipitGalenus,cap.
2.O. hb. z. ad Glauc. partes affeftas pri-
mum aqua calida plurimùm efle foven-
aas. Ad quod etiam conducit muria,
aqua marina, iß aqua,^cui faî ßt adje-
ctum.^ aqua thermarum^i^\'c- Deinde in-
cifionibus fcarificanda pars. Poftea Em-
plaftrum è farina bordeacea calidum int-
ponendum. Interdum cataplafmati acer
tum, vel muria utiliter mifcetur-, ea ra-r
tione, ut materia, qu£e ob medicamen-
tum nimis refrigerans concreta eft , va-
cuetur, & calor partis nativus, qui fe-
rn i extindus eft à frigido, revocetur.
Et quia materia, qus coada eft, va-
cuari non poteft , nifi fundatur : ideo
Galenus prtecipit pcrfufionem aqu^ ca-
lid«, aut marinas, aut fomentum i fie
enim humor concretus funditur. Dein-
de praecipit incifionem, ut evacuentur
humores, qui jam funt quodammodo
commoti. UKimo prsecipit cataplafma-
\' » quœ habeant vim exficcandi reli-

ta

quum materia;. Perfufio quoque revö-
"t calorem innatum, à frigido exftin-
Ctum. Redè etiam eryfipelati liventi
imponitur ceratum rofaJeum , cui aîi-
quid calcis fie admiftum: viva quidem
calx mifcenda eft , fi corpus fit robu-
ftum, fin minus, lotam calcem ufurpa-
bimus. Vinhter imponitur etiam Co-
nandrim cum polenta, ^ p^ne, Lolii fe-
men, isf Foha è vino tfita, 13 impofita,
Tuffilaginn foha cum Melk trita-, 9uin-
que folii radix coüa in Aceto, trita,
Sal ex Aceto illitum, aut cumHyffopo im-
pofitum i flgulorum terra, cum Corian-
^rt fucco , fecundùm Aetium : infuper
Calamintha^, Pukgii,^ Betonica de-
coSïum-y atque etiam herbae ipfe contu-
fœ, & impofitae , Demum omnia ea,
quae vim habent difcutiendi, folent eflTc
valde opportuna,liventi eryfipelatï rqui-
bus addatis decoäum Scordii ^ quod miri-
ficè calori emorienti fucçurrit.

Hic ponenduin eflet caput de eryfi-
pelate in facie fed ne omnia invertantur
remittimus le^orern ad finem pag. ubi
de eo.

C A P. IX.

DE oedemate,

Tumor à pituita procreatus Galeno,Nom^.
6ç pofterioribus dicitur œdema ,

Graecis oJ-^iiet. Licet œden;ïa apud Hip-
pocratem , 6c prifcos medicos generali-
ter fignificet omnem tumorem prœter
natqram, ut refert Galen. comm. aph.
24. fe£t. 4. 6c alibi. Et his etymon fuf-
fragari videtur: (m di^rif^ct, nil

fignificat aliud, nifi eminentiam. Nos
hic cum Galeno œdema appellabimus
tumorem à pituita procreatum -, quem
Hippocrates com. 34. lib. i. prognoft.
nominat œdema molle: Avicennas vo-
cac undimiam.

Provenit à pituitofo humore in ali- Gencratia
quam partem influente. Pituitoftis au-
tem humor in noftro corpore duplex eft:
unus proprie,alter impropric pituita di-
citur. Impropriè dicitur pituita, quae
quotidie Vel excreando, vel vomendo,
vel è naribus educitur. Propria pituita
duplex eft: alia,qu£E in ventriculo,alia,
quae in jecore gignitur. Quae gignitur
in ventriculo, fi per venas mefaraicas ad
jecur traducatur,coquitur à calore jeco-
ris, 6c in fanguinem vertitur, qui compor-
tatur poftmodum per venas. Pituita au-
tem in jecore genita nihil eft aliud ,
quam frigidior, 6c humidior pars maff»
fanguineae ; hxc enim mafia è quatuor
conftat humoribu«, fecundùm Gal. cap.
f. lib. de atra bile. Oedema igitur po-
tiflimum provenit à pituita ilia, qu£e in
mafla fanguinea continetur. Si igitur
accidat, ut adatigeatur in quantitate ,
irritata expultrice facukate à copia ma-
teri^e jinfurgit haec facultas ad expellen-
dum, 6c excitât œdema, quod verb œ*
dema dicitur fa£tum fciHcet à pituita
naturali, quae qualitate frigida eft , 6c
humida , confiftentia tenuis, colore al-
ba , guftu vel infipida, vel fubdulcis.
Si autem recedat à fua natura in qualita-
te: hoc fit, vel in fui fubftantia, fi mu-
tentur ejus naturales qualitates, ut fi

eva-

cvadat acida, aut nitrofa} item gluti-
nofa, aut crafTa : unde fiunt tumoris
hujus difFerentia ; natn fi falfa fuerit,
& nitrofa, efficit in capite tumores, qui
cum parvo ulcere oriuntur, & achores
dicuntur; fi vero fuerit crafia, Sc glu-
tinofa, excitatur tumoris fpecies, quas
fcirrhus dicitur. Si pituita recedat à
natura., p« admiftionem fanguinis fit
cedema inflammatoriura j fi per admi-
ftionem bilis," fit œdema eryfipelatodesj
fi melancholias , oedema fcirrhofum.
Nos alii difi^erentiis omiffis agemus de
oedemate vero, fado à pituita naturali,
hkagatur.fj-igi^j^^ humida, tenui, albida, infipi-
da, vel fubdulci Porro cum tale cedema
oriatur in partibus internis, & externis,
nos de externo agemus. Eternum rur-
fus eft univerfale, ut anafarca, vel par-
ticulate, cap. z. lib. 5. de fym. cauf De
particulari, quod propriè œdemâ dici-
tur , nos loquemur. Solet hoc oriri in
omnibus partibus externis ; fed potifli-
roîjm in manibus, 6c cruribus ; ratio eft,
quia artus funt longinqui à fonte caloris,
nimirum à cordc, & fua natura funt fri-
gidi, quia componuntur c partibus fri-
gidis, ideo merito incurrunt in cedema.
Modusge-Generationismodus eft idem,qui in aliis
ncrationi. tumoribus, cùm enim gravatur natura
à pituita redundantia, infurgit expul-
trix ad expellendum, & ita à majoribus
vafis ad minora detruditur pituitofus hu-
mor, qui detentus à denfitate cutis,col-
ligitur in mufculofa parte j & facit tu-
morem cedematofum.