|
KAL
33 |
|||||||
|
NUMA POMPILIUS.
|
|||||||
|
0 ;,c '
|
||||||||||
|
rT
|
||||||||||
|
^EEDE KOIING YA^N ROME,
KAAR HET FRAWSCH VAN DEW HEERE
DE FLOEIAI,
IN NEDEHBUITSCHE TAEKZEW OVERGEBKAGT,
BOOR
J. IGMSZ,
|
||||||||||
|
II. DEEL.
|
||||||||||
|
Te AM S T E EDAM , "bg
W.HOI/TIIOP, 1787. |
||||||||||
|
%*
|
||||||||||
|
N U ,'A POMPILIUS:
|
|||||
|
ZEVENDE BOEK.
i
De nacht had, op haar koets, de heldre hemelbogen
Reeds met haar duister floers, vol ftarren overtogen, Toen Numa, die op 't lyk des konings nederzeeg, De £ensflags vervlogen kracht allengskens wederkreeg; Maar 't lyk van Tatius, de gaping van de wonden Waarmee' hem 't moordend' ftaal ten grave heeft gezonden, Verftyft op nieuw het hart des eedlen prins door fchrik, En ftelt zyn' eed hem voor in 't eigenfte oogenblik. Dus zonder naberomv, of 't fcbreijend' hart te hoof en, Stelt zich de held alleen dit oogenblik te voren, Wat hy den vromen vorst in dees gefteltenis, Voor teer betoonde liefde op 't hoogst verfchuldigd is. Beducht een' enklen ftap van 't ligchaam af te treden, Vol angst dat iemant hem zyn' vaders koude leden Ontroove, indien hy flechts een' tred ter zyde ging, Belaad op 't oogenblik de dankbre jongeling Zich met die dierbre vracht, en fpoed daarmee' naar Romen, Doch met een' flaauwen tred, terwyl zyn tranen ftroomen. Hy nadert de eerfte wacht, roept meer dan £en' Sabyn, En eischt dat elk van hen hem zal behulpfaara zyn, II. deel. A 2 StelC |
|||||
|
' *
|
|||||
|
4 NUMA POMPILIUS.
Scelt hen zyn vracht ter hand, beveelt, in 't hart verflagen,
Eerbiedig 't lyk in 't hof van Tatia te dragen,
En fnelt met alien fpoed van dezen oorlogsfei,
Opdat hy die prinfes omzigtig voorberei'
Om 't wreed bericht waarvan haar leven af kon hangen,
En 't geen zy wcten moet, uit zynen mond te ontfangen.
De tedre Tatia, in 't hof, noch onbewust
Van 's vaders doodlyk lot, maar echter ongerust Om 't afzyn van den vorst, voelt zich geftadig kwellen Door angst van nadrcnd wee zich voor den geest te ftellen. By *t flaauwe licht der lamp, in aklige eenzaamheid, Daar hare tedre hand een purper kleed bereid, Voor een' monarch hoogst waard' zich teer te zien beminnen, Speelt haar een ongeluk geftadig voor de zinnen; En de on rust van haar' geest, die haar geheel vermand, Rukt ieder oogenblik haar werk haar uit de hand; Zy telt in 't zuchtend' hart, met onophoudlyk beven, Al de uren die de vorst haar peinzend' had begeven. Een reeks van angften flaat, op 't eigenfte oogenblik, Het felgefolterd hart met voorgevoel van fchrik. Een heimlyke yzing fchynt haar zinnen te overheeren; Men ziet haar hand de kracht tot verder werk ontberen, Zy werpt het van zich af, en 't oog, vol tranen, ftaart, Daar 't fpraaklid kracht ontbrcckt, op't hoogst bedrukt op de aard'. Eens-
|
|||||
|
ZEVENDEBOEK. 5
Eensflags verfchynt de prins voor haar benevelde oogen:
Hoe zigtbaar is zyn fmart, en edcl mededoogen! GetrofFen door zyn kornst, flaat tedre Tatia Zyn kleed met bloed bemorst, en zyne tranen gae\ Zy heft zich fiddrende op, zy heeft geen kracht tot klagen, En fchroomt in dezen fbaat prins Numa te ondervragen. 6 Kroost van Tatius! dus fpreekt de jonge held, Al fnikkend', daar zyn oog in heete tranen fmelt, Het tydftip is thans daar om 't grootst bewys te geven Van de eedle kracht van ziel, betoond in al u\v leven, En van dat taai geduld, dat gy nooit hebt verzaakt, Naardien gy dit door deugd u eigen hebt gemaakt. Ik kom, 6 Tatia! hoe gruwzaam 't my moog' kvvellen, Het op den tlerkften toets uws gantfchen levens ftellen: Maardenk dat om verdriet, dat in dit tranendal Een onaffcheidlyk deel van 't menschdom blyven zal, Te lyden, 't godendom de menfchen in dit leven, De vrindfchap en de deugd tot fteunfels heeft gegevcn. By 't einde zyner reen, brengt zyn Sabynfche ftoet
Het Mgchaam van den vorst, mishandeld en bebloed,
Voor de oogen der prinfes, en treed haar traaglyk nader.
Zy uit een' naren gil, zy ftort zich op haar' vader,
Omarmt het koude lyk, in de armen van de wacht,
En valt bezvvymd ter neer, beroofd van alle kracht.
a t Naauw1
|
||||
|
<5 NUMA POMPILIUS.
Naauw' door getrouwe hulp die zwymeling onttogen,
Ontfluit zy haar gezigt, werpt haar verwilderde oogen Op 't lyk, waaraan ze alom de breede wonden ziet, Daar 't vreeslyk ftarende oog geene enkle traan ontvlied. De tong legt aan den band des ftrengen druks geflagen, En is dus buiten ftaat de pyn van 't hart te klagen; Een fchrikkelyk gewigt van droefheid drukt haar borst: Dus als een mariner beeld naby den doden vorst Geklonken aan den grond, is 't bovcn haar vermogen Of dat zy 'c hart ontlaste, of tranen loze uit de oogen. De prins, op 't hoogst verfclirikt door een droefgeestigheid
Die zigtbaar hare tong, en. kracht aan banden leid, Doet ylings 's konings lyk haar ftarend oog ontdragen; En droeve Tatia ontbloot thans 't hart door klagen, Barst uit in kreet by kreet, en ftort een' tranenvloed, Dat tedren Numaas fchroom voor haar verdwynen doet; En daar ze in haar geween verlichting deed befchouwen Van fmart, laat haar de prins in de armen harer vrouwen, Verwydert zich van haar, en geeft terflond bevel Om, eer men 's konings lyk op 't purpren praalbed ftell', Dat overfchot eens mans beroemd door eedle daden, In een welriekend vocht, in 't rustvertrek te baden. Hy plaatst by Tatia een fterke en trouwe wacht; En nu zyn droeve pligt in alles is volbragt, Is
|
||||
|
Z E V E N D E B 0 E K. 7
Is hy, daar 't hart zich voelt door drift by drift beroeren,
Gereed den hardften pligt ten fpoedigfte uit te voeren, Dat is, om Romulus, vorst Tatius tiran, Te melden dat hy nooit zyn fchoonzoon wezen kan. Door hoeveel drift, helaas! word de eedle prins beftreden,
In zuchtend' naar 't paleis van Romulus te treden! Voor eeuwig derft by haar die hy als godlyk eert, En aanbid; en dat meest in dezen llaat hem deert, Is, dat die hy bemint, en die hy thans moet fchroomen, Hem door zichzelv' alleen voor eeuwig word ontnomen. Hy moet dit willig doen, 't haar melden, en meteen Als trouwloos aan zyn woord haar onder de oogen treen; En dragende in zyn ziel den last der offerhande Verfchuldigd aan zyn' pligt, voelt hy de fmart der fchande Van by 't geen hy uit pligt voor eeuwig af moet ftaan, Voor onftandvastig, ja lichtvaardig door te gaan. Een denkbeeld zo vol fmart, dat hy niet kan ontwyken, Beftryd in 't hart de deugd, ja doet die fchier bezwyken; Maar zyn geftrenge deugd, aan 't wankelen gebragt Slechts voor 66n oogenblik, houd Hand in voile kracht. Hy ziet, op 't feist gedrukt door zyne boezemftryden, De fchim van Tatius en Tullus aan zyn zyden; Elk dezer is zyn flerkte, en fchreeuwt om ftryd hem toe Dat, met wat fmart hy 00k den.eisch des pligts voldoe, |
||||
|
X NUMA POMP I LI US.
Het hoogst noodzaaklyk is zyn' liefdegloed te fmooren;
Dat uit zyn' echt voor hem flechts oneer word geboren, En wanhoop voor zyn hart, op 't denkbeeld dat zyn hand Aan 't kroost des moordenaars zyns konings word verpand, Aan 't kroost van hem die wreed in Romes nieuwe wallen, Zyne oudren met verraad en moord had aangevallen; En dat hy door dien echt, die niet dan wee voorfpelt, De blaam van meineed word voor eeuwig bloot gefteld. Van zulk een denkbeeld vol, dat hy niet kan verwinnen,
Treed hy 't hem haatlyk hof van Romes koning binnen, Daar hy dien ftuggen vorst, in 't midden van den ftoet Des woesten hovelings, aan zynen disch ontmoet. Een zorg die't hart doorknaagt op 't flraf gelaat te ontdekken, Gevoegd by fmart geprent in al zyn wezenstrekken, Toont niet dan al te klaar, dat reeds rechtvaardigheid -
De voorfmaak van de flraf zyns kwaads hem toebereid.
De koniHg had alree' het wis bericht bekomen v
Dat gryzen Tatius het leven was benomen;
Thans was zyn groote vrees, by Romer en Sabyn
Van dien vloekwaarden moord als bfon verdacht tezyn.
Gepynigd door dien fchroom, meer dan door 't gruwzaamknagea
Dat op zyn' wreeden last de gryzaart was verflagen,
Zat hy in diep gepeins, daar niet 66n hoveling,
Op 't voorbeeld van den vorst, e^n enkel woord ontging.
De
|
||||
|
ZEVENDEBOEIC. f
De ftrydbare Amazoon ftond naast den ftraffen koning,
En wilde, op 't pyn!yk zien van zo veel angstbetooning, Zyn' zorg door zang, geuit met haar' gewonen zwier, Verdryven uit zyn hart, by 't klinken van haar Her: Dus zong ze, en 't gantfche hof fcheen daardoor ingenomen,. De zcge die Jupyn op Titan had bekomen. De prins genaakt den vorst in die gefteltenis,
Daar 't fmooren van zyn' fchrik hern thans niet mooglykis; Het zien des beuls eens mans dien 't hart fteeds zal beminnen, Jaagt hem eene yzing aan die hy niet kan verwinnen. Nochtans hy geeft zich moed, maar 't oog blyft fteeds ter aafd', Alsof hyzelf zyn hart door 't misdryf voelt bezwaart; En denkende aan 't ontzag dat wy den vorsten dragen, (Waarvan een onderdaan flechts zelden word ontflagen, Zelfs niet wanneer ons hart yst van hunne euveldaen;) Spreekt hy den Roomfchen vorst met dezc woorden aan. 't Staal van vier fchelmen, prins! heefc buiten deze wallen,
Uw' vromen amptgenoot ontzield ter aard' doen vallen. Myn oog zag Tatius bezwyken in het zand. Twee zyner moorders zyn geftraft door deze hand; Twee van hen zyn gevlugt langs 't pad 't welk leid naar Romen > En zullen in deez' muur misfchien de ftraf ontkomen, Tot dat het godendom, dat 's konings bloedkreet hoort, Op hen de wraak volvoer' voor dien barbaarfchen moord. II. DEEL. B Gy
|
||||
|
ro . N U M A P O M P I L I U S.
Gy weet ik ben door 't bloed aan Tatius verbonden
Maar mooglyk ken uw oog niet diep genoeg doorgronden
Die tedere achting die, in 't diepst van myn gemoed,
Voor zyn verheven deugd pligtmatig wierd gevoed.
Die band en achting zyn 't die thans my gruwzaam kwellen,
Door my verpligtingen gevoelig voor te ftellen
Die groot en moeilyk zyn, en die, hoe 't lot moog' wo6n,
Ik en als bloedverwant, en Numa, zal voldoen.
6 Vorst van Rome! ik heb uw dochter aangebeden,
En ik aanbid in 't hart Hercilia noch heden;
Het leven zonder haar, is niets voor my, maar ik
Beloofde, en deed noch meer, ik zwoer in 't oogenblik
Dat ik vorst Tatius den laatften fnik zag geven,
Met de eedle Tatia in 't echtverbond te leven.
Ik, die myn' eed voldoe, ontfla u van uw woord,
En fta voor eeuwig af van 't geen my meest bekoort.
Sta my myn bede toe: ik fmeek u zonder vreezen,
Dat my uw gunst voortaan doe ongelukkig wezen.
Zo fprak de jonge prins, met de oogen naar den grond,
Daar Romulus een wyl verbaasd en fpraakloos ftond; ^ Hercilia, wier hart zich voelt van fpyt doorfnyden,
Laat ftraks haar gouden lier de itraffe vuist ontglyden, Terwyl de hoveling bewegingloos verwacht Wat antwoord Romulus denjongling waardig acht, Om
|
||||||
|
ZEVENDEBOEK. 11
Om naar de omftandigheid dier duistere oogenblikken,
De plooi van zyn gelaat naar 's konings fmaak te fchikken. De ontzaglyke opperheer ryst eindlyk op, en flaat
Op Numa een gezigt vol woede en wrevle fmaad': 6 Jongling! roept hy uic, wat durfc gy u vermeten? De dood myns amptgenoots wierd voor uw komst geweten, Jk gaf alree' bevel tot ftraf der moordery. Hoe groot uw tederheid voor Tatius ook zy, Laat aan een' opperheer, niet licht gewoon te dolen, Het wreken van den moord eens opperheers bevolen. Maar zo ik ftraffen kan den man die heeft misdaan, Ik kan eerzuchtigen niet minder tegenftaan: En, Romulus verbied den echt door u beiloten, Den band aan 't kroost van 't hoofd van uwe landgenooten; Haar recht op kroon en troon haars vaders, faam' gehecht Veel fterker dan voorheen met uw bewezen recht, Kan e^nmaal doodelyk voor myn belangen wezen: Voor 't minst moet Romulus dit als gevaarlyk vreezen. Ik koos voor Tatia, by 't hooren van de dood Van haren vader, reeds een' andren echtgenoot. Wat nu den hoon betreft myn dochter toegedreven, Door 't fmaadlyk weigeren van haar uw hand te geven, Die ftrekte mogelyk tot een belediging Voor elk die niet van Mars het-levenslicht ontfing, B- 2 Maar
|
||||||
|
rz NUMA P 0 M PI L I US. '"'
Maar ik wil om uw jeugd aan u vergifnis fchenken,
En 't fprekende onderfcheid van beider ftam bedenken * Erkennend' bo venal, dat uwe kloeke geest, En dappre arm myn heir hoogst nuttig zyn geweest. Na deze taal, den prins gevoclig toegedreven
Op een' .gedwongen toon van vrindlyk fchuldvergeven, Ontwykt de gramme vorst op 't oogenblik de zaal, En wacht geen antwoord af op zyn geftrenge taal. De droeve minnaar ziet den koning naauw' gevveken, Of tracht Hercilia, kan 't zyn, voor 't iaatst te fpreken, Maar de Anaazoonj te fier om hem te vvoord te ftaan, Sluipt zwygend' hem voorby, ziet hem verachtlyk aan, En volgt haar vaders fpoor in fmaadlyk hem te ontvlieden, •Gevelgd van 't gantfche hof, en al hare oorlogslieden. Die £erheid en die fmaad verfcheuren Numaas hart,
Maar maakt hem de offring licht die hem zo hevig fmart.
Op Romulus verftoord om 't geen hy had gefproken,
En op Hercilia in fellen toorne ontfloken,
Beduit hy meer dan ooit, tot aan zyn dood, zyn lot
Te hechten aan 't aan hem thans dierbaar overfchot
Eens konings dien hy minde, en om getrouw zyn dagen
Voor 't onderdrukte buis van dien monarch te wagen.
Dus met meer rust in 't hart, en meer ftandvastighdd,
Word hy door zyne drift naar Tatia geleid.
$> DocTa-
|
||||
|
ZEVENDEBOEK. 13
6 Dochter van een' vorst hoogst gaeloos door zyn zeden J
(Dus fpreekt de jonge held by 't fnelle binnentreden,) Verfchoon my dat ik zelf in 't midden van uvv' rouw, En uwen tranenvloed, u fpreek' van Imwlykstroiiw. Uw vrome vader heeft, op 't einde van zyn leven, In my, dit was zyn wil, een' fchutsheer u gegeven; Noch meer, zyn groote ziel wierd door den eed vertroost, Dat ik my huwen zoude aan zyn doorluchtig kroost. De koning des Romeins wil thans uw lot beflechten, Verbiedend' my dien echt; maar heeft daartoe geen reehten. Sabynen inderdaad geboren, hingen wy Alleenlyk af van der Sabynen heerfchappy; Hun vorst was onze vorst: in zyn doorluchtig leven Hem van gehoorzaamheid en liefde blyk te geven, Was onze groote pligt; na zyne droeve dood Te doen all' 't geen hy ons, ten dienst des volks, gebood, Daar voor geen fmaad, geen' ramp, ja zelfs geen dood te vreezea, Is inderdaad een pligt die heiliger moet wezen. Myn hart aanbad het kroost van Homes opperheer: Ik meld u dit vryuit; maar fints zyn moordgevveer Myn' koning voor myn oog wreedaartig heeft doen vallen, Is my een ballingfchap met u uit deze wallen, lets dat myn moedig hart oneindig meer bekoort, Dan troonien kroost van hem die, door een' fnooden moord, B 3 • Myn*
|
||||
|
NUMA POMPILIUS.
|
|||||||
|
H
|
|||||||
|
Myn' dierbren opperheer in 't edel bloed deed fmooren.
Zo die gevoelens u, 6 Tatia ! bekoren, Kom, wapen u met moed; trotfeer benevens my, Hoe Romulus ook dreig', de Roomfche dwinglandy; En laat de vlam die 't lyk uws vaders zal verteeren, De toorts zyn van een' echt dien Romulus wil weeren. Zo fpreekt hy. Tatia, door zyn ontwerp gevleid,
Zwygt vol verwondering, gemengd met tederheid. Zy, die fints lang in 't hart de pynelyke woede Der liefde tegenftond, en deze Iiefde voedde, Een liefde tot haar fmart tot noch te leur gefteld, Geeft eindlyk, met een bios, dit antwoord aan den held: Wees meester van myn lot: myn hand zy u gegeven! Toen zwoer de jonge prins voor haar te zullen leven; En daar het dreigement door Romulus gedaan, Hem flerker voor zichzelv' in alles in deed ftaan, Dan 't ftryden met zichzelv', is thans de pligtbetoning Aan 't hem hoogst dierbaar lyk van zyn' geliefden koning. Het eenigst dat den geest des jonglings bezig houd. Auroor' rees naauwlyks op, langs 't pad van vuur en goud,
Of Numa is gereed, aan 't hoofd van zyne benden, Om zieh naar 't hoog gebergt' voor Romes wal te wenden, Opdat voor zyne bylde zware bergboom vail', Die tot een myt voor 't lyk des konings dienen zal. |
|||||||
|
Z E V E N D E B O E K. ty
Hy voelt zyn fmart verlicht door zelf dit werk te aanfchouwen,
Dat hy zyn volk, hoe trouw, alleen niet wil vertrouwen;
Maar vaardig tot den togt, en dien gewyden pligt,
Verichynt Hercilia ^ensflags voor zyn gezigt,
En eischt, daar zy den prins met zielvermaak ziet beven,
Dat hy haar flechcs een wyl alleen gehoor zal geven.
Zy was dit uur niet meer die moedige Amazoon,
Wier koel verfmadend oog den ftouten, die haar fchoon
Vermetel roemen dorst, op 't zigtbaarst dorst verachten;
't Was die heldin toen niet, wier arm beroemd door krachten,
Den fchrik aan alien kant in 's vyands drommen joeg,
En fors in 't bloedig ftof haar' vyand nederfloeg;
Neen, 't is een minnares, door woede en fpyt bevangen:
De tranen zyn verdroogd op hare ontftoken wangen;
Het vuur der oogen, fchier door wanhoop uitgefchreid,
Doorfchitterd noch de wolk van nare treurigheid;
Het hair golft langs den rug, haar losgerukte kleden
Vertoonen achteloos zich aan haar kloeke leden;
Daar 't beeld der droefenis, die 't fchoon vernietigd heeft,
Haar een bevalligheid van grooter krachcen geeft.
6 Numa! (deze taal doet zy den jongling hooren,)
Gy ziet waartoe de liefde in 't eind' my aan kan fporen: *t Is een Hercilia die zy barbaarsch verkloekt, ? *t Is een Hercilia die in uw hof u zoekt. .Zy,
|
||||
|
-
15 NUMA POMPILIUS.
Zy, die n fpreeken komt, door wanhoop ingenomen,
Zal mooglyk uit uw' raotid een weigering bekomen.
Ach! zo myn fierheid u bekend is, oordeel dan
Of iemant my op de aarde ooit waarder wezen kan!
Verneem... Ondankbre! neen, gy kent te wel dit harte 5
En ik onttrek myzelf de vruchtelooze fmarte
Vin een vernedring, die van een bekentenis
Van Hefde in dezen ftaat niet af te fcheiden is.
'k Wil zwygen van myzelv', myn hart is u gebleken;
Maar zwygend' van myzelf, wil ik van Numa fpreken.
Ik weet wie Numa is, ik ken uw hart te wel,
Om niet bewust te zyn, dat Romulus bevel,
Uw' echt met Tatia flechts vruchtloos zal weerftreven ;>
Maar, prins! myn' vaders aart is u bedekt gebleven:
Gy kent den meester niet van deez' geduchten wal,
Indien gy waant dat hy dien echt gedoogen zal,
Of u dien ooit vergeve. 6 Numa! wacht voorzeker,
Zo gy myn' vader tergt, een' onverzoenbren wreker,
Die u op 't oogenblik van de eerfte tegenfpraak,
Zal offren door den byl aan zyn gefarde wraak.
De fchrik voor 't ftaal waarmee' die koning zich zal wreken,
Zal u ontwyfelbaar uw opzet niet doen breken;
Maar denk nooit dat die vorst alleen op Numa woed':
Neen, 't blocd van Tatia zal ftroomen met uw bloed.
Waaflt
|
||||
|
ZEVENDE BOEK.
Waant gy dat Tatius, zo dierbaar aan uw harte,
Niet, zo hy levend' waar', vol doodelyke fmarte, Uw knien omarmen zou, ter redding van zyn kroost? Toen gy hem door uvv' eed in 't fterven hebt vertroost, Hem zweerend' voor zyn telg als echtgenoot te leven, Heeft hy getracht in u een' fchutsheer haar te geven; Hy hoopte, door uw hulp, haar hoofd ontwyfelbaar Te ontrukken aan verdriet, en zeker lyfsgevaar: Zo haar die echt nu doet een zeker fterven vreezen, Zo zy door uwe trouw word tot de dood verwezen, Zyt gy het dan niet zelf die Tatius weerftaat, En trouwloos aan zyn fchim een wanbedryf begaat? Ondankbre! ik zwyg van my, die my bedrogen vinde,
In dien geliefden waan dat Numa my beminde! Van my! wier luister gy door trouwloosheid verkort, Daar ge in den ftryd voor my uw bloed hebt uitgeflort. Helaas! met min geluk gedrongen door myn pligten, Mogt ik, tot op deez' dag, voor Numa niets verrichten, Daar hy, die fmadelyk Hercilia begeeft, 6 Smart! zo groot een' eisch op haar erkentnis heeft, Dat ik zyn weldaen zelv' als banden moet befchouwen, Die hem in eeuwigheid aan my verbonden houen! Zie hier waarom: gyzelf vergunde aan my die eer, Dat ik u held deed zyn by 't kjinken van 't geweer; II. deel. C
|
||||
|
XZ NUMA POMPILIUS.
Gyzelf, gy hebt aan my dat godlyk fchild gegeven,
Dat me onverwinlyk maakte, en 's vyands volk deed beven;
Gy zyt het die getrouw myn leven hebt gered,
Toen Leo 't moordtuig had tot myn bederf gewet;
'k Ben u verpligt myne eer, myn leven en myn ftaten;
En Numa wil nochtans Hercilia verlaten,
Nadat hy door zyn trouw 't haar heeft ten pligt gemaakt,
Hem aan te bidden! hem! die nu zyn trouw verzaakt!
Waarom my dan gered? waar' 't flechts om my te hoonen?
Waarom alleen om my uzelv' een' held te toonen
Zo groot, zo minzaam als myn oog tot op deez' dag
Aan 't hoofd der legeren in dees gewesten zag?
Maar fpreek: verrichtte ik iets dat Numa kan mishagen!
Kunt gy met fchyn van recht u over my beklagen?
Of acht uw fierheid zich door my daarom gehoond,
Wyl ik niet eer en meer myn liefde u heb betoond!
Ach! Numa moet aan 't kroost van Romulus vergeven,
Dat zy, die in haar oog, helaas! te hoog verheven,
Haar oogen nimmer floeg op all' wat in dit land
Den naam van koning draagt, en voor haar heeft. gebrand,
Een eerfte liefdedrift, door u in haar ontftoken,
Met kunst verbergen wilde, en vruchtloos heeft weerfproken.
't Bedwang kwam my meer duur dan u de fpyt te ftaan.
't Geweld dat ik door dwang myn hart heb aangedaan,
Kas-
|
||||
|
ZEVENDE BOEK. 19
Kastydde op 't flrengst dat hart, van woesten hoo'jmoed dronken;
Zie hoe die hoogmoed my erbarmlyk is ontzonken:
Befchouw my neergebukt, ik fchrei aan uwe knien.
6 Numa! laat uw oog op myne tranen zien;
Herken Hercilia, en durf u wreed beklagen
Dat hare fierheid de uwe edn wyl flechts kon mishagen.
De held, fchier ademloos, door deze taal verrast,
Voelt zich door overmaat van driften aangetast. Zyne oogen fchroomen thans de bitter fchreijende oogen Van de Amazoon, voor hem ter aarde neergebogen; En voelt maar al te veel in die gefteltenis, Dat zelf haar flem voor hem op 't hoogst gevaarlyk is. Hy ziet voor hem vernedrd 't geen hy meer mint dan 't leven, Hy hoort door haren mond vryuit te kennen geven, Dat niemant buiten hem haar moedig hart bezat, En niemant buiten hem daartoe ooit toegang had. Naarmate dat zy fprak , vergrootten zyne pynen; Hy voelt zyn grootsch befluit allengs in 't hart verdwynen, Gelyk~de blanke fneeuw op 't hoogst der bergen fmelt, Naarmate die aan 't vuur der zonne is bloot. gefteld. De prins, de wyze prins, beroemd door zyne zeden, Befchouwt Hercilia, weegt trapsgewyz' haar reden; Zyn teer, zyn blakend hart, gegriefd door 't laatfte woord Uit dien beminden mond, met zo'veel kracht, gehoord, C 2 Was
|
|||||
|
-
|
|||||
|
io NUMA POMPILIUS.
Was mooglyk in gevaar, hoewel niet zonder beven,
Om de oude liefde in 't eind' haar oud bewint te geven, Toen gryze Metius, 't Sabynfche legerhoofd, Genaakte, en de Amazoon van haar' triomf berooft, Door dat geducht gefprek op e^nmaal af te breken. Deprinshoort hem bedeesd,dochftreng, dees woorden fpreken:
Zoon van Pompilius! de treurende Sabyn : Begeert dat Numa ftraks voor zyn gezigt verfchyn'. Dat volk, 't welk door de dood zyn' vader heeft vcrloren, Wenscht thans den erfgenaam van zyne deugd te hooren, En ftraks te zicn. Kom, prins! verlicht de bittre fmart Van htm door deze dood met rccht verflagen hart. Eeloof, zo gy hun hart, als Tatius, wilt winnen, Dat gy, als Tatius, hen eeuwig zult beminnen; Zweert dat gy 't waardig kroost van hunnen opperheer, Dien besten prins, voortaan zult dienen door 't geweer. Aan de inkomst van 't paleis doet zich een treurgalm hooren; 't Volk fcheen ontroostbaar in zyn weegeklag te fmooren, Daar onder 't na«r gekerm, en aller tranenvloed, De naam van Numa zich met nadruk hooren doet. Laat Numa, om zyn deugd de wellust der Sabynen, Dus fchreeuwt de gantfche drom, voor ons gezigt verfchynen. Die held, die vrind zyns volks, dat ^enigfte overfchot Van onze koningen, hoogst waard' een beter lot, Die
|
||||
|
ZEVENDE BOEK.
|
|||||
|
Die laatfte hoope eens volks dat nu verfmelc in tranen,
Kome, om 't Sabynfche volk een' weg ter wraak te banen, 6 Numa! Numa! kom, verhaal ons 't laatst vaarwel Eens goeden konings, kom! geef ons zyn laatst bevel. Gy zult ons, om zyn dood, 6 dappre prins! verbolgen, Gereed tot fterven zicn, en ftout om hem te volgen. Die woorden, dat gefchreeuw, de eerwaardige oorlogsman
Die zynen tranenloop thans niet bedwingen kan, Het bloed van Tatius aan Numaas rok geftreken, Dat tot den jongen held noch fcheen van wraak te fprekcn, Dit all' hergeeft den held, in die gefteltenis, Zichzelv' in 't oogenblik dat hem gevaarlykst is. Hy fchreeuwt, daar de Amazoon hem vanhaar af ziet treden: 6 Myn Hercilia! ik heb u aangebeden, En ik aanbid uw beeld zelfs noch op dezen tyd; Geloof, dat gy my meer dan 't leven waardig zyt; Maar myn geftrenge pligt moet my veel waarder wezen. De goden, die my zien, wier toorne ons ftaat te vreezen, Dit volk, waanlan myn trouw ten voorbeeld flrekken moet, Een ftem die aan myn hart op 't klaarst zich hooren doet, Dit alles dringt my aan, ftelt telkens my te voren, De waarlyk ftrenge wet om mynen eed te hooren. Ik riep, toen ik dien eed myn' koning heb gedaan, De dierbre en eedle fchim van myne moeder aan; C 3 En
|
|||||
|
1X2 NUMA POMPILIUS.
|
|||||
|
En fchoon myn hart bezwykt by 't denken aan die pligten,;,.'
Hercilia! ik zal een offerhand' verrichten,
Die my ontwyfelbaar in 't graf zal ftorten; maar...
Gy zult niet fterven, neen, ondankbre! neen, barbaar!
(Dus valt Hercilia hem in, vervoerd door woede,)
Dat ander bloed dan 't uw' my myn verlies vergoede!
Ik zal myn' vaders wraak doen ftorten op het hoofd
Van haar, die Numaas hand zo fchelms aan my ontrooft.
Ik toon hem 't offer aan, dat door zyn ftaal zal fneven.
Gy, gy zult, my ter wraak, langdurig ftervend' leven,
Opdat ik tyd bekome, en middelen beraam',
Ter koeling van een wraak met recht my aangenaam.
Gy durft, trouwlooze ! een' eed waartoe gy wierd gedrongen,
Een' eed door Tatius met list uw' mond ontwrongen,
Niet fchenden!... 6 Barbaar! 6 bron myns hartverdriets!
Acht gy uw' eed aan my dan voor een louter niets?
Drong ik u tot dien eed? u, die, by fchynvertooning
Van deugd, eerzuchtig doelt om uw' geftorven koning
Te volgen in 't gebied, opdat, zo dit gelukt,
Een ryksftaf aan de vuist myns vaders worde ontrukt!
Beef voor 't u dreigend' lot, en voor al de yslykheden
Die u, door eigen fchuld, reeds op de hielen treden,
En vlei u niet dat gy die ooit ontkomen zult:
Myn vaders invloed, die 't heelal met fchrik vervult,
|
|||||
|
ZEVENDEBOEK. t
Zal u, aan alien kant, waarheen gy treed, omringen:
Vervolgd, alom gehaat, als fchuim der bannelingen, Zult gy uw ongeluk, uw valfche deugd, en fmart, Mee' flepen in uw boos en zelfbetichtend hart, Door gantsch Italien; daar alien die 't bewonen, Als uitfchot van hun land, hunn' walg u zullen toonen. Ter prooi der wroegingen, omdat uwe echtgenoot' Uw zinnelooze trouw betaald heeft met de dood, Omdat ge uw minnares baldadig hebt verlaten, Verfmadende in uw ziel de hoop op hare ftaten, Betaalt gy met een oog gedurig nat befchreid, Uw frioode veinzery, en onftandvastigheid. Dan zal Hercilia in uwen boezem fpreken, Met opgeheven hand zult gy haar kermend' fmeeken;
Maar zy, verheugd naarmate uw laagheid zigtbaar zy,
Vervolgt u des te meer met grooter razerny.
Zolang ik adem fchep zal ik, op 't feist verbolgen,
U, waar 't my mooglyk zy, met vuur en ftaal vervolgen;
En zo my uw gemis het leven kosten moet,
Omhelst myn bleke fchim der razernyen ftoet;
Wat blydfchap zo myn wraak al wat uw rust kan deeren,
En u elendig maakt, gevoelig moog' vermeeren!
Na 't uiten van die taal vol bitterheid, ontfnelt
De woedende Arnazone op 't oogcnblik den held,
Die,
|
||||
|
*4 NUMA POMPILIUS.
Die, fchaamrood om haar drift, naar 't hoofd van zyne benden,
Naar gryzen Melius, zyne oogen niet durft wenden, En gaat, daar 't bevend' hart geftadig zuchten loost, Daar hy 't Sabynfche volk in hunnen druk vertroost. Intusfchen fpeelt den prins het dreigement voor de oogen,
Waarmee' Hercilia is van hem weg getogen, En duchtend' van den vorst wiens heerschzucht hy weerftaat, Van trotfen Romulus, een nieuwe gruweldaad, Beveelt hy Metius naar Tatia te trekken, En met zyn wacht haar hof voor overlast te dekken; Hy weet hoe licht een vorst geneigd tot euveldaen, Een aantal armen vind om hem ten dienst te ftaan. Welhaast vertrekt de prins, gevolgd door oorlogslieden,
Verzameld op zyn' last, om krachtig hulp te bieden In op het hoog gebergt' den pynboom, in den yl, Schoon een godin gewyd, te vellen door den byl; En om den es, gefchikt tot fpietfen die in 't fchieten Der ftervelingen bloed op 't oorlogsveld vergieten, Te vellen, met den lork, wiens reuk genoegen kweekt, En met den populier, die 't hoofd ten hemel fteekt. *t Geftaeg herhaald gekap, de menigte van flagen Der byl en doen en berg en dal van klank gewagen. De treurende cypres ftort, met een' zwaren val, Ten hoogen bergtop af ter necr in 't naaste dal,
De
|
||||
|
ZEVENDE BOEK.
|
|||||||
|
U
|
|||||||
|
De ftatn door 's zeegods keur ter gunstling zich verkoren,
Doet, krakende op den voet, aan alien kant zich hooren, De heester, hoogst geliefd van 't herderlyk geflacht, Word, door de byl geveld, tot bosfchen faam' gebragt. Men rolt, na 't lieflyk groen hen alien is benomen, Den takkeloozen ftara tot aan des Tibers zomen; Daar ryst de houtmyt reeds met ongemenen fpoed, Die 't lyk van Tatius tot asch verteeren moet. Dat lyk wierd, toen de zon verfcheen aan 's hemels bogen,
In 't purper praalgewaad gedragen voor 's volks oogen, Door all' wat by Sabyn aanzienlyk wierd geacht. Een jeugdige oorlogshoop treed v66r die eedle vracht: 't Geweer is omgewend, men ziet hen langfaam trekken, En 't hangend' hoofd doet klaar den rouw van 't hart ontdekken ■ Terwyl de krygstrompet een doffe treurklank geeft, Waardoor die droeve togt een' narer luister heeft. De ontroostbre Tatia, gekleed in rouwgewaden, Strooit, met het hoofd bedekt, en met cypresfenbladen Omkransd, baar' vaders lyk, by 't uiten van haar pyn, Met bloemen, die door vocht van 't oog bepaereld zyn, De prins, als zy, gedoscht in zwarte ftatiekleden, Verfterkt de ryksprinfes in 't wanklend' mytwaarts treden, Daar hy, zelf hoogst bedrukt, den rouw haar lichter maakt, Haar troost, en tegen 't woen van hare wanhoop waakt. U. DEEL. D »t eg
|
|||||||
|
26 NUMA POMPILIUS.
't Sabynfche volk heefc tbans ora hen een' kring geflagen,
Terwyl de lucht weergalmt van 't onophoudlyk klagen. De gryze Metius, die krygsman, bovenal
Uit jammerlykst zyn klagt om 's konings droeven val: Die held , ruim zestig jaar de vrind van zynen koning, Zyn trouwe medgezel, denkt aan zyn gunstbetooning Veel fterker dan weleer, klopt zich op 't fchreijend' hart, Ontrukt zich 't fneeuwwit hair,ftort neer, verheerd door fmart, En roept: M}-n meester! 6 gy bloem der opperheeren! Waar zag men uws gelyks ooit op een' troon regeeren ? De wreede fchikgodin deed my noch 't graf ontvlien, Alleen opdat ik u in 't graf zou dalen zien! En opdat ik, helaasl door uw ontydig fterven, Myn' vrind, myn' vader en myn' opperheer zou derven! 6 Tatius! 6 gy! van wien ik, in myn jeugd, De grootfte blyken zag van de eelfte heldendeugd, 6 Gy! dien ik om ramp van onzen hals te weeren, Zo menigmaal de dood op 't flagveld zag. trotferen, Gy! dien ik zag ofhringd, in 't hevigst van den flag, Van vyanden en roem, daar u de dood ontzag, Gy zyt dan by uw volk, in 't midden dezer wallen, By uwe kindren zelfs, door 's moorders ftaal gevallen } Dat hart, dat voor de klagt der droeven open ftond, Is door de ondankbaarheid van Romes volk gewond! |
||||
|
ZEVENDEBOEK. 97
En 't godendom, helaas! heeft niet voor u geftreden!
Dat godendom heeft dan den wreeden moord geleden, Aan hem die fteeds in deugd en goedheid op deze aard', De hooge goden heeft doorluchtig geevenaard. En ik, 6 Tatius! ik heb noch minst te klagen By alles wat hier treurt om 't korten uwer dagen, Naardien de hoop my ftreelt, in 't fchreijen om uw' val, Dat ik, van wat hier treurt, u fpoedigst volgen zal. Dus kermde Metiuss en 't volk, om hem te hooren,
Hield ftand, en fcheen naast hem in hun geween te fmooren, En antwoord door gefnikden afgematten held, Daar ylings kreet by kreet zich hooren deed langs 't veld. In 't eind', men legt het lyk daar 't vuur het moet verbranden,
En flagt aan 's konings fchim een aantal offerhanden.
De prins plengt op den grond, voor 't oog van zyn' Sabyn,
Twee vazen verfche melk, twee vazen bloed , en wyn,
Voor de uitgeweken ziel de lieflykfte oftergiften.
Hierna, densflags verheerd door aandrang zyner driften,
Roept hy, met luide ftem, de fchim des konings aan,
Waarna men hem bedrukt het oog naar de aard' ziet flaan,
En de offertoortfen reeds in zyne vuisten rooken,
Waardoor de houtmyt thans moet worden aangeftoken.
De vlammen flikkren reeds in 't faam' geftapeld hout,
En werpen punten uit van hemelsch blaaiiw en gaud.
Da Het
|
||||
|
2g NUMA POMPILIUS."
Het volk ftort klagten uit, die de oorlogslieden treffen ,
En hen het yzren fchild doen boven 't hoofd verheffen.
Maar Nama, fchoon die liefde eens deugdfaam volks hem vleit,
Eischt, met een tedre item, des volks ftilzwygendheid;
En, ziende, met een ziel vol achting voor zyn goden,
't Bcftorven aangezigt van dien geliefden dooden,
(Een aangezigt, dat fchoon de vlam reeds 't lyf beftormt,
Door fchroeijing van het vuur tot noch niet was misvormd,}
Roept hy: 6 Overfchot der waardigfte opperheeren!
6 Vorst! in 'tuur der dood hebt gy uw' zoon doen zweeren,
Dat hy uw dierbaar kroost, u tot aan 't graf getrouw,
Zyn hand, als echtgenoot, voor 't outer fchenken zou,
En dat hy in haar' arm als haar gemaal zou leven,
Ja, all' wat haar belaagde, als krygsman,zou weerftreven:
Op heden, Tatius! zal ik, uw fchim ten zoen,
Den eed dien ik u zwoer, met zielvermaak, voldoen.
Dees houtmyt zal voor ons 't altaar des huwlyks wezen,
Waarop ik, in 't gezigt der goden die wy vreezen,
In 't byzyn van uw fchim, voor de oogen van 't gemeen,
(Dat, by de toorts van rouw, thans wegfmelt in geween,)
Myn hand, en hart, door liefde en eedlen pligt gedreven,
Aan Tatia, uw kroost, als echtgenoot zal geven.
Ja, myn Sabynen! ja, doorluchtige oorlogsdrom!
Dat een ontzaglyk, een kwaadftraffend godendom,
|
||||
|
ZEVENDEBOEK. 29
Dat'uwe klingen zelv', en al de dierbre vrinden
Van koning Tatius in my een offer vinden, Zo ik met alle vlyt niet wake tot aan 't graf, Voor 't heil der achtbre gae' die Tatius my gaf. 't Bloed van den besten vorst, dien 't leven is benomen Door Romes tiranny, moge op myn' fchedel komen, Zo ik zyn dochter niet, dit zweer ik by zyne asch', Vergelde all' 't geen ik ooit haar' vader fchuldig was. Na 't uiten van die taal, die ieder moest behagen, Houd hy zyn hand in die van Tatia geflagen, Opdat hy die prinfes} by 's krygsvolks veldgefchrei, Als bruid, als echtgenoot, tot voor de houtmyt lei j Maar Tatia, helaas! op 't oogenblik bezweken, Valt fpraakloos in zyn' arm: men ziet haar verf verbleken, Het klamme doodzweet rolt langs 't minzaam aangezigt, Daar 't fchoon robynen rood van hare lippen zwicht Voor een loodkleurig blaauw; die mond, die kort te voren Den prins, den oorlogsman en burger kon bekoren, Word door der ftuipen kracht misvormd op dezen ftond. De droeve Tatia ftort ylings op den grond, Krimpt, woelt en fchopt in't zand, met de ysfelykfte pynen, j En ondanks Numaas hulp, en die van zyn Sabynen, Slaakt zy de zuivre ziel, by 't uiten van een' kreet, Die ziel die 's vaders fchim wraakfchreeuwend' tegen treed. D 3 Hoe
|
||||
|
3* NUMA POMPILIUS.
Hoe yst al 't volk, op 't zien van dat tafreel bewogen!
De teekens van venyn zyn klaar voor ieders oogen, 't Gerucht bevestigd ras in die gefteltenis, Dat zy een offerhand' van nyd en ftaatzucht is. Men hoort een dof geruisch ontftaan by de oorlogsfcharen, Gelyk aan dat vervvekt door 't rollen van de baren, Zodra de aan zynen band ontfprongen woeste wind, Zyne eerfte razerny op 't Nereus vloed begint. Soldaat en Burger toont een hoogst verflagen wezen, De verontwaardiging is in elks oog te lezen; Zy flaren op elkaer, en toonen, by hun fmart, De gramfchap, woede en wraak van hun benepen hart, Daar ieders bleeke mond met fiddering doet hooren, Den naam van Romulus, en 't kroost van hem geboren. Welhaast ontftaat alom een ysfelyk gefchrei, 't Sabynfche krygsvolk, en de gantfche burgerrei, 'c Schiet all' op Numa toe, en roept: Gy moet ons wreken: Hoor 't bloed van Tatius, dat van zyn dochter fpreken. De wrok van Romulus heeft beiden doen vergaan, Voer tcgen dien barbaar uw ftoutfte mannen aan, Die vorst, die vorsten moord, zal nooit zyn ftraf ontvlieden; Natuur en godsdienst zyn 't die u de wraak gebieden. Men treed' naar Rome, en flechte een ftad te dwaas gevreesd, Een ftad die voor ons volk fteeds doodlyk is geweest. - |
||||
|
ZEVENOE BOEK.
De prins, de vrome prins, aan alien kant befprongen,
Door een wanhopend volk ter felle wraak gedrongen, Ontftoken door 't befef van dien barbaarfchen moord, Door zo veel fiddering en affchrik aangefpoord Als ieder zuivre ziel door 't misdryf ooit kan wezen, De vrome held, wel verrVvan 't wreed gevolg te vreezen Van een' verhaasten flap, vergeet in 't feist der pyn Dat niemant dan de goon der vorsten wrekers zyn; En in zyne eerfte drift, die hy niet kan verheeren, Befluit hy om terftond naar Romes wal te keeren, Aan 't hoofd van burgery, en woesten oorlogsftoet, Die in 't verbolgen hart thans niet dan wraakzucht voed. Maar koning Romulus, volleerd in euveldaden,
Steeds door omzigtigheid in al zyn doen geraden, Had dezen flap voorzien- Bewust van Numaas trouw, Bewust dat hy zyn' eed geenszins verbreken zou. In weerwil van verbod; en heftig aangedreven Door zyn Hercilia de wraak gehoor te geven, Befloot zyn ftaatsbelang, en wreede dochters zaak, Met zyn verfmaad gezag te dienen door de wraak, En,koel in menfchenbloed voor zyn belang te plengen, Had hy in fpys venyn voor Tatia doen mengen. Zo ziet men kwaad uit kwaad altyd met fpoed ontftaan, En flechts eSn euveldaad broeit duizend euveldaen. |
||||
|
3a N U M A POMPILIUS.
Dc wreedc Romulus wilde in zyn angftig vreezen,
By de uitvaart des monarchs niet tegenwoordig wezen, Daar hy een' opftand duchtte, en dus zyn' nieuwen wal Moest dekken door beleid voor alien overval. Hy had het all' gefchikt tot hevig we£rftand bieden: Het krielt op Romes muur van ftrydbare oorlogslieden, De poorten zyn in flot, en 's lands geweldenaar Vormt, in zyn ziel ontroerd door 't wis gedreigd gevaar, Een' muur op Romes muur van woedende foldaten, Waarop hy in een' ftorm zich beter kon verlaten Dan op den fterkften burcht. Maar zyne dwinglandy, Of liefst zyn pynlyke angst, bepaalt zich hier niet by: Hy grypt de kinderen, de vrouwen der Sabynen, En al de gryzliarts, die, tot hunn' onlydbre pynen, Het lyk van Tatius niet volgen konden, aan, En doet hen in den drom van zyn foldaten ftaan, Opdat als Numaas volk op Romen aan mogt trekken, Hun landgenoot het eerst hunn' fchicht ter prooi zou ftrekken. De moord wierd op die wyz' geftuit door vrees voor moord, En een barbaarfche daad bragt hier een goede voort. Men nadert, als een drom door drift verheerde leeuwen,
Daar al debenden: Wraak! 6 wraak! prinsNuma! fchreeuwen, En in elks hand de fpeer, en fcherpe werpfpiets beeft; 't Is 's landgenoots gevaar die hunne wraak weerftreeft: |
||||
|
Z E V E N D E B O E K.
|
|||||||
|
33
|
|||||||
|
Op 't zien van gryzjtart, vrouw en weerelooze kindren,
Voelt zich, ter fpyt der wraak, de vuist den flag vefhindren, Door 't fchrikkelyk befef dat zich hun ftaal in 't bloed, Eer 't een Romein beftook', der onfchuld verven moet. Het zwygen volgt ee'nsflags den kreet hunn' hals ontwrongen, Men ziet elkander aan, het fpraaklid word bedwongen, De mond blyft open, de arm geheven; maar't geweer Ontvalt de vuist , en 't hoofd zygt op den boezem neer. In 't aklig oogenbh'k waarin de benden beven,
Word wyze Numa ftraks zichzelven weergegeven. Hy ziet het wreed gevolg van 't geen hy wil bcftaan, Den fchrikkelykften moord, in al zyn grootheid aan, Hy fiddert voor 't gevaar van zyn getrouwe benden, Tot wie hy ftraks befluit zich met dees taal te wenden: Myn vrinden! ftaakt de wraak, die aan ons teder hart Ter bron verftrekken zou van folterende fmart. De pligt van 't ftaal van 't hoofd uws maagfchaps af te keeren, Is heiliger dan wraak voor 't bloed der opperheeren. Hoe! zoud ge een' vadermoord beftaan, of doen begaan, Uit liefde tot een' prins die zelf dit zou weerftaan ? Die gryzaarts, moeders en die kindren, die zy dekken In haren zwakken arm, ten offer te doen ftrekken Aan uw of Romes ftaal, kan dit, heeft dit zelfsfchyn? De fchim van Tatius, 6 volk! behaaglyk zyn? II. deel. E Ach!
|
|||||||
|
34 NUMA POMPILIUS.
Ach! gy hebt hem gekend in zyn roemruchtig leven,
Dus oordeel of een moord zyn fchimme ooit troost kan geven.
6 Myn Sabynen! 6 myn dappre heldenftoet!
Schoon de overwinningzucht ons fteeds bezielen moet,
Ilier is de grootfte roem dat gy u, laat vervvinnen.
Ga, ecdle Metius! begecf u ftraks naar binnen:
De groene vredeolyf pvale in uvv zuivre hand;
Vertoon u onvertfaagd aan Romes dwingeland;
Zeg hem, dat ik u deed in Romes muren trekken,
Om voor '£ Sabynfche volk by hem ten borg te ftrekken
Van onderwerping, en van aanbod van de vree',
En dat wy 't gruwzaam zwaard thans kluistren in de fchee';
Dat ik genegen ben om de edelfte uit myn benden,
Ter Having van 't verdrag, als gyzlaars hem te zenden,
Dat wy genegen zyn, en dat ik dit bezweer,
Alleen hem toe.te ftaan den rang van opperheer,
Mits hy ons by de goon bezwere voor de altaren,
Dat hy 't Sabynfche volk, myn kinderen, zal fparen;
En zo een offerhand' zyn' wrok ten doel moet ftaan,
6 Brave Metius! bied hem dan Numa aan.
Hy moog' zyn booze wraak in Numaas bloed verzaden;
Ik zal met vreugd de fchuld van alien op my laden;
Ja, ik fluit my alleen van zyn vergifnis uit.
Verlies geen' tyd, vlieg heen> en meld hem myn befluit.
Ver-
|
||||
|
ZEVENDE BOEK. %$
Verhaast de vrede, en bied myn hoofd daarvoor ten pande;
Ik geef my voor myn volk met vreugd ter offerhande. Zo fpreekt de vrome prins. De gryzaart is gereed
Ten antivoord; maar de held, verheerd door harteleed, Toont dat een antwoord hem thans niet zou welgevallen , En dringt den oorlogsman ten intogt van de wallen. De gryzaart gaat, doet zich de poort ontfluiten, keert Met vrede, en, 't geen wel meest door Numa wierd begeerd, Met een vergiffenis voor zyn Sabynfche fchaeren, Mits, dit deed Romulus, ten grond der vree', verklaren, Dat Numa, flraks ten borg van zyner volken trouw, Voor eeuwig 't grondgebied van Rome ruimen zou. *>' 't Sabynfche volk, verwoed door deze taal te hooren,
Schreeuwt, grypt de wapens aan, meer hevig dan te voren, En giert zyn wanhoop uit; maar Numa ftelt, door re£n, Door drang en door bevel, 't verwoede volk te vre£n, Stelt hen de rampen voor die zeker ftaan te vreezen, En daar flechts hy alleen het werktuig van zou wezen, Ja, dreigt dat zo 't verdrag zyn volk niet wel gevalP, Hy zich voor hun gezigt het hart doorftooten zal, En fnelt met M&ius, in zynen arm befloten, Op 't fpoedigst uit het oog van z;yne landgenooten. 6 Vrind! myne achting waard'! dus fpreekt de jonge held,
Bedwing den tranenvloed waarin tiw oog verfmclt: I-: 2 Myn
|
||||
|
3(5 NUMA POMPILIUS.
