DE WAARDE VAN HET
LOGISCH VLEESCHONDERZOEK BIJ
HET KEUREN VAN SLACHTDIEREN

UNIVERSITEITSBIBLIOTHEEK UTRECHT

3627 5190

, : ..V- f"

..... ■

! ■ ■

; y

f ■ \'

^ .

■ f.\'

. S\'y.\',

\'f.

- Î ■ - \' N

tS\'\'- — . ,, I

. ,-j-,-

H

^ \' . ! ,

•>, ; , ^ ■ ar . ■,

1-:\'ïCkHt

-

• r

\'i-SjF

; Y-

■Jfc.-.

\'V. -" --------

. . ■tr^i-^\'.^. y - ■ ____n,\'

■C-Ju

yr-:

\' \'y f . \' ■■ ■

. /vfxt- ;

A

■ - .. •r^-\'-J

■r-m

îfvl

DE WAARDE VAN HET BACTERIOLOGISCH VLEESCH-
ONDERZOEK BI) HET KEUREN VAN SLACHTDIEREN

- ^ 4îoescïjv HD8ix\'x>,.ioi5ï3T:>Aa ™ I KAV ans AAW 3a -

^ VÎAV \'A\'mum rm jia .naq^Haano

DE WAARDE VAN HET BACTERIOLOGISCH
VLEESCHONDERZOEK BIJ HET KEUREN VAN
_ SLACHTDIEREN _

PROEFSCHRIFT

TER VERKRIJGING VAN DEN GRAAD VAN
DOCTOR IN DE VEEARTSENIJKUNDE

AAN DE VEEARTSENIJKUNDIGE HOOGESCHOOL TE
UTRECHT OP GEZAG VAN DEN RECTOR-MAGNIFICUS.
DR. J. E. W. IHLE, VOLGENS BESLUIT VAN DEN SENAAT
DER VEEARTSENIJKUNDIGE HOOGESCHOOL TE VER-
DEDIGEN TEGEN DE BEDENKINGEN VAN DEN SENAAT
OP DONDERDAG 10 JULI 1924, \'S NAMIDDAGS TE 4 UUR.
DOOR RUTGER VAN SANTEN,

VEEARTS TE NIJMEGEN. GEBOREN TE DE BILT

-Hl

WaO^HAV

\'jâAaav

iS^vsT^^_______

^^TAAwae Äaä^HAv

.»uu^

)Aaa]
^HSTKAè:

L Tvïta dT

■,\'ï::

.waiga.,^
^sAaHM-flaa

!TM30iaaa|

■m

wai Ô miKATOHog AMSïi\'q |ifia)ï»ii5iafij

Ml

- fa

Aan mijne vrouw
en

aan mijne ouders.

§
i

m

Bij de aanbieding van dit proefschrift is het mij een aangename
taak mijn grooten dank te betuigen aan U, Professor VAN OIJEN,
Hooggeachte Promotor, voor de bereidwilligheid waarmee Gij hebt
voldaan \'aan mijn verzoek, een onderwerp voor een proefschrift te
willen opgeven en mijn promotor te willen zijn.

Niet licht zal ik de leerzame uren vergeten welke ik bij U mocht
doorbrengen en den grooten steun tvelke ik van U heb mogen
ondervinden.

Mijn dank gaat ook uit naar U, Hooggeschatte Dr. QUADEK-
KER, voor Uwen grooten moreelen steun bestaande in sympathieke
belangstelling voor mijn onderzoek en voor den grooten daad-
werkelijken steun in den vorm van tal van practische wenken en
vriendelijke tegemoetkoming in vele bezwaren.

Ook is het mij een aangename plicht dank te brengen aan U.
Professor IHLE, voor de behartiging mijner belangen bij den Senaat.

Gaarne dank ik ook U. waarde DIEMONT, voor de velerlei
hulp welke ik van U mocht ontvangen.

Verder betuig ik U, Geachte Heer de BUI], voor de foercn-
ding der benoodigde literatuur mijn grooten dank.

Ten slotte betuig ik aan allen, door wier hulp ik het onderzoek
kon organiseeren en verrichten, mijn welgemeende erkentelijkheid.

5mRn-»p.na8 nin I-mI t\\ ïib nm QniWidnBß »b \'^Q.

,V\\a\\\\0 M nßÄ ns^i\'jirti»^ si An^b ns^oonij n\'ym

rrt nîs^iooy qwimbno .îi^Oiisy n(jm nan\'niifv\\)\\cw

naWru -jclomoiq n\\jm n-i n-yj^^jcp n^Ww»
IrttJOJn Vi AJ noH^iwi M-xm -»«Uisi^^l ^b \\ai iaM

n^viom <4^ U n&ti ngtor/i^ nsb ni noqn\'jt\'i-sfxîb

.n\'>bn\'m3bno

• A\\5D .-id -meA-^^Q^Vl .U irgh Vm Aoo Icbq jlnab
-^VtA^.fv^m^« m nurrtr, naiwom n^locn^ nvull-vow

-bßb\\> n-ilowt) nab noo«j nn n\\m noo»} ^mW-mv^nai^

ns n^îi»« ncM kl nftu mw« n^b m nu-rtt n^^y^-sM»«

.n^B^îjiMi ^j«» m v^nanoAîoom^Qsl \'»^(ù\'ibnwM
^ .U nfef, *nßb Tïman^v^nfati n^ (jm Hrt ^O

nub\'(»4 v»r.\\im ^^m^i\'meAyi -sbnoo^j loefe-s^cn«^

■»Ivib-I -ib now ;TV10VAä\\a -^biRu»» .u Aw Ai ^nivb 3in»ßO

.n\'^Qnaylno U ney A» q\\us\\

-ntj-wi ab wj »b isîVl ,U AI ^lulvi n^bi-îV

.Atiftb n-slrxn^ nym sb#>o<>ni»<^

^ Al ^iwAiVw loob .niUb nui AJ Qiirtixi sVioU nî.T

.ISI\' T.

I

INLEIDING

In de beschikking van den Minister van Arbeid van 15 Juli 1920,
laatstelijk gewijzigd bij beschikking van lOAug. 1922, tot uitvoering
van eenige artikelen van het Koninklijk Besluit van 5 Juni 1920,
Staatsblad 285, kan men lezen, dat de uitslag van de keuring in
tal van gevallen afhankelijk wordt gesteld van het al- of niet
kiemvrij zijn van het vleesch der betrokken slachtdieren.

Bij het bestudeeren dezer beschikking blijkt, dat de gevallen,
waarin van „kiemvrij" wordt gesproken, uitsluitend betreffen die
dieren, die in nood zijn gedood, waarbij dan onder noodslachting
wordt verstaan, hetgeen aangegeven is in Art. 3, sub b, der Vleesch-
keuringswet (zie Art. 6 van genoemde beschikking).

Nu kan men bij het samenstellen van deze beschikking zijn
uitgegaan van drieërlei veronderstelling, n.1.:

..1". óf men neemt aan, dat vleesch van normale dieren, in casu
slachtdieren, kiemvrij is en laat dus kiemhoudend vleesch van
noodslachtingen afkeuren, omdat de toestand van „kiemhoudend
2\'jn", als ondeugdelijk is aan te merken (zie art. 36 K.B. van 5 Juni 1920):
2°. óf men neemt aan, dat ook in vleesch van normale slacht-
dieren onschadelijke kiemen kunnen voorkomen, hetzij door in-
travitale- of postmortale infectie, waardoor normaal vleesch niet
ondeugdelijk wordt, welke kiemen echter dan ook normaliter in
het vleesch van zieke dieren kunnen\' voorkomen. Men keurt echter
\'n dit geval een noodslachting af, omdat de combinatie van de
factoren „noodslachting" en „kiemen" het vleesch ondeugdelijk
blaakt in den zin van bovengenoemd artikel;

3°. óf (in aansluiting met het voorafgaande), men neemt aan.

dat, evenals in vleesch van normale slachtdieren, ook in het vleesch.
afkomstig van noodslachtingen, voor den consument onschadelijke
kiemen kunnen voorkomen, waarbij men echter het in nood ge-
doode dier in dit geval laat afkeuren, omdat men bij de combinatie
van de factoren „noodslachting" en „kiemhoudend zijn", door uit-
wendige omstandigheden (gebrekkige inrichting van laboratoria,
weinig personeel), niet kan nagaan of de kiemen pathogeen zijn
of niet."

Uit de Toelichting op het Koninklijk Besluit van 5 Juni 1920
(zie Peerbolte en Berger „Vleeschkeuringswet en haar Uitvoering",
blz. 200) blijkt, dat men aanneemt, hetgeen in bovengenoemd 2e punt
is verondersteld, terwijl ook het 3e punt van invloed is geweest.

Het doel van dit onderzoek is, om na te gaan:

„1". of vleesch van normale slachtdieren kiemhoudend is of niet;

2". of vleesch van normale slachtdieren onder gewone omstan-
digheden binnen den gebruikelijken tijd, verloopende tusschen
slachten en nuttigen, kiemhoudend wordt;

3°. zoo ja, of deze factor een belemmering is voor de afkeuring
van kiemhoudend vleesch van noodslachtingen;

4". of vleesch van noodslachtingen voor een grooter percentage
kiemhoudend is, dan dat van gewone slachtdieren;

5". zoo ja, of dit een economische belemmering is voor de af-
keuring van alle uit nood gedoode dieren, die kiemhoudend zijn;

6". of vleesch van noodslachtingen vaker kiemhoudend wordt
in den sub 2 aangeduiden tijd en of hierop bij de uitspraak ge-
rekend moet worden;

7®. of een onderscheid van de gevonden kiemen — in specifieke
en niet specifieke noodzakelijk is, om onnoodige vernietiging
van veel kapitaal te voorkomen."

II

HISTORISCH OVERZICHT

Door de groote hoeveelheid literatuur over het onderwerp in
kwestie, alsmede door de verschillende meeningen erover, is het
in het belang eener goede voorstelling van den huldigen stand
van zaken noodig, dat de verschillende publicaties niet te beknopt
worden weergegeven.

Ter verkrijging van een duidelijk overzicht is eerst gerefereerd
de meening der tegenstanders van de theorie, dat vleesch en
organen van gezonde dieren kiemvrij zijn, daarna die der voor-
standers van deze zienswijze.

Daarna worden nog eenige overzichten gegeven omtrent ver-
schillende onderzoekingen, die bovengenoemde kwestie zeer nauw
raken.

A. Tegenstanders der theorie, dat normaal vleesch kiemvrij is.

. Conradi (11) beschreef in 1909 een nieuwe methode om even-
tueel spaarzaam aanwezige kiemen in vleesch aan te toonen, welke
methode aldus wordt toegepast:

„Direct na den dood wordt met steriele messen een 50—100 gr.
zwaar stuk vleesch uit het dier genomen. Dit stuk vleesch wordt
V„—1 minuut in een oliebad van 200° C. gelegd en daarna 4 uur
lang in een 2 % sublimaatbad op 37° C. Bij verzending legt men
het stuk vleesch uit het oliebad in een 0.2% sublimaatoplossing.
Na het sublimaatbad van 4 uur op 37° C. komt het stuk vleesch
in een groot steriel puntglas, waarvan het overhangende deksel
met hars luchtdicht is afgesloten. Hierin blijft het 12—16 uur op

37° C. Daarna wordt het stuk vleesch gehalveerd met steriele messen en
bacteriologisch onderzocht. Conradi vond, dat van de 162 orgaan-
deelen van gezonde dieren er 72 kiemhoudend zijn, d.w.z. 44.4 %,
nl. 30 maal anaerobe- en 42 maal aerobe bacteriën. Het aantal
bacteriën bleek zóó gering, dat ze alleen na een sterke vermeerdering
konden worden aangetoond. Hij zegt, dat dus ook in normaal vleesch
bacteriën moeten voorkomen en komt tot de conclusie, dat de
aanwezigheid van bacteriën in versch vleesch er niet op behoeft
te wijzen, dat septische processen voorafgingen.

Hij is van meening, dat noodslachtingen alleen dan vrijgegeven
mogen worden, wanneer na toepassing van ophoopingsmethoden het
vleesch steriel blijkt te zijn. De bacteriën voorkomend in normaal
vleesch denkt hij zich afkomstig van een intravitale infectie uit
den darm.

De negatieve resultaten der onderzoekingen van vóór 1909,
schrijft hij toe aan het gebruik van te kleine stukken vleesch bij
het „ophoopen". Hij controleerde zijn uitwendige desinfectie door
op het vleeschstuk bacteriën en sporen te brengen en het vleesch
te laten drogen. Daarna ging het in het oliebad van 200° C. en het
vleesch was uitwendig steriel. Ook spoot hij in het inwendige van
het stuk vleesch paratyphusbacillen, desinfecteerde daarna uitwendig
en kon uit het vleesch weer paratyphusbacillen kweeken.

Daarmee bewees hij, dat door de uitwendige desinfectie in het
oliebad van 200° C. wel de oppervlakkige kiemen worden gedood,
doch de in het vleesch aanwezige bacteriën onaangetast worden
gelaten.

Meijer (17) gaat volgens de Conradische methode het kiemge-
halte na van normaal vleesch en vindt, dat in ongeveer de helft
van de gevallen het vleesch, na 3 dagen bewaard te zijn geweest
op een temperatuur van 2-~4° C. met een vochtigheidstoestand
van 75 spaarzaam bacteriën bevat. Hij noemt die kiemen „glaciale
bacteriën" en denkt, dat die deels van buiten af binnendrongen,
deels door bloed- en lymphstroom ook intravitaal in het vleesch
kwamen. Bij nog langer verblijf in het koelhuis, vond hij 18 van
de 28 proeven kiemhoudend. Hij spreekt zich uit vóór „ophooping"
om spaarzaam aanwezige bacteriën aan te toonen en beweert, dat
die enkele kiemen, die intravitaal aanwezig waren, samen met

de toetredende saprophyten, de assimilatie van het dierlijk voedsel
in het menschelijk lichaam vergemakkelijken.

