-ocr page 1-

J

-ocr page 2-

"O

/

\\

-ocr page 3-

DERZEEVAËRT.

■ * .

InKoudendcde gKeKceleNavigatiè ende Schip-vaert\'^ande doflerfcliejHoordtrcKe, Wefterfctc endeMiddelI^ntfclie
Zee, mecalle deZeè-caertendaer toe dienende. Infghelijckshet oudé vermaerde Lees-äertboeck van Wisbuy
vermeerdert, ende van ontallijcke fauten en valfcHe coerfen ghefuy vert. Midtfgaders de ftreckmghe van Ri^ilandt,
ende inde Wictc-zeetdt Ombay in Laplant. Ende oockde ftreckinghe tande Middellantfche ofc Levantfche Zee,
door de Griecxfchc Eylanderi tot Trapezondè in Afién.

\'Mes beph\'eum door den Er\'VarenPUooterdè lANsi VVAGHÊNAÊfe;

. "" HßdehMe inde vermaerde C^op ende Zee-fiadt van Enchuyf^^^^

lauten twecdciiaèl vermeüt cndè veriiieèr^ert»

t .. !

Öhédrack^tAMftelrèïiam, by CoTneIisClaci:z.o|)\'t VVacer, itf t Schrijf^bbéck, voor
LucasMz.VV^ehyer. AfinöClO. ID. XCVÏ.

.nu u,aiiiii)i

-ocr page 4-
-ocr page 5-

AENDEN HOOGHGEBOREN

jrORST ENDE HEERE,

mavritz,geborenprince van orangien,

grave van nassav, CATZENELL\'EBOGHE, &c.

MARQVIS VANDER verb ENDE VLISSINGHEN,&c.

Gouverneur ende Capiteijn gcneraci van Gelderlandt, Hollandt, Zeelandt, VVeft-Vricflandc,

Zutphcn, VV^i^echt endeOverjfTcl : Admirael gencracl
vander Zee defer Nederlanden.

I

End(mdeEJek^,£\'nntfeftc^,Hooghgheleerde,Weerden

Ghetommitteerde B^dm "bander Admiralitejt in Hoäandt,
Zeehndf ende Weß^Vrießandf. "

fftî>att>ae>:6(mff€né«nmt g§coîltitieerî>cof{e fljclgbertclbercgiwngfx/t^emnicfe p
■ - .i
gcnean OaîJerltjffc foîcftJulbtcÇeDf mv on^ &Ji)^cnttc. 60oocf mcmant/bacr cm
t>onf en üan rebcKjcf e »etcnfcßap ocrmoet »oîbf / oft f>!> mocf ôcf cnncn funbcrUnge gef^ouîff n Oîtc
IcÇufïsKÇtweffn^aa\'PtJcr fcdlame aaif(n!J3root te ma«fcu
m\'ottdoiieu. f»^f

-ocr page 6-

IUI

aMMm tot (rt «nfmf« tJanfoo mcrcf eltftf (wcl^abcn / go^ffijtlKs^c fct)frm«e/ (m en&c wl^fröa^
nk)ci)«e 6ett>»fen a«m fccti dornen/ We Jt)ne ©oblticf e tt)fotjcr lanbm tscmbon,

neertmt)ea5ertelt6ceft/ommjtjn name t\'ampt txë Owncfeei>t^ t( &et>tenenf0tt500i(ïantt)ant>e g^e^
recÉttc6e»e/ronfeer Wlcf e ï)cr menfcfeen letten m gf^eene tt>etf elijcf e s§emecnrc^ap geéou^n m n>p:ocn:
tnafreeva6efc6a»ent^maHet?erwdoftf^ej;f en&edlen&e tet^erioopen/ ent»^ onöftgaeii

un alle 6taf en/SKt|tf en enfce ^epuWtjcf en claerlticf Umm WOJfct.
® ant mbe ent»e neerftt^e^t

i^ÄeÄÄ&lVe^^ teg^mvooibtsèe ffanfef wel §e&een fe aebancf en / fienfee
mi ooaßen 6ef tt>o}t-»©erent)c g^emoef^an utt>e S ©\'en&e\'55.eac|framen raeW foo klept te n?02&en

fxi)t ben y tof een fcfmcf e / t>e goe&e ojbemnge tof t?errer^ept t>an f^aere löffeltjcfe aenjlagt^en/
mbe t>eéi)oo:raetér(jcf èept be gantfcfee jwrrelf tof ee ne tjerwonberinge. gcf Idet te ^r^alen waer bow

^effc^ncfelt|cf g^etoelteanbelaefle\'\'
tiefolaetOept/maeralleff^nf\' ^
^pftanbt ^eO&en laten ßltjcf
faecftjtjnuweS.©.enbe<5
g[>emecne enbe een|eg&elt)(Mf»elt>aren.
\' enbe nabten tcf mp nuoocPèeraben enbe

t^an^ol

-ocr page 7-

tnne t(f ^fl« jongf^^ acn op3^ctogf)m cnöe outt g^e w

aens§fb«em/ ommefoolJamgi^^ct W/ tat äk "S^.\'^.ö.enöe ^ooftcni?«:

fooinmtm M enöeo(ffmmgf^emct)etct>om&liKfen,...............r c.

mt>( taßem«m aeftm &illt(f tomag^t / foo tot onber wt cnöe Wmtt öer gecnvc bw booj noot / luft oftc
funt>crlmgf)c ectoeptng^c g^ebje^^cn wojben U ?ce tc ^anf eren / alß tot bancf elt jcf e erf mtmtffe t>anJ)c

trouw« / bic cnt>e

ncntebJÄgfeen/ommctOquamctoerufttng&c fct)crt>et)ig(>en ent>cfe Ocfojgf^ent\'gf^cwouf mbe be ^et>

/ rijcfbom mbc ocrfcfcrff^cDf. ^at bannae öc matt
f?ötimtm c(etint)ernuft % mi>t>öermnc g^ctPJOf^tiJ^ / ompcvttnmtelti(P tc öert|ooncn U gantfje

ßeftnltenbeaefentt^: fal\'S.^.O.nae jtinfeer(Et>elenDc woombabtgf?#moef / ivaevmeb«;

gbewoonltitf c ßeJeeft&CDf am goeberttevliKf enbc gunftelt jcf op tcmmm/ alö cm pant ean
feäcr gßcrtnaßcn Wcnaet^ gantfi^wtHtg^c onbcrbömgf^Dt/ «cßtcnbc batmfoo i»fitwoefttg§c cnbc om
g&eeaenbenpercewc gocbc wtllc oocf bancf cnbcpjp«^ft>cerbtcfet^. ^Dan fal tcf mi) §oubcn battcP cnöc

-ocr page 8-

yr;

rdcbtfïagÇentefhierm tof flanbf^ welfaren/^t jnberf ercfen ©»be/cnbcgroofmaecffng^etjan îpnen
^epltg^en namc/S{men.X(£n(f^n!)fen«nno i j 9 ^ benwifentwinttceftenssarftj. Sen fuelefenbagfec
onren@(ïh(|möecfei:|efuéff^nrt^^ i
s s s i<ï«ng§elebentsooîon^aenbeflammebe^ffrupceéeen

S S SO\' jOf

y.VofftelijcteGhcn»
endçV.E.

pnderdanighcn Dicnacr

LHcasJanßi^yYaghtmP.

/.

■■■■■

-ocr page 9-

VIL

Cmatit fouïie fem mo^|cit t>crït?onbcrcn/ gocöcttïcrcn Scfcr / mcm\\ wt) öïé jcc-c aertBoccf ^mmmt §c66ert
ha \'S^îcfooî cft ^aUmt t>ant>er 5cct)acrt : maer tfcffèc m is^ nkt g^efcpict fönt>er mcrcfcWcCc rcöen m ooîi
facefe ^ ^mit
^étdmm m een tèîefooî oft ^a&mct opf Uh)t cnte bcwacre eciii^f^c foiiDer(ï«0§c tuH tofm
lïjif e trinö&f« / m te meg^ei) en alfincrt ^U ^àn Öpcnc f ccft : îfoo ft)oiï)cîî m öït boecf opg^cfloteii

cnt>e Èeïraert fonDcrlmg^c faecfe» óe icmm / Siemen fä mo^en Daer m ent^e mjt^aim

j atfmenfclfDe falmogen boene ent)an mot^t^MmMdcî boctVidm^opc metgrootermctftkï}t\\)t
een feg^eïtjcf fhl kmttî en ^ac g&ef (a^en tt?otócn / Öan eerttjt^ Çeeft g^emeeft m feer i^ermaerDc geef^
^^^ (aert e boecf
v>an\\>c t^ermacrk ftaOt mn / î^\'îvelcee booî groote onai^tfam^c\\)t m mtfoer Wt/fo mi
Int t)er|(tnt)t)en mnt^c Un Dtncf en g^e^eeî ktmm ent»c mmifi^t met ejempfcn c(acr(t>cf mac^ be^

tt)efen mtm.%m eerften onl>er meer anl>ere/fo ftact tnt fcffenf fct)enttçprte blàt/m tn^en ^mbm^ mm Omma^c tjaii
©otB(ant/een
hmâ tti «Ö&t ^an I4.t)amen/en^e m t>acv t>t ^t^ont îé m enk mn^ faitt:enî)cjct)t iiïooît^/^aer cm si^nDe
kn bét aèt) aeen mm op wriiett t)amen.^rfe àertten tarnen be^ooten te ftjcfen tseertic^ tJamcmDcf^peltfcc^ çebt oocr int
tmecentfém^bfîe Mat/ ft?aer fet)t t)at
t>k Dtoôcpte t)00î îîalcf enboi ;f; f (ter (îrerfen foitt)£ tot acn ^otlanDt/ mdâc onmo^ÇcÎMcf
îmmabchrn Dat â^eÇeeî tiaer mt U^tJmmU ^mm / moet m J^MnWmldt met ee achter
fcet (ïçfanDf t)an ©ftjel^ereur (iggÇyet.SJZen tint Defe
fmltm inöc ^toùu ktum/mc midc oimlUidc fanften ent>e abuçfen ^^u
vomn tt>erîjem(fn aen^aent^e W tlnjm (etteren Dte binnen t)ier oft joireirt ^trwmt î)aer bt) çjma^t en geî^mct jtjn / Jijn
feeel
mifé en onbeucbDeltjrf/alfmen met t>îk en t)er fc^eçDen ftucriieécn niait midc tfe(ft>e ^öet)iftteert en onöerfocpt

MbmMk midt fanten/mit£^ ooef De t^eranèertngen mn ^onrfert / ftroomcn en g^toDen/^ter in Dit boecf/ af^ b^ re^ifter fnlleti
#e(îe|t.ft)OîDen / en fol Daer bç gf;et)oecW enDe t?erciaert ttîOîDen /
imct m tk pnneipau foiuten enDe gÇebtefen/fop m in D\'eene/
m in D\'anDer îeefeaert e g|e.t)onDen t^erOen. St Defe bonen m^aü^c enöc meer anDer r eDen en/fo feeft on^ m ^^eDocpt Dit ïec^
caerte boecf te noemen Çet ^&iefool of^ kabinet tJanDer ^ee^acrt / ten e^nDe Dat een tc^elïicf fonDe mo^rn Dacr
nr)t ^akn aik tgo
éte Dat fiem totter wetenfcpp enDe confie t>anDcr jee^aert fonDe mogen v^ä nooDe ftjcfen. ©aerom ift oocf Dat icf een
mdifcï/^t)
^oopman/@cBipper i>ft etiicrman/M t)oot g^ewacrfc^onnjet bomn/ Dat opt g^ene Dat t)o:en t)er§acrt i^/ï^cl ttJiH^ ietten/
èp Dat êw ftenlieDen mogften in tijt^ t)00ïften tJan goeDc enDc tjofmaccf te ^afcacrten/£eefcaerte boecfen/enDe
mn anDer in/ïrum6
éen/Die men moet C« Èeèooït te g^ebmijef en totter ace

-ocr page 10-

äiräääs^ä

Uten »«tÄeöacrtö&oot^Wfltcrnwfcnfcc/wacr

rtlfmen op eemg^t (I roorocn eft mktmtë/ cnSe \'tloot tuâmtë gcbutticf t/mc« ^ fMett-Ooce fat

T

Bc ïwct ÇottDen m fcttett/alfmen m off inné writ »(fem® acr afé W ♦ „i^

/- ■

-ocr page 11-

. . . . ■ l x

^Ek Avctofï totten leser;

È.ïgedenadat inaifukke gcwichtïghe fieckealsde vervaKTchinghevborooghên teffelle«,ÜSwfoomènlcKmaelhunüif,
zeevaertisweleenberonderewaerfchouwirigebehoM^ ^hip.goetenbloetomwaghenmoeten.Dus&eenieghel.lckc-neehouI

K wefen, (pr.ncipal.,cken voor alle zemrende liede Ae den wcfen d.t felve onpartydich te oardeelcn.te wyle my fulckes toe ftaet

JW, flJ) V zy m diverfche een jeghelijcken hie. van te waerfchouwen, en dic zeevarende liedé voor

my valflchelijcken verdaert is, h« welck dickmael ooghen .nt Ucht te Hellen. Ende begeire ooc dit (elfde niA\' ganlch vriende-

diefchippcrs die hier nacr te wcrcke ghegaen hebben,m lijcken in dancke te vvillen af nemé, met alfulcken vrienifchap als filcken

grootperijefcegefteltheeft Sodaernujemadenwaeredieditfeiach^^ ^erckistoeftaendeendevereyffchènde.wantSrMSre^

wildenaentrecken.meynededaticdittotzynenfchampofteachterdeel willendoen tot jcmants fchimp oft Achterdeel•• maeralleeneliicken met

foude ghedaen hebbem dien wil ic «lendeUjeken ghebeden hebben my grbote moeyte en arbeyt mijn uyterftebefte ghedaen om alle deirn^r-

aldufdanigefufpitieniettoetedraghen endehemfelvereenstebete volghendefLtenbyeenteWarenendevefbeteren^^tend^pro^^^^^^

ken:wanthetvoorwaergcencleynefaeckcenis,diefchipheden3lfulckcn Ji)ckenvooralle2ee/arendelieden,endeoocktotwelraertderlanden

«ccffjijti

L s O t wy belooft hebben by regifter te ftellen, txraer in allé de faui
^tcn gheleghen zijn: foo Tullen wy ten ecrftcn inde handt nemen het
oude Leefcaerte boeck van "Wisbuy, ende acwyfen by de
groueen cleync
letteren, waer in dat die fauten ende ghebreken ghekghcn zijn. De G. fal
bedieden degroote letter: maer die C. de cleyne letteren, welcke cleync
letter nu onlanghs ende van nieus daer by gheftelt is. Ende wort Goivart
"Willemfz.van Holefloot éoeghefchreven,

G. Jnt felïe Wat üm/ uatt ï^eplisfte ïartöt tot Uk CUe ten

uoften: ö^t moet 3nn/ 3wpötooa tm ooöen»
C. gintdfötmatöaet/ wl^rouijemigöoett/tnöemoet^tm fonbct
misföoen*

G. aaet mt elfSe öïat/ƒaperö:! enöe ƒero mtt rep^n naoife»
iBea/ mu Èiaernaenoo^Dttuetltm üjcöcn cenretmadfcplenöe:
maeröaeccn öe&oojtmaec w teöatn/ iwjöttoiö ttnüjcften
emcftmaelffpIcRjSf.

a;

G. Jntöeth\'enfteWatöai^t/ noo^bt Öp ooöen CapeHeöacttDom^

iurgö/ö\'tödcfe een toerfereröe reöeni0.
C 3lnt feötenöe fcïat
ttpt l)p / öat öe laolöec öanbm büch ttoo^bt
mo?DtooS öan ^mjnUmfee immtt |)p Kgfj t ontrent nooiDt tucil
tian^uifnUercfte.
c. antaclittenbeblatlïaet: Cuftcöeri fonïanbt mbtmnrn lö
l»terüammö!epe/&«moet3tini3eerticöuamen.
^p (tpt oockWn
öesroote enöe cSepnc aifcaam: ^e gtoote $tifca$ tft lanöt öan

C. 3nt eenemuimtirijöe ölatftaet: Ban fepflaut buptenomme
nae be^epm^ supbt suphtooftjet moet 5tï n supbt enöe supDr ten
Uöeften. Ban l^epflam tot öte Co?o0me 3upbt stipöttoeft / tot bie
Capeban jftni^ tecrejupbtujeft tenipeaen:öett$ beiJbeuahclj.
•Cot Cifarse lö 3upbt 5«pbtlueli.
e. ant tuieeentujmttepe bïat ftaet: Ban^eptó tot ^jtegaeï/
ppbtuieft;maeröwmoet3tjn3upbt|tïpötU!eft. ^^aerftact ooch:

^ ^O0aet

-ocr page 12-

\'^00 gatt banppM acn oott/ 5upM ten oofien: maerö« mat

mpltti: tf n iiS maer ontient ntgfimttcl! mptón. ,, _ j,™

mmmm^tttWtmmm\'^ttrnmuxmttxm^^^

fchcure lö De mecör tiet moet toefen
c fnt bietSerttclifte bïat ftaet / Die öraet / me ttraet / öie ötaet/

oott:maer W tocht 5upötooft enöe 5upötooft ten oollen.,

C ISenenüeenicljöeölmaaet/Da^

irocïftetGftp looöen: mencanmettieraaeniaaecöatmeöaw^i^
oftuSKem \' maedjetmoet 5iJti

C ant eenWticööe blat öaet / ö« ^teuuiellen ^^^^^ mxt

c Intttoeeen^^^^^^^^^

man^öoecfe U)eö/öi|fmpïen:öett|f$upDttoeam)f^ ^
C. 3nt feCTeniJïjftïcööe blatöaettuanaöo^nriftöt mcpemen m

mïilen:ftetii0ittieine5l)enmplen. ^

G mt feïföe ölat öaet i \'tmoiimnt enöe bat l^oo^titepnöe ^an
\'aoenns / öaet noo^öttöeft\'ten toetten / swpïjtooö ten ooaen töien

fepien/Datt^aironlïeï: öetaantsöeö^ufht.

c. mm.mtMm^tmi3tntmtmtnmt optStenmplen:

ntaeröeti$toelr7.0fti8.mplmt3anraalc^öer. ^ . ^ ^

G Int éz.ölat öaet Dat Die D?ooc&te boo? l^alcl^enöarsiaei: fouDe

Öteckentotaeni^0UanDt/öetmoet3tjntotamtaïant^m

^ueDecoer ïisöt. ^ofö Öaet öaer om Ban i^oen tot CUenöoöe/
^pDooftten 5«pDen/Drtflaet naese^efonDent^e/ tmt t^ sanfcft
faute

C. 3nt é^M^mtt/taan I^a?an0etoo3ö tot
£©aeröeti|{i»eb3.0ftH»mplen. ^©aerSaetöoch tjan Wlisöe
lanDt totter CtDer/ttoee tjennincïi: fjet moet 3ijti
tmt ««nnmsö^
. 3|nt65.&Iaittaet/ ^tïiösöpöp mnmt op öeröamöete tónDe
tornt I en üatlt hp natste om^omefnejf:ï^ier ^enout mot 2^«eat

C.^3ntfelfDeMattta
len:öeti0$«pDtoofttén$npD<nrejS0ftfel3enmpïen. -

G. 5|nt7o.blatftaet:ïan0ï|$eotSïïanDttot<0oÖer0arDe/ ootttoel

fo noo?DeUïcWöf t moet m noojDteoft tuel fo neo?DeU)cu.
C. intyi^ölatttaet/ ^ertotnDeenDe «SottergarDe öaen optpten

mplenöecfcöepDen/JetijSiMeltüJinttcömplen.
C. Intyz ölatttaet/l^an^omefnejsitotmupnen/ oottnooaDooft
todfoonoo^öelneUbterenDertïcömpïen: ^tt tiö oott ten hoo?Deii
fe^ mplen.^aer öaet ooc 25olDen enDe mü tgat mne: ftet alt e^

male een öerUeerDereDen.
C 3ntfelföeWatttaet»ö&pt0atijanmpétotltmfepÉn/\'fö^
ïettpnDeöan ^omefne^ ooft 5upDooft Uan u: ^^

toefen/ ^o «öfjt Dat tiïöan^omefnejö ooft5upDt0Ott/ oft toeft

C^Snty^Wat^^^ ^mt mjam: DittjEfsSefeptfonöer ber^
Öant/Öetfal3imeenclepnenm&am» ^

G. ^aerftaetoocfe/SPomefm^jjeseenrif/Datnfïooptban ^omtu
ne^tafmiaer^omefnejjiïfeenenj&otóïanW ^ . ^

G. Int 74.blat ftaet / Ban^ageroo^t tot<aofteï0aröeift Cetn^

5ttpDtoeft. ^ttiigeengro0tefaute:toantöett^5ttpbelijcker Dm^

snpDtoeft ten 3upDen. Bocö ftaet Daer / laan <aelanDttot ^ot
lanDt ooft ten n002ö$n:|)et noo?Dooft enDe noo^Dooft ten miXm,

G.JUÏ

-ocr page 13-

G. 3nt7^J!atßaet/^tebancK/öatii8!/batoaftejintienoojbttoeß/
enöe öie i^oosö/enöe öat tueftcunöe noo^tötUïeG öan ^arlem: tote
jan ött toerftaen^ i^et t0 een uerheeröe reöen: tBant W Uiil feggen/
m ooöepnöeüan 25?eöetieerttene noojöttoeft UanDe Coege/ öet
_ tueftepnöe noo?DtUjeft uan i^arïem.

3ntsj.ijlatftaet/^ooööttiatertot^mßeröam/geefteenjupöf:^
oofte enöe noo^ötuiefte !l0ane: maec öettis meeft üaïfcö/ en öit
öBetpe té feerberkeect göfftö?^^«^- ïBanttot ^imöelreöam en
maecÄt seen anöer £@ane Joogft toater/öan een supöitoeOte enöe
noo?ötooöe.

^tt 3tjn nn öe p?fnctpaïe baïfcöe contfen/mpïen en öreelftmö&en
banöer 5ee/ öte öoo? miftiecßant ban fomntigje fcö?pberjj / copteer^
i3ecsf/^etterj0(enöeö?ncUer0öaeïmöJecomen3ijn/ metöetüelche
oochb\'anöerlg^eefcaerteboecfeen iJanbe<aoaerfcöeenöeöE>eöerfc{)e
^eefeei:befmetenöeööeï)eelbeöo?nen3ijn» Sïïïe ö\'tuelcfte ober ian^
ööentiitöefïoo^öesöeco^rigeert/söebetect/ enöe meenüoïmaec^te
fo?me 0jemaecKt te tuefen/ömaïfoo öe3eeöarenDe Inpöenenöean^
öer Cooplieöen/ öentnelcHeöaeraenmeeatég&eïegöen/ ftunfon^
öen mosfien boo? öoeöen enöe tuae&teti / op bat öaer gjeen
fnebelingöe / oft ongjeualnpt entome/ batmen miemae!;^ fouöe
öecraööen: toant bit geit aïtemae! fcötp/Ujf enbe goet, Ïe0&elijc{i
5P0l|etuaerfcöout.

CAPtTTiL n;

"Wat fauten ende ghebreken ghevonden worden int Caertboeckjdat Co-
vert Willerafz.toe ghefchreven wort,
Anno i587.ghedruckt,Endc noch
meerandere boecken anno 88*cnde S^j.ghedruckt: waerinweleenigc
verbeteringhe ghedaen is: maer daert int eene verbetert is, daer ift int
ander meer endemeervervalft endeghecorrumpeert, ende dat in die
nieuwe tafclkens van die coerfên^ftreckinghe endeghetyden»

^e ƒ anten enbe biBaeUngen ofte berbairc^mgeü^nbecourren/
öljetpöen/örechmgjjen/mplen enöemeet anber gfieb^elfeen bte int
Xttmtmhotch ban gl)eb?oc|)t 3i}n / en 5tm mei; ailcene

XI.

öljecaecl^t tn anbec aecaertïïoeeïien/upt ooifaeelfee bat be fijjene/
bie be felfbe fanten bace m sljeb?ac&t öeöben/be bUJaeïingöen en^
öe fanten met en Rebben söemercfet / nocö oock berftaen»
bat 3p mannel^en nae mamteRen gcmaerfet öebben/ fonber öe fei5
öemetberftant bteperinneteften. möetuelchetöp boo?göeno^
men öebben al öiet te beceren/nemenöe onjs begintfei aenbe fanten
öanbe&oogbben banbenf^ole.
f» 3nbetteeröen/aï0bteEepfterreftaetmtnoo?i^enbobenbe i^o^
le/fofonöe boben öen ^o?i3ontbjefen (nae j&et fcöjpben ban
baei:töatUemf5J48.graöén/51.minuten, fi^aee aengöeften öat
tuOcöen öenl^o?t3pnt enöe öenoo^btfcjel^ole 3nn53.graben / te
Uietenopbe€lebatiebanCe]tfel/enbebatbiefterrenocö B-graöen
3o.mtmiten/öaet öaecbobenberöebenbmt/ fofeggöe ïcht felöe
balfcf) te Ujefen: ixjant men tan bter «pt rekenen jó.graöen 3
nnten. Cnöe aïfo befe fauce ijö mt noo?öe / foo té oock öe ft lue mt

4. 3nt4.blabtftaet/ batrnpt mtbbelban^p?tl bctxiac5tersi3ïjn
tnt noo?be: maer 3p comen eerft öen
3 o.ban ^piil mt noojbe bonen
öe l^ole enbe öen
30. ban <Sctober mt3ttpbe onöer öef^öle. VBatv
«pt öat bolcöt öat alle öie booigaenöe regöelen / bie int s.blat ban
bie noo^btfterre göeftö^ebm ïuo^ben/niet en beugen/maer gio ote
fauten3ijn.

5. 3lnt6.blat fegöt ÖP/ öat ban Balfterboen öp noo^ben "Botu
Jïolm om/ öe coeriö noojtooft elf mplen:maer Jp ooft ten noo?^
beni5mplen.

6. gm felueblat ftaet oock/Ban l^aerlefo tötten jupbtDoeck ban
<aelanöt/enöe 25o?töolm/i0 be coer0 3upbttoeft / Uiel fo Uieftelijck
teerftöepöen neggen mplen: öet iß bjel
4o.mplen / enöe be coeriss i0
3tipöelijcker öan 3ttpötUJeft.

7. ant 9 blat fept öp öat <aefeï b?p mpïen lanck té/ enbe Dem ftreckt
noo^bt nooiötooft: ö^t bjehó mplen lanck/ enöe ftrecktIjem
noo?ötooft/enöe noo^ötooft ten noojöcn.

8. 3ntfelföeblatfeptöp/ batbaneefetérifïigfïtötpnbcrcmïS^o^
mefne^/bat banHupfcroo^t ban om ^omefneöepnDe/ omrent
tUJeemplm/banCocrlanbt een mple:iJptoilöiet;fe0g{ïcnöatte£

Ci^ .2 cpnör

-ocr page 14-

xîi:

epnbcbanbmrnif Hupftvoo^t rnttm m

sSsitpÄi^i;^ i03upöttiïfa ten ijjcftniacötlum

mmmmmmrnrnmu.

25cmïjûlmlt0l)t noojömtmooftm: macrïjetltööïmüiöen tfniîîc^
amüan \'iî&oniîîûlm. ^ . _ . ,

ïi. antio.bïatftaetnorfimt^/

toclt^.mpieitimuU. ^aectoo^t oocUiSomlJolm^^Dce^tocK^im

ßljefttlt: möetoeöerom l^annon.teito.tjmtBmnôûlm:^
. lîcnûanEi^Jiûôfttûtir^eeî.

12. fnrii.ölatftaetficrepntiöü^^ctms» ; w

tue ooß tm tiana5o?nÖülm Ijm

ftmhtöaernüoïötujeötentucften. / \' ^^ ^^^-»s^itrit
14. 3titi3Jïatftàet/i3an£0û!?ntût^o?nîJûlm/ooaUîtl(bW

5upôtûûft ten3upöen:matrmtucan niet tot Cllni^ijjefep»^^^

rnetemsupötüoßtmooömgaitcfe/ma^ûîdtût^efonïje gft

ÏJ^Int^Äftaet / m^btrnttbat^^tottoanfalfterbom m
mmwt: £^acrt^fötcnöe öichmUe moctcnoU^cfcnfqncit/ m
mmi0netimöetmtf. / J ^

17. 3ipti5.bîatöaet:öat öte Crinötlltsöt tjanïjet totötepnöe Uan %tf
\' 3ûu: lîiacr sn HsîjtDanîimttûoiôtôûetbûanîlesûu nôû?ôtûmt> ^
ï8, qntiy.biatßact/tiatöanöelfeercUeüpIlesau/foiö^

.. Tia M^\'ftiX!- tnff ft AÏ««\' timhf fefrriti» / VofUît ICR nCOOß

öiwrdföonöerareeolitltßljm.

15. intfdüeblatfcolltljp/ Bat ôie\'îrnnûels.œplm/ enî» aotftttn
mple umi ôEt wrötpnöe ban 3p U0bt

ÄÄSj^Ää^t ftplnvm«

STSÄSÄ

,. Wat ttaetüttl onùimts/Cûojtn to bûojûP ""»Ö«»

—StöK^^ «anöcnwtof t«? tot Bte ton.

-ocr page 15-

toetteltjcfeer^

28, 3ntiB,ô!at. ^atbanttioöjöersatßaeteniiöm\'etsüet: öpt«

Üelt maer mtt tonm n : maei\' ûaer ii^çj^m ml 4»tonnen. i^p fept

m al m öat ôoecU gfiemaeclu Wtu
19.
3m32.ölatftaet/OTmenömtomfotüuptmöte;öpUïllfefigm

buptenùiedtipnm«
3 ö. 3ïu 33.ûlat/ al toat öaet liaetbant noo^ïjersat ban Çncïiupfçn/
öatt0 albalfcl|.l>ieôoûmîîôtïielûbep2o4atenb)ec& Qljmttü/cft
t\'öatömhetmeeftsttpöttenüüaen, CbûecHban<ï5obait fegftt/
ban 3upöt 5uptbï0ft/enbe ^wpöt ten toetten / enöe fettet op öe metc^
km banöe mner tonne/ ö^ï ^tt een iïeenen gebfl / enöe ttaet
opt epnöe / comenöe öat öte to^en af. ^tt ïjuijss ftaet op öe b?eeöe
ftratë/ enöemen fteteenöanötb^eettuCfcöen öfttojenUtn bant
étaötömjsïenöeöefengebejöoüi. f ^ttojenKenïïp ooilenDrsöe^
bel enöe B^oecfe aen ^tlHe0 öupsi / öat tè tgroote lantöwpjs / öat
Sifn öe meitlien banöe 3üpï?ec tonne in l^illegat.
fu ant 34. blat ftaen fonöerlïuglje betbalffcDmgöen ban mxcktn
enöetojteniËf/enöeöïeDatlefet/enfaltmetmüglienberftae^. Sn\'t

metaenöacljt/sljp füllet fo bebinöen.

32. ant biat fcö?ijfc fjp banöen mt^ toientuftcöen öe2 tojenjj:
ö\'eento?enij(toel ober i^.jattnaföjetoeeftrten fte^oo^tin söeen
nteutoeboecken te ftaen»

34. 3nt58,5latftaet/i^etelöm)ni0eentoittesöefplet^nömm/ete>
^^aec öe fietelöinm toel ober zo^aten toetft ^öetoeeft t

nocö een eiuaöe faute/toant fip fept: ^ant £©ac0öiep tot öie öoofs»
öen/ij0f De foeriö jupötb) eft ttiel fo toe^elijck/ enöe noojötooft toel fo
ooftdticfe i4anplen.ijet
t0 itiPÖttoeft torl fo supöelii^ii 40^ mplen.

35. Snt felbe blat ftaet / öe^afe ^rectu öaec 0.5.0. tot Die öooföm/
*^itis(balfclj/toambauöe^afftotmeljoofDm/ t^föe^aeri^s.^,
ten to.^it $tjn rföaöelifclie faiiten/ Die fcfjip enöe goct selöcn»

XIII,

iitaer Jp i0 plomp/ toant öet fpitfe tief toel ober ro, jaren af getoeeft^
<aochfp?eecRtöp tpertoeöectjanl^etelDuim/ enöe ban cleijnl^ei»
telöuiin/öoe toel 3p ober 20, jaren |i m toetl) ggetoeeft^

37* 3nt4«^- blaöttoo?tbanöe^omburßö^nöe^ottbwrgöenööef
maechttïnfgöeiiïch;^ in 141- blat toojöen De felbe to^enig alle fcgèrp
0l)eftelt/t)oe toel öat ^p afgö^bioUen 3tjn.

5?; 3int42ölatmaejtóöpbanCapoDeta0or^epnlïooft. lupfet
ooch öaer bp een groote enöe clepneMca^/ te toeten/tlanöt ban
Cgterbnrßö enöe^amap: maer öiei^tfca03tjnupt£Uppen/ öie 2.
mplen bp toeften «a^napligööen. Bocö fept&p bangettoeftei:
gat ban lifle öe baö / öat noo?öt ooft inne ftreckt / foo font moeten
bamlanbt afin ttrecfeen» l$ct ftrechtin 5upDtooft/ oft toel foo
ooftelijcfe. _ „

39. am44\'blatftaet/ Datöie^ellaertaefligötban^.^attöeusf
fioecli ttoeefabel0Sengce/\'ö\'toeïcï^ejEöieöeerbalfcl|ij0ï:toantiipW^^
afban ConQnettooit-

40. 3nt46.blatttaet/banöm«m öie^pemif 3wpbt 3npötooft; J^t

tjS 3upöen enDe3upbt rentöeften, 52^aer ftaet oofU i^emeniffe / pooj
iiimmemCTe. Bocöftaetbaer/banöe^pemiß tot<aneöael3upt^
toeö/öet moet 5iin 3upöt 3upöttoeft:öaer i0 ttoee ftrelien faiue»

3nt46.blatftaet/ opeenDtoartsibanöentoeftelijchento^cna^/
ött mocöten top fien nooiötnoojöt ban onjei* 5©efe 3pöe bant blat
ftaetbolbanalful^hebartabelreöenen» ^©aerftaetooch/ ^alöat
ooftlanöt aen boo?t ftöoWeii. i|et moet $m fal öat ooftlanöt aen
boo?tfepiem

3nt 47. blat ftaet: öat^joepmöe i5olin berfcöepöen liggljen
nooiöt noojötooft/ enöe 3MPöt
3upöttoeft: maer3pltg0|)enöep

enöe ooçk toel fo toefteliitlt
43, 3nt48.blatftaft/San^olmtût<îrocrtotîcftb)eft: maeröctt^i
o$ft ten noû|ôen,î^anDe ^penis tot IJeiCfant noo?ttoeft : gbp tult
noojöen lioogg görnoety locpen al0 gljp toat bupten lauöt 311t.
44« 3nc4pb!atftaet/#oftban25olmtût i^epiS:beti!53«Pôtûûft

|ntrel=

-ocr page 16-

XIIÎL

45. %nt ftlue Mât öaettjtemftitmmöeranbm mimmpt^tp^/
i^ûû^DtUjeft enöe5upötooaüan öarriametöïtp. mt^m
ftceroe reDenen:ï^an ÖP Vqtl feggljen / öat mt uacituater tumtiett
a^oiin enör^ep^ niet öieper en iö öan 27.^ s.uamen.
gnt4P.öïatliaet/Bantep!Éf totCapo öefmi$terre/jwptten

ïjDeftem^itiïööiertrekent3alfcö/öttt05«Ptiixïeatentoetten» m
. ^.r. titt tiTmtllI Itttl / tliant 06

ttoeemóeltieröaelt. ^. ...

47. 5int 5o.tilat öaet : Cöüfclï iöPiïf Pamen btep : maer (^ homjjs

eenöoeck lanötiö/öemeeöeöaeröinneniiöPijfMmenöiep. ^e
25ansart Ujo^t öaer ooch I5eniert gtienoemt tot ttoee repfen. ^le
öan Kocöelïe opet öen ööeck ten ftofcfi / foo fiet gfjp öe fpitfen tuc^

reöenmalcanöer:maer5P5iïnaltTamenaf. _

48. Int5i.ölataaet/Ban<0löeröomtütöte^eifermne/noonusm

ten noo^öen: öettjö noo?ötoeft ten müm tueï foo noo^öeltïcu.
ten fept oocU/ ftowöet öen to?en ban «êaltó ober öen Ijoom op t
b?anöenöe€planöt/totöieboc6tban0löeröüm; maer Ijoe can
jèali0 comen aen\'t b?anöenöe eplanöt bp eiberbom^ ich en can
bit anöeriömet beröaen/ öan bat öet een balfcj merck en cour^ té.

49. 3nt52.blatttaet/^l05Öp25?óua0etoiltuptfeplen/ enbecomt

(2. q|int;i.6tótflart:b3töeclippaitiattéjtesaeltï0« fetnranalim
toanlanDtltg0ljm:raaKïpmlia!JÖtnni«üooït.n;Dan «nmple

rt!\'fntft?iUlatflart:«©?te0atl (ijljtüanfotttenapnooïöen tm
ûoftSûfîupùt ten toefttn: maer 5P UsöUen üan m^tanötc

SaattStóttaen<!5üutaeert/to
,,StoS&antfeple«m Coîc&eîSaponr/

beCapoÏ&ttto/oft^intïaueöljoecR/üanKot™
enBcnooîûtVocfcmaeïljettSîupùtooftttnîupDtnûanWot^enùe.

5î gSbteT/ rieltöplaues tnûc ©lUtnone / ooft ten îupûen

<® otU i& öc c«c3 na Hauts ten faute/üjant 5P iS eoft ttn nûojûeii.
Snt\'s.blatLt Datait îldûûmjnôein ttretht

Î7 é^blat ftaet / öat Kotvenüeiö üanS>.®ue£i Ijo« \'

raaSö Kütw

toSaÖenSanmocïenaenooïütnüüjDtoüa^^^^^

op oe uieit piepmarcRcj» upt ijeigüpiju/«^»^«^ wwh
iïPbïtl bit feggöen : ^ie npt B wage comt/enbe comt bp be

ftaet me?\'

menDan<!5?onftenmat!). tpftptofclt/^jeïMftasiltBÖt üanï»
jFO?t/ooà/ttn totttf ooftm : tp tofl Sier m»Öf
ras em lutttl ten ooftmijanöe fout list: matr öp liflSit motmaj
tm Ittttti ûotttlijcftet; banûe four. ötft 3Pï>« ftaw óooft rautc,
jo.
3nt55.blataaet: enDeDfefeplmUiil tmptenöwIWliatsi / tal
0acnVD0tt/aieendatfmM fo?Bö«töooïae:Saïftü8n<©lonc/ öan
mötbuptenamüt <!5arn3wiai2.üamcnötep. J^pfpjtnst öan»
ötBarft ljan®lone / mûe notmtft «©arnjte/ D\'iueltft sljeô«\'
üalfröir
SI. antw
tffautfïf.

