m

. "\'S,

v / , v

T

\'ßm

\\

•\'i

> imil

Vi l

m

m

f

■ %Ï

^ i/

vlï

si. "iny :
l\'l! \'

■m

\'MV,

^ 1 \\ "-it

HM

-

V^",.-ni-;.

->1 . ■ ..

• I I . , - - ^

ü"\'
É:

■ - vV.J.

■äi

- A.

\\ \'

■ ■ ■■,
s-\' - \'

■■■• V ■■ •

■ • J- Tj. ■

\'I /- i/

iv/ ■

; ir

; . . \'

■ ■ ■/ \' ■

- \'V-\'.

ismmm

.y

r • 1
■ ï

%

- ........ ■ ■ ■

vr.T

m/.-

D E

ONTLEEDKUNDIGE

rr\\

van

USTACHIU

a

IJ"\'"

• m

.i . ■ .V - r«- ."li.. V.^to». . vt

-

■ v\'--

gÄ \' - :■ - "^V^ ■ ■ ■ ; --V- cv: ^

. . ___________ .

. ■-i-^--.li\'-,^-P ~ : s.4. ■ -«-..s . — -.X.

D É

.EEDKUNDI

A

van

EUSTACHIUS,

met e e n e

VERKLAARING

DERZELVE,

vervaardigd onder toezicht van

A. B O N N?

Hoogleeraar in de Ontleed- en Heelkunde aan het
Doorluchtig School te Amfierdam.

Tc

\\\'TnECHT.

Te AMSTER D A Mi

J. B. E L W

mdcgxcviii.

m

v:

S.

■\'■Sif

- - r.

_ -foc . t«-®-;. \' . ■

55«?

■■ /

VOORREDiE

Van het openbaar onderwys en iiet daartoe befcrel^lyke ^ op myn verzoek |
ontflaagen, en naar myn verlangen in ftaat gefield, vryer voor de Heelkunst
werkzaam te zyn, belleedde ik myne eerile nistuuren tot het opftellen deezer voor-
rede, die ten geleide der laatfte lüttegeevene Ontleedktïndige Plaaten van Eusta-
chius moet dienen^ en om dezelve5 by deeze , aan myne Heelkundige Laridgehooteh
op te draagen.

De waarde dier plaaten wierd weldra algemeen erkend, federt dezelve, der Vèrge-
tenheid ontrukt, het eerst met eene latynfche uitlegging dOor deii vermaarden LAisr-
cis ius, en vervolgends door deü beroemden albinus, met èene iiadere verkkaring
en bygevoegde geletterde omtrekken der afbeeldingen, wierderi uitgegeéven; waarna de
geleerde mart inj us aanteekeningen op dezelve fchreef, die na zyn en dood wier-
den gemeen gemaakt; en geen wonder, dat deeze erkende waarde ook de begeerte 011-
zer Heelkundigen opwekte, om zodanig eene verklaaring in ónze moederfpraak té
zien verfchynen. ,

De groote camper had, kórt voor zyn vertrek van hier, den eerflen uitgeèvér
aangeraadenj diezelfde plaaten by de Üntlpprlkunclige Tateien van suhaarschmidt
te voegen; \'t welk echter uitbleef, tot ik laater aangezocht wierd ^ het toezicht daar-
over op my te neemen, waartoe ik my liet overhaalen.

Zestien jaaren, wel is waar, zyn verloópen, federt de eerfte bundels der been- en
fpierkundige plaaten, in de onzekerheid van het volgen der overige, door my aan
de Leden der Stads Teken-Academie alhier, in eene opdragt wierden aangepreezen;
terwyl het verlangen der Inteekenaaren en laatere deelheémeren, door van tyd tot tyd
by gekoomene omftandigheeden gerekt j doch niet geheel te leur gelleld, thans j zo ik
my vleye, door de voltooijing deezer uitgaaf zal bevreedigd en Voldaan worden: waarby
ik, ter verfchooning van myn aandeel aän die vertraaging, my, met albinus, op
de moeilykheid der uitvoering, in het midden vaii veele andere , afleidende en ge-
„ wichtige ambtsbeezigheeden" moet beroepen.

Geene mindere verfchooning verdient het gemis tan geletterde omtrekken, en dat
de letterdruk niet beter aan de waarde van het werk beantwoordt , waarvoor by de
uitgeevers geene anderereden geweest is, dan de minst mogelyke kostbaarheid, teri
einde dit werk des te algemeener en byzonder ook voor kweekelingeiï der Heel-
kunst verkrygbaar te maaken.

Het recht van copy verboodt van eeneö anderen kant den boekhandeiaaren eene vol»
ledige uitgaaf van dit werk naar albinus te leeveren; weshalven de aanwyzende
letters binnen de afbeeldingen of aan den omtrek derzelve gefteld, eii door gefïipte

m

D E«

lynen, ter plaatfe der aantewyzene deelen overgebragt moerten worden : iet, het welk
niet zonder veel moeite volbragt wierdt, naar eenen oorfpronkelyken Roomfchen plaat-
druk, met de geletterde omtrekken en verklaaring van albinus vergeleeken.

Daarenboven moeften de letters, van het grieksch Alphabet, die aan onze Heel-
kundigen minder bekend zyn, zo veel doeniyk vermydj en ecne geheeie verfchikking
der overige daar van het gevolg worden : waardoor de letters der aanwyzingen niet
overeenftemmen met de aanhaalingen, door den_Heelmeefter van gesschër, ter
opheldering van plengks Schets der Ontleedkunde, uit de latynfche verklaaring van

ALBINUS overgenoomen»

Tot het vervaardigen deezer nieuwe plaaten ondertusfchen, heeft de tegenwoordigQ
eigenaar en uitgeever van dit werk geene kosten gefpaard; de plaat- en lettergraveer-
dere hunnen vlyt en bekwaamheid daar aan befteed ; en de; Geneeskundige schel-
ling s, een mijner geweezene toehöorderen, den verderen moeilyken taak, onder myn
toezicht wel willen op zich neemen, aan wien men dan ook een groot gedeelte der

bewerking heeft te danken.

Ter verdeediging der orde, waarin deze plaaten wierden uitgegeeven , en die Vaj!
de gewoone rangfchikking verfchilde, dient: dat zulks niet zonder oogmerk gefchied-
de, tot handleiding voqr eerstbeginnenden, en ter ftaaving, dat de Ontleedkunde vat«
baar is voor tweëerleye leerwyze, de eene zamenftellende, de andere ontbindende.

De zamenftellende voordragt der ontleedkundige leerftelféls van winslow , hei-
ster, scHaarschmidt, plenck en anderen, doet ook by VEsaliusj m zy-
ne befchryvingen en afbeelding\'en, de béenderen en kraakbeenderen voorafgaan, eiï

daj^rna de banden, fpieren, bloedvaten, zenuwen en ingewanden volgen.

Eustachius daarentegen, of wie anders de rangfchikker zyner plaaten geweest
zy, keert den bovengenoemden leertrant om, volgt de gewoone wyze van het ope-
nen en ontleeden van doode ligchaamen, en vertoont in zyne plaaten, in eene even
geregelde ;orde, het volgende : ^

\\n plaat 9» de drie geopende ligchaamsholligheeden, en de betreklyke legging der in-
gewanden ,

_ 10 tot 14. de buiksingewanden, tot de chyimaaking, pisaffcheiding en voort-

teeling behoorende,
15. 16. de borstingewanden, voor den omloop des bloeds en de ademhaalings
17.18. het hoofdingewand of de hersfenen, nevens het rugmerg en den ooir-

fpronk der zenuwen,
19 tot 21, en 23 (die de zyn moest), de verfpreiding der zenuwen

door het geheeie lighaam,
22. en voorts 24 tot 27. den loop en verfpreiding der bloedvaten, zo flagade-
ren als aderen,

28 tot 39. de fpieren, en derzelver afzonderlyke aanhechtingen of inplan-
tingen ,

___ 40.de ontleeding des oogbols , zeer gepast op de aanwyzing der oogfpieren,

in plaat 39, volgende,

____ 41.42. de fpieren van het aangezicht, den hals, en van het ftrottenhoofd,

tot de llikking en ftemmaaking betreklyk,
43 tot 45. het geraamte van vooren, agteren en ter zyde gezien,

in

I

V O

in plaat 46. het beenig hoofd ën desiëlfs zamenftellcnde beenderen,
——««« 47. de zamenftelling der beenderen van het aangezicht 5 den troni eii lialidj
benevens eenige afbeeldirigen ? betreklyk tot den beengroey ^
—, i tot 8. die tot de vroegere^ door eustachiüs zeiven in 1544 uirgègeéï
vene^ kleine fchriften behooren, waar van de afbeeldingen voor een groot gedeelte iji
plaat 5 2. 16. 27. en 41. zyii overgebragt, en hierom, even gevoeglyk, de laatje als
de eerfte konden uitgegeven worden ^ de nieren en den verfchillenden loop vari defzel-
Ver bloedvaten i

By het gebruik Inaakeii van deeze uitgaaf, kaü echter elk kunstöeffenaar dé lösfe
plaaten van dit werk willekeurig voor zich rangfchikken, het zy naar dë orde
van VESALiusj) ter opheldering van leerftellige handboeken; het zy naar dié
van eustachius, ter vergelyking met ontleedkunftige aahwyzingen ; of eindelyk
met eenige andere verfehikking ^ by het befludeeren van byzondere ligchaamsge»
breken.

De fpierkundige plaaten^^ by voorbeeld, kunnen ook in deezer voege op elkandereö
volgen, en vertoonen:

plaat 30. 28. 32. 33. 35; 38. de fpiéren aan den voorkant des ligchaams^
—— 31- 29- 34- 3Ö. 37. 39" de fpieren aan den agterkant,

De ingewand- vaat- en zenuwkuiidige plaaten dulden mede de volgende orde i
plaat 9 tot II, en 14, voor de buiksingewanden,

— 15. 16. 25. 24. 22. 27. 13, 12, en i tot 8. voor de börstingewaridén^ eü

de bloedvaten j

—17. iB. 40. 19 tot SI eii 23. voor de hersfetien , het rugmerg eri de ^e^\'
nuwen.

Het is ni€C minder blykbaar voor eerten öplettendeïi, dat ook de talletters dér af beél-
dingen van veele deezer plaaten^ door den naaiikeuiigeu liusTAeiiius zelven nim-
mer iii diervoege daar zyn bygefteld ; niaar overeenkomffiger met de natuur en
het geen de ontleeding der deeleii aanwyst, verdienen, by het leezen van ontleedkun-
dige fchriften j in de navolgende orde geraadpleegd te worden, hamelyk :
plaat 10^ afbeelding 2. de buiksingewanden^ in legging,

........ »1 i. 3. de maag,

■I - 4. 5. de karteldarm,

—~- i2afb. i. 3. 7. 9. 10. 12^ 4. ii. de nieren, nevens de verfchilleiide ooirfpröiifc
en verfpreiding der bloedvaten derzelve,
a. 5. (5. 8. ^e teelballen,

__I5afb. i. 4- a. 5. het hart en de lóngèn, van den voorkant,

i,^—-...... 3. 6. dezelfde, van de agterzyde,

ï7afb. i. 3. 4\' 5- ö. 7, de hersfenen,

2. de kleine hersfenen en het rüggefrierg,-
i8afb. 2, I. 3. 4. 5. of I. 3. 4. 5. 2. de hersfenen van den onderkant, met-
de zenuwen der voorzyde,

— 27afb. I. 2. 4. de vaten der lever, en van het darmfcheil,
I\' ■ -........... 13. 10. ii. die der longenj en aan het hart,

■■■ ■ - !■■■ 3. 5. tot 9 en 12. de verfchillende ooirfpronk vaii Vaten uit de ondér-
fleutelbeensaderen,

plaat 27 afbeelding 14. 15. bloedvaten der dyé en van den voet^
——41 afb. i. 3. 4. 5. 8. II. 13^ de fpieren van het aangezicht en den hals,
............. 2, 6, 7. 12. 14. de fpieren betreklyk het ftrottenhoofd en tongebeen

■ ..............10. 9. de gehoorbeenderei?,

—^42afb. 9. 7. 8. 10. 12. II. de kraakbeenderen van het ftrottenhoofd,
— 5. de tong en het tongebeen,

.................i. 2, 4. 6. 3. de fpieren derzelfde deelen^

— 46 afb. I. 3. 8. 10. 15. 17. het bekkeneel, van alle zyden gezien ^
—.-— 2. het bekkeneel van een aap, tot vergelyking,

- —) 4. 7. 9. 5. 6. 12. 14. 13. 16. II. de byzondere beenderen, die\' het
bekkeneel zamenftellen,
-—47afb. I. 2. 3. 4. 6. 7. 8. de beenderen der bovenkaak,

 ■.......- 5. de onderkaak 9

■ 10. 12. de tanden,

----- 14. 15- het tongebeen ^

" II. 9\' de ruggraat en wervelen,

^ 18. tot 24. het borstbeen en de ribben ^

■ 13. 16. 17. het fleutelbeen en fchouderblad

> \' 26. tot 31. de opper- en onderarmbeenderen,

■ 36. 33 35- 34\' de beenderen van den voorhand $
32. 25. 37. de beenige hand en vingeren.

Dat in deeze plaaten niet alles afgebeeld gevonden wordt, wat by laatere ontleed-
kundige Schryvers, albinus, haller, weitbrecht, monro, mascagne,enz.
wordt aangetroffen, kan niemand bevreemden, die den vroegeren leeftyd van Eusta-
chius m aanmerking neemt, maar tevens zyn eenig doel, door albinus betoogd,
namelyk : „ alleen te hebben willen voorltellen, wat Hy waargenoomen hadzulks
„ duidelyk en eenvouwig te doen, ^^—- iiet geen niet konde vermyd worden» \'er by te
„ voegen, doch niet alles naaukeurig te hebben willen afbeelden, — nochte op
„ de wyze der Schilders en Beeldhouwers."

Onder de Hem eigene, offchoon betwistte ontdekkingen béhooren, behalven de ver-
fcheidenheid van den loop en verfpreiding der bloedvaten der nieren, der ongepaarde-
fchouder- en diepgelegene aderen van den arm (plaat i tot 8. 12. en 13.), het klap-
vlies des onderfte holle-aderftams (plaat 8. afbeelding 6. a. plaat 16, afb. 3. ƒ>) , de
fpanfpier van het trommelvlies \'of hamerfpier van den gehoortrommel (plaat 7 afb.
2 D. 3 J. plaat 41. afb. 9. lo.), en de daartoe mede behoorende inwendige gehoor-
weg, naar Hem de trompet van Eustachius geheeten, van welke dehalfmaanswyze
opening, nevens het ronde gat of den ingang der groote kropflagader (plaat 41«
tuslchen t en u) gezien wordt, doch in de verklaaring verzuimd is aan te wyzen.

Meerder misftellingen, by het inoeilyk aanftippen binnen den omtrek van zo be-
werkte beelden, aan onze oplettenheid ontfnapt, en die waarvan eene lyst volgt,
zullen wel toegeevende verfchooning en befcheidene aanduiding , die ter verbete-
\'ring altoos welkom zyn zal, verwerven.

Hoezeer het ondertusfchen uit de afbeeldingen blyke, dat Eustachius geene
fchilderkunftige voorftelling zyner waarneemingen bedoeld hebbe; geldt echter daarom
niet minder eene aanmerking van den geleerden • martinius, ,5 dat eustachius,
„ te Rome in de gelegenheid zynde, de jjatuur met de kunst te vergelyken , de even-

5» re--

Ö Ö Ë R Ë D

j, redigheid der deelen aaii de aloude liandbeelderi geraadpleegd, en in zyne teéli«
ningen heeft overgebragt;" — en, terwyl vesalius, by het ontleeden van be-
„ jaarden voorwerpen, het flerk gefpierd beeld van den hercules van Farnefe tot\'
j, voorbeeld fchynt genoomen te hebben, eustachius daartegen zijne afbeeldin-
,, gen, uit jongere lyken ontleeiïde, eii de zagtere omtrekken van den antinous
„ of der zoonen van laocoon, en de afmeetingen derzelve, als het meest met
„ die van zynen landaart overeenkomende, in zyne beelden (plaat 9. 19* tot 26.
„ 28 tot 39. 43 tot 4S\') heeft övergenoomen: — weshalven ook boerhaave\'
i, en albinus, in hunne voorrede op het werk van vesalius, redenen hadden
om te vermoeden, dat eustachius zyne plaaten naar de geilrengheid van meet-
„ kunftige afdeelingen had vervaardigd."

Hoogst waarfchynlyk ^ zo niet zeker j is het^ dat ook daarom de ooirfpronkelyke
plaaten naar eene fchaal van 90 graaden hoogte en 58 breedte (die by den aanleg
dezer uitgaaf overtollig werd gereekend,) zyn afgedeeld; waarvan de lengte der hoof-
den gelyk is aan 12 , die der aangezichten aan 9, en die der geheeie beelden aan
85 a 90 graaden, dat is gelyk aan 7 a 7ï hoofden, of 9| a 10 aangezichten, overeen-
ilemmende met de maaten der jeugdige aloude ftandbeelden: waarby deeze zelfde
plaaten de natuur tot è verkleind voorftellen.

Alle de eVenredigheeden der byzondere ligchaamsdèelen fplaat itot 8. 10 tot 18. 27,
39 tot 4®. 46 en 47), vergeleeken met derzelver natuurlyke grootte, volgends daar-
omtrent gemaakte berekeningen, hief by te voegen, zoude my te veel doen uitwei-
den: dan^ ik acht dit weinige genoeg tot overtuiging ^ dat ook de Meet- enTekenkun-
de by de Ontleedkennis te pas koómen, en dezelve Volmaaken.

By dit voorafgaande, meestal uit de voorreden van albinus en iviartiniug
overgenoöinen, voeg ik het volgende, tot een voorbeeld van nadere vergelykmg en
toepasfing deezer afbeeldingen.