Horn (20) onderzocht het vleesch van 36 gezonde dieren.
Deze werden na het slachten in bouten verdeeld, en deze bouten
werden tot 24 uur na de slachting bewaard op kamertemperatuur.
Daarna werd uit deze bouten het bacteriologisch onderzoek ver-
richt. Hij vond zonder „ophooping" 5.56 % positieve resultaten en
met „ophooping" volgens Conradi 13.89%. Hij onderzocht evenzoo
7 gezonde dieren, waarvan de bouten 1 —3 dagen werden bewaard
op kamertemperatuur en vond zonder „ophooping" van bacteriën
4.65% positief, met „ophooping" 11.63%. Ook onderzocht hij zoo
vleesch, dat aan bouten 3—6 dagen was bewaard op kamertem-
peratuur en nam hierbij 13 proeven, waarbij hij vond zonder „op-
hooping" 15.38 % positief, met „ophooping" 30.77 7o- Ook nam hij
24 proeven met vleesch uit bouten welke 6—21 dagen waren
bewaard op 2°C. en vond zonder „ophooping" 25% positief,
met „ophooping" 54.17% positief.

De gevonden bacteriën waren vooral coccen. Bac. coli en
anaerobe bacteriën. Hij zegt. dat de normale musculatuur wel
bacteriën bevat, maar zóó weinig, dat ze alleen door „ophooping"
aan te toonen zijn. De aanwezige bacteriën zijn afkomstig van een
postmortale infectie van het vleesch.

Hij onderzocht ook zieke dieren, en vond:

„20.9 % kiemhoudend zonder „ophooping". ^

30.65 o/o „ met

Hij heeft nooit zoog. „vleeschvcrgiftigers" gevonden.

Door „ophooping" der bacteriën vond hij bij gezonde dieren
ccn stijging van de positieve uitkomsten met 7% en bij zieke

dieren met 10%.

Hij vergelijkt ook vleesch van noodslachtingen, geslacht op ccn
abattoir, met het vvleesch van noodslachtingen op het platte innd
geslacht en vond bij de laatste categorie ccn 3 maal zoo hoog
percentage positieve resultaten als bij de eerstgenoemde. De oorzaak
zocht hij in het onzindelijke slachten, en hij concludeert, dat dus de
manier van slachten invloed heeft op het kicmgehalte van het vleesch
speciaal bij noodslachtingen.

Bongartz (22) onderzocht tal van normale slachtingen en tal van
noodslachtingen. Hij is van meening, dat men een noodslachting
alleen dan mag vrijgeven, wanneer na „ophooping" het vleesch
steriel is. Hij acht een „ophooping" van 1 dag op 37° in bouillon
b.v. te kort. Bij 47 noodslachtingen vindt hij 20 maal bacteriën.
Bij 42 normale slachtingen vond hij 14 maal bacteriën. Hij is van
meening, dat de Conradische methode voor de practijk te om-
slachtig is.

Langrand (25) vindt de methode van Conradi niet geschikt.
Hij steriliseerde het vleesch aan de oppervlakte met een blaasvlam
en nam daarna met een soort steriele harpoen 8—10 gram uit het
binnenste van het te onderzoeken stuk vleesch en onderzocht dit
bacteriologisch bij 74 dieren, en wel bij 22 gezonde-, 6 hydrae-
mische-, en 6 dieren met koorts, alsmede bij 8 cadavers, of dieren
die in de agonie waren gedood, 27 zieke dieren en 5 overver-
moeide dieren. Hij vond van de normale dieren het vleesch voor
11 7o kiemhoudend en van de andere (zieke) dieren samen vond hij:

„Runderen 81 % positief, kalveren 70% positief, varkens 87%
positief en schapen 78 % positief."

Zijn resultaten zijn echter geflatteerd, daar in den uitslag opge-
nomen zijn de bacteriologische onderzoekingen van de oppervlakte
van het vleesch, waarvan de uitslag voor 100% positief was. Hij
bewaarde het vleesch tot 70 uur en nam van verschillende plaatsen
van het üchaam stukken ter onderzoek.

Bierotte en Machida (23) hebben de proeven van Conradi na-
gedaan en gecontroleerd en waren het met Conradi eens, dat
men voor het bacteriologisch onderzoek groote stukken vleesch
noodig heeft, die in hun geheel moeten verwerkt worden, omdat
men wegens de spaarzame aanwezigheid van kiemen, bij kleine
stukken een foutieven uitslag krijgt. Onder de positieve gevallen,
welke zij vonden waren er 15, die met kleine stukken van dezelfde
dieren negatief waren. Zij vonden ook wel Bac. coli, maar zeggen,
dat het aantoonen ervan erg moeilijk is, omdat Bac. coli zich bij
het eerste onderzoek voordoet als een onbewegelijk staafje, dat
slechts na herhaald overenten bewegelijk wordt.

Van 54 steriel ontnomen proeven waren er 32 = 59.25 % kiem-
houdend, n.1. 26 maal aerobe- en 6 maal anaerobe bacteriën. Zij

stemmen in met den uitslag van Conradi en vinden de methode
theoretisch goed, maar practisch te omslachtig. Het kokende olie-
bad vonden ze een uitstekend desinfectiemiddel.
Hun resultaten waren bij normale dieren:

„Longen en lever ... in 72.7 % van de gevallen kiemhoudend.
Milten......... 9.1 o/o......

Nieren.........31.6%

»♦ tf tf »»

Spieren (uit diepe lagen

van den nek). ...» 63.6% „ „ „

Amako (21) vond met de methode van Conradi de spieren
kiemhoudend tot een percentage van 27.2%, de milten 31.8 7o.
de nieren 59% en de levers 100%.

Hij herhaalde de proeven met 50 konijnen en cavia\'s, die hij
geheel steriel behandelde (dooden, huid afnemen, de buikholte
steriel openen) en vond geen bewijs, dat er een latente infectie
bestaat in den zin van Conradi. Hij acht meer waarschijnlijk het
optreden van een uitwendige infectie door het slachten, waarbij op
het weefsel een druk wordt uitgeoefend, tengevolge waarvan er
weefsèlsap uitvloeit, welk sap na ophouden van den druk geïnfec-
teerd wordt teruggezogen. Deze druk ontstaat al, wanneer men met

een niet te scherp mes snijdt.

Hij kon bij steriel gedoode dieren geen kiemen aantoonen en
hecht daarom zooveel aan de postmortale infectie. De methode
van uitwendige sterilisatie van Conradi met olie van 200° C. vindt
hij niet voldoende, daar in die halve minuut volgens hem milt-
vuursporen of paratyphusbacillen niet gedood worden, wanneer
ze even onder de oppervlakte van het vleesch zitten.

Bttgge cn Kicszig (27) namen uitgebreide proeven volgens de
methode van Conradi cn wel met meerdere proeven uit één stuk
vleesch, alsook met grootere stukken cn namen een tijd van 1 uur
tusschen de afloop der slachting en het begin van het bacteriologisch
onderzoek. Zij vonden op die manier 8.33% positieve resultaten.

Buggc cn Kicszig (34) hebben veel over het kicmgehalte van
normaal vleesch en van organen gewerkt. Zij verwijzen m hun
publicaties naar Amako. Zwick und Weichel cn Grunt.
Zij gingen volgens de methode van Conradi te werk, maar

legden de stukken vleesch in de broedstoof op een draadrooster
om het vocht af te laten loopen. Zij onderzochten vooral voor-
en achterschenkels en daarnaast ook de tong. Van de 244 vleesch-
proeven waren 219 kiemvrij, d.i. 89.75% en 10.25% was kiem-
houdend. Zij onderzochten steeds direct na de slachting. Vroeger
kregen zij als resultaat 85.1% kiemvrij en 14.9 7o kiemhoudend,
maar toen moesten de stukken vleesch eerst vervoerd worden van
het slachthuis naar het laboratorium en werden deze dus eenige
uren later behandeld.

Het afzonderlijk resultaat was:

„Voorschenkel . 95.23 % kiemvrij, 4.77 % kiemhoudend

Achterschenkel . 93.75 % „ 6.25%

Halsspieren. . 76.67% „ 23.33%

Psoasspieren . . 100 % „ O %

Tong .... 88.24% „ 11.76%

De oorzaak van een eventueele postmortale infectie is volgens hen:

„Ie. Dat gedurende de verbloeding door de zuigende werking
der rechterboezem en der Vena cava de bacteriën uit de lucht en
in de omgeving van de wond in de bloedvaten gezogen worden.

2e. Dat door het afnemen van de huid o.m. de huidvaten worden
geopend en zoo het vleesch geinfecteerd wordt.

3e. Dat door druk op de spieren gedurende het slachten een
zuiging ontstaat, waardoor geïnfecteerd sap wordt opgezogen en er
zoodoende een aantal bacteriën diep genoeg in het vleesch komen,
om niet meer door de uitwendige sterilisatie te worden gedood."

Zij concludeeren:

„Ie. Een klein percentage van normaal vleesch is kiemhoudend.

2e. Er zijn minder bacteriën al naarmate er meer fasciën aan-
wezig zijn, dus de uitwendige infectie speelt ook een rol en zij
bevelen daarom aan, om van een noodslachting steeds den schenkel
te onderzoeken.

3c. Het aantal bacteriën stijgt, naarmate de tijd langer is tusschen
het uitnemen van het vleesch uit het slachtdier en het deponeeren
in het oliebad.

4e. Vindt men verschillende kiemen, dan moet men denken aan
een postmortale infectie.

5e. Vindt men in verschillende spieren van één dier dezelfde

bacteriën dan pleit dat voor een intravitale infectie, of dan is dat
een patiënt geweest met een chronische ziekte.

6e. Een intravitale infectie in den zin van Conradi, d.i. een
latente infectie met onschuldige kiemen, kon niet bewezen worden;
voor dit bewijs zijn verschillende factoren noodig, waarbij vooral
het steriel slachten van gezonde dieren behoort.

Ford (43) onderzocht verschillende organen van kleinere dieren,
als honden, katten, cavia\'s, op de aanwezigheid van kiemen en
vond, dat een hoog percentage kiemhoudend was. Ook kwam hij
tot de conclusie, dat iedere diersoort haar eigen bacteriën herbergt.
Hij controleerde zijn proeven 6—7 dagen achtereen, om langzaam
groeiende bacteriën gelegenheid te geven, zich te ontwikkelen.

Volgens Fraenkel, die het artikel van Ford in de „Hyg. Rund-
schau" refereerde, groeiden de door Ford gevonden bacteriën echter
juist zeer snel en was de techniek van Ford zeer gebrekkig.

Trawinskij (41) werkte met voor- en achterschenkels cn onder-
zocht met de methode van Conradi 42 runderen, waarbij hij echter
de „ophooping" nog sterker maakte. Hij paste n.1. verschillende
vóórbehandelingen toe cn wel:

1. direct na de slachting bacteriologisch onderzoeken.

2. 24 uur „ophooping" op 37° C„ dan steriel gehalveerd,
daarna als 1.

3. 24 uur op gewone temperatuur (kamer), dan als 2, daarna
behandeld als I.

4. direct nn slachten het stuk vleesch op 5—6° C. in het koelhuis
gedurende 2x24 uur, daarna als 2 cn 1.

5. direct na slachting het stuk vleesch op 5-6° C. gedurende
1 X 24 uur, daarna 24 uur op kamertemperatuur cn daarna als 2 cn I.

Bij de Ie methode was O % kiemhoudend. bij de 2c was 54.76 "/o
kiemhoudend, bij de 3e was 90.47 % kiemhoudend. bij de 4c 13.33 %,
bij de 5e 56.67 %. Hij vond Bac. coli, gram negatieve staafjes
Proteus, staphylococcen, Streptococcen, boterzuurbactcricn.

Uit 4 volgt, dat de koeltempcratuur direct na het slachten een
bacterie vrijmakende werking heeft op het vleesch. Hij vindt dat
ßac. coli de houdbaarheid vermindert. Hij doodde nl. konijnen
steriel en spoot één achterdeel in met Bac. coli cn bewaarde dit
achterdeel gedurende 72 uur op 37° C. Ook bewaarde hij vlecsch

van een normaal konijn onder dezelfde omstandigheden. Beide
dieren hadden vóór den dood 48 uur gevast om het binnendringen
van bacteriën uit den darm in de musculatuur tegen te gaan.

Het vleesch van het geënte deel stonk na 72 uur, was grauw,
rook naar NHg, was week, sterk alkalisch, bevatte veel colibacillen.

Het ongeënte vleesch was normaal, stonk niet, de reactie was
amphoteer, het bevatte geen colibacillen.

Volgens hem kan dus het vleesch ook van binnen naar buiten
bederven, wanneer Bac. coH de oorzaak van het bederf is.

B. Voorstanders der theorie, dat normaal vleesch kiemvrij is.

Broek (1860) beweerde al, dat eiwit, eigeel, bloed, gal en urine
niet bederven, wanneer zij bewaard worden onder afsluiting van
de lucht, ook al bewaart men op 25—30° C.

Rosenbach en Meissner (1880) konden heele nieren, milten,
stukken pancreas, stukken lever, afkomstig van konijnen en katten
na steriel uitsnijden 2—3 jaar bewaren.