-ocr page 17-

ôaetmebeôê weri^ ^lefI4;ua&emm^ee/öatmûet3^m&eà^ï^^fI4:
Damen öiep.

antS2,üiatÖeltöpttoeemaei3^elenet:t:if. ^aerßaetoücrtDarin
i|f/Uan tt UöJjt/ö\'törlclic tn
bt^mt maer eeHjg tt ftaen.
^S* 3nt84.ölattöü?t rnemmcnîag^ öap gjjmoemt Hommen^ooftiS
ïïap:maerôeïiapDanEûmmenïîûoftltôl|top öenoo^ömifte Dan
<5n0öelanöt. ^m ftaet ooch/ ^onmmUö&t Dan |^o?tïant UîcS:
iïet Uieft ten 5wpöm/enöc «^ontftecrt D^tft 3upöU3eft mi fo îî^e^

ÜtUick. i^ocSifeptp^/tettiöDan^öDcccntüt^eDefier 30. mpîem

maet ten 10 maec 13 /mpïtn.
«4. äntS/.ölat/ C«0cöett ^oberen möe De CingP m ßdt öp
maer Dtjf mpïen Dtrfcöepöen : op ö\'anöer 5pöe maecfec W öaer äff
Djel
2o.mplem CaltjöchfD30?t öaecgöenoemt mnmcltf- tioo^t^
Ôeït JpÖiet 10. mplen tntfcô^« Bûo^DtDoûjlanDt enöe «Hoping:
Set en ist maer een mple. 3nf0&eh ßett öp/Ban îaïamDtîtgô«
gûûft tût ^cöatf&ur0{) ttuee Kennin^gi: maer ten ijS m^c mm Dan
Dier mpïen.

C A P I T T E £ I I

VandeCacrtenendetavenen, met dieghedaentenvande lâtidendiein
dit bocck ghevonden worderij wat daer af is^cnde waer voor
datmendiefalhouden.

TvCconterfeptmggeDanDeJaDenen enDelanDen/ififeenDanb\'al^
■^öeröefte conften enDe De^nlp^ïen / Diemen ter see fouDe mog^eu
oft connen 0öeb?ui|cfeen. gßaerDie te maechen met lieötDeerDtcjiept/
clcptte cößen enDe meeptf / om b\'ôû0ôen DanDe menfcöen te DetDIin^
öe« / enDe t0{ïeït npttec Dojfe te crijgen / Dat i^f een fe öanDelijc^ Dinc/
Söelijckmen macô Ken int öoecl^ Dat «öoDart îlE>tUemf5^ toojt toe
S6eep0lient/ Die D)p inDe Caerren/ ^aDenen / enDe anDer DerftgepDe
pïaetfen / Dp fpecificatie fnïlen Dermalen / enDe Detöpfen meeft Daifcft

_ ^eneera«t/aïiefisîDeitiDiereDatt^.Ilttfajf/Cûnôaôe/ faiiôeiî
Slpamonte.
^ie Co?ûn0ne enöe l^ttoieri öan a^o^öeawA

t^icöt Ijtt ûûft enDe DjeÖepnDe.
<0oeree enDe Deig^fei
î^lîtttôûm enDe fepltcéïanDti

be toeïf ke De felue 0öemaec&t lieèbm/ en {jeDDen miCTcöien Daer nopt
SÖeDjeeu/ alfmen upt De feltte Caerten toet can Detopfen^

2len0aenDe nu D\'anDer Caerten / ïjoe toel Dat De fetae tot fommtèe
plaetfenujeleen toepntcöoöeïijcïten/ foostjn Die nochtte göeöeel
Dupten aüe ftrecMng^en/alfmen macö fien aert Die Cemsf/Bite enDe
meer anDer gaten enDe ribieren; geïtjch ootk De geDaenten Dan Dien/
mteÖenDeel0|^euiaecht5im opgjnmngje/ 0öe(t|cfemen fienniacft
aen liioDDeïinniit/Dtoelch ttaet op een ronDeJeMDel Dan eentn Dergh.
ïï^ant Dat ïanDt i|f gier al eDen öoögïje/ enöe D^totttèfanDr cft Den
Calch&er0Si/enij0fDaernietöptueöen. mDitreI«e|>eDDeicköïet\'
toillentoteenerempelDoojöoMöen/öpDatecn je0öeïijelfe SemfouDi
m00öen öier D0O? toacö ten.

CAPlttEL lïli^

reDehDant felDe Doeek/ Daeröp alle^tuerlijfDenieermeeftergljt
noemt too^t/ toûît DengoeDen man grooteoneereaengeDaen/ Daï
in pïaetfe Dan $iin confie eil arDept/ anûer perfoonen öenlieDer (tfiiiP
ten/Caerten/g&etpDenenöeanDer DinglienDan ^em ontleent öeD^
öen/aliö gier nae fal Dïiïclfeen/alfmen Die DerDalOcöinggen enDe anör r
fauten / Dan göetpDen «iDe anDerto / aengöetoefen faï geüben
top fuUen eerft fp^elton DanDe conöe / Joe men mafeen fai m
<^uaD?anten / Daer op De <5?aetÖoch DequamelijcFï macj geteccke ni-
too^Den. S^aer allereerß DanDetafeïiö Der gfteliTche Deelen.
h anöet3^ölatftaet:öüetoelDataHeDefeDerclaermgöen ùm m
#iiaöiant temaecHm/ op D\'toiïcfeemen De#iaetßoch ûequamc^

-ocr page 18-

XVL .

\\m roübe mogften tmmtn: foo en ifê mmm^ niti m f «öi

nutteoo;töe5eel3areRDe üeisen, l3f)antDe(efaKegaetaenöec0nfte
nanöe eeometrte/ enöe
i0 öen ^tuetïieöen beel te ftoaer: g^euïcu
men ften maclï möe tafel int öetöe blat / tuaet öat öergö^liJöei^

lenaensfteteecKentenöeöetoefentoo^öen.

3nt 4.blat tooit söefept / öat öe graöen banöeMtmn m^^
öe tehenmsöe ban öien/ alöuiö lansöe fowöen onbefeem SÖ^ïu«^

Itebben/enöenoemen öieöaerom aberecljtftöegtaöentmaeröat

mniet toaeratötüïj / toamfjoe toel öat hp belemet en m
beUentgbetoeeft/ foo^imötenocljtanjs bpfommigljete^lbe^
Uent setoeeft:al^ tot Cncöupfe bp eenen f letec termanf3.#oer^
man / öie öaer af een retotngöt D«ft g^emaecfet al ober 50. jaren

öetoeltUe naemaelsiömtlicötgöetomemlIfhfeluegebbe^cUal
ober
30. jaren\'tftregDefterntes&£bwtht/al0 fijn ^ptcaBirgM

ttijS/öe claerfte inöe ^langöe / öen gtooten IJont/ öen grooten ja*
Cber oft meufe/enöe meer anöer ƒ tre ftetten. ^aerom en tan öie
roemingbe möeboo^reöe niet toaeracötitö sijn: aengïjeften öat^
men öelfoogööe banöe lanöenöecft moeten leerenupt anöer Ite^

3. ^IntSïa^ t\'nt noö?ötooSe afcrecïcm fouöe 5 .graöen
enöe^o.mtnttten.^0 toaeraclitifljtoaer/men fouöe lum^
menneer De feoogl)öebanöen#ole tonnen toeten/fonöerlinge op

öc C^^aetbogöe: men moet öaer niet meer af tretlien öan ttoee gra^

4. 3nt ^.blat/ aengaenöe öe^eclmatiebanöerf»onne/ ifo

ij\'eeröejaertnöemaentban^pnl/eengrootefatttet^efgöelticrtö

fiotltmï^pmaent lenfawte. ^aer jijnootfebeelmaenöenöaer
men met en toeet toat men fal rehenen/ mitie^ ö^atter beel letter^É
mt
ïr?ui]feenmet gbebatenjebbem ^ . s. . ^

5. ïDatttofïöejaer iiSgjjebeelonco^rettgfteö^ttt^t/mttÉi&atterbeel
IftterjÊt int ö?ncl«n met gjebat en tiefeben / fulcy öatmen öaer «pc
gfteen rehemngöi en fouöe tonnen maetHen. ^aer $tjn ooch inö$
maent ban ^eteittber ttoee merekeltjcfee fauten.
Sntöeröejaer/ ijsfoockeengrootefauteoftmifgrijpinöemaent

ban:^aert^:o0tï^3ij«^all^ö\'anöe5maenöf f^r ^ali^i^ göeöjuet.

T ^

\' Äöe ölt 3i)n öe fauten öie in liet declinatie boecfe ban \'^ö^iaen
<5erritf3vgl|ebonDen too^öen.
8. ant p.blat ftaet / öat int gat banöer l^ere ^ ö?p öoogïie toate^
ren:tetoeten/5ttpöen3Mpöen ten toeften/ enöe 5upötbïefttentoef
ftett.^aer bmnenöer laere maecfet bat ïioogöfte toater/een 3upö^
ten toeften ^©ane/enöe int gat een3upöt 3upöttoefte fl©ane.
9* Ijp fcgöt oocK öat boo?\'t cloofter ten^oogli toater maect/
een to eft 3tipDttoefte ^©ane: maer alfoo tCloofter ten ^upne / oft
öe^joerism ©lanöerenltgöt/ ettöebateen 3ttpöeenöi eenjupöe
ten toeften £l^ane lartgös^ Blaenöeren ftoogö toater mae 11/ fo feg^
göe ich tfelbèbalfcB te bjefem
10. ^at oöftepnöebanöaicöt\'gleeftj^fïoocfettoeeöoogebïateren:
öat eene met een 3upbttoefte / enöe ö anöer met een noo?öt noo?öt^
toette a^ane/ öieopt ooftepnöe ban iBiclitfouöenJioogp toater
ttialfeen^ i^^r Jet een moet altijtj0balfcö5im: toatft een noojöt
noo?öttoette g^ane maecht öaer öoogö toatf r»
lu (€ot #ampton 3ijn ooch alöaer gïieftelt ö?p jioogptoateren: tc
toeten/ö\'eerftemeteen 3«Pö^e/öetttoeeöe met een 3«pt ten toetten/
enöejöet öeröe met eennoo^öe ten toettenl^antmiaer öe ^.moeren
balfcli 3tjn enöe toijcfeen^^ant alleene een 3upöe ennoo?öe
maeclitöaerlioogSibjater. , ,

12. fCot:2^eöefierto0?öenooeï^g|efteïtttoeefiooglietoateren:ö\'een
meteennoo^öttoette ten toeften/ enöeö\'anöer met een noo^öe ten

noo^öe ^0ane maecht aen^euefter ^oogj toeter.
lu 3inti2. blatfp^eecUtöPbanfommïgüeballingöebanftroomrn:
maer t\'3iïn alle gloeit enöe öingen/öie 0etrocUeti3ntt «Pï öen^pie^
göel banöe Zeebaert.
14, fnti3.blatttaet/^anColtot€lfeneur/ t^föefoer^jupt
\'\'ooftmiaerj
|eti3S3ttpötooft ten3upöen. ^fgörliwftaeter/ ©an
^teöen tot
 5upötooa ; maer ftet ooch 3uptûûft t tti

3upöen,^ocl) ftaet öaer/^an^tliwtene^ tot :Bûehene^(37.mp!.

#eti057.mplen> ^aer ftaetoocl^/ ban Cereltot ötel^olm booi
^ermupö^/toeft tennoó?öen:ma«r ftet 10 ooft enöe toeft.

-ocr page 19-

Bcfchrcvcn door Lucas ïanfz.Waghenacr;

3nti5.Matt«et:Banöt€mftolraötot^ecttimöc/ té oecocrjef
noojDtoott tennoo?Dcn: matïljettémoiötoöötenooöm.

!<?• 3nt 1Wat ftaet: Banöft tBjnöe tot öie ^oftergacöe / toeft
ten
noo?öen: maer öeti)6ftoeftontremio.tiiplen.13ant^Iot ban
^cmöóimtot J^auna/noojöttenooften: Jet moet
3ijnnoo?ötten
taieften 8,mpïen.

17- Ban a5o?nöolmtotöte<ï^ertöo!m0/oo(ltentoeften:maeröetté
lOoft noojtooft / enbe ooft ten noojöen. Ban ^tapeté tot aaifmerief
biep/ noo^bt nooi^öttoeft; maer get 3upbt ten oo|en/enöe noo^e
temtoeftep.

ï8. 3nti8,blatftaet: 2ltéiJ«feercl^opSfimelanötnoo?öttoeftöatt
u té/foo tfmen booj\'t gat.
^it bejoo^t 3upötooft te toefen. Ban
\'Sfejrel tot öie ^^oofben / i0 be coerjs 3upttoeft ten
3ttpben i4.n|plen:
ft.ècmoet3tïn jupbttoefttoel foo3upöelijcfe4o.mplen. ^oc^ fe^f

Ö)t/noo|btooftban\'tBoo?lanötliööteenbanck/ ö&t«oemt
ttfigfant. ^DebancKban ^ittingfantlifljit supbtsnpötooft ban
^ilfern^^/öicjitebpïanöt. ^

\'Int ip.blat ftaet: Ban tot IBaterfoert / noo?btooft teti
uopjben; maer Jettsi noo?ben/enbenoo?bttenooften» l^anCiv
0}ïrianör0epnbetotbirïBolf/5upttoefttentiieften: Jetmoet 3ijn
$upbt supöttoeft. Ban tot Eonbap/poo?ötooft ten ooften
3i»mplen: maerfjet té noo^ötooft toel foo noo?öeliick impfen,
i^anöe èo?lej0{ totten ^ebepft wnoojöt n0o?öttoeft:{irt ténoo^c^
ooft / enöe noo?ötooft tennoo^öen. BanHonbap totöie ^Plmjet
boö^ ^ipftdn/noo^ötooQ: ».mplen: maer bit t0 óoftnoo^ötooft
i4.mplen. Banbel^olm)Eftot25?uftou/öoftttoo|ötooftw-mp{«n:
maer get té noo^ötooft ten ooften neggen mplen. ^ap Eonbap cot
tealöap/noo?bttentoeften:|)eti03upbtenbenoö?öt s.mplen.Ban
Cngöelantiei epnbe tot ö^aterfoert / nooittoeft ten
t|oo?öen: mae^:
Ijettérioo^öen ten toeften • ^^^öe^ojie^ tot CapoClaro/toeft
noo?bttoeft/öet moet 3tin nopibttoeft.

ao. 3ntip.blatftaet:BanC#jScliftotCapobeCa«jC/3Upbttoefti
jnaer Jet 10 3upbttoeft ten 3upben 22.mplen. Ban rn$ep tot
^ept 3fle0/3upbt jupöttoeft p.mplen: maer Jet té
3upö£toeft ten
Baïï
m Imiffp/s^ipöt supötooft/

XVII.

getr0o0ft5«pöto£Eft/enbe3Upbtooftteit ooften. Banbefcur tot
^.S@at!ïeu0|ioecU/
3upöt 3npbtooft: maer^et 10 3upbtooftten

3ttpöen.Ban^.ö©atl>eu0fïoefktotöielieprer/3upöcntentoeaett

5.mplen: öet t03upöt ten ooften 4.mplen.

3nt io. ölatftaet: Ban l^o^tïanöt tot «öoutfteert / 3«pben 22,
mpkn: maer bet i0
toeft 5«pttocft / enbe toeft 1 en ^upben i4.mplem

Ban^.^9artm0 <$planöt tot t:ai?anbenöe eplanbt/3upt

ooft: maer öet 10 3apötooft ten ooften 3.mplen. Ban «^löeröom toe
ps ribiere ban ^ouröeaur / 5«Pbtöoft get té 3npöt 3iipöt ooft 9.mp^»

len. Banöen ïïoeck ban 23épone/tonen jïoech bpUieftenf^aCfai/
3upöttoeft ten 3upöen: maer bp fafTai en té gjeen öoecfe/enöe öae^

bpipeftmen li^t gee!tenintoiick:maerbpooftenligbtbenöocrk

ban ƒonterame / enöe öaer en i0 anöer0 gjeen intoijek ♦ ifet i0
een fante öie anöere öaer öan aengDegöeben fiebben. Ban l^ibo-
beu0 tot Binerti0/ toeft nooiöttoeft 10. mplen: maer Jet moet 311«
noo^öttoeft
7.mplen. Ban Bineru0 totöie Clippenöan€>?te^
gael/noo?öttoefttennoo?öen:l
)eti0 noo?öttoeft/enöe noo?öttoeft
tep toeften. Ban <©?tegael tot Capo öe
^m I toeft 3upöttoe(||
maeröett03ttpöttoeft/enoe3tipbitoefttentoeften. BanbeOTapo
||)^?tot€ifarga/ toeft
3Upöttoeft: 5eti0 5apöttoeft ten iueften/

6, mplen. Ban Ctfarga tot Capo Co?iano /supöttoeft ten toeftenj
maeröettétoeft3ppbttoeft^ ^^an25aionetot#o|tapoit/ 3upöei|
tentoeaen:ï)eti03upötjupötooö 14. mplen. BanOTapo öe^,

Bineent/ totilaue0/ ooftnoo?ötooft:maerDeti0ooft tennoo?öetï

5*mplen. ..... " ^

— ----------- ---------—

3uptien 7. mplen. Ban ^pamonte tot llepe/ ooft ten 3Hpben 3. mp^
len: maer öeti0 ooft tep noojben 4mplm. Ban èalté0 tof
ea0/oöfttet\\3upöen:öeti03«pötoofttenooften8»mplen. /

22, fnt 20. blat fept Dp: ï^an è. ?t«ca0 totCali0/ ^npbt 3np||toofti
fiet 105upbtooft/enbe
3«pbtool| ten3apben mplen»

^!?altar tot ^alaga/noo?tooft ten noojben s.mplen et té noo|ör^
poft toelfoo noo?öe(ne^ xo. mplen. Ban Capo öea^opaöojtcf^

iren toeftöoeck ban ƒ o^tebentura / noo^bttoeftmaer het

noo?bttoeft^

23, Snt 21, mt öaet^^aplp^fnbjtot

-ocr page 20-

XVIIL

Ijet 10 snptJtopfi ten iMplm- Wm notxtm tot tje Capo
hm i>.Wn\\ttm suntien: maer ^et 10 ym o.3o.mpkn, ^an Capo
tt rnmmt tot Capo De a^arte / coft ten 5«pueu; m 10 00^ en

tceft i4.mplen. Ba Capo ig^ane tot
Jet 10 00ft euDetjuea 20.0ft 22.mplen.
h: 3nt24.Watftaet:t)aul^etelDminanno7^. nme|:tiacc ent^s m

%nt ihmtfi^ DiemfeplmgfjebanDeti^arc^IeemenDc

tt aetiaett, ^att too?t oocli Dermaen gemaccht pan «eteioupn/
ö\'tocltUe über jarenin eenftrant î^beranôcw/ algî ntenmacö
to enöe raercfeen. feetelöupn
mn öter in 3im uoue gt)eDamte
glieftelt/ JoeUjelJp (alöpü^engöefepttjßjoöens.jarentoefötsj
gîielDeeit.
 ^

3nt2ô.bïatîîi^ietoîeniSfûpôe(ïrantlîan#ûïlanôttoo?ôenn^^

met rpîtfen gljeaelc/öoe toel buet langööcmeeftenöeel afgöetoeett
3tjn. \'iBtmlnn too^t met eén ôûoçjîen toieti achter Camperöupn
g&eaeitmiaer ûte opt ïanût tietualî/en faîïiat alfo met umoen^
17. 3lnt 27.Wat mn g&e^ept bantie ^plmtct / bat 3p ^ommm bmt
^mmte£UeWööt4.mp!en. ^p ligljtetiöebegljm^anö toeft^
hûûftuanfiuphherïUe/enôelûûpt langj^\'tlanöt. Wtn macl) tnu
fchen \'tlanöt enöe Deren Dancfeinfeplen op ö.oft y.DénelV enDe paer
fetten, ^aec Öafn oocl^ Deel gS^elef nöe Dmgen/ foo m m Dît/ m m

anberDlaöen. ^ ^

38. im4^,blat/ enDe anbernaeRDolgftenDe DlaDm ftaen ^mßal
^elemöe Dingden/ üitDat grOöt^eecaerteüüecli/jrö\'f«üemtDe
^pugljel DanDe S^eepaert. . ^ ^

Snt48. DlaDt öaen ooth al gJeléenDe brnsgen • 31nt y2,
ttac Dîû?ôtn fomrnigfjeCaeetei^ tcDüo^fcÖpnegöeD^ocöt/ tpaec
Danöen^utöem: öetpalgSefouDeljeDDen / iniflenöP btfgoe fa^
SÖ^: gôelijîHalè3iînDeCaetteDan^.Buei$/ ^efimDje/llWöo^
ne / enöe méer anöcee.
^e göeDaenten enDe opDoernngue Dan De®
felanben^ijnmtfîeôienmetpooteneerôifôept wjit göe^^

maerDemeeüenDeeïtiÊfganfcïï DeDo?Den/ DoojDlenDatbte IDalepet«
DanDe Dergljen/ al op D\'toater neöcr g^etcocfeen 5nn/ Dlöelcke te^
gljen alle natuere enöe epg^mfctjap 10 DanDe lanöen. U^ant atö
imneenlanDtDanDerreofttot Die^eerOe ftet^mencanmetftenDa!!
palepcnenöe Derg^en: maerraenfiet met alle fiergöenßpttoaterne^
Öergaeh/ofc men fouDe moeten Dicftte Daer Dp UJefen. <©ocfem öouDe
ith niec/öat fonumglje Dan öefe fjaDenen / fouDm Dan Defen Dermäer^
Den 2iD|iaen^eeriff3. gjiemaecfet jijn: tuattt ten tjef ntet Dan femDer^»
toerch/ ghelijch menmatö fien aen i).Bue0/ l>t0bone / ^onö ä^olle/
<^oping/Dte eine/ enöe meer anber Camen / Die alle götl^K^ toW
gijeDaen^im»

Capittel V,

Verahtwoordinghe ende onfcbuldinghe vande ghcftc diedelc Leefcaerte
. boeckeatoeghefchrevenworden;omdat^ybcnniec
en connen verantwoorden.

A engSefienDatDefettoeemannen/DenDjelcKen Defeboettentoc
-^gtïcfctï?eDe^Uïo?Den/ namentlijcfeStD^taen 45erritf^.l>an
iem / mbe<^oDart Wlemf3.Dan^oleöoßt / feertreffelnehe^tuer:«
tttannen enDe ^Koten gfietoeeft jtm ■
foo gljelooDe ich luel / inDten 311
Iteöen m leDen g^etoeeß; Da&Den/airmep öenU eher fcönften IjaDöe Ujila
ien in Dïuc&e laten iiptgaen /
enöe öat 3P öe feine JaDDen mogöen m^
rigeren/DatmenbpönnlieDen alfttlchesrootefanten nieten fouDebc^
Donöenöebben. i^aer öenlieöen feöJtftencomeiiDein D?eemDeöan^
Den/fooenftebbenDjeftimuptterftebeßenietglieDaen/noeö ooel^ alle
rieerßtcl^t/om De felue fdj^ifren parrtculierlijclj telaten oöerfienenöe
cd?i:igeren/enDe alfooDefelöem cenDolciamfn fin laten Öcllenrmaet
3ijn metten liebtßen Daer nieöe Dooz gegaen / enöe tjcbben Daer en Do«
DennoÄDe^lplaetfenDeröonrUert/ imöt0Dat3pDe felue niet enfiebs
DenDerßaen/

iierbe^

-ocr page 21-

Eenilraffinghevande onghelcerde cndeafgimftighe ondeStucrIieden,
mer een
onderwyfmghc vandc longhe Zee-varende mannen.

® UJtïlenöitrboo? ödörrecraeöie tiuu
{jeö^eben ^tuerlïeöê tsermane ban Ijtn^
lieocr ampt cnis^ie mnge: tt iumn/öat
bélieöer toeixU ïö/\'Dat 3P öie jonge jencjït
lip f)un nemen m uan aïie^E? onïjerEtcljtl/

, am0^et:ett niet en unHéöoen al0 fómmt^
ge ricufjjupfe/ öie öeconÖeujiUf berfmoo^»
xm/tn booj öun feltjen aiïeene ï|oüöen:öe

; tDelffee al0 ^p gptjjaer i|t met m
. \' bJüienanttüoo?öé/6uetöicn3pfomt
!itsi

tïeibe met toe! en toetê oft berftaen. ^aetom sö bat ^n öte |t)arcaer^

tert etïéttietïte&enbetmaenrbJt1ïïeÏ!6en/öaÉ5p Bter tttnefitm

lèn beter^n/enöe öe jongbe leutöt / öie puericll i0 / öeïpen toiüen/om
öe toetenfcfiap banöet Zee te feetenUennm.

<am nu te comê tot een goeöe confle tn ^tuenttafcöap/ fo falmea
tteerHicftsiin omt getpe te ieeten rehenen/etl toat s^anè op airufcke
mömefllanöen^óocfj toater maect :{ïoe öte öriiiomen balïHaim^
öecuöen efi inbe Canalen / en toannrer tot fulcke oft anörc plat t(m
poocf? toatet maeclit.\'Cert epuöe aljs
mm m eentgegatenoft dabciiê
fouöe loopf/öaer men met tieecgSe toater met
mm mocöte / öarmê

^lïT 7Z Uit tuut ön aiort cuas

gebeeï öoo?gbeb?olien enöe bpcanö een quartirr bedoopen/ 0002 öit
öat öen ^tuerman op 5tin g^etpe met toei en öaööe gïjepaft oft ge^
p^ent.^aerom lü te p?pfen öat een ionck^tiiennan aiit bt aijttn^^
om öte op een üttht banöen Compajöf öoocötoattr maechcn / in een
bffoRön: plaetfe eiiöebp maïcanöer op
m% regifter Mk/ op m

€ ^ mm

-ocr page 22-

tJtLccfmgiiedefes feóccts^

hnhnmSbtS ramfalDsntorttótrltDBÖmöoelanBeöatmmopbefm^^

Samtó^SSl^^^^^^^ bfepraemaaetalop etn baft» giffii^t. «tónnbaerbptomen.

SSSete&mfoS ﮫ B\'matummtenueïneten/ De<6?attbo6t» enbe«tolabe/mbe baé

omtftnetttt WeöooaöDeüjelgöenomenlBöjt/DatootftuetffmBÖebaÖenöeBoec

i6atmenberribeteft6ipQe«ffftBenmat&/foofalmtnbeft^^^^^

-ocr page 23-

BefchrevertdoorLucaslanfz."WaglichacfC \' XXL

ietofitÄmcotitm/tiaerumömmmtetttnbesoeöesiffinßöeijg^^ tettotjertegaen/mrtfcörpenfi^fiitj

toefimöeböen. «DttftlbemfalumetmiCTen/aliögöpaUeöefc tioo? öupnm (ötoelckem5®ö?ptj6fmlJafeßü?icÖanöt/toeaeöoo?^

öeröaelöewßlielmtodfultotitirleptenöegljeDaeriöebbm. ««^^laUeöanegmont/liögöenDraenttieriuafrÖeCanaeiljanöerjee^^

öfteuoemt t!^arjS!ö»ep) al toaer otjer 20. iarm placöten ftooge öup^

Capittil II. neiueujefm/öaeral)£JrtttDefctjepmfielen. ^lfoooochopDe£©a^

Hoefornmiecßatcn 2;ronden,endefantbergenvcfandercn,cndcoprom- fe/DjaerDat\'tSat Dpmplten tljttDelttöfee oftD^pinaelDeraitDeretö:

mise plaetlen alfo verftuyven.efi met ftorm ende onwcer overloo- mm Dat UU teC ttjt Daeniteu plaeÖ te Tepletl/ ODet laucfe een ÖranDt

pendatzvtenlactftenineenblooteftrantverandertworde. <J6fgÖettJeelf. 3lnfs&eltjC]CöOChDte£^aröDiep^ftl^

^ \' ^ een tttolie Oft ^^eurlop/alö Dan een eDDegat enöe $upDergatgöe^

T^^er öaet ten eetften te toeten / Dat fornrnt®^ euöm / öie ntet al toeett frebben: De Djeicke alj^ nu niet goet en 5nn om fcliepen innete

-^tetoel met öupnen befet en 5nn/fomtüt0 alfoo Deranöeren enDe tomen/enbe aliö Dan toeöeröm op bertte enDe feec goet $i)n om ftge^

DerItupDen/Datttfen Daer äf göeen henniCfe en can göenemen. ^fs pen in te eomeit/getijcU nu ^lelclpet Dant 5upöergat Dar Dp i^upf*

Dp erempel: ^e iltetelDupn placlj oDer 14. jaren De göefjeele fienniHe öupnen mgaet / D Djelcfee nu uoeDerom goet ijSDoo? g^emeune fcöe^

DanlBeftD?ieaanöt (b ttielcftebp fommtge Doo? eengroote Dmaltn:» pen^^lfoo Dat 3p gljeen beftanDic&ept en fiouDen.enöe lyoeDsel Dat

öfte/feDert Defe inlanötfcöe oo?Iog{je fomttjt^ genoemt vuoit \'t^oo?^ \'t^paengiaett0 gat langöen tm mt £^arsfDtep göeD^eeft i0 / foo ift

Der nuartier/ oft oock Boo^ötftollanöt) te mefen: mm 10 nu ter tiiDt ttocjtan^ feere DeranDert / Doo? Die glieDjelöigne Dtoaerfe öroomen

öllbo Dergaen enöeDerftoDen/enöe met De Bee oDerloopen/ öat öefe Die Daer oner üallen. Want Die DoojDloetmet D\'acöter ebbe Dallen

DooifepDe tötnemettDe hoogfie öupn/in een ötcftte enöe e(fen ftranöt met malcanöer noo?tt»aert oDer: enöe Die acfjterDloet met Die doo^^

ijeranDert tiS. Ban öljeiiicUe ooc& aenöe cuöe Dan «aaÖöneaanDt/ ebbe Dallen öaer t?r contrarte 5npDtDjaert oDetvalfoo Datmen Djep.<

tuflcften Die Eaumerjö enöe Die ^cil / öat eplanöt DWlclie De nicömDalDanDeöroömenlieeftinöitgat.tiatöierooifaecfiefogöe^

^cöipper0 enöe ^tuerlieöeri Den :a»ofcö noemen / tmt Dan anDere feöieDen bpcanö ntet alle boogfte fto;tmen enöe onUieöeren / Deran^

iijcr tot meer anöer plaetfen/ alss 5im Htnelanót/^cömiineïiciioogö/ enDe Daer en m gjeen feUeröepr Dan eemgîje gaten : ban Dan ^vto^

feuii0Dupne/ enöe Dat ^^ontööofcfï / alDjaer Die aranöen enöe öup^ temelcR/öat bp öe Doetöcant Dan Blieiant in gaet : enöe tBooiDer^

i«énfeereDeranöert3iïn:lüoaer opeen Dooificötïcf) ^tuermanuseï gatDatbpDer^ljelimcHtiîgaet.WantôieDaûjDloeteûmtDtôeerjSi

émt fthetmtiîcft beiooit te letten-a^en beDint oock fulcr inöe Con^ ober öe gronöett / enDeDalt alfob \'tnooitDergat tut : göp en öébt Daer

fee/ontrent tgatDanUeep / IjetDjticfee fommig^e jaren goetijg/ gîîeeneitinDalDanaljSiDeDlôetbpranôDetloôpeniisf.
Inbe öM^nnc^t maclj too^öen : enDe op anöer jaren foo öi)e!)^el toe 3nfg&elijcr ift oocfe op BiieftanDt/Jutôlant/ enDe Die <0ûftetfcftc

î>/Datmcn niet öioo^e Doeten Daer oDer mac& gam-^ït felDeg}^^ cuften/aljof men inacö fien am «Dant3tclieü Conimrbergljen. \'^gat

éfïtet oocft tot mèr anöer plaetfen tn |>paengten:al0 tot lluerö/j^ii Dan l>mtt3icft placïj nooaötooftbp (jet oofterbooft Dît te loopen nae

fago/BiUanoDa enöe meer anöer plaetfen. \'^fe&e gDefcljïet mk \'tljooglje lanöt toeDan ConmcrDergben : maer Ijet beeft nu langue

toel op De tóoUanötfclïe/ iBeaD^ieOTcöe / «aoftD^ieffcSie /f^omerfcïje/ recljt in3eeDJt göeloopen/enöeujonailejare UJeöer om öet ooft göe^

tnDe op De gantfclje <aofterrdje tuften : ^\'^aer De fanöert alfoo Dtrîûo:^ D3ö?pen.^it felDe gat pleecöt beter te toefen al^ tgat tot Comnchö^

Imi/batitmintttertiit/öaerjmnoDereemgöejarenpiiUömjetDDe^ beriien :uiace men beDint nu DattftConincrbergfîer gat beter is?

C j Dan tgat

-ocr page 24-

■ t>ieLccrïnghcdelesbdec5fr

fcan tmt tut tt^attt^tefe. Mt befe timgÖ^ tüet ttét neetfticö obet^ sl&ttoicïïtc: vuaitt hit üttóebeïtjcöéiit ttn tttrfeeetto ban aïïe soe^

lept 5iïnöe/f0o ti\\ falmen^een qtiaet funöanteiit ïe00öe« / ^tïief men öe öinglïen. II0 Uk felfss vueï gfiejiooit öebbe/ öat öte Hóotnnannert

mtifllje gaten ofietanöm tui! aenfoechen/om öte gaten ettöe lanöen te beel epfegten/ enöe öat oocfe m ^cöipperjs betkeeröeüitö te biep^

te itennin/öie alfó itetanöert 5ïin. ^aerom tooit inöè toïjt bemiaer^ ntrfj bööen. BDaitt alïe bmgfjm moeten met o?öen mtst biUiffiepot

öe Heefcaette ban B^tóbup bett!aei;t / m fiiïtfee gatensijn HootC: göeftötèn* öebbe itk lm bp toiüenbecöaïen/tot oo?faec^e Dat

mans toateren: mm btoingïjt mik De ècljipper^enöe ^twedieöen m Dit Capttte! bant berloop pan öe fanöen möe gaten gfieftanDe!«;

een Hóotfman in tt nemen. t^aerom oocli öe Heefcacm ban ai^t^^ tooit-^aeropt eenpegelijcb toie gp 3p/\'t$p ^ctjipper oft M*tmxm^f

fcup/enöc öat ouöe umdjt öerclaéren / öat in Dien bp onac&tfaem^ 23oötftnan oft Coopman / öie tot! Dit ter berten nemm / enöe m sim

bept oft gcootöctticöept banöen ^tuennan eöebeuröe/ öat ijp gee^ fcfjipJ^ regetinge ömt||ier nae tegule""^ —^ "—

nenEootfmanmrnuame/fooralaUe öeftö^^öeDteöenCoopman öenintgöeneöatöterberöaeltiis.

Mn gebeurt toeïDat tm i>t^mtt een ï-oötfman toi! bueren/ en^ tffen jijn/foo en id g|}een ^tfi^itliel jaer.
öeöatöê^tiietmanriilcltjgnietentoillpöemenöealjSöellootfnmn

mtr€!|ipcomt/öanl0óptöie^tucrmantotDentoege.^aereenbet^ hxEMPEt.

OanDicö ^tuïtman fal mtl gfjröoogljen öat een Eootfman in een Jctt totl toétm oft Jet jaer ir^o. tm jaet i0. ^»ifte

rd>ipcome:toto0jfaecïieöat|ptfcbipenöegoet!ieföeef£/eiiöeö0et atöteröe 1500* enöeöfpïeöie obetfcïjietenö^ 5^0. jareti in ttoee gjje^

foo toe! 3i5n beöe/aisi tnt Hootfinan Doet. ö^ant bet i0 een gömiep^ ïiicfee öeelen: etiöe beöinöe öat e!ik Deel oneffen / te toeten ricl^ 45.

ne feggjien ttoee toeten méérjsan een JEnieröm en een ^fuermait ;saer tot bebinöe telt öat i0 %tt ttoeeöe jaer ime t^piicifeeï jaer/ om

gbcen rc!:anöe / Dat ^pooclï fo tod alö öen Eootfman Min beöe Doet: öat ter gbéen fjalf bp en conït/enöe Dat 30« gö^&ede jaren /t^ toeten

möe öaêr fidcr met tn gbefc&iet / öaer too;tt onberllant isan onef en gbetaly e!d$ 45. ^^arr ïjet jaer pi. in ttoeeen göeöeplt

^e<f>cÖtpp^£^töeöOd^töen1lo0tfmangömi0nrföe!ijc^^^ ^ijnöe / boo^ eïcl^ öeeï^s^T.fooöatöe ttoee öeelmtfamenpi.

te!eggben/noe(i ootkeen Hootfman öênatötpper/ö todfUefom^ tnaecfeen. j^ii Öet jaer öaer naeöboïgfjenDêljet jaer / ö toeïdie

tift^ toef romt tc gbebeium fonöcriatgb^^ aïft boocij toeer i0i oft öat in ttoeeen gbeöepït 3ïmöe/ breft boo2 eïcft öee! jarentenöe aenge^

öir fcijepen cenicö ïKbben. ^aer een étötpper enöe Hootf^ üen öat e!cR öee! een effen gl)ka! i0/ foo feggfje tth öat een ^tb^ichei

man moeccn toeten / öat alle Ding^in moetenioegaen op mate enöe jaer i0 * j®ien fal öan alfo Uk reteningöemaieken/foo en lalmen

tiietmif^

-ocr page 25-

• ... • . \'
Be/chrevcn door Lucas ïahfz.Waghènaerr

SCnöerfmiSf.

^ceïtöemren ötemcrr siin öanijoo.meeé. iftïiatternaebcöre^s
ïmsljcn niet ober en fc^iet / foo iU een ^c^aicfeei jaer: maer ölijÊirer ift
öDec/ t5p een/ttoee/ oftfoo tft fjet eeröe / ttoeeöe oft öcröe nae öet
^cfj^ïcHel îaer.l3ûo? ejrempei. tuil toeten toat laer Daf 10 Ijec jaer
öan 1591. ^cöterfatenöe öe i5oo.f0û öepie tch öte üüerfebieienöe 9i-ïa^
ren met bicre /foo (efiiet öaer oPer 3- jaren » r upt beömöe üh öat
Öet té\'töeröe jaer naer\'tfifcïdïel jaer»

C A P I T T 1 L n I Î,

Om fonder behuîpende ghebruijck des boecks dic Epaule pft Sleutel
vanden jare te vinden,ende dat op de nieuwe rekeninghe,

>a€met0ulöeïïsetalöanöe|tïare/enöe tellet op Öie öjplttten Pan
^ ^ ntoen ömjm/tïe^nnenöe öan onöer optoaert/ een/tto,ee/ö?p/foo
«angiïe
tot mt gôp cbmt toe n gulöen ggetal öanöen lare öaer gijp m
mtiiü öat öan n tellmglje onöer aenïienöupm epnöet/ fo téu gulöen
SÖetal enöe Die Cpaete etien öele.^aer epnöetutellmglje opt ttoee*
öeltt/ fop öoet
lo.tctngulöengllÊtal: öanfiïllenöefettoeeg&ftaelen
tgöetal maeeken
panöerCpaere. g^aer epnöetu tellmgp aenjjet
opperde öanöen önnm/öoeter toe 2o,tat u guïöen göetal/fo fullen öefe

Snn / op k 0 memglKn öaclj
öäisrr malt lalt nirtö^^- :

innesiït*

\'Cmilöengfietalenöeöte Cpatreöerfepienmttoeefaeeften/ te
^eten/ mtgö^talenöeinöentiit» ï^ant \'tgnlöengöetaltéopgaen«
öe öan i. tot alle jare een : maer öie xs^acte elünt op
totalle
jare h. ^p öerfcöiilen oock mDen tijt. B^ant\'tgnlöen g&etal begint

XX ni:

CA;. V.