Myn ballingfchap ontrukt myn volk een deerlyk fneven,
En geeft myn ziel een rust my meerder waard' dan 't leven. Ach! zou 't my mooglyk zyn, dat ik na dezen dag Bedaard den moordenaar van onzen koning zag? Kon 't zyn dat ooit, bedaard, hierna myne oogen zagen Die wreede ryksprinfes, door wier barbaarfche lagen Die laatfte moord, die bron van fchrik en ergernis, Die nooit gehoorde moord! gewis berokkend is? 6 Metius! myn hart is van de vvond' genezen, Die eeuwig voor dat hart op 't hoogst zou pynlyk vvezen; Maar, 6 gcliefde vrind! hoe lang bloed noch dat hart Door die. bekomen wonde, en flaat myn ziel met fmart? 'k Voel dat de grootfte ramp waardoor men word befprongen , Is, als de fterveling tot blozen word gedwongert Om een gevoeligheid die ons hoogst dierbaar is. Verfchoon myn' tranenvloed in dees gefteltenis. Dit is het laatst geween door liefde ons oog onttogen De tranen die voortaan ontvloeijen aan myne oogen, Zyn, door de ftem der deugd, aan 't naberouw gewyd, Waardoor myn zuivre ziel de grootfte fmarten 1yd. Vergader de asch van 't hoofd van onze landgenooten, En die van 't edel kroost uit dien monarch gefproten: Men zett' die, op myn' last, aan vromen Tullus zy', In 't aklig grafgewelf van myne moeder by. |
||||
|
ZEVENDEBOEK. 37
Beloof me, en ik vertrouw dat gy uw woord zult bouen,
Dat gy 't verricbtcn zult, en niemanc zult vertrouwen Een' last die u uw prins, die zo veel fmarten 1yd, In weerwil van zyn deugd, 6 eedle viind! benyd. Vaarwel! het godendom verlenge uw diei baar leven: Gy zyt alleen ons volk ten trooster nagebleven, Helaas! hun goede vorst is door den dolk geflagt, 't Venyn heeft Tatia moorddadig omgebragt, Ik moet verr' van myn volk een andre Jucht verkiezen; Vertroost hen, Metius! in all' wat zy verliezen. 6 Dierbre vrind! de gunst der goden zy uw deei; Gy zyt het aan wiens zorg ik 't beste volk beveel; En Numa hoopt noch e^ns u blyk van dank te geven, Voor dat gy hebt betoond voor 't volk te willen leven. Hy zwygt, en 't is vergeefs dat Metius hem fpreekt, Daar 't hart des gryzen helds byna van droefheid breekt, Nu hy geen' prins verzelt dien hy altyd beminde, En niet tot in de dood zich aan dien prins verbinde. Denk, denk alleen aan 't volk, dus fpreekt de jonge held... Och! dat de Groote daar zo min belang in ftelt! Dat woord is met een zucht naauw' 's prinfen mond onttogen, Of hy ontwykt, met fpoed, des vromen gryzaarts oogen, En kiest, daar langs de wang een vloed van tranen vliet, Op 't oogenblik den weg naar 't Marfer grondgebied. E 3 Die
r
|
||||
|
38 N U M A P 0 M P I L I U S.
Dit was dezelfde weg dien weinig tyds geleden,
De prins in vollen glans als veldheer had betreden, In blinkend wapentuig, aan 't hoofd van zyn' Sabyn, Verhit door liefde, en trots op de eer van held te zyn, Vertrouwend' dat de roern zich nooit van hem zou fcheiden, En wanend' dat hem de eer ten top van heil zou leiden. Hy trof die glori aan die fteeds hem had bekoort; Maar thans doortrekt de prins alleen die eigenfte oord, Als balling, en zichzelv' een prooi der fmarten ziende, Ontvlugtende een' monarch dien hy roemwaardig diende, Zich fchaamend' van een' gloed voor 't voorwerp dat zyn ziel, Noch weinig tyds geleen, als 't hoogfte goed beviel, En door den harden nood beklagenswaard' gedrongen, Om by dat zelfde volk welks magt hy had bedwongen, Te fmeeken dat men hem niets dan een fchuilplaats geev', En dat hy onder hen als amptloos burger leev'. Hy fpoed zich langs den weg, en heeft welhaast de ftaten
Van wreeden Romulus, die bron zyns ramps, verlaten, En 't is of al de last van zyn geleen verdriet, Ten zclfdcn tyde, aan 't hart des eedlen helds onfchiet. Naby Vitellia in een valei gekomen, By eene zuivre beek, omringd door hooge boomen, Volgt hy den loop des vloeds, daar hy welhaast den mond Van ecne diepe grot naby een' heuvel vond. |
||||
|
ZEVENDEBOEK. 2
Bekoord door 't zagt geruis der zilverblankc baren,
Vaelt Numa meer en meet de drift in 't hart bedaren; Hy treed de berggrot in; maar wat verwondering Bevangt op eenen fprong den eedlen jongeling, Op 't zien ecns jongen helds, door diepen flaap bevangen, En met een' leeuwenhuid aan '£ kloeke lyf omhangen ? Een knods lege aan zyn zy'. De prins herkent den held: 't Is Leo, op wien 't hart alleen vertrouwen ftelt, En dien hy yvrig zoekt, nadat hy wierd verdreven; 't Is hy die hem bewys van krygsdeugd heeft gegeven Wiens vrindfehap hy, gedrukt door harden tegenfpoed, Zo grootsch beproeven wil als eertyds zynen moed. De Marfer held, ontwaakt, heeft Numa naauw' vernomen,
Of vcelt zich onbekwaam zyn blydfchap in te toomen; Hy vliegt hem om den hals, en 't edel heldenpaar Is in de omhelzingen geftrengeld aan elkaer. 6 Vrind! (dit is de taal die beider mond doet hooren,) Al 't afzigt van myn' togt was om u op te fporen. Gy komt, fprak Numa, dan gewis uit Romes ftaat? Ja! zegt de Marfer held, met blydfchap op 't gelaat, - En met vrymoedigheid, dat merk der ftoute mannen: Ik ben door Romulus uit Romes wal verbannen, 'k Heb nergens fchuilplaats, prins! en thans zocht ik 'er een By hem die my verwon, en dien ik'na wil treen |
||||
|
4o NUMA POMPILIUS.
In deugden, dubbel waard' dat wy hem eeuwig minnen.
Helaas! fchreeuwt Numa, vrind! men fpreek' van geen verwinnefi;
Een zuivre vrindcnliefde, een wederzydfche trek Van overeenkomst, zy de grond van ons gefprek. Het lot, 6 Leo! fchynt, ik zeg 't met zielgenoegen, Ons meer dan ooit voorheen te faam' te willen voegen, Daar gy het zelfde 1yd dat ik op heden ly\ 'k Ben uit den Roomfchen ftaat verhannen zo als gy, En zocht by u, 6 held! den trouwften myner vrinden, Gelyk gy zocht by my, een vast verblyf te vinden. 't Gene ik voor Romulus, dien wreedaart, heb beftaan, Kan u\v geheugen, vrind! onmooglyk zyn ontgaan. Gy weet dat ik alleen zyn gantfche krygsmagt fpaarde, En dat ik dus zyn' roem, en nieuwe ftad bevvaarde; Ten loon van al myn' dienst heefc hy myn' bloedverwant, Myn' dierbren opperheer, den dolk in 't hart geplant, En 't kroost van dien monarch door helsch venyn doen fneven. Dus zo ik heden weer naar Rome wierd gedreven, Moet ik die ftad in bloed en tranen dryven doen, Of wagen me aan de "byl, des dwinglands wraak ten zoen. Ziedaar de zucht tot recht van mannen die regeeren, Of liefst, dit is 't beloop van 't pleit der opperheeren; Ziedaar hoe hunne dank all' wat hen dienst betoont Met een bclangloos hart, doorgaans aan 't hof beloont. |
||||
|
ZEVEND. EBOEK. ft
Ik ben, geliefde vrind! dus deed zich Leo hooren,
In een gemeenebest, gelyk gy weet, geboren: 'k Heb dat getrouw gediend; 6 Numa! en, gy weet Hoe ik voor 't waar belang van vrye volken ftreed* 't Gene ik my flout op 't heir der Romers dorst vermeten, 't Gene ik 't Auxenfa deed^ is noch u niet vergeten; Helaas! de ondankbre Mars herdacht alleen den dag Waarop Trebanien myn lieir bezwyken zag. Na 't fluiten van de vrede, en 't keeren onzer lieden Deed my de trotfe raad, ter rekenfchap, ontbieden. Sephanor, van wien nooit ons volk zich had beklaagd, Is, in zyn' ouderdora, met bittre fmaad verjaagd;
My wierd ons land ontzegd, wyl ik my deed bedriegen,
En my door Romulus had in den flaap doen wiegen,
En omdat ik myn heir had in een' ftrik "eleid,
Die my door Numaas kunst behendig was gefpreid.
Ziedaar rechtvaardigheid, geliefdfte myner vrinden!
Die ge in 't gemeenebest van 't vryfte volk kunt vinden;
Of liever, zo ons oog zich niet vergaapt aan fchyn,
Zie hoe rechtvaardig, prins! de ftervelingen zyn.
Zy zyn ondankbaar, en daarby noch onrechtvaardig,
Geen hunner inderdaad is onze liefde waardig; —
Men dien hen evenwel in hunnen tegenfpoed,
Dewyl 't de goon behaagt, en 't aan ons hart voldoet.
II. DEEL. F D.£
|
||||
|
NUMA POMPILIUS.
|
|||||||
|
^.2
|
|||||||
|
Dit hebben wy verricht aan onze landgenooten,
Zegt Numa, ja, ons bloed voor 't vaderland vergotenr 't Verwerpt ons, en het geeft ons rechten om. voortaan,, Te leven voor ons zelv', en 't niet ten dienst te flaan. De onvruchtbare Apenyn moet voortaan ons-vernoegen: Kom, Leo! laten wy zyn' dorren grond beploegen; Volg my; men dien' met viyt het aardryk, dat gewis Meer dankbaar dan het hart der booze menfchen is; De vrindfchap zal, daar wy van hen-gefcheiden leven, Aan ons 't vermaak hoogst waard' aan eedle zielen gevem Een ftraal van godlyk vuur- ontging des jonglings oog,
Toen vrindfchap aan zyn''mond: deze eedle taal onttoog. De Mars, door tederheid, meer dan voorheen, bevangen, Blyft, weenende, aan den hals van vromen Numa hangen,- En roept, met zielvermaak: Ja, 'k volg u, waar gy gaat; Vertrouw dat Leo nooit zyn' boezemvrind1 verlaat'. Ik zal met vreugd myn hart, myn leven zelf u wyden.. De liefde deed te lang my de ergfte fmarten lyden; 't Word tyd-dat ik e^nmaal- haar knellend juk begeev', My aan haar' dienst ontrukke, en voor de vrindfchap teev\ 6 Hemel!. roept de prins, 'k hoor u van liefde fpreken!
Ach! is dan ook. uiv hart £ens voor haar magt bezweken?.' Kent gy haar kwellingen ? Helaas! blyft dan op de aard' ! Geen fterfling voor den fchicht- des wreedften gods bevvaard!' Hbor
|
|||||||
|
"Z E V E N D E B O E K. 43
Hoor hoe veel ramps de Jiefde aan Numa heeft befchoren;
Doe my daarna all* 't geen zy u deed lyden hooren. Verpligt door dat verhaal een' vrind, een' oorlogsman, Die voclt dat, zonder u, hy niet meer leven kan. De fiere Marfer held, door ongeduld gedreven,
Verpynt zich om een wyl den prins geboor te geven; En Numa meld terflond hem zyn gefchiedenis, Van jongs af, tot op 't uur waarin hy heden is. Dit vry, dit flout verhaal dat Numa hem deed hooren,
Gemengd met zedigheid, moest billyk 't hart bekoren Des eedlen Marfer helds, wiens teeVgevoeligheid By icder eedlen trek, op 't ftreelendst word gevleid, Nu by zich had als vrind, als medgezel verbonden, Aan 't edelst dat ooit wierd op 't waereldrond gevonden. De Mars beweent de dood van Ceres vromen tolk, De dood van Tatius, den vader van zyn volk, En, vloekende in zyn ziel den trotften der tirannen, Die Numa zo barbaars uit Rome had verbannen, Wenscht hy den prins gekik, dat hy zyn drift verwon Voor die verwoede vrouw die hem verheeren kon. Die zege is duur betaald, dus deed zich Leo hooren;
Daar deugd met liefde llreed, hebt gy de zy' verkoren Der deugd; in waarheid, vrind! die daad is niet gering. \ Intusfchen maakt u die ten armen banneling, F * Die
|
||||
|
44' NUMA POMPILIUS.
Die nergens fchuilplaats heeft, en voerende in zyn harte
De wond' die noch hem kvvelt met onverdraagbre fmarte;
Maar Leo vraagt u vry, zo ge 66ns uw' eed vergat,...
Zo ge 66ns uw' konings asfche in 't graf gefchandmerkt had,.
En, tot dien prys, het kroost van 'topperhoofd van Romcn,
Hercilia, voor u ten huwlyk had bekomen,
Zat gy met haar ten troon, zou dan uw hart van pyn,
Geteeld uit wroegingen, 6 vrind! ontflagen zyn P
De zoon van Romulus, zo groot in ieders oogen,
Die glansryke erfgenaam van zyn geducht vermogen,
Bezitter van een vrouw zyne afgodesfe op de aard',
Prins! waar' die inderdaad niet meer beklagensvvaard',
Dan Numa, de eelfte baak der deugdgezindfte mannen,.
Door ftaatzucht eens tirans uit Romes muur verbannen?
6 Numa! Numa! ik, ikzelf heb flreng beproefd
Dat deugd een rykdom is, zelfs als zy ons bedroeft.' •
De Hemel, die, zo 't fchynt, ons niet van^en wil rukken>
Maakte ons volftrekt gelyk in -aarty en ongelukken:
Ik heb, als gy, 6 prins! all' wat ik kon verrichtr
En offerde, als gy deed, het alles aan myn' pligt.
Ik heb, zo wel als gy, voorzeker veel verloren;
Maar all' wat ik verloor, hoe 't voorrnaals kon bekoren,,
Weegt noch die blydfchap op die in myn boezem leeft ?
Noch die onfchathre rust die nooit myn hart begeeft.
Eea
|
||||
|
-
45 |
|||||||||||||
|
Z E V E N D E B O E K.
|
|||||||||||||
|
Een hart, dat zuiver is, gelyk dees zilvren baren,
Is 't eerst geluk, dat elk zorgvuldig moet bewarenj Het tweede daar de mensch zyn waar geluk in vind, Is in 't beproefde hart van een' belanglooz' vrind; De Hemel heeft me in u deez' dag dien vrind gegeven. Hoor dan nu 't gantsch beloop, 6 halsvrind! van myn leven: Och! naamt gy dat belang in Leoos vreugd en druk, Als by nam in uw heil en grievend ongeluk! Held Leo ziet, ten troost der lang verkropte pynen,
Op nieuvv zich in den arm des erfprins der Sabynen. Waarna der Marfen held, op 't veldgroen uitgeftrekt, Zyn' gantfchen levensloop dus aan den prins ontdekt. |
|||||||||||||
|
F3
|
|||||||||||||
|
W U.
|
|||||||||||||
|
N U M A POMPILJUS-
|
|||||
|
A G T S T E B 0 E K.
Ik ben in "t Marfen land, welks val gy had gezworen
Te Rome, in 't woest gebergt' van Apenyn geboren. Myn moeder, arm en krank, bezat een' fchapenftoet, Een hut, en weinig gronds waarvan zy wierd gevoed. Myrtala was haar naam. Naauw' had ik 't licht bckomen, Of zy zag haar' gemaal haar' tedren arm ontnomen; En zy beminde my, gclyk een ednig kind Door all' wat moeder is zich doorgaans ziet bcmind. Zelfs in myne eerfte jeugd kende ik geene andre klcdea
Dan 't vel vaneenen wolf, gevormd naar myne leden Door myne moeders hand, en voerde een kleine fpeer, Die ik reeds werp.en kon, in .nood, tot tegenweer. L Ik wierd als wacht der kudde alom langs 't veld gezonden, Gevolgd flechts door den paar verfchrikkelyke honden, .Geleerd op mynen wenk de lamren gae te flaan, En 't wakend' herdersvolk, myn landvolk, by te ftaan. Verr' dat een woest' gediert' myn ftoutheid kon beperken, Zocht ik daarmee' 't gevecht, om Jyf en moed ce fterken. Daar was geen rots zo fteil wier top ik niet bekroop! Ik zwotn de bekcn door; ondanks haar' fnelften loop, |
|||||
|
A G T S T E B O E K.
|
|||||
|
Om flechts een vvilde geit, of hinde by te komen,
Of, om de wilde duif in 't hoogst der hoogfte bomen Te ontriemen aan het nest; ik deed den ftoutften togt, Opdat myn moeJer flechts verkwikking kryg-en mogt. Het denkbeeld dat myn vlyt haaf lyden Icon verlichten, Deed de infpraak van 't gevaar der ftoutfte togten zwichten;: Door hoop dat fyne fpys de dagen rekken zou, Of 't; ligehaam fterken' kon, dier achtenswaarde vrouw, Was ik gelukkiger met duiven te overheeren, Dan trotfe koningen door flaten om te keeren: Ik toonde, op *t hoogst verheugd, by 't nadren van de nacht,, AIs ik de kudde wetir naar onze fchaapskooi bragt, Mjm moeder, in 't verfchiet, de duif door my verflageni Die zy, met tederheid, my in trioruf zag dragen, Waarop een zagt verwyt, fomtyds een weinig ftraf, Daar zy, zelfs dreigend*, my de teerfte kusfchen gaf, Steeds volgde, en menigmaal heeft zy my voorgehouen Dat zy de wacht in 't veld niet weer my zou vertrouwen;; Zy weigerde myn' buit, of nam daarvan niets aan. Voor dat ik honderdmaal belofte had gedaan,- Dat ik, alleen om haar een weinig fpys te geverr, Voortaan niet roekeloos zoufpelen met myn leven: Myn dierbaar kind! dus fprak ze, ach! waarbm kan ik niet-
lil volgen op 't gebergt', daar gy de dieren fchiet!- Daar
|
|||||
|
4$ NUMA POMPILIUS.
Daar is niet een gevaar, hoe groot het ook moog' wezen,
Dat ik aan uvve zyde in 't bar gebergt' zou vreezen.
Maar in dees hut geboeid door zwakheid, en door fmart,
Die uwe afvvczendheid veroorzaakt aan myn hart,
Is alies wat ik kan, als gy my hebt begeven,
Met myn gedachten u angstvallig na te ftreven.
Ach! oordeel vvelk een fchrik myn teder hart bevangt,
Als ik my u verbeeld daar ge aan den pyntop fringt,
Daar my de boomtak fchynt te zwaar door u beladen:
Dan dunkt my zie ik u door fnelle ftroomen waden;
My dunkt een gladde fteen is doodlyk voor uw' voet,
Gy ftrekt uwc arman uit, en 't fnellen van den vloed
Werpt u in doodlyk fchuim, dat, over u gcloopen,
U dezen watertogt doet met de dood bekoopen.
6 Myn geliefde zoon! vernoeg u toch in vree'
Te waken op 't gebergt' voor 't ons goeddoende vee:
Zyn melk, en de eedle vrucht ons door ons land gegevcn,
Zyn inderdaad genoeg tot onderhoud van 't Ieven.
Het kroost van hinde en duif bezwyk' niet voor uw hand,
Uit vrees dat beercnklaauw, of wilde zwynentand,
Nict cens, op hunne bcurt, my van myn kroost berooven.
Ten minfte verge ik u, dat gy my zult beloven
Dat gy de'holen fchuwt, daar, fchier in 't hart der aard',
IJct wreed gediert' des lands zyn kroost met zorg bewaart.
Myn
|
||||
|
AGTSTE.BOEK. 4
Myn Leo! zweer my dit. Zo gy geen dood wiltvreezen,
Denk .dat uw dood voormy, uw moeder, wreed kan wezeni
Denk dat ik teef door u, door ualleen, 6 zoon!
Ja, dat ee*n later uur dan gy fteeds zyn gewoon
Te kceren, u ee*ns kan een moeder doen ontmoeten,
Door vrees en droefenis zieltogende aan uw voeten.
Zo fprak Myrtala, en ik ftelde haar gerust,
Tervvyl zy honderdmaal op 't ftrelendst wierd gekuschtj En ik beloofde haar al dat gevaar te myden, Dat haar voor myn gezigt en fchrik en fmart deed lyden. Ik mocst, daar zy me omarmde, in 't kort haar doen verftaan* All' 't geen ik op den dag had in 't gebergt' gedaan; Daar ze, op haar beurt, de fpys bereidend', my deed weten 't Geen van haar vroegfte jeugd noch 't brein niet had vergeten. Dus vloden de uren heen in zulk een zoete taal, Tot aan 't genoeglyk uur van 't fober avondmaal. Myn tcdre moeder, fteeds voor haren zoon vol zorgen, Bereiddc, voor de nacht, al 't geen voor my den morgen Die volgde dienstig was, en na dit was bereid, Vermaande zy op nieuw my tot voorzigtigheid. Ze omarmde my op 't zagtst, en ftreelde zelfs myn honden, (Wier trouw ik menigmaal op 't veld had ondervonden,) Alsof zy hunne trouw, en 't yvren voor haar' zoon, Op nieuw te outfteken zocht door zulk een vrindlyk loon. ii deeu G Die
1
|
||||
|
y> N U M A P 0 M P I L I U S.
|
|||||
|
Die rawe levenswyze ontwikkelde al myn krachten t
Ik was, toen waariyk elk my noch als kind mogt achten, Reeds grof gefpierd, en fterk; en vyfcien jaren oud, Ontzag ik *t wilde zwyn, noch beeren in het woud. Myn fpiets had meer dan een in 't zand ter neer gefinetett. En zonder dat ik ooit Myrtala dit deed weten. Ik zag der honden kracht, die my had bygeftaan In de eerfte jeugd, allengs door ouderdom vergaan; Dus moest ik menigmaal, om hun gevaar te keeren, In harden dierenftryd, hen, op myn beurt, verweeren. Gerust, gelukkig en vol yver voor 't behoud Der kudde, aan myne wacht beftendig toevertrouwd, Speelde ik de herdersfluit, of joeg op wilde dieren Die daaglyks op 't gebergt', dat ik bcwoonde, zwierenv Ik had niet een begeerte, en minde alleen op de aard' De tedre moeder die met fmart my had gebaard. Myn eenig hartzeer was, dat ik door ongemakken En ouderdom haar zag, van dag tot dag, verzwakken; Daar ik, wat midlen ik tot haar behoud verzon > 't Vermindren van haar kracht onmooglyk keeren kom. Ik zat op zekren tyd op edn der hoogfte rotfen,
Van waar ik 't water zag en hoorde nederklotfen, Met fchrikkelyk gerucht, zich flortend' van mj'n zy* Ruim honderd voeten diep in 't veld beneden my. Hler
|
|||||
|
A G T S T E B O E K. ye
Hier kwam een vlugtend hart my onverhoeds voor de oogen,
Dat met een brede wonde, als razend', kwam gevlogen
Ter plaats daar in het dal de hooge waterfprong
In eene diepe kloof, ter beek, zich famendrong.
Het beest fpringt in den ftroom, en rekt en krimpt de leden;
Een jeugdige Amazoon' komt daarop toegereden,
En volgt, met fnelle vaart, het afgemacte beest:
Een fchoone leeuwenhuid verfiert haar' kloeken Jeest.
De pylbus dekt den rug; in den der elpen handen
Praalt haar geduchte boog, om 't wouddier aan te randenj
Haar trotfe klcpper, fors geftoten door haar' voet,
Vloog fchuimend' met zyn vracht ten oever van den vloed.
Alleen de jagtgodin, om blinkend fchoon geprezen,
Kan zo bekoorlyk fchoon als deze fchoonheid wezen.
Het hair, welks zwartheid nooit een wedergade had,
Golft, door den wind geftreeld, langs 't blanke fchouderblad;
Een heldenvuur, een moed die my hield opgetogen,
Een eedle fierheid, ftraalde uit haar bekoorlyke oogen,
Daar midlerwyl al 't zagte op 't grootsch gelaat verfpreid,
Niets van die kracht verloor die 't oog der menfchen vleit.
Terwyl ik, hoogst verbaasd, myn oog tot haar bepaalde,
Naauw' wetend' wat ik zag, daar ik naauw' adern haalde,
Zag ik densflags haar ros, ontflagen van den toom,
Met zyne fchoone vracht, zich ftorten in den ftroom,
G 2 VViens
|
||||
|
5* NOMA POMP'ILIDS
Wiens fnelheid deze prooi terftond had aangegrepen,
En die ik door den vloed allengs zag medeflepen, Vergeefs zocht ze aan aan de boord de ontkoming van 't gevaar j, De drang van 't kokend' fcbuim verzet zich tegen haar. Welhaast zie ik haar ros zich onder haar begeven, En, fpartlende in den vloed, met fnelheid weggedreven. Daar die barbaarfche ftroom haar zelf ftraks aan myn oogy J3yna ten zelfden tyde, in zyne vaart onttoog. Ik was van 't hoogst der rots met fndheid afgeklommen,-
En had. reeds langen tyd haar driftig nagezwommen, Doch zonder dat ik haar wier fchoon myn hart verwon, En die ik redden vvilde in 't water grypen kon. Doch eindlyk door een fchok der toen goeddoende baren , Bereikte ik met myn hand haar Iosgerukte hai'ren, Waarna ik, zwemmend', haar met fpoed ten oever bragt Daar ik, helaas! haar vond beroofd van alle kracht. Wanhopende om de fchoone op 't ftrand te doen bekomen Heb ik op 't oogenblik haar in myn' arm genomen En trok met myne vracht naar onze veldhut af, Daar myne moeders hulp de kracht haar weder gaf." Helaas-! haar lieflyk oog, zo godlyk fchoon ontloken,. Heeft, op dat oogenblik, in my een vuur ontftoken, Dat ik met al myn kracht onmooglyk kon weerftaan,. En. dat, naar alien, fchyn, in my nooit zal vergaan.. Naauw"
|
||||
|
A G T S T E B O E K. S3
Naauw' had ik moeds genoeg die godlykfte aller vrouwen,
Door doodverf zelf verfraaid, een oogenblik te aanfehouwen.
Ik voelde in my een drift, een aangcname fmart,
Tot hedcn onbekend aan 't woeste heldenhart.
Maar ondanks 't hart zich voelde als met een' last beladen,
Myn oog kon zich aan 't zien der fchoonheid niet verzaden,
Ondoenlyk was 't dat ik haar die myn ziel verwon,
Ik zeg 't niet zonder fchaamte, ee"n wyl begeven kon;
En toen de fchoone op nieuw 't vermogen had tot fpreken,
Is hare erkentnis ons op de eelfte wyz' gebleken;
Ik bloosde, trilde en was tot fpreken onbekwaam;
En toen zy vrindlyk drong op 't vveten van myn' naam,
Was '6 myne moeder die, aan hare zy' gezeten,
Verpligt was, in myn plaats, myn' naam haar te doen weten.
De minzame Amazone, intusfchen tot haar kracht,
Door weinig uren rust, geheel te rug gebragt, Stond op, en was gereed om van ons weg te trekken, Doch zonder ons haar' naam, of waren ftaat te ontdekken. Zy bood', ten dank van dienst, myn moeder eenig goud; Dat offer wierd door ons met wederzin befchouwd1: Toen nam zy 't goud te rug, en heeft een kostbre keten Om myne moeders hals, met eedlen zwier, gefmeten, Zy trad ftraks van haar af, en zag. me op 't minzaamst a»n, Als dankte zy den dienst haar in den viced gedaan,, G 3, Oat-
|
||||
|
£4 N U M A P O M P I L I U S.
Ze oiatrukt den leeuwenhuid aan hare purpre kleHen,
En hangt dien met haar hand bevallig aan myn leden.
De groote Hercules, dus fprak ze, alom geacht,
Droeg dezen huid des Jeeuws dien hy had omgebragt,
En hecft, door dankbaarheid voor 't gastvry recht gedreven,
Aan een van myn geflacht dien-ten gefchenk gegeven:
Duld dat ik, op zyn fpoor, gebruik maak' van dit kleed,
Ten dank, 6 jonge held! van 't geen gy voor my deed.
Ik fchenk dien huid aan u, voor 't rekken myner dagen,
En hoop dat ik die gift my nimmer zal beklagen;
Want zo myn voorgevoel my niet misleid door fchyn,
Dan zal 't ontzaglyk kleed des nazaats van Jupyn,
Dit kleed van Hercules, die 't monfterrot deed vreezen,
Aan geen onwaarde hand door my gefchonken wezen.
Ze omarmt, na deze taal, myn moeder, treed ter zy',
Werpt een' befchroomdcn blik, vol tederheid op my, En daar ze my verbied dat ik haar na zal tredcn, Verlaat zy onze llulp, met overhaaste fchreden. Wy zagen, na die fchoone ons met die drift ontging,
Elkander zwygende aan, vol hartverwondering. De ftaat waarin ik haar gered had uit de vloedcn, En in de llulp gebragt, deed ons alleen vermoeden Dat de onbekende in 't eind' door ons herfteld in kracht, Geen godheid waar' die 't lot in onzc woning bragt.
Vcr-
|
||||
|
AGTSTEBOEK. $j
Verbaasd, van fpraak beroofd, en fchier onszelv' onttogen,
Befchouwde ik 'c leeuwenvel, noch nat, met gretige oogen: Dat dit edns 't praalkleed was eens halven gods geweest, .Maakte inderdaad den huid min dierbaar aan myn' geest, Dan dat ik dien eens zag aan de Amazoonfche leden. De houdingder heldin,'t gelaat, haar wyz' van treden, Haar ftem, waarvan ik nooit de weergae" heb gekend, Dit alles ftond op 't fterkst my in den geest geprent; Die taal die zy aan ons bevallig had doen hooren, Klonk ieder oogenblik op 't krachtigst my in de ooren. Voor de eerfte maal verward, daar my gehoor ontbrak, En, fchier 't gevoel, wanneer myn moeder tot my fprak, Bezat ik echter kracht om ?t geen myn' geest deed peinzen, En 't geen myn hart thans leed, voor haar gezigt te ontveinzen, Ik was met myne kudde, in 't opgaan van den dag,
Ter plaatfe daar ik eerst de vreemde fchoone zag. Ik droeg den leeuwenhuid met ftrelend zielbehagen; Naauw' was de hoek daarvan langs myne borst gellagen, Of ik befpeurde in my eensflags een nieuwe kracht, En onbedwingbren moed, die 't grootst gevaar veracht, Maar bovenal een vuur dat heimlyk my verteerde; En 't was alsof die gloed in 't blakend hart vermeerde, Zodra myn voet den top der fteile rots betrad, Van waar ik de Amazoon voor 't eerst vernomen had |
||||
|
5$ K U M A POMPILIUa.
Ik daalde tot de beek, en zocht met gretige oogen
De plaats daar ik de fchoone aan 't water had onttogen;
Ik plaats my op den grond daar ik haar, voor een poos,
Op gisteren, had gebragt verbleekt en ademloos^
Ik zucht, zie om my heen: die bergen, en die rotzen,
Dat water dat myn oog in 't lage dal zag klotfen,
Voor my 't geliefdst tooneel, en 't hoogst vermaak weleer,
't Had alles in myn oog geen lieflykheden meer.
Ik vond de rotfen woest, en de eenzaamheid vervelend'^
Myn kudJe, iu vroeger tyd myn oog in 't weiden ftrelend',
Was me onverfchillig, en myn rieten herdersfluit
Gaf niet meer, als voorheen, een aangenaam geluid;
Myn fpiets lag werkeloos, en liet het bergdier leven;
Eh evenwcl ik kon die oordcn niet begeven,
Daar door all' 't gene ik zag myn droefheid vvierd gevleid,
En alles ftrelend' was voor myn zwaarmoedigheid.
Dcs avonds wc^r gekeerd in myne legerftede,
Vond daar myn hart niet meer die lierlelyke vrede, Die ik noch kort geleen by myne moeder vond, Eer 't oog der Amazoon myn' boezem had gewond. Een uur fcheen in de ftulp my thans een' dag te wezen; Ik fcheen myn moederzelve in haar gefprek te vreezen, En vroeg zy nu en dan naar de oorzaak myner fmart, Myn amwoord kwam fteeds traag, en was altj-d verward. 'k Zocht
|
||||
|
AGTSTEBOEK. s?
|
|||||
|
'k Zocht kunstig uur op uur haar in die drift te ontfteken,
Waarmee' zy was gewoon van de Amazoon te fpreken; Naardien myzelv', hoe flout, in waarheid moed ontbrak Tot fpreken van de geen die my in liefde ontftak. Myn oog, myn blakend oog, bleef aan de keten hangen Die myne moeder had van de Amazone ontfangen; En ik omarmde haar veel meer dan ooit voorheen, Ter kusfching des fieraads, dat fteeds my fchooner fcheen. Drie dagen vloden heen in hoopen en in vreezen:
Elk morgen, eer de zon met een vervrolykt wezen In 't vurig oost' verfcheen, begroetend' berg en dal, Bevond ik me op de rots, naby den waterval; Ik hield myne oogen fteeds naar de eigen plaats geflagen JDaar zy, voor weinig tyds, voor 't eerst de fchoone zagen, Ja, hield die met vermaak op deze plaats gericht, Tot dat de gouden zon ontzonk aan myn gezigt. In 't eind', den vierden dag was my 't geluk befchoren De fchoone we£r te zien, gewapend als te voren, En zittende op een ros zo welgemaakt als flout, Bedwongen door een' toom van helder blinkend goud; Ik zag zodra ze my ten rotstop had vernomen, Haar liefelyk gelaat een eedle bios bekomen. Ik was welhaast by haar. Zy fprong met drift ter aard',
En bond op 't oogenblik den gouden toom van 't paard II. deel. H .Aan
|
|||||
|
53 NUMAPOMPILIUS.
Aan eenen ouden boom, waarna zy, ne&r gezeten
Op 't deel der rots door tyd van 't hoogst des tops gefmeten,
En dringend' my ora plaats te nemen aan haar zy',
In deze zoete taal zich uitliet jegens my:
6 Gy! die u zo veel voor my durfde onderwinden,
'k Was fchier verzekerd u op deze plaats te vinden.
6 Dappre herdersknaap! och 't is om u alleen,
Dat gy my dezen dag deez' heuvlen ziet betreen.
Gy, door uw' tedren zorg, bebield my grootsch by't levcn,
'k Wil 't uwe met geluk, zo 't zyn kan , zien doorweven.
Ziedaar, getrouwe vrind! wat my tot u geleid.
Spreek dan, op uwe beurt, my met vrymoedigheid:
Wat is tot uw geluk, 6 herder! toe te dragen ?
Van wat behoefte kan uwe arme rnoeder klagen ?
Denk dat myn dankbaarheid is van byzondren aart,
En dat myn magt myn' dank volkomen evenaart.
Ik antwoordde op die taal, met neergeflagene oogen:
6 Gy! die my volftrekt hebt aan myzelv' onttogen, En ik niet noemen kan, ja, die my, door uw fchoon, Eene achting afdwingt flechts verfchuldigd aan de go&n, Een arme herdersknaap kon u ten togt verbinden! 6 Gy vernedert u om hem hier weer te vinden! Die goedheid overtreft den dienst door my verricht: Ik ben li, van dit uur, erkentenis verpligt. |
||||
|
A'GTSTEBOEK. S9
Gy vraagt, wat my ontbreekt tot een gelukkig leven?
Voor dat het lot, heldin! u heeft tot my gedreven, Eer ooit myn oog a zag, was ik gelukkig, en Ik acht my ryk, omdat ik niet behoeftig ben. Ik zie my door een ftulp voor vocht en wind behoeden, Ik heb een' grand die my in overvloed kan voeden, Myn fchapen kleden my, en fchenken my zo veel Dat ik in 't naaste land my fomtyds met een deel Van hunne wol begeef, die ik niet op wil hopen; Ook ga ik nu en dan de lamren daar verkoopen, Opdat de kudde my niet al te talryk word, Waardoor ik die zou zien in grasgebrek geftort; En 't zilver dat ik breng uit de omgelegen landen, Stel ik, met zielvermaak, in myne moeders handen; Het is ons nutteloos, maar 't word door ons gefpaard Ten dienst der armen, die of krank of hoog bejaard Ons in ons klein verblyf hun bitter lyden klagen, En van ons gastvry hart eene onderfteuning vragen. Dus is 'er, zo uw hart voor mynen heilftand blaakt, Een middel flechts dat my volftrekt gelukkig maakt, Gelukkiger dan ooit! een middel dat ik heden, Tot myn geluk, heldin! u gunstig zie befteden, Dat is dat gy tot my bier weerkeert, dat gewis Voor my het grootst geluk myns gantfchen levens is. H 2 't Scheen
|
||||
|
■6o NUMA POMPILIUS.
't Scheen dat die tedre taal myne Amazoon bekoorde,
Ten minfle 't fcheen ray toe dat zy die ftreelend' hoorde. Wei nu! dit was haar taal, naardien myn byzyn nu Aan uw geluk ontbreekt... met vreugd voldoe ik u: Gy zult my nu en dan zien komen in uw woning; Myn dank eischt van myn hart voor u die gunstbetoning,. Ik zwyg myn' waren naam; wat gy ooit voor my deed,, Vernoeg u dat gy hoort dat ik Camilla heet; En fchoon ik u niet meld uit wie ik ben geboren, Geloof my, 't is my zoet dat ik u mag doen hooren, Dat dit Camillaas hart de grootfte blydfchap geeft, Dat Leo in den vloed haar' grootsch behouden heeft. Nadat zy dus haar gunst met teerheid my deed weten,
Springt ze op, ontbind haar ros, en, in de zael gezeten> Ziec zy my andermaal met fprekend zwygen aan, Waarna zy myn gezigt fchier rennende is ontgaan. Ik was dat oogenblik van zielgenoegen dronken:
Haar deelen in myn lot, gefterkt door tedre lonken By haar vertrek, en 't woord dier gadelooze vrouw Dat zy zich mi en dan tot my vervoegen zou, Dit alles had myn hart, myn brein en geest ontftokefii Hoe wierd Camillaas naam gcdurig uitgefproken! Ik wilde dezen naam terftond, aan alien kant, Al de echoos leeren van ons beuveliichtig landj |
||||
|
A G T S T E B O E K. 61
Ja, fnyden dien, kon 't zyn, in 't land op al de boomen:
Camilla had de ziel van Leo ingenomen! Ik droeg met vreugd haar boei, en zag in all' het geen 'Er op de waereld was Camilla flechts alleen. Van toen af was myn hart van zyn verdriet ontflagen,
Myne oogen, die noch korts al 't land met afkeer zagen, Befchouwden toen al 't land als een betoovrend' dal; De boomen, rotfen en de hooge waterval, 't Werkte alles op myn' geest met nieuvv ontftaan vermogen, De liefde maakte 't all' bekoorlyk aan myne oogen; Ja, 't was alsof natuur al haar bevalligheid, Uit gunst, voor my alleen hier had ten toon gefpreid. Ik duchtte in dat gcluk de komst van deelgenooten, Met vreugd had ik 't gebergt' voor all' w,at leeft gedoten; Myn hut fcheen my meer fchoon, terwyl ik dag aan dag Myn moeder met meer vreugd dan ooit voordezen zag; We omarmden teer elkaer, en in elkaer te hooren Vond beider hart vermaak, veel meer dan ooit te voren. Twee dagen vloden vlug in zo veel zoets voorby;
Camilla hield haar woord, en kwam op nieuw tot my. Hoe voelde ik my den tyd in dat bezoefc on tglyden I Ik wilde honderdmaal myn liefde aan haar belyden, Daar yling, by 't befef der gunst die ik verwierf, Elk woord , ten togt gcreed, op myne lippen ftierf. H 3 Be-
|
||||
|
6% NUMA POMF-ILIUS.
Befchouwde ik myn heldin, ik was bereid tot fpreken;
Doch viel haar oog op my, dan was myn tong bezweken; Een eerbied die myn hart voor niemant ondervond, Sloot op dat oogenblik my onverhoeds den mond. Camilla kwam eerlang in afgelegen hdeken,
Meest by den waterval, my alle dagen zoeken; En zonder dat ik haar myn liefde ooit had ontdekt, Of zonder dat zy ooit myn vlam had opgewekt, Door t melden dat zy zich door ray had doen verwinnen, Wy fpraken ais de geen' die trouw elka&r beminnen. Nooit gingen wy vaneen na 't zoetst gefprek, voor dat Men tot een wederkomst den tyd verkoren had; En dan was elk van ons eer aan de plaats gekomen, Dan 't uur van affpraak was door haar en my genomen. Met welk een zielvermaak herzagen wy elkaer! Wat was 't bekorelyk, 6 vrind! voor my en haar, Uit wederzydfchen mond wat ieder dacht te hooren, In 't uur in eenzaamheid in ons verblyf verloren! Camilla fprak my nooit dan flechts van my alleen, Ik fprak haar flechts van haar, dus vloden de uren heen. Dat lieflyk ftreelend', dat verruklyk onderhouden, Dat deeds bet zelfde was, en dat we ook dus befchouwden, Scheen echter, dus bedriegt de liefde ons hart door fchyn, Ons vol verfcheidenheid en nieijw vermaak te zyn.
Ca-
|
||||
|
"'■". , ■ ■ ■■ ■"■■■■ "■"■■' ...... ■'■■■-■■ ' 'VW'WHMi
-■*'" . V
1 ■
AGTSTEBOEK. 6$
Camilla deed alleen my edn geheim niet hooren:
Dat was, zy zweeg voor my uit wie zy was geboren. Wat gaat u, was haar taal, myn rang of afkomst aan, Als gy myn hart flechts kent als hoogst u toegedaan? Zo flechts dat teder hart, door edel vuur gedreven, Voor niemant dan alleen voor Leo wenscht te leven? Camilla, my zo waard' om haar' volmaakten leest,
Befchaafde elk oogenblik myn' onbefchaafden geest: Zj' was geoeffend, zy wist oefning aan te,pryzen, En had de groote kunst van fpelend' te onderwyzen; Zy fchetfte my op 't fchoonst den geest van Janus hof, Der Argenauten togt, en al der helden Jof Die zich in Thebes wal en Trooijes muur bevonden, En noemde hen die zich ten val dier fteen verbonden; Ze ontdekte aan my wat kracht Homerus had bezield; Daar ik elk gulden les in myn geheugen hield; AH' wat de liefde haar my gunstig deed ontdekken, Wierd in myn hart gedrukt met onuitwischbre trekken; 't Was eene onmooglykheid dat Leo ooit vergat, 't Geen hy uit haren mond flechts 66ns vernomen had. Wat hoorde ik met vermaak 't geen door haar wierd gefproken! Hoe voelde ik my door't beeld van Thetis zoon ontftoken! En daar Homerus hand zyn Venus voor doet treen, Vond ik Camillaas beeld veel fchooner dan voorheen. Dus
|
||||||
|
•
|
||||||
|
64 NUMA POMPILIUS.
Dus vlood myn leven voort. Ik wydde myne dagen
Aan 't voorwerp dat me alleen op 't aardryk kon behagen, En de avond was gewyd aan tedren kinderpligt; Want hoe verrukt ik was door 't hemelsch aangezigt Van myne veldheldin, verr' dat de tederheden Voor myne moeder iets door myne ljefde leden; Zelfs voelde ik die in my verfterkt door nieuvve kracht; Ook wierd myn pligt door my met meer vermaak volbragt. Ik had geheel myn hart aan myn meestres gegeven, En tevens was dat hart voor de oorzaak van myn leven; Myn moeder en de vrouw wier hart my viel ten deel, Bezaten inderdaad het myne in zyn geheel. 6 Numa! 'c is gewis een gunst der hemelmagten, Dat liefde, laat die zyn zo fterk zy ooit is te acbten, Als haar de deugd verzelt, elk deugd die in ons leeft Een levendiger kracht, een grooter werking geeft. Helaas! al myn geluk zag ik welhaast verdwynen:
Ik zag op zekren dag Camilla niet verfchynen.. Zy wierd den dag daarna door my, beroofd van kracht, Door droefheid afgemat, en zuchtende afgewacht. Zy kwam in 't eind' bedeesd, beftorven voor myne oogen; Myn vrind! dus was haar taal, zie ons geluk vervlogen: Hoe word eerlang de tyd dat ons dit heeft beflraald, Door u en my, helaas!: met tranen duur betaald! Tot
|
||||||
|
V , _
|
||||||
|
AGTSTE BOE K. 65
Tot op dit oogenblik heb ik u niet doen hooren,
6 Leo! uit wat ftam Camilla is geboren,
Ik duchtte dat de fchroom voor myn doorluchtig bloed,
Nadeelig wezen zou voor uwen liefdegloed;
Uw liefde wierd door my met meer vermaak vernomen,
Daar gy onkundig waart wie my heeft voort doen komen j
't Is tyd dat gy dit weet; ik zcg 't u thans met pyn:
Ik heb het ongeluk een' konings fpruit te zyn.
Die taal perste onverhoeds een doodzweet uit myn Ieden;
Myn iidderende voet was ongefchikt tot treden, En daadlyk was myn tong verftyfd, en onbekwaam, Tot uiting van een woord, ja zelfs niet van haar' naam. ■
Ik zag haar door myn' fchrik een weinig meer verhitten;
Zy greep myn hand, en deed my aan haar zyde zitten; Waarna zy van den fchrik, die eensflags was ontftaan, My, door behendigheid, liefdadig zocht te ontflaan. Vergeefs was al haar zorg om dien te doen verdwynen! Myn vader, fprak ze in 't eind', is koning der Vestynen. Cingilia, de plaats van 't vorstlyk ryksbeftier, Legt achter 't freil gebergte, en is niet verr' van hier. Door liefde tot de jagt wist ik myn hof te blinden, Als ik me op weg begaf om daaglyks u te vinden. 'k Had langer dat geluk van 's hemels gunst verwacht: Helaas! 'k ben 't eenig bloed van 't koningklyk gellacht! U. DEEL. I DUS
|
||||
|
65 NU'MA P0MPIL1US.
Dus valt myn' vaders ryk voorzeker my in handen;
En weinig prinfen zyn in de omgelegen landen,
Die my nun echtverbond niet hebben voor doen flaan.
Twee vorsten bovenal doen ons den oorlog aan,
Zo ik door uitftel tracht een vaste ketir te ontwyken.
Een dezer prinfen, heer der Marucefche ryken,
Grenst met zyn ftaten aan myn' vaders magtig land,
En altyd heeft zyn volk zich tegen ons gekant.
Myn huwlyk met zyn' zoon zal 't vuur van tweefpalt dooven;
Dus kan ik my daardoor een magtig ryk belooven.
Zie hier dan wat ter gunst van dezen minnaar pleit:
't Is reden, ftaatkunde en de item der menschlykheid.
De Marucefche prins, (die fints zyn kindfche jaren,
De kusten van den Griek gedurig heeft bevaren,
Slechts door edn' man verzeld, wiens fchranderheid hem leert,
De waarlyk groote kunst hoe dat men wdl regeert,)
Heeft, volgens 't jongst bericht, der Grieken land verlaten.
En is reeds op den weg naar zynen vaders ftaten.
De held die met hem dingt naar uw Camillaas hand,
Is vorst des Salentyns, geduchte Telemant'.
Dees, moedig, magtig, ryk, uit de oudfte heldenlooten
Van 't magtig Griekenland en dit gewest' gefproten,
(Men zegt, die prins, hoe jong verliefd op 't oorlogswee,
Sproot uit Telemachus en uit Antiope,)
* Moet
|
||||
|
A G T S T E 6 O E K. t>7
Moet zeker tot myn' echt een edel voorwerp fchynen;
Maar niemant onzer ducht de magt der Salentynen,
Daar zo veel volken ons verwydren van hun land.
Het edel zendlingfchap van dappren Telemant',
Zal op Maruces vorst geen overhand bekomen,
Schoon dees reeds naar ons hof den togt heeft aangenomen,
Opdat hy, afgezant en koning te gelyk,
My vraag' ter gemalin des erfprins van zyn ryk.
Naar welk een' kant ik nu myn fchreijend oog moog' wenden,
't Voorfpelt my overal ondraagbre zielelenden, Naardien ik 't vuur dat ik in 't hart voor Leo voed, En dat ik voeden wilde, in 't hart verdooven moet; De vryheid om altyd myn liefde u te doen hooren, Gaat, door de wreede keur die ik moet doen, verloren. Gy, die uw moeders wee gedurig hebt verlicht, Weet best hoeveel een kind zyn' vader is verpligt: De myne zag zyn kracht door ouderdom verteeren, En is dus niet gefchikt om legers af te keeren. Hy dringt my tot de keur, en fmeekt me in 't ftaatsgevaar > Vertoonend', nat befchreid, my ?t zilvergryze hair, Dat ik hem en zyn volk een' oorlog zal onttrekken, Waaraan hy en zyn volk ter offerhand' zal ftrekken. Nu, fpreek! wat moet ik doen in dezen bangen ftaatf Camilla vraagt alleen den eedlen Leo raad. la Ca-
|
||||
|
<8 ■ N U M A P 0 M PILI-US.
|
|||||
|
Camilla! dus deed ik, door haar verflerkt, my hooren,.
Camilla! (want fchoon gy van vorsten zyt geboren, Uw rang, de glans des troons, 't befef van vorstlyk bloed> 't Voed all' die achting niet die 't woord Camilla voed,) 't Moet all' in 't minnend' hart voor 't vuur der liefde zwichten * Maar in een deugdfaam hart wykt liefde voor de pligten. Myn moed zegt tot myn ziel, dat ik, als oorlogsman, Uw ftaten tegen elk, wie 't zy, befchermen kan, En dat ik met deez' knods, en door uw gunst omhangen Met dezen leeuwenhuid, van Hercules ontfangen, Al 't Marucefche volk, den Salentyn, en all' Wat op uw muren valt, verdryven kan, en zal; Doch ware ik inderdaad de roemrykfte aller helden, Die ooit verfchenen zyn in eenige oorlogsvelden, Schoon ik Alcideszelv' geleek in heldendaen, Het voegt> helaas! my niet thans naar uw hand te ftaan. Neen, nooit kan dit gefchenk uw' Leo zyn gefchonken t Dus kermde ik luidkeels uit, in tranen weggezonken-j Gy fproot, tot myn bederf, uit koninglyk geflacht, Ik ben een arme knaap, van herders voortgebragt!... Onzinnige als ik was!... Niets kan myn fmart verzoeten! Camilla! 6 hoe duur zal ik myn dwaling boeten! Ben ik dan inderdaad min deerniswaard' dan gy? (Dus fprak Camilla toen, met tederheid, tot my,) Waant
|
|||||
|
AGTSTEBOEK. 69
Waant gy dan dat myn hart min droefheid heeft te dragen,
Dan die waarvan ik u, als leed ge alleen, hoor klagen?
Maar densQags leeft de hoop in deze bange borst!
Myn Leo! hoor naar my: ik ken Maruces vorst;
Camilla heeft hem niet door deugden ingenomen, /
Zyn afzigt is myn land zyn' zoon te doen bekomen:
Ik fpoed my tot dien vorst, en zweer hem by de goon,
Dat, na myn' vaders dood, ik affta van, den troon,
En hem dien overdraag', mits hy niet hevig dringe
Dat my myn vaders drang een wreede keure ontwfinge,
En dat, zo Telemant' in onze ftaten vail',.
Hy met zyn oorlogsmagt ons land befchermen zal:
Het afzigt dat zyn ftaf twee volken zal regeeren,
Vleit zyn eerzuchtig hart, en doet ons lot verkeeren;
En myn gewenscht geluk krygt een volmaakt beflag,
Wanneer ik met een kroon eens 't recht betalen mag
Van Leo, zonder fchroom, altyd te mogen minnen.
Een recht, geliefde held! hoogst ftreelend' voor myn zinnen!
Vergeefs weerfprak ik fterk dit ongemeen befluit;
Camilla, in den nood, door geen befef geftuit Op wat in *t vreemd ontwerp haar tegenftand kon bieden, Befloot op 't oogenblik uit myn gezigt te vlieden. Ik wachtte toen, op 't fterkst verflagen in 't gemoed, De dierbre wederkomst van 't voorwerp van myn' gloed. I 3 'k Zag
|
||||
|
yo NUMA POMPILIUS.
*k Zag na drie dagen fmarts haar eindlyk wederkomen:
Uit de oogen blonk een hart door blydfchap ingenomen; Een zagte grimlach, dien myn oog thans godlyk vond, Was in dit oogenblik gezeteld op haar' mond. Wy zyn gelukkig, riep ze. 6 Leo! ftaak uw vreezen; Wy zullen na dit Uur altyd gelukkig wezen; Ik heb Maruces vorst myn' gantfchen ftaat ontdekt, Zelfs fchroomde ik niet den gloed dien gy in my verwekt Dien koning, zo vol zucht naar flaten, te doen hooren, En myn vertrouwen kon 't eerzuchtig hart bekoren. Door 't aanbod van myn kroon, dat hy nooit had verwacht, Heb ik volkomen hem in ons belang gebragt. Hoor wat die opperheer aan my heeft voorgeflagen: Zyn zoon, reeds op den togt om fpoedig op te dagen, Slechts door £en' man verzeld, beroemd door zyn verftand, Stierf, onverhoeds op reis, zynde in 't Cretenzer land; En zwervende onbekend door landen en langs ftroomen, Heeft niemant op zyn dood in 't land veel acht genomen. De leidsman van den prins, gaf heimelyk bericht Van 's jongen erfprins dood; doch, om 't bedrukt gezigt Eens vaders, door den rouw om 'tlotzynszoonsbezweken, Te ontgaan, is hy naar 't oud Dalmatien geweken. De vorst, die in zyn wee zich alien troost ontzegt, Beweent min 's prinfen dood dan myn' verbroken echt,
Die
|
||||
|
A G T S T E B O E K. 7i
Die voor de rust zyns volk, vvaarvoor hy fchynt te vrezen,
Een waarborg, en voor hern een weg ten troon zou wezen.
Zyn fmart zou raooglyk haast zyn zuchtend hart ontgaan,
Zo hy 't geen de eerzucht wenscht eenmaal kon zien voldaan.
Om niet te zien myn kroon aan Telemantes geven,
Is nu zyn ftaatzucht flechts ee*n middel bygebleven:
Zyn zoon, die jong zich heeft naar't Griekfche ftrand gewend,
Is dus aan volk en hof ten uiterfte onbekend;
Zyn dood is een geheim, men wacht hem alle dagen...
Dat gy voor erfprins fpeelt, is 's konings welbehagen.
Dat in Dalmatian uw minnaar zich vertoon',
Voor 't oog des leidsmans van myn' vroeg geftorven zoon, (Dus fprak hy,) laat hy hem myn ring, en lastbrief geven, Waarin, met eigen hand, myn wil zal zyn gefchreven. De leidsman keer' met hem, hy zal zich zien begroet Zo teder als ooit zoon door vader wierd ontmoet; .. En myn bedrogen volk zal niets hierby verliezen.
