mm

[1565 Alfraganus, Muhammed, Chronologica et astronomica elementa

e Palat. biblioth. vett. libris versa, expleta et scholiis expolita.
Add. est commentarius . . . autore Jac. Christmanno. Prancof.,
A. Wecheli heredes. 1590. (Gr. 74i).

Exemplar editoris Jac. Christmanni cum ejusdem notis et additionibus mss.
Ex biblioth. Pt. Burmanni.

.....

y

- ^ t

> \' ÏT »t 1 t t-tL t i 1

ff^^ cß I "y ( ^^

^ ^^ ƒ ^^y -X.S < , c f- ^

I

À

MYHAMEDIS

ALFRAGANI

A RABIS chronolo-
GIC A ET ASTRONOM I CA

SiEM^KTA, E PAI.AT1Nj£

bibliotheca vet er thus libris verja^
expletai&Jcholüs expolita.

additvs est COMMENTARIVs,

qui rationcm calendarii Romani,j:Eg)rptiaci, Arabici.Perl

lici,Syriaci&Hcbr^i explicat,&:inceruallaprscipuaruin
ararum itadeclarat, vtab 01ympiadibus& Vrbecondita

vfqucadnofl:rammcinoriam,perannosNabonafari,Iulir

C^faris & Chi-ifti,ecrta temporum feries conftare pofliti

Apud Andteas heredes,

Claudi um Marniuiri,&,Ioann.A ubrium.

M D X C.

l^rolft C-Uyiß-mtxTt:

\'Tl \'1 f ^ 9\'

i^c^yji^^ ^^T^a^ \'V^ffo^

V

ILLVSTRISSIMO

AC FORTISSIMO PRIN-
Cipi,D»I,oanni Casimiro, Pa-

latinoRhcni,DuciBauarixj&c. EleóloralisPalad-
nacus Adminiftratori feliciffimo. Domi-
no fuo ciementiflimo
S. P.

Vm ante biennium, llluftrit
fime PnncepSjde chronolo -
giïc & aftronomi^ principiis
^ Ai^fagaüu perlegiflem-equi-
dem indoki^c^ubd is negligenter verfuS
& peflinic mutilatus in publicum pro^
dnfleL Quamobrem paraphrafm Hq-
brsam lacobi Antolii; multis abhinc
annis in Alfraganum confcriptamXati-
nè reddidi; fcholiis, quantü fieri potuit,
e^poliui, tocamque calendanorum hi-
ftoriam iufto commentario declaraui.

)( ij

E P I S T O L A

Quern fane laborum meoram fmdum
Cdfitudini tu^ qua par eft^obferuanda,
dedico ac confecro: vt is ad inftrudiili-
mam Palatinorum bibliothecam , ex
qua fuccum omnem 6c incrementum
acccpit, quafipoftliminioredcat. Ma-
gna profedb fai-narurgit,& bibliothecg
Palatini fplendor iam Germanis no-
ftris lucere incipit: tibi vero Heroi\' vt
magnanimoitafingulari ftudiorupa-
trono gloriofum eft^non modb precio-
famfupelledilem habere,verum etiam
eandem variis voluminibus locuplcta-
re. Poftquam enim Generofus & Illu-
ftrisvir Huldrichus Fuggeruslibrosfi-
bi ingenti pecuni<^ vi com para tos Jegafl
fet Illuitrillimo &c optima: fpei Principi,
D. Friderico iv. Eie6lorahs Palatinatus
h^redi: hanc quoque adminiftrationis
curam fuftinuifti, vt eos veteri biblio-
theca: annumcrari/atque opera Cl. v.
Pauli Meliffi Franci in ordinem redigi

man-

D E D I C A T O R I A.
mandaris. Quo potiffimum nomine
gratulabiturfibi pofteritas^ palam exul-
tabunt Igtidä erudid,&: congeftum pr^-
ftantillimorum librorum thefaurü im-
mortalitatis memona profèquentur.
Nequeimmeritbab omnibus mortali-
t>us pr^dicandum efl:,qubd Celfitudini
tu£e vifumfic, aftronomi^ Sc vniuerfe
mathemiacum feiende opemferre, vü
deinceps in promtu fit rado fupputandi
motus ccEleftes no tantum compendio-
fior,verum etiam exadior. Etenim am-
nio ad gratificandum Reipub. maxime
propenfo,Valentinum Othonem, peri-
tiflimum noftdfeculi Mathematicum,
accerfendü, &fumtibusmaximo Prin-
cipe dignis egregios ipfms conatusiu-
uandos ac pwrnouendos cenfuifti: vc
Canonem triangulorum aGeorgio ïoa-
chimo ^hetico inchoatum,tandem ab-
foluat,& abfolutum fub nominis tui aii-
^piciis inlucem emittat. Quisverb hic

)(

E P I S T O L Ä

defideret vt ampliores ex artibus Rhe-
tomm locos, laudibus tuis celebrandis
conquiram^ad id enim virtutü omnium
faftigium adfcendiftijVt cunda ifta,qu^
velde egregiis Heroïbus exfpeótantur,
velfacundè pr^dicantur^vitafupcraue-
ris. Elucetin Celfitudine tuaSANCTi-
tas domia in armis FORTI-
T v d o , v t r o b i qv e P r v d e n-
TIA, inadionibuscertècunólis Sin-
ceri t As6c con stantia: con-
fpicua eft fumma tua erga ftudialitera-
rum Liberalitas & Mvniei-
centia . Teftimoniumnobislocuple"^
tiffimumprobet collegiü Gasimiria-
N VM, adeb eleganter & magnificè fum-
tibus tuis conftrudum, vt intuentibus
admirationi^ Heidelbergcjjfï Academig
honori, totiqj Palatinatuiemolumento
fit futurum. O felicem diem, quo fun-
damentumiecifti, &c arnpiiffimum hoe
Mufarumpaiatium nomine tuo appel-

lafti,\'

D E D I C A T O R I A;
lafti.\'Faótum id eft anno Domini & Set-
uatorisnoftri m. d. l x x x v i i i. In-
didionei.menfeMaio, dieiii Iduum
lulianarum, feria hcbdomadis fecunda,
^èfquihora poft meridiem. Adftititll-
luftriilimus & Generofiflim^ Princeps^
Fridericus i v, tuus ex fratre germano
Ludouico IV. Eleólore nepos, tucel^ ac
patrocinio tuo fideliter commendatus;
adfueruntconfiliarii, viri nobiliflimi ac
prudentiffimi: acceftcrunt Profeflores
celeberrimi, qui fundationis cxremo-
niasnofinevoluptate funt contempla-
ti.PergeigiturIlluftriffimePrinceps,de
pauiaöc ftudiis humanioribus optime
mcrcri: maneat tibi animus bibliothe-
cam Palatinam indies magis ac magis
exornandi,& viros in omni difciplinarü
ac linguarum genere exercitatos fouen-
di. Neque meherculeparum dignitatis
Academie accefterit,fi cathedram pro-
fefïionis Arabic^e erigas,in eaquecüm

)( "ij

E P I S T O L A
Philofophiam, turn Medicinam ex fuis
fondbusdoceri permictas. Suppeditat
prdum Romanum libros elegandffi-
mos: habet bibliotheca Paladna Abil-
fedeamcofmographum^Regimenfani-
tads,Täkvim-uz2ihetappellatum, au-
tore Aben GezIa,Epitomen Almagefti,
Hiiloriam AbulHafTumi, qu^abHe-
giravfq; ad impedumOttomannicum

res täm Chnftianorum quam Sarace-
norum per feptingentos annös geftas,
exponk: habet denique alios manufcri-
ptos & infigni eruditione refertos codi-
ces. Ex quibus codicibus G Lexicon ali-
quod düjgend inquifitioneextrahatur,
& Grammatica; inilitudones cum me-
thodica Radicum analyfi adiungantur;
breuifuturumeü;, vtidioma Arabicum
penitus innotefcat^ & muldplexcorru-
pdffimorum vocabuiorüfarrago, qua:
fe in ver/iones interpretum inftnuauit,
prorfus exftirpetur. Ad quam rem haud

parum

D E D I c A T O R I A.

parum fortafsè contulerint meditatio-
nes à me priuatim confedx : quas fum-
mi confi liarii non modo viderunt, ve~
rumetiam probarunt, & vtab ornatif-
fimo viro Abrahamo Golbingero.fidif-
fimo tibi à fecretis miniftro accepi, e-
ditione dignas efle iudicarunt. • Quare
opportunum effeexiftimo, vt qua: ante
compiures annos prçlo committere de-
creui, tandem publics vtilitatis causa
pro virili parte promam ; ôc Arabifmi
non tamproprietatem, quam eiufdem
dialedo Hebricorumac
-^hald^orum affmitatemdemonftrare
pgam. Nonenimdubito, quin apud

bonosgratiamfiminiturus, apud Ccl-

litu dinem tuam verb ocii mei rationem
reddîturus, & apud pofèeros, cùm ob-

tredationisinuidiadecefTerit^induftriç

teftittionium liabiturus. Deus Opt.
î^ax. Celfitudinem tuam clementer
tueatur, & Reipub. faluam & incolu-

E P I S T. D E P I G A T.

memdiutiflime conferuet; Datum
kalendis Aprilibus, Anno Christi

CID lO XC

Celßtudini tua

ßmpiterna heneficü
memorü ohflriSius

MJacobusChriftmannus \'
ÜQbtxx lingux Profcflbr.

Pauli

Pauli MeliffiFranci,

CoMiTis sacri Pal. et
eq^. civis Rom.

M E L O S
ad Jacobvm Christmannvm

Johannisberg en sem.
^ternitatis non duet ultima
^ars Tempus y anni ßrmata circmans-^
Vohentium aßrorum per orbes
Fibula firma y temxque nexus
Lahentk isnji, Solem oculum poliy
Lunamcjue vultu degenerem notho^
M eer ta ßihßrvire par eft
domina continuo meatu,
lucis duBor Candidus it dies ;
iiinc umhr^ nofUsfurva^ nigrantium
Mat er tenehrarum, diurnos
Suhßquuur comesatra paßus.
Aurora porro quotidie recensa
^t Vefferugonafcitur indidemi
Stell^eque furgunt occiduntque
Ordine qu^que fuo decenter.

Cancer caferque e!î folfliti] nota y
Mota aqmnoSîI Uniger dtque îanx.
^ Ifer, aflus, mBumnusi geluqwe
Géminé, fiuge, mero y olivâ
Stat uher. Ifß nos ^ homunculi,
Terreflrefernen, temporihusflatis
{Vt quemque cit natura rerum)
Exorimur, cadimusque fata
Pradeßinato confiliis Dei,
Mutare mentem Cr peélora nefiij.
^rcana in hac fecretiora
Si penetrare animum atque fensus,
Ch ri s t m an ne,quant ula fort ia
Ohfcuritati per liquidum tethera
Demetur f aut quantilla rebus
Vela nova retegentur aura f
N^.ßire nofirum eß nilprope-^noßraque
Plm corda c^ec^e noêïis habete amant,
Qmm lucis. En y haud ficius tu
Induis ancipitem bißontis
lanißguram, lumine me tiens
Convexa.aeîiy^ menßrua principum

Con-

Conventa flammarum recîudms,
Prateriti cMm ac futuri;
infignis inftar Sofigenis, duce
Q^o C^Jar annisjufla refaguîa^ &
Intercalarés\'fxit ohm
Perf^icua ratione metds.
I^ehinc catenas inejoîuhiîes
^onneEiis , ^er rata Jkcuîa ;
^nnisque Chrifli^uliani
Qm Jerie numerove quadrent
Confiras, receftis non fine calculk
-^gyptiorum, deinde Arahum fiphm^
Faflisque Perfamm Sr Syrorum^
Et filitis epochls Hehroeûm.
Omitto qnam tu cultior art if ex
In Alfragâni codice fedulam

Mavaris operam corrigendo j Çs
In Latium hene tramferendo,
Omitto qua tujam retines domi
K^d umbiîicos duéîa^novifsimos^

Nec nuUa panim adfeêîa, partim
(Sc^va bona eft) avide inchoata.

m

Qmd his merenti grata lahorihtu
Aiercedis ^tas poßera fen fluens

Compenfet f aut qu^t fortis Heros
Pr^emia digna tibi reponatf
.Ad me qmd Optantem attinet^imprecor
Non folum vt ipfum, \'verum etiam tuos
^ Cum Sole, cum Luna, libeüos
Vivida perpetuet Perenna.

-r r I

L t^ I fh « i tx-cnt

»VT« t-c-v ^^O^ e^-n^if^ ^ c.^ Wer

Oi t A I
\' «

IvtM^^ct- -^cy^i fc*^

^ . . , .1

Iii ( 1 j j i I f t

I 111 II I

\\ ( 11» / •(!

T - ,

/"v^tiK^ j^ViVirt- \'

.1 , , , (. . r ■ ■ r. t-

<v / i", ^ «. . \' \'

■\'oÄ^pvc/, VöXj-^^»"/,

\' ^ y s l\\\\ ■■ \' ^ \'\'

f^\'^f-r-io.f, k^\'Mto/, lijrKf/^/,

r^s, »^t .M- « f < ,

foUvty r-^\'^V JcjÎM^t- ^
^^Ifi\'^^f \' \' ...... \'

ovfc

\'t>rM t

yi îr^UV-Lt/ Il «V iL/ü-i\'

, . € . n. Ö. 1 .

< - £ Ç 5-- 5

I c^.» tjf-1 ƒ. IH - «fc/. ;>c.

b, oer» c?. ■

" \' j \'7 J __

^ 1 ƒ Ue ^v^t\'^ >(" f f ( J

fe.f ƒ ^ ^^ ƒ^> ^^^ ^ J^U»^

V»- \' \' \' \' ( . / 1 I

<- ß. Ck^Jh ( ^

^i^t^i«/ > t ^ y \' . I \'\'

7\' » J-1

liber iste voca«

l\'vr alpraganvs de nomi«
Ile authoris fui, quieum fuccindtè de-
promfit ex Almagefto, fpharrariâ mo-
tuiimquecœleftium dodrinam,iuxta
Veterum traditioncm explicante.
Ego vero lacobus filiusAntoli tranf-
tuli ipfum[Hebraicè] è libro cuiufdam

Ghriftiani^eundemq; correxi è codice
Arabico : putauiq; meopera;precium
faûurû, fi in gratiâ iedons ^ fummam
prisfcire cupientis, prœmitterbm tri*
gintaduàcapita,quse hîc tradantur.

C^put I agit cleannis^mejïhm M diehmnjariâ\'
rum gentium^ ér qua in re differanf, oft en dit ^
Caput z docet cœlum jph^ricum effe^ ^ dr*
surnager e omnesjhasfie Has orhkuUriter.

Caput s ojifdttterram cum aquaglohum con-
fiituere^

Caput 4- frohalkterr£glohumjîxumeffetnme-
^io cœlimfiar cemri^ dr habere magnitudinem ad
^^^m^quamhaheatfunclum minimum, \'

^aput s decUratfolem^ lumm^ ommsL reli*

Caput 6 agit de duohmrnQtihrnpfmii couef *

X Hebr.jïi Interpret.
ßoms cœkflkquorum vms eßmmus vnimrß.qm
die nàfufali ahfoluitur ah oriente in occidcntem\',
aUitr eft ßeUarum, quem \'videmur habere in orhi
ßgnürum ab occaßt in or tum.

Caput 7 dernoßrat quodtanthrnquärtaterrdi
parsmhabitetur: quid contingat tn toto amhitu
ems. item qu^ßt dmerßtas mäium ér dierum.

Caput truBat de propriet at tbus partium in
qmdrante terra hahitatö.

Caput p examinatlocareliqua.quadrantisni-
miru inhabitahilis^ & oßedit qu<sßtpropriet as eo-
rum. é^ quid cotingat m illls\\ Vhi loc a recenjentur^
inquihusper mcßsaliquotßlcoj^icitur, ^ in qui-
tus iteruper menßsäliqmt nujqtiamapparet.

Caput 10 narrat de men jura terra, d^diuißo^
ne ems in 7 climat a hahitakliaßcundum Longitw
dines ér latitudmes.

Caput ii recenfetnominalocorun\'iin terracû-
gnitorüm^ ér quidaccidat in quouisparade\'0.

Caput II exponitduodectm eßeßgnacceleßia^
nonpaucioranecplura.

Caput ÏS proponii aßeßonesßgnorum reStas
fib horizonte aquatoris^ ér obliquas fub horiz,ontè
ßh^rteinclmat^.

Caput oßendit quantitatern noBium d^
dier um., ér docèt quodnamßt dijcrimeninterhê*
ras diet naturalis äquales ér temporales.

Caput IS enumerat hypotheßs orbiurnfepnm

plane-

p R o ÖE M I V M. 5

fî^»etarum^é\'flellarumfîxarum : quomodocom-
pticentur^quem feruentordimmj é^ quamhabe\'^
AterrAdîflamkm.

Caput iG agît de hypotheßhus motuum filis &
iun^, ßellarum ßxaru\'uoLut-atione in orient em
^ Qccidmtemyjècundum mot um longitudims.

Caput 77 exponit hypothejes motus quin^ er-
yäntium in orbihusßtisßcundum longitudinem.

Caput 18 traditaccidetiaquin^errantmjt^m
^uisßt motus retrogradatioms m Zodiacs.

Caput Iß perlußrät quäntitatesorhiumplane-
tärum qu^i mcmturepiejcliy ér^ccemrkisimpo-
■nunturié\' ößenditquafitdiflmtia centrm\'umec-
\'centrkorum a centra terfs„

Caput 20 docet reuolutimes periodic^s plane^
^ Ar urn in orhibusfuis é\' ^ Zodtäco.

Caput ai oßendit hypothejes moîtts ßellarum
■declinantittm m feptmtrionem é\' meridkm ß*

\'-eundummotumlmtudmis.

Caput È2 Yecenfitßelläsfixasmictämagm^
dines fias j ér ëmmeràtloc^ ^ mquibus maxima
\'"^onjpiciantur^quarumßmt quindecim.

Caput hs refmt dßammßdlarumßxdrim
drplanet arum à terra.

■\'Openit ^uaßi

rej^eàuterrk

Caput 2 s diuërfitAtem dornt, quam haheant
ftelU in afcenßömbus ßtk rejfeclu Zodaici,

A ^

4 Hebr^i Interpret.

mmediac(zlo,drmdeßenßqmbuißü.

Caput 26 tradit afcenßonem& defcenßonem^
item occult at ionemßellarumßnh radmßoUrihm,

Caput 27 explkatphaßn lunamua, é^ ratio-
mmincrementiäc decrerBentikm\'mk eiu4.

Caput 28 expomt emerßommqmn^ue erran-
tiumerAdiisJolarihm.

^ Caput 2p docet accidentia lume & ßellanmt
\'vicinarur/^terr^i&qudißtratioparaUaxeos earü.

Caput 30 eß de ecUpß lunari.

Caput 31 eß de ecUpßßolari.

Caput 32 cojnmemoratj quam br eut tempore
poßttfieri eclipßs lunari4 c^ßlark.

Scholia Christmann i.

Liber ifievocamr Alfragmns) Hxc verba/unriri-

terpretisHebticijR.Iacobi Antoliicquibuscomme-
morar opufciiÜhuiusauroreroefle Alfraganum, qui
id ex Pfoiemçi Almagefto compêdiosè depronirum,
in gratiam ftudiofbrum aftronomiœcorcripferit.Ve-
rifîmilemihi videtur, ipfîim à patriafuaFragana co-
gnorainarunfFuiiTe Aifraganum: fîquidem inLatina
veriîone bibliothec^ Palatins tribuitur iJli noinen
proprium Ametus, hoc eft, Ahmed lîue Muharaed:
vbi ita fcribitur, /ncipit liberie agif egattonsbm fcien-
tUftellarum Ç3pft^cipmcœlefitnm, (juem iyimetmfi-
lous AmetidiUm ttAlfraganus compilatiit 3 o capitulis.
Qoo tempore vixeric, ex obferuationibus illtus con-
iicerehcec: reftaturenim cap.^ruoreculomaximatn
folis declinationemfuifle 2 3 graduumöc 3 y minu-
toruin : cap. 10 in appendice de ymbris,quam He-

brœus

^P R o OE M i V M. f

r^eus interpres reiecit ad finem opufcub\', airœqui-
«oéhum Vernum fuifîe diei6 mcnfis Adar,hoceft,
^arrn:&cap.i(ï profirerur, ftellam Canobumfuii:
e in poftrémo gradu geminorum. Ex quibus omni-

5 y o:vr annotaui cap. i ö\'.Quamobretn illi qui exifli-
roanteum fuiflTe wP^opon Thebitii,qui primus œotum
^•^epidadonis obfei uauir, falluntur, vt oftendam cap.

libellam hvinc eruditiffimum ftripfitde prin-
cipiisaftronomije, ex quo ferèomnia haufit,qua:in
doóèrina pdmi mobilis cradidit loannes defacro bu- ^
"O. Neque pudoit faaimum mathematicum loan- /
ïiemRegiomontanum,vtAlfraganum publicèpra;- V
ïegeret inacademia Patauina: cftenim autor fuccin- (
<^us,quinÔ tàij] primum mobile, quam thcorias pia-
^etarum fatis perfpiciièexplicat: iequiturhypothe-
ses & pladta {ijmmormTiardficam,Pcolemxi&: Mn-
namedisAractenfis,Albaregniicognominati. Paf-
enim citatPtolemsi,quam vocat
Almageftum, hoe eft, opus/A-y^rMtm in primo ca-
pite vocat canonem Ptolemaïcum , dum vuitconfti-
tuere sram annoru Phiüppicorum. Muhamedis au •
Aibategnii etfi nominarim non mcmineiit : ta-
i\'nen totu primum caput, 6c alia multa ab eo eft mu-
\'^uatus. Arabicèhanciragogenfcripfirjquamloan-
l^esHifpalenfiscirga annum Chrifti ii4zinLatinam
^oguam conuertit : qua; vetfio vulgata quidem eft,
^^dn3ultisinlociscorrupta&:mutila. Longè melior
^ Perfedior, incerti tarnen auchoris.extat in biblio-
*"ecaPalatina,cuiuspauloantèmentionemfeci:qux
^fanflationi Hebrxx magna ex parte refpondec. Ea
^^fcripca eft à Friderico monachoRatifponenfi, or-
"inis S.Bencdicii,in monafterio S.Emeranni, èc ab-

A iij

^ H E b r a i i n ï e r p n e t.

foJm anno Domini 1447 in die Goaris confefToris:
_ ^uod 3dHebr^um interpreteatrinec, nóimmc-
momrerphilofophoscelebraduseft, quôdopérera

luacontuIeric3dilluftrandaa{honomii,&adrepur-
gandaraLatmamAlfraganiverlionem^quamloanni
«Hpalenfi accept! refcrunr. Fuit Arabics & Latin®
iin|uaEpentiflimus, &rerumaflronQmicaru fcieii-
tiJiitnus.- nam ex codice Arabico Alfragani/c verfio-
ncm vuJgata correxiffe teftatur cap.iobiTcc verbis:
»« libr„ A,\'ahico mtor flnra dtcit Ae his locis ratione
\'vmbr^.fi.mdeaüiscttmMibus, fedinUro T^omana.
rumiita. vuigaram Latinam roanisHifpalenfis verfio-
mm vocar) nmfHnttrmslata:ideahicmadrcrihemm

NeauE£tnnegI.gensfaifrevidetetur.<3uieaomififrer,
qu^EabAJfragaaofuemnttradira.ruoquodamcon-

iiiio,pnüs omdfa fini operis adiedt. In prindpio cap.
ii prirao fequitur tranflacionem exeroplarisRomi
: deinde ex codice Arabico fuam afFert interpréta-
ticnem: quandoquidem in Latino feu Romano ple-
raquefuKcorrupta. Capitezj iterum coliarionem
mftKuK cum verfioneLatina, quamfe operacuiuf-
dam Chtiftiani mdnm effe hie in proœmio profi-
tetur : qax omnia non tantùm eruditionis, vetùm
cnatB furnm^ fidd & diligentia hint argumenta

verumeft,dicerevolumus.ihterpreti
noItroHebrarodebemus, quôd caputpnmumele-
gantjfliraum ac vtiliffimum de calSdariis &^ris prar<
cipuaruin gentium, ad mentem autoris reftitutum
cernuiius : debemus ilh multorum numerorum e-
mcndationem: debemus Uli locomm & ftdiarum

luxravfumfei-monisArabicidercriptionem.-ctrinon-

g^aam hteras Arabica., nn» SïïT^

Hebrgof^ reduxerir.cùm magi. ip^o^uU-

rem

p R. O OE M I V M. 7

rempronundation£m,quàsTicomrnunerneflentiam
^ecarum. Nequisautemexiftimec,ttas!ationem"
J^ebrxam ànobisranrùm vifaraeilc-.fciendu eftprs-

"antiffiiTîûvirumAuguftinûRiciutninlibrodemo-^Vw^

faceri fe earn vidiirein Hifpaniaa-A—
pr^ceprorem (litu-n Abrakamum Zacuthum I"-
axiim aftronorai^T peritiffimum. Quid autem fcnre- C-TIf
^î!"Rîciusnontàm deopufculo

Hebrœa ip(îas trâflarione, (atis apparat ex bis verbis, {JXCI^*^^^
tlUn i nquit: JJfic eiiam accedtt Alfiagmus, non modi-

tur^cuimj^ libellmepttamACjmiàamin^lmAgeftum ^
videtur, cavité ^umtodecimo.iuxU Hsbr<zórHm tranf- ^ v
UUonem(tt(^vertorem,Itcet apudLatinamverfianem
fit \'drndecimttm^hcit ad ht era m, q^od\'Ptoîemtm Ö^^i^^^r^i
reUçjmfapientes vniuerf^ fph<tras tsumero oBonario ab-^y ^ rjl/!^
Joluerunt\\ orbemomnmm\\:-

ejfe [Hpremum, hcet in Latino, verfione nulla de Ttole- -f^-cV^ ^^
mtomentiefaËlA ftf.i^lHrimU enim diis loçisiUa traf- l^w^tji^,
iatiodeficerewdetHr i mlemhUefimsrum ettàm^tcp
nomen Vtolem&i reli^mt. Etfî veto Ricius Hebra;am
tranflationem reótè praeferat vulgst^ Alfragani ver- ^iîy.^^
£oni:nontamëvideair Alfraganusopufculûfuut« in
3 2. fed in jo tatùtn capita diftinxiGe-
bibliothecae Palarins verfio çotidcm agnofcit,

De aanis AraÎPHim , Syrorum ac Larinorunis
r: Penarû Se ^gypciomntem de menfibus &
r diçbuseorû:&quomodo[rnterfedifférant.

Cap. I.

£nSES y^RABVM fim Muluum, Sa-
^far^ Rdieprnr^ Rabte fofierior^ Gumadln

A ttfj

I.TRAGANI

pmr, Gumadhipofierioy, Regab, SchahanARamad"
han,Sche^al,Dhilkahde, \' Dhilhaga.

Suntmtem menfes quidam3o^mnnuIli2s> die-
rum: vt annmfimpkx confiet 3 diebm.

_ ^^d j^acio triginta annorum accrefcunt vnde-
ttm dies intenaUres; ratione vera anniquantita-
tis,qu£ponitur3S4dierum,é-^ dieiffivni
lunationireipfa competam7P3 fcrupula horaria.

Partesjc^^ conficiunt 8 \'horos, dr 864 firu-
fula. \' Afinm in quofracfwnes colliguntury hahet
7 menfesplems, ^ s cauos.

\' Menfes feamdum Ptolem::sum computantur
ah vna mediafolis &lun^ coniunaione.vfquead
dt eramiverus autem menfisincipitpojidigrejfum
luminarium,elapfo vno dienaturali.
Menjïscui adhibeturmtercdatio,femperejl3o

dterum: \'Unde annmintprr/ilavic vm^rti^^fi^y. ^^^

vt mtuejlommhus,

. hJr- \' Menfes ^rabum in phafi lunari variant pro

additione veldtminuttone: ideo reSiè con-
\'I » J.\'" ftitutu ed. Dtmpnfflc Alfpvm. , •

\'^^^g^^gatiomsjtesfabbathi.
cf- L,..^ Jnitmmdmßmituraboccafißlis: exepUgra-

wmdrfkdealiisdiehus,
rl\'^ ^^v/^.j^ veßeradkm außpi-

carii

vis-

c A p V T I. 9

tari : qmniâm â phajt lumri mdpiuntmmerare
dies mejîum. Seâapudretiquosfopilosfrmcipum
diet natùrdis fumitur ab ortu fo \'ùs, & extenditur
inortumftquenpisdief.

\'JWENSES xJyrorvmfmtTijrinpriory
conflans 3 idiehus: Tijrinpofierior, confias 30 die -
b^.Gammprior,SI dierum-y cuim 2 s ncx, vaca-
tur mx natiuitatis : Canunpvfierior itideji die-
rum efi.Sahat tribus annis 2 S dies haheîyat quarto
quouis anno^quï ipfis inter cabris dicitur^ h ah et 2 p
dies.Adar31 dies:Nifanso-\'ljarsi dm: Hazira^
30 dies: Tamuz, 31dm: Ahsi\'.Blulso hahetdtes.

Annus comunisapudeosefi36s diermfedquar-
to qmuisanm intercaktur\'unm dies-.efl enim ve^
ra anniquantitas 3 ôsdierum,^ ^ diet,

j¥e nses -Somanorvm numero dieru
conueniut cum menfihus Syronm\\ nifiquodprm-
cîpium fumant a lanuario: quemfequitur Fehrua-
rms confians 2S diehus : quarto vero quomsanno
hahet 2g dies, Deinceps fequuntur Martius^ Apri -
lis y Maius, lunim, IuliuSj Jugufius^ September^
oBoher^l>{ouemher-,Decemher.

Itaque lanùHrius eorum, a quo annum aufpi-
cantur^ rejpondet Canun pofteriori Syrorum : quo
obferuato in fequentihusmenjîhus facile quoque e- \'^^Jf.f fZT^r
ntinfiituerecollationem,

/fENSES PK S AKY M funt f^frur din-
irjh,cuius prima dies eft caput anniipjorum, quod
^ A ^ \'

Alfxacani

meh,cmm2s dtesmhiumcfllodterum^ quosvo-
cant K^\'ßurgen-.qmrum poflre^ni quin que Aben-
meh adticmntur inßar appendkis, vtnon perti-
neant ad numerum menjium. Adarmeh, cuiuspri-
ma dteseftReJebaltofeg.DmeJ7,Behenmeh,&jf.
ßrermeh.