In de eerfle plaats is het my overtuigende VuuigcKuumell, dat EUSTACHIUS de\'

zogenaamde dura maUr^ niet, gelyk vesalius en die hem gevolgd zyn, als een
waar hersfenvlies befchouwd, maar integendeel, gelyk albinus na hem, voor het
eigenlykinwendig bekkeneelsvlies gehouden heeft, en daarom, dit bekleedfel te gelyk
met het bekkeneel afgenoomen zynde, de hersfenen met derzelver eigen vaatrijk vlies,
de zogenaamde pia mater, of ten minften met\' deszelfs afdaalende aderlyke vaten, in
plaat 9, vertoont zyn; en de daar van ontblootte kronkelingen der bastachtige zelf-
ftandigheid, met nederhangende vliezen, in plaat 17 gezien worden. De eenvouwig-
heid der natuur en de overeenltemming met het buikvlies, de borstvliezen en an-
deren, die, als wandbekleedfels der- holligheeden, over de flammen der groote vaten
binnenwaarts terugkeerende, in de oppervlakkige vliezen der ingewanden overgaan,
vorderen deeze verklaaring; te meerder, daar hierdoor alleen de ophouding van
rondom afgellooten vocht, zo wel by het waterhoofd en dat van de ruggraat, als by
het borst- en buikwater of eene waterbreuk, wordt opgehelderd.

Offchoon ook in die zelfde plaat 9. de afgefneden kanten der wederzydfche bórst-
vliezen en het hartezakjen niet dan ruuw zyn uitgedrukt, en de longen aldaar
niet met die van plaat 15 overeenkoomen; blykt het by nadere overweeging, dat
in plaat 9. de by de borstopening, gelyk by de uitademing, faamgevallene lon-
gen en het daardoor ontbloot hartezakjen; in plaat 15 daartegen, de door lucht uit-

D E.

gefpafinen longen, met de overdekking van het laatfte, voorgefteld worden; terwijl iü
beide het gewelfd middenrif bovenwaarts uitpuildt: eene vergelyking van aanbelang
voor een Heelmeefter, by het beoordeelen van borstwonden, die, wanneer zy aan
de borst worden toegebragt in het tydftip van inademing, grooter longsvaten, en
by de uitademing, ook het opgereezen middenrif treffen kunnen, en aan daar onder
gelegen en mede opgeftuuwde buiksingewanden, doodelyke quetfingen toebrengen,
ook zonder veel uitftorting van bloed binnen de borstholte.

Hoe zeer het fchyne, als of de fchaambeensvereeniging door eustachius
(plaat 35 en 38O5 gelyk by vesalius en zyne navolgeren, voorgefteld worde door
tusfchenkomst van één enkeld ftuk kraakbeen te gefchieden; is dezelve, overeenkom-
ftiger met de natuur, (plaat 14 en 43) uitgedrukt als eene zamenkomst van twee,
na de beenwording der beide heupbeenderen, overgebleevene en in jonge voorwer-
pen meest zichtbaare aangroeifels Qepiphyfes\') der fchaambeenderen;. die, by nader on-
derzoek, bevonden worden door eene tusfchengeplaatfte bandachtige zelfftandigheid
vereenigd te Zyn, welke, in de zwangerheid ontbonden, de losheid dier bekkenvereeni-
ging en den fomtyds na de verlosfmg waggelenden gang leert verklaaren.

De bolle verhevenheid van het zogenaamd eeltachtig ligchaam der hersfenen (plaat
17. afbeelding i. e.) ; de plaats, alwaar gedeelten der vaatrijke vlechten onder het
voorfte des gewelfs afdaalen (afb. 3. e.), door openingen, die het eerst door spi-
gel lus Qa^. anat. 4. fig. i. 2. ^o? doch naderhand door monro Qobf. in
nervous fyflem. tah 3 & 40 overtuigende zyn afgebeeld; de derde holligheid tus-
fchen de bedden der gezichtzenuwen, en de weg van gemeenfchap, onder de vier
mergachtige ronde ligchaamen en de pynappelklier (afb. 4O\' naar de vierde holligheid
of zogenaamde fchryfpen (afb. 2.); deeze alle verklaaren, langs welken weg de be-
fproeiende daauw deezer holligheeden, het ruggemerg omringende, binnen den bee-
nigen ruggraatskoker en het verlengd bekkeneelvlies, tot aan het heiligbeen kan af-
zakken, en dus de waterzucht der grooce liersfcnholligheeden gemeenichap hebben
met het meestal dodelyk vochtgezwel der lendenen, hetwelk de gefpleeten ruggraat,

by eerstgebooren kinderen, voortbrengt.

Niet minder opmerking verdient de zo kunftige als getrouwe voortelling der tus-
fchenribbige, doch beter door winslow genoemde groote medelydende zenuw, en
derzei ver tallooze vlechten en verbindingen met eenige der hersfen zenuwen, en met
alle, die, van het hoofd af tot aan hetftuitbeen, uit het rugmerg (plaat 18 en jgO
voorkoomen: waaruit ook de Heelkunst meenigvuldige verfchynfelen by uitwendige
ligchaamsgebreken leert oplosfen, tot welke, onder anderen, ook de mondklem fchynt
te behooren.

Op welke wyze, by een beenbederf der ruggraat of verzweering der nieren, buiten
het borst- of buikvlies uitgeftorte etter, langs de groote bloedvaten, tot binnen het
bekken, en naar de onderfle uiteinden, tusfchen de fpieren, in het omringend cel-
wys weeffel kan afzakken, en duiftere gezwellen vormen; wordt ook voor den minst
geoeffenden verftaanbaar, door de (plaat 25 en 26) voorkoomende afbeeldingen.

De befchouwing en vergelyking der fpierkundige plaaten (plaat 28 tot 33-) kun-
nen de voldoenendfte reden geeven van het fcheeven hoofd en den hals, en
van alle ontwrichtingen en Waare verplaatfingen ; by voorbeeld: van het ont-
wricht armbeenshoofd agter de onderfchouderbladsfpier, of agter de kleine borstfpier

m

O O R R

in dt èigenlyke oxelholtevan het fpaakbeens - heofdje agter de inwendige armfpiëff
of onder de groote agteroverwender; van het dyebeenshoofd, agter de fpanfpier der
dyefchede en de bilfpieren; en de moeijeiykheid zo niet onmogelykheid eener biiinens
waardfche iiitwyking van het zelve, zonder verfcheiiring der omringende deelen^
waarby ook uit deeze afbeeldingen blykt, in welke ftreeklynen de fpieren werken ^
en hoe verfchillende de ftanden en verkortingen van een gebrooken been , na dé
geneezing, door het optrekken der fpieren, zyn kunnem

Dat EUSTACHIUS niet geheel onoplettende omtrent de peesvHezige uitbreidingerl
en banden geweest is^ blykt uit zyne afbeeldingen der dyefehede (plaat 30 en 31.);
der heilig- en zittersbanden van het bekken (plaat 20 en 37O; en van de merkwaar-
dige dwarsfche en drievoudige bandjes, die de bovenfte halfwervel met de volgende
en met het agterhoofd (plaat 47. afb. p.) verbinden, en derzelver doodelyke afwy-
king en ontwrichtingen verhinderen; waarby men de peesvliezige uitbreiding der hand^
palmfpier, de binnenfte en biiitenfte voorhandsbanden, en die van het voetgewricht zö
wel, als de naastgelegene peeskokers (plaat 28. 30. 31. 32. 35.) kan voegen: waar-
van de kennis voor den Heelmeester niet minder onontbeerlyk is ^ by de moeielyké
en dikwerf bndoenlyke herftelling der vOlkoomene en onvolkoomene hand- en voets»
ontwrichtingen. De vliezige verdubbelingen van het buikvlies maaken bandwyze aan-
hechtingen (plaat 10 en 11.}, welke de buiksingewanden j in den natuurlyken ftaat,
voor nadeelige verplaatfmg en uitzakkingen, of zogenaamde breuken bewaaren.

Hoe zeer ook in deeze plaaten, de afbeeldingen van enkelde en zamengeftelde klie-
ren ontbreeken, was echter Eustachius omtrent eenige derzelve en der klierag^
tige ingewanden opmerkzaam; gelyk blykt aan de nieren, bynieren en teelballen (plaaü
I tot 4. plaat 12 en 13.); de borstklier5 grooter in kinderen, zeldzaam in bejaarde
voorwerpen (plaat 9 en 15*); de fchildklier aan het ftrottenhoofd (plaat sj en z6. eii
plaat 41. afb. 8.), de zitplaats van het ftrotgezwel of gouëtrei Ook de ondertongs-
klier , in plaat 41. afb. aaiigeweezen : alle veelmaais zitplaatfen van miskende\'
gebreken.

Betreklyk het beengeftel , is het zeer wel të veroritfchuldigen 5 dat daar e u-
stachius den kniefchyfsband niet heeft afgebeeld, ook de kniefchyf (plaat 35^
38 en 43-5 i^i^t deszelfs waaren ftand wordt vertoond: eene reden, waarom ik,\'
in de laatfte derzelve, de hoogte, tot welke de kniefchyf by een uitgeftrekt en op-
geligt been, kan opryzen, namelyk tot voor den lyn van vereeniging van het aan-
groeifel des dyebeens met deszelfs ligchaam, heb doen aan wyzen : het welk, by
de onderfeheiding van eene breuk der kniefchyf of bandverfcheuring, van nut
zyn kan.

De aangroeifels der meeste lange beenderen i des fchOuderblads, der heupbeen-
deren , ook der nahands - en vingerkootjes van hand en voet, en die vroeger
of fpader met derzelver ligchaamen tot ééngroeijen, zo kenbaar (Oplaat 29^ 33^
tot 39. en 43 tot 450 ^tgedrukt, bewyzen dat de plaaten van Eusta-
chius naar jonge voorwerpen zyn vervaardigd ; maar oOk ^ hoe ligt eenige dee-
zer beenhoofden kunnen af knakken, en, by voorbeeld, in kindereh het dye-
beenshoofd van den hals afbreekt, daar die breuk by bejaarden in den hals zei-
ven, binnen den beursbaiid ^ voorvalt; en waarom in dit laatfte geval, met" térkor*
ting van het been, de groote draayer nader aan het heupbeen ftaat, danby eene bui-

** 3 teïï-"

tenwaardfch.e ontwrichting , is uit plaat 35 tot 38. en plaat 43 tot 45. ügtelylf op
te maaken.

Wat meer is, de bandachtige zelfftandigheid, tusfchen de ligchaamen der wervel-
beenderen van den ruggraat en van het heiligbeen, is door eustachius (plaat 19-
26. 38. 41.43. 45. en 47.) aangeweezen; waarby een meerder verlicht bovenfte en
onderfte gedeelte van yder lendenwervel, niet onduidelyk fchynt te kennen te gee-
ven, dat ook de kraakbeenige oppervlakkige aangroeifels der wervelen van jonge
Voorwerpen, der oplettenheid van dien grooten Ontleeder niet ontfnapt zyn; of-
fchoon deeze voorftelling, zo wel als die der aanhechtingen en inplantingen der
fpieren, door den onvergelykelyken albinus kunstmaatiger, in zyne uitmuntende
plaatwerken, zyn afgebeeld.

Daarenboven overtuigen ons die zelfde afbeeldingen, dat, in eene ftaande hou-
ding van het menschbeeld ,de rustende voet in den loodlyn onder- den kruin ftaan
moet, of deeze lyn, tusfchen beide de voeten vallende, den as Van het bekken
kruisfen (plaat 9. 19 tot 26. 28. 29. 3^ 38. 43- 440 ; en i» g^^^g \' ^^^
den eenen voet tot den anderen overgebragt worden (plaat 30. 45O5 ten ein-
de het middenpunt van zwaarte des geheeie ligchaams worde opgehouden , het welk,
by de befchouwing van een welgemaakt menschbeeld (plaat vergeleeken met
pL 30. 31. en 43. tot 45.) ? oogfchynlyk blykt beneden den navel en omtrent de

fchaamte te moeten vallen.

De eenvouwige en getrouwe afbeelding der dubbele S wyze bogt der ruggraat
(plaat 47. afbeelding 11.), verklaart aan het oplettend oog het nüt dier krommin-
gen, ter vergrooting der borst- en bekkensholten, ter bevordering van den loodrech-
ten iland en van den bevalligen omtrek des rugs (plaat 31.), der oplettenheid van
Teken» en Schilderkunftenaars waardig; maar kan vooral den Heelmeester voorlichten^
by de beoordeeling van wangeftalten derzelve, en uitdenking der meest gepaste hulp-
middelen en werktuigen, tot zo veel mogelyke verbetering.

Myne voormaalige Toehoorders, wier weetlust, geduurende zes - entwintig jaaren,
myne poogingen aanmoedigde, zullen zich voorzeker myne bewyzen voor deeze aan-
merkingen herinneren, en by het inzien deezer plaaten, in dezelve den ontleedkundi-
gen grond wedervinden myner heelkundige toepasfmgen, by gelegenheid der meenigvul-
dige en opzettelyke ontleedingen van lyken, met in en uitwendige gebreken ; waarvan de
opgelegde voorraad van waarneemingen en bereidingen my ryken üof voor verhande-
lingen opleevert, tot welker gemeenmaaking ik mynen overigen tyd wensch te befleeden-

Indien ondertusfchen deeze uitgaaf der Ontleedkundige Plaaten van eustachius
tot algemeener nut voor myne Heelkundige Landgenooten ftrekke, en voor hun, die
het bywoonen van ontleedkunilige aanwyzingen op lyken misfen, tot opheldering der
fchriften van de beroemdfte Mannen , of in de kunstoeifening vóórkomende dui-
ftere gevallen diene; zal ik my, voor het daaraan befteed toezicht en verderen ar-
beid, dubbel beloond rekenen, en my verblyden, ook hierdoor iet ter bevordering
der Heelkunst te hebben bygedraagen.

Amsterdam,

j Oólober i

/1

L

-m

< ^c.

\'11

i-

\'.: I

■

i ■

f

; _ ri .

/V

r :

., vil :

M.

/

■ . ■ ■ -r \'

■j -

■\'■m-,: ■

y.A. v:\'

• y ■ ^L

•. I -V- J ^

BI

V E R K L A A R I N G

DER

P L A A T E N

VAN

B. E U S T A C H I U S.

ïn de agt eerfte plaaten, die tot de kleine ontleedkundige fchriften iofuscuk anatómicë\')
van Euftachius behooren, zyn verfchillende gedaanten der nieren afgebeeld, niet
als wanftakige, maar om de natuurlyke verfcheidenheid, die men on:itrent
dezelve en der takverdeelingen der vaten waarneemt, aantewyzen.

P L A A T.

EERSTE AFBEELDING.

Ds rechter nur is grooier dan d& linker, en
ßaat aan den bovenkant op g^lyke hoog-

t4 f naar onderen h de regt er iets hooger,
uit hoofde der grootte.

A De rechter zogenaamde bynier (^ren
fuccmturiatus^ jQQn klierachtig lichaam,
boven tegen en achter dc nier ge-
legen.

B De linker bynier.

C De Ham der holleader (^7\'ena cava\'y,
onderaan in rechter en linker darm-
beensader (^nna i/iaca) gedeeld,
p. D De ftam der groote flagader (acrta)}
onderaan gedeeld in rechter en linker
darmbeensflagader (^arter\'ta iliaca.

E Een takje der holleader, dat zich in
het vetvlies der rechter nier ver-
fpreidt.

F Een takje der holleader, dat zich in
drie takken verdeelt, G naar het mid-
denrift, H naar de rechter bynier,
en I naar de nier zelve.

IC De rechter nierader (nna renalis.

L De rechter zaadader (^vena fpermatka»

M De rechter nierflagader (^arteria renalis.

N De rechter pisleider (

O De linker nierader, hooger voortko-
mende, langer en minder fchuins af-
daalende ; komende de _ beide nierade-
ren gewoonlyk voort uit de holleader,
op de hoogte van de onderfte rug- en
bovenfte lendenwervelen,

,P Een tak der linker nierader, die zig
in drie takjes verdeelt: Q naar
het middenrift (^diaphragma\') ; R die
zich in het vet van de bynier begeeft,
en S die zich over de geheële bovenfte
oppervlakte van de nier zelve ver-
fpreidt.

T Een takje van de linker nierader, dat
zich over de onderfte oppervlakte van
de nier verfpreidt*

U De linker zaadadef.

V De linker nierflagader (^meria renalh»
W. X De beide zaadflagaderen (^arteria [pef-^

maticae,

Y De onderfte darmfcheilsüagader (iafU
mefenterica inferior,

Z De linker pisleider.

TWEEDE AFBEELDING.

De linker nier is grooter, en daalt daard^r
laager af, dan de rechter.

a. b De bynieren , als platte ingedrukte koek*
jes, tegen de nieren aangelegen.

c. c De holleader.

d. d De groote flagader.

e Een takjen der holleader, gaande naar
de rechter bynier en het bovenfte gedeel-«
te der nier.
f De reehter nierader, met vier takken
- in de nier ingaande.

g. h De rechter zaadader, met twee begiit-^
zeis uit de nierader en holleader
voorkomende,
i De rechter pisleider»
k Een takje der holleader, dat zich in
tweeftammetjes verdeeld; waar van 1 naar
het buikvlies, en in de zelfftandigheid
van de bynier loopt , en daarna
de takjes m. en o. aan de buitenzyden
afgeeft.

p De linker nierader, die laager dan de
rechter voortkomende, nevens de nier-
flagader , zich in vyf takken verdeelt j
doch twee takken van zich afgeeft,
die zich laager tot eene zaadader q. ver-
eenigen.

r. s De beide zaadflagaderen, r de rechter^
en s de linker,
t De linker pisleider.

!ï

/■II

r»

I

"l\'i

VERKLAARIN G; I> E R P L AA T.

derde afbeelding.

Ds rechter nUr i: iets hooger, dan de linker,

I. I De ftam der holleader.
a. 2 De groote llagade/,
O 4 Twee rechter nieraderen, iets hooger
dan de linker voortkomende, loopende
cvenwydig, ieder een takje afgeeven-
de, die zich in de zaadader vereenigen.

5 De rechter zaadader.

6 De rechter nierllagader.

q De rechter pisleider.
8. 9 Twee linker nieraderen: derzelver loop
is bochtig, overkruizende elkander op
het midden, gaande naar de linker nier.

