■ü

i. : ï«"» \'S!

BEKROOND OP DE PEOVINCIALE TENT00NSTELIIN6 VAN NIJVERHEID,
GEHOUDEN TE DORDRECHT IN SEPTEMBER 1858, MET DE
GOUDEN MEDAIUH.

Het Semio-Melodinm ofSeraeio-Melodion, oorspronkelijk
uitgedacht door Armin Früh te Dresden, en (naarde
vermelding en alleen volgens de beschrijving en bijgaande
schetsteekening daarvan , voorkomende in de Illustrirte
Zeitung N". 763 van 13 Fefaruarij 1858 2), met eenige
veranderingen en verbeteringen van het opgemelde,) ver-
vaardigd door ondergeteekende, serafine-orgel en accor-
de\'on-fabritant te Dordrecht, kan volgens het oordeel van
deskundigen, welke zich de moeite getroost hebben het
nog onbekend instrument van naderbij te leeren kennen,
zoowel te Parijs en in Duitschland als in Nederland,
van groote waarde geacht worden bij het onderwijs in
den zang, alsmede ter duidelijke en eenvoudige beant-
woording van vragen en ter oplossing van moeijelijk te
verstane algemeene wellen van de gronden der muzijk
in het algemeen.

In de teekening vielen den ondergeteekende dade-
lijk vele onnaauwkeurigheden in het oog, waaruit hij

■1) De hier volgende beschrijving van dit Instruojent met nevens-
gaande afbeelding, geplaatst in het Muzijkaal Tijdschrifl CaeczVfa,
<860, 1N°. "12, geteekend X. De aanmerkingen van de Redactie
daaruit overgedrukt en voor het raeerendeel hier teruggegeven.

besloot dat de teekening waarschijnlijk niet door den
uitvinder j^ecorrigeerd moest zijn, zoodat de teekening
en de beschrijving vyel strekken kon orn een oppervlakkig
denkbeeld er van te bekomen, maar tevens by eik kunst-
lievend lezer den wensch moest doen ontstaan om liet
zamenstel zelf te zien.

Er werd niets gezegd van de stoffen waaruit, noch
van de afmeting, waarin het vervaardigd was, ende be-
schrijving van het inwendige, waardoor de veranderingen
in de teekens ontstonden, was immers zoo oppervlakkig,
dat het alleen mogelijk werd otn zonder het zamenstel
materiëel voor zich te hebben een dergelijk instruuient
te vervaardigen, dat ondergeteekende er op peinsde, niet
om te bedenken wat er van gezegd was, maar alleen
wat het instrument verrigten moest , waaruit dan ook
spoedig een geheel vrij denkbeeld in hem ontstond en
hij daarnaar bet geheele plan zamenslelde.

Volgens dat plan vervaardigde ondergeteekende dan
ook zijn zamenstel, hetwelk op de Provinciale Tentoon-
stelUng van Nijverheid in Sept. 1858 algemeene gofedkeunng
wegdroeg eti met de Gouden Medaille bekroond werd.

Kort na genoemde Tentoonstelling werden hem aan-
vrage gedaan naar een Seiaio-Melodium voor liuis-onder-
wijs, en dit gaf aanleiding dat hij op de helft der vorige
schaal daarvoor een plan maakte, naar hetwelk dan ook
thans die soort gefabriceerd wordt 1).

Voor schoolgebruik hangt men het gelijk een gewoon
rauziikbord aan den wand, (naar gelang van de grootte
van het Sokaal wordt ook de afmeting geregeld, opdat
alle teekens den leerlingen duidelijk in het oog vallen ,
voor huis-onderwijs W\'ordt het slechts op eene tafel over-
eind gesteld of ook desverkiezende gehangen als boven
gemeld is). De witte voorzijde is gelijk een gewoon
muziikbord voorzien met een sterk geteekende notenbalk
en de G- of viool-sleulel. Op en lusscben de lijnen vindt
men zwarte noten (als quarten geteekend) in den omvang
van twee octaven. Regtstandig zijn over de geheele

breedte van liet bord zwakke hulplijnen getrokken van
tweeërlei tint, welke al de halftoons-intervallen over
die twee octaven aanwijzen, en aan het boveneinde met

Gelijk bij het instrument bovengenoemd kunnen ook
hier de noten verschoven worden in den omvang van
eenen geheelen toon, behalve de F en de B, waarvan F
alleen verhoogd en de B alleen verlaagd kan worden.