Hahentautem ßngulimenfessodies\'.quihusß
foß K^henmeh extra ordmem édiicuntur dies
quinque appendices Je qmbm modo dixmus,con-
flanturtotiusanniPerßci 56s dies. Atque
hxc ßmt nomina , quibus mminant Perß dies
menßtum.

Ü/E NsiVM JEGYvrio\'eLYMnominah^c
fmt, rhöth, qui primus eß^ Paophi, Athyr, Chiac^
Tybi.Mechir.Phamenoth.Pharmuthi, Pachon,
Fayni, Epiphi, & Mefori-.cui adiiciimtur quinque
dtes.quas appendices appellant.

Habet quilibet menßssodies: é\' annushabet
36s dies: quotetiamßuntinanno Perßco.

Menfes Mgyptiorum reßondiktmenßbus Per-
ßrum: njerbtgratia, Thoth conuenit cum Dimeh^
& ommbus ems diebus: érfofir emus diesMgyptia-
r4im congruit cumpoßremodie Adarmeh^ vtvU
dere licet in tabulls.

Z)iFfERVNT autem menßs Cop tit ar um

qim

C A P V T I.

fdosmoiovfirpmtviri Mgypii\'.ftotems adan-

mquantitatem ^ diei adücmnt. Itaquemxtara-
tiontm Syrorum & Rommorum difirepant men-^
fes eorum a menfihus Perfarum: qui tarnen colkSii
tot dies annipreducunt y qmt etiam habent Ro-

mani. . > .

Dies primus anni Coptitarum incepit apn-
mo dte Thoth, qui incidit in 2$ Ah. ^
Character anmruferfmrum\' a regno

Iez.dajerlsfiliiScharedfiliiCofre,en Sestertius.

CharaBer annorum Arabicoru a tempore quo
fugitMuhamedexMecha, inciuitatemqua appel-
latur Utrih.eftdiesquintm.

Charaóier annorum Rommorum & Syrorum
ah Alexandra"\\eft dtesfecundus.

Charaöfer annorum Aegyptiorum in lihro Al-

magejli, aregnoT^hukAdnez.ans.Bahylomi, eft

diesquartus.

Charai^er annorum Philippipatris C^lexan-
dri, iuxta PtoUmaum in Ubro Canonis^ eft dies
primus,

/ntervallvm inter Nehukadnezarem
é- Jezdajerem* eft annorufn Perftcorum 1379.
menftumj-

" Jnteruallum inter Phiüpfum & lezdaje-
rem eft annorum Perftcorumgss-^^^i\'ft**^3\'

Interudlum inter Alexadrum & lez^dajeref»
eft annorum^Romamrump42^dkrum 2sg, ^

Aifragani

Interualkm inter Arahes & le^ajerem eß
dierum14.

\'\' Hadenus autor abfoluj t caput de annis,
in quo omnium ^rarum notas enumerauir.
Deprehedicur autem error circa creationem
mundi: aliter enim religio & Kabala noftra,
quam Kabala Romanorum docec: fed noa
libetnuncdeeodifputare.

1 Dhilhaga vulgè Zilhitfche appcIlatur.Eft autem
poftrcmusmenfo: quodcümaliquinonobrervanr,
iaci emmnivniuserrorcmincidunt. 2 Hancap-

pellationem menfium plenorum & cauorum Ara-
bes.icceperunt ab Hebr^Eisrqui appellant menfes plc-

nos conftantes 3 o diebus; dc cauos.habentesfolum-
iBodo2c,dies. DefcribitAJfraganusbifceverbis an-
num mtercalärem : in quo fradiones fiue exceffiis

colhgutur,vtmtegra dies anno idêratur,habeatque

tunc feptem menfesplenos, &quinquecauos, hoc

ejt,dies3yy. Nam in anno communi & firaplici tan-
tum fexaien les fun tpleni videlicer Muharam, Ra-
be prmr, Gumadhi prior,Regab, Ramadban, Dhil-
Jcahde: fexrehqui fiint caui. videlicet Safar^Rabie po-
ltenor,Garaadhipon:erior,Schaban,ScheWal,DhiI-
bagaJnannoverointercaladadiicimrdiesèfraaio-

niöuscollccius, adfincm menfis DEilhaga :ita Dhil-
hagaqui fua natura eraccauus, fit plenus propter in-
taxalationera. 3 Diuidic Alfraganus menfes in ,
aitronomscos &ciuiles: aftronomiciindpiuntame-
dia W.^.&hjQaJconiüaione : duilesautem vtmini-

noiai-5poft coaiunólionem demum indpiür, quan-

dü Iii>-

c A p V T ï.

dolunaèradiisfolaribusemerg!t,nobisqueprittiam
pnafinluminis fuioftendir.Quamobremnotandum
, ferè femper in diem fecûdum àconiundiortc in-
cidereneomenias Arabicas: cum quibusplerunque
conueniuncneomenia:Hebrçorum,velvnotantùra
tlie difcrepant. 4 .Vt Hebrœis dies folis efl; prima
^eptimanœ : ira Arabibus quoque : isa & nobis Chri-
ftianis. Dies lun« eft fecundajMartis tertia,Mercurii
quarta,louis quinta, Veneris fèxts.Saturni feptima ôc
vlcima eft dies iiebdomadis, quam Hebr^ei & Arabes
vocatjt làbbatum. Diem Veneris Arabes appellant
diem c6gr egationis, "quod ea die in tem plis fuis ad fa-
cta peragenda congregari foleanr. Faciuntautcm A-
rabescumHebraïis inicium diei naturalis à vefpera,
vei ab occafu folis : quoniam annos & menTesfucs ci-
uiles dirigunt ad phafes lunares : fed nonnullipopulî,
vtfunt Syri,i£gyptii & PerHe, dieraaufpicanturab
ortu folis: ficutartronomicommoditatis gratia diem
ordiuntur à foie meridiano. Ro mani orfî funt diem à
medianoólejCefteCenforino. y Abhocloco vfq-,
ad finem capitis in omnibus vulgâtisedicionibus,hçc
defidarantur : qux tantùm apud Hebr^eum noftrum
interpretem , & in vetfîonemanulcriptaLatinabi-
bliotheca; Palatins extant: ytmirumfît quareloan-
nes Hiipalenfis ea preterm iferit, cùm ad chronolo-
giam protfus\'fint neceftària: & mera: fiint fabula,
dum Hiipalenfis Alfragano iiTipingic,quafiis volue-
rit hxc alibi pertraólare. Q^d enim b^ec hoc loco ab
Alfragano fine confcripta, non tantùm verfio He-
brxa, ëc Latina manufcripta in bibliotheca Paiatin«
teftatur; veràm etiam oftendit Author fummsAn-
glicx dsala\'onoraia&aftrologia, qui vixitcircaan-
num Domini 12<j4,cuiusqueiiber manurcriptus cx-

«4 AtitRAôÀMî

tat in cadem bibliothcca Palatina. Is capiteprirob
annis>raenfibus&diebus Arabumitafcribit : A Do-
mino fefit ChriHo falmtore ac creatore mfiro Latini
fuoYHm annomm princifÎHm iff cant i Gr^ci ab Alexa^
dro : Terfi, exprincipio ami in ^m regnamt lezjL^gird^
feemdum Alfragmum ura ty£gyptiorfim in Itbra
\'^fi ^ principio anni in^m regnauit Nabn-
. <hodonoforJn Canons vers Ptolemaifuit dra a principio

anni Philippi: Arabes vtdicitAlfraganHS primo capittt
"u ^^ Mahomet as de Me^

Hare illc. 6 Alfraganus ex Syris
vJ-^\'Chtiftianisdididt, Chriftum natumelTenoâieprs-
UT^t»»; r.^cedcnte diem zy Decembrjs : fed hsc annotatio
in codice Hebr^eo malè adiicirur ad Canun poftc^
in Latinabibliotheek Palatini verfione
^s" ^\'"^\'-ye^ièapponatur ad Canun priorcmi 7 In codice
Hebraro per negligentiam (cribs,omifTus eft Mehar^
fneh,quern ex AIbategnio,&: Latina bibliotheek PaL
verfioncreuofcaui. 8 Apparet hieah\'quehiatueflei
quern tatné diflîmulauitinterpres Hcbra^us. Latinus
bibliotheca: Pal.interpres ingenue faterur, hie ab Ab
fraganoinfertafuiffenomina fmguJorûdicrû mêfisi
fc autem transferre no potuifTe^nec vidiflèin illis vti^
litatem J ideoq; prffitermififlfe.Qui aute volet cogtro*
fccre,quomodo tricenos diesin vnoquoq, menle ap-
pellent Perfe J cofùlatlofephum Skaligerû de emen.a
datjonetemporu^ ^ AlfraganuscumvïïîgÔ^rï^
"Bum putat xram Perficam coepifTe à regno lezdaje-»
^ ris: nos autem earn à morte IczdajerisinitiuTumcre^
probabimusincómentarioi 10 InverfioneLatinâ
îibl.PaLhicadditurj Ettpfeefli<^uemfyîrahesappela
Unt habentmdfiç çornuaîQ^oà. probè eft notandiutî i

nam

Capvt r. jf

^âiîî per arram Alexandri bicornis feu Dhilkarnain
\'^Tabes ilirelligunt principiiim regni Seleuci Nicano-
quod incidic eiapfis annis Agyptiisduodecimà
*^orce AJcxandri: vt oftendemui in commentario.
^ * In codice Hebrxo numeri huiiis & fequentis in-
\'^Çtualli funt corruptijfedinLatina bib!iochec£E Pala-
^n$verfionere6i:èhabent. 12, InverfioneLatina
Dibl Pal.caput hoc ira concluditur, Pnma ergo ha"
^àfw irämm efi<£ra N\'akuchoàmofor, detnde Ara Thi~
"Ppi: poßea ira Alexandri,âeinâe (tra graham :pofi-
lez.dajer,S>cc. qusideoobreruandafunt, quod
oftendanc AlFraganura chronologiam fuam à Nabo-
fiucNabuchodonorore vfquead ierara Perfi»
cam fùpputafîe: Sc hinc nobis earn efTe ext endendaru
^•fqj ad noftra tempora. Autorfummje Anglicä\'de a-
ftronomia&aftrologiaetiabancappendiceni cü in-
tcruaHis seräruro adfcribit Aifragano : cum ait, t^uod
^fi inter Aram Nabmhodonoforts ^ dram Is^agirâ
ftmannii^ijç} Terfici, 5 menfes, idquoaefitn"
Aram Thiltppi ^ le^dagird fmt ami Perßci si j S*
^ tresmenfis. id qmdefî inter Aram ^kxmârt Ç^
^^K-d agir d funt anni "E^màni « 41. ^ x ^ ^ dies. ^ id
^»odefiinterièram Arabu ^^le^^dagtrdßintdm 5514-.
^nmaigitHr&rdrHm eff NabHchodonofirts:deiKde<trÂ
^htltppr.pofiea tAlexandri\'.,pofiea iy^ràbum-. deinde
le^agird.Hxcii!e. Sanèprobabileeft, Alfrsgi-
«îiHïi poft declara|a Kraflim interualla, fabiunxriTè
®rdineraquinque v/îtatiflîraarum £Erarumî etiamfî
interprété Hebrsro hœc appendix ût preterm i (Ts.

H^câdiedâruntabihtc-rpretcHebr^oiquibus
IfdicatludaîOs&Roniànôsà mundi conditiianno^
^divcere : fed eos plurimùm inter fe dilcrepare« Vt fie
difficile, quäe fententia veritati magis fit coa-

atfra®ani
fentanea. De Îîoc aliquid dicemusincotnmentano,
quocaputiftud chronologicum plenè declarare in-
ftituimus.

Qi^od ccelum Cn fplisericum &:Gum omnibus
ftellis circularicer mouearur.

Cap. II.
"^^Vllaefldijfenjïô inter faptentes, quodcœlum
X^lfit [^hancum ér in orhem fieratur mm fiel-
Us fuis.) faper duohmpolis immobilibm, quorum
vnus infeptentrione^ alter inmeridie exiftit. Hu-
ius rei demonfiratio hacefi: quiafielU emergunt
ab oriente & afcenduntpaulatim^ ordine vno mo-
tusferuatOy & manentequantitate cor porum^ dî-
fiantiâque ad fé inûicem eàdem : donec attingant
culmen cœli.^ vnde iterum defcendunt ver fus occa-
Jurn.jEx quo apparet eoéfuo orbiaffîxas ejp, ércum
illo aquahiUter rotari. Bem\'oliratîO altera aquâ
certa efl, quod cœlumfit(^haricum\\cum videamus
flellas qudsdam in climatibm fieptentrionaUbm^
perpetuo(ifra terram orbiculariterferri^vt efiAl-
chetij quem Rc/mani appellant Herçulem^ vtfùnt
" AlfarkatanJjoc efi^dudïjlelU lucidiores in vrfia mi-
mre: vtjunt Beneth ASjfiliapla^ri, hoc e(l\\fie liât
, vrJ<&maiorls^drquMuquehifcepropinqusfuermf.
quasomnesobferuamus in orbibusparallelis circa
idempunBmn moueri, vt quopunBo quoque fue-
rit vîcinior^ voluaturincirculominore^cuiusmo-
tus tardior apparet yquiemtemmagisdifiiteritab

hoc

c a p v f i ï. \'

^óc funSïo^cïrcumducaturm circulo mawre^cumi
^Qtus af par et -velociorypro rationequatitatis cir-
culorum ér difiantU eorum aprédict opunfio, dö-
^^cperueniaturadjlellas^ quéiinfraterram ahfcè-
duntur. Inter has qua vicimor ejlpucio,fupra ter-
^Am minus moratur.qua vero magis diftat JiutiuÈ
fi^pra t err am conjpicitur. vnde apparet, omm^
fie lias àqiiàliter afè inuicemfeiunBas circa eadeni
Jpharam volui. \' Sed exemplum proponam t tbi
i^tis obuium de bohus triturantibus : figitur in
^^ CA palus-,qui efiinjlar centri: ad quem alligantuf
bóues circapalum aberrantes : horum qui à punBo
ventri remotîorfuerit, velociôremgrejjum hâbere
^ernitur-, quiveropropinquior fuerit cèntró ,eius
^^rjus tardior coHjpicitur: vterque tamén âd euM
locum vnde digrejjus fuèrat, eodemtepôre redit.\']
^^tqui punBumillad, circa quodJpharam volui
\'^^demus,necejJarîoeJl alteruter pólorum : quaré
^atio euidens ejî^quod cœlum injiârjphisra mouea^
iur. Si enim cœlum éjjetplanum, ijt opinât ur mn-^
^ulli.pon omneseius partes eandemt^ter Je fèrùà-
^ent dijlantia-.pars enim vèrtidnôflrôificumbèM
propior ejjetreliqms omnibuspartibus cœli: dr qUd
\'^erjùs hori^iontem inclinaret,remotiórfórëté It A
Phluna, érreliqmflellainórtuminores.quamifi
^^edig cœlo apparerent t hinc defcèndéndó fempef
*^néres vider ent ur, donéc circa occàfur^eiâifjpT^
noflro prorfus eripêrëntm Sed

i8 âlfraga>î!

ohfenïafnm : qum immoqumtitate ekdem âppd\'
rent m ôrtu, culmine ér occaju: nonnumquum eas
in or tu dr occajumMores conjpicimm, quam ßnt
in medio cœli. Ita fil circa occafùm horizont em
àttingens , partem prior em corporis ßi primo)
posiertorem autem poftremo abfcondit : quod et^
tam facit Im a. c^od autem tunc luminaria h^e
maiora appareant^ non ideo fit quaßpropinqmo-
ra fint nobis, fed quia vapor e terra eleuari fo~
litm interponitur inter afpeciumnoftrnmd\' ho-
rtz,ontem : qui ea nobis maiora exhibet, prafer^
tim tempore hybernO\', cumaereB humidior, aut
alias cîmpkui^ funt fréquentés. Simile accidit
rei alicui in aquam proie^£, qua propter pro^
funditatem fuam maior apparet. Eadem caufaaf
ßgnandaeß in reliquis fiellis ißinhort&ontema\'-
tores videaritur.

I Exemplum hoc, quod addacit interpresHe-\'
brxus, nonextatinvulgatisedirionibus,ncqueha-
betur in Latina bibliotheek Palatins verfione: vn-
de manifeftumeft, illud non fuiffeab Alfraganoab
latum.

Q^d terra eurn aqiiaglfobum con-
ftituat.

C A p. Ï i Ï»

Atio h M eß, qtiod videamus folem àc luham^
"■eliquas^ßellM mn onri aut occidere fimul

eodém-

C A p V t t ï r. î^

\'ddémve tempore : in lock enim orientalthus à-
^tmqulyn tnoccidentdibusconßficiuntur. idmA-
^^fi^ie tclipßs alicmusobfermtiocomprohat\'.ß e-
\'^tm dm locadîmidio quadrantedißitapropman-
quorum vnùm in oriente / ait er um vero in-
Accidente habttari contingat : faneß tertia hora.
\'^^bi orientait eclipßsappareat, eadem in vrh^ oc-
^^denîah hora nonademum confptcietur. Eadem
^ß aliorum locorum inter ortum é" occaßm di-
ßAntium proportio : quanta tnim differ entra Ion-
gitudinis reperitur, tant a quoque eßßdens ali^
cuius emergent is in tempore difcrepantia. Si aw-
tem loca interßptentrionem ^ meridiem dißitä
\'confideremus : ver fas polum arctimm ßelk qwa^
dam nobis apparent^ ér ver fas antarciicumnon^
nulU perpetuo o c cult ant ur-. quin etiam pölus ärcli-
\'^^-s modb eleuatur ^ modo deprimttur ^ prout ad
"^ùm accedimus , Vél ab eo recedimus. Horum o-
^nium accidentium cauß nulla aha . prater ro^.
t\'^ndum aqu(S dr t^rra tumor em excogitari pû-
"^efl : hïc enim efficit, vt quodprius äpparehat^
deinde wcultetur ; é\' quod prms occultabatur^
poßea in conj^eätmproferatur : ficut eadem r^-

n<)Siù tenebris fucceda. \'
P terra effet tnangula , quadranguU autpkna:
\'^^nc ßdera éodem tempere ommhus erirentur,
Y^^ißlem ortentem aßiceret ^mf^ià in eodem
^^^^ traciu hahitaret ; ér lumeß cum timbris

B ü

io Alfragaki

efficeretßgurämtrianguUm^ quadrangukm aut
flamm. Sednos videmm tenehrasinctpere ab or-
tu, fi folpofi occafum ßellarum in crepufiulo verfi-
tur : dr contra orienteßlem aurora lucem magnar^
ejje, njt teneht^in occaßu ohoriatur.Pr<eterea vm-
brameridiana, quabreuißimaefi^ magnum nobis
argumentum probet, terram non eßeplanam : fi
enim it a effet \\ nonnunquam in meridie vmbra ef
fet longißtma^dr horls aliquot ante velpoß bremf
ßma: itamüafciotencorum ratio conßituipoffet!\\

î H^c qux fubfequuntur, apudinterpretem He-
brœum tantùmextant, neqiiereperiuncurin priori-
bus editionibusMdeoparëthefiindufi,quxdeinccpt
quoquehuiusrei eritindidum.

Qupd terra fît centrum vnîuerfî&fefemftar
pundi habeatre(peâ:u cœlL

C A p V T I I I I.

QVod terra, fit centrum "vniuerfiprohaturoh-
ßruationeßellarumi cumin omnihusparti-
hm cœlieademqumtateappareant\'. quodfiita efi^
necèffarwfequitur yßharamatherea circa terram
quafi circa centrumrotaH. Si mim centrum t erréi.
dmerfum efietàcentro \'vniuerjaßhar^, nunquam
dies aquaretur noBi. Poß quam itaque terra efl irt
medio cœli^ duo hemif^haria ^qualiaßunt^quorunt
\'vnumjupra^alterum infia terram c\'ofiituitur : ap\'
par et autem perpetuo dimidium cœlum j n/t jex

figna

p^ _

c A p V T I I I I. II

J^gna ftpra, & fix figm infra horizont em depre -
^endatnr: ex quo manifejle apparet inter centrum
terra drvniuerfimn ejfe fenfibilem dijferentiam,
terra non ejjet in medio cceliyfidin locum vnum
^agis quam in alterum inclinareti tunc continge-
vet njt aliquipamiora, rTonulli vera plurafexfignis
pojfent videre, cuim tamen nullam habemm expe-
*\'tentiam : perpetuoenimfexjigna apparet. Itemjl
ierra de dinar et a centro vniuerfi; quicunque
der etflellas in ortu, maiores cerner et, qu^m ejjent
occaju, ér qui inpartibm occidentalthm ea^dem
^onJpiceret,putaret fe maiores videre, quam effent
^pud orientales. 1S{eque terra mouetur.[i enim
per pet m dejcendendo moueretur, tunc res leuis vt
fiipula autpaleanunquam earn ajjequeretur, ipfi
enim vtpote resgrauis citius defcenderet :fi autem
^n lat era vqlutareturfàgitta direcio à capite in
^oelumeieBa^non redder et in eundem locum- ne^
misenidofuo egreJfa,adeundemredirepoJfet,quo-
^iam terra velodusmoueretur. Siauteterraper-
Tetuo ajcendendo m-oueretur^mn haberetn^uram
elementarm i ex frigidojftccoycalidaérhumido
ronflant em-, fed hm aduerfatur pladtis antiquo-
^umphilofophorum.\'l Itaque dare oflenditWyter-
in medio çœlo fixam ejje, neque mpueri de-
\'^frorftm velfîntfirorfum.f œlum autem circa earn
.^uandoqui^m vero minimaflellain cœlo
magnitudinem fuperat, vt in fequer \' \'

B i^

Alfragani

âemonftralimus, & inftar funäteft.fictm cœk
conférâtur : • qumio magis corpus terra ;qmdmi-
nus eftmimmaftelUftcum magnitudine cœli con-
feratttr.nullius quantitattseftè aßimabiturf^a-
reconckdmus^terram inftarpunminmediocœli

conftitutam eße, vteamaerarcumdet, hue autem
cœlum fphâiriceamfleâatur : & quantitatem ter-
ra aftèrimusrefteBucœlieftiinflar pîim in circu-
îo. [Atßterra prater ajcenßoms à- deßenßonis
^otum.\'veiadiateradigreßonemjiceret&rcollo-
cata fupra cœlos: tune quicquid e cœlis in terram
dscideret, neceffarioadcircumferentiam illiusde-
mlmretnr, &quiiterinterrafaceret, videretur
£>ccentr over fus circurnferemtamfrogredf. quo-
mam Uta terra cœloohuerfa eß ßcundumvnum
emdémquelongitudimsgradum\'. at qui amhitus

Utan-

^ ^-----\'yvfii\'t\'lf

tiàm, neque cemrum Ulms extra medium eßßepo-
teßi quare minime dicendum eft, terr amfupra cœ^
lospoßtam, aut cœlos fupra terr amßtosefßißd
eœkm eft fupra eumquiin terra habitat, dr ter-
ra eft mfra eum. Etfi autem hic ßt refpeäus in-
ferior is drfùperioris bei X tamenipfaterraeftin-
ßar puncîi, ex quo fecundmn Im eas reBas dr a-
qudesßeUas aßicimus. Itaque manifeftum eB,
dtjferentiam longitudinis locoruminterra^ nul-
lim eße momenti, ß ad extimam cœlt circumfe-
renttamtmferatur: mmquiambulatinterra, dr

ex es

c A p V T V. \' î

ex ea froj^eBat, in centre amhukre, & ex eßdem
P^oßecfarefutaturf^

Quod Toi, luna & reliquas fteiU fine
globofaei

C A p V T V.

r^On\'mus folem, lunam é\' r cliquas ßellas gîa-
^ bajasejfe-. fienim haherent figuram fknam^
nullamodocirculum complere deprchenderentur,
ßue in orienteJmem occaÇu ajpicerentur: fed pa-
tins inßar fcuti apparerent, lîa fier et njtfiws emi-
nentior altqua nohîs ejfet circa \'verticem, qtihn
eircahörizonter^^ : atqmmhilhorumaeciditv cmn
\'videamm in ommhm locîs circuhm perfeBum^
ö* corpus(pharicum, "yndtquaque^quahîle. Hinc
ßtis apparet, quod fol & luna^ & reltqu& ßelU
haheam figuram Jjh£ricam : neque opus eßplura
afferre-.ßquidem exhisc£teraintelliguntur. Lu-
na autem mutuaturhmena file :ßcut apparet ex
coniunätone: tum enim pars luna nobis obuerfay
tenebris eß ohfcMrata^ altera qu£filemrefficit, /»-
mine folari efl illuftrata : & cum kpa àfoie recedit
in orient em s qu^folem JpeBatj luminefiffundi-
tur^vtapparentcorniculans: quâverbßliobuer--
titur, tenebrts ohfiuratur, Sedquandofileß infi-
gno pifcium aut arietis, tum cornu a kind par alle U
ß*ntferehoriz.om\'vßcutoßendeturcap.2j?[

A I, F R A G A N I

De öuobus motibus primis conuerfionisctsp«-
ieftisiquorumvnuseftmocus vniuerii, qui
abfoluitur quotidie ab ortu in occafum:aI-
tereftftellarumab occafuverfus ortuni.

C A P.

Oflqum çœli & terrafitumexpofmmus,r€jîat
^ vtmotmcœlcfiescofideremus. Motm cœleftes^
quosin cœlo ohfermmm ^ funt duo : \'vnmeft à quQ
mouetw vmuerfum fpacio dieinâturalls: quate-
nus foljunay & rdtquaflelU ab ortu in occafm fe-

livelocitate ,fuper duobmpolisfxis^ quo s vocant
pobsprimimohilis-.quorum vnus eftfeptentrionif-
h , alter meridionalis. JS(eceJfarto autemflelU
çmneSyqma he mottfagitantur^incirculispardk-

lis ober rant : ex quibm maximm vocatur aquino-

0ialis^qminflarcinguli eflprimi mobilis yquodiui^

flet. Nominatur autem ^qmnoBialls^ qummmfol
franfierit eumj aquatur nox diei, %jbicunqm loca-
fum^ (imtipöflea declarabimus. t^lter motus eft,
qmdeprehenditurinfQle^luna-,^ reliquisplarietk
ab Qccidente in orimtem; hic contrarius efl motui
primo; namfitper diisdmbus polis conficitur ^ qui
^ppellanttirpoli Zodiaci, Efl autem ZQdiacus cir-
\\^tilm maximuSy qm aquditer diflat afitispolis ^efl^
inflAV mgulifmdgrm mokilium: qmmfoljuna.

c A p V T VI. Zf

à- quinque er micaßelU motu ßo pecuUari ah oc-
ca/u in ort um metiuntur, Diuiditur in 12 partes
äquales, qua afpellanturßgna : quorum nomina
J\'*\'^f\'>ari0s,taurusygemimycancer., leoy virgo, libra,
ßorpiusjagittarius, capricornus, aquarius, piß es.
^fiumquodque autem fignum diuiditur in 30gra-
des ; ér quilibet gradus in (S0 minuta, omneji^ mi-
^utum in 60ßcunda^ & omneßcundum in 60 ter-
tia,,tertiumin 60 quarta. .^maver 0 Zodiacuscir-
culus efl obliquus, neceßario medium eius, quod
ecliptica dicitur,fecat aqmtQreminduohusputli^\'
oppoßtls, é" aqualiter a ß inuicem dißantibus : ér
déclinât in vtramquepartemßeptentrionalem vi-
delicet é^ meridionalem,aqualiter. PunBu vnum
fcciionis in aquatore, quodßl tranßt â meridie
f»eandoverfasßptentrionem,appellaturpunBum
aquinoBii vernalis, eß^principium arietis : alte-
rum quod tranßt à ßptetrione meando ver fus me-
ridiem , appellatur pun5iumaquino£tiiautumnÀ-
lis, eß^principium libra. Sexfuntßgnafepten-
trionalia, a prindpio arietis vfque adßnem virgi-
mstdrßxßgnameridionalia funt,aprindpio libra
vfque adßnempifmm.Iingiturpraterea circulus
maximus, quißcundum latitudinem tranßt a ft-
ptentrione in meridiem, & polos aquatoris ér zo-
diacipénétrât,ßcat^ aquatorem ér ecliptic am in.
duasaquales partes. PunBum extremumverßs
feptentrionem appellaturfolßitium aßiuum, quod

Aifragani

ejlfrinciftum eancri : pun&um extremum ver-
fm mertdkm, appellatur folfiitium hthermm^
qmdefl principium caprkorni. \' Bifianttci in-

\'variatpro rat hm decUnationk ecltptka ab aqua-
tor e : ar cm enim ille ex ohferuationefapkmis Pt o-
km ai comprehendit vigmti tres gradus ^ ér quin-
quagirïta vnum minuta, quatenm tot us circulm
dimditur in 360 partes -.fed iuxta K^lmamonem,
& alios qui eum fe cuti funt^ fapemes ^contineP
viginti tres gradm , ér trigmta quinqueminu-
ta, [ ^mmodo autemfingulis feculis ohferuan-
da fit fumma folis déclinât io ^ in quodampeculia-
ritra£iatu,f Deus volet, ófiendam.] lam ergo
pat et, planetas motufuo proprio reuoluifuperpo-
lls zodiaci, ab occafi m ortum : voluit autem eos
cmn reliquis fiellis primum mobile ^ ab oriente irt
Gccidentem progrediens. Poli mtem aquatoris^
circa quosprimus motusfonjpicitur, funt fixi, ne-
que mouentur i fedpêli z^odiaci ex motuprimo cir-
ca polos aquatoris mouentur j quamuis infepara-
hiles fnt ah Ulo circulo, qui tranfit polos aquato-^
fis é^ zodiaci, in quo reperitm motus primus &
declinationis.

