|
■- ........ ------------------------------------~~'~~ ■ " ""'
|
||||||||||
|
4RCHIEF
|
||||||||||
|
VOOR
|
||||||||||
|
KERKELIJKE EN WERELDSCHE GESCHIEDENISSEN,
|
||||||||||
|
INZONDERHEID VAN
|
||||||||||
|
UTRECHT.
|
||||||||||
|
A R C HIE F
|
|||||||||||||
|
VOOR
|
|||||||||||||
|
KERKELIJKE Eff WERELDSCHE GESCHIEDENISSEN,
|
|||||||||||||
|
INZONDKRBSID TAN
|
|||||||||||||
|
UTRECHT.
UITGEGEVEN
ONDER BEGUNSTIGING VAN Z. MAJEST. DEK KoNING,
DOOR
«F. J. UOMT VAN Ff.ENSBI Hi.. |
|||||||||||||
|
51 E T E E N E V O 0 R R E D E
VAN
II E R M. J 0 H. ROYAARDS
THEOL. DOCT. EH HOOGLEERAAR TE UTKECHT.
|
|||||||||||||
|
ir 2>«i.
|
|||||||||||||
|
UTRECHT,
N. VAN DER MONDE.
18 4 4.
|
|||||||||||||
|
MJe vijf en dertig brieven , welke de eerste plaats in dit Deel van het Arckief innemen,
en een vervolg uitmaken van die, waarmede het vorige, Derde Duel sloot, zijn gegeven naar de oorspronkelijke brieven , die zieh , ten tijde als wij de afschriften daarvan overnamen, in privaat-handen bevonden, en van welke wij daarom niet stellig kunnen zeggen, onder wien zij thans zijn berustende. Het is juist deze laatste omstandigheid geweest, die ten aanzien van deze stukken, zoo als anders, onze keus, van hetgene wij in ons werk telkens vooral rneenden te moeten opnemen , mede bestuurd heeft. Van het stuk, betreffende de bepaling der grenzen tusschen GelderJand en Utrecht, he-
rust een oorspronkelijk duplikaat in het Archief der Oud-Roomsch-Katholijken, hier ter stede; waar mede gevonden wordt een notarieel afschrift van de Rekening der opbrengst van de nalatenschap des Aartsbisschops FilK. Schengk van TouTEJVBtTRCH, welke Rekening een vervolg vormt, van hetgeen wij in het Tweede Deel onzer Verzameling, aangaande dit sterfhuis bebben medegedeeld. Te gezegder plaatse wordt voorts bewaard het origineel der Computus ecclesiastici, welke wij daarna hebben doen volgen ; van al hetwelk ons het gebruik weder vergund is door zijn Wei Eerw., den Heer Pastoor van Werckiioven , met dezelfde vriendelijke voorkomenheid, welke wij ook bij het verzamclen der bouwstoffen voor de vorige deelen onzes werks, van dien gemoedelijken man hebben mogen ondervin- den, en waarvan wij trachten zullen de herinnering steeds bij ons wakker te houden. Hetgeen daarna volgt, uit de Kameraars Rekening, betreffende den Utrechtschen Kerk-
en Schoolstaat gedurende de jaren 1600—1618, uit de originele registers getrokken, zouden wij bezwaarlijk hebben kunnen geven zonder den ijver voor den opbouw der Vaderlandsche |
||||
|
VI
|
|||||
|
Geschiedenis , en de minzame mededeelzaamheid van Jonkh. M% A. M. C. VAN AsCH VAN Wuck,
die bij dit Deel, zoo als bij het vorige, onze pogingen krachtdadig heeft ondersteund. De volgende Extracten uit de Resolution der Hoog Mogende Heeren Staten Generaal,
uit aanleiding van de daarvtfor geplaatste woorden van van Wijn gegeven, zijn genomen naar het afschrift dier Besluiten, berustende in het Archief dezer Provincie, dat mij door den Heer Dr. P. J. Vermgulen met eeue onbekrompenheid ter beschikkiug is gesteld en gela- ten, die nevens zijne dienstvaardi'gheid, het doelmatige der schikkingen doet kennen , waarnaar de Ed, Mog, Heeren Staten 's lands van Utrecht, overeenkomstig ?s Konings wil, de schatten van hun Archief, in het belang der wetenschappen , willen zien be- stuurd. Van de drie volgende brieven, van Prins Maurits aan de Ed. Mog. H. H. Staten van
Zeeland, berust het oorspronkelijke onder Jonkh. G. J. Beeldsjvijder van Voshol, dien wij voor de vergunning verpligt blijven, dezelve te hebben mogen algemeen maken. Wat de bescheiden , aangaande de onlusten te Utrecht in 1610 betreft, de Besluiten
der Generale Staten, zijn vv'ederom getrokken uit het afschrift in het Provinciaal-Aixhief, waarvan de rede is geweest; de besluiten van den Raad van State bevinden zich in afschrift in het Archief der Oud-Roomsche Kleresie; en voor de Vroedschaps-Resolutien der stad , werd van de oorspronkelijke registers gebruik gemaakt. Wat de daarna volgende bijzondere stukken betreft, zij zijn grootendeels naar de originelen, gedeeltelijk naar gelijk- tijdige afschriften , een en ander in het gemelde Archief, onder het nadere beheer van den Heer Pastoor VAN Werckhoven aanvvezig, en slechts eenige weinige naar gelijktijdige drukken, afgedrukt gevvorden. Van de Annates Fra. Dusseldorph , waaruit ten slotte een extract, hiertoe betrekkelijk, is gegeven, bezit onze Academische Bibliotheek het origineel; een veel leesbaarder afschrift echter bevindt zich In het Archief der Oud-Roomsch-Katholijken. Het origineel van den brief van Pauw aan Hoygens, bezit Jonkh. G. J. Beeldsnijder
van Voshol. ■
Wat de daarna volgende zes en veertig Staatkundige Brieven betreffeD, zij zijn genoeg-
zaam alien gegeven naar het origineel, slechts weinigen naar afschriften, zoo als dit een en ander onder elken brief afzonderhjk is te kennen gegeven. Ook van deze geldt, hetgeen hier bdven van de brieven is gezegd , waarmede dit Deel begint. |
|||||
|
VII
|
|||||||
|
Van de Resolution, bij de Vroedschap van Utrecht genomen aangaande het Kerk- en
Schoolwezen. gedurende de jareh 1600—1616, geldt in alien deele, hetgeen hier boven gezegd is aangaande het, uit de Rekeningen van den eersten stedelijken Kameraar me- degedeelde. De Ordonnantien eindelijk, op het Goudsmeden- en het Marsluiden-gild , waarmede dit
\ ierde Deel van het Arohief wordt besloten, zijn genomen uit een oorspronkelijk stedelijk Register, weleer berustende onder Jonkh. G. J. Beeldsnijder van Yoshol, welken ook hiervoor onze dank betuigd wordt. |
|||||||
|
J. J, IM> DT v. Fl.
|
|||||||
|
Geschreven in Mci, 1844.
|
|||||||
|
TIJDREKENKUNDIGE OPGAVE
VAN DEN
I H H 0 II D.
1582—1661. Utrcchtsche Gilden-zaken.
a. 1582—1644. Goudsmeden-gild.........., . . 572—585.
b. 1541—1661. Maarsluiden-gild.............585—592.
1550—1585. Computus ecclesiastici.
a. 1550, Gerardi Suggerode, episcopali sede vacante, de quinque ec-
clcsiis deputati. . ............. 50—55.
6. 1552. Henrici Ben , de bonis fabricae ecclcsiae Trajecten. . . . 53—58.
c. 1560. Joiiannis a Bruhesen, de bonis fabricae ecclcsiae Traject. . 58—64.
d. Gomputationes de administratione domus et scholae S. Hieronynii, de
annis 1578, 1583, 1584, 1585.......... 65—73.
1552. Landlscheidinghe tusschen die Gelderschcn ende die van Utrecbt. . . . 52—41.
1580. Rcckeninge Pauwels Joostensz., van de administratie , die hy gehadt heeft in den sterfhuyse van den aartsbisschop Fre. Schknck van Toutenburcu. . 42—49.
1583—1588. Rekeningen van den eersten Kameraar, dienstbaar gemaakt aan de kennis van Utrecblscb Kerk- en Schoolstaat............. 74—102.
1600—1604. Staatkundige brieven.......,.......... 278—328.
1600—1618. Resolution der Vroedschap van Utrecbl, aangaande de Kerk- en Schoolzaken. 529—571.
1601—1607. Resolution der Generale Staten, meer onmiddelijk betreffende de Geschie- denis der Bescbaving.................. 105—127.
1610. Resolution der Staten Gencraal, van den Raad van State en de Vroed-
scbap van Utrecht, aangaande de Alteratie te Utrecht in 1610, met andere daartoe behoorende stukken............... 129—277.
1615. Brief van Padw uit Aleppo, aan Chr. Hcygens......... 277.
1619. Drie Brieven van Prins Mai bits aan de Staten van Zeeland..... 127 sq.
1628. Brieven der Ulrechtsche Gecommitteerden ter Generaliteit aan hunne lastge-
vers, uit den jare 1628...........'..... 1—51.
|
||||
|
■
|
||||||||||
|
BRIEYEN
|
||||||||||
|
DER
UTRECHTSCHE GECOMMITTEERDEN TER GENERAL1TEIT
A1X IIITOtfE I, VSTGEVERS.
UIT DEN JARE 162S.
(Vervolg van ?t Archief, III., blad%, 400).
|
||||||||||
|
XXV.
SEdele Mogende Heeren.
yn Princelicke Excell. een verleden Saterdach, des morgens, in den raedt van stalen synde besoingierende op 't stuck van de fortificatien , heeft aldaer uyt haer Ho. Mog. ver- gaderinge ontboden den heere griffier Goch, ende door deselve haere Ho. Mog. doen aen- dienen , vande magistraet van Amsterdam versocht te syn, eens een keep van een dag of twee in haer stadt te wiJJen doen, ?t welck syn ExcelL mit kennisse van haer Ho. Mog. ende heeren Gecommitteerden Raeden van Holland, van meninge is op morgen, synde Maenendach, te effectueeren. De heeren Gecommitteerde Raeden van HoIIandt, hebben neffens syn Princel. Excellentie gecommitteert, de heeren Bleeswyck ende Broockhoeven, die neffens syn Excel], by die Van Amsterdam heur deb voir sullen doen, te willen verstaen, tot de verantwoordinge vande vyff specien. Op gisteren, synde Saterdach, is by haer Ho. Mog. geresolveert, op't verplaetsen vande Generaels vande convoyen ende licenten. Abbas, die tot noch toe tot Amsterdam is geweest, sail althans in het noorderquartier tot Hoorn comen , ende den Burgermeester Eck van Aernhem, soon vanden Scepen Eck, Raedt al- thans tot Rotterdam, sail weeder in Abbas plaets tot Amsterdam comen; die van Zeelant tot Rotterdam, ende Wolphert Berndtsen soon weder in Zeelant, ende Barnada, als oldt synde, blyft tot Doccum. Den Ambassadeur van Vranckryck , D'Espesses, heeft van synen Coninck brieven gecregen , om in Vranckryck te comen , ende aldaer van weegen synen Coninck met onse Ambassadems te besoigneeren , als hebbende de beste kennisse van saeken van dese onse landen ; laet oock verluyden, alsdan hier weder te sullen commen, om te re- sideeren. Aisma scryft uyt Hamburg vanden 19. Marti, olde styll, dat de Keysersche ende Spaensche de versochte scepen laten vallen ; dan by die van Lubeeck insisteeren sy noch. Scryft oock, dat men seyt, dat des GraefF van Mansvelt volck gedestineert soude syn, nae't ]andt van Gulick te trecken; wordt oock geafllrmeert, dat de tweejaerige trefvez tusscben de Coningen van Polen ende Sweeden gebrocken souden syn, ende dat in Julio een byeen- compste op nieuws aengestempt sal worden , om alles sien te hervatten. Den heer van Oesterwyck advyseert uyt Venetien, vanden 24. Martii, als dat den Hertoch van Savoyen sich heeft verbonden met Spaengien, tot den oorloch op Montferrat, ende dat den voox1- IV. 1 |
||||||||||
|
.'
|
|||||
|
2
seyden Hartoch de fransche clederen uytgetogen heeft, endc spaensche clederen aengetogen
heeft. Met Rende%-vous is omtrent Verceillie, den hertoch van Mantua licht ses duysent man te voet, ende duysent peerden „ vertroost sich op Vranckryck; die van Venetien lichten drie duysent man te voet. Den Hartoch van Savoyen heeft op't versoeck vanden Ambassa- deur van Vranckryck, syne toerustinge van oorloghe veerthien daegen uytgesteldt, de Key- serschen worden uyt Lubeck, Bremen ende Hamburch , mit alle nootdruftige waeren ge- spyst, de heeren Ambassadeurs in Vranckryck synde, adviseeren uyt Paris vanden lesten Martii, dat den Coninck nergens toe en wil verstaen , off de alliantie defensive mit den beer van Langerack gemaeckt, cerst sy geaggreeert, ofte daerinne geconsenteert. Den heere tre- sorier du Bye, leyt in een sobere staet, soo dat doctor Rumff t'enemael van syne reconva- lescence despereert. De vrouw van der Aa is deesen naemiddag in den Heere gerust, waer- mede deese besluytende, sullen wy nefFens onse dienstelicke gebiedenisse, Edele Mogende Heeren, toewenschen cene geluckige, lange, gesonde regieringe, ende blyven,
Uwe Edele Mogentheyden dienstbereyde,
G. v. Herteveldt, A. van Zuyllen vau Nyevelt, Anthonis de Rode. Uyt den Hage desen 30. Martii, olde styll, 1028, Sonnendacb des avonts.
XXVI.
Edele Mogende Heeren,
Wy sullen alsnoch verwacbten , 'tgene tusschcn Uwe E. Mo. ende de heeien van Hol-
landt over d'impositie vanden turff den bodem van Hollant rakende , ende die van daer wt- gevoert werdt, gepasseert is. ende daerby het instrument, 'tvvelck Uwe E. Mog. accordeert de Vecbte te bevaren sonder eenich empeschement, ende d'impositie van nieuwe tollen, etc. Seventich vande Brandenburgsche troupes, in garnisoen tot Soest, bebben Ravensberch
met een escalade verovert, waerinne lagen 25 baeneveeren. De Syndicus van Aken schryft alhier aen eenen in?t particulier, vandat deFurst van Nien-
Lurch lot Prage byden Reyser geobtineert soude liebben wtstel vande secpiestratie vande Gulickscbe ende audere, aldaer contentieuse landen, ende dat'sKevsers troupen van daer souden gerevoceert werden. Den Koninek van Ungarien , tusscben dewelcke ende d'lnfante van Spaengien een houwe-
lyck beraempt was , leyt aen de kynderpocken. Beroerende de tydinge wt verscheiden andere quartieren, sullen wy ons refereren totte
byleggende slucken , endc voer den tyt scbryvens werdich anders nyet hebbende, bidden wy Godt, etc. In ?sG. Hage, den 19. May, 1623.
U E. Mo. dienstwillige dienaers,
A. PLOOS, A. V. ZUYLLEN T. NYEVELT, AflTHO. DE RODE. XXVII.
Edele Mogende Heeren.
YVy sendeu liyer nevens copye van't scbryvens vande heeren Gesanten in Engelant, van den 6. dezer, nae den nieuwen styll, ende propositie by dezelve aen den Coninck gedaen , d'welcken U E. Mog. sullen gelieven te mesnageeren ende te besorgen , dat daervan geene copven gemaeckt en worden. Den Coninck is zeer ontstelt geweest (naer luyt van't Engel- sche advysen) in de ydinge, dat zyne vlote is vertrocken, van voor het canael van Rochelle, |
|||||
|
3
|
|||||
|
Sonder eenicb effort gedaen te hebben , om de vivres Linnen te brengen. Den franschen
Capt. is binnen geroeyt met een schuyt, vaa die op de Theemse werden gebruyckt, ende heeft de Rochelloisen vertroostinge gebracht, dat de armade ten eersten stercker soude we- derkeeren. De acte van het consent vande subsidien , by't par lenient geaccordeert, is nocli nyet in handen vanden Goninck ; met eenen soude werden overgelevert aen zyne Mat. een request; het is aldaer vol suspitien , d'welcke toenemen, nu menhoort, dat de ruyterye,die in Vrieslant wert gelicht , is apparent om over te comen. Veele aldaer oordeelen, dat die in dat ryck geen goet en zal doen. Die vande Oostindische Compie in Engelant, hadden te- gens de Comp" dezer landen seeekere req" aen't pariement overgegeven, ende in druck ver- vaerdicht, waer op noch gedruckt zyn commentarien van eenige bladeren pa piers. Men vercoopt oock tot London opentlyck seeekere boecken vande verre reysen vande Engelschen, in d'welcke hatelyck gesprocken werdt vande Nederlanders. De advisen vande toerustinge ter zee in Spaignien, werden, zoe wt Vranckryck als Engelant, gecontinueert; in Engelandt is aengecomen den Secretaris vanden Prince van Piemont, St. Boraccio, die met de Am- bassadeur van Savoyen by den Goninck audientie heeft gehadt. Zyne compste vermeerdert het achterdencken, dat Savoyen door zyne ministers soeckt te vereenigen Engelant ende Spangien; aldaer was mede aengecomen een gedeputeerden van Hale, d'welcke claecht, dat d'Engelschen die van Hale tegens belofte hebben scbade aengedaen; compt om te versoecken reparatie. Doordyen beer Calandrini pretendeert voor ?t onderhout vande Schotten , wt Staden ge-
comen, nyet beloolt te hebben, ende dat zyne beteyckende acte daertoe niet en behoert te werden geextendeert, sulex men alhyer verstaet, is goet gevonden deselvige Schotten , leg- gende tot Harderwyck ende Elburch , te doen casseeren , mits by hem Calandrini deselve betaelende vanden tyt die hyer te lande zyn gecomen , totten tyt van cassatie toe. Op gisteren arriveerden alhyer de gesanten van dezen staet naer Polen ende Svveeden ge-
zonden. Hyer mede bidden Godt den Heere Ahnachtich, Edele Mog. Heeren, voor uwer E. Mog. welstant ende voorspoet in regieringe. In 's Gra-
veehage, den 2. Juny 1628. Die missive ende propositie wt Engelant en connen niet gesonden worden, wy sullen sien
of de missiven metten eersten sullen connen senden. U E. Mog. dienstwillichsle dienaers,
A. Ploos, G. van Hertevelt, A. van Zuyllen van INyevelt, Anth. de Rode. Lopende de vergaderinge houdt den heere Gunter, secretaris vanden Coninck van Dene-
marcken, aen, dat men noch eenich weynich tyts de schotscbe compL" voornoemt wilde on- derhouden, tot laste vande subsidien; de resolulie sullen wy hierna overscbryven. XXVIII.
Edele Mogende Heeren.
Opte repartilie by den Raet van Staten gedaen, tot vervallinge vande oncosten der be-
settinge van Tielreweerdt, hebben wy met den heer advocaet Vianen (die wy meenden totte poursuitle vande doleancien der heeren van Hagensteyn gelast te wesen) gesproken , d'welcke moveert verscheyde consideratien , waer omme wy met onsen last behoorden te supercede- ren, w.iervan hy t'synder overcompste, d'welcke wesen sal binnen drie ofte vier daegen , naerder bericht aen Owe E. Mog. ofte heeren voornoemt sal doen, ende en sullen wy hier- inne nyet doen tot nader ordre. Naer wy onder de handt connen vernemen: sullen de heeren staten van Hollandt delibe-
1*
|
|||||
|
i
|
|||||
|
reeren, omme te beramen expedienten, waer door souden coraen te cesseren de clachtenvan
Uwe E. Mog., de provincien van Zeelant ende Vrieslandt, off by gebrecke van dien, te re- solveeren , in wat voegen men deselve provincien sal geven contentement. Gisteren, als oock desen morgen , ontfanckt Zyne F. D. advertentie van verscheyde oor-
den, van dat de vyandt met 60 cornetten peerden de Mase gepasseert, naer Embden ende den Bosch soude syn gemarcbeert, ende dat bet crychsvolck van boven vvt Lutscnburch , Limburch ende \ alckenburch neerwaerts sackt. Wt Vranckryck en is niet scbryvens weerdich aengecomen. Wt Engelant werdt by brie-
ven van den 10. July verwitticlit, dat men aldaer mit alien vlyt de vlote prepareert, dan binnen 14 clagen nyet gereet sal connen werden. Particuliere advisen, voor twee dagen aen- gecomen, waeren meldende , dat dan Hertogbe van Buckingham selfs mede soude gaen ; de publicke trecken't zelfde in twyflel, ende is weynich apparencie, dat syne Hoecheyt by de jegenwoordige constitute van tyt en sake, ende geduerende syne soo groote onaengenaemheyt by een yeder, wt 't ryck sal willen gaen. Met parlement is gescbeiden, met resolutie, omme in Octobri toecomende weder by een te comen. In Italien is de treves den 21. vnnde verleden maent geexpireert, ende prepareren baer
de partyen tot continuatie vanden oorloge. Den hertogbe van Barbancon hadde last, vier dusent man in Brabant ende andere Spaensche Nederlanden te lichten, omme nae Italien te transporteeren , men verstaet als nu synen last gcrevoceert te zyn. De tydinge wt Luckstadt melden, dat Grimpen rontsomme beset is, ende dat de keyserscben
alle toevoer wt Hamburch werdt gedaen , sonder ?t welcke sy al voor lange beyde de belc- geringen souden bebben moeten opbrecken. Wt den beere Hartevelt sullen U E. Mog, verstaen hebben , dat de gedeputeerden vande
Engelscbe en Scbotscbe kercken in dcse landen ter vergaderinge van haer Ho. Mog. o\ergelevert bebben gebadt seeckere haer berieht op de VI. art. haer door den ambassadeur Carleton ter handen gestelt , wy senden als nu de eopyen. Geinelte gedepde" is alleen tot antwoordt gegeven, dat de voorsz. kercken sullen hebben te volgen d'ordre vande Nederlantsche kercke. Hver mede sullen wy, vermits haeste, desen eindigen , ende de Almogenden bidden, U E. Mog. Edele Mogende Heeren, te verleenen geluck ende voorspoet in regieringe. In 's Gi'aven- bage, desen 7 July 1628. U E. Mog. dienstwillige dienaers,
A. Ploos, A. van Zuyllen van Nyevelt, Anthonis de Rode. XXIX.
Edele Mogende Heeren.
Wat t'sedert 'tvertrek vande heeren Ploos ende van Hartevelt, scrivens weerdich, ons al- bier is voorgecomen , sullen U E. Mog. uit dese missive ende hier neffens gaende stucken verstaen , daertoe wy ons refereeren. D'ambass, van Vranckryck vertreckt van daeghe van bier op Perghen op Zoom, ende soo voorts op Andtwerpen naer Vranckryck te la tide over. Secrete advisen uyt Genua melden , datter geen apparentie en is van Spinola overcompste , veel weiniger van gelt. De duysent Engelsche ruyteis, die men aldaer wilde doen delogeren, seydt men eenighe provisie gecregen te hebben , soo dat daer deur weinig apparentie is, de- selvige te casseeren , maer welleer in garnisoen voor eenige maenden te leggen , ofte by con- niventie, een cavalcado in't stiff van Munster, om een teerpenning te hebben, toetesfaan ; de consenten vande respective provintien syn een verleden Saterdach in de vergadering van baer Ho. Mog. ingebracht ende gelesen , ende in handen vande heeren Raeden van Staeteu |
|||||
|
5
gestelt, om die te examineeren, ende een serieuse brief aen die van Zeelant geschreven, ten
eynde sy nyet langer en willen difficulteeren de betaelinge der Franchoisen vanden Herto- ghe van Gandale ende Hauterive, ende den ridtmeester Haeften op haere provintie gerepar* tieert ende onbetaelt gelaeten. Waermede deese besluytende, sullen wy nae onse dienslelycke gebiedenisse, Edele Mogende Heeren , Godt Almachtich bidden; Uvve E. Mog. regiei'inge geluckelick
te willen seegenen , blyvende ondertusscben , Uwe Edele Mogende dienstbereyde,
A. VAN Z0YLLEN VAN NlEVELT , AnTHONIS DE RODE.
Actum 'sGravenhage, desen 14. July, olde stvll, 1628, op Maenendach.
XXX.
Edele Mogende Heeren.
Den beere ambassadeur van Denemarcken is tot afgescheyt vereert met een gouden ketten
van acbt bondert guldens, treckt naer Engelandt, ende is by haer Ho. Mog. niet getrac- teert ofte defroyeert. Van daegbe is gearresteert d'instructie voor de heeren , die nae Vrieslandt sullen reysen.
Syn princelycke E. heeft van daeghe, vanden gouverneur van Emmerick, den Jieer van
Diden , tydinge becommen, dat capiteyn VVolfF ende eenigbe ruyters vanden ridtmeester Keetzken ingebracht hebbeu tot Emmerick drie bondert ende veertich peerden, ende dar- tieh vande keyserschen dootgeslagefi, ende een lieutenant ende vyf soldacten gevangen , die men bevolen heeft te laeten gaen , om geen neutraliteyt te breecken. Den commandeur Dorp is belast, in cas eenighe scepen uyt Ostende loopen , om de Mos-
covers vaerders aen te lasten , deselvige te volgen. Den burgemeester Teresteyn insisteerde gisteren om rapport te doen , 't welck wy met
een dexteriteyt dien dach ophielden , ende bebben 't selvige van daegbe niet cunnen be- letten, hoe well wy instantelicken versocht hebben, een halfven dacb 't rapport te willen ophouden, haer Ho. Mog. verseeckerende , dat die heeren gecomrnitteerdens van die pro- vintie van Utrecht, ende die vande stad van Arnhem , op morgen bier sullen syn , die men verstaet , alsse gecommen sullen syn, hooren sal mil kennisse van syn Exellentie, ende is eyntelick by de vyff provintien verstaen , dat den heere Teresreyn voort sail gaen mit het begonnen werck. Waarmede ick njy seer gedienstich gebiedende, sal syn ende blyven , Edele Mogende Heeren,
Uwe Edele Mogende dienstwillige medebroeder,
A. VAiN ZUiLLEN VAN NlTEVELT.
In 'sGravenhnge, desen 18. July, olde styl, 1628, op Vrydach des avonts.
XXXI.
Edele Mogende Heeren.
T'sedert *t vertreck vanden burgermeester Weede, is alhier niet voorgevallen, De heeren Brunnincx, SchafFer ende Scotte , vertrecken van dage van hier naer haere opgeleyde cotn- missie. Den admir.ie! Dorp adviseert, dat de custen van Maenderen overal op de been syn, ende op haer hoede, voorgevende, kennis te hebben van een aenslach. In Schuertken voor Dunckercken , leggen elf scepen vanden vyant, mit muscjueltiers wel voorsien , sy heb- ben alomme oock gereedt veel schepen om uytteloopen , soo tot Ostende als elders daer omtrent. Die van Zeelant blyven weygerich te betaelen, ende op haere repartitie aen te |
||||||
|
<;
|
|||||
|
nemen, de Franse compaignien ende den. ridtmeester Haeften, excuseeren oock de bezen-
dinge van bare Ho. Mog. gecommitteerdens tot in Jt leste van Augusto, ende eer staetsge- wys, om veelderbande besoignen, die voir moeten gaen , om alles te prepareren , niet te cunnen vergaderen. Aisma scryft in ?t particulier, dat de coninck van Denemarcken met zyn oldste zoon, met ses hondert man, den negenden July binnen Strason gecomen, doende den vyant deslogeren uyt de voerste vvercken ende retranchementen; scbryft oock met Ham- bur ch , Bremen ende Lubeck, in i*edelicke correspondentie te staen. Waermede dese beslui- tende, nefFens onze dienstelicke gebiedenisse sullen wy, Edele Mogende Heeren, God Almachticb in gesontheyt ende prosperiteyt ende gelucksa-
lige regieringe bevelen, blyvende, TJwe Edele Mog. dienstwillige,
G. van Hertevelt, A. van Zuyllen van Nyevelt, Anthonis de Rode. In 's Gravenhaige, desen 28. July, olde styl, 1628. Des heer raedtpensionaris docbter is
aen de kinderpocken desen verleden nacbt gestorven. XXXII.
Edele Mogende Heeren.
Hoe well wy nae acbt urben des avondts wierde geseit, d.it eenige posten solden ryden ,
bebbe ick geoordeelt U. E. Mog. toetesenden deze bygaende tydingen, gisteren gecomen, ende van daeghe, door dien de Franse 't sout opcoopen, en de schepen , op de Eems leg- gende, te revoceeren, ende 't vierde part vande convoyen ende licenten te verpacbten ge- resolveert. Ick sende mede hier by gaende placcaet tegens het uytgeven ende ontfangen van den silveren floryn, tot Embden geslagen, daer toe ick my referere , ende anders niet heb- bende , sal ick nefFens myne dienstelicke gebiedenisse Godt Almacblich bidden , Edele Mogende heeren, derselver regieringbe voorspoedelick ende geluckelick te willen
zeegenen , blyvende ondertusscben , Uwe Ed. Mog. dienstwillige medebroeder,
A. van Zuyllen van Nyevelt. Die van Sandtvliet aen des vyant syde, hebben eergisteren nacbt genomen onse galey,
leggende omtrent Steenbergben op de stroom, mit volck, mit al, ende de werken omtrent Bergben op den Zoom hebben goede voortganck, soo dat bet inlaeten van water syn ope- ratie soo wel doet, dat alle de polders bun caeclen hebben moeten verhoogen. Hens, ?s G. Hage desen eersten Aug., olde styl, 1628.
XXXIII.
Edele Mogende Heeren.
Mibais adviseert uyt Calis, vanden 5. Augusti, dat den baron de Fontaine tot Dunckercks
gecomen is mit vier duysent man te voet ende vier compagnien peerden, maecken aldaer re - doublen, ende waepenen alle hare scepen aldaer, ende bevelen se te holden onder het fort, als mede de scepen van Ostende bevolen te commen onder het fort. Den voorseyden Mi- bais wordt voor een jaer in syn commissie gecontinueert. De gecommitteerde raeden van Zeelant adviseeren haere Ho. Mog., dat de staten van
Zeelant tegens den 21. Augusti bescreven synt, soo dat eerstdaechs de deputatie aldaer voort sal gaen, ende Hollandt op morgen daertoe nomineeren sal. |
|||||
|
7
|
|||||
|
Hier gaet by seecker manifeste vande rechte successie van het hertogbdom van Mantua,
daer to wy ons refereeren , ende na onse dienstelyke gebiedenisse, Edele Mogende Heei*en, derselver toewenscben een gelucksalige, gesonderegieringe, blyvende,
Uwe Edele Mogende dienstwillige medebroeders,
G. V. HARTEVELT, A, VAN" ZUYLLEN VAN NYKVELT, AnTHONIS DE RODE.
Cracou adviseert uyt Elseneur , vanden 16. July, stilo novo, dat de tydinge van bet in-
nemen vande stadt.....nocbte de doot vanden coninck van Poolen geen van beyden
waer is; scbryft oock, dat Wallesteyn vier duyzent man voor Strason vei'loren heeft.
liens den Hagbe, desen 2. Augusti, olde styll, 1628.
XXXIV.
Edele Mogende Heeren.
Hier by sullen U E. Mog. ontfangen de resolutie van baer Ho. Mog,, op't gerapporteerde
vande heeren Bruynincx t Scbaffer ende Schotte, beroerende het beneficieeren vande boven Rhyn ende Iselstroom respective. Syne Ext,r sal op Vrydach oft Saterdach een keer op Bergen op Zoom doen.
Den beere Reael adviseert byden synen , vanden 5. deser, wt Weenen, dat hy op te brie-
van van recommandatie van baer Ho. Mog. ende zyne schriftelycke remonstrantie aen den keyser binnen Weenen overgegeven , om syne relaxatie, geen ander antwoordt en heeft be- komen, dan dat syne Majest. tot hem bewogen was, ende over syn versoeck aan den her- toghe van Fritlant geschreven hadde. Ende nyet anders schryvens weerdicb; occurreren- de, sullen wy den Almoghenden bidden, U E., etc. 's Gravenhage, desen 3. Aug., 1628.
U. E. Mog. dienstw. dienaers,
A. Ploos, A. van Zuyllen van Nyevelt, Antho. de Rode. Dus aenstonds compareren de burgermeester van Delft ende Rotterdam , relateeren bet
groot gecr\s ende gescrey op de Mase, overmits drie van 'svyants schepen, 16 off 17 vande visschers schepen in den grond gehackt hebben , ende meerder schade souden hebben ge- daen, ten waere Bolckvanger van Zierikzee, wesende admirael onder de visscberye, hem mannelyk hadde gequeten , ende alleen , eenen gebeelen dach tegens de voorn. drie vyan- delyke schepen alleen hadde gevochten , ende deselve 'sanderen daechs weder gesocbt. XXXV.
Edele Mogende Heeren.
Gisteren, nae de predicate, heeft syn Excell. den beer president Haersolte gecommuniceert
seker advys , gekomen vuyt Brabant, inholdende, dat de scepen vande Holl. Westindische compagme twee scepen vuyt die Indiscbe silvervloote, genomen ende verovert souden heb- ben. Godt geve, dat het waer sy. Men adviseert vuyt Hamborch, vanden (?) July, dat Wallesteyn van Strazon naer Me-
ckelenburch getogen soude syn; ende Reaell scryft vuyt Weenen , vanden 26. July, dat den keyser ende den criesraet gemeent syn de neutraliteyt niet eerst te breecken. Den hartocb van Savoyen heeft in 't landt van Luyck doen verwen (!) ofie lichten vyf-
tbien hondert ruyters , die men seyt naer den voorsz. hartocb te marcberen, De paus ende de Venetianen soecken den Italiaensehen oorlocb t'accorderen.
Het is een fiegat ende geen galei, die by de viandt genomen is voor't stoofgat op de
|
|||||
|
8
|
|||||
|
Schelde, ende de viandt is mit aclit chaloupen daerop aen gecomen , slapende de schilt-
wachten , dan is de capiteyn daerop doot gebleven. Die van Santvliet hebben dit exploict gedaen. De admiraliteyt van Amsterdam scryft, ordre gestelt te hebben op 't vevietualiseren van haer scepen, leggende opte cuslen van Vlaenderen, waermede vvy ons seer gedienstich sullen recommanderen, ende blyven, etc, Uwe E. dienstwill. medebroeders,
G- v. Hertevelt, A., van Zuyllen van Nyevelt, Antho. de Rode. Inden Hage, desen 4. Aug., olde styl, 1628, op Manendach.
{Een opgespeld papiertje): Den hertoeh van Wirtenbercb scryft Bilderbeeck
na drie dagben siekte gestorven te syn. (Fol, verso van den brief): De beeren Essen, van der Dussen ende Gocb, scriven vanden 9. Augusti uyt Leeuwaer-
den, den derden Augusti bi die presente heeren volmacbt. audientie gehadt te hebben. De vlote van Engelant wordt met alle macbt gereedt gemaect, ende de heer Giscill ende
Joacbimi synt op wech herwaerts over te comen mit capiteyn Emtnekens. De heere agent Carletou , heeft gisteren verclaert, dat de acte vande ontslaginge vande 3
Oostind. scepen in Engelant den 23. July by den koninck in den raet ter presentie van enigbe Oostindische bewinthebbers is geteeckent. Actum in de vergaderinge van haer Ho. Mo. den vierden Augusti, olde styll, 1628, op Manendach toe 8 uhren. Den grave van Vasques heeft met gewelt gewilt, dat de scepen van Oostindien in zee
zouden loopen. Post datum (op een blad a part.)
De vice-admirael LiefFhebber heeft een Saterdach, des morgens tusschen tien ende ellef
uren , tot savents toe , geclampt den admiraell vande Vlaerasche vloot, comende uyt Oost- ende , geheelen Michieltus Rombout, ende deselvige verovert zynde , hy sellefs ende meest alle ofEciers daerop doot gebleven. Ende het veroverde scip hadde op veertbien metale stucken , ende ses ysere stucken. De viandt was acht scepen starck, ende LiefFhebber zeyl- den capiteyn Hendrick Michielsen Withooft verby, synde van des viants volck, dewelcke Lieffbebber aenriep ende tegens LiefFhebber zeyde , compt my aen boort, daertegens Liefi- hebber seyde, ick moot uwen admiraell hebben , dien hy clanipte , als boven verhaelt is. De zeven scepen vanden viandt namen de vlucht naer Engelandt, ende worden van negen van onse oorlochscepen vervolcht. Men heeft oock daarna seer horen scieten , soo dat men meent , datse aen malcanderen zyn geweest, dacr noch geen tydiuge van en is. LiefFhebber heeft drie man doot ende acht gequest. Zyn Excell. vindt goet, dat Qaast ende Berchum in see zullen gaen. De haringvangfiers sail men oock veradverteren, dat se hun byhebbende oorlochschepen by den anderen willen houden. Den vice-admiraell Lieffbebber sal by hare Ho. Mo. mitt een goldt ketten vereerdt worden. Gescreven in de vergaderinge van haer Ho. Mo., des morgens toe negen uren, op Manendach den 4. Aug., olde style. Ende by ons onderteyckent, G. v. Hertevelt, A. v. Zutllen v. Nyevelt, A. de Rode.
XXX Vi.
Edele Mogende Heeren.
De beeren gesanten in Vranckryck synde, adviseeren uyt Parys vanden derden Augusty: hier en curreert gans nyet$ oock comen de tydingen met soo groote variatien, selver tusscheu |
|||||
|
0
|
|||||
|
de principnelste ministers, dnt wy qualick weten wat te geloven, Voor Rochelle staen de
zaecken in de ouwe poinlen; de vlote van Engelant wert van binnen ende buyten verwacht, sy sail de mate nae *t succes stellen ; 't schynt , dat de Fransclie trouppen niet sullen cunne n passeeren alle de valleien in de geberchten , vresende gelycke insolentie, alse in 't marclie - ren overal betoont hebben, stellen hun daertegens, ende zoe wordt daer beneffens den har - toch van Savoyen soo machtich geseyt, dat by met noch eens soo stercken lichtinge, ni t en soude zyn te forceeren ; ende scriven oock over Cales , haer Ho. Mo. secrete last ende beveel ontfangen te hebben. In Engelant wordt ontkent het tractaet met Spaingien inge- gaen, adviseeren vanden ellifden Augusli, nieuwe styll, dat den abt van Scailla , ambassa- deur van Savoyen, voor eenige daegben van onze gesanten aldaer syn afgeschcyt hadde ge- nomen, als gereet synde, uyt Engelandt over te vaeren , soo by seyde op Vhssingen; scriven oock uyt Engelant, hier synt onlancx veel personen in geestlicke en weerlicke staeten gevor- dert off van plaetse verandert. De grave van Werckcbester onlancx gestorven synde, is den president gemaeckt garde du prive %eau , den tresorier president, den cantzeler van Exsecker, Weston, tresorier, ende in plaetze van Weston, een genant Borret; den graeiF van Sussock is door overgifte vanden hertoch van Buckingam , gemaekt gouverneur de Cinq ports^ de soon vanden overleden Spenser, eertyts ambassadeur extraordinaris in Nederlandt, is aengestelt ambassadeur ordinaris by Uwe Hoocb Mogenthevden. In ?t hoff vande conin- gbinne is camerling gemaeckt den grave van Dorzet , Gonoring vice-camerling, Carleton vi- conte. Scriven oock, dat bet vertreck vanden bertogbe van Buckingam, mit de vloote, uyt- gestelt is tot den 14. dezer. Die drie gearresteerde Oostindiscbe scepen syn nocb niet ge- comen, ofte ten vollen gerelaxeert, edocb sal men deselvige mit groot gelt uyt bare handen moeten coopen ; terwylen den vice-admirael Lieffbebber ende capiteyn Peckins bet scip van Ostende verovert hebben, is men bevreest, dat de vyants scepen geiopen syn onder de ha- rinxvangers, overmits by d'onsen geen ordre in 't navolgen en is gehouden , ende d'een voor d'ander nae vaste toe huis comraen, sonder ordre, instructie ofte commissfe naegecommen te hebben , doende iedereen, wat by wil, soo datter eens exempel gestatueert sal moeten worden. Men meent, in cas onze capiteyns den anderen wel hadden verstaen, dat alle de acht scepen vanden vyant, peryckel souden geloopen hebben, waer over haer Ho. Mog. ge- nootsaeckt syn, een uyt Hollant ende eeu uyt Overissel te zenden , neffens die fiscaels ende gecommitteerden raeden vande admiraliteyt van Rotterdam, om sich op alles t'informeeren, ende voorts ordre te stellen, onmie alle scepen, gereet leggende , ende die ingecommen zyn, weeder in zee te zenden, ende stricktclyck het commandement van ieder zyn vice-admirael over syn exquadre te obedieeren, ende nae te commen,'t gene hun bevolen sal worden, op pene, etc. De heeren raeden van staeten recommandeeren zeer de betaelinge van Jan Boucbet, commis aen de Scenckescbans, over d'incoop vande rieswercken , waervan op U E Mog. gedepecheert is, ordonnantie van thien duyzent ses hondert guldens, welcke be- taelinge wy tot U E. Mog. discretie ende dispositie slellen , alsoo den voorseiden Bouchet expres syne reyse by 0 E. Mog. daerom doe, ende gaern hadde , dat wy U E. Mog. 't sel- vige serieuselick wilden recommandeeren. De heeren Bas, van Hartevelt ende Jenzema, uyt den raet van staten , sullen een toeco-
mende Saterdagh van wegen hare Ho. Mo. van bier reysen naer Zeelant, aen den heeren staeten aldaer, omnie haere defecten ende onbetaelde compaignien te voldoen ende aente- nemen, urgeeren. Den cheurfurst van Brandenburch persisteert t'eenemael by de gedane cassatie vanden oversten Gent, ende andere strydende tegens het tractaet van aliantie. De heeren Bruynincx ende Schaffer hebben van bare reyse aen haer Ho. Mog. noch geen rap- port gedaen , waermede wy neffens onze dienstelycke gebidenisse, IV. 2
|
|||||
|
10
|
|||||
|
Edele Mogende Heeren, wy U E, Mog. toe sullen wenschen een gezonde en geluckzalige
regieringe, ende blyven, U E. Mog. dienstbereyde medebroeders,
G. van Hartevelt, A. van Zuyllen van Ntevelt, Anthonis de Rode, In den Hage, dezen 7. Augusty, olde styll, 1628, op Donderdach des morgens. XXXVII.
Edele Mogende Heeren.
'T geene Gracou adviseert, sullen U E. Mog. uyt beyde dese bygaende brieven verstacn,
daer toe wy ons refereeen. Aisma schryft, vanden 26. July uyt Hamburch, dat Wallesteyn met syne belegeringe voor
Straalsondt opiniatreert, spaerende geen forces van canon ofte volck. Den convent vande geestelicke cbeurforster tot Bingen ende die reyse vanden cheurvorst van Ceulen naar Muu- cben, ende van daer naer den keyser, ende verscheiden ombraigen vanden hertoch van Bavarien , tegens het huys Oesteni'yck, meent men» dat een rupture of een vrede sail eyn- delick causeeren. Monseur Durant, geweest gouverneur vande Geluckstadt , is by den co- ninck van Denemarcken, noopende syn achterstall, geassigneert geweest op de subsidien van Denemarken, by haer Ho. Mog. te betaelen , welcke assignation, om de goede cpialiteyten ende comportementen vanden voorscbreven Durant, by haere Ho. Mog. met eenparige stem- inen aengenomen is, hem te voldoen , synde vier en tvvintich hondert rycxdaelders, waer- mede wy ons seer gedienstich recommandeeren. Ende Edele Mogende Heeren, Godt Almacbtich in gesontbeyt, voorspoet ende gelucksalige re-
gieringe toewenschen, blyvende, Uwe Ed. Mog. dienstbereyde medebroeders,
G. VAN HARTRVELT, A. VAN ZUTLLEN VAN NTEVELT, AnIHONIS DE RODE. Actum ter vergadering van haer Ho. Mog., desen
7. Augusti, olden styll, 1628, op Dondcrdach. /
XXXVIII.
Edele Mogende Heeren.
Gisteren by den raedt van staeten ingegeven synde aan haer Ho. Mog. dit bygaende ad- vys, op't verleenen vande sauvegarden, als oock by die heeren van Hollandt, dit bygaende extract, uytte resolutien vande heeren staeten van Hollandt ende Westvrieslandt, om te be- neficeeren de verpachtinge vande convoyen ende licenten, hebben meest alle de gecommit- teerdens vande respective provintien, daervan copie gen omen , om met hun principalen te communiceeren , ende haer Ed. Mog. meeningc ende verclaeringe, dewyle de verpachtinge tegens prima Septembri sal geschieden , ende billetten uytgeschreven sullen worden, ieder provintie een toecomende Dinsdach, daer op de meeninge van syne principaelen ofte beden- kinge sail op inbrengen, ?t wellick ick aengenomen hebbe, U Ed. Mog. mede over tescicken, om ons te reguleren nae derselver resolutie, ende in cas wy tegens deselvige tyt U Ed. Mog. verclaeringe daer op met en cryghen, sullen wy ons op't behaegen van ons principalen, met beyde de overgegevene advysen conformeeren. Wat Aisma vanden 26. July ende Bre- denrode vanden vierden Augusti scriven, daervan copie hier by gaet, sail ick my tot den jnholden van dien refereren. De vyff scheepen, die ingecomen waeren, heeft men de ma- trosen twee maenden gagie gegeven, ende synt datelick met een goede couragie weder door |
|||||
|
11
|
|||||
|
last van syn Excell. ende haer Ho. Mog. in see gegaen, ende onse scepen hebben last, alfe
Franse ende Engelsche schepen, die eenige van onse scepen op see genomen hebben, raede aen te tasten ende op Le brengen, waermede neffens myn diensteiyke gebiedenisse, Edele Mogende Heeren, ick U E. Mog. toe sal wenschen een gesonde en gelucksalige
i-egiex-inge, ende blyven, Uwe E. Mog. dienstwillige medebroeder,
In den Hnge, desen 8. August!, olde A. VAN ZuYLLEN VAN NlEVELT.
styll, 1628, des Vridaechs savonts.
Den commissaris Hoghenhouck is van daeghe vande Geluckstadt aengecomen.
XXXIX.
Edele Mogende Heeren.
Hoewell ick van daeghe, van wegen onse provintie, ter vergaderinge van haer Ho. Mog.
gecompareert hebbe, hebbe ick evenwel U E. Mog. wel willen verwittighen, dat een toeco* mende Dondei'dach alhier verpachl sal worden het vierde paert vande convoyen en licenten. Hierneffens gaet copie van 't verbael vande inspectie ende visite, by de heeren Brunninx,
Schaffer ende Scotte, op de cribben ende wercken, omtrent Schenkenschans ende Iselloordt gedaen, daer toe ick my referere. De heeren Bas, van Harteveldt ende Jenzema, syn een verleden Saterdach van hier naer
Zeelandt gereyst, nopende haere opgeleyde conimissie aldaer aen de heeren staeten. De vergadering vanden 19., vande Westindische compaignie, is wtgeschreven tegens den
28. deser, op welcke vergaderinge van weeghen haer Ho. Mog. gecommitteert syn de heeren Brunincx ende Adrichem. Den coninck van Engelandt seydt men, dat naer Scotlant reyst, om aldaer gecroont te
worden 5 middelertyt blyven onse gesanten in Engelant leggen. Onder de cleyn visscherye hebben de vyandts scepen eenige schade gedaen, soo dat van
daeghe last is gegeven , dat alle die schepen, in de Maas liggende, datelicken in see sullen gaen. Waermede Edele Mogende Heeren, ick my seer gedienstelick gebiede , en blyve,
Uwe dienstwillige medebroeder,
In den Haghe, desen ellefden Augusti, olde A. VAN ZuiLLEN VAN JNrEVELT.
styll, 1628, Manendach omtrent twalef urhen.
XL.
Edele Mogende Heeren.
De vergaderinge vande heeren staeten van Hollandt is voor drie dagen gescheyden.
De gecommitteerdens van haere Ho. Mog. in Vrieslandt, hebben haere commissie ter in-
tentie ende tot genougen verricht, wtgesondert het poinct vande defecten in de subsidie totte admiraliteyten, waer over de \olmachten vertogen waeren , omme aen haere principalen rap- pert te doen. De brieven vande commandeerende officieren in de bovenquartieren aen zyne Exell., con»
tineren versamelinge vanden vyant, ende dat tot Wesel veel volck was aengecomen, mitsga- ders tot Venlo de brugge gereet gemaeckt wierden, ende dat d'advertentien van verscheyden oerden, mentioneerden van een dessein ende surprise, die den vjandt op Groll soude voor- liebben. 2*
|
|||||
|
12
Het vierde paert vande convoyen en licenten is op huyden verpacht voor den tyt van
een jaer, om Iinc xlixm gl., hebbende't verleden jaer gedaen ine lxim gl. By bet fort in 't schuytgen leggen xi schepen, ende syn op 't selvige fort ende strange
cenige stucken canons gebrocbt, omme te beletten bet sinken vande schepen , 't welck al- dacr een groet geroep maeckt, vastel. gelovende, in cas van voortganck, dat de haren inutil sal worden gemaeckt. Wt Ostende waeren Vifl scbeepen onder bet commando vanden grave van Wacke wtgeloopen, waervan drie ingecommen ende de reste by 's landts scbepen naer gejaecbt syn; de schepen door de Oostindische comp. doen equipeeren, die dus lange om- trent bet eylant van Wight gecruyst bebben , syn omtrent de custen van Vlaenderen geco- tnen, boven dewelcke den admirael aldaer by hern is bebbende XII scbepen en til jacbten* Den bertoghe van Buckingham houdt hem geofTenseert over bet drucken van seekeren brief,
by des keysers biechtvader geschreven , in den Hage gedruckt, contineerende verscheyden injurien tegens syne hoocheits persoon ; men heeft ordre gestelt, omme die inne te trecken; de gesanten en bebben tot nocb toe vande coninck nyet connen becomen de acte van ont- slaginge der Oostindische schepen , men spreekt aldaer van een nieuwe ordre of voet van accommodatie des oorlochs tusschen beyde de croonen, ende dat die geschiede , ten minsten getenteert soude weiden , soo wanneer den bertoghe met de Engelsche vlote omtrent Rochel soude wesen gecomen, ende sulcx /line inde by gearmeerde partyen, met exclusie vande gesanten van haere Ho. Mog., die men in Vranckryck ende te Rouien gelooft, dat yets voor- derlicx voor die vande gereformeerde religie soude willen bedingen. Vande gelegenthevt van Rochclle en weten wy niet le schryven , gaende die tydingen , die comen, met soo giote va- riatie, dat men qualick vveet wat te geloven. Men meent dat het voor Rocbelle staet in d'oude poincten. De vlote wt Engelandt werdt van binnen ende buten verwacht; zy zal in .... de mate naer het succes stellen. Het schynt, dat de Fransche troepen, naer [talien gedestineert, nyet sullen connen pas-
seeren , alle de valeien in 't geberchte, vresende gelycke moetvvil ende insolentie , alsse in 't marcheeren overal gepleecht bebben, stellen bun daer tegens, ende werdt den Savoyaerds soo machtich gehouden, dat by met noch eens soo stercke lichtinge niet en soude wesen te forceeren. Hyer mede bidden wy den Almogende, U Ed. Mog. Edele Mogende Heeren , te verleenen geluck ende voorspoet in regieringe. In 's Graven-
hage, desen l'i. Augusti, 1628. U E. Mog. dienstwillige dienaers,
A. Ploos, A. van Zuixlen van Nyevelt, Anthonis de Rode. XLI.
Edele Mogende Heeren,
Hetgene baer Ho. Mog. op't rapport vande heeren Brunincx, SchafFer ende Schotte ge-
resolveert bebben gebadt op 't voltrecken van seeckere wercken omtrent 's Gravenweerdt, bebben U E. Mo. wt de overgesondene copye connen sien. Op *t gene dienaengaende aen den licere Teresteyn ende andere gecomraitteerden geschreven was, heeft syne E. daerop het bygaende geiescribeert, 't welk in handen vanden raet van state, om advis gestelt syode, is 'tselfde adv\s gesien, geresolveert, als wt de bygevoechde resolutie, van date den 2. Sept., gesien can worden. Daer sal dienen gelet, dat by de overcompste in die vande heere Te- resteyn gementioneert, dat wesen sal den 12., nyets in piejudicie van voorgeu. resolutie en werde voorgenomen. Syne F. Dl is op huulen ten half neghen uren vertrocken met eea $uite van yc pevsonen,
|
|||||
|
*
|
|||||
|
!
|
||||||
|
13
is tot clese tyt gehouden, door den doop vande heere Veers docliters kyndt, waerover als
getuygen de coninck van Bohemen ende mevr. de princesse gestaen hebben, ende het ban- ccjuet op gisteren gegeven is. Wy senden over het scryvens vande gesandten in Vranckryck, vanden 18. deser, waerop,
naer soo menichfuldighe instantien, mit alle circumspectie sal dienen gelet ende op eenige poincten by U E. Mo. geresolveert, waervan die van ons binnen twee ofte drie daglien overcomen sail, U E. Mo. naerder eclaircissement sail connen geven. De gecommitteerden van Hollandt hebben de verleden weeck door exprcsse last van hare
principalen overgelevert sekere poincten van mesnaige, waervan U E. Mo. de conye by de- sen sullen ontfangen. Hyer mede ons gebiedende , sullen den Alrnogenden bidden, Edele, etc. 's Gravenhage, desen 25. Augusti, 1628.
U E. Mo. dienstwillige dienaers,
A. Pjloos, A. v. ZurtLEN t. Nyeyelt, Antho. dr Rode. XLII.
Edele Mogende Heeren.
T'zedert 't vertreck vanden heer Ploos is alliyer niet bysonders schryfweerdich voorgeval-
len , als alleenlick aengecomen een missive vanden admiraell van Dunekercken aen de gevan- gens, tot Rotterdam sittende, waer van copie , als oock een van Brederode , hier neflens gaet, daer toe wy ons refereren, als oock 't geene Aisma uyt Hamburch vanden 16. deser is scrivende, bier by gaande, van daeg gecomen. Den heere raedtpensionaris verhaelden desen voormiddach, dat vyff en twintich keurlin-
gen vanden vyandt met een chaloup in't landt van Walcheren , tusschen de zanden geco- men waeren, om te stroepen, hebbende een veerman gedwongen, aen te leggen , om viwes te hebben, ende die niet hebbende, syn gelopen aen den haeck , synde een vervallen schansken, die welcke sy ingenomen hebben , soo dat de boeren aldaer deselve schans beset hebben, ende alle die vanden viandt gevangen hebben genomen, ende binnen de stadt van der Veer met vliegende vendel gevangen hebben gebrocht. Uyt de copie vande missive, hier bygaende, aen de respective admiraliteyten , sullen U
E. Mog. sien den geprefigeerden dach , aengeschreven om hier te compareeren, van welcken dach , synde den 25. September, stilo novo, wy U E. Mog, well notitie van hebben willen geven, omine U E. Mog. meeninge ende beveel daer op te doen ofte te verstaen. Waer inede wy ons seer gedienstelick sullen gebieden ende syn en blyven, Edele Mogende Heeren ,
Uwe Edele Mogende dienstwillige medebroeders,
A. tan Zoyllen van Nyevelt, Anthonis de Rode.
In de vergaderinge van haerHo. Mog., desen 28. Augusti, oldestyll, 1628, op Donderdach.
XLiir.
Edele Mogende Heeren,
Van daeghe, op de middach, seyt men, dat uyt Engelandt een bode gecomen is, aen de courte tot Dellif, als oock aen den coninck van Boheemen , mede brengende van Londen , dat een Saterdach verleden acht daegen , tot Postmuyden , den hertoch van Buckingham , vanden lieutenant Welton met een mes in syn slaepcaetuer doodtgesteecken soude syn, 'twelck wel een groote yerandering soude causeeren. |
||||||
|
»
|
||||||
|
li
|
||||||
|
De doleerende participanten in de Oostindische compaignie reqneste wordt gesonden aen
de gecommitteerden tot Amsterdam vande seventhienen, om advis daer op te hebben. d'En- gelschen hebben drie Oostindische scepen ingecregen, hier toecomende, Het geconcipieerde placaet op die cruysdaelders , wordt gesonden in 't concept aen de
respective provintien, omme daer op te hebben resolutie ende advys van ieder vansynprin-* cipalen, daer op wy sullen wachten, ende U E. alvorens toe senden. Bilderbeeck adviseert vanden tweeden September, uyt Ceulen, dat graeff Wolff van Man s-
velt is overleden , ende dat de keyserschen voor Strason verloren hebben, soo doodt als verloopen, twintich duysent man. Uyt Vranckryck , vanden 25. Augusti, by de heeren van Soemersdyck ende Vosberghen
ende Langerack, wordt gescreven, dat die Franchoisen in de Alpes vanden hertoch van Sa- voyen ende coninck van Spaegnien volck, de nederlage hebben gehadt, soo datter ettelycke duysent Francoisen gebleven synt. Men seyt oock, dat die van Rochelle voor't geheele jaer noeh vivres hebben. Waermede
ick desen sal eindigen ende my in U E. Mog. gratie sail dienstelyck gebieden, ende een ge- sonde, gelucksalige regieringe sal toewenscheu, ende blyven, Edele Mogende Heeren, Uwe Edele Mogende aienstbereyde medebroeder,
A. VAN ZUYLLEN VAN NlEVELT.
In den Hage desen 29. Aug., olde styll, 1628,
des avonts laet, mit de poste, op Vridach. XLIV.
Edele Mogende Heeren,
Wy zenden U Ed. Mog. het geprojecteerde placaet vanden cruysdaelder van Brabant,
ertzhartogen Albertus ende Isabella, als by den coninck Philips lest geslagen, gecontrefeyt naer den ouden Bourgoenschen cruysdaelder, doch van minder gewichte, ende by onse pla- caeten niet hoger gevalueert, als ten pryse van seven en veertich stuvers. d'welck men soo heele als halven ende vierendeelen voor billioen sal verclaei'en, in cas U E. Mog. goetvin- den,'tselvige ick gescreven, oft ons anders telasten, daer nae wy ons sullen reguleeren. Syn princel. Excell. is des Dinsdaechs savonts geweest tot Geertruydenberch, des Woens-
daechs tot Willemstadt, Donderdaechs tot Steenberghen , ende van daer op Bergen op den Zoom, alwaer zyn Excell, noch is. De geruchten vanden dood vanden hertoch van Buckingam, tot Postmuyden gesciet, door
den lieut. Velton ofte Schelton, continueert noch, daer by geseyt wordt, dat den voorschre- ven hertoch , daechs te vooien , den voorzeyden lieuts broeder seer gequest ofte dootgeetee- cken hadde, welcke tvdinge uyt de courte van Dellif compt, hebbende den coninck ofte de coninckinne van Boheemen daer van geen seeckere tydinge, als hiervoren vanden court- meester tot Dellif verhaelt is. Men houdt het voor seker ende gewis, dat die van Rochelle voor't lopende jaer noch ver-
sien synt met vivres, ende dat die Francovsen geslagen synt. Waermede deze besluytende, sullen wy nefFens onze dienstelycke gebidenisse een gesonde en geluckzalige regieringe toe^ wenschen , ende syn en blyven, Edele Mogende Heeren, Uwer E. Mog. dienstbereyde medebroeders,
A. VAN ZUYLLEN VAN NyeVEU', AnHIONIS DE ROD^,
Hens den Hage, desen 30. Augusti, olde styll,
1628, des avonts, op Saturdach. |
||||||
|
■
|
||||||
|
- 15
|
|||||||
|
XLV.
Edele Mogende Heeren.
Wt Rotterdam coempt advis, vanden 13. Septembris, dat een jongen, wt het schlp van
capiteyn Suerbier wt Vlaenderen gecomen, voor seecker verclaert, dat het schip vanden voorn. capiteyn by twee Oostendenaers is genomen, doch wordt daer by geseydt, dat by liet gewillich overgegeven soude hebben. Den heere Gunter, secretaris van syne Mat. van Deenmarcken, beeft scbryvens wt Ge-
luckstadt, vanden 5. dezer, houdende, dat dien morgen eenen wtval wt deselve stadt ge- daen was, ende h hooftquarticr opgeslagen, in brandt gesteecken , eenige wercken geslecht, ende den generael van Schonenburch, drie capiteynen , eenyge lieutenants ende fendricbs: met vyftich soldaeten gevangen binnen d'GIuckstadt gebracht, ende syn over de honderden vande keysersche doot gebleven. Op dese tyt niet vorders hebbende, als de nevensg.iende copie van Elseneur, sullen hier-
mede, naer onse gans dienstige gebiedenisse in U E. Mog. gratien, den Almachtigen bidden, Edele Mogende Heeren, voor den welstandt van UE.Mog. regieringhe, desen 4. Sept. 1628.
Uvver E. Mog. gans dienstwillige,
A. VAN ZdYLLEN VAN iNYEYELT, AnTHONIS DE RODE. XLYI.
Edele Mogende Heeren.
Deesen naermiddacb ontfangen wy brieven wt Paris, vanden eersten Septembris, meldende
onder anderen, dat den meire binnen Rocbelle met brieven aen de cardinael de Ricbelieu geexcuseert hadde d'inciviliteyt vande waecbt , dat ?s conincx beraut, die eesonden was, omme die stad opteeyschen , niet en was geadmitteert, als gescbiet zynde buyten kennisse vande magistraet, versouckende, dat d'inwoonderen hierover in geen wyaer indignatie van zyne Mat. en mocbten worden gebracht, als begerende te blyven syne getrouwe ondersaten; bier van is een expres courier aen de coninginne moeder gecomen, met instructie, ofF die van Rocbelle in 't wterste gebreck van vivres souden syn, den wecb wilde banen tot een accoord, nocbtans is op dien zelven tyt een van hun soldaten acbterhaelt, gaende mit brieven nae Montauban, omme bun te verseeckeren, dat ze welgemoet en geresolveert waeren, totten alderutersten op bun secours te wachten. Ondertusscben beeft den coninck ordre gegeven, om Bordeaux te doen fortificeeren, vre-
sende, dat d'Engelschen daerop een dessein mocbten hebben. Den hartoch van Rohan marcheert nae Montauban , daer nu wederom wel 200 Edelluyden
uyt Guyenne teffens binnen zyn gecomen^ Den oorloch schynt daer seer te willen ont- steecken, om dat de coninghinne moeder nu opentlyck claecht, dat den coninck van Spaengie, door handen vanden bartoch van Savoyen, die sterck met gelt blyft voedende , niet jegen- staende van Vranckrycx zyde alles wordt bygebracbt, wat men meynt te connen dienen , omme de Spaensche vrientscbap te mogen meriteeren ende te behouden, ten minsten tot dat men die vande religie meester sal syn geworden. 'T leger vanden marqnis , dat nae Montferrat meynden te passeeren, is te rugge gekeert.
T voetvolck ; dat over de xura sterck was, is soe seer verlopen, datter geen bondert man
Van by den anderen en zoude connen gebracht worden5 clagen over gebreck van vivres, van
munitie ende van ordre, Die ruyterie blyft noch in corps, wel 1000 of te 1200 peerden.
|
|||||||
|
16
|
|||||
|
Men blyft hier in Vranckryck in grote vervreemdinglie van U Ho. Mog., ende wy willen
liopen, dat het alleen geschiet , omme voor een zeeckeren tyt sich nae de Spaensche hu- meuren en intressen te vougen , opdat 's conincx voornemen jegens die vande religie ander- sints niet geturbeert en werden, sulcx dat Uwe Ho. Mo. haere verseeckertheyt naest God op hun eygen wysheyt, unie, middelen ende naesnage moeten bouwen; soe lange de belegeringe van Piochelle niet ten eynde zy gebracht, schynttet, dat men alle haer Ho. Mo. actien in suspens (!) blyft houden , oft geschiet met voordacht, omme de confidentien met Spangien vaster te stellen, oft op hope omme U Ho. Mo. daer door op andere poincten, die open- staen te verhandelen, ende wy excuseeren, beter te bewegen; doch wat wy bybrengen, dat blyft voor Rochelle sonder de minste antwoort, sulcx dat alle Uwe Ho. Mo. actien, schul- den , clachten, oock die van hare ondersaten, buyten consideratie werden gestelt. Verders op dese tyt niet jhebbende als de nevensgaende copien , sullen ons in U E, Mo,
goede gratien gansdienstel. gebieden ende den Almachtigen bidden, Edele Mog. Heeren, voor den vvelsLant van U E. Mog. regieringe. In den Hage, desen 4.
Septembris, 1628. Uwer E. Mog. gansdienstwillige,
A. VAN ZtJYLLEN VAN NlEVELT, AiNTHONIS DE RODE. Huyden hebben d'heeren gedeputeerden ter generaliteyt vande provincie van Holhnt ter
vergaderinge geproponeert de verantwoordinge vande vyft' specien, op den voet als die co- pielyck hiernevens gaen , versouckende dat de aenwezende gedeputeerden vande andere zes provincien aen haere heeren principalen soodanige debvoiren wilden doen, dat d'selve in hare provintien mochte ingevvillicht word en, ende dat het consent, daer toe dienende, ty- delick mocht ingebrocht worden, ten eynde alles op dese eerst aenstaende beschryvinghe vande E. Mog. heeren staten van Hollant mocht werden gearresteert ende in treyn gebracht. Daer by doende, dat het hun niet mogelyck en was, haere grote quote, daer op zy gestelt
zyn te connen opbrengen , ten zy dat de provintien hun (als ooek yder hen zelfs) daer mede willen accordeeren, Antiiosis de RonE.
XLV1I,
Edele Mogende Heeren.
Seker bekent persoon scryft vanden derdcn Sept., vuyt London, dat de heeren, soo or- oinaris als extraordinaris ambassadeurs , den 2'1. Augusti vuyt Londen syn vertoogen naer Potsmuyden, om den coninck aldaer te spreken, ende dat den heer ambassadeur Joachimi syn afgescheyt soude nemen van syn conincklyke Maj\, ende mede soude brengen die 3 Oost- Indische schepen, die men voor seker hielt ontslagen te syn ; den selven persoon , synde een dienaer, scry ft: gisteren morgen, tusschen tien ende elf uren, is by den hertoch van Buc- kingham, tot Postmuyden, gecomen den heere van Soubizen, met een goede suite van Fransoisen, onder dewelcke deselve was den lieutenant Feiltz. Den heer van Soubize wil- lende den hertoch van Buckingam communiceren eenige gecregen franse tydingen, is de voorn. lieutenant aengecomen, ende heeft vuytgetogen een opsteecker, ende met'tselvige mes den hartoch in't hart gesteecken , seggende de hartoch: O ghy schelm, ghy vermoort my, Ende ?t volck , verbaast synde ende vuyt de earner gedrongen synde, waerby den voorsz. Feiltz was, ende gecomen in den voorzaele, heeft men de Frnncoisen de schult willen geven, 't welck Feiltz horende , seide openlyck in de voorzaele : Ick hebbet gedaen, ende niet de |
|||||
|
17
|
|||||
|
Francoisen. Scry ft oock mit een post datum, seecker persoon van Postmuyden gesproocken
te hebben, die van daer quam, ende gesien te hebben 't doode ligcbaam van Buckingham. Tot Emmerick syn aengeconaen enige keyserl. conimissarissen. Den beer van Diden urgeert te weten, hoe hi hem, naedemaell sy hem geen souffisante paspoort hebben vertoont, hoe hi hem hierinne gedragen sail. 'T welck men tacite in *t secreet geseyt, sail preterieren, tot dat syn Excell. weder van Berghen op den Zoom gecomen sail syn. Waer mede ick dese beneffens myne dienstelycke gebiedenisse sal eyndigen, ende blyven, Edele ? etc. U E. Mog. dienstwillige medebroeder,
A. VAN ZUYLLEN VAN NyKVELT.
Hens den Haeghe, desen sesten September, olde styll, 1623, op Saeterdach des nade-
middaechs, tegens den avont. Wy sullen een toecomende Manendacb met den ordinaris schipper copie vanden Engelschen brieff oversenden , van Jacob Brauw. (Blaadje a part) Post datum:
Myn heere, dewyl dese tydinge van daech voor de middach quam, bebbe ick geoordeelt soe haest doendelyck, U E. Mog. mede toe deylen, de audientie vande heeren van Soelen , Teresteyn ende Overlander, van weghe 't rapport vanden Isselstroom , is van daghe uytge- stelt tot een toecomende Manendach toe. Den heere burgermeester vd. Lingen, staet op syn vertreck naer Vlaenderen, hebbe ick ontboden ende hetzelvige geseyt, begerende daerby te willen zyn, XL VIII.
Edele Mogende Heeren.
Syn princelicke Excell. is een voorleden Dinsdach , des avonts, mit een scip van Steen-
berghen alhier in den Haghe aengecommen ende des Woensdaechs uyt ieder provincie een by haer Ho. Mog. bewellecompt geweest. Syn Excell. heeft zeer goet contentement vande aengevangen fortiticatiewercken, die men maeckt tot Steenberghe ende Hergen op den Zoom, die al van dit jaer qualick volmaeckt sullen syn , principalick die van Bergen op den Zoom. Syne Excell. is op deze gedane rejse in Zelant nochte in Vlaenderen niet geweest, heeft evenwel in Zeclant aen de heer Mandemaecker gescreven , ora by de heeren staeten aldaei* de last vande heeren Bas, ende van Hartevelt versocck op't serieusle tot een goede resolutie te recommandceren. Den raet van staeten synt geauthoriseert te scriven aen den heer van Diden, dat zyn E. wel gedaen heeft, aen te holden de gecomene ke^sersse commissarissen aldaer, ende als so men seyt, dat Beaell by den keyzer vrigelaten is, daer men aithans by retorsie wel soude cunnen gaen, is verstaen, dat den heer van Diden de voorzeyde commis- sarissen sal ontslaen, ende heur reyse sail laeten doen naer Heussen , om heur last te volgen. Syn Excell. heeft den heer canzelaer van Gelderlandt versoclit, hem mede tot Heussen, by die openinge tc transporteeren, gefyck die van Gelderlandt daer oock ymants by sullen com- mitteren , om te letten , 't geene Meurs, Limers ende den Duffel souden moegen aengaen. De heeren, die een verleden Maenendach 't rapport vande Isselstroom hebben gedaen, ende by ons overgesonden , veisoecken tot bet repareren ende stoppen vande cribbe ende open gat aen't hooff van Schenckenschans, twaelf duyzent guldens, daer toe den rnedt gelast is, by de provintien te scriven om deselvige penningen. Wy sullen dien aengaende U E. Mog. meninge ende resolutie daer op veiwaehten, om ons daer naer te reguleeren , andeis sullen wy onze overgesondene verclaeringe niet te buyten gaen , by Fredrick Matyssen eens Dins- dach gesonden. Den lieutenant admirael Quast, by zich hebbende drie schepen ende een IV. 3
|
|||||
|
18
|
|||||
|
jacht van 't landt, heeft gisteren tot Schevelingen aen strant gejaecht een fleut van Duncker-
ken, groot tusschen de 80 ende 90 last, op hebbende vier metaele stuckjens ende negen ofte thien isere stuckjens ; door de guarde van zyn Excell. synt gisteren avont alhier inge- bracht, op de gevangen poort, daer inne begrepen eenige van haer ophebbende gevangens in de sestich pcrsoonen, die alhier des daechs sitten op ses stuvers, gelyck de vjant d'onsen doet. Tot Rotterdam zynt eenige gevangens vanden vyandt uytgebroken. Den capheyn ]ieeft zyn ryrock laeten vallen, maer hy is voor zyn persoon mit een golt ketten ontcomen , die men nieent zyn cours genomen te hebben naer Haerlem, synde alJe de officiers op de been, door last vande heeren staeten van Hollant, om hem le vervolgen cum suis, als by zich hebbende wel gelt, soo men seyt, hy ende syn jongen. Den doodt vanden hertoch van Buckingam wordt voor seeker geholden, ende geseyt, dat den coning van Engelandt, den grave van Hollandt, soude gemaeckt ende gegeven hebben, het groote admiraelscap, als oock het groote escuierscap van Engelandt. Men seyt, dat gisteren avondt een Engelsche bode mit brieven gegaen is aen de coninginne van JBohemen nae Rhenen. Cracou schryft vanden derden September, dat den coninck van Denemarcken voor Usedom verloren heeft sesthien hondert man ofte meer. Den coninck van Sweeden is een van zyn beste scepen gesoncken, op hebbende tsestich halve metale canonnen , is gecomen door \ open stooten van een venster. Den beer ambassadeur Lier schryft uyt Venetien in't particulier, dat den paus in ?t hertochdom van Montferraet voor een maent gemoyenneert heeft een stilstant van wapenen. Waermede naer onse dienstelicke gebiedenisse, sullen wy UE. Mog. Godt Almach- ticli in gesonlheyt ende voorspoet, met een geluckzalige regeei'inge toewenschen ende blyven, Edele Mogende Heeren, TJwer E. Mog. dienstwillige medebroeders,
A. VAN ZcYLLEN VAN NyEVELT, ANTHONIS DE RODE. Post datum. Die gevangens sullen gestelt worden ter judicature vande admiraliteyt,
daeronder datze resorteeren , ende aldaer gesonden worden. Hens den Hage, desen ellifden September, olde styll, 1628, op Donderdach des middachs. XLIX.
Edele Mogende Heeren.
Als de saeck dient ende voorcompt, sullen wy ons reguleercn nae't scrivens by U E. Mog,
door Jons, den bode, ons overgebracht; middeler tyt sullen wy ons addresseeren aen de heeren van Hollant, om by deseivige gesecondeert te worden. Verscheyde Gleefsche steden is aengeschreven, geen volck des keysers van't regiment
vanden beer van Neerssen in te willen nemen , ten sy dat se gemeent syn , de neutralileyt te breeken , ende de Ih-andenburcbse raeden op poene vande vier maenden uytstel verleendt, te verliesen in cas sy sulcks toestaen. Den broeder van Reaell heeft, vanden 30. Angusti, uyt Weenen scrivens van syn broeder
gecregen, die haer Ho. Mog. bidt by de handt te willen nemen de relaxatie van syn gevan- gens broeder by de keyserschen, 't welck met syn Excell. ende raedt van staeten gecommu- niceert sal worden. Den oversten Carpenson , met een Denemarcksche gesante , syn alhier aengecomen. Men
presuuieert, om eenich volck op onse frontieren aen te nemen ; edoch hebben sich noch niet aengegeven om audientie te hebben. Uyt Paris is, vanden 8. September, by onse ambassadeur aldaer geschreven , dat men
heur aldaer wil doen geloyen , indien d'Engelsche vlote binnen dese maent niet en compt |
|||||
|
19
■om Rochelle t'ontsetten , dat ze daernae te ]aet sal comen. Hier gaet de roep, datter veel
luyden van honger in Rochelle dagelicx sterven. Hierneffens gaet t'scryvens van Cracou ende 'tgeene Laurentius Rostock geproponeert heeft,
daer toe wy ons refereren, ende neffens onse dienstelicke gebiedenisse, Edele Mogende Heeren, Godt Almachlich in gesonde, gelucksalige regieringe sullen be-
velen en blyven, Uwe E. Mog. dienstbereyde dienaeren,
A., VAN ZUYLLEN VAN NlKVELT, ANTHONIS DE RODE.
In den Haghe, dcsen 15. September, olde
styll, lo28, op Manendach des naemiddaechs. fT sedevt den 21. Juny syn onse gesanten in eenige vergaderinge getreden, om malcanderen
te communiceeren 'tgevoelen van heiir principalen in Vranckryck. Seker persoon van Am- sterdam heeft vercregen vyitich jaer octroy, mils hebbende attache, om van quaet landt goet landt te maecken, vercregen, L.
■
Edele Mogende Heeren.
'T sedert 't vertreck vanden heer van Hartevelt van hier, is een verleden Saterdach gele-
sen een brief vanden 20. September, nieuwe styll, uyt Londen gescreven by de heeren Randwyck ende Pauw, meldende, dat de vlote naer Rochelle voorspoedelick was afgevaeren, ende dat den hartoch van Ruckingam, op syn vertreck den coninck gebeden hadde , soe hy op die reyse cjuame te sterven, dat zyne Mat. zyn staeten ende bedieninge wilde geven aen zyn vrunden ende verwandten; den coninck ende coninchinne toonen sich seer geneycht aen zyn erfgenaemen ende naeste vrunden. De coninck heeft tot de bedieninge dcs admi- raels plaetse, by provisie, verordineert vier persoonen, te weeten, de heeren Weston, tre- sorier, grave van Pennebrouck Stuart, den secretaris Conway, ende den gewezen ambassa- deur Garleton. Den generael Morgan is hier, ende is mit den heer ambassadeur Joachimi met die gearresteerde Oostindisehe schepen in Zeelant aengecommen. Den Franschen am- bassadeur, mr. Reaugi, is tot Rruyssel syn afgescheyt gaen nemen , d'welcke men seyt in vyff ofte zes daeghen in den Haeg te zullen zyn. Syn Genade, den graaff Ernst van Nas- sau, stadtholder, is weder van hier vertogen , ende men sal de Engelsehe aengenomene ruy- ters, in Vrieslandl ende in de Stadt ende Ommelanden leggende, met gelt afdancken. Van den 17. zyn d'Engelschen t'seyll gegaen, ende den IS. heeft men niemants vande scepen gesien, soo dat de grave van Lindtsay met een goede wint uytgeloopen is geweest. Den coninck is mit het hof tot Windsor gecomen ; beyde de hoven vanden coninck ende conin- chinne synt over den hertoch van Buckingam in den rouw. Den coninck van Engelant scryft, vanden tweeden Angusti, aen haer Ho. Mo., in faveiu*
vanden heer generael Morgan, in Frans, dit naevolgende: Ayant fait choix de nostre feal bien aime et bien estime serviteur, le chevalier Mor~
gan, pour estre nostre colonel generael des troupes, que nous employons a present au service de nostre trescker oncle9 le roy de Denemarq, comme aussy du renfort, que nous luy envoyons par cy apres, selon la resolution, que nous avonsprinse sur ce point, priant le susdit Morgan de permettre d'sacquiter de cesle charge et de le continuer comme co- lonell et capitaine en votre service, avec le paye et advantage appartenants a ces charges. 3*
|
||||
|
' -
|
|||||
|
20
Wy zullen ons verder refereren tot tie Engelsclie tydinge vande vlote ende brief van
Brederode , hier neffens gaende, ende ons zeer gedienstelick gebieden, ende U Edele Mogende Heeren, Godt Almachtich in gezonde ende geluckzalige regieringe bevelen,
blyven U, U E. Mog. dienstwillige medebroeders, A. V. ZuYLLE.N V. NlEVELT, AMHONIS DE RuDE.
In den Hage, desen 22. Sept,, olde styll, 1628.
LI.
Edele Mogende Heeren.
*T geene den orateur Haga adviseert, als mede Cracou , senden wy U E. Mog. hier by-
gaende, als mede seeker advys valid en tweeden October, uyt Delft gescreven, met het carga van twee schepen ende een barck, comende uyt de Hondures, verovert in Westindien omtrent de Havana, door de vloot sceepen onder den adtnirael Peter Adriaenssen, van Vlissingen , daer toe wy ons refereren, niet twyffelende, of U E. Mog. hebben van Amster- dam verstaen de goede tydinge van retouren , uyt de zee gecomen, Wy willen ooek niet nalatich wesen U E. Mog. te adviseeren , dat de gecommitteerdens
vande respective admiraliteyten alhier, aengecomen synt, volgens ons scriven voor dezen overgezonden, soo dat U E. Mog. daer inne tot onze decharge gelieven te deputeeren, soo U. E. Mog. ten meesten dienste van onze provintie staetsgewys geresolveert, suit bevinden te behooren nodicb te zyn. Gisteren morgen is by de beer president, comende van zyn princeL Excel!., voorgestelt,
de nieuwe compaegnien te continueeren voor eenigen tydt, ende ieder compaignie te redu- ceeren op bondert coppen , ende omvragc daerop gedaen zynde , is by alie de provintien by gevolch van d'andere provintien tot de continuatie ende reductie verstaen, ende hoewel de heeren van Hollandt daer toe mede inclineren, hebben baer E. Mog. voor een dach of twee hun beraedt ende bedencken genomen, om heur resolutie daer op intebrengen ,'twelck men genoechsaem voor een arrest holdt. Die vande Geluckstadt souden wel tot een extremiteyt geraecken , in cas daer niet meer-
der sorch vvorde voorgedragen; sy synt bmnen in de stadt acht leningen ten afteren, 'twelck tacbentieh duyzent gulden is, edoch wordt hope gegeven , dat den commissaris Hogenhouek met bondert duyzent guldens derwaerts zal gaen , synde ?t gelt gecomen uyt de respective provintien. U E. J\iog. sullen weldoen , dat de gecommitteerdens alhier ten min- sten eens 's weeks kennisse niogen hebben, wat penningen ende hoe veel den ontfanger ge- nerael , ofte zyn commisen uyt onse provintien tot subsidie ontfangen heeft, alsoe hy gestadich claecht, datter geen gelt uyt de provincien en compt, daer wy nocbtans altoos verclaeren , dat onse provincie de Denemarckse subsidten, admiraliteyten ende belaelinge vande binnen- hntsche sceepscapiteynen ten afteren synde, met gereet gelt, tot groote beswaernisse van onze provintie, betaelt wordt onze aengenomen quota, wenschende, dat ieder provintie dedealsde provintie van Utrecht doei, 'twelck den ontfanger oock wel wilde, dat by ieder provintie geschiede, soo hy ons in't particulier by wylen seyt Den ridtmeester Balfour houdt seer aen, om met zyn compaegnie te peerde, die zeer
schoon is, genomen te worden in dienst van haer Ho, Mog,, daer weynich apparentie toe is, hoewel hy een uytnemende fray geexperimenteert ridtmeester is, die zyn vader zaliger ende hy zelfs de landen getrouwe diensten hebben bewezen; het schynt, dat hy naer Enge- lant sal reysen, by s\nen coninck, ende uyt deze landen met miscontentement ende groote pretentien. |
|||||
|
•21
|
|||||||
|
Gisteren quam hier een bode van Groeningen, die zyn Genade graeff Ernst Casimir van
Nassau, stadtholder van Vrieslant, etc., onderwegen gemist is, verhopende zyn Genade in den Haeg te vynden. Denselvigen bode quam om syn Genade de tydinge toe brengen, dat zyn Genade joncxte soon Maurits ende eenige dochter, beyde tot Groeningen aen de kin- derpokken gestorven waeren. Teuntjen van Someren , lieutenant vande compaegnie vanden ridtmeester Bax , een vande
beste guides van't landt, heeft met omtrent 50 ruytevs ende vier roers, rain ofte meer, by de hoghe Gatte Bay boven St. Truyen geslaigen bet convoy vande compaegnien peerclen vanden vyandt, die welcke convoyeerden die bagagie vanden bertoch van Modena, een Ita- liaens heer, vri synde, raaer door't convoy syn goederen onvry gemaeckt, verscheyde ju- weelen geconfisqueert..... Waarmede deze eindigende, sullen wy na onze dienstelicke gebidenisse, Godt Almachtieh
in gesontheyt, voorspoet ende geluckzalige regieringe bevelen ende syn en blyven, Edele Mogende Heeren ,
Uwe dienstwillige medebroeders,
A, van Zuyllgn van INyevelt, Anthonis de Rode.
■
De heer atnbassadeur Joacbimi is alhier gisteren avondt gearriveert, sal morgen audientie
hebbeu. De twee Oostindische scepen zynt in Zeelant acngecomen, het derde is in Texel ingeloopen. In den Ilage, desen 25. Sept., oldestyl,
1628, op Donderdaeh voordemiddach. |
|||||||
|
Edele Mogende Heeren.
Wy hadden gemeent, Uw E. Mog. eenige particulariteyten over te scliryven vande bele-
gerde stadt Rochelle, ende't ontset by de Engelscben voorgenomen, doch vernemen daervan noch nyet anders, als dat een wel bekent ende lofweerdich schipper relateert, dat de En- gelsche vlote in de Baey van Rochelle gearriveert was, ende dat by op Manendacb verleden acht daghen van Hitterts te zeyl gaende ende in zee wesende, omtrent twee mylen (andere seggen vyf mylen) vande voorsz. stadt gehoort hadde een groot gedruys, sulcx, dat svn schip scheen te daveren, wesende een teeken, dat by de Engelscbe met haer vuyrschepen , eenicn effort op 's conincx wercken is gedaen , met wat succes, verhopen wy alien seer te verne- men ende U E. Mog. deelachtich te maecken. Op Sondach verleden is tusschen 10 ende 11 uren in de huysinghe vande kynderen van
Hogerbeets, staende op de Kneuterdyk (als des 's morgens vroecb den schepen tot Amers- foort, van Dam, mit een vande selve dochters naer Amersfoort, omme 'thuwelyck, tusscben hunl. besloten, te solemniseren, vertrocken was) de vergaderinge der Remonstranten gestoort; ende dewyle de bailliu de personen, daerinne bevonden, opteyckende, syn de glasen door de jongens inne gesmeten geweest, ende soude d'insolentie verder gelopen hebben, ten waer de heeren vanden rade provinciael ende een corporaelschap soldaten sich aldaer hadden gepre- senteeit. Op gisteren is alhier gepubliceert hetbygaendeplaccaet. Hyer mede bidden wy God,etc. 'sGravenhage, den 2. Oct., 1628.
U E. Mog. dienstw. dienaers ende medebroeders,
A. Ploos, A. van Zuvllen van Ntevelt, Antho. de Rode, |
|||||||
|
22
|
|||||
|
LIIT.
Edele Mogende Heeren.
By onse laetste hebben wy geadviseert, 'tgene by seker we] bekent ende lofweerdich schipper, van Hitterts comende, gerelateert was, wt hetwelcke, alhoewel bleeck, dat de Engelsche armade eenich effort op ?t 's conincx wercken voor Rochelle schenen gedaen te hebben, all op den 11. dezer, soo en is evenwel zedert van 'i effect, ten eenen ofte ten anderen zyde, geen advertentie met alien gecomen, daer op men eenige staet soude connen maecken. Brieven wt Cales, vanden 8., en maecken daer van gene men tie, als oock nyet en doen die vanden 9., by hare Ho. Mo. ambassadeurs wt Londen geschreven. Wy en vynden nyet goet Uwe E. Mog. in 't aenschryven van lopende contrarieerende tydingen te abuseeren , alleenlick en connen wy nyet verbygaen, dat ter vergaderinge gerapporteert is, dat den resident Carleton, wt seeker bode tot Londen, den thienden gescheyden , verstaen soude hebben, dat aldaer ten zelven dage, naer den noen, een post van Portsmuiden soude wezen gearriveert, mede brengende, dat eenighe vande Engelsche victualieschepen binnen Rochelle souden syn gecomen, naer een furieus gevecht, in 'twelcke den admirael Willugby synen eenen arm hadde verloren ; wy en derven dit voor authentycq nyet voort deylen , ende wachten met groter devotie alle uren pertinente advysen van 't succes, ten welcken eynde desen tot op den middach ongesloten sullen laten, op hope van sekere advertentie. D'ambassadeurs van dezen staet in Vranckryck, doleeren van tyt tot tyt over 't cleyn
respect, 't welck men haere E. E. aldaer defereert, sulcx dat zyl. niet dan mit grote dispu- tatie ende tot prejudicie van hare meesters aldaer en verblyven, seggende seker te wezen, dat men haer in omnem eventum in de handelinge van acconimodatie der twee cronen niet en sal admitteren, ende urgeren haere revocatie. De ambassadeur Beaugy, die voor ordinaris van wegen zyne Mat. van Vranckryck alhyer
compt resideeren, ende eenige jaeren in't hof van Brussel in deselfde qualiteyt geresideert heeft, werdt van daghe ofte morgen verwacht; was al op Vrydach tot Bergen aengecomen. Op zyne receptie es naer't oude gebruyck ordre gestelt. In Vranckryck, Engelandt ende te Venetien wordt versocht ende ten deele gelooft, dat
men alhyer van vrede ofte treves met den coninck van Spaengien tracteert. Aen den coninck van Sweeden sal werden geschreven ende versocht, dat zyne Mat. wil
afschaffen de ondraechelycke tollen ende impositien, die d'selve van d'ingesetenen deser lan- den es nemende. Syn oock eenige gecommitteert, omme met syne Mat5, resident daer over te sprecken. Den heere Laurens Rostock, afgesandt der stede Straelsund , wesende vande keyzersche
geblocqueert, heeft een tyt lanck alhier aengehouden om raet ende hulpe; syne E. is ge- geven ten deele excusatoire ende ten deele dilatoire antwoordt. By de gecommitteerden van haer Ho. Mo. vande steden van Hollant, in competenten ge-
tale ende by de respective admiraliteyten wordt dagelicx gebesoigneert opte naerder ordre tot veylinge vande zee. Eenige Duinkerckers hebben haer in 't noorderquartier aen lant be- geven, mit voornemen, soo geseyt wordt, vanden heere van Warmenhusen ende anderen te lichten ; eenige van hen zyn tot Haerlem gevangen gebracht. Opte intercessie, van die van Dordrecht, daer over audientie gehadt hebbende , is den
gewesene fiscael Berck in plaetze van Louvesteyn geaccordeert in Beyerlandt hem te inogen begeven onder seeckere cautie van van daer niet te wycken. Den ontfanger generael Doubleth versoeckt by reqrt resignatie van zyn staet op zyn broe-
der Philips Doubleth, waerop genomen is advis vanden raede van state. |
|||||
|
23
|
|||||||
|
Syne Excel!, heeft <le vergaderinge aen doen dienen, dat zyne raeden Montens ende
Verdoes by deselve zyne Excel!, over Brabant nae Oraingien gesonden sullen worden. De commahdeur binnen Brefoort heeft bet stedeken Ratinge , by surpiinse vermeystert,
ende de compic cavallerye vanden vyandt? die den ritmeester Monclair eenigen tyt geleden, geresigneert heeft, daer wt gelicbt. Hyer mede ons gebiedende in Uwe E. Mog. goede gratie, bidden den Almogenden, Edele Mogende Heeren, voor Uwe E. Mog. prosperiteyt ende voorspoedige regieringe.
In *s Gravenhage, desen 6. Octobris, 1628. U E. Mog. dienstwillige dienaeis,
A. PlOOS, A. VAN ZUYJLLEN VAN NYEVELT, AnTIIONIS DE RODE. ' "' ' ' LfV.
- ■ >- -.
Edele Mogende Heeren.
De heeren staeten van Hollandt hebben door haere extraordinaris gecommitteerden ter ge-
nerale vergaderinge ten hoocbsten gedoleert over het dilaieren vandc repartitie der schulden vande respective admiraliteyten, sustinerende, dat sonder die, eenige steden nyet sail moge- lick wesen de schattinge wt haere gemeente te crygen , dewyle sommige vu oft Via tonnen gouts aen de voorsz. admiraliteyt ten achteren zyn , versouckendc, dat de repartitie by der handt mochte worde genomen. De voorsz. extraordinaris gecommitteeidens hebben mede gevordert ende de vergaderinge van Hollandt geconimuniceert gehadt de laetste resolutie desen aengaende by haere Ho. Mog. genomen ende by ons overgesonden . waer by alsoe bevonden werden de restrictien by ons ende de heeren van Vrieslandt doen annoteeren , wcrden wy gepresseert ons te verclaeren opte geprojecteerde termynen, weshalven Uwer E. Mog. intentie daer over metten eersten sullen verwachten. Van 't overgaen van Grimpen sal de bygaende vande resident Aitsma bericht doen. Om
gewichtige redenen wert goetgevonden , noch hondert dusent gl. voor Luckstadt by wissel over te maeken, ende hebben de respective gecommitteerden aengenomen alle debvoiren by haere principalen te doen, ten eynde elck syne quote binnen ses weecken daer innefurnere, sulex mede die van Hollandt belooft hebben , nyettegenstaende haer E. Mog. xxx maenden betaelt hebben, Wy twyffelen nyet, of uwe E. Mog. sullen in desen haeren gewoonlycken yver continueeren. Het placcaet, verbiedende den uytvoer van tarwe en rogge, sullen uwe E. Mog. ontfangen
hebben , ofte metten eersten ontfangen. Wy hebben vanden silvere prince nyet geschreven, omdat eenigen tyt de tydingen daer van
soo variabel syn geweest, dat die nyet alleen van dach te dach, maer somwyle oock van ure tot ure den anderen hebben gecontrarieert, ende wy blyven noch in deselfde onsekerheyt, nyet connende anders affirmeeren, als datter vier schepen daer van voor Scheveningen syn geweest, waervan het schip Utrecht mit een jachte in 't Goereesche Gat, ende 't schip Hoi" landia in't Texel innegekomen syn, alwaer men oock secht de twee anderen bygecomen te wesen, hoe wel te vooren geruchte is geweest, van dat die naer de Eems waere geloopen. Wy syn scrupuleus hyer van veel, om voorsz, redenen, sonder seeckerheyt te schryven, mettemin werdt by persoonen, hen dies verstaende, geoordeelt, dat de vlote byeen moet vveesen, om dat geen meer scheepen op en donderen, ende wel mochte achter Irlandt ofte Schotlandt versteken wesen, De bode sullen wy een dach of twee ophouden, op hope van seekere tydinge. Dewyle de gesanten van desen staet in Vranckryck bynae een geheel jaer sonder yets tc
|
|||||||
|
verrichten, ende so sy schryven , tot cleynachtinge van deze republique geweest syn, is
twee oft drie reysen gedelibereert, of men haer afscheyt sal laeten nemen, orame aen haer Ho. Mog. rapport te doen, ende de saecke van alliantie alhyer tot sluytens afF te doen, off dat men haere instructie op dit poinct ten dele soude veranderen ende ter contemplate van 's conincx intentie yets elargeeren , sonder dat tot noch toe eenige resolutie heeft ge- nomen connen worden. By aldien Uwe E. Mog. ons desen aengaende nyet speciaels en be- lasten, sullen wy daer inne doen, sulex wy ten meeste dienste vanden lande, in conscientie sullen bevinden te behooren. Het laatste sclnyvens vande voorsz. gesanten sullen Uwe E. Mog. by desen copyen ontfangen , als mede de prys vande waeren binnen Rochelle, gedue- rende het beleg. Wt Engelandt is in lange geen advertentie gecomen. De verleden weecke syn by gecommitteerden uyt yder provincie met doctor Coenradus,
Elias Trip, Godin ende van Loo, twee conferentien gehouden opte erectie van de camere van assurantie by haeren cum suis voorgenomen, wesende de poincten daer van by haere E. E. schriftel. overgelevert, d'welcke by onderlinge communicatie beschaeft ende gedres- seert weSende , de provincien toegesonden sullen werden , ten fine van consent. Wy sullen trachten die vooraf te doen copieeren ende over te senden , ende ons vorders gedragende lotte brieven vande commissaris Hogenhoeek, sullen den Almogende bidden, Edele Mogende Heeren, voor Uwer E. Mog. voorspoedige regieringe. In 's Gravenhage ,
den 24. Novemb. 1628. Uwe E. Mog. dienstwillige dienaers,
A. Ploos, A. van Zutllen van Nyevelt, Anthonis de Rode, LV.
Edele Mogende Heeren.
Wt Italien verneempt men, dat den Spaegnaert eenen aenslach had gehadt op de re-
tranchementen van Mantua, aen de riviere Oglio, sonder succes. De submissien vanden hertoch van Rhetell, zyn by den keyzer van gheen effect. Naer d'advysen wt Weenen, inedebrengende, dat zyne Mat. verstaet, dat den Spaegnaert ende Savoyaert sullen behouden, ?t gene zy in't Montferrat geoccupeert hebben, den hertoghe van Mantua het Mantuase be- sitten, ende den keyser Casal, tot dat alles by wegen van rechten gedecideert soude wezen. Tot Venetien was gecomen een Fransch edelman, in materie van staet wel geoeffent, ende
de interesten vande princen ende republicquen wel verstaende. De senaet heeft twee edel- luyden met eenen secretaris, om hem te hooren, gecommitteert; zyne propositien lopen daer op, dat, indien deselve republicque blyft steunende op Vranckryck, haer selfs in groot peryckel stelt, alsoe van daer nyet als passie, irresolutien, ofte ten besten vallende, boutaden te verwachten zyn, by't leven van den coninck van Vranckryck, maer selfs van alle zyne naeste erfgenamen, clat, indien die van Venetien hare anders inevitable mine, haer van we- gen 't huys van Oostenryck ende de Jesuiten over 't hoofd hangende, willen voorcomen, zy den hertoghe van Mantua aide de desseins (dien hy voorstelt vande Grisons ende Swit- sers) moeten secondeeren, opentlyck, oft mit notabele geltsecours, dat itselve tyt is, dewyle den coninck van Spaignen werck heeft voor Casal, *t welck verloren zynde, alle remedien despe- raet soude wesen. De voorsz. republicque heeft den 15. dezer geresolveert, alle hare domeynen in terra Jirma
ende lyfFrenten te vercopen, 't welck, zo gezegd wordt, een grote somme sal belopen. D'apprehensien zyn aldaer groot ende werden vermeerdet door de merites vande coninck van Spangien, tot Genua, van waer geadviseert werdt, dat den ouden adel tegen den nieuwen |
|||||
|
1 »
|
|||||
|
■
25
adel ende de gemeente is, de eerste aenhangende den coninck van Spaignen, ende de leste
de vryheyt. Vanden vreede tusschen Vranckryck ende Engelandt, en heeft men niets naerders, ails
in den overgesonden brief vande heeren van Somersdyck, Vosbergen ende van Langerack. Hyer hebben twee ofte drie dagen geruchten incerto authore gelopen, dat in Vranckryck een generate embargo was gedaen op alle de goederen der Nederlanders, wt sake d'ingesetenen wt dat ryck mcrckel. by het nemen vande silvere prime souden wesen geinteresseert, als heb- bende aen de Spaensche cooplieden, op Westinilien handelende, veel wtstaende. Eenige menen deze geruchten veroorzaeckt te wezen, vermits zeker particulier arrest, op .... gedaen vande Westindische compagnie, het welcke onder de cautie van LXra guld. weder afgedaen is. De imperalisten beletten de op ende afvaert van d'Eemse, ende hebben Lieroort bezet 9
om dat den captn. Roussel daer op geweken is. Syne G. grave Ernst hadde op deselvige riviere twee schepen van oorloge gezonden , ende daer van aen zyne Exell. advys gegeven , ende versocht te verstaen de intentie van hare Ho. Mo. ende van deselve zyne Exell., waer op noch nyet en is geresolveert. De extraord* gecommitteerden , in competente getale op gisteren ter vergaderinge weder
compareerende, hebben op nieus instantelick aengehouden, dat de repartitie vande schulden der admie mochte werden gemacckt, te meer, dewyle de stadt Rotterdam (wyens borgeren in de vcorsz. schulden is competeerende omtrent zeven of acht tonnen goudts) weygeren soude, eer sulcx gedaen zy, in eenige besoignes , soo van consenten als anders te treden, waerop goet gevonden is, dat deze repartitie by der handt zal werden genomen, Deselve extraordinaris gecommitteerden verclaerden, dat goetgevonden was, naer Rotterdam te sen- den eenige wt de gecommitteerde raeden , omme haer.....op de voorseyde ende 't ver- copen vande sctien te informeeren , ende dat die gerapporteert hadden , dat weynige vercocht
waeren , ende de copers door de trage betaelinge geen behoorlicke interesse en conclen con- senteren , andersins, soo daer eenich vordele op geweest was, dat de gecommitteerden die sou- den hebben genaest. Doctor Conradus is wedergekeert by zyne medestanders, gelast om op *t poinct van erectie
vande earner van assurantie met de gecommitteerden van haer Ho. Mo. in vordere commu- nicatie te comen. Het overgeleverde concept contineert onder anderen, om te hebben den hondersten penninck over alle de provincien , daer mede een yeder ingeseten als dan voor participant bekent soude worden , assistent.....van eenige schepen; item't verdeylen van
de compagnie in 4 earners, als een tot Amsterdam, een inZeelandt, een in de Maes, ende
een in INoorthollant, met het getale vande bewynthebberen in yder earner, in de V - 15, de 2C - 9, de 3C - 9, de vierde 7. Het voorsz. eerste poinct, waerop conferentie gehouden is, werdt geoordeelt inpracticabel, doch dat het met een furnissement van't equivalent, by de provincien te furneeren , wel can gericht werden. Op't schryven van Uwe E. Mog., by brenger dezes overgebracht, sal dienen voor be-
richt, dat de heeren raeden van staten voor desen gelast syn , het instrument van Wezel ten dienste vanden lande te gebruycken. Wy hebben met eenige van deselve raeden ge- sprocken, d'welcke verclaerden, dat 'tselvige instrument zeer groot was, ende 't selve ge- bruyckende, tot bewaeringe van dien ... compien soldaten van noden souden wezen,dathet by deze wyntersche dagen te costelick, ende by vorst ende hoge stroomen nyet bruyckbaer, ende in alien gevalle van cleynen effecte, t'zy de dienste, daer mede te maecken, met rys- wercken werde gesecondeert. Belangende 't vierde poinct van Uwe E. Mog. schryvens, daer toe zyn de heeren raeden
van staten gelast, oock zoo sulcx nodich, de stercke hand te bieden, dat sulcx noch nyet IV. 4 |
||||||
|
26
en is in 't werck gestelt, verclaeren die vanden raedt voorsz. d'oorzake te wezen de hoge
wateren , ende dat, die gevallen wezende, den last dien aengaende in't werck zal werden gestelt, oock by de authoriteyt zoo nodich , daer toe mede zjne Excell. acte heeft gedepe- eheert; by aldien Uwe E. Mog. vermenen, dat by oris yet naerders in dezen dient gedaen, sullen wy , daer van verwitticht wesen , doen, 't gene Uwe E. Mog. vorders goet sullen vynden. Vande vordere silvere prinse en is sedert onze laetste nyet aengecomen. Hyer mede bid-
den wy den Almogenden, Edele Mogende Heeren, voor Uwe E. Mog. voorspoedige regiei'inge. Gesclireven in
ss Gravenhage, den 26. Novembris, 1628. U E. Mog. dienstwillige dienaers,
A. Ploos, A. van Zuyllkn van iNnsvELT, Anthoms de Rode. LVL
•
Edele Mogende Heeren.
Twee predicanten wt het landt van Gleve hebben versocht, dat bare Ho. Mo. gelieven
wilden de restitutie vande kercken aen de geestelicken tot Emmerick ende Rees, nyet toe te staen , ten zy vande syde vanden bertoglie van Nieuborch nyet allcen de kerken van Wesel, maer oock in den landen van Gulik met eene gestelt werden in den standt, als die waren voor date vande turbatie; waerop goetgevonden is, te resolveren , dat op dit versoek sail werden gelet , so wanneer de voorsz. restitutie binncn Wesel gepresenteert sail werden, waer- mede de voorn. predicanten ende met een viatioo syn gedimitteert. De kerken in Vrankryk zyn in een deplorablen staet; de verseeckeringhe, soo weinich
die hun nocb overig is, scbynt men baer te willen benemen. Den paus, gemoveert door redenen van staet, sage gern, dat den koning die oorloge in Italien transporteerden, latende die vande religie in ?t ryk voor eenigen tyd in ruste, ende heeft tot dien eynde all voor enigen tyt tot descharge van syne Maj" conscientie in desen, een brevet overgesonden, ende doet alsnu door den Nonce, om gemelte consideratie van staet, anbouden, dat Hochgedachte zyne Majest. die vande religie wilde geven tempus deliberandi voor drie jaren ; dan, soe gesclireven werdt, sullen de redenen van conscientie preponderen de reden van staet. De koninck is met bet hoff den 18. van Rochelle vertrocken , gelaten bebbende d'ordre als in de bygevoecbde missive, continerende de vordere occurentien in 't selve ryk, daer toe wy ons sullen gedragen. Op 't verblyil" ohe rappel vande gesandten van desen staet in de ryken van "Vrankryk ende Engelandt, en is finalicken nocb nyet geresolveert. Op't stuck van assecurantie heeft men eenige reysen door gecommitteerden met doctor
Conradus, gelast by syne coufratres , die in ?t begin vande weecke vertrocken syn, gecommuni- ceeit; desen naenoen meenden wy dese sake soo verre gebracbt te hebben, dat het concept daervan in 't begin vande aenstaende weke de provincie hadde toegesonden connen werden. Dan, den heer Conradus versoekt wtstel van't busoigne tot op Dynsdach , tegen welken tyt zyne confraters geschreven hebben , albier te sullen wesen. De Duynkerkers syn sterck in zee, hebben 17 by den anderen omtrent drie mylen vande
Mase geweest, ende leggen noch een groot getal in scbuytgen. De infante doet alles equip- peren wes haer mogelyk , ende de scbepen met vele soldaten armeren, oock mette gevangens, oirniie opte Vindemie-vaerders, ende de Westindische silvere prinse te passen, over wclrke piin^e t'Antwerpen groote verslaghenbeyt is, ende werdt van daer geadviseert, dat de Ita* lfaensche ande Portugeesche cooplieden niet ter beurse en comen. |
||||
|
27
|
|||||
|
Hier hebben geruchten gelopen, dat de generael Piet Heyn met de vlote versteken ende
in de haven van Breston soude leggen, ofte, gelyke andere, in de haven van Mildfort, alles sonder enige seeckerheyt. De imperalisten continueren noch in't beletten van 't op ende afvaren vande Eemse, ver-
ineerderen mede haer correspondentie binnen Empden. Hier mede sullen wy Godt den Heere bidden, etc. In'sGravenhage, desen 29. Nov., 1628.
U E. Mog. dienstwillige dienaers,
A. PiOOS, A. VAN ZUYLLEN VAN NYBVELT, AjVTHONIS DE RODE. LVII.
Edele Mogende Heeren.
Haere Ho. Mo. van tyt tot tyt veradverteert wordende van 't groot getal der Duynkerck-
sche scepen, soo die al zee genomen als die noch geprepareert worden, ende ten deele ge- reet syn, hebben goetgevonden, tot resistentie ende afbreuck van dyen, te belasten de vier esquadres, mitsgaders de schepen , gedestineert tot beseltinge vande custen van Vlaenderen, dat zy hun zullen begeven naer de hoofden, ende daer omtrent houden, om by den ande- ren oft meerendeel vergadert zynde, daer naer met gemeene macht, onder alsulcken com- mandeur, als zyne Excell. ordonneren sal, den vyant te soecken, gelyck mede goetgevonden is, vermits de groote moetwillicheyt van eenige matrosen, die over de quade betalinge jegen- woordich nyet en hebben te claegen. Den heere Eck ende fiscael Sylla , nevens de heer Nobel, tot Hellevoetsluys wesende , te commkteren , omme informatie te nemen, eenige belha- mels te verseeckeren ende alhyer te brengen, daer toe haere E. by zyne Excell. patent mede gegeven es, om, soo sulcx nodich, daertoe eenich volck van oorloghe tot \vt den Briel te gebruycken. De raet van staten wort daegelicx op 't hoochste geimportuneert vande voer- lieden , wt UwerE. Mog. ende andere provincien, mitsgaders d'aennemers vande fortificatie- wercken, omme te hebben betaelinge , monteerende tot een grote somme, waertoe alhyer geen middel es, ende voorgeschlagen werdt, omme de ruinen vande crediteuren ende pour- suivanten , nyet connende tot haeren deuchdelick achterwesen geraken, voor te comen, de provincien te versoecken, eene goede somme te willen opbrengen, in minderinge van \ con- sent totte legerlasten van ?t lopende jaer acht ende twyntich, doch to is daer op nyet ge- concludeert. Tot defensie ende conservatie vande Geluckstadt, hebben haer Ho. Mo. door gecommit-
teerden doen contracteeren een wissel van cra gl., die seecker coopman Leuwen cum sooiis aengenomen heeft te remitteeren aen Hogenhoeck op Hambuich, te vveten van 14 dagen te 14 dagen XXV"1 gl., daer tegens haer Ho. Mo. gehouden sulJen syn, acht daegen naer dat by quitantie vande voorsz. commissaris Hoogenhouck vande gedaene betaelinge sal wesen ge- blecken, aen voorn. van Leuwen in banco precies tot Amsterdam te restitueeren voor yeder rycxdaelder, by hem als voren uitgestelt, vyftich St., ende vier penn. hollants, tot avance, sonder meer. De gecommitteerden vande provincien hebben aengenomen, aen hare prinei- palen te recommandeeren, dat zonder eenige faulte baere quote ter goeder tyt in handen vanden ontfanger generael werde gefurneert. I] E. Mog. sullen , nae haere gewoonlicke discretie ende yver, weten te oordeelen, hoe vele, lot conservatie van credit, daer aen ge- legen is, ende vertrouwen wy rustelyek , dat van Uwe E. Mog. zyde hyer inne egeen man- quement en sal vallen. Vande vloot vanden admirael Pieter Heyn syn twee scepen in Engelant geeomen, namentl.
'tscip Haeriem in Wight en Mnnnickendam in Valmuvdt, die al met d'andere scepen van 4*
|
|||||
|
28
|
|||||
|
de vlote syn versteken geweest, ende en verneemt men vande voorseyde admiracl ende
vlote nyet. Omme 't landt te dechargeeren van twee duyzent gl. jaerlicx, den grave van Bacelou be-
iooft, tot dat met eenighe notabele charge onuer de Schotsche natie sonde wezen verzien , ende de officios aende andere zyde gepreterieert werdende, ttyet en souden werden gede- gouteert, is geresolveert de 2 Schotsche regimenten in drie te reformeeren , ende om '% lant met nieuwe tractementen voor de ofhcieren niet te belasten, geraetsaein gevonden , by advis van zyne Exell. ende vanden rade van state, yder compIe van deselve natie met twee cop- pen te verminderen. Den prince van Portugael is paspoort geaccordeert voor 14 dagen, omme tot Culemburch
te comen ende aldaer zyne dochter te spreeken. Den coninck van Vranckryck was te Versailles, 4 mylen van Paris, gee-omen, by de co-
ninginne moeder, aldaer mit bantruetten gefestiveert. Op zyne receptie wert ordre gestelt, ende vande XXXII1" borgers sal een achtste paert daer toe geemployeert werden. De procu- reurs generael vanden coninck , in der tyt, syn gewoon nacr St. Marten een solemneele plaidoye te doen , meerendeel dienende tot aenmaeninge , sonder distinctie van person en , vande Gereformeerde ofte Catholycke religie, onpartyclich recbt ende justicie te administree- ren; de jegenwoordighe heeft St. Martin verleden een plaidoye gedaen , vol invectiven tegen de heretiquen ende de heresie, mit verbael vande onbeylen, daer wt gesproten. Hyer by gaet d'inscriptie, die zyne Mat. op de phamiden tot Rochelle heeft doen stellen. Wt England en is nyel scryvens weerdicb aengecomen; van't ongeluck des brandts, bet
gebeele jogement vande heer ambassadeur Joachimi geconsumeert bebbende, sullen Uw E. Mog. al vernomen hebben. Wy sullen ons gebieden aen Uwer E. Mog., ende dezelve, Edele Mogende Heeren , de bescherminge des Allerhoochsten bevelen. In 's Gravenhage, den 8. Decembris, 1628.
Uwer E. Mog. dienstwillige dienaeren,
A, Ploos, A. van Zutllen van Nyevklt, Anthonis de Rode. Aengaende de verdere occurrentien sullen ons gedragen tot de bygaende brieven van Bre-
derode, Cracou ende Hartman. LYIII.
Edele Mogende Heeren.
Op 't gene Uwe E. Mog. by den haere vanden 2S. Nov. lestleden begeert hebben te we-
ten , sal dienen tot bericht, dat de heeren van Uollandt hare vergadering van staten, al over enighen tyt begonst hebben, ende, dat wy verstaen, dat Gelderlandt, Zeelandt, Vrieslandt, Stadt ende Landen , de haren sullen wtsenryven tegens in Januario toecomeude. Den heere Serooskerken , gecem'1' van wegen de adm1 in Zeelandt, heeft ons versocht, de-
wyle by Uwe E. Mog. alsnoch egeen penningen voor de scbepen op der selver repartitie en syn geiurneert, wy wilden h furnissement van dien x*ecommanderen, ten eynde die gedaen xnochte werden aen den solliciteur by d'adni* tot Utrecht gestelt, ofte dat die U E. Mog. door gedeplU" geliefte over te senden, ende de betalinge selfs doen. Wy willen nyet twyfe- len, oft" by Uwe E. Mog. en sal dese sake naer syn gewichte beharticht werden. D'admiialiteyt van Amsterdam hebben alhier een wt het midden van baer gesonden , om-
me te doleren , dat sy wt egeene provincie gelt becomen , nyet tegenstaende alle debvoiren, wtgesondert, dat de heeren van Hollant haer geassigneert hadden op Amsterdam, welcke stadt een goede somme aen de adm( aldaer in dit jaer geleent, poochde te corten. Den |
|||||
|
29
|
|||||
|
gecommitteerde clede daerby, dat acn zyne principalen geschreven was, sulcx UE. Mog. wt
het schryvens van hare Ho. Mo. sullen vernemen, welck schryvens wy niet tegenstaende onse sustierty vandat het soude wesen een mal-entendu , nyet en hebben connen beletten, susti- nerende enige vande provincien, dat sulx diende gedaen ten regard vanden ontfanger zelfs, die sonder naerder inquisitie blyven souden in blasine , hoevvel hy onschuldich moehten wesen. Vande vlote des generaels Piet Heyn , en durven wy niets sekers afhrmeren , van't inco-
men der schepen Gelderlandt, de IVitte Leeuto, Haerlem ende Monickendam, ende hoe geseyt werdt, dat enige van hunl. de voorn. vlote omtrent Wight soude hebben gelaten, sul- len Uwe E. Mo. wt Amsterdam ende van elders veradverteert wesen; wy weten daer nyet sekers by te doen. Vande compste van seecker schip in Bristol, spreekt het bygaende me- moriken. Eer wy desen gesloten hadden. werdt gedelateert, dat den heere Schotte schryvens soude
ontfangen hebben van Vander Perre, medebrengcnde, dat de vloote voorn. voor de Wielin- gen soude wesen. Den agent larleton heeft advis, dat Velton gehangen is, ende alle de staten vanden her-
toge vcrgeven, ende tot groot-camerling geslelt den grave van Carlisle, tot admirael den grave van Pembroke, ende syn broeder tot groot-hofmr., ende Hamilton tot grand-escuyer- De vloote was aldaer ingecomen, de soldaten gelicentieert ende betaelt, ende soo veele van't bootsvolk of matrosen, als men enichsins heeft connen misschen. Men soude aldaer alsnu besich wesen met deliberate, streckende tot conservatie vanden coninck ende 't ryck van Deneniarken. Tot het scriven vanden resident Aisma, sullen wy ons refereren ende den Almoghenden bidden, etc. ?s Gravenhage, den il. Dec, 1623. U E. Mog. dienstw. dienaers,
A. Ploos, A. v. Zuyllen y. Nysvelt, Anxho. de Rode.
L1X.
Edele Mogende Heeren.
Naer dat 's daechs te voren dese bygaende vanden capitein vander Hapt, mede leden vande
vlote vanden admirael Piet Heyn , was aengecomen , werdt op huyden haer Ho. Mo. opden avondt door doctor Gonradus overgelevert die vande voorsz. admirael zelfs, vanden 7. ende 16. deser, wt welken journael U E, Mog. van't langwylich achter&tyven der vlote sullen kunnen oordeelen. Van't garnisoen binnen Amsterdam gesonden ende de redenen waerom, sullen Uwe E. Mo.
van aldaer, als door de gedane publicatie bericht wesen. De magistraet heeft aen syne Excell. geschreven ende aen de staten van Holl. verclaert d'inneminge gefondeert te hebben op de onbehoorlyke proceduren, by enige hare borgeren, regehegt streckende tegens de publicque authoriteyt ende de personen ofte sommige van dien, die deselve becleden, in den Haghe aengevangen, ende Hoochgemelde syne Excell. ende haer E. Mo versekerl van hare oprechte intentie ende resolutie, streckende tot maintien vande Gereformeerde religie, ende dat men liaer E. te onrecht verdacht macckten, als offse haer hidden gemiscontenteert over de ge- passeerde saken, waervan sy ten hoochsten waren contesterende ende protesterende. Belangende de tydingen wt Vranckrvk ende andere quartieren, sullen wy ons refereren
totte bygevoechte copyen. Ende God de Heere Alinachlich bidden , Edele, etc. In 's Gravenhage, desen 13. December, 1628.
U E. Mo. dienstwillige dienaers,
A. Ploos, A. v. Zuhxen t. Ntbv£I.t, Astiio. de Rode. |
|||||
|
30
|
|||||||
|
LX.
Edele Mogende Heeren.
Wy hebben gehoopt gehadt, van dach tot dach, eenige seckerheyt te connen schryven
vande overcompste vande silver prinse, daer toe dat de brieven vanden heere pensionaris Boreel vanden 25. dezer, nae den nieuwen style, aen zyne Exell. seckerheyt schenen te ge- ven, om dat de magistraet van Viissingen aen die van Middelburch verwitticht hadden, dat een officier vande vlote, aldaer tot Viissingen aengecomen was, relaterende, dat den ad- mirael IJeyn met de vlote voor de Wielingen was, dan zyn daer nae bevonden capers, dat is vryenering-vaerders, te wezen; midlerwyl loopt een ronde maent om, van dat de wynt goet ende de vooisz. admirael in Valmouth ende daeromtrent met zyne schepen is geweest, waer door eenige meenen, (met ofte zonder reden, leert de tyt) dat by den vyant al te veel tyts geeft, omme baere aenslagen ende ende equipagie te ordonneeren , ende naer d'advysen van sommigen , souden 17 Duynckerkers, wel gemonteert ende gemant, omtrent de voorn. plaetzen, ende, nae andere seggen , tusschen de boofden leggen, die evenwel eenigen oor- deelen, dat geen zee hebben connen hoiulen, ende door tempeest gedrongen zouden wezen de haven te kiezen. De memorie van't scbryvens, hyervan mentionerende, alsmede vande pretensie der Engelschen, ter saecke vande toll oft coustuim over't ontladen van een gail- lioen , gaet hiernevens , ende wert over al, 't gene voorsz , by hare Ho. Mo. ende zyne ExelL conform selvige memorie, aen de gezanten in Engelant ende d'admiralen Dorp ende van Berchem gescbreven , die met hare ende andere 'slandts schepen, door contrarie wyndt, noch in de havenen leggen. By een yder wordt gelooft, dat, de wynt goet blyvende, de voorn. vlote met de voile maen sail overcomen , die door contrarie wyndt ende vorst, ette- licke maenden , tot dienst ende contentement vande vyanden ende andere envieusen , aldaer wel souden connen wex^den geaiTesteert. Godt de Heere Almachtich wil haer in salvo over- brengen. De scbulden vande admiraliteyten zyn in banden vanden heere tresorier gestelt, omme
daervan de repartitie over de provincien te maecken, 't welck gedaen wesende, sal men onze naerdere verclaeringe over de geprojecteerde termynen afvorderen, waer op wy als noch de resolutie van Uwe E. Mog. sullen verwachten. Hyer by gaet een billet van notificatie, van wegen d'infante, over 't openen vande licen-
ten van eenige specien gedaen, ende by die van Antwerpen, soo men bericbt werdt, om een goede somme van penningen verworven. De heeren staten van Hollandt hebben geconsenteert, in 't gene by den rade van staten
tot betalinge vande fortiilcatiewercken ende andersins, in mindering van 't consent tot de legerlasten van 't jaer 1628, versocht is , sonder welcke 'tiant buiten conf'usie ende de werck- basen buiten mine niet en sullen connen gehouden woiden. Alhier is voor weynige dagen gearriveert de beer Roid, gewe2ene ambassadeur van wegen
zyne Mat. van Groot Brittanien, tot Gonstantinopel, ende wordt den grave van Carlisle, die tot Amsterdam is, alle uren verwacht. Van elders wert geadviseert, dat bet seecker is, dat van wegen Engelant op 't renouvellement van tractaet met Spaignien is getracteert, ende dat de coninck van Spaignien alvorens begeert, dat van d'Engelschen den coninck van Bo- bemen ende van Denemarcken sonde werden geabandonneert, ende wt het selvige tractaet gesloten. Den cardinael de Richelieu, door de victone van Rochelle moedig geworden, spreekt niet
dan sesquipedalia verba, trolscheJjk Engelschen, ende andere bejegenende, ende doet hem |
|||||||
|
31
|
|||||
|
de apparentie totten vrede tussclien byde rycken iryet wel op, door dien hy sustineert, dat,
alvorens het schip Thorny, by de Engelschen voor desen genomen , gerestitueert, ende de suite van 't hofgezin vande coninginne van Groot Britannien, volgens de matrimonieele capitulatien , herstelt moet werden, ende hebben de gezanten van dezen staet haer soo verve laten brengen, dat zy een memorie hunl.- dienaengaende by den gemelten cardinael behan- digt, naer Engelant Iiebben gezonden, waer door haer , in plaetse van danck wel blasnie mochte bejegenen. De republicque van Venetien houdt den hertoge van Mantua de lippen boven het water ,
met het senden van 15 duisent cronen ter maent, heeft een expresse edelman afgeveerdicht, otn wt den hertoge te verstaen , hoe lange Casal noch houden can , om 't zelfde verstaen, op zyne saken met Vranckryck te consulteren , ende ordre te helpen stellen, dum Romae deli- berately Sagunlumperil; het collegie vande gedeputeerden van selvige republicq, hadde totteu continuaiie van't subsidie voor dasen staet geresolveert, dan 'tselfde in *tpreyadi gebrocht wezende , zyn de meeste ballen contrarie gevallen. Ende ons vorder gedragende tottet gene de agent Bred erode wt Basel schryft, sullen de Almogende bidden, Edele Mogende, voor Uwer E. Mog. voorspoedige regieringe. In 's Gravenhage, desen 24.
Decemb., 1628. Uwer E. Mog. dienstwillige dienaers,
A. Ploos, A. yah Zctilsn van Nyevejlt, Anthonis de Rode. |
|||||
|
LANDTSCHEYDINGE
TUSSCHEN
die GELDERSCHE ende die van UTRECHT.
(1552.)
|
|||||||||
|
o
|
|||||||||
|
name achtervolgende u luyden, myne heeren, den commissarissen, deur bevell ende ordon-
|
|||||||||
|
nantie vande Ma', vande coninginne van Hongryen ende van Boheemen, regente ende gou-
vernante, etc., gedeputeert ende gecomuiittecrt, omme te verstaen op scheyden ende ver- ordenenen der limiten, ende die bepaelinge vanden twee lanischappen, ahj van Gelre ende Utrecht, omtrent bisschop Davidtsgrtft, met datter aencleeft, etc., bevel', ordonnantie ende disposityff den naerbesohreven par thy en schriftelicken yepronunchieert in Ootobry 1552, te poseeren in 't cortte , van weegen des procureur generaels s'hoofs ende der landen van Utrecht, metsgaders der gemeen geerffden vandien , de feyten deweleke sy luyden in* tendeeren te vougen lotten anderen feyten , tanderen tyden voor u luyden geposeert, omme tsamentlicken die te probeeren ende verifieeren , ten eynde hem luyden mochte toe- gewesen werden die fynen ende conclusien gestelt ende getoucheert achler in 't eynde van desen , ofte andere suJcke als ghy luyden, myne heeren, ex officio et ex deduclis, probatis sen meritiscausae, suit bevynden best oerbaerlicxst, versueckende tot dien eynde, recht ende justicie, hem op als gedaen ende geadministreert te werden, jegens die voecht des i*aets , verordent in den lande van Gelre, metsgaders de gemeen geerflden van denselfFden landen, in dese parthye formeell, ende dit onder alle behoirlicke presentatien , oblatien ende pro- testatien, nae rechte ende style gewoenlicke ende geuseert, u luyden, mynen heeren, eedell. officie in ende op als implorerende: In den yersten, alsoe daer drie poincten syn , daer't geheel different ende debath van
parthye op rust, ende die decisie van der geheelder saecke op staet, als in den yersten, omme te weten, waer men de limiten vanden voorn. twee lantscappen , van Utrecht ende van Geldre, ende de uyterste paelen van dien behoert te nemen voir een gesceyt derselfder. Merckelicke van daen, daer de Cromme Eem omtrent het Geldersche sluysken ofte schiit
aengaende es , uytten zuydtoesten ten noerden, tot aen de Homcolck toe, alsoe die van Utrecht pretendeeren ende wel hopen te bewysen 5 Off aen seeker pretense Blynde Eem9 by die vanden lande van Geldre buyten alle bil-
licheyt voertgestelt; Ende dat poinct aengaende, omme te fundeeren d'intentie van die vanden landen van
Utrecht, soe stellen sy in feyt, dat de limiten van denselfden landen, van beghin dat bis- schop Davidts grifte noch lange ongemaect es geweest, in't maecken, ende oock lange daer naer , hem bestreckt ende gee'xtendeert hebben , over bisschop Davidts grift tot aende Crom- me Eem toe, soe verre als die selve Cromme Eem beghintsell neempt, ende ten eynde toe d'selfve haer bestreckende es, te weten tot den Homcolc/t toe. |
|||||||||
|
33
|
|||||
|
Soe dat de Cromme Eem een gerechtelicke gescheytsel es vanden voorn. twe Iantschappen,
sender dat men aenscou sal nemen opte pretense Blynde Eem, buyten enyge apparentie van waerheyt opgeworpen by den Gelderschen gelanden. Overmits dattet ex inspectione oculari blyckt, dat alle die erven ende die gronden , leg-
gende aen de Stichtse ofte Utrechtscbe syde, commen vuyten westen , ten oosten hem exten- deren aen de Cromme Eem, dwers over bissohop Davidts grift* Ende dat deselve erven ende gronden hero extenderen als boven van alien ouden tyden ,
ende laugher enygbe menschen memorie gehuecht van elckerlicke geacht, gereputeert ende genoempt syn geweest voer Stichtsche ofte Renensche gronden, erfven ende landen. Item, dat dyen achtervolgende de proprietarissen vandyen, ende oeck respective de pach-
ters van alien ouden tyden , ende merckelicke de laetste jaerscaeren (!) al advenant ende in der brete vanden gronde gelegen, westwaeits over bisschops Davidts grifte, die totte Crom- me Eem gebruyckt, gehoeydt, ende geweydt hebben, sonder yemandts contradictie tot op den dach van nuyden. Als namentlicken het convent van Rhenen, als eygenaers, ende heure respective pachters,
vuyt oersacke van bemlieden erve, meestdeels gelegen vande voirn. grift gebruyct, gehoyt, geweydt hebben, oostwerts van dyen xxin roeden vill voeten erve , tot aen de Cromme Eem toe, merckelicke noch huyden op den dach. Item, dat die dellinge, sleuck ende leechde, de Blynde Eem by den Gelderschen gelanden
gebaptiseert, noyt voer een scheytsel gegraven ofte gelegen heeft, mer es allene gegraven by den bruyckers vanden Renensche hoylanden, tot beschudde ende conservatie vanden erve die sylyeden hebben leggende, ten oesten over bisschops Davidts grift tot aen de Crom- me Eem toe, ten eynde die deur 't water van deselfde Cromme Eem nyet bevloeydt ende verdrincken en soude. Alsoe deselfde bruyckers over menich jaeren eene hoochte ofte somerdyexken hebben doen
maecken omti'ent drie roedea breete lancks deselfde Cromme Eem , verbesigende ende ne- mende tot dien die eerde wter plaetsche ofte leechde gegraven, die als nu die Blt/nde Eem gebaptiseert wort. Item, ende dat diversche geerfden vanden Renenschen hoylanden ende erfven, ende mer-
ckelicken die vanden convente tot Rbenen , liggende eensdeels ten westen over die voorn. grift tot in de Cromme Eem xxini roeden ... .gancx, comende vuyt de erfve, daervan boven ge- articuleert es, articulo nono deser feyten, gebruyct, geweydt, gehoydt ende gepossideert hebben. Item, dat die pretense leechde, by den Gelderschen, ghenaempt de Blynde Eem^ haer nyet
en continueerl vanden beghintsell vande Cromme Eem totten Homcolck toe, merckelycke nyet en appareert, ofte bevonden en wordt in de plaetschen die smal syn, omtrent ende tusschen bisschop Davidts grift ende de Cromme Eem , als in Volderbrouck ende andere erfven daervan noortwestwaerts gelegen. Sal noch by oculaer inspectie ende andersins wel blycken , datter diversche andere ende
menichfuldige scheygruppelen gegraven syn , streckende vuyten hoylanden van Rhenen diver- sche geerfden toebehorende, tot aen de voorn. Cromme Eem, gantselyck deur de pretense Blynde Eem gaende. Als tusschen Henrick Reyers landt ende den Poelkamp, ende weder tusschen denselfden
ende 't lant, toebehorende die van Leefdale, ende noch weder tusschen dat ende Helch- miohmaet, die Keyz. Mat. toebehorende, ?t welck voerts weder gesceyden wordt bevonden van der canonicken lant van derHorst, ende soe voert weder tusschen den landen ende erven van der kercke van Rheenen, van Zweer Henricks cum suis, vanden convente van Rhee- nen van Dyerick de Rruyn , van die van Soudenbalch ende noch van gelycke tusschen negen IV. 5
|
|||||
|
34
percelen van erfven, die men met gelycke scheygruppelen sal bevynden vanden anderen
verdeylt ende afgegraven te syn, dewelcke scheygruppelen oerspronck nemen , ende hem be- strecken als boven vanden anderen geposeert es geweest. Item, boven alle de voirgearticuleerde Utrechtsche sloeten, sal noch blycken, dat de sloett
fcepalende Vogelaerscamp, die ten noorden vanden berch van Rhenen afstreckende es,ende haer continueerende es , over bisschop Davidtsgrift tot in de Cromme Eem toe, vuytwatcrende die erfven ten beyden zyden van dyen gelegen , als in huer vuyterste paelen. Item , ende oeck, dat de eygenaers vanden selfden Fogelaerscamp oeck goede possessie
gehadt hebben over bisschop Davidts grift tot in de Cromme Eem toe, sonder becroen van yemande, soe dat ovennits sulcke goede gebruyck by den gelanden vande Utrechtsche syde gehadt over die grift voirnt. van UGeldersche sluysken af tot aen den Horncotck toe, te rechte geconcludeert wordt, de Crotrtme Eem verclaert te worden, te wesen een gerechtel. gescheytsel der voirn. twee lantscappen , als van Geldre ende Utrecht. 'T welck oeck noch bevcsticht wordt overmits de Keys. Mat. als erfheere der landen
van Utrecht, continueerende d'oude possessie der bissehoppen, ante translationem tern- poralitatis in Caesarem, terslont ab ipsa transtatione, vercregen heeft gehadt over bis- schop Bavidls grift, regul rechte , dvvers over de Utrechtsche hovlanden, ?t gebruyck vande maete, te weten, de possessie van seker camp, lanck Lx roeden ende breede LXXV, respon- derende op deselve Mats camp, gelegen aen de westsyde der grifte Helmichs maet genaempt-, vanden welcken voeren verhnelt es arl0 XV van desen. Hier by vougende, dat, soe wel de principale camp, Helmickmate genaempt, als die
mate, daer van dependeerende, omtrent die xxxv jaeren, by tyde der bissehoppen ende tot- ter selfder behouff'by Lambert Jansz. ende lloelol Geritsz., ten beyden seyden van der grift gehoyt ende gebruyckt syn geweest, merckelicken aen de Cromme Eem toe, over de pre- tense Bhjnde Eem, negen jaeren achter een. Item, dewelcke mate camp, groot vier mergen, over de grift Keys. Mat* rentmr. t'Utrecht
verhuert heeft gehadt menich jaeren, sonder contradictie van yemanden, duerende het leven van beer Kaerle van Egmont, ten tyde hy het furstendom van Geldi*e occupeerde, ende in levenden lyve was, totten jaere XL toe incluys, buerende tot de Keys. Mat proufFyt, daer van die jaerlixe pachten van Symon Voel pachter principael van denselfden camp. Ende overmits het verloop, gecommen in Geldre omtrent den voorsz. tyt, ende overmits de
voorn. rentmr. verstaen hadde Symon Voel syne pacht in 't heymelicke eenyge gelanden in Geldre overgedaen hadde, soe es't, dat de huyre voorn. denselfden Symon Voel genomen es geweest, ende deselfde llelmichmaels camp verhuert geweest aen Visscher, als doen schout van Rheenen , die 't selfde oeck ten beyde syden der grifte van bisscop Davidt gebruyckt ende gehoeyt heeft gehadt, als andere pachters van te vooren 't selfde gebruyckt hadden. Ende al es ?t, dat by joncker Jan van Renesse tot Wageningen, ende andere Geldersche,
aen Visscher zeker indracht gedaen es geweest, soe es nyettemin naer enyge communicatie deselfde indracht afgedaen geweest, ende by provisie 't gebruyck toegelaten geweest den voirn. Visscher ende andere Keyz. Mat8 pachters, die sichtent die voirn. vier mergen maets tot aen de Cromme Eem toe, vredelick sonder croot ofte contradictie van yemanden gehoydt ende gebruyckt hebben, betaelende Keyz. Mat' rentmeyster, daer van jaerlicx de pachten tot noch op den dach van huyden. Soe dat mitsdien blyckt te rechte gesustineert te worden, dat de Cromme Eem verclaert
sal worden by vonnisse, te wesen een gerechtige limite ende scheytsell der voirn. twe lan- den van Geldre ende Utrecht. Comt hier nu voirts te bethonen aengaende 't tweede poinct, wesende alhier in different,
|
||||
|
35
|
|||||
|
te weten, waer men van 't point van de voirn Horncolak ende den houck van dyen aff
vuyten suydoesten naer den noortwesten behoirt te baekenen, omme te designeren de vuyter- ste paelen ende limiten der voorn. twe lantscappen, ende dit ten eynde van te coalmen tot een gerechtich gesceyt vande voorn. twe landen van Geldre ende Utrecht. Ende ten eynde, dattet soude mogen blycken , dat de geerfden vanden landen van Utrecht
duer Bisschops grift noortoostwerts aldaer geerft syn geweest, ende possessie vandien gehadt hebben. als aen de Cromme Eem toe, soe wert hier gestelt in feyte, dat de Coolers van dien dyck ofte der grasburgers van Piheenen goedt, tot aen den scutters van Rhenen venen in syn rechte linie breet es xc roeden, dat het selfde oeck over bissohop Davidts grift voorn. ten noordoestsyde tot aende Geidersche palen streckt inde lengte van XXXV roeden. Item, dat de veenen vande scutters tot Rhenen voersz., streckende tot aen Pyckersgrave
toe, syn inde rechte linie breet hondert ende veertich roeden, ende strecken hem insge- lycx tot aende Geidersche palen toe, over die voorn. grift inde lengte van XLV roeden ende daer van syluyden by hem selven ofte by heuven pachters possessie altoes off gehadt hebben, over meenich jaeren , ende oeck langer dan menschen memorie gehuecht. Item, tot verclaeringe ende deductie vande voorn. possessie, stellende in feyte, dat die
voorn. oude scutters over menich jaer, soe vuyt hemluvden , als in den naem van hue- ren medegrasburghers , de Coolers in de possessie, besit ende gebruyck syn, die voirn, lan- den die sy respective voirn. hadden, streckende over de voorn. grift, in de voorgearticu- leerde lengde, ende die verhuert ende te pachte gegeven gehadt, over de XLII jaeren leden, aen Udo de Boucop , ende oock aen den heeren van Hersloe, ofte aen hemlyeden boulye- den, buerende jaerlicx daer van sekere besproken quantiteyt van byere ende gansen in de plaetse van pachte. Item, dat Willem Beyer, borger tot Rheenen, wesende coninck vanden voorsz. oude
scutters in den jaere XVC ende acht, hebbende voer syn mede regeerders ofte schutmeesters, Aert Francken , emle saJige Eevert Lyster, gesyen heeft ende geweten , dat eenen huysman uyt de Veluvve, van vvegen Udo de Boucop tot Rhenen gecomen es, als de scutters met- ten anderen teerden, als de (jcuje gescoeten hebbende, ende voldede de voorn. scutmeesters mit gelde, dat hy aldaer gaf, voer sulcke gansen ofte byer, als by Udo voorn, ofte synen boulyeden belooft was als pacht, voer't gebruyck vanden voorn. erfven , liggende als't voersz. fcs, over bisscops grift, als dependentien vanden Veenen der voorn. schulters, mets- gaders der voirn. Coolers, Item, dat deselfde pacht nyet voer een jaer alleen betaelt ende voldaen es geweest, mer
tot vele ende diversche jaeren sonderlinge dat die plach te geschieden byden bouluyden vanden voorn. Udo op sonnendach naer St. Jans dach midlsomer, als die voirn. oulde scut- ters van Rheenen ter feesten van 't Sunt Joost tot Amerongen plaegen te vaeren. Jae, dat nieer es, soe sal blycken dat deselfde scutters, bevyndende enyge vreemde beesten
vuyt Gelderlant weydende op hemlyeden landen, over bissehops grift, ten noortoesten van den selfden, hebben deselfde doen gerechtelyck scutten ende daer af doen voeren. Item, ende syn de voirn. scutters ven Rheenen nyet alleene geweest de gheene, die ge-
bruyckt hebben de appartenan. van hemlyeden \eenen over bisschop Davidls grift ^ streckende tot aen de Veluwe ten noortoosten, inde breedte, dat dye lagen op de Renensche syde ten suydtwesten. Alsoe hier gestelt wort in feyte, dat het meestendetl der burgeren van Rheenen soe ge-
meenlyck over des voern. bisscops grift noortoostwerts plaegen te graeven, de appartenan. van hemlyeden veenen , als aen de Renensche syde ten suydtwesten. Want alhier noch gestelt wordt in feyte, ende sal oock geveritieert worden, dat de voorn.
5*
|
|||||
|
36
|
|||||
|
bisschop Davidt aenbestadende 't graven vande voorn. grift, aen sekere personen, mils daer
voer belovende ettelyke sommen van penningen ; heeft nocb den aennemers toegeseyt alle den turf, die sy lyeden in 't graven van deselfde grifte, daer wt souden hebben mogen haelen. Ende dat syne Hoochweerdicheyt, omrae le badt de voorn. belofte te mogen doen , te voeren met die van syne lantsaeten, ende de ghenen, die in de Rbenensche ofte Sticbtscbe veenen geerft waeren , ende doer de voern. grift mocbten proufFyteren ende verbetert wor- den, ofte andersins bereyft, enen leendacb gebouden heeft gehadt, ende met hemlyeden alien geaccortleert. Sonder dat by parlbye adverse, ofte van wegen der gheerfden des furstendoms van Gel-
dre, geverifieert sal kunnen worden , dat eenich van bemlieden op die ramiuge ofte concept vande gravinge der griften voorn. geroupen es geweest, ofte dattet van node was dien aengaende met hemlyeden te commen in communicatie, ende dit overmits de voern. bisscop hemlyeden lant ofte gront nyet roeren en wilde , ofte eenichsins te naergaen, op dat hy mitten hertoge in der tyt gheen twist, het graven aengaende, hebben en soude, ofte deur ?t graven in ongemack comen. Soe dat des voirn. bisscops hoochvveerdicheyt, gravende notoirlyck in proprio allene alle
die costen gedaen heeft van 't graven vande grifte , laetende noortwestwaerts ter Veluwen , aen d'andere syde der grifte, een merckelicke groote erfve wesende, als doen notoirlyken gehouden voer een Stichtsche ofte Utrechtsche gront. Mede soe staet wel notanler te attendeeren , dat, waert sake, dat bisschop Davidts grift
tot dien eynde waere gegraven geweest, omme te wesen een scheytsel van beyde lant- scappen, in sulcke geval soude ongetwyfFelt deselfde grift gegraven hebben geworden tot coste van beyde de lantschappen, welcke alsoe nyet geschiet ofte gebuert en es, Dan, es deselfde grift gegraven geworden alleenlyck wt ende opten Stichtschen bodem
ende Utrechtse gront wt supra lalius articulatum fuit. Ende die grift voirgenoempt geraaeckt wesende, soe es by den heere vanden lande , als
bisschop Davidt, saliger memorie, een jaerlicxe schouwe gheordonneert geweest, waer naer dat men deselfde grifte jaerlicx te schouwen ende te onderhouden plach, ?t welck alsoe in der waerheyt blycken sal, est noot, by den schouwbrief, daer van synde. Ende, indien 't oeck anders geschiet waere geweest, soude ongetwyffelt de schouwe wel
mede geraempt, gesloten, gemaeckt ende verordonneert hebben geweest by den furst oft hertoge van Gelder, als by bisschop Davidt geschiet es geweest, ofte ten alremicsten gely- ckelicken met malcanderen ende by beyde parthyen, ende van huere beyden weegen gedaen geweest hebben, als*t nyet gesciet ofte gebuert is geweest. Hier by gevoucht, dat het veen, toebehoorende den ghemeen bueren van Rheenen ,'t welck
synen principalen aenvanck heeft over Pi/ckers grave f in de regte linie, breet sal bevonden worden, beginnende van Udo van Boucops goet, ende soe voert aen't goet van Arckelens , over bisschop Davidts grift in der lengde van vyftich roeden, daer van de voorn. borgeren possessie off gehadt hebben. Item, aen 't goet vanden heere van Arche ende Hackvoert, wordt de voorn. borgeren
veen lanck bevonden over desselfs bisscops grifte, ten noortoesten , over de LXX roeden. Item, sal oeck bevonden worden, dat der Cooters veen, gelegen omtrent die Sawtvoir,
die welcke groot es ses hoeven, maeckende sess ende tnegentich mergen, en soude dieselfde haer mate ende taxe nyet kunnen gecrygen, ten waere sy necessario over die grift ginge, want sy nae die veen boucke boven breet syn xtv, ende beneden ic ende tien roeden, soe moet het veen lanck syn, seven hondert ende omtrent I roeden. Ende merckelicken worden die veenen vanden voirn, burgren van Rheenen aen den Sunt-
|
|||||
|
37
|
|||||
|
voir noortoostwaert ter Veluwen werdt, streckende deur des voirn. bisscop Davidts grift,
in de lengde bevonden hem te bestrecken tot over die xlv roeden. Sulcx, dattet oeck sal blycken by den mate, dat deselfde gemeen burgeren. veenen voirn.
van Rheenen oeck, voirts tot aenden veenen, gelegen in de Veluwe, ende dewelcke Gillis van Rynsdyck bem pretendeert te competeeren in de lengte over bisscop Davidts grift, hem extendeeren in 't diepste, tot over de LX roeden. Jae, dat meer es, sullen die veenen van Wouter van Grootvelt, liggende in de Reensche
veenen, bevonden worden hem te extendeeren over bisschop Davidts grift, tot aen de vee- nen, die noortwestwaerts, jegens hem ter Veluwen wert geleegen syn, ende merckelicke aen den veenen vanden heere van Pallandt tot by de hondert roeden, inde possessie van de- welcke te gebruycken ende graeven hy Wouter altoos sonder contradictie van yemande ge- weest es, ende oeck syn voersaten, langer dan menschen memorie gehuecht. Alsoe 't blycken sal, dat die selfde Wouter, doende acte van possessie, heeft doen
graven over die voorn. grille acht dachwerck turfs, lancx ter Veluwen wert, wtbrengende xcvi roeden in de lengde, ende dit all over biscop Davidts grifte, al advenant van den vee- nen ende de breedte van dien, die hy leggende heeft inden voorn. Rheenensche veenen. Overmits welcke possessie ende gebruyck van turf te graven, over die voirn. grifle van
bisscop Davidt gehadt by die van Rheenen in de lengde als voorsz. es, soe hebben die vande Utrechtse syde te rechte hemlyeden twede baecke geslelt, noortwestelyck vuyten suy- den ende suydtoesten, tusschen den voorn. Wouter van Grootvelts veen ende Mulers veen, daer aen liggende. Hier by gevoucht, dat het oeck blycken sal, dat vele meer andere veengenoten, vande
Slichtsche syde over bisscops Davidts grift, veele acten van possessie gedaen hebben inde veenen, die sylyeden als dependentien vande Rheenense veenen leggende hadden vanden Zantvoert af tot naer Veltgens ofte Abts grave toe. Alsoe by seeker segell ende briefF, die Dyerick de Bruyn heeft tot Rheenen, in date XHIIC
xcii, ipso die Magdalene, blyct, dat Daniel Heynricksz. ende Wilkem syn wyff, Rutger de Bruyne ende Marie syn wyff, overgaven voer schepenen van Rhenen, eenen mergen veens , gelegen in Cape lie loot ende in Cornelis van Rhyninghen veen, over die grifte, welcken veen die voorouders desselfs Dyerick die Bruyn, naerde voorn. overgifte veel jaeren gebruyckt ende doen graeven hebben menichmael ende tot diversche stonden. Insgelvcx aengaende de geerfden vande Rhenensche syde in Mulaerts veen, omme te be-
wysen de proprieteyt, ende de possessie vandien sal blycken by extract der registre van Rheenen, dat Claes Spynder vercocht heeft gehadt aen Egbert van Suylen, twee ende een halven mergen veens, over bisscop Davidts grift, welcke voersz, veen op die voersz. grifte ten noortoesten breet moste syn xv roeden, sulex dat metende ter Veluwen werdt, daer de voorsz. twee ende een halve mergen geleegen waeren volgende de voorgaende vercopinge lancx hondert roeden , de mate aldaer bevonden sal worden. Ende in teycken, dat Egbert van Suylen ende synen nacomelingen vande voorn. veenen in
possessie geweest syn, ende deselffde naarde transporte gegraven hebben , soe sal men ad oculum bevynden, in de voorn. veenen gruppelen gegraven te wesen, in der manieren als men opde Stichtsche syde van alien ouden tyden gewoenlick es geweest van doene. Sal noch gedoceert worden, dat eenen Steven Gheritsz , als possessoer van het veen van
Pieter Hubertsz., het gebruyck van denselffden veen gehadt heeft in't graven over bisscop Davidts grift voirn., over de XXVII ende XXVHI jaeren, te weten, als gegraven hebbende negen dachwercken lengde over de voirn. grift, maeckende naer coustume vanden landen hondert ende acht roeden. |
|||||
|
:*8
|
|||||||
|
Ende sal oeck bevonden worden, dat over die grift dagelicx gegraven geweest es, in Dve-
ricx van Rhenens veen, 't welck een stuck es, gelegen gemeender vooren metten veenen van Pieter llubertsz., daer van in't voorgaende articule, ende dit al onbecroent van yemande. Insgelycx sal oeck blycken, dat Jan van Hemert, als hoofmeyster des bisscops van Utrecht,
by synen pacbter Rutger Janssoen gebruyct ende possessie gebadt beeft over de voirn. grift met graven, als genouch bethonen de gruppelen, die in't hoofmeesters veen bevonden worden, ende dat deselfde possessie van graven , Oth van Keerssen van Rheenen, succes- seur van denselfden Jan van Heeraert, by den voorn. Rutger, synen pacbter, gecontinueert beeft gebadt. ilierby gevoucht, dat eenen Henrick, die brouwer, in'teynde van't selfde hooftmeysters veen,
over bisscop Davidts grift, rustelick ende vreedtelick, ende oock onbecommert van yeman- de , tusscben die achte ende negen dachwerck lengde, maeckende omtrent hondert roeden, gegraven, ende den turf wecb doen vueren beeft. Item, ende dat voorts de pachters van des Commandeurs tot Rhenens veen, in possessie
syn geweest van bet selfde te graeven over de grifte van bisscop Davidt, es 't selve elcker~ lycke genouch kenlyck , ende wort oock geverifieert uytten gruppelen, leggende over de grifte, t'eynden van deselve veenen, recht vuyt. Item, van des Commandeurs veen tot Eernst van Euwickx veen, ende van Jan van Ham,
die t'samen Wycker veen genaemt worden , als gecomen wesende van Ghysbert van Wyck, streckende over bisscop Davidts grift; soe sal blycken, dat't selfde altyt by den voorn. personen gegraven , ende over de grift voornt. ten noortoesten gebruyct es geweest, onbe- croent van yemande, merckelyck alsoe sy lyeden den XXVHle dach van Meye, anno XVCXLV, over die voern. grift noch turff badden staende, by hem lyeden aldaer gegraven , ende en soude oeck van voirts over de grift te graven nyet gecesseert hebben, ten waere van wegen der Keyz. Mat. by den commissarissen ?t selfde hem in den voirn, jaere verboden hadde geweest. Wt alle welcke acten van possessie, boven gededuceert, genoucbsaem Yerthoont wordt, dat, soe voer't graeven van bisscop Davidts grift, de burgeren van Rheeiien, soe gemeen* licke over die selfde grifte plagen te graven, t'eynden die zelfde neure veenen ten noert- oesten , als aen de syde van Rheenen ten suytwesten, ten aenschouwen ende wel weten van den geeerfden vande Gcldersche syde, ofte oyt gesegbt vermeten ofte gesustineert hebben gebadt, de grift van bisscop Davidt, te wesen een scheytsel der twee lantscappen, als, van Gelre ende van Utrecht, als de Gelderschen, als nu wel frivolick hebben begonst voert te stellen. Item , stelt noch hieren boven die proctireur van Utrecht in feyte tot bethoen , dat 't lant van Utrecht streckende es over die voorn. grift, ten noortoesten ter Veluwen , dat de voorn. bisscop Davidt, doende graven de voorsz. grifte, oostwerdt vanden Santwert, tennoor- den, beeft oick doen graven eenen wyck ofte sway, daerinne die scepen ofte sambruesen moch- ten wenden ende hem keren, omme, geladen wesende mei turfve, alsulcx weder nae den Rhyn te varen. Item, welcken sway ofte wyck menich jaer gelegen beeft ten aenscbou van eenen yege-
licken, ende es gereputeert geweest, te leggen op eenen Stichtschen bodem, die by den voirn. bisscop was doen graven, praesumtivc ac infaliibiliter in proprio fundo seu territorio , et non in alieno, alsoe by nyet en sochte mitten furst von Geldre enygen twist, maer alle accordt ende gebuersaembeyt t'onderhouden. Soe, dat wt alle desen wel bewesen wordt, dat de tweede baecke, gestelt op 't eynde van
Wouter van Grootvelts veen, ende daer hy possessie over de grift gehad beeft, van te gra- ven, te rechte by die van Rheenen gestelt es, welcke tweede baecke huer respect neempt op den derde baecke, op des Commandeurs veen, daer oeck die van Rheenen possessie |
|||||||
|
30
|
|||||||
|
gehadt hebben , merckelick oeck alsoe daer naest gelant syn Eerst van Ewyck ende Jan van
Harn, die insgelycx in possessie van graven geweest syn, ende meede besonder op 't hoof- meesters veen, van wyens possessie nyemant ignorantie off en kan pretenderen ex superizts latius deductisy ende daer af genouchsaem blycken sal, ende dat daeromme de lantscey- dinge aldaer te recbte genomen wordt. Hier by gevueeht, dat achtervolgende ende vermoegens diversche lootboucken van die
Rhenense veenen , het cleyn veen van wylen den fursten vanden lande van Utrecht daer naest gelegen, nu toebehoorende Keyz. Mat., in de lengde rnoet hebben thyen ende een halve hondert roeden veens , welck Jootboucken van alien ouden tyden voer oprechte loot- boucken gehouden, geacht ende gereputeert syn geweest by eenen yegelicken. Ende dit selfde veen, meetende van't Sunte Cuneren weak tot bisscops Davidts grift
voorn., wordt alleene bevonden in de lengde te hebben omtrent se\en hondert ende LXIX roeden. Soe dat Keyz. Mat. daer aen felen, schillen ende gebreecken soude, indien 't selfde soude
behoiren te steuyten , op de voirn. grift meer dan Hc lxxxi roeden veens in de lengde. Mer indien 't selfde veen voerts over de voirn. grift gemeten wordt in syn lengde aen
Abts graeff (alsoe 't hem oeck van alien ouden tyden ende boven rnenschen raemorie be- strect heeit), beginnende het meeten van Sunte Cuneren week, soe sail't selfde bevonden worden syn lengde te hebben van thyen ende een half hondert roeden veens , daer oeck die vierde baecke behoert gestelt te weesen. Item, ende sal 't selfde oeck mede insgelycx hier aen well blycken, dat, maeckende een
gescheytsel, aldaer van gheen gescheytsel en es, soe behoert men sulcke gescheytsel te vyn- den in't middell van die twee bergen, te weten, des berchs streckende achter Eede, ende den Renenschen berch, ende mits soe doende sal bevonden worden, dat de voorn. Abts graejff, soe verre des keysers veen streckt, in't voersz. scheytsel is leggende. Ende dattet mede es een oudt seggen ofte communis, vulgaris fama, dat deze voersz.
Abts grave van enen abt van 't Sunte Pauwels t'Utrecht, van wegen des bisscops van Utrecht, tot conservatie van syns hoochweerdicheyts veen , soe verre als 't selfde streckende es in syn lengde, ende by consent vanden furst van Geldre gegraven soude syn geweest voer een scneytsell van bejde cle lantscappen. Ende dat bisscop Davidt, saliger memorie, mette gemeen Renensche veengenoten dier
tyt aldaer synde , voersz. grift in 't hartghe van deselfde principale veenen, ter plaelsche daar die als nu gerenoveert es, heeft doen graven, uyt dier oorsake ongetwjftelt allene, overmits die groote lengde, die deselfde Renensche veenen noch hadden, voerts streckende daer syn hoochweerdicheyts veen eyndende ende afgaende was, op dat ze te commodine- selicker ten beyden syden elex syne veenen souden hebben mogen doen graven ende ten oerbaer brengen , tot hoeren meesten oorbaer ende proufFyt. Alsoe't oock nyet te geloeven en es, dat deselfde grift voer een lantsceydinge op dat
eynde vande Renensche veenen gegraven ende geslegen soude geweest s\n , ende dit by den redenen boven verhaelt in 't brede by den inhouden vanden xxxn, xxxm, xxxnii, xxxv, xxxvi, xxxvn, xxxvm, xxxix, XL, tsestich ende LXI articulen van dese jegenwoordige gescre- veu ende gheposeert, daertoe alhier gereferveert wordt, omme cortheyts wille, ende omme redyten te schuwen. Want waert alsoe geweest, dat die Gelderschen aldaer dier tyt veenen hadden gehadt op
der ofte omtrent der griften voersz. (als neen), souden. ongetwyftelt huere veenen een ge- scheytsel hebben doen graven, als nyet geschyet en is. Oeck mede souden ongetwyffelt wel gesecht ende begeert hebben, die selfde grifte mede te
|
|||||||
|
-
|
|||||||
|
•
|
|||||||
|
40
|
|||||||
|
becostigen, orame die mede te genyeten, ende vocrts geprocureert, dat deselfde hadde meu-
gen gegraven ende geslegen worden , in 't gescheytsel beyde der lanlscappen (als neen) ende oeck nyet geschiet en es, opdat sylyeden mede hunne veenen ten meesten oerbaer hadden muegen bruycken, als de gheerfden vande witte Eeder veenen, ende andere nu ter tyt well hebben kunnen doen. Overmits de veenen, ten tyde als de voirn. bisscop Davidt de voirn. grift deede graven,
tot grote estime waeren, gelyck die nu syn, overmits het vernyeuwen vande voirn. grifte. Ende omme eyntelicke voorts te verthoonen, dat de vyfde baecke te rechte gestelt ofte
geraydt es geweest, ofte als noch beboort gestelt ofte gei'aeydt te worden, op't poinct, daer Veltgens graeff ende Abts graeff vergaderen, soe staet te considereren, dat het poinct van Veltgens graeff geweest es van alien ouden tyden, langer dan menscben memorie gehuecht, ende noch heden op ten dach, es een scheytsel tusschen de landen van Utrecht, ende de landen van Geldre, als parthyen, te weten de Geldersche selfs bekent hebben. Ende op 't gene deselfde Geldersche lantgenoten varieerende a primo proposilo, als nu
poghen te willen maynteneren, dat Veltgens graeff soude strecken verby daer Abts graeff scheydende es , seght hy procureur mitsgaders de ghemeen gheerfden vanden Uyterschen ende Rhenensen veenen, dat sylyeden 't selfde well expresselyck ontkennen , hem referree- rende totte oculaer inspectie van der plaetsche, ende tot myne heeren de commissarissen, denwelcken te contrarie vandien gebleeken is. Te meer alsoe diversche getuygen seggen, dat van alien ouden tyden Veltgens graeff al-
toes geweest es, een gescheyt tusschen die landen van Utrecht ende van Geldre, alsoe meest alle de Geldersche bryeven, vanden veenen spreeckende, hem bepaelen aen Veltgens graeve ten westen, ofte op d'een syde aen Veltgens graeffy ofte hem streckende syn aen Veltgens graeff^ 'twelck all conform es mette gemeene natuere van alle lantscheydingen, die in dubio naervolgende d'oude biieven haer reguleeren. Ende alsoe deur 't gundt voorsz. es van der syde vanden procureur generale, metsgaders
van dien vande Renensche veenen ofte gheerfden vanden landen van Utrecht aen derde poincte vande voorn. difficulteyten, soe es t'evident, dat alhyer nyet meer en rest te dis- puteeren dien aengaende. Concluderen daeromme de voirn. procureur ?s landts van Utrecht, metsgaders die gemeen
gheerfden in den Rhenensche veenen ofte landen, ten eynde dat by sententie diffinitive in desen te pronunchieeren, geseyt, verclaert ende uytgesprocken sal werden , dat bisschop Davidts grift gheen landtscheyding en maeckt, ende dat de Geldersche veenen hern totten selfden nyet en extendeeren, maer dat de Cromme Eem, daer die aen ofte omtrent 't Ge/- dersche sluysken, ofte schut aengaende es, uytten suytoesten ten noorden aen den Horn~ colck toe, een gerechtige lantsceydinge es dor voirn. twee lantscappen van Geldre ende Utrecht, ende metsdien dat alle Renensche hoylanden over bisscops Davidtsgrifte, hem streckende tot in die Cromme Eem toe , in de voorn. bepaelinge ende te wesen vanden lande van Utrecht; ende voerts soe veele het aengaet, 't gene gelegen es vanden voirn. Horncolck ende den houck van dien vuyten suytoesten ten noortwesten op 't poinct toe, daer Keyz. Mat. veen off gaet ende scheydt, ende voerts tot poinct van Abts graeff ende Veltgens graeff^ sal insgelycx voerts verclaert worden, te weten, datter een baecke gestelt sal worden teynden de lengde van omtrent hondert roeden, over des voirn. bissckop Davidts grifte, ter Veluwen wert tusschen het gescheyde van Wouter van Grootvelts veen ende Mulaerts veen, rayende vuyten houck vanden Horncolck, sulcx als boven, ende dat hieren boven noch sekere andere baeck van gelycke over bisscop Davidts grift ter Veluwen wert gesteken ende gestelt sal worden, theynden de lenghde van hondert roeden, tusschen't gescheyt van des |
|||||||
|
A\
|
||||||||
|
Commandeurs tot Rhenen ende des hoefmeesters veen, raeyende vuyten suvtoesten naer
noortwesten , opten punt daer Keyz. Mat' veen afgaet ende scheyt, daer oeck een baecke behoert gestelt te worden , om soe voerts te raejen op 't punt van Abtsgrave ende Felt- gensgrave, te we ten, daer die in een commen ende vergaderen, verclaerende oeck nyet- temin, dat alle de veenen, tusschen de voorseide limiten geleegen te weesen vanden landen van Utrecht ende de gheerfden vandjen, respective al advenant van hemlyeden veenen over d'ander syde vander griften toe te behoren , sail noch oeck hierenboven byde selve sen- tence verclaert worden, dat ket poind, daer Veltgensgrave ende Abtsgrave vergaderen* metsgaders deselfde Veltgensgrave ende oeck die Abtsgraef voerts streckende, langes die Eeder veenen ioitet eyndt vande Key%* Mat8 veen voergen^ te wesen een gerecht gescbeyt ende limite vanden lande van Geldre ende van Utrecht, sulcx dat den geerfden vanden Gelderschen veenen westwerts over deselfde Feltgensgraef, egheen recht en competeert, hoedanich 9t selfde wesen mach, sulcx dat men byde selfde sententie enen yegelicke vanden. voern. parthyen , volgende 9t gene voorsz. es, wel behoert te ordonneeren, hem van nuvoert- aen te reguleeren, voegen ende schicken, elcx in 't gebruyc vanden synen, volgende't gene voersz. is, sonder d'een den anderen eenich incombrement (I) ofte ongebruyc te mogen doen , ter contrarien , maeckende de voern. procureur ende erfgenoten der landen van Utrecht, inge- valle van contradictie , eysch van costen, scaden ende interesten, implorerende nyettemin ende anders doende, pi^out supra laiius in capite van desen. M. VossiCS. Jan van Someren , weleer schout ende oeck burgemr. geweest hebbende tot Rhenen, out
omtrent tachentich jaeren , verclaert by synen eedt, op 't vi, vir, vm, ix, ten xxu articulen toe incluys, LV ende LVI art. vande voorsz. feyten, dat alle de Rhenense erven aen dese syde vande grifte gelegen , 't sy hoylanden oft weylanden , strecken over die grift tot aen die Cromme Eem toe, ende dat de scheygruppelen, tusschen denselve erven gelegen, oeck gaen tot in de Cromme Eem toe, ende dat de Cromme Eem aJtyts geacht is geweest, voor een gescheytsel tusschen Utrecht ende Gelderlant, ende niettemin seyt, daer sommige erven syn, aen de Rhenense syde, die over de voorsz. Cromme Eim gaen; seyt, dat de BlyndeEem altyts aen de Utrechtse syde geweest is, als hy anders nyet en weet; seyt, dat de mate hoy- Jant is aende Stichtse syde competerende , ende Helmichermate mede; seyt, wel gekent te hebben Jan van Hemert, bisschop Davidts hooftmr., diewelcke seeckere veen hadde inde Rheense veenen, van hem genaemt 't Hooftmeesters veen, ende weet wel, dat hy selver syn veen gebruyckte over die grift ter Veluwemvaert, ende dat d'andere geerfdens inde voorsz. Reense veenen, hun veenen over die grift gebruyckten , maer hoe veel roeden sj daer over groeven en weet hy niet; seyt, dat hy als schout beset heeft binnen Rhenen Herman Ryers, en woonde inde Veluwe, die bisschop Davidts grift mede hadde helpen graven, omme van hem certificatie te hebben, hoe verre die Rheensche veenen over die voorsz. grifte streckten, ende dat denselven Herman doen verclaerden , dat bisschop Davidt selver op die grift quam, daer die gravers stonden ende groeven, seggende tot hen: »gesellen, en graeft myn neef van Gelre niet te nae," ende dat zyluyden gravers syn Gen. ter antwoort gaven: »dat sy op verre nae den Gelderschen gront niet en raeckten," ende toonden syn G., hoe verre dat des Gelderschen gront daer af was, hem leydende tot Abtsgrave toe; segt, dat hy Henrick de Brouwer in dese articulen geruert, wel gekent heeft, ende dat deselve Henrick wel omtrent de acht dachwerck lengte over die grift ter Veluwewaert gegraven heeft, ende dat een dach- werck twaelf roeden inde lengte macckt ; seyt, dat den Gelderschen hier voortyts die van Rhenen over die grift gravende, teynde haer* Rhenense veenen aen dese syde met en pla- gen te beletten, dan naderhant hebben hem daerinne begonst letsel te maecken, ende meer en wist hy niet. Non subscrtpsit propter infirmitatem. |
||||||||
|
IV.
|
||||||||
|
6
|
||||||||
|
HEff
|
|||||||||||||
|
STERFHUIS en de NALATENSCHAP
|
|||||||||||||
|
VAN
|
|||||||||||||
|
VEN AARTSBZSSCHOP VAN UTRECHT,
FRE. SCHENCK YAN TOUTENBURCH.
(VergeL het Archief n., blad%. 249).
, ■
II. Rekeninge Pauwels Joostensz., Seer, der kercke
ten Dom t'Utrecht , van alzulcke administratie ende bewynt, als hy gehadt heeft inden Sterfhuyse vanden hoogwaerdigen heere Fredrick Schenck, Vryhcer van Toutenborch, in zyn leven Eerlsbisschop t'Utrecht, geduerende d'absentie ende gevanckenisse van mr. Dirck Verhuel, Seer, der kercke van Ste Marien t'Utrecht, als specialyck gecommitteert zynde totte gehele admi- nistratie des voorsz. Sterfhuyse. ONTFANCK.
|
|||||||||||||
|
JLnden eersten, ontf. vd. erfhuysmr. van
Utrecht, in minderinge hy als noch schuldich mochte wezen, vanden vercoften huysraet, 369 gl. 5 St. 4 p., daer inne gereeck. is een ordon. vd. gedeputt. vd. sterfhuyze, tot be- hoef van juffr. Sophia Muylerts. Item, 7 Oct. 1580, hebben die heeren ge-
depp. vd. sterfh. desen ontfanger aengetelt: Inden eersten, 166^ franscbe croonen, tot 55 £ st. It, 160 dobble nederl. gl., tot 2 gl. 4 St.
Iu, 201 Utrechtscbe croonen, 9tstuck tot
55 i st. It., 130 goltguldens, *t stuck tot 43st.
It., 49 pcnu. van 9 st.
|
Aan stuyvergelt, 20 gl. 5 st.
It., op den 8. Oct. is desen ontfanger by
gedepp. noch aengetelt, 't gunt hier na volcht: Inden eersten , 59 ryders , ?t stuck tot 32 st.
It., II Hoorns gl.
It., 3 Berchs gl.
It., 7 penn., 't stuck tot 9 st.
It., 2 lange cruyssen, 't stuck tot2 gl. 16St.
It., een pistolet van 2 gl. 14 st.
It., 20£ Andries gl.;, *t stuck tot 2 gl. 4 st.
It., 2 golt gl., ft st. tot 2 gl. 3 st.
It., 4, soo $atenborsche alsNimmesche du-
caten, 't stuck 50 st. It., 11 halve goude realen , 'tst. tot 2 gl. 6at.
|
||||||||||||
|
■
|
|||||||
|
wegende 6 merck 1 once 10 engels, d'once
46 su It., van Fre. Schenck, van een Duytschen
becker, ongeteyckent, wegende 2 merck 4once 9 engels, d'once 42 st. It., van Cornelis Ellertsz., van een cockielt-
gen van paerlemoeder, 14 gl. It., van joncker Tymen Sloet, van een an-
der cockieltgen van paerlemoeder, 11 gL It., van Bruyn Ellertsz., goutsmit, van een
vergulde schroef ende een confytschael, bin- nen vergult, wegende 4 merck 5 oncen 2\ engels , d'once 45 ^ st. It., van Symon Symonsz., goutsmit, van een
zilvere vergulde kelck, een pateel ende twee pullen , wegende tsamen 2 merck 3 oncen 17^ engels, d'once 2 gl. 9. st. 4 p. It., van Symon Symonsz., van een grote
zilvere , op sommige plaetsen vergulde Mag- delenen busch, mit wyngaert rancken, met zyn dexel, wegende 3 merck 7 oncen 7£ engels, d'once 2 gl. 6 st. It., noch van Symon Symonsz., van een zil-
vere medicyn becker ofte Magdalenen busch, mit zyn dexel, mitte wapenen van Egmont, Antwerpsche ceur, wegende 3 merck 1 once 12j engels, d'once 2 gl. 4 st. It., noch van Symon Symonsz., van een noet
met zilver beslegen, met zyn dexel, wegende 2 merck 4 oncen 12^ engels, d'once 37 st. It., van Bruyn Ellertsz., van een zilvere
vergulde cruys , wegende 4 merck min 2% en- gels , d'once 2 gl. 5 st. 1 blanck It., van Symon Symonsz., van 4 stucken
totte steel van't voorsz. cruys, wegende 4 merck 4 oncen min 1£ engels, d'once 2 gl. 1£ st. It., van mr. Beernt van Goesvelt, van een
paerlemoeder, 6 gl. It., van Hendrick Joosten, muntmr., van
een goude pater noster mettet cruys daer onder aen hangende , wegende tsamen 8 loot min 1J engels , d'engels 24 st. It., van Jr. Thymen Sloet, van een golt
kettentgen, wegende 2 loot 2| engels, d'en- gels 24 st. It., van heer Willem v. CleefT, domheer, van
een kannicbge van Amans ofte Veneets por- 6*
|
|||||||
|
It., een Climmergulden van 25 st.
It., een Utrechtsche gulden van 25 st.
It., 2^ Philippus gl., tot 48 st. 't stuck.
It,, 92, soo Eemder, Climmer als Deventer
gulden, 't stuck tot 25 st. It., aen pavement, 2 gl. 10 st.
It., 7 keyzer gulden, 't stuck ^0J st.
It., 540 ongeclopte Utrechtsche stuvers,
't stuck een blanck. Ander ontfanck, soo vanden huysfr, van
mr, Dirok Verhuel voorsz., als van zeeckere veroofte %ilverwerck* Inden eersten, ontfangen opten 13. Oct.
1580, vande huysfr. van mr. Dirck Verhuel vande penn., als noch onder haer berus* tende, 400 gl. It., vanden heer Pieter van Hontnorst, can.
t^Oudemunster, van coop van twee zilvere le- den van hoge potlen , wegende 12 loot, min een vierendeel, d'once 40 st. It., van mr. Jo. Bogaert, deeken S.Peters,
van een noet met silver beslegen, wegende 2 merck 1 once 16 engels, d'once 34 st. It., van Dirck Muylert, van coop van eenen
zilveren vvl (!) , die voet vergult, weg. 1 merck 5 once 16 engels, d'once 2 gl. It,, vanden heer Direk Muylert, van een
zilvere vergulde Magdalenen busch mitte hi- storic van St. Jan om de rant, wegende 2 merck 3 oncen 4 engels, d'once 45^ st. It., van Fre. Schenk, van een cristallyne
pasglas, met een zilvere vergulde voet ende een zilvere dexel, wegende 5 once, d'once 44 st. It,, van mr. Beernt van Coesfelt, van een
Duytschen becker, t'Antwerpen gemaect,mit een wapen met een vergulde leu in blauw velt, wegende 8 merck 15 engels, d\>nce 46 st. It., van mr. Beernt van Coesfelt, van een
Duytschen becker, oock t'Antwerpen gemaeckt, wegende 6 merck 4 once 9 engels, d'once 46 st. It., van mr. Beernt, van een Duytschen
zilveren becker, mede t'Antwerpen gemaeckt, |
|||||||
|
4i
|
||||||||||||
|
It., van Dirck Muylert, domheer, van een
misbroots doosken, vergult, wegende 6 loot, 'tloot 21 st. It., van Ja. Tymans, van een waterpot van
paerlemoeder, 40 gl. It., van heer Pet. van Honthorst, canon.
t'Oudemunster, van twee verguide zoutvaten van paerlemoeder, wegende 23 loot, 't loot tot 20 st. It., van Jr. Lubbert van Zuydoort, borgemr.
t'Utrecht, van een Duytsclien vergulden bee- cker, mittet wapen van Groeningen, wegende 8 merck ende een quart van een once, d'once 2 gl. 6 st. It., van Ja. Tymans, vande beste myter,
8 gl |
||||||||||||
|
cheleyn, om 3 gl. 10 St., mitsgaders van het
dexel van 9t zelfde kannichge, wegende 9 en- gels , d'engels 24 st. It., van J\ Tyman Sloet, van een golden
borduersel (op) een joffren hooft (te zetten), wegende 29 engels, d'engels 24 st. It., van Henr. Joosten, muntmr., van een
goltkettentgen,weg. 6 loot 7 eng., d'eng. 24st. It., van Fre. Schenck, van een signeet,
mittet wapen van't bisdorn, wegende 13 engels, d'engels 24 st. It., van Did rick Muylert, domheer, van 2
cleyne verguide zoutvaetgens, wegende 3 J- loot, 'tloot 21 st. It., Henr. Joosten, muntmr., van een golt
borduurzel op een jofferen hooft te zetten , we- gende 2 loot 6 eng., d'eng. 22 st. |
||||||||||||
|
XJTTGETEN.
|
||||||||||||
|
heer d'eertsbiss. voorsz., van loon, 4 gl. 10 st.
It., Adr. van Hyndersteyn , als scryver van
't sterf huys, ende Corn, van Cuyck , voor haren dienst, int sterf huys, elck een gulden. It., Anna Roetert, Cornelisz. wed., geva-
ceert inden sterfh. 8 dagen, als diegoederen by den erfhuysrar. vercoft zyn geworden, daechs 5 stuvers. It., Anna Henricx dochter, wed. wylen Ja-
cob vanBerck, vandat sy 18 jaeren die con- sistorie van't geestelicke hoffbewaert, geha- vent, schoongemaeckt, ende die consistorialen daerinne alle rechtdaegen daer wt ende ki- gelaten heeft, L0 Carolus gl. It., Aart de Coman , van leverantie von 2384
pont vleysch, 268 gulden 8 st. Joris van Lamsweerde, vandat hy I jaer
gedient heeft voor secretaris, 42 gl. Heer Nicolacs Beerntsz. dieRoye, vandat hy
zyn G. omtrent 13 jaeren, zoo alhier binnen Utrecht als capellaen, als oock op den huvze te Duersteden als casteleyn gedient heeft, ende dat hy als casteleyn, in grote, jae in zyns Ijfs peryckel twee ofte driemael geweest is , 40 Carolus gl. It., mr. Beernt van Coesfelt, van wegen 't
|
||||||||||||
|
Inden eersten, betaelt Jan Cost, seer, van
myn G, heer voorsz,, als gestelt zynde toe- ziender ende boeckhouder over die kercken, 19 gl. 13 st. 4 penn., uyt zaecke van't slot van zyn reekeningen. It., Jan Jacobsz. Vries, snyder, vd. rouw-
clederen van jofF. van Ameyde, zuster van den proost van Leyden ende Ernst Muylert, byde Plompentoorn, 3 gl. 10 st. It., noch, Tandat door bevel vande voorsz. gedepp. met missive gereyst is aen den gouverneur van Noorthollant, 8 gl., mitsgaders noch 15 gl., lev cause hy met brieven vande gedepp. voorsz. geweest heeft tot Ghendt, aen zyn ExUL, de- zelve adverterende van 't overlyden van myn G. heere, d'eertsbisschop, 26 gl. 10 st. It., heeft den erfhnysmr. dezen ontfanger
in plaetze van gelde overgegeven qui tan tie van joffr. Sophia Muylerts, spreeckende op heer Dirck Muylert, van 20 Carolus gl., die haer E. by myn heeren , die gedeputeerden voorsz. toegeleyt zyn opden 26. Sept., anno 80. It., Pauwels van Schorell, van leveringe van
18 toortsen, 'tstuck 15 St., 13 gl. 10 st. It., nor. Beernt van Coesfelt wten naem van
Wouter Philipsz,, eertyts paige Yan myn Gi |
||||||||||||
|
45
|
|||||||
|
zaecke vande generate middelen , van 34 aem
rynse wyn. Beernt GeerlofFz., backer, van broot gele-
vert in 't sterf huys , 6 gl. 13 st. Fre. Schenck van Toutenborch , tot behoef
van't convent vanden Daell, 30 St., vandat zy over die doot van zyn G. geluyt hebben. Jan Buth Huyberts , wyncoper, 321 gl. van
7 aem min 7 taecken rynse wyn, die aem 47 gl. Bernt Stell, wyncoper, van 10^ aemen,
mitsgaders zekere taecken rynsche Wynen, ge- levert in 't sterf huys, elcke aem 47 gl. Dirck de Goyer, brouvver, van diverse bie-
ren , gelev. in't sterf huys , 103 gl. 18 st. 8 p. Fre. Schenck van Toutenborch , tot behoef
van Peter die Bidder, eertyts geweest heb- bende dienaer van zyn G., 15 gl., wt saecke van verdient loon, ende noch 12 gl. van syn cledinge, die hy alsnoch aen syn G. tenach- teren was. Jan Wolff, als geweest hebbende procureur
fiscael van zyu G., 12 gl., van een halffjaer pensie. Peter Thomaesz., glaesmaecker, 44gl., van
een glas , die zyn G. gegeven hadde ten huyze van Joncker Johan van Renesse. Jacob Tymansz., tot behoeff van Jan Chris-
tiaensz., Thonis Thonisz. ende die provoost van ?t vendel van Jan Grieffbensz., 12 gl., van- dat zy door bevel vande gedepp. bet sterf huys met een rot scutten bevvaert hebben, Jan Adr. Jansz. Versteech, barbier ende
chirurgyn van zyn G., 6 gl., van zeker ww- guenlum geprepareert ende in der forme ge- decoqueert. Ger. Splinter, schilder, vandat hy geschil-
dert heelt bet groot wapen van zyn G., han~ gende voor de groote poort van't hof archie- piscopael, ende acht wapenen, leggendeop't graf van zyn G., in als 3 gl. 7 st. Mechtelt Francken , cremster, 28 gl. 14 St.,
van 164 pont keersen , in't sterf h., 't pondt 3£ st. Corn, van Bueren, eertyt cock ende dis-
pensier van zynG., vandat zyn G. hem zyne schulden van zyne diensten gcseth heeft om- |
|||||||
|
convent van St. Agnieten, uyt zaecke zy over
zyn G. geluyt hebben , 3 gl. It., Volcker Both, tot behoeff vancle con*
vente van Bethlehem, ter cause s'over die doot van zyn G. tot 13 reyzen geluyt hebben, 3 gl. Mr, Aert van Eyck , wt zaecke hy zekere
Epitaphium aarminibus (!) gemaect heeft van zyn G. ende den gedepp. vanden sterfhuyze gepresenteert, 6 gl. It., Cornelis Both , vandat by gelevert heeft
diverse specien van zydewerck , als: canifas, swellich, knoopen ende diergelycken, in 't sterfhnys voorsz., alse, tot maekinge vande rouwclederen van Jacob Thymansz., denjon- gen Boetzelaer, die knecht van Rataller, Vol- cker Both, joffr. Muylerts ende meer andere, 27 gl. 14 st. Herm. van Schayck, dienaer van mr. Dirck
Verhuel, ter cause hy inden sterfhuyze ge- schreven heeft, ende overzulcx wel eenen rou- mantel, als andere dienaers, behoorde ge- badt te hebben, dan in recompense van zyn diensten is hem byde gedepp. toegeleyt 6 Ca- rolus gulden. Gysbert Wyss, slootmaecker, van verscheyde
sloten ende sloetelen, 2 gl. 13 st. It., Jacob Jansz., gksvercoper, 160 soe bier-
als wynglaesen, gebesicht inden sterfhuyze , yt stuck 7 oertgens. Cornelis Adriaensz., backer, inden sterf h.
gelevert, op den kerfstock, aen broot, 63 kerven, elcke kerf i gl. Johan van Meteren , als geraachticht vande
wed. van Joriaen Buddetnan , in zyn leven kerckmr. vanden E. beeren Karel Schenck, in zyn leven Vryheer tot Toutenborch, 111 gl. 11 st. 8 penn., als rest van 160 gl., van ge- leverde waren, die hy van eenige crediteuren vande voorsz. Jonker Garel van Schenck op hem genomen hadde. J. van Meteren, als gemaehticht van Ger.
Sniit, 258 gl., van materialen, op den buyze van Toutenborch, in 't leven van zal. beer Garel van Schenck. It., Jac. Tymansz., 340 Gar. gl., die hy
betaelt hadde Peter Vosch, wyncoper, yst |
|||||||
|
46
|
|||||||
|
Mr. Wouter Lieftlnck, apothecaris, van 40
welrieckende balletchens , die by hem gelevert zyn in *t sterfh. voorsz. ende zoo onder die vrunden als gedepp. voorsz. uytgedeylt, 18 gl. Dirck van Hardert, proa, in den hove van
Utrecht, van verdient sallaris , in ?t proces dat zyn G. gehadt heeft, hangende voor den hove voorsz., in cas van maintenue op ende tegens heer Dirck Rataller, beroerende zekere vicarie in de capelle buyten Wyck, 3 gl. 8 st. Claes Jacobsz., borger t'Utrecht. als man
ende voogt van Catryntgen Mertens dochter, zyn huysvrou, 8 gl., van verdient loon, dat zy als dienaersse van zyn G. verdient heeft. It., alzoe Jannichgen Gerritsd\, v.moeder
vande huysfrou van mr. Beernt van Coesfelt ende Cristina Dircx dochter, moeder v. Fre. Schenck, aen die gedepp. voorsz. verzochten alimentatie, waerop die gedepp. Jannichgen voorsz. toegeleyt hebben een jaerlicxe lyfren- ten van 100 Carolus gl., tot haren lyve, ende Cristina voorsz., mits dat haerl. elck in promptis wten sterfh. betaelt zoude worden een half jaer van haer voorsz. alimentatie, zoo ist dat dezen ontfanger haerl. het voorsz. half jaer in promp- tis betaelt heeft, 112gi. Gysb. de Backer, 30 St., voor een linnen
zack hem toegezonden, die in'tuytdeylen vd. witte brooden verloren is. Jan Corn, van Helmondt, wt zaecke van le-
veringe van rouhoeden, hantschoenen, zyde lin- ten en hosen voor de heer van Boetzelaer, voer de zoon vanden drost van Vollenhoe ende den capellaen , 20 gl. 4 st. 12 penn. Ja. Jacobsz. van Royesteyn , van leveringe v.
hoeden ende andersins, voor Adriaen v. Rhe- nen , den outsten zoen vanden drost van Vol- lenhoe , 19 gl. 7 st. It., Anna Stammen, is by de heeren gedepp.
voorsz., om Godswille gegeven, vermits haer armoede, 6 gl. Heer Jo. Rengers, can. St. Jans t'Utrecht,
wt zaecke hy den drost van Vollenhoe 13 dae- gen lanck in zyn huys geaccommodeert heeft, des avonts ende smorgens aldaer etende, 12 gl. Corn. Bor, droochscheerder, 12 gl. van-«
dat hy elf ellen voor joncker Jeroen Ra- |
|||||||
|
trent Agnetis anno 1571, daer zynen tytnoch
liep tot Mey toe, daer door hy verteert ende schade geleden soude hebben 24 gl. Item , dat hy zyn G. vyf jaren lang zyn neewerck bestelt heeft, daervan hem jaerlicx zoade com- peteren 6 gl., mackende 30 gl. It., dat zyn huysfrou noch zoude resteren van syn G. lin- newaet een jaer wasschen, 18 gL, ende meer actien, die de voorsz. van Bueren op zyn G. pretendeerde, daer voor hem by die gedepp. by advys vande kynderen van zyn G. toege- voecht 31 gl. Hendrick Hagenow, nu schoolrar. tot Ley-
den, vandat hy alhier over zekerejaeren voor zyn G. geschreven heeft diverse copyen, zoe met Italiaensche, Latynsche als Hoochduyt- sche letteren, 30 gl. Gerrit Aelbertsz. ende Jan Berentsz. , \vt
zaecke zy voor ende achter't lyck van zyn G. gedragen hebben die twee zware wapens, 6 gl. Corn. Zegerman, droogscheerder, wt zaecke
hy geschoren heeft 47 ellen roulackenen, die ell 2^ st. Beernt Geerlofcz., backer, 51 gl. 10 St., van
broot by hem gelevert. Joffr. Cornelia van Eyck, dochter van joffr.
Sophia, die zal. heereu Gerrit Muylerts echte dochter was, heeft by requcste aencle vrunden ende gedepp. vd. sterfh. vertoont, dat zy mede was vd. geslachte van zyn G., ende zoo zy zonderlincx nyet en hadde, om af te leven, versocht een gedachtnisse van zyn G., waerop haer toegeleyt is ex gi'atia 50 Car. gl. Mr. Jo. van Heurn, doctor in der medicy*
nen , ter cause hy het doot licbaetn van zynder G., in der nacht ontboden zynde, gevisiteert ende geschout heeft, 4gL 4st. Jan Jansz., bidder, heeft by requeste ge-
doleert, alzoe hem voor zyn getrouwe dien- sten nyet meer als een roumantel ende 8 gl. aen gelt toegeleyt en was, daer ter contrarie in't sterfhuys van bisschop Egruont, hoger memorie, den bidder van hooft te voet gecleet, ende bovendien noch vier pont groot aen gelt gegeven is, verzouckende overzulks meerder loon, waer op hem noch vier gulden toege- Jcvt. |
|||||||
|
47
19 st. It., Voor de reparatie Voorsz., 13 gl.
2 st.
Robbrecht Petersz., 3 Car. gl., in plaetze
van een roumantel, vandat hy zyn G. nae zyn overlyden ontcleet heeft. Heer Symon , vicarius t'Oudemunster t'Utr.,
een tyt geweest hebbende zyn G. capellaen , wezende een oudt verdreven heer wt Hollant, 3 gl-
Jan Cost, seer, van zyn G., tot behoef vd.
capellaen, secret., paige mit twee meechden, 17 daelers, 'tst. 30 st.
Nicolaes Ernst van Upen, 44 gl., v. wolle
laecken, by hem totte rouclederen van jr. Ni- colaes van Zuylen, schout der stadt Utrecht ende zyn dienaer gelevert. Jacob Thymansz., 4 Car. gl., die by de ge-
depp. die bttermeechden tot een gedachtenisse Van zyn G. toegeleyt zyn. Jacob Thymansz., 28 gl. 2 st. 8 pen., van
negen weeken renthen, ende noch 6 gl. 14 st., van 12 coppel velthoenders. Robbrecht Petersz. mit zyn vennoten, be-
taelt 7 gl. 12 St., vandat syl. 12 nachten be- waeckt hebben, het zilverwerck van zyn G» op haer zelfs cost. Heer Peter van Weyerdt, capellaen van zyn
G., 12 gl., over een jaer gaige. Digna, Anthoais dochter, ondermeecht in
de keuken van zyn G., van een jaer gaige, 15 gl. Thoentgen Jansz. dochter van Eemmenes ,
keuckemeecht, 12 gl. 5 St., als reste van haer loon, mitsg. tot behoef vande paige van zyn G., haer neefgen, 12 gl. Dirckgen, weduw van oar. Jan van Elst, poc-
kemeester, 18 gl., vandat haere man voorsz. vande pocken gecureert heeft gehadt een Fre- drick , bastart zone vanden heere Van Touten- borch , dat hy oock ten huyze van dezelve een vrouwe, die van gelycke zieckte aidaer lach, doorstecken heeft, sulex dat zy daer aen gestorven is, d'welcke d'voorsz. mr. Jan heeft moeten tot zynen costen ter eerden brengen, 18 gl.
Heeren vice-domdeeken ende capittele ten
Dom, in afkortinge vande meniorie, die zyn |
||||||
|
taller ende noch elf ellen roiilaeckens voer Adr.
van Rhenen geschoren heeft. Jo. Splinter, gelevert het laecken totterou-
clederen van j\ Jo. Sloot, drost van Vollenhoe, voer 116 gl. 13 st. 8 penn. Corn. Cornelisz., steenhouwer, 2 gl. 3 St.,
van arbeytsloon, by hem verdient in 't afne-* men ende wederom mit loot in te zetten die sta- cketting om die sepulture v. zyn G. Jo. Cost, dispensier in't sterfh., 16 gl. 17
St. 2 p., van verschoten penn. totte spyze, geteert inde scheydelmaeltyt vande gedepu- leerden. Corn. Jacobs/:., in de handt^ cremer, 112 gl.
18 st. 14 p., van alderhande specie ende zuy- cker, in't sterfhuys gelevert. Jan Bruynensz., laekenkoper, 19 gl. 10 St.,
van het voederlacken, by hem gelevert, on- der de rouclederen van . . . Gardyns, haer dochter ende haer maecht. Aeltgen, Jan du Gardyns weduwe, als cas-
teleynesse van bisschops hof t*Utrecht, heeft by requeste myn heeren den gedeputeerden voorsz. verthoont, dat haer noch resteerde ter cause van haeren dienst, vier jaeren gaige, 'sjaers 15 gl., dat zy oock bovendien in ge- vanckenisse hadde moeten ontfangen ende be- vvaeren heer Nicolaes Symonsz., wt Vlaenderen , d'welcke zy suppleante opte bovenste earner, vanden 20. Aprilis anno 1667 totten 25. Au- gust! daer aen volgende, cost ende dranck wt- gereyckt heeft, vvaerna de voorsz. gevangen vande voorsz. camer gebracht is inde bene- denste kercker, alwaer hy gevanckelyck ge- zeten heeft totten 20. July 1574. belopende tzamen 2493 daghen, binnen welcken tyt zy hem oock wtgereyckt heeft bier ende broot. Item, dat zy suppleante voor zeeckere mate- rialen, reparatie ende arbeytsloon verschoten heeft, vermogens specilicatie, 13 gl. 2 St., verzoeckende Van al 't gene voorsz. is, betae- linge, waerop die gedepp. haer suppleante toegeleyt hebben 4 jaeren gaige , 'sjaers 15 gl., noch voor de montcosten van heer Nicolaas, gevangen , voor de eerste 126 daghen , daechs 6 st., maeck. 37 gl. 16 St., ende voor de an- dere 2493 dagh.. daechs 3 St., belop.373gl. |
||||||
|
48
|
|||||||
|
G. gehouden is inde Domkercke te mortifi-
ceeren, overmits zyn begraefFenisse aldaer, 100 gl. Hubert Hermansz., backer, 2 gl. 10 st., van
dat hy gelevert heeft 100 weggen, d'welcke den armen proveniers van Oudemunster ge- deylt zyn in St.Victoers capelle, volgende die gewoonte vande kercke van Oudemunsrer, als aidaer een prelaet ofte canonick overleden is. Floris Jansz., wantsnyder t'Utrecht, 41 Car,
gl., van leveringe van't laecken , totte rouw- cJederen van heer ende tnr. Floris Heermaele, canonick t'Oudemunster ende officiael v. myn G. heere d'eertsbisschop. Coenraet Heg, thinegieter, 55 Car. gl. 1st.
13 pen., vandal hy in 't sterfh. verhuert heeft vanden 16. Augusty totten 6 Octobris, mae- kende 42 dagen, 19 dosyn, zoo scottelen, als telioren ende kannen, ?t dozyn 's daeclis 1st. Jan Cost, seer. v. zyn G. en dispensier vd.
sterfh., 36 gl. 18 st. 12 pen., die hy verscho- ten hadde aen arbeytsloon vande reparatie vd. huysen Episcopael t'Utrecht, bier, broot, torf, keersen ende andersins gebezigt in *t sterfh. Claes Knyffende Jacob Jacobsz., 18 gl. 15 St.,
van geleverde hoeden, hosen ende lindt, voor den dienaer van Rataller ende Pauwels Joos- tensz. Joffr. Sophia, mr. Gerrit Mulerts dochter,
25 gl., welcke haer, als mede wezende een vande naeste vrunden van zyn G., toegeleyt zyn, by provisie tot haer reysgelt, mits dat myn E. heeren die gedepp. haer in goede gedachtenisse houden zouden , in 't absolveren ende claren des boedels, nae wteysch ende gelegenheyt vander zaecke. Fre. Cornelisz., cuper, 3 gl., vandat hyze-
dert den overlyden van zyn G. inden sterfh. tot diversche reyzen, zekere wynen verlaten, kerfstocken gemaeckt heeft, ende andere dier- gelycken arbeyt. Alidt, Jans du Gardyns wed., 200 Car gl.,
die haer by die gedepp. voorsz. toegeleyt zyn voor cost ende dranck, vier ende licht, voor haer ende haere familie, die haer in 't aen- Yeerden van't casteleynscliap belooft waeren, |
|||||||
|
gelvck haer voorzaet casteleyn van 't Bisschops
hoi alhier binnen Utrecht, als zyn G. alhier resideerde,genotenhadde, te weten, alle dagen een kan wyns, mitsgaders bier, cost, vier ende licht. Alidt, Jan du Gardyns wed. voorsz., 9 gl.,
vandat zy na *t overlyden van zyn G. gespreyt heeft tot diversche dagen 360 bedden, van elcke bedde een halve st. Daniel Gysbertsz., coster op St. Martyns
toorn alhier, 15 gl., die hy aen zyn G. noch ten achteren was ten tyde van zyn G. over- lyden , wt zaecke hy zyn G. hof ende wyn- gaert gegardineert hadde, mitsgaders van di- verse reyzen te luyden op cantate ende an- dersins. Jan Ariaens, snyder, 4 gl. 8 St., van't
maecken vande rouclederen voor myn E. heer mr. Johan Bogaert, decken St. Peters t'Utrecht. Heer Ausonius van Galama , out-domdecken
t'Utrecht, als een mede gedeputeerde v. myn G. heeren die gedepp. voorsz., om te reyzen aen d'Excfe des princen van Orangien, ende d'zelve een memorie ofte gedenckenisse van zyn G. te presenteren, tot reys- ende teer- gelt gegeven die somme van 60 Car. gl. Jacob Colyn , 8 gl., vandat hy door begeerte
van myn E. heeren die gedepp. gemaect heeft een patroon van een sepulture. Die huysmeesters vanden armen weeshuyze
binnen Utrecht, 300 Car. gl., die de wees- kinderen voorsz. toegeleyt ende geaccordeert zyn by myn E. heeren die gedepp. voorsz-, tot een aelmisse ende om die weeskinderen daermede te cleden. Willam Hermansz. van Otterspoor ende Jan
Cornelisz., als succentoers, mitsgaders die cho- ralen der kercken ten Dom t'Utrecht, 25 Car. gl., die hemluden by myn E. heeren die gedepp. toegeleyt zyn voor de leges ende arbeytsloon, dat hemluden competeert, ende zyluden ten achteren zyn, sedert het overlyden van zal. heer ende mr. Jacob van Oprode, in zyn le- ven suiFragaen van zyn G., maekende Uamea vier jaeren, van *t zinged, als zyn G. plach te wyen. Beernt Stel, wyncoper binnen Utrecht, 10
|
|||||||
|
if)
|
|||||||||||||||
|
voorsz. verschoten, totte oncosten aldaer ge-
daen, boven *t gunt heer Pieter v. Honthorst gedebourseert heeft, J5 gl. 8 St. It., alzoo joncker Joachim vanden Boetze-
laer, tegens dezen rendant geprocedeert heeft voor den gerechte der stadt Utrecht, omuic te hebben inventaris van't vercofte zilver- werck, daertegens den rendant hem geop- poseert heeft, mit advys van myn heeren gedepp., zoo is den rendant eyntelicK. daerinne gecondemneert mitte costen, die getaxeert ende by den rendant betaelt zyn, 15 gl. 8 St. It., in't opslaen ende vercopen van't zil-
verwerck, betaelt aen treckgelt, in als 34gl. 6st. It., den muntmeester, van zyn assistencie
in't estimeren van't zilverwerck, 3 gl. It., voor een stopbeurse betaelt 27 st.
|
|||||||||||||||
|
el. 10 St., van 15 quarlen wyns, die welcke
by myn heeren die gedepp. geschoncken zyn den capiteyn ofte oversten....., wezende
gelogeert ten huyze van heer Adriaen van
Zuylen , decken St. Jans. Jan Hagen, 15 St., van 10 glaesnaglen, tot
zynen huyze gehaelt, ende aen de huyzinge •van 't hof archiepiscopale verbezicht. Opden . .. Octobris 1580 zyn by myn E.
heeren die gedepp. gecommitteert h. Pet. van Honthorst, Fre. Schenck ende Jac. Thymansz., met de tegenwoordige ontfanger, om tereyzen tot Wyck op Duerstede, ende aldaer te in- ventariseren alle die mobilia, aldaer nocli be- rustende, toecomende bet sterf h. van zyn G., waerinne d'voorsz. gecommitteerden gevaceert hebben twee dagen, ende heeft Ja. Tymansz. |
|||||||||||||||
|
Op huyden hebben myn E. heren die prelaten ende capittele vande vier (I) ecclesien binnen
Utrecht, alse, vanden Dom , Oudemunster, St. Pieter ende S. Marie n , capkulariter in't cjeyn capittelhuyse ten Dom vergadert wesende, gedepnteert ende deputeren by desen den weerdigen Edelen ende hoochgeleerden heren Joh. v. Duvenvoorde, canonik ende scholaster ten Dom, ende Folckaert van Montsyma, canonick t'Oudemunster t'Utrecht, omme te reysen tot Dortrecht, ende aldaer ten meesten oerbaer vande vyfF ecclesien binnen Utrecht, inde munte ofte aen enighe andere personen te vercopen't silverwerk, toebehorende het bisdom van Utrecht, nu door't overlyden van, hoochl. memorie, heeren Frederick Schenck van Tau- tenborch , eertsbisschop in syn leven , in bewaernisse van deselve vyff(!) ecclesien wesende, op conditien, dat myn heren vande vyf ecclesien voorsz., gehouden zullen zyn, den toecomen- den bisschop , zoo verre 't noot is, ende hy daertoe gerechlicht zal zyn, zoo veel penniri- ghen voor't selve zilverwei*ck te refunderen , als van'tselve gecomen sal zyn; ende dit al, om daermede te copen zekere provisie van coorn, tot behoef vande inwoonderen ende ge- meenten der stadt Utrecht, in tyde ende stonde, als zulks van noode wesen sail; belovende de voorsz. praelaten ende capittulen haerl. voorn. gedepuleerden hiervan t'allen tyden te vryen, indemneren, costeloos ende schadeloos te houden. Actum, den 22. Dec, 15S0. Doer expres bevell vande voorn. capittelen,
P. Joostensz., nts.
|
|||||||||||||||
|
Twee silveren autaer candelaers, wegende
drie merck een once 10 engels. Vier altaer pullen, I merck 7 one.
Een wieroockvat, 5 merck 7 one.
Een silveren Salvators beeldt mit een duyf-
gen, tsamen 22 merck 7 one. 15 eng. Een silveren becken onder een lamp, met
een ketting, 8 merck 12 eng. Een silver wywater vat, 2 merck 7 one* 12 eng.
Een silver vogelken, 1 merck.
|
|||||||||||||||
|
Twee silv. waterbecken, 7 me. 7 one. m.5 eng.
Een wywatersquast, 3 one. 15 eng.
Een groote vergulde kelk met een paleen,
4 merck 3 one. 5 eng.
Den bisschops staff aen vyff stucken, 12
merck 2 one. 5 eng. Een vergulde kelk met een pateen, tsamen
2 merck 7 one. 5 eng. Een silver vergult cruys met drie beeltgens,
5 merck 3 one. 10 eng.
|
|||||||||||||||
|
-*-»**OOCx**-^-
|
|||||||||||||||
|
IV.
|
|||||||||||||||
|
COMPUTUS ECCLESIASTIC!.
|
|||||||||
|
I. Computatio mei Gerardi de Suggerode, decani ec-
clesie Sancti Salvaloris Trajectensis, vicarii generalis, epi- scopali sede Trajecten. vacanle, a quinque ecclesiis Tra- jecten. deputati, incipien. a vicesima die mcnsis Decembris anni xvc vicesimi noni usque ad quartam diem mensis Augusli in anno xvc tricesimo, scudato quolibet compu- tato pro triginta sluferis monete curren. Hollan. De permutationibus, 27 scud, 12 St.
De episeopalibus, 4 scud. 15 st. |
|||||||||
|
De licentia testandi et magno sigillo,
item, pro licentia, quod soror Johanna
Heetvliet, professa in conventu ordinis regu- larissarum in Geervliet, posset se transferre ad conventum strictioris ordinis in Gandavo ad instantiam Adx-iani de Heetvliet, reddituarii generalis dni comitis de Hoochstraten, gratis, quia maxime auctoi'itatis apud eundem. (Et alia,) Tertia summa , 9 scud. 7 st.
De confirmationibus, morttficatio?iibu$ ,
approbationibus et indultis.
Item, pro licentia transferendi ymaginem
Sancte Anne cum clenodys ex capella in Huysen , penilus ruinosa ad ecclesiam paro- cbialem ibidem, I scud. 12 st. Item, pro absolutione Dni Jacobi ex alio a
juramento prestito per metum patris sui ad effectum agendi contra eundem super bonis maternis, quia filiusfamilias et pauper, 20 st. Item, pro translatione juris patronatus a
priore conventus regularium prope Leyerdorp vicarie site in capella conventus beate Eli- sabeth in Haga Comitis ad castrum Dni Ge- rardi de Assendelft, situm prope Beverwyck, gratis, quia presidens curie Hollandie. Item, pro reservatione pensionis vigintiflo---
|
|||||||||
|
renorum aur. ex fructibus mense capital. AI-
denzelensis pro Ludolpho de Hattem, vicario eccl. b. Marie Traj. et nepotis magistri Gose- wini de Hattem, canonici Sancti Salvatoris Traject., contemplatione ejusdem et magistri Leonard! Herdinck, secretarii primi dni co- mitis de Hoochstraten, sub beneplacito, gratis. Item, pro extinctione hospitalis de Symons-
haven, partium Hollandie ordinati ad recipien- dum pro una nocte peregrinos, inter quos major Ears rybaldi sunt et nebulones et applicatione onorum ejusd. hospitalis, que modica sunt, ad alios pios usus, pro una medietate, pro struc- tura et reparatione ecclesie de Symonshaven et reliqua parte ad usus elemosynarum Sancti Spirit us loci ejusdem pro pauperibus Ghristi inibi degentibus, 4 scud. Item, pro diminutione cotidiane misse ad
tres missas ad vitam Dni Everardi de Abben- broek , duntaxat ratione vicarie Scti Luce in ecclesia parochiali nova Delfensi propter demo- litionem quarundam domorum prope portas opidi Delfensis ad eandem spectantium, 2 scud. Item, pro sigillo commissionis ad visitandum
conventum S. Ursule in Nederelten, prope Embricam, quia conventus pauperrimus et continue gravatus militibus, 11 st. (Et alia.) Quarta summa, 38 scud. 25 st.
|
|||||||||
|
51
|
|||||||
|
De oonsecrationibus altarium et recon-
ciliatione* Item , pro consecratione altaris contubernii
vandie aremers, in ecclesia Goudensi in ho- norem S, Nicolai, 5 scud. 18 st. (Et alia.) Summa, 19 scud. 26 st.
De rescriptis in Frisia et de pensione
Frisie.
(Post alia.) Item, de pensione sacramentorum sacri olei
et crismatis in Frisia recepi a dno Jo. Ruddc, cap00 vicarie Scti Nicolai in ecclesia Daven- triensi, 7 scud. 14 st. Octava summa, 35 scud. 8 st.