De verschuivingen der noten kan op onderscheidene
wijzen worden daargesteld , hetwelk eenig verschilin den
prys van bet instrument veroorzaakt. Bij deze verschuivin-
gen komen dan ook door een inwendig mechaniek de
vereischte verhoogings- ^ en verlagingsteekens vóór de
noten die verplaatst worden, en trekken zich weder terug
bij de plaatsing in naturellen stand.

Parallel met den notenbalk bevindt zich boven aan het
bord een schuifstuk, waarop de hulplijnen insgelijks zijn
overgebragt, n.1. die, welke de natuurlijke interval van
groote terts of majeur aanwijzen en drie reijen zwarte
vlekjes doorsnijden , welke figuurlijk die noten naar de
interval voorstellen.

Door de verplaatsing van dit schuifstuk, t. w, met
N°. 1 of N°. 8 op die staande hulplijn, welke den aange-
geven grondtoon van den toonaard insluit, wijzen de overige
lijnen altijd zeker die noten aan, welke in den toonaard
voorkomen, zoowel wat de majeur als de daaraan verwante
mineur (voor deszelfs nedergang) betreft; hierdoor vindt
men dus in één oogopslag L\'uisen of mollen , welke als
voorteekens voor den begeerden toonaard vereischt wor-
den en omgekeerd vindt men den toonaard van de aan-
gegevene voorteekens, in welk geval slechts het schuifstuk
zoo verre naar de regter- of linkerzijde verplaatst wordt,
totdat de ii.jnen op het schuifstuk alle die kruisen of
mollen aanwijzen, die gegeven zijn, en alsdan wijst de lijn,
die op bet schuifstuk met N°. l ofN°. 8 geteekend is, den
grondtoon van die reeks of den naam des toonaards aan.

Door dit gedeelte wordt den leerling in weinige oogen-
blikken aanschouwelijk voorgesteld, de oorzaak der voor-

Behalve op de strijk-instrumenten wordt dit verschil,
dat gemiddeld door den vervaardiger der S. M. op \'/g
van den geheelen toons interval gesteld is, niet opgemerkt,
rïiaar door tempering in de stemming wordt op klavieren
voor beiden denzelfden toets aangeslagen. Daar evenwel

Voor schoolgebruik -worden de noten zelve niet ingedrukt,
maar daar zijn knopjes (als op harmonica\'s) onder de staarten
der noten geptaalst, -waarop den onderwijzer bij het aan-wijzen
der noten drukt. Hierbij ligl in het voordeel dat ook de opgang
der Mineur-toonaarden, hoorbaar kan worden aangegeven.

het inenschehjke zaïigorgaan het meest volmaakte en na*
tuurlijke instrument kan zijn, achtte de vervaardiger
het niet ondoelmatig een toestel uitsluitend voor het on-
derwijs in den zang ingerigt, ook deze meerdere volko-
menheid te geven, dat hel ook de ware mollen en de
ware kruisen aangeeft, ten einde ook deze moeijeiijkheid
bij het onderwijs met behulp eener piano of orgel gege-
ven, te voorkomen, dat namelijk het gehoor en de sleru
der leerlingen zich uiet uit de natuurlijke dispositie be-
hoeven te wringen , ten einde de aangegeven getemperde
toonen te vatten. Om deze reden is ook volgens zijn
oordeel de viool tot hiertoe het beste instrument om den
toon aan te geven , doch daar heeft het dit bezu\'aar dat
wat men zich ook vermeent m.igtig te zijn, geen rnensch
in staat is bij de veranderingen van den pbysieken toe-
stand der ziel ten allen tijde hetzelfde getal trillingen op
het bloote gehoor in de stemming der viool te behouden \').