I ReclèaiTericAlfraganus,non manereomnibus
ieculis vnam &eandem folis declinationcm : vndç
lequitur etiam anni quantitatemvariarepro diucrfit
temporurarationc.TemporePtolemai fummafolis

declmanofuitxj gradus & j i niiniit.feculo Alma«

monis

c A p V T V t. %7

"^onis regis Arabum , qui quinqnaginta annîs vîxit
Albategnium, fuit 23 grad.&: 3 î mitiut.ficut
\'tandem affignauit Albategnius. Arzachel Hifpa-
«us inuenit z 3 grad.& 3 4 minuta. Thebitius ôc Al-
"^iehonfilius Albumafarisinuenir z? grad.5 3 minu-
prima, Ôc 3ofecunda. Prophatiusludœus inue-^
^^^ grad.Ôc 32. minuta. Purbachius Regio-
"^ontanus inuenerunt 13 grad.Sc i S minuta. Tem-
pore Copernici itcrum cœpitaccrefcere maxima fo-
l\'s declinàtio : tune enim inuenta cil 13 gradiium,
^^ 7 minutorum : ficut à Wernero deprehenfa eft
^ 3 graduum, 18 p\'rimorum minutorum, & 30 fe-
cundorum. Etlî îgifur Ptoiemseus ftatuerit, inua-
riabilcm maneremaxiraam folisdeclination3ra-,fub-
%uentiatamen fe^culaoftenderunt, illamniutatani
fuilfc. Copernicus affcrit nunquam fuifle maiorem
^ 3 gradibus,&: f 1 minutis, necvnquamminorem
fiKurami 3 gradibus, Se z8 minutis. Qua ratione
^ quibus inftrumenris fit obferuanda, Alfraganus
pecaliaritradacuoftendit: fedcùm is admanusno-
ftras non peruencrit, confulatur Ptolemïcus libro
primo Alma^efticapite duodecimo. Hic autem no-
landum eft , in omnibus vulgaris editionibus no-
men Almamon deprauatum effe in Almehon.- & le-
gi , fuifle fummam folis declinationem z 3 gradä^-^
& 3 5 minutorum: cùm tarnen Hebreus nofter in-
terpres , &c Latinf bibliotheek Palarinje verfio fcri-
l^ant Almamonem fummam folis declinationem ob-
^erua(fe25grad.& 35 minutorum.Quare falluntiir,
^ui putant Alfraganum circa tempora Thebitii vixif-
fe:cum folis (lunraa declinatio elTet z 3 graduum & 3 5
minutorum: namex libris emendatioribus appa-
Alfraganum noftruna poft tetnpora Almamonii

a i, f r a g a n i

&AIbategniidaruifre, cùm folis maximadeclinatio
elletdcprehenfa Z3grad.ôc5ç minutorum. Quanta
autemeft folis m tropicis verfantis diftantia ab ^cqua-
tore; tantum quoque interuallum eft inter polos
mundi& zodiaci. ^

Dequadrante terra;habitabilis; quidaccidat
in quouis parallelo, & qux fint viciffitudi-
nes noéîium ac dierum.

capvt vii.

r^Lobus t erra, quatems extimo cœlo concentri-
^<Jcuseßßbkcetpiano aquatorU, aquo fecatur
in duos aqualespartes: quarum vna vergtt ad po-
lum feptetrionalem , alteraj^e6iatpolum meridio-
nalem. ^od attinet ad loca inter aquatorem df
ßptentrionem habitabtlia, facilèindagaripoffunt\'.
qua autem inter extremum orientem& occtdm-
temßuntdißita, non excedunt quadrat em, hoceß,
ßaciumdmdecim hör arum aquinoaialium.
vt re&è imelligantur.fingendus eß in fuperßcie
terra maximus circuius, qui aquatorem ßcet ad
angulos reciosßharicos : tta fient quatuor quadra-
tes.quorum vnum tantum inhabitaridicimus.Et-
fi enim ab oriente in occidhem Imgitudo fit dimi-
diicirculijooc efi duorum quadratum,ßu lU^a^
duum, tamen in latitudinefummaefiangufiia, vt
inter aquatorem é* ßptentrionem-, vbi (^â fere
graduspoksßpra horiT^ntem eleuatur, pofiremii
ß habitation, Adhachorizontis &meridiamirk

vno-

c A p V T V I I j

pnoquoque climate ratio efl ohferuanda. HoriT^n
circulus diuidem hemijpharium cœlißtpra ter-
"^amconjpicuutaheo quodlatet infiaterram\\ \' cu-
ius polus efl punctum verticis. Biuidit autem hori--
z>on cœlum in duospartes äquales : quandoquidem
tumor molis terrena tantus non eß/utpoßit de ca-
facit ate cœlialiquidflibtrahere. Meridianuscircu-
i\'^s cuiufcunque loci dicitur, qui franßt aquatorem
&punBum verticis : vtpoh eius fmtin horizonte
iuxta aquatorem. Diuidit autem hemijpharium
quodfupra & infra t err am eß,ömnes£ alios paral-
leles aquatori m duos aquâles partes. Vt au-
tem generalemdiffoßtionem terra habit abilis ha- \'
beamus, incipiamus ah aquatore*. hicenimprinci-
piumeß quadrantis habitabilis in latitudine ver-
fos meridiem, ^ui fub aquatore habitant, tis hic
dr cuius necefßrioßt verticalis-, vt poli eius incum-
bat horizonti: propt ere a aquator in hori\'^nte an-
ptlas facit rectosó" déclinât fil à vertice eorum
*oerfuS feptentrionem dr meridiem aqualiter, vt
hiemsétaßasparemhabeant complexionem :fi-
\'^At^ horizon omnes paralklos aquatoris in duos
squales partes, c»m habeant communespolos cum
^quatore.^ vt tempus abortu fôlisreUquorumj^ ft-
der um njfque ad odäfum fuppmatum ^per tot um
^finum äqualeßttempori ab occaß vjque ador-
^f^^numeratd i quare ibiperpetuo nox diei aqua-

tur, ■

^ö AlFkAGANi

ohücfuosfacitangulosjVtavertkecafitls mmi»
ridtem declmet^ axisque(èptentrwnalisfupra hô"
rizontem ekuetur iuxta fümmarn folis déclina-
tionemi tunc arcus inter aquatorem d\'tropku?\'}^
cancri aqualis erit altitudini poli fupra hori^on-
tem : & fidera qua iuxtafolumfeptentrionalem
€runt.y nunquam occident ^ qua iuxta polum an-
tarSiicumexißent j nmiqttam orientur. Horizon
mtemßlum aquatorem btfariam diuidet^reltquos
mtem eius par allelosfecahit in duas partes in äqua-
les,, vt arcus dmrnus ver fus (eptentrionem maior
ßtfuturusarcunoBurno. Contrario modo fe ha-
\' hehuntparalleliverfus meridiem-, ihi enim arcus
diurnus minor erit no6iurno. Huius rei caufa eß^
qtiod quantum eleuatur polus fepientrionalis fu-
pra horizontem tantum deprimiturpolus meri-
dionalis : dr quantum eleuantur paralleli fepten-
trionaks^ vt plus quam dimidia eorumparscon^
fpiciatur, tant um deprimuntur méridionales, vt
plus quam dimidia eorüpars occult etur. ^uan\'-
Ù autem magis in climatibus augetur eleuatio po-
li: tanto magis quoque variant paralleli, cum dié^
bus aßmis ac hiherms : quant\\/emm propinquiof
eß parallelus ipßpolo^ tanto quoque maior eß ipßus
Arcus dmrnus. Conßat itaque ex fuperiortbus
in vniuerfa terra fieri aquinoBium , quando fol
aquatorem per me at,, quod ßt in principio arietts
dr libra: nam hortenfee at aquatorem cum omni-

c a p v t v i îï 5t

^usems fârallelis in duos aqmles fartes. In reli-
quis clmattbusfoie peruaganteJïgna feptentrio-
^dia, dies prolixior erit noBe fîcut in oppofitis
fignis verfus meridiem nox prolixior erit die. Si
^wem fol maxime ab aquatore declinauerit, vt
fit in princîpio cancri-, dm erit prolixtpmus ..dr
^^eutfiima no^. Sole peruagante Jigna meridio-
^^Ita^ dies breuior erit noBe : dr qmtidie quan-
^itas diei decrefcet, donecfil attingatprimtpium
^apricorni : tune erit breuif^imus dies , dr nox
^^rigifima . Si duo loCa occurrant in duobm ex
diametro oppofïtis parallelis : tune areus diurnus
"^nius loci aquatis erit arcui tîoBurno alter tus, e~
^\'^tque dies vnius aqualis m&i dlterius-, dr riox
\'^nius ^quabitur dtei alterius : dr prolixifimus
dies in cancro, ^equalis erit longifim^ noBi in ca-
P^korno. K^tque hac ingenere accidunt locisha-
^^tabilibusterr^,

. I Vertex capitis dicitur poîus iaorizontls, quetù
^orruptè nominant Zenith , cùm Arabes (cribant
^tBith.\' puriôlunî vcrticio\'ppoficüin appclIaturNâ\'
qüafi dicaspunclmîiiîmile efl enim illud qua^
\'3|cerpoIushorizo»tis, nobis deprefliis. i Poft»
^y^Aiiraganusperloca xquatorifubieara^naturani,
P^ïrxred^ adumbrauit:incipit declarare (îtû fphç^
^ obIiqij<£. in qua cùm locainfignia lînt > qu^ inbie"
^lunttropico cancri,iiIôrumpropnetatespriùsè)c-
V^\'^i^\'l^^o«^ fcilicet in principio cancri iblem habeanc
\'■^\'caîeitîj&polusfeptêtrioàalisadi^ gradusSc

Aifragakï
minuta cleuetur, quanta fit maxima folis declinatie*
In reliquis climatibus, quaemagisadfcptentrioncin
vcrguntjfol nunquam verticem capitis akendit.

De proprietatibus partium fpecialibus,in
quadrante terraï habitabilis.

CAPVT VIII-

OStendemusnunc frofrietates locorum^ qud
intef aquatorem ^ extremum quadrantis
habitabilis termimm irtcoluntur. In quibus lo\'
cis eleuatio fûli minor efl fiimma Jolis ab aquatore
declinatione ; fol quotannis bis tranfit pun6lunf
\'verticîs: namantequamperueniat adprincipium
cancrifol fit verticalis:&àcancro redeudo iterum
verticem confcendit. Vbi autem eleuatiopoli <&\'
qualisefl fummadeclinationiecliptica: ibt femel
tantum in anno folfît verticalis^quando nimirunt
at tingitprincipium cancri. Jn uteris locis, in
quibus eleuatio poli maior efl fitmma ecliptica de-
clinatione , fol nunquam confcendit verticem -fed
ad meridiem recedit pro ratione eleuationis polii
crtus^ afiîuus maiorX interuallo dîfîat ah ortuhié\'
malî : quin ettam dies increfcih, donec perueniatuY
ad extrema loca, vbi polus eleuat ur 6 6 gradus,
quart am fèxtam^ partem vniusgradus: quant A

difîantiaefl interpkum&princtpiumcancri. At\'

que ibi t ran fit polus ecliptica verticem^ & tropicus
cancriperpetuo fupra terram apparet^ tropicus au-
tem

c À p V T VIII.

^(^capricorhißmpermfra terram latitat : vnde
fit \'Vtfolemprtntipio cancri exißente, dies fit vi-
gi^tiqitatmr hór arum continuarumnulla int er-
*^^nienteno6îê\\& foie exißente inprincipto capri-
"^orni, nox ßt viginti quatuor hor arum continua\'
nullo intercedente die. .^andoauteminhk
polm ecliptica verticetraßt, ipfa ecliptica in-
^^rnhithori%onti, vtprincipiüarietisfît in orten"
t e, drprimipium Uhr a in occident e: dr initiam ca*
pricorni in horiz.onte meridiano, tnitiu ^üero can -
f^ri in horizonte feptentrionali- Cum^ ecliptica re-
cedit a vertice ^/ecantßfe orhUßgnorum drhori-, \'
Kon per medium, & eleuatur medietas orientais
\'^odtaci^dr deprimiturmedietas occident aÜs-.qua-
^^ afiendunt tumßx ßgna fubiioj in mometo quaß..
temporis^qu£funt ab mitiô capricorni vfqueadfi-
^emgeminorum, &ßmiüter occiduntßxreliqua
Repenti

I^elodsreliqmsquadrantis » qu^e inhabitari
ncqueunt.-quç fit proprietas eorum^&quid
accidat illis.

C A P. Ï SC.

\\^ijluihu\'sUcts polm ekuaturfipra hori&ontem
^^mpUus^quam dtßetprincipium cacri apolo : îbi
P^^tio, quä eß ab njtroquelaterèprincipiicancriy
^ ab <iquatoreverßts Jeptentriontm magis decli^

34 A L p r. A G A N I

fer apparet, érpcrtio oppqfita ver fis eaprkormff^
perpetm latet-.propterea logkudo dtei vnius aftiuif
quado foltranfitgradus tfios fupra terra apparetes^
aqua lis ejl logitudini mclis vnius hiberna. Huiuf-
modi loca funt,in quihuspolus fupra honzontem e-
leuatur 6j ^gradmiat^ ihi quod efi inter medium
gemimru& medium cancri, apparetjemperfupra
terra, drqmd ejl inter mediu fagittarii dr mediu
€apricôrni,perp€tuo occultatur infra terr a:propter
ea per continuumefem m aflate thi ejl dies, vt nul-
la interueniat nox: in hieme aute per menfem coti-
nuum nox efi, vt nullm intercedat dies, at^ hic ejl
terminus locoru habit ahtltu: no enïm probabile ejl
*ulterius in feptentrime habitatione extendi: itaçf^
per decereliquosmenfes dies & metes pariter co-
jlahunt vigmti quatuor horls. Vbi vero altitudo
poltfuerit 6g graduumcumdimidio drquadran-
te: ihi gemini ér cacerpèrpetuofuntfupra terram^
fagittarim aute ^ capricornusperpetuo o c cult an-
tur.proptereaper duos cotinuos menfes in aflate ejl
dies, drper duos c^otinuos menjès in hieme ejl nox.
Vhi eleuatur polus yj ^ gradm : ihi quod eft a me-
dio tauri vf^ ad mediuleonisjtfra terr am femper
apparet, éroppojitaportio verjus capricornuperpe-
tuo occultatur\\proptereaper très continuas menfés
in aft ate dies eft, ^per très cotinuos menfes in hie-
me nox eft. Vbt autem polus eleuatur 78 ~ gra-
duSjibitauntsjgeminijcancer^ leo,femperappare- -

bunty

c a p v t

^mt, ^ gradus oppofmperpetuoocmltabuntur:
propt ere a in aßateper quatuor menßs continuos e-
^it dies, ér in hiemeper quatuor menßs continuos
noxi^ Vbi polus eleuatur S4gradusi ibiquod
^ß int er mediu arietis & i^tcr mediu virginisjtp-
f^^ct,ßcut eius oppoßtulatetfemper: hincßt vtin
\'^fiate per quin^ menfes cotinuos fit dtesy & ir^ hie-
*fieper quïn^ menfes c\'otinmsßt nox. Sed in
^tslocis qua commemorauimusaccidit^vtpolo zo-
diaci meridianumverßs außrum traßunte^prin-
dpium arietis in ortu, ér Hbra in occidente colloce -
tur, él\'ßgna ßptentrionalia fupra terramßmper
^onßiciantur^meridwnalibus infia terra perpetuo
occultatis. Sed aliterßgna fupraterram ah oriente
^erßus occidentem feruntur, quam fiat in locis ha-
bitabilibusiibi enim oritur taurus ante arietem^ér
^nes ante pißesypißes ante aquariumnn his aut^m
oppoßtis locis contrarium euenit. In quo locopo-
Ins eleuatur pogradibus, vt inverttce conßitua-
tur : ibi aquator ambit horizontem^é\' circa cum
inßar molavoluitur, drhemißharium vnum cœ-
li fupra, alterum inßa ttrram extenditur: quam-»
^bremcum fol estgnßgnls feptentrionalihus,p€f^
petuo fupra horizontem conjpkitw : ér moM-
eius altitude tant a eîî^ quanta repertturfkm-
eclipâca âb aquatore declinatio : chm autem
fil peruagatur ßgna meridïonalia j perpetm in-
f^A. horizontem ktitat i propterea totus annus

C

jó" A I, F R A G A N I

ibidem con ft at vna die é" "vna noÔîe: quatenus
Jcilicet fer[ex menfes continms dies eß perfex
reliquosnox.

De mcnfura ambitusterreftris, & diuifionc*
ciusinfeptem dimata habitabilia ratione
longitudinisô^Iatitudinis.

Capvt X.

Bcenfebimm nunc menfuram fuperficiei ter-
■reßris , dr oßendemus quidßtfentiendumde
climatibm eius hahitabilibusfecundum longttudi-
^ nemdr latitudinem^ quarum vt raquefumitur re-

ße&u cœli dr ambitus terreftris. In ßperiori-
bus declarauimus, qmd centrumj^hara terreßris
idemßt cum centro cœli : quare neceffarium efl^ vt
ambitus eius vndiquaque reßondeat cœlo. Cùm e-
nimiter facimusrecla fecundum lineammeridia-
nam a meridie velfeptentriones augetur velimmi-
miturpolus feptentrionalis fupra horiT^ntempro
quantitateitmeris noßri: \' drdeprehendimusv-
nigraduicœlefii interrareßondere $6milliaria^
dr duos tertian vnius milliaris. MiUiare autem
y, jtclf-^-/ h^eHujdta4000\\proutcubitumaccipiturinme-
^««—ct^; furamedia. Cubitumhabet 6pfJmoscommunes^
\'-^f vtcumK^lmamoneplurimifapientesteßantur.

Si itaque multiplicemmgradum vnum into-
tum circulum,hoceß.^36ograduSyinueniemuscir-
cumferenttam terreßrem continere 20400 miUia-
r ia cir cit er.

Siau-

Capvtx. 57

autem diuidatur circumferentta terreftris p ^ r ^ ■
prodibit diameter terra, continensfe- ^Z^JfSZiy

^r-fösoomilliaria.

^ftrjusßmultiflicemmdifnetrumin cireum-S^l
J^^etiam-, producetur inde cuhicaßharaterreßris f-^y ^

videlicet J32 millia millium,&600000,, hoe f^
^ßy^illiariai32ä00000cubica: quatenusin vno-
^^oquequadratilateremilliarevnumcontinetur.

Itaq^ totaterrahahitahilischtinehithuiufmodi AX^,-^
cubicamilliaria, 33 milliamilliumy dr isomiliia l^^L-lilr^
f^^e,hoceßß3isü00omilliariaquadrata. |-7_ ET—\'rC^

Summaterra, habitabilis latitudo y vt ex re la- hy

tur inßptentrionem eovJque-,donecpolusßpra ho ■
^i\'^ntemeleuetur 66gradm^& ^ac -vniusgra-
dus : hoe autem interuallum compleBitur 3764
miUiaria.

Longitudo maxima tatum(pacii occupât,quan-
tum 12 hor is reuolutto cœlefiis^ conficit: hoc eß, in-
ter ctpit dimidiam circumfer enttarn circuli, qua
continetmiüiaria 10200, Vbi tarnen obfiruandum
eß verfus feptentrtonem propter conßriäionem
{phara,extrema7fi logitudtnem complecïitantum
duasquintas circuferentia^hoceß^^oSomilliaria.

Loca quadrat IS habitabilîs diuidiitur in ßptem
climat a : quorum primi medium eas tranßt regio-
nes,in quibus maxima dies eß 13 horarum-.ßptimi
. autem medium in ea incidit lo ca,vbi maxima dies

C iij

Alfragaki
eß i6 horaru. ^icquid enim eß ver fus meridkm
\'Vitra termmum pri?m climatis, fere tot um a mari

circumdatur^vtnonßtmagnuslomhahitationi:

quod autem exte dit ur fuprafeptimum climaver-
ßis feptentrionem \\ exiguum quoquejpacium eßßn
quopaucx ciuitates nobis funt cognita.

Itaque longitudo ommum climatum ab oriente
tnoccaßm Jpacio 12 horarumareuolutionecceleßi
conficttur: latitudo autem cltmatis vmus abaltero
difcernitur exproHxitate diei, \' ßdimidtamho-
ramexceßerit.

PrmicBmatis mediu conßituituryvbiprolixif
ßmus dies efl \'13 horaru, &polus fupra horiz^ontem
eleuaturiâgradusyé-j vnius.Prmcipium eins eß,
-vbiproUxîor dies depreheditur 12 horarum, cum
dimidta& j, &pôlus eleuatur 12 -f gradus,cum\\
Fmis ems eß, vht proltxior dies habetur ij horarÜ,

, &poluseleuatur20^gradus.Cotinethocclt-
mainlatitudine44omilharia, \' \\lnlthroArabi-
co aut or plura dtcit de ht s locU rat tone vmbraßcut
dealilsclimatibus :fedin libro Romamrü nonßtnt
translataiideo hic non adfcribemus.\']
SecüdiclimatUmediütranß\'^vbimaximadies

efl 13 T horaru, & eleuatur polus 24gradus, & de-
cimaparievnius. Principtu eius fumttur aßnepri-
miclimatis.Timseiusextenditur eovß^vbiproli-
xior dies habet 13 4 hora^ cu~, &polus eleuatur 2 7
rgrddus,CompleBitHriter 400 mtUiariqrum.

Tertij

cap vt x. 39

\'^^^tij cUmâtis medium incidit, vbi diesproli-
^jßmus eß 14 horarum, é"polus eleuatur 3 0 ^gra-
^fts, cum i Vrincipium eiusßimitur ab ext remit a-
te climatis fecundi. Finis eius extenditur eo, vbi
^^^sfrolixioreß 14 horarum^dr 7 & eleuaturpo-
gradus .cum f. Continet 3 s omilliaria.
\'S^arti climat is medium tranßt, vbi longißi"
^ns dies efl 14 ^horarum^dreleuaturpolus 3 ff gra-
dus , cum Principium etus eß terminus tertij
climat IS. Finis ems extedttur eOy vbi prolixior dies
^fl 14 T horarum, é\'^y&eleuaiurfolus3pgradi*$.
Continetjpacium 300 millianorum.

^intt climat is medium eo pertingtt, vbi pro-
lixior dies efi 15 hor arS^altitudoautempoli eß 41
graduum cum f. Principium eius eß terminus cti-
^atis quarti. Finis etus eoperuenit^vbi logior dies
€ß ij horarum^cum ^, é" eleuatur polus 43 t
dus. Comprehendit hoc fpacium zss milliaria.

Sexti climat is medmincidit, vbiprolixißimus
dieseß 1$ ~ horarÜ^dr eleuatur polus 4$ gradus ca
Y. Principium eius eß terminus quinti climat is.
Finis eius eo pertmgit, vhi prolixior dies efl i s ~ho
rar um,cum , ör eleuatur polus 4j gradus cum .
Continet hocßacium 210 milliaria.

Septimi climatis mediu conflituitur, vbiproli-
xißimus dies eß 16horarUyeleuatio autepolireperi-
tur 4 8graduum, cum j. Principium eius incidit in
€xtremitate?n climatisßextu Finis eius extenditur

C iiij

4° A t F H. A O A N I

io^vhilongiordiesefi lôhorarum^c.um^é\'âeM\',
t ur polus so ~ gradus. Commet Pm clma i S s mi-
liaria.

Differentia inter initium é" finem omnium
climatum efthorarum:&i^^ltitudine pdi 3S
graduum.

^ Summa fi^aciorum in ommhus climatthm
confiirgitad2i4omilltaria.

i Vc certo cognofcatut ambitus tcrrx, neccfla-
rium eft, habere n OS rationem raenfurarum geoda?-
ticarum : terram enimmetimur ftadiis, fchœnisauc
parafangis^item roilliariis. IVIinimaraenrura eft digi-
tus trafuerfus, quem Abüfedealfmaëlingeographia
fua Arabica.dicit^quarifexgraiiishordeaceisinlon-
gitudinem iuxta fe inuicem coJl/tis ; cubitum fecun-
dumrecentioresait continere viginti quatuor digi-^
I J tos ; AJfiraganus autem dicit cubitum continere fex
rütlH\' -BîïïffllMHspalmos : ex quo apparet palmum fecun-
I/jir"" \' quatuordigitis,quodetia

aiiiautores tradiderunt. Praetereaconuen/t Alfraga-
nus cum Abilfedea in méruratione milliarii : vterque
enim alïèrit, milliare fecundum recentiorescontine-
rb quatuor millia cubitorum. Quidiitparafanga,
aut -siS^oay).«? luculenteroftendit Abilfedea, quan-
do ait, parafangam apud vctufti(g>res & recentiores
autores compleóH tria milliaria. Scribitur hoe voca-
bulum apud^rabes cum quatuor Uteris radicalibus,
videlicet,Phe, Re{ch,Sin, 6c Cheth, & in pronuncia-
tione ante Cherh exprimitur litera n : hinc extitit no-
men PharafdngafiaeParafanga: vt annotaui in Infti-
tucionibus xneiâArabicx U Turcica lingua?,qua^c

A p V T X. 41 .

p^i^diturume/Teconfido.

Significatautem ïmimsv \' , . ^^ ^ 1

»runiculutn fiue mêfuranî trîginta ftadiorum, qua; ^^^^^
®quantur tribusmilliariis Iralicis, feu paruo milliari
^ermanico.Q^àdautem^?i\'oçconfl;et 3oftadiis,ex^(^ j^-ÄIV
^ annooftenditPtoIemsus lib. i geographic, cap. ^J^t^
_ . ^li.vbi dicitur zózSoftadiaxquariSyó ichoB-
^jnoceft,parafangis:itemz4oooli3diavalere 800 -Iv^i-
choenos,h.e.pararangas:propterea Herodotus in er-

•^oreverfatur

, quiputat efïe fèxaginta ftadia.
irobatautem Alfraganus experientia& autoritäre, zffv
vni gradui coelefti in terra refpondere quinquaginta
milliaria,cû duabus tertiis vnius milUaris, Si enim
\'"nera tam terreftria quam marina confîderemus, fr\'^\'^T-
*"anifeftua,euadit,poflrenosintrabiduumconfice- "

^cgradum cœleftem, (ëu quinquaginta fex railiiaria,
« rcétà iter inftituamus. quisenim diebu? aquino- ßiil^-t /y v«!

«lalibusmediocripaffiinô peragcetquotidievigintiiZj

ofto milliarialtalica.h.e.feptem communia Germa-
öica?quinimmoAlbategniuscap.^,a{rericadconfi- {xrh^Xio^r,
AJk\'^""^ vnum gradum cœleftem requiri iter bidui.
Adha"c adducit Aîfraganus auroritatem Almamonis
&aliorum Arabum aftronomorura,qui tradiderunc
vnigradui coslefti in terra refpondere quinquaginta "\'H

fex mill!aria,cum ~ vnius milliatis. S^è Abilfedea in
principio operis fui geographici corarnemorat prœ- f-^ K
ceptoAlmamonisfegis Arabum feu CalifeBabylo- ^^f-ff-\'-dS-
»»i quofdam ablegates fuiffe, qui in campisSingar&
viciais maribusiuxtaredum iter ôcpoli fitum, ob- ^\'r^cJ^^U
^«uarentjquotmilliariarefponderentvnigradui cœ- f-ir^r
lefti: & deprebenfum fuiffe ab illis,in vno conficien-

gradu quinquaginta fex milliaria fine fradîone

^lla, nonnunquam prater quinquaginta fex milliaria (7\'

c r

4» Alfragani

rertiam pattern railliaris, hoc eft 13 5 3 j cubita rc-
quiri. Et R.Abraham filius Chaia infphœfafuacap.
5>, (vt habet codex manuftriptus in bibliotheca Pala-
tina) ferèidem refert, tempore Almamonis amir al-
inumanin, h.c. regis Arabum fidelium, compertum
cfle vnigraduicoeleftirefponderein terra milliaria ytf
j: quatenusmilliarevnumc5ftet4ooocubitis. Au-
tor theoriarum, qui manufcriptus & ci3 Summa An-
glica compaélus extat in bib iothecaPalatina, h^ec
refert : Experimenuuerttnt autem Philofophi temport
Maimonü regis aliorum magnatum t^ukm plurinm»
quodvttfugradmJpharaterra^ ^ui refpondet vnigra."
dui cœlii bahret proport$onem adipfum : emdem
gradum terra menfuraueruntdiligenter : inuenerunt
eum ejfe militari a f 6 ^ dum teniat vnitu mtlltsriix
^Hod milliare efi ex çubttU 4000. Cubitum autem fie
imenermt, pofuermt enim gr ana 6 hordei centigui
invnoordine : és ipacium ejttod diBa [ex gr ana hordei
occupant . appelUuerHntpollum de ^ pollüfecermt
palmam de4 palmüfecerumeubmm^ Haétenus
ille. Ex quibus apparet cum per pollum fignificare
digitum, qui compledlaturgrana hordeifex-.&qua-
^«.ui-v A t"or«l>g«osvulteflicerepalmum,&quat^2almoj
e^ri-i^l »v^ffic^c cubitum. atqui fecûdùm Alfraganû fexpalmi
ßi r^Uh* ëfnciunt cubitura.Habeo etiam penes me manufcri-

plX^j\'f\' \'^ \'f ptumlibruodtauumgeographiç^tolcmçi,vbiftatim
^ pi—, à principio annotatur.cópertumcfTcgradü vnuma-
ioris circuli in coelo valere f é" milliaria, & 40 minuta
vniusmilliaris.QuodadPtoIemxum attinet,qui fta-
diaimis fuperficiem terrar metitur, faretur ille lib, i
geographiccap.yôc 11,vnigraduicœlefticôuenirc
ierè quingenta ftadia^vt totus ambitus ccrr^ conftçc

i8o©oo

c a p v t x.\' 45

^0000 ftadiis:idemaflèric lib.7 gcographiarcap.y.
^\'ngenta ftadia conficiunt 16 ~ parafangas, hoc cft
iiilliaria^g - qua vni gradui tribuit Ptolemsus:
at Plinius Se Strabo gradui coelefli afliignant feptin-
genta ftadia,hoc eft, z 3 jparafangas,feu ó"«) y millia-
ex quo apparet Arabes media via ingredi,quando
"atuunt vni gradui cœlefti refpondcre j 6 ^ milliaria
^•^älica, hoc eft 14 j milliaria communia Germanica.

i ConfideratAifraganusclimatafecundû latitu-
dinem dimidiaî hora; : hoc eft, inter principium & fi-
nem vnius eiufdemque climatis dicit tantum Ipacii
intercedere, vtl5giflimusdicsregionumearum quae
adfinciîi climatis collocantur, dimidiahoracxcedac
dicminillis Iocis,quç ad principium cli-
lyiacis eiufdem collocâtur. Sumit autem primi clima-
tis ttiediij ab illis locis,in quibus prolixior dies eft tre-
decimhorarûrvt principium illiuseoincidat,vbilon-
giot dies habet quadrantem horx rainus; finis autem
Clus eo pcningat, vbi maximus dies habet quadrantê
"otç pîùs quam tredecim horas.idem indicium eft de
rehquisdimatibus. 5 Qua:hoclocointerpresHe-
breus dicit extare in codice Arabico,ipfc ad fine huius
opufculirepofuit:vtinprimisrcholiismonui. 4 N5
f epctit hic Alfraganus, quot milliaria in terra conti»
neat circûferentia maximi circuli.vt loancs Hifpalcn-
m invulgacaverfit)nc, Se Hcbra:usnofterinterpres
jn fuatranflationeexiftimarunt, qui hic repetût am-
buuterreftrem cÔtinere 10400 milliaria: fed Alfra-
ganus fupputat feptcm prxdidorumdimatum fpa-
primum enim compleâitur 440 milliaria,fecun-
um 4oomin.tertium3yomill.quartum 500mill.
I^intum 2 î J raillfextum z i o milliaria, feptiraum

44 A t F R A © A K I

18 f miliiaria Gomprehendit : quje omnia Ci addantur,
cofurgit fumraa i 140 milliariorum, vt reftè hic fcri-
pfîtautor verfionis Latin», qua: manufcriptaexrat in
bibliotheca Palatina.