De parvo sigillo officialatus curie
Trajectensis. Item, Johannes Boelen, yicarius ecclesie
Trajectensis habuit custodiam et administra- tionem istius parvi sigilli et assignavit pecunias inde provenientes, videl. summam octoginta quatuor flor. et duorum stufer. monete Holl. Dno Johanni Vorstio, decano et officiali Traj. et non vicario, prout consuetum est, prout per quitantiam ipsius dni decani et per cedulam dni Jo. Boelen suprascripti, ideo hie nihil. De catkedradico, quod assum appellator,
et solvitur a cu?'atis in sessione sy-
nodali feria teiiia post dominicatn
cantate , et in crastino Remigii.
Item, Jo. Spierinck, recepit et tradidit
pecunias inde provenientes dno Jo. de Meden- blick, canonico S. Salvatoris Traj. et non vicario, prout est consuetum, et ideo hie nihil. De recognitionibus factis coram officiali
Traject. Item, vicarius, sede vacante , nihil recepit
de recognitionibus; si officialis aliquid rece- perit, ignorat. Nona summa, nihil per vicarium.
7*
|
|||||||
|
De dispensationibus et purificationibus.
Item, pro purificatione dispensations apte
Jasparis Lanck,ex subdiacono et soluta ad omnes ordines, et similiter pro Melichore de Lanck, filiorum (!) Dni Wilhelmi de Lanck, cancellarii duels Gelrie, ex gratia 4 scud. (Et alia,) Quinta summa, 19 scud. 21st,
De majori sigillo officialatus curie
Trajeotensis, in causis, Sexta summa, 10 scud. 3 St.
De quesioribus fabrioe ecclesie Tra-
jeotensis. Item, de quaestu S. Anthonii, 1 scud. 12 st.
S. Theobaldi, nihil. S. Cornelii, I scud. 12 st. S. Huberti, 1 scud. 12 st. S. Quirini, 1 scud. 12 st. Nostre Domine, 1 sc. 12 st. Venerab, Sacramenti, nihil. Summa, 7 scud. De relaxationibus ecelesiarumpollutarum.
Item, de relaxatione interdicti ob violentiam
ecclesie et cymiterii in Haxberghen^ partium Twenthie, 1 scud. 12 st. Item, de relaxatione dni Zwederi, curati
in Lochum ad tempus VI mensium ad impe- trandum rehabilitationem ad caulhelam a sede apostolica, quia coactus ad se defendendum, commisit homicidium, 1 scud. 12 st. Septima summa, 11 scud. 6st.
De dimissoriis, 2 scud. 24 st.
De licentia celebrandi in portatili. Item, pro licentia celebrandi in altari por-
tatili in capella St. Anthonii iu Bolswerda , partium Frisie, 1 scud. 12 st. Item, pro licentia celebrandi in portatili
in capella b. Marie virg., infra Hmites eccl. paroch. b. Mart, in Bolswerda, 1 scud. 12 st. Summa, 2 scud. 24 st. |
|||||||
|
sore quatuor officiorum Flandrie, etc., 24 scud.
20 st. Item, a dno Henrico Polderman, provis.
jurisdictionis Wallacrie, etc., 1*00 scud. Item, a dno Petro Speck, provis. Suyt-
bevelandie, e/c, 66 scud. 20 St. Item, a provis. Amsterlandie, e/c, 23 scud;
10 st. EXPOSITA
IN SUPRADICTO OFFICIO VICARIATES. Item, solvi dno Petro Braem, sermocinanti
in congregatione synodali coram clero totius diocesis eantate Maji in anno tricesimo, 1 scud. 12 st. Item, solvi dno Laurentio Hertoghe, epis-
copo Ebronensi, de mandato Rdi Dni pre- positi S. Salvatoris , centum flor. Holl., ratione pensionis unius medii anni in festo nativ. Jo. Baptiste cesse in anno tricesimo, juxta ce- dulam manus sue proprie, 66 scud. 20 St. Pro cera rubra et viridi, 2 scud.
Item, solvi mgr. Bernardo de Haerlem,
tanquam vicedecano ecclesie TVaj., quia in absentia decani Traj. per totam mensem Ja- nuarii anni tricesimi, utofficialis, sede vacan- te, H scud. 4 st. Summa omnium expositorum, 160sc.l2st.;
Qua summa expositorum subtracta a summa
omnium receptorum, quae fuit 541 sc. 3 St.
manet receptor debens Do. Rmo 380sc.21st.
Fac, scud, pro triginto stuf. computato,
in moneta Holl., 571 flor. Holl. 1st.
Hec inventa est conclusio presentis com-
putationis, et visitata per prelatos et alios deputatos quinque ecclesiarum Traject. die XXI* mensis Februarii, anno xvc tricesimo tercio. Wilh. de Trajecto Superiori nts. ex mandato.
Item, propter guerras et diversas expensas
diversimode per p. Zuggerode factas pro de- fensione jurisdictionis et propter etiam diver- sa servitia ejusdem Zuggerode prestita Rmo dno cardinali fuit ex concordia de prefata summa executoribus ejusdem quondam Zuggerode per Rdum prepositum S. Salvatoris, vicarium car- |
||||||
|
Sequitur de decretis, videlicet de clericis
admissis ad sacros ordines super' ti-
tulo primoniali (!) sabbatopost in-
vocavit, nana mensis Martii.
Decima summa, 53 scud. 6 st.
De legibus Dni, etc.
de excessibus et correctionibus, (Post alia.)
Item, pro correctione dniNicolai Wilhelmi,
•preshyteri in Huekelum , quia prolem susci- tavit ex consanguinea in quarto consanguini- tatis gradu, ignoranter et populo nesciente, sed ex propria confessione, pro scrupulo con- science sue , 2 scud. Undecima summa, 4 scud.
De sif/illo ad ordines.
Item, hoc officium commisit dns prepo-
skus S. Salvatoris , vicarius principalis , magi- stro Johanni Lombaers, secretario s. pensio- narioopidi Buscoducensisdeservien. sub quinto denario juxta antiquain consuetudinem, qui ulterius administrationem et scripturam mem- branarum commisit Johanni Byndop. Recepi successive a prescripto Jo. Byndop,
ratione literarum ciinistratarum ad ordines om- nesminores et majores, ducentos triginta qua- tuor flor. Holl,., inde detractis expensis, custodia et legibus sigilli ad ordines et deservitura (!), necnon quinto denario pro prescripto magistro Johanne Lombaers, manet libere proRmo Dno centum sexaginta duo flor. Holl., fac. 108 scud. Item, a provisore Goylandie dns Gerardus
de Vollenhoe, presbyter animarum ecclesie S. Salvatoris Traject., computavit de clande- stinis, quia nullam aliam jurisdictionem ha- buit, sede episcopali vacante , deducto quinto denario pro laboribus et scriptura. Mansit li- bere pro Dno Rmuf 3 scud. Recepta a provisoribus eantate mensis Maji
in anno tricesimo pro presta hoc est
ad computum fuiuri anni.
Item, imprimis a dno Jo. Wynter, provi-
|
||||||
|
;,3
|
|||||||||||||
|
dinalis prlncJpalem defalcatum, ita quod finalis
summa debita remansit, 3 fl. Caroli de 20st. (!) Inde aclinic subtractis 25 f. Phli pro pre- latis et canonicis, notario camere et aliis de quinque ecclesiis, qui interfuerunt computa- tioni, manet libere pro Rmi dno cardinali, 268 flor. Caroli de 20 st. et 15 st. Michael de Enckenvoirt.
Ego Michael de Enckenvoirt, Dei gratia pre-
positus et arcbidiaconus ecclesie S. Salvatoris Trajectensis, procurator Reverendissimi do- mini , domini Wilhelini, cardinalis Derthu- sensis, Episcopi Trajectensis, approbo supra- dictam computationem domiui Gerardi Sug- gerode, decani Sancti Salvatoris, Vicarii, sede vacante, etc., i*atificando acta per eundem in |
|||||||||||||
|
dicto officio, et recognosco, quod sui execute*
res , videlicet Johannes Slacheck , prepositus majoris ecclesie Trajectensis, Arnoldus Buser, dominus Goswinus Hattem Sancti Salvatoris, et Lambertus ten Dun majoris ecclesie Tra- jectensis canonici, et Franciscus de INjenrode, de reliquis ex domo mortuaria dicti quondam Zuggerode, decani, bene et legaliter ad inanus meas satisfecerunt, quitando eosdem. Actum Trajecti in domo papali decima
octava Martii, anno millesimo quingentesi- mo tricesimo tertio. Quod ego Michael, prepositus supra-
dictus attestor manu propria hie sub- scrip ta Ego michael de Enckenvoirt, quito et
approbo manu propria, ut supra. |
|||||||||||||
|
II. Computatio Dni Henrici Ben, canonici Trajecten-
sis, de bonis fabrire ejusdem ecclesie Traject. de anno xvc tricesimo quarto. |
|||||||||||||
|
Cortryck) de 3 jug. unum scut, antiq^,
scuto pro 45 st. computato; fac. 2 flor. 5 st. Item , in Maurick ab altarista Sancte Ca-
therine, de 5 jug. 3 L. civitatis; fac. 12 st. Item , a curato in Horner, occasione legati
Johannis de Wit, ex domistadio dotis pas tor is ibidem, singulis annis, 5 St. Recepta a questoribus.
Item, de questu beati Martini, patroni
nostri gloriosi et nostre domine, ab Hugone de Asperen et Thoma Jacobi hoc anno sil. 31 fl. Karoli imperatoris moderni, facien. in levi moneta , 38 flor. 15 st. Item, de questu sancti Gornelii a Dno Ge-
rardi deHasselt, 160 flor. Karoli; fac. 200fl. Item, de questu s. Anthonii a Dno Jo-
hanne de Huges, procuratore S. Anth. ad X annos, quolib. anno pro 300 flor., solvit hoc anno ex con cord ia, 160 fl. Ka., fac. 200 fl. Item, de questu Ven. Sacramenti a Corn.
|
|||||||||||||
|
Recepta
Hec sunt receptee de bonis, etc. Item, a proCuratore sancti spiritus inTra-
jecto 20 s., monete civitatis, fac. 4st. Holl.; facien.5 st. Item, de ti'ibus domibus et areis stantibus
opten Dam , spectan. ad juniorem presbyte- rum animarum , nunc ad magistrura Adrianum Rvck, unam marcham argen., marcha pro 4 scut, computata ; fac. 10 flor. 15 St. Item, de domo et area, stante inden Re~
genboge, spectan. ad seniorem presbyterum animarum, nunc ad magistrum Ghysbertum Zael, mediam march, argent., marcha uts com- putata: fac. 5 flor. 7 st. 3 alb. Item, de cellario in Gruenewoude, a pro-
curatoribus ecclesie civilis 20 st. monete civi-
tatis, fac. 5 st. Holl.; facien. 5 st.
, Item, a Joanne Rutgeri Gysberti,de cellario
juxta pontem urbis, 13 gross. Flan. 5 fac. 13 st.
Item, a Nicolao Joannis, parochiano in
|
|||||||||||||
|
M
|
|||||||
|
de Reimerswael, unam libram grossorum, 7fl.
10 fit. Item, de questu S. Theobaldi a Wessello
de Lengel hoc anno 125 flor. Ka., etc. Item, de questu S. Huberti ab Hermanno
vande Pol, 260 flor. Ka., etc. Item, de questu S. Quirini a Dno Adriano
de Bommel, 100 flor. Ka., etc. Recepta extraordinarie.
Item, de admissione Dni Jaspari de Ren-
nenborch, ad prebendam vacantem per obi- tum dni Martini de Leeuwenberch, 55 fl. aur. Item , adhuc de admissione dni Gerbrandi Symonis ad prebendam dni Frederici Scenck, prepositi S. Petri vacantem via permutationis 55 flor. aur. Item , ab eodem de admissione supplement!
ejnsdem prebende tres marcas argent., marca pro 9 flor. aur. Item, de admissione dni Johannis Verhuel,
ad prebendam dni Gerardi de Reness, va- cantem via permutationis, 55 flor. aur. Item, de admissione Cornelii Vincentii, de-
cani S. Salvatoris, ad prebendam D. Michaelis de Enckevoirt, prepositi dicte ecclesie S. Sal- vatoris, 55 flor. aur. Item, a vicecurato nostroin Sassenhem,de
pensione annua centum flor. Holl., etc. Item , de locatione antique domus choralium
de termino Victoris a°. xxxiw, el pascbe a° xxxv, 3 flor. 15 st. Item, recepi sigillum argenteum Dni Reve-
rendissimi, Dni Wilhelmi de Enckevoirt, car- dinalis , episcopi, dum vixit, Trajecten., pon- deris novem unciarum, qualibet uncia pro 30 st., etc* Sequuntur exposita per me Henr. Ben, etc.,
in eodem officio sub anno prescripio juxta
12 cedutas a magistro Nicolao mihi
tradilas,
(Praeter alia.)
April, Jaspar Zweersz. heeft een nye bel
gelevert voor een oude, voir 't heilighe sa- crament te bellen, etc., 3 St. 6 d. Julius, Item, Bruyn, de snyer, vier vanen
|
|||||||
|
gemaect opten toren, daeraen verdient 12 st.
It., tot dese vanen gecoft 2£ e!le root la- ken, d'el 10 st. 3 wit. It., l\ ellen fustayne, die el om 4 st. Item, Styngen, met huer anderde, hebben
dat coeperwerck schoen gemaect aen ?t heylich graff, etc., 26 st. etc. Item, gegeven den gesellen, dieS. Ponci-
aens kas gedragen hebben, die bebben ver- dient nae ouder gewoente, tsamen 2 gl, 10 st. Item, Van Noyen beeft gemaect een vyer- cante lyste, om ?t heyligbe sacrament te ara- gen, aaeraen verdient 22 st. etc. Item, Jacob Nobel heeft die voeten met
gout gemaect, daer men 'theylighe sacrament op draecbt, ende voert mede die borcht mede gestoffeert, daeraen verdient 2 gl. etc. August. Item, Claes, Stoffel ende Bernt,
hebben aen onse lieve vrouwen, staende after aen den toorn doir, gewrocht, tsam. etc., 2 flor. Item, JanvanNoyen, van sonnen ende ma- nen te maiken, van snyden ende lymen, die- selve te schilderen , etc., 3 flor. 8 st. 6 alb. etc. Item, Dire, mr. tymerman , heeft die stey- ger gemaect ende voorby die orgel verscoten, etc., 25 st. Splbr. Item, Lambert, stroeydecker, heeft
bisscop David ts glaes een dach gestopt mit stroey , etc., 7^ st. etc. Octob. Item, Goeyert, die steenhouwer,
heeft die maent verset ende dat capetteel of- gereyt ende die libry wat gemaect, tsamen 6 st. etc. Item . Dire, de tymerman , heeft op't groete
capittelhuys de vensteren vermaect, etc., ende dat boeft te verhangen, om die beelden te setten, etc., 2 gl. 16 st. 3 wit. Item, Arys Heynricx heeft ons kerck een
zeyll geleent aen ons lieve vrou , om 3 st. Novemb, Item, Joachim, die schilder,
met van Scayc, die hebben die borders ge- verft aen ons lieve vrouw, daeraen verdient 10 st., etc. Item, Willem, die lanternmaker, heefton-
der de toorn die lanteern vermaeckt van hoern, 3 st. 9 wit. Decern^ Item, mr. Cornells, inden Dom f |
|||||||
|
5 Ji
|
||||||||||||
|
missa quotidiana in altari ante reliquias S. Mar-
tini celebranda , etc., 31 flor. 10 st. Item, solvi M. Adriano Ryck, ministratori
Eresentiarum pro memoria Dni Frederici de
aden, episc. Trajecten., que servatur in ecclesia nostra, presentibus Dnis quinque ec- clesiarum, etc., 56 flor. 22 wit. Item, Petro Duyrmondt, pro ramis in festo
translationis beati Martini, eta*, in festo pen- tecostes , dedicationis etc., 3 fl. 7 st. 6 alb. Item, Godefrido de Geldria, primo virgi-
fero nostro 1^ mod. tritici, etc. Item, campanario nostro, pro antiqua ob-
servatione et consuetudine capitulari pro pul<- satione magne campane et pro pinguedine, 2 flor., etc* Item, pendentibus vela in Dominica: In-
vocavit, duas takas vini, etc* Item, Vicario It""1"1 Dni nostri Trajecten.
pro cera ad sigillandum, nihil. |
||||||||||||
|
sa. ge., heeft die joes (!) jaerlix besproken tot
hoer vastenavont, om Sinte Ponciaens kas en Agnyten kas wt eade in te bueren, tsamen 16 St., etc. Item, aea die put, repen ende emmers,
op bet kerckhof, mettle ketten , ts. 9 St., etc, Febr. Item, Jacob de Malre, heeft ons
kei'k gemaect JO emmers, daer Sinte Marten op staet, 25 st., etc. Item, Jan van Noy, heeft ons kerck ge-
maect een nye kiste in't koer by S. Agniel, daeraen verdient 2 fl., etc. Cornells, die beeksnyder, heeft aen *t sacra-
men tshuys met die voey, dat men onitue draecht om 5 St., etc. Noch voert gemaect aen Sunt Ponciaen syn
hant outlet mes, daeraen verdient 10 St., etc* Noch aen bischop Arckel verdient 3 St., etc*
Herman van Vryhuysen heeft betaelt vandie
kerkenroyen mit die statie roeye , tsa. 2 fl., etc. |
||||||||||||
|
Eier na votaken die jaerceduien. Exposita pro candetis.
|
||||||||||||
|
In primis , de candela ardente ante reliquias
S« Agnetis per totum annum 15 pond. cere. Item, de candelis ard. die noctuque ante
reliquias S. Agnetis in festo et per totam oc- tavam, 6 p. cere. Item, ante reliquias S. Agnetis in vigilia b.
Martini et in nocte nativitatis Dni, optie leuwen, 5 p. cere. Item , ante reliquias b. Agnetis optie bla-
kers, 2| p. cere. Item, pro candela pascali ard. ante imagi-
nem b. Marie, 24 p. cere. Item, in festo Yen. Sacr. ad processionem
eod. die 4 toers de 12 p. cere. Item, eod. die et per totam octavam aen
gedreven keersen, 9 p. cere. Item, Dominica infra octavam Sacramenti
de 2 tedis de 6 p. cere. Item, de candelis ardentibus in singulis fe-
stis beate Marie V., ante Beethleem et ante reliquias SS. Vironis, Urbani, Benigni, Elisii et Adriani et in festis eorundem 6 p. cere. Item, in profesto b. Martini de prima Stella
pendente in medio chori de 4 p. cere. |
||||||||||||
|
Jan van Vol pen, die mandemaker, heeft
gelevert vyf traelyen in *t scoell, 7 J st. Pous, die lyndreer, heeft gelevert op ten toern
8 pont aenden clepell, noch aen S. Ariaens clocke 20 p., noch Sunte Thomas ende Be- nignus 47 p., tsamen 6 gl. 2 st. Item, betaelt Bruyn, die snyer, vandat hy
inde sacristy genaeyt ende die ornamenten ge- maect heeft, etc., 15 St., etc, Noch denselven betaelt van zynen diensten ,
wyn ende water te ministreren , van dye eerste misse te luyen, die coolen te bewaren, ende daervan vuer te maken op 't chooi*, etc., 6gl. Exposita in pensionibus fabrice.
Item, thesaurario nostro pro secundo liuni-
nari ante Yen. Sacramentum unam marcham argent. , etc. Item, eidem de una lampade, instituta per
Dn, Joannem de Hamersteyn, 2 flor., etc. Item, adhuc ex testamento Dn. Nicolai de
Lavennis (?), prepositi Leydensis, etc*, pro |
||||||||||||
|
5G
|
|||||||
|
Item, aclinic 4 stelle pendentes in novo
opere 18 p. cere. Item, in festoS. Crucis de duabus candelis,
2 p. cere. Item, pro augmento candelarum ante ima-
gines apostolorum in choro ecclesie nostre per totum annum, 50 p. cere. Item , in summis festis ante i*eliquias , voor
die kassetty 5 p. cere. Item , pro viridi cera per totum annum I p.
Item, pro rubea cera per totum annum 1 p.
Item , feria quarta post pascha in proces-
sione, 4 tede, 12 p. Item , in festo S. Mathei apostoli in proces-
sione, 4 tede, 12 p. Item, in festo S. Mathie apostoli in qua-
drag., 4 tede, 12 p. Sum. 202| p., facit 45fl. list. 3 alb. etc.
Item, pro pensione et factura harum
candelarum , 15 st. Summarum exposit. pro candelis et pen-
sione, 57 fl. 17 st. 9 alb. 3 d. Exposita in pensionibus prebende
defunctorum, Syndico ecclesie nostre, 3 gl. 15 st.
Item, sacristis ecclesie nostre pro custodia
librorum et signalura lectionum, 20 st. Adhuc eisdem pro compositione horologii
nostri ante chorum, 25 st. Item, pro calepodiis , calceis et chyrotecis
nostre Domine, duorum angelorum Symonis et Josephi, in festo purificationis beate Ma- rie Virg,, 20 st., etc* Item , in cena Dni pro vino dominorum de-
cano duas tachas, et viginti quinque capitu- laribus, cuilibet unara tacham, advocato, syn- dico et sculteto cuilibet unam quartam, etc. Item, Wilhelmo Wilhelmi, virgifero, scul-
teto nostro in Oudelle, 6 st. etc. Item , thesaurario pro scuttellis et fructibus
et una p. cere, ministrat. capellanis Sanctorum Johannis evangeliste et Jacobi, 10 st. etc. Item, tribus clavigeris cuilibet, 10 st. etc.
|
Exposita extraordinarie.
Item, pro refectione dominorum in domi-
nica: Laetare Jherusal., in domo Decani nostri Traj. 18 quartas vini, quarta pro 3 st., etc. Item, Petro Duyrmondt, pro caputio suo,
6 sL Item , Ghysberto organiste de 12 mensibus,
quol. mense 3 fl., fac. 36 flor. Item, adhuc eidem pro tabbardo suo, 6 fl.
Item, adhuc eidem de domo sua, 4 flor.
Item, socio prepositi de decern dicis panis
in cena Domini ministratis, etc. Item, solvi Dno Lubberto Richardi, cele-
branti missara Dni Johannis wten Elswert, singulis feriis sextis, unum stuv., etc. Item, canonicis deferentibus reliquias San-
ctorum Ponciani et Agnetis in profestis eorun- dem , qualibet vice, cuilibet unam quartam vini, etc. Item, 12vicariis, qui in cena Dniastiterunt
Dno suffraganeo in consecratione sacri crisma- tis, cuilibet 15 alb., etc. Item, sacristis pro palmis, quastis et aliis
necessariis in sacristia, pro malleo novo, pro cancella viminea , 7 st. 6 alb. Item, sociis celebrantibus missam Ven. Sa-
cramenti feriis con .... retro summum al- tare ex institutione D. Margarete de Broeck- huysen dicenda hora semi-octava, una cum ministratione panis et vini, 3 flor. etc. Item, choralibus ecclesie nostre pro de-
can tatione misse nostre domine post matu- tinos, 9 flor. Item, chorisociis ecclesie nostre pro per-
petua missa quotidiana per D. Hermannum Tulman, canonicum, singulis diebus hora semi- octava missa sancte crucis finita in capella Domine nostre per vicarios nostros vicissi- tudinaliter celebrantes, 11 flor., etc. Item , Joanni Nachtegael, antiquo servitori
ecclesie nostre juxta prothocollum de anno xxviii undecima Octobris, ad vitam suam quo- libet anno, 6 flor., etc. Item , solvi de mandato capituli in primitiis
Volpardi Bernardi, dudum choralis ecclesie nostre, duos flor., etc. |
||||||
|
67
|
|||||||
|
Item, sexta Januarii anno XXXV, solvi Jo-
anni Petri de Jeacht, misso ad consilium Cesaree Maj., in Haga Coraitis in facto juris- dictionis prepositure Westfrisie, contra illos de Horn et Enchuysen c. sociis, 25 St., etc. Item, capitula quinque ecclesiarum propi-
narunt domino Episcopo Brixen., legato Ce- saree Maj. una cum suis collegiis, fac. pro ecclesia nostra sex quartas, quarta compulata pro 3 st. Item, x Maji capitulum propinavit dno
comiti de Buren unam amam deeltvyns, em- ptam pro 12 flor., etc. Item, capitulum nostrum propinavit in
conventu de Bethlehem extra Trajectum, pre- sentibus decano , Leuwenberch, Nyevelt;, Re- nesse, pro vino 31 st. Item, solvi de mandato capituli Johanni
Ysbrandi alias Focx, janitori curie Trajecti, 17 stM etc. Item, capitulum propinavit suffraganeo ce-
lebranti summam missam in feslo Pasche, sex quartas vini, etc. Item, solvi de mandato capituli de expensis
factis per dnos Jobannem Reael et Henr. Go- defridi, una c. deputatis ecclesie S. Salvatoris, missos in't Wael, super inspectione aggeris Lecce, et ad videndum statum et ordinandum limites ejusdem pro parte eccl. nostre, 25 st. Item , solvi de mandato capituli Wilhelmo
Jobannis in Scalckwyck, pro factura et repa- ratione aggeris praed. et aliis requisitis pro parte ecclesie nostre, 12 flor., etc. Item, capitula quinq. ecclesiarum propina-
runt domino comiti de Uoecbstraten XL quartas vini, pro 3j St., fac. pro nostra ecclesia 12 quartas, etc. Item, capitula quinq. eccl. propinarunt
Rd0 Dno Arcbidiacono Attrebaten. et aliis consiliariis Ces. Ma. et illustriss. regine Hun- garie xxx quartas vini, etc,, pro nostra eccl. 2i st., etc. Item, solvi sexta die mensis Dec. pro suc-
cario et vino in venditione antique Domus choralium, 2 flor., etc. Item , solvi de mandato capituli meester Jac.
de Milde, qui missus c. magistro Nicolao Ruys, IV.
|
can. eccl. S. Salvatoris tot Hagesteyn ende
optie Faert, om te doen recoil, zekere cer- tijicatie^ beruerende den geschoten dyck in 'tfFael, IS st.. etc. Item, solvi de mandato capituli magistro
Jobanni Boelen , notario, in causa beresis con- tra Jobannem Wynter, Lutberanum, pros.il- lario suo, 8 flor., etc. Item, decima sexta Januarii capitulum no-
strum propinavit domino de Gaesbeeck , inden Hulck 12 quartas vini, etc. Item, prima Augusti missi fuerunt dni De-
canus Joannes vander Vorst van Loenbeke, Henr. Ben, Henr. Godefridi et Lambertus ten Duynen, can. Traj. in Berchambac/it et Haestrecht, ad visitandum aggerem et terras ecclesie nostre, et habuerunt in expensis c. curru, 2 flor., etc. Item, betaelt Alaert Brants, goutsmit, van
onsen kerken roeden te maken ende van sul- ver, dat hy gelevert heeft, tsamen 11 flor., etc. Item, noch hebbe ich Alaert Brants gele-
vert aen zulver, negen onsen, die ic ontfan- gben bebbe aen een zulver zegelle van bisscop Enckevoirt, die once voir 30 St., etc. Item, betaelt Antho., die boeckbynder,
van't myssael op't hoogbe autaer te verbin- den, 45 St., etc. Noch deselven betaelt van dat corporael-
kystgen , mit slooten gemaect ende leer daer aen gedaen , 3 St., etc. Item, betaelt een schilder, die die wapens
gemaect beeft op x emmers , van't stuck 2$ st., etc. Item , solvi de mandato capituli dno Fra.
Beyer, notario, pro inslrumento appellat. et aliis contra Do. AlbertumPiggbium, etc., 28 st.5 etc. Item, fratribus S. Jheronymi de certis
scripturis in missali snmmi altaris et in aliis libris juxta manum D. Adriani Ramlibrarii, k flor., etc. Item, solvi dno fratri Wilhelmo de Merlo,
commiss. abbatis S. Cornelii, de VII denario ex oblationibus et elemosynis questus P. Cor- nelii, 23 flor., etc. Item , solvi dno Theod. de Malsen , ex parte
dni Gysb. de IMontfort, quondam campanarii 8
|
||||||
|
58
|
|||||||||||||||||
|
ejusd. mandati executi contra dominos deca-
num et capitulum eccl. S. Petri Traj. in facto decimarum in Etst, etc., 3 flor. |
|||||||||||||||||
|
nostri pro pnlsatione mortuorum de lermino
omnium sanctorum eio.$ 3 flor., etc. Item, solvi dno Jolianni Beyer, notario, pro
mandato inhibit, pro sigillo et executione |
|||||||||||||||||
|
111. Computatio Domini Johannis a Bruhesen, canonici
Trajectensis, de bonis fabrice ejusdem ecclesie, de anno xvclx inchoan. ia Martii, in moneta eurrenti civitatis Trajecten. r videl. flor. pro xx Holl. computalus. |
|||||||||||||||||
|
Recepta extraordinarie.
Item, de locatione antique domus chora-
lium a Gertrude LieVerdrncx, per ipsam a capitulo nostro emptam, de termino Paesehe et Vict, anno xvclx, recepi per detractionem ex prebenda dni Galame , confratris nostri, 7 fl. 4 st. Item , recepi a camerario civitat. Traj. pro
tertia parte reparations facte circa pontem dni Martini et edicule ejusd. pontif., 88 fl. 14 st. 3 alb. 2 d. Item, recepi pro admissione D. Ottonis de
Malsen , ad supplementum, vacans per obi turn D. Henrici Godefridi, pro 3 marcis argenteis, 27 fl. aur. de pondere, quolibet computato pro 32 st., fac. 4t2 flor. 4 st. Item, recepi a D. Johanne Beyer, tan-
quam executore dni Henrici Godefridi, pro ipsius sarcophago ab ecclesia nostra empto, 45 st. Item, a R. Drio Johanne vande Vecht, de-
cano nostro tanquam magistro fabrice anni IVt, quos plus receperat, quam exposuerat juxta conclusionem rationis de eodem anno LVI ab ipso reddite, 59 fl. 19 alb. Recepta de fructlbus prebende defunc fo-
rum juxta sparingiam de anno tn« inckoante Retnigii, 779 fl. 4 «. 10 alb.
|
|||||||||||||||||
|
Summa prima, 26 fl. 15 st.
Receptee a quesioribus. Item, de questu Sancti Martini ,* patroni
nostri gloriosi, hoc anno, nihil. Item, de questu S. Cornelii et S. Quirini
a Johanne de Campis, 28 fl. Item, de questu nostre Domine, nihil.
Item, de questu S. Anthonii a Dno Joanne
de Asperen et Rutgem de Ommen, SO fl. Item, de questu Venerabiiis Sacrament*,
nihil. Item, de tribus cursibus S. Huberti, el de
uestu S. Theobaldi, episcopi, a D< Joanne e Asperen , 36 fl. Receptee de teslamentis etc.
Item, recepi a conventu carthusianoruin
prope Trajectum, pro precio cujusdam ferree ciste de consensu capituli predicti conventui divendite nostreque ecclesie per executores dni Johannis de iiovinia (ut narratur) dere- licte, 36 fl. Recepta de immolationibus et ex
truncis* Item, recepi pro sigillo dni Henrici Go-
defridi, vice-decani nostri, ponderante in ar- gento etc., 36 st. |
|||||||||||||||||
|
.'
|
|||||||||||||||||
|
ft)
|
|||||||
|
April. Item, Aert, die tymerman, een
pulmet in 9t school, op den toorn die clepelen in die clocken opgewonden, gehangen ende vast gemaect, noch het steyger ofgedaen ende op den toorn het beyergereetscap toegestelt, gemaect een steyger voor 't glas aen de toorn op Ste Michiels capelle, tsamen 6 gl. 18£ st. Jun, Item, Melchior, diesloetemaker, een
fileutel aen die deur van het koer, by die sacristy, 2 sleutels in 't schoe], noch 2 sleu- tels in 't pandt vande deur op't choraelhnys, een blocksleutel op de kercke, eensleutel vd. toorn , 2 sleutels van het heylich graf after het koer, die arcke op ende ofgedaen, noch een sleutelriem vermaeckt voor den ondercos- ter in de sacristy, van 't huerwerck t'onder- houden , ts. 30 st. 6 alb. Item, Frans, die zaelmaeker, een casse-
hurry becleet met root leer, 9 st. Item, die gesellen vande loedze, vande
kassen of- ende weder op tesetlen, 2 gl. 10 st. Item, die vrouwen, die 't coperwerck op 't
koer ende van 5t heylich graft gescuert heb- ben, 2 gl. 5 st. Aug. Item, Jacop, den autaer decker,
heeft gehaelt, tot reparatie van 3 vanen, die men Magdalene op den toern uytsteeckt, 5 ellen fusteins, d'elle4st., noch 1^ elle roots, d'elle 11 St., voor't maken van 3 nieuwe va- nen heeft hy verdient van 't stuck 6 st., van d'ander twee te repareren 5 st. Item, Jan Block heeft ge&loffeert die hurry
vandie kasse van St. . . ., daer aen ver- dient 16 st. Item, Jan Bartsz., steenhouwer, heeft ge-
wrocbt aen die glaesform in't cruyswerck aen de zuytzyde vande kercken, ende daer by een stuck borduer gehouwen ende weer inne gebrocht onder een yzere roeye, daer het uytgeborsten was, tzanien 9 dagen, ?s daegs 8 st. Item, Gabriel Cornelisz., coperslager, ver-
maeckt een blaker aen de lamp voor het heylich sacrament, daer aen verdient 2 st. Sept. Item, Henr. Blom, glaesmaeker,
heeft gestopt drie stucken inde vorm tegens het orgel over, aen de zuytzyde vande ker- 8*
|
|||||||
|
Recepta de reportalionibus ecclesiarurn,
14 fl. 10 st.
Suinma su-mmarum omuium receptorurn or-
dinariorum, extraordinariorum et repor- tatioaum simul, 1737 fl. 18 st. Sequuntur exposita per me D. Johannem
a Bruhesen , cano. Trajecten. in eodetn officio fabrice, sub anno predicto, jaxta xti schedulas de xa mensibus a M. Tielmanno, episcopo Archilatomo, mihi traditas. In Martio. Item, Antonis, onsen kerken
scobator, 3 gl. 8 st. 7 alb. Item, die wed. van Herman van Royen,
houtcoper, aen hout, verbesicht aen't toernt- gen baven die sacristy, aen die clocken op die toorn, e/c,, 4 gl. 4| st. Ilein, Aert, die tymerman, heeft gewrocbt
aen het toorntgen boven die sacristy, ende die glasemaker die leeren helpen rechten ende weder neer leggen, oock gesteygert ende op den toorn gewrocbt, aen die clocken, etc., 2 gl. 10 st. Item, Henr. Blom, glasemaker, heeft op
Sinte iVIichiels capelle, op de toorn, een glas verloyt, etc., 2 gl. 3 st. Item, Cornell's, die smit, van die clepel in
die clocke Michaelis, die gebrocken was, ende vveder gemaect, etc., 5 gl. 9 st. 3 alb. Item, Joost, die Iyndrayer, eenen reep aen
het uerwerck, wegende 56 pont, 't p. 1st., noch 10 p. clepellyndt, noch 2 p. driedraets ende 2 p. lapsnoers, 3 gl. 10 st. Item, Joost voorsz., aen die clock Salvator,
12 p. lyndts, 12 st. Item, Anna Adriaensz. dr., heeft gemaect
den riem Yande clepel Martini, noch gemaect den riem van die clepel van Salvator, noch gemaect den riem van die clepel van Michael, 2 gl. 12 st. Item, Ger. van Asperen, leydecker, op 't
huys van Hagesteyn , juxia sckedulam manu drosaii nostri subscripiam pro parte ec- ctesie nostre, 37 st. 6 deyts. |
|||||||
|
60
cken , boven in 't harnas vande form, die eene
helfte in nieu loot geset, in die eene helfle van dese form in 't harnas nieu verscreven ende gebacken , 24 voet min een vieredeel, die voet 6 st ; item, in die andere helfte van die selfde form, boven in 't harnas , drie lange arket stucken verloyt mil een vierkant pandt, ende daerinne nieu verscreven 2 7 voet, die voet 6 st.; noch in 't cruyswerck, aen de noortzyde vande kercken , in 't glasvan bys- schop David, zal., gestopt ende verscreven 0 stucken ende een viercant stuck in 't glas van die heere van Montfoirt, after't koer; noch in 't glas van heer Franck van Borselen uytgenomen drie panden mit een arket stuck ende die verloyt, etc., 33 gl. 5 st. Item, Jan Bartsz., steenhouwer, heeft 4
eysers tot des organisten huyse in een raempt gehouwen ende mit loot gegoten. Oct. Item, Vincent Willems, goutsmit,
heeft een sulvren scuytgen gelapt, daer *t deck- zel afgebroken was, van zyn sulver daertoe gedaen, 7^ engelsch, belooj)t 12 st., ende bet inaken 10 st , tzamen 22 st. • nocli 2 sulveren pullen gelapt, daer die deckzelen afgebroken waeren, ende een die voet ontstelt ende we- der gemaeckt, van zyn sulver daertoe gedaen, I\ vieredeel, beloopt 6 St., van 't makan 5 st., facit 11 st ; noch een roey gelapt, die ge- brocken was, 2 eng. van zyn sulver daertoe gedaen, beloopt 4 St., van't macken 6 St., tzam. 10 st ; noch een vergult roeckvat, daer die ketten afgebroken was. weder gemaectende scboon gemaect, tzam. 10 st ; noch een roey vermaect, die gebrocken was, toebehoirende Tielman, die loodsmeyster, daer aen verdient 10 st ; noch een silveren becken met een lampet schoon gemaeckt, daer aen verdient 10 st.; ncch een vergult ovcrdeckt copgen, met heer Marcus van Wezen wapen, daer die schrocf af gebrocken was ende weder gemaict, daer aen verdient 12 St.; noch een wit wye- roocks vat gerepareert, 21 eng. van zyn sul- ver daer loe gedaen, beloopt 4 st., van't macken 6 St., tzam. 10 St.: noch die groote statye roeye gerepareert ende scoon gemaect, 20 st.; noch een sulvere cruys, dat gebroken |
||||||
|
was, weder gemaect, ende 11', eng. van zyn
sulver daer toe gedaen , beloopt 36 st., ende van't maken 2 gl., tzam. £ gl 16 St.; noch twee cruysvanen gerepareert, die gebrocken waren , daer aen verdient 20 st.; noch 5 sul- veren beelden scoon gemaect, van welcke vyf een gebrocken was ende weder gemaect, ende vyf eng. van zyn sulver daer toe gedaen, 8 st. belopende, ende van't stuck 12 st., facit 3 gl. 8 St.; noch seven sulvere candelaers scoon gemaect, waervan daer twee afgebrocken die pypen, daer is van sulver toegedaen een loot, beloopt 16 st., ende van't scoonma- ken 't stuck 12 St., fac. 5 gl.; noch een becken met een lampet scoon gemaeckt, ver- dient 10 St.; noch een roey scoon gemaeckt, die gebrocken was, die mr. Jan, die barbier, draegt, daer aen verdient 5 St.; noch een gouden cruys gerepareert, daer aen verdient 15 st.; noch een scakel aen een wit wyeroocks- vat gemaeckt, verdient 5 st. Item, Henrick Blom , after 't koor een stuck
in 't Cleefs glas, ende 2 stucken in IVIynens glas, ende een in 't Brederoys, ende 5 stuc- ken in Zweetens glas, ende een stuck bezy- den Zweetens glas, ende 2 panden mit eeu arket heel vast gemaeckt, '} gl. 4 st. 6 p. Nov. Item, betaelt Jan dc Roey,als pro-
curator van die fraters van Sinte Willebrort, van een cloek , die myn hecren vanden Doem van hoer gecoft hebben , wegende 63 pont, *t p. 4 st.; item , voor ?t cruys mil het vaent- cken, weecht 16 p. ysers, 't p. 1st. Item, Cornells Martens, heeft betaelt voor
elf quaferne parkemeuts, daer men inne scri- ven srI vilam. St,Suytberti, elcke quaterne voir 3 st. min een oortgen. Item, gecoft van die lazarus een spinne-
webs bezem met een schovet, tzam. 4 st. Item, Jan , die steenhouwer, heeft dat
Marienbeeldt versedt, daeraen verdient 4 st. Item, Henrick Blom, glazemaker, heeft ge- maect die lanteern indiescuddemantel, daer- aen verdient 4 st.; noch in de scuddeman- tel, dair die heeren hoir choorclederen in sluyten , gestopt acht ruyten. Summa mensium xn, 362 fl. 17 st.
|
||||||
|
61
|
|||||||
|
Item solvi Jacobo Jacobi juxta schedulam
suam annualem de annua sua pensione, cessa prima Octobr., anno xvctxf 9 sc. ExrosiTA
In pensionibus fabrice. Item, solvi thesaurario nostro de sccundo
luminari ante Venerab. Sacramentum, unam inarcam argentei puri, marca coxnputata pro 4 scutis ant. et 4 placcis Dordrac , scuto pro 36 st. Item, adhuc eidem de una lampade insti-
tuta per Dn. Joannem de Hamersteyn, 36 st. Item, adhuc minori camerarioex testamento
M. Nicolai de Lavenis, propositi Leydensis, qui ordinavit et solvit ex fabrica nostra pre- dicta pro missa cotidiana in altari ante re- liquias Sancti Martini celebran., 12 scuta aur. etc., 25 fl. 4 st. Item, solvi Dno Hermanno Cronenborch ,
ministratori presentiarum pro memoria Dni Frederict, marchionis Baden, quondem episcopi Trajecten., que servatur in ecclesia nostra, presentibus Dominis quinque ecclesiarutn, 32 fl. aur. et 4 st. Item, magistro choralium ex parte M. Wal-
teri de Delft, 24 st. Item, adhuc eidem magistro choralium ex
parte mgri Arnoldi Bueckelaer, in augmen- lum pensionis mi novorum choralium, 5 fl. 8 st. Item, adhuc eidem de quadam camera eccle-
sie nostre ex parte organiste 9 p. Item, solvi Cornelio de Aertsberghen , pri-
mo vhgifero nostro \\ modios tritici etc, 4 fl. 12 st. 8 alb 2 d. Item, solvi eidem pro tabbardo suo etc., 6 fl.
Item, pendenti vela in dominica: invoca-
vit, 2 takas vini etc, 18 st. Item, campanario nostro ex antiqua ordi-
nalione capit pro pulsatione magne campa- ne et pingucdine simul, 2 fl. 2 st. 6 alb. Item, thesaurario nostro de 3 lampadibus
institutis per magistrum Johaunem de Molen- dino et una per Dominum Adrianum de Naelt* wyck, et adhuc una per Dn, Abraham de |
|||||||
|
Leeuvvenberch, pro qualibet unum scutum aur.
e/c, 10 fl. 10 st. Summa expositorum in pensionibus
fabrice, 113 flor. 7 st. 2 alb. 2 d. Exposita pro candelis.
Inprimis, de candela ardente ante reliquias
S. Agnetis per totum annum, 22 p. cere. Item, de candelis ardentibus die noctuque
ante reliquias S. Agnetis in festis et per oc- tavam, 6 p. cere. Item, ante reliquias S. Agnetis in vigilia
S. Martini et in nocte nativitatis dni, opte leeuwen achter dat koer, 5 p. cere. Item, ante reliquias Sancte Agnetis in can-
delabris, 2? p. cere. Item, pro candela paschali ante reliqnias
S. Martini ardente, 24 p. cere. Item, in festo Venerab. Sacramenti ad pro-
cessionem eodem die, de 4 tedis, 12 p. cere. Item, eodem die aen gedreyde keersen, et
per octavam totam simul, 9 p« Item, dominica infra octavam sacr., de 2
tedis, 6 p. Item, de candelis ardentibus in singulis
festibus beate Marie Virginis ante Bet/ileem et ante reliquias SS. Wironis, Urbani,Benigni, Eligii et Adriani, in festis eorundem, 6 p. Item, in profesto beati Martini, de prima
Stella pendente in medio chori, 3 p. Item, de aliis 4 stellis pendentibus in novo
opere, 18 p cere. Item, in festo Sancte Crucis de 2 candelis,
2p-
Item, de candelis ardentibus in festis diebus,
8 p. Item, pro augmento candelarum ante ima-
gines apostolorum in choro ecclesie nostre per totum annum , 50 p. Item, in nocte nativitatis Dni sub summo
altari super angelos, 3 p. Item, pro rubea cera per totum annum,
Item, pro viridi cera per totum annum,
3 p. Item, opde meiten^stocken, 2 p. |
|||||||
|
62
pro 16 sermonibus in ecclesia nostra habitis,
pro quolib. 3 st.; et adhuc pro 2 sermoni- bus in inventione et exaltatione S. Crucis pro quolib. 6 St., fac. 6 fl. Summa expositorum in pension, preben.
defunctorum, 217 fl. 19 st. 2 alb. 2d. Summa expositorum ordinar. simul. 386 fl.
18 st. I alb, Eaposiia extiviordinarie*
Item, pro refectione dominorum in Domi-
nica : Letare Jherusalem , in domo Dni Mauritii ab Erckelens, ex antiqua consuetudine 12 fl.; item, adhuc 3 fl. pro salmone, et consumpte sunt in vino tam a Dominis quam vicariis et servitoribus ecclesie una cum portione absen- tium 160 amphore vini, qualib. computata pro 4 st. 3 alb. Item, pro refectione sociorum eodem die,
JIfl. 18 st. Item, pro mundificatione scutellarum, 12 st.
Item, solvi Gvsberto Melchioris, organiste de XII mensibus, quolib. mens, juxta ordinatio- nem capituli 3 fl. Holl. Item, adhuc eidem pro tabbardo suo 4 fl.
16 st. Item, solvi magistro choralium de domo
organiste, 4 fl. 10 st. item, solvi socio prepositi de 37| dicis Jn
coena Dni ultra taxam ministratis, modio hoc anno comput. etc., 2 fl. 17 st. 11 alb. Item, canonicis deferentibus reliquias san-
ctorum Pontianiet Agnetisin profestis eorun- dem etc., 32 st. item, solvi xn vicariis, qui astilerunt Duo
sufFraganeo in coena Dni, in consecratione sacri crismatis, cuilib. unum stuf. 12 st. Item, lotrici sacristie, que lavet per totum
annum vestes lineas, mappas scilic. albas, sudaria et corporalia, et confracta reparavrt, prout in schedula , 15 fl. 8 st. Item, solvi sociis celebrantibus missam Ve-
nerab. Sacr., singulis feriis retro summam al- tare ex institutione Dne Margarete de Broc- huysen , de .. . . hora semi-octava una cum |
||||||
|
Item, Dominica post ferias S. Petri ad
Vincula, pro ^ ted is , 12 p. Item, in die XI millium virginum in pro-
cessione, pro 4 ledis, 12 p. Summa candelarum et annue pensio-
ns, 55 fl. 12 st. 3 alb. Exposita in pensionibus prebende de-
funotorum. Item, sacristis ecclesie nostre pro custodia
librorum et signatura lectionum in choro et aliis servitiis, 36 st. Item, adhuc eisdem pro .... ad ornatum
chori in 4 stationibus 30 si. Item, adhuc eisdem pro cera ad sigillandum
per totum annum, 8 st. Item, solvi Dnis Wilhelmo de Ameronghen,
Decano S. Salvatoris c. suis sociis Heemradis aggeris Lecce e/c, 4 fl. 4 st. Item-, solvi pro calepodiis, calceis et chiro-
tecis nostre Domine , duorum Angelorurn Sy- monis et Joseph in festo purificationis juxta schedulam preceptoris choralium, 22 st. Item, tribus clavigeris, cuilibet 8 St. et
Decano nostro 16 st. Item, in coena Dni pro vino Dominorura
videl. Dn. Decani 2 takas vini, et pro 19 ca- pitularibus, nuncio et ejussubstituto, duobus notariis cuilibet unam takam ,advocato, syn- dico, sculteto et ejus substitute et procura- tor! , unam quartam, fac. etc. 12 fl. 7 St. 6 alb. Item, Petro de Scramproy, sculteto nostro
in Oudella , 6 st. Item, fratribus minoribus unum modium
tritici pro 3 sermonibus in XLma in majori capitulo habitis, modis tirtici hoc anno com- putat. pro3 fl. Item, adhuc eisdem pro pas- sione Dni a fratre Bartholomeo predicata, scut, aur. pro xin computatum; adhuc eisdem pro XIII sermonibus in ecclesia nostra habitis in diversis festivitatibus pro quolibet sermone, 3 st. Item, fratribus predicatoribus pro 3 con-
cionibus latinis in xxma in majori capitulo ha- bitis unum modium tritici etc. , adhuc eisdem |
||||||
|
S3
|
|||||||
|
terici panni nigri, ad conficiendas 3 casulas
sacerdotales, 2 dalmaticas diaconi scfr. et subdiaconi; item, trium albarum phylacteria scu lymbos, 2 pretereacappas chorales, singul. ulnam pro-5 llor. et 4 St.; sed quia pre- scripte ulne non suflreiehant ad premissas ve- stes conficiendas, adFrae adferendas curavi ab eodem mercatore per fratrem meum juxta ipsi-us quitanciam 3} ulnas, qnal. pro 5 flor. computata. Summa igitur totius holoserici efficit 235-fl.
et 18 st. Verum in climinulionem hnjus summe vendidi prescripto mercatori dlj ulnas holo- serici panni, quem cccl'esia nostra in memo- riam Rml Dni Georgii de Egmondt, episcopi quondam nostri, sibi reservayit, singwlam ul- nam , quia materia vilissimi erat preeii et macnlis cereis interpersa, pro 42 St., fac. 62 fl. 3 st. Item, emit idem mcrcator ad- hue a me 4 ulnas si-mills' holoserici, sed in permultas partes discissi, quibus in iisdem exequiis summi altaris nostri superior pars obvolnta fuerat, singulam ulnam pro 36 si. Item, dedi pro confectione prescriptorum
ornamentorum, et reparatione crucis ad pre- cipuam casulam sacerdotalem pertinen., cete- risque per artificem expositrs, juxta ipsius ce- dulara et conventionem a me cum ipso initam in presentia Dni Conradi sacriste, 28 fl. 4 st. Item, pro confectione tertie casule sacer-
dotalis, que sub premissis ornamentis non erat comprehensa, propter defectum holoserici, postea ex Antwerpia hue transmissi juxta ipsius cedulam, 2 11. Item, dedi Cornelio Wouteri, chorali ec-
clesie nostre pro salario scholnstico unius anni juxta antrquam consuetudinem, 28 st. Item, curavi conlici 10 pulvinos ex stragu-
lis, s. opere textili ecclesie nostre, per D. Hort- felter , Sibinicen. Epm. derelicto ipsiusquc gentilitiis armis insignito; emptus est inprimis ad hanc rem lectus antiquus cum cervicali, 7 fl. 10 St.; item, x pelles coriace rubee singul pro 9 St., adhuc pro plumis 16 St.; item, pro mercede confectricis, 30 st. Item, pro 5 ulnis panni grisei Anglicani
pro tabbardo Anthom scobatoris ex gratia |
|||||||
|
ministration* panis et vini siruul 3 ft. aur.
etc. Item, solvi decano et snfed'icano, ministris
altaris nostre Domine post matutinas ex in— stitutione D. Wilhelmi dc Weerdenborch, cuilibet quatuor scuta aur. etc. Item, solvi thesaurario nostro pro scutellis
et fructibus et I p. cere, ministratis ministris altaris Sanctorum Johannis Evangeliste et Ja- eabi, in festo purificat. b. Marie Virg. et Sixti Papae juxta ordinationem Dni Nicoiai de Lavennis etc. Item, solvi jcvi choralibus ecclesie nostre
juxta decretum dominoruin, tarn ex parte ma- gistri Cornelii de Wael y Archilalomi nostri, quam nova ordinatione capituli et augmenta- lionc Dominorum pro decantatione mrsse no- stre Domine post matutinas 16 A, Horn. Item, sociis in loedza ex parte ejusd., 16 st.
Item, chorisociis ecclesie nostre de perpe-
tua missa quotidiana per Dominum Herma- num Tulman, concanonicum nostrum insti- tuta, singulis diebus hora semi-octava, missa Sancte Grueis ftnita , in capella nostre Dne per vicarios nostros vicissitudmaliter celebran. 18 fl. Phi., quolib. fl. pro 25 etc. Item, solvi ex ordinatione capituli duobus
choralibus accolitis ecclesie nostre pro eorum laboribus factis in XL1"* in reconciliandis pueris et consecrationc crismatis etc, 32 st. Item, solvi Dno Cornelio Engelberti, in-
dulgentiario nostro pro salario suo de singul. mens. ilor. 7 11. 4 st. F summn expositorum, 223 fl. 12 st. 2 alb.
Item, solvi Alberto Venroy, nunck) civi-
tatis, quod fecerat quater in anno per cam- panam prohiberi, ne ad turrim deferantur sordes, 12 st. Item, curavi con fieri 7 mappas lineas ad
usum summi altaris ex lineo panno, per R. D. Hortfelter, EpmSubinicen. pro memoria eccle- sie nostre derelicto, et dedi pro filo carmosino ad cruces, 38 st.; item pro mercede consutricis 2 fl. 4 st. etc. Item, emi Antwerpie a mercatore quodam
sericario, Johanne Butendyck, 42 ulnas holo- |
|||||||
|
hoc anno ipsi per capitalum donate e/c,
11 fl. 5 st. Item, pro 1J ulna panni vulgo dicti ca-
nifas ad vestem prescriptam etc., 6 st. 3 alb. Item, pro 6ulnissubductitii rubriTrajecten.
ad eandem vestem suffulciendara etc., 32 st. Item, pro 3 ulnis rubrorum sericorum fu-
niculorum totidemque alborum etc.; item , pro filo serico, etc*, ad dictam vestem, etc., 5 st. 3 alb. Item, pro confectura ejusd. labbardi, 11 st.
Item, pro 4 Uteris argenteis S. M.P.N.,
prescriplo tabbardo ex decreto dominorum superimpositis, quas emi a vidua Petri scho- batoris , prcdecessoris hujus A.ntlionii, pon- deran. in argento, 2 fl. 8 St. Item, numeravi M. Cornelio, rcctori scho-
larum pro descripta in membranis vita S, Suytberti ex mandato capituli juxta cedulam ipsius pro singulo folio, 2 st., fac. 7 fl. 8 st. Item, pro compactura ejusdem libri, 10 st.
Item, numeravi M. Georgio Stryt, cano.
Traj. tanquam mgro fabrice juxta ipsius qui- tantiani, 200 fl. Item, assignati sunt mihi per capital um
suptT hac ratione mea defalcandi 65 flor. Carol., ab ecclesia nostra pro rata ipsorum parte debiti commissariis quinque ecclesiarum, qui in negotio novorum episcopatuum proxima vice ad ducissam Parmensem pro conserva- tione jurium et bonorum ad easdem ecclesias pertinentium, legatione perfuncti sunt, hos igitur hie detraho ad bonum computum, quia per me in eadem profectione expositi sunt 82fl. IP summa expositorum, 569 fl. 8 st. 6 alb.
Summa summarum omnium expositorum ,
|
||||||||
|
Sequuntur restantie,
Summa restt. 6 fl. 14 st.
etc.....
qua abstracta a summa omnium receptt.
manet receptor debens, 179 fl. 6st. 3 alb.
Detractis hinc pro 24 capitularibns cano-
nicis, notario et nuntio capituli ac socio loedze pro quolib., flor. Arnoldi. Manet receptor debens, 159 fl. 22 alb. 3 d.
|
||||||||
|
Hieronder siond met de eigen hand van
BitVHESEN gesckreven: Quam pecuniam solvi ad manus D, Georgii
Stryt, quarto die Maji a. 1562 juxta ipsius quitantiam. Op de rugge siond door Boxhorjv eigen-
handig gesckreven: Dit te restitueeren aenden heere Gysb. Lap
van Waveren, rechtsgeleerde te Utrecht. En daaronder was tveer door Lap tan
Waveren gesckreven: Recepi a Domino Marco Suerio Boxhornio,
qui ex hoc computu quedam Selandie divisionem spectantia descriptioni inseruit, uti videre licet in opere suo Selandico. |
||||||||
|
'
|
|||||||||
|
66
IV. Compulationes de adminislralione domus seu scholac
S. Hieronymi. 1. Computatio seu stalus D. Bartholomei Gozens
apud Divum Yirginem canonici, de receptis et expo- sitis per ipsum circa administralionem Domus seu scholae Hieronymianae Trajectensis. |
|||||||||
|
a D. Cornelio Henrici, ratione trimestris, id,
quod a diversis, presertim extraneis i*ecepe- rat, 11 fl. 12 st. Item, ab eodem ex pecunia soluta, inclusis
10 st. Aemilia soluto, 6 fl. 6} st. Item, die xxil Jan. recepit adbuc pro tri-
bus pueris ab eodem Cornelio Henrici, 2 il. 17 st. Ex pecunia solemni 5 st., 3 fl. 2 st. Item, die th Martii ab eodem recepit rur-
sus juxta scedulas ab eodem servatas, 13 fl. 3 st. cum medio, salvo, quod deerant 7 st. cum medio, ergo ponit 12 11. 16 st. Item, vn Aprilis an. lxxviii a domino Cor-
nelio, lectore sextae classis recepit, ratione sti- pendii scholastic! per ipsum collecti juxta scedulam quandam, 30 fl. 1 st. Item, die xxvi Martii an. eod. recepit a
magistro Jacobo Westerhoven , lectore septimae classis et octavae ac nullistarum , juxta suam specificationem, 42 11. 15 St., quos ipse rece- perat a suis; deinde xn Aprilis eod. an., re- cepit adhuc ab eodem, ratione triura ado- lescentium, 2 fl. 15 St., 45 fl. 10 st. Item, die xiv Apiilis an. lxxvih, recepit a
magistro Joanne Avezaet, lect. quintac clas- sis, 39 fl. 1 st. Cum Aemilio non computavi, a quo D.
Cornelius Henrici, recepit pro nonnullis et mihi in summa praetacta reportavit, ergo hie nihil, sed postmodum dicetur, nihil hie. Cum Eickio computavi quidem, verum,quia
adhuc eidem debetur, ideo de eodem post- modum latius, nihil hie. Notandum est autem circa precium scho-
lasticum istud , licet esset taxatum ad dalerum Germanicum in specie, valentem nunc 38St., diversi tamen recusarunt solvere integrum , 9
|
|||||||||
|
Sequuntur recepta per me Ba. Goze-
num, ca. D. Firginis ex schola s. domo S* Hieronymi citra Jinem Octobris a°. LXXVH0 atque exposita de eisdem usque ad diem primam Maji a\ LXXVIII, quae in ordinem sunt re- dacla, ut successor inielligat, quae restent, etc Summa recepta ex locationibus, 100 R. 9 st.
Item, recepit die xv Novembris anno lxxvii
a D. Henrico Terbeecke a Goesvelt super pa- tena argentea oppignorata , spectante ad dictam domum, 6 fl. 14 st. Item, die xx Novembris eodem anno, re-
cepit ex ens tod ia argentea , qua conservantur hostiae, D. Wilgero de Moerendael oppigno- rata juxta chirograpbum, 6 fl. 11^ st. Item, die XII Januarii, ratione calicis ar-
gentei, oppignorati Wilgero de Moerendael, pro 38 fl. 9 st. Item, die octava Decembris a0. lxxvii, re-
cepit pro diversis argenteis a monetario Tra- jecten., per R. D. decanum S. Salvatoris di- venditisetin memoriali specificatis, 100fl.l6st. Item, recepit a se ipso pro calice oppigno-
rato, 40 fl. Summa argenteorum, 275 R. 16 st.
Sequuntur ea, quae idem Gozens re-
cepit ex precio scholaslico puerorum, a praeceptoribus diversis et a D. Cot*- nelio Henrici, ad earn rem deputato super .... anno, incepto Victoris anno 77. et Jinito Paschae a0, 78. Primo, die XXTHI Dec. an. ixmr, recepit
|
|||||||||
|
GG
|
|||||||
|
Secretario Verbuel, ratione pensionis sen
redditus Licbtevoert, solvit duabus solutio- nibus, 40 fl. 12 st. Solvit AemilioUytenEngb, collectori qua-
tuor stuferorum super quolibet jugerum in Lopick constitutorum, ratione quinque juge- rum nd domum Hieronym. spectantium, 20 st. Solvit item pro 5 juger., ratione 5 stufe-
rorum ad molam ordinatorum, 25 st. Restituit monetario duos fl. 16 st. de con-
sensu commiss., quia in argenteis duas partes cupreas receperat, ob qnas eidem argentea minus valebant, 2 fl. 16 st. Solvit nuntio, qui profectus est Novioma-
gium pro rectore acquirendo, 38 st. Pro duabus executionibus factis in Dn. Hen-
ricum et magistrum Anthonium, 6 st. Pro mandato impetrato in curia Trajectensi
ad prohibitionem scholarum particulariorum, 10 st. Summa 267 fl. 1\ st.
Alia exposita circa slipendium praecepto-
rum9 debitum ratione medii art, i?icepli
LXXVI Victoris et finili Paschae
anno 77, attento, quod schola
fuerit clausa*
Magistro Aemilio Busonis solvit restam sti-
pendii eidem debiti, ratione praetacti medii anni incepti Victoris an. LXXVI juxta quitan- ciam, 10 A. 16 st. Arnoldo Eickio, ex simili causa, solvit juxta
chirograpburn, 30 fl. Domino Cornelio . .. ., lectori sextae clas-
sis, ex simili causa, 28 i\. Magistro Hieronymo de Asperen, lectori
tertiae classis erant addicti L. fl., super qui- bus ipse recepit a pueris 7 fl. 4 st. Simili- ter soluti eidem 24 st., uti patet ex computu rectoris: ergo restabant 41 fl. 12, super qui- bus ad bonum computum, distinctis vicibus, solvit uxori ejusdem, primo 12 11., postmodum 8 fl., deinde 6 fl. Deinde xxiv Fbr. an. ixxvui adhuc 4 fl., item die xxvm Martii anno 78, 4 fl. Ergo soluti sunt 34 fl. Ita, ut debean- tur solummodo 7 fl. 12 st. Pono igitur hie 33 fl. Summa haec facit, 102 fl. 16 St. |
|||||||
|
aliqui causantes paupertatem. aliqui auteni,
quod in principio non esset significatuui; similiter diverso non solverunt pecuniam so- lemnem, frequentius tamen moniti; ideo opor- tebit per novum rectorem prospicere, ut deinceps occurrator his dilTicultatibus. Est tamen signiflcatum , quod deinceps debeant dare dictum dalerum in specie aut valorem , nisi sint pauperes , quo casu, si velint esse mediocres, tenuitate ipsorum intellects , non fiet aliqua dlflicultas; id que, ne , qui fuerunt voluntarii ad solvendum , reddantur per re- fractarios in voluntarii. Summa precii scolastici est, 148 fl. 7| st.
Sum ma omnium receptorum, 524 fl. 13 st.
Exposita de praemissis.
Domino Cornelio Henrici, patri quondam
domus Hieronymianee, concessit ix die Sept. an. LxxviT, 34 fl., ut supercederet prosccu- tione venditioni^, quae fiebat per decretum, horti et fundorum adjacentium, quam sum- mam idem Gozens tradidit in solutionem juxta concordiam. Rursus eidem xxiv Nov. annumeravit 66 fl., juxta suum chirographum. Item, die decirna Decembris eod. an. annu- meravit, 5211.14 st., facit simul 142 fl. 14 st. Domino Cornelio de Duerstede, alteri pen- sionario concessit 10 fl., quos postmodum eidem in solutionem assignsvit juxta concor- diam. It., adhuc vn Novetnbris, solvit eidem 12 fl. Item, solvit procurator! ejusdem ex illius commissione . . . . Hugoni Egbert! van Enscbede, 8 R. Item, adbuc Dno Corn, de Duerstede vn Dec. anno LXXVII alios 22 fl., 14 fac. simul 50 fl. 4 st. Wilhelmo de Vianen, janitori curiae Tra-
jectensis solvit vacationes de consensu Duer- stede, et commiss., qui promiserant pro D. Corn, Henrici solvere medietatem, ratione ejus, quod deserviebat scholae simul, 19 fl. 17 st. Magistro Gerardo Heide, advocato, ratione stipendii deserviti in causa dictorum pensio- nariorum, juxta specificationem, 5 fl. 19 st. Domino Gerardo Vuysthigh, ad bonum computum solvit decern fl., ratione pens. decursae, 10 fl. |
|||||||
|
07
|
|||||||||||||
|
Item, exposuit idem Dns Gosens supra
omnia praedicta, 7 fl., quos solvit pastori in Bodegraven, sea ejus fratri juxia ordinatio- nem dominorum commiss., 8 fl. 10 st. Excurrit ergo summa Dno Gozens de-
bita, 100 fl. 3£ st. Die ii IVIaji an. lxxviii, metu, ne peterentur
argentea praedicta oppignorata ad usum sta- tuum, visum fuit, ilia potius divendere et precium inde accipere, quam relinquere in periculo. Quae sunt divendita 93 fl. 13 St., unde detractis 45 fl. Domino Moerendael et 40 fl. Dno Gozens redditis, remanent adhuc 8 fl. 13 stM quos si ex summa superius Dn. Gozens debita detraxeris , remanent duntaxat debiti D. Gozens, 91 fl. 10} st. Subsignatum erat W. de Amerokgheut, com-
miss. Arcbiepiscopi Trajecten. Deinde paulo inferius W. Vuesels, eccles. Trajecten. com- miss. 29 Jan. Deinde adbuc ulterius erat subsignatum, BUYXINGIUS, prior regularium Ultrajecten. sbst. Lecta, auscultata et collationata est
haec praesens copia cum suo orginali a praedictis dominis propriis manibus signa- to, et reperta est cum eodem de verbo ad verbum concordare, quod attestor. Gostinusvd. Hovel, nts. publ. 1583.
|
|||||||||||||
|
Exposita in solutionem praeceptorum de
medio anno incepto Vict, an, LXXYII
et finito Paschae an* lxxviii.
In primis, solvi Aemilio Busonio pro tri-
mestri, 20 fl. Dno Corn. lect. VI classis solvi, 35 fl«
Mgro Jacobo lect. VH et fill class., 38 fl. M. Joanni Avczaet lect. in V class., 35 fl. Arnoldo Eyckioad bonum computum, 13 fl. Summa, 131 fl. Alia exposita circa reparationem domus,
Summa, 53 fl. Wi st.
Exposita nomine Cornelii de Duerslede ,
quae veniunt ipsi deducenda in sum- ma eorum^ quae ipsi debenture Summa 4£ fl. Hi st.
Item, supradicta exposuit D. decanus S.
Petri, juxta scedulam per ipsum Dno Gozens traditam, imprimis pro viminibus, 2 fl. 8 st. Cornelio fabro lignario 3 fl. 5 st. Item, Theodoro cementario 38 st. Item, dum la- boraret, soluti sunt pro cerevisia k\ st., sum- ma 7 fl. \b\ st. Summaram praecedentium simul., 617 fl. 1 \ st.
A qua si deducatur summa acceptorum prae-
missa, videl. 52411. 13 st.
Remanet summa, quam dicta domus pure
debet eidem Gozens, 92 fl. Sh st.
|
|||||||||||||
|
2. Computatio Henrici Apshoven, can. b. Mariae
Trajecten. super administratione convenlus et scholae S. Hieronymi, super an. xvc lxxviii Remigii inchoante usque Remigii anno revoluto. |
|||||||||||||
|
Recepta de bonis pactiv. ejusd, convenlus,
Summa f 75 fl. 18 st. De cameris et domibus ejusdem, Summa> 12 fl. |
|||||||||||||
|
Be mercede sckolastica.
|
|||||||||||||
|
Item, a M. Reynero Sarcerio, rectore ad
festum Pascbae pro uno semestri et pecunia solemni, 133 fl. 16^ st. It., ab eod. Rectore circa Remigii proaltero
semestri et pecunia solemni festorum,146fl.l7st.
9*
|
|||||||||||||
|
OS
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Item, a M. Cornelio et M. Jacobo praece-
ptoribus , etiam de mercede scliol., 12 fl. 15 st. Summa, 313 fl. 8j St.
De certa supellectili divendila.
Item, de 82\ pond, stanni in scutellis],
pro unaquaque 3} St., facit 13 fl. 7 st. Item, de 50 p. stanni in cantharis, libra
pro 2£ st., fac. 6 fl. 5 st. Item, pro uno parvo cacabo, 1 fl.
Item, pro magno braxatorio cacabo librarum
686, qualibet libra pro k\ St., fac. 154 fl. 7 St. Summa, 175 11. 19 st. De mutuo quinque ecclesiarum Traject.
In primis, 14 Octob. 78 recepi a D. Ther-
borch, pro majori cathedrali ecclesia, 25 fl. Ab ecclesia S. Salvatoris, 25 fl.
Ab ecclesia S. Petri, 25 fl.
Ab ecclesia S. Mariae, 25 fl.
Ab Arnoldo Esch, privato suonominopro
ecclesia S. Joannis, 12 fl. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
umma, 112 fl
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
De secundo mutuo sive contributione
quatuor ecclesiarum Trajecten. in
mens, July, anno 78.
Ab ecclesia S. Salvatoris, 40 fl.
Ab ecclesia S. Petri, 25 -
Ab ecclesia S. Johannis, 15 -
Ab ecclesia S. Mariae, 30 -
VIs Summa, 110 fl.
De contributionibus privalorum benevolo-
rum Dominorum quinque ecclesiarum. In majori metropolitana ecclesia.
Ger. Ram, 3 fl,
Johannes Axelius , 6 -
Engelbertus Brubesen, 6 -
Maximil. Walscaple, 12 -
Folcardus Aytta, 3 - Steph. de Haeften, 4 -
Adrian, a Schayck, 30 st.
VIP Summa, 28 fl. 10 st.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
In Sancta Maria.
Executt. Jo. de Hoghelande, Dec
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
20 fl.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
p. m.,
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Lamb. vd. Burch, Dec. praeter
6 fl., an tea datas, addidit in- super hoc anno, 6 Jo. Drolshaghen, praeter 6 fl. quon-
dam etiam datas, addidit pro hoc anno, 6 Ja. Ram, 6
Henr. Apshoven, exceptis 6 fl.,
alias datis, hoc anno, 6 |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
GO
|
|||||||||||
|
Get'. Wyckersloot,
Jo. Taets ab Amero
Theod. Thibauk,
Corn, de Jongh,
Jac Therspill,
Ger. Bor de Amero
|
6 fl.
6 -
6 -
6 -
6 -
4 -
XI1 Summa, 78 fl.
|
EXPOSITA DE PRAEMISSIS.
De stipendio annuo rectoris et prae-
ceptorum. In primis, solvi M. Reinero Sarcerio, rec-
tori pro terminis nativitatis Ghristi, pasohae, nativ. Jo. Bptae et Realign juxta conventio- nem, 260 fl. Eid. adliuc loco honorarii pro expensis
suis deferendi supellectile Herderwica ,*semel 20 fl. M. Arnoldo Eyckio, tanquam lectori quartae
classis pro quatuor terminis, ut supra 100 fl. Eid. Arnoldo ad hue de certis restantiis
praecedentis anni, 20 fl. 12 st. M. Johanni Avezaet, lectori quintae classis
pro quatuor etiani trimestribus, 80 fl. M. Cornelio Judoci, lectori sextae classis
pro quatuor similibus terminis, 71 fl. Eid. adhuc de praecedente anno , 12 fl.
M. Jacobo Westerhovio, lectori septimae,
octavae et nullistarum hoc anno, 63 fl. Item, M. Petro Verrejken, praecedenti rec-
tori, tarn x^atione stipendii sui, quam etiam honorarii tempore discessus simul, 16 fl. Item, M. Aemilio, tempore discessus suide
beneplacito dominorum commissariorum, 8 fl. Item, viduae JM. Hieronymi, piae memoriae,
de restanti stipendio scholastico, 6 fl. 12 st. P Summa, 658 fl. 4 st.
De reddiiibus redimilibus, quibus con-
ventus gravatur* Summa, 98 fl. 19 st. 8 d.
De reddiiibus viiatibus s. pensionariis,
Summa, 189 fl. 9 st.
De reparatione conventus ac scholae
aliisque oneribus ejusd* domus. Item, Jacobo cursori pro Uteris affigendis
domui Aemilii, 1 st. Item, Henrico nuntio, qui Harderovicam
|
|||||||||
|
De contributionibus secundarii cleri
Trajectensis, Commendator domus theutonicae
Ja. ab Ameronghen , 8 fl.
Abbas S. Pauli, 25 -
Abbas S. Laurentii in Oestbroec, 10 - 1st.
Prior convcntus Carthusiensis, 18 - XII3 Summa, 61 fl.lst.
De contributionibus nobilium*
Adrian vander Rurch, graph., 6 fl.
De Wael, 1 - Henr. Inghersmitten, 29 -
XIIP Summa, 8fl.9st.
De contributionibus civium Trajecten,
Jo. Andr, Crap, 6 fl.
De contributionibus virginum et vi-
duarum. Emerentiana de Muyden, magistra
begginaghii, 6 fl. Mechteldis, Henrici Dujs vidua
Delphen., 6 - XV Summa, 12 fl.
Summa summarum praecedentium,
1000 fl. 15 st. 8d.
Summa restantium, 12 fl. 7 st.
Quibus detracts a summa omnium recepto-
rum , quaefuit, II01 fl. 5 st. 8 d. Manent recepta, 1088 fl. 18 st, 8 d.
|
|||||||||||
|
70
|
|||||||||||||||
|
profectus fuit, pro moderno rectOre addu-
cendo, 6 II. 16 st. Item, quibusdam, qui cacabum braxato-
rium dissolverunt et vexerunt ad ponderan- dutn, 21st. Item, D. Cluetinck, vicario S. Petri, pro
certis missis in templo S. Hieronymi cele- bratis, 15 fl* |
|||||||||||||||
|
• » • •
|
|||||||||||||||
|
VP Summa, 123 fl. 16 st.
Sa. omnium expositorum, 1070 fl. 9 st. 10 d.
Quibus detractis a summa receptorum, quae
fuit 1088 fl. 18 st. 8 d. Manet presens administrator debens, 18 fl.
8 st. 14 d. |
|||||||||||||||
|
3. Computus Yen. D. Lamberti vander Burch, De-
cani ecclesiae S. Mariae, tanquam administrators scholae et convenlus S. Hieronymi, super anno xvc lxxxu , Ilemigii inchoante. |
|||||||||||||||
|
(Summa I. et II. omissis),
De mercede sckolastica,
Item , recepij boc toto anno a Reinero Sar-
cerio , rectore de mercede puerorum una cum festis solemnibus, 490 fl. 14 st. De contributionibus quinque ecclesiarum
aliarumque quarundam personarum, A capitulo S. Salvatoris recepi, 30 fl.
A capitulo S. Petri, 22 fl.
In S. Johanne a Buchone a Montzima, 24 fl,
Castro, 3 fl. Grevc,4fl. Escb,3fl. Carp, 6 fl.; facit simul, 40 fl. Item, ab executoribus Max. Walscaple, 6 fl.
Ab Adriano vander Burcb, graphiario, 5 fl.
Item, a Liberto vander Moelen, 3 fl.
|
|||||||||||||||
|
Item, ab Emerentia de Muyden, magistra
Begginaghii, 6 fl. EXPOSITA HCJUS 1551.
(Summa I. II. et III. omissis),
De stipendio annuo rectoris et prae~
ceptorum* In primis, solvi M. Reinero Sarcerio pro
stipendio suo integri anni cessi Remigii, 260 fl. Item, eidem rectori de duabus lectionibus
ultra primam conventionem tertiae classi im- pensis, cess, ut supra, 20 fl. Item, M. Arnoldo Eyckio, 100 fl.
Item, M. Jobanni Avezaet, 80 fl.
Item, M. Cornelio, 72 fl.
Item, M. Adriano ab Oirschot.•»•
|
|||||||||||||||
|
*
|
|||||||||||||||
|
71
|
|||||||||||
|
4. Computus Dni Folcardi a Montsima, Canon, ad
S. Salvatorem Traj. de administralione bonorum conv. et scholae Sli Hieromymi, de anno B. Remigii incho- ante usque ad Remigii 84. |
|||||||||||
|
De bonis pactivis ejusd. conventus.
Prima Summa, 152 gl. 10 st. Receptee de domibus et cameris dicti
conventus.
Secunda Summa, 47 gl.
Receptee de mercede scholastica.
Recepi a Mro Reinero Sarcerio, rcctore
hujus scholae mercedem scholasticam unius anni cessi in festo Remigii lxxxiiii, una cum pecunia festorum solemnium et resian- tiis praecedentis semestris simul excurrentem ad 558 fl. 4 st. Summa per se.
Recepta de contribtitionibus quinque
ecclesiarum et aliorum. Prima, a Dno Stephano de Haeften, can.
maj. eccl. ex ordinatione et consensu capi- tal! praedictae ecclesiae in sublevamen onerum scholae prefatae , 25 fl. Item, ex parte capituli nostri contribui
ad usum scholae praedictae ex gratia specially et, ne traheretur in consequentiam quoque onerum scholae , 30 fl. Item, a Dno Wilgero de Moerendael, can.
apud S. Petrura , recepi similiter ad usum scholae praedictae, 18 fl. Item, a Dno Arn. Esch, can. S. Joannis
recepi similiter ad usum scholae ex parte ca- pituli sui, 18 fl. Item, a Dno Corn, de Drenckwaert, can.
D. Virginis recepi ex parte ecclesiae suae in- subventiouem scholae, 25 fl. |
Item, ex parte secundarii cleri et quorun-
dam civium scholae addictorum propter rerum omnium penuriam et temporum calamitatem, nihil recepi. Summa quarta, 116 gl.
Summa totalis omnium receptorum ex-
currit, 872 gl. 14 st. ExPOSITA DE RECEPTIS PRAEWCTIS.
De redditibus perpetuus.
Summa prima, 5 gl.I7st.2cL
De redditibus redimilibus,
Summa secunda, 77 gl. 18| st.
De pensionibus vitalibus.
Summa tertia, 120 gl. Exposita de mercede s. salario rectoris
et ludimagistrorum. Primo, solvi Mgro. Rein. Sarcerio, etc* ,
ut an. praec. Item , M. Arnoldo Eickio , lectori quartae
classis, etc., idem. Joan. Everard. Avesaet, lect. v class., etc,,
ut an. praec. Item, M. Cornelio Judoci, lect. VI class., id.
Item, M. Adriano ab Oirschot, lect. septi-
mae classis de salario suo unius sernestris cess, in festo Paschatis an. lxxxiiii ? qui turn scho- las reliquit, 30 fl. Item, M. Wilhelmo de Bont, |>ro altero
semestri cess. Remigii lxxxiiii, qui in locum M,, Adrian! praefati per dominos commissarios |
||||||||||
|
7'2
|
|||||||||||||
|
liberalitatis ergo donavi eod. tempore con-
structionis muri, ut opus construeretur eo so- lidius et perfectius, tacit simul 35 £1. Item, solvi Rodolpho N. pro cancellis vi-
mineis affixis ante fenestras vitreas in scbola, simul 34^ st. Summa quinta, 76 gl. 3 st. 1 &.
Summa omnium expositorum, 891 gl.
18 st. lid. Qua collata cum summa omnium re-
ceptorum, quae fuit 872 gl. 14 st. Manifestum evadit plus per me esse expo-
situm, quam receptum, 19 gl. 4 st. 1 d. Sed, quia adscriptos expensis 27 st. 2 d.,
datos Guilhelmo Lamsweerdio, quaestori non numeravit et similiter quatuor St., debitos conven. Da., veniunt in diminutionem, etc. Lambertus vander Burgh.
Arnoldcs Esch. Petrus ab HojrrHORsr. FoLCARDUS MONTSIMA.
WlLGERCS A MOfiREffDAKI. |
|||||||||||||
|
ad id munus assumptus fuit, solvi ex con-
ventione, 25 fl. Solvi M. ab Hoze , Boxtelensi, lectori oc-
tavae classis, mercedem suam sex mensium a festo paschatis ixxxnil incipientium , quo tempore is pel* commissarios in ludimagistrum assumptus fuit, sub annuo salario quadraginla florenorum, et cessamRemigii lxxxihi, fac. 20 fl. Summa quarta, 207 gl.
Exposita extraordinaria. Solvi Hermanno Joannis cum socio, pro
extrabendis lapidibus, qui ex ruina muri juxta ecclesiam in fossatum civitatis ceci- derant, 2 fl. Item, solvi Henrico de Cothen, qui de-
scribi curavit formulam conditionum reaedi- ficandi praedictum raurum collapsum, 3 st. Item, eid. solvi de scitu et consensu Do-
minorum commissariorum , pro certis suis la- boribus et pro bis mille quadringentis quin- quaginta lapidibus ab illo emptis juxta ejus schedulam et specificationem, 23 fl. Item, adhuc duodecim florenos, loco bonorarii et |
|||||||||||||
|
5. Computatio Arnoldi Esch, can. S. Joannis, tan-
quam administraloris scholae et conventus S. Hieronymi, super anno xvcl.xxiiui Kemigii inchoante usque ad Re- niigii anno lxxxv. |
|||||||||||||
|
Recepta de coniributionibus quatuor
ecclesiai^um et aliorum. In primis, a Dno FolcardoMontsima, no-
mine ecclesiae suae S. Salvatoris, 30 fl. Item, a Dno Wilgero a Moerendael, nomine
eccl. S. Petri, 13 11. Item, ex parte eccl. S. Joannis, 12 £1.
Item, ab Alberto Foeck, nomine ecclesiae
S. Mariae, 20 fl. Item, a D. Ar. Driel, praeposito Abbatiae
S. Pauli, recepi tres nobiles flan., fac. 19 fl. 10 st. |
|||||||||||||
|
De bonis pactivis.
P Summa, 180 fl. 10 st. De domibus et eameris conventus*
IP Summa, 51 fl. Recepta de mercede scholastica.
Item, a M. Reinero Sarcerio, rectore scholae
pro mercede scbolastica , una cum pecunia festorum solemnium, simul 544 fl, 14 st. 1 st. |
|||||||||||||
|
73
|
|||||||||||||
|
novis scalis, quas vocant branileeren, con-
ventui taxatis pro tribus domibus , qualibet ad 12 st., fac. 36 st, Va Summa, 23 £1. 6 st. 7 d.
etc, —
Visa, audita et approbate est haec compu-
tatio D. Arnoldi Esch, die 4* Fbr. 1586, praesentibus dominis commissariis subscripts; Lamberto vandeu Bprch.
folcardo montsima. wllgero a moerendael. Petro ab Honthorst. Arjvoldo Esch. Deductis quatuor flor. decern st. decern d.
praesenti computation], debitis ex computatio- ne anni 1580, remanent penes computatorem plus recepti viginti quatuor flor. tres st. 5d., quos adnumeravit Folcardo a Monlsima, de consensu dominorum commissariorum supra- scriptorum, in solutionem computations sui anni 1583, teste manus suae suscriptionc. Actum, Martii, 1586. FOLCARDVS MOSTSIMA.
|
|||||||||||||
|
Item, a venerabili D. Buclione aMonlsima,
praeposito S. Joannis, 12 fl* Item, a Liberto vander Moelen ,recepi 3 fl.
5 st. IV Summa, 109 fl. 15 st.
Totalis omnium receptorum, 885 fl.
19 st. 12 d. EXPOSITA DE FRAEMISSIS.
De redd, perpetuis,
Summa 1% 5 fl. 18 st. 7 d. De redd, redimilibus.
Summa IP, 88 fl. 5 st. 8 d.
De pensionibus vilalibus,
Summa III", 120 fl. Exposila de mercede el salario rectoris
et ludimagistrorum, Summa IV8, 622 11.
Exposita extraordinaria.
Item,, solvi Wilhelmo Adriani Spele, de |
|||||||||||||
|
.-■ ■ ■
|
|||||||||||||
|
■
|
|||||||||||||
|
■
|
|||||||||||||
|
IV.
|
|||||||||||||
|
10
|
|||||||||||||
|
REKENINGEN
TAN DEN EERSTEJV KAMERAAR*
DIENSTBA.AH GEHAAKT AAA
DE KENNIS VAN UTRECHT'S KERK- EN SCHOOLSTAAT
MET DEN AAINKLEVEN VAN DIEN (*) VAN DEN JAKE 1580 AF AAN.
|
|||||||||
|
hove van Ilollant, betaelt de somme van 60
ponden , hem geschoncken vande moeyte ende arbeyt, by hem gedaen, als by syne Excel). gecommitteert neffens den heere v. Cloetingen, om te verhoren ende slissen de questie, ver- resen tusschen de magistraet ende hopluyden deser stadt, omme parthyen aen wedersyden daerop te horen, ende eyntelyk een ordon- nancie te concipieren, waerna een yder ten beyden syden hem verstaen sullen hebben te reguleren, blyk. by ordon. des raets, in date den lesten July anno 1581, ende attestatie daeir toe dienende, etc, Du Jardyru Guil. du Jardyn , coopman,
de somme van 5300 ponden, ende dat tot leeninge ende in voldoeninge vd. contracte, byden rade deser stadt met hem aengegaen ende gemaect den 6. Fbr. 1581 , daerby hy aengenomen heeft verscheiden manufacturer], den schamelen burgeren ende ondersaten de* ser stadt te leeren, daer tot 400 personen deur onderhouden souden moghen worden , ende te restilueren t'eynden de vier jaren, alle jaer een vierendeel, breder vermogens den voorsz. contracte, ende voorts blyk. byde ge- rechtel. bekentenisse ende condempnatie voer desen gerechte gepasseeit, den 30* July 1582, etc* |
|||||||||
|
1580—1581.
(Cameraer: Adr. t. Meerlant.) 'sBisdoms silver* Van Jan v. Leemput, als
gehadt hebbende den ontfanck vd. penningen, gecomen van 't aengehaelde ende vercofte sil- ver des bisdoms van Utrecht, ontfangen die sotnme van 900 ponden, ende dat by ma- mere van leeninge, om mot andere penningen verstreckt te worden tot betalinge vd. maen- telyke quote, etc. Predikanten. Werner Helmich, dien. des
Woorts in de gereformeerde kercke Christi binnen Utrecht, betaelt de som van 2;± p., ende dat tot betalinghe vande montcosten van twee dienaren des H^oorts* uyt yiaenderen, die, in afwesen van sommighe predicanten, alhier de gemeente gedient hebben, ses wee- cken In nek, blyk. by ordinantie des raets, in date den 4. Sept. 81, etc* Hermanus Modetus, dienaer des Woorts
alhier t'Uytrecht, betaelt de somme van 50 ponden, hem byden rade toegeleyt boven syn pensie, voor een jaer huyshuyre, verschenen Faeschen anno 1582, blyk. by ordon. des raets, den 7. Aug. 1581, etc, Menyn* Mr. Joos de Menyn, raet inden
|
|||||||||
|
O Wat bier anders nog gegeven wordt, beschouwe men als (oegift.
|
|||||||||
|
75
|
|||||||||
|
1581—1582.
(Cam.: Aim. v. Meerlant.)
Opten 4. Sept. 1581 syn ter fortificatie be-
Locfi deser stadt vercoft alio de materialicn van Sinte Meertens capelle inden Weerde, etc*, voor de somme van 289 L. — It., de ma- terialien van't Convent v. Bethlehem, voor de som van 1570 L. — It., de materialien van 't Convent v* Outwyck* voor de som van 1610 L. - Opten 12. Mart 1582 seker huy- singe ende erve vd. Garmeliten, genoemtAel Moelenhuys* voor de som van 570 L. — Opt. 23. Jul. 82, 28 voeten erfs inde lengte, in den hof vd, Carmeliien, achter het Stolen- huys, voor 28 L. Britsen. Ontfangen van mr. Henr. Joos-
tensz., muntmeyster, 354 L. 14 sc, uytsake hem van stadswegen vercoft ende gelevert syn 5 brilsen, die de stadstrompers te dra- gen plaghen. Leenbanh, Pedro Ormea, tafelhouder bin-
nen Utrecht, is op den 20. Augusti anno 1581, by den rade toegelaten, alhier binnen Utrecht te mogen houden tafelvan leeninge, voer den tyt van J 6 jaren, op sekere ordon- nancie daervan gemaeckt, mits gevende dese stadt tot een recognitie, tot behoef vd. ax- men , de eerste vier jaren, 's jaers drie hondert ponden, ende de andere jaren 's jaers 350 ponden. Waerop by voer *t eerste jaer, ver- schenen den 20. Aug. 82, betaelt heeft Abra- ham van Cleeff, tot behoeff vande schamele jongens, meechden ende kynderen, die de manufacture leeren by den statmeester te Preckers, de somme van 300 ponden, ende de andere 100 pont an Floris van Weede, tot behoeff als boven, alle hetwelk alhier verhaelt ende gestelt wordt, tot ontlastinge vanden rendant, voor memorie. Predieanten* Werner Helmich , predi-
cant ende dienaer des Godelyken Woorts, binnen Utrecht, 325 L. 4 sc. 9 p., van al- sulke oncosten , als er gevaljen syn in't yerste opbouwen der evangelische kercke binnen Utrecht, inde jaren 1578 et 1579, ende by |
sommige particuliere burgeren verschoten syn
geweest, alles breder blykende hyde speciu- catie, by den rade belieft, den 27. Augusti anno 1532, etc. Simon Hebelinius, dienaer des Woorts
binnen Utrecht, by den rade toegevoecht tot de oncosten gedaen in *t opbrecken ende her- werts comen , ende voer de schade in syn huysraedt ende voerraet daerdeur gcleden, blyckende by de ordon. v. date den 2. Jan. 1582, etc.. 50 L. Harmannus Elconius, dienaer des Woorts
alhier, hem toegevoecht in respecte als boven, by ordon. 5 Mart 1582, 50 L. Tako Sibrandi, cock dienaer des Woorts,
alhier beroepen vuyt Vrieslant, uyt gelyke sake als boven, 50 L., by ordon. 12 Nov. 1582. DuJardyn. Guil. du Gardyn, 100 L., ende
dat aen oortgens , tot behoeff vd. schamele kynderen , by hem te Prekeis de manufacture leerende, blykende by quitancy van 17 Febr. 1582. Uurw. v. S. NicoL Boel. Jansz. v. Royen
ende Aert v.Cuyck, als gecommitt. tot den ont- fang ende uytgeven van't maecken van't nywe uurwerk met den aancleven van dien, van Sinte Niclaes kercke, in mindering van 300 ponden, als reste van 600 ponden, by den rade den geburen van S. Niclaes belooit, tot voltreckinge vd. voorsz. sake, 67 L. 1582-1583.
(Cam.: Fra. T. SnEECK.) [Geene verandering.] 1583-1584.
(Cam.: Diac PlXL.) , St* Cuper. Maillart Cuper, betaelt 4 p. 7
sc, voor 't verlos, geleden in *t oversetten vd. penningen, laest gesonden aen de studenten te Geneven, blyk. by ordon. 23 Jul. 1584, etc. Wienbogaert. J on an Augustynsz.WtenBc— gaert, dienaer des Goddelyken Woorts binnen Utrecht, toegevoecht, totte costen by hem gedaen, soe in de reyse van Geneven her- 10*
|
||||||||
|
70
|
|||||||
|
werts, als alhier, eer by aengenomen werde
end* hem oefende met propositien ende an- dcrsins tot sinen dienst noodich , blyk. by belieftenisse des raets, in date den 8 Jan. 1585, met quitancy, etc., 25 L. 1584-1585.
(Gam.; D. de Goyer.) [Als 15S2-I583.] 1585-1586.
(Cam.: Joh. v. Leemput.) r lliero. School. Ontfangen vd. rectoer van
S. Hieronymus Scholey 53 L. 5 sc., gecom. van 't schoolgelt vande jpngens van qualite, 'tselve school gefrequenteert hebbende van Paeschen tot Victoris 1586. S. Excel!* De pachtenaers vanden viseh-
excys laten corten de som v. 114 L. 7 sc., die sy ten achteren gebleven syn aen den mercktmeyster van Syne Kxcell.% ter cause van visch in den ofslach voor Syn Excel!, gemynt ende gecoft, daervan sy tot geene betalinge hebben kunnen geraken, nyet te- genstaende alle behoerlyke debvoiren daerinne gedaen, etc., waeromme de raet gelieft heeft, dat de excynsmr. deselve somme an syn pacht sal mogen corten, ete. P. Buys. D'excysmrs. vd. wynsys deses jaers
laten corten de som van 288 L. 4 sc., ende dat van wegen ende ten behoeve van Wbuter Dircxsz. Borchorst, als man ende voocht van Luytgen Herbert v. Payenborchs weduvve, ter cause van alsulcke teercosten ende gedroncken wynen , als ten huyse v. Herbert voornoemt gedaen syn by mr. Pauls Buys, aldaerbyden burgerhopluden in verseeckeringbe gebracht, met den bevelbebbers ende burgers, die op hem wachten, sedert den 9. July J58G tot den 15. Aug. daeraen volgende, ten welcken da- ghe deselve Buys deur authorisatie van 't ge- recbt, (gedaen op de verclaringe vande bur- gerhoplieden, vandat Syn Excel], hem belast hadde, dat men voorsz. Buys in stricter ge- vangenisse stellen soude) by den substituyt- icbout gebrocht is op Hasenberch, sonder dat |
|||||||
|
yemants deselve costen betaelt heeft, waer-
omme de raedt deser stadt, na menichfuldige requesten ende sollicitatien, insiende de ge- legenheit der saken, by maniere van provisie, geconsenteert heeft den vooi'sz. Wout. Dircxsz., dat hy deselve costen sal moegen corten aen de excysen, die by der stadt schuldich is , ende also onderhouden ter tyt toe by sen- tence of andersins, gekent ende verklaert sal syn, wie deselve penningen schuldig sullen syn te betalen, alles blykende by behoerlyke speciiicatie ende remonstrantie, mitsgaders de beiieftenisse des raets, daerop gegeven den X. Jan. 1588, met quitantie daer toe dic- nende. Ander uytgeven, (jedaen tot onderhottt
vande predikanten ende appen-
ditien vandien*
Wernerus Helmichius, predicant ende die-'
naer des G.Woorts, betaelt 450 L., als: 400 L. voor een jaer tractemcnts ende 50 L. voor een jaer huyshuur, beyde vcrschenen Vic- toris 1586. Nicolans Sopingius, (aldus.)
Harmannus Elconius, (aldus.)
Harmannus Moded, uts.n voor drie vieren-
deel jaers tractements, eyndende den 14 Spt. 1586, soe't eerste vierendeel jaers by Claes van Sompeken, anderde cameraer, betaelt is, ende een jaer huyshuur. Johannes Wten Bogaert, uts., 75 L., voor
een vierendeel jaer tractements, verschenen den eerst. Novembr, 1585. Johannes Wten Bogaert, uls., 350 L., voer
drie vierendeel jaers tractement, verschenen den lesten Augusti 1586, nae advenant als andere predicanten genieten ende een gebeel jaer huyshuur, verschenen Victoris 1586. Cornelius Martini Bodenburch, u(s.y 450 L.
voor tract, ende huysh., versch. Vict. 1586. Tako Sibrandi, uts.9 225 L., voor een half
jaer tractements ende huyshuur, verschenen Paeschen 1586. Tako Sibrandi voorn., noch betaelt die som
van 600 L.7 hem by den rade toegevoecht, |
|||||||
|
77
|
|||||||
|
voor alle syn doleantien , ende alle beloften
die hem in 't herwerts comen enichsins ge- daen mogen syn, van een jaer gagie tot een afgescheydt ende andere actien van geledene schade, breder in syn requeste vervat, soo by met de andere dienaren des Woorts, die 11 u in a]s veraccordeert waren , sich nyet en heeft begeert te conformeren, endedeurdien van sinen dienst verdragen is, alles breder bjyckende by syn requeste ende ordonnantie des raets, daerop gegeven, 19 May 86. Petrus Barck, pred. ende dienaer des G.W.
opte Vaert, betaelt 80 L., voor een jaer trac- tements, hem van stadswegen toegeseyt [ende yerschenen Remigii 86. Petr. Baick voorn., nocli 100 L., ora je-
gens den aenstaenden winter hem eenichsins mede te versorgen, tot dat op syn onderbolt versien sal syn , by ordo. 8 Aug. 1586. Jan Augustynsz. Wten Bogaert, 20 L., van
een half jaer loons, syn vader competerende, ende verschenen 11 Fbr. 86, vandat by als schoolmr. in de geref. kerke gedieut heeft, etc. Aert Andriesz., 40 L., voor een jaer loons,
versch. Joh. te midsomer, an. 86, vandat hy als coster der geref. kerke gedient heeft, etc. Mr. Henr. Cornells/;., organist, 18 L. 15sc,
ujt sake by sedert den I. May anno 85, totten lesten Januar 86, dus f deel jaers, als orga- nist in de kerke van S. Marien, voor en na de predicatie die gemeente aldaer gedient heeft, daer voor hem toegevoecht syn jaerlycx 25 ponden, mak. voor de drie vierendeel jaers , bl\kende by acte des raets etc., 18 L. 15 sc. Mr. Henr. Cornelisz., organist voorn., nocb
18 L. 15 sc., van gelyken dienst noch drie vierendeel jaers gedaen, ende geeynt primo Novemb. 1586, etc. Willem Willemsz., 25 L., een jaer gagie,
vandat hy de gemeente in S. Marien kerk als coster gedient heeft, uytgaende May 86, etc* De erfgenamen van tnr. Augustyn Wten
Bogaert, 70 L., voor een half jaer gagie , mr. Auguslyn verschenen den 11. Aug. 8Q, lev cause van 't schoolmeesterschap. S3. van't onderh. der PP., 3722 L 10 sc.
|
|||||||
|
Ander uytgeven, gedaen tot onderhout vd»
Rector ende de Schoolmeesters van
S. Hieronymus schole van deser
stads wegen aangenomen,
Mr. Johannes Arcerius, rectoer, betaelt
voor een vierendeel jaers gagie, verschenen 18 July 86, vandat hy als rectoer de voorn. schole bedient heeft, daervoor hem toege * voecht syn boven vry huyshuur, jaerlyx 550 ponden, blyckende by acte van aenneminge des raets, in date den 18 Apr. 86, mit qui- tancie daer toe dienende, waeromme alhier 137 L. 10 sc. Mr. Johannes Arcerius, noch voor het an-
dere vierendeel jaers gagie , geexpireert den 18 Octobr., etc., 137 L. 10 sc. Mr. Anthonis Gybertsz., aengenomen tot
schoolmr. tertiae class., betaelt voor syn gagie, een half jaer lang, eyndende 10 Oct. 1586, blyckende byde ordon. ende taxatie des raets op 't loon vd. schoohneesters, gestelt den 2. Aug. 1586, etc., 150 gl. Bernardus Zwerdecroon, aengenomen tot
schoolmr. quartae classis, betaelt voor een half jaer loons sines diensts, geeynt als boven,' 150 L. Johannes Caesarius, aengenomen tot school-
meester quartae classis, voor een half jaer loons, etc., 137 L. 10 sc. Isebrandus Johannis, aengenomen tot school-
meester sextae classis, voor een half jaer loons,. als boven, 112 L. 10 sc. Johannes ab Everdingen, aeng. tot schoolmr..
septimae classis, een half jaer loons, 100 L. Johannes ab Everdingen, noch voor een half
jaer arbeyts ende dienste, die hy mede ge- daen heeft, om te leeren de kynderen in octava classe, by ordon, van 21 Oct. 1586, 50 L. Summa, 975 L. .
1586-1587.
(Cam.: Fka. Gf.iutsz. Bogaert.) Vanden rectoer van S. Hieronymus scl.oole
ontfangen , etc., 63 L. ... |
|||||||
|
78
|
|||||||
|
Trello. Heer Charles van Trello, ridder,
beer van Schulleberch, scholtes deser stadt, tot onderhoudinghe van syn dienres vander justicie , welverstaende, dat dit gedaen is ex gratia, voor dese reyse, ende sonder dat hetselve getrocken sal moghen worden in con- sequence, by ord. 10 Nov. 86, 48 L. Moded. Herm. Moded f ter cause vd. costen
ende teeringe, by hem gedaen over ende op de reyse van Engelant, daertoe hy gecom- mitteert is geweest, by spec, ende ordon. des raets, aaerop gegev. 20 Apr. 87, 466 L. 12 sc Rattaller. Phil. Rattaller, ter cause vd.
costen, etc., als hy gehadt heeft, in syn reyse gedaen aende Ma1, v. Engelant, den 22. Dec. 86, by specif, ende ordon., uts., 446 L. 1 sc. 1587-1588.
(Cameraer: — ?)
Predikanten. W. Helmichius, 450.L. — Nic.
Sopingius, 450 L. — H. Elconius, 450 L. — Do. Wtenbogaert, 450 L. — Corn. Martini, 450 L. — H. Moded, 450 L. — Die sament- like ses predd., etc., voor de dienst. v. een sevenden, tits., 450 L. Aert Andriesz., uts.f 100 L. — Corn. v.
Leeuwen, uts., 200 L. — GeritQuirynsz. v. Meyendael, uts., 40 L. Mr. Henr., organist, voor een jaer gagie,
versch. Victoris 88, vandat hy 't orgel Sinte Marien bedient heeft, 25 L. S*. van ?t onderh. der pred., 3515 L.
Hiero. School. Mr. Jo. Arcerius, rectoer,
w/s.,550L. — Anto. Gysbertsz., uts.,300L.— B. Zwerdecroon, uts., 300 L. — Jo. Caesa- rius, uts., 275 L. — Ysbr. Johannis, uts., 168 L. 15 sc.. voorf jaers,geeynt 10 Jul. 88,— Jo. v. Everdinghen, uts., 212 L. 10sc.,een jaer gagie, versch. 10 Oct. 88, ter cause hy eerst in septima ende daer na in sexta ge- doceert heeft. — Anto. a Raweswaey, ter cause v. 3 maenden diensts, versch. 10 Oct. 88, vandat hy in septima class, gedoceert heeft, 50 L. — August. Vrolo, uts., 160 L. |
|||||||
|
Predikanten. Wern. Helmichius, etc., 1
jaer tr. cndehuish., 450 L. — Nic. Sopingius, id., 450 L. — Harmannus Elconius, id., 450 L. — Jo. WtenBogaert, id., 450 L. — Corn. Martini, id., 450 L. — Harm. Moded, id., 450 L. De samenlyke predicanten ende dienaers
boven genoemt, noch 112 L. 10 sc., heml. 20 Oct. 87, by schoudtende borgermrn. toe- gevoecht ende den 14. Nov. byden rade ge- approbeert, ter cause sy enen geruymen tyt de plaetse vd. sevenden dienre bewaert heb* ben, etc. Harm. Elconius, etc., 150 L., hem byden
rade toegevoecht in zyne noot ende om and era consideratien, by ordon. 'sraets, 19 Aug. 8Q. Petr. Barck, pred. etc., op de Vaert, voor
een jaer tractement, hem van stadswegen toe- geseyt, ende versch. Remigii 87, 80 L. Aert Andriesz., coster, 10 L., voor een
vierendeel jaer gagie, versch. Remigii 86. Aert Andriesz., etc., voor een geheel jaer
gagie, etc., als coster, versch. Remigii 87, hem byden rade toegevoecht I Fbr. 87,100 L. Gent Quirynsz. v. Meyendael, 40 L., voor
een jaer gagie, versch. xi Aug. 87, vandat hy als schoolmr. de geref. kercke gedient heeft, blyk. by acte van aenneminge. Corn. v. Leeuwen, sieckbesoecker, 100 L.,
voor een half jaer gagie, versch. Paesch. 87, ter cause v. syne dienst, blyck. by ord. des raets 7 Aug. 87. Corn. v. Leeuwen voorsz., 100 L., voor een
halff jaer gagie, versch. Remig. 87. Hiero. School* Mr. Jo. Arcerius, rectoer,
een jaer gagie, versch. 18 Oct. 87, 550 L. — Mr. Anto. Gysbertsz., schoolmr. tertiaecl., een jaer gagie, versch. 10 Octbr. 87, 300 L. — Bern. Zwerdecroon, schmr. quartae class*, een jaer g., 300 L. — Jo. Caesarius, schmr. fuintae class., een jaer g., 275 L. — Ysbrant
ohannis , schoolmr. sextae class., een jaer g., 225 L. — Jo. ab Everdingen , schoolmr. sept* cL, uts., 200 L. — Augusliuus Vrolo, schoolmr. octav. class. ,uts., 160 L. — Aug. Vrolo, uts., huishuur, soe hy geen woningh en heeft ge- hadt in't convent van S. Hiero., 14 L. |
|||||||
|
7f)
|
|||||||
|
Herm. Modetus, 112L. 10 sc, \ jaers tract,
ende huish., verschenen Corsmisse 88. De voorsz. ministers tsauien 112 L. 10 sc,
van \ jaers, voor den dienst vd. zevenden predikant, 20 Oct. 87', by den schout ende burgermern. toegevoecht, ende den 14. Nor. by den rade geapprobeert. Corn, van Leuwen, ufs,* 200 L. — Aert
Andriesz., uts.j 1 L. — Werner Helmichio, tot behouff vd. sanger inden Dom, de somme van 10 L., wt sake deselve in de Domkerke voor ende na de predication , de psalmen op- geheven ende in 't singen geintoneert heeft, den tyt van een vierendeel jaers, verschen. Nov. 88. Summa, 3785 L.
Hiero* School. Mr. Jo. Arcerius, rect.,
\ jaer gagie, versch. 18 Apr. 89 , 275 L. — Mr. Antho. Gysbertsz., £ do., 150 L. — Bernh. Zwerdecroon, uts**. 150 L. — Jo. Caesarius, uis., 137 L. 10 sc — Jo. ab Ever- dinghen, uts** 112 L. 10 sc — Antho. van Ravesway, 100L. — Aug. Vrolo, w/s., 75 L. Mr. Jo. Arcerius, rector, noch 100 L., in
respect vd. opsegginghe syns diensts ende d'e- migratie daer nae te volgen, blyk. by appost. des raets, lest. Fbr. 1589, etc* Mr. Reinerus Sarcerius, aengenomen rect.,
inde plaetse van Arcerius voorn., 168 L., als 150 L. voor £ jaer gaige, syns diensts, als rector ende lector iertiae classis, gedaen, versch. 1 Oct. 89, ende noch 18 L., hem toegevoecht voor syn opbreken tot Weesp ende wederkeren alhyer. Mr. Antho. Gysbertsz., lect. IF. classis,
80 L., wt Sake van \ jaer gaige syns diensts, in *t voorsz. classe gedaen, versch. 7. Oct. 89. Guil. de Bont, aengenom. schoolmr. in /"•
classe, 50 L., voor £ jaer gaige, versch. 1 Oct. 89. Jo. ab Everdinghen, schoolmr. in F2. cl,,
45 L., wt sake als voren. Peter Coeck, schoolmr. FH* cl*. 25 L.,
blyk. als boven. Arnold, v. Box tell, schoolmr. Fill* c/., 32 L.,
wt sake blyk. by ordonantie. Somma, 1500 L. II sc.
|
|||||||
|
Materialien v. Oudemunster* Ander uyt-
gheven, gedaen deur ordinancie des raets ende mngistraets deser stat, tot behouf van ver- scheyden artne personen ,. in respect van *t ransoen , tot behouf vanden armeti bedon- gen ende geoomen vande veroopinge vande materialien van Oudemunster kerk, 171 L. 10 sc. /\ Buys, Joriaen v.. Geldermaken, gewesene
cipier op Hasenberch, 100 L., hem toege- voecht voorde gedane teercosten v. mr. Pau- wels Bays, aldaer gebracht byden substituyt schout, geassisteert met Reinier Vereem, hop- man , Abra. v. Cleeff ende andere bevelheb- bcrs, den 20. JuL 86, ende voorts aldaer in bewaringhe gehouden tot den 7. Nov. daer aen volgende, ende voor alle moeiten met hem. in de voorsz. tyt gehadt, ende alle dien- sten , hem gedaen , breder in syn requeste aengetoghen, ende dit alles behouden deser stadt hore actie, op den genen, die dit te Letalen by justitie gecondempneert sal wor- den, blyk. by appte des raets, 28 JuL 88* Prounincq, Gerrit Prounincq, genaemt v.
Deventer, anderde burgermeeeter deser stadt, betaelt de somme van hondert ende vyftich ponden, daeraff hy belooft heeft bewys te doen ende ordonnantie te leveren, alles blyk. syn handschrift vd, 14. Mart 87. NB. Dese post doorgehaak ende in margine
geapp.: By gebreke van ordonantie geroyeert, ende sal rendant hem ad- dresseren anden selven Deventer, om van hem te hebben ordonnancie of bewys, daer hy ter naster rekeninghe deselve somme mede sal moghen pro- fit cr en. 1588-1589.
(Cam.: Gtsb. Ahtiionisz. v. Voorst.) Ontf. vd. rector van S. Ilieron. schoole,
198 L. Use 3 p. Predikk* W. Helmich., 450 L. - N. Soping.,
450 L. — Herm. Elconius, 450 L. — Jo. Wten Bogaert, 450 L. — Corn. Martini, 450 L.-
|
|||||||
|
80
|
|||||||
|
Mr. Heiki% Cornelisz,, organist, betaelt de
somme v. 25 L., een jaer gagie , versch. Aller- heiligh. 89, vd. orgeldienst in S. Mariekerk. KtokkespeL Den voorn. Mr. HL Cornelisz., 12L. lOsc, \ jaer gagie, vandat hy't uurwerk op't stadthuys waergenomen, gestelt, eride twe mael des weeks daerop gebeyert heeft, tot recreatie vd. borgerye, Versch. 4 Jun. 89. Prounihcq. Desen cameraer hadde in syd. voerg. rek. gestelt anden anderden borgermr. Deventer betaelt te hebben 150 L., die hem aldaer geroyeert syn", ende soe nochthans prompted blyckt by't hantsehrift vd. voorn. burgermr. Deventer, vd. J.4. Maart 87, dat hy rendant hem , (als representerende den anderden burgermr., wiens bevelen den ca- meraer staen te obedieren) de voorn. penn. heeft aengetelt, dat hy rend, ooc syn wterste debvoir, om naerder bescheyt vd. selven bur- germr. te hebben, gedaen heeft, hoe wel hy daertoe niet en heeft konnen geraken, waer- omme hy 't verlos vandien niet en behoort te draghen, soe brengt desen rendant, om de- selve redenen, nochmael alhier in 't uytge- ven, 150 L. Apostille: Dat den cameraer vorderen
sal aende burgermrs. Ruysch ende De- venter, waer, off in wat sakedesepen- ningen geemployeert syn , op pene van deselve op hunl. te verhalen, ende daerof te leveren acte, binnen 3 maenden. 1589-1590.
(Cam.: Djrc Ph..)
Ontf. vd. rector, eio., 258 L. 9 sc. 6 d.
Predikh. W. Helmich., 100 L., voor \ jaer,
versch. Lichtmisse 90- — Id , 25 LM huysh., versch. Paescheu 90. — Id., 25 L., voor syn portie, ter cause vanden dienst, die by in 't voorjaer te meer gehadt heeft, overmits d'af^ dankingh vd. vyfden pred., by ordon. 4 May 1590. - Jo. Wten Bogaert, 100 L., } jaer, versch. 30 Nov. 89. - Id., uts., 100 L., versch. 28 Fbr. 90. - Id., 25 L., huur. - J.d., 25 L*, voor nieerdere moe^te c/c, uls. |
|||||||
|
N. Soping., 125 L., J tr. ende huur. — Id.,
61 L , hem op syn te kennen geven toege- voecht, 25 voor 4 jaer huur, ende 36 L. voor eene vereeringhe ende andere pretensien, in. syn requeste verhaelt, by ord. 13 Apr. 90.— Cornel. Martini, 100 L., voor \ jaer gagie. — Id., 125 , als Soping.— Henr.Caesario, 425 L., als 100 L. voor syn opbreken tot Schoonho- ven alhier te comen, 50 L., voor syn dienst tot Paesch. 90, 300 L. voor \ jaer tract., versch. 90, huur 25 L.; soe hembyderaedt des jaers toegevoecht syn 600 L. voor syn dienst etideJjOL. tot huysh., by acte 30 May 90. Gerrit van Blochoven, mededienaer, eio,,
50 L., ter cause hy, eer hy eintelyk wasaen- genomen , alhier op grote costen in een her- berghe hadde gheleghen , ende anders , breder bl\k. by recp ende ordo. des raets, 30 Mart. 90. Densely. 325 L., voor \ jaer gagie en huys- liuur. — Johanni Andellio, mededienaer e/e., 100 !>• 9 in recompensie van costen ende moey- ten, in 't transporteren van hem, synefamilie ende huysraet, van Heusden alhier, blyk. ord. II May 1590-- Id., 250L., voor ^j. tr. ethuur, soe hy aengenomen was 's jaers op 450 L., boven noch andere 50 L. tot syn huysh., by ord. 30 May 90 ende approb. van 29 Jun. Corn. v. Leuyven , 150 L. voor J jaers. —
Aert Andriesz., uts., 70 L., voor een jaer, als voor 't eerste half jaer 50 L., (soe hem 1 Fbr. 87 toegeleyt waren des jaers 100 L.), ende 20 L. voor he t nae half jaer, syndesyn gagie daerna vermindert op 40 L. 's jaers. Desen cameraer noch betaelt aen Doct. Je*
remias ende Walterus Roy, 100 L., hem toe- gevoecht in plaetse van een vereerioge, wt sake sy als geleent, voor sekeren tyt het Woort Godes alhier gepredickt ende de gemeente gedient hebben, blyk. by belieftenisse des raeu, 23 Fbr. 90. Laur. Nyhoff, 33 L., wt sake hy den tyt
van 15 daghen, in Januario 1590, in coste onderhouden heeft de ministers Doctr. Jere* miam ende Walterum, mitsgaders Caesarium dry dagheh , die hy ties daghes angenomen hadde om 20 sc., belopende vermogens be* lieftenisse des raets, vd. 20 Apr. 90, 33 L, |
|||||||
|
81
|
|||||||
|
Joncker Adriaen van Zuylen, deken S.Jans,
betaelt 82 L., wt sake van alsulcke maelty- tyden, als doctor Jeremias, Walterus Roy, heur huisfr. ende anderen , by henluyden ten eeten geweest synde, inde maenden van Ja- nuario ende Februario 1590, terwylen syl. alhier der kerke ende gemeente waren die- nende, tot den selven heer deken hebben geteert, breder blyk. by specif, byden rade belieft, 30 Marty 90. Jacob Schendel, wyntapper, 27 L., wtsake
hy getapt ende ten behoeve vd. voorsz. mi- nisters, doct. Jeremias ende Walterus Roy, laten volgben heeft 45 quaerten frans. wyns, ten tyde sy eerst tot Nynoff ende nae lotten deken v. S.Jan waren gelogeert, yeder quaert tot 12 sc., by belieftenisse des raets vanden 22 Jul. 90.
Bernt Stell betaelt 98 L. 10 sc., van alsulke
maeltyden, als by doctor Jeremias ende Wal- terus de Roy voorsz., oeck eenige vd. magi- gistraet tsynen huyse geteert, ende wynen ge- droncken syn, sedert den •• Dec. 89 totten 23 Fbr. 90, breder by specif, belieft byden
rade van 27 Jul. 90. Eernt Stell betaelt 107 L. 8 sc, v, alsulke
maeltyden, als by Henr. Caesarius, minister, sedert 28 Fbr. 90 tot 12 May daeraen volg. tsynen huyse gelogeert, eer hy finalike was aengenomen, syn geteert ende wynen gedron- cken , breder by specificatie, etc, Bernt Stell betaelt 8 L., van eenighe mael-
tyden , by Joh. Andellius, mede minister, te synen huyse, in Apr. 90 geteert ende oeck eenige wynen toen gedroncken, etc. Jacob v. Bemmel, raet, betaelt 98 L. 6d.,
van alsulke costen, als hy gehadt heeft inde reyse op Leyden, den Haghe, Delft, Rotter- dam, Dortrecht, etc., in 't vervorderen van 2 ministers, dese doct. Jeremiam ende Wal- terum, alhier te crygen, omme voor sekeren tyt de gemeente alhier te dienen, blyk. by specif, byden rade belieft 5 Jan. 90. Ja. van Bemmel, noch 19 L. 3 sc, wt sake
van oncosten , als hy gehadt heeft in de reyse op Gorckum ende Heusden, blyk. by specif, van 16 Fcbr. 9^>. |
|||||||
|
Ja, v. Bemmel, 13" L. 1 sc, van oncosten
in de reyse op Schoonhoven, in 't vcrsoeken van Henr. Gaesarium , ministrum, belieft 23 Febr. 90. Ja. v. Bemmel, 50 L. 16 sc., van oncosten,
in sekere reyse op Gorcum, Heusden, Schoon- hoven ende Haghe, belieft 6 Apr, 90. Ja. v. Bemmel, 10 L. 4 sc, van oncosten,
inde reyse op Gorinchem, etc., by specif. 31 Aug. 90.
Ja. v. Bemmel, 6 L., voor sekere dienste, etc,
Hiero. School. Mr. R. Sarcerius, rector,
een jaer gagie, 325 L., versch. 1 Oct. 90, soe hem in 't aennemen des jaers belooft was 'sjaers 300 L., synde voor't voer half jaer 150 L., ende daernae opten 4 May 90 geaugmenteert op 350 jaerlicx, bedrag. alhier voor't na half jaer 175 L. Mr. Gysb. Anthonisz., led, ivaB, 172 L. 10
sc, so hem syn gaige verbetert is 'sjaers op 185 L. WillemdeBondt, led, quint., 112 L. 10sc,
so hem syn gaige verbetert was op 125 L. Jo.v.Everdinghen, led.sext.y 170 L. 10 sc,
verbetert op 125 gl. 'sjaers. Aert Hose v. Boxtel, led, sept,, 72 L. 10 sc.
Peter Goeck, schoolmeester in ocl. cl,9 75 L.
S\ van't onderh. vd. schole, 875 L. Aelmissen, Jac. Snoeck, als bouckhouder
over de aelmissen, diegegeven worden in Ge- reform. kerke, de somme van 35 L.. 7 sc., omme gedistribueert te worden by de diaconen onder den armen deser stadt, by ordon, 29 Jun. 90. Weeskinderen. Jo. Splinter, lakencoper,
32 L. 2 sc, wt sake v. alsulke lakenen ende
anders , als hy den huysmeester van *t weesh. by kennisse der regierders deser stadt tot cle- dinghe v. 2 meyskens, die inden selven huyse souden werden innegenomen, by belieften. 19 Jul. 90. Mr. Henr. Gornelisz., organist, ut$tf 25 L.
1590-1591.
(Cam.: DiRC Pyll.) Vanden rector, 205 L. 5 sc
|
|||||||
|
83
|
|||||||
|
Jacobo Cauvio, led. quartanorum, 168 L.
26 sc, voor f jaer gagie, soe hy 3 Nov. 90 aengenomen is geweest. — Denselven, voor syn opbreken met syn huysgesinne van Naerden alhier te comen, velgens syn acte van aen- neminge, 12 L. Will, de Bondt v. Beusichem, led. quin-
taiiorum^ over een jaer, 125 L. Peter Couck, led. sexianorum^ voor een
jaer, 125 L. Aert Hose van Boxtel, led* septanorum ,
een jaer, 100 L. Harman Harmansz. Riemsdyk, schoolmr. in
octava classe, voor J jaer, 25 L. Mathys Geritsz., des voorn. HarmanRiems-
dycx navolger, voor | jaers, 75 L. Somma e/c., 1066 L. 16 sc.
Pr. Maurils. Mr. Jo. van Everdinghen , goutsmith, betaelt de somme v. 873 ponden 8 sc. 9 denier, ende dat voor seker bague , gegarneert met diamanten ende robynen, met een gouden keten daeraen , die van stads we- ghen geschoncken es den Hoochgeb. Furst, Grave Maurils van Nassau, e/c, Stadtbouder v. Utrecht, etc., breeder blyckende by speci- ficatie, ordon. des raets vd. 18 Jan. 1591, ende quitantie. Gerritge van Cleeff, syelaken cooper, 17 L.
17 sc. 6 d., van verscheiden waren, t'haren huyse doen halen t daervan gemaect es een custodie iotte bague, Syne Excell. geschon- cken, blyk. by belief te specificatie, etc. Betaelt Engelbert vd. Myle, controlleur,
ende Artus Pels, coeckenschryver van't hoff van Syn Excell., de somme van 4r4 L. 17sc. 6d., omme deselve te distribucren onder den gesinde van Syn Excell., volg. de lyste, hun byde magistraet deser stadt gelevert, ten tyde Syn Excell. als stadhouder worde aengeno- men , blyk. by deselve lyste, ord. 27 Nov. 1590. Mr, lienr. Cornelisz., organist, uts.^ 18 L. 15 sc. 1591-1592.
(Gam.: GoERT VANDER EfiM.) Vanden rector, 273 L. 11 sc.
|
|||||||
|
Predikanten. Henr. Caesario, dienaer e/c,
600L., voor een jaer tract., versch. 1 Oct. 1591. Denselven, een jaer huyshuur, versch. Vic- tons 91, 50 L. Ger. Blochovio, mededienaer, 447 L. 10 sc.,
roor een jaer tract., versch. 20 Nov. 91. Denselven, 50 L., een jaer huyshuur. Johanni Gerobulo, mededienaer <?/<?., een jaer gagie, gevallen lest. Oct. 91, 500 L. Denselven, huyshuur, 50 L. Denselv., tot vervallinge vd. cos ten , by liem gedaen in 't opbreken tot Hardervvyck, ende met wyf ende kynderen alhier (daer hy beroupen was) te komen, 50 L. WouterMartenswaert, weert in \Poorlgen ,
33 L. 15 sc, wt sake van alsulke maeltyden, als by Gerobulo voorsz., sedert den 6 Nov. 1590 totten 27 daeraen volgende, tot synen huyse syn verteert, de wyn daermede inne gerekent, by specif. 7 Oct. 90* Ja. van Benimel, schepen , 25 L. Isc, v.
oncosten, in 't reysen op Harderwyck, om Gerobulum als pred. te beroepen, by be- lieftenisse 28 Nov. 90. Den voorn. v. Bemmel, 74 L. 2 sc. , van
oticosten etc*, by hem ende Gerobulo voorsz., gedaen in't reysen ende wederkeren aende magistr, van Delft, volg. haer cotnmissie, by belieftenisse 1 Maert 91. Ja. v. Bemmel ende Jan Geritsz. v. Litb,
55 L. 8 sc. 9 d., van oncosten etc., in *t reysen met Job. Gerobulo, volg. commissie, naer Salt Bommel, Gorcum et Workuin, by belieftenisse 23 Aug. 91. Aert Andriesz., uts., geaugment. tot GO L. —
Will. Willemsz., 75 L., over ^ jaers, vandat
hy inden Dom , als inde Buyrkerke, voor ende
naer de pred. de gemeente met lesen ende
de psalnien voor te singen, gedient heeft,
*s jaers op 100 L., by oi^don. den lest. Mey 91.
Somma van't onderhout der predicanten,
2060 L. 16 sc. 9 d.
Hiero, School. Mr. R. Sarcerio, rect.,
een jaer, 350 L. — Deselve \ jaer de lessen
in quarta waergenomen ende voor oncosten,
vande nywe meesters in deselve schole aen-
genomen, by ordon, li Jan. 91, 36 L.
|
|||||||
|
83
|
|||||||||
|
ende Haerlem, aenden pred. Jo. Amsinck,
by belieft. 23 Apr. 93, 29 L. Ja. van Bemmel, wt sake als voren , in *t
reysen naer Amst., Majo 93, versoeckende een predicant alhier geleent le worden, by specif. 9 Jun. 93, 35 L. 12 sc. Ja. v. Bemmel, uls., in gelyke reyse tot
Amst., by specif., 21 Aug. 92,10 L. 13 sc. Jac. v. Bemmel, ende Oth Jansz. v. Roen,
voor twe diversche reysen op Amst., by specif., 21 Aug. 92, 54 L. lid., voor gelyke reyse ende oncosten, ge-
daen aen den magistraet te Amst., belieft 27 Aug. 93, 24 L. Will, van Sommeren ende Oth. Jansz. van
Roen, in de reyse tot Vlissingen, omme te beroupen D. Dan. de Dieu, by specif. 54 L. 10 sc. 6 d. Jan Geritsz. v. Lith, raet, voor de reyse
opden Haghe, by specif. 17 Spt. 93, 42 L. 8 sc. Deselve, voor de reyse op Amst., omme
weder te versoucken Joh. Ambi'osium, blyk. als boven, 11 L. 2 sc. Deselve, voor de reyse als voren, by specif.
8 Oct. 93, 15 L. 19 sc. Summa vd. Pr., 2274 L. 8 sc. 6 d.
Hiero. School, Mr. R. Sarcerio, rect., een
j. gagie, 350 L. — Ja. Tauvio(I), lect.quart,, eenj. gagie, 225 L. — Will.Bont, led, quint., uts., 125 L. — Pet. Couck, lect, sext,, uts.f 125 L. — Aert Hose van Boxtel, lect, sext,, uts., 100 L. — Mathys Gerritsz., led. oct,, 100 L. Somma, 1025 L.
Bibliotheek. Floris v. Wede, 7 L. 10 sc.
6 d., dat hem by slote van rekeninge es competeerende , wt sake syner administrate , gehadt ende gedaen in 't erigeren v. seeckere bibliotheca, gestelt in Jt choor van Sint Jans kercke alhier, blykende by de voorsz. reke- ningh, ende ordon. 22 Jan. 1593. 1593-1594.
(Cam.: Jac. V. BEMMEL.) Vanden rector, 319 L. 9 st. - It., 328 L.
8 sc. 1 d. 11*
|
|||||||||
|
Predikk, Joh. Gerobulo, etc., 500 L. —
Id., huur, 50 L. — Henr. Caesario, ft/6., 600 L. - Id., hour, 50 L. - Ger. Blocho- vio, etc., 450 L. — Id., huur, 50 L. — Aert Andriesz., uts», verhetert tot 90 L. — Will. Willemsz., uts.y 100 L. Peter v. Bergen, van toesicht te hebben in
den Dora, geduyrende de predicatie, datter geen insolentie Yan jongens ende kynderen soude gebeuren, ordon. 7 Aug. 92, een half jaer gagie, 8 L. Summa etc,, 189S L.
Hiero, School. Mr. R. Sarcerms, 350 L. —
Ja. Thouw (!), lect. quart., 225 L. - Will. Bont, lect, quint., 125 L. — Pet. Couck, lect. sext., 125 L. — Aert Hose v. Boxtel, lect. sept., 100 L. — Math. Geritsz., lect, octavae classis, 100 L. Somma etc., 1025 L.
1592-1593.
(Cam.: GoERT VD. EEM.) Vanden rector v. S. Hiero., 304 L. 19 s.
9 d. - It., 314 L. 12 sc. Predikanlen. Jo. Gerobulo, gaige et huur,
550 L. — It., vandat hy den tyt van 79 daghen in cost ende dranck onderhouden heeft Joh. Ambrosium, dienaer des Woorts tot Am- sterdam , ter begeerte deser stadt alhier geco- men ende de gemeente gedient hebbende, daechs tot 18 sell., volg. ordon. 3 Spt. 93, 71 L. 2 sc. Johanni Ambrosio, geschoncken voor syne
voorschreven gedanen dienst, by ord. 3 Spt. 91, 50 L. 12 sc. Henr. Caesario, mededienaer des Woorts al-
hier, jaers tractement, 600 gl. — Huur, 50 L. Ger. v. Blochoven, een jaer gagie, 450 L. —
Hum-, 50 L. Aert Andriesz., uts., 100 L. - Will.Wil-
lemsz., uts., 100 L. — Casp. Venroy, om stilte inden Dom ende Buurkerk te houden, uts., 16 L. Ja. v. Bemmel, van costen ende vacatien,
in Dec. 92 gedaen in de reyse in den Haghe |
|||||||||
|
Z't
|
|||||||
|
gedaen, om met syn familie ende huysraet tot
Franckendael op te breken ende daermede alhier te comen, ende noch 50 L,5 hem ge- si'honcken voor syne moeyten, by ordon. 4 Nov. 94, etc. Henr. Con chard us, mede als vooren berou-
pen ende aengenomen tot een dienaer des Ci/:jL Woorts, bel. 240 L. 3 sc., voor vracht etc. gedaen, om met syn familie, boucken ende huysraet, tot Erlebach inde Palts, op te breken ende daermede tot binnen dese stadt te comen, ende noch 50 L. voor syn moeyten in Jeselve reyse, by ord. als voren, etc. Den 18 Nov. 94, heeft de cameraer be- hantreyckt an Doctor Junio, voor syn vaca- tien, etc., in Novembri gedaen, ende andere diensten, 36 L. etc Corn. v. Gothen, 12 L, 17 sc., van costen
etc,, op syn reyse van Loe ... tot Utrecht, soe by beroupen is, om tot Leyden ende el- ders te studeren , om bequaem te worden tot een dienaer des Godlicken Woorts, by ordon. 20 Jan., 95. Bernt Stell, anderde cameraer, 118 L. etc.,
van verteerde costen etc., als tot syn huyse gedaen syn by Ursino ende Conchardo, met huere huysfrouwen ende kynderen ende bo- den , nae dat sy vuyt den Hulck gescheiden waren, ende aldaer verwachten , tot dat hare logementen gereet waren, mitsgaders by myn heren, die hem allemet vergeselschapt heb- ben etc., blyk. by specif., 118 L. 8 sc. Summa vd. Predd., 2980 L. 18 sc.
Hiero. School. Mr. R. Sarcerio, rect., een jeer gagie, 350 L. — Jac. Gauvio, led. ivae. 225 L. - W. Bont, led. v*c. 125 L. - P. Couck, led. vise. 125 L. — A. Hoze van Boxtel, lect.\\V\ 100 L. - M. Geritsz., led. \m*\ 100 L. Somma, 1225 L.
Henr. Conchardus, dienaer des G. W., betaelt 50 L., tot behouff vande erfgenamen van Doctor Sanchio, in recompense v. see- cker bouck, by denselven Dr. Sanchio ge- maect ende vuytgegeven, den staten ende de stadt v. Utrecht gedediceert, by belieften. 12 May 95, 50 L. |
|||||||
|
Predikanten. Jo. Gerobulo, «/$., 550 L, —
Henr. Caesario, uts.t 650 L. — Ger. v. Bloc- hoven, 550 L., mede gestelt sjb.de op 500 'sjaers. — Aert Andriesz., uts., J 00 L. — Will. Wiliemsz., w/«M 100 L. - Corn, van Leeuwen, uts, — Casp. Venroy, uts. Will. v. Someren, raet, van teercost. etc.,
als by mjri heere ende borgermr. Renesse vd. Aa, Jo. Gerob. ende H. Caesarius , ende hem gedaen syn, vanden lest. Jan. tot 3 Fbr. 94, in sekere commissie tot Leyden, by specif., belieft 11 Fbr., 73 L. 9 sci Will. v. Someren, tits,, in sek. reyse op
Amst., by ordon. 11 Mart. 94, 12 L. 10 sc. Die weerdinne inden Zwarten Ram tot
Utrecht, van verteerde cos ten , als by Doctor Junius, van Leyden, alhier ontboden , te ha- ren huyse gedaen syn, vanden 16 tot 23 Apr. , by ordon. 29 Apr. 94, etc., 22 L. ] sc. Gosen vd. Voort, secret., 32 L. 16 sc, voor
4 engelsche nobelen in specie, by hem ter ordon. v. myn heeren burgermrn. gehandt- ryckt aen Doctor Junio, voor syne diensten ende oock voor syn verschoten vrachten ende oncosten, in de reyse van Leyden tot hier ende wederomme, als voren 32 L. 16 sc. Avondmaal. LenaertSchollen, 12L. 12sc,
ende dan noch 12 kannen rynsche wyns, by syn huysvrouwe Sophia Rycken, in i ham, den 28 Sept. 89, in't communiceren ofte uitdeylen des Heilighen Avontmaels inden Dom gedaen, gelevert ende haer niet betaelt, blyk. by req. ende ordon. 'sraets, vd. 16 Sept. 94. Jo. Gerobulo, voor verscheiden extraord. diensten , by oi*don. 4 Nov. 94, 50 L. Gerrit Krols, weert inden Hulck, 27 L.
8 sc., v. verteerde costen, als tot synen huyse gedaen syn by Ursino ende Conchardo, vuyt de Palts alhier beroupen ende gecommen tot dienaers des Godliken Woorts, met hare huys- frouwen ende familie, ende myn heeren vd. stadt, die hun quamen ontfangen ende wel- lecom heten, by ordon. 14 Oct. 94, 27 L. 8 sc. Jo. Ursinus, alhier beroupen ende aenge- nomen tot een dienaer des Godel. Woorts, 210 L., alse; 160 L. Use. voorde vrachten ende oncosten, by hem gesupporteert ende |
|||||||
|
sr>
|
|||||||||
|
75 L., in de kerke van Ste Jeronimus ge-
maeckt 24 bancken ende alle de bancken langes de muren , om by de studenten ende andere auditores op geseten te mogen wer- den, als men lessen ende predicatie doet in de voorsz. kercke, alles breder vermogens sekere bestek daervan gemaeckt, by ordon. 30 Jun. 95, etc. - Id., 65 L. 4 sc. 6 p., van arbeitsloon ande schole van St. Hieron., ande solderinge, deuren ende veynsteren van dien, ende oock van reparatt. aen de rectores ende schoolmrs. woningen, by ordon. uls,9 etc, Reyer van Zyll, 100 L., wt sake hy van deser stads weghen ghemaeckt ende ghestelt heeft in Suite ilieronymus kerk, ande west- syde, een groot schoon nye glas , daer inne comen alle de wapenen vande heeren vande magistraet, houdende in als dit glas derdalf hondert voeten , by ordon. 30 Juny, 95. Somma vd. wtgheven, beroerende die
goederen v. S. Hiero. convente, ende
voorts van't repareren aen de schole,
kerke ende de huysen daertoe beho-
rende, 1074 L. 17 sc. 10 d.
Bose viant, Dav. Gardanoir, 58 L., tot
vervallingesyner schulden ende onderhout syns
huysgesins, soe hy hoechlick ende jammerlick
vanden bosen viant bevochten wort, etc,
1595-1596.
(Cam.: Peter Voss.) Vanden rector, 400 L. 7 sc. Q d» — It.,
407 L. Predd, Jo. Gerobulo, 550 L. — H. Cae-
sario, 6 0 L. — G. v. Blochoven, 550 L. — Jo. Ursino, 550 L. — H. Conchardo, 56 L. De vyf ministers, elex 100 LM in aensie-
ninge des costeliken dieren tyts, by ordon. 27 Oct. 95. Corn. v. Leeuwen, Aert Andriesz., Will.
Willemsz, (inden Dom, Buurk. et S.Jacob), Casp. Venroy, uts. Henr. Caesario, 20 L., synen soon Gerardo
Caesario v. stads wegen gesch., by ord. 10 May 96. Summa, 3801 L. |
|||||||||
|
1504-1595.
(Gam,: Seer. V. BemMEL.) Vanden rect., 302 L. 17 sc. 7 d. - It.,
380 L. 18 sc. Predikanten, Jo.Gerobulo, 550 L. — Henr.
Cacsario, 650 L. — Ger. v. Blochoven, 550 L. — Jo. Ursine*, 550 L. — Henr. Conchardo, 560 L. — C. v. Leeuwen , Aert Andriesz., W.Willemsz., C. Venroy uts,— Jo. Gerob. & H. Conchardo, voor sekere reyse tot Leyden, by ordon. 14 Jul. 95 , 28 L. 3 sc. Summa, 3349 L. 3 sc.
Hiero. School. Mr. R. Sarcerio, i j. gagie,
175 L. — Jac. Cauvio ende Corn. Knopio, in syn plaetse gecomen, 225 L. — W. Bont, ^ j. tr., 62 L. 10 sc. — P. Couck, h jaer, 62 L. 10 sc. — Aernt Hoze, J jaer, 50 L. — M. Geritsz., ^ jaer, 50 L. Den rector Sarcerio, 225 L., voor 4 jaer
gagie, verschenen Remigii 95, uyt sake hy wegens de nywe ordon. op't school, gemaect 3 Fbr. 95, denselven tyt als rector gedient, secundam classem mede geregiert ende oock institutiones juris in S. Hiero. kercke open- baer voorgelesen ende gedoceert heeft, alles blyckende byde nywe ordon., etc, Jo. Lontius, aengen. lector tertiae classis,
voor \ jaer gagie, versch. Remigii 95, vandat hy in tertia classe gedient, oeck des Son- nendaechs in latyn een sermoen gedaen heeft in S. Hier. schole, opden evangely ofte epis- tel van dien daghe, deselve in't griecx op- lesende ende daerna exponerende 3 blyk. by acte vd. lest. Fbr. 95, 150 L. Will. Bont, in v\ 75 L.,£jaer. - P.Couck,
in VI". 75 L. - A. Hose, in vif. 65 L. — M. Geritsz., in vin\ 65 L. Corn. Coop, led. ivnorura, noch 22 L. 10 sc.,
voor een half jaer huishuur. Jo. Lontius, led, tertianorum^ voor vrach-
ten, om met syn huysvrouw, familie ende huysraet op te trecken ende herwaerts te ko- men , 3 L L. Somma, 1335 L. 10 sc.
Mr. Lamb. Ysbrantsz., St. timmerman,
|
|||||||||
|
S6
|
|||||||
|
Hiero. School, Mr. R. Sarcerio, als rect.
secundam classem, mede geregiert ende oic instituiion.es juris in S. Hieronymus kerke openbaerlick voorgelesen ende gedoceert heeft5 450 L. Jo. Luntius, lector iertiae classis, 300 L.,
volg. acte van letst. Fbr. 95. Corn. Cnopius, lect. iv". 225 L., by de
nywe ordon. — Will. Bont, lect. v"\ 150 L. — Pet. Couck, lect. vT% 150 L. — Aernt Hoze, lect. TEM. 140 L. - Math. Gerrilsz., Iect.vnr*. 160 L., by req. ende apost. — Corn. Cnop, huur 45 L. Summa, 1610 L.
1596-1597.
(Cam.: Wnx. v. Someren.) Blochoven, Ger. v. Blochoven, dienaer des
Woorts, is 13 Dec. 96, op syn requeste v. gedane diensten etc., gegost een lyfpensie v. 25 L. 'sjaers, op 4 siner kinderen leven, noch dat sekere 6 L. 'sjaers, staende tot sy- nen live, op deselve kynderen gestelt sullen worden, ende dat by an geld soe veel sal suppleren, tot dat de renten tesamen belopen 32 L. 'sjaers, daerofF hy gestelt heeft tot live Walburgis syn dochter, out 9 jaer, 8 L, Sara syn dochter, out 7 jaer, 8 L., Hen- rickgen syn dr., put 5 jaren, 8 L., Hester syn dr., out 2 jaren, 8 L. 'sjaers. Tafel v. Leeninge, 25 Jul. 97, verac-
cordeert met Pedro Ormea, Jeronimo ende Octaviaen Del Ponte, cooplieden Piemontois , dat sy hebben etc* souden binnen dese stat Utrecht de Tafel v. Leeninge, op alsulke ord., als daervan gemaect is, ende dit voer den tyt van 24 jaren, mits dat sy deser stadt op- brengen souden 10,000 L., die de stadt loo- pende de voorsz. jaren gebruyckensalmoghen, sonder enich interest daervan te geven , maer alleenlyck gehouden te blyven daervan resti- tutio te doen op deexpiratie van de voorsz. ja- ren, en sullen sy pachters evenwell gehouden syn, gedurende de voorsz. jaren te betalen, alle jaers, tot behouff vd. armen, 600 L. etc. |
Vanden rector, 451 L. 18 sc. 9 d. — It.,
372 L. 10 sc. Predd. Jo. Gerobulo, 550 L. — H. Cae-
sario, 650 L. — G. Blochoven, 550 L. — Jo. Ursino, 500 L. - H.Conchardo, 565 L. - De vyf samen, uts., 500 L. Corn. v. Leeuwen, verhoogt tot 225 L. —
Andriesz. tot 125 L. - W. Willemsz. 100 L' - C. Venroy, 20 L. Waelschekerk. Johannes Marselot(!) , die-
naer vande Waelsche kerk ofte gemeente bin- nen dese stadt residerende, betaelt 300 L., voor een jaer tract., versch. Vict. 97, hem byden rade toegeleyt, blyk. by acte. Junius, Doctor Junio, 200 L., hem by
den rade toegevoecht, voor verscheyden dien- sten by hem gedaen , soe in't generael als particulier, tot vereeninge der kerke Christi ende gemeynte deser stadt, als voor seker bouc gheintituleert: Analitica -eocplanatio supra libr, Mosis Exod,9 deser stadt ghedediceert, blyk. by ordon. Sa. van't onderh. der predd. 4335 L.
Hiero. School. Sarcerio, 450 L. — Lon- tius 300 L. — Cnopius, 223 L. — Bont, 150 L. - Couck, 175 L. - Hoze, 130 L. - Geritsz., 160 L. — Cnop, huur, 40 L. Summa etc,9 1635 L. 1797-1598.
(Cam.: Beernt Uuyxen Engh.) Vanden rector, 407 L. 2 sc 6 d. — It.,
448 L. 10 sc. Predd. Jo. Gerobulo, 500 L. — Extraord.
100 L. — Huur, 50 L. — H. Caesario, aldus, 750 L. - G. Blochoven, 650 L. — Jo. Ursino, 650 L. - H.Conchardo, 665 L.~ Jo.Mar- seloth (!), 300 L. Van Leeuwen, 250 L. - Andriesz., 150 L. - W.Willemsz.5 100 L. - Venroy, 20 L. Somma, 4535 L.
Hiero. School. Magistro Johanni Lontio,
aengenomen tot rector en lector in see. et tertia classe, 450 L., ende vandat hy oic alle Sondaghen het Evangelium docerende es , |
||||||
|
87
|
|||||||
|
volg. accoord, geapprobeert 24 Oct. 97. —
Joanni Lontio, 100 L., tot syn huyshuur, soe by syn quartier geruimpt hadde voor den tectorem quartae classis, etc. Mr. Corn. Gnopius, lech quart., versch.
19 Dec. 97, voortaen jaerlyx toegelyt 255 L.? by acte ?s i*aets. W. Bont, 100 L., hem op nye toegeleyt
voor \ jaer. Mr. Peter Gouck, overmits het afsterven
van Bont, gestelt led, quintanorum, 112 L. 10 sc., ende daer voor £ jaer gagie sines diensts van Domuspauperum mede te regeren. Janichge, wed. van mr. W. de Bont, £jaer
gagie, 50 L. — Mr. P.Couck, led. sextan., 87 L. 10 sc, ^ jaer gagie. — Mr. Aert Hoze, 87 L. 10 sc., ^ jaer gagie, gestelt in sexla. — Voor \ jaer doceercns in septima, 80 L. Mr. M. Geritsz., gestelt in seplima, 80 L.,
voor 5 jaer gagie. — Voor ^ jaer doceerens in Oclava, 80 L- — Jac. de Waell, op nye aen- genomen tot schoolineester in oclava, 80 L., i jaer gagie. Mr. Joban Sarcerius, 100 L., wt sake hy
tyde deser rekeningbe de professie institution num Juris civilis openbaerlick gbedaen beeft in S. Hieronymus kerke , waertoe by byden rade gestelt is in syn vaders plaetse, 30 Aug. 97. Weeshuis te Berg, op Zoom. Magistrum Jac.
Basilium, dienaer des Woorts Gods tot Ber- gben opden Zoom ende gemacbticbt v. wegen de regierders derselve stadt, betxielt 200 LM hem byden rade toegevoecbt tot erectie van een weeshuys binnen de voorsz. stadt van Berghen op den Zoom, by ordon. 12 Dec. 97. Putius. Jac Peutius (!), doctor inde mede-
cynen tot Amersfoort, betaelt 16 L., voor 4 daghen vacatien, teringe etc., vandat by van Amersfoort albier gbecomen is, omme de pest- meesters alhier te helpen examineren , blyk. by ordon. vd. 24 Jul. 98. Gysb. Pousz., waechmr., 13 p., voor 2
nye vusters ende voor den gaern waghe waer te nemen omtrent vyff maenden langb t e/c Comedie. Joost Jansz. v. Ewyck ende Volck.
Jansz., 31 L* 17 sc, ende dat van alsulke winen ende bieren, als by den rectoer, school- |
|||||||
|
meesters ende gemeen studenten, terwylen sy
a°. 98 ageerden opde stads plaetse die historic van Joseph, ende daerna, dat sy mitdean- deren een maeltyt bebben gehouden tot baren buyse, gheHaelt syn boven die 25 kannen by myn heeren vd. stadt by bilget gheschoncken, alles by ordon. 10 Jan. 98. Dese cameraer beeft, by kennisse vd. se-
cretaris, in Julio 98 aende buysfrou v. Ven- rode tot teergelt gedaen, om nae baer man. ende kynt te sien, soe daer groote noot was, 3 L. 3 sc. 1598—1599.
(Cam.: Henr. BuTn.) Molen. Van Meerten Petersz. vd. Ameycle
ontf. 3 pondt, wt sake hem den 16 Jul. 1596 gegost is op deser stads bolwerc, achter het Bagynhoff, te mogen erigeren een wyntmolen, dienende tot smeden van coper, tot seem- touwen ende tot lakenen te vullen, ende voorts 'tselve bolwerck te moghen gbebruicken op de voorwaerden etc., in de acte van date als boven begrepen , etc. Nye borgher: Henr. Aeltsz. v. Meurs, bus-
gieier. Vanden rector; 385-10. - It., 411-12-6.
Predd. Henr. Gaesario, 600 f. tr. en 100 gl.
augmentatie. — huyshuur 50 L. — Jo. Gero- bulo, 500 L. tr. en 100 augmentatie. — huys- huur 50 L. — Jo. Ursino, ui Gerobido. — Henr. Concliardo, do. Jo. Bergerus, aengenomen tot vyfde pred.,
\ jaer tr. 150 L., versch. 1 Nov. 99. — Jo. Masseloth(!), dien. vd.Waelsehe gemeente,een jaer tr. 300 L. — Corn. v. Leeuwen, Aert Andriesz., W. Willemsz., Casp. Venrode, uls. Henr. Concbardo, op syn versoeck, by
anticipatie, 271 L. L7 sc. 6 d. Somma, 3256 L. 17 sc. 6 d.
School. Magistro Johanni Lontio, aengeu*
tot rector ende lect. in H et in classe, 450 gl., als: een jaer gagie, versch. Remigii 99, ende dat hy oock alle Sond. het Evang. docerende is. Mr. Corn. Knopius, iecL in it cL, 255 L. —
Mr, Peter Couck, lect -quint., 225 L. - Mr. |
|||||||
|
88
|
|||||||
|
gratis te regieren domum pauperum, 'twelck
mr. Couck te doen plach, mits dat men de 35 L., die hy daervan hadde, sonde 't selve huis te goede laten , soe heeft desen rendant etc. betaelt | jaer, 18 L. 15 sc. Somma, 1695 L. 10 sc.
1G00-1601.
(Cam.: Henr. Buth.) Vanden rector, 339 L. 10 sc - It., 339 L.
10 sc.
Predd. Caesario, 750 L. — Gerobulo,
650 L. - Jo. Bergero, 650 L. - Masslotio (!), 300 L. — Van Leeuwen, 300 L. - Hendricsz., 150 L. - Willemsz., 100 L. - Groven- berch , 20 L. Jo. Antonii, minister in den Westbrouck,
aengenomen tot een medesieckbesoucker vd. gereformeerde religie voor een jaer, versch. 15 Spt. 1601, 300 L. - Noch voor syn op- breken etc. 75 L. — Jo. v. Soomeren, laken coper, voor alsulk laken, als byden cameraer te synen huyse is doen halen ende doen ap- proprieren tot een eerlyck cleet, den selven Jan Anthonisz., Gieckbesoucker. geschoncken, 46 L. 8 sc. — Henr. Schoormondt, over £ jaer huishuur, wegens den voorn. sieckbe- soucker, 27 L. Gerardus Caesarius, als tot mededienaer
des Godtl. Woorts alhier aengenomen, 258 L. 6 sc. 6 wit, alse: 233 L. voer 7 maenden tractements ende 25 L. voor ^ jaer huishuur* Mr. Corn. Antonisz., mededienaer des H.
Evang., 300 L., wt sake hy dese stadt oeck heeft gedient \ jaer, geexp. 11 May 1601. Mr. Corn. Anthonisz., mededienaer des H.
Ev., 300 LM wt sake hy dese stadt noch heeft gedient ^ jaer, geexp. 11 May 1601. Lelia Constantia, wed. v. Henr. Conchardo,
in syn leven een mededienaer des Woorts alhier, 150 L., op haer oetmoedighe suppl. toegevoecht, hoewel meer als te veele welaa- den buyten gewoonte aen haren zal. man in syn leven bewesen , ende dat wt sunderlinge gracie ende compassie tot vervallinge vd. reste |
|||||||
|
Arnt Hoze, led. sext., 175 L. — Jan Jansz,
v. Wael, led. in od. cl., 160 L. — Noch hem 33 L. voor een jaer huishuur. — Matth. Geritsz., led. sept., | jaers, als wanneerhy overleden is, 160 L. Mr. Joannes Sarcerius, wt sake hy de pro-
fessie institutionum juris civilis openbaerl. gedaen heeft in S. Hieron. kerke, waer toe hy by den rade gestelt is, 100 L. Mr. Andries Jansz., als gesuccedeert led.
septan,j in plaetse van za. M. Geritsz., \ jaers, 40 L. Somma, 1598 L.
1599-1600.
(Cam.: Henr. Buth.) Nye borgher; Joost Elsevier, boecvercoper.
Vanden rector, 363 L. - It., 370 L. lOsc. Predd. Hem*. Gaeserio, 700 L., huur 50 L. —
Jo. Gerobulo, 650. — Jo. Bergero, 650. — Jo. Ursino, toegeleit tot syn vertreck 300 L. huur 50 L. Jo. Conchardo, voor J jaers, daerinne hy
overleden is, 150 L. — In syn siekte toege- voecht 50 L. — Noch 600 L., soe aen syne crediteuren als tot onderhout van syne wed. ende kinderen. — Noch de huishuur, 65 L. Jo.Maislotio(I), dien. aendeWaelschekerke,
300 L. — Corn. v. Leeuvven (door augmen- tatie) 275 L. — Aert Andriesz., 150 L. — Will. Willemsz., 100 L. Jan v. Grovenberch , vande kinderen onder
de predicatie in stilte te houden, 20 L. Somma, 4185 L. Hiero, School. Magistro Joanni Lontio etc.,
soe by van tertia cl. outlast is, 437 L. 10 sc. Mr. Corn. Cnopio, led.iv. 225 L. — Pe-
ter Couck, led.v. 206 L. 5 sc, blyckende by ontlast. van domuspauperum te regeeren. — Mr. Aevt Hoze, led. VI. 275 L. — Mr. Andr. Jansz., led. vh. 160 L. — Mr. Jan v. Rurick, led. VH.160L. — Mr. Jo. Sarcerius, w&., 100L. Magistro Augustino Lollio ab Adama, aen*»
genomen tot led. Hi, classis, ijr j. gagie, 150 L. Alsoe de rector voorn. aengenomen heeft
|
|||||||
|
89
|
|||||||
|
liaerder scbulden alhier ende voerts tot reys-
gelt naer Duytsehlant. It., de voorn. Lelia Con- stantia, wed. v. H. Conchardo, 175 L., tot betalinge van J deels jaers gagie, verschenen Johannis 1601. Henr. Schormondt, 27 L., voor j jaer
huishuur v. Jo. Anthonisz., sieckbesoecker. Somma, 4278 L. 14 sc. 6 d. Hiero. School. Mr. Jo. Lontio, 40O L. - Mr.
Aug. Lollio, alias Adama, 300 L. m. class. — Mr. Corn. Cnoop, led. iv. class., 255 L. — Mr. Pet. Couck, led. v., 200 L. - Mr. Aert Hose, led. VI., 175 L. — Mr. Andr. Jansz., led. vn , 160. — Mr. Jo. van Rurick , led. vin., 160 L., huur 33 L. — Jo. Sarcerius, 75 L.,die v. Remigii 1600 tot Julio 1601, profess, jur. civ. gedaen heeft, soe hem denselven dienst neffens meer andere deser stads officien is opgeseyt, ora redenen breder in des anderen cameraers reeckeninge wtgedruct. — Den re- gent van 't Pauperhuis, 25 L. Somma, 1783 L.
De 4 personen, aengenomen omme de
doode Hchamen ter aerden te brengen, volg. d'instructie daerop gemaeckt, betaelt elck 23 ponden, ts. 92 L.? versch. Remigii 1601. Wouter Brock, als possesseur van sekere
vicarye inden Dom, 4 sc. 1601-1602.
(Cam.: Ja. v. Bemmel.) Caesarius 9 nye burgher, Henr. Caesarius,
dien. des Godtl. Woorts albier, is by de-re- gierders deser stadt, voor hem ende syn kynderen , gratis gegeven het burgherschap deser stadt. Vanden rector, 323 L. 5 sc. - It., 368 L.
2 sc. 6 d. Predd. H. Caesario, 700 L., huur 50 L. —
Jo. Gerobulo, 600 L., huur 50 L. — Jo. Ber- gero, 650 L. — Doctor Ger. Caesario, aen- genom. tot mededienaer, 500 L., huur 50L. — C. v. Leeuwen, 300 L. — Jo. Antonii, die- naer des Woorts in Westbrouck, ende extraord. sieckbesoucker alhier van dengenen, die met IV.
|
|||||||
|
die peste besmet syn, 75 L., naer acte v. 8
Jun. 1601. De wed. van Joanni Masslotio, in syn le-
ven dienaer der Waelsche gemeente alhier, 75 gl., voor dat vierendeel jaer gagie, daer- inne baer man saliger was gestorven. Job Dure (!), als aengenomen tot een dien.
in de voorsz. Fra. kerke, in plactse van sal. Masslotio, f jaer gagie, 225 L. Aert Andriesz., coster, 150 L. — Will.
Willemsz., 100 L. — Jan van Groenenberch, 70 L. — Jo. Anthonii, sieckbesoecker voorn., 50 L., wt sake hy tyde deser rekeninghe den tyt van 2 maenden als siekbesoecker actueli- ken gedient heeft. Somma, 3595 L.
Hiero. School Mr. Jo. Lontio, 400 L. — Mr.
A.Lollio, alias Adama, led. III., 300 L., huur 50 L. — Mr. Arn. Cnoop, led. iv., 255 L. - Mr. Peter Couck, led. v., 200 L. - Mr. Aert Hose, led. vi., 175 J... — Mr. Andr. Jansz., led. vn., 160 L. — Mr. Jo. Rurick, led. Tin., 160 L., huur 33 L. — Regent van't pau- perhuis, 25 L. Somma ? 1758 L.
1602-1603.
(Cam.: Jl. V. BfiMHBL.) Vanden rector, 348 L. — It., 340 L. 5 sc.
Nye borghers: Claes Jansz., lintwercker.—
Mich. Adriaensz. vanMenen, passementwer- ker. — Barthol. de Moor, passementier. — Mr. Joris Florisz,, chirurgyn. — Floris Aertz. van Driel, trypwercker. — Aert Cornelisz. van Ingen, aptheker. — Rogier Camerbeeck, harnasmaker. Predd. H. Caesario, 750 L. — Gerob.,
650 L. - Jo. Bergero, 650 L. De wed. van Doctor Gerardus Caesarius,
in syn leven mededienaer des G. W. alhier, \ jaer pensie, 150 L., ende £- jaer huishuur, 12 L. 10 sc. Everh. Bootio, aengenomen tot een mede-
dienaer des G. W. binnen dese stadt, 400, 12
|
|||||||
|
9.)
|
|||||||
|
voor I jaer. — It., 125 van ^ jaer, door aug-
mentatieop requeste. — It., Bootio noch 150L., versch. 2 Aug. 1604, voor | jaers, geaug- menteert den 15 Aug. 1604. — Huur, 25 L. — v. Leeuwen, 300. — Antonii, 300 L. — An- driesz., 150 L. - Willemsz., 100 L. - Groe- nenbereh, 20 L. Job de Rieu (!), gewesene dienaer der Fra.
kerke alhier e.nde van synen dienst gelicen- tieert 200 L., hem op syn te kennen geven by den rade toegevoecht. Den ouderlingen derselver kerke, tot ver-
vallinge vd. oncosten, die dit jaer gedaen syn in *t comen ende gaen van diversche minis- ters, van diversche steden geleent, eer een amder minister beroupen is geweest, 300 L. Den voorn. Jo. Antonii, medesiekbesoeker,
noch huyshuur 30 L. Somma, 3950 L.
Hiero. School. Mr, Lontio, 400 L. - Mr.
Simon Wytfelt, led. in, 300 L., huur 50 L.— Knoop, 300. - Couck, 225 L. - Hose, 175 L. — Jansz. 175 L. — Rurick, 175 L. — Wooning, 33 L. — Reg. van het Pauperh., 25 L. Somma, 1853 L.
1604-1065.
(Cam.: WlLL. T. SoMEREIf.) Nye borghers: Coenraet Gerilsz. v. Deven-
ter, glasschryver. — Gelis Symonsz. deGeest, v. Deventer, glasschry ver. — Peter Jansz. van Esback, bouckdrucker. — Ja. Jansz. v. Ceu- len, harnasmaker. Vd. rector, 383 L. ' Isc. - It., 2661. 5 sc.
Predd. H. Caesario, 750 L. — Jo. Gero-
bulo, 650 L. - Jo. Bergero voor §, 450 L. Den voorn. Bergero noch ex gratia tot ver- vallinge v. syne gemaecte schulden alhier op syn requeste, 200 L. — Ev.Bootio, 650 L.- C. v. Leeuwen, 300 L. — Aert Andriesz., 200 L., hem 6 Fbr. 1604 toegeleyt. - Will. Willemsz., 100 L. — J. van Groenenberch, 20 L. - Jo. Anthonii, uts., 75 L.7 voor \ j. |
|||||||
|
hem by provisie toegevoucht voor 1 jaer tract. ,
verscheneu 2 Aug. 1603. Corn. v. Leeuwen , 300 L. — Jo. Anthonisz.,
300 L., J jaer huur, 25 L. It., denselven toe- gevoecht tot een nachlrock, 50 L. Job. Durieu (!), dienaer des Woorts in de
Fi*a. kerke, 300 L., een jaer gagie. Aert Andriesz., 150 L. — Will. Willemsz.,
100 L. — Jan v. Groenenbereh, 20 L. Somma, 3912 L. 10 sc.
Hiero. School. Lontio, 400 L. — Lollio
150 L., soe hy vertoghen is naer Swolle een half jaer. - It., £ jaer huur, 2b L. — Mr. Sy- mon Willemsz., syn successeur, 150L., ver- schenen Remigii 1603, een half jaer. — Knoop, 255 L. - Couck, 200 L. - Hoze, 175 L. - Jansz., 160 L. — Rurick, 160 L. — It., Woo- ning, 33 L. - Regent v. h. P. h., 25 L. Somma, 1785 L. De huisinghe onder de Snippeylucht, ge~
naemt Den Ring. 1603-1604.
(Cam.: WttL. v. Somkrem.) Nyeborghers: Ja. Ghybertsz. v. Amersfoort,
passementier. — Phil. Raecx v. Arschot, pas- sementier. — Anto. v. Emelaer, goutsmitli. — Ja. Henricsz., wt Jutphaes, passementier. — Paul Jansz., bouckbinder. — Ger de Backer, v. Dixmuden , drappenierder. — Pet. v. Out- huysen, goutsmit. — Dirck Joriaensz. Both, glasschryver, wt Montfoort. — Wouterv. Ben- lem, passementier. — Adolph Haling, v.Gent, silversmit. — Ja. CorneJisz., van Breukelen, drappenierder. Borgers sonder leges: Gosen Petersz., cuy-
per, vermits syn vadcr bewaerder is gheweest vande nieuwe sluis ende daerinne gestorven, ende de bewaerders altyt voor burgers erkcnt syn; Huych Gherritsz, trommetter opte Buur- kerktoorn, gedurende syn dienst worde bor- ger gekent. Vd. rector, 329 L. 5 sc. - It., 296 L. 5 sc.
Predd. Caesario, 750 L, — Gerobulo,
G50L. - Bergero, 650 L. - Bootio, 200 L., |
|||||||
|
91
|
|||||||
|
Hiero. School. Mr. Jo. Lontio, 400 L. —
S. Wytfelt, 300 L. - Knoop, 300 L. - Couck, 225 L. - Hose, 175 L. - Jansz., 175 L. - Rurick, 175 L. Jonckr. Huge Ruysch, inder tyt regent van't
Pauperhuis etc., 25 L. — De mombaers der nagelat. kynderen v. Jan Rurick, 43 L. 15 sc. Somma, 1901 L. 15 sc. 1605-1606.
(Cam.: Jo. v. Someren.) Nye borghers: Jan Herbertsz. v. Rawesway,
v. Culemborch, glasschryver. — Mart. Hovi- ons, goutsmit. — Bart. Geritsz., bombazyn- vvercker. — Gerrit Jansz. v. Antwerpen, haeck- maecker. — Tho. Tack, chirurgyn. Predd. H. Caesario, 750 L. - Jo. Ge-
robulo, voor £ jaer, 300 L., huur 50 L. — Ev. Bootio, 612 L. 10 sc. Joh. Speenhovio, mededienaer des H. Ev.,
wt Lingen gecomen ende binnen dese stadt wetteliken beroupen, de somme van 600 L., een jaer ord. tract. — Extraord. toegevoecht, vermits syn groot ende beswaerlyk huisgesin, 100 L. Noch voor syn opbreken, 60 L. It., noch tot coop van brandt, 25 L. Ja. Taurinus, dien. des H. Ev. voorsz.,
van Delfshaven alhier mede aengenomen, een jaer ord. tract., 600 L. It., voor syn opbreken, 60 L.; huur, 50 L. — Subsidie, 50 L. Corn. v. Leeuwen, 300 L. — A. Andriesz.,
200 L. - Willemsz., 100 L. - Groenenberch, 20 L. - Charles de Nielles etc., 500 L. Somma, 4477 L. 10 sc. Hiero. School. Mr. Jo. Lontio, 400 L. -
Mr. Symon Wytfelt, 300 L.; huur, 50 L.- Knoop, 300 L. - Couck, 225 L. - Hose, 175 L. - Jansz., 175 L. - Barthol. Chris- tiaensz., lecL vinnorum, 175 L.; huur, 33L.- Voor't Pauperhuis, uts., 25 L. Somma, 1903 L.
1606-1607.
(Cam.: Anto. de Rode.) Predd. H. Caesario, 750 L. - Ev. Bootio,
12*
|
|||||||
|
daer met hy van synen dienst gelicentieert
ende bedanckt is, soe door Godes ghenade de voorsz. siekte gbenouchsaem cesseerde. Charles de Nielles, dien. des Woorts inde
Fra. kerke alhier, 500 L., op't versouck vd. ouderlingen derselve kerke, 24 Spt. 1604 by den rade jaerlyks toegeleyt. Wlenbogaert. Goosen van Veersen, 161 L.
10 sc., van een silvere vergulde cop, ver* eert den heere Johan Wten Bogaert, dienaer des Godtl. Woorts van Syne Excell., voor alle syne veele ende raenichfuldige gedane diensten, inde kerke alhier in't preken, in't bevorderen van diversche andere mededienaers van Haerlem, Leyden , Dortrecht, Delfshaven, die men by leeninghe ende oock by berou- pinghe heeft becomen ende in verscheiden andere saecken, dienende tot eenicheyt der gemeynte ende opbouwinge der kerke, met goet benoeghen van een yder by hen voorts bevvesen. Wolfert Roeloefz., steensnyder, 8 L. !0 sc.,
\vt sake hy in't dexell vd. voors%. vergulde cop ghemaect ende ghechiert heeft stads wapen. Den voorn. heere Wten Bogaert vereert,
noch ter cause als boven , op syn vertreck, met 26 rosenobelen , bedraghende 215 L. 16 sc. Corn, de Goyer, subst. secret., behantreykt
24 rosenobels , omme daermede te vereren Jo. Mathesium, dienaer des Godtl. Woorts te Haerlem, die de kerke alhier by leeninghe gedient heeft vd. 26 Apr. 1605 totten 27 Jun. daeraenvolg., bedragende 199 L* 4 sc. Den voorn. subst. seer., gehantreyckt 36
rosenobels, omme die te hantreycken D. Adriano vd. Borre, bedienaer des Woorts tot Leyden, tot een vereeringe van syn goede diensten, by leeninge der kerken alhier bewesen, vd. 27 Apr. totten 16 Aug. 1605. Den voorn, secret., behandicht 20 gelycke
rosenobels , te geven Joanni Dibbetio, mede- dienaer des Woorts te Dortrecht, tot een ver- eeringe of danckbaerheit van syne diensten, de kerke alhier mede met goet contentement bewesen, sedert den 23 Jun. 1605 totten 21 Aug. daeraen volg., bedrag. 166 L. Somma etc, 5032 L. 6 sc.
|
|||||||
|
92
|
|||||||
|
conventuale in S. Cecilic clooster, 90 L.,
voor een jaer huur van heur Patershuys op de Neude, hetwelk byden voorn. Taurinum bewoont wordt, — Speenhovio , uts.9 huur, uts. * Ja. Brunoni, alhier van Arnhem mede be-
roupen etc., 75 L., voor kosten ende moey** ten in "t opbreken tot Arnhem etc. ende hier te comen. It., 450 L., voor J jaers tract. — Gherit Thielmansz. uts,, 325 L., syn de met 50 L. 's jaers verbetert. — Andriesz. 200 L. — Will. Willemsz. ter Heyden, uts., 100 L. - Groenenberch, 20 L. — Wed, van v. Leeu- wen, 50 L. Noch behandicbt deur secret. Leerdam,
den hr. burgermeesteren 300 L,, die by haer E. vereert syn den E. heere Johan Wten Bo- gaert, in recompense van syn vacatien , ver- schoten vrachten, teercosten ende anders, in verscheiden deser stads diensten, etc, Charles de Nielles, etc., uts,, 500 L. Dionys Lorain (!), leser der H. Schrifture ende voorsinger der Psalmen Davidts, 30 L., hem byden rade toegevoecht op syn versoeck voor de diensten, die hy de gemeynte der voorn. Fransche kercke inden tyt van vierdalf jaer heeft gedaen , blyk. by syn req. 14 Dec. 1607. Somma, 4890 L. Hiero. School. Mr. Bernard us Zwaerde- croon, als byden rade beroupen ende aen- genomen tot rector over dese schoole, voor den tyt van elffjai'en, innegegaen Vict. 1607, des jaers voor de somme van tien bondert pont, boven 150 L. eens, voor syn opbre- ken tot Leyden ende transport alhier, op conditien ende instructien, als breder in *t dagelycxse bouck staet geregistreert den 7 Spt. 1607, et ultra dus 1000 L. en 150 L. Mr. Syrnon Wytfelt, als naer voorgaende
licentie van alle die meesters deser schoole, op nieuws weder aengenomen tot lector rv. classis, op alsulke instructie alsmede in *t dagelycxe bouck staet geregistreert ende op een gagie van 350 L. Mathio Caesario, aeng. tot led. V. classis,
350 L. — Mr. Peter Couck, als weder aeng. tot led. sexiae classis, etc., 300 L. |
|||||||
|
650 L. — Ja. Taurine*, 670 L« — Jo. Speen-
hovio, 700 L., als: 600 L. ord. tract, ende 100 L. tot extraord., mitsdien hy met een buys vol kinderen beswaert is. — Nic, van Hemert, voor 1 jaer hum* v. liet patershuys, dat de voorn. Speenhovius bewoont, 50 L. — Gerit Tielmansz. in plaets van G. v. Leeuwen siekbesoucker, 300 L. Charles de Nielles etc., 500 L., hem op
syn aensouck toegevoecht. Corn. v. Leeuwen wed., } j. gagie , 75 L. —
nocb aen haer 50 L. Somma, 4065 L.
Hiero. School. Mr. Jo. Lontio, 400 L. — Toegevoecht op syn vertreck van hier naer Leyden, 75 L. — Noch van verschoten re- paratien, 65 L. Guil. Wirtser, gedoceert hebbende in se-
cunda cL, phisicam , logicam , etc., 300 L. — Dens. Wirtser, op syn vertreck tot sfscheyt, 50 L. Mr. S, Wytfelt, 300 L., huur 50 L. -
Knoop, 300 L., huur 45 L. — Denselven, led, quartanorum, noch 172 L., hem op syn versouck , by requeste gedaen, nadat hy vanden voorsz. dienst verlaten es geweest, by den rade toegevoecht tot recompensie van nocn \ jaer tractements ende huur, etc — Couck, 225 L. — Hose, 175 L. — Noch hem op syn doleantien ende bet verlaten synes diensts, toegeleit 87 L. 10 sc. — Jansz., 175 L, — Noch als Hose, 87 L. 10 sc. — Christiaensz. 175 L., huur 33 L. — 't Pauperhuis , 25 L. Somma, 2740 L. 10 sc. 1007-1608.
(Cam.; Anto. de Rode.) Nye borghers: Joris Robbertsz. v. Antwer-
pen, parfumeerder. — Adolf Carpentiers, passementier. — MoysesCopyn, copergieter. — Peter Geritsz. van Dueren, boeckdrucker. — Adr. Willemsz., schilder. — Fra. Eliot van Anlw., goutsmitb. Predd. Caesario, 750 L. — Bootio, 650L. —
Taurino , 600 L. — Jannicbge Willemsz. 5 |
|||||||
|
93
|
|||||||
|
daer te hooren de gaven van D. Dammano,
minister aldaer, 84 L. 9 sc. 6 d. — Taurino gerestitueert 12 L. 3 sc. 6 d., aenden bode, etc, tusschen hier ende Zutphen. De heeren burgermeesteren, den 8 Fbr.1609
byden rade geauctoriseert synde, om verschei- dene extraordinaris diensten, byde predican- ten deser stadt gedaen , ende oock doen lest in 't vergaderen ende tot een perfecte Cata- logus te brengen, alle de boucken der bi- bliotheque in Sint Jans kercke ende die voorts in ordre te stellen, den selven predicauten daervan thaerder E. discretie te recompense- ren, ende desen volgende de voorn. heeren borgermeesteren denselven ministers hebben toegevoecht elck 200 L., wtgesundert Speen- hovio, die, mils syn sware huysgesinne, 100 gl. meer es toegeleyt. Item, de wed. sal. Brunonis, 100 gl., ende den coster ofte con- chiergie 75 L., ts. 1275 L. wtbrengende etc, Ja. Taurino, etc., 75 L., voor den tyt,
dat hy Ja. Brunonem met syn familie, in syn leven een mededienaer, in syn huysinghe, tot dat desselfs woninge was geapproprieert, heeft geaccommodeert. Allert v. Helsdinghen, gewesen burgmr. ende
sehep., 460 L., ter cause van costen, in 2 reysen gedaen in 'sG. Haghe, met den heer Speenhovium, bedienaer, ende Werckhoven, raedt, in 9t vervorderen der dimissie ende beroup vd. Eervv. heere Jo. Wten Bogaert, etc, Jo. Speenhovio voorn., si L. 8 sc., ver-
schoten inde reyse by Do. Ev. Bootium ende hem inden Hage gedaen , om te horen de ga- ven van Carolo Ryckewaert, etc, Jor. Joh. vd. Vecht, tot behoeve vd. hr.
v. Hoevelaken, 100 L», als £ jaer huur van een huysinge inde Wittevr. straet, opgehou- den op de compste vd. hr. Wten Bogaert, etc. De heren Robbr. ende Henr. v. llonthorst,
scholaster ende can. t'Oudemunster, gebroe- ders, 450 L., toegevoecht tot extinctie v. 6 jaren huyrehaerder E. huysinghe op Jt Doms- kerkhoff, mede voorden voorn. heere Wten Bogaert gehu^rt, des jaers om 300 L., daer- van al een jaer verschenen ende het derde half jaer innegetreden was, etc. |
|||||||
|
Adriano Mathie, aeng. tot led, VII. classis,
250 L. — Barthoi. Cbnstiani, aeng. tot lect, vinoru,\ 300 L. Mr. Corn. Knoop, langhe jaren gedient
liebbende als ledor in IV. classe, ende ver- mits de reformatje, als nu inde voorsz. schole van sjn dienst verlaten , 270 L. op syn ern- stich versoek toegelevt, voor J jaer tr. en hiiur. Mr. Aert Hose v. Boxtel, led, vi. classis,
uvt commiseratie ende grade op syn dolean- cien ende lamentatien voor de laeste reyse, 67 L. 10 sc. Mr. Andr. Jansz, Kennewech , gewesen led,
vn. classis, op syn nadere doleantien etc,, 87 L. 10 sc. Mr. Andries, noch ex gratia, etc, 87 L,
10 sc, — Voor 't Pauperhuis, 25 L. Somma, 3160 L.
1008-1609.
(Gam.: Corn. v. Duvekden.) Predd, H. Caesario, 700 L. - Bootio, 650. -
Taurino, 690 L. — Speenhovio, 750 L. Carol. Ryckewaert, aengen. 2 Mey 1609,
naer het overladen Jacobi Brunonis, 150 L, voor \ jaer , huur in conv. v. Brighten, 75 L. — Thielmansz., 350 L. — Andriesz., 200 L., huur 12 L. 10 sc. — W.Willemsz. ter Heyden, 100 L. - Groenenbereh, 20 L. Ja. Taurino, tot behoefvd. wed. Brunonis,
512 L. 10 sc. — De wed. van v. Leeuwen, 68 L. 15 sc. - Charles de Nielks, 550 L., als wesende mede geaugmenleert. Avgmentatie, by den rade deser stadt
gedaen 24 Jul. 1609, op 9t ernstick aenhouden ende versouck vd, h. mi- nisters, vd. Iractemenien derselve be~ dienaers, alse die vd, Duytsche kerke 300 gl, ende vd, Yra, elck 200 gl. jaer Hex vermeerdert, alse tot nu toe hebben gehadt, alle gelyke innegaende Remigii 1609, etc. Ev. Bootio, 104 L. — Speenhovio, 116 L.—
Tot de reyse vd. hecren Wten Bogaert, Tau- rino ende Speenhovio, op Zutphen, om al- |
|||||||
|
M
|
|||||||
|
Hiero. School, Mr. Bern. Swaerdecroen,
100 L. — Mr. Jan Swaerdecroon, 550 L. v. syn dienst, in tertia classe, — Mr. Sym. Wytfelt, e/c, 350 L. - Math. Caesario, 350 L. en 34 L, over eenige extraordinaire repetitien, denjongerengedaen. — F. Couck, 300 L. - Adr. Mathie, 250 L. - B.Chris- tiani, 300 L. - Evert Verhaer, 120 L., voor 1 jaer loons, versch. 1 Jul. 1609, vandat hy des middaechs ende 'savonts, naerde ordi- naris lessen, heeft den studenten leeren schry- ven, 120 L. — Mr. Andr. Jansz. Kennewech, gewesen lect. in vh. , noch eens ex gratia, 87 L. 10 sc. S\ metten reparatien, 6039 L. 14 sc. 6 d.
1609-1610.
(Gam.: Corn. v. Deuverden.) Nye borgher: Corn. Willemsz. Hollander,
van Utrecht, boecvercooper. Vanden rector, 325 L. 10 sc. — It., 334 L.
10 sc. Predd. 11. Caesario, 1000 L. voor 1 jaer
tract., soe hem ende syne nacbestaenden mede broedercn hun gagie byden rade, 24 Jul. 1609 elck met 300 L. 's jaers es geaugtnenteert. — Hour 50 L. Ev. Bootio, 900 L., als: 675 L. over §
jaers, waernae hy deser werelt is overleden, ende noch 250 L., aen syne nagelatene vved. over 't leste vierendeel jaers. — Huur etc. 50 L. Ja. Taurino, 900 L. Huur in Cecilie con-
vent, 90 L. — Jo. Speenhovio, Ijaergeaug- menteert als voor 1000 L. — Huur in Jerusal. conv., 50 L. — Carolo Ryckewaert, een jaer 900 L. - Huur te Brighten, 75 L, G. Thielmansz,, 200 L. - Huur 25 L. -
W. Willemsz. ter Heyde, 1.00 L. - J. van Groenenberch, 20 L. — Charles de Nielles, etc. y 800 L. De wed. v. sal. Ja. Brunone, etc., 250 L.
tot een jaer alimentatie, versch. lest. Spt. 1610, wesende haer jaerlycx toegeleyt gedurende ha- ren weduwel. staet. — De wed. van sal. van Leeuwen, etc.* 75 L. |
|||||||
|
Denys Laury (!), 20 L., voor een jaer gagie,
voor cle dienste die hy inde fransche kerke alhier, soe voor als nae de predicatie met Psalmen te singen als de Heil. Schrifture voor te lesen, heeft gedaen. Somma e/c, 6855 L.
Hiero. School. B. Swaerdecroen, 100 L.
Ja. Swaerdecroen, in HI. cl., 550 L. — Wit- felt, 350 L. - M. Caesario, 350 L. - P. Couck, 300 L. - A. Mathie, 300 L. - B. Christiani, 300 L, — 't Frateihuys, als't recht hebbende van't Pauperhuis over 2 jaren, 50 L. E. Verhaer, 120 L. Sa. met de reparatt. 3707 L. 15 sc. 3 d.
Ander exlraordinaris wtgheven, ge-
daen van alle oncosten, gevallen in de MUTERTE alhyer ^ aengevangen den xxi. January 1610, ende een tytlamj daerna geconiinueert. P. Jansz., 72 L. 14 sc, voor vure dee-
len, balcken, capravens aende brugge vande bolwercken gelevert, ende arbeitsloon, etc* It., Gysb. Geritsz. v. Overmeer en andere,
1012 L. 3 sc. 6 d., ter cause v. hout, tot de corps de garde, beddingen van't geschut ende anders, etc. It., P. van Ravesteyn, busmaker, 369 L.,
v. 41 musketten aende hopl. gelevert, etc. It., Corn. Mathysz., harnasmaker, 20 L.
10 sc, voor 2 harnassen en voor't schoon- maken van 22 harnassen, etc. It., Goris Dareth, raey- ende fuquetmak.,
15 L. 3 sc, voor fuquetstocken, stampers, e/c, aen Adr. v. Crimpen, als een medeaen- genomen hopman, etc. It., Gyb. Corn. v. Culenborch, 1638 L.,
voor 100 musketten ende 52 lange roers aen
de nye hopluyden , deur ordon. des raets, etc.
It., Henr. Jansz., spiesmr., 27 L., van 3
trommelen, etc.
It., Ja. Henricksz. v. Bemmel, 951 L. 15 s.,
voor 423, soe hauwers als rappieren, etc. It., Lamb.Wernaertsz. v.Velthuysen, c.soc,
788 L. 15 s., van bandelieren ? rappierhencsels |
|||||||
|
95
|
|||||||
|
It., Jan Florisz. Nypoort, noch gerestitu-
eert 8 L. 2 sc, by hem verschoten in 'tTol- lesteech, als hy met syn medegecommitteer- den, die geweest waren in Jutphaes aende E. Mo. heren raden v. state, op't reformeren der burgerwachten ende des nachts buyten bleven , etc. It., Henr. Buth, doemaels noch schepen,
betaelt by restitutie 111 L. 13 sc, by hem ver- schoten in syn reyse mette andere gecommit- teerden op den Haghe, etc. It., Ysbrantsz. ende Dieloff Wyerlsz., schuy-
tevoerders, 12 L., voor het voeren vd. ge- committeerden tot Woerden ende wederom, etc. It., Corn. v. Weede, doen oock schepen,
gerestitueert 44 L., gedebourseert by hem op de reyse met Mr. Joh. van Werckhoven, oock raet, naer Haerlem, Leyden ende DelfF, etc. It., Willem v. Ryswyck ende Christ. Vin-
centsz., 10 L. 14 sc, oncosten ende vacatien in *t informeren in't Nederquartier, op de brouweryen ende andere manufacturen, etc. It., Will. Beens, 25 L. 4 sc., voor 72 leere
cruytsacken, bj hem gelevert in ?t artill. buys, etc. It., Corn. Geritsz., tinnegieter, 4 L. 10 sc.t
voor cogels ende loot, tot 40 L. by hem ge- levert , etc. It., Ja. v. Meurs, 54 L. 10 sc, aerbeyts-
loon & huurpeerden, van't geschut vd. wal - len in 't artill. huis te brengen, etc. It., D. Aertsz., 55 L. 10 sc., vandiversche
leere sacken over cruyttonnen, etc. It., Ja. Joostensz., cuyper, 5 L. 5 sc., voor
25 buscruyttonnekens, etc. It., Ger. Jansz., 2 L. 14 sc, voor geleverde
opsteeksels, hevels etc., by't geschut, etc. It., Ja. Jansz., 340 L. 10 sc., ter cause v.
2005 pont loots aen cogels, etc, It. Henr. Spycker, alias de Vere, 245 L.,
ter cause v. 6 laeyen aen *t geschut, by hem gemaeckt, etc. It., Corn. Jansz. v. Meerten, raeymaker,
86 L. 9 sc, van cordewagentjes-i'aderen aen cortauwen ende anders, etc. |
|||||||
|
ende tonnen buscruyts, gelevert aen de vier
aengenomen vendels, etc. lU9 Gysb. Mertensz. v. Hemert, 100 L.,
voor 100 spiesen ande vendels, etc. It., Merten Gerritsz., doemals secretaris vd.
crychsraet der gemeente, 400 L., om by provisie daermede te betalen verscheyden per- sonen, die gearbeyt hadden, soo aen de for- tificatie deser stadt als andersins, oock aende sergenten vd. 4 opgerechte ende weder ge- casseerde vendels, etc. It., Will- Gornelisz. etc., voerman, 72 L.,
verdient in het voeren van het geschut, cruyt, layen , scherp , schanscorven , etc. It., Mr. Ramb. Timmerman, 20 L. 3 sc.
3 d., van arbeytsloon etc., in verscheyden wachthuisen etc. It,, den 4 schryvers inde poorten , betaelt
tsamen 100 L. 10 sc, vandat sy sedert den 20 Febr. sot 23 Apr. 1610, makende 63 da- ghen , 's daecbs ieder tot 8 stuv., opgeschre- ven hebben d'incommende personen. It., Anthonis Antonisz., schout buyten de
Wittevrouwen, 13 L., voor de willige rys by hem van die vd. gemeente gecoft, tot het maken van schanscorven, etc. It., Joost Jansz. etc. 9 30 L., wt sake syl.
naedereductie de wal weder geslecht hebben vd. Wittevrouwenpoort tot het nyewe werck, etc. It., Peter Laurentsz. v.Ravesteyn ende den
sweertveger, voor het schoonmaken van mus- quetten, calibres ende sloeten ende anders te maken ende te verbeteren, betaelt volgende twee speciflcatien etc.* 53 L. 8 sc. It., Dirck van Helsdingen, 36 L. 7 sc, by
maniere van restitutie, als diewelcke by syn vader Henrick van Helsdingen, alsdoen an- derde burgermr., op een reyse inden Hage waren verschoten e/c, 36 L. 7 sc It., Jan Thonisz. Nypoert, doemaels sche-
pen, gerestitueert 26 L. 8 sc., by hem verscho- ten in een reyse met syn confrater de Roode, op Dortrecht, Rotterdam ende der Goude, etc. It., Henr. v. Helsdingen voorn., noch ge-
restitueert 28 L. 9 sc. 6 d., by hem ver- schoten in een ander reyse op den Hage, etc. |
|||||||
|
96
|
|||||||
|
It., WylL Bartholomeusz. v. Stangen, 20 L,
14 sc., aen wissers, lepels, aensetters, etc. It., Laur.'Lambertsz., hussemaker, 8 L,,
voor arbeytsloon , soe in 't artill. huys als met soon in 't schoonmaken van het geweer van capt. Calff gedaen , etc. It., Peter v. Ravesteyn, 39 L. 8 sc., van
aerbeytsloon aen verscheyden geweren te ver- stellen, by cfe cassatie der soldaten te helpen ontfangen , scboon te maken, te smeeren, etc It., den 4 aengenomen capiteynen in de
altera tie, betaelt 400 L., tot loopgelt van heur soldaten, etc It., wordt albier nocb gebracht de somme
van 3963 L. 13 sc. 9 d., wesende den ge— heelen wtgeven van sekere particuliere reke- ning , by Will. vd. Kemp, clerck, gedaen, ter cause v. verscheyden saken , daerinne ge- mentioneert jegens den ontfanck by hem ge- hadt, soe wel vd. pachters der Ed. heren staten comptoiren , als vd. stadt, die hy de- sen cameraer syn gerembourseert ende voor afgeschreven, goet gedaen den pachters voorsz., wtgesondert de 100 L., gelicht vd. executeurs v. sal. mr. Everhardt vd. Poll., die by apostille v. myn Ed. heeren borgermrs. & schepenen belast syn, een notitie apart in rekeninge te maken , gelyk gedaen is op desen cameraers stadts reeck., fob 73 hyer vorens, ende nyet te restitueren dan met voorg. kennis v. myn heeren burgermrs. deser stadt, blyck. by de voorsz. gesloten rekeninge, met de verificatie daertoe dienende, etc It., capt. Ja. Calff, 900 L., by compositie
ende constitutie v. lyfienthen, ter cause van alsulck geweer, als hem inde muterye es aff- gehaelt ende d'aengenomen soldaten wtge- deylt, etc. It., de stads pachters vd. exchys, verdie-
pinge ende het tonnegelt opde bieren van 'c saisoene van Vict. 1609 tot Lichtmisse 1610, etc., geremitteert aens 400 L. onderlinge en Vadaant, etc. It., Nic. Voss ende H. Borchox'st, als pach-
ters vande exchys ende staten impost op de wynen vd, voorsz. saisoene, uts., geremitteert 125 L. |
|||||||
|
It., Ja. Aelten v. Meurs, wyntapper, 11 L.
18 sc., t'synen huyse verteert by eenige bur- gerboopl. ende aengehouden ingenieurs inde tumulte, etc. It., Ja. van Malsen, fourier, 73 L., daer-
mede hy gecontenteert heeft enyge herbergiers, daer die stalknechts mette peerden van Syn. Princel. Excell., inde alteratie geweest syn, etc It., de 8 gevvesene burgerhopl., 600 L.,
heml. naer verhoorde rapport vd. hr. schep. Helsdingen sal., naerder mette selve hopl. ge- sproken hebbende, byden rade toegevoecht, voor haer gepretendeerde verschot extraord. inde alteratie, dat sy seyden geen gemeenschap te hebben mette contributien totter waken, etc* It., Jan Geritsz., wonende tot Odyck, 12 L.,
van syne hopsaeken aende singel, ten tyde voorsz. gestaen hebbende, en die vernielt waren , etc* It., Peter Albertsz., 24 L., voor een velt-
teycken, by hem gelevert Henrick Petersz., een vd. voorn. aengenomen capiteynen inde alteratie, etc It., Harman v. Borculoo, boekvercoper, 7L.
10 sc., voor het drucken van 150 exemplar, van het Cort Vertooch, etc. It., mr. Lamb. Ysbrantsz., v. hout ende
arbeitsloon in *t artill. huys, 23 L. 10 sc. — It., G. Gelisz., van 500 pannen etc., op 9t voorsz. wachthuys, 73 L. 15 sc. — It., Eelges Loegsz., voor wagen en peerden, om kalck, steen en hout te varen, opteNuede, tot vol- treckinghe van het voorsz. wachthuys, 39 L. 9 sc. — It., W. Alertsz. v. Hoboken, v. calck, backsteen, yselclinckers ende estricken, ter plaetse voorsz., 53 L. 14 sc. 3d.— It., Corn. Henricksz., arbeitsl. etc., aen ?t voorsz wacht- huys, 95 L. — It., mr. Lamb., uts., 93 L. 5 sc. — It., Corn. Leydecker, uts., 22L. 17 sc. 6 d. - It., 39 L. - It., W. Geritsz., v. groff yserwerck etc., aen 5t wachthuys etc., 140 L. 10sc.3d. It., Barthol. van Weede, c suis, geweest
synde by Syn Excell. in 'sG. Haghe, betaelt of gerestitueert 63 L. 10 sc., v. verschoten pen- ningen inde voorsz. reyse, blyck. by quitantie etc, op den anderden cameraer Straten, die |
|||||||
|
e-n
|
|||||||
|
1 sc, van vier nyewe vendels by hem doen
maken, ende het stoff daertoe gelevert, als oock de veldteyckens voor den heere collonel, booftmans ende bevelhebbers der voorsz. schut- terye. It., nocb 84 L. 6 sc 6 d., voor hetvelt-
teycken, gelevert myn heere den collonel, Magd. 1611, etc. It., den hrn. hoofmannen vd. jaren 1610
ende 16 LL voor het vendel des voetboechs, gerembourseert, als aenden bode, tromslegers , pypers, 31 L. 4 sc. It., dlese cameraer, als boofm. voor het
vendel schutterye vande baecks, heeft mede inde voorsz. 2 jaren gedebourseert 30 L. 19 sc. It., de hoofm. des vendels vd. Hantboocb
uts.\ 31 L. 4 sc. It., de hoofm. over het vendel vd. schut-
terye der Caliberen gerestitueert 31 L. I sc 6 d. It., alsoe de stacie wynen, daermede de
heere colonell, hoofmannen, haer bevelheb- bers ende geheele schutterye Magd. 1610 naer den ommeganck syn vereert, in reckening gebracht syn by Ja. v. Straten, ergo hie nihil* S\ der oncost, d. schutterye, 1606 L. 16sc 1610-1011.
(Cam.: Henr. v. Ntenrode.) Vanden rector, 330 L. 15 sc. - It., 346 L.
10 sc. Predikanten. H. Caesario, 1000 L«, soe
hem ende syn medebroeders hun gagie byden rade 24 Jul. 1609, elck met 300 L. 'sjaers geaugmenteert is. — Huur, 50 L. De nagelaten wed. v. sal. Everh. Bootio etc ,
450 L., haer op req" naer het overlyden haers mans , ende voorts op recommandatie vd. b. gecommitteerden des k. raets toegevoecht elc. — It., 50 L., voor huyshuur v. bet Paterhu\s, daer de wed. inne gewoont heeft. Ja. Taurino, 900 L.; huur. 90 L. — Jo.
Speenhovio, 1000 L.; huur, 50 L. — Caro. Ryckewaert, 900 L.: buur, 75 L* Ger.Thielmansz., siekbesoeker, 260 L. 10 sc,
voor J jaers gagie. — It., noch 50 L., hem 13
|
|||||||
|
deuselven by desen rendant syn goed gedaen,
op dat alle costen vd. muyterye onder een capittel word en gebracht, elc. It., Ja. v. Medenblick, mede raet inde al-
t era tie, gerest. 40 L. 12 sc. 6 d., v. gelycke voorscbot op de reyse inden Hage, c. soc. gedaen 2 Maart 161.0, elc. It., den adv. Viana , gerest. 132 L. 4 sc.,
verschoten opte reyse naer Woerden, met 3 raetsberen vd. hove en 3 vd. doen wesende magistraet in Martio voorsz. tot Woerden, etc. It., den gewesene burgermr. ende doen
scbepen, Henr. Buth, gerembourseert 131 L. 1 sc. 6 d., in Martio voorsz. verschoten op de reyse v. 's G. Hage metten 3 raetsberen vd. hove ende advocaet voorgen., etc. It., adv. Viana, nocb 40 L. 13 sc. 6 d., ver-
schoten van 20 Maart tot 9 Apr., etc. It., Ja. Woutersz. Liefiinck, 23 L. 18 sc,
verschot opde reyse naer Amsterdam, etc. — It., 20 L. 19 sc., verschot opde reyse op *sG. Hage, in Martio, etc. It., Ja. v. Camerick, 36 L., voor vracbt-
loon , vandat hy eenigbe gecommitteerden v. hier gevoert na ?s G. Haghe. — Eid.9 24 L., voor vracht v. eenigbe gecommitteerden voor Paesschen nochmael inden Hage te voeren ende wederom, elc. [t. ? Dire Jorisz., weerdt inden Wildenman,
40 L. 12 sc, ter cause van verteerde costen tsynen huyse, by 4 ingenieurs van 't lant ende enyghe borgerhopluyden, als dselve ingenieurs voor dyen dach ende nacht worden opge- houden , etc. It., Ger. Crouze, weert indenHulck, 36 L.
30 sc., van teeringen tsynen huyse gedaen, den 29. Marti] byde gecommitteerden van Amstelredam ende anderen, etc. (Met nocb and ere parthyen). S\ vd. oncosten, gevallen gedurende
de muiterye, 17131 L. 10 sc. 6 d. Ander wtgeven van oncosten ende an-
ders, gevallen in V erigeren vd, ven- dels der burgerlicke schutterye ende die ommeganck derselver op kermisse. It., Henr. v. Wyck, zydelakencoper, 1398 L.
IV.
|
|||||||
|
98
|
|||||||
|
gracieuselyck op syn req" v. dimissie toege-
leyt. - Aert Andriesz., 200 L.; huur, 25 L.- Will. Willemsz. ter Heiden, 100 L. - J. v. Groenenberch (!), 20 L. Charles de Nielles, etc., 800 L. — Dionys
Lorain, etc., 20 L. Emichge, wed. v. sal. Ja. Bruno, dienaer
des H. Ev. etc. 9 250 L., tot een alimentatie etc. — Aeltgen Ruysch, wed. v. sal. Ev.Boo- tio etc., 125 L. , voor | jaar. — Corn, van Leeuwen etc. wed., een jaer alimentatie, 25 L. Sa. v. het onderh d. predd. 6492 L. IOsc. Hiero. School. Mr. Bernt Swaerdecroon,
als rector, 1000 L. — Mr. Jan Swaerdecroon, v. syn dienst in tertia classe, 550 L. — Mr. S. Wytfelt, led. in v. cl., 350 L, - Ma- thaeo Caesario, quintanorutn led., 350 L. — Mr. Peter Couck, sext. cL lect.y 300 L. — Adr. Mathyse, sept. cl. led., 300 L. — Barth. Chris- tian! , octav. cl. led., 300 L. — Het Fraterhuis , uts., 25 L. - Ev. Verhaer, uts., 120 L. S". van het onderh. v. S. Hiero. Schole,
etc., 3592 L. 1611-1612.
(Cam.: Ja. v. Cleeff.) Vd. rector, 342 L. 15 sc. - It., 378 L. 15sc
Predd. H. Caesario, uts., 1050 L. — Ja.
Taurino, 990 L. — Jo. Speenhovio, 1050L. — C Ryckewaert, 975 L. — Isaac Frederici, mededienaer des H. Ev., van Noortwyck wt Hollant alhier wettelyck beroupen synde ende aengenomen tot medebeclienaer, 225 L,, voor het eerste vierendeel jaers etc. — Kid. 60 L., voor syn oncosten in opbreken tot Noortwyck ende van sich , met syn familie ende rnobi- lia binnen Utrecht te brengen etc.; huur in't paterhuys, in plaets van Speenhovio, 50 L. Aert Andriesz., 225 L. - Will. Willemsz.,
100 L. — J. v. Groenenberch, uts% ,20L. ~ Charles de Nielles, 800 L. — Den. Loraine, uts., 20 L. Emichge Laurens, wed. van Bruno, Aelg.
Ruysch v. van Bootio, ende wed. Corn. v. Leeu- wen, uts. S\ v. het onderh. der PP., 6l67L.3sc.
|
Hiero School, Mr. B. Swaerdecroon, als
rector, 1000 L. — Jan Swaerdecroon, etc., 412 L. 10 sc, over fjaers syns schooldiensts gedaen in tertia classe, soe hy op't leste vierendeel jaers, vermits wegens syn quaet com- portement es verlaten etc. — Mr. S. Wyt- felt, uts., 350 L. — M. Caesario, uts., 350 L.— Mr. P. Couck, uts., 300 L. - A. Mathysz., uts., 300 L. — B. Christiani, uts., 300 L. — Ev. Verhaer, uts., 120 L. Het Fraterhuis, etc., uts., 25 L.
S\ v. het onderh. der S. Hiero. Schoole,
etc., 3197 L. IOsc. 1612-1613.
(Cam.: Ja. v. Cleeff.) Vd. rector, 374 L. 12 sc. 6 d. - It., 403 L.
10 sc. Predd. H. Caesario, 1050 L. - F. Tan*
rino, 990 L. — Jo. Speenhovio, 1050 L. — C. Ryckewaert, 975 L. - Ysa. Frederici, 950 L. Rodolpho Zylio, 16 Nov. 1612 aengeno-
men tot een mededienaer etc., 600 L., over een jaer gagie. — Wilh. Henrici Nypoort, als 16 Nov. 1612 aengenomen tot een dienaer etc., 600 L. Aert. Andriesz., W. Willemsz., J. Groe-
nenberch , uts. Charles de Nielles, Den Leyre (!), uts. —
Aeltg. Ruysch , Emichge Laurens wed. van Ja. Bruno, uts., wed. v. C. v. Leeuwen, uts. S\ v. h. onderh. der PP., 7965 L. Hiero. School. Mr. B. Swaerdecroon, rec-
tor, 1000 L. — Mr. Wolphevt Swaerdecroon, aengen. tot led. Illac cl., in plaetse van syn verlaten broeder, 5 Oct. 1612, 500 L. - Wytfelt, Couck, Mathysz., Christiani, Ver- haer, uts. S\ van het onderh. vande mrs. van
S. Hiero. Schoole, etc., 3250 L. 1613-1614.
(Cam.: Corn. v. Duverden.) Schoonhuis. Ontfanck van stads vercofte
|
||||||
|
99
Keyserryk, betaelt 8500 L., in voile betalinge
der coppenningen vd. selve buysingbe etc* — Noch Corn, de Goyer, 700 L. aen de executt. van Ev. vd. Poll etc., voor sekere huysingbe, after Keyserryk, byde stadt gecoft, tot pri- seringe vd. gesworens, etc. 1614-1615.
(Gam,: Corn, v, Duverden.) Vd. rector, 417 L. 15 sc. - It., 420 L.
Predd. H. Caesario, 1050 L. - J. Tau-
rino, soe syn tractement is verbetert met 100 L. jaers, 1090 L. — Jo. Speenhovio, 1050L.— C. Ryckewaert, 975 L. - Ys. Frederici, 950 L. R. Zylio, 600 L. - Ger. Nypoort, 660 L. Aert Andriesz., W. Willemsz., J. v. Groe-
nenberch, uts, — Ch. de Nielles, uts. 800 L. — Den. Laurens (!), geaugmenteert lot 35 L. — A. Ruysch , E. Laurensdr., de wed. C. van Leeuwen, uts. Somma etc., 8092 L. 3 sc. 9 d.
Hiero. School. Mr. B. Swaerdecroon, rect.,
1000 L. - Mr. W. Swaerdecroon, led. ni", 500 L. - Mr. Sym. Witfelt, led. iv. c/., 350 L. — Mr, R. v. Muyden, quint, led,* 350 L. — Mr. D. Campbuysen, led. sext.j 300 L. - Mr, Adr. ^Matbysz, v. Bilsen, sept. led., 300 L. — B. Christiaensz,, led. ocl., 300 L. - Mr. E. Verhaer,- 120 L. Mr. Dire v. Driel, fra. schoolmr., 50 L.,
hem op syn aenhouden geaccordeert tot verval van syn huyshuur voor den tyt v. 2 jaer, etc. Somma etc., 3395 L. 1615-1616,
(Cam.: D03I. BOGAERT.)
Vd. rector, 427 L. 10 sc. - It., 471 L. 5 sc.
Predd. H. Caesario, 1050 L. — J. Taurino,
1090 L. - J. Speenhovio, 1050 L. - G, Ryc- kewaert, 975 L. — Ys. Frederici, 950 L. — R. Zyl, 600 L. - G. H. Nypoort, 660 L. Aert Andriesz., W. Willemsz,, uts., J. van
Groenenberch, 10 L., voor ^ jaer» ende K. 13*
|
||||||
|
huyssen , genaempt het Schoonhuys, in plaetse
vd. welcke weder gecoft is Let huys Keyser- ryck , tot de wage. Het voorn. Schoonhuys is den 28. Maart 1614 by openbare opslach met alien syn toebehoren v. vooren tot afte- ren , vercoft, op de conditfe breder als in yt verpachlbouck v. studs goederen ende daer- van cooper gebleven Lamb. Wernaertsz. van Velthuysen , vry gelts voor 8500 L. Nye borgher: Crispiniaen vd. Passe, van
Arnemuyden , plaetsnyder. Van den rector, 403 L. 5 sc. 6 d. — It.,
420 L. 15 sc. Predd. H. Caesario, 1050 L. - J. Tau-
rino, 990 L. — J. Speenhovio, 1050 L. — C. Ryckewaert, 975 L. — Ysa. Frederici, 950 L. - R. Zylio, 600 L. - W H. Ny- poort, 660 L. Aert Andriesz., Will. Willemsz., J. van
Groenenberch, uts. — Gh. de Nielles, Den. Leure (!), uts, Aeltgen Ruysch, Emichge Laurens, de wed,
van C. van Leeuwen, uts. Somma etc., 8069 L, 4 sc.
Hiero. School, Mr. B. Swaerdecroon, rec- tor , 1000 L. - Mr. W. Swaerdecroon, S.Wyt- felt, uts* Roeloff van Muyden, quintanorum lector.
350 L. - P. Couck, 300 L. - Mr. Diede- rik Campbuysen , den 24 Fbr. 1614 aengen. tot schoolmr. insextacU, in plaetse v. P. Couck, die van desselfs dienst is gelicentieert ende evenwel voor een jaer syn gagie sal genieten, 150 L. voor 5 jaer. — Mr. Adr. Matbysz. v. Bilsen , sept. cl. led., 300 L. - Mr. B. Chris- tiani, uts., 300 L. — Mr. Ev. Verbaer, uts., 120 L. Somma etc. , 3395 L.