Om van buyten te wetçn op
wat dach van jegelijcke maét
datnicuwMancis, endedat
op alledaghen vanden jaerej,
cfi oock hoc meni|hen dach
deMancoutis,

/^#pfnît mogfien toete«
^wptöie naöolgföetafef
öe öaclj öati nieutoeë^aneî
maer aengeftenöatötnuet

en gefcfiiec fonöer jjnlpe ö^t
boec/ foljeefitmpgoetgSe^
öocfit öefe reheningôe mt

cone te leeren/op öatmf öie
fotfôe uan bnpten toetê/alif
mentfelföcfaegeert.
«Sm nu tfelne te totten/ fo
fulc göp upt öit öoo;tgaebe .
tafeikêbie Sparte neméajft
iröp fMit bieöinöeop be tel:?
Unge ban utoen öupm / até

boie geleert té.^e felueftelö

benöe / öüec||t öaer bp öe
niaeöen Die ouecßreke
öan asaerce af tot bte lao^
pcîîôe maent öaer
in

Tafel tan\'t Guide ghetal ende vandcr
Epade v^n jegbclijck jaer, dienen-
de op de nieuwe rekeninge
vanden jare.

Tgulde
ghefai.

Niew
Epa<St,

Oude
Epaät

I

I

II

i

11

Ii

■ J\'

4

îi

s

II

il\'

6

26

6

7.

7

17

8

18

if

9

S

-J

10

10

11

21

ÏL

IZ

12

13

II

14

24

1-L.

16

II

if

z6

17

w

3J

if

1
1

az

18

tn îft öat öefe tïoee fomme-n
tfamen unn öan 3 o. inakê/ -

-ocr page 26-

DeLccringhedcfesboecx,

öaaettotftafetJUjeemöoemmiaföacjöatöanbe£@aneotttt3ö:foo gljji Die 1500. jaten tjanptr mWt €im öt&terlawn / mm

rn^tmammmtu Dat oDerftötetenDe ßljetal / te tsjeten Deplen utrt 19. foo falDej^

S öeplmg&e 14. oDerftöieteii: iBantDiermaeli,.i0,6.

^t^nSh^^^^^^ tiüryrnmnwmmmihpmtmtnm

IÄS^^ ^«^^ö&m / totter tt ttöc Dattey uieDerommatö i^aijitco.

«arm. Exemoelvanteerftcdec!. tÜJte/D^p/etC. \' , ^ , r ^ ^

•ain feefm täteftebbmujiJ bootepactei?. ttulbe^eere ttfe te ^Ditfluidens&etaUsifpwtenDe uptDe reUenrngCje baitöettteuie

^ane/Doo?Dtm Dat^palle ip.iareii Doo?alle Detrecaenm banDen
SoDiatöaet/enDeöaetööcljeeletoevt^^^^^

betloopen^ijn. ^ttacns&efim Dat Defettoee söetalepipaer

Capitthl vu.

toeeft. i3©elbtrftaenöeöätmetiDefenDacöb00?renttact«Ww^^ ^ OmdienieweManetevmdcn.

wttrn anöerm/aW^an ^^^ „aeftoolflöenöe tafti \'t^nlben cö««! banöeniar^
• Exempelvanttweededeel. Otjaetgljp mjfjt / eiiöegbp fult oaecnetteiwi öuiDentjanmaenir

^nbmiarehooifnitbesöemtoftteüjeten&ommtfliintiatllöst jiotinatWßDmtcfemtDenDatö/nrf/tnDeraitrate/tianDenKtoeJjja»

öSSiiSS D\'Ci>actei0t3. «e. ^atrDaereomenftmn tStvoeemfUJi0anmmMttm^^

%Sne/SÄ S0atne«t!©ao« todcKeftieralonöerftfitpüriBrftjiinatnalutftrtttnt:mi»jtinaJ.

ijWBÖetfltentopbfn^enOiamban^ntöupfm/tnbetpBtm^^

KwStS&op«. äwo^ra lötUlwntijtbtt ogpm?«jnö»/roowmtöifmeuu)

Sö®ctoteSiar®;«»- «löHöfoürultgMö\'tnaBÖfn t)mmtDöriloopüaj«bepDtö«litl,tm/bpnaettopontetftaffut^/

Gapittel VI*
Ora tot all?n tydcn-tgulden ghetal te i^eten/onder ghc^^
des boccb oft Almahach.\'

M€rt falboo? altoeten Dat \'tatilDett gfietalalle i^. jarenommf
lo0pt^ SiUwmmi mUDetigbetal toiltoetmbaneemcö jaec/

i 4 t, in

-ocr page 27-

Tafel vande nieuw Mané.^

Tgulde

ghetal.

1

Z \'

3 \'

4

S

6

7

8

9

lo

11

IX

IJ

«4

l^L.

i6

17

18

IP

Februar,

Martins»

da

vr

m.

da

vr

m.

iZ

16

28

46

22!j8

17

12

26

12!

6

22

—— ■

—~

—■

M

M

if

IT

14

6

22

16

ij

2

17

_4

21

3_4

6

II

6

39

Ï I

2l

19

_

-

■—

—-

2

18

i?

]7

£f

18

2

M

19

20

20

_7

J.

12

8

2o

26

I

3J

26

Ü

4/

if

21

P

iz

_4

^

J

H

II

_7

20

16

12

12

20

22

Ü

1

Ï5

1

2

12

2

i8

^

19

21

Ï8

21

i4

12

8:

12

10

iJ

Ï4

Aprilis.

vr

m.

iZ

0

L^

2

4_ï

9

M

8

51

IJ

0

36

2

17

^

21

3_5

lo

_9

J

44

18

12

£2

_7

13

28

<5

34

I I

^

_4

0

0

0

32.

11

iZ

32

1

7

i-L

►20

_4

20

9

8

I i\'

Majus.

da

vr

ra.

26

16

12

y

4

21

\'M

H

ÏS

I

12

8

a

1

3 \' .

iL

21

I

2S

9

78

0

28

16

18

2

2

29

H

21

58

14

0

9

22

8

21

11

0

ü

30

z

ii

19

Lf

44

S

2.5

1 %

lunius.

da

vr

ra.

2 5"

19

14

8

18

J

10

16

22

_4

JO

10

16

4

U

II

19

8

SQ

8

I

21

27

I

12

£i

8

-I

20

10

12

u

12!

14

0

I

19

42

20

16

9

12

28

8

30

18

0

7

11

Januarius

da

vr

m.

^

0

17

40

7

X

0

4

3 3

—^

II

18

10

1

II

22

II

J

12

Ï?

2

15

8

f

J

8

12

27

12

M

2

47

J

ll

if

M

20

21

H

1

_7

H

21

z

Ü

10

5

4

-ocr page 28-

XXVI.

Tafel vandc nîcuvv Manc^

Tguldc
ghctal.

lulius.

Auguftiis

Scptçrnb.

O.aober, j

Noverab.

Decébcr.

da

vt

nii>

4a

vr

m.

da \'

ÏL

E\'

vr

m.

da \'

Vt II

m.

da

rr

m.

I

i4

18

)

ZI

16

49

î

£2

ï

ÎJl

78

18

I 6

i

M

11

15

11

J

IZ

10

16

4

4

"8

8

îi

12

}

^

0

zo

k

iL
«

S4

11

il

14

z8

_4

54

27

17

21

4

17

T$

zo

7

40

II

0

p

17

Ü

ïl

12

J

B

S

10

I

0

1

II

J_

I

iZ

H

J

1?

J

é

6

>8

i7

44

II

ii

I z

U

12

I

51

7

!!

IJ

L?

ï6

IZ

£3

II

il

14

Ï8

43

ij

ïf

Sf

ii

I

if

8

7

1

7

J

u

14

J

1!

J

If

1!

2

0

16

t

I ■

17

1 z H

n
LL

9

lO

8
0

28
0

14
ü

ïi

s

Ü

Ü
|Z

0

q
î^

zz

10
I

8

22
I I

47

18

20
_9

Ï4
22

11
11

II

j

J

J

ZI

ïj

z

_7

JO

!

H

\'7

ÏJ

Î7

0

M

ü

J

"4

ii

s

J[

£7

Ü

î8

__4

Î8

J

S

Ï7

16

12

Ü

4

ÎO

19

If"

9

11

J

z

_7

U

1

48

iL.

u

t

T3
lO

"25

t


IL

4i

?9
il

IZ

7
48

!?
17

J

^

IZ
22

H

26
11

II
17

^
II

^6
II

12

£7
0

l6
17

^

]J
M

i?
iQ

5

fj
ü

J

S
-i

lO
1

1!

n

J
Ü

0
21

18

11

J
22

16
11

J

11

J

. 2

i?
19

17
6

1
21

ïf
47

i

8

££
S

I î

5

16

39
; 36

Ü
5

1
I

il
9

1

50

ZO

10

£3
iL

II

3Q

10

29
48

C ^ ? ï T.

-ocr page 29-

Befchrcucndoortücastats&.%ghcnagr. XXV

CAPitTit vxii.

Opwat daghcndcure dat dc Sonne ende Manevcrfanicn in jeghclijckc Öeftmöemaemöaersöpmjï^ / oftmÖC toelfftCÖÖP bmttttïmt^

maentvandenjaere.endedatvooraltijtsdüerende. jenDemeuto Ö©ane/foof^

^ /Oojett tjerclaert fjoemen alle fare fal toeten \'t^Jttlöen öeröaen too?t uan D\'een mtDDagf) totten anöeren miööagö: gtyelijcft

^ enöe öiemertfet öat totter fföipöaert toan nooöe té/te toeten oen oft men toilöe feggjen/ #et i0 jieöen öen ly.öagö Panöer maent: tfel^

dagh enöe ure Danöer nteuto ^ane tnieggeltltbe maent:fo geeft mp ue too;tt Derftaen uan öeten mtööagg totten mïööagg Dan mo^g^en:

ttHtgfieöochtmöttCapKtelteDertlaren/l^oemen altijt^ fal mogen tnöealjeiöanDeglimt opöietimtöiiaggöent6«öag^* j^ecmtnuöat

toeten/op toat öag^ enöe ure öat meuto £§ane fal toefen. tlDaer op öe doelde 10 aelit uren Doo? noene / foo fait 5tjn 20. uren Danöen Doo;^

ttoeefaetl^n ftaenteaenmere&en, beerdeöatöeferehenmgfie gaenötnöag|b/naeöerebemnggebanöe1iarologten0. ^aeromöte

upt het gulöen ggetal öen oo^fpionth geeft / enöe moet gaer öp\'t fetf:« uren öte ggp meer bint inöe tafel/ bat ^n uren banöen laetft boo^le^

öereflerem^aeromfalmeateneerftenfoecfeenfiöulöeng&étalüatts benmiööaggaf.

DccünatI®

-ocr page 30-

Declinatie der Sonne van\'t eerfie laer^

xxviir.

iiis

May us.

mt

<11-,

gï;

mi

1

J-;

■ I

W

J.

2

Ü

ii

26

J

^

16,

J

é 11

5

16

20

——-

—^

6

Ü

6

16

6

IZ

7

f5

_7

20

12

10

7

If

J

iZ

26

8

10

•iZ

41

8

26

11

17

if

8

1 2

18

11

IS

i)

—•

---

J

li

Ü

18

12

J

a

ü

78

u

lp

ijt

16

ÏO

10

3>\'

iZ

19

11

IC

-If

18

1?

11

11

i?

i?

IZ

11

20

12

11

21

20

11

12

18

22

20

I 2

£1

20

li

l 2

11

20

_

£_3

17

Ü

20

11

1 3

36

26

21

8

——

——

—-

ü

11

27

21

18

M

ii

iS

21

28

ü

ü

21

ü

SI

jG

2r47

0

31

21

lunius.

luliüs.

Auguftus..

Septemb.

Odober.

Novemb.

Decerab.

da.

mi

da.

mi

da.

Sil

ini

da

gr-

mx

da.

E:

im

da.

li

ini

d».

—1

im

\' 1

22

4

I

£i

12

I

>8:

1 I

I

b

. 1

J

1

i!

li

26

I

11

78

2

12

12

z

2;

_7

.2

IZ I^

z

J

z

J

LI

i

z

li

iZ

z

21

l!

>

12

zo

J

ü

•z

J

7

tl

J

li

J

11

J

zz

8

_4

2 2

V

J-

2i

^

.17

z6

j4

_7

10

_4

IZ

^

li

12

wi

zz

i?

J

22

il

J

Z2

fi

S

17

10

_T

, É

11

_f

_4

ü

11

il

J.

zz

ii

6

22

6

ii

46

6

11

ó

il

6

_4

ó

11

19

6

ZI

rr

22

If

7

Z2

1

16

ii

7

6

12

7

J

iZ

\'_7

16

IZ

7

zz

i?

J

11

li

8

ZZ

H

J

16

zo

J

49

8

8

il

8

1.1

if

_9

11

IZ

22

iZ

_2

16

3

J

26

J

é

ü

_9

16

li

_9

li

li

10

M

2

10

22

20

ro

li

58

10

_I

5

10

6

36

10

17

II

10

Zz

12

, ,

______

■ -

-

-

■■

—.

-

""

11

li

7

11

Z2

IZ

11

Ü

z8

11

-i

40

11

6

11

17

z8

11

Z3

s

——.

——

-—

—.

—.

_—

-

I 2

12

Z2

_4

11

IC

iz

17

IZ

_z

no

IZ

IZ

ü

IZ

z;

10

__

__

If

-

-

-

——

-

-

L3

il

ü

zx

li

li

Ii

li

ii

7

ii

ii

18

I

i5

z?

li

Ü

14

47

£4

il

ii

31

li

8

_4

14

18

11

J 3

18

Ü

22

I ƒ

Z1

38

U

14

li

_8

11

8

26

li

iS

51

ü

1-5

ZI

16

13

\'M

21

z8

16

M

M

16

z

li

16

S

i!

16

^

if

11

17

^

26

17

Z l

i8

17

li

Ü

17

2

21

IZ

_9

_9

17

1?

I

IZ

Z3

i6

18

2-3

78

ZI

8

18

11

17

18

>

18

9

11

18

i9

18

25

i7

_

——

■—\'

—-

--

——

——■■

z8

1?

20

57

19

I 2

19

1

34

19

9

1?

30

19

23

^

ii

——

— ■■■

\' -

—^

20

^

i\'r

10

20

20

12

58

20

I

11

20

10

14

zc

£9

44

ZO

23

19

21

11

zo

ü

21

li

18

21

0\'

47

ZI

ï°

ii

21

1?

ll

ZI

i3

22

2-3

30

11

zo

2-3

zz

11

22

0

24

22

10

)7

22

20

11

zz

23

-

-T9

-—

—^

ü

ii

2v

li

20

11

iJ

11

i!

0

1

ii

11

£9

i5

10

ii

ü

23-

M

ii

ü

19

li

14

11

li

0

li

li

II

li

20

if

ii

ZJ

Ü

ü

ü

Ü

47

11

10

ïf

11

0

47

12

z

M

iO

if

26

Ü.

26

Zö:

1?

lO

ü

I

10

12

H

2C

IZ

26

Z3

i7

___

-:

—^

-i—r

--

,—

.-i—

-

fi

ij:

19

i

2Z

27

10

H

ïZ

I

ii

i7

ii

ii

17

2>

8

IZ

23

ii

zS

Zi

28

t9

_9

Is

11

28

I

n

i.?

I i

i7

1!

21

i8

28

2-3

li

ü

i2

18

II

3_£

i9

z

z;

19

11

iZ

>

£9

11

Is

29

23

10

if?

il

iS

40

30

9

_9

1?

z

44

50

ij

IZ

il\'

21

30

2J

0

ö

0

51

iS

iJ

S

0

0

c

3i

H

7

0

0

li

Beclii^tk

Jlahuarius

gr. mi.

Martius.

da»|gc. mx

Februar,

da. gr. mi

11
14

ii
19

O

1?
li

O

zO
O

19

if

il
^

1

il
z

ii

ü
O
O
O

da
I
Z

_4

J
6

_7

11
I ^

U
M

1)
^

ü
10

21

2J

£3

if

ü
26

28

li

IX
21
Zi
Z1
12
tl
12.
11
II
II
II
II
It
II
lO
lO
zo

iO

i?
•9

\'9

1

Z

J

4
J

6

if
J

H
u

O

I i

5

c

IZ

^

M

O

M

1?

10

Ü

i!
ZI

11
j

II

J

Z

ii
ii

IJ

y
j

Ü
Ü
Ü
14

ü

Ü

li
12

12

1

11

IJ

10
10

! G

Li

IZ
40

£6
I

O

If
ü

1 I

O
^

If

11

2

44

2
8

J_

10

11

11

11
Ü

LI
^

12
i8
19
10
1
1
xl

tl
14

11
t6

iZ
i!

16

1?
ii

I

17

!7

_Jt 17

M

-ocr page 31-

Declinatie der Sonn e vah\'t tweede Taer.

XXIX.

lihuarius. Februar. Mai tins. Aprilis,

J7

20

6
i2

}2
^

12
II

li
_4

10
SJ_

11

II

O.
Ü
ü

i i

li

li
to

Mayas.

da.

gf\'

ini

J

IJ

2

u

H

u

11

u

ƒ9

j

16

16

6

16

11

7

i6

12

S

17

6

IT

22

10

IZ

37

11

17

il

1 2

18

7

lunius,

igr.

.ia

§1

da

1 ^

. mi

dl

■ SL

[ 2

7

1

iU

\' I 1

I

1

. _1

: iJ

2

i

\'l 16

>3

1

2

4

—\'

12

ïf

J

; ij

\' U

$

. f 49

J

-I

J

12

i 16
■i

~6

; 26

J

12

ti

J li

S9

1

J

6

; j

2

-i

11

Ji

6

li

6

J.

40

6

6

7

11

zS

zz

7

7

A

8

11

iO

8if

5

8

4

ƒ3

8

7

——

-

■«I—

JL2

11

_9 14

li

_9

12

_7

10

J.

lo\'j[4

11

10

4

6

IO

7

11

Zf

11

\'11

11

J

42-

11

J

12

Zl

If li

44

IZ

18

12

8

^

il

ü

;li

11

li

2

54

^

Ü

ZI

11

lliÜ

J

ii

2

12

15

21

11

if: li

li

li

2

6

ü

21

22

16

I

If

ló!

IO

—mm.

—_

. Q

£7

ZO

^

17

12

0

17

I

1 ö

i7

10

iS

10

i2

18

u

12

18

0

a

j8

10

zo

i7

12

11

ï7

19

0

1?

li

11

iO

20

14

20

10

If

20

0

6

20

11

—-

Ti

1

il

20

I

21

10

11

21

0

21

11

iZ

11

47

22

ro

12

22

0

H

22

12

11

12

li

li

_2

SO

^

I

j

i?

12

£4

19

ü

28

11

I

28

li

12

19

_4

H

_2

é

y

r

li

li

li

16

18.

12

z6

S

11

Zö\'

1

I)-

z6

li

i?

i8

11

i7

J

21

i7

2

i!

IZ

li

18

ïS ■

1!

J.

é

18

J.

28

11

19

iS"

i.

0

0

0

12 .

li

li

11

17 ;

~o

0

0

J

30

14\'

? 1

17I28

Q

0

5A

4

11

0

0

m!

O
1

3


49

11

12
J

I z

li

ü

il
a

30

30
£9

i7
^

li
ZO

O

j;

lo\'zi
li.li

üiü
il\'i:
üiii
I<2 3

I 4

H
IJ
i6

1836

17

1911 a

13;li

1!

12! Li

11

12

1211

i2;li

zo

19\'Ü

20

£3

2 I

20 7

2 I

1 ——

——

22

zo 19

22

ü

ïï

20

li

H

11

zo

li

li

li

li

20

il

li

li

21

J

27

21

H

i7

53

z8

21

ïl

z8

Z J

12

21

il

M

21

43

li

ifï\'

Z 1

, 0

0

luliiis.

Auguftus

Septcber

Oaober

Novcber.

Decébcr.

d»,

tni

ida.

, mj

da

\'V

, |ini

da.

mi

da

• mi

i

Él

1: £

1

; ü

n

1

ij

! ïl

j

J

5 IS

>

1

J

J

1

IA

{

[

1

i 2

I ïï»

2

M

S

;>

1

z

ï

! h

1

2

J

26

1

■ ti

f 4f

>

2

)

i J_9

J
J

-li
. zz

i

jf

17

45

28

J
_4

7

\' 46
11

{

_3
J-

J
_4

49

. IZ

1

J

u
U

; j
; 2C

r
)

J
-J

2.
■ 2

_9

J

12

£1

-IZ

12

j:

\' 2

_4

Ü

IJ

ä

_J

■ 2i

22

i!

ff

6

40

6

ó

li

6

22

■ li

7

12

11

7

16

li

2

12

-i

ZI

7

16

7

■ ZZ

. 40

8

22

_8

16

22

s

j

iZ

li

J

16

11

S

\' 12

•i

2Z

28

9

f^

ƒ

j

ü

^

6

_7

16

ƒ0

22

ü

10

11

22
2Z

Z I

£4

10

T I

li
li

if

IC
i I

V

li

ir

IC
11

ó

30

£3

10
r j

17
17

J
li

12
11

li
13

IZ

22

6

i Z

ijr

12

12

J

12

_7

li

12

£7

11

IZ

li

IJ

£3

21

ü

14 a

li

_4

I z

1}

_7

i?

li

\'7

i2

M

£3

M

14

21

12

11

ilü

11

J.

M

i2

£4

ü

11

11

12

£ƒ

21

12

14

11

?

£ƒ

U

8

21

M

li

li

22

21

12

liiZ

i6

2

16

J

li

16

li

li

11

»7

21

20

17

11.\'

17

2

12

12

_4

\'1?

12,

0

J7

li

26

18

21

10

£8

13;

1
12

12

18

2

6

iS

-i

ï8

12ill

li

IZ

12

20

ƒ9

12

12

12

I

4i

Ü

12

12

2X

12

li

z8

zo

20

é

20

20

I

i8

20

10

10

20

12

11

20

li

12

21

20

21

I 2;

20

21

0

a

21

10

21

2 I

li

19

22

20

li

22

«

12\'

0

22

0

12

10

ƒ!

ZI

io!

10

22

li

i3

20

-

li

15;

t

12

11

0

_7

li

(I

H

li

li

li

12

10

11

11

0

17

11

56

11

20

3 <5

11

15

29

11

1?

H

ic\'x^

c

11

11\'

51

2 f

20

£3

28

26

11

if

10

iZ

26

1

J

26

I z

iO

20

12.

li

17

11

12

H

i7

10

16

1

^

12

11

12

21

10

27

li

li

1?.

19

I i

28

_9

Ö

28

I

28

li

J.

iïi

21

20

Ï!

li

li

1?

sS

57

29

_2

11

12

2

1?

13

li.

12

ZI

30

12

li

zo

12

18

4i

30

9

11

i2

2

ij

30

\'j

li

21

40

30 ^

31

n

\'-7

31

8

0

®

0

14

3

0

0

0

3\',

i?

12

Declinatie

^ 3

-ocr page 32-

Dcclînaîls der Sonne vân\'t derde îàcf^

Kôveiîib.

ds. gr. mi

Odöberi

da., gr. mi

Dccemb.l

Septeftib.

da. gt. mi;

AôgîittûSi

da. gl- mî

lulim«

MâttîûiT

gr. mi

luniuSé

da. gr. m\'

Mayus»

gr. ^

A|>fiîiâi

g\'-

VehïüAt

da. gr. mi


ii
if

li
h
11
ü
ü
li
ü

ü
SX

:i 2

12

12

11

II

10

lO

_9
8

jlanaarius

da. gr. mi.

da.
- 1

J.

j4
J

_8

10

11
Tl

ü

il
jj

ii
£7

I9
:20
21
22

Ü
il

i/

26

27

i?

< I

mi

28

Li
il

IZ

O

ü
4)

J

10

11

il
^

ü
j

il
iZ

47

iZ
li

11
li

21
F9

1

1

^

4

I

i

-1
8

9

10

II
£i

11
il

ii
£6

£7

£8

i?
2C

21

22

il

il
M

26

27

2_8

£2

12
o

il
if

11
11
H

12

J

if

\'fl
2

20
37

II
£®

if

11
IZ

IZ

ïf

12

X

20

li

II
J

il
il
5;

il
il
il
il
il
ii
if
if
if
iz

iZ

iZ
17

I

Ï!
iS

I

£?

19

i2

i?

20

20

20
10

21

21
Jll

II

ii
2

iz
il
£9

ii
£i

1?

22

J

11

26

L9
10

12

10

£2
_9

1!

11

il
2

11
11
É

1

£1

47
ic

il
ii

12

I

il
££

Ü
u

£7
3

O

43

ui

iZ

48

ii

Ii

Ü
45

f4

1

2

3
1
i
6

7

8

9

JOr
11

Li

£3
il
ii
ii
iZ
il

19

20

21

22

ii
i4

12
18

n

11
12

12
28

li
£9

li

11
£0

47

il

I

^

Ü

11

T
li

if
6

12
II

îy
40

28

12

J

J.
ll

il
47

il

il
28

11

il
J

12

il
40

12
20

10

1

2

_3
J

^
J

_9
£0

11
1 i

il

Ü
£j


£7

i?
il

12

2X

il
24

£i

26

27
z8

2 2
22
22
2i
22
22
22
22
12
M
il
il
il
il
Ü
il
il
H
il
£3

Ü
il
il
il
ii
il
il
il
il

o

1

2
_4

J
J

10

11
12

ü

il

11
£6

£7
£8

19

20

21
22

11

il

ii

iZ

28

11
O

3
11

i?
;26

^li
11
1;
P

1
6

£J

£9

22

il

26

27

rs
^

If

19

2_8

£2

il

20

o

il
ü
li

16

ij

ii
£7

iZ

£7
£7

ll

£§

i!

£8

12
11
£9
£9

il
20

\'z&

20

i2

20

21
21
21
II
II

£3

Ü
zz

21

»2

12

22

22

11

22

21

;2i

II

Ù

21

21

lO

lO

20

ZO

lO

il
LI

IZ

ü

c

( 2
^

24
O

ïï
12

■24

O

12

IS

ÏÉ
O

il
47

Is

33

i9

li
f

IJ

If
j8

10
2

11

IZ
28

8

48

1

J

i?

é

1

2

J.

J.

J^
J_

_8

10

11

Ü

Ü

Ü
£6

iZ
i?

n

-ïi-,

21
22

ü
M


26

i?
2^8

£9
31

£6

11

Ü

10

iZ

11

. c,

£6

ii
47

2

£7

ü

IZ
2

ii

iz

ü

£l
6

Î!

li
-li

£4

ii

il
22

22

22

22

22

22

22

22

22

21

21

21

21

il

20

20

20
20
ao

i?

12

12

tl
18

18

12
II

44

il

i?
11

Ü

£Z
iZ

li
41
28

Ü
2

48

J

_9
10
11
12

Ü

il
y

£6
iZ

20
11

23

ü

24

o
6

11

il
i?
ii
il
if
iZ

28
i9

12
:12

ÏA9;
Ï8

iZ

if\'

b
21

Î7

£0
11
I 2

i^

il
If

Te

iz

£9

20

21

22

il
il

26

iZ

£9

12

11

11

i?

if
J

n

l?

iZ

il
o

_

11
ZC

11

22

Ü
li

£6
iZ

11

11

il

2

18

li
12

£7

O
O
O

\'9 54

10

^

/O

11

ÉO

11
18

£8

18

lS_4

^-lÛÈ
17\'31

8

21 f4

jDedissaac

Ol G

ii!

I

21.

2

ii

J

22

^

22

J[

22

6

22

7

22

8

XX

J

XX

12

il.

II

il

ii

£3

il

M

il

11

£i

il

17

il

£8

il

ii

il

10

£3

il

22

il

Ü

M

i4

£3

M

26

il

::i7

il

28

ii

i9

i3

ÎO

il

a II? ?!

fi
J

-ocr page 33-

Declinatie der Sonne van\'t Schrickel Taer,

xxxr;

dl

. m:

L

li

♦ gr

. mi

i da

I 2

J

]

L li

I

I. 2-

<

1

;

L r;

f 1

[

2

ü

1

ï

\'\'ïl

J

J

f2

i

i

J

2J

J

r

i _7

t

é

22

£5

1

é

■ ^

6

_7

22

11

7

\' ü

■ 29

7

■ *

22

£4

J

\'li

10

8

22

16

1 14

11

10

22

7

10

£4

ii

10

11

ZI

d

11

11

I2

M

12

21

12

12

li

/i

12

"" ■

1

1 ■■ ■

11

21

12

£i

ii

li

ii

H

ZI

19

li

£5

12

11

IS

21

18

ü

12

0

ii

16

ZI

if

12

11

16

17

20

17

12

11

17

1?

20

li

iB

11

15

i!

12

ZO

15

£9

II

£9

12

zo

20

£7

20

tl

_7

20

■ ■■■

li

21

20

_4

21

10

li

21

ZZ

12

15

22

10

i3

22

11.

£9 :

37

11

10

I

Ü.

li

12;

13

11

_9

39

li.

li \'

19

8

££

9

IZ

li -

26 i

a]

[3

If

_8

U

2-7 1

^ j

[8

\'7

"8 :

li

t7

281

ts j

[i

1

8 :

to

<

18 "

12 \'

iS

7

1

L2

-Z-

^

2

3-5 \'

2}

■3

0

_5-

0

3

;o

311

\'7 3

!4

0

0

0

5

jr. mi

7

f

lulius. Auguftus.

da

• ^

. mi

da i^r

. tni

da,

mi

da

g\'

. mi

da

)

; £)

r£2

f

I 2;

i IC

)

I

li

( J

]

I ll

? J

2

: Ü

rjc

)

1 z;

^"ii

)

2

U

1 j

■ :

l i\'

)

J

ü

>

t 2|

2 3

1

J

; £/

\' 34
, -

-i

. Ié

; ; 6

4

: 32

2J

■ H

: 17

; 17

J

u

ü

J

1 12

12

: iZ

12

\' 0

J

6

16

40

6

\' Z2

ii

6

2 2

ii

\'Ü

É

7

f6

iZ

Ij

\'7i

ƒ0

»

_7

22

7

f6

: zó

p

8

IZ

li

if

-i

22

,3

J

1

_9

IZ

i2

9 23
7Zi —

I

2 2

^

li

ƒ2.

J

lo

12

11

15iü

6

,10:

22

If

10

11

If

IC

11

Ï7

12

11

F

11

II

2 2

8

11

11

18

M

12

18

£4:

IZ

ü

£ƒ

12

22

I

tl

11

_Q

li

li

18

i2

15

li

12

li

ZI

f4

ll

I4

li

Ü

18

44

11

ü

22

£4

il

If

11

i4!22

11

Ü

ii

12

ii

11

Ü

£ƒ

Zl

iZ

li

14

t 3

£ƒ

16

12

14

16

ii

If

21

27

If

i5i44

if

17

12

z8

£7

Ü

£7

17

ZI

£7

17

11

£1

IZ:

12

li

18

£3

zS

18

Zl

6

18

13

ó

18

12

ü

—^

- .1—

"T"

12

12

ü

i2

12

15

£f

11

IZ

46

12

zo

20

4

20

ü

30

20

zo

li

zo

IZ

zo

21

15

£7

21

li

21

zo

31

21

IZ

ó

if

29} 29

Ü

il

15

zz

20

22

11

If

zz

u

20

15

li

ü

i2
^ 0

M

zo

il

n

Z6

ii

20

11

11

£3

zS

li.

£9

il

(t

6

11

ü

ZI

2

li

iZ

ii.

1?

44

ü

10

11

ij

2tJ

li

26

ii

16

zó :

12

fr

26;

Ï3

ii

if

il

il

2-7

ü.

Ü

17 !

t9

[3

2-7

10

J,

i§.

2(

ü

28^

li

zz

-1

z8

-2

li

rs

12;

<

11

12

li.

17

ii\'.i 8

fo

Z9

0

21

12

15:

21

li

}o:

li :

li

50 18

if

15

"9

0

12

31 :

12

O\'

0\'

0

51 i J 8

11

31

8

0

81Ó

lanuarius. Febmar; Maitiiis, Aprilis. Mayus. lunius.

oaobtT.

lil
3

Novéber, Decêber.j

da.
I
1

_4
-7

J

_9

10

11

12

13
Ü
li

IZ
£8

12

20

21

22

ü
li
ii
if
IZ

28

12

iS
31

da.

.-1
Z

J

_4

J

6

_z
_8

£0

11
IZ

ü
li
Ü

If

17

18

12
lo

ZI

da

Ei
14

li
11
ll
ll
if

If

Si
il
22

il
22

ZZ

Z2

ZZ

Ü
il
Ü
ii
i3
^3

I

1

6
7

J

10
n

if
Ü
ü

11
16

17
Ij

i?

10

ZI

£2\'

Ü

11

ii

if

iZ
iS

_4

j;

-f
J

J.

7

1
J

J

9

4f

3

ii

IZ

40
^

Ü

If.

J

30
ü

Ü
If
17

ii

20
4J
2
22

11
_l

20
39

ii
IZ

ƒ4

I

IZ

ü

if
^

Ü
il
ii

ü
4

II

li
if

15

z

Ü
If

J

ii
£z

li

Ü

11

11

li
13

ü
_4

ü
20

28

if
li

if

10

11
f8

ii
3i
10

1!
if
3

i!

4

ii
12

11

11
48

£9
_6

If
if
K
50

I

6

il
18

Ii

18

iZ

li

li
IQ

IZ\'

li
I

Ï!

i
41
f8
6

li
40

3

O

10

ü
IZ

11
y

li
If

17

4

15
Ü
Ü
_7

Z2

37

li
_4

If

z8

ii
J

11

if
46

ü
ii
ii
ii
ü
Ü
li

li
i3

3
ü
ii
ii
ii
ii
ü

ü
ij

li
ii

li
iZ

28
12

15
i2
i?

iZ
^

ü
20

if
12

"8

10
ro

10
n
nt

ü

11

12

Ü
ii
11
li
li
H

li

ó

8

12

20

21

Z2

ü

il

ii

if
£7

28

i2
if

i?

20

20
20
ZO
20
u

21
21
21
21

O

ii
ii
if

iZ
i!
12

il
O

4

iZ

xs
£?

if

ü

A P I T.

-ocr page 34-

Declinatie der Sonnen.

Om mm rechte te aötö^wijcl^en trete tafel banöe ^edütati\'eber
bonnen foo moet göp üooi al vaeten/ofc ßljp
win een ^mtc^
M iast
/ oft int eerae/tmeeDe/oft öeröe nae \'t^t ö«cbel-iaer.^ï^aerna
fót^ckt möe tafel uanöen feiüen iare De maent metten Datö / ÖÖP bilt
hmntm0 sbfteechentnmDen tiigraDen enbeminuten/ DieBe^
tli latie tjanDer ^onne ban Dien Dagö^ ♦ ^^^^ gïjemercï^t Dat Defe
?3fdmatic banDer^onne/öbefföieti3anDen2o.fi^aerte tottenzs-
^m ^e^teinb?e bp noo?Den De Imie Cqntnoctiael/ enDe boo^tö ban^
i) II n^eptmtbie/totten 2o.É©aerte/bp5«Pöen Defeibe unie
CQiimocnael: foo moetmen Defe ^etlmatw aftcecken oft
toeDoen/ te
tocxenafoftrotDeboógöDe banDer^onneop DenmiDDagööbeno^
Uien/om re bebben De boogl)DebanDen€qiünocttael.

^Bacc tft Dat gijp toilt toeten De IjoospebanDen l?ole /oftb^eeDe
bauDe ö\'aetre Daer söP 5i|t/neemt ac^t op De ^onne ató Die
xttmnt
3 pDeft.ut/ofttc0ljenljet5iipöeaencomt/ metetDan jijnbooöböe
meti en Hötrolabe/ oft metter Johnen <0?aetbo0t|e fo mitun u öpe«
toefen Dte graben banDen afbant Der jg>onne uanDen ^enitfj / oft
oppetöepunctDe^l^emeliÊf/DatrecSitbobenuöooftaaet. CnDet^
DauDteDecltnatie Der^onne nanDen feinen Dag^ebp noo?Den De lif
nie equinoctiael/Doet Dan totte göemeten öoogbDe Deö afliant0 Der
^onne üanben ^enitö/ \'tgöetal banDe ^cUnatie banDen fernen
Dacb:maenöDie^eclmatie5«pöeliicfe / treclkt Die af banDen gcaet
m afHantsi Der ^mnm banDen ^enitïï: foo Jebt gbp Die gerechte
bjecDe oft IjoogljDe DanDen ^ole/ ter plaetfen Daer gbp sür» Beemt
boo;t <ejrempel: begeerDe te toeten inDen lare i/s 9* De ^ecImatie
uanDer^^onneop Den^. Dacöban^eptemb^e: maer om Dattoaö
ö eerße jaer nae bet ^cbntfeeHaer/foo fotöt tck m D\'eertte tafel Den j»
bagb ban ^eptemb^e / eiiDe bebben alDaer gebonDen Die Bedmatie
HanDer jonnes- graDens, minuten bp noe?Den DenCqninocttaeL
mp bebben op Den feinen miDDacb tot Cnc^upfen e^jemeten Der
^onuenafdant banDen amtö/enDeDe felbe bebon^jen 49* graben

C A P 1 T T E L XI*

Hoemen fal nemen die hooghde vanden Noordtfchen Pole: ende wat
onderfcheyt van graden,ende wat verhefiïnghe daer iSjtuffchen

den Horizon^de Pole,ende den Equinoóti\'tl.

XXXII. DeLccringhcdelGsBoecxI ____

CAfiTTÉt 3f. jg.mmutm.ïSoettmlïtertoes^sradmS.mmutenbanöe^

rN J t,\' t, rafel vanck ^fclmatte/mtötsDöt 5pnoo?ödijcfet?J/fóo^^^^

Onderrcchtinghevandefenacftvoorgacndetaklvandc mÜUttmtJOO^DC Ö|reöCOftÖeO0!jDe tianöm jpolcöan tiltX plattfc.