De nominibus rcgionüm & ciuitatum in ter-
ra notarum, & quemhabeantreipeiäum
adclimata.

Capvt XI.

COmmtmoremus nunc nomina regionum (jr
ciuitatum, qua in fingulis cümattbus funt no-
ta\'. éf à locis orient dihus incipiamus^vbi declara-
uerimus quidperlongitudinem dr latitudmem re-
gionum int eliigamus.

Longitudocuiufuis ciuitatis, eß dißantia eius
y ah extremo oriente vel occident e habitabili,qua in
^quatorenumeraturabvnö meridiano adalteru.

Latitudo autem eß dißantia cuiufuls duit at Is
ab aquatore: quaßmper aquat eleuationempoli fu-
pra hori\'^ntem.

Trimum climain extremo oriente habet regio-
mm Sin j in qua eß cimtas régis Sin verfits men-
diem: verfus fummitatem eius eß K^lfeme : dein-
de tr aßt per littor a maris meriêiionalis in regnum
India: poßeaperuemtadinfulamK^cubil.drfecat
mare vjque ad infulamArabumdrterramf^lt-
men, in qua ciuitates celebres funt Ephat^ T^uen,
Hadromec^Haden^Sencha^ Alachin, Mandre, Cu-
belarj Tafi^e, Madra dr Sabe : deindeper git verfas

m. mare

c a p v t x i. 4T

^are rubrum, & tranßt in regio nes Mthiopum^
ßcat£ l^lumMgypti: in regno Mthiopum inßi-
gnes ciuitatesfint Huma, Dyntala, & mult a alia.
Hoc idem cUmapoßremo tendit ad occident em, &
per méridionales regiones Barbarorum tranßt Jo-
^^eperueniat ad mare occidentale.

Secundum clima incipit ab oriente, & tranßt
Ter regiones Sm & iridia, qua parte ciuitates fiint
^lfnanforia,Aliabran & Adubil: deindevaditper
combinat iones maris viridis & Albafara,&ficat
inßlam Arahum,circa t err am Nagoni ér Tuema:
\'vbi celebres ciuitatesßnt i^liomenlach, Albara-
^en,Hogor, Fetabh,Mor,Mecha, Acajis à" Geda:
poßea fecat mare rubrum, ér tranßtper Sajir M-
^ypti, ficatg^ Nilum, quaparteciuitatesfunt Ca-
br us,Hamm, Hanjche, ^ßar,<^zfi,he, Aßn ér
Ffron: deinde peruenit verfis occidentem in re-
gnum Afiica, ér tranßt regiones Barbarorum.do-
nec attmgat mare occidentale.

Tertium clima incipit ab oriente, ér tranßt
partem feptentrionalem regni Sin : deinde per git
^d regimes Kebil,Carmen, Seruaßen,& Alexan-
driam Muhamedamm, Ebroab ér Aficeranipoß-
^^ tranßt per lit tor a maris Albe fir a, vbi ciuitates
i^nt Afiachar, lothor, Fefe, Sabor, Seer en, Siref,
Kalbone., Senemir ér Maruben : & vaditper dice-
cdes liguez é\' Algrath, vhi vrbes funt Alhaß,
^uaißt^Baged^ K^fiua^, ^lenbei,&Sond : poßea

A l brag a li 1

tranßtper regiones ^femJdeßSyrU, vhiciul-
fates funt K^llharySulmina-, Hummlsy DamafiuSf
Sur,id efl Tyrus, Acim, Taharia, Cafaria^Amfurf,
Beit almacdis, hoc eß domus Jandiißcationis, ßuC
lerufalem,K^laramti^AfcalonyGaza.Median &
Alkußm: deindefecat inferior a terra Mgypti^vbi
vrbesfunt Alforme, CanlSyDamiat,Fizarat Agy
piyAlphanun ér Alexandria: deinde tranßtpef
regiones Barcha,poßeaper regiones Aftica, vbi eß
ciuitas Alkaharuez,: tandemperuenit ad mare oc-
cidentale.

^artü climaincipit aparte orientls.drtraßt
per regiones Achebit, deindeper Cor äffen, érfitnt
ibi ciuitates Maforia,Afmifèma, Fragana, Samar-
cant, Belha,Bochera,Haraba,Hamquena,Magu-
dur,Aflrien,Saras,ldus,Nifabor,Iurgen, Comis,
€abaftren,Dabendimech,Gorduben,Deilen,Arciy
Jßatlim,Kem,Heden,Neden,Atena\'^Huba,Sen\'
ro\\,Saram,Oce,Almoßl,Calbet,Nafabin,Euit,CA
futfontis,Calicale,Sun7^t,Hara,Arechah&Kar\'
keßeipofleatraßtper parte feptentrionaleregionis
Affem,id eßSyria,vbicmitates funtBelis,Manbeti
Jfmifar,Malchana,Zacara,Hakeb, Canßrim, An -
tiochia, Tripolis, Almaßfa, Faica,Eccleßa magna^
Ozma, Tarßs, Amudia: deinde venit ad mare Af
fem, ideß,SyriacU, vbpinfuU funt Cyprus ér Rhö-\'
dus-aande vergit verfusoccidentem ér tranflt re^

^ift"

C A f V T 3C ï. 47

. \'^ntum cUmAintipitetiam ah orientemrc\'
Ponibus Gog & Magügjeinde tranfit f erfa-ntem
J^P^éntrionalem Chorajfen, vhi ciuitatesfiint Ale •
^^^^quodefl emporium, Chengehety Choharizmue^ ^
■^»dnOyAlicefceyAlkatahindeyAltahigenydicece-
J^Armenia, Bare aha, Nefui, Sciaffen, Arden dr
"alat; vadhque per regiones Romanorumfiiiper
^"arfanny Cara, dr Romam magnam: deinde traf-
\'^p^^littoramarls Alfemiy idefiSyriaciy aparte
j^P^emrionisypofteaper regionesHippanorum ince-

Sextu clima ineipitahoriete& trafit regiones
^^g&Magogy dr AW^hyfecat^medtumare lur-
^^^ ad regiones Romanorum^ dr tr aßt per lu-
^^^Meneß^Eradia, Conßatinopolim^dr regiones
^^gen,dr peruenit admare occidentale.

Septimum clima incipit ah oriente, dr aparte
^ptttrionaliregionis Gog traßt per regiones T%r-
iiäi, Ut tor a lurgen àparteßptetrioms ipoßeaß-
^^t mare RomamrUy dr traßt per regiones Bürgern

^Sclauoru-, at^ ßcperuenit admare occidentale»

-^mdautem eßpoß hoc clima vßque adcompk\'
•\'^entum loci hahif^hilis , quantum nos mmmusy
^^ctpit ab oriente in regionibus Gogedeinde tranßt
^^^ngiones Alleceti & K^bmugory dr terra Tur-
^ * P^ft ea vadttper regiones \\^lahin, deinde per
""J^foßeaper Fußnydemdeper Sclauos^donec ter-
\'""\'at admare occidentale.

4S A i. î n a 6 a n i

Caput hoc/i resipfas fpectes/acilliraura efl::fi aU-
tem ^d nomina regionum ôc duitatum.quje comme-
nioraBtur,attendas,maxiaîè eft perplex um.Nam e-
ditiones omnes vulgare biccorruptil]îma:funt:quirt
»etiam interpres norterHebrxus ruoarbitriovtiturj
&à veris appellationibus pIurimiimaberrat:foiavcr-
fioLatina,quxmanufcripra, fed nunquam ha<5tcnus

vifa, extat in bibliotheca Palarina.propinquifîîmè 34

mentem Alfragani accedere videturî propterea banc
in omnibus fum lecurus, etfi mibi dubiumnonficj
multa quoque nomina in eadepraUataefle, quic ta-
rnen corrigi no ppfTunt, nifi etiam habeatur authen-
ticus, linguaque Arabica cofcriptus Alfragani codex.
Vt autem verahiftoria commemoratorum locorum
habeatur,plurimiimprodeftc5fulercMappammun-
di Arabicam, feu typum generalem orbis, qui cum
expoficione Arabica ante annos aliquot in luce pfö-
diit : cuiufmodi penes fe eftè mihi fcripfît nobilifli-
mus6cclariflîmusvirlofèphusScaliger: eiusq-, exê-
plar ego Moguntix vidi ante bibliothecamPatruiiï
ïgnatianorum. Nee minus nos erudire poteftgéo-
graphia Abilfedea: Ifmaëlis, qu« Arabicè Icripta exeat
in bibliotheca Palatina: hsec ipfa Geographia eft, qua
Guilielmus Poftellus ex oriente aduexit, &c cum aliis
quibufdam libris Avabicis, laudafiffima: mcmorias
Principi Palatino, OttoniHenricovendidit. Deea
Conradus Gefherus in bibliothisca fiia k^c fcribiti
eyibtlfedeascofin0graphm inßgnis,^^ Ptolem&ofarmt
ßipertovindefcrtbendoorheTjmßelttuflibieBo^ cum nO\'
mmthwadnojhatemporaaptatü, k (jmlielmoToßet-
lOyCX onente adftelïus tft:cmm Itbri compendium ex fi^d
trmsUtione.VenetiisPüß-eüw/B. %hamnußo cinireli\'
quit : quod û alt er Hm volumen de neuo orbe eäere ivfli"

tUîJfet.

^ c A r V T X î. 4P

MtlfedeasprincepsSyrk, Afyrk (3
iooamos vixitctrca Catien Syriam.
^ane geographiam iftam Abilfedeœ vmiftam effb ex
apparet, qu6d fitdefcriptaj vîhabccurin fine Co-
cis,anno Hegira: 72 i:àquo tempore elapfi funt ad
O\'tram œtatem anni Arabici 275^. HuiusAbilfedea
\'am meminic Ortelius in gcographico indice, quâ-
o exponit Babyloniam Arabibus Baldach appeÜari*
WnamverôtotamgeographiamAbilfedeçLatinam
edditam haberemus, ficut Arabicè extat înbiblio-
^ÇcaPalàtina : non dubiunl effet,quin ex ea geogra-
-"\'•^oftri m^gnam vtilitatem effent percepturi, &
°"gitudines ac latitudines regionum rediùs afijgna-
> & de controuerfiispienlquc melius iudicaturîi
^\'s enim nefcit in geographicis pî£r.;fqûc numéro-
"^f^QCasfummèdeprauatas cfîe? quis ignorât plu-
ferè inextricablies exiftere connoacrfias?
\'îs Hierololymitanœ longitudo Pfolemaeo poüi-
/^\'^gfaduum, 30 minutorum: Abiifede.^autem
ïö^gfaduum, 30 minutorum. Prolcma\'uç Ale-
andria; metropoli/Egypti attribuit iongitudinem
& aduum ö\'ojminutorum 3ó;fed Abilfedea princeps
y-îiaélitamm ,eX obfèruatione filmmiaftronomi A-

autoris geographiasGrsêcs,querempc»

\'^eAlmamonis in Arabicam Jinguam verfâefli, dicit
^j^graduum yi,ffiinutoruiB 20 : &iuxtâcânonem
j \' [ 1 graduf»m, S minutorum. Idem Rhodo

fijj. \'"T^aHjpparchusdillgentiflîmusÔcragacir-

fiSi^Tf aftionomicaruffi obferüator flotùic ^ à(-
cui P^\' y i gfaduum, 40 minutorum;

cha , ^^"^Ç^Si^^tiûitfggradas^&jorninufa. Me-

urba-
in longicudine gtad.7& 45 minaca; verûni

D

;0 ALFÖ. AGA-MI

Abilfcdea traditeam cfle 6j graduu,j i mi\'üutorußlJ
cuius fententix adn-ipularur Abeii Ragel in abaco
geogr^phico: idtmdoccff riptum Saraccridcprin-
cipiis adronomia;, cum MeflshalaNoribergs\'anno
15" 45? edicum: vbi cap. 18 haclegunmr: <iAdJcien^
dum Verl relitttidtnem nstndiei, fem longitudmefi
Jidechäi y cjUA eß Jexagmta feptemgradmah acadtntet
mt[exaginta feptemgradm ^ mcdtetoi-. iS Untudi\'
nsm ifßm ,qu& efl vmm ^ viginti gradutt-m , ^ me-\'
dietoi , amduix, iem€. Vbi in exeropldripro Mechi\'«
maieexcufum eftJVlctrei&decipiturloachitnusHel-
lerus, qui in aniiocatione marginali exiflimar ä SarA-
ceno inteiligi nomen vrbis Iahen .\'nam cap.21 autor
ilie aitvSacirudinein lahen^eHl rriginra osflo graduum
circitct: hic vero tribuit MeLh.E latitudinem 212,rad.
30 minutorum; quam etiam ei affignat Abiifedea:
noftri autern Geogiaphi dimidiogradu majorem fa-
ciunt. Vt autem nos ex controuetiiisexpedia-
mus , jfciendum eft duplex dari initium iongirudi-
nis: vnumabinfülisfortunatisj aherumahttoreci*
timooceani cccidentalis: pfsterea tenendum eft.in-
teruailurn inter infulas fortunaras & littus oceani oc-
cidentaJis clTe decern graduuin: qua;duo Abiifedea
in geograpbiafua diligenter inculcat: non enim pro-
cul ä principio fiilo Arabico hsc föibit t Vttquecom\'
memoYAtur quodinitmmurr&hahitauaboccidenteßt
imnfulü ^m mminmtur fortu^au, Sf modpdeferti
fHnt:hai infuliis i^mdam fäCiunt tmüum tongimdtniit
i^mdam -vero conflitHunt Uttm maris occidentalis int\'
ttum: eß tzutem differentia decerngradutim, in dtt^H/t"
tore nfimeratorum. Sub finem introduöionis anrö
feriem tabulsrum ita concludit: Quodad lofigitudi-
nes attmsti^m smmeYantUrin hoc Itbro ^fummturtÜ*

k littO\'

A ? V T X U

} *•

: ité^ue addscem gradué
fort H qmcapunturabmfHlk

tufti^T Proiem^Eum cû ve-

n \' Arabibus longitudî-

■quali ^ cermino occidencis noto & inßgni.

Her/ r "-y^^^m^\'ftus Oceani Hefperii.à coJumnis
«Xnn a citroque m aüftrura & fepcentrionera
titf ^ m, & Tub v.noquafi meddiano gradus k-
Hier r^i compledcns . Si ergo iongitudo

bo • , Ptoiem^eicoferarurcimveajquaiîj

^j^\'^^bilfedea, précisé deprehenditur elTedifcri-
»n ^ graduum . quare waque tcûè eftafl-
tus^^^ ^\'^^«doquidgm interinfulas Fortunatas & jic--
£ j occidentalis interiacent decern gradus. At
^^ongitudo Alcxandrina Prolemxi conferattir cum
^^.quamaffignat Abilfedea, difcrimende-prehendi-
ti\'at.T\'rT^\'Gminutoi-uffî.-itaque f omi-

^Ptolem^covi^

^orhr^r^^ longitudo Aîexandrina ; cura ex by^

liL ? Alexandria deb^at diftare ab in^

fü 1 nuT\'\' & io n>inuta. Ad1n»

Ilhodum quod atrinet, manifeftum (e pro.

tt^iTJ Alexandria ponacurhïbê.

^ sb înruhs fortunatislongicudinem ö £ gradus» lo
° î o minut.nonpotcftRho-

^oaffî 7 graausôJ î o mmut.nonpotcllRho-
^itL r î 8 graduû,&3oroinût.vttra.

"^^mlhrV Ptolemaic^. Nam Ptole-

, A exandrram & Khodum eandemlonai-

, cum air. sïóiA\'^« ; ^ ^

D

Alïragani
ocçidentaîis Alexandria tribuit y i graduSj&io min.
& Rhodo adfcribit y i grad.& 40 minutavex quo ap-
paret eum Alexandtiam ScRhodum fub eodem ferè
meridiano collocarc. Neque mirumvideri debet,ß
tabula geographies Ptolemçialiquâtulum hic aber-
rare deprehendanrur,tùm in iocisoccidêtalibus nul-
lam ferè propornonemobferuêtadinfttbsfortuna-
tas. Exemphmi fumamus de Corduba,cui Abilfedea
tribuit longitudinem à Jittore maris occidentalisiu-
xtacanonem AlberuniS grad.40 min.fed addirefïc
«jgrad.ôtiO min.iuxta auroremgeographicTGrc\'Ecs:
Secundum Aben Sahid autem elfe 10 grad.S min.
atque banc longitudinem prjc cœteiis elegit Abilfc*
dea.Ne^uedubitandum eft de hacArabum obferua-
tionc : cum enim Hilpaniam & Mauritaniam nô tan-
tùm perluftrarint, verùm etiam incolaerint : verifi-
mile non eft, eosignoralîe quotgradibusCorduba
abfit àlittore maris occideniàlis : pra:fertim cùm dili-
genterreceflum maris Hefperii notatint , idque mo-
do hic, modoilliccontinencem alluereaninaaduer-
terint: quo faâ:um cft vtdiuerfosdiuerfistempori-
buslimiteslittoriconftituerint.Atquiin tabulisPto-
lemaicis,qUasnoshâbemus,tribuiturCordubiclon-
gitudoabmfiilisfortunarispgrad.&zo minutorum*
qux tarnen eft i grad.& 20 mi nut or um.\' vnde agpa-
\' ret, abjgnaro aliquoconfulàfuiirediuerlàlongitudi-
nqm imtia^& injibrum illuni gébgraphicum, quetn
3^^Ptolema^oadfcriîiun\'r,eongefta.SedIibruni
iftuni nSnTlîF\'pnuihum partum Ptolenoasi, non
tantùm allatàîcontrâdicèiones oftendunti verùmec-
iam locus ille in lib. z Almagefti capite «S" fatis indicar,
vbi fub squatore exïguam habirationê elîè pronun-
ciât, cùm tarnen in geographia multas regiones &c ci-
uitates

c A p V T XI. y $

Zitates xquatori fubieólas córaemoret. Vt autem
clariùs elucefcat, Arabes cooienraneaveritstidiccre:
conferamus inter fe Alexandriam & Cordubam. Al •
oeruni tribuit Alexandrie longitudinem jz grad.8
• J^in.Cordaba;8grad. 40 minuta: iabtrada minore
®«iaiore,relinquiturinterualiura inter Cordubarri&
Alexandriara/cilicet 43 grad.&i 8 minnti.Aben Sa-
"id longitudinem defîgnat Alexandria: ^i grad.Sc 20
"^in. Cordub® verô 10 grad.& 8 min\'.fubtraólami-
^^otfcàmaiore.relinquiturincerualluminte!: Alexan-
driam & Cordubam grad.41 & i x min. Autor geo-
gi^aphix Graecas tribuit quoque Alexandrie grad.
^ 2.0 minuta: fed CordubjE affi|?iat 9 grad. & 20 mi-
•^uta; flibtradalongitudine minore à maiore ,relin-

^wicur interuallum inter Alexandriam & Cordubam
^rad.42. Cura autem vnû femperfuinteruallum
inter Alexandriam & Cordubam, opinari quis po(-
fst, Arabes fecum pugnare : at hic obleruandum eft,
^Ôtçruallum propriè non mutari, fed littus oçeani oc-
^j<lentalis modo accedere ,modo recedere, cuius ra-
tioneinteruallum videatur mutari: etfi enim Arabes
fbinfîgnitermiiiolongicudineslocorum computer.-
^^ tarnen ratione maris & temporis inftabihs eft. Vn-
intellîgitur, limitandum eflc pronunciatum Abi 1-
^cdîae,quâdo ait,inter infulas fortunatas littus m 1-
^\'soccidêtahs inrcrccdere i ogra4us; hoc enim iphus
eculo verum erat,ted aliis temporibus aliter quoqtis
"^^shabercpoteft. QnindodelongitudineMechs
^u$ritur, Arabibus pociùs v t orientaiium regionuin
^»gentiflimisperueftigatoribus, quàm noftrisgeo-
l\'^^phiscredendum eft;cùm enim Arabes Mechse tri-
^^ntlongitudinem à littore oceani occidentahs 6-y
31 minutorum: fatis iniclligicur Mccharaà

D iij

j4 aifragani\'

fortunatisinfolisdiftarc 77gr3d.&3i rninut. ficut
exprersè teftarurAlmsgefti Arabici epitome,quç ex-
tar in bibiiotbeca PaJatma, vbi itafcribitur : fciendum
efl logtmitnem Mecha ahinfdkfortunatkejfefuptua-
ginta feptem gradm 0 partem vmrngradfu : k

ht tor s mum mark occiditalii,fexaginta feptemgradus
&fixtam partem vnimgradm. In g\'radibushicautor
prorfos conuenic cum Abilfetiea; nifi quodfextam
parrero vnius gra.lus, boc eft, decern tantùm minuta
adiiciat.vbiAbiifedeajiroin.ponit; noftriverogeo-
graphi, qui Mech^ affignantlongitudinemabinfalis
fortunat^s 71 gradus, minut. ferè lex gtadibus
aberrant. %

Porro vt difcriroen hoc longitudinum abinfiilis
fortunatis,& citimo littore oceani occidentalis com-
patatarum,re(5tiu3 percipiatur/ciendum eft, Arabes
vocareiittos oceani occidentalis,exrremitarem orbis
verfis occidetem habitabilis, vbifit^ funtcolumns
HercuUs; fed infulasfarrunstasetia appellant paradi-
fim,&: occidetem mcdiimuiidi,hoc cft,occidentere-
Ipedtimcdiimundi. Mediû autem mûdiconftiilûtiaji^
ciuitatelndii^jqua; Arim dicitur : banc dicuntprl-cisè
fub a-qnarore efTe ficam^ vt nulkm habeatlatitudi-
îiem : & quod ad iongitudinem prxdiâx vrbis Arim
sruner,a(lèrunteampra;cisèmediame(feintcrextre-
nutatem orbis verfos orientem habitabilis, vbi co-
lumnas Alexandri eresSas eftè diiS^.itanr, & inter for-
t unatas infulas: hoceft, diftare Arim ab infulis fortu-
natis ^o gradus, & 5? o gradus pfriterabsffeab extre-
r«,o oriente habitabili, in cpo regio Sin collocatur.
Hocannotatuf invetuftisthcoriisplanetarum, qua;
manufcriptçextatit in bibliothecaPalatina,hifce ver-
bis ; dtjht ab vtnfqmgadibm ^faltcet ^le-

xmdri

c A p V T XI. f i

^^niri Hercuîis <s.qualiter : dtfiat enim kgad^bm
in oriente ^ogradibm, as^adibi^
^^^»■liipofttistn ûccidentep ogradibm,0vtro^ug
f\'^\'-^^\'^gradtbmi Si autem Arimconferatur cumlir-
citimo oceani occidentalis : tuncnequaquam eft
\'n medio amn(ii;à columnis Alexandri quidero diftac
gradibus , fed ab oceano Occidents i, fiuecolu-
îi\'inis Herculis (quaspr^diclus theotiarû autor ma-
credit (iras elle in iniulis fortunatis) abeft tantùm
oclogîntî gradusjquarenus cum Abiifedea ponimu?
^^çedereiogcadaSjquodinreraailum eft inter littus
®ceani occidentalis, & inter forrunar.is infulas,
H\'c autem obferaandumeiljArabesquofdam ponç-
\'^^inteniallum interlictusoccanioccidentalis, ôcin-
\'^€rinfiilasfornmatas,i7graduum &30 minutorum.-
proinde aflcrunt Anm ditlare ab extres-nitate oçci-
jlentishabitabilisyigradussôi 30 minuta. ïtaeniin
\'sgitur in tabuHs AÜbnfmis manuiciiptis&quibuf
excufis, poft catalogum çiuitatum, quarum loo •
g\'tiidîncs compiuantur à littore oceani occidenta-
ls: Hdt. [lintlongituàinss auitatttm ab^eccidente habi-
, 0 laùtudtnm êb iX^tstnoBmli verfm feptentri^-
ftetn, Vndefctendum,qtiodAfironomiduplîcitercapipn
^^cidsmwno modo pro eo^qHodefi extrem um verfm oc-
<^idens habitahîie, ^ab illo dtjiaî Arim per 7 igradm, ^
3 o minHta^vtaboriente abfitper ç)ogradm:fecHndùr4
^llnd occidenshabit^bde filent longitudims rC\'

(tJftgnAri,vt fit m tabula fuprafcnpta. Aüomodo
^\'^pîunt occidens,pront ab oriete adtpfrmfunt 18 ogra-
, efi medtetas circuit^ ^ tune Arim efi in atedio
^»ter oriens (S occtdens. Fndefiiquis velufitre longitudi-
cimtatum ab occidëte vero {idefi^ ab mfn lüfor tuna-
*^)addatlongitudinihscpofita^i-jgradm (^^o minuta.

T) iiij

^^ Aiîragani

Vtce ver fa,ß k longitudsne, cuim imtmmfumittix
fiiliifortmatü^JubtrahmtHr 17 \\ gr adm.emergit Ion-
git ndo ear firn ab accidente habitabili.

Cernins columns Herculis fue^unt collocatxin
cxtremi occidentis orbe habitabili: quas fe vidiflè aie
Auerroesincommenrariolib.z. de cœIo,contextu

I ï I. idem teftatqr, eas in quodam praJio aBarbaris
ïujlie dellruétas, anno à pr^dicatione JVluhamedis
_quingérefimo_tricefimo, hoe eft anno Chriftimille-
çgtelitQfî^cfîi Ale-

xadri iîtç fuerût in extrenio oriête habitabilijquorsû
pefueniffedicirurAlexander: vnde apudArabesdi-
#us eft Dilkarnaïn, hoc eft bicornis, quod non tan-
tum occidentem , verum etiam totum orientera do-
winiofuofubiecerit. Itaque hoc fpacium terticquod
a columnis HercuKs vfque ad columnas Alexandri
extenditur,&in aquatore numeratum conficit 170
gradus,AIfraganuscuArabibusvocat]ongitudincm:
nequerefert huercrminura eius in oriente, fiue\'in
pccidente habitabili ponamus , modô inteliigatur,
tneridianumcuiusuisciuitatisin longitudincfibiterl
roinum elTe, vt dicatiir habere longitudinem earn,
quam fedio aquatoris Ärmeridianioftendit. Atla-
titudo vniufcuiufque ciuiratis eft arcusmeridianiin-
ter arquatorem & verticem capitis interceptus;qui
Temper xqualis eft eleuationi poh fupra horizontem,
hoc eftarcui meridiani abhoriz\'inteleptentrionaU
vfque adpolum nurneraro,

Porröcum ad ciuiratem Arira,(qu2in medio mu-
di htafubarquatore, diftat à columnis Alexandri &
^ortunat!s infulis ^o gradibus) Arabes olim tabulas
aftronomicascodiderint, ficutantiquusrheoriarum
autoroftendit; hinçfaç1.uœ eft,vtmaluciintreliqua-

runi

C A P V T XI.

ciuitatum longitudines referre ad Arim, quàm

Jnfulasforrunatas, auas inculcas defertas cenfe-

L\'tunatas, quas

&ad quas nulb erantfaótx tabula. Exempla
?ouia funt in can onibus Arzacheiis, qui pukher ruTiè

\'micmbranadefctipti extant in bibliotheca Palati

vt cùni dicitur, hos canones reduótos eflèad me-
^i^iianuni Tóleti , cuiuslongitudoabArimcomple-

•^atur fpacium 4 horarura êc ~ vniusborae, & latitu-
ab œquinoâ;iali fit} 51 grad.& ^4 minucorum .Vni
^orœrçiipondent i y gradus,ergo4hor3e, cum^ co-
ficiuntöi -f- gradusrqu^ eft diftantiaToleriab Arim:

fifubtrahantur 61 i gradus à,S>o gradibus, reftanc
^^ y gradus,quseftdiftaotiaToletiabinfalisforru-
: quametiam pr>nirTud;EUsquidaiatradatud:e->
-^gradibus,auferanturdeceriigra- \'
*Jus,tunciuxtafententiam Abilfedeieremaneburti: iS
Tgradus; quie debebateflèdiftantiaToleti aÜctore
^ce^ni occidentalis. Sed Abilfedea afferitToietîî a
^^cûdum AbenSahid àlittore maris occidentalis ub-
i^-igradus: quxfentêtiaveritatimagis eftcon-
fentanea. Iniifdem Arzachelis canonibus fcribitur,
vrbem Parifiorum habere lógicudinem abArins 48
g\'^aduum,& 50 minutorum: ô^àToletolongitodi-

\'^cm habere i o graduum, alcitudinem folis in mcri-
"ie, quâdo foi fit ii^rincipioarietis efle 41 grad.& 2 ^
^liiutoruœ: hoc eft,aîtitudinem poli effè 48 gradua
^ 3 S minutorum: adiiciturtamen quodciuiras Pari-
horum diftet àciuitatcToleti leeundum quofdam ïï
gradibus & 30 minutis, hoc eft 4ó minutishorx,{e-
^«ndum alios diftet i i gradibus, & 17 minutis, hoc
45 minutis hora:,& 8 fecundis,fecuodumalios 11

D V

A I F R A G A N I

gradibus tantùm, qui faciunt 4 4 minutahora:. Cùm
surem fuprà oftenlum fit Toletum ab Arimdiftare
«?î~gradus: &hoc loco afleratur Parifios ab Arim

diftare48|gr3dus:c5requiturhincinteruallumin-
ter Parifios&Toictumrecundumflongitudinem po-

î^endum dlh 13 graduum : cumqj ex fentetia Abilfe-
dea- Toletum abfit à littore maris oetidentalis iç r

gradus,vrbsParifioru^abeodem]ittoreabetiti8 7

gradds : quibus fi addantur 10 gradus, peruenieturad

iniulâsfortunatas.eritqaeinteruailuroioferPariÛGS

& infulas fommaras 3 8 -graduum; atqui tabula; no-
ftrargcographic^affignant Parifiis longitudinemab
infuiisfonunatis iz gradus.-quamobrem differentia
eft I graduura,qi.iod eft fpacium vnius horx & paa^
lo aropiiuî. Praterea in tabulis Arzacheiis fcribi-
îur Tolofim in latitudine habere 42 gradus, Sc^f

rainut3,&diftareabArimyogradus,&aToleto 11

grad.& 50 minuta. Sane quia quinquaginta gradibus

Tolofa dicitur diftare ab Arim, fequitur hinc earn ab-

elîe ab infuIis fonunatis 40 gradus : atqui tabuliç no-
ftr^ttibuuntlongitudinemTolofc ab infijlisfortu-
natis 20 tantùm graduum: quamobrem differentia
eft 2 o graduum,quod eft fpacium vnius hors & qua-
drantis.