Keyserryk. Wtgeven gedaen ter cause v. coop, van sekere huysinge , genaempt Keyser- ryk y met een huyske daer after aen gelegen aende craen, ende geapproprieert tot een wage, biersyscamer ende verblyf voor de bier- dragers. Ja. Petersz, Dubien ende Dire Tholincx, als res p. getrouwd bebbendc de dochters van sal. Luvert Thomasz. vd. Well ende mitsdien eygenaers Yd. voorsz, huisinghe |
||||||
|
100
|
|||||||
|
Hiero. School. Mr. B. Swaerdecroon, rect.,
1000 L. — Mr. W. Swaerdecroon , lect. HI. c/., 550 L. - Mr. S. Wytfelt, lect. it. cl., 350 L. - Mr. R. v. Muyden, led. v. c/., 350 L. - Mr. D. Camphuysen , nu Jacobo Byn, led. VI. cl,, 300 L. - Mr. A. Mathysz. v. Bilsen, led. VII. cl., 300 L. — Mr. B. Christiaeusz., led. vni. c/., 300 L. - Mr. P. Verhaer, uts., 120 L. - Het fraterhuis, etc., uts., 25 L. S\, mette reparatien, 3744L.4sc.3d.
Reinerus van Oosterzee, minister, als byde
magistraet aengenomen voor een jaer, inneg. 1616 May 19, tot siekbesoeker biunen de stadt ende vryheyt vandyn, der personen, die mette peste besmet syn ende mogen vvorden, 330 L. etc. — It., noch 15 L. tot betalinge van een bedstede, by hem in syn woninge doen ma- ken , etc. Mr. Ernst de Wael, chirurgyn, by myn
heeren vande stadt ende oock byde broeder- schap van Leuwenberch's, genaempt Pest- gasthuis, syn Jeven lang gedurende aengeno- men tot pestmeester, op 400 L. 'sjaers, daer- van de stadt 300 L. ende *t gasthuis 100 L. 'sjaers sullen betalen , etc Anna Thouisdr., wed. van sal. Dav. Bas-
tiaensz., aengenomen tot stads vroetvrouwe, omme alle bevruchte vrouwen, mette conta- gieuse siekte der peste besmet etc., in haren noot by te staen ende te helpen, ende dil voor 3 jaren, inneg. 8 Spt. 1617, des jaers om 150 L., boven 25 gl., alle jaer byantici- patie, 1617-1618.
(Cam.: Henr. v. Dompselaer.)
Nye borgher: Dire. v. Loon, goutsmith.
Vanden rector, 448 L. 10 sc. - It., 414 L,
5 sc.
Predd. H. Caesario, J. Taurino, J. Speen-
hovio, C. Ryckewaert, Y. Friderici, R. Zylio, G. H. a Nypoort, — Aert Andriesz., W.Willemsz., N.Stomp.— Ch.deNielles, D.Laurent.— Wed, v.Bruno en v. Leeuwen, uts.R.v.Oosterzee} uts.} 165 L., etc. Somma, 8247 L. 6 sc. 9 d.
|
|||||||
|
Stomp, syn successeur, 10 L, — Ch. de Niel-
les, D. Laurens (!), Aelt. Ruysch, E. Lau- rensdr., de wed. v. E. v. Leeuwen, uts. S\ van het onderh. der predd. etc.,
8140 L. 10sc.9d. Hiero. School. Mr. B. Swaerdecroon, rect.,
1000 L, — M. W. Swaerdecroon, rect. in" cl., 550 L., soe den 25 Spt. 1615 syn dienst met 50 L. is geaugmenteert, op vorige toesegginge, als hy soude comen te houwen, gelyck hy nu al jaer en dach is geweest ende geboorten heeft verweckt. — S. Wytfelt, led. iv% 350 L. - Mr. R. v. Muyden, lect. v", 350 L. - Mr. D. Camphuysen, lect. vine, 300 L. -Mr. Adr. Mathysz. van Bilsen, led. vnae, 300 L. - Mr. B. Christiaensz., lect. vni", 300 L. - Mr, Ev.Verhaer, 120 L. Mr. D. van Vliet, uts., 50 L.
S\ van bet onderh. der grooteschoole,
e/c, 3581 L. 10 sc. 9 d. 1616-1617.
(Gam.: DOM. BOGAERDT.)
Nye borghers: Bruno Verdoes, chirurgyn.—
Matys Clemensz. v. Aken , bussemaker. — Jan V. Vianen, geboortig van Brussel, chirurgyn. — Clemens Petersz., sweertfeger. — Abra. Hallinck v. Embden , goutsmith. — Hans Quaetgebuyr v. Wynoxbergen, tabacksvercoper. Vd. rect., 389 L. 19 sc. - It., 420 L. 15 sc-
Predd. H. Caesario, tr. ende h. 1050 L.—
J. Taurino, tr. ende h. 1090 L. — J. Speenho- vio, tr. ende h. 1050 L. — C. Ryckewaert, tr. ende h. 975 L. — Ys. Frederici, tr. ende h. 950 L. - R. Zylio, tr. 600 L. - G, H. a Ny- poort. tr. ende Ii. 660 L. Aert Andriesz., tr. ende h. 225 L. — W.
Willemsz., 100 L. — Nic. Stomp, 20 L., over een jaer gagie, vandat hy voor, onder ende na de predicatien inde Domkerke de kinderen in stilte gehouden, ende de honden daeruit ge- keert heeft. Ch. de Nielles, 800 L. — Denys Laurens ,
40 L. — De wed. v. Bruno & v. Leeuwen, uts. Somma etc. , 7891 L. |
|||||||
|
101
|
|||||||
|
Ev. Verhaer, 150 L. — Absalon Jansz. Ma-
lecot, aeng. tot een siekbesoeker , 350 L., over een jaer tractements.— Aert Andriesz. 225 L,— N. Stomp, uls.f 20 L. — Den. Laurens, een jaer tr., 40 L. — De wed. van Bruno ende v. Leeuwen, uts. Herm. Wernertsz. Velthuysen, ouderl. der
geref. kerke, behandicht 6 dubb. Nederl. ryders, omrae die te vereeren Dan. de Maistre, pred van Dortrecht, totte vervallinge vande oncosten by hem gesuporteert in *t comen ende reysen, ende voorts voor syne goede ende ge- trouwe diensten, de kerke alhier sekeren tyt— lang bewesen, 67 L. 4 sc. — Ja. Jansz. van Bemmel, mede ouderl. etc., gehantreyckt 4 rosenobels, te vereeren D. Betio, verbi Dei ministro3 voor sekere goede diensten, by syn Eerw. mede een tytlang deser kerke bewe- sen , 36 L. H. Caesario, gewesene pred,, 200 L., over
| jaers alimentatie, hem by piTovisie etc toe- geleyt. — G. 1J. Nypoort, mede gewesene pred., £ jaers alimentatie etc,, soe hem op syn ver- soek by reaueste gedaen , voor den tyt van een jaer, den 27 Aug. 1619 tot alimentatie toegevoecht is 400 gl., inneg. I Jul. 1619, om sich middeler tyt te bedencken , of hy die acta synodalia begeert t'onderteeckenen, etc. ; Jo. Speenhovio, gewesen pred., 60 L., voor reparatt. in syne woning. — Die huisvrouw v. C. Ryckewaert, 20 L. 8 sc., voor gelyke re* paratien. Nic. Stomp, 6 L., voor extraord. diensten
by hem opde jaermerct, inde kermisse van Magdalene 1619, in't stilhouden der jongens ende wtkeren der honden inden Domkerke gedaen , etc. Herman v. Doeyenburch, 737 L. 13 sc.,
ter cause als in sekere specificatie by hem gelevert inder stads secretarye, etc. Ja. v. Medenblick, in't beroup v. D. Flo-
rentio Joannis, dienaer des H. Ev. binnen Sneek, te versoucken syn dimissie, gercm- bourseert54 L. 16 sc. etc. — Id., ende vd. Lin- gen , 29 L. 4 sc. 6 d., gedebourseert in't reysen op Dortrecht ende Gornichem, in kerkelyke saken , etc. - It., Medenblick, 99 L. 4 sc., |
|||||||
|
Hiero, School. B, Swaerdecroon, W.Swaer-
decroon, S. Wytfelt, R. v. Muyden, uts.— Mr. Jacobus Byn, led sextaecL, als gesuc- cedeert inde plaetse van ror. DircCamphuy- sen, 3C0 L. — Adr. Mathysz., B. Christiaensz., Ev. Verhaer, fraterhuis, ut&» S\> mctte reparatt. elc.% 3855 L. 2 d.
1618-1619.
(Cam : Henr. y. Dompselaer.) Vd. rector, 393 L. 15 sc. - It., 417 L. 15sc.
Predd. H. Caesaiio, uts., \ jaer tr. ende
h., 525 L. — Ja. Taurino, gewesene vorige pre- dicant, geaufugieert synde anno 1618 ende daerna in Brabant overJeden, is syne wed. 19 Oct. 1618 een jaer alimentatie toegel. 250 L. • huur, «/*., 90 L, — Jo. Specnhovio, vorige predicant, gelyke 500 L.; huur, 50 L. — C. Ryckewaert, mede vorige predicant, 450L.; huur 75 L. — Ys. Frederici, mede vor. pred., 450 L.; huur, 50 L. — R. Zylio, mede vorige pred., 3U0 L. — G. Nypoort, oock vorige pr., 300 L.; huur, 60 L. Charles de Nielles, uts.y \ jaer, 400 L. —
W. Willemsz., 50 L. Dno Bernardo Busschoff, als byde vroed-
schap ende kerke aengenomen tot een mede- dienaer derselver ware ende oude gercform. kerke Christi alhier, 1000 L., als een jaer tractements , etc. Dno Joanni Langio, als aengenom. tot een
medebedienaer des H. Ev., \ jaer tract., 500 L, Dno Corn. Dungano, id., ^ jaer tr., 500 L.
Noch hetaelt den voorn. 3 heeren aenge-
nomen ministeren tsamen 150 L., tot verval der oncosten, gedaen ende geschiet in'top- breken harer domicilien elders ende die bier te brengen. Dno Petro Agacbe, als oock aengenomen
tot een ordinaris dienaer inde ware christel. gereforroeerde Fransche kerke alhier, 800 L., tot een jaer tractements, versch. I Nov. 1619.— It., 100 L., voor diensten der voorn. geref. Fra. kerke, langen tyt als minister bewesen, a°. 1618, voor syn aenneminge. |
|||||||
|
102
|
||||||||
|
vandat hy in syne huysinge gelogeert ende
in spys ende dranck geaccommodeert heeft die Eerw. heeren predd, Wilhelmum Baudartium van Sutphen, Sebast. Dammannum aldaer, Alardum Meheuiium v. Harderwyckende War- nerum Teskenmaker v. CleeiF. — Joanni Dib- betio, pred. tot Dorlrecht, gerest. 11 L. 4 sc, verscboten in 't reysen op Utrecht met Trig- landio, om de kerke alhier met haren dienst te hulpe te comen , etc, — Absal. Jansz., mede ouderl. der kerke etc,, 12 L. 12 sc. 6 d., verscboten opde reyse naer Amst., om een pred. by leeninge te versoucken, ende oock tot Arnem , tot bevorderinge van bet beroup D. Cornelii Dungani, etc. — Eid. ende Claes Adriaensz., II L. 7 sc., van der kerke wegen met D. Modeo geweest synde tot Wyck. — Peter v. Hout, ouderl., 18 L. 13 sc., verscbo- ten inde gedane reyse met Wernaertsz. tot Schiedam, om Hugo Beyers by leeninge te versoucken, tot Lev den , om hem te horen, ende tot Amsterdam in 't versoecken om pro- longate voor den heer Roelof Petersz., alhier geleent, etc. — Gisb. Jansz. vd. Well , byden k. rade gesonden , om een pred. tot Eck, inde Betuwe, te halen, ende daerna tot Dortrecht D. Udemannum, goetgedaen 12 L. 18 sc, op dese reyse te oncoste gehadt, etc.— H.Wer- naertsz., ouderl., 37 L. 5 sc., verschoten inde reyse met van Houten, op Dortrecht, om aen Bet hoochweerde synodus nationael te versou- ken, tot behulp deser kerke, een ofte twee predd. Item , inde reyse tot Meerkcrk ende Culenborch, om den pred. Blom by leeninge te crygen, als mede tot Woerden D. Jose- phum, etc, — Corn. Petersz. Swanenburcb , 7 L. 12 sc, gedebourseert in't conduiseren v. D. Udemanno, op Dortrecht, etc, — Ja. Lieftinck , 63 L. 10 sc, verschot. intle reyse ten versoecke vd. k. rade gedaen op Soelen ende voorts tot Cleef, omme te becomen den hr. BusshofF, ende Tessemaker eerst by lee- ninge te becomen, etc, — Hans vd. Bossche, |
mede ouderl., 40 L. 6 sc 6 d., verscboten
opde reyse met van Houten, op Dortrecht, wt last des k. raets, tot verrichtinge v. kerkel. saken, ende voorts met Claes Adriaensz. op Middelburch, in 't versoeken van een der predd. aldaer, by leeninge voor 6 maenden , etc, — Aernt v. Eck, schep,, ende D. Velt- huysen, raet, in *t reysen tot Dortrecht, omme te horen prediken 2 predd. aldaer, die ten dienste van dese kerke worden gerecomman- deert, 57 L. 2 sc., by hem gedebourseert.— Barthol. Deckers, ouderl., gecommitteert met Busschoff, dienaer alhier, ende Ja. v. Bem- mel, ouderl,, om te reysen naer Leeuwaer- den in Vrieslant, (als geschiet es), ende te versoucken den Eerw. heere Bogaertmannum (!) etc., gerest. 85 L. 18 sc. etc, — Ja. v. Bem- mel, ouderl., gedebourseert 117L. 11 sc, tot reysg. voor den here pred. Maistre; item,anden hr. RoelofF Pietersz., die tot 4 diverse reysen op syn costen hier is geweest, ende dese kerk heeft gedient gehadt; oock op de reyse, die syne E. met bun vieren gedaen heeft op Leeuwarden, om den persoon van D. Bo- gaertmannum; insgel. op Dortrecht, met Flo- rentio te spreken, etc, — Noch P. vd.Lingen, ouderl., 301 L, 10 sc. 9 d., oncosten etc,ge- daen in diverse reysen, breder in thien dis- tincte specificatien wlgedruckt ende in een sommiere specificatie gei'edigeert, etc* — R. Z}Iio, gewesene pred., 45 L., voor reparatt. in syn huysinge doen maken. — Noch Ja. v. Bemmel, ouderl., 200 L., om te vereeren D. Bursio, pred. tot Middelburch, om de goede diensten , die syn E. den tyt v. om- trent 6 maenden gedaen de kerke ende ge- meente alhier, etc. Sommae/c, 13112 L. 19 sc. 3d.
Hiero, School. Mr. B. Swaerdecroon, W. Swaerdecroon, S. Wylfelt, R. van Muyden , J, Byn, A. v. Bilsen, B. Christiaensz., E. Verhaer, uts., fraterhuis, etc., uts. Somma etc., 3536 L. 6 sc. I d.
|
|||||||
|
(cetera postmodu.u.)
|
||||||||
|
RESOLUTIEN
DER
GENERALE STATEN,
VTT DE XVZX EET1"W.
MEER 0NMIDDEL1JK BETREFFENDE DE GESCMEDEN1S DER
BESGHAVING. |
||||||||||
|
*t Schijut veclen beuzelagtig , soortgelijke zaaken aan te teekenen,
maar is dan de kennis van de vordering en van den bloei der kun- sten en koophandel eene beuzeling, en wel in ons gemeenebest ? Van Wun (ad Wagknaar X. bl. 42 r. 3) pag. 25.
|
||||||||||
|
L601.
Jo\ Edmondt de Gruyter, Is Johr. E. de
Gruyter geaccordeert, dat hy totlaste vande ge- neraliteit inde nieuwe huysinge, die hy heeft doen maken inde graefschap van Buren, sal mogen doen maken de wapenen vande ver- eenichde provincien. (Oct. 19). Spaansche BybeL Is Herman Allertsz.,
bouckvercooper te Amst., geaccordeert octroy om voor den tydt van 10 naestconiende jaren, alleene inde vereenichde provintien van nieuws te mogen doen drucken den Spaenscnen Bybel, verbiedende etc,, opte verbeurte vande na- gedrukte exemplaria ende daer en boven vande somme van 100 p. vl., te appliceren in communi forma, (eod.). Tapisserie, Is geaccordeert pasporte aen
den gecommitteerden vande hertogione van Tremouille, dat hy sonder eenich recht van convoy te betalen, uyt de vereenichde pro- vincien naer Vranckryck, tot dienst van hare EsceIltJe sal mogen doen transporteren seker tapisserie 5 wesende de historie van Alexan- der Magnus, houdende twee hondert vyfen twintich ellen , ende een quantiteit lynvvaet, |
||||||||||
|
gekost hebbende derthien hondert gulden,
mit eenich ander goet van cleender weerde, gecost hebbende 150 gulden, alles gepakt we- sende in twee houten cassen. {eod,). Nieuwe molen. Opde requeue van Hem*.
Willegem, borger tot IVIiddelborch, & Ghysbr. Arentsz., mr. timmerman, wonende tot Ale- maer, is geaccordeert octroy voor 10 jaren, inde vereen. provincien te maken etc, sekeren nieuwen molen , by hen geinventeert en gevon- den, ten dienste om allerhande Brasilienhout, Fausethout, Campeetshout, Provencehout, Fernambouck ende diergel. houten, dienstich en noodich, om mede te verven, tsy mette wint, daer plaetse is, of anderssins te breken ende te malen, ook hequaam, om te gebruyken tot veel andere werken , volgende het getrans- * figeerde patroon etc. (Oct. 29). Handel op Moscovie, Opde requeste v. Sion
Lusch, geaccordeert opene patenten aen alle coningen, princen ende heeren , alsoodeselve voorheeftsynen soon Abra. Lusch met noch vyfi andere personen te senden in Moscovien, tot directie van syne affaireu ende coopmanschap- pen aldaer, dat deselve co. etc. den voorn. Abra. met syne compaignie daertoe willegun- |
||||||||||
|
104
|
|||||||
|
nen vrye passagie etide doen doen alle mogel.
assistentie ende behulp, des versoekende, in gewoonlvker forme. (Nov. 26). Mouthaen. Henr. Mouthaen, toegelecht 15
gl., voor seker bouxken , by hem de staten ge- presenteert. (Nov. 27). 1602.
Bern. Jansz. Bee?i, componist. Is Bernard
Jansz. Been, musicien , loegelegt de sotnme van 12 ponden vlaems , tot een vereeringe, voor dat hy in musicque heeft gestelt, om met v^ff partyen to singen, de gescliiedenisse vanden slach in Vlaenderen. (Jan. 4). Nieuioe Molen. Is Gerit Ryckelsma , coop-
man tot Amsterdam , geaccordeert octroy voor lOjaren , op 't maken van sekere eoornmolen, by hem geinventeert, gaende met vier stee- nen, bequaem om in belegerde plaetsen ende legers gebruikt te worden , volgende bet pa- troon, door het octroy getransfigeerd , ver- biedende etc. (Jan. 12). Spaansohe Bybel. Op't different, geresen
tusschen Laurens Jacobsz., boeckdrucker tot Amsterdam, opponent ter eenre, ende Herman Alartsz., insgelyk boeckdrucker, impetrant ter andcre syde, ter cause van bet octroy, byden voorsz. Allartsz. geimpetreert , om alleene inde Nedeilanden te drucken den Spaenschen b}bel, met de correctien ende annotatien Domini Cipriani Valera, hetwelck den voorsz. Laur. Jacobsz. sustineerde , surreptivelyck by den voorsz. Alartsz. geimpetreert te wesen, nadat Jiy geweten beeft, dat hy opponent op het drucken des vooiscr. bybels met de voorscr. correctien ende annotatien met den voorsz. • D. Cipriano was geaccordeert, ende alrede in't vverck getreden uyt de originele copie, die den vosusz. Valera hem hadde gelevert, ge- ]yck hy dat dadelyck dede blycken ende door den voorsz. D. Ciprianum verclaren, welcke Ciprianus oock met eenen seer instantelyck heeft versocht, dat men den voorsz. Laur. Jacobsz. het werck soude laten continueren, ontkennende, dat hy oyt in eenige manieren met den voorsz. Herman Alartsz. yet op het |
drucken vande voorsz. bybel soude hebben
besloten, daertegen den voorsz. Alartsz. niet anders en wist te seggen , dan dat men bet als een jaer geleden met hem op 't druckeu des voorsz. bybels heeft gesproken ende hem onderhouden, ende dat oock daerop den voorsz. Ciprianus tsynen huyse uyt Engelant was ingecomen ; gebooit byden staten generael de voorsz. partyen ende gesien de stucken, by deselve hino inde etc. geexhibeert, hebben ver~ claert, den voorsz. Laur. Jacobsz. het drucken vanden Spaenschen bybel, mette correctien ende annotatt. des voorsz. Cipr. Valera sal mogen continueren ende daermeue in diligentie voortvaren , docb dat deselve Jacobsz. ten aen- sien dat de voorsz. Alartsz. met hope den voorsz. bybel te drucken een tydtlanck is opgehouden, metlen selven Alartsz. sal overcomen op sekere vereeringe of vergoedinge, die by hem daer- voor sal geven, by intervenlie en toedoen van eenich vande kerke van Amsterdam, ende in gevallen van niet kunnen verdragen, dat de staten aen hern refereren (den bybel gedruckt wesende) daervan naer redelyckheid wtsprake te doen, ordonnerende oversulex den schout ende magistraet van Amsterdam, en dien dil aengaen sal, namentl. oock den voorsz. H. Alartsz., dese resolutie hacr effect te laten sor- teren etc. (Jan. 16). Brocardus Baronius. Is gercsolveert, dat
men Brocardo Baronio, Italiaen, alhier ge- comen, om te openbaren eenighe saken, daer- ane voor den dienst vande ganse Christenheydt ten hoochslen gelegen is , syne teeringe alhier inde herberge sal afspreken, ende dcnselven tot syn vertreck naer Engelant, toeleggen de somme van 500 gl. eens etc. (Jan. 23). 'Nieuwe molen. Opte requeste van Corn.
Cornelisz., wonende tot Uytgeest, gelegen tus- schen Haerlem & Alcmaer, is geaccordeert octroy voor 12 jaren, te maken en stellen sekere wint- of ros-watermolen, by hem ge- inventeert met vier, ackt, minder ofte meer- der cromme ofte rechtegoten, of ronde pom- pen , die 't water onder byden spille innemen , en deur't omdrayen vande selve spille, dra- yende op een pinne , op ende weder uytmalen |
||||||
|
105
|
|||||||
|
sullen, volg. de modellen , by hem daervan
de heren staten gethoont, ende bet patroon aen syn requeste geannexeert. (Jan. 24). Cornells Drebbel, rookverdryver. Is Cor-
nells Jacobsz. Drebbel, poorter tot Alcniaer, geaccordeert octroy voor den tydt van 12 jaren, omme alleene inde vereenicbde provintien te practiseren de middelen by hern geinventeert, om alle roockende ende uytslaende schoorstee- nen , bequemelyck te doen trecken ende boven ter behoorlycker plaetsen met besloten deuren ende cameren den roock uytloosen , volgende de getransfixeerde patronen, verbiedende e/c, op peene van 100 goude realen, te verdeylen in communi forma, mits dattet sy een nieuwe invenlie, te vooren in dese landen niet ge- pi'acliseert ende sonder praejudicie vande voorgaende concessien. (Fbr. 16). Invenlie om cloc/ien te luyden, Opte re-
queste van Corn. Eevvoutsz. Proot, munitie- meester binnen Geertrudenberg, geaccordeert octroy voor 20 jaren , op syne nieuwe inventie, om de clocken, die te vooren met veel volks hebben moeten geluyt, oft doordien die vast oft onbewegelyck hangen, niet hebben kun- nen geluyt worden, geluyt te doen geven, in voegen of die getrocken oft geluyt werden, door de voorsz. instrumenten, met twee man- nen alleenlyck, of een van dien, daervan de patroonen syn getransfigeert etc* (Fbr. 22). Invenlie om met tvaier te voorzien. Opte
requeste van Pieter Pietersz. Entcn, huysman v. Hontsyck (!), is geaccordeert octroy voor 12 jaren, te mogen maken sekere instrumenten , by hem geinventeert, om t'allen tyden, ende besunders van groote droogten , niet alleen de hooge, maer oock bysunders de laage landen met cleyne costen, van goede putten ende bequaem water te voorsien, mits dat het sy een nieuwe inventie etc. (Fbr. 22). Mornay"s bybel der natuur vertaald. Is
Joanni Halsbergio, ( dienaer der gemeente te Amsterdam, toegelecht 200 guldens, voor de dedicatie etc, van seker boeck, geintituleert: Bybel der nature, by hem overgeset inde Nederl. sprake, gemaeckt originelyck byden heere van Plessis Mornay. (Maart 12), IV.
|
|||||||
|
Rekelsma's molen te copen. Is begonnen te
handelen met Rekelsma, om hem af te koopen den moelen, by hem geinventeert, maer en is noch ter tydt daerop metten selven niet overdragen, dan goedgevonden, dat men den molen nader sal doen visiteren ende priseren, door Muys, den mr. timmerman van Delf. (eod), Eng.pred, Br, Vincent* Opte requeste van Brian Vincent, predicant vande Engelschen, is geordonneert, dat men deselve soude stellen in handen vanden raet van state, om den suppl. te doen betalen 1275 guldens, een der- dendeel daervan gereet, ende de andere 2 derdendeelen binnen twee vier maenden naest- comende, mits dat haer E. ordre sullen stel- len , dat dese betalinge den capiteynen werdc gecort, volg. derselver signaturen. (Maart 13). Rekelsma? s molens. Is verdragen met Gerrit Rekelsma, coopm. tot Amstei'd., op het maken van 6 molens van syne inventie, met heure furnituren, ten dienste vande generaliteyt tot 1100 gl., voor elk molen, ende Sipesteyn gelast het contract seriftelyk te vervatlen ende den voorscreven Rekelsma te doen teekenen. (Maart 14). Adriaan Sara Romen, chirurgyn, Opte
requeste van mr. Adriaen Sara Roomen, chi- rurgyn , by Syn Excellence gelast hem in diligentie te transporteren binnen Ooslende, ende hem aldaer te houden, is den suppl. geaccordeert, dat hy neffens hem sal mogen assumeren mr. Henrick v. Muys, oyck chir- urgyn , tot 24 guld. ter maent. (Maart 26). Chronyque van Petit* Fra. le Petit, gref-
fier van Itethune, 500 gl., voor de presen- tatie vande Chronycke, by hem vuytgegeven van Hollant, Zeelant, Westvrieslandt, Utrecht, Vrieslant, Overyssel ende Groningen, tot het jaerl600 toe, sonder nochtans, dat hare Ho. Mog. verstaen met dese vereeringe de voorn. Chronyque voor waerachtich te authoriseren. (Apr. 8). Instrument om te diepen. Is Mert. Theu-
nisz., borger vanden Briele, geaccordeert oc- troy voor 10 jaren, om alleene etc, te mogen doen maken seker instrument, by hem gein- venteert, daermede het diepen van alle havens |
|||||||
|
100
|
|||||||
|
worden , gelyck dat oock de voorsz. heere van
Buzanval ernstelyck versoekt, daerinne dat de heren staten Syne Maj1. geerne souden be- lieven , dat de heeren staten daerom versoe- ken ende begeren, dat die voorsz. bewintheb- beren hemdaermede willen conformeren, ende oversulex den voorsz, Moelenaer in plaetse vd. voorsz. Moucheron als hewinthebber te ac- cepteren. (Jun. 3). Doctor Strobanus. Is doctori S trobano
toegelegt voor dit jaar 200 gl. extra ord, boven syn ord. gagie. (Jun 6). Fabricatie van spelden. Is Gabriel Wil-
lemsz. van CleefF, spellemaker van Rotter- dam , geaccordeert octroy, om alleene te mo- gen voeren ende gebruyken op syne papieren daerinne hy syne spellen steekt, een open hant met een liggende leeztwe, dry claver- blaerkens, een eenhoorn^ twee wildemans mettet wapen van Cleeff, volg. het getransfig. patroon, verbiedende etc. — It., Glaes Pietersz. van Antwerpen, uts.9 om alleene te mogen voeren ende gebruyken een vogel met een tak inden monde, etc. (Jul. 4). Balth. Moucheron. Is op?t ernstich aen-
houden vanden heer van Buzanval, van we- gen den Co. van Vranckryk geaccordeert, dat men anderwerff sal schryven aende be- winthebberen vande Oost Ind. Comp. in Zee- landt, dat sy, postponerende alle particuliere passien ende misleydinge van eenige, Syne Maj'. willen complaceren, accordeerende dat Lieven de Moelenaer inde plaetse van Balthasar Mou- cheron , als bewinthebber inde voorsz. Comp. worde geaccepteert, dewy] Syne Maj1. den voorsz. Moucberon totsynen dienst ende voor- deringe vande gemeene sake begeert te ge- bruiken, gelyck dat niet alleene en blykt by het overgegeven geschrifte des heren van Bu- zanval, maer oick by het schryven van Syne Maj1. ende de rccommandatie vanden here van Villeroy. (Jul. 5). » Coper-molen. Is Ja. Christiaensz. vanden
Briele geaccordeert octroy voor 8 jaren, op seker molenwerk, by hem gepractiseert, om daerdoor metten water te slaen ende bereiden allerhand coperwerk, root ende geel, beqnaem |
|||||||
|
daer watertogten doorgaen, op een gehecl an-
dere manier, die veel beter ende oncostelyker als het uitdelven is, soude kunnen geschieden, door de voorsz. watertogten ofte stromen, ver- biedende etc. (Apr. 9). De afbeeldinghe van Jerusalem. Is Benj.
Wright geaccordeert octroy voor 6 jaren , om alleene etc. te moghen drucken de afbeel- dinge der stadt Jerusalem ende andere dingen, de stadt ende tempel toebehorende, sulcx als hy deselve gemaeckt heeft ende de h. staten gepresenteert, verbiedende etc. (Apr. 17). Caerte vd. intogt in Vlaenderen. Balth.
Florisz., plaetsnyder te Delft, toegeleecht 200 gl. op bet werck , dat by nog heeft te ma- ken vande intocht vd. leger vd. heeren staten in Vlaenderen. (May 3). Sohildery inde raeteamer te Leyden. Ont-
fangen een brief vanden heer grave vander Lippe, daerby hy versoekt, dat de heeren staten souden gelieven te bemiddelen byden magistraet van Leyden, dat sy hem ondcr goede betalinge souden laten volgen een stuck schilderei, inde raeteamer aldaer berustende , van het uiterste oordeel, is goedgevonden, dat men copie vanden brief sal senden aenden voornoemden magistraet van Leyden, ende deselve versoeken, dat sy onbeswaert willen syn, den welgemelten grave in't voorsz. syn versoek te helieven. (May 30). Balth. Moucheron. Is geordonneert teschry-
ven aende bewinthebbers der Oost Indische Compagnie in Zeelant: Alsoe de beren staten gebleken is by brieven vanden Coninck van Vrankryk, ged. vanden 10 Meerte, dat Syne Maj1. den persoon van Balthasar Moucberon in Vrankryk ontbiet, om met hem op eenige particuliere saken , Syne Majesteits dienst ten hoochsten iniporterende te communiceren ende den voorsz. Moucberon daerinne tegebruiken, daertoe dat oock den heere van Buzanval van wegen Syne Maj'. seer groote instantie is doen- de ? ende dat deselve Moucheron hem daer- toe genoech gewillich aenbiedt, by soe verre dat Lieven de Moelenaer, in syne plaetse in de Compagnie vande bewinthebberen vande Oost Ind. handelinge aengenomen soude mogen |
|||||||
|
107
|
|||||||
|
versoekende octroy, etc,9 is geaccordeert, dat
men de presentatie sal aennemen ende hem daer voor geven 100 gl.» met octroy voor dit jaer ende het toecomende. (Sept. 12). Pas-Caerten. Is Adriaen van Veen, de hee-
ren staten gepresenteert hebbende vyff ronde af bulte paskaerten, tot een vereeringe, daer- voor toegeleyt 100 gl. eens, ende geresolveert, dat men denselven sal verclaren, dat de hee- ren staten verstaen, dat hy op syn tractement schuldich is die gedeputeerde vande provin- cien exemplaria vande voorsz, Paskaerten, gelyk hem ten tyde van het nemen vande re- solutie op syn tractement isaengeseit. (Oct. 30). Vaert op de kust van Guinea. Opte re-
queste van Ja. Boureel, Adr. ten Haefl', oud- burgermr. van Middelburg, Jan Engelsz. vd. Burcht, Laur. Bax, Adr. Bommene, Ev. Bec- ker, Lieven de Moelenaer, Sam. Godyn, Chi\ Thibout, ende S. Lodew. Van A heren, alle coopl. tot Middelborg, is Laur. Simensz., schipper, ende mr. van seker schip , genaempt de Son, groot 120 lasten, geaccordeert com- missie in gewoonder forme, om met dit schip te varen nae de custe van Guinea ende Africa, ende aldaer trafique te doen ende herwaerts weder te keren. (Nov. 2). Nederd. Bybel. Laur. Jacobsz,, borger
van Amst., octroy geaccordeert 28 Febr. 1590, om alleen te mogen drucken ande doen druc- ken den Nederl. Bybel, die hy tot syne cos- ten nae de Hebreeuwsche ende Griexsche waerheyt heeft laten corrigeren, in verschey- den plaetsen vande O. ende N. T., geconti- nueert van andere 6 jaren, etc, (Nov. 4). Predicant van Oostende verdacht. Gelesen
extract van een brief, geschreven byden pre- dikant van Oostende , uit deselve stede , strec- kende tot achterdenken vanderegieringe vanden lande, is goedgevonden, dat men die gecom- mitteerde raden van Zeelant daervan sou ad- verteeren, om den voorn. predicant daeruyt te ontbieden ende eenen anderen in desselfs plaetse te senden, van beter gevoelen we- sende. (eod). Spaensche Bybel, Is Ciprian de Valera ,
de heeren staten generael gedediceert hebbende 14*
|
|||||||
|
tot platen, kctels, beckens ende draet, mits-
gaders alrehande manufacturen, de coperwer- ken aengaende, volgende het patroon, etc, (Jul. [9). Nederd, Bybel mette caerlen van Plan-
oius, Herman Alartsz., boecvercoper te Am- sterdam, geacc. octroy voor 8 jaren, alleen te mogen drucken in allerley formaet, sekeren Nederl. Bybel, verciert met verscheyden landt- ende plaetstafelen, daervan in het Woort Gods wordt geseyt, oversien door D. Petrum Pla- nerum, dienaer des Goddel. Woorts tot Am- sterdam, Verbiedende etc, (Aug. 1). Andries de Roy geschoten, Syn gelesen 2
brieven van voorschrift van Syn Excell. ende den heer Coren , gedateert in'tleger, den 13. ende 14. deses, ten faveure vande nagelaten weduwe ende kynderen van Andries de Roy saliger, die den 12. deser inden avont gescho- ten is, met requeste daertoe dienende, ten eynde deselve weduwe eenich recompense sou worden toegevoeeht, in erkentenisse van haers voorsz, mans diensten, is voor als noch uitgestelt, etc. (Aug. 27). G, Bautonnier over den Zeylsteen , etc,
Guil. Bautonnier, heer van Castel Franco; in Languedoc, octroy voor 10 jaren, te mogen alleen doen drucken ende vercoopen sekere boucken, te weten: La Mecomeirie,
ende de tablette boucken, geintituleert: La Mecographie,
mitsgaders een andere, tracterende vandepro- prieteiten des %eylsteens, by hem beschre- ven, verbiedende etc, (Sept. 5). Festus Hommius. Is Festo Hommio, de
heren staten gepresenteert hebbende seker bouck, geintituleert: Het schatboeck der ChristeL leere ofte
uytlegginge over den Catechismus, ge- maeckt byden Dr, Zach. Wizenus ende byde voorschr, Hommio vuytte Latyn- sche, etc., overgesedt, daervoren toegeleyt 25 gl. (Sept. 6). Caert van Aet beleg van Grave. Floris
Balthasar heeft gepresenteert het betreck, dat hy gedaen heeft vande belegeringe van Grave, |
|||||||
|
108
|
|||||||
|
gen , dat de suppl. moegen hebben vrye exer-
citie van haerl. religie, soo in't gehoore als begraven van haerlieder dooden inde heerlyk- heit van AJthena, toebehorende den welgeb. hr, grave van Schauwenburch. (Nov. 25). Hontery Schotsch pred. Den Schotschen
predikant Andreas Honterus, provisionelyk tot nader resolntie geaccordeert 100 gl. tot syn onderhoudt, te betalen byden ontfanger ge- nerael. (Nov. 26). With. Swart, componist. Is Wilh. Swert,
van Aernhem , wonende tot Amsterdam, geac- cordeert octroy Voor 6 jaren, alleene inde vereenichde Nederlanden te mogen doen druc- ken ende vercoopen tseventich stucken musy- cque, by hem inde Nederk tale gemaeckt ende gecomponeert, gcheel christelyck ende stichtelyk, verbiedende etc. (eod.), 1603.
Gereformeei*den binnen Aken. Opte re-
queste vande gemeenten vande Duitsche ende Walsche gereformeerde religie binnen Aken, is geaccordeert, dat men ten faveure vande selve remonstranten, aen de stadt Aken sal schry- ven , dat se als een vrye rykstadt, met de suppl., (die uit dese landen daerbinnen ge- refugieert syn, om te ontvlien de Spaensche tirannie) willen civiliseren, sonder deselve eenige molestatie ofte recherche te doen, ter oorsake vande voorsz. religie. (Jan. 17). Fabricatie v. Turcksche grogreynen, Ge-
lesen een brieff van die van DelfF, vanden 23. deses, ten faveure van Daniel S... Jacobsz., ten eynde hem gegunt soude worden octroy, om alleene inde Nederl. te maecken Turcksche grogreynen, gewrocht van wolle of haer van camelynen , in Turquyen gesponnen, by hem geinventeert, is Yuytgestelt daerop te resolve- ren (Jan. 24). Buech-molen. Ontfangen een brief v. bor-
germrn. etc, vander Goude, ten faveure van Gerit Gornelisz., kennipbuecker, ten einde hem vergunt soude worden het octroy, dat deselve van meeninge is te versuecken, no- pende synen bueckmolen, die hy buiten de |
|||||||
|
de translate by hem gedaen vanden Bjbel
inde Spaensche sprake, toegelecht tot eene vereeringe, 500 gl. (eod.). Laur. Jacobsz., boucvercoper tot Amsterd.,
geaccordeert octroy voor 10 jaren, te mogen drucken den Spaenschen Bybel met de cor- rectien ende annotatien Domini Cipriani de Valera, verbiedende etc. (Nov. 5). Caerten van het beleg van Grave, Is Florys
Balthasaer, plaetsnyder tot Delft, toegelecht voor de caerten vande belegeringe der stadt Grave, gedruckt op sattyn, daermede dat hy die ge- deputeerde vd. provincien vereert heeft, de som van 250 gl. eens, mits dat hy gebouden wordt, noch te leveren vier caerten , te weten aen den heere v. Wulp, de Jonge , Coren ende Sloeth, te betalen byden ontf. gen. (Nov. 6). CaertevanU overseylen der SpaenscheGal-
lyen, Hans Rem, schilder, wonende binnen Amsterdam , geaccordeert octroy voor 5 jaren, alhier te mogen doen drucken ende vercoopen de acncompste van des vyants galleyen ende hoe dieselve overseylt ende gestrandt syn, ver- biedende etc. (Nov. 7). Capetmeesfer vd, Co. v. Denemarken. Opte
requeste van Mathias Bourbonnois, borger tot Amsterdam, als procuratie hebbende vanden capellmeester des Gonincx van Denemarken , meester Gregorius Trehoul, gesien de brieven van voorschriften van Syne Majesteit, is goed- gevonden, dat men deselve soude senden aen de heren staten van Utrecht, ende haer Ed. ernstelick recommanderen, dat de sake des voorscr, capellmeesters, sulcx soude moegen worden afgedaen, dat den Coninck, noch de heren staten meer daermede niet en worden gemoeyt. (Nov. 8). Gei*eformcerden te Hamburg. Opte re-
queste van verscheiden cooplieden vandeseNe- derlanden, residerende binnen Hamburch,we- sehde vande Reformeerde religie, is geaccordeert te schryven aenden eerberen raet vande selve stadt ende haerl. te recommanderen, aengesien die suppll. gevlucht syn voor de Spaensche tyrannie, omme te mogen genielen den vry- dom van heure conscientie, dat haer E. uyt een christelyk inedelyden souden willen gedo- |
|||||||
|
109
|
|||||||
|
voorsz. stadt is hebbende, dat niemant bin-
nen de voorsz. stede, nog in een half myle in't ronde daerbuyten, enighe kennipmolen soude mogen stellen binnen den tyt van 8 ja- ren, etc., is ter comtemplatie vande voorsz. recommendatie etc. geaccordeert etc, (eod.). Nieutve molen. Is Ghysb. Pietersz., tim-
merman binnen Leyden, toegelegt 30 gulden, voor het patroon van sekere watermolen, by hem geinventeert, ora water uyt de vesten vd. steden te malen ende andersins, by hem de heren staten gepresenteert. (Jan. 25). Fre. Houtman's Maleysche Dictionaire. Is
Frederick Pietersz. (!) Houtman geaccordeert octroy, om voor den tyt van 8 naestco. jaren alleene inde vereenichde provincien te mogen doen drucken ende vuytgeven een Spraeck- bouck ofte Dictionarium, vande Duytsche, Malaysche ende Madagacarse spraeken, met noch veele woorden inde Turxsche ende Ara- bische sprake daerbygevoecht, mitsgaders een tsamensprekinge inde selve Malaysche ende Madagascarse spraeke, by hem gemaeckt, ende daer en boven noch eemge vaste sterren, tle- welcke staen omtrent de Zuytpole tot op om- trent 35 graden besujden de lienie equinoc- tiael, tot omtrent 300 in 9t getal, die den suppleant soo in Oostinclie als opte voyagie geobserveert heeft, verbiedende etc., in com- muni forma.) etc. (Febr. 4). Nieutve slyk-molen. Is Ghysbr. Pietersz.,
timmerman , geaccordeert octroy voor 6 jaren, alleene etc. te mogen maken etc., seeker slyk- molen, by hem geinventeert, die soo wel achterwaerts als voorwaerts sal malen, tot se- ven ofte acht voeten diep doorgaens, ende dat om slick, sandt ende anders mede te malen , soo lanck als't reck vanden molen sou moe- gen wesen, daervan dat hy 9t patroon heeft geexhibeert, verbiedende etc. (Febr. 17). Den sty I van 7 bouckhouden. Is mr. Joh.
Coutereels, wonende tot Middelborch, geac- cordeert octroy voor ses jaren alleene etc. te mogen drucken etc., den styl van 't boekhou- den, handelende van verscheiden coopman- schappen ende wisselen, op verscheyden lan- den ende steden, soo in geselschap ende voor |
|||||||
|
syn eygen rekeninge als in commissie, ver-
biedende etc. (Febr. 18). Nieuwe invention. Is Fred. PHeremite, in-
woonder derstede van Amsterdam, geaccordeert octroy, om voor den tyd van 10 jaren naest- comende, alleene te moghen maken sekere soor- ten van molens ende andere ingenien ende manieren van stalen , yseren, kopeien , roeta- len ende arider herder materien te raspen , ende molesteenen, die men respective can gebrui- ken tot coren, smout, poeder, calander, polyser, vollers, seemtouwers, schorssen ofte runnen,gal ofte andere specerien, ververien , brasilienhout: sagemolens, ende om allerhande andere materien ende waren te malen, breken ende stoten etc., welke molenwerken, ingenien ende instrumenten, sullen niet alleen kunnen ge- agiteert ende beweecht worden met water, windt ende peerden, maer sullen oock kunnen ge- dreven worden met allerhande ledich vee, als ossen, koeyen, runderen, rypeerden, jarige of gespeyne voelens of andere dieren, egeen jock oft last gewoon synde, ja kunnen oock soo portatyff gemaeckt worden , dat men de- selve in alle hoeken, winckelen, cameren, sol- deren, schepen, lichters ofte andere plaelsen met manskrachte sal kunnen gebruiken, ver- biedende daerom etc. (Febr. 25). Mr. Andries AnlAonisz. Astrolabium, etc.
Is mr. Andries Antonisz., ingenicur vande . generaliteit, geaccordeert octroy, om voor 10 jaren naestco., alleene inde vereenichde prov. te doen maken, vuytgeven ende vercopen, seecker instrument, by bem geinventeert, dat hy noemt Astrolabium annulare, verbiedende etc., mits dat het sy een nieuwe inventie, ende sonder prejudicie van allevoorgaendeprin- cipale ende particuliere concessien, (Maart 7). Fabricatie van stafyser. Is HansFlaminck,
jegenwoordich wonende tot Enchuysen , geac- cordeert octroy, om voor 12 jaren alleene inde vereenichde provintien te mogen maken etc. stafyser, by hem geinventeert, verbiedende etc. ende voorts op de pene van 1000 gL, mits dat het sy eene nieuwe inventie etc., ende sonder prejudicie etc. (Maart 21). Nyetve Nederd. bybel. Opte requeste van
|
|||||||
|
110
|
|||||||
|
Ja. Canin, boeckdr. binnen Bergen op den Zoom,
om octroy, te mogen drucken eenen nyeuwen bybel in folio, met Augustya letter, ende de wederlegginge des Paus bullen, gesonden inde jegenwoordige maent Martiol603, is het eerste lith afgeslagen, ende goedgevouden, dat men de voorsz. wederlegginge eerst sal doen visi— teren byde classikale vergaderinge etc. (eod.). De %eylwagen van Pr. Maurits. Is Chris- tofi'el van Sichem , residerende tot Leyden, geaccordeert octroy, om voor 4 jaren alleene etc. te mogen maecken, drucken ende uit- geven den zeylendeu wagen van Syn Excell"', geinventeert door Sim. Stevin , ende by hem suppl. doen afseyckenen ende in 't cooper sny- den , verbiedende etc. (eod.). Globus caelestis mobilis. Is Franchois Ba-
lochi toegeleclit 200 gl., tot vereeringe ende erkentenisse vd. moeyten by hem gedaeu , in't vinden ende practiseren vd. Globum caeleslem mobilem, die by de heren staten heeftgepre- senteert ende daervoor haere Mo. E. hem bedanckt ende goedgevonden , dat men hem denselven sou restitueren. (Maart 26). Jod. Ho?idii orbis descriplio. Is Jodoco Hon-
dio toegelecht de somme van 300 gl., voor de caerte, by hem de heren staten gededi- ceert, geintituleert: Nova et exacta totius orbis terrarum descriptio geographica et hy- drographica, etc. Henr. Kondii caerten. Is Henrico Hondio ,
voor seekere caerten, by hem de h. staten gedediceert, die hem syn gerestitueert, toe- gelecht 25 gl. (Apr 15). Fabricatie van eslricken, gepatrorieerde
papieren. Is Pieter van Everdingen c. soc, geaccordeert octroy, omme ged. 6 jaren etc. alleene etc., te mogen backen ende vertieren seeckere nieuwe maniere v. estricken ofte vloer- tichelen van diversche couleuren , hier te voren in dese landen nooyt gemaeckt, mitsgaders om oock op deselve maniere te maecken seecker gepatroneerde papieren, alles conform het oc- troy etc., den h. staten v. Hollant etc., den suppleant verleent etc. (Apr. 16). Caerte vande defaicte der galley en. Is Hans
Rem toegelecht de somme van 100 gl., voor |
|||||||
|
de caerte, by hem de heren staten geprcsen*
teert, vahde defaicte vande galleyen. (Apr. 19). De Bulle van Clemens Fill. Gesien d'at- testatie vande classis van ter Tholen, ende haer bygevoechde in Brabant, vande visitatie by hem gedaen, van seecker bouxken, geintituleert: Grondich bericht, aengaende de Bulle van Clemens den VIII., Paus, ter oetmoedighe bede ende begeerte vande Eertshertoghe AIber- tus ende Infante Isabelle, syne huysvrouwe, dien van Nederlant vergunt ende verleent, om den aflaet vande Jubile des jaers 1600 in desen tegenwoordigen /aer 1603 binnen Brus- sel te verdienen, die het oude waerachtighe catholycque kerstengelove voorstaen, is Jacob Canin, boukdr. binnen Bergen opten Zoom, geaccordeert octroy, om tselve bouxke alleen etc. te drucken etc., voor 6 jaren etc. (Apr.22). DeZeylwagen van Pr. Maurits. Is Jacques van Ghein, de heren staten gepresenteert heb- bende den Zeylwagen van Syn Excell,, by hem gesneden ende afgesedt, geinventeert we- sende by Sim. Stevin, toegelegt tot eene ver- eeringe, de somme van 72 gl. (May 9). Caerte van Jod. Hondius. Is Jodoco Hondio
geaccordeert, om voor 8 jaren naestco. alleene etc. te doen drucken ende vercoopen de caerte by hem uytgegeven, geintituleert: Nova el exacta totius orbis terrarum descriplio geo- graphica et hydrographica , axwtore Jodoco Hondio, verbiedende etc. (May 13). Recogniiie aen Herm. Model. Is Hermanno
Modet toegelecht 200 gl., voor de dedicatie ende presentatie, by hem de h. staten gedaen van seeker bouck, geintituleert: Grondich be- richt vande yerste beginselen der wederdoop- scher seclen, ende wat veelderley verschey- den tacken een yder met syne aert ende dryven daeruyl gesproten syn , etc. (May 27). De Bulle van Paus Clemens VIII. Is Ja- cobo Baselio, denjongen, predicant tot Bergen opten Zoom, tot een vereeringe toegelecht 50 gl., voor de presentatie etc. van seker bouxken, by hem gemaeckt, geintituleert: Grondich be- richt aengaende de Bulle, etc. uts. (May28). Nieuwdiep-insirument. IsPiet.llemicxsz., huystimmerman, ende Ja. Willemsz., zee- |
|||||||
|
Ill
|
|||||||
|
scheepstimmerman, beide poorteren tot Hoorn,
geaccordeert octroy voor 12 jaren etc. te mogen maecken ofte doen maeckenseekere practycque, by hem geinventeert, om door instrumenten van schoppen ende spaden, lanck omtrent 5 voet, ende breet 3 voet, tot drye, vier, vyff oft sess toe, nae dat den grant hart ofte weeck is, ende dat tselve met windels ende raden werkende, tsy door dienst van een peerdt ofte door menschen handen te diepen alderhant ondiepe gronden ende wateren, tsy van sant- gronden , cleygronden ofte aertgrondt, soe die dan souden mogen wescn, ende dit alles son- der eenige dammen daertoe te behoeven slaen ofte leggen , in alsulcker voegen, dat dien niet tegenstaende die vaert, vry ende onverhindert door die wateren sal kunnen geschieden ende oock mede gebruykt worden , soo wel te lande als te water, ten dienste van een yegelyk, sulcx versoekende, verbiedende etc. (Jun. 18). Nieuwe practyque aende molens. Is Si-
mon vander Eycke geaccordeert octroy, om voor 12 jaren naestcomende alleene etc. te mogen maken etc. sekere inventie, by hem gevonden , omme door sunderlinge practycque eenige molens te doen gaen, te voren nooit in gebruyck geweest synde, noch als noch wesende, tot groote commoditeyt ende gerieff van een yeder, verbiedende etc. (Jun. 19). Afbeeldinghe vanden schipstrydvoorBan-
tam. Is Jehan van Cloppenborch geaccordeert 60 gl., lot een recognitie vande caerte gede- diceert, vande waerachtighe afbeeldinge vanden wonderbaren ende gedenkweerdighen scbip- stryt ende scade , welke in Oost Ind. in 't ge- sicht vande vermaarde coopstadt Bantam ge- schiet is, tusschen 5 schepen van dese landen ende de armade vande Co. van Spangien, in 't lest van het jaer 1601. (Jun. 23). Caerte vande intocht in Vlaenderen. Bal-
thasar Florisz. geaccordeert octroy voor 4 ja- ren , alleen te mogen drucken de intogt vanden leger vande heren staten generael der vereen. Nederlanden in Vlaenderen etc. (Jun. 28). Afbeeldinghe der victorie op de galley en.
Is Herm. Rem, wonende tot Amsterdam, ge- accordeert octroy voor 4 jaren, alleen in 't co- |
per te moghen snyden ende uytgeven de victo-
rie, die Godt den lande gelieft heefl te verlenen teghen des vyants galleyen voor het Gat vander Sluys etc., verbiedende etc. (eod.). Frederik Iloutman's globe. Is Fred. Pie-
tersz. (!) Houtman toegeleet tot eene vereeringe van drye hondert guldens eens, voor de pre- sentatie, by hem de heren staten gedaen, van eenen globum caeltslem, daerinne staen de sterren, by hem op de Oostindische vaert geobserveert. (Jun. 28). Petardiers. Is op ernstige recommandatie
des Co. v. Vrankryk etc. geaccordeert, dat men voor den tyt van een jaer Piere de Regis ende Pierre de Rogine, francoisen, petardiers, inden den dienst van 't lant sal houden , op 30 gl. ter maent, ende dat men hen elck oock een maent opte hant sal geven , om vuyter herberge te geraken. (Jul. 5). Modelle vande belegering van Oostende. Is
Gillis Malet, de heren staten gepresenteert heb- bende seeckere modelle vande belegeringe der stede van Oostende, by hem gemaeckt, toe- gelegt tot een vereeringe 25 gl. (Jul. 16). Herm. Rennecher. Opte requeste van Her-
mannus Rennecherus, predikant, is geappoinc- teert, dat den remonstrant hem sal mogen addresseren aen de particuliere provincien , om van deselve te verstaen, of sy hem bege- ren te gebruycken. (Jul. 18). Inventien v. van Twisck. Is Reynier Pie-
tersz. van Twysch geaccordeert octroy voor 15 jaren, op seker inventie, by hem gevonden, tot preservatie van veel schepen, namenlyk, dat deselve voortaen gemaeckt souden worden met een doorschot, geordonneert in een se- crete bequame plaetse, lanck ende breet naer advenant de grootte vande schepen, daerop deselve souden worden geordonneert, daermede de voorsz. schepen in een vaerweer ende tem- peest met haer grootsyl alleen souden moghen wenden ende drayen ende van een lager wal afsylen, niettegenstaende die wind contrarie souden moghen syn. Item, noch een tweede inventie, om bet
marsseyl min of meer, naer believen vande schippers, tot de helft toe te moghen ver- |
||||||
|
112
|
|||||||
|
grootten, otnme in goet ende bequaem weder,
tot vermeerderinge van seylen, alle vaerende schepen , tsy vrient ofte vyant, te moghen on- derseylen, ofte deselve weder te ontkomen, naedat de gelegenhejt soude moghen verei- schen, verbiedende efc., op de pene van I000L., etc., by soo verre het collegie ter admiraliteit, daer den suppl. naest geseted is, dese inven- tie oordeelt practicabel etc. (eod.). C. van Ma?ider's Schilderboek, etc. Is Pa-
scbier van Wesburch, boekverkoper tot Haer- lem, geaccordeert octroy voor S jaren, alleen inde Nederduytsche ende andere talen te mo- ghen doen drucken ende verkopen het Schil- derbouck, waerinne vooreerst de leerlustighe jeugt den grond der edele vryschilderkonst, in verscheyden deelen wordt voorgedragen, daerna in drye deelen het leven der ver- maerde doorluchtige schilders des ouden ende nieuwen tyts, ende eindelyk de uytleggin- ghe opten metamorphoson Publii Ovidii Na- sonis, oock daerbenevens uytbeeldinghe der liguren, alles dienstelyk ende nut den schil- ders , constbeminders ende dichters, oock alien staten der menschen, verbiedende etc. (eod.). Invenlie om lynwaat te smallen en te nop-
pen, etc. Is Corn. v. Langenhoven, Pieter Keusen ende Claes Jansz. geaccordeert octroy voor 8 jaren, orame alleene etc. te mogen maken seker instrument, by hen geinventeert, om alrehand lynwaet te smallen ende noppen, te polysteren, schoon ende claer te maken , tot gerief vanden coophandel, volgende bet patroon te iransfigeren, verbiedende etc. (A-ug. 21). Invenlie voor die metier %iflen werken. Is
geaccordeert oc trove aen Wilh. Dircxsz. van Sonnevelt, wonende in Maeslant, voor 8 jaren, alleene etc. te mogen maecken sekere nieuwe inventie, by hem gevonden, tot gerief vande buspoeder-makers, mitsgaders gorters, backers ende alien anderen, metter ziften werkende, te we ten, dat by weinig personen in't opma- ken ende curlen van 't buspoeder, des noots svnde, in geheel corten tyt veel meer gereet ende opgemaakt kan worden, als 't jegenwoor- dich soude by meerder personen ende in veel |
|||||||
|
langer tydt, ende van gelyken naer advenant,
voor alien den ghenen, die de ziften gebrui- ken, verbiedende etc. {eod.). Uitvinding van seker toestel aan het back-
trog. Is Wilh. Oircksz. van Sonnevelt, inde Suytbuyrt van Maeslant wonende, geaccordeert octroy, om voor 8 jaren etc. te mogen maken seecker instrument, by hem gevonden , dien- stich voor de backers, hetwelck boven aen een backerstroch gevoecht synde , met een sun- derlinge practyoke den deegh, soo van rogge, terwe als witte brood, kneedende of tredende is, in plaetse dat men 't selve tot noch toe met de voeten heeft getreden, volgende het patroon , verbiedende etc. (eod.). Schotsch pred. Andr. Honler. Item, te
depecheren een ordonnaucie van 120 gl. etc., tot een vereeiinge voor Hontero, de Schotsche predikant, voor de diensten, by hem de heren afgesanten in Engelandt gedaen. (A.ug. 25). Besoarsleenen. Syn byde weduwe vanden
tresorier Valcke overgelevert twee besoarslee- nen , gestelt in haer overgegeven declaratie van de rariteiten, die de heere Valcke hadde ge- cocht by last vande heren staten , etc. {eod.). Octroy voor Marc. Swerius. Opt request
van Marc. Swerius , dien. des G. W. tot Ber- gen opden Zoom, is geaccordeert octroy voor 4 jaren, alleene etc. te mogen doen drucken seeker bousken, by hem vuyte Grieksche inde Nederlantsche tale getranslateert, geintituleert: de Oorlochslislen ofte Ciygsstreken der ou- der vermaerder crychsoverslen, verbiedende etc. (A.ug.29). Balth. Moucheron. Opt aengeven dat Balth.
des Moucheron, onder andere poincten de negociatie der zee aengaende byden Co. van Vrankryk ende Engelant soude aenhouden, om de twe schepen, genaempt de Ram ende het Schaep, over twee jaren in Zeelant vuyt- geseilt, inde selve rycken te mogen inbren- gen. Item, dat hy vande Co. van Vrankryk ver-
cregen soude hebben, dat hy syne schepen vuyt Oost-Indien cotnmende, in Vrankryck soude mogen innebrengen, vry van rechten ende thien- den vanden admirael, milsg. saulf conduicte |
|||||||
|
113
|
||||||
|
goutguldens in specie, als by ordre verstreckt
syn aen denghenen , hem seggende prince van Marocco. (Sept. 26). Ballh. Moucheron. Is geord. te schryven
aen Ja. Gerbrandsz., vice-admirael, dat hy het aenstaende hoochstroom gepasseert wesen- de, twee schepen van oorloge op ende aff, naer Calais wil senden, met last om te belet- ten, dat de twee schepen van Balthasar de Moucheron, die hy met Spilberg uit Oost- Indie verwacht, binnen Calais niet en loopen, niet tegenstaende oock dat die voorsz. Spilberg ander bevel vanden voorsz. Moucheron soude moegen hebben. (Oct. 13). Henri/ Cheriff', Pr. v. Marooco. Is gelesen
sekere attestatie vande ministers ende ouderlin- gen tot Leyden, gedaen den 6. deses, inhouden- de, dat Henry Cheriff, prince van Marocques, oudt omtrent 39 jaren, hier voor tyden gedaen hebbende professie vande Mahometaenschewet, hem hadde laten dopen , ende aengenomen de geref. christel. religie, daervan dat hy open- bare bekentnisse hadde gedaen, ende daerna geleth wesende opde requeste vanden voorsz. H. Cheriff, die hem presenteert te begeven inden dienst van't landt le peerde, versoekende daer- toe eenige assistentie, is geresolveert ende ge- consenteert, aengesien de qualiteyt des suppl', ende dat 't gene voorsz. is, selden geschiet, dat men denselven inde borsse sal geven 50 gl., ende voorts senden aen den heere grave Henr. van Nassau, met brieven van recomman- dacien, dat hy hem onder syn comp. ruyteren wil ontfangen ende trackteren tot laste van 't landt, met 50 gl. ter maendt, doen wapenen ende monteren met 2 peerden , een voor hem ende een voor een bidet, ter somme van 100 daelders etc. (Oct. 20). Pred. te Oostende, hoys Dircks%. Opte re-
queste van mr. Loys Dircksz., dienaer des G. W. te Oostende, is geaccordeert ten reguarde van het groot earnisoen , datterjegenwoordich binnen Oostende is , ende de menigte der sie- ken , dat men soude scryven aen de classis van Walcheren, dat sy metten eersten een be- quaem predicant willen dispicieren ende naer Oostende senden, om synen dienst aldaer te 15
|
||||||
|
voor syn persoon ende schepen , om niet be-
commert te mogen worden , is geresolveert aen den voorsz. Co. te urgeren, nademael dese sake de traficque deser landen teghen is, ende de voorsz. B. Moucheron, die Syn Excellentie ende de stadt van der Vere by contract voor 7 jaren (daerop noch 2 jaren resteren) ver— bonden is, syn schepen vuyt deselve stadt te reeden ende die aldaer te doen keren ende ontladen, ende dat noch deselve schepen aen des voorsz. Moucherons crediteurs, hier te lande wonende, met alle het retour,syn verbonden ende specialyk geaffecteert voor heur t'achter- heyt, ende op Syns Excell'"'" commissie, als ad- mirael deser landen, syn vuytgereet, ende dat die daerop verscheyden prinsen hebben gedaen, daer toe soe wel 't gemeen lant, als Syn Excell"° in syn qualityt gerechtigt syn, dat hare Maj'. gelieve ordre te geven, by soo verre de voorsz. schepen in eenige vande havens van Vranck- ryckof Engelandtincommen, dat deselve na ter Vere in Zeelandtgesonden worden, niettegen- staende de voorsz. octroyen surreptivelyk ver- cregen , in prejudicie cler vereenichde pro- vincien, van Syn Excell'0 alsadmiraelgenerael, de stadt vander Vere, ende voornementlyk van syn crediteuren. Item, aen den agenten in Vrankryk ende
Engelandt, dat sy de voorsz. ordre vande voorsz. Co. arbeyden, te vercrygen , sonder nochtans de voorsz. brieven te presenteren, ten ware den noot dat anders vereyschte. Item, anden commandeur vande vlote voor
Duynkerken, dat hy ordre geve , ingevalle de schepen vande voorsz. Moucheron in zee beje- gent worden , by de schepen ter wacht voor Duynkerken ende het cruysen vande zee geor- donneert, dat sy deselve met gevoech ofte ongevoech in Zeelant binnen de stadt vander Vere innebrenghen. (Spt. 20). Caerle vande intocht in Vlaenderen. Floris
Balthasaer, plaetsn. tot Delft, toegeleydt lOOgl. eens, voor de caerte vande intocht in Vlaen- deren , by hem gesneden ende de heren staten gepresenteert. (eod.). Prins vanMarooco. Wordt den ontf. gen.
geordonneert, te rembourseren alsulke drye IV.
|
||||||
|
\u
|
|||||||
|
Stevin , om de quartieren te marqueren, vol-
gende d'ordre van Syn Excellence, mits dat men, alvorens de commissie uit te geven, deselve Syn Excell. sal hebben doen commu- niceren, om Syn Excell. advis daerinne te volgen, synde goedgevonden, dat men Syn Excell. sal onderechten van het tractement, dat den heere van Dorth gehadt heeft, ende van Syn Excell. verstaen, hoe dat men het tractement verdeylen sal. (Dec. 8). Gehoort door den secretaris Huygens het
ad vis van Syn Excell. van La Vacquerie, quar- tiermeester generael ende Jeh. (!) Stevin, den- welken Syn Excell. eenige verleden jarenachter den anderen te velde heeft geemployeert, om de quartieren af te steken, is verstaen ende geresolveert, dat men den voorsz. La Vaque- rie sal tracteren lot 100 gl. ter maent door- gaens, ende Stevin sot 400 gl. in't jaer, opt de qualityt van ingenieur ende afsteker vande quartieren ende andersins, nadat het S. Excell. gelieven sal hem te employeren. (Dec. 24). 1604.
Sohotsch pred. Honter. Is A.driaen Hon-
tero, predicant van het Schotsche regiment, voor syn extraordinaris gedaen diensten toe- gelecht 100 gl. eens, ende verstaen de heren staten, dat hy hem sal hebben te laten ge- bruycken inden dienst van beyde Schotsche regimenten. (Jan. 10). Doctor Strobanus. Opte requeste doctoris
Strobani, gesien de brieven van voorschriften van Syn Excell. vanden 12. Dec, hebbende de heren staten geaccordeert, dat men des- selfs ordinaris tractement sou verbeteren met 100 gl. 's jaers , blyvende het extraord. op ten ouden voet. (eod.). Lespinoy, pred. te Oostende. Ontfangen
een brief vande dienaren ende ouderlinghen der classe van Walcheren, gedateert 21 Jan. lest- leden, daerby sy versoeken, alsoo Franchoys Lespinoy den 15 Dec. laestl. wettelyk beroe- pen is totten tweeden kerkdienaer binnen Oostende, dat ook deselve beroupinge (naer ernstich ondersoek naer de bequaemheyt sy- |
|||||||
|
doen ende den voorsz. mr. Lots assisteren, tot
last van het landt, ende is den remonstrant voor syne extraord. diensten binnen de voorsz. stadt gedaen, toegelecht 200 guldens, (eoo?.). Em. v. Meleren. Is binnen gestaen Venne-
kool, boekdr. te Delft, gevraecht wesende, verclaert, dat hy van nieuws heeft aeugevangen te drucken een historieboeck van dese landen, vuytgegeven by Emanuel de Meteren , soo verre hy dat heefl overgelevert, ende dat vuyt crachte van 't octroy, by hem vande heren staten gen. vercregen anno 97, versoekende om redenen by hem wytloopich tegen voorsz. Emanuel ge- deduceert, dat men hem in synen druck egeen empeschement sonde willen doen , is goedge- vonden, alvorens hierop te resolveren , dat men soude sien de voorgaende actltata op den eersten druck van 't voorsz. bouck gehouden. (Nov. 24). Is geresolveert, dat men den boeckdrucker
Vennekool, tot Delft, sal belasten, vande hi- storic van Emanuel de Metere niet te druc- ken , verniogens het octroy hem geaccordeert, als 'tgene byden autheur selve sal wesen ge- corrigeert, ende voornementlyck niets te druc- ken, Engelant, Schotlant of lerlantaengaende, voor ende aleer dat 't selve alhier ter vergade- ring sal wesen gevisiteert, ende verstaen, dat hy den autheur voor syn correctien ende ver- sochte boeken sal hebben te betalen, soo veel als de heren staten generael sullen arbitre- ren. (Nov. 25). Caerte vanden Rkynstroom. Te maken
ordonantie voor Nathanael Brevesteert, caert- schryver, van 9 gl., voor 't maken van 6 caerten, vande gelegenheyt des Rhynstrooms tusschen Emmerick ende de Schans van Sgra- venweert. (eod.). Caerte vande intockt in Brabant. Is Florys
Balthasaer, plaatsnyder, tot vervalling vande costen, by hem gedaen in't snyden vande kaerte vande intogt van Syne Excell., in Brabant, ge- daen anno 1602, die hy de heren staten gene- rael, Syn Excell. ende Welgeb. grave Willem heeft gedediceert, toegelegt boven de 100 gl., by hem ontfangen, noch 100 gl. (Nov. 27). Mr. Stevin. Geaccordeert een acte voor
|
|||||||
|
115
|
|||||||
|
versocht heeft paspoort, om de roers in 3
reysen sekerlyk te mogen brengen tot Weenen, hebben haer Ho. Mog. 't paspoort geaccor- deert. (Maart 15). Instrument om greynen te suiveren, etc,
Dirck Stoffels, borger van Amst., geaccordeert octroy voor 6 jaren, te maken seker instru- ment , by hem geinventeert, om sonder seven metten windt veel schoonder greynen te suyve- ren, niet alleene van cafFstoff, lichte rogge ende drip, maer oock van brandt rhys, volgende het patroon, verbiedende etc. (Maart 24). Caerte vande too/it in Vlaenderen. Is Florys
Balthasaer alsnoch toegelecht de somme van 100 daelders, voor de caerte by hem gesneden ende gedruckt, vande tocht vande heren staten ge- nerael in Vlaenderen. (Apr. 17). Lege)—predicanten. Is geordonneert te
schryven aen die van Zeelant, aengesien dat je- genwoordich het legher voor de sladt Sluys vast lecht, dat men haer E. versoekt, dat sy met het classe aldaer willen spreken, ende deselve belasten, dat sy veikiesen ende uyt- macken twee bequame predikanten, daermede het legher gedient ende de steden ende plaet- sen in Zeeland minst gediscommodeert mo- ghen vvorden, ende dat haer E. deselve predd. willen in't legher addresseren an Joannem Wten Bogaert, die daex'op acht sal nemen, dat die sullen worden geaccommodeert, ende aen de tafelen vanden grave Wilhelm ende grave Ernst geaccommodeert. It,, an gr. Wilhelm ende gr. Ernst, dat
haer L. de voorsz. predd., in 't legher co- mende, quartier willen doen accommoderen met een bequaem hutte ofte tente, ende aen hacrl. tafel toe te laten. (May 21). Caerte van het beleg van Oostende. Is Flo-
rys Balthasaer, van Delft, geaccordeert octroy voor 2 jaren, alleene te drucken ende uittegeven de belegeringe vande stede van Oostende, by hem geannoteert ende in koper gesneden, ende in tweederley formen uitgegeven , volgende het patroon, alhier gepresenteert, verbiedende etc. (Jun. 19). Caerte vanden tocht in Vlaenderen. Is Flo-
rys Balthasaer, plaetsnyder, toegelecht 36 gl., 15*
|
|||||||
|
ner gaven ende vromicheyt syns wandels) by
de voorsz. classe is bevesticht, dat de heren staten souden gelieven hem soodanige tracte- ment te ordonneren, gelyck deselve naer de swaricheyt ende gevaerlyckheit deser bedie- ninge sullen bevinden te behoren, is goedge- vonden, alvorens hierop te resolveren, dat men desen brief sou stellen in handen vanden raet van stale, om te adverteren, vvat Iractement de gestorven pred. gehadt heeft, ende te ad- viseren, wat tractement dat men den voorsz. Franchoys Lespinoy soude niogen geven, om etc. (Febr. 2). Is Franchoys Lespinoy byde classe van Wal-
cheren beroupen tot tweede pred. binnen Oostende, tot hetselve ampt geaccepteert, ende denselven voor tract, toegelecht jaerlicx 600 gl., in conformite van het advis vanden raet van state. (Febr. 23). Vereeringe aan Dan. Heinsius. Is Dan.
Heinsio, prof, tot Leyden , tot een vereeringe toegelecht, voor dat hy de heren staten ge- dediceert heeft seker bouck, geintituleert: Hesiodi Ascraei, quae extant c. gr. scholiis Prodi, Moscopuli, T%et%ae, etc.. de som van 300 gl. (Maart 5). Mr.Slevin. Is het tractement vanden quar-
tiermeester Stevin begroot tot 50 gl. ter maent van 32 daghen. (Maart 6). Bruynswyhsaerdewerh. Opte requeste van
Dirck Claesz. Spiegel, van Enchuysen , octroy verleent den 20 Jul. laestl., te extenderen ende augmenteren, mettet verbodt, dat niemant etc. en sal vermogen syn Hessens ende Brunys- wyks aerdewerk te maken of doen maken van hierlantsche, uitheemsche of ander diergel. aerde, etc., ofte namaken, ende daertoe te gebruiken de roode schil ofte overgietaerde ende witte maelaerde, noch deselve manier van gla- suerovens ende schyven, die den sup pi. is gebruikende, etc. (Maart 12). Nederl. roers. Alsoo van wegen die Keys.
Maj'. gehandelt is met eenen Balthasaer Fischer, coopman van wapenen , om Syne Maj'. te le- veren 3000 roers, gemaect opte Nederl. wyse, om die te gebruycken tegen den Turck, erf- vyandl vande Christenheydt, ende de coopman |
|||||||
|
1!(5
|
|||||||
|
trecken, verbiedende etc., wel verstaende,
dat densuppl., alvorens bet octroy te lichten, gehouden sal syn pertinent patroon van syn wercken over te leveren, ende verclaeringe te doen, hoe dat hy tselve sal maken, met mindere costen brantvry, wel soo sterck als het ordi- naris gebouw , inde helft min tydts, ende aen- sienlyck van buiten ende binnen etc. (Jul. 31). Jo/i. van Waeshergen octroy. Johan van Waesbergen, boeckvercoper ende drucker tot Rotterdam, octroy voor 6 jaren, te moghen drucken: Christelyke overdenkinge des doods,
ende in't franchoys: Meditation chrestienne de la mort,
over 4 jaren gemaeckt, ende voorde 3''° reyse geamplieert by Franchoys van Lansbergen, dienaer des Goddel. Woorts, verbiedende etc. (Aug, 13). Zyde-Molen. Jaspar Benoist, inwoonder
der stede van Amsterdam , geaccordeert octroy voor 10 jaren, alleen te maken of doen ma- ken sekere nieuwe molen, volgende het pa- troon by hem geexhibeert, alhier inde Neder- landen noyt gebruyckt, bequaem om de Chi- neesche syde, alhier te lande overgebracht, te bereiden, om die te moegen verwerken, aen alderley soorten van sydelakenen, die men tot noch toe vuit Spaegnien, Italie ende an- dere landen heeft moeten halen, verbiedende opte pene van 100 pond. vl. etc., mits datde suppl. gehouden sal syn, ten langsten binnen den tyd van 5 maenden naestcomende, de voorsz. molen te stellen in een vande veree- nichde provincien, ende daervan te doen blycken by behoorlyke attestatie, ende de voorsz. syne inventie toe te laten maken alleen ende yegelyken, die dat sullen begeren voor de somme van 200 gl. eens, die deselve nama- ken oock gehouden sullen syn den suppl. voor sulke permissie te betalen, behoudelyk dat het sy een nieuwe inventie, met de voordere gewoonlyke clausulen. (Aug. 22). Willi, de Swart, componisl. Is mr. Wil-
helm de Swart toegelecht 25 gl., voor de sang- boucken, die hy de heren staten heeft ge- presenteert. (Aug. 26). |
|||||||
|
voortle costen , by hem gedaen desen sonier, in't
volgen van het Iegher in Vlaenderen , om af te teeckenen ende daerna te snyden den tocht by de heren staten desen sotner inde selve provincie gedaen, met de voorgenonien be- legei'inge vander Sluys. (Jun. 24). Drusius. Is Joanni Drusio, professor tot
Franeker, toegel.lOOgl., voor de dedicatie van: J. Drusii telragrammaton sive de nomine Dei proprlo, quod telragrammaton vocant, etc. (Jul. 7). Kerkel. Hislorie. Is Jacob Canin , boeck-
drucker tot Bergen op den Zoom, geaccordeert octroy voor lOjaren, te mogen drucken ende vercopen de Fransche Cronycke ende Kerkel. Historie inde francoysche ende nederl. talen , gelyk die by mi. Philips Lansbergius, minis- ter ter Goes, vuytle francoysche sprakeover- gesetis, verbiedende etc. (Jul. 10). Ital. boeckhouden. Is Heinr. Waningen ,
van Campen, bouckhouder tot Amsl., geacc. octroy voor 3 jaren , alleene te mogen drucken ende uitgeven een hleyn handboekxken , in- houdende de gansche onderrichtinge van het Italiaensch boekhouden, verciert met 300 vra- gen ende antwoorden, verbiedende etc. (Jul. 12). Pred. te Oostende. Opterequeste van mr,
Loys Dircksz., minister tot Ostende, versoe- kende 200 gl., tot syn huyshuur, is geordon- neert advis vanden raet van state. (Jul. 17). Is mr. Loys Dircksz., pred. tot Oostende,
volgende het advis vanden raet van state, toe- gelecht voor syn extraord. diensten, 200 gl. eens. (Jul. 18). Uilvinding, om haestig te bouwen etc. Ma-
tio Bruzzi, Italiaens Edelman , octroy geacc. voor 6 jaren, alleen te moghen maken off doen maken seker middel, by hem gevonden, om seer haest op te bouwen, allerhande huy- sen, die van buyten ende van binnen seer aensienlyck in gebouw, oock seer sterck, vast ende droogh , ende insonderheyt die vanden brand t geheelyk sullen bevryt ende versekert syn, ende ontwyfelyk oock van minder costen als die ordinare timmeragie , oock om seer corts eenen seer goeden , vasten ende schoonen muer om eenige steden ofte sterckten te mogen |
|||||||
|
117
|
|||||||
|
Psalmen van Dathen en Marnix. Is Barnard
Langenes, bouckverkoper ende ingeseten poor- ter der stad Middelburg, geaccordeert octroy, omme voor den tyt van ses jaren naestcomende alleenlyk te mogen doen drucken de Psalmen David ts, soo die inde INederlantsche tale by Petrum Dathenum overgeseth syn, ende daer- benevens d'oversettinge derselver byden heere van St. Aldegonde, vuyten hebreuwschen ge- daen, mitsgaders oock d'oversettinge vandien inde Francoysehe tale, ende voor elken Psalm, de summarien desselfs, tnede oock aen de can- ten den duytschen text, van verse tot verse, verbiedende etc. (Oct. 20). Presenten voor Vrankryck. Compareren
eenige gedeputcerde vande Oost Ind. Comp. tot Rotterdam , presenteren de heeren staten eenen Oost Ind. vogel met eenige Indiaensche karnaschen, tot eene verecringe, die de heren staten hebben begeert, om te zenden aen den Co. van Vranckryck. —Den dienaer, diehet brengt, een nobel van 8 gl. (Oct. 29). Fransch- Oost- Indisohe vaert. Opte re-
monstrantie vanden hr. van Buzanval, over- gegeven by last vanden Coning van Vraukryk , ten faveure van eenighe francoysehe coopluy- den , die begeren te besoeken de Oost Ind. bandelinge, ende daertoe van bier geaccom- modeert te worden, met schepen , bootsvolck, piloten ende andere commoditeyten , is, naer deliberatie, daerop geresolveert als volcht: Les eslats generaulx des provifices unies
des Pays-Bas, ay ant mureme?it examine la remonstrance, que le Sr. de Buzanval 8f Grandchamp, etc., ambass. du Roy tres- chrestien leur a presentee par le comman- dement de Sa Majte en la faveur de quel- ques marchans franchoys, qui desirent re- chercher le traficque des Indes et employer pour cest effect une bonne et grande somme de deniers, declairenl, qu'estanl permis aux subjects du royaulme de France, comme estanls en bonne amiiie avec lesd. provin- ces unies, d'achapler en icelles pour leur comme dile aussy bien navires, que aultres marchandises et commodites, quit sera faict auxd. marchants en Best achapl loule amitie |
|||||||
|
et addresse, sils la demandent, sans tow-
tefois que lesd. sieurs eslats leur scavroient et peuvent donner aulcun espoir d'ad- dresse pour en commencer aulcun nouveau traicte vers les Oost-Indes avec les habi- tans et subjects de ces pays, parce quil a esle promis aux marchants et participans de la compagnie des Oost Indes de ces pays (laquelle a esle erigee, avec un extreme travail, grands despens, et non sans beau- coup conlremines et factions dressees par fennemie contre cetle union) quil ne sera rien faict ny atlempte conlraire aux capi- tulations el promesses , qui leur ont este par eulx f aides, prienl par tant lesd. Srt eslats, quil plaise au Sr de Buzanval en faveur de cest estat et lad. compagnie moyenner aupres lad. Majle, quHl veuille ac- cepter ceste responce et legitlime excuse pour agreable. Ainsy faict etc., le premier d'Novembre,
1604. (Nov. 1). Lombaert te Sluys. Opde requeste van
Bartholomeus de Cornel, versoekende brieven van octroy, omme binnen Sluys ende omleg- gende quartieren te nioghen opregten eene tafel of banque van leeninge, op soodanigen interest, als andere in dese quartieren genie- ten , is geaccordeert, by soo verre de magi- straet der stede noodich acht, datter een lombaert wort gestelt, dat sy yemanden vuytte poursuivanten daertoe sullen moghen verkiesen, die sy aengenaempst sullen hebben. (Nov. 19). Caerte vande Vlaemsche tocht. Is Floris
Balthasar toegelegt 100 daelders, voor de caer- ten vanden Vlaemschen tocht, die hy vuyt— gegeven heeft, doch is hem gelast egeene caerten meer te distribueren van eenige voor- vallende saken, sonder ordre, ofte dat men. hem andersints niet en sal erkennen. (Dec. 14). Lombaert le Sluys. Opte recommandatie
vande stadt Sluys, by derselver brief vanden 11. deses, is Barthalomeus de Cornel geaccordeert etc. tafel van leeninge binnen Sluys, onder de conditien, diemenhecisalaccorderen. (Dec. 20). Gehoort hot rapport vande cominunicatie,
die de heren Byl ende Joachimi gehadt neb- |
|||||||
|
118
|
|||||||
|
ben met Bartholomeus de Cornel, die versocht
de Lombaert tot Sluys, is naer deliberate geaccordeert, dat men hem deselve sal laten, ende daertoe octroy verleenen voor den tyt van 16 jaren naestcomende, met conditie, dat hy gehouden sal syn, te leenen voor eenen halven stuver 's weeks van elck pont vlaems, ende voor den armen 'sjaers 100 gl. eens geven, mitsgaders voor de magistraet der voorsz. stadt te rekenen , om de overerende penningen, die vande vercofte panden sullen procederen, om die den eigenaers vande panden te ver- strecken, ofte by gebreke vande selve, tot behoef vanden armen te verdeylen. (Dec. 29.) Waterwerck. Te depescberen octroy, ge-
accordeert aen Jeban Wyl , beroerende het maken van seker waterwerck, by hem gein- venteert, om alle leege landen , sonder molens, paerden ofte anderen arbeit droog te maken, voor 16 jaren etc. (eod.). Em. v. Meleren. Opte requeste van Ja. Ven-
nekool Cornelisz., boecdrucker, versoekende te mogen voortvaren inde voldoeninge vande Historiebouok van de Metere , ende tselve te vercopen , is opgehouden noch ter tyd daerop te disponeren etc. (Dec. 30). 1605.
Zyde-molen. Te scryven aen de bewint-
hebbers vande Oost Ind. Comp. binnen Am- sterdam, dat sy Jaspar Benoist op redelyke termynen vercopen ende laten volgen drye balen Chineesche syde, online die te verwerken met syne geinventeerde syde-moelens, dat de heren staten hem de voorscr. syde beloven te betalen , by soo verre aen den suppleante ge- brek valt. (Jan. 15). Fransch-Oost-Indische vaert. Is gelesen
een brief, byden Coning van Vrankryk ge- schreven aen Syne Excell., ten faveure van Pieter Lyntges ende eenige andere cooplieden, die voorhebben in Vranckryck equipage te doen naer Oostindien, ten einde men deselve daer- toe soude accorderen, alhier te mogen lichten eenige piloten ende bootsvolck, daerop dat Syne Excell. heeft versocht te verstaen der |
|||||||
|
heren staten advis, wat deselve den Co. sal
hebben t'antwoorden, is naer deliberate ver- staen, dat Syn Excell. sal mogen rescriberen, dat deselve niets lievers en souden doen, als Syne Maj' te believen, maer dat hy daerop mette heren staten hebbende gecommuniceert, vastelyck gelooft wordt, dat de Coning van Spaignien byde poursuite, voorheeft ende daertoe arbeyt, in dese landen of buiten 'slands, omme het voorsz. (!) vande voorsz. heren , met de vereeniginge, die sy gedaen hebben, van alle de compagnien te beletten, gevoelende den af breuck ende seer groote schade, die hy daer« door lydt, ende considerende daer benefFens het peryckel, dat hem immineert vande tra- ficque in Oost Ind. geheelyck te sullen ver- liesen, aengesien dat het seker is, dat sonder de continuatie vande voorsz. vereeniginge, de vaert ende negociatie op Oost Ind. moet cesse- ren , gelyk gebleken is, dat voorde vereeniginge der verscheide compagnien de goeden alhier tegen malcanderen soo hadden opgejaecht, dat er langer niet en was te handelen, hetwelcke wederoinme soude geschieden , daer de voorsz. coopluiden uit dese landen souden worden met piloten ende bootsvolck geassisteert, ende want de heren staten tegen het octroy, by hen de Oost Ind. Comp. van dese landen geaccor- deert, niet en vermogen te doen sonder de vereeninge te breken, ende een menichte der voornaemste cooplieden van dese landen te ruineren , dat Syne Excell. Syn Maj'. sal ver- soeken , de heren daervan te excuseren, ende tot dien eynde te considereren, dat de voorsz. Comp. voortane heur schepen ten oorloge toe- rusten, omme heure traficque met gewelt tegen het gewelt ende de magt des Conings van Spaignien in Oost Indie te stabilieren, ende denselven aldaer alle mogelycke afbreuck te doen, daervan dese gepretendeerde Comp°° de proufyten sonder costen ende peryckel soude comen te genieten tegen alle redenen ende recht. (Jan. 20). Fabricatie van spelden. Opte requeste van
Joost Claesz. vanden Bosch, speldemaker al- hier inden Hage, is geaccordeert octroy met seclusie van alle andere speldemakers etc., te |
|||||||
|
119
|
|||||||
|
desselfs breeder sal. 't voorsz. officie bedient
hebbende, is getracteert gevveest (Maart 26). Blinden van oude zeilen. Te scryven aen
de admiraliteyt te Rotterdam, voor morghen avont gereet te willen doen maken ende schepen, omme naer het legher gebracht te worden , blinden van ouwe zeylen, tot de lenghte van 100 roeden, 10 of 12 voeten hooghe, heb- bende litsen ende oogen van boven ende be- neden, ende 105 staken, die onder ende bo- ven scherp , ende bequaem syn, om de litsen te vatten. (Apr. 19). Fransch~Oost-Indische vaert. Opde re-
queste van Lucas Anthoine Panti, onder- daen vande croone van Vrankryk, versoukende, dat de heren staten souden gelieven ordre te geven, dat Pieter Lyntges, d'oude ende de jonge, vader ende soon, coopluiden tot Am- sterdam, volgende de commissie des Coninx van Vrankryk , inde Nederlanden hen souden mogen toereden op Oost Indien, is geordon- neert te appoincteren : Die staten generael ge- leth hebbende opt inhouden van deserequeste, verclaeren, dat sy nyet lievers en doen , als Syne Maj'. van Vrankryk te believen naer hare vuitersten vermogen, voor soo vele den welstant vanden staet deser landen enichsins doet ly- den, maer also het veisoek der suppleanten (streckende om te maken een nywe negotiatie op Oost Indie) directelyck daertegen is stry- dende, mitsgaders het octroy by hem die vande Oost Ind. Comp. in dese Nederlanden verleent, hetwelke sy verplicht syn voor het maintainement van hare eere ende credit te ondeihouden ende achtervolgen, mitsgaders om die Spangiaerden egeen dore te openen, om de vereenichde Oost Ind. Compagnie, die met soo groote moeyte ende costen te wege gebracht is, te scheuren, hebben Syne Maj'. van Vrankryk sulke berichtinge hierop doen doen, dat sy sekerlyk vertrouwen , dat deselve daerinne sal hebben contentement. (Apr. 21). Willem Jansz. {Blaeu). Is Willem Jansz.,
van Alcmaer, ende Hermen Alartsz., die de heren staten gepresenteert hebben een grote werelts caerle, voor een gratuiteyt toegelegt 25 gl. {eod.). |
|||||||
|
mogen setten of drucken op syne papieren,
daerinne hy suppl. syne spelden sal steken, etc., syn merok ofte teycken, wesende een oyevaer met een crans ofte croon, etc. , verbiedende meer andere speldemakers etc., 't voorsz. hantmerck ofte wapen, vanden oyevaer etc. te conleifeyten , in wat maniere dattet sy, te weten den oyevaer ofle een ander gevogelte, cleyn ofte groot, den oyevaer eenigsins gely- ckende, met wat couleur ofte couleuren, dat men dien soude mogen naeschilderen ofte na- drucken, tsy onder oft boven , met wat ver- meerderinge, dat sulex soude kunnen of mo- gen geschieden etc. — It., Piet. Gerritsz., mede tot Rotterdam, octroy, om op syn spel- debrieven te mogen voeren, de roode leeuw sonder croon, etc. (Febr. 26). Will. Jansz. {Blaeu). Is Willem Jansz., tot
Amsterdam , geaccordeert octroy, omme voor den tyt van 6 jaren naestcomende alleene in de vereenichde provincien in druck vuyt te geven een bouxken , geintituleert: JSieuw graelbouck, nae den onden sty I
vuyt de alder correclsle observatien van den vermaerden astronomo Tycho Brake gecalculeert ende gestelt opten meri- diaen deser Nederlanden t verbiedende etc. (Mart 19). Caert van Sluis en Aerdenburch, etc. Is
Floris Balthasar, plaetsnyder, wonende tot Delft, toegelegt 200 guldens eens, voor alle syne pretention van geleverde caerten, ge- daene costen ende moeyten, mitsgaders gedaen afteickeninge van't lant van Sluys ende Aer- denburch , met het nyewerhavenscbe gat ende andersints, verbiedende denselven voortane eenige wercken te maken tot last van 't lant, sonder schriftelyck bevel vande heren staten generael of raet van state, ende wordt den greffier belast dese resolutie te stellen in han- den vanden raedt, ten eynde haer Ed. daervan kennisse mogen hebben. {eod.). Antho. Adriaensz. Is Antho. Adriensz.,
soon van mr. Adr. Antonisz., op de attesta- tie van mr. Stevin, vande bequaemheyt des- selfs aengenomen inden dienst van het lant, als ingenieur, opten voet ende tractement als |
|||||||
|
120
|
|||||||
|
ges byden Co. van Vrankryk is doende, tot
nadeel vande voorsz. Comp. ende den dienst deser landen , versoekende, datde heren staten souden gelieven, daerop met sulken ernst te letten, als d'importantie vande saek vereyscht. (Apr. 29). Te schryven aen Pieter Lyntges, alsoo de
heren staten met hem hebben te communi- ceren eenige saken, den dienst vanden lande aengaende , dat hy nyet laten en wil sich al- hier te vinden woensdage naestcomende. (eod.). Zyde-molen. Is Abra. van Tongerloo ge-
accordeert octroy voor 6 jaren naestcomende, te mogen maken of doen maken seker niewe inventie van syde-molens, nooit in dese ofte andere landen gebruykt, met dewelke alleen de rouwe syden sullen kunnen werden gereddet (!), sonder deselve in Italie ofte eenige andere ko- ningryken te dorven versenden, anders als met consent vanden suppleant, ende alle degene, die een moelen binnen [den voorsz. tyde sullen willen practiseren, gehouden sullen syn den voorsz. suppl. des jaers daervoor te betalen twee guldens, mils dat het sal staen aen het welbehagen vande borgermeesteren vande ste- den, d'armen, die an hem een moelen versoeken, voor nyet te hebben, hen tselve toe te laten, of nyet, verbiedende oversulcx een yegelyk de voorsz. moelens na te maken, ofte buiten dese landen gemaeckt, inde selve te brengen, om te gebruiken, by verbeurte vande selve, ende 200 gl. etc, Alles op con- ditie , dat het sy een nieuwe inventie. (May 2). Recognitie aan Meurs. Is Joanni Meurskio
tot een vereeringe, voor seker boucxken, by hem de heren staten gedediceert, geintituleert: de luxu Romanorum, 100 daelders. (eod.'). Inventien van Drebbel, etc. Opte requeste
van Pieter Pietersz., Jan Adriaensz. (Drebbel) ende Willem Pietersz., alle wonende inde Ryp, versoekende octroy, om alleene voor sekeren tyt te mogen gebruycken de waterconste, by hen geinventeert, soo om onder het water te gaen, staen, sitten, leggen, eten ende drin- cken, lesen ende schryven, sin gen ende spreken. Voorts om eenige bruggen ende sluysen te
repareren ofte te nyete te doen, cabels onder |
|||||||
|
Is Willem Jansz. vanAlcmaer, wonende tot
Amsterdam, geaccordeert octroy, voor den tyt van 6 jaren etc. te mogen doen drucken ende vuytgeven een groote mappant mundi, in twee ronden, by hem yerst uitgegeven, ver- biedende etc. (Apr. 23). Doctor Velsius. Opte requeste van D. Jo-
hannes Velsius, junior, medicus tot Leeuwaer- den, is geaccordeert, by soo verre als den raet van state egeenen anderen doctor inde plaetse Doct. Sixti Arcerii en hebbe aenge- nomen, dat haer E. opte recommendatie des welgeboren heere grave Wilhems van Nassauw, stadholder etc., den supp). in dienst sullen mogen gebruiken op gelyck tractement, als den voorsz. Doct. Arcerius gehadt heeft. (Apr. 26). Zuylen rapporteert, dat de heren vanden
raet voor advys bedunct, dat men den dienst doctoris Velsii inde plaetse doctoris Arcerii niet en behoeft. Is daerop den greffier belast, grave Wilhem te spreken, om van syn Gen. te verstaen , oft syn G. oock ernst is, dat deselve hem vanden persoon des voorsz. doct. Velsii begeert te laten dienen, om, ingevalle jae, syne G. daerinne te believen, andersins dat men hem syn versoeck sal afslaen. (Apr. 27). Is op seer ernstige instantie ende recom-
mandatie des welgeb. heeren grave Willem ende 't goet getuigenisse, dat deselve geeft vandc bequaemheit ende ervarenheyt inde chir- urgie ende de medicinen vanden persoon van doctor Velsius, sulcx oock, dat de welgemelde here grave verclaert, dat deselve niet alleen syne persoon (daer die noet des niocht ver- ejschen) themwaerts soude willen vertrouwen, niaer hem oock bequaem achten, om tot voor- deel van 't gansche leger, ende een yeder sol- daet in 't particulier, hoe langer soe meer , gebruikt te kunnen worden, den voorsz. doct. Velsius inden dienst van 't lant, als der me- dicynen doctor inde plaetse doctoris Arcerii aengenomen, op deselve gagie, als doctor Ar- cerius heeft gehadt. (eod.). Transch-Oost-lndische vaerl. Compare-
ren gedeputeerden vande Oost Indische Gomp., remonstreren ende geven schriftelyk over seker pointen tegen depoursuite, die Pieter Lynt- |
|||||||
|
121
|
|||||||
|
groote ende twee cleyne globos terreslres.
(May 31). Nieutv walerwerk. Is Daniel Coenraetsz.,
lootgieter, borger van Dortrecht, geaccordeert octroy voor 10 jaren , om te mogen maken een waterwerk, by hem geinventeert, daermede men gestadich door den wint sal kunnen uit- malen 't water uit de leechste landen, ende 't selve brengen over de dyken , daer men dat begeert, nl waren deselve dyken hooch 40 voeten ende meer, mede oock, datbygebrek van wint, hy 't selve effect kan gedoen , vol- gende 't getransfigeerde patroon, verbiedende etc. {inn. 24). Nieutue slyckmolen. Is Gerrit Ryckelsma
ende Coenraet van Neurenburch, wonende tot Dortrecht, ende heur erfgenamen , geaccor- deert octroy voor 10 jaren, om te maken ofte doen maken sekere slyckmolen, by hem gein- venteert , daervan het schep lanck is vyf ende veertich voeten, met twee raders, de ronde cirkelsgewyse van 16 voeten, elck radt met dertich sclieppers, breedt synde elck derde- half voet, dwelck men kan rysen ende dalen nade gelegenheidt vande. diepte van 't water, daer men't gebruikt, kunnende werken recht doorgaende vyf voet breet, diep derdehalf ende drye voet in cleye ende andere harde gronden, volgende het patroon te transfigeren, verbie- dende etc. (Juny 24). P. Merula. Is geaccordeert, dat men de
dedicatie, die D'. Merula, als inden dienst van het lant wesende, de heeren staten doet van syn Cosmographie, voor aengenaem sal aenne- men ende men op syn vereeringe sal letten, soo wanneer als hy het werck in forma sal presenteren, dat men voorts syne Cronicque met den eersten sal doen visitcren, door eenige daertoe te commilteren. (Jul. 4). Fransch-Oosl-Indische vaert. Ontfangen
eenen briefF van Syn Excell., vanden 19. Juny, beroerende het vervolgh van Pieter Lyntges in Vrankryk, tegen d'Oost-Indische Compagnie. (Jul. 8). Schryfkonst, Jehan vander Velde, fran-
coysche schoolmeester binnen Rotterdam, ge- accordeert octroy voor 6 jaren, om te doen 16
|
|||||||
|
schepen, die gesonken syn, vast te maken,
om vuyt den grout te winder]. Voorts mede orn peerlen ende andere cos-
telyke goederen opten gront te soeken , mits- gaders om eenige missiven ofte brieven heime- lyck onder het water te dragen ende brengcn, is goet gevonden, dat men die suppl. sal belasten eenige vuyt dese vergadering, eerst in't secreet te onderrichten, waerinne dat heme conste bestaet. (May 3). Is Jan Adriaensz., Pieter Pietersz., ende
Will. Pietersz. etc., voor 10 jaren gcaccordeert octroy (als voorsz.) elc. (eod.). Transoh- Oost-Indische vaert. Compa-
reert Pieter Lyntges, coopman tot Amster- dam , met synen soon, heeft de heren staten tot hare begeerte onderricht vande impetratie in Vranckryk vanden Co. by sekere Franchoy- sen van seker octroy, om aldaer te mogen opreehten eene Oost-Ind. Compagnie ende de schepen daertoe noodich, alhier toe terusten, ende daertoe oock te licliten in dese landen, piloten , scbippers ende scbipsvolck, gelyck hy de heeren staten heeft getoont d'originele commissie, op hem comparant ende synen soon houdende, incite conditien ende instructie, daertoe dienende, verclarende nyet te min, dewyle hy was een lantsate, daert de heren staten soude roisgenuegen, dat hy hem inde directie van dese sake soude beinoeyen , dat hy willich is, hetselve te laten berusten, ver- trouwende nochtans, ingevalle de heren staten hiernamaels de voorsz. equipagie souden toe- laten, dat deselve sullen gelieven goet te vin- den, dat hy hem daerinne employere. Nae lecture vanalles, is die comparant vande com- municatie met synen soon ende syne gedane presentatie bedanckt, ende vermaent hem al- tyts te willen dragen, als een goet lantsate ende b'orger van dese landen toestaet, sonder iets tegens het octroy vande vereenichde Oost- Ind. Compagnie in dese landen te willen voor- nemen, dat hy belooft heeft. (May 6). Globen van Van Lanoeren. Is Aernt van
Langeren tot eene vereeringe toegeleyt de som van 400 gulden, voordat hy de heren sta- ten gedediceert ende gepresenteert heeft eene IV.
|
|||||||
|
122
|
|||||||
|
opt schryven des Couinx van Vranckryk, ten
faveur van P. Lyntges, ten regarde dat de rupture (!) vande Oost-Indische Comp. daeraen gelegen is, niet alleen tot ondienste van Syne Majesteit ende dese landen, maer oock tot ruiue vande Goningen, daermede de voorsz. Oost-Indische Compagnie gehandelt heeft. (Oct. 18). Te schryven aen de bewinthebbers der
Oost-Indische Compagnie, tot Amsterdam , te adverteren, wat sy estimeren de presenten (die sy naer Vranckryk gedestineert hebben te senden, aen eenige heeren tot vorderinge vande saken tegen de versochte equipagie van Pieter Lyntges , op Oost-Indie), om te exami- neeren of die oock ter eere souden dienen , ende dewyle dat er di-y principale heeren syn, die de directie van dese sake hebben, dat sy wel souden doen, dat sy voor den derden oock een present beschicken. (Oct. 29). Nieuw middel. Opte requeste van Dan.
Wilders, gelet wesende opden voet, daer mede hy soude weten in treyn te brengen de drie middelen, by hem geinventeert, opte tabacque, caerten ende papier, ende bevonden, dat die souden moeten gepractisecrt worden by het innecommen in 't lant, daertoe convoy staet, ende niet opte contumptie is verstaen, dat er egeen apparentie is, dat men tselve sal in treyn brengen. (Nov. 2). Fransch-Oosl-Ind. vaert. Ontfangeu een
brief van Amsterdam, met het derde present, gedestineert naer Vrankryk, (te senden naer Rotterdam an vander Veken, om naer Parys te besorgen aen Aerssen), met last om naer goet- duncken te verdeylen aen Rosny, Silley ende Villeroy, ende de sake vande compagnie tegen het gepretendeerde van Pieter Lyntges aen hem te recommenderen. (Nov. 4). BarneveWs soonen. Den here advocaet van
Hollant verclaert, dat hy van meeninge is, syne twee soonen onder den treyn des cheur- fursten van Ceulen te senden naer Praegh, ende van daer naer Italien, ende tot dien eynde deselve syne soonen te doen versien met be- hoorlyke paspoort, versoekende te verstaen, of de heeren staten tea regarde yandejegen- |
|||||||
|
drucken ende uitgeven syn Schryfkonstbouck,
verbiedende etc. (Jul. 15). P. Merula. Is D'. Merula tot een vereeringe
toegeleyt, voor het boek, geintituleert: Pauli G. F. P. JV. Merulae cosmographiae generalis libri ires. Item, Geographiae parlicularis libri ir, die by de heren staten gedediceei't beeft, 100 goude ducatons in specie. (Aug. 6). Caerle vande belegering van Sluis. Is Flor. Baltbasaer, plaetsnyder te Delft, toege- legt 100 daelders, voor de kaerte vande af- beeldinge vande belegeringe vande stadt Sluis, die hy de heren staten heeft gedediceert, mits dat hy gehouden is te leveren 20 caerten, ende wordt daerom gelast hem aen te seggen, egeen caerten meer te snyden, tot last van 't lant, ofte hem op eenigen tocht te geven, sonder expresse schriftelycke last, ofte dat men an- dersins daervoren niet en sal betalcn. (Aug. 10). Lintmolen. Is Willem Dircksz. van Sou- nevelt, voor tyden gewoont hebbende tot Voorschoten, geaccordeert octroy voor 10 jaren etc., alleene te mogen maken , verkopen ende gebruiken sekere lintmolen ofte gelouwe, by hem geinventeert, dienstich ende be- quaem niet alleene, omme met cleynemiddel ende wercken allerlei soorten van linten, maer bovendien door den gestadigen voortganck, soodanige schoon, effen ende gelyck werck, dat tselve in schoonheit ende sterckte veel te boven gaet alle andere linten , byde voorsz. moelen ofte gelouwe niet gemaeckt, volgende bet patroon, door het octroys te transfigeren, verbiedende etc. (Oct. 3). 'lAgentschap in Schollant. Opterequeste
van Peler Zibs, versoekende in Schotlantge- cmployeert te worden in plaetse vanden agent D'Amman sal., is nog ter tyt opgehouden daer- op te disponeren. (Oct. 15). Vaert naer Moscovie. Scholten Martensz.,
schipper tot Staveren, voorgenomen heb - bende, omme met syn schip, genaempt de Forluyn, met coopmanschap te vaeren naer Moscovie, Venetie, ende van daer naer Ci- pris, geaccordeert commissie in forma. (Oct. 17). iransnh- Oost-Indisc'ie vaert. Geadviseert |
|||||||
|
123
|
|||||||
|
woordige gelegenheit van tyt ende saken ,
daerinne eenich bedencken souden nemen ofte swaricheit maken , in welken gevalle hy liever syne soonen soude t'huys houden , dievvyle hy egeensins van meeninge en is, syne soonen sonder goede versekertheit te laten vertrecken ofte hasard loopen, is geantwoort, dat de voorsz. heer advocaet daerinne sal mogen doen ende handelen naer syn goetduncken. (Nov. 7). Hans Vlaminck. Is Hans Vlaminck toege-
leyt 100 daelders, voor den goeden yver, ge- toont, om het verloop in't stuck vande munte te helpen redresseren , weslialve hy alhier inden Hage eenige dagen gevaceert heeft. (Nov. 14). Inventie van een pomp. Opde requeste
van Jac. Bastiaensz,, compasmakei' ende pomp- maker tot Delft, versoekende octroy tot het maken van syne nieuwe inventie van pompen, onime inde schepen ende andersins gebruikt te worden, is verstaen, dat den suppleant eerst sal overleveren het model van syne inventie, ende verclaren den prvs van elck pompe elc. (Nov. 17). ; F Is Jac. Bastiaensz., etc., geaccordeert octroy
voor 6 jaren, op seker pompwerck, by hem geinventeert, seer bequaem ende dienstich, soo om t'schip gebruikt te worden als oock tot waterlosinge te lant, verbiedende elc. (Dec. 3). Generaal essayeur. PieterGeritsz. Douw,
te Dort, essajeur generael, geaccordeert 3 jaren van syn traclement, van 72 gulden 'sjaeis. (Nov. 29). . Petardiers. Is het tractement van Pierre
Rogiers ende Pierre Roquires (!), francoysche petardiers, die byden Coning van Vrankryk syn gerecomniendeert, geaugmenteert vande 30 gl. tot 36 gl. ter maent. (Dec. 20). J a, Alemains (!), ingenieur. Geconsen-
teert opte serieuse recommandatie van Syn Excell., dat men Jacques Alemains inden dienst deser landen sal aennemen als ingenieur ende tracteren gelyck andere iugenieurs vauden lande. (Dec. 20). Wagen-coren-molens. Opte requeste van
Ger. Ryckelsma, van Amsterdam, hem be- clagende dat Gisbr. Pietersz., van Amsterdam, |
hem sou vervorderen na te maken sekere in-
ventie van coorenmolens, by hem gedaen, tegen syn octroy, versoekende etc., is geap- poincteert, dat hy hem sal hebben te addres- seren aen de ord maris justicie. (Dec. 31). 1606.
Wagen-corenmolen. Is goetgevonden, dat
men den secretaris de Bye sal lasten, te spre- ken met Gysb. Pietersz., die aenbiedt de heren staten te vercopen de corenmolen, by hem aen de hande vande heren staten gestelt, of hy denselven voor een redelyken prys ende op redelyke dagen den lande soude wiflen laten, ende waervoor elc. (Jan. 1). Opte requeste van Gysbr. Pietersz., mole-
maker tot Amsterdam, alhier gebrocht heb- bende sekeren corenmolen-wayen, by hem geinventeert ende gemaeckt, om dien aen't lant te vercopen, is den suppleant tot syne gedaene costen toegelegt 20 gl. (Jan. 11). Zyde~molen. Opte requeste van Gaspar
Benoist is, omme eenige goede consideration geaccordeert, dat den suppleant de drye ba- len syde, daervoren in recognitie van syne inventie de generaliteit aen de bewinthebbers vande Oost-lnd. Comp. haer credit heeft ver- streckt, sal mogen betalen aen het collegie ter admiraliteit t'Amsterdam, met 2000 gl. gereedt, ende die reste in vier toecomende jaren, t'elke jare een vierde part vande selve reste , mits steilende sufficiente cautie ten con- tentemente van't voorsz. collegie, dat hy het toecomende jaer het eerste vierdepart sal be- talen, ende soo voorts van jaer tot jaer etc., consenterende, dat den suppleant, soo verre hem goetdunckt, sal mogen doen drucken seecker bouxken , geinscribeert: De geheele conste, d'middelen ende
beleyt, omme de sydewormen te winnen,
oock t'haren onderhouden witle moer-
besien-boomen te sayen, teplantert ende
op te brengen, elc. (eod.).
Will. Jansz. (Blaeti). Is Willem Jansz.,
boecveicooper tot Amsterdam, geaccordeert
octroy, omme voor 6 naestcomende jaren al-
16*
|
||||||
|
124
|
|||||||
|
vanden autheur derselve te conlrefeyten , son-
der consent vanden voorsz. Baptists van Deu- ticom, opte verbeurte elo. (Febr. 1.6). J. Lipsius. Is den heere Justus Lipsius, wo~
nende tot Loven , geaccordeert pasport, omme met 2 syner dienaers den toecomenden somer te gaen naer Spae, omme aldaer de wateren te drinken ende daerna wederom naer Loven te keren. (Febr. 24). Willem Jansz. (Blaeu). Is Willem Jansz.,
caertmaecker tot A.msterdam, geaccordeert oc« troy, omme alleen inde vereenichde provincien voor 7 jaren naastcomende te mogen drucken, doen drucken ende vuytgeven zeecker Zee- caerl-boeck, by hem byeen gestelt ende ver- gadert, bequaem ende vorderlyk totte zeevaert, mitsgaerders seker nywe paskaerte, by hem nyeuwelyk gesneden ende by Cornelis Doedesz. van Edam geinventeert, inhoudende de navi- gatie vande Ooster-, Wester- ende Mitlantse zee, verbiedende, deselve caerten ende zee- caertboeck, in 't geheel ende ten deele nae te drucken, ofte buiten de vereenichde provin- cien nagedruckt, inde selve te brengen, om te vercoopen, opte verbeurte vande selve, boven 300 gl. etc. (Febr. 27). Pelarden. Bemonstreren de gedeputecrden
van Utrecht, dat Syn Excell. den petardier La Boche geiast heeft te maken 16 petarden van alle soorten , met eene merkelyke quali- teyt van granaten binnen Utrecht, ende die van Utrecht versocht den voorsz. La Boche te furneren de behoeftc, daertoe noodich, alhicr gelesen, versoekende te verstaen, de goede meeninge vande heeren staten, nademael de voorsz. behoeften veel syn ende eene merkelyke somme sullen costen, waer dat die van Utrecht de betalinge daervan sullen verhalen, ende waer dat sy de voorsz. petarden ende andere inge- nien sullen senden, omme bewaert te worden, is na deliberatie, alles geordonneert te bestel- len in handen vanden tresorier deBie,omme van Syn Excell. te verstaen, ofte de voorsz. petarden ende inventien gemaeckt synexpres, tot eenige sekrete saken , omme daerna aen den raet rapport te doen , ende by haer E. gedis- pouecrt te worden , wie dat de betalinge daer- |
|||||||
|
leene inde vereenichde provinclen te mogen
drackea ende uitgeveu het pourtret, by hem vande stadt Amsterdam in'tkoper doen sny- den, verbiedende yegelyken hetselve pourtret in't gebeel of deel, in't cleyn ofte groot, binnen den voorsz. tyt nae te boelcheren, by pene van verbeurte ende hondert gulden etc. (eod.). Fabricalie van spelden. Opte requeste vande gemeene cooplieden ende spelmnkers in Hollant, hen beclagende, dat in Engelant ver- both vervolgt wordt, ofte alrede vercregen soude syn , dat voortaen egeen spellen , commende vuyt den Nederlanden, aldaer ontfangen ofte vercocht souden worden, is geordonneert, dat men deselve requeste sal senden aen den agent Carron, ende hem te lasten, hem daerop te in- formeren , ende soo veele byden Coning ende de heereu, Synder Maj*. raden, te doeu, dat sulke verboth, tegen den vryen hand el van Groot Brittannien met dese fanden, niet en werde toegelaten , ofte alrede surreptivelyk ver- cregen wesende, dat Syne Maj1. gelieve het- selve verboth weder in te treckeu ende af te doen. (Jan. 20). Caert vande belegering van Oastende. Is
Floris Balthasaer toegelegt 50 gl. ecus, voor het caertgen vande belegeringe van Oostende, geamplieert totten lesten dach , datdenheere van Marquette vuyttrock. (Febr. 3). Zijde-molen. Opte requeste van Caspar
Benoist, is geappoiucteert, dat de hereu sta- ten verstaen , dat den suppleant by rechte ofte accoort sal genieten het effect van het octroy, h:m gegunt. (eod.). Almanak vd. plaelsn. van Deuticom. Is
op 't voorschryven vande stadt Deventer, Bap- lista van Deuticom, boekdrucker ende plaet- snyder binnen deselve stadt, gcaccordeert octroy ende consent, om, syn levenlanck ge- durende, alleene inde vereenichde Nederlan- den te mogen drucken, doen drucken ende vercopen seecker almanach-boexkens, onder het wapen der voorsz. stadt Deventer vuyl- gaende, verbieden alien etc. ditselve almanach- boucxkens na te drukken, vuyttegeven ofte te vercoopen , noch die voorsz. stadts wapen op till'under derselver almanachen, ofte den naem |
|||||||
|
125
|
|||||||
|
het getransfigeerde model, verbiedende etc.
(May 3). Psalmen van Mamix. Is Bonaventnra de
Smith, geseyt Vulcanius, geaccordeert octroy Toor 6 naestcomende jaren , alleene inde ver- eenichde provincien te doen drucken de laetste verbeteringen der psalmen ende lofsangen, soo de heere van Sint Aldegonde deselve gedaen heeft, verbiedende op pene van 100 gl. etc. (May 20). Doctor Slrobanus. De wed uwe van doctor
Strobanus, om eenige goede consideration, toe- gelegt in erkentenis van bares mans saliger extraordinaris diensteu, 100 daelders eens. (May 22). Prins Maurils wapenhandel, door de
Gheyn, Op de requeste van Jaques de Gheyn, is den suppleant geaccordeert octroy, omme voor den tyt van acht navolgende jaren alleene in 't coper te snyden ende in druck te mogen vuytgeven, in vier verscheyden talen, het contrefeytsel naer het leven van alle de postu- ren, die de soldaten in 't hanteren van haer wapenen behoren Je gebruycken, elck conform het veranderen van het werck, dat sy pre- senteren te doen, alles volgende de rechte ordre ende observatie, die Syn Excell. begeert waergenomen te hebben , met de instructie, daertoe dienende, verbiedende een yegelyck etc. (May 29). Papegay. Te schryven aen de bewint-
hebbers vande Oost-Indische Comp., de heren staten te adverteren, off sy niet en weten te becommen eenen papingaye (!), tamelick groot, met een roode burst, blauwe, geluwe ende vreempde veien , om voorts te vereeren ten dienste vanden lande. (Jun. 22). Tapisserie van goud-leer. Is geaccor-
deert, dat men den groot-canselaer vanden Coninck van Denemarken sal vereeren met eenige tapisserien van goude leeren, ter somme van 500 gl. (Jul. 2). Lulherschen te Middelburg. Is gelesen de
requeste, gepresenteert byde inwoonders der stede van Middelburch, toegedaen synde de onveranderde confessie van Augsburg, ende goedgevonden , dat men den heer Magnus sal |
|||||||
|
■van sal doen, ende waer dat men de voorsz.
insirimienten sal brengen. (Maart 14). Adrianus Romanus. Item, geaccordeert
pasporl, gratis, op recommandatie vanden here advocaet van Hollant aen den here Ad risen Romanus , mathematicus ende medicyn vande keiserlyke Majesteit, omme van Loevente mo- gen reysen naer Wirtsburch, m Syne Maje- steits dicnst, met syn dienaer, familie ende bagagie. (Maart 21). Atlas v. Mercator, door Jud. Hondius. Is
Judoco Hondio, voor de dedicatie vanden Allanle Mercaloris, by hem voltrocken, ge- daen aen de heren staten generael, tot eene \ereeringe ende recompensie van syne gedane costen , toegelegt de somme van 700 Carolus guldens. (Apr. 15). Pelarden. Is geconsenteert, dat de heer
van Dorlh, tot Zutphen, Doesburch ende Grolo, tegen de petard>, sal doen maken aen elke stadt tot de concurrentie van 3000 gl., sulks dat de poorten vande selve steden , soe daermede als met hetgene, dat de voorsz. van harentwege daertoe sullen doen, tegen des vyauts surprinsen, mogen syn versekert, dies wort verstaen, ingevalle die 3000 gl. met '( gene dat de steden daerby sullen doen , nyet genoechsaem en syn, oin de voorsz. werken te maecken, dat by, om costen te sparen , eenige poorten sal mogen doen begraven ende besluyten. (Apr. 30). Aleaulme (!), dechiffreur. Den ingenieur
Aleaulme, 50 gl- ter maent, mils dat by hem daer voren oock sal gehouden syn t'employe- ren in't dechiffreren van geintercipieerde brie- ven, die hem te dien eynde in handen sul- len worden geslelt. (May I). Nieuw waterwerk. Piet. Hygarsz., van
Breda, geaccordeert octroy voor 20 jaren , op seker iuventie van een nieuw waterwerk, omme te gebruycken op alle valleyeu, diepten ende leege landen , om deselve droech te maken , mitsgadeis het water op alsulke hooch ten te brengen, als in dese landen nooit te voren gesien is geweest, hetwelk gebruikt kan wor- den bequamelyk by windt, paerden, lopen- de rivieren oite weinige menschen, volgens |
|||||||
|
12G
|
|||||||
|
versoeken, aen den magistraet van Middelburch
te willen recommanderen, dat sy inde sake willen civiliseren ende deselve met alle dis- cretie ende stillicheyt beleyden ten Ireguarde vande Duitsche vorsten, die deser lande ge- meene saken toegedaen syn, daerover, dat van gelycken gedaen wordt in verscheyden andere steden vande vereenicbde provincien. (Jul.LI). Ysere armen. Opte recjueste van Didier Momion ende Mathieu Homieu, ingesetenen van Calys, piloten van een schip vande voorsz. stadt, hebbendeelck verloren heuren rechten arm, in zee, door een stuck geschuts, dat den capiteyn Simon Svvaen in haer schip heeft doen schieten , accorderende de beren staten, dat Henrick Meynaert, wonende tot Delft, hem elck sal mogen maecken een yseren arm. (Jul. 17). Slyp-molen. Clnes Willebrantsz., borger
te Delft, geaccordeert octroy voor 4 jaren, op seker slyp-molen, by hem geinventeert ende becosticht, omuie schoppen , spaden , bylen , houweelen ende allerhande andere gereedschap mede te mogenslypen, verbredende etc. (Jul.22) Petarden. Opte requeste van Dav. Wy- nanisz. ende Adriaen Jansz Dop, petardma- kers, is geappoincteert, dat se hem sullen nddresseren aen degenen , die hem in't werk hebben gestelt. (Jul. 29). Ordonnantie op de assecurantie. Op re-
commandatie van die van Amsterdam, voor5 jaren geprolongeert 'toctroy, dat Barent Adri— aensz., boekdrucker tot Amsterdam , geaccor- deert is geweest opten 14. Febr. 1598 , op het drucken ende verkopen van sekere ordonnan- tieu ende willekeuren , op't stuck vande asse- curantie, byden gerechte vam Amstei'dam ge- niaeckt ende gepubliceert, te weten na d'expi- ratie vande loopende conccssie. (Aug. 3). Pasohier Lammertyn, damaslwerker. Opte
requeste van P. Lammertyn, is geappoincteert, dat de hercn staten generael goetgevonden hebben, den suppleant t'employeren , omme in Engelant te brengen, in handeu vanden agent Carron, een casse met damaslwerk, die deselve Carron gelast is te presenteren aen den prince van Wallis e(c. (Aug. 2G). |
|||||||
|
Tapisserie. De heren Symsz. ende Joachimi
rapporteren, dat sy de besichtichde tapisserie hebben gecocht tot 14 gl. d'elle, 50 gl. opte coop van 225 ellen, in acht stucken van 5 ellen diepte , inhoudendc de Hislorie van Alexan- der de Groote, bedragende in 't geheel 3100 gl. (Oct. 19). P. Lammertyn, damaslwerker. Goetge-
vonden, dat men duplicatie vande depesche, die P. Lammertyn, reysende naer Engelant, is medegegeven aen den prins van Gaulis (!), ende den agent Carron , ende voorts aenscry- ven, dat hy voor deselve Lammertyn egeen octroy en procurere byden Coninck , dat d'in- gesetenen deser landcn sou syn prejudiciabel. (Oct. 30). Bybelvertaling. Ontfangen een brief vande
gedeputeerde vande staten van Vriesland, van den 4. deser, daertoe streckende, dat de oversettinge des bybelfc, byden here Aldegonde begonst uit de hebreeusche ende grieksche text, soude mogen worden gecontinueert by Guil. Baudartium, dienaer des Godd. Wooris, is geraden gevonden , dat men dese sake soude laten berusten. (Nov. 23). Lucas Jansa. fVagenaer. Opte requeste
vande weduwe van wylen Luc. Wagenaer, is, in consideratie van grote diensten, byden sel- ven Wagenaer den lande in syn leven gedaen, ceaccordeert betalinge van het jaer pensioen , dKeriniie dat deselve is gestorven, bedragende 100 gl., mits dat de pensioensbrief daermede sal blyven gecasseert. (Nov. 27). Geschilderdebloempot. Geadviscert vvesende
op't copen vanden blompot, om door deu here van Buzanval te doen presenteren aen de Coninginne van Vrankryk, ende geresolveert, dat men den schilder, die den bloemnot ger Schildert heeft, inde vergaderinge sal ontbie- den , ende daervoor presenteren 10U0 gl., sen- der meer. (Nov. 30). Nieuwe molen. Ghysb. Pietersz., molen-
maker tot Amsterdam, geaccordeert octroy voor 5 jaren ,- te mogen maken seker molenken , omme daermede water uit den lande te malen, hetwelk , sunder hulpe, toedoen , noch gou- vernement van menschen, een seer groote |
|||||||
|
127
|
||||||||||||||||
|
accordeert de versochte voorschriften aen den
agent Carron , ten einde deselve continueeren- de syn debvoir, den Coning van Groot Brit- tannien ende Syne Majesteits radon soude be« wegen de inwoenderen van dese landen te continueren haeren gewoonlyken handel met spelden in 't voorsz. ryk. (Dec. 20). P. Lammertyn's damast. Is P. Lammer-
tyn , damastwerker tot Haeilem , geaccordeert ordre op 2092 gl. 10 sc, in betalinge van alsulk damastwerk, als den agent Carron in Engelant gehouden heeft, omme aldaer aen eenige heeren te vereren, volgende desselfs rece- pisse, gedagteekent 19 Oct. 1606. (Dec. 29). |
||||||||||||||||
|
quantiteyt van water, ja meer als de andere
niolens, met minder cost, yeder ure continue- lyk, dach ende nacht, vuyt den lande sal kun- nen malen, verbiedende elc. (Dec. 13). Chirurgyn generaal opte vloot. Is Andries
Herls, geweest synde chirurgyn generael vande vlooten, die naer Westen syn vuytgesonden , toegeleyt een extraordinatis maent gagie vande buit, die opte eerste voyagien syn verovert ende ingebragt, by soo verre alle d'andere ofBciereu gelycke maent hebben geprofiteert. (Dec. 16). Fabricalie van Spelden. Opte requeste
vande gemeen coopluiden ende mrs. spelde- makers inden lande, syn de suppleanten ge- |
||||||||||||||||
|
(Het vervolg hierna).
|
||||||||||||||||
|
Drie Brieven van Prins Maurits aan de
Slaten van Zeeland. (tJIT HET ORrGINEEL)»
|
||||||||||||||||
|
De Prince van Oraengien, etc.
Ed. Mo., elc. Alsoo wy verstaen, dat by U E. Mo. ordre is gegeven billetten t'affigeren jegens den 27.
deser toecomende, totle bestedinge van twee schansen, die by ons ende den raedt van state noodich gevonden werden tolte de fortificatie van Eendrechl, inden lande van TerTholen, aen de Brabantsche syde gelegd te word en, ende dat het vcrsouck, dat U E. Mo. gecom- mitteerden door derselver ordre desenaengaende alhier by de Ho. Mo. heeren staten generael doen, wat gedilayeert wort, waervan nochtans een goede uitkomste verwacht wordt, soo hebben wy U E. Mo. hiermede vrundtlick willen versoecken , sonder prejuditie van't gene deselve U E. Mo. gecommitteerden alhier ter generaliteyt syn versouckcnde ende sustinerende, met deselve bestedinge te willen voortgaen, alsoe het saisoen begint te verlopen, ende dat ongetwyfelt deselve wercken hier naer een merckelycke somme meer souden commcn te be- dragen. Ondertusschen sullen U E. Mo. gecommitteerden de resolutie vande Ho. Mo. heeren staten generael connen afwachten. Ende dese tot geenen anderen eynde dienende, willen wy U E. Mo. hiermede, elc. Ed. Mo., etc.
|
||||||||||||||||
|
's Gravenhaghe, den 24. April. 1619.
|
||||||||||||||||
|
U E. goedtw. vrundt,
Maurice de Nassau.
|
||||||||||||||||
|
128
|
||||||
|
De Prince van Oraengien, etc.
Ed. Erentf., etc. Alsoe wy veradverteert waren, dat de gorgen vande bolwercken vande forten, die op den
Brabantschen kant nevens de riviere van Eendrecht gemaeckt worden, seer nauw vielen, hadden wy den ingenieur David van Orleans by ons ontboden, onime te weten, wat daer van was, alsoo wy hem een pertinente teekeninge mede hadden gegeven, gelyck wy ver- stonden, dat deselve forten souden gemaeckt worden; ende alsoo hy ons onderrichtinghe heeft gedaen, dat deselve naauwicheyt is veroorsakende (!), mils de hooghten der wallen, de dosseringe derselver ende dikte der borstweeren, 't welcke alsoo verheyschte, onime deselve plaetsen deste meer te verseeckeren, ende dat dit alles can geremedieert worden met de lacen van yeder bolwerk xvm voeten te verlengen, 't welcke met cleyne costen can geschie- den, gelyck den voorn. van Orleans U E. naeder sal connen verclaren; Soo versouckcn wy UE. hiermede vruntlyck, de voorsz. verlenginge datelyck te doen besteden ende byder hand t te nemen, opdat 't selve noch dit saisoen mach geeffectueert worden. Ende hiermede, Edele Erentfeste, etc.
In 'sGravenhaghe, den 26. Sept. 1619. UE. goedtw. vrnndt,
Maurice de Nassau.
De Prince van Oraengien, etc.
Ed. Mo., etc. Alsoe de trefues, gelyck U E. Mo, kennelyk is, nu ten eynde is lopende, ende dat wy
sekerlyk daghelycx verwittigt worden, dat den vyandt alle syne steden ende frontieren doet versien ende fortificeren, soo hebben wy, tof onser ontlastinghe, U E. Mo. nochmael willen recommanderen de fortificatie der stede Vlissingen, ten eynde de werken, die aldaer reste- ren gemaeckt te worden, mogen by der handt genomen ende deselve stede buy ten surprinse gebracht worden. Wy en willen niet twyfelen, ofte U E. Mo. en sullen tselve bevorderen, doordien de costen seer gering syn , die daerop sullen lopen, also gy naerder vanden ingenieur David van Orleans suit verstaen. Ende hiermede, etc. Ed. Mo. etc.
'sGravenhaghe, den 10. Marty, 1620. UE. goedtw. vrundt,
Maurice de Nasseu.
|
||||||
|
-^:§!Si>~
|
||||||
|
RESOLUTIEN,
|
|||||||
|
GENOMEN BY HAER HO. MOG., DE HEEREN STATEN GENERAEL,
ENDE DIE VANDEN RAET VAN STATE, AENGAENDE DE
ALTERATIE TE UTRECHT IN 1610. MET NOCH AJNDERE STUCKEN HIERTOE BETREKKELIJCK.
|
|||||||
|
MERCURII, den lit. February.
Presid.: Jongema. Presentes: Dorth, Ghiesz., Brienen, Warmont, Oldenbarnevelt,
Symsz., Magnus, Joachimi, Ocnama, Coenders. Vfntfangen ende gelesen eenen brieff vanden xxiu. January, stilo antiquo, geschreven
by de aenwesende stolen vanden lande van Utrecht, by den welcken haer E. excusee- ren, dat sy voor desen die heeren staten niet en hebben geadverteert vande alteratie binnen Utrecht, binnen vier of vyff dagen herwaerts ontstaen, versoeckende, om redenen in den brief verhaelt, dat de heeren staten souden gelieven twee ofte drye gequalificeerde persoo- nen, in der jle ende soe haest als 't eenichsins mogelyck is, benevens Syn Excell., naer Utrecht te schicken , omme de saeckeh te verhooren, ende daerinne behoorlycke ordre te stellen , vertrouwende dat haere Hoge Mogende 't selve als hare goede bonlgenoten, terstonts sullen doen, dewyle de saecke qualyck uytstel lyden niach, gelyck haer E. aen Syn Excel/, oock geschreven ende versocht hebben, is goetgevonden , dat men Syn Excell. ende den raet van state tegen morgen, ter clocke negen nren, alhier ter vergaderinge sal beschey- den, omme opten voorsz. brief ende dien van Syn Excel), te resolveeren naer behooren. JO VIS, den it. February.
Presid.: Jongema. Presentes: die voorsz. et Walenborch.
Gompareren ter vergaderinge Syn Excell. ende de heeren vanden raedt van state, ende
nadat, in derselver presentie , in deliberatie is geleet geweest, wat men sal hebben te doen, op het versoek vande aenwesende staeten van Utrecht, by derselver brief, ghisteren ontfan- gen , aengaende het gaen van Syn Excell. met eenige gedeputeerde vande heeren staten ge- nerael naer Utrecht, omme aldaer de saccken te verhooren, ende daerinne behoorlyke ordre te stellen, ende nadat daerop met alle consideratien was geleth, is eenparichlyk verstaen , dat men noch sal differeren net derwaerts gaen van Syn Excell. ende de begeerde gedepu- teerde , maer dat men eerst sal schryven aen burgermeesleren , schepenen ende raedt der voorsz. stadt: dat de heeren staten met leetwesen verstaen hebben die misverstanden, die dese dagen binnen Utrecht geresen syn, ende alsoo voor den welstant vande vereenichde Ne- IV. ' 17
|
|||||||
|
130
|
|||||
|
derlanden in't generael ende vande provintie van Utrecht in't particulier, sonderlinge daer
aen gelegen is, dat hare Ho. Mog. pertinentelyck vande oorsaecken ende redenen van deselve nade waerheyt vvorden onderricht, mitsgaders waertoe dat de saecken strecken ende in wat staet deselve syn, omme by tyts te mogen voorcomen de verminderinge, die de geruchten ende rapporten vande voorsz. mis vers tanden souden tnogen veroorsaecken , vande gunste ende affeetie , die de coningen van Vranckrycke ende van Groot Brittanie, mitsgaders vande an- dere princen ende republycken, deser landen vrienden, deselve tot noch toe toegedragen hebben, ende dat hare Ho. Mog. oock op alles te beter mogen letten, ende voorts doen , dat de gelegentheyt vande saecken, ende den dienst van't lant in't generael ende parti- culier vereyscht, dat daerom hare Ho. Mog. versoucken ende begeeren, dat sy haer by den brenger des briefs in diligentie van alle gelegentheyt willen adverteeren, ende niet twyffe- lende, oft die gemeente en is alreede in stilte gebracht, dat zy by alle goede debvoiren ende vermaningen , dezelve in stilte willen houden, besunder behartigende ende besorgende, dat in de saecken vande religie, vande contributien ende in den staet vanden lande van Utrecht, die leeden ende officiers deszelfs egeen veranderinge en worde gedaen , omme te verhoeden alle onheil in de jegenwoordige ruste vande vereenichde Nederfanden, die apparentelyck gescha- pen sonde syn daer uyt te volgen, behalven dat oock sulcke veranderinge grotelyck soude verswacken den bont ende unie vande provincien, daer door haer deselve met Godes ge- nade, hulpe ende assistentie vande voorsz. coningen eude princen deser landen vrienden haer soe lofFelyck gemainctineert ende haere jegenwoordige vryheyt ende ruste vercregen heb- ben , ende dat sy voorts sullen gelieven te helpen bevoorderen , dat de verpachtinge vande generale middelen vande heeren staten van Utrecht, oplen bestempden dach haeren. voort- ganck mach hebben, ende dat by de staten van Utrecht metten alleriersten vruchtbaer- lyck gebesoigneert ende geresolveert mach worden, opte consenten ende alle d'ander poincten by de propositie vanden raedt van state versocht, mitsgaders op het consent versocht tot assistentie van de possederende fursten vanden lande van Gulich , Cleve, Berge, etc., opdat die heeren staten van Utrecht hare gedeputeerden metten eersten op alles geauthoriseert ende gelast, alhier ter vergaderinge mogen senden. Item, dat men copie vande voorn. brieff sal senden aen de heeren staten van Utrecht,
ende haer E. aenschryven, dat de heeren staten generael daerop antwoort ontfangen heb- bende, niet en sullen laten te doen, alles wat den meesten dienst tot behoudenisse vande stadt ende lande van Utrecht vereyscht, dat haer E. ondertusschen sullen wel doen, te ne- men eene goede resolutie opte consenten ende alle d'andere poincten by de propositie vanden raet van state versocht, mitsgaders op het consent versocht tot assistentie vande possederende fursten vande landen van Gulich, Cleve ende Berge etc., ende daermede haer gedepu- teerde metten aldereersten ter vergaderinge wederom senden. Is voorts aen Syn Excell. geremitteert, op gelycken voet te schryven oft nyet.
Is noch goetgevonden, dat men den bode sal lasten, in de stadt Utrecht comende, te
vernemen, of den nyeuwen magistraet den eedt gedaen ende in de bedieninge getreden is; in gevalle ja, die brieven daeraen houdende te presenteren; in gevalle nyet, die op te houden. Eod., post prandium.
Presid. ende presentes die voorsz.
Syn gelesen die concepten vande brieven, voorden middach geresolveert te schryven aende
heeren staten van Utrecht ende burgermeesteren, schepenen ende raedt derselver stadt, ende eearresteert. |
|||||
|
131
|
|||||
|
SABBA.TI, den vi. February, post prandium.
Presid. ende presenles die voorsz.
Ontfangen eenen brieff vande aenwesende staten vanden lande van Utrecht, gedaleert
den XXVI. January, slilo antiquo, daer by haer E. alnoch insisteren opte compste van Syu Excell. met eenige gecomniitteerden vande beeren staten generael tot Utrecht, dan is uyt- gestell daerop te resolveren, tot dat antwoort sal syn gecommen opten brieff, geschreven aen borgermeesteren, scbepenen ende raedt der stadt Utrecht. LUNAE, den vm. February.
Presid.: Coenders. Presentes: Ghiesz., Biesman, Dorth, Brienen, Warmont, Olden-
barnevelt, Symsz., Magnus, Joachimi, Jongema, Oenama, Clant. Syn gelesen twee brieven vande heeren staten van Utrecht, by dewelcke alnoch instantie
gedaen wordt opte compste van Syne Excell. met eenige gecommitteerde vande heeren sta- ten generael aldaer; is goetgevonden, dat men deselve sal stellen in handen van Syn Excell. ende des raets van state, omme daerop te letten, ende naden middach, ter clocke vier uren, inde vergaderinge te compareren, om daerop te resolveeren met gcmeen advys. Eod., post prandium.
Presid. ende presentes de voorsz. Is ter presentie van Syn Excell. ende des raets van state, in deliberate geleet, wat men
op 't versoek vande heeren staten van Utrecht, mitsgadcrs van burgermeesteren, schepenen ende raet derselver stadt, by de brieven vande selve ontfangen (alle tsamen daer toe streckende, dat Syn Excell. met eenige gedeputeerden vande Ho. Mog. Ed. heeren staten generael tot Utrecht souden comen) sal doen; ende op alles rypelyck geleth , verstaen ende geresolveert, nademacl die borgercu van Utrecht de wapenen hebben afgeleet ende in stilte syn gebracht, ende dat die heeren staten ende de stadt Utrecht beyde instantelyck versoecken , dat Syn Excell. met eenige gedeputeerde vande heeren staten generael tot Utrecht metten eersten souden corn- men , dat men deselve daer inne sal accommodeeren ende believen, ende Syn Excell. daer toe versoucken , gelyck geschiet, ende alsoe Syn Excell. hem daertoe willich heeft verclaert, syn by de heeren staten generael daertoe versocht ende gecommitteert de heeren Ghiesz., amptman van Bommel, een uyt Hollandt, ende Joachimi uyt dese vergaderinge, ende uytten raet van state, de heeren Runnia ende tresorier generael de Bie; ende sullen Syn Excell. ende die voorsz. gecommitteerde, tot Utrecht wesende, vande heeren staten van Utrecht verstaen, watter begeert wordt, ende alles doen, na de gelegentheyt, wat mogelyck, omme de religie ende den staet vanden lantschap van Utrecht te mainteneren ende conserve- ren, sonder daerinne eenige veranderinge toe te staen; mitsgaders daertoe te arbeyden, ende alle mogelycke debvoiren te doen, dat die afgestelde conlributie wederom opgericht worden, ende aengaende de riddermatige saecken wordt verstaen, dat syn Excell. met de voorsz. heeren gecommitteerde daerinne sullen doen , nadat de gelegentheyt ende den dienst van't lant sullen vereysschen ende toelaten, ende de heeren staten van alles, van tyt tot tyt, van haer gebesoigneerde ende wedervaren adverteren. Is voorts geordonneert, deseu volgende aen de voorsz. heeren staten van Utrecht te
schryven ende te adverteren, dat Syn Excell. geresolveert is, hem naer Utrecht te vervoe- gen, ende dat de heeren staten oeck goetgevonden hebben, Syn Excell. eenige uyt hare 17*
|
|||||
|
132
|
|||||
|
Ho. Mog. vergaderinge ende vanden raet van state by te voegen, die welcke hen met Syn
Excel], opten wech sullen begeven met Godes hulpe, soe haest als dien daertoe bequaem ende reysbaer sal wesen , sonder 't selve langer te dilayeeren. MERCURII, den x. February.
Presid. Coenders. Presentes, die voorsz. ende Walenborch.
Is in deliberate geleet, wat informatie ende instructie dat men sal geven aen de heeren
gecommitteerde, vertreckende met Syn Excell. naer Utrecht, omme deselve Syn Excell. met raet ende daet te assisteeren in 't redres der saecken aldaer, ende verstaen (naer be- hoorlycke deliberatie), aengesieu, dat die heeren gecommitteerde in den staet van 't lant syn ervaren, ende weten, watter voor den meesten dienst ende welstant vanden lande in 't ge- nerael, ende vande provincie van Utrecht in't particulier vereysscht wordt, dat d'selve sul- len met Syn Excell. besoigneren, nade occurentie ende gelegentheyt der voorvallende saecken, ende daertoe sunderlinge arbeyden, dat geredresseert niach worden , voor soe veele als't eenichsins doenlyck is , alles wat in de alteratie daertegen gepasseert is, ende dat voorts alles in goede stilte gebracht ende gehouden mach worden, ende nyet toelaten , datter eenige veranderinge geschiede in de religie, in den staet ende regieringe, nochte in de middelen vande contributien vanden lande van Utrecht, aengesien dat inden eersten aenvanck van de handelinge opten trefues , de provincien malcanderen, Syn Excell. ende den wclgeboren heere grave Wilhem, mitsgaders oock die heeren ambassadeurs vande coningen van Vran- ckryck ende van Groot Brittannien dat alsoo belooft hebben, omme bare Ma'en, Syne Excell. ende den welgeboren heere grave in de voorseyde handelinge gerust te stellen, ende dat oock te considereren staet ende daerop wel te letten is, by soo verre als bet ierste lith ende oock het tweede geredresseert soude worden, sulcx dat deselve leden beschreven sou- den moeten worden naer het oude gebruyck, dat in sulcken gevalle daeronder souden com- pareren verscheyden papisten ende andere partydige, ende opten staet niet wel gesint, tot seer groot nadeel ende prejudicie desselfs, ende soe veele de middelen van contributien aen- gaet, sullen mogen voorstellen, ende die van Utrecht te bedencken geven, oft sy deselve mid- delen afstellende oft verminderende souden connen evenwel hare quote in de beloofde con- tributien opbrengen , oock haer secours totte saecken van Cleve presteren, mitsgaders hoe seer absurdt dat het geacht soude worden, dat men oude middelen, die in treyn syn, soude afstellen, ende daertegen soecken nyeuwe onsekere middelen in te voeren , omme de contributien van Utrecht aen de generaliteyt (die nyet ledich en mogen staen) te verval- len, allensinls voorts bevoorderende, ende daerop insisterende, dat metten iersten die heeren staten van Utrecht hare gedeputeerden wederom ter vergaderinge vande heeren staten generael senden, met goede resolutie opte consenten, by den raet van state ver- socht, by hare E. propositie voor het loopende jaer, mitsgaders totte voorsz. saecken van Cleve , ende is voorts goetgevonden , dat die voorsz. heeren gedeputeerden by den anderen sullen compareren, ende hiernae eerae inslruclie voor hun formeren , gelyck haerl. dat best sullen vinden , mitsgaders oock, om te adviseren ende resolveren op haer vertreck, 't zy met Syn Excell. ofte daernae, gelyck deselve sullen bequaemst achten , hctwelcke gestelt wordt tot haerlicder discretie ende goet bevinden. Is voorts goetgevonden, dat men die voorsz. heeren gecommitteerde sal mitgeven brieven
van oredentie, van wegen dese vergaderinge aen de heeren staten van Utrecht, ende die schout, borgermeesteren, schepenen ende raedt der stadt Utrecht. |
|||||
|
133
|
|||||
|
MERCURII, den xvn. February.
Presid.: Pieck. Praesentes: Biesman, Brienen, Oldenbarnevelt, Symsz., Magnus,
Jongema, Oenama, Walenborch. Ontfangen ende gelesen eenen brieff vande heeren gecommitteerde, wesende tot Utrecht
gedaieert den xiv. deses, ter presenile vanden raet van state, ende in deliberate geleght wesende, 't gene daerby wordt voorgestelt, belangende den heer van Brakel, ende het voor- genomen veranderen vande borgerhopluyden biunen Utrecht, is met gemeen advis verstaenn ende geresolveert te antwoorden, dat den heere van Brakel hem sal hebben te reguleere, naer Syn Excell. ende der voorsz. gecommitteerde raedt ende advis, ende dienvolgende vuylte stadt wederom te vertrecken, ende dat Syn Excell. ende sy by alle wegen ende mid- delen, daertoe oock sullen arbeyden, ende de saecken daernae dirigeren, dat dese haer Ho. Mog. E. resolutie, volgende het voorsz. Syn Excel!, ende haerlieder advis wevdt nage- comen ende geeffectueert, den voorsz. heere van Brakel tot dien eynde aenseggende, dat men egeensints in besoigne op syne saecken sal treden, soo lange als by binnen Utrecht sal blyven; aengaende de voorsz. veranderinge vande borger hopluyden , dat de heeren staten insgelycx verstaen in conformite van Syn Excell. ende haer L. advis, datmen die oude dienende hopluyden behoort te continueeren totte eerste vernyeuwinge vande magistraet tot Utrecht, omme egeen meerder oneenicheyt, questien ende misverstanden onder de borgeren door de voorgenomen veranderinge te vcroorsaecken, dat daerom hare Ho. Mog. versoucken. ende begeeren , dat Syn Excell. ende heeren gecommitteerde dese saecke ende de vordere besoignen in recommandatie willen nemen ende beherttigen. m
VENERIS, den xix. February. President ende presentes die voorsz.
Ontfangen ende gelesen eenen brieff van Syn Excell. vanden xvm. deses, tot Utrecht
geschreven. Item, noch twee brieven vande heeren gecommilteerde, aldaer wesende, beyde ten
voors%. dage geschreven, maer de leste na dat deselve gecommitteerden hadden ontfangen den brief vande heeren staten vanden XVII. deses, ende de saecken daerinne verhaelt geleet wesende in behoorlycke deliberatie, is geresolveert, dat men Syn Excell. van het ontfangen vande voorsz. brieven sal adviseren ende bedancken , ende schryven, dat op het inhouden van deselve rypelyck geleth ende goetgevonden is, de heeren staten meeninge ende intentie daerop aen de heeren gecommitteerden over te senden, om deselve Syn Excell. te commu- niceren ende het effect daervan te vorderen, dat hare Ho. Mog. oversulcx versoeken ende begeeren, dat Syn Excell. gelieve dese saecke by der hant te nemen ende alsoo te beherti- gen, als den dienst ende welstant vanden staet van 't lant in 't generael ende in 't particulier vande provincie van Utrecht vereysscht. Item, dat men gelyck advis van het ontfangen vande voorsz. brieven salgeven aen de heeren
gecommitteerde ende deselve aenschryven, dat de saecken daerinne verhaelt ende voorgestelt, geleet wesende in behoorlycke deliberatie, hen daerop voor antwoort wel heeft willen voegen, dat de heeren staten volcomelyck vertrouwt hadden , dat op hare Ho. Mog. resolutie ende aenschryven van eergisteren, Syn Excell. ende sy het vertrecken vanden heere van Brakel vuyt Utrecht souden hebben doen efFectueeren , dan, terwylen 't selve tot haren leetwesen niet en is geschiet, ende hare Ho. Mog. dat alnoch dienstelyck ende noodich achten, hun senden hierby gevoecht besloten brieven, soo aen de burgermeesleren ende regierders der stadt Utrecht |
|||||
|
134
|
|||||
|
als aen den heere van Brakel, elck apart op 't selve subject, gelyck sy by de copien van
deselve brieven sullen verstaen, wesende nochtans daer en tusscben der heeren staten mee- ninge ende ernstige begeerte, dat Syn Excell. ende sy t'samen ende besunder sullen arbey - den ende by alle vuyterste debvoiren daertoe trachten, ommc (is't eenichsins doenlyck) sonder overleveringe van deselve brieven, het vertrecken des voorsz. heeren van Brakel al- noch te weege te hrengen, tot hanthoudinge ende autboriteyt van't landt ende van Syn Excell. daeraen ten hoogsten by de jegenwoordige constitutie van saecken gelegen is; inuien niet, dat sy rypelyck hierop sullen letten , off by het overleveren vande voorsz. brieven, 't sy aen den magistraet alleene, off aen den heere van Brakel alleene, off aen beyde, 't voorsz. vertreck seekerlyck geschieden ende geeffectueert sail worden, opdat de publiecke anthoriteyt niet en worde geprej udicieert. daer voren sy sonderlinge sullen sorge dragen, ende dat ten sel- ven eynde d'heeren staten resolutie mach worden naegecommen ende volbracht, 't welcke hacr L. alnoch serieuselyck gerecommandeert wordt te willen behertigen. Item, dat men sal schryven aenden magistraet van Utrecht, dat men hun indachtich
houdt vande vermaninge, die de heeren staten hun by haere voorgaende serieuselyck heb- ben gedaen, ten eynde dat sy daerop sunderlinge soude letten ende toesien , dat in de te- genwoordige gelegeutheyt ende constitutie van saecken, binnen Utrecht niet by der hanf en soude worden genomen, tendeerende tot nyeuwicheyt ende veranderinge in de religie, in den staet ende regieringe 's lants van Utrecht, nochte inde contributien ende die middelen van dien , aengesien dat sulcx nyet als tot groot nadeel ende prejudicie van't gemcene beste, verachteringe van 's lands saecken , ende seer schadelycke consequentie en soude cunnen ge- schieden , dat daerom hare Ho. Mog. ten hoochsten verwondert syn te verstaen vuytte ad- vysen van syn Excell. ende die heeren gecommitteerden, dat den heere van Brakel, tegens voorgaende formele resolutie byde regierders der stadt Utrecht genomen, ende byde hee- ren staten van Utrecht geapprobeert, inde stadt Utrecht gecommen is, ende inde selve noch is blyvende, niettegenstaende de vermaninge, hem by Syn Excell. ende die heeren gecommitteerde tot syn vertr^fck vuytte selve stadt gedaen, trachtende hem in 's lants regie- ringe te ingereren, contrarie de voorsz. heeren staten serieuse vermaninge, ende alsoo haere Ho. Mog. dit vooi-stel ende dese maniere van doen, des heeren van Brakel achten van groot bedencken, daerop byden jegenwoordigen loop der saecken , met alle Ieden ende verstan- den wel staet te letten; "dat daerom d'selve hare Ho. Mog. ernstich begeeren is, dat sy daerinne promptelyck willen versien, ende dat doende den voorsz. heer van Brakel lasten, vuytte stadt Utrecht datelyck te vertrecken, op dat de saecken, die den welstand vanden lande aengaen, opte instantie ende het aenhouden van Syn Excell. ende die heeren gecom- mitteerden gevordert, ende voorts opte swaricheden, aldaer ontstaen, rypelyck geleth, ge- besoigneert ende gedaen mach worden naer behoren, de selve ten eynde gebracht wesende, dat daernae by dengenen , dien dat toestaet, op desselfs heeren van Brakel particulier ge- daen sal worden, sulcx als behooren sail. Item, dat men sal schryven aen den heere van Brakel, dat die heeren staten generael
ten hoochsten verwondert syn, dat hy by dese gelegentheyt ende constitutie van saecken, tegens voorgaende formele resolutie, byde regierders vande stadt Utrecht genomen, ende byde heeren staten vande selve lantschap geapprobeert, hem binnen Utrecht heeft laten Yinden, ende dat hare Ho. Mog. noch veel vreempder voorcompt te verstaen, dat hy tot noch toe inde selve stadt gebleven is, nyettegenstaende ende onaengesien de vermaninge, die hem by Syn Excell. ende die heeren gecommitteerde serieuselyck is gedaen, ten eynde hy vuytte stadt soude vertrecken, opdat door syne presentie aldaer, ende het voirderen van syne particuliere saecken, 't geene tot dienst vande generaliteyt ende den welstant vanden |
|||||
|
135
staet van 't landt, rnitsgaders tot ruste ende eenicheyt vaade stadt van Utrecht in 't parti-
culier nodich isende promptelyck dient afgehandelt, nyet en soude worden beleth ofte ver- achtert, ende alsoo dit voorstel ende dese syne procedure de heeren staten mishagct, ende hare Ho. Mog. alnoch oordeelen, dat syn verblyven binnen Utrecht in dese gelegentheyt de gemeyne saecke schadelyck is, dat derhalven derselver hare Ho. Mog. ernstige meninge ende bevel is, dat hy hem vuyt deselve sal hebben te vertrecken, sonder des te syn in gebreke, opdat de publieque saecken, ende 'tgeene ten dienst vander generaliteyt, mette ruste ende eenicheyt vande voorsz. stadt aengaet, afgehandelt wesende, alsdan op syne particuliere sae- cken mach geleth ende gedaen worden nae behooren, daerane dat alsdan hare Ho. Mog. de goede handt sullen hou.den , daerop hy hem sal hebben te verlaten. Is voorts gelast, dat men copie sal senden aende heeren gecommitteerde, vande brieven, die
geordonneert syn te schryven aen Syn Excell., die magistraet van Utrecht ende den heere van Brakel. LUNAE, den xxii. February.
'. ■
Presid.: Oldenbarnevelt. Presentes: Pyeck, Dorth, Biesman, Brienen, Cromhout,
Symsz., Magnus, Jongema, Oenama, Coenders. Ontfangen eenen brieff vande heeren gecommitteerden tot Utrecht, vanden XX. deses,
daer mede overgesonden wordt het Recueil, vergaderl uytte vyf gesehriften, overgegeven van wegen de genieente binnen Utrecht; is goetgevonden, dat men naerder schryven sal verwachten, alvooren daerop t'antwoorden. • '.-■•-'- .....■■' : ■• ' ' '
|
||||||||
|
JO VIS, den XXV. February.
|
||||||||
|
Praesentes de voorsz. Warmont, president.
Is geadviseert opten brieff', gisteren ontfangen vande heeren gedeputeerden tot Utrecht,
ende alles naer behooren geconsidereert ende bewogen wesende, is eenparichlyck geresolveert daerop t'antwoorden, dat d'heeren staeten alnoch verstaen, in conformite van hare Ho. Mog. voorgaende met gemeen advis geschreven, dat haer E. by alle wegen ende middelen sullen arbeyden ende de saecken daer nae beleyden , dat den heere van Brakel hem vuyte stadt Utrecht vertrecke, opdat egheen oorsaecke gegeven en worde by syn verblyven , tot meer- der verachteringe vande gemeene besoignen ende ander ongemack, ende dat sy besundere daerop sullen hebben te letten, ende soo veel te effectueeren, datter egeen veranderinge en worde toegelaten inde religie; item , inde regieringe vanden staet vande lantschap van Utrecht, namentlyck nyet inde twee eerste leden vanden selven staet, maer dat de selve leden gelaten worden in terminis, ende die limiten vanden voet, die in wesen ende 't gebruyck is geweest, totte leste generale alteratie binnen Utrecht; noch oock in het stuck vande contributien; dat hare Ho. Mog. oversulcx versoucken ende begeeren, dat sy (hem hiernae reguleerende) die voorsz. saecken, met Syn Excell. sulcx willen betrachten ende behertigen, als hare Ho. Mog., Syn Excell. ende hun dat toevertrouwen, ende deselve weten den dienst ende welstant vanden staet deser landen, nae de jegenwoordige gelegentheyt ten hoochsten (te vereys- schen. Eod., post prandium.
Ontfangen eenen brief vande heeren gedeputeerde tot Utreeht, vanden xxni. Febr. |
||||||||
|
136
|
|||||
|
VENERIS, den v. Marty.
Presid.: Magnus. Presentes: Pyeck, Biesman, Dorth, Brienen, Warmont, Oldenbar-
nevelt, Cromhout, Walenborch, Synisz., Jongema, Jelisz., Goenders. Compareren die keeren doctor Sebastiaen Egbertsz., gecommitteerde raet vande keeren sta-
ten van Hollant, ende Albert Joachimi, gecommitteerde vande heeren staten van Zeelant, tot deser vergaderinge van Utrecht, albier by Syn Excell. gesonden , hebben, naer presen- tatie van haren credentsbrieff van Syn Excell,, qedateert tot Utrecht den mi. denes, gerap- porteert het gebesoigneerde binnen deselve stadt, by Syn Excell. ende die heeren gecoru- mitteerden vande Ho. Mog. heeren staten , benevens derselver Syn Excell. gecommitteert, mitsgaders 'tgene wat inde voorsz. stadt, geduerende hare presentie aldaer, tot gisteren nae den middach toe, is gepasseert, ende gelesen synde de stuoken, daerloe dienende, hebben van wegen Syn Excell. ende heeren gecommitteerde op alles versocht, te verstaen d'heeren staten goede meninge, hoe dat Syn Excell. ende haer E. hun vorder sullen hebben te dra- gen , ende wat sy in der saecke nun opgeleght sullen hebben te doen; is goetgevonden, dat men de resolutie sal houden in bedencken, tot naden middach, ende ondertusschen de overgebrachte stucken stellen in handen vanden raet van state, omme op't voorsz. rap- port te formeeren haerlieder advis. Eod., post prandium,
Presid. ende presentes die voorsz., Basse, Egbertsz., Joachimi.
Compareren die heren raden van state, ende is communicative (haer E. advis gehoort)
geadviseert op het gedaen rapport vande heeren gecommitteerden van Utrecht wedergekeert, maer nyet eyntelyck daerop geresolveert, dan de saecke in bedencken gehouden tot morgen. S ABB ATI, den Ti. Marty.
Presid. ende presentes die voorsz.
Syn wederom ter vergaderinge gecompareert die heeren raden van state, ende, haer
advis gehoort, op het gedaen rapport vande heeren doctor Sebastiaen Egbertsz. ende Albert Joachimi (alhier by Syn Excell. gesonden, volgende desselfs brieff van credentie, gedateert den IT. deses), van 't gene dat by Syn Excell. ende die heeren gecommitteerde vande Ho. Mo. Edele heeren staten generael tot dier tyt toe, soo metten heeren staten van Utrecht als cock metten magistraet derselver stadt is gehandelt, is, na rype deliberatie, (met allc behoorlycke consideratien geleth wesende opte gewichticheyt, importantie ende consequentie vande saecken, voor de conservatie vande publiecke authoriteyt vanden lande, mitsgaders van Syn Excell. in't particulier) eenparichlyck, met gemeen advis verstaen ende geresolveert, dat die voorsz. heeren rapporteurs in diligentie wederom naer Utrecht sullen vertrecken , ende Syn Excell., mitsgaders die heeren gecommitteerden verclaren, dat die resolutie ende 't be- geeren vande Hoochgemelte heeren staten generael is (omme in alles genoech te doen), dat Syn Excell. ende haer L. sullen gelieven die geeligeerde ridderschap ende cleyne steden, die magistraet ende borger hopluyden tot Utrecht, met alle goede redenen, mameren ende mid- delen van inductien te bcwcgen, omme de saecken te stellen aen de decisie van syn Excell. ende die heeren gecommitteerden; ende by soe verre als deselve daertoe niet en willen ver- staen, off daerinne bewilligen, daer by soudeu begeeren te vougen, eenige onbehoorlycke conditien ofte constrainte , dat in sulcken gevalle Syn Excell. rondelyck sal gelieven te ver- claren , dat sy mette gecommitteerden vande heeren staten generael, ende sulcke andere |
|||||
|
137
|
|||||
|
vande geeligeerden ende die vande ridderschap, mitsgaders d'ofBcieren vande staten van
Utrecht ende andere, die Syn Excel}, sullen begeeren te volgen, (die welcke Syn Excell. sal nemen in syn sauvegarde) begeert vuytter stadt te vertrecken, ende 't selve metter daet aisoe doen ende effectueeren, bescheydende die vande stadt Utrecht hare gedeputeerde in den Hage te senden, orame aldaer met volkomen kennisse de geheele gelegentheyt vanden saecken te examineeren, ende voorts daerinne te doen naer behooren, ende by aldien als Syn Excell. ende sy beter souden bevinden tot afhandelinge vande saecke, dat eenige meer ge- committeerde m eene naerder frontierplaetse van het Slift Utrecht souden common, ende da I Syn Excell. ende de heeren gecommitteerde, beneffens die geeligeerde vande ridder- schap, mitsgaders eenige vande stadt, d'officieren vande staten van Utrecht (best vande saecken geinformeert wesende) hen aldaer souden willen vinden, ommc de saecken met vol- commen kennisse verstaen, geexamineert ende afgehandelt te worden, sullen Syn Excell. ende heeren gecommitteerde 't selve toestaen ende daerinne bewilligen by accommodatie. Eod., post prandium.
Presid. ende presentes die voorsz. Is de voorsz. resolutie, op de saecken van Utrecht, voorden middach genomen, geresu-
meert, ende eyntelyck, gelyck deselve ingestelt is, gearresteert, ende goetgevonden, dat men aen Syn Excell. sal schryven ende versoucken, die te willen nacommen ende eflectueeren mette heeren gecommitteerde, gelyck Syn Excell. ende gecommitteerde dat toevertrouwt Vfordt, mitsgaders den welstant ende dienst vanden lande dat vereysscht, gedragende hun voorts hare Ho. Mog. totte voorsz. resolutie, ende 't gene die afgesonden heeren gecommit- teerde, die over het nemen vande selve geweest hebben, Syn Excell. sullen refereren. Hier nae hebben die heeren gecommitteerde, voor haer vertreck, versocht te verstaen
de goede meeninge vande heeren staten, voor ierst, of het geviel, dat de begeerde sub- missie wordt geaccordeert, hoe verre dat sy sullen mogen toegeven, hare instructie te buyten gaen ende vande selve wycken. Item, wat Syn Excell. ende heeren gecommitteerde sullen doen, by soo verre als sy tot
Utrecht commende, bevinden, dat die geeligeerde ende ridderschap die leste articulen, by den magistraet overgegeven, hebben geteeckent. Item, oft eenige vande geeligeerde ende vande ridderschap t'haerer aencompste tot Utrecht
latiteerden, ofte vuyt de stadt waren vertrocken, wat sy sullen hebben te doen. Item, wat sy sullen hebben te doen, oft die geeligeerde ende ridderschap, oft een van
dese twee leden weygerde de begeerde submissie t'accordeeren: Is nae deliberatie verstaen ende geantwoort, nademael de geproponeerde poincten onseker
syn, dat men daerop mits dien niet eyntelyck en can geresolveeren , maer by soo verre als Syn Excell. ende de heeren gecommitteerde yet sulcx voorvalt, dat deselve overvoet by dach ende nacht die heeren staten generael daervan sullen adverteeren, ende sal alsdan daerop naer behooren geresolveert ende Syn Excell. ende heeren gecommitteerde advis gegeven worden. JO VIS, den xi. Marty.
Presid.: Jongema. Presentes: Biesman, Dorth, Brienen, Cromhout, Magnus, Jellisz.,
Coenders. Ontfangen ende gelesen twee brieven vande heeren gecommitteerde tot Utrecht, geda-
teert den ix. ende x. deses, is uytgestelt daerop te resolveren metten raedt van state, tot naden middach. IV. 18
|
|||||
|
138
|
|||||
|
Eod., post prandiutn.
Presid. ende presentes die voorsz. Compareren die heeren raden van state, ende gedelibereert wesende op het innehouden
vande twee brieven , voor den middach ontfangen vande heeren gecommitteerde tot Utrecht, is met derselver advis geresolveert daerop t'antwoorden, dat d'heeren staten vuytermaten seer verwondert syn, inde procedueren aldaer gevallen tsedert de wedercompste vande heeren gecommitteerde, dan dat hare Ho. Mog., dies niet te min te vreden syn, ten aensien dat de beschryvinge vande staten van Utrecht binnen deselve stadt gedaen is, omme morgen aldaer te vergaderen, soe verre die geeligeerde die ridderschap (!), ende de gedeputeerde vande cleyne steden compareren , dat mette seive gehandelt worde , opte oversesonden vyffpoincten, met sulcken verstande, dat alle alteratie vande gemeente sal datelyck ophouden, ende niet nieer gepleecht worden, ende dat in sulcken gevalle, ofte by bewillinge vande geeligeerde ridderschap ende gedeputeerde vande cleyne steden, ofte ingevalle by submissie, met gemeen consent vande drie leden by decisie d'instructie vande heeren gecommitteerde, soo verre sail mogen te buyten gegaen worden, dat vuyterlyck sal mogen bewillicht worden het ierste lith te augmenteren tot acht persoonen, opten voet van het accordt van het jaer tweeentne- gentich, ende het gebruyck daerop gevolcht, ende anders nyet, behoudelyck dat deselve persoonen sullen wesen goede patrioten ende vande gereformeerde religie. Aengaende het tweede lith en verstaen niet, dat daerinnc eenige veranderinge sal geac-
cordeert worden. Belangende het derde, sail by bewillinge ofte submissie ende decisie als voren , dies aen-
gaende gedaen worden, gelyck Syn Excell. ende de heeren gecommitteerde dat hest sullen bevinden. Gelyck insgelycx gedaen sal worden aengaende de brouweryen ende het recolement vande
rekeningen , volgende den voorslach vande heren gecommitteerde. Dan, in gevalle die geeligeerde ridderschap ende cleyne steden nyet en compareren, ge-
qualificeert omme het besoigne te vorderen, sullen alsdan Syn Excell. ende die heeren gecommitteerde verclaeren, dat de vergaderinge vande staten van Utrecht beschreven sal worden in eene andere bequame ende versekerde plaetse binnen het Stift van Utrecht oft ter naester frontiere. Ende sullen die heeren gecommitteerde in diligentie onder dach ende nacht d'heeren sta-
ten adverteren, wat deselve hiervan hebben te verwachten, diewyle men verstaet, dat der saecken egheen langer vuytstel en cunnen lyden , sonder groot prejudice vanden staet van't lant. S ABB ATI, den xm. SMcerte.
Presid.: Jonggma. Presentes: die voorsz.
Die heeren Doctor Sebastiaen Egbertsz. ende Joachimi, van Utrecht gecommen, hebben, naer presentatie van haren credentabrieff van Syn Excell., gedateert den XI. deses tot Utrecht ter presentie van heer en mr. Anselmus Salmius, licentiaet inde rechten, schepen , ende Jacob vau Medenblick , raedt der stadt Utrecht, mitsgaders van mr. Hugo Buysch, raedt ordinaris in het Hof provinciael aldaer byde magistraet ende gemeente vande selve stadt ver- socht ende gecommitteert, gedaen rapport van't gene dat tsedert haer leste vertreck van liier naer Utrecht voorgevallen, verandert ende gebesoigneert is, by Syn Excell. ende de heeren gecommitteerde, ende in wat staet sy deselve tot Utrecht, op haer vertreck tot Utrecht gelaten hebben, hun voorts refererende tot't gene dat de voorsz, gecommitteerde |
|||||
|
139
|
||||||
|
van Utrecht, de heeren staten aendienen sullen, van 't gene dat de gemeente versouekt ende
begeert, die welcke by monde vande voorsz. raedtsheere Ruysch aengedient ende versocht hebben, dat Syne Princel. Excell. by de heeren staten, ten minsten voor soo veele hare Ho. Mog. aengaet, ontslagen sonde worden vanden eedt ende plicht, daermede syn Excell. verobligeert is te volgen d'inslructie, hem als stadthouder der stadt, steden ende landen van Utrecht verleent, onime meerder authoriteyts te interponeren, tot beslechtinge vande swari- cheyt binnen Utrecht ontstaen, hetwelcke dat nootsaeckelyck stracx dient gedaen, insiende den grooten noodt ende het peryckel, daerinne de stadt Utrecht jegenwoordich is, door de gemeen ambachtsluyden ende arbeyders , metten ghenen die deselve aenhangen, die van ure tot ure haer dreygen inde wapenen te begeven , ende gelyckelyck de trommel te slaen ende inde huysen te vallen, 't welck niet sonder groote bloetstortinge ende groot geclach en soude commen te cesseren, hetwelcke tot noch toe mette andere borgerye, te weten, mette adel- borsten ende musquettiers , die haer in wapenen begeven hebben, beleth is geweest, sulcx dat in desen met extraordinarie goede, ge.nouchelycke middelen dient geremedieert, ende de- selve datelyck byder hant genomen, verthoonende de cleenicheyt vande differenten , vraer doore men egeen gemeente ende soo loffelycke stadt in peryckel behoort te stellen; hierop gedelibereert ende behoorlyck geleth wesende opte importantie vande sake, alvoren te re- solveeren, is goetgevonden, dat men die voorsz. gedeputeerde vande stadt Utrecht door den greffier sal doen versoucken, dat sy haer geproponeerile by geschrifte ivillen vervatlen ende overgeven, omme daerop metten raedt van state te communiceeren, ende derselver advis te verstaen, die voorsz. gedeputeerde van Utrecht hebben desen volgende overgegeven hare instructie, hiemae geinsereert: Instructie voor die E. heeren Anselmus Salmius , licentiaet
in de rechten, schepen, ende Jacob van Medenblick, raedt dei' stadt Utrecht, mitsgaders mr. Hugo Ruysch, raedt ordi- naris in den Hove van Utrecht, by de gemeente der voorsz. stadt versocht, te samen gecommitteert, om te reysen aen de Ho. Mog. heeren staten generael in 's Gravenhage. Inden eersten sullen die gecommitteerde de heeren staten generael aendienen, dat Syne
Princel. Excell. by hare Mogende, ten minsten voor soo veel haer Mog. aengaet, ontslagen wordt vanden eedt ende plicht, daer mede Syn Excell. verobligeert is te volgen de instruc- tie, hem als stadhouder der stadt, steden ende landen van Utrecht verleent, om meer- der authoriteyts te interponeeren , tot beslechtinge vande swarigheyt, binnen Utrecht ontstaen. Dat sulcx noodtsaekelyck stracx dient gedaen, insiende de grote noot ende het peryckel,
daer inne de stadt van Utrecht jegenwoordich is, deur de gemeen ambachtsluyden ende ar- beyders , mitten ghenen die denselven aenhangen, die van ure tot ure haer dreygen in de wapenen te begeven , ende gelyckelyck de trommel te slaen, ende in de huysen te vallen, 't welck niet sonder bloetstortinge ende groot beclach en soude commen te cesseeren , ende 't welck tot noch toe mitte andere borgerye, te weten, mitte adelborsten ende musquettiers, die haer in wapenen begeven hebben, beleth is geweest. Sulcx dat in dese extraordinarie mit goede genouchelyke middelen dient geremedieert ende
deselve datelyck by de handt genomen. Die gecommitteerde sullen mede de staten generael voordragen de cleynicheyt vande dif-
ferenten , waer deur men geen gemeente ende soo loffelycke stadt in peryckel en behoort te stellen. |
||||||
|
18*
|
||||||
|
MO
|
|||||
|
Actum in de vergaderinge vanden rade , op den stadthuyse te Utrecht, desen n. Marty
1610, stilo antiquo, geteeckent J. DK Leerdam. SONDACH, den xmi. Meert.
Presid. ende presentes die voorsz.
Syn ter vergaderinge gecompareert die lieeren raden van state, ende aen deselve sommier
rapport gedaen wesende vande gepasseerde saecken tot Utrecht, item, vande veranderinge aldaer gevallen, ende in wat staet dat die heeren Egbertsz. ende Joachimi dp saecken gelaten hebben, mitsgaders voorgelesen d'instructie vande gedeputeerde vande stadt ende gemeente van Utrecht : is daerop verstaen haer E. advis , ende eyntelyck op alles na bchooren ge- leth, met gemeen advis verstaen ende geresolveert voor antwoordt op het geproponeerde vande gedeputeerde vande magistraet ende gemeente te verclaeren, dat men in alles, wat tot welstant der stadt ende gemeente tot Utrecht is streckende, deselve begcert te believen , ende soe vele aengaet de versochte ontslaginge vanden eedt by Syn Excel!, aen de generali- teyt opte commissie ende instructie, als stadhouder vande lantschap van Utrecht gedaen, dat men behoorlyck vindt, daerop, (nae communicatie met Syn Excell., die heeren gecom- mitteerde vande heeren staten generael, ende alsulcke vuytte geeligeerde ridderschap, gede- puteerde ende stadt ende steden van Utrecht, ende die dienaers vande vergaderinge der heeren staten, kennisse vande saecke hebbende, die sekerlyck ende sonder uytstel hen sullen mogen vinden binnen der stede van Woerden, als naeste frontiere) , promptelyck te resolveeren , ende dat ten selven eynde de heeren ambassadeurs vande Coningen van Vranck- ryck ende groot Brittannien , eensamentlyck die heeren staten generael ende raedt van state (hen) tot Woerden zuilen vinden opten xvi. deser, naden nyeuwen styl, omme aldaer met Syn Excell., die voorsz. heeren gecommitteerde, die geeligeerde ridderschap ende gedeputeer- den vande stadt ende steden te communiceeren ende promptelyck te resolveeren, tot meesten dienste der voorsz. stadt ende goede gemeente van Utrecht. Is voorts desen volgende goefgevonden, dat men die voorsz. heeren ambassadeurs sal ver-
soucken , naden middach alhier ter vergaderinge te willen compareren, ende dat men haer E. vande voorsz. resolutie sal onderrichten , ende deselve versoucken, dat haer E. gelieve hun ruette heeren staten tot Woerden, ten fyne voorsz. te laten vinden. Eod., post prandium.
Presid. ende presentes die voorsz. Syn ter vergaderinge gecompareert die heeren ambassadeurs vande Coningen van Vranck-
ryck ende Groot Brittannien, mitsgaders die heeren raden van state, ende in derselver pre- sence gelesen synde het concept vande resolutie, voorden middach opte saecken van Utrecht genomen, is 't selve eyntelyck gearresteert, gelyck dat hier na volcht geinsereert, ende syn die heeren ambassadeurs versocht, hun dienvofgende tot Woerden te willen laten vinden, die welcke daerinne hebben bewillicht. Die staten generael vande vereenichde Nederlanden, gehoort het rapport vande heeren
Doctor Sebastiaen Egbertsz. ende Albert Joachimi hare gecommitteerde, van 't gene binnen de stadt Utrecht op hare last is gepasseert, sedert hare leste compste aldaer, ende oock de propositie van mr. Hugo Buysch, raedt inden Hove provinciael van Utrecht, Anselmus Salmius , licentiaet inde rechten , schepen, ende Jacob van Medenblick, raedt der stadt Utrecht, gedeputeerde vande burgermeesteren, schepenen, raedt ende gemeente derselver stadt, volgende hare brieven van credentie ende instructie, in date den tweeden deser, |
|||||
|
m
|
|||||
|
slilo veleri, ende op alles rypelyck geleth, oock het ad vis vanden raedt van state, eensa-
mentlyck het goet bevinden vande heei'en ambassadeurs vande coninckl. Ma"" van Vranck- ryck ende Groot Brittannien daerop verstaen, hebben na rype deliberatie verclaert, ende verclaren by desen, dat hare Ho. Mog. met ernst ende affectie die heeren burgermeesteren, schepenen, raedt ende gemeente der voorsz. stadt Utrecht, in alles, wes tot welstant der stadt ende gemeente streckt, begeeren te believen , ende soo vele aengaet die versochte ont- slaginge vanden eedt, by Syne Excell. aen de generaliteyt opte commissie ende instructie, als stadlhouder vande lantschap van Utrecht gedaen , vinden behoorlyck daer op na communi- catie met Syne Excell., hare Ho. Mog. gecommitteerde ende alsulcke vuytte geeligeerde rid- derschap, gedeputeerde vande stadt ende steden van Utrecht, ende die dienaers vande vergaderinge vande heeren staten, kennisse vande zaecke hebbende , die seeckerlyck ende sonder vuytstel hen sullen mogen vinden binnen der stede van Woerden, als naeste frontiere, promptelyck te resolveren, tot welcken eynde de voorsz. heeren ambassadeurs eensamentlyck die heeren staten generael ende raedt van state hen tot Woerden verhopen te vinden opten XVI. deser, na den nyeuwen styl, omme aldaer met Syn Excell., de voorsz. heeren hare ge- committeerden, den geeligeerden, ridderschap ende gedeputeerden vande stadt ende steden te cornmuniceeren ende promptelyck te resolveren, tot meesten dienste der voorsz. stadt ende goede gemeente van Utrecht. Gedaen in den Hage, den xiv. Marty, 1610. Is voorts, met ad vis vande voorsz. ambassadeurs ende raedt van state, goetgevonden, dat
men Syn Excell. ende heeren gecommitteerde vande voorsz. resolutie sal adviseeren ende sen- den copie, mitsgaders vande instructie vande gedeputeerde der stadt ende gemeente van Utrecht, ten eynde om tytelyck le mogen adviseeren die vande geeligeerde ende ridderschap die absent syn, mitsgaders die cleyne steden , opdat deselve hen tytelyck tot Woerden mo- gen laten vinden. Hier nae syn de gedeputeerde vande stadt ende gemeente van Utrecht ter vergaderinge be-
scheyden, ende is deselve de voorsz. resolutie by monde aengeseet ende verclaert, dat men haer die by geschrifte sal ter handen stellen. i
LUNAE, den xv. Meerte. Presid.: Jellisz. Presentes, Biesman, Brienen, Huygens, Warmout, Oldenbarnevelt,
Gromhout, Verius, Magnus, Joachimi, Jongema, Goenders. Te schryven aende burgermeesteren ende regierders der stede van Woerden, dat die
heeren staten generael mette heeren ambassadeurs vande Coningen van Vranckryck ende Groot Brittannien, ende den raedt van state geresolveert syn, morgen aldaer te commen, ende dat oock aldaer sullen compareren Syn Excell. Graef Hendrick, die heeren gecommit- teerde vande heeren staten generael ende andere "vande staten van Utrecht, dat daerom hare Ho. Mog. begeeren, dat sy ordre terstonts willen nemen , dat alle die heeren, bequamelyck nade gelegenheyt mogen worden gefourieert ende geaccommodeert, maer voornamentlyck die heeren ambassadeurs. MABTIS, den xvi. Meerte.
Volgende de resolutie, voorleden Sondach genomen, op het geproponeerde vande gedepu-
teerde vande stadt ende gemeente van Utrecht, syn die heeren staten metten raedt van state ende die heeren ambassadeurs vande Coningen van Vranckryck ende Groot Brittannien vuytten Hage naer Woerden vertrocken, ende opten avondt aldaer gecommen. |
|||||
|
142
|
|||||
|
MERCURII, den XVH. Maert. {Te Woerden.)
Presid.: Jellisz. Presentes; Biesman, Dortfa, Brienen, Huygens, Schagen, Oldenbar-
«evelt> doctor Egbertsz., Symsz., Magnus, Joachim!, Jongema, Coenders. Is, ter presenile vande heeren ambassadeurs vande Coningen van Vranckryck ende van
Groot Brittannien, van SynExcell. ende den raedt van state, geresumeert de leste resolutie, met advis vande voorsz. heeren ambassadeurs ende raedt van state, in den Hage genomen, opte saecken van Utrecht, namentlyck, op't rapport vande heeren doctor Sebastiaen Eg- hertsz. ende Aelbert Joachimi, gecommitteerde vande Ho. Mog. Edele heeren staten generael, •van 't gene dat binnen der voorsz. stadt Utrecht is gepasseert, tsedert hare laetste compste aldaer, ende oock de propositie van tnrs. Hugo Ruysch, raedt inden Hove provinciae], Anselmus Salmius, licentiaet inde rechten, scepen, ende Jacob van Medenblick, raedt der stadt Utrecht, gedeputeerde vande burgermeesteren, scepenen, raedt ende gemeente der- selvcr stadt, mitsgaders den brieff, die dienvolgende aan Syn Excel], is geschreven, endege- proponeert vvesende, (uademael die heeren ambassadeurs, Syn Excel]., den raet van state, staten van Utrecht ende die gedeputeerde van burgermeesteren, scepen ende raedt, mitsga- ders vande gemeente derselver stadt alhier hinnen Woerden, volgende de resolutie, by de heeren staten generael den XIV. deses genomen, ende Syn Excel], geadverteert zyn gecom- pareert), wat voet van besoigne dat men voor het beste ende hequaemsle sal moghen voirne- men, is nae delibei-atie eenparichlyck, ende met gemeen advis verstaen ende geresolveert, dat men partyen elck appart alhier ter vergaderinge sal bescheyden, ende hooren derselver do- Jeantien, ende pretentien, ende voir yerst die gedeputeerde vande stadt ende gemeente van Utrecht, ende sien haren last ende wat deselve hebben te proponeeren ende voor te dragen. Desen volgende syn ter vergaderinge gecompareert mrs. Pieter van Leeuwen, Hugo Ruysch
elide Henrick de Wildt, raden inden Hove provinciael, Anselmus Salmius, licentiaet inde rechten, ende Cornell's van Weede, scepenen, mitsgaders mr. Johan van Werckhoven, raedt, ende Cornells van Vianen, advocaet der stadt Utrecht, ende nade gedane presentatie van derselver comparauten credenfabrieff, gedateert den VI. deses, slilo veteri, hebbende van wegen die magistraet ende gemeente ierst gecongratuleert ende verwillecompt met alle be- leefte complimenten van gebiedenissen ende presentatien, die compste vande voirsz. heeren ambassadeurs vande Coningen, vande Ho, Mog. heeren staten generael ende raedt van state tot Woerden , ende alle tsamen dienstelyck bedanckt voor de genomen moeyte, om tot ac- commodatie vande differenten ende beroerten, binnen Utrecht ontstaen, tot Woerden te eomtnen, verclaerende, dat ten hoochsten noodich is, dat dieselve spoedichlyck geschiede, tot voorcominge van inconvenienten ende periculen van plonderinge ende andere, ende al is 't soo, dat hen de proceduren vande gemeente mishagen, dat sy evenwel (daertoe by d'selve serieuselyck versocht synde) nyet en hebben mogen laten hun te laten gebruycken , om de saecken te helpen accommodeeren ende de gemeente vuytte wapenen in ruste te brengen. Hier nae hebben de comparanten in't lange verthoont de swaericheyt ende onlust., die
binnen Utrecht is geresen, ende dat deselve soo verre toegecomen is, dat daer binnen voort- aen nyemant en is versekert van syn lyff ende goet vande schamele gemeente, die haer hadden begonst op te werpen, die welcke tot noch toe door die borgerhopluyden, o£Ecieren ende adelborsten in officie is gehouden geweest, verclaerende, dat sy wel bereyt waren de oorsaecken ende redenen vande voorsz. swaricheyt ende alteratie vande gemeente te ontdec- ken, maer alsoo deselve te seer odieux syn ten reguarde van eenige particuliere, ende omme andere consideratien, dat sy dat sullen nalaten, ten ware dat sy wierden gepresseert omme de voorsz. ontdeckinge te doen, hetwelcke sy aen dese vergaderinge remitteerden, hebben |
|||||
|
ii,l
|
|||||
|
voorts verhaelt, in wat voegea dat de gemcente in 't beginsel van hare altevatie versckeyde
remonslrantien, inhoudende haer doleantien ende pretensien scluiftelyck hebbeu overgege- ven, daer van d'selve prompt redress hebben versocht, ende dat die magistraet een recev.il daervan gemaect ende die gereduceert hebben in vyff kooftpoinclen differentiael, gelyck als die schriftelick by den magistraet overgegeven, ende als nu soinmierlyck by de comparan- ten verhaelt syn, mitsgaders 'tgene dat diesaengaende in preseiitie van Syne Excell. ende die gecomraitteerde vande heeren staten generael is gebesoigneert, remonstrerende voorts, dat die magistraet niet lievers en souden sien, dan dat tot beslechtinge vande voorsz. poinctea difFerentiael op het spoedichste goede bequatne middelen beraempt mochten werden, otntne de gemeente in stilte te brengen, ende dat deselve magistraet eghene beter ofte bequamer middelen. ea souden weten voor te stellen , dan dat voor yerst afgedaen warden de brouweryen ten plattea lande, ia conformite vande resolutie vande heeren staten generael tot Delft ge- nomen dea eersten Meerte xVtxXXini, ende daertoe de neeringen, ambachten ende rnanu- facturen tsedert 'tselve jaer XVclxxxiiii ten platten lande ingevoert, ende voorts de neeriuge van zyde ende wolle lakenen, mitsgaders van't sout etc., dat voorts geapprobeert worde het concept ofte ordre, gemaect op het creeren vanden magistraet, Syn Excell. ende heeren ge- committeerde behandicht, ende want de reuenue (!) vande reekeningen was belieft, dat die magistraet te vreden was de voirder differentiael poincten te stellen ter arbitragie van Syn Excell., als stadtholder, mits dat Syn Excell. daertoe alvorens soude worden geauthoriseert ende diesaengaende gerelaxeert vanden eedt, die Syn Excell. ter contrarien gedaen soude mogen hebben, ende dat die vuytspraecke daervan soude geschieden binnen Utrecht, op soo cort interval als doenlyck is, omdat alle twist ende ongemack t'eerder soude mogen cesseren, alles naer breder inhouden van haer comparanten inslructie, gedateert den VI. deses, stilo antiquo, die welcke sy in originali hebben overgegeven, benevens het verbael, binnen Utrecht gehouden, vcm't besoigne aldaer gevallen den H. deses, stilo antiquo, nadat sy alle de voergedragen poincten met hare redenen hadden gededuceert ende becleet, versoeckende iterativelyck zeer instantelyck (nadien dat het die heeren ambassadeurs, oyck die Ho. Mog. heeren staten generael, Syn Excell. ende raet van state gelieft heeft, de moeyten aen te nemen om. haer alhier te laten vinden) dat haer soude gelieven 't voorsz. versoeck te accordeeren, daer mede de differenten gevonden ende geaccommodeert, ende de getneente vuyt de wapenen ge- bracht soude mogen worden, daer toe dat sy comparanten haer hebben gepresenteert te laten employeeren, achtende dat daer inue te min swaericheyts behoort gemaeckt te worden, omme dat Syn Excell. inde decisie vande differentiael poincten sal mogen gebruycken , het advis vande hoochgemelte heeren staten generael ofte van derselver gecommitteerde, by soo verre als hem dat alsoo goet duuekt, doende instantie, dat Syn Excell. soude gelieven wederom binnen Utrecht te cominen, gelyck deselve dat aen de gemeente belooft hadde, aengesien dat sy anders als met contentement qualyck in de stadt souden derven keeren. Nae desen syn inde vergaderinge gecompareert die aenwesende heeren staten van Utrecht,
ende is haer E. verhaelt het geprOponeerde, midtsgaders het versoek vande voorsz. gedepu- teerde vanden magistraet ende gemeente der stadt Utrecht, ende voorgelesen derselver brief van credentie ende instructie, met het verbael gehouden van het gebesoigneerde binnen Utrecht den n. deses, stilo antiquo, by hun overgegeven, ende voorts afgevraecht, oft haer E. yets hadden daertegen te seggen ende te verthoonen, die welcke (nadat hare E. daerop met malcanderen hadden gesprocken , voor yerst die heeren ambassadeurs , die heeren sta- ten generael, Syn Excell ende den raet van state, verwillecommende ende bedanckende, voor de moeyten die deselve aengenomen hebben, om alhier te commen, tot accommodatie der saecken ende differenten tot Utrecht) hebben geexcuseert, van dat men hun imputeert |
|||||
|
144
|
|||||
|
als oft sy oorsake souden syn ende schult hebben vande ontstaen swaricheyden ende beroer-
ten, oiiinic dat sy nyet by tyts opte clachte vande gemeente en souden hebben versien, want dat met waerheyt alsoo nyet en sal bevonden worden , maer wel ter contrarie, dat mits de cortheyt des tyts, hun gelaten, zy dat niet en hebben kunnen gedoen , als hebbende haer de gemeente binnen middelen tyde in de wapenen begeven, verhalende, hoe dat de alteratien binnen Utrecht waren ontstaen mette proceduren aldaer gepleechl, die als noch continueren, versoeckende dat daertoe geadhibeert soude worden de noodige remedie ende gerepareert 'tgene dat met gewelt ende tegens de gerechtigheyt vande staten van Utrecht, soo by het innevoeren van eenen nyeuwen magistraet ende 't gene daer vuyt gevolcht is, als an- dersints, gepleecht is , ende alle saecken gestelt in sulke pointen , als die syn geweest voor date vande geresen beroerten ende gedane veranderinge, ende dat men achtervolgende d'unie hun wil hant Jioudcn ende conserveeren in hare rechten ende gerechticheyden, ende na- mentlyck mainteneren het tractaet, by hun gemaeckt met Syn Excell., daerop dat Syn Excell. als stadhouder vande landtschap van Utrecht is aengenomen, ende deselve landtschap eedt gedaen heeft, ende dat hun die voorgelesen stucken in handen souden worden gestelt, omme die te visiteeren ende daerop naerder te letten tot nae den middach, hetwelcke haer E. geaccordeert is. Eod., den xvn. Meerte, naden middaok.
Die staten van Utrecht syn wederomme ter vergaderinge gecompareert, ende is haer E.
voorgehouden , dat de heeren staten generael overgeleet hebbende de veranderinge vande saecken, binnen Utrecht geschiet, bevinden datter maer drye middelen en syn, om tot het redres te commen, als te weten by accoort, submissie ofte extremiteyt, dat tot het middel van accoord hare Ho. Mog. egheen apparentie en sien, hebbende het middel van extremi- teyt , syne difficulteyt ende consideration, ende dat sy daerom het middel van submissie wel het bequaemste souden achten, maer dat sy raeest becommert ende beladen syn inde notf- dige asseurantie voirde heeren staten van Utrecht, om wederom binnen Utrecht te keeren ende aldaer te besoigneren, dat hare Ho. Mog. daerom begeerden derselver meeninge ende advis daerop te verstaen. Die staten van Utrecht hebben hierop verclaert, dat sy geleth hebbende op het gepropo-
neerde vande gedeputeerde vanden magistraet ende gemeente der stad Utrecht, mitsgaders op •derselver instructie ende overgegeven verbael, gehouden van 't besoigne, gevallen binnen Utrecht den tweeden deses, stilo antiquo, daer inne seer sobere stoffe bevinden, om te brecken voorgaende beloften ende solemnele tractaten, ende contracten, ende namentlyck het tractaet met Syn Excell. gemaeckt, daerop dat d'selve als stadholder vande lantschap van Utrecht is aengenomen , die welcke by eede belooft heeft deselve te onderhouden, ende noch min fundaments totte begeerde ontslaginge van Syn Excell. eedt, daermede deselve aende heeren staten generael ende staten van Utrecht is verplicht , omme te mogen doen de deci- sie vande als noch restcerende poincten differentiael, doch dat sy evenwel daerom nyet en syn genegen tot extremiteyten, als de saecken by middelmatige wegen te hulpen souden syn, ende dat sy oversulcx wel te vreden syn , haer te subraitteren aen de heeren ambassadeurs, staten generael, Syne Excel], ende raet van state, nopende d'infractie van 't gene dat by dit tumult is geattempteert tegens d'ordonnantien ende gerechticheyt vanden lande ende het maintenement vande staten, desgelycx oock nopende het poinct vande geeligeerde ridder- schappe, vanden magistraet, vande neeringen ten platten lande ende vande rekeningen, maer dat sy wel kunnen mercken, dat het dessein vanden tegenwoordigen magistraet van Utrecht voirder street als tot dese poincten, sulex dat mette submissie ofte accommodatie van |
|||||
|
145
|
|||||
|
dese pointen, de saecken niet geholpen en sullen wesen , begeerden daerom, dat die heeren staten
generael ende Syn Excell. tegens de voorsz. attentaten ende gewelden behoorlyck gelieven te voorsien , gelyck haer Ho. Mog. selfs verstaen ende geschreven hebben, dat daerinne be- hoorlyck geremedieert ende versien moste worden , ende dat oock sulcx volgende d'unie be- hoort, maer dat vooral wel moeste geleth worden opte versekeringe vande staten, als die in den lande ofte stadt van Utrecht weder vergaderen ende besoigneren souden, ende daer benevens in soo verre alser augmentatie soude dienelyck bevonden worden, dat perso- nen worden genomen, gequalificeert, vande reformeerde religie, naturele vanden lande van Utrecht, ende niet factieux noch officianten, ende dat deselve niet worden gereuoceert, verclaerende, dat sy bevinden, dat het gecommuniceert verbael vanden n. deses veel te milde is geextendeert, ende oyck andersints niet en verstaen, dat de verclaringe, by eenige vuyt vrese ende swackheyt gedaen, eenige vande leden vande staten van Utrecht ver- niach te prejudicieeren, overmits dat terselver tyt de constitutie vande saecken binnen Utrecht niet toe en liet, dat men met vry- ende seekerheyt soude besoigneren ende adviseeren. Die vande ridderschap verclaerden, dat sy haer nopende d'augmentatie vande ridderschap-
pen (als henluyden de nominatie ende presentatie van dien alleene competerende) niet en conden submitteren, maer dien aengaende begeerden te blyven by hare gerechticheyt, die hun Godt ende de nature gegeven heeft, ende dat sy oock niet konden submitteeren 't point vande neeringen ende brouweryen ten platten lande, alsoo daer meer andere Edelluyden ende dorpen syn gerechticheyden hebbende, behalven dien dat sy haer eygen recht ende gerechticheyt, ende hun alleene competerende, nyet en begeren te submitteren noch ver- minderen noch hare kinderen sulcke blame natelaten. Die steden hebben verclaert, dat sy het poinct vande afdoeninge vande neringen ende
brouweryen ten platten lande mette stadt Utrecht sustineren, doch by moderatie ende ac- commodatie, dan dat sy evenwel mette andere staten ende leden versoeken afdoeninge ende reparatie vande nyeuwicheden , binnen Utrecht gepleecht ende geattempteert, als henluden seer mishagende ende prejudiciabel synde , voegende, dat sy haer mette regieringe vande heeren staten van Utrecht seer wel contenteeren ende te vreden waren, ende derhalven oyck versoeken, dat deselve moegen gemainteneert worden. De voorsz. verclaringe vande staten van Utrecht gehoort, is, met advis als voren, goetge-
vonden, dat men de submissie, by haer E. geaccordeert, die gedeputeerde vande magistraet ende gemeente vande stadt Utrecht sal aenseggen, ende deselve gedeputeerde met goede re- denen onderrichten, dat men niet en siet de differenten soe promptelick af te doen, als den noot vereyscht, dan by het middel vande submissie vande selve aen dese vergaderinge, die welcke sy te min hehooren te difficulteeren an te nemen, omme dat de meeninge ende intentie is, dat men op alle de poincten difFerentiael^ mitsgaders opte remonstrantien ende doleantien vande gemeente, mit alle consideratien rypelyck sal letten, ende daerop in alle redenen ende billigheyt bejegenen ende contentement geven, ende synde de voorsz. gedeputeerde desen volgende ter vergaderinge verschenen, is hen de voorsz. onderrichtinge gedaen ende afge- vraecht, of sy comparanten gelast syn , om oyck de decisie vande voorsz. differentiate poinc- ten aen dese vergaderinge te stellen ende te submitteren, ende namentlyck mede het point vande versekeringe aengaende het besoigneeren vande heeren staten van Utrecht staetsgewyse ende andersints voor haere persoonen in deselve stadt. Die welcke daerop verclaert hebben , dat sy egheene andere last en hebben, als in haer
overgegeven insti-uctie en is vervat, ende dat sy nyet en souden derven bestaen, voirders yets over hen te nemen, diewyle sy met alle haer gedane debvoiren, de saecken voirder niet en hadden kunnen gebrengen, dan dat die magistraet ende gemeente geconsenteert heb- IV. 19
|
|||||
|
146
|
|||||
|
ben de declsie vande differentiate pointen te stellen an Syn Excell., als stadtholder van
Utrecht, edoch soe verre als die heeren staten generael souden urgeeren , omtne naerderen last te gecrygen, dat sy hun daerom naer Utrecht souden moeten transporteren, omme sulcx den magistraet ende gemeente 'voir te houden, insisteerende niettemin alnoch opte ont- slaginge van Syn Excell. vanden eedt, die deselve aen de heeren staten generael gedaen heeft, alleenlyck om de voorsz. decisie vande differentiale poincten te mogen doen, ende vorder niet, diewyle datter niet meer te hopen noch te verwachten en is vanden magistraet ende gemeente by desen tyt, als sy by geschrifte overgegeven ende versocht hebben. JO VIS, den xvnt. Meerte.
Is den heer van Brakel opte Verclaring van Syn Excell., vandat hy denselven alhier te
Woerden heeft beschreven te commen, omme de Ho. Mog. heeren staten generael syne saecken , doleantien ende pretensien voor te dragen ende te remonstreren, ten selven eynde geaccordeert syne versochte audientie. Die welcke dien volgende inde vergaderinge gecompareert synde, heeft verthoont die deb-
voiren ende sollicilatien, die hy tot syne groote costen veel jaeren achter den anderen by de heeren staien generael, Syn Excell. ende den raet van state gedaen heeft, omme in syn eere ende gerechticheyt geredintegreert, ende dienvolgende als riddermatich onder die ridder- schap vande lantschap van Utrecht (welcke gerechtigheyt hem niemant en vermochte te nemen sonder infamie) beschreven te worden ; item, dat het verbot hem gedaen vande stadt Utrecht te frequenteren, soude werden afgedaen; ende ten derden , dat het different op syne rekeninge, by recolement vande selve, byder hant genomen, ende onpartydich- lyck afgedaen soude mogen worden, maer dat hy niettegenstaende alle de voorsz. syn gedaen debvoiren, niet anders en heeft kunnen geimpetreren, als alleene, dat hy hem aengaende de voorsz. syne pretensien, soude hebben te addresseren aende heeren staten van Utrecht, gelyk hy't sedert oyck van tyt tot tyt gedaen heeft, hebbende mette veranderinge vande magistraet tot Utrecht, dese dagen gevallen, vanden jegenwoordigen magistraet vercregen acte van consent, omme d'selve stadt vry ende vranck te mogen frequenteeren, sulcx dat hj daerinne heeft contentement, dan alsoo hy alnoch niet en was geredintegreert, ende dat cock niet en was gedisponeert opte differenten van syne reekeningen, heeft instantelyck ver- socht (nademael het Syn Excell. gelieft heeft, hem alhier te beschryven , omme syne dole- antien d'heeren staten voor te dragen), dat hare Ho. Mog. gelieve op beyde de poincten te letten ende daerinne te accorderen, verclaerende, dat syne meening niet en was, hem in eenige regieringe vanden lantschap van Utrecht voorder te laten gebruycken, ende presen- terende hem te verdedigen tegens diegene die hem opleggen, dat hy hem (met) de beroerte tot Utrecht soude hebben bemoeyet. Hierop geadviseert wesende, is met advis vanden raet van state verstaen , het eerste poinct aengaende, (nademael dat de redintegratie, die den heere van Brakel begeerde, is condependent vande principale saccke, die tusschen die leden vande heeren staten van Utrecht jegenwoordich geventilleert wordt), dat men sal uytstellen daerop te resolveren, tot dat deselve principale saecke sal wesenafgehandelt; dan, wat belangt hettweede, raeckende het different op syne reekening, is geaccordeert , met bewillinge vande heerep staten van Utrecht, dat men van 't selve different een eynde sal maecken, ende dat ten sel- ven eynde den heer van Brakel syne rekeninge, gelyck die geprepareert is, sal mogen stel- len , off in handen van des general! tey is rekenkamer, off van die vande ii nan tie inden Hage, tot syne keuse ende goetbeduncken, omme aldaer gevisiteert ende gesloten te worden, ten welcken effecte die heeren staten van Utrecht acngcnouicn hebben, van harentwegen |
|||||
|
147
|
|||||
|
aldaer te senden die stucken, documenten ende verificnticn, daertoe dienende, gelyck die
byden heer van Brakel overgegeven syn, ende sullen partyen sulcke moegen committeren, als haer goetduncken sal, omme respective de voorsz. rekeninge mette documenten ende verificatien te justificeren ende debatteeren, naer vereysch der saecken. Is geproponeert, aengesien dat die gedeputeerde vande stadt ende gemeente van Utrecht
syn gebleven by de poinclen van hare instructie, ende egheen hope en geven van verga- deringe, wat dat men inde saecke voorder sal moegen doen , ende met gemeen advis goet- gevonden, dat men deselve gedeputeerde noch eens ter vergaderinge sal bescheyden, omme te verstaen, off sy van advis ende meeninge niet en syn verandert, ende de decisie vande differentiate poincten begeren te stellen aende heeren ambassadeurs, die staten generael, Syn Excel], ende den raet van state, ingevalle niet off dat sy verclaeren daertoe egheen last te hebben, dat men hen sal aenseggen, dat men verstaet ende begeert, dat sy naer Utrecht sullen vertrecken, ende debvoir doen om daertoe last te vercryghen, ende daer inede inden Hage te commen, doch dat men hierop ierst sal hooren die heeren staten van Utrecht, omme van haer E. te verstaen, wat hun bedunckt, dat men voir het beste ende de meeste vorderinge vande saecke, milsgaders voor den welstant vanden staet van Utrecht sal moegen doen. Desen volgende 't gene des voorsz. is, die heeren staten van Utrecht voir- gehouden wesende, hebben deselve voir antwoort verclaert, voor soo vele aengaet de voir- gestelde submissie, dat sy hun laten beduncken, dat sy daerop gisteren genoech ample verclaeringe hebben gedaen, ende aengaende de gementioneerde ontslaginge van Syn Exccll. yan synen eedt, gelyck dat byde gedeputeerde van Utrecht versocht wordt, dat haer E. tsamen alnoch in verscher memorien hebben, met wat rype deliberatie dat sy met Syn Excell. gehandelt ende getracteert hebben , ten tyde vande delatie van het gouvernement vande provincie van Utrecht, sulcx dat het een ongehoorde sake is, dat een vyfde lith van het derde lith vande staten van Utrecht, alleen met soo cleyn respect des persoons van Syn Excell., sulcke ontslaginge voorstelt, ende dat sy dneromme deselve ontslaginge ende diergelycke veranderinge van 't voirsz. tractaet, aengegaen met raedt, advis ende commissie vande Ho. Mog. heeren staten generael, niet en souden konnen toestaen, bedanckende Syne Excell. voir de goede debvoiren by hem inde administratie van syn gouvernement, den tyt van twintich jaren gedaen, ende versoeckende, dat Syn Excell. gelieve daerinne te continueren, ende haer E. in haer gerechticheyt ende vryheyt te willen mainteneren, gelyck haer E. Syn Excell. dat toevertrouwen. Hierop geadviseert wesende, is goetgevonden, nademael die voorsz. heeren staten van
Utrecht persisteren by hare submissie ende verclaeringe van gisteren, sonder Syn Excell. te willen vanden eedt ontslaen, dat men die gedeputeerde van Utrecht wederom ter verga- deringe sal doen bescheyden, omme vande selve te verstaen, off sy haer niet naerders en begeeren te submitteren , ingevalle niet, deselve aen te seggen als voiren, dat sy naerderen last sien te crygen , ende inden Hage daermede te volgen. Eod., post prandium.