T^tbateen^cÖW«^ oft ^tnerman totl nemen DeïjoogöDe bait^
J^Den ^oo?ötfcöen #ole/ t3pmet Die a^aecbogtje / (änaD?ant / oft
eemrb anDer mßriiment / Dat öp mete boe bed grabf Dat Die J^oon^^
ft? rre boDen Den #o?i5on uerljeben ftaet: eiiDe foethe Daer upt te crp^
gjjen De ïïoogbbe banDen l^ote ter plaetfe Daer De öoogljDe genomen
to02t. U^antbebint öpDat Depoleiöberbeben boben Denl^o?i5on
52.graDen46. mtmuen / foo toetet Dat tufitöen De plaetfe Daer gijp

toeel graDen gebonDen too?Den / Die men beet De bieeDe bauDer pfaet=
fe. SIjötoteirempd:^e|Dolen /fo0 toel De ^oo?De/ al;ö öie EupDe/
3ijn DerlcljepDenbanDe linie C^iuinoctiadelrk 90.gtaDen:fuldijS Dat
jemantjimDeonDer Die linie gljeen ^oogljDe ban eenicö ban bepDe
De idolen fouDegöenemenmogljen/aengeliienDatjpbepDeftaen in*
Den ijojison» ^©aer tft Dat rtbp noo^ttoaert op totjcliet banDê
noctiael/ \'t3P tjiien/ttointicb oft Derticb graben
7 foo ueel graDen ootU
uerljeft {jem Die i^oorDerftlje |èole boben Den #o?i3on / enDi D\'anDer
gaetonDer/ inboeglien Dat foo Dele aliöö\'een pole op^pfet/ foo bee?
gaet D\'anDer onDei^^aft om nocfi datrDer te frggm Dat temanDt
10 götftplt oft göebjeken ober De noo^DtjpDe banDen €quinoctiael/
Die moet aemnercken enDe berftaen/ Dat Die noojDtftfie #ole alfo beeï
graDenberbebentisöobenDentoji3on/ al^ Jp 10 opgöefrplt bam
Der linie C«ïMtnoftiael

C AP ÏT,

-ocr page 35-

Bcfchfevcndoér Lucas Ïahrz.%ghcnacr7 XXXIII

efi toe Doen üan öte i)onne en ^oo^t-aerre/fo ift öat ith alfiftet fót iee^ ftgec 10/ ö5 nïö 311 öeneöé oft öoöen öe ^ofe tó comenöe.UÈ)ani cojuêöe
ren/tüarmen uiooj\'t aftreeïienen toeöoen fulien uerftaen So falnif teri int oólie en toeöe/foo geefteen gcoote Uetanöetinse Uan firaöen en
eerden VDetê/aljö
öietDatgterj0ilïoDen1lepöim\'tnoo?öéftaeitliatöie nnnüti:marrmt$upöeenrtóo;töeboöêöe#o!èfottiföé/Öreft3pti)ettrf

if5oo?t\'öcra!$üanmeenüanö<eöterleeföfteplaetfent!Ëi/aéöte3tJpöt titöeueranöeringeïnöraetlmmq^aeröfuHenüJpoti^latfs^^
jpöe öan öm 1 loo^ötfcgen pool / öat ató öau u hruilisi te Ueröe öan u hiet öte acgt örehen oft plaetfen / öie men altijtö getoocne t0 te ÖeUen
ooggeiöcomeiiöe/öaeromfulc0Öl^aftrecfeei3anti^ruij0naeuooge èitüolglnrenijöilleöafr af een regiöer oft tafel maliën/en Pbóa^

toe: enöe fo tülanueer öie ïJ^atgteriö in\'t supöl oitöer Öen l^ool ftacn/ len öe rehenmge uanöe atgt plaetfen oft ftrekett / öaer ète ftoó?t Öerrc

öatalöDanöie Ueptöer ineen Pan öieöter goótgCle plaetfen 10/ (op garen ganthui geeft/enöe öaer nae ö\'anöergeqiiame Herren öaer na

romtukrunötenaeaenuooggeteöaen/ öaefc ommeggp öanüau\'t Polgenöe/engnjeggèlijcbeÖelienujatmenöaerafofttoèÖoenröl.
Imni0 af toe fu It öoennaer\'t opper epnöe pan u Öotfee/fo üele graöert C a t t i £ x f 11
enöe mmuteit M u ti feenmge i0 meöe ü^engenöe. Nöta^

Tarel oft rekenlrighc wat men ar ott toedoen fel od alle die
3temü«inotgbetertetieröaetj^^^fotoanneeröief)0ttneo^^^^^ acht ftreken vanden CompaiTe. ^

K teal) 5mi gama?/fo tiiit ffÖP fJL"!\'*«" "ant RjW caé tonti:órtie öe »tntortr. Spf nioflj Die ónDer tn boM öt Urpftetrt
ban u ftotht toe: amu? fultsÖP »«««n öat toe bom cn atetó» M ü ge bjupchémaet als ^ onoer oe Utpöctre 3im / Ib falméüe 0f a efi mt

inbceUmutögegeböen/mDegÖPfoutoptujeeöetkpemamerenmoe^ draden^

tenurdunmggetiüeren/öefefaeche&elm^gmöe. ^ --- 0,

CAPiïTEi. XII. , * 2ttööteödatgter0ooÖöaen/ttecUtaf

Om tc nemen de hoochde vanden Pok door de Noordtfterrê\'ghchóemtV 4 2lljööei^afgter0nóO?ÖtOü(lftaen/trefKtaf — 2.
Airucaba,ofc by alle ander fterren die\'t noorden aldernaeft zijn/ # ^^ijpf 00 ^a€gter0noO|Denftaen7trecht af —

endewatrekeninghemen daer öicde fal houden\'. , 4 2ll0öeiJ0acgter0noo?btUJéftftaen/tret&taf ~ o^

T|^eneecaeiiftaettetoetert/öatmenöïe|^o0?öt0erregpe&?mid^^ * 2(H0öeöaatgter0meaöaert/ööetÉoe

-\'^opperf£gcpDmplaetfenPanöen€ompaCre:al0menfienmaf!^aen # «öe^atgter0|upDtUïeftftaen/öoettoe -
öie <enggeüf geti enöe ƒ ranfopftn öie gunrefeemngge tóeten paer op 4 ^10 öé 0^aegteT0 mt $upöe Öaen/ööet toe —
temaliêapa!ieirac£HêPanDeiicompalTe.fi0acrtcgouDefu!cl|SPooi * 2110ö\'naèftelieertuanöen daggen mei 6ie1léj)&rre oóÖenöe
onuiij0eüeufdu^uptoo?faHeD5öcfeöerrecomröemtooÖeoftiaeae töèfltöaet/öeettoe — — ^^ _

CjêPirrEL xhju

Tafel oft Reg.iftsr vanfommighe vaftc Sterren .fo wel van ée ghene die op de Noordrzyde tïaen vande linie EqU!no!3:i3el,als öp de Ziiydt2yde. DeH Sterren <randc Noort-
zydc
13\'ilnfïen toe cioen,cnde dien vande Zöydtfyde falmcri aitreckcn,de graden ende minuten die by de felfcie gjicüelt zijn, Want d\'ecrfte twce coloiDnert houden
Gtade n chdeMinutert.0cderdebeceeckent Noordrzyde ofcZuydtzyde: want N.beteecfcent Noordi:,endcZ.Zuydt. Inde vietde eöiutnnchcbtghy dte uren, Inde
Vijfde de daghen. Inde fcftc de macridcnda;c?yiiïctttydcftaen^ De tai^^^

AJtucafc

Minuten,

30.

3Q\'

30.
jo.
30.

O.

-ocr page 36-

xxxiin.

Almcaba, Stella Polaris^be
Peaus CasfopeiE: Oc a3ojttUau"<!ta(Tiopea
Super Cathedram ad coxas: amtim ^ttel tfllt Cafffop^a

Ad genua Casfiopex: oy &e Uttien iian €:afrio}jca

Dextrum latus Perfei: iJC rccPc3iJi)C Dan f>afeif^

Hucu3fiveCapella:bc<!3eptc --\'

Humerus Vrfae raajoris: Ijct arj^tf^C Vuiel —^

IliaVrfemajorisj\'tlECt&i^^at^ter-toid ■ , \' \'

Edudio caud^B: tfioogljfic tioc^totcl —-

Crus finiftriim poftenii^: tlccclljlc toCCJllJfd

Prima trium in eauda:f)rtnatlic^cctt --

Media in Cauda : t\'mit>bti(lcidectt ——^

vitima in cauda: t\'eerflc #eci t

In iatere Vrfc minores,quae Auftraliör

Ejufdem lateris Borealior :• be Iccctll^C lBa£|)ter ——

Oculus Üraconis: \'©^lien OOgl^n (l^ itqo^bfi

Caput Draconis:;©jaftcncoiJAi£tflljantnciojÖe —

Cauda cygni: öc^toancfimt —--v . ^ -

Canis major: be groofett ^ont/ oft be gljciuepnc Supbtpscre

Canis minor J be depncn i|>ont —---—-

Lticida HydrjE, Aiphard: be clflaefte mbC^^ti^&e —

ColiumCorviJbeföaöe . --

Spica VirginiSjfAzimech: be ^Ojen aert ---------

Lanx auftralis :bel©a5Ö®

Cor Scorpij, Amares: tftertetanbc ^coj^ittctl -

Aquila,fcuVu}tarvolails,Alkayr:bcnt!Utfl&enben!»ren£ -

Cornu Capricorni: be ^teenbot^ ßsojn -----—

Cauda Capricorni, Deneb Aigcdi: be ^teeifbO^jS fIfCrt

Cauda Ceti, Deneb Kay tos; be daetfie mbeit^Cett üaubett1©aB)tfcö

Venres Geti,Bata Kaytos :b€. tlacreiiUKn Uupcfe i9anbenl©atoifc{)

NarisCeti.Menckar:b\'neilfgattatibcnl©alttfrÖ ^ -

H umeräs Siriifter Orionis: be fltucfe? fcj^ouber ffanbeii i^ufe

H umerüs dexref Oridnis: be fttf^tt fcftiSubcr ijanben laeufe--

De Lcdnnghe deles boScxi

N.t
N.
N.
N.
N.
N.

n.

N.
N.
N.
N,

f.
N.
R
N.
N.

n.

z.

z.

1:

z.

N,

z.

z.

I:

N.
N.

N.

Dag^
15

13

J9
ij

14

is

zo

ZI

g


ij

X

p

7
4

9

]i

-to

ZI

»;
4
II
X

zo

i
i X
%6
7
t7
z
ZI

Macni\'

Macrtc,

Maertc,

Macrtc.

Maertc.

April«

Mey*

0ogftraaent»

Oogftmacnt.

Sq)tembcr.

September\'.

September

Oaober.

Oaober,

06tober.

November

JSeccmbet.

December.

lanuarij.

December.

December,

lanuarij,

Maerte.

Maertc^

iv/ay,
lulij,
lulij.

Oogfttfiaent»

September,

Oaober.

November,

November.

December.

November,

November.

Oogftmacnr.

December»

Minu.
i8
IT
o

JO
S3

s^

o

50

4jr

10

ss
s

45

20

59
30

11
JO

J^
4
ij
4J
Jf
4

it

s
jS
JO
47

u

JO

6

GrOOte.

Grad.

3

33


41

44

3<s

31
30

34

35
38
14

II

44

6
6
t9
8

X4

7

Ys

»4

X

4
9

X

I?

ufcfSi

Ii
IX
11
IZ

11

tx
ik

12
12
zz
ii
It
IZ
IZ
ii
IZ
IZ
IZ
IZ
IZ
IZ
IZ
IZ
IZ
IZ
IZ
IZ
IZ
IZ
IZ
IZ
Ii
IZ
fz
IZ
IZ
ti

Pes fmifter Orionis: be ßmcliei; taoet banben JHeufe

t:

Prima Cinguli Orionis :b\'ojjpct(lcmbe JBapcnricitiöattbenÄeufc
Formahand;bcIaetftembell0atetflcittngJe
 l

A P,

-ocr page 37-

Bçfchrevën door Lucas Ianfz,Waghenaerr XXXV»

CAPiTTELiv« tercnöeclaeröareïjêitaetï/füömemtacötöpöesftmtcpneEupö^^^

Hoemen fommîghc vande voorfeyde vaftc fterrcn ghebruijcken fal. to« sljmocmt nimm / tnU m Mmmptß öcn Qïùùîm l^ont / öe

^ ^ & » toricfee af tuncUt $uptätU)aert öanöm Cqumoctmel ij. 0raö«i

ßaet neotfaWitfe te töetm / öat Die ^eclmatte üan^ mmuten. <Bm nu tr nmien ^ic Öüogööeöanöen îdoie öoo? öefe ßerce/

öeaemnttoeeöeröanöeïè/te toeten noü^öenjcWbanöesö^ne öte men fal öe feïneij^graöen 05. mimuen aftmUen banöe ßöenoinen

öaer ftaài aenöe noo^öt^pöe öanöen Ctumnoctiael : enöeswpöf Öoü0l[|öe/ fo fult aöP öeböc« U ÔûO0fîôe öanöen idole, ® act ta öat^^

öanöegö^i^^ öie aenöe jupötjpöe ttaen üanöen CQumoctmel. ^tó men öejjoogïïöeöanöen#ülrUïUïiemmöcnröefterre/ftaenöeop öe

00pnuuitltnenieitöeöooï®öetianöen}^oïeópeenï0ö^öanöefete^ reelaterfçjjouôec öanöen Heufe/ men faï öan moeten ^.0iaöcn ij.

ren/foüneemtacöt)(aïjBïeentclïöanöefeaemnmt3upöeöaen:metet mnmtencoeöoentütöiesl)enümenöüod)öe/nuöc0öat5jifooöercaf?

öanhaer|ïao0ftöeöte3pöüöenöeni?ün5ónöe^l^eömtó/\'^ McUt öanöen Cqmnoctiaeï nooiönjpaert/ foo fuît Q^p ftfööenïïe

<auaö?an£ bft <0|aetôûi®e. ^m na foeckt öte ©eclmatie öanöe kl^ Öoocliöe öanöe ïf>ole.3nfgfjeliicfeflf ift öatnien öe ftoocl)öe öanöm

öe m öituoü?öaeitöe tafelden ßö^teecfeent öafltöp öeftemin le^ii afineten öoo^öeüerre op öen !uel)ter öoet öanöen üeufe / foo

enöettoeeöetoiwmncöefeöoecötöpuafgömwtenöoüöööf/füüöerf moetmen aftrecfeen öanöe g^eöonöen lïooel^öep» graöe« lo^mimfe

reïjaee Sï^eriinatie3npöe!iïch i0 : maer 10 311 noo^öelijefe/ treclu öie af ten/ öie3p öp 5«pöen öen Cquinoçtiael / enöeTuït öe ijooöööe

enöe gftp ftttt Dan fteböeit öe Ijoogïïöe öanöen equinoetiaelr Creeï^t oen öanöen #ole. ^oet öeé gljiJ^ilJ^ «î^t aïle ö\'anöer fterren öie on^

öie af öan 9o.0rai&eny fo ölijft u oöet öe ftoog^öe öanöen îâole.<ï?vemf trent öe linie equinoctiael öaen. ö^ant alfmen öeeft öaerlieöer

pel. ööpfteüiöetiop öenzo.öao&aanuani/ ^üfuren clmatie/ foojnacljmenaltijtje W öe feïöe öe^oogljDe öanöen J^ole

fimnen^nchttpfimmet een <i&?aetbog5re afgemeten öejoocööeöa^^^ ^

öe daere ûerre ^iptca l^irgini^ gö^noemt / ujtenô m^titt 3upöeUïc|ïe ^rt feïöe falmen oock öoen met be «erren gaenöe om ôet nooïöe?

ftoogèöeuipbeöi^nöentemeCm^s.gcaöeniS.mmuten. i^aer^e^ ÏBantalfoöefeftrrrenttuecmaelömnen24.umtftaenmöemiöösdj

clinatie too^öt wit öüomaenDe tafelken öeöonöen s. ^aöf n 55- mi^ ïinte/ te toeten / onöet enöe öoöen öe pole / foo nuieömen oock öe fgl^

nuten 3iïpöelijck : öaer om öoecöt öe felöe s.gcaöen 55^minaten / öp ue ttoee mael gïieönnirken/ möien öat öan nooöeifis. Crempel :

tit zs.graöen 18, n lintiten öanöe Öoogööe / fooötöt gijp 3 7- sraöen neme öe Ijoogöbe öanöe mtööelne toacljçer / gaenöe oöer öe noo^t^p??

»zmtttiuten. ^efpafgtjetrocken öanöepo.gcaöen/ fooölputnöaer öeöanöeneQuitioctiael74 Staöeni4.mimiten/ iltöat öicfiem öo^

ober f2«otaöeti 4Siminuteuö0Q?öe Joog^öeöanöenï^ole tm^nt^ «enöenf^olei^/ göpfwïttotugtjeiionien&oog&^cçoedocnH-Cra^

Önpfe. öen 2o.minnten ? maer 3tinDe öeneöen öe / foo fult gjp öe felöe

<©m mi te öerßaen öe gront öan&e ttoee «aeööóojgaenöe tafels graöcn enöe mmuten aftrecïien/ m te ótöl^Jen öe rechte öoogööe;

ken0 / foofalmen üoeten / öat ö\'eerCte öe paöcn enöe mmiiten topfet öanöen Pole* î^cn macö oock öefgelijths öoen nter alle öe (Ierrc öan

öïenien fa! af ofc toe öoen / alfmen \'mt mù^mkuxt toil glieönnjcken. öen groaren 3eer oft ï0agfîen/ öe toelçke tieel mt g^etal sim/ en ootk

îî^ant^t rpfec géetalöoeeinniafmöetóe/tlckop 5iîîiftreke* met nierr ander Ôerren/alfmen maer entoeet fjaerîieôeç^eelinatîç/

ttoeeöe tafel id öanöe fire ê>terren Die \'tnaojöen alDernaeS gaen:
maer ö\'eeröettoeerse regljelen öatiöcn cpftr gijetai öoetincn af ßfö toe/
naeDamunDe fe!iieüerrenöe\\ïmt/t,:p öp^upörn / ofî ÖP noo^Dcn
öia €qi«noaiael. ^e s.öcteeelum bp Tjpöm : ö!e n-öeöïer bp noob
öen. ïöfêafrom\'trfïÊïis öatöa^cn tómiósüerreti g^elcrrais/nocli^^s

-ocr page 38-

XXXV l pielecringheiJeresb^^

CAPITTlt XVI.

Van fekere va^e Sterren die aendezuytzyde ftaen vandé Equinpaiaeljdc
weicke ic felue afgemeten hebbe, en ooc haerlieder Declinatie
gebeterc

Oc tilt als zv int z.comc| Den naem j Groot jtjr. j Mi. j Ocnnit.

2110 öelBacöter0
Öaenint ^upötoofte
focomtbefe Oerrein
t\'3upöe. *

Alhabor,Ca-
nis major
:De ée^

mcpne supöt^
ßerre.

I

15

<0p Den
l^erft int
3upDe.

ßerre eomt
tn\'t 3upDe / al0 öe
ïl^acgteriSf int ooße
ßaen ^

Alphard[ï De
clare ßerre.tnöe
^langöe.

z

Snteer^
banöe
ïBinter.

^efe ßerre fultgp
int3WPbebinöé/al0
öe
Udacöter0n. ten

oofletißaen. *

ipica Virginis:

De €o?m aere
banöemaegöt.

l

8

1

48

jntmiö^
Den banbe
Wnier.

tegem noo^ötmeße
com^n/is befe ßerre
mt3Mpöe.

\'Ctïerte ban-
ben ^co^pióen

z

24

Snbe
Hente oft
boonaer.

^ft bintgftp int
3 al0 öe uaatöter0
bjeß ten noojöen
ßaen.

^e clepne bja^
gen tnt supDe/
ßaetin ^agit^
tario»

3

H

^omer
ßerre.

2t|0 öe 13aiatöter0
3upt 3«PtbJeft ßaen
foo comt befe ßerre
inr3upbe. ^

Deneb Kaytos:

enöe ßaet w
ben^albtCefi/

S

56

j|>omer
ßerre.

(©ntrent béfeluen
tijt fomt Defe ootiK

int5 rn^er ßäet l^^r
imu
bpö"4jarer. *

Formahand.tll
ßaet tnöe mout
banbm \'^up?

ber ÖiftJ,

I

31

laetße

Z\' im
irnmitm

IgeÖiAqu,

CAPITTEI XVIÏ;

Vatit ghebruyck vanden Aftrolabeende Graetboghc: ende
hoemcn daer mede lal handelen.

garft

A Ufmen

foo lerc h al0 nwh macg: toant baec t3\'tft^^^
nhmflö^^eemt Dan n BUrolabé bpöcn riwïi/ tuffcljtn « beenm/om
ßtUe enöe baß te gouDen: ènöe Öellet öte panne oft oo?c vöat öie ^onne
baerööojftöpne/foo fcfterpaliöttimmerjsimoöïjelijcH 10/niaerenlaet
begönne otier \'tjupöe niet tomen: feant fpogaeft afe t ÖP 3wpöti$j fo
moet ööp
opljoiiDeii ban peplen/ ggemertfet bat gp ö. in ban ftonöen
aenvoeberomöaelt» 2110 göp nu begönne alöu0 af ggemeten enöe
gepeilt liebt/ til öat tfelbeggeftgiet tuflegen öen ^aecte/ enöe 2 j.
b au ^ep
tembje/ foo fult ggp banbe pinne oft pïpfer n jöertuaert^ tel^»
len^fpo btel graben enöe mmutenal0u Die ^eclmatiieöanöenfelbe^
barfiimtmijtt«iöebpöenfeltieiij[jeteec&entßaet/enöir^
tpnmi öaerfultgöp öebben öejoogpebanöenóirQmnoctiael/De
toelthegöetrotHenban5»o
.graöfn7 falu0öebenbe{ïi|c®ööe bauöen
t^olebanöterplaetfen. ^©aerinDtenöat 10tuOtgèni5en25«öatgba«
^eötemb?e/enDe öen zo.^aerte/ foo fult ggp optoae j:t0 tellenu aen^
0lteteetfeenöe\'s^eclmatie/enöeöoenal0bo?en.^0enm fïeSïöe0gelijefetf
metten 2ïftrolabenalierlep öerren afmeten / al0tTeli je^törolabetoel
beb^lt enöe perfect ggemaetltt t0, <©m tfelbe te Doen 7 men fal Ijet^^
Öroïabemetten tintk nemen/enöe om googjje geffei ibobenu poft/

bieoo^enmiööenöoo^fnpöet. 30 öanDie declinatie üanDefelbeßetrg
jupbeiitHt/footeUu^etUnatie optoaertnabenrint fetoe:maeri05p

toe/ tot bp u ^eclmatie/fo tjebt ggp De googljöebani öf equinocciael:
betoeicHe ban getrocKen/
fpieb^itöeplaetfeöäergöpbefterregöemetenöeöt.(

Ca

-ocr page 39-

CA*!. XVII

ï>t Fabrijckc vanden Graetboghc: ende hoe-
mcndien fal maecken ende teeckeneri»

A% föö men Get enbe bebmt bat bte tonöe
Mmm Xtt t>mt ftaer tttt ^tmum
bert / enbe alle H^t meer enöe m?ertoe>
neemt: enbe ooefe bat beel erbaren étuer^^
mannen Jun ntet en g^rnoegben m<t be
<3raetboöf>e
oft ftocft fimpeltjth bp peter
SIptaen totg&egöeben / met een trupce/ be
toelcfeebanoutjefbenÄe-b^renbe lieben ge^

noecö f mits batmen alißf boen be fepia^

ge foo bJüt enbe b^eetmetenfotöte.
batmen bagöeïtjcHïï
bebmt/batter beeion^
beröantö in ftet tec^lkenen banben eraet^

Öoclt gtbmpctótooit / alfm^n toel f^n

öenöe<êraetbogJen ban fommtgbe^tner^
mannen / öie bat art terepnbe banöen Hock
baermen boog^eaenlegöt/ ernpïatte bin^
göerbjeet / oftonöerSalbejWettyo^töeb^
ben: büjelefee toteen onberßant ^jefff>ie(/
afö mén metten <(aiiab^ant matb bebjpfen/
tot Jet toelcte be <0raetbogöf SP^en ooj^
rp^omKlieeft / eng&emäÄ moft too;tben/
eit en macft geen beranöeringe Ipben. Il^ant

iliöätbiftnt eene bertóöert/ten falmeen

aniier niet goet ^ijn. ^aerom foo moet be
<5taetbogf)e tot een op^etbt #nabjant gje^

teecl^ent etiöe göemaecHt toó?öen.

^ XXXV Ii:

CAP* XIX.

Pe Fabrijcke vant Quadrant en Inflrument, qm
daer
mede alderley foor ten van Craet-
boghcn te téeckenen.

^ €n fief öier boo? oogjen / ftoe enbe in
-^^^to^t manieren batmen be<0raetbogbe
banbei ^opne/ enöei^oojbtfter« fal mo^
gen teecïtenm / j^nbeoo^ft alle anbér bogfjen/
metöetoeïcfeemeneenpegbeiiel^^npbaer^
re fonöe mogöen obferöeren/^öe glieöjupc?

feen fonöer öainr af oft toe te boen.^^aer elrke
derremoet 3iin befonöer graben öebben/ al$
gier nae nocb fal berclaert too^ ben.

<0mnu tfelbe Snflfrnment oft 4^ttaö?ant
recöt toel te maeeUen / men fal nemen een ef^
fen görfcöaeft bart / ^nöe men fait in befe^
manïeit öaer op teetUenen / met 3ijn bolle
graben enbe linien /alsfljier boo?oogéöaet.
beletter A. fal bebieben b eerlle 5pbe bab^
ben öocl^/bJafr op ^^p ftellenfnlt be j^aben
banöe g^ootftefc jnpne oft trnpce / m^ teec^
iienen tt grai^en ban 90, af totten epnbe ban
titoen aork, ^e linie B, fal bebieben be ttoce^
i5e5Pöe banben ftófh: baer op öelt gbn be
^aöen banö^ miööelbaer fcljmine oft mm^
ce/begumetibe banöen tfettitöftin graet/tot

aenö epnöe ban ntoen ao^. #aer öe finte
c. falbetefcfeenen öeöeröe^pöebanöêftocb/
bjaeropi göp fnltteetkenen begraben boo^
beeojtefiiönp^

ben öerticöaen graet afrotten biif^en / m
e^möf ban tttoen ftotfi.
^l^mi ör#raetbog&eaïöii0 gbeteecfeem
/ÖP M
n bienßa jck toef^^ opöe ^boiDte
,
} ^ \' ^ " llrfre/-

-ocr page 40-

XXXVIII. PieLeeringhedefesboc«^

Kern/mût a»aet satrmt ben «««Bbeit Öaen&«/enbebtni9üle alber^ nottiael ttaojWinfl^«

naragaWnmtóbaefafenbetoebüenbeftaetlieöer^etlmattebie mattmcnfalBeataoenmnmekeeren/enOeteeitom

ï-onteTc^üaa^ ««\'««ï» tjoo^tam lo. 22. alfooopoanibetotten

S P f«»i öaec on een oaptte öoenpapuen / am rarttcr penne baet op teg&m 50. enBeUjeoerom 60. tegljen 30- «"Of te^

rrS öittenüftrS^^^^^^^^^ ür/ipaeromöatoochliiramtBljeüertpaamüanbttiafl^^^^^

tfr nattftM^^ maermtit. «©antîeniamaeï een ommefeeerföanfltaben/banben

ta-sTe/ 03 a een tant taant bart neöewaaert: uw« bat bie boüen linie/ uiil teechenen/foo nioet bi? 90. jirart Staen^ b ooffe epnöe öanben

oc tslene bat aen bie mt nebettuaett UJO?t fletrothê / inel retljte ftocft : itjacp biemm op b? ^onne nu supbe/ oft op^bie ü«®« »«^w

: «U)inctell)aetk&e.24tó5jljpnuu<0raetbo8tiBiltteefftentnop BÔe^mptkçnW^ûa«\'^^^^^^

üc aeojttterte/Bljdfultbatemibettanuttienaotkopt<auaa?ant

irogöen/enbebeHftotkfttetkmfoberwtenbelanBöelitiieaf/aia

Jïöibe trtmteoftbe ftltimue lanö$is \'/ enbebattetepnbetianuinen nottiaelwn so.grabm. «©ftafjp ötenu brafnmteteetkencnôan:

tnnite fal raed^en ban fe ftith tot bertitö staben. ^ t auabjant fal met af oft toe bom/foo ne^t bif rtetnepne Zupttteprebw tm Ij^

bfplen:wbebcfem&ljeni»ebtromtemibbejibeuceopbatinentkel ö?"®\'" f.ïiV"tmel : ttantoetetejs-^a^^®pfo«t

masen mach Sw ïio?ben. TObe «eOaen jtinbe/fo am «rft moeten ÓeoJmntn/leaaDenbe iitijen ttock |pt ^uabjant/ als uojen

BçSSiiSbanb^^^^^ / bitoaeiïött BöeleertïStpibeftttenbe.e.Beabennetfiwi)mebanbmo.j8ïepn^

SS ftotVbS a^SK Öüfi^at DéCqmnûcçtaeltoe/enbtbanenfait ijalWtrnpte nirtüoü^üan

SfebftbeftöupHelantoï\'ffi Jwoosbfeönbe moeten taetkwbantBfjeiieis^bats&paf^^^

mSbanittoodlîï^K^K fonfieüt/aliapatutttckemnalieöoosöerbtó^^

eSan betfld) totfeftitb. \' ^ \' " \' \' - - "\' oft <2. öiabwitp nooïOen be linie eqmnottiad / enbe ató ban op

oftbonïje fouttoillen sJeömpcfew teetfeenratûtteiiepnbebanutoenftotkîm^^

op bé âoiwoft »mgô? i?aftt ftttrim/ bie tottent bC i«\\(e eew^ r«« »anne innmiK / ai» lume

-ocr page 41-

Befchrcvendööif Lucas lànfzoonWaghemèfJ XX XIX,

tcupöïamfetsf/möebéttrioügl^ir epttbeb^^^ ^ cipttTst xkii
tmptt
macö ööecaecften tot tgötite öat ^p af gfjetrocken Öeöt/foo Hoemèn kl weten de ure vander nacht by de Noordtfterre oft Levfterfe,

toaittiecröieftcmö)itioo?Dettöttoc<^qumocaaeIijtf« ^

ümt ftp 3upöen öe ttme eqmnoctiael i t^a tlioet öat acfjter epnöe TJ Ct îIpi ftrootelnelt bannoçôe/fonôerlingôe möe irnttter/ öatmm

öanöen ftochmet öatöaïde crupce gBeraec^en tot \'tgö^ne öatöie -"-^lojeet JoelaeteöatirtöernacöftjO/aenöipelckemöe dornet Im

ßerte hp snpöl öeImie e<|«tnoctiael säet. macftmen alöec^ tel öetiantk tj^.^ietemm men maefi öat tot allen tpöen üanöen jatg

lepe<0raetöogljen teecfeenen op ö« <anaö?ani/atei1felD^terecfite tnetenöoo^öie ö^acliter^f / oft öetttjee aclitettoielen ttanöe tlesine

SÖelftnpekt Idaglien/ öe mkUt rantomme öe ^epftetre gaen alle nren eens?.

e A p IT 7 E t X X. öaet te toeten öat öte a£>acöterjö moeten ttaen/ öen 50* öa^p öan

Hoemen de Graetboghp fal ghebruyclcen op de Somit ^Pß Op ÖemtÖÖernacÖt / iftJbm öe l^olemt ^OO^e / enöe üan i(t

ende alle gheft ernte. |ltiaelfnrenmöernacöt:maet tlt öat Öie &aer meten ßaert/föoe

. . Mfh ß!}eentt»aelfmm£paer|l)n3pop öen feinen tîit öaer
Ä îtsf ßöP n" ttîi<ê tiénien öe ôoûcî]ôeôanôeri)ûnne/ff^P fnlt öan ooeli oper miönacöt. <antrent i öanöen öaer nae foo füllen m
nemen öie graöeti/öaer öln eèrötn graet begint/ eiî öouöen öat Öerren ten elf nren aaen int nooiöe öoben öie i^ole oft Boo^t öerre/
tpnöe banöé «öraetßoclfe aéöé UittérBe tant nanu ooge op ^et ooge Uiant 3p tommen alleöierentüJinticlï ween/ bier minuten nmm ep
tïeenl^en/tett epnöe öat n geficljte binne öen ßock öüo?örecKe/eft
(ttU öe felue plaètfé b ôelclie maetht m bijftien öag len t femc^ mmmm
ien Setonöètóe epnöe banu fcbnpue ofttrupce op öen to?t3on/öaér oft een mt: fnlrïï^ batöefe tterren op öen öcrticböen ^ap/ljaer tnU
lucfttenöetoater tfamentomen:maertjrt oppetfle epnöefultgjp lenbmbentetphu^ttboijenDe ^oo^ötöerre / euöeöen öertïcö-
Öellenint miööen banöe ^onne.^it moet gflp g&eujijö neinen. ïDit Hen Jnmi ten acljt nren : öett öerticbften ^ulij te fe^ urm. m^ nu
0l}eöaen3imöe/ßetinu tafelöie^ecUnatiebanötenö\'ätJ:enöeisi öéfeó?ïóigeüemnöètlöetficÖï^"^3ulij/t
öe ^onne bp
snpt^m öe limeCqutnoctiael/^recUt af tgftene öat in n Ûaen int noo^öe boben öe 5^ûo?taerre: foo fnllen öie op öe mitmaci)ï
tafel op öien öatb
iétmthtnt ûaet : maer ig öe ^onne bp mmtw oft tUîàelf uren ttaen in ïjet uiellebanöe Soo^tfterre. îîDant 3p gaet
boet ifâer fö beel coe/aljö gÖP t« « t^frl op öien öacji geteechent bint. in fejö uten bant noo^öe int toette : comenöe alfoo befe ö;tp maenöen
^efgöelijct\'Jilt göp oocK öoen met öie Boo^ttterre : gbP f"Wet 011== elctó maént ttoee
mtn bzoeg^er int rtoo^öe/alsf boben gl^efept 10.
bertte epnöe banöen crupce oft fcöupue fetten op öe i^o^on öa^ öe m^ g&p nu toeet toanneer befe tterren stjn moetê bonê öe Booît;
ïntöt banöeti toater gliefcfiepöen too?t : enöe fult öat crupce fo lancU Öerre aiacljt^ te tto^aelf uren/foo aenmercUt toel ösït öefe o^loge tter^
totftrecken/tötöatgbpmtööenaenöel^üö^ttterrecüint- 33aernae rengaen ban bnoc^be mtnoo^öttoetteinöjn^uren: öaeromöeplt
boet af oft toe fnlcKsf âl^ u öe declinatie topfen fal. ^ öan elck f>alf quartier oft acj^tte öeel öat 3p om öe noo^ttterre gaen/

£^en macö oocU öefê «araetboglje met een lanck crnpce geb^npc^ êlcït in ö^p uren. Cnöe gbP toeet toaer öefe tterren moeten ftaen
l^nopöe èonne/Booïttterre/eriöenteer anöer tterren: maerjp op öemiörtacljt/foo falmenfien oft 5p ttoee oft özp uren öaer
ac&ter
nioetöanmetttoeettriickoomïoftplatengl)emaecïit3»ïn / ötemen 0ftbo?en3int:toantmenfal4fpotoetentgöebeeljaerto
tornt mo^en nae malcanöer toe ttrncKen / enöe \'tempee foo clepne fe ttecren/öoe laete öat möer nacöit tô : men fal oocU toeten in peglie
«emenaligf men begjeert : maer bie graben moeten nae tcrnpce göe^ ïijcfee maent banben jate/in toelck gftetoette oft ttrehe baer öefe öcr> ?
tnaecfet oft c^eteechent 5im/fulcr öat altiit^i maclj raKen ban berticfii ren füllen latenbinöen op öeaniönacjt.^ulckjsöatmên alf^ïo tgt^e^
lotfellïcïr/alentoaertoofHmaerö^pöupmenlancl^. öeeljaer lanclïfal mog^en toeten fjoé laete bat inöernacfiti^f /

men baer

-ocr page 42-

XL De Leeringhedcffêsboecx,\'

mmDatrot)Ujdacfitntaitt^mbemehfa!befeoorfosftea ö^öBmertfoubeijattöeljallrßerrm/ tH\'eömp t>m teoptjanbenfer-

behooilnckeßlaetfe toeten te fteüen / enöe fegsÖ^« toaetmen Die tet ßen enöé opperften l^emelalie 24.«ren eenö too^öen om««ß()et)oert

miörtaehtfalmoö^e^tonö üanöenooöenlami|js3upöe/toè0eriinbérto0?isentottoeöer^^^^^

<amnnöefete&mnsetoeöetómmtcojtétèftellert enöétjeeöaen/ möenooöen:

fo fult sDn toeten Hatmen tin öe i^oojtaecre moetpet af oft toe öoeit ^^^^
cp öe atöt Ötefeen oft plaetfen^
mmt ßaen öe

1

^upöttoeß
^iipöt ..
mat^tm }%npmoü

fi graben Öoöenöe 24«

3T poleröaeromtrect öai „ _ _________________________________________

3 aföefegraöen. ontrent een ure ö^oeggeteomen onöer öettmtöOaccJftö^ncircke!/

Öaitï0bej^i enöeallemaenöenofberticööagöenontrentttoce«rert:^iiltkfiiöat

Boo^tßerre\'» li rgtaöert onöer öe öeöaßeßerrenten epnöe öanöen iaere fulleneengimeerommeglie^

11 pole/ öaerotti öoet öoert too?öen öan öe ^onne / noc^tanjei en füllen öe feltieDïille ßer^

i ^ toe öefe paöen. ren öaeromineniet öerlaten/nocf) toïjckenöanïïaerlieöer ouöe enöe

ij setooonliïckégelegent()eptoftp?opo?tieDte^p5eölienmetmalcan^

rtBeß

i\'Öaer aï^ frtjp De ^oocötie tmU ttoö?t|ieèètirft nemert / foo fiet öet/öebetóe 3p Deijouben JeööVnim ö\'eerffe fcgepftlenör öeginne

ttaeöetoacfitir^m toat pïaetfe öte 3iintjsan öefe aclitite^^ De^ftoetelt^f,

3!jnöie inöe öieröo^enae ptinrté/foafiiltslir! öanöeglenomen ChDeomöattjkeemeörmjöfoitöemoöenbetopfetttoattoetéfc^^^

5at ém i)eß!:elt|cke treke geßelt t^uitaer én kenniOlr öatitu Jeöbe öanöe öaße ßerren/ fo tjö ïjier niiin öoome^

Ijööcljöe aftretfeen t gl)me öat ft
keßaef-

GÄPiffit XX II,

Onderwijs dienende om te hebben dq kenpiff\' vande fixe flerreri.

menteöerclaeren/öoe men alöer öequameließ falmogljen comen
totter
kenntCTe öanöe felöe ßerren / ten epnDe öat öe iongöc_^eeöa^

öen om tot öefelöe toetenfefjap en kenntffe tecomen/oft pnuneris tot
kenmCfeöanöenp^inctpaelßenöartöiert) öefelöeconße fouö^mo^

Ntifetotmimbetfonniir^ gfeecomen bat öaer 3nn foinmigfieom öeqimemßetrap^tmenöeginneaenliietnoo^öe/altoaer menfal
öerßanötglje menfcöen Die
inp nae g!)ei3eit/öat ick feerImtel/iae öittöen öe clepnfplagen ofa^eer/ öte tnJJen Eattne toojt gt^oemt

l/l}oe toe! t onreeSjtertoei 10 toaer/ enoe ue^ ren!

kenneopentftjck/öktckgöeen^örönomu0enö ^^ ^ __________________,

oöerlefert öanöe öoecken öanöet^ßroitomie/ öelt lóbp öe^ ^emel0 te/ göeöeeten öe Boo?ötßerre/ öe toelckealöernaeß 10 öm ^oojt^

eiiDefiitommeUoerenöaiiöeöaßeßerre«/ foiiöe g|ie(eertlïebben/ fcöenpole/öaerafßaenöeö^pgräöfenlialf.^itöeeltenöegeßern^

enöe nocji öeel min öenepgKieneft natuerlnckeft loop öanöe platte^ te öanöen clepnen aöeer oft tBagjien neemt 315« plaetfe öanöen 22.

ten of ötoalenöe ßerren öe toelcke oock ongettopfelt öen felöcn mijn graet öer ^toeeltngöen totten 17. graet öanöen ïeeutoe ö toelcke 10

^lerifperj^enDeacöterclapper^ öMminöanmpBekeitttö.\' ^@aer /^.graben.