Hadenus oftefum eft,qui termini longitudinis ab
autoribus fole3ntafïïgnari,& qu|m difcrepantesfint

fententiçininteruallislonginquarumregionumno-
tandis: proftdo longitudmumobferuatiodilficilli-

maeft , qaod raro pha^nomena cœleftia in diuetfis
raeridianiseodemq; temporeconfideremus, & tan-
îum ex icinerum diftantiaratiocineraur de lógitudi-
jie & tempore, quodintcrcipitur inter ortum ftella-

rura

c A p V T X LI.

în dmerfis&mukùrnàfcinuiccmdiflîns loeis,
! conderentur tabuls motuum cœleftium ad tneri-
\'atium infuiarura fortunatamni, poflemusfacile in
^\'^nibus locis ad easobferuare diftantiam ;cùm au-,
tabula; aftronomicafiant ad meridianta Anruer-
P^enfeir), Venetum &c Romanum, psriim nos iuuans
Pofflinr, vt ex illis eruarauslongitudines locorura ab
\'ßlulis fortunatis coroputatas.

^od duodecim fint figna cœleftia,Bon pau-
cioraneqne plura : & quare principium il\'
loruni computetur ab aride.

C A p. X I I.

^QCiendum efl fipietem pokmaumvmquâm\'
que cœli coßellationem certo mmwe appcliaf-
ß,panem meridiomlem diflmxijjè à feftetrïma-
12flgna zûdîaci conflit uifjèy qua oculis ohfer-
^^re licet Jnhifle 12 fignisfolac luna^item^ quin-
^ue errantes vagatur^ne^amplius excurrunt-, vbi
enim attigerintfinem geminoru^redeut d^defcen-
dunt afiftentrione: ßperuenerint ad finem figit-
^^i^%reuertutur a meridie. Ex quibus intelligi?nus^

duodecim, non p^uciora neque plura. Etß au-
tem in circulo proprie nullumfit principium; ah a-
^^ete tarnen zodiacum auß/icamur: quodfilarie-
tem percurrens nouum quodammodo tempus gi-
gnat, ter ramfiugifieram reddat, & muit is amß-
^itatihus or net. Cum autem taurum in^reditur.

^o Alfragani

auget calorem,quemmgemmkadmodummten^

dit\', neque vllumßgmm eft, in quo n1) indue at nO\'
tahilem fupra quemuishorizontem alt er at ionem.
Sed diem mcHiprius non aquat, quam fuerit in
frincipio arietis & Ithra ; quantum autem dies in -
cipit augerifupra noBem, tantum quoque nóx au-
geturfupra diem. Dies illuftrat,nox vero obfiurat:
ïdetreo lux dtei eft tanquavita^ &mxquafimors.
qua cum ita haheant,non immeriio ab illoftgno in-
cfpttur y in quo folreuolutione fuadies proltxiores
noóiibus efftcerepot eft. ]

De afcenfionibus fignorum in fphicra
reiäa&obhqua.

capvt xiii.

De afcenftonibm ftgnorum re£Ïis & obliquls
diäuri, füpponimmcirculos tranßuntes per

polos £quatorisfterihori^ntesiniliisiocis,quafub

aquinoBialifunt fita-. eofdem^ vicem meridiano-
rum habere in fingulis chmatibus. HoriT^ntes au-
tem in Jphara obliqua,nullo modo tr^èunt per po-
los aquatoris,ideo£ vicem meridtanorum fupplere
non pojßint. Etfi igitur aqu^^toris ah oriente in
occidentem fuper polis mundi aquabilisfittremlu-
tio, tarnen propt er\'^diaciohliqmtateminaquaüa
funt in vtraquefpharaafcenfitonu&defenfionum
Pfacia. Tempora aqualia aquatorisremlutiom ad-
fcribuntury vtpereainaquales ar cm zodiacidefi-

nian-

Capvt xiii. éTc

^mtunetemm afcenßomhtUlmdeßyquamarcm
\'^l^atorls, cum dato ar eu ecliptica ormimipiem
O-deßnens.

ce/.

^^^aquatorisdrecliptica, qui interïicmnturin-
^er initium aketis dr cacri, item int erprincipium
^oraé" capricorni,

^Artes^uero hor um quadrant um afcendunt in-
^qualiter. vtenimhini tantumoppofitigradma-
qualem hahent ah aquatore inclinationejta afcen-
ßones eer um reSla aquales quoquefunt. idem accih

Hgnorum.

In j^hätra ohliqua hemicjclia tantum gemind
^qttatorisdrecliptica interpoßtamter amho aqui-
punBa äqualem hahent afcmßonem,
Partes mtem horumhemicyclioruminaquali\'
aßendunt: nam ar cm aquat orls circafigna ho-
^eaßmtminores, dr circaaußrinamatoresquam
Ecliptica: ea tamenpröportione, vt duorum oppofi-
torum dr aqualium arcuum afcenßones comunêia^
-^quent afcenßones eorundem injphara reBa.

Prat er ea duoßgna oppoßta,quorum afcenßones
^hliqua addutur, hahet aquales afcenßones reBast
*}^orumemmeademeßdißantia aprincipiocan-
dr capricorniyitem ab ariete dr libra, aqualem
^^bent afcenßonem: idemßt in reliquisgradibm
ßg^orum.

^t quia afcenßo cuiufque gradus zodiaci in

ÄLFRÄSSANI

tfrmte squalls eß defcenßoni oppoßuin occUe^

teiideotempmafcenßonkvmufcm^^ßgnr^
leeß tempört defcenßonis opfoßu-: hoc auternßtm

ffharareBa, vhihorizomes trmjeunt per polos
^quatorls.

Jnßh<&rädtitemohliqilA,vhihorizomesh polls
mundi recedunty afcenßo cuiufqueßgni dtffert J
deßcenßom eppoßtaiqiurenecejjeefl, -vttemporA
quoque äßenßomm, diuerfaßnt a t empor ihm de-
ßcenßommneque ertmtt empor a ortm dr occaß^
^qudu,mßduplkentur, vtßt inßpiMra reeta.

Ajcenßo\'arietis drpifiiu in eltmate qumo, efi
ißgrad.&i2 minut.Tmri&aquar§22 grad^ö
minut, Gemimrum & capricorni 20gra%ij mi-
miterum. Cancri &fagittarij3$ grad.drismi-
\'^utorum. Arietisdrfiorp^\'3^grad.dr 3 min. Vif^
ginls d-ltbrasr grdd,&2S mimitormn.

Aßeßoartetk&pißmm infiph^rareBa^eß ^f
grads0 mmuterum.Tauri&aquarij29grads4
minutorum. Gemimrum dr capricorni3 2 grdd. &
16 minut. CancndrßAgittary.aqualisefiafienfio^

mgerninorud\'capricorni. Arietis &ßorpij^quA\'

Us eß afcenfiomtMm dr aquary. Firginesdr kbrä
i^qualk efi afcenfioni arietis d\' pifci$mi

St afcenßmem arietis &pifctum in quarto cll^
mateßjubtrahamui ab aßefione eorundtfignorili^
fibdrareBa:relinquiturdifferentia Sgrad:dr 3S
. —- fiduplicem(fs^&dupUcataperii

dmh

A

C A 1» V T X I t

jm, p-ouenït héra. vna., & ^hor^ mm i S
^tnutis:atque hoc incrementum efi arietis.

Eodem modoj7afcenjionem tauri dr aquarijin
quarto climatefubtrahampis ab afcenfione eorun^

\'^^^ifignoriimJphara rel^a, reünquitur dijferetis

^\'-at^ hoc ejl increment u taurifipra arieîe.
Cum aute in quarto climateproltxij^tmus dies
\'^^inoâlialem fuperet duabus horis cum dtmidia^
fiibtrahatur hinc incrementum tauri. frouemet \\
vnius hora^quodejl incrementumgeminGrum.

ita^ hinafigna vltra dr eitra aquatorem oppât,
fi^ajiconjîderenturj hac habent inter feproportio-
^em.;vt quantum dies in tauro augetur., tantum in
jeorpio decrefcat. idemfit ingemtnisdr jagtttarioy
^^ cancro dr caprkorm. Mqumociiam autem cen-
\'^^^git in principio Itbra & arietis ^ quern cun^ fol
^onjicit, res on^nes vegetanturindies£ magis ac
\'^\'^^gisperficiuntur ijicut à Beo creatore dr cmjir-^
\'^^toreordinatum\'eft.]

^e quantitate tempoilsBoâurai^ diurni,&
aiuerfitatehoiarû xqualiû & in£eqiialium.

OC A p. X i i i t.

Stèndemus nunc quamitàtenocîiudrdicrS^

itfl\'yy, _____-7 . ^ ■ \\

6\'4 Alfragani

\' Mouetur fol in T^diaco ver fus orient em contrA
motum primum, vtfiaciodiei naturalis anticipet
fere gradum vnum.nonnunquam etiam plus: cùnf\'
enimin qumisannofolaHticipet36ograàm^toti-
dem etiam dies efficit, & ratione excejjus modo
quinque,modofex dies adiicit. Citm autem magnA
ßt variatio afcenßonurn folariu m circahorisCoter^
in fphara obliqua, aßronomi imtium dieifumere
malueruntameridiano,quiahiceßinffarhoriXpti-

tis in (phara reBa^n quanulUaut certeperexigud
cernitur ortuumfolarium difcrepantia.

Portio circuli, qua circumducitur ab ortufolii
vfque adocccaßm illius, appellatur arcus diurnust
quem defcribit fol motufuo ab oriente in occofum^
ßcundum heücem aquatori fere paraUelam^ i^t
portio^qua mouetur ab occaßßlis vfque adortum,
voeatur arcus noc^urnus.

^ i:>iuidmirmtemdiesnaturalis,hocefi, qui
exdieconßatdrmcie,in 24 horasyvthoraquali-
bet contineat isgradMs:exceJJus ènim quifquisfue^
rit/eputaturpronihilo. HuiufmodihoraappeUan^
tur aquales : quoniam ipfarum quantitas eadent
perpetuo cenfetur.

Itaque cum diuißis fuerit arcus diurnusper iSi
prodibunt horadieiaquales:ßmiliterßdimfusfue-
rit arcus noBurnus in quindecim.producentur bo-
ra noäis aquales : qua junt complementufn 24 ho-
rar um.

Hor^

capvt x i i i î.

^OYa in äquales feu teporales diet & noBlsper-
P uojunt J2 horarum: qua modb breues funt, mo^
^P^^iixàjuxtarationem hiemis aut aßatis. Cùm
^mm dîesprolixiorfuerit noBe,tunc hora quoque
^^diurnaprolixioresfunthorisno6iurnis:fiau-
"^^mr fuerit dies mSie^tunc illim quoque hô-
Tremores funt.

Itaque ciim diuiditur arcus diurnm per 12 ho-
^^•prodit quant îtas hora vnius inaqualis:é^ gra-
^ßngulis horis dturnts reßondenteS,, vocantuf
^^^pora horarum diurna.

Similiter fi dmidatur arcm no^urnusper 12
ora^ J prodit tempus vnius hora mcOs inaqualist
^^tit autem nox cOmplementum efidiéinaturalis^V.\'^*^ C\'^

Con^ôTergomràs aquales edsâppeâari, quâ-
um temporafint aqualta, neque vnquam muten-
Hm prolixitatem aut breuitatem dierumt

^^orum dier um, qui interponunturintierprinci-
pmtn arietis dr tauri j tUncgr, \'
^idio,hocefi 9êminktâ,dîuiaesîn3 0:,

E

A t f II A <4 A N î

exhïhèhit Additamentum cmufque dteiquàm prâ\'
xtme. idemfaciendum efl inßactis me dt is reltqttô\'
rum fignorum : ér vnicuiquegradut aßfgnandurrf
efi tempm 6o minutorum.

Si ßl fuerit in principio geminorum^ tempore
horartafmtij^&r- Inprtmipiocacrt. lït
prmcîptô leonis ij Inprtncipio virginis

. In principîo Ithra i $ graduum.

In princtpio fcorpq tempi^-s horarium eß 13
Jn principio fagittarij -f. In princtpio capricof"
ni IIY • In principio <equarif 12 ^. In prmctpiopi"
fiium 13 -f. Äff aute tnterßptem chin at a quarto
tantim coueniunt : fi autem ad reltqua climat a aC-
commodarevelistemporahoraria-.oportebit lecunf
fills confiderarein hinisfîgnis.^ drtuxtaproportto-
nem gradus aliquot addere -vel fubtrahere, prouf
{fiendet tibiproduct um e diuifionenatum.

Sicutin fuperiori capireautorqna-daadiccir^qu«
afcenfiones fignorum declarant in quarto ciimate.-ira
etiam hic oftendit, qualis fit ratio dierum in eodero
quarto climate. Ad quartû potiflïmùm clima rcipicit»
quia hoc quafi medm efl; inter leptemcomemorata»
ex cuius confideratione facile pcrfpicitur, quid in re-
Jiquisdimatibusfieripoffit ; vc\'\'quartum clima praf
ceteris eligir.quôd fub co patriafua Fragana fit fita,vt
ôftenfum efl cap.i i, aut quôd fub eo collocetur Ara-
bia vrbsSyris,patria A!batcgnij,fuiinaflronomici$
ftudiisantecf {Foris : cteniro AibategniusipfeafTerie
in A racla polum eleuari jôgradus, camqjdiftareab
infuJis foitunatis graduS. Porto vrexa<Stiùsfciâ-
tur,quo in loco fita fit Fragana, vndc fibi cognome»

g .» ^ ^ A p V t X I 1 11. ê^

Alf C3ganus:ante omnia obfcmandum cft,
s^od Aabibas Fargana appdierur,qua; nobis Frsga-
^a(iii;icur,qi|cmadmodum ArabesGamawranomi-
q as vug5 Gr jnata enudatur. Tradit auté Abil-
edea,Fraganam elTe nomen dimatis, in quo (int in-
^biitsciuitates&prouincix: item nomen eftèvtbis -

fapientiü fuerit patria.Lo-
s\'tudinem v-rrique aflignat aiittore maris occidcnta-
^ ^^ gradus»ik latitudinem ab arquarore 42 gradus
r ObirerdemoftratAlfraganus.qua-
^ in anau fint 5<> j & dies.periodusenim foiaris,
icut qu^uis aiiorü drculotu, complc^litut 3 So grad.

autem diebusfolgradum vnu conficit:ergo
\'^\'c oriunturjó\'o dies. Quiaautefoinonnunquam
P^ulo plus vnogradu coficit,fit vt exceflus hic in toto
quinq-, vel fcx dies adiiciat. Quomodp vera an-
q(Jätitas fitindagädadocetPtolcm\'aeushb.5. Alma-
cap.ï .Annus duplex eftjpoliticus & aftronomi*
cus. Politicusdidrurjquiapudomnesgêtcsicicöftirrt
Jone calendarioru obfèruatutjCuius qiiatitaseft} <> f
r-^ieriuAftronomicusitetum duplex eft,fidcreus öè
^f^pjcus.Tropicuseft qui dcfiairur-jyo^s; vel ;squino
mtcruallo: vt ctgo folfticia & squipoclia mu-
\'^\'ü^ita etia ^nuustmpicus eftiniquaiis pro diuerfa
^\'HKvefcculorü.Nan) Caiippus,Ariltarchus Satnius»
^^\'^\'l^i\'^des ^racufanus dixerijteum habere3ö\'f
f-s,C5CS hór-ts;qvi3:^ftq(,5nt3Sanni polftici.Hippar-®
Clus obleruauii pay oiinorê, hóe eft contineïe
3 ^ f diev & ccccêteiinva p jfte^diei^Cuius fcntehtil le-
ütustft exphcauiïentefitnapartédièijdï«

-nipaUdidtna;hoceft hot:äsquinc|U^•,&fau-
PUüho^a^a;5.Aibitegniusobferuaiiitfuofccuio
»ßum continerc | ö y dies» .juinque horas ,fciapui«

E ij

horaria\'«.vtdefuericcecefimafextaparsquadra-
ti dici. Copernicus deprehendit in annofolari tropi-
co, dccflè qiiadranti diei eentefimarn & quintara de-
cimam partem. Annus fidereus eft.qui ad aliquam
/lellam fixam reuoluitur; quod accidit iuxta inuentu
TbebitüBenChoriE diebus,öhoris,fcrup.;.
Copernicus vno duntaxat fecundo fcrupuloinueniC
maiorem, &tertiisdeccm,vtrit dierum, fcrupu-
Jorura diurnorum . .. hoe eft, 3 dierum,ho-
rarum fcrup.horariorumJ. Traditauteinprx-
didoiocoPtolemarus, conuenientiflimum eflè ob-
fcruare intcrualla folftitiorum Sc a:quino6tiorum,
proindagandaperiodofolari: fed aCopernico Iib.3
rcuolutionum cap. 13 reprehenditur, quód non ob-
feruaueritannum fider^um : cum is^quaiis femper
habeatur, neque tot errorcs ineoaffignandocom-
raittantur.Aftronomis quidem neceflarium cft,vtin
calculo fuo fequantur exadliflimam anni quatitatem:
nobis veró fufficit vtattendamus ad quamitatem an-
,nigoIit)c\'>et!amfifucceifru temporis in hacincómoda
qü^damobferuentur,vtfuolocodicetur, 1 Dies
naturales etiam fuam habent inarqualitatem,quK ta-
rnen in doélrinafphadca ßcgiigitur: inaftronomia
auté,vbi opus eft calculo exa(aiffimo,femper oportet
insqualitatem dierum naturalium adequate.

De numero orbiutn coslefl^um, hypoihcß-
busplanetarum, eorum q; aterradiftatiis.

C A p V T XV.

X^f^ß^^am dï^imusdeclmatihm.qmtitatei^e\'\'
JL rum ac no^ium, ér aUis quibufdam accidenti-\'
husireßatvt de numero orbium coeleßium agamus^

veBt\'

^^ „ jj - •\'tJ[/Mfictar tf, (ji^tanu amem owmium
J^premum, m quoßelk fix a cum^diacocer-
ntur. Figura h or um orbium rot un da efi, cuius
J P^^ficiem conuexam dr concauamimagtnamur.
ca ^ ^F\'^pi^q^iß^^^ terra efijphardunafe-
^da mer curij,tertia venerù,quart a folis,quint a
^^^\'^fextajûuisfeptmafiîturni,oçfaua efifpha-
"^fl^dmmfixarum.
^rbisfieHarum fix arum, inqUo ^i^diacus con-
JF^cttur^ concentrïcus eß terra : Jeptem veroplane-
orbes in diuerfis partibuscum terra co liât i
ß^teccentrici,

In vnoquoque horum oBo orbiumßngitur cir -
> quifecetJpharam in duos aquales partes ab
fiente in occident em-. huiufmoditn orbeflellarum
efi cingulumfignorumjjoc efi ,ecliptica,ad
^efertur motus maqualis é" ver us, quem ha -
omnes planet a ab occident ein orientem.
^rbes eccentrici funt hi,in quibus mouetur pla-
medio curfu dr aquali ab occidete in orietem.
In his commémorâtis feptem orbibus eccentri-
J ^opunciafibiipuicem funtoppofita\' quorum
^J^n ^ ^^ ^^ tréma, ait er um in propinqua a ter-
ior Extremum appellatur longitudo ma
Ion AUX planet a : ait er um vocatur

l^udo minor,perigaumfiue oppofitum augis.
^ autefuerit planet a in hemicyclio apogai,

B iif

7& ai-ïracaki

mfftm eins in zodiaco tardior apparet., dr minorem
habet mot um medium, propterfrmmam eius di-
ßantiamaterra: ß vero fuerit in hemicyclioperi-
gai; motmeimin figntferovelomr eft y dr maio-
rem habet motummedmm , propter propinquita-
iem eius ad terr am. Meditu motm perpet uo idem
tïiy quatenus planet a mouetur aqualtter ineceen-
trico: met MS autem ver us is eß.qui inaqualis appa-
ret in vtroquehemicycliofigmferi.

Eceentricus deferens corpus folare ^ cietur mo-
tu aquabili: huius or bis eccentrici fuperßcies ita
connexa eft cum ftgntfero ^ vt nufquam declinet
abeo.

Reliquorumfex planet arum corpora non defe-
runtur in eccentricisfedvehuntur in circulispar-
uis qui appellantur eptcycli, quorum centra impli^
catafinteccentricisyVtfuperßcies tam eccentrico-
rumquam epicjciorum declinet a ßuperftcie ßgni-
feriyhoceft, refpeäumundißt eccentrica. Et cen-
trum epicycli knar is pofitum eïi in pradt^o eius
eccentrico, verum amen centrum epicycli aquali-
ter mouetur fuper centra ßgniferi. Centra ver9
epicyclorum in reliquisquinqu%erraticisßellispo-
ßita funt fuper alt is eccentric is, qui diuerßßnt ab
tills prior ihus quos commemorauimus; funt tamen
äquales Ulis m magnitudine., \'dr faperßcies illorum
efleadem. Cum autem centra epicyclorum pofitA
ßnt in huiußnodi eccentricis, mouentur aquali-

tiV

c A p V T X V. Ji

^^^^^mporihusamalibus ßiper centra eccentric»^
\'"\'\'»^priorum.

^Ks^înatur itaque orhis fuper quo eß centrum
^^^^\'^y^lheccentricus deferens centrum epîcyclï : or-
lautem primus ßuper cuius centre mouetur cen-
f^^ ^P^^y^^i ^qualtter.dicitur eccent ricus dquans

^^aqu£que autem p^perficies h or urn orb tum ec-
\'"\'^^rtcorumin fex planetts, fecatfuperfictemzo-
duo hemtcjcUa^ iuxta duo oppoßta loca ; dr
^\'^linat ab ea tn duabus par tibus verfhs ßptetrto-
f^m meridiem: &ßacium quod ab vtraquefe-
ione intercipitur appellatur draco : punàum à
^^^ i^cipit orbts planet a declinare ab orbeßgm-
^^^ adfiptentrionem., vocatur caput draconts
^^g^uzohar, dr puncîumoppofitum diciturcauda
\'^^aconis.

^nluna fuperficies epicycli eß infeparabilts à fit-
f^^ficieeccentriciy vtnondeclinetabea: quapro-
P^^r meß d in latitudinediuerßtasuna., propter
^^\'^linationem eccentrici eim ab orbe ßgmrum.
"^fnque ver&reliquorum planetarum eptcycltde-
fCantab eccentr^cisdupliciter.quarecontingum
\'^^tcuique e or urn diuerßtates dua., quarum vna efi
P^^pter declinationem eccentrici afignifero .altera
"\'^^^dtt propter declinationem epicycli ab eccentn-
• AtQ,^ h^ ßnt hypotheßes afapientibus tradtta

E H9

^ Invuîgatiscdin\'onibus huic capiti figura aliquot
inferuntur, vt etiam quardamapponunturadexpli-
catione eclipfmm, Tub finem huius opufculi • fed He-
br^a&LatiDa bibliothec« Palatinar verfio, figuras
nullashaber: nequeillisyfusell Alfraganus, alias in
contcxtum literas quafdam appofuiffèt, quibus fche-
matadeclaraflet; idcirco nosquoq-, vulgata fchemata
omihmus. Qui aurem pleniorem harum hypothe-
lium dcfîderatexplicationem.confulat Almageftum
Ptoiemai, & neoteriçorum in planetis theorias : hoC
tantum monendum ducimus, vocem aux apud Ara-
bes fcribicum Alcf, Vau&Gimel: proinde x more
Hifpanorum, vt fs durum eftlegendum, quod etiam
ca{usobliquioftendûr,inquibus x tranfiit in g lire-
ram radica em. Alfraganus eum Ptolemçoftatuit au-
gem fiue apog^um folis effeimmobile:fed Alfonfini
mathematici experientia multorum feculorum edo-
^i, tradiderunr augem folarem paulatiminantece-
dentiapromoueri:proprerea tres orbesfoli attribue-
runt ,icilicet eccencricum, qui corpus folaredeferar,
& duosaugempromouentes, quorum vnusmundo
fitconcentricus,altereccentricus. Quodadinterfe-
aïonem draconisattiner, fdendumeft, vtrumque
nodum feu pundtum Arabibus appellarigeuzohar,
etfl î^o^v fe(5tiofept£ntrionalis.qiio capnr Hram-
iiis pertingereimaginamur, dicaturgeuzohar : hinc
eft quod multa legimusdeindagtndo geuzohar pla-
netarum: nam qui locum capitisdraconisnouir,fi-
mul etiam cognofcit oppofitum geuzohar, hoc eft
locum Cauda: draconis. Scribiturautem hoc nom en
geuzohar, vt vidcrelicetinepicome Arabica Alma-

gefti>perGimeI.Vau.Zain,He&Refch:vtexploden-
ciifinr,quicorriîptèlcnbuntlegûntquegenzohar.

De

c A p V T X V I. 75

^lïiotu folis & lun2e,fl:ellarumque fîxarum,
\'Il duabus partibtis orientis ôc occidentis,
vocatur motus longitudinis.

G A p V T XV I.

W^ßquam oftendimus rationem orbium cœU-
, incifiamus recefere mot umßngularum

JP"<erartfm : é* frim^o omnium decUremus mot um
J ^^rumfixarum, quem communemhabent cum
^^^^ticis.Sfharaßeilarum fixarum mouetur ab oc-
^^^^me in orientem y & rapitficumßptemplane-
t^Jum orbes yßper duobuspolis zodiaci, vt annis
\'^^tHmgradum vnumpromoueatur, fecundum ob-
ß^uatione Ptolemd: hincßtvt augesfepteplane-
^fl^^^ó\'geuzohar eorum permutentur ßctldum
J^\'^eeßionemßgmrum, & gradum vnum quibus li-
cent ems annis confidant : itaque totus cir cuius
^rum abfoluitur fpacio 36000 anmrum. 3(omt-
^^ntur autem ftelUfixa, quodmotus earum pari-
^ ^^\'^qualisfit ab occident ein ortum, &adfe inui-
eandem perpetuo retineant diBantiam.
ita^ duos habet motus ab occident ein orien-
^^^■>quorumvnus efi illi propriusin eccetrico, quo
f^\'^gredtturomni^ienaturalisa fereminuta-, al-
^^^jß n^otus tardus,quem habet fuper duobuspolis
\'S^ätaci äqualem cum motußellarumßxarum, vt
^^^is centum gradum vnum conficiat. Hos duos
^otus depreheditur haberein zodiace ab occiden-
norientem, \'vtperiodumannuamabfiluat36$

B V

74 Alfragani

diehus, ér quadrants diet-, etß deßt temptts modi\'
cum quod nullius reput at ur quantitatis.

Lmavero habet quinquemotusperiodicos-, vi\'
deltcetmotum corporisjut,,quo reuoluiturin eptcj\'
clo ,ab oriente in occafum^ cum eß tn fuperioreparte
epicycli : drab occidetem orient em^cum efi inpar-
te inferiore epicycli.

Centrum epicycli eius mouetur in eccentrico ab
occident em or tent em: centrum autem eccentrici
mouetur in circtdo paruo , qui homocentncus eß
ßgnifero, ab oriente in occident em., motu Jcilicef
contrario quam eß Centn epicycli. Luna prMereA
habet orbem altum homocentricum zodiaco, cuius
Juperßcies ßcat echpticam in duo hemicyclia Jtt-
fer duobus punBis oppoßtis, qua vocantur caput
dr cauda draconis : dr déclinât abeclipticaverfas
ßptentrionem dr meridiem, atque hic orbis homo-
centrions rapitßcum eeltpticam fuper duobus pO\'
bszodiaci, vt amboßeäionis loca, quavocantuf
caput dr cauda draconis, moueantur contraßiC\'
ceßionemßgnorum. Habet etiam luna motum tar-
dumßeUarumßxarum, quo mouetur ab Occidents
in or lent em.

Vt autem motus lunar es reBe intelîigatur, eos
per exempla Jpecialiaexplicemus. Dicimus itaque
quod luna, cum fuerit tnfiuperiori parte epicycli-,
moue at ur in vna die per vtrofque motusfitios. Cor-
pus quidem lunx mouetur in epicyclo verßusocci-

den-

Â

X V r.

C A P V T

^^fttem 13 gradibus, & 4 mimtis ,frout ha par-
ifî epicyclo numerantt^r: fed centrum eptcycli
^ouet ur in eccentrico ad orient emfecudum quan-
t^tatem orbis cum zodiaco homocentrici, per 24
P\'adus, ér 23 minuta : & centrum ec cent net mo-
^tur in cîrculoparuo, qm cum zödiaco homoren"
t^icus eß^ vt reuoluat longitudmem iongioremm
^^t^nditate etiam ad oc cidentem 11 gradtbus, ér
^ ^inutis. Coiligitur itaque motus centri epicydi
orbe cum T^dtaco homocentrico ver fus orietem^
"^nadie 13 graduum ^ ér 1^4 minutorum. Ho-
^ocentricus autequirapitfecum ecltpticam^eam-
^l^cficatinpradiäisnodis, mouetur verjus occt-
extern tribus minut is. CompleBitur ergo cur fus
^^ in 7^diacô, qui ratione epicydi apparet, 13
Y^dus, ér II minuta ferè, qui efl médius motus
Ex motu corporis lunar is in epicyclo extrahi-
^u*" modicum quid, draddttur ad medium eius cur-
^^^iVelab eo (ubtrahitur, vthabeatur ver us mo-
lun^e in zodtaco.