Gy, die hem, naar u w' wensch, tot echtgenoot kunt kiezen, Zult dus gelukkig zyn; en daar de onfchatbre vree' 't Zwaard van twee volken zal beteuglen in de fchee', Daar zullen uw geluk, myn rust en vast vermogen, De dierbre vruchten zyn van een' verfchoonbren logen, Waardoor wy niet £en' mensch in welvaart zien verkort, Terwyl een talryk volk daardoor gelukkig word. Zie.
|
|||||
|
..,.......',y.i.vi- ■■■ <-'■''•-■'■■" ■'""......"•'--•■■""-■ ~-uL„c- i£i
|
|||||
|
j% NUMA POMPILIUS.
Ziedaar 't gewenschc bericht dat ik u ooit kan geven:
Wy zullen tot de dood volmaakt ver£dnigd leven, 6 Leo! en dit hart is met de hoop vervuld Dat gy twee volken eens, als vorst, beheerfchen zult! Wy blyven thans vereend, in ongeftoord genoegen, Daar liefde en waar geluk zich famen zullen voegen, Opdat, na 't echtverbond, waarnaar ik vurig haak', Elk hunner, als ora ftryd, ons 't leven zoeter maak'. Maar, hoe! zyn dan voor u myn woorden ydle klanken ? Gy valt niet op uw knien, om 't godendooi te danken! Met wat koelzinnigheid, met welk een' zigtbren druk, Hoort gy 't gewenscht bericht van uw aanftaand geluk! Van waar die onrust thans, die gy niet kunt ontveinzen!... "Waarop kan Leoos geest in dezen toeftand peinzen ? Op myne moeder, (dit was 't antwoord dat ik gaf,)
Ik ftort door bittren druk onmenfchelyk in 't graf Haar die my heeft gevoed, na 't fchenken van myn leven, Of ik moet eeuwig u, die ik bemin, begeven! 'k Wil dat Camillazelf hier Leoos zaak bepleit; Ik onderwerp me aan haar, die, uit grootmoedigheid, Uit ouderliefde, en 't geen men deugdfaam noemt te gader Haar liefde opoffren wilde om haren gryzen vader. Moet ik Myrtala dan begeven in den nood, En haar den laatften fteun, die trouw haarbyftand bood, |
||||
|
A G T S T E B O E K. 73
Ontrukken, om voor my een' dubblen troon te koopen?
Wy zullen haar met eere en weldaen overhoopen,
(Viel my Camilla in.) Wat baat me een dubble kroon?
(Dus riep ik fchreijende uit,) ge ontrukt aan haar een* zoon!...
Helaas! gy zult hem grootsch uw aanbod zien verzaken,
Om zyne moeder flechts gelukkiger te maken.
Dat enkel denkbeeld, vrind! verjoeg op 't oogenblik,
Uit myn gefolterd hart den ras ontftanen fchrik.
Ik fchreeuwde: 6 Myn heldin! zo ik my moet verklaren,
Daar is geen ryk, geen fchat, die ooit kan evenaaren
Aan de edele ouderliefde, aan dat zielftreelend' vuur,
Dat fchoonst gefchenk ons ooit gefchonken door natuur,
Dat zoetst vermaak dat ooit een teder hart kan fmaken;
Ik kan die eedle drift in 't myne niet verzaken;
Ja, 't is onmooglyk zelfs voor een' deugdlievend' man,
Als ik, dat hy voor 't oog die drift ontveinzen kan.
Maar is 't alleen dit kwaad waarin ik had te deelen?
Neen! is 't geen kwaad, heldin! den valfchen prins te fpelen?
Hoe! zou een deugdfaam volk aan my gehoorzaam zyn,
Omdat ik my vertoonde in eenen prinfenfchyn?
Ik zou my tot den rang van een' monarch verhoogen,
Door by een' trotfchen vorst alleen verfchoonbren logen!-,
Ach! zo een vvettig vorst, en ik acht dit gewis,
Aan zo veel pligcen in 't heftier verbonden is,
II. DEEL. K In-
|
||||
|
7*1 NUMA P 0 M P I L I U S.
Indien hy rekenfchap verpligt is aan de goden,
Voor 't kwaad dat in zyn' naam door Grooten word geboden,
En voor al 't goede dat geeischt word door zyn' pligt,
En dat in 't hoog bewint door hem niet is verricht,
Wat droeve rekenfchap zou eens een koning geven,
Geenszins door 't godendom, maar door bedrog verheven?
Een koning, zo als ik, verheven op den troon,
Door een bedriegery, niet door 't heftier der go6n?
Een vorst, (laat geen bedrog, hcldin! uw brein doen dolen,)
Die fchandlyk, en ftrafwaard' den fcepter had geftolen?
En dien elk eerbewys van ieder' onderdaan,
Dien hy als fchelm beheerschte, onfeilbaar duur zou ftaan? -
Neen! myn Camilla! neen! geen fchat is op deze aarde, "
Als ik uw deugd bedenk', my buiten u van waarde; De godheid, en myn ziel, 6 gadelooze vrouw! Getuigen dat ik zelfs myn hoofd niet fparen zou, Om flechts edn' enklen dag als uw gemaal te leven. Maar dat geluk, zo groot, zo edel, zo verheven, Dat heil, dat myne ziel een zoete zwymling geeft, Is niets, zo myn gemoed geen zagte kalmte heeft. Gelukkig voOr de deugd! menkan geen blydfchap fmaken, Indien wy in haar' arm niet naar de zielsrust haken, Haar aangenaamfte vrucht! het grootst gefchenk der godn! Als koning, nevens u, gezeten op den troon, Zou-
|
|||||||
|
■, *• v.' • • * " ■
|
|||||||
|
'
|
|||||||
|
AGTSTEB'OEK. ^
Zoude ik, fchoon myn geweld de volken kon doen vreezen,
Op 't hoogst beklagenswaard' door ;myne wroeging wezen;
Ik ben dit liefst door 't lot, daar ik dan fchuldloos ly'.
Ontwyk me, en laat me alleen in deze woesteny;
Ik zal daar overal uw beeldtenis zien zweven,
Dus zal ik daar, heldin!... ik zal da&r kunnen leven!
Ik wyde u zekerlyk een dagelyksch geween, r
Maar ik befchrei als dan 't gemis van u alleen,
En ik b.ehou myn deugd en zielenrust te gader.
Vaarwel, Camilla! keer naar 't hof van uwen vader.
Vergeet, vergeet kan 't zyh, bevryd van droefenis,
Een' artnen herdersknaap, die ongelukkig is;
En laat het eel vermaak dat igroote zielen fmaken,
Als zy hunn' pligt voldoen, u min gevoelig maken
Voor een' elendigen, wiens hart van droefheid breekt,
En om wiens wee uw.-ziel eene eedle deernis kweekt.
Met een neerflagtig oog deed ik dees taal haar hooren, ■
En deed.jayzelv' geweld myn' tranenvloed te fmooren. Camilla hoorde my met de uiterfte aandacht aan, Onmagtig om van my hare oogen. af te flaan; Zy ftond verftomd, in 't hart door droefheid fel benepen. , In 't eind' heeft zy myn' hand met nadruk aangegrepen; Myn hart aanbid u, riep ze; ach! 't uwe is waarlyk fterk: Uw deugd ftelt aan myn liefde, in voile kracht,. een .perk,.... K 2 Aan
|
||||
|
7tf NUMA P O M P I L I U S.
Aan die onbluschbre vlam die ge in myn hart kost kweeken.
6 Leo! zo veel deugd is niet te wederfpreken ?
Ja, van dit oogenblik, voor my zo zagt als ftraf,
Zie ik, door u bedaard, voor eeuwig van u af,
Terwyl ik u herhaal, en heilig durf bezweeren
Dat ik tot aan myn graf den tedren band zal eeren,
Die my aan u verbind; dat Leoos beeldtenis
Zal leven in myn hart zolang het levende is,
En dat, zo my myn wee om uw gemis mogt dooden,
Gelyk ik dagelyks zal fmeeken van de goden,
Myn laatfte boezemzucht, de flaakfter van myn pyn,
(6 Lot! verhaast haar komst!) alleen voor u zal zyn.
Ik zag, toen naauw' de fmart die taal haar had ontwrongen,
Haar ylings op den rug van 't weeldrig ros gefprongen. Zy boezemt, met een ftem door fnik by fnik geftuit, Driewerf „ vaar eeuwig wel, geliefde Leo!" uit, Deinst yzend' van my af, keert ylings tot my weder, En flaat haar fchreijend oog nu ftarend' voor zich neder, Dan vest' zy 't op de rots, en op den waterval, In 't kort het vliegt langs veld, langs heuvelen en dal, De plaatfen daar de liefde ons, fchuldeloos gezeten, Zo menigmaal in vrede al 't aardfche deed vergeten, En 't fcheen dat ieder plaats zo wel 't vaarwel ontfing, Als Leo! dien 't vaarwel zo diep ter harte ging. Ik
|
||||||
|
AGTSTE BOEK.
|
|||||
|
Ik zag me in 't eind' voor 't laatst door weinig tedre lonken,
Geraengd met zigtbren druk, en eedlen ernst befchonken, Daar haar de ondvvingbre fmart een' tranenvloed onttoog, Waarna zy onverhoeds aan myn gezigt ontvloog. 6 Vrind! na dezen dag, dien ik fteeds zal beweenen, Is nooit Camilla weer voor myn gezigt verfchenen. Hier zwygt de held, verheerd door't hartzeer dat hy voed,
En ieder oog ontlast een' heeten tranenvloed; De ziel gaat onder 't juk der droefheid zwaar gebogen, En 't fterk benepen hart beneemt de tong 't vermogen, De tedre prins omarmt den jongen oorlogsman, Daar edn en ander thans volftrekt niet fpreken kan. In 't eind', de Marfer held poogt zynen mond te ontfluiten, En zucht en tranenvloed in borst en oog te ftuiten. 't Gelukt hem, en om zich van boezemfmart te ontflaan, Door 't uiten van zyn wee, vangt hy op nieuw dus aan. Ik zocht de fmart waaraan my 't lot ter prooi deed ftrekken,
Voor 't moederlyk gezigt, zo veel ik kon, te dekken;
De opoffring die om haar door Leo was gefchied,
Zou haar ontwyfelbaar door pynlyk hartverdriet,
Om alles wat ik leed, voor myn gezigt verteeren,
En 't kon haar tederheid te mywaarts niet vermeSren.
Dus deed ik wat ik kon, om myne onlydbre fmart
Te fmooren in den grond van myn benepen hart.
K 3 Ik
|
|||||
|
78 NU M A P CfM PILIUS.
Ik bragt de dagen door met op de rots te weenen,
Daar myn Camilla my geftadig was verfcheenen;
En keerde ik in myn flulp om 't open veld te ontgaan,
Dan nam ik, doch met pyn, een vrolyk vvezen aan;
In 't kort, ik had, hoe flerk door rouwe in 't hart bewogen,
Elk trek van myn gelaat byna in myn vermogen.
Wanneer een' enklen keer een droefheid my beving,
Die 't fcherpziend' moeders oog onmoogelyk ontging,
Steeds was ik vindingryk in reednen uit te denken,
Die in myn moeders hart de rust niet konden krenken;
Dat is, dat ik altyd een' grond van druk verzon,
Dien myne moeder my, door troost, benemen ken.
Twee maanden gingen dus in veinzery verloren;
't Lot deed my in dien tyd niets van Camilla hooren.
Intusfchen was myn (mart, en innerlyk geklag,
Op 't eind' diens tyds zo flerk als op den eerften dag.
Helaas! ik had welhaast, in 't feist dier boezemftryden ,<;
6 Myn geliefde vrind! een grooter wee te lyden:
Myn dierbre moeder flortte op 't pynlyk krankbed neer.j
Ik bood met tederheid haar fmarten tegenweer,-
Door onophoudlyk haar in hare kwaal te laven,
Met planten die ons berg en lage velden gaven.
Doch 't eind' haars tyds was daar; haar kracht verging. Zo ras
Zy merkte dat het eind' haars levens zeker was,
|
||||
|
AG T S T E B O E K: 7$
Riep haar verzwalcte ilem my by haar legerftede,
Ik naderde, en, helaas! toen fprak zy deze rede,
En 't is alsof ik die noch heden vange in 't oor:
6 Leo! geef voor 't laatst my voor een wyl gehoor.
Ik heb tot op dit uur u in den waan doen leven,
Dat ik als moeder u het daglicht had gegeven;
Ik ben uw moeder niet. Ik fmeek in 't geen ik ly'
Vergiffenis van u voor een bedriegery,
Die in myn' levenstyd my hoogst gelukkig maakte,
Naardien myn ziel daardoor een rein genoegen fmaakte.
Door 't wreed Peligniesch volk wierd myn geboorteland,
In een' verwoeden kryg, onmenschlyk aangerand;
Ik, daar my de oorlogsroe'voor't fchriklykst lot deed duchten,
Befloot in alien yl myn lage ftulp te ontvlugten.
Ik kwam in Da via, waar langs Aternus vloed
Zich, met een fnelle vaart, naar lager landen fpoed.
Ik vond dat vlek verbrand door 't krygsvuur der barbaren,
Die op myne aankomst reeds van daar geweken waren.
Op 't fchrikverwekkend' puin, veroorzaakt door den brand,
Daar 't bloed noch gruwzaam rookte op 't omgevroete zand,
Heb ik u, jammerlyk, bedekt met ftof en wonden,
Bettorven van gelaat, in uwe wieg gevonden;
Daar in uw tedre borst een fcherpe moorddolk zat,
Die uw' belagers vuist daarin gelaten had.
Uw
|
|||||
|
*"
|
|||||
|
So NUMA POMPILIUS.
Uw fchoonheid deed me uw lot befchouwen vol van fmarte;
Ik voelde met myn hand u ylings aan uw harte,
Ik drukte u aan de borst, en voelde toen wel ras
Dat noch uw teder hart een weinig kloppend' was.
Toen heb ik van de plaats u daadlyk opgenomen,
En eindlyk deed ik u de krachten weer bekomen.
Myn zorg genas uw wond', met ongemeenen fpoed;
En ik heb als myn' zoon u teder opgevoed.
Ik hoorde my door u geftadig moeder noemen;
En, ondanks myn bedrog, ik durf my noch beroemen
Bat ik geen kracht bezat, en geenszins was bekwaam
Tot weigring van ontfangst van zulk een' zoeten naam.
Dus fprak ik tot myzelv: hy zal my licht begeven,
Op 't hooren dat ik hem niet heb gebragt in 't leven;
Ik ken zyne oudren niet, maar niemant kan dit kind
Meer minnen dan myn hart het innerlyk bemint:
De dwaling duur' dan voort, laat myne liefde blaken,
Die, verre dat hem die kan ongelukkig maken,
Voor my het hoogst geluk in 't kwynend' leven is;
Ziedaar myn gantsch ontwerp in die gefteltenis.
Vergeef me een zwakheid, zoon! die ik niet kon verwinnen:
Ik zag my inderdaad. zo teer door u beminnen,
Dat ge een bekentenis onmooglyk hebt gemaakt,
Waardoor de pligt van zoon door u licht wierd verzaakt.
|
||||
|
AGTSTE BOEK.
Ik nam, na deze taal, haar, met een teSr erbarmen
Daar ft in tranen fmolt, op t vurigfte in myne armen. Toen fprak zy: Waarde zoon! >t is tyd van fcheiden, ftort Geen tranen, daar myn wee flechts door vermeerderd word Bedenk, dit zy uw troost, hoe gy in Jiefde blaakte, En dat die Jiefde alleen my hier gelukkig maakte; Bedenk hoe gunstig 't lot, 6 Leo! heeft gehengd, Dat gy, door zucht tot my, myn dagen hebt verlengd. Helaas! dat ik dit uur niet anders kan dan hoopen Dat uwe levenstyd in vrede zal verloopen! Zolang ik heb geleefd, was myn beklemde geest Voor uwer oudren komst elk oogenblik bevreesd; Ik beefde op 't wreed befef, (en niets trof my verwoeder ) Dat ik me een' zoon zou zien ontnemen door zyn moeder'; Thans is myn hoogfle wensch dat ik, zo na by 't graf, U fchenken kon aan haar die u het leven gaf Aanvaard deez' kostbren fteen: de naam daari'n gedreven Is, daar ik 't fchrift niet ken, voor my bedekt gebleven Dees fteen was aan uw' hals in 't uur voor my zo waard', Omdat ik in dat uur uw leven heb gefpaard. Ik heb altyd gezorgd dien aan uw oog te onttrekken, Mogt tins dit kostbaar pand u zeker doen ontdekken Wie zo gelukkig was dat zy uw moeder wierd! Ach! zo de gunst der goon het &nmaal zo beftiert |
|||||||||
|
8r
|
|||||||||
|
II. DEE L. L
|
Dat
|
||||||||
|
.
|
|||||||||
|
f2 NUMA POMPILIUS,
Dat gy haar vinden raoogt die u heeft voort dben komen,.
Verhaal my hoe myn hart met u was ingenomen,
En zeg haar, tot een blyk hoe hoog myn ziel u acht,
Dat ik haar heb benyd dat ze u heeft voortgebragt;
Zeg haar dat de eedle drift die in my te uwaarts blaakte,,
My de eer die zy genoot misfchien licht waardig maakte^
En dat uw beider hart, 6 Leo! eens verfchoon',
Dat ik, uit tederheid, den naam u gaf van zoon.
Vaarwel, myn waarde kind! gy moet de drift niet doemen,
Die my dit oogenblik u noeh myn zoon doet noemen.
Tree nader, kom! uw hand, ik eiseh dit als een' pligt,
Sluite in bet uur der dood, reeds nadrend', myn gezigt;
En hat me, eer myn gehoor, reeds vlugtend, ga verloreny
Noch eens den liefften naam, den naam van moeder hooren.
o Moeder! fchreeuwde ik toen*, 6 moeder! 'k ben uw kind,
En blyf 't zolang ik my in 't levenslicht bevind.
Helaas! gy tracht vergeefs... Reeds was haar 't licht benomcn „
En de onverbidbre dood had reeds haar prooi bekomen.
Ik zal, 6 Numa! u niet fpreken van myn pyn:
Vv/ hart is hoogst gelyk, geliefde vrind! aan 1: myn';, All' 't geen gy by de dood van Tullus hebt geleden, Is uw geheugen noch, dit tydftip, niet ontgleden. Ik richtte met myn hand, naby den heuveltop,
INiet verre van myn ftulp, een kleine houtmyt op, Waar-
|
||||
|
0
|
||||||||
|
AGTSTE. BOEK. $3
Waarop ik 't achtbaar lyk tot asfche deed verbranden*;
Ik deed die in een bus, gevormd met eigen handen, Bedolf die by myn hut, in een' bebloemden grond, Die dekkend' met een zark, waarop dit graffclirift llond: j, Hier rust Myrtalaas asch. Wie hier ook moog' genaken, „ En tedre moederliefde in 't hart ooit voelde blaken, „ Die denke aan haar, en fchenk' haar asfche eene eedle traan." Hierna ben ik myn ftulp op 't oogenblik ontgaan, Die aan den tedren zorg der bergnimf wierd bevolen. Ik liet myn wollig vee Iangs berg en dalen dolen, Ontweek dit bar gebergte, en heb, door fmart verheerd, My naar de hoofdftad van 't Vestynfche land gekeerd. Naauw' in Cingilia aan 't vorstlyk hof gekomen,
Heb ik de bittre mare uit 's hoovlings mond vernomen, Dat myn Camilla, na een' langen tegenftand, Den Salentynfchen vorst vereerd had met haar hand, En dat ze, om 't land met fpoed van kryg te zien onthevens Zich met een' afgezant reeds zeewaarts had begeven. Getroffen door die mare, alsof ik die niet had Te wachten van een vromv die zo veel deugd bezat, Keerde ik, in myne ziel gemoord door duizend pynen, Met onbefchryfbren fpoed naar 't hart der Apenynen. Daar dwaalde ik hier en ginds, tot by der Marfer magt, In 't oogenblik toen 't volk op 't ernstigst was bedacht, L 2 Tot
|
||||||||
|
**.{;_:,■■'j.'t :.:,.:..*■•■-^-'.'\ UV'-^^XVV^'V^M.T;- <.-*■.*
|
||||||||
|
■ ■
|
||||||||
|
84 NUMA POMPILI US.
Tot weerftand des Romeins, zich, zonder tydverliezen,
Uit hunnen heldenftoet een legerhoofd te kiezen. Het zien dier oorlogsmagt, in blinkend krygsgeweer, Ontvonkte in my terftond de zucht ter heldeneer, Ik wilde in 't oorlogswee geenwonde, offterven vreezen, In 't kort, ik zocht de dood, of zocht een' held te wezen. Ik dong naar 't hoogst bewint der legers van myn land, En 't goed geluk wrong my den heirftaf in de hand. Voorts weet gy hoe ik my aan't hoofd van 't heir betoonde, En hoe m3Tn vaderland myn' trouwen dienst beloonde. Hier zweeg de Marfer held. De prins hield zyn gezigt
Terwyl die krygsman fprak met ernst op hem gericht. Elk drift des Marfchen helds, zyn blydfchap, en zyn pynen, Ging over in de ziel des erfprins der Sabynen: Toen Leo van zyn jeugd, en kindfche dagen fprak, En van dat edel vuur dat de ouderliefde ontftak In zyn deugdlievend hart, was op prins Numaas wezen Een trek van vrolykheid, een' zagten lach te lezen; En 't hooren van 't verhaal van Leoos liefdegloed, Ontwrong des prinfen oog een' zagten tranenvloed. Intusfchen dook de zon met reeds verflaauwde ftralen,
In 't nevlig west', alreede in Thetis waterzalen; En 't edel vrindenpaar, gelyk in deugd en lot, Befloot de gaatfche nacht te blyven in de grot. |
||||
|
V
AGTSTE BOEK.
Men daalde in 't naaste dal, en zocht aan alle kanten
Een weinig vrucht byeen, en de aangenaamfte planten, Waarna men wederkeert, en in de duistre nacht In de armen van den flaap den morgenftond verwacht. De reis, roept Numa uit, 6 waardigfte aller vrindcn! Is afgelegd, dewyl we elkander wedervinden. Zodra de zon verryst, zy ftraks door ons beraen Wat weg van deze plaats wy hebben in te flaan. 'k Zag gaarne in onzen togt de beste Griekfche fteden, Befchouwend' met vefmaak der meeste volken zeden> Opdat ik, my ten nut, na 't einde van dien togt, My in verftand en deugd gevorderd vinden mogt. Vrind! fprak de Marfer held, indien de ftervelingen
Alom een mime maat van reine deugd ontfingen, Indien de fchoone deugd hen alien dierbaar waar', De kennis van den mensch waar' nut, ontwyfelbaar: Het reizen langs onze aard' wierd door my aangeprezen, Zo 't reizen ons kon doen volmaakter fchepfels wezen. Maar wat toch zal men zien alom op Griekfchen grond? In 't kort, wat zal men zien in 't gantfche waereldrond? Slechts ryken opgevuld met volk geprangd in banden, Hoogst ergerlyk beheerscht door booze dwingelanden; Gemeenebesten, daar het volk op 't wreedst verdeeld, Een prooi der Grooten is, wier ftaatslist met hen fpeelt, L3
|
||||
|
$6" N U M A P O M P I L I U S.
En daar de burgers dvvaas, om een bewys te geven
Dat zy op hunnen grond als vrye menfchen leven,
Gedurig onderling zich ftorten in gevaar,
E,n met geweer of fchimp Heeds woeden op elkaer.
Gy vind in ieder land een' reeks van Groote mannen,
Verdrukt, vervolgd, verjaagd, of fchandelyk verbannen,
Beklagende inderdaad veel min hun vaderland,
Dan, 'c geen hun waarder is, dat is hunn' hoogen ftand.
Gy zult geleerden zien die op hun wysheid roeraen,
Daar ze om een enkel vvoord elkander dwaas verdocmen;
En die het leven, dat zo ras ons is ontgleen,
Zich bitter raaken, door een' reeks fpitsvondigheen,
(Waarvan geen zekerheid henzelv' ooit is gebleken,)
Te ftaven, of met drift en haat te wederfpreken.
In 't kort, vvaarheen ge u wend, gy vind alom langs de aard'
Slechts volken die door 't juk der Grooten zyn bezwaard,
Verwareloosde deugd, en eerzucht, aangefpannen
Met ydel zelfbelang, ten troon in 't hart van mannen
Die door een blind gemeen, verlokt door grootfchen fchyn.
In waarheid meer geiicht dan deugdenvrinden zyn.
Dus, Numa!' oordeel nu, met opgeklaarde zinnen,
Wat zouden wy in 't eind' door al ons reizen winnen?
Licht keerden we in ons land met meerder ondeugd dan
Een bnzer, dank den go6n! zich nu verwyten kan.
De
|
||||||
|
A G T S T E B 0 E K.
|
|||||
|
De Vormer van 't beelal, dat hoogst goeddadig Wezen,
Heefc nimmer in een wet den fterfling aangeprezen,.
Dat hy om wys te zyn, of groot in tegenfpoed,
De volken moet bczien, langs 't aardryk dolen moet,
En dat de- fchoonfte helft zyns tyds moet gaan verloren-*
In zorglyk deugden by den nabuur op te fporen,
Als fchatten voor een' hoogst onzekrcn ouderdom.
6 Neen! geliefde vrind! natuur heeft elk, alom,
Van 't eerfte tydftip zelfs dat hy verfchynt in 't leven,
Een' leidsman, rechter en een edel boek gegeven,
Ik meen 't geweten: dat men flechts daarna zich voeg' >
Men leev' daarmede in rust, en wy zyn wys genoeg.
Wei nu, fprak Numa toen, daar 't reizen niets kan baten,
Laat ons dan 't vaderland, myn Leo! niet verlaten. Men keer' naar uw gebergte, uw ftulp, en fchapenftoet. Myn vlyt bebouwe uw land, dat ons in vrede voed% En waak' voor 't wollig vee; wy zullen ons vere'enen In op Myrtalaas zark, uw fmart ten troost, te weenen ; Daar ik u daaglyks van Camilla fpreken zal,. By dien my reeds genoeg bekenden waterval. En heeft de moederliefde, in aangenamer tyden,. Uw' leeftyd in vermaak en vrede been doen glyden;, Troostryke vrindfchap kan verlichtller uwer pyn-, Ja, licht, geneester van uw wreede hartwond' zyn. |
|||||
|
NUMA POMPILIUS.
|
|||||||
|
83
|
|||||||
|
Hy zwygt, befchouwt zyn' vrind met innerlyk erbarmen,
En voelt op 't oogenblik door Leo zich omarmen. Men fpoed terftond op weg, en ftreeft langs menig fpoor Het gantfche Equefche land in z}7ne lengte door; En daar zy zich ten zoom des fnellen Tolons houden, Doortrekken zy welhaast der Albencetifers wouden, Bereikende in het eind' den Apennynfchen grond. Het heldenpaar, dat flechts van hunne jagt beftond,
Was Heeds niet by elkaer in 't jagen langs de velden, Daar geene rotfen hen door fteilheid palen ftelden. Zy flreefden onvertfaagd langs 't ongebaandfte fpoor; Zy drongen tot in 't hart der woeste plaatfen door; En komen in het einde in een der fchoonfte dalen. Hier flelde een hoog gebergt' hunn' Itouten klimlust palen, En van dier bergen top kwam beek by beek gevloeid, Wier fris kristal den grond des fchoonen dais befproeit. By heesters, linde en eik, ten voet des ftrooms ontfproten, Vertoont de Olyfboom zich, en de Olmenftam, omfchoten Met buigfaam wyngaardhout, verfierd met druivenvracht, Gevarelyk en nut voor 't menfchelyk geflacht; Alom kan 't oog zich hier aan 't fchoon gezigt verzaden Van boomen, kloek van tak, met vruchten ryk beladen; De bloem, die fpruit des gronds, aan Flora toegevvyd, Vormt hier, waar 't oog zich wend, een golvend veldtapyt; Hier
|
|||||||
|
A G T S T E B O E K. S9
Hier kuscht de lieve mond der onwaardeerbre vrede
Den milden overvloed, | byna by ieder trede; De lucht is zuiver, en 't verruklyk ftroomkristal Vormt, naar wat kant men treed, in dit bekoorlyk dat Een aangenaam geruiscb, tervvyl de heldre keeleii' • Der vooglen, die elkaer in 't fchomlend' boomloof ftreelen, Zo 't fchynt, zich, alsomflryd, beyvren om den dank Voor 't ongeftoord geluk hier te uiten door hun klank. Het vrindenpaar, verrukt door't ftreelend' dier landsdouwen,
Doorloopt dit fchoone land, vermaakt zich in't befchouvven Der gunsten van natuur, en fmaakt hier 't edelst. zoet • Dat ooit der goden gunst de menfchen fmaken doet. Zy tredenlangs de boord by 't breedile van de ftroomen; Geen hunner had tot noch een menfchenflap vernomen. In 't eind', verwonderd en in ffa'lheid voort geleid, Genaakt men daar de vloed zich van elkander fcheid. , : Na flechts een weinig rust, beloven de eedle vrinden Elkander op de plaats dier fcheiding we^r te vinden; Toen trad elk langs een' arm der uitgebreide beek. De dappre Leo zag in de omgelegen ftreek,
Waarheen hy de oogenwend, flechts plan ten, vruchten, booraen, En bloemen, langs de boord van kleine waterftroomen. Zyn vrind had meer geluk in 't volgen van den vloed ; Hy zag een lauwerbosch, en aan den kant een' ftoet ,. JI. deel. M Vaa |
|||||
|
""*" ■ "---* - ~,-
|
|||||
|
9o N V M A POMPILIUS:
Van lamren, zonder wacht van hond of herder, treden.
Hy dringt in 't fomber bosch, en treed met trage fchreden;
Daar hy by ieder tred het alles gade flaat.
Hy ziet een jonge maagd, in hagelwit gewaad,
In een bebloemd prie*el op 't veldtapyt gezeten.
Het fcheen dat ze, in gepeins, haar kudde had vergeten.
De prins befpiedde haar: 't fcheen dat ze aandachtig las
En bladerde in een boek, dat op haar knien was.
Haar gouden hairlok daalt langs fchouderen en oogen; Doch door het zagt geftreel van Zephyrs aem bewogen, Was nu en dan 't gelaat aan de oogen van den held, Die zich verfcholen hield, volkomen blootgefteld; Geen fchooner zag hy ooit gedurende al zyn leven! Doch deze fchoonheid, door natuur aan haar gegeven, Ontleende aJIeen haar' glans en grootst vermogen van Eene eedle oprechtheid, die geen fterfling fchildren kan. Vrymoedig, zagt, gerust, en aangenaam van wezen, Was op 't gelaat de rust van 't waar geluk te lezen, De vrede van den geest, die dochter van de deugd, Die onwaardeerbre bron van ware zielgeneucht'. Zy had iets dat haar deed als goddelyk verfchynen, En alle opwellingen van wellust deed verdwynen, Vervullende onze ziel met eenen reiner gloed, Dan die der liefde ooit is, en eindloos meerder zoet. |
|||||
|
v/.^-_ - . ■ - - -------------------------------**"*'■
|
|||||
|
AGTSTEBOEK. J>t
Begeerte wierd geenszins geboren uit hare oogen,
Zy boezemde achting in door hemelsch kunstvermogen, En fpeorde in 't edel hart die zagte teerheid aan, Waarvoor begeerte zelf, hoe fterk, moet achter ftaan. De prins houd ylings ftand; hy voelt zich niet befpringen
Door geestverwarringen, of door verwonderingen; Zyn hart klopt in zyn borst niet fterker dan voorheen, Hy fmaakt een zoet vermaalc, niet ftrydig met de reen: De liefde , eene aardfche drift, is verr' van zyne zinnen; Hy plaatst de veldnimf in den rang niet der godinnen; 't Gevoel blyft onverhit, daar reden bleef gebien, Die by vergrooting hem zyn voorwerp niet deed zien. Hy ziet, door 't voorwerp thans in 't ware licht te aanfchouwen. In de onbekende maagd de minzaamfte aller vrouwen; En 't hart voorfpelt den prins ten zelfden tyd gewis, Dat zy zo rein van ziel als fchoon van Jigchaam is. Hydringtop 'tzagtst door't groen, om, zo't kon zyn,te ontdekken
Wat boek haar aandacht dus beftendig op kon wekken; 't Gelukt hem eindlyk, maar de teekens die hy ziet, Hoe fterk. zyn geest daarop mogt peinzen, kent hy niet. Hy deinst omzigtig af, bedekt door 't loof der boomen. In 't eind' ziet hy by haar een' achtbren gryzaart komen, Zo hoogst eerwaardig als zyn oog ooit had befchouwd; Dees rustte op eenen ftaf van grof en kwastig hout, M 2 Zyn
|
||||
|
9i NUMA POMPILI U.S.
Zyn hair was zilvergrys, zyn kwynend oog was teder,
De breede en lange baart hing tot den gordel neder, Op 't rimpelig gelaat was zekre zwier gedrukt Van grootbeid, noch door ftnart noch tyd daariian ontrukt. Myn dochter! deze taal deed de eedle gryzaart hooren, De zon daalt naar de kim, en 't uur is dus geboren Waarin de Godvrucht eischt de kwyting van den pligt Verfchuldigd aan het vuur, de telg van 't zonnelicht. Straks ryst, op deze taal, de minzaamfte aller vrouwen, En doet den prins een' leest vol majesteit befchouwen; Zy grypt haar' vaders hand, met eenen zoeten lach, Daar 't blaainv en kwynende oog bevallig op hem zag. Hy leunt op haar. De prins ziet hen met trage fchreden, Naar 't nedrig veldverblyf, iets dieper boschwaarts, treden. De jongling, verr' van hen op 't voetfpoor na te gaan, Vernoegt zich met op hen aandachtig 't oog te flaan. Zy reinigen in 't vocht, weldoender hunner landen, Gezeten aan de boord des ftrooms, de zuivre handen, Waarna ze op 't oogenblik weer in de veldhut tredn, Waaruit de gryzaart ftraks in nieuw gewaad verfcheen. Thans had hy zich ontdaan van zyne lange kleden, En had een kort gewaad aan zyne kloeke leden; c Een vreemde gordel, van veel riemen faam' gefteld,
Houd om zyn lenden 't kleed een weinig faam' gekneldj 't Ge-
|
||||
|
AGTSTEBOEK. 93
't Gelaat was half bedekt, en in zyn zuivre handen
Zag Numa, in een vaas van koper, vuurftof branden. De gryz'iart plaatst de vaas eerbiedig op een' fteen, Die door de hand der kunst het ruw' benomen fcheeu. Men zag de jonge maagd met vrueht en reukwerk koraen, En met een draagbaar bosch gevormd van 't dunst der boomen , Door tyd van vocht ontdaan; waarna 't Godvruchtig paar, Eerbiedig neergeknield op 't veldgroen naast elkaer, Zyne offers aan het vuur, ter prooije doet verftrekken, Daar 't met een tuig van goud de vlam trachtte op te wekken, By 't uiten eens gebeds, in onbekende taal. Zodra nu 't zonlicht daalde in Thetis waterzaal,
Rees de eedle gryzaart op, en bragt, met een betooning Van eerbied, als voorbeen, de vaas in zyne woning; Terwyl de herderin, haar vee, langs 't veld verfpreid, Verzamelt, en vernoegd op 't fpoedigst ftulpwaarts leid, Daar 't in een grazig vak, met ftevig riet omfchoten, Tot aan de komst der zon door haar wierd opgefloten; Waarna zy in de hut tot haren vader ging. Prins Numa, vol van vreugd, en hartverwondering, Om 't geen hy in dit woud zo even had vernomen, Spoed, langs denzelfden weg waar langs hy was gekomen, Zich ylings naar de plaats daar hy, noch v66r de nacht, Der Marfen held, zyn' vrind, met zekerheid verwacht. M 3 NU-
|
||||
|
NUMA POMPILIUS.
|
||||||
|
NEGENDE BOEK.
De prins, den Marfen held, zyn' halsvrind, bygekomen,
Verhaalt hem 't fchoon tooneel in 't lauwerbosch vernomen. Hy voert hem ftraks naar 't woud, en door des prinfen hulp Genaakt hy tot de deur der nieuw ontdekte ftulp. , Zy zien op hunne komst de jonge maagd verbleken. Laat af, dit 's Leoos taal, van vrees in 't hart te kweeken: De vrede en menschlykheid zyn hoog door ons geacht. Toon ons herbergfaamheid alleen voor deze nacht; Op morgen als uw oog het zonlicht zal ontdekken, Zult ge ons uit uwe ftulp, 6 veldnimf! zien vertrekken, Bedankende in ons hart, door uw onthaal gevleid, Het weldoend' godendom voor uw weldadigheid. De jonge herderin trad toen vrymoedig nader,
En leidde op 't oogenblik de helden tot haar1 vader, Die midden in de hut op lichte biezen zat, En in de zwakke hand de klos en fpinrok had, Die zyne dierbre telg, in naar xle poort te treden, Op 't hoorcn van gerucht, zich ylings voelde ontgleden. Niets dan een ruwe disch, een keukentuig van hout, Een grove Her en ftocl word hier door't oog befchouwt; De
|
||||||
|
■
|
||||||
|
NEGENDE BOEK.
De houten drinkfchaal is, met bies of koord omvangen,
Of aan het ftevig oor, op 't vlak des munrs gehangen. De gryzaart is, zodra de helden binnen treen,
By hunnen eerflen groet vol vrindfchap, op de been; Zy zien hem, met een' tred van vlugheid, tot zich treden; Hy noodigt hen ter rust van hun vermoeide leden, En fpreokt zyn dochter toe: ga heen, myne Anai's! Bereid voor 't gastenpaar all' wat hier keurigst is. ■ Vooraf breng' water hier, gefchept uit onze ftroomen, Doch dat door kracht van 't vuur de kilheid zy benomen, Ter wasfching van den voet, en keer zo ras gy kunt; Men deel' den vreemdling mee' 't geen ons natuur vergunt. De herderin door deugd tot kindrenpligt gedreven, Voibrengt, met alien fpoed, den last aan haar gegeven. Ze ontfteekt terflond het vuur, vult ftraks een koopren vat Met uit de naaste beek gefchept verfrisfchend nat, En ylt ten wyngaardftara, met trotfen ryk behangen, Terwyl de koopren vaas door vlammen word omvangen. Welhaast komt zy te rug, en draagt in hare hand
De druif, olyf, gebloemte, en andre vrucht van 't land, Alsmede een honigraet, de nyvre bei onttogen. De landdisch word verfierd met nedrig kunstvermogen; De vrucht word opgezet, daar zy de tafel tooit Met bloemen, door haar hand bevallig uitgeftrooid. |
||||
|
96 NUMA POMPILIUS.
Zy plaatste by de vrucht twee glad bewerkte fchalen,
Gefneden uit den beuk der naast gelegen dalen,
En vult een aarde vat met aangenamen wyn,
Die helder was en fris, doch niet fcheen oud te zyn.
Toen trad zy met een vat, uit hout gefneden, nader,
En bied daarin het vocht, door 't vuur verwarmd, haar' vader,
Die, knielende op den grond, naby het watervat,
Daar hy in de eene hand een reine droogdoek had,
Terftond de voeten wascht der onbekende helden^
Hoe ook zy beiden zich met kracht daar tegen ftelden;
En na dit liefdewerk aan hen voltrokken is,
Zet hy zich nevens hen met blydfchap aan den disch.
De helden voelen zich zo fterk den geest verrukken,
Dat zy fchier magtloos zyn erkentnis uit te drukken. De tedre Numa houd gefladig zyn gezigt Op jeugdige Anai's, en haar bedryf gericht, Bewondrende in zyn hart zo veel bevalligheden, Dien onbedwongen zwier, die heufche en zagte zeden; Maar 't geen op 't hoogst de ziel des jongen krygsmans vleit. Is de all' te bovengaande oprechte tederheid Die de eedle herderin haar' gryzen vader toonde, En eene oprechtheid die haar zuiver hart bewoonde, Op 't hoogst aanbiddenswaard', en die, op ieder' tred Der jonge fchoone, op 't klaarst in daglicht wierd gezet,
Ont-
|
||||
|
NEGENDE BOEK. 97
Ontdaan van kunstnary, zich foltrende om 't bekomen
Van lof, daar door die kunst vertrouwen word benomen. 6 Hoe gelukkig is, dus dacht de prins, de man Die zich van deze fchoone een' broeder noemen kan ! En de eerbied voor haar deugd, die alles ging te boven, Deed hem geen' andren wensch zich tbans veroreloven. De jonge en eedle Mars hield meerder zyn gezigt
Op 's gryzaarts eedlen zwier dan op zyn kroost gericht. Hy voelt zich heimelyk tot dezen man gedreven, Door drift, waarvan hyzelf geen reden weet te geven. Dat achtbaar gryze hair, dat hoogst eerwaard' gelaat, Waarin de deugd, en 't wee des ramps te lezen flaat, Die eedle grootheid, vry van 't ftreng dat wy mispryzen, Doen in de ziel des helds de liefde en eerbied ryzen. De gryzaart van zyn' kant, hield zyn verzwakt gezigt Geftadig op 't gelaat des jongen helds gericht. Zyn aandacht flaart daarop; hy fchynt in zyne trekken Zyn dochters gantsch gelaat, elk oogenblik, te ontdekken. By die gelykenis ontgaat hem zucht by zucht, En aan de zwakke hand ontvalt in 't eind' de vrucht, Die hem ter fpys Verftrekt, daar't vocht Vloeit uit zyne oogen, Dat hy op 't oogenblik, met fpoed, zoekt af te drogen, Opdat het hem niet flrekk' ter wreede hindernis, In 't zien van 't geen zyn hart zo uiterst dierbaar is. II. DEEL. N De
|
||||
|
98 I N U M A POMPILIUS.
De deugdfame Anais, die nooit zichzelf verzaakte,
Maar ieder oogenblik haar' vader trouw bewaakte, Bemerkte ras den rouw die zyne ziel beftreed, Schreef die 't herdenken toe aan 't lang geleden leed, En tracht door klank der lier die droefenis te bannen; Straks heeft haar fchoone hand het fnarentuig gefpannen, Daar zich haar zoete item verruklyk hooren doet? De prins, de Marfer held, haar vader, in 't gemoed Door droefenis verheerd, 't hoort, by de fnarendrukking, Haar alles, als om ftryd, met zigtbre hartverrukking. Bekoorlyke Anais zong toen, in voile kracht,
Hoe Oromazes woord 't heelal had voortgebragt; De zon, ten nut der aarde, aan 't hoog gewelf ontloken, Noch daaglyks, door de kracht zyns adems, aangeftoken; Hoe 't zonvuur, granen, boom, en planten baart en voed, En heilzaam heelkruid, ons ten dienfte, ontluiken doet. Zy zong hoe rein natuur onze eerile vadren vormde, . Hoogst deugdfaam, daar geen kwaal het ligchaam ooitbeftormde, De dood hen onbekend, en hoe onmenschlyk wrecd Hen Arimanes list dien heilftaat derven deed, Die Arimanes die 't geen gruwlyk is op de aarde, De hoogfte magt ten trots, uit loutre boosheid baarde. Die vyand van den mensch, in ouderdom gelyk Aan Oromazes, vorst van 't heerlyk hemelryk, Ver.
|
|||||
|
"*f, .?i.- ***, ^
|
|||||
|
N E G E N D E B O E K. 99
Vergiftigde de bron van aardfche zaligheden,
Vermengende in de reine een hoogst onzuivre reden, En onder all' het goed dat ons de Godhcid fchonk, Al 't kwaad waardoor de mensch in ramp ter nederzonk. In 't eind' wierd door de maagd den hemelheld gezongen, Die Arimanes had, op 's Hemels last, befprongen, Die roemryk hem beftreed, en gantsch ten onder bragt, Ten fteun van 't, door zyn fchuld, elendig aardsch geflacht, Opdat het tot den dienst der Godbeid weer zou keeren, En 't zaad der deugd op nieuw zou koestren, en waarderen, In 't binnenst van de ziel; dat zaad der deugden dat Door de ondeugd alle kracht van groei verloren had. De gryzaart, door dien ftryd in blydfchap opgetogen,
Slaat ylings op zyn telg zyn lieflyk flonkrende oogen; Maar minzame Anai's verzwygt, als waar' 't een pligt, ' Den naam des helds die flreed, en 't menschdom had verlicht. De helden, na den zang verrukter dan te.voren, Zien op elkaer, verbaasd door 't wondre dat zyhooren, Befpeurende in den zang der gadelooze maagd, lets dat een zweem van 't merk van hunnen Godsdienst draagt. Maar 't hart is bovenal van zoet vermaak doordrongen, Op 't zien der zedigheid waarmede 'er was gezongen, Om de edele eenvoudigheid, om 's menfchen waar belang, En om 't verheven nut, gemengeld in den zang. N 2 Eea
|
||||
|
ioo N U M A P 0 M P I L I U S.
Een eedle fchroom, en ftem waarvoor elk ftem moet wyken>
Die eerbied dien de raaagd in haar gezang deed blyken, Verdubblen in hun oog de zielbekoorlykheid Der fchets voor hunnen geest bevallig uitgebreid. Prins Numa vvaant te zyn in de opperhemelkoren; Hy waant Minervazelve in voile kracht te hooren, Daar zy, van haren troon, met godlyk licht omftraald, -Geheimen 't menschdom nieuw,tot 's menschdoms heil, verhaalt. De helden midlerwyl, na 't ftichtelyk verlusten
In geestbefpiegeiing, begeven zich tot rusten; En naauwlyks had de zon haar' eerften glans verfpreid, Of 't loflyk vrindenpaar was tot den togt bereid. Een heimlyk belang, en vrindfchap, maken beiden 't Hoogst pynlyk aan de ziel om van dees plaats te fcheiden; Zy wenfchen hier in vree' hun levenseind' te" zien, Daar 't landpaar met hen vvenscht dat dit edns moog' gefchi6cu Menschlievende Anai's, ten wynftak toegeloopen, Tracht Numa met gefchenk van druiven op te hoopen; Terwyl de gryzaart ftraks den jongen Marfer held, Een kruik met nieuwen wyn, met drang, in handen ftelt. Men toont het reiaend' paar toen de aangenaamfte wegen, Vermaant hen, na den wensch van 's hemels milden zegen, Te keeren in de ftulp, die hen zoude openftaan> En 't edel heldenpaar neemt dit met hlydfchap aan. |
||||
|
N E G E N D E B 0 E K. ro:
In 't eind', men fpoed op weg langs de aangewezen paden,
Met een gevoelig hart, van zuchten overladen. Men treed in diepe ftilte, en boud geftaeg 't gezigt,
Zolang 't gefchieden kon , op 't landverblyf gericht, Waarvan 't erkentlyk hart niet daa met pyn kon fcheiden; All' wat men heeft gezien, vervult de ziel van beiden, All' wat 'er is gehoord, klinkt noch in beider oor. Men ftelc zich zwygend' fleeds den vreemden Godsdienst voor, Waarvan de herderin, van hemelsch vuur doordrongen, Zo veel verborgenheen bevallig had gezongen; 't Gebed voor 't vuur gedaan in een gewyde taal, En wat de geest bepeinz' 't verbaaet hen al te maal: De jonge Marfer held is vol verwonderingen, Befpeurend' dat zyn hart zo hevig zich voelt dringen Tot een' hem onbekend, en die, naar alien fchyn, Op Italjaanfchen grond niet kan geboren zyn. Prins Wuma, -In zyn ziel van Anais doordrongen, Voelt door haar beeldtnis zich elk oogenblik befprongen, Wyd haar een vrindfcbap toe, wier vuur te boven gaat Al 't vuur dat uit de liefde in 't weeldrig hart ontflaat. Door onweSrftaanbre drift in 't zuchtend' hart ontftoken,
Word eindlyk door den prins het zwygen afgebroken; Hy Melt zyn' halsvrind voor om ftraks te rug te gaan, iEn eeuwig Anais getrouw ten dienst te itaan. N .3 JB!e
|
||||
|
NUMA POMPILIUS.
|
|||||||
|
102
|
|||||||
|
De Marfer voelt zyn hart op 't vurigst aangedreven,
Om 't voorftel van zyn' vrind terftond gehoor te geven; Maar ylings ryst in hem een fterker zielwensch op: Zyn hart haakt naar zyn hut, den ouden heuveltop, Den hoogen waterval, en wenscht dat hy vodr 't fterven, Van'tlot, nocheenmaalflechts, 't genoegen moog' verwerven Zyn hart op moeders graf te ontlasten door geween; De prins eerbiedigt ftraks zyn' halsvrinds tederheen. De ontroering thans ontftaan in beider helden zinnen, Brengt all' wat treurend' ftreelt hunn' beider geest te binnen: De Marfer fpreekt alleen, tot lichtnis van zyn pyn, Van zyn Camillaas fchoon, en de edele Sabyn Deelt in zyn boezemfmart, en vergelykt de zeden Van minzame Ana'is, thans door hem aangebeden, Met die van een vorstin van een' barbaarfchen aart, Wier nagedachtenis hem telkens yzing baart. Een tedre treurigheid vermeestert beider harten; Men weent, en troost elkaer in 't hevigst van de fmarten. 6 Vrindfchap! fchaers gekend, wat baart ge een edel zoet Wanneer een vrind zyn' vrind zyn rampen hooren doet! Uit u, uit u alleen, geteeld in 's hemels koren, Word, zelfs in 't hevigst wee, een zagt vermaak geboren! De zon baarde op hunn' togt ten derdemaal den dag,
Toen Leo in 't verfchiet zyne oude woning zag. |
|||||||
|
N E G E N D E B O E K. 10,
Terflond, op dat gezigt, begeeft de kracht zyn Ieden;
Prins Numa onderfteunt den held in 't voorwaarts treden.
Elk voorwerp ftort den Mars in dat verruklyk oord,
Een denkbeeld in den geest dat zyne ziel bekoort.
Hier voelt hy in zyn hart het zoet herdenken leven
Der lesfen, hem weleer met teerheid voorgefchreven
Door moederlyken zorg, daar heeft weleer zyn band,
Myrtalaas dienst ten loon, de fchoone bloem geplant;
't Brengt all' hem voor den geest, byna by al zyn fchreden,
Een tydftip van geluk en zoete tederheden.
Het oog, waaruit dit uur de heete tranen vlien,
Word niet verzaed door 't geen 't zo dikwyls heeft gezien.
De lucht valt thans hem zwaar, hy voelt zyn' geest verwinnen
Door all' wat om hem heen zich opdoet aan zyn zinnen,
Daar 't fel benepen hart, in 't midden van 't verdriet,
Een beimelyk vermaak, elk oogenblik, geniet.
Genaderd tot de deur van zyn geb'efde woning,
Knielt hy ter aarde, en voert met zigtbre vreugdbetooning,
Met de oogen naar om hoog, en opgeheven hand,
Dees taal de godheen toe van 't omgelegen land:
Ik groet u, eedle rei van nimfen en najaden!
Die myne kindsheid hebt met welda&i overladen.
Myn hart herdenkt met vreugd aan 't moederlyk onthaal.
Met vreugd herzie ik u; ik groet u andermaal.
Vcr-
|
|||||
|
**,.-!v.s-^"*: & A; it-:*.£■. ■— - ' * , ,
|
|||||
|
io* N U M A P 0 M P I L I U S.
|
||||||
|
Verwaardigt u de zucht der tederheid te hooren:
Myn hart heeft, u ten dank, u aandeel toegezworen Aan 't voedfaam dierenzog, dat ik, in 't lieflyk dal, Myn moeder, op haar graf, godsdienstig offren zal. Hy zvvygt, en ryst terftond. Door wat verwonderingen
Voelt hy, by 't binnen treen, zich onverhoeds befpringen! Waar hy zyne oogen wend, wat huisraad by beziet, 't Is alles in dien ftaat waarin hy 't all' verliet. De hoogst verrukte held befchouwc de wapentuigen, Waarmee' hy 't wild gediert' voor zyne kracht deed buigen, Zyn landgereedfchap, en zyne eerfte herdersfluit, Dat fpeeltuig dat weleer door aangenaam geluid, Naby den waterval, zyn minnend harte ftreelde, Als hy een eeredeun voor zyn Camilla fpeelde; Naauw' word zyn gretig oog naar deze fluit geleid, Of 't fpeeltuig word door hem gekuscht met tederheid. Maar eindlyk gaat de held de Inge ftulp begeven, Om naar Myrtalaas graf ten heuvel op te ftreven. Hy nadert, en hy vind den fteen des grafs getooid Met bloemen, die, zo 'tfchynt, daar versch op zyn geftrooid, Gemengd met anderen die reeds de frisheid misfen. Dit doet den jongen held met zielverrukking gisfen, Dat een weldoende hand, gefpoord door godsdienstpligt, Elk' dag op deze plaats dit liefdewerk verricht. Hy
|
||||||
|
■•■" -• •'
|
||||||
|
-
|
|||||
|
N E G E N D E B O E K. rbj
Hy valt op zyne knien, terwyl zyn tranen vloeijen
Op 't fteenmosc, dat de tyd ten rand des zerks deed groeijen;
Hy zegent in zyn hart dat waarlyk vroom gemoed,
Dat daaglyks op dit graf dit bloemenoffer doet.
Prins Numa, naast zyn' vrind in diep gepeins verzonken,
Voelt, als zyn' vrind, zyn ziel door godlyk vuur ontvonken;
En deelt, daar 't edel hart des Marfers troost bedoelt,
In alles wat die held in 't zuchtend' harte voelt.