Häuser (2) verwees in zijn publicaties naar Rossbach, die van
meening is, dat door een intraveneus-geappliceerd gif, nl. een
papyotineoplossing, de praeexisteerende bacteriën in het lichaam
zich zóó snel vermeerderen, dat na 50 minuten al heel veel
bacteriën in het bloed aantoonbaar zijn en ook in de spieren en
organen. Hauser echter denkt, dat die z.g. bacteriën afvalproducten
waren van bloedlichaampjes en bijaldien het werkelijk bacteriën
zijn geweest, deze met de papyotineoplossing in het bloed waren
gebracht, maar zich dan toch niet zoo snel kunnen vermeerderen.
Verder verwees Hauser naar Zweifel, die beweert, dat in het weefsel
van gezonde dieren steeds bacteriën zijn, welke echter anaëroob
leven en dus alleen hun physiologische eigenschappen kunnen
ontplooien, wanneer de zuurstof uit het weefsel wordt gehaald.

Verder memoreert Hauser nog Bécharnp, die gelooft, dat in
iedere cel lagere microörganismen aanwezig zijn, en Wigand, die
van meening is, dat de eiwitachtige substantie van het weefsel,
bij verval in levende bacteriën verandert.

Hauser zelf is van meening, dat bij alle onderzoekingen over
het kiemgehalte, de luchtinfectie wegvalt tegenover de infectie door
niet steriele instrumenten. Hij steriliseert zijn instrumenten dan ook

droog tot 180° C. en gebruikt voor zijn onderzoek konijnen en
cavia\'s, gedood door nekslag. Na den dood werden ze geschoren
en in water gelegd. De sectieplank en de vloer werden nat ge-
maakt om het stof te weren. Met steriele instrumenten werd de
huid aan de buikzijde verwijderd, waarbij de huid het subcutane
weefsel niet raakte. Daarna werd de buik steriel geopend en de
organen er steriel uitgenomen, alsmede de spieren (psoasgroep).
Hij nam zoo 15 proeven en vond, dat in het algemeen bij geen
enkele proef uit orgaan of vleesch bederf optrad, zelfs nog niet
na 22 dagen, al trad de atmospherische lucht toe.

Hij nam nu opnieuw proeven en conserveerde organen en vleesch
in verschillende gassoorten, nl. in Hj, Oo en in Coo, en vond dat
zelfs na 130 dagen nog geen bacteriegroei optrad.

Verder conserveerde hij nog in water en in voedingsoplossingcn

water -f iets gelatine). De enkele positieve uitkomst die hij krijgt,
schrijft hij toe aan een infectie door luchtkicmen.

Bij de positieve bevindingen waren maar enkele bacteriën, die
een bepaalde vorm van bederf aan het vlecsch en de organen
hadden gegeven.

Hij is van meening, dat er stellig geen anaërobe kiemen latent
\'n het weefsel voorkomen, daar cr in dat geval bij necrotischc
processen waar O3 ontbreekt, wel meer anaërobe bacteriën aan-
toonbaar moesten zijn.

Met verschillende proeven toonde hij aan. dat het product van
een eenvoudig weefselverval (zich b.v. voordoende bij een 22 dagen
oude nier uit zijn proeven) een negatieven uitslag geeft bij injectie
\'n de buikholte van een konijn.

Hij concludeert:

..1. In het levende weefsel cn in de weefselsappcn van gezonde
dieren zijn geen rottingsbacteriën nóch andere bacteriesoorten
aanwezig.

2. Dierlijk weefsel ondergaat bij afwezigheid van kiemen onder
toetreding van steriele atmospherische lucht, in Oj, Hj of Cog, in
^ater of in voedingswater (aqua gelatine) een metamorphose ge-
lijkend op de verandering welke levend weefsel ondergaat, hetwelk
zonder bacteriewerking door voedingsstoornissen in necrose geraakt.

3. De producten die ontstaan bij het proces ad 2 hebben geen
Pathogene eigenschappen."

Beco (3) nam proeven met konijnen en toonde aan, dat na den
dood slechts zeer, zeer langzaam, microben uit den darm in het
bloed worden opgenomen.

Hij stelde nl. cadavers van konijnen, gestorven aan een kunstmatige
irritatie van het darmkanaal bloot aan een temperatuur van 15° C.
en vond, zelfs 9 dagen na den dood geen intestinale microben in
het vleesch dier konijnen, wanneer tenminste niet gedurende het
leven het bloed met deze microben was geïnfecteerd.

Présuhn (4) komt in zijn dissertatie tot de conclusie, dat vleesch
van normale dieren geen bacteriën bevat.

Hij nam o.a. proeven met vleesch, dat eenige dagen in een
slagerswinkel had gelegen en vond, dat na 7 dagen, op een afstand
van 1 c.M. van de oppervlakte nog geen bacteriën te vinden zijn.

Hij concludeert hieruit dat, wanneer men bacteriën in vleesch
kan aantoonen, dit vleesch afkomstig is van abnormale dieren.

Ten opzichte van organen kon hij dit niet zeggen, daar in de
organen normaliter wel bacteriën voorkomen volgens hem, nl. vooral
Bac. coli en Bac. proteus.

Selter (8) is van meening, dat men bij een bacteriologisch onder-
zoek van vleesch er absoluut van overtuigd moet zijn, dat een
infectie door luchtkiemen niet plaats kan hebben. Ook moet men
alle, ook de spaarzame kiemen aan kunnen toonen en daarom
beveelt hij aan, om voor het onderzoek groote stukken te nemen
en beschouwt om die reden de onderzoekingen van vóór 1899
als niet betrouwbaar.

Bij 15 dieren vond hij in de longen 7 maal, in de lever 6 maal,
in de milt 2 maal en in de nieren 6 maal bacteriën. Ook onder-
zocht hij veel lymphklieren.

Hij concludeerde:

„De longen kunnen in het algemeen niet als kiemvrij worden
beschouwd. Het meeste vindt men in de longen sporenvormcnde
bacteriën, soms virulente bacteriën, soms pneumococcen.

Door sterke inspiratie zijn de bacteriën uit de lucht zelfs tot aan
de longperiferie te inhaleeren.

Vanuit de longen komen die bacteriën weer in de bronchiale
lymphklieren.

Lever, milt, nieren, bloed, zijn onder normale verhoudingen kiemvrij.

De macroscopisch intacte darmwand is niet geheel ondoorlaat-
baar voor bacteriën uit den darm.

De bacteriën welke den darmwand doorboren, worden indemesen-
teriale lymphklieren teruggehouden. Ook de intacte huid laat
bacteriën door, welke bacteriën in de onderhuidsche lymphklieren
worden opgenomen.

De kiemvrijheid van organen, van bloed en dus van vleesch,
berust niet zoozeer op de ondoorlaatbaarheid van longen, darmwand
en huid, dan wel op de ondoorlaatbaarheid van de mesenteriale-
en overige lymphklieren."

Grabert en Mergell (28) onderzochten 108 normaal geslachte
dieren, nl. 77 runderen, 18 kalveren en 13 varkens. Het vleesch
werd genomen uit de nekmusculatuur en uit de middenrifspilaren.

Zij vonden van 108 spierproeven er 1 kiemhoudend =±1%
en wel met een gram positieve bacterie.

Zij onderzochten ook organen en vonden in de nieren voor 60 %,
in de lever voor 51%, in de milt voor 5.4% bacteriën, welke
vooral behoorden tot de groep der boterzuurvormende organismen
en alleen op anaerobe bodems groeien wilden.

Voor het onderzoeken van noodslachtingen vonden zij de methode
van Conradi niet geschikt, omdat, inplaats van miltvuurbacillen
te vermeerderen, deze methode juist de miltvuurbacillen in aantal
doet achteruitgaan. Voor het bacteriologisch miltvuuronderzoek
Van vleesch is ze dus ongeschikt.

Zwick en Weichel (29) controleerden de proeven van Conradi.
2ij namen 80—100 gram zware spierstukken, legden die 2—5 minuten
in kokend water en daarna 5 minuten in een Va % sublimaat-
oplossing.

Zij vonden in 63 spierproeven van verschillende plaatsen van
het lichaam slechts 1 maal bacteriën uit de coli-typhusgroep, nl. in de
nekmusculatuur.

19 spierproeven uit de achterhand waren alle negatief.

19 „ „ „ voorhand

Van 10 „ ., nekmusculatuur

8 „ „ „ psoasgroep „ alle

2 spierproeven uit den Musculus longissimus dorsi waren

negatief.

1 spierproef „ „ halsmusculatuur was negatief.
„ hartspier waren
„ lever waren er 5 positief.
„ milt „ „ 4 „
„ nieren „ negatief.
„ tongspier waren negatief,
dus van 63 spierproeven van runderen was er 1 positief, of
± 1.6%; de gevonden bacil behoorde tot de coli-typhusgroep. Zij
zeggen dat het hooge percentage hetwelk Conradi e.a. vonden, zijn
oorzaak vindt in druk op het weefsel, waardoor sap uittreedt, welk
sap bij ophouden van den druk, geïnfecteerd wordt teruggezogen.

Van varkens onderzochten zij 7 maal de achterhand, 1 maal de
nekmusculatuur, 2 maal de milt en 2 maal de nieren. Alle proeven
waren negatief. Van 2 proeven uit de lever was er 1 negatief, de
andere proef toonde Bac. coli aan. Zij onderzochten de vleesch-
stukken met 5 verschillende manieren van uitwendige sterilisatie, nl.:

„1. met olie van 200° C. (Conradi).

2. met gloeiende messen wordt de uitwendige oppervlakte
geschroeid.

3. 37" uur in sublimaat en daarna als 2.

4. als 3, maar na sterilisatie werd het vleesch 18 uur op 37° C.
gebracht.

5. 2—5 minuten in kokend water, daarna 5 uur in een \'/s %
sublimaatoplossing."

De resultaten van die verschillende proeven liepen niet ver uiteen.

Ook gingen zij na de doordringbaarheid van beenweefsel voor
enteritisbacteriën en vonden, dat wanneer zij beenderen ontdeden
van de spieren en van het periost, de enteritis-bacteriën eerst na
2—3 dagen in het beenmerg konden worden aangetoond, wanneer
zij de bacteriën uitstreken op het been of op de gewrichtsvlakte.
Zij vonden de methode van Conradi voor de practijk te omslachtig.
Zij nemen niet aan, dat die ééne door hen gevonden bacterie ge-
durende het leven in het vleesch drong.

Grunt (31) wijst er op, dat de moeilijkheid daarin ligt, om uit
te maken, of de bacteriën intravitaal- of postmortaal in het vleesch

drongen. Hij ging na, hoe de uitwendige desinfectie op een stuk
vleesch werkt en gebruikt voor desinfectie sublimaat, waarvan hij
zegt, dat het alleen uitwendig steriliseert en de inwendige bacteriën
niet aantast.

Hij zegt, dat bacteriën met een enorme snelheid in het vleesch
doorgroeien, vooral onder invloed van druk.

Hij kan niet beamen, dat de methode van Conradi alle post-
mortale infectie uitsluit, nl. de bacteriën kunnen al lang de zóne,
waarin de uitwendige desinfectie nog werkt, hebben overschreden
voordat het vleesch voor het onderzoek wordt gebruikt. Hij
steriliseert daarom nog sterker uitwendig, vooral met sublimaat
en vindt 20.5 % van al zijn proeven positief en constateert dat
de bacteriën niet gelijk in de musculatuur zijn verdeeld.

Lymphklieren vond hij voor 38.7 % kiemhoudend, en hij zegt,
dat men dus te veel moet afkeuren, als men bij een noodslachting
de klieren alleen maar onderzoekt en geen gelegenheid geeft aan
de bacteriën in het vleesch om zich te vermeerderen. Grunt komt
tot de volgende conclusie:

1. „In het vleesch van normaal geslachte, gezonde runderen,
komen geen bacteriën voor.

2. Door een uitwendige infectie is het vlecsch eenigszins kiem-
houdend.

3. Om te bewijzen, dat er bacteriën in het vleesch zitten, moet
men vleesch nemen, waaromheen fasciën en de bacteriën in dit
vleesch gelegenheid geven, zich te vermeerderen.

4. Vaak komt de oppervlakkige sterilisatie te laat.

5. Lymphklieren van normale dieren bevatten wel kiemen, in
tegenstelling met het vleesch."

Buggc en Kicszig (35) hebben ook dit onderzoek uitgevoerd,
en verwezen daarbij naar Amako. Zij doodden de dieren door
een snoer dicht te trekken om den hals, dan was ook de lucht-
toevoer uit neus en keel afgesneden. Na den dood werd de buik-
huid geschoren, gedesinfecteerd, afgebrand en steriel afgenomen.
Vóór het openen der buikholte werden de testikels weggenomen.
Alle organen werden steriel uitgenomen en volgens Conradi
Onderzocht.

Zij controleerden met een konijn geënt met paratyphusbacillen.

of door sublimaat de bacteriën in het inwendige van het vleesch
niet werden gedood. Zij onderzochten van 12 konijnen, 6 honden
en 3 geiten de longen, hart, lever, milt, nieren, hersenen, testikels,
uier, tong, musculatuur van voor- en achterschenkel en beenmerg
van verschillende beenderen.

Het resultaat was, dat de musculatuur voor 3.2 % kiemhoudend
was, maar dat was waarschijnlijk een uitwendige infectie, men vond
nl. verschillende bacteriën. Bij aseptisch werken zijn de spieren
volgens hen steriel.

Longen en lever waren sterk kiemhoudend door de nabijheid
van resp. buitenlucht en darmkanaal. In hartspier, milt, nieren,
hersenen, testikels en beenderen waren geen kiemen aan te toonen,
dus zeker is er geen intravitale infectie (volgens Conradi) uit den
darm via de lymphe en het bloed naar de spieren.