10 De linker nierflagader , vergezellende
eerst de bovenfte, daar na de onderfte
nierader.

11 De linker zaadader, van de onderfte
nierader voortkomende,

12 De beide zaadüagaderen. ^

13 De onderfte darmfcheilsflagadèn

De linker pisleider. ,

/n

1

ii

! i

i \' i,

I

1

1» \\

, S

f.

\\

,>- J

VERKLAAR IN

DER

P L A A

EERSTE AFBEELDING/

De rechter nier verfcUh reinig in grootte vaft
de linker \\ de eerfie is iet/ Idager, ds an"
der6 ^eifiig Moger.

A. A De bymefen,platgedfükt en langwerpig

van gedaante, ah koekjes.

B. B De holleader.

C. C De groote flagader.

D Een takje der holleader, naby de le-
ver voortkomende, doorboort voor een
gedeelte de rechter bynier, en ver-
fpreidt zich gedeeltelyk over dezelve.

E Een takje der nierader, dat naar de
rechter nier gaat.

F De rechter nierader.

G Een tak, die zich over de geheeie op^
pervlakte van de linker nier verfprei\'dt.

H Een tweede rechter nierader.

1 De afgefneden rechter zaadader.

K Het takje der rechter nierflagader, dat
achter de nierader naar de bynier op-
klimt.

L De rechter nierflagader.

M Een tak der bovenfte nierader, gaande
over de onderfte, en achter de pislei-
der, naar de rechter nier,

N De afgefneden rechter pisleider.

O De linker nierader, zeer wyd,iets hoo-
ger dan de rechter, en een weinig Ichuin-
fer voortgaande.

V Een tak derzelve, zich deelende in twee
takken, om zich te verfpreiden: Q naar
het middenrift by de opening, waar
door de flokdarm loopt, en R naar de
linker nier en bynier.

S Een tak, voortkomende uit de linker
nierader, by derzelver ingaan in de nier,
en zich over de oppervlakte van dat
lichaam verfpreidende.

T Een dergelyke tak, die over het bene-
denfte dier oppervlakte zich verdeelt.

U De eerfte tak aan de onderzyde van de
linker nierader , mede naar de nier
gaande..

y De tweede tak van de linker nierader,
die zich achterwaard« naar de wervelen
ombuigt, waar van er doorgaans een
W. zich met de ongepaarde ader (pena
azy^os) vereenigt.

X üet tweede afgefneden takje van den
voorgaanden tak,dat naar de buitenzyde
opklimt.

y De derde tak van de linker nierader,
afgefneden, die naar de onder- en bui-
tendeelen van de nier afloopt.

2 De vierde tak van de linker nierader,
of de afgefneden linker zaadader, die
zich vereenigt met een afloopenden en
ombuigendcn tak van T.

a De linker middenriftsflagader,afgefnedeiii*
b De linker nierflagader.
c. d De linker en rechter bovenfte darm*
fcheilsflagaderen, afgefneden.
e Een tak van de linker^nierflagader, Sie
naar de bynier en mér_ opklimt»
f. g De linker en rechter afgefneden zaad-
flagaderen*

h De linker afgefneden onderfte darni«

fcheilsflagader.
i De linker pisleider,

TWEEDE AFBEE].DiNG,

Da rechter nier is iets grooter dan dé linker^
en tevens iets Imgèr,

a De rechter bynier , koekswyze plat
gedrukt.

b De linker nier, die langwerpiger Is»

c. c De holleader.

d. d De groote flagader.

e Een tak der holleader, naby de lever
voortgekomen, die de bynier doorboort,
f Een tak, die van de rechter nierader

naar de bynier opklimt*
g Een andere tak, die zich over de nier
verfpreidt, en waar van de buitenfte
tak, omgeboogen, zich met de rechter
zaadader vereenigt.
h De rechter nierader,
i De rechter zaadader.
k De vereeiiiging derzelve met den tak

der nierader.
1 De rechter nierflagader.
m De rechter pisleider,
n De linker nier ader, die veel wyder is,
O.p. q. r. s. Een tak deezer nierader, die zich
weder in takken verdeelt, opklimmen-
de naaf het middenrift, de bynier,
en de nier zelve j waarvan die naar
het middenrift, ook in een fchaap is
waargenomen,
t. t De tak van de linker nierader, die zich
doorgaans achterwaard» naar de wer-
velen ombuigt, waar van een takje zich
met de ongepaarde ader vereenigt.
u. v De zydely& takken , die zich in dfê
naby gelegen deelen verfpreiden.
w De linker zaadader.
X Een tak derzelve, die zich over het

onderfte gedeelte der nier verfpreidt,
y De linker middenrifsflagader.
z De zaadflagaderen.
I De onderfte darmfcheilsflagader#
a De linker pisleider.

DERDE AFBEELDING.

De rechter nier is laagtr, dm de fmkerl

li. I De holleader.
ft. 2 De groote flagader.

4 De bynieren, of nierklieren.

5 Een tak der holleader, die zich in drie
takken verdeelt, en over de nier en
bynier verfpreidt.

6 Een tak voor de bynier. j
Een tak voor de nier.
Een tak voor het buikvlies»

9 De rechter nierader.
10 Dc rechter zaadader.

I II De rechter nierflagader.
la De rechter pisleider.
13 De linker nierader, langer dan de recb«
ter en iets hooger voortkonniende.

14. 15. 16 Een tak van de holleader, die zicli
in vyf takken verfpreidt, gelyk aan de
rechter zyde.

17 De linker zaadader.

18 Een tak der nierader, die zich over het
^onderfte van de nier verfpreidt.

tp De linker nierflagader.
ao De zaadflagaderen.
ai De onderfte darmfcheilsflagade;
aa De ünkcr pisleider.

. i

■fa

iii

. », - -
■ t ^^ ^ ^

■VS\'

■f ■ kA/raii

. /.

HI

w

DÉR

PLAAT.

EERSTE AFBEELDING.

P§ rechter nier ts kktnder en hoogèr^ dan de tinker„

A. A De holleader.

B B. De groote flagader.

C De bovenfte rechter nierader, in drie
takken gedeeld.

D De onderfte rechter nierader, uit wel«
ke de rechter zaadader E. voortkomt.

F De tweede tak van de holader^ die haar
de rechter nier loopt.

G De bovenfte nierflagader,in twee takken
gedeeld.

H Een tweede nierflagader j, die uit de
heupbeensflagäder voortkomt en de adef
F. vergezelt.

-I Het zogenaamde bekken van de rechter
nier, uitloopende in de rechter pisleider.

K De hnker nierader, in drie takken ver-
deeld, verzeld door de nierflagader.

L De linker zaadader, uit de holleader
onmiddelyk voortkomende.

M De zaadflagaderen.

N De onderfte datmfcheilsflagader.

O. O De bovenfte, P de middenfte, Q 4e
onderfte beginzels der pisleider.

TWEEDE AFBEELDING.

De rechter nier , iets hooger dan de ïinkih

ï. I De holleader.

a» 2 De groote fiagadér.

3 De rechter- bovenfte nieradér, hooger
voortkomende dan de linker j vergezeld
van de rechter nierflagader, die, achter
dezelve, zich in drie takken verdeelt
en naar de nier loopt,

4 De rechter zaadader.

5 De rechter onderfte nierader, beneden
dezelve voortkomende,

t, 7 Twee rechter nièrflagaderen, die in de
zelfftandigheid van de rechter nier loo-
pen ; waar van de eene by 8. boven
de rechter zaadader, en de andere bj ■
9, onder dezelve loopt,

10 De rechter pisleider.

11 De linket nierader, laager dän dë rech-
ter afdaalende in vyf takken verdeeld \\
\\yaar van de bovenfte naar de bynier ,de
drie middenfte in de nier gaan, en de
onderfte 12. de linker zaadader wordt.

13. 13 De tak van de linker heupbeenpder,
die, achter de heupbeensflagaderj fchuins
naar het onderfte gedeelte der nier op-
klimt.

ï4 De linker nierflagader, in twee takken
gedeeld, naar de nier gaande.

ie5 Eén tak van de linker______

ader, die naar de nier opklimt.

16 De zaadflagaderen.

17 Het zogenaamde bekken der linker niei°#
waarvan de linker pisleider vöortkomCi

DERDE AFBEELDING.

I

iyé rechter nier is kkinder dan de linker -\') am
welke de linktr hymer vermiigd \'fs,

A, a. a De holleader , van onderen gedeeld in

heupbeens- of bekkensaderen,
b. b. b De groote flagader, onder verdeeld iii
twee heupbeensflagaderén.
e De bovenfte rechter nierader j die zich

in takken deelt,
d De rechter zaadader.
c De tweede tak van dé holleader, die
onder de voorgaande en naar het bo-
vengedeelte der nier loopt,
f Een derde rechter nierader.
g, g De bovenfte nierflagader, dié naar het
bovengedeelte der rechter nier loepté.
h De rechter middenfte nierflagader-^
i De onderfte nierflagader^ j,
k De vierde flagadei-lyké tak^ dié üit
de verdeeling der groote flagader
voortkomt 5 en fchuins over de rechtdr
heupbeensflagader en ader opklimt, en
naar het onderfte gedeelte van de rech-
ter nier gaat.
1 De vyfde regtef nierflagader, die van
de rechter binnenfte heupbeensflaga-
der, fchuins in de hoogte opklimt, en
zich mede in het onderfte gedeelte
van de rechter nier begeefti
m. m De pisleiders en nierbekkens, Van wélké
het rechter met drie beginfels _ uit dé
nier voorkomt, en het linker zich en-
kel en langwerpig vertoont,
n De linker nierader, die zich iri vyf tak-
ken verdeelt, in o. naar de bynier ^
p. q. die eikanderen overkruisfen, en
r. die naar de linker nier loopt,
s Waarfchynelyk de linker zaadadefi
t. t De tweede of onderfte nierader, dié
achter uit de linker heupbeensflagader
voortkomt, en zich met twee takken iri
het onderfte gedeelte der linker nier
verfpreidti
V De bovenfte

w De middenfte i linker hiérflagadefa
X De onderfte 3
y De twee zaadflagaderen.
z De onderfte darmfcheilsflagac

f /I

m:

il

i \\,
Kl

ivi

\'r «it

«ssete. - - f-

\' \' vvx \'vV\'

i I ■■ . \'

ï

\' ■ ■ ■ ^ • >

Je --

I \'. C r-. . l -

. . .-\' 07
\' - \'yr^.fj -.fj

t >

mk

LAAR I

DER

PLAAT.

Bé drie eerfte afbeekkgen htreffen de nhnn,
mden verfchïlkndm kop der mgepadrde ader.

eerste afbeelding.

A.A.A De bovenfte holleadef, hj het hart af-
gefneden.

b.b.b De ongepaarde ader.

C. C. C De verdeeling der ongepaarde ader, op

de hoogte der tiende rugwervel j in de
derde afbeelding op de hoogte van de
agtfte wervel.

D.D.D De ftam van de holleader, boven en onder
den oorfpronk der nieraderen afgefneden.

E Een takje, door welke de rechter af-
daalende tak der ongepaarde ader, zich
met de holleader vereenigt , even bo-
ven de rechter nierader.
f. f. f De rechter tak van de ongepaarde ader,
die zich beneden de nierader met eene
lendenader vereenigt. .

g*g.g De linker tak, die op gelyke wyze zich
met de lendenader vereenigt.

tweede afbeelding.

A.B.C.D.F.G. Dezelfde, als in de eerfte af-
beelding.

a Een tak van de linker onderfleutelbeens-
ader , die , als eene tweede yem azygos,
aan de linkerzyde afdaalt, en van des-
zelfs oorfpronk af in tweeën gedeeld is.
b De binnenfte tak derzelve, die de Im-
ker tusfchenribbige aderen afgeeft, en
by c. d. met de recliter ongepaarde
ader gemeenfchap maakt. ^

e De hnker middenriftsader, die over het
hartezakje gewoon is aftedaalen.

derde afbeelding.

A,B.C.D.F.G. Dezelfde, als in de eerfte en
tweede afbeelding,
f Dezelfde ader, als in de tweede afbeel-
ding.

g Een tak, die zich met den omgeboogen
^ en opklimmenden tak van de ongepaaf-

de ader vereenigt.
h De omgeboogen opklimmende tak van
de ongepaarde ader, die eenige tus-
fchenribbige aderen voortbrengt.
1 Dezelfde als c. in de voonge afbeelding.

vierde afbeelding.

a De rechter nier van een\' beer, als fa-
mengelleld uit verfcheiden kheren, ter
grootte van kersfen, onderhng famen-

gfevoegd door een vlies, en door dfiê
vaten vereenigd , terwyl de tusfchen-
ruimtens gewoonlyk door vet zyn aan-
vuld. In ongebooren mensclilyke vruch-
ten, of eerstgebooren kinderen, wordt
i dikwyls het zelfde waargenomen,
b De flagader en ader, die eikanderen vef

gezellen,
c De pisleidef.

VYFDE AFBEELDING.

De rechter nier is natuurlyk; aan de linker zy-
de y als oyaren V twèe nieren,

A. verbeeldt de bovenfte linker nier, te-
gennatuurlyk, zeer klein, van eene drie-
hoekige gedaante , nagenoeg platge-
drukt > van de zelfftandigheid als de
andere nieren, zonder flagader of pis-
leider. Schijnbaar eene by nier ?
B Een tweede, en als ware het de Im-
ker nier, tegennatuurlyk, fmal en lang
van sedaante, aan de hnkerzyde van
den ruggegraat, van de vierde lenden-
wervel tot aan het begin van het hci-
licrbeen uitgeftrekt, vanboven fmaller^
van onderen breeder; waar uit aan den
achterkant de pisleider voortkomt, die
hier niet gezien wordt.

C.\'C.C De holleader.

D.D De groote flagader»

E. F Twee rechternieradeïen, tusfcheft wel-
ke de flagader fchynt te loopen, die (in
plaat XII. fig. 7. aangeweezen) uit de
groote flagader voortkomt.

G De rechter pisleider.
H De bovenfte linker nierader, zeer dun,
en hooger voortkomende dan de rech-
ter j zonder flagader.
I De hnker zaadader.
K Een linker nierader, die achter de groo-
te flagader voortkomt, en zich veree-
nigt met de ader, die uit de hol-
leader boven derzelver takverdeelmg
voortkomt. , .

M De ftam, die uit die zelfde vereenigmg
voortkomt, en naar het achterfte ge-
deelte van de nier loopt. ,
N Een linker tak, voortkomende van de
groote flagader , voor derzelver verdee-
ling;, en in tweeën gedeeld, zich ovef
de voorfte en achterfte oppervlakten
van de nier verfpreidende.
O Een tak van de linker heupbeensader,
die met de ader m. naar de nier B, gaat»
Zie plaat XIL fig. 4«

\' 1
j\'

D E k

PLAAT.

EERSTE AFBEELDING.

Df nier en psbuh ^ naar de lengte door-^
gepieeder}<.

A. A, A. A De zelfftandigheid der nieren > rond-

om de takken vaii het nierbekken.

B.B.B Uitpuilende tepelswyze heuveltjes, die
de open einden der takken van hét
nierbekken fluiten , en uit welke de
zogenaamde pypjes van Bellinus,
als ftraalswyze vezelen van een mid-
denpunt naar den omtrek der nier
verfpreid zyn, naaf de lengte doorge-
fneeden.

C. C Het nierbekken naar de lengte geo-^
pend, met deszelfs takken of begin-
zels, gelyk het zelve by een mensch
gevonden wordt.

D.D.D.DD. D De takken of beginzels van
het nierbekken, binnen welker ope-
ningen de klierwyze tepelen der nier
B. B. B uitpuilen, en dezelve als flop-
pen fluiten.

E.E.E.E.E Openingen van het nierbekken,
binnen welke foortgelyke klierswy-^
ze tepelen gezien worden.

F De opening van het nierbekken, naar
buiten, of het beginzel van den pis-
leider {ureter*
G De pisleider, van F voortgekomen j
en achter de nier nederwaarts loo-
pende.

TWEEDE AFBEELDING.

Dé »aten, door dezelve verfpreidt*

s De nierader , dewelke , in de zelf-
ftandigheid der nier ingetreeden, »ch

in vier of vyf > en- voorts in ve^-»
fcheidene en door de zelfftandigheid
Verfpreide en onderling vefeenigde
takken deelt > die eindelyk ih alder-
fynfte takjes eindigen > het welke blykt
aan de öntelbaare bloeddroppelen ^ die ,
by het zamendrukken eener öpénge-\'
fneeden nier > te voorfchyn komen,
b De nierflagader ^ die de ader vefge«
zelt, en zich op gelyke wyze verdeelt
en verfpreidt , zo dat de flagaderly-
ke takjes overal die der aderlyke ver-
gezellen.

«; De pisbuis» die, zo dfa \'zQ in de
nier gekomen is, Verwyd wordt | eii
het zogenaamde bekken vormt, izich
in twee of drie takken verdeelt ^ en
deeze wederom in anderen ^ ten ge-
talle van vier of vyf, zo dat het
getal der verdeelingen acht, negen,
of tien wordt, die in breede einden
uitloopen. De jsisleider beftaat uit
twee rokken , door weikef buitënfte
zich veele aderen verfpreiden ^ doch
door ÈusTAGHius, hier niet zyn af-
gebeeld.

d.d.d.d De breede eindens van de pisbais,
of beginzels van het nierbekken^ tus-
fchen vlechten Van bloedvaten gele-»
gen, en -welke door de kliefswyze
heuveltjes of tepeltjes j fig. i. B. B.
geflooten worden, rondom dewelke
deeze takëindens vastgroeijen ^ en diép
binnen de nierzélfftahdigheid ^amen-^
hangen*

■ \' ■ ". "J ;

IJ

rv . ^ - H/ r\' -. ■ r.vllyi

; . ■ , l » ^-.r-i-i j . v-i\'-.^

m

DER

P L A A T-

EERSTE AFBEELDING.

Vertoont eene naar de hngte doorgefneeden.
nier van een hond, van binnen te zien.

A.A.A.A. A.A De uitwendige omtrek en
zelfftandigheid der nier.