Dees grypt des prinfen hand, fchynt in zyn' rouw te fmooren,
En doet Camillaas naam, met diepe zuchten , hooren; Hy voert hem naar de rots, en fnellen watervloed, Hoogst dierbaar aan zyn hart, op't denkbeeld van zyn'gloed. Wat word door 't heldenpaar, ten top der rots gekomen, Naby den waterfprong, niet verr' van hen vernomen? Het is Camillazelf, die thans dit dal bewoont, En zich dit oogenblik aan Leoos oog vertoont. Hy uit een' fterken kreet, en vliegt naar zyn beminde; Dees, verr' van dat zy zich 66n pooging onderwinde Om op hem toe te treen, wend ylings 't minzaam hoofd Van 't voorwerp harer liefde, en legt van kracht beroofd; En Leo, eer hy noch ten byftand toe kan treden, Stort fprakeloos ter aard', met uitgeftrekte leden. De prins ylt hen ter hulp, gefterkt door vrindenpligt,
En door zyn trouwe hulp herzien hunne oogen 't h'cht. II. DEEL. O , Zy
|
|||||
|
io6 NUMA P O M P U I U S,
Zy zoeken wederzyds 't geen zy fints lang beminden,
Daar zy zich wederzyds, 6 blydfchap! wedervinden. Camilla! zegt de Mars, zyt gy 't? wy weer weer vereend! Camilla! zyt gy 't well hoe heb ik u beweend! Hoe lang deed uw gemis myn heete tranen ftroomen! Onfterfelyke goon! indien ge my doet droomen, Geeft dat de ontwaking, wreed voor myn gewensclit geluk, Ik fmeek u dit als gunst, my 't levenslicht ontrukk'. Camilla, hoogst begaan met Leoos felle fmarte,
Drukt hem aan hare borst, verfterkt zyn treurend harte, En zegt: ja! 'k ben het zelf: ik ben 't die u bemint, En onaffcheidelyk aan Leo zich verbind. 'k Zal eeuwig by u zyn, by u, wiens trouw my 't leven, Reeds vliedende in den vloed, grootmoedig hebt hergeven, By u, die my verwon door deugd met moed gepaard, By u, voor wien alleen ik 't leven heb bewaard. Ze omhelst den held op nieuw, herhaalt hem deze woorden,
Die meer dan ooit de ziel vertroostten en bekoorden: ,, Ik ben het. Ween niet meer." Hier word haar tong geboeid; Zy grimlacht, daar haarzelve een eedle traan ontvloeit, Waarna, een tranenvloed komt fchieten uit hare oogen; Maar 't fchoon gelaat, met druk en tranen overtogen, Vertoont een' eedlen zweem van blydfchap en geluk, Die eindloos fterker is dan haar betoonde druk. Zo
|
||||
|
NEGENDEBOEK. 167
Zo zien we een gouden wolk een lieflyk vocht ontvloeijen,
Waardoor wy 't bloemenveld weldadig zien befproeijen, Terwyl de zon, een wyl aan 's hemels blaauwen trans, Door 't fchittrend vochtgordyn beroofd van haren glans, Daar door breekt, en metee'n door hare heldre ftralen, De paerlen gloeijen doet die 't oog naar de aard' ziet dalen. Na, in elkanders arm, op 't veld, een' weinig tyd
Te hebben aan de liefde en vrindfchap toegewyd, Leid Leo zyn beminde in de aangename ftreken, Daar hy, in vroeger tyd, Myrtalaas oog ontweken, Zich aan zyn lief Camille in eeuwigheid verbond, En in haar onderhoud zyn hoogst genoegen vond. 't Is hier ? 't is hier , heldin! dat ik van u wil hooren Wat heil en ramp u 't lot tot heden heeft befchoren, Dus fpreekt de blyde Mars. Bedek niets voor myn' vrind, Hy weet ons gansch geheim, hy weet wie Leo mint: Myn blydfchap, myn geluk, myn droefheid, myne zorgen, In 't kort, myn hart is hem zo min als my verborgen; .1 En 't uwe, 6 myn beminde! is ftraks door hem verheerd, Zodra uw deugdfaam hart zyn deugden kenncn leert. Camilla, verr' dat haar die rede zou mishagen,
Hield ftraks haar kwynend oog op Leoos vrind geflagen: Zy zit by 't heldenpaar door de eelfte vreugd vervuld, Voldoende in dit verhaal hun beider ongeduld: O2 De
|
||||
|
iog N U M A P O M P I L I U S.
De goden hebben my bewys van gunst gegeven;
Zy hebben onverhoeds my aan een' ecbt ontheven,
Die, fchoon my 't lot daardoor een dubble rykskroon bood,
Voor my veel wreeder was dan 't aanzien van de dood.
Getrouw aan kinderpligt, met vaders wee bewogen,
Onttrok ik 't vaderland aan 't wee der oorelogen.
Maruces opperheer was naanwlyks uit ons land,
Of ik verliet ons hof met eenen afgezant
Des Salentynfchen prins, aan wien ik was verbonden,
Vertrekkende in een kiel my door dien vorst gezonden.
Ik fpreek, myn Leo! niet wat yzing my beving,
Toen ik, om Telamant', myn' vaders hof ontging;
Wy zyn te veel bewust van onzer beider harten,
Dan dat ik noodig acht te fpreken van myn fmarten;
Zo 't uwe een denkbeeld voed van wreed geleden pyn,
En lang geleden wee, 6 Leo! denk aan 't myn'.
De wind deed door zyn kracht welhaast de zeilen zwellen}
En naar Salentes ftrand de vlugge fcheepskiel fnellen; Maar by Metinaas kust onttrok zich 't zonnelicht, Bedekt door wolk by wolk, eensflags aan ons gezigt. 't Ontketend windenheir, welks buldring elk deed yzen, Deed ylings 't brullend' fchuim ten hoogen hemel ryzen; Een akelige nacht bedekt het golvend' fpoor, De fnelle blikfem dringt de zwarte wolken door; |
||||
|
NEGENDEBOEK. 109
En dbnder, wind en vloed 't ftelt all', ter fpyt van '£ poogen
Des ftoutften zeemans, ons een wisfe dood voor de oogen, - In zulk een tydftip wierd alleen aan 11 gedacht;
Ik zegende in myn hart de Hemelfche Oppermagt, Bedankte en windenheir en bulderende ftroomen, En wenschte my geluk my dus te zien ontnomen, Aan fieren Telamant', ja, haakte naar den ftond Waarin 't geflingerd fchip zou zinken naar den grond. Dat tydftip was ras daar: in de opgeruide golven, Wierd opperhoofd, foldaat en zeeman ftraks bedolven. Ikzelf zwolg teugen in, gedompeld in den vloed, Maar ik verloor geenszins myn krachten, of myn' moed. Ik ftak myn hoofd om hoog en hield myn hand geflagen, Aan 't wrak, vol blyde hoop dat ik voor u myn dagen Zou fparen in den vloed; en, op dit dry vend' hout, Ten fpeeltuig van den wind, en 't yslyk brullend' zout, Somtyds op 't naarst bedekt door dikke duisterheden, En fteeds naast my de dood ziende op de golven treden, Sprak is dus tot myzelve: Ik ken dit oogenblik, Ten oever van 't verderf, geen infpraak van den fchrik, Naardien ik zeker ben te leven of te fneven Voor Leo, duizendmaal my meerder waard' dan 't leven. De liefde, ontwyfelbaar, heeft me in den vloed gefpaard:
De vloed verliet zyn woede, en wierd alien gs bedaard; O 3 'k Zag
|
||||
|
NUMA POMPILIUS.
|
|||||||
|
no
|
|||||||
|
'k Zag door de golven, fteeds met kracht op een geflagen,
't Wrak, dat ik niet begaf, met aandrang ftrandwaarts jagen.
In 't cind' betxad ik 't land, en kuschte de aard' met vreugd,
Min dankbaar aan de godn, en min in 't hart verheugd,
Dewyl ik 't woen der dood ontrukt was in deftroomen,
Dan dat ik Telamant' gelukkig was ontkomen.
'k Sloeg de oogen ora my heen, en zag aan alien kant
Niets dan een fteil gebergte in 't omgelegen land.
Ik drong toen landvvaarts in: een dorpling deed my weten,
Dat deze landftreek was Apulien geheeten,
En dat ik me op dees plaats aan Gargans voet bevond,
Een wyd vermaard gebergt' door hoogte en ruwen grond.
Die landman leidde-my, met edele betoning
Van medelyden, ftraks naar zyn geringe woning;
Na hier drie dagen tyds te hebben doorgebragt,
Herftelde in my de rust myne oude ligchaamskracht.
Het goud dat ik ten togt voor my had meegenomen,
Deed ray, ten lyfsbefchut, en boog en pyl bekomen,
En ftelde my in ftaat om> v66r ten togt te gaan,
Te loonen hem die my zo trouw had bygeftaan.
Dus door geen' andren fteun dan door myn' boog gefteven,
Hcb ik my op den weg naar uw gebergt' begeven: Ik zocht den Apenyn, en dien geliefden grond, Daar ik myn' Leo zag, en daar zyn landhut ftond. |
|||||||
|
NEGENDE BOEK.
|
||||||
|
De weg moest me onbekend, de togt langdurig wezen;
Maar 't oogmerk van myn reis ontnam my al myn vreezen; Ik reisde om Leo! en ik ging langs 't moeitykst pad, Daar ik op mynen togt noch hulp, noch leidsman had. Ik reisde nachten door, om rasfer fpoed te maken, En fchroomde niet alom het wild gediert' te ontwaken; Ik baande my door vloed en langs de rots een fpoor, En trok zelfs met vermaak de dichtfte wouden door; 'k Zocht zelfs de vvoesteny, hoe naar ray die mogt fchynen, Alleen uit vrees dat een van onze Salentynen, Ontkomen aan 't gevaar van onzen watertogt, Op een bewandeld pad my licbt herkennen mogt. Ik had dit laatst gevaar niet dan te veel te fchroomen:
Ter grenzen des Samniets, en op den grond gekomen Des woesten Frentaniers, by 't ryzen van den dag, (Ik zag dien uit een grot, daar ik te rusten lag, Waardoor ik nieuwe kracht ten voorttogt had gekregen,) Vernam ik een gefprek van menfchen langs de wegen, En hoorde mynen naam, waardoor een fiddering Voorheen my onbekend my onverhoeds beving. Verholen in de grot leende ik opmerkende ooren; Toen deed zich klaar de ftem van vele krygslien hooren, Die fprekend' van myn dood, en zynde zonder hoofd Dat hen geleiden kon, en van beilaan beroofd, Ja,
|
||||||
|
•
|
||||||
|
NUMA POMPILIUS.
|
||||||||
|
112
|
||||||||
|
Ja, zwervende in een land zo verr' van 't hunn' gelegen,
Befloten roovery in 't naaste land te plegen. Ik was fchier levenloos, ja was dit oogenblik
Gelyk een tedre paauw, die, overheerd door fchrik, Zich in een haeg verbergt, waar langs de honden ftroopen, Door honger aangezet, die hen als dol doet loopen. Ik wachtte tot dit volk de grot verlaten had, Waarna ik, nat bezwcet, uit mynen kerker trad, En, vallende op myn knien, dus riep, verheerd door fmarten: 6 Venus! 6 godin van alle tedre harten! Gy hielpt my uit den klaauw der wreede doodharpy, In 't midden van den vloed; wat baat uw weldaad my, Zolang ik, tot myn fmart, moet afgefcheidcn leven Van hem dien ik myn hart voor akyd heb gegeven? 6 Schoonfte van all' 't geen dat op Olympus treed! Herdenk hoeveel gyzelve om uw' Adonis leed: Och! gy die teder zyt, moet vatbaar zyn voor fmarte Die ge eenmaal hebt geleen in uw gevoelig harte. Godin! beftier myn fchreen naar't voorwerp van myn' gloed, Verlicht my op den weg dien ik betreden moet. Vorstin van goon en mensch! zo ge in uw hooge koren De wenfchen van myn hart genadig wilt verhooren, Alsdan beloof ik u, ja, zweer 't u bovendien, Dat gy, ter plaats daar gy my Leo weer doet zien,
Voor
|
||||||||
|
s ......•■■■ ■ ■ -
|
||||||||
|
»N E G E N D E B O E K. ir3;
Voor een altaar uw' naam door ons zult zien geprezen;
En dat de fchoonfte ram u zal ten offer wezen. Die taal was naauw' geuit, met een verliefde zucht,
Of ik zag boven my twee duiven in de lucht, Die voor my, op den grond, zich ftrelend' nederftreken. Dit hemelsch wonderwerk was my een gunstig teeken. Ik floeg de vooglen gae' der moeder van de miri, En floeg gerust elk fpoor dat zy bevlogen in. Zy bleven by elkaer: nu zag ik eens hen zweven Een weinig flechts van de aard' bevallig opgeheven, Dan zaten zy vernoegd op een' begraasden grond, Daar elk van haar, zo 't fcheen, een fmaaklyk voedfel vond, Dochnimmer waren zy zo verr' vooruk gevlogen, - Dat ik een oogenblik dat paar verloor uit de oogen. Na negen dagen tyds zag ik in 't eind1, door hulp Van myn geleidflers, verre, in blaauw verfchiet, uw ftulp. En zag, met zielvermaak, by 't fnelle nader treden, Dat Venus vogelen op 't rietdak nedergleden. Daar fcheenen zy haar hart te ontlasten door geklag, Zy kirden jammerlyk, en met den' vleugelflag Zag ik haar van de flulp in hooger lucht verheVen, En weinig tyds daarna zich uit myn oog begeven. Gy, oordeel van myn vreugd, na 't uitgeftaan gevaar;
Ik dankte Venus, en 't beminlyk duivenpaar, II. DEEL. P Ja,
|
||||
|
m NUMAPOMPILIUS.
Ja, al de goede go6n voor hunne gunstbetoning.
Helaas! myn voet betrad nu 't binnenste uwer woning,
Maar alles was daar woest: 'k zocht u met oog en mond,
Vergeefs! Ik floeg 't gezigt angstvallig toen in 't rond
Getreden uit de ftulp, en door myn fmart gedreven,
Maar de aklige eenzaamheid fcheen aan myn zy' te zweven.
Ik zie in 't einde een graf, ik tree' daar heen met drift,
En ken Myrtalaas graf aan 't ingefneden fchrift.
6 Myn geliefde vrind! 'k wierd fchier myzelve onttogen.
Ik fchreeiiwde als zinloos uit, daar't vocht ftroomde uit myne oogen *
't Is dan gedaan! de held ontvlood dit aklig dal,
En doolt waar hy gelooft dat hy my vinden zal.
Hy tracht my in Salente onfeilbaar op te fporen;
Daar zal hy 't ongeluk van zyn Camilla hooren,
En zyne droefheid, die voor troost noch reden zwicht ,
Ontrukt ontvvyfelbaar hem ylings 't levenslicht.
Ik hield dit voor gewis, de fmart deed honderdmaalea
My byna ieder' dag dit naar gepeins herhalen. Ik dwaalde langs 't gebergt', geteisterd door myn' rouw, Alleen geftreeld door hoop dat ik u vinden zou. Ik zal, indien hy leeft, hem eindelyk hier vinden; Het moederlyke graf zal hem ten korhst verbinden, 'k Ben daar verzekerd van, dns fprak ik. In deze oord Omarmden wy elkaer voordezen ongeftoord; |
||||
|
NEGENDEBOEK. n*
En 't zy hy koning is, of als een flaaf moet leven,
Hy zal, zodra hem flechts de vryheid is hergeven, Zich wenden naar dees plaats, zo troostryk voor zyn fmart; Ik ken held Leoos groot en teergevoelig hart: Men moet hem op een plaats die hy moet heilig achten, Daar hy godsdienstig is, voorzeker weer verwachten. Door deze hoop gevleid, betrad ik wedr u\v ftulp, En diende uw' lamrenfloet met myn getrouwe hulp. Ik waakte voor al 't uwe, en door die bezigheden, Zo ftrelend' voor een ziel door droefenis beftreden, Wierd myn geftreng verdriet bekorelyk gevleid; Myn rykdom was all' 't geen u 't lot had toegeleid; En 't geen waardoor myn ziel tot vreugd wierd aangedreven, Was hoop om 't geen ik minde eens rekenfchap te geven Hoe ik al 't zyne, dat door 't lot het myne wierd, Uit vrindfchap, liefde en pligt, had, inzynplaats, beftierd. 'k Ging peinzende ieder' dag uw tedre fchapen leiden, 'k Liet onder myn gezigt die op de heuvlen weiden, Ik tooide uw moeders graf met bloemen dag aan dag, En bad haar dierbre fchim, met een verliefd geklag, Dat gy door haar aan my mogt worden toegezonden; Myn wenfchen zyn verhoord, ik heb u weergevonden, Myn Leo! daar Camille all' 't geen zy immer leed, Nu ze u omarmen mag, in eeuwigheid vergeet. P 2 Zy
|
||||
|
tx6 NUMA POMPILIUS.
Zy zwygt. De Marfer held, gefolterd door haar fmarte,
Drukt, vol van deerenis, haar aan zyn teder harte; Daar vrome Numa, die dit paar verrukt befchouwt, Terftond een veldaltaar van groene zoden bouwt, Waarna door hem de ram, zorgvuldig wierd verkoren, Als 't offer dat Camille aan Venus had gezworen. ■Hy leid met eigen hand het dier naar 't veldaltaar; Waarvoor hy, neergebukt, benevens 't juichend' paar, Blyfc wachten tot het vuur 't geflagte dier verteerde. Waarna het drietal ftraks naar Leoos landhut keerde. Na 't opgaan van de zon, verryzend' nu de dag Zo fchoon als ooit het oog van e5en' der helden zag, Beflait het drietal ftraks, met godsdienstplegtigheden, Daar 't hoofd met bloemen pronkt, naar 't ftille graf te treden, Weleer Myrtalaas asch ter rustplaats toebereid. 't Is Numa die het paar bevallig derwaarts lied: Men ziet den prins, gewoon aan 't dienen zyner goden "Van de eerfte jeugd af aan, twee zwarte fchapen doden^, En offren aan de fchim der vrome vrouw, wier asch, Door eenen zerk gedekt, voor hunne voeten was. Vier lamren wierden toen ter offerhand gegeven Aan Ceres, fchutsgodin van 's prinfen eere en leven. Hy fmeekt haar, die altyd hem blyk van goedheid gaf, Van haren hoogen troon haar' dierbren zegen af |
||||
|
NEGENDE BOEK. ir?
Voor 't bawlyk van Camille en 't hoofd der Marfer helden,
Die beiden al hun heil in dezen zegeh ftelden.
De prins grypt beider hand, legt die eerbiedig faam',
Vereent, in Ceres en in vrouw Myrtalaas naam,
\ Godvmchtig heJdenpaar, en om hun trouwfeest te eeren-,
Doet hy de lamrcn ftraks in 't vlammend' vuur verteeren,
Keert huiswaaits met dit paar, dat thans geen vreugd bedwingt,
Terwyl hy, hoogst verrukt, een' huwlyks lofzang zingL
6 Lieve eenvoudigheid van zulke plegtigheden!
Hocveel verfchilt gy met van 't naar in 't huwlyk treden
Van 't woelziek vorstendom! Bekorelyk verbond
Dat enkel op de deugd van 't echtpaar is gegrond,
Dat geen getuigen hebt dan 's hemels oog en ooren,
En enkel vrindfchap u ten priester hebt verkoren!
't Geluk van 't jeugdig paar herrinnert 's prinfen geest
•Het dal, dat hem zo hoogst verruklyk is geweest, Dat noch zyn zinnen ftreelt, en nooit die is ontweken. Zyn hoogst genoegen is van Anai's, te fpreken. 't Isdeze fchoone alleen die zyne hartstogt vleit. Hy levert zonder fchoom zich aan een tederheid,, Die hy geenszins gelooft een liefdedrift te wezen. 't Geen hy voor Anai's in zich voelt opgerezen, Vexfchilt oneindig veel van de on rust en de fmarL, ,Die Romes erfvorstin veroarzaakte aan zyn had;. i'.S *'t Be-
|
|||||
|
'if-!' KH::Siy '..liB'
|
|||||
|
n8 NU M A POMPILIUS; '
't Befef dier eerfte drift, die hem in ramp deed leven,
Deed op het vvoord van liefde inwendig noch hem beven; En drong hem telkens aan, dat hy de onbluschbre vlam Die Anais ontftak alleen voor vrindfchap nam. De prins, na langen tyd in 't echtheil zyner vrinden,
Door zyne hand vereend, een waar geluk te vinden, Dringt eindlyk op den togt naar dat bekoorlyk dal, Daar Anais door deugd zyn hart vermaken zai. Een grimlach op dien drang den Marfer held onttogen, Verraad prins Numaas hart, hy bloost voor Leoos oogen; Maar om een zagte fcherts, dit uur hem wreed, te ontgaan, Dringt hy met grooter drift den fchrandren Marfer aan Ten aftogt, door den held met nadruk te doen hooren, Dat hy de wederkomst den gryzaart had gezworen. De Mars flemt juichend' toe in dien geliefden togt. Camilla, aan den held tot in de dood verknocht, Kan hem geen oogcnblik, na 't uur des edits, begeven. Het drietal wapent zich, door blydfchap aangedreven, En daar 't in zoet gefprek langs 't ruwst der bergen trckt, Word al de last des togts voor oog en hart bedekt. De prins, in 't blakend' hart door ongeduld beftreden,
Streeft de echtgenooten voor, met ilerk verhaaste fchreden; En naauw' ziet hy de hut in 't zielbekoorlyk oord, Of ieder voet voelt zich te meer door 't hart gefpoord. |
||||
|
N E G E N D E B 0 E K. " iij
Ontwyfelbaar een god moest hem ten togt verzellen,
Een god, ontwyfelbaar, heeft hem vooruit doen fnellen; Want naauw' betreed zyn voet den ingang der valei, Of 't oor verneemt van verre een aklig noodgefchrei. Hy vliegt, en ziet. in 't hart door bittre fmart benepen, Den gryzaart door de vuist van roovren aangegrepen, Daar hy by 't zilvren hair gefleurd wierd langs den grond, En 't gruwzaam moordgeweer hem op den gorgel ftond. Zyn dochter Anai's word, zylings af, befprongen, En, ondanks haar geween, gefleept en voortgedrongen; De wanhoop geeft haar vuist vergeefs een mannenkracht, In 't worstlen met den drom die naar haar fchaking tracht. Maar gy, Sabynfche held! wie treft dit fchouwfpel nader ! 't Gevaar is even groot voor dochter en voor vader: Wat zal uw arm beftaan? wie hier het eerst gered? Naar wie met grootften lpoed den vluggen voet gezet? De zwakfte eischt de eerfte hulp: hy red den achtbren ouden , Velt drie der roovers ne£r die hem benepen houden, Grypt de andren woedende aan, gelyk een jongen leeuw, En tracht, ten zelfden tyd, door tartend krygsgefchreeuw, All' wat zyne Anai's beftookt tot zich te trekken, En haar, in't hoogst des noods, voor't minst ten fteun te ftrekken. Hy ziet, op zyn gefchreeuw, de fchelmen tot zich treen, Zy voegen,hem ten val, al hunne magt by&n. |
||||
|
T2o NUMA POMPILIU S.
Hy voelt terftond in 't hart den moed en vreugd herleven:
*t Belief-dat hy alleen 't gevaar zal wederfireven,
Dat dit alleen hdm dreigt, en red all' 't geen hy mint,.
Veroorzaakt dat zyn oog 't gevaar niet vreeslyk vind.
Angstvallige Ana'is zweeft thans aan 's vaders zyden;
Het ligchaam van den prins bedekt hen onder 't ftryden;
Die held weerftaat alleen den gantfchen roovrenftoet,
En vcrft zyne eedle vuist met htm verachtlyk bloed,
Dat rookende om hem ftroomt; maar ziet, metgantfche ftroornen >
Langs 't harnas ook het zyne eensflags tc voorfchyn komen.
Vyf fchelmen zyn alree' verflagen door zyn hand,
Maar de andren dreigen hem ter neer te flaan in 't zand.
De prins, de dappre prins! voelt zich de kracht begeven;
Hy wagchelt, en is reeds ten oever van zyn leven,
Wanneer hy onverhoeds zyn' halsvrind nadren zag,
Wiens vreesfelyke knods, gelyk een donderflag,
Gevallen in den drom, den grond bezaait met lyken,
En 't moordrenrot van 't lyf van Numa af doet wyken.
Camilla kent in 't rot dat op haar' redder woed,
Den Salentynfchen hoop ontkomen aan den vloed,
En dwingt, door pyl by pyl, all' wat zy kan genaken,
Getuimeld op den grond, de booze ziel te flaken.
De gryze landmanzelf greep thans met drift van de aard',
Eeverfd met gudzend bloed, een' der verflaagnen zwaard.
|
||||
|
NEGENDE BOEK.
|
|||||
|
Opdat zyn vuist verweer' hen die zyn hoofd verweeren,
En helpt, zo veel hy kan, in 't onheil af te keeren. Welhaast is 't rooverstrot tot edn toe neergeveld. De juichende Anais omhelst den gryzen held, Haar* vader, daar de prins, en 't hoofd der Marfer helden, Hunne eedle dapperheid zich ryklyk zien vergelden, Door tranen die het paar door hen verdedigd fchreit, Uit blydfchap, tedre liefde en ware dankbaarheid. Maar Numa is gewond. Elk deed zyn klagten hooren.
't Langdurige eens gevechts, het bloed door hem verloren, De fpoedige overgang der vrees, dat hy een vrouw Zyn hoogst geluk op de aard', gewis verliezen zou, Tot vreugd, nu zy door hem den moordren is ontkomen, Dit alles heeft de prins de ligchaamskracht benomen. Men draagt hem naar de ftulp, en zet zich op den grond Naby hem, daar de Mars en landman zyne wond' Befchouwen, en voor eerst die zalven en bewinden, Hem dienend' met all' 't geen 'er heilzaara was te vinden. Teerhartige Anais, door deernis overmand, Drukt zagt en heimelyk haar' dappren redders hand, En zegt: Gy redde my, en, dit treft my noch nader, Gy redde, 6 eedle held! myn' teerbeminden vader: >t Strekt my ter zielvermaak dat ik ronduit erkenn', Dat ik tweemaal aan u het leven fchuldig ben. II. Deel. q Die
|
|||||
|
122 N U M A POMPILIUS.
Die taal heeft voor 's helds wonde een balzemend vermogen:
Hy mist de kracht ten dank, maar zyn vervrolykte oogen, Naar Anai's gekeerd, voldoen door tederheid All1 't geen 't gemis der kracht de tong te doen ontzeid. Des prinfen wond' was diep, maar tevens niet gevaarlyk,
En 't bleek den Marfer held en gryzen landman klaarlyk, Dat zyn geneezing meer een werk zou zyn van tyd, Dan uitgezochte kunst, en overhaaste vlyt. De gryzaart, Ana'is, de Marfer held, alsmede Camilla, Heeds gehecht aan 's prinfen legerftede, Beyvren zich om ftryd ter fmartverlichtenis, En doen tot Numaas hulp all" wat hen mooglyk is. De zucht waardoor de Mars zyn hart voelt aangedreven, Om by den gryzen man gelyk een zoon te leven, De tedre vrindfchap die de gryzaart hemwaarts voed, Vergrootte op ieder' dag in beider groot gemoed. De Mars is vol verlangst om 't lot des mans te ontdekken i Tot wien hy heimlyk 't hart met zo veel kracht voelt trekken j De prins haakt, nevens hem, naar een gefchiedenis Van 't leven van den man die hem zo dierbaar is, , En om den waren ftaat van Anai's te weten.
Op zekren dag by 't bed des zwakken helds gezeten; Dringt Leo, en de prins drong ernstig met hem aan, Dat hen de gryze man zyn lot zou doen verftaan.
Dees,
|
|||||
|
,£/■»«**««- .<•, .. , r ^ ^. ,w,h
|
|||||
|
N E G E N D E B O E K. 123
Dees, na hy 't minzaam oog ten hemel had geflagen,
Begint dus een verhaal van zyn vervlogen dagen. Ik zag in Baftra 't licht, daar ik ben voortgebragt
Van Perfiesch bloed, van 't oudst en koningklyk geflacht. Myn naam, in Azien ten top van roem gerezen, Zal mooglyk tot uw land 00k doorgedrongen wezen: 'k Ben Zoroaster. Toen die naam 's mans mond ontging, Zag alles op den held met zielverwondering, En alles was in 't hart door eerbied opgetogen. De tedere Anais ziende in hun aller oogen Die achting, die in 't hart de vaderliefde vleit, Toont, door een' zagten lach, hare eedle erkentlykheid. De vorst der Asfyriers beroofde mynen vader
Van fcepter, troon en kroon, en vaderland te gader,
(Op deze wyz' vervolgt de gryze held zyn reen,)
Myn vader dwaalde toen door de Aziaanfche fteen,
En zocht de koningen tot byftand aan te dringen,
Maar alien weigerden een' balling by te fpringen,
Hy ftierf, en liet niets na aan zyn' geliefden zoon
Dan ongeluk, en recht op een' verlooren troon.
Ik wilde in 't eind' dat recht door wapenkracht doen gelden,
VergaSrde in alien yl een aantal trouwe helden,
En rukte in 't koningryk van myn beroemd geflacht,
Maar vond myn' vaders erf ten top van heil gebragt.
Q2 De
*
|
||||
|
124 NUMA POMPILIUS. \
De wyze koning Phul was daar ten troon getreden,
En deze groote man regeerde naar de reden;
De Vorst van Ninive gaf aan 's lands wetten klem,
In 't kort, rechtvaardigheid was koning boven hem.
Ik zag niet dat myn voik gelukkiger zou leven,
Door hen een' andren heer dan wyzen Phul te geven;
Toen was het dat ik ftraks, zelfs zonder 't minst verdriet,
Den toeleg op den troon myn' vaders varen liet.
Ik zag 't als misdaad aan 't geluk eens volks te ftooren,
Om ydle rechten flechts door my alleen verloren,
En kon onmogelyk verkrygen van myn hart,
Dat ik veel duizenden zou dompelen in fmart,
En door myn ftaal het bloed der volken zou doen ftroomen,
Alleen door hoop geftreeld om op een' troon te komen
Dien een beroemd monarch, een wyze koning, won,
Wiens deugd ik inderdaad niet evenaren kon.
Ik zond myn krygsvolk weg, en hield met alle zorgen
Myn ongeluk, myn' naam en waren ftaat verborgen,
Verfmoorende in myn hart den hoogmoed, die gewis
Zelfs aan de reinfte ziel niet dan al te eigen is.
Myn eenig oogmerk was, niets kon my meer bekoren,
Natuur in haar beftaan en werking na te fporen;
In 't kort, ik minde en zocht den naatn van wysgeer meer
fNoch liever dien van „ wys,") dan dien van opperheer.
v 'k Zocht
|
|||||||
|
■
|
|||||||
|
NEGENDEBOEK. 125
'k Zocht door gantsch Azien te worden onderwezen;
Ik zocht by Braraa, en in 't midden der Chinezen, En by 't geen Indien erkent voor wysheidsvrind, Die wysheid door myn hart met hemelsch vuur bemind. Ik vond alom den mensch tot dwaling meer genegen, Dan om 't geheiligd licht der waarheid raad te plegen. 6 Vrinden! dit 's niet vreemd: die Waarheid wel beziet,' Mint hare eenvoudigheid, haar luister fchittert niet, Als die der dwaling doet; 'k dacht eeuwig haar te derven, En wenschte op dat befef, myn hart hoogst wreed, te flerven. Maar Oromazes floeg, van 't hoogst van zynen troon,
Zyn eeuwig wakend oog op zyn' verlaten zoon; En deed, uit loutre gunst, e'en van de zuivre ftralen Van 't licht dat hem omringt in mynen boezem dalen. 'k Bragt twintig jaren door in myn befpiegeling, Daar ik in een woestyn der menfchen oog ontging. Myn reden deed me in 't boek der wondra fchepping lezen, Dat in dit groot heelal niet dan den God kon wezen, En dat ik, door zyn magt en gunst, een ziel bezat, Die de edele eigenfchap van hem bekomen had, Dat zy myn ftoflyk deel, haar ten verbiyf gegeven, By 't flopen dezer ftof gewis zoude overleven, En dat naarmate zy zich deugdfaam had betoond, Door hand diens Gods zich zou geftraft zien, of beloond. Q. 3 Die
|
|||||
|
\
|
|||||
|
126 NUMA POMPILIUS.
Die God wierd door myn hart geftaeg my aangeprezen,
Als een weldadig en den mensch beminnend wezen; 'k Befpeurde dat all' 't kwaad, dat ik beneen de zon Alom gevestigd zag, van hem niet komen kon Maar dat een kwade geest, door boosheid ingenomen Zo jegens God als ons, dat kwaad had voort doen komen. Ik had daar tegen ftraks een' afkeer opgevat, Daar ik, uit dankbaarheid, tot mynen Schepper bad. Ik bad hem aan in 't fchoonst van't werklluk zyner handen, In 't wondre zonnevuur dat ik om hoog zag branden, 't Afbeeldfel van zyn' glans, zyn magt en majesteit, Maar meest het evenbeeld van zyn weldadigheid! 'k Zag dat de goudea zon de voile halmen baarde, Voor Scyth, Syrier en Pers, ja, voor al 't volk der aarde, Dat, hoe verfchillend' 't zich dien grooten God verbeeld, Hoe vreemd het hem ook diene, in zyne gunften deelt. 'k Hield hem verdraagfaam, goed zo veel myn ziel kon wenfchen ? En ik befloot dat hy, als vrind van alle menfchen, Verdraagt wat hem onteert, geblinddoekt door den waan Van hem in zynen dienst getrouw ten dienst te ftaan, , Het menschlyk zvvak vergeeft, en meest zich toont verbolgen, Op die hunn' medemensch om denkwyz' wreed vervolgen. Verzekerd van die leer', vol waarheen, in 't gemoed, Achtte ik die waarheen voor een al te onfchatbaar goed Om
|
|||||
|
\
|
|||||
|
NEGENDEBOEK. xa;
Om daardoor my alle^n ten top van heil te leiden;
Ik achtte my verpligt die waarheen uit te breiden.
Ik trad uit myn woestyn, van toen af uiterst moe'
Myne eenzaamheid, en fprak aldus de volken toe:
Mint God, en mint elkaer. Aanbid in alle landen
Den Scbepper in die zon die hy om hoog doet branden
Als fakkel van 't heelal, en fierfel van natuur;
Maar, bovenal, aanbid den goeden God in 't vuur,
Dat al 't gefchapen fteeds in ftand houd door zyn krachten.
Weest altyd hoogst oprecht in woorden, in gedachten,
En daden. Ja, doet goed aan alle menfchen, wat
Hun eerendienst ook zy, of hanne leer' bevat.
Leeft voor uw koningen, en fterft daar voor als helden;
Betaald aan hen met vreugd de nutte fchattinggelden;
Vooral bebouwt den grond, want hy die 't land beploegt
Dient God in de aarde, aan ons ten voedfter toegevoegd;
En voelt ge in u den lust tot daden opgerezen
Die u doen twyfien goed, of kwaad te zullen wezen,
Bevlytigt u terftond, gy hebt daartoe de kracht,
Dat zulk een lust in u ten onder word' gebragt.
Myn vrinden! dit 's de leer' die ik my heb verkoren.
'k Deed haar van Euphrats boord tot aan den Indus hooren, De volken hoorden, en geloofden, met ontzag, En myne leerlingftoet vergrootte dag by dag; Had
|
||||
|
128 NUMA POMPILIUS.
Had ik de wapens hen in handen willen geven,
Ik had gantsch Azien naar myne wet doen leven.
Maar door menschlievendheid wierd zulk een daad belet;
Ik minde die veel raeer, dan myne nieuwe wet;
Ik had de hoop gefmoord om myne reine wetten,,
Die bronnen van myn' roem, langs't aardryk voort te zetten,
En die te vestigen, zo ik onmenschlyk woest
Slechts door een druppel bloeds dat wit bereiken moest.
'k Verwyderde overal van my myn leerelingen;
Ik wilde my door hen niet langer zien omringen,
En fprak: Bemint de vree'; 'k eisch dat gy huiswaarts keert,
De God dien gy door my, myn kindren! kennen leert,
Die God, ons hoogfte goed, ons eenig welbehagen,
Verbied dat eenig mensch voor my zyn hoofd zal wagen.
By hem wier hart getrouwst aan myne leering hing
Was zekre jonge maagd, die *t all' te boven ging In yver om met vlyt naar myne wet te leven; Dees wilde, ondanks myn' drang, myn zyde niet begeven. Oxana was haar naam... Uw edel hart verfchoon' De teerheid die ik noch op dezen naam betoon! Oxana, groot van ziel, meestres van al haar driften, Begunftigd met vernuft om 't waar van 't valsch te fchiften, Bcminde in my die deugd die van geen wanklen weet, En Zoroaster meer dan Aziaas profeet. |
|||||
|
$
|
|||||
|
NEGENDEBOEK. 12?
Zy volgde alom my na; daar 't geen zy van my hoorde
Zelfs tot verrukking toe haar deugdfaam hart bekoorde, Daar in haar oog haar ziel, en op haar aangezigt 't Geluk te lezen was, als vrucht van zuivren pligt; En deed myn zwygen haar, als zweem van droef heid, vrezen, Zy toonde om myn verdriet in 't hart bedroefd te wezen; Nook vroeg zy naaf de bron der pynen van myn hart, Maar 't oog vertoonde my haar tederheid en fmart. Ik drong haar ernstig aan dat zy my zou begeven; Myn vader ! fprak ze, ik wensch voor uwe wet te fneven 'y Maar gun my, die op 't zien van uwe fmarten beef, Dat ik voor uwe wet, en Zoroaster leev'. Hoe langer ik u zie, hoe meer ik u mag hooren, Hoe meer uw goede God myn zinnen kan bekoren. De vrees van u te zien aan een vervolgziek rot ,. .;,. Verwoed ten doel gefteld, verbind my aan uw lot.
Oxana blyft u by, dit moogt gy vast vertrouwen, Tot Oromazes my goedgunstig doet aanfchouwen De gade die hy u, 6 held! befchoren heeft; 'k Wil zien en dienen haar die zo gelukkig leeft Dat zy, door tedren zorg in voor uw heil te waken, En door 't geluk dat ze u beftendig zal doen fmaken, U al dat goed vergeld door u aan de aard' verricht, Dat goed waardoor gy ons verbetert en verlicht, II. deel. R Door |
|||||
|
" • "~ '"♦'****^v. . ,, '" ■ r .
|
|||||
|
ijo NUMA POMPILIUS.
Door die ftandvastigheid, en liefde aan my bewezen,
Voelde ik, hoe ftreng van aart, in my een drift gerezen ' Die ik niet dacht dat ooit moest komen in een hart Dat tot dit our de kracht der driften had getart. Myn hart wierd met myn hand Oxana opgedragen; En Oromazes zag met gunflig welbehagen Van zynen hoogen troon dien echt, op deugd gcgrond, Daar onze huvvlyksband zyn' zegen ondervond. Hy, door me een tedre vrouw, vrindin der deugd te geven, Beloonde my voor 't goed door my voor hem bedreven. 6 Dagen van geluk! hoe ras ontvlood ge my!
Wy leefden by den Pers, myn Godsdienst was daar vry: All' wat my volgde, verr' van eenig leed te fchroomen, Had opentlyk den naam van Magen aangenomen, En elk van hen aanbad, door 't gantfche land verfpreid, In 't vuur de beeldtenis der hoogfte Majesteit; De vlyt bebouwde de aard', wier halmen ons verheugden , In 't kort, wy muntten uit in dadelyke deugden. De vorst van Ninive', niet licht misleid door fchyn >
Verdraagfaam, zo als fteeds de wyze vorsten zyn,
Die 't geen de rust niet ftoort in hunnen ftaat gedoogen,
Befchoiiwde in zyn beftier met onverfchillige oogen
Een leer' waardoor zyn volk noch wierd tot kwaad verleid,
Noch heimelyk gebragt tot wederfpannigheid.
Maar
|
||||||
|
■■■■■■'., '
■
|
||||||
|
N E G E N D E B O E K.
Maar wyze PhuU tot vorst, ten hell zyns ryks, gehuldigd.
Betaalde , hoog bejaard, de tol natuur verfchuldigd, En liet als erfgenaam op zyn' beroemden troon, Prins Sardanapalus, zyn' onberaden zoon. Die ongelukkige, te vroeg ten troon gekomen,
Met eereloos hofgevlei onzinnig ingenornen, Liet aan den hoveling de teugels van 't gebied* Of liever, in een woord, hy heerschte langer niet, Vergat de wyze les van zynen grooten vader, Zichzelv', zyn volk, zyn ryk, zyne eer en pligt te gader-, Om zich te domplen in een' wellust, waarvan ras 't Gevolg voor hem en 'c volk op't hoogst verfehriklyk was. Alle ondeugd, die in 't hof den teugel wierd gelaten, • Bedorf ftraks Ninive, en eindlyk al zyn ftaten; En in twee jaren tyds dat hy den troon betrad, Was reeds het gantfche land, op 't voorbeeld van de Had Waarin by op den ftoel zyns vaders was verbeven, Aan all' wat ondeugd heet verwoed ter prooi gegeveh. De koning, kf verflaafd aan zynen hoveling, De fpeelpop van zyn hof, en, dat noch verder ging, Volflagen flaaf des flaafs die in de hofgebouwen Ten wachter is gefteld van weerelooze vrouwen, In 't.kort, de vorst, tiran van zynen onderdaan, Dacht niet meer dat hem 't lot een kroon had toegellaan, R 2
|
||||
|
13a NUM A PO M P I LIU S.
En dat hy meester was van uitgeftrekte ftaten,
Dan by de teekening van wreede bloedplakaten,
By fchattenheffing, en als hy door 't fchuldloos bloed
't Bclang bevordren moest van zyner vleiren ftoet,
Oft fnoodst vermaak waarin de mensch zich kan verloopen,
Zo eerloos als ontmenscht voor ftroomen bloeds moest koopen.
In 't weeldrig Ninive, een prooi van dat gedrocht,
Wierd eer, gerechtigheid en ieder ampt gekocht: Voor goud kon ieder zich voor ftraf beveiligd houen , De ftaat wierd gantsch beftierd door eerelooze vrouwen, Die, lachende, uit haar hof geheele ftreken land Verwoestten, om gerust te leven in de fchand'; Die ftellend' al haar' roem in haar barbaarfche weelde, 't Zich rekenden tot eer dat hun vermogen fpeelde Met goedren van het volk, en fchatten van den ftaat; Ja, die, van dag tot dag verhard in 't ergfte kwaad, Zich roemden dat zy 't zich ter hoogfte glori achtten, Om op eenmaal het goed van honderde geflachten Te fpillen aan den disch; terwyl de hoveling, Die in laaghartigheid het all' te boven ging, Wreedaartig, gantsch ontdaan van vrees voor ftrafverwachting, Vyandig tegen volk en ftaat, en vol verachting Voor hunnen vorst en zich, de grootfte rampen wrocht, Zyn' invlocd opentlvk voor 't meeste goud verkocht, |
||||
|
N E G E N D E B O E K. 133
En fchaamtloos 't Wezengoed voor 's woekraars geld beloofde,
Ja, de eedle vryheid zelfs de onfchuldigften ontroofde.
De krygsman, vvreed van aart, door geen bedwang geleid,
Droeg glori op zyn zucht tot weelde en ledigheid;
De rechter, als al 't hof, bedorven in zyn zeden,
Was fchaamtloos in 't bedryf van onrechtvaardigheden.
In 't kort, by ieder' ftand des flaats was roof alleen
Een glori; en 't verdrukt en uitgeperst gemeen,
Erbarmlyke offerhand' van 's konings gunftelingen!
Daar 't van een' flavenftoet zich gruwzaam moest zien dwingen,
't Beklagenswaardig volk, verneerd ten laagften top,
Stak, fchreijend'j tot de go6n de zwakke handen op.
In eenen zwakken vorst, de fchandda&n nimmer moede,
Gaat zwakheid meest gepaard met eene ontmenschte woede.
Vqrst Sardanapalus, gedompeld in de fchand',
Zond, midden uit de weelde, een moordbevel door 't land,
Waarby aan zyn' Satraap onzinnig wierd geboden,
De Magen overal te vangen en te dooden.
Die jagt op weerloos volk, tot 's konings fchande ontftaan,
Was in zyn laffe ziel geboren uit den waan
Dat hy zyn goden zag in grimmigheid. ontftoken;
Hy achtte 't lichter hen door moord te zien gewrokcn,
Dan door weldadigheid, der braven zielvermaak,
Hen voor te komen, of te fluiten in hun wraak.
R 3 Die
|
|||||||
|
■ w
|
|||||||
|
■
|
|||||||
|
*34 N U M A POMPILIUS.
Die vorst beval, daar hy alom reeds 't bloed zag vloeijen,
Myn' Iaatften leereling, zo 't zyn kon, uit te roeijen, Daar tien talenten gouds beloofd wierd, aan die my Kon levend' leveren aan 's dwinglands razerny; Zyn wreedheid had my reeds een foltering befchoren, Wier gruwzaamheid geen beul noch had bedacht te voren. Welhaast verwoestte en ftaal en vuur der Magen erf, En al myn aanhang was ten oever van 't verderf: Het vuur vernielde alom de huizen, en de velden Vertoonden 't rookend' bloed van hen die my verzelden. De krygsknecht des tirans, op verre na noch woest, Noch dapper, als zyn vuist met krygslidn ftryden moest, .. Was moedig, VOi Van vuur, en als een leeuw verbolgen, Nu hy zytf landgenoot, zelfs vrouwen, mogt vervolgen. Hy fpoorde alom, met drift, en 't moordzwaard in de hand^ De weinig Magen na noch vlugtend' door al 't land; En waar flechts den van die onnoozlen wierd gevonden, Hy wierd op 't oogenblik door 's krygsmans ftaal verflonden j De dochter, aan de zy' der moeder wreed verkracht, Zag, na de onteering, ftraks de moeder omgebragt; En de oorlogsman, met roof der onzen overladen, Veroreloofde zich de affchuwlykfte euveldaden, Alleen omdat zyn' geest gevleid wierd door den waan, Van zyn getergde godn daardoor ten dienst te ftaan. |
||||
|
n E G E N D E B 0 E K. i3j
In't vlugten met myn gae', voelde ik my fteeds gedreven,
Om onbefchroorad myn hoofd in's dwinglands magt te geven,
Ten einde 's wreediiarts wrok te ftuiten in zyn' loop;
Doch ik begreep meteen de valsheid dezer hoop:
Des monfters last beval de dood van „ alle" Magen,
Dus wierd 'er door myn dood gden van 't verderf ontflagen.
Oxana, bovendien, droeg in haar ingewand
De tedre en zuivre vrucht van onzen huwlyksband,
;De naam van vader, hoogst bekoorlyk voor myn zinnen,
Deed my, in 't feist der fmart, alleen het leven minnen.
Door myne gae' geflerkt als ik den moed verloor,
En dwalend' woesteny en nare wouden door,
Daar vrind, daar hulp, daar raad, daar me alles had begeven,
Somtyds volftrekt ontbloot van onderhoud voor 't leven,
Doorliep ik Perfien, Sogdiane en 't vaderland,
Waarin wele'er de ftaf ontviel aan vaderg hand,
i 'h. Meen Ba£lra, 'k zag me elk uur omringd van lyfsgevaren,
Ter prooi gefteld aan 't ftaal der woedende barbaren,
Daar ik noch duchten moest my wis te zien verraenj
Of wreed verjaagd, van all' wat my ten 4ienst kon ftaan.
Maar midden in 't gevaar, gedrukt door alle rampen
Waarmede een fterveling in ballingfchap kon kampen ,
Bleef my £en denkbeeld by, dat al myn fmart beftreed,
Dat was dat ik alleen voor deugd en waarherd leed.
By
|
||||
|
i3<5 NUMA POMPILIUS,
By ieder nieuwe pyn, by elk gevaarvertooning,
Vernam ik in 't verfchiet de aannadring van belooningj De hoop, de hoop alken, bezielde ons hart met kracht, Daar door de liefde ons wierd vertroosting toegebragt. In 't einde, in 't woest gebied des Arabiers gekomen, Wierd in een woesteny do'or ons een grot vernomen, Waarin een grafftee' was, doch door geen zerk gedekt. Een lykbusch hicld terftond myn aandacht opgewekt: De tyd had, zo 't my fcheen, de busch al de asfche onttogerr; Een fraaije gouden plaat trok onverhoeds myne oogen; Ik greep die gretig aan, en by een' ftraal van licht, Die flaauw was, maar nochtans genoegfaam voor 't gezigt, Zag ik daarop 6ees taal, die my is bygebleven Door al myn' levensloop, in heilig fchrift gefchreven: 6 Zoroaster! 't boek der zuivre Hemelleer, De Zendavesta, dat de Godlyke Opperheer U, door zyn' geest bezield, tot's menfchen heil, deed fchryven; Moet noch op deze plaats een wyl verholen blyven. De tyd is noch niet daar waarin dit heilryk fchrift. (Van Oromazes gunst voor de aard' de grootfte gift,) Den wil der Hoogfte Magt de menfchen moet ontdekken; Uw Godsdienst zal noch lang ten haat der volken flrekken. Maar ten beftemden tyd', dien God daartoe bekwaam Zal achten, volgt op u een leeraar van uw' naam: Dees
|
||||||
|
J
|
||||||
|
'- ■- - -=
|
||||||
|
NEGENDE BOEK.
Dees zal gewis den togt zich herwaarts onderwinden,
En hier 't geheiligd boek van Zoroaster vinden, 't Aan Azien doen zien, van waar het aan 't heelal, Als van een' troon, ter wet der volken ftrekken zal. Wat u betreft, uvv werk heeft hier een eind' genomen; Trek naar Phenicien, trotfeer en wind en ftroomen; Ga heen, en zoek in 't west' een vreedfaam vaderland, Daat gy om leer' noch naam zult worden aangerand; Gy zult daar, min bekend, gewis in vrede leven. 't Is Oromazes wil, dien gy gehoor moet geven. Ik las tweewerf die taal, en ftelde als zeker dat
Een zuivre Hemelgeest die daar gefchreven had. Ik lag de gouden plaat, nadat myn mond die teder Gekuscht had, in de busch, met alien eerbied, neder, Benevens 't Godlyk boek, vervuld met 's Hemels wet, Waarna ik ftraks myn voet heb uit het graf gezet, Dat dekkend' met een' fteen, naast de opening gelegen. Toen heb ik, hoogst gedvvee, ter aarde ne^rgezegen, Voor Oromazes my, met ware dankbaarheid, Vernederd, nu zyn wil aan my wierd voorgeleid. Na Oromazes naam te hebben aangebeden,
Befloot ik eindelyk om uit de grot te treden. Ik nam terftond den togt naar 't vorstlyk Tyrus aan. Dadr, met myn dierbre gade aan 't reisgevaar ontgaan, II. deel. S
|
||||
|
..... ... .. . .... ......... ,. . ,.. . . .....
" C
I3f NU MA P O MPIL'l US.
Begaf ik my aan boord, om aan de Griekfche flranden*
Daar alles gastvry is, met 's Hemels hulp te landen,
Of in Iberien, daar mede een vreemdeling
Van 't edelaartig voik een goed onthaal ontfing.
De kiel waarop ik my ten zeetogt had begeven,
In de Adriaatfche zee door fterken wind gcdreven,
Verbryzelde onverhoeds op 't fleil Frentaniesch flrandj,
Doch Oromazes bood in doodsnood ons de hand,
En deed, op myn gebed, ons voet aan land bekomen.
Toen heb ik myne gade in mynen arm genomen,
En in een dorp gebragt, gebouwd op Marfer grond,
Daar ik een gastvry volk, ons ten vertroosting, vond.
Helaas! myn dierbre gae' door 't geen zy had geleden
Verzwakt, maar meest verflaauwd door 's zeetogts moeilykhedenv
Wierd onverhoeds gedrukt door harden barensnood,
Waarin ik niets voorzag dan een gewisfe dood;
Maar Oromazes gunst had ras dien fchroom verdreven:
'k Zag my een dochter en een' kloeken zoon gegeven,
Hierna nam ik 't befluit om, in een' lagen ftand,
. t'iV;.
Te leven in bet fchoon en gastvry Marfen land.
Voor weinig eel gefleent', verborgen aan elks oogen» (Dit was al 't overfchot, helaas! van myn vermogen!) lezorgde ik my een hut, en was daar ryk genoeg, Dewyl elk ecrlyk Mars,. als broeder, my verdroeg. 't Ge,
|
|||||
|
:
|
|||||
|
•-<•■■ "JV-.. -.-».<■,«
|
|||||
|
N E G E N D E B O E. K. 139
't Geluk lachte ons reeds aan, de rust fcheen ons befchoren,
We aanbaden in ons hart den God door ons verkoren,
Wy zorgden om ons kroost te vormen tot zyne eer,
Wanneer 't Peligniesch volk, verwoed, met krygsgeweer,
Den Marfer overviel, en wreed ons dorp vernielde,
Met een barbaarfche woede op 't wreedst ons volk ontzielde,
Het all' in puin hervormde, en alles wierp in de asch'
En doordrong tot de ftulp daar myne rustplaats was,
Daar ik met myne Oxane op 't veldbed was gelegen,
En by myn minzaam kroost vermoeid lag neergezegen.
b Die barbaarfche drom !. ..-men ftnoorde, op 't hoogst verwoed v
Myn gade en tedren zoon mee'doogenloos in 't bloed.
Myn kermen, myn geween, myn bede om medelyden,
Myn tegenftand, niets kon de elendigen bevryden.