C. Enkele onderzoekingen, die met dit vraagstuk in nauw
verband staan.

Marxcr (6) onderzocht de houdbaarheid van vleesch en het bacterie-
gehalte, alles op kamertemperatuur bewaard. Hij onderzocht ook
de houdbaarheid van het vleesch aan de hand van chemische
reacties, en kwam tot de conclusie, dat bij de beoordeeling van
de houdbaarheid van het vleesch het bacteriologisch onderzoek
toonaangevend moet zijn.

Hij noemde de grenzen op. binnen welke vleesch nog normaal
is, b.v. beweert hij dat wanneer 1 gram vleesch millioenen bacteriën
herbergt, dit eerst op de grens van bederf staat, of wanneer er
veel rottingsbacteriën in het vleesch zitten.

Hij bewaarde vleesch tot 20 dagen en nam op, den vochtigheids-
toestand van de atmospheer, het gewicht en de reactie van het vleesch
en onderzocht op Ho S met loodacetaat, hetwelk als een druppel
tegen een stukje papier op het vleesch werd gelegd en dan bruin
tot zwart werd. Hij vindt dat de reactie amphoteer wordt, als het
vleesch vol bacteriën zit en noemt dit een kritisch punt op den
weg naar het bederf.

Hij zegt dat in normaal vleesch specifieke bacteriën niet voorkomen.

Müller (7) zegt dat door het binnendringen van saprophyten
in de oppervlakte van het vleesch, het z.g. „Reifungsproces" niet

plaats vindt, daar de autolyse van het vleesch juist in de diepte
het sterkst is en aan de oppervlakte slechts zwak.

Bugge (9) onderzocht zonder „ophooping" van de bacteriën, op
de gewone wijze bacteriologisch verschillende noodslachtingen, n.1
totaal 108 en vond hiervan 22 kiemhoudend = 20,3 o/q- Hij vond
bij runderen het kleinste percentage kiemhoudend. bij kalveren
het hoogste.

Müller (12) vindt de Conradische methode bij noodslachtingen
in de practijk onnoodig en niet economisch voor den landbouw,
n.1. het duurt te lang. Hij zegt dat een dier dan pas uit nood
wordt geslacht, wanneer er dreigend levensgevaar is en dat in
zulke gevallen bij septichaemiën van vleeschvergiftigingsbacteriën
geen vermeerdering van kiemen noodig is, daar men de bacteriën
in dat geval gemakkelijk zonder „ophooping" in het vleesch of
in de lymphklicren kan aantoonen door gewoon uit te strijken en
te kleuren. Hij kan de bewering van Conradi, dat de kiemen
2ÓÓ ongelijkmatig in het organisme verspreid zijn, dat een ver-
meerdering noodig is om ze aan te toonen, niet beamen, daar men
bij een gevaarlijke septichaemie vóór den dood eerst een verspreiding
der ziektekiemen in de bloedbaan krijgt en zoo door het heele lichaam.
Wel kunnen er in de eene spier meer kiemen voorkomen dan in
de andere, maar dat is niet het geval bij echte septichaemiën. wel bij
sapraemiën tengevolge van puerpcrale processen, welke bacteriën
echter uit een oogpunt van vleeschkeuring onbelangrijk zijn. Boven-
dien is vleesch, rijk aan zulke bacteriën spoedig bedorven en dus is
fleen ..ophooping" noodig. integendeel, het doet juist meer kwaad
dan goed in dusdanige gevallen, omdat in sommige gevallen zulk
vleesch er te ongunstig door wordt beoordeeld.

Müller (14 cn 19) vindt, dat de Conradische Methode zeer weten-
schappelijk is. maar dat men door deze methode misschien te veel

afkeuren cn wijst dan op de publicatie van Marxer, die vleesch
ccrst op de grens van bederf acht. wanneer het per gram meer
dan 1 millioen bacteriën bevat, cn naar Altschüler. die gehakt
lïedorven vindt, wanneer 1 gram ervan meer dan 100 millioen
\'kiemen bevat.

Hij zegt dan ook. dat de taak van een hygiënist niet bestaat

in het uitvinden van tal van verbodsbepalingen, maar in het nauw-
keurig vaststellen van de grens tusschen goed en slecht.

Meyer (15) werkte vooral over de uitwendige infectie van vleesch.
Hij verwees in zijn publicaties naar Basenau, welke 2 cM. onder
de vleeschoppervlakte Bac. morbificans bovis bracht, welke bacterie
na 48—-54 uur tot op 6 cM. diepte was doorgegroeid, iets, wat
volgens Basenau alle vleeschvcrgiftigers kunnen. Meyer verwees
verder naar Trautman, die een stuk vleesch aan één kant infec-
teerde met de Düsseldorfer vleeschvergiftigingsbacil; na 48 uur
was de bacil ook aan den onderkant van het stuk vleesch aan-
toonbaar. De niet-pathogene kiemen groeien volgens Trautman
wel aan de oppervlakte, maar niet in de diepte. Meyer verwees
verder naar Marxer, die vleesch bewaarde op een temperatuur
van 6—20° C. en na 5—8 dagen op 1 cM. diepte veel staphylo-
coccen, Bac. coli en Bac. proteus kon aantoonen en die opmerkte,
dat vleesch er van buiten vaak goed uitzag, terwijl het van binnen
wemelde van bacteriën. Na 2—3 weken wemelt (volgens Marxer)
inwendig het vleesch van normale dieren van bacteriën, zelfs bij
gewone bewaring.

Meyer zelf hecht in dit verband veel waarde aan de tempe-
ratuur en de vochtigheidstoestand, want \'s zomers zijn er meer
vleeschvergiftigingen dan \'s winters. Hij werkte met een temperatuur
van 14—18° C., dat is de temperatuur, waarbij in de slagerijen meestal
het vleesch wordt bewaard. Hij nam een stuk vleesch van 1 — I Va K.G.
zwaar en tipte hierop af één platinalusje van een 24 uur-oude
cultuur, op schuine agar gegroeid. Na een twee-daagsche bewaring
op 14—18° C., werd het steriel in horizontale lagen van 1 cM.
dik gesneden en bacteriologisch onderzocht. In 2 dagen, drongen
Bac. coli, Bac. lactis aerogen., Bac. prodigiosus, Bac. fluoresc. liquef.
alle 4—5 cM. in het vleesch door, terwijl de vleeschvcrgiftigers,
nl. Bac. paratyph. en Bac. enterit. Gärtner in 24—48 uur 11 — 15 cM.
diep in het vleesch drongen.

De hoeveelheid bacteriën nam van de oppervlakte naar het centrum
af. Behalve de opgebrachte bacteriën waren nog tal van andere
tegenwoordig. Hoe slechter de voedingstoestand van een dier is,
hoe meer het indringen van bacteriën bevorderd wordt. Evenzoo is
dit het geval bij een vermoeid dier. een oud dier, een vrouwelijk

dier. Typisch is, dat bij een doorwoekering met vleeschvergiftigers
de reuk, de kleur, alsmede de toestand van het vleesch uitstekend
is en lang blijft, zoodat de consument zich tegen de gevolgen van
een uitwendige infectie van het vleesch niet kan beschutten. Meyer
kon ook de proeven doen met Vioo platinalusje.

Vooral gingen de proeven goed bij spieren zonder fasciën. De
snelheid waarmee de bacteriën zich vermenigvuldigen, vond Meyer
afhankelijk van vochtigheid en temperatuur.

Meyer (13) verdedigt de methode van Conradi, omdat men niet
alle vleeschvergiftigende bacteriën kent en juist deze onbekende
bacteriën misschien heel spaarzaam in het vleesch voorkomen en
dus een „ophooping" behoeven om aantoonbaar te zijn. Verder
beginnen alle septichaemiën met een locaal proces, waarbij maar
weinig bacteriën in het vleesch voorkomen.

Ook zitten bij noodslachtingen door septichaemiën de bacteriën
vaak ongelijk in het vleesch verdeeld. Om deze 3 genoemde redenen
wil hij de methode van Conradi aanbevelen, te meer, daar door
de goede uitwendige sterilisatie een postmortale infectie van het
vleesch is buitengesloten.

Rammeier (16) beweert, dat het vaak lastig is om een endogene-
en exogene infectie van het vleesch van elkaar te scheiden, omdat
postmortale infectie van vleesch, door de frequente aanwezigheid
van paratyphusbacillen en van Bac. ent. Gärtner in de natuur, zeerwel
mogelijk is. Hij kent ook een groote waarde toe aan de postmortale
..ophooping" in welken vorm dan ook, omdat de bacteriën van een
septichaemie zich sterker postmortaal vermeerderen in het vleesch,
dan intravitaal in organen en bloed, daar vóór den dood septichaemie
patiënten heel spaarzaam bacteriën in het vleesch hebben.

Chrctien (26) nam proeven met een bacil van de proteusgroep.
De oppervlakte van het vleesch werd met een 24 uur oude
bouilloncultuur nat gemaakt. Daarna werden van het vleesch coupes

gesneden en deze gekleurd. Na een bewaring van 24 uur op 12° C.

waren de bacteriën 2 n in het vleesch gedrongen bij rund, kalf en
schaap. Bij varkens waren de bacteriën 7 fi doorgedrongen.

Na 48 uur waren deze getallen voor rund-, kalfs- en schapen-
vleesch 5 n en voor varkensvleesch 10 /i. Op enkele plaatsen

waren in het varkensvleesch de bacteriën tot op 0,2 m.M. vanaf de
oppervlakte aantoonbaar.

Op 15° C. was de groei in rund-, kalfs- en varkensvleesch tot
op 5 a 7 vanaf de oppervlakte, na 24 uur bewaren. Bij varkens-
vleesch 7 a 10 yu. soms 20 fi. Na 48 uur bewaren op 15° C. waren
deze getallen voor rund, kalf en schaap 10 fi, soms 30 fi. Voor
varkensvleesch was dit getal 1.5 m.M.

Na een bewaring van 3—4 dagen op 15° C. was de groei tot
40 n vanaf de oppervlakte gevorderd, soms tot 0.47 m.M., soms
tot 1.2 m.M. De volgende dagen toonde het vleesch alleen maar
wat bederf aan de oppervlakte, maar absoluut geen verdere door-
dringing van bacteriën naar de diepte.

Schapenvleesch, 7 dagen bewaard op 15° C. toonde een dikke
laag van bacteriën tot op 60 fi vanaf de oppervlakte, een dunne
laag van bacteriën tot 80 fi en enkele afzonderlijke bacteriën tot
op 0.5 m.M. vanaf de oppervlakte.

Bij kalfsvleesch waren die getallen 30 n en 70 n, en onder die
laag was geen enkele bacterie meer aan te toonen. Hij zegt, dat
de oppervlakkige laag van bederf een uitstekend filter is, om diep
doordringen van bacteriën te voorkomen.

Op een temp. van 20° C. is de verhouding als op 15° C.

........30° C. is de groei iets dieper.

Deze getallen golden allen voor de verhoudingen in een droog
milieu.

In een vochtig milieu werden de proeven herhaald en was de
zóne waarin zich nog bacteriën bevonden dikker dan in een droog
milieu.

De schrijver nam proeven met „viande fiévreux" en met vleesch
van hydraemische dieren, welke twee vleeschsoorten hij als analoog
beschouwt, voor zoover betreft doordringbaarheid voor bacteriën en
kwam tot de conclusie, dat in deze soorten vleesch de bacterielaag aan
de oppervlakte dikker is dan bij normaal vleesch. Hij nam nog proeven
met een #» muscle fatigué" en zag, dat het resultaat overeenkwam
met dat vsn f» viande fiévreux". Op 38® C. was de invasie van
microben zeer snel in dit soort vleesch. Ook onderzocht hij nog
levers en nieren en kwam tot de conclusie, dat de invasie van
bacteriën zeer beïnvloed wordt door vochtigheid en temperatuur.

De spiervezels spelen volgens hem de rol van een filter, en de
doordringing van bacteriën in organen en spieren is nul. Deze
doorgroeiing met bacteriën wordt bevorderd door verweeking van het
vleesch en door veranderingen in de osmose.

Conradi (18) hecht aan de uitwendige infectie van het vleesch
ook veel waarde en schrijft sommige worstvergiftigingen door
enteritisbacillen toe aan personeel van worstfabrieken, welke menschen
dan aan enteritis zouden lijden, of bacillendragers zouden zijn. Hij
wil de uitwendige infectie tegengaan, door droge, koude bewaring
in een koelhuis, en vindt zulks, naast zindelijkheid in slagerswinkels
een groote factor om vleeschvergiftigingen te voorkomen.

Schornagel (32) zegt, dat de kunst van het keuren van vleesch
niet bestaat in het afkeuren, doch wel in het goedkeuren, Hij stelt
de hygiënische factor voorop, wil echter daarnaast aan de economische
zijde ook groote waarde toekennen en daarom een noodslachting alleen
dan afkeuren, als het vleesch ervan voor de gezondheid schadelijk
is, m.a.w. een eventueel positief resultaat van een bacteriologisch
vleeschonderzoek wil hij in bepaalde gevallen determiheeren. Hij
kan instemmen met Amako, die zegt, dat het groote aantal positieve
gevallen van Conradi zijn oorzaak vindt in het feit. dat bij het
uitsnijden van het stuk te onderzoeken vleesch er weefselsap wordt
uitgedrukt, hetwelk onmiddellijk daarna geïnfecteerd wordt terug-
gezogen cn welke infectie door de sterilisatie met het oliebad van
200° C. niet meer is te achterhalen.\' Schornagel kiest stukken van
dikke spieren voor bacteriologisch onderzoek cn kon soms bacteriën
kweeken uit de Musculi anconei. quadriceps, semimembranosus,
terwijl de pezige buigers en strekkers steriel bleven.

Hom (36) onderzocht 67 noodslachtingen van paarden. Daarbij
^varen er 43 wegens koliek. Van die 67 waren er 63 negatief = 94
6 % was positief, nl. vooral coccen en daarnaast Bac. coli. Geen
enkele maal vond hij een „vleeschvergiftiger".