B.B.B.B.B.B Het gedeelte der nier, gegroefd
met lynen of vezelen, van het mid-
denpunt naar den omtrek verlengd.

C.C.C.C.C.C Openingen van vaten, welke by
het verdeelen van de nier doorge-
fneeden zyn, en waar van de voor-
fte met de achterfte zamengroeijen.

D.D.D.D.D.D Het meerder wit- en aschver-
wig gedeelte der nier , op verfchei-
de plaatfèn mee eenige roode vlekjes
gekleurd , zynde een middenfchot,
het welk de holte in tweeën deelt.

E. E Een gedeelte van de inwendige hollig-i
heid der nier.

F De opening en het begin, van dêfi
pisleider.

TWEEDE AFBEELDING.

Ben nier pan eén hond, né dat het mddin^:
fchot der holligheid is afgetrokken,

a. a. a. a. a. a Gedeelten der nier^ tusfchen de

verdeelingen van het vliezig lig-
chaam.

b. b. b. b. b. b Het vlieszig ligchaam\', de va^

ten overdekkende en bevattende #
waardoor de holUgheid der nier voor
bet grootfte gedeelte gemaakt wordt.

c. c. c. c. c. c De takken van het voornoemd

vliezig ligchaam , onderling zamenge-
groeid , welke de vaten van all© kan-»
ten boven en oïidef omvatten 4
d De opening en het begin Vaü den
pisleider.

.S".

v-i. \'f J Uli ? \' -n

il il

.•jji^v lüiV
isin: Gli nrv
\' -. uiiiv/ n-j t nülje-.fl

v. •mB:y ofhshi\'x

40 ç ÏS.\'fl

.-JOÏ feyinsü

Der

P L A

eerste afbeelding.

De nier van een hond, \'ifaar van nm nïïeen het vlie-
zig mtdJenfchst h afgetrokken, maar ook dat
vliezig hgchaam, het welk de vaten overdekti
en dè inwendigs holten der nier j voor het
grootje gedeelte^ uitmaakt et

a. a» a. a» a. a De zelfftandigheid der niéf ^ tus-
fchen de takken der bloedvaten.

t). b. b Takken def nieraderen, vrj wyd eil uit
een dunnen rok beftaande.

c. c. c. c. c. c. c. c. c Takken der nierflagader j

nevens de takken der nierader vef-
Ipreid > deëze flagaderen en aderen
hebben onderling geene gemeenfchap ^
noch ontaarten in een defde ligchaam,
gelyk VESALIUS fchryfc j maair de
\' aderen vereenigen zich met aderen,
de flagaderen met flagaderen 5 de tak-
ken der aderen én flagaderen worden
door de nierzelfftandigheid verfpreid ^
zaamgehouden door pypjes, die ge-
maakt wordeft door de vefeeniging
Van het vliezig ligchaam ^ en van een
ander vlies, dat onder de vaten ligt.

d,d.d.d,d.d.d Het vlies onder de vaten gele-
gen, afgefneeden van het vliezig; lig-
öhaam i dat dezelve bverdekt, têi^wyl
de tusfchenruimte tusfchen die takveK
deelingen met vet bedekt wordt^
e De opening , döor welke de adef
en flagader iii de mei- treeden, en de
pisleider naar, buiten gaat,

TWEEDE AFBEELDING.

Bff drie gehoorheentjes van een mensch»

A Het zogenaamde aambeeld <^incm»
B Dé hamer (^malkus,

O De ftygbeugel ijia^es}, doof VisALiüi

weggelaaten.
D De uitwendige fpiei- vaii den hamef^
ingeplant aan deszelfs grootfte uitftéek^

feJ, en by geen vroeger ontleedkün-
digen bekend.

DERDË AFBEELDING.

2)e gèhoorheéntjes van een hond.

a Het aambeeldi
b De hamer,
c De ilygbeugéli

d De uitwéndige fpier vati den haitetf.
e Een hoornachtig kliertje , daar téf
plaatze«

f -

I

. mm -.-r

- X-

^ - Î ^ ^

-a

I

r Ir

J tv-\'

..v\'.r^iï;;

D E R

PLAAT.

EERSTE EN TWEEDE AFBEELDING.

Eenige aderen van den regter arm van een
mensch, en voornamefyk de diepgelegens
aderen.

A. a De rechter ftam van de holader.

B. b De inwendige 1, ,
C c De mtwendfge

D. d De ftam der fchouder- en okzelader.

E. e De fchouder-of zogenaamde hoofdader,

F. f De takverdeeling derzelve, even boven

het elleboog-gewricht.
G Een inwendige tak, die zich met de diep-
gelegen ader vereenigt.
H. h De vcreeniging der hoofd- en okzelader,
waar van het vervolg der middenader is
afgefneeden.
I. i De okzelader, door de flagader vergezeld.
K. k De uitwendige tak der okzelader, afge-
fneeden.

L.l.M.m De diepgelegen ader , die met de

flagader naar beneden afdaalt.
N. n De gemeene ftam der diepgelegen aderen,
O. O De diepgelegen ader, aan het elleboog-
gewricht, die in fig. i. van de hoofd-
ader, en in fig. a. van de middenader
voortkomt.

P. p De vereeniging der hoofd- en diepgele-
gen ader, vergezeld door de flagader,
Q. q De ellebeensader <^vena ukaris,
it. r De fpaakbeensader (y, radialis.
S. s De tusfchenbeensader (y. interosfea.
T. t Een tak der zelfde ader, die door den
tusfchenbeensband met de flagader naar
de buitenzyde van de onderarm loopt, en
aldaar debuitenfte tusfchenbeensaderwordt.
Ü. u De okzelflagader^ die met de okzelader
afdaalt.

DERDE EN VIERDE AFBEELDING.

Eenige aderen en JJagaderen van den rsgter
arm van een aap,

A. a De rechter ftam van de holader, achter

welke de okzelader legt.

B. b De inwendige kropader, veel kleinder dan

de uitwendige.

C. c De onderfleutelbeensader.

D. d E. e De twee beginzels van de uitwen-

dige kropader.
F. f De uitwendige kropader.

G. g De fchouderader.

H. h Derzelver takverdeeling.
1. i De tak, die zich naar de buitenzyde des

onderarms verfpreidt.

K, k De tak, die langs de buitenzyde van het
fpaakbeen afdaalt.

L. 1 De okzelader, door de armflagadcr ver-
gezeld.

M.m De tak, die zich \'aan de zyde va^^ de
borst onder de huid verfpreidt.

N. n De takverdeeling der okzelader,

0 De bovenfte boogen van vereeniging der
fchouder- en okzelader,

P.p.R Andere boogen en vereeniging derzelfdc
aderen.

Q. q De middenader (^v. mediana.

S Een tak, die naar den achterkant van den
onderarm afdaalt.

T, t Een tak, die langs het ellebeen naar de
hand afloopt,
u De verdeeling van de okzelader en diep-
gelegen aderen, die fomtyds ontbreekt.
C/^- 30

v De laager afdaalende ftam van de okzel-
ader Cj%-. 4.).

w De afgeiiieeden inwendige zydelyke tak^

die langs den onderarm afdaalt,
y De diepgelegen ader,

Z. z De ftam der okzelflagader, achter de ok-
zelader liggende, en waar van de takken

, die der okzelader vergezellen.

VYFDE AFBEELDING»

Eenige voornaame aderen en flagaderen der
rechter voorpoot van een hond,

a De ftam der holader.

b De onderfleutelbeensader.

c De fchouderader , laager door den tak ra,

die uit de okzelader afdaalt, gemaakt,
d De vereeniging met deze takken,
e De verdere afdaaling der fchouderader.
f De takverdeeling dezer ader.
g De uitwendige tak, die naar^eneden af-
daalt.

h De boog van de uitwendige kropader ^
die rnet p een boog uitmaakt.

1 De uitwendige kropader.

k Een tak, die daar van afdaalt, ea zici^

laager met den tak m vereenigc,
1 De vereeniging der okzelader.

m Dé tak derzelve , die zich met de hoofd-
ader bv d vereenigt.
n De afdaalende okzeladef, nevens de arm^

llap-ader. . , , i ^
O De takverdeehng der okze ader.
13 De inwendige tak der okzelader, die met

een tak der hoofdader een boog maakt,
q Een tak, die in d^ fchuinte uit den boog

voorkomt,
r De derde tak der okzelader. ^ _

s De middenader, verdeeiende zichm twee

takken, u, v. , , j :
t De tak, die van de okzelader in den voor-
baanden tak eindigt.

w Een takje der flagaderboog.
X Een andere flagaderlyke tak, die ronder
ader voortloopt.

ZESDE AFBEELDING.

De réchter holligheid van het hart y en dèi^^
zelfs rechter oor, geopend.

a Het vliezig gedeelte van het klapvlies
in de opening der onderfte holader, daac
deeze zich in de rechter boezem Ontlast,
het klapvlies van Eustachius {valvula
Euflach\'ïO genaamd; aan geene vroegere
oiitleedkundigen bekend.

b Een halvemaanswyze klapvlies, voor de
opening der groote kroonader geplaatst,
alwaar die zich in den rechter boezem van
het hart ontlast» waar door de terug-
vloeijing van het bloed in de ader belet
wordt j door andere ontleedkundigen voor-
by gezien.

c De rand en opening der bovenfte holader,
\' van het bovengedeelte des rechter oors van
het hart voortkomende, volgens galenüs.

Het verdere dezer afbeelding Wordt nader
ia de derde afbeelding der plaat verklaard,

I

1

In

■r

I Ä

-\'Mi

!

f: I

B ï\';

VEilKLAARINÖ

V

DER

P L A A T

Een mans - beeld, waaraan het hoofd geopend , en de voorfle wanden deï borst-
en biilkholligheden weggefneden zyn, om de ligging der ingewanden

aantewyzen.

Aan het hoofd.

i. a De huid en fpieren, met het beMteneel en
inwendig bekkeneels vlies ( ^r^ tnater^^ hi
den omtrek weggefneden.
b. c De kronkelige hersfenen. b Het regter , c het
flinker halfrond (Jiemisplmiuni), met derzei
ver vaatryk hersfenvlieè C pia mater ; bekleed,
d. d De aderlyke vaten van dit vlies, rsaar den lang-
werpige bekkeneelsvliés. boefem (^imslongu
tudinalis ) opklimmende.

Aan de borst en buik.

é Dè huid5 en het bdvenile Huk van"
het börflbeen.
f. f De bekleedfelen van borst ën buik.
g De groote borstfpier.
h De kleine borstfpier.
i. i De ribben en tusfchenribbige fpie-
ren.

k De borstklier (thymu^.
]. m. n De drie kwabben der regter long-
O. p De flinker long, die in twee kwabben
deeld is.

q. r De afgefneden bor ft vliezen fp/gJ^r^), daar zy het
borft ■ middenfchot ( mediaftiniim\')mtmiRken.

s. t. Het hartezakje Qericardhrm,
u.u.uHet middenrift (diaphragma^, wanr van het
voorfte gedeelte is afgefheden, om de buik\'
ingewanden te ontblooten.
V. w De lever.

X. y De breede leverband : x deszelfs oorfprohk van
het oppervlakkig vlies van de lever 5 y de
afgefneden rand, waar mede dezelve in het
buikvlies overgaat.
z De ronde leverband, te vooren de navelader.

a De navel.

b. b Denavelflagaderen, in ronde banden veranderd,
c De blaasband Çurachm.

d. d De maag , met derzelver bloedvaten.

e. e Het net (omwïïïOTï^, van de maag voortkomende.

f. f Het dik gedarmte (colon) ^ agter het net gele-

gelegen, hetwelk\'er mede van voortkomt,
met deszelfs bloedvaten.

g. g Het dun gedarmte, en daar voor nederhangend

net.

h. h De elkander vergezellende maag. en net-flagade-

ren (art. et verne gajlro-epiploica.
Î. i De bJoodliggende kronkeldarm (ilium.
k De bodera der pisblaas, agter de fchaambeens-
vereeniging opryzende.

" ^^ -

\\

li ü a V

a.\'

T A

Tv. -r,

■. ■■ \\ - ■

m ■

h

r

■

- \' v

c

■f

L A A R i M

DER

PLAAT,

De flokdarm en maag, van de voorzydei

a Het begin des flokdarms (^afophagus^ ftomachm.
b Deszelfs loodregte afdaaling langs dc bovenfte

rugwervelen,
c De afbuiging naar de flinkerzyde, om aldaar

door het middenrift te gaan.
d De mond van de maag ( cardia.
e De groote maag bogt, of bodem,
f De kleine maag-bogt.
g De poortier van de maag (pylorus.
h De vliezige buitenfte maagrok, vooreen gC-

deelte afgefcheiden en omgeflagen.
i De vleezige maagrok, met deszelfs fpiérvezelen.
k. I. m Verdubbelingen en verlengfels van den buiten-
ften vliezigen maagrok, die naar de naabuu-
rige deelen overgaan, en de maag met het
middenrift^ de lever, milt, alvleefch en
twaalfvingerigen darm verbinden. Het
gedeelte k is welligt dat^ wat-het kleine net
(epiploon parvimi} door Winslow genaamt
word ?

TWEEDE AFBEELDING.

Da uitgenomen buik • ingewanden.

i. b De holle onderzydö van de naar boven ömge.

flagen levér,
c Een ftrook van vereeniging van het règter gé-

deelte met het flinker,
d De galblaas.

e Derzelver ontlastbtiis ( diiclxis cyfticüL
f DelevQïhms (_diMus hepaticüs.
g De gemeene galleider ( di&is chokiochus,
h De ftam der poortader ( vena pórtarum,
i De leverflagader, in twee takken verdeeld,
k De ronde leverband, te vooren de navelSder.
L1 Dé maag.

öï, m Derzelver kfoonflagaderen en aderen ( art. et
ven. coronaria.

ii.n De groote maagbogt, niet de maag. en netflag-

aderen en aderen, ( art. et ven. gaftroëpiplokiv.
O Vervolg dezer vaten in elkandereii.
p De milt.

q. q Het karteldarm "fcheil ([mefocolon), met deszelfs

vaten en klieren.
ï. f. t De karteldarm (colon.

V Deszelfs begin, of de blinde darm (coecimu
f De ombuiging onder de lever.

t De ombuiging onder de milt^
ti, ii Een der drie banden, die naar de lengte over
deezen darm loopen.

V Het dun gedarmte (jejunum et ilium.

w Het einde des karteldams, vande milt af agter
het dun gedarmte nedergedaalt > en hier weder
te voorfehyn komende.

X. y. z De S wyze bogt {flexum figmoidea,
a.b.c.dDe drie banden van den karteldarm.
e De gemeene vleezige fchede die deö regtëi
darm omkleed,
f.g De opligtende aars-fpieren (levatores ani.
h De plaats, alwaar de vöorftaandè klier der pië-
blaas ( glandiila proftata ) den endeldarni
raakt,

i De ronde fluitfpicr van den aars (^fpMnSter anii
k De aars - opening.

DERDE AFBEELDINÖe

a De flokdarm, van de agterzyde.
b De mond van de maag (cardia.
c De groote maagbogt, of bodem,
d De opryzende ombuiging naar den poortieri
e De poortier (pylotus.
f. g Het twaalfvingerig gedarmte ( duodenum.
h.i Het alvleefch (pancreas.
k De afgefneden gemeene galleider ( du^us chö-
ledochus.

1 Deszelfs inplanting in den twaalfvlngerigeii
darm, naby de inplanting van de öntiastbüig
van de alvleesch • klier.

VIERDE AFBEELDING.

Het dik gedarmte van den voorkant: bynal het zelfde\'
als in de tweede afbeelding.

a Het eind van den kronkeldarm (ilium.
b Het worm wyze darmpje ( procesfusvermiculafisó
c De blinde darm (coecunu
d.e.f.g.h De karteldarm (colon,
i. i. i Dé voorfte darmband.
k. 1 De einden der twee andere bandeti.

m De vleezige fchede om den regten darii.
n. O De opligtende aars - fpieren.
p De fluit • fpier.

q Het einde van den regten darm^
r De aars, van binnen.

VYFDE AFBEELDING.

Het dik gedarmte j uit een ander voorwerp^\'

a Het einde van den kronkeldarm,
b Het wormwyze darmpje.
e Deszelfs gemeenfchap met den blinden darfö.
d Eene voorwaartfche ombuiging, onder de leyef j
e De agterwaartfche ombuiging, onder de iflilt^
f Eene verandering in de S wyze bogt.
g De vleezige fchede oiö den regten dartó^

ÏJ. 1-

i.

, r\\ ^ .. " \\ - -

U\'JLi

--------

O

.. 1 - \'J.t.

l. .

\'i

E

v: 1 e

-v:i-yyj -i..:,^-; aùs jiü ^

.cfq\'TT\'^b
J> b {\'"^-uruiJ \' i-i.\'-J-. . .

i ^ J. -f^lO ■ :-

eb labrra , ..

.igod OT/::.- 3 zb n: r :

rL .

I
m:

I

S:

m

F F

E R K L A A R I N G

DER

plaat.

EERSTE AFBEELDING.

Het damfcheil (mefenterium^ , met deszelfs bloed-
vaten en klieren uitgefpreid, en het gedarmte
naar allen zyden teruggefchoven.

a.a.aDe karteldarm (coloih

b. Een van deszelfs langwerpige banden.
c.c.cDe nugteren darm (jejunum), en kronkel-
darm Qilium.
d De S wyze bogt van de karteldarm.
e De langwerpige band.
f De endeldarm (reöwm.

g. g Het darmfcheil.

h. h Plooijen van het zelve.

i. i De darmfcheiis- flagader (art. mefenterica.

k. k De darmfcheiis - ader (vena mefenterica\').mei haare
takverdeelingen
]. 1 Darmfcheilsvaten, die tusfchen plooijen inlopen,
m. m Darmfcheiis ■ klieren,
n.n Takverdeelingen der vaten, die naar het ge-
darmte gaan.

TWEEDE AFBEELDING.

Het alvleefch (Pancreas\')., en daarmede ver-
éénigt darmfcheil.

a Het alvleefch.
b.b.bHet darmfcheil, met deszelfs plooyen en klieren.

c.d Deszelfs aanhechting aan het alvleefch.

e. f De omtrek, tot aanhechting van den nugteren

darm en kronkeldarm,
f.g.h. i. De omtrek, tot aanhechting van den blinden-
kartel en regtendarm.