Het vervaardigde model naar bijgaande plaat, levert
eene proeve van genoemde toonenstelling en is door alle
deskundigen bij de kennisneming daarvan als eene uit-
muntende hoedanigheid aangemerkt 2). Op bijgaande plaat
evenwel komen de kruisen en mollen op dezelfde lijn
van interval, doch, bij eene afmeting der staande lijnen
volgens bet verschil der toonshoogte, wordt niet alleen
dat verschil aanschouwelijk voorgesteld, maar tevens door
middel van het schuifstuk als wet zigtbaar, welke de
kruis- en welke de rnoltoon.iarden ziju, daar b. v. voor
den toonaard G-rnajeur alsdan niet wordt aangewezen
de Gi? maar de Fj^, en voor den toonaard F niet de
A ö maar de B j? euz.

Uit dit een en ander kan ieder deskundige bij eenig
nadenken zeer geaiakkelijk opmaken dat het gezegde aan

\\) De toonshoogte <ler S. M. is geregeld naar die welke met
Julij 1850 te Parijs is vastgesteld, n.1. voorde A 870 dubbele
trillingen per seconde. p. B.

2) Het zamenstel op meergemelde tentoonstelling in Sept. 1858
had deze eigensctiap echter niet, zijnde in dat opzigt geheel het
aangegevene in het Duitsche berigt gevolgd, op bepaalde aanvrage
•worden de Instrumenten ook zoodanig geleverd, hetwelk een aan-
merkelijke vermindering in den prijs geeft, volgens vastgesteld
tarief. P. g

het hoofd dezes volstrekt niet overdreven, maar integen-
deel voor meerdere versterking vatbaar is.

Immers, komen niet alleen bij het aangeven van één toon
of der geheele toonreeks hier niet meer in aanmerking de
meerdere verandering en onzekerheid van de stemming des
instrnments, hetwelk tot hiertoe gebruikt werd, (zoo als
boven reeds is aangemerkt)\'), maar vooral in openbare
scholen van middelbaar en lager onderwijs, als ook bij
het geven van huisonderwys door gouverneurs of gouver-
nantes, alwaar de zangkunst geen hoofdzaak, maar toch
ook een deel van het onderwijs uitmaakt, geeft het
gewisselijk zeer veel gemak, zekerheid, en belooft onbe-
twistbaar de beste resultaten 2).

Daar toch is de stem des onderwijzers of der onderwij-
zeresse meestal de toonaangever, en niet in aanmerking
nemende dat er zeer vele onderwijzers knnnen gevonden
worden, die, hoewel uitmuntende in alle andere vakkeu
van hun onderwijs, evenvvfel, wat de zangkunst betreft,
geene geschiktheid daartoe bezitten, hoewel er toch onder-
wijs gegeven moet worden, zoo is het toch onbetwistbaar
dat wanneer de onderwijzer geen instrument gebruikt, de

1) Het oordeel der Redactie van de Caecilia is: »dat het Instru-
ment zelf ook voor ontstemming vatbaar is." — De berigtgever
in de lUustirle Zeitung zeide onder anderen hiervan: »het geeft
onveranderlijk altijd denïelfden toon aan," zonder in natuurkun-
dige l)eschouwingen te treden over het al of niet mogelijke van
ontstemming der toonen in het S. M. meent ondergeteekende toch
dat hij bij eene 2Üjarige ondervinding in de bearbeiding van
Harmo\'niumtoonen , vrijmoedig verklaren mag, dat in zijn toestel
(zoolang het overige in behoorlijke orde blijft) de ontstemming
even zoo weinig, zoo niet nog minder zijn zal als dat van een ge-
bruikt wordende stalen stemvork. Deze is altijd aan de verande-
ringen van de warmtegraad in den dampkring onderhevig en toch
Ss den invloed daarvan bijna onmerkbaar. De lounen der S. M.
zijn in rustenden stand van de buitenlucht afgesloten en bij het
gebruik wordl de lucht, als is ie zelf bloedwarm, zeer zeker
afgekoeld door de metalen plaat waarop de toonen geklonken zijn,
aleer de toonen aanspreken. P*