Is gelesen de requeste van Carolus Niellius, minister tot Utrecht, ende geaccordeert te schry-
ven aenden bisschop ende magistraet van Dornick, in faveur van Daniel Niellius , des sup- pleants broeder, ten eynde deselve van syn apprehensie soude mogen worden ontslagen ende gefavoriseevt inde restitutie van syne goederen, die hy vervolcht. Is geproponeert, oft voor den dienst vanden lande niet geraden en is, te maken ende te
publiceeren seeker placcaet, inhoudende, dat egheen religieuse ofte geestelycke personen inde vereenichde provincien en sullen mogen commen noch daerinne blyven, anders als gecleet 19*
|
|||||
|
HS
|
|||||
|
in liet habyt, daerinne deselve geproffessyt syn , ende ordinarie gecleet moelen gaen, maer
vuytgestelt daerop te resolveren ; dan, is goetgevonden, dat men ondertusschen het placcaet sal concipieeren. Syn wederom ter vergaderinge gecompareert de gedeputeerde vande stadt Utrecht, ende
is hen voorgehouden, dat sy we] kunnen gespeuren met wat affectie ende yver dat de hee- ren ambassadeurs, staten generael , Syn Excel], ende raet van state, getracht ende gearbeyt hebben , omme de saecken ende differenten te accommoderen ende alles in voorgaende eeni- cheyt te brengen , als hebbende noch desen dach by a]le mogelycke inductien gearbeyt, om die staten van Utrecht te verwilligen, om de decisie vande voorsz. differenlen te stellen aen Syn Excell., ende ten selven eynde te willen dispenseren den eedt, by Syn Excell. gedaen, in conformite van haer comparanten versoek, maer dat haer E. daertoe niet en syn te bren- gen, alsoo dat daerom dese vergaderinge hun comparanten alnoch wel sevieuselyck hebben begeren te verm an en , d'importantie ende consequentie van dese saecke, voir den staet vande vereenichde provincien in't generael, ende vande provincie ende staet van Utrecht in't particulier, rypelyck te willen considereeren ende bevvegen, ende ten desen aensien inde versochte nodige submissie accordei'en , stellende ten selven effecte vuytten hoofde, 'tgeene dat by hun gemeent ende gesecht wordt, dat die Coningen van Vranckryck ende van Groot Brittannien inde beroerten ende alteratie van Utrecht egheen interest en hebben , aengesien dat het daermerle anders gelegen is, gelyck blyct, dat die heeren ambassadeurs, om de sae- cken te helpen rich ten , alhier selve mede gecommen syn, ende hen hebben laten gebruy- cken , hun versekerende, in gevalle van submissie, opte poincten by die van Utrecht ver- socht, rypelyck ende met alle behoorlycke consideratien sal worden geleth, begerende daer- om, dat sy hun hierop naerder willen verclaeren, ende by aldien als sy daertoe alnoch egheen naerderen last en hebben ontfangen, dat sy willen soo veele doen, ende hun ten besten te interponeren , dat sy dien mogen crygen, ende daermede naden Hage d'heeren ambassadeurs, de heeren staten , Syn Excell. ende raet van state volgen. Maer die voorsz. comparanten hebben wederom verclaert, dat sy egheenen anderen last en hebben noch en weten te cry- gen , als denwelcken sy verclaert ende by instructie gethoont hebben, ende opdat denselven nyet anders verstaen oft geinterpreteert en worde, hebben verclaert, dat sy dien naerder ende distinctelycker schriftelyck hebben vervat, ende als nu overgeven, insisteerende, dat Syn Excell. (nacomende syne belofte de gemeente gedaen) tot Utrecht soude gelieven we- def te keeren; maer is hun byde heeren staten geantwoort, diewyle Syn Excell. is gou- verneur van meer andere provincien, dat sy hen daerop niet en hebben te verlaten, alsoo hare Ho. Mog. dat niet en sullen loelaten, dair op de voorsz. gedeputeerde wederom ver- haelt hebben haren vuyttersten last, ende verthoont met wat grole debvoiren ende moeyten dat sy dien vande gemeente gecregen hebben, om de gemeente in stilte te brengen , ende alsoo 't hare Ho. Mog. evenwel niet en gelieft, Syne Excel], te ontslaen vanden eedt,' al- leenlyck om te doen de decisie vande poincten differentiael, die sy aen syn Excell. submit- teren , dat sy geresolveert syn wederom naer Utrecht te vertrecken , om van haer weder- varen rapport te doen, ende de saecke voorts Godt op te geven , ende te verwachten, watter van comen sal. Hier op syn de voorsz. comparanten vermaent, toe te sien, dat tot Utrecht nyel en worde yets geattempteert tegens die personen vande staten van Utrecht, ende derselver officieren, ende dienaers, derselver huysvrouwen , familie, huysen ende goederen, want anders geschiedende , dat men achtervolgende d'unie sulcke attemptaten, soude genoot-^ saeckt wesen te verhalen naer behooren, tot last vande stadt ende gemeente van Utrecht. Die comparanten hebben versocht copie autentyck van het geschrifte , by hen als nu over- gegeven, met annolatie daerop vande Teceptie desselfs, mitsgaders resistutie van hare in- |
|||||
|
149
|
|||||
|
structie ofte copie authentyck daervan, daerinne dat bewillicht is, ende den greffier gelast,
huti die tol handen te stellen. Is in deliberalie geleet, off men't gescrift by de voorsz. gedeputeerde van Utrecht hier
voren overgegeven, schriftelyck sal beantwoorden , ofte alleenlyck daervan geven recepisse; ende na deliberate verstaen, dat men 't geschrifte in 't corte sal beantwoorden, ende gear- resteert wesende, die gedeputeerde bescheyden, ende aende selve alhier overleveren. Hier na is het concept vande antwoorde gelesen ende gearresteert.
Syn ter vergaderinge wederomme gecompareert de'heeren staten van Utrecht, ende is hun
aengeseyl, watter inde conference mette gedeputeerde vande stadt gepasseert is, ende gecom- municeert het gescrifte, by de gedeputeerde overgegeven, mitsgaders het antwoort daerop gearresteert, versoeckende haere Ho. Mog. vande selve staten van Utrecht te verstaen , hoe dat sy van meninge syn hun te dragen aengaende hare vergaderinge, te weten, off haer E. eene plaetse sullen verkiesen, om te vergaderen ende haer besoignen continueeren, ofte de- selve voor eenigen tyt te surceren. De voorsz. heeren, hierop met malcanderen buyten de vergaderinge gesprocken hebbende,
ende wederom binnen gecommen wesende, hebben verclaert, dat sy met droeffenisse heb- ben verstaen, dat die gedeputeerde vande stadt Utrecht totte versochte submissie vande de- cisie vande differenten aen dese vergaderinge niet en syn te induceeren geweest, diewyle het is het saechste middel, omme de saecken tot een goet eynde te brengen , ende dat oock dese vergaderinge van meeninge is, wederom onverrichter saecke naden Hage te vertrecken, doch dat haer E. dies nyettemin vertrouwen , ende die heeren ambassadeurs, staten generael, Syn. Excell. ende raet van state seer ernstelyck bidden ende recommanderen, de saecken niet te willen verlaten, maer veel meer behertigen, gelyck de provincien by de Unie verbon- den ende verplicht syn, tegens alle gewelt ende oppressien malcanderen te mainteneren, ende tot dien eynde te willen innesien d'importantie ende consequentie van dese sake voor den staet van't landt, ende amplecteeren aisulke middelen, als tot het redres noodich syn, voegende, dat sy de gearresteerde antwoorde goetvinden, ende de heeren staten daervoor bedan- cken , ende dat sy raetsaem vinden , ende geresolveert syn, omme die van Utrecht min te offen- deeren, eenige dagen inne te sien, sonder staetsgewyse te vergaderen, ten ware dat de voor- vallende saecken ende occurentien , dat nootelyck anders vereyschten, in welcken gevalle dat haer E. geresolveert syn, hare vergaderinge te houden in eenige vande sleden van Utrecht , als tot Amersfoort ofte elders, ende hun ondertusschen alnoch te houden binnen dese stadt Woerden, versouckende verclaeringe, off die Ho. Mog. edele heeren staten generael niet en verstaen, dat sy met haer E. gebesoigneert hebben als staten van Utrecht, hierop is gere- solveert , dat men haer E. sal geven de volgende acte: »Die staten generael etc., hebben verclaert ende verclaeren by desen, dat sy mette aen-
wesende heeren geeligeerde vande ridderschap ende cleyne steden vande Iantschap van Utrecht, alhier binnen Woerden syn besoignerende, als representeerende die staten vande selve land tschap. Gedaen ter vergaderinge vande hoochgemelte heeren staten generael, tot Woerden den XVIH. Meerte 1610." Die gedeputeerde vanden magistraet ende gemeente der stadt Utrecht, ter vergaderinge
comparerende, is aende selve openinge gedaen vande gearresteerde antwoorde, op haer lest overgegeven gescrifte, ende is hen deselve antwoort by gescrifte gelevert, mitsgaders copie autenthyck van haer overgegeven gescrift, daer op d'anlwoorde dient, met het rece- pisse by hen versocht van het ontfangen desselfs, aldus houdende: gepresenteert byde onderschrevene gedeputeerde, soo vande magistraet als gemeente der stadt Utrecht, ter vergaderinge vande Ho. Mog. Edele heeren staten generael der vereenichde Nederlanden, den |
|||||
|
ISO
XTIH. Meerte 1610, mitsgaders copie autentycq van hare instructie; ende is hun voirts de
voirderinge vande voorsz. submissie zeer ernstelyck gerecommandeert, alle mogelycke deb- voiren te willen doen , dat tot Utrecht van alle datelycheyt ende nyewicheyt gedesisteert, ende die borgers vuytte wapenen gebracht moegen worden, ende toegesien dat nyemant vande vuytgewecken in hare huysen , goederen ende familien beschadicht worden, het welcke die comparanten hebben aengenomen, voor soo veele in hen is; ende syn alsoo gescheyden. Ende is hierna met gemeen advis verstaen ende geresolveert, dat men morgen vanhier naden Hage sal vertrecken. Hierna volcht het geschrifte, by de gedeputeerde van Utrecht, mitsgaders vande ant-
woordt, aen deselve daerop gegeven: » Wy ondergeschreven, raetsheeren s' hoofs van Utrecht, verclaeren by desen, dat nae
voirgaende groote moeyten, arbeyt ende inductie, de burgers ende gemeente der stadt Utrecht, ter presentie van Syn princel. Excel!., te vreden syn geweest alle poincten differentiae] ab- solutelyck te stellen in Tianden ende inde arbitrage van Syn Exec!]., als haere stadthouder, mits dat Syn Excel!, lot dien fyne, soo by de Ho. Mog. hecren staten generael, als die heeren staten van Utrecht werde geauthoriseert, ende ontslagen vanden eedt, daermede Syn Excell. ter contrarie, soo wel die Ho. Mog. heeren staten generael, als de heeren staten van Utrecht, geastringeert souden mogen syn, voir soo veel die voirgestelde poincten differentiae] aengaet, ende voirder niet, ende dat de gemeente van Utrecht ons, in jegenwoordicheyt van Syn Excell., hebben gecommitteert, omme deselve presentatie die Ho. Mog. heeren Staten generael ende die twee leden vande staten, ende die cleyne steden 's landts van Utrecht voor te dragen, naerdyen die acht borgerhopluyden ende die sesthyen gecommitteerde vuytte ge- meente geassigneert, met acht persoonen vuyt die magistraet daerop te voirens gehoort had- den alle die adelborsten ende musquettiers, mitsgaders die corporaels vande acht veendelen der voorsz. stadt, beheltelyck dat die vuytspraeke metten iersten sal geschieden binnen Utrecht, mit verclaeringe van te sullen pareren alle 'tgene by Syne princel. Excell. vuytgesprocken soude worden, ende haer te willen dragen als goede patriotten van't lant, in alle contribu- tion , oyck met conservatie ende hanthoudinge vande ware christelycke gereformeerde religie. T'oirconde is dese by ons onderteyckent den XVII. Marty 1610, stilo novo, ende was getey- ckent Pieter van Ledwen, H. Rdtsch, H. WttTiCS. Noch leger was geschreven: wy on- dergeschreven , als gecommitteerde ende advocaet vande magistraet der voorsz. stadt Utrecht, verclaeren by desen, dat, hoewel byde overgeleverde instructie voorslach gedaen wordt, dat vooreerst afgedaen soude behooren te worden het poinct vande brouweryen ende neringen ten platten lande, die voorsz. magistraet evenwel volgens het mondelinge aengeven, ons in het vertreck gedaen inde submissie aen Syn Excell. te doen, (haer) sal conformeren met die borgerye ende gemeente der voorsz. stadt. T'oirconde is dese by ons onderteyckent ten dage ende jare voorsz., ende was geteeckent: A. SiLJims, Cornelis VAN Weeds, J. Werchoven ende Corn, de Vunen. Nadat by de heeren ainbassadeurs vande Goningen van Vranckryck ende Groot Britannien,
die Ho. Mog. heeren staten generael vande vereenichde Nederlanden, Syn Excell. ende raden van state, in 't lange ende tot verscheyden reysen gehoort syn geweest mrs. Pieter van Leu- wen, Hugo Ruysch, ende Hendrick de Wilt, raden inden Hove provinciael, mr. Anselmus Salmius, licentiaet inde rechten, ende Cornelis van Weede, schepenen, mitsgaders mrs. Jo- han Werchoven, raedt, ende Cornelis van Vianen, advocaet der stadt Utrecht, gede- puteerde vande borgermeesteren, schepenen, raedt ende gemeente der stadt Utrecht, ende het versoek vande selven, soo vuyte mondelinge verclaeringe als scfiftelycke instructie ende propositie wel ende volcomelyck verstaen, is byde voorsz. vergaderinge, na rype de- |
||||
|
151
|
||||||
|
liberatie geresolveert ende den voirnoemden gedeputeerden verclaert, gelyck verclaert wordt
by desen, dat na alle gedaen vermaniage, inductien ende andere goede officien inde voorsz. saecke gebruj ct, egeen beter nocb bequamer middelen heeft konnen bedacht worden, om op't spoedichste tot welstant van't landtscbap ende de stadt van Utrecht, metten goede borgers derselver neder te leggen , de questieuse poincten ten wedersyden gemoveert, ende 't gene tot goede versekeringe vande toecomende ruste ende eenicheyt inde voorsz. stadt noo- tlicli is, dan dat deselve behooren gestelt te worden tot kennisse ende decisie vande voorsz. vergaederinge, daerloe men die heeren geeligeerde, ridderschap ende steden van Utrecht, oyck verhoopte te bewegen, ende 't selve gedaen synde, sal sonder eenich vuytstel die voorsz. beslichtinge gedaen worden, wesende ongeraden gevonden, Syn Excell. alleene daermede te beswaeren, werden daerommc burgermeesteren, schepenen ende gemeente der stadt Utrecht ernstelyck vermaent, 't selve alsoe goet te vinden , opdat alle vordere onheylen, schaden , moeyten, costen ende beswaernissen vande voorsz. lantschap, stadt ende goede borgers mo- gen verhoet, ende alles weder in ruste, eenicheyt ende welstant gebracht worden. Gedaen inde vergaderinge vande hoochgemelte heeren staten generael binnen der stadt van
Woerden, den xvin. Meerte 1610. VENERIS, den xix. Meerte.
Syn die heeren ambassadeurs vande Coningen, staten generael, Syne Excell. ende raet
van state van Woerden naden Hage vcrtrockeu. |
||||||
|
LUNAE, den xxn. Meerte, post prandium.
(Inden Haghe). Presid.: Coenders. Presentes: Biesman, Dorth, Brienen, Warmont, Oldenbarnevelt,
Cromhout, Symsz., Magnus, Jongema, Jcllisz. Is gelesen eenen brieff, byden magistraet van Utrecht geschreven aen Syn Excell..,
gedateert den thienden deses, stilo antiquo, op het rapport, gedaen by de gedeputeerde vande voorsz. magistraet ende gemeente van Utrecht, van haer gebesoigneerde mette heeren staten generael tot Woerden, ende het afscheyt by hen van hare Ho. Meg. ontfangen. MARTIS , den xxm. Meerte.
Presentes die voorsz. Syn ter vergaderinge gccomparcert die heeren van Moersbergen ende secretaris Leden-
berch, gedeputeerde vande staten van Utrecht, hebben gecommuuiceert die brieven, by haer ontfangen vande heeren, die tot ffoerden yebleven syn, inhoudende eenige particula- riteyten vanden jegenwoordigen staet der saecken van Utrecht, daer by gevoucht wesende copie vande pub licatie, die byden magistraet aldaer gedaenis, voor de sekerheyt vande geeligeerde, vande ridderschap ende gedeputeerde vande cleyne steden, die binnen Utrecht sullen co- men, van dat hun niet en sal misschieden aen haere personen, dienaers noch goederen , mitsgaders copie vande brieven, die dienvolgende by die van Utrecht aen de steden, na- mentlych van Montfoort geschreven syn, versouckende ende recommandeerende, nadeinael daer vuyt te sien is, dat de saecke binnen Utrecht van dage tot dage verargeren, dat de heeren staten generael souden gelieven de remedie, daertoe noodich, by der hant te nemen, ende soc te behertigen, dat alle voirder periculen ende inconvenienten voirgecomen mogen |
||||||
|
152
|
|||||
|
worden, die ten lesten souden veroorsaecken de ruine vanden staet van't landt. Hierop ge-
adviseert wesende, is verstaen , dat de provincien, (willende haeren eedt ende eere betrach- ten , achtervolgende d'Unie,) dese saecke als van seer groter importantien ende den staet van't landt ten hoochsten betreffende, behooren ter herte te nemen, ende dat men ten selven eynde die heeren ambassadeurs, Sjn Excell., den raet van state ende graeff Hendrick sal versoucken , morgen, ter clocke thien uren, inde vergaderinge te compareren, omme dese saecke te leggen in rype deliberatie, ende daerop te resolveren, gelyck met gemeen advis bevonden sal worden te behooren. MERCUB.II, den xxiv. Meerte.
Presid.: Coenders. Presentes: Biesman, Dortb, Brienen, Huygens, Schagen, Olden-
barnevelt, Walenburch, Cromhout, Symsz., ende andere extraordinaris gedeputeerde van Hollant, Magnus, Jongema, Jellisz. Syn ter vergaderinge gecompareert die heeren ambassadeurs vande Coningen van Vranck-
ryck ende van Groot Britannien, Syn Excell. ende raet van stale, ende gedelibereert we- sende opte saecken van Utrecht (daerop gehoort het advis vande selve heeren ambassadeurs, van Syn Excell. ende vanden raet van state), is geresolveert, daerop te schryven aenden magistraet der stadt Utrecht, dat die heeren staten generael hadden vertrouwt, dat sy achtervolgende den afscheyt hare gedeputeerde ende vande gemeente der voorsz. stadt, den xvm. deses tot Woerden by geschrifte gegeven, de differenten ende cruestieuse puncten ten wedersyden gemoveert, ende 't gene tot goede verseekeringe vande toecommende ruste ende eenicheyt binnen Utrecht noodich is, mitsgaders tot welstant vande lantschap ende vande selve stadt, gestelt souden hebben, tot kennisse ende decisie vande voorsz. heeren ambassa- deurs , van dese vergaderinge, van Syn Excell. ende raet van state, gelyck gedaen hebben die heeren geeligeerde, ridderschap ende steden 'slants van Utrecht; maer, alsoe sy syn ge- bleven in gebreecke, ende de saecken langer egeen vuytstel en mogen lyden sonder groote prejudicie ende ondienst vanden lande, miscontentement van hare Mat"', ende verachteringe vande saecken van Cleve, dat daerom, met advis als vooren, noodich bevonden is, hun weder- om serieuselyck te vermanen, dat sy de voorsz. submissie alsnoch willen doen, ende daer- mede hare gedeputeerde in competenten getale met volcomen last alhier schicken, precise- lyck binnen vier dagen na date deses , als wanneer sonder vuytstel de voorsz. submissie ende decisie vande voorsz. differenten in conformite vande unie by der hant genomen ende gedaen sal worden na behooren, verstaende, dat sy ondertusschen sullen desisteren van alle date- lyckheyt ende nyeuwicheden, omme alle voirder inconvenienten ende ondienst vanden lande voir te commen. Is vooris verstaen ende geresolveert, by soo verre als die van Utrecht, onaengesien 't voorsz.
schryven, in gebreeke blyven, haer te submitteren, ende derselver gedeputeerde alhier met behoorlycke last, ten selven eynde, binnen den voorsz. tyt te senden, dat Syn Excell. van alsnu versocht ende geauthoriseert wordt, behoorlycke ordre te nemen ende te stellen , dat een commandeur met ruyteren ende knechten gereet ende veerdich gemaeckt worden, die datelyck naer Utrecht mogen marcheren, omme de stadt tot reden ende debvoir te bren- gen, dan, die gedeputeerde van Zeelandt ende Overyssel, hebben begeert hierby geteeckent te hebben , dat dese leste resolutie is genomen met pluraliteyt van stemmen. De heere ven Brakel heeft, volgende de resolutie in syn saecken, tot Woerden genomen
den xvm. deses, gestelt in handen vanden heer Coenders, jegenwoordich presideerende, syne reekeninge, ten eynde omme deselve met ordre vande heeren staten generael te doen leve- ren in handen vande camere vande finantie van hare Ho, Mog., hetwelcke alsoo goetgevonden |
|||||
|
153
|
|||||
|
wesende, hebben hare Ho. Mog. gecommitteert den tresorier generael de Bie, ontfanger
generael Doubleth, ende die commisen vander Does ende Verhaer, omme de voorsz. reke- ninge te visiteeren, de difficulteiten, daerop gemoveert, te examineeren, partyen te hooren, ende deselve difficulteyten aftedoen , ten sy dat sy eenige saecken daerinne vinden (de gene- raliteyt rakende) van sulcke swaericbeyt, die sy sonder rapport van dese vergaderinge niet en souden kunnen afdoen , in welcken gevalle, sullen deselve ter vergaderinge vande heeren staten mogen rapporteren, omme gedecideert te worden naer behoren. Eod , post prandium.
Presid.: Coenders. Presentes: Biesman, Dorth , Brienen, Huygbens, Scbagen, Olden-
barnevelt, Walenburch, Cromhout, Symsz., ende een groot deel gedeputeerde vande steden van Hollant, Magnus, Jongema , Jellisz. Syn wederom ter vergaderinge gecompareert, die heeren ambassadeurs, Syn Excel], ende
raet van state, ende syn in derselver presentie gelesen de concepten, soo vande resoldtie voor den middag genomen , opte saecken van Utrecht, als vande missive aen die van Utrecht te schryven , volgende deselve resolulie ingestelt, maer alvooren te arresteeren , is goetgevonden daerop te hooren die aenwesende gedeputeerde vande heeren staten van Utrecht. Desen volgende die voorsz aenwesende gedeputeerde vande heeren staten van Utrecht, ter verga- deringe gecompareert synde, syn hun voorgelesen de voorsz. concepten, die welcke, nadat sy daerop met malcnnderen hadden gesproken, verclaert hebben, dat sy wel bevinden ende kunnen vermercken vuytte voorsz. concepten , dat men met yver ende affectie inde zaecken van Utrecht voor den welstant vanden staet vande selve lantschap is procedeerende , ende dat het voorgenornen remedie van accommodatie wel is politicq, dan dat sy achten ende het daervoor houden , dat de saecken daer mede nyet en syn te helpen, naer vereysch vande jegenwoordige gelegenheyt ende constitutie vande stadt Utrecht, maer wel dat deselve stadt voor yerst behoirt versekert te worden , als wanneer dat men daer nae beter ende sekerder sal cunnen daer binnen verhandelen, datter resteert ende gerequireert wordt, alsmedt de voorgcnomea trainatie , versouckende mits dien dat die heeren ambassadeurs, de heeren sta- ten , Syn Excell. ende raet van state gelieve serieuselyck hierop te letten , ende by tyts daerop te resolveeren, aleer de saecken binnen Utrecht commen in meerder verloop , aen- gesien dat vuyte gedaene publicatie licht te vermercken is, wat die magistraet voor heeft, ende dat hier benevens d'heeren staten generael hun willen verclaeren, off hare Ho. Mog. die geoppresseerde staten van Utrecht begeeren te maintineren , gelyck deselve achtervolgende d'Unie daer inne gehouden syn, opdat haer E. hare saecken daernae mogen disponeren, ende rechten in't generael ende particulier, hierop gedelibereert wesende, syn de voorsz. concepten vande resolutien ende missive gearresteert, sulcx als die syn ingestelt, behalven dat geaccordeert is, op het vertoogh vande voorsz. aenwesende gedeputeerde van Utrecht totte missive te voegen, het volgende alternatyff (naer het versoeck van dat die van Utrecht, hare gedeputeerde in competenten getale, met volcommen last alhier souden schicken , pre- ciselyck binnen vier dagen na date deses, als wanneer sonder vuytstel de submissie ende de- cisie vande differenten in conformity vande Unie byder hant genomen ende gedaen sal worden naer behoren) ten ware dat sy liever hadden, dat de differenten mette staten vanden selven lande binnen Utrecht worde afgehandelt, in welcken gevalle d'heeren staten d'ander leden daertoe sullen bewegen, mits dat hare Ho. Mog. verstaen, dat sy inde stadt sullen ontfangen noch vier goede compagnien soldaten, opdat hare Ho. Mog. mogen verse- kert syn, dat die heeren staten van Utrecht, hare officiers ende dienaers, in volcommen verseckeringe, volgende de rechten ende vryheden vanden lande, sullen mogen besoigneren, IV. 20
|
|||||
|
151
|
|||||
|
aidaer wesen , converseeren, oock passeren ende repasseren, naer haer geliefte , ende dat
van gelycken alle goede borgers ende ingesetenen van Utrecht, jegens alle populai're confu- sien ende desordren, soo noopende haere persoonen als goederen , te beter mogen versekert wesen. Is voorts eenparichlyck verstaen, met advis als voren, dat men die geeligeerde ridder- schap ende die cleyne steden van Utrecht sal mainteneren als staten vande lantschap van Utrecht, in hare rechten ende gerechticheyden, ende goetgevonden , dat die aenwesende gedeputeerde vande voorsz. staten hare confraters hiervan sullen mogen adverteren ende de- selve daerop vertroosten, dat die staten generael nyet en sullen gedoogen, dat men hun sal oppresseren. SABBATI, den xxvn. Meerte,
Presid.: Coenders. Presentes: Biesman, Huygensz, Warmont, Oldenbarnevelt, Berck,
Cromhout, Magnus, Joachimi, Jongema, Jellisz., met eenige extraord. gedepp. vande provincie van Hollant. Ontfangen opden middach eenen brief vande magistraet der stadt Utrecht, gedateert
den xvi. deses, slilo anliquo, houdende antwoort opten brieff vande heeren staten generael vanden XXIIII., is goetgevonden, dat men den voorsz. brieff door den greffier, Syn Excel!, sal doen communiceeren ende Syn Excell. versoucken, t'avont, ter clocke vyff ueren, ter vergaderinge te compareren, om daerop met Syn Excell. advis, mitsgaders vande heeren ambassadeurs ende raet van state te resolveeren, gelyck met gemeen advis voor het gemeene beste sal bevonden worden te behooren. Item, dat men desen volgende de heren ambassadeurs ende den raet van state sal versoe-
ken, oock ter vergaderinge ter voorsz. uren, ten fine voorsz. te willen compareren. Eod., post prandiurn.
Presid. ende presentes die voorsz. Volgende de resolutie, voorden middach genomen, syn ter vergaderinge gecompareert die
heeren ambassadeurs vande Coningen van Vranckryck ende van Groot Brittannien, mitsga- ders den raet van state (hehbende hem Syn Excell. geexcuseert op syne indispositie) ende geresumeert wesende den brieff, opden middach ontfangen vanden magistraet der stadt Utrecht, is geproppneert off men verstaet, dat met dese rescriptie opten brieff vande heeren s(aten generael, vanden xXHII. deses, aen den voorsz. magistraet geschreven, hare Ho. Mog. begeerte genoech gedaen is off nyet, ingevalle nyet, of! de meeninge noch is, dat men sal persisteeren byde resolutie tot redress, met authbriteyt vande saccken binnen Utrecht geno- men , ende deselve datelyck doen effectueeren, ende nadat daerop in't langegecommuniceert, gedelibereert ende geadviseert was , is met voorgaende advis vande weigemelte heeren ambas- Sadeurs ende raet van state verstaen ende geresolveert, alsoo bevonden wordt, dat die magi- straet van Utrecht niet genoech en doet, het afscheyt hare gedeputeerde tot Woerden schrif- telyck gegeven, noch oock den voorsz. brieff aen denselyen magistraet byde heeren staten generael geschreven , dat men sal persisteeren byde voorsz. resolutie, ende deselve datelyck effectueeren, executeeren ende tot dien cynde ruyleren ende knechtcn, geschut ende andere behoeften nodicb , doen marcheeren, om alsoo die van Utrecht lot red-en te brengen, doch dat men die aenwesende heeren gedeputeerde vande staten van Utrecht alhier ter vergade- ringe sal bescbeyden, ende do voorsz. rescriptie vandie van Utrecht communiceeren, mits- gaders openinge doen vande resolutie, daerop alsnu genomen, omme vande selve te verstaen, off sy eenen bcteren voet, off eenicli bequamer nuddel weten te adviseeren tot het voorsz. redress vande saecken binnen Utrecht, als by het effectueeren vande voorsz. resolutie. |
|||||
|
155
|
|||||
|
Desenvolgende syn de aenwesende gedeputeerde vande heeren staten van Utrecht ter vter-
gaderinge gecompareert, diewelcke, gehoort hebbende de lecture vande voorsz. brieff, mrts- gaders de resolutie , met advis vande heeren ambassadeurs vande Coningen ende des raets van state, daerop genomen, hebben verthoont, dat sy bedroeft syn, dat die van Utrecht nyet en hebben geamplecteert het re id del van submissie, hun byde Ho. Mog. heeren staten generael voorgestelt, opdat alle extremiteyten hadden naegelaeten mogen worden , maer alsoo sy byde voorsz. rescriptie bevinden, dat dieselve hare Ho. Mog. daerinne noch oock ander- sints nyet en voldoen, dat sy daerom alles geexaniineert, egeen ander bequamer middel en weten te adviseeren tot het voorsz. redress, ende het maintenement vande eere ende reputatie vande generaliteyt, als d'executie vande voorsz. resolutie, bedanckende oversulcks die heeren ambassadeurs, die heeren staten ende raet van state, vandat deselve hare geoppresseerde bontgenooten , achtervolgende d'Unie geresolveert hebben' te assisleren ende maintineren , ende recommandeerende, dat daer inne gebruyckt tnach worden alle doenlycke dilligentie. De voorsz. verclaeringe vande gedeputeerde vande heeren staten van Utrecht gehoort, is
eyntelyck geresolveert, dat men de genomen resolutie vanden xxim. deses effectuelyck sal executeeren ende tot dien eynde deselve byden raet van state, Syn excel), doen aenseggen ende te bevorderen , dat het nodige volck te peerde ende te voet, geschut ende andere be- hoeften, mette officieren naer Utrecht in diligentie mogen marcheren, ende dat Syn Excell. dispiciere op een commandeur generael, om daer over te commandeeren , indien d'indispo- sitie van Syn Excell. niet toe en laet, dat by hem tot dit exploict employere. Is noch goetgevonden, dat men die voorsz. aenwesende gedeputeerde vande heeren staten van Utrecht sal vermanen eenige alhier te laeten, omme in dese vergaderinge te resideeren, gelast omme mette gedeputeerde vande andere provintien, op alle voorvallende saeckeri te besoigneren ende resolveeren naer behooren, voornamentlyck opte consenten by den raet van state, by hare propositie voor het loopende jaer versocht ende de subsidie totte saecken van Gleve , daerop die voorsz. gedeputeerde hebben verclaert, nademael sy alhier maer en syn als ge- committeerde, dat sy sullen besorgen, dat die heeren staten van Utrecht eenige ten fine voorsz. sullen committeeren ende binnen twee off drye dagen ten lancxten alhier senden. DOMINICA, den xxvm. Meert.
Presid. ende presentes die voorsz. Is byden heere Coenders, presideerende, voorgedragen dat1' Syn Excell., opte communi-
catie hem gedaen byden raet van state, vande resolutie gisteren genomen, inde saecken van Utrecht, versocht heeft naerder daerop te verstaen de meeninge vande Ho. Mog. heeren sta- ten generael, als te weten off haer gelieven is, dat men de stadt sal blocqueCren off alleene den pas totte selve besetten, off die aentasten met gewelt. Item, dat Syn Excell. hem excuseert van het commandement op syne indispositie, ende
oock graeff Hendrick op desselfs joncheyt, ende mitsdien voorgeslagen heeft, den persoon van graeff Ernst, ende dat men die colonels inde quartieren soude mogen gebruycken. Item, dat Syn Excell. versoeckt te weten, daer men die stadt soude blocqueren, off hy het
blocquement sal doen beginnen met het naeste volck, ende de reste daer nae doen volgen, hetwelcke wel thien off twaelff daegen soude aenloopen, alleer alles gereet soude syn. Item, hoe veel stucken geschuts dat men voor de stadt brengen ende gebruycken, omme
de behoeften, daertoe noodich, naer advenant te besorgen. Item, dat Syn Excell. bedunckt, dat men alnoch eenen brieff aen die van Utrecht soude
behooren te schrvven , ende deselve noch eens serieuselyck te vermanen totte voorgestelde submissie, ende adviseeren, dat andersints het volck marcheert, om hun tot reden te brengen. 20*
|
|||||
|
156
|
|||||
|
Op alle de voorsz. poincten (het advis vanden raet van state gehoort wesende) is naer
behoorlycke deliberatie verstaen ende geresolveert, dat men serieuselyck met alien ernst ende diligentie dese saecke opte stadt byder handt sal nemen ende effectueeren, omme die Conin- gen egeen offensie te geven, noch hare Mat'" in haer desseins, ende de saecken van Cleve nyet te verachteren door het retardement van dese landen assistentie, ende dat men tot dien eynde terstonts voor ierst sal doen marcheeren ende logeeren die naestgelegen compagnien, ende voorls d'andere aen ende aen , ende gebruycken twaelff stucken geschuts ende soe veel stueken meer als behoeven sal vande stucken die tot Dordrecht byden anderen gelast syn te brengen, ten dienste vande Duytsche cheurende fursten, (verstaende de heeren staten, in ge- valle datter nyet volcx genoech en is, omme de stadt in't geheel te besluyten ende aentetas- ten, dat men dat sal doen by qtiartieren , ende alsoe Syn Excell. overmits syne indispositie hem van het commandement generael excuseert, dat men daertoe sal versoucken den hooch- geboren heere grave Hendrick, die in verscheyden belegeringen is geweest, ende syn E. voor den tweeden persoon byvoegen graeff Ernst, ende dat Syn Excell. sal dispicieren die colonnels , die men inde quartieren sal hebben te gebruycken. Wat het voorgestelde schry- ven aen de stadt belangt, en wordt't selve voor als noch niet goetgevonden, raaer dat men 't volck ierst sal doen marcheren ende t'samen ter plaetse wesende , dat men alsdan voor het hooftpoinct vanden brieff sal nemen, dat die vande stadt soo veel volcx sullen inneinen, dat deselve versekert mach syn , sonder dewelcke verseckeringe niet verstaen en wordt, dat men mette magistraet sal comruen in eenige communicatie. Is voorts verstaen, dat het geheele collegie vanden raet van state hem sal transporteeren,
ende houden ten naesten by vande stadt, op het huys van Suylen off iot Julphaes, [omme de saecken dies te beter te doen vorderen met goede ordre, ende toetesien dat het platte landt nyet en worde gefouleert. Item, dat men die heeren staten van Utrecht sal versoucken , staetsgewyse byden anderen
te blyven, omme op alles te helpen stellen ende houden die beste ordre, te weten omtrent den raet van state. Gedelibereert wesende, off men de twee compagnien Engelschen, binnen Utrecht liggende,
daer binnen sal la ten, off daer vuyt treeken, is verstaen dat men dese saecke sal laeten op haere beloop. Is voorts goetgevonden ende geresolveert, dat men de provintien ende naeste steden met
eenen welberedenden brieff sal adverteeren vande oorsaecken ■ die voor den welstandt ende verscckertheyt vanden staet van't landt, midtsgadeis voor de eere ende reputatie desselfs totte voorsz. resolulie veroorsaeckt hebben. Die gedeputeerde vande heeren staten van Utrecht ter vergaderinge comparerende, is haer
E. de voorsz. resolutie gecommuniceert, die welcke de heeren staten generael daer vooren wederom hebben bedanckt, ende aengenomen te besorgen , dat hunne principalen, voor soo veele hun aengaet, hun daer nae sullen reguleeren. Is voorts den raet van state versocht, de voorsz. resolutie Syne Excel!, aen te dienen ,
ende serieuselyck te recommandeeren de saecken byder handt te nemen ende te accelereeren. LUNAE, den xxix. Marty.
Presid.: Biesman. Presentes: Dorth, Brienen, Huygens, Warmont, Oldenbarnevelt,
Cromhout, Symsz. ende eenige andere van Hollant, Magnus, Joachimi, Jongetna, Jellisz., Coenders. Die heere van Dorth rapporteert, dat die hooggeboren heere grave Hendrick van Nassau te
|
|||||
|
lo7
|
|||||
|
vreden is opte instantie vande heeren staten generael te accepteeren het commandement ge-
nerael over het volck dat geordonneei't is te marcheeren naer Utrecht, versouckende dat syne E. daertoe soude worden gegeven commissie ende instructie, daer naer syner E. hem sal hebben te reguleeren; is daer inne bewillicht ende goetgevonden, dat men syn E. eenen brieff vande heeren staten aen de stadt sal medegeven, innehoudende in substantie, dat hare Ho. Mog. begeeren, dat sy guarnisoen sullen innemen, daermede men vande stadt versekerl sy, welcken bi'ieff syn E. daer binnen sal senden, by soo verre als vuyte stadt egeen hostili- teyt en wordt gedaen, andersints doende sal syn E. den brieff by hem behouden. -
MA.RTIS, den xxx. Marty.
Presid.: Biesman. Presentes: Dorth, Brienen, Huygens, Warmont, Oldenbarnevelt,
Symsz., Magnus, Joachimi, die gedeputeerde van Utrecht, Jongema, Jellisz., Coen- ders, Giant. Is gelesen die commissie voor den hoochgeboren prince, grave Hendrick van Nassau,
omme als generael veldtoverste te commandeeren over het leger, dat naer Utrecht marcheert, ende eyntelick gearresteert. Is oock gelesen het concept vande instructie voor de hoochgemelte heere gracff Hendrick
van Nassau; item vanden brieff te schryven aen de stadt Utrecht, ende Syn Excell. mede te geven, ende het concept vanden brieff te schryven aen de provintien, de saecken van Utrecht aengaende, innehoudende de redenen, diewelcke die heeren staten generael lot dese extremiteyten gemoveert hebben, maer goetgevonden, alvooren deselve concepten te arres- teeren, dat men die eerst sal comrauniceeren aen Syn Excell. Is ter vergaderinge gecompareert die hoochgemelte prince , grave Hendrick van Nassau,
ende Syn Excell. gerecommandeert te willen spoedigen, ende accelereren d'executie vande resolutie, by d'heeren staten generael genomen , opte reductie vande stadt Utrecht, het- welcke Syn ExcelJ. aengenomen heeft, verclaerende dat syner E. van meeninge is ten selve eynde naden middach te vertrecken, om ten lancxten morgen vroech hem te vinden tot Ysselsteyn , maer dat syn E. d'approchen na de stadt niet en can voornemen, voor dat hy meer volcx by hem hebbe , doch dat syner E. mette yerste veertich vendelen de stadt daer- mede sal sien te besluyten, soo naer als syn E. sal cunnen , ende daer na mette reste van 't volck ('t selve aengecommen wesende) die approchen te sullen voirderen met alle doenlycke dilligentie, ten contenteraente vande heeren staten, versoeckende dat men hem soude geven syn commissie ende instructie; is daer inne bewillicht ende syn E. toegeseet, by soo verre als deselve commissie ende instructie voor syn vertreck nyet en can veerdich syn , dat men die syn E. sal naer senden. Eod., post prandium.
Presid. ende presentes die voorsz,
Compareeren die heeren raden van state, verclaerende dat haer E. bereet syn morgen
naer Utrecht te vertrecken, omme te effectueeren de resolutie tegen deselve stadt genomen, versoeckende daerop te verstaen het goet believen vande heeren staten, ende off haer Ho. Mog. hun yets meer hebben te commandeeren ; hierop geadviseert wesende, is voor antwoort verclaert, dat die heeren staten generael alnoch verstaen ende begeeren , dat die heeren vanden raet haere reyse naer Utrecht sullen spoedigen , ende voirderen met alle doenelycke diligentie, ende de saecken vande selve stadt soo beleyden, ende de resolutie dien aengaende genomen, ef- fectueeren, dat de stadt niet alleene voicommelick met garnisoen versekert sy, maer oock in |
|||||
|
158
|
|||||
|
alsulcke poincten gebracht ende gestelt, gelyck die heeren staten van Utrecht dal nodich
sullen achten, opdat men niet en behouve continuelyck daer binnen soo grooten garnisoen te houden, hetwelck de geheele contributien vande provintie van Utrecht jaerlycx soude ab- sorbeeren, verstaende hare Ho. Mog. dat men voor ierst de stadt sal versekeren (boven de compagnien daer binnen wesende) met twaelff goede compagnien te voet ende eene com- paignie paerden, alles naer breeder inbonden vande instructie voor den heere commandeur generael ende den raet van state gearresteert, dwelcke sal gestelt worden ende gelaten in handen vanden heere president vanden raedt van state, omme dat die heeren staten generael te meer versekert mogen syn , dat die niet en sal commen in andere handen, gevende alnoch hare Ho. Mog. den raet van state volcommen ende absoluten last, omme de voorsz. saecken van Utrecht metteu hoochgemelten heere generael commandeur ende die heeren staten van Utrecht, volgende de voorsz. instructie aftehandelen, sonder dat deselve sullen behoeven, om enich naerder advis te schryven, off daerop te verwachten , omme egheenen tyt te ver- liesen ende nyet te verachteren, hetwelcke de gemeene saecke by dese gelegentheyt nyet en can gelyden , soo ten aensien vande saecken van Vranckryck, als de subsidie, die van we- gen dese landen gepresteert moet worden aen de Duytsche cheurfursten ende fursten, oock om te secondeeren syne conincklycke Mat. van Vranckryck. Is gearresteert het concept vande instructie voor den hoochgeboren prince, grave Hendrick
van Nassau ende den raet van state, ende verstaen dat deselve sal gestelt worden ende bly- ven in handen vanden heere president vanden raet van state, opdat de heeren staten gene- rael te meer mogen versekert syn , dat die niet en sal commen in andere handen. Is ingelycx gearresteert het concept vanden brieff te schryven aen de stadt Utrecht, ende
aen den magistraet te schikken, het leger daer vooren gecommen wesende, by soo verre als die vande stadt egeen hostiliteyt en plegen off tot reden bcgeeren te verstaen, volgende de voorsz. instructie. JO VIS, den I. Aprilis.
Presid.: Biesman. Presentes: Dorth, Brienen, Huygens, Warmont, Oldenbarnevelt,
Symsz., Magnus, Joachimi, die gedeputeerden van Utrecht, Jongema, Jellisz., Coeii- ders, Giant. Is geaccordeert, dat den onlf. gen. in handen van Ante Monier, contrerolleur van het
geschut, sal verstrecken 2000 gl., omme te verdeylen aen de Edelluyden ende andere ofli- cieren van het geschut, die voor Utrecht geemployeert sullen worden, begrepen inde lyste, die daervan is overgegeven. Gesien die lyste vande compagnien, die gebruyckt worden totte jegenwoordige expeditie
der stadt van Utrecht, is geordonneert deselve te stellen in handen vanden commis Dufresne, omme inde marge te notteeren, welcke compagnien dat gerepartieert ende aengenomen syn, ende wat compagnien dat gedifficulteert worden om etc. VENERIS, den n. Aprilis.
Presid.: Biesman. Presentes: Dorth, Brienen, Huygens, Brederode, Warmont, Ol-
denbarnevelt, Berck, Cromhout, Walenburch, Symsz., Verius, Elias Oldenbarnevelt ende andere, Malderecn, Magnus, Joachimi, Moersbergen, Jongema, Jellisz., Coenders. Die hr. van Moersberch heeft verclaert willich ende bereet te syn, in handen vande heren
staten generael ofte vande gecommitteerden van hare Ho. Mog. over te leveren de rekeninge |
|||||
|
159
|
|||||
|
des heren van Brakel, mctte documenten ende pampieren , daertoe dienende, rnits dat men
den hr. van Brakel sal lasten alle de gravamina, die hy inde selve rekeninghe heeft, schrif- telyck over te geven, offline die aen den heren staten van Utrecht overgesonden te worden, online daertegen te seggen , wes haer Ed. goetdunckcn sal. SABBATI, den m. Aprilis.
Presid.: Biesman. Presentes: Dorth, Brienen, Huygens, Warmont, Oldenbarnevelt,
Cromhout, Symsz., Magnus, Joachimi, Moersbergen, Jongema, Jellisz., Coenders, Giant. Is geexamineert die lyste vande compaignien, die inden jegenwoordigen tocht voor Utrecht
te velde gebruyckt werden, ende geaccordeert dat den ontfanger generael aen elcke vande selve, die byde provintien op hare repartitie niet aengenomen, maer gedifficulteert wor- den, by provisie sal betalen tot last vande provincien, daerop die staen, (vande welcke hy het remboursement sal hebben te versoucken) een maent gaige. DOMINICA, den mi. Aprilis.
Presid. ende presentes die voorsz. Ontfangen ende gelesen eenen brief vanden raet van stale, geschreven tot Jutphaet
den III. deses , vermeldende d'aencompste van haer E. aldaer, ende wat deselve met Syn Elcell. graeff Hendrick van Nassau ende die staten van Utrecht, tot dier tyt toe gesprokea ende gebesoigneert hebben mette gedeputeerde vande magistraet derselver stadt, ende hoe haer E. deselve verafscheyt hebben ende, alsoo de voorsz. brieff vermeldt, dat alhier sullen commen die gedeputeerde van Utrecht, inden brieff gementioneert, ende dat geseet wordt, dat die voorsz. gedeputeerde alreede hieromtrent syn, is goetgevonden dat men vuytstellen sal opten voorsz. brieff t'antwoorden, tot dat die voorsz. gedeputeerde sullen syn gehoort. Is oock ontfangen ende gelesen eenen brieff vande heeren staten van Utrecht, vanden
xxiiii. Marty, stilo antiquo, geschreven tot Julphaes, daerby versocht wordt, dat d'heeren staten souden willen tegenstaen, d'onbehoorlycke proceduyren, inden voorsz. brieff vermelt, ende op het aengeven vande gecommitteerde van Utrecht, nyet anders te willen doen ofte disponeeren, dan 't gene tot maintenement ende wettige authoriteyt ende gerechticheyt vande staten van Utrecht, mitsgaders vande eenicheyt ende ruste vandien is dienende, in confor- mite van 't gene dat desen aengaende hier te voren is geresolveert. Hier nae syn ter -vergaderinge gecompareert die heeren mrs. Pieter van Leeuwen, Hugo
Ruysch ende Hendrick de Wilt, raden inden Hove provinciael van Utrecht, ende Hendrick Buth, gewesen burgermeester ende nu schepen, mitsgaders mr. Cornell's de Viana, advo- caet der voorsz. stadt, diewelcke overgegeven hebben hare opene commissie, gedateert den XXIIII. Meerte, stilo antiquo, houdende absolute macht, om hen datelyck alhier inden Hage te transporteren byde heeren ambassadeurs, die Ho. Mog. heeren staten generael ende Syn ExcelL, ende alle poincten differentiael, byde gemeente der stadt Utrecht voorgestelt, te submittee- ren inde arbitrage vande heeren anibassadeurs, den Ho, Mog. heeren staten generael, Syne Excell. ende den raet van state , ofte aen hare Ho. Mog. neffens Syn Excell. alleene, sulcx hare Ho. Mog. des believen sal, onder belofte van te sullen nacomnaen ende achtervolgen , 't gene byde heeren voorsz. gearbitreert ende vuytgesprocken sal worden, gevende mede die gecommitteerde volcomen last, omme nopende d'admissie vande guarnisoenen ende belofte by de Ho. Mog. heeren staten generael, mitsgaders de heeren staten vaa Utrecht te doen, van. alle gepasseerde saecken in vergetentheyt te stellen , te handelen sulcx als men tot meeste ver>- seeckertheyt vande ingesetenen van Utrecht ende heure goederen sullen bcvindcu tie beliooren. |
|||||
|
160
|
|||||
|
Hiernae hebben die voorsz. gecommitteerde geproponeert de poincten van haere instructie,
gedateert als voren, ende verclaert dat die vande stadt alnoch te vreden syn, de poincten differentiael te verblyven ende te stellen inde arbitragie vande heeren ambassadeurs, den Ho. Mog. heeren staten generael, Syn Excell. ende den raet van state, ofte den Ho. Mog. heeren staten generael neffens Syn Excel], alleene , naer haere Ho. Mog. goetduncken. Item, dat die magistraet te vreden is, t'admitteren het garnisoen byde missive vande
heeren staten generael, gerequireert den XXIIII. Marty lestleden, soo heeft (haest?) die magistraet ende de gemeente van Utrecht by haere Ho. Mog. sal wesen verleent goet bescheet, dat alle 't gepasseerde in vergelinge wordt geslelt, met belofte ende volcommen toesegginge, dat nie- mant, van wat qualiteyt ofte conditie hy sy, aen lyff ofte goet, daerover sal worden be- schadigt, dat ten selven fine die magistraet overbodich is terstonts aen de heeren staten generael te committeeren, met absolute last, ende dat middelertyt alle approchen ende date- lycheyden sullen cesseeren. Hierop de origineele instructie gelesen , ende die voorsz. gedeputeerde afgevraecht synde,
of sy egeen naerderen last en hadden , hebben gecommuniceert ende overgelevert haere tweede ende naerdere instructie, gedateert als vooren, inhoudende, indien geurgeert wordt, tot ver- meerderinge van garnisoen, dat sy dienaengaende (hebbende alvorens volcommen beloften ende toeseggen van nyemant aen syn persoon ofte goederen te sullen misdoen) breder als inde voor- gaende instructie sullen mogen handelen , gelyck sy ten mceslen oorbaer sullen bevinden te behooren. Item , dat oock voor Remigii toecommende egeen verandevinge inde magistraet en sal worden gedaen, verclaerende te vreden te wesen opte voorsz. conditie inde stadt t'ont- fangen noch ses compagnien soldaeten, boven die twee compagnien die daerinne syn ge- weest, ende dat 't selve was haeren vuyterlycken last, waerop gedelibereert wesende, is met gemeen advis vande heeren ambassadeurs ende van Syn Excell. geresolveert ende voor ant- woort verclaert, gelyck hun daernae oock by geschrifte is gegeven, gelyck hier nae volcht: Inde vergaderinge vande heeren ambassadeurs vande Coningen van Vranckryck ende van
Groot Brittannien , die staten generael der vereenichde Nederlanden ende Syn Excell., gehoort synde 't gene by heeren mrs. Pieter van Leeuwen, Hugo Ruysch ende Hendrick de Wilt, raden inden Hove provintiael van Utrecht, ende Hendrick Buth, gewesen burgermeester ende nu schepen, mr. Cornelis de Viana , advocaet der voorsz. stadt, op huyden by monde is geproponeert ende daerop gesien hare commissie ende twee instructien, in geschrifte overge- levert, als van date den XXIIII. Meerte, stilo veleri, hebben nae rype deliberate alnoch ver- claert ende verclaeren by desen , die ruste ende welstant vande stadt ende vande gemeente van Utrecht, altyts gehadt te hebben ende alsnoch te hebben in goede recommandatie, ende oversulex te vreden te wesen, dat alle'tgene tsedert den XXI. January, stilo veteri, in de- selve stadt vuyt saecke vande beroerte is gepasseert van wegen den heeren staten generael ende staten van Utrecht, sal worden gestelt in volcommen vergetinge ende gehouden als nyet ge- schiet, ende dat nyemant, van wat qualiteyt ofte conditie hy sy, in persoon ofte goederen ter oirsaecke vandien sal worden achterhaelt, misseyt ofte misdaen in eeniger manieren , op pene dat die contraventeurs gestraft sullen worden als perturbateurs vande gemeene ruste, aen lyff ende goederen, mits dat tot goede verseekeringe vande voorsz. stadt ende den goe- den borgeren ende inwoonderen vandien, daer inne in garnisoen ontfangen ende geac- commodeert sullen worden , acht goede vendelen soldaten te voet, met ende beneflens die vendelen vanden collonel Cicil, ende den lieut. collonel Checq daer vuyt gegaen , ende sul- cken commandeur, als daertoe gelast sal worden, ende dat het afscheyt tot Woerden , den xvni. Meerte lestleden, schriftelyck byde voorsz. vergaderinge, den gedeputeerden vande stadt Utrecht mede gegeven, voorts sal worden naegecommen ende achtervolcht, gedaen etc. |
|||||
|
161
|
|||||
|
Die voorsz. gedeputeerde de lecture vande voorsz. antwoort gehoort hebbende, hebben
seer heftelick geurgeert, om te hebben expresse verclaeringe, dat men den jegenwoordigen niagistraet continueert tot Remigii naestcommende, als eene soo noodige saecke, dat sonde* deselve verclaeringe sy egeen vuytcompste en sien, maer dat men soude vallen in confusie ende extremiteyten, ten welcken (fine?) dese saecke geleet wesende in naerder deliberatie, is goet- gevonden, dat men die voorsz. gedeputeerde soude verclaeren , dat sy hen sullen hebben te transporteeren naer Jutphaes , alwaer deselve daerop bescheet sullen ontfangen van Syn Excel), graeff Hendrick van Nassau, vanden raet van state ende die heeren staten van Utrecht, tot welcken eynde dat men hen pasport sal geven met een acte in geschrifte, dat sy't voorsz. bescheet aldaer sullen vinden, ende is voorts geresolveert, dat men den raet van state sal adverteeren, dat, om beter eenicheyt ende eenparicheyt in dese saecke te houden , d'heeren staten raelsaem vinden t'accordeeren, dat Syn Excell. graeff Hendrick haer E. ende die hee- ren staten van Utrecht inde continuatie vande voorsz. magistraet van wegen hare Ho. Mog. sullen mogen accordeeren tot Remigii naestcommende, mits dat die magistraet van Utrecht de no- minatie, electie, confirmatie, ende wes meer daervan dependeert voor het toecominende, benevens de decisie van alle d'ander differentiale poincten , sullen submitteren aen de voorsz. heeren ambassadeurs, aen de heeren staten generael, Syn Excell. ende den raet van state , gelyck insgelycx het poinct vande afgeslelde contributien inde alteratie, ende beloven, by soo verre als die heeren staten van Utrecht hare vergaderinge begeeren te leggen, buyten Utrecht, lot Amersfoort ofte elders, dat sy haere gedeputeerde ter selver plaetse oock sullen sendcn, gelast omme mette andere leden vande staten van Utrecht te besoigneren ende resolveeren , d'welcke resolutie haer E. aen de voorsz. gedeputeerde schriftelyck sullen mogen geven, ende deselve daermede dimitteeren, sonder dat haer E. dies aengaende aen de heeren ttaten wederom sullen hebben te schryven off eenigen naerderen last te verwachten. LUNAE, den v. Aprilis.
Presid.: Warmont. Presentes: Biesman, Dorth, Brienen, Iluygens, Oldenbarnevelt,
Cromhout, Symsz., Magnus, Joachimi, Moersbergen, Jongema, Jellisz., Coenders, Clant. Geresuroeert synde den brieff, geschreven ende afgegaen aen den raet van state, volgende
de "resolutie, gisteren genomen op het geproponeerde vande gedeputeerde der stadt Utrecht, ende op alles gelet, is geresolveert ende geaccordeert te schryven aen den voorsz. raet, dat die Ho. Mog. heeren staten generael niet en twyffelen, off die voorsz. gedeputeerde van Utrecht en syn als nu tot Julfaes wedergekeert, off deselve en sullen aldaer, terstonts naer het ontfangen van desen, aencommen, ende alsoo de saecken vande voorsz. stadt, jegen« vroordich in sulcken poincten gebracht syn, dat te hopen is, dat die sullen commen tot accordt, dat haere Ho. Mog. haer E. by expresse wel hebben willen adverteeren, dat deselve te vreden syn, dat geduerende de onderhandelinge, haer E. die approches ende alle aclen van hostiliteyt sullen doen ophouden , ende dat haer E liever sullen accordeeren de versochte continuatie vande magistraet, tot Remigii naestcomende, als om dit different het accordt nate- laten , doch opte conditien , in hare Ho. Mog. brieff ende resolutie van gisteren gementioneert, ende byaldien de saecke daerop soude stuyten , dat die van Utrecht niet meer en souden willen innemen als acht vande beste compagnien , volgende haer E. gedaen presentatie, inde plaetse vande thien , dat haer E. daerom oock niet sullen laten het accordt te treffen , mits dat een goet commandeur vuytte collonels daer over gestelt wordt, omme in de stadt wachl te houden naer bebooren, haer E. recornmandeerende de vorderinge van het besluyt van dese handelinge, met de meeste diligentie ende sonder eenigen naerderen last van hier te IV. 21
|
|||||
|
1C2
|
|||||
|
v6rwachten, dpdat het harasceren van het volck ende het beschadigen vande huysluyden,
mitsgaders alle extraordinarisse costen mogen cesseeren. Compareeren die heeren Doctor Bas, tegenwoordich burgermeester, ende Reynier Pauw ,
oudt-burgermeester der stadt Amsterdam, gecommitteert van burgermeesteren ende re- gierders der voorsz. stadt, hebben, naer presentatie van haeren credentzbrieff, gedateert den derden deses, gecommuniceert die brieven, byde voorsz. borgermeesteren ende regier- ders ontfangen, vande magistraet der stadt Utrecht, ople welcke byde vroetschap der voorsz. stadt goelgevonden is, dat burgermeesteren ende regierders souden intercedeeren, dal de saecken van Utrecht tot goeden eynde gebracht souden mogen worden , met con- tentement vande Ho. Mog. heeren staten generael, sonder bloetstortinge, gelyck haer E. ende de voorsz. vroetschap dat gaerne souden sien, hebbende tot dien eynde noch twee andcre hare gedeputeerde gesonden in het Ieger, aen Syn Excell. graeff Hendrick ende raet van state, presenteerende die voorsz. comparanten, indien hare Ho. Mog. d'intercessie vande stadt Amsterdam goetvinden, hun te transportereu byde voorsz. hare mede gedeputeerde in het leger, ten fyne voorsz., remitteerende 'tselve ter goeder discretie van hare Ho. Mog.; hierop gedelibereert vvesende, is goetgevonden , dat men die voorsz. borgermeesteren ende regierders der stadt Amsterdam, mitsgaders die comparanten voor dit officie ende goede debvoir sal bedancken , ende verclaren , dat hare Ho. Mog., hebbende die redenen die ten eenen ende ten anderen ople voorsz. presentatie dienen geexamineert ende geconsidereert, beducht syn in soo verre als die comparanten in het leger commen , ende de voorsz. ge- presenteerde intercessie voornemen , dat die van Utrecht 'tselve wetende, daer doore sullen worden gefortificeert, ende oorsaecke nemen tot retardement vande saecke, die jegenwoordich soo naeby gebracht is, dat men verhoopt tot een accoordt te geraecken ende te treffen, ge- lyck die comparanten hebben verstaen, vuytte communicatie, die hen gedaen is van het gebesoigneerde alhier, gisteren gevallen mette gedeputeerde van Utrecht ende de resolutie, daerop genomen, ende waerop dat alleenlyck het accoordt berust, versoeckende mitsdien, dat die comparanten hun willen daerop bedencken ende selfs oordeelen , off ten deesen aen- sien niet beter en soude syn dat sy schryven, adviseerende dat sy alhier gecommen syn ende verstaen hebbende, wat alhier mette gedeputeerde voorsz. gesprocken is, versoecken te ver- staen , wat dat op het afscheyt vande selve gedaen is; die voorsz. comparanten hebbeu haer aen het goet bevinden vande heeren staten geremitteert ende syn alsoo gescheyden. JO VIS, den Till. Aprilis, post prandium.
Presid.: Warmont. Presentes: Biesman, Dorth, Brienen, Huygens, Oldenbarnevelt,
Walenborch, Symsz., Magnus, Joachimi, Jongema, Moersbergen, Jellisz., Clant. Ontfangen ende gelesen eenen brieff vanden raet van state, geschreven tot Jutpkaes ,
den vll. deses, daerby haer E. adverteeren, dat sy ontfangen hebbende die brieven vande heeren staten, vanden vierden enden vyfden deses, mette byleggende copien ende acte van resolutie, oock vanden IHI. deses by haer E. daerop (naer diversche communicatien met ende tusschen die heeren staten van Utrecht ende die gedeputeerde derselver stadt) soo veel ge- daen ende gehandelt is, dat den avont vanden Vll. deses eyntelyck het accoordt tusschen deselve is getroffen. sulex dat heden de thien compagnien hide stadt in garnisoen sullen trecken, daervan dat haer E. by provisie d'heeren staten wel hebben willen adverteeren, on- dertusschen dat sy d'acten van capitulatien sullen doen gereet maken. Hierna is noch ontfangen ende gelesen eenen brieff' vande heeren staten van Utrecht,
vanden xxvm. Meerte, insgelycx inhoudende advys van't voorsz. accoordt, maer met meei- |
|||||
|
163
|
|||||
|
der particulariteyten, biddcnde, dat de heren staten gelieven te dencken Op bequame mid-
dejen, daermede dusdanige sware ende periculose inconvenienten voortaen voorgecomen mo- gen worden. De heere van Moersbergen heeft gelycke instantie by monde gedaen. Is den post, die dese tydinge eerst gebragt heeft, toegelegt 18 gl., ende den bode vande
staten van Utrecht daerop gevolcht metten brieff vande selve heren staten , 10 gl. Gesien de deductien vande grieven, overgegeven byden here van Brake], tegen die heren
staten van Utrecht, ende bevonden wesende dat het geschrifte maer en is eene ongeteekende copie, is verstaen, dat den here van Brake! de deductie sal teeckenen ende qualificeeren, naer behoren, als originael, ende dat men die daerna sal stellen in handen vande heren sta- ten van Utrecht, oinme by debat ofle andersins metten alderyersten daerop te doen ofte seggen, gelyck haer E. dat sullen goetvinden. S ABB ATI, den *. Aprilis.
Presid. ende presentes die voorsz.
Ontfangen ende gelesen twee brieven, den eenen vanden raet van state, ende den an-
deren vande heeren staten van Utrecht, beyde gisteren tot Jutphaes gedateert, mette copie van d'acten van wedersyden , daerop het accoort mette stadt Utrecht is getroffen , versou- ckende de heeren staten van Utrecht, die heeren staten generael Syn Excell. graeffHendrick souden gelieven te verwilligen ende te committeeren, omine het commandement over het garnisoen aen te nemen, dan in soo verre als men daertoe nyet en soude cunnen gecommen, adviseeren (aengesien dat by Syn Excell. ende den raet van state voorgeslagen is, den per- soon vanden collonel Vuyttenhove), dat haer E. dien voorslach hebben goetgevonden, ende in dien gevalle haer daer inede geconformeert, begeerende dat hare Ho. Mog. souden gelie- ven op het innehouden van haer E. brieff regard te nemen, ende op 't voorsz. commande- ment sulcx te versien, dat Syn Excell. haer E. ende alle goede ingesetenen van Utrecht gerust, in vrede ende eenicheyt wesen mogen; hierop geadviseert wesende, alvoren daerop te disponeeren, is goetgevonden den grefBer te lasten, Syn Excell. den brieff vande heeren sta- ten van Utrecht ende raet van state te communiceren ende aen te seggen, dat de heeren staten meenen , dat Syn Excell. graeff Hendrick over vyff ofte sus dagen binnen Utrecht niet en sal blyven , ende daerom Syne Excell. te bedencken geven, off deselve den voorslach vanden persoon van Vuyttenhove tot het voorsz. commandement sal gelieven goet tevinden, ende naclat den greffier gerapporteert hadde de difliculteyt, die Syn Excell. daerinne was vindende , ten regarde dat den collonel Vuyttenhove byde voorgaende regieringe was gemaeckt collonel, ende dat hy oock aen deselve was geallieert, voorslagende dat men voor eenige da- gen het commandement soude mogen laten aen Syn Excell. graeff Hendrick, ende daernae aen graeff'Ernst off aen den lieutenant-collonel Calvart, ende binnen middelen tyde dispo- neeren, wie dat men vande andere gouverneurs dier syn, souden mogen gebruycken, is ge- resolveert te schryven aen den raet van slate, dat de heeren staten goetvinden , dat haer E. Syn Excell. graeff Hendrick ofte graeff Ernst sullen verwilligen, het commandement over 't voorsz. garnisoen selfs aen te nemen, ende ondertusschen met haer E. te overleggen ende daerop te letten, aen wyen dat men 't voorsz. commandement sal mogen laten, ten meesten dienste vanden lande, verseckertheyt vande stadt, ruste, vrede ende eenicheyt onder de boi'geren ende ingesetenen vande selve ende de heeren staten daervan te adverteeren , ommc daerop gedisponeert te worden naer behooren. Is oock geordonneert t'antwoorden aen de heren staten van Utrecht, dat men haer E. van
haer gedaen advertentie bedanckt, ende dat men volgende derselver begeren soo veele doen 21*
|
|||||
|
1G4
|
|||||
|
sail, dat metten eersten de compagnie vanden hr. van Cloetingen vuytte stadt gelicht ende
cene andere inde plaetse gesonden sail worden , dat oock haere Ho. Mog. aengaende het com- mandenient den raet van state gelast hebben, Syn Excell., graeff Hendrick, offte graeff Ernst te verwilligen, om , gelyck inde voorgaende resolulie , begeerende haer Ho. Mog., dat haer E. gelieve, de goede liaudt daer aen te houden. Is goetgevonden, dat men in diligentie aende beren ambassadeurs , naer Vrankryck ver-
trocken, sal senden copie van het accoordt, mette stadt Utrecht gemaeckt. LUNAE, den xn. Aprilis.
Presid.: Magnus. Presentes: Dortb, Brienen, Huygens, Warmont, Oldenbarnevelt,
Synisz., Joachimi, MoersbergeQ, Jongema, Jellisz., Clant. Ontfangen ende gelesen eenen brieff vanden raet van state, gedateert vanden XI. deses,
daerby geadverteert woi'dt, dat oock de resteerende acht compagnieo biunen Utrecht in gar- nisoen getrocken, ende sonder eenige swaricbeyt ontfangen syn, mitsgaders't gene dat voirder tot dien tyt in die quartieren gepasseert is, daer op dat geresolveert is te schryven, dat de heeren staten alnoch dienelyck vinclen, (nademael dat Syn Excell. graeff Hendrick van Nassau alhier verwacbt woi'dt) , dat den raet den welgeboren heere graeff Ernst van Nassau sullen ver- willigen, het commandement over het garnisoen binneu Utrecht, euimers by provisie, te willen aennemen, syn E. accordeerende ten selven effecte te verkiesen eenen lieutenant naer syns i;elieven, ende dat haer E. syuen E. compagnie inde stadt leggen, ende de comp. des heeren van Cloetingen daertegen wederom vuyttrecken , ende voorts sulcken ordre daer bin- nen stellen als behoort, remitteereude tot haer E. discretie het scheyden van het leger, gelyck desulve dat sullen goetvinden, mits dat de scheydinge gedaen worde mette beste mesnage ende minste schade vande huysluyden ende platle landt. MARTIS, den xm. Aprilis.
Presid. ende presentes die voorsz,
De heer van Moersbergen , commende van Jutphaes, heeft gedaen rapport vande constitu-
lie der saecken aldaer, ende in wat poincten by de saecken gelaten heeft, namentlyck aen- gaende het ontslaen vande burgeren van Utrecht vande wacbl, ende daermede te laten begaen het garnisoen , dan is vuytgestelt daerop te resolveren tot morgen , ende goetgevonden , soo lange oock te doen ophouden de geresolveerde depeche van gistcren , aen den vaet van state. MERCURII, den xmi. Aprilis.
Presid.: Magnus. Presentes: Dorth, Brienen, Huygens, Schagen, Oldenbarnevelt,
Duyst, Symsz., ende verscheyden andere extraora. gedepp. van Hollant, Joachimi, Moersbergen, Jongema, Jellisz., Clant. Ontfangen ende gelesen twee brieven vanden raet van stale, beyde vanden xm. deses,
geschreven tot Jutphaes , daerby geadviseert wordt vande comuuinicnlie , die aldaer mette gedeputeerde vande stadt Utrecht gehouden syn , mitsgaders die debvoiren dier gedaen syn , online die borgeiwacht alomme te doen cesseeren ende ophouden, emmers by provisien, tot dat byde heeren staten generael daerop eynlelyck geordonneert sal syn, ende waerop dat dese sake jegenwoordich berust, ten eynde by hare Flo. Mog. op alles geleth , ende voorts gere- solveeit ende gedaen soude \vord.en naer behooren, veiclaerende dat die welgeboren heere, |
|||||
|
105
|
|||||
|
grave Ernst van Nassau, het comtnandemeut inde stadt voor thien ofte twaelf dagen over Let
garnisoen badde aengenouien. Hierna syn gecotnpareert mr. Cornelis de Viana, advocaet vande stadt Utrecht, oveileve-
rende sjn credentzbrieff, gedateert den ir. deses, stilo antiquo; item, Hendrick van Helsdin- gen , anderde borgermeester, ende mrs. Pieter van Leeuwen , raet inden Hove provincial, ende Auselmus Salmius, schepen der voorsz. stadt, die welcke naer overleveringe van bare opene cominissie, gedateert den m. deses, beyde slilo antiquo, bebben verthoont 't geene dat sedert het vertreck vuytten Hage vande gedeputeerde vande stadt van Utrecht, soo binnen als buylen Utrecht is gepasseert, ende voorts ^erclaert, dat de resolutie vande heeren statea generael ende bet gemaeckte accooid , vande syde vande stadt is voltogen, comniuniceerende de missive , die den raet van stale den voorsz. derden Aprilis , door den heere Sidnisky in den raedt der stadt Utrecht bebben doen ovcrleveren, daertoe streckende, dat men die bor- gerwacht sonde doen cesseeren, ende verscekende, dat men daertegens versien ende voorts tot rusle, vrede ende eenicheyt sulcke middelen soude voornemen , als men sal cunnen oordee- len , daertoe nutst ende bequaemst te syn, sunderinge tea desen regarde, dat den raetsheer Leeuwen, verclaerende, dat S\u Excell. graeff Hendrick van Nassau hem Leeuwen ende aen syne confraters inden raet tot Jutphacs toegeseet soude hebben, inde handelinge voor het sluyten van het accoort, dat die borgers souden blyven byde wacht, eude deselve houden nevens die soldaten, presenieerende 'tsel\e by eede te bevestigen. Hierop gedelibereert weseude, is geresolveert aen den raet van state te schryven, dat goetgevonden was, op haer E. missive vanden XI. deses, te rescribeeren 't gene deselve vuytte byleggende brieff sullen verstaen, maer daernae ontfangen synde haer E. twee missivcn vanden xm. ende dat alhier gecommen waeren die voorsz. gedeputeerde mette voorsz. credentien, dat hare Ho. Mog. de vooisz. rcscriptie hebben doen ophouden , lot dat deselve die voorsz. gecommitteerde souden hebben gehoort, hetwelcke voor den middach inde vergaderiuge is geschiet, ende van den raetsheer Leeuwen verstaen wesende, 't gene des voorsz. is. daervau hare Ho. Mog. te vooren niet en is voorgecomiuen, ende oock yets desgelycken hebben verstaen vuyt eenige van haere E. brieven , noch oock van syne hoochgemelte Excell. ende verstaende (daer dese be- soigne alsoo is gedaen) dat men geloof ende woort behoort te houden, omme oock Syne Excell. niet te prejudicieeren , dat by hare Ho. Mog. goetgevonden is, die voorsz. gedepu- teerde voor te slellen, tot accoinmodatie vande saecke, dat sy gedeputeerde souden tot Utrecht bevorderen , dat die seven gecommitteerde vande stadt, die geconcipieert hebben die lyste vande borgeren , die de wacht souden houden , byde magistraet wederom gelast souden wor- den , hun mette selve lyste teistonts te vervoegen naer Julphaes, ende die met syne hooch- gemelte Excell., haer E. ende die heeren staten van Utrecht te resumeeren ende met gemeen advys ende hewillinge daer vuyt verkiesen, ende die lyste reduceeren tot acht, negen ofle vuyUrlyck thien hondert vande gequalificeerste, vreetsaemichsle ende eenparichste borgeren vande stadt, die vooreerst by provisien, ende tot dat die differentiale gesubmitteerde poinclen sullen syn gedecideert, die wacht benevens die soldaten inde stadt sullen houden, met al- sulcken accommodement, als met eenen sal worden beraempt, ende alsoo d'beeren staten die vooisz. gedeputeerde daer mede hebben gedimitteert, ende aen Syn Excell., haer E. ende die heeren stalen van Utrecht gerenvoyeert, dat haere Ho. Mog. haer E. seer ernstelyck re- commandeeren de sake aldaer alsoo noch te bevorderen ende te behertigen, dat (de versec- ckeringe der stadt besorcht weseude) van alles een goet eynde gemaeckl worde, ende daer nae het lcger scheydende, dat hare Ho. Mog. dienstelyck vinden tegen alle occurentien, dat inde naeste steden ende plaetsen van Utrecht geleet worden twiutich ofte vier en twinticli compagnien soldaten, van die geene, die de verste van hare ordinaris garnisoenen syn, het |
|||||
|
165
|
|||||
|
welck haer E. sullen gelieven te doen effectueeren, sulcx haer E. best sullen vynden, sonder
op anderen last te wachten , alsoo haere Ho. Mog. dese saecke aen Syn Excel!, prince Hen- drick, haer E. ende die heeren staten van Utrecht, geheellyck remiiteeren, omme te stellen provisionele ordre opte voorsz. wachten ende dissolutie vanden leger. Ontfangen eenen btieff van prince Hendrick van Nassau, vanden XIII* Aprilis, ge-
sc/ireven tot Jutphaes, daer by syn Excell. hem remitteert tot het voorgaende schriven van den raet van stale, oock ten voorsz. dage geschreven, verclaerende dat de difficulteyten, daer inne verhaelt, oorsaecke syn, dat het leger niet en heeft cunnen gescheyden worden , adviserende voorts, dat grave Ernst van Nassau te vreden was tot Utrecht te blyven, tot dat d'heeren staten sullen gelieven yemant anders te verkiesen, ende ordonneren, omme aldaer te comma nderen. VENERIS, den xvi. Aprilis.
Presid.: Magnus Presentes: Dorth, Brienen, Duyst, vander Laen, Synisz., D'. Eg-
bertsz., Verius ende andere van Hollant, Joachimi, Moersbergen, Jongema, Jellisz., Giant. Ontfangen eenen brieff vanden raet van state, geschreven tot Jutphaes den xv. deses,
responsive opten brieff vande heeren staten, vanden xiui., daerby haer E. adviseren, dat sy wel verwondert syn geweest te verstaen, dat die raetsheer Leeuwen een vande drye gede- puteerde der stadt Utrecht hadden derven verclaeren, dat Syn Excell. grave Hendrick van Nassau aen hem Leeuwen, ende aen syne mede gedeputeerde inden raet van state toegeseet soude hebben, inde handelinge voor het sluyten van het accord, dat die borgers souden byde wacht blyven, ende deselve houden beneffens de soldaten, want haer E. wel vastelyck ende waerachtelyck mochten verclaeren, dat noyt in 't minste eenich woort ofte syllabe by Syn Excell. noch haer E. daervan en is vermaent geweest', soo d'selve doch altyt continuelyct hebben geinsisteert preciselyck op het poinct vande instructie, haer E. dienthalve gegeven , ende terwylen dan haer E. opentlyck sagen, dat het antwoort ende resolutie byde heeren staten gisteren aen hun overgeschreven was genomen, op een soo stouten onwaerachligen aengeven, dat haer E. daerom nae rype tsamentlycke deliberate, inhererende alnoch op het poinct van hare voorsz. instructie , ende namenllyck oock opte clausule van hare Ho. Mog. schryven van gisteren, (vande verseekeringe vande stadt te besorgen) goetgevonden is te schri- ven , ende den heere SedHntsky te deputeeren aen de magistraet ende gemeene borgerhop- luyden, ten eynde sy alnoch de borgerwachten terstonts doen ophouden, enimers by piovisie, tot dat naerder ordre opte selve wacht sal syn gestelt, opdat alsoo 't leger terstont daer naer macli scheyden, doch dat haer E. middlertyt met verlangen souden verwachten de heeren staten generael vuyterlycke meyninge etc., prout in litleris. Item, eenen brieff, ten voorsz. dage geschreven, byden hoochgeboren prince graeff Hen-
drick van Nassau, genoech vande selve substantia vande voorgaende, verclaerende dat Syn Excell. noyt gedacht en heeft te seggen, dat den raetsheere Leeuwen heeft geaffirmeert, maer wel het contrary. Item, eenen brieff vande heren staten van Utrecht, oock ten voorsz. dage geschreven ,
genoech van eender substantie, versouckende dat de heren staten souden gelieven, haer reso- lutie te mainteneren, als wesende het poinct, daerop de ruste ende verseeckertheit vande staet vanden lande jegenwoordich rust. Die voorsz. brieven gelesen synde, is den greffier gelast, deselve Syn Excell. te communi-
ceeren , ende vande selven te verstaen, off Syn Excell. sal gelieven hem over de resolutie, daerop tc nemen, present te laten vinden, die welcke heeft gerapporteert, dan Syn Excell. |
|||||
|
167
|
|||||
|
den brieff vanden raet van state gelesen hebbende, heeft verclaert, dat hy hem refereert tottet
gene dat de heeren staten generael sullen goetvinden daerop te resolveren, latende Syn Excell. hem alnoch beduncken, dat men de saecken binnen Utrecht niet en beboort te verbitteren, noch die borgers meer te irriteeren , maer veel meer met gevoechlyckheyt alles te accom- deeren, daerinne dat de meeste gerustheyt ende verseeckertheyt vande stadt, voor het toe- comende sal bestaen. Hierop gedelibereert wesende, is geresolveert t'antwoorden, dat d'heeren staten vuyt hct
voorsz. schryven met verwonderinge hebben vernomen, dat het voorsz. affirmeeren vanden raetsbeer Leeuwen onwaerachtich is, dewyle de voorsz. Leeuwen 'tselve syn seggen met eedt heeft gepresenteert te bevestigen, ende dat oversulcx (illo praesupposito) hare Ho. Mog. in- tentie ende begeeren is, dat den raet haeren voorgaenden last ende inslructie sullen ach- tervolgen ende effectueeren , met alsulcke voorsichticheyt ende goede discretie, als de saecke vereyscht, ende hare Ho. Mog. deselve toevertrouwen , sonder eenigen naerderen last vande selven daerop ofte dien aengaende te verwachten , opdat van alles een goet eynde gemaeckt ende het leger gedissolveert macb worden , tot soulagement vande huysluyden ende verhoe- dinge van derselver voirder schade. Item, dat men genoech in gelycke substantie sal antwoorden aen Syn Excell. graeff Hen-
rick ende heren staten van Utrecht, ende versoucken, dat dieselve den raet daerinne willen seconderen ende assisieren , ten fine voorsz. LUNAE, den xix Aprilis.
Presid.: Moersbergen. Presentes: Dorth, Brienen, Oldenbarnevelt, Symsz., Magnus,
Jongema , Sloeth, Jellisz., Giant. Ontfangen ende gelesen eenen brieff vanden raet van slate, vanden xvnr. deses, daerby
haer E. adverteei'en , dat die heeren staten van Utrecht meest alle binnen Utrecht syn ge- commen, vuytgesondert eenige, d:e naer haere huysen getrocken syn, ende dat haer E. gisteren morgen (alle de compagnien eerst vertrocken synde) mode binnen Utrecht gecom- men syn, vindende tot noch toe alles aldaer in stilte ; is geresolveert ende gelast te rescri- beeren, dat de heeren staten haer E. veisoecken, opte aenstaende vergaderinge vande heeren staten van Utrecht, alle mogelycke bevorderinge ende debvoiren te willen doen , dat by haer E. den staet van oorloge aengenamen ende de versochte consenten voor het loopende jaer soo byde propositie vanden raet van state , als by hare Ho. Mog. totte saecken van Cleve etc. vruchtbaerlyck gedragen mogen worden, aengesien dat d'selve consenten sonder over- groten oudienst ende prejuditie vande gemeene saecke, langer nyet en cunnen vuytgestelt worden. Te schryven aen de heeren staten van Utrecht, alsoo die heeren staten generael geloofweer-
dich bericht syn, dat openbaerlyck binnen Utrecht alnoch vercocht wordt seeker geschrifte, eeintituleert-- (Jort vertooch, inde selve stadt gedruckt by Hei-man van Borculoo, geduyrende d'alteratie aldaer, tot nadeel ende prejuditie vanden staet van't landt, ende dat hare Ho. Mog. verstaen, dat d'ampt vande heeren staten van Utrecht is, daertegen te versien ende te procureren by alle mogelycke middelen, dat de saecken binnen Utrecht tot onderlinge eeni- cheyt, vruntschap ende goede correspondentie beleyt, ende tot dien eynde geweert worden alle oorsaecken van verbitteringe, dat daerom haer Ho. Mog. begeeren, dat haer E. het vorder vercoopen ofte divulgeeren van't voorsz. geschrifte, mitsgaders van alle andere fa- meuse libellen by placcaet communicatie mette borgermeesters van Utrecht ofte andersints , gelyck voor het beste gevonden sal worden, sullen verbieden ende doen ophouden. |
|||||
|
1G8
|
|||||
|
MARTIS, den xx. Aprilis.
Presid.: Moersbergen. Presentes: Dorth, Brienen, Oldenbarnevelt, Symsz., Magnus,
Jongema, Sloeth, Jellisz. Opte requesle vanden capitcyn Jemes Setton, is geaccordeert, te schryven aen de heeren
staten van Utrecht, dat sy dese ende andere compagnien, tot haren last byden staet van oorloge gerepartieert, willen aennemen, om confusie inden staet vanden lande voor te commen. Item, van gelycken aen den raet van state, dat haer E de bant tot bet voorsz. aennemen
der compagnien, byde heeren staten van Utrecht willen boiulen. SABBATI, den xxiin. Aprilis.
President ende presentes die voorsz. Ontfangen ende gelesen eenen brieff vanden raet van state, gedateerl binnen Utrecht
den . . . Is geadviseert, opte brieven voorden middach ontfangen vanden raet van state ende der
stadt Utrecht, ende de heere advocaet van Hollandt versocht, d'antwoort opte selve te con- cipieeren, volgende d'advysen vande provintien daerop verclaert, omme daer nae gearresteert te worden nae behooren, hetwelcke syn E. heeft aengenomen. SONDACH, den xx?. Aprilis.
President ende presentes die voorsz., hehalven Dorth.
Syn gelesen die concepten vande brieven, te schryven voor antwoort aen den raet van
state ende magistraet van Utrecht, op derselver brieven, gisteren ontfangen, ingestelt byden heere advocaet van Hollandt, ter requisite vande heeren staten generael. Is gelast copie vande voorsz. brieven, mitsgaders vande antwoort opte selve, te senden
aen de heeren staten van Utrecht, ende deselve te vermaenen, bet senden van haere gede- puteerde te willen accelereren, opdat de saecken binnen Utrecht afgemaeckt mogen worden. LUNAE,d en xxvi. Aprilis.
Presid.: Sloeth. Presentes: Brienen, Bentinck, Oldenbarnevelt, Walenburcb, Symsz.,
Magnus, Moersbergen, Jellisz., Clant. Ontfangen ende gelesen eenen brieff van borgermeesteren, schepenen ende raet der
stadt Utrecht, gedateerl den xilll. Aprilis, daerby sy sdviseeren , dat sy in handen van- den raet van slate overgelevert hebben de resolutie, inde magistraet genomen , ende oock inde vergadeiinge vande heeren staten van Utrecht ingebracht, op het concept van bet compromis, ende alsoe sy niet anders en vermoeden, ol'te d'heeren staten sullen verstaen , dalgene, dat by hen wordt gesnstineert, en is in recht ende redenen gefundeert, ende dat voor gantsch absurd ende onredelyck geacht moet worden, 't gene ter contrarie byde Iwee leden vande staten van Utrecht wordt gesustineert, dat sy daerom goetgevonden heb^ ben, haere Ho. Mog. stracx daervan te adverleeren , ten eynde hare Ho. Mog. deselve twee leden believen te bejegcnen, dat sy condescendeeren in't gene dat byde magistraet naer recht ende reden wordt gesustineert, want haer soo voor haer selver als van wegen hare borgerye nyet geraden en is, in andere voegen te handelen , ofte die questieuse poincten te submittucren. |
|||||
|
169
|
|||||
|
Eod., post prandium.
Presid. ende presentes die voorsz. Compareren die heeren: Schade, Goyer, van Amerongen, Hoeflaken ende secretaris Le- denberch, gecommitteerde vande heeren staten van Utrecht, hebben geproponeert ende schriftelyck overgegeven, 't gene hier nae volcht geinsereert: Hooge Mogende, edele, erentfeste, hoochgeleerde, wyse ende seer voorsienige heeren.
Wy en twyffelen nyet, of uwe Ho. Mog. syn door de dagelycxe advertentien vande heeren
raden van state ende anderen , wel geinformeert, van 't gene inde saecken van Utrecht gepas- seert is, sedert 't vertreck vande voorsz. raden vuyt den Hage tot derselver wedercotnpste toe, vuytgesondert van 't gene, dat den voorsz. rade de vier leste dagen binnen Utrecht ge- besoigneert heeft, omme te hebben voldoeninge van twee poincten, die den voorsz, rade ver- stonden , dat vande capitulatie binnen Jutphaes gemaeckt, noch niet voldaen en waeren, daer- van bet yerste was, het intrecken van seeoker fameus libel, t'Utrecht gedruckt, by Harman van Borculo, 't welck daer noch openbaerlyck wordt vercoft; het andere was, het instellen van 't compromis inde voorsz. capitulatie gementioneert. Omme het yerste hebben die vanden voorsz. raet van state, den heere secretaris Huyghens gesonden inde vergaderinge vanden jegenwoordigen magistraet, ende deselve seer ernstelyck doen versoecken ende vermaenen, tot voldoeninghe vande voorsz. capitulatie, ende tot intreckinge van 't voorsz. fameus libel, dan en hebben die vande magistraet daertoe niet connen beweecht worden, gelyck uwe Ho. Mog. 't selve breder ende particulierlycker sullen mogen verstaen, vuyt den monde vanden genen, die hetselve wedervaeren is, daertoe wy ons refereren. Op net tweede hebben die staten van Utrecht verclaert, nyet van noode te wesen eenich nieuw compromis te maken, dewyle de geheele saecke vande ontstane commotie verbleven was ter dispositie vande heeren ambassadeurs der Coningen van Vranckiyck ende Groot Britannien, uwe Ho. Mog., Syn Excell. ende den raet van state , als wesende eene saecke die generaliteyt in 't gemeen ende geheel toucherende, daervoor die oock by uwe Ho. Mog. aen ende byder hant genomen is, doch dewyle de voornoemde capitulatie daervan mentie maeckt, waren te vreden ende ver- sochten (gelyck oock de gecommitteerde vande stadt Utrecht), dat den raet van state de voorsz. acte van compromis soude willen instellen, 't welck den voorn. rade aengenomen ende ge- daen hebbende, heeft het concept vandien de heeren staten voorgelesen, ende is 't selve oock terstont by alle de steden goetgevonden, vuytgesondert by de gecommitteerde der stadt Utrecht, die verclaerden last te hebben, daerinne nyet te consenteeren, ten ware daer vuyt gelaten worde de qualiteyt vande heeren staten 'slandts van Utrecht in't geheel, maer dat alleen gebruyckt soude worden de naem vande twee leden ende cleyne steden, ende dat oock de cleyne steden, gesien hebbende de poincten differentiae] byden magistraet gemoveert, souden hebben verclaert, in wat poincten sy hemluyden jegens den magistraet oft tegens de twee eerste leden vande staten, in't submitteeren, parthye souden willen maecken, dat oock, alvorens de voorsz. acte van submissie te passeeren, die voorsz. twee leden gehouden souden VPesen, den magistraet te openen de poincten differentiael, die haer E. aen hare syde gesub- mitteert souden willen hebben, in alien schyn, als oft hier waer een particulier cruestie tusschen eenige leden vande staten van Utrecht alleenlyck, d'welcke niet en is, maer is dese saecke, gelyck vooren geseyt is, eene algemeene saecke, volgende d'Unie den bontgenoten t'samen toucherende. Want waer mede can den staet vande geunieerde landeu, by Godt den Heere soo wonderbaerlyck bewaert ende gesegent, meer gekrenckt, in disreputatie ende ruine gebracht worden, als dat men sich by verrassinge ende tumulte tegens den wettigen magi- straet opwerpt, deselve verwerpt, datelyck andere invoert, ende voorts de regieringe van een IV. 22
|
|||||
|
170
|
|||||
|
geheel lantscliap poocht te renverseeren , de fondarnenlale wetten , contracten ende ordon-
nautien vanden-lande te breecken, ende te nyet te doen, andei'e nyeuwicheden naer appe- tite inne te voeren, ende soo voorts in effecte het onderste boven te keeren. Uwe Ho. Mog. hebben seer wel geoordeelt, ende een yegelick can lichtelyck oordeelen, dat dit geen saecke en is, questieus tusschen eenige leden ofte personen vande staten van Utrecht in 't particu- lier, maer dat deselve raeckt de conservatie, eere, ruste ende welstant vanden geheelen staet der geunieerde Nederlanden, waeromme uwe Ho. Mog. oock goet ende nodich gevonden hebben, de saecke selfs byder hant te nemen ende te reprimeren de moetwillicheyden , t'Utrecht aengevangen, die ongelwyffelt vorder gelopen souden hebben, ende noch vorder loopen sullen, indien by uwe Ho. Mog., die nu door Godes genade binnen de stadt Utrecht, door het wys ende voorsichtich beleyt van Syne Excell. Prince Hendrick van Nassau ende den raet van state een tamelyck garnisoen gebracht hebben , nyet vorder ende sekerder voorsien en wordt; ende hebben daei'omme de heeren staten van Utrecht niet goet gevonden te stellen eenige particuliere poincten tegens andere poincten, byden magistraet onder den naeni vande gemeente gepretendeert, ende alsoo van eene gemeene saecke te maecken eene particuliere, ende daerop te commen in particuliere altercatien, debatten ende contrebatten, tot verweckinge van nyeuwe swaricheyden, scheuringe onder de leden ende enerVatie vande yerst gedane submissie; alle 'twelcke byde heeren raden van state aengehoort ende gemerckt synde, ende dat haer E. die vande magistraet der stadt Utrecht nyet en conden bewegen , omme de acte van compromis, sulcx die by haer E. ten versoucke als voren ingestelt was te accepteeren, ende dat haer E. geen voordeel meer binnen. Utrecht en conden doen, hebben goetgevonden, haer weder naer den Hage te begeven, ende, afscheyt genomen hebbende, hebben de heeren staten van Utrecht ons belast ende gecommitteert, omme ons oock herwaerts te transporteeren, ende uwe Ho. Mog. te bedancken vande trouwhertige gesorge, die deselve met affectie ende daet voor de conservatie vanden welstant ende staet vande geunieerde landen in't gemecu ende van de provintie van Utrecht in't particulier syn dragende , versouckende , dat uwe Ho. Mog. gelieve de saecken nu voorts byder hant te nemen, ende te dresseren ende restitueren , alle't gene tegens de gewoonlycke ordre des gemeynen landts tractaten ende wetten is ingevoert, voor soo veele 't selve tegens de capitulatie, tot Jutphaes gemaeckt, nyet en stryt, ende dat uwe Ho. Mog. binnen de stadt Utrecht nu soodamge vaste ordre ende remedie willen invoeren ende stellen , daermede de christelycke gereformeerde religie gemaintineert, de regieringe vanden lande ende pnblycque authoriteyt geasseureert, ende de gemeente in ruste, vrede ende eeni- cheyt gehouden mach worden, sulcx dat uwe Ho. Mog., Syn Excell. ende de heeren staten van Utrecht, gelycke inconvenienten, als nu aldaer, Godt betert, gevallen syn, niet meer en hebben te verwachten, ende aengemerckt daerinne gelegen syn alle de vruchten van soo vele moeyten ende costen, als by uwe Ho. Mog., hare Excell. ende raden van state syn aen- gewendt ende gesupporteert, die anders te vergeefsch ende sonder effecte soude wesen, soo vertrouwen wy, dat uwe Ho. Mog. dese saecke terstonts voorts byde hant sullen nemen, ende ten goeden ende gewenschten eynde brengen. Hierop geadviseert wesende, is geantwoort, dat de heeren staten met grote devotie hebben
verwacht, dat den raet van state, wesende t'Utrecht, aldaer souden hebben verricht, 't gene dat hun expresselyck was belast, namentlyck het dragen vande versochte consenten voor het loopende jaer, oock tot de saecke van Cleve ende het aennemen vanden staet van oorloge, dat daerom haere Ho. Mog. versoucken te verstaen, oft die heeren comparanten daerop ge- last syn, ingevalle nyet, dat d'selve daertoe debvoir willen doen , ende de generaliteyt con- tentement geven, ende voor soo veele aengnet haere gedane proposilie, is verclaert, dat de heeren staten de saecken van Utrecht altyts hebben gehadt in sonderlinge recommandatie, |
|||||
|
171
|
||||||
|
gelyck deselve dat noch sullen doen , als daerane dat den staet van't landt in't generael
ende in't particulier ten allerhoochsten is gelegen, ende dat daerom hare Ho. Mog. opte voorsz. propositie (het rapport vanden raet van derselviger besoigne gehoort), sullen resolve- ren iiaer behooren. MA.RTIS, den xxvir. Aprilis.
Presid. ende presentes die voorsz.
Die heeren raden van state, ter presentie van Syn Excell., doen sommier rapport van haer
gebesoigneerde inde saecken van Utrecht, tot Jutphaes ende binnen Utrecht, met die vanden magistraet derselver stadt, ende in wat poincten dat haer E. de saecken aldaer gelalen heb- ben, van Utrecht vertreckende, communiceren de resolutie, die byden voorsz. magistraet haer E. in handen is gestelt, ende nae dat hiernae geresumeert was, den briefF vanden ma- gistraet van Utrecht, vanden xin. deses slilo antiquo, aen de heeren staten generael ge- schreven, mitsgaders d'antwoordt, daerop gerescribeert, ende den briefF die geordonneert was te schryven aen den raet van state, meenende, dat haer E. aldaer noch souden hebben gebleven, ende oock gelesen de remonstrantie, gisteren overgegeven byde aenwesende gedepu- teerde vande heeren staten van Utrecht, ende op alles gedelibereert, is geordonneert te schryven aenden voorsz. magistraet, dat de heeren staten wel hadden gemeent (beantwoo- dende haeren voorsz. briefF), dat den raet van state noch voor seekeren tyt tot Utrecht sonde hebben gebleven, ende daerom goelgevonden, mette selve occasie, aen denselven raet te schryven , ende deselve te lasten het committeeren ende herwaerts senden vande gedeputeerde van Utrecht, legen den bestemden dach van Maendage naestcommende, byden magistraet te vorderen, gelyck sy vuytte byleggende copie vanden briefF souden verstaen, maer alsoo haer E. op het afgaen vanden briefF inden Hage syn aengecommen, dat denselven is opgehouden, ende synde des anderen daechs oock alhier aengelant die gecommitteerde vande heeren staten van Utrecht, diewelcke seer urgeren ende daerop aenhouden, dat de saecken van Utrecht byder hant genomen, ende daervan een eynde gemaeckt soude worden , hare Ho. Mog. die- nelyck hebben geacht, haer te doen dese rencharge, begeerende dat deselve niet en willen laten hare gedeputeerde in conformity van hare Ho. Mog. voorgaende, tegen den voorsz. dach precies alhier te senden , diewyle die besoigne ende die voorsz. gecommitteerde vande heeren staten van Utrecht, daernae opgehouden sullen worden, niet hebbende hun willen onthouden, dat die heeren staten van Utrecht tot Woerden hebben geproponeert, ende voor differentiate poincten van haerder syden, haere Ho. Mog. ende de gedeputeerde van Utrecht voorgestelt, ende daernae alhier doen rei'tereren, gelyck deselve gedeputeerde alsdoen is verclaert (daerop dat haer E. gecommitteerde als nu wederom urgeren), te weten, eerst, dat het gepasseerde binnen Utrecht geduyrende die emotien gerepareert, ende dat voor het tweede poinct, ordre opte verseckeringe vande stadt, ende dat van gelycken voor het toecommende nyet meer en sal geschieden, metten aencleven vandien, genomen ende gestelt soude worden, tot ruste, vrede ende eenicheyt vande stadt ende de goede borgeren derselver. Is oock geordonneert te senden copie vanden briefF, byde heeren staten generael ontfan-
gen vande magistraet der stadt Utrecht, mitsgaders van 't gene daerop geantwoort is, ende oock aen den raet van state geordonneert was te schryven, meenende, dat haer E. aldaer noch souden hebben gebleven, ende vande voorsz. rencharge aen den welgeboren heere graeff Ernst van Nassau ende synder E. te versoucken, dat hem gelieve dienvolgende de goede bevorderinge byden magistraet te doen , ende de hant daeraen te houden, dat deselve hare gedeputeerde tegen Maendage naestcommende alhier precies senden, ende dat syne E. het commandement binnen Utrecht alnoch wil continueeren. |
||||||
|
22*
|
||||||
|
172
|
|||||
|
Is den raet van state gelast te maecken verbael van haer gebesoigneerde inde saecken van
Utrecht lot Jutphaes, ende binnen de stadt naer het verdrach. Eod., post prandium.
Presid. ende presentes die voorsz. Compareren die aenwesende gedeputeerde vande heeren staten van Utrecht, communicee-
ren eenen brieff, by hen van Utrecht ontfangen , raeckende de verpachtinge vande gemeene middelen inde selve stadt, ende voorts innehoudende eenige advisen; ende alsoe die heeren comparanten daerop hebben versocht te verstaen het goet beduucken vande heeren staten, namentlyck op het verpachten van 't gemael, opten backer ende oock opten borger, welck gemael opten borger inde emotie is afgestelt. Is met voorgaende advis vande selve heeren comparanten geresolveert, dat men van wege
dese vergaderinge sal schryven aen de heren slaien van Utrecht oft derselver gedeputeerde raden, alsoo den tyt voorhanden is, dat men de gemeene middelen gewoon is tot Utrecht te verpachten, ende d'heeren staten beducht syn , dat men onder d'een oft d'ander pretext de verpachtinge van het gemael opten backer sal soecken te contremineren, om 't selve in- terrupt te doen vallen , tot groot prejuditie ende schade vanden landtschap van Utrecht, dat daerom hare Ho. Mog. dienstelyck achtende, dat 't selve worde mette beste middelen voor- gecommen , ten aensien oock , dat verhope-ntlyk corts een goet eynde der poincten differen- tiael mette compste vande gedeputeerden der stadt Utrecht, alhier beschreven tegen maendage naestcommende, gemaeckt sal word en, haer E. wel hebben willen vermanen, op't gene wes voorsz. is, te letten ende den voorsz. impost van't gemael opten backer, te verpachten, ofte doen collecteeren , alleenlyk voor den tyt van een macut ofte drye weecken , naer dat haer E" dat oorbaerlycxt sullen vinden, latende het gemael opten burger berusten totte decisie vande submissie. JO VIS, den xxix. Aprilis.
Presid.: Sloeth. Presentes: Brienen, Bentinck, Oldenbarnevelt, Symsz., Magnus,
Moersbergen , Oennema, Jellisz., Clant. Compareeren die gecommitteerde vande heeren staten van Utrecht, communiceeren den
brieff, by haer ontfangen van Utrecht, gedateert van gisteren, daerby geadviseert wordt, dat die vanden magistraet aldaer vier vuytten haren hebben gecommitteert, omme te gaen nae de grote steden van Hollant, met instructie dienende tot defensie van hare saecke ende wevck , versouckende, diewyle dit voorstel is van consequentie ende streckende, om te ren- verseeren d'ordre vanden staet van 't lant, dat de heeren staten generael souden gelieven daerop te letten , ende sulcx daerinne te versien, dat alle inconvenienten bytyts voorgecom- men rnogen worden. Hebben voorts overgelevert seker concept van een cort bericht, dienende tot wederlegginge
vande calumnien, daermede de wettige overheyt vanden lande van Utrecht, by seker ge- druckt fameus libel, t'onrecht beschuldigt ende grotelycx geinjurieert wordt, hetwelcke de heeren staten van Utrecht van meeninge souden syn te laten vuytgaen, by soo verre als d'heeren staten dat alsoo goetvinden, versouckende daerop te verstaen derselver goetduncken. Op beyde voersz. poincten gedelibereert wesende, is wel eenparichlyck verstaen, dat die
proeeduyren, aengevangen byden magistraet der stadt Utrecht, streckende van quaet tot erger, ende dat men daerotume met ernst behoort te letten, omme deselve voor te bouwen, doch evenwel beter geacht, dat men't voorsz. senden simpelyck sal laten passeeren, ende aensien, hoe dat de saecken haer sullen schicken, diewjle sulcken ordre alrede inde steden van |
|||||
|
173
|
|||||
|
Hollant is gestelt, datter verhopentlyck egeen inconvenient en is inde selve te verwachten,
ende aengaende het gelesen concept ofte bericht, is ingelycx goetgevonden (diewyle die ge- deputeerde van Utrecht verwacht worden tegen Maendage naestcommende). dat men sal op- houden voor als noch daerop te resolveeren. Ontfangen eenen brieff vanden welgeboren heere graeff Ernst Casimir van Nassau,
geschreven tot Utrecht den XXVlir. Aprilis, byden welcken syn E. adviseert, dat die magi- straet van Utrecht hare gedeputeerde alhier sullen senden, volgende het begeeren vande heeren staten generael, tegen Maendage naestcommende. VENERIS, den lesten Aprilis.
Presid. ende presentes die voorsz.
Is ontfangen ende gelesen eenen brieff" vanden welgeboren heere grave Ernst Casimir van
Nassau, gedateert binnen Utrecht den s.vix. deses, innehoudende advis vande besendinge die den magistraet van Utrecht is doende aen de steden van Hollant, omme hare intercessie, is nae deliberate (alvoren opte propositie des heeren van Belhune ende den brieff van wel- gemelten heere grave te resolveeren) goetgevonden, dat men alles den raet van state alhier ter vergaderinge sal communiceren , ende haer E. met eenen onderrichten , met wat last die heeren ambassadeurs naer Vranckryck vertrocken syn, omme daer nae op alles te verstaen haer E, advys; 't voorsz. advys gehoort, is verstaen, dat men alvoren eyntelick te resolveeren, Syn Excell. eerst de voorsz. propositie ende brieff sal communiceeren, ende Syn Excel), onderrichten, waertoe dat d'heeren staten inclineren, te vveten, om Syne Maj'. (opte voorsz. propositie) promptelyck ende in rondeur te bejegenen ende oversulcx te vreden souden syn, aen te nemen het secours, dat van dese landen tot assistentie vande possiderende fursten be- looft is, tegen den lesten Meye naestcommende te doen brengen tot Dusseldorp, ende de passage van Syne Maj'. voorts te seconderen volgende syn begeeren, ende Syne Maj'. op het poinct vande vivres te versekeren, dat men die commisen , die Syne Maj". alhier sal senden, om die te coopen ende besorgen, sal favoriseeren, gelyck die eygen commisen van hetlandt, ende met gelycken vrydom ende beste mesnage ; ende soo veele het derde lith aengaet, dat hare Ho. Mog. de jegenwoordige gelegentheyt ende occasie geresolveert syn waer te nemen , gelyck deselve alrede begonst hebben , omme te commen tot het effect ende voldoeninghe vande conditien des tractaets des bestanls , ende aengaende de saken van Utrecht, nademael vnytten brieff vanden welgemelten heere grave verstaen wordt de seekerheyt van 't gene, dat den magistraet voor heeft, dat men Syne Excell. sal onderrichten ende doen begrypen, dat die voorgenomen proceduyren vande voorsz. magistraet syn ruineux voor den staet van't landt, ten eynde Syne Excell. niet en gelieve deselve toe te staen, maer veel meer die te doen stuyten ende verhinderen by alle goede middelen daertoe dienende, ende syn hiertoe gecom- mitteert die heeren Brienen, Magnus, Jongstal ende tresorier. SABBATI, den eersten Meye.
Presid. ende presentes die voorsz.
Gehoort den heere van Moersbergen, is opte instantie gedaen van wegen Syne Excell. ge-
accordeert, te schryven aen de heeren staten van Utrecht, ende deselve te versoucken ordre te willen geven, dat een canon met alle syne toebehoren ende vyff hondert scherpen, daertoe dienende, vuyt Utrecht gedoocht worden te volgen aen den controlleur Anthonie Mosnier ofte desselfs commis, dat d'heeren staten beloven, haer E. alles behoorlyck doen restitueeren |
|||||
|
174
|
|||||
|
ofte de waerde daervan deuchdelyck te betaelen, daertoe dat haer E. desen sal dienen voor
acte ende haere Mogende E. obligatie. LUNAE, den in. May, post prandium.
Presid.: Clanth. Presentes: Brienen, Bentinck, Oldenbarnevelt, Symsz., Magnus,
Oennema, Sloeth, Jellisz. Compareeren die aenvvesende gecommitteerde vande heeren staten van Utrecht, recomman-
deeren seer serieuselyck , dat het die heeren staten generael soude gelieven hare saecken by der hant te nemen, overmits dat d'selve langer niet en can gedilayeert worden, sonder gro- ten ondienst vanden lande in 't generael ende vande provintie van Utrecht in't particulier, ende disreputatie van dese vergaderinge hierop geadviseert wesende, is goetgevonden, dat men deur den deurwaerder die gedeputeerde vanden magistraet der stadt Utrecht sal doen aenseggen, dat sy hem prepareren , omme tegen raorgen voor den middach, ter clocke negen uren, ter vergaderinge te compareren, alsoo die heeren staten generael verstaen, alsdan voor te nemen de besoigne opte saecken van Utrecht. MARTIS, den mi. Mey.
Presid. ende presentes die voorsz. ende gecommitteerde raden vande beren staten van
Holla nt. Syn ter vergaderinge gecompareert, Helsdingen, Buth, Salmius, ende advocaet Viana,
gedeputeerde vande magistraet der stadt Utrecht, ende hebben ter presentie vanden heere ambassadeur Winwood, van Syn Excell. ende des raets van state (alvoren te willen propo- neren) versocht, dat den heere van Moersbergen, als partye vande stadt soude opstaen, ende vuytte vergaderinge vertrecken, soo lange als de saecken van Utrecht sullen worden verhan- delt, hetwelcke die heere van Moersbergen heeft gedifficulteert, sustinerende, dat hy de plaetse nyet en becleede als partye, maer als gecommitteerde vande heeren staten van Utrecht, om benevens die gecommitteerde vande andere provincien te helpen raden ende adviseren, 'tgene dat dient tot ruste, vrede ende eenicheyt vande lantschap ende stadt Utrecht. Maer alsoo die comparanten sustineerden, dat des heeren van Moersbergen opstaen, by resolutie vanden 13. Aprilis, was bewillicht, is deselve vertrocken, om by hem de heeren gecommitteer- den vande staten van Utrecht daer op te bevragen. Daer en tusschen is den raet van state af- gevraecht, wat haer E. daervan wisten, hebben verclaert, dat het alsoo is geschiet. Hier nae is* de voorsz. heer van Moersbergen weder binnen gecommen, met hem brengende de voorsz. resolutie, gedateert den xm. Aprilis; maer heeft gesustineert, alsoe die magistraet van Utrecht het compromis, gelyck dat bydenj raet van state was ingestelt, niet en hebben tot noch toe geteekent, ende dat het schynt, dat die comparanten alnu yet nyeus begeeren te proponeren buyten de vyf differentiate poincten, dat hy daerom voor als noch niet gehouden en is op te staen, maur heeft verclaert, by soo verre als die voorsz. gedeputeerde het compromis be- geeren te teeckenen, ende de vyf differentiale poincten, mitsgaders diegene, die van wegen de heeren staten van Utrecht syn gesubmitteert, van harentwegen mede submitteren, dat hy mogelyk sal bewilligen op te staen. Hierop ten beyden syden partyen vertrocken ende op het debat geadviseert wesende, naedat de voorsz. resolutie vanden xm. Aprilis lestleden was gelesen, is verstaen, [omme de saecke een eynde te mogen maecken, ende tyt te gewinnen, dat de heer van Moersbergen, volgende de voorsz. acte sal vertrecken, als dese saecke sal worden geventilleert ende daerop gedelibereert, sonder yemants prejudice; maer is goetge- |
|||||
|
175
|
|||||
|
vonden, alvorens dit le verclaeren, dat men die vande stadt Utrecht ierst sal afvragen, off
sy het compromis, gelyck dat byden raet van state is ingestelt, sullen teeckenen, ende te vreden sullen syn, dat men opte differentiale poincten ten beyden syden gesubmitteert, sal besoigneren, als den heere van Moersbergen sal wesen opgestaen. Desen volgende die van. Utrecht binnen gecommen synde, is hun, 't gene des voorsz. is, afgevraec'ht, die welcke, nae dat sy daerop eene lange deductie hadden gedaen van alle gepasseerde saecken, ende ver- claert, dat de poincten, hun byden brieff vande heeren staten voorgestelt, te seer generael waren, te weten ierst, dat sy souden submitteren de reparatie vande gepasseerde saecken ge- duyrende de beroerten vande stadt, ende ten tweden de versekeringe, dat voor het toe- commende van gelyken niet meer en soude geschieden, ende dat men hun oversulcx behoort te specificeren die poincten, die men verstaet behooren gerepareert te worden, mitsgaders in specie te verclaren, in wat voegen dat sy die stadt begeeren te verseekeren, gelyck dat tus» schen partyen behoort, omme hun daerop te beden<;ken ende te mogen verclaren, hebben overgelevert de commissie, die sy vande magistraet hebben, hierna volgende geinsereert, gedateert den xvill. Aprilis lestleden , mitsgaders die twaelf differentiale poincten, die sy be- geren te submitteren van haerder syden, mctte verclaringen, jus/ifioatie ende schriftelyke bfwysen, daertoe dienende, verclarende, dat sy niet gelast en waren te submitteeren, noch cock eenigen anderen last te hebben, verder als inde voorsz. commissie is geexpresseert: Wy borgermeesteren, schepenen ende raet der stadt Utrecht, doen condt, dat wy omme
onse ende onse gemeene borgeren gemoveerde poincten differentiael, gementioneert in't ver- drach ende resolutie, genomen ende gemaeckt inden dorpe van Jutphaes, huyten Utrecht, den vi. Aprilis xvic ende thien, met hetgeene tot fundament van dien by geschrifte gestelt, ende tot verificatie diens annex is, in 'sGravenhage over te leveren aen de E. heeren ambas- sadeurs vande Grootmachtichsten Coningen van Vranckryck ende Groot Brittannien, de Ho. Mog. heeren staten generael, Syne Princel. Excell., staatholder ^es gestichts van Utrecht, ende die E. heeren raden van state, ende vande selve oock nae mondelinge verhael (is't noot) ende serieuse recommandatie by vuytsprake opte voorsz. poincten decisie te verwachten, oock mede omme de voorsz. poincten differentiael mit het fundament vandien voor te dragen, ende ten hoochsten te recommanderen de E. heeren staten van Hollandt ende Westvries- landt, ofte haer E. gecommitteerde raden , gecommitteert ende gedeputeert hebben , com- mitteren ende deputeren by dese de E. Hoochgeleerde Hendrick van Helsdingen, anderde borgermeester, Hendrick Buth ende mr. Anselmus Salmius, licentiaet, schepen der voorsz. stadt Utrecht, die tot hare assistentie sullen mogen nemen mr. Cornelis de Viana, als ad- vocaet der voorsz. stadt, belovende voor ons ende van wegen onse gemeen borgeren, van weerden te houden, 'tgene dies aengaende byde voorsz. onse gecommitteerde sal worden ge- daen. Actum t'Utrecht, den ZTin. Aprilis, x\i° ende thien, naer den ouden styl, getee- ckent J. U Leekdam. Hierna die voorsz. comparanten vertrocken wesende, is de voorsz. commissie met het ge-
voechde geschrifte, daermede overgegeven, gelesen, ende geproponeert, oft deselve commissie verstaen wordt te wesen suffisant, omme conform het reces tot Woerden ende het inhouden vanden brieff van die heeren staten generael aen de stadt Utrecht geschreven, daerop te treden in besoigne, ende na deliberatie eenparichlyck byden voorsz. heere ambassadeur, die heeren staten generael, Syn Excell. ende den raet van state verclaert neen, omme dat de voorsz. commissie niet vorder en dient als totte poincten van eene syde, te weten byde voorsz. comparanten overgegeven, ende is voorts goetgevonden, dat men die gecommitteerdens vande heeren staten van Utrecht alhier ter vergaderinge sal bescheyden, ende haer E. die voorsz. commissie ende articulen communiceren ende aenseggen, dat die gedeputeerde vande stadt |
|||||
|
176
|
|||||
|
Utrecht verclaert hebben, dat sy egenen anderen last noch commissie en hebben. Desen
volgende die voorsz. heeren gecommitteerde vande heeren stalen van Utrecht, ter vergade- ring de voorsz. commissie ende poincten voorgelesen, ende haer E. afgevraecht synde, of sy daer tegens iets hebben te seggen, hebben deselve daerop gedaen seeoker mondeling vertooch, ende de voorsz. commissie insuffisant vindende, om dat deselve niet en is conform het ac- coort, tot Jutphaes gemaeckt, houdende, dat die vande stadt sullen submitteren de diffe— rentiale poincten van wedersyden, hetwelke daerby niet en vrorde gedaen, overmits dat de voorsz. commissie niet vorder en staet (!), als op haer eygen differentiale poincten, hebben instantelyck versocht, dat sonder langer vuytstel, ten regarde van het peryckel daerinne gelegen, de heeren staten generael, volgende het derde articul vande Unie, ende het ver- souck vande heeren staten van Utrecht tot Woerden gedaen, alle 't gene binnen Utrecht, byde leste commolie ende met gewelt tegens d'ordre ende gerechticheyt vande staten is ge- attenteert ende ingebroken, costeloos ende schadeloos souden doen repareren, ende dat voorts opte versekeringe vande stadt ende voor het toecomende suite ordre gestelt soude worden, dat men hierna soodanigen oproerten ende inconvenienten nyet meer en hebbe te vresen, opdat de goede borgeren ende ingesetenen vande stadt in ruste, vrede ende eenicbeyt leven, den staet vande geunieerde Nederlanden in sekerheyt gestelt, ende hare Ho. Mog., Syn Excell. ende de staten van Utrecht, dies eens gerust mogen wesen, welverstaende, indien hier nae oirbaerlyk ende dienlyck bevonden wordt, inden staet vanden lande van Utrecht yet te re- formeeren ende verbeteren, dat haer E. daerinne seer gaerne sullen doen, 't gene dat byde heeren staten, Syn Excell. ende den raet van state bevonden sal worden te behooren. Die heeren comparanten syn versocht haer mondelyck vertooch ende gedaen versonck, schriftelyck in te stellen ende over te geven. MERCUEUI, den v. Mey.
Presid. ende presentes die voorsz., met eenige extraord. gedeputeerde van Ilollant.
Syn ter vergaderinge gecompareert die heere Winwood , ambassadeur des Conines van
Groot Brittannien, Syn Excell. ende raet van state, ende nae dat gesien is geweest het vertooch, schriftelyck ingestelt ende overgegeven byde heeren gecommitteerde vande heeren staten van Utrecht, opte begeerte vande heeren staten generael, mitsgaders de gevoechde schriftelycke poincten vande contraventien byden magistraet van Utrecht, van het tractaet tot Jutphaes gemaeckt, is in deliberate geleet, oft de saecken van Utrecht in sulcke ter- men ende staet gebracht syn , door het gehoor van beyde parthyen, ende by hetgene datten beyden syden is overgegeven, dat men daerop de piano resolutie soude moghen nemen, ofte dat beter soude syn, de saecke noch te dilayeeren , omme deselve nader te examineeren, ende alles geconsidereert, eenparichlyck met gemeen advis verstaen, dat men de saecke een eynde behoort te maecken, sonder die langer te traineeren, daermede de stadt in ruste ende versekertheyt gebracht mach worden, doch dat men die soo sal examineeren , bewegen ende considereren, dat men woort ende gelove houdende, voor alle de werelt mach met welge- fundeerde redenen verdedigen de resolutien, die men vuyte contraventien des tractaets, ge- daen by die vande magistraet, sal goetvinden te nemen; ende is desen volgende, nae dat op alles was behoorlyck met alle consideratien geleth, ende in 't besundere bewogen de voorsz. contraventien, als namentlyck, dat die vanden magistraet nyet en hebben willen intrecken haer fameulx libel, noch oock teekenen d'acte van submissie, ende verscheyden andere contraventien, naerder byden raet van state verclaert ende in't geschrifte byde heeren ge- committeerde vande heeren staten van Utrecht, particulierder geexpresseert, die t'samen notoir |
|||||
|
177
|
|||||
|
syn, is eyntelyck met gelycke eenparicheyt ende eenheylige stemmen Yerstaen ende geresol-
veert, dat men den nyeuwen magistraet van Utrecht inde emotie gestelt, sal afstellen, ende den ouden magistraet mette afgestelde officieren in hare bedieninge wederom restablisseren, ende van gelycke de middelen van contributien afgestelt inde voorsz. emotie, weder opstellen ende dat mette beste seekerheyt, voorsichticheyt ende discretie, dat men voorts oock ordre sal stellen opte verseekeringe vande stack, op dat voor het toecommende gelycke inconve- nienten voorgecommen mogen worden, ende ten selven effecte byder hant nemen die twaelf differentiale poincten, die van wegen die magistraet schriftelyck syn overgegeven, ende daer- pp resolveeren, gelyck voor den dienst vanden lande ende den welstant vande stadt Utrecht, ten meesten contentement vande gemeente sal cunnen geschieden, ende is den raet van state versocht, dese resolutie volgende haer E. ad vis wel geraisonneert inne te stellen , omme daer »ae geresumeert ende gearresteert te worden naer behooren, ende worden haer E. gecom- mitteert ende geauthoriseert, on de voorsz. resolutie te effectueeren. Is voorts gelast, dat men dese resolutie sal houden secreet, doch goetgevonden, dat men
den welgeboren heere grave Ernst van Nassau, tot Utrecht commandeerende vande selve resolutie, advis sal geven , om ondertusschen op alles te letten. JO VIS, den vi. Mev.
Presid. ende presentes die voorsz., behalven die extraord. gedepp. van Hollant.
Is gelesen het concept vande resolutie, gisteren genomen opte saecken van Utrecht, inge-
stelt byden raet van state ende gearresteert, dan is goetgevonden, dat den raet deselve noch eens sal resumeeren, ende in eenige poincten de contraventien claerder expresseeren ende deselve effectueeren met advis ende assistentie vanden welgeboren heere grave Ernst van Nassau, ende dat men tot dien eynde, de comtnissie daertoe dienende, onder aen de voorsz. resolutie sal stellen, ende die gecommitteerde met behoorlycke brieven van credentie, daertoe die- nende , versien , als eenen aen den nyeuwen magistraet, ende eenen aen den ouden magi- straet , ende eenen aen den weloemelten heere grave Ernst. Hier nae volcht geinsereert de resolutie, inde saecke van Utrecht genomen, gelyck deselve
is geresumeert ende vuytgegeven. Gedelibereert inde vergaderinge vande Ho. Mog. heeren staten generael der vereenichde
Nederlanden , ter presenile vanden heere ambassadeur van Syne Maj'. van GrootBrittannien, Syn Excel], ende raet van state, opte propositien byde heeren staten van Utrecht ter eenre, ende die gedeputeerde der stadt Utrecht ter andere sjde, mette andere consideratien, daer vuyt resulteerende, belangende hare onderlinge differenten, gedaen ende overlecht wesende, hoe dat in Januario lestleden de gemeente van Utrecht sich in wapenen begeven hebbende, die wettelycke magistraet hebben afgestelt, ende eenen anderen magistraet, naer haer goet- duncken, inde plaetse gestelt, die oock (op belofte , dat daermede alles soude gestilt syn) geaggreert synde, al evenwel de oproerige gemeente de wapenen niet en heeft willen neder- leggen, tot dat eenige middelen van contributien syn datelyck afgestelt, soo dat Syn Excell. met eenige gedeputeerde daerover derwaerts getrocken synde, ende al evenwel de insolentie noch meer aldaer toenemende, die voorsz. Ho. Mog. heeren staten generael mette heeren ambassadeurs vande Coningen van Vranckryck ende Groot Brittannien ende raet van state getrocken syn tot Woerden, ende aldaer Syn Excell. ende voorsz. gedeputeerde by missive beroepen, alwaer alnoch (doch te vergeefsch) die gedeputeerde vande stadt ernstelyck ver- maent syn, de differenten, ten beyden syden gemoveert, te stellen tot decisie vande heeren staten generael, soo wel als die heeren staten van Utrecht alreede gedaen hadden, sulcx dat IV. 23
|
|||||
|
178
|
|||||
|
noch daernae die vande stadt nyet wesende tot gevoechlyckheyt te bewegen, die heeren sta-
ten generael eyntelyck genootsaeckt syn geweest, sulcke onbehoorlycheeden, by datelycke wegen te doen rechten, waer over dat ten lesten seker verdrach tot Jutphaes is gesloten, waerby onder anderen die voorsz. alsoo nieuw gestelde magistraet is gecontinueert tot Re- migii toe naestcommende, mits dat sy de voorsz. differenten souden steJlea aen de voorsz. heeren ambassadeurs, staten generael, Syn Excell. ende raet van state, welck verdrach hoe wel in alle syne poincten by partyen ten wedersyden strictelyck hadde moeten naegecommen ende onderhouden syn geweest, nochtans alsoo ter contrarien t'sedert 'tselve, by die vande stadt in diversche merckelycke poincten is geinfringeert ende gevioleert, als namentlyck dat die vande stadt tot noch toe weygeren te passeeren ende te teeckenen d'acte van compro- mis, die byden raet van state ter begeerte vande partyen is ingestelt, dat sy haere gedepu- teerde totte selve submissie, niettegenstaende de ernstige vermaninge ende beschryvinge der heeren staten generael, niet volcommelyck en bebben gecommitteert, dat sy het libel geinti- tuleert: Cort vertooch, als wesende scandaleux ende tot seditie verweckende, ter vermaeninge vanden raet van state, bebben geweygert te verbieden te vercoopen, dat sy ongestraft hebben gelaeten diegene, die sich oproerlick tegen het ingecommen garnisoen, den iersten avont ofte nacht, geslelt hadden, dat een vande twee borgerraeesteren niet alleenlyck verswegen heeft, de ordre, die Syn Excell. graeff Hendrick 'sdaechs te voren hem verclaert hadde, die by het garnisoen opte wacht soude gehouden worden , waerover 't voorsz. gevaerlyck op- roer is toegecommen, maer dat d'selve borgermeester inde selve commotie ten aenhooren van veele oproerige inwoondei's, oock openbaerlyck tegens een vande principaele ofBciers van't selve garnisoen, verclaerde in substantie, dat wel vreemt was, dat die soldaten de wacht daer op 't stadhuis quamen houden , tot apparent peryckel van eene grouwelicke bloetstor- tinge, ende dat sy oock vande Ho. Mog. heeren staten generael andere vergaderinge over de kennisse van heure differenten hebben begeert, als tot noch toe gebruyckelyck is geweest, sonder te hebben willen letten opte ernstige vermaninge, die haer nochtans dienthalven by de Ho. Mog. heeren staten generael te voren was gedaen, daertoe noch gebruyckende onse- dige termen van schryven , als de wettelycke regieringe der heeren staten generael by die van Due Dalve oft der Spaignaerden gelyckende, behalven noch diversche andere voornemen, grotelycx streckende tot disreputatie der hooge authoriteyt, ende tegen de gemeene ruste vanden staet ende stadt van Utrecht, soo is ten aensien van alle 'tselve ende om te versien dat argers niet en ontstae, tsamentlyck goetgevonden ende geresolveert, dat de jegenwoordige magistraet (als in soo veel merckelycke poincten 't voorsz. verdrach te buyten gegaen ende gevioleert hebbende), sullen van haeren eedt ende dienst ontslagen, ende wederom behoor- lyck ingestelt worden de wettelycke magistraet ende officieren , eensamentlyck sulcke generale middelen, die in Januario lestleden by oproer onbeboorlyk syn afgestelt geweest, ende wordt den raet van state versocht ende geauthoriseert, met assistentie vande welgeboren heere grave Ernst van Nassau, tot het voltrecken ende effectueeren vande voorsz. afstellinge ende aen- stellinge. Ende voorts den heeren staten van Utrecht met authoriteyt ende behulp by te staen, in
alle't gene sy tot nootelycke directie der saecken, den raedt sullen versoucken. Gedaen ter vergaderinge vande Hoochgemelte Mogende heeren staten generael, opten VI. Meye in 't jaer xnc ende thien. Eod. t post prandium.
President ende presentes die voorsz. Die heeren gedeputeerde, vuyt elcke provincie een, syn met de aenwesen.de gedeputeerde
|
|||||
|
170
|
|||||
|
vancle stadt Utrecht geweest in communicatie opte poincten differentiae), by haer overgege-
ven, cudc namentlyck rakende bet afdoen vande brouweryen ende neeringen ten platten ande. VENERIS, den Til. Mey, post prandium.
Presid. ende presentes die voorsz. Syn bescbeyden ende ter vergaderinge gecompareert, vande gedeputeerde der stadt Utrecht,
Buth ende Viana, synde die borgermeestere Helsdingen ende Salmius naer Utrecht ver- trocken, ende is hun aengeseet, dat die heeren staten generael, geleth hebbende opte pro- positien ende stucken, ten beyden syden overgegeven, ende bevindende, dat haerlieder pro- curatie is defectueulx, om de saecken verder byder hant te nemen, als rakende de poincten differentiae!, by hun overgegeven, dat hare Ho. Mog:, soo daerom als om eenige andere goede consideration , inde voirsz. saecken voirder niet en cunnen gedoen, dat oversulcx de voorsz. gedeputeerde wel sullen mogen vertrecken, ende die magistraet van Utrecht ende haer selver versekeren, dat hare Ho. Mog. den welstant vanden staet ende stadt Utrecht, altyts sullen bebben in sunderlinge recommandatie, ende daer voren doen alles wat redelyck ende billyck sal worden bevonden, ende te strecken tot ruste, vrede ende eenicheyt vande borgeren ende ingesetenen vande selve stadt. Hierop hebben de voorsz. gedeputeerde van Utrecht geant- woort, dat sy vorder niet en hebben gedaen, als sy en syn gelast geweest, vertrouwende dat echter de heeren staten generael den welstandt, ruste, vrede ende eenicheyt vande stadt sullen hebben ende houden in recommandatie, ende tot dien eynde alle goede consideratien nemen opte poincten, van wegen de stadt overgegeven , omme te voorcommen alle inconve- nienten, ende dat gelycke emotien niet meer en geschieden. Hier nae syn bescbeyden ende ter vergaderinge gecompareert die gecommitteerde vande
heeren staten van Utrecht, ende is haer E. openinge ende onderrichtinge gedaen, van't gene byde heeren staten met gemeen advis vande heeren ambassadeurs, van Syn Excell. ende des raets van state is geresolveert, ende den raet van state gelast te effectueeren, daerom dat haer E. desen morgen naer Utrecht vertrocken syn, ende hebben haer Ho. Mog. haer E. voorts generalyck ende particulierlyck seer serieuselyck gerecommandeert, alle saecken daernae te willen beleyden, sonder eenige partyscbap te thoonen, dat ruste, vrede ende eenicheyt inde stadt onderhouden mach worden , ende voorts opte differentiale poincten , byde stadt over- gegeven , sulex te letten ende ordre te stellen, dat aen de gemeente contentement gegeven mach worden in alle redelycheyt ende billycheyt, hetwelcke die voorsz. heeren gecommit- teerde hebben aengenomen, die heeren staten van Utrecht te rapporteeren, ende aen alles de goede handt te sullen houden, bedanckende voorts die heeren staten generael vande va- derlycke sorge, die hare Ho. Mog. tot het restablissement der saecken binnen Utrecht heb- ben gedragen, mitsgaders voor de gedaen costen, moeyten ende arbeyt, om daertoe te cominen, bekennende seer geerne, dat d'heeren staten van Utrecht daerover ten alderhooch- sten aen hare Ho. Mog. syn verbonden ende vorder noch sullen blvven. DOMINICA, den IX. Mey.
Presid. et presentes?
Ontfangen ende geleseri eenen brief vanden raet van slate, vanden achlslen Meye,
geschreven binnen Utrecht, inhoudende de particulariteyt, in wat voegen dat haer E. ge- effectueert bebben de resolutie, genomen op het afstellen vanden nyeuwen magistraet ende 23*
|
|||||
|
180
|
|||||
|
het reslablisseeren ende reintegreren vanden ouden magistraet aldaer, sender eenige emotie,
daerby gevoecht wesende copie vande amnestic-, by haer E. gepubliceert. DOMINICA., den xvi. Mey.
Presentes: Symsz., Bentinck, Magnus, Oennama, Sloeth, Jellisz., Clant.
Item, ontfangen eenen brieff vande heeren gedeputeerde vande slalen van Utrecht,
vanden IT. Mey, stilo anliquo, daerby haer E. adverteren , dat sy sullen opbrengen het derde part van haer quote, inde ses hondert duysent guldens , geaccordeert tot subsidie vande duitsche fursten. LUNAE, den XVII. Mey, post prandium.
Presid.: Oldenbarnevelt. Presentes: Bentinck, vanderLaen , Symsz., Magnus, Oennama,
Sloeth, Jellisz., Clant. Ontfangen eenen brieff vanden raet van state, geschreven tot Utrecht den XVI. deses,
ende is geresolveert, daerop, met ad vis van Syn Excell., t'antwoorden, dat al voor het ontfangen desselfs ordre genomen was, dat inde plaetse vande compagnien, vuyt Utrecht te trecken, gedestineert totten tocht nae boven , tot assistentie vanden Cheurfurst van Bran- denburch ende furst vander Nyenburch, andere compaignien inde selve stadt tytelyck gesonden souden worden, volgende haer E. vermaninge, ende wat belanght het comman- dement, over het garnisoen aldaer, diewyle die welgeboren heere grave Ernst van Nassau insisteert, omme daervan ontslagen te worden , ende dat den voorslach , by syn E. gedaen, vanden persoon des colonnels Ogle, omme in syn E. plaetse te commandeeren bv provisie, met advis van Syn Excell. is goetgevonden, dat hare Ho. Mog. denselven datelyck alhier sullen beschryven , omme hem naer Utrecht te schicken, ende den welgemelten heere grave van't voorsz. commandement t'ontlasten. Te schryven aen den colonnel Ogle: alsoo de heeren staten goetgevonden hebben, hem
te gebruycken omme by provisie te commandeeren over het garnisoen binnen Utrecht, dat hare Ho. Mog. daerom begeeren, dat hy in diligenlie hem herwaerts sal vervoegen , omme daerop naerder derselver meeninge te verstaen, ende hem voorts naer Utrecht, ten eynde voorsz. te transporteren. MERCURIC, den xix. Mey.
Presid. ende presentes die voorsz. Ontfangen ende gelesen eenen brieff vande stadt van Utrecht, gedateert den VIII. May
1610, stilo veteri, byden welcken haer E. adverteeren, dat sy, omme rederien daerinne verhaelt, geresolveert hebben , den heere van Brakel vuytter stadt te doen vertrecken binnen vier en twintich ueren , ende d'incompste totte selve te verbieden, anders dan met voor- gaende schriftelyck consent des raets van Utrecht. Eod., post prandium.
Presid. ende presentes die voorsz. Is den colonnel Ogle, alhier beschreven, ter vergaderinge gecompareert, ende hem aenge-
seet, dat d'heeren staten, mettet goetvinden van Syn Excell., begeeren, dat hy hem naer Utrecht sal transporteeren, omme over het garnisoen vande selve stadt provisionelyck te commandeeren, ende hem tot dien eynde addresseeren aen den raet van state, aldaer we- sende, die hem ordre sullen geven, waernae dat hy hem sal hebben te reguleeren, ende dat |
|||||
|
181
|
|||||
|
Syn Excell. hem sal geven acte tottet voorsz. commandement, ende is voorts vermaent ende
belast, mette hecren staten van Utrecht te Louden alle goede correspondence. VENERIS , den xxi. Mey.
Presid.: van Brederode. Presentes: Ghiessen ,'* Brienen , Bentinck , Oldenbarnevelt,
vander Laen, Symsz., ende andere gedepuleerde van Hollant, Magnus , Oennama , Sloetli, Jcllisz., Giant. Ontfangen ende gelesen eenen brieff vanden raet van state, geschreven tot Utrecht,
den XVIH. Meye, daerby haer E. adverteeren , dat die vande magistraet, door drye hare gedeputeerde hun hebben doen aengeven , alsoo den heere van Brakel inde stadt gecommen synde, veel vande inwoonderen (die hun anders begonden seer wel te stellen tot ruste ende stilte) daer door wederom schynlyck het hooft hebben beginnen op te steecken ende totten anderen te loopen ende communicatie te houden, daer door die magistraet in sorge waeren, dat wederom eenige nieuwigheyt verwect soude geraken te worden , dat sy, om 't selve voor te commen, met gelycke stemmen geresolveert hadden, den voorsz. heere van Brake] by acte te doen insinueeren, dat hy binnen xxim ueren soude hebben vuytte stadt te vertrecken, ende daer niet weder in te commen, sonder voorgaende behoorlyck consent, versouckende dat den raet hen 't selve soude laten gevallen, ende dat sy hem 't selve niet en hebben vvillen weygeren. * SABBATI, den xxii. Mey.
Presid. ende presentes die voorsz. Compareeren ter vergaderinge die heeren Jongstal, raedt van state, ende die tresorier ge-
nerael de Bye, gecommitteerde vanden raet van state, communiceeren, by last vanden raet, de navolgende acte: Die staten vanden lande van Utrecht, eenige reysen vergadert geweest synde , omme t'sament-
lycken te disponeren opte differentiate poincten, voor de Ho. Mog. heeren staten generael gemoveert, ende bevindende dat hetselve bv hemluyden qualyck can worden gedaen , synde nochtans alle de leden vande staten 'slants van Utrecht, tot onderlinge liefde, eenicheyt ende vrede genegen, hebben, tot meerdere vorderinge ende vasticheyt vandien, goetgevon- den, dat de voorsz. differentiate poincten, volgende de submissie by de E. heeren raden van state worden gedecideert, versouckende deselve heeren raden van state, dat haer E. gelieve die heeren ambassadeurs, die Ho. Mog. heeren staten generael ende syne princel Excell. daervan door yemant vuyt haer E. midden rapport te doen doen , ende te versoucken au- thorisatie op haer E., omme de voorsz. decisie te mogen doen, sulex als haer E. ten meesten verseekerheyt, ruste ende welstant vande geunieerde landen in 't generael, ende vande pro- vincie ende stadt van Utrecht in't particulier, sullen bevinden te behoren , belovende die voornoemde staten ende magistraet der stadt Utrecht in goeder trouwe te sullen onderhouden ende nacommen, doen onderhouden ende nacommen, by een yegelick dient behoort, al't gene byde voorn. heeren raden van state vuytgesproken ende geordonneert sal worden. Des t'eenen oirconden, soo hebben de voorn. staten ende magistraet der stadt Utrecht, dese by hare respective secretarissen ende zegelen doen onderteyckenen ende bevestigen binnen Utrecht, opten XI. Meye xvic thien. Onderstont: aldus ter ordonnantie van myne heeren die staten 's landts van Utrecht, geteyckent G. de Ledenberch. Daer beneffens stont noch: ter or- donnantie van myne heeren die magistraet der stadt Utrecht, geteeckent G. de Leerdam. Versouckende die voorsz. heeren comparanten, dat die Ho. Mog. heeren staten generael, den |
|||||
|
182
|
|||||
|
raet van state volgende 't versouck vande voorsz. acte soudc gelieven te anthoriseren, is goet
gevonden, alvooren hierop te disponeeren, dat die heeren comparanten hierop eerst sullen hooren het goet bevinden van Syn Excell., ende daernae vande heeren ambassadeurs, by soo verre als Syn Excell. inde voorsz. authorisatie egeen swaricheyt en maeckt. DOMINICA, den xxin. Mey.
Presid.: Oldenbarnevelt. Presentes: Ghiessen , Brienen, Bentinck, vander Laen, Symsz.,
ende andere gedeputeerde van Hollant, Magnus, Oennania, Sloeth, Jellisz., Clant. Compareren die heeren Jongstal, raedt van state, ende tresorier generael de Bye, rappor-
teeren dat haer E., volgende het goet bevinden vande heeren staten generael, Syn Excell. eerst, ende daer nae die heeren ambassadeurs gecommuniceert hebben d'acte, by hem over- gebracht vande heeren staten van Utrecht ende den magistraet derselver stadt, ende dat dieselve hun verclaert hebben, nademael dat die voorsz. parihyen te vreden syn de decisie vande differentiale poincten te stellen aen den raet van state, dat haer E. ende Syn Excell. 'tselve mede goetvinden, ende daer inne bewilligen, dat den raet van state daertoe sal worden geauthoriseert. Hierop gedelibereert wesende, is geresolveert gelyck hiernae volcht geinsereert: Die staten generael der vereenichde Nederlanden, gehoort het rapport vande heeren Gellius
Jongstal, raet van state, ende Joris de Bye, heere van Albrantsweert, tresorier generael, gecommitteerde vanden selven raet, ende gesien hebbende d'acten vande heeren staten van Utrecht ende vande magistraet derselver stadt, gedateert vanden si. deses, stilo veteri, by d'welcke sy t'sanoen versoucken, authorisatie opden voorsz. raet van state, tot Utrecht we- sende , oumie te mogen doen de decisien vande differentiale poincten, voor hare Ho. Mog. gemoveert, sulcx als den voorsz. raet ten meesten verseekertheyt, ruste ende welstandt vande geunieerde landen in 't generael, ;ende vande provincie ende vande stadt van Utrecht in 't particulier sullen bevinden te behoren, met expresse belofte, van in goeden trouwen te sul- len onderhouden ende nacommen, doen onderhouden ende naecommen by eenen yegelyck die 't behoort, alle 't gene byde voornoemde heeren raden van state daerinne vuytgesproken ende geordonneert sal worden, hebben met bevvillinge ende goetbevinden vande heeren ambassadeurs vande Coningen van Vranckryck ende Groot Brittannien , ende van Syn Excell. (van 't voorsz. versoeck rapport gehad hebbende) den voorsz. raet van state gecommitteert ende geauthoriseert, committeren ende authoriseeren mils desen, omme in conformity van 't voorsz. versouck, de voorsz. differentiale poincten te vuideeren, decideeren ende eyntelyck af te doen , gelyck haer E. tot meeste verseekertheyt, ruste ende welstant des landts ende stadt van Utrecht, na gelegenheyt van saecken sullen bevinden te behooren. Gedaen etc. De heer Jongstal, na de voorsz. genomen resolutie, heeft verclaert, dat den tyt van syne
bedieninge inden raet van state was geexpireert, ende dat hy brieven vande heeren staten van Vrieslant hadde ontfangen, omme te resideeren inde vergaderinge vande heeren staten generael, die welcke syn E. van meeninge was nae te commen, sulcx dat syn E. difEcul- teerde ende swaricheyt maeckte, wederom naer Utrecht te keeren, omme inde besoigne, volgende de voorsz. acte, metten raet te continueren, maer seer serieuselyck byde heeren staten generael versocht synde, ten dienste vanden lande, byden raet soo lange te willen blyven, ende metten selven besoigneren, tot dat de voorsz. differentiale poincten, vuyt crachte vande voorsz. authorisatie, sullen syn afgehandelt, heeft syn E. daerinne bewillicht, sonder prejuditie, ende is mitsdien verstaen ende geresolveert, dat binnen middelen tyde (oock sonder prejuditie) de heer Oennema inde vergaderinge vande heeren staten generael sal continueeren, gelyck dat gisteren alsoo oock is verstaen. |
|||||
|
183
|
|||||
|
MERCURII, den li. Juny, post prandvum.
Presid.: Oennama. Presentes: Pieck, Biesman , Beuckel, Brienen, Bentinck, Olden-
barnevelt, Asperen, Dr. Sebastiaensz., Symsz., Magnus, Sloeth, Jellisz., Clant. Ontfangen eenen brieff vanden raet van state, vanden eersten deses, daerby haere E.
oversenden copie vande publicatie, die haer E. gisteren tot Utrecht gedaen hebben, by de- welcke verclaert wordt, dat die poincten, schriftelyck overgegeven byde heeren Dirck Canter ende Hendrick van Helsdingen, tot vier ende seventich toe, mitsgaders diegene aengedient byden heere van Brakel, verscheyden vande selve syn onwaerachtich, eenige buylen reden, ende van quade ende ongefundeerde ilia tie ofte gevolch, ende de resteerende van egeen considerate, ende dat daerom haer E. imponeerende alien een ygelick een eeuwich geswych ende silentium, verboden ende geinterdiceert hebben alien ende een yegelyck, van wat staet, qualiteyt ofte conditie sy syn, die heeren staten van Utrecht, hare gecommitteerde officieren ende dienaers , met woorden, schriften ofte wercken, directelyck ofte indirectelyck, in wat plaetse ofte vergaderinge, in't heymelicke ofte openbaer, 't selve soude moghen wesen, in't minste niet meer te schelden, lasteren ofte injurieeren by lyfstraffe, etc. JO VIS, den x. Juny.
Presid.: Jellisz. Presentes: Biesman, Brienen, Poelgeest, Oldenbarnevelt, vanderLaen,
Dr. Sebastiaen, Symsz., Magnus, Joachimi, Jongema, Oennama, Coenders, Giant. Ontfangen eenen brieff vanden raet van state, gedaleert tot Utrecht den IX. deses,
daermede haer E. oversenden copie vande vuytspraecke, by deselve gedaen vande differentiate poincten , gedaen tusschen die heeren staten vanden lande van Utrecht ende de magistraet der stadt Utrecht, vermogens d'acte van authorisatie, haer E. tot dien eynde gegeven. MERCURII, den XVI. Juny.
Presid.: Coenders. Presentes: Biesman, Beuckel, Brienen, Bentinck, Poelgeest, Olden-
barnevelt, Asperen, Symsz., Magnus, Joachimi, Jongema, Oennama, Jellisz. Ontfangen ende gelesen eenen brieff vanden raet van state, vanden xv. deses , daerby
haer E. adverteeren, dat tsedert de gedaen vuytspraecke tot Utrecht vande differentials poincten, dat oock geleth is opte persoonen, tot vermeerderinge van het eerste lith der ge- eligeerden, mitsgaders oock van het lith vande ridderschap, ende dat, nadat byden magi- straet vier persoonen daertoe waeren genomineert, namentlyck Jonckers Johan van Renesse, proost van St. Johan, Gysbert v. Hardenbrouck, Johan Grovesteyns , ende Plois, dat deselve daertoe eyutelyck syn geeligeert, ende wat aengaet het lith vande ridderschap, dat daertoe alleene beschreven is Joncker Fredrick van Bacxen, etc. LUNAE, den xxr. Juny.
Presid.: Biesman. Presentes: Benker, Brienen, Bentinck, Oldenbarnevelt, Asperen,
Symsz., Magnus, Jongema, Oennama, Jellisz., Clant. Te schryven aen den raet van state, dat haer E. haere wedercompste herwaerts niet en
willen precipiteeren, maer aldaer noch drie ofte vier dagen verblyven, ende ondertusschen vorderen de afhandelinge vande saecken, die haer E. presentie end? interventie vereyschen, too raeckende de verseeckeringe vande stadt als andersints. |
|||||
|
184
|
|||||
|
Te schryven aen de heeren staten van Utrecht, nademael jegenwoordich geschreven wordt
aen den raet van state, dat d'heeren staten goetvinden, dat haer E. tot Utrecht noch drye ofte vier dagen verblyven, niettegenstaende dat derselver presentie alhier ten hoochsten ge- requireert wordt, dat hare Ho. Mog. daerom versoucken ende begeeren, dat haer E. soo veel willen doen , dat binnen middelen tyden de saecken, die de presentie ende interventie vanden raet vereysschen, afgehandelt mogen worden. JO VIS, den XXini. Juny.
Presid.: Biesman. Presentes: Beucker, Brienen, Bentinck, Poelgeest, Oldenbarnevelt,
Asperen, Duyck, Symsz., Magnus, Jongcma, Oennema, Jellisz., Clant. Ontfangen ende gelesen eenen brieff vande heeren staten van Utrecht, vanden xin. de-
ses, stilo antiquo, daer by haer E. versoecken, dat d'heeren staten generael souden gelieven inne te sien, d'importantie vande versekertheyt vanden staet van Utrecht, ende oversulcx den raet van state by nyeuwe missive aen te schryven, van Utrecht niet te scheyden, voor dat het poinct van d'asseurantie voorts sy geeffectueert, hetwelcke haer E. verhoopen, dat nu in weynige dagen sal cunnen gedaen worden, tot contentement ende sunderlingen dienst van hare Ho. Mog. ende vanden staet van Utrecht; is geaccordeert t'antwoorden, dat men niet en heeft verstaen, by het vorige schryven den raet van state te binden aen eenen dach, drye ofte vier, maer dat men het resteerende besoigne soo sal sien te vorderen, dat men daervan een goet eyndt soude maecken binnen drie ofte vier dagen, is't eenichsins doen- lyck , diewyle des raets presentie alhier by dese gelegentheyt sonderlinge gerequireert is, dat men daerom begeert, dat haer E. hun daer naer reguleeren. In gelycke substantie te schry- ven aen den raet van state. MERGURH, den m. July.
Presid.: Magnus. Presentes: Biesman, Bueckeler(!), Brienen, Benthem, Oldenbarnevelt,
Dusscn, Duyck, Symsz., Jongema, Jellisz., Giant. Ontfangen ende gelesen eenen brieff vande heeren staten van Utrecht, vanden XXVI.
Juny, stilo antiquo, overgebracht by mr. Gerard Hamel, advocaet vande selve provincie, die welcke vermogens de credentie, daer inne begrepen het innehouden vanden voorsz. brieff, naerder by monde heeft verhaelt ende verthoont den jegenwoordigen staet der saken tot Utrecht, ten eynde de heeren staten souden gelieven promptelyck daerop te resolveeren; omme alle inconvenienten voor te eommen , is goetgevonden, dat die heeren vanden raet den voorsz. brieff sullen communiceeren Syn Excell., omme daerop te verstaen desselfs advys. Eod., post prandium.
Presid.: Magnus. Presentes: Biesman, Beucker(!), Brienen, Benthem, Poelgeest, vander
Laen, Dussen, Schoonhoven, Jongeneel, Duyck, Jongema, Oennema, Jellisz., Giant.
Is Syn Excell'. advis, mitsgaders vanden rade van state gehoort, opten brieff, voor den
middach ontvangen vande heeren staten van Utrecht; geresolveert, daerop te antwoorden,
dat het de heeren staten seer vreempt heeft gegeven te verstaen, soo vuyten voorsz. brieff,
als vanden heere advocaet van Utrecht, Hamel, dat Hendrick van Helsdingen ende eenige
andere borgeren binnen Utrecht difficulteren te doen den eedt, den borgereu opgeleet te
presteeren, tot verseeckertheyt vanden staet vanden lande, gemeene ruste ende beste, in
achtervolch vande vuytspraecke, opte voorgaende submissie byden raet van state gedaen ende
aengenomen, onaengesien dat het hof, die collegien, die schutterie ende veele borgeren den
|
|||||
|
185
Voorsz. eedt gedaen hebben , ten ware tlat die staten van Utrecht ierst nyeuwen formelen
eedt deden, vanden inwoonders vande stadt ende steden , mitsgaders d'opgesetenen ten plat- ten lande, gehouvv ende getrouw te sullen wesen , ende dat hebbende, mitsdien hare Ho. Mog dese sake (bewegende d'importantie ende consequentie vande selve, voor den staet van't landt in't generael ende vande provincie van Utrecht in't particulier), doen communiceeren met Syn Excell., ende daernae daerop rypelyck metten raet van state gedelibereert ende alles bevvogen ende gebdanceert, dat eenicbsints te considereren is geweest, ende bevinden dat het voorgestelde des voorsz. van Helsdingen ende syne vo'gers, is eene nyeuwicheyt, te vooren novt gehoort, ende streckende tot nyeinve beroerten ende oproer onder de gemeente, oock tegen d'authoriteyt van't landt, ende omme indirectelyck te illudeeren de voorsz. vuytsprake vanden raet van state, 't welck buyten alle redenen ende fundament is, diewyle dat byde voorsz. staten van Utrecht, inden staet ende regieringe vanden lande van Utrecht nyet en is geinnoveert, ofte yets voorgenomen tegen den welstant, privilegien, gerechticheden, ruste ende vrede vande selve, ende dat egeensints ende wordt verstaen, dat derselver heeren staten eedt, omme de gepasseerde saken is geeztingueert ende geoblitereert, maer gebleven in syne vorige ci'acht ende vigueur, is eyntelyck eenparichlyck ende met gemeene stemmen verstaen, ende geresolveert, dat de heeren staten van Utrecht de voorsz. voorgestelde nyeuwicheyt sullen datelyck verwerpen ende afslaen , ende (beginnende vande hoofden) den voorsz. Hels- dingen ende andere in publieeke diensten geweest hebbende, lasten ende ordonneeren, den eedt, volgende de voorsz.- vuytspraecke, datelyck te presteren, gelyck die voorsz. dien gedaen hebben , ende by soo verre als sy dien nyeltegenstacnde weygerich ende ongehoorsaem bly- ven , denselven eedt te doen, dat haer E. desclve met een briefken vuytte stadt ende 't landt van Utrecht sullen wysen ende met authoriteyt doen vertrecken, sonder daerinne in eeniger nianieren te conniveren ofte dissimuleeren. Is geresolveert, dat men in gelycke substantie oock sal schryven aen de magistrael ran
Utrecht, ende denselven ernstelyck versoucken , dat sy in t'effectueeren vande voorsz. reso- lutie, die de voorsz. heeren staten van Utrecht mannelyck de handt willen bieden, ende daerinne de publieeke authoriteyt voorstaen ende maintinceren. VENERIS, den xxm. July.
Presid.: Jellisz. Presentes: Biesman, Beucker, Oldenbarnevelt, vander Laan, vander
Dussen, D. Egbertsz., Symsz., Joachim!, Goyer, Jongestal, Clant. De heere Goyer, gedeputeerde vande heeren staten van Utrecht, heeft overgelevert het
consent vande selve provincie, opte proposilie vanden raet van state, voor het loopende jaer, mitsgaders het consent, versocht tot subsidie vande saecken van Cleve, hiernae volgende ge- insereert, ende na lecture van 't selve, is geordonneert 't voorsz. consent te stellen in handen vanden raet van state, omme geexamincurt te worden, benevens de consenten vande andere provincien: Die staten vanden lande van Utrecht, gesien ende hooren lesen hebbende de propositie,
by Syn Excell. ende den welgeboren heere grave Wilhem Lodewyck van Nassau, stadbonder etc., mitsgaders den raet van state, op den in. Novembiis 1609 verleden, na den nyeuwen style, ter vergaderinge vande Ho. Mog. heeren staten generael der vereenichde Nederlanden gedaen, beroerende de consenten, die Syne voorsz. Excell. G. ende den raet van state, omme de redenen, inde voorsz. proposilie aengetogen, tot handthoudinge vande gemevne saecke nodich achten ende versoucken byde geunieerde provincien over den lopende jaere IV. • 24
|
||||
|
186
1610, gedragen ende ingewilliclit te word en ; gesien mede de twee misslven vande voorn.
heeren staten generael , d'eene van dale den XIIII. Decembris 1609 ende d'ander van date den mi. February 1610, daerby hare Ho. Mog. versoucken een consent vande vereenichde Nederlanden van vicLm, tot subsidie ende hanthoudinge vande saecken van Cleve, voor de possederende ende correspondeerende furslen , verclaeren eerst op de voorschreven propositie des raets van state, dat sy nyettegenstaende de grole lasten ende scliulden , daermede de pro- vincie van Utrecht, ter cause vanden langduerigen swaren oirloge beswaert is, oock nyette- genstaende de grote schade, die sy vermits de onlancx ontstane esmotie ende altera tie t'Utrecht, soo in middelen als andersints geleden hebben ende noch lyden, evenwel ommc te thoonen hare goetwillicheyt, tot hanthoudinge ende vorderinge vande gemeyne saecke, haer noch voor de resteerende maenden van desen jaere xvic thien sullen esvertueeren ende furneeren de somire van XXX™ L van XL grooten Vlaems 'tpont ter maent, mils dat daer vuyt vooral betaelt sullen worden alle de ruyteren ende knechten, ende andere des generaliteyts lasten, die inden bygaenden staet begrepen ende gespecificeert syn, ende dat sy voor de gepasseerde maenden deses jaers sullen mogen volstaen met soodanige betaelinge, als sy sullen verifieeren daerop gedaen te hebben, ende mit expresse conditien , dat d'andere provincien, nae rate gelycke maentelycke quote ende naer proportie gelyck getal van ruyteren ende knechten, ende andere des generaliteyts lasten sullen aennemen ende betalen , ende ingevalle eenige vande provincien minder souden doen, soo verclaeren die staten van Utrecht, dat sy hare maen- telycke quote ende lasten, naer advenant vandien oock sullen verminderen , te vreden syn- de , ten eynde van het datelyck furnissement der voorsz. respective qnoten ende lasten mach blycken , beneffens ende met den anderen geunieerde provincien, van drye maenden te drye maenden te liquideeren , ende na den vuytganck des jners met overleveringe van documen- ten behoorlyck te reekenen; belangende de oude schulden ende de penningen , byden ont- fanger generael van tyt tot tyt op intresse gelicht, vertrouwen die staten van Utrecht, dat by voortganck vande reeckeninge ofte liquidatien vande provincien vvel bevonden sal worden, dat sy in veele ende notabele parthyen vandyen nyet gehouden en syn , verclaerende dat sy oock, gelyck vooren geseyt is, geen middelen en hebben, omtue op dese tyt eenich speciael consent daertoe te dragen, maer verstaen, dewyle de voorsz. schulden met lanckheyt van tyt gemaeckt eude aengewassen syn , dat men deselve oock nllengkens ende evenwel soo haest als mogelyck wesen sal, behoort afteleggen , vuyt het overschot vande convoyen, den impost van liet zout, de restanten vande contributien ende middelen van Brabant, Vlaenderen ende andere quartieren , ende sulcke vordere middelen , als de generaliteyt in handen heeft. Aengaende 't gene bvde voorschreven propositie geseyt wordt opte esgale practyeque ofte
soe nae mogelyck vande gemeene middelen van consuniptic, na den voet van llollant , syn die staten van Utrecht te vreden met de andere provincien in conferentie te comen , ounue te besien , waertoe de sake gebiocht sal connen worden. Ende alhoevvel de provincie van Utrecht, gelyk voren geseyt es, als noch met grooteschul-
den ende lasten ten hoochsten beswaert is, soo sullen die staten van Utrecht, aengemerkt de nabuerschappe, situatie ende importantie vaude landen ende saken van Cleve, oock re- gardt nemende op de alliantie met de coningen, princen ende fursten, deser landen vrienden gemaeckt, daerinne men verstaet de possideiende ende corresponderende fursten mede begrepen te syn, haer mede, alhoewel boven haer vermogens , esvertueren tot subsidie ende hnndthoudinge vande saken van Cleve te furneren hare quote inde versochte vic ende l" ende dat by gevolge van d'andere provincien ende anders nyet, ende dit alles behou- den de stadt, steden ende landen van Utrecht, haer privilegie ende gerechticheden, ende dat sy mede sullen genieteu alle vordelyke bespreuken ende conditien, die by eenige vande |
||||
|
187
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
andere provintien besproken ofte genooten syn ofte noch besproken ende genoten sullen
worden. Gedaen t'Utrecht, den xx. Juny 1610. Onder slonl: Ter ordonnanlie van myn voorsz. heeren die staten.
Geteekenl: G. dk Lkdenberch. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
UTRECHT.
Ruyleren op Utrecht.
70 — 2349 L. Jor. Steven vande Wael v.Moers- |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Graef Johan van Nassau,
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
bergen,......70 —2472 L.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Smelsinck,.....70—2349 »
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Vere,.......70 — 2349 »
P". Somma — Ii'ixxx ruiteren, belopende ten XLH daghen — ix"vc XIX L,
in 't jaer — lxxxii1" VII' xxmr L. XII s. X d., ende ter lopender maent — vi™ vhic xcin L. xiiii s. mi d. Voetknechten op Utrecht.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Colonnel Vuyten Hove . . 113 —1572 L.
Pithan.......100— 1417 »
Hatton Checque . . . . 100 — 1417 »
Denhirst......SO— 1178 »
Colonnel Groenevelt . . . 70 — 1059 »
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Rynevelt...... 70 — 1059 L.
Greboval...... 70 — 1059 »
Jan van Oostrum .... 70 — 1059 »
Arent Sloot..... 70—1059 »
Mabcugc...... 70 — 1059 »
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Clinger.......
Don Pedro Basqu
Dirck Bosch.....
Antho. van LenJan van Hel.....
|
Hamilton...... 70 — 1059 »
Biounfelt...... 70 — 1059 »
Setton....... 70—1059 »
William Martin .... 70— 1059 »
Pigot....... 70 — 1059 »
II". .— xvcXIII knechten, dcrwelker besoldinge beloopt ten XLH daghen
xxirv'xxvm L., in't jaer cxcr™ VHCIXXIX L. I sc., ende ter lopende maent xvi™ nr xiiii L. xviii s. v d. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Traclemenlen op Utrecht.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Georg Baeck, provoost, met syn of-
liciers, te we ten, een lieutenant ende claudit . . Lodew. van Leeuwen
Gabr.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Syn Excellency.....,
Noch voor dubbelt ofte equivalent
Syn Excell. tract, als stadh.
Colonnel Vuyten Hove . . . Lennep .......
Dulcken ) monster-commis-
Upen ) sarissen. VVachtmeesters t'Utrecht . . Wachtmeesters t'Amersfoort . VVachtmeesters tot VVyck . . VVachtmeesters tot Rhenen . VVachtmeesters op S. andries III'. Sonyna —
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
. vii' L.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
LXXXV L.
X » |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
nr
in' L
L
t
IX XX
XXX
, XVIII
|
»
»
» » » »
»
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
van't regiment van Vuytenhove . LX »
Hendrick de Ridder, vuurwerker . XXV >> Gerrit Jansz. van Goch, syn been binn. Oostende veiloren hebbende, tXXX »
'sjaers, by nppoinct. vande heren
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
XVIII »
XL »
|
stat. gen. eiide acte vandcn rade v.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
state . . . . . . vi I., xiiis.nild.
xviii'xxu L. xiii s. iiii d.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
24*
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
18S
Losrenle.
Syn Excellence in niiuderinge van syn XXV" L. 'sjacrs VI' L. 's jacrs . . . ; . vc L.
Canoniers.
Hans DIrcxsz........xit L. Hans Jans?:, v. Wesel .... XII L.
Stev. van Royen......xn » De geappoincteerden .... vni^xvi »
V*. Somma — VlIlHlt L.
Andere oncoslen vanden oorloge.
Voor vivres, kruyt, lonten, munitien, vrachten, reyskosten, bodeloon ende andere voor-
vallende oncosten , IT" L.
Voor Lm p. lonten, by die van Utrecht jaerlycx in't magasyn vande generaliteyt te leveren by raminge, nc T L.
Voor wagenvracht voor heren princen, soldaten, die men ten dienste vande generaliteyt met wagens moet accommoderen , ter maent U" L.
VI*. Somma — vnic v L.
Andere lasten, lot nu toe ten deele vuyt de conlribulien van 'Brabant, Gelder-
lant ende Vlaenderen belaelt, daervan de penningcn alle maent aen
handen vanden ontfanger generael belaelt sullen moeten warden.
Voor de servilien vande garnisoenen in de frontieren, vilc L L.
De defroyementen, vereeringen van vuytheemsche ambassadeurs, geraemt in't jaer op V L. — mc L.
Tot de lortificatien vande frontierplaetsen, x° L.
VII". Somma — H™ L L.
To'"' xxix™ n' xxxvm L. vi s. i d.
VENERIS, den vi. August!.
Prcsid.: Pieck. Presentes: Biesman , Bueckcr, Waelwyck, Oldenbarnevelt, vanderLaan ,
vander Dussen , Duyck , Jongeneel, Sytnsz., Joactiinti, Jongstal, Clant van Over-
yssel, ende Clant.
Ontfangen ende gelesen eenen brieff vande gedeputeerde staten van Utrecht, vanden
XXVI. July, ouden sly I, inboudende de gcscbiedenisse, inde selve stadt voorleden dinxdach
avont, inde keimisse, te weeten den xxm. vande selve maent, versoeckende het advis vande
beeren staten , wat sy in dese saecke sullen liebben te doen, is goetgevonden, dat men den
raet van state tegen t'avont, de clocke ses ueren, inde vergaderinge sal bescheyden, omine
daerop met gemeen advis te resolveeren.
Eod., post prandium.
Presid. ende presentes die voorsz., bebalve Jongeneel.
Is tnetten raet van state gedelibereert ende geadviseert op 't innehouden vanden brieff,
voor den niiddach ontfangen vande gedeputeerde vande heeren staten van Utrecht, ende eenparkhljck verstaen, dat de moetwillige geschiedenisse , voorledep dinxdage daerinne in 't |
||||
|
189
|
|||||
|
lange verhaelt, is van sulcken importantie ende consequentie, dat notelyck daervan met au-
thoriteyt ende eene mannelycke couragie, exemplaire slraffe moet gedecerneeit ende gedaen word en , alsoo geacht wordt. dat den moetwil vande autheuren ende aenslichteien onder de borgeren binnen Utrecht, daer doore soo verre gewassen ende toegenomen is, dat sy siende, dat men hem ontsiet die quaetdoenders ende oproerige (oock nyettegenstaende die in appre- hensie syn , als namentlyck eenen Hendrick Nvenwenroy, die hem soo extraordinaris moet- willich tegen de magistraet van Utrecht in woorden heeft verloopen) te straffen , alle eere, respect ende ontsach van hare overicheyt verloren hebben , suclx dat sulcke haer inbeelden , dat sy onslraffelyck mogen schelden ende doen wat hen gevalt ende gelust, daer vnyt noot- wendichlyck moeten volgen sulcke dangereu.se extremiteylen, diewelcke ten lesten souden veroorsaecken de grondelycke ruine vande stadt, ende is ten selven regarde, ende 0111 sulcke cours by tyts te stuyten, goetgevonden te rescribeeren ende verclaeren , dat die voorsz. heeren gedeputeerde behoorden dese saecken ten hoochsten te apprehendeeren ende behertigen, als eene vande meeste importantie, die haer souden mogen voorcommen, ende hun oversulcx ernstelvck ende scherpelyck te informeeren vande gevangens ende andere opte autheurs ende instigateuis vande voorsz. moetwillige ende oproerige geschiedenisse, omine die te verseekeren ende datelyck, sonder aensien van jemanden, met ende beneffens de geapprehendeerde ende fugitiven te straffen nae de gelegentheyt, anderen ten exemple , verbiedende daer na met clockluydinge eene yegelicken van gelycken meer te doen , ende het garnisoen (doende hare tochten ende wachten), daer inne te beletten , verhinderen ofte te naby te commen, by pene van insgelyex alsoo gestraft, ende namentlyck het halfwassen volck openbaerlyck gegeesselt te worden, ordonneerende die ouderen van sulck halfwassen volck, ende alle an- deren, die daer over te seggeu hebben, op arbitrate correctie, deselve daertoe ende in te houden, dat sy hen van scheltwoorden ende het garnisoen in parade ofte andersints ten dienstc treckende, te bemoeyen , onthouden, ende dil alles met sulcke conespondentie met- ten commandeur ende andere ende verseekertheyt als dat behoort, dat hare Ho. Mog. ver- hoopen ende geloven sekerlyck, by soo verre als haer E. haer hiernae regulceren , ende met authoriteyt resolveeren ende effectueeren y gelyck haers crachtens, na soo veel tyls gedaen debvoiren ende gedragen pacientie, deselve behooren , dat alien moetwil ende factien tegen den staet voortaen cesseeren , ende die borgeren met megrder respect van hare overicheyt, ruste ende vrede onder malcanderen sullen leven. Is oock geordonneert te schryven aen den colonnel Ogle , commandeerende tot Utrecht,
dat de heeren staten met leetwesen verstaen hebben, de moelwillige geschiedenisse binnen Utrecht voorleden Dincxdach, hem bedanckende voor syn gedaen goede debvoir, ende syne voorsichtige comportementen, daer door dat deselve ten arciisten nyet en is afgeloopen, maer noch eenigermaten met authoriteyt gestilt, ende alsoo hare Ho. Mog. haere meninge naeder schryven aen de heeren gedeputeerde vande staten van Utrecht, op't gene dat haer E. vande voorsz. geschiedenisse hebben geadverteert, dat hare Ho. Mog. daerom ernstelyck be- geeren , dat hy alles met haer E. wil handelen ende effectueeren, met sulcke goede corres- pondentie ende verseeckertheyt, als de saecke vereyscht, opdat door sulcke exemplare straf- fen de vervallen authoriteyt vande overicheyt gerestitueert, de stadt Utrecht in verseecke- ringe gestelt, ende die borgeren ende ingesetenen in stilte, rusle ende vrede onder malcan- deren , ende die moetwilligen in ontsach gehouden mogen worden , gelyck hen dat toevertrouwt wordt, sonder dat de heeren staten by dese gelegentheyt kunnen goelvinden syn vertreck yuytte stadt, ten fyne by hem aen den heere van Oldenbarnevtlt voorgestelt , maer wel dat hy voor dese tyt syne E. by missive ofte andersints by conespondentie in confidentie sal adviseercn, 't geene hem dienlyck sal achten. |
|||||
|
190
|
|||||
|
LUNAE, den ix. Augusti.
Presid.: Oldenbarnevelt. Presentes: Pieck, Biesman, Buecker, Waelwyck, vanderLaan,
Dussen, Schoonhoven, D. Sebasliaen, Symsz., Joachimi, Jongstal, Clant, Jellisz., Giant. Ontfangen eenen brieff vanden crysraet, lot Utrecht gedaleert den xxm. Julyy widen
styl, ten favenre van Adriaen Roodenburch, ten eynde deselve sonde worden getracteert als crychsgerichts bode, ende goergevonden daerop te verstaen bet advis vanden raet van state. Gelesen eenen brieff vande heeren gedepuleerdc vande heeren siaten 's hints van
Utrecht, gedaleert den xxvi. July, slilo antiquo, daer by sy hun excuseeren vande beta- linge vande weduwe van wylen den oversten Schenck, mitsgaders van deszelfs oversten suster, jouffrouwe Margarita Schenck. Item, vanden overste Groenevelt ende vanden nagelaten soon vanden heere Herauguiere, saliger, is goetgevonden, alvooren hierop te resolveeren, dat men sal naerder resumeeren ende examineeren, die consenten byde heeren staten van Utrecht voor hct loopende jaer gedragen. Eod., post prandium.
Is geresumeert het consent, gedragen byde heeren staten van Utrecht, ende na delibe~
ratie geresolveert te rescribeeren op haer E. brieff, voor den middach ontfangen, daerby deselve hun excuseeren aen te nemen tot haeren last, die pensioenen opte provincie van Utrecht, byden raet van state gerepartieert vande weduwe vanden oversten Schenck, vande suster desselfs oversten , vanden oversten Groenevelt, mitsgaders vande nagelaten soon van wylen den beere van Harauguiere, ende serieuselyck daerop alnoch te insisteeren , dat haer E. nyettegenstaende de voorsz. excusen, de voorsz. pensioenen willen aennemen ende betalen, sonder met eenen contrarien cours andere provincien een quaet exempel, ende van te seer prejudiciabel consequentie te thoonen, streckende tot desordre ende confusie, gelyck haer E. aen haer selfs gesien ende gespeurt hebben. MERCURII, den XX. October.
Presid.: Clant. Presentes: Vander Laen, D'. Sebastiaen, Symsz., Magnus, Joachimsz.,
Eck, Ledenberch, Reigme. De gedeputeerde van Utrecbt verthonen den zwaren last vande servicien, die deselve pro-
vincie is dragende van negenlhien compagnien voetvolcx (daeronder dat syn verscheiden corn- pagnien colonellcn) ende dry compagnien ruiteren binnen hare steden in garnisoen geleet, verre excederende bare quote inde servicien , diewelcke ter maent alleenelyck bedraecht thien houdert gulden , ende alsoo deselve servilien eenige maenden syn verachtert, versoekende, dat men tot betalinge vande selve, de provincie van Utrecht van wegen de generalileit provisione- lyck soude willen assisteren met de somme van vyf en twyntich ofte dertich dusent gulden, rnits dat den ontfanger generael dese somme wederom sal moghen verhalen op andere pro- vincien , die inde servicien ten achteren syn. Gesien hierop de lyste vande compagnien, leggende inde provincie van Ulrecht, vermeldenke oyck, hoe vele dat de servicien voor de- selve bedragen, is geaccordeert te depescheren ordonnantie op den ontfanger generael vande somme van negen dusent guldens, op afcortinge van 't gene bevonden sal worden de pro- vincie van Utrecht vande voorsz. servicien te resteren boven 't gene, dat deselve daerinne heeft te dragen , mits dat de voorsz. ontfanger de voorsz. somme sal niogen verhalen aen de provincien, die in de servicien ten achteren syn. |
|||||
|
191
|
|||||
|
VENERIS, den x. December.
Pnsid.: Coenders. Presentes: Pyeck, Biesman, Brieneu, Vennevelt, Asperen, vander
Laen , Duyck, Symsz., Magnus, Joachimi, Reigme , Jongstal, Clant, Clant. Synde goetgevonden, dat men die van Utrecht sal aeuschryven ende vei'manen , dat haer
E. deselve haie gedeputeerde metten aldereersten alhier willen senden, ofte alsulcke andere, als hacr E. sullen goetvinden. VE.NERIS, den xvn. December.
Presid.: Pyeck. Presentes: Biesman , Vennevelt, Rrienen, Asperen, vander Laen , Duyck ,
D. Sebastiaen, Schoonhoven, Symsz., Magnus, Joachimi, Reigme, Jongstal, Clant, Coenders, Clant. Onlfangen ende gelesen eenen brieff vande heeren slalen van TJlrecht, gedaleert den VI.
deses, stilo antiquo, daerop dat geordonneert is t'antwoorden, dat de heeren staten met bedroeffenisse ende leelwesen verstaen hebben, vuytte voorsz. missive de seditieuse actien, die wederom binnen Utrecht, by eenige oproerige ende onruste menschen nyeuwelyck aen- gericht syn van qnader exemple ende sorchelycke consequentie, daertegen dat haer Ho. Mog. nyet en sien, dat in eeniger manieren kan geremedieert worden , als met eene mannelyke authoriteyt ende courage, doende de autheurs van sulcke sedilien ende quade attemptaten, cffectuelyck strafTen , anderen ten exemple , naer vereysch der saecken , sonder eenige conni- ventie ofte dissimulatie, die ten lesten eene stoutmoedige vuytcompste soude geven, tot meerder quaet ende perickel voor alle goede, vrome borgeren ende inwoonderen vande stadt, ende de gantsche ruine ende onderganck vande selve, daerom dat hare Ho. Mog. versoeken ende begeeren, dat haer E. gelieve daerop te letten , ende dese saecke te apprehenderen ende behertigen naer hare import an tie, sonder dese daer te laten ongestraft, doch by soo veiTe als haer E. hun daertoe souden achten te swack van guarnisoen , sullen deselve vuytte oaimeleggende plaetsen mogen ontbieden, sulcke ende soo vele ruyteren, als hun sal goet- duncken, mits dat haer E. ordre stellen , dat die in egeen herberghen te logeeren (daer sy hun selven souden consumeren) gesonden, maer opte gewoonlycke servicien, gelyck inde anderc garnisoenen onder gebragt worden, vindende daer benevens geheel nodigh , opdat haer E. te meer respects inde provincie van Utrecht gewinnen ende mogen behouden, dat deselve selver oock dese vergaderinge respecteeren , met bet wederom senden van hare ge- committeerde, gelast ende geauthoriseert, omme op alle voorvallende saken, rakende den welstand vanden staet van't landt, melte gecornmitteerde vande andere provincien te resol- veeren naer behooren , gelyck hare Ho. Mog. daertoe by hare voorgaende noch instantie ge- daen hebben , ende sal sulex respect siinderlinge mede voirdei'en, by aldien als 't haer E. gelieft den staet van oorloge aen te nemen, gelyck dien leet, sonder daerinne te brengen parthyen , die nyet aeugenomen en syn, ende vuyt te laten die ghenen, daermede denselven is belast, daervan dagelycx sulcke clachlen voorcomen , dat die misverstanden inde provin- cien veroorsaecken, dat haer Ho. Mog. daerom dese accommodatie haer E. ten hoochsten recommandccrcn * S ABB ATI, den xvin. December.
Presid. ende presentes die voorsz. Den secretaris Huygens rapporteert, dat Syn Excell. gedestineert heeft, noch binnen Utrecht
te senden, voor de versekeringe vande selve stadt tegen die seditieuse ende derselver attemp- taten , de compagnien van Isecramer, Tutalder ende vande capitein Allart, met twee compnguien ruyteren, hebbende ad vis, dat die van Utrecht deselve begeren in te nemen, |
|||||
|
102
|
|||||
|
ende die ruiteren byden borger onder te brengen, op de gowoonlyke servitien, sonder die
te senden inde herbergen, daer deselve haer souden consnmeren , is goedgevonden, dat men die heren staten van Utrecht hiervan sal ad vis geven ende daerop derselver antwoordt ver- wacbten. MERCURII, den xxii. December.
Presld.: Poelgeest. Presentes: Biesraan, Vennevek, Asperen, Santen, D. Sebastiaensz.,
Schoonhoven, Symsz., Magnus, Joacliimi, Reigme, Jongstal, Clant, Coenders, Clant. Ontfangen eenen brieff van schout, borgermeesleren ende schepenen der sladt Utrecht,
vanden vi. deses, inhoudende de proceduren, die sy gehouden bebben ende nocb doen, omme te achterhalen eenen Claes de Goyer ende andere perturbateuvs vande gemeene ruste vande stadt. Is gelesen eenen brieff, geschreven byden gouverneur ende die vanden crychsraedt bin-
nen Utrecht, den sevenden Decemb. leslleden, byden welckeu sy hen beclagen, dat die borgeren van Harderwyck hebben ontweldicht eenen soldaet, dien sy hadden gesententieert, on syns misdaets wille geharqnebuseert te worden, ten eynde de justitie soude worden ge- niainteneert, ende goetgevonden, dat men desen brieff sal stellen in handen vanden raet van state, omme daerop"te communiceeren met Syn Excell., ten fyne voorsz. VENERIS, den xxiM. December.
Presid.: Poelgeest. Presentes: Biesman, Vennevelt, Asperen, vander Lacn, D'. Se-
bastiaen, Yerius, Symsz., Magnus, Joachimi, Jongstal, Clant, Coenders, Clant. Gelesen eenen brieff, geschreven by schouth, borgermeesteren ende schepenen der stadt
Utrecht, gedaleert den xii. deses, slilo veleri, byden welcken sy d'heeren staten bedan- cken voor hare goede affectie ende sorge, die deselve belieft heeft te dragen, totten welstant vande sladt, ende voorts voor de genome resolutie van haer guarnisoenen te augmenteren met ruyterye ende voetvolck, tot voorcomminge van alle voerder commotien, verclae- rende, voor soo veele de rniterye aengaet, dat sy alle mogelycke debvoiren sullen doen, dat die op servicie ende thunder minster costen sullen mogen worden geaccommodeert ende goetgevonden, desen brieff te doen stellen in handen van Syn Excell. LUNAE, den xxvir. December.
Presid.: Magnus. Presentes: Biesman, Vennevelt, Asperen, Dr. Sebasliaen, Symsz.,
Joachimi, Reigme, Jongstal, Clant, Coenders, Clant. Gelesen eenen brieff vande heeren staten van Utrecht, gedaleert den xrni. deses,
responsive opt en brieff vande heeren staten vanden xvii. deses, stilo novo, houdende, dat haer E. de goede meeninge vande heeren staten sullen nacommen, ten eynde alle sedi- cieuse aclen binnen Utrecht ondersocht ende gestraft mogen worden, anderen ten exemple, |
|||||
|
193
|
|||||
|
Extrncten uyt hot Register ran Resolntien
<ler heeren Radeu vau State der ver- eeuichde JSederlanden. ULTIMO MARTiL
Den raet vertreckt vuyt dea Hage naer Jutfaes ende voor Utrecht, ende 'savonts gearri-
veert tot Woerden. DEN r. APRILIS, tot IVoerden.
Soribatur aen den colonnel Ogle , liggende tot Zuvlen , volgens het goetvinden ende be-
geeren der heeren staten van Utrecht, dat hy geen schepen oft schuyten , met polver ofte anders geladen, en late passeren door de Vecht naer Utrecht, maer dat hy eenen boom dwers over de Vechte, onder de brugge legge, om by nacht ende ontyden sulcx te beletten. Vertrocken van Woerden deur Montfoort ende Iselsteyn , ende opten middach aengecom-
men tot Jutfaes, alwaer men verstondt, dat die van Utrecht 't geschut op de veslen ge- brocht hadde , dat sy vuytte onvermogen ende arme gemeente, volck in crychsdienst aen- namen, ende besich waren omme haere justifmalie te drucken ende alomme door alle steden ende provincien, oock in Duitslandt te schicken. Corts naemiddach arriveerden tot Jutphaes vuyt Utrecht, de raetsheere Leeuwen, Henrick
Buth ende Anselmus Salmius, beyde schepenen van Utrecht, ende medebrengende brieven van credentie, van burgermeesteren, schepenen ende raedt van Utrecht, vanden XXII. Martii, stilo loci, d'opschrift houdende: aen de Ho. Mog. lieeren staten generael ofte heure Ho. Mog. gecommilteerde, volgens devvelcke de voorsz. Leeuwen de propositie doende, verhaelde, vooreerst den goeden yver, die de stadt van Utrecht altyts bethoont hadde, due- rende dese oorlogen, soo om heur te defenderen ende te mainctineren tegens den vyant, die huer altyt soo nae ende genouch rontsom was gewecst, denselven te resisteren ende te kren- cken , als oock in 't contribueeren , dat sy nu meenende eens te rusten , dat sy verwondert syn , dat men heur als vyanden comt aenvallen , met crychsvolck, aen verscheyde plaetsen, die moetwillichlyck heur landt ende ingesetenen berooven ende bederven, waer deur oock de generale middelen ten platten lande sullen grotelycx worden vercort, niet wetende waer- om, ende tot wat eynde, want, wat de poincten differentiael belangt, dat d'selve gene grote swaricheyt en hadden, soo die wel ingesien worden, dat men emmers soo veele byde ge- meente gedaen heeft, dat sy die hadden willen stellen aen Syne Excell., heuren stadthouder, ende daer nae noch aen Syne Excell. ende de heeren staten van Hollandt, als die de nee- ringen ten platten lande nyet toe en laten , dickwils repeteerende, dat sy 't nyet en waeren verbleven aen de heeren staten generael, niet door eenige vilipendentie van heure authoriteyt, maer dat onder deselve sulcke provincien syn, ende namentlyck Gelderlandt, die in't poinct vande brouwerye heur contrarie waeren, soo doch opte veigaderinge, onlancx tot Woerden gehouden, een vande gedeputeerde van Gelderlandt, selfs sich des openllyck hadde laten Terluyden , maer dat de saecke (men en weet om wat jalousie) alsoo aen Syne Excell. niet en heeft mogen gelaten worden, dat voorts de andere twee poincten niet veel swaricbyts en hadden, als namentlyck 't poinct vande geeligeerde, d'welcke sy pretendeerden , alleenlyck t'augmenteeren , soo doch 't selve van te voorens onder de geeligeerde selfs was voorgeslagea geweest, ende belangende 't tweede lith , beriepen sy hun noch opte resolutie van 't jaer 1584, dat sy nochtans d'een ende d'ander hadden begeert te laten ter decisie vanden heere stad- IV. 25
|
|||||
|
104
|
|||||
|
houder ende heeren staten van Hollandt, hun getroostende , hoe't selve by deselve soude mo-
gen verstaen word en , hun noch ten hoochsten beclagende, dat nyettegenslaende sy met sulcke resolulie van submissie eenen expvessen liadden afgeveerdicht nae den Hage, dat d selve bode, nae ophoudinge van eenige dagen, daerop geene rescriptie, dan alleene eene simpele recepisse hadde wedergebracht, disputeerende seer heftelick, dat d'eene province over d'andere geen gesach en hadde, ende dat nochtans het geschil nu was alleenJyck om dat sy heur niet en hadden willen submitteren aen den heeren staten generael , dat men moste ge- denken , dat soo men eenen competenten rechter niet en mochte recuseeren , dat oock a soo niemant gehouden en was, hem aen yemant te submitteeren, dan by synen goeden wille, emmers als't anders niet wesen en wilde, dat sy Godt haere rechtvaerdige saecke opgaven , ende souden moeten verwachten, watter van cornea soude etc. Hierop gedelibereert t sa- mentlyck metten hooch- ende welgeboren graef Henrick van Nassau ende de staten van Utrecht, ende geresumeert de instructie ende resolutie der heeren generale staten, aen dseve t'samentlyck in last gegeven, naementlyck belnngende d'overseyndmge vanden bnett der voorsz. heeren staten generael aen die van Utrecht, inhoudende de leste ende vuyteriyke vermaeninge, die den raet daertoe was medegegeven, is eyndtlyck goetgevonden (terwylen die staten van Utrecht noch niet al te samen aengecomen waren) heur dese reyse den voorsz. brieff niet n.ede te geven , alsoo 't nu nae den avondt gingh , ende dat sy apparentelyck daerop niet en souden hebben connen resolutie brengen voor morgen , daer nochtans nae de instructie der heeren generale staten, die vande stadt hun daerop soude moeten verclaeren binnen vier ueren daernae, maer is de voorsz. drye gedeputeerde geantwoort, dat, wesende de saecken van grootcn gevvichte, dat men daerop noch soude dehbereren ende heur op morgen daeiop antwoordt (daerby verstaende het overseynden vande voorsz. briefi) sal toe- schicken, daerop als voor wederom diversche clachten , gereitereert syn, insisteerende oock dat men den in- ende vuytvoer van schuyten ende personen niet en willebeletten, soo daer deur de borgerye seer was ontstelt, terwvlen van heurder syde niet datelycx oft hostelycxs is aengevangen, ende dat doch een yegelyck voorby de stadt mach passeeren ; oock, dat al- soo de twee cap" ofte commandeerende officiers vande twee eompagmen , leggende binnen de stadt, gewe}geit hadden te beloven , heur te helpen defendeeren tegen diegene die heur wilden overvallen , als heur geantwoort hebbende, dat, so sy bevel cregen vande heeren sta- ten generael, om eenigen dienst te doen, dat sy souden moeten pareren, dat de borgerye daerom tegens deselve seer gealtereert was , ende daerom dal deselve met patenten vuyt de stadt mochten ontboden worden. Nae deliberatie is hen geantwoort, belangende t eerste poinct, dat men met discretie alreets gedaen hadde, soo dat diversche schuyten nae de stadt gepasseert waeren, dat men alsoo oock noch doen soude tot op morgen, dat men heur 't voorsz. naerder antwoort soude toeschicken , ende alsdan oock met eenen de voorsz. be- geeide patenten voor de voorsz. twee compagnien, otn deselve aen de twee voorsz- capiteinen te geven , ende daerop hun te doen vuyttrecken , oft d'selve noch daer te houden nae dat sy rypelyck op't voorsz. antwoordt gelet hebbende, souden goetvinden , ende syn alsoo ver- trocken. . , , De heeren staten van Utrecht, comende den heere graef ende raet aenseggen, dat de
voorsz. gedeputeerde van Utrecht met hun begeerden te spreecken, is goetgevonden dat het geschiede, doch syn vermaent, dat de voorsz. gedeputeerde heftelyck begonden tespreeken, dat sy daer tegen niet hardt weder en souden invaren , d'welck sy seyden oock alsoo voor- genon.en te hebben , ende op alles wat hun des soude mogen bejegenen , met anders en be- geerden te seggen, dan dat sy alle heure differenten hadden geremitteert aen de heeren staten generael, d'welck sy corts daer nae rapporteeren oock alsoo gedaen te hebben, ende dat |
|||||
|
195
|
|||||
|
de gedeputeerde wederom hun seer beclaeeht hadden, oock dat sy seyden soo (!) vande artne
borgers in dienste genomen te hebben desen dach , ende dat sy der morgen alsnoch soo veel souden aenneaien, daertoe employerende de generale middelen ende oock der staten wapenen. DEN ii. APRILIS.
Is, nae deliberatie, t'samentlyck metten voorsz. heere graeff ende staten van Utrecht, (die
nu al waeren aengecomen) goelgevonden, oock selfs volgens het afscheyt, den voorsz. drye gedeputeerde van Utrecht, gisteren gegeven, aen de magistraet te schicken den voorsz. bneit vande heeren staten generael, ende heur beneffens te schryven, dat men nae behoren gelet hebbende op alle 't gene gisteren by heure voorsz. drye gedeputeerde was voorgedragen, beur ter goetlycker antwoordt daer op toeschicte den besloten brieff vande Ho. Mog. heeren staten generael, daer by sy sullen mogen verstaen de meeninge van heure Ho. Mog., dat sy daerop willen ernstelyck letten , ende ons daerop noch desen dach heur antwoort ende reso- lutie laeten weeten , hun wel mogende verseeckeren , dat de meeninge der heeren staten ge- nerael geensints en is yemanden aen lyfi' ofte goet te laten beschadigen , maer alleenlyck ora de goede stadt van Utrecht in verseekeringe te stellen , sulcx dat de stadt by het guarnisoea geensints beswaert, maer eer daerdeur de neeringe, die sedert dese misverstanden niach verswackt syn, wederom sal toenemen, dat sy de twee medegaende patenten aen de capi- teineu sullen mogen overleveren, oft oock d'selve inhouden, nae dat sy nae discrete lettinge op't voorsz. schryvens vande heeren staten generael sullen bevinden te behooren. Desen brieff is terstont by expressen post inde stadt geschict ende aen de magistraet gelevert om- trent half twaelf ueren, nae luyt der reeepisse. Corts nae den middach syn wederom vuytte stadt gecomen de voorsz. drye gisterige gede-
puteerde, ende na eenige geallegeerde swaericheyden gaven aen, dat de magistraet te vreden was, de questien te stelien ter decisie vande heeren staten generael ende Syne Excell., maer belangende cenich garnisoen in te nemen , dat'tselve geheellyck was afjeslagen, ende oft schoon de magistraet ende veele goede souden daer toe willen verstaen, dat de gemeente nochtans daartoe geensints en wilden consenteeren, seer insisterende, dat men hun daervan wilde verschonen, voegende, dat de magistraet over 't gemeen volck geen meester en was. Nae deliberatie is hun ter antwoort gegeven , dat men njet en vermochte yet te veranderen in 't gene de heeren generale staten hadden geresolveert, soo sy selfs byden voorsz. brieff hadden mogen sien, ende nae diversche clachten hierop wederom byde gedeputeerde byge- bracht, hebben sy ten lesten begeeren te verstaen, hoe veel compagnien verstaen worden byde genouchsacmheyt indyen brieff vermeldt; daerop hun is verclaert van thien oft twaelf compagnien voetvolck, boven die twee, die daer in lagen, ende noch eene compagnie peerden. Over 't voetvolck schenen sy niet seer verwondert te syn , maer vande peerden waeren sy
seer ontstelt, verclaerende hooch ende dier, dat sy daer geenen raedt toe en wisten, dat oock de peerden daer niet dienstelyck en waeren, eyndtlyck seyden noch, dat sy heur best geernc wilden doen, hoewel sy des kleyne hope hadden, seyden oock, dat de voorsz. twee patenten waeren opgehouden te geven aen de voorsz. twee capiteinen, tot heure weder- compste toe, ende syn alsoe weder naer Utrecht, omtrent den avondt, gekeert. Corts nae heur vertreck verneempt men , dat de twee patenten den voorsz. twee compaignien
in heme absentie waeren gegeven, soo dat d'selve compaignien oock noch terstont daer nae hier tot Jutfaes, omtrent 7 ueren inden avont, met schuyten, wel geaccommodeert synde, vuytte stadt syn aengecommen. 25*
|
|||||
|
196
|
|||||
|
SATERDACH, den in. Aprilis.
Arriveren vuyt de stadt Utrecht tot Jutphaes , de raetsheeren: Ruysch, Wihius,
Henrick Buth ende den advocaet Vyanen, verclaerende, volgens heme schriftelycke in- struclie, die sy exhibeei'den , dat die van Utrecht de questien stelden aen de heeren staten generae], heeren aoibnssadcurs der beyde Coningen, Syne Excell. ende den raedt van state, ofte sen de heeren staten generael ende Syne Excell., soo't heure Ho. Mog. alsoo beliefde ende dat sy vvillich vvaren 't guarnisoen t'ontfangen, volgeus den brieff van haere Ho. Mog., vanden xxilll. Martii, versouckende dat voorts geene approchen ofte hostiliteyt en souden worden voorgenonien, ende oock consent ende patente om te mogen vertrecken nae den, heeren staten generael, daerop na deliberate hun is geantwoort, dat men gehouden was aen den last ende instructie vande heeren staten generael, ende dat men tot hear vertreck nae den Llage niet en conde verstaen , doch soo sy 't deden, souden wesen op heur peryckel, daerop sy seer heftelyck ende desperatelyck vuytvaerende, seyden ende riepen, dat sy nuwel sagen. dat den raedt partydich was, dat men heure parthyen in alle communicalien hoorden, ende heur advys vraecliden, dat sy't met de gemeente noyt gehouden en hadden, maer als men heur soo wilde voor't hooft stoten , dat sy mede de stadt wilden helpen bouden , Godt aenroepende over't ongelyck , dat heur gescbiede, ende dat bet over twyntich jaeren. nocb soude beschreyt worden. Hierop gedelibereerl, hoewel de staten van Utrecht eerst persisteerden, dat men hun niet en behoorde toe te laeten nae de generale staten te ver- trecken , nochtans de saecke wederom overleght ende in deliberate gestelt synde, hebben heur geremitteert aen den heere graeff ende raedt, die nae ernstige deliberatie den voorsz. gedeputeerde hebben geantwoort , dat men mochte aensien, dat sy vertrocken nae den Hage, doch sontler expies consent vanden raet, ende dat sy binnen twee dagen souden weder- keeren, ende dat al evenwel den last vande staten generael soude nagecomen worden, ende is geaccordeert, dat de voorsz. heere graeff geschreven heeft aen de compagnien vande wacht der passage, daer sij mosten passeren , heur te laten passeren. Voorts is de heere graeff seer ernstelijck byden raet ende staten van Utrecht vermaent, dat
melte approches mochte voortgevaren worden , ende alsoo naegecomen den last ende instructie der heeren generale staten, d'welck syne Gen. oock aennam te doen, ende d'Engelschen Tuyt 't quartier van Sullen daertoe herwaerts aen te ontbieden. SONDACH, den mi. Aprilis.
De heere graeff wordt wederom seer ernstelyck versocht ende vermaent, geen tydt toch te
laten passeren, maer de approches terstont voor te nemen, dat pericuium in mora is, ende dat sy ontwjffelyck andere steden sullen tot oproer ende heur onderstant solliciteeren, ende ontwjfelyck dat siende , dat het ons ernst is, dat men der haest tot eene corte, goede vuyt- conipste sal conien. De heere graeff thoont hem daertoe genegen, maer excuseert hem , dat hy daertoe noch nyet gereet was, dat d'Engelschen compagnien, die by daertoe beschreven hadde, noch hier niet en syn , ende gemarcheert hebbende om hier te comen, dat sy soo terstont niet en souden inde approches connen vaceeren, doch soo men 't emmers alsoo be- geerde, dat by wilde doen nae heur beliefle, ontbiedende daerop terstont de sergeant major van't leger, Sidlnitski, om de compaignien daertoe te vorderen. Weynich daernae is de voorsz. Sedlnitzky eerst ende da.ernae Hillebrandt Smit gecomen, aen de rade voordragende de defecten , waeromme men noch niet en conde werck beginnen. Naemiddach is byden rade wederom me seer grote instantie gedaea aen de voorsz, heere
graeff als vooren. |
|||||
|
197
|
|||||
|
De borgermeester Oeytgens, ende Jacob Graeff, out-schepen van Amsterdam, als gedepu-
teerde derselver stadt bier aengecomen synde, ende overleverende heme credentie, gheven aen , dat eenen Jacob Woutersz., borger van Utrecht, aen die van Amsterdam van wegen de stadt Utrecht gebragt hadde eenen brieff van credentie, daervan sy overleverden copie, volgens dewelcke ende op syn versouck de magistraet van Amsterdam hadde goetgevonden hun hier te schicken (soo sy oock andere vuytte magistraet geschickt hadden aen den Hage) om't gene hy Wouters aengegeven hadde, bier te kennen te geven, ende te sien, oft sy yet mocbten doen , dat (!) voorderen onheil mochte voorcomen worden , terwylen sy verstonden, dat die vande stadt begonsten redelyke presentatien te doen , ende dat iniddelretyt geene hostililejt voorgenomen en vvorde, bereet oock wesende inde stadt te trecken, soo't den heeren alsoo beliefde. Hun wert geantwoort, dat men den last ende instructie der generale staten moste naecomen , dat die vande stadt de saecken mosten verblyven aen de generali- teyt ende genoechsaem garnisoen innemen , doch dat men mochte lyden , dat sy inde stadt gingen , ende soo sy conden , soo veel te wege brachten , dat sy sulcken garnisoen innamen, maer dat men* nochtans hun daertoe niet en versochte, ende dat men al evenwel soude voortvaeren , volgens de last ende instructie der heeren generale staten, daerop sy antwoor- den, niet gecomen te syn , om die van Utrecht te excuseeien oft verschoonen , ende dat sy noch souden blyven ende de saecke aensien tot op morgen toe. MAENDACH, den v. Aprilis.
De heere graeff communiceert den heere raedt ende staten van Utrecht den brieff, by
hem nu terstont by Syne Excell. ontfangen , inhoudende in effecte, dat hy seer geerne ver- staen heeft, dat die van Utrecht heur tot redelycheyt schynen te wiJIen vougen, ende dat hy niet hostilycx tegens de stadt voor en neme, tot syn naerder schryvens. Hierop gedeli- bereert, is t'samentlijck goetgevonden (doch de heeren staten van Utrecht niet al te samen byden anderen wesende), dat men noch sal verbeyden mette approches, tot dat nu apparen- telyck binnen een ure 2 ofte 3, brieven ende bescheyt vuytten Hage, vande heeren gene- rale staten sal gecomen syn. Nae den noen.
Den raet mette heeren staten van Utrecht insisteren wederom seer ernstelyck aen Syne
Excell. graeff Henrick , om voor te nemen de approches tegens de stadt van Utrecht, om geenen tydt te verliesen, ende de instructie der heeren generale staten nae te comen , ter- wylen doch geene veranderinge vande selve instructie vuytten Hage tot noch toe is gecomen. Syn Gen. meent, dat het beter ware noch wat naerder bescheet te verwachten, allegeerende 't gene hem van Syne Excell. syn broeder desen morgen is geschreven , van niets hostilycx te attenteeren tot syn naerder advertentie, daerop geantwoort synde, dat by't schryven van Svne Excell. de resolutie ende instructie vande heeren staten generael niet en conde veran- dert worden, sejde, dat syne commissie nochtans eensdeels inhielt, hem te reguleeren volgens 't advys van Syne Excell., syn broeder. DYNSDACH, den vi. Aprilis.
De gedeputeerde der stadt Utrecht, als, de raadtsheeren, Leeuwen, Ruysch ende Wiltius
met Henrich Buth ende den advocaet Vyanen , wedergekeert vande heeren generale staten, volgens de acte van afscheyt van heure Ho. Mog., versouckende van Syne Excell. graeff Hendrick, den raedt van state ende de heeren staten van Utrecht heur antwoort ende be- scheyt. Hierop gedelibereert ende oversien de brieven ende resolutien, aen dese voorsz. hee- |
|||||
|
108
|
|||||
|
ren byde staten generael geschreven, is den voorsz. gedeputeerde van Utrecht voorgehouden,
dat het poinct vande continuatie vande magistraet tot Utrecht, tot Remigii toe soude mede wesen een poinct differentiael, daerop sy seer hooch ende heftich hebben geantwoort, dat sy dan wilden deurgaen, ende hun der saecke niet meer bemoeyen , dat men hun inden Hage soo niet en hadde bejegent, dat sy wel wisten, dat de meeninge der heeren generale staten sulcke niet en was, ende soo de stadt Utrecht eenen goede rugge hadde, dat men wat anders sonde mogen vernemen ofte dergelycke hoge woorden, doch is geconcipieert de acte van antwoordt, dewelcke gecommuniceert, dan ruette staten van Utrecht, dan mette voorsz. gedeputeerde vande stadt, is eyndtlyck nae diversche disputen ende correctien ter instantie van d'een ende andere syde gedaen, gearresteert soo als hier volgt etc., dewelcke den voorsz. gedeputeerde is gegeven, die daermede terstont, noch desen avont, nae Utrecht syn vertrocken , om d'selve de magistraet ende gemeente voor te dragen , ende daerop ant- woort ende resolutie tegen morgen naemiddach weder in te brengen, hoewel de heeren staten van Utrecht in 't coucheren van dese acte ernstiglyck insisteerden, dat daerinne mede gestelt worde, datte nominatie vande magistraet mette questieuse poincten ten wedersyden gemoveert, sullen gestelt worden, tot kennisse ende decisie vande heeren ambassadeurs, staten generael, Syne Excell. ende raet van state, soo is't dat om gevouchlicksheyts- ende accom- modatie vville, deselve heeren staten te vreden syn geweest, 't selve poinct vande nominatie nu daer vuyt te la ten , alsoo 't selve een vande questieuse poincten is, soo't selve oock alsoo byde Ho. Mog. heeren staten generael, by heuren brieff vanden IV. deses voor een der dif- ferentiale poincten verclaert wordt. WOENSDACH, den vn. Aprilis.
Deselve gedeputeerde vande stadt Utrecht als gisteren, comen wederom vuyt de stadt tot
Jutfaes, mede brengende seecker geconcipieerde acte vande magistraet der voorsz. stadt, eenichsins differendeerende vande ghene die hun van hier gisteren was medegegeven, ende na eenige distantie, disputen ende deliberatien, is daerop alleenlyck opten naem van Syne Excell. graeff Henrick ende raden van state achter aen de voorsz. gistrige acte gestelt, 'tgeene hier naer volcht: Gehoort etc., ende daer nae oock noch een ander, hier nae volgende acte, by ofte van wegen de heeren staten van Utrecht: Die staten etc., daer mede sy wel te vreden synde , syn alsoo naer Utrecht gekeert, houdende ende wel te vreden synde, dat alle het misverstant daermede was veraccordeert, aennemende ende belovende, dat gelycke acte van aggreatie byde magistraet van Utrecht mede daerop sal werden gestelt, die sy be- looft hebben morgen vuyttebrengen. DONDERDACH, den vm. Aprilis.
Gedelibereert met Syne Excell. graeff Henrick ende heeren staten van Utrecht, belan-
gende de twee poincten der instructie vande heeren staten generael , namentlyck aengaende een commandeur te stellen binnen Utrecht, ende vande burgerwachten in 't stadhuys ende der stadtpoorten te doen ophouden, is op't eerste goetgevonden, dat capitein Calvart sal by provisie voor een dach ofte twee worden gelast, om over't garnisoen te commandeeren, ende middelertyt, dat geschreven sal worden aen de heren staten generael, dat heure Ho. Mog. gelieven, sulcken, als heur goetduncken. te committeren, heur Ho. Mog. niettemin adver- teerende, dat de heeren staten van Utrecht totten colonnel Ytenhove genouch gesint syn, ende belangende het tweede poinct, dat de voorsz. Calvardt overmorgen vroech de magi- straet sal voovhouden de meeninge der heeren staten generael te syn , dat de borgerye voort- aen niet meer en sal waecken , noch in't stadhuys, noch aen de poorten, dat nu soo goe- |
|||||
|
199
|
|||||
|
den garnisoen daer in synde, niet van noden en is, dat sy waecken, ende de moeyten ne-
men met versuym van hunne neeringen ende ambachlen , ende soo men verneempt, dat de magistraet 't selve qualyck nemen, dat eenige alteratie daer deur soude mogen toecotnen , sal hen aengeseyt worden, terwylen onsen last niet anders en is, dat sy hun aen de heeren staten generael sullen mogen addresseren. Syn vuytte stadt gecomen ende gecompareert den advocaet Vyanen, ende den secretaris
der stadt Uti'echt, Leerdam, overbrengende 't concept vande aggreatie vande magistraet van Utreclit, vande voorgaende besoigne ende acte vanden raedt van state , welck concept over- lesen ende geexamineert synde, is'tselve voor souffisant, soo byde heeren staten van Utrecht ende den raet aengenomen, sulcx als deselve ratificatien daer achter aen, onder de signature vanden secretaris Leerdam, van wegen de magistraet van Utrecht gestelt is, luidendeals volght: Gesien etc. De voorsz. Vianen ende Leerdam eyndtlick insisteerden seer, dat den raedt soude verseeckeren , dat alles, wat gedaen ende geaccordeert was, byde heeren generale staten souden worden geaggreeert, daerop hun is toegeseydt, dat't selve heure Ho. Mog. ernstelyck soude worden voorgedragen ende versocht. Desen dach, omtrent de noen, syn binnen Utrecht getrocken de twee compagnien vanden
colonnel Cecil ende den lieutenant Colonnel Checque, ende sullen moreen de acht resterende compagnien daerinne oock trecken. VRYDACH, den ix. Aprilis.
Den advocaet Vyanen ende den secretaris van Utrecht, Leerdam, comen van stadtswegen
versoucken, dat in de acte vanden raedt in 't poinct vande vergetinge ende vergevinge noch daerby gestelt worde neffens de clausule van alle 't gene sedert den XXI. January lestleden is geschiet, dese woorden: ende oyt te vooren, d'welcke alsoo is geaccordeert ende gedaen. De resteerende acht compagnien trecken binnen Utrecht in garnisoen.
Ende corts daer nae comen van wegen de stadt de voorsz. Vyanen ende Leerdam, seer
heftelick aengeven , dat de ingecomen soldaeten aen de poorten ende op 't stadthuys opte wacht gestelt waeren, ende dat de borgerye daerom seer ontstelt was, versouckende dat sulcx niet toegelaten en worde, maer dat men metter tydt ende aliengskens dat soude mogen doen, dan is bevonden, datter geen commotie om en was, soo oock rapporteert de heere graeff Henrick, die selfs vuyt de stadt comende, seyde, Sedlriitzky last gegeven te hebben, de wacht alsoo te stellen, daerop gedelibereert, is t'samentlyck geresolveert, dat de resolutie der heeren generale staten ende heure inslructie in desen sal nagecomen worden, ende dat op morgen , voor 't opstaen vande avontwacht, Sedlnitzky den magistraet sal voordragen met goede be- leefde redenen , dat nu van geen noden en is, dat de borgers langer aen de poorten ofte op *t stadhuys wacht houden , maer de soldaten alleen, ende dat sulcx oock is de expresse meninge der heeren generale staten , hun daertoe oock overlangeude den brieff, die den raedt dyenthalven in gelycke soete ende ernstige termen huer scryft, d'welck Sedlnitzky oock alsoo belast is te doen. SATERDACH, den x. Aprilis.