In zo veel tegenfpoed is 't my alleen gelukt,
Myn dochter aan den klaauw des moords te zien ontrukt:
Myn lyf heeft haar befchut, en ik ontfing de wonden
Waarmee' dees tygers haar verwoed naar 't leven ftonden;
Daar ik, hoe zwaar gegriefd, met myne zuigeling
Langs lyken, en door 't vuur, der moordren dolk ontging;
En, daar men langs den weg myn rookend bloed zag ftroomen,
Ben ik in dees valei gelukkig aangekomen.
Hier ftichtte ik dit verblyf, helaas! myn eenig goed,
Daar dierbare Anais door my is opgevoed,
S % Myti
|
|||||
|
i4o NUMAPOMPILIUS.
Myn laatfte troost in 't wee waarmede ik had te kampen!
De minnelyke troost van tachtig jaren rampen! Ziet hier de geen om wie my 't leven noch verheugt, Ziet hier haar wier gelaat, en onbezweken deugd, My daaglyks myne Oxane, aan my zo wreed ontnomen, Noch, in myn' ouderdom, doet voor de zinnen komen. Na deze taal, geuit met bittre droefenis,
Omarmt de gryze held de deugdfame Anais. Maar Leo, die byna zyn krachten had verloren, Door 't einde van 't verhaal des vromen mans te hooren, Grypt Zoroasters hand, en drukt, met zigtbre fmart, En tranen op 't gelaat, die ylings aan zyn hart. Ach! roept hy, antwoord my, uit gunstig mededoogen; Zeg my, in welk cen dorp uw zoon u wierd onttogen. Helaas! in A via, is 't antwoord, aan den vloed Aternus, zag myn oog hem fmooren in zyn bloed. En 't kind, hernam de Mars, dat wy u zien bewenen, Droeg dat geen Esmaraud, 6en uwer fchoonfte fteenen, Om zynen tedren hals ? was in dien fteen geen fchrift Gedreven door de punt van eenig kunstnaars ftift? De gryzaart, riep, verbaasd door 's jongen krygsmans vragen: Myn gade deed dien fteen het kind, ten iierfel, dragen, En met de ktteren in Perfien bekend, Was Oromazes naam daar kunstig ingeprent Wcl-
|
|||||
|
■
|
|||||
|
NEGENDEBOEK. 141
Wel§an! omhels uw' zoon, dus hoort men Leo fpreken,
Door fterke ontroering fchier aan 's gryzaarts hals bezweken. Ik ben uw zoon, hierin beftaat myn heil aileen! Zie hier aan mynen hals dien fchoon bewerkten fteen. Men heeft in Avia zieltogend' my gevonden; Noch draag ik op myn borst de teekens myner wonden. Toen ik voor 't eerst u zag, vernam ik in myn hart Een klopping, en een' trek van liefde en tedre fmart; Een voorgevoel, in my, myns ondanks, opgerezen, Riep heimlyk in myn ziel: „ Hy moet uw vader wezen!" Hy zwygt; de gryzaart, thans ten antwoord niet bekwaana,
Herkent den Esmaraud, en Oromazes naam. Hy drukt, op 't fterkst vervoerd door liefde en tedre fmarte, Den eedlen jongen Mars aan 't hevig kloppend' harte, En kuscbt hem duizendmaal, terwyl in dezen ftaat De ziel, door vreugd verheerd, het ligchaam fchier ontgaafc. |
|||||||||
|
S3
|
|||||||||
|
N 0.
|
|||||||||
|
N U MA POMPItlUS.
|
|||||
|
TIENDE BOEK.
In 's Tibers trotfe (lad, in 't waerelddreigend' Romen,
Was middlerwyl de fchrik en wantrouw toegenomen, 't Was alles daar beroerd. De moe.iige Sabyn, Wanhopig door de dood zyns konings, en door pyn En gramfchap overheerd, daar 't een' der grootfte mannen, Hunn' dappren landgenoot, Prins Numa, zag verbanuen, Was niet dan vol van haat gehoorzaam aan een' vorst, Wiens flaatzucht naar het bloed eens konings had gedorst, Dien 't godendom aan 't volk ten vader had gegeven; De afgrysfelyke moord aan Tatia bedreven, Uit minnenyd, en door Herciliaas venyn, Deed die prinfes het doel van 's volks vervloeking zyn. Vol wantrouw, hoogst verdeeld met Romulus foldaten, Niet fchroomende opentlyk zich weerzyds fel te haten, Was ieder uur het volk, in 't groeijend' ftaatsgevaar, Verhit door wraak, gereed ter moording van elkaSr.. De haat en de achterdocht was in de huisgezinnen, En zonder Metius, volleerd elks hart te winnen Door zyn beproefde deugd, en fchrandre omzigtigheid, Waar, 't all' in Romes muur ten burgerkryg bereid. |
|||||
|
T I E N D E * B O E K. 143
De Roomfche vorst, ten prooi dier heimelyke woede,
Niet flechts in een' tiran een ftrenge gecsfelroede,
Maar in doorluchtige misdadigers dat geen
't Welk wroeging word genaamd by 't mensehdom in 't gemeen ,
De bange Romulus, om 't volk te meer te dwingen,
Befloot, gewapend, hen meer fchatting op te dringen;
't Zou, naar zyn1 waan, verarmd hem minder tegenftaan.
Zyn moordklaauw greep verwoed zyn moedigfte eedlen aar*,
Deed op een' zweem van recht hun bloed by beken ftroomen,
En deed door fchrik des volks 't gezag meer fteun bekomen.
Hercilia, zyn kroost, door hevigheid van aart,
Maar niet dan al te veel zo wreed een' vader waard',
Was midlerwyl ter prooije aan minnenyd en woede,
Die zy elk oogenblik in 't grimmig harte voedde.
Beheerscht door achterdocht, hield zy 't voor zeker dat
Een medeminnares prins Numaas hart bezat-
Zy zond fchier ieder' dag haar booze zendelingen,
Tot al de volken die den Roomfchen ftaat omringen^
Opdat dier fnooden vlyt het voorwerp vinden mogt
Van haar' ontftoken haat, en woedende achterdocht;
En opdat hun beleid haar' minnaars fchuilplaats vinde;
Ja, om elk vorst en volk die hem en zyn beminde
Een fchuilplaats gunden, en befchermden met hun magty,-
Te dreigen met de wraak van Romes wapenkracht,
Em
|
|||||
|
'■^%^#.w-- ■•■■■■■■,^;«,:J:--i"--- :- t+ * *"■''«
|
|||||
|
i44 NUMA POMPILIUS.
En eindlyk om het hoofd van 't haatlyk paar te koopen,
Aan wie op levering daarvan haar flechts deed hoopen. Intusfchen fmaakt de prins, van zorgen onbewust,
In 't Apenynfch gebergte een liefelyke rust, Omringd van vrinden, die, met trouwe hartverbinding, Van blydfchap fchreijen, op 't befef der wedervinding Eens vaders van zyn' zoon, waarin prins Numa deelt; Hy juicht om 's gryzaarts heil, die thans zyn'nazaat ftreelt» En die in zyn geluk zyn hart niet kan verzaden, In zynen zoon met blyk van Jiefde te overladen. 6, Sprak de gryze held, myn lang verloren kind! Is 't waarheid, is 't geen droom, dat ik u wedervind'! Ik zie u eindlyk weer! Neen, ik ben niet bedrogen: Van 't uur dat ge in myn ftulp u opdeed aan myne oogen, Vloog reeds myn hart u toe, daar my een drift verwon Die ik door redenkracht onmooglyk ftuiten kon. Myn hart heeft u herkent toen u myne oogen zagen. Wat voelt myn ziel, u ziende, een ftrelend welbehagen! Wat zyt gy fchoon, en kloek! wat trekken van een' man) Kom, myn geliefde zoon! omhels uw' vader dan: Gy zyt verpligt die blyk van te£rheid my te geven, Door my, helaas! gemist in myn vervlogen leven. De tedre Leo, diep getroffen in 't gemoed,
Beantwoord deze taal met zynen tranenvloed. |
||||
|
TIENDEBOEK. 145
Camilla, die hy fchier ziet in haar fnikken fmooren,
Doet niets by dit tooneel dan zw}'gen, zien en hooren.
Thans grypt de Mars haar hand, by driftig op te ftaan,
En bied zyn dierbre gae' zyn tedren vader aanj
Hy roept, verheerd door vretigd: 6 Oorzaak van myn leven !
Zie hier de zielvrindin, die 't lot my heeft gegeven,
De godheid van myn hart! Te lang vaneen gerukt,
Is een vere^niging ons eindelyk gelukt;
Ik ben haar echtgenoot; doch hoe we elkaer beminden,
Had zy of ik voorzien u weer te zullen vinden,
U, die my 't leven gaf, wees vry verzekerd dat
Elk onzer 't echtverbond zolang verfchoven had,
Tot dat de fterke knoop des waardften aller bander*,
Met blydfchap waar' gevormd door vaderlyke handen.
6 Vader! hoor myn bee': dat ons de gunst gefchie',
Dat Zoroasters oog ons heil met blydfchap zie,
En dat hy 't grooter maak' voor al ons ovrig leven,
Door zyn bekrachtiging aan onzen echt te geven.
Hy zwygt. Camilla knielt; hoe klopt haar teder hart!
In \ ne^rgeflagen oog fpreekt fiddering en fmart., Het minzaam, 't moedig hoofd is op de borst gebangen, Een liefelyke bios bedekt de fchoone wangen, Daar 't oog, waaruit fomtyds een vloeibre paerel fchiet, Schroomvallig nu en dan op Zoroaster ziet. - II. deel. T Zy
|
|||||
|
>
|
|||||
|
•v- ". ; < <
|
|||||
|
i4<? NUMA POMPILIUS.
Zy wacht, vol hoop en vrees, uit zynen mond te hooren,
Dat haar de lieve naam van dochter word' befchoren. Nooit had ze om fchoon te zyn haar kunst te werk gefteld, Zelfs niet voor 't minlyk oog^van haar' geliefden held; En zwygend' fcheen zy dvis den gryzaart toe te fpreken: s, Myn fchoonheid is gering, en 't fchoon is haast geweken-; „ Maar 't hart dat in my woont, kan, en in vreugd, en pyn, ,,Daar 't edelmoedig is, licht uwer waardig zyn." Myn dochter! (dezen naam hoort zich de fchoone geven,
Daar zy, noch knielend', zich met drift voelt opgeheven,) 't Geluk dat ik geniet, verzagt niet flechts myn' druk, Maar overtreft eensflags 't voorleden ongeluk': Ik heb e^n kind beweend, ik kan daaraan naauw' denken! En zie twee kindren my door Oromazes fchenken. Wat zegenryke dag, na zo veel ongevals! Hy zwygt, en valt de fchoone op 't minzaamst om den hals. Dit teer, dit groot tooneel, met zo veel fchoon doorweven, Sluit Leo, door 't verhaal van zyn verlopen leven: 't Belang dat Anais, en de eedle gryze held, Haar vader, in 't verhaal van Leoos leven ftelt, Vergroot het teer gevoel van liefde en eedle fmarten, Op 't gunstigst door natuur gedrukt in beider harten, De dappre Nutha, vrind van tederheid en deugd,
Deelt, fchreijende, in hun heil, en de algemeene vreugd. Sints
|
|||||
|
■■ ■ ■■'■.. ■•■
|
|||||
|
TIENDEBOEK. 147
Sints hy zyne Anai's als Leoos zuster kende,
Sints hy haar van den kant der vaderlyke elendc Befchouwde, en fcherper ftaarde op haar volmaakte leSn, Was Ana'is by hem noch fchooner dan voorheen. Steeds vind hy meerder deugd, en minder zielgebreken, Hy laat niet na zyn' vrind geftaeg van haar te fpreken, Daar hem de naam van vrind, hoe waard' die vrind hem is, Niet meer genoegfaam ftreelt in die gefteltenis. De prins, in 't eind' herfteld van zyn bekomen wonden,
Vermaakt zich meest in 't fchoon der eerfte morgenftonden, Daar hy fteeds ongemerkt naar de oorden word geleid, Waarin de herderin haar tedre kudde weid. Om fteeds by haar te zyn, wier fchoon zyn hart doet branden, Neemt hy, met zielvermaak, den herderftaf in handen. Daar Leo en zyn gae', met onafmatbre kracht, Voor Zoroaster 't wild vermeestren in hun jagt, Verhaalt de ontftoken prins, van tyd tot tyd geruster, Zyn' gantfchen levensloop aan hunne fchoone zuster. Hy hoort, geheel verrukt, by wat zyn' mond ontgaat, Al haar bedenkingen, maar meest haar' wyzenraad. Zo groot een fchranderheid, in zulke tedre jaren, Moest zekerlyk een hart als 't zyn' verwondring baren; Maar 't geen hem meest bekoort, en onuitfpreeklyk vleit, Is dat zy zyne deugd, en zyn voorzigtigheid, T 2 Door
|
|||||
|
148 NUMA POMPILIUS.
Door wyzen raad verfterkt, en vuriger doet leven.
Het riet, dat zyne hand, door boomwaseh, faam' doet kleven,
Strekt hem ter landfchalmei, waarop hy toonen ftelt,
Daar hy met deze fluit de ftem der tnaagd verzelt.
Betoverd door haar ftem, bid hy haar menigraalen
Hem 't lied, dat zy hem leert, noch eens te doen herhalen.
Hy denkt tbans niet aan weelde, of laffe liefdefmart,
Hy voelt een' eedlen zorg, verzeld door rust, in 't hart.
Zodra de zon verfchynt, herleeft zyn zielgenoegen:
Hy gaat by Anais zich ftraks in 't veld vervoegen;
Hy voelt by haar te zien geen hartonfteltenis,
Maar dat haar byzyn hem hoogst onontbeerlyk is;
Haar ziende is in zyn hart geen onrust opgerezen;
Maar flechts door haar alleen kan hy gelukkig wezen.
Verwyderd van de fchoone, is hem de geest ontgaan,
Ja, zelfs hy voelt alsdan fchier niets van zyn beftaan.
Dus, tedre Clytia! die wy in 't ryk der bloemen,
Ora uwen wondren vorm en glans, de Zonblom noemen^
Verflaauwt gy op uw' fteel, zodra de god van 't licht
In 't westen zich onttrelt aan 't menfchelyk gezigt;
Maar naauw' komt blonde Apol in oost' weer opwaarts ftreven,
Of uw bekoorlyk hoofd word vrolyk opge'heven:
Uw ftraalryk aangezigt flaat ftraks de dagtoorts gae',
En, draijende op uw' fteel, volgt ge.in haar' loop haar na,
|
||||
|
T I E N D E B O E R. x49
Ja, gy onttrekt uw oog niet aan de zonneftralen,
Dan als gy die, ter ruste, in Thetis fchoot ziet dalen. De zedige Ana'is, die in haar eigen hart,
Noch 's prinfen hart, iets vond dat onrust baarde of fmart, Laat zich door 't zoet gevoel dat haar verraeestert, leiden, En vind zich onbekwaam om van den prins te fcheiden. Zy mint hem die haar heeft ontrukt aan 't roofgeweld, En die haar' vader heeft in veiligheid gefteld; De erkentnis fchryft dit voor als een' van hare pligten; De held juicht dat zyn deugd zo veel hem deed verrichten, De fchoone vind vermaak in met den voedfterling Van Tullus, dag aan dag, door leerzame oeffening, De wondren der natuur fteeds dieper in te dringen. Zy fpreken van den loop der ftarren in haar kringen, Van al de volken die zy kennen, van de wet Waardoor by elk een perk aan 't kwaade word gezet, Meest van den Godsdienst, by de volken onderfcheiden , En van de zeden, die alom tot deugden leiden. Elk hunner, in zyn leer met wysheid opgebragt, Verklaart zyn ftelfels, of verdedigt die met kracht; ,f Verfchillende in de wyz' van zich tot God te richten,
Zyn zy volmaakt ven&nd in 't denkbeeld van de pligten» En daar men aan elkaer met wysheid de ooren leent, Zvn, daar de reden twist, de zielen hoogst ver&nd. T 3 B*>
|
|||||
|
w
|
|||||
|
l$o N U M A POMPILIUS.
|
|||||
|
De prins, die zich niet licht door drogreen liet verblinden,
Verrukt door zo veel geest in Anais te vinden, Voelt, daar ze in baar gefprek op alles licht verfpreid, Meer eerbied, ieder' uur, en grooter tederheid. De Mars is de eerfte uit hen die in de landhut leven,
Die, ziende 't jonge paar als tot elkaer gedreven, De neiging gade floeg die beider hart bcftiert; En, wenfchend' dat de prins van vrind zyn broeder wierd, Befluit hy op e'en' fprong het zwygen af te breken, En met dees vrye taal zyn' halsvrind toe te fpreken: Zo gy, gelyk ik denk, myn zuster waarlyk mint, Spreek met vrymoedigheid tot uw' getrouwen vrind. Een aangename bios bedekt prins Numaas wangen, Daar zigtbre ontroering 't hart gevoelig heeft bevangen. Waarom, fprak Leo toea, gebloosd? De gunst der go6n Heeft aan den eedlen mensch, zyn zuivre deugd ten loon, En om zyn' aardfchen zorg op 't zagtst te zien verdreven, De liefde, in 't reine hart, tot een gefchenk gegeven. Zo flechts 't onwaardig vuur, in Numaas groot gemoed Onwaardig voor het kroost van Romulus gevoed, Volkomen is verdoofd, kunt ge Anais beminnen Gelyk ik u bemin: 'k zal 't hart myns vaders winnen Ter fchenking van die geen die u hoogst dierbaar is. Zeg my alleen flechts, vry van alle ontroerenis: „ Uw
|
|||||
|
T I E N D E B O E K. 151
„ Uw zusters waar geluk zal al myn' zorg verzagten,"
En Leo zal die taal gelyk een godfpraak achten. 6 Vrind! dus fprak de prins, de naam der erfprinfes Van 't haatlyk Rome, eertyds uvv' halsvrinds minnares, Doet heden 't moedig hart van uwen Numa beven, Daar die van Anai's myn' rnoed kan doen herleven. Hoeveel verfchilt het vuur dat voor uw zuster blaakt, Van 't vuur dat eertyds my elendig heeft gemaakt! 't Geluk van haar te zien is daaglyks my befchoren, Steeds ben ik aan haar zyde, en nooit deed ik haar hooren Van liefde, of^echtverbond, zelfs dacht ik nooit daaraan Om haar, met vaders wil, een huwlyk voor teflaan; Maar, 6 geliefde vrind! gy moet myn drift verfchonen, 'Ik voel dat zo 't geluk volmaakt op de aard' kan wonen, Dat dit alleen den man dien zy, door haren echt, Met hare hand ver^ert, kan wezen toegelegd. Hy zwygt. De jonge Mars omarmt zyn' halsvrind teder,
Keert met hem, aan de hand, tot Zoroaster weder, En daar 't verblyde hart zich kittek in den waan, Dat Anai's den prins zal worden toegeftaan, Vraagt hy die eedle maagd van haar' geliefden vader, Voor haar' verlosfer, en zyn' boezemvrind te gader, Voor hem dien hy bemint als 't hoogfte goed op de aard', Voor hem, van all' wat leeft, de zuiverfte achting waard'. Hoe
|
|||||
|
• ■ • - ■ • . '..-.-'
|
|||||
|
IS* NUMA POMPILIUS.
Hoe wreed korat hem de taal des gryzen helds te voren f
Diens ftrcngen gryzaarts! die, na ernftig hem te hooren, Dees droeve vvoorden uit: ik min den prins, myn zoon! Hy is myn redder, en myn liefde is dus zyn loon; Ik zal altyd dien dag met zegening gedenken, Waarop ik grooter loon aan zo veel deugd kan fchenken; Maar 't is me onmooglyk hem myn dochter toe te ftaan: Zy is myn' Godsdienst, dien der Magen, toegedaan; 'k Ben hoofd van myne Jeer': daarin heb ik verboden Wat naar vermenging zweemt met hen die valfche goden Vereeren, in de plaats der Godheid die ik dien. Men heeft my voor myn' God het all' verlaten zien; Eertytels, febatten, rnst, 'k heb 't all' om Hem begeven, Zelfs waagde ik voor zyne eere, en voor myn wetten 't leven; En wilt gy dat ik nu, ten eind' der levensbaan, Gereed ter loonontfangst voor 't geen ik heb gedaan, En voor den ramp om God en myne wet geleden, Myne eigen wetten zoude onzinnig overtreden? Uw wet, fprak Leo toen, met een ontvlamd gezigt,
Maakt dan de ondankbaarheid den Uerfling tot een' pligt} Neen, zoon! ik zie met fmart u in uw mening dolen, Ik heb voorzigtigheid de menfehen aanbevolen, Sprak Zoroaster, 'k Heb gezorgd voor eere en trouw; Nooit wilde ik dat myn volk zich roekloos wagen zou Am
|
||||||
|
■ v " -
- ■
[
T I E N D E B O E TL jS
Aan afval van de wet, door een gevaarlyk huwen
Aan volk wier leer' men kan verdragen, rnaar moet fchuwen. 'k Voorzag 't bewint der liefde, een neiging die gewis Aan een gevoelig hart natuurlyk eigen is, En die de menfchen leid om doorgaans zo te denken Als 't voorwerp dat zy 't hart, ontdaan van reden, fchenken. Myn dochter kan voor 't minst, ter liefde van haar' held, De leer' verlaten door haar' vader vast gefteld; En ik zou by den God dien ik heb aangeprezen, Om haren "afval licht op 't hoogst misdadig wezen. Het baart my fmart genoeg, dat Zoroasters zoon, Verr' van my opgevoed in 't juk der valfche goon, Helaas! een' godsdienst volgt door my niet voorgefchreven. Myn dochter zal voor 't minst voor Oromazes leven, Voor wien ik zo veel ramps getrouw heb doorgeftaan; Laat my ten minfte haar van dat gevaar ontflaan Dat zy den God verlaat' Heeds door haar aangebeden , En die ons nooit begaf in de ergfle tegenheden. Hoe meer de brave prins beminlyk is, hoe meer Myn dochter in gevaar zal wezen van haar leer' - Onachtfaam af te ftaan, te meer in 't vuur der jaren. 't Is geen vervolging, *t zyn geenzins de moordenaren, Die 't hart verandren, daar men bloedrivieren fpilt; Dit doet de deugd alleen, waar leer' van leer' verfchilt. II. deel. V Noch |
|||||||
|
.:■:-,/^:-:^-^'r. ^^:i^>v^>;'>v^^
|
|||||||
|
..
|
|||||||
|
154 N U MA P 0 M P I L I tJ §:
Noch raeer, het gfootfte deel van hen die de aard' bewonen,.
Zien wy voor myne leere een' zigtbren afkeer toonen: Dus zou Italien, door bygeloof beftierd, Hem vloeken die gemaal van edn der Magen wierd: Gy Numa zoud licht dan myn dochter tnin waardeeren* Verfchoon, zo ik u mogt bedroeven en onteeren, Ik ben ontwyfelbaar, vvat ik u zeggen moog', Of een ondankbare, of een dvveper in uw oog; Maar ik bemin myne leere, en dochter; 't zou my kwellen- Haar aan een' afval van haar' Godsdienst bloot te ftellen,. Of dat ik zinloos u zou wagen aan den haat, Die van uw landvolk u gewis te wachten ftaat. Hier zwygt de gryze held, en Leo, hoogst verflagen,
Door 's vaders weigering, durft thans geen antwoord wagen, Derft byna al zyn kracht, en houd gedwee 't gezigt Van zynen vader af, en op den grond, gericht. Het fmait hem in de ziel, dat hy, met zwakkcr reden Dan diezjms vaders, is met hem in 't pleit getreden; Maar Numa, meer gewoon een reden na te gaan Met fterker peinzing, zag den ftraffen gryzaart aan Met eenen eedlen ernst, die dien hem zag bekoorde.r. Daar alles, met verraaak, dees zagte dringtaal hoorde: 6 Zoroaster! zelfs van myn' geboorteftond,
& de eerbied, voor myn' goon in myne ziel gegrond; |
||||
|
T I E N D E B O E K, ryy
Ik min, en vrees hen, ja, ik derf veel liever 't leven,
Eer ik dier goden wet lafhartig zou begeven;
Maar ik hield my gewis op 't hoogst beklagenswaard',
Zo ik ooit ware in flaat een' Godsdienst op deze aard'
Te haten: 't godendom verdraagt ons onverbolgen,
Waarom zoude ik de goon dan niet in goedheid volgen?
Dat zy vergaan die, wreed, door yver onbezuisd,
Als Sardanapalus, met yzer in de vuist,
Vervolgen wat met hen verfchilt in wyz' van denken,
En andren hun ge!oof, als heilgoed, willen fchenken
Met dolken in de hand, vermeerdrende inderdaad
De martelaren, by 't vermeerderen van 't. kwaad;
Terwyl weldadigheid misfchien der menfchen zinnen
Zou brengen tot hun wet, door eerst het hart te winnenl
Onmooglyk is het ooit des zwakken fterflings zaak,
Zichzelv' te wettigen ten dienst van 's Hemels wraak;
Ook heeft geen Hemelwet de menfchen ooit geboden,
Elkander pm belang van 't godendom te dooden.
De mieren die ons oog op onze velden ziet,
Verdelgen onderling gewis elkander niet,
Voor 's landheere eere ontzind ter razerny gedreven:
Zy fmaken vreedfaam 't goed dat zyne gronden geven.
Die eigenfchap der go6n die meest de barten vleit,
Die hen beminlykst maakt, is hun weldadigheid.
V 2 Van
|
||||
|
I5<5 NUMA POMPILIUS.
|
|||||
|
Van alien aanhang dien ze nit gunst op de aard' verdragen,
Moet hy die meest vervolgt dus meest den goon mishagen; Befchouvven wy met fmart in dat verdoold geflacht, Den waren vyand van de onfterllyke Oppermagt: Wy zien door hen wier ftaal tracht naar bekerelingen, De aanbiddelyke goon hun zoetst vermaak ontwringen, Dat is 't verfchoonen van de zwakheid van den menschj Hen hierin na te treen is hun voornaamfte wensch. Ziedaar myn leere, 6 held! 'k Zal aan uw oordecl laten,
Niet of myn leer' verdient dat iemant die moet haten, Maar of die Godsdienst daar gy 't opperhoofd van zyt, Gevaar loopt van een' man die zulk een leer' belyd. Uw dochters ftelfelen zal Numa hoog waarderen, Zy zal, ontwyfelbaar, ook Numaas ftelfels eeren: Dat ze Oromazes dien', voor my ik dien Jupyn; Maar denk dat deze twee in wil ver^enigd zyn; Hun beider wet is een voor all' wat wy zien leven: Ten minfte is door Jupyn aan Numa voorgefchreven, Dat hy u liefde draag', dat by uw grysheid acht, Dat hy zich broeder toon' van 't menfehelyk geflacht, Dat hy den last des ramps der droeve zal verlichten; Ziedaar van Jupiter de aan my bevolen pligten. Het waarlyk edel hart van deugdfame Ana'i's Gehoorzaamt, nevens my, die Hemelwet gewis; |
|||||
|
T I E N D E B O E K. 15;
En daar haar hart in 't myn' die zal gehoor verleencn,
Zal die gehoorzaamlieid ons meer dan ooit vereenen;
Uw ftelfel in ons hart gemengeld met het myn',...
Ziedaar twee beken, die volkomen zuiver zyn,
En die, fchoon ze in haar' loop, 6 held! zyn onderfcheiden,
Nochtans, te faam' gevoegd, ons naar 66n oogpunt leiden.
Voorts zegt gy, dat myn echt met een der Magen my
Ter prooi ftelt aan myn volks ontzinde razerny; Maar 'k heb my aan myn volk, noch vaderland te ftooren: Ik heb myn' Tullus, 'k heb myn' Tatius verloren; Myn Zoroasters hut, dit zielverrukkend' dal,... Ziedaar myn vaderland, ziedaar thans myn heelal! Hier kan uw' Numaas hart zichzelv' gerust verlaten, Dit is een zekerheid, dat niemant hem zal haten. 6 Vader! dat uw gunst myn' hoogflen wensch voldoe: Komj reik, met teerheid, my uw bevende armen toe; Erken my voor uw1 zoon, fchenk my, met welbehagen, Op ednen ftond dat heil dat zo veel levensdagen My is onthouden door myn goden, om 't gewis Te vinden in uw gunst, en 't hart van Anaiis. Schenk haar aan my, en niets zal ons zo hoogst vernoegen, Dan aan uw' levenstyd meer dagen toe te voegen. De vrede vest' by ons in dees valei haar' troon, Daar gy myn kinderen, en die van uwen zoon,
V 3 Eene
|
||||
|
158 NUMA POMPILIUS.
Eene eedle maatfchappy bevallig zult zicn flichten,
Waarin niets heerfchen zal dan 't voorfchrift: onzer pligten^. En daar uvv groote naam, zelfs by den zuigeling, Een eeuwig voarwerp zy van liefde, en zegening. Uw leeftyd zult gy zien met blydfchap toegenomen, Omringd van die geflacht, dat gy zult voort zien komen; Gy zult he-t voorwerp zyn van aller tederheid, De bron van hun geluk, daar gy ter deugd hen leid; En zo uw dochter ooit een dochter brengt in 't leven, 'k Zal aan dat kroost den naam van uwe Oxana geven; Daar die geliefde naam de ftreling zoeter maakt, Waarmee' die te-dre fpruit naar vadergunften haakt. De vaders, kinderen, de tedsre echtgenooten, 't Leve alles, aan uvv' voet, of in uvv' arm befloten, Alleen opdat het u zyn liefdeblyken toon'; En naauvvlyks als de zon elk morgen op haar' troon, Aan 't blaauw gewelf, 't heelal bezielt met nieuwe krachtea» Zal al uw maagfehap blyde op uwe ontwaking wachten, En met meer eerbied als uw leerling ooit de zon, Des morgens, aan de kim van 't oosten, wachten kon. De prins ftort, na die taal, voor Zoroaster neder: Die gryzaart, fchoon ontroerd, fchoon hy in waarheid tedef Den jongen held bemint, wit hem noch wederftaan; Maar Leo fpreekt met drift aldus z;yn' vader aan: |
||||
|
T I E N D E B O E K. r5<
Gy zaagt door hem uw kroost en u de dood onttrekken!
Wei! laat dan Anais hem ter belooning ftrekken, Sprak Zoroaster, en dat Numa, door dat loon, Haar ten gemaal verftrekke, en tevens my ten zoon. De prins ait thans een' kreet, door fterke drift bevangcn,
En blyft aan 's gryzaarts hals byna gevoelloos hangen. De kracht wykt voor 't vermaak dat zyne zinnen vleit, De tong is onbekwaam ten dienst der dankbaarbeid. Hyc voelt ter kusfching zich naar Leoos borst gedreven; Doch deze heeft zich reeds naar Ana'is begeven, En keert weldra met haar: Zie bier in dezen held, Uw' echtgenoot. Die u in vryheid heeft gefteld, Zegt Zoroaster, zy door my u opgedragen. Gy zult vereend zyn na den loop van vierpaar dagen. Mogt Oromazes, zo die trouw hem ftoort, alleen My ftraffen, omdat ik u deed in 't huwlyk treen! Na 't uiten van die taal, drukt hy, vol liefde en fmarte, De hand'van Anais, en Numa aan zyn harte. De fchoone landmaagd bloost, flaat de oogen naar den grond,
Word fchooner door die bios, aanbidlyk op den ftond
Waarin een zagte laeh, en tedre zucht te gader,
yt Gefchenk bekrachtigen gedaan door haren vader.
De prins, ten top van heil, was van dat uur af aan,
Door Leo en Camille in alles b3'geflaan,
SleehtS'
|
||||
|
NUMA POMPILIUS.
|
|||||||
|
i5o
|
|||||||
|
Slechts bezig in 't befchik van 't geen ten glans kon ftrekken
Des dags waarop hy wenscht zyn' echt te zien voltrekken. Het hout ter bouwing van des jongen minnaars ftulp,
Is reeds gehouwen, door Camille en Leoos hulp. Die veldhut, aangelegd naar Numaas welbehagen, Is naast des gryziiarts flulp bevallig opgeflagen. De deur is door den prins naar de oostkim toe gekeerd* Opdat zyn echtgenoot', die 't zonvuur godlyk eert, Zich, by de ontwaking, kon ter wondre dagtoorts wenden, Om tot den God dier zon haar fmeken op te zenden. Het geen de nieuwe tent van boven dekt, en fluit, Zyn takken, overdekt met wilde dieren huid; Dus heeft de hut den vorm eens vestingswerks gekregen, Beftaanbaar tegen hitte, en felle koude, en regen. Wat tot gemak, vermaak en nut kon zyn bedacht, Is binnen 't landgebouw met fmaak te faam' gebragt. De minnaar had het all' een' zekren zwier gegeven, Die door de liefde alleen kan worden voorgefchreven. Een aangename tuin is aan de hut gehecht: De prins had die met kunst zodanig aangelegd, Dat die jasmynen laan waarin, by vroeger dagen, Zyne oogen voor het eerst de fchoone landnimf zagen, Het middelpunt befloeg. Hy leid een' arm der beek, Die 't frisfe water fchonk aan de omgelegen ftreek, |
|||||||
|
T I E N D E B 0 E K. 161
Te midden door een perk, daar 't water, by 't befpoelen
Der boorden, 't fchoon gebloemt' beflendig kon verkoelen. De vruchtboom, door natuur fints eeuwen hier geplant, Vergroot het fchoon en 't nut der tuin aan alien kant; Een fterke heesterhaege is om het perk getrokken, En weert de flroping af der Apenynfche bokken, Die, gretig aangelokt op 't jong ontloken groen, De plant en 't nieuwe hout gedurig nadeel doen. Men ziet de landmaagd minst den zvvaarflen arbeid achten ;
Haar tegenwoordigheid geeft Numa nieuwe krachten; Hv wilde alleen den bouw voltrekken van zyn ftulp, Maar Leo en Camille, altyd ter zyner bulp Hoogst vaardig, ftaan hem by in bouwing en in planting, In weerwil van hunn' vrinds oprechte tegenkanting; Elk hunner wenscht elk' dag, met ongeduld en pyn, Dat de andre dag die volgt de blyde dag moog' zyn, Die door de gryzaart is ten echtfeest voorgefchreven. Men had het bouwwerk reeds zyn vol beflag gegeven; Camilla had alreede in 't naast gelegen land De bloem den fteel ontrukt, gevlochten met haar hand Tot kransfen, die het paar ten fierfel zal ontfangen; De nieuwe landhut was reeds met gebloemte omhangen, De gouden zon had reeds den dagtogt afgelegd, Haar weerkoms gzal den dag bepalen tot den ecbt, II. deel. X Lr
|
||||
|
■■ r
t6% NUMA POMPILIU.S. En tevens 't hoogst geluk der deugdfame echtelingen;
Maar naauw' ontweek de zon de wester hemelkringen, In 'c uur waarin men faam', door dagwerk afgemat, Ten velddisch in de ftulp van Zoroaster zat, Of 't oor word door gerucht ter poort der hut getogen. De prins verbergt zyn' fcnrik voor zyner vrinden oogen; Maar Leo, fchoon verbaasd, fpoed met zyn knods zich voort, En ylt, fchier met den' fprong, heldhaftig naar de poort. 't Is geen vyandlyk voik, tot moord of plundring vaardig: Een gryzaart doet zich op, den hoogften eerbied waardig, Twee krygslien zyn met hem: men vraagt herbergfaamheid; Zy worden door den Mars gulhartig ingeleid. Maar naauw' befcheen het licht der lamp de vreemdelingen,
Of Numa, weggerukt door hartverwonderingen, Loopt op den gryzaart toe, omarmt hem, roept: 6 vrind Myns vaders, en den vorst noch door myn ziel bemind! 6 Melius! het lot doet u dan hier verfchynen? U! laatfte en eelfte hoop der treurende Sabynen! De held herkent den prins; doch fchoon hy klaar hem ziet,
Verbaasd, vertrouwt hy thans zyn fcheemrende oogen niet. Maar eindlyk roept hy uit, door blydfchap aangedreven: Myn meester! 6 myn vrind! gy zyt my dan hergeven! Ik vind u eindlyk weer, nadat ik op myn' togt, Door gantsch Italien, u vruchtloos heb gezocht! |
||||
|
T I E N D E B O E K. t6$
Dat uw goedhartigheid, 6 Numa! my verfchoone,
Als ik, voor dat ik u verfchuldigde acbting toone,
Op nieuw, dit oogenblik verrukt door myn geluk,
U aan myn teder hart, met bevende armen, drukk';
En gun dat deze ziel het zoetfte der vermaken
Dat thans, helaas! voor 't laatst haar is vergund te fmaken,
Noch voor een wyl geniet', dat is dat ik deez' dag
Myn' grooten opperheer noch halsvrind noemen mag.
De gryzaart, by die taal met nadruk uit te fpreken,
Is aan des prinsfen hals, van blydfchap, fchier bezweke,n,
En wend vervolgens dus zich tot die oorlogslien,
Die, nevens hem, den prins een edel hart doen zien:
Myn Proculus! en gy, VoleTus! 6 myn vrinden!
Ons zoeken heeft een eind', nu we onzen konihg vinden.
Hy zwygt. En 't heldenpaar, met hem door vreugd bezield,
Roept, hoogst eerbiedig, thans voor Numa neergeknield,
En met den jongling meer dan immer ingenomen:
Wy groeten u, 6 vorst van 't wyd geduchte Romen!
Wat zegt gy? roept de prins, die op den eigen ftond
De helden ernstig dringt te ryzen van den grond; Ik ben uw koning met. Neen! Numa, 6 myn vrinden! Verdient, noch wenschtdie eer, hoe zeldfaam gy't moogt vinden. Gy zyt, fprak Metius, myn koning, en gewis Door 't fchoonst, door 't wettigst recht dat op de waereld is: X % Een-
|
||||
|
I04 N U M A P O M P I L I U S.
Eenftemraig heeft net volk ten koning u verkoren;
En waar 't onomgekocht eenftemmig zich doet hooren, Daar word door 't volk de Hem der goden uitgebragt; En, prins! by 't volk alleen berust 's lands oppermagt. Zo Romer als Sabyn, door wantrouw aangedreven, Reeds vaardig om elkaer te dingen naar het leven, In 't kiezen van een' vorst, des konings erfgenaam, Vond Nuraa flechts tot heil van beider volk bekwaam. Alleen uw naam, myn vorst! heeft twist en haat verbannen, En deed, in hunne keur, de volken famen fpannen, De dierbare eendragt leeft! Gy zyt onze opperheer: Uw volk verwacht met fmart dat Numa tot hen keer\ De prins, in 't hart bedroefd, en vol verwonderingen,
Dringt, met den heuschften drang, de Roomfche zendelingen Te rusten aan den disch, en eischt daarna terftond Van gryzen Metros, dat zyne oprechte mond De omwentling van den ilaat, waaruit die wierd geboren, En 't zeldfaam eind' daarvan hem flechts in 't kort doe hooren; Een eisch die de oorlogsraan, beroemd door deugd en moed, En in 't geweer vergrysd, in deze taal voldoet. De ramp van land, en volk, meest die der oorlogsdrommen.,
Was drukkende, en welhaast ten hoogften top geklommen. :Zo Romer als Sabyn ging zwanger van een' haat, Die nooit dan door den fchrik zich kort vermommen laat, |
||||
|
T I E N D E B O E K. i6$
En die flechts wreeder werkt eenmaal bevryd van banden:
't Vloekte alles Romulus, als 't fchuim der dwingelanden,
Die een heldhaftig volk, dat voor zyn glori ftreed,
't Geweld zyns yzren ftafs ondankbaar voelen deed.
Die vorst was toen niet meer de bloem der oorlogshelden,
Wien de overwinning volgde in Mavors glorivelden,
En die geen offers flagtte aan zyn' ontmenschten haat,
Maar aan 't gewaande heil van zynen nieuwen ftaat, i
Gelyk in vroeger tyd, als hoofdman zyner fchaeren;
Neen, thans was Romulus een uitfchot der barbaren,
't Zich.vormende als een wet, als voorfchrift van belang,
Zyn volk door 't yzren juk te houden in bedwang;
En wien 't geenszins ontbrak, om tot zyn wit te komen,
Aan reden .om het bloed der eedlen te doen ftroomen.
Ziedaar gevolgen van eefte eerfte gruweldaad:
De ziel eenmaal befmet flechts door 66n vlek van kwaad,
Word ylings door all' 't geen men deugden noemt begeven,
Daar 't zaad der boosheid ftraks daarin begint te leven.
Intusfchen 't godendom, geftreng ter ftraf bereid
Der booze volken, deed eerlang zyn grimmigheid Rechtvaardig voelen aan de bron van onze elenden, Door 't gruwzaamst geesfeltuig, de pest, ons toe te zenderu Nooit duidde zich, als nu, die lyfsbefmetting aan Door itcekens die meer 't hair te bergen deden ftaan; X3 Eejj
|
||||||
|
,*«*"*";;/''v;:"*'
|
|||||||
|
\
|
|||||||
|
166 NU MA POMPILIUS.
Een p37nlyk knagend vuur blaakt borst en ingewanden,
Daar de oogen, rood als bloed, in't voorhoofdfchriklykbranden,
En zich niet dan met pyn bevvegen in hun vak;
De lyder ademt niet dan rlaauw, met ongemak,
En dc adem baart een' flank gefchikt om ne£r te vellen,
Wat uit barmhartigheid den lyder durft verzellen;
De zwart beflagen tong word droog, den mond tot last,
Belet den flok, en hecht zicht aan 't gehernelt' vast;
De leden trillen, en de ziel woelt in haar kerker;
De doodkou nadert, en word trapsgewyze fterker,
Tervvyl ze onmagtig is dat zy de vlarnmen keert,
Wierkrachtjzelfs 't beenmergknaagt,en'tzwaarstgebeent' verteert}
De huizen zyn welhaast te klein om 't aantal lyken
Te bergen; markten, weg, de tempelen, en wyken,
Zyn jammerlyk gevuld met offers, door de goon
Verflagen, 't gruwzaam kwaad des opperheers ten loon.
Men ziet de kranken, naakt, langs de open wegen dwalen,
Om flechts een druppel vocht ter lafenis te halen;
Ze ontvlugten 't bed, en zelfs hun huisgoon, om met fpoed
Zichzelv' te koelen in den bfeeden tybervloed,
By bronnen, in moeras, of modderige flyken;
Men hoort geen' raad, men drinkt, noch wil de dorst niet wyken,
In tegendeel, die groeit, en 't ligchaam, afgemat
Door 't woeden van den brand, valt zielloos neer in'tnat.
De
I ' ■ '■•'■-.''
|
|||||||
|
TIENDEBOEK. 167
De tedre vrindfchapsband word jammerlyk vergeten,
De banden van natuur zyn deerlyk los gereten;
De zoon, verwiJderd door zyne onbefchryfbre fmart,
Drukt thans zyn' vader niet aan 't kinderlyke hart;
De broeder kuscht geenszins den broeder, als voordezen,
Nu zulk een tederheid hem doet befmetting vreezen.
De moeder, ftervend' verr' van baren echtgenoot,
Ter prooije aan fluip by ftuip, voorboden van de dood,
Wend, daar 't gezigt reeds breekt, by 't knarsfen op de tanden,
Den tedren zuigling af met reeds verkleumde handen,
Daar 't bitter fchreijend' wicht de handjes tot haar fteektj
En om een weinig vocht uit dorre borsten fmeekt;
De fmart, alleen de fmart is hier ten troon verheven,
De droefheid zien we alom op Romes ftraten zweven;
De tedre kindsheid, een gevorderde ouderdom, *
De grysheid, alles komt door 't gruwzaam pestvuur om!
De houtmyt houd niet op van branden, en van rooken;
Waar ook een houtmyt fmook', word ftraks weer vuur ontfloken;
En hoe men 't vuur vermeer', toch komt men vuur te kort,
Waardoor zeifs onderling een twist geboren word;
Ja, wien 't in 't eind' gelukt een houtmyt op te rechten,
Is, hoe vermoeid door 't wee, fomtyds verpligt te vechten,
Opdat een door de pest ontzielde bloedverwant,
Daarop de plaats bekoom' bereid door vrindenhand.
De
|
||||
|
163 NOMA P 0 M V I L I U $.
De koning ziet met fmarf het wee der oorlogslieden,
Beveelt het godendom een offer aan te bieden, En hoopt dat hy daardoor zich met de goon verzoen', Daar ze eeuwig vrinden zyn van hen die 't goede doen. Al \ volk, of liefst een drom van uitgeteerde fchimmen, Die, gruwend' van elkaer, elkander wreed begrimmen, 't Elendig overfchot der volken van zyn ftad, Verfchynt by 't offeren, ter dood toe afgemat. Dit volk, de priesterrei, de kwynende offeraren, Gaanbleek, van vleesch ontbloot, fchierkruipend'naardealtaren. De bevende, op zyn fpeer zich leunende, foldaat, Die naauwlyks 't zwak gezigt op Romes aadlaar flaat, Dien hy met vreugd befchouwde in 't heetst der oorelogen, Komt zonder harnas, helm, of armfchild aangetogen. De tedre vrouwenrei, en gryzaarts treden toe, Opdat hun zwakke mond de goden hulde doe, En leunen op een' ftaf, ja voeren aan hun handen Een' deerniswaarden rei van tedre huwlykspanden; By 't ftruiklen van een kind, ftort op den zelfden ftond Wie 't als geleider voert, uit zwakheid, op den grond. De kindsheid, de ouderdom, de kranken, eu die hoopen De afgrysfelyke dood, de vrucht der pest, te ontloopen, 't Sleept alles onderling, in dezen droeven ftaat, Veeleer zich naar 't altaar, dan dat het kruipt, of gaat. |
||||
|
TIENDE BOEK. 169
|
|||||
|
De dikgezwolle tong is al haar kracht onttogen;
In 't kort, het Roomfche volk, zo groeijende in vermogen,
Dat reeds Italien door wapens had vertfaagd,
Schynt thans een' fpokendrom, ter landplage, uitgedaagd
Door tovernimfen in Thesfalien geboren,
Die de akelige hel met vrucht haar ftem doen liooren.
In 't eind', men is gereed ter plegtige offerhand',
En de opperpriester vroet in 't lillende ingewand Der dieren, tot de by], of't offermes verwezen, En fiddert, door het lot des volks daarin te lezen. Hy voelt zich thans genoopt ten drievoet op te gaan; De goddelyke geest grypt zyne zinnen aan; Een hemelfche infpraak heeft hem fchier zichzelv' onttogen; De fchuim ftaat op den mond, een vuur flraalt uit zyne oogen, Daar hy en hoofd en arm verheft met feestgebaar; De krans van lauwren ryst op 't flyl gerezen hair; Maar vruchtloos word een god door feestgebaar beftreden: Zyn god ftelt hem te Jeur, en lacht met 's volks gebeden. De hygende en op 't hoogst verflagen hemeltolk Uit eindlyk deze taal: 6 Ongelukkig volk! Een gruwzame euveldaad, noch ongeftraft gelaten, Is oorzaak van de wraak der goden op dees ftaten; Zolang die gruweldaad geen ftraf ontfangen heeft, Zolang een van de geen die deze pleegden leeft, II. deel. Y Ver-
|
|||||
|
t?6 NUMA POMPILIUS.
Vervvacht dat 's hemels wraak u volge op hoofd en hielen.
De pest zal 't gantfche volk in Romes muur vernielen,
't En zy hier 't bloed des mans die u ten doel doetftaan...
Hy ware ontwyfelbaar vol yver voort gegaan,
Had Romulus, vol angst ora 't geen hy noch zou uiten,
Den ftouten hemeltolk de lippen niet doen fluiten,
Door een' vervvoeden blik uit zyn verfchriklyk oog.
Maar op den zelfden ftond betrekt de hemelboog,
De liefelyke zon verliest haar gouden ftralen, Een dikke duisterheid bedekt de hemelzalen, De fchorre donder dreigt op all* wat leeft te vvoen, Elk hoofdftof fchynt elkaer den oorlog aan te doen, En 't is alsof natuur, by ,'t wo^n der woeste ftormen, Zich tot een mengelklomp e^nsflags zal zien hervormen. Al 't volk, op dat gezigt door fellen fchrik bezield,
Lag by den hemeltolk gedwee in 't ftof geknield;
Men riep de goden aan, men uitte duizend klagten,
Daar al de Romers niets dan 't uiterfte uur verwachtteti,
Maar na een weinig tyds bedaart de dolle orkaan;
Men ziet de duisterheid zich van bewint ontflaan,
De zon verfchynt op nieuw, ontbloot van wolkgordynen,
Men ziet thans 't lieflyk blaauw aan 't hoog gewelf verfchynen,
De kalmte itygt ten troon in 't hoogst der lucht, en 't hart
Des fterflings is e'ensflags ontheven van zyn fmart.
'tis-
|
||||
|
TIENDEBOEK. 171 *
't Is alles thans verkeerd, elk Romer vind zich weder;
Al 't volk befchouwt op" nieuw zich onderling hoogst teder,
Daar Romulus alleen 't verwonderd oog ontging.
De wachten van dien vorst, en zyne hoveling,
't Zoekt alles hem vergeefs. De wacht die hem bewaakte,
Wier kwaad nooit wierd geftraft, en die men 't lichter maaktc
In kwaad dus voort te gaan, dreigt reeds wie in haar' waan
De hand, ter moordery, durfde aan den koning flaan.
Al 't volk tracht ftout den val der eedlen voor te komen,
En 't bloed is reeds gedoemd dat in den muur zal flroomen,
Toen de eedle Proculus, dien gy hier voor u ziet,
De eerwaardigfte onderdaan, 6 vorst! van uw gebied,
Zo om zyn bloed, zyn' rang en zyne hooge jaren,
Maar om zyn deugden meest, die elk verwondring baren,
Zich flout aan 't volk vertoont, den bloeddorst palen zet,
En, door een fchrandre vond, de Roomfche burgers red.
Romeinen! roept hy uit, laat u geen waan verkloeken;
Laat af, 6 volk! laat af van Romulus te zoeken:
Ik zag, ik zag op 't klaarst, zyn' vader Mars gedaald
Op een bebloede kar, met fomber licht omftraald,
Ontvoerende onzen vorst aan de ondermaanfche ftreken;
Ik hoorde Romulus dees rede tot my fpreken.
6 Proculus! myn werk is op deze aard' verricht.
'k Ben menig zegepraal aan 't godendom verpligt,
Y 2 Ea •
|
|||||
|
■
|
|||||
|
i7* NUMA POMPILIUS.
En heb een ftad gebouwd, die eens gewis nadezen
Meestres der koningen op 't waereldroad zal wezen.
Myn werk is dus volbragt, en ik verlang niets meer.
De god des oorlogs doct my deelen in zyne eer,
Die onvergangklyk is gevest' in 't hof der hoven.
Ga, zeg de Roraers aan , dat zy uw woord geloven:
Dat Mars en Romulus die ftoute heldenfchaer'
Ter leidftar zullen zyn in 't hevigst krygsgevaar;
En dat ze, indien de raad iets groots zich wil vermeten,
My, fmeekcnde om myn hulp, voortiian Qiiirinus heeten.
Dees taal van Proculus deed al 't gevaar vergaan:
De wacht in 't grimrnig hart den vorst meest toegedaan, Is vaardig om geloof aan een verhaal te geven, Waarin hun Romulus ter godheid wierd verhevenj En 't volk, te vrede nu 't zyn' dwingeland verloor, Zag liever hem geplaatst in 't hooge hemelkoor, Dan dat het van 't gerecht de minfte wraak zou vragen, Op hem die 't aardryk had van hunn' tiran ontflagen. Intusfchen eischt de nood dat, na het bly verlies
Van Romulus, zich 't volk een' andren vorst verkiez'. Hercilia begeert vergeefs hem op te volgen: 't Sabynfche volk, met recht op die prinfes verbolgen, Dreigt ftraks naar Cures wal te keren, zo men haar Verheffen wil ten troon van 's lands geweldenaar; |
||||
|
TIENDEBOEK. 17:
En 't fiere Roomfche volk, hoe zwak door ongelukken,
Zag 't als een fchandvlek aan om voor een vrouw te bukken.
Dees woeste tirannes, die op een enklen dag
Zich door twee volken dus met fmaad verworpen zag,
Ontweek toen Rome, en zwoer de gruwzaamfte oorlogsplagen
Aan 't volk dat weigrig bleef de kroon haar op te dragen.
Naauw' was zy uit den muur, of 't fterk verdeeld gemeen
Trok tot een koningkeuze op 't oogenblik byden.
,'C Beklagenswaardig volk, welks ramp ik zocht te weeren,
Was toen gereed den ftaat inwendig om te keeren:
De Romers eischten fors een' Romer op den troon,
Thans ledig door 't verlies van Mavors dappren zoon;
't Sabynfche volk eischte edn' uit hunne landgenooten i
Na 't bloed van Tatius moorddadig is vergoten,
Dus fprak het, lieten wy uw' Romulus alleen,
Zelfs zonder morrery, den Roomfchen troon betreen:
Laat dan, op onze beurt, hier een van ons gebieden;
Wy zyn met u vereend, maar geen verwonnen lieden;
't Zyn hier uw vrinden, 't zyn uw broedren die gy ziet,
Maar, trotfe Romers! wy, wy zyn uw flaven niet.
Wy hebben geenszins u in edelheid te wyken, ,
En doen niet min dan gy en moed en deugden blykenj ?,
Voor 't minst zyn wy gelyk: wy wederfpreken dan
Wat dat gelyke recht in 't minst flechts kwetfen kan.