2| Wanneer n.1. het volgen van cenc doelmatige Handleidingen
het\'gebruik van de noodige gedrukte of op een bord geschreven
oefenineen daarbij wordt in acht genomen.

toonshoogte niet ten aüen tijde dezelfde kan zijn en zelfs
het aangeven van één toon door middel van de stemvork,
gewis niet voorkomen kan dat de leerlingen altyd dalen,
zoodat men bij 3 a 4 keeren eene zelfde gamma te laten
op- en nedergaan de laatste toon zeer zeker Vi ,
niet meer lager zal zgn daa de eerste bg den aanvang
werd aangegeven, getuige het Psalmgezang in dorpskerken,
waar de begeleiding van een orgel gensist wordt.

Echter erkennen wij gaarne dat op vele scholen ge-
lukkige uitzonderingen worden gemaakt, zoo als onder
anderen volgens onderstaande noot in de Caecilia is
aangemerkt l).

Door middel van het Semio Melodium ziet het kind
niet alleen de gedaante en den naam der noot zich voorge-
.steld, rnaar ontvangt te gelijker tijd steeds onveranderd
den indruk van den toon, dien de noot aanwijst; hierdoor
wordt het zangorgaan als van zelve geweisd om zeer vast
in den toon te geraken , te meer daar het karakter van
Harmoniuin-toonen zeer sterk in de ziel des kinds dringt.

En hiermede meenen wij genoeg gezegd te hebben om
den wensch van sommigen te billijken dat dit zamenstel,
in deszelfs onderscheidene afmetingen enz., bij de ver-
ordeningen op het lager en middelbaar onderwijs van
regeringswege op die scholen als schoolmeubel worde in-
gevoerd , waar het geheel en al aan geschikt zangonder-
wijs ontbreekt; ja dat onderwijzers in den zang, die de
moeijelijkheden van het onderwijs, vooral bij moeijelijke
naturen bij ervaring kennen , niet alleen hunne blijken
van goedkeuring er aan hechten, maar het hunne bij-
dragen mogen om het ook voor het geven van huis-
onderwijs door gouverneurs en gouvernantes enz. in ge-
bruik te brengen.

\\) Van het onderwijs volgens de Handleiding van W. Smits,
onder een knap meester, hebben \'wij toch onovertrefbare resul-
taten gehoord. Men bezoeke die scholen te Utrecht, waar het
onderwijs in het elementair-gezang door den heer van den Berg
gegeven wordt, en men zal over de door de leerlingen in korten
tijd gemaakte vorderingen en over derzelver vastheid van toon
verbaasd staan. Intussehen neemt dit niet weg dat het verbeterde
Semio-Melodium door den heer Beversluis zeer nuttig kan zijn en
de meeste aanbeveling verdient. (De Redactie der Caecilia).

De Semio-Melodiums worden op bestelling vervaardigd
binnen den kortst mogelijken tijd, als volgt:

[Naar gelang der grootte van het locaal op het dubbele
tot drievoudige der grootte van nevensgaande afbeelding^).

a. Met eenvoudige toonenstelling (zie noot blz. 5)
en enkelvoudige staande lijnen.

c. Met een handklavier, om melodiën en oefeningen
te kunnen uitvoeren, en mechanieke aanwijzers der noten.

a. Ais de bijliggende afbeelding in eea net gepolitoert
of desverkiezende in zeer eenvoudig kastje , met eenvou-
dige toonenstelling en staande lijnen (als boven by a).