III

OPMERKINGEN NAAR AANLEIDING
VAN HET HISTORISCH OVERZICHT

Uit het voorafgaande overzicht der voornaamste literatuur, dit
gedeelte der vleeschkeuring betreffende, blijkt, dat er over de
principieele kwestie inzake de aanwezigheid van kiemen in normaal
vleesch een groot verschil van meening heerscht.

De vraag dringt zich dan vanzelf aan ons op, wat of misschien
de oorzaak hiervan kan zijn, daar het onderzoek in kwestie op
zichzelf toch niet zoo moeilijk is. Een bestudeering der literatuur
overtuigt ons, dat de oorzaak van het meeningsverschil berust op
de tal van verschillende wijzen van onderzoek, welke bijna evenzoo
vele verschillende meeningen hebben doen geboren worden.

Te verwonderen is dit niet, daar men bezwaarlijk een onder-
werp zal kunnen bedenken, waarbij zooveel factoren invloed op
het eindresultaat kunnen hebben, als juist bij dit onderzoek.

Voor het bespreken der verschillende publicaties in verband
met deze factoren is het noodzakelijk, uit te gaan van het stand-
punt dat de onderzoekers de bekende factoren zooveel mogelijk
in handen hadden, dus dat b.v. instrumenten en bodems op steriliteit
zijn onderzocht, enz.

De voornaamste factoren welke hun invloed hebben kunnen
doen gelden en welke uit de publicaties dan ook aan het licht
komen, zijn:

„Ie. de „ophooping" op zichzelf.

2e. de methode van „ophooping".

3e. de tijd welke verloopt tusschen slachten en onderzoek.

4e. het materiaal hetwelk voor onderzoek werd gebruikt.

5e. de wijze van slachten."

6e. de wijze van het bacteriologisch onderzoek in engeren zin."

De 1ste factor (de „ophooping" op zichzelf) heeft den strijd over
de groote kwestie in 2 tijdvakken verdeeld.

Men kan a.h.w. in dit verband spreken van een prae- en post
Conradisch tijdvak.

Vóórdat de methode van Conradi bekend was, heerschte er
vrijwel overeenstemming tusschen de verschillende onderzoekers
over het feit dat normaal vleesch kiemvrij is. In dien geest schreven
Broek, Rosenbach, Hauser, Beco, Présuhn, Selter, enz.

In 1909 komt Conradi met zijn nieuwe methode van onderzoek,
waarbij hij gebruikt een stuk vleesch van ± 50 gram, hetwelk, na
door uitwendige sterilisatie te zijn bevrijd van oppervlakkige kiemen,
in zijn geheel op 37° C. wordt gebracht, teneinde eventueel spaar-
zaam aanwezige bacteriën te vermeerderen. Het resultaat was. dat
nu ineens 35 % van het vleesch van normale dieren kiemhoudend
wordt bevonden. Dat dit nogal opzien baarde, bewijzen de talrijke
onderzoekingen, waarbij dc proeven van Conradi gecontroleerd
werden en waarbij men dezelfde methode om dc bacteriën zich
te laten „ophoopen" toepaste. Zoo vond Meyer, 18 van dc
35 proeven van normaal vleesch kiemhoudend, d.i. ± 53 %. Bongartz
vond van 42 proeven normaal vleesch er 14 kiemhoudend ± 33%.
Bierotte en Machida vonden evenzoo 59.25% kiemhoudend en
Amako 27.2%. De factor „ophooping" speelt dus een groote rol
bij de verschillende resultaten.

Dc 2c factor is de methode van „ophooping."

Uit 2 voorbeelden der beschreven literatuur blijkt, dat deze
factor van grooten invloed is.

Ie. Horn onderzocht normaal vleesch dat 1—3 dagen op kamer-
temperatuur was bewaard en vond bij gewoon bactcriologi.sch
vleeschonderzoek 4.65 % positief. Paste hij bij dat bacteriologisch
vleeschonderzock „ophooping" toe in den zin van Conradi (door
het stuk vleesch van 50 gram eerst aan alle kanten te roosteren
en het daarna 16 uur op 37° C. te brengen), dan was 11,63 % van

2ijn proeven positief.

Na 3—6 dagen bewaren op kamertemperatuur vond hij bij ge-
woon onderzoek 15.38% positief, met „ophooping" 30.77% positief.

Na bewaren van 6—21 dagen op kamertemperatuur, vond hij
zonder „ophooping" 25 % positief, met „ophooping" 54.17 %
positief. Hoe langer het vleesch bewaard was, hoe hooger het
percentage positieve resultaten werd.

2e. Trawinsky paste bij zijn onderzoek nog een sterkere „op-
hooping" van bacteriën toe dan Conradi. Eerstgenoemde bewaarde
n.1. eerst een stuk vleesch 24 uur op kamertemperatuur, daarna
werd het behandeld als bij Conradi (olie van 200° C. enz.) en
daarna werd het nog 24 uur bewaard op 37° C. Met deze methode
vond hij dat 90.47 % van zijn onderzoekingen positief was. Plaatste
hij direct na slachting het met kokende olie uitwendig gesteriliseerde
vleesch 24 uur op 37° C., dan was 54.76 % positief. De bewaring
van 24 uur op kamertemperatuur heeft dus het percentage positieve
resultaten met ± 36 vermeerderd.

Uit genoemde 2 voorbeelden^volgt, dat de methode van ,,op-
hooping" ook invloed heeft op de resultaten.

De 3e factor is de tijd welke verloopt tusschen slachten en den
aanvang van het bacteriologisch onderzoek.

Bugge en Kieszig kregen met de methode van Conradi tot
14.9% positieve gevallen, als zij l\'/a uur lieten verloopen tusschen
het slachten en het begin van het onderzoek. Werd het vleesch
direct na slachten onderzocht, dan kregen zij met dezelfde methode
10.25% positieve gevallen.

Trawinsky vond dat het 24 uur bewaren op kamertemperatuur
na het slachten een vermeerdering gaf van 36 % positieve resultaten
(zie boven bij 2e factor), Grunt vindt dit een heel belangrijke factor,
n.1. hij zegt, dat de bacteriën zóó snel in het vleesch dringen, dat
uitwendige sterilisatie volgens Conradi ze niet meer achterhaalt.
Hij steriliseert nog sterker uitwendig en constateert dat normaal
vleesch voor 0% positieve resultaten geeft.

Dus ook deze factor oefent veel invloed uit.

De 4e factor betreft de keuze van het materiaal.

Bugge en Kieszig onderzochten verschillende vleeschsoorten en
vonden:

Voorschenkel 4,77 % positief
Achterschenkel 6,25 7o

Halsspieren. . 23.83 7o » } alles volgens methode „Conradi",
Psoasspieren. 0. % „
Tong.....11.76% „

Dat ook deze factor dus invloed heeft behoeft geen betoog.

De 5e factor is de wijze van slachten.

Hom vond het percentage positieve gevallen bij noodslachtingen,
geslacht op het platteland, 3 X zoo hoog als bij de op het abattoir
geslachte noodslachtingen. Bugge en Kieszig slachtten o.a. konijnen
steriel en vonden O % positief. Amako deed hetzelfde en vond ook
07o positief. Bij de gewone slachting schijnt volgens veel onder-
zoekers door druk eerst het weefselsap naar de oppervlakte te
worden gedreven, om, na ophouden dier druk geïnfecteerd te
worden teruggezogen. De wijze van slachten oefent dus heel veel
invloed op het resultaat uit.

De 6e factor is het eigenlijke bacteriologische gedeelte van het
onderzoek, dus welke bodems men heeft gebruikt, hoeveel van
ieder, hoe men heeft geënt, hoeveel en welke bodems er bij ieder
onderzoek positief waren en vooral hoe men de procenten heeft
berekend.

Na het bestudeeren der literatuur moet men tot de conclusie
komen, dat over het algemeen dit gedeelte van de verrichte onder-
zoekingen zeer stiefmoederlijk is bedeeld, wat betreft publicatie
van nadere bijzonderheden.

Hierdoor is het onmogelijk geworden, om te onderzoeken, hoe
het komt, dat b.v. bij 2 onderzoekers de resultaten zoo sterk ver-
schillen. terwijl de reeds behandelde 4 factoren toch overeenkomen
(methode van ..ophooping", de tijd. vcrloopende tusschen slachten
en aanvang van het onderzoek, het vleeschmateriaal hetwelk voor
onderzoek werd gebruikt en de wijze van slachten). Het is dan
ook in het algemeen moeilijk om zich uit te spreken over de be-
trouwbaarheid der gedane onderzoekingen.

In dit verband zij genoemd het verschil in resultaat tusschen
Conradi met 35 % positieve gevallen cn Grabcrt cn Mergell met
1 % positieve gevallen, terwijl de methode van onderzoek dezelfde

was. Mag men dit groote verschil toeschrijven aan hun misschien ver-
schillende wijze van bacteriologisch werken (verschillende voedings-
bodems, procentenberekening, sterilisatie van instrumenten en bodems,
definitie van een positief geval enz.)? Het is m.i. wat ver gezocht.

Bij al deze onderzoekingen deed zich de vraag voor of de
gevonden bacteriën intravitaal, dan wel postmortaal in het vleesch
waren gedrongen.

Talrijke onderzoekingen waren daar weer het gevolg van (zie
afdeeling C van het historisch overzicht) en men verschilt thans
nog van meening hierover. Wel wordt aan de postmortale infectie
van het vleesch den laatsten tijd grootere waarde toegekend dan
vroeger, daar bij verschillende, binnen engeren kring plaats gehad
hebbende kleine vleeschvergiftfgingen bleek, dat het van buitenaf
binnendringen der vergiftigende bacterie de oorzaak was.

Door de methode van Conradi zijn de onderzoekingen over de
aanwezigheid van kiemen in vleesch hetwelk, eenigen tijd op
kamertemperatuur is bewaard, weer op den achtergrond geschoven.

Toch hebben deze onderzoekingen hun bijzondere waarde en
wel die onderzoekingen, die met een zoo volledig mogelijke methode,
waarbij ook de „ophooping" van bacteriën is toegepast, de aan-
wezige kiemen trachten aan te toonen. In ons land wordt alle vleesch,
afkomstig van noodslachtingen, welke vallen onder art. 3, sub b, der
Vleeschkeuringswet, afgekeurd, wanneer het vlecsch kiemhoudend
blijkt te zijn.

Nu is volgens Conradi in 35 % van de gevallen het vlecsch
van normale slachtdieren kiemhoudend, wanneer men het direct
na slachting volgens zijn methode bacteriologisch onderzoekt.

Trawinsky vond na bewaring van 24 uur op kamertemperatuur
en daarna bacteriologisch onderzoek volgens Conradi 90.47 % van
het normale vleesch kiemhoudend.

Horn vond na bewaring van 3—6 dagen op kamertemperatuur
cn daarna onderzoek volgens Conradi 30.777o positieve resultaten bij
normaal vleesch. In hoofdstuk IV staat de methode van bacteriologisch
onderzoek beschreven, die voor de bewerking van dit proefschrift
is toegepast, welke methode voor de practijk heel geschikt is, cn
waarbij in ongeveer dezelfde mate de „ophooping" van Conradi
is toegepast. Men moet dus met deze methode dezelfde hooge
percentages krijgen als Conradi, Trawinsky en Horn vonden, in-

dien hun onderzoekingen juist zijn. Dit is echter een open vraag,
gezien het resultaat van Grabert en Mergell (nl. 1 % positieve resultaten
met dezelfde wijze van onderzoek als Conradi) en het groote ver-
schil in resultaat tusschen Horn en Trawinsky (resp, 11.63 "/o en
90.47%) met dezelfde methode van onderzoek.

Indien deze hooge percentages voor normaal vleesch echter juist
zijn, dan zullen ze zeer zeker een belemmering zijn voor het af-
keuren van alle noodslachtingen wier vleesch kiemhoudend wordt
bevonden. Nu hebben de onderzoekingen van vleesch hetwelk
gedurende eenige dagen bewaard is op kamertemperatuur, voorde be-
oordeeling van het dier alleen theoretische waarde, aangezien den
uitersten tijd welke men kan laten verloopen tusschen het einde der
slachting en den aanvang van het bacteriologisch vleeschonderzoek
hoogstens 24 uur zal kunnen zijn. Op veel plaatsen zal dit zelfs
nog een bezwaar zijn, vooral \'s zomers.

Practisch heeft zulk een onderzoek echter toch wel beteekenis,
omdat de toestand van het eenige dagen lang bewaarde stuk vleesch
overeenkomt met den toestand van het vleesch in slagerswinkels waar
nog een ijskast ontbreekt. Het komt dus overeen met consumptie-
vlcesch in het algemeen.

Na deze beschouwingen kan dus nog iets duidelijker dan in de
inleiding het algemeene doel van het onderzoek voor dit proef-
schrift worden geformuleerd, nl. na te gaan of werkelijk zulk een
hoog percentage van het vleesch van normale slachtdieren kiem-
houdend is, of wordt, wanneer het eenige dagen bewaard wordt
Op kamertemperatuur (methode Horn).

Verder hetzelfde na te gaan ten opzichte van zieke dieren, uit
^velk onderzoek dan, met inachtneming der punten, in de inleiding
genoemd, blijken zal. of men uit een economisch oogpunt het recht
heeft alle noodslachtingen met kiemhoudend vleesch te vernietigen,
dan wel of de bacteriologische scheiding van een specifieke- en
niet specifieke vleeschinfectie daarvoor in de plaats moet treden.

IV

WIJZE VAN ONDERZOEK

Voor het onderzoek werd gebruikt vleesch van:

„50 normale runderen

50 „ paarden

25 „ varkens

80 „zieke" dieren".