Hinc pat et quod motus centri epicydi in ec-
^^^trico eH fecundum quantitatem duplicata dif-
> qua habit ur inttr medium motum lunét

7<» Alfragani

confurgit24graduum, ef zsmmutorum^ atqut
hacquantitoéaqualiseßmotuicetriepicycli. Cunt
autern centrum epicycli moueatur in eccentricoß-
cundum differentiam duplicatam elongationis ßo-
bs à luna^vt diximus: neceßarium eß, vt centrum
tpicycIißcet eccentricum bis in quolibet menßßn •
odico, Sphara praterea lunari continenti hos mo-
tus , accidit etiam mot us tardus, fuper duobuspolts
T^diaciy quo mouetur verßus orientem.incentenis
qmbuslibet annisgradumvnum, iuxta motußel-
larum fix arum. Jam igitur declaratum efl in illiS
qua commemorauimus, quodcurßsluna qui appa-
ret in orbefignorum ab occidente verfus orient em^
pa compofitusex quinquemotibusperiodicis,ßcilt\'

^ cet ex motu corporis lunar is in epicyclo ; ex motu

2 centri epicycli m eccentrico-, exmotu centri eccen-

3 triciincirculoparuo , quihomocentricus fit cum

4 \\odiaco-, ex motu or bis declmis cum zodiaco,fuper
duohuspolis ecliptica, quo defertur caput dr cauda

5 draconiscotrafucceßionemßgnorum-,exmotuto-
tiusßhara, quiaqualis eß motmßellarußxarum.

l^ccidit quoque centro epicycli lunar is,quan\'
do mouetur in eccentrico, déclinât to dr re fiexio a-
liquando ad orient em ^ nonunquam ad occidentem.
hoc aut em ideo fit, quia cetro epicycli vereexifien-
te in longitudme longiore velpropinquiore eccen-
trici-, diamet er epicyclitranßens longitudmem re-
motiorem continuatur cum diametro eccentrici

tranß\'

c A p V T X V t; 77

^^^ftfeuntls centrum zodtacificundhmreBhudir-
Cum autem eftcjclus tranßtper duo loca am-
^^rum longitudmum j non fit declinatio diametri
ad centrum eccentrici-, neque ad centrum or-
^^ßgnorum fed déclinât fimper adpunBum quod
fuper diametro eccentrici, aparte longitudinis
P^pinquioris^mteripfam &centrumfigniferi:cu\'
^^s difiantia a centro zodiaci tant a eß, quanta de-
P^^henditur centri eccentrici à centro orbisßgno-
centrum orhis ßgmrumßcat lineam,
eß inter idfunBum, & centrum eccent rid ^in
duo hemicyclia. Accidit ergo in die motui epicycli re
fl^^io.declinat^eius longitudo remotior, qua fuit
fa loco fuo ^ it a dtffert a longitudine remotiorey
utdeturßcunditm ver it at em ex centro diuer-
ßrum locorum in epicyclo. Nam cum centrum epi-
^y\'^lt procedit à longitudine remotiore adpropin-
qfftorem-, tunc longitudo epicycliremottor,qu£ vi-
"^tur, etiam ant ecedtt longitudinem prior em ad
: cum autemproßcißitur alongitudine
P^f^pinquiore adremotiorems tunc longitudo tpicy-
^^^ remotior, qua videturfîéfequiturlogitudinem
Pp^^em adocciden^em : fed maxima praceßto vet
J\'^eceß\'io contingit, cum centrum epicycli eßprope
. ^^^ longitudtnes médias eccentrici. Longitudo
primaremotior epicycli^ qua inßparahilis
> ^P^wBopradiBoynominatur longitudo remo*
- mediaiilla vero qua videtur ex centro T^diac^

A L T K. A • A 14 î

appellaturkngitudo aqmta. Haêfems ahfiluimfl^

Cùra indfcimo quinto càpirc Alfraganus expo\'»
fui(rer,inhocaipe<5lâbilicceloeirerantùin ocSofpbe
ras,inter quasextremafïc fteIlarûfixarû,qnâfeQuan-
tur feptem platietarû orbes:iam fingularû fpbçraruul
mptus proprios in( tpicdeclar \'te. Âlferir auté ex Pto-
lema-i ob{èrui.tione,vh!ueifis ftellas fixas fpacio céru
annorûjcôcraniorûprmiimobiiis adoricnrepromd
utri per gradû vnû : Albaregnius sucé fio réporeno-
rauir.inr td atinos (ex .ginta /ex, ftellas fixas promota«
cflV gridû V nû : nonnulli intra annos feptuaginta rra*^,
^(^ût ftelias fixas gradu y. nu mpfogredi, ficuc ofié-"\'
^^piromeArabicaÀîmHacdiuer/Tracemo\'-
tuuButmirnatrietovffaluarctltaftroilomijprimoö\'\'

tnniû coraenti fimt quoddâcœlû cuaçfitv fupra oüi"
uam fphxram^quod appellarut primurn mobile^ mo*
tumq; eiussquabilcm ab orietein occafiiméquiper-\'
agitur fpacio 14 horarû,vocaucriJt primû feu Vniuer-
fï:de quo diétü eil cap.ô-.Cùm ergcfirmâmentu vef^
fus oriente quoq; cernamus moueri, exiftimaiidû c^
bunc eius motû eiïè proprium^ etfi féptçm plarietis fit
communis. Pr^etcr hos duos motus, ThcbitiusBeii
Choree, in firmaroéto obferuauir motû trepidationi«
in feptêtrionê & meridiet ideoq; ftatuitadhucvnuro
cœlû d^/uçpav, quod ordine deciniû effet : hoc putauiÉ
elfe primû mob;lc,quód fimplicîifimo motucircüro\'
ducereturabortuinoccafumjnttafpaciu 24horaru.\'\' \'
nonam autê, eatnq; tuaçfùv fi>h.rram crediditduobuS
ïnocibus agirai i .à primo mobili, & fuo ipfius propria
jmpulîn vérins orientera ticri: firmaitjétum àprimc^
îSûbili,&noua lphxraGonuerti,àftiplb autem in fe^

ptetîïiiô-

G A p V t ï V t -. 7 $

Pj^ntrionem Se meridiem trepidare exiftimauîr. Ve~
Copcraicusciunanimaduertïiîkmotuaiprimi
^^^oilis noneircâliû àmotufolisperpunóUtropica
^S"i\'\'\'o£tidliameanris: iplurocj; folcmaïuovéeire
y\'^tû, ac iria\'tjtialitads ipforû, ftacuit foiem in medio
"•"ei fi immobilem, & circa eum fiimsmcntu mo-
^ omnis expers, cuius loco terra fingatur habere
\'plicemmotu. Poft cxpofirum motumfirmaméd,
rragajjus daorû luminariiî, hoc eft, folis & lunae e-
^\'\'^gi^mov detlarat; hi enim invitaciuilimaximam
^bétvcilitatem.NamexmotufoliSj ratio aanorum,
curfu vero lun.T, men fium natura eft pertipienda.
•^"odus folis annuacópleditur jöf dus, & paulà
!^"^«squandrâce diei,hoccft,fex horisihinc eft,guód^-

cérnm&: tri^^inta quinc^ucpatsinajqgscqua-j
J \'■^ÛSLj^d^cftjchemynumçfticiat. Etft enimincai
^\'^diriis &ephemeridTtuspoliticis annum dcfinia-
P^Us J ^ diebuSjVt quarto quouis anno bifcxtuns
^^«îtamus: hictamcncâkulusrationcmfolarem fu»
^tat.yt folftitiotum & àquinodiorum punda, pri-
v ^"^infirmamentonotata, longointerualloabfinc
folftidotura &a;quino€tiorum,qiiç noftro fe-
^»ococingunt : (îquidem experientiacomprobauit,
fol elapfisannis quibuflibetcentum Sc trigint»
(-L quatuor aut quinquc anteuertcrit prifcas epo-
graduvno, cui ahàsreiîôlutiovnadiurnacom.

^^ nicnfem,hoceft.periodum îun^ab
lolls cöiunclionevlqueadalceram.atcinetjrcien-
^VrTfT^^ cum Arabibus ôcHebrieisfpadnm menfis
\'^\'^^\'^^ definjre diebus 29,hoiis i2,rcrupulishor»-
«om innuit capite primo, Si. nosifl»

»îîentarioiucuienterexpofuimus.

So ALIRAßANI

De motu ftellarum quinqueerraticarumiö
orbibus fuis fecundum longitudinem.

CAP. XVII.

QVinqüe mtem ftellarum erraticarum motUi
in fmsepcycUs diuerfi funt à motuluna, &
orbes earum äijcrepant ab orbe lunari ,&afe inui\'
cem. Flanetachm (unt in fuperioriparte epicycUt
mouenturnjerßs oriente, tuxta reuolutionem ceri-
triepicycliineccetnco. Cuilibet autem eorum funt
duo eccentrici aquales, de quibus ßpra diximus\'
quorumvnusdefertcentrumepicycli-, alter eß, ad
quem refertur motus medtus cetri epicycli^quicer-
niturin t emporibus aqualibus abfcmdere partes d\'
^uales.Et ad centrum huius orbis aquantis motutr^
ßt declinatio diametri epicycli, cf ipßus reßexio.
Y. numquodque autem centrum eccentrici in fatuY\'
no,joue,marte, é"venere,deferentis centrum epi-
cycli,fecat lineamreBam,quaeß inter centrum fi-
gniferi dr eccentrici aquatis motum, in duaspar-
tes aquales infeparabthter. Sedcentrum eccentri-
ci deferent is centrum, epicycli in mer curlo, non eß
ßxum,fedreuoluiturincirculoparuo, quemadmO\'
dumabciditin lunai & centrum huius cir culiparut
eßfixumfuper linea , quatranßtvtraque csntriy
drelongatioeiusa centro eccentricißxi efl in oppo-
ßtaparte centrißgnorum: vt circulus ifleparuuS
ßcet Imeam^qua efl inter centrufuum, d^ centrurâ
ßgniferiin duo aqualia, ßper cetro eccentricifixi-

Cen-

A p v T X V î f.

tu r ^^ßg^tur johfer medium motum,quo cie-
J^^undum logitudmem. Oportet ergo vtvtef\'
loiigitudme remotiore velpropinqmore exi*
^ ^^sin epicyclo/itcomunäusfoltpermedmmmd\'^
\' ^^ßßermt tnvtroque latere fuper duobus
Jp duarum linearum conttngemium, qua eg^re-
\'^^tur a terra ad ambo latera epicycli, longißtmh
yJ ant à file. Centrum epicyclorum in hifie tri"
j^ffi^dr marte, tar dm mouetur quam
\'^Pk ; fed cum additur motus corporisplanet a ad

^£dio motüifills, .^are oportet vt cmtrum epi-
cuiufque horum trmm planet arum reuoluatur
^^mpore aqiidt ei, quod eß a ctmncUone eorum
^^fole, vfque ad reditu eorum ad euMdem. Vnuf
J autem horu cmn iungiturfiltf er medium
^^tum, eßin longitudine remottoh epicycli: cum
\'^^^^^p^poniturfili) eßin longitudinepropinquiore

^cd nunc fingulariteV commemorernus mottu
^pcury, cum varijßnt perplexi. Mercurim

tuT^ ^^irjc/i conßfiens moue-

^ \'^erju-s orient em, & centrum epicycli traßt ee-
ter deferent em ipfiem verjus ortum,ßmili-

P^y^lhrnoluiturincireuloparmydequddtximm,
occidentem, habet etiamßhara

F

ALpRAéANt

prater hós commémorât os motus,(ielUrüfixiiyuf^
moïum,quo tarde in orientempromouetur: fede^\'
fonenms remper exempla, vtfecimus in Imu.
^ando mercurius ejl in fuperiore parte epicyclk
confiât vno die vtrumquefmm mot urn, vt corpus
etus reuera per epicyclum ad orientempromoueA\'
tur s gradibus y 6 minuttSyproutpartes in epicy-
clo numerantur : mouetur autem centrum epicycB
ems in eccentrico defer ente tpfum verfits orien-
tem yfècundumquantitatem , qua e(i deparitbuS
eccentricifixi aquantls motum, vt aqualkfiit du-
p Heat O medïo mot ui folk: cuiufmodt efi gr adus v
nus, cf $8 fer e minuta. Centrum eccentrici defe-
rent is centrum epicycli, in circuloparuo mouetur^
& reuohiit longitudinem remotiorem fecundunt
rotunditatemojerfusoccidentem, sû minutis, vt
fitinfok.Eflergomotuscentriepicycliadorietemi
departihtis eccentricifixifiimlis r^iedio motuifoliSi
hoe efl,S9 minutis. ^amobrem centrUepicycltiri\'
mercuriofecat eccentncufixum aquatem moturn^

I J t^ts-f/»»J,, ui/mrtffnrre,!-!\'-

quofol abfeindit eccentricumfuum : itaque eode0
modo trafibit eccentricuscentytl deferentisipfu0
bis in an?iofi.cut luna in quolthet menfe bis fecat ec-
centricum.. Praterea eademfphara mercurifiuxti!^
ri^otumfiellarÜßxarumprogreditur ad Orientem^
anms quibuflihet Cent um gradum unum confi*
dat. Ex bis manifefium efi ^ motum mercuriji

qui

C A p V T X V 1 r.

f^^hpparet in zodiacoycompoßtum ejjèexqmtmr
^^f ibus : ßilicet ex motu corporis ems in epicycloy
^^motu centri epicycli in eccentrico, item ex motu
^^ntri eccentrici deferentis centrum epicycli in cir-
^^loparuo contra motum primum, denique ex mo-
totittsjphdra j qiii aqualis eft motuißellarumfi-

I^e reliquis quatuor err at ids iam diximus y
^^odorhes haheantfimiles, tkmutationem centro-
^^ eandem , motumque verßs orientem haud
v^^epantem. Sunt autem hamotuumquatitates:
"^enus conßdt quolibet die in epicy do sj minuta^
I\'^ow numerantur partes in epicy do, ^ mou-etuf
^^^i-rum epicycli m eccentric O aquante motum,iu^
curßim folis & mercury fdlicet 5ß minutisfà\'-
\'^^^mvero^ jouis & mart is motus eßdiuerfus^njt
f^f^*^explicammusßenimvniu(cmufa motus-in e^^
\',r urn cetri tpicycliin eccen^

aquante motU, aggregatu äquale eß medioß^
^ ^otui. Mouetur itag^faturnus mvno dieperepi^
y dum minutis: centrum autem epuycU inet^,
^^^trico aquante motum pr ogre dit f4r 2ferè mim
^■Jfip^termouetii^inepicycloy per s 7 minut^^ ^^
^^^^centrumepicydt meccentrico s mf\'aaisfe-
^ " in epicy do mouetur 28 înimtès dr cer--

■ SI mmu-

I aaum vmm, qmbußibet centu annis, iuxta

motumflellarumfixarum.

Ex hls ommbmpat et, quod motus qui apparet
in zodiac o, hifce 4 plane tis, except 0 mer curio, cm\'
pojitmfit ex tribus motibus tantum, videlicet e^c
moiuplaneta in epicyclo,exmotu centri epicycUin
eccentrico, ex motu communi omniumflelU\'

Acciditquoquevnicuiqueharum quinqueßel-
larum erratic arum in epicyclo, deólinatio & refle-
xio.quemadmodum accidit luna : quia diameter e-
ficyclitranßesper longitudinem remotiorem, non
tranßt per cetrum ^odiaci,nißcum vere eß in Ion-
git udine remotiore &propinquiore eccetrici : cum
vero eß inter vtramque longitudinem, non trans-
it per centrum orbis fignorum, nec etiam tranßt à
parte longitudinis propinquioris ,ßcutßtinluna,
fèdinfeparabiliterinefi centro eccentrici aquantis
motum, ^iâpropter in his quinqueflellis res it a
habet, wt cum centrum epicycliprogreditur a lon-
gitudwe remotiore adpropinquiorem , longitudo
remotior aquata epicyclivideaturfequi longitudi-
nem me diam verfus occidentem, fecundum clitra-
rium eius quod fit in luna. SimiHter cum procedit
motus eius à longitudinepropinquioreadremotio-
rem, tuc longitudo remotior aquataprmenit lon-
gitudinem mediam verfus or lent em. HaBemts
commemorammm omnes motus fiellarim inlon-
gitudine.

Qnz

c A p V T X V I I I. fy

^^^ ratione quinque fteliis erraticis retro-
gradatio accidat m zodiaco.

CAP. XVIII.

^tendimus infaperioribus,-planetam infipe-
rtori parte epicycli oberrantem moueri ad o-
^ritem^ quatenus non tarn epicyclus, quam cen-
illms reuoluitur : atque tunc planet a velocior
apparet, quia duo motus ad vnam partem aggre-
?ßntuy_ ryeyQ verjatur in inferioriparte epi-
^y\'^lK mouetur verfis occident em contra primum
Nunc hoc adiiciamus.quod cumplanet a eß
"^^roque latere epicycli, procedens ab oriente in
^\'^^^dentem, eßj^ fuper duobus loclscontaBusdua-
^^riearum qua egrediuntur à terra-, ad ambo
L ^picj/cli ; non vide at ur motus eius in epicyclo
_ ^^^ quatitatem manifeßamin orbeßgnorum.
quod videtur de curfu eius in zodiaco, eß id
dp er cur rit centrum epicycli tant um. Cum au •
planetatranßtalocolmeacontingentis epicy-
orient em \\ tune eß principium motus
q^od videtur in epicyclo ver fus occidenr
\'vid minus eß motu centri epicycli, qui

net ^^^^ ^^ orient e^s^: dr quanio plus defcenditpla-
pj^^^^P^\'-y^^^, appropinquando longitudinipro-
de tardior vtdetur motus eius verfm occi-

mot^-" ^quetur quant it as, qu£ videtur de
70 <e epicycli. Cum eri-

^^desfuerint ambo motus in duabus partibus

F iij

Alfragani

dmerßs, non vident ur fUmtx in orbe ßgnorurJ^
progrediaut retrogredi,fidapparentßare. K^tß
augeatur mot m planet a in epicyclo ad occident em,
Jupra motum alt er um qui eß ad orientem-, tunc vi-
detur planet a retrogradm in T^diaco, quatenU^
procedit verßm occident em : maxima autem re"
trogradatio eß, cum planet a verßatur m propin-
quitate epicycli : nam cum tranfit longitudinepro-
pmqmoremafcendendo aparteoccidentls, érper^
uenit adaqualitatem illim longitudinis, a qua in--
ceperat retrogredi verßm orientem -, aquantur iB
ambo mot m tantum, &videturßareinlocoßo,
que habet in z^odiaco .donee per traft at ilium, & vi\'
deatur moueri direBe ad orientem. Hafiunt caufi
rétrogradations circa quinquefiellas erratic as.

Poßet hic aliquis quarere, cum luna in epicyclo
fuo moueaturßcut qumquefielU er ratica,quare no
accidat eiretrogradatto, cmm ratione poßtt ad oc-
cidentemfern, cum eßinpartefiuperiore epicycli ?
Caufa hmii6 rei eß, quod luna, tn quacunque epicy
cltparteconßßat, motum exiguum videaturhA\'
berein z,ödiaco ,ß confer atur cum motu centri epi\'
cycli-, fid accidit ilitpropterßuitm motum ineptcy
clo, velocitas & tarditas tantum. velocitas qui-
demmlongitudinèpropînquiore,tarditasveroii^
longitudineremotiore.

"^nc autem determinemm loca, iuxta qua fit
rétrogradât 10 & direcîio m epicyclo. dm fuerit

long}\'

^ c A I» V T XI X . S f

^^^mudo planet a ex kngitudine propiori aquata
^^"^^t^oque latere epicydi, tantaautpado minor,

^ ^ctrogradus:dimveromaiorerit,pUnetaha-
mot urn dtreBum. faturno trihrnttw 60 gra-
S 5 gradus ,marti ly gradus, veneri 13gra -
^^ > \'mercurios^gradm. Inter hos duo, Venmfci-
^^^^ & Mercurim variant dißantia\'rn fuam a fole
\'^f^fm oriente & occidentem,quando vter^ eß in
Unels cotingentihm epicydurm venus enim
Ü^at ^S gradtbus, dr mer cur im 2 S gradtbus.

^^ amplitiidine epicyclorum in orbibus ec-
centricis,&diftanniscencrorumecçentri-
corum à centro terrae, ,

CAP. XIX.

"^y fcribamtts itaque in hoc capite longitudines
. centrorum epicydorït. Be foie quidem iam dt-
^^^^^^qtiodhabeat vnum sccentricum, cuius cen~
dtßet a terra centro , per 2 -- gradus, qua-
*€nus femidiameter eccentrici penitur 6 0 gra-
^um , qu^cH longitudofolis media a terra-, re-
autem qmnque ßellas erraticas oBendi-
habere duos.eccentricos, quorum centra cum
Centro terra inciTunt in Une am re ci amßxam &
^^inobilem , vt longitudines qua ßmt inter ea
\'^beantur aquaks. \\_Ad mermrturn quod attt-
^^^ > habet is centrum tertium, qi4od mouetur
\'^no reliquorum dmrum centrorum per

F iiij

ALIÎRAGANI

longitudinem aqudem longitudmi centrifixi:
luna quoque diximus,quod h ah eat duo centra, quO\'
rum vnum eß centrumßxum, alteram mouetii^
Juper centro terraßcundum longitudinem äqua-
lem longitudmi chrißxi, quatermsfemidiametef
ucentriciponitur 60graduum, qua eß dißantiA
r.:edia planet arum a terra. Longitudmes quan)-
nicuiqueplaneta afignantur funt ha \\ faturno tri\'
huuntur3gradus,&^dr^gradus\'.joui2 ^gradus,
& ^gradus ; marti 6gradus : veneri / gradus:
mer curios gradus-. luna trihuuntur 12 ^gradus.

Quantität es vero fimidiametrorum in epicy \'
dis, vt etiam ßt infemidiametris eccentricorum,
pnuntur 60 graduum: iuxta quam rationem fa-
turno dehentur 6 ~ gradus:joui 11 \\ gradus: marti
39 ^gradus-, veneri43 i gradus : mercurio 22 f
gradusiluna 6 ^gradustribuuntur.
De reuoîucîoFJibus periodicis planetarum in
orbibus fuis & zodiaco.

C a p v t xx.
lO^poßturiperiodica^planetarum reuolutioms,
•^mcipiamus ah Ulis, qua in epicy dis contingunt.
Lunarcuoluit epicydum 27 diçhus, &13 ~ horiS
ferhmercuriuss menßhus,&26 diehus fere : ve-
nus I anno Perßcoj meßbus,& p diehusferemars
2 annis, imenß, &20 diehus ferè\'. jupiter i an-
no, I menfe, dr 4 diehus ferè \\faturnus i annh &
13 diehus ferè,

TeriO\'

c A p V T X X. S^

^^f^iodieccentricorumrejpondeS^ere reuoh-
^ibus T^ducv. non enim motus tardusßelkrum
arum admit aliquidcurjm j?lanetarum in ecce~.
^P^ls^quodßt altcutus momenti,ntßm faturno &
J^^e,propt er orbium ipforum amplitudmem. Luna.
^^^Hfereuertituradidem ^diaci punctum vnde
dtebus j horis,&Junius hora fe-
^e- Venerls autem, mermrij & folisperiodus abfil-
dteiferè. M art is pertodus co -
Pjitur i^ anno Perßco, lo menfihus, & 22 dtehus
J ^^e. lupiter in eccentrico reuoluitur 11 annis, / 0
^^nfihus, dr 16 diebus fiere : in zodiaco autempe-
^to dus eius minor efl vno die cum dimidiofierè. Sa-
^^^nus m eccentrico reuoluttur, 2g annis, s menß-
Hs^ diehus: fed in zoâiacoperiodusetrss mi-
eßpfer e dtehus. Geuzohar luna ahjolmt per io-
dum in-i^odtaco, 18 annis,jmenßhns,& 16 ^ die-
^\'^^\'Reuolutiofie Harumfix arum, draugium ßptem
Tränet arum, ac geuzohar eorundem conßciturin.
^diaco,ffacio 3 60 0 0 annorum.

Alfraganus in hoc capitetriplicesoftendirperio-
"os planetarum:quarum vna in epicydo,3ltei,-a in ec-
^^ncrico, tercia vero in zodiaco peragicur. Eccentri-
^"^s fohs, veneris Çcmercurij abfoluicur fpacio 3
"\'erum J & lex ferè horaruns; arque ha^c efl: quantiras
ätinirolarispolitica,de qua diximus cap.i4& 16.Lu-
epicycli motum abfoluit 2 7 diebus, & 13 ^ horis
zodiaco autem periodum coficic 17 diebus,7
iî ^^orisjSc-ivniushoraeferè: atque hoc interuallum

F V

Aifragani
eftrocnfispef^did. Eft etiam periodusfynodicaIn-
nx, ab vna fom coniundione vfque ad alteram, qu«

conficiturfpadoz5diermb,i2horarum,&7c,5Vcru-
pulorum horariorum, vt oftcndimus cap. i ó", & boc
intervallum temporisappdiatur menfisadronomi-
cusMicutdedaratAIftgganûscap.i.Huicnomultùm

diflimiliscftmenfispoliîicus,qui in ephemeridibus

vatîarûgemiu vfurpatur:hicenim apudArabes&He-

brxosalternatim habet i«) & 3odies:apud A^ymlo^ j

autem & Perfas, habet perpetuo 30 dies-.hi enim an- !
no affignancduodecim mêlesfolares œquabiles, hoC

eft, 3 60 dics;& adiiciunt quinque dies appendices: vt ;

anni quantitas perpetuo apud eos fît 3 é" y dierum. \'

Alfraganus in hoc capite bis fadt mentionem Perfi- i

corumannorum: vtoftédatfepcriodosplanetarum 1

non per annos foiares vulgô receptos, fed per annoS ^

^quabiles Pcrfarum&^gyptiorÛ dedarare ,in qui-
busquadransdieinegligitur.quamobrem cùmmen-
Icsnominayiiëfes quoq; Perficosintelligi vuIt,quo-
^ . r^t.f. fconftant tricenis diebus.Habet prœterea

fj- «.^-^r\\""^P\'^"odÛquandamrationcgeuzchar.hoc€ft,no- :

cioannorüoa:odcdm,menfium feptem ,&:fededm
olt\'i*^/ ^\'e\'^"<^"t"dimidio.huicrefpoderperioduscnneade-
4/;^caëterica, hoceft, annorumnouendccimfolarium,
i^i,\',«\'W/^^uodeftinteruai!umaurdnumen, dequo in com-
^^^„„.nîcnrarioplura dicentur.

Hrv^ «t^Demotu ftelîarudeclinantiuin fcptentrione

^i^endiê,quiappeIlaturffiotuslantudinis.

^Ju^SZ^" Cap. X X r.

L^Xf^Ji\'^ ^ßq^m expvfmmus motus ßelUrum in longt-
J^^«^^tudme/eßatvtconßderemusUtitudmeearm

Lj^-

^^^gimmur circulum trafeuntem polos zodiad &
J qui interdpiturinterftelUmdrecli--

fticam^appelUtur latitudo. Solexpers eft omnis U-
titudinls, vt expracedetihusßtk intekigitur : ipß
motu fuo ah ocddente in oriente^deßrihit:^-
J^cum,vt fuperf.des eccetrid eius nunquam rece-
ah ecliptica-.quodnon ßtin reliquispUnetIs,vt
T\'ßea oßendemus. StelUfixaomnesmouentur ad
^fiet em fùper duohuspolis z>odiad : quapropter qu<t
J\'^nt infuperftde ecliptica, nullam admit t unt decli-
^^tionem: qua vero extra fuperftdem eclipticapo-
ßt^ßunt verfisßptentrione ér meridiem j lat it u-
^ffiem quidem hahet, pro ratione ar eus inter ipßas
•^eclipticam intercepti,ßedeaminuariahilem re-
. .^are manifeßum efi, ßellas quafdam fixas
^\'illam habere declinatione: autßqua haheat, earn
vnius efßquatitatis.Luna vero ér quin-
^^ßella erratica latitudine habet variabile: qui a
mouetur fuper polls "^odiadßd fuperpolls eccen-
tncoru, qui per diametrum fee ant ßperßdem ecli-
f\'ftca, declmat^b ea duohus in locts,ßi licet ver-
ßptentrionem ér meridiem, ér latitudinem
^hent variam ab ecliptica. Superficies quidem ec-
centrici hmarls fecat fuperficiem ecUpticain duo-
^^punöiis capitis & caudadracpnls, ér déclinât
\'^^yßtsßeptemrionem.&meridiem, emfque decli-
natio eßfixaßcundum vnam quantitatem, a qua,

A l f r

nunqmm recedit^érfiiperficiesepcyxli eimefiin-
fiparabilis afuperficie eccentrici^vt non recedat db
ea, quapropterinefleiinlatitudinedîuerfitas vn^^
qua efipropterdeclinationemeccMcieimab ecli-
ptica, Stellarum vero quin^^errat tearum diuerft-
tasin latitudme non efivna, quoniam eccentrici
décimant ah ecliptica,, atque epicydi déclinant ab
eccentricis: orbes namque eccetricorumfecant ecli-
pticam fecundum diametrum, cf déclinant ab ed
verfm feptetrionem & meridie. Loca fefiionum
m qmnqueplanetishacfunt : faturnus qmdemfe-
Bionem fuamhabetin medio longitudmis media,
&vtriufque dmerfitatîsin eccmrico: fedreliqui

quatuor pUnetafeBionesfuashabent inlongitudi-
nibmmediisferè.^- \'\' \' \' " "

tiorum in eccentricis faturni, jouis é\' martis ver-
git ad partem feptentrionalem in orbe ßgnorum:
longitudines autempropinquiores ad meridiem fi-
xafunt,quemadmodumacciditin luna. Declinatio
eccentricorumin venere&mercurwnon eß fixa,
fed mouetur ßper diametro \'^diaci, qua tranßt
vtrofque nodos ad feptentrionem & meridiem,re-
uertitur^ad locum principe [ezelin anno, iuxtA
motum longitudinis,vt medietas longior eccentri-
ci perfex menfesßt in parte feptenirionali, é- me-
dietas propinquiorfmiliterper fex menfes ßt in
parte meridionali-. drfuperficies eccentrici incum-
bit fuperßciei zodiaci bis in anno, quando fcilicet

centrum

c A p V T

^tntrum epicycli in binos nodos incur rit. Ctm m-
^frn centrum epicycli veneris invtroquenodorum
J^ertt ; tune principium declinationis me diet at is
q^ßquitur ipjum nodum eccentrici, erit verßs
ßptentrionem, ér me die tat is alt er im verßus meri-
mercuric huius contrarium accidit : cum
^^^m csntrum epicy clt fuerit in vtroque nodorumv
^^nc inittum declinationis me diet at is, quafequi-
^^r illuy)^ nodum, erit verfm meridiem, dr medie-
^pis alterius verßs feptentrionem. .^arenecef
Jarium eß^vt centrum epicycli cuiufque horumpla~
^^tarum duorumßt in fuperßcie zodiaci iuxta u-
^p^quenodum,cum£fueritinparte vna ab orbe
J%^oru,non déclinât adpartemalteram vn^uam:
^ centrum epicycli veneris eß adßptentrionem
orbeßgnorum/ptercurij vero verfm me-
^^iem femper. Manifeßum itaque eß, qmdfumma
J ^\'<^clinatioeccetriciab orbe ßgnorum ad ßpt^

en-

^^^\'ym dr meridiem in venere dr mer curio,qua."