Sedlnitzky desen morgen van Utrecht wedergekeert synde, rapporteert, dat hy nyet goet
gcvonden en hadde , den brieff vanden raedt aen de magistraet aldaer te presenteeren, noch synen last te openen , mits de groote beroerte, die desen nacht daer binnen geweest hadde, soo naerder verhaelden den capitein Calvardt ende Pinsen deselve toegecomen synde, om de besettinge vande wacht by onse compagnien aen de poorten ende op't stadhuis, volgens d'ordre, die de heere graeff Henrick gestelt ende aen de burgermeesters verclaert hadde, die noch tuns hadden versuymich geweest deselve ordre den borgers te kennen te geven, |
|||||
|
200
|
|||||
|
willende den soldaten met gewelt van 't stadhuys dryven, hebbende Oock eenige par-
ticuliere hern Calvaidt seer oproerlyck toegesproken , ende oock geroepen : slaet doot, slaet doot, scliiet, schiet, soo aen de andere compagnien ende officiers by eenige het roer ende musquetten (egens de borst gestoten werde, soo dat de soldaten geene ronden en hadden mogen doen noch oock hy Calvart mogen insisteeren , om der stadls sleutelen mede in be- waringe te mogen bcbben , dat oock de burgemeester Canter voor de oproerige borgers tegen hem Calvart geseght hadde, dat wel vreempt was, dat de soldaeten de wacht op't stad- huys qnamen houden , sulcx dat groote bloetstortinge hadde mogen toecomen, soo de soldaten hun niet soo stil gehouden'hadden. Hierop aengecomen wesende den advocaet Vyanen,heeft deselve alteratie seer bedroufdelyck oock aengegeven, dickvvils repeteerende, dat, soo men de sake vande wacht niet en modereerde, dat ontwyffclyc.k een ongeval tusschen de borgers ende soldaten sal ontstaen ; dat wel de magistraet dede ople principale autheurs informee- ren, om die te doen vangen ende straffen, niaer alevenwel dat het moste gemodereert wor- den. Hierop gedelibereert in't lange, is den voorsz. Vyanen ende oock Sedlnitzky, Calvardt ende Pinsen belast, de magistraet aen te seggen, dat de meeninge der heeren staten generael is, dat de soldaten alleen ende geene borgers meer de wacht aen de poorten ende op't stadhuys souden houden, ende dat sy d'ordre slelden, dat 't selve nagecomen worde , de magistraet daertoe oock overleverende den brieff vanden raet, dien gisteren avondt Sedlnitzky daertoe was medegegeven. Naemiddach is Sedlnitzky wedergekeert ende noch ses gedeputeerde vande stadt, als: Jacob
vander Maten, Henrick Buth met noch drie anderen, ende den advocaet Vyanen, met cre- dentie, eerstelyck daerop alnoch aenhoudende, dat de borgers mette soldalen mochten waecken , dat sy sagen , dat anders geen ruste en conde gehouden worden, dat de magistraet droevich was, om't geene datter gepasseert was, dat sy oock twee vande oproerige autheurs hadden doen gevangen stellen, emmers seyden, dat de magistraet sustineerde het nccoordt van heurder syde voldaen te hebben , als heur gesubmitteert, ende 't garnisoen ingenomen hebbende, macr dat't selve accoordt vander generaliteyts wegen nyet voldaen, maer tegenco- men worde, inhoudende, dat de borgers nyet en souden ontwapent worden, daer men huer nochtans de wacht beneempt, d'welcke in effect is eene ontwapeninge, ende soo sy nyet en conden byden raedt, ende in dese vergaderinge verwerven , dat sy souden terstont trecken aen de heeren staten generael. Nae lange cotnmunicatie sloegen voor, dat de borger com- pagnien souden gesift ende gesuyvert worden vande onbehoorlicxte, ende dat alleene de best gequalificeerde souden daer onder gehouden worden, om de wachten ende ronden mette soldaten te doen, soo dat d'selve compagnien, die nu groot syn, daerdeur oock souden ver- mindert syn, ende dat alsoo de borger compagnien als schutteryen souden vande beste ende gequalificeerste gecomposeert syn, d'welck voor altyt seer strecken soude tot ruste vande stadt, dat deselve siftinge soude gedaen worden, byde magistraet ofte sulcke vuytte magistraet die heeren staten van Utrecht souden daertoe denomineeren , ende dat dan de rollen alsoo gesift ende gesuyvert synde, deselve alsnoch souden aen de voorsz. heeren staten van Utrecht overgebracht worden, om deselve dan noch naerder te suyveren , soo't alsoo van noode bevonden worde. Hierop weder lange gedelibereert, is't selve toegestaen, synde daertoe byde heeren staten van Utrecht seven gedcnomineert, als: Jacob vander Maten, Henrick Buth, Cornell's van Deuve- ren, mr. Elbertus Sosius, mr. adriaen de Roy, Jan Florisz. van Nypoort ende Wolphart Roelandtsz. van Culenburgh, ende dat 't selve oock morgen soude gedaen worden, ende middelerlyt, dat de wacht by provisie soude gehouden worden, volgens d'ordre, byden heere graeff Henrick gisteren gestelt, namenllyck de soldaten neffens de borgers aen de poorten ende op 't stadhuys, tot dat byde heeren staten generael daerop soude anders geordonneert syn. |
|||||
|
201
|
|||||
|
SONDACH, den xi. A prills.
Is gescbreven aen de heeren generale staten, 't gene gisteren epde eergisteren, belangende
de beroerte tot Utrecht is aengeteeckent, MAENDACH, den xir. Aprilis.
De heeren staten van Utrecht geven aen, dat sy wel verwitticht syn , dat het voorgeslagen
besoigne van't redress der rollen vande borger compagnien tot Utrecht ende derselver wacht, niet en sal of connen ofte emmers niet nae behoren connen gedeen worden , ende terwylen dan den leger hier bhft liggen, tot groote beswaernisse vanden lande ende goede luyden, achten, dat beter ware, dat geschreven werde aen de Magistraet van Utrecht, dat sekerder ende be- stendiger wesen soude, dat de vuytterlycke meeninge vande heeren staten generael nageco- men werde, ende dat sy ordre stellen, dat de borgerwachte by provisie ophielde, tot dat byde staten generael naerder soude wesen geordonneert, ende dat't selve soude strecken tot heurder borgeren rust, gemack ende prouffyt, ende dat d'occasien der onlusteri, die men verstondt dat alreets tusschen de borgers ende soldaten begonsten, daermede souden voorge- comen worden, dat oock de staten van Utrecht ende den raedt van state, anders oock grote oorsaecke hadden heur te onthouden van heure voordere besoigne inde stadt te comen doen, ende dat oock den leger niet en conde gedissolveert worden ende'tarme volck ont- last, soo lange der heeren generale staten resolutie niet volbracht en ware, anders dat men dan den leger soude scheyden, d'welck goetgevonden is , alsoo aen de magistraet te schry- ven, 't selve schryvens eerst ende alvorens gecommuniceert synde met Syne Excel], graeff Henrick, die byde handt nu niet en was; maer middelertyt syn de gedeputeerde vande stadt aengecomen, mede brengende de rollen der borger compagnien, soo sy die gesuyvert ende gesift hadden, van over de 4000 op 1454 vande gequalificeerste, soo sy seyden, welcke rollen oversien ende daernae oock byde heeren staten van Utrecht gevisiteert synde, ende byde selve bevonden groote swaricheyt, soo in 't getal als inde personen, die sy daerin noch gelaten hadde, is met gemeen advis, wederom vuyterlyck geinsisteert, dat de borgerwachte soude cesseeren by provisie tot naerder ordonnancie vande heeren staten generael, daertoe in 't laugh met over en wedercommunicatie allegerende de bovengestelde redenen , ende hoewel de voorsz. gedeputeerde bun des seer vreempt hielden, dickwyls verclaerende, dat dat niet geschieden en soude, syn eyntelyck te vreden geweesl heur beste daer over te doen aen beure princi- palen, doch begeerden, dat oock byden rade dyenthalven aen de magistraet gescbreven soude worden, ende is dyenvolgens 'geresolveert, den voornoemden brieff, die voor noen geconci- pieert was, alnoch de magistraet op morgen toe te schicken deur den heere Sedlnitzky. DYNSDACH, den xm. Aprilis.
Alsoe men in ervaringe nu coempt, dat den advocaet Vyanen gisteren avondt laet van
Utrecht nae den Hage aen de heeren staten gen. geschict is, apparentelyck om te solliciteeren tegens ofte emmers tot moderatie vande resolutie ende inslruclie der heeren staten generael belangende de afdoeninge der borgerwachten, is geordonneert, terstont in diligentie aen de staten generael over te schryven, al't gheene is gepasseert ende aengetekent, om by heure Ho. Mog. daerop geleth ende nae huere wysheyt gedisponeert te worden, doch dat den raedt meynt. dat de saecken vande stadt Utrecht niet en connen versekert syn, duerende de bur- gerwachte, noch cock by het redres der borger compagnien, ende by post dale te vougen dat ons sekerlyck wort gerelateert, dat apparentelycken een gewenschte resolutie soude inde stadt op onsen gistrigcn brieff genomen syn geweest, ten waere seckeren indiscreten aldaer IV. 26
|
|||||
|
202
|
|||||
|
hadde vuytgegeven, versekert te syn, dat, als de borgerwachte af soude syn , dat alsdan
strengc executie over ettelycke inde stadt gedaen soude worden, dat 't selve de goede resolutie hadde ommegestoten, ende dat daerop nae den Hage den middach afgeveerdicht syn de raedtsheei' Leeuwen, Itsige (!), burgermeesters Helsdingen ende eenen Anssem (!). Naemiddach'syn vuytte stadt gecomen: vander Maten ende Nypoort, verhalende, dat sy
op den gistrigen brieff gelet hebbende, hun lieten beduncken, dat men heur wilde opleggen meer als sy volgcns d'accoort gehouden syn te doen, dat sy daer over terstont de voorsz. drye nae den Haghe aeu de lieeren ggnerale staten hadden geschict, die overmorgen wedergecomen sullen syn, versouckende dat middelertyt het platte landt verschoont, ofte emmers niets nieuws voorgenomen, maer alles in state gehouden werde; hierop na deliberate, is seer te- gen heur geinsisteert, dat middelertyt de borgerwachte by provisie cessere, d'welcke sy bleven continuelyck seer excuseerende, doch dickwils verclarende vuytdruckelyck, dat sulcke resolutie, als byde heeren staten generael soude nu genomen worden, dat sy die souden pareren ende naecomen, hoe die oock ware, soo dat eyntelick, nae veele communicatien ende difEculteyten, hun de voorsz. tyt is toegestaen, op sulcke conditie , dat, soo de resolutie der heeren staten met datelyck terstont nagecomen en worde, de datelycke executie byde handt sal genomen worden , dit te schryven alsoo in't pooste aen de heeren staten gene- rael, opdat heure Ho. Mog. terstont daerop heure cxpresse resolutie ende last overschryven, pm bier datelyck nagecomen te worden, sonder dyent halven eenigen specialen last gewacht te derven worden; oock dat graeff Henrick hem begeert te excuseeren van 't commandement binnen Utrecht, ende dat wy daerom graeff Ernst hebben versocht, die het selve voor eenen cleynen tyt heeft aengenomen, tot dat heure Ho. Mog. eenen commandeur sullen gestelt hebben, daertoe wy met graeff Henrick voor desen tyt nyemant beter als den colonnel Vtenhove en weten voor te slaen. WOENSDACH , den ton. Aprilis.
Is geene vergadering van rade geweest.
DONDERDACH, den XT. Aprilis.
Ontfangen schryvens vande heeren staten generael, daerby vermelt wordt dat den raets-
heer Leeuwen, cen vande drye gedeputeerden byde stadt Utrecht, aen heure Ho. Mog. ge- schikt, verclaert heeft, dat graeff Henrick hem , Leeuwen ende syne' uiede gedeputeerde in desen rade alhier soude toegesegt hebben , inde handelinge voor het sluyten van 't accoort, dat die borgeis van Utrecht souden blyven byde wacht, ende deselve houden beneffens de soldaten , ende dat om 't woort van Syne Excell. graeff Henrick te houden , heure Ho. Mog. tot accommodatie vande saecke, goetvonden, de voorsz. gedeputeerde voor te stellen , dat sy souden tot Utrecht bevoorderen , dat de lyste der borgeren, die de wacht souden hou- den wederomme met Syne Excell. graeff Henrick, desen raedt ende heeren staten van Utrecht souden geresumeert, ende met gemeen advys ende bewillinghe gereduceert worden, tot 8. 9. ofte vuyterlyck 1000 vande gequalificeerste ende vreetsaemste borgers, die by provisie, tot dat de gesubmitteerde differentiale poincten sullen syn gedecideert, die wacht neffens de soldaten inde stadt sullen houden. Hierop t'samentlyck gedelibereert, is men wel verwon- dert geweest, dat de voorsz. Leeuwen 't selve soo onbeschaemdelyck tegen de waerheyt heeft derven seggen, ende scribatur aen de staten, dat men des wel verwondert is, terwyle in't minst daervan noyt eenich verhael, noch by Syne Excell., noch by nyemant anders geweest en is, alsoo men altyt heeft preciselyck geinsisteert opte instructie van haer Ha Mog., dat sy ons dan terstont adverteeren, ofte men heure voorsz. resolutie op sulcken onwaerachtigen |
|||||
|
2o3
|
|||||
|
te kennen geven, sal naccomen , of dat men sal blyven inhereren opte voorsz. instructie,
soo wy doch gedaen hebben, want wy terstont nae de receptie van heuren brief!, alevenwel liebben geschreven , ende den heere Sidlnitsky gedeputeert aen de magistraet ende borger- hopluyden van Utrecbt, dat sy terstont de borgerwacht souden doen ophouden, opdat wy alsoo 'tJeger terstont mochten doen scheyden , ende't landt ende de goede luyden daervan eens doen ontlasten, ende dat wy noch anders niet en conden gesien , dan dat de stadt niet en sal verseeckert sy, soo lange de borgerwacht continueert, dat wy oock deurgaens vande burgers vernemen, dat de burgers wel te vreden syn, de wacht te laten, maer dat 't selve byde magistraet ende eenige indiscrete luyden wederhouden wordt, 't gene aen de voorsz. magistraet ende borgerhopluypen, als voorsz. soo geschreven is, wordt ter antwoordt gegeven aen Vermaeten ende Nyeupoort, beyde schepenen van Utrecht, die met open acte nu syn comen aeiigeven, dat die van Utrecht sullen vervvachten de resolutie, die vande heeren generale staten vuytten Hage, belangende't cesseeren ofte continueren der borger- wachte, by heure gedeputeerde sal apparentelyck noch desen dach gewacht worden. Opten avondt verstondt den raedt deur Syne Excell., die vuyt Utrecht quain, dat na di-
versche communicatien, gehouden by die vande magistraet van Utrecht ende Syne Excell., ende namentlyck oock metten raetsheer Leeuwen ende den borgermeester Helsdingen, die weder vuytten Hage gekeert is, soo veele gedaen is, dat die vande stadt naecomende het bo- vengemelte schryvens ende acte vanden raedt, sy waren te vreden geweest, dat de borger- wachte soude cesseex-en. VRYDACH, den xvi. Aprilis.
Men verstaet, dat geene borgerwachte gisteren avont tot Utrecht en is opgetrocken, noch
desen nacht gehouden geweest, waer over den raedt met Syne Excell. graeff Henrick nu de- sen morgen ordre stellen op 't vertreck der compagnien nae heure guarnisoenen, daerop al- voorens oock gehoort hebbende het advis der heeren staten van Utrecht. SATERDACH, den xvh. Aprilis.
Den raedt vertreckt van Jutfaes binnen Utrecht. SONDACH, wesende Paeschdach hier in 't
Sticht van Utrecht, den XVIH. Aprilis. Is geschreven aen de staten generael. MAENDACH, den xrx. Aprilis.
En is niet gedaen. DYNSDACH, den xx. Aprilis.
Twee gedeputeerde vande magistraet van Utrecht, namentlyck Vander Maten ende Hen-
rick Buth, comen den raedt van wegen de magistraet begroeten ende bewillecomen, excu- seerende, dat het niet eer geschiet en ware, mits de feesten vande Paeschen. WOENSDACH, den xxr. Aprilis.
Drye ofte vier vande heeren staten van Utrecht metten secretaris Ledenberch, resumee-
ren de instructie vande heeren staten generael ende 't gemaecte accoord tot Jutfaes, om te letten, watter noch meer achtervolgens deselve staet te doen, ende bevindendede navolgende: Yerst aengaende de submissie ende de instellinge der acte derselver, 't sy hier of inden Hage, 26*
|
|||||
|
204
|
|||||
|
ende ten bcyden syden te deputeeren, om de decisie aldaer te voorderen ende te verwachten,
ten andcren, dat het geschrift hier in drucke, in't heelste vande alleratie vuitgegaen, geintitu- leerts Cort veriooch, als wesende een puer libel diffamatoir, deur de mag', ingetogen, ende voorts niet meer te vercoopen, ten derden, alsoo men verstaet, dat die vande stadt schynen voornemens te syn eenige borgerwachte 's nachts te doen houden tegen de dieverye, terwylen den voorleden nacbt eenige scliynt gescbiet te syn, dat daerin versien worde, dat de bor- gcrs onder sulcken decxel niet wederotn eenige wacht en houden, ten vierden, dat het woort ofte loose niet langer gegeven en worde, noch aen de borgerhopluyden noch aen de bor- germeesters, Soo men doch bevindt, dat daer deur 't woordt deur de stadt's nachts is ge- divulgeert geweest, waer vuyt groot misverstandt ende gevaer tusschen het garnisoen ende de borgers souden mogen toecomen. Op't tvveede poinct is goetgevonden, de magistraet van Utrecht te versoucken ende te vermanen, 'tvoorsz. geschrifte te verbieden vercocht te wor- den, ende op't derde ende vierde poinct, syn de heeren Amerongen ende de Bye versocht te spreecken metten heere graeff Ernst van Nassau, jegenwoordelyck hier by provisie com- mandeerende tegen de voorgenoraeu burgerwachte te versien, dat die niet en geschiet, ende oock het woort oock niet aen auderen, dan alleen onder 't guarnisoen te laten geven. DONDERDACH, den xxrr. Aprilis.
Den ract gegaen inde vergaderinge der heeren staten van Utrecht, die nu desen dach
ecrst geschiet, proponeert volgens't schryven vande heeren staten generael, te willen inwil- ligcn heure consenten opte propositie vanden raedt van state, voor dit lopende jaer, ende oock tot secours vande Cleefsche saecken, ende aentenemen den staet van oorloge, ende dyenvolgens oock aentenemen de coinpagnie vanden capitein Setton ende anderen , volgens het particulier schryvens vande heeren staten generael, soo aen den raedt als aen heure E. Voorts dat ten beyden syden gedeputeerde aen de heeren staten generael geschickt worden , om aldaer de decisie van alle heure onderlinge differenten te bevorderen ende te verwach- ten , deselve oock ernstelyck vermanende tot rust, vrede ende eenicheyt. De staten ant- woorden, dat het secours van CleefF geconsenteert is, ende dat belangende de consenten ende aenneminge vande staet van oorloge, sy heure gedeputeerde sullen lasten , om dyenthalven metten heeren staten generael aff te haudelen , dat sy oock nae den Hage , tot decisie vande diiferenten schicken sullen, doch dat die van Utrecht verstonden daervan rapport te doen aen heure principalis. VRYDACH, den xxnr. Aprilis.
Den secretaris Huyghens gelast geweest synde, om die vande magistraet te versoucken ende
vermanen, het geschrifte, geinlituleert: Cort veriooch, te doen intrecken ende te verbieden 't selve niet meer te vercoopen , als streckende totte foveringe van oneenicheyt ende oproer, rapporteerende 't selve alsoo gedaen te syn, ende dat hem ter antwoort gegeven was, byden borgermeester Canther ende andere, dat, oft sy niet anders soo seer en sochten als rust, vrede ende eenicheyt, dat sy nochtans gewaer worden, dat van weegen de staten van Utrecht contrarie gedaen wordt, heur grotelycx beclagende met stoute woorden over den brieff, die de heeren staten generael hadden doen divulgeeren, op't stuck vande alteratie van Utrecht, ende dat denselven noch opentlyck vercocht wordt, ende dat oock 't woort oft loose niet alleen den horger hopluyden , maer oock den borgermeesters deser stadt was benomen , seg- gende vuyldruckelyck, dat, als de heeren staten generael heuren brieff sullen ingetrocken eide verboden hebben vercocht te worden , dat sy alsdan heure voorsz. schrift verbieden sullen te vercoopen, ende nieltegenslaende by Huygens daerop antwoorde ende repliceerde, |
|||||
|
205
|
|||||
|
dat den vooriz. brieff nyet gemeens en hadde mettcn onlust tusschen de heeren staten ende
Stadt van Utrecht, ende dat sy daerom aen de heeren staten generael souden raogen schryven , die dan daerin souden doen nae heure wysheyt, ende dat in alien gevalle sy particuliere ende verre de minste wesende, eerst behoorden te doen, 't geene daerloe sy vermaent wier- den, dat oock de borgervvachte nu cesseerende, 't geene daervan dependeert, oock moste cesseeren, namentlyck't principael poinct ende secreet vandc wachte, als is de loose oft't woordt, d'vvclck geensins, om gevaer te voorcomen, en dient gedivulgeert, ende dat 't selve byden rade geheel goetgevonden is, aff te snyden ende noch aen de borgermeeslers noch aen. de borgerhopluyden te geven, om geene jalousie tusschen deselve te veroorsaecken , soo syn die vande magistraet nochtans al evenwel ongerust daerin gebleven, ende gepersisteert by heur yoorgaende antwoordt, belangende 't verbieden van *t voorsz. geschrifte. Den raet, comparerende inde staten van Utrecht, insisteert, dat de deputatie nae den
Hage, opte decisie vande onderlinge differenten, mach voortgien , dat den raedt oock selfs nae den Hage begeerde te vertrecken. Hierop voorgevallen synde eenige disputen , soo op 't stellen vande acte van submissie, die de staten van Utrecht meynden oft inden Hage soude mogen, ende die vande stadt, dat hier behoorde ingestelt te worden. ende oock belangende de poincten difFerentiael, die de staten verstonden, dat ten wedersyden heure gedeputeerde medegegeven , ende die vande stadt, dat sy hier souden moeten ingestelt, ende d'een den anderen gewisselt worden, is eyntelyck vooreerst begeert, dat byden raedt de voorsz. acte van submissie soude ingestelt worden, d'welck oock alsoo gedaen is, luydende aldus: » Alsoo inde maent Januario voorleden, binnen de stadt van Utrecht seekere alteratie ontstaen, ende oversulcx tusschen de heeren staten 'slants van Utrecht ter eenre, ende de alsdoen gestelde magistraet ende gemeente derselver stadt ter anderen syden, seekere differenten syn verresen, totter welcker beslichtinge eerst by Syne Excell. met eenige gecommitteerde, soo vuytte ver- gaderinge der Ho. Mog. heeren staten generael als raet van state, binnen de voorsz. stadt Utrecht gearbeydt synde, corts daer nae noch binnen de stadt Woerden de heeren ambassa- deurs vande Coningen van Vranckryck ende Groot Brittanyen, der Ho. Mog. heeren staten generael, Syne Excell. ende de raedt van state gecomen syn, daer alsdoen (als daertoe be- schreven synde) mede compareerden, die geeligeerde riddeischap ende gedeputeerde der stadt ende steden van Utrecht, welcke geeligeerde, ridderschap ende oock de vier steden alsdoen bewillichden, alle de diflerentiale poincten te submitteeren ter decisie vande voorsz. heeren ambassadeurs, de Ho. Mog. heeren staten generael, Syne Excell. ende den raet van state, ende dat oock eyndtelyck noch de voorsz. magistraet ende de gemeente der stadt Utrecht, mede daertoe bevvillicht hebben, soo eest, dat volgens d'acte van accoort, by Syne Excell. graeff Henrick van Nassau ende den voorsz. raedt van state, als byde Ho. Mog. heeren staten generael, (tot rechtinge der voorsz. alteratien gecommitteert synde) vanden vi. deser maent Aprilis, ende byde heeren staten 'slants van Utrecht den xxvur. Martii, ende de magistraet derselver stadt den xxix. Martii 1610, slilo veleri, beyde geapprobeert de voorsz. heeren staten 'slants van Utrecht ende de voorsz. magistraet der stadt Utrecht, soo voor hun als voor de gemeente derselver stadt verclaert hebben, ende verclaren by desen, dat sy alsulke difTerenten ende questien als ten wedersyden mogen syn gemoveert, ende dewelcke onder behoorlycke signature ofte anderen volcomen last, sullen worden gespecificeert ende geexhibeert, gantsch ende geheel submitteeren ende stellen tot volcomen kennisse , decisie ende beslicht vande voorsz. heeren ambassadeurs vande voorsz. hoogstgemelte twee Coningen, de Ho. Mog. heeren staten generael, Syne Excell. ende den raedt van state, belovende op cer ende vromicheyt, t'allen tyden van weerden te houden , natecomen ende stricktelyck te achtervolgen, alle 'tgene byde selve alsoo geordonneert, vuytgesproken ofte gedecideert sal syn." |
|||||
|
206
|
||||||
|
Naemiddach is byden raet den heeren staten dese alsoo geconcipieerde acte in heure ver-
gaderinge voorgedragen, daerop alsdoen wederom dispute gevallen is, belangende de poincten differentiael, soo als voornoen, soo daerin niet overeencomende, den raede daerom versocht is (die anders voorgenomen hadde morgen vrouch nae den Hage te keeren) tol accommoda- tie der saecken, noch alhier te willen blyven. SATERDACH, den xxim. Aprilis.
Den raedt comparerende wederom inde staten van Utrecht, ende insisteerende als gisteren,
exhibeeren die vande stadt seeckere acte van resolutie, byde magistraet der stadt desen dach genomen, belangende de geconcipieerde acte van submissie ende het instellen der poincten differentiae], luydende aid us: » De magistraet der stadt Utrecht, gehoort hebbende het rapport van Jor. Dirck Canter
ende Henrick van Helsdingen, borgermeesteren, mitsgaders Ifendrick Buth, schepen der stadt Utrecht, op gisteren ter vergaderinge vande E. heeren staten 'slants van Utrecht byde magistraet gedeputeert, ende hooren lesen hebbende het dubbelt vande acte van submissie, byde E. heeren raden van state geconcipieert ende inde voorsz. vergaderinge overgelevert, verclaren wel te vreden te syn, de poincten differentiael, ten wedersyden gemoveert, in con - formiteyt van 't verdrach, in Jutfaes gemaeckt met Syne Excell. graeff Henrick van Nassau, ende de E. heeren raden van state te submitteren ende daervan te passeeren acte, in sulcker forme, als die byde heeren raden van state geconcipieert ende overgelevert is, vuytgesondert dat inde voorsz. acte niet gebruyckt en sal worden de quality vande heeren staten 's lants van Utrecht in't geheel, maer alleen vande twee leden ende cleyne steden, ende dat cock de cleyne steden, gesien hebbende de poincten differentiael, byde magistraet gemoveert, sullen hebben verclaert, in wat poincten sy hunluyden jegens de magistraet ofte tegens de twee eerste leden vande staten in 't submitleeren parthyen souden willen maecken, om'tselve gesien, de voorsz. acte van submissie daer nae gedresseert te worden, dat oock alvorens de voorsz. acte van submissie te passeren , de voorsz. twee eerste leden gehouden sullen wesen, de magistraet te openen de poincten differentiael, die haer E. aen haer syde gesubmitteert souden hebben willen, gelyck haer E. openinge gedaen is vande poincten differentiael byde magistraet ende gemeente gemoveert, ende die de magistraet te vreden is noch andermael overteleveren, opdat niet alleen de magistraet hebbe te overwegen, ofte soodanige poincten als overgelevert sullen worden, in't compromis mogen worden getogen dan niet, maer oock dat sy hebbende competenten tydt, daertegens met heur defensie gereet te mogen comen voor de heeren ambassadeurs, de Ho. Mog. heeren staten generael ende heeren raden van state , gelyck apparentelyck gereet sullen comen de voorsz. twee leden vande staten, tegens de poincten differentiael, byde magistraet ende gemeente der stadt Utrecht gemoveert, pro- testeerende by weygering van't geene voorsz. is, dat aen de magistraet niet en ontbreeckt, dat de submissie geen voortganck en heeft, soo nyemant gehouden en is te submitteren 't gene voor hem verborgen wordt, ende daer jegens hy geen defensie en can genieten. Aldus geresol- veert opten stadhuyse t'Utrecht, desen xim. Aprilis 1610, ende was onderteeckent J. DE Lberdam." Ende alsoo voorders byden raedt by alle verthoning ende inductien , niet meer en conde tus-
schen parthyen gevordert worden, heeft den raet oorlof genomen om op morgen te vertrecken. Namiddach is Henrick Buth van wegen de magistraet gecomen, ende den raedt adieu ge-
seyt. Van gelycken hebben oock gedaen eenige gedeputeerde vande heeren staten van Utrecht, oock de welgeboren heere graeff Ernst van Nassau. |
||||||
|
*
|
||||||
|
20?
|
|||||
|
- Extracten uit de Rcsolutien van de Groot Mog.
heeren Stateu van Hollant etc,, aangaaude de AUeratie te Utrecht in 1610.
• ■' ' ...
Kesolutien van de heeren Ridderschap etc. van Hollant
eto. staatsgewyse genomcn in de vergadering, be- schreven in 's Gravenhage, jegens 8 Febr. 1610 ende gescheiden 3 Apr. daarna volgende. Uyt het laetste poinct vande beschryvinge is vorder van tyd tot tyd openinge gedaen van
hetgene binnen Utrecht feytelyck was gepasseert, voor de aenkomste van Syne Excellentie ende gecommitteerde uyt de vergaderinge vande heeren staten generael ende raden van state, aldaer gesonden, gelyck oock gedaen is, van hetgene Syne Excellentie ende gecom- mitteerde van tyd tot tyd by missiven hebben geadviseert, ende van het gunt byde heeren Doctor Sebastiaan Egberts ende Aelbert Joachimi, tot tweemael van Utrecht alhier gesonden, is gerapporteert, ende oock wat by meester Hugo Ruysch, raad inden provincialen rade, meester Anselmus Salmius, schepen, ende Jacob Medenblick, raad der stadt Utrecht, is ge- proponeert, in effecte daertoe tenderende, dat de heeren staten generael Syne Excellentie souden ontslaen vanden eedt, by denselven aen de generaliteyt gedaen, op de commissie ende instructie als gouverneur vande landtschap van Utrecht, na inhoud vande credentie ende instructie, by denselven overgelevert, hierna geinsereert. Waerop rypelyck gelet, ende oock de heren ambassadeurs vande Koningen van Vrankryk
ende Grool-ferittannien ende den raet van state alle gecommuniceert synde, is geresolveert de voorsz. gecommitteerde voor resolutie ende antwoordt te geven ende aen Syne Excellentie te schryven, sulcx als hier na volgt: Is niet te vinden. Ende alsoo boven veele insolentien ende enorme proceduren binnen de stadt Utrecht,
na dat .Syne Excellentie ende gecommitteerde uit de heren staten generael ende raed van state aldaer gekomen waren, gehouden, niet alleen jegens de leeden ende dienaers vande heren staten van Utrecht, maer oock de gecommitteerde vande heeren staten generael, soo in publicque vergaderinge als over straet onbehoorlyk was geprocedeert, dat oock by som- mige gesanteert (!) was, dat men dengenen, die in het logement van Syn Excellentie ende onder de protectie vande heeren staten van Utrecht waren, daer vuyt wilden halen, ende dat de gemeente Syne Excellentie uit de stadt niet en soude laten vertrecken, soo is goet- gevonden, dat uyt Holland ende Westvriesland, met de heeren ambassadeurs, de gecom- mitteerde vande andere provincien ende raet van state na Woerden souden reysen, den heere van Schagen, den advocaet vanden lande, Doctor Sebastiaen Egbertsz. ende Jac. Claes Symonsz., ende dat de gedeputeerde vande steden elks naer haer principalen souden ver- trecken , omme van alle het gepasseerde rapport te doen, ende met volkomen last den vyfden. dag weder inden Hage te komen, om na de occurrentien , het sy of Syn Excellentie ende de gecommitteerde vande heren stateu generael tot Woerden en souden komen of niet, te verstaen, hetgeen vorder soude passeren, ende op alle hetgeene dat tot redres noodig soude wesen, dadelyk te mogen voorsien. |
|||||
|
208
|
|||||
|
Die heren ambassadeurs, staten generael ende raden van state tot Woerden ten bestemde
dage gecommen synde, zyn Syne Excellence, syn heer breeder, prince Hendi'ick, ende de heeren gecommitteerde vande heeren staten generael ende raet van state, aldaer mede ge- compareert, ende des anderen daechs de geeligeerde ridderschap ende gedeputeerde vande vier steden 's lands van Utrecht ter eenre, ende de gedeputeerde vande stadt Utrecht ter andere syde, dewelke in voile vergaderinge vande heeren ambassadeurs, staten generael, Syn Excellence ende raet van slate gehoord, ende op hetgeene van beiden syden is verthoont, geproponeert ende versocht, rypelyck gelet synde, is na verscheiden deliberatien daerop gehouden ende veel induction gebruikt, ten einde de poincten ten wedersyden versocht, gestelt souden worden tot decisie vande selve vergaderinge, ende dat de geeligeerde ridder- schap ende gedeputeerde vande vier steden, haer daertoe hadden laten bewegen, maer de gedeputeerde vande stadt Utrecht verklaard daertoe by gebreke van last niet te konnen verstaen, doende instantie, dat Syn Excellence vanden eedt, ten minsten nopende de poincten by henlieden geproponeert soude worden ontslagen, ende dat hy in persoon soude komen binnen Utrecht, om aldaer op deselve poincten alleen decisie te doen, seggende sulks by Syne Ex- cellentie belooft te syn; Soo is goedgevonden henluyden rondelyk te verklaren, dat hetselve niet en konde toegestaen worden , ende overgenomen synde haer principale instructie ende nadcre verklaringe van haren uytersten last by geschrifte, is henluyden die meeninge vande voorsz. vergaderinge oock by geschrifte gegeven , ende daerop die vergaderinge tot Woerden gescheiden , ende volgen hier nae haer geexhibeerde geschrift ende het voorsz. afscheyt: Is niet te vinden. Van het gepasseerde tot Woerden in voile vergaderinge vande staten van Holland ende
West-Vriesland rapport gedaen, ende de voorsz. geschriflen geexhibeert synde, syn een- drachtelyk byde geheele vergaderinge de proceduren van die van Utrecht exorbitant, ende mits de quade consequentie niet lydelyk geoordeelt, ende lerwyl syluyden aen de heren ambassadeurs, staten generael ende raet van state niet en antwoorden op het voorsz.afscheyt, tot Woerden gegeven, soo is na deliberatie goetgevonden, hetgeen hierna volgt: Is niet te vinden. Aen de heren staten van Holland rapport gedaen synde vande voorsz. resolutie, is by de-
selve eendragtelyk goetgevonden, dat die geeffectueert sal worden ; die brieven aen de pro- vincien ende de stadt Utrecht respective, volgende de voorsz. resolutie te schryven, syn ge- arresteert, sulks hier na volgt: Is niet te vinden. Daertoe de sake vorder alsoo te beleyden , dat alle hetgeene gedurende die commotie ende
oproer binnen deselve stadt is gedaen, sal worden gerepareert, sonderlinge het afstellen vande oude magistraet ende middelen van contributie, ende voorts de stadt ende staten in versekertheid gesteld. Ende parthyen op de voorsz. resolutie ende aenschryvinge inden Haag gecompareert, ende
deselve ten beyden syden gehoordt synde, nadat uyt de commissie vande gecommitteerde der stadt Utrecht verstaen is geweest, dat syluyden niet vorder gelast en waren als hen te submitteren aen de decisie vande heren ambassadeurs , staten generaal, Syn Excellencie ende den raet van state , als op de poincten van wegen de stadt geproponeert, ende van wegen de heren staten van Utrecht gesustineert werden , dat hetselve als evident bewys was, dat de jegenwoordige regeerders, 4e sake in het verwar willen houden, ende dewyl syl. de handelinge, tot Jutphaes gtfmaeckt, selfs inder conditie, daerop deselve magistraet tot ver- eenioge was gecontinuecrt, gelyk in verscheiden andere poincten hadden gecontravenieert ende gcvioleert, dat daerom geen apparentie en was. |
|||||
|
209
|
||||||||
|
Het volk van oorlog op woensdag den laatslen Maart van verscheyden quartieren voor de
stadt acnkomende, liebben die van Utrecht haer gedepuleerde gesonden by prins Hendrick in het quaitier Jutphaes, sonder acte van hostililcyt te gebrujken, ende daerop des vrydaechs inde stadt den voorsz. brieff gesonden synde, syn ten selven dage ende des satei'dachs ge- deputeerden vujt de stadt weder tot Jutphaes gekomen, met offre, om de questieuse poincten ter voorgestelde decisie vande heren ambassadeurs, staten generael, Syne Cxcell. ende raet van state te stellen, maer niet konnende verdragen op het innemen van guarnisoen, heb- ben versocht, dat van hostiliteyt ende naderinge soude worden gesupersedeert, ende consent om na den Haag te senden , hetwelck eindelyck toegestaen synde voor drie dagen alleen , waeren op sondach den iv. April, inden Haag gekomen, Leeuwen, Ruysch, Wiltius, raden inden Hove provinciael, Buth, scheepeu, ende tnr. Corn, van Vianen, advocaet vande stadt Utrecht. Op haer kompste de heeren ambassadeurs, staten generael ende Syne Excell. tsamen ver-
gadert synde, was haere propositie gehoort, haer instructie ende commissie gesien, ende ge- urgeert, om haere vuyterljke last te weten, was deselve meede overgelevert, vvaerop na veel deliberatien ten selven dage geresolveert is sulks hier na volgt: Is niet te vinderu Ende den vyfde de voorsz. resolutie geresumeert synde, is goedgevonden tot nader ver-
klaringe vandien , ende opdat de sake promptelyck afgedaen soude mogen worden, te schry- ven sulks hier na volgt: Is niet te vinden. Waerop de sake cyndelyck tot Jutphaes verdragen ende het verdrag geaggree'ert is, sulks
hier na volgt: Is niet te vinden.
Ende syn inde stadt in guarnisoen geleyd de compagnie van graeff Ernst van Nassau, van
prins Hendrick, graeff van Hohenloe, Gecyn (!), Bacloin (!), Brog(!), Yssenstrant (!) , Dutale (!), Cheque ende Bra. DEN xxxi. MAART.
Gesien het schryvens vande Ho. Mog. heeren staten generael, tot juslificatie vande dade-
lycke proceduren jegens de stadt Utrecht voorgenomen , hierna geinsereert, is geordonneert hetselve schryvens terstond te worden gedaen drucken ende under de gemeente gebragt, om dat eeneh yegelyken daer van kennisse hebben mooge. {Volgt niet). |
||||||||
|
IV.
|
27
|
|||||||
|
RESOLUTIEN
DER
VROEDSCHAP DER STAD UTRECHT,
AANGAANDE DE AL.TERATIE VOORSZ.
VOOR SOO VERRE DIE GEREGISTREERD ZTN IN
'S RAADS DACELTKS BOEK. |
||||||
|
■ ■
SONNENDA.ECHS, dea mi. Jan., desmotgens.
lies morgens ten vyff uren deur den hopluyden boode den heere burgermeester Both
aengeseyt synde, dat op de plaets voor dach gecomen waeren de musquetiers van alle de burgers vendels, ende dat de hopluyden inden name derselver begeerden, dat men datelyck den raet soude doen laden , heeft oidre gestelt, dat sulcx gedaen worde jegens ses ueren, dat de dach aenquam. Als de raet nu begonst op de plaetsche byden anderen te comen , syn die vande dach-
wacht op de plaets gebleven , eenige met de sleutels naer de poorte gegaen, ende andere naer hoer quartieren getogen , tusschen acht ende negen uren, de raet binnen gecomen syn- de, (absent wesende de burgermeester Rysenburch, schepen Baxen, Splinter, Schendel ende ..........raiden) is gesonden naer de hopluyden earner ende laeten weten, dat de
raet byden anderen was, ende dat sy mochten comen, daerop ter antwoort gebrocht wov-
den, dat de gecommitteerde aldaer nog niet al byden anderen waren. Een wyle tytsihier naer quamen twee hopluyden, de president Velthuysen ende Swanenburch, seggeude dat sy nu byden anderen waren, ende vragende, of sy mochten commen, daerop geantwoort is ja. Desen volgende syn ingecommen seven hopluyden ende Hendrik Jacobsz. van Coesvelt,
lieutenant van Teylingen , die absent was, mette gecommitteerde, alse: joncheren Dire Can- ther, mr. Hugo Ruysch ende Jacob vander Maeth, mitsgaders de raetsheer Helsdmgen, Gys- bert van Overmeer , Cornelis Knyff, Cornelis van Weede, Johan Otten van Royen, Bruno Vosch , Willem van Oucoop ende Nyendael. Dese leverden over, door den voorsz. president Velthuysen, een remonstranhe op den
naem vande hopluyden, ende noch twee anderen, die sy seyden byde burgerye ter handt gestelt te syn, die d'een naer d'ander gelesen syn, ende verscheyden poincten mhiel- den, als in archivis te vinden is, alle drye remonstrantien mede daertoe tendeerende, dat de magistract vooral moesten worden gereformeert, ende daer buyten gesloten alle ridderschap, die mede inde staten beschreven worden, ende oock alle die onlfangers ende officien vande staten hebben, ende die daer van dependeeren. Daerop verclaert worden, dat nymant in weerwille vande burgerye aldaer begeerden te
zitten, ende naer eenige propoosten worden geseyt, dat de raet te vreden was, daerop te resolveeren. . Ende hiermede de voorsz. hopluyden mette gecommitteerde vertogen synde in de Uroene
Camer, heeft de raet naer korte deliberatie geresolveert, dat men hem luyden soude aen- |
||||||
|
211
|
|||||
|
seggen, dat de raet te vreden was, terstont te procederen tot nominatie van eon nyeuw ge«
tal, ende daerinne voorby te gaen de voorgenoemde persoonen, ende dat syluyden middel- retyt de aenwesende statcn mochten sien byden anderen te crygen, om de voorsz. nominatie naer ouder gewoonte overgesonden te worden. Tusschen beyden quamcn binnen de president Velthuysen voorsz., seggende, dat de hop-
luyden geerne soude sprecken den secretaris Leerdam, die met oerlof des raets by heure E. inde Groene Camer gegaen is, ende rapporteerde, dat hem aengeseyt was, dat de gemeente nyet en soude smaecken eenige nominatie van magistraet, maer dat hy de raet soude seggen, dat sy wilden met goeden oogen aensien , dat by de hopluyden ende borgerye voor dese reyse mochte worden gestelt een nieuwe magistraet, ter confirmatie van Syne Excel], als stad- houder, sonder consequentie, ende provisionelick tot Remigii toe, als anno 1588 was gedaen, soo de tyt geen vertreck toe en liet. Hetwelcke den raet gerapporteert wesende, hadden denselven secretaris wel willen voor antwoort
mette voorsz. resolutie wederomme gesonden hebben byde" voorsz. hopluyden ende gecommitteerde. Maer want de secretaris seyde, sich grotelycx beswaert te vinden in dusdanige wichtige
saecken , eysch ende antwoort alleen mondelinge over te brengen , soo lichtelyck een woort ver- geten, of anders beduyt conde worden, soo consenteerde de raet, dat hy den voorsz. hopluyden ende gecommitteerde soude seggen binnen te comen, om de resolutie te verstaen, ende als die binnen gecomen waeren, heeft de secretaris vernieuwt, 't gunt heur E. hem hadden belast den raet aen te seggen , die oock sulcx gestant deden, ende is hemluyden voorts voorgedragen de voorsz. resolutie, byden raede genomen op de veranderinge vande magistraet. Maer als sy persisteerden, seggende dat sulcx nodich diende byde burgerhopluy- den ende burgerye gedaen te worden van avont, eer sy droncken worden, ende dan meer swaricheyts van te verwachten stont, soe heeft de raet eyntelick verklaert, dat sy sulcx mochten lyden, ende hun van heuren dienst hielden ontslagen, recommandeerende ten hoochsten be- quame personen vande gereformeerde religie, waerop acte byde hopluyden ende gecommit- teerde versocht synde, ende sy opstaende, daerop meenden te vertrecken, is hemluyden by eenige aengeseyt, dat sy wel mochten blyven, ende wordende dienvolgende, met consent vanden rade ende ten bywesen vande voorsz. hopluyden ende gecommitteerde ingestelt een acte, hier nae volgende, doch alsoo op 't woort daerinne comende vande gereformeerde re- ligie geinsisteert worden, dat men soude willen stellen gequalificeerde, om geen offensie aen de cstholycken, mede op de been synde, te doen , is daerinne geconsenteert ende nyet te min gerecommandeert, dat men dan daerop wilde letten, gelyck toegeseyt worden, luydende de voorsz. acte van resolutie als volcht: De raet op huyden vergadert synde, ende gehoort hebbende 't aengeven vande burgerhop-
luyden mette de heeren gecommitteerde vande burgerye, inden naem derselver burgerye versouckende om redenen by heure remonstrantie verhaelt, als dat de jegenwoordige magistraet soude voor goet aensien, dat voor dese reyse ende sonder consequentie, by provisie byde hopluyden ende burgerye soude moegen worden gestelt een nyeuwe magistraet, ende by Syne Excel]., als stadthouder geconfirmeert, heeft naer deliberate, daerop gehouden, ter ant- woort gegeven, als gedaen wordt by desen, dat sy moegen lyden, dat de veranderinge in manieren als boven werde gedaen , ende dat sy hun mits desen houden ontslagen van heu- ren dienste, ten hoochsten recommandeerende, dat inde veranderinge doch geleth wordt op persoonen Van goede qualificatie. Actum, den xxu January 1610, ouder style Onder stont: ter ordonnautie vanden jegenwoordigen raet. Ondert. J. de Leerimji. Hetwelcke gedaen, ende hemluyden d'acte gelevert synde, syn opgestaen, om daermede
te gaen onder de acht quartieren, daer de burgers met hun vendels byden anderen gecomen 97*
|
|||||
|
212
|
|||||
|
waren, ende de burgerye deselve voor te dragon, vvordcn gevraecht, off de raet langer be-
Jiouideu byden anderea te blyven ; daerop begeei't worden^'a, om rapport te hooren , wat op de acte sonde worden geseyt, ende de raet blyvende, syn sy vuytgegaen , ende eerst om- trent tusschen een ende twee ueren vuytte quartieren weder gecotnen, rapporteerende, dat de burgerye, eenige daermede wel ende andere nyet wel gecontenteert en waren, doch dat de bevelhebbers ende de principaelste hun vooreerst daermede contenteerden, ende dat boven het getal der voorsz. gecommitteerde, elcke vendel noch twee daerby soude vougen, ende ten twee ureu op den stadhuyse eomen , om t'samelick mette hopluyden een nyeuwe magistraet te kiesen. Waermede de raet opgestaen ende naer huys gegaen is, offorderende de hopluy- den den secretaris de namen vanden jegenwoordigen raet, die tot dien eynde (mede wech gaende) laten leggen heeft het Presenliebouck. DEN xxv. JANUARY.
Soe heeft Jo'. Johan van Zuylen, heer vander Haer, Sevender etc., opten stadthuyse doen
roepen dese naerbeschreven personen, wt crachle van syn commissie ende brieven van Syne Excell., in date den 2. Febr. 1610, stilo novo, hier nae geinsereert, opden stadthuyse doen roupen dese nabeschreven personen , by Syne Excell. voorn. voor 't lopende jaer gestelt tot wethouders deser stadt, ende naer dat myn hr. de schondt voorn. heml. hadden doen voor- lescn de voorsz. syne commissie, heeft deselve elex den particulieren ende voorts den gene- ralen eedt afgenomen ende elex in hear digniteyt gestelt. Copie.
MAURITZ , Prince van Oraengien, etc.
Edele, vrome etc. Wy hebben ontfangen de denominatie vande personen , ons byde bur-
gerhopluyden ende gecommitteerde vande burgerye der stadt Utrecht, inden naem derselver ons schriflelyck overgesonden , mitsgaders de missive, by hemlnyden aen ons geschreven , waerby syn versouckende, wy wildeu de voorsz. denominatie, als by heml. opt nyeuwe tot be- dieninge vande magistraet der voorsz. stede gecosen, wesende voor dese reyse buyten conse- quentie, t'approberen. Ende naerdyen wy de voorsz. missive ende denominatie, mitsgaders d'acte, inneboudende den goetwilligen alstant vande voorgaende magistraet met myn heren de generate staten gecommuniceert hebben, hebben wy by haer Mog. E, voorweten , advvs ende goetbevinden, de voorsz. denominatie voor dese reyse goetgevonden t'approberen, ende lasten u daeromme , den voorsz. persoonen den behoorlycken eedt van getrouwheyt af te ne- men , ende deselve in heure respective officien te stellen. Ende hiermede, Edele, vrome etc. *s G. Haghe, den 2. Febr. 1610.
Onder stoni: Uw goede vrunt, onderteek.: Maurice DE NASSAU.
De svperscriptie was: Den Edele etc. Johan van Suylen, hr. vander Sevender, schoutet
der stadt Utrecht.
Copie.
Maurice, Prince van Oraengien, etc
Eersame, vrome etc. Wy hebben ontfangen de missive, mitsgaders de denominatie van
erne nieuwe magistraet {etc. uts., mutatis mutandis). l)e superscriptie was: Den eersame etc. burgerhopluyden ende gecommitteerde vande
burgerye der stede van Utrecht.
(Zie voor Is het Stads-P lakkaalboek, p. 180). |
|||||
|
213
|
|||||
|
Naer het instellen der nieuwe inagistraet versochten de hopluyden acces, ende binnen ge-
comen synde , wenschten de rade geluckige ende voorspoedige regieringe, tot welvaart, rust ende vrede vande stadt.ende den burgers ende inwoonders vandien. Desen volgende presenteerden sy heuren dienst, dan worden geseyt, dat sy souden continueren.
Versochten voorls, dat men soude willen delibereren , oin den borgers met contentement to
■va'soucken te willen trecken naer huys, latende twee vendels waken, daerop eintelyck goed- gevonflen is te communiuereu ende te doen als hide navolgende acte: De raet op huyden geladen synde, ende insiende desen jegenwoordigen tyt, heeft ver«
soclit ende gecommittecrt Gysb. Gerritsz. van Dueverden ende Com. van Weede, schepe- nen , mitsgaders Jan Otten van Royen ende Barlholomeus Pauwelsz., raden , omme te gaen inde acht quartieren vande stadt, als met yder hopman in't syne, ende de burgerye te veisoe- cken, dat sy willen waken van nu voortsaen met een ofte ten hoochsten twee vendelen, met toesegginge, dat de magistraet terstont byde hant sal nemen ende alle mogelyke debvoiren doen, om heml. te doen hebben (soo veel doeulyck) contentement op de articulen in de remonslrantien verbaelt, soo wel vande privilegien als andersius. Actum, den XXV. Jan. 1610. DEN xxtj. JANUARY, 'savonls.
Dede de heere burgermeester Canther rapport van't besoigne, gisteren ende van dage inde
staten, ende dat de staten te vreden syn geweest, of te stellen het halve huisgelt noch lo- pende, ende de generale middelen op't gemael, soo veel den burgers, geen backers synde, aengact, breder als inde selve acte hiernaer geinsereert, dat de steden ende platten lande ge- schieden soude a I'advenant, ende sullen de steden geven a Vadvenant net pktte landt, ende dat men hiermede geweest was in alien quartieren , daer men onder de meesten goet gehoor creech, verrsouckende hierop de resolutie des raets ende advoyement van heur be- soigne daerop ende daermede de raet haer heeft geconformeert. COPIE.
Alsoe byden staten vanden lande van Utrecht geresolveert is te remitteren ende af te stel-
len de resterende helfte van't huisgelt, nu eenige jareu tot stuyr vanden oorloge ende ge- meene sakeu geheven, sulcx dat den termyn, die vervallen soude Paeschen toecomende, ende vooitsaen nyet betaelt en sullen worden , mitsgaders oock de generale middelen op het gemael tot noch toe bydcn burgers, geen backers synde, betaelt, sulcx datselve nu Licht- misse naestcomende nyet verpacht, ende van dyen tyt aff nyet betaelt sullen worden, soo wordt by desen den ontfangers van't voorsz. lmysgelt ende gemael, mitsgaders den collec- teurs ende executeurs van des gemeene lants middelen geordonneert, haer naer den inhoudt ■van desen te reguleren, ende 't voorsz. huisgelt ende gemael nyet meer te manen, inncii ofte ontfangen, ende aengaende de renten op't voorsz. huisgelt versegelt, sullen die voorsz. staten besorgeu, dat die wt andere des gemeene lants middelen betaelt sullen worden. Gedaen t'Utrecht, den xxvi. Jan., 1610. Onder slant: ter or don. van myn heeren de staten Toornoemt, ende onderleyekent: G. de Ledenbercu. DEN xxvir. JANUARY.
De laet geladen synde, verhaelde de heere burgermeester Canther, dat men wel verhoopt
hadde, dat de burgerye hun gisteren soude hebben in stilte naer huys begeven, maer dat men r;u anders vernam, doch dat de burgerye hadden twee gecommitteert wt elcke vendel, die voile last hadde vande burgerye, ende inden rade soude comen mette hopluyden. |
|||||
|
214
|
|||||
|
Geduerende de vergaderinge is gecomen een bode met brieven vande E. Nog. keeren
staten generael ende van Syne Excell., die inden rade gelesen syn. Erscbenen de burgerhopluyden, tot seven toe, ende hebben gediscoureert , omme de
burgerye vuytte wapenen te crygen, ende is hemluyden voorgelesen de voorsz. brieven vande staten generael ende Syne Excel!. De raet deser stadt op huyden ontfangen hebbende de remonstrantie, byde borgerhop-
luyden ende gecommitteerde vande burgerye overgelevert, committeert ende last de#bur- gerbopluyden mette gecommitteerde der burgerye, hun te vervougen inde acht quartieren, ende aldaer de burgerye voor te lesen de brieven vande Groot Mog. Ed. heeren staten ge- nerael ende Syne Excell. onsen stadthouder, door eenen expressen boode desen morgen inden rade overgelevert, ende dyenvolgende de goede burgerye ten hoochsten te vermanen, hun in ruste ende stilte thuys te begeven, omme de voorsz. heeren staten generael ende Syne Excell. gehoor ende eenich contentement te doen. De raet versekert de burgerye, dat sy alle neev- sticheyt sullen doen, om hun te restitueeren ende mainteneren in heure oude gerechticheden ende privilegien, ende besonder de burgerlicke neringen ende welvaren aengaende, mitsga- ders dat dese burgerlicke vergaderinge tot nu toe nyemant sal strecken tot achterdeel, hinder, vervryt of prejudicie, des sy hun vervougen datelyck naer huys ende leven in ruste ende vrede, als eerlycke ende goede burgeren toestaet, dit alles boven voorgaende acten voor desen den burgerye gegeven, die mede blyven sullen in heur geheel. De raet heeft voorts eendrachtelyck verclaert, dat sy nyet meer en begeven noch betaelt
en sullen worden als halve voorgaende praesentien, te weten van elcke presentie dry stuver. DEN xxix. JANUARY.
{Zie het Slads-Plakkaatboek, p. 210).
Compareerden de burgerhopluyden, ende verhaelden, dat den ouden raedt vanden eedt
ontslagen synde, ende sy, byde selve gestelt oock van heuren eedt waren ontslagen, ver- souckende, om te mogen women gedenomineert, wt elke quartier gequalificeerde personen benevens den ouden hopman, volgens het oude gebruik, soo heeft de raet, om hemluiden te restitueeren ende stellen in't selve oude gebruik, daerinne geconsenteert ende belieft, ende voorts helast deselve denominatie over acht dagen over te leveren ende middelertyt heuren dienst waer te nemen. Omme te resumeren voergaende instructien ende remonstrantien, ende inne te stellen de
redenen ende motiven vande burgerye, om Syn Excell. te dienen voor satisfactie, syn ge- committeert Saluiius, Overmeer ende Weede, schepen, Medenblick ende Jan Otten van Royen, raden. DEN ii. FEBRUARY.
Gelesen het project van motiven ende redenen, de burgerye beweecht hebbende, om hun
in wapenen te begeven, sonnendaghe voor den dach den XXI. January 1610, ende is hetselve goetgevonden ende de waerheydt gelyck bevonden, ende daeromme geordonneert, daervan twee copien te maken. De voordere resolutien, genomen gedurende de alteratie tot den XXTin. Apr. 1610, syn
geregistreert apart (*). (*) Mijnc pogingen (ook die door den Br. Vitgever van dit Archief in het Tverk gesteld), om deze afzonderlijk
geregistreerde Resolutien ter beschikking le bekomen, zijn vruchteloos gebleven. Men vergelijke voor het oyerige hier boven pag. 94 sqq. de Rekcning van den ecrsten Kameraar ui( dat jaar. |
|||||
|
215
|
|||||
|
DEN xxvur. APRIL.
{Zie het Slads-Plakkaatboek, p. 180).
Hiernae hebben myn heren Syn Gen. ende de heren raden van state goedgevonden te doen
puhliceren deur haer E. deurwaerder, sekere acte op haer E. name ingestelt, daerby alles in vergetinge ende yergevinge gestelt wort, die oeck inden rade gelesen worden , ende naderhant gepubliceert ten overstaen van Syn Gen. ende de heren raden van state voorn., mitsgaders myn heer den schout ende drie schepenen, die het heur weke was, Juydende de voorsz. acte als volcht: Den raedt van state {Zie verder het Slaten-Plakkaalboek, I. p. 738. Goetgevonden by Syn Gen., de heeren raden van state ende den raet deser stadt, te doen
in 't Tollensteech accommanderen ende logeren de compagnie vanden E. heere van Cloe- tingen, alreede aengecomen , ende die noch comen souden moghen te schepe te doen bty ■ ven ende met nootdruft te voorsien. DEN LESTEN APRILIS.
Belieft eenige cedulen van leverantie, soo van geweer, arbeytsloon als andersins, gelevert
ende gedaen gedurende d'atleralie ende belegeringe deser stadt. De raet ordonneert de respective boekvercoopers binnen deser stadt, datelyck inne te
trecken ende niet meer te vercopen seker geschrift, geintituleert: Cort vertooch, onlancx in druck wtgegaen , op poene van b' gulden , boven d'exemplaren by een yeder te verbeuren. DEN in. MEY.
De raet doen laden synde, verhaelde de heere burgermeester Rysenburch, dat op gisteren
gebesoigneert synde mette de heeren raden van state, haer E. acces begeert hadden desen voornoen in dese vergaderinge vanden rade, ende dat de propositie soude bestaen in drie poincten, slse: T'eerste, in't weder opstellen vande generale middelen des gemaels ende van het hufsgelt,
staende de alteratie afgestelt, doch dat door de ernstige aenhoudinge ende begeerte vande heeren staten ende de heeren hurgermeesteren het huysgelt soude afblyven. T'andere, dat de heeren staten van Utrecht, omme af te wasschen de calumnien, vervath
in seker fameus libel, geintituleert: Cort vertooch, doch sonder imam synde, alle rekeninge hadden gestelt in handen vande heeren raden van state voorn., die oock voor hun hadden ontboden de heeren Dire ende Lambert Canther, H. Helsdingen, Antho. de Rode ende de rekenmeester Gramay, omme aen te wysen, hetgene sy mochten hebben geremarqueert in 't renderen derselver, omme het exces, dat gevonden soude mogen worden, te doen cor- rigeren ende remedieren als naer behoren , ende dat men oock soude doen doen publicatie op morgen, wt haer E. naem, dat een yeder onbevreest, oock sulex soude mogen connen doen binnen sekeren tyt, op poene van een eeuwig swygen. Ten derden, dat de poincten differential, inden Hage overgelevert, waren gestelt aen de
E. heeren staten van Utrecht, omme daerinne sulex te remedieren, als men ten meesten dienst van het lant, rust ende vrede vande gemeente deser stadt bevynden soude te behoren. Worden voorts by eenige gemoveert vande vordere differential poincten, ende daerop ge-
seyt, dat men soude sien die hyer t'accorderen ende accommoderen, off die anders te laten ter decisie vande Ha Mog. heren staten gencrael. Verclaerende de heere van Rysenborch openbaerlyck, dat de raet in 't delibereren vanden
eersten hurgermeester , wtte de riddermatige, die inde staten beschreven worden inde neeringe ten platten lande ende anders vryelyk ende rondelyk soude mogen opinieren, sonder aensien |
|||||
|
216
|
|||||
|
van syn persoon, ende indien Bet begeerl worde, ofF dat sich iemant aen syn persoon stiet,
dat sulci vryelyck mogt word en geseyt, hv soude geerne opstaen. Hier nae quamen binnen de heeren raden van state, tot vyff in 't gelal, metten secreta-
lis, ende droegen voor de redenen, waerotnme de voorverhaelde drie poincten mosten ende souden in't werck gestelt word en, ende dat heur E. hun medc iu't beslechten vande poincten differentiael vlieiieh souden laten gebruycken. Eens vertogen synde ende weder binnen gecomeu, naer dat de raet met den anderen Iiaddc
gedelibereert, woruen deur den heere burgermeester ten hoochsten bedanckt van haer aen- genomen moeyten ende sware besoignes, tot hier toe gehadt ende als noch te hebben, ende dat de raet niochte lyden, dat by heur E. weder opgestelt worden middelen op 't gemael voorsz. DEN vn. MEY.
De raet authoriseert deser stadts cameraers, omme de aerde, geworpen ende gebrocht aen
de muren op deser stads wallen , gedurende de alteratie ende belegeringe deser stadt, weder door eenige cloecke ende bequame arbeyders te doen slechten, hetsy byde roetaele ofte dach- huyren, sulcx sy ten meesten prouffyte bevynden sullen te behoren. Omme de soldeiinge in deser stadts artilleryhuys te visiteren ende bequaemlyck te doen
repareren, alvorens het geschut, staende op deser stadts wallen, daer weder inne te bren- gen, syn gecommitteert, neffens den burgermeester Both, beyde de cameraers. DEN TO!. MEY.
De raet dcr stadt Utrecht ordonneert hiermede Jo'. Reynaert van Aesewyn, heere tot Bra-
kel, om merkelycke redenen, hun daertoe moverende, binnen 24 uren nae insinuatie van desen , te vertrecken wt dese stadt ende die vryheyt vandien, ende nyet weder daerinne te common dan met voorgaende schriftelyck consent aes raets voorsz, Actum uts. Ende om dese resolutie ende acte te communiceren de E. heeren raden van state ende
Syn Genade graeff Ernst Casimir, jegenwoordich commandeurover het garnisoen, leggende binnen deser stadt, syn gecommitteert de heeren burgermeester Both, Helsdingen endeButh, schepenen. Is inede goetgevonden ende den secretaris belast, by missive vande voorsz. resolutie, te
preadvertercu de Ho. Mog. heeren staten generael ende syne princel. Excellence, DEN u. MEY.
De raet op Buiden vergadert wesende ende nochmael horen lesen hebbende de poincten van
Beschryvinge der E. heren staten van Utrecht, heeft, omme neffens de heren burgermeester te besoigneren , op deselve beschryvinge gecommitteert den heere Willem van Drielenborch , Allan v. Helsdingen, Henr. Buth ende mr. Anselmus Salmius , schepenen. Ende dyenvolgende de voorn. heren gecommitteerde geautoriseert ende gelast te versoucken de E. heren raden van state ende de twee leden der heren staten van Utrecht, aenstonts byder handt te willen ne- men de poincten differentiael, byde voorg;. magistraet van stadts wegen gesubmitteert ende overgelevert aen de ambassadeurs vande Koningen van Vranckryck ende Groot Brittannien , de Ho. Mog. heren staten generael, syne princel. Excell. ende de heren raden van state, ende by haer Ho. Mog. gerenvoyeert aen de staten van Utrecht. Oock te verstaen wat by haer E. daerinne alrede mach wesen gedaen , mitsgaders in't vruntlick op de voorsz. poincten differentiael in coinmunicatie met de andere twee leden der voorsz. heren staten te treden, tonder prejudicie vande voorsz. submissie, doende van aljes behoorlyck rapport. |
|||||
|
217
|
|||||
|
DEN x. MEY.
Voorts, dat de E. heren raden van state seer instantelyck aenhielden ende begeerden van
wegen de Ho. Mog. heren staten generael, dat de middelen op't gemael, inde laetste be- roerte ende alteratie afgeseth, weder opgestelt ende in train gebrocht niochten worden, waerinne d'andere twee leden der E. heren staten van Utrecht ende cleyne steden mede con- scnteerden, ende oversulcx goetvonden, op saturdage toekomende de voorsz. middelen binnen deser stadt byde voorsz. hefen raden van state te doen verpachten, die oock tot dyen einde de publicatie daervan te doen, souden assisteren, heeft de raet voorsz. mede daerinne belieft, Oock verhaelden de voorn. gecommitteerde, dat haer E. byde heren geeligeerde was af-
gevraecht, off de raet eenige personen hadde genomineert, tot augmentatie van 't lith der ge- eligeerden, waerop sy geantwoordt hadden, neen, soe sy alvorens begeerden te verstaen, off die geeligeerde revocabel sullen syn dan nyet. Eyntelyck, dat de hr. van Brakel overgelevert hadde in scriptis seker debath opte apostille,
op syne gedane rekeninge gestelt, ende dat goetgevonden was te committeren eenige, die kennisse van syn rekening hebben, om solutie op't voorsz. debath te doen inne stellen, ende nae den Hage te seynden. VRYDA.CH, den xi. Mey, voor den noen.
Rapporteerde de hr. burgermeester Both, dat syn E., geaccompagneert ende geassisteert
nietter stads gecomniitteerde, vorens genoemt, mette andere heren vande twee leden der staten's landts van Utrecht waren in besoigne geweest, omme, was 't doenlyck, met vrunt- schappe, de xil. poincten differentiael byde voorgaende magistraet gesubmitteert, den heren ambassadeurs vande twee grootmachtigste Coningen, die Ho. Mog. heren staten generael, Syne Excell., als stadhouder, ende de heren raden van state, ende by deselve Ho. Mog. ge- sonden aende heren staten vanden lande van Utrecht, omme by heur E. selfs met de ge- committeerde heren raden van state afgedaen te worden etc., ende dat stads gecommitteerde mette andere twee leden in dese twee voorgaende dagen dyen aengaende nyet wel en heb- ben connen verdragen, oorsake waeromme sy te samenlyck, naer communicatie ende deliberatie goetgevonden hadden, de voorsz. twaelff differentiate poincten te verblyven aen de heren raden van state voorn., even verre heurer E. commissie daertoe strekte , andersins heur E. te versoucken eenige wtten haren le willen committeren aen de heren arbiters voorn., om hyertoe geautori- seert ende gesubstitueert te worden, ende om sulcx sekerlyck te verstaen, dat die twee leden ende oock de heren rapporteurs voorn. gisteren waren gegaen by deselve heren raden van state, ende na dat elk a part was gehoort, vertogen ende weder binnen gccomen , dat heur E. verclaert hadden , heuren last soo ampel niet te wesen, maer te vreden waren op hetaen- geven van heure E. te committeeren, tot vorderinge soodaner last, daerinne de heren vande twee leden ende sy rapporteerders waren overcomeu, ende voorts dienvolgende daerop een acte van submissie was geconcipieert, ende dat nu de raet geladen was, om die te hooren lesen ende daerop te resolveren , luydende als volgt: Die staten vanden lande van Utrecht, eenyge reysen vergadert geweest synde, omme tsa-
menlyk te disponeren opte differentiale poincten, (en verder alt hierboven bh. 181 sq.). DEN xmr. MEY.
De raet gehoort het aengeven vanden heere van Suylen , als dat syn E. verstaen hadde
dat Jan Setn , ten huise van Ja. Henriksz. van Bemniel, inde fVyncan, geseyt soude heb- IV. 28
|
|||||
|
218
|
|||||
|
ben, dat de wachtmeesters door expresse last van syn Gen. graef Ernst Casimir, iegenwoor-
dich commanderende over het crychsvolck, binnen deser stadt garnisoen houdende, den rade aengedient ende versocht hadden, de burgerye de wapenen afF te doen halen, ende dat den hr. burgermeester Both daerjegens expresselyk protesteerden, synde propoosten streckende tot opritsinge vande gemeente, jegens heur wettige overheyt, soe sulcx nooit gedacht en is, heeft goetgevonden den voorn. Sem datelyck te ontbieden, die, gecompareert synde, ver- claert 't selve verstaen ende gehoort te hebben op de begravenisse vande huysfrouw van Splinter van Hamersfclt, van Reinier Vereem, die oock ontboden worde, dan alsoe den deur- weerder rapporteerde, dat by nyet t'huys en was, soe heeft de raet voorsz. den voorn. heere officier geauthoriseert, om hem naerder, op't gunt voorsz. es, te informeren ende te inguireren. DEN xvi. MEY, des voornoens.
Rapporteerde de heere burgermeester Rysenburch, dat op gisteren inde vergaderinge vande
E. heren staten van Utrecht erschenen was Syne Genade graeff Ernst Casimir, jegenwoor- dich commandeerende over 't garnisoen binnen deser stadt, geaccompagneert ende geassisteert mette E. heren raden van state ende den colonel Ogle, ende verhaelde, dat Syne Genade tot meermalen om merckelycke pregnante redenen aengehouden ende tot dyen eynde tot di- verse reysen geschreven hadde aen de Ho, Mog. heren staten generael, om ontslagen te mo- gen worden van 't voorsz. syne commandement, ende dat haer Ho. Mog. als nu daerinne hadden belieft, ende in Syne Gen. plaetse weder gecommitteert den voorn. colonel Ogle, ende dat de heren staten voornoemt,'t selve in deliberatie geleyt hebbende, oock daerinne consenteerden, alle't welcke Syne G. wel hadde willen voordragen, soo den voorn. co- lonel Ogle beloofde, alle goede correspondentie mette heren staten ende magistraet van Utrecht, mitsgaders de burgers ende innewoonders vandyen te sullen houden, soo heeftj de raet voorsz. mede daerinne belieft. Voorts, dat de gecommitteerde der E. heren raden van state in 's Gravenhage geweest
synde (naer dat Syn Gen. ende de voorn. colonel Ogle vertogen waren) gerapporteert had- den , dat de Ho. Mog. heren staten generael met bewillinge ende goetbevinden vande heren ambassadeurs vande grootmachtichste Coningen van Vranckryck ende Groot Brittannien, ende van Syne Princel. Excell., haer E. gecommitteert ende geauhtoriseert hebben, achter- volgende het versouck , byde staten ende magistraet van Utrecht gedaen , omuic de twaelff poincten differentiael, byde voorgaende magistraet aen de voorsz. heren ende arbiters gesub- mitteert, te vuideren, decideren ende eyntelyk aff te doen, tot meeste verseeckertheyt, rust ende welstant des lants ende stadt van Utrecht, sullen bevynden te behoren, tot welken fine haer E. overleverende d'acte, hyernae volgende: De staten generael der vereenichde Nederlanden , gehoort het rapport vande heren Gellius
Jongstall, raet van state, ende Joris de Rye, here van Albrantswaerdt (en verder, alsboven biz. 128) gedaen ter vergaderinge vande hoochgemeldte heren staten generael opten xxiii. Mey in'tjaer XVI0 ende thien. Was geparapheert: J. van Oldenbarnetelt , V. Under stout: Ter ordon. van deselve heren staten generael. Onderl.: C. Aerssen. JNaer lecture derselver verhaelde de here burgermeester Roth, de heren raden van state
afgevraecht te hebben, off haere E. mede gebracht hadden alle de stucken, tolle voorsz. poincten differentiael dienende, ende byde gecommitteerde deser stadt de Ho. Mog. heren staten generael behandicht, die geantwoort haddrn jae, wtgesondert een , alse de redenen ende motiven opte voorsz. poincten overgelevert, die hare Ho. Mog. behielden, ende die nyet en twyfelden, ofte het dubbelt van dien en was in Archivis deser stadt wel bewaert, |
|||||
|
219
|
|||||
|
heeft de raet goetgevonden ende haer gecommitteerde opte die beschryvinge geauthoriseert
nochmael, dese voorsz. sake mondelinge den voorn. heren raden van state te recommande- ren ende dien volgende haer E. een dubbelt vande voorsz. redenen ende motiven over te leveren. Eintelyck diende den voorn. hr. van Rysenburch noch aen, dat de voorsz, heren raden
van state verhaelt hadden, dat haer E. by eenige personen ter hande gestelt waren seeckere poincten ende artioulen, dienende voor debat op sommige rekeningen, byde heren staten van Utrecht gesloten, die daeromme versochten eenige derselver rekeninge te moghen lich- ten, om die te revideren ende jegens de voorsz. poincten ende articulen te confereren , 't welck de voorn. heren staten geerne accorderen. DEN xxx. MEY.
De raet op huyden vergadert wesende, rapporteerde ddE. hr. borgermeester Rysenburch,
als dat op gisteren voor den noen erschenen waren inde vergaderinge vande staten van Utrecht de E. heren gecommitteerde raden van state der vereenichde Nederlanden, ende aldaer over- gelevert hadden twee aeten vande decisie ofte vuytsprake, by heur E. wt crachte vande commissie ende autorisatie byde Ho. Mog. heren staten generael haer E. verleent, gedaen opte poincten differentiael, byde voorsz. staten ende magistraet der stadt Utrecht aen haer E. gesubmitteert, ende leverde dienvolgende over een der voorsz. acten, geschreven in franchyn byden secretaris Huygens geteyckent, doch als noch onbesegelt, ende is de voorsz. acte voorts inden rade voorsz. gelesen. DEN LESTEN MEY.
De raet op huyden vergadert wesende, heeft de burgemeester Rysenburch gerapporteert
ende voorgedragen, dat syne E. metten schepen Buth neffens de gecommitteerde vande an- dere twee leden der E. heren staten van Utrecht op gisteren, S" Catharyne, met de E. heren gecommitteerde raden van state der vereenichde Nederlanden, geresumeert hadden de decisie ende wtsprake byde voorsz. heren raden van state op de poincten differentiael gedaen, ende dat men gecomen was op't I" poind, ofte articule nopende het augmenteren van't lith der geeligeerde, met drye ofte vier bequame ende gequalificeerde personen wtte vyff collegien , voorslaende (alsoe dese stadt daervan competeert de denominatie), off men die wilde doen in't voile collegie vanden rade voorsz., offyemant committeren, die aenstonts eenige bequame personen souden haren, om den raet voorsz. voorgedragen te worden, soe heeft de raet voorsz., naer deliberate daerop gehouden , goetgevonden ten fine voorsz. te committeren d'heren borger- meesteren Drielenburch, Helsdingen, Buth ende Anselmus, scbepenen, als besoignerende op de lopende beschryvinge. Welcke voorsz. gecommitteerde terstont opgestaen, ende wtgegaen synde inde Groene Camer,
ende aldaer doen oplesen hebbende door den substituut secretaris alle de namen vande ca- ptttelaren der voorsz. vyff collegien, hebben (naer eenige discoursen) gehaert vier personen, alse: Jor. Johan van Grovesteyn (mits dat hy alvorens sal verlaten het Drostambt tot Hagesteyn) ende mr. Adriaen Ploos, canoniken inden Dom, Jo'. Gysb. v. Hardenbrouck, can. t'Oude- munster ende Jor. Johan van Renesse vander Aa, proost Sint Jans. Ende naer dat de voorsz. gecommitteerde weder binnen gecomen waren, ende den raet
voorsz. mede hadden doen voorlesen de namen der voorsz. capittelaren , hebben door den here burgermeester Rysenburch de voorsz. gehaerde personen den rade voorgedragen , die daerinne (naer eenige eleliberatie) hebben belieft ende geconsenteert, omme byde ridderschappe ende steden geeligeert ende geapprobeert te worden. 28*
|
|||||
|
220
|
|||||
|
Ende is hyervan de voorsz. gecommitteerde gelevert ende mede gegeven dese navol-
gende acte: De raet der stadt Utrecht op huyden vergadert wesende, omme te procederen tot deno-
minate van eenige bequame ende gequalificeerde personen wt de vyff respective collegien binnen deser stadt, tot augmentatie van't lith der geeligeerde staten van Utrecht, om by die vande ridderschappe ende steden geeligeert ende geapprobeert te worden volgende het ncar- ticule der poincten, provisionelyck beraempt byden lanlraet inden jare 1582, den mi. April, ende wtsprake byde E. heren gecommitteerde raden van state der vereenichde Nederlanden, op de poincten differenliael gedaen, heeft naer eenige deliberatie ende communicatie daerop gehouden, goetgevonden daertoe te denomineren ende voor te stellen die E. personen van Jor. Johan van Grovesteyn (mits etc.) ende mr. Adriaen Ploos, canoniken inden Dom, Jor. Gysb. van Hardenbrouck, can. t'Oudemunster, ende Jor. Joh. v. Renesse vander Aa, proost Sint Jans. Actum, den leslen Mey, 1610. DEN iv. JUNY,
Rapporteerde de hr. burgermeester Rysenburch , als dat de vier personen , byde raden inde
voorleden weke wt de vyf collegien genomineert, tot augmentatie van *t lith der geeligeerde der E. heren staten van Utrecht, byde ridderschappe ende steden waren geapprobeert. De raet gehoort het rapport vanden hr. burgermeester Rysenburch , als dat d'edelen ofte
ridderschappe representerende het tweede lith vande staten 'slants van Utrecht, tot augmen- tatie van hetselve lith hadde genomineert den Ed. Jor. Fredrick van Baecxen, heere tot Co- ninxvry, heeft f voor soo veel bun aengaet, deselve nominatie geapprobeert ende daer inne belieft. DEN xi. JUNY.
Goetgevonden, ten naesten by staet te rnaken vande oncosten, gevallen gedurende de al-
teratie ende belegeringe deser stadt, ende alrede byde cameraers betaelt. DEN xn. JUNY.
De raet deser stadt Utrecht hooren leesen hebbende de ordonnantie, byde heren staten
van Utrecht innegestelt op de schutterye binnen dese stadt Utrecht te erigeren , mitsgaders de denominatie vande selve schutteryen tot vier vendelen toegedaen, alsoe elck van 150 hoof- den, ende naer deliberatie ende communicatie daerop gehouden, heeft goetgevonden deselve by provisie ende als voor de eerste reyse te accepteeren , des de raet verstaet, dat sy dese ordonnantie voortsaen sullen mogen veranderen , verminderen ende vermeerderen, als sy be- vynden sullen naer gelegentheyt des tyts ende occurentien, tot meeste ruste ende eenicheyt te behooren, ende dat sy oock by versterf, vertreck ofte andere consideralien, sullen mogen een ander inder afFgaende plaetse surrogeren ende stellen. Salmius seyde wel, hyerinne weynich swaricheyts te maecken , als't geschiet onder pro-
testatie a!s niet gecompromitteert synde, soo men anders hyer deur de vuytsprake in 't geheel soude schynen te acquiesceren ende t'avoyeren , daer toe hy niet en conde verstaen, begerende daervan notule gemaeckt te worden in syn regart. Naerder dese saecke in deliberatie ge- leyt synde , mitsdyen eenige vanden rade meynden , dat by augmentatie van eenige nota- bile ende gequalificeerde personen niet mede inde voorsz. denominatie gementioneert, meer- der rust ende eenicheyts soude syn te verwachten, is met meerdere stemmen d'selve augment tatie goetgevonden ende dyenvolgende genomineert de vyf persoonen, in margine deses gestelt. In margine: Scholaster Asch, Gysb. van Overmeer, Elbrecht van Byler, Doctor Nyendael,
Anth. de Roode. |
|||||
|
221
|
|||||
|
DEN xin. JUNY.
Rapporlecrde de heere bnrgemeester Rysenburch, dat de heren staten van Utrecht con-
senteerden ende te vreden waren, dat de raet deser stadt d'oi'donnantie, byde heren staten voorn. innegestelt op de schutterje binnen dese stadt t'erigeren, sullen mogcn veranderen, verminderen ende vermeerderen , sulcx als sy nae gelegentheyt des tyts ende nieeste rust ende eenicheyt bevynden sullen te behooren , mits dat hetselve geschiede met communicatie ende kennisse vande staten voornoemt. Oock daer uyt te laten het woordt faclieus, ende in plaeise van dien te stellen: volgens de wtsprake byde E. heren raiden van state gedaen. Ende aengaende d'augmentatie met noch eenige notabile ende gequalificeerde personen,
dat haer E, om merckelycke redenen 't selve nyet goet en vonden , soe doch diverse ende een merckelyck getal van personen vuyt de voorsz. schutterye gelaten syn , heeft de raet daerinne geconsenteert. Omme de personen, gedenomineert totte schutterye, neffens den here officier den be-
hoorlycken eedt af te nemen, syn gecommitteert Drielenburch, Buth. DEN xxiii. JUNY.
Gelesen de brieven van Syn Excell., daerby geadverteert wordt, dat het meerendeel van
'tgarnisoen alhyer gelicht ende te velde gebruyckt sal worden ende weder inde plaetse van dycn andere sullen worden gesonden, die aencomen sullen den iv. July jegens den avondt, nae den nieuwen styl, begerende dat men die soo lange inde kerck soude willen accomruo- deeren, tot dat die van 't guarnisoen souden wt syn. Compareerde die here colonel Ogle, commandeur alhier over't guarnisoen, ende verhaelde,
dat eenige burgers een corporael inde wacht met een roer op syn hooft hadden geslagen , dat hy ter aerde stortte , ende, soe sulcx was een saecke van groote consequentie, soo ver- socht syn E. dat men dese saecke soude willen behartigen ende mette justkie daerinne doen versien, ende indien de heren vanden rade beliefden eenige vande haren te senden inde crychsraet, als men aldaer besoigneerden op qucstien of mesusen tusschen borgers ende soldalen gevallen, seyde, dat die hartelyck aengenaem ende wel ontfangen souden worden , ende indien het den jmagistraet wel geviel, syne E. mede in heur vergaderinge te roepen , dat hy meynde dat sulcx nyet qualick en soude passen. DEN xxv. JUNY.
Omme vendels te doen maken ende veltteikens voor de schuttery, ende van wat couleure
t'overleggen, worden gelast den colonel mette hopluyden, omme gevonden te worden op collegien ende andere gequalificeerde. MANENDAGH, den naestlesten July.
Quam binnen de here ridder ende colonel Ogle, commandeur enz., ende verhaelde, dat
het den rade niet onbekent en was, het rumoer ende gepleechde moetwillicheyt op dynsdage des avonts, by eenige borgeren ende inwoonderen, in 't doen vande parade opte Neude, ende aihoewel hy wel geloofde, dat het niet aller presenten maer ecnigen haer werck was, daer wt veel quaets hadde connen volgen, maer dewyle nochtans syne E. verstont, dat vele noch even obstinaet ende qualick sprekende bleven , dat daeromme de raet naer heure voorsich- tigheyt soude gelieven daerinne jegens eenige moetwilligen met discretie te versien, ende soe syn E. conde verstaen, dat gemurmureert worde, eerst over ?t guarnisoen, inde veranderinge off wttocht vande selve syne Gestr. niet en hadde noch conde disponeeren, als de hooge |
|||||
|
222
|
|||||
|
overheyt betrefFende, ende voorts over de paraden, die de soldaten dagelicx deden, daerin
syne E. wel wilde voorsien, indien sulcx byde magistraet begeert worden, maer anders niet, soo het strecken soude tot synder cleynaehtinge ende disreputatie. Ende hierop eens vertoghen synde, syn terstont daer naer gelesen de brieven vande E.
heren gedeputeerde vande staten „van Utrecht, vanden XXIX. July, met ingeleyde missive vande Ho. jNog. heren slaten generael, aen h.ier E. geschreven, genoechsaem hyerop mede slaende, luydende als volcht: {Volgt niet, plaals open gelalen), Waer naer op de sake in ?t cort gediscoureert synde, is goetgevonden , om den here
commandeur nyet te lange op te houden , syne E. weder binnen te doen comen ende aen te seggen , devvyle het was eene sake van insien, dat de raet hierop nader delibereren ende resolveeren soude, ende syn E. 't selve deur haere gecommitteerde mede deylen, gelyck ge- schiet ende syn E. vande grote sorchvuldicheyt ende goede correspondentie bedanckt, door den eersten burgermeester, den heere van Rysenburch. Desenvolgende den raet tot meermalen vermaent synde, tot hun goet dehvoir, onder de
gemeente bcroerende heure misverstanden e/c, is eyntelyck nae veele discoursen goetgevon- den te doen publicatie jegens den kynderen , jongens ende halfwassen volck , van niet meer vergaderingen, moetwillieheyt ende insolentien te plegen, noch oock onder de parade vande soldaten te comen, als inde voorleden weke , dat doen vermits de kermisse was geconniveert, daervan de publicatie byden secretaris ingestelt is, om op morgen by myn heren vanden gerechte gevisiteert ende voorts gepubliceert te worden. Dat men oock voor als noch den deurweerders voor eenige dagen des avonts souden laten
gaen mettcn officier op de Neude , om alleeulyk regart te nemen op den genen, die moet- willieheyt bedreven of qualyck spraken jegens de bevelen, om des anderen daechs daerop inden gerechte ontboden te worden. Ende om dit al den here commandeur te gaen rapporteren, syn gecommitteert vander Lith
ende Werchoven, die weder gecomen synde, seyde, dat hetselve syne E. wel geviel, ende indien de magistraet by missive op syne E. begeerten cessatie vande parades der soldaten des avonts, dat hy sulcx gaarne wilde doen, dan om redenen es voor eenige dagen sulcx noch niet goet gevonden. Dat syn E. oock hadde vermaent van te diligenteren 't stellen van't wachthuys op de Neude
voor de soldaten, hetwelcke de raetsheer vander Lith belast is, sprekende daerop mede aen den schepen Buth. DEN vr. AUGUSTI.
Tot het horen vande rekeninge vande penningen, by Willem vander Kemp door last des
raets gelicht wt verscheyden comptoiren vande pachters, gedurende de alteratie ende belege- ringe deser stadt, syn gecommitteert de heren burgermeesteren , assumerende daer toe, die het haer E. gelieven sail. De gecommitteerde tot het visiteren der requeste ende andere stucken, byde burgerhop^
luyden overgelevert nopende de costen, die sy sustineren gehadt ende gedaen te hebben yder in syn vendel, gedurende de voorleden alteratie ende belegeringe deser stadt, waervan sy verstoringe van deser stadt versochten, syn geauthoriseert de voorn. hopluyden aen te seggen , dat, alsoe jegenwoordich egeen off weynich penningen by het comptoir syn , dat sy oversulex hare restanten neerstelyk willen doen innen, oock recouvrercn het geweer, by heml. onder de schamele burgers wtgedeylt ende tselve tot haren behoeve behouden, ende alsoe haer selven betalen. |
|||||
|
223
|
|||||
|
DEN xx. AUGUSTL
Gehoort nochmael het rapport vanden here schepen Helsdingen, naerder gesproken heb-
bende mette acht borger hopluyden, die verclaei;t hadden van het gevveer niet of seer wey-* nich te sullen connen becomen, nauwelicx de costen van schoonmaken weerdich, ende daer- ommc insisteerende tot reslilutie als noch van heur verschot extraordinaire inde alteratie ge- debourseert, geen gemeenschap hebbende mette contributien totte wachten, als dewelcke totte ordinaris lasten gedeslineert waeren. De raet accordeert derr voorsz. borgerhopluyden te samen de sorame van eens ses bondert guldens, des syluyden mette betalinge vandyen een wyle tyts sullen nemen patientye, tot dat de ordinaris renten byden cameraer syn betaelt, ende die restanten vande pachters was geint, etc* Remonslrantie , by myn keren den gouverneur over den
crychsvolck binnen Utrecht, gedaen de heren schout, burgermeesters 9 schepenen ende raiden der sladt Utrecht. Eerst, alsoe geaccordeert is onder yeder compagnie te wesen een soetclaer, namentlyck on-
der een grote compagnie twee, ende onder een cleyne compaignie een, ende dat deselve soe- telaers de bieren, die sy inslaen , syn slytende onder de soldaten , die van hare soldye alleen moeten leven ende mitsdien gheen sware imposten ende exchysen en connen lasten. Dat daeromme de heren vande magistraet gelieven te admitteeren , dat yeder soetelaer een
tonne goet biers ter weke mach inslaen, op burger exchys, gelyck den soldaten in andere guarnisoenen toegelaten wordt. Item, alsoe de nachten beginnen te verlengen, ende dat de keersen tot noch toe inde
courte guarde bestelt, nyet genoech en syn, om de nacht mede over te brengen, dat die heren gelieven die tauxe vande keersen in yedere courteguarde te augmenteeren, sulcx dat men daermede voor eenen langen' winterschen nacht genouch hebbe, mitsgaders oock te doen besorgen, dat inde respective courteguarden, daer men wacht houdt, tegen de aenstaende tyt gebracht worde torff, om voor de soldaten, by dage ende nacht de wacht hebbende , te gebruycken. Alsoe oock diversche wachthuyseu seer ondicht ende onbruyckbaer syn9 ende dat sulcx te-
gen de wintertyt geschapen is te verargeren, dat daeromme de heren gelieven haeren stadts- metzelaer te doen omgaen, ende alle faulten ande respective courteguarden remedieren. Actum t'Utrecht, den xxrn. Aug. 1610. Op de voorsz. remonstrantie is byden rade geresolveert ende gedisponeert, als volchl;
I. Gelycke versoek (als dit eerste) is in vooi'gaende jaren tot meermael gedaen, maer
om verscheiaen redenen ende sonderlinge mede om de consequentie ontseyt, gelyck dan de raet, soe veel dc stadt aengaet, amptshalven niet minder en can doen, vruntlyck begerende, dat myn here de gouverneur sulcx te goede wil houden, dan II. Soe veel dit aengaet, sal men leveren alle nacht twee keersen, tot de buurkerk ker-
misse toe, van dan tot Martini drie keersen ende van Martini voorts tot dat de dagen we- der gelenckt syn, als naer onder gewoonte vier keersen. III. Hierop sal in tyts behoorlycke ordre gestelt worden,
IV. Is hierop alrede ordre gegeven ende den anderden cameraer belast, sulckes te laten
doen, die verclaert heeft, dat't selve alreeds gedaen wort. Actum, by ende inden rade opten stadthuyse t'Utrecht den xx. Aug. 1610. Onder stonl: my present, ende'was on- aerteeckent: J. DE LEERDAM. |
|||||
|
224
DEN xxvm. AUGUSTI.
Tot betalinge vande njeuwe vendels der schutterye, veltteikens ende dependentien vandien,
wort geautboriseert op fyfrenten te lichteu d'eerste cameraer Dueverden , den penning om tien, de hooftsomme van [400 gl., den xxvhi. Augusti. De raet gehoort bet aengeven vande heren burgemeesteren, als dat de nieuwe vendels,
veltteickens etc. waren belopende omtrent 1300 gl., ende dat de leverancier vandyen daer- van behoorde betaelt te wesen , heeft de eerste cameraer Dueverden belast deselve penningen te verschieten ende op l)ff tegens den penning tbien ende op loss tegens den penninck twintich off xvm, dan liever, is't docnlyck, op lyven op te nemen, des deselve penningen sullen gerembourseert ende gerestitueert warden vuytte quotisatie, die men eerstdaechs doen sal over de geestelicheyt ende andere, die vande burgerwacht vry syn. DEN xvii. SEPTEMBER.,
Ople requeste, gepresenteert by Jac. Calff, versoeckende, om redenen daerinne verhaelt,
commissarissen , omrae met bein te procederen tot estimatie van 't geweer, inde alteratie syn huysfrouwe afgehaelt, volgens d'acte vanden XXIV. Martii 1610, daertoe den XXVlir. Augustii 1610 gecommitteert syn geweest de schepenen Drielenburch ende Bemmel, stont geappoincteert: Gehoort het rapport vande voorsz. gecommitteerde , ende verstaen hebbende , dat narr ge- dane priseringe ende taxalie sy mettcn suppleant veraccordeert waren ter somme van 900 L, daervoren men hem belooft heeft lyfrenten , teghens den penninck tbien, tot eenen lyve , innegaende Vict, toeco., soe heeft de raet sulex geaccepleert ende belieft. Actum, uts. Verhaelde myn here de schout, op gisteren geweest te syn op Vredenburch , ende aldaer
in't stormen der jongens geremarqueert te hebben eenen, die genaemt worden capitaine vande glippers, wesende de soen van Lysbelh Baeskens, inden Eyckel, by 't St. Elisabeths* &huyS) ende nocb een ander, capitaine vande andere parthye, woonende op ?t boven eynt, genaempt ilachgen , wesende syne moeder eene weduwe, ende heeft de raet myn heren vanden gerechte geauctoriseert, om deselve t'ontbieden ende te doen straffen t'baerer E. d is ere tie. Heeft voorts de hi*, van Rysenburch, als eerste burgermeester, verhaelt , dat de tyt van
nominatie voor de deure was ende dat de heren burgemeesteren, als het tyt was, den raet souden doen laden ende middeler tyt elck soude bedencken personen vande geformeerde re- ligie ende goede patriotten. DEN xxvi. SEPT., des voomoens.
Op huiden de secretaris voor myn heren vanden gerechte in hare vergaderinge op den
stadhuyse ontboden synde, is hem ter handen gestelt sekere missive vande Ed. Mog. heren raden Van state der vereenichde Nederlanden, gedateert den xv. Sept. in'sGravenhagea0.1610, ende geparafeert F. Alk.MAN V1. Onderteeckent in absentie vanden secretaris by D. Gool ende gesuperscribeert: Den Edelen, etc., burgermeesteren, etc., der stadt Utrecht, inhoudende: Alsoe de dach vande vernieuwinge vande magistraet der stadt was aenstaende, ende dat de
welvaert, rust ende eenicheyt derselver stadt ende der burgeren ende ingesetenen vandyen , voornamentlyck geleghen is aen een goede gequalificeerde magistraet, wesende bekend voor goede, getrouwe patriotten vande gereformeerde religie, vreedsame ende nyet factieux , dat daeromme heur E. M. goetgevonden hadden burgermeesteren , schepenen ende raet voorsz, 'tselve voor te houden , ten eynde heure E. daerop wilden letten , dat de nominatie vande magistraet voor het aenstaende jaer gedaeu worde van sulcke gequalificeerde personen, als |
||||
|
225
|
|||||
|
boven is verhaelt; ende want heur E. M» beducht waren, dat dc woorden van derselver wt-
sprake, vanden Tin. Juny lestleden, seggende, dat Remigii toecomende oock sal insicht geno- men worden op 't gene belangt de riddermatige personen, by eenigen twyfel off scrupule souden mogen causeren, dat heur E. ML, als dese sake (daeraen soo veel voor die gemeene ruste, welvaert ende reputatie, soo wel vande geunieerde provincien in't generael, als vande provincie ende stadt van Utrecht in't particulier gelegen , ende daeromme soe veel gedaea is) met ernst ter harte nemende, goetgevonden te verclaren haer meyninge te syn , dat als- noch by provisie daerinne gebruyckt sail worden den ouden voet, te weten, van een vuyt de ridderschap tot eerste burgermeester te nomineren , gelyck dat tot nocb toe gebruyckelyk is geweest etc., met aensegginge aen denselven secretaris, dat de heren burgemeestereii ende schepenen tsamenlyck goedgevonden hadden, denselven brief den raet deser stadt nyet te communiceren , vermits het groot getal derselver, ende opdat die nyet gedivulgeert, maer se- creet gehouden mocht worden, als achtende ende meenende, dat sulks soude dienen tot meerder ruste ende vrede, soe wel onder de gemeynte deser stadt, als omme te voorcomen opte nominatie eenyge disputen , die daerop hadden mogen vallen, dat oock myn here vanden gerechte op gisteren twee wt haer collegie hadden gecommiueert ende gesonden inde verga^ deringe der heren staten van Utrecht, met vruntlyck ende ernstich versouck , dat haer E. in't creeren vande nyeuwe magistraet doch sorchvuldelyk souden willen letten op de eerste burgermeester deser stadt, ende daerinne verbygaen die vande ridderschappe, tot contente- ment vande gemeente, diewelke wedergecomen synde, hadden gerapporteert: (Folginiet, eenige plaals open gelaten)* Bevelende myn heren burgermeesteren ende schepenen f den secretaris voorn. hiervan no-
tule te maken ende den voorsz. brief wel te bewaren, gelyck by die terstont in arohivis boven inde ysere kasse byde segelen deser stadt heeft geleyt. {Folgt eene genoeg%aam ge- keele onbeschrevene blad%ijde)m DEN xxix. OCTOBER.
Omme achtervolgende de brieven vande Ho. Mog. heren staten generael, soo aen de heren
staten van Utrecht als aen de magistraet deser stadt geschreven, nopende het redresseren vande boge servitien , die alhier vande garnisoenen betaelt worden , op een generale lyst vande ge- unieerde provincien, breder als in deselve brieven vanden xxvil. Oct. 1610, mette heren gecominilteerde vande staten ende den here commandeur diesaengaende te besoigneren, syn gecommitteert Dueverden ende Both. DEN v. DECEMBER.
De raedt desen avondt geladen ende vergadert synde, is verhaelt, dat myn heren vanden
gerechte, voor den noen ontboden hebbende ClaesdeGoyer, backer inde Nieuwstraet, deselve in gebreke was te comen, als seggende, hem sulcx ongelegen te syn, ende dat daeromme den subslituut schout daernaer gesonden was, om hem te halen , maer want hy met syn soen den officier met gewapender handt hadden geresisteert, dat myn heren vanden gerechte, volgende de gewoonte ende ordre van doen , gelast ende gecommitteert hadden, myn heer den schout ende pantvercopers, omme te gaen ten huyse vanden voorsz. Claes de Goyer, ende aldaer te inventariscren de goederen , dan, dat haer E. daer corr.ende, vuytten huyse worden gehouden ende gekeert, waervan myn heren vanden gerechte goetgevonden hadden, den rade t'adverteeren, ende voorts t'samelick t'adviseeren, oil* men jegens hem den aenstaen- den nacht de vergaderinge aldaer soude gaen verstoren off den dach van morgen verwach- ten, hetwelck gediscoureert synde, is eyntelyck goetgevonden hierop te verstaen bet advys IV. 29
|
|||||
|
226
vanden heer comraandeur des guarnisoens, ende syn daertoe gecommitteert, de here vanSuylen,
schout, ende d'eerste burgemeester, mitsgaders Volckert Both ende Doctor Elbertus Sosius, schepen, dewelcke quamen rapporteren, dat de heer commandeur goet vondt de saecke an te laten staen tot morgen, ende middelretyt soude sodane goede wacht doen houden , datter geen swarigheyt soude vallen. __________________________________________________________________■ .______________________________^_______________________________________________________________________
RESOIUTIEPf, DER STATEN 'S LANDS YIN UTRECHT,
AANGAANDE DE AIVCEKAT1E YOORSZ.
(Zijn afgedrukt en staan uilgegeven te worden met de Kronijk van Cornelis Cornelisz.,
over de jaren 1610—1625, door den Hr. Prof. Vissciier). |
||||||||
|
STBRREH,
WAARVAIN IN DE VOORGAANDE RESOLUTIEN GEWAG WORDT GEMAAKT.
|
||||||||
|
Remonstranlieu, by de Borgerhopluyden, vuyt den
naem ende van wegen der gemeyne borgerye der stadt Utrecht, aen de Magislraet derselvcr stadt, Jan. xxi* I. Eerstelyck seggen ende remonstreren de voorss. hopluyden, dat de stadt van Utrecht ende
de borgers ende de inwoenders vandyen in haere oude privilegie byde magistraet sulex die nu is gereformeert, nyet en wordt voorgestaen naer behoiren. Datter toegelaten wordt, dat alle borgerlycke neeringe vuytte stadt ende steden vanden
Jande van Utrecht getrocken worden ten platten lande, 't welck geremedieert synde, verstaen syluyden remonstranten, dat de staten ende die stadt van Utrecht jaerlicx merckelyck in haere middelen soude profiteeren. Dat oock de middelen ten platten Jande ende inde cleyne steden verpacht behoiren te
worden, op conditie ende gelycken voet, als die middelen inde stadt verpacht worden, ende dat nyemant daervan ten platten lande exempt en blyve, daer mede veele frandatien inde middelen souden worden belet. Dat oock alle onnutte dachgelden behoiren vermeydet te worden, ende dat tot dien eynde
Let dubbel van alle reckeningen inde earner vande policie deser stadt medegebracht behoren te worden, 't welcke mede nyet en geschiet. Welcke ende and ere inconvenienten meer grotelicx hercommende, deurdien de magistra-
ten byde andere twee leden vande staten sulex wordt geformeert, jaerlycx meer ende meer.
Dat den eersten borgemeester wordt gecoren vuyt de staet der ridderschap, daerby ordi-
naris wordt gevoucht eenen anderen, die sulex vande staten is gebeneficieert, dat die van 't
|
||||||||
|
227
|
|||||
|
ridderscbap sich daerop heeft te verlaeten, dat deghenen, die het hooft soude behooren te
wesen, nyet en willen ofte nyet en derven, yetwes tot vordeel vande stadt proponeeren ofte resolveeren, waeraen het meerendeel vande reste dependeert, ende soe yemant yet seyde ofte doet, *t gunt den eersten borgermeester, wesende vande staet der ridderscbap, nyet wel en gevalt, deselve wordt ten naesten jaere t'huys gelaeten, sulcx dat het in sulcke standt nyet mogelyck en is, dat die stadt in haere beboirlicke eere ende nodige authoriteyt, mits- gaders haer goet dagelicx recht can gedefendeert ofte gernaincteneert worden. Reinonstreren derhalven de voorsz. hopluyden, dat in dese conjuncture de magistraet hy
provisie nootlycke dient verandert. Dat die vande staet van *t ridderscbap nyet en beboiren genomineert, veel eer geeligeert
te worden, soo die vande stadt haer lith soo wel vry behoren te besitten, als d'andere twee led en. Dat mede geene ontfangers vande staten ende aen deselve comptabel synde, ofte die baer
in eenigerwyse verplicht ofte verbonden syn, en behoren inde magistraet te wesen, soo nyemant teflens heere ende knecbt wesen can, ende wie gebeneficieert wordt, siet men ge- meenlyck synen weldoender complaceeren. Ende dit al by provisie, ten eynde't selve alsoe geremedieert wesende, die voor verhaelde,
ende andere meer gravamina ende corruptelen, bequamelyck gedresseert, ende daerop met goede ordre byde gerenoveerde ende gequalificeerde magistraet mach worden geleth ende geresolveert. Versoucken oversulcx de voorsz. remonstranten met ernst, dat haer E. gelieve, op ?t geene
voorscbreven is, te willen letten , ende nyet inden wynt slaen , besorgende dat by faute van dien merckelycke swaricheyt soude mogen opi'ysen, daervan nyet de gemeente ofte sy re- monstranten , maer haer E. selves de oorsaecke soude syn. Overgelevert aen de magistraet, actum den 21. January 1610, op sonnendach, t'Utrecht.
II. Inden eersten wordt van wegen die borgerye versocht restablissement van haere vaderlicke
oude naturelle ende aengeboren privilegien. Dat dienvolgende ende in conformite vande selve privilegie, die borgerye deser stadt mo-
gen worden geregiert. Dat alsulcx geen riddermatich persoon inde staten als ridderman (!) compareerende, sal mogen
worden eerste borgermeester deser stadt, maer dat 'tselfde ampt van nu voortaen sal worden bedient by een Edelman of eenich ander gequaliiiceert persoon, inder qualite als lidderman niet verschreven wordende. Dat insgelycx nocb burgermeesteren, scbeepenen, cameraers ofte raeden deser stadt, soo
lange syluyden respectivelyck haerl. olficie bedienen, geen andere ampten van ontfangen ofte andersins sullen mogen bedienen, ende dit alles volgende die notoire ordonnantien, by Keyser Carolus, ho. mem. dese stadt verleent, ende van outs baer gecompeteert hebbende. Dat van nu voortaen die acbt hopluyden deser stadt sullen worden gehaert byde corporaels
vande respective vaendelen, sulcx als t'anderen tyden tusscben ho. mem. den prince van Oraingien ende die gecommiUcerde der stadt Utrecht ovexxomen ende verdragen is. Dat die borgerye deser stadt Utrecht te vreden syn, ende by desen presenteeren lyfF, goet
ende bloet, by 'tvaderlant op te selten, bydien syluyden mogen gauderen vande privile- gien, bier vooren geroert, ende mils dat hemluyden ende hare gecommitteerde van alle ont- fangen worde gedaen goede reekeningen , bewys ende l^eliqua, 29*
|
|||||
|
228
Dat die aucthoriteyt van Syne Excellencie sal wesen , sulcx in der voegen , als geweest is
d'aucthoriteyt van synen beer vader ho. mem. Dat van nu voortaen geen borgerlycke neeringen, ambachten ofte andere exercitien sullea
warden geexerceert, anders dan ter plaetsen daer deecken , cuer- ende gildemeesters van ouden tyden geweest syn, alles in conformite vande ordonnantien ende privilegien, de bor- gerye deser stad verleent. Dat eyntelicken liet welstant deser loffelycke stadt Utrecht ende die welvaert der goeder
gemeynte sal wesen die hoochste wet ende privilegie. Ende was dese remonstranlie byde borgerhopluyden ende die heren gecommitteerde vande
borgerye overgelevert aen de magistraet deser stadt Utrecht, op sonnendach 'smorgens ten negen men, den 21. January 1610, stilo veteru |
||||||
|
III. Inden eerstcn wordt versocht reekening ende bewys, waertoe de penningen , dewelcke ten
tyde der vegeeringe tsedert den jaere 1588 in voorraet waeren , ende oock diegeen , van die naederhant ghecontribueert syn, syn geemployeert, mitsgaders suffisant bewys, dat het landt, als noch met soodanige lasten is beswacrt, dat men die gemeenten in desen benouden tyt van geenige schattingen en can ontlasten. Dat men die gemeente restitueere haerluyder privilegien, die sy voortyden hebben gehadt
in't verkiesen der borger capiteyneu , volgende de beloofte vanden prince van OraeDgien , hoochlofllicker memorie. Dat men oock de gemeente tot genouchdoen doe blycken, wat alle ontfangers, commissaris-
sen ende generalick alle anderen, die in stadts ofte lantsdienste vaceeren, tot gaige ende dachgelden syn genietende, opdat men mach weten oft deselve nyet meerder dan hemluyden naer rechtswegen is competeerende, en proufiteeren. Dat men't getal vande commissarissen, op alle gemeene wercken vermindere, ende de-
selve nyet langer en d\Iaere als't nodich is, om die gemeente met veel dachgelden te beswaeren. Dat men die wacbtmecsters , waervan de stadt in't minste nyet gedient en wordt, casseere, gelycke in andere innelantscbe steden gescbiet is. Dat men voortaen ten platten lande geene andere ambachten ofte neeringen, ofte oock in
geen meerdere getaele sal mogen cxerceeien, dan in ouden tyden , met kennisse van saecken is toegelaeten , als slieckende tot ruine vande stadt. Dat voorts de possesseurs der ridderhofsteden gehouden sullen wesen, voortaan alle lasten
te dragen , gelyck de schamele ingesetenen, die haer cost mit heuren sueren arbeyt moeten verdienen , aengesien sy tot 'slants dienste nyet versocht, veel min gebruyckt worden, inder vougen deselve in andere quariieren , alwaer sy soedanighe vryheyt genieten, gehouden syn te doen. Voorts dat men, volgende de keyserlicke wet, gedateert den iv. dach van October a0.1540
gehouden sal wesen , inde wet ende tot administrate vande gemeene saecken te committeeren die nutste luyden , bequaem ende gequalificeert, die men sal cunnen recouvreren , wesende vroom van [exen , geen overspeelders, dronckaerts ofte notoirlicken van eenige andere delicten ofte mesusen gediffameert, ende dat sulcke persoonen, die alrede gestelt syn, schandelicken van haeren ampten werden gedeslitueert. |
||||||
|
229
|
|||||||
|
Brieven van credentie voor de gecommitteerde, aen
Syne Exccllentie etc., Jan. xxi. DoORLUCHTrGJS HoOCHGEBOOREtf FPRST ENDE GEN. HeER.
Naer onse dienstwillige recoramandatie inde goede gralie van uwe princel. Excel!., sal dese
dienen, dat wy gecommitteert hebben den Edelen hoochgeleerden ende eersame Jonck'. ende mr. Hugo Ruysch, raed ordinaris inden hove van Utrecht, Bartholomeus van Weede, eer- tyts raedt deser stadt, ende Willem van Aucoop, initsgaders Jacob Wernaertsz van Velt- huysen, burgcrhopman, omme u princel, Excell. te verthoonen , dat ons byde gemeene bur* gerye is opgeleyt, om aen den ouden raet deser stadt Utrecht te versoucken toelating, om een tiyeuwe magistraet te verkiesen , gelyck raet derselver consent geschiet is, als blycken mach byde acte, ons daervan verleent, ende den gecommitteerden raede gegeven, mitsgadersbyde cedulle van verkiesinge derselver nyewe magistraet, diG vvy deur last vande gemeente bidden ende ernstelyck versoucken, dat uwe princel. Excell. als stadhouder believe voor dese reyse buy ten consequentie t'approbeeren, ende voorts onse gecoramitteerde volcommen geloof toe te stellen , in't gene sy uwe princel. Excell. vorder sullen aendienen, ende ons hyerop vas- telyck betrouwende, opdat de burgerye buyten confusie ende desordre gehouden mogen wor- den, sullen hyer mede Godt almachtich bidden, Doorlucbtige, uwe princel. Excell. te gespaeren in langduerige, voorspoedige ende geluck-
zalige regieringe. Geschreven t'Utrecht desen xxi. January 1G10, nae den ouden stile. Uwe princel. Excell. onderdanige,
De burgerhopluiden ende gecommiiteerde vande burgerye, inden naem
derselver^ die den seeretaris vande stadt belast hebben, desen te onderteeekenen ende met stadts signet te cachetteeren. |
|||||||
|
InsLructic voor den Edelen, Hoochgeleerden ende
Eersamen Joncker ende Mr. Hugo Ruysch, raed ordinaris inden hove van Utrecht, Bartholomeus van Weede, eertyts raet, ende Wilhem van Au- coop, milsgaders Jacob Wernaertsz. van Velthuy- sen , borgerhopman, alle ende t'samentlick gecom- miltcerde vande borgerhopluyden ende de borgery der stadl Utrecht, omme te reysen aan Syne princeJ. Excell. in 's Gravenhage, Jan xxi. Eerstelick sullen de voorn. gecommitteerde doen die dienstige recommandatie vande bor-
gerhopluyden ende gemeene borgerye inde goede gracie van Syne princel. Excell. Desen volgende sullen heure E. verthoonen Syne princel. Exfeell., hoe dat de gemeente in
neeringe ende welvaeren eenige jaeren gedeclineert synde , hoe langer soe meeralsnoch vermin- derden , herkomende dat diversche neringen ende ambachten ten platten lande toegelaten ende dagelicx geoeffent worden, daer men nergens nae soe veeL voor impositien op betaelt, als bin- nen de stadt, ende dat hyer over dickmael gedoleert synde, daerinne nyet en is geremedieert. |
|||||||
|
230
|
|||||||
|
Dat oock d'oude privilegien ende stads gerechticheyden seer syn afgenomen, alles herco-
mende, mitsdyen dat wtte ridderschappe, in staten beschreven wordende, eenigejaeren lang d'eerste borgermeester is geformeert geworden , ende dan daerby verscheyden ontfangers ende andere ofEcie vande staten hebbende, gevoucht syn, die welcke als van d'andere letlen de- pendeerende, d* voorsz. stads gerecbticheyt ende de borgeren neeringe, nyet en hebben ge- recht noch voorgestaen , als dat wel hadde behoort. Dat hyeromme ende meer andere redenen byde gecommitteerden hyer by te vougen , de
gemeente den borgerhopluyden geporret, bun inde wapenen begeven ende gequalificeerde persoonen gecommitteert hebben, omme den ouden raet voor te draegen heure gravamina, breder in heur remonslrantien wtgedruckt, ende dyenvolgende te versoucken, te willen met goede oogen aensien , dat byde borgerhopluyden ende gemeente mochte word en geformeert ende gestelt een nyeuwe magistraet by provisie ende sonder consequentie, ter confirmatie van Syne princel. Excel]. , ten eynde alle yordere onlusten ende confusien mochten worden voorcomen; Als dan d'oude raet verclaert hadde, dat sy sulcx mochten 1yden, ende hun van heuren
dienst hidden ontslagen. Dat daervan byde voorsz. borgerhopluyden ende voorn. gecommitteerde t'samentlyck rap-
port gedaen synde aen de burgerye, elck in syn quartier, ende d'selve burgerye sulcx ac- cepteexTende, Terstont heure gecommitteerde hebben geaugmenteert, die mette voorgaende gecommit-
teerde ende de hopluyden souden procedeeren tot nominatie van een nyeuwe magistraet. Ende dat dyenvolgende by deselve eendrachtelyck syn genomineert tot magistraet van nu
af tot Remigii toecomende (ten welcken tyde ordinarie de veranderinge geschiet) de persoo- nen hier bygaende, ende byder stadt secretaris daertoe op den stadhuyse doen blyven ende deur onsen last onderteeckent. Sullen hyeromme de voorn. gecommitteerde Syne princel. Excel], als stadhouder, ernstich
versoucken, dat hem believe voor dese reyse, deselve te approbeeren, sonder consequentie, soe men middelretyt sal committeren, om met Syne princel. Excel], op de naervolgende veranderingen te resolveeren, met verseeckeringe, dat sy sullen blyven altyt getrouwe pa- triotten vande landen in't generael ende dese stadt in't particulier, oock gansch getrouwe ende dienstwillige van Syne princel. Excel!. Actum t'Utrecht, op den stadthuyse, den XXI. January 1610, naer den noen, older style.
Deur expres beveel ende last vande heeren gecommitteerde der borgerye
ende der borgerhopluyden. J. DE LEERDAM.
|
|||||||
|
Acte, waarby dc borgerhopluyden etc. de gecommit-
teerde voorsz. in protectie nemen, soo hun iets deswege qualyck mogt worden afgenomen, Jan xxn. Alsoe de gelegenheyt vande standt der republique van Utrecht nootsakelyck requireerde,
dat eenyghe mosten gecommitteert worden wt de borgerye ende inwoenders vandien, om sich te transporteren in 's Gravenhage aen svn Excellence , om hem te verihonen de oorsake van 't gbene hyer gepasseert es, soe hebben die samentelycke borgerhopluyden, mitsgaders die ge- |
|||||||
|
231
|
|||||||||
|
committeerde wt de ganscbe borgerye gecommitteert, den Edelen , Hoochgeleerden ende
Eersame Jonckr. ende Meester Hugo Ruysch, raedt ordinaris inden hove van Utrecht, Bar- tholomew van Weede, eertyts raedt deser stadt, ende Wilhem yan Aucoop, mitsgaders Ja- cob Wernaertsz. van Velthuysen, een mede burgerhopman , diewelcke de voorsz. cotnmissie seer ongeerne aengenomen hebben, ende bysonder myn heere Ruysch alle iniddelen voor- werpende, om hem te mogen excuseren van dese commis'sie, ende alsoo den welstant der republicque van Utrecht daer grootelycks aen gelegen was, hebbende voorsz. hopluiden ende de gecommitteerde vande burgerye grootelycks aengehouden aen syn E. ende den anderen neffens hem gecommitteert, dat sy doch inden wtersten noot, desen dienst niet souden willen wey- geren, belovende hun alien te sullen nemen, ende nemen mits desen in haer protectie ende beschermenisse, ende soe huerluyden dat by yemant qualick off genomen soude mogen wor- den , haerluiden datselve inden naera als voorens te helpen wtdragen. Actum den 22. January 1610, naer den ouden style, onder de voorsz. hopluiden ende
gecommitteerde handen. Willem Biens. Heynrlch Ghysbertsz. de Jonch.
.....Laurens Sollen 1610. Jan van Leeuwerden.
Jacob Keynricksz. Cornells van Teyllngen.
Dirck Canter. Cornells Petersz., als Borgerhopman.
/. Vandermaeth. Henriok van Helsdlngen.
Cornells Knyff. G. van Overmeer.
|
|||||||||
|
Lambert Wt den Bongaert. Jan.....
Bruyn Foss. Cornells van Weede.
J. A. van Wyckersloot. Bartholomeus Deckers.
Goesen van Fenszen, Lambert Wernerlsz.
Goort van Milling/ten. Wyllem Jacobsz.
Gerrit van Broeckhuysen. Claes Evertsz. van G/teyn,
Bart Pauwelsz. Hubert Wernaert zoen.
Daniel van Vosbeeck. Anthonis de Rode.
|
|||||||||
|
Remonstrantie, byde burgerhopluyden etc. overgele-
vert, Jan. xxvn. Inden eersten wordt van wegen die borgerye versocht retablissement van haere vaderlycke
oude natuerlycke ende aengeboren privilegien. Dat dienvolgende ende in conformite van dcselve privilegien, die borgerye deser stadt
mogen worden geregeert. Dat alsulcx geen riddermatich persoon inde staten als ridderman compareerende, sal mo-
gen worden d'eerste borgermeester deser stadt , maer dat't selfde anipt van nu voortaen sal worden bedient by een Edelman oft eenich ander gequalificeert persoon, in die qualite als ridderman nyet verschreven wordende. Dat insgelycx noch borgermeesters, scheepenen , cameraers ofte raedt deser stadt Utrecht,
soo lange syluyden respectivelyck haerluyder officie sullen bedienen, geen andere ampten van ontfangen ofte anders sullen mogen bedienen , ende dit alles volgende de notoire ordonnan- tie, by Keyser Carolus, ho. mem., deser stadt Utrecht verleeut, ende van outs haer ge- competeert hebbende. |
|||||||||
|
232
|
|||||||
|
Dat nu voortaen die acht hopluyden deser tadt sullen worden gehaert byde corporaels
vande respective vendelen, sulcx als t'anderen tyde tussclien Ho. Mo. die prince van Oraigueu ende die gecommitteerde der stad Utrecht overcomen ende verdragen is, Dat die burgers deser stadt Utrecht te vreden syn ende by desen presenteeren lyfF, goet ende
bloet by't vaderlandt op le selten, bydien syluyden mogen gaudeeren vande privilegien, hier vorens geroert, ende mits dat hemluyden ende heur gecommitteerdens van alle ontfangen worde gedaen goede reekeninge, bewys ende reliqua. Dat van nu voortaen geen borgerJicke neeringe, ambachten ofte andere exercitien sullen
worden geexerceert, anders dan ter plaetse daer deeckens, keur- ende gildemeesters van ou- den tyden geweest syn, alles in conformite vande ordonnantien ende privilegien, de burgerye deser stadt verleent. Ende belangende die magistraet, dat men daerop bet spoedicbste met Syne princel. Excel],
een goede voet soude nemen, ten dienste vanden lande ende tot conservatie vande privilegien, Dat van nu voortaen alle officien , ontfangen ende andere ampten, die by die drye leden
vande staten, geen uytgesondert..,., nae drye jaeren sullen wesen impetrabel, ende men sal daermede mogen een ander versien. Dat oock nyemant twee officien ofte ontfangen sal mogen teffens hebben ofte bedienen-
Ende men sal mogen beginnen datelyck vanden glienen, die langer als drye jaeren heur
officie ontfangen ende andere ampten gepossideert hebben, om daer anderen mede te bene- ficieeren ofte belasten , ende dit al voor den tyt van drye jaeren, Dat eyntelick het welstant deser loffelycke stadt Utrecht ende die welvaert der goede ge-
meente sal wesen die hoochste wet ende privilegie, Voorts wordt versocht acte, dat men binnen den tyt van ses aenstaende maenden , alle
neeringen ende ambachten, volgende die privilegien der burgeren, ten platten lande sal doen cesseeren, ende dit alvoorens de borgeren die wapenen afleggen. Insgelycx dat de voorsz. acte sal inhouden, dat op nyemanden eenich nadencken vallen
sal, die hem in dese saecken mit woorden ofte mit wercken eenichsins soude hebben mis- grepen ofte ontgaen. Overgelevert byde borgerhopluyden ende gecommitteerde vande burgerye, inden rade op
den stadhuyse, den xxvn. Januarii 1610. |
|||||||
|
Ilemonstrancie yande gemeen borgeren van't vendel
vanden hopman Jan Franssen van Leuwaerden, dienende ten fine 't selve uyt haren name die ma- gistraet der stadt Utrecht overgelevert mach worden, Jan. xxix. (Gelesen inden rade den 29. January 1610,) Inden eersten, dat de stadt, steden ende landen van Utrecht in hare oude vaderlycke
ende aangeboren privilegien mogen worden gemainctineert, Dat diensvolgende alle ingesetenen deser stadt gehouden sullen wesen, hem onder een
vande acht vendelen te begeven. Item , dat by ende uyt de acht vendelen alle jaer die magistraet deser stadt gecoren ende
|
|||||||
|
233
|
|||||
|
by Syne prince]. Excell. geapprobeert sal word en , ende dat in conformity vande oude vry-
heyt ende liberteyt deser stadts ingesetenen, alles naer luyt ende inhoudt vande resolutie, genomen byde magistraet ende gemeene gildebroeders deser stadt, inden jaere 13yil s op Slc Agnieten avondt. Welcke resolutie genouchlyck sal mogen worden achtervolcht, mits slellende in plaetse van
oudermans, daerinne genoempt, hopmans, ende van gildebroeders11, borgers vande acht ven- delen , mitsgaders van een jaer in 't gilt geweest te syn, een jaer onder die borger vendelen als borger gewaect te bebben. Dat van gelycken, naer ouder gewoonte, de acht bopluyden byde borgerye alle jaer ge~
stemt ende gecoren, mitsgaders den eedt byde magistraet beurluyden afgenomen sal worden. Dat inde magistraet gbeen vreemdelingen , nemaer alleen borgers , wesende mannen met
eere, staende ter goeder name ende fame, liefhebbers van't vaderlandt ende geen eygen- baetsoeckers synde, aengenomen ende geeligeert sullen worden. Item, dat tot bet schoutampt der stadt Utrecht t'elcker tyt, als bet sal comen te vaceeren,
byde voile magistraet ende acht bopluyden sal worden genomineert een persOon, daertoe ge- qualificeert synde, omme dienvolgende voorts by Syne Excell. geconfirmeert te worden. Item, dat geen officiers, ofte yemant, in 'slants dienst synde, inde magistraet sitten ofte
geeligeert sal mogen worden. Dat van gelycken nyemant inde qualite als l'iddermatich en sal moghen compareren inde
vergaderinge vande staten , wesende in 's lants i*egieringe. Dat mede totte selve vergaderinge van 'slants wegen sullen worden gecommitteert byde
magistraet ten minsten twee vuyt mere collegie. Item , dat volgende d'oude privilegien ende gebruyck, dye drye leden vande staten by be-
schryvinge gebouden sullen wesen inde staten te compareeren op haer eygen buydels ende buyten 'slandts costen, wtgesondert alleene die geene, dye buyten de provincie tot 'slandts dienste worden geemployeert, d'welcke eerlycke dachgelden sullen worden toegeleyt. Dat oock die regeeringe vande staten ofte van 't landt voortsaen niet en sal bestaen in dae-
gelycxe comparitien ofte oock in personen, die eens voor allyt daertoe worden geeligeert, maer dat achtervolgende die keyzerlicke ende oude vaderlycke privilegien van wegen bet ridderscbap alle riddermatige persoonen , soe binnen Utrecht als ten platten lande wonende, op de beschryvinge sullen mogen compareren ende jverschreven worden, gclyck oock die vande vyff capitulen sullen worden verschreven, dye alsdan uytten haeren capitulariter sullen mogen committeren, omme op de verschryvinge te compareren, sulcx als van oudts te ge- schieden plach. Dat tot dyen eynde dye daegelycxe comparerende inde staten earner, omme alle onnodige
dacbgelden te eviteren, hemluyden sullen houden voor gecasseert. Ende dat in plaetse vande selve by provisie ende tot dat naerder ordre gestelt sal syn, uyt
elck lith een ofte twee gecommitteert sal worden , d'welcke alle cleyne voorvallende saecken afF sullen mogen doen, memorie maecken vande grote saecken, ende deselve reserveeren tot die naeste beschryvinge, sonder dat van nu voortaen bet een lith uyt het ander sal mogen eligeren. Item, dat voorschreve commissie, soe lange als die nodich syn sal, alle jaer sal worden
vernieuwt, op dat by continuatie de voorsz. gecommitteerde niet meer aucthoriteyls en as- sumeeren als haer toecompt, volgende d'instructie, die heml. tot dyen eynde gelevert sal mogen worden. Item, dat alle saecken van justitie ende proceduren , die tot noch toe byde heeren staten,
ende inde staten camere syn gehandelt, omme alle onnodige costen te eviteren , sullen wor- den geremitleert aen die vanclen hove. IV. 30
|
|||||
|
234
Item, dat, omme alle jalousie tussclien die van't ridderscap ende de borgerye deser stadt
wech te nemen , ende een perpetueele eenicheyt ende Jiefde tusschen deselve te onderhouden, voorts aen alle generate ende particuliere touren vande provens ende vicaryen vande vyfF col- legien sullen hebben te cesseeren. Ende dot die twee deelen van alle vervallen provens ende vicaryen, onder deselve colle-
gien resoilcerende, op de beschryvinge by overeensternminge vande drye leden vergeven sul- len worden aen borgers kyndercn, van eerlycke ende vrome ouders gecomen synde, ofte aen andere gequalificeerde ingesetenen deses Stichts, ende bet derdendeel onder bet ridderscbap, ende dat in reguard , dat dye vande borgerye wel tweemael meerder in getale syn , als dye van 't ridderscbap. Item, dat men den incommen van deselve vervallen provens by desen tydt, soe sail be-
snyen ende tot 's landts dienste ende afdoeninge vande lasten sail employeeren , dat degeene, dye daermede vcrsyen soude mogen worden, deselve mogen gebruycken tot subsidie van haeren staet, ende niet tot dertelheyt ende sebandael van anderen, dye met soedanige provens niet en syn beghift ofte gebeneficieert. Item, dal alle vrouvven cloosters voortsaen sullen hebben heur competent getall, ende dat
die provens, vervnllende in dye nonnencloosteren, vergeven sullen worden aen die van't ridderscbap, ende de provens, vervallende inde baghyne cloosters, onder de borgerye, Ende dat oveisulex die bagbynen conventen gehouden sullen worden in sulcke ordre, als
dye nonnen conventen, ten waer geraetsaem gevonden worde, soe wel die nonnen cloosters als de bagbyne cloosters te laten versterven. Item, dat van nu voortaen de proveniers ende provenerscb dieselve proven genieten sullen,
tot dat sy hem begeven tot den echte state, ten welcken tyde deselve provens sullen commen te vaceeren, omme by anderen geimpetreert te mogen worden. Item, dat van nu voortaen deselve proveniers hare provens niet en sullen mogen aen an-
deren overdoen ofte resigneren. Item, dat niemant, eenige provens besittende ofte tractementen van eenige geestelycke goe-
deren treckende, eenige weerlycke officien sal mogen bedienen. Item, dat alle gequalificeerde borgerluyden, soo wel capabel sullen wesen tot alien officien
van't Sticbt, ?tsy schoulampten van steden, maerschalckampten ten platten landen , ende anders als edelluyden. Item , dat de magistraet beloven sal te procureren, dat op 't spoedelicxte geprocedeert sal
worden tot reclament van alle de gesloten reeckeningen , gevallen tsedert 't vertreck uyt de regieiinge vanden heere van Eraeckel, nemende voorts byde handt alle d'andere reeckenin- gen van alle d'ontfangers, noch ongesloten synde, ende soe baest als't doenlyck is, eenen perfecten staet te Jeveien vanden incommen ende lasten vande geheele provincie, ende deselve gesyen hebbende, die gemeente soe binnen als buyten die steden te soulageeren, ende vande scbattingen te ontlasten, soo veel als deselve staet sal connen lyden, Dat voorts tot bet hooren ende sluyten van deselve reekeningen , uyt elck lith ten minsten
twee sullen worden gecommitteert, daertoe bequaem synde. Item, dat alle gilden, ambachten ende neeringen in haer ordonnantien sullen worden
gemainclineert. Dat men oock nergens geen ambachten oft neeringen en sal mogen exerceeren , dan daer
van oudts deeckens ende keurmeesters syn geweest. Dat mede op *t stuck vande justitie, soe voor't hoff als voor dye vander stadt, voortsaen
sulex sal worden geleth, dat niemant oorsaeck en sal hebben , daerover met reden te clae- gen, sonder eenich respect te dragen van personen, van wat qualiteyt die oocksouden mogen syn. |
||||||
|
235
Dat van mi voorlsaen alle raetsheerschappen, die sullen comen te vacceren, byde dryeleden
opte generate verschryvinge sullen vvorden vergeven aen gequqlificeerde rechlsgeleerde, sinceer ende niet corruptibel synde. Item , dat tot verminderinge vande officianten , als oock de gaige vande selve sulcx sal
worden gelet, dat het mnch strecken tot verlichtinge vande gemeente. 'T welck aldus gedaen ofte belooft synde te sullen geschieden , sullen de borgerye ende
borgermannen , mitsgaders alle vrome ende vreetsamige ondersaten heinluyden volcomelyck houden voor gecontenteert, Presenleeiende dyenvolgende met de magistraet goet ende bloet op te setten.
|
||||||
|
■
Bericht van wegen de heeren slalen 's lanls van
Ulrecht, gedaen op sceckere recueil van alle die poinclen ende remonstrantien, soo byde acht bor- gerhopluyden van wegen de gemeene borgerye der stadt Utrecht, als by eenige vendels in't particulier op den xxi. xxvn ende xxix. Januarii, den raedt derselver sladt geexhibeert. Belangende bet eerste articule van't selve l'ecueil, mentionerende van't restablissement ende
onderhout vande oude privilegien der stadt, steden ende landen van Utrecht competeerende. Wordt daer op voor antwoort gevoucht, dat de heeren staten niet van meyninge en syn,
die vande stadt, steden ende landen, van Utrecht in hare privilegien ende gerechticbeyden le vercorten. Maer veel eer geneycht syn, deselve daerinne te mainctineren ende te stercken.
Ende alsoo byde remonslranten niet en wordt verthoont van eenige infractien, die jegens
de privilegien vande selve stadt, steden ende landen gedaen soude wesen. Soe en hebben de remonstranten dienaengaende geen doleantien te pretendeeren.
Ende wat aengaet 't tweede articule van dat alle ingesetenen der stadt Utrecht gehouden
souden wesen hem onder een vande acht vendelen te begeven. Seggen daerop dat de remonstranten alvorens gehouden souden wesen te doen blycken, dat hun
soodanich privilege ofte gerechticbeyt, daerop sy hun schynen te fundeeren , ware geacquircert. Emmers ende in alien gevallen soude daerinne onderscheyt moeten gebruyckt worden vande
personen, gelyck tot noch toe is geschiet. Commende tot die derde, vierde ende vyffde articulen, mentionerende van't verkiesen
vande magistraet ende van sekere resolutie , die genomen soude wesen inden jare 1341, op St. Agnieten avondt. Staet te considereren, dat de jegenwoordige maniere van nomineren ende stellen vande ma-
gistraet $ is conform d'ordonnantie der sladt Utrecht, by Keyser Carolus Quintus, ho. mem., als diertyt heer vanden lande Van Utrecht, inden jaere xvc ende vyftich gearresteert. Sedert welcken tyt deselve forme altyts onverbreecklyk geobserveert is geweest.
Wesende oock deselve voet geconfirmeert by het contract met Syne princel. Excell. dien
aengaende gemaeckt. Sulcx dat die veranderinge vandyen nyet alleenlyck directelyck soude stryden jegens d'ordon-
30*
|
||||||
|
236
nantie ende contract voorsz., endo oock jegens die continuele ende iinmemoriale observantie
tot nocli toe uniformiter geuseert. Maer dat oock daer deur fades et stalm republicae soude vvorden gemuteert, 't welck oni
verscheyden consideratien in alle republycquen ten hoochsten is periculeus. Sonder dat te Ietten staet op de voorsz. resolutie vanden jaere 1341.
Als die welcke deur de ordonnancie voorsz, ende het immemorial ghebruyck daer op ghe~
volcht, is geabrogeert. Nopende 't vie articule is men te vreden, dat tot de magistraet aengenomen ende geeligeert
worden, gequalificeerde personen, liefhebbers van ?t vaderlandt ende professie doende vande gereformeerde religie. Beroerende bet VHe articule seggen de heeren staten , clal 't vergeven van 'i schoutampt der
stadt Utrecht altyts heeft gecompeteert den heere vanden lande. Den welcken oock altyts in possessie geweest is t'aller tyt, als het gevaceert heeft 'tselve te
confereren. Sonder dat die vande stadt oft hopluyden sullen connen verthoonen tot het vergeven van
'tselve schoutampt, cenige gerechticheyt oft possessie oyt gebadt ofte geexerccert te hebben. Sulcx dat der remonstranten voorstel dienaengaende is sonder fundament.
Belangende het vme articule, sal hisgelycx niet verthoont cunnen worden, dat cenige of-
ficiers ofte in 'slants dienst svnde byde ordonnanlie, privilegien ofte andersins vande bedie- ning vande magistraet gesecludeert worden. Maer worden daervan alleenlyck uytgesloten personen, in vreemde heeren diensten wesende.
Inder vougen dat 't selve voorstel alleenlyck tot persoonen, in vreemde heeren diensten
synde, gerestringeert behoort te werden. Overslaende het IXC ende xc articule, als devvelcke in vougen aldaer geroert worden, geobserveert,
Gelyck oock op beschryvingen geobserveert wordt ?tgunt in't xie articule werdt voorgestelt.
Nopende het xn% xm% xive ende xve articulen , byde welcke wordt gemoveert, dat de
regieringe vande staten ofte van 't lant voortsaen nyet en soude bestaen in dagelycxe compaiitien, ofte oock in personen, die eens voor altyt daertoe werden geeligeert, dat alle riddermatige personen op beschry\inge souden mogen compareren ende verschreven worden, gelyck mede verschreven souden worden die vande vyff capittelen, die alsdan capitulariter uytten haren souden committeren , omme op de beschryvinge te erschynen, e/c. Seggen de heeren staten , dat d'ordinaris gedeputeerde, omme des landts voorvallende
saecken, die geen uytstel kunnen lyden , het stuck vande religie ten platten lande, 't stuck vande contribution ende policien ten platten lande, volgens d'ordonnantien ende instructien, daervan synde , te beleyden nyet gemi'st en mogen worden. Soe andersins alle occurrerende saecken, tot nadeel vanden lande, souden lopen desert.
Welcke ccllegie vande ordinaris gedeputeerde bestaende is in negen persoonen, te weten ,
uyt elcke staet drye. Vande welcke, te weten die van wcgen de geeligeerden ende ridderschappe, compareren
alle half jaer een wordt verandert. Ende wat belangt den staet vande geeligeerde, comt in consideratie, dat, indien regart
wordt geobserveert, die forme, byden lantraet op den iv. Aprilis 1582 geprescribeert, ende byde stadt Utrecht geaccepteert ende aengenomen. Wesende deselve insgelycx byde ridderschappe geavoyeert.
Vermeldende, dat byde magistraet derselver stadt genomineert sullen worden eenige-per-
soonen vande vyff collegien , ende dat uytte selve personen byde ridderschappe ende andere steden , die bequaemste sullen worden geeligeert ende by Syne Excell. geapprobeerU |
||||
|
237
Welcke persooncn alsoo geeligeert ende geapprobeert synde, sullen representeeren den eer-
sten staet vanden lande ven Utrecht. Ende terwyle de geeligeerde in conformity vande voorsz. resolutie byde magistraet geno-
mineert ende byde heeren staten geeligeert, ende by Syne Excell. geapprobeert synde. Dat deselve geeligeerde, uyt crachte vande voorsz. nominatie, electie ende approbate, syn
representerende den eersten staet vanden lande. Ende consequentelyck oock uyt crachte vande voorsz. resolutie vanden landraet, geauctho-
riseert omtne op beschryvinge der heeren staten in dier qualite te compareren. Soe strydt het directelyck , jegens deselve resolutie, byde voorsz. magistraet bevvillicht ende
oock tegens de continuele observance, tot noch toe gebruyct, dat men als nu een ander voet nopende den staet vande geeligeerde soude willen invoeren. Ofte dat men soude willen pretendeeren , dat de geeligeerde byde magistraet gerevoceert
soude mogen worden. Geconsidereert, dat deselve byde staten, op nominatie vande stadt, omme den eersten
staet vanden lande te representeren als voren, worden geeligeert. Dat de magistraet der stadt Utrecht, alleenlyck representeert een lith vanden derden staet.
Ende dat kennelyck is, quod'par in parent non habet impenum.
Sulcx dat de magistraet over de geeligeerden notoirlyck nyet en heeft te disponeeren.
Ofte altereren den voet tot noch toe, vermogens voorgaende resolutie, nopende deselve
geobserveert. Gelyck mede deselve magistraet nyet toe en staet, hun te intromitteeren, die beschryvinge
van die vande ridderschappe oft designatie te willen doen, welck riddermatige personen men sal hebben te verschryven ofie nyet. Aenschouw genomen, dat die ridderschap altyts vry gestaen heeft, ende dat sy oock in
continuele possessie syn geweest, tot augmentatie van haer lith, selfs eenige riddermatige persoonen te nomineren , ende den heeren staten te presenteren. Sonder die vande magistraet ofte eenige andere leden in regardt vande selve nominatie oyt
geagnosceert ofte erkent te hebben. Waeromme die vande ridderschappe oock verclaeren van egheene meninge te syn, 'tselve
poinct, als rakende 't recht hun jure naturae competeerende, te submitteren ofte dien aen- gaende eenich redressement te verwachten. Mils 'twelck comende tot het xvr articule, seggen de heeren staten voorn. dat alle sae-
cken van justitie aen den ord* reenter worden gerenvoyeert, ten ware deselve waeren con- cernerende staten penningen, leckendyck ofte zeedyck , ofte andere saecken, den heeren staten in conformite vande ordonnantien ende instructien, daervan synde alleen gereserveert. Opte xvn% xvia% XIXC, XX0 ende xxr articulen seggen de heeren staten, dat nopende't
confereeren vande prebenden wordt geobserveert den contracte vanden jare 1579. Sulcx dat die vande stadt Utrecht nyet en cunnen weesen gefundeert, contrarie denselve
contracte meer toui'en vande vaceerende prebenden te genieten, als hun byden selven con* tracte is toegevoucht. Ende wat aengaet die dartelheyt, schandalen ende andere quade manieren, hide selve
articulen geroert, verclaeren de heeren staten wel genegen te wesen, deselve te doen be- teren ende beletten. Belangende het XXlle articule, seggen de heeren staten, dat in respecte vande jouffrouwen
convente, 't selve articule, al soe wert geuseert, maer wat aengaet de canonicken , deselve heeft sedert de naerder Unie altyt vry gestaen, hun inde echte state te begeven, ende hun prebenden le behouden. |
||||
|
238
|
|||||
|
Nopende die resignatien, in 't xxille articule vermelt, staet te considereren, dat deselve/wre
communi syn gepermitteert. Mils dat die gedaen worden volgende die statuten vande capittele ende ordonnantien vande
staten, tot dyen eynde geintroduceert. Seggende voorls, op 't xxivc nyet bevonden te worden, dat yemanden provens ofte gees-
telycke goederen genietende by eenige ordonnantien ofte contraeten vande bedieninge vande weerlycke efficien worden gesecludeert. Ende dat syiuyden consequentelyck, soe in, conformity vande naerder Unie als die usantie
daerop gevolcht, daertoe syn admissibel. Belangende het xxve articule, seggen de heeren staten, dat in't vergeven vande ampten,
aldaer geroert, principalicken wert geleth op de qualificatie, bequaemheyt ende meriten vande persoonen, die met deselve ampten offte officien worden voorsien. Daelende tot bet xxvr ende xxvir articule, staet te letten, dat alle de reeckeningen, tot
den jare 1609 toe, wettelyck ende naer bebooren syn gehoort ende gesloten. Ende dat nyemant, sulcx competeerende, daervan visie wordt geweygert.
Dat oock tot bet booren ende sluyten vande groote reekeningen , van importantle zynde ,
commen ujt yeder Jith drye, mitsgaders alle die steden, ende over die cleyne reekeningen uyt yeder lith een , mil de clercq ter stede, die de penne voert. Op 't xxvinc articule verclaeren de heeren staten daertoe geneycht ende willicb te weesen.
Dan wat aengaet het xxixe articule, sustineren de Edelen ende anderen, ten platten lancle
residerende, dat die vande platte landen bebooren te continueeren inde ambachten ende neringen , by bun tot noch toe gedaen. Als wesende deselve personen, soewel ondersaten vande provincie van Utrecht, ende in
alles contribueerende als d'inwoonders der stadt Utrecht. Belangende het xxxe ende xxxie articule, verclai'en de heeren staten daertoe geneycht te
sya t gelyck oock tot de raelsbeerschappen, byde drye staten op beschryvinge genomineert, ende by Syne Excell. gecommitteert wordt. Nopende bet xxxnB, seggen de heeren staten sulcx te mogen lyden, mits dat men OYeral
discretie sal dragen van yders lasten , moeyten ende arbeyt. Belangende het xxxine, wordt 't selve gelaten ter discretie, als't welck van outs dan dus
dan soe gebruyct is gevveest. Verclaerende die vande ridderscbappen noyt gesocht oft geaffecteert te hebben, gelyck sy
oock noch nyet en doen, eerste borgermeester te weesen. Persisteerende nieltemin by hare gerechticheyt voor haer ende hare nacomelingen , omme
daertoe geemployeert te mogen werden. Passeerende als hier voren wederleyt het xxxive articule, seggen de heeren staten op't
XXXV6, dat de redenen in ?t selve articule aengetogen, nyet en syn suffisant, omme sooda- nige extraordinarisse verandering vande magistraet buyten tyts te doen. Overslaende als hiervoren geresolveert het xxxvr articule.
Ende debatteerende als al te generael, ende strydende jegens lants dienste ende welvaren,
ende jegens die usantie, tot noch toe gebruyct, den inhouden van 't XXXVII" articule. Commende tot het xxxvnT, wordt hetselve gelaten ter discretie, nae dat de officien van
nature ende importantien syn. Debatteerende, omme redenen in't xxxvu" articule geroert, den inhoude van 't xxxixe.
Seggen de heeren staten op 't XLe, dat men ?t welvaren van't gemene vaderlandt in 't ge-
nerael , ende nyet alleen van een lith mit seclusie van d'anderen behoort te betrachten. Employeerende jegens het xue, 'tgunt op't xxtxe is geseyl.
|
|||||
|
239
|
|||||
|
Seggen de heeren staten op *t 3X0% dat Syne Excell. meriteert in alle manieren gerespec-
teert ende in gebeurlycke authoriteyt geliouden te werden, sulcx seer geerne tot Syne Excel!, selfs rapporteerende. Overslaende, als hier voren wederleyt, bet XLnr9 ende xnvc articulen, als by provisie op
de ernstige instantie vande magistraet al geschiet synde. Seggen de heeren staten op 't xlv% dat men in regard vande middelen, aldaer aengetogen,
dient te overleggen ende beramen sulcken voet, als tot meesten prouffyt ende oirbaer vanden lande bevonden sal worden te strecken. ■--------------------------------------------------------------------------------------------------------
De Ho. Mog. heeren Staten Generael aen den Magi-
slrael der slaclt Ulrecht, Mart. xxxv. Erentfeste etc. Wy hadden vertrouwt, dat achtervolgende den afscheyt U L. gedeputeerden
U L. gedepen ende vande gemeente van Utrecht, den 18. deses tot Woerden by geschrifte ge- geven , U L. de diflerenten ende questieuse poineten ten wedersyden gemoveert, ende't gene tot goede verseekeringe vande toecomende ruste ende eenicheyt binnen Utrecht, mitsgaders tot welstant van't lantschap ende vande selve stad nodich is, gestelt soude hebben tot ken* nisse ende decisie vande heeren ambassadeurs vande Coningen van Vranckryck ende van Groot-Brittagne, van ons, Syn Ex cell, ende rade van state, gelyck gedaen hebben die heeren. geeligeerde ridderschap ende steden 's lants van Utrecht. Maer alsoe U L. syn gebleven ia gebreeke , ende de saecken langer egeen uytstel mogen lyden , sonder grote prejudicie ende ondienst vanden lande, hebben daeromme met advis vande welgemelte heeren ambassadeurs, van Syne Excell. ende rade van state, nodich gevonden U L. serieuselyck wederom te ver- maenen , de voorsz. submissie als 'noch te willen doen, ende daermede haere gedepcn in competenten getale met volcomen last alhier schicken , preciselyck binnen vier daegen nae dato deses, als wanneer sonder uytstel de voorsz. submissie ende decisie vande voorsz. dif- ferenten in conformite vande Unie , byde hant genomen ende gedaen sal worden naer be- horen, ten ware dat U L. liever hadde, dat de differenten mette staten vande selve landen binnen Utrecht werden afgehandelt, in welcken gevalle wy d'andere leden daertoe sullen be- wegen, maer dat wy verstaen , dat U L. inde stadt sullen ontfangen vier goede cornpagnien soldaten, opdat wy mogen versekert syn, dat die heeren staten van Utrecht haere officiers eade dienaers in volkomen versekeringe, volgende de rechten ende vryheden vanden lande sullen mogen besoigneren, aldaer wesen ende converseeren, oock passeren ende repasseren, naer haer gelieven; ende dat van gelycken alle goede borgers ende ingesetenen van Utrecht, jegens alle populaire confusien ende disordren, soo nopende hare personen ende goederen te beter mogen versekert wesen, verstaende, dat U L. ondertusschen sullen desisteren ende doen desisteren van alle datelicheyt ende nieuwicheden , omme alle vorder inconve- nienten ende ondienst vanden lande voor te comen. Daerop ons verlatende ende UL. re* scriptie verwachtende, bevelen UL., Erentfeste e/c, inde protectie vanden Almogende. Uytten Hoge, den xxtv. Mcerte 1610. |
|||||
|
240
|
|||||||
|
Commissie van den Mag'slraet van Utrecht, wegens de
defensie dcr sladl, Mart. xxvu. De heeren burgermeesteren, schepenen ende raden der stadt Utrecht, hebben gecommit-
teert ende committeren by dcsen: Barlholomeus vanWeede, mr, Marcelis van Noort, Jacob Aertsz. van Wyckerslooth, Adriaen
Fredricksz*, Marten Gerritsz., GerritObyn, Reynier Vereem, Cornells Petersz Swanenburch, Jacob Wouters Lieftingh , Pauwels Glaesz. Verriet, Johan Anthonisz. Wttewaell, Henrick Gysbertsz. de Jonge, Claes Petersz. vande Vogelaer, Dirck Jansz. Amathe, Evert van Buy- tendyck, monsr Logier, Bruno van Cuyck, onse medeburgeren d'selve oock expresselicken ordonneerende ende belastende, omme neffens Jonckhr Jacob vander Maelh, schepen, ende Bruno Vosch, raet inder tyt deser stadt, die mede by desen daertoe specialycken worden gecommitteert t'adviseeren, diligenteeren ende te helpen vorderen, alles wes tot defensie vande stadt eenichsins dienlyck ende nodich sal syn, belovende alles wes by deselve sail worden gedaen ende goetgevonden, tot defensie deser stadt, mitsgaders het gunt alreede by d'selve is gedaen ende goetgevonden, daertoe wy oock haer expresselicken gelast hebben, goet ende van weerden te sullen houden, belovende oock deselve van alle swaricheyden van- dyen te bevryden. Aldus gedaen inden raide deser stadt, op den XXVH. Marty 1610. |
|||||||
|
JUissive van de Magislraet van Utrecht, aen de Stalen
Generael, April xm. Hooch Mogende, Edele, Welgeboren, Hoochgeleer.de ende seer voorsienige heeren.
Wy en hebben niet connen naelaten Uwer Ho. Mog. te adverteeren, dat dagelicx rneer
ende nieer nyewicheyts ende indracht geschiet tegens de rechte sin ende nieninge vande overcompste, daerop wy die guarnisoenen binnen Utrecht hebben geadmitteert, soo ons nyet alleen in't incomen vande garnisoenen, sonder voorgaende bespreck ende tot groot pericule Aran bloetstortinge, bejegent is geweest, dat de soldaten hebben ingenomen de merckt, stad- huys ende de vier stadtspoorten ? ende daer nae wederom , dat men de wacht vande burgerye soude doen cesseren , maer wordt onse burgcrmeesters althans geweygert het woordt, gelyck hemluyden 't selve jegenwoordich nyet gegeven en wordt, sulex dat by brant oft ander in- convenienten , de magistraet by huis sullen moeten blyven, sonder daerinne te cunnen re- medieeren , ende want sulex streckt tegens alle reden , insonderheyt soe oock by tyde van Due d'Alva ende andere gouverneurs, de burgemeesters vande stadt altyt'twoort hebben ge- hadt, gelyck oock by tyde vande Spaensche garnisoenen, de burgers continuelyck hebben gewaeckt, soe is ons seer ernstich ende vruntlick versouck, dat uwer Ho. Mog. hierinne be- lieven te versien, dat ons ende onse burgeren eenich redelyck contentement mach geschieden, opdat alle voirder naedencken ende mistrouwen wech genomen wordt ; versouckende insge- lycx, dat uwer Ho. Mog. eenige tyt believe te prefigeeren, tot decisie vande poincten dif- ferentiael, daertoe wy ons ten lancksten binnen een maent vermeenen geprepareert te heb- ben , wesende overbodich om aenstonts te voltrecken, d'acte van submissie, in conformity van d'overcompste ende resolutie, in Jutfaes genomen, ende opdat de saecke eens wel ende met rype deliberatie nae een yeders recht ende gerechticheyt afgedaen soude mogen worden, soo is insgelycx ons instantelyck versouck, dat uwe Ho. Mog. tegens den dach, die geprefi- |
|||||||
|
241
|
|||||||
|
geert sal worden, mede gelieven te doen verschryven de gecommilteerdens vande voOrnaempste
hooftsteden der geunieerde provintien, aen dewelcke ofte eenige vandien, wy oick tot dyen. fyne van menonge syn te schryven, ende opdat te meerder rust ende eenicheyt gefoveert sonde mogen worden, ende alle bitterheyt ende rencoeur in vergetenheyt gestelt, soo sullen uwer Ho. Mog. gelieven te doen cesseeren de voorder vercopinge van die missive, daerby die regierders der sladt Utrecht ende de ingesetenen vandyen in't generael, soo enorinelycken worden getauxeert ende gediflameert apparentelyck door quade rapporten ende passien vanden geenen , die deselve soucken t'onderdrucken, wy sullen alsdan terstont van gelycken doen het Cort vertooch, in druck wtgegeven, van't gene in Utrecht is gepasseert, volgens de begeerte vande heeren raden van state, op huyden inde vergadering vande magistraet deur haeren secretaris gedaen, uwer Ho. Mog. verseckerende (hoewel per avontueren andere sinistre advertentien geschieden), dat wy nyet anders en sullen trachten, als tot accort ende goede eenicheyt, des aen d'andere sycie van gelycken behoort te geschieden, op alle't welcke wy sullen verwachten eene vruchtbaere resolutie van uwer Ho. Mog., biddende den Almogende, Hooch Mogende, Edele Welgeboren, Hoochgeleerde ende voorsienige heeren, uwer Ho. Mog,
te conserveeren in hooge ende voorspoedige gouvernemente, Geschreven t'Utrecht, desen xrn. Aprilis, 1610, stiloveteri. Onder slont: Uwer Ho, Mog.
goetwillige borgermeesteren, schepenen ende raedt der stadt Utrecht, geteeckent: J. de Leeuoam. Supersoriptie: Hooch Mogende, etc., myn heeren die staten generael der vereenlchde
Kederlanden in 's Gravenhage, |
|||||||
|
Missive vande Ho. Mog heeren slaten generael aen de
heeren staten vande particuliere provintien, tot ju> stificatie vande dadelycke proceduren, die heurer Ho. Mog. ghenootdruckt syn jcghens de stadt Utrecht etc. voor te nemen H. Edele, Erentfeste, Hoochgeleerde, vrorae ende seer voorsichtighe heeren, besundere goede
vrunden. T'is kennelyck dat inde eerste thien ofte twaelf jaeren, nae dat gemaeckt was de naerdere Unie tot Utrecht, tot verscheyden malen binnen de stadt van Utrecht door eenighe twistgierighe , ongheruste ende andere quade menschen, veele nieuwicheden ende ongeregelt- heden by oproer ende mette wapenen voorghenomen syn gheweest, ende dat deselve met veele moeyten, swaricheden, ende costen neder gheleyt ende beslicht synde, gheheel onder de voet gehouden syn gheweest met goede ordre , soo inde stadt, steden, als platte Janden van Utrecht, ongheveerlick twee ende twintich jaeren , deur het goet beleyt van Syne Excel], als gouverneur, ende die wettelycke regeringhe vande geeligeerden uyt de collegien, de rid- derschap ende ghedeputeerden uyt de magistral en, ende regierders vande stadt ende steden van Utrecht, staten vande selve landtschap, uytghesondert dat inden jaere XVIC ende $e$, als den marquis Spinola met groote leghers, van wcghen den Coninck van Spaignien, ende den eertshertogen , trachtende was te passeren de riviercn vande Wael ende Yssel, eenighe nieuwe begintselen van opioerten inde voorsz. stadt haer openbaerden, niet sonder apparent {*) 'sGravenhaghe, Hillebr. Jacuisz., 1010, 4°.
iv. n
|
|||||||
|
242
loedoen vanden ghenen, die der vereenichde landen onderganck altyts hebben begheert.
Welcke begintselen deur bet credyt, couragie, ende goet heleyt vanden ghenen doen ter tydt (uyt de voorneemste vande ridderschap der voorsz. landen) in regieringe vande stadt wesende, werden gestilt. Dan inde maent van Januario lestleden, hebben de voorsz onghe- ruste ende quade menschen, met seer groote apparentie van een extraordinaris quaet voor- nemen jegbens den staet vanden lande, ende de ware cbristelycke religie te weghe gebiacht dat eenige vande ghemeente, meest tot nieuwicheden ende veranderinghe inde regieringhe, ende consequentelick tot ruyne ende onderganck vande lantschap van Utrecht, ende vervol- gbens oock vande andere vereenichde landen trachtende, hem in wapenen begeven hebben, vm burgermeesteren, scbepenen ende raedt (die omtrent vier maenden te vooren , nae de ordre opte ghemaeckte ende besworen handelinghe inde naeste twintich jaren gebruyckt, wet- telyck ghenomineert bjden heeren staten vande landen geeligeert, ende by Syne Excell. ghe- confirmeert waeren, omme totten eersten Octobris inden loopenden jare xnc ende thien te dienen) gewapender handt te doen verlaten hare voorsz. wettelycke beroepinghe: hebbende voorts in wapenen synde gbewilt dat tot burgermeesteren, sehepenen ende raedt ghestelt souden worden, sulcke, als sy tot wtvoeringhe van hare quade wille goet vonden. Ende hoe- wel daerinne by Syne Excell. met goetbevinden vande heeren staten generael (omme meerder swaricheden ende inconvenienten voor te coinen) toch met groote becommernisse was bewil- licht, op vast vertrouwen dat volghende de beloften ende verclaringhe vanden ghenen die 'tselve voorderden, daer mede de ghemeente ende de voorsz, stadt in ruste ghestelt soude worden. Soo hebben nochtans de voorsz. ongeruste ende quade menschen verder te weghe ghebrocht, dat de ghemeente uyt de wapenen niet en heeft willen scheyden , voor ende aleer met dreygementen ende andere onbehooilicke proceduren eenighe middelen van con- tribution ende ommeslaghen tot der landen delensie ende betalinge vanden volcke van oor- loghe, wettelyck nae der landen rechten inne ghewillicht, waren afghestelt. Waer nae Syne Excell. ende eenighe gecommitteerden , soo uyt de vergaderinghe vande heeren staten gene- rael, als raden van state, inde stadt Utrecht ghesonden synde omme de saecken met alle ghevoughlickheydt te rechten, oock de burgeren ende ghemeente in ruste ende eenicheydt te stellen ende houden. Is door aenporringe vande voorsa. quaetwillighe ende ongheruste men- schen, van quaet tot erger gaende, daer toe de saecke belejt. Dat tot veischeyden reysen , soo by nachte als by dage, eenige vande quaetwillighe gemeente haer inde wapenen bege- ven, andere haere melburgeis daertoe ghedwongen, de vendelen tot oproerte ende commotie nyt ghesteecken, ende veele insolentien ende dreyghementen ghepleecht ende ghedaen heb- ben, eenige vande vergaderinghe der heeren staten van Utrecht openbaere fortse aenghedaen, hen gevanteert denselven , ende andere wt net logement van Syne Excell. met fortse te sul- len halen, hebbende oock met groote vermetelheyt van syne Excell. ende den gecommit- teerden vande heeren staten precise ghewilt binnen dien dach gheaccprdeert le hebben Vgbeene syluyden waeren voortsiellende opte fundamentale saecken van regieringe der voorsz. landtschap: stroyende voorts onder de gemeente verscheyden versierde ende onwaerachtighe calumnien ende tydinghcn: Den eenen dach datmen volck van oorloghe inde stadt wilde brenghen, denanderen, dat in veischeyden andere steden vande vereenichde landen, gelycke commotie, oproerte ende faclie was aenghevangen, als by henluyden, ende oock dat tot Leeuwaerden de burgeren metten sweerde waren gheeicuteert, om dat syluyden het ampt vande burgermeesteren badden aenghenomen, hebbende oock tot meermalen, soo in publi- que vergaderingen als anderssins den gecommitteerden vande heeren staten met onbehooilycke ende verachtelycke manieren bejegent, ende bewillicht synde by tusschenspreecken van Syne Excell. ende den voorsz. gecommitteerden, dat tot houdiuge van eene vrye vergaderinge i ■,
|
||||
|
242
vande heeren staten van Ulreclit, een yeghelick vande selve in vryheydt ter vergaderinghe
binnen de stadt Utrecht soude moghen versehynen, vryelvck besoigneren, converseren, con>- men, blyven ende vertrecken in ende uyt de stadt, 't selve daernae by Syne Excell. ende den gecomniitteerden by gheschrifte gestelt synde , is onbehoorlyck ghedifficuiteert gbeweest; jae lestelyck de saecken tot sulcken insolentie gebracht , dat eenighe vande regierders selfs hebben verclaert dat de ghemeente, Syne ExcelL ende den gecomniitteerden vande heeren staten generael uyt de stadt niet en conden laten vertrecken, oock gewilt dat Syne Excell. vanden eedt aen de heeren staten generael ende den heeren staten van Utrecht, opte coin- missie ende instructie van het gouvernement vande landtschap van Utrecht ghedaen, soude worden ontslaghen. Alle welcke enorme ende onbehoorlycke procedueren den heeren staten generael beweeght hebben, daerop mette heeren ambassadeurs vande Coninghen van Vranck- ryck ende Groot-Brittannien, eensamentlyck den raedt van state, tot conservatie vande pa* blicque authoriteyt, onderhoudinghe vande besworen Unie ende tractaten (wesende naest Godt het principaelste fundamendt vande behoudenisse deser landen) mitsgadcrs de defensie vanden gheoppresseerden, rypelyck te consulteeren ende te resolveren, hen metten voorsz. heeren ambassadeurs ende raeden van state binnen der stede van Woerden te transporteren , ende aldaer te beschryven Syne Excell, met syn beer broeder prince Ilendrick, eensament* lyck den gecommitteerden , soo uyt de vergaderinghe vande heeren staten generael ende raden van state tot Utreclit wesende, mette gheeligeerde ridderschap ende ghedeputeerden vande stadt ende steden van Utrecht: dewelckc aldaer comparerende, was byden heeren ambassa- deurs , staten generael, Syne Excell. ende raden van state gearbeyt tot nederlegginge ofte submissie vande questieuse ofte diflerentiale poincten byde respective contendenten ghemo- veert, omme byde voorsz. t'samentlycke vergaderinghe promptelyck afghedaen ende beslicht le moghen worden. Waertoe de heeren geeligeerden, ridderschap ende gedeputeerden vande \ier steden 's landts van Utrecht haer hebben laten bewegen , maer waren in ghebreke ghe- bleven de gedeputeerden vande stadt van Utrecht, die instance deden dat Syne Excell weder inde voorsz. stadt soude commen , om aldaer (*t welck soo veel te seggen was als onder'tghe- welt van hare wapenen) de difFerenten alleen te dccideren. Ende deselve serieuselyck by inonde ende geschrifle vermaent svnde , omme niet te trachten Syne ExcelL alleen daermede te willen beswaren, hadden aenghenomen goet rapport te doen aen denghenen, byden welcken syluyden waren ghedeputeert. Ende daerop die vergaderinghe van Woerden gbe- scheyden synde, hadden die van Utrecht ghevilipendeeit die auctoriteyt ende moeyten vande voorsz. heeren ambassadeurs, de generaliteyt ende raedt van state, sonder eenich antwoort aenden selven op't voorsz. afscheyt te senden, alleenhck geschreven eenen imperlinenten en insuffisanten brieff aen Syn Excell. Waerop hyden voorsz. heeren ambassadeurs, staten ge* nerael, Syne Excell. ende raden van state, van nicuws rypelyck geleth synde, was omme alle voldoens wille goet gevonden, nochmaels aen de ghestelde regierders dcr stadt Utrecht te schryven, dat syluyden hen souden willen reguleren nae't voorsz. afscheyt tot Woerden gegeven, ten ware syluyden beter vonden , dat de questieuse saecke binnen de stadt Utrecht staetsghewyse soude worden ghetracteert, datmen 't selve goet soude vinden , midts dat sy- luyden in garnisoen souden ontfanghen vier goede compaignien soldaten, omme in vryheydt ende sonder pericule van confusie aldaer te moghen besoigneren, ende oock omme de goede inwoonderen ende burgeren vande stadt Utrecht van periculen , schadeu , ende onbehoorlycke proceduren, voor hare personen ende goederen te beschermen. Waerop inpertinentelick ende stuckgewyse eene insufHsante antwoorde, tot verminderinge vande publicque auctoriteyt, de besworen Unie ende tractaten gesonden synde, ende daerentusscnen gcnrbeydt wordende, deur het senden inde naegebuere steden , omme haren qua den corns te doen goetvinden. si*
|
||||
|
244
|
|||||||
|
Is daerop wederom vergaderinge ende deliberate ghehonden, ende eyntelyck gheresolveert de
voorsz. proceduerea met authoriteyt ende metier daet te rechten: Waervan wy uwe E. wel hebben willen adverteren, onime alle quade informatien ende rapporten voor te commen , ende volcomelick te doen verstaen die wettighe oorsaecke, waerotn noodich bevonden is de voorsz. enorme , exorbitante ende onbehoorlycke datelicheyden metier daet te doen repare- ren ende rechten. Den Almogende biddende, Edele, Erentfeste, Hoochgeleerde, vrome ende seer voorsichtighe heeren besundere goede vrunden, UE. te houden in syne heylige protectie. Wt 's Gravenhaghe, den dertichsten Meerte 1610. G. Biesman, Vr. UE. goede vrunden , die staten generael der vereenichde Nederlanden ,
Ter ordonnantie vande selve, C. Aerssen.
|
|||||||
|
Cort Verloocli \an 't gene onlancx Lumen Utrecht
ghepasseert is f). AIzoo van ouden tyden de stadt, steden ende landen van Utrecht gheregiert zyn geweest by drie
leden, representerende de staten vanden selven lande, als te weten de geestelycheden (nu ge- noempt de geeligeerdcn) hel ridderschap, ende de stadt van Utrecht mette andere steden, wesende drye besondere ende onvermengelde leden ; So is't noghtans ghebeurt, dat van eenighe jaren herwaerts de geeligeerden ende ridderschap geusurpeert ende aen haer alleen genomen hebben, het verkiesen ende stellen vande magistraet: ?t welck nochtans also niet en behoorde, ende hebben daerinne sulex gheprocedeert, dat zy die eersle ende voornaemste plaetse aen haerghetogen heb- ben , makende altyts den eersten borghermeester eenen vande ridderschap voorsz., mede we- sende een lithmaet van het tweede lith , ende inde andere voorts meest stellende hare sup- poosten ende ghebeneficieerden, sulex dat de magistraet dependeerende vande twee voorsz* leden, anders niet en conden ghedoen, dan 't geene deselve twee leden belieffden. Waer wt ghevolcht is, dat de stadt van Utrecht van outs altoos gheweest synde een substantieel ende bet voornaemste lith vanden selven lande, niet alleen in verminderinghe van hare qualiteyt ende tot cleynachtighen ghebracht is: maer cock merckelycke schade dienthalven gheleden heeft, overmits deselve totte generaliteyt meer heeft moeten geven, in regardt vande groote geestelycke goederen daerin wesende, sonder nochtans yet daervan te ghenieten, selffs niet tot onderhoudt vanden predicanten ende schole , ymmers niet, op verre na bastant wesende totte lasten vandien, waertoe het gebrekende wtte middelen ten oorloghe gedestineert, ende wt stadts comptoir tot groote beswaernisse vande goede ghemeente heeft moeten vervult worden. Dat oock de ridderschap de neeringhen wt de stadt heeft ghetoghen, ende op het plat te landt gebracht. Boven 't wclcke de voorsz. twee leden de voorn. stadt noch van hare privi- legien beroofFden, die voor deselve spraken wtte magistraet setten , alle saken die den lande betrefFen, by weynige verbandelden, de middelen ten oorloghe ghedestineert, eensdeels on- nuttelyck, ende tot haer eyghen prouffyt dispendeerden, de justitie onder de voeten traden, den hove provinciael in't executeeren van hare instructie wederstonden, onghequaliGceerde personen, deur gunst ende om gelt met officien versaghen. Alle wclcke manieren van doen de ghemeente, naer langhe patientie,. onlydeljck wesende, syn ten lesten nae verscheyden oot- moedighe supplicatien ende vertooghen, daer over sonder verhoort te worden, ende van hare overgheleverde remonstrantien ende de justification, daer annex, berooft blyvende: ghenootdruckt 1
(') Utrecht, Hebuk. van Borcclo , 1610, m 4°. |
|||||||
|
245
|
|||||
|
gheworden met sulcke middelen daerinne te versien, als zy t'anderen tyden, Op het inneha-
len ende installeren van dese jeghenwoordighe twee leden ghebruyckt hadden. Ende hebben. naer dat de voorgaende magistraet, haer selven badden gbehouden voor ontslagen , ghehaert ende ghecoren een nieuwe magistraet, volgens de privilegien vanden lande. Die oock by zyndei* ExceUentie als stadhouder behoorlycken is gbeapprobeert. 't Welck also gbeschiet synde, ende de gbemeente verlangende tot haere meeste versekertheyt, eenich redres, soulagement ende verlichtinghe inde voor gheroerde mishandelinghe ende onderdruckingen, hebben ver- socht eenige augmentatie ende veranderinghe inde twee voornoemde andere leden. Waer afF het eerste oock van outs veranderlyek, ende de gecommitteerde persoonen revocabel waeren. Ende de beschryvinge van het tvveede lith altyt, ende van alien ouden tyden, bydestadthou- ders inder tyt ghedaen plach te worden, volgliende d\)ude gebruycken, daervan synde. Versoekende oock ten selven eynde het recolement vande reekeninghen van ccnighe voorgaende
jaren, daervan de stadt noyt eenige rapporlen ghedaen, noch dnbbelde vandien, als van outs plach te geschieden, ghelevert en waren, ende oversulcx dies ghene kennisse en conden hebben. 't Welcke byde twee leden cpialyck wesende verstaen ende ghenomen: hebben de magistraet ende de gbemeente om. vredes ende rusten wllle, nae vele ende verscheyden communicatiea daer over ghehouden , eyntelyck gepresenteert alle differentiate poincten te laten beslechteu by weghen vande ordinaris juslkie, ofte alle't selve te verblyven aen zyne princel. ExcelL als stadhouder, ende de heeren staten van Hollant, als haere aldernaeste nabuyren, ende de beste kennisse hebbende van haere ghelegentheyt, begeerende te continueeren in alle noodighe contribulien tot dienste vanden lande, onderhoudinghe vande Unie, ende hanthoudinghe vande waere Christelycke ghereformeerde religie, mitsgaders die privilegien vanden lande. Wt alle *t welcke dan alle de werelt wel verstaen can, dat dese presentatien meer als souffisant, re- delyck ende deuchdelyck syn, ende dat de heeren staten generael, noch yemant anders, hem dese saecke en hadden te intromitteren, in conformite vande naerder Unie, veel min eenige feytelycke attentaten ofte hostiliteyt te bethonen, teghen de stadt, borgeren ende ingesetenen vandien. Mitsgaders die goede opghesetenen ende huyslieden ten platten lande, die goet ende bloet, ende alle hare middeleu tot defensie vande ghemeene sake tot noch toe soo ghe* trouwelyck opgheset hebben. Protesterende voor Godt ende de werelt, over alle onheylen, schaden , moeyten , costen ende beswaernissen , die de stadt ende lantschap evenwel soude mo- ghen aenghedaen worden, ___________ Poincten differenliael, byde magislraet der stadt
Utrecht gesubmitteert aen de E# heeren ambassa- deurs der groolmachtichste Coningen van Vranck- ryck ende Groot-Britlanien, aen de Ho. Mog, heeren staten generael der geunieerde provincien, Syne princel. Excell. ende den heeren raden van state, conform het verdrach , inden dorpe van Jutphaes gemaeckt den 6. Aprilis 1610. I.
Dat die geeligeerde canonicken vande respective vyff collegien der stadt van Utrecht, re-
presenteerende het I* lith vande staten 'slandts van Utrecht, niet perpeluel ofte ad vitarn |
|||||
|
346
|
|||||
|
iude vergadering der heerea staten Tan Utrecht en behooren te compareren, maer dat de-
selve alle jaer, ten minsten vooi' het derde deel, veranderlyck sullen sjn, sulcx dat die nieuwe aeneomende m.igistraet alle jaer vyff andere canonicken uytte respective collegien vande gequaliGceerste, synde vande gerefbrmeerde religie, sullen mogen nomineren ende den rid- derschappe ende den cleyne steden presenteren, omme daeruyt drie geeligeert le worden, inde plaets vande drie afgaende, ende dat tot dien fine het jegenwoordige getal consisterende in ses canonicken (overmits Rengers continuelyck absent is) by gelycke nominatie ende electie met drie vande gequaliiiceerste canonicken sal worden geaugmenteert. H.
Dat het He lith vande staten, namentlyck de ridderschap, voortaen sal worden geaugmen-
teert, door verschryvinge van Syne Excell. als stadthouder. HI.
Dat die brouweryen ten plattcn lande,'tsy van brouwers ofte prive personen, in't geheel
behooren te cesseeren, ende alsulcx oock den genen, die inden jare 1584 ten platten lande syn geweest, uytgesondert die brouweryen, die de ridderschappen hebben op haren huysen, omme daer mede te brouwen haer selfs bier ende anders niet, ende dat mede behooren te cesseren die neringen van wolle ende syde laeckenen, item van sout ende andere waren, daer van ten platten lande gene middelen ofte imposten, immers weynige, worden betaelt, oock de manufacturen , die biunen die steden onder die gilden ende keurmeesters moeten staen. IV.
Dat het concept, op het creeren ende eligeren vande magistraet der stadt Utrecht gecon-
cipieert ende alhier, vertoont, soo wel in regart vanden eersten burgermeester als andersints, sal worden geapprobeert, daerinne die heeren, die uyt de twede leden ende cleyne steden op den II. Marty 1610 voor Syn Excell. ende eenige gecommitteerde vande Ho. Mog. heeren staten generael ende vande heeren raden van state gecompareert syn geweest, genoechsaem consenteerden, als verclarende, dat diesaengaende weynich swaricheyt soude vallen, vermogens den verbale, daervan schriftelyck gehouden ende andermael geresumeert, leggende neflens het concept onder die letter A. V •
Dat die magistraet der voorsz, stadt Utrecht sal worden geadmitteert, omme te revideeren
die reeckeningen, byde heeren staten ofte heeren gecommitteerde gesloten tsedert den jare 1588 met die acqniten tot verificatie vandien overgelevert, oock het absolut gedragen con- sent vande heeren staten voornoemt. VI.
Dat die dagel. gedeputeerde Vande staten 'slants van Utrecht, hun voortsaen sullen regu- leeren nae d'instructie, t'andere tyden by mr. Floris Thin, advocaet vande staten, gemaeckt, ende dat die gedeputeerde voorn. geen andere ordonnantien en sullen mogen deputeeren, reserverende de ordonnantien vande extraordinaris bescn, voorts die vergevingen van alle ofEcien, oock by provisien op de generale comparitie, die van twee maendcn te twee maen- den ordinarie gehouden konnen worden, VIL
Dat niemant, provens besittende ofte tractement vande geestelycke goederen hebbende, weerlyke oflicieii van schoutampten, maerschalckampten of dergelycke sullen mogen bedienen. VIIF.
Dat alle gequalificeerde borgeren der stadt Utrecht soe wel capabel sullen wescn tot alle
|
|||||
|
247
|
|||||||||||
|
officien van 't Sticht, 't schoutampten van steden ende maerschalckampten ten platten laude
ende diergelycke, als andere Edelluyden, volgende het oude hercommen. IX.
Dat den schout der stadt Utrecht hem sal rcguleeren nae d'instruetie, daervan geconcipi-
eerl, ende dat in 't verkiesen van een ander, als het sehoutampt vaceert, deselfde instructie sal worden gevolcht. X.
Dat tot verminderinge vande ontfangers ende andere officianten vancle gagie, tot redelycheyt sal worden geprocedeert. XL
Dat alle commissien ende ontfangen , die tot noch toe van drie jaren toe drie jaren ver- geven zijn geweest, voortaen vergeven sullen worden sonder continuatie. |
|||||||||||
|
xn.
|
|||||||||||
|
Dat niemand twee ampten ofte ontfangen gelyck sal bedienen.
:
Volgen hiernae de redenen, waerop yder vande XII poinclen
gefondeert wordt. Voor soe veel 't r poinct aengaet, ^t selve wordt gefundeert, dat die canonicken althans
inde staten comparerende,1 maer syn prive personen , die niet aengeboren is sulcke compa— ritie als wel aengeboren is die ridderschap. Dan hebben in voorgaende tyden het ie lith vonde staten becleet die 5 collegien , als we-
sende in 't Sticht van Utrecht die treffelyckste gegoet, die welcke uyt haer collegien plagen te committeren die in heurl. namen compareerden. Ende alsoe nae de veranderinge vande religie tot het meerendeel vande treffelyckste cano*
nicken gepresumeert worden te favoriseeren den canonick van Spaignien ; Soo werdt inden jaere J 582 den 5. Aprilis, by uytsprake vanden lantraet goetgevonden,
dat by de magistraet der stadt Utrecht, uyt het gehele corpus vande vyff collegien thien ofte twaelff gequalificeerde personen, wesende goede vertroude patriotten, oock vande religie, ofte oock aen deselve aenhangigh ende toegedaen, souden werden genomineert, waer uyt by de ridderschap ende steden ses off acht souden werden geeligeert, die het derde lith vande staten souden representeeren, vermogens extract uyt d'overcompste, geteeckent met B.j Sonder dat daerby eenichsints vermaent wordt, dat deselve perpetueel ofte ad vitam sou-
den blyven ende nimmermeer en souden wesen revocabel; *T welck oock geensints die meeninge geweest is van d'een off d'andere;
Aengesien de voorsz. nominatie ende electie succedeerde inde plaets vande nominatie ende
electie , die de collegien te vorens selfs hadden gehadt. Ende gelyck die capittelen haer gecommitteerde alle twee ofte drie jaeren, oock somtyts
op elcke verschryvinge, veranderen, soo behoort 't selve van gelycken als nu te geschieden, in conformite van het g poinct differentiael; Insonderheyt door dien men bevindt, dat de lanckduerige continuatie. der voorsz. prive
personen verscheyden inconvenienten causeert, ende dat die perpetuele permansie oorsaeke soude geven , dat oock diegene, die naeraaels vande geeligeerden ongequalificeert, ende voor het landt ondienstich bevonden souden mogen worden, by continuatie souden blyven sitten, ende andere van beter qualificatie gefrustreert. |
|||||||||||
|
*
|
||||||||
|
243
|
||||||||
|
Dal daer beneffens die prive canonicken, die menige jaren syn gecOntinueert, haer soo
een maecken met het 11° lith, oock soo sy sustineeren irrevocabel, dat die magistraet vande steden wesende alle jaer veranderlyck , geen middelen althans en hebben, om vande stadt ende stadtsgerechticheyt yet te obtineeren, anders dan't gene de voorsz. twee leden gelycke- lyck belieft. Ende soe verre de voorsz. geeligeerdcn ende ridderschappe daertoe mochten behouden die
electie vande magistraet, nae haer geliefte, soo can een yeder wel bedencken, oft de stadc van Utrecht, wesende het principaelste vande drie leden, in alles niet en soude dependeeren aen de beliefte vande ridderschap, sonder yetwes van haer gerechticheyt te obtineeren buy- ten wille vande selfde, merckelyck alsoo door dien die twee leden vande staten hierdoor dese grotelijks houden geoflenscert, sulcx dat sy tot alien tyden sullen trachten dte stadt te mees- teren , tot verminderinge van hare gerechticheyt ende privilegien. *T welck onder wel verstandigen, die het welvaren vande stadt lieff hebben, groote mur-
muratie heeft gemaeckt ende vorder soude connen causeeren. Het ne poinct wordt gefondeert op het eygen sustemie vande ridderschap, gedaen by
seker bericht, binnen Utrecht aen Syne Excel!, overgegeven , daerby sy allegeren quod par in parent non habeat imperium, Ende dat daeromme in voorgaende tyden, oock volgende die salisfactie de a°. 1577, die
vande ridderschap by augmentatie altyt vei*schreven syn gcweest byde stadthouder, als blyct by het contract, geteeckent met C. Behalven dat alle riddermatige personen, hebbende ridderhofsteden in't Sticht van Utrecht
ende die voor als nu gequalificeert gehouden worden in regard vande religie aengeboren is te compareren. Uytgesondert dat geen riddermatige personen en behoren te compareren, die inden eedt vande staten eenige publicque ampten bedienen, daer op in 't beschryven ende augmenteren vande ridderschap reguart behooren genomen te worden , volgens die resolutie vande heeren staten van Utrecht, eenige jaren geleden staetsgewyse genomen, als die gecom- mitteerden vande staten niet en sullen konnen ontkennen. Het in- poinct wordt niet alleen gefondeert op de oude gerechticheyt, die de stadt Utrecht
van alien ouden tyden daertoe gehadt heeft, vermogens die extracten, ende anders hier by gaende onder die letter D.; Mitsgaders op de verkortinge ende notoire defraudatie vande generale middelen, die men
ten platten lande op *t eenendeel niet soo wel en can collecteeren, als binnen die besloten steden* Mitsgaders dat byde brouwers ten platten lande van haerl. bieren veel minder gegeven
wordt, als binnen die besloten steden; Gelyck van andere onderscheide coopnoanschappen, die altans ten platten lande worden
geexerceert, geen middelen altoos en worden betaelt; Maer door de borgeryen vande steden des geslichts van Utrecht, ende sonderlinge vande
stadt van Utrecht, die alle lasten ende sware huyshuren moeten betaelen, oock burgerschap ende het gilt winnen , hare neeringen benomen ende inde gront gebracht worden, ten aensien der voorsz. stadt ende steden, niet anders en syn als lantsteden , die in soodanjge endedier- gelyke neeringen principalycken bestaen. Maer wordt't voorsz. in* poinct, nopende de voorsz. brouweryen , oock gefundeert op de
publycque gedruckte resolutie, by die geunieerde provintien, binnen Delft genomen den I. Marty 1684, als ingewillicht worden die twee stuyvers op yeder tonne biers, byde brou- wers te betalen. Waer by expresselyck belieft ende geconsenteert wordt, dat alle brouweryen ten platten
lande, geen uytgescheyden; sullen cesseeren vermogens extract, geexhibeert E. |
||||||||
|
249
|
|||||
|
In conformity van welcke resolutie alJe brouweryen , soo wel van prive personen als van'
brouwers ten plalten lande syn geamoveert in Hollant ende Zeelant, by 't invoeren vande voorsz. twee st. op yder tonne biers. Ende ter contrarie die ridderschap des gestichts van Utrecht met bet V ltth vande staten,
alsdoen consisteerende in prive geeligeerden, hebben wel ingevoert die twee stuvers op yeder tonne biers, tot laste vande brouwers, dan en hebben wederomme de stadt ende stedeu van Utrecht niet willen laten genieten, 't gene heml. uyt crachte vande voorsz. resolutie be- lioorde te volgen, te weeten afdoeninge vande brouweryen ten platten lande, Ende al was't, dat sulcx byde brouwers met goet fbndament gesustineert worden, by't
invoeren vande voorsz. twee stuyvers; Ende dat sy, om 't selve te obtineeren, met bet brouwen drie ofte vicr dagen ophiel-
den, refuseerende die twee stuyvers te betaelen, soo lange niet mede afgedaen en werden die brouw7eryen ten platten lande. Soo is't gebeurt, dat Jor. Nicolaes van Zuylen, als officier der stadt Utrecht, ende
principael hooft der ridderschap, den voorsz. brouwers tot het brouwen heeftgecompelleert, ende aen deselve heeft doen executeren over die 1800 Car. guldens , overmits die brouwers drie ofte vier daegen , uyt oorsake voorsz., gerefuseert hadden te brouwen, vermogens het extract, hier by verthoont onder die letter F. Sulcx dat sy by compelle wederomme mosten brouwen ende evenwel betalen die twee stuy-
vers op yder tonne biers, sonder afdoeninge vande brouweryen ten platten lande. Hebbende dickmael, soo aen de staten als aen de stadt van Utrecht, gedoleert, soo mon-
deling als met schrifterjke remonstrantien, dewelcke ten laetsten met alle annexe verificatien byden eersten burgermeester verdiiystert syn geweest, blyvende de stadts gerechticheyt niet alleen in dat, maer in veel verseheyden andere saken, principalicken door toedoen vanden eersten burgermeester onder die voet, volgende die attestation, onder die letter G. over- geleyt. Oock niet tegenstaende die gemeyne brouwers van Utrecht voor ettelycke jaeren, versehey-
den duysenden 'sjaers voor de middelen ende imposten vande bieren meer presenteerden als die toen ter tyt, ende wel minder, noch jegenwoordigh worden verpacht. Ende want men niet en behoort te sien opte pretense particuliere ingevoerde possessie ofte
gerechticheyt van eenige prive personen, als byde voorn. resolutie vanden jare 1584 geabo- leert, maer dat in desen tyden, als die lasten swaerder vallen , het gemeen beste behoort ge- prefereert te worden, om die gemeenten met geen nieuwe impositien te beswaeren; Soe behoort in alle redelycheyt de magislraet geaccordeert te worden, 't gene by het derde
poinct wordt gesustineert5 Merckelick doordien men bevindt, datten platten lande ende gestichte van Utrecht, niet
alleen en syn ses ende veertich brouweryen van brouwers; Maer ontallicke broutouen van prive huysluyden , behalven die broutouen op de ridder-
bofsteden, volgende die verificatien , geexbibeert onder die lettere H. Daer ter contrarie als nu binnen die stadt niet meer en syn dan een en twintig brouwe-
ryen , ende daer te voren over die tsestich, als blyct byde voorsz. verificatien. Ende dat geen borgers ofte ingesetenen binnen Utrecht eenige brouweryen in prive mogen
hebben, op excessive grote poenen. *T welck emmers geheel onredehek is, dat een borger binnen Utrecht, die meer privilegien
ende vrydommen binnen een besloten stadt behoort te hebben, als een buysman, sulcx niet wordt toegelalen , ende dat ter contrarie 't selve door beneficie vande ridderschap tot verdruc- kinge ende in weerwille vande steden, wordt geaccordeert die huysluyden , cock tot notoire ende IV, 32
|
|||||
|
2o0
|
|||||
|
openbare defraudatie vande generate middelen ende imposition, ende tot kleynachticheyt vande
aulhoriteyt ende resolutien vande Ho. Mog. heeren staten generael. Het ive poinct, hoewel het om redenen, daerby verhaelt, gehouden wordt buyten contro-
versie, soo wort evenwel het concept, nopende die creatie ende electie vande magistraet, in reguart vanden eersten borgermeester, ende die inden eedt ofte dienste vande staten syn gefondeert, dat niemant twee stoelcn gelyck can becleden, ende dat alsulcx tot geen bor- germeester der stadt Utrecht en behoort vercoren te worden diegenen, die actuelick als rid- dermatich inde staten van Utrecht wordt beschreven. Want gelyckerwys die vande ridderschap ofte die geeligeerden niet en souden willen gedoogen,
dat hemluyden alJe jaer , ofte alle twee ofte drie jaeren conlinuelyck een uit den magistraet worde geadjungeert, omme met heml. in alle vergaderinge te verschynen , hy ware dan soo vroom als men wilde, soo en behoort niemant van heml. te trachten, dat sy door haer ge- commilteerdens mede becleden die magistraet der stadt Utrecht; Gelyck die vande ridderschappe nu eenige jaeren herwaerts hebben gedaen, oock die eerste
ende principaelste plaetsc, makende die stadt Utrecht daer door meer servyl, als eenich vande cleyne steden , daer sy sulcx noyt en hebben gepractiseert; Assumeerende daertoe een tweede borgermeester, die het den eersten riddermatigh borger-
meester goetdochte, ende daertoe noch onder die schepenen ende raden verscheyden ontfan- gers ende andere persoonen, die inden eedt syn vande staten, tot merckelycke schade ende prejudicie vande stadt, als men parliculierlyck soude kunnen deduceeren , indien 9t noot ware. Ende alsulcx behoorde een ygclyk te vreden te wesen met de vocatie, daerinne hy van
Godt geroepen ende geboren is, sonder die te buyten te gaen. Die vande ridderschap hebben hare huysinge, jurisdictien ende goederen ten platten lande,
die sy, als 't metier daet blyct, meer syn gealFectioneert als die stadt, diewelcke sy maer voor een corten tyt als borgermeester dienen; Ende want die borgermeesters haeren naem voeren, doordien sy meesters vande borgers,
die alsulcx continuelyck hare habitatien binnen Utrecht moeten houden; Oock ten aensien dat niemandt inde magistraet der stadt Utrecht en mach worden ge-
stelt, ten sy hy continuelyck tien jaren binnen Utrecht gewoont heeftj Ende dat de riddermatighe persoonen, hare huysinge ende wooningen, oock meest hare
habitatien hebben buyten die stadt; Alwaer sy, oock borgermeesters synde, haer dickwyls ende lang onthouden ;
Soo behoorcn haer E. ten minsten te desisteren, om den stoel vanden eersten borgermees-
ter te becleden. Want het fundament ende geheele welstanl vande magistraet der stadt, staet op'de bor-
germeesters, sonder dewelcke des raets goede intentie is van onweerde. Heiwtlcke noch onlancx, voor Remigii lestleden, a°. 1609, wel is geblecken, als geproce-
deert werdt tot nominatie, om te verkiesen een nieuwe magistraet. Ten welcken tyde eenige vrome borgers, sonder reproche, inde magistraet geseten, hem
met redenen openbaerden, seggende, dat in ?t nomineeren een yeder syn eedt behoorde te betrachten , om voor te stellen bequame ende gequalificeerde persoonen, nae de privilegien vande stadt, daer mede die stadt gedient soude mogen syn, ende geen persoonen, die inden eedt waren vande staten, ofte die hem inden staet van riddermatich hidden, volgens den expressen teneur vande statuyten ende privilegien der stadt Utrecht, die by. henluyden worden besworen art. 24 Rub. jt?r., alhier verthoont onder de letter G. Ende al was't, dat den eersten borgermeester 't selve hadde behooren toe te staen, ende
daertoe mede te trachten, soo heeft by nochtans ter contrarie gerefuseert daerop siemnien |
|||||
|
251
|
|||||
|
om te doen vragen , waerop seer i rid en raide worde geinsisteert, ende voorts aen de twee ledeu
vande staten ofte eenige vandien gereleveert (!) dengenen, die sulcx ruoveerden, soo dat niet alleen daerinne met gevoechelyke middelen niet en worde versien; Maer worden dleselve persoonen, hoewel bequaem, ende sonder reproche uyttc magistraet
gelaten,ende andere ongequalificeerde in haer plaets gestelt. Gelyck oock sedert aile die jaeren herwaerts, dat die eerste borgermeester geweest is uyt
de ridderschap, verscheyde andere gequalificeerde ende welgestelde borgers, die voor de gerechticheyt vande stadt ende niet na goet genoegen vande ridderschap opineerden, uyt die magistraet vergeten syn geweest;'twelck van hant tot hant een grole jalousie heeft gegenereert. Oock mede die verdeylinge van ampten, ontfangen ende officien, daer inne dengenen, die
het wel meriteerden, gepostponeert is ende andere oock jonge luyden daer aen dependeerende 9 geadmitteert syn geweest; daerinne andere ordre behoorde geobserveert te worden. Ende daer beneffens heeft de voorsz. eerste borgermeester tot alien tyde geadvanceert ende
staende gehouden, 'tgene tot voordeel van't platte landt diende, niettegenstaende sulcx streckte tot groot nadeel vande stadt ende infractie vande stads gerechticheyt. Tot confirmatie van alle 't welcke mede te considereren staet, dat de lest afgegane magistraet
met gemeene stemmen verclaert ende bekent hebben, dat geen uytte ridderschap tot eerste bor- germeester, ende geen dienaers ofte officiers wesende inden eedt vande staten, nae die privilegien der stadt Utrecht inde magistraet en behoorde te sitten, volgens 't extract hierby gaende , onder de letter I. Daeromme soo lange de twee leden behouden de electie vande magistraet, soo moet de
stadt van Utrecht in alles dependeren aen de belieftc van deselve, oock ist tegen de reden naer haer eygen sustenue: quod par in parent non habeat imperium. Het vc poinct, hoewel buyten dispuyt, wordt gefondeert, dat de stadt Utrecht, als ?t
principaelste contribueerende lith, altyts gelevert heeft moeten worden het dubbelt van alle reekeningen , die byde staten ofte haere gecommitteei'de worden gesloten. Dan is het selfde tsedert den jare 1593 gelaten, oock sonder dat aen de magistraet van 't
hooren ende sluyten derselver reekeningen rapport gedaen is geweest; Gelyck nochtans in voorgaende jaeren daervan altyts rapport plach gedaen te worden.
Ende daeromme en kan die jegenwoordige magistraet die visitatie ende het reveue der
reeckeninghen, met de behoeften , daertoe dienende, niet geweygert worden; Soo men volgens het verdrach, den VI. Aprilis lestleden in Jutphaes gemaeckt, gehouden
is, die jegenwoordige magistraet der stadt Utrecht voor wettige magistraet te erkennen ende te respecteeren. Het vie poinct fundeert sich selven, insiende die instructie, by mr. Floris Thin gemaeckt,
ende alhier geexhibeert onder die lettere K. Het vne poinct, terwyle hetselfde in reden bestaet ende naer rechten gefundeert is, ende
dat canonicken haer behooren te genoegen met haer provens ende andere gequalificeerde borgers, die geen geestelycke goederen en hebben in bedieningen van ampten, soo en behoort 'tselve niet afgeslagen te worden. Het VHP poinct bestaet mede in redenen, ende sal ter contrarie niet vertoont worden,
dat d'ampten, daer inne gementioneert, notelyck by Edelluyden bedient moeten worden, maer wel ter contrarie, dat oock deselve van alle oude tyden bedient syn geweest by borgers, ende noch eensdeels bedient worden, vermogens die verificatien, vertoont onder letter L. Het IX6 poinct, op de privilegien ende oude hercommen vande stadt, overgelevert onder die
lettere M, ende dat tot onderhoudinge van goede policie soodaene ordre nootsaeckelyck dient gestelt, volgens de instructie onder de letter N. 32*
|
|||||
|
252
|
|||||
|
Het X® poinct bestaet insgelycx in redenen naer yeders verdiensten ende qualificatien.
Het xi9 poinct is notelyck, soo men gesien heeft, dat d'onlfangers dan by't i% dan by't
ne lith geconlinueert syn geweest, welcke continuatie sy niet en cregen , sonder d'een oft d'ander met merckelycke gratuiteyt te believen, als den jegenwoordigen ontfanger Cornells vande Poll, die leste continuatie van drie jaren vande geeligeerden vercregen heeft, by eede niet en sal connen ontkennen, oft by heeft ter oirsake vandien een merckelycke somtne van bonderden aen eenige gefurneert ende sommige gepresenteert , die 't selfde refuseerden. Het Xlle poinct bestaet oock in redenen, op dat diegene, die sulcx meriteerden als de ge-
legentheyt vereyscbt, mede ter redelycbeyt worden versien. Alle welcke poincten die vande magistraet der stadt Utrecht gesustineert hebben, dat maer
waren particuliere poincten lusschen die leden van hare provincie alleen, ende dat mitsdien andei'e steden ende provincien henluyden dieselve niet en hadden te bemoeyen , conform bet 1° articule vande Unie, dan alsoo die Ho. Mog. heeren staten generael belieft heeft de saecke anders te verstaen , soo heeft die magistraet, omme meerder en vorder inconvenient ende swari- cheyt te voorcomen, geconsenteert, deselve te submitteren inde arbitragie vande heeren ambassa- deurs vande grootmachtichste Goningen van Vranckryck ende Groot-Brittannien , den Ho. Mog. heeren staten generael voornoemt, Syne princel. Excell., haren stadthouder, ende die E» heeren raden van state, gelyck sy die als noch submitteren by desen, belovende van weerde te houden ende t'aehtervolgen , helgene by deselve daerover uytgesproken sal worden , mits van gelycken doen die twee leden der heeren staten van Utrecht, ende die cleyne steden, voor soo veel sy hun willen voegen mette selfde twee leden, niet twyffelende, of de heeren arbiters, insiende bet redelyck ende welgefundeert sustenue vanden magistraet, sullenbeweecht worden omme de magistraet ende de goede gemeente van Utrecht te adjudiceeren, 't gene byde respective poincten wordt gesustineert. Aldus belieft ende besloten inden rade der stadt Utrecht, op den stadhuise aldaer, den
xvnr. Aprilis 1610. ■
Remonslrantie, van wegen de heeren staten 'slandts
Tan Utrecht geexhibeerl den heeren ambnssadeurs van de Coningen van Vranckryck ende Groot-Brittannien, de Ho. Mog heeren staten generael, Syne Excell. ende den raet van stale, by d'welcke werden wederleyt die poincten, die de nieuwe magistraet der stadt Utrecht op den naem vande gcmcenle, ten tyde vande com* niolic belieft heeft te moveeren Eerstelyck werd gepremitteert, dat de heeren staten voornoemt die stadt, steden ende
landen van Utrecht, tot noch toe hebben geregeert nae haere respective privilegien ende gerechtigheden. Dat sy inde regieringe van deselve altyt hebben geinsisteert den voet byde ordonnancien,
instructien, wetten ende andere 'slants tractaten beraempt. Ende alhoewel mitsdyen nyemant toe en stonde, jegens den welstandt ende goede ordre
van deselve regieringe yetwes te machinercn ofte daertegens te contreminerenj |
|||||
|
253
|
|||||
|
'T is nochtans soo, dat eenige geesten belieft heeft, de gemeene ruste te perturbeeren
ende te trachten die regieringe in disordre ende confusie te stellen ; Abuserende tot dyen eynde de gemeente derselver stadt, onder pretext van eenige verre
gesoclite opgeworpen ende ongefundeerde pretensien. Welcke gemeente sy oock soo verre bebben misleydt, dat d'selve bun inde wapenea be-
geven ende daerinne langen tyt gecontinueert beeft; Pogende deur middel vandyen faciem et slalum reipublicae te inverteren ende nieuwi-
cbeyt in te voeren. Tot welcken eynde ende omme heurluyder desseyn in't werck te stellen, syluydeu hun
via facti bebben onderstaen , directelyck jegens die gerecbticbeden vande heeren staten ende oock jegens voorgaende tractaten ende oude observantien, een nieuwe magistraet by haer selfs ende nae baer evgen appetite te verkiesen. Ende alsoe d'selve feytelicke proceduren tenderende syn tot infractie vanden welstant ende
authoriteyt vande regieringe der geunieerde Nederlanden; Dat daer benefFens d'selve syn van dangereuse consequentie, in regardt vande andere steden
vande geunieerde provincien; Soo hebben de heeren staten , tot conservatie vande authoriteyt ende welstandt vande re-
gieringe uwe G. G., Ho. Mog., Syne Excic ende E. E. wel willen verthoonen die frivoliteyt vande poincten, byde voorn. magistraet ende eenige vande gemeente, omme haer aengevangen machinatien een coleur te geven, gemoveert. Ende voor soo veel aengaet het eersle poinct, te we ten , vande staet vande geeligeerden,
compt in considerate, dat, indien regarde werdt geobserveert, 't verdrach byden landtraet met advis van Syne princel. Excell;, ho. mem., inden jare 1582 gemaeckt, ende byde stadt Utrecht aengenamen, wesende't selve insgelycx byde ridderschap geavoyeert. Vermeldende *t voorsz. verdrach, dat die magistraet derselver stadt nomineeren sal eenige
personen vande vyff collegien ende deselve presenteren die ridderschappe ende steden, omme wt die gepresenteerde personen, die bequaemste byde ridderschappe ende steden geeligeert, ende by Syne Excell. geapprobeert te werden, Welcke personen also geeligeert ende geapprobeert synde, sullen representeren den eersten
staet vanden lande van Utrecht. Ende tcrwylen de geeligeerden in conformile van't voorsz. verdrach byde magistraet geno-
mineert, ende byde heeren staten geeligeert, mitsgaders by Syne Excell. syn geapprobeert; Ende consequentelyck hebbende syn gelycke macht ende authoriteyt als die andere twee
staten van denselven lande; Soo strydt het directelyck jegens recht ende redene, ende jegens't verdrach, hier voren
geroert, mitsgadex^s oock jegens die continuele observantie, tot noch toe gebruyckt, dat de magistraet alsnu eenen anderen ende nyeuwen voet nopende den staet vande geeligeerden sou- den willen invoeren. Ofte dat hy soude willen pretendeeren, dat die geeligeerden by hun gerevoceert souden
mogen werden ; Soe deurdyen de magistraet alleenlick representeert een vyfde lith vanden derden staet;
Ende mitsdyen van minder macht ende authoriteyt als de geeligeerden den eersten staet
represcnteerende, alsmede ten aensien quod est manifesti juris, unumquodque debere dissoivi eo modo, quo colligatum est* Ende alsoo hiervorens is vertoont, dat de geeligeerden den eersten staet representeeren ,
Wt crachte van nominatie, electie ende approbatie gelyckelicke; Dat oock die magistraet nyet en is gesuccedeert inde plaetse vande geestelicheyt (als sy
|
|||||
|
254
|
|||||||
|
abusivelyck pretendeert) maer heeft alleenlyck vercregen het recht van eenige personen wt de
geestelicheyt te nomineeren; Blyvende die electie wt die genomineerde persoonen byden staten ende die confirmatie van
dyen by Syne Excell.; Soe ist van absurditeyt nyet te excuseeren, dat de magistraet pretendeert, wt craehte van
hare nominatie, alleen macht te hebben onime die geeligeerden te revoceeren. Onder pretext van welcke revocatie nae hare appetite te doen, sy illusoir souden maecken
ende dissolveeren die electie ende approbate byde andere twee staten, ende Syn Excell. op de personen vande geeligeerden gevolcht; Ende consequentelick alleen souden hebben die dispositie over den eersten staet.