De benaming „zieke dieren" werd gebruikt, om onder dat begrip
niet alleen noodslachtingen te kunnen brengen, doch ook dieren,
welke niet in nood werden geslacht, doch die lijdende waren aan
verschillende ziekten, waardoor het vleesch van sterk inferieure
kwaliteit werd en de omstandigheden voor een postmortale infectie
zoo gunstig mogelijk waren.

Wat deze laatste alinea betreft, werden onder deze rubriek b.v.
saamgevat:

„een mager rund met traumatische pericarditis.
»1 II II II een groot absces i/d lever door trauma.
II II paard met sclerostomiasis,
II II varken met pleuritis en pneumonie.
II 11 oud rund met erg stijve gang".

Dus het betrof vaak dieren, waarvan het vleesch verkocht werd
in het klein onder toezicht en gestempeld met V.G.T.

Er werd een methode van bacteriologisch vleeschonderzoek toege-
past, waarbij men zekerheid heeft, dat vrijwel alle bacteriën, anaëroob
zoowel als aëroob, aangetoond zouden kunnen worden en waarbij
ook een sterke „bacterieophooping" plaats vond, echter in een

anderen vorm dan bij de methode van Conradi. (Zie voor bijzonder-
heden blz. 43.)

Direct na slachting der te onderzoeken dieren werd de onderarm in
het ellebooggewricht afgesneden en naar het laboratorium gebracht.
Bij normale slachtingen werd het vleesch onmiddellijk bacteriologisch
onderzocht, behalve in enkele gevallen, waarbij zulks eerst na eenigen
tijd kon plaats vinden, in verband met den abattoirdienst.

De „zieke dieren" welke op het abattoir werden geslacht, werden
evenzoo behandeld. De noodslachtingen, welke reeds uitgebloed
van elders kwamen en op het abattoir werden afgeslacht, werden
onderzocht direct na aankomst op het abattoir, dus meestal eenige
uren na den dood.

Het stuk vleesch, hetwelk voor bacteriologisch onderzoek werd
gebruikt, bestond uit radius en ulna met omgevende spieren. De
reden waarom de keus op deze spiergroep viel, was. dat deze
spieren door fasciën zijn omgeven. Het optreden eener uitwendige
infectie werd hierdoor sterk tegengegaan.

Voor de tibia en fibula met omgevende spieren geldt zulks even-
eens. Hierbij kwam echter een practisch bezwaar, omdat bij het
gebruik maken van een achterschenkel, het dier direct na het slachten
in bouten moest worden verdeeld, hetgeen voor den eigenaar
schadelijk was.

Toch zijn van de 50 normale runderen er 25 onderzocht op bacterie-
gehalte in de achterhand. (waarvoor tibia en fibula met spieren dienst
deden), teneinde een eventueel verschil te kunnen constateeren
met de voorhand; welk verschil dan een gevolg zou kunnen zijn
van het min of meer ver verwijderd zijn van het darmkanaal,
waaruit de latent aanwezige bacteriën in het vleesch afkomstig
zouden zijn.

Om het resultaat tusschen voor- en achterschenkels te kunnen
vergelijken, moest ook de temperatuur waarop ze bewaard werden on-
Qeveer gelijk zijn. De voorschenkels werden in den zomer onderzocht.
Gedurende de ..hittegolf" werd daarom ook nu en dan een achter-
schenkel onderzocht. In den winter werden de achterschenkels,
«»n de kamertemperatuur ongeveer gelijk te maken aan die der
voorschenkels welke in voor- en najaar werden onderzocht, op
^enigen afstand van de kachel bewaard. Van 9 ..zieke dieren
berden de vóór- en achterschenkel tegelijk onderzocht, om aan cén-

zelfde dier het eventueel verschil te kunnen constateeren tusschen
vóór- en achterhand (zie tabellen).

Genoemd stuk vleesch werd gedurende 5 dagen in het labora-
torium op kamertemperatuur bewaard en het bleef gedurende dien
tijd geborgen in een groote, vlakke, geglazuurde steenen schaal,
welke op den grond was geplaatst.

Het ophangen der schenkels aan haken zou misschien ook een
doelmatige bewaring zijn geweest; een nadeel hierbij waren de
gaten, welke men in het vleesch kreeg, waardoor misschien bacteriën
in het vleesch geimpregneerd konden worden. Het ophangen aan
touwen was practisch een bezwaar. Bovendien schakelt men door
ophangen een onbekende factor in, in verband met de vertikale
stand, waardoor het vocht zich misschien in het laagste gedeelte
van den schenkel zou hebben opgehoopt. ^

Er werden geen bijzondere maatregelen genomen om een uitwen-
dige infectie absoluut te weren; de groote van de schaal was echter
zoodanig, dat de vieeschstukken geheel vrij van elkaar konden liggen.

De kamertemperatuur is steeds iederen dag opgenomen, alsmede
de temperatuur van het inwendige van het vleesch, welke tempe-
raturen mede in de tabellen staan vermeld, om een overzicht te
kunnen krijgen van de vraag, of de kamertemperatuur invloed uit-
oefent op de aanwezigheid van kiemen in het vleesch in verband
met verschillende „ophooping".

Het laatste gedeelte van het bacteriologisch onderzoek gold het
merg van het been waaromheen de verschillende spieren lagen, welke
gedurende -4 X 24 uur 5 maal bacteriologisch werden onderzocht.
2 X 24 uur na dit laatste onderzoek werd de uitslag nagegaan, zoodat
dus eventueele kiemen gelegenheid hadden zich te vermeerderen
gedurende 5 dagen op kamertemperatuur en 2 dagen in de broed-
stoof op 37° C. De uitslag van dit bacteriologisch mergonderzoek
is wel van belang, daar het merg uitstekend voor een uitwendige
infectie is gevrijwaard. Wanneer het echter waar is, dat de darm-
bacteriën door middel van lymphe- en bloedbanen ook bij normale
dieren in het vleesch kunnen geraken, dan zullen ze zeer zeker door
dezelfde transportmiddelen ook komen in het beenmerg.

Een eventueele aanwezigheid van kiemen in het merg zou dus
wel eenigszins pleiten voor een latente aanwezigheid van bac-
teriën in het vleesch.

De bedoeling van het bewaren van het vleesch op kamer-
temperatuur was, om een natuurlijke „ophooping" van de eventueel
spaarzaam aanwezige bacteriën te bewerkstelligen, zooals dat bij
consumptievleesch het geval is.

lederen dag werd het stuk vleesch, hetwelk in zijn geheel werd
gelaten, met een benzineblaasvlam plaatselijk afgebrand en daar
bacteriologisch onderzocht, terwijl na 2 X 24 uur het resultaat der
culturen werd nagegaan.

Den laatsten dag van het onderzoek, dus 5X24 uur na de
slachting, werd het been doorgezaagd met een niet steriele zaag en
dadelijk daarop het beenmerg afgebrand en bacteriologisch onderzocht.

Bij het bacteriologisch onderzoek werden de volgende proeven
ingesteld :

„2 agar platen aëroob;

1 agarplaat anaëroob (volgens de methode Warrwckc, waarbij
het stukje vleesch met agar werd overgoten);

1 proef volgens Müller op kamertemperatuur;

1 proef volgens Müller op 37° C.;

2 bouillon buisjes;

2 buisjes schuine agar aëroob;

1 buisje schuine agar anaëroob;

1 buisje met druivensuikerbouillon („hoog" aangelegd)."

Bij het onderzoek werd een rund aangeduid met R, een paard
met P, een varken met V en een ziek dier, al dan niet nood-
slachting, met een N, welke letters op dc verschillende Petri-schalcn
cn buisjes werden aangebracht. De proeven werden ingesteld op
de volgende manier:

„Allereerst werden de benoodigde instrumenten in water gezet
in een aluminium kroes en dit water werd direct aan het koken
gebracht. Boven een lage vlam bleef dit koken.

In een andere kroes werden de noodige agarbuizen in water
gezet, hetwelk eveneens aan den kook werd gebracht cn de agar

vloeibaar maakte.

Gedurende dien tijd werden de andere benoodigde buizen met
bouillon, druivensuikerbouillon en schuine agar uit den stoof van
37° C. gehaald, waarin zij stonden ter controleering op steriliteit
(île verder) en in het buizenrekje gezet.

De Petri-schalen en buizen werden gemerkt met letter (zie boven),
de dikke glazen cylinders, waarin de gezamenlijke buizen later in
de stoof werden gezet, werden gedagteekend, de anaerobe kweeking
werd klaargezet (methode zie later).

Nu werden de instrumenten uit het kokende water in de alcohol
van 96% gebracht.

De benzine-blaasvlam werd ontstoken, zoodat, wanneer kon
worden aangevangen met schroeien, de instrumenten ongeveer
15—20 minuten in kokend water hadden gestaan en daarna eenigen
tijd in alkohol van 96 % waren geweest. De agar was dan vloei-
baar en werd ter afkoeling in het rekje gezet, zoodat, wanneer
de stukjes vleesch steriel waren ontnomen, de agar juist voldoende
was afgekoeld om in de Petri-schalen te worden overgegoten."

Op deze manier ging dus weinig tijd verloren.

Met de benzine-blaasvlam werd daarna de oppervlakte van
het vleesch flink geschroeid, totdat er een korst ontstond. Daarna
werden met steriele instrumenten twee elkaar kruisende sneden
gemaakt en uit die ontstane opening. werden eerst genomen dc
stukken benoodigd voor de houdbaarheidsproef van Müller, te
weten twee stukken van een inhoud Vt}n ±8—12 cM.\'\\ welke
ieder in een steriele Petri-schaal werden gelegd. Daarna werden
3 kleinere stukken uitgenomen, die ieder weer in een Petri-schaal
werden gedeponeerd en dienen moesten voor de 2 agarplaten
aëroob en de agarplaat anaëroob. (Warnecke.)

Daarna waren nog noodig 6 stukjes vleesch voor de resteerende
proeven met de buisjes. Deze stukjes vleesch werden met een steriele
schaar uitgeknipt, en ter grootte van ± 1 cM.\'\', samen gelegd in een
steriele Petri-schaal, van waaruit ze later in de diverse buisjes
kwamen. Hoewel er maar 6 stukjes noodig waren, werden er 8
uitgenomen, daar er soms een stukje vleesch van de entnaald viel,
wanneer die niet warm genoeg meer was. De stukjes vleesch
werden nl. uit de Petri-schalen genomen met een platina naald
welke zóó warm was, dat ze met water een sissend geluid maakte.
Het stukje vleesch bleef er dan aan hangen en liet in de bouillon
weer los. Was de naald te veel afgekoeld, dan viel het stukje
vleesch eraf. Men moet dus voor reserve steeds 1 of 2 stukjes
meer nemen.

De grootte van I cM." voor deze stukjes was juist voldoende

om een infectie door de randen der buisjes tot een minimum te
reduceeren.

De stukjes voor de 3 agarplaten waren ieder ongeveer 4—6 cM."
van inhoud.

Voor het mergonderzoek ging deze methode practisch niet geheel
op. Bij onderzoek van het rundermerg werden de genoemde 8
kleine stukjes genomen uit één groot stuk hetwelk in een Petri-
schaal was gedeponeerd, en hieruit werden alle buisjes van een
stukje rundermerg voorzien, hetgeen theoretisch op hetzelfde neerkomt.

Bij het onderzoek van het merg van paarden moesten alle stukken
kleiner zijn, daar dit merg in de warmere maanden steeds erg
slijmig was en minder in hoeveelheid dan bij runderen, waarvan
het merg steeds mooi vast bleef. In de koudere maanden was
ook het paardenmerg vast. Voor varkensmerg geldt hetzelfde als
gezegd is voor paardenmerg. Het was niet zoo slijmig, echter de
hoeveelheid was gering en het werd spoedig vloeibaar, door de
relatief diep doordringende hitte van de blaasvlam.

Nadat al het bcnoodigde materiaal was ontnomen, werd verder
gewerkt, nl. eerst werd de vloeibare, tot op ± 45° C. afgekoelde
agar langs de twee stukjes vleesch gegoten bcnoodigd voor de
2 aerobe agar platen.

Daarna werd de agar voor de anaerobe agar proef van Warnecke
oyer het stukje vleesch gegoten.

Voor deze proef werd een iets diepere Pctri-schaal genomen
en meer agar, waardoor het stukje vleesch geheel met agar was
overgoten.

De kleinere stukken werden daarna naar hun diverse afdeelingen
gedirigeerd, nl. op de twee schuin gestolde agarbuisjes voor aerobe
groei werd een stukje vleesch afgestreken, op het anaerobe agar-
buisjc eveneens. Dit schuine agar buisje voor anaerobe groei werd
gezet in een Buchnersche buis, dat is een ± 4 cM. wijde buis
Van dik glas. voorzien van een gummistop. In die buis komt een
oplossing bestaande uit 1 gram Acid. pyrogallicum. 5 cM.-^ aqua.
\' cM.» van een geconcentreerde KOH-oplossing. Eerst werd de
Acid. pyrog. erin gedaan met aqua, daarna de geënte buis met
schuine agar welke op een klein statief kwam te rusten. Daarna
^erd met een pipet de KOH er bij gedaan cn onmiddellijk daarna
werd de Buchnersche buts met een gummistop. waaromheen vloei-

bare paraffine werd gegoten, luchtdicht gesloten. De afwezigheid
van zuurstof werd nu en dan gecontroleerd met een boutvuur-

stam. (Zie verder blz. 49).