^^^ruTn epicycli eßin longitudine remotiore vel
/ ^pinquiore eccetrici. Declinatio autem epicyclo-
^^ quin que pUnetarim mouetur&permutatury
^^ ^ucrtatur adlommprincipijin anno ßmefßc-
^^ motu longitudinis. Sedepicyclus cuiuf
^ ^^^mtriumplanetarum,fcilicet faturm,foms

quatraßt am-

f. , ^Sf^^dines médias, vt logitudoremotior epi-
^ ^j^^menßbmßt inparteßptentrionali abec-

54 ÂIFRAGAÎ^Î

centrkd^&ßxmenßhusin mmdionäi: diametëf
\'veroquatranßtambas longîtudmes médiasßf^*
fer aquidiftatfuferficiei zodiaci, érfuperßcies epi^
cycliperpetuo fecat eccetricum-.ne^ adharet ei
ßppomtur ßuperficieizodiaci bis m anm, qtiod fit

eipiumdeclmattonis epicycli, quamhabet longitit\'-
do eius remotîor drpropinqmor ah eccetrico^jumi*
tur ex duo bus no dis, vtjumma déclinâtiofit apid
longitudine remotiorem é^ propinquiorem.Partei
declinationisflc diflmguuntur : longitudines prû-
pinqud epicyclorit déclinât ah eccentrico, iuxta dé*
clinationem eccetricoru à zodiaco, in longitudini-
bus auteremotioribus huius contrariuaccidit:qui^
dec lin atio longitudinupropinqutoru epicyclorum
quadofunt in medietatibusfeptetrionalibus eccen"
tricoru.vergit verfusfeptenMoneidr quando funt
in medietatibus meridionaltbus, tendit ad meri\'
die. In declinatione aute epicycli cuiufa^horuduo\'
rumfciUcet veneris & mer curfunt duo motui*
quorU vnusfimilis efi motui trium re liquor it pU*
netarU, qui accidit propter declinatione longitudi\'
nisremotioris&propinquiori(^eptcycli ah eccetrl*
co:alter efl propter declinatione ambarum longitU\'
dinum ér mediarU epicycli, ó\'nominatur hac de^
clinatiojnuolutio. Prmcipium declinationis longf^
tudinis remotioris ó" propinquioris epicycliabeÉ\'

p . . c A p V t X X I,

\'^turjuperfim

nie ^^^r ^T logitudimmmeäamm

^tio efl apudImgitudine remomrem dr pro-

^^^H^ioreeccentrict.cumettaeßfimm
^^"^^^iciUodiaco.Batet

^%haruduarüdeclinationuepicycltfuerit fum-
ex declinatione altera quicquann
ew;» eßpnnapium, cum alterius eßperfe-
Sedpartes déclinâtionis ita habet:cum tfl i

f-y i.......- — - ixc^cA.\'j imrjuu^f.i, fpfff cjt. cen-

epicycli in medietate, qua incipit a longitm-
^^\'^^remotiere eccentrici, tue declinatio fuperiorls
Ç\'iisepicycâab eccentrico in venereeßadfepten-
tn mercurjo vero ad meridie,ertt£ longitu-
°Pppmqmorcotrarhiiongitudim remotion epi-
ytU: ^ currifuentcenîrumràedtetatealteracc\'

trk T éccen^

\'^orbtsßgnojiiifuppoß

^^^\'^olutionis ita habet, cum cemrUepicydi eß in

nt ventre wr-

%tu mercurio admeridte, éioti-

^ occidentals mouetur in contrarium

Aiprasak

partis orientalisté- cum eßcentrumin medietatê
fropinquiore eccentrici, contrarium acciditilliuSy
quod narrauimus de medietate longiore. Manife-
ßum quoque eß, Jummam inuelutionemeffe apud
longitudinem remotiorem dr propinquiorem ec-
cernnci, ér tunc amba longitudmes epicycli adhe-
rent Juperßciei eccentrici.

Latitudmes planetarum verßsfeptentrione^
& meridiem it a habent: luna habet $ gradus, \'Ut
numerantur in zodiaco : reliqua quinqueerrattcd
ßelk déclinant in ßptctrionem & meridiem plus
minûsve faturno enimtnbmmtur 3 gradus,joui 2
gradus. mars inßeptentrione excurritper ^^gra-

alibi ei tribu7%tur ßgradus : mercurius excurritpet

4gradm. Sic expofuimus motus omnesßeUarunt

fecundum ktitudmem. Beo auxiliante.

\\ \'
[Ex tranflatione cxemplaris R omani.]

De numero ftellarum fixa rum, ^diuerfaeä-
rundem magnimdineivbiij com.memcf-
ranrur maxime infignes.

. C A P V T X X I I.

Japiemibm, qua mmina fmt mAiorum, item
^^^^\'"^^anehareammflro temfore/umqui-
^Jibet einnis centum per gradumvnum from d-
^mtur, Bicimm itaque qiiodjapietes ohferuarint
\'^^^^^^fa^pieUaSyquainJlrumemisnotaripotuerut
meadextrema meridieilocajub ciimatetentot
merunt mtem magmtudines earum in fex claf-
J^My^um prima eft earum^ qua maxima font ^vt
^m vterqueJyra,cor leom, & htfce alta fmtlesx
S^cunda chjfis earum eft., qua f auto funt minores^
M4jff^kathan hoc efl Jug (ielU kcidiores in vr. I
i^mo^ dr clarioresint^eneth^IoceMel- |
^"Mamaioris\'.ita deinceps rellams f- \'

Ocuf J f —-J- ■■"""■"\'^v, ».„p^ji-tuamrfi , jjrvm

^ ^^ dijcermpofunt. Prima magmtudinüftelias
JpOjUermt:ftcunda^s • tcrtia 2 08: quarta 47^1
^^^1^^^7\'fixta 63, inter quoi qpint ohftura, &
y^yM^^qualeshabenturin dorfotauri, é-nari-
^Heonjs. Summa igitur dmniumftelkrueft 10221
XT ^^ï^^^^ftpf^^t^lonalifunt 36 01 in con-
\'^mibus:{pdiacifum34ö: tn panemeridio*

^a fa^^^P^^^"^ magnitudinis ftnt i j; inter has v
no^^"^-^^^^^\' ^^tremitaternftmif,
latlJ^\'i^^\'^^^^\'-ft^^^\'^^^P i^t^^ro, maabpcl-

\\ \'^\'\'"\'^P^llaturHajok.hoceftcapra, qudad

G

ÂlFkAOAÎÏÎ

vertkâm îwminet hahiîmtihm clima. quartu0\'
4 ßeiia qua eß in pedeßnißrogeminönt, Afihehf^
aljemanija-, hoc eß, can is dcxterßuefyrim apfeU^\'
f tur ßella qua eß in humero dextro aunga
ê pellaturjedalgeuze, hoc eÜmanus orionis: ßcl^^
qua efi m fimfiro humera auriga, ^ dicitur rig^^

7 algeu"^ 5 hoc esi, pes orionis : Sohel, hoc esi, canO\'

8 bm^quaefiintemone nauis\'. K^fchehre aJfemA"
Itjä^hoc eït canisfiniUer, qui eB in cancro, & cu^

\' s> Sohel eadem ijora cœlum médiat: in leone cor leO\'
nis, quod eßpropeeclipticam, in qua [olmouctuf-

10 caudaleonls, invirgineexiHens: fteIIa qua in Ii\'\'\'

11 hra eU,&dicitur t^lramech, hocefi,ar£luruy-
I xfiellaqua efi in manufinißra virginis, drnomini\'

tur<jAkhzelfimK^fimech,hocefifiicavirginti\'\'
13 fiella qua efi in fummitate dextripedis cetauri, qH^
j 4 n\'oprocula Soheldifiat : fiella qua efi in (agittari^\\
dr -vultur cades, hoc efi, lyra appellatur, è\' vertiä
15 mfiroimmincrejolet: ckßeliaquaefiin orepific^
äußralls, fubaquariocoliocata,drmoueturluxt^
caudamfcorpy. Atha funtßella maxima in ca^lO\'

Ad hoc caput iz interpres Hebrçus refert duo C^
pita, videlicet & z o qus extant in vulgata editio\'
ne Latina : quorum iliud eft de numero ftellarum
xarura ,hoc vero de m afionibus Inns\'. Prius bifarian^
iradir, primo iuxta exemplar Romanû, deinde iuXt^
ArabiGÛtalterû.qucd eft de manftonibus lun^e,ex có*
dice Arabîco tamùm enumerat. Q^odad fteilas
attinet, diligenrer cas recerifuisPtólemseiislib^* ^

Altîi^\'

I

à

_ ^ A 1? V T X X î ï.

^^magefti : & ^^^ îiaÎMiètÎRt in do-

■«"ter éxpiicauit:non enim Mlxûxx

«lur

iem ^ a\'quinoaioru.Temporc Pto-

fcilicct Chrifti 140, fpica virginis,
^5^\'«prima?magiiitudinis, erat iniS gradu,
\'îî^""\'^® lèxtidodecatemorii,hoceft, virginis:
îibr ^^ iHgradiireptimi dodecatcmorij,li.e.

fteirT^^\'® Ptolcm^i v% sd noftrâ «atcm
turlA promots fiim per 21 gfadusrqui fi adiiciâ-
^^S\'fîJdiiiibus Ptoiemaicis.habêtur oca llellarul
riidr "oftrûfeculu. HincSpparet Ptqlçmîeum
jjj ^-\'«^\'^/^ipinerLia docui^ftdjas

B^ergrâdb^ luim ; eutii experientia

tonfdodecaceffioriorum, in quibus ill^
cit fi-\'dgradus in fogicudine nullosadie-

char nT Hebrei & Arabes vocatÀ.

Acarnar,hoc eft, qu« poft fîuuium
fj ^\'"\'^^\'ïlocatam effe in ligno ariètis ; oculû taii-
^inoi-m ^^ ^S^« geroinorum: canem

\'^audaml " ^or leonis in %no leonisi

%ïio virginis:arélurum înfignoii«
auftraiK ^^ iagittani.-earo.quaîeftin orepiftis

Ptè pie PhoTO 3hauta(pro quo«ôrru-

ea?in rP^^^abaht) hoceft,ospifd^ vocar,
^.Gtur qna. ft vbidodecatemoria intelli™

oi^um " tnutacpro diuetfarationefecu-

\'^anncipatiüneverasquinoaiorara.Sienim

îoo Alfragani

pra:di<Sl:as fteîîasadnoflratempora cxaminemuSjA\'
charnaharadhuccftinariete,rcdAldebaran fiue o-
cuius tauri non aropliùs eftin figno tauri/ed hçret ifl
geminis. Capraadhuc eftin gcminis canis rainoC
incancro: iccracorleonisadhuGeftinleone.vtcaud^
«ius in virgine : lie arâurus adhuc cft in libra: Ted lyrâ
iîôampliùseft in (àgircariojfèdacccfîîrcapricornuni.\'
îraPhoniah3Utanonampliùseftinaquario,redadiit
principiuinduodecimi dodecaccmorii, hoc eft, pi-
fciorra. Quod ad reliquas notas ftcllarumattincr,quaf
fumûturabipfisfideribus vel côftcilationibus,nun-
quam illa; mutantur : nifi quod phrafispecuharis fit
obferuanda, vt cum dicitur cam\'s maiorcftè in pcde
fmiftro geminorum,idem cft ac fi dicatur,canem ma-
ïorem habere earn longitudinem in zodiaco, quam
ctiam habearpes fînifter geminorum: fie jed algeuze,
ïîue manus dextra orionis dicitur eflè in humero dc-
xtro[aungas,& finifter pes ononis poni tur in finiftro
huîuero auriga fiue agitatoris. AhterSohcl dicitur
eflè in temone nauis,& fpica virginis in manu finiftra
virginis, &fte]kprimxrnagDitudinisinpededextro
eentaurijitem in ore pifcis:hic enim neque dodecate-
moria, neque conftellationes ad zodiacum compara-
txintelliguntur,fed tantùm indicatur,temoncmna-
uis habere ftellam,qu«3ppclletur Sohel,& virginein
in finiftrafiiageftare ftellam maximèinfigncm jqua:
dicaturfpica: &:centauruminco::adextripedis, ha-
bere lucidiflimäftellam, &pircem3uftraieraexorc
ciicere ftçllam.qua: dicitur Phom ahauta. Alfraganus
itaque euidenter oftendit, Sohel ab Arabibus appel-
jari ftellam eam, quaîin clauo nauisfulget: hanc via-
tores appellant ftellam S.Catharina>,quod cam fequi
&ipe6tare perhibeantur ab vrbe Gaza ad monter«

Sinai

Si ■. . A p V T X X I r. lOi.

aiirineribusnoaurnis contendcnrcs.-hancR.Io -
j^j ^«cris Üteiis putac vocari Chefil, vc rcferc Dauid

^^."^cni3nradicibus:proptercaemnr,quiChcfilpro

du cùm pro canobo fit accipicn-

Air \' ^\'^\'basfigm\'softendit

1 fitin gubcrnaculo nauis, quôd cœ-

»«ediet cum canc minore, & quod in codem fe-
. pacallelo circulo raoueaturcum Acharnahar, dc-
?pedccent3uri,c3udaq-,fc0rpij. Conftellationem
u e As Kimchi interpretar ur pro fidere agni vel
\'£t\'sfèptenrrionalis,quem alias vrfam maiorem vel
: ^üftrü appellamus : hinc Rabbini pofteriores ftel-
® ^f^emaioris vocant Benoth As, quafî dicas filias
: cas Arabes nominant Beneth As: quodpoft-
^ \'^orruptum fuit in Benenas: hinc apparet intcrpre-
3 8 capite Asfiue Has malè pro arduro
^J^^\'Pete : ardurus enim apud Hebroos & Arabes di-
j^\'^^\'^Alramech, velftellalucidiffima Somcchharo-
hocefl: lanceatoris fiuebootis. Indorfotauti
l.\'^aut feptem obfcura:ftelhïfunt,quarGrœcisappel-
pleiades,Hebrsisnominantur Chimah:Iob 5 8.

. In exemplari Arabico aliter haîc habent
vtfequitur.

^telUfixa, vt cum Ptolemao fapientes in feptem
^ ^\'^atibus ûbferuarunt, aliafunt feptentriondes,
^^eridiondesrmnnulU in medio h arum cer-
ad eclipticam ér z^odiacum referutur.
etiam in ipfo T^diaco, tefle Ptolemm, pars
^^idiafletlarumfixarum feptetrionalemfpeBat
P ^gam, dr altera dimidia pars ver git adaitflrum.
^pthrionalesfunt à capite arietis y vfque ad finem

G t^

ÏOi A I, > R a 6 A N ï

virgim.tneridiomksà libra, vfg^adfinemftfciu,
Vnmerfa autem fielU, qua in feptentrione & me ■*
ridte^item in z.odiacoJpe£iantur, conßttuuntßde-
raquadragintaoäa-.ßdphma declarabmuscon-
ï ßellati&nesßptetrionales, Vrja minor extendituf
inter polumfeptmionalem, habetj^ßellas feptem.

Ä Vrßamaiorvergitadaquatorem.^d-habet fiellas

5 vigintifiept em. Draco ßellls conßat trtgmta vna:
quarum quatuor iäußres in eius capite cernuntur.

4 Lyra, feu \'vulturcadens.cuius caputßeäatpolum,
&pedesverguntadaquatorem, habetflellas vn-
decim : iuxta quas ßuntduaßelk extra figur am,

5 AlchethiMeß,Hercuks, cuius caput(peàataqua-
tor em, & pedes eius dir eclijùnt^dpolum ßepten-

^ trionalemßellls conßat 28. \' Coronaßptentriona-
lis ,ßelllsmicatocio -. inter quas efi vnapracipuè

7 elara. Alfamechalramech,tdeß,deferemlameamy

S fiue boot es,fiellas habet vigmtiduas. Auriga fiel-
las habet quatuordecim,mter quas confi^icitur Al-
5> haioL Deßerenscaput Algol,ideB Perßem, cuiu^

câput fpeSiatpolum, é-pedes eius diriguntur ver-
i o fm aquatorem,fi:ellas habet 2 6. Dominaßella, id
eH5 Caßiopea, cuius caput direBcm efi verßus aqua-
torem, & pedesßeBantpolum feptentnonalem,
manum erigit vtbrantem, ef ßelias habet trede-
II dm. Cepheusfiellas habet vndecim. Vultur-vO\'
u lans, id efi cygnus, cuius caputfipeäatoccidentem,
é- cauda ver git verfm orient em : ala eim dextrin

J^eBât

J^ßellas habet vigimi. Caput equi minor is,quod 16
appellata^iifAMußdUshahetquatuor. Del- 17
i tnusßue leo marinus, cuius caput vergit adpo-
\'^^ßeptemrionaleßellis coHat decern. Tdum ha-1S
^^fiellas quin^. ^quila.quaeßiuxtafagittam, 19
J ^llis nouem efi conjpicua. A\'^langeßueßrpmta- 2©
habetßellasvigintiqmtuor. Serpensßellas xi
^h^t oBodecim. ConBellationes ergofiptentrio-
^l^sßnt viqinti vna: quibusß(borades anmme-

Um recenßehimm ßeüoi duodecim fiigmrum i
^^leïiium; Aries fleüm habet tredecim, in cmus
\'^pitetresclarioresexilhmt. Taurm hahet fiel- -
^trigmta tres, in cuius oculoeïl i^^ldebaran, &
^^dorfoeiusconßiciunturpleiades. Gemini ße Iiis 3

oäodecim, in quibus kcidioresßnt, qua
\\ ß^\'^bia &^pe4es collocantur. Canccr habet 4
J ^llasnouem, inter quas eBpraßpe.. Leoßelias 5
^inet njigintißptem: inter quas cor dr cauda
flella maxime mßgnes. Virgo ßellas habet ^

fex\'.inter quas eUßica, K^dlazd appellor
libra conßat ßellis odü: inter quas dua in 7

G Ufj

Alfragani

^ kncthuspfitafum dariores. Scorpius habetfleÜM
vigmti\'vmm: tnter easeficor fcorpy fecunddmâ\'
p gmtudinis. Sagittarius conßat ex flelhs tngmtn
\'vna,mterquas,qu£in dextro nulleelo confpicttur^
luctdioreß. CapricornusßellashabetvigmtioBo-
11 Aquarmsßellas poßidet quadragintaduas, inier
IX quasfulgenttßimaeßPhomahauta. Pifces habent
flellastrigintaquatuor\'. hifce annumeratur funi-
culus. Fmuerfus zodiacm, quatenus ei annume-
ranturßella extraßguraspoßta.eomplecJitur 346
ßelias,

Conßellationes méridionales, extra z.odiacum
I poßts, ha funt : Cetusfme baUnamarina, qua in-
clwat ventrem a parte außrali verfus orientem^
% ßellas habet vigimi duas. Algibbar, hoc eß, Orion

qwffeBatoriemem^ftel/^ habet trigimaoBo : in

^ pede etus eßßella luefda^quacotingitßuuium. Al-
näharßueflumus,conßellatiQeßmmodumferpen\'

tisinflexa, & caudamhabetwßarpißis, conßat
4 ßdlistrigintaquatttor. Lepus habet ßellas duode-
ß cim. Canismaior,qui dicitur Chelebalechber,inß\'

6 gmtuseßßellisoBodecim. ^raterea eß Afchahere
alßmalifa^ßm Chelebalafgar, hoc eß canisminor
&feptcntrJonalis, poßtus verfus cancrum,ßella^
habet duas\'. quarumvnaeß in ems humero prim^

7 magnitudims. K^lfephma,ideß,nauisßeciampo-
lum meridionalem inferloripar te, caput dus &
medium vergum ad aquatorem-. hahetßelias qua-

dragmtA

Capvt xxii.

^^gtnUquinque: in eius guhernaculo fuîget So-

HmcfequiturAlfigahh, tdeßhydra, cuim ca- %
" Jpectat Occident em,caudaaute ver git adorien-
eim inclinât adauflrum : fiellas habet
quin que. Patina, crater Gr acts diBa, ma- p
^briunt eiusJp eclat ver/us polum feptetrionalem,
\' ^dus autem etm vergitad aufirum, ßellas habet
J^ptem, Algorabfiue coruU4 rofiroJpekat occiden i o
em^ d" pedibus ver git ad orietem, ala eius expan-
^^turverfùs fèptentrionem-. fteilas habet fiptem.
^^tereaefi Cetaurm,cuius media par s hominem, 11
^^lieramediaequum refert: pedes eius fpe&ant

^^feptentrionalem,manu vnagefiatfcutum, al-
transfigit lupum: habet ßellas triginta ßptem.
- ^Mahh,t4efiferafiue lupusJncumbitCentaurOy

r

J u,,,. nf^^ffnvi, HA, ^JV t Uf au-

\'^^lls,cuiusfieUain dupUcatajpira fulgent, ßellas
^^bettredecim. PfifcismeridionaUs, capiteorien- ly

Cauda vero occidetemße6lat,aquam ab aqua-
^^^ffufamabfirbet,fiellas habet vndecim. Ergo
\'i^^ndecimfunt confieUationes meridionales,extra
^^lacumpofiita: mquibuSfuntßeüa,fporadtbus
Summa, omniumfteUarumfixa*
G V

ïotf Alf R A ® A N Ï

rum m vmuerfifirmamem o efl 1022.

In hac appendiceenuttierancurquadragintaoßö
aftcrifmifiuecóftcüationcs coelcftes.-quarura vigintt
vnafuntinfeptentrione, &c6pleduntur ftcllastre-
ccntas& fexaginra: duodecim conftellationesfuntiö
zodiaco, quae foppeditant ftellas trccentas & quadf a-
gintafex: in parte meridionali funt quindecim con-
ftellationes, qua: fuggerunt ftellas trecentas & fedc-
cim. Itaq-, fteilœtotiusfirmametifuntmille&: vigin-
ti duce: /ïcut Ptolemaus teftatur, qui eas figillatim^
diligentiflimèrccenfuit. Nee eft cur hunc numerum
jftellarumrideamus,quödinfacrisliterisfcribatur,eas

cflèinnuinerabilcs:non enim dubiû cft,quin plurimç
nos fugiant,qua: penitiùs impreffk funt Iphairse oda-
ue.Siveróaliquiplures ftellas poflintoftédere,quàm
ab aftronomis hadenus ftnt obferuata:, magna ipfis
gratiam referemus. Epitome Arabica Almagefti hoc
ordine, & his nominibus ftellas extra zodiacum pojfi-
tas enumerat : in parte fcptentrionah cft dub aïalgar,
& dubalechbcr,h.e.vrfa minor, & vrfamaior: tanin,
h.e.draœ; Cepheus: Alhhava,h.e.vociferatorfiue
beotcs : Alpheccha, h.e.coronafeptentrionalis : Al-
chcti hale rechabateh,h.e.procidens in genu fuumjis
cft Hercules: Schaliaf,h.e.iyra: aldigaga, h.ç. gallina:
Dhathalchurfi,b.c.dominafeïb,quscftCaffiopcia.*
Ghamil ras algol,h.c.deferes caput Algoljhic eft Pcr-
fèus : Memaflich alhanan, h.e. retinenshabenas, qui
Grscisdisitur Heniochus, fiueauriga; Alhhakkab,
h.e.aquila.-AldeIphin,h.e.delphinus: Ai{bham,h.c.
telum: Aihava,h.e.rerpentarius: Alhaja,h.e. ferpens.\'
Kataat alfaras jb oc eftj\'soTO^ JWa, vt appellat Ptole-
marus : Alfaras aiathem,h.e.equus maior : Almaraal-
niefulfela,hx.fa;n3in« catcnata,ea eft qus Androme-
da di-

VT XXII.

^adi

adicitur:Almutaletb,h.e.tri3nguIum.Hicautccon-
"derandueft.quôd quidam nomina varient :in vrfâ
it^re tres funt clariores : qua: in caudacfl:,appeüa-
\'Mitella polaris : reliquat dua:, qu^e funt in corpore,
^.^cuntur Aifarkathan.Stella^vri^E maiorisfcptem lu-
g ^s,quœplauftri figurameffingunt, appellantur
^fleth As. Inter crura vociferatoris fiue lanceatoris
\'cat ftella primae msgnitudinis, qux fporsdïbus an-
^ümeratur,óc dicitur Arabibus Alramecb, Grscis ar-
ïürus. Alcheti hale rcchabateb,h.e .procidens in ge-
ü iuum,Pcolema:o vocatur llny^ctaK ahàs

îj^rculesappellatunnonnunquâfirapliciter Alchen,
\'^®ft,procidensdicitur,vthabuimusspudAlfraganix
. VbiJapfuseftinterpresHebraus, qui kiipfit:
%®di,quod nomen capricornû fignificat,fîgnûfciU-
Zodiaci •• errauitetia AuguftinusRiciusinlibello
® lïiotu oôirauxlphaîrx, quâdo aiferit Alfraganûfe-
^"lementioné Algedi, h.e. capricorni qui cófpiciatur
polum

; nâ Alfraganus ibidê no meminit Alge«
.Herculis prociâbentis in alterû ge-
^•Lyra frequêter dicitur Al vakah,h.e.cad5s, (ciliccc
gallinanominatur AltayrjideftjVolaSjfcili-
^^tVulcur.\'CcpheusetiamAlredafnominatur.Algol
■^rabes vocat Medufam,caput Medufa: appellant Kas
? §ol,Hcbrçi vocat id Rofcb balfatanjd cft,caput dia-
^oli: ergo qui abfcidit & defert caput Medufœ gorgo-
^J^principis, hio eft Perfeus, Arabibus dicitur Gha-
ï^asalgol. Serpentarius alio nomine vocatur Ha-
alange : humerus dexter pegafidicitur Almenkeb,
^ ßJuicida in nare illins, appellatur Ehif aîfaras, hoc
ï^afusequi. Méridionalescoftellationes extra zo-
pofitas fie enumerat epitomeArabica Alroagç-

^•^■etu5;Aigibbar,id€ftorion.-Alnahar,h,c.fiuuius.\'

lo8 A l f r a g a n i

Alarnebct, h.c.lepus: Alclicleb afechber,b.e. cam\'s
maior: Alcheieb alafgar,h.c.canis minor: Alfcphina,
b.e.nauis:Alfugahh,b.e.bydra.\'ArDatina,h.c.pa«n3,
fiuepacera: Aigorab,h.e. cornus; Kentaurus: Alfu\'
bahh,h.e.fera fïuelupus; Almugarara,h e. thuribu-
lum:AiacIiIalgenubi, h.c.coronaauftralis : Ahaucal-
genubi.h.e.pifcis auftralis. In his quoque diuerfà no-
ttiinainueniuncur-.orion alias dicirm gcuze, ficur et-
iam fignum geminorum in zodiaco,quod fupra or io-
nem collocatur, geuze appellatur. SyriusappellatuE
Cabbir,fîue ccber hoc eft, canis magnus, vel maior;
corruptè Habor dicitur: item canis maior nomina-
tur, Alfaharealiemanija,id eft, canis dexter ôcmeri-
dionalis; canis vero minor dicitur Alfaharc alfèma-
lija,id eft canisfiniftervel feptentrionalis.nomcnal-
femalija vulgo deprauatum eftinalgomeiza. Signa
duodecim zodiacicommemorataftrolabiummeum
Arabicum,quodanteannosquadringcntospulcher-
rimè in a:re cslatum eft : funt autem ha;c nomina; al-
hameîjh.e. aries: Altor, h.e. taurus : algcuzc,b.c. ge-
mitii: Alfartan,h.c.cancer:Alafed,h.e. co; Alfinbab,
hoceft,lpicavirginis, jcstT Almizan,h.e.libra:
Alakreb,h.e.fcorpius: Alkus,h.e.fagittarius: Algedi,
h.e.capricornus:Aldalu,h.c.aquarius:Alfemcha,h.c.
pifcis. Alibi pifcesappsllantur AIhaut,fiuc Ahaut,dif-

limulatalitera l articuli, vt in quamplurimis vel to-
tus articulus al, vel prior aut poft^ema eius literain
pronunciation e excidere folet:de qua re confulantur
Inftitutioncs me» lingua; Arabica.

Hifce fubiungit codex Arabicus, ea qii^
commcmoraturin exemplari Romane : hxc
autem Dûs cumfupcrioribus in vnum caput

con-

c A p V T r X I T.

<^ôntraxîmus. Sic autem fcribunt Romani.] j

StelUquaapfellantufmânJlomslun/ie.fimt\'ui- - ^ ^ 1

P^H ocîo. Hic nos recenfehimus manfiones luna, ^ -, -
^ominihus illis,qmbus ^^rabes eas mminant: hac ^ \'
^^if» apudplunmos homines Junt notifma. Fri- |

vocatur Aferten, &[ùnt duafielU in capite a-
^^^tls Jucida é"fep arat a, quarujtniftrafiuefepten-
^^ionalis minor eft. Deinde efl Albuten^id efi ven- i

arietis, ó\' fiint tresftellaparua&propinqua
J^bi inuicem, Tertia ejlmanfio tauri, in qua fint j
J^^fielU parua, dr inuicem aggregate, quammi-
^\'^^turpléiades, .^artaeftAldebaran,quamno$ 4

^f\'^enfuimusinterjlellasprimamagmtudinis^dr
y\'ff allas dicitur K^rabtbus hain ait or, id efl, ocu-
^^ tauri: circa eamfuntflelUparua^hyadesfiuefù-
,^inta efl Ras algeuze, idefl, caput o- f
funt très flelUparua dr propinqua. Sextd 6
f^lhanackfimt duaflella oppofita in pedtbusge-
\'\'^^^orum^quarumfiptentrionalisefllucidior. Se- f
efl ^Idirah, brachium fiue caputgemino-
duafielU oppofita. oBauaefi Anacheray
nominatur os leofiis 1 efi quafilinteumparuum
^^^^^dueufisll^ ^ebulofas extenfium, quod inter
^^fi^lUtionesFtolemaireferturadcacrum. No-^ A3-fj
n^ ^ ^^^^^^f^i\'^ efi,fiummîtas:fiunt duaftelUpar-

nominat Arabes oculos leonis. Décima efi i o > j,
\'^^brach\'.funtdua fielU lucida ctrca cbr leonis^
^""^^^ominaturKebelalafed. Vndecimaefi n y
ke/efc

xio

At?raeanî
gféra \\ funt duaßellalucida, qua fequunturpoß
ti corleoms, & alias appellantur K^lcaraten. DuO\'
dectma eB^ßmpha, &ftella eß ,quamdixim0
\\ 3 appeikri caudam leoms. Decima tertia eß ^l\'
basée-, funt qumqueftellaadfmilttudinemltte^
ra i^rahicaEhfcollocata: quarum quatuorfunl
inaciedifferfa,&vnaeßinreflexioneadocciden\'\'
\\ 41em - referuntur ad conftelkttonem virainis. Dt
cima quarta efh^lazel, ideli^fpicavtrginisßel\'
t^k prima magnitudinis, vt ante diximus. Bed*
fftäquintaeß ^^lgufie:funttresparuaßelU,qûA\\

rum dua tendunt adM\':{an altemin, ideß, Ii-"
bram dextramfeu meridtonalem. Becima fextA
17 efl CUizan, id eB, dua lances, libra. Becimaft-
ptimaeB (Niacin, ideB, coronafcorpq: ßntträ
Ï^ßelU lucidain aciepoßta. Becima ^oclauaeBcot
i9forpq\\ quaeHßelkrubeainter duas lucidas. Be^
cima nom eB K^z.uk, ideB, aculeus fcorpionisi
zoßnt duaßeiia, inter quas vna eB lucida. Vigeß\'
ma eB ^nhahm :ßmt oBoßella lucida, quaru^
quatuor funt ingalaxia, &nominanturK_Aßadi\'
" ra,tdeB^ r efiBent es ßnt ex fiellis arcusfagit\'
U tarif. Vtgefima prima eB ^Ibendach : eB ßd^
cttim paruum cœli m quo non funtßella, fequeni
poB ^nhahm. Vigeßmafecunda eBfortuna de^
collant IS : & funt dua fie lia parua.quarmnfipteß\'\'
tnonalis obfcura eB adharens ei quam \\^rahe^
onen nommant : pr opt erea diciturfortuna decol\'

lantfi\'.