'Twelck, als wesende nieuwicheyt ende contrarierende des gemene lants tractaten, cock
repugnerende redenen ende rechten byde heeren stalen, met goet fundament werdt gecon- tradiceert; Merckelyck als men considereert dat het in republica ten hoochsten is periculens te bra-
cken die oude contracten ende wetten, met continuele observantie bevesticht synde, als waer- deur die fundamenten vande regieringe gesappeert ende gemineert werden. Edoch soude men dienlyck ende seer geraetsaem achten, ende dienvolgende te vreden we-
sen , dat den staet vande geeligeerden werde geaugmenteert, terwyle den raet van slate alhier binnen Utrecht sal wesen, mits dat sulcx geschiet volgende *t verdrach vanden lantraedt, vanden jare 1582, hier voren geroert, ende gelyck *t selve tot noch toe geobserveert is geweest. Comende tot het poinct vanden staet vande ridderschap, werdt gesustineert by deselve,
dat die vande magistraet nyet toe en staet, hun den staet oft augmentatie vanden ridderschap te intromitteren ofte designatie te doen, welcke riddermatige personen men sal hebben te beschryven ofte niet. Aenschouw genomen dat die vande ridderschap altyts vrygestaen heeft, ende in continuele
possessie syn geweest tot augmentatie van haer staet (soo wanneer sulcx nodich werdt bevonden) selfs eenige riddermatige persoonen te nomineeren ende den heeren staten te presenteeren. Sonder die vande magistraet ofte eenige andere leden, ten respecte vande selve nominatie
oyt geagnosceert oft erkent te hebben. Dat oock volgende 't XXXV articule vanden contracte, met Syne Excell. inden jare 1590
nopende 't gouvernement vande stadt, steden ende landen van Utrecht gearresteert ende be- sloten, 'geene andere Edelen ter dachfaert vande staten van Utrecht beschreven en mogen werden, dan die ten tyde vanden voorsz. contracte sedert een jaer herwaerts beschreven syn geweest, sonder expres consent vande heeren staten ende besonder vande Edelen, die inder tyt beschreven werden. Waeruyt consequeert, dat die vande voorschreve magistraet t'onrecht ende directelyck
contrarie den voorsz. solemnele contracte, veranderinge in 9t poinct vande ridderschappe pogen in te voeren. Belangende 't poinct vande afdoeninge vande brouweryen ende neeringen ten platten lande,
compt in consideratie, dat d'opgesetenen ten platten lande langer als menscnen memorie gedencken can, in rustige ende vreedsamige possessie syn geweest van die brouweryen ende neeringen aldaer te exerceren. Dat sodanige immeraoriale possessie ende gebruyk is hebbende vim privilegiiy conccssionis
et tiiulu Sulcx dat het onredelick soude wesen, dat die vanden platten lande, synde soo wel onder-
saten vande provincie van Utrecht, ende in alles soo wel contribueerende als d'inwoonders der stadt Utrecht van haer brouweryen ende neeringen gepriveert souden worden. |
|||||||
|
255
|
|||||
|
' Sonder dat blycken sal van eenige resolutie, d'welcke nopende die afdoeninge vande
brouweryen ten platten lande byde heeren staten generael tot Delft inden jare 1584 soude wesen genomen ofte gearresteert. Gelyck mede nyet vertoont en sal werden deselve inde provincien van Gelrelant, Zeelant,
Utrecht ofte Overyssel, effect gesorteert ofte in treyn gebrocht te wesen. Nemaer syn d?opgesetenen vanden platten lande van deselve provincien, soo voor als nae
den jaere 1584 tot noch toe in rustige possessie gebleven van die brouweryen ende neeringen ten platten lande te continueeren. Index vougen dat die continuatie van deselve brouweryen ende neeringen, als een yeder
jure communi competeerende, hun' nyet benomen en behoort te worden. Edocli alsoe ?t selve poinct nyet en raeckt den staet ofte regieringe vanden lande;
Nemaer alleenlick concerneert bet particulier interest vande ingesetenen vande stadt, ste-
den ende platten lande respective; Daerinne partyen ten wedersyden tot defensie ende deductie van bare gerecbticheyden met
volcomen kennisse van saecken gehoort moeten worden; Soo sullen Uwe G. G., Ho. Mog., Excell. ende E. E. believen daerop sodanicb regart te
nemen , dat d'eene ofte d'andere in haer gerecbticheyden nyet en werden vercort. Edoch sustineren die vier steden vanden lande van Utrecht, alsse: Amersfoort, Rhenen,
Wyck ende Montfoort, dat de brouweryen ende neeringen alomme ten platten lande beho- ren afgedaen te worden, verclarende de steden voorn. hun dienaengaende te conformeeren met die vande stadt Utrecht. Aengaende 't poinct nopende die creatie vande magistraet, is te considereren, dat de boge
overicheyt vande provincie van Utrecht al sedert die regieringe Caroli Quinti, ho. mem., tot noch toe die creatie van deselve magistraet jure super ioritatis aen haer heeft behouden. Wienvolgende oock byde ordonnantie der stadt Utrecht inden jare 1550 by Syne Keiz.
Mat. gearresteert,'tstellen van deselve magistraet, die hoge overicheyt werdt gereserveert. Welcke recht van creatie ende forme vandyen mede is gerenoveert ende geconfirmeert by
den contracte voorsz. gecelebreert. Mede brengende articule xxm, dat wt de oude magistraet ende noch andere xh personen,
die d'selve magistraet tot haer nomineeren, ende Syne Excell. overleveren sal, Syn Excell. binnen de stadt Utrecht wt het voorsz. dubbelt getal van personen by advis ende met belie- ven vande staten XL personen sal stellen, ofte indyen Syn Excell. absent ofte nyet gelegen en ware tot bet vernieuwen vande magistraet tot Utrecht in persoon te vaceeren, dat in sulcken gevalle de staten ofte hare speciale gedeputeerden deselve veertich personen verkiesen sullen, online als borgermeesters, schepenen, canieraers ende raden voor't aenstaende jaer tedienen, dewelcke sy Syne Excell, sullen toeseynden , omme by deselve geapprobeert te worden. In confbrmite van't welcke de heeren staten, als representerende die hoge overicheyt,
altyts in actuele possessie syn geweest vande magistraet, nae de forme, by denselve contracte geprescribeert, te creeren. Sulcx dat sy in 'l exerceren van 't selve recht gemaincteneert beboren te worden,
Merckelick soo in cas men ?t selve recht hun soude willen benemen, sulcx niet alleenlick
soude stryden tegens d'ordonnantie ende contracte voorsz., ende oock tegens die continuele observantie, tot noch toe uniformiler geuseert. Nemaer oock directelyck soude tenderen jegens prineipia et fundamenta politloa^ quae
leges, instituta et ordinem. reipublicae uno momento immutari vetant. Quod eliam de jure Caesario minime sunt mutanda, quae certam habuerunt observa-
tionem. |
|||||
|
250
|
|||||
|
Waer wt evidentelyck reluceert, dat hetselve poinct, daerby sy die heeren staten vande
creatie vande magistraet pogen te excludeeren, noch in redene, rechten, noch policie en is ge- fundeert. Sonder dat hier jegens doet't gunt byde satisfactie van Utrecht inden jare 1577 opgericht,
nopende de crealie vande magistraet geuisponeert soude mogen wesen; Gemerct tsedert date vandyen den staet ende regieringe vanden Iande is verandert.
Dat tot welstant vandien clienlyk bevonden is op ?t creeeren vande magistraet sodanigen
voet te beramen , als byden contracte voorsz. is geprescnbeert; Dat denselven contracte op beschryvinge gearresteert, ende dat op deselve *t gouvernement
vande provincie van Utrecht by Syne Excell. deur commissie vande Ho. Mog. heeren staten generael, als vande heeren staten van Utrecht aengenomen is. Ende dat dienvol^ende denselven contracte tot noch toe uniformelicke is geobserveert;
In der vougen, dat daer deur de dispositie vande voorsz. satisfactie is cesseerende;
Ende dat men hun in desen heeft te reguleren nae de ordre byden voorsz. contracte wet-
telicke geintroduceert. Ende wat aengaet het concept op ?t creeren vande magistraet voorgestelt, seggen de heeren
staten, dat't selve concept directelyck contrnrieert die ordonnantie der stadt Utrecht, ende den contracte met Syn Excell. als voren aengegaen. Wt crachte van dewelcke de heeren staten tot date van dese commotie in rustige possessie
syn geweest in ?t creeren vande magistraet, te gebruycken die ordre byde voorsz, ordon- nantie ende contracte respective beraempt; Assumeerende tot die bedieninge vande voorsz. magistraet gequalificeerde personen ,> lief—
hebbers van't vaderlandt, ende doende professie vande gereformeerde religie; Sonder dacrtoe oyt geadmitteert te hebben , yemanden daertoe inhabyl synde, ofte die
byde ordonnantie, privilegien ofte rechten vande bedieninghe vandyen geexcludeert worden; Sonder dat sy eenige x-edenen hebben te doleren , dat den eersten burgermeester ridder-
matich geweest soude syn ; Gemerckt van alien ouden tyden ende soo lange menschen memorie gedencken can, den
eersten burgermeester der stadt Utrecht deurgaens ende meestal is geweest een riddermatig persoon. Dat oock geduyrende die bedieninge van deselve, de stadt Utrecht in ruste ende stillicheyt
geregeert ende met accommodatie van wegen ende openinge van verstopte rivieren ende an- dersins sulcx gebeneficieert is geweest, dat deselve in fleur ende prosperiteyt grotelycx toege* nomen heeft ende noch meerder geschapen was toe te nemen , ten ware die commotie voorsz. ontstaen ware geweest. Sulcx dat het onredelyck soude wesen ende oock tenderen directelyk jegens des lants trac-
laten ende gerechticheyclen , dat men alsnu die ordre tot noch toe in 't verkiesen vande ma- gistraet geobserveert, soude renverseeren ende nienwicheyt ende veranderinge, apparentelyck tot der landen ondienst soude invoeren. Merckelyck so mette waerheyt nimmermeer en sal blycken, dat de staten de voorsz.
nieuwicheyden ende veranderingen oyt goetgevonden of daertoe consent gedragen souden hebben. Beroerende 't poinct van 't recolement vande reeckeningen, seggen de heeren staten, datalle
de reeckeningen tot den jare 1609 excluys, ten overstaen vande personen, daertoe geauthori- seert ende gequalificeert, wettelyck ende naer behoren syn gehoort ende gesloten. Vande welcke oock nyernant, sulcx competerende, visie wordt geweygert.
Ende soo nyet en wordt verthoont daerinne eenich erreur gecommitteert te wesen,
|
|||||
|
.....
|
|||||||||
|
257
Soo is't versochte recolement notoirlyck nyet gefundeertt
Cum railones semel in debita forma redditas, nisi de manifesto errore const iterit, rc~
tractari aut revideri juris ratio non patiatur, Belialren dat het directelyck slrydt jegens die goede ordre ende ancthoriteyt vande regie-
ringc, ende oock is van quade consequentie voor alle princen ende republycquen, dat de magistraet ende gemeente van eene stadt *t recolement vande reeckeningen van een geheel lanlschap, byde hooge overicheyt eens wettelyck ende wel geboort ende gesloten synde, bun pogen te intromitteren. Edoch omrae te verthonen, dat daerinne nyet anders als oprechtelycken is geprocedeert,
verclaeren de heeien staten , te raogen lyden, dat deselve reckeningen werden gestelt in ban- den van uwe G. G., Ho. Mog. Excell. ende E. E., ooime deselve by heure E. gecommitteer- den gevisiteert te word en. Daer mede alle die pretensien vande magistraet ende gemeente syn cesseerende.
Belangende die ordre ende forme vande besoignes, by 't collegie vande gedeputeerde vande staten 'slants van Utrecht gebruyct, seggen de beeren staten, dat die dagelicxe voorvallende saecken geen vert reck en lyden, maer dat daerop by provisie, byde gedeputeerden geresolveert ende ordre gestelt moet worden. Sulcx dat het tot ondienst vanden lande soude strecken, daerinne eenige veranderinge
te doen. Op 't sevende werdt geseydt, terwyle nyet bevonden en wordt, dat yemanden provens ofte
geestelicke goederen genietende, by eenige ordonnancien, contracten ofte privilegien vande bedieninge vande weerlicke officien van scboutampten, maerschalckamplen ofte diergelycke werden gesecludeert, dat consequentelyck deselve verstaen raoetea worden, daer toe capabel. ende adniissibel te wesen. Merckelyck soo het soude strecken tot groot ondienst vanden lande ende nadeel vande vyff
collegien binnen Utrecht, dat men d'selve soude willen uytsluyten van alle weerlicke ampten ende officien, tot bedieninge vande welcke sy tot noch toe indifferenter als andere ondersa- ten vanden lande gebruyckt syn geweest. Daerinne syluyden te meer behooren te continueeren, deur dyen dat sy by bet obtineren
van baer prebenden gebouden sjn, verclaringe te docu, of sy den lande met geleertheyt ofte wapenen sullen hebben te dienen. Sulcx dat sy haer gcexerceert bebbende ende gequalificeert synde, oramc den lande te
mogen dienen, d.icrtoe geadmitteert behooren te worden, Nopende bet vnr seggen de heeren staten, dat in't vergeven vanden ampten, aldaer ge-
roert, principalick wert gcleth op de qualilicatie, bequaembeyt ende mcriten vande perso- nen, die met deselve ampten ofte officien worden voorsien. Ende wat aengaet den schout der stadt Utrecht, compt in consideratie, dat't vergeven
van 't selve ampt altvt heeft gecompeteert den beer vanden lande. Denwelcken oock altyt inde possessie geweest is 't selve, so dickwils het vaceert, te confereren.
Sonder dat die vande magistraet sullen connen verthonen tot het vergeven van't selve schoutampt eenige gerechlicheyt gehadt ofte geexerceert te hebben. Sulcx oat den schout hem heeft te reguleeren na de instructie, byde beeren staten gegeven.
Op *t X8, Xle ende xne seggen de heeren staten, dat men overal discretie behoorl te dra-
gen op yeders moeyten , lasten ende arbeyt, ende dat men regardt heeft te nemen, van wat
nature ende importanlie die officien, aldaer geroert, souden mogen wesen, omme daerinne
te doen, soo als men tot dienste vanden lande bevynden sal te behoren.
Waeromme dan geconsidereert, dat wt 'tgeene voorsz. is, lichtelick afgemeten can worden,
IV. 33
|
|||||||||
|
:
|
|||||||||
|
258
dat het versochte redressement vande voorsz. poincten alleenlyck is color qitaesitus, ende
dat onder den deckmantel vandien wordt gemacbineert de regieringe vande heeren staten, ende des gemene ]ants tractaten te renverseeren ende een nieuwicheyt in te voeren. Dat de voorsz. nieuwe magislraet ende gemeente, omrae tot 't selve voornemen te comen,
sodanige wegen van foyten hebben aengewendt, dat de Ho. Mog, heeren staten generael beweecht syn geweest, tie saecke selfs byder handt te nemen ende by authoriteyt te doen rechten ; Als considererende dat den staet ende welstandt vande geunieerde Nederlanden, daeraen
ten hoocbsten was gelegen. Soo hebben de heeren staten geraetsaem ende hooch nodich bevonden, hun aen uweG.G.,
Ho. Mog., Syne Excel], ende E. E. te adresseren, ten eynde deselve believe ordre te stellen onime de authoriteyt vande regieringe vanden lande gestabilieert ende gemaincteneert, de fey- telycke attentaten ende inachinalien gerepareert, ende voor den toecommenden tyt soodanige ordre gestelt te worden, dat men gelycke inconvenienten als dese voortsaen nyet meer en is onderworpen, ende dat by sulcke middelen als uwe G. G., Ho, Mog., Syne Excell. ende E. E. bevynden sullen daertoe dienlyk ende suffisant te wesen. |
||||||||
|
De Ho. Mog. heeren Staten Generael aen den Magi-
slraet der sladt van Utrecht, 24 Apr, Edele, Erentfeste, Eersame, wyse voorsienige, seer discrete goede vrunden. Wy hebben
uyt uwen brief vanden XXIII. deser ongeerne verstaen , dat jegens den rechten sin ende mee- ninghe vande handelinge, tot Jutphaes gemaeckt, eenige indracht aldaer soude geschiet syn. Want naerdyen die expeditie voor de stadt Utrecht ende by gevolch de voorsz. handelinge aengegaen is, omme dieselve stadt, eensauientlick die regierders, goede burgers ende inwoon- deren vandyen , uyt een dangereuse ende schadelycke gevvapende populaire factie ende con- fusie (volgende uwe eygen verclaeringe soo wel als door hare gedeputeerden tot verscheyden reysen gedaen) die uyterste ruine vande stadt dreygende, te brengen in welstant, ruste, eeni- cheyt, ordre ende verseeckeringe , ende wy wel versekert syn, dat Syne Excell prince Hen- drick als generael, den welgeboren heere grave Ernst van Nassau , veltmaerschalk ende ge- commitleert tot het provisioneel commantlement binnen de stadt Utrecht, gelyck oick die heeren raeden van state ende die heeren staten van Utrecht, alle haere actien ten selven eynde gedirigeert hebben, ende voirder te dirigeeren geuieent ende gelast syn; Soo is onse seer vruntlicke ende ernstige vermaeninge ende begeerte , dat met nalaetinge van alle passien ende diffidentien , dieselve actien daernae beduyt ende uytgeleyt worden, sonder met woor- den ofte geschriften te gebruycken ofte voor te stellen termen ofte exempelen, die nyet ten voorsz. eynde maer veeleer tot verbitteringe ende soeckinge van nyeuwe misverstanden soude mogen genomen worden, ten genen (!) ghyl. begeert tyt geprefigeert te hebben, tot doorsien, vande poincten differentiael ; wy hebben goetgevonden , dat 't selve metten eersten byde hant genomen werde , ende daertoe den dach geprefigeert van Maendach eerstcoinmende in acht daegen. Op't voirder inhouden vande voorsz. brief en kunnen wy uluyden nyet ber- gen, dat van het begin van dese leste gepractiseerde alteratie ende beroerte aldaer, by alle oprechte claersiende liefhebbers der vereenichde landen gemerckt ende geoordeelt is, deselve gegront geweest te syn op gelyck fundament, ende by deselve ofte gelycke geesten gedreven f die inden jaere xvlxxxvi ende eenige jaeren gestadelyck daernae, de stadt ende provincie I -
|
||||||||
|
259
|
||||||||
|
van Utrecht, soo in steden als dorpen, in d'uyterste desolalie, die regieringe vandien in
vreempdelinger gesach stelden, ende den geheelen staet vande vereenichde landen sochten te subverteeren, sapperende ende minerende die fundementen van die regieringe der vereenichde landen , ende trachtende soo wel in deselve in Jt generael als particulier schadelycke nyewi- cheden inne te voeren , gelyck veelen van uluyden zeer wel is bekent, als hebbende selfs het redres vandien mede he]pen vorderen. Uyt het voorsz. vorder inhouden van uwer E. brief werden wy gesterckt in ?t selve gevoelen , alsoe daerby gepoocht vvordt een ander forme van convocatie deser vergaderinge te maecken, als de wettelycke, ende van Godt den Heere almachtich met soo groote genade gesegende, gelyck alle de werelt kennelyck is, ende voirts getracht wordt, 't gene tot behoudenisse vande publycque authoriteyt in veel moderater forme als die gelegenheit ende waere gcschiedenisse vei*eyschte, ordentelyck den provincien aenge- schreven is, te doen supprimeeren. Wy versoucken ende vermaenen uluyden in't generael ende alle vrome lyefhebbers des gelyefden vaderlandts in't particulier, Jen authcurs ende voorstelders der voorsz. nyewicheden, niet te geloven ofte toetestaen, maer voor seker te houden , dat deselve, weetens oft onweetens, nae der landen onderganck loopen , ende wee- tende, dat alle vroome lyefhebbers 'tselve begeren voor te commen , vertrouwen wy, datd'selve dese onse waerschouwinge ten beste sal verstaen , ende de saecken daer nae beleyden, bid- dende Godt den Heere almachtich, DL. Edele e/c. Actum den XXiv. Aprilis 1610. |
||||||||
|
Missive van de Slaten Generael der vereenigde Neder-
landen aan de Magistraet der stadt Utrecht, 27 Apr. Edele, eersame, vrome ende zeer discrete goede vrunden. Wy hadden wel gemeent (be-
antwoordende U L. brief vanden nil. deses, stilo antiquo), dat den raet van state noch voor sekeren tyt tot Utrecht soude hebben gebleven, ende vonden daerom goet (mette selve occasie) oyck aen haer E. te schryven ende deselve te lasten by U L. het committeeren ende her- waerts senden van haere gedeputeerden tegens den bestempden dach van Maendage nacstco- mende te voerderen, gelyck U L. irytte byliggende copie van onsen brief aen haer Ed. sullen verstaen, maer alsoo haer E. op het afgaen vanden brief inden Hage syn aengecommen, is denselven opgehouden, ende zynde des anderen daechs oyck alhier aengelanght die gecom- mitteerde vande heeren staten van Utrecht, diewelcke seer urgeren ende daerop aenhouden , dat de saecken van Utrecht byder handt genomen ende daervan een eynde gemaeckt soude worden, hebben dienelyck geacht U L. te doen dese rencharge, begerende ernstelyck, dat deselve niet en willen laeten haere gedeputeerde in conformite van onse voorgaende, tegen den voorsz. dach precis alhier te senden , diewyle de besoigne ende die voorsz. gecommit- teerde vande heeren staten van Utrecht daernae opgehouden sullen worden, niet hebbende UL. willen onthouden, dat die heeren staten van Utrecht tot Woerden hebben gepropo- neert ende voor differentiale poincten van haerder syden ons ende U L, gedeputeerde voor- gestelt, ende daernae alhier doen reztereren, gelyck deselve gedeputeerde alsdoen is verclaert, daerop dat haer E. gecommitteerde alsnu wederom urgeren, te we ten \ yerst, dat het ge- passeerde binnen Utrecht geduerende die emotien gerepareert, ende dat voir het tweede poinct ordre opte verseeckeringe vande stadt, ende dat van gelycke voor het toecommende niet meer en sal geschieden metten aencleven vandien, genomen ende gestelt soude worden, tot ruste, vrede ende eenicheyt vande stadt ende de goede borgeren derselver. Iiiermede etc* Uyttcn Hage den xxnu Aprilis 1610. |
||||||||
|
33*
|
||||||||
|
200
|
|||||||||
|
Schryven van Syne Excel. Graeff Ernst Casimir, aen
dc Ho. Mog. heeren Staten Gencrael, 29 Apr. Hoghe Mogende Heeren. Alsoe ick gliisteren avont gantz Iaet verstaen hadde, dat de
magistraet van Utrecht voorgenomen hadde eenighe van haerlieden aen alle steden van Hol- lanr aff te vaerdigen , om dieselve te bewegen , dat sie haere gedeputeerden inden Haghe , om voor die stadt Utrecht te intercedeeren wilden senden, soo hebbe ick niet nalaten wil- len, om den gront van dit haer voornemen wel te verstaen, ende uvve Ho. Mog. daervan te adviseeren , de borgermeesters desen morgen by my te ontbieden, ende haer], ernstelyck te remonstrercn , dat sulcke saecke niet alleen geheel contrarie u Ho. Mog. an sie laest gedanes schryven, maer oock mogelyck meerder misverstandt ende andere inconvenienten veroorsae- cken soude, daerop sie my voor antwoordt gegeven, dat sie anders niet aen voorgemelte steden versoeken lieten , als wat hier te vooren die stadt van Atnstelredamme, ende andere in sulcken gevalle om voor sie te intercedeeren aen heurlieden versocht hadden , ende dat het haerlieden meestendeel daerom te doen waere, dat volgens die resolutie van 1684 die nee* ring sonderlick wat't brauvven ende silverwerck aengaet, weder in die steden mochten ge- bracht worden, gelyek snlcx die hollandische steden in train hadden, hetwelcke u Ho. Mog. niet onthouden comien , U Ho. Mog., Hoge Moghende heeren, hiermede in die heylige protectie des Almogenden bevelende, Uyt
Utrecht den 29. Aprilis 1610. Onderslonl: U Ho. Mog. dienslwillige, Geteeckent: Ernst Casimir Graeff ztr Nassau.
D%opschrift: Hooge Mogende heeren, myne heeren die slaten generael der vereenichde
Nederlanden. |
|||||||||
|
Mcmorie, eigenhandig gestelt door den Secretaris der
Ed. Mo. h Stalen van Utrecht, Gillis de Ledenberch. Te versoucken reparatie van al 't gheene gedaen is tegens de ordre ende gerechtichheyt
vande staten , tot date vande commotie toe gebruyckt, voor soo veel 't selve de capitulatie nyet en extrarieert. Te weten , dat d'oude magistraet Victoris toecomende werde gerestitueert, in alien gevalle,
dat by deselve de toecomende magistraet werde genomineert. Dat de contributien , sunderling 't gemael ende 't halve huysgelt, wederom werde verpacht
ende veigeven. Dat inde staten contoiren werde gerestitueert, 't gene by die vande stadt staende dese
trouble daeruyt geiicht is. DesgelvcKen oock de schade by 't landt ende de heeren staten ler oorsake van dese com-
motie geleden. Dat goede sekere ordre ende remedie gestelt worde, tot mainctainement ende assurancie
vande regieringe vanden lande ende die publicque authoriteyt, sulcx dat de Ho. Mog. hee- ren staten generael, Syn Excell. ende de heeren staten van Utrecht diergelycke inconve- nienten als ilu gevallen'sjn, nyet meer en syn te verwachten. D'welck bestaet inde restitutie vanden ouden magistraet, emmers dat byde selve genomi-
neert werde tot de toecomende magistraet. Dat opgerecht werde in plaets vande jegenwoordighe burgerwachte een befjuaem schutte-
|
|||||||||
|
261
|
||||||||
|
rye van goede gequalificeerde, . . ..burgers, goede patriotten , geen muytmakers noch fac-
tiouislen synde; Dat aengenomen worden sekere compagnien waertgelders vyt de schamele burgerye, goede
vrome luyden ende patriotten , oock geen muytmakers noch factionisten synde. Die alle gebouden sullen wesen te sweren getrouwicheyt aen de Ho. Mog. heeren staten
generael, Synder Excell. ende heeren staten 'slants van Utrecht, ende de magistraet der stadt Utrecbt, ende beloven geen muyterye, oproericheyt ende diergelycke onbehoorlykhey- den te sullen voornemen, maer deselve met raet ende daet ende alle baerl. macht tegens te wesen ende te beletten, ten eynde de overicheyt behoorlyck worde gercspecteert, de stadt ende 'tlandt, in rust, vrede, eenicheyt ende welstant gebouden ende gemainteneert worden. |
||||||||
|
Publicatie, by ende van weghen de heeren Raden
van Stale etc. Ghedaen binnen Utrecht op den xxii May 1610, ouden sty] (*). Den raet van state der vereenichde Nederlanden. Allen dengbenen, dien desen sullen sien
oft hooren lesen, saluyt. Also wy den XIII. May lestleden naeden nieuwen styl, by open- bare publicatie vermaent, ontboden ende gheordonneerl bebben , alien ende een yegbelyck van Wat staet, conditie oft qualileyt sy syn , die tegen d'administratie der heeren staten van Utrecbt, ende de rekeningben daer van ghedaen, in eenich poinct oft arlickel waerschyn- lyck souden xnoghen weten yet by te brengben ende te verthoonen, daerin 'tlant, stadt ofte gbemeente soude eenichsins sjn te cort ghedaen ende vernadeelt, dat sy ?t telve vryelyck ende onbebaelt, aen ons souden hebben datelyck te commen verclaren , oft specijice by gbtscbrifte te stellen , ende binnen acht daghen overgbeven , ende dat binnen deselve acbt daghen niemant hem en heeft gbepresenteert, als alleenlyck eerst Joncker Reynaert van Aeswyn , beere van Brakel e/c, ende daernae d'heeren Dirck Ganther ende Hendrick van Helsdingen, bebbende de voorsz, beere van Brakel eenige poincten aen ons mondelingbe aengbegheven, die wy oock aldoen terstont duydelyck uyt zynen monde hebben doen in gbeschrifte stellen , ende de voorsz. heeren Ganther ende Helsdingen by ghescbrifle onder beure eyghen handen ende leecken bebbende overghegheven diversche poincten tot vyerentse- ventich toe in getale, ende dat wy alle deselve poincten, ende elck vandien, d'een nae d'an- der, punctuelick ende ernstelyck hebben overlesen, deursien ende rypelyck gheexamineert ende daerop opgeslagen, naegesien ende oock wel ondersocht alle sulcke rekeningben, bewy^ jen ende documenten , als daertoe noodich waren, mede oock noch tot conlentement van een yegelyck andere rekeningben doorsien ende gherecoleert; Soo isl, dat wy hiermede ver- claren, ende eenen yeghelycken willen kondich ende kennelyck ghemaeckt zyn, dat wy by alien ons voorsz. ernstich ondersouck ende besoigne, bevonden hebben, dat verscheyden derselver aengbegevene ende overghediende poincten zyn onwarachtich, eenighe buy ten redene ende van quade ende ongefondeerde illatie oft ghevolgh, ende de resterende van gheene consideratie. Waerom wy imponerende alien ende een yeghelycken een eeuwich geswygh, ende silentium. Verbiedcn ende interdiceren oock alien ende een yegbelyck, van wat staet, |
||||||||
|
O Utrecht, by SAL* dk Roy, voor Pietf.ii Vobt, boekverk. op de Plaets in den Gulden iim/e/,iC10. 4°.
|
||||||||
|
2G2
|
|||||||
|
qualiteyt oft conditie sy zyn , de heeren statcn van Utrecht, haere ghecommitteerde, officie-
ren ende dienaers, met woorden, schriften oft wercken , directelyck oft indirectelyck , in wat plaetse oft vergaderinghe, int heymelyck oft openbaer, 9t selve soude mogen wesen, int minste niet meer te schelden , lasteren oit injurieren ; maer ordonneren wy een yeghelyck, deselve heeren staten ende haere ghecommitteerde, als heur wettighe overicheydt, met haere officieren ende dienaers te respecteren , eeren ende ghehoorsamen, soo als goede ende zedige ondersaten ende inwoonders toestaet \ op pene , van als calumniateurs, oproerighe ende perturbateurs der ghemeene lants ruste, terstondt sonder eenighe connivcntie oft verdrach, exemplaerlyck aen den ]yve ghestraft te worden. Ghedaen binnen de stadt Utrecht den lesten May 1610, nieuwen styl. Was gkeparaphee? t F. Alemax, v1. Onder stondt: Ter ordonnantie vanden raede van state der vereenichde Nederlanden. Onder I: Chr. Huygens. De publicatie van desen is by my deurwaerder der E. heeren raden Van
state, op huyden, ten aenhooren van een seer grooten ghetale van borgheren, inwoonderen ende anderen, openbaerlyck naer twee ghedaene clockluydingen vanden stadthuyse deser stede van Utrecht gedaen , ter presentie vande hee- ren raden van state der vereenichde Nederlanden ende vanden scholtis, mits- gaders drye gecommitteerde schepenen derselver stadt. Oirkondt myn signature. Actum Utrecht desen i. Juny 1610, nieuwen styl. Was ondert.; It v. Berchew. |
|||||||
|
Specificatie van beswaren ingebragt tegen de admini-
strate ende rekeningen der Ed. Mo. heeren Slaten van Utrecht. Gesien by oris onderschreven seker proclamatien, uytten naem vanden rade van state der
vereenichde Nederlanden i vanden stadthuyse der stadt Utrecht op Vrydach voorleden, we- sende den IV. May, na den ouden style, afghecondicht, by dewelcke den voorsz. raedt vermaent, ontbiet ende ordineert alien ende eenen yegelicken , van wat state, conditie ofte qualiteyt sy syn, die tegen d'administratie der heeren staten van Utrecht ende de rekeninge daervan gedaen, in eenige poincten ofte articulen, waerschynlycken yet soude mogen weten by te brengen ende te bethoonen, waerin 't lant ofte de ghemeente eenichsins vercort ofte vernadeelt mochte wesen , hetselfde vrylick ende onbehaelt aen de voorsz. heeren raden van state datelicken souden moeten comen verclaren ofte specifice by geschrifte te stellen ende binnen acht dagen overgegheven, preciselycken na de publicatie deses, op pene dat die gheene , die binnen den voorsz. corten tyt haer verclaringe niet en connen doen , daer- van sullen wesen verstecken ende hun gheimponeert een eeuwich swygen ofte silenitum etc* Verclaren ten fyne als in *t selve by desen, dat wy, omme in soo seer corten tyt, nyet
en worden geprecipiteert noch van eenige saecken verstecken , ende onder de beloften byde voorsz. proclamatien ghedaen, van het selfde vryelick ende onbehaelt te mogen doen , protest teerende van't selve wel by expresse, alhyer te stellen eenige poincten van beswaernisse, ende dat by provisie, sonder in die precise sommen achterhaelt te willen syn. Omme waertoe te comen , dient vooreerst geconsidereeft in 't generael en is kenlick , dat
men met God ende met eeren geen groot goet ende ryckdommen en can opleggen, sonder groote patrimonie, erfnisse ofte avontuer van coopmanschap, nae het infallibel axioma , ex nihilo nihil fit, 7 |
|||||||
|
.,..-
|
|||||||
|
263
Ende dat die gene, wiens patrimonie gering is, ende daer neffens maer en hebben een
jaerlicx tracteinent van't officie, 't welck sy bedienen, ende tot haer huyshoudinge wel van doen bebben , in corten tyt geen grote rvckdommen en connen conquesteren, sonder grote waer- schynlicke apparentie, dat haer deselfde niet recbtvaerdelick aenghecomen en syn. Ghelyck oock ter oirsaeke van dien, verscheyde coningen ende princen haer dienaers van
hare subyte ryckdommen hebben ghebloyt ende die spongie vvytghedaen , blyckende wt ver- scheyden historien , die ghededuceert souden connen worden , in 't noot ware. Ende gemerckt eenige vande regeerders van dese provintie ende de dienaers vandien, groote
goederen seer onlancx vergadert hebben, ende deselve met insolentie, pracht ende hoochmoet ghetoont, ende dat daertegen soo het aerarium als de gansche gemeente armelyck wtgheput is geworden , is de apparentie niet alleen waerschynlicken , maer genoechsaem probatoir, dat door eenighe vande voorsz. regeerders alleen haer eygen batcn , ende niet des lants welvaert gesocbt syn. Ende al is't, dat syluyden haere onbehoorlicke ende onredelycke prouffyt hebben weeten
t'usurpeeren ende continueren, dat eenighe prive personen bynae onmogelyckesoude schynen de menees daervan t'ontdecken, soo heeft nochtans de heer Niclaes Berck groot licht tot het- selfde gegeven, ten tyde hy verscheyden syne goede hekenden t'synen huyse ende andersins gesprocken hebbende, verelaert heeft, dat de stalen van Utrecht consent hadden gedragen inde sorame van omtrent tachtich duysent guldens, ten versoecke vande generale staten, in dewelcke sy waeren ongehouden, niet teghenstaende 't selve tot verscheyden tyden in syne pre- sence was afgeslegen geweest, ghelyck hy hetselfde oock inde vergaderinge vande generale staten gedebateert hndde, dese provincie daertoe onghehouden te wesen , ende met goede redenen , sulcx dat de staten generael daertegen niet wisten te seggen, ende evenwel verho- pende 't selve deur andere middelen te obtineeren , hebben eenighe vanden haren gecommit- teert aen de staten van Utrecht, dewelcke aldaer op nieuws 't selfde versoeck staetsgewyse ghedaen hebbende, afgeslagen syn geweest, tot dat die Voorsz. gecommitteerden met den secretaris in ?t prive gesproken hebbende, daertoe de saecken gedreven hadden , dat de voorsz. secretarius deselve sake noch naemaels heeft geproponeert in absentie vanden voorsz. Berck ende consent vande staten daerop geimpetreert, tot groot nadeel ende scade vanden lande, welcke clachte ende verhael vanden voorsz. Berck veele geede lnyden een groot na- dencken heeft ghegheven over de regeringe vande staten , denckende, dat dit voorsz. consent niet sonder corruptie en hadde connen ghescieden , insonderheyt, als Berck oock liet verluy- den, dewyle het selfde aldus clachtelycke worden vcrhaelt by een persoon , die van alles was goede kennis dragende , ende hetselfde by eede ghevraecht synde, niet en sal connen ont* kennen. Op welcke voet veele goede luyden groot onbehoorhcheden hebben bevonden, waervan
alleen dese navolgende sullen dienen tot een proefken of een monster. Ende vooreerst, dat de gedeputeerde staten opten xxvi. Marty inden jare IG02 haer selfs
sonder verschryvinge elcks hebben toegheleyt de somme van Hc gulden, Jt welcke alsoe sy selfs wel verstonden te weesen een misbruyck vande ghemeene lantspenningen, worden voor- geslagen byden secretaris, dat men soude overleggen , hoe het beste buyten veeler kennisse met een goetooge soude mogen geschieden , ende oft men '* gelt soude mogen nemen vuyt 'tslot van eenige overschietende reekeningen ofte vuyt de penningen, dewelcke die van Gelderlant van wegen het . •. ,gelt hadden te restitueeren , wesende een openbaer teycken , dat veele sloten vande overschietende reekeningen dickwyls soo mogen geemployeert syn gheworden, oft oock noch wel arger, alsoo d'selve meestendeel aen den secretaris selve op syn handt alleen syn ghesujvert gheworden, sonder dat men weet, dat hy eenigen ontfanck heefl ge- |
|||||||
|
264
|
|||||
|
administrecrt, wt cracbte vande welcke by soodanige overscbotten soude behoeven t'ontfan-
gen, oft dat men oock weet, waertoe soodanige penningen syn geemployeert gheworden. Daer nocbtans den secretaris de voorsz. staten niet en hadde behooren soodanige voet te
gheven, ende bet selfde doende, aenrader ende beelder van een notoir penilaet gbeweest is, die generate middelen, die men weet totlen oorloghe te weesen gedestineert, volgende de Unie ende instructie vande voorsz. staten, sonder't selve tot eenich ander gbebruyck te mogen diverteeren, syn op veele manieren mishandelt gbeweest, meer als twintich jaeren lanck tot groot nadeel vande stadt, dewelcke daerin bet meeste is contribueerende, ende hebben vooreerst over de vier duysent gulden jaerlicx vuyt deselve genomen, tot ondeihout vande p red lean ten ten platten lande, over de XX jaeren belopende ter somme van tachticb duysent gl., de- welcke niet en staen tot laste vande stadt, maer van het geineene landt. Hebben oock grote onnutte costen gbedaen hide verdiepinge vande Vecht ende den Vaert-
scben Rhyn, monteerende veele duysendeu, dewelcke sy op lyfrenten gelicbt ende de beta- linge vandien vuytte generale middelen gbeordineert hebben , 't welcke sy selve nyel en sullen connen ontkenncn, redundeerende tot oneyndeiyke scade vande stadt; want soe deselve baer eygen verdiepinge in ende om de stadt hadde moeten vervallen, heeft daerenboven noch moeten voor Jt meerdeel betalen de verdiepinge vande Vecht ende Rhyn voorsz., staende tot last vande staten, sonder dat de stadt daerin soude behooren te gelden, overmits dat de stadt als voorsz. is inde ghemeene middelen ten oorloghe gedestineert meest is contribueerende; boven dat de lyfrenten , daertoe opghenomen, grotelycx by verscheyden aen dachgelden, teeringen ende andere wegen onnuttelycken syn gediipendeert. Item, worden uyt deselve middelen eenighe admiraliteyten......, daer het lant in alien
gevalle weynich aen is gelegen, soo deselve baer gecommitteerden selve moeten betalen tot een
grote somme bedragende, sonder daervan eenich voirdel te genieten. Item, heeft Christoffel van Mynden , deurwaerder vanden hove provinciael alhyer uyt de-
selve middelen van Jacobi 1606 tot Jacobi 1607 ontfangen de somme van duysent guldens, vermogens ordonnantie, die men niet en weet waertoe dienen can, emmers en syn deselve ten oorloghe niet geemployeert. Item, syn Nicolaes van Berck daervuyt den vnr. December 1607 betaelt ses hondert ne-
gentien gulden xil st. ses deniers, voor schryfloon ende nieuwe jaeren by hem verstreckt, d'welcke oock ten oorloge niet en doen. Item, heeft Cornelis Both, rentmeester vande domeynen, uyt de ghemeene middelen ont*
fangen de somme van drie duysent gulden, om te gebruycken daer ?t hem gbeordonneert soude worden. Item, noch verscheyde andere merckelycke sommen betaelt, die totten oorloghe mede niet
en worden gheemployeert, als uyt de reckeningen can blycken. Item, de gecommitteerden op 9t Santpat vande vacatien , die somme van drie hondert
seven en dertich gl. xil st. VI deniers. > Item, noch Willem \\ illems ende Keyser, uyt deselve middelen, de anno 1606 lot 1607
aen vacatien op 't selfde Santpat, betaelt met twee hondert seventien gulden. Noch van oncosten van verschoten penningen, vanden xvi. Decembris 1607, de somme
van veertien hondert vier en twintich guldens vier stuyvers. Item, Gjsbert van Voorst aen deselve middelen afgeschreven veel duysenden, dVelcko
nocbtans ten coniptoire niet ghebrocht en syn, ende die boven noch de somme van omtrent drie en dertich dinsent gulden, die by noch schuldich is. AHe welcke penningen mette voorsz. ghemeene middelen nyet gemeens en syn heb-
bende, eade nocbtans byde staten vuyt deselve gbeordineert syn betaelt te worden, tot ver- |
|||||
|
2G5
|
|||||
|
cortinge vande stadt ende defraudatie dcr penningen, ten oorloge gedestincert, contrarie de
Unie ende instructie, a!s boven verhaelt is. Item, ghcbruvcken de stalen cene middele om eenighe van hare ontfnngers te beneficeren,
gantselyck streckende tot nadeel vanden lande , waer booven dat syluyden d'selve voor haer loon hebben toegeleyt den Xxrnpenning, soo verschryven sy dickwils eenige grote sommen van het eene comptoir op het andere , sulcx dat de ontfangeis van beyde de comptoiren moeteu Irecken den xxea penning ende het lant daer over dragen deti xcn penning. Voor exempel sal dieneu Simon Claes van Blanckendael, uyt den ontfanghe van Ste Catryne
heeft gelicht acht duysent gulden, tot betalinge vande predicanten , sulcx dat Blanckendael heeft gehadt van deselven den xxcn penning, ende Zael als ontfanger van Ste Galhryne mede den xxen penning, ende bet lant te dragen heeft gehadt den xcn penning, tot groote schade ende opeetinge van't lants goet. Die voorsz. Zael, renlmeester van Ste Cathrynen, heeft den xxvni. August! 1604 eene or-
donnantie aen hem selven bctaclt de somme van achtien hondert guldens. teffens in rem- boursemente van penningen, by hem verstreckt ende nochtans gelevert inde slaten earner, die apparentelycken onder haer gcdeylt syn. U}t dese sclve goederen heeft Tersteege dertich gulden, Gausteren vier en twinlich
gulden ende Dclken ses gulden, sonder dat men weet, uyt wat sake alsoo de expeditie by haer te doen, staen tot haeren ordinaris dienste, ende dat sy op ft stuck elcks geloont worden. Ten selven tyde, te weeten omtrent den xxvm. August. 1604, heeft het hooren vande
voorsz. rcekeningen ghecost dc somme van drie hondert twee en vyflich guldens, boven acht en veertich gl., die Tersteech heeft gehadt voor't voeren vande penne, ende twee en dertich gulden voor Causteren, wesende een seer extraordinaris somme voor soo eene reeckeninge, die men in twee ofte drie dngen sonde mogen afdoen. In dewelcke bevonden mede drie hondert ses ende negentich gl., uyt sake van vacatie by
den prieur ende adjunct, bovcn dewelcke deselve prieur ende den rendant noch verscoten hebben de somme van vyfF hondert tnegenlich gl. cene stuyver, ende noch aen Tersteege ghegheyen te hebben voor expeditie de somme van dertich gl. In dcnselven ontfanck vanden jare 1605 tot 1606 toe, worden de rcyscosten ghestelt op
acht hondert ende dertich gulden voor Tersteege, over't voeren vande penne. Voor de vacalien ende reyscosten van kermisse 1606 tot Petri 1607, comen vyff hondert
twee ende tnegenlich gl. se\en st. ses deniers, ende voor Tersteege vyff ende veertich. Item, van Victoris 1607 tot Petri 160S, voor vacatien drie hondert ses gl., ende van
reyscosten drie hondert veertien gl. XII st. Item, van vacatien sedert den 1. July 1608 tot L Februario 1609, de somme van vyftien
hondert ses ende tnegentich gl., vermogens ordinanlie ende quitantie; dan alsoo dese somme hier soude te groot geschecnen hebben , is deselve doorgestreken gevonden ende daer boven gestelt maer ses hondert ende tsesennegentich, laetende de resteerende negen hondert gl., om te vinden op een ander reekeninge, brengende nyet te min voor Tersteech vyff ende veertich gl. ende voor Causteren dertich gl. In 't welcke op het hoochste te verwonderen staet, dat den secretaris over de reekeninge
ofte op eenige andere commissien , als lantmctinge ende verhuyringe van landen nimmermeer tegenwoordich synde, evenwel trekt syn vacatien, als off hy daerby geweest ware, welcke hy, by vromicheyt ghevraecht synde, nyet en sal connen ontkennen. Ghelyek denselven secretaris van alle huyren, soo vande goederen van Ste Paulus, Cathe-
ryne, Oostbrouck ende verscheyden andere conventen t'Uuecht, Amersfoort, Wyck ende IV. 34
|
|||||
|
266
|
|||||
|
elders, die ghemaeckt vvorden, syn vacatien mede is genietende, die dickwils veel op eenen
dach gbescieden, oft by daer over waer gbeweest. Sulcx dat men wel verstaen can, dat hy deur menicbte van huyren, die op eenen dacb
gbemaeckt word en , een groote confluentie van dachgelden is treckende, ende overal wil te- ghenwoordich gbeweest bebben , daer by nocbtans maer een lichaem emmers naturaliter bebbende, maer op eene plaets teffens wesen, ende eene presentie verdienen en can. Boven ?t welcke de voorsz. secretaris oock eenige jaren jaerlicx heeft gbenoten de somnie
van hondert guldens, van bet clooster binnen Amersfoort. Waer beneffens in de secrelaryu yeder ordonnanlie, die de capiteynen van beur soldyen te
licbten bebben, als een seker emolument gbesconcken wordt eene gratuiteyt, gelyck den capiteyn aen den onlfanger deselve moet laten corten , alvorens aen syn gelt te geraken. Dienende tot de groote ontblotinge vande arme soldaten ende tot beroovinge van 't landt,
't welck in alien gevalle de compagnien met soo veel minder gelt soude connen betalen, streckende tegen de reputatie ende eere van ?t lant. Item, verstaet men den voorsz. secretaris boven rccbt ende reden te trecken d'een belft
van't loon, dat de clercquen gbenieten van't copieeren ende schryven inde statencamere. Want soodanige belfte niet hem, maer het lant is competeerende, alsoo men van deselve
clercken , om de belft minder loons gbedient soude connen worden. Sulcx dat by boven syn ordinaris tractement van 't lant is treckende een merckelycke
grote somme van duysenden. Hier beneffens heeft den secretaris nocb indebite gbenoten opte rekeningen van Hendrick
Bath, de anno 1597, over de jaren 1589, 1590, 1591, 1592, 1593, 1594 ende 1595, de somme van bondert vcerticb gl., uyt sake als oft hy tegenwoordich geweest waer opte ver- pacblinge, inde cleyne stedtn gbedaen , daer hy nocbtans in't minsle nyet geweest en is, daer nochlans de presentien datelyck betaelt worden. Gbelyck by oock nyet en is gbeweest byde meetinge vande landeryen, behorende aen Ste
Catryne ende elders, daervoor by nocbtans gbenoten heeft alle dagen binnen de provincie vier gl., ende daer buy ten vyff gl. des daechs. Welcke maniere van doen de staten soo ghewent syn geworden , dat sy nyet sien en con-
nen daerinne te doen. Want sylu^den selven wesende inden Hage ofte op eenige andere plaetsen ende aldaer lang
verbl\vende , worden aldaer getracteert gbelyck andere, wesende gbesonden buyten de pro- vincie ten dienste vanden lande, ende gbenieten evenwel baer presentien ende emolumen- ten dien annex, I'Utrecht vallende , als oft sy haer residentie t'lUrecht waeren houdende, welcke alsoo te gbescbieden geensins en behoort noch van outs ghebruyckelyck en is gbe- weest. Mils 't welcke sy de penningen, tot de ghemeene defensie ghelicbt vande arme ghemeente,
bekeeren tot baer particulier profyt, ende daer noch niet mede gheconsenteert wesende, bebben deselve gbenoecbsaem al willens groote scade inde ghemeene sake gedaen, stellende soodanige uytmaenders van 't ghemeene gelt, die niet wys ghenoech en waeren baer selven te regecren, ende tot borgen vandien, sulcken die men notoir wist nyet in^ bonis te heb- ben, als merckelick aen die persone van Dominicus de pander ende Jan van Angeren, ende andere ghebleecken is geweest, betbonende met betselve de cleyne sorge, die sy voor 't va- derlant syn dragende. Ende alsoo de dagelicxe gbedeputeerden in dier voegen niet en badden haer eygen vordel
preferevende het gemeene beste, achter rugge te stellen, soo en is oock haer ghedeputeerden nyet gheoorloft verscheyde gescbenken te doen ofte tractementen te geven, achtervolgende |
|||||
|
267
|
|||||
|
haer instructie , dan naer voorgaende beschryvingen van haere principalen, weesende de
staten vanden lande van Utrecht in't generael. Hebben oock diversche ghedeputeerden de capitlelen vanden Donx ende Oudemunster
toegeleyt, tot reparatie ende onderhout vanden dyck, leggende aen de Lecke tot Hngesteyn, by nianiere van subventie, sonder dat haerlieden de saecke in't minste was aengaende , de somme van vyflfhonderd drie ende dertich gulden, ghelyk sy mede verscheyde ondere som- men op haer eygen authoriteyt diversche personen thoegevoecht ende ghenomen hebben. Syn mede Nicolaes Berck goet gedaen op deselfde voet alsulcke thien hondert twyntichgl.,
als hy inbrochte betaelt te hebben aen scriften ende niewe jaeren, ende vuyt des bisscops thienden hem ghetelt syn sedert October 1606 tot het saisoen vande navolgende reckeninge. Boven de niewe jaeren by Loenreslootli betaelt, bedragende ter somme van hondert zes
ende tachtich gl. acht st. Veel minder hadden de voorsz. gedeputeerden behooren te verminderen 't sleyschadt van
de munte deser provincie, wesende soodanige remissie directelyck strydende tegen de ordi- nance, instructie ende voet op *t stuck vande munte ghenomen, om deur dien middel 9t genot vande muntmeester ende coopman te mogen advanceeren, ende het werck alleen al- hier ter subversie ende rui'ne vande munle in dcse unie gaende. Inde onderhoudinge van welcken werck nochtans de hoochsie politie ende welvaert vande
lande ghelegen is. Welcke concessie ende remissie wesende alsoo subrepiive vercregen ende veileent by die
geene, die sulcx niet en vermochte, groote vermoeden geeft niet sonder gevoelen vergost te wesen. Ghelyck noch onlancx de muntmeester hadde doen maken, om te verschencken, omtrent
in de iwintich goude medaillen, ?t stuck weerdich byde hondert dae^ers. Item, dat men verstaet deselve den domdecken door niewe orde hebben toegeleyt, de
gomme van twintich hondert gl. jaerlicx, onder pretext als of hy soude wesen 't hooft van de revisiecamer, daertoe hy noyt en is ghebruyct noch bequaem geweest, maer inder waer- ■heyt om hem daermede te doen desisteren vande petitie, die hy was doende aen de proostye van St. Jans. Dcwelcke de heere vander Aa, weesende gemaeckt borgemeester vande stadt, tegens die
rechten van deselve toe was dringende, joncheer Johan van Renes, syn broeder eensament- lick de hooge jurisdictie vandien, onaengesien de raet verstont, dat deselfde aen den gestichte van Utrecht behoorde te blyven, om door dit middel te beletten voorder scaden ende costen, deselve bevorens aenghecomen, ende voorder oppressien , die d'inwoonders vande proostye te verwachten stonden, als den E. hove daernaer meer als te veel is gebleecken. Item, dat men verstaet, dat deselfde gedeputeerden joncheer Gerrit van Renesse, heere
vander Aa, geschoncken hebbe een merckelycke somme, om van 't landt inde stadt te comen woonen ende hem aldaer als borgermeester te laten employeeren. Boven welcke onbehoorlycke largilien by haerlieden langen tyt ghepleecht, sy evenwel soo
onbeleeft syn geweest, dat sy door den scout der stadt Utrecht hebben bearbeyt te incorpo- reren 't surplus vande vercoopinge vande tafel van leeningc, hetwelck te samen voor de ghe- meene armen ende weeskinderen deser stadt byden oflicier ende borgermeesters, waervan d'eene oock neffens den scout een ridderman was, selver is bedwongen gheweest, waerin een merckelicke quade wil vande staten tegen dese stadt ende armen is te considereren, alsoo deselve het accoort, byden scout,dienthalven opghericht, in alles is gheapprobeert gheweest, ende nochtans de gemeene armen vande stadt daer af soeken te frustreren, dewelcke het even soo wel toecomt als de voorsz. weeshuyse, ende inde cleyne steden, te weten Amersfoort, Wyck ende Rhenen *t selve toegelaten wordt. 34*
|
|||||
|
263
|
||||||||||||
|
Item, als men verstaet, clat die vande admiraliteyt van Amsterdam grotelick sonde hebben
geinsisteert, dat de betalinge vande convoyen, dewelcke aen de Vaert wordt geheven, in hare handen wtder sonde moghen conien, d'welcke byde staten van Utrecht, om sckere redenen, langen tyt ghenoten waren gheweest,. eiule dat de sake inden jare 160'i of daeromtreut tot verdrach is gheweest, in voegen, dat sy voor al haer pretensien souden opbrengen de somme van acbt dusent guldens, in twee payen, telckens vier duysent, dewelcke in handen vanden secretaris Ledenbereh ghestelt soude wesen , ende dat niet bevondeu is voor als noch, ende in wat reckeninge van deselve veranlwoort wordt. Gelyck nyet geblecken en is, op wat plaetse verantwoort wordt van alsnlcke penningen,
als die van Gelrelant by liquidatie van 'l houtgelt aen die van Utrecht hebben moeten restitueeren. Item, Nicolaes Berck in syn leste reckeninge de anno 1591 ghebracht heeft de somme van omtrent ses dnysent guldens, by hem aen Nicolaes van Suylen ende anderen belaelt, sonder dat eenige specificalie daervan op de reckeninge overghelevert is, ofte oock, dat de auditeurs vande rekeninghen gebleecken is, aen wien de penningen verstreckt syn. Item, wat vacatien dat Drillenborch, rentmeester van Ste Pauwels , aen syn selfs handen
inden jare tGOl betaelt heeft, bedragende ter somme van negen hondert drie en vyflich gl, XII St., vermogens ordonnantie vanden XIX. lNovemb. 1601. Item, van die selfde saken de somme van hondert twee ende dertich gl. 8 st.
Ende noch uyt sake als boven twee hondert x^fT gl. Item, noch seven ende veertich gl. ende noch bovendien twee hondert vier gl.
Weesende alle vacatien ende oncoslen, beloopende ter seer groote somme in een clcyne ontfang , wel weerdich om meerder ondersouck daervan te mogen doen. Ende alsoe't gene hiervorens is aengeraect, mitsgaders meniuhfuldige andere saken niet
perfectelick en connen word en gededuceert, sonder de visitatie van alle de reckeningen mette verificatien vandien, onder de staten berustende, soo wordt mits desen versocht, dat de reckeningen ons onder behoorlycke recepisse ter handen ghestelt worden, met vry acces tot de verificatien vandien, sonder 't weltke onmogelick is pertinentelyck van alles bethoon te doen, sonderlinge in een soo corten ende precisen tyt, die tot soo een grooten werck emmers nyet suffisant en is, alsoo men oversien soude moeten wel veertich jaerlicxe reekeninghen, maekende voor den tyt van twee ende twlntich jaeren, t'samen acht hondert ende tachtich reckeningen. In margine stont geapostilleert aldus: Het dubbel van desen is byden heere Dirck Canther ende Hendrick van Hilsdingen geexhibeert inden rade vande state, tegen- woordich vergadert, den XIX. May 1610, ende was onderteeckent: CflR. HUTGEKS.
|
||||||||||||
|
De Ed. heren Raden van State, aen de Ed. Mog. hercn
|
||||||||||||
|
Staten 's lants van Utrecht, 5 July.
|
||||||||||||
|
Edele, erentfeste, hoochgelecrde, eersame, wyse, discrete, besondere goede vrunden. Ten
antwoordt van UE. schryvens vanden xxix. deses, belangende die instantie, die byden rit- meester vander Waele gedaen wordt, om te hebben eene nieuwe vane, sullen UE. verstaen, dat de ordre van 't landt, die dienaengaende ordinaerlyk altyt is gebruyckt gcweest, dat in't oprichren van eenige nieuwe compagnien peerden, een ritmeester alsdan voor die reyse al- leenlyck van 'slants wegen wordt gegeven v^ IF ende sevenlich guldens, tot ene vane oft cor- nelten ende een trompet-vane; sonder dat daer nae aende selven ritmeesters ofte syne sue* |
||||||||||||
|
2G0
cesseurs daertoe yet meer van 's landts wegen gegeven wordt, welcke ordre daerom alsnoch
niet en mach le buyten gegaen worden. Hier mede UE. Edele, den Almogenden bevelende. In 's Gravenhage, den x.July 1610. Onder slant; Jongestaix, V*. Noch leger; UE. goede vrunden, die raden van state der vereenichde Nederlanden. Ter oi'donnantie vande selve, was geteykcnt: CiIR. II Ul'GENS.
Opschr.; Edelen, erentfesten etc. staten 'slants van Utrecht
ofte haer gedeputeerden. De Goaverneur der stad, J. Ogle, aan de Ed. Mog.
heeren Staten van Utrecht, 9 Aug. Edele, vermogende, wyse, voorsienige ende zeer discrete heeren.
Myn heeren, wy hebben eenigen tyt geleden op't aengeven vanden gewaldigen Joriaen
Baecke, by seeckere onze acte verhaelt, hoe nodich dat wy dienen voorsien van een ge- richtsbode, terwylen't garnisoen binnen der stadt Utrecht tegenwoordich zwaer is, waerduer ons dagelicx veele ende zware besongens zyn voorvallende , d"welcke nyet bequaemelick zon- der behoirlicken dienst van een gerichtsbode en connen worden geexploicteert, als denwelcken alle resolutien onder den volcke van oorloge, alhier in garnisoen synde, publiceert, die vanden crychsraede ten bevele vanden heere gouverneur tegens zekere uere verdaecht, ende voorts alles exploicteertT wat, zoe binnen als inden gestichte van Utrecht, van wegen den gouverneur ende die vanden crychsraede te doen van, tot welcken eynde ons byden ge- waldigen genomineert was de persoon van Adriaen van Rodenborch , denwelcken alreclc eenigen tyt lang in onzen dienst geweest zynde, wy hem bequaem vynden, om den voorsz. dienst als gerichtsbode waer te nemen , ende zoe hy mitsdycn tot 't bedienen van't selve ample geerne nae behooren waere geauctoriseert onder zeeckere belooninge tot discretie van UE., ende dat hy ons verclaert daertoe nyet wel te connen geraecken , zonder UE, Mog. voorschryven aen de Groot Mog. heeren staten generael ofte den heeren raden van state, d'welcke wy ver- hoopen , dat UE. Mog. heeren hem geerne zalien mededeylen , opdat deur middeJ vandyen de militaire discipline in alle zyne leden volcomentlick mach worden bedient ende naer richtsbehoiren gemaintineert, soe en hebben wy nyet cunnen naelaeten desen aen UE. te depesseren ende daerby ten gesinne vanden voornoemden Rodenborch te versoucken, dat UE. Mog. gelieve denselven gratieuselyck te verleenen UE. Mog. favorabile voorschryvens aen de Groot Mog. heeren staten generael ofte de oock Mog. heeren raiden van state der ver- eenichde Nederlanden, ten eynde hy tot voorsz. ampte mach worden gecommitteert, geeedt ende geaulhoriseert naer behoiren, waeraen ons vruntscap ende de justitie militaire vorde- ringhe geschieden zal, 't welcke wy geerne dienstelick willen erkennen, kenne Godt die U Edele, vermogende, wyze, voorsieninge ende zeer discrete heeren, wil nemen in zyn God- delycke protectie. Actum Utrecht, den ix. Auguity 1610, oude styl. Jh. Ogle. Ter ordonnantie vanden gouverneur ende crychsraede voornoenu,
L. tan Leu;wo, Gerechtssecret.
Opschr.; Edele, vermogende, wyze, voorsienige ende zeer
discrete heeren, myne gebiedende heeren staten vanden lande van Utrecht ofte haer E. gedeputeerden. , -
|
||||
|
270
|
|||||||
|
Cort bericht, wedcrleggende de calumnien, daer-
mede de wettige overicheyt vanden lande van Utrecht by seeker gedruckt fameus libell t'on- recht beschuldigd ende grotelicx geinjurieert wordt. Alhoewei de staten Tanden lande van Utrecht, die stadt, steden ende platte landen van
dien, tot noch toe hebben geregiert, nae haer respective privilegien, ordonnantien, wetten, gerechticheden ende andere ?s lants tractaten , sondcr daerinne enyghe infractie gedaen ofte gedoocht te hebben, waer deur oock de stadt Utrecht in fleur ende prosperiteyt sedert eenige jaeren herwaerts merckelyck heeft toegenomen ende noch-dagelicx voor date van dese commotie meer toenemende ende florerende was, ende dat mitsdien niemant oorsaecke en was gegeven, ofte oock toe en stonde , jegens die welstandt, prosperiteyt ende goede ordre van deselve regieringe, ietwes te machineren , nademael nochtans eenige oproerige, twistgie- rige ende ongeruste geesten, nu in Januario lestleden gelust heeft, de gemeene ruste te per- turbeeren ende gesocht hebben die regieringe vanden lande in disordre ende confusie te stellen, omme deur middel vandien de staet vanden lande by hun gerenverseert ende heur quaet voornemen jegens den welstant van deselve lande te wege gebracht te mogen werden3 tot.....sy oock de gemeente der stadt Utrecht onder een dekmantel van verre gesochte
ende ydele pretexten soo verre hebben geabuseert, dat deselve gemeente hun inde wapenen
begeven ende de magistraet aldaer vvettelicke genomineert ende met advis vande staten by Syne Excellencie geconfirmeert, syn gedwongen hare beroupinge buyten tyts te verlaten, ende hem hebben onderstaen contrarie die ordre opte gemaeckte ende besworene handelinge inde naeste twyntich jaeren gebruyckt, op haer eygen authoriteyt, in die magistraet in te voeren soodanige persoonen, die sy vermeynden tot vervorderinge ende uytvoeringe van haere factie bequaeme instrumenten te wesen ende instantelyck deur haer gecommitteerden daerop aengehouden, dat d'selve by Syne Excell. geapprobeert soude werden , waerinne by Syne Excel!., met goetbevynden vande heeren staten generael, omme meerder swaericheyts ende inconveni- enten te vermyden, doch nyet sonder grote difHculteyt, by provisie , voor de reyse, ende sonder (consequentie) belieft wesende, onder belofte, gedaen byde personen, die sulex vorderden dat daerdeur alles geslist ende in ruste gestelt soude worden, hebben d'selve seditiense geesten de gemeente soo verre geinstigeert, dat sy vuyten wapenen niet en hebben willen scheyden, voor ende alleer de middelen van 't huysgelt ende ?t gemael, tot des lants notelycke defentie ende be- talinge vanden volcke van oirloghe behoorlyck ingewillicht ende gedestineert, waeren afgestelt, omme alsoo onder een specieus pretext van afsettinge van schattingen , de gemeente tot haer te trecken ende deur middel vandien haer voornemen te volbrengen, tot welcken einde sy de personen van 't collegie vande staten niet alleenlyck gesocht hebben met erdichte injurien ende enorme calumnien te bewerpen, ende voor een yeder te denigreren, maer hebben oock d'selve openbare forlse aengedaen ende met dreygementen op haer persoonen , ende comminatie van plonderinge van haer huysen ende goederen, sulex bejegent, dat d'selve genootsaeckt syn ge* weest de stadt Utrecht te verlaten ende haer daer buyten te onthouden, ende alsoe deselvige oproerige menschen, omme haer aengegrepen factien een coleur ende schyn te geven, ende omme de goede ondersaten vanden lande van Utrecht ende vande andere provincien te mis- leyden, alomme hebben doen divuJgeeren ende vex*strooyen seecker gedruckt Vertooch, by *t welcke sy de feytelycke attentaten jegens haer wettige overheyt aengevangen, met versierde ende onwaerachtige uitsteeckselen poogen te exciiseren, soo dient tot wederlegging vandien |
|||||||
|
271
|
|||||
|
geconsidereert te werden, 't geene hiernae volcht: eerst, wat aengaet 't poinct van't verkie-
sen vande magistraet, in 't begin van 't selve Verlooch geroert, is te aenmercken, dat in't creeeren vandien , werdt achtervolgt d'ordonnantie der stadt Utrecht, mitsgaders den con- tracte met Syne Excell. inden jaere 1590 opgerecht, verrneldende, dat tot oprechtinge ende vcrnieuwinge vande nieuwe magistraet alle jaer by d'oude magistraet genomineert sullen wor- den veerticb personen, omme uyt alle deselve, tachtich in getale wesende, veerlicb tot de nieuwe magistraet, met advyse vande staten by Syne Excell. gestelt ende geapprobeert te werden, welcke forme van nominatie, creatie ende approbatie tot nocb toe onverbreecke- lycke geobserveert ende oock in reguard vande laetste oude magistraet is onderhouden ge- weest, sulcx dat die twee staten vande geeligeerden ende ridderschappe qualicke werde ge- causeert, dat sy dienaengaende iets t'onrechte geusurpeert souden hebben, maer rcguleeren hun daerinne nae de ordonnantie ende contracte hier voren aengetogen bevesticht synde , mette continuele observance tot nocb toe uniformelick daerop gevolcht, sonder dat sy eenige rede- nen hebben te doleren, dat den eersten borgermeester soude syn geweest een riddermatich Eersoon, soo niet bevonden sal worden , dat iemant riddermatich synde, vande bedieninge van't
orgermeesters ampt der stadt Utrecht soude wesen uytgesloten, ofte dat eenige burgermeester riddermatich geweest synde, de stadt in eenige haere privilegien ofte gerechticheiden vercort 1 ofte daerinne eenich inbreuck gedaen soude hebben, maer blyct ter contrarie, dat t'allen, tyden , als een riddermatige de stadt Utrecht als borgermeester heeft gedient, deselve stadt merckelyck gebeneficieert 28 geweest, gelyck nocb onlancx gebleecken is byde verdiepingen van de verstopterivieren ende accommodatic van wegen , sonder welck behulp de stadt apparent was te vergaen, daer nu ter contrarie deselve seer verbetert is ende toegenomen heeft, ge- lyck dat geblecken is byde rysinge van huysen in huyr ende coop, de residence van verscheyde familien, die uyt diversche provintien hun tot Utrecht nedergeslagen hebben ende noch meerder hun binnen deselve stadt begeven ende hare woonplaetse aldaer gehouden, souden hebben, ten ware dese commotie binnen d'selve stadt hadde ontstaen; ende omme den coopman ende neeringen binnen de stadt Utrecht te meer te locken ende te favorisee— ren, hebben de voorn. staten de tollen van Utrecht doen bedienen by collectie, die anders plach te werden verpacht, alleenlyck omme te beletten de vexatien, die de pachters dea coopluvden plagen aen te doen, door alle welke accommodatie ende andere gunsten, byde voorn. staten de stadt Utrecht bewesen, deselve stadt in neeringen ende welvaeren soo heeft toege- nomen, dat vande meeste neeringen, coopmanschappen, ambachten ende hantwercken, corls voor dese oproerte, de helfte meer winckels gevonden werden, dan daer voor twintich jaeren te vynden waeren. Bcneffens alle dese tytelycke weldaeden, hebben die staten met eene seei; christelycke yver ende neersticheyt gevordert ende gehanthaefl de voortplantinge van Godts Heylige Woordt ende der Christelyke gereformeerde religie, sulcx dat men de kercke Christi onder haer regieringe inde stadt, steden ende landen van Utrecht, niet alleene en heeft gesien toenemen in ruste, vrede ende eenicheyt, maer oock in getale van godtvruchtige leeraers ende lidtmaten. Van gelycke syn de voorn. onrustige geesten t'onrecht queruleerende, dat inde magistraet mede gestelt souden syn mogen geweest sommige personen, die inden eedt vande staten ende eenige officien bedienende waeren, gemerktsoodanige persoonen van't fun- geeren vande magistraet, noch by eenige privilegien, noch byde ordonnantie der stadt Utrecht geexcludeert, noch tot den bedieninge vandien geinhabiliteert en werden, sulcx dat in dien reguart niet en can werden geseyt, in't creeeren vande magistraet yet gedaen te wesen, dat tot verminderinge vande qualiteyt van't lidt der stadt Utrecht soude mogen strecken, veel min dat d'selve in eenige schade geraeckt ende in aensien vande geestelicke goederen, aldaer synde, totte generaliteyt meerder soude hebben moeten gevenj maer ter contrarie is waer- |
|||||
|
272
aclitich , dat de stack Utrecht, tot onderhoudt vande predicanten ende schole, eenige duy-
sende jaeilicx uytte geestel\ke goederen is genietende, dat sy oock daer en hoven eea mer- ckelicke capitael van deselve geestelicbeyt ontfangen ende tharen oirbaer geemployeert, sonder in reguart vandien yetvves totte generaliteyt meerder te contribueeren, als haer quote is be- dragende, in der voegen, dat die contrarie uytsteeckeselen ofte sonder kennisse van saecken ofte met groote caluuinie uytgestrooyt werden, als oock die ridderschappe t'onreclit wert gecauseert, dat d'selve de neeiingen uytte stadt getogen ende Op 't platte landt gebragt soude hebben, deurdien een ider is gebleken, dat sedert eenige jaeren herwaerts die coopman- scliappen ende neeringen in de stadt Utrecht meerder syn geaccresceert, als oyt voor date vandien, gclyck hier voren geseyt is, ende betreffende die erdichte ende opgeworpen nyt- sleeckseler. by 't selve vertooch impudentelyk^voortgestelt, van dat de staten die vande stadt van haere privilegien berooft, die middelen ten oorloge gedestineert, onnuttelyck ende tot h^er eygen j>roffyt gedispendeert, die justitie onder de voet getreden ende andcre mishande* lingen aldaer geroert, geperpetreert souden hebben ; wordt alle 't selve van openbaer calum- nie achtcrhaelt, als men considereert dat d'voorn. seditieuse geesten niet en hebben weeten te speciiiceren eenige privilegien ofte gerechticheyden , daerinne byden staten die minste in- breuck gedaen soude wesen. Dat ter contrarie allomme is gebleecken, dat de staten de pri- vilegien ende gerechticheyden vande provincie, soo in *t generael als particulier geconserveert ende daerinne d'ondcrsaten vandien gemainteneert hebben, dat sy de middelen van oorloghe tot fournissement van haer quote ende dienste vanden lande behoorlyck gedispenseert, ende de reckeningen van deselve middelen jaerlycx ten overslaen vande personen , daertoe geau- thoriseert, hebben doen horen ende sluyten , ende des gemeene lands penningen sulex hebben gemanieert, dat sy dienaengaende bun aen 't rapport vande Ho. Mog. heeren staten generael ende aen alien dengenen , die aen 't lant ten achteren syn geweest, seer geerne syn gedra- gende, gel\ck sy oock de justitie sulex gedirigeert ende gemainctineert hebben, dat alien de goeden ende liefhebbers vande gerechticheyt daerinne contentement ende goet genoegen gehadt hebben, ende in ?t vergeven van ampten ende officien allomme op de qualificatien vande personen behoorlyck reguart genomen, oock in 't verhandelen vande saecken vanden lande sicli sulex hebben gecomporteert, dat noch de voorn. seditieuse geesten noch iemant anders die min*te oirsaecke en cunnen hebben, omme de staten soo onredelyck te beschuldigen; dan is uyt bet voorste] vande calumnien byde voorn. geesten in 't generael endein't wilt op- geworpen , lichtelyck af te meten , dat sy deur haren seditieusen geest ende oproerich voor- nemen gedreven werden, alios jegens haer oul te enomeeren r wat haer in den sinne compt, insisteerende daerinne de voetstappen van alle de perturbateurs vande gemeene ruste, ende anders niet trachtende, dan met soodanige valsche denigratien , de gemeente jegens d'overheyt op te ritsen ende deselve odieus te maken, omme daer onder haer aengegrepen seditie ende factie te foveeren , daervan sy te nicer worden achterhaelt, deurdien dat de oude magistraet geadverteert synde, van quaede geruchten onder de gemeente gestroyt, deselve gemeente deur de burgerhopluyden doen voorhouden hebben, dat sy haere beswaernisse specifice by ge- schrifte stellen ende overleveren souden, omme, indien bevonden vverde de stadt ofte ge- meente in eenige poincten beswaert ofte vercort te wesen , daerinne geremedieert ende deselve contentement gegeven te worden nae behoren, edoch deselve geesten metier daet belhonende haer oproerich dessein ende voornemen, hebben de gemeente daer toe gebracht, dat deselve alvoren eenige remonstranticn , 't zy schriftelyck ofte mondeling aen de staten ofte magistraet gedaen te hebben , haer datelyck inde wapenen begeven, de wettige magistraet gedwongen haer ampt te vcrlaten , andere nieuwe creaturen van haeren sinne met wapenen in de plaetse gestelt, ende aen deselve al by wegen van feyten continueerende, overgelevert zekere remon- |
||||
|
'■'
|
|||||
|
273
strantie, by dewelcke sy om de regeringe vande geheele lantschappe te renverseeren, ende
haer aeDgeheven factie uyt te voeren, onder andere de gemeente instigeerden, omme te willen hebben veranderinge vande twee staten vanden lande, alsse de geeligeerden ende rid- derschappe, daer jegens byde staten , omme de gemeente satisfactie te doen, scbriftelyck was verthoont, dat soo veel aengaet den staet vande geeligeerden, daer inne werde geobserveert 't verdrach, byden lantraet met advys van Syne pr. Excel!, ho. me. inden jaere 1582 ge- maeckt ende byde stadt Utrecht aengenomen, ende byden ridderschappe insgel. geavoyeert, by welck contract was gedisponeert, dat de magistraet derselver stadt nomineeren sal eenige personen vande vyf collegien ende-deselve presenteeren de ridderschappen ende steden, omme uyt de gepresenteerde personen eenige ofte alle de genomineerden byde ridderschappe ende steden geeligeert ende by Syne Excel!, geapprobeert te werden, welcke personen alsoo geno- mineert, geeligeert ende geapprobeert synde, representeeren den eersten staet vanden lande van Utrecht, ende alsoo de jegenwoordige geeligeerden in conformite van 't voorsz. verdrach byde magistraet genomineert, wesende personen vande gereformeerde religie, byde staten ge- eligeert ende by Syne Excell. geapprobeert syn, ende mitsdien hebbende gelycke macht ende authoriteyt, als de andere twee staten van denselven lande, dat het daerom directelyck soude stryden jegens recht ende redenen, ende oock jegens de continueele observantie, tot noch toe gebruyckt, dat de magistraet alsnu eenen anderen ende nieuwen voet nopende den staet vande geeligeerden soude willen invoeren , ofte dat deselve magistraet representeerende een vyfde lith vanden derden staet soude willen pretendeeren de macht te hebben, omme de- selve nae haeren appetite te mogen revoceren, merckelick soo die vande magistraet onder pretext van deselve revocatie, nae haer fimtasye te doen , illusoir soude maecken ende dis- solveeren, de electie ende approbatie, byde andere twee staten ende Syne Excell., in regard vande personen vande geeligeerde gedaen ende consequentelyck alleen soude hebben de dis- positie over den eersten staet,'t welck oversulcx als wesende nieuwicheyt ende contrarieerende des gemeenen landts tractaten byden staten met goede redenen gecontradiceert is geweest, ende wat belangt den staet vande iidderschap , is by deselve insgelycx voorgedragen, dat die vande magistraet niet en competeert den staet ofte augmenlatie vande ridderschappe, bun te intromitteren ofte designatie te doen , welcke riddermatige personen men sal hebben te be- schryven ofte nyet, gemerckt die vande ridderschap vrystaet ende in langwyJige possessie syn geweest, tot augmentatie van haer staet, soo wanneer sulcx nodich weit bevonden, selfs eenige riddermatige persoonen, wesende vande gereformeerde religie, te nomineeren, ende den staten te presenteeren, sonder die vande magistraet ofte eeqige andere leden , ten re-» specte van deselve nominatie oyt geagnosceert ofte erkent te hebben, ende betreffende 'tpoinct van't recolement vande reeckeningcn, is byden staten geseyt, dat alle de reeckeningen tot den jaere 1609 incluys, wettelicken en nae F>eboren syn gehoort ende gesloten, alsse de grote reckeningen ende van importantien synde, ten overstaen van drie uytte geeligeerden, drie nylte ridderschappe ende de borgermeesters van alle die vyf steden, ende die cleyne recke- ningen , ten overstaen van eenen uyt elcken staet, dat niemant sulcx competeerende, daer van visie en wert geweygert, ende dat noyt en is gebleeken, daerinne eenich erreur ofte mishandelinge gecommitteert te wesen, sulcx dat het versoeck van 't recolement vandien sonder redenen ofte fundament wort opgeworpen, behalven dat het directelyck was stry- dende jegens de goede ordre ende authoriteyt vande regieringe, ende oock is van quae- der consequentie voor alien princen ende republycquen, dat de gemeente 't recolement vande reckeningen byde boghe overicheyt eens wettelick gehoort ende gesloten, haer pogen te on- derwynden, ende doch ten eynde eenen yeder conde verstaen, daerinne niets anders als oprechtelyck gehandelt te wesen, hebben de staten verclaert te mogen lydcn , dat d'selve IV. 35
|
|||||
|
274
|
|||||||
|
reckeningen werde gestelt in handen vande Ho* Mog. heeren staten generael, Syne Excell.
ofte raet van state, omme die by haer Ho. Mog. gevisiteert te werden , encle alhoewel daer mede de pretensien vande magistraet ende gemeenle cesseerende waren, dat oock die geelU geerden, ridderschap ende gedeputeerden vande vier steden 'slants van Utrecht by Syne Excel], binnen Woerden beschreven synde, haer hadden laten bewegen alle de questieuse poincten byde magistraet ende gemeente, nae het aenvangen vande voorsz. oproerte gemoveert aen de vergaderinge vande heeren ambassadeurs vande Go. Ma*, van Vranckryck ende van Groot Brittaignen, de Ho. Mog. heeren staten generael, Syne Excell. ende raden van state, aldaer om dese saecks wille gecomen ende vergadert te submitteeren, omme by deselve ver* gaderinge promptelyck gedecideert ende afgedaen te mogen werden, dat nochtans de magi- straet ende gemeente tot deselve submissie, niettegenstaende verscheyde vermaningen, soo mondelinge als schriftelycke byde Ho. Mog. heeren staten generael gedaen, tot noch toe mede deur instigatie vande voorsz. oproerigen, niet en hebben willen verstaen, violeerende met soodanige refuys, die naeder Unie ende fundamentale regieringe der vereenichde provincien soeckende deur middel vandien , tot ondienst vanden lande hare factie ende quaet voor- nemen te executeren, alle ?t welcke byde Ho. Mog. heeren staten generael, beneffens de heeren ambassadeurs, Syne Excell. ende raedt van state overwegen, ende in deliberate geleyt synde, is by deselve geresolveert, deselve feytelycke proceduren ende machinatien met auto- riteyt te doen repareren ende rechten , ende die wettich regieringe te mainctineren, daeruyt dan by alle vromen lichtelyck gespoort ende verstaen can werden, dat de staten van Utrecht bun in alle gevoechlicheyt ende redelicheyt hebben laten vinden, omme alle extremiteyten , daervan sy absorveren te voorcomen, ende dat ter contrarie die voorn. magistraet niet alleen- Jyck de resolutie van Ho. Mog. heeren staten generael nyet en hebben willen pareren, maer by wegen van feyten getracht hebben de naerder Unie ende andere 's landts tractaten , daerop de regieringe der vereenichde Nederlanden gebouwt ende deur Goots genade assistentie vande hoogstgemelde Coningen ende goede debvoiren vande respective provincien, jegens alle gewelt, meneen ende machinatien haerder vyanden ende quaetwilligen beschermt, ende tot een seer loffelyck tractaet gebracht synde, te nyet te doen ende crachteloos te maecken, protestee- rende daeromme dat de stalen niet en hebben veroorsaeckt de onheylen, swarigheyden , costen ende inconvenienten , die uyt de voorsz. commotie ende onbehoorlycke proceduren alrede ontstaen syn ende noch vorder sullen mogen ontstaen. Verhopende niettemin , dat Godt almachtich eene goede uytcompste deser saecke tot syns h. naems eere, rustc, vrede ende welvaert vunden lande verleenen sal. |
|||||||
|
Exlracta uit Francisci Dusseldorpii MSS. Annates
rerum Belgicarum^ aangaande de alteralie binnen Utrecht, in 1610. Statirn quasi pro strena hujus anni Catholicis Trajectensibus fuit denunciatio facta a ma-
gistratu ad omnia monasteria, ut nomina personarum professarum ederent, quae res indubitate tendebat ad separationem eorundem monasteriorum, penes quae ibi praecipuum catholicae religionis exercitium, consistebat eo, quod ex civibus fere nulli, ex Hollandis ibidem degentibus pauci admodum aedes suas ad peragendos conventus praebere vellent. Alia strena missa est a magistratu ibidem ad suos concionatores singulis enim ultra stipendium 1000 florenorum centenos zmmerari jusserunt. |
|||||||
|
275
In festo S. Agnetis mane, tota civitas Trajectensis in arm is fuit contra magistrate, qu6s
tanquam depeculatores publicos functa sua abire fecerunt, creatis novis consulibus Theoaoro Lamberti Cantero et Henrico Helsdingio, cum quibus et novum magistratum constituerunt, paucis admodum ex veteri retentis. Hunc tumultum nonnulli Gatbolicorum utilem fuiurum putabant, sed egregie decepti sunt. Ut enim postea apparuit, conjuratio fuit eorum, qui rigidiores calumistae consistoriantes vocabantur, qui nihil, nisi Mauritium principem facere et Catholicam religionem funditus extirpare nitebantur. Mauritius creationem novorum con- sulum ratam habet, et, paucis diebus elapsis, ipse Ultrajectum aduolat, ubi aliquamdiu egit, sub praetextu, ut cives ad concordiam redigeret, revera autem, plurima novorum consulum familiaritate utebatur. Deliberarant conjurati non solum magistratum civitatis deponere, sed etiam ordines pro*
vinciae exturbare, verum, impediente Cantero, mitius actum, nihilominus magna invidia dc- llagrabat Gerardus (!) Ledenbergius, ordinum Trajectensium proto-secretarius, qui ex humili conditione ad magnas divitias emerserat, et totum ordinum convcntum tanquam hominuox stupidorum plane regebat. Fuerat is in juventute sua minister monachorum in abbatia S. Ma- riae Weerdensi prope Bommelam in Batavia, unde fugatis monachis, postmodum Trajecti apud Joannitas famulum cellerarii egerat, postea vero, Florentio Thinnio syndico Trajectensi adhaeserat, a quo commendatus secretarius ab ordinibus fuerat electus, quo in statu infinitam pecuniam collegerat, palatiumque magnificum ex adverso coemetevii S. Joannis aediucarat, quod in homine sordido magnum tumultum et varia obloquia inter cives faciebat. Plerique enim erant, qui non tantum ipsum olim noverant, sed etiam patremejus, qui hortulanum egerat. Divulgabant novi consules in justificatum sui tumultus magnum articulorum agmen, quibus,
adhibitis legitimis probatis, detegebant furta illorum, qui civitatem et ditionem Trajectensem rexerant, praesertim Ledenbergii, Verstegii subsecretarii et aliorum, qui uno die plurimas diurnas pensiones l^eceperant, cum tamen (saltern naturaliter sic dicebant) uno loco tantum esse possent. Arguebant eos, adjecto die et consule, quod interdixerant receptoribus bono- rum ecclesiasticorum magnam summam pecuniae rationibus inferre, quam ipsi inter se diviserant; item, quod receptoribus publicorum bonorum magnas pensiones assignarent, quarum tamen non nisi dimidium ipsis cedebat, dimidium vero occulta manu Ledenbergio solvere tenebantur. Qui insuper in singula signa militaria pro habendo stipendio aliquot Rosatos menstruos reci- piebat et nefanda alia, quae tamen non nisi experimentum eorum, quae probare poterant, inscribebant. In fine Januarii ad publicum campanae sonum antiquus magistratus, qui urbe cesserat,
vocatus est, ad causam dicendam, praestito salvo conductu; (Post pauca alia).
Interim Hagae Comitis ingens fiebat apparatus ad obsidendum Trajectenses, sparso tamen
rumore, quod miles colligebatur, iturus in Cliviam subsidio Brandenburgensi contra Leo- poldum. Verumtamen Trajectenses nequaquam latebat se peti. Unde plurimi ex ditioribus, praemissis clam bonis in vicina municipia difFugerant. Erat turn temporis Trajecti in domo Teutonica Mauritius, quern dimittere a se nolebant Trajectenses, nisi praestito juramento, quod ad certum diem rediret, quod juramentum non solum consulibus praestare coactus est, sed etiam ex infima plebe nonnulli ad manuni sibi promitti voluerunt, aliter portas aperire renuebant. Die 21 Martii, Henricus et Erneslus Nassovii cum sex millibus peditum occupant villam
suburbanam Jutfaes dictam, Adduxerunt magnum tormentorum et pulveris apparatum et Ultrajectum obsiderc incipiunt. Mauritius Hagae manserat, et se inlirmum causabatur. 35*
|
||||
|
276
Die 22 Martii, Trajectenses cum jam ohsideri se viderent, juramentum Odelicatis a civibus
et ineolis suis exigunt. Die 23 Martii, cum Monfortium discederem, praesidiarii Angli civitate pelluntur a Tra-
jectensibus, veritis, ne cum obsidentibus sentirent. Die 25 Martii, Ernestus Nassovius cum aliquot militum manipulis castra figit in ruinis
monasterii Outwycensis. Fuit haec obsidio decreta, communi generalium ordinum consensu, qui eo tempore, quo
inducias cum arcliiduce fecerant, de sublevandis inter se necessitatibus invicem receperant. Unde cum nullus esset, qui se pro pace firmanda interponeret, in arctium valde dedu- cebantur res Trajectensium, ita, ut tarn privatim, quam etiam in domo civica magistratus congregatus serio tractarit de civitate tradenda in potestatem archiducis, donee 26 Martii ad- venlunt Amsterdamenses consules, ut pacem conficerent; ipsienim Amsterodamenses inter caeteras Hollandiae civitates praepotentes, sed juniores, et sic minores suffragiis omnibus mod is satagebant, undique amicos colligere, quo primatum inter Hollandos sibi parerent, quod avide quaerebant. Interea, dum hi de pace agerent, Trajectenses omnes gnaviter in restaurandis mocnibus
laborant, minim visa , quod unius diei spatio circum totam civitatem loricam supra moenia aggesta terra efficerent. Demum 28 Martii de pace convenit, ut magistratus recenter crea- tus usque ad festum S" Victoris , quo semper novus magistratus creari solet, continuetur, ratis arbitris IJollandis excutiantur, statimque 10 signa peditum cum gubernatore Ernesto ci- vitatem ingi'ediuntur. '30 Martii trie signa militum occupant domum publicam et portaru.m custodias, quas hactenus mixti civibus fecerant, soli obire incipiunt; sed et consules licet primo jugarent, tandem coguntur etiam claves portarum Ernesto tradere. 28 Aprilis Henri- cus Nassovius amplissimo equitatu portas urbis obsidet, Ernestus vero in curiam irruit et magistratum officio discedere jubet, veteremque in integrum restituit magno murmure civium, qui Albanuiu prae ordinibus mitem virum luisse dicerent, utpote qui pacta servarat, quae ordines nulla de causa violabant. 23 Aprilis Rra,Ii Dus Sasboldus ex Brabantia rediens ad ae- desmeas venerat, sed commode 27 sequente Arnhemium profeclus, ante exortas novas turbas discesserat. Eodem die, quo magistratus dimittitur , etiam capitanei civium exauthorantur concionatores aperte pro suggesto declamant se hujus facti conscios fuisse, unde tantum in ipsos odium conceptum , ut vix tertia pars haereticorum vellet adire condones eorum. Eodem die promulgatur apearca ordinibus generalibus de fenestra despicientibus.— 3 May
publicatur Trajecti, liberum esse cuivis contra ordines et magistratus de peculatu opponere et accusare, unde Brakelius, Canterus et Helsdingus accusatores se manifestant, negotium coram ordinibus generalibus ventilatum, donee 22 May publice denunciatur ordines a peculatu immunes et oppositiones per accusatores factas calumnias esse, et seditiouem spectare atque ipsis et aliis omnibus silentium ea de re imponitur sub poena corporali, nomine ordinum ge- neralium. Quoniam vero invicem se vexabant beretici, liberius agebant catholici; quapropter 24 May renovatur contra eos edictum, et arbitraria poena in sacerdotes decernitur. 20 Junii Trajecti incepit vicatim exigi juramentum fidelitatis ab omnibus ineolis $ jurabant autem or- dinibus et magistratui tanquam suis legitimis superioribus obedientiam* Multi sacerdotes praestiterunt. Ego ter vocatus, venire nolui, et nihil molestiae sensi, Octobris 10 Ultrajecti magistratus interdicit monialibus, ne quas deinde virgines ad pro-
fessionem faciendam admitt<mt, et jam professarum nomina intra mensem edant, quod et factum est, Conceperat Trajectensis populus ex praeterita seditione magnum odium contra haereticos concionatores, ita, ut nee ipsi haeretici conciones adirent; missus est itaque I la- gam Comitis Folcardus Both, exconsul, ut Joannem Wtenbogaert, magni inter ipsos nomi- nis, pro concionatore adducat, et populus, hoc saltern conciouante, frequentaret synagogam. |
||||
|
I
|
|||||||
|
277
Initio Decembris haeretici consistorianles, magistratu ab ordinibus Trajecti deturbati cum
pro hereticorum inquietudine nova semper meditarentur. Deni circiter in vili quadam taber- nula prope pontem Bavaricum conveniunt, et juramento taciturnitatis invicem praeslito et ac- cepto, redintegrare suam seditionem constituunt. Unus ex his, prodilor (sartor is eral) rem ad niagistratum defert, alter qui lector synagogae ipsorum in templo S" Nicolai erat, negotium aperit Gantero et Helsdingo ignominiose missis consulibus. Uli leviter quidem rem detestaban- tur, bortantcs quiescerent, verum conjurationem ad magistratum non delulerunt, unde magi- stratus, captis illis conjuratis, etiam utrumque exconsulcui, viros sane primarios et haereticos carceri tnancipat. |
|||||||
|
Pauw, uit Aleppo, aan Christ Huygens, 1613.
Myn heer.
Nae dienstelycke gebiedenisse, UE. aengename missive hebbe wel ontfangen. Ick soude
voor desen beantwoort hebben , dan was geresolveert personelyck over te comen , omme de Ho. Mo. H. H. staten generael mondelinge rapport te doen, 't geene tot Constantinopel in de saecken vanden heer ambass. gepasseert is. Maer considererende aen de andere syde de inconvenienten, die door myn absentie van hier aen de natie mochten overcomen, hebbe finalyken geresolveert myn herwaerts te transporteren, 't welk oorsake geweest is, dat ick aen UE. niet geschreven en hebbe. Bidde my daerinne voor geexcuseert te houden. Ick bedancke UE. van harten , voor de geluckwenschinge in myn nu tegenwoordigen staet, daerin myn verhope alsoe te gedragen , dat de Ho. Mo. H. H. staten generael volcomen con- tentement aen myn persoou hebben sullen, ende UE., die ons buys soo seer geafFectioneert is , met myn lieve ouders, haer daerin sullen verblyden. Hier toe sal ick myn voor oogen stellen, de wyse instructie ende goede exempelen, die UE. my geeft, ende naer vermogen behartigen. Alsdan, myrt heer, bemerkende inderdaet de groote gunste ende faveur, die UE. myn vaders buys toedraecht , ende in 't particulier aen myn persoon hebt bewesen f in't bevorderen totten tegenwoordighen staet, come mils desen UE. myn danckbaer gemoet te betoonen ende ootmoedigen dienst te presenteren, in alle tgene UE. believen sal my te commanderen, daertoe ick willich ende bereyt ben, waermede, Myn heer, bidde Godt Almachtich UEd. te conserveren in geluckige voorspoet ende een
lanck salich leven, met myne hartgrondelyke groetenisse aen UE. ende syn nobele familie. In Aleppo, den 13 Dec. 1613* UE. dienstwillige,
Pauw.
Opschr.; Myn here e/c. Chr. Huygens, secretaris
vaude E. beren raden van state te 's Graven hagc* (Tfaar hct originecl).
|
|||||||
|
STAATKimDIGE BRIEYEN,
UIT 1600 EN YOLGENDE JAREN.
L
*. Edele, erentfeste, hoochgeleerde, seer wyse ende voorsienlge heeren.
VJp gisteren is alhier ter vergadering der heeren staten generael gecompareert den
drossaert van Bueren, Steelandt, ende lieeft, zoe mondelinge als by brieven van Syne Gen. van Hohenloe, aengedient, als dat't graefschap van Bueren soude wezen een vry graefschap, sulcx dat indyen d'selve Syne G. gelycke acten, als es d'acte van sequestratie, in questie byden Keyzer toegezonden waeren geweest, hy daertegens zoude bebben geprotesteert, ende dat by oversulcx die gerecblicbeyt van 't voorsz. graefscbappe begeerende voor te staen ende te conserveeren, mitsgaders t'onderhouden d'verbanden, tusscben den graven van Bueren ende van Culenborch eertyts opgerecht, nyet en conde aennemen d'voorsz. acten, hem toe- gesonden, maer geconsidereert dat hy is in *s lands dienste, ende in regardt vandyen'tselve landt alle getrouwicheyt begeert te bewysen, dat parthyen *t versouck vande afdoeninge der sequestratie aen hem sullen mogen doen, ende dat hy de wederparthye daerop gehoort, daer- over sal disponeren , sulcx men bevinden zoude te behoren , allegerende, dat de capittelen ende thesaurie van Utrecht noch diverse penningen aldaer schuldich soude wezen, zoe van den sevenden penning vande thienden, onderhoudt vande predicanten e/c., ende dat by drossaert weynich daervan zoude hebben ontfangen, daertoe exhiberende zekere certificate tot Bueren beleydt. Heeft van gelycken verthoont copie van zeekere twee missiven, by Syne G. van Hohenloe aen de staten van Utrecht eertyts overgezonden , beroerende ?t different van Honswyck, sonder daer by te vougen die scriptien daer tegens gedaen, ende na diverse al- legatien, heeft den voorn. drossaert mede overgeleyt ende gerestitueert die heeren staten acten vande afdoeninge der sequestra tie in questie, ende alhoewel de voorn. Steelandt werde geor- donneert zyn geproponeerde by gescrifte te stellen, naedemael hy ten zelven daege des avonts ter vergaderinge der heeren staten generael *t selve quam te difficulteeren, ten eynde de voorsz. zaeke met uytvluchten ende inpertinentien nyet en soude werden geinvolveert ende geprolongeert, zoe is by d'voorn. heeren staten generael, tot conservatie vande publieke au- thoriteyt, goetgevonden ende geresolveert, dat men aen Syne G. van Hohenloe wederomme zoude scriven , als dat baer E. gehoort ende gezien hebbende de remonstrantie ende brieven byden voorn. Steelandt gedaen ende overgebracht, verstaen, dat Syne G. d'voorgaende acten. ende scryven vande heeren staten generael zall hebben t'achtervolgen, zonder te verwachten op eenicn versouck by parthyen te doen , ende dat men d'selve brieven by eenen expresse wederomme soude depecheeren, 't welck is in effecte ende in somme, *t gene na onze beste memorie op gisteren alhyer inde voorsz. saeke is gepasseert, ende zoe haest wy copie vande |
|||||
|
k
|
|||||
|
279
|
||||||
|
voorsz. stucken sullen hebben becomen, en zullen nyet naelaten d'selve terstont ever te
seynden* Middelretyt, Edele, erentfeste, hoocbgeleerde, zeer wyse ende voorsienige heeren, bysonder gunstige
medebrocders, bidden wy den Heere almacbtich uwe E. te conseryeeren in voorspoedige regieringe. Uyt fs Gravenhage, den xxill. January XVIC, stilo novo,
Uwe E. goede ende dienstwillige medebroeders,
FtORIS HERMALE, GfiRARDT DE RfiNESSE, AlVTH. VAN KcTCK.
Op een blaadje apart:
Myn beere.
Alhoewel wy met goet fundament wel badden mogen insisteeren , dat Steeiandt zyn gepro-
poneerde by gescrifte hadde te stellen, ende dat men 9t geallegeerde wel specifice zoude weeten te debateeren, nocbtans onime veele onnodige disputatien te verbouden, hebben de beeren staten generael, ende wy met voorraet ende aendacbtelike goetgevonden, d'voorsz. excusatie van Steeiandt alleenlike te doen aenteyckenen ende nolitie daervan te doen bouden ende le vorderen de resolutie in desen genomen. Opschr,: Edele, erentfeste, hoochgeleerde, vrome ende
voorsienige heeren, de heeren gedeputeerden vande
staten vanden lande van Utrecht*
Rep'. XV Jan. 1600. {Naar het origineel). II.
Mogende, edele, erentfeste, wyse ende seer discrete heeren*
Myn heeren. Den secretaris van hare Ma1., den heere Cecyll, Het my weeten by zynen,
brief?, op eerghisteren ten elff ueren in den nacht geschreven , die ick ontfing 's anderen daechs, ?t welck was gisteren ten vyfF uren inden morgenstondt, hoe dat hare Ma*, met my eenige saecken wilde communiceeren, ende begeerde, dat ick my met den eersten t'hove soude willen vinden, dienvolgende zoo hebbe ick my eerst byden voorsz. secretaris noch voor den noene gevonden , gemerckt hy oock begeert hadde met my van te vooren te spreecken. Ick quam by hare Ma1, naerden noene, omtrent ten twee uren, die my heeft geseyt, dat zy haer genouch in haeren zin beroert vond, vreesende, dat misscbien eenige quade geesten in uwe E. landen woonende, deeze haere actien in regard vanden vrede in *t quaet souden mogen beduyden, te meer als zy souden verstaen , dat zy zeer eerlyck den gesanten (hier gesonden van d'andere syde) hadde doen ontfaen, ende hoewel *t selve gebruyckelyck by alle princen was, oock dat zy meer geneycht hadde geweest 't zelve te doen doene, gemerckt zy verstaen hadde, dat zylieder oock zeer eerlyck haeren dienaer hadden getracteert, nocbtans zyde ontrust te zyne, dat 't selve eenighe verergernissen in uwe E. staet soude mogen cau- seren, want zy wel wiste dat den viandt ende die hem toegedaen zyn, subtyl waeren, dat zy nochtans dezen wech hadde moeten innegaen , om veel redenen, die zy my seyde meer- macl verclaert te hebben, insonderheyt om haer gemeente eenich contentement te geven, ende omme de christen princen (die misscbien haer te verre hadden gereprocheert) te thoo- nen , dat zy van geen vrede vervremt en was , indien zy die tot Gods eere, haer welvaert ende vande gemeene christenheyt conde vercryghen, doen indien nyet, soo hoopte zy oock voor henl. gejustificeert te \vczcn, begeerde daeromme, dat ick alle goede officie aeu |
||||||
|
*
|
||||||
|
280
|
|||||
|
uwe E. s6ude willen continueeren, ten eynde zyl. in deze hare action nlet en souden willen
verslaen, nochte eenich acbterdenken van haer nemen, want zy voor Godt wederomme zeer hooge verclaerde, dat hare intentie in dese saecke suyver ende sinceer was, ende dat zy om geen zaecke ter werelt en zoude willen yet in prejudicie van uwe E. landen ende affairen met den viandt tracteeren of aengaen, dat zy begeert hadde, dat desen gesante hier soude commen, om, (eer sy haer gesanten ter plaetze vande communicatie sonde senden), te verstaene, wat by naeste d'intentie vanden Spaignaert ende d'infante soude wesen , om met haer den peys te tracteeren , dat zy oock geresolveert was, hem hare intentie genouch ten prineipalen te doen verstaen, ende hoewel zy nochtans wel vreesde, dat hare partie hierin soo opentlyck hem niet en sal willen verclaeren , maer haer sal poogen te trecken ter plaetze vande communicatie, nochtans verhoopte zy wat te vernemen, om haer oock daernaer te heter te prepareeren; seyde dat desen gesante hier alreede vier ofte vyfi dagen hadde ge- weest, dat zy by hem eenige hadde gesonden, ende hoewel hy hem noch gesloten hielt, nochtans hadde genouch vernomen, dat men haer meende te versoucken, tot overleveren vande cautionaire steeden, tot sluyten vande nauwe zee; dat uwe E. schepen nergens naer westen en souden mogen vaeren, tot wederroupen van haere natie, ende in effecte om uwe E. gehelyck te abandonneeren, maer seyde, indien ick vinde,dat zulcx waerachtich is, ende dat desen gesante insisteert sulcx van my te begeeren , zoo meene ick, dat hy met sulck een antwoorde wederomme thuys sal keeren, dat men der sail weeten afF te sprecken, want eer ick eenich punt vandien zoude willen doen, zoe wensche ick my van deser werelt tot noch toe, zoe hebbe ick een princesse van myn woord geweest, die liever wil sterven, dan deze goede luyden (designerende uwe Mo. E.) soe valschelyck te bedriegen, die Spaignaert en zal uimmermeer deze advantage hebben , van sulck een blame op de Coninginne van Engelandt in haere daghen noch daernaer te leggen, zeggende 't zelve (als ick uwe Mo. E. mach ver- sekex*en) met sulck een aensien ende gedaente, dat my niet en dunckt, dat mogelyck waere, dat zy haer alsoe soude connen geveynsen. Doch in 't regard van het wederbieden van haer volck, hernam ft zelve punt noch eens, ende seyde, dat het punt was, dat haer meest be- swaerde, want aengaende de twee andere, soo wilde zy versekert wezen , dat de viant zoo onbeschaemt niet en zoude zyn, als 't zelve te willen peinsen, maer dat zy geloofde, dat hy op 't derde punct wel soude commen t'insteeren, 'twelck, indien zy 't dede, soo soudet apparentelyck (zoo zy zeyde) uwe E. seer discommodeeren, jae discourageren, ende soude schy- nen, of zy henlieden soude willen verlaten, was daeromme geresolveert by 't zelve punt te bly- \en, want zy daertoe veel redenen hadde, oock wiste dat de Coningen van Engelant haere voorsaten, insunderheyt met de graven van Hollandt ende Zeeland, alliancen hadden gemaeckt, eer zy geunieert met d'andere provincien waeren. Haere Ma', handelde dat punt wonderlick lange, al meest een half ure geduerende, ende indien zy niet wonderlyck van ?t zelve onge- steld en werd, zoe zoude ick wel derven geloven , dat zy met den Spaignaert ende d'iu^ fante eer sal breecken , dan haer engageeren, dat hare natie uwe Mo. E. niet en zullen mogen dienen ende henlieden in alle gunsten ende goede vrundschap assisteeren, seggende oock meermael, dat zy nemmermeer de vrientschap vanden Coning van Spaignien of den arch, ende d'infante en sal begeeren, alse die van uwe E. soude verliesen. In somma, het en waere niet mogelyck te wenschen, haer in beter dispositie ende humeure (naerde gele- gentheyt des tyts ende de saecke) te vinden , dan ick haer op gisteren in alio haere woor- den ende uyterlycken demonstratien en vond. Ick bidde Godt, dat zy daerinne hoe langer hoe meer wille continueeren , haere conclusie was , dat zy my van tyd tot tyd hadde laeten weeten, wat in deeze zaecke hadde gepasseert, selfs nu wederomme, eer sy dezen gezante hadde willen hooren , zoo hadde zy my dit voo>*gaende wel willen verclaeren, dat zy oock |
|||||
|
281
|
|||||
|
begecrde dat ick 't zelve uwe E. soude willen laten weten, ten eynde zy op haer sduden wil-
len betrouwen, want zy de princesse niet en was, die misschien als anaere pvincen soude willen yet beloven of toeseggen, ende daer naer anders doen. Haere Ma1, seyde noch, dat, soo wannecr zy desen audiencier gehoort soude hebben, dat ick oock alsdan Van haere ty- dinge soude vernemen , doch vermaende zy my in 't eynde wat van 't gene zy verstaen hadde van uwe E. vlotet ende toonde zeer rauwich daer omme te wesen. Ick vonde oock, dat zy zeer qualyck daervan geadverteert was, want zy verstaen hadde, dat zy wel drie we- ken in *t eylant van St* Thome hadden gebleven, ende dat uwe E. *t selve henlieden by rencbarge geboden badde, oock vermaende van ontallyck meer volck, dan ick naer de waer* heyt daervan verstaen hebbe. Hebhe haer oock daerom gepoocht van alles beter t'onderrich- ten, ende alsoo van haere Ma1, oorloff genomen. Desen audiencier zoude van daghe zyn audientie gehadt hebben, maer hebben verstaen, dat men hem ontboden heeft, dat haere Ma1, niet en conde te passe common, sonder dat men hem eenigen anderen dagh heeft lae- tpn weeten; dan ick gisse, dat bet op sondaghe naestcommende soude mogen wezen, ende sal hier alsdan efFen acht daghen geweest hebben, Hier en is anders niet nieuws. Die grave van Essex blyft altyt ten huyse vanden zeghelbewaerder, daer hy vanden eersten heeft ge- weest , ende hoewel daer corts eenige goede maeren in zyn regard geloopen hebben, zoq en conde ick nochtans op gister t'hove geen ander vernemen. Hiermede bidde Godt, Mogende, edele, erentfeste, wyse ende seer discrete heeren, uwe Mo. E. in voorspoedige
regieringe lange te willen continueeren. Uyt Claphem (!), den xxil. February 1599, oude styl.
Onder stont geschreven: Uwe Mo. E» ootmoedich ende onderdanich dienaer,
NOEX DB GaROX.
Superscr,: Mogende, edele, erentfeste, wyze ende zeer
discrete heeren, myn heeren de staten generacl vande vereenichde Nederlantsche provincien. R" 15 Marty 1600.
In dorso stond door FL Hermale, Utrechtsche gecommitteerde ter generaliteit, geschreven:
Copie van een brief vanden heere Caron, belangende die genegentheyt van
haere Ma*, tot onse zaecken etc., oock ten respecte des vredehandel byden vyandt, zoo zeer aengesocht etc. In date den XIII. February 1600, siilo an- tiquot ten tyde dc audiencier Vereycken in Engelant was. in.
Myn heeren.
Alhoewel die van Gelderlandt, ende stadt en landen van Groningen (in absentie vande
heeren staten van Overyssel, die nyemant hier ter vergaderinge en hebben) verclaerden, van hun principalen hun consenten over dat loopende jaer 1600 te dragen, noch nyet ontfangen hadden, zoe hebben die andere vier provincien nyet langer willen vertreckcn, die hare schriftelick over te geven, waervan copie bv dezen gaet, waervan de heeren vanden rade van state mede copie gegeven is, mit versouck haer E. wilden deselve visiteeren ende die defecte vandyen te doen suppleren, of andersints daer inne te doen, als de noot vereysschende is. UE. moegen ons van haer oordeel mede deelachtich maecken, ende anders doen, gelyck der- selver goede geliefte wezende ende te rade achten zullen. Deze voorleden weke zyn hier IV, 36
|
|||||
|
282
|
|||||
|
diverse gesanlen erschenen, ende liebben audientie gchadt, als ierst den heere van Pal-
stercamp, mit noch twee onderen van wegen 't Stift van Munster, den heere Arnold van Bouckhoudt van wegen den heere Churfurst van Coellen, ten respecte vandie van West- phalen ende 't vest van Recklichuysen. Oick zyn ten zelfden tyde mede brieven gecomen vande vorst van CIceff, Gulyck, vander Marck etc., oock andere in *t particulier vande furstinne, zyne gemaele, alle hem respectivelyck beclaegende over die schaden, geweldeu ende alle te zeer exorbitante rnoetwillicheden by ons cryehsvolck in hun lande bedreven , versouckende etc,, is een yeder van hem antwoordt by geschrifte gegeven, doch genouch in ene ende gewoonlycke forme. 'T schynt van bedencken te wezen, dat ze zoo alien als op eenen gezetten tyt gecomen zyn f ende dat oock de heere grave van Mauderscheit ende den heere Carel Nutzel als Keyz. Mats. gesanten herwaerts mede (hoewel sonder geobtineerde paspoort) meenden zoe aen Schenckenschans, als tot Nimmegen te passeeren, *t welck hemL byde respective gouverneurs geweygert is geweest. Dan naderhant hebben iterative hier pas- sepoort versocht, 't welck naer verhael van eenige redenen ter materie dienende, is eyntelyck geaccordeert, stellende het comen of achterblyven thaerer belyefte. Maer wy en hebben noch nyemant van hemL vernomen. Ick heb copie van des voorsz. Keyzerl. Mat5, gesanten brie- Ven , waerby zy paspoort versoucken, doen maecken, ende oock van het antwoort daerop gedepecheert. Salse hier by senden, indien se gereet connen wezen voor \ vertreck vanden schipper. Die van Groningen hebben oock hun gedeputeerden hier, solliciteerende surcheance vande
opbouwinge van het casteel......, synde noch andere gecommen van stadt ende lande,
tsamen versouckende moderatie vande penningen , die haer als achterstal van hun verlopen
quote afgeyscht vvordt e/o., waerop noch geen antwoordt gegeven is. Wat in ons leger passeert, zullen UE. vanden heere Foeck verstaen hebben , ende zoe
den schipper haest, zal ick UE. mils myn dienstelycke gebiedenisse, Myne heeren t den Almogende bevelen, mit haest.
Inden Hage, desen xviir. May 1600* Uwe eto. dienstwillige medebroeder,
Floius Heermalk.
Oj?sch?\: Aen myn heeren, de heeren die staten *s landts van Utrecht ofte haer gedeputeerden.
Recep" XIX May 1600. (Naar het originecr. IV.
Myn heeren.
By het oversenden vande resolutie, hier genomen , op de lichtinge van het nye cryehs-
volck, hebben wy UE. d'acceieratie vandyen ten hoochsten gerecommandeert ende inson- derheyt gebeden, dat men hier zekerlick geadverteert mocht werden, tegen wat tyt UE. mitten heuren gereedt zouden wezen, om dienst te doen, opdat Syne Excell. die zaecke daer nae zoude mogen dirigeren. Nu worden wy van wegen Syne Excell. alle morgen ende avondt daerom aengesprocken, ende weten nyet sekers noch anders, als ons van daer gescreven wordt, t'antwoorden, te weten, dat men alle mogelick debvoir is doende, ende zoe daer geen zeker faoit op te maecken is, zoe is ons belast UE. aen te schryven, datze die voor- sieninge willen doen, dat zoe geringe de voorsz. vendelen of een vandyen mit hondert cop- pen becleet kan worden, men stracx tot monsteringe ende eede procedeert ende voort ge- sonden worden, achtervolgende die patenten, UE. overgesonden, ende des nyettemin mit gelycke diligentie tot vorder aenueminge procedeert, ende Jil afil% nae hun vendelen geson- |
|||||
|
283
|
|||||
|
den worden tot het voile getal toe. Wy bidden UE., dat deze zaecke beherticht mach wor-r
den, gelyck de yver van Syne Excell. ende het heerlvck voorgenomen exploict meriteert. UE. znllen believen van gelycken zoe veel penningen byden anderen te brengen, als mo-
gelyck, opdat deur gebreck van ons debvoir soe heerlicken exploict nyet geretardeert en worde. Ende dezen hiertoe dienende, zullen wy UE., Myn heeren, den Almogende beveelen ende die voorsz. acceleratie recommandeeren.
Wt 'sGravenbage, desen XI. Juny 1600. UE. dienstwillige medebroeders,
FtoKis Heeioule , Gherardt de Renesse.
Opsohr.: Aen myn beren, de heren staten 's lants van Utrecht, etc. (Naar het originecl). V.
Edele e/c. heeren.
Myn heeren. UE. missive vanden 12. heb ic den 13. deses ontfangen ende daer uyt ver-
staen, dat UE. niet mogelyck noch doenlick en vynden, de besoygne vande staten 'slants van Utrecht tegens den eersten Novembris te decerneren , maer dat UE. goet hebben ge- vonden , die selvige te doen op den 4. Novembris, stilo veteri, 't welcke ick die heeren Gilpyn ende tresaurier du Bie heb aengesegt, synde vande heren raden van state gecom- mitteert, om haer by UE. op de bescryvinge te laten vynden, ende sullen haer daerna re- guleren. Nieuws en is bier nyet bysonders. Monsr. Busenval seyde tydinge te hebben , dat den
hartoch van Savoyen veel crysvolcks was lichtende, ende dat den koning van Spanje hem grote assistentie dede van alles, alsoe datlet oorloch hoe langer soe meerder daer is toene- mende. Het casteel van Montmelian doet syn Mac. beschieten. Het es een starke plaetse. Ware goet, dat syn Ma*, hetselve mochte veroveren , eer den hartoch van Savoyen syn for- ces byeen crycht. Hiermede, myn heren etc, Inden Hage, desen 15. .Oct. 1600. UE. dienstwillige,
GHERARDT DE 1\ EN ESSE.
Opsckr.: Aen myn heren, de heren
staten 'slants van Utrecht, etc. (Naar het origineel),
VL
-
« Edele, erentfeste, wyse, hoochgeleerde ende seer voorsienige heeren. Wy en hebben niet cunnen laeten UE. te verwittigen, hoe dat die heeren van Vrieslandt
ende Overyssel als noch haere consenten van desen jaere niet innegebrocht en hebben, ende dat daer deur d'openinge vande consenten van d'andere provintien voor als noch opgehou- den ende terugge gestelt wordt, 't welck lichtelick een oirsaeck soude cunnen geven van confusie ende nadeel Yan onsen staet, gelyck oock op eergisteren, wesende den xxiv. deser, stilo veteri, den rade van slate tot dien eynde gecommitteert, den staten generael heeft doen remonstreren ende vermanen, mede becommert synde ende sorge hebbende, dat deur die langwylige retardementen vande consenten hemluyden langer. niet mogelyck en soude wesen die betaelinge vande achterheden vanden voorleden jaere, als oock vande lasten deses be* gonnen ende jegenwoordigen jaers op te houden ende te vertrecken, ende op alles order te 36*
|
|||||
|
284
|
|||||
|
houden nae behoren , ende als die dienst van *t landt dagelycx was vereysschende, sonder-
linge ten regavde vanden ongerepartieerden, dewelcke nu binnen corle dagen wederom drye balve maenden soldye verschenen ende om geconimen sullen wesen, ende dat dese swaricheyt ftl soude commen le cesseeren hebben, soe den staet van oorloge byde provintien belieft ende aengenotnen waeren gevveest, daer nu geen reckeninge op gemaeckt en can word en , ende verlangen daeromme ende om alle vohder inconvenienten op'l beginsel van desen jaere te vermyden ende te voorcominen , dat by die contribueerende provintien, by provisie ende nocb voor een reyse geanticipeert soude worden d'somme van Hc X duysent ponden van XL grooten Vlaems, gelyck de voirgaende reyse geaccordeert is gewcest, ofte hoe die provintien hier tboe niet en souden kunnen verstaen, onder advys ende aenwysinge van sulcke middc- len, daer deur die betaelinge vande ongerepartieerden nocb voor eenmael soude cunnen ge- practiseert ende gevonden worden, waerop byden staten generael geresolveert ende geant- woort worden , dat baer E. voir alles begeerden onderricht te zyn van 9t debvoir ende d'ef- fectueele betaelinge by die provincien gedaen, omme die drye voorgaende balve maenden ingewillicbt ten beboeve vande ongerepartieerden, ende daer beneffens oft die provintien baer consenten vanden voorleden jaere ten vollen ingebracbt, ende hen daervan gequeten badden , presumeerende, dat uyt bet reste nocb wel een betaelinge zoude kunnen vallen, tot welcken eynde die van Hollant versocht ende gepresenteert hebben met andere provin- tien dies aengaende in liquidatie le treden , daer beneffens verclaerende, dat baer E. bewil- licht hadden inde vyff bondert duysent gl., versocht tot fumissement vande achterstallen van <len Yoorleden jaere, zoc d'andcre provincien van meyninge souden wezen van gelycke te doen, waerop wy mede hebben laeten luyden 5 dat wy gelast waeren by gevolch van andere provintien , soe wel in 't een als in d'andere te condescendeeren, ende daerthoe ons bercyt te sullen laten vinden , gelyck 't selve by UE. altyts mede geurgeert ende gepresenteert is gewcest, begeerende bier omme dienstelyck, zoe die egalisatie vande consenten ende liqui- datie vanden voorleden jaere, soude mogen byde handt genomen worden, hoewel wy ver- moeden , dat sulcx soe haest niet en sal kunnen gcscbieden , dat evenwel daer aen gedacbt mach worden ende die reckeningen van onzer zyde (daer wy ons altyts op beroepen hebben) geprepareert mogen worden, ende oft gebeurde, dat die voorsz. liquidatie langer geprolon- geert mogte worden, als die noedicheyt vande ongerepartieerden wel soude konnen lyden , dat UE. gelieve te delibereeren ende in scerpbeyl te examineeren, off UE. dienlyck soude vinden, wederom te consenteren in gelycke anticipatie als voorens, ten behoeve vande onge- repartieerden, over die provintien gerepartieert is geweest, ende soe niet, dat'UE. ons willen adviseeren van 't gene UE. duncken sal bet beste ende oirbaerlycxte voor onze provintie te sullen wezen , opdat wy ons daernae sullen weten te reguleeren. Wy en hebben hier cortelinge geen tydinge, nocb uyt Francryck noch uyt Engelant, noch
van andere quavtieren vernomen , dan op gisteren is in de vergaderinge byden heere advo- caet van Hollant vcrbaelt, hoe dat de heere Gilpin uyt Engelant brieven ontfangen ende die hem gecommuniceert hadde , dat nae d'executie vanden grave van Essex noch geexecuteert waeren met die byle den ridder Blunt ende de hoefmp. vande voorsz. grave, ende die twee van zyne secretarissen gehangen ende daer nae gevierendeelt waeren, ende hier beneffens dat- ter daer nae noch een heere ter doot gecondemneert was, dewelcke, gaende nae de plaetze, daer by geexecuteert soude worden, gratie gedenoncieert ende terugge gebracht was geweest, ende dat de stellagien daernae, op dewelcke men gewoonlyck was personuagien ende heeren t'executeeren , afgebrocken ende verbracht waeren, zoe dat hare Ma1, nu schynt meer tot genade geinclineert te wesen, dan tot rigueur van justicie, *t welck wy verhopen van Godt almachtich alsoe yersien te wezen , opdat hare Ma1, in haeren ouderdom in verdere swaeri- |
|||||
|
285
|
|||||
|
cheyl ende verloop niet en comme te geraecken , 't welcke hare Ma*, gunnea wil d'selve
Heere, die wy bidden UE. neffens onse gebiedenisse, Edele, etc, Uyt 's Gravenhage, desen xxvi. Marti 1601, stilo nostro.
UE. dienstwillige vrunden ende medebroeders,
Gherardt van Renesse, Niclaes vax Berck. Opschr.: Aen myn heren gedeputeerde vande staten vanden lande van Utrecht.
Recep* XXVIII Marty 1601. (Naar hct origiaeel}. vn.
Myn etc. heeren.
Uyt onse voorgaende hebben UE. vernoinen gehadt, dat by die staten generael bevel ge-
daen was aen den raedt van state verclaeringe te doen, soe van 't debvoir by die provintien, gedaen in de repartitie van nc xm L., voormals versocht tot betaelinge vanden ongerepartieer- den soldaten , als oock van 't gene die provincien van haer consenten vanden voorleden jaeren noch schuldich souden inogen wezen, aleer ende voirens op haer vorder aengeven bequamelyck soude kunnen worden gedisponeert; soe na uyt die voorsz. verclaeringe daer nae verstaen was, dat sommige vande provintien by pertinente staet daer thoe overgesonden, verthoont hadden haer yoorige consenten voldaen te hebben, ende dat die anderen waerea pretendeerende van gelycken gedaen te hebben, ende te samen haer waeren beroepende tot iiquidatie, ende dat daeromme die vorder betaelinge vande ongerepartieerde daer nae niet en soude knnnen uytgestelt worden ; dat oock van gelycken alle die provintien haer repar- titie in de vorige nc xm L. zonder difficulteyt aengenomen ende voldaen hadden, uitgezon- dert alleen die van Zeelant, die haer decharge gerefuseert ende wederomtne terugge gesonden hadden, alsUE. breder kunnen spooren uyt de verclaeringe vanden raedt, hierby gaende, d'welcke hier deur veroorsaeckt waeren te continueeren in heur voorgaende advys, ende te versoecken^ dat die provintien noch voor een reyse ende by provisie twee halve maenden voor die ongerepar-* tieerden souden willen accordeeren , verhopende, dat niiddelretyt die consenten ingebracht ende den staet van oorloge by die provincien. bewillicht ende geamplecteert zoude worden , geen iiaerder middel vindende in deze gelegenheyt, omuie des landes affairen buyten confusie te houden ende tegens alle muyteryen te voorsien, die staten generael in naerder consideratie nemende, 't gene voorseyt is 5 hebben haer daer inne niet weynich bezwaert gevonden, son- derlinge in regarde van die van Zeelandt, d'welcke door haer refuys voorsz. oirsaeck souden geven den anderen provintien , onnne te difficulteeren ?t gene byden raedt vooi'geslagen was, die niet meer verplicht en waeren in 't onderhouden vande ongerepartieerden, als zyluyden van Zeelandt, dan 't zelve by die gecommitteerde van Zeelandt met goede redenen geexcu- seert synde, ende openinge doende vande ondraehelycke lasten, verloop ende menichfuldige schulden vande vorige ende tegenwoordige equipagie ende vanden soberen incommen ende cleyne negotiatie daer tegens, deur *t welcke sy nu hooch becommert ende in achterheden verwarret waeren, zoe wyt ende breet, dat zy besorcht waeren voor alteratien, muyteryen , verloop van matelots ende andere periculen, daer deur sy benodicht waeren alle heur mid- delen neffens haer bidden ende smeecken te converleeren , omme het sceepsvolck telle quelle contentcment le geven, ende van haer quaet voornemen aftehouden, opentelyck bekennen- de, dat zyluyden hen hadden ntoeten resolveeren, geen betalinge meer boven heur ordinaris te kunnen ofte sullen doen ? aleer ende voirens sy vernomen -souden hebben, wat subsidie |
|||||
|
286
|
|||||
|
haer admiraliteyt vande provintien te verwachten souden hebben , ende dat buyten sulcx
hueren verloopen staet niet en soudea wezen te rcdresseeren, welcke swaricheyden den sta- teu generael hartelycke zeer bedroeft heBben, heur vindende tusscben die noodicheyt vaa bet ongerepartieerdc crycbsvolck te lande te betaelen • ende van 't sceepsvolck te water t'on- derhouden, ende dat d'eene soe wel als d'andere, deur faulte van betalinge Hcbtelyck in desordre soude konnen geraccken, ende dat sulcx ons ten beyden seyden overcommende, qualicken souden wezen te remedieeren, bebben eendrachtelyck gercsolveert ende goetgevon- den te consenteeren ende te bewillicben op behagen van heure principaelen, een maent sol- dye veor de ongcrepartieerde by provisie ende voor deze reyse alleen, ende die van Zeelant ten aensien van bare lasten, voor ditmael daer inne te continueeren , ende verby te gaen , ende den raedt te belasten daervan repartitie te maecken , ende de provintien ernstelyck te vermaenen, hiervan in geen gebrecke te willen blyven, acbtende beter te wezen, den staet van't landt in versekerhe} t te houden, dan 't selve deur een cleyne quetsinge in hasard ende pericule van confusie te laten commen, niet twyffelende, of die consenten sullen daer en tusscben aengenomen ende al geopent wezen, ende zoe deze saecken den gedeputeerden ■vande staten generael ten boochsten is gerecommandeert, gelyck aen d'selve oock grotelicx is gelegen, soo en hebben wy niet kunnen laten, UE. hiervan t'adverteeren ende serieuselyck te willen versuecken , dat UE. gelieven sal hen met die andere provintien te conformeereu , by gevolcb die genomen resolutie te aggreeren, ende die minste lesie te prefereren voor meer- tier quaet,'t welck UE. ons ten besten sullen afnemen, die niet te min ons sullen gedragen tot TJE. goede discretie ende wille, daernae wy ons altyts geerne reguleeren sullen. Hier is ernstelyck wederom vermaent vande reckeningen, die men begost souden hebben
den 1. Marty voorleden , ende terugge gebleven is deurdien daer niemant vande provintien was gecomen, ende hoe *t selve seer by die van Hollandt worde geurgeert ende oock nodich is, dat 't selve gcdaen wordt, is die provintien aengescreven, dat zy hun gecommitteerden tegens den 1. Mey toecomende, stilo novo, hier willen schieken, lottet hooren ende sluyten derselver geauthoriseert, oft dat anders't selve gedaen sal worden byden genen, die daer present sullen wezen, jae al waert oock van een provintie alleen. UE. willen mede bierop verdacht wezen. % 'T gene wy uyt Vranckryck, van Emden ende 9t landt van Cleef vernomen hebben» sullen
UE. verstaen uyt die bygaende copyen. Den agent Aerssen hadde nog een missive van X. Marty over Calais gesonden, dan men verstaet, dat d'selve ter quader hant gecommen is, ende aen Coquel, gouveineur van Hedyn, gebracht was. Soe wy voor deze reyse wyders niet te scryven hebben , gebieden ons in alle dienstwilli-
cbeyt in de goede gratie van UE., die ons te gebieden hebben, soe in't generael als parti- culier, 't welck wy niet laten en sullen met onse diensten naer te coniwen, als oock Godt almachtich te bidden UE., Myn heren etc, Uyt *s Graveuhage , desen XXX. Marty 1601.
UE. dienstwillige vrunden ende medebroederen,
Gherardt vak Rknesse, JNicolaes vaw Bkrck.
Opsohr*: Aen myn heeren, myn heeren gedeputeerden
vande staten vanden lande v. Utrecht, tot Utrecht. Rep1, XXXI Marty 1601* (J*aar het origineel).
|
|||||
|
287
|
|||||
|
Edele, ercntfeste, wyze, hoochgeleei'de ende zeer voorsienige hceren.
Die staten generael bemerckende, dat by sommige vande provintien met sulcken yver ende
eernste niet ea worde geprocedeert, zoe in 't overbrengen vaa haere consenten als in 't be- taelen van 't ongereparlieert crychsvoick ende andere lasten, gelyck den dienst van't Jandt jegenwoordelyck yvel vereysschende is, hebben nodich geacht de provincien serieuselyck te vermaenen ende te bescryven, ten eynde eens alsulcke ordre op alles gestelt soude mogen worden, dat in ghecn der verlhponde svvaricheyden vorder gebreck en bleve, breder ver- moegens haer E. missive, daer toe wy deses aengaende ons syn refererende, edoch gevoelende ende dagelicx vernemende het grote interesse, daer den staet van't landt door dusdaniget slappichbeyden ende nonchalance in vervallen is ende geschapen zal zyn , noch wyders te veiloopen, zoe in tyts daerinne niet en worde versien, soo en hebben wy mede niet kun- nen keten UE. dienstelyck te versoeken ende te bidden, ten regarde vande eere ende ge- woenlycke goede genegenheyt van onze provintie ende bet gemeene beste, dat UE. gelieve die missive vande staten generael ter harten te nemen ende te versorgen, voor't eerste, dat een derde part van onse quote in de vyff hondert duysent L. tot den veltleger voor dezen. jaere bewillicht, promptel. mach werden gefurneert, opdat Syne Excell. eens met ordi'e ende goede voorsieninge te velt gebracht, ende die goede occasien, die hem daertoe dage- licx presenteren , sullen moegen byde handt genomen worden 5 ten tweden, dat UE. mede gelieve by gevoleh van d'andere provintien te bewilligen in de betaelinge van twee maenden. soldye voor die ongerepartieerde, die betaelt sullen worden nae dat deselve verschenen zullen. wezen. Wy hebben altyts verhoopt gehadt, dat dc consenten vande provintien ingebracht ende geopent souden worden, dan zoe men voor als noch daertoe nyet en kan geraeken ende weynich apparentie is, dat 't selve haest sal kunnen geschieden , wordt proufytelicker ende zekerder voor *t lant gevonden, aentenemen die voorsz. betaelinge vande twee maen- den, dan met ongerepartieei't volck, wezende onbetaelt ende onversien, te velt te common, daerdeur lichtelyck eenige muterye onder denzelven soude kunnen ontstaen, die qualicken te blusschen ende te repareren soude wezen, Wy willen UE. ten hoochsten mede gerecom- mandeert hebben het rembourssement vande penningen, die wy haere Ma*, van Engelanf van 't eerstc ende tweede jaer scbuldich gebleven zyn, opdat hare Ma1, deur ons in vorder indignatie ende.....niet en worden gebracht , 'twelck voor deze tyden ganz ondien-
lyck soude wezen, gelyck wy oock versoecken , dat UE. willen bedacht zyn op die assis-
tentie, die nooytelick aen de collegien ter admiraliteyt zal moeten gedaen worden, ende die provintien niet langer en sullen cunnen te buyten staen , zonder merckelycke periculen van alteratie, verloop van bootsvolck ende disreputatie van onsen staet. Hier beneffens wordt UE. byden staten generael aengescreven eenen voorslach, omme in plaetze vande licenten beneffens het incommende convoy, mede te doen betaelen (ten naesten doenlyck) het convoy op deselve goederen gestelt in 't uytvaren , mits dat d'selve goederen daer nae vry uytgevoert sullen mogen worden. Hiervan en wordt geen lyste overgesonden, naedemael 't zelve relatief is tot die gemeene lyste vande convoyen , die daerinne gevolcht sal worden, uytgesondert dat die goederen, gelyck houdt, wynen ende dergelycken , die lange onder den coopluyden blyven, eer die vercoft kunnen worden, het incommende convoy de facto mede sullen be- taelen , maer sullen termynen genieten, omme het uytvoerende met bequaemheyt te moegen betaelen; item, wordt UE. mede overgesonden een lyste vande nnnufacturen, die in dese landen gemacckt worden, daerop soe veel gestelt soude mogen worden, oftc ten naesten by |
|||||
|
288
|
|||||
|
als het uytgaende convoy daerop te bedragen zoude hebben , in welcken vOugen mede be-
taelen soude, 'tgene binnenslants gebruyckt ende geconsumeert wordt, ende zullen conimeu te cesseren alle frauden, die op 't uytgaen van deze goederen zoude mogen bedacht ende gepractiseert worden. Men soude verhopen dat uyt deze twee voorgeslagen middelen een equivalent vande licen-
ten zouden kunnen getoogen worden, ende dat daerdeur d'admiraliteyt tot verhael ende re- dres van haer acbterwesen soude te brengen wesen, ende voortaen kunnen onderhouden worden, buyten support vande provintien, die nu meer als te veel beswaert zyn, met die laste vande oorloge te lande vallende, mede dat hier deur den vyandt oorsaeck gegeven zoude kunnen worden, onime die licenten weder toe te laten, siende die provintien vermo- gen ende middelen te hebben, omme buyten bebulp vande licenten baer equipagie ende oorloch te water te mogen continueeren ende staende te bouden. Sal hieromme UE. gelie- ven d'selve lysten ende voorslagen, wezende van sonderlinge consideratie ende gewichte, metten eersten bedacbtelycke t'examineeren ende deliberatie daerop nemcn, als UE. bevin- den zullen, ten regarde van ons als oock die generaliteyt nutste ende oirbaerlyckste te we- zen, ende UE. gedeputeerde tot desen dacbfaert bier seynden , met volcomen last, omme op alle die voorsz. poincten te helpen besoigneren ende resolveeren , volgens 't versoeck , dezen aengaende byden staten generael aen UE. gedaen. Ende zoe dezen tot geen anderen fyne dienende is, willen d'selve mit onze gewoonlicke gebiedenisse besluyten, ende bidden Godt almacbtich UE., Edele eio. Uyt 's Gravenbage, dezen XXI. Mey 1601.
UE. dw. vrunden ende medebroeders,
Nicolaes van Beiu;k, Gheraudt van Renesss.
Opschr,: Edele etc, royn beeren staten vanden lande van
Utrecht ofle haer E. gedeputeerden e/ef, tot Utrecht. Recep8. XXII May 1601. (Naar het origineel).
IX.
Edele, erentfeste, wyze, hoocbgeleerde ende zeer voorsienige beeren.
Myn heeren, den raide van state heeft vertboont, nu vier dagen geleden, speciflcatie
ende staet vande fortificalien van Oostende, byden raetsheer Coern , als gecommitteerde tot opsichte ende opbouwinge vande wallen ende forten , dezen voorledcn wynter deur gewelt ende tempeeste vande zee aldaer afgespoelt ende gekrengt, ende dat d'selve alrede bedragende waeren ende gekost hadden over de cxxXHiim gl., hoewel d'selve wercken nae heuren behoi- ren ende eysch, als noch niet ten vollen en waren voltoogen ende opgemaeckt, ende dat sulcx noch wel een merkelyke somme te kosten soude hebben; soe dat men wel te verstaen ende te bevoelen hadde, dat die Cm gulden tot die fortificatien van Oostende versocht, daer- toe niet en souden konnen soufEsant ende genoucb wesen, versoeckende daeromme die pro- vintien , dat zy beur consent van Hcmgl. versocht tot die fortificatien van desen tegenwoor- digen jaere, souden willen elargeeren ende verhoogen tot die somme van mcn,gl.; in conside- ratie ende ten regarde, dat die opbouwinge ende nootelycheyden wel te monteeren souden hebben, weyniger min als hondert vyftich duyzent gl., zoodat vande ncragl. ter eerster pro- positie lot de fortificatien versocht, maer overblyven soude de somme van Lm gl., ende dat uyt d'selve niet en souden kunnen gedragen ende vervallen worden, alle andere fortificatien, |
|||||
|
289
alrede beraempt, van noden te wezen, byde liamlt genomcn, ende daeromme men tegen-
woordich in desen propice saisocne bezich is, als te weeten, dat Temeuse een weeck onder handen is, dat omtrent xxiinm gl. te kosten sal hebben, desgelycken, dat tot Axel eenige wercken geordonneert waeren , die in geender wyse uytstel en souden konnen lyden, dat oock eenige redouten gemaeckt waeren omtrent die riviere van Schelde ende Mase, oni te belet- ten die stroop ende sluypgaet vanden vyant5 item, dat mede bewilJicht waeren tot die for- tiiicatien van Lingen xum gl. 9 ende dat hierop ten tyde vande petitie noeyt gelet noch ge- dacht en was geweest, behalven ende boven 't gene dat men tot Sutphen , Nymweegen, Doesburch ende die forten van Sckenkenschans f Voeme, Crevecoeur ende anderen in Bommelerweerdt gelegen, als oock van St. Andries te repareren sonde wesen , 't welck in manieren ?t selve geproponeert is geweest, nader byden staten generael geexamineert ende in deliberatie gestelt, hebben die gecommitteerde vande provincien , present wesende, goetge- vonden, dat men haren principalen noch versoucken soude, boven die Hcmgl., voormaels tot die fortificatien versocht, tot eene subsidie ende behulp vande noodicheyt vande wercken (die middelretyt voorgecomen ende die men sonder merckelycke interesse niet en heeft kun- nen verby wesen), een somme van vyfticb duyzent gl., ende dat diensvolgens den raedt van state geordonneert is, metten eersten petitie daervan aen de provintie te doen , ende te ver- seryven wes ons belangt, sal UE. gelieven te weeten verclaeringe gedaen te bebben, dat het voor onze provintie niet mogelyck en soude wesen eenige vorder penningen daerthoe te con- senteeren ofte raedt daerthoe te weeten , niettemin, dat wy mogen lyden, nae het bericht ende necessite vander saecken ons bewesen ende als verhaelt is, dat gelycke propositie ende begeren aen UE. mede overgesonden soude worden, ons vorder refererende tot deselve. ende tot UE. goede geliefte ende welbehaegen, die ter eerster gelegentheyt hiervan sullen mogen disponeren , als haer E- goeden raedt kunnen lyden ende goetvinden sal. Wy hebben uyt die missive vanden heere Coern, vanden lit. Juny, stilo novo, mede
vernomen, dat die mutei'ie van Issabelle als noch continueert, d'welcke wy van onzer zvde laten onderhouden, met presentatien ende periculen, soe veel men te weech sal weten te brengen. Die soldaten daer binnen houden hem zeer stil, dese muterye wordt zeer ge- comprobeert. Uyt verscheyden missyven, geschreven uyt Brussel, aen de cancelaer des vor<- stendoms van Gelderlandt, byden vyant gestelt, Wilhem Cryper (!), syne residentie houdende tot Remundt, d'welcke te samen by onse soldaten geintercipieert ende vande gecommitteerde raden nefFens Syne Excell. aen ons overgesonden syn. Hieruyt hebben wy oock vernomen, dat die van het Overquartier van Gelderlandt (in't gebiet van haer hoocheydcn wezende) verdragen syn op't stuck van haer contributien ende ter maent aen dezelve betalen zullen X* gl., ingaende primo Juny aenstaende, met belofte, dat die vande voorsz. Overquartiere noch steden noch platte lande, verder met eenige exactien beraoeyt sullen worden. Uyt d'selve geintercipieerde brieven hebben wy oock verstaen, hoedat eenen Jan van Wees sol- liciteert aen haer Hoocheyden, omme gecommitteert te worden tot den ontfanck vande con- tributien vande Veluwe ende het Sticht van Utrecht, ?t welck ons dunckt niet wel te qua- dreren met ons dessein, Wy vermaenen dit, opdat daerop gelet mach worden. Wy seynden hier beneffens UE. copie van eenen brief vanden agent Aerssens, uyt Paris
geschreven den xxvi. May voorleden, nieuwen styl, waer uyt UE. vernemen sullen die dis- courssen ende opinien vanden court aldaer, sonderlinge vande separatie van *t crychsvolck van Savoyen ende d afcompste in deele derselver. Die voorn. geintercipieerde brieven mentioneren mede daervan, maer verscheydelyck, edoch in meerder hoope', dat die vyant meynt, da iter £jroot secours voor haer commen sal, ende daerdeur eens tot verlossinge te zullen geraecken. Wy willen 't den almogenden heeren samentlyck bevoclen laeten, den dispositeur Yan alle men- IV. 37
|
||||
|
290
sclien voornemen ende inteniie, denwelcken wy bidden neffeos onse dienstelycke gebiede-
nisse UE., Edele etc, Uyt 's Gravenhage, desen naestlesten May 1601.
UE. dienstwillige vrunden ende medebroederen,
GlIERARDT VAN ReNBSSE, NlCLAES VAN BeRCK.
|
|||||||||||||
|
Myn heer Heermale is noch welvaerende nae zyne gelegentbeyt,
|
|||||||||||||
|
ende gebiet hem van ganscher harten in de goede grade van alle
onze heeren* |
|||||||||||||
|
Beneden op de tijde:
Desen boode is extraordinaris ende ick hebbe hem toegeseyt XV st. >
die UE. hem sullen gelieven te doen betaelen. Qpschr,: Edele e/<?., myn heeren gedeputeerden vande
staten yanden lande van Utrecht etc., tot Utrecht.
(Naar bet origineel).
X.
Myn heere.
Alhier syn soo aenstont aenghecommen de capitainen Pappan ende Thomas Viller, met 18
peerden, ghelyck sy verclaeren beloeft te hebben aen de heeren ende aen monsieur duBoys, synde ghisteren afgescheyden vande troupen, omtrent Maestricht, die my verseckeren , dat de tocht naer den Rhyn af is, dat alle die cavallerie vanden esquadron met 700 man te Toet, met het regiment van Assicourt ende die ruyteren ayt 'sHertogenhosch met het volck, dat tot Helmont geleghen heeft, alle trecken naer Vlaenderen, hebbende binnen Ruermondt tot hun verseckeringe gehouden den grave Herman vanden Berghe, dit selve heb ick wel willen aen UE. ende aen den generael du Boys adverteeren, UE. biddende dese bygevoechde in aller haest met eenen expresse aen syn E. af te seynden, alsoo ick achte, dat den dien- ste vanden lande daeraen merckelick gelegen is , gelyck ick raetsaem vinde hiervan Syne ExcelJ. in aller haest te adverteeren, dese meynen datter wel meer ruyteren vande troupen sullen volgen, sy hebben, soo wy verclaeren , eenighe van hun volck doot geschooten ende ge- quetst. Ick hoope dat Syne Excell. met dese troupen , in desen quartiere gedestineert, otn passagie vanden Rhyn te bewaeren, als nu sal moghen versien worden. Hiermede UE. m bewaeringe des Heeren bevelende. Met groote haest. Tot Grave, desen XU Aug. 1601, omtrent drie ueren des naemiddaechs
UE. dicnslvvillighe ende seer geeffcctioneerde vrundt,
GODECAKT VAN STEENHUYS.
(Naar gelijktndige copnJ.
Al.
Edele, etc;
Uwer E. schryvens vanden xxix. der yerleden maent aen ons gcdaen, nopende de resolutie
ende ordonnantie by ons eendrachtelyck genomen ende gestatueert jegens de personen van |
|||||||||||||
|
591
|
|||||
|
Catalyne de Montpre e/<?., op huyden in den rade gelezen synde, ende heeft denselven raedt
nyet weyniger (voorwaer) verdocht, als uwe E. scryven, dat haer heeft gedaen onze voorge- mentioneerde resolutie , le meer soe uwe E. surcheeren 't effect vandyen, tot dat wy uweE. scriftelyck souden hebben geadverteert vande redenen, die ons totte selve resolutie hadden gemoveert, voorwaer wy hadden verhoopt, dat uwe E. ons (als haere gecreeerden) wel sou- den hebben tocbetrout (daertoe oock onsen gedaenen eedt sich refereert) dat wy nyemant buy ten recht oft reden yet te laste soude leggen, gelyck nu schynt, nyet alleen 't selve in twyffel gestelt te worden, maer daerdeur onse gebeurlicke authoriteyt vermindert ende alien qualickspreeckers, sonderlinge de voorsz. de Montpre de mont geopent ende de rugge ge- styft, 'tgene by ons gesamenderhant daerinne is gedaen, verhoopen wy voor Godt mit goe- der conscienten te verantwoorden, ende hoewel wy (ons bedunckens ende onder correctie) voor nyemant anders daervan hadden reckenschap te geven , soe het is policy ende gedaen tot goede onderhoudinge, rust ende vrede vandyen,- nochtans omme te verthoonen onze goede genegentheyt ende correspondentie tot uwer E., soe hebben wy onder expresse pro— testatie ende non prejuditie van onze voorsz. resolutie ende ordonnantie, oock dat deser gelycke oft andere saecken de politie concerneerende, nyet en sullen worden getoogen in con- sequent, uwe E. by desen wel willen dienen van onze motiven totte voorsz. gegeven or- donnantie te weeten. Dat zy is een lichte ende eerloze persone , die nyet alleen geduyrende 't leven van haer man
apparentel. met Dirck Aertsz., wezende desz'elfs huysvrouw oock noch in leven, familiariter heeft geconverseert, maer ooch noch met eenen Amsterdammer, gelyck *t selve by haere brieven ende attestatie van dees Amsterdammers huysfr. ende anderen, presumtivelycken ge^ noech blyct. Dat zy is geweest invintrice oft suggestrice van 't geschil tusschen den procr. generael
vanden hove ende Gysbert van Culenborch, onsen raetsfrunt, oock vanden cjuaden eedt, by eene Sara in dese saecke tot Amersfoort gedaen. Dat zy oock seer atrocelyck heeft gaen diffameeren ende injurieeren den heere president
vanden hove, den heere van Drakenburch , als sellout, den heere van Conincxvry, als bor- germeester, ende in genere den gerecbte deser stadt, die veele ende verscheyden geschen- ken soude hebben genoten , ende nauientlyck den heere van Drakenborch 12000 L, den heere van Conincxvry eenen vergulden cop met goude penningen, naer dat de procr. gene- rael deselve gepresenteert zynde , hadde gerefuseert, 5t wel eke, soe sulex waere, soude daerover culpabel syn, ende wesende nu onwacrachtich, soe geven wy uwe E. te bedencken, off het nyet oorsake genouch en ware, haer de stadt te doen ruymen, orn soe notabele personen ende van qualite te diffamcei'en t'onrecht. Jae, dat noch arger is, heeft gesocht tot meermael te willen instigeeren ende bewegen
mr. Joban Bergerum, dienaer des Goddelicken Woorts alhier, omme de voorsz. heeren hyer over publice in syn predicatien te willen bei'ispen ende straffen, blyckende van allc dit by de gedane depositie van denselven Bergero. Dat zy mede verscheyde goede luyden mit schoone woorden ende sinisterlycke practycken
het gelt wtte beursen , ende waeren wtte huysen ende kelders gepraet heeft, practiseerende dagelicx 't selve soe langer soe meer, sonder eenighe restitutie oft betaelinge daervan te doen. Dese redenen dan, ende dat zy voorts alomme meer ende meer quade officien onder alle
staten van menschen was doende, hebben ons gemoveert haer te bevelen de stad ende vry- heyt vandyen te ruymen, synde voorwaer een lydelick decreet voor haer , in regardt van haere verscheyden gecommitteerde deliclen , versueckende derhalve zeer vruntelick, dat uwe E. dese redenen dan overleyt, doch believe voor goet aen te sien onze gegeven ordonnantie, 37*
|
|||||
|
292
|
|||||
|
ende dat d'selve zyn effect s6rtere, met verseekeringe dat wy ons in alle voorvallende saeken
sulcx sullen dragen ende quyten, dat wy ons ampt, eedt ende gebeurlicke plicht sullen naer behooren naeixonien. Daermede dan dezen einuigende, bidden den almogende Godt, Edele, etc. Geschreven t'Utrccht, desen v. Octobris 1601.
^Uwer E. goede vrunden, scbout, borgerm"", scbepenen ende raedt der
stadt Utrecht, J. D£ Leerium. Vpschr.: Edele etc., myne heeren de staten 'slants
van Utrecht ofte haere gedcputeerden, e7c.
Rec\ VII Octobris 1601. (Kaar het origineel). v XII.
Edele, etc.
Den xvr. dezer, nae onzen styl, is die heere Gilpin Omtrent den avont in de vergaderinge
vande staten generael erschenen, te kennen gevende, dat hy een missive vande coenin- ghinne van Engelandt daecbs te voeren ontfangen hadde, wesende vanden darden derselven , vermeldende dat die hispaniscbe vlote , die tot Lisbone toegerust ende nu lange met ge* dreycht was, ten laetsten , ende naedat deselve XXX dagen in zee geesgareert ende versteken Ladde geweest, den XXV. Septembris voorleden in Ierlandt aengecommen was, ende aldaer aengetreft hadde die haven van Kinsale, met omtrent vyftich, zoe groote als cleyne schepen, ende dat het volck gelandt zynde, terstonts bet voorsz. stedeken gesommeert hadde van we- gen des conincx van Spaengien , omme onder zyne gehoorsaemheyt te commen ende die voomsche religie aen te nemcn , ofte zoo niet, dat zy gelast waeren , geheel Ierlandt te de- vasteeren ende hem alien met de zweerde om le brengen, ende zoe nu deze swaericheyt bare Ma', onvermoedelick overcommen was, die zv altyls gevreest hadde, dat tegens ons ge- xuachineert ende aengeleyt waere geweest, dat zyn E. bevel ontfangen hadde, die staten ge- nerael te remonstreren , dat hare Ma', nu eltelycke jaeren in Ierlandt gestadelick een leger hadde moeten onderhouden , tot wederstant onzer algemeyne vyandt, van xvim soldaeten , ende dat zy nu deur desen inval gedrongen worden, 't selve met vim ofte meer te verstercken , ende hem alle te versorgen met vivres ende nootdruften, die in Engelant gefurneert ende van daer hemluyden toegevoert mosten worden , ende dat daerdeur haer landt zoe gebloot ende behoeftich was van alderhande proviande, dat het onmogelick wezen zoude in de voorsz. ouderhoudinge ende toevoeringe te continueeren, soe dat hare Ma', tegenwoordelick haer be- noodicht vonde, omme te versoeckeu aen de staten generael, geassisteert ende geholpen te worden met zeeckere quantiteyt van boter, kaes ende diergelycke provisien, ende dat tot een somme van xxxx ofte cm gulden , in minderinge van ?t gene haer Ma', aen dezelve ten ach- teren soude mogen wezen, verclaerende die begeerte van hai*e Ma', te wezen, dat zy promp- telick ende sonder vertreck d'intentie ende goede geliefte van haer E. bierop soude mogen verstaen, ende zoe die missive van haere Ma', nu lange onderwegen was geweest, versouck doende, dat haer E. resolutie te meer geaccelereert mochte worden, versekerende hier be- nefFens, dat haer Ma', hierdeur sonderlinge veroorsaeckt soude worden, tot volhardinge ende continuatie van hare weldaden ende gunsten, die wy voormaels beproeft ende noch d a gel i ex te gevoelen hadden, soe sal UE. gelieven te verstaen, dat by die gedeputeerden vande pro- vintien, hier tegenwoordich wezende, geen swaericheyt altoos gemaeckt is geweest, omme hierinne te consenteeren ende te bewillichen, bevindende haer daertoe meer dan verobligeert, zoe ten regarde van ouze schulden, d'welcke dit versocck verre zju excedeeren.de, als oock |
|||||
|
293
|
|||||
|
\ahde danckbaerheyt, die wy ran onzer zyde altyts meer ende meer hadden te verthoonen
voor die goede officien ende rnenichfuldige weldaden, by ons ontfangen van haer Ma1., tot dVelcken wy in onsen noodt onsen toevlucht te neinen ende meermael te recurreren souden hebben , dan zoe ick my niet geauthoriseert en vonde, otnme absolutelik hierinne mede Ifaccordeeren, hoewel die saecke baest vereyscbende was, bebben by provisie verclaert, dat ick een vast vertrouwen hadde op UE. gewoonlicke goede discretie, deur d'welcke UE. haer mede bier toe by gevoleh van d'andere provintien souden bewegen laten, maer dat ick'tselve over myn niet te nemen en hadde buyten UE. voorweten ende goeden wille, daerthoe ick my was refereerende ende op te verwach'en hadde, biddende dienstelick mitten eersteu daervan verwitticht ende versekert te mogen worden, middelertyt is die heere Gilpin, des niettegenstaende voor antwoorde aengesecht, dat hy hem wel te verlaten ende t'assureren hadde op *t gene hy versocht hadde, ende dat men 't selve metten eersten soude doen ver- sorgen, mils dat hy alvorens overleveren soude specificatie vanden quantite van boter, kaas ende van andere vivres, ende hoe veel hy van elcx begeeren soude. Die missive van UE» aen den staten generael geschreven , nopende die gequeste ende krancke soldaten UE. toege- sonden , hebbe ick op saterdach voorleden gepresenteert, ende nae dat deselve gelesen was, overeencommende met die doleancien , die by Hollandt ende Zeelandt ter zelver tyde dezes aengaende mede gedaen worden, ende zoe men niet en wist, wat ordre byden raedt van state op sulcken soldaten gemaeckt was, is die missive in haeren handen gestelt, omme advys te hebben , yt welck UE. uyt die rescriptie vande staten generael, hierby gaende, te vernemen sullen hebben, daerthoe ick myn moet gedragen, hoewel ick wel geerne anders gesien ende alle mogelycke devoir daerom gedaen hadde. Wy en hebben voor als noch niet zekers vernomen van 't exploict, dat Syne Excell. voor«-
heeft. Die lydinge , die wy lest van Ostende gehad hebben, hebbe ick aen den secretaris Ledenberch geschreven, daerthoe ick myn refereere. In Zeelant is noch op nieuws een vendel Engelsche ende.....soldaten gearriveert, gemonstert ende nae Ostende gesonden,
ende daer wordt noch een aldaer verwacht. ISnde zoe ick voor deze reyse niet wyders te
scryven hebbe, sal dezen besluyten met myne dienstwillige gebiedenisse, ende die Ahnogende bidden UE., Edele etc. Uyt 9& Gravenhage, dezen xx. Octobris 1601.
Uvve E. onderdanighe dienaer ende medebroeder,
NlCOLAES VAN BfiUCK.
Opschr.: Edele etc. heren gedeputeerde vande
staten vanden lande van Utrecht, tot Ulrecht. Recep\ XXI. Oct, 1601. (N*ar het origineel).
XIIL
■ Mauritz, geboren Prince van Oraengie, Grave van
Nassau, Moers, Marquis vander Vere, etc, Edele, erentfeste, wyze, voorsienige ende discrete besundere goede vrunden.
Wy en Iwyffelen niet, ofte UE. syn genouch bericht van't groot voornemen , yt welck de
gemeyne vyanden inden loopende jaere gemeent hadden te volbrengen, tot nadeel vande vereenichde Nederlanden, met het brengen van haren principalen legher over Rhyn, opte vereenichde landen, het be!eg vande stadt van Ostende ende zoo le water als te lande te |
|||||
|
294
gebruycken moordadelicke ende barbarische tirannie over den goeden innegesetenen. Wy
houden ons oock wel verseckert, dat UE. volcomelyck weten, dat Godt de Heere aimachlich der heeren staten generael ende raeden van staten resolutie, beneffens ons beleyt sulcx belieft Leeft te zegenen , dat het voorsz. principale ende grootste voornemen der vyanden over Rhyn, deur het beleg ende innemen vande stack Rhynberck, is belet, ende dat nyettegenstaende die vyanden extraordinaris gewelt ende costen tot veroveringhe vande stadt van Oostende hebben gedaen , tot noch toe deur Godes genade ende de gedane debvoiren , die voorsz. stadt is geconserveert, ende hoewel wy altbans (buyten tyts) sulcke exploicten van oorloge voorgenomen hebben , daermede wy verhoopen den vyanden met haere meeste forcen te doen trecken vande stadt van Oostende. Soo is nochtans te beduchten (terwyle zy zoo groo^- telycx haere reputatie mit seer veele extraordinarise costen ende wercken voor de voorsz. stadt hebben geengageert ende aldaer soe vee) tyt, volck ende behoeften geconsuoieert), dat zy deselve stadt belegert sullen willen houden , weshalven soe wel voor de eere ende dienste der landen, voor de verlossinge vande belegerden , als omme de landen te ontlasten van soo groote costen, die tot defensie vande belegerde sladt nioeten gedragen ende gesupporteert worden, te meer noodieh is, dat de vereenichde provincien , leden ende steden vandyen, len tydelick ende vruchtbaerlyck resolveeren opte consenten, die soo wel omme te secun- deeren onze voorgenomene exploicten, ende die defensie vande stadt van Oostende noch voor den loopende jaere nodich syn, als sonderlinge 't gene byden raede van state by hare pro- positie voor den aenstaende jare is versocht. Wy weten wel, dat de lasten voor de provincien, leden, steden ende goede innegesetenen vandyen seer beswaerlyck vallen, ende wenschen van harten, dat die mochten vermindert worden, maer daerentusschen hebben wy nochtans een Vast betrouwen, dat UE. ende alle vrome licfhebbers des vaderlants sullen oordeelen b©~ Loorlyck te wesen, de genade by Godt den Heere almachtich dese landen tot hanthoudinge van hare christelycke ende rechtveerdighe saecke tot noch toe bewesen, met danckbaerheyt aen te nemen , oock met goede debvoiren ende gedult, voorts een gelucksalige uytcornpste te verwachten , ende dat de swaericheden, bestaende in 't vinden van middelen ende pen- iiingen tot betalinge der lasten van oorloghe nodich, voor een zoo rechtveerdige saecke, daer Voor met goet ende bloet tot noch toe zeer veel gedaen ende geleden is, ende omme af te weeren soo grouwelycke ende barbarische tirannye, als jegens deze landen in't gemeen ende alien den goeden innegesetenen derselver over veel jaien byden gemeenen vyanden besloten ende noch seer corts over den armen -visschers (die haren cost ter zee soo suerlyck ende mit soo grooten gevaeren ende peryckelen eerlyck soecken te winnen) gebruyckt syn, sullen met eene goede courage ende mannelyckc resolutie overwonnen worden. Wy willen UE. ?t selve ten hoochsten recommandeeren , ende deselve verseeckeren , dat aen ons nyet en zal man- gelen in 9t doen van't gene in ons vermogen is tot 'slants meesten dienst, ende sullen daer- omuic ons vastelyck verlaten , dat UE, insiende den jegenwoordigen beswaerlicken staet der landen, nvet en sullen neerlaten vruchtbaerlyck ende tytelyck opte voorsz. consenten ende die middelen daertoe nodich, te resolveeren, andermael UE. versoeckende, dat ?t selve zoe tytelyck mach geschieden, als byde voersz. propositie versocht is, ende den hoochsten dienst vancfen lande verheyst, Hiermede, Edele etc* In't legher tot Vucht, den vin. Novembris 160 U
UE. goetwillige vrunt,
Maurice de Nassau. Opsckr,: Den Edelen ete,, heren staten van Utrecht ofte aen gecommitteerde raeden. (Naar het origineo!).
|
||||
|
295
VT\r
Edele etc,
Ick hebbe uwe Ed. missive vanden x. deser ontfangen, ende daeruyt verstaen , dat UE*
belieft heeft t'ordonneren ende myn mede op zeeckere poincten van importantie te doen be- schryven tegens den xvir. desselven aenstaende, waervan ick UE. zeer dienstelyck bedancke , als oock vande eere ende gunste, die UE. jegens myn bier mede syt bethonende, myn pre- senterende ende gereet houdende, omme UE. bevelen onderdanicblyck nae te comen ende te gehoorsamen. Dan alsoe dese aenstaende weecke die staten van Holland in de vergaderinge vande staten generael sullen presideren, ende dat ick oock verstaen hebbe, dat terselver tyde hler erschynen sullen gecommitteerde vande staten van Zeelandt, in merckelyken getale ende staetsgewyse r. ende dat ick daerdeur presumere ende te considereren staet, dat hier enige saecken van grooten gewichte souden mogen worden geproponeert ofte tusschen dent twee voorsz. staten verhandelt, die de gemeyne saecke mede zouden mogen toucheven, ende daerop mede dienen souden by ons regardt genomen te worden , soe en hebbe ick niet cunnen laeten, UE. hiervan t'adverteren ende te versoecken , dat UE. hierop willen lettea ende delibereren, oft niet dienlyck wesen sal, dat die heere vunder Aa ende ick dese naest- comende weecke alhier noch vertoeven ende ons vertreck een dach, vier ofte vyff uytstel* len, omme te sien, horen ende sonderen , wat hier om soude mogen gaen ofte voorgestelt worden. Myn gedragende voorder deses aengaende tot UE. gebieden , goetduncken ende naerder ad- vertentie, daerop ick te verwachteu ende myn geerne na deselve te reguleeren sal hebben. Middelertyt Godt almachtich biddende ete, Vuyt 'sHage, desen XII. November 1601. UE. dw. medebroeder ende vrundt,
NlCLAKS VAN BiSBCK.
Wy hebben gisteren gewisse tydingen gehadt, dat een van onse scheeps-
capiteynen, genaempt Mooy Marten, ingeseylt, verovert ende de Maze in- gebracht heeft een Duynkerker scheepken van omtrent XXV last, ophebbende 2 gotelingen ende 42 man, die volgens d'orde geexecuteert endegehangen syn, (Naar bet originect).
......
TIeer secretaris.
Ick hoope UE. myn leste vanden IV. deser ontfanghen suit hebben , ende daerby verstaen
de gelegentheyt van Ostende tot dier tyt, tzedert is niet besonders dan Godt lof alles goets voorgevallen. Wy verwachten nu alle daghe, met die doye weeder, het crychsvolck uyt die quartieren , om ?t garnisoen te veranderen, alhier synde zesse vendelen mede gedestineert, die alle ueren van Bergen ende Tertoolen zullen commen, ende de vei'anderinge gedaen zynde, zal, soe men* meent, den vyant van opinie mede doen muteren, men can der t'allen tyden uyt ende in de stadt comen , ende en doet mit zyne nye batterie by oosten gheen meerder schade ofte weyniger als van te voren, gelyck by hem wel hadde ingebeelt. Den vni. dezer, oude styl, quam tydinge, dat de vyant van Nypoort mit des continuelen nevel drye schepen mit steen geladen tot acn de oude stadt gebracbt hadde, ende aldaer doen in de groat geboort, meenende die in de oostgeule te sincken, omme d'invaert van onze |
||||
|
296
schepen te verninderen, ende gefaillecrt nebbende, is mit jacbten ende zyn volck wederom
iiaer Nypoort vertoogen. De steen ende scheepen zullen voor de zeewercken aldaer wel te pas cornen. Desen dusverre gescbreven zynde, ouifangen brieven vanden ridder Veer, geschreven den XVHI. dezer, nje styl, ende regretcert zeer dat het veranderen van'tgarni- soen dus lange aenloopt, waerop wy zyn Ed« geantwoort hebben, dat de continuelen vorst sulcx heeft verhindert, ende bem versekert mach bouden , dat aen dezer zyde niet en zal gesuymt worden , als oock by continuatie in *t seynden van allerhande behouften , die bier te becommen zyn, ende zullen nocb van dagbe, wil *t Godt, zoe van 'slants behouften als vivandiers, omlrent xxv schepen derwaerts vaeren, die een groote quantiteyt van alles gela- den bebbenj Godt wilze behouden binnen laten commen, dien ick bidde UE., monsr« se- cretaire, te nemen in Zyn proiectje, neffens myne vruntlicke i*ecommandatie. Gescbreven binnen Middelburg, desen X. Deceinbris 1601, oude styL Onder stont: UE. ganlsvvillige ende goede vrunt, ende was onderteekent A.. FoECK. In margine beneden aen stont aldus: Suit believen myn dienstige gebiedenisse te doen aen alle myne E. beeren, alsmede aen de heeren uyt den Hage, indien se nocb daer zyn, als oock aen den beere advocaet. Noch lager stondt: hier zyn onlancx twee scheepen, vol peper geladen, uyt Indie gearriveert, ende twee van Brayzill, met suycker, een van Guinea, daer oock goudt in is, ende anderen uyt Spaengen ende uyt d'eylanden, initte wynen eto. geladen. De heer Veer adverteert ons oock vande drye gesoncken schepen, ende dat d'intentie vanden vyandt was, die te werpen binnen d'oude haven by westen de stadt, ende daermede t'accommodeeren syn passage naer de zandthill, ende dat ze deur de wille Godts gefailleert hadden ende zyn blyven sitten op't strand, voor d'oude stadt. D'opscripiie was:
Erentfeste etc. Gillis van Ledenbercb, secretaris
van myn heeren die stadt van Utrecht. Reca. XVII. Decemb. 1601. (Naar gelijktijdige copie).
{Ledenberch sckreef eigenkandig kieronder:)
Myn heer, hebbende de gelegentheid vanden scbipper Voet brenger, hebbe ick nyet na-
gelaeten UE. te communiceeren de bovengesz. tydinge, die ick dezen avontstont vanden heere Foock ontfange. De beeren staten alhier syn geresolveert op de consenten, ende soe ick hope tot contentement vande generality, waermeue ick desen nae myne groetenisse besluyte, UE. eto. Den xvn. Decembris 1601. UE. dienstwillige,
Gillis van Ledenberch.
Op&chr.: Aen den heere Flora Heermale, thesaurier vd. gedeputeerde vd. heeren staten v. Utrecht, in 's Hage. R*\ penultima Decemb., stilo novo, 16pl.
XVI.
■
Edele etc.
Myn beer. Wy hebben uwe E. brieven vanden 22. deser wel ontfangen ende ..•;..
heeft daeruit verstaen, dat die vanden radc van state onlancx te voren uwe E. hadden aen- gescreven, vyff vande compagnien, op haer repartitie staende, te verstercken van 113 tot op 150 coppen, sonder te verclaren mit wat wapenen ende soldie deselve vermeerderinge |
||||
|
297
|
|||||
|
sonde geschieden. Dat ook capt. Greboval binnen Oostende onlancx gesonden was ende nyt
mogelyck aldaer de recreute te doen, dat wy daerom dese saecke met die vanden rade sou- den communiceeren ende UE. de nadere intentie souden adverteren , soe sullen UE. believen te verslaen , dat de meyninge van Syn Excell. ende die vande gedeputeerden van myn heren de staten generael tot beleidt van dese saecke is, dat de wapeninge sail geschieden nae adve- nant vande 113 coppen, soe van roers, musquetten ende spiesen , als oock de betalinge daerna zall geschieden, waervan UE. te gelegener tyt neffens andere, acte sal worden ver- leent. Syn Excell. sail plaetsen designeren, waer de capiteynen, nu binnen Oostende synde, haere recreute sullen doen, om die tegens haer uitcompst gereedt te vinden. Wat belangt de twee capten vande garnisoenhoudere, en is tot nocb toe nyt cunnen ge-
daen worden, duer dien die heeren staten van liollant gestadich vergaderen, ende zullen 't daer nae bevorderen. De controlleur vande artillerie, Ysbrant Ysbrandtsz. vander Dous , heeft ons belooft de twee
cortouwea met het gevolch noch van daghe van Delft nae Utrecht te doen schepen , dan twyfelde oft hy 't polver mede soude moghen seynden. Nopende 't veranderen ofte vermin- dei'en vande thien compagnien, by Syn Excell. in onse quartieren gedestineert, en es tot noch [toe nyet gedaen, mits de menichfuldige occupatien van Syn Excell., ende sullen 't nae onse vermogen bevorderen. De generael Veer is desen morgenstont vuyt Oostende verschreven, synde hier aengecomen.
Ende ons hiermede etc* Inden Hage, den 25. Fbr. 1602, oude sty!.
UE. dienstwillige,
Opachr,: Edele etc, myne heeren gedeputeerden G. VAN Renesse. A. Foeck. vande staten van Utrecht etc. tot Utrecht.
[Naar het orig^ncel).
xvir.
Monsr, secretaire.
Ick sende UE. by desen een lyste vande vier oorlochschepen, gedestineert totte voiage
naer Westen mette Engelsche armade. Als by Syn Excell. gestelt sullen wesen de capt"cn totte convoyschepen, sal ick UE. de lyste daervan oversenden, neffens de lyste vande schepen, gedestineert op de Vlaemsche custen. Nieuwe tydinge is hier nyet anders, dan dat die vanden collegie alhier huyden schryvens hebben ontfangen van voor Ostende, van date den XI, Marty kstleden, stilo novo, dat daechs te voren, by lichten dage, daerinne gecomen syn XIV sche- pen, sonder meer te verliesen als drie mannen, een deel van deselve syn daerin gecomen in tie geule, ende een deel in de nieuwe haven. De vyant schoot nae hem cviri schoten met grof geschut. Des nachts daeraen liepen daerin Xlll schepen ende leden geen schade , die vyant schoot na hem XXVII schoten. Sedert den X. February totten xi. Maert, stilo voorsz., syn daer in als ingecomen crm schepen, geladen met alrehande ammunitie van oorloge ende victualie, behalven 't gene die schepen van oorloge met haere sloupen aen landt gebrocht hebben. Ende anders niet hebbende, weerdich om schryven , sal dese hiermede eindigen, ende naer myne behoorlicke recommandatie den Almogenden bidden, UE. te verleenen een voorspoedich leven ter zalicheyt. Wt Amstelredamme, desen x. Marty 1602, stilo veteri, UE. dienstw. vrundt,
Opsckr.: Erentfeste etc. heere Gillis de Ledenberch, .....Enghe.
secretaris der E. heeren staten 'slandts v. Utrecht.
Den brenger zyn loon, (Naar het origineel).
IV. 38
|
|||||
|
298
|
|||||
|
Den xxiv. February syn in Duynkercken ingecomen twee van hare schepen, ryckelyk ge-
laeden met waeren, die zy met hun drien ontnomen hadden eenen Engelschen coopvaerder, die wt Barbarien quam. Lyste der vier oorlogschepen, gedestineert op't
voiage na Westen, mette Engelsche armade. Sal ophebben Cap". Joachim Henricxsz. Swartenhout, voert 'tschip genaempt
100 man* de Son, ende heeft op 't navolgende geschut: Twee halve cortouwen. Noch twee metale stucken. Noch vier micolvereyns, schietende • ........8^ Si yssers.
Noch acht saeckeres, schietende « ......... 5 - —
Noch twee gotelyngen, schietende..........4 - —
Ende vier steenstucken,
100 man* Capiteyn Jan Ariaensz. Cant, voert't schip genaempt de Maen,
ende heeft op 't navolgende geschut: Twee halve cortouwen.
Twee metale stucken.
Vier gotelinghen, schietende .....,..,..,8® yssers.
Noch zes gotelinghen, schietende . . , . ,.....5- —
Twee gotelinghen, schietende . « ,........ 4 - —
Ende vier steenstucken.
90 man, Capiteyn Marcus Willemsz. voert 't schip genaempt de Consent,
ende heeft op *t navolgende geschut:
Twee halve cortouwen, oft anders twee andere metale stucken. 12 & yssers.
Vier micolveryns, schietende . .......... 8 - — Noch zes gotelinghen, schietende..........5- — >
Vier gotelinghen, schietende...........4 - —
Ende vier steenstucken.
Sal ophebben Capiteyn Dierck Cuynen voert ?t schip genaempt de Zee~wolff,
80 man* ende heeft op ?t navolgende geschut: Twee metale stucken, schietende...... .... 12 W>yssers,
Vier micolvereyns, schietende • • y , ....... Sk - __
Twee stucken, schietende.......• . , • . 8 ~ >*-t
Vier stucken, schietende ........•,.,. 5 - ■—
Twee stucken, schietende ............ 4 - —
Ende vier steenstucken.
Die vier capiteynen sullen in als hebben hondert ende twyntich halve vaten
buscruyt, dacrvan weder uytgedeelt sal worden naer rate van't geschut dat hy voert. |
|||||
|
299
|
|||||
|
XVIIL
Edele etc. heeren.
Den xxiii. deser, stilo novo, is aen den staten generael requeste gepresenteert byden here
graven Ernst ende Lodewyc van Nassauwen, neffens een gunstige ende ernstige recomnian- datie van Syne Excell., respectivelick versouckende augmentatie van haer E. G. tractemen- ten , met d'welcke d'selve van nu voortaen haren staet ende hofgesin, buyten verloop van schulden, nae haer qualite ende reputatie langer niet en souden weten te continueeren ende t'onderhouden, uyt oirsaecke, dat tie lasten ende commandementen van haer Genaden dien- sten dagelicx toenemen ende vermeerdert worden, naedat de jaeren, cloecheyt, militaire vernuft, deur oefFeninge van vvapenen in den voorsz. heiren aenwassen ende haer vergroo- ten, waer uyt volgen moet, ende het is een zonderlinge eere voor Jt landt, dat princen en- tretenementen worden gebeneficeert ende geelargeert nae haerc meriten ende goede diensten. Dese heeren plegen gestadclyck neffens Syne Excell. te wesen in zyne tente ter zyde van een leger, om te hooren, te sien ende ten oorloge geexerceert te worden; nu syn deselve opge- lecht hooge beveelen, ende een partye van 't leger te gebieden; als men dese voorleden jaere in graeff Ernst gesien heeft, ende graeff Lodewyck wordt gestelt generael vande cavallerye, waer nae haer G. haeren staet ende hoffgesin moeten menageeren, ende nu meer sal moeten kosten als voormaels sulcx nodich is geweest. Ten selven tyde heeft Syn Excell. mede aen de staten generael doen verthoonen, dat ?t tractement van graeff Heyndrick van Nassau, sedert syn G. vander schole gecommen is, in deselve poincten tot noch thoe geble- ven was, ende zoe deselve nu versien sal worden, boven zyne colonnelschap , met meerder commandement, ende gebieden sal van nu voortaen over een derde part vanden geheelen leger, dat te velt gebracht sal worden , ende syn G. houdende is syn eygen hoffgesin, ende mede alles sal moeten dirigeren nae synen staet, heeft Syne Excell. mede versocht gelycke augmentatie voor synen voorsz. broeder. 'T welck alles byden staten generael in deliberate geleyt ende overwogen synde, ende sonderlinge , soe die grave van Solms onlancx overleden is, ende men niet gesint en is, eenen anderen met synen staet ofte tractement te vereeren, ende dat deze versuecken wel gefundeert syn, ende buyten nieuwe leste van't landt souden cunnen geaccordeert worden, zoe hebben die gecommitteerden van Hollandt, Zeelandt ende cenige anderen goetgevonden, die graven Ernst ende Lodewyck van Nassauwen te vergunnen boven haer gewoonlyck tractement voor desen jaere ende voor soe veel maenden als haer G. G. in den leger wesen sullen, ter maent iiic gl., ende dat by provisie; ende hebben daer be- neffens graef Heyndrick een ordinaris tractement gedesigneert ende verleent van vyff hendert gl. ter maent; ende zoe ick my hierthoe niet en vonde specialicken gelast, hebbe aengeno- men dese saecke UE. te verwittigen ende te recommandeeren , verhoopende, dat die voorsz. resolutie by UE. mede ten besten verstaen ende geavoyeert soude worden, gelyck ick dien- stelyck bidde ten aensien vanden huyse van Nassauwen, ende van die getrouwe diensten vande voorn. graven, dat UE. haer G. G. versoek in goede recommandatie willen nemen ende haer conformeeren met d'andere provintien, ende my daervan metten eersten haer be- willinge hiervan over te seynden. Ten selven tyde is deur versoek vanden raedt van state mede geordonneert die provintien
aen te schryven, dat haer gelieve op 't spoedigsle over te schicken declaratien vande kosten, cledingen ende onderhout, verstreckt aen de crancken, die haer desen jaere toegesonden syn geweest, opdat den capiteynen deselve mogen afgetoogen worden op haer afreckeninge, die sy Ycrsoucken, ende dat aleer ende vorens zy wederom te velde gebruyct sullen worden. 38*
|
|||||
|
300
|
|||||
|
Onze declaratien heeft Gerrit Terslege op myn laetste vertreck myn medegegeven, ende
ick hebbe deselve aen den raedt over doen leveren duer myn heere Foeck , waervan notule gebouden is , ende waervan ick die recepisse metten eersten overseynden sal, dan soe bv Terstege yet mogte vergeten wesen van cledinge ofte andersins , ofte zoe daer noch eenige crancken binnen Utrecht syn, zoe sal UE. gelieven denselven te vermanen , naerder speci- ficatie ende pertinente lyste aen myn daervan te bestellen, ende dat metten eersten, want naemaels sal 't selve qualicken te recouvreren wesen; d'ordre van't landt laet thoe de somme van negen gulden, tot versieninge ende cledinge voor yeder persoon vande crancken , dan of in 9t maecken van onze declaratie daerop gelet is, en weet ick niet. Besluytende dese met myne dienstwillige gebiedenisse , ende biddende Godt almachtich UE., Edele etc, Metter haest. Uyt 's Gravenhage, desen xy. Marty 1602*
UE. dienstw. vrundt ende medebroeder,
NlCLAES VAN BeRCK.
Opschr.: Edele etc. myne heeren gedeputeerden
vande staten van Utrecht etc, tot Utrecht,
Recepa. XVI. Marty 1602. (Naar het origineel). XiX.
Edele etc. heeren.
Die staten generael syn dese verleden weecke meest al becommert geweest, omme die stadt
van Oostende van alles op nieuws te versien ende te verseeckeren tegens alle surprinse ende effort vanden vyandt, tot welcken fyne Syne Excell. verscheyden memorien ende projeclen van ingenieurs hadde doen ingeven, d'weicke byden staten generael ende raeden van state ten naestenby nodich gevonden syn gevolcht te worden, verhoopende zoe in sulcken voegea die fortificatien, zeewercken ende retranchementen aldaer mochten vernieut, geholpen ende versorget worden, dat men in lange jaeren niet en soude behouven acht ofte omsyen daer nae te hebben. HierbenefTens is goetgevonden, die magazynen mit alle provisien van amrau- nitien te ververschen ende redintegreren, ende die vodrsieninge te doen van proviande voor vyff duyzent man , voor ses ofte ten minsten voor den tyt van vier maenden , opdat die stadt buyten sorge ende naedencken gestelt soude worden, aleer ende voorens onsen leger te velde soude mogen gebragt worden , dan , zoe die schade gemeynlick moet voor die bate gaen, zoo kunnen UE, wel bemercken, dat die aenbestedinge vande voorsz. wercken, die materialen, behoeften ende kosten, tot alles dienende, een groote somme sullen commen te bedragen. Soe sal UE. gelieven te verstaen, dat die meeste swaricheyt geweest is die pennin- gen hierthoe te vinden , synde die comptoiren buyten eenigen voorraedt, ende die voorseyde voorsieninghe van sulcken noydt ende importantie, dat d'selve geen vertreck en diende te lyden, ende dat nae veel deliberatien alle d'andere provintien geen beter ofte bequamer mid- del hierthoe en hebben weten te bedencken , dan dat den raedt van state geordonneert ende geauthoriseert soude worden , zoe veel penningen op intcresse te negocieeren , als tot der voorsz. provisien van doen zoude wesen, ende als oock gerequireert worden tot aenritz-, handl- ende transportgelt voor die nieuwe lichtinge van ?t vuytheems crychsvolck ende ver&terckinge der compagnien , waervan voor als noch geen versouck aen de provintien gedaen is geweest, maer soe wy ons niet gelast en vonden soodanige ncgotiatie toe te staen, wel wetende dat d'andere provintien (uytgesondert Hollandt) zeer weynich van haer extraordinaris consenten ende in de negen hondert duyzent gl. in den voorleden jaere versocht^ ten behoeve van |
|||||
|
301
|
|||||
|
Oostcnde ende tot wervinge van nienw volck betaelt ofte bygebracht hidden , soo en hebben
wy ons daer met niet kunnen conformeeren, vindende beter ende billyeker, dat deze voorn. penningen gevonden konden worden uyt die restanten vande provineien debitoiren, dan d'selve te doen lichten op swaere intrcssen. Edocb ten laetsten ende nae veel altercatien siende dat dit geheele werck ende goet voornemen door ons verachtert ende gerenverseert soude mogen worden , bebben ons laten bewegen , op UE. behagen mede daerinne te condescen- deren , ten aenzien dat genen staet gemaeckt en can worden op die provincie van Zeelandt, uyt oorsake van baer lasten van admiraliteyt, noch op Vriuslandt deur baer differenten, milsgaders oock niet op Gelderlandt ende Overyssel, deur baer onvermogen ende quade ge- woontc, ende sonderlinge, dat het goet deb voir van ons vveynicb kan lielpen ofte proufy- teeren , ende dat wy evenwel niet en souden worden geindemneert ofte afgesondert vande last vande genegocieerde penningen ende d'interesse vandien, versouckende daer beneffens, dat den raedt bevel gedaen sonde worden omme die restanten aen de provintien te bevor- deren, sonder dilay ofte conniventie, ende dat die opgenomene hooftsom ende interessen daervan weder afgeleyt ende gerestitueert soude mogen worden, gelyck wy meynen dat UE. sulcke vermaeninge vernomen sullen hebben, onlancx aen de provineien byden raide gedaen te syn. Hier beneffens is UE. mede wel bekent, dat alle onze gendarmerye, zoe deur d'offensive van
Rhynburch ende 's Hartogenboseh , als meest oock deur die defensie van Oostende zoe zeer is versvvackt ende tot zoe cleyne getale gecomen, dat wy die helft daervan niet en hebben kun- nen behouden, ende dat het van noode wezen sal, voor desen jaere onze andere compagnien niet alleen te redresseeren , maer boven ?t oude ende ordinaris getal te verstercken ende met die helft meer t'augmenteeren , sonderlinge die compagnien, die te velt sullen gebracht wor- den, ende daer beneffens een merckelicke wervinge van ruyteren ende knechten te doen van uytheemsch volck, opdat wy boven die voorsz. besettinge vande stadt van Oostende, een sensible effect op den vyant mogen brengen, ende alsoe een eynde te soecken vande periculen ende vande onverdrachelycke kosten , daerinne het landt hem gans verloopt, omme van dese stadt geassecureert te mogen blyven. Soe willen wy UE. ten hoocbsten versocht hebben, tot dezen fyne in hartelycke recommandatie aen te willen nemen ende amplecteren die goede intentie, sorchfuldicbeyt ende heroyque resolntie vande staten generael, ende dat UE. met eernsticheyt willen letten op haer E. begeeren ende serieuse vermaeninge, die d'selve nen UE. mede doende syn, 9t welck wy oock mede uyt gronde onzes harten bidden ende begeren , dat UE. alle neersticbeyt ende debvoir doen willen , ende sien met vliet te versor- gen, dat die belfte vande vincm L., tot lichtinge van nieu volck, als oeck die helfte vande vcm L. tot toerustinge vanden veltleger ende oock van nicmL. tot die fortiflcatien (ofte van't gene daeraen noch resteert), daervan wy onze quote voor dit jaer bewillicht hebben, jegens drye weecken ofte ten langsten binnen een maent mach veerdich ende seecker wesen , opdat die nieuwe ruyterie ende infanterie, die daertegens verwacht wordt, terstont gemonstert, in eede ende effectuelen dienst gebracht ende heur betaelinge ontfangen, ende den veltleger geavanceert, van alle noetelicheyt versien ende in goede ordre gehouden mach worden, ons dezen aengaende vorders refererende tot die missive vande staten generael. Voorts soe worden UE. mede byden staten generael versocht tot het furneren van onze
quote in de hondert duyzent ponden , bewillicht tot het equiperen vande oorlochschepen , die hare Ma*, van Engelandt toegeseyt ende belooft zyn , tot assistentie van hare vlote gede- stineert op de kusten van Spaingien, tot afbreuck ende empechement van 't voornemen van onze gemeyne vyandt, 't welck wy in geenderley wyse sullen kunnen te buyten staen, ende zoe die respective collegien ter admiraliteyt, over denwelcken die voorsz schepen zyn gere- |
|||||
|
302
|
|||||
|
partieert, die tocrustinge zeer difficulteeren cnde rondelick verclaeren, deselve niet te wege
te kunnen brengen, sonder prompt middel van subsidie, soe willen wy UE. mede tea ern- slichsten versocht hebben , ia geen faulte van UE. deb voir te willen wezen. Wes belangl bet opbrengen van't derde part van lxcmL., byden raide van state voor dit
jaer versocht, ende daertoe UE. mede byden staten generael serieuselyck vermaent worden tot subsidie vande collegie ter admiraliteyt, tot *t welck wy om redenen van gewichte geen uytdraegende consent hebben kunnen openen noch van ons geven, zoe zouden wy nochtans verstaen , dat by UE. dienen zoude favorable achtinge daerop genomen te worden, nae- demael die staeten van Zeelandt, die nu voor ettelycke tydt staetsgewyse hier geweest zyn in de vergaderinge vande staten generael, verclaert ende by maniere van protestatie gecontesteert hebben , hem onmogelyck te wezen eenige penningen op te brengen, tot die extraordinaris petitien dezes jaers, tenzy dat haer middelen by d'andere provincien gesubministreert wor- den, omme daer met te mogen continueeren 't onderhout van haer equipagie] ende haer ver- loop te boven te mogen commen, ende dat sonder sulcken merckelycken bystandt het boots- volck langer buyten confusie niet en souden te bouden wesen.. Jae wy hebben voor seker vernomen, ende het wordt ons dagelicx van haer E. gecommitteerden aengesecbt , dat zy in poincten gestaen hebben ende lichtelyck daertoe hem begeven souden , ende alle die mid- delen van haere provintie te converteeren ende te trecken tot behoef van haer admiraliteyt, ende zoe dan daervan wat soude mogen overloopen, 't selve te connen laten tot behulp van den oorloge te lande. Wy souden sorgen, zoe dit eens gepractiseert worde, dat die van Hollandt mede een consequentie daervan maecken souden, 't welck in alien gevalle dient ver- hoedt, ende bet sal raetsaemer syn, niet soe geheel precies te wesen, ende ons redenen ende persuasien een weynich te buyten te gaen, dan om scheuringe ofte swaerder inconve- nient te veroorsaecken. Dus dunckt ons (onder correctie) dat wy ons in deze gelegentheyt tot alles behooren te evertueeren, dat in ons vermogen wesen sal, sonderlinge tot der voor- gaende poincten, zoe wy met gelycke trauheyt ende affectie van d'andere provincien worden gesecondeert, in welcke gevallen wy oock nyet en souden twyffelen, off die almogende Heere sal syne segen daerthoe geven ende gewenste succes verleenen, waervan wy hem te dancken sullen hebben , ende Synen naeme in eewicheit groot te maecken, denwelcken wy oock bid- den neffens onse dienstwillige gebiedenisse UE., Edele etc. Uyt 's Gravenhage, desen xx. Marty 1602.
Al uwe E. dienstw. vrunden ende medebroeders,
NlCOLAES VAN BERCK. GHERARDT VAN RENESSE.
Die heere Heermale doen haere gebiedenisse aen UE. Die heere Heermale heeft nn acht
ofte thien dagen zyn bedt ende earner gebouden , bevangen wesende van vercoutheyt, daer met een coortse toegeslagen was, maer het harte is goet, soe dat ick hope dat hy 't selve haest overwonnen sal hebben, ende heeft my gisteren geseyt dat hy verlichtinge begint te voelen. Ick seynde hier beneffens het octroy voor den traficanten vande Oost-Indische zeevaert, met het placaet, daerop geexpedieert. Oj)sckr.: Edele etc, myn heeren de gedeputeerde
vande staten van Utrecht etc. tot Utrecht. Recepta xxin. Marty 1602. (Noar het origmecl,.
|
|||||
|
303
|
||||||||
|
XX.
|
||||||||
|
Ridderschap ende sleden der lantscbap van Overyssel, representerende die staten derselver
lantscbap, gevisiteert ende in rype deliberatie gelacht hebbende die propositie vande heeren raden van state, ter vergaderinge vande heeren staten generael den XXIV. Octobris laestleden geexhibeert, ende by gemelte heeren staten generael aen haer E. overgesonden, betreffende die consenten, soe ais dezelve voor dit lopende jaer 1602 tot stuer vander oorloghc ende defensie vande vereenichde Nederlanden tegens die algemeene vyanden derselver versocht syn, verclaren dat off wel die ingesetenen derselver lantscbap, vermits de hitte ende meeste lasten van oorloge in deze quartieren soe lange jaeren ende meer als in andere gevallen , brand t- schattingen, exactien ende uytplonderingen vanden vyandt inlegeringe ende doortochten ende andere lasten, daer beneffens ten aensien van't misgewas des korens als andersints nu eenige jaeren berwaerts ende voornamentlyck rnede voorleden jaere gevallen, mitsgaders door de inundatie, soe vande riviere vande Ysele als vande zeewateren, daermede die best contri- bueerende quartieren lestleden zyn overvallen ende beswaert, in de uyterste armoede ende onvermogentheyt zyn geraden, behalven dat deze provincie van Overyssel by die gemelte propositie met een ongelycke proportie tegens die van Gelderlandl zyn verhoocht, als in plaetze daer deze landtschap niet meer dan tegens yder vier ofte vyff eene ofte oock minder plegen te contribueeren , nu tegens drie derselver op twee gequotiseert syn, begeerende niet te min , tot hanthavinge vande gemeene zaecke ende af breuck des vyandts, haer uyterste debvoir hinvorder te bethonen ende sich soe veel eenichsins doenlyck ende mogelycken sal syn in 9t contribueeren ditmael nae vereysch van saecken te esvertueren, hebben haer E. voor dit lopende jaer 1602 geconsenteert ende aengenomen, consenteeren ende aennemen mits desen te betalen die lasten , op deze provincie byden ordinaris staet van oorloge maently- cken gerepartieert, ende daer en boven voor alle andere gevorderde partyen , by die voorn. propositie nader verhaelt, voor een extraordinaris voor dit tegenwoordige jaer eens die somma vyftich duyzent L. van xt grooten Vlaems het pont, alles met conditie, dat aen dit voor- schreeve extraordinaris consent in betalinge sal strecken die compaignie soldaten des drostea, van Haecxbergen, soe als deselve by deser lantschapsresolutie aen die heeren staten generael in dato den 24-. Aprilis lestleden overgeschreven is, aengenomen ende betaelt wordt, mitsga- ders die bezoldinge vande twyntich peerden, daermede die compaignie curassiers des droste van Sallandt lestleden ende die compaignie carabyns van Hesse Brun , al voor desen is ver- hoocbt , wezende dezelve in den voorsz. ordinaris staet niet begrepen, dat daer beneffens aen betselve consent gecortet sullen worden alle wagen-, scheepvrachten, vivres ende anders, soe dit jaer tot dienst vande generaliteyt uytgekeert ende verschoten sullen bygebracbt wor- den; item, die onnodige inlegeringe, deurtochten van onse eygen crychsvolck, ende voorts alle't geene by andere provincien gecortet ende geprofiteert wordt, mits oock dat van wegen die generaliteyt die stadt Oldenzeel, die soe wel by somer- als by wintertyt mit verscheyden garnisoenen moet besettet blyven, gelyck andere frontiersteden, mit servys geassisteert, ende die nodige fortificatien van deselve soe veel doenlyck worde gedaen. Voorts consenteeren ridderschap ende steden van Overyssel, dat den raet van state inach
worden geaucthoriseert, omme in tyden van noot te mogen licbten tot lastc vande geunieerde provincien voor dit jaer, die somme van hondert duyzent ponden eens; item, in de conti- nuatie vande imposten, contributien ende verdingen in de steden ende ten platten lande, ende van andere plaetsen onder den vyant gelegen; insgelycx in den generalen impost op *t zout, tot laste vanden panneman ende het recht vande paspoorten. |
||||||||
|
i
|
|||||
|
30 i
Lestelyck consenteert gemelte ridderschap ende steden in den opheve der convoyen ende
licenten, tot steur vanden oorloge te water, mit alsulcke restrictie, dat die lyste vandven naer behoren gedresseert, allomme een eenpaiige voet geobserveert, ende deze provincie indem- nal worde getracteert als d'andere, ende sulcx nae die resolutie hier bevorens op ?t stuck vande licenten ende convoyen gearresteert, nnmelyck van geen veranderinge daerinne te doene , sonder voorgaende verschryvinge vande t'samentlycken provintien, ende dat dese vol- gende die visite ende recherche van uytgaende coopmanschappen wt deze provincien, (den garnisoenen sonder eenparige resolutie toegestaen), voorts afgedaen wierde, ende dit alles voor- beholden deze lantschap, steden ende leden vandien haere privilegien ende gerechticheden, soe wel in 't getneen als particulier. Aldus gedaen ter vergaderinge van gemelte ridderschap ende steden, binnen Deventer,
den 24. Aprilis 1602. (Overgegeven den 16. July 1602.) INaar gelijktijdige copie).
XXI.
Edele etc. heeren.
Myn heeren. Alsoe Syne Excell. belieft hadde op gisteren na den noen ons by hem te
ontbieden ende aen te zeggen , dat hy verstaen hadde vande waegemeester, dat veel vande wagens in Vrieslandt, mitsgaders stadt ende Oramelanden aengeteyckent, niet en souden be- <juaem zyn tot den veltleger gebruyckt te worden , ende datter noch een goede quantiteyt van wagens te cort comen zoude, daeromme goetgevonden hadde, den wagenmeester aen UE. afteveerdigen mit zyne brieven, ende by d'selve UE. ernstelyck te versoecken, hem alle behulp ende addres te willen doen, dat hy in ?t Sticht van Utrecht noch soude mogen be- commen boven die wagens, die vanden eersten aengeteyckent zyn geweest, noch andere hon- dert goede waegens, gelyck TJE. voormaels oock vanden wagenmeester verstaen zullen heb- ben, soe heeft Syne Excell. ons deze zaecke nochmaels ten hoochstcn gerecommandeert, belastende, dat wy ten selvcn fyne mede aen UE. schi'yven souden , deurdien den dienst van'tlandt deur faulte vande voorsz. hondert waegens grotelycx verachtert ende geretardeert soude cunnen worden, hebben wy derhalven niet kunnen laten UE. hier dienstlic te bidden alle debvoir te willen doen, dat die wagemeester tot die voorsz. hondert waegens geholpen mach worden , opdat die ordre , by Syne Excell. op den veltleger genomen , geen alteratie ofte empechement deur gebreck derselvigeren comme te lyden , ende wy in geen nadencken en commen van ondienstichheyt ende tergiversatie. Over deze oportuniteyt hebben wy mede occasie gehadt omme Syne Excell. te vermanen , volgens UE. schryvens, datter te vrezen zoude wezen , dat veel vande waegens, die aengeteyckent waereu , niet en souden veerdich kunnen worden tegens den bescreven tydt, ten waere zy vande diensten das voorleden jaers eerst betaelt woi'den, ende dat wy ditselvige den staten generael voorgehonden ende daervan gewaerschout hebben , maer weynich hope ende apparentie daervan tot noch toe becommen hadden, niettegenstaende onse heeren ende principalen een merckelicke somme in gerede penningen hier gesonden hadden 9 opdat die staten generael ende raden van state te weiniger reden zoude hebben, om haer vande voorsz. betalinge der achterheyden vande w.igens te excuseren ende te ontslaen, ende dat d'selve by ons geen oirsaecke gegeven soude worden, over ons te querelleeren , zoe daer onwillicheyt deur wanbetaeling onder den voirluyden zoude mogen commen te ontstaen. Syne Excell. was mede van onzen advyze, ende verstaende dat die diensten vaudcn voorleden jaere Yoor als behoirden betaelt te worden , ons belovende |
|||||
|
305
die goede handt daeraen te sullen houden, ende de staten generael daerthoe te vermaenen.
Voorts sal UE. gelieven te weten, hoedat wy sedert die aencompste alhier vanden heere Schade ende van Dolder met die penningen, gestadich becommert syn geweest met 't conci- pieren vande acte, by UE. geordonneert aen de staten generael ende raden van state te ver- crygen, aleer ende voirens die voorsz. penningen overgetelt souden worden , ende dat wy nae veel moeyten , altercatien ende zwaricheyden daeroever gemaeckt, ten laetsten deselve geobtineert hebben in conformity van UE. begeerte ofte immers ten naesten by , gelyck UE. uyt dit bygevouchde extract zullen connen spoeren, ende nae dat wy met den heere Foeck deze acte naerder geexamineert hebben gehadt, souden ons beduncken Iaeten, dat UE. daer met genouchsaera bewaert ende versekert sullen wezen, soe men ons in sinceriteyt ende re- delycheyt wil tracteeren, waerop wy ons ganselyck vertrouwen, geconsidereert, wy deze acte bona Jide aennemen ende ons op deze belofte verlaten , niet twyffelende, of wy sullen het effect van onzen volcommen wille daerdeur genieten ende emporteex*en. Wy hebben op huy- den voorgenomen aen de staten generael te versoucken , dat in de acte mede aengetogen soude worden die handtgelden vande wagenluyden, waervan in dit extract geen mentie ge- maeckt en wordt, ende zoe 't selve geaccordeert wordt, souden wy geraden vinden, dat die penningen aen den ontfanger getelt souden worden, sonder langer vertreck, gedragende ons altyt tot UE. goede beliefte ende welgevallen , ende zoe deze vorder niet dienende is, wil- Ien wy ons dienstelick gebieden in UE. goede gratie ende Godt almachtich bidden UE. etc, Uyt 's Gravenhage, desen XI. Mey 1602.
UE. dw. vrunden ende medebroederen,
nlcoxaes tan berck, gherardt van renesse.
Extract.
Verclaeren ende beloven by dezen, dat die heeren staten van Utrecht, eens opbrengende
haer E. aenpaert in de consenten, bovendien niet meer als andere provincien sullen worden beswaert, noch vande achterstallige diensten der voerluyden van Utrecht vanden voorleden jaere, noch oock vande diensten, die zy in desen jaere sullen hebben te doen, maer dat deselve voerluyden betaelt sullen worden byden ontfanger generael, uytle burse vande ge- neraliteyt, beneffens de voerluyden van d'andere provincien gelycke dienst gedaen hebbende. By de staten generael is belieft, dat men die staten van Utrecht mede onbeswaert sal laten
vande hantgelden vande waegenluyden , daerthoe haer E. versocht syn geweest, als d'zelve uyt die acte vernemen sullen. Opschr.: Edele etc., myn heeren staten vanden lande van
Utrecht ofte haer E. gedeputeerden etc., tot Utrecht, Recep\ XIX. May 1602. (Naar het origineel). XXIL
Edele etc. goede vrunden.
Alzo ons Syn Exd" bevolen heeft enighe ambachtslieden, als. spoormaeckers, sadelers, har-
nasmaeckers ende busmaeckers, ten dienste vanden lande voor dit aenstaende ieger aen te nemen , ende wy dienvolgens met Dierick van Aelst, busmaecker binnen Utrecht, gespro- ken, ende hem om het leger te volgen, aengenomen hebben, zoo is ons vruntlick begeren IV. 39
|
||||
|
300
|
|||||
|
aen UE., deselve willen gemelten busniaecker verloff geven, online ten dienste vanden lande
gebruickt te mogen worden. Ende sullen UE. hiermede den Ahnogenden vruntlick bevelen. Tot Arnhem, den 5. Juny 1602. UE. dienstwillige goede vrunt,
Louts, Comte de Nassau.
Opschr,: Den Edelen etc. staten 'slants v. Utrecht. Reps. XXVII. May 1602. (Naar het origineel).
XXIII.
Heer secretaris.
Terwylen den pas tusschen Nimwegen ende de Grave voor de passanten ende soetelaers
onveylich is, ende de passagie meest valt te water, nae beneden ende deur Maese ende YVaell, op Tyell, can men hfer weinich zeekerheyt van onzen ende de viandes legers hoiren, 't welck oirsaecke is, dat ic UE. dagelycks nyt en can adverteren. De spraecke is, dat zy zoe nae byden anderen zyn , dat men ?t met canon can belangen; ende, datter goede cou- ragie in ons leger is, oin den viandt te resisteren ende mede om de stadt te veroveren. In onsen leger compt van beneden genouch van alle soorten van vivres; ende enyghc mee* nen , dat deur sulcke fauten ende byzonders van gelde, den viandt aldaer nyt langhe en zall cunnen houden. Dan ick vermoecle, indien der wel geldt omgaet, van boven langcs de Mase, al vry wat volghen sail. Wy hebben hier onse propositie gedaen ende syn daerop gescheyden, om in de andere
weeke wederom byden anderen te comen cndc ons linael antwoordt te' geven, wy verhopen goet wesen sail, indien 't gheen woirden en zyn. De heer Berck is eergisteren uit het ge- selschap van hier nae beneden langes de dycken gereyst; verraoede, nu daer aen gecomen is. Hiermede myn in UE. goede gracie reeommanderende, bidde den Almogende, monsr. se-
cretaire, UE. te verlenen langdurighe gesontheyt. Gescreven binnen Aernhem, den vi. Augusti 1602, oude styl.
UE. gantswillige goede vrundt,
A. Foeck. Hier nae compt tydinghe, dat die vander stadt naer gedaen zeecker signaell, zyn uytge-
m vallen; ende ten zelven tyde heeft den vyandt een aenval gedaen op't quartier van Syne ExceU.
die van bevoren vi canons hadde doen planten teghens de advenues , ende tot die ure stil
gehouden , waerdeur den vyandt met groot verlies terugge gedreven wort. Die vander stadt
en badden oock niet veel uytgericht. Men wil seggen, dat den ingenieur Andries de Roy
geschoten soude zyn, ende dat ons volk in off opte graefven gelogiert leggen. Godt al-
machtich verleene ons een goede vytcompste.
{Naar het origiueel).
XXIV.
Mogende, Edele etc. heeren.
Myne heeren, Alsoo uwe E. vice-admirael Jan Adriaensz. Cant, op't voorschryven vanden
heere secretaris Cecyll met zyn schip ende drie meer van Porsmuith vertrokken was, oin met de schepen van haere Ma1, ende deghene, die uwe E. hebben inde nauwe zee te wach- |
|||||
|
307
|
|||||||
|
len op den dienst vande Spaensche galeyen , soo heeft Godt den Heere gewildt, dat' hy ai-
daer soo geluckkelyck gearriveert is, dat hy die heeft gemoet, ende op deselve een soo no* label dienst gedaen, als eenichsins waere te wenschen. Hy is met den commis Hoevenaer my de tydinge hier commen brengen, omine my oock te kennen te geven, in vvat gestaltenisse zyn schip was, oock om met eene de voordere intentie van haere Ma*, te verstaen, ende wat hy nu voorts soude hebben te doene. Den voorsz. heere secretaris hadde my genoech Op deselve ure van 't arriveren vande voorsz. Cant, by laste van haere Ma1, in poste by syne brieven daervan zeer goede tydingen ontboden, te weeten, dat haere Ma1, geadverteert was, dat twee vande Spaensche galleyen gestrandt waeren op de coste van Vlaenderen, omtrent Nieupoort, een ander tusschen Duynkercken ende Grevelingen, dat er oock eene in zee gevonden was vlootende, ende dat d'andere twee gevolgt wierden van haere Ma1, ende de schepen van uwe E. landen, daer hare Ma1, verhoopte, dat ze goede reckeninge Van soude bringen, doch soo haest als ick den voorsz. Jan Adriaensz. Cant hadde hooren spreecken, soo hehbe ick my terstont met hem ende den voorsz. Houvenaer naer ?t hof t'Otland (daer haere Ma1, noch jcgenwoordich is) begeven. Haere Ma1, heeft my terstont by haer doen commen, ende naerdien zy met my alleene gesproken hadde, soo heeft sy oock wel begeert, den voorsz. vice-admirael Cant ende Houvenaer te zien. Sy heeft heml. afgevraecht in pre- sence vanden grooten tresorier, grooten admirael, haeren controlleur ende den voorsz. heere secretaris met veel meer groote heeren ende vrouwen, die daer oock in haere secreete earner waeren, de particulariteyt van haerlieder ervaerentheyt, die byden voorsz, vice-admirael Cant wel verclaert werden, daer haere Ma1, zeer groot contentement in nam, met een zoo blyde ende vrolyk gelaet, dat men wel conde mercken , dat die tydinge haer ten hoogsten behaeg- den. Haere Ma1, hadde oock van te vooren haeren admirael vande nauwe zee, Sir Robert Mansfield hooren spreecken , die met Adriaensz. Cant te samen te poste van Doever was ge- commen, ende die oock haere Ma*, genouch hadde laten weeten van 't goet debvoir, ?t welck uwe E. scheepen in desen dienst hadden gedaen, ende sonderlinge verhaelde dickmael van twee, onder anderen, die de galleyen hadden commen volgen, die (soe hy haer hadde ge- seyt) hemlieden, soe clouckelyk hadden gequeten met continued schieteri door ende op de galleyen , dat het wonder was om te hooren, soe dat hy oeck geseyt hadde, dat hy niet ge- rust en soude wezen , tot dat hy de namen vande capiteynen vande voorsz. twee scheepen soude hebben, daer naer haere Ma*, verclaerde henlieden, dat al wast soo, dat deesen dienst meest voor ons lant geschiet was, doordien deeze galleyen op onsen hals quaemen, nochtans dat zy estimeerde, dat hetzelve oock voor haer was gedaen, soe dat zy daervan Godt ten hoochsten bedanckte, die haer (zoo zy seide) altyts tot noch toe, in alle haere voornemen een geluckige ende voorspoedige uytganck hadde gegeeven , uwe E. oock daer vooren seer hoochlyck bedanckende ende belast hetzelve henlieden uwe E. alsoe van haeren weghe te rapporteeren , ende hoe veele sy van haerlieder vrientschap achte, daerby noch vougende, dat zy henlieden* altyts getrouwe vriendinne soude blyven , Godt tot getuychenisse nemen- de, dat, al wast zoe, dat men haer noch maer vier daegen geleden van's viants weghen soo groote ofFerten ende conditien gepresenteert hadde, dat zy henlieden nimmermeer en soude verlaten willen , als wel weetende, dat 't selve alleenlyck geschiede, |om UE daer doere te verderven , maer dat sy liever niet en soude willen leven, dan dat sy haerlieder verderf voor haer oogen souden moeten sien, somma haer woorden waeren zeer gratieus ende vol troosts, soe de bringers dezes uwe Mo. E. mcer in 5t breede sullen connen seggen, aen wien ick my oock dies aengaende refereeren sal, ende Godt bidden, dat hy haer conincklyk ge- mocd hoe lanck hoe meer daerin wil verslyven. Voorder soo riep my haere Ma*, noch al- leene by haer, my seggende, dat se wel ligtelyck konde considereren, dat dese schepen 39*
|
|||||||
|
308
|
||||||
|
(in desen dienst tc doene) seer geramponeert mosten weezen , dat zy oock medelyden hadde
op de groote costen , die uwe E. alle dit jaer hadden moeten doen, ende daeromme dat zy henlieden van voorder cost (in 't regard van deze schepen) wilde ontslaen , ende dat d'selve wel mochten naer huys keeren, als van haeren weghen deselve oock licentieerende, ende myn heeren daervan seer hoochlyck bedanckende, haer mitsdien keerende tot den voorsz. vice-admirael Cant , seyde hem, dat sy my haere resolutie hadde laten weeten , nopende *t gene hy nu met de schepen , die hy onder syn bevel hadde , soude doen, soo ick hem oock verclaert hebbe, ende soo hier jegenwoordichlyck niet anders meer en ofFereert, soo will ick Godt bidden dat hy uwe Mo. E. etc. Van Londen, den 28. Septembris 1602, oude styl.