DERDE AFBEELDING.

De lever (hepctr), van de bolle zyde.

a Het regtergedeelte , of de grooter) De kwab-
regter kwab. >ben loopen

b Het flmker - gedeelte. J puntig uit.

c De brede leverband.

d. e Deszelfs begin van het oppervlakkig vlies vande

lever.

f. g De afgefneden kanten , waarmede dezelve in

het buikvlies overgaat.
hiDe ronde Ie ver band, in een eerstgebooren kind
de navelader (vena umbilicaiis.

VIERDE AFBEELDING,

De lever, van de holle agterzyde.

a Het flinker gedeelte,
b Het regter gedeelte.

c c De plaats, alwaar de lever ,^van uitwendig eigen
vlies ontbloot, door enkel celwys weeffel
met het middenrift word verbonden; ter-
wyl van den omtrek derzelve het lever-
vlies in het buikvlies overgaat.

d Een vliezige band, ter aanhechting van het flin-
ker gedeelte van de lever,
e Een dergeJyke vliezige band, ter aanhechting
van bet regter gedeelte,
f. g De holle ader ( vena cava.
h Een gedeelte \\an de lever, \'t welk de holle
ader omvat.

j.i De groef, waarin by kinderende aderlyke buis

( canalis vemfus) ligt.
k Een gedeelte van de poorten der lever.

l.m Verhevenheden, tusfchen welke de poortiider
in de lever ingaat. 1 De zogenaamde kwab
van s p IG E LI u s, ( lobulus öpigelii.
n De pooitiider ( vem portarurn.
O De leverbim (du£tus hepatiais,
p De galblaas.

q De galbuis ((luchis cyfiims,
r De gemeene galleider (ductiis choledechus.
f.t. u Het begin van een vliezige band, een vervolg
van het buikvlies, daar het de regter nier
overdekt,

v Vleezig gedeelte van de lever, waar onder
w Een groef, tot doorlaating van de ronde lever-

band of naveiader.
X Een fpleet in den voorrand der lever, die deeze
doorlaating bevorderd, en door fommigeii
de lever in twee kwabben heeft doen onder*
Icheiden.
y De navelader of ronde leverband.
z De breede leverband.

VYFDE AFBEELDING.

De bolJe buitenzyde van een langwerpige milt.

zesde afbeelding.

Eene milt (Men, fpkn), van den voorkant.

a Een gedeelte van het buikvlies, het welk het

middenrift bekleed,
b Een band, die daarvan het vervolg is, tot aan-
hechting van de milt dienende,
c Een dergelyke vliezigen band van de milt, aan
den onderkant.

ZEVENDE AFBEELDING.

Eene milt, van de holle binnenzyde.

a.lj.c.d. Eene groef, en kronkelingendoor fommigen
voor een bewys van watervaten gehouden,

AGTSTE AFBEELDING.

Eene milt, van een meerder ronde gedaante,

a De bolle buitenzyde.

a Het holle gedeelte, tegens den maag aanliggende,
b c De groef en vaten, die na en van de milt gaan.

tiende afbeelding.

Eene nier (rm) ,van de buitenzyde naar de lengte
tofin deszdfs holte of bekken doorgefneden.

^ ^ «tige zelf^andigheid

^ ^Zl\'Schtme (meduUaris-) of inwendige
" ^ ""^TS\'leid^ beflaand^ uit de pypjes

a d Tepelties, waarinde ftraalwyze pypjesemdigen.

te eKSgfels van het nierbekken (^eiv.s), die

de tepeltjes omvangen.

f De vernaauwig van het nierbekken, eindigen-
de in den pisleider (^ureter.

elfde afbeelding.

De pisblaas en pisweg Qurethra^^, van den agter. en
onderkant naar de lengte geopend.

a a De buitenfte blaasrok.

b". b De doorgefneden agtertte wand.

\' c De blaasholte. . •

d De openingen der pisleiders e. e. binnen de

blaasholte. ^ r j r

f f De afvoerende zaadvaten (vafa deferentia,
p g De zaadblaasjes (^vefiaiics feminales,

h i De holle pisweg.
k. k Het fponswyze ligchaam des piswegs (corpus

cavernofum urethra.

1. 1 De fponswyze ligchaamen der roede (corpora
cavernofa penis
m Het roede.hoofd Cg^«»^\'

\'t

j

I

. ■. ■ v^k.

ra ■

f ^

i. i

V E R K L A A R I N G

DER

PLAAT.

EERSTE\' AFBEELDING.

De nieren, bynieren, blaas, roede en ballen, met
de gewoone ooirfpronk van derzelver vaten.

De regter nier.
De flinker nier.

De bynieren C renss fuccenturiati.
De holle ader, waarvan takjes naar het uitwen-
dig niervlies, en naar de regter bynier gaan.
De nederdaalende ftam der groote flagader (aorta

descendem.
De regter nierSder (vem renalis.
De flinker.

De regter nierflagader ( art. renalis.
De flinker.

De regter zaadader (vena fpermatïca^^ uit de

holle ader voortkomende.
De flinker zaadader •

Het begin der zaadfiagaderen (art. fpermatica.
De onderfte darmfcheils flagader {^art. mefenterica.
De pisleiders (ureteres.
De zaadvaten vliezig vereenigt.
Vlechten en vereenigingen der. zaadflagaderen

met de aderen.
De afdaalende ftreng dezer bloedvaten.
De ballen (tefies.
De byballen (epidydimes.
De zaad- afvoerende vaten (vafa deferentia.
De darmbeens-aderen (venis üiacce.
De darmbeens-flagaderen (art. iliaca.
De beneden buiks- of bekkenflagaderen (art.

hypogaftrim.
De benedenbuiks - aderen (ven. hypogajirica.
Een tak der darmbeens - ader, die naar de blaas
gaat.

De blaasband ( urachus.
De pisblaas.

De voorftaande klier (proftata.
Debeginfelsderfponswyze lighaamender roede.
De bol des piswegs ( bulbus urethras.
De roede.

Takken van y. die inwendige fchaam - iagaderen

èét. piidendce internce\') worden. ..
Takkea^yan x. die inwendige fchaai&|eren

(v^ pudendis internce) worden. \'\'
Samenkomst der aderen, y, z.
Samenkomst der zydelyke aderen, g. g, met y. z.
De ongepaarde roede» ader (vma fine pari,

s. azyga penis.
.Slagitelyke takken Van h. h, die de roedeader
vergezellen.

W E E D E A F B EE L D I N G.

De regter bal van <ieii voorkant. .. ,

De bal. \' ^ :

DebyM.,. ^

De zdadifïag^ader en ader,- - - t; |
Het afvoerend vat.
De bloedvaten, die \'er overloopen.
De vaten van de witte rok des bals ( tmica
alhipnea.

De volgende derde,vierde, zevende, negende, tiende
en twaalfde afbeelding, vertoonen natuurfpeelin-
gen omtrent de nieren , en derzelver vaten ,
door EUSTACHIUS waargenoomen.

DERDE AFBEELDING,

a De regter nier.
b De flinker nier,
c De holle ader,

d. d De damsbeens-aderen,
e Degroote buik ^

f. f De darmbeens - flagaderen, y

g De regter nieräder. / in verfcheiden takken ge-
il De flinker nieräder. f deeld,
i. i De nierflagäderen , en derzelver takverdeelin-
gen 5 die van de nieräderen vergezeld worden,
k. k De pisleiders.

1 Het begin der zaad * flagaderen,
m De damfcheils flagader.
n. n De zaadaderen.

o. o De zaadflagaderen , het vervolg van J.
p. p De naar de ballen afdaalende zaadvaten.
q. q De ballen,
r. r De byballen.
f, f. t De afvoerende vaten,
u. u De zaadblaasjes (ve/czite/mma/w,
v Het hennehoofd ( caput gallinaginis. \'
w De openingen der zaadblaasjes, binnen den pis-
weg te zien,

VIERDE AFBEELDING.

a De regter nier,

b Een gebrekkige flinker nier, of bynier,

c Een andere flinker» nier, lager afgezakt,
d De holle ader.

e. e De dambeens - aderen,
f De groote flagader.

g Deszelfs verdeeling (hifurcatio.
h Twee regter nieräderen,
i, i De regter nierflagader, die tusfcren deeze ade-
ren loopt.

k Eene flinker nieräder, waaruit de flinkerzaad-

ader voortkwam.
1. De regter zaadader.
m De zaadflagaderen.
n.n.o Slinker nieräderen, die naar de nier c. gaan.
p De onderfte darmfcheils-flagader.
q De flinker niersflagäder, voor de nier c,

VYFDE A F B E E L D 1 N G.

a De regter bal, van de agterzyde.
b.bfcDebybal.

d Het afvoerend vat.\'
e De zaadflagäder en ader.
f Derzelver verfpreiding langs en over den bybak
g De vaten van den witten rok des bals.

ZESDE AFBEELDING.

Een zaadbal, uit deszelfs geöpenden vliezigen rok
- gepeld.

a De papagtige zelfftandigheid ( pulpa ), door
bogtige lynen in gedeelten onderfcheiden.

t) De witte rok.

c Desfelfs binnenfle oppervlakte, die betpapag-

- tige, omvat,
d De vaten, die naar het papagtige gaan.

ZEVENDE AFBEELDING.

De regter nier.
De flinker nier.
De holle ader.
De darmbeens. aderen.
De regter nieräderen.
De regter zaadäder.
De flinker nieräderen.
De flinker zaadäder.
De groote flagader.
1. 1 De darmbeensflagiideren.
m De regter nierflagader.
n. O De flinker nierflagader.
p De zaadflagaderen.
q De onderfte darmfcheiis - flagader.
r.r De pisleiders. , ,

s De flinker pisleider, naar de blaas afdaalende,
en tusfchen het afvoerend vat x. en het zaad-
blaasje y. in de blaas eindigende.
t.u De regter pisleider, doorgeineden.
V De b\'aasband.

w De pisblaas, van de agterzyde, met deszelfs
fpiervezelvlechten, en derzelver tusfchen-

ruimtens.
X. X De zaad afvoerende vaten,
y. y De zaadblaasjes.
\' z De voorftaande klier.

a. a De beginfelsderfponswyzeligchaameti der roede

b De bol des piswegs. zie fig. i.e.
c, c. De fponswyze ligchaamen der roede,
d De pisweg,
e Het roedehoofd.

AGTSTE AFBEELDING.

Een naar de lengte doorgefneden zaadbal.

a a De inwendige papagtige zelfftandigheid, met
deszelfs vaten en groeven. . ^
b Twee eikanderen vergezellende bloedvaten,flag-
ader en ader.

NEGENDE AFBEELDING.

a De regter, b. de flinker nier.

c, c Het regter langwerpig nierbekken (peM^ »"ßWi^j,

en begin des pisleiders.

d. e. f Drie beginfels van de flinker pisleider g.

\' h De holle ader.
i k. 1 Drie regter nieräderen, uit welker middenlte

k. de regter zaadäder voortkomt.

m De flinker nierader.

n De flinker zaadäder.
. o Ue groote flagader.

p. q Twee regter nierflagaderen.
r De flinker nierflagader.
s De zaadflagaderen. _

t De onderfte darmfcheiis-flagader.

u De verdeeling der groote flagSder.
v.v. Dedarmbeens flagaderen.
WW De benedenbuiks-flagaderen, zfe fig. i.x.
X. X Takken der darmbeens flagaderen.
y. y. Takken der dye - flagaderen (art, cruraks.
z. z De dye-flagaderen.

a. a De darmbeens-aderen.

b. b De benedenbuiks aderen.

c. c i e boven buiks aderen.

d. d De dye * aderen ( v^na crurales.

e. e De moeder-aderen

f. f De verfpreiding der bloedvaten naar de fchaam-

deelen ( vaja pudenda externa,

tiende afbeelding.

a De regter, b. de flinker nier.
De flinker bynier .
Het langwerpig, bogtig, flinker merbekken.^
Het regter nierbekken, of pisleider met drie

beginfels.
De holle ader.
g De flinker dambeens-ader.
h.i.kDrie regter nier - aderen, uit welker bovenfte

h. de regte zaad - ader voortkomt.
l.m.n.oDe flinker nier ader, en derzelver takver-
deeling.

p Een tak derzelve , die omgebogen naar het

rugmerg ging.
q Een laager voortkomende flinker nierader.

r De flinker zaad - ader.

s Het begin der zaadflagaderen, en onderfte darm-
fcheiis ■ flagader.

t. u, v.x.y.z Regter nierflagaderen.
\' w. 1.2.Slinker nierflagaderen.

ELF D E A F B E L D I N G.

De nier van een beer, niet ongeljk aan die van
een eerstgebooren kind.

a Verfcheiden klierägtige ligchaamen , die door

een vlies zaamen gehouden worden,
b De niervaten, een flagader en ader.
c De pisleider.

TWAALFDE AFBEELDING.

a De regter nier, b. de flinker.

c De flinker bynier.

d De regter pisleider, zonder bewys van een nier»

bekken,
e Het flinker nierbekken,
f. f De holle ader.
g. h De regter nieräderen,
i De regter zaadäder.
k De flinker nierader, in takken gedeeld.

1 De flinker zaadäder.

m.m De groote flagader.
n. o De regter nierflagaderen.
p. q Deflinker nierflagaderen: de onderfte van eeïa
ader vergezeld,
r De zaadflagaderen.
s De onderfte darmfcheiis-flagader.

,r i
t j

:f

: - f

E R k L

DER

L \'i«
A

Tn plaats der rechter nier , vertoont deeze afbeel-
ding een fchets van de verfpreiding der voor-
naamfte bloed- en pis-voerende vaten, niet
ongelijk aan plaat V. afbeelding lï. De
linker nier, met deszelfs vaten, komt over-
een met plaat I. afbeelding ï.

bb darmfcheils - vaten zijn weggelaaten , èn
alleen die voor de nieren, Blaas, baarmoe-
der en fchaamdeelen afgebeeld;

a De holle ader (v&na cava), beneden het mid-
denrif en de lever,
b be groote flagader ,

c Een aderlijk takjen voorde rechter bijnier,
d me.r2LdQ.ï (yenarenalisf.emulgens.

e. e. e Derzelver takverdeeling en verfpreiding.

f. f. f Vlechten eii inriiondingen ( anajiomcffes)

derzelve. -

g.g.gUiterfte tedere einden.

h De rechter nierflagadeJr (arterfa \'renalis f.
emulgens^dio. achter den aderftam voordkomt.

i. i. i Derzelver takverdeelingen , en vlechten,
overal die der aderen vergezellende,
k De afgefneden rechter pisleider (ureter,
1 Deszelfs begin van het nierbekken,
m Het nierbekken (pehis renis) , of de zamen-
komst van

n. n. n De beginfels daarvan, in de nier.

0.0.0 0 De trechters wij ze mondjens, die de tepels-
wijze kliertjens (papüU) van de nier om?
vangen.

De flinker nierader.

Takken daarvan; die zig in het uitwendig
vlies der nier verfpreiden.
De flinker nierflagader.
De nier (ren.
De pisleider (ureteK

De flinker zaadader (vena fpermaticd), uit
de nierader voordkomende.
De rechter zaadader, diè uit de holle ader
voordkomt.
X De beide zaadflagaderen (&Tt, fpermaticé,
y Derzelver verbindingen,
z Derzelver inmondingen.

De verdeeling der holle ader, in twee darm-
beènsaderen (j;enis illaca.

b De verdeeling der groote flagader Qhifiirca-
tio adrt<s.

c. c De darmbeensflagaderen (arterie iliaccs.

d. d De darmbeensaderen (vena iliaae.

e. e De beneden-buiksaderen {vence hypogafpriccs.

f. f De beneden - büiksflagaderen ^arp. hy-

pögastricè»

g De flinker navelflagader (arteria umhilicalis,
h\', h De eiërfl:okken

1. i De trompetten (tuhcefaloppiana*
k De bodem der baarmoeder (/«^«y

Het ligchaam derzelve (corpus.
De hals derzelve ("co/ta. ,
De blaasband (urachus.
De pisblaas (hefica.
De fchede (vagina.

De oprichtende fpieren des kittelaars C«/-«;^-
iores clitoridis.
De beenen deszelven.
Het hoofd dqszelven.
t.t.t.t De loop en verfpreiding der zaadvaten
langs en naar de eiërfl;okken, trompetten,
baarmoeder en fchede.
Takken en vlechten van de beneden-buiks-
vaten, die naar de baarmoeder gaan.
Takken derzelven naar de pisblaas. \'

w.w Takken derzélven naar de fchede.

Zamenkomst der vlechten van de va-;
ten def pisblaas.

Zamenkomst der blaas - en fchede-va-
ten.

Een tak derzelve, die tot kan den kittelaar
loopt.

Tak - beginfels van de benedenbuiks- of
bekken - flagaderen en aderen, die naar de
billen gaan. ;

2. a De boven - buiksflagaderèn (art epigasirica.
3,3 De boven• buiksaderen (vems episgastricce.

Takken van dezelven, die naar de ronde
banden der baarmoeder ( ligamenta mufi"
da uteri) opklimmen.
De verfpreiding daarvafi, door deeze ban-
den; zynde hier de kronkelende loop
der rechter flagader,van de flauwer gol-
vende loop der ader duidelyk onderfchei-
den.

De moederaderen (^vtnc& faphena.
De afgefnedene dyeaderen {vena crurales.

i

v\'i____li-^

i:

_ vv^: u:;-

^ ^/i\'ifov ■ , ; •

-V

.k: • .... T.i : .

J ÎÂ .i\'-t?. i«

- . *

v\' ■

r

> i-
i/ii

r:

■i, . ; , .. . ,

: --y-y
- . \' t-

«MU/-

w

L A A R I N

der

P L A A T

EERSTE AFBEELDING.

a. a. a Het buikvlies (periton^um ?
b De endeldarm,
c De baarmoeder.

d De pisblaas , met den bodem boven de
fchaambeenderen opgerezen, en met het
buikvlies bekleed.