In de beide bouillonbuisjes werd eveneens een stukje vleesch
geënt. Dit enten in de buisjes geschiedde aldus: „De watteprop
werd erafgenomen en de rand van hét buisje eenige keeren door
de vlam gehaald: daarna werd geënt, waarna de rand van de
buis op nieuw werd afgebrand. Daarna werd ook het gedeelte
van de watteprop, dat in de buis kwam tot zwart afgebrand en dan
pas op de buis gedaan. Gedurende dien tijd werd de buis schuin
gehouden om invallen van luchtkiemen te voorkomen.

Voor de druivensuikerbouillon-proef werd den
eersten tijd gebruik gemaakt van een gewoon gist-
buisje, waarin, als zooeven beschreven, het stukje
vlecsch werd geënt.

Er ontstonden echter veel verontreinigingen, (mis-
schien door de nauwe opening, tengevolge waarvan
infectie ontstond door den rand) en daarom werd
de druivensuikerbouillon in een gewone
reageerbuis gedaan, waarin zich een
omgekeerd klein dun glazen buisje be-
vond, gevuld met druivensuikerbouillon.
Dit complex werd in zijn geheel ge-
steriliseerd. Het aantal verontreinigingen minderde
toen merkbaar bij deze proef. Deze druivensuiker-
bouillon-bodem werd gebruikt om een scherp diagnos-
ticum te hebben op kiemen in het algemeen. Door
bovengenoemde oorzaken, nl. het slijmige karakter
van paardemerg en de geringe hoeveelheid varkens-
merg, konden bij het onderzoek van het merg van
paard en varken enkele keeren geen stukjes merg in
de verschillende agar platen en buisjes worden ge-
bracht, maar moest het materiaal ot;er de gestolte
agar worden gestreken en met een naald een weinig
ervan in de buisjes worden geënt.

Door het deponeeren der verschillende vlcesch-
stukjes in de diverse bodems en in de 3 agar platen,
welke methode Warnecke beschreef in het Tijdschrift voor Dier-

geneeskunde 1922, Deel 49, aflev. 10, wordt in zekeren zin „de
methode van bacterieophooping van Conradi" nagebootst, nl, terwijl
Conradi één stuk vleesch nam van ± 50 gram, en dit voor uit-
wendige sterilisatie in een oliebad legt van 200 °C., worden hier
totaal 11 stukjes uitgenomen, tot een gezamenlijk gewicht van onge-
veer 40 gram, nadat uitwendige sterilisatie heeft plaats gevonden.
Voor het bacteriologisch onderzoek van varkensvleesch gaat echter
deze redeneering niet op, daar de vleeschstukjes voor alle platen,
ook voor de 2 Müllersche proeven aanmerkelijk kleiner moesten
zijn dan voor het onderzoek van runderen en paarden.

De oorzaak hiervan was de geringere grootte van een varkens-
onderarm, hoewel deze werd genomen van de zwaarste varkens
en voor het doel zoo economisch mogelijk, nl. vèr boven het elle-
boogsgewricht werd afgezaagd, terwijl de onderarm van runderen
en paarden in het elleboogsgewricht werd geëxarticuleerd.

Het totale „op te hoopen" netto gewicht zal dus niet veel ver-
schillen met dat van Conradi. Bevindt zich nu in dat stuk vleesch
van bv. 60 gr., hetwelk Conradi onderzocht, maar 1 bacterie,
(hetgeen wel niet zul voorkomen), dan zal Conradi na 24 uur „op-
hooping" van dit heele stuk op 37° C. een positief resultaat vinden
van het geheele bacteriologisch onderzoek, wanneer de nakomelingen
van die ééne bacterie in dien tijd het vlceschstuk geheel doorgroeid
hebben. Bij de methode welke voor dit proefschrift is toegepast,
zal die ééne bacterie b.v. terechtkomen in het stukje vleesch voor
de druivensuikerbouillonbuis, zal zich in het kleine stuk vleesch
vermeerderen en zoo een positieve druivensuikerbouillonbuis geven,
terwijl de andere bodems en dus het geheele bacteriologisch onder-
zoek een negatief hM geeft. Zijn er nu b.v. 11 bacteriën in dat
stuk vleesch van 60 gram. dan zal Conradi na „ophooping een
positief resultaat van het geheele onderzoek vinden, maar ook de
voor dit proefschrift toegepaste methode zal dan een positief beeld
geven, daar dan in ieder stukje vleesch I bacterie aanwezig kan
Zijn. welke gezamenlijke bacteriën dan alle proeven of de meeste
positief maken en dus het geheele bacteriologisch onderzoek

positief doen zijn. , t i u

Voor het geval dat er dus maar 1 of 2 bacteriën in het stuk vleesch

van 60 gram waren, bereikt Conradi met zijn methode meer maar
dot lijkt niet erg waarschijnlijk, al zeggen veel schrijvers dat de

bacteriën „spaarzaam" in normaal vleesch aanwezig zijn. Hoeveel er
zich wel in een stuk vleesch van bepaald gewicht bevinden, weet
men voorloopig nog niet. Men kan dus gerust de in Hoofdstuk IV
beschreven practische methode toepassen en de genoemde kleine
nadeelige onbekende factor als feit aanvaarden. Doet men dit, dan
staat, wat de „ophooping" betreft, de gepubliceerde methode op
dezelfde lijn als de methode van Conradi, met het groote voor-
deel dat Conradi\'s methode niet kan aanbieden, n.1. de practische
toepassing.

Na afloop van dit gedeelte van het onderzoek werd alles (be-
halve de proef van Müller voor kamertemperatuur) gedurende
2 X 24 uur op 37° C. bewaard, waardoor in al die kleine vleeschstukjes
een flinke „ophooping" (groei) van eventueel spaarzaam aanwezige
kiemen plaats kon vinden en daarna werd de uitslag gecontroleerd
op de volgende manier. „Na 24 uur te zijn geweest in de broedstoof
op 37° C., werd de bouillon even gecontroleerd om te zien of ze
in die 24 uur troebel was geworden. In dit geval zou ze na 2 X 24 uur
wel weer helder hebben kunnen zijn. Werd dan na 2x24 uur
de uitslag nagegaan, dan zou de betrouwbaarheid te lijden hebben
gehad.

Na 2x24 uur werden de stukjes vleesch, die gediend hadden
voor de 3 agarplaten met een steriele schaar doorgeknipt, uit-
gestreken op een voorwerpglaasje en gekleurd met een waterige
oplossing van methyleenblauw. De groei rondom het vleesch was
macroscopisch steeds zichtbaar. De 2 Müllersche proeven werden
steeds op kiemen onderzocht. De overige proeven werden door
uitstrijken onderzocht, wanneer er macroscopisch goed zichtbare groei
te bespeuren was."

Een bacteriologische diagnose in uitgebreiden zin werd niet ge-
steld. Wel werden de bacteriën naar hun vorm onderscheiden en
in de tabellen als zoodanig genoemd: b.v. coccen, staphylococcen,
Streptococcen, sarcinen, diplococcen, bacillen. Welk staafje en welke
coccus gevonden was in een bepaald geval, werd dus niet nage-
gaan. daar zulks een veel te uitgebreid onderzoek zou zijn geweest.
Er moge hieraan herinnerd worden, dat het onderzoek gaat over
het al of niet kiemvrij zijn van het vleesch en niet over de soort
der te vinden kiemen.

Teneinde eens na te gaan, of na die 5 dagen lange bewaring op

kamertemperatuur de bacteriën, die aan de oppervlakte aanwezig
waren, zóó diep in het vleesch waren doorgedrongen dat ze met
uitwendige sterilisatie door schroeien niet meer te achterhalen
waren, werd de volgende proef genomen:

„Den laatsten dag van het onderzoek, dus als het merg werd
onderzocht, werd de opening van waaruit direct na slachting het
eerste bacteriologisch onderzoek was verricht, nog eens afgebrand
tot oppervlakkige korstvorming. Daarna werden uit die opening
2 stukjes genomen, ieder van ± 2 cM.®, waarvan het eene werd
geënt in bouillon en waarvan het andere gebruikt werd voor de
aerobe agarplaat."

Deze proef is in de tabellen aangegeven als „Laatste Proef".
Daar het onderzoek in zijn geheel ook op de waarde van de Mül-
lersche houdbaarheidsproeven een licht zal werpen, is tegelijkertijd
van een 50-tal cadavers van verschillende diersoorten op de reeds
beschreven wijze éénmaal bacteriologisch vleeschonderzoek verricht,
om het verband onder de oogen te zien tusschen een positieve
proef van Müller cn de aanwezigheid van bacteriën in het vleesch.
Cadavers leenen zich daar bij uitstek voor, daar het vleesch hiervan
de meeste kans geeft op een positieve houdbaarheidsproef.

Bereidingswijze der verschillende voedingsbodems

Bouillon. 10 gram vast Liebigs vleeschextract worden in 1 L. water
opgelost. Na oplossing wordt toegevoegd 1 % pepton (10 gram)
en \'/3% Na Cl (5 gram). Daarna wordt alles 1 uur op 110° C.
gesteriliseerd in een kolf, geplaatst in de stoomsterilisator. Na
\'ifioop hiervan wordt met gedestilleerd water tot de oorspronkelijke
hoeveelheid bijgevuld en de massa alkalisch gemaakt tot het phenolph-
taleïnepunt. Dit alkalisch maken geschiedt aldus:

..In een klein kolfje doet men 20 c.c. bouillon en eenige
druppels van een alkoholische phenolphtaleïne-oplossing (1 gram
Phenolpht. op 100 gr. 70% alkohol.

Men titreert met \'Ao N. Na OH. totdat de bouillon in het kolfje
bhjvend iets rood is en leest de gebruikte hoeveelheid NaOH af.
Doordat de totale hoeveelheid bouillon bekend is. weet men dus
de toe te voegen hoeveelheid Na OH."

De alkalische bouillon wordt door papier gefiltreerd en daarna
weer dezelfde hoeveelheid aqua dest. toegevoegd als boven (preven-
tief tegen vermindering door sterilisatie). Daarna doet men in ieder
reageerbuisje ongeveer 8 c.c. en steriliseert dan Va uur op 110°C.

Agar. Men neemt steriele alkalische bouillon en voegt erbij 2 %
fijn geknipte agar-agar. De nog warme bouillon roert men met de
agar goed dooreen. Dan steriliseert men 1 uur op 110° C. en vult
met aqua dest. bij, waarna men filtreert door een flanellen lap,
welke vóór het gebruik 1 uur in kokend water heeft gelegen. Dit
filtreeren geschiedt in een waterbad van 100° C. om het filtreeren
van agar wat gemakkelijker te maken. Preventief tegen verkoken
voegt men dan aqua dest. bij en verdeelt dan de agar-bouillon in
buisjes voor platen- en streepcultuur en steriliseert Va uur op 110° C.

Voor levetagar, zie verder.

Druivensuikerbouillon. Men voegt bij alkalische steriele bouillon
1 % glucose, waarna men dc oplossing verdeelt in
buisjes en Vs uur steriliseert op 110° C., nadat men
i^^j! preventief tegen verkoken met aqua dest. heeft bijge-

vuld. In die buisjes worden vóór het steriliseeren de
kleine (gesteriliseerde) buisjes gedaan, waarin zich het
gas eventueel moet vormen en welke omgekeerd in
de grootere buisjes worden geplaatst.

."Kjl

fn\'"

Contrólc-procvcn
^^ De aard van het onderzoek bracht mee, dat de controle-

proeven beperkt waren tot de controleering op steriliteit
van dc te gebruiken voedingsbodems en instrumenten
en van de Oj-afwezigheid in de Buchnersche buis.

Om van de steriliteit der bodems overtuigd te zijn,
werd 24 uur vóórdat ieder onderzoek plaats vond het
^^ benoodigde bodemmateriaal in de stoof van 37° gezet.

Dit ging heel gemakkelijk, nl. men zette 2 complexen
in de stoof, waarvan het ééne was geënt, het andere niet. Voor de
agarplaten ging dit niet, daar het stukje vleesch hierop niet werd
afgestreken, maar de agar langs het stukje vleesch werd gegoten,
waardoor de agar dus in buizen bewaard werd. Dc agar voor de
platen werd dus nu en dan uitgegoten en op steriliteit onderzocht.

De Petri-schalen werden nu en dan op steriliteit onderzocht
door een buisje steriele schuine agar uit de stoof te smelten en in
de Petri-schaal te gieten.

De bouillon, druivensuikerbouillon, schuine agar en later de
leveragar konden echter steeds 24 uur vóór het gebruik in de stoof
worden gezet ter controleering.

Teneinde bij plotselinge noodslachtingen of voorkomende ge-
vallen toch met gecontroleerd bodemmateriaal te kunnen werken,
werd steeds een complex voor één bacteriologisch onderzoek in
de stoof bewaard, wat nu en dan werd vernieuwd.

Bij de anaerobe kweeking werd de Oo-afwezigheid in de Buch-
nersche buis door den zuurstof indicator (zie verder) aangewezen.

Ter controleering of men in dit Oo-vrij milieu ook anaëroob
kan kweeken, werd nu en dan van een boutvuurstam gebruik
gemaakt.

De steriliteit der instrumenten was voldoende gewaarborgd
door het uitkoken in een aluminium kroes gedurende minstens
15 minuten (meestal langer), het daarna brengen in alkohol van
96 % cn het onmiddellijk vóór het gebruik afbranden van de al-
kohol van de instrumenten.

Nu en dan werden uit de gezamenlijke aldus gesteriliseerde
instrumenten eenige uitgenomen, waarmee dan eenige bouillon-
buisjes werden geënt.

Nooit is hierbij groei geconstateerd, welke te wijten was aan

Onvoldoende sterilisatie.

Al deze eventueel storende factoren kunnen dus bij het beoor-
deelen van het resultaat buiten beschouwing blijven.