Y 3 Dus
|
|||||
|
■.bl^^,^-S-::-i
|
|||||
|
i?4 NUMA P 0 M P I L I U S.
Dus fprak 't Sabynfche volk, en alles was reeds vaardig
Ten aanvang van een' kryg zo fchandlyk, als wreedaartig. Maar 't weldoend' godendorn was met my in deez' llond, En plaatfle gunstig my dees woorden in den mond: 6 Volken! hoort naar my. Gy wilt een' vorst verkiezen In plaats van Mavors zoon, dien 't lot u deed verliezen} Terwyl elk uwer eischt, door drift vervoerd, dat hy Dien gy verkiezen zult, een uwer landslien zy; Laat my, die u bemint, dit volksgefchil beflecbten: Komt! ftaat elkander af de helft van uwe rechten. Wie uwer eerst een' vorst verkieze in 't hoog gebied, Kieze uit zyn eigen volk den vorst van Rome niet: Romeinen! kiest uw' prins, maar om geen' twist te baren, Verkiest uw' opperheer uit dees Sabynfche fchaeren; En gy, Sabynen! dat uw keur ter heerfcbappy Op een' der Romers vail', die 't heerfchen waardigst zy. Die taal behaagde al 't volk, dat juichend' zich deed hooren.
En op dat oogenblik zag ik de vree' herboren. Men ftaat de Romers toe de keus van een' Sabyn, Die, naar den wensch des volks, des lands monarch moet zyn; Straks roept wat adem fchept: „ Laat Numa ons regeeren, ,, Prins Numa! oogenlyn der weldoendfte opperheeren!" Al't volk vergeet terftond zyn' haat, en harden druk,
En wenscht zich onderling met deze keur geluk;
Daar
|
||||
|
■
TIENDEBOEK. 175
Daar Romer en Sabyn, noch ftraks geduchte leeuwen,
Elkaer omhelzend', thans verrukt dees woorden fchreeuwen: Zo word de gonden eeuw op nieuw by ons gebaard! Astreaas eeuw verfchynt, 6 volk! op nieuw op de aard'! Geluk, 6 broederen! de rampen zullen vlieden! Triomf! de deugd regeert, prins Numa zal gebieden! Straks flroomt alom het bloed van menig offerhand',
Daar 't geurigst reukwerk reeds op 't marmren outer brand! Men ziet in 's tempelskoor thans niets dan plegtigheden; Men dankt de goden, reeds by voorfmaak, in gebeden Voor 't heil verwacht van hem die Rome zal gebien , En 't godendom doet reeds zyn gunstbewyzen zien: De' pest verdwynt, een wind daalt op de volken neder, En brengt den grootllen fchat der aard', gezondheid, weder; ^ Een hoogst weldoende daauw' befproeit het akkerland, Beloovend' dubblen oogst aan 's nyvren landmans hand: Daar goden, menfchen, de aarde en hemel zich vere^nen, Zo 't fchynt, nadat 's lands ramp gelukkig is verdwenen, In 't juichen, nu de deugd, zo zeldfaarn in 't heelal, Voor 't minst op eene plaats op de aard' regeeren zal. Terftond befloot men u, waar 't mooglyk op te fporen;
tk zorgde dat ik wierd tot dezen last verkoren,
En vloog naar Cures wal, vergeefs door waan gevleid,
Dat gy u daar onttrokt aan onze ondankbaarheid!
Msr$
|
||||
|
t;6 NUMA POMPILIUS.
Men kon daar zelfs van u in 't minst geen naricht geven.
Toen heeft onze yver ons naar 't Marfer land gedreven, In waan dat vrindfchap voor held Leo opgevat, U, in den hoogen nood, tot hem gedreven had; Vergeefs! Wy moesten 't land ook zonder u verlaten. Wy togen naar 't gebergte in 't landfchap der Rheaten, Een oord daar uwe deugd de zielen had gevleid, En daar ge u eeren deed door moed en menschlykheid. Wy trokken verder voort, tot dat de hemelmagten In dit gelukkig land ons aan uw voeten bragten. 6 Vorst van Rome! kom, voldoe myn bede nu; Voldoe der braven wensch: twee volken wachten u. Gy zyt alleen hun hoop, en eenig welbehagen. Elk oogenblik dat gy uw' aftogt zult vertragen, Is ons een oogenblik dat ge onze liefde ontrooft, Een uitflel van 't geluk dat zich uw volk belooft. Hier zweeg de gryze held, daar op des jonglings wezen.
By 't uiten van een' lach, de zielrust was te lezen. Vrind! (dit is Numaas taal,) hoe kwalyk kent ge my! De tyd der dwalingen is voor uw' prins voorbyj Hy word niet meer door eer van valfchen glans omgeven, Door dwaze liefde, een bron van onrust in zyn leven, Door ydle glorizucht, die meest de menfchen vleit, En door de zucht tot rang, als dolende, omgeleid. |
||||
|
TIENDE BOEK.
De troon had in myn oog een' aangenamen Juister,
Toen my Hercilia geboeid hield in haar' kluister, Toen ik met vuur en ftaal, al 't krygsgevaar ter fpyt, My harer waardig maakte in 't hevigst van den ftryd; Toen ik, door drift verblind, myzelv' als voelde dringen De wreede kunst ten moord van medeftervelingen Te leeren in den grond, en toen ik, naar de maat Des ramps dien Romulus bewerkte in menig' ftaat, Dien koning hooger achtte, op zyne vrindfchap hoopend'; 't Gordyn is weg gerukt, myne oogen zyn gcopend. Ik dank het godendom, dat noch my niet begeeft, En door myn rampen my 't gezigt geopend heeft; Ik dank de vrindfchap, die verzagtfter myner zeden, Ik dank een liefde in 't hart gevestigd op de rcden. Myn hart, myn geest, verlicht in 't juk der droefenis, Acht thans flechts 't geen met recht myne achting waardjg" is. En ik bemin alleen 't geen waardig is te minnen, Dat is de reine deugd, en de eedle rust der zinnen. De troon van Romulus is niet gefchikt voormy; Zyn volken, fier, verliefd op de oorlogsrazerny, Zyn naauwlyks door een' vorst, die zy met ernst befchouwden Als zoon van eenen god, by hunnen pligt gehouden; Schoon noch daarby die vorst, gedurig in den ftryd, • De grootfte veldheer en foldaat was van zyn' tyd, II. DEEL, Z
|
||||
|
i7« N U M A POMPILIUS;
Een menseh bragt Numa voort, hy haat het oorelogen,
Hy haat, hy vioekt een kunst, wier doemenswaard' vermogen
Den nagebuur vernielt, verarmd en wreed verdrukt,
Om hem te zien in 't juk der flaverny gebukt;
Een kunst die flechts beftaat in moord, in roof, in blaken,
Alleen opdat zy moog' verwonnelingen maken;
Waardoor der fterkften arm barbaars gewapend word,
Opdat der zvvakften recht baldadig zy verkort;
Ten einde een beul, gekroond, verfierd met lauwerbladen,
Op fterk en zvvak te faam' zyn haatlyk juk moog' laden;
In 't einde,- een kunst alleen gevormd ten dienst van dien
Die zich ten regel maakt als eigen aan te zien
't Geen andren toebehoort, zodra hy 't kan verheeren.
Een overvvinnaar, vrind! moet Romes volk regeeren.
Myn leven waar' vergeefs den Romer toegewyd:
Een koning op hunn' troon afkeerig van den ftryd,
Alleen belust de go6n, de wet en landbouw te achten,
Kan van krygszuchtig volk geen liefde, of eerbied wachten.
Gy hoort dus myn befluit, daar ik nooit af zal gaan.
Ik heb voor 't vaderland getrouw myn' pligt gedaan:
Ik heb ten dienst van Rome, en myne landgenooten,
Gy weet het, Metius! myn eerlyk bided vergoten;
'k Heb door myn ballingfchap 't Sabynfche volk gefpaardj
Dus is myn pligt volbragt. Myn rust is me alleswaard':
En
|
||||
|
TIENDEBOEK. 179
En om dien eedlen fchat, myn eenig welbehagen,
Te houden, zal uw vrind flechts een beloning vragen, Voor zyn' bewezen dienst, (dit zy de hoogfte trap Van Romes dankbaarheid,) laat my myn ballingfchap. Nooit zie ik Rome weer, na ik 't eens heb begeven: De wensch van Numa is in dees valei te leven, Die honderdmaal voor hem meer lieflykheden heeft, Dan 't Kapitool, waarop uw krygsraad wetten geeft. Myn vadcr, zuster, vrind, en waardige echtgenoote, (Denk niet, 6 Metius! dat ik hier iets vergroote,) Zyn onbefchryfelyk meer dierbaar aan myn hart, Dan kroonglans, meest verzelt van zorgen, en van fmart. Ik kan my inderdaad hier meer gelukkig achten, Dan trotfe Romulus in 't midden zyner wachten. 'k Zal wonen in dees ftulp met eindloos meer gemak, En blyder, dan gedekt door 't koningklyke dak. Myn dagen zullen hier in rust ten einde fpoeden, In 't eeren van die go6n die ons voor 't kwaad behoeden, Terwyl hun goedheid my het waar geluk flechts geeft, In 't vormen van 't geluk van wat hier met my leeft. En als de dood my hier zal hebben weggenomen, Zal ik by 't hoogst gerecht de rekenfchap niet fchroomen, Die een monarch voor 't heil van duizenden gewis, Als vader van zyn volk, e'enmaal verfchuldigd is; *(».'■ Z 2 Daar |
||||
|
i So NUMA POMPILIUS.
Daar't hem, als mensch, ontbreekt, hoe yvrig hy moog' waken,
Aan magt om overal gelukkigen te maken. Gy zult gehouden zyn, fprak zyn beminde toen
Met nadruk, rekenfchap aan 't godendom te doen, 6 Numa! van 't geluk uws volks, en dat van Romen, Zo gy, door zucht tot my onzinnig ingenomen, Zo ge, om dat u op 't land onze eenzaamheid behaagt, 't Heil van twee volken, die u kronen willen, waagt. Waant gy dan dat de gunst der goon u, in dit leven, Zo vele deugden voor uzelv' flechta heeft gegeven ? En waant gy dat ge uw goon een waar genoegen geeft, Als ge om uzelv' alleen vermengd by 't menschdom leeft? Myn Godheid acht voor niets een vroom befluit te fmeeden, Zo 't niet word daar gefteld: de deugd eischt vverkzaamheden: De brave is rekenfchap voor ieder' dag verpligt, Waarop hy niet iets goeds tot 's menfchen heil verricht; En de Eeuwige Oppermagt kan geen behagen vinden, Dan aan hen die ten dienst der waereld zich verbinden. Een vorst die zyn geluk alleen in vrede ftelt,
Is, zegt gy, minder nut voor Rome dan een held; Maar hoe een volk meer is door krygszucht ingenomen, Hoe meer een wys monarch, (die 't woeden kan betoomen, En door rechtvaardigheid die krygszucht kan weerftaan, Die, niet verzagt, licht kan tot woestheid overllaan,) Dat
|
||||
|
T I E N D E B O E K. 1S1 §1
Dat volk hoogst dienstig is, en minder heeft te vreezen;
En niemant kan die vorst dan gy, myn Numa! wezen. Uw eerbied voor uw go6n, uw vredelievende aart, Verpligten u dat gy 't beftier eensvolks aanvaard Dat deze deugden mist; en 't moet een Numa ftrelen AIs hy zyn hooge deugd de volken mee' kan deelen. Voorts acht ge u aan uw volk voortaafl niets meer verpligt,
Omdat gy daar voor ftreed: wat hebt gy meer verricht Dan ieder oorlogsman, de minfte uit al uw benden? Het lust uwe Anai's zich tot uw hart te wendec: Zeg me eens, trotfeerde uw moed alle oorlogsongenae' Om Rome, en Romulus? of om Hercilia? Maar fchoon ge om 't volk uw bloed al eens had veil gegeven, Zolang den druppel bloeds u noch is bygebleven, Behoort die druppel 't heil van 't volk ten dienst te ftaan: Nooit, zyn aan 't vaderland de pligten afgedaan; Wy voeren 't overal in onzen boezem mede. E&i enkel woord noch, prins! ten flot van myne rede:
Indien uw zucht om hier in een vergetelheid Te leven, nevens haar die u is toegezeid, Indien myn leere, op de aard' hoogst onverdiend beftreden, Uw weigren doen tot heil uws volks ten troon te treden, Dan zie ik, van dit uur, voor eeuwig van u af. Ik zou gewis myzelf verwyten tot aan 't graf, Z 3 Dat
|
||||
|
;
|
|||||||||
|
*8a NUMA POMPILIUS.
Dat ik het waar geluk twee volken had onttogen,
En dat ik 't fehoonst gefchenk van 't goeddoende Alvermogen,
Dat is een' goed monarch, dien de aard' flechts fchaars bezat,
En dus hoogst nodig is, aan hen ontnomen had.
Myn ruse, door dat befef, zou. telkens zyn verbroken.
En, Numa! 't lieflyk vuur door u in my ontftoken,
Liep mogelyk gevaar verflaauwing te ondergaan.
'k Heb u genoeg gezegd, en aan myn hart voldaan.
Ik weet wat u en my door pligt word aangeprezen:
Zo gy de menfehen, prins! niet meet* wilt nuttig wezen,
Het is uwe Anai's, die, fcho'on 't u niet gevall',
Zich voor uw weigering pligtmatig ftrafFen zal.
Is/let deze ronde taal lluit Anai's haar rede.
Held Leo geeft die klem, en Zoroaster mede; Camilla drong alleen den eedlen Numa aan, Om 't vreedfaara landverblyf niet Om een kroon te ontgaan,1 Maar gryze Metius, en Romes zendelingen 9 Wier harten aan den mond der fiere veldmaagd hingen, Herhalen, voor den prins ter aard' geknield, all' 't geen Ter overreding van zyn' geest hen dienstig fcheen, En trachten door hunn' drang 't gevoelig hart te winnen; Vergeefs! geen reden werkt dit uur op 's prinsfen zinnen. f Hy flaat gelyk een rots waarop de zeegolf breekt,
Daar hy gebed en drang met zagtheid wederfpreekt,
En
|
|||||||||
|
T I E N D E B O E K. 183
En hoogst ftandvastig blyft op zyn befluiten dringen.
In 't einde omarmt de.prins het hoofd der zendelingen, Den^gryzen Metius, en zegt: Myn vader! ach! Zo gy my waarlyk mint, fpreek my van geen gezag, Of troon, die meer dan 't graf myn teder hart doet beven; 'k;Wil fterven in dit dal, na in dees ftulp te leven. 'k Ben vry geboren, en ik maak gebruik van 't recht Door gunsten der natuur elk fterfling toegelegd, Dot is dat hy 't verblyf zich zal verkiezen mogen, p Waar hy zyn dagen hoopt in rust te zien vervlogen.
'k Hoop niet dat myn befluit de goden belgen moog'; Maar ben ik, tegen hoop, misdadig in hun oog, Veeleer verkiest myn hart hun goedheid af te fmeken, En te yveren tot aan 't graf om hunnen toorn' te breken, Dan dat ik ooit een kroon zou drukken op myn hoofd, Die ik ontwj'k, en haat, daar zy geen rust belooft. Nu oordeel, na die taal, 6 Metius! te hooren, Of gy me uw' wensch ter gunst kunt hoopen aan te fporen Met eenig goed gevolg. Spaar dan uw' aandrang vry; Hy is bedroevend', hy is pynelyk voor my. Gy kunt in myne hut voor u een rustplaats vinden, Niet by uw' koning, maar by een' van uwe vrinden. Gy kunt, als 't licht herryst, tot uw Romeinen gaan, .En zeggen, uit myn' naam, die dappre mannen aan, Dat
|
||||
|
NUMA POMPILIUS.
|
|||||||||||||||||
|
184
|
|||||||||||||||||
|
Dat zy, indien hun liefde aan Numa iets zal baten,
Aan hem a] 't zoet geluk eens ftillen landmans laten. De prins, die met die taal een' verdren aandrang fluit,
Stuift llraks, met drift, de hut van Zoroaster uit. De minzame Anai's, door droefheid aangedreven, Roept hem vergeefs te rug, voor 't eerst in al haar leven; De jongeling, alree' geweken in 't verfchiet, Beantwoord aan de roep van zyn beminde niet. ,^t Gezantfchap dus weerftaan, verworpen door zyn' koning, Begeeft zich tot de rust in 's prinsfen nieuvve woning. Camilla twist noch lang met deugdfame Anai's, Wat voor den jongen prins in waarheid heilzaamst is, Vervve^rt hem, wil, als hy, dat hy den troon vermyde, En zoekt daarna den flaap aan haren Leoos zyde. De gryzaart blyft een wyl noch wakker by zyn fpruitj Ter vorming van een groot en dubbel nut befluit. |
|||||||||||||||||
|
*
|
|||||||||||||||||
|
NU-
|
|||||||||||||||||
|
%
|
¥
|
||||||||||||||||
|
NUMA POMPILIUS.
|
||||||
|
ELFDE BOEK.
De prins, in zyne ftulp ontweken aan zyn vrinden,
Kon in dat rustverblyf den loggen flaap niet vinden. De taal van Ana'i's, doch haar bedreiging meest, Werkt onophoudelyk op zyn' ontroerden geest. Zy heefc my dan gedreigd, (dit is des jonglings rede,) My eeuwig af te ftaan, zo ik om haar de vrede Op 't land verkiezen blyv', voor 't heil van volk, en ftaat) En zo myn hart den wil van 't godendom verfmaad! 6 Lot! met hoe veel wee doormengt gy myne dagen? Moet ik dan en de go6n en Anais mishagen! Maar zo ik 't ryk aanvaard dat my is toegelegd, Word niet myn komst ten troon vergiftigd door een' echt Met een die aan de leer' der Magen is verbonden? Word de eer der goon door my dus niet by 't volk gefchonden ? Ik wilde myn beftier beginnen met de go6n, En door den Godsdienst meest my vesten op den troon, En zal, naauw' op den ftoel van Romulus verheven, Een vyandin der go6n myns volks, eene eerplaats geven! Sabyn en Romer zal niet dan met walg en haat, Een vrouw ten rykstroon zien die onze goon verfmaad; II. deel. Aa Hoe |
||||||
|
••
|
||||||
|
NUM A POMPILIUS.
|
|||||||
|
Igf
|
|||||||
|
Hoe door haar deugd rayn volk de deugd worde aangepreen>
Een algemeene haat zal haar belooning wezen.
Neen! neen! ik kan geenszins verkrygen van myn hart
De deugdfame Anais te domplen in die fmart;
Maar ik kan bovenal myn liefde niet betomen,
Die ofFrende aan de hoop, aan de ydle hoop! om Romen
Te brengen tot dien ftaat als 't een' monarch betaamt
Die zyne pligten kent, en goed kan zyn genaamd.
Ik heb tot noch myn rust voor andren veil gegeven,
Jt Is eindlyk ednmaal tyd om voor myzelv' te leven.
De fmart dat hy zyn volk bediroev', de last der kroon,
De vrees .der weigering als tergend' voor de goon,
Dit alles komt, om fixyd, in zyn befpiegelingen ,
Zyne afgematte ziel aan alien kant befpringen>
Maakt hem befluiteloos, en zynen geest verward.
Door dezen driftenftryd gefchokt in 't zvvoegend' hart,
Door liefde voort gefleept, en telkens zagt beftreden
Door Godsdienst, die zyn' geest wee'rbrengt op't fpoor der reden,
Blyft Numa onbewust wat weg hy in zal flaan.
Niet anders zien we een' boom ter prooi der bylen ftaan,
Die, krakende, en alom beftookt door diepe houwen,
Naar- alle kanten zich reeds wagchlend' doet befchouwen,
Terwyl hy, daar de top ter nederftorting neigt,
By 't minst gelchok zyn' val aan alien kanten dreigt.
|
|||||||
|
ELFDE BOER iB?
Intusfchen kwam Aurore, in fchoone ftatiekleden,
Langs een veelkleurig pad, ter oostpoorte uit getreden , Toen Numa, afgemat door fmarten zyner ziel, Den flaap, die thans hem zocht, gedwee in de armen vief. Naauw' had by aan de magt diens troosters van ons leven, Diens zagten menfchenvrinds, zichzelv' ter prooi gegeven, Toen 't fchrikbeeld van een' man, door wonden afgemat, Met bloed en ftof bcdekt, hem onder de oogen trad. Dit ras verfcbenen ipook deed vromen Numa yzen, Het zweet bedekt zyn leen, en zyne hal'ren ryzen; Maar hy kent Tatius, en op dat oogenblik Ontvlied zyn kloppend hart alle infpraak van den fchrik. Myn vader! galmt by uit, 6 myn geliefde vader! Wat doet u 't zalig veld, uw rust en vreugd te gader, Verlaten? waartoe dient dat kleed met bloed bemorscht, Dat my maar al te veel de misdaad van den vorst Van 't bloedbegeerend' Rome op nieuw brengt in gedacliten ? Ontzaggelyke fchira, die ik verpligt ben te achten! Wat wilt ge? uw eisch, ik zweer 't! zal ylings zyn voldaan. Neem, zegt de ftraffe fchim, den togt naar Romen aaij. 't Rfgeeren, Numa! word door my, uit naam der goden, Aan u, tot heil van Rome en al ons volk, geboden. Zy laten my, opdat ik hun bevel voldoe, Een oogenblik ontflag uit 's afgronds kerker toe. Aa 2 Ik
|
||||
|
188 N U M A POMPIL1US.
|
|||||
|
Ik ben noch niet geplaatst by die volmaakte helden,
Begunstigd van de godn in de Elizefche velden: De ftrenge Minos, die geen koningen verfchoont, Straft, eer hy 't weinig goeds door my verricht beloont, Het kwaad dat ik wele'er, gezeten in myn ftaten, In mynen hoveling heb ongeftraft gelaten. Ik ben zolang gedoemd in 's afgronds duisternis, Tot dat het Roomfche volk het grootst der volken is; En tot zyn waar geiuk ten toppunt is gerezen: Ga, Numa! gy alleen, moet myn verlosfer vvezen. Zodra dit laatfte woord is zuchtende uitgebragt, Stort zich 't bebloede fpook in 's afgronds duistre nacht. De jongling tracht de fchim, met waarlyk teer erbarmeii Om alles wat zy leed, te drukken in zyne armen, Maar hy omhelst, helaas! niets dan een dunne lucht, Die, by zyn nadring, hem in 't zwart der nacht ontvlugt. De flaap ontwykt zyn oog met overhaaste fchreden,
Een koud, een aklig zweet befchuimt de kloeke leden, Hy werpt zich op zyn knien ter neder in het zand, En bied geplengden vvyn den goon ter offerhand'. De zon vertoont zich naauw' aan 's hemels morgen bogen, Of Numa, vol van drift, naar Anai's gevlogen, Zocht haar, zo 't mooglyk waar', te onthefFen aan defmart Die, door zya ftreng befluit, ontftaan was in haar hart. |
|||||
|
E L F D E B O E K. 189
Helaas! 't is thans vergeefs, met vlyt, in alle hoeken,
Zyn minzame Anai's te roepen, of te zoeken. Hoe fterk het hart de tong ter roeping byftand bied, De minzame Anai's hoort thans haar' minnaar niet. Door 't zwygen zyner bruid vol van vertwyfelingen, Befluit hy ftraks ter tent haars vaders in te drill gen: Des gryziiarts legplaats is thans ledig; maar een fchrift, Gegrepen van den disch, met onbefchryfbre drift, - Doet Numa, dien de ftilte in 't landverblyf deed vrezen, Met fidderende knien, dees ftrenge dringtaal lezen: „ 6 Numa! zie deez' brief, die door uwe Anai's, „ Voor ze u uit pligt verliet, aan u gefchreven is: ?, Ik ga dit oogenblik voor altyd u begeven: „ Zolang, geliefde prins! ik nevens u zou leven, „ Zoud ge of ontzind verfmaen een' troon, een kroon en ftaf> j, Die God u, om uw deugd, tot heil der volken gaf, „ (Een offer dat myn hart verwerpt met alle reden;) „ Of gy zoud Romes troon met Anai's betreden; „ Waardoor gy aan uw volk, welks heil u is vertrouwd, „ Welks liefde uw wensch moet zyn, gewis mishagen zoud1* „ 't Zyn uw belang en eer die Anai's gebieden, „ 6 Numa! u deez' dag, deez' dag! helaas! te ontvlieden.., „ Myn tranen vloeijen langs dit blad. Befef myn druk! „ Vaarwel, regeer, geniet een ongeftoord geluk, Aa 3 „ Z«
|
|||||
|
■ -. ' I
|
|||||
|
19c* NUMAPOMPILIUS.
„ Zo gy 't genieten kunt op eenen troon gezeten;
„ Maar, Numa! zult gy boituwe Anais vergeten?...
„ Neen! in myn ftil verblyf zal, midden in rayn pyn,
„ Bedenk dit, Numa fteeds in mj-n gedachten zyn.
„ Ik wacht, ik hoop den tyd welhaast te zien geboren,
„ Dat ik aldm uw' naam in zegening zal hooren.
„ Dan juich ik, daar uw eer alom op 't heerlykst ftraalt,
,, Omdat door myn geluk uw glori is betaald,
„ Benevens 't heil uws volks, en zal 't als zeker achten
„ Te leven tot aan 't graf, 6 prins! in uw gedachten".
De held herleest dit fchrift, en niet een enkle traan
Kan 't fchriklyk ftarende oog dit oogenblik ontgaan; Verwondering en fmart beheerfchen zyne zinnen; Hy houd, met zyn geween, zyn boezemklagten binnen; Zyn hoogst verwilderd, zyn ftyfftarende gezigt, Blyft traanloos op 't gefchrift van Anais gericht. Zo valt een vogel, die, ter voeding aangevlogen Van zyne jongen, hen de rustplaats vind onttogen, Bewegingloos ter neer op 't naaste takje, en laat Zich 't voer ontvallen, daar hy de oogen ftarend' flaat Op 't ledig rustverblyf van zyn geliefde jongen. In 't einde, een tranenvloed in's prinfen oog ontfprongqn,
Verlicht, by zucht op zucht, den last der droefenis. Myne Anais! helaas! myn dierbare Anais! Dus
|
||||
|
E L F D E B O E K. xoi
Duskermt hy, 6 gy hebt uw' Numa dan begeven!
Ach! waant gy dat ik ooit dien flag zal overleven?
Heeft u de waan verblind dat ik door 't gantsch heelal
Den fchat van myne ziel, myn bruid! niet zoeken zal?
Hoe! op den zelfden dag dat gy, voor 't oog der goden,
De myne vvorden zoud, zyt gy myn oog ontvloden!
Gy floopt voorby dees ftulp, tot onzen echt verfierd,
En zonder dat uw tred edns wederhouden wierd?
Gy kost dan... Anai's! ik voel myn' geest verwinnen
Door wanhoop; zy verheert volftrekt uw' Numaas zinnen!
Ja, wysheid, glori, deugd, zy, in myn droefenis,
Vaarwel gezegd, nu zy de ziel van Anai's
Niet dringen konden my voor eeuwig by te blyven,
Ter ftaving van myn zucht tot eedle deugdbedryven;
Ik vloek een leven dat voor haar flechts was gefpaard,
En zal voortaan ontzind omdwalend' zyn op de aard',
Nu my eene Anai's de reden heeft benomen.
Hy kruipt in't ftof der aard', terwyl zyn tranen ftroomen.
Zyn akelig gekerm klinkt langs de heuvlen heen,
En brengt Camilla llraks, met Leo, op de been;
Helaas! dat Anai's de veldhut heeft begeven,
Met Zoroaster, is dit paar bedekt gebleven.
Zy is van hier gegaan, 6 lydeloos verdriet!
Roept Numa fchreijende uit, zodra hy Leo ziet;
Nooit
|
||||
|
ipa NUMA POMPILIUS.
Nooit zien myne oogen weer den wellust myner dagen!
Camilla onderneemt den jongling te ondervragen,
En fmeekt hem haar den grond dier fmart te doen verftaan,
Daar Numa flechts herhaalt: Zy is van hier gcgaan!
De Mars befchouwt bet fchrift, zyn kloeke leden beven
Toen hy op de andre zy' van 't blad dit vond gefchreven,
Ten tedren affcheid, door de yaderlyke hand:
„ Het had u veel gekost, myn zoon! om in deez' ftand
,, Te kiezen tusfchen my, dien gy mogt wedervinden
„ Als vader, en den held, den eelften aller vrinden;
„ Myn tederheid tot u drong wysfelyk my aan
„ Van eenen boezemftryd, zo pynlyk, u te ontflaan.
„ Ik moest me, 6 waarde zoon! onttrekken aan uwe oogen;
„ 't Had my hier toe gewis ontbroken aan vermogen,
„ Zo ik, by 't vvreed befef van u, myn bloed, te ontvlien,
„ Niet w6\ verzekerd ware in 't kort u weer te zien."
Die laatfte woorden doen den droeven prins bekomen:
't Gefchrift word ftraks door hem de hand zyns vrinds ontnomen;
Hy leest, herleest met drift elk dezer woorden, fchreit,
En zucht, daar blyde hoop hem tevens heimlyk vleit.
De Mars, gelyk zyn vrind, door droefheid aangedreven,
Weent met hem, daar Camille aan beiden troost wil geven.
De gryze Metius treed toe, deelt in hun fmart,
En drukt het heldenpaar aan zyn deugdlievend hart,
Be-
|
||||||
|
.
|
||||||
|
E L F D E B O E K. 193
Bezwerend' dat hem niets zo ftrelend' zal bekoren,
Dan, nevens hen, alQra den gryzaart na te fporen. De prins, ten togt gereed, hoort thans naar uitftel niet; Hy denkt om 't hcil zyns volks, noch \ opperryksgebied, Hy hoopt flechts Anais, eer zy de naaste dalen Ten einde fpoeden kan, voorzeker te achterhalen. Doch naauw' gefpoed ten togt, die zo veel heils belooft,
Hoort hy een' donderflag , heen brullend' boven 't hoofd, Tenvyl by 't bhkfemvuur naast zich ziec nederdalen; En uit een wolk zo heet als zelfs de blikfemftralen, Rolt een geluid, zo fterk als dat des donders zelv', Langs 't zwart betrokken en ontfloken luchtgewelf, En doet den bangen held alleen dees woorden hooren: „ Denk, denk aan Tatius! 't uur is daartoe geboren." De prins houd ylings ftand, verfchrokken in de ziel:
Hy bloost, nil hy op nieuw in de oude dwaling vielj Van om zyn' liefdegloed zyn pligten na te laten, Ten nadeel van zyn volk, zichzelv', en zyne ftaten. Hy ftort zich ne^r in 't zand, blyft langen tyd geknield, En fmeekt, door naberouw en droefenis bezield, De fchim van Tatius, van dien geliefden koning, Voor zyne dwaling, hoe kortftondig, lang verfchoning} Waarna hy van den grond zioh opheft, en bedaard Aan 't Roomsch gezantfchap zich in deze taal verklaart: II. deel. Bb o Vrin- |
||||||
|
«*"*" *"- • ■ ■-'"' '"-'-'■''
|
||||||
|
*94 N V M A POMPILIUS.' '
6 Vrinden! dubbel waard' den rang van Romes tolken!
Ik ben uw koning: komt, geleid my naar myn volken. De gryze Metius, en 't paar dat hem verzelt,
Verbergen ora die taal hun blydfchap aan den held, Naardien zy elk voor zich maar al te wel befpeuren, Hoeveel 't aan Numa kost, hoe fterk 't zyn hart doet treuren, Dat hy zyn waarfte drift, zyn' fellen liefdegloed, Hem meer dan 't leven waard', in 't hart vermeestren moet. Zy wenfehen dus, begaan met zyn bedwongen fmarten, Zich met hiinn' vorst geluk in 't binnenst van hun harten, En maken zich gereed om, op dat eigenfte uur, Den nieuwen opperheer te leiden naar den muur Waarin 'c vervrolykt hart van Romers en Sabynen Hem, als een' weldoend' god, verlangt te zien verfchynen. Held Leo keurt de taal zyns eedlen halsvrinds goed,
Schoon treurig dat hy hem een wyl verlaten moet:
Zyn opzet is gevormd, om flraks, door alle hoeken
Des woesten Apenyns, zyn' vader op te zoeken,
Zyn zuster weer te zien is 't voorwerp dat hem vleit,
En zyn Camille is ftraks met hem ten togt bereid.
De Mars, gereed de reis zich ylings te onderwinden».
Omarmt wel duizendmaal den waardften zyner vrinden,
Belooft, en zweert dat hy, nadat hy op den togt
Drie maanden zyn geflacht zal hebben opgezocht,
't Zy
|
||||
|
■
|
|||||
|
ELFDE BOEK. -ipy
't Zy hy dit vinde, of niet, zyn' halsvrind binnen Romen,
Of waar hy wezen moog', voorzeker by zal koraen. .= De prins, die op een' dag zyne Anai's verloor, En van zyn' vrind zich fcheid, flaat treurende ylings't fpoor Naar 't magtig Romen in, om daar een' troon te vinden Die hern, niet troosten zal by 't misfen zyner vrinden, Minst by 't verlies van haar wier vlugt hem gruwzaam kwelt* De prins trekt langs den weg, door 't zendlingfchap verzeld.
Hy trekt, langs 't weest gebergt', vol droevige gedachten, En ziet op Romes grens zich door een praalkar wachten, Waarmee hy naar de ftad met dubblen yver toog. Het trotfe vestingwerk verfchynt thans aan zyn oog: De wallen zyn verfierd door al het volk van Romen,, Hier daaglyks op de wacht, tot htm monarch zou komen. Naauw' ziet het volk de kar, of 't ftrelendst vreugdgerucht
Rolt tot den jongen vorst langs 't fpoor der dunne lucht: Ziedaar dan onzen held! ziedaar dan onzen vader! - Den redder van den ftaat! der goden vrind te gader! Dus fchrceuwt men. Vrouwen, kroost, de gryziiarts, de oorlogslien, Begeerig om een' prins, hunn' wellust, weer te zien, Een' prins niet door geweld hen fchandlyk aangedwongen; In 't kort, wat adem fchept', ter poorten uitgedrongen, Bedekt en weg en veld, en loopt op Numa toe, Opdat elk hunner eerst zyn blydfchap blyken doe. Bb 2 De
|
|||||
|
j96 NUMA POMPILIUS.
De den draagt het fchoonst gebloemt' der omgelegen landerr,
Een ander zwaait verheugd de olyftelg met de handen;
Zy bieden reeds van verr' die hunnen koning aan,
Zy werpen die in 't fpoor waar langs zyn rosfen gaan;
Zy dringen zich te faam' om zyn' verheven vvagen,
En doen door hunnen drang 't gefpan den tred vertragen.
De Romer en Sabyn, bewust van 's konings deugd,
Zyn beiden ongeveinsd en even fterk verheugd;
Hun drift, hun ongeduld, hun tedre liefdeblyken,
En trouw, heeft wederzyds niet voor elkaer te wyken 5
Ja, beide volken, thans ontdaan van alle fmart,
Bezitten, op de komst van Numa, flechts een hart.
Die vorst betreed den grond, met Romes zendelingcn,
Om midden in den drom van 't juichend' volk te dringen.
Toen galmde een ieders mond tot hem een' zegen uit,
Toen zag men door 't gemeen, door geen bedwang gefluit,
Met eedle vurigheid,"zyn handen en gewaden
Gegrepen, en meteen met kusfchen overladen.
Verlaat ons nimmer weer, blyf in uw heerfchappy,
Dus fpreekt men, dierbre prins! uw volk nadezen by:
Daar door de goon ons thans een vader is gegeven,
Is 't billyk dat hy blyv' by zyne kindren leven.
De tedre koning weent, en fteekt hen de armen toe,
Onmagtig dat zyn tong den eisch der ziel voldoe;
Maar
|
||||
|
ELFDEBOEK. 197
Maar zwygen, houding, oog, een vloed van dankbre tranen,
't Stemt alles in 't verzoek der juichende onderdanen. De koning, in dien drang, treed niet dan langfaam voort, En telkens word zyn tred door nieuw geftreel geftoord: Dus word de beste prins die ooit voor 't volk kan leven, Door 't juichend' volk geprangd, ter ryksftad in gedreven; En praalt met grooter glans dan ooit verwinnaar doet, Die enkel grootheid zoekt in roof en menfchenbloed, Schoon duizend flaven, fchoon een drom van hovelingen, Om zyn triomfkar zich aan alien kant verdringen. Genaderd tot de markt, verfchynt hy in 't gewaad
Der koningen, voor 't oog van burger en foldaat, -Die, verr' van zich een wyl flechts van zyn zy'te fcheiden, Den vorst naar 't Kapitool, 's lands wapenflot, geleiden. Hier dankt de vrome prins het hoog beftier der goon, En fmeekt hunn' byftand af by 't klimmen op den troon. Het geurigst wierook is aan alien kant ontftoken, Men ziet het gudzend' bloed der ofFerdieren rooken; En all' wat zich doet zien aan 't lillende ingewand, Voorfpelt der goden gunst aan 't lang geteisterd land. De koning neemt gedwee de kroon van zyne hairen,
En plaatst die, met zyn' ftaf, in 't aanzien van de fchaeren ?
Op 't outer van Jupyn, en roept: Saturnus zoon!
Zo by dit talryk volk, door Numa thans geboon,
Bb 3 E»
|
||||
|
198 NUMA POMPILIUS.
En hier, met hem, geknield voor uw geducht vermogen,
Een enkle man 's volks heil meer vurig kan beoogen Dan ik, ontdekt my dien: ik fla de kroon en ftaf, Om 't heil myns volks aanvaard, aan hem gewillig af. Maar eischt ge my ten troon, my door uw gunst befchoren, Verwaardig u , Jupyn! myn fmeeken aan te hooren: Dat op den eerften dag waarop ik 't recht verkracht ^ Waarop ik 't noodgefchrei der fchamelen veracht, Waarop ik de onfchuld mogt, aan alle hoop onttogen, Vertreden met den voet, misbruikend' myn vermogen, Dat dan uw donder my ter ne§r bonze uit den troon, Dien ik betreden zal op 't hoog bevel der goon. Dees voorwaarde is 't alleen waarop ik dien aanvaarde. 6 Vader van de goon, en menfchen! heer van de aarde I Die gunst zal door myn hart veel zoeter zyn gelicht, Dan een roemruchte zege op 's vyands oorlogsmagt. Zo fpreekt hy, en zyn volk herhaalt de vreugdeklanken,
Waarmee' zy 't godendom voor zulk een' koning danken. Het offren is volbragt door handen van den tolk Der goden, by 't gejuich van 't hoogst verheugde volk. Ten tempel uitgetrefin, ziet Numa zes paar gieren, Aan zyne rechter zyde, in 't laagst van 't luchtruim, zwieren, En, na die drom den vorst tot aan zyn hof verzelt, Ziet hy dien densflags 't oog in 't hoogst der lucht ontfneld. De
|
|||||
|
■.
|
|||||
|
ELFDEBOEK. i<
De nieuvve vorst ontfloot toen ftraks den fchat der ftaten,
Den fchat door Romulus, 's lands koning, nagelaten; Waarvan hy de eerie helfc ten dienst des volks verklaart, Terwyl hy de andre helft tot 's landmans dienst bewaart. Hierna vernietigt hy die hoogst geduchte wachten, Die, onder Romulus, 't zich all' geoorloofd achtten; Dat eerbied, liefde en trouvv van mynen onderdaan, Dus fpreekt hy, my alleen als vvachters gade flaan. De hooge waardigheid waartoe ik ben verheven, Kan van 's volks eerbied my genoeg verzekring geven; Dat voorts de reine deugd die ik myn volk doe zien, Als bron van hun geluk, hun liefde en trouw verdien'. Waartoe die ftugge wacht, als ik niets heb te vreezen? Laat deze wachters dan nadezen burgers wezen. Twee hunner doodden, wreed uw' koning door verraad, Sabynen! 't Is aan u dat ik hen overlaat. 6 Goon! geeft dat het bloed van die twee vloekgenooten Van woesten Romulus, thans tot myn fmart vergoten, Het laatfte bloed moog' zyn dat in myn heerfchappy, De ftem van 't heilig recht ook eisfchcn zal van my,* «En laat een deugdfaam volk voor altyd my ontheffen Van ftraffen, dat het harte eens konings diepst moet treffen. Nadat de koning dus, voor 's volks vernoegd gezigt,
Twee groote pligten van de vorsten had verricht, |
||||
|
NUMA POMPILIU S.
Dat is, zo vee] men kan, verlichtenis verfchaffen
Aan de armoede, en geftreng der boozen kwaad te ftraffen,
Nadat hy dus met gunst, en goed gebruik van 't zwaard
Des beiligen gerecbts, den ryksftaf bad aanvaard,
Houd zich de goede vorst, met zyn vertrouwdfte grooten,
Veel dagen in 't paleis der koningen befloten:
Hier onderzoekt by ftreng, gelyk 't een' koning past,
De krachten van den ftaat, zyne inkomst, meest wat last
Hy zynen onderdaan, die lang ter prooi moest ftrekken
Van 's dwinglands knevlary, op 't fpoedigst kan onttrekken.
Hy overweegt hoogst traag des ryks gefteltenis,
En wat verandering ten beste noodigst is;
Maar hoogst beducht dat drift zyn reden mogt verkloeken,
Wil hy, voor hy befluit, 't Egeriesch bosch bezoeken,
Opdat Minervaas raad aan hem behulpfaam zy,
In 't groot hervormingwerk ten dienst der heerfchappy,
Wier last alree' hem drukt, en opdat hy meteene
Zyn dierbare Ana'is alleen, en vry beweene;
Hy ftreeft ter muren uit, verbied zyn' hoveling
Dat hy, op 's konings fpoor, in 't godlyk lommer dring'. Welhaast is de eedle prins naby de laan gekomen, Daar hy Hercilia eerst fluimrend' had vernomen. Een yzing grypt hem aan, toen hy de rustplaats zag Daar de Amazoon weleer aan zyne voeten lag; |
|||||
|
Zyn
|
|||||
|
Zyn hart zwoegt in de borst, daar al zyn leden beven;
Hy voelt byna de kracht zyn wagchlend lyf begeven; Hy fpoed zich tot de vlngt, tervvyl hy in dien ftaat Nochtans met wederzin dat bloemenperk verlaat; Zo waar is 't dat een liefde eerst in ons hart ontftoken, Een boei vormt die nooit word in haar geheel verbroken. Naauw' aan die plaats ontvlugt, legt zich de vorst ter aard',
Ten voet van eenen boom, daar ras zyn drift bedaart, En daar hy, in zichzelv' allengs te rug getreden, Zichzelv' ter prooije geeft aan die zwaarmoedigheden Die flrelend' zyn voor 't hart, ontwringende ons een traan, Doch nimmer lyden doen, of 't hart met wonden flaan. Hier wederroept zyn geest hem de eerfle levensjaren, Herdenken dat fomtyds niet nalaat fmart te baren, Maar altyd flrelende is voor een gevoelig hart. De jonge vorst, geflreeld door zagte boezemfmart, Herdenkt zyn' eerften togt naar 't oorlogzuchtig Romen, All' wat by Pans fontein een toeval hem deed droomen, Aan nimf Egeria, die, in zyn denkbeeld, flraf, Zyn oog ontweek, maar hem de wyste lesfen gaf, Zyn zueht tot de Amazone, eerfle oorzaak van de fmarte Zolang door hem geleen in zyn gevoelig harte, Zyn drift voor Anai's, die in zyn boezem leeft, Wier naam, wier naam alleen! hem nieuwe krachten geeft, II. deel. Cc Zyn
|
||||
|
202 N U M A P-OMPILIUS.
Zyn liefde tot een vrouw ten trouwdag hem onttogen,
Wier beeldtnis, waar hy treed, hem eeuwigzweeft voor deoogen; Hy wapent grootsch zyn hart, gelyk een deugdfaam man, Met nadruk tegen 't geen de deugd verzwakken kan, En voelt in zyne ziel een aangenaam herdenken, Gemengd met hoop, die, verr' van zyne rust te krenken, In 't king geleden wee hem innerlyk verheugt, En in 't geen hy noch 1yd bemoedigt tot de deugd. De vorst, thans meer bedaard, verlaat zyn legerftede,
Opdat hy flraks het pad naar Pallas hof betrede; Maar hy verdwaalt welhaast in 't fomberst van dit woud, Daar 't oog een heldre beek, diefchietend' loopt, befchouwt; Dees beek ruischt uit een vlakte, omringd van hooge boomen. Geen herder, of zyn kudde, ontrustte ooit deze ftroomen, Wier helderheid, aan 't oog des flervelings bedekt, Den lust ter zoeking dus noch nooit had opgewekt; Geen vogel had hier ooit, door harden dorst gedrongen, Geen boomtak had hier ooit, door florm den flam ontfprongen , Des waters oppervlakte een rimpel toegebragt. De boomen langs dees beek, of liever langs dees gracht, Doen, door bevallig zich alom aaneen te dringen, Een duister bosch ontflaan, dat voor de flervelingen Als onindringbaar zich vertoont aan alien kant. Het geurigst wild gebloemt', hier door natuur geplant
Ten
|
|||||
|
;.,>;.: i"~.,~':'..i:^.-- -■■' ■■■ *■?"■ ■"'■■'*'■ ■'--*'***':£■■ ■■' :"" ■'■■'■-""
|
|||||
|
ELFDEBOEK. 203
Ten boorden van den vloed, doet tusfchen 't vak der boomen
Een liefelyk tapyt alom ten voorfchyn komen.
't Was of geheimenis, ontweken aan 't gezigt,
Zich in deze eenzame oord een' ternpel had gefticht.
Dus was ontwyfelbaar 66n der beroemdfte wouden,
Daar zich Latonaas telg in ftilheid wilde onthouden,
En daar A6teon, flout, met wellust in de ziel,
Ter blusfching van zyn' gloed die fchoonheid overviel;
Of liever 't was veeleer dus met dat woud gelegen
Daar Phoebe, op hare kar, ten hemel afgeftegen,
Haar zagte fchoonheid, die zo menig' god verwon,
Vcrliefd ter prooije bood aan haar' Endymion.
De prins befchouwt deze oord met ftrelend zielgenoegen;
Hy wil zich rnenigwerf naar deze plaats vervoegen; Hy nadert tot den ftroom, legt zich ter ne£r op 't zand, Opdat hy 't water fmake uit zj^n gebogen hand; Maar eer 't zyn lippen raak' voelt hy de hand geweken, En hoort, op ftrengen toon, dees vvoorden tot zich fpreken: Vermetel fterveling! wie heeft u toegeftaan Uw ftoute hand in 't vlak van dezen ftroom te flaan? De prins,op 't hoogstverbaasd, laat ftrakszich'tvochtontglyden, En antwoord, op een' toon die fmeekt om medelyden: Verfchoon me, 6 brongodin! ik wist niet dat dees vloed Aan u was toegewyd als onmeedeelbaar goed; Cc a Noch-
|
||||
|
404 N U M A POMPUIUS.
Nochthans, ik ftem *t a toe, ik had dit kunuen denken,
Door 't fcboon dat ik natuur aan uwen ftroom zie fchenken. Hy fta uw' dorst ten dienst, fprak toen deftem, meer zagt. Ik heb u fteeds beraind, en lang u hier gewacht, 6 Numa! breng u nimf Egeria te binnen; 't Is Ceres, die u blyft geiyk haar' zoon beminnen, Die u haar' raad beloofde, en in dees heilige oord, Staat u haar' raad ten dienst, wyl haar uw deugd bekoort. Dat gy my hooren moogt, kunt gy gewis vertrouwen, Maar 't is u niet vergunt myn aangezigt te aanfchouwen. Nooit trede uw ftoute voet dit dichte veldbosch in; Dit is het hoog bevel van uw befchermgodin. Zo gy myn raad begeert, dan moogt gy zonder fchroomen Elk oogenblik tot my aan deze watren komen;' Eer gy uw wetten vormt, fchets my haar gantsch beloop; Deel me uwe ontwerpen mede, uw vrees en uwe hoop: Myn raad is u ten dienste in 't geen gy wilt bedryven, En zonder dat ik dien, als wet, u voor zal fchryven. Voldaan wanneer myn raad door u 's volks heil voltooit, Zal ik uw raadsvrouw zyn, maar uw geleidfter nooit. Vraag my als fchutsgodin, ik zal my vergenoegen, Met u, als uw vrindin, een antwoord toe te voegen. Vaarwel, 6 Numa! neem all' 't geen ik zeg in acht: •t Is in drie dagen tyds dat ik u weSr verwacht. |
|||||
|
De
|
|||||
|
E L F D E B O E K. 205
De vorst voelt op die taal meer vreugd dan ooit te voren,
En waant, zichzelv' ontrukt, die troostftem noch te hooren. Geknield, van blydfchap vol, en ware erkentenis, Aanbid hy Ceres, die noch zyn befchermfter is, Dankt honderdmaal de nimf, zegt honderd tederheden, En ondervraagt haar noch, met tranen, en gebeden; Maar tedre Egeria onthoud hem thans haar ftem, En is, hoe teer hy fmeek', vojflagen doof voor hem. Vergeefs fcherpt thans de vorst, door fmartgedrukt, zyneooren: 't Gebloemt' doet hem alleen een zagte fchomling hooren, Die Zephyrs lichte voet, in 't wandlen langs de blaen, Zich ftrelende onderling, bevallig doet ontftaan. Hy flaat zyn oog in 't rond, kan naauw' zichzelv' betoomen, Helaas! all' wat hy ziet zyn faam' gegroeide boomen. De godsdienst, in zyn ziel veel fterker dan de rouw, Belet den vromen prins dat hy flechts wenfchen zou 't Aan hem ontzegde bosch vermetel in te treden; Hy fcheuit zich van den ftroom, en't bosch, met trage fchreden, En zeker van de hulp en gunst der goede goon In 't dragen van den last verbonden aan de kroon, Keert hy naar Rome, en voelt de fmart zyn ziel begeven, Daar hy de zoetfte hoop op 't ftrelendst voelt herleven. Van toen af was de vorst, met alien ernst, bedacht
'£ Voornaamfte deel der wet, en wat hy dienstigst acht Cc 3 Oia
|
||||
|
206 NUMA POMPILIUS.
Om 't welzyn van zyn volk met luister te onderfchragen,
Te zuivren, en de nimf deswegens raad te vragen.
Dat lang, dat moeilyk werk verlicht de wreede fmart
Door liefde onlangs ontftaan in. zyn gevoelig hart.
Hy vleit zich, nu en dan, dat Anais te vinden
Eenmaal het loon zal zyn van 't moeilykst onderwinden;
Hy fmeekt dit van de goon: dat denkbeeld flechts a'.leen
Maakt hem 't geluk zyns volks meer waard' dan ooit voorheen.
Intusfchen was het uur, dat heugelyk uur ! gekomen,
Waarin hy keeren moest ter boord der ftille flroomen,
Op 't hoog bevel der nimf, zyn" groote toeverlaat.
Hy keert naar 't heilig woud, en vraagt eerbiedig raad;
De ftem fpreekt tot den vorst deze aangename rede:
6 Numa! zyt gy thaiis reeds van uzelv' te vrede?
Hebt gy reeds 't grootst geluk der koningen gefmaakt?
Dat is, hebt gy alree' gelukkigen gemaakt?
Helaas! geliefde nimf! dus deed de vorst zich hooren,
Hoe licht fchynt dat geluk de koningen befchoren!
Maar naauwlyks is de vorst gevest' in heerfchappy,
Of 't goede is verr' van hem, en 't kwade is aan zyn zy'.
Men heeft den ftaat des ryks my ftoutlyk voorgedragen ,
Verfchillend' van all' 't geen myne eigene oogen zagen:
Men zei me als ik gebrek verbannen wilde, dat
Ik, tot geluk myns volks, dat waarlyk nodig had;
^Het
|
||||
|
E L F D E B O E K. 107
Het wierd my niet alleen als dienstig aangeprezen,
Men deed my grooter kwaad uit myn verbetring vreezen.
Hem dien ik tot myn hulp in 't goeddoen magtig vond,
Had heimelyk belang dat dit gebrek beftond.
De waarheid vlied me alom, de loos vermomde logen
Zweeft, waar ik my bevind', gedurig voor myne oogcn.
Gerechte wantrouw, door der boozen list ontftaan,
Dwingt my om zelf 't beflier in alles na te gaan;
Dit zal 't bevorderen der waarlyk beste zakeji,
Die onontbeerlyk zyn, voor my hoogst moeilyk maken;
En licht is noch myn hals, 6 brongodin! te zwak
Voor zulk een inderdaad byna ondraaglyk pak;
Ja, 't eenig voordeel my op koningen gegeven,
Die tot de flraf eens voiks ten zetel zyn verheven,
Zal zyn dat ik in 't hart, gelyk een deugdfaam man,
Om 't kwaad der Grooten zucht, dat ik niet wecren kan.
6 Numa! fprak de nimf, toen ftrenger dan te voren,
Vdel dwaling doet ge my in weinig woorden hoorcn!
Ik zie in u te wel den waarlyk zwakken mensch,
Gereed tot alles wat hem vleit in zynen wensch,
En die op 't eerst dat dreigt zyn' wensch te wederftreven,
Noch veel gereder is den moed ftraks op te geven.
Zo 't wel regeeren niet verzeld waar' met veel pyn,
Wat zou de glori toch der goede vorsten zyn?
Voor- '
|
||||||
|
\
|
||||||
|
. 1 „
|
||||||
|
208 N U M A POMPILIUS.
Voorzeker zal men u flechts fchaers de waarheid zeggen,
Voorzeker zal men u de booste lagen leggen.