Voords ter wederzyde.

ie De zaadvaten,
i De trompet van fallcppïüs.
g De breede band der baarmoeder,
h De dyeflagader (arteria cruralis.
i De dyeader (vena cruralis.
k De hovcnhmks-ihigadej: (arf, epigastrka)^
I. de bovenbuiks ader (vena epigastricay,
de takken, die eigenlyk dien naam ver-
krygen , zyn afgefneden.
m Takken, die langs den ronden band der baar-
moeder naar dezelve opklimmen,
n Takken, naar de uitwendige fchaamdeelen

verlpreid (arr. et vena pudenda externa,
o Een gedeelte van den rechter ronden band

der baarmoeder,
p De afgefneden moederader (^yena faphena.
q Het fchaambeen.

r De tusfchengeplaatfte kraakbeenige en
bandachtige zamenvoeging (fynchmdrofts)
door een lijn in tweeën gedeeld,
s De kittelaar (clitoris.
t Een been van dezelve^,
u De oprichtende fpier van dezelve (erecêor.
v De fluitfpier der (chaamte (conftrictor cunni,
• w De fluitfpier van den (fphin&er mi) met
de voornoemde vereenigd.

x De groote bilfpier (glutaus majors
y De halfpeezige (femitendinofus,
z De groote aanvoerder der dye (adduBor
magnus.

a De dunne dyefpier igraciiis,
b De lange aanvoerder der dye (adduèor hn-
gus,

c De fchaambeensfpier (pectineas,
d De groote of lange lendenfpier (pfoas mü\'

gnus. _ _

e De inwendige darmbeenfpier {^iliacus in.
ternus.

f Een gedeelte van het darmbeen

V

g De fnydersfpier (fartorius.

i} De rechte dyefpier ( re&us cruns.

1 De fpanfpier der dyefchede (tenfor vaglnm
jemorts, ^

k De dyefchede, daarzy de buitenfte zwaare
dyefpier ("yaaus extefnus) omvat en bedekt.

TWEEDE AFBEELDING.

De baarmoeder en fchede van den boven- of
voor-kant.

a Het ligchaam der baarmoedero
b De hals.
c.dDe fchede.

e.e De trompetten , afgefneden»

f. f De ronde banden.

g. g Derzelver bloedvaten , flagader en ader»
h De ter zijde gebogene pisblaas.
1 De blaasband.

k.k De pisleiders.
1 De plaatfen , alwaar dezelve zig aan den

achterkant in de pisblaas inplanten,
m De blaas, aan de fchede ingehecht.
\'j ïi De kittelaar. -

0.0 Deszelfs beenen.

p.p Pe oprichtende ^pierefl. , - . . 2

DERDE AFBEELDING.

De baarmoeder en fchede, naar de lengte
zydelyk doorgefneden. Het voorfte gedeel- n
\\ - te van de binnenzyde.

I ,

a. a Het ligchaam der baarmoeder*

b. b. b. b De hals.

c. c. c De fchede.

d Het inwendig driehoekig hol der baarmoeder»

e. e De bovenfte hoeken, die in de trompetten

eindigen.

f.f De afgefneden trompet-openingen.

■ g De benedénfte hoek, die in den hals ein-
digt , ook wel de bovenfte opening van den
hals genaamd.

De hals^ ongelyk van oppervlakte. -
i.i De halfronde inwendige omtrek van deïi

moedermond.
k De voorfte lip vaU den moedermond, die
laager dan de achterfte in de fchede uitpuilt»
1 Het hol der fchede.

m Derzelver voorfte gedeelte tusfchen de uit^»

Wendige fchaamdeelen.
n De opening des piswegS (urethra,
ö. ö Ploojen ter wederzyden.
p Het uitpuilend rimpelig gedeelte der fchi*
de, in den omtrek des piswegs,,

VIERDE AFBEELDING^

Het achterfte gedeelte der naar de lengte door
gefnedene baarmoeder en fchede , van de
binnenzyde gezien.

a.a.a Het ligchaam der baarmoeder.

b.b.b.b De hals.

C.C.C De fchede.

d Het hol der baarmoeder.
\' e. e De bovenfte hoeken,
f. f De trompetten.

g De onderfte hoek- of bovenfte mond van
den hals.

h De rimpelige oppervlakte van denzelven.
i i. De kortere agterfte lip van den moeder-

mond die in de fchede eindigt,
k De rimpelige fchede.
1 Derzelver laagfte gedeelte dwars gerim-
peld, daar de fchede op den endeldarm ligt.

VYFDE AFBEELDING.

De deelen van een bevrucht ei, door hetwa.
ter uitgefpannen.

a. a. a Het buitenfte vlies van het ei (chrion.
b. De moederkoek {placenta)^ vande zyde ,
waarmede zy aan den wand der baarmoeclerge-
hecht wordt, afgedeeld in bultige verhevenhe-
den , die door groeven onderfcheiden worden.

ZE SDE AFBEËLDING.

Een dergelijk bevrucht ei, het kind, de nage-
boorte , en zyn vliezen ontleed.

a De buitenfte oppervlakte van het omgekeerd

vaatryk vlies {ehorien.
b De binnenfte oppervlakte van hetzelve,
c De buitenfte oppervlakte van het tweede of

lamsvlies (amnios.
d. d De binnenfte oppervlakte van hetzelve,
e Het kind, in die gebogen geftalte, waarin

het meestal ligt. ,
f De bloote en gekronTcelde navelftreng, om

den hals geflingerd.
g Dezelfde ftreng 5 door het lamsvlies doorfchy-
nende.

/h.li De aderlyke, i.i de tweeflagaderlyke fiam-
men van de navelftreng, die naar den koek
en het chorion gaan, en zig daarin verfprei-
den.

ZEVENDE AFBEELDING.

Een ongeboren hond met zyne vliezen, keil.
lyk aan de ooren.

a. a Het vaatryk vlies Cchorion.

b. De koek (plécenta) aan een Breeden band
gelyk.

c. c De virucht in het Water liggende afgebeeld,

AGTSTE AFBEELDING.

Dezelfde ongeboren hond, met zyne vliezen,
ontleed.

a. a Het vaatryk vlies (chorion,
b De plaats van de koek.

c. c Het pisvlies Qalmms)^ aan veele dieren

eigen.

d. d Het lamsvlies (amnm\\vRtX. de bevatte vruchti
e^f Bloedvaten,en weljlagaderen enadereujdie

bok hier elkander vergezellen.

NEGENDE AFBEELDING.

Een ongeboren kalf, of fchaap in zyne vliezen.

a De vrucht binnen het door water uitge-
fpannen vlies , én hierom deszelfs deelen
niet dan flaauvv kenbaar,
kb\'.b.b Verfcheidene kleine moederkoekjens(p/i3-
cemülcs), aan het vaatryke vlies (chorkn) van
deeze dieren eigen,
c De plaats, alwaar de vaten van dit vlies by-
eenkomen, om in de navelfteng opteklim»
men , en waar de navelftreng in dit vlies
eindigt.

TIENDE AFBEELDING.

Dezelfde deelen ontleed,
a De vrucht.

b Het buitenfte vaatrykvlies (cTiorion)^ ms!t

zyne vaten,en moederkoekjens.
c Het binnenfte of lamsvlies (ammos,
d De navelftreng.

e De overgang der ftreng in de vliezen,
f De blaasband of het pisvat (urachus),^ welk
door de navelftreng,uitkomende, den pis^
zak (alantois) maaktjdie in deeze dieren^
door tusfchenkomstvan den hollen blaasband,
met de pisblaas in het ligchaam gemeen-
fchap heeft,
g De piszak of het pisvlies, ook wel genaamd
worstvlies ( mmhrana farcimimlis.

- -.....^

i -

t.

:î i

it

DER

L A A T.

EERSTE AFBEELDINOo

De borst-ingewanden van den voorkant, in
derzelver natuurlyke plaats,

a.b c Het ftrottehoofd (larynx.
a Her flrotteklepjen (epiglottis»
b Het fchildswy^e kraakbeen (cartilago th^-
\'Toidea.

t Het ringswyze kraakbeen (cart. circoidea.
♦ De afftand tusfchen beiden, die vliezig ge-
floten word.
d De luchtpypC/r/7^^^<7, äspera arteria) met
deszelfs kraakbeenige ringen,
e f.g De rechter long, in drie kwabben gedeelde
h. i De flinker long, in twee kwabben gedeeld,
k De kant der groötflre kwab, alwaar dezel-
ve ontbreekt, en voor het hartezakjen
wykt.

Lm Het hartezakjen (pericardiumI. in het
flinker gedeelte der borstholte, m. achter
het borstbeen,
n De afgefnedene kanten van het rechtei* en
flinker borstvliès (pleurcf)^ die, naar het
borstbeen opklimmende, het borst-midden-
fchot (mediafiinum ) uitiiiaakeii,
\'0 De borstklier (thymus.
p. q De rechter en flinker g^iderfleutelbeensade-

ren (vena fubclaviés.
r. r.r Het midd^mii i^dtaphragma\')y V2ia deszelfs
bolle bovenzyde.

TWEEDE AFBEELDING.

Die na dé vierde behoorde te völgeti,

a.b.c.dDezelfde als in de eerflie afbeelding.
e.fg.h.iDe beide longen en derzelver kwabben,
die in fig.L het hartezakjen overdekten,
terug geflagen.
Ic. k. k Het middenrif met deszelfs bolle boVen-
zyde.

1,1.1.1 Het hartezakjen door eene kruiswyze in-
fnyding geopend ^ en de vier hoeken om-
ge flagén.
Het hart.

Het rechter ofvoorfte 001: (auricula dexira)
waaruit de kroonader (vena coronaria)

voordkomt.

0. ö De bovenfte holle ader (cava fuperiorXzo
binnen als buiten het hartezakjen.

De onderfleutelbeensaderen.
De groote flagaderftam (^aörta) binnen

het hartezakjen.
Dezelfde buiten het hartezakjen, met des-
zelfs drie opgaande takken.
De voorfte of rechter kroonflagader (art,
corönariu». \'

De löngflagader (^urt,pulmonalis.

V De è\'chtferfte of flinkei kröotiflagaderen è^
aderen.

Deeze vaten van het hart, worden in de vól-
gende zestiende plaat,in de eerfte en tweede af*
beelding,breeder verklaard en aangewezen.

DERDE AFBEELDING.

Die na de vyfde behoorde ïe vólgén.
De borstingewanden van dén achterkant.

, a Het ftrotteklepjen.

b. b Het fchildswyze kraakbeen;

c. c De hoorns wyze kraakbeenderen (cartilagi*
nes arytanoidea.

Het ringswyze kraakbeen.,
De luchtpyp , met derzelver afgebrokené
ringen.

Het vliezig gedeelte aan den achterkant^
De verdeeling der luchtpyp in twee long.
pypeil (bronchice) , Techiet en flinker >
mede vliezig tusfchen de ontbreekende
kraakbeenige ringen,
h. iDe twee flinker longkwabben,
k.l. ni De drie rechter lotigkwabben.
n Het middenrif.
De fpleet 3 tot doorgang van den flokdarm^
Het hartezakjen.

De bogt der groote flagader waar-

uit de flinkerkrbpflagaderènflmker onder\'
fleütelbeensflagader voordkomen.
De achter de flinker longpyp nederdaalende
groote flagader, met derzelver weder-
zydfche tusfchenribbige flagaderen (atté^
tia intercoftales,
i De ongepaarde ader (v^^a azygos), die ac£i»
ter de rechtei: longpyp afdaalt,
u. U. u Longpyps - klieren ^glandülie broncbiales.

VIERDE AFBEELDING.

Die na de eerfte behoorde të vblgen.
De bbrstingewanden van den voorkant,

a.b. c.d Dezelfde als in de eerfte en tweede af-
beelding.

e.f.g.h.i.k Dezelfde als in dé tweede afbeelding
1 Hethartezakjèniu zyn geheel,ontbloot van
den voorkant,
in.m Deszelfs aanhechting aan het middeni
rif.

Dëszelfs aanhechting aah de bovenfte hollè
ader.

Deszelfs aanhechting aan de groote flagader*
De bovenfte holleader , buiten en boven

het hartezakjen.
De zogenaamde ftam van lower (trun\'
töx LOWERi), of gemeen beginzel vatt
de rechter krop- en onderfleutelbeens-flag^
adere».

r De flmker krop-flagader Cföf^

s De flinker onderfleuteibeens -flagader.
t. t öe longsaderen, die in de longen mgaan.

vyf DE AFBEELDING.

Die na de tweede behoorde te volgen.

De longen van den voorkant , fl:erlcer naar
achteïen oingebogen, met weglaatmg
van het hart.

t b. c De drie kwabben der rechter long.
\'e f De twee kwabben der flinker long.

d.\'g De holle vlakten, waarmede de rechter en

^ flinkerlongaan het bolle middenrif beant-

h De^\'longflagaderfliam , by i. aan het hart
afgefneden.
k 1 De longflagaderen, reehter en flinker,
m De longaderfl:am, of gemeene boezem 5

by n. aan het hart afgefneden.
O. p De Vier iongaderen, rechter en flinker.

ZE SD E AF BE E L D 1 N G.

Die na de derde behoorde te volgen. .

De longen en het hart, met derzelver grod-
te vaten, van den achterkant gezien. ,

a b De twee kwabben der flinker long.
c\' d eDe drie kwabben der rechter long.

f Het achtetfte flinker gedeelte van het lurt
I De achterilekroonader,uit deonderfl:eholle
ader voordkomende. , _

De onderfte holle aderftam mfc-

I D^longaderlyke boezem midden tusfchèn
\' de longaderen, aan welfce de plaatfen der

tianhechtingenvanhethartezakjen doorly-
nen aangewezen zyn«

cle ^LAAT,

k 1 De afgefnedéne longpypenC^r^it».

m De longflagaderftam en verdeelmg m rech-
ter en flinker longflagader, aan welke mede

de aanhechtingen van het hartezakjen door

Ivnen zyn aangewezen.
De groote flagaderftam (öörtó), binnen

het hartezakjen.
Dezelfde, buiten het hartezakjen, met de
Ivn van aanhechting van het zelve.
De fla^vaderlyke band, die, in een ongeboren
vrucht, een buis van gemeenfchap is tus-
fchen de groote en longflagader (canalts

Drmito^onderfleutelbeensflagader.
De flinker kropflagader.
De gemeene ftam der rechter krop-en on-
derfleutelbeensflagader ,of tronk van lo-

^ In plaat XV. na afbeelding I. moet afbeel-
ding IV. in aanmerking komen, die van ds
, voorgaande alleen hierin verfchilt, dat, na
het wegneemen van de thymklier en borst-

" vliezen, en het opligten der longkwabben, het

hartezakjen met eenige bovenfte ftammen van
" bloedvaten van het hart zichtbaar worden :
" hierop volgt afbeelding II., waarin het har-
" tezakjen geopend gezien wordt; en daarna
" afbeelding V., waarin het hartezakjen en
" tevens het hart is weggenomen: daarna wor-
" den in afbeelding III. de longen enz.^van den
achterkant gezien; waarop m afbeeldmg VI.
" na het wegneemen der overdekkende vliezen^
" alle de. vaten van het hart van den achterkant

\'\'voorkomen.\'! ^

a- mrtü-TiNit, in n. EUSTACHlI
tahulai anaumkas commentana,
Prolegomen: cap. p. pag.sp\'

l| "N

,!

ili

i t
i f

\'iti

^—- ■\'^-aeSlfersa^&^teis^esi

i\' 1
i "•

:i \'C

%

■ i! i

t \' ■
i:

\'\'11\'
. î t .

!

\'il \'

Hli

y y

I I

K L A A

DER

P L A Ä

EERSTE AFBEELDING.

Het hart (cor) met deszelfs groote vaten,
in den natuurlyken ftaat van den voor-
kant, niet ongelyk aan die in plaat
XV. afbeelding II. voorgefteld.

a Het rechter gedeelte van het hart.
b \' Jict rechter oor.
c De onderfte holle ader (vem cava.
d De bovenfte holle ader.
e De rechter,f.de flinker onderfleutelbeensader.
g Waarfchynelyk de rechter, h.de flnker in-
wendige mamader (vma mammaria inter-
na Jl, nader in de XXVII. Plaat aaiuewyzen.
i De groote flagaderftam
k Deszelfs bogt, overgaande in
1 De nederdaalende groote flagader (aorta
defcendens.

m.mDe gemeene ftam der rechter onderfleutel-
beens- en krop-flagader, of tronk van
lower (truncus loweri.
n De rechter onderfleutelbeensflagader (art.
fubclavia.

0 De rechter kropflagader (art. caroti?.
p De flinker kropflagader.

q De flinker onderfleutelbeensflagader, die uit

de bogt der groote flagader voordkomt.
r De ftam der löngflagader, die onder die

bogt doorgaat naar achteren-
S De rechter of kleinere kroonflagader (ärt.
coronaria.

t De rechter of kleiner kroonader (vena coro-
f?arm)jwélker takken zig nevens en door
eikanderen verfpreiden, en met die*van
den achterkant, door inmondingen verëe-
nigen en vlechten maaken.
u. v Kleinere takjens van de flinker kroonaden
w. X. y Grootere en elkander vergezellende takken
der flinker kroonflagader en ader, in de vai-f
gende afbeelding te vinden.
z Een vlecht of tak van gemeenfchap tus-
fchen de rechter- en flinker kroonader.

TWEEDE AFBEELDING.

Het zelfde hart, met deszelfs vaten. Van
den achterkant.

a Het flinker gedeelte van het hart.
b Het rechter oor.
c De onderfle holle ader.
d De bovenfte holle ader.
e De zamenkomst deezer beiden, om den rech-
ter boezem (ßnus) uittemaaken.
f De ongepaarde ader (vem azyga.
g De zamenkomst van h. de rechter, i. de

flinker onderfleutelbeensader.
k De ftam der groote flagader.