öatmen

-ocr page 43-

m

BefchrevcnciootLucasfanrz.Waghenae^ Xli;

batmen %m bm ^lacrlt / mbe ftceft m plaetfe tuCrrBe« öm rlepne« banöen gtootm ii5m oft tBagöm. ^ttoeacrntc örect fttm banöm

wiöegrooceu i^cecoftïBagöen/ cnöei0göemaeeht ban31. toren/ 23,0raetDe0Ham0s:jft»e0/totteni8,grae£banöenétter.

cnöeröe liie!dies»5itn banöe öeröeerootte. ^ïefeCTeban Dtenöaen if^ncomtPerfeii^terbane/toienöbeeltöeeft^ö.ficrren/ cnöerbe

inöenfteert begïïmnenöe ontrent öat uptterfteüïieibanöen grootrn tcelche ttöee^ijnbattöettueeöegrootte /Uiatr af ö rene bfmrhcr beiö

mtt oft ï^agijen/ enöe alfoo boekte berbolglienöe tiiCfcörn öe felue möe reelater 3pDe/enbe ö\'anöer m\'t öooft ban ^eötifc: beo?t0 jtjnöcr

rec|ïrnoo?tb)aertbatiöeaerte glïenoemt öe Hiere oft maU retlïterspöeaenöe lenöenen. 2iHeö\'anber jiincleiinörrÜmtn. »^it
ienöcmwmebanöer
eerlïe grootte ts?. Wtitk öeelt öemuptareekc gfjefternte ftteclu öem banöen gtaetöesi^üerjs / totten S. graet
obeeö\'meeEeö?elbanöett#emel/ontrent öennoó?tfcl)e#oie* öi)ant banöeCüïeclmgf)en^

\'tgöeöeel Ijooft beaaeteen öeel banöen ^coipioen/enbt öaierlleöccl i^aeri0erfeu0bolgettg|efternte óft beeft genöemtencötontu0/
ijan|)agtttarm0/tltcöaemtïemberbcig|jen0arecfeenbr/fo0 öatöen oft ^cnioföus/ thöupt^gljenoemtöenlIDagöcnman enöebtgrimt
fteert Ijaer ftrecftt tot aenöen biitDen graet ban Eibia / toefenöe alfoo
i4.fierten onber öe bjelthe öe mtt fcer beïuiibe aerrcn smv ö\'eene 010
\'t0Öe!)eel beelt bet öan tfiien teeckenen lanch. genoemt i0 t<0eptfeen/enöe m latnn Capella stjnöe ban öteröe groo»«

i^aeröefen ^?aecfefalmen toaernemen\'tgöelïernte enöeBeelöt teenöeöaetmöeöïmberfffM3«ber:öanöert0banöettöceöegrcoteAft
banöen grooten Beer oft ö^agpm / öte m Uatim t0 giieSeeten Vrfa öaet inöe recöte fcliouöer. ^\'eerfte bjo^t fomujplen glïenoemt Die
major,enöe i0 g^emaecfet ban ay.öerren/ toaer af öe é.jim baöe ttuee^ ^®o?genöerre/ om öat 5p ontrent öet noo?öt nco?ötoofie t0 opcomen^
be grootte / efl
8,panöe öerDe grootte ♦ ^le banDe ttoeeDe grootte/ De be / maer beranöert ooch fomtijte öaer plaetfe / foo Dat öe0 abontjtf
b?p ftaenitibeniïeert / Diemenpeet Depeeröen / enöeD?p mt licöacm/ fomtiit^göefien tijo^t tntnoo^tttJeÖe.^it göeljeel beeltftaetglje^eel/
met een baiibe DerDe grootte/ö^ ttjelcne banöen ^eeöaeröet^ öe iBa^ op een fèerre nae/inöe Ctueelmgöen oft <demmi0.
ööen gettoemt mo^t.Bu^Öttöer mm febet^ möe boeren baitben gr«^^ ^ae\'t boojfepbe beelt bofgöm be <^tbeeltngöen öe toeltfee elth een
tenBeeriïiieinb\'acl)£erÖeböetenftaen/ftaenbicl}tebpmalcanDer.f^ Itcjteftcrrem\'t&oöftJjebbenbanbettjjecbegrootte/ toaerafD\'eene
iïoenoocfeöegöenebtemöéboo2ftettboetaaen/maerDefebenöeteet i0 gljenoemt Caöo? oftSpoUo/enöe DanDeri^ollur oftéercule^»
lï!atJïoóöl}ermtanDerboö#éö^^ftbaRöengroDteti23eer. beelt ^«pöttiiaert banöaenöaenbeel cleijttöetöérten banöe berbe enöe
!ieaaetmeeröanttoeeteetKeneti|^etöetenbaiilifi7.graetbejSCreeft^ bieroegroote* Jrbben een feer feenneliicfeteerfeen/aengefien bat
tot Den 23i.graet ban 0tröo oft spaeg|ït. befe tuiee groote ftetten ontrmt noon nooncoö op ccmcn^ EupDt:»

5^en grooten Beer oft l^agmbolget beelt ban Cepöeöö/bbjelcl^ toaert ban oefe ^meeUngöenaaet öen grooten lag^tr óftmeufe/

tjsi/öieopberec|ïterfc{)OtttDeröaiet/DebJelchei0banDeDrrDegrootte/ gant/ teujetenétrmgiDïe öeclaertteenöe fcl|oonöei0 onöcralle De
aüe ö\'anöer ^tjn clepne Herren ^ ^it öeelt arecht !)em banöen s.graet balie fterren/enöe #?ofpon/ enöe öaen ö\'eene bobeP ö\'anöer btneöen
bejs Ham0 oft Slneiff/totten 27.graet banöen ^^tter ofc be Mme C^ïumoctiaelistmöe tit öet terchen banbe Cretft/ï\' ----- "

tó&peengöeöoecBtbani5-Öerren töaeraföebfcre3il" bauDeöeröe j^nujeöérhcerenDebanöeCtöeèlingljennae Dcnïöcèen/ otn be
grootte/De toelcftéfeersroet^t om hennen/mtbtis öat 3PÖaenmö?p ïtemttiTete crpglictt banbeterrenDiefiaentuCfcgenDe Htfteóffcbal^
öwcöter / öpeanjsim een miööaecbfcöeimte / al^ me nnööèift^öeïïe Scnöe€»ier/ei^e öen blïegfïetiöen^ltent/ltiaet öat ftaet eind

-ocr page 44-

■H

yj^jj\' . . iJcLeeriftgiieijeresBpectó

öwrcant/ïitfiliwbtintmib&WbwtScnlWmiembujaittttttlttn/a^
bearZtrSS^^ öeCn&öfaJmoOTitts: maerDttBmtonmtó

mtSnblKtS ©OT^tittteatwnnjimbeert i..anren/ onterbetotlrteEmn«

hareSKSeSïïtK toelcfte baetym not^Wtr anb« ftemn mbt ttoifln» tianbm^twiuiinae

StS^wM 8100?^« ^^^^ bttfe/ eene op be BtngSjfamtte tottbotimwtóenöatóbanbmfntr/^^^ SOnalte

S\'tSSluchtrtöleiB^^^^ ftömtkpmtocfewtftbetoeltterweettmbeteötomfeenntn»

Sen ülif fllimbe «rent fif eft b?» tttrwn tónggiS b«i tugglie/ flatn^ J^otj) tta« acnbe noojbtjpbt öanbm «qumortiariö« öctlt ban^
öe mei fett onaiieUicft ben toauentiem oft Se ö?p ® onrnsljen banben ben IRam/ antS int^latön Böenoerat / enbe Jjeeft mee Betten tonbe

e/mf« Srttoé« Btootte. ® aer ftaet oocU fitó oeöeetni / öeeft onber alle banber bier eroote tterrf ttanae tweeöe

S^SteberSSben^^^^^ flroottc/mtimbbenjijwittöaemgnibeWeuöljelen^itseljeeltetlt

teen ® t «"t teetten öatttie ©ifftljen, £0aer be nabel ban bitnet«

ftaetin\'tliooftban-tbeeltanbjomeba, ^isbaaboo)!3bic©ol>
St tó Sbe nWtftlie Croane bie flOenoemt ts öeCroone bmt pjjijn / bie ban tien ftetren Bljemaecfet ig. onber be melche öe bpbe

in SrotStm^ rcljepbenftetrenöeeftbanbebetbegroote . ®it0eaen>t£igftenbaet

renonSSKSba^^ ftlje ® rootte, «©nberiw mojbtfeöe beelbentooojbt ooch anbjomeba^

SÖrüonbtn/opthM^

tïBtebanbettoefbeBroote/ tetoetcn/ eenembemibbel banben jrató/ stootte/enbe i0SBenoemtöeiiabeltwnt®lie8öenbepeftt. ^u i0
enaeb-anberariiteropbtnruaBÖe.^anbereCerenBeaertenjijnaet oaer nat|jtbeeltröeiwratatetopS)ilaï/enbe een anbw^^^
"tianbebetbemoottetetoetOT/tto ten (©iBonafiitf-fufll^enbebeenen ban «rttopöilar ftaet een ^

OTfrteEopBenlBt/enaebelaetfteinb\'achtttaebflie.39itflj)tïir«löe«It banbéetteBrootteBenomtarftwOjï/enbeisinöttteeto

Sinae teethenen banben aeetu enbe ^acglt öet anöer beelt|eeft een Betn battóe berbesreotte/ftaenOtbptliooft

fntfelfbeaöetDtaeaaetootfeBtarrtbbeint beeftbanbenCreeft/ banben^jae^- _ . _ .....

tntith Deelt dheraaeekt 10 ban nenenaerten/ toaer af bebiereflaenbe ©etttaertpeboenbebeneRenbettertêbte ttaenbejnnacnbenoojbt
OU bmrnaQ/banbet>Creeftfteruenbaer#t/mi(jgaat}paaêmeejT jpbettanbcnCquinotnael/ betoeltbe iefc metsrootenarbeptenbe
"" öoojlanïfcs

-ocr page 45-

Befchreven door Lucas lanfzoon Waghenaer: X L111.

tm Ö^öbf leerm kennen: maer fonöerlmgCje firn comt ter bane De IIDatei flangöe / ö(e göenotmt tuojöt mm*

mn Wjmen oftreftienjaren permaert/ fooiö nu ban nooöe öatirk DefeftecfrintkooftoijförrkensbanDebierDegrootte/ÖaenDe atöeen
mpboepomtebercïacrenöanberacrrtnDie ontrent DelinieCaui^ cletjniaaag&enkenmecmer üsietenenDeeenpeert/Dieötbpöencle»^
noettael/enöe pnDe5upbt$pDe ban Dim imm0 nenjïont omrent feo graömboöénöe (inteeqiunoctiaeL .f^aerDtfe

Datöeie totter fcöipöaerteuDeop Dtfe fcpiQgjjc öeel beter tepaCfeto^ öaictitö alöerdaecCtemöe^langlïe/genaemr m iatnn Uicida Hydrce,
me^öanöegpeneptemtnoo?öettaetiöe3i|n. enöeijSbanDettoreDegrootte:enöe ftaet ötjf graöenaenDe3unt$pöe

^cn eerto aifoo top booten bermaent jebben öanöen groo^n öanöen €Qumoctiael. 3^ttbeeltßreckt Ijrm tot öanötöieröen graet
Keufc/föo fullen topai|&i^ boo?t0 te kennen gïjeben öe Öekencßefter^ möen Heeto/ totten bijfDen graet öanöen ^cojotoen / cnDe beeft m
ren ban Dit beelt enöe gfjeßernte/jnDeöegftonDeranDere ttoee ßer^ eopoftö^inckbEkerßaenöeop Denrng^lie / enöe öe Habe
mmm
ren ban D eetße grootte / te toeten d etn op Dereclite ftöouöe/enö\'an^ ßeert/öe toelcke jjreftunfßerreöanöeöeröe grootte/Die reerkeubaer
öeröpDcatnckerboet
©oo?t03^inDeröicreüanöettoeeDegrootte/na^ 3tm/Doo?Dat3pilaenmtütercät alofteengroote^agentoarttoaer
mentinck ö?p op Den ö^apenriem aenöe lenöenenöie göenöemt toer^- af ö\'eene i0 in t opperUe öanDé beek banöe l^aue / ö\'anöer op\'t booft;
DenDeD?pConmgnenenöeeenopDcaintkerfcljouDcni^ocö3i{nöer öeöeröeenDeöteröeinDeöleugljtljs/melckebleugïjeïeen/öeUietaei^
febenöanöe Deröegrootce/tetoetmöjpopYfijjeertöataen 3tm3Pbe ö\'acöterfteboet: maeröiealDcröeröe banDe^langije/comtrecbttr.
Sanget
/enöemmmöenfcptbanDeamckerlianötïi^ettoeeSerren göenober\'tboofcöanöenCentaurujs. ^glieaernteöanöen
D|eopDefc(|o«Der5i0aen/3«"aenöenoo?t3pDeöanDen(e(rmnocttael: beker öaet mtteeckeri öanDeéiaegöt/ rnöe öat banöe iiabe
ö\'opperße op Den riem ftaet Dictit aenöen eqmnoctiaeï ïmte/maer öie

banDe öoeten/ftaen aenöe 3ttpt3pöe öanöer Unie, Hille Defe ßerren 3ijn öefe ßceke oft paßage banöe ildater flangöe com t oocfi töceïe
goet om kennen/enDebequami muteten metöie^^aetbogöeöe banöe £®aegöt/mtt een Cozrn are inöcbanöt/ Daer op öatßaetren
DOogöDc öanöen pole. 5^itgljet|eel beeltoft gf}eßernteöan<J^^ton claereßerrebanD eerßegrootte* Bocö3im mött beritfebenßttren
néeemt3unplartfein(ietteeckenbanöeCtoeelmgl|en. ^ banDe DerDegrootre/ öe toeickeootk ßaenm
een bieirantnietötf^
. pit beelt bol0öen De ttoeé öonög^/te toeten öe gtoote enDe clepne/ grooteßerre/ Die nu ter ttjt beel ßnerlieDen
bckeiu ig, enöe ßaet oiutét
mlarijngöenomit Canii?majo? mmni^/ cnDeCaniief mtno?ofc negl
)engraDenaenDe5upt3pDebanöen€qumGctiael
P2ocpoa^efelaetßeßaetfe^^graïrenaenöenoo?öt3pöeban0ée^iub metb\'meeßenöeel ban öit beelt ßaet in teecktnbanöf ïBagüe.

goctiaei: maer ö^eirßeßaetontrenp graDen aenöe 3upöt5Pö?ban^ i^ubolgötDe^co;»pioen tollek beelt gemaeckt ig ban eenenttotn=\'

pcrlmteeeïuino?tiael/en3tinailebepöc banD\'eerßegrootte.\'t2?^eelt tieft ßerren/onDerDetoclrke eene tó banöe ttoeeöe mmtt/ mnht^

banDen grcotcnl^ont /10 göemaeekt ban actitien tterren/ ban De noemt toon Coj^co^pij oftöetöerte banDcn écoiptben. \'muit

toeickebebpbe 3iinbanDe DerOe gpotteitetoeten een ßerre öiebooj banöen ^co2pioeni0feerkenbaer/mit0öat bet heeftömftertê^iipt:^

Öfm toeötoaert ßaet tnt boo?ße been/ enöe een in t acöterße been/ toaertsi/enbe bier ßerren toeßtoaertßaenDe/ alofteenerupcetoée/

o.anDer D?pßaen acftter int licöaem. jgpaer \'tl&eelt banöen clepnen maer banöe ö?p Die3upDttoaert0 flaeni0\'it imDDeIße banöe tuicf^

j^ont/entieeftntetmeerDanttoeeftecren/toaerafD\'eenei^^ öegiootte/ enDeftaeiigÖeïiKkDieDjp Conmghm/ nptgbinonim

l ö^f 5P fcer leeglie nae\'t ^upDe ßaen7 te toeten ontrent ^ ßraöen

amöe 5ijpöt3pöe öanöen Cqmnoctiael.Eiipöttoaert öanöen ^cüj.

ï^/ u tekennett liefettoeegr0oteßermifta?n!n pioenßaetöeiBag&e/enöeöeeftttoeeflenmbanöe ttoecDegroatte/

peum^ öanöen ^C reeft, Mieiißcmtöf

-ocr page 46-

X L II I Tj VerclaringhedefèsBoecks,

BiarehtDot! 3..fterren/onùtr be totl^ ttpee jt n öanbe tttieebf aroof» aeitóe ^ , ^ ,

tJJO^Öen uaiitçu ijftisn uii ♦

^^eenbotftbieBÖenowttWtCawicoïnu^/tóentbetó

a8.9erte/öanbetoe!thebeniJe?mbmttef"/enüttiDtembslutljte(! ttoeebegrootteaenbeta

I,o?en5.mbanne öerbejjtoett«: ®efeî«nftettenbaeeartren/mtts

bat bie mben öojen ttomrn nooïWtoatttó ftaen / enbt bie inben tem ootft wie üaiiD« b^

^«bolBtbact\'tbeelttjatibéWatermaii/bwteateïnptatet/matt Cenlat^ttgW^

inta(bei;lrtgl)ße banbeoaatetftojttnßöe aattecndetrepan bfettt? retfttonbtt^E«^

öecccn maer om m 3P alle clepne tterren jun/ fp sijpöie ppPeUemen
tiiecgiieaclitPanöeseeParenöelieöen, /

Iict)aenvbte0ötnoemtti)on25atafeapta0/ofuentet®ett:nof|5«)n»

betmteranberttetwnbanbeberbeßrootte/btem\'töooft/bojatnbe Ö^n/L.,...^. _ -

\'%«rn«bolB!,tbeKtom/bie8ljenoemtlp.ïbtbel5pl/mbeI,eeft

tenfeertrom.ntnloop/ùeBttîptinW;4-Ûfrt«n/ûanbeWeltheeat baniwobeeen s&fM

int epnbe iö Öaenbe ban tfeetfc atootte/enbe mjf anpcr neffe ns mal- tod af«\'«\'^ ÏXm niet eXhb^^ te SR

tanDeyflaenbebanbebcrbeaeowf/mafe aüebanbcr3Hncltpneacr. teinet

-ocr page 47-

Befchreven door Lucas lanfz. WaghenaerJ X L V,

fal fieïïmöen.ö0aer m öi\'en baer pemant toare/öte tfelbe niet en fou^ Banben bijftienben tût öet ïaeSe onaertier/ mmberen bjeberom bie

be geloobenUïillen en aennémen/bienmil itkbermaent bebben/ bat toatecen / enbe is? aljSJ ban toebeiom ^ootttroom :maer ban t laetfte

gp fonber eeniclï arjterclap/felf^f fonbe toillê tot mp toml / om booj^ quartier mm Mtn mane maiOTei meberom Ijet mater. ^aer om

ttt onberbJij^ ftier ban te toillen ontfang^en/mant itli fal altiitig be^ btt notb böltomeliïc^er te nerclarén/ fo fesglje itl^ bat op ben eerften

rept toefen om örnliebenbeftöepttesebenbanbiseaernte en spnen baeö banöer £^ane ^p?inckbloeï iö: benttoeeöen bacbitt toater

omloop/ na mim metenftöap eft bermogben/mit^ bebbenöe t\'flbem ^oel) grooter / öp ben beröen öaeb infgbeliïcr : maer op öen bieröen

öatbooj allUlcfeen arbept enöe moepte befioojlijch ï;si. I^ier mebe töil bacl) begfimnet te minöeren / enöe 10 alfo ban bagfie tot öag&e mtn^

itfi alle man göebeöen tjebben befen mijnen arbept fonöer Ijaet oft berenöe tot op öen ac^taen öacb/en öan tö^ooöearoüm tot op öen

niïtteoo^öeelen/maerteberclaeren\'tgbeneöatreelitenöereöenij^/ eifaenöacötoe/maeromöïenöacöbegïnnettoebertetoairentotüp

fonber eeniglie fljiebepn©rpt oft fimnlatie. ben bijftienben öacö öat bolle ^^ane ijsteit 10 öan toeöerom ^pitnc^

bloet/eiïbe blijft nocb groot ben feftïenöen enöe ooch bpcan;^ örn fiN

Capittel XXIII. öenttenöemmaeropöenacötienftenöacbmtoeretmeberbanöage

Höc\'tshetveaencomt ende hem alle daehe vermeerdertende totöagöe tOt Opöen ttoeeenttomcïcljöten öacb/enöe t0 öan Itïeöfrüm

verhoocht, metten ouderdom vande Mane. ^ootdroom. Banöenöpenttomtïcblïen boo^t begfiinuet allenfgf?

lœnjei te meeröeren/tot opöen öertifiiöen öacb/öat tiieöermnméii^
T:€n fcbipper enöe flnerman befioo^ttetoetenboe t giïetpeaen> toe s^anei0/enöetöeöerom^P?ïncHbliet/ei!öe gaet öan aïfoo alle
tornt/enbe boe öie toateren öaer berminöeren euöebermeeröe^ öagbetoeöermmöeren/gbeliicl^bïpgöefeptlieööen. faloodi
ren met bet toaCfen enöe afnemen banöe mane. ^aer ttaet te merc^ toeten öat m ö\'itiaCTen / De materen met en 5iin ö een repfe fo iiooglie
feen öat öe ö^ane öenr loopt alle «len öie ttoceenöertitb iïrehen al0 0 anöer repfe : maer fomtiitii merröer fcmtiuil mmber g! ci tck
banöen Compaffe / öoenöe öaer öagöeUïckfcben loop beur öet om^
xnm fiet öp erperientie. K itm te toeten öat mc blort mm ebite/

mtn ttoaeffaen / ^^be ^onn^ in\'t 5upöe ftaet/ ba« to De

refeen /om baxter 51

t tût ûp bmbii^^ieiîSen/\'alft bolle manei£( /fo meeröeren öetotV manê noü^ooCI/eïiöeiö öan bolle 5ee.

binnen toeltken tiït ttoeegö^tpöen bailm / te toeten / ttuee nloeöen itt f öaeglj^ öaer nae bûûcfi^^atet u tüiaeif uren atötcnbeertieb nxi-

enöe t\'mu thbm. ïBant ftetbloept fes. uren/enöe ebbet üb mm / öat mum/oft bier öiiffte öeplmiïan tra ure.

3îmttoaeiftîrentfamen:enôeôefeîtoeeb!ôeôenenbettoeeebbçn

mafeenrfamen^^.uren.\'^aernmifaltoetmwöïtitïaörennan^ - i^xEMPSL.

ber $ee opallen piaetfeit enöe tpöenniet eiaen\'selijclt en i0boo^fo be^^ «Spöen eerdenöadjbanöer ^paneals bie ^onnenooibtoottlm

Ie afeben tijtaengaet\'. i^ant öetoatermmeeröeren feöen öaglïen/ ootten ftaec/fdtö öe noo^toott/cnöe iiö boUe ^e.

eiïbebat tooit èpî^ndtaroom gfienoeint : enöe anöer feuen öaglïen ^apnen nieröen ms^ alJ^ öe ^onne ooa ftaèt/fo k öe nooat;

mïnöcren^ïï.möetoö^töan\'^ooöearaonïgeöeetentfiiUTöatopöen oóil/enöei.^ööllesee. ■

10 : maer öe nabûïglîenbe <apöeii mtMtn Dac!) alö be âonne supbtoatt tta^t fo bemant

K^lterfofeere/öatopi^ienatötatöacö/öïeö\'eerlïe nüüiötcol/m\'öetsöülie^ie,
quartierlamibtt iimne / ^ootttroom 10 : maer ba
booi;

teren/fuiei^ m at» bm bijftienben toeöerom ^p^mmmaet o^pörn ij, tçii;« W ttPRen. / tVbc^\'

Uil ^

-ocr page 48-

XLVT. BeLeeringhedefcsboccks,

t^mkh /èühÊ matt hmitïi tïarsï«tt toanbrt i^anrfuïchö Dai < öanbÉc !«n0l&tie gamf^ tifrt ett tan g^enomen ofsrietecrScnt ^op

mnhtü mnt0 mt eiiaöe: ^o öat op öen ir. öagy/ öe ^onne m laarcaecteu tut ^mmmtm foo mijutatjE? ote mtt cqituioctiaei/

üam mt stiiïDttoe^e/öanCal öe £0ane noojötooG; Öaen/ enöe öan ift meic^e nocjötan«« öwn ^i^fo ntet tut een öjepoen: maer luoiDtn b{|n aflm fp«

bolle ^ee. ömoftiüoegïjeit/beiitoemitïbatföftlie Unie ömrfntöcn/enöe comma^^^

<apöenmgöenttenaenöaclfj/aï0 öe^onne toeft ftaet/öan tjsf öe Denoo;tcnoe5tititi^0leocijmalcanbcr:toaectotooc^^^

metjm tuatecm / f enrónöe eïööt maliën / enOe oat öi Unie »^qmadcttad t)f rs
Öatn tajo^t te ujcfcn O miööel öanöe ronöe: fulc]c Dat allmcjrfien^ gaenöe uac

pv mpui^^ uwv/tutuuu/^iiuv t;u UUU» j*-*-» uani uïO^i iK uitv»-!» m iiiiwv«t vmivc sunv»* vwii-ji\' vm «wni^^»"»«^ jj««..»», hm^,

<ap öen öerticöften öatft / aïft toeöetom ntento ^©ane tiet l foo teït ttoo?öcn möe 5«Pöcn / öe cenUe minOer ofclepnoet ijsal^s namentUics ouote
mentoeöetomttoeefttekf/tetoetennöo?toofttennoo?öenöe5>on^

bagfie toeten/toannetr öat bïoetoft ebbetö / gïjeUiekgöptotof ^Umctee^fDiHCoigm^

conntt rekenen oppegÖeUjek öacft banöer maue/toaer öat öte ^Ol^ jj^g ^qninoctiacl ttace &onöe« mplenuan malcanbcïöerfcöeplïcn / rep*,

Icto5iii|Dtüjamofnoo?ttoaeMopeenDetïeptouï:fif/\'£5pnoo?öen0^^^^

^famcn totonDet Die patallcléban 60» gcaDen / fiiüen ató Dan maer balf foo

Capittel XXmi\' ^ecreuaiinialcanöerluercn/aliBijiitoatenDoenrpecrftbegonöentefepïenïDg

VandcPafcacrten ende\'tehenedatdaeraendeeft. luelc&eDoojtfeplenDetotonDeeöei^oojDtfcÖ«i^oïeop

y anae 1 aipc;rtp,enae rgnenc uai écn ciccK. ^^^^^ couri(ï/f«l^« öan bp malcanDec comen. \'OTot meerDer öebeamgiJCJ

ömmog|idi;c& fcïnint Dat men De felföc met al Daer anfjancferdm fouDe mo^ ^ote ^J\'hfS^it^^^^^

gïjfII in ccnplattefonneoftcaeïtebiinaöcnoft befcïj^pteen. ^eWnce enDe onDecDie #0 e cqm un/te^eten; metnegg^nticftmael
ftuefteconDeïaneWgeleetDctoe^^^

bemetCjcmmeeranöeröeö&mfitecöfittclans^scsÖcfffeeb totternatuere sljefcTjiff, liaam^ec ijsalle crbawn
rimDattfclfDentetoDeceeiuncomtmertgenflatmi^^^

loten euDe JituerlieDm Qmmptkt laet ick trelföï acljtec/ enDe rome enDe 10 feplmDc / De ^ole ö^Öooöbt/enDeDanD« ^^^

totboqjnemen. mmLtxenDepVcfectal\'tgeneDatuiöef afcaerrege. tiadaftoiicfetnaencojDentoe/fo jangfittotöï»""^»

4ccca mtW^mat^ Danöe qmuk ^iatmt tim 0oo0tmp Xu. öDtfKel Deurömte, J^aer fiilc^; en can n« njej

i^a?et:noc5tans{niet ^egljenöacnDe Bat tfctföe luaccacStidj 10 / foo moet men banöer $tt niet Deur en mtj^^fi^ tlanDt a felcU^ mpn^^^^

piAt finöÊï üt Soied 7 te ustten tuffÊlm cnDe pcaDcn/Diebep int? {fgcntonpe^atmle tge^e ö»??

-ocr page 49-

Écichi\'cvcödóor Lucas laniz.\'Waghcnaei\', XL VII

eîei^fig/fdotodotStattitfbeCôéiJféfttiJtârttfe^ ^rplenöfnooïötnoo^bmell/mettntoetbüm mtrrraÈtfÈiîïmft^^^^^

^V^mmiQtrn of öt mthie U ramen mahm i mtm ömUcöer pmw mSÏ^S^^ ^^ öriïttaöarrjlftöe limr m

tnöeütf£i!«fiöwaïfotettccltcnm/öatmma!lciDelanDmöan^pa ^feTilr — "— ^^aîîîîlem

Cma nôHâ/^nûicn/môe öictuöe öan <5riinetn / tim tt\\tu aiiéec / oarr op ^aer fcpimoc rtoo^tuacft ten noó^öen/men imtmtam een gcaec

totrttc öefrpïfn/elrft op jtjntainot oft öwftetnbc ^afcacrtc amgj^ctcfc&cnt. «u «ijf acfttien ntijkn.\' enöe men ijs öan öUPïeïf öfc miööaerljftfiê

seifo ôeôôsiî oocft Dc îâiloten oft^tuerftcöen banöe iüeDerïantfcDc i^^oüini ünif tïcn mpleif — — r o tpïilâî

ewn/öc ^afcacrteobcEöie<<&ofterftóe/i^oojtftöc/ öarftccfcöe enöe jiiïiODri» éeplmöe noo^OtUieÉ/^UÏiötOOft / noóiötoda enfi«* ^nûîiîïiîÊlï / mÊii

lantfcDeoftïleöamfcóe^eeöaert/tneentïolmacctmaanötmDeftmftinflDe Uioettoo: eeneSâ« fS

r«bcïf&öteö?eeöebelaiïget, i^ettitföobenmatenreeïtcbetujóuoecen/fyoe -- /f-milCen.

feieï0ilofeRfri^tuetfteöcnbanDe»ööefJdmrtöe0ftaeUantfc[)c3cetuaca/ ^«^rfeplcnötnoüiïrtto^^^^

benîaafraemnfooncû?tett/aengacnôetife<ïg(etïatiebanbeî^olc/oftti;«ôe firaet/tti|ffebenentUïmticî> mijlen/enöe meni^ fiiîpîen öemiö^

gîîemaficist öf&öemafnöö®ftf"ö«töiefelbê3eero enge tnDcnaujt;^ enDe öaecl)fcj[ïelttue --- ï^^mnfen.

Ued fjoecfetn enöe «^ïanDemDaer op gôelegenidaert nocïjtan«« «cÖteHtft Boo^tiö op öe ttrefte Pan töeÖ ttöbZÖttoett / moetmen fejstó ÎÎ002 etn

ôîîemeîîôéDatmctbecImlnDermoptealïflifiebanDenoo^tenDeoofterStfeî ^JJf^JöfttC^^ — ^ ^ ^mpi^^ji

iadf[idaniiengöÊ9eeUo?iecf3tjnopöaetmóteóoog|^öe/fttecfnngl)e/enDe s^aetfrplenöe toeft ten n^ mm moet Dooï een grarö

Qilcpoóiftettbanüen jee-Compaj? : Detoeïthe norytanjf recrijoogöc^^^ops feöentteö mplen en öalf/ enDe menfö bliptcn öe reelate miDöaecï>

öïïrkfnöemtco8cenDcnoü?Dt0oae.lBaeïalfoÉrte^BtöOelJantfcije/totoiïs ftöclinie/altüaetmeneerÜbegoatefe^jJrri — 75,tnp!em

fafemte^nö^ i^fftfói Dan bjt Defe tehenm^è connen ötttbmbeh.^og!ïbebam

tnijeefcô^eroranicôeîâkaertegÔwnbetartDenngô^ getebcninöefttccöin» teecUent/||oebed

mm mut coucfen/maet tjï alle^ uieUnöebolrffraeSjt6 tot getértftent tot een bat gîjp op Defe/ôft op ren anDer ttreïie3lît lepïenöe. Ili)atit lö

bieeöerotiöimefrïtngóe. öat g&p alle ï4.tiren /ûft tUh eetmael ofc lialf ectmael / öati012.

^ ^ KTen/alïttt£5pa(fetiDatu hellip to?aeclit/c^ banöe golben afoeioô^

CâPiïTtt penijef/énöe\'tfelöemuïaércaeireafaelketofirtecdient: gbpluïtafïe

Vcrclarîngevanhocveelsîijlcnmenfcylcnmoctopjegclicîcc fîrckem bag|)em0g?îen ftenbJat couróöat Q^p gï|efep!t Jebt oppegbfftïcke
den Ccitftpaflè,alfmen biiyten ooit en weft Icylet : ende hoe veel dat de teSte Dan u cûmpa0/eit Usât göp noo^örn 5ïjt opgeft pit/ en banDe
PoieV£rh©ocht,en die linieEquinoâiael op jegélicke ftreke declineerc. Imie Crpunoctiael afgjîebjelîen/ oft baubetî noojDcn 3iït afgtUîelîen/

_ enDenaeDe!!me€<:pimoctulelopg&eréplt3ut. Infgheiifdrooïfefioe
Ç^^IanàïîeaKhfienôpbeÔtel^banittpb^ettôette^^ beleDatnmtDDaeföfföeiimebemnDertt$:iïiaeriötg!ïpiïoo
?relierDe

öé/fa lanfl|eblijRiïiiett onDer DeItmc £0eriöiane/enDemen feplt IcngljDc ban ooû enDe mea te fepïen fnit mogï^en bïuöen, foo ben e al^
^ îî0ô?eengraet — — i^mplem g&popDefent\'egörïöiecbüojengljeaftt/bjrlacótneemt/enDe\'cfefóe

SQacrûpbeÔrehebannooîDententôeaen/fepïtmenbîifttenmpîen UîelobetrrfeenC/enDeopbeferetongôewrrftîriîpaSçt/gîjdijc^^

^ngaifbüoiemjpaft/enaemmt^buptenöe^tmötanelt^^ meteitempeifaibetopfen.

Ex E tó-

-ocr page 50-

De Leeringhe defes boccks^

EXE M P B X.

nitîlm*«iïeôôe&cJouî>mUïeûnoû?ôtiiieftv ^aetnae^ebfieicfe ttc&mplm.
Söefeplt noo?0ttoe(l ten noo?0 w/mûe fieööe öeöo«^^^

l^anöe

.XLvni.

-ocr page 51-

XLIX.

berboighen^ rnfttcr awöe tjmiaerinöfte Dan icgöeliiche Caem bt^
fanöcrfoötod Die rft&te würfen/al^ fooen fuüenujpöc

felöealtormettoerjjalen : maer fulkn Ijitr int cojtte berljalen een aî^
finemenneenöeaeneraleürecfeinsije/ ûûûîfûoneleal0 ô\'a^oOerfclîe/
^0ö2ötf(fte/ a^etterfeôe enöei^ööellanötfcöeüft Eebantfrfjesee^
$aert oft fepïage belanget : üpt oa^faeche bat öie Uebantfcbe ^eebaect
ôôeçn particulière eaerten enöeeft/öe ineld^eboo? befen tijt noc& niet
enj^ntebecomeu.

De ftreclcinghen vande "Witte Zee,Möfcovien,LappenIandt5

l^to €anbale)c tot 0mbap / ts^ be coer^supbtûoaten ooto^tten

tot bte eplanb^ban éû^
öenoo^öen/bieremujinttcö mplen — z4.mpien.

Ban<àmbaptot ô^arfpga/tiÉfbe coerö suphtooftten ooûen/ enöe
noo?ötUjeft ten meöen — mplen.

iaanö^arfpgatotJ»elptfa/i!0fbeeüer0öoö^pbtßoö u.mpieru
îaanî^eimfa tot&etCrupief-éplanbt^oufnabjttiS/ mt coer^oatt
nüo^ötooa/enöe noojbtû*^ teniïoôen — lo.mpien
Bani

bnltoeftenèoôeffemjsl^/t)öbeeoer0 5upöttotßten5ui^en fe^en

iripjeti — — i<5,mplett.

Banôaertôt^.ÂclâeîÉi/tilberoiri8f5tipbttentoeftett i5^nipien.
enbe tot pobeßem^kf — "

i^anbengraiibjenö^ietfetüt öie €planöen banâ^olofl^p/ becoeriß
ûûÔe»ôeb3ftt/ûftU3elfOû$upôehjch —- zp.mplen.

^an ^oiofhp tot domina/ iiß öe toerö bjeß ten 3;upöen y-ntplen.
ÖanijetCrupf-<2^planöttot öieö?p<eplaitöeii i 10 öe (oetjï noo^îbt
noo?btooÖ/enöenoo?bentenüüÖen —~ lo.mpirn.

4.mplen.

jjanplen^

bier mplen

naemt Canbtunoö/berfcöepöen

î^an Canöuinojei tot bet Cplanöt Colgio/ ij0?öecoer;ö ooß enöe toeö
uerfeliepDeittminticö mplen — ?o.mpien.
5Bat€planötßretktooaenöemetttienmplen — lo-mplem
Î9an èolgio totöienbiere ban^^ufo^a / w be coerj5 oöajupötöoö
tbjeeenöerticömplen . ~~ 3 i. mplen*
î^an î^itfoira tot öer Cplanöt îîDmgatsi / i0 be coergf osö noo^bcsoS
tien mplen —" ioj.....

t^anftet epfanbt î^aaigatjÉf tûtten ooßgoecfe banbe ribtere <aöp /10

beeöer^oott/enöeootttettitooaöm — éompien*

«^e mont banbe ribiere<0öptfi!b3iit _ ss.mpkn*

fean^llogennojStot^meten^^/ iffbecoeriefnoo?öttoea ten toeften/

enöe 3upötooß ten ooften bijftien mplen -— ij.mpfm.
t^an â>toetenejs tot öie feuen €planöert / i0 öe coeriS noo^bttorft enoe
supötooßleftienmplen — i6j

ooßbemien mplen

I^an àilbuiin tot aroßmtfarröin 5^obàfemble / i0bé com ooßten

nooaöenacötentachtentitDiitplen — s8.mplen.

Clanbt ban l^oba ^mble ßret kt öem öaer noojöf noö?ttoett/ cnm
noo^öttoeatennoo^öen löo.mplat,

-ocr page 52-

î)eLeeringîiede!esËoccicS|

läänMöüfttttüttmtfeert^oßctlal^m/lööefüerj^n^
tiü^rhSü^^^ — i4.m|îlm. ooft I3erfcöcpöenüi>fmpim •— 5.niplm>

iiiXmn^ — lomlttk öenacötoftnegïienentiiïinticönitïleii •— ^ 2panpïEm

^inöêSebamtot iPiûûi^^^^ tiö îre tmmtü noö?öttotft acp Ban\'r$upöt$pnöcüaneórl|ïanmtótEttprerö^^^

oftneßftenmplen ^ ^ ^ a

n^àn Mn tût mt be mx^ oolt enöe tom

©anöci^ooit Cape tot ^Uîtero, î0 ht to ten
laan i>txïïrto tût ^anflcn/ ijs Decoerjs $ tiJ^tm io.
©anfangen tot Hoffact/tö ör coeriBä jupOttoclï
^m Xofoet tot liuö/ is öe mm 3wpût\\î3eft

9.mplen. noûîôtoûft/enôeûûfttennooîDen — HWpIen*

ii.mplett. î3an Hupftroo^t tot «©omerrniö / öe coerieinoo^Dtooß ten oöüeiv cïî

3o.mpIeii. ûo(lno0?ôtoûft/ttenmnlm — — lo.mpieit,

32.mplem i^ant©omernf35tot öte^urjOjööanBtße/ tiö&rcütrjßijuiiöt^atm

îS.mpica ooftmatötunniplen -— — xS.mpicn.

vmi ^«««v^iM. .V . -_____- 35,mplen. I^mxïünpnen m ^uumiönUe/tjsfm cüerjf^upötüüßfitöenoö^tiöeft

maeîfmplm — — îî.mplen-

enôetîôûîôm _ \' " 48.mpien. Ban^ötölatiötrot^^üjnlioIm/iieiöecöeriSjupöttöeß — 384«p(m,

<021111 tût ^tat / täöecöcröwöttDeßenöenüöjmoüfttusmn^ Bantnüü?öttpnöetiana5o?nöü!mtüttet£^imel/i30Söecü(t0 oofttm
_
_ ~ 42\'mpien, noo^öcnatDttnPcmicömulen — 48.mplir»u

Mlmnmth^^^ — «s.mpien. oüßtcnöoöeuöpmfeßtcümplm — ^s.mplem
sSuatot iwmiöt/tööefücrö5upbttoeütm^pöm /
tùtUa^

intatmm^nmtM^^^ ^iphtwmmmpim — . „ — i5,mplm.