Bij elk Instrument wordt geleverd eene gedrukte be-
schrijving van de behandeling en bij verzending naar het
buitenland mede eene duidelijk geschrevene Instructie voor
den reparateur hij voorkomende gebreken.

Gedurende 12 achtereenvolgende maanden na den dag
der aflevering wordt voor alle gebreken ingestaan die uit
het fabricaat zelve mogten ontstaan.

De prijzen zijn geregeld met of zonder korting naar
een vastgesteld tarief, zoo laag mogelijk.

Alle aanvragen moeten franco geschieden en correspon-
dentie-kosten komen allen voor rekening van den aanvrager.
Dordrecht, 1 Julij 1860.

Daar het den Ondergeleekeude tot hiertoe nog niet
is mogen gelukken om eene inrigting tot stand le bren-
gen, waardoor hij in staat zou gesteld zijn om de Inslrn-
nienlen in grooien getale te kunnen fabriceren endaar-
door de prijzen voor velen steeds zeer hoog blijven bij
eene enkelvoudige bestelling, is hij te rade geworden
eene Inteekening to openen, len einde daardoor een vaster
grond te bekomen om de Instrumenten tegen de laagst
mogelijke prijzen te kunnen leveren.

Beleefdelijk biedt hij UEd. bij deze hier voor nevens-
staande bestellinglijsl aan.

Door de inteekening op de eene of andere soort ver-
bindt men zich om binnen één jaar na de sluiting der
inteekening een Instrument te ontvangen legen contante
betaling van de som op het tarief uitgedrukt, met eene
korting van 7.

Wanneer drie maanden na dato de inteekening niet
vol zal zijn, om volgens de maatstaf van berekening der
korting genoemde 25 7« te kunnen verleenen, Avordt het
de Inteekenaren in de keuze gegeven de begeerde Instru-
menten tegen verminderde korting te willen ontvangen
volgens tarief, of zich te getroosten op nieuw hunne
verbinding met drie maanden te verlengen, lot dal het
den Ondergeteekende mogelijk zal zijn alle bestellingen
naar begeeren le voldoen.

NB. Inteekenaren gelieven nevensstaande bestellings lijst intevul-
len en aflesnijden, terwijl voorwaarden en prospectus onder
UEd. berusting blijft.

Den ondergeteekende verlangt te ontvangen van P. BEVERSLUIS, Fabrijkant van Mnzijk\'
Instniinenlen te Dordrecht EEN SEMIO-MELOPIUM van de hieronder aangewezen soort en af-
meting, op de gestelde voorwaarden en a contant hij de levering, volgens Tarief en Maatstaf van be-
rekening der korting; zullende die levering vóór of op den 1 Octoher 1861 en bij prolongatie
5 Maanden Liter moeten plaats hebben.

Toor Sichoolgebriifk.

Scout.

Kwaliteit,

NAAM Eïj WOONPLAATS.

Soort.

afmetipfg.

maal.

2 maal.

3 maal.

te A.
te O.
te V.

N.
K.

N.
S.
P.

te D.
te E.
te S.

b.
a.

Model
Tonr
Intee-
kening

.....

l-T

y. ^

y •

1 «■ J "

\'Vf

■

t "à.

vl.»

Âèf
•4-

H;
%

f\'ï-vj^fJJ

ik\'

^tz—,. \'

"rt

			2 maal.	2« maal.	?) maal.
A.	Eenvoudige toonen-		ƒ 50-	f 57,50.	ƒ 65,-
B.	Met ware kruis- en		- 65,—	- 72,50.	- 80,—
C.	Met handklavier van 4 Octaven en Mechanieke aanwij^Grs der noten . .	- 150,—	- 165,—	- 180,—
		Voor lluisoïïderwijs.
			Zeer net, als het ver-	zeer ver-
			melde	Model.	eenvoudigd-
A.	Eenvoudige toonen-	en lijnen-stelling . .....................	f	50,-	f 40,—
B,	Met ware kruisen en	mollen, doch met enkele staande lijnen (als de afbeelding).	-	60,—	! - 50,—