1 Deszelfs bogt, uit welke voordkomt

m De tronk van lower of gemeene ftam van
n. en Oi

De rechter onderfleutelbeensflagader.
De rechter kropflagader.
De pnker kropflagader.
De flinker onderfleutelbeensflagader.
De nederdaalende groote flagaderftam.
De ftam der longflagaderen, onder denbogfc
der aorta voordkomende,
t De rechter, u. de flinker löngflagader.
v Het flinker oor.
w De rechter, x. de flinker longaderen,
y Derzelver zamenkomst in den flinker boezemi
z De flinker of grootere kroonflagader.
I De flinker of grootere kroonader.

De verbreiding van derzelver onderfte tak-
ken, vergezeld door die der kroonflagader.
De verfpreiding^van derzelver bovenfte tak-
ken, nevens die der kroonflagader.
De ombuigingen der?eive naar de voorzy-
de van het hart, ih de eerfte afbeelding
mét w. aangewezen.

, DERDE AFBEELDING.

Fïet rechter gedeelte van het hart, de hol-
ligheid, de boezem en het oor; naar
de lengte geopend, gelyk aan plaat /
Vlll. afbeelding Vl.

a. a De dikte der wanden van de rechter holHg"
heid (ytntriculus.
b Die zelfde holligheid van binnen.

c.d.dDe rechter aderlyke opening van het liart
(ofiium vemfum), of gehieenfchap by c. met
het rechter oor, by d. d. met de rechter
boezem.

e. e. f. f De driepun tige klapvliezen ( valvula tricw
JpidaJes) Waarvan e. e.fgeheel zyn; de derde
is doorgefneden ^ waarvan f. f. de gedeel-
teti aanwyzen,

g. g De oorfprong deezer klapvliezen van dea

rand der aderlyke opening.

h. h De vleezige kolommen binnen deholligheid„
i. i De trekkerachtige koorden en vlechten der-

zelve , waardoor de vleeschkolómmen mes
de klapvliezen vereenigd zyn.
Het rechter oor, van de buitenzyde.
Het zelve van binnen, met deszelfs vleezi-
ge kolommen.

tn.m De randen van het opengefneden oor.

n.n.n De rand van den rechter boezem.

- o De rechter boezem (jtnus) van binnen,
p Het vliezige,q. het pees-vlechtiggedeelte
van het klapvlies in de opening der onder-
fte holle ader, daai: deeze zig in den rech«
ter boezem ontlast; het klapvlies van
\'eustachius (valvula eüstachii) geheten,
r De opening der flinker of grootere kroon-
ader, daar die zig in den rechter foog.
zem ontlast.

s Een halvemaanswyze klapvlies voor dezelve

geplaatst, waardoor de terugvloejingvan
het bloed in de ader belet wordt.
£ Een halfmaansvvys boezeratjen, eefii over-
blvfzel van het eironde vengfter (foramen
ovale\') in het vliezig middenfchot tuslchen
den rechter en flinker boezem,
u De opening, waarmede v. de bovenfle hol-
le ader zig in den rechter boezem ontlast,
w De ftam der groote flagader iaörta.
s De ftam der longflagader, waarvan de flag-
aderlyke opening, door het driepuntig klap-
vlies f. bedekt wordt.
V Het uitwendige gedeelte van het hart.
z Takken der flinkere of grootere kroonUag-
ader en ader,die elkander vergezellen en
zich door de oppervlakte verfpreiden. Zie
afbeelding I. w. x. y. ^

VIERDE AFBEELDING.

De rechter holligheid van het hart en der long-
flagader, naar de lengte le gelyk geopend
langs de flinker holligheid, en buiten-
waards gebogen.

a. a De dikte van dedoorfnede der rechter hol-

b.b D?^nwendige oppervlakte met deszelfs

vleeschkolommen.

c. c De doorfnede van de longflagader.
i De longflagader van binnen.

e e De halfmaanswyze klapvHezen, (valvulat
Jemilunares) in de rechter flagaderlyke
opening (ojiium arUriofum) van het hart
geplaatst, afgerond naar de holligheid,en
met de hoornen naar de flagader gekeerd.
De groote flagader (aorta.
De uitwendige oppervlakte van de flinker

h h D^\'^verfpreM der elkander verzeilende
flinker kroonflagader en ader over hetzelve,
i De uitwendige oppervlakte van de rechter,
holligheid, m «afbeelding B, i. a. 3*

VYFDE AFBEELDING.

De flinker holligheid van het hart, en dè
ftam der groote flagader, aan den voorkant
vin het flinker oór te gelyk geopend.

a. a De meerdere dikte der doorfnede van den

wand der flinker hofligheid.

b.b De flinker holligheid van binnen,
c\' c Vleeschkolommen in dezelve.

d Peesvlechten deezer kolonijmen.
e Een gedeelte van de myterswyze klapvliezen

(valvuht tnitrales.
f. f De doorfnede van den grooten flagaderftam.
g De groote flagader van binnen,
h Deepening van de rechter , k. die van de flin-
ker kroonflagader.
1. i. i De halfmaanswyze klapvliezen in de flinker
flagaderlyke opening van het hart, even
als die in de vierde af beelding, met de hoor-
nen naar den kant der flagader, en met de
bolle zyde naar de holligheid gekeerd.
1 Het flinker oor, zie afbeelding II. v.
ZESDE AFBEELDING.
Het flinker gedeelte van het hart, deszelfs
holligheid, boezem en oor,naar de leng-
te geopend.

a, a De meerdere dikte der doorfnede van den

wand der flinker holligheid.

b. c Dedoorfnede van het flinker oor en boezem

der longaderen,
d.d Deflinker boezem (fitius ) van binnen,
è Het halfmaanswyze boezemtjen,een over-
blyfzel van het eironde vengfter (foramen
: zie afbeelding III. t.

f. f Derand der flinker aderlyke opening («//««i

venojum) van het hart.

g.g Het begin der vliezige uitbreiding der my-

tersvunulgc klapvliezen ivalvuli mitrales,
h Een deezer klapvliezen in zyn geheel,
i.i Gedeelten van het doorgefneden tweede

klapvlies,
k De flinker holligheid van binnen.
1. 1 Derzelver vleeschkolommen.
m!m De peesvlechten, die deeze kolommen met
de mytersvormige klapvliezen verëenigen*
n. n De uitwendige oppervlakte van het flinker-
hart.

M. ^^

E R K L-A AR I N

I O-, O \' . . -

. , D R

L\' A A

eerste AFBEEl;Dma

Pe hersfenen van den rechterkant gezien,"na
dat het bovengedeelte der rechter kwabbe ^^
grondvlakkig is afgefneden, en derzelver
bekleedzel kruiswyze doorgefneden, waar
. van de gedeelten bij het ruggemerg neder-
liangen.

a. Het linker halfrond ( hemisphaerium) dQiL
groote hersfenen.

b. b. Waarfchijnelijk het feiswijze verlengfel
(pTOcesfus fakiformis^ door liet v^relke de
kronkelingen der linker kwabbe doorfchij-»
nen.

fc. c. De bastachtige zelfftandigheid van de grond-
vlakkige doprfoede der rechter kwabbe.
d De mergachtige zelfftandigheid derzelve.

, e Het eeltachtig ligchaam (corpus callofum,

f f f f.f. Het kruiswijze gedeelde en nederhan-
gende diiike hersfenvlies (dura mater,
g De kleine hersfenen (cerebellum,
h Het verlengde merg {medulla oblongata.

TWEEDE AFBEELDING.

De kleine hersfenen van den achterkant door-
gefneden, en het ruggemerg.

ft. a. De buitenfte oppervlakte der kleine hersfe-
nen (cerebellum,

b.b. b. Het bastachtige \\der doorgefnedene kleine

c. c. Het mergachtige hersfenen.

d. d. De beenen van het merg der groote her-

fenen (crura cerebri), algefneden.
e Df\' pijnappelklier (glandula pinealis,

f. f. De billen (nates,

g. g. De ballen (testes,

h. h. Het vierde paar of de hartstochtlijke oog-

zenuwen (neryi patheticL

i. i. De beginfels van het vierde paar zenuwen

achter de ballen.

Ic.k. Het vervolg van het verlengde merg, of
beenen der groote hersfenen (crura cerebri)
d. d. in den natuurlijken ftaat door de
kleine hersfenen overdekt , en daar door
de vierde holligheid (vmtriculus quartus)
helpende uitmaaken.
1. Eene groef in dezelve, of de fchrijfpen
(calamus, fcriptorlus,

m.m. De achterfte beginfels van het ruggemerg
of mergverlengfels der kleine hersfenen
(crura cerebelU.
n. Het ruggemerg, bekleed met deszelfs eigen

vlies (pia mterj^ dikker en breeder ia
den hals.

\' o. Het zelfde, dunner en fmallerin den rug.
p. Het zelfde, wederom breeder in de len-»
denen , liit hfoofde van den aldaar begin^^
nenden paardeftaart. (cauda equina.
g. De meerdere verdeeling van den paatde-
. \' ftaart. "

r. s. t, u. Linker hals- rug* lenden, en heilig-
beens - zenuwen, uit de achterfte zijde*
lijke oppervlakte van het ruggemerg voord-
komende, en door zenuwen van den voor-
kant vergezeld wordende.
V. De ongepaarde zenuw\'^ of het draadvor-
mig uiteinde van het ruggemergs-vlies,
w. y. Voorbeelden van achterfte halszenuweij

van de rechter zijde.
X. z. Voorbeelden van voorfte halszenuwen,

ook bij de volgende waarteneemefi,
I—7 De zeven halszenuwen (ner—

vi cervicales.
1—IS De twaalf ruggezcnuwen

(nervi dqrj^ks,
I—^ De vijf lendenzenuwen («em
lumhales.

I—\'4 De zes heiligbeenszenuwen ^

^nervi os fis facri. ) J

DERDE AFBEELDING.

Het vlak eener dwarfe doorfnede der groots
hersfenen, waarvan het bovenfte gedeelte
is weggenomen;

a. a. t. t. De groote kwabben der groote hers-

fenen, tusfchen welker kronkelingen hief
en daar het tedere hersfenvlies (pia mater)
fchijnt intetreeden.

b. b. De bastachtige zelfftandigheid (cortex Ce-

rebri) , met een gedeelte van het mergach-
tige (medulla) der twee voorfte kwabben*

c. c. De bastachtige zelfftandheid met het merg-

achtige der achterfte kwabben.

d. d. Het middenfte mergachtige der hersfenen,
e Een gedeelte van het eeltachtig ligchaam

(corpiis callófum)\', het overige weggenomen,
zijnde, om de holligheden te vertoonen^

f. f. De geftreepte ligchaamen (corpora ftriata,

g, g. De nets wijze vlechten van vaten (plexui

choroidei)^ die de bedden der gezichtze-
nuwen overdekken , binnen de groote
hersfenholligheden ( vemriculi anteriores ),
waarvan de linker meerder naar achtëïsfl
geopend is.

h. h. Aanzienlijke bloedvaten deezer vaatvlech-
ten. \'f

VIERDE AFBEELDING.

Het vervolg der voorgaande derde afbeelding;
zijnde het Cfirmx) aan den. voor-

kant afgefneden, en met de netswijze
vlecht van vaten naar achteren omgefla-

; a. Het yoorile gedeelte |van liet gewelf

■ afgefficd\'ep. ■ \'■-r.ir

b. \'Het ander^\' a%lhedéftgf^^e^.van het ge-

\' ■ welf.. . . ..... r-j:v

c. c. tiet onderfte gedeelte, van \'lïet gewelf. .

d. d. iriet wedêrzfijdfclie gedeelte van de\'Vaat.

vlecht (plexiis xhoroidew ) ^ zie .HL g- g*
e Het middenft?,. gedeelte van

vkcht onder het gewelf\'|elegën.
f Een gedeelte der kle;i^\'e hersjfenen^CcÉfe^tf/-
lum,

g. g. De ballen ^ < v

h. h. De billen (»dï/w. \' ^^

i De pijnappelklier -. . ^

k. k. De bedden der gezichtzenuwen (jhcdami

nervorum opticorum.
\' 1 De fpleet tusfchen de bedden der gezicht\'
zenuwen, of derde hersfenholligheid (yen-
tricülu^ tertius.
m. m. De geftreepte ligchaamen (corpora ftriata,

VIJFDE AFBEELDING.

Het vlak eener andere doorfnede van de achter-
fte kwabbe der groote hersfenen, op|de
h ogt e der hersfen- holligheid.

a, a. a. a. De bast- en merg-achtige zelfftandheid
der achterfte kwabben.

b. b. De plaats» alwaar de voorfte kwabben der

groote hersfenen zijn weggefneden.

c. c. Achterfte gedeelten der voorfte hollighe-

\'den (^ventriculi anteriorss^^ het vervolg
van fig. 111. aan de linker zijde,
a Het gewelf.

e Het afgefneden voorfte gedeelte.

f. f. De achterfte beenen van hetzelve (crura

posterior a fornicis.

g. g. De bedden der gezichtszenuwen Qhalami

nervorum opticorum.
[h De fpleet tusfchen de bedden der gezichts-
zenuwen, zie fig. IV. /.
L i. De pïaats, alwaar de beenen van het ver«
lengde merg (crura medulla oblongata^
zijn weggenomen.,
k. 1. De gezichtszenuwen (mrvt cpticiy^ k de
linker, / de rechter.

m. De zamenkomst derzelve.

- ZESDE AFBEELDINa

De hersfenen van den onderkant, na.eene der-
, gelijke grondvlakkige doorlhedê,,, waarbij
_ het onderfte-gedeelte is weggenomen;

a. a. De voorfte kwabben der groote hersfenen

van.den onderkant.^

b. b. ÖerMver gedeelten, die tegen elkander

aangelegen zijn geweest, een weinig vaa-
éën gebragt.

ccc>c.cc. c. Het vlak der doorfnede van de bast-
J en merg-achtige zelfftandigheid der achter;
V fte kwabben. .

d. Het onderfte gedeelte van het gewelf,

e. e. Hetzelve met eene driehoekige ruimte
. .\' tuslchen deszelfs voorfte beenen (crura^

fornicis anteriora,

f. f. De bovengedeelten der groote hersfenhollig*
heden. \'

g. g. De afgefnedene beenen van het verlengde
merg (crura medullon nhlongatos cerebri,

h. h. De bedden der gezichtszenuwen (thalami
nervorum opticorum» - .

i. i. De doorgefnedene vereeniging derzelve.
k. k. De ftammen der gezichtzenuwen, die van

de bedden voordkomen, en zig om het ver-
lengde merg buigende voordloopen.
1. 1. De vlakten der doorgefnedene vereeniging

der gezichtzenuwen,
m. m. De afgefnedene gezichtzenuwen (tmn
optici.

n. n. De tepels wijze\'verlengzéls (procesfus ma-f
millares) ^ of het eerfte paar zenuwen.

ZEVENDE AFBEELDING;

De kleine hersfenen van den onder- en voor-kant j
het tegenoyergeftelde van fig. IL a-m.

a. a. De uitwendige gegroefde oppervlakte der
kleine hersfenen.

b. b. Ronde verhevenheden aan dezelve.

c.\'^d. d. e. e. f. f. g. g. Gedeelten der kleine hers-
fenen , die naar de wormswijze verlengfels
en de rings wij ze verhevenheid overgaan.

h. h. Het voorfte wormswijze verlengfel (proces-
fus vermiformis.
i De ringswijze verhevenheid (minentia
annularus; varolii^ , van welks voor-
fte gedeelte de verlengde beenen van het
hersfeniperg (crura cerebri) zijn afgefne-;
den, en van het achterfte gedeelte het
verlengde merg (medulla oblongata,
k Het achterfte wormswijze verlengfel.

A

A A R I

)

DER

I • A.

E E R S T E A F B E E L D IM G.

De hersfenen j naar de lengte doorgefneden, en
\' daarvan het rechter gedeelte van den on-
derkant verbeeld.

A De rechter voorfte kwab der groote hersfe-
nen.

B De rechter middenfte kwah der groote
hersfenen.

C Het rechter gedeelte der kleine hersfe-
nen.

D De helft van de tusfchenruimte der veree-
nigingvande gezichtzenuwen ender rings-
wijze verhevenheid;inwelke naar achteren
de witachtige ligchamen, ( corpora candican-
gelegen zijn, en naar vooren de opening
der derde hersfenhoIligheid(^vz//mj, of het
trechtertjen Qnfundihulurn) gezien wordt.
E Het rechter gedeelte der ringswijze verhe-
venheid iemintntia annularis.
F Het rechter gedeelte van her voörfte pyra-
\' v miedswijze ligchaam.

G Het rechter gedeelte van het achterfte pyra-

miedswijze ligchaam,
H Het ruggemerg (meduUa fpinalis.
1 Het eerfle paar zenuwen,
t II Het meede paar zenuwen.

Hl Het di^rde paar zenuwen , \'t welke de volgen-
de takken afgeeft:
I De tak die naar der aanvoerende fpfer van

het oog gaat.
a De tak\'die zig in de onderfte fchuinfe fpier
van het oog verliest.

3 De tsk die in de nederdrukkende fpier
van het oog eindigt.

4 De tweede groote tak van het derde paar^
die zig verliest in de bovenfte rechte fpiervan
het oog en in de optrekker van het bovenfte
ooglid.

IV Het yierde paar zenuwen.
V Het vijfde paar zenuwen,
a De eerlk van het vijfde paar zenuwên,
b De oogzenuw {ramm opthulmkus.)
c De tak die naar den regenboog loopt (tamus
ciliaris?

d.e. De tak van de oogzenuw, die uit het oog-
hol in den neus gaat (fiajalU
f De voordgang van de oogzenuw,
g De oögzenuw,die door het bovenfte oog,
holsgat (foramen orbitale Juperws\') loopt,
om de voorhoofdszenuw {ncrvus frontalis)
te worden.

^ h De tak die zig in den hoek van het
ïiaar de traanklier verliest,
i De tweede tak van het vijfde paar zenu-
wen, bovenkaakszenuw inevm maxiilaris
\' fuperior^ genaamd.
I De tak die naar den neus ga?-t;
s De tak die in de fleuf van het ooghol loopt^
en verder weder te vocrfchijn komt uit

• het onderfte oogholsgat, verdeelende ver-
der zijn takken in de fpieren van de bo-
venkaak,

3 De tak diè naar het verhemelte gaat (ra^
mus Jphmmpalatinüs.

C De derde tak van het vijfde paar zenuwen
(neryus maxillaris inferior.