Onder siont geschreven: Den al uw Mo. E. oilmoedich ende getrouwe dienaer,
Noel de Caron.
Opschr.: Mogende etc. myn heren de generale staten
vande vereenichde Nederlantsche provintien.
Rec3. 14. Octobris 1602. (Naar gelijktijdige copic}. XXV.
Edele etc.
(Monsterzaken en wagens).
Vuyt brieven van graeff Lodewyck, vanden XI. deses, stilo novo, hebben wy verstaen dat
zyne Gen. deselven daechs Sl. Vit ingenomen , naerdat hy omtrent drye daghen daervoor geleghen hadden. Dit stedeken was beset vandes vyants wegen met XL ruyteren ende lx soldaten , ende dat zyne Gen. daerin gelaten hadde . . . van ruyteren ende twee compagnien soldaten, gaende sanderen daechs voorts met syn volk na Bastoigne, Ende soe wy voorders niet en hebben etc. 'sGravenhage, desen 10. Nov. 1602. Uwe etc.
NlCLAES TAN BERCK , Gh„ DE RENESSE.
Onse voorspoedige aenslaghen van Oostvrieslandt sullen UE. verstaen vuyt die copyen,
byden heere vander Aa overgesonden. Qpschr,: Edele etc, de gedepp. vd. stat. v. Utrecht.
R\ 12. Nov. 1602. (Naar bet originecl).
.
XXVI. Edele etc. heeren.
Wy achten ootmoedich UE. te verthoenen ende te vermaenen, die swaricheyt ende be-
commernis, daer bet Iandt hem tegenwoordich in vindende is, soo in regaidt vande stadt van Oostende, d'welcke die viant seer hart belegert ende besloten heeft, als oock vande stadt van ?s Heitogenbosch, d'welcke Syne Excell. met goede couragie aengegrepen ende hem daervoor soo wyt geengageert ende ingelaten heeft, dat het hem onmogelyck ende niet zonder mer- ckelycke prejudicie wesen soude in syne voornemen veranderingen toe te staen ofte hem daervan te laeten disapoincteren, gelyck UE. wel cunnen considereren, hoe grotelycx die i
|
||||||
|
/
|
||||||
|
309
eere, reputatie ende welvaeren , zoe van onze gemeyne saecke als oock van Syncr Excel],,
daeraen gelegen ende debvoir vereyschende is, mitsgaders hoe nootsaecldick het wesen sal, dat die provincien hem promptelyek resolveeren , om Syne Excell. in deze heroyque entre- prince mit alle vermogen te secondeeren ende de hanut te bieden , als oock de stadt van Oostende te versorgen met ververschinge van garnison , het oude nn gans verswackte, ongesont ende buyten couragie weezende, 't welck den staten generael ende raede van state in delibe* ratie geleyt hebbende, ende bemerckende dat die voernaempste ende principaelste swaericheyt bestaende was in manquement ende gebreck van krychsvolck, ende dat daerdoer zoe wel d'een als d'andere zaecke pericule ende fortune soude moegen loopen, hebben goet ende voor ?t beste remedie gevonden, terstont ende metter daet te procederen tot lichtinge ende wervinge van twee duyzent soldaten ofte borgers, sulcx best te becomen souden syn, omme ten deele daer mede neffens ?t volck, dat uyt Oostende getoogen sal worden, te suppleeren die plaet- Sen vande guarnisoenen, die derwaerts uyt Zeelant gesonden zullen worden, ende dat ten anderen deele daer met gesupporteert ende becleet soude worden die frontierplaetzen van Brabant, daeromtrent ende elders, uyt d'welcke die guarnisoenen getoogen ende Syne Excell. sullen bygevoecht worden, tot versterckinge van zyne belegeringe, vcrhoopende claer mede haer Mo. E. beyde die poincten in versekerheyt ende gouden aensien ende den vyant in confusie ende verloop te brengen. Die repartitie van deze HM man is gemaeckt over Hollandt, Zeelant ende Utrecht, onver-
mits d'andere provintien wat verre ende ongereet syn geseten, ende die commoditeyt niet en hebben, omme met volck buyten vertreck ofte uytstel dcse noodelicheyt te hulpe te comen. Hollant is beraempt op ximc, Zeelant op lin% Utrecht op Hc man, d'welcke by deze pro- vintien zullen aengenomen worden voor seeckeren corten tyt als wy verhoopen, ende in voe- gen die soldaten, ende niet als de waertgelders aengenomen worden, ende 't zelve sal den voorsz. ende respective provintien valideren an haere consenten vande ixcm gulden by haer ingewillicht, waervan wy ons wyders referreeren tot het scryven ende versoeck deser aengaende aen UE. byden staten generael gedaen. Biddende dienstelick dat UE. deze saecke ten hooch- sten willen behartigen, ende buyten eenige difficulteyt ende disputen met sulcken ernst ende affectie amplecteeren, als d'importantie derselve datelyck vereysschende is, niet twyffelende soe wy die stadt vanden Bosch, door Godes genade commen te verovereu ende Oostende mogen behouden, oft die authoriteyt, reputatie ende credyt des vyants sal hierdoor verdwy- nen ende ten eynde gebracht worden, niet alleen byden zynen , maer by alle naem (!), die tot noch thoe den macht vande coning van Hispanien zoo hooch geestimeert hebben, datze on- verwinnelyck ende niet te resisteeren en soude wezen , 't welck die almogende Heere ons gunnen wil, die wy bidden neffens onse hartgrondige gebiedenisse UE. etc, Uyt's Gravenhage, desen xv. Novembris 1602.
UE. dienstwillige vrunden ende medebroederen ,
G. VAN REiNESSE, NlCOLAES VAN BERCK.
Hier wordt verstaen , dat wy die n* man souden aennemen onder eenen capitain ende een
compaignie van maecken , omme de costen te vermyden. UE. sal gelieven ons melton eer- sten van UE. goede meyninge te verwittigen ende die zaecke spoedigen mit alder haest. Die van Hollant hebben al ordre op heure lichting gestelt en zyn daer met doende. Opschr.: Aen myn heren gedeputeerde vande
staten vanden lande van Utrecht. (Naar het origineel).
|
||||
|
310
|
|||||
|
XXVII.
Ick Steven vander Hagen , generael van deze armade, van wegen de Edele Mog. heeren
staten der vereenichde provincien ende van Syne Excel], graef Maurits , prince van Oraen- gien , als admirael ende capD. generael te water ende te lande, door die E. M. heeren staten generael, so geve ick perdoen , liberteit ende doe verseckeringe aen den coninek van't ey- landt Oma, met alle die inwoonders van die stedekens ende vJecken van't eylant, wesende hunne vasallen, opdat den voorseyden coninck met syne vasallen mach gerust ende versekert in syn lant won en , ende dat de coninck met de svnen met onse licentie mach vrielicken gaen ende comen, handelen ende traficqueren aen ons casteel, gelyck als goede getrouwe vasallen vande E. Mo. heeren staten generael, ende alsoo beloven wy van onsent wegen, dat den coninck van Oma met die synen niet en sullen qualicken getracteert worden, noch vande genen , welcke hier ter bewaernisse van dese forteresse sullen blyven, noch vanden genen , die namaels vande E. M. heeren staten generael souden mogen gesonden worden, maer ter contrarien so sullen se wel getracteert worden , gefavoriseert ende geholpen worden , gelyck als goede ondersaten tegen alien vyanden, die haerluyden souden willen offenderen ofte mis- doen, ende dalselve is met alsulcke conditie, dat die coninck van Oma met alle zyne onder- saten gehouden sal wesen, den dienst te doen, die hen den goeverneur van 't casteel ende archipelage van Amboina gebieden sal te doen, d'welck syn wercken vande fortificatie ende denselven dienst, die hy te voren aen de coningen van Portugal was verobligeert te doen, gelyck als't wesende syn vasal, ende in teyken der waerheyt, dat den coninck van Oma 't selve begeert te voldoen, soo sal hy syn eed van getrouwicheyts doen aen die E. M. heeren staten generael ende Syn Excell. graef Mauritio, als souverayne heere van die voorsz. eylan- den vanden archipelage van Amboina ende oock mede aen den gouverneur van^die forteresse ende den archipelage van Amboina ende in zyn abscntie ofte hy versterven andere, die in syn plaetze vande E. M. heeren staten generael sullen mogen gesonden ofte geordonneert worden , ende desen eed sal hy doen in presentie vanden admirael van dese armade, Steven vander Haghen, denwelcken hem den eed sal afnemen van wegen die E. M. heeren staten generael, als haren lieutenant ofte stadthouder, in dese quartieren van herwaerts over. Aldus gedaen in Amboina, den ^5. February 1603.
Steven vander Haghen.
Oj)$cht\: Aen myn heren, de heren staten 'slants van Utrecht etc. (Naar copy, geschreven door Arn. v. Buchell).
XXVIII.
Myn heeren.
Wy seynden UE. copie van eenen brief van xini. Aprilis, slilo novo, lestelick byden gou-
verneur van Ostende geschreven, waeruyt UE. verstaen sullen 'tgene (Godt betert) daer ge- passeert is, ende wat daer vereyscht wordt ende van nooden is tot empechement van des vyandts vorder approches ende tot versekertheid vande stadt, soo veel het volck aengaet, dat daer wordt versocht, is ten deele voorsien als by seven compagnien, die op datum voorsz. daer binnen gecommen syn. Dan 'tselve niet genoech wesende, is Syn Excell. versocht ter- stonts ende zonder vertreck derwers noch te schicken x compagnien voor 't eerst, ende noch andere thien , die dezelve op't spoedichst sulie'n volgen, altezamen met goede oevericheyt geassis- teert, te weten, colonells Marquette, Pyron ende Dorth, ofte in plaetze van Marquette, Ogle, |
|||||
|
311
|
|||||||
|
lieutenant vande generael Veer, daerinnc niet gesuimt noch getardeert en wordt. Men heeft
altyts staet gemaeckt, dat die vyftich compagnien, die daer binnen gelegen hebben, sterck souden geweest zyn over die vier duysent man ofte ten naesten by, gelyck die gouverneur onlancx den staten generael geadviseert hadde , het garnison bastant te wesen tot die beset- tinge ende bewaernisse der stadt, ende dat die lieutenant-colonel Dufort daechs voor dit ongeluck vuyt Ostende gesonden vvesende, mede Syn Excell. heeft willen persuadeeren, by manne waerbeyt ende zynen eedt, dat daer noch binnen waeren over 3500 weerachtige sol-* daeten, waermede wy bevonden hebben, dat het landt geabuseert ende schandelick bedrogen is geweest, zoe voirrnaels als nu, Jt welck wy gisteren avondt oock vernonien hebben vuyt den commissaris, die den xvi. dezer 's nachts daer vuyt geconamen is, die aen den staten gene- rael verclaert heeft, dat hy oever die vier maenden daer binnen geweest was met andere commissarissen, omme 't volck alle xnn daegen te monsteren, ende regart daerop te nemen, maer wat instantie ende induiten sy gedaen hadden, dat evenwel die capiteynen noet mon- steringe noch revuen hadden willen gedoogen, ende dat hy voir seeker hieldt, dat al't volck geen xvnT man en soude kunnen vuytbrengen, ende een ander hiervan ondervi'aecht zynde, seyde van xvc, UE. kunnen bemarcken hoe het landt gedient wordt, ende in wat periculen 't selve gestelt wordt deur die frauden ende baetsukeryen vande capiteinen ende officieren. Wes belangt het geschut andere materialen, mitsgaders het gelt, ende 't gene daer ten hooch- sten gerequireert wordt, soo sal UE. gelieven te verstaen, hoe dat over ettelycke daegen derwaerts gescheept zyn geweest acht halve cortauwen, d'welcke deur contrarie wint voor Vlissingen sekeren tyt hadden blyven leggen , ende wy buyten twyifel achten, ofte sullen nu al binnen die stadt gecommen wezen, ende dat die vorder ordere, die daervan gegeven is, UE. deur den heere Ledenberch medegedeylt sal wesen, aen dewelcke dezes aengaende ende van *t gene vorders tot die conservatie deser plaetze van noode gescreven is, mitsgaders dat daerthoe genegocieert worden CLm L., deurdien die gelegenheid niet lyden en konde, dat d'selve aen de provintien versocht ende daervan verwaclu souden worden. Wy seynden UE. nefFens dezen die repartitie, die gemaeckt is over het crychsvolck, wesende
huyten den staet van oorlog, bestaende in seven en dartich compagnien ende derthien van Si. Andries ende Crevecoeur ende noch vier nieuwe compagnien van Vrieslandt, voetvolex, ende drye compagnien ruyteren, mitsgaders van verscheyden tractementen, die tot noch toe geen repartitie en hebben gehadt, belopende te samen op die corte maent ter somme van LXXHir exxv L., waervan die betaelinge versocht wordt by die provincien aengenomen te worden opte versochte extraordinaris Cm L. ter maent , ende dat alleen voor den tyt van v ofte ses maenden , blyvende den staet van oorloge vande Jill0 lxxxi™ L. inden jaere xcix gemaickt in esse ende in syn geheel, gelyck UE. by examinatie vande voorsz. lyste claerlick te sien sullen heb- ben. Waerop wy verclaert hebben dat wy den ouden staet van oorloge vorders nyet en kunnen sennemen, als den staet medebrengende is, neffens onze consenten van desen jaere overgele- vert, ende sulex wy vanden beginne afF gewoonlich syn geweest te betaelen. Ende zoe veel deze repartitie soude moegen aengaen , dat wy alvoorens begeren souden, dat die van Gelderlandt ende Overyssel daerinne gestelt soude worden op haer behoorlicke quote5 dan soe wy meede sustincerden neffens 't meerendeel van die provincien specialick daerthoe niet gelast te wesen, edoch wel te verhoopen, dat UE. niet laten en soude te doen, wes mogelyck ende redelyck waere, presenteerende van onse syde , dese saecke aen d'selve ten hoochsten te rccomman- deeren. Dus is ons vrundelyck begeren dat UE. dese repartitie gelieve te overleggen, of wy daerinne boven onse gewoonlycke quote beswaert souden mogen wezen 5 als ons dunckt neen, gelyck oock of het al waere, dat net een weynich soude mogen falen, dat in dese gelegent- heyt geen disputen ofte difficulteyten soude dienen gemaeckt. Die meeste swaricheyt soude |
|||||||
|
312
wesen , nae onsen verstande, in den tyt van v ofte VI maenden, voir d'welcke alleen dese
repartitie gehouden soude worden , dan staet te considereren , als eens by die provincien desen aengenomen is, qualicken te altereren ende daer af te brengen sullen wesen; niette- inin men sal ons hiermede meer noch langer kunnen beswaeren als anderen. Stellen daer- oname alles tot UE. discretie ende goede beliefte, waervan wy ernstelicken versoeken metten eersten verwitticht te mogen worden, opdat by ons het gemeenbeste niet en worde geretar- deert ofte geinteresseert. Voirts dient dese om UE. te doen weten, hoe dat tot die legatie van Engelandt op huyden versocht sullen worden die heeren graeff Hendryck van Nassau, die heere van Brederode ende die heere Oldenbarneveldt. Daer is mede gesprocken vanden tresorier Valck , dan oft hem gelegen sal wesen mede te gaen, is noch onseker. De almo- gende Heere wilse verleenen een geluckige reyse, ende een spoedige, vruchtbare wedercomp- ste, denwelcken wy oock bidden, neffens onse dienstwillige gebiedenisse UE. etc. Metter haest. Vuyt 'sGravenhage, desen ix. Aprilis 1603. UE. dienstwillige medebroeders,
NlCLAES VAN BERCK, H. BuTH.
Die staten generael worden van alle canten gewaerschoudt, als dat den hertoch Albertus
een aenslach van importance voor handen heeft, ende dat die onder intelligentie bedectelick genegocieert wordt, door jesuiten ende coopluyden, daerop te Jetten staet. Onder anderen worden mede genomineert dese navolgende personen, wezende te saem Schotten, Sir Thomas INicolsson, een coopman, pater Hey, Jesuit, meester Samuel Clepperton, die anders genaempt wordt Cockburne. Daer is weder een nye verraet op Wachtendonck geweest, ge- practiseert deur.......ende Bourgondions , die vanden vyant overgecommen waeren
ende dienst onder de compagnien, daer leggende, genomea had den, dan die almogende
Heere heeft sulcx in 't openbaer gebracht, ende syn die autheurs daervan als verraders ge- straft. Ende zoe 't daer noch niet claer en is, adviseert die magistraet vande stadt, dat het goet wesen soude het garnisoen te veranderen. Die heeren Heermale ende van Hardenbroeck doen haere gebiedenisse.
Opschr.: Edele c/c, myn heren gedeputeer-
den vande staten van Utrecht, etc. (Naar bet originecl).
XXIX.
Edele, e/c.
Ick bebbe nyet connen la ten UE. te verwittigen, hoe dat Grobbendonck dese voorleden
nacht meynde tot Boechoeven over te coemen in Bommelereweert, omtrent tusschen 12 ende een ure. Ende soe tot alle gevalle den lutenant van capc Wyssart, die tot Well gesonden zynde met 19 peerden , om wacht te houwen op den dyck, heeft syn debvoir soe wel ge» daen, dat by den vyandt gekeert heeft, tot drie reysen. Hy hadde geluck , datter waren 20 soldaten van't garnisoen van Geertruydenberch tot Well, dewelcke hy dede halen, die hem seer wel byde ruyters gebruyckt hebben. Daer is een sergeant doot gebleven ende een peerdt 6 off 7 gequest, ende die vyandt was wel met 200 mannen oever. Grobbendonck wel sterck over de 300 peerden ende 800 mannen te voet. Dese tot egeen andere fine die- nende, U hiermede, Edele, etc. Actum op 't fort van Crevecoeur, desen 4. Juny 1603.
UE. dienst vruntwillige,
Opschr.: Edele etc. heer Anthoni Buht, com manderende Gheraert Sprdnck.
op't fort van St. Andries ende ommeliggende forten. (Naar hct origiDeeIj(
|
||||
|
*
|
|||||
|
313
XXX.
Myn heeren.
UE. missive vanden vr. mit die ingelechte copie hebben wy ontfanghen, ende daervuyt
verstaen, dat UE. versuecken ende begeeren, dat wy die goede handt daeraen houden ende bevorderen , dat de ritmeester Blase van Eyckenberch voor alle aadere opte repartitie van onse provintie gebrocht werde, hetwelcke wy seer geerne hebben naeghecomen , maer heb- ben vuyt de tresaurier Da Bye verstaen, dat al over sekeren tydt de heren raden van state den ritmr. voorn. by provisie hebben gestelt opte repartitie vande stat Grueningen ende Ora* melanden, dewelcke onlancx haer E. is toegesonden , dat oversulcx daerinne geen verandc- ringe coste geschieden, maer dat wy met die gedeputeerde vande stadt Grueningen ende Ommelanden mochten handelen , ofte syluyden den ritmr. Pichet in plaetse van Blase op haer repartitie wilden nemen. Is derhalve by ons goetgevonden de gedeputeerde voorn. te ver- suecken , datse den ritmr. Pichet in plaetse vanden ritmr. Blase op hare repartitie souden believen te doen stellen ende geen swaricheyt daerinne maecken, aengemerckt de betalinge vanden ritmr. Blase over de 700 R. 's maents hoger bedraechden als vanden ritm\ Pichet 5 waerop sy voor antwoordt verclaerden, dat nademael hy op hoer provincie was provisione- licken gestelt, ende dat de repartitie aen haere principalen was overgesonden, soe en be- geerden sy, sonder expres beveel van haer E., dese veranderinge nyet te doen; edoch hebben tot onser requisitie aengenomen ende beloeft met den eersten diensaengaende aen haer E. principalen te scryven ende 't antwoordt ons te laten toecomen. Dit is hetgenc dat wy voor desen tyt, om na te comen UE. bevel, hebben cunnen doen. Wy en hebben oick nyet cunnen nalaten, UE. te verstendigen, dat de heren afgesandten
aen de K3. Majesteyt van Engelandt,, Schotlandt ende Irlandt weder gecomen synde, opten XIV. deser maendt, aen de heren staten generael ten overstaen van hare Excell. ende G. een- samelyck de raden van stale, gedaen hebben rapport van hare besoigne, soe mit Syne Co. Majestcit, ah de heren van syne prive raden, op hare propositie, gedaen ende gecommit- teert, ende daeruyt, mitsgaders de brieven van Syne Maj'. by de voorsz. heren gecommitteerden, mede gebracht blyckt, dat Syne IVIaj1. de vereenichde Nederlanden ende den welstandt der- selver wel geaffectioneert ende toegedaen is; hebben oversulcx Syne Majc. (nyet tegenstaende syne coronatie noch nyet en was geschiet nochte bet parlement gehouden) bewillicht ende geconsenteert, dat een goed getal compagnien van syne ondersaten (boven de compagnien althans in dienst der landen wesende) onder een baron van qualiteyt, ende wel geaffec- tioneert tot de gemeene christelyke sake ende der landen welstandt, sullen mogen in; dienste aengenomen, overgebracht ende gebruyckt worden tegens de gemeene vianden, ende dat tot betalinge derselver, ende vande andere lasten vande oorloge, van wegen Syne Maj'. gefurneert ende verschoten sal worden de somme van vierhondert ende vyftich duysent pondea van veertich groten 'tpondt. Hier beneflens gaet de copie van Syne Maj". missive, hiervorens geraentioneert, Ende
sonderling anders nyet hebbende, sullen wy dese neffens onse dienstige gebiedenisse aen UE, hier mede beslviyten ende bidden etc. In 's Gravenhaghe,, desen ix,. July, stilo antiquo, 1603.
UE. dienslwillige medebroeders,
Opschr.: Aen mynh. etc. de gedepp, Gfl£nAR0i van Renessje, H. Buth. staten van Utrecht etc,
Rec\ x. July 1603. (Nw bet ongmeel). IV. M
|
|||||
|
314
|
|||||
|
XXXL
Edcle e/c. heeren.
Desen client om,UE. te verwittigen, dat Syne Excell. op Sonnendach voirledcn 's namid- dachs lieeft doen versamelen die staten generael ende den rade van state, ende aldaer mede in persoon met graeff Wilhem van Nassauvv comparerende, gecommuniceert seekere missive, aen deselve gescreven byden rade ende esquadrons vande gemutineerde, inhoudende, dat die waerschuwinge, die Syne Excell. aen deselve gedaen hadde van het marcheren vanden leger vanden arcliiducq, ende dat hy ?t op hemluyden gemunt ende aengelecht hadde, nu waer geworden , ende den XV. deser, stilo antique*, datelick gecommen was in ?t dorp van Hoochstraten, om scheuringe ende dispersie onder haer te maicken, ende het fort aldaer te overvallen ende te forceren, ende dat sy daerom geraden hadden gevonden van daer te ver- trecken ende haer 's nachts daeran te logeren tot Mierloe . ende daechs daeran tot Ooster- hout, in't landt van Breda, laetende het casteel van Hoochstraten beset met omtrent duy- zent goede soldaeten, bestaende in vier hondert musquettiers ende die reste in spiesen ende hellebaerden, neffens den Electo ende eenige van zynen raedt by haer, behouden hebbende het comptoir ende provisie van gelt, als een Italiaen, die langen tydt in dienste van't landt geweest is, ende hemluyden uyt Hoochstraten lot Oosterhoudt thoe accompagneerende (ge- naempt Mario ofle Homme oVarme) verclaert heeft 5 soe dat zy nu resolutie genomen had- den, haer confreres, vanden vyant belegert wesende, nyet te verlaten tot der doot thoe, volgens belofte ende cedt, die zy den anderen hadden gedaen; haer sonderlinge vertrou- wende op die benignite ende offres van zyn E., hemluyden continuelicken toegescreven ende gepresenteert, versouckende, dat d'selve nu gelieven soude daer an te dencken ende sulcke assistentie te doen , dat zy daer deur neffens heure forces haere medebroederen souden mo- gen ontsetten, ende den vyant in route brengen ; hierbeneffens dat deze missive in delibe- ratie gelecht ende in die voorsz. vei*samelinge geexamineert wesende, eenpaerlycke goedtende dienstelyck bevonden is die gedaene beloften nae te commen, ende terstonts te doen versamelen alle ons crychsvolck te peerde ende te voet, ende omtrent die quartieren van Hoochstraten te destineeren, mitsgaders den gemutineerden in alder yl te adverteeren van ons secours, ende te verseckeren, dat 't zelve binnen den tydt van acht daegen ofte ten langsten thien, veer- dich souden wesen ende aldaer vernoemen worden, met vermaninge, dat zy middelretyt constant souden willen blyven, die belegerde hierop vertroosten, alles te prepareren ende een voet beraemen , daerna sy meynen souden, dat men 't onset zoude mogen doen 5 ende dat Syne Excell. volgens deze eendrachtige resolutie den voorsz. Italiaen in haeste met brie- ven ende instructie aen hemluyden heeft afgeveerdicht, mit asseurancie van alles te zullen doen, dat in syn vermogen soude wesen. Daer sullen andere gesanten aen hemluyden ge- sonden worden , om naerder te ondertasten ende onderhoren haer humeuren, ende of haer dessein sincere fundament heeft, ende conditien te besprecken van dit beleyt, ende hoe wy weder vari haerent wegen versekert sullen konnen worden. Wat nu verders tot dit secours van noode wesen sail, kunnen UE. als die verstandige wel vatten ende considereren, waer- over die gedeputeerde vande provincien respectivelyck ende serieuselyck syn verzocht ende gelast, om heur principalen voor alles te vermaenen ende met alle redenen daerthoe te hou- den, dat die ongerepartieerde, volgens die lyste aen deselve gesonden, souden mogen aen- genomen ende met een maendt betalinge voorsien worden, omme alle onwillicheyt ende confusien van 't crychsvolck voor te commen, ende dat daer beneffens een goede somme van penningen op yt spoedichste gezonden v>'orde, tot alle noodelyckheden van waegens, munition, |
|||||
|
315
|
|||||
|
Krovisien ende 't gene tot den veltleger dienlyk wesen sal. Soe willen wy UE. mede dienste-
jck vermaent ende gebeden hebben, alle debvoir te willen doen, die repartitie t'accommo- deeren ende UE. beliefte ons daervan metten eersten toecommen la ten, ende dese saecke de handt te bieden met een goede quantiteyt van penningen, opdat alle goede occasien, soe van die gemutineerde als anderen, die onder dit werck schulen ende daervan te verwachten staen, deur UE. nyet en worden belet ofte geretardeert, ons vertrouwende op UE. goede discretie ende gewoenlycke yever ende genegentheyt, die deselve den vaderlande altyts bewe- sen hebben, d'welcke wy UE, dese saecke mede syn recommandeerende, die nyel en dient versuymt ofte vande handt gestagen. Die voorn. Italiaen heeft ons voor die waerheyt verclaert, dat die gemutineerde (boven die
duysent, die op 't casteel van Hoocbstraten syn) sterck waeren xniic ruyteren, wel gemon- teert, ende drye duysent soldaten, weerachtige mannen, wel gewapent, van goede couragie ende uytgelesen, ende den vyant vyffthien ofte sesthien duyzent, als omtrent 4000 ruyteren, nyet wel in ordre, ende die reste voetvolck, qualicken gewapent ende van alle canten byden anderen gebracht, sonder gelt, ende qualick versien van habyten ende vivres, ende wat die oorloge geen half volck vevstrecken can. Wes belangt die moetwillicheyden ende insolentien vande soldaten, binnen Rhenen ende
Montfoort garnisoen houdende, hebben dieselve de staten generaei verthoont volgens d'in- formatie ende verclaeringe vanden provoost, versouckende dat uwe E. Mog. hierinne souden willen voorsien , dewelcke wy bevonden hebben daerthoe wel genegen te wesen , dan zoe die voorsz. garnisoenen op vertreck stonden, achten ongeraden te wesen jegenwoordelyck daer- inne te treden, ende dat voor deze tyt genoech wesen soude, dat die twee gevangens tot Rheenen den provoost overgelevert souden worden, hem ten selven fyne brieven medege- vende aen den lieutenant ende officieren van Holis (?), denselven serieuselyck vermanende, dat zy die voorsz. gevangens den px*ovoost souden laten volgen, ofte dat haer M. E. het delict van dieverye ende andere excessen aen hemluyden souden willen verhaelen. Wy hebben mede, vplgens UE. missive, den fiscael in de vergaderinge vande staten ge*
nerael aengesocht, dat die persoene, rechtevoirt hyer gevangen ter oirsaeke van verraderye, t'Utrecht voir eenigen tyt gelogeert soude syn geweest in den Ceulschen Bom, ende dat hy hem mede daerop soude willen ondersoecken, waer ende by wye hy daer geconverseert soude hebben, antwoordende, dat hy het minste van hen daervan nyet verstaen en hadde, niette- min alle debvoir te willen doen, dat hiertoe dienlyck soude mogen wezen. Uyt Oostende hebben wy by verscheyde brieven van xxnil, ende xxv. deser, dat ons volck
den brandt geschoten hadde in des vyandts gabionade, aen d'oostzyde, ende groote schade gedaen, zoe dat de cavaillero mede in deele verbrant, gesackt ende soe beschadicht was, dat die qualicken in een maent souden kunnen worden gerepareert, ende dat zy den brandt mede geschoten hadden in 't suydwest carre ende goede operatic aldaer gedaen te hebben, alles soude daer noch wel syn, zoe die peste soe heftich nyet thoe en name ende vermeer- derde, 'twelck het volck zeer intimideert ende doet verminderen. Die almogende Heere wil hemluyden daervan verlossen , die wy bidden UE. nefTens onse dienstwillige gebiedenisse, etc* Uyt Js Gravenhage, desen XIX. July, 1603.
Uwe E. dienslwillige vrunden ende mcdebroeders,
NlCLAKS VAN BERCK, GflERARDT VAN ReNESSE.
Opschr.; Edele e/c, myn heeren gedeputeerden
vande staten van Utrecht, tot Utrecht. (Naar het origiaeci).
Recepa. XX. July 1603.
40*
|
|||||
|
316
|
|||||
|
XXXIL
Mynheer.
Wy syn ecrgisleren namiddach met goedc voerspoet alhier tot Hoochstralen in't leger ge-
arriveert. Syn Ex cell, met alle de heeren in goede dispositie vindende, alle liet crychsvolck seer gecourageert, insonderheyt de gemutineerden extraordinaris ...,.., altemael wesende een seer uytgelesen volck ende geexperimenteerde oude soldaten, hen seer obedient toonende in alle 't gcehe Syn Exc. liaer commandeert. Syn Excell. heeft met alle de heeren ende voerts alle de principaelste op't casteel in haren handen geweest, also oft sy quaet in sin gehadt, hadden de schoonste occasie vander werelt, maer ter contrari seer verblydt wesende, dat men hen soo \eel betrouwde, ende dat alle suspectie daermede weggenomen ware. Wy hebben dadelyck Syn Excell. gesalueert, die ons datelvck syn intentie verclaerde, gefundeert op diverse ende suffisante redenen , 't gene ons samenlicke seer wel bevyl, ende particulierlycken jugerende't selfde te wesen tot den meesten oirbaer van onse provintie, ende also wy op dier yersle missive dattelyck na 't leger gecommitteert waren, ende Syn Excell. naderhant twee mis- siven aen de heeren staten generael...., is gistercn avont te tyen uren daer antwoerdt op geco- men, daer wy altesamen met groter devotie na verlangden, doerdien ?tleger hier op exces- sive costen legt ende nyet kan gevordert worden, sulcX dat de voorgenotnen resolutie met aller diligentie sal geeffectueert worden, ende als UE. uit onse gecommitteerden inden Hague d'intentie van Syn Excell. mitsgaders haer M. E. resolutie sullen verstaen hebben , sal myn daertoe gedragen, allcenlicken daerby vougende ende UE. mede ten hoochsten recomman- derende den ouden ende gewoonliken iver, te meer doordien dit exploict UE. ten hoochsten mede is betreffende, ende hoewel UE. in alle occurrentien boven enige van d'andere pro- vinticn geesvertueert hebben ende na mine gissinge na de gedragen consenten naby sal ko- men, mach men de beurse op een ander tyt meer gesloten houden, ende liberalicheydt recommanderen diegene, die hier slap in sein ende hare frontieren geerne mede gevrydt had- den. Wy syn gisteren geweest op 't buys te Hoochstraten, mitsgaders in't dorp, ende hebben den Electo metten raedt gesaluecrdt, diewelcken wonderlickcn wel te vreden waren vande prompte secours ende ons mede daervan ten hoochsten bcdanckende met presenlatie van alle de dyensten , haer mogelick wesende. Den viant lecht noch te Herentals seer sterck met ongevestueerdt volck, ende syn daerbi gecomen omtrent Vyer dusent Spanjaerden ende Italianen, ende seker advys gesyn wt Vranckryck, die se had syn passeeren, hidden 3t voor rappaille ende gcen volck van fatsoen daer onder wesende. Zy verlopen wonderlicken seer van dach tot dach , ende de betalingc valt mede heel sober, also dat veel hot daervoor hou- den , dat men in cort daer we] meerdcr mutinatie mocht syn vallen. Monsr. de Roosne is een sondach ncflens veel commandeurs , die in d'arriere £uarde waren dootgcschoten van die gemutineerdc , die soo vcrbittert waren, dat sy 't doode lichaem al evenwel op wildcn hangen, ten ware Syn Excell. daervoor spraeck ende syn respect *t selfde litcn volgen ende na Ant- werpen geschickt; versoucken alleen, dat sy mogen eenige vastc plaets hebben, daer wyf ende kynderen mogen gelogeert worden , prescnteren voor nyet te dienen ende haer opte contribution vande dorpen, die sy gereet daertoe gcbracht hebben ende noch verhopen te brengen , te ondcrhouden. Waerover men vast doende is ende sullen tot dien fyne noch desen dach twee gecom-
mitteert worden, om met myn heeren staten generael 't selfde in naerdcr deliberatie te leggen. Syn Excell. is seer daertoe gesint, om met alle middelen henluden aen de hant te houden, ende is 'tselfde oock een seer grote saecke voor't lanl, snlcken volck met soo |
|||||
|
317
|
|||||
|
cleinen saeck tot haer devotie te hebben. Sal hiermede, myn heeren etc. den Almogende
bevelen. Wt Hoochstraten , den 16. Aug., 1603*
UE. dienstw. vrundt ende medebroeder,
Opschr.: Aen myn heeren etc. de staten Joachim van Hardenbroeck. van Utrecht, tot Utrecht.
Den bode svn loon. (Naar het origineel).
J
ri7 &fj; XXXIII.
Edele etc. heeren.
Myn heeren. Alsoe ick desen naerroiddach omtrent de clocke vieren uren, seckere tydinge
becomen hebbe, als dat den marquis Spinola ende noch een camerlinck vanden Ertsher- toch ende noch eenen capiteyn binnen de Grave zyn gevangen gebrocht, ende die dit zelve gedaen hebben, syn vande esquadron van Hoochstraten, diewelcke 30 oft 33 in't getale heb- ben geweest, ende hebben by haer gehadt dry trompetten ende zyn geleyt geweest by eenen Italiaen, genaempt la Batailla. Spinola, met het convoy was maar eenen man stercker ende waeren die beste ruyters, uyt die vane van grave Heyndrick vanden Berch, als oock van Grobbendonck. Dit is geschiet omtrent Ilelmont, op gisteren. Die geene, dyer niede daerby is geweest, hebbe ick zoo stracx met een schip met zekere convoy naer Syn Excel], gcson- den , hebbende veele brieven als oock het protract van ons leger, als oock van 's vyants leger, ende oock alle secreten, hoe ende wat de marquis Spinola metten Eertshertoch tot Venlo ge- communiceert heeft ende oock synen last ende instructie, hoe dat men ons leger soude connen opslaen ofte doen delogeeren. Gevangen synde Spinola, boot hy stracx voor syn leven 100,000 pistoletten, vrecsende dat se hem dootgcslagen souden hebben, als sj het meesten- deel van het convoy, dat den voorsz. Spinola by hem hadde, gedaen hebben. Ick soude UE. Liefde wel breder geschreven hebben , dan hebbe den tyt niel. Den brenger deses sal UE. mondeling breder vertrecken, hoe dat sy se aengevallen hebben. Ick sende UE. hier bygaende eene missive, my uyt den Grave gesonden, waeruyt uwe Ed. suit connen sporen, dat het selve waerachtich is. Spinola soude geseyt hebben: o crysluyden, dat is het gene, dat gy gesocht hebt, om u betalinge te crygen. Hiermede etc. Actum op de forte van St. Andrtes, desen Xix. Spt. 1603, stilo antique^ 'savonts ses uren.
Uwe Ed. onderdanighe,
Opschr.: Edele etc. myne heeren die gedeputeerden Anthomus Bum vande staten 'slants van Utrecht. Cito. Cito. Cito.
Rec\ XX. Sept. 1603. (Naar het origeneel). XXXIV.
Myn heer den gouverneur Butt.
Naer myn gebiedenisse, UE. hartelyck bedanckende vande goede genegentheyt. Ick ben,
Godt hebbe looff, op Sondaghe tot Grave gearriveert, ende aldaer te drye vuyre sien inne- brenghen gevanghen den marquis d'Espine mit den camerlinck vanden hartoch , gehadt heb- bende 45 ruytere by hem, die meest doot gesmeeten ende verdroncken; daer syn maer besich mit geweest 33 groene geuse, dewelcke maer een man hebben verloren, 2 gequest, de |
|||||
|
318
|
||||||
|
reste wel te passe, daer ick mede ghoet chier moeste maecken; het syn vremde apostelen.
Indien hyer yetanders passeert, sal UE. mede delachtich maecken. Een saecke soude ickUE. wel vruntlicke begeeren, aenghesien het wat periculoes is, my te wilien senden mit eenighe die.....sullen coemen met de boode van Dort een passcedel op niynen naeme Jasper
Pietersz van Varick, als adelborst, verloff voor een maent, om in ?t landt van Cleve ende
elders myn affaires te doen, off soe UE. die gcwoentelick is te scriven. Ick sal UE, weder- omme danckbaerheyt betoenen. Hiermede wyl ick UE. in de gratie des Heeren bevelen.
Wt Grave, desen Maendach, mit baeste. UE. dienstwilligbe vrunt,
Opschr.: Edele ele.9 mynheer de gouverneur J. van Varick. op 't fort van Si. Andries.
{Naar het origineel).
XXXV.
Edele etc. heeren.
Wy en twyfelen nyet, of UE. sullen memorie hebben, dat deselve belieft hebben vande
laetste ongerepartieerde compagnien tot haren laste onder anderen te nemen die compagnie van Caesar, ter selver tydt garnisoen houdende binnen Oostende, ende dat wy UE. daernae geadverteert hebben, dat de voorn. compagnie daer weder vuytgecomen synde, bevonden es geweest zeer swak, van capiteyn ende officieren onversien ende onbequaem gedresseert te worden, ende dat noch twee andere compagnien van Engelschen, staende tot repartitie van Hollant, in gelycken staete wezende, die staten generael goetgevonden hadden, dese voorsz. drye compagnien te reduceren ende een vendel daervan te maecken, ende dat Syn Excel!. Johan Veer, cousyn vanden generael Veer, daerover tot capiteyn gestelt, ende die van Hol- lant hem tot haren lasten behouden hadden, blyvende middelretyt die provincie, soe van Hollandt als van Utrecht, elcx van een compagnie verschoent ende ontledicht. JT is nu alsoe, dat daerna om seeckere consideration een compagnie Duytschen opgerecht es van 150 hoof- den , daerover capteyn gestelt Joncker Dodo van Kniphuysen, ende daer beneffens noch een compagnie Schotten van twee hondert hoofden, boven het regiment vanden Baron van Bouclange, ende nopens d'ordre daer thoe gegeven, waerinne bewillicht ende geconsenteert is in respecte vanden grave van Northumberlandt, die daerover een vanden synen ende een vroem capiteyn gerecommandeert hadde, wesende in efTecte dese 2 voorsz. compagnien buyten repartitie, dan soe die van Hollant gehouden souden wesen tot een van desen ende wy tot d'andere in plaetse van Caesar, hebben die van Hollant tot onse cuere ende beliefte gestelt, eene van beyde tot onse laste te nemen, ende denwelcken ons goet duncken soude. Soe hebben die staten generael ons instantelick versocht, onse verclaringe hiervan te wilien doen, \ welck wy geexcuseert ende uytgestelt hebben, tot UE. goede behagen, ende welcke haer M. E. dit versoeck te doen souden hebben, met presentatie, dat wy geerne dese saecke sou- den helpen recommanderen ende bevorderen tot een spoedich ende favorabel antwoordt, tot welcken eynde wy desen aen UE. M. scryvende syn. Nyettemin souden ons laten be- duncken (onder correctie) dat het cuerlickcr ende vorderlicker voor onsen staet wesen soude, tot suppletie van onse repartitie an te nemen de compagnie van Kniphuysen van 150, dan die andere van 200 hoofden, wesende van vreemde natie, ende als wy vermoeden onversien van wapenen ende clederen , daer die andere wel becleet is ende alreue in seer goede ordre ende volcomelycken betaelt tot den xui. deser maent, als UE. uyt bygaende requeste sullen |
||||||
|
»
|
||||||
|
319
vernemen. Edoch wy remitteren alJes tot UE. goede discretie ende wclgcvallen, daervaa UE.
gelieven sal ons met den eersten t'adviseeren, opdat de staten generael als oock den capi- teyn op't tpoedichste tnoghen weten, waerthoe sy haer te verlaten sullen hebben. Besluy* tende dese met onse gans dienstelycke gebiedenisse, ende den almogende Heere biddende, V. D. Edele etc. Metter haest. Uyt 's Graventage, desen IX. Novemb. 1603, stilo novo.
Uwe E. dienstwillige vrunden ende medebroederen,
NlCLAES TAN BfiRCK, G. VAN RENESSE.
Soe UE. soude kunnen verstaen tottet aennemen vande compagnie van Kniphuysen, soude
goeel wesen dat hy met wat gelt voorsien worde, wesende tegenvvoordich inden ieger, ende overmits die compagnie onlancx opgerecht is, daervan seer behoefdeh, tot welcken fyne synen scryver aen UE. die ryse aengenomen heeft. Opsckr,: Edele etc. niyn heren gedepp. vd.
h. staten van Utrecht etc. tot Utrecht. Rec\ XL Nov. 1603. (Naar hel origineelj.
......'
XXXVI.
Edele etc, heeren.
Myn heeren. Ick en heb vooreerst niet cunnen laeten UE. te kennen te gheven, dat ick
den 20. deser gelackelick (God heb lof) in Oostende ben gecommen, heb daerom niet kun- nen laeten UE. deelachtich te maecken, wat hier toe gepasseert is, ende in wat staet ende conditie ick die stadt van Oostende heb gevonden. Den 25. deser heeft de vyant wederom een vlot aen die oostzyde wtgebrocht, dan niet soe lanck als de voorgaende hebben geweest. Ick hebbe dese drie dagen continueelyck mit ses stucken van Peeckels bolwerck op doen schieten, die de piincipale gebinden gebrocken hebben, verhoopende, soe daer eenige wint opcompt, dat zy als d'anderen sullen geconsumeert worden. Sy hebben desgelycx by wes- ten oock den 25. deser des nachts een nieu werck wtgebracht aen de noortzyde vande Catte9 nemende synen cours naer Porcque picque, in gedaente van een galerye, verblint met schanscorven ende rys, lanck over die zes roeden , daer zy deze drie daegen zeer aen gear- beyt hebben. Ick hebbe daertegen aen het west-bolwerck vier stucken batteryen doen plan- ten, maer alsoo den vyant is meester van het canon, heeft hy het ons belet, ende 't geen wy gemaeckt hadden, omveer geschoten, doch wy sullen ons beste doen in 'tselve te belet- ten, soe veel als 't mogelyck; desgelycx in ?t west-ravelyn twee stucken, maer dit is niet wel doenlyck geweest, overmits haer canon, ende soe ?t doenlyck is, oock onder die Faulse- braye, maer sorge dat het ons sal belet worden, doordien haerlieder voornemens soe door 't faveur van haere stucken gedefendcert syn, dat wy ?t naer onsen wensch niet wel sullen heb- ben. Het schynt, dat zy daer een cortegarde meenen te maecken, ende hoewel sy het werck seer op haer voordeel hebben geleyt, hope nochtans, dat het door het water sal wecbgenomen worden. Wy hebben oock gesien, dat den vyant over vier daegen groot reforcernent, soo by oosten als by westen, is aengecommen, niet wetende tot wat intentie. Ick sal sien van haere gevangenen te doen crygen, opdat wy inoegen geadverteert syn, 'twelck ick UE. terstont mededeelen sal. Ick heb oock de stadt in een deerlycke staet gevonden, want alle de contre- scherpen bedorven ende t'eenemael verdestrueert syn. Het noordoost-ravelyn is oock heel vande zee ende canon wecbgenomen, doch ick heb het besteedt opgemaeckt te worden, ende |
||||
|
3-20
|
|||||
|
,sal met het weim'ge, ons overgeblevene rys, die voet van die noordoost-ravelyn laeten mae-
cken, ende alsoe UE. belieft heeft, dat ick UE. altemet soude te kennen gheven , heb ick niet cunnen laeten UE. dese mede te deelen, UE. voorts biddende de hant gelieven te hou- den aen rnyn heeren staten generael, dat zy hierin met den eersten gelieve te versien. Ein- digende dan, Edele etc. Actum Oostende , den XXVIH. December, anno 1603.
UE, dienstwillige dienaer,
Opschr.; Edele etc. myn beeren die gecomm. Peter vow Ghistelle.
raden v. state van't Sticht v. Utrecht, etc.
(Naar het origincel).
-
xxxvn.
Edele etc. beeren.
Myn heeren. Ick bebbe UE. scryvens, gedateert den x. January, den XXVI. deser met
blyscap ontfangen. Den vyandt heeft sedert myn leste scryvens aen uwe Ed. ghedaen, syn aprochen in 't westen, gelyck oock in 't werck dat van Leeft gemaeckt heeft, genaemt......,
noch seer geavanceert ende deselve versterckt met menichte van rys,« in maniere van een
espron, ?t zelve naer de zuytzyde met een borstweer van rys ende sant verboogende, hebben gelaeten in den punt tegens die faulse braye een open poorte liggende noorden in zee, wyt omtrent achttien voeten ende hooch omtrent veertbien voeten , tot wat intentie het is, oft wat zy daer meenen met uyt te richten, 't sy een sortye oft een vlot daer deur wt te bren- gen, is ons onbewost. Voor de poorte in de canale van d'oude haven hebben sy eerghisteren nacht menichte van palen ingeslagen, waervan de canale self alrede een deel heeft opge- smeten, dan die hebben sy wederom geplant. Ghisteren avont heb ick er noch eenige doen wttrecken, dcsgelycken meen ick te laeten doen de resteerende. Waertoe zy deeze poorte al- dus met palen bezet hebben, oft sy 't gedaen hebben, doordien van bier een constapel overgelopen is, die haer geadverteert heeft van het brandtschip, dat ick doen maecke hebbe, om daermede haer werck in ?t brant te steecken , oft dat sy met haer werck voorts willen gaen na de cateye, is onzeker, dan sullen UE. eerstdaechs, beter daeraf geinformeert synde, 'tselve deelachtich maecken. In 9t oosten heeft hy den 2b, deser 's nachts een nieu werck wederom op een nieus wtgebrocht, alwaer ick met seven stucken deze dagen soo van Peckels- bolwerck als van Vlammenburch continueelyck op heb doen speelen. Ick soude noch wel bequaemer batteryen doen maecken daerop te ilankeeren, dan moet bet laeten, doordien de nodige materialen (God bctert) , als rys, cordewagens ende andere meer ons ontbreecken, biddende UE. zeer dienstelyck de goede handt te houden , dat wy deze toch eerstdaechs mogen becomnien. Den vyant heeft niettegenstaende ons canon ende de muscmettiers, die nacht ende dach op helselve werck geschoten hebben, haer nieuwe wtgebrachte werck dese verleden vier ofte vjff nachten aen haer oude werck gesloten, ende hebben 't zelve verhoocht ende breder van achteren gemaeckt, ende meenen ons alsoo allensints aldaer te naderen. Ick bedancke UE. zeer dienstelick, dat het haer belieft heeft den sone van cap". Calf, slgr. * by my uwe Ed. gerecommandeert t'accepteeren inde plaetze zyns vaders, verhope dat Godt almachtich hem sal verleenen wysheyt ende verstandt, daerdoor de landen schier ofte mergen goede diensten van hem sullen genieten ende trecken. Deze voorgaende heb ick niet cun- nen nalaeten uwe E. seer dienstelyck te adverteeren ende sal voorts continueeren uwe Ed. van alios 't gene bier van dage lot dage passeert, deelachtich te maecken. Gebiedende my |
|||||
|
321
aeer dienstelyck In uwe Ed. goede gratien, sail ick met desen eyndigen, Godt biddende;
Edcle eh. Metter haest. In Oostende, deu I. Februarius, 1604. Uwe Ed, zeer dienstwillige dienaer,
Qpschr.: Edele etc, gebiedende heeren die Peter van Ghistellb.
vd. landen ende van Utrecbt, tot Utrecht.
Reca. XXVHI. Jan. 1604. (Naar het origiaeel).
XXXVIIL
Edele etc. heeren.
Myn heeren. Uwer Ed. missive vanden ix. dezer is my opten XW. derzelve behandrgd ,
die gelesen hebbende, als oock die missive vande magistraet van Saltbommel aen uwe Ed. ge- sonden, in faveur van eenen soldaet van myne onderhebbende compagnie, genaempt Hansken de ClerccT, waerinne zy zyn versouckende, dat uwe Ed. my zoude ordonneeren om paspoort te geven, als schryvende , dat hy hem zoude begeeren neder te stellen om zyn ambacht tot Bommel te doen, om voor zyne huysvrouw ende kinderen zyne cost te winnen , ende dat een soldaet, langh gedient hebbende, niet en hoort alien zynen leven langh in sulcken ser- vitud te blyven, is wel waer, maer als zy aengenomen worden, en set men haer geen jaeren als men de boeren haeren knechts doen, die se met de jaeren hueren, maer zyn gehalden te dienen zoe langhe als die hooch overicheyt ende haere capiteynen tot dienst vanden lande bevinden ende sullen te behooren. Ick hebbe den voorn. soldaet door intercessie ende schry- vens cler scholtes tot Saltbommel, als oock die gildebroeders vande leerlouwerye , aldaer ver- lof gegeven, om in haerluyder noot, soo sy claechden dat hare knechls waeren ontloopen, hem wolden vergonnen om aldaer voor een XHH daghen ofte drye weecken in haeren noot te helpen aerbeyden , ende oock dat hy daerdeur een stucks gelt soude overspaeren, om zyn wjff ende kinderen daermede te cleeren , want hy wel eenen halven daelder 's daechs can winnen, maer wat batet als hy twee oft drye dagen in de weeck gearbeyt heeft, soo sidt hy de reste vande daghen op de bancken ende verdrincket. Ick hebbe hem oock zyne voile leeninghe als zyne voile maenlgelt laten volgen, maer wat batet, hy is armer als doen hy noyt gearbeyt en hadde, ende is hier oock in de forten genouch schuldich, en weet pock wel verseecker, indien myn E. heeren hem paspoort geeft, dat hy nimmermeer eene maent tot Saltbommel sal syn, oft hy sal hem wederom onder eene andere capitein, daer hy weet die de straetschenders ende vrye buyterie lief heeft, want wilde ick hem sulcx consenteeren, ick verclaere uwe E. hy en sonde geene passepoort aen uwe E. heeren versoucken, noch aen my, maer my is sulcx ongelegen, zuleken consent dagelicx toe te Iaeten , want ick wel weet wat er dagelycx uytspruyt, als zy op de baene uyt zyn, der huisman te brantschatten ende te plonderen, gelyck dezen gedaen heeft in ?t leven vanden collonel Uchtenbroeck salr. ge- daen heeft, diewelcke collonel negen van dezen gnarnizoenen verlof gaf, om naer Antwer- pen op contschap te gaen, ten tyde zyne prince], Excell. naer Berck trock ^ om te belege- ren, maer conlrarie ginghen zy den huysman , die uyt de Langhstraete tot Heusden ter marckt waeren gegaen, in 't wederomkeeren naer buys haer gelt spolierdeu ende beroofde, waerover twee van die negen vande parlye , byde heeren van Locres crysvolck zyn gevan- gen ende byden crychsraet tot Hoesden op de gallye syn gebannen geworden , dan dezen ontquam het datmael, dan vcrseeckere u wel, myne heeren, hadde ick doen het comman- dement soe wel gehadt als de collonel Uchtenbrouck zal. gedachten , doen commandeerende, en soude niet vryer hebben geweest als haer complicen, die daerdeur op galye worde geson- $en, want de heeren van Locres haer delict als oock de sentcnlie byder crychsraet genomen, IV. U
|
||||
|
322
flienshalven hier over sonde, maer wat was't, het bleef voor hem als voor deoverstes sol-
daten voor datmael ongestraft, overmits de compagnie vanden overste in ylens daer naer in Oostende tooch, is oock de oorsaecke, dat den meestendeel van myne aide soldaten ver- soecken haere paspoorten, terwyl zy verstaen, dat uwe E. door bevel van die E. Mog. hee— ren staten generael my hebt belieft doen aen te schryven , dat ick myn compagnie compleet soude maecken, vreesende daerdeur , dat zy wederom haest een beurt sonde hebben, om naer Ostende te gaen , waerover ick genootsaeckt zy, als ick aen zyn princel. Excell. hebbe gedaen, ende oock aen uwe E. onderdanichlyck zy biddende, niemant en willen geboor ge- ven om passepoort te verwerven, want indien uwe Ed' sulcx belieft te doen, sullen dien meestedeel van myne onderhebbende compagnien vans gelycken aen uwe E. versoucken, als sy oock door baerluyder huysvrouwen aen zyne princel. Excell. in den Hage hebben ver- socbt met requeste, maer bedancke zyne princel. Excell., die daer eenen grolen nihil dede opstellen, voor antwoorde dede geven , dat het althans tyt was, om soldaten tot versterckinge vande vendels aen te nemen, maer niet om passepoort te geven. Het heeft my over de 500 gl. gecost dit jaer, tsint der tyt myne onderhebbende compagnie uyt Ostende is geco* men, zoe aen wapenen als cos ten, gehangen aen die soldaten, die ick tot versterekinge van myne compagnie hebbe doen werven, waervan ick tot noch toe niet eenen stuyver en can coiten, want sy willen alle vrye wapenen ende vry gelt hebben, in vier termynen haer niaent betaelinge, sonder een stuyver te laten corten, dan pressiselyck alle vier leeninghen haere voile niaent gaige. Ick hadde over ettelycke maenden eenen man afgeveerdicht met acte van zyne princel. Excell., om in Sticht van iNlunster knechten voor my aen te nemen, d'welcke mynen schryver tot Utrecht lxxx L. aentelden , ende brachten my maer VI knechten daer- voor, waerover myne E. heeren soude ick d'oude passepoort geven, die geerne paspoorten hadden, ende wederom in plaetse nieu aennemen, soude my wel eenen legen buydel mae- cken, dan stelle hetselfde al tot uwe E. IVIog. heeren haer discretie, ende betrouwe wel, dat uwe E. die saecke dienshalven wel suit insien als tot 'slants dienst zal behoren. Ick beb den soldaet Hansken de Glercq alhier byden provoost doen setten, dat door redenen by sonder mynen oorlof ofte consent naer Utrecht is gegaen, ende dencke hem oock te rechte te stel- ]en, als misgrepen hebbende tegen zynen artyckel-brief, ende sal sien, wat den crychsraet daeraf Wyzen zal. Nieu tydinghe en is hier nyet besunders, dan dat die saecke binnen 's Hertogenbosch noch op d'oude maniere is, dan wordt hoe langer hoe dierder, soe datter wat goets af toe wachten is; oock zoo compter die tydinge vanden Bosch, als dat die ge- muytineerde Arckelens in soude hebben genomen. Oock hebbe ick op huydcn veel patenten gesien, all houdende tot Nymegen ende tot Thiel, op de vooren op Lyttoyen, ende oock hier aen capitein Sonck, die in alder yle worde verscreven, om heur te Vervougen voor Dordrecht, ende wat wyders vande saecke wesen zal, sal de tyt leeren. Ick ben albier met myn compagnie guarnisoen houdende, met die compagnie van cap" Keyser, diewelcke swack is, ende moet noch die twee redouten van Herwaerde bezetten, want cap" Sonck op morgen vroech met de compagnie van hier vertreckt naer Littoyen. Ick geloeve wel zyne princel. Excell. en heeft hem niet verhoet op dezen subiten vorst, die desen avant wederom heeft aengegaen, als ick can sporen uyt die palente , daer zyne Excel!, beneft heeft de rendevou ofte vergaderinge vande compagnie heeft doen verschryven. Edele eic. Actum opte forte van St. Andries, desen xvi. February 1604, siilo veieri.
UE. onderdanighen,
Anthomus Buth. Cpsehr.: Edele ete.f myn heeren die staten 'slants
van Utrecht, ofte die heeren gedeputeerden. (Naar het origined).
|
||||
|
3L>3
|
|||||
|
XXXIX.
Edele etc. heeren.
t'Zedert mynen lesten heeft den vyandt syn approchen 3eer geavanceert ende versterckt,
ende sail in corle daghen in ons polder ravelyn sjn , daer by allengskens vast de eerdt aftreckt, niettegenstaende ons goede debvoir ende neersticheyt, dat \vy nacht ende dach alhier doen. Het is grotelycx te beelaegen, dat de compagnien, die albier negen ende tbien maenden in de beleegeringe geweest syn, niet worden verlost, alsoe sy seer gediscourageert worden ende oock gantsch swack syn. Bidde daeromme seer dienstelyck, dat UE. gelieve de goede bant te bouden, dat die compagnien, die albier soe lange geweest syn, mogen metlen eersten Terlost worden, Ick heb 'tselve aen de Mo. heeren staten generael, alsmede aen zyn Excell. oock versocht. Ick hope, dat by syne Excell. baest yetwes sal geattenteert worden, ?twelck sal strecken tot onse verlossinge alhier, ondertusscben sullen wy niet naerlaeten onse neer- sticheyt ende debvoir te doen, ende sal! uwe Ed. veradverteeren, 'tgene bier van dage tot dage passeert. Ick en heb mede niet cunncn naelaeten UE. aen te dienen, hoe dat ick den cap" Calf met syn believen ende begheren gestelt heb een lieutenant, alsoe de synen overle- den was, 't welck een goet soldaet is ende in veele dingen voorsicbtig, hebbende oock wel gestudeert, het is die sone van cap" Arndt Hessels slgr., die mede de getrouwe dienaer van uwe Ed. geweest is. Ick en twyflel niet, off UE. sullen geen minder diensten van hem ge- ineten als vanden vader, maer wel meerder, recommandeere hem uwe Mo. Ed. ten hooch- jften , want by ?t selfde meriteert ende oock meerder weerdich is. Gebiedende my zeer dien- stelyck in uwe E. goede gracien, sail ick Godt bidden, Edele etc. Actum Oostende, den 18. Meerdt, 1604. Uwe Mo. Ed. dienstwillige dienaer,
PfiTER VON GhISTEIXE.
Opschr,: Edele etc myn heeren die gecommiteerde
raden v. state vd, lande v. Utr, etc. tot Utrecht. (Naar faet origineel).
XL.
Edele eta* heeren eto.
Alsoe geresolveert is, dat men eenen generalen vasten- ende biddach over alle de ver-
eenichde provincien soude houden van Woensdagbe naestcomende in dry weecken, dat wesen gal den 28. deses, stilo novo, orame Godt den Heere almachtich viericblyck van ganscher Jjarten te bidden voor de conservatie vande belegerde stadt Oostende , ende dat Syne God- delyke Majest. gelieve, 9t ghene wes ten selven eynde ende tot afbreuck des vyants sal mogen voorgenomen worden, mitsgaders voor de versekertheyt ende welstant vanden staet van'tlant, tot Godes eere ende verbreydinge van syn Heilich Woordt te segenen, soo versoecken ende begeeren wy vruntlyck , dat uwer E. gelieve den voorn. vasten- ende biddach allomme in de provincie van Utrecht, ter plaelse daer dat gewoonlyck is, te doen vercondigen, ende Op sekere groote penen te bevelen, dat een yegelyck hem ten selven dage van alle hantwerck onthoude, sonder des te syn in ghebrecke. Hiermede eto* J. v. OiDENBARNEVELT, V1. Pyt 's Gravenhage, den v. Aprilis, 1604.
"JJE. goede vrunden, De stat. gen. der vereeniohde Nederl,
Ter ordon. vd. selve, C. Aerssen. 1604.
PpSGhr.; Edele etc, myne heeren gedepp. yd. statep van Utrepht etc. tot Utrecht. (Naar het origineel).
41*
|
|||||
|
324
|
|||||
|
XLL
Edele etc. heeren.
tJyt onse voorgaende sullen UE. door den heere Ledenbereh vernomen hebben, 'tgene
hier is gepasseert tot den laetsten Aprilis nae den ouden styl incluis, zoe en hebben wy nyet willen naelaten, UE. het gevolch, ende in wat pdincten onse affairen alhier tegenwoor- delyck staende zyn, te terwittigen , als dat wy den eersten dezer ende nae de veioveringe tan Isendyck sonderlinge becommert syn geWeest, omme Syne Excell. ende graeff Wilhem te disponeeren tot progres ende aentastinge vande stadt van Aerdenburch, ende dat die staten generael ende raedt van state nae veel disputen, difficulteyten ende eernstige iristantie, soe veel hadden geobtineert, ende d'Excell. soe verre gebracbt, dat hy te vrede was, daegs daei* aen die gelegentheid vande voorsz, stadt te gaen besichtigen , ende een merckelick getal com- pagnien, soe infantery als ruyteren , tot syne ende onse versekertbeyt ende tot convooy met hem te nemen , naedemael den vyandt op dese pas lichtelick hadde te commen, disterende van onse leger omtrent drye ueren gaens, sender nochtans geen gedencken te hebben, dat wy yet op die stadt souden attenteeren , wesende voorsien, (soe Syne Excell. seyde verstaen le hebben) met vyff ofte ses compagnien vandeii vyandt ihet ettelvke ruyter, ende dat ons Yolck van convooy desen nyettegenstaende hem voegende omtrent de stadt, nyet vernemende, dat daer gesclmt binnen was, ofte veel volex, ende datter nyet meer op die veSten hem open- baerde als ihien ofte twaelf mannen ende twee peerden, van dewelcke altemeteen scheut met een tnusquet worden gedaen , ende een trommel geblasen, naerder approcheerende, online des vyants contenancie t'ondeisoucken ende t'hriteren , ende weynich gerucbt ofte crychsdevoir gewaer woidende, bebben haer verstout die wallen op te climmen ende inne te vallen, ende terstont gespoirt (tot onse grote verwonderinge ende blytschap), dat alle soldaten ende borge— ren dacruyt verloprn waien, ende dat zy haere vlucbtinge al gbeprepareert hadden voir onse aencompste. Dese stadt is van natuere sterck ende te water seer wel gelegen, dat men met alle scliepen daeran kan commen ; is van buyssen seer gebloet ende bynae vande groole der stadt Utrecht, daerinne Syne Excell. voorgenomen beeft te logeeren, bet gros van onsen leger, ende kan met een cleyne cost in tamelycke defensie gebracht worden, soe dit nu al- xlus omtrent den middach vergangen was, ende die heeren van beyile collegien , die al teS samen te peerde mede daer gecommen w.ieren , ende ter loep met Syne Excel], een weynich ontbeten hadden, versocbten deselve eenige ruvter met een trommeler te willen scbicken nae een stedeken , genaempt Mtddelburch in VJaenderen, ende een ure gaens gelegen van Aer- denburch, onbemuert wesende. edoch hebbende een sterck casteel, toebehoorende den heere von Frenes, omme hem dezer gelegentheit t'informeeren , ende nae apparenlie ende op avonture le sommeren, *t wclck by Syne Excell. geaccordeert wesende, ende derwerts geson- den hebbende den ritm\ Piere Pamy, soe is d'selve, geen gewach van vyandt vernemende, regelrecht daerinne gereden, ende het casteel opeyschende , terstont vande boeren , die daei* Op waeren , in syne macht overgegeven , ende soe die trommeter, die de sommatie doen soude, volchde ende aen st casteel ende stadt gecommen was, vonde de ritmr. op 't casteel ende ons volck meester vande plaetse, soe dat het schynt, dat Godt almachtich nyettegen-* staende alle swauhoofdicheyt ende periculen , die sommigc hem syn inbelende, ons den pas wil maecken, sonder welcke gratie hiemae't inncmen van Casant, vorders nyet en soude syn gcalteuteert, omme tot outset van Ostende te commen. rNu hebben wy nocb eenige hope ende arbevdendc op dese faveur ende fondament inopinaet, persen Syne Excell. ende Ge- naden aen, met meerdere vrymoedicheyt, omme voorts te gaen nae de stadt Damme, ofte te hevordercn die oveicoujpste vande riviere, genaempt de Lieve, tusschen die voorsz. stadt |
|||||
|
325
|
|||||
|
ehtle Middelburch , ende van daer voirts te commen tot aen de stadt Slujse, soe't die
Almoegende toelalen sal, soe dat Syne Excell. aengcnomen heeft die gelegenheyt te doen son- deeren dcsen voorleden nacht, ende die saeeke op huyden in naedere deliberate te leggen. ende nae apparentie alsdan terstonts voort te vaeren, waervan wy naemaels UE. sullen ad- verteeren. Van 't esquadron hebben wy vernomen , dat bet gepasseert soude syn omtrent Brussel, Loeven ende MecbeJen, ende dat sy daer veel edeJluyden buyssen verbrant, ende grote scbade gedaen bebben , ende dat die winkelen in de voorsz. steden dear dese onversien- lycke alarme ende oultrages toestaende syn, dat deserbalve veel gequaliGceerde persoonen, soe geestelycke als vveeriycke, aen syne alteze commen clagen, ende hem vermanen , dat by daer tegens behoorde te voorsien ende le besorgen, dat bare goederen dus nyet en werden, geruineert, ende dat by baer geantwoordt badde , dat nyet baer landt maer 't syne worden gefouleert, ende soe syluyden middeleu badden gefurneert nae bebooren, dat by alsdan be- ter ordre badde kunnen bond en* Voorts hebben wy zeekere advertentie, dat het esquadron voorts gepasseert soude syn Bergen in Henegouwen, ende uu omtrent Bins te leggen , 't welck S\ne Excell. ende staten generael occasie gegeven heeft, omme ?t selve te verscryven nae Aerdenburch neffens ons te commen, zoe *t in eeniger wyse practiquabel soude wesen, overmits den vyandt alle syn volck nae Vlaenderen doet marcheeren , duer welck middel wy te vertrouwen souden hebben, dat Ostende ontset ende die stadt Sluyse aen onser syde gebracbt soude kunnen worden , daerthoe die Almoegende synen segen voegen wil ? dien wy bidden neffens onse dienstelycke gebiedenisse U E. etc. Metter haest. Uyt die vlote voor Isendyck, desen IV. May 1004, stilo nostro.
UE. diensttvillige vrunden,
NlCOLAES VAN BehCK, G. VAN RENESSE.
Die beere van Ilardenbroeck doet zyne gebiedenisse ende soude mede gescreven hebben ,
9t welck het onse excusceren sal. U E. sal believen ons scr^vens secreet te houden, als ondiensticb voor alle man.
Opschn: Aen myn beren gedeputeerde vande
staten vanden lands van Utrecht. (Naar het origincel).
XLlt.
Edde, e/C. beeren.
Wat UE. te doen sullen bebben met de rccrueten vande compagnicn van zal. Loon ,
Uytenhoeve ende Grebual, die t'Utrecht aengecomen syn, ende daeromme aen den staten generael geschieven hebben, sal UE. believen te verstaen uyt die resciiptie van deselve, tot desen eynde aen UE. gevoecht, vorders vrundelyck begerende, dat UE., soe haest daer nieer andere aengecomen sullen wesen, haer M. E. metten eersten daervan te willen verwit- tigen, opdat van gelycken op het spoedichste ordre daerinne gestelt mach worden. Voorts soe en konnen wy UE. nyet onthouden , boe dat Syn Excell. gestadelyck is urgeerende ende versoeckende voorsien te worden met meer krychsvolck, zoe tot renforcement vande stadt van Ostende (welck in alien gevalle geen uytstel langer lyden en kan) als oock tot versekerheyt van onsen Ieger, mitsgaders tot die notelycke besettinge van onze conquesten , als van't lant van Casandt, Oostburch, Aardenburch, Isendyck, verscheyden sebansen van Copie, van St* Gatalyne, St. Philippe ende die menichfuldige redoubten , die Syne Excell, doen leggen |
|||||
|
326
|
|||||||
|
heeft omtrent at hays ter Wellen ende Lapsohuyr^ ende die gebrockene ende verdronckene
landen, omme den vyandt synen pas ende acces te beletten tot die stadt Sluyse, daer die geheele saecke van dependeert, ende soe Syne Excell. desen noeydt wederom deur die jon- gen heere van Dorth den staten generael serieuselyck heeft doen remonstreren ende vlytich vermaenen, ende dat daer negen vande voorsz. redoubten , door gebreck van volck noch on- beset waeren, ende dat die staten generael die necessiteyt van renforces nyet weiniger be- kent en is, ende volcomelick haer houden geinformeert van onse sobere gelegenheyt, mitsga- ders dat die recruten van Engelandt tegenwoordelyck worden gedifficulteert, ende die van Vranckryck slappelyck aencommcn, soe is by haer JYI. E. goetgevonden, datelyck te proce* deeren, tot aenneminge van seker Duyts crychsvolck, aen deselve gepresenteert by den gravje van Stirom, 't welck zyne Genade aen de handt gehouden heeft (deur behulp ende goede gunste van de grave van der Lip) van ?t volck dat bescbeyden ende geemployeert is geweest tot den Paterbornscben crych, ende dat die heere vander Aa ende ick, (neflens die gedepu- teerde vande andere provincien) ten regarde vanden hoogen noeydt, ende d'importantie van onsen tegenwoordigen affairen , op't behaegen van onse principalen, ende ons goet vertrou- wen van UE. advis ende aggreatie, hier inne mede bewillicht hebben , ende dat die heere Beminel, gedeputeerde van't Sutphense quartier (ende deur denwelcken die grave van Sti- rom dese presentatie aen den staten generael hadde laeten doen) siante pede versocht ende geconimitteert soude worden , omme in alder haeste ende sonder eenich vertreck , hen aen zyne Genade te vervougen, ende met deselve te handelen, vermogens zyne commissie ende aucthorisatie , hier beneffens gaende, waerthoe wy ons om cortheids wille refereren, vrunte^ lyck versoeckende, dat UE. ons ten besten willen houden, dat wy uyt consideratie vanden hoogdringenden noodt dese lichtinge over ons genomen ende toegestaen hebben, ende soe UE. 't selve als uyt goede genegentheyt ende ten dienste vande tegenwoordige constitutie van saecken, by ons gedaen, wel bevallen ende aggreabel wesen sal, dat UE. believen haren goeden wille ons daervan te verclaeren , ende 't gene deses aengaende over ons genomen is te approbeeren , ende met acte van verificatie te bevestigen ende ons toe te schicken. Wy Yerhopen wel, dat UE. hiervan geen leetwesen ofte nadeel te verwachten sullen hebben, na- demaei Ostende sonder continuele veranderinge ende renforcementen nyet lange te disputeren ende te houden noch van onse belegeringe van Sluys, een goede ende viuchtbare uytcompste te verwachten sal wesen, ten zy daer meer volcx toegebracht ende die compagnien compleet gemaeckc worden, waeraen UE. (soe veel den onsen aengaet) believen sal die goede handt te houden, ende te versorgen, dat sulcx geeffectueert mach worden. Den vyandt doet van alle oorden volck vorderen , soe te peert als te voet, soe dat te beduchten staet, dat hy eer yet lange in goede ordre sal wesen ende ons prevaleren, zoe verre wy ons daertegens met nyewe lich- tinge nyet en voorsien. Syn ExcelJ. adviseert ons voor seeker te houden, dat de vyandt voorgenomen heeft, door behulp van 't esquadron te attenteeren oever Rhyn te commen, soe dat wy nyet en twyffelen, off bet volck daerom gesonden is, sal ons wel te pas commen, al waert oock , dat die quantiteyt noch eens zoe groot waere. Syn Excell. scryft rechtevoort, dat hy negen vendelen soldaten nae Ostende schickende is, ende dat hy metten eersten noch vier vendelen derwerts laten volgen sal, edoch dat hy tselve met leetwesen ende complainte doende is, deurdien den leger hierdeur seer verswackt wordt, ende hv wel geerne met ons die defensie van Ostende soude continueren, ende die belegeringe van Sluys maintineren , 't eene te behouden ende bet andere te vercrygen, waer een grote avantage ende versekert- heyt van onsen staet, 'twelck ons behoort te obligeren alles te doen, dat in ons vermoegen ende menschelycker wyse te doen sal wesen. Wy hebben mede vernomen vanden voorsz. heere vaa Dorth, dat onse batterye yoor Shiyse al gereet ende heerlyck syn, ende dat die |
|||||||
|
327
|
|||||
|
opgehouden worden haer opcratie te doen, tot dat die vlotten gemaeckt sullen syn, ende dat
deselve in ses ofte seven daegen mede veerdich sullen syn. Van het revictualeraent, dat dea vyant voorgenomen hadde binnen Sluyse te doen, en vernemen wy noch anders nyet, dan dat den archyducq alle syn volck versamelt tusschen Gent ende Damme, ende dat 'tselve seer verstrooit aen alle kanten gelogeert wordt, ende soe men presumeert, omme 'tvoorn. re- victailleren als noch te attenteeren, hetwelck vvy hopen dat hen door hulpe van Godt almachtich belet sal worden , die wy bidden neffens onse dienstwilHge gebiedenisse , UE. etc* Uyt 9s Gravenhage, desen {de dagt. ontbrak).
Al UE. dienstwillige vrunden ende medebroeders,
NlCOLAES VAN BERCK , G. VAN ReNESSE.
Wy seynden UE. hier neffens een Iyste vande verdeylinge vande compagnien in ?t leger
voor Sluys weesende, die al te samen over ses duysent ofte weynich soldaten meer nyet en. kunnen uytmaecken , synde meest die voorsz. compagnien nyet half compleet, ende deurdien die nieuwe schotten oock veel verloopen. Die heeren Heermale ende Hardenbroeck doen haer dienstelycke gebiedenisse. 't Gene
wy gisteren avont uyt Ostende vernomen hebben , sal UE. te verstaen hebben deur den heere Ledenberch, aen den welcken die heere vander Aa, als ick ineyne, geschreven heeft. Opschr.: Edele etc, myn heeren gedeputeerden
vande stalen vanden lande van Utrecht. {^aar het origineel).
Kept', xr Juny, 1604.
xuir.
Edele etc. heeren.
Ick en hebbe niet willen Iaeten UEd. L. t'adverteren (ende eerder gedaen sol hebben ,
hadde den boede kunnen wachten sondach Jestleden) wy dat die van het esquadron syn vertoghen geweest naer.Quelen den 8. desser, meestendeel van die ruyterye, met noch 500 voetvolck vanden Bosch , oock ettelicke van Maestricht, Venlo , Gelder ende Stralen, die- welcke al syn wederom ghecommen den 13. savonts ende 14. smorghens binnen Ruermondt, maer het voetvolck voornoempt bleef ontrent die stadt, ende Maestricht, hetwelcke al ons dede een bedencken geven , dat sy voorts wollen eenen aenslach aenvanghen, daer wy van alle canten waerschauwinck van hadden. By die van het esquadron waeren twee commis- sarissen vanden Eertzhartoch, die sy met gebracht hadden, de voorgaende weecke van Diest, dieselve hebben binnen Quelen gheweest ende daer doen laden ontrent tusschen 40 ende vyftich karren met buspolver, gelyck oock eenich nomber van gelt (wyl men secht) voor die van het esquadron, het pulver meestendeel is binnen Maestricht ghevoert, die van het es- quadron oock een deel van gehalden hebben, ghelyck oock andere preparementen doen commen hebben van booven den Maes, om eenighe entreprinsen ofte tochten aen te vanghen over rievieren , te meer dat sy tot Ruermundt wel 200 timmeriuyden hebben doen commen vuyt het landt van Gulick ende wachten (soo het geschrey gaet) noch ettelicke ruyter ende knechten, soo dat ons alien desses oortz wel toe staet, wacker op die been te weesen, gelyck in alle neersticheyt ghedaen wort, daer gheve ons Godt die gratie, denwelcken ick bidde, Edele etc. In Nymegon, desen 17. July 1604, stilo veteri, smorghens vrouch.
UE. Edelheyden Dienstwillige,
Arnholt van Grpnevelt, Aide bestalten Oversteiu
|
|||||
|
328
Myn heeren t soo als ick besich was met desen te sluyten, soo kreech ick voorsecker ad-
vertentie van boven , hoe dot den vyandt laet maecken te Venlp, waghens daer men schuy- ten ende haecken op vuert, ende dat se oock geschut veerdich maken, te Venlo ende Gelder ende verwachten twee dnysent musquettiers ende eenighe ruyters, als vooren geschreven post datum , smorgens ten ses uren, Somma. Sy hebben groote saken voorhanden. Opschr.: Edele etc. myn heeren gedepp.
stadt, steden ende lant van Utrecht, (Naar *»et originccl).
....
XLIV.
Myn heeren,
Nyet twyffelende of UE. sullen seer verlangen, hoe 't parlementeren van die vande Sluysq
afgeloopen zyn, daervan ic den heere secretaris by de mynen van gisteren ende huyden he§ veradverteert, soo en heb ic nyet connen naelaten voor goede tydinge UE. te scryven, dat op donderdach tusschen x ende xr ueren die vande Siuyse mit Syn Excell. syn veraccordeert op conditien, dattet geschut, sjaven ende galeyen met de stadt ende casteel in handen van Syn Excell. sal worden gelevert, ende die van 't guarnisoen daer uyttrecken met haer ge- weer ende bagagie. Men heeft noyt gehoort van sulcken furieusen aenval, als de viant dede op't quartier omtrent Oestburch over Copye, daer hy seer veele doden heeft gelaten , on- der anderen den marquis van Renty, Don Philippe Taxis ende etlicke andere hoofden, den huysman comende van daer, seyde hem gemoet te syn drie hondert wagens met gequesten ende doden. Die Almogende sy van deze heerlycke uytcompste ende victorie in der ewicheyt gedanckt. Daer syn in de stadt wel hondert vyf en dartich metaele stucken. Men speurde een uytnement blytschap onder dieslaven, burgeren, vrouwen ende kynderen, doet accoort was getroffen. Het is waer dat die vier schepen zyn aengecoemen , ende datse een caracke van 600 last hebben genoemen. Den brenger dezer tydinge is by den admirael afgesonden, ende alsoe syn jacht wel bezeilt was , heeft hy alle bodens voorby geseylt. De particularitei7 ten syn onderweg, sullen op 't spoedigste overseynden. Voorts my UE. rccommandeerende hiermede etc. Met crote haest. r
Wten Hage, desen xr. Augusti, 160%.
UE, dienstwillige medebroedep,
Opschr.: Aen myn heeren die" gedepp. vande (J. de Renesse,
staten 'slants van Utrecht, t'Utrecht. CiiOj
oUo9 oito. (Naar het origineel). Rec\ xi Aug, 1604.
|
|||||
|
■
|
|||||
|
RESOLUTIEN,
GENOMEN BIJ DE TROEDSCHAP, AANGAANDE DB
KERK- EN SCIIOOLZAKEN,
|
||||||||||
|
UED1'l\I-M»!: DE JAREN
1600—1618.
n
|
||||||||||
|
overleveren sal een lyste vande namen ende
schulden, die sy schuldich is, om van3 maen- den {pro rato) tot drie maenden van het voorsz. jaer gages voldaen te worden etc, Ende tselve gedaen, de reste van het voorsz. jaer haer voorts verhandtreykt worden te haerder onderhoudinge, dat sy oock opte vervaertyt van Paeschen toecomende haer tegenwoordige huisinge verlaten ende een ander huren sal moetcn, ende mede dese stadt voortsaen la ten ongemolesteert van eenighe alimentatie of an- der onderhoudt, ende verstaet den raet dit te geschieden wt sonderlinge gracie ende me* dedogentheyt, vvelke sy verclaren , dat geensins by andere sal nioegen worden getogen in con* sequeniie. Actum 17 Feb. 1600. (Febr. 16). Hornkovius de ministers te soulageren. By
den raet geconsenteert, dat Cornelius Antonii Hornhovius, de ministers alhier op't aen- staende hoogtyt, wat sullen (!) mogen soulageren in haren dienste. (Maart 7). Gagie der %iekbe%oekers* Is Cornells van
Leeuwen, siekbesoeker, syn gagie jaerlioX ge- augmenteert van 250 tot 300 gl. ingaende Paeschen lestleden. (Maart 30). Boehhouder van de armen. Op huyden,
den 2 Juny 1600, soe is by den raet der stadt Utrecht eendrachtelyk geresolveert, dat de diaconen der kercken hoere collecte (nae der predicatien gedaen) dadelyk sullen hebben te leveren in handen vanden hoeckhouder, son- der dat de ministers des woorts, daer yetwes 42
|
||||||||||
|
1600.
Weduwe van Jo, Conckerclo* De raet der
stadt van Utrecht, gehoort *t rapport vande heren gecommitteerden, in conferentie geweest synde inet de weduwe van sa. Joh. (!) Con- rheido, in syn leven mede-dienaer des woorts elhier, met hare geassocieerden, op de pro- positie by die andere mede-dienaers harenthal- ven onlancx in den raet gedaen, ende daerwt verstaende den seer swaren staet vande selve weduwe ende haren kynderen, van dat sy met alleen de macht niet en heeft deser stadt te restitueeren de vierhondert ende 21 gl. 17 J s*t., noch aen haren sa. man, volgens syn obligalie resterende, noch ooc!; hare credi- teuren in haer duechdelyck achterwesen te coutenteren, maer, dat meer is, haer ende hare kynderen de mont open te houden, over- sulcx demoedelyck subsidium van deser stadt iinploreerende. Soe heeft den raet voorsz. uyt commisera-
tie ende tot soulagement vande voorsz. we- duwe, deselve wed. ecrst geremitteert de42l gl. 17^ St., ende by desen gecasseert de obli- gatie vendien , ende voorts tot betalinge haer- der duechdelyker schulden voorn. (die begroet worden omtrent 450 gl.) ende hare nootdruft uyt singulare gratie geaccordeert, continuatie van een jaer gagie hare sa. man voorsz., in- gegaen synde Lichtmis lestleden , des deselve wed. onder hare hand den cameraer inder tyd IV.
|
||||||||||
|
3,'JO
|
|||||||
|
sullen mogen lichten , als sy oock niet en sul-
len mogen by hemselven aen yemandt geven eenige ordonnantie op den voorsz. boekhou- der, dan met kennisse vanden kerkenraedt, Opdat alles met beter order ende minder cou- fusie, a Vadvenant de buerse des boekhou- dei's mach gescbieden, ende om dit de mi- nisters, diaconen ende generalyck den kerken- raet aen te dienen, syn gecommitteert, de schepen Werkhoven ende vd. Zande ende v. Ryn raden. Actum, 2 Juny, 1600. (Juny 2). Bergerus te Bagynen. De Bagynen ' te
ordonneren, te maken een stoefgen in hare huisinge, daer Bergerus woent, of dat die stadt dat sal laten doen ende haer dat te corten aen bare huere. (Jul. 4). Boetius tot zyne sludien 250 gl. Everardo
Boetio is nog tot volvoeringe van syn studium voor 1 jaer gegonst 250 gl., gequotiseert opte Bagynen ende Reguliers. (Jul. 21). Vereeringe aen den Rector voor't ageren. Is
belast by den gerechte ordonnantie te makea op den cameraer vander Lith, van 50 fl., omme deselve te verstrecken aen den rector ende die jongers, die geageert hebben gehadt Mag- dalenen voorleden. (Aug. 1). Rectors gagic. Mitsdien tot laste vande
stadt compt de gagie vanden lector ierliae classis, alse 300 gulden sjaers, soe is verstaen, dat de rector, diet munus vandien plach te laste te wesen ende nu daervan ontlast wort, nu jaerlycx hebben sal vierhondert guldens. (Aug. 4). Om rtO(j eenpredikavt te hebben, Remon-
«trcrende de minister Gerobulus, als gecom- mitteert vanden kerkenraedt, dat, oft Godt gave, datyemandt van syn mede-broederssieck worde, baren dienst alsdan ten deele soude moeten stilstaen , als maer drie sterck synde, ende versochte daerom, dat myn heren , in conformite van't contract, anno 1593 opge- recht, wilden versorgen, dat sy met nog een dienre mochten worden geassisteert; waerop hem ter antwoort gegeven is, datter waren alumni civitatis, die men verwachte, ende nocb anderen, daermede men soude assiste- ren. (Aug. 11). |
Pest-ziek- bezoeker. Is aengenomen Jo. An-
tonii, tot mede-sieckbesoecker dercrancken, mette peste besmet, ende sal men hem loenen naer exigentie van tgene hy doen sail, ende belast den commissarissen, hem op te spueren een woninge, ofte dat hy sulex selfs doet. (Sept. 15). De eodem, Heeft Jo. Antonii voersz. aen-*
gebragt een huys gehuerl te hebben op de Vuerstraet, van Corn. Schuermont, voor I jaer, om 54 gl. (Sept. 2'i). 1601.
De eodem. Gehoort het rapport vande ge-
committeerden, gesproken hebbende met Job. Antonii, tegenwoordig siekbesoeker, verclaert de raet, dat hy jaerlicx hebben sal by pro- visie tot wederseggens, als Corn. v. Leeuwen, mits doende ter weke een predicatie. (Jan. 12). De eodem. Op de requeste by Jo. Antonii,
siekbesoeker, overgegeven, wasgeapp.: Deraet, gehoort het rapport vande gecommitt., nader gesproken hebbende metten suppl., vandat hy hem noch een jaer soude verbinden eta, in de qualite als besoeker der sieken, nietter geinfecteerde ofte contagieuse sieckte der peste, ende tot dien eynde binnen de stadt hucren een earner, ende aldaer resideren 6 weken of 2 maenden, oock gedurende denselven tyt hem laten gebruyken, daer men des begeert, soe es, de raet sulex accepterende, voor alle tselve hem toegeseyt 35 gl., ende houdt den- selven suppl. voorts voor alle anderen gere- commandeert tot ordinaris siekbesoeker, nae het afsterven vanden jegenw. Corn. v. Leeuwen, Act., 8 Juny, 1601. (Jun. 8). G, Caesarius tot mede-minister aan te
nemen. Omme met de vier andere vanden ker- kenrnet te procederen tot aenneminge van Doctor Gerardus Caesarius, tot een niede- minisler des woorts alhier, syn gecommitteert Bemmel, Werkhoven, schepen , ende v. Ryn ende Splinter, raden. (Jun. 15). Clusius present voor %yn herbarium. Ge-
ordonneert den cameraer vander Lith, Caro- lus Clusius van stadtswegen te vereeren voor |
||||||
|
1
|
||||||||
|
sckere syn herbarium, den rayde deser stadt
geoffereert met drye rosennobels. (Jul. 13). Lector tertiae cl augment. Den lector
tertiae classis is voor syn huyshuur toegevoecht jaerlycx vyftich gulden , ingaende Victoris toe- comende. (Aug. i7). Rector voor V ageren. Den rector ende
studenten, voor het ageren vande r.omedie toegeleyt als voorleden jaer, (Aug. 31). G. Caesarius uts. Omme te procederen
tot absolute aenneminge van D. Ger. Caesarius, als een mede-minister deser stadt, syn ge- committeert, uts* (Sept. 7). J)eeod. Gehoort ?t rapport vande gecom-
mitteerd., gesproken hebbende met D. Gerard us Caesarius, dien. des woorts alhier, nopende syn tract,, ende dat hy tevreden was met 450 gl. jaerl., alse 400 tot tract, ende 50 tot huys- Jiuer, mits dat hy voorts behoorlyke wordt beroupen, gelyke de andere geschiedt, ende men in gelycke gewoon is, soe heeft de raet etc. belieft etc, de beroepinge ende presenta- tie te doen doen in conformite van't accoort met die vande kerke gemaeckt, ende is den secret, belast ordonnantie te maken vanden tyt af, dat hy in den dienst geweest is, te we- ten van 7 maenden, versch. Victoris. (Oct. 19). Job Duree, fra. pred. Geconsenteert ende
belieft in de aenneminge van Job Duree (!), tot minister der Walsche kercke, in plaetse van za. Johan Maesloth (!), op de gagie ende in- structie, als den voorn. Maesloth, syn voer- saet, gedient heeft. De raet van Utrecht door hare gecommitt.
doen horen hebbende de propositie in theolo- g*za,gedaen by Job Duree in Sint Jans kerke alhier, ende daerdoor verstaen hebbende de goede ei'varenheyt vanden selven Duree in de Heilige Schrifture, ende dienvolgende oock by de ouderlingen vande Walsche kerke, in plaetse van za. Johan Maesloth alhier voorge- stelt synde, omme hem te willen aennemen tot een dienaer vande Walsche kerke, in plaetse van za. Job. Maseloth (!), onlancx deser werelt overleden, soo heeft de raet voorsz. naer voerg. communicatie ende deliberatie daerop gehou- den, aengenomen etc* den voorsz. Job Duree |
||||||||
|
tot minister der voorsz. gemeente, Op de gagie
van 300 gl. sjaers, ingaende op date deses, mits dat hy hem in desen dienst draechtende oock achtervolcht de instructie, daerop syn voersaet is aengenomen. Actum, uts. (Dec 7). 1602.
Vande dedicatie der boeken. Henricus Cae-
sarius, dienaer des Godtlyken woorts alhier, is voer seker traclaetgen , geintituleert: Sterf- troost, by hem geedeert ende den rade de- ser stadt gepresenteert ende gedediceert, toe- geleyt achtthien gulden, mits dat men voorts- aen diergelycke boekgens, die den heeren staten te voien syn gepresenteert, niet meer en sal aennemen , gemerkt dat dese stadt pro- rato daermede in gelt. (Febr. I). Auameniatie van G.Caesarii gagie. Gelast
by de heren burgermrs., te vereeren Do. Ge- rardumCaesarium, dienaer des Goddel. woorts alhier, ende Aleyda, syn huysvrouw, tot hare jegenwoordige bruyloftfeefte met 36 cannen Rynschen wyns. (Febr. 3). Be eod. Geresolveert, dat Do. Ger. Cae-
sarius etc. dewile hy hem in den echten staet heeft begeven, ende men van hem soe veele diensten aJs van anderen genieth, dat hy sal hebben gelycke gagie als d'andere predicanten, ingaende op Paeschen toecomende. (Febr. 8). Rector de namen der studenten over te
leveren. De raet deser stadt ordonneert by desen den rector van St. Hieronymus schole alhier, tot alien tyden des versocht of ver- maent synde, den eersten carneraer deser stadt in elcker tyt over te leveren onder syn hant, pertiuente registre of specificatie van alien den namen der studenten, in elcke classe der voersz. schole sittende. Actum etc, (Mart 18). 9s Woensd. avonds te prediken, gedurende
S. Etxc. tocht. Op 't aengeven vande minis- ters deser stadt, versoekende, dat syl. alle Woensdage inder weke, gedurende den aen- gevangen tochte by de Mo. heren, de staten generael, door't beleyt van zyn prince]. Exc, soude raoegen des avonts van 5 tot 6 uren een vermaninge in de Domkerke doen, mits da; men de gemeente hiervan by clockluy- 42t
|
||||||||
|
332
|
|||||||
|
tyts jegens 300 gl. 'sjaers, gelyck by hler8-*
bevorens gehadt heeft, ende sal men hem vart stadswegen betaien by provisie het halfjaer van syn huyshuer etc., ende by de opsegginge vd. voorsz. gngie , sal cesseren syn continuele ende actuele dienst, doch van daer voortsaen sal hy evenwel genieten tot Remigii 1603 de pensie van 75 gl. 'sjaers, a Vadvenant des tyts als voren etc, met toesegginge voorts vande re- commandatie voor anderen totten voorsz, dienst nae't ovcrlciden van Corn. v. Leeuwen, ord» siekbesoecker, volg. de resol. vd. 8 Jun. 1601* (A^»g. 16). Ev. Boetius totpred. aancjenomen. De raet
nader in deliberate gelegt hebbende voorg; resol. van dat men Ev. Boetium noch een per iri syn studia soude continueren, ende dat men nu voloomenlyk berigt werdt, ende oock by experientie bevonden heeft, dat by nutende beqnaem is, omme als een mededienaer des Goddel. woords albier de gemeente tedienen^ soe heeft de raet voorsz. de voorsz. resolutie verandert ende by desen hem aengenomen als een mededienaer, op alsulckegagie ende tract., als Doct. Ger. Caesarius gehadt heeft, tewe- ten, soo lange hy ongehouwdt hlyft 400 gh 'sjaers, ende daernae op gelyke wetten als d'andere hebben, mits dat hy behoorl. nae de kerkel. ordeninge ingelyft ende aengenomen worde. (Aug. 23). H. Caesarius en %yne htjnderen gratis
burger. Op den requeste, overgegeven by Hcnr. Caesarius, dienaer des Goddel. woords albier, versoekende, dat men hem ende s\n kynderen soude willen accorderen de burger* schap, stont geopp.; De regeerdcrs regard nemende op de goede
diensten , by den suppl. gedaen ende nocb te doen, aecordeert, hem ende syne kynderen gratis bet burgerschap deser stadt, mits doende den behoorl. eedt,daertoestaendej«^\ (^Spt.27), Ev. Boetius, tits* Tot het examineren ende
inlyven van Ev. Boetius, onlancx by den rade tot een mede-dienaer des Goddel. woordts aen* genomen, van stadlswegen, acbtervolgende Y accoort met die vande kercke gernaeckt, syn gecommilteert etc. (Oct. 11). |
|||||||
|
cfinge Soude doen adverteren , ende voorts or-
donneren , dat een yegelyck gedurende deselve "vermanin^e hare wynckels ende veynsters ge- iloten soude houden , soe heeft de raet al tselve geconsenteert ende bevolen publicatie daervaa te doen. (Jun. 14). Siekentroosters de contagieuse, predd,
undere siehen te besoehen. Dc raet ordon- fieert Corn. v. Leeuwen ende Jan Anthonisz., siekbesoekers, egeene andere sieken binnen de- ser stadt ende vryheydt vandyen te besoecken, ende in hare noot te troosten, dan degenen, die Godt almacbtich metter peste ofte andere contagieuse sieckten besocht heeft ende nocb besoecken mach , latende andere sieken visi- teren ende vermanen den dienaers des Godtl. woords albier, denwelken sulcx oock by desen Tfordt bevolen , ordonnerende voorts die voorn. siekbesoekers hy tyde vande predikatie oft avond gebeden bun te wacbten ende nyet te komen ofte gaen sitten onder de gemeente, xnaer op een plaetse alleen. (Jan. 21). Avondgebeden in een uur te ahsolve-
ren. T'insinueren den dienaers des Goddel. woorts, dat se van nu voortsaen hare avont- gebeden ende vermaningen nyetlanger en ma- ken , dan van vyf tot ses men, opdat sulcx den goeden toeboorders nyet te lanck ende te moeyelyck en valle. (Jul. 5). Boetius alumnus , uts. Geboort de danck-
segginge by Everard Boetius den rade gedaen , voor dat sy hem tot hicrtoe in syn studium^ soe in Vrieslant als tot Leyden, t'haren cost, hebben onderhouden , mitsgaders die presen- tatie van hem tot dienste vande kerke Godes te willen laten gebruyken , soe heeft den raet Toorn. den voorsz. Boetium noch voorditjaer in syn studiis geconlinueert ende voorts belast hem te bereyden, om op Donnerdach toeco- mende te doen in de Domkerke een predi- catie. (Jul. 26). Siekbesoeker. Opte requeste, overgege-
ven by Jo. Antonii, siekbesoeker ende dienaer des Heil. Evangeliiin Westbroeck,stontgeapp.: De raet verstaet, dat den suppl. weder treden
sal inden dienst als siekbesoeker tot revocatie-, ende sal men hem gageren a Fadvenant des |
|||||||
|
333
|
|||||||
|
Siekbesoeker. De regierders deser stadt
Utrecht regardt ncmende, dat Job. Antonii, dienaer des Goddel. woordts tot Westbroeck, boven de ses weecken , die hy gehoudea was, van Remigii 1601 tot Remigii IG02 binnen de stadt te resideren , ende den infecteerde vande pestilentiale sieckten als siekbesoncker te die- nen, inden selven dienst gecontinueert heeft, binnen den voorsz. tyt noch twee maenden, soe ordoneren myn heren, hem ter cause van dien te betalen 50 gl., etc, Boetii examen. ende admissie, De raet ge-
boort bet rapport vd. geeommitt., gestaen heb- bende over bet examineren van Ev. Boetius, ende daeruit verstaen, dat de voorn. Boetiurn in de Heil. Scbrifture seer wel es ervaren , ende oversulcx bequcem , om de gemeente deser stadt als een inededienaer des Goddel. woorts te dienen, soe persistecrt de raet voorsz. by de voorg. resol. ende nenneminge van den 23 Aug. voorledcn , op alsulcke gagie ende tract., als in deselve. (Dec. I). De eod. Alsoe Ev. Boetius no nengenomen
is tot een niededienaer des Goddel. woorts , op een gagie van 400 gl. 'sjaers, ende dat syn alimentatie den xr. Aug. heeft gecesseert van 250 gl., soe heeft die raet geordonneert, dat syn tyt als minister sal innegaen ten sel- ven daghe , etc, (Dec. 7). 1603.
Nachtmaal in S. Nic. en S. Geerte by
beurten, De raet gehoort bet aengeven van den heerburgermr. Baexcn, als dat die vande kerkenraet syne E. te kenncn badden gege- ven, goet gevonden te bebben , tot gerief vande gereformeerde gemeente, bet bcilicb hooch - waardig Avontmaely;er turnos, soe in S. Geer- truyt als S. Nicolaes kerke te doen uytdeylen , ende dat opt aenstaende hoocbtyt van Paeschen sulcx gescbieden sal in St. Nicolaes kercke, heeft, tselve voor goet kennende, geconsenteert de kerkmeesters vande voorn. kerken den wyn , die men daertoe van noode hebben sal, sul- len mogen brengen ende stellen in haerl. re- |
spective rebelling, ende dat hem sulcx in *t
uitgeven sal word en geleden, (Apr. 2). Reparatie aan *t school. Is den cameraer
belast te doen doen de nootelycke reparatien, soo aen 't scbole van St. Hieronymus als aen de huysinge vande preekers. (Mey 2). Orde op9t boekdrukkcn. Van geleycke, dat
gcene dnickers binnen dese stadt ende vry*- heit vandyn sullen mogen drucken eenige boe- ken, dan met kennisse ende beboorl. consent vanden rade voorn. {Eod.). Een lesse opte speeldagen. De gecommit-
teerd en potter opsicht v. St. Hieronymus scboole is belast den rector ende anctere meesters van *t selve scboole aen te seggen, dat sy van nu voortsaen op de speel- ofte verlof-dagen des naernoens mede eene les sullen doceren, ge« lyck voor tyden plach te geschieden. Zondags - morgens. Mitsgaders den rector
voornoemt nocb te helasten, also by gebouden was by syne aenneminge des Sonnendaecbs voornoens ten acbt uren in de kerke van S. Hieronymus voorsz. openbaerlyk wt te leggen het Evangelium, waervan hy als nu is gede** livereert ende ontslagen, dat hy in plaetse vandien van nu voortsaen neffens d'andere meesters mede des Sonnendaecbs van seven tot acbt uren het Evangeliumm'tvoorsz. scbole sal doceren, gelyk naer ouder gewoonte te gescbieden plach. (Mey 23). Conrector aengenomen. Symon Willemsz. is
by den rade op 't rapport van bare geeommitt., nengenomen tot conrector ofte preceptor, om te doceren in tertia classe, in plaetse van Au- gustinus Lollius ah Adama, vertogen met consent utter stadt naer Campeu, op de gagie als de voornoenide Lcllius heeft gedient, te weten op 300 fl. jaerlicx, ingegaen Paeschen 1(>03 voorleden. Orde op't drucken. Geordonneert te in-
sinueren den boekdruckers binnen deser stadt ende vryheyt vandyen , dat sy hun van nu voortsaen niet en onderwinden eenige boucken te drucken buyten of sonder consent vanden magistraet deser stadt, op poene van 50 gl. jegens den heerc te verbeuren , op arbitrale conectie. (Jun. 6). |
||||||
|
m
|
|||||||
|
"■odoz f xiggnibalaH .7 .ibnaH .«9&o"\»^o&o?i
•neD ngqadoa ab enstltaa 3i99gon/j39g ai f xi9q I19b JW XJIT < X1970lf;bl9W flBV 9339filq HI f19dj
axxra^noigili .33 hbv n9xloifi[od93 JoJ f gbn^e 39bi
-xiio99g alioov 9bxi9g[o7xi9ib ny^ abna , gloxfas 9ijib«fi9'x JoJ aoiBii'6 nsqsdoz xi9JJ9m J'mJJixn •\g^9^ f ifouoD i9J9l .im ^d f xi9xnBX9 Jc iibv t Jioqqfii Jiooxteg neviasb tmo f s$t**nost»\mw,c» .(?1 JoO .aabiow 9J Ji99noq8xb9g qo i9fib 4001
9bxi9Bgioo7 3'i997on9i9x) ,^»&sW\e^ sVf\^
9aimovo^ gbrifiS aabncv qo xi979g9g f9ia8ixiiino9 "Offuhajl xigblTj/ xi9i67i9 n99 i9Bti rjgia 93 Jw 39Biri9il*i9iI n9UflB7 Xi9bi993xjq9b9g 9JJ9in igea -aimxnoo 9/Iae9b rfoob 7^3 Jeb , 9bxi9i9g9d 9.vt\$ .aggcmdlW aoll'm j£9doiJ3i99xi glle 39xa 913 ,(£& .xibI)
9)89ijp9i 9b qO .ss^vAwowv^mj Vi\3ofl. ,y2L nsgtlbH 29b igexxgibgd f d3oo3 .v3 t/I .?9iq9g 9ijBJa9mgiiB f .0^9 9ba9^9jJoa*i97 ?.o^9 iil9gn6</3 :.qq69g 3no3a *9ig6g gxoyjigei n^g xxb7 aa39e[q ni .Iqqxxs 119b Ji99bioo9B ,o\9 J9bi sQ f.lg 005 9IgGg JOJ X19S3J1007 Xoil'19Bi .lg 00£ HG7
119b 9bxi96gni f'i9tiihjud xr^s JoJ Jg 0*3 9bn9
.(±v£ .hbI) .9bfl9moo9oJ .idg^ S jl99(f J9S1 9Q .StSjA^SUSmX tsb 9S^»$Wo\oO^*l
-xxeO .drafij .'ol gbngHorf^Vt .7 3xi9ujbJ .'ixiot
9mfiflfi937/ gtixxno Ji99JJixiixix099g faxi9q9d93 fi9J 8'I9Gfl9ib9d H9b XigJeefod 91 .S31007 9bfi'I X19DX167
an flB7 t 39B'in9iI*i9d 9bri9 Kb§afi73 ,Ii9H 89b
9bfl9 aohvod 9J 9i)eig9i 93xi9niJi9q x*963)ioo7 fl9'm£fi 9b fl9llfi ri9l[9]a 9J Aouod 91 H9>!il93ei99a -ni9lo8 9bii9 ngijBxnBfooiq ised sib , agaogg'igb xx9i9g9d oAo'iqA oh xxi zoitowad 89b xiaijfigia J997 9p8 91X11110 ,I19b'X0W 91 n9fib9g 19fid X1B7
xxi i970i9id 9ib 11X9^9rfxtai'XBV/a sIIb jfytagoxn
9} t X398i'X*X97 XX9g0Xn XigblJOa X39b7_J 9bn9ffl0990J
-Ifi qO 9lb f n9XT19n 9J d99W9 9bxi9 n9XX100'X007 ri9g9oni nabxjoa qB98jdo9 obn9 9wnorxJ 9^[xj8
.(08 .QbI) .3'X9970II19§ fl9b*X977
-9i f 39bi 9Q ,s«o(l «9^K»vy 9S^^ ^*\^^^oO
-nA J'x^A ab7 9J89xip9'i 9jqo 9bn9ixx9n JiBXjg moQ xx9bnB7 921*193! ."te'xag 19b 79Jaoa ,.589rxb xi9llxj8 9J xno ,xi9fib9g ^di9fib xxgblobd 9b 9bn9 en9'X9piiiJnoo Jenaib 9n^a JpdoiJa'xgBfl 'lgbls 39xu |
|||||||
|
-nA .xfol .p9'i oh qO .n&Aso'&o'S'Asjz-to1!
;3'X99Jnxoqqfi9g JnoJa , ,o\9 I9il9089dil9i8 tiixjoxfj 9b n9B gbxi9dd9d xi9§9on9d 390g 39B'i 9Q t90J 'X9id joJ n9sb9§ .iqqua xi9b ^d n93an9xj3 9J 9b'i99g9d J9/JJ xboa xxi9d n97lBdx9b vbna Jf£l abngqol n^a 3fib igsn) xxi9d Jl99xl fa98ei«x *xoo7 3i99uniJno993 daon (J*i99axqz99g n^3 hs, -93 gbbitad JboO .iH 9b lio 9bxi9 t'X9Gi xi99 do9v;9 3l9*i9w 1939b Jy/ iii9d bjS n989b 9ba9iob X192lIxX8 DX 39B1 9b 3l99bl0D9fi 908 t n9XX19n 9J
n^8 xxayod n9i9ba^il 9bn9 ,b9W sn^8 9llfi79g
xiG7 i9Bil[6d n99 xfaoa $ttwsW9q[s\fc 9bn9ibi97 ,Jpl903 daoa n989b torn xmd ^xl jfrtag t xxaib .(x> Jul) .t>\9 nablxjg dotfigb ^9oiJdoBn n99 JoJ 9xninO ,K9^90A9d 9"X \WftA's\>9-<« W99 ^A
XX99 qO 09198176 9J J9ElX19iIl9>I X19bxiE7 9ib 39Xfl 9Jn99ra9g 9b xno f xiooai9q Jd99fibgd m9BDp9d
-iaJ 9i9bflfl 9b eaaTlgfi n9n9ib 93 jbB3e 1939b •Igbbox) 39b i9Bn9rb-9b9xn n99 els f 3i96n9ibn9i 39ITX 310099B 39d 9bn9g[o7193ll9B e 191fflfi 8)1007/
1173 , 3§9l9gqO .581007 J9Bin9jIl92l IX9biIB7 9ib .(52 .Ixxl) .0^9 3i9933ixnxti099g
gb qO •aVg»'% ^*\^^^99K^^ooAo^ K9 *<*.(,urto9Jl 9bn9 103991 09b ^d Jl993n989iq9g t9)39Up91
-197 ,3XJm^a019iH .8 X167 9lodo8 19b 8193899XXI t9Igfig 19fid XIB7 9i]B3n9rXlgUB .0^9 9bfl9il9XJ03 : 3l99liij30qB9g 3B7/
If,3 103091 X19b 3fib cJ9e33197 ,0^9 J9B1 9Q 3i9bnorIi9i7 xi67 9igBg gbuo 9b ni fl9i9jjaiJxi0D
-196^0968)1007 *t0S09^ SttM"\OK»\\*\9^ 9b f n9bll/g
f .Ig d9i)l(7 9bfl9 3l9bnod 9Ilb XX9g907903 Z9i[ -rsi^wM^ gb ? xi9q9ig9d gnniigsb i^xxd3^x/d 9b
-997/3 sttwno«»\jv"iM^ t.[g 3i9bnod9iib sttvs^ost -97/^d 3»b 3)irn <.lg dohnfan as 1^7 Jigbxxoxf 3*qoxi9dd9d Ibb JxJaiaqo 9bn9 9i399qani'b lab nota bIb f 9i)9iii38ni gjlalualfi qo , 3^uxfi9qxj6^ -091 ngb xiB7i9fib gbngJafibno rn979g Ilea ra9x£ 9b qo 9baxn n9i9uniJno9 svunoNssVj^ f 10J sigeg 9b xi9i9)n9xugxxB t.Ig 6TI AB7 9rg6g gbxjo -9g qo sww*\ow»\oo gbxi9 wwnosu^o^ ngbnBT vd aallfi f zoiligfiL ,Ig 5TI nB7 9mxno3 9^o^I doi3 19B19ITIB9 H933199 U9b 19BX119B7/ f 9X8ivOiq
3iio39iV n9nnig9d 93 ? fl9i9lxjg9i 93 ngddgd hz
19619X1X69 X1933199 flgb ^d 3JIXXI 19bxi9XXX0990J
tlv08I iigixngfl Ibb fl96gl7/ Jfib ti96[ 93ai99 3* ijbt
•9i3n6)ixip abn9 n989b xxb7 9iqo9 9bfl9i979li97o .(6^ .grxA)
|
|||||||
|
335
|
|||||||
|
accordeert den suppl. ex gratia van nu voors-
sen 200 gl. 'sjaers, in plaets van 150, tot liiertoe genoten. (Febr. 6). Bysckolen, Otnme te doen projecteren eene
ordonnantie, daerby gestatuecrt sy, dat d'ou- ders of vrunden , die hare kinderen ofte neven, om latyn te leeren, besteden willen in parti- culiere ofte private latynsche scholen, gehouden sullen syn, eveuwel aen den rector van ?t groote latynsche schole Van St. Hieronymus te betalen, als andere studenten het voorsz. groote schole frequenterende, syn gecommitteert de scholarchen. (Jun. 11). Adr. vanden Borre totpred, te beroepen. Is
Arent vd. Sande, schepen deser stadt, ouder- ling der geref. kerke alhier inder tyt, gecom- mitteerd, orame hem te transporteren binnen die stede van Scboonhoven , by den Eerw. Hoochgeleerden ende Godsalighen D. Adrianum vanden Borre, dienaer des G. woorts aldaer, ende te beproeven, off syner Eerw. niet door enigherhande gevoelyke ende gebuerlyke mid- delen en soude syn te bewegen , omme sich als een mede-dienaer der kerke Christi binnen Utrecht te willen laten behoorlyk beroupen ende gebruycken, gelyck de regierders voorn. syn Eerw. tot sulcke beweginge vvel ernstelyck versoecken mits desen. Actum. (Jun. 15). Tegens de bysckolen, Alsoe eenige school-
meesters, gelyk bevonden wort, hem alsnoch onderstaen, particuliere ende private Latyn- sche schoolen binnen deser stadt Utrecht te houden , tot groote nadeel ende verminde- ringe vande groote schoole van St. Hierony- mus, niettegenstaende dat sulcx tot meermalen by openbaerl. publicatien is verboden geweest, soe heeft de raet deser voorsz. stadt, tot maintainement der voorsz. groote schole, ende harer voorsz. ordonnantien by desen belast, ende bevolen Adriaen vanRodenburch , haren deurwaerder, hem te vervougen by alien den- genen, dien by eenichsins sal cunnen verne- men, dat Latynsche boucken doceren, ende deselve te bevelen daervan datelyck te desis- teren ende hun te reguleren volgendede voorsz. ordonnantie , op poene als in deselve ; doch soe daer eenige Latynsche school meesters wa- |
ren , die goeder lutder kinderen in costehad-
den, van buhen dese stadt by hem comen wonen, om Latyn te leeren, soe wort sodane meesters by provisie ende tot wederseggen toe gelaten, sulcke, maer egene andere kinderen, binnen dese stadt ofte de vryheit van dien thuys behorende , in't Latyn t'iustrueren, mits do- cerende geoorloofde boucken ende inpromptis overleverende aen den rector der voorsz. groote schole calalogum van alle de jongens, die sy Latyn syn leerende, mette gerechtigheyt van't schoolgelt der voorsz. groote schole voor yeder jongen daerby, ende soe voorts van half jaer tot half jaer by anticipatie , of sullen dusda- nige schoolmeesters dese vryheit ende gracie niet mogen genieten, lastende den voorsz. deurwaerder-voorts , van alle syne wedervaren televeren behoorl.relatie. Actum etc. (Jun. 18). Een p^ed. te beroepen, De raet, gehoort
het aengeven van Johannes Gerobulus ende Henr. Caesarius , bedienaers des Evang. by den kerkenraet gecommitteert, hen geinformeert hebbende, neffens andere deser stads gecom- mitteerden, op de qualificatie ende nodige gaven vanden Eerw. ende Godsaligen, Gideon van Sonnevelt, bedienaer des G. woorts binnen Woudrichem, dat syl. deselve sulcx hebben bevonden , dat er weinich ministers in Hollant syn, die hem in't gunt voorsz. staet, te boven gaen, ende derhalve de kerkenraet voorsz. (op't behagen des raefs) goetgevonden, hem te beroepen tot een mede-minister binnen deser stadt, soe heeft de raet, 't selve voor goed aen- nemende, daerinne belieft, ende dienvolg. heml., binnen slaende, aengeseyt, met de beroepinge voorts te procederen, in confor- mite van't accoort, tusschen deser stadt ende kerke t'anderen tyde opgericht. (Jul. 30). Be? oepinge van G. van Sonnevelt, De raet
etc. mitsgaders de bedienaers des H. Ev., die neffens desen de regieringe ende opsicht over de keike aldaer bevolen es, nemende in behoor- lyke betrachtinge, hoe veele dat de gemeente Godts, aen de weltelinge bestellinge despie- dikampts ende de continuatie van dien gele- gen is, hierby oo^ in consideratie gestadelyk Yoereude de gelegenheid , die het met eenighc |
||||||
|
33(3
|
|||||||
|
onder dengenen heeft cnde noch crygen mach,
die ons in den Ileere als nu overgesech (?) syn, hebben all over jaer ende dach consent ge- dragen, ende ordre naer behoren gestelt, om de keike met noch eeu ofte twee godsa- lige ende gequalificeerde dienaers te voorsien ende hcsorgen , tot welcken einde wyluyden tsamen ons , door bet goed geruchte hiervan synde, eyndelick bebben well ende verscheide- lyk doen informeren , vanden persoon, noodige gaven , ende de goede ende sticbtelyke con- versatie van Gideon van Sonnevelt, jegen- woordelyk in't Woort dienende binnen Wou- drichem, ende van desen alien door goet rapport, ten beyden syden by onse gedeputeer- den gedaen, ende ons bierover contenteren(?), wy bebben, met voorgaende gebeden tot God t den Heere des enget, in den name der H, ende onverdeylycke Drievuldicbeyt, soleinne- lyk beroepen ende beroepen solemnelyk mits desen, deselven Gideon v. Sonnevelt tot een harder ende bedienaer des H. Evangelii or- dinair, om de gemeenten, die den Sone Gods in onse stadt door bet woordt noch dagelyks vergadert wordt, met ende neffens d'andere by ons synde harders, te helpen , beide in de woordcn te bedienen, regeeren ende voor te staen, dus gebeelyk betrouwende, dat by hern in dit syn ampt alsoo dragen ende quyten sail, gclyck een goet ende getrouw dieustknecht Jesu Christi betaempt ende toestaet, verho- pende daer en tegen, door des Heren genade, ons also nae onser beroepinge respectivelyk in dier voegen te quyten, dat by sicb dien aengaende met redenen niet en sal bebben van faulten, aen behoorlyke handboudinge ende voorstant in den Heere, te misdancken off beclagen. Aldus gedaen met onderlinge bewillinge ende behoorlyk consent ten byden syden, achtervolgende d'ordre op dit stuck gemaeckt, ende in de gereformeerde kerken deser geunieerde provincien gebruyckelyck, Godt ahnacbticb biddende, dat hem believe dese sake te segenen, tot syns naems eere , stichtinge syner kerke ende salicbeyt der sie- len aen alien syden, Amen. Tot Utrecht, den lest. July 1603. |
|||||||
|
Gctgie van Boetius. Alsoe Ev. Bootins t
bed. des H. Ev., hem onlancx nae Paescheo lestl. in den bouwelyken staet heeft begeven, ende dat albier een oud gebruyk is, dat, soe wanneer een ongehouwt minister sicb in ech* ten staet compt te begeven, alsdan mede als andere getrouwde predicanteu wordt getrac- teerd, soe heeft de raet desex* stadt Utrecht den voorni Booth mede toegesecbt gelycke gagie ende huyshuur, als Gerobulus ende Ber* gerus syn genietende, innegaende 1 May voor* leden etc. (Aug. 15). Siekbesoeker. Omme naer een bequaem
siekbesoeker, den personen, besmet mette con- tagieuse siekte der peste, in hare noot te as** sisteren. ende myt Godts wooi'dt te vermanent wt te sien, syn gecommitteert etc. (Spt. 17). De eod, Jo. Anthonii, siekbesoeker der
geenre die metter contagieuse siekte .besmeth syn, is noch in dcnselven diensten op syn versoek gecontinueert den tyt van driemnen- den, ende sal men hern daervan betalen a Vadvevant des tyts etc* (Spt. 2/*)» Niellius tot Fra. pred aengenomen. Opte
requestc vande ouderlingen vande Fransoysche kerke albier, luydende: Geven met alle ootmoet te kennen die ou-
derlingen vande Fransoysche kerke albier, onder bet geboth van u staende, dat Charles de Nyel, dienaer des G. woords in de Fran- soysche tale naer voorg. advertissement aen UE. gedaen, albier binnen Utrecht ende in de plaetse van Job du Rieu (!), vermits sekere scandalen by hem Job gecommitteert te prediken gecoomen, ende oock eenige predikanten, tot groot conteutement vande gemeenteende toe- hoorders, gelyk oock enige uyt UE. collegie hem gehoord jhebbende daervan sullen ver- claren , in St. Jans kerke. albier gedaen heeft, waardoor sy suppl. aenmcrkende de bequaem- heyt ende de genade , ende goede gaven hem van Godt almachlich verleent, tot opbou- winge ende stichtinge vande kercke Gods, albier vergadert, ende onder UE. proteclie synde, in de laetste vergaderinge tot Amster- dam gehouden, denselven Charles om UE. dieust le doen , in de kerke albier versoclit |
|||||||
|
337
|
|||||||
|
ende vercregen hebhen • dan alsoe den voorn.
Charles de Nyel, als gehoudt syude, ver- claerde hem op de 300 L 'sjaers, tot gagie met syne familie nyet wel te conncn onder- Louden, wel te vreden synde, syn behoor- l^ke dienst in de kerke albier te presteren, mitsdien hem soe veel mogte volgen, daerop by syn huisgesin ende familie eerlike onder- houden moehte, soe bebben o.oek sy suppl. in dese vergaderinge belooft sulex UE. aen te dienen, nyet twyfelende vande goede wille ende affectie, die UE. syt hebbende tot de Francoyscbe kerke albier binnen Utrecht on - der UE. vergadert, waeromme sy suppl. in den name vande gebeele gemecnte der voorsz, kerke versoekende, bidden oitnioedelyk DE. gelieve tot vorderinge vanden waren godsdienst haer liberaelbeyt voor den voorsz. D. Nyel te gebruikeu, ende dcnselven soe veel te la- ten genieten , als de geboude dienaers vande Duytscbe kerke albier genietende syn, De raet, wt het goed rapport hem gedaen
vanden persoon van Charles de Niel etc., hebben clenselven geaccepteert etc. tot een bedienaer van Gods vvoord in de Fransoysche kerke binnen deser stadt, ende accorderen hem voor syn goede diensten , aldaer te doen, een gagie van 500 gl. 'sjaers, innegaende op datum van desen etc. (Spt. 24). De eod* Charles de Niel byden rade etc,
aengenomen synde tot een bedienaer des H. Evangelium vande Fransoysche kerke , heeft op huyden, ter presentie van tnyn heer dpn subslitut schout ende de burgemeesters, de rechter bandt tot een teycken der gemeen- schap gegeven , ende weder ontfangen vande andereministers deserstadtin conformiie* vande instructie, t'andere tyden daerop gemaeckt, wiensvolgende de vooisz. Charles is geaccep- teert. (Oct. 8). Ordon. te maken voor reparatl. by den
rector gedaan. Bevolen ordonnantie te mae- cken cameraer Someren , vanden rector van't groote schole te restitueren negen ende twin- tich gl., by hem , aen verscheyden gedane reparatien met kennisse vande scholarchen, aen ?t voorsz. schole verschoten. (Dec. 17). IV.
|
|||||||
|
1605.
Presentatie aan Cortgeen, voor synCro-
nyk, Jacob Fransz. van Cortien is by den raide toegevoecht, voor seecker cronickgen van't Sticbt van Utrecht, by hem geedeert, ende de raide voorsz. gepresenteert de somme van ses ende derticb gulden. (Jan. 14). Pest-siek-besoekers. Alsoe Joannes An •
tonii als een mede-sieckbesoeker der crancken ende besmetten vande contagieuse peste bin- nen deser stadt, van Remigii lestleden aff, nocb voor 3 maenden gecontinueert geweest is, ende dat deselve tjt nu is geexpireert, dat oock Godt almachtich genadelyk belieft heeft dese stadt vande voorsz. siekte genoech- saem t'ontlasten, erumers soe, dat eenen be- soeker bastant is, de kranken vandyen te bedienen, soe bedanckt de raet voorsz. den voorn. Johan Antonisz. van syne [arbeyt ende goeden dienst voorsz. tot hiertoe gedaen , ende 't geene hem aen syn gagie noch resteren, sail hy mogen vorderen vanden eerslen ca- meraer etc. (Eod.), Wtenbogaert mack prediken. De T?el
deur de heren burgemeesteren verstaen heb- bende, als dat die drie dienaers des tleiligen Evangelii ende een vande ouderlingen der kerke Christi albier , deur speciale comrnissJe ende in den naem vanden geheelen kerkenraet, aen haer E. seer vrundelyk versocht hadden, dat doch Johannes Wttenbogaert, mede- bedienaer des woorts Godts, soude mogben voor een reyse vier ofte vyfF toegelaten wor- den, vercondigende deszelfs woords in, de kerke ende on der de gemeente deser stat, allegerende verscheyden redenen, dat'tselfde tot nyet anders en soude tenderen , dat tot versterkinge, aanwas ende eenigheit vande selve kerke alhier, goede correspondentie ende crediet niette naburige kerken, tot wechne- m'nge vande blame ende quade suspicie, die duslange by deselve van dese kerke geweest es, ende dat haer Edele noch die vanden gerechte sulex over hun nyet en wilden ne- men , maer daerop verstaen de resolutie des raets, soe heeft de raet voorsz., me eenige 43
|
|||||||
|
338
|
|||||||||
|
dingen , oudt-burgerrueesler van stadswegeti
ende goetgevonden een vande gequalificeerstie wten kerkenraet mede te doen committeren, betwelck dien vanden kerkenraet aengeseyt synde, van beurentwegen daertoe gedeputeert liebben den E. ende Hooggel. iMr. Hugo Ruysch, die met brieven van credentie aea syn Excell., den kerkenraet inden Hage ende aen Wtenbogaert afgeveerdicht syn. (Febr. 19)# Censure van Bergenia. De raet horen lesen hebbende bet schriftelyck advys, gege* ven byden ouderlingen der kerke, op de re* denen van snspieien by Bergerutn, dienaer des Goddelyken woorts alhier, jegens syne medebroaders den rade overgegeven, daer- door hy sustineerde, dat deselve syne mede- broeders nyet en behoorden te wesen over de censure syner saken, den kerkenraet bevolen, ende sy onderlingen verstaen, dat de voorsz. mededienaers daerover oock souden mogen censureren , om redenen in't voorsz. advys verhaelt, ende soe veele het versoek in de requeste aengaet, daerby sy seggen, dat sy nyet anders en cunnen verstaen, dan dat de judicaturen vandien, alleen den kerkenraet soude competeren, maer dat sy niet te min ex superabundanti (voor soe veele heml. aengaet) wel te vreden waren, orarae alle correspondentie metten rade te houden, voor soe veele het mogelyk ende doenlyk is, dat wten raet twee gecommitteert worden, die ne- vens den kerkenraet present over de censure sullen moegen syn, sonder prejudicie van d'een off d'anders gerechticbeyt, soe heeft de raet gecommitteert, omme den kerkenraet by te wesen, op de voorsz. censure, in con/or* mile van 't voorsz, advys , de E. heren Ja. van Bemmel, schepen etc., Will, van Sommeren, eerste cameraer deser stadt. (Maart 3). 1605.
Muure neffens 9t sahole repareren. Ge-
lyck oock goetgevonden is, de vervallen mure neffens het schole van S. Hieronymus aen de walle , mede by den stadts ineester met- |
|||||||||
|
communicatie ende deliberate , daerop gehou-
den , belieft in't versouck vanden kerkenraet voorsz, op vaster hoope van consequentie van 't genllcgeerde ende sonder praejudicie Van't aecoort, t'anderen tyden metter kerke gemaeckt. (Febr. 4). Coliecte, Goetgevonden, op Donnerdage
toecomende te publiceren, dat men op Ma- neadage daeraenvolgende door de gecommit- teerden des raets metten diaconen vande ge- reformeerde kerke sal doen doen een generale collecte off ommeganck door dese stadt ende vryheid vandien, voor den armen huissitters binnen de voorsz. stadt. (Febr. 18), Wtenbogaert by leeninge versocht. Op
huiden is in den rade vermaent, dat in de voorleden wecke eenige vande ministers ende ouderlingen deser kerke, als gecommitleerdeii vanden kerkenraet erschenen waren geweest in de vergaderinge van myn heeren vanden gerecbte deser stadt, ende aldaer ora redenen by beml. verhaelt, tnsisteert hadden, dat noch voor sekeren tyt, by maniere van leeninge, Jo. Wttenbogaert, dienaer des Goddel.woorts, geroupen ende gevordert mochte worden, om de gemeente alhier met syne goede gaven op den preekstoel te dienen , ende dat de voorn. gecommitteerden ter selver tyt was geantwoort, dat daerop alsdoen nyet en conden worden eresolveert, maer sulcx gescbieden moste by en rade deser stadt, de heren burgemeesteren present, daarvan de eerste of overste bur- germeester toen absent was. Item, dat op huiden noehmaels aengesproken waren de voorsz. heren burgermeesteren door de voorsz.- gecommitteerdcn des kerkenraets, die daerop insisteerden, dat haer E. docb heure voorsz. aengeven (den gerecbte gedaen) den raet soude believen aen te dienen, hetweike dan gedaen synde, soe heeft de raet goetgevonden, dat den voorn. Wltenbogaert by maniere van lee- ninge, voor sekeren tyt sal worden versocht, op vaster hope, dat hetselve sal slrecken tot deste meer grootmakingc van Godts H, naem, tot stichtinge ende vermeerderinge vande Chris- telyke gemeente alhier; ende hebben dienvol- gende gecommitteert die E, Ellert van Hels- |
|||||||||
|
339
|
||||||||
|
de kerke alhier inde predikatien van Godts
woort, bedieninge ende gebruik der II, Sa« cramenten, ende oefeninge der kerkelijcke discipline, met alles wat daeraen cleeft, voorts- aen geregiert ende bedient sal worden naer Godes woort ende de maniere van doen, die in de nabuerkerken deser geunieerde provin- cien gepleecht ende gebruikt wort, sonder aen de voorsz. articulen gebonden te syn , als synde alrede inder daet soe door des raets voorsz. modificatien, als de dagelicxe practi- que ten grooten deele verandert ende uyt den gebruike gecomen; met vasten vertrouwen, dat soe wel de bedienaers des Goddel. woorts als d'andere regierders der kerke inder tyt, naer het uytwysen van het ampt, heml. van Godt opgeleyt, sonderlinge neerstige sorge dragen sullen , dat alles inder kerke alsoe be- leyt ende geregiert wordt, dat niet alleen nye- mant billike oorsake van clagen gegeven ea worde, maer dat oock alles , gelyk het inden huyse des Heren betaempt, met goede ordre, inoderatie ende slillieheyt in de vrese des Heren geschiede, ende dat bysonder in de oefe- ninge der christel. discipline, de liefde ende het medeleyden met den gevallen , sonderl, soe gepleecht worde, dat eenen yegelyk spue- ren mach, dat alles met den geest der sacht- moedicheyt ende vrientelyke naer waerheyt beleyt worde, tot Godes eer ende des ge- vallen sondaers beteringe ende bekeringhe ter salicheytj ende bysonder dat men totte lasle trappe van deselve discipline nyet en come, ten sy in grooter lanchduriger hartneckicheyt ofte in seer groote, grove ende enorrae de- licten, nae lange duldinge, ende met voor- gaende kennisse vande magistraet, ende in somma , dat de macht, hun van Godt ge- geven , naer de vermaninge des Heil. Apos- tels Pauli, sy tot slichtinge ende niet tot verdervinge. Ende wat aengaet het beroepen der be-
dienaers des Goddelyken woorts, ouderlingen ende diaconen, alsoe het noodich is, dat in't beleyt van deselve, om alle disputen ende misverstanden te vermeyden , een sekere vaste bepaelde regel (emmers by provisie) 43*
|
||||||||
|
selaer in dachhuyren te doen repareren ende
oprnaecken , op een eenparige hoochte, (Febr. 26). Boek gededioeert. De raet heeft op't rap-
port van heeren gecommitteerden, gevisiteert hebbende seecker boeck , van Arehileolueren geschreven by Jonck. Aelbrecht van Leeuwen van Groenewoude, ende by hem gedediceert den E. Magistraet deser stadt geconsenteert den voorn. van Leeuwen 't voorsz. boeck tot synen coste mogen laten doen drucken. (Maart 18). Acte des kerkenraets. Alsoe inden jare 93,
den 21 May, sekere poinctcn ende articulen beraempt ende besloten syn geweest, omme tot wechneminge van alle voorgaende misver- standen ende oneenicheden, naerder conditie ende gelegenheyt vandien tyt, inde regieringe ende bedieninge der kerke alhier geobser- veert le worden , sonder dat de meininge oyt geweest es, destdve articulen te stellen als een gedurige weth ofte dese kerke in de forme van regieringe mette selve pointen vandena- buere kerken deser geunieerde provincien af te sonderen, maer alleen, gelyck d'articulen wtdruckelyk medebrengen , deselve t'ondcr- houden, by provisie ende voor eenen tyt, om door dien middel alleugskens de sake te brengen tot meerder eenicbeyt ende ruste deser gemeente , sonder praejudicie vande na- buerkerken, gelyck dan oock tsedert ver- scheiden modificatien ende interpretation, over de onderhoudinge van sommige articulen , als namentlyk over den 2e ende 3C articule, by den raet deser stadt syn gedaen , nefFens dat oock alreeds veele saken met seer goede stich- tingen ende conform des raets meininge , in *t gebruik syn gebracbt, anders als wel de woor- den vande voorsz. articulen luyden, ende men den standt deser kerke jegenwoordelik door Godes sunderlinge genade vint gebracbt tot sulcker eenicbeyt, dat het meeste deel vande selve articulen , soe deselve luiden, genouch buiten observance is, heeft de raet optern- stich versouck des kerkenraets, met rype de- liberatie goet gevonden te verclaren, gelyck deselve verclaert niits desen te verstaen, dat |
||||||||
|
. <..'
|
||||||||
|
340
|
|||||||
|
magistraet het enkel verUesen sullen 4 wellie
getal alsoe vercooren ende dienaengaende der gemeente voorgedragen synde , om daerop be* hoorhker wyse te zeggen, soe yemanls yets hadde, in haren dienst bevesticht sullen wor- den , naer ordre der voorsz. kerke. Wordt oock verstaen, dat in syn geheel
blyven sail de ordonnantie op ?t stuck vande huwelycken gemaect ende tot noch toe alhier onderhouden. Alles by provisie ende ter tyt toe, in *t
stuck vande kerkelyke ordeninge by eenen Synodum Generael deser geunieerde provin- cien, ten overstaen ende met auctorUe^t der heren staten generael, ende die hercn staten van Utrecht in't particulier, anders sal wesen geordonneert. (Maart 25). Borrius ende Malhisius hier by leenln*
ge. Dienden de heeren burgenieesteren den rade aen , dat Johannes Wtenbogaert, bedie* naer des Goddelycken woorts ende Aernt van- der Sande, raet, als gecommitteerden geweest synde, omrae te versoeken aen de magistiaten ende kerkenraden der steden van Haerlein ende Leyden , in Hollant, respective, by lee- niuge eeninge van hare kerkendienaren, die de kerke alhier voor eenen tyt met hare gaven ende diensien mochten gerieven , haer E. ge- rapporteert hadden, dat de magistiaten ende kerkenraden voorsz. geaccordeert hadden, dat Adrianus vanden Borre, van Leyden, den tyt van twaelf, ende Johannes Mathisius, van Haeriem, den tyt van 6 weken de gemeente en kerke Christi alhyer hare gaven opden pre— dikstoel sullen moegen communiceren ende mededejlen, maer dat s>l., vermits haren noot- like affairen , eerst op Sonnendage toecumende over acht dagen alhier sullen wesen. (A.pr.15). Predieanien ie beroepen, De raet etc.,
gehoort etc, hebbende het aengeven vande gecommitteerden des kerkenraets, beroerende het wtsien ende beroupen-van eenige gequa- liticeerde dienaers des Goddelycken woorts, heeft gecommitteert den E. Jacob van Bemmel ende Johan Gerritsz. vander Lith , schepen, mitsgaders Ellert van Helsdingen ende Willeiu Willemsz. yander fleyden, raden, omnie nei- |
|||||||
|
gevolcht worde, wort vcrstaen, dat daerinne
geprocedeert sal word en in deser maniere: Soe wanneer men eenen dienaer des God*
delycken woorts van noode bebben sal, sul* lets die vanden kerkcnraet sulcx den raet dec stadt aendienen, desenvolgende alsdan vier personen wt de magistraet, doende openbare professie vande gereformcerde religie by die vande magistraet ende vier personen by die vanden kerkenraet gecommitteert sullen wor- den, welke acht personen nae eenen bequa- men ende welgequaliiiceerden persoon, daer de kerke wel mede gedient sy, wt sien sul- len, ende denselven den raet deser stadt ende den kerkenraet presenteren, om by de- selve geaccepteert off gcrefuseert te word en , soe die ten bey den syden tot dienst vande gemeente bevynden sullen te behooren, ende in cas van rei'uys van d'ecn of andere syde, sullen die voorsz. acht geconimitteerden tot nyewe nominatie ende presentatie als voren procederen, ende in cas van acceptatie ten beyden syden, sail de voorsz. geprcsenteer- den eendrachtelik beroepen , daer naer ge- exaniineert, die gemeente, om daerop be- hoorliker wyse te seggen , soe sy yet hadde, of raet stilsw^gen te approberen , voorgestelt, ende ingelyft worden naer gewoente der ge- reformeerde kerken. Ende oft gebuerde , dat yemant vande die-
naeren des woorts, die alsoe aengenomen sal s\n, sieh soe verre (dat Godt verhueden wil) in leere of leven verliepe, dat hy der sus- pensie des dienst ofte depositie mochte ge- acht worden weerdich te syn, en sail by die vanden kerkenraet daerinne nyet worden geprocedeert, dan' net voorgaende kennisse vande magistraet, ende dat op alsulken een- drachtigen voet, als alsdaer naer gelegenheit \an saken, met onderJinge correspondenlie sal goetgevonden worden. Belangende het stellen vande ouderlingen
ende diaconen, die vanden kerkenraet sullen alle jaers de magistraet in geschrlfte presen- teren, een dubbelt getal van personen, be- quam, om die voorsz. ambten stichtelik te Ledienen, wt welk dubbelt getal die vande |
|||||||
|
M\
|
|||||||
|
feus ende metde vier gccommmecrdcn vanden
kerkenraet vooisz. eens.unentlyck naer bequa- me ende gequaliftcecrde personen , daer de keike wcl mede gedient sy, wt te sien,ende daervan rapport te doen , omme voorts daer- inne geprocedeert te worden naer der forme daerop heraempt. (Apr. 22). Bergeri afscheid. De raet verstaet, dat
de gagie van Jo. Bergerus noch sail loop hebbcn lot prima Augusti 1605 toecomende, ende de huisinge totte vervaertyt van Vietoris cei'stcomende, ende daernaer cesseren , ende dat men hem sols sal aensrggen , om sich in niiddel van tydeh elders te voorsien. (Jun.3). Bergerus versoekl een diensi ten flatten
lande, De raet boren lesen bebbende sekere requeste, den heren staten van Utrecht ge- . presented! by Johannes Mauritius Berger, van Ebersberch, teiulerende om voorsien te mogen worden met een goede dienste op eene bequame plaetse ten platten lande, als oock de missive vande vooisz. heren staten etc., aensehout etc., ende den kerkenraet alhier , versoukende daerinne , alvorens op ?t versouek in de vooisz. requeste gedaen, te disponeren, het schriftelyek advjs vanden rade ende ker- kenraet respectivelyck voorsz., mitsgaders het schriftelyek advys, by die vanden kerkenraet op 't voorsz. versoek gedaen , heeft naer voor- gaende communicatie eic. baer eendrachtelick met het voorsz. advys vanden voorn. kerken- raet geconlormeert, ende dienvolgende den secretaris bevolen, ?t selve by missive den he- ren staten voorn. over te seynden. (Aug. 19). Beroepinge SjJee?i/ioviu De raet gehoort
hebbende het aengeven van Henr. Caesarius ende Gerardus Bootius, bedienaers des Heil. Evangelii, mitsgaders Bernt Wten Enge, ou- derling der kerke Christi alhyer, als gecom- mitteerden vande selve kerkenraet, als dat de gecommitteerden deser sladt ende des ker- kenraets voorsz., achtervolgende haerluyder commissie ende naer luyt der articule, daer- van synde , op huyden naer den noen , nae voorgaende gebeden tot Godt almachtich een- drachtelyk, genomineert hadden , om beroepen te worden tot een ordinaris dienaer der ge- |
meente binnen deser stadt, den persoon van
Joannem Speenhovium, gewesene dienaer des Goddel. woorts binnen de stadt Lingen , diens gaven , leere ende leven hun grootelicx vanden Eerw. Jo. Wtenbogaert waren gerecomman* deert, ende dat syl. dienvolgende ten fyne voorsz., presenteerden den rade den voorsz. Speenhovium, versoekende, dat haerE. soude gelieven de voorsz. nominatie ende presentatie te willen approberen ende advoyeren, soe lieeft de raet voorsz. naer voorgaende oom- municatien ende deliberatien daerop gehoudeu, de voorsz. nominatie ende presentatie geap- probeert, ende daerinne belieft, ende voorts de voorsz. gecommitteerden belast mette be- roepinge vanden voorsz. Speenhovium in con* formite vande acte, daervan synde, op 't spoedelixte te procederen. {eod.). B.C/iristiaensz,, lect. vin classis. Bartho-
lomeus Christiaensz. is by den rade aengenomen tot een schoolmeester in octavo, classe, in plaetse van mr. Jan Ruerinck, onlanex deser werelt overleden, op alsulcke emolumenten ende profyten, als daer toe staen. (Spt. 16). Subsidie voor Bergero. De raedt der stadt,
regard t nemende op den inhouden der requeste van Joh. Mauritius Berger, van Ebersberch, accordeert den suppl. ex graciay voor dese reyse etc., soe tot vervallinge van syn scbulden alhyer als andersins, 200 gl. etc. (Oct. 28). Qnderhoud v. Buerincx dochter. De raet
authorised! voorgaende commissie, omme bet kynt, achtergelaten by mr. Jan Ruerinck, in syn leven schoolmeester in St. Hieronymus scbole, aen te besteden yemant vanden vrien- den , om hetselve in cost ende clederen te onderbouden. (Dec. 15). Be cod. Op de requeste, gepresenteert by
Adriaen Gerilsz., als momboer over het doch- terken van zal. Chr. Jan Ruerinck, in syn leven schoolmeester St. Hieronymus, nopen- de bet onderhoudt van yi selve kint, stondt geapp.: ^ De voorsz. gecommitteerden naderhant ge-
last synde, omme met den suppleant te spre- ken, nopende het onderhoudt van dit kint, ende dut hy te vreden was 't selve naer hem |
||||||
|
342
|
|||||||||
|
te nemen ende te onderhouden, daertoeheb-
bende eenige subventie, gelyck sy rappor- teerden , ende dat sy op ?t behagen des raets hem toegeseyt hadden a jaers vyff ea veertich gulden, soe hebben de regeerders deserstadt daerinne belieft, by provisie voor een jaer te betalen (volgende de gedaene presentation) by die van Braemdolie dertich gulden, ende by die van Bethlem vyfthien gulden, die den respective rentmeesters derselvcr conventen by desen geordonneert wort van half jaer tot half jaer te betalen ende mits een van bey- den overjeverende ordonnantie ende elcx cruittancy, soe sail henluyden sulcx in re- kening werden geleden. (Dec. 23). 1606.
Recognitie. JanMelis, bouckvefcoper, is
toegevoucht voor seecker boucxken , wesende eene Oratie, gedaen by den coninck van Groot-Bretannien in het leste parlement van Engelant, by hem wt de Engelsche tale doen translateren in Nederduitsch ende den rade gepresenteert, de somme van vyf ende twin- tich gulden. (Jan. 6). Witfelt lot %yn huishuur, lect. iv cl. Mees-
ter Symon Witfelt, lector guartanorum^ is op syn versoeck toegeleyt jaerlicx tot syn huys- huur de somme van vyf ende veertich gulden, innegaende Victoris 1605. (Eod.). Rector voor 9t ageren 50 gl9 Den rec-
tor ende studenten van St. Hieronymusschole, die op Magdalenen voorleden opcnbaerlyck voor den stadthuyse twee dagen geageert hebben , syn by den rade tot een vereeringe toegeleyt als t'anderen tyden, de somme van vyftig gulden. (July 28). Conreclor gecasseert. De raet heeft mr,
Cornells Knoop , lector tertiae classis, om merkelycke redenen vanden selven synen dien*. ste gelicentieert ende ontslagen. (Aug. 4)» Witsens dooeert in if classe. De raet ge-
hoort het rapport van hare gecommitteerden, als dat sy versproken ende geaccordeert wa- ren, op rapport met Wilhelmus Wirlsens, |
omme te doceren ende de juecht te instrue«»
ren in secunda classe, in logica, physica ende sphaera% ende dat hy hem des noots ende versocht synde, sal laten gebruyken mede in theologia, des jaers voor dryehon- dert gulden , heeft hetselve geapprobeert ende geraiiflceert. (Oct. 20). Gh. Tielmans%., stekbesoeker* Gerrit Tiel-
mansz. Kuyper, is by deu rade aengenomen op het goet rapport vande bedienaers des Heiligen Evaugelii, tot een besoucker der crancken binnen deser stadt ende de vryheit vandien, 't sy oock met wat siekten yemant besocht ofte gevisiteert soude moghen worden, in plaetse van Corn, van Leeuwen, onlancx de- ser werelt overleden, op alsulcke gagie ende instructie, als den voorn. van Leeuwen ge- dient ende gehadt heeft. (Eod.) Dedicatie van boeken. Andreas Ooster-
beeck, bedienaer des Heiligen Evangelii bin- nen Montfoort, is by den rade toegevoecht voor seecker boeexken, geintituleert: Fan den oorsprong ende voortganck der Tempelen, by hem getranslateert ende den rade voorsz. ge- praesenteert de somma van 30 gulden, wt de staten inposten te betalen. (Nov. 4). Woning vanden rector te repareren. Omme
hen t'informeren ende te nemen inspectie ocu- laer van't gunt notclyck dient gerepareert, in de huysiDgen, die den rector tegenswoor- dich bewoont te St. Hieronymus, worden ge- committeert Werckhoven ende Straten, sche- pen. (Nov. 25). Domus pauperum. De raet heeft op ver-
souck ende aengeven van Jor. Lambert Canther, als inder tyt huysmeester van Domus Pau~ perum , geconsenteert ende den eersten ca- meraer Anthonis de Roode geauctoriseert, te mogen lichten ten behouve van't selve huys op losrenten, jegens den penning sesthien, de hooftsomme van 600 gulden, innegaende Martini 1606. (Nov. 25). Subsidie voor de wed. van Leeuwen. De
raet, gehoort het rapport vande gecommit- teerden, ende reguart nemende op.de goede diensten van Corn, van Leeuweu, in syn leven siekentrooster, accordeert de weduwe op |
||||||||
|
343
|
||||||||
|
vande kerkenraet der voorsz. kerke, ende
dicnden aen: eerst, dat tot kennisse vande voorsz. kerkenraet gecommen was, dat meestei* Johannis Lontius, rector in de grote schole van St. Hieronymus, synen dyenst jegens Victoris toecommende badde opgescyt ende tnyn heeren vanden rade daervan bedanktt die alsdan binnen de slad van Leyden met een ander conditie sou worden vorsien, ende versochten daeromme seer demoedelyck, ampts Lalven naer d'exempelen vande patriarcheni ende outvaders, dat myn heeren voorn. souden gelieven weder wt te sien, niet alleen naer een wel ervarenen , gequalificeert ende be- quaem persoon, doende professie vande ware Christelycke religie,wel geverseertindeGriecxe ende Latynsche talen , om weder als rector in 't voorsz. schole te dienen , nemaer oock daer op neerstich te letten, dat alle d'andere meesters mochten a Vadvenant gequalificeert vvesen , etc.; verhaelden voorts, dat syluydea eenige maenden geleden , den rade voorn. gepresenteert hadden sekere remonstrantie, daerby sy ter selver tyt versochten , dat de grouwelycke superstitien , afgoderyen, abuysen ende prophanatien vanden H. name Godts, daerinne verhaelt, die sy seyden, dat in dese stadt, meer als te veel gepleecht worden, mochten worden geweert, ende soe veel mo- geljk gereformeert, ende dat syluyden tot noch toe niet en hadden cunnen spueren, dat daerop yetwes was gevolchl, ende dat sy daeromme nocbmael op bet alder serieuste versochten, om redenen soewt de scrifture als andersins, by den voorn. Caesarium geal- legeert ende verhaelt, dat de voorsz. remon- strantie doch by de handt genomen, daerop vruchtbare mochte worden geresolveert, de- selve resolutie ter executie gestelt, daerby doen- de enige protestatien , waerop haer deur den heeren burgermeester vander A geantwoort is, dat syne E., synde met eenige vande gecom- mitteerden der heeren staten in 's Gravenhage, oock aldaer verstaen badde, dat den voorsz. rector Lontius synen voorsz. dienste hadde opgeseyt, ende dat by *t selve badde gecom- municeert D. Joannem Wtenbogaert, als we- |
||||||||
|
haer requeste, jaerlyx, haer leven ' lanck,
neffens de wooninge, die sy jegenwoordich bewoont, 50 gl. etc. (Eod.) Huisinge va?iden rector terepareren. Goet-
gevonden op ?t rapport vande gecommitteer- den te doen de notelycke reparatien in de huysinge, die den rector van St. Hieronymus schoole bewoont, ten minsten costen van deser stadt. (Dec. 1). 1607.
Beroep van Wtenbogaert. Goetgevonden
te committeren, tot vervallinge van't beroep Joannis Wten Bogaert, ende syn dyenvol- gende \vt den gerechte gecommitteert Duver- den ende Both , sehepenen. (Jan. 12). AlimentatievoorBlokhoven'siveduwe. Op
de requeste, gepresenteert by deweduwevan zal. Gerrit van Blockhoven , in syn Ieven be- dienaer des Heiligen Evangelii, versoucken een jaerlicxe alimentatie vvt eenige vande Bagynen conventen goederen, tot onderhoudt van twee barer dochteren, stond geappointeert: De raet ordonneert den vier conventen in
it geannexeerde appoinclemente verhaelt, de suppleante nocbmael te verbantrycken vyf- tich gl., die bem in reckening sullen women geleden , raits hierby overbrengende recepisse ofte quitantie. (Febr. 25). Schoolmeester in 7 spinkuis* Omrae in 't
vruntelycke te versoucken aen de E. heren executeuren van wylen mr. Everhardt vande Pol, in syn leven advocaet vande heeren sta- ten 's lants van Utrecbt, dat hare Edele be- lieven te bestellen ende versorgen een goet meester in't spinhuys, die de juecht des Sonnendaechs aldaer mochte instrueren ende onderwysen in 't schryven, lesen , als andere goede manieren , syn gecommitteert Decker, schepen, Drielens, raet. (May 18). Rector van V school. Op huiden syn in
den rade erschenen Henricus Gaesarius ende Joannes Speenhovius, bedienaers des Heiligen Evangelii, mitsgaders Lucas vande Poll, ou- derling der kerke Christi, als gecommitteerden |
||||||||
|
«
|
||||||||
|
3*1
|
||||||||
|
genomen ende buyr daervoor betaelt worden,
ende voorts eenige subventie wt der armen- busse voor de pauperes, die plngen aebnoessen Voor de deureu te balen ende nu by placcate verboden is, stont geappointeert: De raet geboort wt het rapport vande voorsz.
gecommitteerden, dat de paw^e/'es getransja- teert syn in bet collegie Willebrordi, tot acbt in't getall, die sonder bedelen op baer in- necomen nyet en conden onderhouden wer- den, ende dat het pauperbuys teghenwoor- dicb ledicb staet, ende gelet op den voorderen innebouden deser requeste, beeft 't voorsz. pauperbuys aen hem genomen, omme St. Hieronyrnus scbole geannexeert te worden ende in regart van dyen als oock van den soberen staet der voorsz. pauperes, 't voorsz. collegie jaerlycx toegevoecbt hondert gulden, alse, vyfticb voor bet huys, by den eersten ca- meraer te betalen, ende de ander vyftieh wtte jaerlicxe collecte, die voor de bedelacrs ge- daen worde, ende alsoe men oock eenige plaetscn vacerende vande pauperes, jongens ten platten lande , in 't gesticbte geboren , sail acceptcrert ende innemen , vynt de raet voor goet, in regardt van dyen, den heeren staten te versoucken, biertoe mede haere caritiit te willen bewysen, ende alsulcx biertoe oock een jaerlicxe innecorncn te mortificeren. Actum den vr. July 1607. Hieronyrnus school gelicenlieert, De raet
in deliberate geleyt hebbende, alsoe den rector vande groote schoole van St. Hierony- mus syn dienste opgeseyt beeft, ofmend'aa- dere ts;imentlicke schoolmeesters sal licentiuren, of dat men deselve nocb in baren dyenste, tot Paescben toccomende sal continueren , heelt naer eenige comniunicatie, daerop gehouden, goefgevonden ende geresolveert, de voorsz. meesters mede te ontslaen ende licentieren vanden selven hun dienste, jegens Victovis toecomende, nemende wt deselve (naer voor* gaende informatie) weder aen sulcke, als men acbten sal bequaem , ende daer het voorsz. scbole wel by gedient macb syn. Tot scholarcben ende opsichters van deser
sta Issehole ende bibliotheque, staeudc op't |
||||||||
|
tende, dat liy dese stadt ende scbole wel ge-
affectioneert was, ende oock aen beta hadde versocht, naer een ander gequaliiiceert persoon luede te willen vernemen , ende dat die seer reeornmandeerden een rector van Deventer, doch en wiste met, of by syn plaetse sonde wilten verlaten, maer geprescnteert hadde, daer inne met alle neerstigheyt te sullen doen, ende dat de raet oock elcx naer eenige hequame meesters souden omboren , als op baer ge- committeerden des kerkenraets oock 't selve vvorde begeert, ende dat sy daertoe by desen worden geautoriseert. Ende aengaende de voorsz. renionstrantie seyde, dat den ofHcier airede nocb twee dienaers tot synre assistentie waren bygevoucbt, ora dies te bcler de missen ende andere exercitie der roomscber religie te moegen verstoren : oock , dat alle de mi- nisters oft matres der bagynen conventen waren in't gerechte ontboden ende baer belast op privalie van hear alimentatien, geen missen oft andere exercitien der pauselycker religie in bare conventen toe te Iaten oft gcdogen te gescbicden , met verscbeyden andere redenen meer, ende dat men deselve renionstrantie eerstdaechs in den rade soude lesen ende op alien naerder resolutien delibereren , daermede de voorsz. gecommitteerden syn vertogen ende myn beeren vanden rade boocbl. bedancken- de. (Jun. 8). Kcmonslraniie vanden kerhenraet. De raet
autoriseert myn beeren vanden gerecbte de remonstrantie, overgelevert by die vanden kerkenraet deser stadt, op huyden weder in den rade gelesen, naeder te examineren , ter presenile vanden heer vender Aa, eerste bur- germeester deser stadt, nu absent geweest synde, ende daerna den rade voorsz. van alles rapport te doen, (Jun. 15). Collegium Willebrordi, De raet consen-
teert den huysmeesleis van 't collegie Wille- brordi, op deser stadt te niogen belegen ses bondert of meer guldens. (Jun. 22). Subsidie voor het Pauper/iuis. Op de re-
queste, by Lambert Gantber, als huysmeester inder tyt domus paitperum, versouckendedat bet pauperbuysby de stadt soude willen aen- |
||||||||
|
•
|
||||||||
|
345
|
||||||||
|
choor in St. Janskerke, syn by provisie ge-
committeertWerckhoven endeStraten. (Eod.), Schermmeesler te mogen spelen. Deser stadts schermmeester is op syn versouckge- consenteert, op woensdach ende donnersdach toecomende, des naernoens, te mogen met syn discipelen spelen in't stadthuys. (Jul. 20). Gonrector gelieentieert. Geresolveert, dat men Wilhelmus Wirtsens, docerende physi- cam, logicam enz,, synen dienst opseggen ende daervan licentieren sail, jegens de vcr- vaertyt van Victoris toecomende. (/Vug. 10). Swaerdecroon tot rector aengenomen D. Johannes Wtenbogaert, bedienaer des Heil. Evangelii in 's Gravenhage , versocht synde, om te helpen adviseren op't red res vande groote schoole van St. Hieronymus alhier, lieeft, naer een ige com munica tie daerop gehouden metten heer Eck, den heer Van Sandenburch, den burgermeester Helsdingen, secretaris Ledenbercli, Duverden , Westre- nen , Both ende Straten, schepenen, metten nyeuwen aengenomen rector der voorsz. schole geconcipieert ende innegestelt, door last van de heeren voornoemt, dese naervolgende acte ende instructien, die cock by den rade, naerdat die opgelesen waren, syn belieft ende geapprobeert; De raet der stadt Utrecbt bemerckende , hoe
nodich het is, soe tot welstant der kercken Godts als der geheele stadt, dat hare oude ende voormaels seer vermaerde schoole, genoempt: St. Hieronymus schoole , niet alleen in goe- de ordre onderhouden , maer oock soo ge- reguleert ende geregeert worde, dat deselve allengskens door Godes segen, tot heur oude frequence ende welstant gebracht moege worden , heeft naer voorgaende communicatie hier over mette heren scholarchen ende an- dere gehouden, gehoort hebbende het goet rapport, hun gedaen vande persone ende bequaemheyt des E. ende welgeleerden Ber- nardi Swaerdecroon, rector tot Leyden, goet- gevonden, denselven Swaerdecroon tot een rector derselver schole te beroepen ende aen te nemen, gelyck hem de raet daertoe be - roupt ende aenneempt by desen, voor den IV.
|
tyt van 11 eerstcomende jaren, ende dat op
conditie, hier naer volgende , te we ten, dat de voorsz. Bernardus Swaerdecroon, t'eenen- maele ende all syn werck sail maecken vande voorsz schole, als rector, wel ende sorch- vuldelyck te regeren, alles wat tot derselver schole vorderinge, eere, ornamenten ende vercierselen soude mogen dyenen, naer syn vermogen te helpen beneerstigen, op de meesters, heure manieren van leereendeleven ende andere hunne devoiren ende schuldige pligten, goede acht te nemen, op de jonge juecht, de voorsz. schole frequenterende ende in toecomende tydpn comende te frequenteren, naerstelick ende sorchfuldelick letten, ten eynde deselve in de kennisse ende vrese Godts, vergeselschapt met een duechdelick , sedich ende manierlick leven, ende dan oock ken- nisse vande Latynsche ende Griecksche talen ende andere scientien ende wetenschappen, nae de capaciteyt ende begryp derselver juecht, ende de gesteltenisse van een goede, wel gestelde triviale schoole, opgetogen moe- gen worden, tot Godes eere, vorderinge syner kerken, der kynderen voordeel ende nut der ouderen vruegde ende blyscap, mits- gaders dienst ende eere deser stadt, alles volgens de instructie, desen aengaende met .kennisse ende communicatie vanden voorsz. Bernardus Swaerdecroon selver gesielt ende hyer neffens gaende, voor welcke syne re- gieringe, sorge, moyten, arbeyt ende dienst, hy Swaerdecroon, boven de hondert ende vyftich gulden eens, om syne meublen van Leyden hyer te transporteren, toegeleyt, tot ordinaris track tement jaerlicx hebben ende genieten sail, de voorsz. elf jaren geduy- rende, de somrae van thien hondert gulden , hem alle vierendeeljaers de somme van twee hondert ende vyftich guldens, innegaende den 1. Octobris toecomende, ende dit al boven de vrye woninge ende behuysinge, hem Swaerdecroon in't clooster van St. Hie- ronymus voorn. geassigncert, ende by den raet in goeden raecke ende daecke t'onderhouden ; mitsgaders alle de emolumenten ende profy- ten, die de voorgaende rectoren vande kyn- |
|||||||
|
•»•
|
||||||||
|
MG
|
|||||||
|
deren der voorsz. schole frequenterende of
derselver ouders eerlyck ende duechdelyck genoten hebben ende den voorsz. Swaerde- croon byden lieeren scholarchen, naer parti- culier ondersouck, welcke ende hoedanig deselve emolumenten syn, toegekent sullen worden, sonder dat oock het voorsz. tracte- ment van thien hondert gulden jaerlicx den voorsz. tyt van elf jaren, om eenigerhande oorsaken gediminueert of vermindert sal wor- den , ten ware de voorsz. Swaerdecroon door siekte , indispositie, of andersints (dat God verboede) totte regieringe der voorsz. scboole heel onbequaem worde, in welcken gevalle men met hem handelen sal naer discretie ende gelegenheyt der saecke. Instructie voor den E. ende Welge-
leerden Bernardo Swaerdecroon, rec- tor vande schole der stadt Utrecht, genaempt: St. Hieronymus schole, dewelcke hy in't bedienen syns ampts ende regeren der voorsz. schole sal hebben t'achtervolgen. Sail beneffens d'ordinarie ende speciale ver-
sorginge van syn eigen classe, op sich nemen de generale opsicht ende sorge vande geheele schoole, soe wel over de meesters als de diseipelen. Sail neerstelick acht nemen op het leeren,
leven, manier van doceren ende leeren, die de meesters in de schoole gebruyken, ende tot dyen einde sich dickwyls in de classen la- ten vinden, omrne deselve hare maniere van institueren aen te horen, ende indien yemant bevonden wort sich daerinne nyet wel te quy- ten, sail denselven syne faulten met alle discretie aenwysen ende ter beteringe ver- manen. Indien yemant soedanige syne vermaninge
verwierp ende geene beteringe daernae en volgde, sall'tselve den magistraet ende scho- larcben te kennen geven, om daerinne met gemeen advys geremedieert te worden. Sail sorge dragen, dat de kynderen, de
|
|||||||
|
voorsz. schoole frequenterende, neffens die
scientien, om dewelcke te leeren sy inder schoole gestelt worden, oock in de kenhisse ende vrese Godts bequaemelyck onderwesen ende voorts tot alien duechden, goede zeden ende manieren verweckt worden, daertoe hy soe deur hemselven, als door de meesters met alle bequaemheyt arbeyden sal. Op de Sonnedagen sullen de kinderen expo*
neren ende wtleggen de epistolas ende evan- gelia dominicalia, grece et latine, ofte oock yet anders, de fondamenten der Chris - telycke religie, naer gelegenheyt van yeder classe ende capaciteyt vande kinderen, ende volgens den voet, die daerop naerder metten voorsz. rector ende advys der heeren vande magi- straet ende curateuren geraempt mach worden, ende sail op den namiddach derselver feestda- gen den kynderen, ter predicatie gaende, afgeeyscht worden, ?tgeene sj des voormid- daechs in de predicatie van Godes woort gehoert mogen hebben. Want oock goetgevonden, dat den recto-
ren de voorsz. schole leeren ende doen lee- ren sail, rhetoriaam Tullii, logicam Rami ende Physteam Valerii. De straffe vande kynderen, die bun yetwes
tegen de schoolwetten verlopen, sal hem rec- tor alleen gereserveert worden, die tot dyen eynde alle dage, is't mogelyck, door de classes sail gaen, om de nota's te exigeren. Sail den rector by provisie ende voor een
tyt alleen beyde de classen, te weten, secun- dam et tertiam waarnemen, tot dat op de derde classe naerdere orde gestelt sy, wanneer die tweede met een tamelic aentall studenten voorsien syn sail, om alsdan by den rector alleen waergenomen te worden. Sail den rector alle dage vier uren leeren,
wel verstaende, dat die tyt, die hemnodich sal syn, om de nota's te exigeren ende an- dere ampten, de generale sorge der schole betreffende, te betreden (?), daer van naer syn discretie genomen sal worden. De examina ende promotien van d'eene
classe in de ander, sullen geschieden twee- mael sjaers, te weten, omtrent Paesschen |
|||||||
|
347
|
||||||||||
|
gehoorsaemheyt beloven, in tegenwoordicheyt
der discipelen van hunne respective classen, ende oock datelick presteren. Sullen geene praecepta ende autkores lee-
ren, dan die hun by den rector sullen ge- praescribeert worden. Sullen neerstelyck op hunne uren passen,
ende maeken tytelyck in hunne classen te wesen. Sullen die lessen, die hun te doen voor-
geschreven syn, neerstelyck wacrnemen ende geensins onderlaten, ten ware om eenige no- dige ende onmydelicke oorsaecken, waervan sy den rector gehouden sullen syn tytelyck te waerschouwen , opdat inder onderwysinge der kinderen voorsien worde. Sullen t'elcker lesse ende in den aenvanck
van deselve neerstelyck letten op de jegens- woordicheyl harer discipulen ende de absen- ten doen aenteykenen, om den rector over- gelevert te worden. Sullen nefFens de scientien, daer inne sy
hunne discipelen respective onderwysen, oock arbeyden om denselven by alle goede occasie de kennisse ende vrese Godts in te planten, mitsgaders tot alle duechden vermanen ende in goede seden ende manieren onderwysen, hun selven tot dien eynde neerstelyck wach- tende van den kinderen met woorden ofte wercken quaet exempel te geven. Sullen hun geene straffe , anders dan die
met woorden ende berispinge geschiet, over den kinderen nemeu, ten aensien vande de- licten, die sy tegen die schoolwetten souden komen le perpetreren , maer deselve den rector alleen laeten bevolen syn. Sullen hun niet onderstaen yemant van
hun oorlof van absentie te geven, maer dengenen, die sulcx begeren, totten rector te remitteren. Sullen hunne praecepta telckenmaele voor
het examen, maecken t'eyndigen. Sullen wtter schole nyet mogen gaen, voor-
dat de gestelde ure geslagen sy. Sullen buyten tyden geene discipulen mo-
gen aennemen , om eenige repetitien le doen. Sy sullen geene nyeuwicheden of verande-
44*
|
||||||||||
|
ende Victor-is, ende dat ten overstaen vande
scholarchen, die oock hun oordeel ende ad- vys over de promotie geven sullen, indien het hun gelegen sal syn , daer toe te vaceren, tot welcken eynde sy tytelyck by den rector geinsinueert sullen worden, ende soe het hun niet gelegen en is, te compareren, sullen ?tselve den rectori mede tytelyck venvittigen, op dat hy evenwel voortvare. Wanneer de plaetse van eenich meester in
de schole sal comen te vaceren, sullen de heeren burgemeesleren , scholarchen ende rec- tor, tot nominatie van een andcr bequamen persoon procederen, om den raet voorgestelt te worden. Indien den rector vermerkt, dat onder de
meesters eenigen twist of oneenicheyt (dat God verhoede) begonden te ontstaen, sail arbeyden , 't selve terstont met alle goede mid- delen ter neder te leggen , soe nyet, sonder vertoeven den Heeren scholarchen aendienen , om daerinne geremedieert te worden, Wat swaricheyt van importantie vorder in
de schoole soude mogen voorvallen, oft wat de rector vorder soude moegen achten totten welstant der scholen nodich, sal hy aen den heeren scholarchen refereren, sulcx tot nut ende profyt der schoole dienstelyck gevonden sail worden. De raet behoudt aen haer ?t vermeerderen
ende verminderen van clese instructie, wel- verstaende, dat sulcx nyet dan met advys der scholarchen ende des rectoris selven ge- schieden en sail. |
||||||||||
|
Instructie voor de lectores ofte mees-
ters vande schole deser stadt, ge- naempt St. Hieronymus schole, om voortaen in 't bedienen van hunne ampten by een yeder in syn classe respective ondcrhouden ende achtervolgt te worden. Sullen in't aenvangen van heuren dienst
den. rector getrouwicheyt, eerbiedinge ende |
||||||||||
|
(.-..
|
||||||||||
|
348
|
|||||||
|
ringe buyten des rectors consent inder schole
invoeren. Sullen onderlinge christelycke vrientschap,
vrede ende eenicheyt met rnalcanderen on- derhouden, ende d'een den anderen in't doceren nocli aendersints nyet aen te spreken. Soe eenige swaricheyt onder hun ontstont,
sullen deselve den rector aendienen ende met alle stillicheyt ende gesedicheyt hunne sae- cken verhandelen. De raet reserveerl aen haer d'interpretalie,
vermeerderinge ende verniinderinge van dese instructie te doen met advys vanden rector ende scholarchen. (Sept. 7). Prediken in 7 Barbara gasikuys, Omme
de galeryen in S. Barbara gastkuys te doen approprieren , ten eynde de toehoorders vande predicatien, die aldaer gedaen worden, daer- op moegen bequaemlyk verblyven, ende alsulcx de kisten encle andersints daerop staende,te doen verbrengen , worden gecommilteert Drie- lenborch , Schuts ende Rycx, raden. Ver%oeken, by de bedienaars des Woords
gedaan* Op huyden syn in den rade er- schenen Johannes Speenhovius ende Jacobus Taurinus , bedienaers des H. Evangelii binnen deserstadt, ende deden dese dry navolgende distincte versoucken: Eerstelyck, alsoe den rade voorn. hadde
doen demolieren ende ofbreken de altaren in St. Barbara ende St. Laurens gasthuys, ende dienvolgende goetgevonden in 't voorsz. gasthuis wekelyks te doen prediken , tot goet genoegen van veele vrome harten, versoe- kendo, dat sy soedane predikatie mochten doen op Vrydach of op een anderen dach in die week buiten den Sonnendach, soe hem- luyden om merkelyke redenen geallegeert, sulcx des Sonnendaecbs te doen nyet wel mogelyk en es.. Ten anderen, dat syl. nueenige jaren her-
waerts met hem vieren den dienst der kerken alhier hadden bedient ende waergenomen, ende dat heml. alsnu byden beren staten van Utrecht mede opgeleyt was d'opsigt der kerken ten platten lande, ende daeromme een van hem vieren des Sonnendaecbs, nootsakelyk aldaer |
|||||||
|
moest wesen , ende oversulcx om hareswack-
heyt, nyet wel en conden continueren in de ordinarisesondaechsche predicatien, versochtea derhalve, dat myn heren voorn. souden be- lieven te verstaen , tot het beroupen van een vyfden ordinaris dienaer. Ten derden, dat men tot gerief van een
yeder, des van noode hebbende, soude wil- Ien doen maken een catalogum vande bou- cken, in deser stads bibliotheek op 't choor in S. Jans kerke, ende deselve doen drucken , ende dat sy gerne selven de moeyten daer- van wilden aennemen, mits vande stadt daertoe hebbende het pampier, daertoe noclich. Soe heeft de raet voorsz. etc, goetgevonden
te committeren vier personen wten rade, om metten voorn. ministers te adviseren, soe op den dach om in 't voorsz. gasthuis te predi- ken , als op't beroupen van een bequaem ende gequalificeert persoon, die men a!s een ordinaris predicant sou moegen gebruiken, in conformite vande acte, daervan synde, daerinne mede gebruikende het advys vande E. Wtenbogaert c/c, ende soe veel aengaet het innestellen vande versochte catalogus, daertoe werden de bedienaers des Goddelyk. woorts by desen geauthoriseert ete. (Spt. 14). Gecasseerde schoolmeesters, De raet heeft
mr. Aert Hose van Boxtel ende Andries Jansz. van Kennewech ex gratia sonder consequen- tie op haer ernstich versouck geaccordeert, nae de expiratie haers dienst noch een half jaer gagie, ende haer voorts geconsenteert de huysinge, daer inne sy tegenwoordich woonen, te mogen gebruycken tot Paeschen I60d toe- comende. Bartholomeus Christiaensz., schoolmeestei*
in 't groot schoole van St. Hieronymus, is op syn versouck geconsenteert by provisie ende tot revocatie, te mogen gebruyken ende be^ wonen de huysinge, by mr. Symon Witfelt, nu voorsien met het rectorschap van 't Se- minario Sli Pauli, verlaten. (Sept. 28). Lontii reysgelt. Mr. Johannis Lontius,
gewesene rector van 't groote schoole van S. Hieronymus, is op syn versouck ende rapport vande gecommitteerden geaccordeert tot syn |
|||||||
|
349
|
|||||||
|
ren , gelyk die by den kerkenraet mede sal
worden gedaen, die tot dien eynde brieven van beroep ende credentie medegegeven sullen werden. (Oct. 20). De eod. Dede Helsdingen rapport van syn
wedervaren, gecommitteert met Taurino, ge- deputeert vanden kerkenraet alhier, om te reysen tot Aernhem ende aldaer te bevorde- ren de beroepinge van Jacobo Brunone, tot een ordinaris bedienaer des H. Evangelii bin- nen deser stadt, jegenwoordich aldaer in dienst synde. (Oct. 26). Remonstrantte des kerkenraets. Op huy-
den syn in den rade erschenen Henr. Caesa- rius ende Everhardus Botius, bedienaren des H. Evangelii binnen deser stadt, als gecom- mitteerden vanden kerkenraet derselve stadt, ende dienden aen, eerst, hoe dat syl. nu Sonendaechs 's morgcns gedaen hadden een predikatie in't gasthuis van Sint Barbaren, ende dat heml. sulcx des Sonendaechs langer te doen nyet mogelyk en was, soe overmits haer cleyne getale, ende dat de predicanten vande Westbroek ende Maersen, die by pro- visie des Sonnendaechs in S. Jacob kerk een sermoen hebben gedaen, 't selve met de plaet- se, daer sy staen, nyet gelykelyk naer beho- ren en conden bedienen, waer over de huys- luiden grootelicx claechden, als oock om andere nierkelyke redenen, by hem gealle- geert, versochten daeromme deselve predicate van nu voortsaen te mogen doen Vrydaechs 's morgens in elker weke; verhaelden voorts, datter onder de predicatien ende avontgebeden in de Buerkerke by de jeucht ende soldaten groote insolentie worde gepleecht, oock dat syl. tot meermalen myn heren voorn. hadden geremonstreert ende gedoleert, om in de groote prophanatie ende ontheylinge des Sabbats, dat binnen dese stadt geschiedde, in't co- pen ende vercopen van allerhande waren, ende selten van gelagen onder de predicatien, nyet anders oft geen Sonendach en ware, sonder dat sy tot noch toe hebben konnen speuren, dat daerop yetwes was gevolcht, ende oversulex alsuoch ernstich versochten, dat daerinne mochte werden voorsien; eyn- |
|||||||
|
reysgelt vyfende tseventich gulden, omme by
den eersten cameraer Anthonis de Roode be- taelt te worden. (Eod.), Lector ivae classis. Meester Corn. Knoop,
gewesene lector quartanorum in St. Hierony- mus schoole, is op syn ernstich versouck ge- accordeert noch een half jaer gaige, naer de expiratie syns dienst, mitsgaders twee ende twintich gulden ende thien stuyvers, tot een half jaer huyshuyr, omme by den eersten cameraer betaelt te worden. (Oct. 5). Beroep van den vyfdenpredikant. De raet
geboort hebbende het aengeven van Henr. Gaesarius ende Jac. Taurinus, bedienaers des H. Evangelii, als gecommitteerden vanden ker- kenraet deser stadt, versoekende, als daerop gehadt hebbende het schriftelyk advis van Jo. Wtenbogaert, dat myn heren vanden rade voorn. souden willen committeercn, om met die gecommitteerden des kerkenraets voorsz. te procederen tot denominatie ende beroepinge, naer voorgaende gebeden tot Grodtalmachtich, van een gequalificeert ende bequaem persoon, die men soude moegen gebruiken tot een vyfde ordinaris predicant alhier, in conformite van de acte, daervan synde , heeft 't selve mede hoocli noodich achtende, dyen volgende ten fyne voorsz. gecommitteert Helsdingen, Sande, WerkhovenendeSomeren,schepen. (Oct. 12). Wirtsens reysgelt. Wilhelmus Wirtsens ,
gedoceert hebbende in de groote schoole van St. Hieronymusphysieam ende logicam , is op syn versouck ex gratia tot reysgelt, om te moegen vertrecken, toegevoecht vyftich gul- den , omme by den eersten cameraer betaelt te worden. (Eod.), Jac. Bruno beroepen. De raet gehoort het
rapport van heure gecommitteerden, als dat syl. op raet der gecommitt. des kerkenraets etc. genomineert hadden, om beroepen te wor- den , tot een ordinaris predicant, den persoon van Jacobum Brunonem, jegenw. bedienaer des H. Evangelii binnen Aernhem etc., heeft de raet de nominalie ende presentatie etc. ge- approbeert ende geratificeert, ende etc, Ellert van Helsdingen etc. gecommitteert, omme totte beroepinge etc, op't spoedelyxte te procede- |
|||||||
|
350
|
|||||||||
|
kistemaker, te spreken ende te docn accom-
moderen naer het oude werk in den Dom, syn gecommitteert etc, (Jan. 4). Remonstranlie des herkenraets* Op hui-
den syn in den rade erschenen Everardns Bootius ende Jacobus Taurinus, bedienaers des H. Evangelii binnen deser stadt, als ge- committeerden des kerkenraets derselver stadt, ende deden dese drye navolgende distincte versoeken: Eerstelyk, alsoe syl. nu eenigen tydt her-
waerts met consent ende door last vanden rade voorsz., des Vrydaechs morgens gedaen heb- ben ende noch doen een predicatie in'tS.Bar- bara gasthuis, niet alleen tot goed genoegen ende stichtinghe vande gemeinte , nemaer oock van veele oude mans ende vrouwen, in?t selve Gasthuis synde, ende dat sy verstonden, dat in 't Cruysgasthuis buiten de Wittevrouwen- poort noch des Vrydaechs groote superstitie worde gepleecht, ende om de voorsz. super- stitien soe veel mogelyk te weeren ende re- formeren, versochten ende goetvonden, dat syl. de voorsz. predicatie mochten doen Vry- daechs altemaiivis vicibus in de voorsz, gast- huisen respectivelicken. Ten anderen, dat sy bevonden, dat by
veele ende verscheidene personen groote faul- ten ende misbruiken in ?t solempniseren der huvvelyken, die haer proclamatien ofte huwe- lixe geboden wel in de kerke versochten ende gedaen worden, oock eeu cedulcken daervan quamen halen , en die haer voorts lieten trou- wen by een pape ten platten lande, ende dat sy overbodich waren haere registers den heere ofBciere deser stadt te openen, omme jegens soedane symachie te justificercn, sulcx syn E. te rade vynden sal, versoekende dat daertegens, ?t sy by ampliatie oft vernieuwinge van placcaten mocbte worden voorsien, ende dat sy sulcx den gecommitteerden vande E. heren staten 's lants van Utrecht oock sullen remonstreren. Ten derden ende ten laesten, dat by pu-
blicatie mochte verboden worden, op sekere poene, die wolle laken copers ende fekenbe- bereyders des Sonnendaechs by somraertyt |
|||||||||
|
telyk, dat sy bevonden, in ?t maken vanden
oatalogus der boeken, staende in deser stads librarie, verscheyden onnodige boucken van een editie» die men vvel soude moegen ver- copen , ende de penningen , daervan comen- de , weder employeeren tot copinge van andere nodige boecken. Soe heeft de raet geconsenteert, dat de
voorsz. predicatie van nu voortsaen des Vry- daechs in voorsz. gasthuis werde gedaen; doch in't vercopen vande onnodige boeken met advys ende kennisse vande scholarchen, mits dat het nyet syn boucken, by Bucbel of Pollio gelegateert; ende aengaende de in- solentie, die gepleecht soude worden in de Buerkerk ende bet vercopen van waren des Sonnendaechs onder de predicatie, sal de raet voorsz. daerjegens met alle beboorlyke middelen voorsien , ende is dienvolgende den soobator of doodgraver vande voorsz. keike in den rade ontboden , ende hem op poene van cassatie belast, de voorsz. insolentie soe veel mogelyk te weren, alle 't welke den re- monstranten door den beer burgermeester vander Aa is aengeseyt. (Nov. 16), Collegium Willebrordi. Op versouck van
de huysmeesters des collegie IFillebrordi, wort den eersten cameraer Anthonis de Roode geautoriseert, op losrenten te nemen twaelf hondert guldens hooftsoms , jegens den pen- ning sesthien , innegaende prima Decembris nu aenstaende. (Nov. 30). Twee siudenten te Lei/den te onderhou-
den* De raet der stadt Utrecht ordonneert Aelbert van Keneren ende Gerrit de Riddcr , in de secretarye derselver stadt te leveren be- hoerlick bescheyt ende bewys van twee jon- gelingen, die sy gehouden syn in de Univer- siteit tot Leyden in studiis te houden, ach- tervolgende de sententie vanden Hove van Utrecht, in dato den lesten Februarii 1595. Actum den Tin. Dec. 1607. (Dec. 6). 1608.
Gestoelten der predikanien en lexers* No-
pende bet patroon van het gestoelte voor de predicanten ende leser, met Lamb. Olofsz., |
|||||||||
|
361
|
|||||||
|
egeene laekenen aen de raempten etc. te bren-
gen etc. , daerdoor veele knechten ende booden verhindert worden te komen tot het gehoor des God del. woorts. Soe heeft de raet etc. geresolveert, dat de
voorsz. predicatien van nu voortsaen geschieden des Vrydaechs alternatis vicibus in de voorsz, gasthuysen, ende dyenvolgende belast den subst. schout, den voet van het altaer in het Cruysgasthuys, soe verre het daer noch staet, te doen amoveren ende ofbrekeh, ende al- daer te doen setten een predikstoel. Oock dat men van stadswegen rnede aen de heren staten van Utrecht sal versoeken, dat soe wel ten platten lande als binnen deser stadt, de voorsz. abuysen in ?t solempniseren der hu- welyken, moegen worden by een goet expe- dient , gereformeert, ende is voorts den officier geautoriseert, de registers vande voorn. R.e- monstranten te visiteren ende te ondersoucken 5 mitsgaders te doen publicatie, daerby de la- kenscoopers etc. geinterdiceert 'sy poenaliter etc., egeen lakens, ten fyne voorsz., aen de raempten te brengen etc, (Maart 7). Woning vanden rector. Belieft in't mae-
cken van een regenbak ende een washuys, oock een secreet te verlaten in de woninge vanden rector in St. Hieronymus, doch is den cameraer bevolen een bestek van dit werk te doen maeken, om openbaerlick aen te beste- den. (April 18). Meester tertiae classis. Omme te vernemen
ende wt te sien naer een bequaem persoon , die men sou mogen gebruycken Victoris toe- comende tot een meester in tertia classe, van de groote schoole van St. Hieronymus, mits- gaders te handelen met Verhaer, omme de juecht in de voorsz. schoole twee uren des daechs te leeren schryven, ende van allcs rap- port te doen, worden gecommitteert beyde de scholarchen. May 20). Schrvfmeester in S. Hieron. school. De
raet, gehoort het rapport vande scholarchen, als dat sy op 't behagen des raets aengenomen hadden voor den tyt van een half jaer, E. Verhaer, omme de yeucht in't groote schoole van St. Hieronymus ?s daechs twee uren te |
leeren schryven, voor de somme van tsestich
gulden, heeft daerinne belieft ende de voorsz. aenneminge geapprobeert. (May 30). Lector septanorum. Mr. Andries Jansz.
Kennewech, gewesene lector septanorum in't groote schoole van St. Hieronymus, is op syn versouck by den raide ex gratia 9 sondev con- sequentie, noch toegevoucht een half jaersgaige, gelyck hy als schoolmeester te genieten plach, 'twelck verschynen sail Victoris 1608 toeco- mende, omme by den eersten cameraer Antho. de Roode betaelt te worden, die 'tselve in wtgeven sail worden geleden. (Eod). Siekbesoekers gagie. De raet regard t ne-
mende op de inhouden vande X'equeste van Ger. Thielmansz., siekbesoeker, oock vertrou- wende, dat den suppl. hem ten dienste vande gemeente met alle vliticheyt voorts sal laten gebruiken, accordeert hem in plaetse van 300, van nu voortsaen 350 gl. jaerlicx etc, (Jul. 11). Lector quartanorum. Mr. Corn. Cnoop,
gewesene lect. quartanorum in't groote schoole van S. Hieronymus, is op syn ernstich schrif- telyk versoek nochmaels voor de laetste reyse ex gratia, toegevoecht een half jaer gagie, als hy in de voorsz. qualite te genieten plach, mitsgaders noch 22 gl. 10 St., tot een half jaer huishuur. (Aug. 1). Meester v. S. Hieronymus school. Meester
Aert Hose, gewesene schoolmeester van'tgroote schoole van S. Hieronymus, is op syn ernstich schriftelyk versouck voor de laetste reyse toe- gevoucht een half jaer gaiges, dat Victoris lestleden verschenen was, omme by den eer- sten cameraer betaelt te worden. (Nov. 14). Schryfmr. in S. Hiero. schoole. Meester
Evert Verhaer is noch op syn schriftelyk ver- souck gecontinueert in synen dienst, omme de joncheyt in 't groote schoole van S. Hiero- nymus, des middaechs ende avonts te leeren schryven den tyt van 6 maenden, innegaende den 9 Dec. toecomende, op de oude gaige van sestich gulden. (Dec. 5). 1609.
Beroepinge van een predicant etc. Ston-
den binnen de heeren Jo. Speenhovius, Ja. |
||||||
|
3f>>
|
|||||||
|
als sy emmers ter kerke wil gaen f
dat sy haer dan still ende sedich draghe, ofte dat men haer anders daer binnen houde. Welcke resolutie de voorn. gecommitteerden,
weder binnen doen comen synde, aengeseyt es, die 't selve met dancksegginge aengenomen ende voorts d'overicheyt een geluksalighe re- geringe gewenscbt, ende daer yooren te bid- den bun verclaert hebben. Ende alsoe de ministers deser kerke ver-
scheiden male extraordinaris syn gebruickt, ende sunderlinge seer langen tyt in 't herstei- len vande boucken in St. Jans ende een ca- talogue daervan te maken , daertoe oock de minister vande Fransche kerke geemployeert es, soe beeft de raet de heren burgemeesters inder tyt geautoriseert, denselven ministers t'haerder E. discretie, daervoor te recom- penseren, De raet etc, accordeert de weduwe van zal.
Ja. Brunno etc, eerst een balf jaer gagie, naer het afsterven van haren man, ende voorts jaerlicx een alimentatie van 250 gl. uts., or* donneerende etc (Febr. 8). Aengaende der diaconen-bedeylinge* De
raet geboort het aengeven van Jo. Speenho- vius, Ev. Boetius ende Ja. Taurinus, bedie- naren des H. Evang., dat Lamb. Wernartsz. Velthuysen, boekbouder der Gereformeerde kerke inder tyt, alhyer op Donredach lest- leden geweygert hadde te fourneren den diaconen d'ordinaris bourse, gelyck tot hier* toe altyt is gescbiet, vermits (soe hy verclaert) dat de dagelyxe aelmoesen ende ordinaris in- necomen nyet bastant noch genouchsaem syn, om d'armen binnen deser stadt daermede te connen onderhouden, ende dat hy ook, bo- ven de generale collecte, onlancx gedaen, noch merkelyke penningen verscboten soude hebben, ende dat de diaconen voorsz. daer- omaie claecbden, d'armen elcx in syn quar- tier nyet langer en conden onderhouden, genootsaakt souden syn haer cedulen neder te leggen, soe sy bevonden dat d'armoede noch dagelyx vermeerderde, versoukende derhalven ende omme andere merkelyke redenen, by |
|||||||
|
Taurinus, ministers, mr. Hugo Ruysch ende
Job. vanDort, ouderlingen, als by den ker- kenraet gecommkteert, versoekende om rede- nen, by hun verhaelt; 'tgunt naervolcht: Dat de raet conform het accoort, soude
believen te committeren vier, omme met yier wten kerkenraet te moegen procederen tot haringe yan een ander diender des Woorts , in plaetse vanden overl. godtsaligen Jacobus Bruno. In m. Hierloe gecommitt. Helsdingen, etc.
Leverde nog over req. van Emmighen Lau- retisdr., wed. vanden voorsz. Bruno zal., ten- derende omme te bebben den jaerlicxen on- derboudt tot beur ende beurder kynderen ondex*hout, helwelcke sy ten boochsten re- commandeerden, te meer, om oorsake te geven aen and ere ministers, alsnocb te beroe- pen , bun bete? tot het comen alhicr te la- ten bewegen. In m. De raet accordeert dese wed. eens
een balf jaer gagie, naer bet af-
sterven baers zal. mans, ende daer
benefFens 250 gl. 's jaers, soe lange
sy leeft in desen heuren weeuwli-
ken staet, ende boudende voorts
voor eene generate resolutie, dat in
deser vougen ook sullen worden ge-
tracteert alle weduwen , dyers mans
als bedienaers des II. Ev. albier
komen te overlyden.
Dat men oock de predikstoel in de Buer-
kerk soude willen versetteu ende brengen voor
bet choor.
In m. Omme te besien, of dit gescbieden
kan, ende soe't te doen, wort last
gegeven Jac. Splinter ende Dirk
de Goyer, kerkmeesters.
Dat oock d'oude vrouwe, dagelicx comende
in de predikatien, ende de bedienaers (sun-
derlinge den jongen) door baer rallen ende
factien in heuren dienst turberen mocbten, van
daer geweert ende by de moeder op den deel
in ?t dolhuys, oft elders besorcbt worde.
In m, De buysmr. Battus is belast de-
selve yrouw in ?t Dolhuys te bestel-
len, ende haer soe te berichten,
|
|||||||
|
353
|
|||||||
|
600 gl. tot syn jaerlicxe gagie, innegaende
24 Mart 1609, etc. (Eod.). Beroepinge van een predicant* De raet
gehoort het aengeven van Henr. Caesarius ende Job. Speenhovius, bedienaren des Heil. Evangelii, mitsgaders Jo.Gerritsz. vanderLith, ouderling , als gecommitteerden vanden ker- kenraet, versoekende, eenige wten rade ge- committeert te worden, omme etc. te proce- deren tot nominatie van een bequaem per- soon etc., tot een ordinaris bedienaer etc., heeft gecommitteert etc. Helsdingen ende So- meren, schepenen, Ploos ende vande Poll, raden. (May l). Concept vd. catechisatie derjoncheit. Rap-
porteerden de E. here burgermeester Rysen* burch, dat de heren staten hadden doen innestellen ende ontworpen seker concept, waernaer men voortsaen de joncheyt soude moegen instrueren in de fundamenten vande Christelyke religie, ende dat hetselve den bedienaers des H. Evangelii deser stadt, ora te visiteren ende examineren , was gecommuni- ceert ende ter handen gestelt, dat sulex oock de gecommitteerden lot het aenstaende syno- dum, alvorens te drucken , mede sullen ne- men, omme aldaer mede gevisiteert ende geexamineert te worden. (Eod.), Beroepinge Caroti Ryckevaert. De raet
gehoort het rapport van hare gecommitteer- den , als dat sy mette gecommitteerden des kerkenraets etc. genomineert hadden etc. den Eerw. Carolum Ryckewaert, jegenwoordich predicant in 't lant vanden Briel, van wiens leven, !eere, nodige gaven ende stichtelike conversatie sy volcomenliken onderricht wa-* ren, ende dat syl. oversulex den rade, den voorn. Car. Ryckewaert ten fyne voorsz. voor- stelden ende presenteerden, heeft naer voor- gaendecommunicatieete., de voorn. nominatie qnde presentatie geapprobeert etc. (May 2). Deeod. Rapporteerden deschepen Helsdin-
gen syn wedervaren van het beroep van Car. Ryckewaert in't landt vanden Briel, ende dat die by de kerke ende gerecht van Oostvoorn , naer eenige weigeringe syne dimissie becomen heeft, ende daer naer oock vande classe Yap |
|||||||
|
liciul. geallegeert, dat myn heren vanden rade
Toorn. daerinne souden believen te vooisien ende sulke ordre te stellen, soe op 't wtdey- len vande voorsz. aruien, als fourneren vanden boeckhouders bourse, dat deselven armen, (d'overheyt van Godt almacbtich soe hooche- lyck gerecommandecrt) naer beboren mocbte worden onderbouden, omme alien onlust t ©pspraeck ende confusie te voorcomen, heeft etc. geresolveert, enige wten rade te commit- teren, omme de cedule vande voorsz. diaco- nen te viskeren, derselver clachtie ende gra- vamina te verhoren , oock methaer t'adviseren ende een voet te beramen, hoe ende op wat wjse men voortsaen mette voorsz, dagelicxe aelmissen ende ordinaris innecomen d'armen binnen deser sladt naer beboren sou connen onderbouden, ende van alles rapport te doen op de wedercompste vanrfen heer burger- nieester Rysenburch , ende dat middelertyt de voorsz. bouckhouder sal furneren de voorsz. ordinaris boursen, ende syn dyenvolgende ten fyne voorsz. gecommitteert de Roode etc. Dwelcke de voorsz. ministers weder binnen gecomen synde, is aengeseyt, die daervan myn heren voorsz. ten hoocbsten bedanckt heb- ben. (Maart20). Coster vanden Dom. De raet gehoort het
rapport van de gecommitteerden, accordeert Aert Andriesz., coster vande Domkerke, op syn versoek, by provisie tot vervallinge van syn huyshuur, jaerlicx 25 gl. etc. (Apr. 10). Lyfpensie voor des siekentroosters we-
duwe. De raet regart nemende op den in- bouden der requeste van Nellicben van Leeu- wen, weduwe van Corn, van Leeuwen, in syn leven siekebesoeker, augmenteert bare lyf- pensie by provisie van 50 op 75 gulden etc. (Apr. 24). Augmentaiie vd. Walschen predikants ga~
gie. De raet regard t nemende op den in- houden vande requeste, gepresenteert by Charles deNielles, bedienaer des Goddelyken wooris in de Fransche gemeente, oock be- richt synde vande goede diensten ende stich- tinge, die den sup pi. in synen dicnste es doende , accordeert hem in plaetse van 500, IV.
|
|||||||
|
354
|
|||||||||
|
Schryfrneesters emolument'. Meester Evert
Verhaer aengenomen , om de juecht in 't groote schoole van St. Hieronymus te leeren schry- ven, is by den rade op 't rapport Yan heure gecommitteerden by provisie geconsenteert te moegen eyscben ende ontfangen van yeder jongen, die hy sail leeren schryven, bovea de jaerlicxscbe gaige, hem van stadtswegen toegevoecht, een stuver ter maent, sonder meer* (July 25). Ordre op't aenteekenen vande soldaten-
geboden. Alsoe tot kennisse vanden rade der stadt is gecomen , dat verscheiden malen, soe voor de predicanten als gecommitteerden des ketkenraets deser stadt tot d'opteyckeninge vande buwelicken, clachten gecomen syn van burgers ende innewbonders alhier, dat hart* dochters, nicbten ofte bekenden, met Engel- sche soldaten, ondW de compagnien vanden heer collonel Gecyl, in onechlehuyshoudende, nyet en conden commen te trouwen , doordien den lieutenant derselver compagnie soodanc soldaten weygert attestatie, van dat sy vry wa- ren, boewel by andere sulcx wel hadde verleent, waerwt ende van andere diergelyke groote con- fusie ende swaricheyt soude moegen ontstaen, ende dat daeromme hierop eenighe orde, soe veel mogeliken dient gestelt, soeis't, dat de raet voorn. goedgevonden ende geordonneert heeft, dat, wanneer eenige Engelsche soldaten deses gaernisoens sullen commen versoecken, om totten echten staet toegelaten te worden , de« selve soldaten eerst door eenige andere sol- daten van goeden name ende we] bekent synde oft oock burgers, wetenschap daeraff bebben- de, voor de gecommitteerden des kerkenraets voorsz. sullen moeten doenblycken, hoelange syluden in de compagnie gelegen hebben ende off sy vry syn, ende dat sulcx gedaen synde, tot meerdere versekertheyt van dyen9 de ge- boden nyet alleen in de Duytsche kerken, maer pock in St. Peters kerke (alwaer d'En- gelsche des Sonnendaechs alie vergaderen om den Godsdienst, by den collonel ingevoert, te oefenen, die dan segt kennisse van hun medegesellen hebben) gedaen sullen moeten worden , ende iudien geene verhyndering daer- |
|||||||||
|
het land vanden Brie], binnen de stadt be-
schreven , dat dit ook in den Hage, den beren , daer synde, hadde gernpporteert, ende ook neffens deselve beren begroet Jo. Wtenbogaert, versouckende dat syn Ed. sieh oock wil dis- poneren , om syne dimissie te solliciteren , ende' dat by sulcx belooft hadde. (May 18). Aengaende de bedeylinye der armen. Op
liuyden syn in den rade erschenen llenricus Caesarius ende Ja. Taurinus, bedienaers des H. Evangelii, mitsgaders Jo. Schuts ende Corn. Quint, diaconen vande Gereformeerde kerke, als gecommitteerden vanden kerkenraet der- selver kerke, ende versoehten eerstelyk, om rnerkelyke redenen, by heml. verhaelt, dat tot onderboudt vande armen , in dese aen- staende weke , wesende kermisweke, mochte geaccordeert ende gedaen worden binnen deser stadt ende vrybeyt vandien, een gene- rale collecte ten behoeve vanden armen, die by de voorsz. diaconen onderbouden worden. Ten anderen, alsoe mede by de voorn.
kerke onderhouden worden een merckelycke getal, soe van oude mans als vrouwspersonen, dat daerop ordre mogte gestelt worden, om die in eeni'ge gasthuysen te bestellen. Ten derde, datter verscbeyden ongeregelde
manspersonen syn levende van aehnissen, deselve scandalike misbruiken ende evenwel haer vrouwen ende kynderen blyven tot laste vande kerke, versoekende, dat die gestraft mocbten worden anderen ten cxempel. Soe heeft de raet eto%9 aenscou ncmende
dat verscbeyden personen, by den oorlocb geleeft bebbende, als nu door den besloten treve niet en cunnen verdienen, ende alsulcx vande aelmissen onderbouden moelen worden, voor dese reyse sonder consequentie gecon- senteert, de voorsz. collecte gedaen te worden op Manendach toecomende, ende aengaende de vordere versoeken , dat de gecommitteerden alvorens sullen overleveren de namen ende ouderdora vande voorsz. oude personen, als ook vande genen, die de aelmissen misbruy- cken, om daerop snlke ordre gestelt te wor- den , als men bevynden zal te beboren, etc. (Julj 17). |
|||||||||
|
355
|
|||||||
|
committeerden als den voorsz. Wtenbogaert
op de voorsz. antwoort des kerkenraets nu den staten van Hollant ter hand gestelt, wt dewelke blyckt de groote instantie, neersti- cheyt ende yver, die syl. tot de versochte dimissie gedaen ende aengewent hebben, ende eindelyck de acte, de voorsz. gecommilteerden tot haer afgescheyt by den voorsz. staten van Hollant endeWest-Vrieslant medegegeven,heeft etc. haer daermede (hoewel ongeerne) voor dese reyse inoeten contenteren, doch metsul- ker intentie, om dese sake ter eerster gele- genheydt weder te ui'geren ende by de handt le nemen, ende te vervolgen ter volcomene dimissie toe , ende de heere Wtenbogaert hier synde, is voorts goedgevonden, syn Eerw voor syne diensten, gave ende goede affectie, in desen bethoont, van raetswegen te bedancken, met versoeck, daerinne te willen continueren, daertoe gecommittecrt Drielenborch endellels- dingen , schepenen. (Sept. 29). Danck-Sermoen op't bestandt. Henricus
Caesarius, bedienaer des H. Evangelii binnen deser stadt, is by den rade toegevoecht voor seker boekgen , by hem geedeert, geintituleert: Danck-Sermoen over het tegenwoordich ge- maeote bestant van iwaelf jaren, ende den rade deser stadt gepraesenteert, de somme van vyftich gulden, omme by den ontvanger vande staten imposten betaelt te worden. (Oct. 23). Gagie vanden Walsohe predikant geaug -
menteert. De heren burgemeesters , gehoort het rapport vanden secretaris Leerdam, die sy belast hadden te spreken met Charles de Nielles, Fransch predicant, als dat hy te vre- den was , die van Amsterdam daer hy ver- socht was, af te slaen, hebben hem door denselven secretaris doen aenseggen, dat hy in plaets van 600, acht hondert gulden 'sjaers soude hebben, hem recommanderende, dat de armen hours dan mocht worden ontlast van 't gene syne gemeente alle drye weken, wt de diaconye lichten, daerop hy geseyt heeft syn beste te sullen doen, dan dat de staet sulex yoor als noch nyet en conde lyden, (Nov. 6). 45*
|
|||||||
|
tusschen gecomen es, sal men op't bescheyt
vanden voorleser aldaer denselven voorts in den echten staet nioghen bevestighen. Aldus gedaen by den rade voorsz., in heure
vergaderinge, den 14 August!, 1609. Mr* Adr. Mathysz** led. septanorum. Op
de requeste, gepresenteert by mr. Adriaeu Mathysz., mr. in 't Fraterhuys , lector septa- norum in 't groote schoole van St. Hieronymus, versouckende augmentatie van syn jaerlicxe gaige, stond geapp.: De raet, op recommendatie van eenige der
broederschappen van't collegie WiUebrordi, ende vast vertrouwende f dat den suppliant niet alleen in 't selfde collegie, maer evenvvel oock in de schoole in goede officie sail con- tinueren , augmenteert syn jegenwoordige gaige van 250 gulden op 350 gulden , innegaende Remigii toecomende , ende mits voor de eerste reyse overbrengen quitantie nevens copie van desen , ende daer naer quitantie alleen, soe sal sulex den......in elcker tyt worden
gepasseert. Actum, etc. (Sept. 4).
Kennewech, led. van S.Htero. school, Mr.