De valfche glorizucht, 't bedrog, de vleijery,
En weclde zyn den troon der koningen naast by:
Verborgcn voor het oog van hem wiens gunst zy hopen.
Is 't fcherpziende oog op 't hart der opperheeren open,
Terwyl de ziel, om dat te winnen fteeds bedacht,
Slechts 't gun dig oogenblik der eerfte zvvakheid wacht.
Belang baart waakzaamheid by die aan 't hof verkeeren,
Slaapt flechts de vorst een wyl, hy zal zich zien verheeren.
Maar zulke monfters, hoe gevaarlyk, zyn 't niet meer,
Zodra zy zyn bekend aan hunnen opperheer;
Uw eerfte zorg, het werk waaraan ge u moet gewennen,
Is dus, ontwyfelbaar, hen wel te leeren kennen.
Wat yvrigst u omringt, wat alles doenlyk vind,
Wat meest uw neiging vleit, zich aan uw' fmaak verbind,
En zich ten alien tyd' verklaart voor uw gedachten,
Ziedaar den vyand, prins! waarvoor ge u hebt te wachten.
Verjaag die pesten van 't zwaarwigtig ftaatsgebouw,
Nooit uit uw hof, dat dan licht ledig worden zou,
Maar uit uw zuiver hart, en fchroom niet hen te ontdekken,
Dat ze uw verachting, ja uw' afkeer tot zich trekken:
Licht brengt dit fchrik te weeg by dat verkeerd geflacht;
Dat by aanhoudendheid aan 't hof word voortgebragt;
En
|
|||||
|
.■
|
|||||
|
ELFDEBOEK. ao?
En deze fchrik, ontftaan uit uw verachtingblyken,
Weerhoud licht aan uw hof all' wat hen wil gelyken. Maar die verachting, prins! fchoon die uit voorzorg fpruit,
Strekk' zich niet onbedacht tot dlle menfchen uit: Een wantrouw die ons all' wat menfchen heet doet vreezen, Zou zo gevarelyk als onrechtvaardig wezen; Naardien daaruit gewis een koelheid fpruiten moet, Voor all' wat tot den dienst des ftaats word opgevoed; En hieruit vloeit eerlang een bron van de ergfte rampenr Waarmede een koning ooit in 't hoog bewint kan kamp'en. Gy zyt, fchoon vorst, een mensch: zo gy de deugd bemint, Denk dat gy duizenden van ftervelingen vind Die, voortgebragt als gy, de deugd ook kunnen minnen. Ban dus de afkeerigheid voor 't menschdom uit uw zinnen; Acht zelfs de menfchen hoog; ja scht zelfs, in den kring Van wat u dient en eert, meer dan edn' hoveling; Daar zyn 'er die de deugd, en 't heil des volks waardeeren, Beminnende in hun hart de weldoende opperheeren. Dees fpreken daarvan nooit! 6 neen! de ftem van 't volk, Die zelden ons bedriegt, is hunner deugden tolk; Nooit word hunne eedle ziel door eerzucht aangedreven, Maax 't volk zegt aan den vorst wat ampt hy hen moet geven. Vrees nooit als gy den eisch des volks genoegen geeft, En bloos niet als gy zoekt hem die vergeten leeft: II. deel. Dd Ver- |
|||||
|
■ ■ ' '
|
|||||
|
NUMA POMPILIUS.
|
||||||||
|
2IO
|
||||||||
|
Verborgen onder 't volk, als hy van nut kan wezen,
Hebt gy, zo gy hem zoekt, hierdoor geen blaam te vreezen: Zo gy een' man verhoogt ten dienst van uw gebied, En hy die eer verdient, verlaagt ge uw hoogheid nict; En door een minzaam woord, flechts door een vrindfchapteeken, t Welk een gevoelig hart, (dat vry is van gebreken Verknocht aan hovaardy,) flechts vveinig kost, zet gy 't Vermogen van zyn ziel te grooter krachten by: Gy zult hierdoor zyn deugd gewis ten fpoor verftrekken; Maar Etovenal gy zult zyn liefde tot u trekken. 6 Hoe bekoorlyk is 't een' opperheer te zien, Die zich niet van den glans zyns hoogen rangs bedien' By hen die, om dien glans door deugd te helpen flaven, Uit liefde tot den vorst, zich aan 's volks heil verflaven? Dat hy, als goed monarch, de fchrik der boozen zy, En ftrengen afkeer toon' van alle vleijery; Ja, dat de goeden fteeds zyn vrindfchap ondervinden; ;;; Dat zyne minzaamheid, in al zyn onderwinden, Stilzwygend' zegge: „ Ik acht, door 't gantfche koningryk, „Wat my gelykt van hart, in alles my gelyk." Niets zou, fprak Numa toen, my aangenamer ftrelen,
Dan zulke menfchen fteeds myn vrindfchap mee' te deelen, Ja, te achten naar waardy; en ik ontken het niet Dat ik hen zoeken moet door 't gantfche ryksgebied, Dit
|
||||||||
|
/
|
||||||||
|
ELFDEBOEK. tn
Dit is myn grootfte pligt; maar fchoon ikhen mogt vinden,
Kan ik ooit lang met hen my 't goeddoen onderwinden!
De volken, 6 godin! van myne heerfchappy
Zien al hun onderhoud in kryg, en roovery:
Hen zal de ledigheid doen ongelukkig wezen;
Ik heb hun onrust, hitte en woesten aart te vreezen.
'k Beheersch twee volken door een kunstgreep faam'gebragt,
Die, fomtyds wreed verdeeld, onmooglyk dan door kracht
Van wyze wetten zyn, met kunst, vereend te houden.
Dat groote werk, 't welk my de goden toevertrouwden,
Eischt lang, en ryp beraad; de vrede is nut voor my,
Begeer ik dat myn vlyt in 't werk gelukkig zy,
En ik zie, naar wat kant myn oog zich ook moog'wenden,
My overal gedreigd door moedige oorlogsbenden.
't Verjaagd wraakzuchtig kroost van Romes opperheer,
Jaagt gantsch Italien bloeddorstig in 't geweer:
Zy dreigt my ieder' dag voor dezen muur te komen;
De volken, wars van 't jufc van 't overheerfchend' Romen,
Zyn vaardig om dat juk te fchuiven van den nek,
En hebben inderdaad daartoe geen magt gebrek,
Zodra Hercilia dees nieuwverfterkte wallen,
Cefterkt met al haar magt, beleegrende aan komt vallen.
De pest heeft duizenden aan myn gebied ontrukt;
Wat door de fchatting van myn' voorzaat is gedrukt,
D d 2 Is
|
||||||||
|
*' «--*» ' .. ,.^<^'**'
|
||||||||
|
'
|
||||||||
|
:■ ■
|
||||||||
|
ai2> N'UMA P 0 MP I LIU S.
Is magtloos langer 't juk dier fchattingen te dragen,
En wenscht, door oproer', zich daarvan te zien ontflagen.
De kryg is dus de bron des vals van 't koningkryk:
Opdat ik nu een' kryg, zo doodelyk, ontW3?k',
En door verdeeldheid fnel myn' vyand af moog' keeren ,
Hiertoe word kunst vereischt, die ik van u moet leeren.
Die kunst heet Staatkunde, en zy is aan mynen geest
Steeds moeilyk, en meteen deeds walgelyk geweest.
Wat dan verricht ? hoe best het heerfchend1 kwaad te keeren ?
En hoe het nadrend' kwaad op 't zekerst af te weeren ?
E^n waarheid is 'er prins! fprak toen de nimf, met fpoed,
Waarvoor een opperheer zyn oog nooit fluiten moet; Een' koning, dien de goon het wigtigst ampt vertrouwden, Moet, hoven all' wat leeft, e'en waarheid zeker houden; Ze is deze: dat door moed, door deugd en goed verftand, Men 't all' te boven komt wat tegen ons zich kant. U, wien het godendom ten zetel heeft verheven,
Zyn die drie guasten mild door 't godendom gegeven: Maak dan daarvan gebruik ten nut van Romen. Maar Bepeinzen wy voor eerst uw dringendst ftaatsgevaar. De vrede bovenal beneme u alle kwelling,
Bereid u dan ten kryg. Het is een zekre flelling, (Zy is voor ieder volk noch meerder dan gewis, Ze is inderdaad zo oud als zelf de waereld is,) |
||||
|
ELFDE BOEK. 113
Dat, om de droeve vlugt der vrede niet te vreezen,
Een' koning, of een volk, fteeds moet gewapend wezen.
De krygsman Romulus, beroemd door wapenkracht,
Vormde in zyn nieuw gebied een goede legermagt,
En dappre hoplien, meest volleerd in menfchenflagting;
('t Is een noodzaaklyk kwaad!) vereer hen met uwe achting;
Hou voor den eerften, en den achtingswaardften ftand
Dien van verdediger van volk en vaderland.
Hoe rain de wreede kryg behage aan 's konings zinnen,
Hoe meer hy uiterlyk de krygslien moet beminnen.
Noem u hunn' broeder, geef hen tytels, toon hen blyk
Van voorkeur aan uw hof, maar maak hen nimmer ryk:
De glorizucht maakt flout, doet alles onderwinden,
't Geld zal in 't hart den moed, in 't lyf de kracht verflinden.
Herdenk Campanien! zyn weeldrige oorlogsmagt
Wierd door held Leoos vuist e^nsflags ten val gebragt;
De weelde wrocht den val dier moedlooze oorlogsmannen:
Haar bannende uit uw hof, zult ge uit uw heir haar bannen;
Het voorbeeld va'n den man die praalt met kroon, en ftaf,
Doet by den hoofling, en den burger alles af.
Wees fober aan den disch, eenvoudig in uw kleden,
Toon afkeer voor de weelde, en voor verwyfde zeden,
En wees verzekerd, prins! dat uw Romeinfche jeugd
Zal yvren om haar' vorst gelyk te zyn in deugd.
Dd 3 Maar
|
|||||
|
:^{;:^:^^,..*,£^ ■V,-:'
|
|||||
|
214 N U M A P O M P 1L I U S. '
Maar zo veel deugd is niets, hoe nut wy die befchouwden,
Zo gy den oorlogsman niet weet by tucht te houden: Van welk een groot geflacht in uwe heerfchappy Een hopman die 't gebied op honderd voert ook zy, Hy zy verpligt den man, verr' boven hem verbeven Door 't opperhoofdmanfchap, gedwee gehoor te geven, Als een gering foldaac; en dat die hopman weer, Op zyne beurt, het hoofd des gantfchen legers eer'. Voor alles leer den man dien gy een zwaard doet dragen, Dat hy daarmede nooit de geenen moet vertfagen Die zonder wapens zyn: maar dat hy is verpligt Den man te ontzien die niet op ftryd is afgericht, En dat hy die in flryd zich als een leeuw doet vreezen, Zo zagt gelyk een lam moet by uw burgers wezen; Dat elk der burgery, hoe nietig die ook fcbyn, En uwe legerknecht, twee uwer kindren zyn, Twee broedren, waarvan de een voor 's vaders erf moet waken, Daar de andre, door zyn vlyt, het all' gereed moet maken Ten dienst des huisgezins, daar hy zyn fpys bereid Met die van hem die 't huis bewaart door dapperheid. Doe in dien ftaat uw heir den nagebuur befchouwen: Zo dan een legerhoofd, wiens kunst gy moogt vertrouwen, Uw magt in banden heeft, en zyn uw vvallen fterk, Uw wapenhuizen vol, dan kost het weinig werk 't Vcr-
|
||||
|
ELFDEBOEK. &15
5t Verblyf te vestigen der nook betaalbre vrede;
Uw nabuur zal zyn zwaard doen rusten in de fcheede,
Daar gy niets zyt verpligt aan ftaatkunde , inderdaad
Der boozen dekkleed, en der zwakken toeverlaat.
Door woorden werkt men flechts on zeker op de zinnen,
Maar zeker laat zich 't hart door 't zien van daden winnen.
Een koning zy oprecht, rechtvaardig in zyn da£n,
Hy vail' baldadig nooit zyn nageburen aan,
Maar hou zich op zyn hoede, en hy heeft niets te vreezen
Van een' gebuur, hoe loos, hoe trouwloos die moog' wezen.
Vrymoedige eerlykheid houd loosheid in bedwang;
't Is inderdaad de flryd van adelaar en flang:
't Verachtlyk, 't kruipend' dier moog' zich in bogten wringen >
De vogel van Jupyn ftort, van de hopgfte kringen
Der lucht, zich op het beest, en zyn geduchte bek
Doorboort op 't oogenblik des loozen kruipers nek;
En zonder trots te zyn dat hy een flang kon doden,
S.tygt hy weer naar 't paleis des konings van de goden.
Betoon den nagebuur dan uw rechtvaardigheid,
Wees ter beteugling van zyn boos ontwerp bereid, En zyt verzekerd, prins! dat hy, verr' van te denken Om door zyne oorlogsmagt de rust uws ryks te krenken, Uw bondgenootfchap, zelfs met yver, zoeken zal. Op deze wyz' word Rome ontzaglyk aan 't heelal, „"> En |
||||
|
2i6 N U M A POMPILIUS.
En gy kunt dus, met roem, in diepe vrede leven,
Om veilig aan uw volk uw nieuwe wet te geven. Doch eer gy wetten maakt, ftel aan uzerven voor Hoe eerst gezelligheid zich een verband verkoor, Schets eerst u de order af die zy niet kon ontberen , Toen ze, om zichzelf, befloot om zich tc doen regeeren. Vertoon dat groot tafreel uw volken onbevreesd; De besten wetten, ftraks zich opdoende aan uw' geest, Zult gy door al uw volk zo licht zien aangenomen, Als u die groote fchets is voor den geest gekomen. Gy zult bevinden, dat de menfchen, alien vry,
Zich hebben faam' gevoegd tot eene maatfchappy, Om onderling elkaer te helpen, en te weeren Door hun vereende magt all' wat hun heil kon deeren, En om zich onderling te troosten in verdriet. Zodra uw fchrander oog die waarheid wel beziet, Zult gy daarin den grond van ieder wetboek vinden. Het grootst dan dat uw zorg zich eerst moet onderwinden,
Is dat uw wet bezorge aan uwen onderdaan, Een welverzekerd, en onmoeijelyk beftaah; De landbouw kan hiertoe van alles dienstigst wezen. Dus zy de landmanftand als nuttigst aangeprezefi.- Vereer den landman dan, en, prins! befcherm alom . Zyn en voor vorst en volk hoogst nuttig eigendom: |
||||
|
E L F D E B O E K. 217
Oy fpoort hierdoor hem aan om in den echt te leven,
En fchenkt, by 't volk de kunst om 't menschdom brood te geven,
Haar die waardy die zy by ieder' menfchenvriend,
Die hare waarde kent, met alien recht verdient.
Maar deze nutte kunst kan naar den eisch niet bloeijen»
Zo andre kunsten zich door volken zien befnoeijen: De nutte landbouw, die de kunsten doet ontftaan, Verfchaf die dubbel loon, gy brengt haar bloeiftaat aan. Befcherm de kunsten dan; gy zult die tot u trekken, En daarna zult gy ras in uw gebied ontdekken, Dat kunst den last verlicht van wat het land bebouwt, Naardien zy duizenden beftendig bezig houd, En voed, waardoor de geen die 't akkerland bewonen Hun vlyt, door 't groot vertier, te beter zien beloonen. Als 't land heeft voortgebragt zo veel het kan, enmoet,
Dan is uw landman ryk door zynen overvloed, Dien een naburig land, behoeftig door 'c ontbeeren Van granen, of voor geld of ruiling zal begeeren Van uw', door 's Hemels gunst, verrykten onderdaan. De handel zal hieruit in uw gebied ontftaan, Dien gy bevorderen, en vryen loop moet laten; Maar, vorst! vergeet toch nooit, dat handel in de ftaten, Schoon hy de kunsten voed, en bloeijen doet, flechts groeit Naarmate dat de alom geachte landbouw bloeit. II. deel, Ee Na-
|
|||||
|
1; >;* ...
|
|||||
|
zm N ITM A P O MP I L I US.
Nadat gy hebt gezorgd voor 't bouwen van de landerr.,
Voor welg'evesten bloei van kunst-en handelftanden, Drie bronnen van geluk en rykdotn voor een' ftaat, Stel dan de wetten op waaraan ge elk' onderzaat, Van welk een' ftand hy zy, gelyklyk wilt verbinden. Zorg, door een klein getal, dat zy 't niet moeilyk vinden; Te drukken in den geest wat hen hun vorst beveelt; Voor alles, zy elk wet met klaarheid meegedeeld; En op de hoogfte wet, de heiligfte aller wetten, Zult gy by elk gebod met ftarende aandacht letten, Ik meen op Menschlykheid; zy is ons door natuiir All een ter wet gemaakt, van 't eerfte waerelduur. Dus, door langs dezen weg u zeker voort te fpoeden,
Zult gy den zwakken mensch voor't woen des fterken hoeden,*, ; In 't leven dankt hy u al 't goed dat hy genoot, En gy verzorgt hem noeh van wrekers na zyn dood. Bepaal de huwlykswet: gy moet met ernst bevelen Dat wie in 't huwlyk leeft in heil en ramp moet deelen. Van zyne wederhelft: prys de eensgezindheid aan; Dring man en vrouw elkaer met zagtheid te ondergaan; Bezorg de huwlykstrouw; geen wet moet echte lieden, Als hooge nood het eischt, de fcheiding ooit verbieden.
Een vader ftrafF' zyn' zoon naar dat hem dit gevall'; Vr.ees niet dat hy die magt barbaarsch misbruiken zal: |
|||||
|
■ . . ^ -■
|
|||||
|
E L F D E B 0 E K. <*r
*Er zyn maar al te veel ondankbre en booze zonen,
Daar weinig vaders zich aan 't kind onmenschlyk toonen.
Die eedlen die in 't ryk op naam van vadren gaan,
Zy dat behoorlyk recht door Numa toegeftaan
Om van de Oneedelen het goed te doen vermeeren,
En wat hen dreigen moog' krachtdadig af te keeren.
Verfchoon den Iogen nooit, en ftraf de ondankbaarheid \
AUe ondetigd vreez' de fbraf haar door uw wet bereid.
In 't eind', verzeker fleeds en eere, en rust en leven
Van ieder' onderdaan, waar gy de wet moogt geven.
De ryke zy door u verzekerd van zyn goed,
De fchaemle van dat geen waarvan hy leven moet;
En 't weeskind moet het nooit aan fterke hulp ontbreken,
Die zyne zaak verweert, of die zyn leed kan wreken.
6 Nimf! fprak toen de vorst, gy fpreekt van Godsdienst nieti
'k Ben haar myn' eerften zorg verfchuldigd in 't gebied, Myn hulde nevens dien. 'k Ben, van myn kindfche dagen, Door Ceres, als haar zoon, teerhartig gae' geflagen, Zy heeft me uw' raad beloofd, ik fmaak de vrucht daarvan; Nu, oordeel of ik haar genoeg vereeren kan. Noch meer, ik hoopte altyd van Godsdienst, en van reden» 't Befchaven van myn volk, 't verzagten hunner zeden. De vroomheid drukt den mensch eene eedle zagtheid in: Ter leering dat de mensch zich onderling beminn', ... Ee 2 Moet |
||||
|
22£> NUMAPOMPILIUS.
Moet wie de wetten geeft voorzigtig eerst beginnen
Met zorgen, dat hy 't volk de goden doe beminnen. i
Ik wyde eerlang in 't ryk een nieuwe priesterfchaar'r
Ik zet meer luister by aan de offring, en 't altaar.
Myn oogmerk is daarby om feesten in te ftellen,
Die ik door achtbre pracht op 't fchoonst zal doen verzellen,,
Waardoor de Godsdienst meer bekoorlykheden wint, -
En 't geen dien Godsdienst volgt zich meer aaneen verbind::
Dus zullen die in Rome alleen als burgers leven,
Elkaer in 's tempels koor de hand als broedren geven.
Noch heb ik een ontwerp, 6 nitnf! u voor te flaan..-,
Ik kan dit zonder fchrik aan u niet doen verftaan; Doch daar aw godlyk oog in myne ziel kan lezen, Zal 't zuivre myns ontwerps by u verfchoonlyk wezen? Gy zult bewogen zyn met myne tedre fmart, Waaruit dit reine ontwerp ontftaan is in myn hart. Een heilige eerbied, nimf! bezielt my voor de goden j
'k Liet liever onvertfaagd, als eerlyk man, my dooden, Dan dat ik aan hunn' dienst een wyl flechts ongetrouw, Veel min 6en oogenblik hun hooner wezen zou. Ven' zy van Numaas geest zelfs eens daaraan te denkeu! De goden zyn 't die my te zigtbaar byftand fchenken! Doch daar beftaat voor my een wezen > dat gewis t Deugdlievendfte op dcze aarde, en tevens't minzaamfte is ~
Dit
|
||||
|
ELFDE BOEK. »t
Dit wezen wil de wet van myne goSn niet hooren;
Dat voorwerp, fchuldeloos, fints kort, door my verloren,
Dat ik geftaeg be ween, en in welks afzyn ik
Noch rust, noch waar geluk, een enkel oogenblik
Kan fmaken, fchoon ik ben op Romes troon gezeten,
Dat voorwerp, 6 godin 1 word Anai's geheeten.
Dees dierbare Ana'is, wier lieve naam alleen
My tranen ftorten doet door fmart en tederheen,
Volgt, doch ter goeder trouw, den Godsdienst van de Magen::
Ze aanbid flechts eenen God, haar eenig welbehagen;
By haar zyn zon en vuur afbeeldfels van zyn'Hand;
Nu zyn de zon en 't vuur twee godheen van myn land:
Dus wilde ik elk van hen een' grootfchen tempel ftichten.
Doch dit is 't alles niet, ik wil noch meer verrichten,
lets 't geen ik zeggen durve, indien gy 't my vergunt,
Dat gy aan Numa nooit ten kwade duiden kunt:
'k Wil Ana'is bewys van liefde en eerbied geven, [ {
Dit zal ten zoetst vermaak verftrekken van myn leven:
Ik ftel, zo 't u gevall', vier priesteresfen aan,
Die een geheiligd vuur geftaeg ten dienfte ftaan,
Op een altaar gewyd aan Vesta in haar koren:
Dat vuur, welks vlam en kracht geftadig word herboren,,
Dat nimmer flervelyk, en eeuwig zuiver vuur,
Zy voor myn deugdfaam volk de beeldtnis der natuur,
Ee 3 Err
|
||||
|
i22,x N U M A P O M P I'L I U S.
En zy voor my altyd de beeldtenis dier liefde
Die duurzaam in my blaakte, en duurzaam 't harte griefde.
Elk der Vestalen zy een onh'evlekte maagd,
Die, eer zy ooit een kool naar Vestaas outer draagt,
Ons fprekend' heeft betoond op 't pad der zuivre zeden>
Onfchatbare Anai's hoogst loflyk na te treden.
Op 't voorbeeld dezer vrouw, zal elk Vestaal, elk uur,
Zo wel aanbidfter, als bewaakfter zyn van 't vuur.
En ter gedachtenis der deugdfaamfte alier vrouwen,
(Die ik in elk Vestaal gedurig zal aanfchouwen,)
Begeer ik dat myn volk elk maagd dien eerbied toon',
Dien ik haar toonen zal, als meester van de kroon.
Ik eisch voor elk Vestaal een vorstelyke hulde.
6 Nimf! dat uwe gunst dit teder offer dulde
Aan haar voor wie ik kniel, en voor godin erken,
Die ik myn vveinig deugd alleen verfchuldigd ben,
Die ik misfchien, helaasi'in eeuwigheid zal derven,
Maar wier beminlyk beeld in Numa nooit zal fterven.
Het zwygen van de nimf, die met haar antwoord mart,
Baart onrust aan den prins; maar zyne boezemfmart Word fpoedig door de ftem der eedle nimf verdreven; Hy hoort, haar zj'nen wensch, zich flraks dit antwoord geven: Ik prys, 6 jonge vorst! zo veel flandvastigheid, 'k Wensch dat u 't loon daarvoor moog' worden toegeleid. Ik
|
||||
|
E L F D E B O E K. 223
Ik Taat u, naar uw' wensch, 't beminde voorwerp eeren,
Ik ypederfpreek dit niet, veel min dat ik 't zou weeren;
Ik ben alleen beducht, dat gy te verr' zult gaan
In 't geen ge uit achting wilt voor Anai's beftaan,
En dat ge, uit zucht om 't ipoor van Tullus in te treden,,
Te veel u houden zult aan Godsdienstplegtigheden.
Gy zyt, 6 Numa! in een' tempel opgevoed; •
Denk dat een koning niet al's priester heerfchen moet.
Zo veel de Godvrucht ooit den fterfling kan verhoogen,
Die vvyslyk palen ftelt aan haar geducht vermogen,
Zo veel verlaagt zy hem, in welk een' rang hy zy,
Die zich te veel verflaaft aan hare heerfchappy„;
Een teergevoelig hart is hier aan onderhevig;
En Jiefde, die misfchien, u eenmaal wederftrevig
Behandlende, aan uvv' druk te veel den toom vergunt,
Vormt u een klip te meer waarop gy ftranden kunt.
De reden zy u dan ter leidsvrouw aangeprezen.
Denk dat een vroom monarch een groot monarch kan wezen,.
Maar dat een vorst verflaafd aan bygelovigheid,
Dat nimmer wezen kan, daar drift alleen hem leid.
't Zy verre ondankbaarheid, of, 't geen ons moet doen yzen,.
't Vergeten van de goon uzinloos aan te pryzen;
Eer uwe goden, maar doe dit als menfchenvriend,
Die, in der goden plaats, de ftervelingen dient.
Ikat:
* ■, t ' ■
/
|
||||
|
SH N TJ M A P O M P I L I U S.
Laat dwaze Godvrucht, prins! haar ydle beuzelgronden,
Door haar alleen, ter fchand' der menschheid, uitgevonden. En hou, gelyk 't een' man van fchrander doorzigt past, 't Verhevenst, 't zuiverst deel van uweri Godsdienst vast. Schikt gy voor Ceres niet de dankbaarfte offerhanden?
Wei! ga, in landgewaad vermomd, langs de akkerlanden; Vermeng u onder 't volk des lands, dat, onbedacht Hunn' koning daar te zien, u als hunn' broeder achl; Spreek daar van Numaas wet, verneem naar haar gebreken, En of zy nadeel baart in de omgelegen ftreken; Berisp uw wet; hierdoor word 's landmans moed gefpoord Tot vryheid, waardoor gy de waarheid zuiver hoort; Maar, 't weinig flecht der wet <iat iemant u doet weten, Moet ge, als een deugdfaam prins, oneindig min vergeten, Meer drukken in uw' geest, dan 't uitgeftrekte goed Dae ieder van uw wet, loffprakig, hooren doet. Bezoek der armen ftulp; befchouw met eigene oogen
Al hun behoeften; vest' uw aandacht op hun poogen;
Streel minzaam 't fchreijend' kroost, het fchier half naakte wicht,
Dat hulploos naast het bed der kranke moeder ligt.
Vertroost den vader in zyne bittre drukbetooning;
Vlei ieder met de hulp der goon, of van den koning;
Daarna, in 't hof gekeerd, herdenk dan aan hunn' nood,
En zend uw lydend volk ftraks klederen en brood,
Maar
|
|||||
|
^ ~r, . <"T* - .
|
|||||
|
ELFDE BOEK. 223
Maar boven alles graan om op hun land te zaaijen,
'Waarvan zy, door hun vlyt, de vruchten kunnen maaijen. Ziedaar de midlen, prins! waardoor men Ceres eert,
En die zy inderdaad oneindig meer waardeert, Dan al het dierenbloed waardoor ge uw' dank wilt toonen. Welhaast zult gy alom dees Godvrucht zien beloonen: Het graauw gebaarde graan bedekt en vlakte, en dal; Gy zult op nieuw uw land be vol kt zien overal, Een ftreelende overvloed voed duizenden van zielen; Gy zult uw groene wei van blaetend vee zien krielen,j De vreugd zal heerfchen op uw velden, herderfchaer' En landlien, ryk, gerust, gelukkig door elkaer, In 't kort, wat leeft op 't land zal, met de blydfle klanken, U voor uw' tedren zorg, voor 't heil des lands bedanken; Daar elk de goden bid, eer hem de flaap genaakt, Voor 's goeden feonings heil, die 't all' gelukkig maakt. Zo fprak de nimf. De prins, fchier aan zichzelv' onttogen,
Barst uit: 6 Godheid! die my fchraagt door uw vermogen," 6 Gy! wier wysheid, en wier goedheid ik erken, Aan wie ik 't heilmyns volks, en 't myne fchuldig ben, Dooi welk een ongeluk, door wat balfturigheden Van 't lot! word my belet voor uw gezigt te treden? Zult gy, die me overhoopt met weldaen, en die my Vereert, door tedren zorg voor myne heerfchappy, II. deel. Ff Myn
|
||||
|
226 NUMA POMPILIUS.
Myn oog in eeuwigheid dat zoet vermaak onthouen,
Van myn weldoenfter eens, met dankbaarheid, te aanfchouwen I
Licht gy dan, 6 godin! v66r dat ik daal in 't graf,,
Dat ondoordringbaar kleed dat u bedekt niet af?
6 Numa! deze taal deed toen de nimf hem hooren r
Tracht nimmer door dit kleed baldadig heen te booren j Zodra gy flechts een flap ter nadering beftaat, Denk dat Egeria voor eeuwig u ontgaat. Maar zo myn trouwe raad uw edel hart lean raken>> Doe alles wat het heil uws volks kan zeker makenj En ik beloof u, ja, ik zweer u bovendien, By de Oppermajesteit, die in myn hart kan zien, Dat op dien dag dat gy alom zult zyn geprezen, De beste en grootfte vorst op 't waereldrond te wezen> Gy nimf Egeria, die thans uw ongeduld Door haar verberging tergt, gewis aanfchouwen zult. De nimf, nadat die taal haar lippen was ontweken,
Befloot, wat Numa vroeg, hem niet weer toe te fpreken;. Wat offer 's lands monarch flechts voor £<& antwoord bied > Hoe vleijend' hy ook fpreek', de boschnimf antwoord niet. De koning des Romeins, thans blakend' van verlangen
Om al de lesfen van Egeria ontfangen
Te ftellen in het werk, befchikt naar vollen eisch
Wat daartoe noodig is, gekeerd in zyn paleis;
En
|
||||
|
E L F D E B O E K. f|j
En toen de zon op nieinv ten togt in 't oost ku^am keeren,
Stelt hy den Raad te faam' die met hem zal regeeren. Hy doet uit de edelen die vadren zyn genoemd,
De wysten, en wier deugd als zuiverst is beroemd, Als leden van dien Raad het vorstlyk hof betreden, Met een gelyk getal der beste burgerleden. Toen de eedlen opentlyk verwondering deden zien, Dat hen de koning dus vermengt met burgerlien, Is 't antwoord van den vorst: 6 Raden! Roomfche helden! Die mengling belgt u niet op Mavors glorivelden; My is die, van dit uur, ten beste van den ftaat, Waarvan ik vader ben, hoogst nuttig in den raad. Ik zal, ora onverblind myn ftaatsheil te overwegen, Min raad met de edelen dan met de volkftem plegen; 't Is noodig dat die ftem by ieder' opperheer Gehoor heeft, opdat zy het recht des volks verweer'j Een wyze burgerraad, bevryd van hooffche treken, Is nut, en best gefchikt om waarheid vry te fpreken, Zelfs met^een ruwheid die een Raadsheer-edelman, Gevoed aan 't hof, zich fchaers verooreloven kan. 'k Wil, als myn hoogmoed, of iriyn vleijers't volk beliegen, En my in 't yveren voor 't heil myns volks bedriegen, Dat deze burgerrei, getrouw aan zynen pligt, Vrymoedig deze taal my zegge in 't aangezigt: Ff a Men
|
||||
|
225 N U M A POMPILIUS.
Men tracht, 6 vorst van Rome! u vleitaal op te dringen j
Wy kennen in uw ryk noch veel elendelingen. Gerugfteund door een' Raad die zo veel goeds beloofi,
-„ (De gryze Metius bevond zich aan het hoofd,) Tracht Numa ftraks den haat der Romers en Sabynen,
Alleen gefchikt om 't heil des ftaats te doen verdwynen^
Te fmooren in het hart, en deelt in wyk by wyk
Sabyn en Romer af, maar maakt hen fta-ndgelyk.
In beider volken ziel is ftraks de haat vervlogen,
Daar zy thans niets dan 't heil van 't vaderland beoogen.
Dus houd de wyze vorst door 't algemeen belang,
Eene eigenvolkzucht, hem hoogst fchaadlyk, in bedwang,
En ziet partydigheid aan alien kant verdwenen,
Ja, Romer en Sabyn zich tot e6n volk verednen.
Voorts wierd voor Eendragt, Trouw,voor Goedertierenheidy
En Eendragt, door den vorst een tern pel toebereid; Hy eerde ook Termes, god van grens en eigen landen, Ook deed men, op zyn1 last, gedurig offers branden Voor de Algemeene Liefde, eene eerfte deugd, waaruit Alle andre deugd, ten nut der maatfchappyen, fpruit. Van liefde tot zyn volk ten alien uur doordrongen,
Was hy, eer 't licht verfcheen den arm des flaaps ontwrongen, Of bezig met de bron te zoeken van een kwasd, Of nieuwe nuttigheen te ftichten in den ftaat; Niets
|
||||
|
ELFDE BOEK. tit?
Niets anders wierd door hem ooit by de hand genomen,
Tot dat hy 't uur des Raads met blydfchap zag gekomen. Hier gaf hy aan 't vernuft van vrinden die hy acht Wat zyn vernuft, maar meest zyn hart, had uitgedachtr Ter toetfing,. in den fmaak als waar' hy den der leden Des Raads, tot 's konings dienst ter raadzaal in getredcn: Zo de overtuiging, die op 't minzaamst wierd gedaan, Door zuivre driiigtaal in den Raad niet wierd weerftaan, Dan hoorde elk lid des Raads hem zich als koning uiten, En de uitvoer zyns ontwerps gelyk monarch beiluiten. Wei verr' van dat de vorst de dwaze zucht bezat
Tot pronken alsof hy van alles kennis had, Sloeg hy, voor dat men hem voor 't volk iets zag bepalen, Een loflyk voetfpoor in, dat zelden hem deed dwalen; Dat is, hy ftelde altyd zich in de plaats dier geen Wier ftand een nieuwe wet in't minst flechts dienftig fcheen. V66r hem tot 's landmans nut de nood iets deed gebieden, Bezag de koning zich als een' der akkerlieden, En fprak: Wat zoude ik doen, ware ik een akkerman ? Wat vroeg, ik, in dien ftaat, van mynen koning dan Tot zekerheid myns lands, van zyn gedueht vermogen? Wat tot befcherming van myn onophoudlyk poogen In 't werken op myn' grond? Ik fmeekte dat hy my Befchermen zou voor 't juk van harde knevlary, Ff 3 Voor
|
||||
|
NUMA POMPILIUS.
|
|||||||||
|
S30
|
|||||||||
|
I
|
|||||||||
|
Voor 's vyands overraoed, en voor elk ingezeten
Die tegen my door magt iets fnoods zich kan vermeten? Ten loon van zo veel heil, en dat ik veilig leev', Js 'c billyk dat ik iets van myne veldvrucht geev', Betaald met zorg en zweet; maar van myn korenairen Moet ik voor vrouw en kind voor 't minst een deel bewaren, Als ook een deel vvaarmede ik 't land op nicuw bezaaij', Ik hoop dat ik, door vlyt, daarvan de vruchten maaij'. Als Nutna op die wyz' zichzelv' had onderhouden, Wierd zyne wet gefchetst; en zy die 't land bebouwden Betoonden, hoogst voldaan, hun diepe erkentlykheid, Zy zegenden den vorst, en roeniden zyn beleid. Wanneer hem door den Raad den kryg wierd voorgeflagen,'
Bedoot hy ftraks ten naauwste een reekning af te vragen Der kosten van dien kryg, en wat 'er wierd verwacht Als voordeel van een' togt waarop men menfchen flagt. ; Dan dacht hy wat hy goeds kon met den fchat verrichten; Tot wiens verfpilling hem deze oorlog zou verpligten: Het graven van een gracht door onbewaterd land, Hct drogen van mqeras, een hei van 't barre zand Te ontblooten, en daarop de halmen te doen groeijen,; Ziedaar, dus fprak de vorst, wat mynen ftaat doetbloeijen, Ziedaar een zeker goed, dat verr' te boven ilreeft De vruchten die ons ooit eene overwinning geeft, Die
|
|||||||||
|
E L F D E B 0 E K. 23*
Die Heeds onzeker is; en zulk eene eedle rede
Stelt, hoe eenvoudig ze is, niet flechts den Raad te vrede,
Maar jaagt wat tot den kryg den koning acht verpligt,
By een verwonderd hart, een bios op 't aangezigt.
Hy toont, omdat men dwaalt, geen' zweem van ongenoegen,
Neen, hy houd zich voldaan met flechts daarby te voegen:
Ik fprak flechts flaauw, d Raad! van 't ftroomend' menfchenbloed,
Een fchat dien elk veel meer dan 't goud waardeeren moet.
Nadat de helft des dags befteed was aan het waken
Voor alles wat den ftaat kon groot, en bloeijend' maken, Ontlastte zich de vorst van zorgen voor den ftaat, Met de oudften, fchranderften en besten uit den raad Aan zynen fobren disch; waarri^ hy 't recht ging ftaven» Of de armen heimelyk liet vertroosten door zyn gaven, Waaraan de fchat des ftaats nooit eenig aandeel had: De milde Numa was zo gierig met dien fchat; Dat hy dien zelfs ontzag ter eedle hulpbetooning Der fchaemlen: myn vermaak, dus fprak de goede koning, Is dat ik lydenden een' gullen byftand bied'; De fchat myns volks betaal' voor myn vermaken niet. Het geld waarmee' hy 't leed der droeven deed verzagten, Was't geld wele'er geb-ruikt voor thans bedankte wachten,, En 't geen 'er wierd gefpaard aan zynen disch, dien hy Eenvoudig onderhield, gelyk al zyn kledy. |
||||
|
232 NUMA POMPILIUS.
De fterfling van gevoel kon dus den last verlichten ,
Van 't geen de koning moest in hoog bewint verrichten; En by elk' avonduur, wanneer hy had gedaan All' wat een koning kon tot heil zyns volks beftaan, Ging hy naar 't heilig woud, om rekenfchap te geven Aan nimf Egdria, van 't geen hy had bedreven; Daar hy, in nut gefprek, de lesfen zocht voor 't geen Hy voor zyn volk zou doen als weer de zon verfcheen. |
||||||
|
*
|
||||||
|
s
|
||||||
|
NUMA POMPILIUS.
|
||||||
|
TWAALFDE BOEK.
Die aangename zorg, die zoete bezigheden,
Dat onophoudelyk, dat groot ontwerpen fraeden, Waardoor zich 't Roomfche volk alree' gelukkig ziet, Verlichten 't heitnlyk wee des vromen konings niet. Vorst Numa, van all' 't geen hy meest bemint verlaten, Verdiende alleen beklag in de uitgeftrektfte ftaten, Daar hy by ieder volk op Italjaanfchen grond, Ter zoeking van zyn bruid en haren vader zond: . Helaas! geen zendeling had iets van hen vernomen; Hy zag zyn' dappren vrind tot nochtoe niet gekomen; De vorst, die aan zyn' rouw in 't hart den teugel viert, Brengt by een volk waarvan hy aangebeden wierd, Den tyd dus treurend' door om 't misfen zyner vrinden, Om 't misfen van een bruid die nergens is te vinden, En duchtende ieder uur des oorlogsongenae', Den toorn' van volk by volk, en van Hercilia. De woedende Amazoon had, vlugtende uit haar ftaten,
Het by geen dreigen, noch by dolle fpyt gelaten; Haar werkzaamheid had flraks de talryke oorlogsmagt Van all' wat Rome haatte in 't veld te faam' gebragt. II. DEEL. Gg ECUS-
|
||||||
|
"' ' "^ '• - • ' " " "' - » -*. r- .' , •■' r < ,, ^ t
|
||||||
|
234 NUMA POMPILIDS.
Eensflags wierd van den wal van 't felgedreigde Romen,
Langs 't veld van Laticim, een wolk van ftof vernomen. Een bosch van fpeeren ftaat voor 's Romers bang gezigt, Zodra die wolk van ftof voor 't heir der vvinden zwicht. Een dof gedruis, een kreet van krygslien doen zich hooren, Het fchriklyk paardgebriesch vervnlt alom elks oorert, Der fchilden rammeling groeit telkens fterker aan. Zo fpoed zich 't windenheir, aan 't kerkerhol ontgaan, Van naar en lang gezucht door 't luchtruim voorgevlogen, Ten woesten togt: het komt, en fcheiirt door zyn vermogen Den boom ten wortel af, waarop die eeuwen ftond, * En werpt de hooge rots verpletterd op den grond.
Ontelbre ftryders doen de ftoute Romers fchroomen:
't Rutuliesch volk word eerst van't hoogst des muurs vernomen j Het praalt in 't yzer, en hun fchrikkelyk geweer Beftaat in eene lange en fcherpgepunte fpeer, Die hunne voorfpits dekt, als zy zich famen dringen By 't ftout verweeren, of 't noch ftouter heirbefpringea. Daar de opgeftoken fpeer by 't voortgaan zwepend' drilt, Sluit helm aan helm, en't fchild fluit wryvend' vast aan't fchild; Het pluimbosch golvende op den helmtop dezer helden, Vormt in 't verfchiet een fchets der fraaist bebloemde velckm, 't Is fiere Turnus die hunn' roem als leidsman fchraagt: Die waardige achterneef des helds wiens naam hy draagt,
Ver-
|
||||||||
|
.-- .--,. •- ■
|
||||||||
|
TWAALPDEBOEK. 235
Verheugt zich dat hy thans, aan't hoofd dier legerknechten,
Den nazaat des Trooijaans en Rome zal bevechten. Verliefd, op 't flerkst aan 't kroost van Romulus verflaafd, Had hy 't gegeven woord met dieren eed geflaafd, Dat hy den Roomfchen vorst zou levren aan haar voeten» Of dat hy 't flout ontwerp zou met zyn leven boaten. Na dezen oorlogsdrom verfchynt de legermagt
Door 't wulpsch Campanien, met fpoed> te veld gebragt, Een floet in waarheid zwak, maar van ontelbre leden; Men ziet aan 't hoofd huns heirs den zelfden koniqg treden Die in Auxencaas wal, door Leo aangetast, Met al zyn oorlogstuig door Leo was verrast. De Volfchen komen ftraks, na dezen drom, getogen, Beflaande al 't wapentuig dier helden in hun boogen; 't Is Arisbeus die deze oorlogslien geleid, Een krygsman niet alleen bcroemd door dapperheid, Maar door zyn fcherp gezigt, en vaste hand vaq treffen: Hy deed twee duiven zich in hooge lucht verheffen, Gekoppeld door een koord, en fchoot in alien yl Dien band in 't midden door met zyn' gefcherpten pyl, En zonder eeuen ve^r der vooglen aan te roeren. 't Hirpynfche volk, gewoon een zware knods te voeren,
En bovendien gedekt door dierenvellen kleen, Treed toe, vprmt genen r§i, maar grimmelt ondercen, Gg 2 VVel-
|
||||
|
i3tf N U M A POMPILIUS,
Weleer door Romulus van 't oorlogsveld verdreven
En onderworpen, wierd geen vrede aan hen gegeven
Voor een onwinbre fterkte, en dat met eigen hand,
Op last van Romulus gefticht was in hun land;
Die overwinnaar hield die fterkte in hunne ftaten,
Hun benden ten bedvvang, bezet met zyn foldaten.
Vol drift om 't vuur van wraak in bloed te zien gekoeld,
Had hun geweld den val der fterkte alree' bedoeld,
Doch vruchtloos; door den kryg op nieuw in hoop ontftoken,
Wenscht elk op Romezelf 's lands hoon te zien gewroken,
Dit woeste krygsvolk ziet zich door een' Mars geleid,
Die 't verr' te boven gaat in woeste onftuimigheid:
't Is woedende Aulon, die, uit Cacus voortgekomen,
Zich door Hercilia geheel voelt ingcnomen.
Daar Leoos heldenfaam zyn hart verftrekt terpyn,
En daar hy thans dien held by Numa waant te zyn,
Beval hy ieder' dag zyn hoplien en foldaten,
't Bevechten van dat paar alleen aan hem te later).
't Vestynfche volk, dat laatst van al de benden trekt,
Houd met een fneeuwwit fchild het forsfe lyf bedekt; De flinger en de fteen zyn al de wapentuigen, Waarmede zy de magt des vyands ooit doen birigen. Hunne ongekamde baard, en donkerzwarte kle&i, Doen hen verfchriklyk zyn in de oogen van 't gemeen. |
||||
|
T W A A L F D E B O E K. 237
Camillaas vader, vorst Mesfapes, hoog in jarc-n ,
Is noch, gelyk welcer, de koning dier barbarcn.
Sints hy zyn telg zich waande ontnomen door de dood,
Verflaafde by zich gantsch aan zynen bondgenoot,
Het woest Hirpynfche volk, en volgt hen in hun gangen;
Ja, zonder deelen in Herciliaas belangen,
Naauw' denkende aan de reen waarom zy flrydwaarts trekt,
Dient by haar in een' kryg door haar alleen verwekt.
Het kroost van Romulus, omringd van oorlogsmannen
Ten val van Romes muur wraakzuchtig faam' gefpanncn, Daagt midden in dien rei in vollen luister op, Gelyk een palmboom praalt, wiens hoge bladertop Te meer het laag geboomte in 't flerflyk oog doet zinken. Men zag een' kostbren helm op haren fchedel blinken, Omgeven door een' band, of diadeem van goud, Daar ze in haar rechter hand twee fcherpe dolken houd. Het fchild dat Numa had van Ceres gunst ontfangen, Was aan den kloeken arm der Amazoon' gehangen, Dat fchild dat fteeds de zege aan zyn' bezitter bragt, Dat fchild dat Numa had gelaten in haar magt. De moedige Amazoon', die fchrik der ftoutfte mannen, Praalt op een kar waarvoor vier paarden zyn gefpannen Van zwarte kleur: zy gaat, en keert langs 'tzelfde fpoor, En vliegt, met wondren fpoed, de lange reijen door, Gg 3 Tracht
|
|||||
|
a3B NUMA POMPILIU S.
Tracht dezen door een' lach tot heldendaen te neigen,
Ontfbeekt in zwakken moed, durfc andren grimmig drcigen,
Ontvonkende in het hart der ftoutften fterker vuur,
En toont hen in 't verfchiet den hoogen Roomfchen muur.
Myn helden ! roept zy, ziet den fchat my nagebleven,
Door Numa my ontroofd, doet hem my dien hergeven;
Waarvoor Hercilia elk uwer wedergeeft,
All' wat haar' vaders vuist van u gewonnen heeft.
Wat nu myn hart en hand betreffen moge... 6 Vrinden!
Ik durf my door een' eed, den dierflen eed! verbinden,
Dat hart en hand door my niet valschlyk word beloofd,
Aan hem die my genaakt met fchelmfchen Numaas hoofd.
Zy zwygt, en hoort terftond den woesten Aulon klagen,
Dat zulk een loon zo licht zal wezen weg te dragen.
De hoogmoed diens barbaars, die eifching van ontzag,
Ontvvringt aan Turnus ftraks een' vrolyk ftraffen lach;
Hy werpt een oog vol fmaad op hem wiens taal hemgriefde,
En op de ryksprinfes een oog vol tedre liefde,
Daar Arisbeus, die der Volfchen magt gebied,
En onverfchillig 't fchoon der Amazone ziet,
Zich ftreelt dat hy alleen van al zyn togtgenooten
De man is dien de roem den fabel doet ontbloten.
Die talryke oorlogsmagt, die naar de muren fnelt,
Breid zich krygskundig uit langs hoogce, en 't vlakke veld, |
||||
|
TWAALFDEBOEK. 239
En legert zich niet verr' van Rome, om aan te vallen.
Venvarring zwaait den ftaf in die gedreigde wallen. De landman, die met drift 't vyandlyk heir ontging, Vercoont zich in de ftad , met deerlyk handgewring, Van alien kant, door fchrik voor plundering bevangen, Met wat hy redden kon, en tranen op de wangen; De gryzaarts, en met hen de ontroostbre vrouwenrei, Vervullen 's tempelskoor met gillend moordgefchrei, De kindren fchreeuwen: „ wee!" op 't zien dat de andren kreten; En 't krygstuig is de troost van ieder' ingezeten; Terwyl zich de oorlogsman aan wanhoop overgeeft, Beducht dat hy gebrek aan oorlogstuigen heeft. Het weerloos deel van 't volk, verbaasd door een vertooning
Van zo veel overmagt, hoopt enkel op zyn' koning. Die vorst die reeds fints lang in alles had voorzien, Voelt zich te rneer gefchikt om moedig weer te bien, Naarmate hy 't gevaar befchouwt met fcherpziende oogen: Hy heeft een talryk volk, gehard in 't oorelogen, 't Ontbreekt zyn wapenflot aan krygsbehoeften niet, Daar elk den overvloed in zyne fchuren ziet. Hy fpaart met alien zorg der oorlogslieden krachten, En vergt den krygsman flechts noodzakelyke wachten; Zyne eerfte en groote zorg is voor den overvloed, 't Verdryven van den fchrik, en 't kweeken van den rrioed, Ge-
|
||||||||
|
X\J-:'-'.....:-:..^\i- \,.-.^-.,.:.i^/M;^.^^^^^'^^^^'^''"^. . - *"
|
||||||||
|
240 N U M A POMPILIU.S.
Gerust in zyn ontwerp, heefc hy van niets te klagen
Dan dat hy Leo niet ten byftand op ziet dagen,
En dat de groote magt die Rome alom befluit,
Hem in zyn togt naar 't woud der wyze ftroomnimf ftuit.
Genoodzaakt flcchts zichzelv' in alles raad te plegen,
Word hem, in 't hoist der nacht, by 't peinzende overvvegen , Hoe hy verdeeldheid brenge in 's vyands oorlogsmagt,. Op 't alleronverhoedst door 't volk bericht gebragt, Dat zich drie oorlogslien, voor Rome aangehouden, Zo veel op 't menschlyk hart des opperheers vertrouwden, Dat zy, hoe ftreng de wacht hen hun verzock ontzeid, Begeeren tot den vorst te worden ingeleid. De koning doet terftond die vreemden voor zich komen; Naauw' hceft zyn oog 't gelaat dier oorlogslien vernomen, Of Leo word herkend, dien hy in de armen drukt, Terwyl de blydfchap hem een' luiden kreet ontrukt. Myn broeder! fchreeuwt hy uit, wy zien ons weer vereenen! Vond gy haar wier verlies ik eeuwig zal beweenen ? Myn zoeken was vergeefs, dus fprcekt de Marfer held,
Die aan zyn borst den prins met teerheid houd bekneld,
'k Heb gantsch Italien in 't zuiderdeel doortogen,
En haar die gy bemint gezocht naar myn vermogen,
Geen volk, geliefde prin's! wist, tot myn zielverdriet,
Van deugdfame Anais, of Zoroaster iet.
Maar
|
||||
|
TWAALFDEBOEK. 241
Maar ik heb uw gevaar op mynen togt vernomen,
Ik zag de magt vereend die u op 't lyf zou komen, Straks vloog ik tot uw hulp, eer hier 't gevaar vergroot: De hoop om u voor 't minst flechts eenen bondgenoot, Die waarlyk dapper is, ten wisfen fteun te geven, Heeft my, met alien fpoed, naar 't Marferland gedreven; Ik waagde in waarbeid veel, maar 't is me in't eind'gelukt, Der Marfen magt voor u te zien byeen gerukt. Myn breeders! riep ik uit, 6 moedige oorlogsmannen!
Gy hebt, ondanks myn' dienst, my uit uw land verbannen, De liefde tot uw heil heeft in my de overhand Op 't wis gevaar van flout te komen in uw land, In weerwil uwer wet, wier flrengheid ik moest vreezen. Gy moogt dan 's Romers vrind, gy moogt zyn vyand wezen, Ziet hier een oogenblik door 't noodlot u vergund, Waarin gy eeuwig vrind, of vyand wezen kunt, Waarin gy Romes magt door wapens kunt verflinden, Of eeuwig 't Roomfche volk aan uw belang verbinden. Het kroost van Romulus, het kroost van dien barbaar, Aangryper van uw land, uw ftulpen en altaar, Hitst al de volken aan ten val van Romes wallen, En om den vroomften vorst, prins Numa te overvallen, Een' prins, menschlievend, groot, beroemd door zyn beleid, En die zich kennen deed door zyn rechtvaardigheid, II. deel. Hh Toen
|
||||
|
*4* NUMAPOMPILIUS.
Toen hy zich yvrigst toonde ora u van 't wrokkend' Romen,
Een eerelyk verdrag, in nood, te doen bekomen.^
U voegend' by de magt die tot zyn' val genaakt,
Verbreekt gy een verdrag dat plegtig is gemaakt,
Gy zult een wet die gy in vroeger tyden kenden,
De wet der dankbaarheid, en die der eer dus fchenden;
Maar mooglyk trekt uw land een voordeel uit den ftryd,
Misfchien eischt uw belang dat ge edelmoedig zyt,
En Numaas wanklen troon door uwe magt helpt fchragen;
Hoe 't zy, die vorst, door u van ftaatsgevaar ontflagen,
Schenkt n 't Auroncer land, en Romes burgerrecht
Word door dien goeden prins de Marfen toegelegd,
Daar elk als broeder zich aan< alien acht verbonden.