C A ? i T T E L I If

Vande ßrccMngbe langs d\'Oofter zee ende die Bek.

San^tfDcntotöetöoaepntieüan^&ä^jnSöUn/ Ii3betüfrj0öi>rttm
3«pötnfcrticnmplcn — — i6.mpltn,

Ban i^tt ôôft epnöeüan a^omfjolm tot iWcol / im tam ooft/ enöe
ooft ten noo?Denacj)tienmplm — i8.mpitn»

\\ r^n^ttôurgûftûîmûûôefteï/tot&fîCplanôtbatî^mfrert\'ts^^^ ©aniirtffôl tot mWjooft/10 m mtm^Urnmotm/mut ooft

V ö^oecöÄtUjß^ —\' H-nipkn. noojötooft/îîwatifmplen — — ii.mpïen,

toanJ>0mcrent0tt00ööeianöt/ijöbef0CT^ l^anöe£oortepnDeuan:5ömNmCötl>ü?enöüfcö/tjöiöecüer^^

Demicaöettumïm _ — p mplm, toeft ten toeff^niîecittmmpïm — H^mpim.

Ban BoÄlanöc tûtBamhcn Uooim^Uef /

töeö/ujctfotoeöeïiïck — — 22.mpïen» ofttonmpien ■— — y.mplen.

Bani^amentüt«0££UcR$ïiüim/tóöefoer)ÉiiBeft5upö^ iaaneefterriftotlîûôjbieCra«etjanEulïefee/tSôcfôer03upttoefc

^ „ — g.nniïcn. tentöermi/tieecumoftüiïftienmpïen — i5:.mp!en.

Ban^^eftnnftütöie^mieüocjfaitmn/tiSöecüarjö tofft

mifoftfe^mpkîi •—! — ^.mplrn/ Den/fnicnmpim — — 7-mplm,

I0an jfc^

-ocr page 53-

Befchreven door Lucas lanfz. Waghenaeri^ LI.

I^an jFemetmtot J^Ottöerïiergö/ überbitaroeïjurgïïeröepöe/ i0 nt tüeatentïjeÖeti\'CtoeretureijmtïcJï mpïm —- mpïrn.

rüer0noo?öttmujeam/cnDenoü?ïitnoo?öttMfft —^ 12.mplen. laan\'tnooîîïtepnôebanl^Klanbttûrtsupôcpntictjâfrro/söïaecücrisi

Banlfemwntotllanfllïelanöt/ ijö ûecoec^toeftnoo^bttocll/ enöe toefttennoo?öcnöjtpenöeecncó mplen — 43*mplm.

noo?öttoefttentoeften — —- 5.mplm. î^antnoû^ôtepnDeôâiii^itlanôttocôie ^planöen J>.J>cPöal3p

%anc3 Hangörfanöt 5upöen enöe noo^öen —
ï^an Ean{® elanöt tot ^p?oe/öe coerg noo^öttoeft
l^an ^vm tot l^oem^/ tó öe
coev0 noo^öt noozöttoeft

6anplen^ toeften %mi0/10 öe coctiS ^npöttoeft ten toeften/ entrent tfebenttcft
sanplen. mplen
 — —- 7o,mplen.

-,________________________j mplen» Ban\'t3upöïepnöeöanjfero totten CplanötöanUochol/iiEföetoerst

taaniioem0tüt^>iero/i0öetoerj^noontenooaen/enöenoonnoo?t îupôîtoefttoelfûtoeûelîjcU ontrent — öo.mplen.

ooftfeöenmplen — y.mplem ïaan\'tnooïötepnöeöaufttlanöt/tottetCnlünötöan^ochel/i0De

Ban^iero totJvteöePie^&ooft/ i0 öecoer^ noo^ötnoo^öt toeft aejit coer0to.3to.af0t oftncgöenentnegenticö mplen —■ 9p^mplen.

mplen — — s.mplen. Ban ^c&agöen tot tt«0ö^/t0öecoer0 toeft 3iipöttoeftfe0 mplen.

ïaanèttöen06oofttot^eönp/t^öecoer^ nooiöt tentoeftentieu —- -— -— ó.mpïen,

mplen — — lo.mpien Banl^ert0öaï0tottetEtf/t^becüer03npöttoeft/enöesnpttoefttïn

Iaan^6nptoç^c|>a05en/i0ôefoer0noo?ôttentoeften/re0ofcftôen toeften/ttoeeenttomtifl)mplen — zs.mpkn,

mplen — — y mplem IDanöjtmifopreftïenöaiiïentottBlie/i^ïsecoer^supttentocÓeiV

13an^»teöent0t^?akerrïf/i)(3ïbecoer0noó2öttenooftert 4«mplen. fe0oftfeöenenöeerticömpIen ~ ~ 47.mplen.

Ban ï^^aectenf tot öie tonneinöe fiöiööelgront /10 öe côer0 noo?^ Ban f)et Î^îf op acötten öamen tot öte tjooföen/ï^ öe coer0 3npt 3upDt

öententoeftenttoeemplen — z.mplen- toeft feöen opt acötentafótenttclï mplen —- Bi^.mplrn.

Banöe^onnetnöe^tööelgronttot öeéont/ï0öecoer0 noo?öt ten Ban €>oeöerentotDieCmgijel/10öe coer03npöttoffttentoelitnfe^

toeften/öijfmplen ——• ï-mplem öenmplen — ^ \' . ^ 7.mplem

BaneifennertütCol/il6Ébeconr0nooïöttoefttennooiöen/oftnoo?öc BanöeCm0lïeUótï5eöefier/i0öecöi^0toeft snpöttoeft 6,mpirn.

toeftötermplen — — 4-mplen. Ban:5eöefiercütödoïfart^!)o?t«»"ï^w&t/t0öecoer0t;ocftten5up^

BanColtot2lnomerrïf/ije<becotr0noojöïnoo?öttoeft/inöen.to.ten öen uijftien mplen — — ismpieu,

noo?öen/acljt mplen — _ s.mplen/ Ban ö^icljttot <0outfteert/t0öecour0toeftten3upöen/ettöetoca

Ban anouter tor öieCrmbeïöanlefóu/i0 öe tóer0nüO2öttoeftenöe 3upttoeft/öïerenttomttci& mplen — — 24.mplcn.

3upötooftfeöenmplen — — y.mplen. Baneouttertrotbupten#epa^tmt/t0öe coer05upöttoeüten3wp^

BanöeCrmöelöanücrotttot^cfcagöen/ t0öefoer^f noojôttoeft/ öen/ontrentttoeecnöerticljniplrn -— 32.mplen..

fe0mplen — — ^.mplm. Bantepftanttotbupteijöte^eem0/i0öecóer03ïïpt/enöe5ttpöttfn

toeften acöt mplen — — s.mpien.

Banöe i>eem0 tot öie Cragöe ban <©löeröom /10 öe çcero ^upörooft

ten ûoftenfeOenbijftîci) mplen — ^^^mplem

Banöe ^mn0 tot 25apcnetnB;antkerijch/i0öe£oer03ttpötüoft ten
^npWtoelfooofteiiîçlf^ ^

■■ 0 z \' "Cap«

-ocr page 54-

LU\' DéLeeringhedelêsBoecksi ■ T _

\' ranifttl.ïir tmtoeOm/ontrmtttomtttlimtjlm îoinpkn;

Capitteiuii. . _ , . • ®an3foimttotîlâft0teùtno«a«fl^^^

DeStreckinghenlangtisdcWefterzce.endevanfommigeEylanden. ®\'t;j,-^4^aj5tenDmitS)miilm — ^ss.raptou

yin ^outa«« totniram i. ae «er. «ta «« 3up.mrge«

t3an1Lûnîï4P tût Die Ijolmboo? / i^^t cam oûû tioojDtooft/

üéertien oft üijftien mijlen " ""

jupüenfeüenoftatlitenntalicmitlj mplen — sS.mpIen. wijlen. — T" taanhet

®an.Caflo25oiaöoitot3rol«teoft36ftltt0/tóOetoeranooïütïuttt »»«nijfi,

-ocr page 55-

\\r<©^etttj0i ölïdmt lïoe bat \'tgbetpe acncmtit/mbe
V limi alle bagb^ becmeeriiett metten Ujaflm enbe
afnemen
banbte ^P^ne: maer bter fuUm mp eenan^
bereegpöfcekenmsöe öellen / enbe bat boo? foo bele

öetötiööet. M0 men toeet op toat öacl) enöe ure öat
nieumaneisiglïetoeeft / fo faimen ootUtoeten öat tge^
tpealle öaglje bier bijföe beplen naneenure / öatifi(
acgtmbeerticö minuten ttjtjs laeter comt/aljsf men m
bittéftlkeit mac&ften: ^ulekö öat in öien öatbeöen
bólle »e tjS göebjeeft te ttoaelf uren atljtenbeerticli
minuten / \'tfal \'tfanöeröaegös! ten een uren feffenöer^^
ticö ntinuten/of ö?iebi|ffte öeplenban een ure tboogl)<
öe toater enöe görtpe toefen.Den öeröen öacö fait öol^
Ie ^ee sün ten ttoee uren bierenttointicb minuten.<0p^ ben meribiaen*
benbterbenbag&banber 3©anefartboogPetoater . ,

$tmteö?ieurenttoaeiefminuten/enbebanfalbema> capittei n,

ne Öiïf een^alf quartier out toefen: enöe boo?t0 alfoo Van d-natuerlijclc ghetye,roo wei Ebbe als vloet:waer onder oock ver»
berbolgjenbe banbagljetotbagjÊie/totbatnieutoeof vallen ende conicn foiiimigheverfchülendeg^^

bollemanetiö: enöUiSf op öenbijftiénften öacö alftbolle

TBben eer ften ftaet te noteren öattet natuerlöck getpe op een ftrehe
-*^banöe^ mane tfjootbfte toater geeft/ l^e toel ^t mentn enöe bm^
nenöe lanöen een ftreke oft ure moet laeter rekenen, èöaer nienuer^

i/öte onöer
i/öaertmeteen
aenöe

enöe ijan <ainneen/ €planöen ban Canarie/Capo öe<0ap/enDe
g^eöeelf o^tiigael/^paengienenöe <5aftoigne :oock aenöe tuften

0 ^ ban

Liir

mm^ooi

capenlnin Ujifbt totarecHm / enbe bat be intotjcMt enbe mftam^^
menfeec groot 5i)n/enöe bat öte liiüiereri enöe l^abénennerre m t
lanöt oparecken. ^^aerom
öatmen gbemepnbïck binnen öie fa-

I

lx

1?

2

I

!5

3

X

4

i

IX

5

4

O

6

4

48

7

S

1

6

24

9

7

12

IO

S

0

11

~8

11

36

M

ir>r

H

H

11

ÏX

U

0

^ . /naebatDielibicrenoft

^abenen berre ^jnopöreckenae want öaer 3ijn beel lianeren en-
be i^abenen öif bieleennterenöeel ban t sbetpe/jae fomtiit0 toel een
ftalfgbetpeberloopen / foo bnpten aenöe mftm al0 opiuaert^ inöe
ribiere. öi>ant flet i^ een feker enöe gljetüiGTe regljel bat ö mater eer
fal aenöe ruften beginnen te naüen/öan bmiien öp öe Ifiaiieren enöe
^abenen^^aerom ift öat mp biet alle öe öifferente getpen füllen cp •
een nien ner&alen liae toel be felföe achter amöe berrlarmglien ban
pegeliclie particuliere taerre gbtfteft fiebben. €nbe ftiüen ecrll ban-
öelen ban ö natuerlitck gbetpe / ö
Wicht in alle rußen op eenen tiiöt
ÖoogÖ toater maecfeet otiöeroen ^eriöiaen ban Cauarien / enöe

__iS0ant isi/ten ttoaelfuren töoogöfte toater, ^egöint

ban toeberom ban boben nebertoaert te rekenen / gljelitck bit tafels
ken ijS tottoijfenbe / enbe bat mot fo belealft naetuerliitk görtpe i0
aengaenöe:maer toel toaer bat bie ebben enbe bloeöen ober al
niet en tonnen op eenber tijbtenöe ure aen alle tuften enöe banenen/
I)oe toel öat be lanöen al onöer eenen !g©eriöïaen ^iin gfieïegljen: öe
toelcke tot anöer ooifaecke i0 comenöe:

mtg^eplaetöfn feer englje enöe nautoe iß i enöe öat öte Ijoeckmenae

-ocr page 56-

De Lecrlnghedefes boecks,

P 1 T t B-X.,, IIÏ. ^

Vande ghetyen «iie met d\'natuerlijck ghetye niet overeen an comen,

maervroegher oft heter yallen.

fiatt Bwotö«ftlJ«lwmDt attpen/op »««\'W«\'f" ffSffi«"ê jmjtooSn^«©» nt CMpuaEtOersKreötöoo?
W®«»«!«» nUHwi Ol SB«» mm Biidiin/<< «t wi

ten 5m itueöe oft noo?tooae ^mxmi u tomn al^ öe mane ontfangt le -ee / een ^; ^uu? ^ mane.Ä mineoper öiep/

fäsaääsää

fen/töoocößetöatet fal toefen: enöe met een smiötooöe enöe noo?t:= m ö^t ^^^ ^^^^ wiggen toe.

toeftemam/tleecpetoater/ö\'toeleheaUeöagl)eofireetmaeU^^^^ r^nitrei mi.

öeertif&mmutentiitjSlaetercomt/g&eltjckmtöOö?gacnöe v^apittei ^

gljeften toO?t» fouöt oock mogöen tot Ölt t^efkm rekenen op Tghetye op deNoordtcuftcn van Enghdandr ende Schotiandfe

muöttoeße enDe noolötooße £©ane.

^ inöe i^ommer öan §)nll / maecktöoHe ae een toeö jmjötto^e

^Cot a5lakene0 / 25onmm / mm / enöe möe iommer öan HiW

öte t göetpe alle öagfte öerfpaet enöe laeter com^.
^^ otif k {)i^ft tot ö\'fpgften Soop öa^

-ocr page 57-

Befcîirevért^oor Lucas Îanfz.l-Vaghëhaerl LV;

maft jSscJtIt fttbetûtCômmer/maecl&t bûïîe ^mm ooSc möe CuCTcötn î^o^ttont ertöeéótitïfemitit ^ahad/tnacffetbólle seK/

«nûoaîmîtûûôtmane»

î3ûô? 3tm\\xt mattlKt UoHe em ïutjbtóoöe ^ane. fCegïjmjö ï^o^tlam möe Canael/marclit öolle Xtt/ m 5wpi tupi

BoûîîteptaafenDe<SlfmneïS/jmecfetijûllc5eticn3Uûtoûaetrn oôaemane.

3upöen£0ane. \'^esöca^ïMepmutenöè^oitmurmïïeCanae^^^^^^

BûûîôîeCecmfetjanl-onôentôtôei^aefe/maelïîtbûne^ee^^^ cmooftsiïptooüemane.

%tnt l>üö|Iant maetUt bolïe 3ee/een 3upbe enöe «oojöe ö^anc. tm noózöm/enöe toeft ten 3iipöen mane»

lïett <S>pppep öoo? be Ceenii^ binnenbe banelten maect bolle 3ee/ ^egï)en0 jfahnut enbe fatoijehmbe Canael/màètMbolle Xu/

een3«pbeenDenoo?be^^ane> een ooft ten jiipöen enöe toeft ten noo^berimaneV

3nbeïE*uiïn!0ïmaechtbolle3ee/een5nijbt3unbttoeee£0ane/en9e SntÊ^tipoiiol enöe ƒ almut/maeefet bolle ^ee/em3ttpbt5ttpbt^

2Cent lanbt em 3unbe enöe noo?öe inanr. taefte enöe ooft noo^ïötoofte mane.

^01 toebeten inbe ï^ier amt lanbt / maecl^t bolle 3ee / em 3#be jnbe M>oilmm0 niaeclitbOlle 5ee/een n. o. ten ooftert matie^

mane. ■ « CoïHonbap enöe beljolmmboo^aï^^ifto/maecut bolle ae/em

^nöi\'e5^eCre/eett5mjöt3bi0töollematie. oofteenoemeftemaîie. , 4

CnöemöenBaertoetl)een3Wïöttoeftemane. îaûa|ôiiftaôtbani5^îftôm^wbol»5ee/èenû;tm3»m^

i5ttptenbe(Cmflelmôeîaaettoecîï/maeefetbolle3ee/een3«îitS««^ ^enôeciiftênbanîÉ>el0-<!^0&ftoî»$/maeffetbûllc^ee/emoûa^

toefte^ane, r , mbetoefiernanev /. .. . .

Jnöe Camer tot ttp/möe S^mc&el3ee/maefltt boHe 3eé / een $üp> ^çn ö epnöe ban ïï$etó-€ngfïtlanbt/ tot öie :5|èebe bap /enöe tn

be^ooftrnmane» î^mefp/maett bolle 5ecyeenô. ten n enöe toeft ten 3buöen mane.

v^tï^ebefier/maecfet bolle 3ee/een5upbe enöe noo^be mane* ü^aterfoert en aenöe geljeele 3upöttufte ban îîetlanbt/ amt

^ lanôtmaectbolle^ee/eentoeft$upttoeft/enbeooftnû0?ôtûûaenmne»

Gapjttel 3nptenmbeîÔeftcnftebanîîei1ant/maechtbôIïe3ee/een3upô£^

De ghetycn vande Weftcuften van Enghelandt tôt int Cànad toefteenöenoojtötooftemane.

van Briflol, achter Enghelandt, , Capittel

■n Ï^pten 2$ebefiei: tnbe Canaeï/maetlfet bolle 3ee/een jttpbe tm ^^ Br6raïgrie,Norraandye,Picdtdye, viaenderen,

^ ftemane v ^ » ^ _______________ZeelandtjHollandtendeWeft vrieflandt.

^en ïBo?fettfi^o?n/ittaecfet bolle ^ee/een3üpöe tm ooft m mane.

f^ZTot ^.felene/enöe bpöe l^aelöe ban maee lit bolle Xu/ \'VT^o^m ïöï gefept bat öe enöetl bat! ^»paengten/ 0oitugael/ 23tf\'

een5mjt3mjtû0ftemane. ^ caepen/<6afeûigne/enöe\'trsnpöecfteöeelban 23?etaigne/aleen

f€ûtl)amptônmôeî^o?rnnttbmrtett/maetl^tbûlle3ee/em3upôe gfjetpemaecht/enoetoo^Denaltfamenonöec önaetuerlïich g^et^îé

enöe noojöe mane. begitpen/tetoetmmeteen3«pöttoefteenöenoonooaemaiten>taer

\'^nOcfjen U^tc^t möe ï^o^tlanöt int Canael/ maect boue 3ec/ten btnnent lanbt ballet een areke latee/toaer bat een stipttoeöe ten toe-

snijtoofteenbe noo^ttoeae mane. Öe maneöoocö toater maeclit.

-ocr page 58-

. DeLeennghedefesboecK \'

seatömsinötBommattRtüontjee/pjmimeflrtm

alleöantnatuerliithsöttpeüerftDtplKnjiin.

no02öetentBeCtmenöcsuptietmooßert^^^^^v , ^^
■^uiiötDoße/enöi

C A P.

toeßen

%oT?iwS;iatcttißlleÄee/tm .©p^oUanttnötaMantöallrtOfülortörtötitoD^^^

tlanöt/enöetjaltNnooßnoojötoöft.

CA p I TTEL VII.

Vande Loopinghen vande Strooraeri inde Noordtzec
ende achter Schotlandt.

tot! öat top öte loopmgeUanbe ßtoomm
clamnptn bände Catrten söeöelt geböen/fo ftiüen tpp m^

-ocr page 59-

Befchrcucn door Lucas lanfz.\'Wagfeenatf.

Capittei vi tu

Hoe die ftroöjnen lancs Noorwege5Schotlandtjen dcNoörtcuftert
van Enghelandt loepen ende vallen*

^eeJt ßcoomet alttitgi tot/nt cn fa! ^em öaer toar ötcn/aïfr
comt cp J^cJiagljen/om nac éout re baren.

C a> i TTÉL IX,

De Vallinghen van ftroomen lancs Picardye,Normandye.
cndeBretaignen.

Lvn:

aftoc^tattoe.

\'Cutrcljen^it!anörenöe fero/comt öebfóet nptten toeft noo^öt^
toeften \'oft noo?ttoeftett: ö\'toeick hlncht öaer bp/öat öeiir alle öie
lanöengrooten ftroomgaet.

Cuffrjien <S|ltenefte enöe öen fioecfe ban ^cfiotlant/ comtöebïoet _______

uptten tocften/cnöe toeft noojöttocföen / enöeballei: alfo tuffclicn enöe bie ebbe3upöttoeft teri 3upöen.
lanöt
enöe öie «S^keneffen möe l^oojtsee: maer ccmföe aenöe cuften/ m

öan ballen öeftroomen lanc0\'tlanDt-

Banöe <aakencCfe tot \'tUiet üan^töotlanöt / ballet öeiJloet

ben/enöe öie ebbe noo^öen lanc0\'tianöt.

Ban\'t miet ban JjcJotlanöt toröïe €:eefe/ ballet öie bloet^itpöt
3UpötoDft/enöe 3upötooft ten ooftett/enbe öie ebbe contrarie.

Banöe «Ceefetotéeöarenburgli / ballet öie b!oa 3^ipbt ooft ten
ooften. . ,

Ban^cöarenbnrg totter ^tmt/ballet bit bloet süpötcoft / ctiöe
bie ebbe noo^öttoeft.

Ban ^cöilt tot %tpMï/ ballet be bloet supötooft/ enöê öie ebbe
noo^öttoeft.

Cuffc|jen<0arn3ee enöe öie i$ifca0 / balletbé fttoom èentjuartier
ban\'tgftetpe ooft noojötooft: öaer nae baltöe bloet toeöer tuOcJen
^eptaae0enöe3erfei 3«pöt ten ooften/ énöeöie ebbe noo?öen ten
toefttn*

ooft/ enöe öie ebbenoojöt nooiöt toeft.

Ban <Slfertne0 tot<23opmg[öftj^o__________________ ^ ______________ ^_____

3upöt ten ooften/ enöe öe bloet öie ban bp noo^öen comt / ballet ober 3iipöen/enöe öie ebbe ooft ten noo?öen.

"T r<aö?€ate oft étDartètie^balïetöteÖroomoft bloetnoo?toott
V ten nóo?öen/enDe öie ebbe 3upötti3eft ten jupöen*
W in ^toartene0 tot €0;aple0 balt öe ftroom 3upöt ten toeften/ eß
öie eiJbe nooit ten ooften.
Ban eftapïe0 tot ^iêpeti/ bóUet öe bloet / noonooft ten noo^öen/

bieebbenoo?ötoofttennooiöen.

Ban t i>tpnöooft tot ^ierlietbafletöeftroom/ toeft 3wpbttoeft/
eiiöe öie ebbe ooft noo?ötooft.

Ban ^lerliet tot <a?nap ballet öeftroom toeft noo?ttoeft/enöe bi«
ebbe ooft 3upötooft.

3nt ma0 ban 25ïanckaert oft 21iïöerne;c / ballet öe ftroom noo?öt«
ooft/enöe öie ebbe 3wpöt toeft.

oft

t^ae^cftepeptoe. öen enöè öie ebbe toeft ten 3bpöett.

^ie bloet öie totten noo^beneni^e ban bp sitpöen comt/ontmoe^ Ban!efönrtót^.#attöeu0Öoeck/ba!letbêftroom3Upt5npöt-\'
ten maleanöer ontrent btif aft fe0 mplen ban t Boo?lam / op een fant

bat öte €ngf)eircöen noemen ^tnm knock: bp on0 too^öet göeöcè^ ïBeftroom ballet U a^leefónöt tot ettöliti/ toeft ^wpèttoèft / etibe
ten öe <0aiperj enöe ballen alfoo^ower öiï fant naer öè tuil bart

-ocr page 60-

Üéte&rÏnghcderesÊoecy,

^i^^éf v^àîf tff^ m^firtt ItMban fùimm ouetWaïf/ met I0an tîfârttàt€n0îïHantïti^e|môe/iJa(tî)efttûûmUîeÔ mm^i

inöearoomötoierpafmöeatu. me ebbe toeft ïupöttaeft.

CAïîtttt \' t>an^upifû?t tot marnfp/bak befttûômnoô^btôcft/bie ebbe

DeloopÏnghevanftroomen lancks ÉngbekndteüdererÏatidi. ^TSc^;« enöetottbópmt Cattâel / tialtbiefttoem

^ \'^hhpn htHt hk fHf n be aroom noo^biocft ten rnmtnl mmmoü ten ooften / eiiöe bie ebbe3upbttocû ten toeftm.
MF^/ilr^f^aanbetepnöeban^erianbttotCapoCïato/baltbtefiróomoóft

.rf^\'Ï^^H^i ^ i^ânCapoClarotot^aceïfoert/baUbeftroomooSnooibtôûftA

Wîlanbt/ bàitbe bïûttooftten bietbbetoeft$upöitoeft.

î^an r^ey fûtrtmî^wljt-bal. me atôomjjwiw öan i>röot!anöt/bak bie ftrûomnoôitoûft/Dieebbesnpôttoeft.

"" Ban Wtî^ toffôitlanbt/

baîlttbèft^oôuîtocfttevî^ pb

\' îtaît öe mmn00iîït0ûa/ bieebbe #en moet oûckboo?féket toeten bat m ftropmenfntafenöeaen^

%^nmmtm\\mûtîmrnumumcmumuin^^i ^^^^ u^mlant^ ôietuften encanalenljtm mecftalle teguiéren nae öen

taaneômûéêtttctôîea3cfiiftrrit/ba!tbeblcetbinne ö^aepen^

c^mnooft/tube öte ebbe toeft noojöttoeft* \' ^ ^^

©an\'titeêljeofttet\'S^oobemangljôûîlC/^^^^^ capitti-L

toeft eöeöie ebbe ODftnoc^öÏ ooft. "\\^ndedleptcti VânGâfGoignei Poitou,Brctaigncii«

î^anBOôbeman^lJOofi tot Hifaft/balt öèfttüomnoojötooft/bie Engh€landt,endeBrufto achter Enghelandt»

^^mfSfnptenfatoijck/Mtbefttöomocftïennoo?^^^ aenbebie^e eusrténbaî^^

^ranaîenbanî^^antkenKk/engSielant/f^^^

-ocr page 61-

Befchreven door Lucas lanfz.Waghenaerr LIX\'

föö Mlen top t)t fieïue aïljier nocj ttmmMm l ï>oc toel m 5P möf <©nöcrï|a!f mpïe tjanb^^ecmfe rig^t een m ban Momn/tmt tn

bctrlamn0öebanbepa«tmi!Êrccaertenberl)aeitÖaen. löbaes metönprr aan reuenbamcn. maecmïTcljenöie^eemrcmöe

Cfgöfïibïcrmiereban^ourDeaiir/mïfDfcfe^mpïenban beitiootfent^iïicpUïjftidi bamen.

biep ueernrlj baöem :enöe men ben to?en ban €o?Öam fim tuaeö/ öacösupb?to?a banöj i>tm0 ks tft fmcn üipitn/ lï! ö/ep bi\'emt^

öa^ift btep ontrent öecttcti bamen, biifctcfj pamen.nicn niacö öie ^lar plahnig effen ften. me gionöt m

<€cm \'tianötban pottou/ötertten m biiftten mpJen öupten lanr/ rc m / grcUito / m inetlüöcre tonUm^ al^mHen ban hatë.

5«pttoeft/enD€3upbitoeft ten^upömbansSlone/tseenpïaetfebsc« i^QTofraotrantonöer.

luet bjepcr cn tf ban repen öf£ acljt bamenrenbe onöer nt bie \'Traite ift \'^ufTrtjcn i^epifant tmt bie ^eernfe int baertoater il btep bn fen^\'

piep unfenttointjcö bamen- , tiiifticl) bab^iu. ^e0ronbt i0 grcfCm/met loiibe enbe fujarte

Comenbeop\'tJantbanpopnmoenbaettoe0ö/raïrbKppnbcr^ drenimijsf.

Bijfofcfeömpïcnb«ptenl)ep0/mbiepunfcnbeertt£6bamm. öneffen/fo&atmem nnalncUDirprjuan.

^enen cft actïtmpjen ban t^epö / ift jjj^p piimm: bi ^npbttocÖbanëfpCranr fcsfnipkn/mbtrptrruentfcljbamenibe

Cronbt iss toit enbegeelutoe / menommi^öc Gnclien ban toitce ftöel^ grom t0 cleirnm fantmetwtm (cï^rnthemmöe lange mtc bmgf^

F"* fecng g{jelt{d{naeïbmbaeroubrrönMiigt;enbeOauUg^

ocatoaeitbann.

tif j) enbe bijfenbertiel) bamen- öan noonocCl / enbe tö öat gl^p binöei toït fanr / met gtootra

^it0 ïanbt0 ban ^ortn/m^n ral op beerttcö bamen lant fien/enbe toütr fcïielpen oarr cnber gljemengljt Co !igljt l5?e?ïCrant 5uptoca ban

tjan b\'noo^ttoeft epnbebant felue epianbt/jnpbttoeftnegenmplen ia u: enutiü bat gïip m öefe gronden mtt frkertn 3i|t: foo gaet noojDt^

btepfe&icljjbamen. _ noonoaflt/enbeiööatgiipmeptebmbet/rosiitgöine^ennötoaer

liietnaebercomen bi^nbnfncö bamen tmaerbie bana^olmtoeßten l^epCTaut.

noo^benaengaet/ rnb??omtt?g6en$eioplant/ijtefalt|?iepebm mm noo^bttoeJIbanl^epto feßirnmplen/ enbesnpb torSten

rfeßieöbamen* 5«pDenbantifart/it33uinfö«^P\'f«/8ftbiepfacöteniicljüaöin

a&uptenenöebmnenbiet?oi?ftinbte3upbttoaertafban<i5IopIatibt orantsjögcaeüto/rootrc^elptant / mcteemgiiefcetuenbangcaeiitoe

!t0g{jen/iftbiepbeerttcöbaben^Mnaerencömfa!Mert|an^ cpampen mergele enbcroobrÖnclunbimfcUeipen.

per öan bijfenpeerncli babeni. ^npöen oft ^apöt ten fifart / w nt gro^tbt algf alu^

^npbttoaertb^p<i5loplanbt0niencjft8,mplen/i0biep ttebenmli öacitelöe co^fteh üan hatß met graeutoe ümm bocncn / mm

pabtm: be gront i0gr^eto toae0 (anbt / met clepne ftuelien ban toitte gtaeuto« nadörKcns mer getiacHelöe mnm aiicl^eii ban ftljelpen/ea

fcöefpep / fnöeöet i^feenpöeÖ^^tteefacöiiföfanbc/isafmtU tüM rommigfietcobeanri^enbanfrlielpsn,

liantoeam\'tloatcancrp0ßen. BcpCfam enb?

25uptenmetoea^pepmatclte0opbnfenfrßicf^^ brnimt

ineteen toeftnoo^bt toeßegandifepien!iuptenme^fcmfe:mafren CuUclim i^e^ifi^su cntfebie^ojle^ mimu} mcCanael/ iümm

pmtbpnaeötemetnaöecbanbiifennHfacljb^ tCmmncljuauiem

....... ............. . _ . ^^. .....- Sfti^sitgÖPPi^ t\\#l|ml|fpfe,Ut mt hie^mxtp optrenepffcft

B z mmi\\

-ocr page 62-

Di£ö acötmDerticli tm uemiclj tjamm. \'^loce mpitn uaii tam/ un^

\' frhenöe^öile^dimonDapmiDömm^

öetüiepbaptra^?pirant/möeentmna!jeöanö"««rt/tfÖtmticft WWt^\'XStsmaBK miftictitiamen.
mmmrnm tiamnt: mbefal Da;» bupw tfPffam wftn atDt

ofts mplen;ma« bebint aöPöeflwntBeelttlepmfc&elptoS/enbf lamwftn^ ^

tuaft met toartetteenRtna / foo jtjt SÖP tt f>eems tijam: ban moet tenS/ BÖtmwBönm W

BÖpnoo?bttoacrtBaenmeteenWoet/om^tpffanttertftoutoen tot wajeïoptfW^^^
\'"\'SmJ^eptranttnbeJöebe^aöopbetrtitpam^^

ftte tut beertifti aantt"- <&natm ftiien oft acftt mplenbuptelantIS be sront

fatt/biepbi)ft«öban«n,. CSfcötlIrtiW

„ . , rS Mn IwtS waren .^pbereDttptMnbmbtfllipM

Vande diepten ende ghedaenten van gronden int Canael ie rffttcr Dl? éoji^Ö oft Ctig^cianb^

ende achter Enghelandt, ■ ll^aten«ioo?öenvianl^tpffant öiiftnbmit!lttipten/«fitBclï

-ocr page 63-

Befchreven door Lucas lanfz.Waghenaefl LXI\'

ttijmtit&mtnuttn; ^^ ^ "4^.aratttn—v.inmuttn. pen.i^tttoasalcteHttm;anto«nbrr<tótrairt:to»to^^

^anoaentoojtooll/enbenoojtodlt^ BmmtiemiclisraaenWfl«n0mooanoo?tooaSSvK

tnDtöttifltiofmpImbiiüifaenDe^telcis/üKpüittmwjftitliüami omüatö!« aenmatt tógötlesöen. maer aisbeglictrt ttCimöe

®eö tennoojOtn rapK/tnöt jmjt^ öanöt Boojöt enöe .©oaj»/ ö« foetke be felüe atfitertoaeteX

toeflten5upj)ent)anoeéo?le0ttómtitömitfen/röinep«.tiai^^^^ maröaniieseiijtftecaettejmenfalöatctimöenftMOieS

©leBcontiöflrautD/roM/BeeluW^^ PeBÖïlWftwftef«OélanW/OTBtoptoatötepttnmenS

wenflt/mwöonffieïioooe/enDettittte/enöefleelefluctenüanftöefc fien. \'fwiuwuiwiiuunanj

-ocr page 64-

enöe ôietOcOccl tj^nöen C!^?cfûo,î Oer f ec öacrt,

banaïIeScacaccttti;
1 öiiöe\'tm eerfltit batit Utefcamc boccfe Uan ÏBisbup/
\' ötoeltlïc DOOÎ DmerffÖ? öittclicn fca ûcùoîuen enOc ontois«

--- tecUttoasï fûfw»

^»e Q^ebjchen ïigtiDcn <ra£ïjïiO£C& / ötoclcïtc <0ouacrt Ï©i|itinBPOW

m 89. ,

©anot 4r«imtn en&e Ijaumm/ mï>e öie gcôaaitm banöe lanöen oie

inöttbbetftsöefïtltïtjn ^ ^ .

^e bwbalffflömgöê nificfijjebjceclien b^m öo^ft öat HOjiaçJt

mfï toegöcftöïeüen tooït \' • - 15

a^çrantbîooiôinsôEbanôsiîooîfepôepeïroonin

(Wm ümtïie onöerrefötmsfïe öan M

E<înfïraffingbc banöe ongDdcttöe ^tuc):ltcöm/«nöcofïöet:^

^OE fommiafie gatcti gcojtótn mût fantbcrgtjm bcçanôcïeiviwicHs
öatïPtinïaEtfimccnölooïefïtanttöeïöctt - 21

<SnirEbtnömöc«ftmtngtïeba«t^ct>?M«ïjaa ^^

<ôm tc btnöeri b<igpacte oft ^leitrd üanöm j^re ^ ^ \'

\'^afêl bant giilöèrtgtjctal enöe baitöfc Cpacté banpegljdycHiatc/
öimenöc op öen niciiüjcnftijl banöe jàten . ^ 5

te bitteïi ban bipten / op üJ^t öacö ban tltfte nïamt öat rnmuJ
iKane is enöe oodfi boe beel öaglïén öat öe jH^ie om ij* 23
^toïanentpöcrttguïömgljetaitïtoeten

tt binöm öe niciitu jlRane ïnet ^acc tafel
Om te toeteii öen öactj enöe utc banöe ntetito iB|aoie ^n pfgljsW»^

maent banöen javc \' " \'

®c tafel banöe ï®eclinatic öee jonnen ^ ?

•Onöeïtotj« ijOüittcn öefe ta^l fal gbef^upcfteit 3 2

l^oemen Tal ineten öe bbot^ôe banöen üïoojöerfcöe tSloI« 3 ^
i\')oaniïi fal toeten öe bootööe banbê pole ètooj öe .flioo?t^e 3 ï
tieeciienii^etaapncn fal afofttoeöofnopalle öcffeetenbanöen

«Êompaffe ...... \' 3ï

Cafcibanfommtgftcba^tïuften 3?