Andries Kennewech, gewesene schooluieester in *t grote schoole van St. Hieronymus , is by den rade nogmaels ex gratia ende dat voor de laetste reyse toegevoecht, een half jaer gaiges, als hy in de voorsz. qualite te genie- ten pinch, verschynende Victoris 1609, omrae by den eersten cameraer Deuverden betaelt te worden. (Sept. 25). Jo. Wtenbogaert uit den Hage hier be*
roepen, sed frustra. De raet op huidenge- laden etc., gehoort het rapport van heure gecomniitteerden , geweest synde etc. in 's Gra- venhage, omme te vorderen ende vervolgen de gedane beroepinge des Eerw. D. Joannes Wtenbogaert, bedienaer des H. Evangelii al- daer, ende alsulks te solliciteren syn finale dimissie, oock horen lesen hebbende de schriftelyke antwoort by die vanden kerken* raet in den Hage voorsz. overgelevert aen de staten van Hollant, op *t versouck ende mon- delinge propositie, gedaen by den voorsz. ge- corumitteerden,mitsgaders de contra-berichten ende remonstrantien, soe by denselven ge- |
|||||||
|
356
|
|||||||
|
Gaige vanden WahcKen voorleser. Dionys
Laurynsz., voorleser in de Walsche gemeente, is by den rade op syn versoek, schriftelyck overgegeven , ende rapport vande seholarchen, voor syne dienst by provisie jaerlycx toege- voucht 20 gl. etc, (lNov. 13). Nopende de bcdeylinge der armen* Gele-
sen 't advys vande dienaers ende diaconen der kerke op 't redres vande abuysen ende 't ver- loop in de bedeylingen der armen , ende is etc, geresolveert, alvorens nadere resolutie te ne- men , eerst te verslaen, off haer E. intentie is, dat men op de cedule der bedelaerssonde overnemen de jegenwoordige Iasten dervrou- wen ende kynderen , dyers mans dronckaerts ende ledichgangers syn, ende voorts, die on- lancx van buiten innegecomen syn ende by de diaconie afgewesen souden worden, dan oft sy menen vande toecomende, ende in ge- valle gemeynt wort vande toecomende, dat men dan sulke personen by namen ende toe- namcn , oock de woonplaelsen derselver , den diaconen soude doen overleveren , mitsgaders de redenen daei'by, waeromme sy sulke afwy- sen souden , omme jegens socdane versien te worden. Oock geordonneert op te soueken het project op de armen, innegestelt by den sebepen Roode, eertyts boekhouder, omme op Maendach toecomende geviseert te wor- den. {Eod.), Huyr van den huyse voor Jo. JVlenbogaert
gehuyrt, Alsoe de regierders etc. verdragen syn met de E. beeren Robbert ende Henrick van Ilontborst, gebroeders, scholaster ende canonick te Oudemunster, nopende de sess jaren liure baerder huisingen op't Domskerk- hoff, voor den Eerw. Johannes Wtenbogaert, bedienaer des H. Evangelii, gebuert, die voor als noch tot geen dimissie in 9s Gravenbage can geraecken , als dat de Voorst. Hontbor- sten de voorsz. beren buysinge weder aen baer sullen nemen, mits dat de stadt sal betalen bet jaer buere, verscbenen Vict, lestl. ende nocb bet lopende half jaer, dat Paeschen toecomende verschynen sal], jegens 300 gl. *sjaers, makende ts. 450 gl. etc, (Dec. 4). |
1610.
Remonstrantie des kerhenraets, Syn in
den rade erscbenen Henr, Caesarius ende Ev. Bootius, bedienaer des H. Evangelii, mitsg. mr. Hugo Ruysch ende B. Wteneng, ouder- lingen vande Geref. kerke, daertoe specialyk gecommitteert, ende leverden over (nae gedane mondelinge propositie by den voorn. Caesario in 't Iange, soe wt Godes H. woordt als an- dersins), sekere remonstrantie , continerende, dat binnen deser stadt verscheyden supersli- tien ende afgoderyen souden worden gepieecbt, in ?t exerceren vande paepsche Roomschere- ligie, nyet alleen in de cloosters ende con- venten, nemaer oock in verscheyden huyseu, oock de schandalike profanatie ende ontheili- ginge vanden Sabbathdach, met het al te veel frequenteren vande herbergen ende dansscho- len, mitsgaders het drogeu vande lakenen by de lakencoopers aen de raempten ende dier- gelyke. breder naer inhouden der remonstran- tie voorsz., versoekende seer demoedelyk, dat dese abuysen mocbten worden geweert, etc* Soe heeft de raet e/c, den gerechte geau- toriseert etc9 omme dienvolgende een advys ende concept inne te stellen, soe naer desea bycomende, als doenlyk wesen sal, elc (lVIey2i), Aengacnde de bcdeylinge der armen, De raet gehoort het rapport vande gecommitteer- den, gevaceert hebbende over het horen, examineren ende sluiten der rekeninge van Jac.Woutersz.Lieftingb , als boukhouder vande Geref. kerke, als dat by by het slodt van syne gedane rekeninge te cort compt, heeft den secretaris belast, alvorens ordonnantie daervan te geven, te besien op't register ofte blafFert vander stadt los- ende lyfrenten, wat rente men alsnoch sou moegen aflossen, de kerke competerende, om daermede het sloth voorsz. te voldoen, ende heeft de raet geau- toriseert den heer burgermeester, om voor hem. te ontbieden eenige vande predicanten, met den diaconen, ende met deselve t'adviseren op een bequaem expedient, dat men met de dagelicxe aelmissen soude voortsaen mogen toe- comen. (Juny 11). |
||||||
|
357
|
|||||||
|
Van de schoolmeesters der parochtescho-
len. De raet ordonneert den schoolmeesters vande respective parochiescholen in alles, dat bun by de bedienaers des H. Evangelii ende den kerkenraetalhyer, heuren dienst betreffen- de, sal worden bevolen , te obedieren ende te gehoorsamen , op privatie van heuren dienst, (Jul. 9). Lector septanorum. Meester Andries Ken-
newech, gewesene lector septanorum in 't voorsz. scboole , is mede op syn versouck als boven toegeleyt een half jaer gaiges , dat Pae- schen loecomende 1609 verschynen sail, omme mede by den voorsz. cameraer betaelt te wor- den. (Aug. 1). Instruclie voor de voorlesers, costers
etc. Belieft by den rade in de Instructie, ge- concipieert by de ministers op de voorlesers, costers ende doodenbegravers , luydende als Tolcht: Instructie voor de voorlesers, kosters
ende doodgravers vanden Domende vier andere Parochiekerken binncn Utrecht, waernaer sy haer van nu voortaen sullen hebben te regule- ren , ten tyden als in haer resp. kerkcn den Godsdienst gepleecht wordt. In den eersten , sullen sy gehouden syn
sorge te dragen , dat haer clocke op de Son- daghen, ter ure vande predicate, met des Domsklocke (soe veel bet doenlyck es) accor- deren , om dat het volck wt andere plaetsen vander sladt, aldaer ter kerken komende, ende n)et als des Domsclocke hoorcnde, van de reclite ure der predicatie nyet en misse. Wyders sullen sy des Sondaechs voor, ende
in de weke korts nae bet tweede luvden, in hare resp. kerken compareren, ende nae *t ghetal der toehoordercn den dienst met sin- ghen datelyck aenvangen , ende dat Psalmboeck van voren aen totten eynde toe, ordinacrlyck vervolgende, wt singen. Item, een pause of twee, uaer gelegenheyt
ecsongen hebbende, sullen sy eenighc capit- |
|||||||
|
telen, wt den Ouden ofte Nywen Testnmente
den volcke voorlesen, ende dat alsoe, dat sy die geheele boecken der Heiligher Schrifture vervolgens, aen malcanderen lesen, nae de ordre, die hun by de herders ende ouder^ lingen der kerken gewesen sal worden. Item, op feest- ende vastdagen sullen sy
den predicant, die in hare kerke leeren sal, eerst aenspreken , om met hem te beramen, wat psalmen ende wat capittelen, voor ende nae de predicatie gelesen ende gesongen sul- len worden. Alle dingen, die totten dienst der predi-
catie gehoren , als bybel, santlooper, briefgens van trouwen ende voorbiddingen, die sullen sy ter bequamer tyt gereet maken ende ter behoorlyker plaetse stellen. Alsoe sullen sy oock alle 't geene tot de be-
dieninge der H. Sacramenten van noode is, goets tyts gereet maken ende op syn plaetse slellen , de vaten ende instrumenten , daer toe noodich , reyn ende suy ver houden , ten eynde alle dingen in Godts kerke met behoorlyke stichtinge mogen geschieden. Noch sullen sy gehouden syn die cedullen
vande getrouwde personen wel te bewaren, ende alle maent aen de Doms kerkenkamer over te brengen , met rugge-teekeningen, by wien dat sy getrouwt syn. Item, de kynderen sullen sy gehouden syn
in de schoole de psalmen mede te leeren sin- gen, hun te conformeren nae d'ordonnantie, by de kerkmeesteren gemaeckt. Sy sullen oock gehouden syn den hardereu
ofte bedienaren des Heyligen Evangelii te obe- dieren in al 't geene dat sy haer belasten sul- len, haren dienst aengaende, *t sy op de ge- woonlyke predikdagen ofte daer buyten,ende voorts sorghe draghen, dat nyet alleen in de kerke, maer oock buyten op de kerkhoveu onder den godsdienst stilte sy. Voorts dat dearmenpotten nyet onder, maer
voor *t serrnoen toebereydet ende opgesttet worden, ende in gelycken dat de orgeldeuren. voor of nae 't serrnoen geopent worden. Item, wanneer sy onder den godsdienst
door't volck gaen, 't sy om kecrsen te ont- |
|||||||
|
358
|
|||||||||
|
sleeken, wyn aen de tafel le brengen etc.,
alsdan sullen sy met behoorlyke reverentie, te weten met ontblooten koofde eer gehouden syn te bewysen. Voorts en sullen sy geen grafsteden onder
de predicatie openen ofte open staen laten, ten ware de begravenisse soe cort opte pre- dicatie volchde, dat sy ?t nyet anders doenen conden. Item , op feest- ende vastdagen , oock wan-
neer het Heilich Avontmael gehouden wort, tusschen beide de predicatien geen dooden laten begraven, daermede den dienst beletsel gedaen worde. Oock en sullen sy op feest- ende vastdagen
geen dooden in de kerken , daer den dienst pleecbt te gescbieden , overluiden, om dat den godsdienst alsdan gecontinueert wordt. Item, dat sy, nae dat den gotlsdienst met
singen ofte met lesen begonst is, heletten, op behoorlyke wyse. achtervolgende d'ordon- rtantie, by de heren vande magistraet daer- van gemaeckt, dat nymants in der kerke ga wandelen ofte oock daer door gae. Eyntelyck, dat sy de gestoelten vande mans,
nae de gelegenheyt van tyden ende toehoor- ders, versetten. Aldus goedgevonden ende belieft by den
rade der stadt Utrecht, den x. Sept. 1610. Jo. Wtenbocfnert by leeninge hier ver- socht. Rapporteerden de here schepen Volck. Both , als op Woensd. den 3 Oct. by myn heren vanden gerechte op *t ernstich versocck vande gecommitteerden vanden kerkenraetge- committeert geweest synde, vermits om mer- kelyke redenen , doenmaels hy de voorn. ge- committeerden verhaelt, de sake egeen wtstel, om den rade daerop te doen laden, en konde lyden , omme in 9s Gravenhage by leeninge voor sekeren tyt te versoeken den persoon van Johannes Wtenbogaert, bedienaer des Heiligen Evangelii, omme de kerke ende gemeente met syn gaven te dienen , als dat die kerkenraet van 's Gravenhaghe voorn. geaccordeert ende geconsenteert hadden , dat de voorn. Wtenbo* gaert alhier ten fine voorsz. sal mogen komen ende blyven den tyt van ses weken , vermo- |
|||||||||
|
gens d'acte , syne E. by den voorsz. kerken-
raet mede gegeven ende in den rade neffens de missive vanden voorn. Wtenbogaert gele- sen, doch dat syn compste om gewichtige oorsaken noch acht ofte tien daghen sal moe- ten aenstaen. (Oct. 15). Fan de kerkenordeninge deser provin-
cie, De raet hooren lesen hebbende seker concept, by de andere twee leden der heren staten van Utrecht, op't behagen des raets inne doen stellen , omme den kerkendienaers, gecommitteert tot resumptie van't gene in de Synode deser provincie, in ende omtrent den jare 1606 beraempt eude besloten is ge- weest, mede gegeven te werden, om daerop hare besoigne hy schrifte te stellen , by forme van advys, soo haest doenlyk, den voorn. heren staten overgelevert te worden, heeft naer eenige communicatie daerop gehouden (voor soo veel hun aengaet) daerinne belieft, ende 't voorsz. concept gelaudeert ende geap- probeert, luydende als volcht: Die staten vanden lande van Utrecht, aen-
merkende, dat het ambt eener christelycko
overicheyt van Godt almachtich opgeleyt es
te versorgen, dat hare onderdanen een ge-
rustich, stil leven lyden mogen, in alle god-
salicheyt ende eerbaerheyt, ende men dagelyks
gewaer wordt, dat de onrustige, satanische
geest alle middelen ende practicquen aenwendt,
om de godvruchtighe ruste der goede inge-
setenen deser provincie te verstoren , de kerke
Gods in nieuwe factien ende scheuringe te
verdeylen, ende 'tselve doende de christel.
Geref. religie, waer hy kan te beschadigen
ende den vvech allenskens weder te banen tot
de eens afgeworpene pauselyke tyrannic ende
verworpene abusen, superstitien ende aigo-
derye, daeruit dan voorts nyet anders en
soude te verwachten staen als de ruine ende
onderganck van 't gemeene vaderlandt, waer-
tegens nyet bequamelyker en can worden voor-
sien, dan met het maken ende stellen van
goede kerkelyke wetten , naar des Heeren hei-
ligWoord, al't weick die voorn. staten in de
vrese des Heren overwegende, ende aenmer-
kende , dat het consent van harentwegen al
|
|||||||||
|
359
|
|||||||
|
voechelykste ende vreedsaemste, naer Gods
woort sou.de moghen worden voorsien, omme sonder krenkinge vande band t der eenigheyt, die wy met onse naburen ende bontgenoten in alles ende voornamentlyck in 't stuck vande religie, willen onderhouden, ende met be- houdenisse vanden voornaempsten gront der reformatie, die in 't verwerpen aller mensche- lycke decreten ende instellingen ? mitsgaders het aennemen van Gods geschreven woort, voor den eenighen regel ende richtsnoer ons geloefs, bestaet te letten, dat de voorsz. dif- ferenten de ruste onser goeder ingesetenen der Christelyke Geref. religie toegedaen, nyet ver- stoort, maer behouden ende in alder godtvruch- ticheydt, in behoorl\ke gehoorsaemheyt tot Godt ende der overheydt gevordert worde, alle hare besoigne sy by geschrifte stellen ende ons by forme van advys , soo haest doenlyck overleveren sullen, omme ?t selve by ons op beschryvinge gesien, daernae wyders hierinne gedaen te worden, sulcx als tot Godes eere,. der kerken stichtinge ende 'slants welvarcn bevonden sal worden te behoren. Gedaen t'Utrecht den 28 Nov. 1610.
Onderstont: Ter ord. v. myn heren de stat. OnderL: G. de Ledknberch. Cassalie van mn Andries, coster van S.
Nicoiaes. De raet etc. horen lesen hebbende sekere geschrifte ende acte, by de gecommit- teerden des kerkenraets in de voorleden weeke overgelevert in den gerechte by haer E. ge- renvoyeert aen den rade voorsz., innehou^ dende de proceduren, by den voorsz. kerken- raet gehouden tegens mr. Andries Hendriksz.,' coster ende schoolmeester van S. Nicoiaes parochie binnen deser stadt, over de beschul- diginghe, by hem den bedienaers des H. Ev. aengeseyt ende opgeleyt, sonder nochtans eenige bestendige ende waerschynende redenen ter. bewysinghe ofte justificatie van syne beschul- dinghe te kunnen bybren^en , ende dat by nyetjegenstaende verscheydene vruntelyke, be- leefde ende serieuse remonstrantie aen hem r soo door de gecommitteerden des kerkenraets ende magistraets , als ook by den keikenraet ende magistraet selve, tot verscheyden tydea |
|||||||
|
voor vier jaren ter vergaderinge vande Ho. Mo.
hcren staten generael ingebracht, nopende het houden van een synode nationael der geuni- eerde Nederlanden noch geen effect en sor- teert, hebben goed ende nootich gevonden (oock naer *t exemple van sommige andere provincien, in de hare soodanige provisioned ordre hebbende gestelt, als sy naer gelegenheyt harer kerken ende tot stichtinge vande selve hebben geacht te behoren) te procureren, dat oock in de provincie van Utrecht op alles, wat tot goede welstant ende voprt plan tinge vande Christelyke Gcreformeerde religic, mits- gaders voorderinge der ware godsalicheyt no- dich is, naerder werde geleth , als wel voor- henen door de sware langdurige oorlogen ende andere vele ende verscheidene voorgevallen beletselen, heeftkonnen geschieden, versoeken daeromme ende dies nyet te min lasten ende ordonneren by desen den wnerdcn ende god- vruchtigen, onsen welbeminden kerkendie- naren, gecommitteerden des synod i, 't gene in de synode deser provincie, in endeomtrent den jare 1606 provisioneljken ten onsen over- staen beraempt ende besloten es geweest, te resumeren, met andere goede kerkenordeningen te Gonfereren , 't gene daerinne defectneus es, te suppleren, amplieren, vermeerderen ende verminderen , corrigeren, verbeteren , ende 'tselve doende, een bequaem concept van goede kerkenordeninge le beramen, in alles voor- nementlyk lettende op den regel ende recht- snoer des Heren heiligen Woorts , vervattet in de Schriflen der Propheten ende Apostelen , ende daer voorts in saken , die middelmatich syn, op de nabuyre aert ende conditie vande inwoonderen deses lands ende provincie, mils- gaders op de gelegenheyt vanden tegenwoor- dighen tyt, op dat alles geschiedde,soo Gods waort ons leert, tot opbouwinge, nyet tot destructie; ende alsoe men veel hoort van sekere differen ten onder eenighe kerkendiena- ren in de naburighe provincien ontstaen over sekere leerpunten, die mede onder de ge- meente alhier beginnen strydich te vallen, sullen mede daerop letten ende in de vrese Gods overwegcn , hoe daerinne op't alder ge- |
|||||||
|
360
|
|||||||||
|
gedaen, Om hem le begeven tot schultbeken-
ninge, evenwel obstinatelyk by syn beschul- digen ende propoosten persisteert heeft (aen- merkende, dat dit een sake es, die verre siet) naer dat sy den voorsz. mr. Andries noch- mael uyt overvloet bianen doen staende , ge- hoort hadden ende even obstiuaet bleve, hem van syn dienst van coster ende school meesters- ampt, mitsgaders van bet voorsingen ende voorlesen in de voorsz. parocbie gelicentieert ende ontslagen, 't welk hem door den deur- waerder Care! Pelt by acte es geinsinueert. Actum, den Hi. Dec, 1610. Wederaanneminge vanden coster van S.
Nicolaes. Op de requests van Andries Hen- riksz., coster ende schoolmeester van S.Nico- laes parocbie, versoeken weder gestelt te wor- den in syn vorige dienst, stont geapp.: De raet prefererende gratie voor rigueur
van justitie, restitueert ende stelt by desen den suppl. by provisiein syn vorige diensten, in de parocbie van S. Nicolaes kerke , mits dat hy hem voortsaen sulcx in syn diensten draecbt, dat niemandt daerover meer redenen sal bcbben te clagen , datum uts, Dec. 24), 1611.
Jo, Wtenbogaert hier te versoeken. Op *t
aeugeven vande beren burgermeesteren, die versocht syn by die vanden kerkenraet, orame als noch mede te beroepen ende te versoeken tot een ordinaris dienaer des Goddel. woorts D. Jobannem Wtenbogaert, heeft den raet baer daermede conformerende, gecommitteert, om ncffens die vanden kerkenraet te proce- deren etc, (Jan. 7). Predikants weduwe een half jaer ga~
gic, Opte requests van Aertger. Ruysch, we- duwe van zal. Ev. Bolius , in syn leven be- dienaer des Heiligen Evangelii etc, 9 stont geapp.: De raet etc., accordecrt de suppl. haer ver-
soek, om een half jaer gagie, na afsterven van baer man zal. etc, (Jan. 21). Subsidie lot onderhout van predihanten
en $cholen, Rapporteren de heren burgetnees- |
|||||||||
|
teren die afdoeninge van het 5C point der
beschryvinge, nopende de subsidie vanden staet, tot het onderboudt vande predicanten ende scbolen, dat by provisie hy de heeren staten geresolveert ende daertoe geaccordeert waren 4000 L, blyckt breeder als in d'acte. (Maart U). Jo. Wtenbogaert hier te beroepen, Gehoort
het afscbeyt, met den heere Wtenbogaert op syn vertreck genomen , als dat syn advys was, alvorens openinge ende verclaringe van syne opinie te doen in 9t verlaten van synen dienst in ?s Gravenbage ende het comen alhier, dat men hem by leeninge voor eenen sekeren tyt weder soude versoucken, ommegedurendede- selve leeninge de humeuren vande gemeente te sonderen, ende off syne compste eenich voordeel soude connen doen, ende dat syn E. alvorens dan te vertrecken , sich rondelyk soude verclaren, ?tware in't blyven in den IIage of bier te komen, soe heeft de raet-hetselve $d- vys goetgevonden, om met een vanden ker- kenraet 't voorsz. versoek van leeninge te doen, is gecommitteert burgermr. Both. (Jun. 3). Van de costers der kerken van S. Nlcolaien
Geerte, De raet interdiceert by desen kerk- meesters ende gemeene gebueren vande resp, parochien van S. Nicolaes ende Geertruden kerken , te procederen tot aenneminge van een coster ende schoolmeester van haerluider ker- ken , dan met advys ende consent vanden rade voorn. Actum, uts. (Eod9), Speenhovii wooninge, De magistraet e/c,
hebben D. Joannes Speenhovium, bedienaer des H. Evangelii, op syn versoek geaccordeert de huysinge ende wooninge te Brandolen, daerin zal. Ev, Bootius, in syn leven mede- dienaer des Goddel. woorts alhier, deser we- relt is overleden, by deszelfs weduwe noch bewoont, orame die opte vervaertyt Victoria 1611 toecomende te aenvaerden, ende es dien- volgende de voorn. wed. aengeseyt de voorsz. huysinge alsdan te verlaten, (Jun. 28). Van een predikant te beroepen in Bootii
plaels, Syn in den raet erschenen Jo. Speen- hovius , bedienaer des II. Evangelii ende Gerf Ter Stege, ouderling vande Gereformeerd^ |
|||||||||
|
361
|
|||||||
|
kerke, als by den kerkenraet vande selve
kerke daer toe gecommitteert, ende versochten : Eerst, alsoe het Godt alraachtich belieft
heeit, als over een jaer uit deser wcrelt te haleti Everhardus Botius, in syn leven 'een mede-bedienaer des H. Evangelii deser stadt, dat eenige uit den rade mochten gecommit- teert worden, om metten gecommitteerden vanden kerkenraet te procederen tot denomi- uatie en haringe van een bequaem ende ge- qualificeert persoon ete., die men soude mo- gen beroepen tot een ordinaris bedienaer des Goddelyken woorls. in plaetse vanden voorn. Bootium. Ten anderen, dat deselve gecommilteerden
mede gelast ende geauthoriseert mochten wor- den , otnrae te versoeken den Eervv. Jo.Wten- hogaert sich rondelyk volgens syne gedane beloften te willen verclaren, nopende syne beroepinge, soo den tyt, hem by leeninge geaccordeert van hier te mogen blyven, haest sal komen te expireren. Ten derden , naedien Segerman ende WiN
belmus Joannis, alumnus, in den tyt van omtrent een niaent den dienst van bet voor- lesen ende voprsingen in de respective kerken van S. Nicolaes ende S. Geertruden hadden bedient ende waergenomen , ende dat sy daer- toe bequaem genoeeh worden bevonden, dat syl, oversulcx in deselve diensten mochten be- \esticht ende gecontinueert wordec; heeft de raet etc. goetgevonden, het eerste versoek in advys te houden tot op Maendach toecomende, ende tot het tweede te committeren voorgaende commissarissen etc., omme, derselver rapport gehoort synde, verders daer inne gedaen te worden, als men bevinden sal te behoren, ende aengaende het derde versoek, dat men Segerman ende Wilh. Joannis sal ontbieden voor myn heren burgermeesteren ende kerk- ineesters vande voorsz. kerken, ende hemluden doen voorlesen de instructie, op de voorsz, respective diensten geraaeckt, aat sy sullen hebben by eede te besweren etc. (Sept. 9). Van de beroepinge W tenbogaerVs ende
een under. De raet op huiden vergadert we- sende, rapporteerden de heren geconimilteer- IV.
|
|||||||
|
den , naerder met D. Jo. Wtenbogaert gespro-
ken hebbende nopende syne beroepinge alhier, dat hy goede hope hadde gegeven, ende dat by, alvorens sich, om reclenen by hem ver- haelt, rondeljk te willen verclaren, versocht, dat men soude willen beroepen een ander dienaer des Goddel. woords, in plaetse van zal. Ev. Boodus, soo heeft,de raet voorsz., 'tselve mede noodichachtende etc. gecommit- teert , om nu met de gecommitteerden des kerkenraets te procederen etc. (Sept. 11). Costers van Nicolaas en Geertruida ker-
ken. Rapporteerden de voorn. gecommitteer- den mede, dat Segerman ende Joh. Wilhel- mus('), aengenomen totschoolmeesters, costers ende dependenten vandien, in de respective kerken van S. Nicolaes ende Geertr., in plaetse vanden gebannen ende geaffigeerden, in pre- sence vanden kerkenraet ende met consent ende bywesensvandekerkmeesters vande voorsz* kerken in haredienste waren bevesticht. (Eod.) Beroepinge Episcopii. De raet gehoort het rapport van heure gecommitteerden, als dat syl. mette gecommitteerden des kerkenraets etc. genommineert hadden, omme alhier te be- roepen tot een ordinaris bedienaer des Heil. Evangelii, in plaetse van zal. Ev. Bootius, den persoon vanden Eerweertiigen ende Welgel. tnr. Symonem Episcopium, tegenwoordichpre- dicant tot Bleeswyck, omtrent Rotterdam, van wiens goede conversatie, gesonde leere, nodige gavcn ende stichtelyck leven sj genoechsaem. onderrecht waren , ende haer E. oversulcx den voorn. Episcopium den rade ten fine voorsz. presenteerden, heeft den raet de voorsz. no- minatie ende presentatie geapprobeert etc. (Sept. 30). Scholarchen. Mr. Stev. van Helsdingen,
schepen, is by provisie gesurrogeert neffens Jo. van Straten, tot scholarchus, in plaetse van mr. Jq. van Werkhoven. (Oct. 7)« Van D. Episcopii beroepinge. Rapporteerde
de here burgemeester Drielenborcn, dat de schepen Both (siekelyk aen de rose wesende) als gecommitteert geweest synde van stadswe- gen aen de vroetschap ende classis respective van Rotterdam ? pm te solliciteren ende ver-? 46
|
|||||||
|
365
|
|||||||
|
vorderen de dimissie ende beroepinge vandett
Eerw. ende Welgel. Episcopium, bedienaer des H. Evangelii tot Bleeswyck, onderdeju- risdictie van Rotterdam voorsz., syn E. aenge- sejt hadde, dat de sake, nae verscheyden gedane instantie ende moeyten, soo vcrre was gebracht, dat hy nyet en twyfelde of die voorsz. Episcopium sal eerstdaeehs ontslagen ende ons toegesondeu worden. (Oct. 14). 1G12.
Die vanden Huge versoefcen, dat meft de-
sisteert vunde beroepinge Joannts IVtenbo- gaert, De raet vergadert wesende, hebben de heren gecommitteerden, gecotnen met com- missie uit 's Gravenhage vanden kerkenraet aldaer, die op gisteren hadden audientie ver- soclit ende tot desen voornoen uitgestelt, laten aenseggen, dat den raet alsnu byden anderen was , ende, als 't beliefde, dat sy vrye- ]\ken mocbten komen , wiensvolgende ersche- nen syn D. Bernardus Faille, dienaer des goddel. Woorts, mr. Rocbus vanden Honaert, raet in den hogen rade j milsgaders Jo. Basius, rekenmeester inde rekencamer der graeflyklieyt Van Hollant ende West-Vrieslant, ende nae gedane congratulate beurer principalen aen de magistraet deser stadt, leverden over brieven van credentie des vooi'sz. kerkenraets, gedateert vanden 2. Febr., slilo novo, in 'sGraVenbagbe, addresserende aen myn Ed. heren schout* burgermeestercn etc* der stadt Utrecht, mits- gaders die vanden kerkenraet alhier, nae lec- ture vande welke de here vanden Honaert in't langhe verhaelden d'oorsake haerluider commissie ende compste, omme deselve redenen versoekende, dat de magistraet deser stadt ende kerkenraet soude willen desisteren van hun vervolch ende beroep van D. Jo. Wten- begaert uit 's Gravenhaghe alhier, ende die laten ten dienste vande heren gecommitteerde raden van Hollant ende West-Vrieslant, syn Pr. Exc. ende den kerkenraet ende gemeente in 9s Gravenhage, van welke heren raden ende syne Exc. heure E. oockzeyden, tot dit ver- soeck gelast te hebben , overleverende tot dien |
|||||||
|
One twee missiven, d'eene vande selve herert
raden, ged. den 2., ende d'ander van syne Exc, ged. den 3. Febr., stilo novo^ die mede inden rade syn gelesen, waerna de voorsz. heren gecommitteerden eens inde groene ca* mer vertogen synde, op dat den raet hierop soude mogen delibereren, ende resolveren, wat men voor antwoort soude hebben te ge*- ven; es eyntelick goetgevonden > heure E.$ weder binnen gecomen synde , te bedanken * soe in hun prive als hunne meesteren vande vrun dike besendinge, goede affectie ende genegenheyt tot de magistraet ende kerkede* ser stadt, met aGnbiedinge van gelycke ende voorts heure E. te verthonen, dat in dusdanighe kerkelyke saken men hier gewoon es te be- soigneren, gelyckelyk door gecommitteerdefi vande E. Mo* heeren staten , vande magistraet ende kerkenraet van Utrecht, ende mitsdieu te versoeken, dat heur E. souden believen hare vorige propositie ende versoek by ge- schrifte te stellen, opdat onderlinge by deser gecommitteerden daerop mochte worden ge- hesoigneert^ ende als de gecommitteerden uit ?s Gravenhage daerop hadden verclaert, dat heur E. nyet anders en wisten, of de gecom- mitteerden vanden kerkenraet en waren mede present op dese vergaderinge, aen dewelcke die tsamenlyke waren geaddresseert, sonder dat hun kennelyk was, dat de E. heren staten off heur gecommitteerden hierop mede souden worden geroepen, soo sy andersins gelycke brieven van credentie aen haer E. Mo* oock wel mede hebben gebracht, doch dat sy te- vreden waren heure propositie noch andermael mondelinghe te doen, soo voorden heren gecommitteerden vande staten als den kerken- rade, sonder dat sy seyden by henluiden gewoon te syn , soodane kerkelyke saken schrif- telyk, om train te schouwen, maer mondelinghe af te handelen, soo syn heur E. versocht geweest alleenlyk de substantie heurer pro- positie schriftelyk te leveren , ende dat men evenwel souden committeren by de dry ca* meren voorsz., om met heur E. hierop te besoigneren, hetwelk sy gaerne aennamen met anderde excuse van iet schriftelyk over te |
|||||||
|
;*G3
|
|||||||
|
van Y. Frederiksz., bedienaer des Goddelyken
vvoorts tot Noortwyck, mitsgaders oock van het besoigne, by haer E. gehouden voor de vroetschap ende gerechte tot Delft, jegens N. Dondercloot(l), over sekere fameus-boecx* ken, by denselven Dondercloot in druck uit- gegeven. (May 18). IVatsche voorleser. Op de requeste van
Denys Loureyns , voorleser in de Fransche ker- cke, in plaetse van 20 gl , van nu voortaen 30 gl., tot een jaerlicxe gagie toegeleyt etc, (Jul. 6). Jo. Swaerdecroon, conreotor van S. Hier.
sohoole. De raet heeft, om merckelyke re- denen, hen daertoe moverende, meester Jo- han Swaerdecroon , conrector ofte lector ter~ tiae classis in de groote schoole van St. Ilieronymus, vanden selven synen dienste ge- licentieert ende gedeporteert, ende voortsden rector ende andere schoolmeesters van voorsz. schoole geinterdiceert, hem in de voorsz. qualiteit meer te kennen, veel min de fre- quentatie vande voorsz. schoole te gedogen, oock den eersten cameraer, Jacob van Wee, bevolen, den voorsz. Swaerdecroon ofte con- rector egeen gaige ofte tractement meer te betalen ofte Jaten volgen, ende dienvolgende goetgevonden den rector, meester Bernardus Swaerdecroon, des voorsz. conrectors vader binnen t'ontbieden ende hem, alvorens sulcx met alle soeticheyt ende beleeftheyt aen te seggen, 't welck door den eersten burger- meester, myn heere van Moersbergen, oock gedaen is. (Jul. 27). Kerken-ordening gearresteert. Op't darde
ende laetste punt vande beschryvinge, omme te horen lesen het concept vande kerken- ordeninge by de gedeputeerden des Sinodi, door expresse last vande staten innegestelt, dat het1 voorsz. cencept, soo by de heren staten als in de vergaderinge van alien den predicanten, soo in de steden als ten platten lande, daertoe specialyck verschreven, met gemeender stemmen was geapprobeert ende goetgevonden, ende dat men 'tseJve terstont sal doen drucken. (Aug, 31). Versoek tot beroep eenspredicants. Syn in
46*
|
|||||||
|
leveren, versoekende overmits heur nootsa-
kelyke affaire ende occupatien in 's Gravenhage, doch corte expeditie, waermede sy met be- hoorlyke reverentie uiten rade gescheiden synde, syn terstont daerna neffens de heren burgermeesteren, gecommitteert de heren sche- penen Deuverden, Both ende Helsdingen , mitsgaders vander Heyden, raet, omme be- neffens de heren gecommitteerden der Ed. Mo. heren staten voorsz. ende die vanden ker- kenraet op dit stuck te besoigneren ende te persisteren tot ontsegginge der voorsz. heren gecommitteerden heur versoek , om verschei- den wettige pregnante redenen , heure E. te verhalen, ende syn de heren burgemeesteren voorts gegaen in de E. Mo. heren staten ca- mere, medenemende de voorsz. drye brievea van credentie. (Jan. 28). Versoek om een predikant te beroepen. De
raet desen voornoen vergadert wesende, syn aldaer erschenen de heren Taurinus, minister, ende Gerrit Ter Stege, ouderling, als gecom- mitteerden des kerkenraels, ende dienden aen, clat vermits het afsterven D. Botii ende het cleyn getal der tegenwoordige dienaren ende de noot der kerke vereyschte meerder dienaers des vvoorts gehaert ende beroepen te wor- den, versoekende mitsdien, dat naer ouder gewoonte mochten werden gecommitteert uit den rade, omme mette gecommitteerden etc. te prpcederen tot haringhe van een bequaem persoon eto. (Apr. 22). YsaacusFrederici aengenomen etc. De raet
gehoort het rapport etc., als dat etc. de ge- committeerden eto. gehaert ende gienomi- neert hadden , om etc. beroepen te worden Ysaack Frederiksz., jegenwoordich predikant tot Noortwyck, ende dat de raet etc. deselve nominatie eto. , insiende den noot ende jegen- woordige gelegenheyt der kerke, geapprobeert ende eto. die dimissie vanden voorsz. Ysaack Fredericks?, te solliciteren etc* (Apr. 23). De eod, Dede Ja. Taurinus etc., in ab-
sentie van Steven van Helsdingen, gecommit- teerde deser stadt, noch in 's Gravenhage gebleven synde , in 't lange rapport van syn wedervaren etc, in't solliciteren de dimissie |
|||||||
|
3C4
|
|||||||||
|
Aeri raet erschenen Job, Speenhovius ende
Isaacus Frederici, bedienaren des HeiL Evang,, als daertoe by den kerkenraet gecommitteert ende versocbt, om redenen , in't lange by den voorsz. Speenhovius verbaelt, dat naer luit der acte, in de kerken ordeninge onlangs geapprobeert, daervan synde, gecommitteert mochten worden uiten rade, om met de ge- committeerden des kerkenraets te t red en in oommunicatie, om te pvocederen tot benoe- minge ende baringe van een bequaem per- soon, die men alhier soude mogen beroepen tot een ordinaris bedienaer des H. Evangelii, ende syn ten Cne voorsz. gecommitteert bur- germeester Deuverden, ende Helsdingen, sche- jien. (Sept. 7). W* Swaerdecroon by provisie aengenomen
tot conrector van S. Ilieron. school. Wolphert iiwaerdecroon, zoon vanden rector Swaerde- croon , is op 't rapport vande beeren burger- meesteren ende scbolarcben deser stadt, by den rade by provisie, om merckelicke redenen , by den beere van Moersbergen , als eersfe burgermeester, verbaelt ende naer voorgaende deliberatie, daerop genomen, aengenomen tot conrector in 't groote scboole van St. Hiero* nymus, ende alsulex om te doceren in terlia ctasse, op dc gaige van vyfhondert gulden jaerlicx, op alsulcken instructie, als op voorsz. school alrede gemaeckt is ende noch gemaeckt sal mogen worden. (Oct. 5). Avontpredicatie. De raet beeft op'tver-
sOek van Ja. Taurinus, bedienaer des HeiL Evangelii, als gecommitteert vanden kerken- raet der gereformeerde kerke deser stadt, naer deliberatie etc. geconsenteert, dat de avont- gebeden des 's wynters tot noch toe des avonts in de Buurkerke gedaen , voortaen geschieden sal in den Dom , ende dat Sonnendaecbs ende Vrydaecbs in elker weecke. (Nov. 2). Rakende de orde op de bedeylinge der
armen. De magistraet der stadt Utrecht be- richt synde , dat er merkelyke, ja groote des- ordre gepleecht soude worden, soo in't uyt- deylen als ontvangen vande aelmissen binnen deser stadt, committeert by descn den here JNyhoff etc,, omnie te versoeken, om redenen |
by baer E. nader mondelingc te verbaleti f
aen de E. heren dekenen ende capittelen vande respective vylF collegien, kerkmeesters endi? potmeesters vande vier parochiekerken, buys* nieesteren vande gasthuysen, superintendent vande noothulp , reutmeesler vanden Heiligeti Geest, buyse ende kiste vanNykerken, mits- gaders de procurateurs vande particulrere broe* derschappen ende alle andere, die eenige publycque uitdeylinge aen arnie personen doen, copieoft't dubbelt iiyt hare E. registers vandtf namen ende toenamen van alle arme luyden, soo wel die in godscameren als anders,and$ weike bare E. eenige ordinarisse openbare uit-* deylinge doen ofte laten geschieden, met ex-* pressie, wat, wanneer een yder ontfangt ende geniet, ook die plaetse daer die wonen^ ten einde de magistraet voorn. de ceduie daer- van gesien hebbende, daeruit nadere kennisse mogen crygen, of de voorsz. aelmissen wel ofte qualyck gedistribueert ende genoten wor- den. Actum, tits. (Nov. 4). Sy litis ende Nypoorl aengenomen tot ord<
bedienaer des H. Mvangelii. De raet, ge- hoort het rapport vande beeren gecommitteer- den, die mette gecommitteerden des kerken- raets etc. tot meermalen by den anderen syn geweest, om eensamentlyk te haren een be- quaem ende gequalificeert persoon, die alhier gevordert ende beroepen moghe werden tot een ordinaris bedienaer des Heil. Evangelii, als dat de gecommitteerden des kerkenraets voorsz., om merkelyke pregnante redenen by den E. here burgermeester Moersbergen (een mede- gecommitteert) naeder mondelinghe ver- baelt, vermeynde ende oordeelden, dat de kerke ende gemeente binnen deser stadt met een persoon nyet genoech naer behoren soude we- sen gedient, ende daeromme goetgevonden hadde, op't bebaech des raets te nomineren Rodolphus Silius ende Wilhelmus Henrici Nypoort, beyde burgersonen, jegenwoordich in dienste staende tot Maersen ende Seyst respective , die baer tot meermalen dese ge- meente vanden predikstoel hadden medege- deelt (!), die maer by provisie tot een jaerlicxe gagie souden hebben elx 600 gk, tot dat een |
||||||||
|
stellen, 't welck sy te doen aengeuomen hebben.
(Febr. 15). Schoolmeester in de Weerdt. Opte re-
queste van Piet. Gysbertsz., schoolmeester in de Weerdt, om autorisatie ende consent, omme alleen de goede luiden in de Weerdt ende buitengerechte aldaer te mogen leren lesen, scbryven, rekenen etc, als schoolmeester, stont geapp.: Sy alvoorens hierop gehoort het advys vanden kerkenraet deser stat. Act. 2 Dec. 1612. OnderL: Corn, de Goyer. Onder stont; Naer genomen informatie etc. souden adviseren, etc. dat de sup pi. syn versock vergost sonde mogen worden etc. Aldus gedaen in onse vergaderinge, den 3. Febr. 1613. Onder stont; uit last vanden kerkenraet. OnderL: H. Cesarius. Nog lager stondt; gesien by den rade eto. consenteert den suppl. by provisie etc.% mits achtei volgende de christelyke ker- ken ordeninge op de scbolen, onlangs gestatueert. Actum uts, {Eod.). Fun de byscholen. De raet hebbendeho- ren lesen selve concept van publicatie, inne- gestelt by de gecommitteerden des kerkenraets deser stat, op de byscholen ^ heeft hetselve geapprobeert, ende goetgevonden desen mid - dach te doen publiceren. (Febr. 22). Van H luiden in de kerk. Gelyck de raet
voorsz. hem mede geconformeert heeft mette ordre , die den kerkenraet voorn. by provisie beraempt heeft op 't luyen van nu voortsaen vande predicatien in elcke kerke. (Fbr. 22). M. Caesarius , lecL quintanorum, v. synen dienst ontslagen. Mattheus Caesarius, lector quintanorum in 't groote schoole van S. Hie- ronymus, is op syn ernstich versoeck naer voorgaende advys vanden kerkenraet deser stadt ende rector van 't voorsz. schoole, vanden selven synen dienst by de magistraet deser stadt gelicentieert ende ontslagen. (Apr. I). R. van Muyden aengenomen tot lector v.
classis. Rodolphus van Muyden is op't rap- port vanden heere burgermeester Di ielenbureh by provisie, met advys vanden kerkenraet by den rade aengenomen tot lector quintae classis in't groole schoole van S. Uicronymus, in |
||||||
|
vStide jegemvoordighe predikanten deser werell
^al komen te overlyden, in welken gevalle sy alsdan sullen hebben elx negen hondert gf. 'sjaers, ende dat sy gecammitteerden voorn. slsulx den voorn. Silius ende Nypoort den rade ten fine presenteerden , soo heefl de raet voorsz., etc, de nominatie ende presentatie der voorn. twee personen geapprobeert ende daerinne belieft ende dienvolgende de voorn. gecommitteerden versocht, met de vordre beroepinge ende innelyvinghe derstilver te wil- Jen op?t spoedelicxte procederen ende voort- Varen, in conformite vande christelyke kerken- ordeuinghe,onlancx daerop gemaeckt. (Nov. 10). 1613.
Van de bysckoten ende V luiden voor de
predicatie. Syn in den rade erschenen, de Eerw. Henr. Caesarius, Jo. Speenhovius, be- dienaren des H, Evangelii, mitsgadcrs Willein Willemsz. vd. Heyden, als gecommitteerden Vande'n ktrkmraet deser stadt, endeleverden over seker schriftelyk advys , by den voorn. kerkenraet doen stellen opte requeste van Pe- ter Gysbertsz., tegenwoordich schoolmeester in den Weerde, ende versocbten dienvolgende voons , dat alle de byscbolen binnen deser stadt ende de viyheit van dien, by publi- catie verboden ende gevveeit ofte gereformeert mochten worden , in conformite vande arti- culen , inde Christelijke kerkenordeninge op ,de scboolen onlangs gearresteert, ende dat voor May toecomende; diende mede aen , dat de kerkenraet voorn. op 't behagen des raets Voorsz. goetvonden, de predicatie van nu voortsaen te doen luyden, als d'eerste reyse met een , de anderde reyse met twee, de derde reyse met drie clocken, gelyck in andere na- burige Hollantscbe steden wort gedaen, ver- socbten daeromme, daerop te verstacn de goede meeninge vanden raet voorsz., soo heeft den raet, etc. haer met bet voorsz. advys ge- conformeert, ende versocbt de voorn. gecom- mitteerden , soo de publicatic opte byscbolen als ordre op't lnyden, by geschrifte te willcu |
||||||
|
366
|
|||||||
|
plaets van Mattheus Caesarius, beroepen tot
rector tot Cuylenborch, op alsulcke gagie, emolumenten ende instructie, als de voorsz. Caesarius gehad, genoten ende gedient heeft, (Apr. 26). Een boek te drueken* Op 't versoeck van
Peter Yoet, boeckvercoper, om te liebben prolongate ende continuatie van noch andere ses jaren , nae dat syne eerste ses jaren sou- den syn geexpireert, van te mogen alleen drucken, vercopen ende distribueren een boecxken , genaempt: Interpretatio conjuga- tionts verbi amo , met verlof als in voorgaende octroy is gestelt aldus: De raet voorsz. prolongeert ende continu-
eert voorgaende octroy noch ses andere jaren, naerdat de voorsz. sesse sullen wesen geexpi- reert. Actum, 14 Jnny, 1613. 1614.
Cosier ende Se/ioolmr. S. Jacobs* Op de
requeste van Corn. Albertsz., gepromoveert te worden totscboolmeesterin S. Jacobs kerke, in plaetse van Gysb. Ysbrantsz., stont geapp.: De raet, gesien het advys vanden kerken-
raet, committeert ele. Actum tils, (Fbr. 14). Led, VI classis van S* llieionymus* Died.
Camphuysen is by myn E. heeren burger- meesteren aengenomen tot een schoolmeester in yt groote schoole van St. Hieronymus, omme te doceren in sexla dasse, in plaetse van mr, Peter Couck , van denselvpn dienste ontslagen ende gelicentieert synde , op alsulcke instructie, gagie ende emolumenten, als de voornoemde mr. Peter Couck gedient ende gebad heeft, (Fbr. 24). Fra. scfioolmeeslers subsidie. Hebben myn
heren vanden gerechte op ?t versoeck van mr. Dirck van Vliet, Fransche schoolmeester, om een wooninge vanden convente van Hierusalem, bem tot verval van huyshuur, voor 2 jaren gedurende jaerlicx toegeleyt uit gralie ende sonder consequentie 50 gl. (Apr. 1). Lyfrente voor Speenhovii dochter. Op de
requeste van Jo. Speenhovius, als man ende |
voocht van Aertgen Stevens, om eenige re-*
compense voor de groote oncosten, by syn huisvrouwe gedaen, over het weder ophalen vanden muer voor de huysinge, staende opte Vismarct, genaempt de Rqos, innegestort, soo hy syde, door het maken vande nieuwe vishuysgens aldaer, stont: De raet ele., ac- cordeert den suppl. sonder eenige consequentie voor alle syne pretensien in desen een jaer- lixe lyfrente, tot lyve van Elisabeths syn doch- ter, 6 gl. (Jul. 11). 1615,
De diaconye aengaende, Ophuydensyn
in den rade erschenen Henricus Caesarius ende Johannes Speenhovius, bedienaers des Evan- geliums, mitsgaders meester Corn. Splinter ende Roelant Gerobulus, diaconen vande Ge~ reformeerde kercke, als gecommitteerde vanden kerckenraet derselver kercke, ende rappor- teerde, hoe dat Will. Willemsz. vd. Heyden, als boeckhouder vande voorsz. kercke, op Donredach lestleden naer de predicatie, open- baerlyck in 't choor vande Domkercke, ten overstaen soo vande gecommitteei'dendes raets deser stadt, als predicanten , ouderlingen ende diaconen , daertoe specialyck geladen, gedaen hadde syne reckening, by sloth vande welcke hy schuldich blyft, als meer ontfangen dan uytgegeven de somme van 2392 gulden 13 st.? vvaerop hy presentecrt datelyck te telleni600gl., ende de resteerende penningen, soo haest hy metten heren burgermeesteren nopende syn gagie , hem by het aenvaerden vande voorsz. synen dienste hope gegeven, soude hebben gesprocken , 5t vvelck ter selver tyt nyet aenge- nomen en worde, ende dat de voorsz, penn. alsnu ten volsten waeren gefurneert ende daer- omme demoedelyck versochten , dat den E. rade voorsz. soude believen, soe de voorsz. dryeentwintich hondert tweeentnegentich gl. 13 St., als oock de vyff hondert gl. t'anderen tyde, door last vande E. heeren borgermees- teren voorn., vande voorsz. boekhouder doen lichten , mitsgeders de hondert rycxdaelders |
||||||
|
367
|
|||||||
|
vande E. Jo. Speenhovius, bedienaer des Hei-
ligen Evangeliums, ende meester Steven van Helsdingen , ouderling vande Geref. kercket daertoe specialyck vanden kerckenraet der voorsz. kercke gecommitteert, als dat deselve kerckenraet, achtervolgende de resolutie des raets voorsz. ende last, hunluyden dienvol- gende, huyden 14t dagen verleden, genomen ende gegeven , van welcke resolutie sy den rade voorsz. bedancken, in consideratie ge- nomen ende rypelyck overwogen hadden de moeyte ende goede diensten, by Willem Wil- lemsz. vander Heyden, als boechouder inder tyt vanden armen der voorsz. kerck, den tyt van drye jaeren gehadt ende gedaen, soo ae bedieninge vanden armen in *t aenvaerdea vande voorsz. synen dienst, in merckelyck verloop was gecoramen, ende dat de voorsz. kerckenraet adviseren ende goetvonden , op't behagen des raets voorsz., dat men voor dese reyse den voorn. boechouder daer vooren wel jaerlicx soude mogen tot gagie betaelen 125 gl., de eene helfte uyt het innekomen vande voorsz. armen, ende d'andere helfte uyt deser stadts middelen, ende dat van nu voortsaen een uyt de collegie vande rade voorsz. gecommit- teert sal worden , die ter liefde vanden armea het voorsz. boechouderschap voor den tyt van een jaer sal bedienen, gelyck voor desen te geschieden plach, ende dat men het uytdey- len aen de passanten , tot verlichlinge vanden boechouder, bequaemlyck in eenesekere plaet- se, daertoe te beraemen, omtrent deser stadts plaetse, met meerder ontsich door Hendrick Garbrantsz., opsichter vanden armen, ten overstaen vanden boechouder, op seeckere uren des daechs soude konnen doen, ende syn gagie daer voren te betalen , uyt de col- lecte vande ambachtsjongens, verhaelden de voorn. gecommitteerden voorts, dat de diaco- nen, omme goede ordre te houden in de extraordinaris uytdeylinge , goetgevonden , alle ses weecken te vergaderen , ende elck andere cedullen, dien aengaende te visiteren, ten eynde die voorsz. uytdeylinge mach geschieden met soodanige discretie, als eenichsins doen- lyckj soo heeft den raet, naer eenige delibe- |
|||||||
|
der armen, by de zal. huysvrouwe van Hendr,
van Eede gelegateert, op losrente te nemen , oock dat de jaerlicxe gagie, die den voorsz. boeckhouder sal mogen toegeleyt worden, als oock de vyfenseventich gl., jaerlycx tot noch toe aen Hendrick Gerbrants, opsichter der armen, betaelt, ende andere nieuwe jaren , nyet uyt het innecomen der annen, nemaer uyt deser stads middelen mogen botaelt wor- den, ende dat die namen vande personen 9 die den Voorsz. armen alreede eenige legateti gemaeckt hebben, ofte noch sullen kommen te maecken, voortaen ter haerder memorie , op de reckeninge des boeckhouders geexpres- seert ende uytgedruckt mochten worden, soo beeft den raet voorsz., naer eenige deliberate daerop gehouden , goetgevonden endegeresol- veert, hoewel tot beswaerenisse vande stadt r eerst de voorverhaelde penningen ter liefde Vande armen, op losrenten tegen den penningh sestien sullen nemen, ende daervan behoor- lycke brieven in forma te doen verlyden, ende mette selve penningen weder af te lossen eenige lyfrenten , t'anderen tyden den penningh seven geliqht, soo van buytenwoonende persoonen als anderen te seer haestich in 'tmaenen, ende an dese staet nyet gemerileert hebbende, ter voorsz. somme toe, waertoe by desen den eersten cameraer, Cornells van Deuverden, wordt geauthoriseert 5 ende aengaende soo de gagie des boeckhouders, als oock indien de voorsz. gecommitteerden vermeynen, dat men een naerder ende betere ordre op den armen voor den boechouder soude connen beraemen ofte stellen, is denselven gecommitteerden , als die bestekennisse van alles hebbende, ver- socht ende belast een schriftelyck advys daer van te formeeren, ende den rade vooi'sz. over* leveren , eyntelyck dat de name vande lega- tarissen der armen op de voorsz. reckeninge, in manieren als vooren, sullen worden uytge- druct, alle't welcke de voornoempde gecom- mitteerden, door den heere van Rysenborch, als eerste burgermeester aengeseyt synde, sy den rade voorsz. hebben hoochel. bedanckt. (^ug. 21). De eod. Den raet gehoort het rapport
|
|||||||
|
368
|
|||||||
|
ratie op't glint voorsz. gehouden, mede voor
dese reyse geconsenteert in de voorsz. jaer- lycxegagie des boechouders, omme in manieren voorsz. betaelt te worden , eade dat den voorn., boechouder de eene helfte, bedragende in drye jaeren 225 gl., sal brengen op syn laetste reckeninge, ende dat hem d'ander helfte by deser stadt sal worden betaelt uyt de midde- len , daertoe te beraemen, ende ad pios usus gedestineert: dat oock alle jaer een uyt den rade tot boechouder sal worden gecommitteert als van outs, waervan desen tegenwoordige boechouder d'cerste wesen sal, die sulcx geerne aeugenomen heeft, ende aengaende het deylen aen de passanten, waer, hoe ende wanneer p/c, mitsgaders d'ordre by de diaconen be- raempt op deextraordinaris uytdeylinge, wor- den de voorn. gecomniitteerden versocht'tselve in geschrifte, by forme van advys, te willen stellen, ende myne heeren vanden gerechte overlevcren, omme, by haer E. gevisiteert daervan aen den rade rapport gedaen te wor- den. (Sept. 4). De eod. De raet der stadt Utrecht, naer
genomen advys vanden E. kerkenraet der Ge- rcformeerde gemeente Jesu Christi alhier, heeft goetgevonden ende geordouneert, dat van nu voorisaen onderhouden sal worden de navol- gende ordre in't bedienen der armen ende uytdeylinge derselver, soo by den boechouder als dyaconen. Eerstelyck, dat alle jaer uyt de magistraet
deser stadt gestelt sal worden eenen boechou- der, die synen dienst (gelyck voor desen by anderen geschiet is) uit liefde sal waernemen, sonder eenige gagie daervan te genieten, de- welcke gehouden sal wesen te doen reckeninge, bewys ende reliqua van syne administrate , een maent naer syn afgang, tot welcken fyne voor desen loopende jaere alreets is gecom- mitteert Will. Willemsz. vander Heyden, raet. Ende omme deselve boechouder soo veel
mogclyck in syne dienst te verlichtcn vande moeyten, die liy gemeenlick onderworpen is met de passanten , dewyle sy gewoon syn ten huyse des boechouders te kommen, ende dat sodane boechouder altemet is een man van |
neeringhe, denwelcken sulcx in syn hays alle
te moeyelyck ende beswaerlyck valt, soo is mede goetgevonden ende geresolveert, dat men dicht aen't stadthuys eene plaetse sal appro- prieren, alwaer Hendrick Gerbrants, opsich- ter der voorsz. armen, tweemael daechs sal moeten compareren, omme de passanten te visiteren, te examineren ende te gerieven , alsse, by wyntertyt, voor de middach tusschen negen ende thien uren, ende des somers, voormiddachs van acht tot neghen ueren ende des naemiddachs, soo wel by wynter- alsso- mertyt, tusschen twee ende drye uyren, al- waer oock dickwils de voprn. boechouder slch sal hebben mede te laten vynden, ende de penningen, tot gerief van deselve passanten nodich , uyt den ontfanck vande diaconen, aen Hendrick Gerbrantsz. te leveren. Want oock hoochnodich is, dat goet regart
genomen wordt op de cedullen ende uytdey- linge der diaconen, op dat nyet door impor- tune aenhouden der gebuyren vande behoeftige ofte andere, eenige altemet ende andere nyet te schaers uytgedeylt en wordt, ende dat oock tot dies eynde de cedullen altemet dienen ge- visiteert ende verandert te worden, opdat het nyet en schyne een erfrente te wesen, ende dat mede de meeste bedieninge der diaconen is gelegen in extraordinaris uytdeylinge, nae vereysch ende noot van saecken, ende dat sulcx by den boechouder alleen nyet behoor- lyck en kan worden gedaen, omme verscheyde consideratien, soo is mede geresqlveert, dat die diaconen in presentie ende ten overstaen van twee uyten rade deser stadt, twee predi- canten ende ouderlingen , mitsgaders den boechouder, alle ses weepken sullen hebben te compareren in-den Domskercke, alwaer sy pertinentelycken sullen overleveren nyet alleene haere ontfang ende uytgeef in 't gros, nemaer oock specif!ceeren alle de namen ende sommen, die sy extraordinaris uytgedeylt hebben , ende aldaer weder last ontfangen , soo syluyden dan wyders hun daerinne sullen hebben te dra- gen. Ter wdcker vergaderinge by de voorn*
diaconen insgelycx sullen >yorden voortgebracht |
||||||
|
369
|
|||||||
|
de requesten ende appoinctementen, daerby
de raet soo vyndt ende accordeert voor see- ckeren geprefigeerden tyt, den persoonen daer- inne benoempt, extraordinarie by hemluyden in elck quartier eenige deelinge gedaen te worden, omme daervan notulen gehouden ende geleth te worden op d'expiratie desselfs tyts, ende die dan weder te doen cesseeren. Eyntelyck is goetgevonden, omme alle op-
sprake soo veel raogelyck te verhoeden, dat de diaconen het gelt, dat sy in elcke kercke gecollecteert hebben, aldaer pertinentlyck oock terstont te boeck sullen stellen, ten overstaen vanden predicant, die aldaer gepredicktbeeft. Ende dit ades by provisie ende tot dat de
raet nootwendich sullen vynden daerinne ver- anderingbe te doen, met verminderinge ofte vermeerderinge, naer gelegeutheyt van tyden, en sal (saken?). Aldus geresolveert, gearresteert ende gedaen
by den raet voorsz. op den 7. Septembris. Vermeerdering vangagie voormr. Swaer-
decroon. Meester Wolphert Swaerdecroon , conrector in 't groote scboole van S. liierony- mus, hem in ecbten staet begeven bebbende, is syn gagie by de beeren burgermeesters der stat, conform de toesegginge, hem gedaen by syne aenneminge, geaugmenteert met 50 gl. jaerliax, innegaende Remigii toekomende, omme by den eersten cameraer in elcken tyt betaelt te worden. (Spt. 25). Subsidie aan de Gere/, gemeenie der stad
Wesel. De magislraet etc. heeft op't versoek vande gecommitteerden der Geref. ChristeL gemeente binnen der stadt Wesel, nu sittende onder de tiranny der Spanjaerden, tot sub- sidie ende onderhout vande arme lithmaten der voorsz. gemeente, toegevoecht 150 gl. etc. (Oct. 16). Huisxittende armen binnen Utrecht. 'T
vierde punt van beschryvinge , om te horen lesen de requeste van Jor. Ernst Taets van Amerongen ende Gerit Jansz. vande Bilt, als executeurs vanden testamente van w}Ien Jor. Johan Ruysch, Alphartz, die tot universeel erfgenaem geinsdtueert heeft den rechten huys- sittenden armen binnen Utrecht, voor de- IV.
|
|||||||
|
welke de E. magislraet van Utrecht jaerlicx
tot meermalen de collecte van aelmisse laet doen ende vorderen innehouden van dien. (Oct. 23). L6I6.
Lector octanorum. Meester Bartbolomeus
Christiaensz., octanorum lector in 9t groot schoole van S. Hieronymus, is syne jaerlicxe gagie ex gratia f sonder consequentie, in re- gart van syne swaere familie, als belast synde met een huysvrouwe ende thien levendige kinders, by de E. heren burgermeesteren geaugmenteert met vyftich gulden jaerl. uyt de ransoenen. (Jan. 11). Hondestager in den uom. Claes Stomp is
op recommendatie vande bedienaers des H. Evangelii, by provisie gecomrnitteert, om de kinderen ende alle anderen in de Domkerke , onder de predicatie, soo des Sondaechs als in de weeke, in stilte te houden, mitsgaders alle andere insolentien buiten de predicatie te weren , in plaetse van Jan van Groenenberch , onlangs deser werelt overleden, op een gagie van 20 gl. 'sjaers. (Juny 24). Vereering voor een boek. De raet heeft
Ja. Taurinus, bedienaer des Heil. Evangelii alhier, vereert ende toegevoecht, soo voor seecker boek, geintituleert: Onderlinghe ver~ draechsaemheyt, die soo wel predicanten als gemeen litmaten, niet jegenstaende versohey - denheyt van gevoete?is in eenighe leerpoine- ten, met matcandereri in liefde behoren te onderhouden, wesende het tweede deel by hem geedeert jegens Jaeobum Triglandi, ende den rade deser stat geprescnteert, als oock an- dere syne extraordinaris verscheyden diensten, de stat ende kerke gedaen, de somme van 200 gl., omme by Jacob van Schendel, als ont- fanger vande staten-imposten , betaelt te wor- den. (Jul. 15). Predikanfs woning. De raet gehoort de
requeste van Charles Nyellius, bedienaer des H. Evangelii in de Fransche kerke, versoa- kende versien te wesen met een goede woninge 47
|
|||||||
|
370
|
|||||||
|
die met de contagieuse siekte der peste etc.
besmet syn, voor een jaer, op een gagie van 330 gl. , op sulken instructie als hem gegeven sal worden etc. (Mey 19). Lector sextae classis. Op derequeste, ge-
presenteert etc. Voorts gehoort het rapport by de heeren
schepenen Lochorst ende Bor gedaen, vanden persoon ende qualificatie vanden suppliant, de raet accordeert denselven suppleant syn versoek ende neempt hem dienvolgende aen tot lector sextae classis in St. Hieronymus school, in plaetse van meester Diderick van Gamphuysen, die hem tottet prediktampt heeft begeven, opte ordonnantie ende instructie, etc- (Eod.). Pest^siekbesoeker. Reynerius van Ooster-
see etc., pest-siekbesoeker, is by den rade op syn demoedich schriftelyk versoek, tot be- talinge van een betstede voor dese reyse ex gratia toegevoecht 16 gl., mits die betstede daerna sal blyven ten behoeve der stadt. (Aug. 25). 161.8.
Die van den Hage versoeken twee predi-
canten van hier by leeninge. Is erschenen in den rade die Eerw. en Welgeleerde heere D. Johannes Wtenbogaert, bedienaer des God- delyken woords in ?s Gravenhaghe, ende ver- klaerde, dat het belieft hadde de E. heren schoul, burgermeesteren ende regierders van ?s Gravenhaghe voorsz., volgens generale brie- ven van credentie, in den rade gelesen, ende oock die vanden kerkenrade aldaer, syne E. specialyken af te senden aen desen collegie , omme nae behooi'lycke begroetinge, vooreerst den heren van Utrecht ten hoochsten be- dancken, voor de groote vruntschap ende dienst, den regenten vanden Hage ende die kerke aldaer bewesen in't leenen vande heeren ministers alhier, Speenhovio ende Ysaaco Fre- drich, die met goede vruchten ende conten- tement het ministersampt aldaer eenighen tyt voor desen hadden gefungeert, met aenbie- dinge om van gelycken by occasie (die doch |
|||||||
|
etc., authoriseert de heren burgermeesteren ,
om hem met een bequaem woninge ofte huy- singe, 't sy Ste Pauwels ofte elders anders, tot stads costen te accommoderen ende voorsien. (Aug. 19). Versoek om subsidie. De raet andermael
horen lesen hebbende de remonstrantie , by de executoren vvylen mr. Ev. vanderPol, versoe- kende, om redenen daerinne verhaelt, sub- sidie tot de groote on cos ten, by haer gedaen ende gehadt van bet verlaten ende transpor- teren' van het oude werchuys, in't convent van S. Nicotaes , ende in't wederopbouvvinge van een nieuwe huysinge aldaer, mitsgaders restitutie vande 1000 gl. in de jare IGiO in de alteratie deser stadt, Jatcn volgen met den in- teresse van dien , tot desen dage toe, als oock betalinge van 100 gl., voor seker buysken, in den jare 1614 ten behoeve dezer stadt gecoft ende aen de nieuwe wage ende vleyshuis ge- approprieert, etc, (Dec. 24). 1617.
Teg ens de aparte vergaderinge, en ie
Vianen te kerke ie gaen. In den rade ge- lesen synde seker project van placcaet, op den naem vanden magistraet, tegens den moet- willigen, die buiten reden oock jegens voor- gaende placcate hem onderstaen , nyet alleen , heymlick conventiculen te houden , maer oock meer andere op te roeden ende daermede tot Vianen ende elders ter kerke te loopen, ende daerop mede gesien den placcate vanden jare 1590, daertoe dit is relatyff, soo iseendrach- lelyck goedgevonden, 't selve placcaet also te doen publiceren. (Maart 29). Pest» siekbesoeker. De raet heeft op't aen-
geven van Jo. Speenhovius ende Ja. Taurinus etc., als gecommitteert omme etc. te vernemen naer een bequaem persoon, voor een jaer te gebruiken, om dc inwoonders etc,, besmet met de contagieuse siekte der peste, in haren noot als siekbesoeker te assisteren etc. (Mey 12). De eod, De raetgehoort't rapport etc., heeft
by desen aengenomen Reinerus van Oosterzee, minister, tot een siekbesoeker voor degenen , |
|||||||
|
371
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
geringe tyt hierop gedelibereert ende goet
gevonden syne Eerw. voor antvvoort te geven, dat syne propositie wel was gehoort ende verstaen, ende dat men danckeiyk aennanr, d'aenbiedinge van congratulatie ende corres- pondence , ende dat van deser syde syne princi palen mede alles goeds werd t toege wenscht ende goede correspondence hadden te ver- wachten ; dan dat dit versoek wat wyt sich strecte, daerby de kerke alhier eenighe on- dienst ende interesse soude mogen lyden, doch dat men dit versoek naerders met die vanden kerkenrade alhier soude doen communiceren ende daer nae syne E. met behoorlyke ant- woort daerop bejegenen, waernae synE. ver- toghen es, met verclaringhe, dat hy gelycke vertooch ende versoek oock soude doen aen die vande kerke alhier. (Jan, 19). |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
nyet verhoopt en werden) alhier te willen
doen , met onderhoudinge van alle goede cor- respondence c/c; ende desen volgende den heren van Utrecht voorts in 't lange voor te stellen, die jegenwoordighe gelegenheit, r.on<- stitutie ende noot vande voorsz. kercke ende saken in 's Gravenhaghe, ende daeromme te versoecken, dat dit collcgie , sulcks te herten aemende, dooh soude believen hare E. ende kerke le subvenieren met de leeninge vande voorsz. twee stats- ende kerkdienaers, by beurte d'een nae a'ander, of een derselver, ter goeder geliefte van desen rade, ende dat voor den tyt van een jaer, ten alderminsten voor ses maenden, gelyck sulcx by syn Eerw. in't lange ende breet seer ernstich ende vriende- lyk gedaen synde. Soe heeft de raet, nae syn vertreck, een
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
■
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
47*
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
UTRECHTSCHE GILDE-ZAKEN.
I. GOUDSMEDEN-GILD.
iVcrgrcl. het Vtrechtsch Stads-Plakkaatboek, p. 729 sqq.)
____
■■
1. Dit is de Ordinancie vanderi Goutsmeden , opden
derthien dach, 1382. Mnden eersten, dat nyemant sulver vvercken en sel binnen der stadt van Utrecht, noch
binnen bore vryheyt, dat meer aloeys houden sel die marc dan 14 vierendeel bi eenen koer van 2 pont, ende dat were ontwe te slaen. Item, van elcker marc sulvers, die si wercken mitten hamer, daer en sellen si nyet meer
of nemen van lakinghe dan 5 loet. Item , van gbegoten wercke, van metselerien , van alivuren ende van pereseringe en
seJJen si nyet meer van Jakinge nemen , dan van der marc een loot. Item , sel elc goutsmit syn wercke teyckenen mit sincn teyken , dat men teycken mach ,
eer by 't uyt sinen huse laet dragen bi drie pont, ende dat sel bi voert leveren den weer- dyn vander stat bi denselven koer, die sel bet mede teyken mi Iter stat teyken. Item , dat sulver dat also cleyn is , dat men nyet teyken en macb , dat sel also goet
wesen van aloey , alse voerscreven is, bi enen koer van twe pont, ende dat were ontwe te slaen. Item , wat were gbevonden werde gbevullet mit lode, mit yser of mit anders enygben
saken, dat men proeven mochte, dat valsch ware, die dat makede ofte maken dede met voerrade, verboerde dat were, en dat soude men ontwe slaen , ende des soude hebben de stat d'eene belfte ende die gesworen d'ander helfte, ende die dat makede, soude men hou- den voer enen valschcr Voert en sel nyemant sulver were te cope houden ofte te cope draghen, ten si also ghoet
van aloey, alse voerscreven is, bi enen koer van drie pont, also dicke als men dat vonde. Voert en sellen de goutsmeden gbeen coperen were maken te cope, ten si kercwerc,
bi enen koer van drie pont. Item , en sel men gbeen valsche stenen setten in goude, noch gheen fyne steen in coper
of in latoen, bi tien pont, ende waer dat saecke , dattet yemant te cope hielde mit voerrade, die verboerde dienselven koer, alsoo dicke als hi daermede bevonden worde. Item , waer enich man , die enyghe penninghen vergulde, die op goutmunte gheslaghen waer,
die sulver of coper waer, die verboerde een jaer syn ambocht, ten waer dat hi een gat daerin sloeghe, dat men bescheydelic sien mochte. Voert en sel gheen man sulver bernen, dan openbair bider straet, mit open doere van
sinen husen , bi enen koer van drie pont, also dicke als men dat proeven mochte. Oeck en sel gheen man sulver bernen, ten si ghoet, fyn,lodich sulver, ende dat gheteykent
■
|
||||
|
373
|
|||||
|
met sinen teyken , eer't uyt sinen huse gaet, Li enenkoer van drie pont, ende dat solver
voert leveren den weerdeyn, bi denselven koer, ende die sel't teyken mitter stat tevken, ende waer dat saecke , dat den weerdyn dochte, dattet nyet iyn ghenoech en waer, so sou 9t die goutsmit anderwerve opsetten ende fja maken , op syn seffs cost. Voert, waer enyoh man, die sulver bernde, dies nyet en teykende, ende den weerdeyn
nyet en Het teyken, ende dat sulver wech brochte, hi verboerde also vele sulvers, alse hi wech broclit ende daer en boven een jaer syn neringhe. Voert sellen si hebben van elker marc sulvers te bernen, als het vten test coempt,twee
groten ? rnaer , wat si bernen beneden ses loden, daeraf sellen si hebben van elken lode vier duyts. Ende op alle dese punten sel men setten tvve goutsmeden, die men daertoe eden sel
ende enen weerdeyn, die men daertoe oec eden sel, ende die sel hebben der stat teycken, ende die weerdyn sel hebben alle der goutsmeden teycken in een tin geslagen, ende die voergenoemde ehesworen mitten weerdeyn sellen hebben van elken stuc ghewrochts werks te teycken, is ?t groot, is't clyen I duyt, ende van elken stuc ghebernt sulvers een duyt, ende beneden vier loden, nyet. Ende heeft yemant sulver ghewrocht, dat nyet goet ghenoech en waer, nae deser aloey, die
maecs hem quyt, tusschen hier ende Sint Jacobs daghe, bi sulken koer alse daerop staet. Voert, waer enich man, die bisschops grote vter stat voerde, daer se te vuere gebrocht
worden , ofte dat hise vercofte , daer mense te vuere brochte, die verboerde vyftich pont, also dicke als hi daer mede bevonden worde. 2. Dit is de nyewe Ordinancie vanden Goutsmeden, al-
so die raet dat overdraghen heeft, 1433. I.
Inden iersten , dat men gheen gout ergher warken en sel, then sel houden xviu koraet,
ende dat heet toets gout , mer beter die wil, ende yemant, die hierin brueckte , die ver- buerde van elken were een onsse weghende vyf pont, ende daer en boven weghende tien pont van elken were. 2.
Item, so en sel nyemant binnen onse stat of in onser stat vryheyde, enighe ghemunte
gouden penning symenteren , cm ter munte te brenghen oft anders yemant te vercopen , by enen koer van thien pont van elker reysen , ende hier moghen die vynres om eden den gbenen , die si willen, behoudelye, dat een goutsmyt wel op syment setten mach ende iyn maken syn gout, daer hi mede vergulden woude, of dat hi vervvercken woude ende anders nyet, ende yemant, die den ghesworen den eet weygherde, die verbuerde tot elke reyse tien pont. 3.
Item, soo en sellen die goutsmeden gheen coperwerc maken te coep, ten si kercwerc bi
enen koer van twe pont tot elker reyse, ende dit were ontwe te slaen. 4.
Item, so en sel men gheen valsche steen setten in goude, noch gheen fyn steen in coper
of in lathoen , bi enen koer van tien pont, ende, want datter yemant te cope hielde mit voerrade, die verbeurde den koer, van elken stuc tien pont. |
|||||
|
374
5.
Item, waer enich man, die enighe penninghen vergulde , die op goutmunte gheslaghen wa-
ren, die sulvereii of coperen waren, die verbuerde een jaer syn neringhe of ambocht, ende den koer van vyf pont, ten waer, dat hi een gat daer in sloeghe , dat men bescbeidelic sien mocht. 0.
Item, dat men gheen sulver werken en sel binnen der stat van Utrecht, noch binnen
hare vryheden, dat meer aloys houden sel die coelsche marc, dan drie vierdell van een coelschen lode, bi enen koer van twe pont, ende dat were ontwe te slaen. 7.
Item, van elc marc, dat si werken met den hamer, sellen si of nemen van lakinghe vyf
loet ende nyet meer, bi enen koer van enen ponde. Item, van ghegoten were van metselrien, van alivueren ende van peertsieringhe, en sellen
si nyet meer nemen van lakinghe, vander koelschen marck enen loet, by enen koer van enen ponden. !).
Item, in alle cleyn were, dat men in zeeschwm ghiet, dair sel men in setten inde koel-
sche marck fyns sulver, een koelsch loet alloys ende niet meer by twe pont. 10.
Item, dat sulverwerck, dat also cleyn is, dat men niet teyckenen en mach , dat sel al-
so goet wesen van aloey als voerscreven is, ende dat inden zeeschwm 'gegoten is bi twe pont. II.
Item, wat were ghevonden worde ghevullet met lode, mit yser of mit anders enighen
saecken, dat men prueven mocht, dat valsch waer, die dat maeckte of maecken dede met voerrade, die verbuerde dat were, ende dat soude men ontwe slaen, ende des souden hebben die stat die ene helfte ende die ghesworene die andere helft, ende die dat maeckede soude men houden voer enen valscher. 12.
Item, soo en sel niemant sulverwerck te cope houden of op te copen dragen, then zy
alsoo goet van aloey, als voorschreven is, by eenen koir van thien pont, alzoo dick als men dit vonde. 13.
Item, so en sal gheen man sulver bernen, dan met open deuren ende openbaer in sinen
huse, by enen koer van twe pont, also dicke als men dat proeven mocht; item, so sel gheen man sulver bernen, ten si goet, fyn, lodich sulver, ende dat teyckenen mit sinen ende der stat teycken, eer 't uyt sinen huse gaet, by enen koer van twe pont. 14.
Item , waer enich man, die sulver bernde , ende dat niet en teyckende, als voerscreven
is, ende dat sulver wech brochte by hem ofte by yemant anders, die verbuerde also veel sulvers, als hi wech brochte, ende daer toe een jaer sinen neringhe, ende dat sulver sou- den hebben die coermeysters die eene helfte, ende die raet vander stat die andere helfte. |
||||
|
375
15.
Item, so sel elc goutsmyt syn were teyckenen mit twe teycken, also dal een teycken
van sinen teycken, ende aat ander teycken sal wesen der stat teycken, eer't uyt sinen handen gelevert wort, dat grof werck is, ende men gewoentlic pleech te teyckenen bin- nen Utrecht, ende in andeien goeden steden , bi twe pont, uytgenomen dat gebernt sul- ver is, sellen die ghesworen teyckenen, ende van elcken teycken sellen si hebben een oert van enen cromstaert. 16.
Item, dese twe ghesworen hebben volcomen moghe vanden rade vander stat, dat si tot
alretyt, als *t hem ghenuecht ende oirbaer dunct wesen, guen moghen tot alle goutsmeden huys ende besien dat gout ende dat sulver, dair si of werken. 17.
Item, oec hebben dese tw6 ghesworen machte, te gaen tot alle die ghenen , die gout of
sulver openbair veyl houden, ora dat te besien, als voerscreven is. 18.
.
Item, enich goutsmyt, die ghewrocht gout of sulver had, dat niet goet ghenoech en waer
nae desen aloey, die maecks hem cfuyt tusschen dit en mitvasten nu naestcomende, 19.
Ende alle punten voorscreven wil die raet aldus ghehouden hebben, by sulken koeren,
als voerscreven staen , sonder yemant daer inne te verschonen in enigherwys , ende alhier heeft die raet voerscreve bevele van ghedaen, dit te bewaeren ende die brueckighe te beco- ren , ende die koren sellen hebben, die ene helfte die stat, ende d'ander helfte Gysbrecht de Gruter ende Evert van Vosculen, die hiertoe, dit truwelicke te bewaeren, van onsen rade ghesworen syn. -
|
|||||||||||||
|
3.
■
|
Een nyewe Ordinancie, gemaict opten Goutsmeden,
|
||||||||||||
|
acngebrocht ende belieft by den rade, out ende nye-
we , in manieren nabescreven. Des Woensdaghes op Sunte Lysbetten avont, 1490. |
|||||||||||||
|
1.
Inden yersten , soe en sel gheen goutsmit, binnen onse slat ofte stat vrybeyt gheseten ,
enich gout ergher werken, dan ten sel houden XIX kraet, ende sel heten toetsgout, op elck merck gouts het vierendeel van eenen kraet van remedien , sonder des beghrepen te syn, 2.
Ende het gout, dat sy noemen Jilet gout, sel houden xxir kraet fyns op het vierendeel
van enen kraet van remedien.
3
Ende het fyn gout sel houden XXIV kraet fyns.
4.
Ende of sy dat argher maecten dan voerscreven staet, soe sellen sy dubbelt alsoe veel vcrboe- |
|||||||||||||
|
376
|
|||||||
|
ren als dat were is, daer dat gebreck aen ghevonden worde, ende noch tans daer en boven
den parthyen ghenoech doen van het verlies, sy daerby gheleden hadden. Item, soe sellen die goutsmeden gbeen penningben , boe sy syn , vergulden nocb soude-
ren, op het verboeren van vyf pont. 6.
Item , en sel oick gheen goutsmit enighe valsche steenen ofte contrefeyte steenen in gout
noch in sulver, nocb geen fyn steen in coper of latoen set ten, noch oick nyemant veyl houden, by het verboeren van vyftich pont, ende daertoe tot correctie 'sraets. /.
Item, gheen goutsmith en sel oick enicberley werck van coper of van latoen vergulden oft
versulveren, ten sy kerckwerck oft heeren ghesmye, by bet verboeren van vyftich pont , ende dat werck ontwe te slaen. 8.
Item, nyemant en sel oick enigherley werck van coper oft latoen maecken tot scalen , tot
crucen, tot lepelen oft andersints, om dat te vergulden ofte te versulveren, noch dat en sel oick nyemant copen noch veyl houden, by het verboeren van elcken stuck vyftich pont, ende dat werck ontwe te slaen. 0.
Item , en sel oick gheen goutsmit enich sulver wercken, dat arger wesen sel, dan goet
werck sulver, ende sel houden xr ende vnr greyn fyns , op IV greyn van remedien, op het gegoten, gesoudeert ende gepeertseert werck, ende twee greyn tot remedien op scalen, crucen ende lepelen , ende voert op alle werck van grosserien. 10.
Ende waer het bevonden , dat sy meer namen van remedien, dan voirscreven is, het werck
soude gebrocken wesen, ende souden daertoe verboeren vyfentwintich pont, ende die ge- swoeren op dubbelde koeren. 11.
Item, soe sellen voortaen alle goutsmeden, binnen onse stat ofte stat vryheyt geseten,
alle werck, dat zy maecken ofte doen maecken van grosseryen ofte van metselryen „ of alle werck dat men teyckenen mach, wegende boven een half ons, teyckenen met hoeren tey- ckenen , ende alsdan, eer sy dat werck op bereyden ende leveren sellen, brengen in handen der geswoeren , om die dat te laten besien ende proeven , ter minster quelsing, ende wes werck dan goetgevonden wert, dat sel dan die geswoeren werdeyn inder tyt teyckenen metter stads teycken , ende van elcken teycken sellen die werdeyns te samen hebben een witgen , ten waer oft lepelen waren , ende tot een dousyn oft daer onder sel men mit een teyckengelt betalen , ende wes die geswoeren niet goet genoech en vyuden, dat sellen sy in stucken slaen, ende die dat gemaect hadde, ofte die dat niet en teyckende ende niet tey- ckenen en dede, als voersz. staet, soude op elck stuck werck verbueren vyfentwintich pont, ende soe wat werck sj maecken sellen, wegende beneden een half ons, dat men niet tey- ckenen en mach mitten stadt teycken, dat sellen sy teyckenen mit baer selfs teycken, om te wetencn, oft soe goet niet en waer , aen wicn men dat verhaelen soude by denselven koer voorscreven. |
|||||||
|
377
12.
Item, alle kleyne wercken, die men niet tejckenen en mach , sellen alsoe goet wesen als
voorschreven staet, by denselycn koer, 13.
Item, ten sel geen goutsmit syn werck onredelicken vullen mit souduer, of mit coper of
latoen , of mit yzei* of mit eenige saecken , dat men proeven mochte dat valsch waer, die dat maeckede of dede maken mit voerrade, die verbeurde dat werpk , ende dat soude die raet nocbtans recbten, naer groetheyt der misdaet. 14.
Item, soe sellen die goutsmeden mogen nemen te laken van elcker marck vyf engelsch van
grosseryen, ende van anderen werck, van clcken werck een balf ons, als van outs gewoen- Jyck is geweesfc 15.
Item, enich goutsmit, die enich gemaict sulver coept, sel bet enen dacb op syn veynster
houden staende, om te weten of ymant verloeren hadde, by het verboeren van vyf ea twintich pont, dies niet en dede, 16.
Item, als vande kremers ende andere persoenen, die hem onderwynden enich sulverwerck,
riemen ende ander juwelen van goude ende van sulver te vercopen by den marck, by den once, by den half once, of daer onder, is overdragen, dat die nyemant en sal moegen vercoopen, sy en syn van goude ende van sulver, sulcx in alloey van deuchden, als nu ter tyt geordineert is den goutsmeden, ende geteyckent mitten teycken, sulcx als dat ander werck syn sal, by dese ordonnancie, hetzy in vrye marckten of in andere plaetsen, by het verboeren van vyf en twintich pont op elcken once gouts, ende van tien pont op elcken marck sulvers, ende waer het by alsoe, dat sy ander sulverwerck oft ander juwelen haddeii van goude ende sulver, die geteykent waren mitten ouden teykenen , daer mede men geplo- gen heeft te teykenen die sulvere scalen ofte andere sulverwerck, die welcke van sulckeu aloey noch alsoe goet van deuchden niet en syn, in dien gevalle sellen sy dat te kennen seven denghenen , die de voorschreven sulvren scalen, juwelen ende ander sulverwerck sel- len willen copen, en sellen hemluden ofslaen ende ofcorten die redelicke weerde daervan, al- soe dat die copers niet bedrogen en worden , ende waer het sake, dat sy ter contrarie deden, ende vercoften het sulverwerck, geteyckent mitten ouden teycken, soe veel als dat mitten nyewen teycken geteyckent waer, dat soude wesen by het verboeren van vyf en twintich pont op elcke marck sulvers d'eerste reyse, ende worden sy anderwerve brokich bevonden, dat waer op't verboeren van hetselvc sulver, ende op dubbelde koeren te verboeren. 17.
Item, ten sel gheen goutsmit ofte nyemant anders binnen onse stat ofte stat vrvbeyt enich
werck van sulver ofte gout veyl houden after Sunt Jans des naestcomende, ten zy alsoe goet als voorscreven is, by 't verboeren van vyf en twintich pont, ende dat werck te brecken, ende dat sellen dan die gesworen tot alretyt mogen versuecken , als 't hem nut ende oirbei dunct te wesen. 18.
Voert soe en sel nyemant sulver bernen, dan openbaer by der straet, mit open doerevau
£ynen huse, by eenen koer van vyf en twintich pont, alsoe dicke als men dat proeven IV. 48
|
||||
|
378
mochte, ende soo wie salver bernt, die sel dat teyckenen mit synen teycken, eer het uyt
gynen huse gaet, ende het sel wesen goet, fyn, loych sulver , ende waer het saecke, dat yemandt sulver bernde, dat soe goet niet en waer, die soudc dat anderwerve opsetten ende alsoe fyn maecken op syn^n kost, ende die dat niet en teyckende , mit zyn zelfs teycken, gelyck voorscreven is, ende dat sulver wech brochte, hy verboerde alsoo veel sulvers als hy wech brochte ofte ongeteyckent Het, en daer en boven een jaer syn neringe. 19.
Item, so sellen sy hebben van elcker niarck sulvers te bernen, als't uytten test korot,
vier stuyvers. 20.
Mer wat sy bernen beneden een marck , daerof sellen sy hebben van elcker halve once
eenen halven, ofte ten waer dat het sonderlinge quaet waer, dat sal men op't nauste mogen bedingen. 21.
Item, ten sel oick nyemant van deser tyt voert binnen onse slat ende stat vryheyt, hy
zy wie hy zy, henT onderwynden eenighe tafeletterye te houden, oft believen te copen oft te vercopen, dan onse stat gesworen wisselaer ende goutsmeden, want daer vele dieveryen ende gebrecken inne gelegen is, by het verboeren van vyf en twintichpont d'eerste reyse, ende die dat anderwerve dcde, dat soude syn by vyftich pont, ende tot correctie 's raets. 22.
Item , dat voirtaen oock geen goutsmit noch nyemant anders wegen, copen noch vercopen
en sel gout noch sulver, noch eenicherley gesteent after Sunt Jans dach te midsomer naist- comende , anders dan by troys gewicht, by het verbeuren van vyftich pont. 23.
n
Ende alle punlen vanden gewichte voirgenoemt, sellen oick yerst ingaen t Sunte Jans misse
naistkomende, dat hem een ygelyck hier en binnen van gerechten troys gewichte versien mach. 24.
Behoudelyck dat men alle erfpachten ende lyfpachlen ofte huerweer, die voor dese tyt
uytgeslegen syn, staende by marcken ofte loeden van sulver, betalen sal nae uytwysinge hoer brieven. 25.
Ende op alle dese punten voorschreve sel men setten twee goutsmeden, die dat ambacht
doen ofte gedaen hebben mitter handt, ende hem des aoibochts verstaen , mit eenen wer- deyn , die men le samen daertoe eden sel, dese ordinantie voorsz. vast ende onverbreckelyck te houden , ende uyt te gaen naer hoeren vyf sinnen, ende den brockigen daer van te corrige- ren , sonder yemant des te verdragen , ende die werdeyn voorschreven sel hebben der stat teycken, ende sellen oick hebben alle der goutsmeden teykenen in een tin geslagen ; ende die twee gesworen goutsmeden voorschreven, sullen oick omgaen, soe dicke hem dat belie- ven sal, tot alien husen , tot merslieden oft tot uytdraechsteren, daer men sulverwerck veyl houdt, ende bysonder totten goutsmeden, om hoer werck te besien ende hoer busse, daer hoer sulverwerck in is, intasten ende besien oft alsoe goet is, als voorschreven staet, ende voortaen toesien hebben tot alle punten voorschreven, om die t'achtervolgen, ende den brokigen daer inne te corrigeren , gelyck voorszg is, want dat van noden wesen sal. |
||||
|
379
26.
Item, alle koeren ende broecken sellen gaen ende wesen, die eene helfte totter stadt be-
hoef, ende die andere lieifte tot behoef der gesworenen in der tyt. Koermeysters hier of Jan de llacs , Splinter Jacobsz., werdeyn Bertelmeus van Weede,
4. Dese nabeschreve Ordinancie , gemaickt by den Gout-
smeden t'Utrecht, worde belieft ende toegelaten by den Raet out ende nyewe, behoudelyck die Ordonnancie opten Goutsmeden, anno xc. lestleden gemaickt, an- ders in hoer werden te blyven. Des Dynsdagh na derthiendagh, 1507- Alsoo in anderen steden, als Colen, Brug , Gent, Antwerpen etc., goede ordinancien ge-
maickt syn , om eenen goeden, eerlicken koer te wercken van gout ende sulver, welcken koer inden steden voirschreven seer neerstelyck onderhouden wort, soo hebben die goutsme- den t'Utrecht die ordonnancie vanden koer aengenomen te onderhouden in dese manieren, te wetene: als dat die goutsmeden alle jaer onder hem selven kiesen sellen twee koermeys- ters, die bewaeren sellen dat teycken vander stadt hoer jaer lanck , dat daer geen gebreck in en valt, ende om gheen gebreck in hoer jaer te gescjiieden, daer sullen sy toe verbonden wesen by eenre poenen, die de goutsmeden onder malkanderen gemaict hebben , den bro- ckigen hoer boeten of te nemen die daer toe staen , sonder vertreck. Ende dese kiesinge is geraemt te wesen alle jaer, op Sunte Loeyen dach, komende Ada-
ges na Sunte Andries dach , ende tot deese kyesinge sel een yegelyck goutsmit verbonden wesen te komen, als hy des vanden koermeysters vermaent worden, by het verboeren van vier pont statspay, nyemant te verdi'agen, noitsaecken uytgeseyt, ende daer dan wesende, soe sellen die gemeen goutsmeden kiesen twee koermeysters, mit loeten. Ende die twee koermeysters sullen gehouden wesen, ten minsten alle veerthien dagen, ofte
alsoe dicke als't hem belieft, om te gaen in alle goutsmeden winkelen, ende daer dan dat sulver te nemen vanden scauclye (!) ofte uyt den scootvellen, waer het hem belieft, ende dat te besien ende te steecken, of dat soo goet is, als den koer behoirt. Item, die twee koermeysters sellen der stat teycken vueren ende lettercn slaen a. 6. c. d>y
als men in andere steden doet. Ende waer het, datter eenich gebreck in geviel, dat sellen die koermeysters schuldich
wesen te verantwoorden, elck in syn jaer voor den raet. 5. De Raedt der stadt Utrecht heeft dese navolgende
puncten geaddeert by de Ordonnantie, den Goutsme-
den-gilde vefteent, (1610.)
i 1.
Lnden eersten, soo wie op de gildecamer Godts noame ydelyck voert, blasphemeert ofte
ietwes doet, daer Godt of syn heylich Woordt mede veracht wordt, sal verbeuren ten be- hoeve van desen gilde, de somme van twee guldens, soo dick ende meenichwerfF dat gebeu- ren mochte. |
|||||
|
48*
|
|||||
|
.",80
2.
Item, soo wie ymandt op deesen gilde earner in toornigen moede heet liegen, of met an-
dci'e onnutte redenen bejegenen, sal verbeuren dartich stuyvers, ten profyte als boven. 3.
Item, dat niemandt vande glldebroeders eenige vande deeckens, keur- ende busmeesters
vanden gilde en sal mogen in het stuck van haerluyder officie qualyck aenspreecken ofte in- jurieeren, in grammen moede, op poene van twee guldens, soo meenichmael sulexgeschiede. 4.
Niemandt en sal op de gilde tamer eenige querele ofte gevegt mogen aennemen, maer eer-
lycke ende met alle beleeftheyt metten gildehroederen ommegaen , ende soo wie ter contrarie doet, ymant slaet, houwt, steeckt, werpt ofte onweerdelyck aengrypt, hetay waermede dat het zy, sal verbeuren de somme van vjf guldens, te appliceren als boven, ende onvermin- dert de boeten van den officier. o.
Ende soo wie sulex geveclit, querel ofte moetwille aenneemt tegens den deeckens, keur-
meesters ofte buschmeesters, in net stuck haerlieder officie, sal verbeuren dubbelde boeten. •G.
Item, of eenige vande voorschreve poincten overgetreeden worden, ende datter questie
viel, wie in de breucken vervallen ware, sullen de meeste stemmen vande presente gilde- broeders daervan oordeel geven, daermede een yegelyck te vreden sal moeten syn. 7.
Alle welcke poenen ende breucken , soo meenichmael die vervallen sullen in cas van wan-
betalinge, realyck ende metter daet aen de persoon ende goederen vanden brueckige geexecu- teert sullen worden, sonder eenige voorder recht daer over te behoeven, als waerinne een yegelyck hem is submitterende. Ende dit al onvermindert alle voorgaende ordonnantien op desen gilde geemaneert, ende
sonderlinge die geene, die op den xix°" Septembris anno 1597 by den raade deser stadt is geemaneert, mette geene die in het xxxc articule vandien bevat staen. Aldus inden raade gelesen ende geapprobeert den xii'" Novembris 1610, ende was onder-
teeckent, Cor. de Goyer. 6. De ftaedt der stadt Utrecht heeft de Ordonnantie
vanden Goutsmeden-gilde geamplieert ende geaugmen- teert met de naervolgende articulen, (1615.) li
Inden eersten, alzoo tot naerkominge ende observantie vande ordre ende placcaten op den
kennisse vanden goude ende silver geemaneert, oock omme neder te leggen de geschillen ende questien, die tusschen de gildebroeders van deesen gilde ende derselver knechts komen te vcrrjsen, dickwils vereyscht wort vergaderinge van het gildt, ende dat men by experientie bevonden heeft, dat die byeenkomsle van het gantsche gildt niet anders als groote confusie ende oneeuigheyt causeert, ende dat daerom geen ujtterlycke resolutie kan worden genomen |
|||||
|
j
|
|||||
|
381
|
|||||
|
op de kennisse vanden goude ende silver, noch de voorvallende questien ende gescliillcn
nedergeleyt, Soo is't dat de raedt voorschreven, omme alle deselve confusien ende misverstanden ewegh
te nemen, goetgevonden ende geordonneert heeft, dat de deeckens van deesen gilde in elcker tyt als het gunt voorschreven gebeuren sal mogen, niet het geheele gildt sullen doen laden, maer alleenlyck daertoe doen beroepen XX, XXV oft xxx personen , min ofte meer naer den eysch vande saecke, vande gequalificeerste, verstandigste ende vreedsamichste vanden gilde, dievvelcke met den deeckens inder tyt alle voorvallende saecken sullen weerdee- ren, beslichten ende nederleggen. 2.
Item, soo wie daertoe by den bode geladen ofte ontboden zynde, niet en compareert, dat
die verbeuren sal, ten behoeve van het gildt, drie stuyvers. 3.
Ende soo deser ter contrarie hem ymants onderstonde of vervorderde, ongeroepen ofte onge-
laden le compareeren, dat sulck eeu verbeuren sal twee guldens, ten profyte als boven. 4.
Ende soo hierenboven hem ymandts verpoogde te compareeren ende belast synde te ver-
trecken , sulcx niet naer en quame ofle en wilde obedieeren, dat sulck eenen verbeuren sal vier gulden, half ten behoeven vanden officier, die de executie doen sal, ende half ter gil- den behoef. Aldus inden raade opgelesen ende geapprobeert den xxe° February 1615, ende was on-
derteeckent, Corn, de Goter. 7. De Raedt der stadt Utrecht heeft op het schriftelyck
versoeek vande respective deeckens, gesworens, busch- meesters ende gemeenen gildebroeders vande Goudt-, Silver- en Yzersmeden-gilden binnen deser stadt, ende rapport van haere gecommitteerden by provisie, omme te verhoeden ende wegh te neemen alle misverstan- den, onder den voorschreven gilden tot meermalen voor deesen ontstaen, over het coopen vande smeede- ende houtcoolen, haerlieder Gilden-ordonnantie ge- augmenteert met deese naervolgende poincten ofte ar- ticulen, (1616.) 1. Inden eersten , dat nn Voortsaen, soo wanneer een vreemt coopman van buyten binnen
deese stadt met smee- ofte houtskoolen sal wesen gekomen, de boden vande respective gil- den gehouden sullen syn haere deeckens daervan te verwittigen ende adverteeren, ende dienvolgende voorts denselven coopman voor de voorschreve deeckens te adduceeren , sonder dat sylieden hun in het minste daer mede sullen mogen bemoeyen , maer den voorschreven deeckens daermede laten bewoiden, op poece van privatie haers dieust. |
|||||
|
382
|
|||||||
|
Ende sullen deselve deeckens alsdan mit soodanigen coopman absolute coop vande voor-
schreve koolen maecken, voor welcke gemaeckte coop den vercooper gehouden sal syn een yder (des begeerende) hy zy gildebroeder ofte niet, de tonne te laten volgen, sonder ymant meer daer vooren te mogen eysschen ofte afnemen. 3.
De voorschreve deeckens, den coop gemaeckt hebbende, sullen door haerlieder boden terstont de samentlycke respective gildenbroeders doen verwittigen ende aenseggen den prys, daer vooren hy yder ton heeft gecoft, ten eynde eenen yegelycken, eenige koolen van noode hebbende, daermede gedient mag worden. 4.
Ende opdat den coopman van syn bedongen penningen ende verkofte koolen wel versee-
kert sy, sullen de respective deeckens gehouden wesen, by soo verre ymandt vande voor- schreve gildebroeders haer koolen niet en betaelden , door haaren booden denselven scher- pelycken belasten endebevelen, datelyck te betalen, ende indien denselven weygerich bleve, sulcx te doen, sullen de voorschreven deeckens in sulcken gevalle den coopman moeten be- taalen , ende den onwilligen ofte wanbetaalder, daar vooren by haaren boden doen somme- ren, ende door een deser stadts deurwaerders t'synen coslen executeeren. 5.
Niemant vande respective gildebroeders en sal vermogen den vreemden coopman te ge-
moete te trecken tot op de Vaert boven ende Maarssen beneden deser stadt toe, om hem syn koolen af te coopen, nemaar hem te laten komen binnen dese stadt, om den deeckens syn koolen te veylen , op poene van dartich stuyvers by den contraventeurs yder reys te ver- beuren, ende dat den coop in sulcken gevalle gedaen, voor nul ende van onweerden sal worden gehouden, als of daer geen coop ware geschiet. 6
Item, off he t gebeurde, dat de respective deeckens met den coopman, nopende den coop
niet en conden accordeeren, ende alsulcx sonder coop te maaken vanden anderen scheyden, ende dat daar ymandt vande gildebroeders de voorschreven koolen vanden coopman koften, sal denselven gildebroeder ofte gildenbroeders (alvorens die te mogen opdoen) gehouden syn , de deeckens te verwittigen ende adverteeren van syne gedane coop, ende de rechte pryse, dair voor hy die gekoft heeft, ende oock den omslagh te doen leggen. 7.
Ende soo in sulcken gevalle ymandt vande gildebroeders waaren, die mede eenige tonnen
daarvan voor denselven prys begeerden , sal den voorschreeven cooper gehouden wesen hun die te laten volgen, op poene van xx stuyvers te verbeuren. T'appliceren alle de voorschreve pecuniele boeten, ten behoeve vanden heere officier, dee-
ser stadt armen ende den respective gilden, elex een dardendeel. Actum den xxix" January 1616, ende was onderteeckent, Cor. de GoTER.
|
|||||||
|
:*83
8. De Vroetschap der stadt Utrecht heeft op het versoeck
vande deeckens, keurmeesters ende gemeene gilde- broeders van het Goutsmeden-gildt alhier, ende op het versoeck van haare gecommitteerden, de Ordon- nantie vanden voorschreven gilde gealtereert ende ge- amplieert als volgt, (1641.) 1.
Inden eersten, dat soo wel inwoonders als andere, van buyten alhier komende woonen,
ende willende het voorschreve gildt winneii, in plaelse van ses gulden, in het le articule vande voorschreve ordonnantie verhaelt, voortaen voor gildegelt sullen moeten geven negen guldens, boven het rantsoen van vier en twintich stuyvers, in het voorschreve articule ge- expresseert. 2.
Item, dat elck meester, wesende vry werckman , van deesen gilde, volgens het VIC articule
der voorschreve ordonnantie, een wettigen soone sal mogen leeren ende meester daerinne maecken, mits betalende gereet, tot behoef van deesen gilde, twee guldens voor leerkints- geldt, ende als hy meestrye opsetten sal, half gildegeldt mit het rantsoen boven verhaelt. 3.
Item, dat voor leerkintsgeldt, in het vif articule geroert, soo wel by burgerskinderen als
by vreemden , voortaen betaalt sal worden drie guldens. 4.
Item, dat in plaetse vande ses stuyvers, die de vreemde gesellen , alhier werckende, vol-
gens het X'1 articule jaerlicx aen desen gilde plachten te geven, van nu voortaen de mees- ters van yder geselle, die by bun leert ofte werckt, op den XV™ Novembris in elcken jaere sullen betalen ses stuyvers, sonder daervoor eenige cortinge aen de gesellen te doen. 5.
Item, dat de aenwerpelingen voortaen gehouden sullen wesen te betalen half gildengeldt,
interpreteerende hiermede het XXHC articule vande voorschreeve ordonnantie. 6.
Verstaende, tot verklaringe van het xxme articule, dat de deeckens voor haere diensten
niet en sullen genieten. 7.
Item , dat een oudste soone van een gildebroeder, binnen 'sjaers .naer het overlyden van
syn vader, het'' voorschreeve gildt verheergewaerden rnach met twee gulden thien stuyvers, gelyck oock een gildebroeders oudste soon , als hy drie jaeren geleert heeft ende een proeve maecken kan, by syn vaders leven het voorschreven gildt sal mogen win.nen voor drie gul- den , behoudens nochtans in beyden den voorschreve gevallen de deeckens ende keurmeesters het voorverhaalde rantsoen , altereerende hiermede het xxvnc articule vande voorschreve ordonnantie. 8.
Item, dat alle 't silverwerck, alhier te maecken, gekeurt ende geteeckent sal moeten wor-
|
||||
|
384
|
||||||||
|
dea op de gildecamer, by de samentlycken keurmeesters ofte het meerendeel vandien, die
daertoe yder weecke twee seekere dagen sullen moeten vaceeren. 9.
Ende dat het teeckengeldt, wesende eene stuyver per marck, geemployeert sal worden tot
betalinge van 's gildts nootsaackelycke onkosten, ende bet overige aengeleyt worden voor de arme gildebroeders ofte haare weduwen. Aldus gedaen ende provisionelyck gearresteert by de vroetschap voorschreve, den J5le" De^
cembris 1641, ende was onderteeckent, J. vander Nypoort. 9. De Vroetschap der stadt Utrecht heeft op het versoek
vande deeckens ende keurmeesters van het Gout- ende Silversmeden-gilde alhier, ende rapport van haare ge- committeerden, gestatueert ende geordonneert, statue^ ren ende ordonneren bj deze, (1642.) 1.
Dat de voorschreven deeckens ende keurmeesters alle gout- ende silverwerck, hetzy binnen
dese stadt ofte vrylieyt vandien gewrocbt, ofte van buyten ingebracht, sullen neerstelyck ondersoecken ende visiteeren of hetselve opiecht ende conform de ordonnantie ende alloy gewrocht is ofte niet. 2.
Item, dat sy de voorschreve visite ende ondersoeck sullen doen, soo dickwils als't hem
goetduncken sal, ten minsten viermaal 'sjaars in alle huysen, winkelen ende kramen, daar men maakt, vercoopt ofte te coop heeft eenigh gqudt- ofte silverwerck, ende nae voor- gaande consent vanden Ed. gerechte, met adsistentie vanden officier, doen openen alle cof- feren , kisten, kasten ende andere plaatsen , daar apparente suspicie van bedrogh ende con- traventie vallen sal. 3.
Item, dat de voorschreve deckens ende keurmeesters, eenigh werck bevindende contrarie
de voorschreve ordonnantie gemaakt, hetselve sullen aan stucken slaan , ende voor boete ontfangen van yder stuck wercks, voor de eerste reyse drie gulden, voor de tweede reyse ses guldens, ende voor de derde reyse twaalf guldens, mitsgaders het voorschreve stuck wercks naa haer nemen als verbeurt. 4.
Te appliceeren alle de voorschreve boeten, mitsgaders verbeurt goudt-» ende silverwerck,
een darde deel ten behoeve vande deeckens ende keurmeesters, een darde deel voor de armen van dezen gilde, ende een darden deel ten profyte vanden officier, die de executie doen sal. Ende by so verre yemandt de voorsz. deeckens ende keurmeesters, doende de voorschreve
yisitatie, injurieerde oft qualyck bejegende met woorden ofte wercken, die sal daar over ar- bitralicken gecorrigeert worden, tot discretie vanden Ed. gerechte. Aldus gedaan ende provisioneellyck gearresteert by de vroetschap voorschreve, den 11"
Augusti 1642, ende was onderteeckent, J. tinder Nypoort. |
||||||||
|
•
|
||||||||
|
385
|
|||||||
|
10. De Vroetschap der stadt Utrecht, heeft op het ver-
soeck vande deeckens ende keurmeesters vande Goudt- ende Silversmeden-gilde alhier, gestatueert ende ge- ordonneert, statueert ende ordonneert by desen: 1.
Dat diegeene, die eenigh goudt- ofte silverwerck maecken, verwercken ofte verhandelen,
sonder hetselve gildt als gildebroeder ofte aanwerpelingh gewonneu te hebben, verbeuren sullen, soo menichmaal als sy daarop bevonden ofte achterhaelt worden, drie guldens. 2.
Item, dat de gildebroeders ofte aanwerpelingen van deesen gilde ofte die hetselve gildt, heizy als gildebroeder ofte aanwerpelingh behooren te winnen, om eenige saecken, den voorschreeve gilde aangaande, voor den overluyden van denselven gilde ontboden zynde, ende niet compareerende, verbeuren sullen voor de eersle reyse vier stuyvers, voor de twee- de reyse acht stuyvers ende voor de darde reyse twaalf stuyvers. 3.
Authoriseerende den eersten deeser stads letterdienre, hiertoe versocht, omine de voor-
schreve ende alle andere boeten ende gerechtigheden van desen gilde, met adsistentie vanden gildtsbode, naer voorgaande behoorlycke sommatie, aan de onwillige te executeeren. Aldus gedaan ende provisioneelyck gearresteerdt op den viicn Novembris 1642, ende was
onderteeckent, J. vander Nypoort. Appoinctement. Op de requeste vande deeckens ende gemeen gildebroeders
vande goutsmeeden alhier, is geappointeert: De Vroetschap gehoort het rap- port van haare gecommitteerden , die partyen niet hadden connen accordeeren, verstaat ende verklaart by desen, dat de supplianten, ten regarde van het ver- koopen van juweelen , de ordonnantie vander marsluyden-gilde niet onderworpen zyn. Actum , den 27. Februar 16'i4, was onderteekent, J. vander Nypoort. |
|||||||
|
II. MARSL1EDEN-GILD.
(Vcrgel. het Stads-Plahhaatboek, p. 781 sqq.)
1. Schout, Burgermeesteren, Schepenen ende Raeden
der stadt van Utrecht, hebben belieft ende toegelaten der Marsluyden-gilde te hebben ende te gebruycken dese naerbeschreven articulen ende poincten. Anno xvc een en veertich, des Woensdaghes den ses en twintigsten dag van Octobri. 1.
Inden eersten, waer het dat ymant van buyten binnen deeser stadt metter woon quam ,
ende begeerden der marsluyden-gilde voorschreven te hebben ende te gebruycken, sal ge- IV. 49
|
|||||||
|
3.86
houden wesen het glide voorschreve voor syn gildegelt te geven vier goude Carolus gulden
ende vier stuyvers of payement haerer weerde daervoor, ende niet meer, dan wel min , tot discretie vande deeckens inder tyt, ende noch daer en boven thien stuyvers te rantsoen reedt, daervan elck deecken vier stuyvers ende die bode twee stuyvers of hebben sullen. 2.
Item, waer eenich borger ofle geboren burgerkinderen vande marsluyden-gilde, die een ander ofte meer gildt van deser stadt hebben ende gebruycken woude, die sal gehouden wesen, van het gilde, dat hy winnen wil, te geven half gildegelt, van het geene voor- schreven staet ende een yegelyck syn rantsoen. 3.
Ende desgelycx, waer het, dat yemandt vanden burgeren ende geboren burgerkinderen van andere gilden , den marsluyden-gilde voorschreven winnen wouden, dat sullen sy oock mo- gen doen met half gildegelt, als voorsz. staet, ende een yegelyck syn rantsoen. 4.
Item, soo sullen die deekens van het voorschreven gilde in elcker tyt niemant aennemen ,
tenzy dat hem kennelyck is by een handschrift vander stadts secretaris , dat sy burgers zyn, by het verbeuren van dubbelt burgergell, tot behoef vande Keyzerlycke Majesteyt ende dese stadt. 5.
Item, soo sullen die deeckens, welcke oudermans geheten plegen te worden, onderhouden de ordonnantie, die van wegen de Keyzerlicke Majesteit, onsen alregenadichsten erfheere etc., anno xvcxxix, den xxili" dach van Maert gemaeckt syn op de gilden ende deeckens deser stadt, te wetene, dat die deeckens voorschreve hem geenre saecken onderwinden en sullen, dan alleen van saecken, haer gilde aengaende, ende en sullen niet mogen vergaderen , dan by consent vanden luytenant vanden stadthouder-generael van dese stadt ende landen van Utrecht, schout ende burgermeesteren , in elcker tyt wesende. 6.
Ende als den voorschreven gilde eenige vergaderinge geaccordeert wordt, soo sal altyt een daerby geschict worden, die daermede present sal wesen in haerluyder communicatie, op poene indien anders gebeurden , gestraft te worden aen lyf ende aen goet, naer gelegentheyt vander saecken, ende men sal maer een gilde consent geven , op eenen dagh vergaderinge te maeken. 7.
Item, in desen voorschreven gilde ende alle andere gilden en sal niemant mogen wesen, die vander neeringe ofte ambachten niet en syn ofte geweest en is, endo die alsulcke niet en syn, en sullen mit den voorschreven gilden ofte eenigen vandien niet mogen vergaderen, op de verbeurte als voren. 8.
Item , sullen mede die deeckens vande voorsz. marsluyden-gilde haer acht haeckbussen mit haer toebehoren , daer sy op geset syn , wel onderhouden en bewaeren, ende altoos ge- hoorsaem syn den bevelen vanden stadthouder ofte synen luytenant, schout, burgemeesteren ende raede deser stadt voorschreeve. 9.
Item, niemant en sal mogen der marsluyden-gilde voorschreve, ende met openen venste- |
||||
|
387
|
||||||
|
steren voordoen ofte met den marsse om neringe soecken gaen, ofte met tafelletten voor-
staen , om marsseryen , speceryen ofte apothecaryen te vercoopen, tenzy dat hy burger is, ende dcsen voorschreven gilde voldaea ende gewoanen heeft. 10.
Item , alle gesteenten , geslepen ofte ongeslepen, diamanten , lobbe, saphiren , robynen ,
paerlen, corael, ende alle dat die juweliers veyl draegen, gewrocht ofte ongewrocbt, alien cruyden , speceryen, droogen , apothecaryen, zyn al marsseryen, ende die dit veyl dragen ende vercopen, sullen moeten der marsluyden gilde winnen. 11.
Item, waer eenich man, die vercoft eenigh werpe, die der marsluyden-gilde niet en heeft,
die moettet winnen, want sayen, sercx, worsteyn, karsay, dat is werp in werp, ende alle desgelycken dat werp in werp gewrocht is, dat hoort der marsluyden toe, als karsay, voe- derlaeken, bonnetten, bollettekens, die de papen dragen, deeckenen, galloenen, gemaecte kousen, doornicks zyde laeckenen etc. 12.
Item, waer eenighe man ofte vrouw, die desen gilde aentasten ongewaerder hntidt, die
verbeurde een Carolus gulden, tot behoef van Keyserlycke Mayesteyt, deser s tad t ende deser gilde voorschreve, elcx een darde deel. 13.
Item , alle koeckebackers, ofte die koecken in 't openbaer vercoopen, sullen der marsluy-
den-gilde winnen, ende die koeckebakkers, die selver ovens setten, daer sy in backen, sul- len daer en boven mede den gilde vanden backers winnen, maer die koeckebackers, die haer koecken in andere luyden ovens schieten, en sullen niet gehouden wesen der backers gilde te winnen. U.
Item , of hier en boven ymandt voort dede, sullen die deeckens hem mogen dat verbie-
den met horen bode, ende ware het saecke, dat hy dat gebodt terstont binnen een uure daernae niet en verhoorde, soo sal hy verbeuren telcker reyse eenen Carolus gulden, tot behoef als voren. 15.
Item, of daer yemant ware vanden comans, die in voortyden aengenomen waer als aen-
worpelink , als voortyts altyt geuseert is geweest, ende dat want der marsluyden-gilde geen leerkinder en heeft, ende geen burger en waer, die sal eerst burger worden, eer hy voort doen sal, ende dan syn gilde voldoen nae dese nieuwe ordonnantie, welverstaende dat die penningen , die hy in voortyden betaelt heeft, hem tot betalinge strecken sullen, soo veer sy strecken, behoudelyck dat rantsoen als voorschreven. 16.
Item, soo wanneer eenigh gildebroeder van desen gilde sterft, die erft synen oudtsten zoon
dat gilde, ende dat sal hy verheergewaden binnen 'sjaers met een pont wasch, tot des gildts autaers behoef, ende indien daer gebreck in geviele, soo wair hy vervallen van alle syn recht, dat hem by dode syns vaders vanden gilde aenbestorven ware. 17.
Item, soo wie der marsluyden-gilde gewonnen heeft mit halven gilde, ofte noch winnen
49*
|
||||||
|
.
|
||||||
|
388
sal, die sal syn gilde sjn oudste soon alsoo wel erven, gelyck of hy bet met vollen gilde ge-
wonnen hadde. IS.
Item, waer eenige gildebroeders soon , die der marsluiden-gilde begeerde te winnen by
syns vaders leven, die sal het mogen winnen tot discretie vande deeckens. 19.
Item, geen gildebroeder ofte gildesuster en mach op der marsluyden-gilde twee toonen
doen ofte twee cameren openen , om dagelycx veylinge te doen, by een keur telcker reyse te verbeuren eenen Carolus gulden , tot behoef als vooren. 20.
Item, waer eenigh gildebroeder of gildesuster ofte haeren bode , die den eenen den ande-
ren synen coopman ontriepe ofte wencte van syne cameren ofte thoon, eer hy van hem ge- scheyden waer, ende men het betuygen konde, die verbeurde tien stuyvers, soo dicke het- selve geschiede. 21.
Ende soo wie olie vercoopt, die gemenget waer, dat men bewysen kan, die verbeurde
telcker reyse eenen Carolus gulden , tot behoef als voorschreven. 22.
Item, soo wie boomwol slaen dede, ende die steen daer wederom in dede ofte dair in be-
vonden vvair, die verbeurde telcker reyse, indien men het bewysen kan, eenen Carolus gulden, tot behoef voorschreven. 2,'l.
Item , die marslujden sullen mogen vercoopen alle vergulde ende ongestoffeerde beelden ,
gestoffeert ende gepinseert, ende allerley gemaect werck , alsoo als het vanden meester komt, kannen , krujken , geleedt ofte ongeleedt, glasen , tafereelen, brieven etc., ende voorts al dat die marslujden van outs in haer marseryen geuseert hebben veyl te houden. Item, voort sullen die marsluyden mogen veyl houden alle gewrocht werck vande smee-
den, als messen, alle geveylt werck, alle geslepen werck, alle vertint werck, op den mars- luyden-gilde, uytgesondert alleen sweertwerck van grove smeeden, ongeveylt, onvertint ende ongeslepen. 25.
Item, die marslujden sullen mogen veyl houden nastelen, hosveteren, rychsnoeren, buy-
delen, handschoenen ende ander gewrocht leder marsse. 26.
Item, soo sullen die marsluyden oock mogen vercoopen loot of tin in 't gros, ende oock
alle gemaeckt werck by den pont, beneden die tien pondt wichts, als men in een marsse dragen mach. 27.
Item, sullen mede die marsluyden mogen vercoopen seep, het syamsterdamsche, spaense,
hierlantsche, hoe sy genaemt magh wesen. |
||||
|
389
|
|||||
|
28.
Item, waer eenigh gast van buyten, die goet brachte van gewichte , die en sal niet ver-
coopen dan in't gros, als hy het brengt al heel onverscheyden, ende indien contrarie be- vonden wort, sal hy verbeuren telcker l'eyse eenen Carol us gulden, tot behoef voorschreven. 29.
Item, soo wie brengt goude laakenen , fluweel, damast, camelot, samit, lindt, bandekens
ofte eenigerhanden marsseryen, en sal se niet mogen vercoopen, dan met eenen gootspen- nink algeheel, by 't verbeuren telcker reyse van eenen Carolus gulden , tot behoef voorschreven. 30.
Item, waer der eenigh gast van buyten, die leder bracht ofte leder mars, het zy gewrocht
ofte ongewrocht, sal se algeheel vercoopen mit eenen gootspenninck, by het verbeuren tel- cker reyse van eenen Carolus gulden , tot behoef voorschreven. 31.
Item , soo sullen alle arme ende schamele comens , die met de marsse langes der straten
gaen, tafelletten uytsetlen , brieven uythangen ofte eenighe marsseryen hanteeren willen, waer van alle haere marsserye ende coopmanschap eens boven drie Carolus guldens niet weerdich en is, die sullen dat mogen doen sonder openbaer winckcl te houden, mits ge- vende tot discretie vande deeckens. oz.
Item, soo wie cameren ofte winckelen open doet, ofte met die marsse loopt ofte omgaet,
tafelletten uytset ofte brieven hangt, ofte eeuige marsseryen voort doet, op Sonnendaghe, Apos- teldage, Ons Vrouwen dage , Sinte Martyns dage oft Sinte Nicolaes dage , die verbeurt tel- cker reyse, als men het bewysen kan, tien stuyvers, tot behoef voorschreve, ten waer dat se op marcktdagen quamen of inden oostmaandt, want men het dan qualyck ontbeeren magh. 33.
Item, waer het dat eenige gildebroeder vanden voorschreven gilde met denselven gedient
hebbende, aflivigh worden, sal alsdan syn weduvve van hem der marsluyden-gilde, daernae een jaer lanck selver moghen gebruycken ende niet langer, ten zy dat sy den gilde op nieuw weder gewonnen hadde, op hel verbeuren als vooren. 34.
Item, waer het, dat eenigh gildebroeder aflyvich worde, ende met der marsluyden-gilde
niet gedient en hadde, sal die weduwe daervan nae synder doodt, het voorschreve gildt maer ses weecken langh mogen gebruycken, ende niet langer, op't verbeuren als boven, of sy sal het gildt op nieuws moeten winnen. 35.
Item, soo en sullen die deeckens van het gilde voorschreve in elcker tyt, geen breuken
van het voorschreve gilde , die gevallen in haeren tydt, mogen uythalen, dan by consent vanden schout van deser stadt, ende sullen gehouden wesen alle jaers , op Sinte Martyns avondt ofte in 'l afgaen van haer officie, in schrifte den schout ende der stadt te leveren, alien dieghenen, die gebreuckt hebben, ende daer dese stadt haer deel af toecompt, het gelt daervan te leveren in handen vanden eersten cameraer van deser stadt, sonder die te mo- gen verhouden ende te helen, op het verbeuren van dubbelde keuren , van hetgene sy ver- |
|||||
|
390
|
|||||
|
houden hebben, tot behouf vande Keyzerlycke Mayesteyt deser stadt ende den aenbren-
ger, elcx een dardendeel. 36.
Item , voorts is den raet overcomen, dat sy het voorschreven gilde geen andere poincten
ende articulen believen ende toelaten en sullen, dan voorschreven staen, oft die noch by den x'aadt belieft ende toegelaten sullen mogen worden , ten ware of het voorschreven gilde met den stadts secretaris handt koste bewysen, dat bv oudt raet ofte nieuwe voortyts hem an- dere , die by dese voorschreve articulen ende poincten niet verandert en syn, toegelaten zyn geweest, hetwelck sy den raedt toonen sullen, ende was onderteeckent, Ja. VANDER Voort. 2. Die raedt der stadt Utrecht heeft der Marsluyden-gilde
geaddeert, belieft ende toegelaten te hebben ende te ge-
bruycken dese nabeschreven poincten. Anno xvclxxii,
des Dingsdags den xxnen Aprilis.
1.
Inden eersten, als eenigh vanden gildebroeders off susters van het voornoemde gilde af-
lyvich geworden sal syn, dat alsdan alle die gildebroeders ende susters, die hetselve gilde selfs metter handt doen oft gebruycken , gehouden sullen syn te groef te komen, op poene van eenen stuyver, tot onderhoudenisse van het gilde-autaer , ten ware yemants eenige nootsaeken hadde om te huys te blyven, oft dat hy sieck oft uyt de stadt ware , van hetwelck elcx ge- houden wort den deckens ofte bode te adverteren. 2.
Insgelycx sullen alle die gildebroeders voorschreven gehouden wesen te kercke te komen,
ende den dienst Godts te hooren op SinteNicolaes, haer patroon, ende oock haer kermis- dagen, by het verbeuren als vooren. 3.
Sullen oock alle gildebroeders voorschreve, als er morgenspraeck geleyt is, gehouden syn op de morgenspraecke te komen, ende te aenhoren, wat die deeckens den gemeenen gilde- broeders, vande stadt ende gilde wegen voorhouden sullen, by het verbeuren van een half pont wassche of drie stuyvers daer voor, tot des gilde autaers behoef, ten ware yemandt mer- ckelycke oorsaecke hadde als boven. 4.
Item, dat van nu voortaen niemandts by de deeckens in het voorschreve gilde aengenomen en sal mogen worden , dan mils betalende het voile gildegeldt, volgende d'ordonnantie vanden marsluyden-gilde, ende al waer het dat die deeckens yemandt minder aennamen, sullen nochtans gehouden syn het voile gildegeldt te reckeninge te brengen , welverstaende noch- tans, dat die deeckens discretie sullen mogen gebruycken metten geenen , die haer marsse maer hondert guldens eens waerdigh en is, ende anders noch voorder niet. 5.
Ende sullen die deeckens van het voornoemde gildt oock gehouden syn alle jaers bynnen drie maenden nae haer afganck ofte continuatie, haere reckening ende reliqua te doen, in presentie ende bywesen van twee gecommitteerden vanden raede deser stadt, die daertoe ge- committeert, ende voorts die gemeene gildebroeders, die daerby geroepen ende geladen sul- len worden, ende was onderteeckent, G. vander Voort, in absentie sbt. Anno 1572. |
|||||
|
391
|
|||||
|
3. Different tusschen het Snyders- en het Maarsluyden-
gildt. Op het different, verresen voor den raede tusschen de deeckens ende gemeene gildebroe-
ders vanden snyders-gilde, requiranten ter eenre, ende de deeckens ende gemeene gilde- broeders vanden marsluyden-gilde gerequireerdens ter andere syde, de requiranten sustine- rende, dat volgende de notoire ordonnantie van haerlieder gilde, niemant geoorlooft is,hoger ofte meer wercx te mogen snyden, maecken ende gebruycken, dan alleenlyck tot een half elle bedragende, ten ware sulcke personen voldaen hadden haerlieder gilde, op de boete, daertoe staende, versoeckende, alsoo de gerequireerdens, dagelycx infringeerende waren deselve ordon- nantie, met fluweele bonetten, fluvveele ende armosyne hoeyen ende diergelycken te maecken ende stofferen, ende oock jongens aen te nemen ende te stellen, dat hun geaccordeert soude mogen worden, met executie voort te varen jegens die gerequireerden. De gerequireerdens allegeerden ter contrarie, dat het stoffeeren ende maecken vande bon-
netten ende hoeyen, in 't minste niet en toucheert noch aengaet het snyders-gilde, maer een appendent is van het marsluyden-gilde ende haerlieder neeringe, ende dat de jongens hun aenbestaat worden , orn vande neeringe kenuisse ende wetenschap te krygen, ende niet om het ambacht van snyden te leeren, sustinerende daeromme , dat de requiranten haer ver- soeck ontseyt soude worden. De raedt doen oversien hebbende de stucken , ten beyde seyden overgelevert, ende daer af
rapport gehoort ende op alles rypelyck gelet , ontseyt de requiranten haer versoeck, vercla- rende, dat zy het maeken ende stofferen van fluvveele bonnetten, fluweele ende armosyne hoeyen ende diergelycke houden voor appendent vande neeringe vande cramerye, ende niet gehouden inder snyders-gilde; compenseerende de kosten, om redenen, de raet daertoe moveerende , ende was onderteeckent, G. VANDER Voort, 4. Ordonnantie , waernaer de twintige haer sullen
hebben te reguleren in het administreren van het Marsluyden-gildt, 14 Sept., 1661. 1.
Eerstelyck, sal de regeeringe van deesen gilde weesen by twintigh personen, uyt de re-
spective ambachten , onder 't selve gildt resorteerende, namentlyck uyt yder vande vyf capi~ taele neeringe vier , waer uyt de heeren burgermeesteren jaerlycx de deeckens sullen kiesen, aen welcke deeckens het alleen staen sal, extraordinaris vergaderinge te doen leggen, op saecken, het gildt raeckende, ingevalle die niet konnen worden uytgestelt tot den eersten Maendaghin yder maent, als wanneer se ordinaris sullen hebben te compareren op de gildecamer, ten vier uuren des naernoens. 2.
De voorschreven gildebroeders, op den voorschreven ordinaris dagh ofte oock extraordi-
naris geladen zynde, niet compareerende , sullen verbeuren ses stuyvers yder reyse, uytge- sondert siecke ofte buyten vertogen zynde, die voor de eerste reyse alleen sullen betaelen , ende daer nae vry worden gekent, ende sullen de presenten, over de helftsterck, vermogen af te handelen alle voorvallende saecken, des dat van het gebesoigneerde by een vande dee- ckens ofte ymandt anders pertinente aanteekeninge in een resolutieboeck worden gehouden, tot genoegen vande vergaderinge. |
|||||
|
392
|
||||||
|
3.
Item, sullen de voorschreve twintige, ende die in plaetse vande overledene of verlatene
naderhandt verkoren sullen worden, by de heeren burgemeesteren, die het by desen wordt gereeommandeert (soo veel doenlyck), by hetselve handtwerck ofte neeringe te blyven, inden aanvangli van haaren dienst, tot een recognitie geven ses gulden yder, ende haren dienst niet vermogen neder te leggen, dan mit consent van burgemeesteren, op de boete van hon- dert gulden, ten behoeve van dit collegie, ten ware ymandt door hoogen ouderdom ofte andere ongelegenheyt onbequaem wierde geoordeelt, ofte uyt de stadt vertoogen, in welcken ge- valle hy op syn versoeck sal worden gelicentieert, ende gevrydt vande hondertgl. voorschreeve. 4.
De deeckens, als de eerste van dit collegie, sullen alleen vermogen voorstellen ende oru-
vragen te doen ymandt te beboeten , de poenen uyt te vorderen, voorts alles te dirigeren tot meeste rust van't collegie, sullende sylieden hetselve collegie, alsulcx geladen zynde , gehou- den syn preciese te compareren , op de verbeurte van XX stuyvers, ten ware d'een den an- dere deecken, van hetgeen voorgestelt moet worden, hadde bericht gedaen, of sy beyde aen de twee oudste van het collegie, dewelcke by manquement ofte ongelegentheyt vande deeckens, ofte over particuliere querel tusschen deselve by desen wordt geconsenteert, particuliere ver- gaderinge te leggen. 5.
Geduurende de vergaderinge sal d'een den anderen niet injurieeren met woorden ofte
wercken, op poene van ses guldens, veel min in toornige moede met een mes ofte ander in- strument aggresseren , quetsen of slaen , in welcken gevalle het collegie de handtdadige sal slyten in een groter geldboete, naer gelegenheyt, trachtende partyen op het allergevoeche- lykste ende soo haest doenlyck weder te bevredigen, ende dit boven de poenen , by den placcaten gestatueert. 6.
Nemaer sullen in alle sedicheyt haer hebben te gedragen den deeckens in haer voorstellen,
sonder inspraeck te horen , haer sitplaetsen naer den ouderdom te nemen, geen secreten van het gildt te reveleren , voorts helpen resolveren tot meesten dienst van het gildt, ende yets willende voordragen, daertoe alvorens consent te versoecken, mitsgaders precise op de uure te compareeren, ten uyteynde te blyven, alles op de verbeurte van drie stuyvers. 7.
Die deeckens ofte busmeesters sullen niet vermogen de penningen van het gemeene gilde
te beleggen ofte huer laten aflossen, dan met consent van dit collegie, daertoe specialyck te laden, voor dewelcke oock de busmeester gehouden sal syn, jaerlycx reeckeninge te doen, op den eersten Maendagh in Maert, in elcken jaere, op poene van acht daegen daernae te verbeuren ses gulden , sonder dat hem in hes uytgeven yet sal worden gepasseert, dan daer- van blycken sal by behoorlicke quitantie, welverstaende dat hy ten hoochsten wel sal mogen betalen ende uytgeven tot twee gulden incluys, sonder quitantie, hetwelck by affirmatie sal worden gepasseert. |
||||||
|
-^mni1***-
|
||||||
|
ALPHABETISCH REGISTER.
|
||||||||||
|
■■».
|
||||||||||
|
Asperen, gecommitt. ter genorali-
teit, 183 sqq. — Hiero. ab, lect. m cL, 65.
— Hugo ab, 53.
Assecurantie, orde op de-, 126. Assendelft, Ger. v.' cast., 50. Assicourt, regiment v.-, 290. Astrolabium annulare, 109. Atlas van Mercator, 125. Atrebatensis arcbidiaconus, 57. Avezact, Jo., lect. v el., 65. Avondgebeden, 332. Avondmael, 84, 358. — in S. Nic. en S. Geerte, 333.
Avondpredicatie, 331, 364. Axel, 289.
Axelius, Jo., can. S. Mart., 68.
Aytta , Fol. ab, can. S. Mart., 68.
II.
Bacelou, Gr., 28.
Baden , Fred. v., bissch. v.Utr. 55,61. Baeck, Gr., provoost, 187, 269. Baecxen, 210. — Jor. Fre. v., 183.
Baguc met diamanten voor prins
Maurits, 82.
Baktrog, toestel aan het-, 112. Balfour, ritmr., 20. Balletgens, welrickende-, 46. Ballocbi, Fra., 110. Bantam, schipstryd voor-, 111. Barbanson, hert. v.-, 4. Barbara, pred. te St.-, 348. Barck, Petr., pred. opte Vaert, 77. Barnada, vd. admiraliteit, 1. Barnevelt, zonen van Jo. v. Olden-, 122.
— zie Oldenbarnevelt.
Baronius, Broc., 104. Bas, hr., 9 sqq. Baselius, Ja., de jonge, pred. te
Berg, op Zoom, 110.
Basius, Jo., gee. van Amst., 362. Basquez. d'Aucuna, Don Pedro, 187. Basse, gee. ter gen., 136 sqq. Bastiaensz., Ja., 123. Basting, Jer., pred., 80 sqq. Batailla, Italiaen , 317. Battus, kuismr. v. h. dolhuis, 352. 50
|
||||||||||
|
Allart, capt., 191.
Allartz, Herm., boekvercoper 4 103,
107, 119.
Almanak v. Deuticum, 124. Alteren, L. v., 107. Alve, Due d', 178,240.276. Amathe, D. Jansz., 240. Amboina, 310. Ambrosius, Jo., pred., 83. Amerongen, G. Bor v., can. b. Mar. 69.
— Fr.ab, Commend, do. tbeut.69.
— Jo. Taets ab, can. b. Mar., 69.
— Will, dc, Can. S. Salvat., 62,
67. 68. Amersfoort, 149 sqq.
Ameyde, Juffr. v., 44. Amo , interpr. conjug. verbi, 365. Amsinck, Jo,, pr., 83. Amstelandiae provisor, 52. Amsterdamsche kerkzaken, 1 sqq. Andellus , Jo., pred., 80 sqq. Andries, fort St., 289 sqq. Andriesz, Arut, cost, in den Dom, 117 sqq. 334 sqq.
Augeren, J. v., 266. Annae, Imago St.-, 50. Anthonisz, Adr., ingenieur, 119. — Andr., ingenieur, 109.
— Corn., pred., 88.
— Jo., pestsiek-besoek.,88
sqq. 330. Apotheker, Wouter Lieftinck, 46.
Apshoven, Henr, ab, can. b. Mar. Traj., 67, 68.
Arccrius, Jo., rector schol. S.Uiero., 77 sqq.
- Sext., 120. Archelens, 36. Archidiaconus Atreb., 57. Archilatomus, 59, 63. Architectuur, boek v.-, 839. Arcke, die-, 59. Arckel, Jo. ab , episc., 55. Arckelens, gemutiueerde-, 322. Arcket, ceu-, 60. Armen en armenbedeeling t'Utrecht, 329 sqq. 353 sqq.
Armen-opzigter, 367. Armen, Yseren-, 125. Asch, scholaster, 220. |
||||||||||
|
K A'
a.a., zie Ae.
— Hr. vd., 267, 308, 326, 343.
— Vrouw Yd., overleden, 2.
Abbas, vd. admiraliteyt, 1.'; Abbenbrock , Ev. v., 50. Abtsgrave, 37. Adainn, zie Lollins.
Administrate vini et panis, 56. Admiraliteits-aangelegenheden,lsqq passim.
Adriaensz., Anto., ingenieur, 119. — B., boekdrukker, 126.
— Petr., adm., 20.
Adrichem, Hr. v., 11. Aelmissen, Cf. Armenbedeeling. Aelst, D. v., busm., 305. Aelten v. Meurs, H., busgieter, 87 Aenteeckenen der soldaten, 354. Aerdenburch, Stad, 324 sqq. Aerdewerck, bruynswyksch-, 115. Aerssen, Chr., 323. — Fra., agent in Frankryk ,
286 sqq. Aertsberghen, Corn, de, 61. Aertsz, Dirck, 291. Aeswyn, zie Brakel. Agache, Pet., Fra. pred., 101 sqq. Agent te Ceulen, zie Bilderbeek. — in Duitschl., zie Brederode.
— te Aleppo , zie Pauw.
— in Hamburg, zie Aisma.
— in Schotlant, zie Damman.
— in Vrankryk , zie Aerssen.
— in Denemark., zie Cracou.
Agger Leccae, 57, Cf. Leckendyck. Agniet, St., t'Utr., 45. Aisma, Nederl. agent te Hamburg, 1
sqq. passim.
Aken, Gereformeerden te-, 108. Albarum phylacteria, 63. Albertsz, Corn., cost. S. Ja. t'Utr., 366.
Aldegonde, Cf. Marnix. Aldesalense capitulum, 50. Aldesalia, Cf. Oldenzeel. Aleaulme, Ja., ingenieur en dechif- freur, 123 sqq.
Alemains, zie: Aleaulme. Alemau, Fr., 224, 262. Aleppo, Pauw, agent te-, 277. IV.
|
||||||||||
|
394
|
|||||||||
|
Both, Volk., 226, 276.
Bouchet, Jan., 9.
Bouchoudt, Am. v., 282.
Bouclange, Baron v., 318.
Boucop, Ude v., 35.
Bourdeaux, 15.
Bouwen, inventie om hastig te-, 116,
Bovinia, Fr. a., 58.
Bo\horn , M. S., 64.
Braem, P., 52.
Brakel, K. Aeswyn, hr. v.-, 133 sqq.
Brandenborch , 2 sq. 180.
Brantleren, S. Hiero., 73.
Brants, Al.. goutsm., 87.
Braun , Ja., 17.
Braunfeld, 187.
Brazilie, 296.
Brederode, agent, 10 sqq.
— gee. ter gen., 158 sqq.
— hr. v., 312.
Breefort, 23. Brevcstcert, Nath., 114. Brigitten, te-, 13. Britscn, 75, Brienen, gee. ter gen., 129 sqq.
Broeck, Wouter, 89. Broechoven, hr. v., 1 sqq. Broechuysen, Ger. v., 231. — Marg. de, 63.
Brouwer, Henr. de, 41.
Bruhesen, Jo. a, 58 sqq. Bruno, Ja., pred., 92 sqq. 349 sq. Brunincx, 5 sqq. Bruyn, Dire de, 33. — Rutg. die, 37.
Bruynsclrwyksch aerdewerck, 113. Bruzzi, Marchio, inveuteur, 116. Buchell, boeken van v.-, 350. Buckingham, hert. v., 4 sqq. Bueckelaer, Arn., 61. Bueckmolen, 108. Buermeechden, 47. Bulle v. d. paus, 110.
Burch, Adr. v. d., graph, curiae Traj., 69. — Lamb. v. d., dck. b. Mar.
Traj., 68, 70. Burcht, J. Eng. vd., 107.
Burcn, Comes de, 57. — drost v.-, 278.
— graefschap v., 278 sqq.
Burgcrhopluidcn, Cf. Hopluiden. Burgers zonder leges, 90. Bursitis, pred. te Middelb., 102. Buser, Arn., 53. Busgicter, v. Meurs, 87.
Bushoff, B., pred., 101 sqq. Busmaker, Clemens, v. Aken, 100. — v. Aelst, 305.
— Ravesteyn, 94.
Busonis, Aem., lect., 65. |
|||||||||
|
Blakers, candelac optie-, 57.
Blanckendael, J. C. v., 265. Bleeswyck, hr. v., 1 sqq, Blinden v. zeilen, 119. Blochovcn, Ger., pred., 80 sqq, 343. Blom, Henr., glasmaker, 59,60. — pred., 102.
Blompot, schildery. voor 1000 gl.
gecocht, 126.
Blunt, ridder, 284. Bodegraven, past, in-, 67. Boeckdrucken , orde op't, 343. Boeckdruckcr of boeckvercoper, Adri- aensz., 126.
— Allartsz., 103.
— v. Borculo, 96.
— Ja. Canin, 110.
— Jo. Waesbergcn, 116.
— v. Duren, 92.
— Jacobsz., 104.
— Jansz., 90.
— Melisz., 342.
— de Roy, 261.
— Vennckool, 114.
— Voet, 261.
— Wesbusch, 112.
Boeckhouden, Ital.-, 116. — styl van-, 109.
Boelen , Jo., nts. 57.
— Jo., vie. eccl. Traj., 31.
Boetius, Ev., alumus, 330, pred, 89,332 sqq.
Boetselaer, de hr. v., 40. — Jor. Jor. v,, 49.
— de jonge, 45,
Bogaert, Gu., can. S.Jo. Traj., 68. — Jo.,dek.v.S.Piet..43,48,68.
— Fra. Gerritsz., 77.
Bogerman, pred., 102. Bohcmcn, Ko. v.-, 13 sqq. Bolckvanger, 7. Bolswecrt, capitt. S. Anto. in-, 51.
— eccl. b. Mar. in-, 51.
Bombazyn, 91. Bommel, Adr. de, 54.
Bommene, Adr., 107. Bongaert, L. Wten-. 231. Bont, Pet., Iect. vii cl., 79. — Wilh., 71.
Boraccio, St., 3. Borders aen onse L.Vrouwe, 54.
Borduerscls, 134.
Boreel, Ja., 107.
Borculo, Herm. v., boekdr., 96.
Borre, Adr. vd., pred., 91, 335.
Borret, 9.
Borsele, Fra. v., 60.
Bose viant, 85.
Buth, burgermr. v. Utr., 217 sqq.
— Corn., 45, 264.
— schepen, 361.
|
|||||||||
|
Baudartius, W., pfed. teZutph., 102,
126.
Bautonnier, G., 107. Bavaricn, hert. v., 10. Bax, Laur., 107. Baxen, schippcr, 210. Beaugy, ambass. v. Vrankr., 19sqq. Becker, Kv., 107. Beckers, 42 sq. Bedeeling, Cf. Armenbedeeling. Beelden, silvere-, 60. Beeltsnyder, Corn., 85. Been, B. Jansz., componist, 104. Bel voor h. heil. Sacrament. 54. Bemmcl, hr. v.. 326 — Ja. v., 81 sqq.
Ben, Henr., 53, 57. Benoist, Jasp,, 116, 118, 123. Bcntinck, gee. ter gen., 174 sqq. Bcrchem, 8. Berchen, J. v., 262. Berck, fiscael, 22. — gee. ter gen., 154 sqq.
— N. v., 264 sqq. 284 sqq.
Bergen, P. v., 83. Bergen op Z., 6 sqq. Weesh. to-, 87.
Berger, Jo., pred., 87 sqq. 291, 330 sqq. 338, 341.
Bergh, gr. Henr. yd., 317. — gr. Herm. vd., 290.
Bcrndtsen, Wolf., 1. Bcrnardi, Volpert, choral., 56. Besoarsteen, 112. Bestant, 355.
Bethlehem, 45, 55, 61. — conv. v.-, 57, 75.
Bethune, hr. de, 173. Betius, Jo. , pred. teDort, 101, Beuckel, (Beuckeler ?), gee. ter gen., 183 sqq.
Beyer, Fra., nts. 57, — Henr., 33.
— Hugo, pred., 102.
— Jo., nts. 58.
— Willem, 35.
Beycrgcreetschap ten Dom, 59. Bibliothcek t'Utr., 93, 344 sqq. Biddach, 323. Bidder, groef-, 46.
Bie, Jor. de, 131 sqq. 283 sqq. 313.
Biens, Wilh., 230.
Biesman , gee. ter gen., 129 sqq.
Bilderbcck, agent, 8 sqq.
Bisschop Davids glas, 60.
Bisschopshoff, 47.
Blaeu, Will.Jansz., graed-boeck,119.
— groote wereltcaerte, 119.
— Moppa mundi, 120.
— caert v. Amsterdam, 123.
— zeekaertboeck, 124.
Blakers aen de lamp voor't h. Sacr. 59. |
|||||||||
|
395
|
|||||||||
|
Cluetinck, vie. S. Petri, 70.
Clusius, Caro., 330. Cocburn, 312. Cockieltge, 43. Coeck, Pet., lect. vh cl., 79. Coeckenschryvcr v. Z. Exc., 82. Coenders, gee. ter gen., 129 sqq. Coenradus, doctor. 234. Coenractsz., Dan., inventeur, 121. Coern , raetshr., 288 sqq. Coesfelt, Bernt v., 43. — H. Theob. a, 65.
CoIIccte, 338. Colyn, Ja., 48. Comedie,37, 330, 331, 342. Componist, Swart, 108, 116. — Been, 103.
Conchardus , Jo., pred., 84 sqq. 329 sqq.
Conincxvry, hr. v., zie Baecxen. Consenten, 281 sqq. Consistorie, die-, 44. Constantinopel, 277. Convoyen, 1 sqq. Conway, seer., 19. Cooplieden, Ital. en Portug.-, 26. Cooters, de, 38. Copye , schans, 323, 328. Coquel, gouv. v. Hedyn, 286. Cornelisz., Corn., steenhouwer, 47. — — v. Uitgeest, in-
venteur, 105. — Ger., 118.
— Henr., org. te S. Mar.,
77 sqq. — Boet., 44.
Cornelius, lect. VI cl., 63. — schol. rector, 64.
Cornet, Barth. de , 117. Corporaelkistje, 57. Corps de guarde , 94. Cort vcrtooch , 96,167, 169,172,178,
204,215, 241, 244,270.
Corteguarde, 223. Cortgeen, Ja. Fransz., 337. Cortouwcn, 298. Cortryck, 53. Cost, Jan , 44. Coster, Aert Andricsz., 73. — Willemsz., 77.
— op S. Mart, toorn, 48.
— vd. Dom , 334.
— v. S. Ja., 366.
— v. S. Nic. en S. Geerte, 360.
Cotheu, Henr. de-, 71. Couck , Pet., lect. v. cl., 334.
Coutereels, mr. Jo., 109. Cracou, agent, 7. Crap, Jo., can. S. Jo., 68 sq. Creve-coeur, 289, 311. Crimpen, 4 sqq. 23. |
|||||||||
|
Canter, Lamb., 215, 342 sq.
Cappae chorales, 63. Capelle loot., 37. — in den Weerde, 75.
Capelmecster v. d. Co. v. Denemark., 108.
Carleton, ambass., 4 sqq. Carlisle, gr. v., 29 sq. Carmeliten t'utrecht, 78. Carpenson, 18. Carron, Noel, ambass., 176,281 sqq.
Carthusiensis, prior conv., 69. Casal, 24 sqq. Casant, 324 sq. Castro, Jo. a, can. S. Jo., 68. Casulae Sacerdotales, 63. Catalyne, St., schans, 325. Catechisatie, 313. Cathedraticum, 51. Cathryne t'Utr., St., 265. Cattcbay, 21. Caustereu, 265. Cauwius, Ja., lect. rv cl., 82, 83.
Cecil, 8 sq. 160, 199 sqq. 279 sqq. 354.
Cecilie-clooster t'Utr., 92. Cera, 61 sqq. — ad sigillandum, 55, 56.
Ceulsche Dom, die-, herb. t'Utr., 315. Checq, Hatton, colonel, 160, 187. Checque, 199 sqq. Chirurgyn opte vloot, 127. — velt-, 105.
— Tack, 91.
Choraelhuis S. Mart., 59. Chorales, S. Mart., 86,63. — accoliti, 63.
Choralium magistcr, 61, 62. Chorisocii S. Mart., 56,63. Christiaensz., lect vm cl., 341 sqq. 348, 349.
Chyrotecae, 56. Cincq ports , 9. Clant, gee. ter gen., 131 sqq. — v. Overyssel, gee. ter gen.,
188 sqq. Clavigeri S. Mart., 86, 62.
Cleef, 181 sqq. 204 sq. — Abra. v., 78, 79.
— W. v., domh., 43.
Clepperton, Sam., 312. Clercq, Hanske de, 321. dinger, 187. Clock vd. broed. v. S.Willebrord , 60.
Clocken in S. Mart., S. Adrian, S. Thomas, S. Benignus, S.Michiel,
S. Salv., 85, 59.
Clocken te luiden, inventic om-, 103. Cloetinghen, hr. v., 74, 164. — comp. vd. hr. v., 215.
Cloppeuburch, Jeh. v., 111.
|
|||||||||
|
Butendyk, Jo., 63.
Buth, Anto., gouv. v. S. Andrics, 321.
— H., 160 sqq. 312.
Buurkerktoorn, trommeter op-, 90. Buyling, prior regul. inTraj., 67. Buys, Paul, gevangen, 76, 79. Buytendyck, Ev. v., 240. Buzanval, ambass., 106 sqq. 126, 283 sqq.
Bybcl Plancii, 107. — Spaansche-, 103, 107.
— Ncderl.-, 107, 109,126.
Bye, Jor. de, tres., hr. v. Albrants- weert, 2 sqq. zie Bie.
Byler, Albr., 220. Byn, Ja., led. v[ cl., 101. Byndop, Jo., 52. Byscholen, 333 sqq. 365 sqq. C.
Caert vd. intocht in Vlaenderen, 106,
112, 118. — v. h. beleg van Grave, 107.
— Pas-, 107.
— v. h. overseylen dcr Spaensche
galcien, 108, 110. — v. Hondius, 110.
— v. d. slag voor Bantam, 111.
— V. d. Bynstroom ,
— v. d. intocht in Brabant, 114.
— v. h. beleg v. Oostende, 115.
— v. d. Vlaemsche tocht, 117.
— Wereld-, 119.
— v. h. beleg v. SIuis,H9, 122.
— v. Amsterdam, 124.
— zie Blaeu.
Caesarius, Ger., 85 sqq. 330 sqq,
— Henr., pred., 80 sqq. 331.
— Jo., lect. iv cl., 77 sqq.
— Matthaeus, lect. vcl., 365.
Caesar, compag. v., 318. Calandrini, Hr., 3. Calcei, 56.
Callpodii, 57, 62. Calif, Ja., 224. — capt., 323.
Calibers, 95. Calis, 6. Calvart, lieut. colonel, 163, 198 sq.
Camerbceck, B., harnasmaker, 89. Campanarius S. Mart., 55, 87. Camphuisen , Dire, lect. vi cl., 99 sqq. 366, 370.
Cancellae vimineae, 56. Candale, hert. v., 8. Candelae, 85 sqq. 61 sqq. Canin, Ja., boekdr., 110,116. Canoniers, 188. Cant, J. Adr., capt., 298, 306. Canter, Dire, 183 sqq. 334. |
|||||||||
|
396
|
|||||||||
|
Dorth, colonel, 310.
— hr. v., 326.
Dortrecht, 22. Dorzet, gr. v., 9. Doublcth, ontf. gen,, 22,153. — Fil., zyn broeder, 22,153.
Douw, Gcr. Pietersz., essayeur gen., 123.
Drakenborch, hr. v., 291. Drebbel, Corn., inventeur, 105,120. Drenckwaert, Corn, a, can. b. Mar., 71.
Driel, A., praep. abb. S. Pauli, 72. — D. v., fra. schoolmr., 99.
Drielenburch, hr. v., 216 sqq. — burgermr., 361.
— rentmr.v. S. Paul, 268.
Drolshagen, Jo., can. b. Mar., 68. Drusius, Jo., 116. Duerstede, cast, te, 44, 49.
— Corn, de, 16.
Dufort, lieut. colon., 311. Dugardyn, 73. Dulken, monstercommissaris, 187.
Dunganus, Corn., pred., 101, Duraut, gonv. v. Gliickstadt, 10. Duree, Job, fra. pred., 89, 331 sqq. Dusscldorp, Frans , 274 sqq. Dussen, 8. — gee. ter gen., 184 sqq.
Duvenvoorde, Jo. v., can. ten Dom , 49.
Duynen, Lamb.ten-, can.t.Dom,33,57. Duynkerken , 5 sqq. Duynkerkers, 295. Duys, Mecht., vid. Henrici, 69. Duyst, 166 sqq. E.
Eck, burgermr. v. Arnhem, 1.
— gee. ter gen., 199 sqq.
Edelluyden van het Geschut, 158. Eede, H., 367. Eem , Ger. vd,, 82.
— blinde-, 32 sqq.
— Cromme, 32 sqq.
Eems, 23 sqq. Eendracht, de-, fortif., 127 sq.
Egbertsz., Seb., 136 sqq. Egmout, Carel v., 34. — Georg. ab, episc. Trai., 1,
46, 63. Elconius, Herm. pred., 75.
Elisabeth's gasthuis t'Utr., 224. Ellertsz., Bruyn, 43. — Conr., 43.
Elsevier, Joost-, nye burgher, 88.
Elst, decimae in-, 58. Elsweert, Jo. wten-, 56. Embargo, 25. |
|||||||||
|
Crisma, 62.
Cromhout, gee. ter gen., 133 sqq.
Cruys, silv.-, 43. Cruysgasthuis, 350 sq. Cruysvanen S. Mart., 60. Cryper, Will., 289. Culenborch, Gisb. v., 291. Cunera-wech , by Bhenen , 39. Cuper, Maillart, 75. Cuyck, Anto. v., 75. — Bruno v., 240.
— Corn, v., 44.
Cuynen, Dire, capt., 298. Cuynertorff, Ja., can. S. Salv., 68. D.
Dael, ten-, conv. by Utr., 45.
Dalmaticae, 53.
Dam, v., schep. v. Amersfoort, 21.
— domus opten-, 53.
Damman, Adr., agent in Schotland , 122.
Damast v. Lammertyn, 126 sqq. Dauk-sermoeu op't bestant, 355. Daretb, J., 94. Datheni Psalincn, 117. Davidsglas, 54. Davidsgrift, 32 sqq. Deckers, Barthol., 231. Deelwyn, 57. Delcken, 265. Delfensis cccl. paroch., 50. Delft, court v., 14. Dcnnemarken, 3 sqq. 125. Descriptio orbis, 110. Deutccum, P.v., plaetsnyder, 124. DeuYcrden, Corn. v., 200, 204. — Gisb. Gerritsz. v., 213.
Deventer, 304. — rector v., 344.
Diacony , zic Armenbedeeling. Dibbetius, Jo., pred., 91. Dieden, gouv. v. Emmerik, 5. Dicpen, instrument om te-, 105,110. Dieu, Dan. de,83. Dircx, Hans, canonier, 188. Dircxsz., Loys, pred. te Oostende, 113 sqq.
Does, vd., commis, 153. — Ysb. Ysbrantsz. vd., 297.
Dolder, hr. v., 305. Dolhuis, 352. Domus choralium , 57, 88.
— opten Dam, 53.
— pauperum, 87. 88, 324.
Dondercloot, pred., 363. Doodgravers, 357. Dop, Adr. Jansz., petardenmaker,126.
Dorp, admirael, 5.
Dorth, gee. ter gen., 129 sqq.
|
Embden, 6 sqq.
Emmekens, capt., 8. Enckevoirt, Gu. de, 53, 54, 57. — Mich, de , 53.
Engelaut, 2 sqq. 129, 279 sqq. Engelberti, Corn., 63. Engelsche soldaten, 354. Enghe, 297. Enten, P. Pietersz., 105.
Episcopius, Sim., beroep., 367. Epitaphium Fredrici Schenck, ar- chiep., 45.
Esch, Arn. v., can. S. Jo., 68,71 sqq. Espine (Spinole) Marq. d', 317. Espiue d', ambassadeur, 1. Espinoy. zie L'Epinoy. Essayeur geueracl, 173. Essen, 8 sqq. Essex, gr. v., 281 sqq. Estricken, fabr. v., 110. Evangelium 's sondaechs in S. Hiero. te doceren, 86.
Everdingen, Ja. ab, lect. v, vh et vm el., 77 sqq. — Piet.v., inventeur, 120.
Evertsz. v. Ghcin, Claes, 231. Ewyck, Ernst v., 38. Excessus et correctiones, 51.
Exchester, 9. Eyck, Corn. v., 46. — Simon v., inventeur, 110.
Eyckel, indeu-, 224. Eyckelenburch, Bias., ritmr., 313. Eyckius, Arn., lect. iv cl., 45, 65, 69.
F.
Faille, Bern., pred.. 362.
Faulse Braye, 319. Feilz, Lieut., 16. Fenszen, Goes, v., 211. Filet-gout, 375. Filum ad cruces, 63. Fischer, Balthas., 115. Flaminck, Hans, 109, 123. Florisz., Balthasar, plaetsnyder te Delft, 106, 107, 112,115,
119, 122.
— J., Chirurg., 89.
Foeck, Alb., can.b. Mar.,72,282sqq.
Fontaine, Baron de, 6. Fort in't Schuytgen, 12. Fortific. werkeu v. Utr., 75, — — in Zeel., 127.
Fourmenois, serg.-maj., 187.
Francken, Aert, 35. Franckryck, zie Vrankryk. Fransche pred., Durte, 89,331 sqq. — — Niellius, 336 sqq.
— voorzanger, 92.
|
||||||||
|
397
|
||||||||||||
|
II.
Hackfort, hr. v., 36.
Haeckmaker, 91.
Haeff, Adr. ten-, borgermr. van
Middelb., 107.
Haeften, rentmr., 5 sq, — Stcph. de-, can. S. Mart.,
68, 71. Haerlem, Bern, de, vice-dec, 82.
Haersoltc, 7. Haeibergen, eccl. in-,'51. — Drost v.-, 303.
Hagae, conv. b. Elisab., 50.
Hagcn, Stev. vd., 310. Hagenaw, schoolmr. te Leydcn, 46. Hagesteyn, huis te-, 3, 59. — drost v.-, 219.
Hall, 3. Halsberg, Jo., pred., 108.
Hamburg, 1 sqq. — geref. te-, 108.
Hamel, Ger. v., adv., 184. Hamcrsfelt, Splint, v., 218. Hamerstcyu, 33, 61. Hamilton, 29,187. Hamstede, Jasp. ab, can. S. Jo., 68.
Hantbooch, 97. Hapt, vd., capt.. 29. Hardenbrock, 327. — Gisb.', 183, 219.
— Joa. v., 317.
HarderoYica, 69. Harderwyck, die v.-, 192. Haringvangers, 8. Harn, Jan v., 38.
Hamas, Indiaensch-, 117. — 't, 60.
Harnasmaker, Jansz. v. Ceulen, 90. — Mathysz., 94.
Hartmann, 28. Hartogenbosch, 's, 301, 314, 322.
Hasenberch, 76. Hassclt, Ger. v., 53.
Hattcn, Gosw. de, 53. — Lud. de, can. S. Salv., 50.
Hauterive, 5. Hauwers, 49.
Havanah, 20.
Hebelinius, Ja., pred., 75 sqq.
Heemradi, 62.
Heetvliet, Adr. v., 50.
— Johanna v., 80.
Heide, mr. G., adv., 66. Heilich graf, 54, 59. — Sacrament, 54, 61.
Heilighe Geest, 364. Heinsius, Dan., 115. Hel, Anto. v., 187.
Helmichius, Wern., pred., 74 sqq.
Helmichsmaet, 33 sqq.
|
||||||||||||
|
Globus celestis, 111.
— v. Van Langeren, 121.
Gluckstadt, 4 sqq. Goch, griffier, 1 sqq,
Godefridi, H., 87. — Jo., vice-dec, 58.
Godyn, Srn., 107. Gonoring, vice-canc, 9. Gool, D., 224. Gotelingen, 298. Gout-Ieer-tapisserie, 125. Goutsmit, Brants, 57. — Eliot, 92.
— Ellertsz., 43.
— Eraelaer, 90.
— Everdingen, 82.
— v. Gent, 90.
— Hallinck v. Emden, 100.
— Hovions, 91.
— v. Loon, 100.
— Outhuiscn, 90.
— Symonsz., 43.
— Willemsz., 60.
Goutsniedcn-gild, 371 sqq. Goyer, Claes de, 192, 225. — Corn, de, 365.
— de, 169,185 sqq.
Goylandiae provisor, 52. Gozeus, .Barthol., can. b. Mar., 65.
Graeff, Ja. de. out-schep. v. Amst., 197.
Gramay, rekenmr., 215. Grasburgers v. Rhcnen, 35. Grave, beleg v., 107. Gravenweerdt, 's, 12. Greboval, cpt., 187, 297, 325. Greve,Leon., can. S. Jo., 68. Greynen te suivcren4 115. Grisons, 124. Grobbendonck, 312, 313. Groene earner, 210. Groencvelt, Arn. v., 327. — colon., 187,190.
Groenewoude, cellar, in-, 53.
Grogreynen, fabr. v., 108. Groll, 11. Gronenborch, J. v., 881 sqq.
Groningen, 282 sqq. Grootvelt, Wout., 37. Grovesteyns, Jo., 183, 219. Gruter, Gisb. dc, 375. Gruyter, Edm., 103. Guinea, vaert op-, 107, 296. Gulich, 1 sqq. 129 sqq. — zie Cleef.
Gunter, hr., 3 sqq. Guyenue, 15. Gysberti, Jo. Rutg., 53. Gysbertsz., Anto., lect. in cl., 77 sqq. |
||||||||||||
|
Fransche voorlezer, Lauryns, 386.
— schoolmr., v. Driel, 99.
— — v. Vliet, 366.
Fransch-Ind. Vaert, 12 sqq. Fraterhuis, 355. Fredericxsz., Adr., 240. Frenes, hr. v., 324. Friderici, Ysa., pred. , 98 sqq. 363
sqq. CJ. •
Gaesbeeck, Do. de, 57.
Galama, A us., domdeken, 48.
Galey, 6.
Gardauoir, Dav., 85.
Gardyn, Du, 74.
Gaudana, alt. contub. vd. cremers,
in eccl., 51.
Geervliet, conv. v., 50. Gelderland, 281. Geldersche sluyske, 34. Geneve, studenten te, 7b. Gent, overste, 9, Genua, 24. Gerbrantsz, Henr., armenopzigt',367. — Ja., adm., 113.
Gereformeerden te Aken, 108. — te limb., 108.
— te Wesel, 369.
Geritsz., Mart., 240. — Math., Icct. vm cl., 82.
— Roel., 34.
— Stev., 37.
Gerobulus, Jo., pred., 82 sq. 330 sqq.
— Roel., 366.
Geschilderde blompot, 126. Geschut, 94 sqq. Gesellen vande loodse, 59. Gestoelte dcr predd. en lezers, 350. Geweer, 94 sqq. Gheyn, Jac. de, 110, 125.
Ghiesz., gee. ter gen., 129 sqq. Ghistelle, Peter von, 320 sqq. Ghysbertsz., P., schoolmreester in dc Wecrdt, 365.
Gildezaken, 371 sqq. Gilpyn, hr., 283 sqq. Gisberti, org., 56, 62. Glas tenDom, Brcderode's, 60. — — — Cleefs-, 60.
— — — Zwieteus-, 60.
— ten huisc van Renesse, 45.
— vd. hr. v. Montfoort, 60. ,
— v. Fra. v. Borsselc, 60.
— bisschop Davids-, 54, 60.
Glasform, 59. Glasmaker, Blom, 59. — Gerritsz., 90.
— Ravesway, 91.
Globus celestis, v. Balochi, 110. |
||||||||||||
|
51
|
||||||||||||
|
IV.
|
||||||||||||
|
398
|
|||||||||
|
Joannis, Will., pred., 361 sqq.
Johannis , Jsebr., lect. vi cl., 77. Jongema, gee. ter gen., 129 sqq. Jongeneel, 184. Jough, Corn, de, can. b. Mar., 69. — H. Gerbertsz. de, 231, 240.
Jongstal, G., 187 sqq. 269. Joost, St., feest, 33. Joostensz., Henr., 43 sq. 75. — Paul., seer. v. h. Doms-
kapttel, 42. Isabelle, fort, 289. Isccramer, comp. v.-, 191. Isseloordt, 11. Isselstroom , 17 sqq. Judoci, Corn., lect. vi cl., 69. Junius, Fra., 84, 86. Jutphaas, 156 sqq. K.
Kannichge v. Amans, 43.
Kassen, candelae voor die-, 56. Keersen, A. v., 38. — gedreven of gedrcyde-, 61.
Keetzkcn, ritmr., 5. Reiser, de, 264, 278 sqq. Keisersche, 1 sqq. Keizerryck, 99. Kemp, W. vd., 242. Kerkenordening v. Utrecht, 358,363. Kerkzaken, 74. Kettingens, 43 sq. Klockenspel op't Stadhuis, 80. Knyff, Corn., 210 sq. 231. Knyphuysen, Jo\ Dodo v., 318. Knopius, Corn., conrect., 88 sqq. 342, 349.
Kuyck, Anto., 279 sqq. — zie Cuyck.
lit
Laen, vd., 166 sqq.
Lakenbcrciders, 380. Lam. 't, huis t'Utr., 84. Lamertyn, Pasch., damastwerker, 126.
Lampades, 55, 61. Lamsweerde, Gu., 72. — seer. v. S. v. Toutenb.,
44.
Lanck, J., M. en W., 81. Langenhoven, Corn, v., inventeur, 112.
Langerac, hr. v., 2, 14 sqq. Langern's globe, Aernt v.-, 121. Laugius, Jo., pred., 101. Lansberg, Phil., 115. Lansbergen, Fra., pred., 116. Lanteern v. hoorn, 54. |
|||||||||
|
Horst, ter-, 33 sqq.
Hortfeltcr, episc. Sabin., 63. Hose v. Boxtcl, Aert, 79, 348, 357. Houtmau, Fred., 109, 111. Houvenaer, commis, 307. Hubertz, Piet., 37. Huchtcnbroeck , colon., 321. Hueckclum, 51. Hugues, Jo., 53. Huis, opten Dam, 53. — de Hulck, 57.
— vd. hr. v. Hoevelaken, 93.
— de Hant, 47.
— Groencwoude, 53.
— Keizerrjk, 43.
— Schoon-, 94.
Huisen episcopael, 48. Huiszittende armen, 369. Hulck, in den-, 57,84,97. Huygards, P., v. Breda, inventeur, 125.
Iluygens, gee. ter gen., 141 sqq. — Chr., 277.
Huysscn , capella in-, 50. Huwelyken der Engclscbe soldaten , 354. — proclamatie van-, 334. Hyndersteyn, Adr. v., 44.
I.
Jacobi, Tho., 53.
Jacobsz, D. S., 108. — v. Cocsfelt, H., 210 sqq.
— Laur., boekdr., 104, 107.
— Will., 231.
Jansz, Andr., lect. vh el., 88,348.
— Ger., v. Goch, 188.
— Lamb., 34.
— Rutg., 38.
— v. Wcscl, canonier, 188.
Jelisz, gee. ter gen., 136 sqq. Jensema, gee. ter gen., 93 sqq. Jerusalem, afbceldiug v.-, 106. Jesuit, Hey, 312. Jcsuiten, 24.
Imagines apostolorum, candclae an-
te-, 56, 61. Indische vaert, 296.
Indulgenliarius, 63.
Infante v. Spanje, 2.
Ingen, Corn, v., apotheker, 89.
Iugcuieur, Alcaulme, 125.
Ingenieurs, 97.
Ingersmitten, Henr., 69.
Institutioncs juris te doceren, 87.
Instrument v. Wesel, 25,
Joachimi, gee. ter gen., 8 sqq. 131
sqq. Joannis, Flor., pred. teSneeck,101.
— Nic, paroch. inCortryck,53.
|
|||||||||
|
Helmont, 317.
Helsdinghen, Elr. v., 216. — H. v., 98 sqq. 174 sqq.
210 sqq. 2fil, 324. Hemert, Jan v., 38.
Henrici, Corn., 65 sq.
Henriksz, Aert, cost. v. S. Nic, 389 sq.
— Dire, 271.
— Ewert, 33.
— Pict, inventeur, 110.
Hcraugiere, soon v. Charles v.-, 190. Herdinck, Leon., seer. com. de Hooch- straten, SO.
Heremite, Fred. 1', 289. Hermalc, Flor., 279 sqq. Hcrls, Andr., chirurg. gen., 127. Hertevelt, gee. ter gen., 5 sqq. Hertoghe, Laur., episc. Ebron., 82. Herwaerden, redoute v.-, 322. Hesiodus, 118. Hesse Brun, Carabyns v.-, 303.
Hessels, Arnt, 323. Ileum , Jo. v., dr, 46. Hey, Jesuit, 312. Heyden, W. Willemsz. vd., 366. Heyn, Piet, adm., 27 sqq. Hieronymi fratrcs S., 87. — kerk, 85.
— schola et domus S., 65
sqq. 329 sqq. Hitterts, 21.
Hoeflaken, gee. ter gen., 169,
Hogcnhouck, coramis, 11. Hoghelande, Jo. ab, Dec. b. Mar., 68.
Hohcnloe , gr. v., 278 sqq. Holis, offic. v.-, 315. Hommius, Fest., pred., 107. Honaert, Kochus vd., 362. Hondeslager inden Dom , 369. Hondius, Henr., 110. — Jod., 110, 128.
Hondures, 20. Hongarye, Co. v., 2. — Coningin v., 32, 87.
Honswyck, 278 sqq. Honter, Adr.,Schotschpred.,108sqq.
Honthorst, H. ab, can. S. Petri, 68. — P. v., can. t'O. Munst.,
43, 68. — R. en H. v., huis v.-, 93.
— R. et H., 386.
Hoochstraten, Com. de, 87. — dorp , 314 sqq.
Hoogerbects kindcren, 21. Hopluidcn, 226 sqq. — zie Burgerhopluidcn.
Horncolck, 32 sqq. Horner, curat, in-, 53.
Hornbovius, Anto., 329. Horologiae compositio, 56. |
|||||||||
|
399
|
|||||||||
|
Lap v. Waveren, Gisb., 64.
Lapschuyer, 326. Laurens, St., 348. Laureynsz.,D.,fra. yoorleser, 92, 386 sqq.
Lavennis, N. de, 55,61,63. Lazarus, die-, 60. Leckendyck, 267. Lectionum signatura, 56, 61. Ledenberch, Gill. v., 169 sqq. 213, 260, 278, 293 sqq.
Leefdale, 33. Leemput, Jau v., 74. Leenbanck, 75, 86. Leerdam, 140, 175, 181, 199, 211, sqq. 223, 230, 241, 292.
Leeuwen, v., 187. — Albr. v., v. Grocnewoude,
339. — Corn. v., siekbesoek., 78,
329, 383. — L. v., 269.
— P. v., 132 sqq.
— candelae oplie- , 88.
— coopm., 27.
Lceuwacrden, 8. — J. v., 231, 232.
Lecuwenberch, Abra., 61.
Leeuwenborch, Mart, de-, 84. Leeuwenborchs broederschap, 100. Legerprcdicanten, 115. Lengel, W. de, 54. Lenncp, Anto. v., 187. Leydensis praepositus, 55. Leyderdorp, eonv. in-, 80. Librarius, Ram, 57. Librorum custodia, 86,61. Liefhebbcr, vice-Adm., 8 sqq. Lieftinck, Ja. Woutersz., 46, 240, 356.
Lier, ambassadeur, 18. Liere, rivier, 324. Licroort, 25 sqq. Lindtsau, gr. Y., 17. Lingeu, 289. — vd., burgermr., 17.
Lintmolen, 122. Lippe, gr. vd., 106, 326. Lipsius, Just., 124. Lith, Jan Gisbertsz. vd., 82. Lochum, Zwed., curat, v., 81. Locres, hr, v., 321. Logier, Maur., 240. Lolliusab Adama, A., lcct. vn cl., 87, 333 sqq.
Lombaers, Jo., seer. Buseoduc., 82. Lombaert te Sluis, 117. Lontius, Jo., lect, m et IV cl,, 88, rector, 343.
Loo, v., 24. Loodmeester, 60. |
|||||||||
|
Medenblick, Ja. v., raet v. Utr., 138
sqq. — Jo., can. S. Salv., 51.
Medicyn-beecker, 43. Meerlant, Adr., cam. der stadt, 74.
Mehemius, M., pred. te Harderw. 102. Melisz., Jo., boekverc., 342. Menyn, Joost de, 74. Mercator, Atlas v.-, 125. Merula , Paul., 121. Meteren, Em. v., 114, 118. Mettenstocken, candelae opte-, 61. Meursius, Jo., 120. Meyendael, G. Quirynsz. v., school- meester, 178.
Meyncrtsz., Henr., te Delft, maeckt yscre armen, 126.
Mibais, 6. MichicI, capel v. St.-, 59.
Micolvereyns, 298. Middel op caerten en papier, nieuw-, 122.
Middelburg, Luthers. te-, 125. — in Vlaenderen, 324.
Mierlo, 314. Milde, Ja. de , 87.
Millingen, Goort v., 231. Minorcs, fratres-, 62. Missa S. crucis, 62 sqq. Missael, 87. — op het hooghe autaer, 87.
Misse, eerste-, 83. Modena, hert. v., 21. Modetus, Herm., pred., 74 sqq. 110. Moelen, Lib. vd., 70. Moelenaer, Liev. de, 106 sqq. 107. Moerendael, W. v., can. S. Petri, 65, 68, 71.
Moersbergen, hr. v., 158 sqq. — St.v.WaeIe,hr.v.,187.
— borgermr., 363 sq.
Molen, uitgev. bueck-, 108. — uitgev. water-, 109, 126.
— nieuwe water-, 118.
— uitgev. slyk-, 109.
— nieuwe water-, 128.
— nieuw uitgevonden, 103.
— uitgev. velt-coorn-, 103 sqq.
123. — lint-, 122.
— nieuwe practyq. aen de-, 111.
— uitgev. ros- en wint-, 104.
— sydc-, 116, 118, 120, 123.
— uitgev. coper-, 106.
— slyp-, 126.
— slyk-, 120.
— achter het Bagghynhoff, 87.
Molendino, Jo. de, 62. Molcnhuis, 't, 73. Monier, Anto., controlleur, 158.
Montauban, 15 sqq. |
|||||||||
|
Loon, v., 323.
Lootboecken, 39.
Lourain, Dionys, fra. voorsanger,
92, 386.
Louwesteyn, 22. Lubeck, 1 sqq. Luiden voor de predd., 368 — over Sch. v. Toutenb., 45.
Luminaria, 61. Lus, Sion, 103.
Lutherschen te Middelburg, 128.
Lyfarts, Arccrius, 120.
— Strobanus, 106.
— Velsius, 130.
Lyutgen, Pieler, 118 sqq. Lvnwact tenoppen, inventieom-, 113. Lyster, Ev., 38. — Ja., vie. S. Jo., 68.
M.
Maas, rivier , 289.
Mabeugc, 187. Maersen, 349. Maeth, Corn, vd., 231. — Ja. vd., 210 sqq. 240.
Magdalcnenburcb, 43. Magistcr choralium, 60. Magnus, hr., 128. — gee. ter gen., 129 sqq.
Maitre, Dan. le, pred. te Dort, 101. Malderen, gee. ter gen., 138 sqq. Malecot, A. J., siekbesocker, 101 sqq.
Mallet, Gillis, 111. Malsen, Otto v., 88. — Theod., 37.
Mandemaker, hr., 17. Mander, Carel v., 112. Mansfelt, Wolf., gr. v., 14. — gr. v., 1 sqq.
Manslicldt, Rob., adm., 307. Mantua, hert. v., 1 sqq. 24. Manufacturen, 74. Mappae, 62 sqq. Marieubeclt, dat-, 60. Mario, hommc d'armes , 314. Marnix psalmen , 117, 123. Marocco, prins v., 113. Marquette, coll., 310. Marten, S., op de emmers, 88. Martens-capel, 73. Martensz., Scholten, schipper, 122.
Martin, coll., 187. Martini, Corn., pred., 78. Maseloth, Jo., fra. pred., 86 sqq. Matthesius, Jo., pred., 91, 340. Mathysz., Adr. v. Bilsen, lect. vii cl., 93, 94, 388. — Fre., 17.
Maurits, prins, zie Nassau. |
|||||||||
|
400
|
|||||||||
|
Oudemuuster, kerk, 77.
— proveniers v., 48.
Oucoop, Jo. v., 210 sqq. — Will, v., 229 sqq.
Outwyck, conv. v., 75, 276. Overlander, 17 sqq. Overmeer, Corn. r., 231. — Gisb. v., 210 sqq. 220.
Overyssel, 282 sqq. Ovidii metamorph. vest. or. v. Man-
dcr, 112. P.
Paerlemoeder, 43.
Pallant, hr. v., 37. Palstercamp, hr. v., 282. Pamy, Pieter, ritmr., 314. Papegay, 125. Papieren, gepatroneerde-, 110.
Papistery, 3i8 sqq. 356. Pappau, capt., 290. Parmensis, ducissa-, 64. Parochiescholen, 357. Pas, Crisp., plaatsnyder, 99. Pasglas, een-, 43. Patena argentea, 65. Paterhuis opte Neude, 92. Paternoster, 43. Paul, S., 39, 69, 72, 370. Pauperhuis, 334 sqq. 344. Paus, de , 7 sqq. Pauw, 19 sqq. 273. — Reinier, 164. Pauwelsz., Barth., 213, 231. Peckius, cpt., 9. Peeckels bolwerck tc Oostende, 319.
Pels, Art., 82. Pelt, deurw., 360. Pensioncs, 56. Perre, vd., 29. Pestsiekbesoeker, Antonin, 330 sqq. — Oestersee, 370.
Petardcn, 111, 123, 124, 125, 126.
Petit, J. Fra. le, chron., 105. Philippi, St.-, schans, 325. Philipsz., Wouter, 44. Pichet, ritmr.. 313. Pieterskerk, St.-, 354. Pietersz., Corn., 231. — Gysb., 109, 123, 126.
Pigghius, Alb., 57. Pigot, 187.
Pinsen, 199 sqq. Pithan, 187. Plaatsnyder, Florisz., 106. — de Gheyu, 110.
Plancii bybel, 107. Plooz v. Amstel, Adr., 2 sqq. 183,219.
Pocken, kinder-, 2, 6, 47. Pockcnmeester, 47. |
|||||||||
|
Nieuwcnroy, Henr. v., 189.
Nobel, hr., 27. — Ja., 54. Noet, een-, 43. Nonce vd. Paus, 26. Noort, mr. Marcelis v., 240. Noothulp, 364. Northumberlant, gr. v., 308. Noyen, J. v., 54. Nutsel, Carl, amb. vd. Keiser, 282sqq. Nyenborch, Alb. a., can. S. Salv.,68. Nyendael, 210 sqq. 220. Nyeurode, v., can.. 97. — Fra. a, 53.
Nyhoff, Laur., 80. Nykerkcn. kint v.-, 364. Nypoort, J. Florisz. vd., 200 sqq. — W. H., pred., 10, 12, 98
sqq. 364. O.
Obyn, G., 240.
Oestbroeck, abb. S. Laur. in-, 69.
Oestcrbeeck, Andr., pr. te Monlf.,
342.
Oestersee , R. v., pred., siekbesoe- ker, 100, 370.
Oesterwyck, hr. v., 1 sqq. Oetgens, burgermr. v. Aruh., 197. Ogle, colonel, 180, 189, 193 218, 221, 311.
Oglio, rivier, 24. Oenema, gee. ter gen., 129 sqq. Oldenbarnevelt, Elias, 158 sqq. — Jo. v., 129,189,218,
312, 323.
Oldenzeel, 303. Oleum sacrum et crisma in Frisia, 51.
Oma, eilant, 310. Oirschot, Corn, ab, lect. vh el., 70. Oostburch, 325, 378. Oosterhoudt, 314. Oost-Ind. Conip., 3 sqq. 106 sqq. 302 sqq.
Oostende, 5 sqq. 288 sqq. , — pred. te, 107, 113, 114.
— model v. h. bcleg v.-, 111. Oostrum, J. v., 187. Oostvrieslandt, 308. Oprode, Ja. v., suffrag. v. Schenck, 48.
Organist, Gisb. Melchiorsz., 56, 62. — S. Mar., 77.
Orgel in den Dom, 59. Orgeldeureu, 357. Orleans, Dav. v., Ormea, Pedro, 75, 86. Ornamenten, 55, 63. Oudella, scult. in-, 62. Oudemunster, S. Yict. capel in- , 48. |
|||||||||
|
Montelau, ritmr., 23.
Moutmelian, casteel, 283 sqq. Montens, raet, 23. Montferrat, 1 sqq. Montfoort, Gisb. v., 57. — stad, 97.
Montpre, Catelyn v., 291. Montsirna, Buchaa,praep.S.Jo., 73. — Folc. v. ,can. v.O.Munst.,
49, 68, 71. — R. a, 70.
Morgan, gen, 17. Mornay's bybel der natuer, 105.
Moscovie, handel op-, 103. — vaerders, 5, 122.
Moucheron , Balth., 106 sqq. 112. Mouthacu, 104. Moye Marten, cptr., 295.
Muer neffens S. Hiero., 338. Mulersveen, 37. Munster, 4 sqq. 282, 322. Munt, 14 sqq. 123. Munlmeester, 43, 49, 75. Muntsoorten, 42 sqq. Musikalia, 104, 108. Muyden, Emerentia v., magistra be- ginagii, 69. — R. v., lect. v el., 99, 365.
Muyler, Dire, 43 sqq. Muylert, Sophia, 14, 21, 44. — Arnt, 44.
Muys, Hcnr., chirurgyn, 105.
Muytery te Utrecht, 74 sqq. Myle, Engelbr., 82. Mynden, Chr. v., deurwaerder, 264. Myter vd. aartsbisscbop, 44. TX.
Nachlmael, zie Avondmael.
Nassau, Ernst v., 19 sqq. 155, 260, 275, 299. — Fred. Henr. v., 1 sqq. 113,
141—164 passim, 299. — Jo., v., 187.
— Lodew. v., 299, 308.
— Loys comte de, 306.
— Maurits v., 21, 76, 82 sqq.
96, 110, 125, 127, 129 sqq. 212 — gr. Will. v., 132 sqq. 314.
— Will. Lodew. v., 185.
Nederelten, couv., S. Ursulae in-, 50. Neurenberch, C. v., 121. Nicholson, Tho., 312. Nicolaes, werchuis te St.-, 370.
— uurwerk v. St.-, 75.
Nielles, Chr. de, 91 sqq. 147,336 sqq. 353, 355, 369.
— Dan. de, 147. Nieuburch, Vorstv., 2, 180. |
|||||||||
|
401
|
|||||||||
|
Rousell, cpt., 25.
Roy, Adr. de, 200. — Anto. de, ingenieur, 107, 306.
— Walter, 80.
Roye, N. B. de,capcHacnv.Schenck,
44.
Royen , Jo. Otten v., 210 sqq. — R. Jansz. v., 75.
— Stcph., 188.
Rnermonde, 327. Rudde , Joh., vie. eccl. Traj., 51.
Rumelaer, Stcph., can. S. Jo., 68. Rumpf, doctor, 2. Runia, gee. ter gen., 131. Rurinck, Ja., lect. vn cl., 88, 341. Ruys, Nic., can. S. Salv., 57. Ruysch, Aertgen, 360. — Hugo, 91.
— Hugo, raet in den Hove v.
Utr., 138 sqq. 210 sqq. 229 sqq. 369. Rybaldi, 50.
Ryck, B. de, 55.
Ryckewacrt, Car., pred., 93 sqq. 353.
Reyers, Herm., 41,
Ryndyck, Gill, v., 37.
Rynevelt, 187.
Rynstroom, 114.
Rysenburch, burgermr., 210, 353.
s.
Sacken, Iecre-, 95.
Sacrament venerab., 61.
Sacramentshuis, 54.
Sacristac, 56, 63.
Salarium scholasticum , 63, 65.
Sallant, 303.
Salmius, Anselm., schep.t'Utr., 138.
Salmon, 62.
Saltbommel, 321.
Sanchius, doctor, 84.
Saugboecken, 116.
Sanger in den Dom, 79.
Santlooper, 357.
Santvlict, 6.
Santvoort, 36.
Sararome, chirurg., 105.
Sarcerius, R., rector, 67.
Sasboldus, 276.
Savoyen, 1 eqq. 283 sqq.
Saeckcrers, 298.
Scailla, abt v., 9.
Schade, 169, 305.
Schaffer, 5 sqq.
Schagen, gee. ter gen., 142 sqq.
Schayck, Adr., 68.
Schelde, 6, 289.
Schenck v. Toutenborch, Fre., praep.
— S. Petri, 54, artsbisschop,
42 sqq. — Karel, 45 sq.
52
|
|||||||||
|
Refectio, dominorum , 56.
Regenbogen , domus inden-, 83. Regis, P. de, petardier, 111. Reimcrswael, Corn. v., 54. Reigmc, gee. tcr gen., 190. Relaxationes, 51. Reliqq. S. Agnet., 55, 62. — S. Adriani, Benigni, Elisii,
Vironis , Urbani, 55. — S. Mart., 55, 61.
— Pontiani, 62.
Rem, Hans, schilder, 108. — Herm., 111.
Remonstrantcn, 21. Renghers, Jo., can. S. Jo., 46, 68. Rennechcr, Herm., 111. Renncnborch , Jasp., 54. Rencsse, Ger. v., 54, 269, 279 sqq. — Jo. de, can. S. Jo., 68.
— Jo. v., proostv. S. Jo., 183,
219. — Jor. Joh. v., 34.
— Joh. v., 45, 269.
Renty, Marq. de, 328. Rheenen, 33 sqq. — Adr. v., 46.
Rhetell, hert. v., 24. Rheyninghen, Corn, v., 37. Rhynburch, 301. Richardi, Lubb. 56. Richelieu, card., 30. Riddcr, Henr. de, vuurwerker, 187.
Riemsdyck, H. Hcrmansz., lect. vm cl., 82.
Ring, den-, huis, 90. Roche, la-, petardier, 124. Rochclle, 2 sqq. Rode , Anto. de, 2 sqq. 91, 213, 220, 231, 342.
Rodcnburch, Adr., 190, 269. — Corn. Mart., 76. Roeckvat, 60.
Roeden, kerken-, 57. Roelandsz. v. Culcnb., W., 200. Roers, Nederl., 115. Roey, die-, die Jan die barbier draagt, 60. — Jan de, proc.v.St.Willcbr.,60.
Roeyschuit, 3. Rogino, P. de, petardier, 111.
Rohan, hert. v., 15 sqq.
Roid, hr., 30.
Romanus, Adr., 125.
Rombout, M., 8.
Roockverdryvcr, 105.
Roos, de-, huis opte Vismarkt, 366.
Rosny, 122.
Rostock, Laur., 19.
Rotterdam, 25.
Rouclederen, 44 sqq.
Rouhoedcn, .46.
|
|||||||||
|
Poelgeest, 183 sqq.
Poiuten differentiael, 216 sqq. 221.
Polen, 1 sqq.
Polderman , provisor jurisd. Walla-
chriae, 52.
Poll, Ev. vd., 96, 343, 330, 370. — Herra. vd., 54.
Pompwerk, 123. Ponte, O. del, 86. Pontiaenskassc, 54. Poortgen, 't, herberg, 82. Porque Pique t'Ost., 319. Pottcamp, 33. Predikanten, 74 sqq. 329 sqq. — Leger-, 115.
Preekers, te-, 75.
Pretium scholasticum , 65, Proot, Corn. Ewoutsz., 105. Provisores jurisd. Flandriae efc.,52. Prounincq, Ger., 79, 80. Psalmen in den Dom, 79. — Dathcni en Mamixii, 117.
— Mamixii, 125.
Psalmboekcn, 357. Pullen , 60. Pulvinaria, 63. Put op 't Domskerckhof, 55.
Putius, Ja., doctor , 87. Pyckersgrave, 36. Pyeck, gee. tcr gen., 135 sqq. Pyron, colonel, 310. a.
Quaestorcs fabricae, 51.
Quaestus, 53, 58. Quast, 8. R.
Ram, Adr , librarius, 57.
— G., can. b. Mar., 68.
— Ja., can. b. Mar., 68.
11 ami infesto, 55. — logica, 348.
Randwyck, 19. Rataller, Dire, 46. — Jeron., 47.
— Phil., 78.
Ratingen, 23. Raweswey, Anto. v., lect. vh c!., 78.
Read, 7 sqq. — Jo., 57.
Reckelichuyscn, veste, 282. Reckelsma, J., inventeur, 104 sqq. Recognitiones, 51. Rector, vide: Nomina.
— scbolarum, 64.
— noviomag., 66.
Rees, 26. Refectio, 62. IV.
|
|||||||||
|
Si
|
|||||||||
|
402
Sigillum ad ordines, 51.
— parvum, 51.
— episc. de Enckevoirt, 54.
Signeet met het wapen v. h. bis- dom, 44.
Silla, iiscacl, 27. Silley, 122. Silver v. h. bisdom, 124.
Silvere prinse, 26. Silverwerck, 42 sqq. 47, 49, 60, 65. Sipenes, Mart. v., can. S. Petri, 88. Sixtus papa, 63. Slacheck , Jo., praep. S. Mart., 53.
Stoet, Jor. Jeh., drost y. Yollenhoc, 47. — Jor. Tym., 43.
— gee. ter gen., 168 sqq.
Sloot, Arcnt, 187. Sluis, lomb. te-, 117.
Sluyse, 325. Smelsinck, 187. Smith, Uildebr., ingen., 196. Sneeck , Fra. v., can., 75. Snouck, Ja., 81. Socii in loodsa, 63. Soelen, hr. v., 17 sqq. Soldaten-geboden, 354. Sollen, Lour., 231. Somercn, J. v., 41. — Jo. v., can., 91.
— T. v., lieut., 21.
Sommersdyck, hr. v., 14 sqq. Sompeken, Claes, can., 76. Sonck, capt., 322. Sonnen, 54.
Sonnevclt, Ged., pred., 335.
— Will. Dirks , invent., 112.
Soping, Nic., pred., 76. Sordes, nc ad turrim deferantur , 63. Sosius, Elb., 200, 225. Soubise, hr. v., 16. Soudenbalch, 33. Spaensche galeyen, 108, 110. Spanjaerden, 1 sqq. 279. Spanje, 280 sqq. , Sparingia, 58.
Speenhovius, Jo., pred., 91, 341.
Speeldaghcn, lessen op-, 90, 333. Speldeu, fabrick v.-, 106, 118 sq. 124, 127.
Spenser, 9. Spiegel, Dire Claesz., 115.
Spierinck, Jo., 51. Spilbcrg, 113. Spinhuis, schoolmr. in't, 343.
Spinneweb-besem, 60. Spinola , marq., 4 sqq. 317. Splinter, G., schilder, 45. — raet, 210.
— Jo., 81.
Spyndcr, Claes , 37. |
|||||||||
|
Stacie-roey, 55.
Stafyser, fabr. v., 109. Steelandt, drost v. Buren, 278. Steenbergen, 6, 17. Steenhouwer, Bartsz., 59, 60. — Cornelisz., 47.
— Goyert, 54.
Steenhuis , Godev., 290. Steensnyder, Roelofsz., 91. Steenstucken, 298. Stel, Bernt, wyncoop., 48, 81.
Stella in medio chori, 55. — in novo opere, 56.
— prima in choro, 61.
Stevin, Sim., 110, 114,115 sqq. Stirom, gr. v., 326. Stoffels, Dire, 115.
Stralsund, 6.
Strcngh, R., can. S. Jo., 68.
Strobanus, lyfarts, 106, 114, 116.
Slryt, Ger., can., 64.
Stuart, Pennebroek-, 19.
Studenten te Geneve, 75.
— te Leydcn teonderhouden,
350. Succentores vd. Dom, 48.
Suerbier, capt., 15.
Suffock, 9.
Suffragaeu, 97, 62.
Suggerode, Ger. v., dec. S. Salv., 50.
Suitberti vita, 64.
Suyleu, zie: Zuylen.
Swaerdecrocu, zie: Zwaerdecroen.
Swanenborch, 210 sqq. 240.
Swart, Will., comp., 108, 116.
Swartenhout, J. H., capt., 298.
Sweden, 1 sqq.
Swcrius, Marc., pr. te B. op Z., 112.
Switsers , 24.
Sylius, Ro., pred., 98, 346.
Symon, vie. t'Oude Munster, capel-
laen, 47.
Symonshaven , hosp. de-, 50. Syraonsz., Gerbra., 54. — Laur., schipper, 107.
— Nic, 47.
— Sym., 43.
— gee. ter gen., 129 sqq.
Syndicus, 56. Synodus, 363.
T.
Tapisserie, 103.
— v. goud-leer, 123.
Taurinus, Ja., pr., 91 sqq. 348. Taxis, Don, Fel., 328. Telioeren, 48. Terneuse, 289. Terresteyn , burgermr., 8. Tersteghe, Ger., 263, 300, 365. |
|||||||||
|
Schenck, ovcrste, 190.
— Margareta, 190.
Schenckcnschans, 9 sqq. 289. Scaendcl, Ja., 81, 210. Schermmeester, 345. Scheydclmaeltyt, 47. Scheyfl, Godefr., vie. S. Jo. ,68.
Schilder, G. Splinter, 45. — Bern, 108,111.
— Willcmsz.. 92.
Schildery in de raetcamer te Leyden, 106.
— Blompot, 126.
Schip: de witte Leeuw, 29, — Gcldcrland, 29.
— Haerlem, 29.
— Monnikcndam, 29.
— Thory, 31.
— Hollandia, 23.
— de Son , 107,298.
— de Maen, 298.
— de Consent, 298.
— de Zee-Wolff, 298.
— de Ram, 112.
— hot Schacp, 112.
— de Fortuyn, 112.
Sohipspomp, 123. Seholarchcn, 334, 361. Scholarum rector, 64. Schonenburch, Ger. v., 15. School,'t, 59. — tralien in 't, 53.
Schoolmeestcr, fra.-, 366. Schoolsaken, 74 sqq. Schoonhoven, 184. Schoonhuis, 't-, 99. Schoorel, Paul., 44. Schotlant, agent in-, 122. Schotten, 3, 5 sqq. 312,318. Schryfkonst, 121. SchryfmcesterinS.Hiero. school,351. Schutmcesters v. Rhenen, 2b. Schutteren, 220 sqq. Schuttcrs v. Rhenen, 35.
Schutterye, 97. Scobator, 59, 63. Scuddcmantel, 60. Scultetus in Oudella , 56, 62. Sedlnitzky, hr.v., 166. scrg.maj., 196, 203.
Segermann, pred., 361. Sem, Jan, 237. Seminarium S. Pauli, 348. SepulturaSchenckii, 47. — — patroon vd., 48.
Serooskerken, hr. v., 28 sqq. Setton, James, capt., 168, 187, 204. Sibrandi, Taco, pred,, 75. Sichem, Christo., 110. Sieckbesoecker , zie: v. Leeuwen , Malicot, Oosterzee, Tbielmansz.
|
|||||||||
|
403
Vaquerie, La, 114.
Varick, J. P. v., 318.
Vasques, gr. v., 8.
Vastenavont, 55.
Vecht, de-, 2. »
— Jo. vd., 58.
Veen, Adr. v., 107. Veenen, 32. Veerc, gen., 311. — dochter v., 173.
— stadt, 123, 187.
Vela pendentia in dominica: Invoc.,
55.
Velde, Joh. vd., schryfkonstenaer, 121.
Velsius, Jo., Iyfarls, 120. Velt-coornmolcn, 123 sqq. Veltgensgrave, 37. Velthuysen, 210 sqq. — L. Wernertsz. v., 229
sqq. 352. Velttyckens, 97.
Venetie, 1 sqq. 18.
Veneetsche porccleynen, 43.
Venlo, 11.
Vennckool, bockdr., 114,118.
Vennevclt, v,, 191 sqq.
Venroy, Alb., nuncius civitatis, 63.
— Gasp., 83, 87.
Vcrdoes, Bruno, chirurg., 100. — raet, 23.
Vereem, G. 240. — R., 79, 218.
Verbacr, commis, 155. — Ev., schryvcr in S. Hiero.
schoel, 94, 351, 354. — Ja., can. S. Petri, 68.
Verhuel, Dire, 43. — Joh., 54.
— seer., 66.
Verius, gee. ter gen., 141 sqq.
Verreycken, audiencier, 281. — Pet., 69.
Verriet, Paul. Claesz., 240. Verstecgh, zie: Ter Steeghe. Vianen, adv., 3, 97. — Corn., adv., 142 sqq.
— W., janitor curiae Traj., 66.
— kerkgaen te-, 370.
Viller, Tho., capt., 290. Villeroy, 106, 122. Vina, 56, 62.
Vincent, Br., engelsch pred., 105.
Vincentii, Corn., 54.
Vindemie vacrders, 26.
Virgifer, 55, 56,61.
Visbecck, Dan. v., 231.
Visscher, 34.
Visschery, 11 sqq.
Vlaeuderen, 5 sqq.
— dienaers wt-, 74.
|
||||||||||||
|
Vlamrocnburch t'Ost., 320.
Vlict, D. v., fra. schoolmr., 366.
Vlissingen, 128.
Voel, Sigisrn., 34.
Vocrne, 289.
Voet, Pctr., bockvercoper, 261, 366.
— schipper, 296.
Voetbooch, 97. Vogel, indiaensche-, 117. Vogelaer, Claes Pietersz. vd., 240. Vogelaerscatnp, 34. Volderbrouck, 33. Vollenhoe, Ger. de, presb. animarum S. Salv., 52.
Vollenhove, capellaen t. , 46. — drost v., 46.
Voort, Gos. vd., 84.
Voorst, Gisb. Antonisz. v., 79. Vorstius, Jo., dec. S.Mart., 81,57. Vos, Bruno, 210 sqq. 231, 240. Vosbergen. hr. v., 14 sqq. Vossius, M., 41. Vranckryk, 1 sqq. 218 sqq, Vredcnborch, 324. Vricslant, 3 sqq. 281 sqq. Vroetvrouw, 100. Vrolo, Aug., lect. vii cl., 78. Vrouwe, 0. L.-, 54. Vryhusen, Herm. v., 55. Vuerschepen, 21. Vuerstraet t'Utr., 330. Vuescls, Jo., 67. Vulcanius, Bonav., 128. Vuunverker, 187. Vuytenhove, colonel, 133 , 187, 325.
Vuystingh, Ger., 66. W.
|
||||||||||||
|
Teskenaaker, W., prcd. v. Clcef, 102.
Teylingen, Corn., 231. — lieut. v., 210.
Therspill, Ja., can. b. Mar., C9. Thcsaurarius, SO. Theunisz., M., vd. Briel,105. Thibault, Th., can. b. Mar., 69. Thibont, Chr., 107. Thielmansz., G., sicckbesoeker, 92, 342, 331.
Thin, Flor., 273. Tholen, tcr-, 127. Thomas, St.-, eiland, 281. Tielerweerdt, 3. Tinnewerk, 48. Tobacksvercooper, 100. Toers, die-, 55. Toetsgoudt, 373. Tollen, 22. Tollesteech, 213. Tongerloo, Abra. v., inventeur, 120.
Toorntge boven die sacristie, 59. Toortsen, 44. Toutcnborch, zie: Schenck. Toutenburch, het huis-, 35. Trajecto Superiori, Wilh. de, nts., 52. Trehout, capelmr. vd. Co. v. Dene- marken, 108.
Trello, Charles, 78. Tremouille, hert. v., 103. Trip, El., 24. Tullii rhetorica, 340. Tulman, Herm., 56, 63. Turf, 2. Tutalder, capt., 191.
Twisk, R. P., 111. Tyman, Ja., 44. U.
Uchtenbroeck, colonel, 321.
Udeman, pred., 102. Uerv/erck, 59. — S. Nic., 75.
Upen, 187. Ursinus, Jo., 84. — Za., 107.
Usedorn, 18. Utrechtsche petarden , 124.
Uytenhove, zie: Vuytenhove. V.
Vaendels, 97.
Vaert, 77. Valck, tres., 112, 312.
Valera, Cypr. de, 104, 107. Valerius, Jo., can. S. Petri, 68. Valerii physica, 346. Vanen, 59. — opten toorn , 54. |
||||||||||||
|
Wacke, gr. v., 12.
Wachtendonck, 312. Wachthuisen, 223. Wachtmeesters, 187. Wael, de, 69. — dyck in 't-, 57.
— E. de, pestmeestcr, 100.
— Ja. de, lect. vm cl., 87.
Waelwyck, 188 sqq. Waesbergen, Jo. v., boeckdr., 116. Wage, 99. Wagenaer, Luc. Jansz., 126.
Walcheren, clarissen v., 113. Walenborch, gee. ter gen., 132 sqq. Wallensteyn, 7 sqq. Walscaple, can. S. Mart., 68. Waningcn v. Campen, Henr. v., 116. Wapen v. Schenck, 45. — der Vercen. Provincien , 103.
Warmenhusen, hr. v., 22. Warmont, gee. ter gen, 129 sqq. |
||||||||||||
|
404
|
|||||||||||||
|
Wyncan, in den- , 217.
Wynter, Jo., prov. 4 ofBc. Flaudriae, 32. — Jo., Lutheranus, 87.
Wynverlaten, 48. Wyssart, capt., 312. Y.
Y«eren armen, 128.
Z.
Zeekaerlboek, 124.
Zeelant, 4 sqq.
Zegel zie: Sigillum.
Zelandiae chronicon Boxhornii, 65.
Zeylsteen, 107.
Zeylwagen v. Prins Maurits, 110.
Zibs, P., wil agent in Schotland wor-
den, 122.
Zoutvaetgens, 44. Zuyleu,193. — huis te-, 186.
— v. Nyvelt, A. , 2 sqq.
— Egb.,37.
— Jo. v., hr. vd. Haer, 212.
— Nic. V., 47, 286.
Zuytoort, Jor. Lubb. v., 44. Zwaerdecroon, Bern., rector, 77 sqq. 348, 363.
— Jo., conrector, 363.
- W., 369.
Z war ten Ram, in den-, 84.
Zydewormen, 123. Zvl, zie: Sylius. |
|||||||||||||
|
Waterconst v. Drebbel, 120.
Watermolen, zie Molen. Waterpot v. peerlemoeder, 34. Waterwcrck, zie Molen. Wede, 13, 219, 240. — burgermr., 3.
— Corn., 210, 232, 142 sqq.
— Flor. v., 83.
Weenen. 7 sqq. Weerdeuborch, Will, de, 63. Wees, Ja. v., 289. Weeskinderen, 48, 81. W«llon, huis ter-, 326. Wclton , lieut., 13 sqq. Werchoven, 334. — Joh. v., 142 sqq.
Werckchester, gr. y., 9. Werckhuis te S. Nicolaes , 370. Wernertsz., zie: Velthuisen. — Herb., 231.
Wesel, 11. — gereformeerden tc- , 369.
Wesbusch, Pasch., boeckverc, 112. Westerbovius, Ja., lect. vii cl., 69. Westfrisiae praepositus, 87. West-Ind. comp., 7 sqq. Weston, 9. Westphalcn, 282.
Weyerdt, P., capel. v. Schenck, 47.
Weze, Marc, 60.
Wight, eil., 12.
Wildeman, indeu-, 97.
Wilders, Dan., 122.
Wildt, H. de, 142sqq.
Wilhelmi, Nic., presb., 81.
Willebrantsz., Claes, 126.
|
Willebrordi, colleg., 344,380,38a.
— fratres S., 60.
Willem v. Nassau, zie Nassau. Willemsz., Ja., 110. *— Mar., capt., 298,
— S., lect. hi cl., 90.
— Sim., conrect., 333.
— Vine, goutsmit, 60.
— Will., coster, 86,77,264.
Willughby , adm., 22. Winwood, engelschambass., 174 sqq.
Wirtsens, lect. h cl., 92, 342, 349.
Wit, Jo. de, 33.
Witfelt, J., lect. iv cl., 342, 348.
Withooft, H. M., 8.
Witte Eder Yeenen, 40.
Wl, silvere-, 43.
Woerden, 140 sqq. 289.
Wolf, capt.,jj.
Woutersz., Corn., chorael, 63.
— Ja., 144.
— zie: Lieftinck.
Wright, Benj., 106. Wtenbogaert, Jo., 78, 77, 91, 92, 113, 276, 337 sqq. 343, 334, 338,
338, 370. Wteneng, Aem. , 66. — Bern., can. S. Jo., 68.
Wtewael, J. A., 240. Wurtemberch, hert. v. , 8. Wyck, Gisb. v., 38. Wyckersloot, Ger., can. S. Mar., 69. — J. A., 231, 240.
Wyl, J., 118.
Wyn voor't avontmael, 84. Wynantsz.., Day., 126. |
||||||||||||