^ X ï f

^nf/s, vigeßma tertia eß for tuna deglutientis, % 5
^junt duaßelU parua äqualem habent es motum.
^^efimaquartaeBfortuna fortunarum, érfunt
^^^sflelUquarumvnaeß lucidior. Vigeßma quin- is L^Lo
^ eB for tun a centurionum, dr funt très ßelU ad
J^rmamtrianguli dtfpofita, in quarum medio eB
Ma quart a. Vigefimafexta eB Arahva, id eB, 2 s fJji^fj^
iP^Ma aquarij : Junt du£ ßelU lucida, quarum fe- \'

Pentrionalts nominatur humerus equi. Vigeß-
^^ fept\'tma eß t^lfargu, id eB, vas ex quo ali- ^ \'

euacuatur : Junt dua ßelk lucida, diuiße,
^^^uentes duos priores. Vigeßma octaua eB pi-
I\'^^s feptentrionalis, qui extenditur ad corr^ua a-. \'

r\'l-^r it\'"-1.

In defcrsptione manlïonum iunariura ttîâximè
^«fidero codicem Arabicum Alfragani: fine hoc e- 2
^\'tîi nomina corrupt» reftituinequeuttt. Emimerat ^/X
f\'ltem Alfraganus 28 manfiones lunares, quafidie- o- i^n, ^v
.^\'Js circitcr viginti odo totum zodiacumpercurraE ^ ^
^t^a, & quotidie aëris conftitutionem immutetjpro
^ernperaraento6cinfluxu ftellarum, quas adirecer- ^j^^XVCi
^\'tUr. Qa^e & quanta cfrecfta ttibuerint Indi man-
\'^ohibuslunaribus, videre licet in epitomeaftrolo», ^

ê\'slohannis Hifpalenfiscapitedecimooclauo.Mul-
^ etiam de his mQnfionibus lunae fcribuntur apud
ben ragelum parte feptima librorum ipfius aftrolo-
«\'corun),capaoi»

iii Alpraganî

[Exemplar Roroanum.]
Dediftantiis fteilarum fixarum & plä-
nctarumacerra.

Gapvt xxrii.

POßquam commemormimm numerum ßelU*
rumfecundumordinesßos^recenßeamuslonp-\'
tudmemearum a term. Sane Ptolemaus in kbf^
ßo decUrmit Jolis ér luna a terrfij,ißantiam, [cd
non legimus eum quicquam dixiße de dißantiisre^^
liquarumßelkrum, nißquodexfojueritlongitu\'
dines centrorum orbium à centroten a, dr qua)^\'
tit at es epicyclorum. Cum ergo pojuerimus longittf\'
dinem remotiorem in ambobus luna circulii, fciU\'
cet eccentrico dr epicyclo, eße longitudinem pro-
pinquiorem mercuriji dr merctfij longitudinet^
remotiorem ejfe longitudinempropinquiorem V^^
neris: Veneris ^longitudinem remotiorem in vtrO-
quecirculo eße longitudinem propinquioremßolis*
jßcut demoßrauit Ptolemaustßquitur hmc nullw^
\'vacuum eßfe int er te Bum inter hos circulos. St erg^
eadem-vtamurproporttone in reliquisplanetis-,dO\'
necperueniamusadorbemßellarumßxarum, cu-
ius centrum eß centrum terra: 4eprehendemus di\'
ßantias fteilarum fixarum a terra aquales eße, ne\'
quevllam diuerßtatem admittere. Ptolen^uS &
alij fapientes femidiametrum ter^voluerunJjßH^
menßi(ram,^uädßiantia à centro terra examiné
rentur: drpraßippoßiterUnt quant it at em mo Ii s tef

ren^i

^ ...................e,-

^»m coeleflium. ^od ad mmjuram terra at t m et,
pHus oflendtmm, qiiod diameter eius contmeat r\'\'-\' .
mtlluriadtäquefemidiame^^^^

^^^na. Secundum hancratwnem dißantia knak

prêpinquiór, Jèrmdtametrls terra trigmta ^

^^fim^cumdjmidtâj & l\'igefimaernsparte aqua- ^«vH^"^
^^tt: hoc efi, continehit loßojy milliaria : longi^

^tinn M^ä*.___/_____ . ________ • . ... , . /7 t. .. •. /

ro-

r^^quior mercurijy comprehendet ßmtdiametros
^^^^afèxagintaquatuôr,cumfextaeiusparte, hóe
08s41 milliaria. Longitudo remùtiormercu-
p-^qua eß longitudopropinquior Veneris.continé\'^ ^
l^ßmidiawmrOS terra centü&jexaginta feptem^
^^^ ^fi\'iS427S0 miüiaria. Longitudoremotior Fe-^
qua eß longitudo propinquior ßlis ^ßmidiä-
terra complect et ur mille centum é\' vigin-
hhoc ^fi^^ 640000 milliaria. Longitudo remotior
J^^^y qua efi logitudopropinquior mar tis ,femidia-
^^iros terra cùmprehendetmilleducentas ^rvi-
P^^i-hocefisßäs000milliaria. Longitudorcmo^
partis,qua efilongitßdopropinquior jouis, co~

^ - i\'-fftammctrui icf/xuotHi mmc vvvin^en~

^ ^ßptuagintafexjioc efi,milliariä2884jo 0 0,
f^&^udo remotior jouis , qua efi longitudo pro^
l\'^^^^iorßturni, compleäetur femidtametröstcr-

quatuor decies mille quadringentds quinque ^

ƒƒ

Alfraqanï

hoceß, 468102$ O milliârk, Longitudû remotto^
ßtumiy quaeß aqualk longttudinißellarumß^^\'
rum, continebitßemidkmetrosterravtciesrnd^^
Kent um ér decemßoc efi ^ 6 $3 $7 S 0 0 ?ntH\'arm : b^O
eß qumtitasfiemidmmetrï zodiaci : qudji duf
tur\\ frouenit diameter Orbisßgnorum
I3oji$ooo milliaria. Diameter ßi muit iflicet»f

in Y j frouenit circum ferentia circuli fignO\'

rum, cornfleciens mtlliaria 410 8iSsyi : ex
per dimfionem colligitur vnumquemque gradué
in circurhferentiazodiacicomflecliii4ii62 md"
liaria.

Qua: fit ratio menfiirandaï terrie,diÄum eft fupf^
ca^.i o.Ex ambicu terr^,indagarur diameter
midiameter terrce: femidiamctrisrerrx poftea cóp^\'
ranturreliquarum ftcilarumdiftanti^. Compertuï^
eft vnigraduicœleftijprpondere in iiiperficie teff^
o^èodedmparafangas.&A. quatenus vnigraduitri\'

fciiunturquinquäginrafexmiliiariajüxtarccentiorcS

autores: li verógradus diuidatur in fèxagintafexniib
liaria, de fenrentiavetuftiorum, gr adus vnus in terra
continebitparafangasvigintiduas. Iuxta hancratio"
nemfimaitipiicencurparafangscum fuis fraólion«\'
bus in 3 6O gradus,proueniï ambitus terrç,continefl5
oclies mille parafangas, ficut Aoiifedea & cpitorf®
Almagefti Arabici iuculenter docent. Atqui o6tieS
tnilleparafangaeconficiunt X4Óoo milliaria: Alft^\'
ganusaurêcùm prsfiippofuiirecYnigradniaffignäli"
daeiremilliaria5<j jj redrè concludit circumfei\'e""
tiam terreftr^mcpnunere ^0400 milliaria, Sip^r^"

V ung^.

c a p v î x x i i ti\' lîf

^^ngx oàks mille diuidantur in y \',pron£nit dia-
jneterterrscontinens 2 f -f pararangasferè: itaq^
^("ïiidiametereritizy 3 parafangarumfefè: quxeffi-
^\'wtit milliaria 3 819: Alfraganus autem in hoc capite
^"eritfemidiametrumterrxcÓplcdimijliaria 32fo:
J On enim iuxta antiquiores tribuit vni grjduiiîô\' mil-
, fed iuxta recenTiorum Arabum obferuata sffi-
E^at vnigradui f ô milliaria. Si diameter tefr^, qna-
^^iiuscôpledittir parafangasjmultipiiceturin

^^\'\'cumFerêciam maximi circuli -, prouenif tota fuper-
ciesterr^,hâbens_20 5 ö\'ooooiparafangaSjqu® ef-
^*^\'Gt<rio8oôoomilliaria:fedAlfr5ganusnoftercap.
^ aream fphœra: terreftris dixit cotinerc 1320-00000
^"iatia quadrata: quxiuxta hyporhcfinipfiusfunt
^^^^^pienda. Ne autem excidantmeiifursgeodçticaî,
p quibus fuprà di du m eft, obferuetur locus in epi^
OiiveAlmagcfti Arabici, vbi ira flrribicur : «il
comphUitMT tria miiliaria^qHoduis am~

vigimiquAîmr àsgnis : d\'gUPt-s menfitra eft fm
^^^oriî hordeaceomm uixtafi éiqualiterpujttcru. Vbï
, °5^iandam eft,quod dicitar, cubitum conftare vi-
quatuor djgitis: Alfraganus autecàp.io pronun«
cUbitu coftarc fcx pAift>is:quod vnû idemq^eft,,
g^^.\'^l^palmushabetqostuordigitos.Qnç pertinent
\'jtantiâ, magnir^idmé &m«tuâ ptoportioné ttlil
^^jjV^^^^^\'porû.fcilicet foils,!unç&tetrç,îegâtur pc oli»
Ptolemiiltreliquarû ftellatû magniti\'diRcs

î\'nccrte funt, & cóiecluns tatùra declarantur.

^q^anritatibus fteilarum iuxcaterrx

^imenfiQj^g^^^ Gap, kxim,

H ij

0ß explkatas longitudims ße Hamm,reccnßA\'

A mus magnitudinem corporum eamm. Piok\'
maus quidem demcnßrauit magnitudinem duO\'
rum eorporum , fcilteet folis & luna : reliq^^\'
rum veroßellarummenßuramhaudexplieauit\'
tust amen reifcientiafacile ex ils comparatur, qff\'^
de fole & luna funt demonftrata. Be luna oßendi\'
tur, quod diameter corporis eim, cùm eß in longi^\'
quit ate orbium fuorum, fit aqualis diametro aff^\'
rent! corporisfolaris, hac autem deprehenditur efß
SI minutorum, ef vnim minuti : diameter lun^
habetpartem vnam è tribm ér j- vnius partis tef
ra.Diameterßolisaqualis eßdiametris terraqidri\'
que cum dimidia : ergo menßira corporis lunar is eß
triceßmanonaparsterra, érmenßtracorporisfo\'
laris eß centeßma ßxageßma fexta parte matof
terra : quatenus partes terra vtrinque aquales ac-
cipiuntur. Sedms anneciamus re liquarumftel\'^
larum magnitudines, qua apparent m mediis ear^^
dißantiis: deinde dieamus, qmd fentiendumßt dé
veris earundemfteilarum quant it atibus. DiamC\'
ter corporis mercury apparet eße décima quiniH\'
pars diametrißolaris,vtfiifficitnterprobatum eß\'
diameter Veneris eßpars decimadiametrifolartS\'
diameter mart is eß pars vigeßma diametri folaris-
diameter jouis eß pars duodecima, & diameterßa-
turni efi parsdecimaoBaua faits \\ é" vnaquaquô
quindecimfie liar um maiorumfixarum efi- vigefi^\'

mapari\'

c A p V T X X I I I r.
^^pars. J^mtitatesvero diametrorum illarum

^^^ mercurij efi vigefima o ci au a pars dtametriter-
^^ • diameter martîs efifimiUsdiametroterrafed
^^fuper compLecîtturfiextam- eius part em-Jiameter
generis efl pars tertia diametriterra, é^ praterea.
\'^niuspartis : diameter jouis cotinetur in diame-
1 erra quater cum dimidia, & decimafiexta par-
^^"ontus-. diameterfaturnitontineturin diametro
quater cum dimidia:diameter njmufiuiufque
■i^dUrum fixarum prima magnitudinis aquatur
^^^tuorterradiametris cum dimidia, & quarta
"^^^usparte. Efi ergo menfiura corporum haru fiel-
^\'^^Ufn talis-, corpus mercury ejlferè vna pars de vi-
duahus millihus parttbus corporis terrejlris:
"^^^eris ejl tricejima nonapars terra-.martis corpus
^^^üe efi terr a femel cum dimidia, & oofaua eius
^^^te -. jouis aquat terr am fionagies quinquies : fa-
^^rni ^quat ter ram mnagiesfimei. flelltirumfixa •
^^m prifff£ magnitudinis vnaquaque aqUat ter-

ficile ertt ex flellisprima mdgnitudmis capere me-
J\'iram reliquaruri^clafium-. continebit ergo vna-
\'i^^quefiellajecundi ordinis,terram nonagies: ter-
ordinisfieptuagefies bis: quarti ordinis quinqua-
ê/es quater-. qmnti ordinis trigefiiesfixies:fexti or-
^^fSj hoe ep;, vnaquaque rmnimarumfiellarumy

H iij

Alfragani

^msohfiruare Ucuit, terram compleSietur deciel
& oBies. Hmc manifeBumeH ,qmdmaximun*
corpm mundi Jit fil: ficundo loco occur runt quin-
dectmjlelk prima magnitudinis\'. tertim inmâ\'
gmtudtne eïi jupiter : quart m faturnm: quiff\'
tam magnitudinem khent reliquaftelU fxa fe-
xundum ordmes fiws : fixto loco eB mars : fipti-
mo terra : oclauo venm : nonoluna:decimomer-
curim.

Dediuerfitate qua? accidit ftellis&: gradibus
earum in zodiaco, cùm fuerint in media
cœlijiteni in orru & occafu.

CAP. XXV.

Ç\\Stendemmnuncdiuerfitat€,qua accidit ctm

i ^-^JlellAmeridianumattingit, ipfi£ afequitur
gradum fuum in longitudine ecliptica : nonenirtt
necejjknum eflinomnibm locls, vtjlellatranfeat

^^eridtanum^qtmndogradmillimeundemtranfi-

JednonmnqiMm eum at tingit cu gradu profeBio\'
niscircullmaani. ^uttr^^Pi-....

dit circulmmagnmtranjiens (lellam drpolos zo-
diaci. Cum ergo/Ielia fuerit in princmo cancri vel
tapricorm, gradmprcfeclionirmciditin araduPf
Imgitudmis zodtaci : quia circuiusprofefltonis &
longiiudimsin dttohmtfiis löclsconcurrimt Jqui-
dem vter que defcribttur per polos aquatorls é"
dtaci. Cùm autemfielk fuent extra hacloca, dtf-
fert

àk

CAPVTXxr. 119

J g^^\'idii^profeBïoms agr&dulongitudims: ße-
^^^^fueritfie Hafcptemnonalls zodiaci, conßituta
et ate, qua efl a prmäpiocapricorm vfque
^f^cm geminorum ; tunc fit lia tranfeimte \'meri^
l^^num, polus T^diaci (eptentrionalis ver git ver-
ly Accidentem^polus auftraks verfusorientem,-
^ P^^uenit ad medium cœlum, antequam id gra-
, Clus attingat : <drfiella oppoflta vefflts mendie
^odiaco attingit medium cœlum,pofiquaid atti-
gradus eius. Si ßella fueritßptentrionalis, con -
ßit ut a in wße die täte, qm efiàprinçipiô cancn vj^
^dfinemjkgittarij-, tunc tpfa tranfeunte mcridia-
^^^ y polus ^odiaci feptentriondts fleBaf orien-
tem, meridiondis vero occidentem : & attingit
ßella meduicœliypofiqu\'aattigît ipßmgradus ems,
^flella oppoflta verfus meridiem peruemt adme-
^idianum,antequam emn afßquatur gradus ipßus.
^Axima igitur diuerfitas efi in ßelüs pr&pinqms
^^itio arietis libra. In or tu quo occafu fimi\'
^ite r difcrepat gradus logitudmls, exceptis locis illis^
^^ quibus tarn dicemus. In ilk enim loco, qui tranfit
^^diu climatis fecüdi âdfefîenîriùne dmerfiita\'S esî
^»•alis contingitingradu profecîioms.qmmapohs
^odiaciin his climatihus (empcr apparet fupra ter-
y am. .^apropter ßelk feptentriondis zûdiaci in
^^-ocuna^ loco orbis (iu fuerit, or te tur ante gradum
ß*^^^,&üccidetpoß öccäßimgradus fui .ßculßeUa.
^^ ^P^ofitaad mcridicîn orieturpoß gradum jmtm,

li ttij

fiO

azfragani
&occidetante ipfam. Hmcconfikitur maximum

^J:\'*^rßmemaJcmßomstUtsfleläsefre,m^^^

I^^tortmarmis.&dejcenßomsplurtmamddcre\'
pamum eßetäis,quapropmqtuJum occafm bbu.
^t^tttemjhllafuerittnprmapio cancri aut capri-
corm, tune amba dmerßtatestn ortu & occafü
qualeserunt. Intikverbloco,qui eflmteraquatO\'

remvfqueadmediumclmatisfecudi.duplexcon\'
tt^gitdmerßtas,quoniam pokszodtact feptetriO\'
^^J^jnonapparetfernper^fedoritur&occtdtt-.\'Vt
\'Iedere heetfuh aquatore,vhioritur & occidit cum
pnncipiocapricorni. ^ttn loctsvltraaquatorem
Pti^flellarumortuscontmgit ante ortum imty CA-
pncorm, &occafusearumacdditanteoccafum e-
ms: & dißantia abvtrts^pundisortusdroccafuS
mprmcipto capricorni, \'vmus eß quant itat is Pro-
pterjjocigzturinhis locisßelUquaonuntur, polo
^fftfupra terram apparente Jcutnarraumus
de alm clmatibusßßmtfeptentrionales,oriuntuf

ante ortum gradusfunßfunt m\'eridtonales,oriun-

tur poft tpjum: &ßmtUter quacunqueoccidunt/t
fmtfeptentrionales, occtduntpoftgradum fuumé
funtmertdtonales, occidunt ante tpfum. ^acun-
queveroßelUoriumur, polo zodiaci fub terra U-
tente,cotrario modo habent: qua enim funtfeptert-
triomies, criuntur poß gradumfuum,&quajunt
méridionales, oriunturanteipßm:fimiliter qt0
occiduntßfMmfeptemrienaleSyOccidumantegrä\'

dt0n

dii &finempißmm,tÜcgra-

^ \'^\'■eaßs eß gradus longitudinis y quoniam hort-
dißoßtmdhus trafit polos zodia,-

^^ afcciafione dcfcenfîone ftellamm,item
occultatione earum fub radirs folaribus.

^\'^^"tecedit,tuncadeumappropinquat.drappa-
^^ ^^occidenîevefperi, mminatur^occidentalis,
^ cooperiatur radiisfolaribus : qu\'ado vero mo-
^f^ofole^ tranfiit, & ex radiis illmsegreffus ma-
^ y par et in oriente, vacatur orient alis : quare v-
J^^ifque horum planet arum habetoccafum ve~
ortum matutinum.Venusautem efr\'
^\'^^^ks habent%rtum &occafitm veffertinum^

aml^T^ quodideofit,quia

^ ^bahentmotumvelocioremfoie. Cîimttaque

6 ^ ^*^ntuncanteuertitfiolem,&emergiteradtis

H V

Alfragani

illms, vt oriatur vefienin occident e, donec ferut"
ni at admaximamafoledïfiantiAm-.demdeminuï\'
tur mot m ems^dr redttfub radiosfoUres, vt veße-
ri occidat in occident e: quado vero àfolefeparatufy

tgredïturtj^eraditseim-,maneoriturm oriete Jo-
necperueniat ad maxima a Jok diflantiam-. deinde
iterÜveloctus mouetur, donec ajfequatur folem, \'Vf
ec cidat in onente manè. Luna habet cur fum njc

locicrentfole,neg^reuertituradipfumper rétrogra-
dât io ne \\ propterea affequiturfolem, vt man focd\'
dat in oriente, & eo reliclo oriatur veljert in occi-
dent e. Beßeliisßxls,qua vicinafuntpolo fèpten-
trionali,fub mitium huius lihri dixmm, quod fci-
licet non occidant in climatibusfeptentrionalibus-
&quaioplm clima aliquodexporrigatur in fepten-
trionem^^t anio magis eleueturpolm fupra honzon-
tem : hinc fit vt in hmufmodi climat e ßelU qui-
dam-nunquam occidant, vtfimtK^lcheti, ide^,

hercules;<^lpharkathan^oceJ,dusftelk lud-

diores in vrfa minore, & BenethJs, ideli ,ßell*
vrfamaioris, in climat e quarto: &quahtfceop\'
pofita funt verfus polum auBralem , nunquaw 6-
riuntur. ^acnnque autemßelia occidunt vltri
dmafecundum, &maxime%clmantazodiacO
in feptentrionem ; ilU nunquam occultantur
radtis folaribus, quia dmtius fupra terram com-
m or antur. dr cumfolin gradibus earum verjatuT,
mmturante eum, & occiduntposleumM aute0

ßellA

dell u ^ ^ P ^ ^^ ^ lij

M cmcrimt capricôrm, tem-

r ^H^OAfcenditmtefolem^eßaqmletempöri, qm
^J^^nditp^fl eum. StelUfixa, qua funt in edi-
^ mtfrofinquailh.ex vtroque latere ; habenP
^ßenßonem fub radiis folaribus vefperi in ocd-
i^te, ^ afcenßonem mane in oriente ,ßcut appa-
faturno, joue, marte\\ éf tempusocculta-
^ßis ear um ßtb radiis folaribus , habet fi fie un-
^^ quant it at em magnitudmis corporum earum,
^ dtuerfitatem Utitudinum. Si enim latitudo eB
J^tentrionalis , abbreuiatur tempus occultationls-.
■J^^^meridîonalis , prolongatus ér quant}) qua-
magis recedit à z-odiaco verfis meridiem, tan-
^jninlts fiupra t err am commoratur: cum^ fuerit
ingradueius,\'oriturpoßipfum, &occidttAnte
vt or tum e^ occafum habeat inter diu, qui
\'^ideri nequit. ^anto autem plusßella receditab
^"ßgnorum verfus meridiem,tanioprolixiuseß
^P^dum occultationiseius, vtacciditinßella,qua
appellatur Sohel : hac enim in principio climat is
^^arti occultatur inßa fiolem quinque mtnßbus
annis, ex quo tempore oritur dr occidit inter--
> vtnufiquamapareat. Sißella eßp;r6pe mi-
^umcancrivelcapricorni, tempusquofucceditfo-
ortu, aquâleeßtempori quopracedîteumim
y um \' ^cddit in Sohel, quaeßinßnegemino-
cid \' habent in oriente dr oc-

^^te afc enßonem dr defcenfiomm: aficnßonem-,

Alfragani

quatenus ßeßaemergite radiisfolaribus,
dit in oriente mane ante foie m: deßenßonem.g\'^^\'
tenusßella ei,qu£ mane oritur, cffofita oca dît tn
occidenteeademhora. Primaitaquemanfio, q^^
AJartan nommât ur, tredecimfofiremis diebus e^^
menß i^priliaßcendit, vt oppoßta tili manßo, q^^
.\\_Algußeappellaturj deßcendat: ita deinceps p<r
elapjos quoßibet tredecim dies alia manßo oritti^^
vt tili oppoßtaoccidat : atque hoc continent erß^y
vß^ue adßnem anni.

De fteila Sohel di<5tum eft cap. z î, quod ea Cit »J*
tcmonenauis, &conimuniter Canokis appelletuf-
Hic autem accuratè illud notädum eft, quod affirme^
Alfraganus fiiofeculo Canobum fuilTein fine gemi-
norum : cum enim noftro tempore hsc ftellab^reac
in odtauo gradu cpcri, indicium eft earn ab Alfraga-
ni œtatevfq-, adnbftrsm rocmoriam per nouem graj
duseffsprogrieflàm. Sivnicuiquegraduiiuxtamediü
naqtiim tribuamjjj feptuaginta annos, colligitur Al-
fraganufi^îcanîTos fexcentos & triginta vixiftè,cir\'
ca annum domini fcilicet^5o,hoceft,poft AlbatC\'
gnium annis quinquaginta.Cui conieâ:urœfuffraga-
tur maxima folis declinatio, qus illis temporibus de^
prebenfaeft 13 graduum,&3 <; minutorumjVt dicî^^i\'
cftcap.(5.Hucaccedit,quod circapoftremosdiesm^\'
fis Aprilis tune folita fint oriri coibua arietis, qus A"
farranappeiiantur,&primammanfionem lun^ecoO\'
ftituunt. Cur autem fingulis manfionibus lunaribiis
Alfraganus attribuerit tredecim dies, caufàeft, quód
invniucrfumfint viginrioclomanfionesluns: q«^
fiiatocum annum diftribuantur, fingulis manfiooi\'

btts

Capvt xxvir.

bus

^us competunc trededm dies: quandoquidem tre-
in viginti o6to du6i;a,efficiunc 3 6\'4 dies,quifc-

abfoluunt anni quantitatem.

I^e ortu noua: luna3,6£ augraento ac de-
cremento luminis eius.
CAP. XXVII.
^Oßquam oßendimus Afcenßonemdrdefcenßo-
nemßeÜArum\'i dkârmsdeortumualtma dr
^\'^crfione quinque erratk\'arum è radiis ßlaribus.
^^d priùs loquamur de lum. hâc à Imnine filarl,
^^odin earn mcidtt,ilkßratur,njt dimidiaßperß-
^ies corporis ipßus, qua fokm rejpicit, f/dgean qua
\'^^ro àfile auerfa eß,tenehrisßt ohduBa: quia luna
^^terfilßifi d\' t err am mouetur. Cum itaque emer-
^ radiis ßlaribus,"Vtßlem antecedat in orientêy
rnotu faulatim acquirtt lumen aparte occiden\',
^^Kquod reßeclitur ad nos inßararcus. Sedquan-
^ JOlperamhukt duoßgna, arietis fcilicet drpt-
J^j^m^ ambo cornua arcus lunarisßnt ferè aquidi-
J \'^^tia horizonti, quia T^diacustumreBa incum-
"orizonti: ßcut fokverßntein virgine dr Ii-
^^^ ^onßicitur mua lunaeornibus direäiSy quiä,
y^\'^iacus maximè déclinât ab hort&onte. Et quan-
\'^pks recedit luna aßole, tato magis augetur lumen
•> donec opponatur foli : tue eni?ndtmidia pars
nobis eß expoßta,tllüßratur,qma terra eß
. ^^ßlem drluna. FaBh oppoßtione incipit appro-
^^^^^foli ex parte orient ali, dr dimidia pars

ïis â i j? a ô a n t

eïasy qua temhris erat ohducî-a^admspaulatîm ä*
. uertitur aparté ocddeMi, donee cöimgaturJoli\'
tum enim in oriente prorfisobßuratur.FaBa con-
iunBîonefolem it er um anteuertit, & in Occident^
^orniculansapparereincipit. Cum autem lunalati-
tudme habetftptetrionalem,\'velocius moMetur,&^
parumfubradüsfolartbuseomoraturx vt ea eerd
pößitfuhfinemenßsmane in orihe, & diefiquenti
injcddeteformahabens eorniculantemt quodpU"
ruß^accidit,cumverfaturinßgnis,quatardamhd\'
het afienfioneinßharare6ia,cuuifmodifunt gerni\'
ni,canceryfagittarius&capricornus:ßenim colli"

gatur tepus ortus & occafus horußgnoru in climA\'
tibusßeptentrionaltbusßiperabit tepus ortus & oC*
eafusreliquorußgnorü. Sed cum luna habet latitti*
dinem mertdionalem-,tardms mouetur diutiii^
fubradiisjolartbus comoratur,vttctutriduumif^

tenebnsUteat, é- demum quarto diecornicukni

appareat-.quodplurimum accidit ychm lunaverß"
tur inßgnis,qua velociore habet ajcenfion^inffhJi\'
ra re&a,cuiußnodißmtariesypißes,virgo dr librA^

./ r ......■yminuiiuua c\'^\'.

tempöre ortus d- occafus rehquorufignorum. Atf
tempus ortus & occafus horSquatuor fignoru, \'vi*
dduettaurideonisfcorpïjé\'aquarij^colügatur-,
qtidle illud erit gradibus eoruin zodiaco. ^atitd^
dißati£ luna a Jo le apparet iuxta medmrem ratio-

mr^H

a?vt XXVI r.

^ W — mm, , M. V ■ /

^^^ ^^^dvtunturautoresCmonumcUmateqmr-

dr folem interikt-
12 gradimm e circuferetiaaquatcris,
efi,vt diqumdo ex minor I vel maiori
^ -^^uallo c1)fpicutur.Ex minore fine diflantia vi-
efi in fignis hahentibus velociorem
Cf occafiim.quia tunc maxima eius efi dfian-
ƒ^ afole in gradibus zodiaci, 6\' maiusin corpore il-
^^ lumen apparet,videtur^ in difiatia minore 12
^^^jihus. Ex maiore difiantia videtur, quando eft
^^ fignis hahentihus tardiore?n ortum & occafum,
tunc parua eius eft diftantia a folejdeo^ cerni-
dftatia maiore 12 gradibus. Vt hoc ofienda-
^^■^P^\'oponamusexemplui ciimluna apparet corni-
\'^nsin climate quarto, drmeclipticaverfiitur^