©antenigöebaficfteoïnfjaenöe acnhc jupbttpöt banöen ^qiü?
hoftiacl

i^centf n öe -ötaetbogbe enöe 3Eflrolab? moet g^t&ïupcfeen 5 â
l^oeintît
bt Oraetboglîc fat maftçn tnöê teaftcnea 3 7

ïEïc -fa\'jatebant «üHdöiant oïKSlöeclepe i^actöCBSjcnt?ttfc!ï&=

\'i^m \' ..... ........ ^ \'

©ocmmbe (©caeötöog^e falgöebiuptftm ppöe ^onnecnöc aïfe
fletten

<©m tc toeten öe nrebanöer nacbt öpöe ^^oo^ötfi^
<©nöertoijs om öc ïtearaffe £c öeübenbanöe bafte fl^^
ïioet gbetpc Ijeinregeert metten ouöerömp ^janoec JlBaiw

^(?ij?ôtcu|lbatti^ûô?toegben

ï©eflccctóngDebanö<©oficcïccc»töe:Sett ■____

% flverlïinBben enöe ^cfttei; <0nst>clanbt o»«^ , , ^ , > ;
ie fliectóng^e lancfüs öe imcfïcc ^ / enöeban fommisïJ« ^Pi«!^

Ï3am naetMctUiclt gUetHe/enöe anöer ölflffejïcntt gljetpöcn s 3

^anöenaetïietlöthe ebbe enöe blocf H

^anöegbetPöen öiemct ö\'nat»{cïlt)cft met oiicr een comei| 

©ant gtïctpe op öc jfiooiOttufïen ban ngbelanöt 

ioe öc Zoomen lantha Büo^toegljen/^^otl^nöt enöe öc j w
htficn ban <&ngtïtlanöt laopen enöe ballai ^„„„^„w eniil
^ebalitnglje enöe ffroomen lanci^ï&ieatöpc/i^oïmanöpc enöe

BUctanöt/möc ï^flou acljtcc . jjç W«

ïQcöieptenenöe gljcöaentcnban gcqnöen ntt€anatt/CT»caiy«t
<ï?ng!îîlan&t

\'fafeï of mesifter tianljettteeeïie öeeï/tetoe^
ten uan alle öe Caerten enöe seeeniten
ï|ïremneï3ercö?eï3PV

DCCierteenöc befctupbmglje bsmbe Be^^S
men, ?eïgatcn/öïfptai7pttinöcn/ cuöe mften oanoe

?9
3 9

40

45

46

fhicmt befctï?ebcn in Û»jf «slapitteim ohrfÈohentheut

^oUcnfalbfffPlcnbe^abcncnbanöamö^jes^^^^

^ banöJ^lamiftbe bahcben /tloopenbaitóe ft^mc» / «jpe^^^^
SnrSocTtoatecmaecteattiaUcöcb^^^

Öcfc^jebRl ^ . .

nwtcanött/cnöcoDChbananöertenöcnbaJt^^^^

optoatöoocböe üf

boocb toater maccnt/öeftö?eben m ö?k

maicanöprtnöcbaiianöetlanöenb^eb^Jffi^-"^^
öer toat boocliöe öe fclbe ïtjn / mö® ^f --

in hitpd\'^Amttcien ... ^^

öertoatboocböcDefCiDCïDn/Enuew^r--^ . -

SSSSoSwtStoatœmattW/liefttijtlmm

-ocr page 65-

matcâiib« Mi ba« anb«: îanôm bttf^bm Iie0|eit î to«
j^anealpaaöoot&toatet imette/m&conîwrtoat

ääSÄKäeuSölätJ^^ tjanJ^öä^: IjÄ

nmt fal m ^txi&m fcptoi / oocft De ötoeerfc toujm enöe loo^n^
gDotbaitöc flcoomm : toat jlBamc alDaw&MCö toatw m^^
Ban toat öiüptnt mm tlanöt inacö Gßi / ei^e
banöeii j&olc&ttlaäiöcnstjeleöömjtjn/öcrt&iö»" mJjjjf <tap^

«bîSrtcmbe befcli?ptjmgljtüatiöc?eecttffcn

laitör ljceiiftat inöe ly^mx m\\ ötm \\m&t t m&e «"ö^^atiïta
CtigÖrianöt sfecfesöm : boojts inûe Ö^Ajaio^^ ^an £aclm
rfnijpöc/^tmtipöe/m&tmm: anoe^^®"-
Mdua m>ictjt/cnöe anO« babnim ban

fclfoc lanöm möc öaüaim »an malcanDÉÇ/j^«^
nt^cDteatccmatcltt/bantoatûjtptm ment^tn«^^

ntötop toät öootÖOe öefeiaiiöen wöe Jjabcnt« Ußsöm/ bcfcö?^

ban öe SïS?^

lanöt/ öonnoi afa maUe öaümtn p^JP^-MM^
nvaltanért/eiiöc ban anö« lanöen
bt^SÄ^^^
Üröttötottrfctourfm/ tbaltaibanöc

Imven^opVöatijaöcSJöeü^felaiUim

lanöt enöe ^jotlartöt / öoemeJi öe $aöe»im ^c t^e anbm
nwet befeplcn / tjoe öitban inalcanö^enoe^ anöw lanöm
berfc&euöeti liga^n : tballcn bättöc fh^^ÂÂÂÎÎ^®^,
ö3o:Ï)é3tö Ujma^tctó I op toat ^owööe lanö^g^m/
CRöe ^e^neil fal btfi^lcrt o^wlaiiöm acnom ^^"«Jot^ ^aem
ba!t ^djoïlant gdcsen/allcis bsfctjïiücn m leutn^ittelen u

toe cii&c öoft&ïpbtits^e ban
üinliBHöenöc^iJlanöcn,\' ijDtJtwn öie fawP^L W öact
tect^&ttoei/öenamenban

étöeocóftoe^ö&enbanöÉfe CptanDC» / TOiebmMifeben

©e caerte enöe &cfïöïpbtngöe banöe
lanbt
/Cojdlen/enöe öieomltflSÖmöe Öt^ntntoe

tanöcïi fal öcfïplnt/ cnöe codi öe plaetfen op öe

£(Sjtbct/ enbebmt aitbetïanbm l«tftl)Q»ïién ïfgaftcn : tsettomTe
foucfRvöegödtstjemöéööt ban i^oöa Sembla / tüal nà banöe
froomen a öatc/toat Jfâaene aiöaet toocö toater maccht/ enöe
ünöec torn ifóocgöeötféCaiiSËiv möe ijä!»]^ illmhj^

fc^^ebeninacöt kapittelen foi

®c4racmejü)ebefcöwbingl)c banöe JDoojöteti^iiban
Bijen/^cmen öiefat lwilen/l)ocöefeiéiöen öanmalcanöct/
«nöe ban anöec lanöen bciftöeuöm ügjBtjm / toat JiEiacne alöacr
bdocö toatet maedtt/ enöe op toat ijocctiöe öie gtjsicsyen
fcÖ^ebe!imtmf<!rapittelcri idô

«CaectceJiöebcfcliïPbmglic banöe ïccnifïen bani5eciÖ)cntn
toegtjcn/mOc nwet: anön: liabetien bâii öicn lanöt: öocnicn öie fat
befment^oe öe felbe öoerhe« enöe anbcc «eplanöen ban ina\'ca-.i*
Cet\'enöe bast ajïöSï tanaen ößfiSJen : öe Dtocerfe èaurfcn / tballen
banöe (icoo!nrii / niöfc op toat tjoortjöe aefe ijoeeïwii möe lanöen
ïtBgöen.ócfcöjel»ttinfaïat^ no

Cacste enöe befthjijbineöe banöe 2.eraiflen bàn&cri laiiSe tan

îicfclanbsnfàl

ijefeoien/mitöODtfeöeljaöeiiettenDettbietentiätiöiai. l^ofüé

Ôôeivôc ötoötfc courfpit tï#5Cit ^jatter möe jaiïoetv öc Ijoocij^
bé ban oefe t)oec(im »ttie iaiitoit/ enöeöequaöebancüm cttite
* reben opt felttebaccüKitct gDelegöcn/ b£ft^««en in ac^jt Capitte«

Iêii-\' ^ ■ ■ ■ , • ■ j 117

tfâcctecnfièijefriîîptoÔ?|c basttié xeen\'fien ban^tèetien/^Jïtijsi
l9nöt/<enlanDt ütóc i tjpcüwn öie fat bejcplen eiï ooicfe

^totjjolm met lïteetajtöa-ljabérticji Dan <J5imîlanût: ^oe befe

toedien möe lanöen üan maicanöft/ kïöé ban anöïr lanöen
o^eïi\'öe Ijoae^öe banöe fdföe lattittn \' enö« toat gtonöen ejiöïi
èuipten op öefe euften 0tMa)(ïnaea toof öen / befcD;cücn m f© Ca^
"piitelert ^ . .. i ■ ■ - »^«S\'

Caette enöe berc^^pbingljc Ijattóc Sténiff en bâti oaft* Jrin!anbt:öoe

i anöec Cplanöm enöe lanöen : l^oe befe lauöm enöe ^oecben ban
: maicanöcpmöe ban anOK lanöen iJccfcöcpöciiKggijeii/ op toat
l^c^öe öe feif öe lißßöen / enöe toat gconoen enöe öiqrten alöaec
. ■ söebjmöm too?öen/b£^iölcbm in bjjf ^Cawttdci» 13 2

iëe tóïÉ enöe ôefeljjpbitigtie banöe jcecuffen ban tijaànôt/^o«;»
lant code pj«p1?\'en/t)ocnitn örfe lanösn fal öc|cnlea boe öie ^tti
feat Ênöï «cfiiÄiööi ntîistâjîôe* / eitße ba.i èiùa- ianSen bec5
fcjjejiaeiî iigœtljen : toat gaaiööe öefe lanöen enöe totöoechen
iim^/rntta oocft öegi-onöen chöe tuiôiœtcn ban alle öefe lasi«
Cnvtjcff^jeboï fn b^f €öpittelca j j «

ï Ömtöê jéftitffért bart /
nu^mieiiöe jiaéfcgclenfiïótï»:öoemen öefeUnöen faibefepjcn\'\'
toat öaumeit enöe riuieren öaet tot enöe itine toopen/ljotöef«
bof ciicn enöe lanöen biän nwïcanöer/ enöe ban auöe* lanöen bet;«
f!$êpöcn lia0l)cn:<©p toat Ijoocböc öe felue lig^jen/ nut» oorJft öe
ötcpten enöe {p;onöen op öefe eüflm g^eleg^en/ befcijjcijen tn bijf
^ kapittelen 143

tie €acrte enöe bcfcö?pbt!igl)c banöe 2S«It/ «Êolfbej^fcec ïjeuöe/
iiaalbecfont / IBcöe^ont / enöe mea anöec plaetfen; öotmöi öe
|e!ï)cfal befehlen / ertösöe flïoown öaec bencjfcriis UfQöeitöe/
too^itÄöepuaöt cc«£n tnöe j^onöctt ar.iö« feUte lanöen gtjelw
05eri^öel>oc öefe lanöen baiuitafcftnöK/enöcban cnöcclan«
öenbctfcgepöeitligffjjcu/ enö^socftöe^aofööe öaftcnb« öefe
lanöcai enöejjosef«« lisaeivbefctj^cbenm ööf <Capitrdeji 14 8
^De Caate nö£bcfft)}pmns^ banöe ^cccwfim ban ^tuijjaatt/
«epöecfteöe/TQir^matscnöe <©öfib?!enmiöt: öte fal be-
fcplen enöe alle öecatat/ötcpten cnöcriïaixcn ban ösen:öce öc
Ijoechcii eiiöe «epianöm t>an m«aanöa- / enöe ariöei lanöai bet*
fïljcpöen üsgfiöt: tbaUm banöe fkoomen / toat /Bae^e alöaet

^ooeljtoatccmaemt/öegtonöm citöcöicpfwi iianörfelanöni/

cnöc ban toat öieptcnuicn tlanöt macö «en / öcftl»eöm m acht

sCapittttoi jj\'j

öeel öatt Ölt ïicifït»

B«efc^?tiufnslje banöe ^iööellanötfrlje/cft ïcaantfdje
niiet ^aec bertootüngUen enöe ttcecHing^s« i;a.iöe lanöen
ömt öie aSticcliftöc Cplanöeii tot aea <üïnfia:uinapie/ e:iöe
boo^t« öte banöe jee iiäaiöi tot Crapaonöen toe 171

{©c^liing&eiienöeötocttfe èoncfcn laaelvïöe ^üMööeHajiötfclje

^ee ijy

tf f^to ban Capo ;jlïis»ctin ns-^enesien, bjs uwöen Tuw
^ar&inienenöe^iciUmomme " \' * tsi

tjDg plaetfen b4uöc^ïi§èitaittfcue téi/öaeciwn fal fettßi möe ïètöe
niafien . , 185

l^omien co,nöt?mme ijet aecttijeft/tëglimöfmétJnincDe ban beet
niertfröKi raatti fcjiien rnrt m «©oftetürf^e möe Wtm^he
fcifttsä jjjj

toat anontneren in öefe lanöcïj ballen \' Î97

SONNET,

-ocr page 66-

: SONNEar.;

Vic can met ccnich y^^ u lof fcer groot vvtfprcccken
P tweeden lyphis5 0 den Proteo ghclijck, \'
VVèlckmen de fleutels gheeft dtr,Nèreïdfche rijcB
VVant ghy^de flooten hebt van Tethys op^
j^l yande Noordfterr\' af tot d\'Antarcktickfche flreecken
J^ hebt al in t T HJl E S O O R ont^^^
Van daer \'tvlammich ghefpan van Cynthius fehjnlijck ;
Oprijft, tot daert ghedrenckt vvert inde blaeuvvc beecken
0<x>ftcIijck THRESÖOR, vvelck vvt de fvyatte b^
Van Gharon menich haelt^ end\' uvve naem vermaert
Van den verghetel-vloet
fal eevvelijek bè^^
Daerom ghy jdie van vveft tot d\'oofle ianden vaért,

Hebt^y niet dit THRE^SOORi ghy^fo^^ fult verlóorcn
Den Indiacnfchcn fchat en 4\'Qofterfchc Threfooren.

ƒ. Doufa Fil

-ocr page 67-

CoiiftiGhbcfeiircvcnaoorLvc iAHst^ WAdï^ËHAÈR,

wooncnde binnen Enekhuyfeii.

Eerß om die Öofler Ecms tc Väten,op ende af te t yleni
naerEcmderiandt ende Ooft-Vrieilandt*

j^bienpÉttt^tttbanbp^oömfommbe/toriDe
^ tn öie €mis fèpïen/ Dat fctte Den to^
tentjan^o^ton^npDentjanöein enDeïoopê
i aifo naer Dé Örat toe/ 0!)p fnli Daer Die mtxBt
\' tonne bmöen op 4.uaDemmet leecö uiatet.Cc
lantujaert^ ban Defet tonne leiit een plate uan
3.paDem/öet ijS tuOfJen \'tlanDt enDe Dele plate
Diep nnt uaDein en een öalf. Ban Dié eeröe tot
Die tUjeeDe tonne / tSDecour]öooaten5upDen

, en tu. ten n. M^Dat ooftennDeijanDenDupn

Mn $upöé ^an u tiS / fo 5iit i&pnefifenö Die tmecDe tonnt te

ïanttnacrts Pan ötetUJeeDe tonne / letjt ooc een plate Die feer feöo? té/
ïhen fnacö Dié niét UooDen: en romt Die niet naerDet Dati7. uaDeni/

BanDie tbjeéöe tottnetot Dae baUenopDeijoogömöom/ #oß
ten supöen/enbeiööeß ten noo^Den baec 10 Die€em0 uint enbe b?eet.
^at ooß etjnDe tiattl25o.jcHttm 1.0 black / men moet Dat met al te nae
^ortieniift opeÄafßpIett / Inöesn« loo« ijöél ÉiéÖittpefeentPati

\'ifaaecken op Dié öoogen ljo|n tot Die tonne op CottinelijSf plate/m it
mt0 ool|tm|upöm: ^^^^^ ^ ^^^^ Dieg^iit

Conmckïf piaté i ïaetmen ten twcitoo^ tnt op feplen pan Die ooi^t
CmtjS/enDe Die ton cp Contncï?sï plaedèïft ópeen
ämt i^at^\'t ïmm
^ätpanöiesnpttöalafrßttitfcDietenf «^eg^en onerDiétonrte m
Comnea^platé (oftemat öetomnjélJ) lepDt ^emeröÄ eert Ümlt
öinnen giiß/enDe ßceättineeßuoo^öen in/\'tig een goebe iieeöeöéoi

eensnpbtcóE

Ücfc

-ocr page 68-

Capittel ÏÏ.

Om dîe "WefterEt m^te vaten,opcnde aftefeyle«^

T mm pmmt op ôii heftet éem^ ijjüöeftplm/ m tm fii^él
J hm ö« ÛP î^otrom ßaen omt ren/ möe ftaett ooft smtöt ooft öan
« baer
mm ööP Öte Ujtetfte tonne/enöc Imtop j^öaöem tnater^ m«
tm imf^ toatef: iO öat süp op mt öaöem!ans0 öepaï comt
gliflôopen/gftn fnltöt^ etrattonnt
in m ivtm eem^ op t w îoô^
peu enöe ttoeßeimöeöanpottnm/ falöau^i^pt ooSenöesunt ooft
ttü ^upm\\ öart n toéfeït :BaMöte eerßr m öte tuieeöe tonne/10 öe
röiif0 ooft enöeooft ten noo^öen. Ban öie tixieeöe
tat öteöeröe enöe
bietöe/ooften ooft tetf$unöett/te0ljen0 öeeetftt ö^ietonnm mme
l^3rfter €em0 feljtet ee« piäte mn00 öe tual / op öe wm met leectï

îBateemaei^ i2.ofïei3. öoeterttöaiet0mt0/ t^ten maclj tuüclienöte

pîate enöe öeftmnft öan Mottüm öeuf feplen op ö,ne^ibem enljalf/
^iiöe fomen toeöer ontrmt öte öietöe
mmt m öie BDeftet Cem0.
X%o?fûmmerî^ïtft0 öan bunten aen blacfe/ etibp!0 öie Capen op
Bottum 5m}t
ban n ^lîît/foo meutljt gîjp mttptt / m^nt

s

gllP fult met min öeöberi öan aföt eilen toatet0 : maer bimt^^^

eû ooft 3npt UUU/ltlK^ uuili) Mip WllUlrH^JJ»«\'»» VW* "" - -
oö fe^öäöem enljalf: ban öefe?. tönne tot öie 8. (öieop öebmnen^
kant ban 0npbert0pïàte lepöt) ooft Sttpöt ooft : enöe 25û?mdmmer
ro?en eomt öan aen öir toeft tant ban öie laitgljenöuim/ te toeten
tnffcö^n Ö^t oebelken enöe öettïangljen önijft. Ban öie binnen cant
ban knnbert0 plate tot bretonne opfteiier0 Cahttsöetonr^ 5wpöt
mé toetfo ooftilijfk/möe nooK toeft toel fo toefteSifck. €nöe ai0 öie
flett öutin ofte épiant ban ^o^chnm/ m fnlt mP on^

fcer fèpien/ö toelfk t^eenfant öat ban öienoo?öt toal coemt aftftöie-
ten * maer menmaefj öat onöer feplen op 7. baöem alfnten ban bnp^
teriititomt:oefetoitneleptrecljt tegöttt^ööJ^^ffï ^^^^ ^ ^^^^ ^^^

ben toien i0 bp toeften öie ïBolöe / fo mencljt ßöp bte ^anfel nier on^
ber feplen ti0 een lansô0 merth ban bit ratk ofte blackc.mjccöt bun^
ten öefe tonne op Ûeuer0 fant/tomt meöe een fteert ban öie supttoal
M ftbieten/öiemen ban bnpten m onöer feplen matö/tomt jiem niet
naef öer öan 8.baöem.Ban^tener0 tonne tot öte öutke tonne/i0 öe

0l)ettaemti0

feeninöie€em0 ——- -------

ke bait öncke tone ^mm öat tloofter banöi ï©am tomt bp toeften
öat onöe cloofter öamien eben öaer öenr fien macft / feo $iit gljp nef:^
fen0 öefe tonne t^efe martken ftaen al0 öan ontrent supöl ban n.öe^
fe tonne macbmen onöer feplen/öie ban bupten incOmt / mbeöie
bioet
îttm öaer Teer in : ban öefe öncke tonne tot öat i^o^tn baken/
10 öe coer0 ooftiiint ooft/enöè toeft nao?ttocft:enöeboojts tot €em0
hoHi \' öat in öat öerbe baetben tum^in öe öuick^ tonne eiiöe €em0
ftominpötooß enöetiipötooft ten ooften/tioo;iöttocft enöe noo?öt\'
toeft ten toeften. te totten öe m^rcken ban <!l^em0 öo?ti / baer
ftaet een nioleti in €emöetïanöt ooft ten noo^en ban 11/ enöe baer
ftaet een ftóocljWö benoo^bèn öi^ ^erk/al0 bie molen comuuf*
fcbenöiekerckenöeöatï)uif0/fooftébïgtipöie iengööeban€em0

l^om/enöe glip m^iicöt öetoeft-töal looöen/ ban öe öntcke tonne aft
tot boo^bn ^tterbom toe/te® én0 ouer <e^m0|>o?n / cfte öat eerfte
baecken om €em0 öom/ïeiïöt eeit fahöt feer fïer t enöe ö^oócft / toen
maclK onDer feplen banbupten in commenöe / enöe i0 genaemt öen
^»mtiAMïfcf fnïfrïtint isMifh fin ânôÊt; ttfnetÉ met

\' » ^ërc|aîMgtederZe€Cufkffi
ßefe täüim ïi jn aUiis ghe(!aen,als zy dwccrs van u ligghcn ontrent andcrhall mijt

-ocr page 69-

BefchrevcndoorLuGasîanfz.Waghenaer» %

ïeech mm boue» eûmenbe/aïtoaer bit €embtr fcSepm öun baïïaô letn ban ^Sojchnntmei? baïdî htk mpfen / enbe ïeiit bant WÜ tpnht

labengenaemtbieî^aei)/ôtmteekenbemibôenlangïïsiôîe<eemô/ banmamnnonbertîalfmpïe / men lartaile bietonnen aent ftier^

Uûû?b|î jfermfûm.^en moet lueten bat tnt uja! iiî^î^ blaeh en mttth boo?t int op fepïen ban bie €tm0 : €m înptooïl en noontoete ma^

ijS tût «atterbom toe / enbenten moetbie üjeft toal mltfi^tn baei- bit ne/maechen fîooçti mm bunten m bit €eni0. «Sfte peinant nioette

baeehenö bp lans^ ûaen^îSit reefe ban Cem^-liûm / arecht altemet %ttbt foechen în bse ^til bit tuffclienBottuin enbc Boffant m mtt,\'

5upbduckecûp tot Belfsnl toe. <am te mosöfn ftöonbjm Eepbe fû aaen m a^raemngliedant ttoee to^en^ gôenaentç Iltens en i^ooi^

ofte %mntn0 fanbt/ mibben in bit Cem^î bôgîjenbe / tuflcöm i^epr^ fpipfen bie be qmmiû tà/ôeït befe tbjee tojm^ oper een / fa tmm gpp

be enbe étttrbom/ttDelek eenplatte kmk 10 / ôaenb? acnben bitek rec&t op\'t iiif ban i^oCTant aen/enbeal0 g&p bioociitr ttmwtt Mip

tn <^coenin5herlanbt/ tesöen^ bie platte kereùe cûinenbe / tuijcke? ten 5. baôçin/fô gaet op mît mercken ûûI| ^en rot bat qlm biep ma^

ban oner naetoûcfein eemberlanbt/\'tUielck eenplompe tojen 10/ ter frpsîîec/te toeten ofte?- baöem / fa nieue&t söp bie fanben ^n

\' ttaeiibe op ben ftoeefe ban eemberlanbt imbt feplef alfoo bp bepben 3Pben ôenenloopen / te toeten bit taring banch ofte Bouer

öerlantlanßö0tüt Uoesben toe/ baef Ûâet een plompento^en tuf^ cifienbealögtjp bmnm lant^sut/ fî3m?Hc|)t gfip fetten aen liotînm

fdïm knoe&be Eüeööetj-Ö0?«/Öenaemt toeert : SÖP ofte aen 25ûirerfant0 5pöe / üet 10 barr ontmv; 0. ofte babem

ôoomrmto2enfienineiic0t;fûÉï3tît5ô^ ;Didjtbpîiiûttumlans&0lôûpî^

op t leecfîfte toater 10. po^en biep» et i0pan a3o|cknmtnef-baleft i»el reebe maefj maken/iuaeç en lûopt nieç pttvt tn/tpant lîet bm^
totefmbenô,0rootempïenenbebiebnptenûe$onpetn nenalbolfanben.

Capittel
Hoemen op de Lauers fal fèylen^
O^öié1lauer0inteftplen/®pfnlt toeten bat bie merckcnban
^bie Eauer0 aaenin<ï5?oemnsljerlanbt:2lll0 ttoee to?en0plontp^
acfttitö/toaer ban
bit ootterftlje bie clepnfte enbe ben looper i0/ um
naemt Epen0/en bie anber i^o?npup(]en:^oflï ftaet bp nopjben
tenöttufeh een groot ianbtf|np0/ al01lpen0 een fpaeck langljte öaet
be5unbénbatlanbtï
)np0/enbe een fymth langlïte benoo?ben|o?eti^
ïiupfm/fooïfmenopeupoo?biel,aner0 / enbe bie to^en ban Cpeu0

comt öan aent oöïleiinbe ban jjet *aodj/ enbe ftaet ten fpaediiangte
hp toeaen t^o?!siliïiplen / öoubt befe merdten aïbu0 (taen&e toi ^at

inen0 fant m gaet / men macp aie onoeriepien aumen langgg p
Oftefepltop s.babera/ maecljontop 4babem/tû$ batgöptrgljtnss^
^pmen0 fanbt comt / enbe loot baer bp om / tot bat ^pmcn0 mm
Cttodcke het ooSepnbe ban
^côiermdçoocD i0)toea ten 5npbf ban u
i0/ enbe fettet baer neber / Öet 10 baer 6, ofte 7 babem bif p / i%\\m
bat ööp op bie tonne ban <l>c&olbaic5 üerbalt/ foo gaet ooß 51111t ooft
aen / ghp fult
bit 1latier0 niet mi0 feplen / maeç loopt atóbap
menömntofteBiiOerriffaen/baermcncöt gtspoocUbpin locö/n/
î|£tl0 mt gat biep ttoee babem en een öalf toater/ enbe
tornt
bmnm "B^mtxïmbt l baer i0 goebe reebeopy.pfte uat^m

-ocr page 70-

Verdafînghe derZcecuftefi.

hout bien men alfo ttacnöe onîser bte öuiin/tot bi^

itt tùîtn comt mt slop ban ^melanbtt bnijn/ baec bie harren m op
yptien/fenlt ban op bie metcfeen ban »elant/law

B!}Püpüeft«tr0tnitonmljtnÖmliSBmDeünDntüatieÄ lanM&WS»

\'tgatPwifttalmttajmitmeam/latisiJJime?^««^^ öepm^^^

D« p?mtii3ael fant <0 mt ^cftolbalcô : moc als oöP torat bp twett ùacr t>o«

fpmft/roiööf felföe5Ptieölatft / tms^Pm aanbmnmWDuim/ toacljttn/mntjp^

tenplatelansiiö« öaee «alt öi^ fttoom tmtm oütp / matr sPöeiuattoCm.a

toiItsÖPaüfcDffeplate/mtnüouweiUrïjatUiefavfelopptfo plattltiim^mi^^^^^^

Plate m fttt noontiJfß« flat fejUtn. ©w mt two?^eatt:sat üanötn ûaer al noo£t noo?ö t
;&cl)ûlba tl» feplm mi öte ftttc öie capeenö/öte ^tms am malcan» öe jnp^n « wçto^

bem\'rottaenbieontrtntïuntsoaïeaooaJüanu/lmwöualfoaae. öen met feplm/l^tm^^

blacfe/ßliBmeucljtetüpomioübenopetnleeclitoater/üpttDeeüaö^\' alfinenmcomtenbrf^^^^
JjoutaiöieiaeaiialaläsöpmörtBatjiittatDatsÖPbmn^^^^^^

fieiWelüoü?uomOtearoome,i!DantbieftÖ\'««nß«Öartifloüetöie Camperfan^

ranöen.<Efl als gftp binnen sijt/imit sUp ban toeber mt gatbanatn tomt, enbe nimc^tbam^^^ ^ ^

. P-^TXBt V. ,, SS

Hoemen m Amelandergat lal moghenfeykn, j, ^ tîgmnepiaterannafrbectômen ban 6. ofte 7. öaöem/

^ ber ätöelling aen boo^t cp tjicr uaörm oft Daer ontrlt/ fo romt men mpßt Hem

li^eîûienBan^0?mont?erD!cttoeéört^rtebmmbanber#c||elmg/ ^^ww K —

CxyitYit IUI.
Om die Scholbalch in te feylen,

-ocr page 71-

Befchreven door Lucas lan fz. Waghenaer^

toant aïjÈ 0S1P tm ftwck ômtteîi couît / foû comt îiaer ttn tteert fanötö toilt gfîp acn ôîc noojtlBaï fctt^n / öaer tft tôeedtfîigrcnt/ ettbe ïiet

\\3ùn tilt a^DtUïal affcÖïetenöe ôpcanjei tot miööentn Ipt Diep / öaer^ tmv Dîcp ^xfre i j^baötin : a^aer 2po?rénfen incuef)r gfjp ban biip^

ûui moemim Die noôîôtujal luefcn / enöe aliS gljp xuat m begîjmrte ten nirt naeöcr eomcn öan i2,öaöem / enöe alfmen lian ooften tomt

eomen/fûû ûijeter een ftoojjöeramer op 5limelanôî/alj6î ôîe ramer comc lëngljs ^nielantst/foo maegmcnöat op atljt öaöem nier onöe^feplen/

öpoüften^ltttelanöerhertke/foomencötsöpuïelnaeöiesnptUïaftoe maet men fat öaer göeen&ooclirelientebnptmloopenr
loopen
/efi t{ï«t öaer 7.ofte s.öaöem/söp iiïjt öaer tot öf ft

Aldus verthoonen hem defè landeOjals die d^vaers van

endçmencsndaer^bdersqietQp/îendslfc .

41

f t

itfjortH

Capittel VI. ■ pooröloetöaltfterftiifitt/tulfeÖ^

Befchryvjtnghevan die Sti oomen,Cuflen,cnde Zee-gaten van.Welîvrîes- fetting COC. <42nöeóft glïp met een ooftelljtke tomt toilöe int i^loo?^

landt, \'twelckbyfommiigheabufïuelijckNoordt-hollantoïtet\'Nódr- öergatfeplen/foomoetgijptoat l)ûûflî opnemen/ öat öte25^anöa?

der quartier wort ghencjcmt 3 om die van buyten inne tefeylcn, ende riß comt OÖer öiesüpöt caiTtban\'t toïtte lïöt ofte öliifn öte op öen

hoe mpn die fal vaten. noo?öt toeften öoechöanöer^cljelliiiglï lept / foo macl)im^

OäPtiati^oo?öergattian\'tBlieteöaten/fof?töiel^oo^öerftefa=^ iteantöanöert^clieUtngmetiiiiföoen/maernm^

peopöer Jvcöellmgli oöer öie 2$^anöariiei/ foo bint göp öte bup^ paffen/ toaitt öie knoppen en 5W nuanöerömetöan bloote üranöt

tenftetonne/ maer ban öïebnptenfte totöie ttoeeöe tonne tiööecoerjï tegjien öat boet fant banöer <t^fÖellmglj atniigglienöe: cnöel)ctïs(

5Upöt 5npöttoeft oftejnpö ttoefttèn^ttpöen/mt öat öieftroom enöe Iangö0 öer ^cödlmpö blacK: maer aen l^teterfant îft fcljoi* i^eftcn^

tomt IS. Ban öie ttofeöe t otöieöerbe tonne 10öe eoero5upöt $upöt ölettoeeöe en öeöetöè tomte ift biepfte toater öïclït aen ï^tererfanöt/

toift/enöeban öaer tot bie ßonne op öen 2500/ \'ttoelcke göemeijnlijck te toeten y baöem / öaer lepe een plate öiclïte bp öe toterfte tonne m|

öte4 0fte5 tonnetiß(/banbnptentnteretoen/ij0!öecoer05upöenen^ noo?öergat:al0göpbanbpto^ütn comt moet glipnôaeçboojtoacîj^

öesnpöen ten heften . i^n^tcrnocö een tonne tuCftöen öen ae»û0 ten. ï©efegronöcnban#iete#nt3imban bnpten aen feer fclîo^

cnöe^pecfeöoecfe/ enöe lepÉ\'op Selle plate / öie lept ontrent 5«pöen eenen^oip fultgöpij/baöemlieööen/ öenanöercnio.öaöem/ 010

ban öie tonne op öen 300 / ri an öaer nae öie tonne op ^pecböoeck öeröe ö.ofce 7.baöem / öie bicröe ofte bijföe tooip fait ganfrö ö^oocl)

ÇrccHt5upôentenooften/naàrôatôietointof(eftrûomi0. ^lefeton toefen/alfoo öat göpbaft fout Öaen. ^arrtft öat gijp toilt ^to^te^

pp peeh öoech i$ inöe naei ce 5. ofte jaeren toel een öalf ftanglje melrk m feplen / foo fette^ öte tagen op B jièlanöt op een öant

IffKuceooftelijcftergelept/ oik iöat ^pecbjoecklboberrèomoofttot leng^benaeaénmalcanöeréiï/oftoontöatötebinnenfterapebanöïè

rn\'crUtalfmenom^peckbOÄCki^/nHnmoetra^teenbloetalsnpöt toefterfclieöupiienbeöcci«ftaet/eiiöefeplralte

l^eii/ cnöejupöt toeft ten m löenaen feplenfonmcn bonen öteton^ Blielanöt op leect) toater op öjp baöem ebbe eentja

ne op i^obbefant feplen / oml Ifoo öat boetfatu ban Boets ljo?n aen prn ober een comen/ öaer binr glip nit eerfte tonne / comt öai|

tefcplen.m^ertoacötnóierbi dboo^çieptoeerfeftroomcîi ftantöie omöie bsetßrantb#?luiaiu:||pt öat foo ftieii^e/ tot mt glm

-ocr page 72-

jeeD-w ©lirianat/««aeröcMtal DmOartl »«"f«^ÖSS ifflSS X°sljctoopm mWfifl«

ban Wttootafftbtttmaerate wrp öotóKS Mn^ ^Jt

ffliKlanbt mnetoams mMJt r»n/ft 3 It tóp oe^N^^

heneiiM conu Dan irt we retöte ttatw uan dtt me «Mom^^^

Danwl bp ©helahöt laiiaöS fcpltn «at 0« SS^hhSStó^^^ »«»P«\'\'

^tojtemeltfe/ enDe tgat is Daer op jijnaiöfïpJöofÖfteenDten^/ wi^/^P"»\'^ groot jBumtno«\'
BiftweeDeenWeDttDe tonnejttowraiUlak/tóiit^^^^^^

tenbierofteüiifoaDem/naeoafBljttptóJt^bentKlfe^^^ SSSuSteKiu^terDatiSommtbuptmfttpuntttn^^

mm

-ocr page 73-

, i ■ \' ., . \' ■ 1 ■ ■ ■ 1 i-
Befchrevch door Lucas ïanfz.Waghcfta^^^^^

«iinnttiimtittt bie letter Bcecfeöe todcheffï)moemttoo?t bic Co?^ pptofttm te replm :maertm fóhift sóet tjoo^geooteftèetj^ • ^^^

fifiMkLa^ fomcucljto|pmetocllPoöcn:Ujaut lanbéii|iinfelcfcöo^/ mmnmcöft öpnatte nmmtmmmmtm

moogje/öactomtoacbtutóti metcoiv mDcfegatenöooaötoaretrmaetéenooaBupbiüöfte^

tSÄtS^ gatcit tecoinen / maercen fc!)ip paiifr^ mmmtc.^p I10imnöt>ftölarkmaetfetcni5i#too8mnoo;ö.t^

fSiiiMhmetleecliWcrtotloPtrDiei^^ Ujefteg^aneljooföpjateiv , ^ W

SSöit / möe Die ^ane moet al aentpjeö 5uptU3ea Uiefen / aleer gaten bit bmmtt met Die acöter eb%e Pallen\'t^eetoaerr^ Ijenen na

iStö^ teballcn. ^enooftenDe ujeßemane Deiiepffc^platctoe/om Dicnoo?Dtcfttoeödi|cher: toeDèroinmeDii

inf a tn Defe / pöpïjeöt mt^paengiaertogat adncruloet met Die Poo? ebbe sMpDttoacrtö oft md foo oofteüfffe/^^

JSSban^ emtgatban iitabieftroomenballatalmeeftbtoeeröoberbiegwefvpantD^^

SSaienSSo^^^^^ balcnoo?Dtnoo2DtooöonerDif öaeckeii/ma^alöö

SSé tSm/S^ tenijs niet goet boo? f#pen bie Diep gaen/baer 3P bup.en bie fïïnöen noo?t ocßm / SnfgÖdtjchö oocfe tnt noo?ber gat -

SÄJmSeS menötdtbieeen toiiubóonileiigtrbp b

KSttócS bèrlcópen/toanteenbooïebbe maecRt een achter bloet/ tuffcfim bii

tómkn^^^ ^trnmtrnmbtrnrnmtopbrn-^ofimmt.