Nadat het onderzoek voor ongeveer de helft was verricht, en
de anaerobe kweeking steeds was geschied met Buchnersche buizen
waarin een statiefje. een schuin gestolde agarbuis en een pyrogallol-
kali mengsel (zie vroeger), kwam mij in het ..Centralblatt für Bacte-
riologie" een artikel onder de oogen van de hand van Van
Riemsdijk, in welk artikel eenige verbeteringen zijn beschreven van
de methode voor anaerobe kweeking met de Buchnersche buizen.

Ie. Terwijl vroeger in de Buchnersche buis eerst werd gebracht
Acid. pyrogallicum cn daarna KOH. brengt zij eerst KOH erin en

daarna Acid. pyrog. Dit schijnt door onbekende oorzaak een vluggere
resorbtie te geven van de zuurstof; schrijfster vermoedt door de betere
vermenging dier 2 stoffen, nl. het mengsel wordt langzamer bruin.

2e. Zij sluit de agarbuisjes af met glaswolproppen en niet met
watteproppen. Glaswolproppen houden nl. evengoed de uitwendige
infectie tegen en geven een X vluggere resorbtie van O, uit het
agarbuisje dan bij gebruik van watteproppen. Schrijfster vond dat
zonder prop de Oo in 1 uur uit de agarbuis verdwijnt, met een
glaswolprop erop ook in 1 uur, maar met een watteprop erop na
5 kwartier.

Glaswolproppen komen dus de anaerobe verhoudingen beter ten
goede dan watteproppen.

3e. Schrijfster kweekt de anaerobe bacteriën niet op een buisje
schuin gestolde gewone agar, maar op leveragar. Dit is een
bodem met een zeer sterk reduceerend vermogen.

Hij bestaat uit:

250 gram
5

2.5 ..

500
10
500

gesteriliseerd op 120° C.) in overmaat.

laat daarna vlug schuin stollen, bv. onder een waterstraal, om de
leverdeeltjes aan de oppervlakte te houden.

Het leverweefsel maakt den bodem spontaan zuur, welk zuur
door het krijt wordt gebonden.

Op dezen bodem kon de schrijfster na 6 uur reeds groei van
Bac. butyricus krijgen.

4e. Zij heeft een eenvoudige zuurstofindicator gevonden, be-
staande uit:
„4.2 c.c. lOO/o glucose.

Vio c.c. N. NaOH (in bruin fleschje te bewaren)".
Vio c.c. methyleenblauw (Höchst) nl. 50 mgr. mcth. blauw op
30 gr. aqua dest."
Een stukje hydrophyl-gaas, gedrenkt in deze solutie werd met
het agarbuisje, doch niet daarin, in de Buchnersche buis gedaan.
Na 20 min. op 37° C. te hebben gestaan, was de Oo geresorbeerd
door het pyrogallol-kali mengsel en het gaasje werd kleurloos.

Komt de Oo terug door het wegnemen der gummistop, dan wordt
het gaasje weer blauw.

Om de 10% glucose-oplossing langen tijd goed te houden, be-
reidde zij deze aldus:

„In de juiste verhouding werd het mengsel niet te hoog ver-
warmd, dan gefiltreerd, in een steriel kolfje overgegoten en korten
tijd flink gekookt. Daarna werd het kolfje met parafine gesloten.
De vloeistof moet volkomen helder zijn."

Met leidingwater wordt de oplossing geel en daarom moet men
aqua dest. gebruiken.

Om 100 c.c. volume O» vrij te maken gebruikte de schrijfster:

..27, c.c. KOH 20%. ^ ^ ^

3 c.c. Acid. pyrogall. 11 % = ± Va gram Ac. pyrog. (vast), of. om

Qeheel zeker te zijn dat het milieu Os vrij is:

..3 c.c. KOH 20% cn \'/s gram vaste Ac. pyrogall.
Onmiddellijk na bijvoeging van Ac. pyrogall. wordt het agar-
buisje erin gebracht en dadelijk daarop wordt de Buchnersche
buis met gummistop cn parafine luchtdicht gesloten.

Deze bovenbeschreven techniek voor anaërobe kweeking heb ik
bij mijn verder onderzoek toegepast.

\' Dc- directe resultaten van hét ^geheele onderzoek zijn in de
tabellen van Hoofdstuk V gepubliceerd.

Om een duidelijk overzicht te krijgen van de gebruikte voedings-
bodems en van een positieven-\'en een negatieven uitslag van een
bacteriologisch vleeschonderzoek, is één photo genomen van een
negatieven uitslag (plaat I), één photo van een positieven uitslag
met een anaerobe bacterie (plaat II) en één photo van een positieven
uitslag met een aerobe bacterie (plaat III).

Plaat I vertoont behalve de met naam aangeduide bodems
(Petri-schalen) nog:

„1. voorstellende de aerobe schuine agar 1

? 2
» tl »f >» I»

3. „ „ druivensuikerbouillon waarin het kleine omge-
keerde gasbuisje duidelijk is te zien.

4. en 5 voorstellende resp. bouillonbuis 1 en 2.

6. voorstellende de anaerobe kweeking met de Buchnersche buis,
waarin\' het buisje met leveragar rust op een statiefjeen dc
zwarte massa van het pyrogallol-kalimengsel goed is te zien."

Gelijk duidelijk is te zien, is alle bouillon en alle agar helder,
nl. men ziet zoowel de dikke streep achter dc bouillon als dc
fijne streep achter de agarplaten doorloopen. In de anaerobe plaat
van Warnecke is duidelijk te zien, dat er meer agar in is dan
in de aerobe platen, nl. de streep erachter is niet zoo duidelijk. In
de druivensuikerbouillon heeft zich geen gas gevormd.

Ook kan men op de photo het verschil in kleur zien tusschen
het vleesch der Müllersche kamertemperatuur-proef en het vleesch
op 37° C.

Plaat II voorstellende een positieven uitslag met een anaerobe
bacterie.

Behalve de aangeduide Petri-schalen zien we weer:

„1 en 2 aer. schuine agar resp. no. 1 en 2.

3 en 4 bouillon resp. no. 1 en 2.

5 de druivensuikerbouillonbuis.

6 de anaerobe schuine agar („Buchnersche buis").

Op de schuine aerobe agarbuizen is geen groei te zien.

De 2 bouillonbuizen zijn troebel, men ziet n.1. de streep erachter
niet zoo scherp doorloopen als op plaat 1.

Hetzelfde geldt voor de druivensuikerbouillon in nog sterkere
mate. Ook heeft zich in het kleine omgekeerde buisje gas gevormd,
hetwelk als een eenigszins wit plekje tegen de troebele omgeving
afsteekt.

De leveragar in de Buchnersche buis vertoont eveneens groei.
De beide aerobe platen 1 en 2 zijn steriel, terwijl de anaerobe
plaat van Warnecke groei vertoont, hetwelk als een wazige massa
rondom het stukje vleesch is te zien.

Aan de 2 Müllersche proeven is niets bijzonders te zien. hoewel
de proef op 37° C. sterk positief was met gasvorming en stank.

Plaat III geeft het beeld van een positieven uitslag met een aerobe
bacterie.

Behalve de aangeduide bodems (Petri-schalen) ziet men weer:
„1 en 2 aerobe schuine agar resp. no. 1 en 2.
3 en 4 bouillon resp. no. 1 en 2.

5 de druivensuikerbouillonbuis.

6 de Buchnersche buis."

De beide aerobe schuine agarbuisjes waren mooi positief, maar
helaas is dit op de photo niet mooi zichtbaar.

De beide bouillonbuizen vcrtoonen ook groei, hetgeen weer
aan het minder duidelijk zijn van dc achterloopcnde streep te zien is.
De druivensuikerbouillon eveneens, waarbij echter geen gas is

gevormd. ,

De leveragar is negatief. Dc glaswolprop op dit buisje is goed te

Zien en blijft wit. omdat glaswol zich .slecht laat afbranden (smelt nl.)

en de witte kleur dus behoudt in tegenstelling met de watteproppen.
De beide aerobe agarplaten vcrtoonen een flinken groei.
De anaerobe plaat van Warnecke is negatief.
De beide Müllersche proeven vcrtoonen niets bijzonders.
Bij beide positieve uitslagen, acroob zoowel als anaëroob was m
de 3 bouillonbuizen groei. In de bouillon zal dus. misschien door de

f^nwezigheid van de stukjes vleesch een eenigszins -"«"ob ver-
^^ouding hebben bestaan, voldoende voor de ^-^^^e ^ t n
te groeien, maar niet z6ö sterk anaëroob, dat aerobe bacterien
er zich niet in konden vermeerderen.

ioîHdsw 9b .I n Î9is fwm .Mom) ti\\lzi n^udnftlliuod S sQ

.1 îBJifq qo eiß rwqooîioob qisHae oos ism
oioiioii Bon xti noIiliJodr>;lin?.n3vlinb sfa loov ibbg aWbsfóH
.bmiov3ö eßß \'»iRiiicl 9b»9;i9ömo snisU i^rf ni ri^is Jb^H ^loO .3)ßtn
pnivsDino sbdsoTJ ^b nsß^J «(jlslq )iw ftniseßinas fws elß ^lisw^H

.isoiB er»3n3vt> inoomv slud sH^n^nrfDua sb ni isbbmvjI sQ
3doi3GnB 3b l(iwwt nlis S ns I £WJßJq ^dowß sbbd sQ

pzeßtn SQisßvv nss eIß ,îaooh9v i^otç ai-wmeW nßv Ißsiq

.nais al Hd«33Iv 3\'(:luîe isH mobaoi

bwaoH si eiabnosild ei^in ei nav^oiq sri^aioIlöM S ab nsA

ioßJe.na BnitmovefiB Jam eßw îalJteoq -D qo Hoiq ab

adoias nw iam ßßlüiiu navaiJisoq naa nsv bbad lari tba« U\\

\' -.ahalDßd

naaw nam ^ais {nalßri^e-hJa^l) «ntsbod abiubaeni«

.S na ! .on .qgai aniurfoz adoiaa î na. l..

.S na I .on .q«9i nolliuod f na t
.eludnoIljUodiaiiwnaviinb ab l
".ehKi arfaetandDua ab à
•jMm \'.lai)t«)q ioom mißw aalsuidifiUB aniuri^e adorjß abiad oQ

.iRsdîrivls loom lain oJoHq ab qo üb ù er,r>brf
laaw naaeiari /tarne \'^oo nanooMav nasiudnolliiiod »bbd aQ
.si nati ai qaaU« ab^aqoohaîd^fc ab nßv njh ;<nbblub labaim îad ans
El eß9 \'naa& laîH^a {iHißiiw .«naanava\'noüUiodiailuenavlu-ili aO

.bmiovag

a) baoQ ei Jtb qo qoiqlowed« aCÎ .\\aiîf.Ban Bi lÄBßiaval aQ

Hn îl»«««) flabofiidU Jftül iH^^Ih d:>h lowaale îi^rao ,Jiw rtjüd na oalt ^
.naqqoiqaJißw ab Jam ôntUatenaçsî ni ibuorfad tab luaf^ atJiw ab a»
.iaoïç nainiB naa aanoonav naîrJqiBQt: î>doiaft abiad aQ
.laiif-Ban ni ajltjamsW nav iwslq adoiaima aCl
.enabnoxH Riain nanoomv aavaoïq adtwialliiM abiad aQ -1
ni eßw doOTaßn« fclß lawoor dooia» .naQßl?.nu avaiJieoq abiad Ofl ^
ab Toob oaid>»sim ,aub las floUixiod ah nl .iaoig nsstudnoKuJod € ab ,
-lav adotaWÄ tniie^inaa na!> d-«a9lv satjltjln »b n»\'/ biadfitownMi ]
n^TöOi«! adoiaßOR ab loov abnaoblo\'/ ,nii»»taad naddad Bnlbüod||
•a^iiMDfcd adoia« .dooiaßßß itsH ààt Jain nytm .oaiao-jQ SJ moj

nSnabiaatmav nabnoi ni îain rfsts tsJ

a

V

TABELLEN BETREFFENDE HET ONDERZOEK

Bouillon

Onderzoek

diploc-

direct na sl.
na 1X24 u.
.. 2X24
3X24 ..
4X24 ..
5X24 ..

\') bac. subtilus staphylococcen.

Tabellen van het vlcescl^J^^Q normale varkens

O I Anaer.
agar

agar Warnecke

bacillen

bac. subt.
bac. subt

bac. subt

bacillen
bacillen
bacillen
bacillcn

bacillen

bacille»
bacillö»
bacilleo

diploc.

bacille"

bacille"

bacille»

bac f^

bacülcf
__ bacille"
bacillen bacille"

stnnk.volbac.

bacillcn
bacillcn

bacillcn stank, bac
bnclllcn \'stank, hnc

_ ; bacillcn stank, bac,

bacillcn ^ bnclllcn \'.\'«tnnk. bac

bacillcn j b.icillon jStank, bac

bnclllcn ; Iwclllcn stank, bac

Tabellen van het vleesch ^\'\'önnalc runderen, Voorhand

\') Het racrg werd door omstandigheden niet ondcrzocht.

>) I ■■

lucht, enkele coccen. \') sure lucht, geen bacteriCn.

^an normale runderen, Voorhand

geen bactcriitn.

Tabellen van het vleesch vei

direct na sl.
nalX24 u.
.. 2X24 ..
.. 3X24 ..
.. 4X24 ..
„ 5X24 ..

L

Tabellen van het vleesch v0i lormalc runderen, Voorhand

bacillcn bacillcn bacillcn
bacillcn bacillcn bacillcn

stank. bac.
stank, bac. cocc. bac.

lucht, geen bactcrito. \') zure lucht, cocccn. \') cocccn bacillcn

Tabellen van het vleesch v< \'^Unale runderen, Achterhand

cocceo

\'\'Ormale runderen, Achferhand