Wat zal de man dien gy rechtvaardig hebt bevonden,
Die goed was toen zyn^vuist op 't Marfer heir kon woen>
Niet, zynde eenmaal vrind, voor zyn verlosfers doen?
In deze omftandigheid, zo we alles overwegen,
6 Marfen! is, gelyk het altyd is gelegen,
't Verkiezen van all' 't geen de flem der eere ons raad, I
De keus wier nut gevolg het all' te boven gaat.
Intusfchen doet een keur: vereent u met barbaren,
Geleid door 't kroost van 't hoofd van 's lands geweldenaren>
Uw' wreedften vyands telg, van menschlykheid ontaard,
Met honderd euveldaen reeds fchandelyk bezwaard,
|
||||
|
TWAALFDEBOEK. 243
En die nu veldwaarts trekt om, zo 't haar kan gelukken,
Haar eigen vaderland een' dolk in 't hart te drukken;
Of dat uw heir terftond naar Rome vvord? geleid,
Ter hulpe eens konings, groot door zyn rechtvaardigheid,
Ten byftand van een' held, die, daar uwe oogen 't zagen,
De zege op my in 't veld met roem heeft weggedragen,
Ter hulp eens konings die den naam van „ Besten" draagt,
Die in 't verweeren van uw rechten is geflaagd,
En die uw' dwingeland een vree' deed onderfchryven,
Die u tot op deez' dag prins Numaas vrind deed blyven.
Ik wierd in deze taal op 't onverhoedst geftuit;
Men fchreeuwde aan alien kant, verrukt, dees woorden uit: Men trekk' tot Numaas hulp, 6 moedige oorlogslieden! En kiest ge een legerhoofd, laat Leo ons gebieden. Ik fprak: Neen, neen! & volk, dat door gevoel geleid,
Niet min zich llingren laat door onftandvastigheid, Dat my beminde en bande, en dat ik dus moet vreezen! Ik kan, ik mag:, ik wil uw legerhoofd niet wezen. Een Mars hebb' de eer dat hy u leide in 't oorlogsveld; Sints Numa op den troon van Rome if gefteld, Ben ik Romein, en dus niet meer een' Mars gebleven. Maar toen myn kracht door gunst van 't godendom gefleven, Den popelboom verbrak, aan wiens verbreking gy Den luister hebt gehecht der legerheerfcbappy, Hh 2 .' Zaagt
|
||||
|
24* r NUM'A P O M PI LI U S.
Zaagt gy den zelfden boom gebogen door vier helden,
Die uwe legermagt met alien roem verzelden,
En die, ontwyfelbaar, in moedige oorlogsdaen
£en' enklen Leo licbt te boven konden gaan.
Twee hunner, Liger en Pentheus, zyn verflagen
In voor der Marfen heil zich in den ftryd te wagenj
'c Is Aulon die, ten val van Romes opperheer,
't Hirpynfche volk gebied, Sophanor leeft niet meer;
Maar moedige Astor, bloem van Phebus leerelingen,
Beminlyk, en gewoon naar heldeneer te dingen
Van de eerfte jeugd af aan, bleef u tot heden by:
Vefkies hem; zo zyn jeugd u een beletfel zy,
Ziet gy zyn krygsdeugd flechts zyn jeugd te boven ftreven,.
Dan moet die jeugd by u hem meer verdienften geven.
6 Marfen! deze held, die zo veel goeds beloofd,
Zy door u aangefteld tot opperlegerhoofd:
Apollo is zyn vrind, en zal uw heir geleiden.
Voor my, myn ongeduld dwingt me om van u te fcheiden,,
Voor dat uwe oorlogslie'n, die ik te veld verwacht
Ten dienst van Romes vorst, hier zyn byeen gebragt.
Ik vlieg naar Rome, en meld den koning die u fpaarde,
Dat- noch het Marfer volk het edelfle is op de aarde.
Een heftig v^reugdgefchreeuw, aan alien kant ontflaan,.
Heeft ylings my belet om verder voort te gaan. |
||||
|
T W A A L F D E B 0 E K. 245
Ik kon de omhelzingen van Astor niet ontvlieden;
'k Befloot den jongen held de Marfen aan te bieden, En heb het fchild getorscht, en met myn hand beftierd, Waarop hy ftond, toen hy door 't volk verkoren wierd. Verzekerd dat die held tot uw ontzet zal komen, Heb ik voor hem den togt met fnelheid ondernomen, Opdat ik uw' Sabyn 't vermaak betwisten moog', Van.zich voor uw behoud te wagen voor uw oog. Dat woord, waardoor de vorst op nieuw zich voelt verrukken,
Doet hem zyn' broeder Araks aan zynen boezem drukken; 't Schynt hem onmogelyk zich van den held te ontflaan, Daar Leoos fchoone gae', van haren helm ontdaan, Den koning nader treed, door ongeduld gedreven Tot klagten wyl zy is zolang bedekt gebleven. Vorst Numa uit een' kreet, en brengt ten zelfden ftond, Met onbefchryfbre drift, haar hand aan zynen mond, Hy kuscht die duizendmaal, tot in de ziel bewogen; De tranen vloeijen niet, maar ftroomen uit zyne oogeti, Die, vol van zagte vreugd, thans dwalende om hem heen, Op ftouten Leo zien, en op zyn gae' mete'en.i; Wanneer de dappre Mars een' krygsman toe doet treden, In't vuur der jeugd, maar kloek en fchoon gevormd van leden , Dien Numa onverhoeds aan zyne voeten ziet, Daar hy aan dien monarch gedwee den degen bied.
Hh 3 ' Ver-
|
|||||
|
r-
|
|||||
|
1*6 NUMA POMPILIUS.
Verwondering verheert des goeden konings zinnen;
Hy brengt. zich ftraks 't gelaat des jongen helds te binnen; Doch hy herinnert zich, hoe fterk hy hem beziet, De plaats daar hy voorheen hem rneer gezien heeft niet. Campaniens monarch is Numa dan vergeten! Zegt Leo, dit 's zyn zoon, die Capis is geheeten, En edelmoedig zelf weleer den legerftaf, En 't opperkrygsbewint, in andre handen gaf In 't vaderlyke heir, om door den vorst van Romen, Door Romulus, in dienst te worden aangenomen, Opdat hy, als foldaat, in flag, en Iegertogt, Den oorlog leeren, en zyn lyf verfterken mogt; • Daarna vvierd hy den Mars als gyzelaar gegeven,
Campaniens monarch is niet getrouw gebleven Aan zyn gegeven woord; dus zend men voor u\v' troon, Ais u\v' gevangen, u des zwakken konings zoon. Neen! roeptde brave vorst, niets moet hem hier verbinden:
Hy is een vrind te meer dien my het lot doet vinden, Een vrind my altyd waard', zo hy de deugd betracht Hoewel z}m vader zich vervoegd heeft by de magt Der andre koningen die my beleegren komen; De prins voelt door den vorst zich by de hand genomen. By 't hooren dezer taal. Toen vroeg de Marfer held De grootheid en de laag des legers op het veld, En
|
||||||
|
TWAALFDEBOEK. 247
En brandde van verlangst om als 't begon te dagen,
Eene ongemeene daad, zyn krygsdeugd waard', te wagen.
Maar Numa bioost, en zucht, herinrende aan zyn' vrind,
Dat zich 't geheiligd fchild noch in de magt bevind
Van 't kroost van Romulus, dat thans hem kwam bevechten,
En dat de goon aan 't fchild de zege in 't ftryden hechtten;
Ja, dat hy nooit, zolang dat godgewyde pand
Is in Herciliaas en niet in zyne hand,
Het lot des dorlogs durft in een gevecht beproeven.
Hoe fterk die taal het hart van Leo moog' bedroeven,
Hy pryst de omzigtigheid eens konings zo vol moed;
En daar dit onderhoud zyn' halsvrind blozen doet,
Weet hy 't op 't oogenblik behendig af te breken.
De koning", daar de nacht fchier half reeds is geweken,
Leid met zyn hand Camille, en tevens haar' gemaal,
Ter rustplaats in zyn fchoonfte en aangenaamfle zaal,
Beveelt den hoveling voor Capis rust te zorgen,
En zoekt in 't hart verheugd, den flaap tot aan den morgen.
In zulk een tydftip fpoort de vrindfchap Leo aan,
Om zich het fioutst ontwerp eens fterflings te onderftaan; Maar hy moet dit geheim voor zyn Camilla dekken, Uit vrees van haar 't gevaar te doen ter prooi verftrekken, Naauw' bukt zy voor des flaaps geliefde heerfchappy, Of Leo richt zich op, verlaat met fpoed haar zy',
Slaat
|
||||
|
248 NUMA POMPILIUS.
Slaat ftraks den leeuwenhuid om zyne kloeke leden,
Grypt zyne knods, en treed met fchier onhoorbre treden Naar een der poorten, die hem ftraks ontfloten word. Door eer, door heldenmoed en vrindfchap aangepord, Dwaalt hy in 't duister voort, fcherpziende en onverzeld, En ziet welhaast de magt des vyands op het veld, Aan 't fchier verdoofde vuur van hen die 't heir bewaken. Hy overweegt waar hy gevoeglykst kan genaken, En zonder dat de wacht zyn nadering ontdekk'. De zilvren kar der maan, nodi verr' van haar vertrek, Dreigc door haar glans den held te ontdekken aan de wachten. Hy werpt zich neer in'tzand, en zegt: godin der nachten! 6 Phoebe! u roep ik aan; ach! matig aan den trans Des hemels voor een wyl uw' thans te fterken glans. Uw gunst zal geen verraad dit uur ten dienst verftrekken: Geen ftouten minnaar ziet ge uit wellust veldwaarts trekken,. Ter fchaking van 't beminde, en zelfs geen' oorlogsman Dien niets dan oorlogseere alleen bekoren kan; Neen, kuisfche nachtvorstin! vrindin van reine zeden! Het is eene eedler drift die my doet veldwaarts treden; Het heilig, 't zuiver vuur der vrindfchap fpoort my aan; Zie, zie my voor myn' vrind de ftoutfte daad beftaan, Opdat ik hem een goed moog' doen te rug bekomen> Hem door een' misflag, die uit liefde fproot, ontnomen, Uit
|
|||||
|
»,>"»*"•' -
|
|||||
|
TWAALFDEBOEK. 249
Uit liefde,... een wreede god, die groeit in 's menfchen pyn;
Van wien gy u beroemd de vyandin te zyn.
6" Godheid! myne zaak verdient uw zaak te wezen,
Ze is die der deugd, door u met daden aangeprezen!
Op 't eind' van dit gebed, dat tot den hemel klom,
Hangt zieh de nachtgodin den wolkenfluijer om, En 't zilvren aangezigt is ftraks van glans verftoken. De krygsman waanc, vol vreugd, zich gunftig toegefproken, En nade'rt 's vyands heir met een' verfterkten geest. Hy nadert de eerfte wacht, die, om zyn knods en leest, Hem neemt voor een' Hirpyn, een wyl aan 't heir ontweken. Held Leo, die 't Hirpynsch als een Hirpyn kon fpreken, Treed zonder tegenftand voorby die wacht, als vrind, Daar hy in weinig tyd zich diep in 't heir bevind. Hier ziet hy overal geharnaste oorlogsknapen, Verwonnen door den wyn, voor hunne tenten flapen, En hier en daar verfpreid naast hunne wapens; 't zwaard, Het fchild, de pyl en boog zyn aan hun zyde op de aard\ 't Waar Leo licht geweest een aantal om te brengen, Maar zy zyn weereloos; zodanig bloed te plengen Is eene onmooglykheid voor zulk een' oorlogsman, Die nimmer vyand dood dan die hem dooden kan. De held voelt wrok noch iets dat zynen moed vervaarde:
Woeste Aulon doet zich op, lege uitgeftrekt ter aarde, II. deel. Ii En
|
||||
|
250 NUMA POMPILIUS.
En rustende op zyn fchild; zyn byl is aan zyn zy',
Dat zware tuig, zyn fteun in 's oorlogs razerny.
Een akelige droom doet ftaamlend' zyne lippen,
Nu Leoos naarn, dan dien van Roraes vorst ontglippen,
Daar telkens met elk' naam vervloeking gaat verzeld! ,
Een drift door 't hart weerftaan, bevangt een wyl den held.
En doet hem onverhoeds de zware knods verheffen,
Om met een' zwaren flag den droomers kririn te trefFen;
Maar zyn geduchte knods ontgaat hem in den yl,
En hy houd zich voldaan met buit van 's wreedaarts byl.
In 't eind' ziet hy de tent der erfprinfes van Romen:
De wacht word v66r die tent zo flecht in acht genomen,
Dat hy daar binnen treed met eenen ftouten voet.
Het kroost van Romulus, vermoeid en afgewoed,
Legt in een' diepen flaap; maar enkel aangedreven
Door zucht om 't heilig fchild zyn' halsvrind weer te geven,.
Slaat hy niet eenmaal 't oog op 't wydberoemde fchoon
Der in den kryg alom bntzaglyke Amazoon.
De fchat door hem gezocht is 't voorwerp zyner zorgen:
De duisterheid der nacht houd dien voor hem verborgen j
Maar Phoebe ontrukt eensflags den fluijer aan 't gezigt,
En werpt op 't gouden fchild haar zilververwig licht.
Held Leo grypt het fchild; Hercilia blyft flapend';
Met zulk. eea' kostbren buit, en Aulons byl gewapend',
Streeft
|
||||||
|
T W A A L F D E B O E K, ijt
Streeft hy, op 't oogenblik, langs 't flraks betreden fpoor,
Ten tweede maal, gezwind, zyn' vyands leger door, Ontduikende in zyn' togt het oog der laatfte wachten. Genaderd tot daar hy zich reeds mogt veilig achten,
Wyd hy zyn' dank de nacht, aan Phoebe en al de goon, Wanneer zich achter hem een aklige oorlogstoon, Een fchorre wapenklank, en naar gefchreeuw doen hooren. Het fcheemrend' morgenljcht was reeds in 'c oost' herboren; De held neernt dit te baat, flaat de oogen om zich heen, En ziet een jonge vrouw van welgefpierde leen , Een' drom Ilutuliers langs 't open veld ontvlieden. Haar boog keert nu en dan die woedende oorlogslieden; Zy dreigt hen met den pyl, en doet hen ylings ftaan, Waarna zy telkens vlugt om dus hun woen te ontgaan. Het hart van Leo zegt dien krygsman vol vertrouvven,
Dat dit Camilla is, eer hy haar kan befchouwen. ■ Hy vliegt, hy roept haar' naam, en ftuift tot haar door 't zand, Stelt ylings 't heilig fchild in hare kloeke hand, En gaat terftond het rot dat haar vervolgt beftryden; Valt en met knods en byl dat aan van alle zyden, Vliegt we&r naar zyn beminde, ontfteekt met vrucht haar moed, Bedekt haar, daar hy fteeds met haar zich ftadwaarts fpoed; En wend met drift zich af, om alles om tmJbrengen Wat hem te veel genaakt om beider bloed te plengen. Ii a Zo
|
|||||
|
». i-' <*"• ■,.«.
|
|||||
|
s52 N U M A P 0 MPILIUS,
Zo zien we een everzwyn dat hond en jager ducht,
Gevolgd van 't ruige jong voortfluiven in de vlugt, Daar 't fchier elk oogenblik ftoutmoedig om zal keereny ■Om vvat te veel genaakt zo veel 't flecbts kan te deeren. 't Rutuliesch volk, verbaasd door zulk een' tegenftand, Roept rneerder oorlogslien te faani' van alien kant. Al 't volk komt op de been, met wapens aan de leden , En vliegt terftond ter plaats daar Leo word beflreden. Een drom Hirpyners dringt op dezen krygsman aan; Der Volfchen ruitery vliegt, onder 't grimmig flaan Van die lafbartig hier ^en' enklen man beftryden, En traeht den Mars den weg naar Rome af te fnyden. Die held houd moedig ftand aan zyn Camillaas zy', Die hem, zyns ondanks, dekt, voor 's vyands razerny Met Ceres gouden fchild. 't Bnkt alles voor zyn flagen j Hy durft den dubblen drom des vyands flout belagen, In 't deinzen, en verkiest, na weinig overleg, Eer iemant dit vermoed, gezwind een' andren weg, En wint des Tibers boord. 't Volk, dat hem waant verloren> Doet ftraks een vreugdgefehreeuw aan alle kanten hooren; Men fluit een' halven kring om dien ftandvasten held, En nadert voet voor voet langs 't omgevroete veld; Een fpeerbosch dvvingt welhaast die eedle vlugtelingen, Tot bun gowis verderf ten Tiber in te dringen, Maar
|
||||||
|
TWAALFDEBOEK. 2.53
|
|||||
|
Maar Leo, in dien nood verfterkt door razerny,
Werpt Aulons zwafen byl aan 's Tibers overzy', Benevens zyne knods, en houd, met teer erbarmen, Zyn dierbre gemalin befloten in zjmearmen, Werpt flout een-fiere-blik op zynen beulenftoet, Waarna hy, met zyn vracbt, zich dompelt in den vloed. Ondanks der Volfchen pyl, en 't fuel geweld der ftroomen, 't Gelukt hem door den vloed aan de overzy' te komen; Hy grypt op nieuw 't geweer, vol loflyk heldenvuur, En volgt, voor 's vyands oog, den weg naar Romes muur. Naauw' aan't gevaar ontrukt, is thans die bloem der helden, Die wydberoemde fchrik der aklige oorlogsvelden, De teerfte minnaar die zich 't brein verbeelden kan: Vergeef, geliefde gae', dus fpreekt die oorlogsman, Camilla! 6 vergeef, dat ik, om u verlegen, U eenmaal een geheim, flechts eenmaal! heb verzweegen- Uw. liefde, die op de aard' my al myn heil verfchaft, Heeft my maar al te ftreng voor deze daad geftrafl! Ik waagde, zonder u daar kundfchap van te geven, Myn enkel aan uw heil en dienst gewyde leven; Helaas! gy hebt, door my onzinnig na te fpoen, M My, in dees bange nacht, voor 't uwe beven doen;
Myn misdaad is geftraft, laat ze u niet meer verftooren. Ondankbre! (deze taal doet hem Camilla hooren5) Ii 3 Gy
|
|||||
|
254 N U M A POMP I. LIU S.
Gy waande dan ontzind van myne Hefde en trouw,
Dat ik uw wederkomst gerust verwachten zou! Of dat myn tederheid me een' weg ten troost zou banen, Door 't ftorten van een' vloed van niets afdoende tranen! Een drom min wreed dan gy, was met myn wee begaan, Wees me, op myn klagt en bede, uw fpoor gewillig aan, Ontfloot zeifs my de poort waaruit gy waart geweken; En, zwervende onverzeld, langs onbekende flreken, Wierd door de duisterheid en 's vyands oorlogsmagt, Geen indruk van den fchrik my in de ziel gebragt, Dan op 't befef dat ik, in 't moedig onderwinden, Myn' Leo, my zo waard'! misfchien niet weer zou vinden. Zodanig is 't verwyt waardoor 't boogst teder paar,
Den waren ftand van 't hart doet kennen aan elkaer; Het wee dat beiden dreigde, en zeker hen kon deeren, Zou licht, zo 't kon gefchien, hun liefdedrift vermeeren; Doch die was eens ten top, door 't gouden fchild, verheerd, Daar zyn waardy 't geluk van 't edel paar vermeeYt; Men treed in Romes wal by 't eerfte licht verfchynen, En wacht tot dat de flaap des konings zal verdwynen, Opdat het godlyk fchild, ontrukt aan 's vyands magt, '. Ter rustplaats van den vorst zy ten gefchenk gebragt. De koning voelt zyn hart door drift by drift verrukken,
Die hy noch teuglen kan, noch fprekende uit kan drukken.
Hoe
|
||||
|
T W A A L F D E B O E K. %s$
Hoe menigmaal omhelst hy Leo! en daarna
Werpt hy zich aan de knien van 's Marfers trouwe gae'.
Wat ben ik u verpligt? wat loon kan ik u geven?
(Dus roept de vorst in 't eind', door vreugd en dank gedreven,)
Myn' troon, myn glori... Maar, doorluchtig paar! myn troon
Zy, met myn teder hart, tot aan myn graf, uw loon;
Het flaat aan u, wier deugd ik eeuwig zal waardeeren,
Te beerfcheu op een' prins die door u bJyft regeeren.
Straks roept hy 't volk byeen, en toont hen 't heilig pand,
Dat wydberoemde fchild. in de opgeheven hand, Verhaalt wat Leo deed, en wat hem was weervaren, En doet dien held tot hoofd van 't Roomfche heir verklarem Terwyl zo waard' een keur al 't volk tot loffpraak dwingt, En duizend galmen aan der krygslien mond ontwringt, Doet, door gefchreeuw, de wacht geplaatst op muur en tooren, De nadring van het heir der dappre Marfen hooren. De jeugdige Astor had zyn' vyands heir misleid,
Zyn leger opwaarts langs den Tiber uitgebreid, En met verhaasten togt ter bron des vloeds gekomen, Had hy den overtogt by duister ondernomen. Toen trok hy langs den weg die kronklende opwaarts ftrekt Naar 't fier Hetrurie'n; hy hield dien togt bedekt Voor 's vyands fcherpziende oog, en nadert Homes muren; 't Hetruriesch volk had zich by Numaas nageburen
Niet
|
||||
|
t$S NUMA POMP It I U S.
Niet voor de (lad gevoegd, maar hield zich aan 't verboiid
Met Roffies vorst gemaakt. De koning doet terftond
De poorten van de Had den bondgenoot ontfluiten,
En treed, opdat hy 't heir verwellekoom', naar buiten.
Held Astor, .die aan 't hoofd van een' getroMven ftoet,
Tien duizend helderi fterk, zich naar de wallen fpoed,
Verneerat den koning naauw' of zvvaait den heldendegen,
En treed, met alien fpoed, dien opperheerfcher tegen,
Zvveert hem zyn vrindfchap toe, gehoorzaamheid en trouw,
En bied zyn hulp ten dienst van 't wagchlend' ftaatsgebouw.
De vorst , die 't edel hart door blydfchap voelt verrukken,
Schiet toe, om Astor ftraks aan 't vrolyk hart te drukken,
Terwyl 't vernoegde volk een' luiden vreugdkreet uit,
En achter 't heldenpaar zich in geleden fluit. . J
De vorst, die Astor leid, omftuuwd van hovelingen,
Ziet met vermaak het volk zich om hen famen dringen ,
Opdat elk, als om ftryd, den Mars, dien fteun der troon,
Zyn trouw, zyn liefde en dank, als aan een' breeder toon'.
Woeste Aulon, middlerwyl, en de erfprinfes van Romen,
Verwoed op 't zien eens togts zo wyslyk ondernomen,
In h grimraig hart gebelgd, dat 's Marfers oorlogsmagt
Aan de overzy' des vloeds in Rome was gebragt,
En zonder dat men zich daar tegen kon verzetten,
Veel min dat al hun magt dien optogt kon belettens
Be.
|
|||||
|
■• ■ ■■ • ...
|
|||||
|
TWAALFDEBOEK. 157
Befchaamd, vol razerny en voor zichzelv' verneerd,
Nu flechts een oorlogsman hunn' wapens had verheerd, Als hebbende Aulons byl, zyn' fteun in 't heetst der flagen, En 't fchild der erfvorscin zeeghafcig 't heir ontdragen; In 't kort, dit woedend' paar, door een gelyke maac Van wraakzuchc aangefpoord, die hen niet ruscen laat, Eischc van hun volk den ftorm, enfchreeuwttotdeoorlogsbenden: Te wapen! 'c is thans tyd ons naar de ftad te wenden! Daar Vblsch, Campanier, Rmuler en Hirpyn, En 't woest Vestyniche volk, terftond flagvaardig zyn. Men rukt ten leger uit, en fchaert zich ftraks in hoopen, Met ladder, en met tuig gefchikt om ftorm te loopen, En fpoed, met fieren tred, en de oogen vol van vuur, Zich, met Hercilia en Aulon, naar den muur. Vorst Numa, o'nderricht van 't nadren der barbaren,
Voelt zelfs geen' trek van vrees in 't barnen der gevaren. Die koning zo bedaard in 't midden van den ftryd, Als daar hy 't godendom zyne offerhanden wyd, Beveelt held Leo ftraks ter muren uit te trekken, Aan't hoofd der Roomfche magt, om dus den muur te dekken, Gefterkt door Astors volk. De jonge Capis moet Zich plaatfen in den drang van 's Marfers oorlogsftoet. Held Leoos fchoone gae' verzoekt men zich te wenden Naar 't dichtfte middelpunt van Romes oorlogsbenden. II. deel, Kk Voor-
|
|||||
|
-v ' ".. - '* I ' . ,1 ' ,*••
|
|||||
|
25& N U M A P O M P I L I U S.
Vooral verbied de vorst zyn legerhoofden, om
Een' pyl te losfen op des vyands legerdrom.
Vervolgens fchiet die prins zyn koningklyke kleden .
Bedaard, voor 't oog des volks, aan zyne kloeke leden;
Het achtbaar voorhoofd draagt den koningklyken band,
De olyftak en de ftaf zyn in zyn zuivre hand;
Dus ftatig voorgetreen door zyn getrouwfte wachten,
Plaatst hy zich voor de fpits der weerzydfche oorlogsraagten.
Vervvondering belet den vyand voort te gaan: Hy wacht den Romer af, en blyft (lagvaardig llaan.
Deze op een pylfchoot na den vyand bygekomen,
Neemt ftraks een' ftand als dien de vyand had genomen.
Reeds is van vvederzy' de kling ontbloot in handen,
Daar eenige oorlogslien de fraaije'bogen fpanden;
Reeds ziet Tifiphone' op beider legerfchaer', Reeds ryst, uit booze vreugd, haar fchriklyk flangenhai'r, Daar zy alleen verwacht het voor haar lieflyk teeken Dat beide leegren zal in dolle vvoede ontfteeken. Maar Romes vorst treed toe voor beider volken oog, .
En fteekt ftraks boven 't hoofd de olyftelg naar om hoog; Waarna de krygsheraut voor 't leger op komt dagen, Om voor den Roomfchen vorst een wyl gehoor te vragen. 't Verzoek van dien monarch is ras van mond tot mond. Hoe fterk 't Hercilia en Anion tegen ftond, • Cam-
|
||||
|
T W A A L F D E B O E K. £59
Campaniens monarch, de koning der Vestynen, .
. -
De hoofden van den Volsch, Rutulers en Flirpynen,
't Dringt all' op Numa toe, daar Aulon dezen ftoet, Om alles gae' te flaan, gedwongen volgen moet, Zelfs komt Hercilia, daar gramfchap haar doet beven, Tot by den Roomfchen vorst, om hem gehoor te geven. 6 Vorsten! heldenrei! die my zo gunstig hoort,
Zegt Numa, met een Hem die flerk is, en bekoort, Waarom toch is uw heir naar Romes muur getogen? Waarom toch wilt gy faam1 myn ryk beoorelogen? Heb ik uw land verwoest? uw vrouwen u ontfchaakt? Heb ik flavinnen van uw dochteren gemaakt? Verbrak ik een verbond? waartoe dus op te dagen? Wat kan uw eisch toch zyn? Wat kunt gy van my vragen? Dat gy, fchreeuwt Aulon uit,u van een' troon begeeft,
Dien 't lot Hercilia ten erf gefchonken heeft, Als kroost van Romulus. Om haar zyn wy gekomen, Om haar heeft elk van ons de wapens opgenomen; Haar zaak, door ons omhelsd, is onzer aller zaak: Wy eisfchen haar herftel, en dienen hare wraak. Held Aulon! zegt de vorst, men moet voor'tnoodlotbukken:
De troon en diadeem die gy my tracht te ontrukkcir, Zyn nooit door my gevraagd, zelfs nooit door my begeerd; Dat ik die nemen moest, heeft my genoeg gedeerd. Kk 2. Maar
|
||||
|
%6o NUMAPOMPILIUS.
Maar 't hoog bevel der goon heeft my ten troon verheven,
En 't voegt den fterveling de goon gehoor te geven. Noch heeft de flem des volks den troon my toegelegd; De koning Romulus had zelf geen ander recht. De kroon behoort in Rome aan dien haar 't volk wil fchenkenj Daar myn Sabynen van bun kroonrecht anders denken: 't Is by hen erflyk, daar 't een keurftem buiten fluit; Myn volken maken thans de helft van Romen uit. Door duizend euveldaen, die ik met af wil malen, Door duizend rampen, die ik thans niet op wil halen, Ben ik by myn' Sabyn des laatften konings zoon: Dus riepen goden, wet en volk my op den troon, Benevens't recht van 't bloed. Gy lacht met zo veel rechten, En komt my in myn ftad befluiten, en bevechten! Gy wet tot myn bederf 't vernielende oorlogszwaard! Zelfs zonder dat aan my eens de oorlog is verklaard! Verr' dat ik my beklaag', zal ik dit dankbaar lyden. Gy brengt rechtvaardigheid, en goden aan myn zyden. 6 Vorsten van dit land! door Numa hoog geacht,
Gy hebt, dit ftaat aan u, myn liefde in uwe raagt; Maar nimmer kunt ge my, hoe groot uw heir moog' wezen, Daar ik niets heb misdaan, my uw geweld doen vreezen. Gy ziet het Roomfche heir, de magten van myn ryk, Alle uw vereeiide magt alreede in kracht gelyk; |
||||
|
TWAALFDE BOEK.
Gy ziet den braven Mars myn Had ter hulp getogen,
Gy zaagt door zyn beleid uw waakfaamheid bedrogen: Gy ziet den Roomfchen vorst dus tot dien ftaat gebragt, Dat hy in ftryd reeds kracht kan ftellen tegen kracht. 't Is waar ik kan» zo gy den oorlog blyfc verkiezen, Hier meer dan denen flag in 't open veld verliezen; Maar ik kan, met dat all', eer ik ben afgemat, Uw heir noch jaren lang vermoeijen voor myn Had; Daar zo 't my eens gelukt u op de vlugt te dryven, U hoop op onderftand, noch uitkomst, by zal blyven. Denk ook niet dat de Mars de laatfte toevlugt is, Die ik verkiezen kan tot myn behoudenis: De Apulier zal my eerlang zyn krygsmagt zenden, Hetrurien is reeds gereed, met al zyn benden, Ligurien is ook tot myne hulp te veld; Op eeumaal aangetast door dat verednd geweld, Zal 't u niet mooglyk zyn ons wederftand te bieden; Bezwaarlyk zelfs zal 66n van u 't verderf ontvlieden. 't Vestynfche volk alleen zal niet door 't zvvaard vergaan Het zag ten alien tyd' den Mars als broeder aan, En ik befchouw in hen myn trouwfte bondgenooten; Dus zweer ik hier voor u, en al myn legergrooten, Dat ik, hun trouw, hun liefde, en fierheid ten geval, Hen nooit als vyand van myn ftaten handlen zal. Kk 3
|
||||
|
262 N U M A P O M P I L I U S.
Dees woorden, die in 't oor des volks een wonder fchynen,
Doen op den gryzen vorst der moedige Vestynen Verwonderde oogen flaan: de woedende Aulon flaat Een oog waarin de vrees voor heimelyk verraad Op 't klaarst te lezen is, op dezen gryzen koning; Prins Turnus ziet op hem met zigtbre vreesbetooning; Daar Arisbeus toont hoe hem die taal verveelt. De koning, ziende alree' hen onderling verdeeld, Befluit op 't oogenblik, om verder flout te wagen Dees welbedachte taal de vorsten voor te dragen. . Ach! Numa, zo hy al de zege op u behaaP,
Betreurt in 't zuchtend' hart de droeve zegepraal
Gekocht voor 't wis verlies van alle uwe onderdanen;
Ik zou myn' lauwerkrans befproeijen met myn tranen,
Indicn die waar' bevlekt met uwer volken bloed.
Myne amptgenooten! 6 Gy vorsten, zo vol moed!
Gy, die tot myn bederf het zwaard rukt uit de fcheede!
Een vorst die magtig is ten oorlog, eischt de vrede;
En, zonder dat men noch een' ftorm deed my ten val,
(Zelfs zeker van myn' kant dat ik verwinnen zal,)
Ben ik noch groot genoeg een vrede u voor te dragen,
Die, zonder twyfel, u in alles zal behagen.
Hirpynen! ik fchenk u die oude fterkte weer,
Tot uw bs'dwang gebouwd door Romes opperheer,
Myn'
|
|||||
|
-A
|
|||||
|
T W A A L F D £ B O E K. 263
Myn' voorzaat: zulk een fterkte in 't hart uws lands Le bomven ,
Was onrechtvaardigheid, was hoonend misvertrouwen;
Ik ftel 'er glori in dat ik vergoeding doe,
Voor 't fchcnden van uw recht, door Romens oorlogsroe'.
Rutuul! en Volsch! kan u myn vrindfchap welgevallen,
Aanvaard die, nevens 't recht van burger in myn wallen.
Vorst van Campanien! gy, die zo ras vergeet
Hoe ge in den laatften kryg der Marfen magt beftreed,
Uw vyand heeft uw' zoon in myn geweld gegeven,
'k Wil dat hy, van dit uur, op nieuw voor u zal leven.
Gy, koning der Vestyns! die, met de tederheid
Eens vaders, federt lang een dochter hebt befchreid,
Haar wanende op haar' togt in 't hart der zee verdronken, .
Zie uw Camilla u door Numa weergefchonken.
Camille! en Capis! komt, treed beiden vrolyk toe:
Dat beider hart zyn' wensch in 's vaders arm voldoe.
Camille en Capis treen by deze woorden nader,
En ieder hunner weent in de armen van een' vader. Het gryze vorstenpaar gelooft thans de oogen niet, Waaruit een heete vloed van vreugdetranen vlied; Het drukt aan 't hart een kroost van Numaas hand bekomen, Een kroost in beider waan voor eeuwig hen ontnomen. Toen fpreekt de Roomfche vorst: 6 Koningen! welaan,
Thans kunt ge tegen my vereend ten'ftryde gaan. 't Recht
|
||||
|
2<j4 N V M A POMPILIUS.
't Recht was reeds aan myn zyde, ik had dus niets te vreezen,
't Recht zal na deze daad raeer aan myn zyde wezen. Gy hebt tot myn bederf een heir te veld geleid; Gy zocht den kryg, ik dring u tot ondankbaarheid. Bevecht my, zo gy wilt, dingt zelfs my naar het leven. Al 't antvvoord dat hierop de beide vorsten geven, Is knielen op den grond, en kusfchen van den voet, Eens opperheers wiens gunst hun hart verjongen doet. De brave Turnus kuscht verheugd des konings handen, Held Arisbeus, een der edelfle verftanden, Volgt Turnus voorbeeld, en, door geen bedwang geftuit, Roept beider mond, metkracht, voor'toor der benden, uit: ,, De vree'! de vree'! het zwaard keer' ylings in de fcheede!" En 't oorlogsvolk herhaalt het lieve woord van ,, vrede!" 't Was Aulon flechts die reeds zyn' mond geopend had
Ter fpraak , toen Leo fors hem onder de oogen trad, Waardoor des woestaarts taal terftond word afgebroken; Hy fpreekt: Zo Aulons hart door bloeddorst is ontftoken, Hier ben ik! in dit hart zy zyn geweer gedrukt; Hy neem' zyn' byl, door my hem in zyn' flaap ontrukt. De woestaart, door die taal van Leo neergeflagen, En door des Marfers deugd, die ieder moest behagen, Of liever op een' fprong ten eenemaal geveld, Door 't overheerfchend' van den eedlen Marfer held, |
||||
|
T W A A L F D E 13 0 E K. %6$
Ziet Leo aan, en zwygt, daar 't hart den Mars raoet pryzen.
Kom, haast u, roept die held: het denkbeeld doet my yzen, 6 Aulon! dat myn hand, een vrouw flechts ten geval, Met bloed myns landsgenoots zich wreed bezoeJlen zal. Verzaak uvv vaderland, of wees myn vrind nadezen. Fiere Aulon roept: Myn kear zal die van Leo wezen; Nooit zwyge in Aulons ziel de ftem van 't vaderland! Hy zwygt, en drukt met kracht des eedlen krygsmans hand. Niets kon dit oogenblik de vrede wederftreven,
Men hoort een' vreugdegalm, ten hemel opgeheven, En 't weerzydsch oorlogsvolk verlaat zyn reijen, om Zich faam' te mengen als £ene enkele oorlogsdrom. Maar 't kroost van Romulus, ten krygsdrom ingebroken, Van laatfte hoop, van hoop op Aulons hulp verlloken, Door dollen toorn' verheerd, en aan zichzelve ontrukt, - Daar woede op haar gelaat een-bleeke doodverf dr-ukt, En 't oog affchuwlyk blaakt, roept uit: Trouwlooze vrinden! Ondankbren! bloodaarts! die u fchandlyk laat verblinden Door ydle woorden, en uwe eigene eer ter fmaad, Hoogst onbefchaamd de zaak der koningen verraad, Geene uwer moet zich ooit met die gedachten ftreelen, Dat in uwe eerloosheid Hercilia zal deelen. En gy, 6 Numa! die de koningen verblind, En dien ik meer vervloek, dan ik ooit hcb bemind. II. PEEL. LI Ik
|
||||
|
V
|
|||||
|
166 NUMA POMPILIUS.
Ik voel 't myn tong, barbaar! eensflags aan kracht ontbreken,
Om over zulk een' fchelm een vloeking uit te fpreken... Hoor, by myn affcheid, aan, de wenfchen die ik doe: Eens breng' de liefde uw ziel dezelfde kwelling toe Die gy my hebt verwekt.' Mogt ge op den troon beweenen Dat ge u daarop niet moogt, naar uvven wensch vere"enen Met die onwaardige, om wie Numa my begeefc. Mogt Romes volk, dat u ten troon verheven beeft, Dat u ten koning maakte, in hunnen wal nadezen, De naam van koning tot den grootflen affchrik wezenj Ja, mogt dat volk dat gy door valfche deugd behaagt, Na 't all' wat koning heet, enreerst a! heefc verjaagd, Op al de koningen in 't grimmig hart verbolgen, Langs de aard', met vuur en flaal, de koningen vervolgea, Mogt in de nare hel de zwarte ipokenftoet, " v Met kwelling zonder einde, « volgen op den voet,
U op 't bezien van 't lyk van Tatia doen beven, Van Tatia, die ik door fcherp venyn deed fneven; Maar meest, mogt gy, om nooit uw wroegingen te ontvH6nr 't Lyk van Hercilia fteeds voor uwe oogen zien, Doorftoken met den dolk, door uw barbaarfche handen, Beftierfters van haar vuist, gedrukt in de ingewanden. Na.deze taal volftrekt verheerd door woede en fmart, Stoot zy, tot aan 't gevest, haar kling in 't zwoegend hart. . ?tSchiet
|
|||||
|
-yr*.-s^---y,. :*:i^fig:-i*......*
|
|||||
|
TWAALFDEBOEK. s<S?
,'t Schiet alles op haar toe, om haar te hulp te komen;
Vergeefs! het levenslicht is haar alree' benomen, Maar op 't verbleekt gelaat is noch de toorn' geprent, Verwytende aan de goon een wraakloos levensend. De vorst, die haar beklaagt, door deernis aangedreven,
Beveelt om, naar haar' rang, haar de uiterile eer te geven, En wyd nog midlerwyi met zyne zuivre hand, De goon, uit dankbaarheid, een plegtige offerand', Bezweerc de vrede op 't geen hy vry had aangeboden, En zyn getuigen zyn de onfterfelyke goden; Waarna hj-, hoogst verrukt, die vorsten ftadwaarts leid, Die hy ontwapend heeft door zyn rechtvaardigheid. Men treed in 't Kapitool en doet met eigen handen
Voor 't outer van Jupyn een plegtig offer branden. Hier vormt de Roomfche vorst dat duurzaam vreeverbond, Waarop het heil des lands onwrikbaar wierd gegrond, Hy vest' de vrede aan 't vrye Italie'n befchoren. De vorsten, wien de deugd van Numa moest bekoren> Begeeren, uit een mond, dat hy de fcheidsman zy In 't onderling belang van aller heerfcbappy. Hy overweegt elks recht, en elks opofFeringen, Staat zelf van rechten af die nooit hem zyn te ontwringen > En fchryft met eigen hand het heilzaam vreeverdrag, Dat hy de koningen met blydfchap teeknen zag, LI % De
|
|||||
|
268 N U M A P O M P I L IaU S.
De thans aan Romes- vorst verbonden opperheeren
Zyn eindelyk gereed om naar hun land te keeren; Zy gaan, in 't hart gerust op Numaas goede trouw, Zy zien in hem den fleun van aller ftaatsgebouw, Zy zyn begiftigd elk verr' boven zyn verwachting, En ook voor hem vervuld met tederheid en achdng. De vorst die Capua met oneer had beftierd,
Keert met zyn' erfprins , die den held der Marfen wierd. De koning des Vestyns voelt zich het hart beroeren Door druk, nu 't hem mislukt zyn dochter mee' te voeren; Camilla weigert grootsch haar rechten op den troon: Haar grootst geluk beffoat dat zy in Rome woon', By Leo en den vorst; en hare vreugdbetooning, En haar volmaakt geluk, vertpoost den gryzen koning. De Volsch, Rutulier en moedige Hirpyn, Op 't hoogst in 't hart voldaan nu zy gewroken zyn Van 't onrecht door 't geweld van Romulus geleden, Vertrekken, daar de vorst door hen word aangebeden, Om 't roemryk wreken van hunne onverdiende fchand', Bevreedigd langs den weg die 't n^ast is naar hun land. De Mars, door Numaas gunst met fchatten overladen, Verwonderd door 't befef van zo vele eedle daden, Keert, daar 't Aufoncer land hem is ter hand gefteld, Straks naar Marubia, en zegent Romes held. |
||||
|
TWAALFDE BOEK.
De jeugdige Astor kan niet dan met fmart de ftaten
Eens bondgenoots zo groot door zuivre deugd verlaten; En 't Roomfche volk, dat zich van oorlog ziet veriest, Daar dit geen druppel bloeds aan iemant had gekost, Aanbid een' vorst door wien 't de vrede heeft verkregen, En fpreekt zyn naam niet uit dan met een' dierbren zegen. De vorst, die 't land behield alleen door wys beleid,
Spoed zich om, thans in rust, met groote plegtigheid, De zware tempeldeur van Janus zelf te fluiten. Toen Romulus, wiens drift ten kryg niet was te fluiten, Noch heerschte , zag men nooit die tempelpoort in (lot, Steeds was die open voor 't gezigt van 't oorlogsrot: Thans hoort men met gedruis die kopren poorten kraken; Hoe gillen door 't gevryf haar lang verwoeste haken! De kracht van Numa, die der gantfche legerfchaer, Kan deze poorten thans niet brengen tot elkaer. Waarop de koning zich geknield ter godheid keerde; 6 Janus! roept by uit, die in dit land regeerde Door goedheid, vrede, recht, en fchrander ilaatsbeleid, Begivnstigd myn ontwerp en vredelievendheid. Sluit, goede godheid! fluit dien vreesfelyken tempel: Wy zweeren, neergebukt aan deez' geduchten drempel, Dat zo 't verhooren van die bede u wdlgevalf, Ons hart voor eeuwig u ten tempel flrekken zal. LI 3 E
|
||||
|
2?o N 17 M A POMPILIUS.
Een hulde te uwaarts nieuw vertoont zich aan myn zinnen:
Tot nochtoe is de maand vvaarmee' wy 't jaar beginnen, Aan vader Mars gewyd: ik doe dat jaar te niet, Waarvan myn oog 't gebrek van menig' kant doorziet. Tien maanden heeft ons jaar; myn wil is dat nadezen Zes paren maanden 't jaar der Romers zullen wezen, En de eerfte maand van 't jaar zal die van Janus zyn. Het is niet meer dan recht, hoe vreemd het Rome ook fchyn', Dat de oorlogsgod, die 't zwaard fteeds houd uit zyne fcheede, Te rug fta voor den god der onwaardeerbre vrede. Naauvv' uit de vorst dees taal, of, met een fchor gegil,
Draait ieder deur van zelve op haar verroeste fpil; De poorten worden fors en fnel aan een gedreven, Met een gedruis dat zelfs des ftoutften hart doet beven. Toen heiligde de vorst den gouden beukelaar, Waaraan in eeuwigheid de Roomfche legerfchaer* De zege op ieder volk der aard' zou zien geketend, Tot dat de Romer zich den vorst der vorsten rekent. Hy ftelt, om op dat fchild gedurig acht te flaan, Een' nieuwen priesterrei, uit de eedle Romers, aan; En hy beliuit den ftoet tot dezen dienst verheven, Den naam van Salie'rs ten ordennaam te geven. Na 't vast bepalen van die vrome plegtigheen,
Wil hy 'c Eg&iesch woud op H oogenblik betreen; |
||||
|
TWAAL'FDEBOEK. 271
Hy fpoed zich ftraks op weg, in 't hart op 't hoogst te vrede,
En neemt Camilla en zyn' halsvrind Leo rnede. -, .'. Doch voor de kieschheid van de ftrenge nimf vol fchroom,
Houd hy het vrindenpaar verwyderd van den ftroom. Genaderd tot aan 't woud met vrees en welbehagen,
Befluit hy, hoogst gedvvee, de ftroomnimf te ondervragen. De held betuigt oprecht zyn diepe droefenis, Dewyl 'er zo veel tyd voor hem verlopen is, Waarin 't hem wierd belet EgeVia te hooren. AH' 't geen hy heeft verricht, ftelt hy de nimf te voren , En zegt, daar zedigheid hem de oogen neer doet flaan: Wei nu! geliefde nimf! heeft Numa u voldaan? Dat hebt gy! zegt de ftem, en gy moet thans vertrouwen, Dat ik den grootften vorst in Numa kan aanfchouwen. Myn hoop is thans vervuld, 't is tyd dat ik voldoe Aan myn' gezworen eed, en ik my kennen doe: Ken thans Egeria, door Numa aangebeden. De koning ziet de nimf toen luchtig tot zich treden*
En hy herkent in haar, zodra hy haar beziet, De minzame Anais, die in zyn ziel gebied. Hy flaat bewegingloos, de geest fchynt hem ontvlogen, De mond ftaat open, en zyn gretig ftarende oogen> Staan vreesfelyk gefpalkt, en onbeweegbaar ftyf, En de armen hangen flap aan 't magtelooze lyf.
Maar
|
||||
|
272 NUMA POMPILICJS.
Maar ylings krygt de prins zyne oude krachten vveder,
Hy fnikt, en valt in 't ftof voor Anai's ter neder, Doch vruchdoos poogt hy 't hart te ondasten door zyn reen; All' wat hy uiten kan, zyn zuchten en geween. Sta op, zegt Anai's. Gy moet bedaard my hooren:
Ik ben geenszins de nimr' ter raadsvrouw u befchooren, 'k Ben flechts een fterveling, 6 Nama! en vertrouw Dat my een godlyke eer min ftrelend wezen zou, Dan de eernaam van vrindin van een monarch te wezen, Wiens volkliefde en wiens deugd rechtvaardig word geprezeo, Gy hebt my eens verhaald den zonderlingen droom, By Pans fontein gedroomd, of liever by een' flroom: De hoop die u bezielde om 't loffelyk regeeren, Van nimf Egeria, tot uw behoud, te leeren, Deed in myn vaders hart en 't myn' de zucht ontftaan, Om, op den naam dier nimf, uw' wensch ten dienst te ftaan, Daar liefde en vrindfehap ons om ftryd geftadig porden, Door onze vlyt uw' droom te doen een waarheid worden. Gedwongen ons van u te fcheiden, opdat gy Weldoender worden zoud in Romes heerfchappy, Heeft liefde te uwaarts ons naar 't fomber woud gedreven, Bewust dat gy weldra u derwaajts zoud begeven. 't Befluit door ons gevormd kwam u volmaakt te ftae': Ik fprak u op den naam van nimf Egeria; it
|
||||||
|
T W A A L F D E B O E K. 273
Ik gaf u raad, en gy befloot daarnaar te leven;
Door mynen vader wierd die raad my ingegeven, Zyn wysheid is bekend,- gy, door myn' raad bekoord, Dacht dat ge Egeria, als raadsvrouw, had gehoord: Die dwaling, Numa! die uw glori moest volmaken, Was ftreelend' voor myn hart: ik kan dit met verzaken. Ik zag, door 't groen bedekc, met vreugd u in deze oord, En hoe de raad der nimf uw zinnen heeft bekoord: Gelukkiger dan gy, was ik aan uwe zyde, Toen gy uwe Anai's de teerfle tranen wydde. Hy ziet, door deze taal zichzelv' geheel ontrukt,
Haar1 vader naderen, dien hy in de armen drukt; Hy doet dit duizendmaal, en, door zyn vreugd gedreven, Befluit hy kundfcbap aan het vrindenpaar te geven, Dat hy den gryzliart, en het voorwerp dat hy mint, Door gunst van 't godendom', in 't einde eens wedervind. Hy fchreeuwt, uit al zyn kracht: Hier is zy! komt vry nader: Uw zuster wacht u hier, met haar' geliefde vader. Held Leo hoort die taal, maar hy gelooft die niet;
Hy vliegt, in hoop dat hy die taal bewaarheid ziet. , De gryzaart opent hem, met teekens van erbarmen, Zyn' boezem en mete^n ontfluit hy hem zyne armen, Drukt hem aan 't hart, en roept, terwyl hy bitter weent: Wy zyn dan, waarde zoon! tot in de dood vereend! II. deel. Mrn De
|
||||
|
374 NU M A PO MPIL I U S.
De dappre Leo fchreit, en kan van vreugd niet fpreken:
Camilla legt aan 't hart van Anai's bezweken;
De vrindfchap*, liefde en vreugd benemen, op eeV ftond,
De kracht tot fpreken aan des tedren vaders mond, ■
Daar vier gelieven, die zich onderling beminden,
Ter uiting van hun hart zich onvermogend' vinden.
't Geween kwam eindelyk hunn' alter fmart ter hulp,
Daar Zoroaster hen geleid naar zjTie ftulp; Hier, zegt hy, was de plaats daar wy uw oog ontweken, Komt! fterven wy vernoegd in dees geliefde ftreken. 6 Numa! ken in 't eind' myn hartsgefteltenis: Monarch van Rome! ikzelf fcbenk u myne Anai's; Maar Rome, aan 't bygeloof verflaafd fints de eerlte tyden, Zal uvv vereeniging met Anai's niet lyden: Nooit, nooit! helaas! mynprins! myn weigring ftaat u duur, Trekke Anai's met u, als bruid, in Romes muur. Elk dag, ('t bedrog is nut,) kunt gy uw volk verblinden, Voorwendende in den raad der nimf hun heil te vinden; Gy zult uwe echtgenoote omarmen, en uw loon, Voor 't goede dat gy zult verrichten op den troon, Befta in 't zielvermaak van ons bericht te geven, Van 't goed dat ge ieder' dag in Romen hebt bedreven. Dus is 't dat Anai's voor haren Godsdienst leeft, Terwyl 't bedekt genot u meer genoegen geeft. |
||||
|
';%f^j%
|
|||||
|
TWAALFDEBOEK. 275
Gelukkig door uwbeil, waarop myn ziel durft hopen,
Zal ik in rust by u die dagen zien verloopen, Die Oromazes, die de vrotnen iteeds gedenkt, Aan Zoroaster nocfa uit Joutre goedheid fchenkt. Spreek! kan 't geen ik ontwerp noch tegenftand onttnoeten? De koning antvvoord niet, maar ftort zich aan zyn voeten En kuscht die: Anai's fl-aat de oogen haar den grand; Een aangenaarne lacfa ontgaat haar' fchoonen raond, Daar Leo en zyn gae' den eedlen gryzaart roemen, En zyn ontwerp 'C ontwerp eens fchandren wysgeers noetnen. Naauw' had Aurore in 't ©osi' den morgenkim verilerd, Toen Nutna echtgenoot van zyn berninde wierd: Men viert dien grooten ecbt an Zoroasters woning, Niet met een feest, niet met verfpillen van een koning; Maar flechts in 't byzyn van Camille en haar' gemaal, En by een* fober, doch w&meenend veldonthaaL De vorst, ten top van heil, ten top van zyn genoegen, Komt daaglyks in de ftulp zich by zyn gae' vervoegen, Daar deugdfame Anai's en haare vader, hem, Als vrind, niet als een' vorst, met reden vol van klem, Doen blaken van verlangst om door zyn deugd geprezen, En een rechtvaardig, ja, de beste vorst te wezen. Waar zich de gryzaart wend, hy vind de vreugd alom, Bereikt, in aller arm, den hoogften ouderdom, Mm 2 En
A ■
"'. ^ '
1 , ■/
|
|||||
|
•,z76 N U M A POMPILIUS.
• En L^o, opperhoofd van 't krygsbewint-van Roraen,
Blyft in die ftad, door hem voor vaderftad genomen; Zyn deugdfame echtgenoct' blyft hier met hem veriend, Daar hy van haren naam Camillus naarn ontleent. Zyn flam gaf in het einde aan dien Camillus 't leven, Die 't Gallisch krygsgeweld van Rome heeft verdreven. De vrome koning, die, in elk gefteltenis Zyns ryks, van Ana'is een tedre minnaar is, Regeerde in voile rust, ruim vyf-en veertig jaren, Als teder vader en van kryg-en burgerfchaeren; En in dien langen loop van jaren agteredn, Kwam geen vyandig volk den Roomfchen grond betreen; De koopren tempelpoort van Janus bleef gefloten; En geen der burgerfchaer', der krygslien , of der grooten, Was ongelukkig, door der hovelingen juk, Of door een flechte wet, der volkan ongeluk. |
|||||
|
#
|
|||||