.1 De tak die naar de wangfpier gaat (ramus
buccinatoriüs.

s De tak die naar de flaapfpier loopt (ramus
temporalis.

3 De tak die naar de uitwendige vleugel-
fpier loopt ^ramm pterygoideus exttrms,

4 De tak die naar de kaauwfpier gaat {ramm
tnasjeterictis.

5 De tak die tot de tong loopt (ramus lin-
gualis^, van fommigen voor de fmaak*
zenuw van de tong- {»ervus gustatoriusA
gehouden,

6 De tak, die door het kahaal van de onder«
kaak loopende, uit het voorfte kaakgat
weder te voorfchijn komt. ^

7 De tak die van de voorgaande afkomt
en zig verfpreidt in de maaitands- tonge been
en tweebuikige fpieren, en ramus mylo^
hyoideus genaamd wordt.

B, 8 De vereeniging van^de achterfte tak van
de onderkaakszenüw met hethardegedeelte
van de gehoorzenuw. ?

p De trommelfnaar {chorda timpani) ^ welke
2ig met de vijfde tak van de onderkaaks-
zenuw vereenigti
VI Het ^esde paar zenuwen.
VII Het zevende paar zenuwen, dat zk in twee
ftammen verdeelt.

I Het harde gedeelte van de gehoorzenuw
iprtto dura-) dat hier de gollende loop In
de waterleiding van Fallopiüs voorkeld.

a Het zachte gedeelte van de gehoorzenuw/
(portto mollis,

3 Met flekkeflhuis (cot-to),waarin de voor-
gaande zenuw loopt.

VIII Het agtftt paar zenuwen, dat hier afgefne-
den is.

IX UQtfiege/idepaat zenuwen, hier afgefnedefi^

a De eerfre lialszenuw.
b De tweede halszenuW.
c De derd i lialszenuw.

I Deterugkeerende ruggemergzenuw
CDtnalis recurrem}^ vereenigd met het agt-
ile paar zenuwen, en met de eerften van

denhals. ^ - \'\'

O De vereenia-ing van de terugkeerende rug-
gémergzenuw met de eerile en tweede

halszenuwen. > ■ \' - \'

3 De vereeniging van dezelfde zenuw met
de tweede en derde halszenuw. ■ , ;

TWEEDE A F B E E LDIN Q

De hersfenen vm den onderkant, jnet derzelver
zenuwen, en de verfpreiding daarvan langs
den voorkant van de ruggegraat, met der-
zelver voornaamfte takken, . j .

A De voorfte kwab der groöte hersfenen. ^
B Oe middenfte kwab der groote hersfenen.

C HetSnedenfte gedeelte der klemehersfeuen.

D De vereeniging der geziehtszemiwen.
EDe tusfchenruimten tusfchen deeze ver-
eeniging en de ringswijze verhevenheid ;
in welke naar achteren de witachtige lig-
chaamen {corpora vooren
de opening der derde hersfenhdligheid
(vulva) of van het trechtertjen (mfundi-

heid

annularis. \' , •• t-

n O De achterfte pyramiedswijze hgchaainen.
H De zamenkomst der voorfte pyramiedswij-
ze ligchaamen (corpora p^ramdalia.
1 De voorfte boog der bovenfte halswervel

K tlet^linker zijdelijk uitfteekzel derzelve.
L Het ligehaam van de tweede halswervel ,
naar boven in een tandswijze punt uitloo-

y^txidt Qpi^ropdiem.

IVI De onderfte halswervel.
N De bovenfte rugwervel.
O De onderfte rugvvervel.
P De bovenfte lendenwervel.
Q De onderfte lendenwervel. .„„t,^««

R De bovenfte wervel van het heiligbeen

Cos facrum), beftaande uit vijf wervelen.
S Het ftuitbeen (oi coccygis), uitvier wervel-
tjens zamengelleld. _ ..

1,1 Het eerfle paar zenuwen of tepelswijze
verhevenheden (eminenties papilläres. _ _

II II Het tweede paar zenuwen, vereenigd ia D.

lil 111 Het derde paar zenuwen, vóór de ringswijze

verhevenheid voordkomende.

IV IV Het vierde paar zenuwen.

V V Het vijfde paar zenuwen, ter zijde van de

rino-swijze verhevenheid voordkomende, en

in drie takken gedeeld, die hier afgefneden

VI Vriiêt zesde paar, van de ringswijze verhe-

venheid,even vóór de pyramiedswïjze lig-
chaamen voordkomende.

VII VII Het zevende paar zenuwen , waarvan
het dikkere of zachtere gedeelte (portto
mollis) flekkenhuisjen .^P ^^^^^^^

zelfs einde vertoont ; terwijl het dunnere

hardere gedeelte (portio dura) met eene
: meer flangswijze bogt verbeeld wordt.
VIIIVIII Het agtfte of dwaalende paar {par va-
\\um)> uit^het zijdelijke gedeelte der ach-
terfte pyramiedswijze ligchaamen voorko-
mende/en het welke in den hals, borst

Si butk%oordloopende. verfcheidene^^^^^^^^^

„ naame takken van zig afgeeft, en vlech^
ten helpt uitmaaken.

IX IX Het negendepaar^hersfenzenuwen f de

tonffzenuwen inervt Itnguales) , die ter wc
,. derzijde uit de voorfte pyramiedswijze iig«
chaamenvoordkomen. A^^^vm

In den hals tusfchen I en .N van oe^^y^«

bovenfte hals- en bovenfte r^Srl^Ff^
ruggemerg ontfproten, te voorfchijn komenue.

In de rugtusfchenN enP van
rugzenuwen die naderhand ^

fchen de ribben loopende O«.jr.«

In de lendenen tusfchenPenRvan 1-5. ^e vy/

p^ör lendenzenuwen (nervi lumbales.
^ Aan het heiligbeen R 1. 2. 3- voorfteheilig-

beenszenuwen (nervi [acrt. , .^^io-P ye-

a De vereeniging van de tusfchenribbige ze-

, binnen het bogtig kanaal van het fl^apbeen
een weinig latger eene fpleiting, tot door-
lating van de inwendige kropflagader (arte^
ria carotis interna^ >

b Derzelver bovenfte halsknoop (ganglion cett

yicale Juperius. , , , ,
,c Derzelver benedenfl:e halsknoop.
d d Derzelver halfmaanswijze zenuwknoop
\\gunglion femilunare) even beneden de bo-
venfte lenden wervel,
e De terugkeerende zenuw van het agtfte
paar (fpinaüs recurrens) buiten het hoofd,
met derzelver takkea, die zig naar de tepel*
en nekfpieren verfpreiden.
f Het negende paar zenuwen, met derzelver
tH. lelden

g De toiigtak van het agtfte paar zenuwen

(ramuslïngualis.
h De bovenlle ftrottènhoofdszenuw van
het agtfte paar (ramus laringeus Jupe-

titi), eindigende in takken, die zig m het
middenrif verliezen. .t. ^-l , ,

genLktvan de zeven hals- en de bovenfte
fugge. zenuwen, enemdigende m vier voor-
naame ftammen, die afgefneden zijn.
1 De benedenfte of terugkeerende ftrotten-
hoofdzenuw van het dwaalende paar t^ner-
yus laringeus inferior), die zig oai de
ondeifleucelbeensader ombuigt, naar bo-
ven in takken verdeelt, en eindigt;gemeen-
fchap hebbende met de tusfchenribbige.

VERK.L aaring dbr ÏS-J« P L A A<

, Ml : Dezelfde van de linkerzijde , die zig laager
om de bogt van de groote flagader (aorta)
gewoon is omtebuigen,
h; n. De rechter en linker hartzenuwen f^^m\'
cardiacf), voordkomende van het agtile
paar zenuwen, van derzelver teruglee-
rende ftrottenhoofdszenuwen en van de
tusfchenribbige, • • .

O. 0* De longszenuwen (mrvi pulmonahsy van

. het. agtfle paar.
p. p. Splijtingin den ftam van het agtfte paar,
en vlecht met de tusfchenribbige zenuw,
q. q.,Rechter en linker maagzenuwen van het
agtfte paar, of de maagvlechty?o-
machkus.

f. r. De lever vlecht

t. t. De niervlecht (plexus renalis) of nierze-
nuwen.

«. s. De netvlechtC/>/^^»y gaflroèpiploims,
erna ü. u. De darmfcheiis vlecht (plexus mejentericus,
yvv. v. De dikke darmfcheilsvlecht (plexusmejhco-
licut,

v^ w. w. De middenfte tusfchenribbige zenuw, welke
uit die van de buitenfte-voordgekomen\',
niet deeze en den tak van het agtfte paar,
veele vlechten maakt.
x. x. De z^^üzQXï\\x-wt\\\\(^nerviJpermatm)^QÏ in-
wendige balzakzenuwen (/^miz/^j interni)^
die y y, naar den balzak afdaalen. -
z, z. De zitbeenszenuwen Cnetm ifcbiatici) oi
ftam van de achterfte dije - zenuwen ^ die
van de twee onderfte lenden,en drie \'hei-
ligbeenszenuwen oorfponk neeqiende\', de
zwaarüe zenuwen maaken/ welkenihier
afgefneden zig vertoonen.
WB. Het geen verder in deeze zamengefteld^ af-
beelding niet mogelijk met letters aajige-
wezen kon worden, zal een opmerkend oog
iigtlijk erkennen, naamlijk!. de naaukeurig
Uitgedrukte menigvuldige. vereénigingen en
vlechten, door de zamenloopende takken der
zenuwen gemaakt; bij Voorbeeld^ van é de
wederkeerende rugg^mergzenuw; i\'de^id-
denrifzenuw; van het negende paar zenu-
i. wen met de terugkeerend^e ftiottenhoofds-
zenuw h; van de armzenuwen k. k. onder,
ling met, den llalszen^wen,• van het agtfte
paar= en deszelfs ftrottenhoof^iu- long.
, t hart- maag- net- lever- nier- darmfcheiis.
.«n balzaks^ zenuw , met de takken van
de tusfchenribbige zenuwen a, b, c
die jjaar dezelfde ingewanden gaan j maar
vox)rnaamlijk de tusfchenribbige zenu-
- wea tj en derzelver gemeenfch ap met het
zesde paar zenuwen der hersfenen; met
« -alierde halst borst-lenden^ pn-heiligbeens-

zenuwen, met welken zij , als door zo vee-
le beginfels en bjjkomendfi,,vBkJens^ ge,
. jneenfchap,heeft, aan" die plaatfen kïeme
knoopjèns (.ganglia\') vprmts die hier en
daar flaauw zijn uitgedriikt, en waarvan
:fle\'Roteren, b, c, d ^t^v^Jl^eld zijn
aangewezen: zo veel geineehfchap door
de tusfchenribbige zenuw (intmoua,^

^ ; lis\\ heeft daar aan te recht door winslow dea
naam van medelijdende ifympatheticusj doen
doen geeven. Waaruit, in de genees- en
heel-kunde, veele verfchijnfelen kunnen
verklaard worden.

derde AFBEÈLDiNd

De hersfenen nkr ^de lengte doorgefneden, en
het Imker gedeelte feelve van den on-
derkant vertoont.
A De linker groote kwab der gróote hersfe-
nen.

B De middenfte gróote kwab der groote liers-^

. fenen» .

C Een gedeelte der kleine hersfenen
D Het zelfde, als in 4e eerfte afbeelding.
E Het Imker gedeelte der ringswijze verheven^

heid.

F Het gedeelte der voorfie ^ijramiedswijze

ligchaamen»
G Het achterfte gedeelte derzelve;
H Het ruggemerg (medulla fpinalis,
I Het eerfte paar zenuwen. \'

n Het tjeede paar zenuwen , afgefnedén.
111 Het derde paar zenuwen.
1 De tak van het derde paar, die zig verliesé

in de afvoerende oogfpier.
a De tak van het derde ipaar, die in de onder-
fte fehuinfé oogfpier loopt.
; 3 De tak van het derde paar, die in de ne^
dertrekkende fpier van het oog eindigr.
4 De tak van het derde paar, die verliest
in de rechte fpier van het oog, en bovenjfi

OOgllu.

jV Het vierde paar Zenuwen;
V De ftam van het vijfde paar.
^ ^^ eerfte tak van het vijide |)aar, of oog.^
Zenuw (mryus opthalmicus), welke zi^ in
de vplgénie takketi verfpreidt.
b De tak die naar boven ppklimt, waaruit tWee

takken voordkomen,ais; -

c De neustak.
_ d De oogtak.
é De oogtak, welke Zlg ombuigt, èh voor-
hoofdzenuw wordt; zie letter g in dë
- - eerfte afbeelding. ^ i\'

f ]^ tak:van dë öogzehuw, die^ iifr in
^ den hoek van het oog verfpreidt, om fmn«
kherszenuw (^ramus lacrymalisworden,
g De tak van de oogzenuw, die zi^ ver-
, eenigt met de tak van het derde paar, om

de^linzenyormige ^mo^igmgUon leHpka^

lare) te maaken. ^ ^

b Dè tweede tak van liet vijfde paar zénu»
Vf^Xi(neryus maxillarisfuperior% afgelheden.\'
c De ftam van de derde tak van het vyfdë
paar zenuwen (^nervus thaxUiaris infefior,
1 D^ afgefneden tak, die zig verfpreidt in
dè waiig- flaap« uitwenfflge vleugel« en
kaauw \'ipieren : zie %. I. n^V. i ./j « .
d De achterfte ftam van de derde tak\' van\'
het yijfde paar zenuwèn,.wkarult de vol«
\' gendr takkin voordkömëhl ms

« De tongtak, Cramm Imguaiii)» van fom-
mlgen voor dé fmaakzenuw (nmm gus.

tatorius gehouden. , , i

e -De tak die in het kanaal van de onderkaak
gaat 5 en uit het vooïfle kaakgat weder te

voorfchyn komt. .

7 De tak die zig in de tnaaltandstongebeens.
en tweebuikige fpieren verliest: zie de
zelfde in Afbeeld. L n®. V. e. p. 6, 7\'

8 De afgefnedéri tak van de vereemging van
het vijfde paar,niet het zachte gedeelte van

de\'gehoorzenuw.
O De afgefneden tak, die zig met den trom-
^ melfna^ar ichorda tyn^ani) van het ze-
vende paar vereenigt: zie dezeitde At-
beeld. I. n^. V. c. ^ 8. p.
VI Het zesde paar zenuwen. •

VII Het zevende paar zenuwen.

VIII Het agtfte paar.
IX Het negende paar.

a De eerfte , ^ r j .

^ De mede Jhalszenuw, afgefneden,

c De derde 3

d De terugkeerende ruggemergszenuw: zie
• Atbeelding I. n®. I. a. 3.

VIERDE AFBEELDING.

De hersfenen van den onderkant, het rechter ge-
deelte van dezelve vertoon«nde.

A De rechter groote kwab der groote hersie-

\'B De middenfte kwab der groote hersfenen.

^C De kleine hersfenen.
D Zie Afbeelding L ^^ , r

E Het gedeelte der ringswijze verheven-

r F Het\' gedeelte der voorfte pyramiedswijze

\'\' G ïlfaïSe gedeelte derzelvei \' ; ,

H Het ruggemerg.

II Het pa« zenuwen.

III Het tweede paar afgeineden.

lï Het derds paar zenuwen, waaruit de vol-

" eende takken voordkomen. ■

De tak, die naar de afvoerende oogipier

\\akj;-4ie in dé onderfte fchuinfe Ipier

- . ïan het oog gaat? - ^ ^ ^

\' 3 De tak,die zig verliest m die fpier, welke
• het oog naar beneden trekt.

- i\' De tak,die zig verliest in de rechte fpier van
u.»-het --èó^ ih het bovenilé ooglid.

XV De afgefneden ftamj van het Wer^/e paar

y yijfdé\'^r ZQn\\xwtïi,
tó De oogzênüw van het vijfde paar (»«\'\'yw

^ De boyenkaakzenuw (^nervus maxmam

\'•^^^\'\'^^o^derkaakszenuw «^yw maxillaris
inferior,

\' ï Dè t^iWé naar de wanglpier gaat.

be-

a De tak, die zig naar de flaapfpier

-5 f)e tak, die naar het verhemelte loopt.
4 De tak, die naar de kaauwfpier gaat^ .

ï De achterftetakvandeondeikaaks-zenuw,

die zig in verfcheldene takken ver-
deelt, waarvan de ftam is afgefneden.

VI Het zesde paar zenuwen.

VII Het zevendehier afgebeden.

VIII Het agtfte paar,ook hier afgefiieden.
IX Het negende paar zenuwen.

a De eerfte 7 ^ ^ j

b De tweede ihalszenuw, afgelneden.

c De derde J

V IJ F D E A F B E E L D I N O.

De hersfenen van den onderkant, het linker-
gedeelte zig hier vertoonende.
A De linker voorfte kwab der groote her».

B De m\'iddenfte kwab der groote hersienen.
C De kleine hersfenen,
D.E.F.G.H. Ziet dezelfde letters in de voor-
gaande figuuren. ■ ^
L Het tepelswijze verlengfel of eerfie paar

zenuwen,
n De ftam der gezichts - zenuw,

III De ftam van het derde paar zenuwen.

IV Het vierde paar zenuwen. :

V Het vijfde paar zenuwen. -

ö De eerfie tak van het vijfde paar zenu-
wen.

- ^ De tak van deeze zenuw, die naai

boven loopt.
. \'^c TS» tak, die door den neus loopt. ^
^ De tak, die naar het oog loopt. •
g. t. De oogzenuw , die zig ombuigt ; om

voordhoofdtszenuw te worden.

ƒ De tak, die naar den traanklier gaat;
i De tak van veréeniging met het derde
paar zenuwen,
v \'h De tmede tak van het vijfde paar zenu-
wen. - \'
De \'derde tak van het vijfde paar zenu-
wen. " " ,
d De afgefneden tak van de onderkaaks-
zenuw, die naar de \' wangfpier eu
in de onderfte fchuinfe oogfpier gaat»
• ■ om zig met drie takken f. g. »• t®

verfpréideri. j • ^