SfÉflaten/mencanbaer ooek metfeedier^banfelj^pben^^^ . ,

Capittel vin.

ooft/enbenooibentcnooßenin:^« cape ßaetnocljalfoonmvpmt Om van Amftcrdamtefeylcnnae\'t val van Vrek ende

tJlacötföeömtufem/DanbieljierberfeUerttoil^ voort tot Texel ofte Vlidandu

?aen/ tnS^^ fette Die clepne X^enfepletban^ÊmfterDamnae JrpoonnuDtjStoatfrö^^^ .

cÄbStoim^ ^^^^ban Cpoo?t Ober tainppwö te feplen ftoitt

iffin Daerttoee tonnen int gat- m gijp bp Die tonne siit/ foo gaet 1bu|5tenaen\'t lanDt ban BDam/göaiormt ^cjjptelbocdiéöaben/ föi>

nSoofttenÄ Dieco?eneen toim boomlengljte langïjetotbat Diento?enban^upber-toonpinti)ooibp&mnnige^^

KSe DiS 10/gaet Dan nooiDtooß in / tot Dat gl)p Diep toater buer t öupfen / De tuelcUe ftaen öalftoeg&en ^^cöntelDoecUjßi èaben en

St/enDe^ ^urgerDam/DangaetlanDilMthooft/totDatDieiueutoehercUe^

SalöS ontrentJDiirgerDam/enDeöottt^biefooftaenDe/ totDatDiefeerckbmr

tot SSS^ tö eerttft^meDeeen goet gat ïiaefip töberbp bat te»n/fooDat b mt^/

Keeft/ dS^^^^ nerloopen/ menlepDet langöe^ mtpoet i^nnDennaeDerftaetDan tömj^/öonDtUdenpölfooßaenDe lotW

fiSbanSSDup fooDat ljetto?enhcnöanDte<0feßop eDammerteckecointbuptenmarcUen/mbefebaerujecljljebt gijp

^Smtint fjecbiepfteujatp: > 2ll0^omcHebam comt ontrent w\'t toeßrpm ^

SitlS a^^^^ ^^^^ ^cöptaboecli0öa«en ei^e mfip comt tnfft|en a^upbea

bie cS Ou een fnaecHlengbe aen malcanberencomcn/ baer iß bioo> enbeijet öupp/ foo tfmenneftenö^u^berfanbt/ tepligfter ßebe bm-

Böe/tetoeten/ttoeebabemmetlfccöpjatriv öetigs eenplompgatom nen^^ïmfterbam/placöeengoetllwtgöj^meccht«laefmbin^t fanbt

\' ■ \' i ■ van

-ocr page 74-

\' . ■ VërcîaringhcderfecufleC

tiaii#Âétt ÄtAto® àîeblôôcîitèô

kn/Oûûliûut^iemtrtôânûU$i\'0fr murmt^D^^^ baertoateriiSteßöenißmetonöpöeiiireplüteröabcmenöeten

fûlanaheatôahttCttOûKfimm$ucljt/Da ^emmkmbandentopïjîînöefe/ öaer ttaeteen tpmt meuien b)i

ûmûlierîSiDiJûeâte feplen. mé^P^ ooft epnöe banöe ïoeftenS0eôenbMck/ alö^Ctoifckeenfc^erpen to^encomt éuer öefcn

inerckenTfûOflaetnoûiôtooûaennae\'t üalban©?ek toei^aeralsf ntenïen/ enöeöatplomp to?enken comt aen ppötepbbe îHantCh^

abnûmrentb&mpïerigbefepltbebt/foo ûntmoetu eertfanbt ban^>ta«eren/öat5nhöemerckenbanöieCrepl

tecfet^upöt ujeßenbenoomooß/ enöei^göenaemt bie gûutîatb^ t^ûôjt^bàn bie tonne op be iirepït tot bie tonne op bc Bjielfcôe

be/bet en 10 met bteper ban t^latke ban «erinsb^^ plate t^ beroerff noojiöen ten ooöen: enöe Ctoiftk comt ban rerbt

nibe men tjsniet eer om Cnebupfer tanbt/ banaljS öie kercke nan bpnobjöen^eöe^ktkteöaen/jjouötöienfoo ûaenôeâïfoo langue

Sick comt besiipöeft öiikupfen bie op îBIck öaen/ oft alûb\'oube ßgpjiemftenmeu^t* ^ocölept^^onickerfanöt tnflc&ènôieStrtpl

itcrck-bof comf mtööeninöiebiiertiup^^ enöe öie plate/ aenöieto3eÖ5pöebantBaerumterIansl)ö

lentîjeaenaen/ tötbät&eöenblickcomtaen ömöoecköanöel^en/ reckr. gpaeralfmen noojöen ten ooöen gaet/macjttimtöcl nci}t

aft bMpten aen öien boetk / ^tïi^ôan foo Crplet toeß noo^öt tot öie öoo? feplen ober öte ßeert ban 25?eefant nae öte tonne/ op b\'toeft öän

f onne op öie èofeeôe. ^uHém tnt f ofSebe enöe lept een ÖDo^ckum/ boo? een ftbip bat met ôte|î en gaet: maer Jet rétlîtebaer*

plaï tken ban kart fanbl / baer ontrent acgt eïien veater^/ maec bp mater btep^ / alsf nu öolcljt. met öiepgaenöe fcöepen 133U

U^f^^tt ift m^t irtrtiif rtm nflp\'rßonöeban afndiiiMfgr fanöt oaeröatî^neiifue blatk fetilen/ ôiê fcttel^ahöiaorktttei^nI3lcmn tû^

tûienôefetbjeetonnenkggbenelckopö^piJaoem/ömeeiunaenbie ôea3ocî|t*

ûbQ mal/ö\'anöeroö öe ßeert ban ôè CrenpeL^îelîilôfîe\'tl^aettoa^ ijebt/ foo comt «^erns enöe £^irne0 bp ooöen ^taueten ouer een/

terböiepbijfbabemfteecköcont. îl^erniscomtaen\'tjupîepnöe enöeî^anô^agpettcomtöanbpujeßenöie bwertöupfen/ cnöei^eesi

uaii\'tCliff/ö\'todckeoockfteefteettfcberptorentken/ öanljebtgöP goerlange^merck/ai^öüoienbertlaerti^» ^^aeral0|>anö;ragb«i
ödengb^e banöefe ttoeetonnen.^l^ öie toienban^^eöenblickcomr eomtontrent nuööenötebuertljiipfen/enöeboo^toolbe/bàtclifccmr

i3pnooiöentbutigtefl^eöenblifk/fo3iitgbP^««pel0fanötsötpaD öüoj<f>taueren/öaertßöiepßetoater optblacke : enöral^iöpbatt

iecrt/faetöann0o^öttoeßenöenüo?öttoeßtenhöo?öenaen/ naeöie toat noo^ôelîîcker gaet al0noo?ötnöo?ötoüß/ foo fult ibP^^cclft op

tot ûp öe i^reijî: bet recljt baertoatec ts« ö«^ bnp biîf baöem fcöaerö. öie tonne in öie 23otl)t comen/ maer loopt bp toeßen om/ gbP meucbc

^aer al0göptegbeu0 öte Jîreiil comr mt tot ofte in feplen/ föolept öie ton anöer0onöetfeplen/bet 10 ooten alblack toéter anaerbe

ö,perrecötbmnenöieCrei)laenbienoo?öttoalfenbötff^^öt ofre langlî0merckenbanôefetûime/i0aï0^anôiagbencomtaen!^àoj:^

plate/göenöemt öiejupötCreiil/ öte^er ßretkt langp^ec0 nae toüiöe/eni0 een to^enöiebp toeßen Odojtkumßaet ope toater/maet:

öietonne op öe bofßeöe/ cnöei0 b?»noü;jöen öin baöem öiepßeeck fepltö!cbtaenöietonnetongö0oniöie\'ßeertbana5?efaiÄ/öiebänött

giom/enöebcM^öenißötepbierbaöemenöeectiöalf/ öiemereken toeßtoal comt an fcljieten/ omnnte toetenbetöiepßrtoatetban\'e

nanöefeptateiß £iairne0/ eenplomp to^enken/ enöe comt oüer een blacke/öatt0/a!0\'tÄutoelant/\'ttoeItkeeenfcberpetü,l8ivi^^^

> Ianailaiiötljm)0/öa{be3npöeit tc4ifban^taberenßaet/ öefeplate bp:Bôlftoeert^mHufcöen ^oo^toolöe enöe\'tböo?t^emöe^©o?p

oftebwert

-ocr page 75-

Bcfirhreven doorLucas lanrz.Waghchaéïf *

UJâW

btetottne m ùtea5ocf)topu3p&ei0/ foogaet tiüo;öm ten toeile toe!
footoeöelitcfe nae öie tonne toeß tianöDoïcHwm/ öetoek&e «g^toj^
öefemerchen: öaet ßaet eenfcÖ^^P to?enhen miïanöt:aïjs öat tornt
óbeceertffiaettBöpfen ötebp nooaöenljnü open ßaen / öaec op lept
öefe tonneaen öte ooß toal op ac&t ellen met leecj toater / men maiöfe

iDan öaer tot öte tonne op 3Del|)oecUt)6S öiecoerïinooïöé/ öiemerc^
ken 5ïmöefe:ï©aer ftaet
eenft&erpto^enhi/aliööm
Öloppan tlansöe^o^p/ fooêeötoljpötf tonne op SöejJ&oech /^öie
niathmen onöerfeplen/alfmen tot toil toeCenlanc0 öie ooft toal/ en to^
men op öf mïööelötoitt toeöer ni öe t^lteftroom ; öte mcrtheti Pan öie
tonne op ^öel hoetfe 3i\\nm öte ftöer pe to?eivöai#mgnm eomt oötÉ
öieelüniipe to?en ban Cojntoaert/öte op be toater tant ftaet/ ofteató
biemolenbanMiberen/ftafttuCrcljenöieftaötenöeöat^ï^^^^^^
batt ^taberen i ött mn a! goebe langljgj mercte ban öie tonne op
3öelSoeiJi:l^an31öelöoecfetotötemiööclgi\'ont/t0
möe lept op öefe mertfeen M öe ttoee fcöerpe tomten ontrent nooiöt

oûftbanaôbereencomen/enôestinfienûetîitarnumenôepmsiim/

bittóeen ötoeerjï mertftbanöie tntööelgront: öte langö^ ««ttlw

ïijn/al0tonltoaertcomtacötetötete^Mé«ricö/öetoeltK^
ontrent nooïötoofttennooïöen b^nn opeentot&oech/oftal^iîîam^

naeiöumeomtaen öetooft epnöe banijaerlmgîién/ üüti^ eengoet

langljjsmertli banöe tonnetn öte mtööelgrontröjemiööelgronötisi
rebmbaömtötep.26enöetoeft5Pöeban\'tbaertoaterenmatömenntet
onöetfeplen tot bie !0©unnicfteüoottüc/maermenmac&fe looöen op

bmofte bier baöem. ï^anöen mtööelgrónöt tot é^toaénbalcp nooiöt

noüïöttoeft/menmaci)feonöerreplettalfmentottoaertötoil:öiemerc^

hensijn aljÊfïöolftoeert comt ober een cleijn jjutjigfhenöatbp jPPöen
Cojntoaertftaet/ ött
i0 eenötoeerömetchbanötetontttop ^toaen^
balcö: maer ban öaer tot öie tonne op ^cjuntefattt/iis öe toerei nooit
toeft / ofté not^öttoeft tennoo^öen/ nae öat öte tomt enöe ftroom m öe
merthm banöe ton op^löwptefanöt3ijn/ al^f ïBtnnaelöütn comt
überöetljooglje ofte a^locH^ntjiS batil^arltngöm/ fooöebtgöpbe
leiigötebanöereionne/ etóieleptaen öe noo/öttoal óp bier bàbint

Boecïi / ijÊf öe coet$ toeft noo?öt toeft. em tc toeten op toat mercfeen
menlangfï0 öttrecH feplenmacft/ öegjtnnenöebp noojöm betont
tie op Ätoaenbaltö r ^in öefit: eijiJ fiet i^achum otitrent 3upöt
ooftbanb/enöeleptopbietoatetcantAbaerftaet eenmolen bp3up^
öen met eenplotnp to^enthen: ill0 |0ianö?agf|en comt tuCTcöen bit
plomp to^entfem / enöe ö^acfenm int mtööen tuflcljcn bepöen / foo
en fult g^p noc() ooft rtotö bjeft lanöt befeplen / enöe fi|k bjp ban ötf
fteert banöen ^ooüebalcö ^ ï^« mentfjt gjjp onöerfeplen al0 göp
innetoaertiö totlt toefen/^et
10 öaer blatfe toater. mifoo ooch öii mtö^
öelgronöt macljmen onöerfcplenaenbepbe 3Pöen alfmen in totltoe«
fen. €nöe tuftcfien öie 5©oobebaïcö enöe bie £©iööelgronöt aen bit
toeft toal/ ift goet fetten alfmen ift ofte tot toil toefen / öet ijS öaet blatk
toater/enbe öaer
gaet toepnicl) ftroonuef g^p Iang0 tut reek feplt/
foo l)onöt#anö?agljen/al0boo?en berclaert
10 / fo langeal^igj^p öat
fien rneucgt: comt #anö?agöen öat plomp tomitonaeft/ foo jijt
glip öat toeftlanöt te nae: eomt ^anö?agtien £^acfeum naeft / fo stie
göp öat ooftlanöt te nae:maer jjouöet tnCfröen öepötn/ alsï bo^en / &
enmewcfrtgöp göeenfanben befeplen. ^nuSöecoer^ban^^cöiipte^

jter fomttjtjö toel toat Ijooger ofte leegget gaen / nae bat bte totnt ofte
fttoomigi/ toaitttnöttrecftgaenmaer liaiuegljetpenrecöt lancytiet
öi^: bie göetpm ö?aepen jjter met bie öpaen onmte/enöe ƒ ramci
ker to?en comt tn öie jjaben ban i^arltng&en/ foo öebt gljp öie lengöe
ban öie tonne op Caefftoetfe/ ^tt ijsiljier ötepin ött recHelftbaöem:
aen bi^
toeß3pbe gaet öat ouöe Blte tn / öem ftreckmbenae öte tonn«
op öie jaeffe / na öe i® arjSötepjJ ßroomen toe/ enöe öie boo^bloet bait
feerßijföttgatin.

toeft / ebbe göp meucljt öet ooft lanöt tnOtöett öefe ttoee tonnen toel
looöen / enbe foo nae aen feplenalögjp totlt : maeral^göpcomt om
öte ton op UDölf^Soecfe / foo toatjt n toel met een boo? Cbbe boo?
^cötertng|i0 JaliEf/toant bie balt baer feer ßiif op / enöe öie boo? blo^
tcr contrarte ftijf ouer öat Unft jiot in / \'ttoelche bp noojöen öte ton?
.. ......\'^nbaöem/toantöat

^ 3îîfcûot

-ocr page 76-

Vercîarînghederzeecuftcli;
^ mèhinottfitmtórltoötötmaltomttm^

cfttesomw/ tttoljttbaetttiara fp„ö7uana9atthm/isüctoOT5«P«>entmtBefttnöttr mplen.

eaDeoptuttart \'^St îupntr0an)an<enc(jupftn/ tieften ïtttft

bcioerö«ü«ötu.efttmnooïbe^^ StómLrtmeePotttntoaursmrtUwÖ Uiater. CuOtötn öcnöiKfe
jr.pDm tori foo oofteUKh/mm ^

\'oanöuptram onotrtoltn: öttwpw ökP awnubie 0&iM:Dtjtft«ana£>pb{nfScomt6pînpbtnnjnï.c«htt

naoiatnoojattteft/alwaetDeUKMis»^^^^^^^ " UaetDatsupötrßat firMfetalmtfanoojBmin. »tócljpmitoan

totllmtotfen.\'eelangsimrctenuan^^^^^^^^ f^a^tUtnaffccTOt/maecomtfootimebmnmmmfcBatÄjoc^^

cptooacpnbsban®iidanBioü«e^^^^ seen be wat« molens i«/cd jtjtflÖpaatHoojtepnt ban Bit W

lanBtnöefeplen/ nett» ooftnot|,toÄmal^ot »TO Oei ^epaKett/BanmeucljcfllipaatWettlanBt toel lurten.

m-tuptnoÖjinfeplen:maerom^c^ "\'ImnutjupBetBatrecIjnntefeplen/rooljoti^aetoeto

umt36nWjot lepBet^^ßt)pmo»!feM^ oB« Bie tonne met Be maß Bte opbenWfettaet/ oft ouet Bienteutoe

19 aaet mt op »ift af feplm/ noejBttoeawnnw " teteitbcBeatm alfo ober een aaenBMot öat ßljp aenBen

wpbe^t amaamBeBietteeitöanïtansWam

bomonerlcpi/aaetBp \'f "\'SS^SŒ |Ämr0at / UßÖP a Ötbwentoatetö/ enöe ate KeeBe boo;

banbuptmm onöetfepienoppiifu^em. ma^ Intlmpfen« aiepbjpb^emenBeemboetJjetleeeljBetoater.

mcomt/foolaetBiemolen^opto^ *\'\'gafromBatnoo?aerBat«ptterepltn/toetoopetöanBeKeeBenae

tommbp jupijmBie fannefleeapeuan^h^ noozamtenootten / foo fult ßüp WnBm ate mnettonne/

OitfteertBanUanaÖtrfanattjieto^ctß^ mae lept opöefemettUen: tetoetm/ als toroote ©joeehtomtaen

anatenpemanat ^aterBeban^mt ^kTatöupSOat möte bueöttianömairtltaaet/enBeaattü?en=

fanat/Bttttumömteoomtoelmwlm: feOTüarj&taötljupStomtopemöanbtfpartHleBÖBeamöieoollet;

naeraet / BanBat öp Bte molm tnacö WP ften / b^bte tonnm^^ am pan ^ ^ h j j^^jj^j ttart. ©afl Bie mntr

oftröuptteijopiietooaepnBeBan^ Ä ^Seltoiiiw/isatewers noo?amtentoeftm / ena. lept

btetoeßtoaJntttbe^^ SrBermmfetn=atótfelöeïlanBtömjstomtober2&otberarrpri

i^obbefant5im / als B«»?en ^ tSenhenenae aebilban t fltooteW matömm Ban e»n Boo? fien.

-ocr page 77-

Befchreuen door Lucas lanfz.Waghenacr; ix

JtententocSm/enbefeptoi) bcfecomtouereen üoßetrcöeto^enop^îermsen/SoûôtâïfcnfoerâftotbûûiÊphtetôn^

Iceglî Hanîitpupflî batftaetöp noo^öenöm Ijoogben ir)ûpberg{j bie ne foïangeöatbteootterfcöeplompeto?encûmcbpnoo2ôenbéî©îer^

opDenbi}fUaaet:baerttaetoocneenJ|oocöfmalöttp0nnDDenmbi^ blickbanbenoeuer^mSaepbaer^fpäate/meaenßnerbcozcmoetblp^»

ttabt:awöe$upbecto2encomtrecötbpoüßenbitöim0/öarmeneffen nen/rrfe(jonöen^an5pltnoo?benenöenoü;?öfntenUieÖen/totbat

baer boo? fien macö/bat $nn bemercKen ban i^illegat. ^an bact nac baecben op bie laiieter bat op ben {joeck uanben ö^aer: ßaec /alfmen

Creupelfa it noo^bt noo^btttceß/ enbe nao^ben ten mrßen/ nae bat bte bocr taairnnglier balcl) f^let : maer Jont be noc^ber tonne ontrent

tointof.eßroomtsf. H^fbembhck/ loo langte als ggpfefienmencljt enbe gaetalnoojbe^

Booitöom ban bietonneopbecrenpelte feplen/ nae bieiupöer ten toc^îen aen/tot bat glip bie tonne oft bähen op bie ii^cflegbetoaer

tonneüpöDiertngöerblack/i0becoer0noo?btUieß/eHbenoo^ütm^^ alö gbpomöiel^eßesijt/ foo gaet altemet toeßehickcr. Om

tenUjeßen/totljet baken op bie Wpelto^, Htólnrkebioeck/ien tmöiebeßeEefbe/tcUjeten/boom^iermgeröiaek/boD^eenfclimDöt

plomp t02enken ßaenbe bp tpeßen ajooteb^oeck comt aen l^em/ foo in camt enbe moet licöttn^ bie fette öe tBrßefanbcr kercke ouer bie af^»

liebi glip bie lengöbebanben baec^n op Creupelfanbt.1Dan baer na ßöeb?oken kerck ban ^treeu /mer vs öie beße lieebe / enbe baer ple^

lie5upDertonneopfipiermguerbïw/tóöecoer0nüo?tb3eatenb3e^^ Slîen ttoee fcöerpetomi^ober een te romen macr5P5tjn naaf gebio^

Ûen/enbe tocû noo?bt toeß/ nae batbe totm ofte ßroom 10. merc^ ken.Ban bat baecken op bîe tot bie ^^tiïtm be corrs n0O2öfn

feen ban bie ^apber tonne op\'t balçk/ $î|n atö \'tödifck/ een fcfterpento^ ten toeßm : gfjp hebt öaer eenfiaecken aen bie toeßtoal/ ofc een tonte

ren öp toeßen ^ebemblick / comt oncr een plompt a;îenkê ßaebe aen tonne / enbe aen bie ooß 3pbe een tonne uoc? bie fcalct). biemcn onber^

^ feplen macöop bier ofte biîf babem.

îen/ Cnbe al0 göp\'t baecken op bie Mtf^t öebt / foo gaet aïtemet toeße^

ftn ïtjcker/ - .. , .. .

öatöaeßerlönbertö?en/comtambie||upfenbäCleberßebe^^ mencötbtetoeßtoalloobenop fejs ofte feuen baöeni ♦ ^Biemerckcn
jnn
btp ofte bter Japfen bie op Ißt toeßepnbe ban îBieringen ßaen. ban bit reck siin / alfl! bie platte kerck pan bie Itoglje opt noo?bt Qm^

^aercomtoockeenijfuiitfmeteenôergiïoberbieooßerfcöct^^^^ beban®c]ckel/ comtouer\'ttoeßepnöe baneen 23ueitöupfenban

Baiermg&en/bat i0 eeh lang90 jnerck baér op lept bie tonne op atljt <8oßerent/ en baer comt een molen te ßaenop\'t oüßrpnöe\'üant ^Dom

eilen oft een toepnicö mtn.aisf W $nt bp bie eei;ße tonne opt blacke/ banASoßerepne / ban Jebt gÖP btelenglite bant baecken op Öogüel^

fögaeteerßeitoepnicönoo^ttoefttenöaiuenbettoeebetonne/eitbart fant/enbealöbieplatcekerckcomt aenbiemoien/ fooöcbt gkpbie
toattoeßelt)ckerommebießeertbanbeplatebtemiböenop8^ienn^ ^ 6ofttoal:btt3irnlangft0merekebanöitreck/alfmenopf{plet/f
çerblack lept/enbe ban altemetiei nooibttoeß/tot bargôpbp bie ttoee^

be tonnesiît/be toelçï« lept op bei^merçken :m0 bie Co?en nvolé comt 2110 g&p om ©ogöelfant $i\\t / foo fUlt fien een groot ïanck

aen ben oeber ban a^iei^mgen. €nreeötöp toeßen bie ttoeebe tonne Eanbcljmiß bp5upbenbf<0ecßmtleegi)e/ öoutbm fclierpentöien

Iepteenfant/genoemtbiegeuge/baerßaeteenbaeck^op/erliep;aen banbentoanûberbitEanbtbmî0/tûtDatgl)p3ijtboû|Çeteiopbc

bie toeß 3pDe ban\'t black/ e« 10 äen bie ooß^pbefeer klpi. ^m alö Coopbaerber? meebe/enöe fettet toaerbat n goerpimckt. laoo? #0=?

öopötemiboel ton poo^bp^ijt/foo gaet noo^btnoo?t toeß am tot Die ßerent iß beßbooj clepne ftöepen/ toanttjet 10 baer black enbe baeï

«oo;»Dcrtonneop\'tblacke/bancömtbieooßcrfc|jctü?m/bienupto^^ gaettoepnicôbloet^.

10 Ober een aÉf gebjoken kerckt mt pfocliten bepbe fcftei péxo.icît0 te mtk gljp tian l)tni0buimen op Coopbaerberg lieebe toefen/ foo

-ocr page 78-

VcrdarmghcdcrZcê^to:

Umben teftplen: tóe s«« ftjom m^tt mmim^ S&SSKKe\'Sto^^^

tornHanméemom^c JupfcnonikrmöPDoutbii

van lafidt Zijnde,

M.

mceiticcpDaerui,cnu5;ttiit -^Qp^en/au^mci; waiuieueuu

iJjupM jupöt toeft toel fop SSe. ^u oan cSuetöuSn »t «smont op jee/ ttoeltfe ......

ötel9eIöet:maetn«tOcömiiiei|elDermM iXtóttaeeWPJenüaniatttOT

tóeenarootttncfetoeettómetüanlJtooK^ant.^^^

acöteröeWltfeönwig/tooenftetmenfem^^^^^^^ SSKs^f^Stm^

maertjim öeuöelacötialJf ffi KrSaet tot^antbooit tó ttoté ntootempUn: bpnoojöe«

bloote ttranöt/ maee men ftet een öuif ömnenpie Oupp / ^»JÖ • ^ f®" / üa« fletmen J^atrlem

jBOjötifmenbnpttnöatjupöeraat. . AfnSittó^^^

-ocr page 79-

Befchrcven door Lucas laalz.Waghcnaer, 13

bte btttBüetöaerticItöeReöenttJän öaer tot CattottckitteenmtiU öattbteimtfeemöe «tamere batt bte tae^ft&ekereke/bieotttrent
tnbe|ilócötttiebeeeitfcöerpento?etteetoefetï/inaer5pt0af/enöe aen een tfepneinpïebanöaer telanötiaaert^^in Öaet/ enöe men macöf«
bie toeft spöt ftaet eenftooge bterboet/alfo batmen bie toeï boo? bien boben alïe ianöen fien. ^au ^tjebelmslen tot ber i^epöe ift ttoee
tû?eh macjj aenftett»25|i ooften noo^ttoitck fiettnen Boo^ttoiteli bm^ mpïen / enöe ban öaer tot «i^rabefaitöt ofte öte
hoojöï cant ban öte
nen/enbe bp Cattoijck fietmen Cattoiïek op öen liftitn binnen in t £©aefe eett mijl.^er l^epöe
i0 een öojp fonöer to;ten / enöeöaer retfjt
lanïftaen/enmeeranbertüien^f/afó©a!ckenbur0öenKtïttj0(öurgö: ßmrienöuimftaeteenenplaritpentü^en/ii^önfoojttüfti^ünftergtie^
alfmenöenbebp\'tlanbtijö/inacötttfttöefetoelfiem tiaant*etîôe<atabefanti^ieentûû5efcôerpeto?en/ettôei^

Mn ban Cattoitcfetot ^eöebelingöen jijn mit rïepne ofte ttoee neiickamnen ûp öie £^afe t "

ftaet bp sitpöen öie ^aefe.

,een groote mijl van Ïandc çomcnde,ende daer dan by langhs fcyicnde.

Ä HööSpbte^aefetnfepletttoilt/ foo fettet bte capetî ouer een/
öan fttUen bie outrent ooft ten supöen / enöe ooft swît ooftban
u ftaen/enôegôP f«!t öan binöetiöteupterfte tonne / etiöe öen i^^iei

fäfbanbati u toefeii ooft 3UjJbt ooft nnaer Ifen to?en ban <ï&raaefant

m bp bie toter tonneban n toefen noo^öt ooft ten ooften. ^^ U^t
ßreekt in tot öte ttoeeöetonne ooft 5Mpbt ooft / enöe ooft ten swpöen:
igloeree fakomen intßaeö banb^f&eban\'t!anöt bauöen
i^an öaer |ot öie beröe totttie /10 öe toerjg ooft/ enöe ooft ten 3up8en/
baer comt bie to?en bau «0oereetn öie bnpnen ban\'t to
lâatt öaer f ot öte bteröe/ bttfföeenöe fefte tonne /1^ öe coitr^ al
ooft/
tn öie plottîipen to^m ban I3!aeröiitgen/ comt öan oitet öie ^ciiaii^
ban^aeflanötiS ftupö : öat iö een re?öt langö^ merclt / ohi
öit
Uan öie ^^saefe langöö inte fepletv fomîijt^ liggD^ti öart m tmtum
Cbmttjtöftiten. ^i^^ttnnetî^etônneop^irfûi&rt^
\'tÔôôftbanbeiT^|teltae/enbefeîtetbaerbû0|tliû0ft.tl^ôep^^^
bpbie mtm tonne tnöe ö^aefe / öaer iftb^oocfi toater/ te toeten
ttoee baöem tttet lee® toatetr/enöe <0ûeree comt bän int ftatft banber
$ee/bßn\'tfönötban Bojen* ^ ^ v »

^©aerom tnoo^ber gatban bteö^aefe mte feplen eomenöe tot
öienooït/fo fetjlt öp öie boetfttantom op bier babem / oftefoö^oocli
alö g|p tollt/tot öatbentoien te^iereftaetibebp a^aesfftttpjsi / tonit
in
een leegbte banöen öttijn bp ooftett <0raiiefanötratóöéfe tnerciten
alfo
ftaeii/fo gaet ooftnoojt ooft in/nae öte ftrant ban foliant toe/fo
meiirlie gïtp aen öte blenchen niet tni^öoen/liet iß een fteert förnö öte
bat! Mlmtöt afcomtfcöieten. iJet 10 bttpten int gat biepttot^ ba^
^eiitenbe een öalf metlee® toater/ enöe al^ gltn öat rift ofte fteertlif
Illn^ftn
siltV ßo meucP gö» bp öte boet ftrant ban^muefanöttti

lûoèeii tûtôatg!jPc0ttîtteg!)en0 Ijoeé oftöt^ J^eOe/

\' " " reopöaet/

-ocr page 80-

Vcrcîaringîîc der Zee-cuftcn;

öec Ûlif tïaôçni OlEDIOan Dp OIP twv wtw MMt

\'tlanöt/fo fttlî glio ftmten mcïm met em IamlUanbtlîmî0 n^ me
feertfeemet Denfcljerpen to?en.llö ôiemolcnîomteen fpaecfeïenj®^

U Ö fet öjt ©ittijott bp ooften oft bp "»SSSv^h« S*; ffiaat bKeS^^^ O fettet ûm t«;en Pan <5oeree oott

tantlanstafkopt/fepöetbaerbpm/foMttó^^^ St6a«K"nS

.fik^^AAw^tl«- h Af A^«- V« ArtdT^n^rr ttl TfllT

■ m

H

Capittel xl^
Om*tg^tvan Goereeintefeyîcn,

\'tLandt van Voorin ^Ifrncn een mij}
buytçiî^eMâçfeis^

tlanöt comt Ober öie toïen ban <5oeree ?beelae^ çit0l^an er|cmw« w^îWfm

feplt op öie torenen ban ©oem/ fo langtie tot öatöie binn^nût cape ^thontoen öoet bem\' op aen bïie cftebter önnnett/

f r^mt aen öen binnen cant banöen miïten önnn / ofce \'ttoittelancli ^^itlanb^

fanöt/berlaetöanDaeOicDöietiDeetüïenöenöefcpltop\'tUinötban ïDiemefterfc^e ^m^^

1

-ocr page 81-

Befchrevcndôor Lucas tanfe.\'Waglienaef; ij

ht^bMMbfllitbîieftoôîfteblwttW\'Bfimwmtôttœolîefatben. retetomen. «©aërointetBrtm bftmtrém banj!&ar<i4!6«ftyfoo
œS IcStn lÄtn ojic ofte uwr banthfn, maer men mattj fijtnoôt Den ftompen tojen ûanï öerDjomRtn lanM bp jupöen ben
to« wtl Ober : M b e is b?ie oaaera uiaters met tleeßijße ftjjetpen tojen ban Co^iW / ^ftple^ fa boben bie berbe t^^

SSmSSSÄte 0mfeplenbe:toantbaetleijteenplateaenbipoo:t5pbe/bicmnctimî

0a«\'ta?«Äeft rot bie Sotftpl :ee/raen fal bie ban niet miä loabtn op biet babent. m ben tû?en ban ^antumcU tomt binnen

SwÄuen ^ten fpitftn tojen. lànbtban i&Mts-Jjoeck/rolocptWpnabeubiitUtoealaööpüpbieöooaitmct

^loùwmStDmîoûftelvtoal^ raßplt/foenmeutlitgfjpntttmiftiüen.

CAÏlTTilXV,

Om die Eotky Un te fey len.

T ^ îîaaïfûcrett plagiai bnl (pîtfc&e mmtn tt ßam / tnm sp m
^rummtalaff. i^ftijôeenQîct^tlanDtomamte fim : maer Die m
öen
mtM toll feplen/öie mott toeten öatter em fanöt ötoee r0 poo^
tlanöt nan ^alcljerm leiit / Öretktnöe tot aen öie asotiul : en-
öe 10 göenormt öie
klott oi t ^ternUantii, ötö öm to^n öan ^m^
öelbutffl) comt tüffcöcn ^Dombargö tmt «Doöcappcl foo ifmen acn
Ijet ooaciinöc öan öefen bancU m Die öan Ijet onSergat m toU moet

i3iaiaicl)erenaenfe»len/enötgacnöan5upöt5upöt tocft/ of e jmsöt

toett^enjupöenam öp öictjoet ßrant üan üDalcljcren tot öatB^ca
Cappel comt in öie ooßtant Dan öie fmerte nalepe uanöeu ömm:
neemt öanöenflac&nantlanöt öan ô^eiîcappcl na ©liüngentoe/
enöe tollt ghp ônpten öie öanch om nae öie ::^ûthpl / fo feplt foo lan
0l)e om toefti tot öie ö^eacappel comt m öte leege fojerte Pallete: oft
Öouöet oüft îuptûoa Dan n ftaenöe/ tot öat öie ttoee to?en0 fcp ooilen
tîDeftcappel ftaenöe/oiier een comen:fîûU£ öan öeit aacli uan t ^eji
lanöt op pijfuaöem.
M0 nu öie ttoee poo^epöe tû?en0 iit toeten
<Doßcappel enöe Hitt^îtn cftBomönrsl») een ßucUöoo^ öenan
öerenjtm/foocrijcötßöp teraont öieper toattr / negljtnof etlinn
öaöem : öan feplt 5upöt oofi/ofte snpöt ooß ttn snpöcn aen/ langUii^
öteßranöt nae î^liflïnglîentoe. ^te totter ^ee com: enöe toil Die
BotUil m fcplen/öie fette t^iöDelönr gö 3iipötooa ban Ijetn oft öaer
entrent / möe öoiiöe öat foo ßaettöe tot öat ßDeßtappd ccil
$npti
ooß ban u $0:öan ßaet Ö^eßcappel in bte ftoerte balepe ban öie öuu

nen:}|au

CAïlTtlL xiiir^

O m hct Vere gat in te feylen»

T>^e batBere cat in feplen toilt/öie eome ntet ttt int gat / ban al0
JL^âe bloet half berloopen
i0/ toant baer en nalt eer göeen bloet m/
tnöe tô met em fcbcrpen mmbt feer foigljeUjcU.
mt öaer in toil fep^
ffie Ä« em b^ öie ötoeerfe ßrcometi/möefepleop Bar0
fStcft am/et^öe lepöet öaer bp omme : toam al0 gtjp op öie öooföen

Kfeplet/foenmmcljtglïPSefm

tSerm buntm om 23ar0-ljoech^tmm öiep toater criicbt moe^
imSSmcmöieidangaermille / toamöEei0fee^^^
Äo Ä enöe aditerebbe ballen nae t lanör ban^cllûntom

ûÂ/tS^b^ibtîff oftefe0 baömvtoater0 crijcöt aent lanöt
baSK^ öuptf blachcp öte ßeeri ban Die Ban^

nSfnffi ^t0öieto2cnenban

ÄTcItUtoiieremcomm/ö^

bnebaöemyfepltöanbnömDoecUom/enöegaetjntitooßte^^

m na öer ©ere toe/ Ijouöt öim toien ban ^anöttotjcH oner öte btn>
neS ban :5ar0lîôecU / enöc fepltop ter î^ere am / toam al0 giip

opöieboofömnietmfepltfommeucSjtgöpgeennuaet^^

een gelaöen fcbtp en macij nict boo? ter îdere comen: Ijet tnoet bup^
ten öie galgöe feticn enöe btttoacöten ijooctt toatcr/om boc? t.r Be^

-ocr page 82-

^\' VercÏarlngkderZee-éufb^ ■

Sanîiîtflftpîiûo^^ ptrtianöeöoüfóen^cümt/enüerijaltöp^

nmmlS^ langöeömool/tiïtüatöen

flSe : mae^al^^ mMti^^m^outelan. banutrnntumm/ enbe fepltöa^ec|topmmnóöettitónafooft

tóÖS^eS eenfpaecfeïensööeberftftepöenftaeh^^^

Zn^nt^^^ âïôpîaiimnsôertaen/tûtôatôôîsbmnen^ôttt^^^

pan ^outeianor. ^^^^^^ ^^^ ^alcöeren toei Uiefen / UJant öet öiep gaet öicDte öp

CAPiTTüt XVÎ. \'töooftpani^ïiirmsöenlangö^.^ïemerckenüanüïe

OmdieBeirrïocywrendeintëiéyien; toeft CappÜ Ofte öte ï^aflen/snnïiïj^ toocfe tómt binnen öen(ïüe|rf<

A llj^ölmbirlJeHdoeptoteftea^^^^^^^ tant ^toijn/banifmenteclit nefen^biefaO\'en.\'ïïtórö^^^

^ naetfo fult cÉP meteen noo^ètt tfepïe gaen/ om op get loep irtne comt en bat ^lnp0 comt ouer bejoecfepan Câfam/ fo 3nt

nïïe tmefen al e^t toatet gïjeöed af pbaUm fölt met leecft glïp wi t gat mnm ^entloep : maér oft gJpihbeWieti^^e to

toWnietmeetbinbêbanWebaSlmffÖ^^^^^ mbetoïlöeime^eutioptoebeïtotfepïemombanmmeï©mriopt$

nftctoafrcn iâ/ fo ift eroet in te feplen.. #îîi biej^eiitloep tot te fep? tomen oft té fepletï/fo loopt fo langue om bie noo^t / fotbat bie

len fó fenlet toeft teîvnooîben aen tot tó ôleftcaupien comt bnpteit mfitn boo? malcanbeten comm : bif 5t|n btt ttoee naefté torenen W

keliooSS toeaen\'tJ>toim:ôoutbieairoûaenbeto£batbie^ombnfge£tô^n)S

Mum %tît ttoee merffeenmoeten göeWck booi maimnberèn co> bent maicanbeitn comen een tornt boom lang&te / biroofterfclïe bp

meny cnbTban m eïtn reefit mibbcn m bie ^eudôep:feiilt ban nóo?benDietoeftefrcöf:feijltbanopbiemet£feentian^)om tis

toSnoSeft in W; €nbeM0^?ngge comt aenber ^oe^ / oft ïaie jee/toeft no0?ttoeft/enbeafó bie:©?ugg&elingt>ett bm maltanbereit

ttoee Sö Ober een 3ijn/baer ift b^oocliaé/enbe gebuert ai toat lan^ ftaen/gaet ban eerft toeft ten 5upbe/enbe baer na toeft suijt toeft nar

fiÖe:m^raljg bie25?ng3ï)elmgöm boo^maïeanbèrentoi^^^^ trie öoofben/enbe fnlt op lomere« Uetballen.

r\\ ft pemanbt tot bte ^pkte toilbe in t:ee feplen / bie fette ben to< tt in feplen / foo ftelt bie\'^^olen ban 15ianchenberglji bp toeften bie
"ren banBIifl^ingJen ooft enbe toel foo noo^beliMt ban jem/^ Pierboebt/ènbe loopet m nae ben toaï m/m mt comt in m

glop\'

-ocr page 83-

Befchrer(MdôortuçâsIâîife.%gîiêgâcrr iu

Slop üanöemnntmi)(e ftfitoefimlNPiiltsal^m/ entu Mefe ^^land^nberge/madt^fiefmttânibe&r^^
ntfrdtmatou^öeöt/fooftpUtooßnoojötocam/tornfaltflöpöan maïcanDmn

amDte<^a^l(rf|epolôe£niecmtjeit)ûm:tiitQattje; engf^eenHetnû^ot fûmm/aeit&anôtmto;mt)ant<$ta»{)mi0 coc^l^tùâei&urgl) / bp

polörr feer fc&ûî/enbt bte anber tieiblatfe/ batrlept een banefe t&ercntûe.^^aerb3iltojïjjbûo?\'tblacftttïanbe0aten/fobambatôef

ôÔenaemtbieUane/enbeïeptaen btesupbtjpbebanbîe^eatloep/ üoßepnöebanöefeDjoo^tebe^m/ateflir&enburojjccmt teg^nu^

fnbeaenDtenoû?ôt3pôcbanbte^plete:menïnacJtoûcfeUîéltotetl Öetrnpjtbancafant/enöeörecktöemfoöertetotüatteckeümt

in!aberen/maerljetüjo?ttoepntcft0eb?nncht.^^aeralj0i0öpfober^^ büü?t0eßcappel/öetöelfkemenöie#eplt0öennocrat.^aerafeö«

incûmtôati^ep0comtûm2.ti5tije09en/fûôûutCatelpnento^enaen bterboet banBlandmibérgôecomtûber ftetraetSïntîôalbaer/ ban

tne ûûftrefetïf bnpnen ban ber M^pH f foo en eonbp aen Die jnpt bjal loopt 0j)p rer^t ober bte biooeöte.Cnbe at$ bat raetfïuniaf ttaet op ee»

niet miobûiti : enbe\'t^tm 0oebe lan0fl! mertfeen/om bie jnpbt bjal niet bierbaeck^ b^eebe bp itoo^ben ben bierboet/ fo $iit 0ÖP aen bie nooîbt

tebe&pltn/alfiuenbatgatteîtbîilfepien, tant ban befe b?ûOc6te. enbeal0bat boo?fepöe raetömtseoniteen

bierboetjß b?eebe bpsnpben be« bierboet/foo ifmenaehben snpbrcant

Cähttbi. xviïi, ban\'tbïache. #aeralieiBrbenbnr0(|comttu0röen\'taotter^lnp0/

OmdieWidin<^hemtcrcyIcn;tvamacrftcgatinganfchNcdcrIandt, tnbe ^.J|iiclaei8l totl^/fotß met lee^bjater Öiep bnebabemeff

^ ^ ^ ^ Ijalf.lCliöÄröenburgtjcomtteÖaenbpröeßenöenöoecbanCafant/

A IL0 0]^ öte IIDte{tn0i^e tn fepîen totlt/ comenöe tot öen tneßen/ fo öan tß öaer öiep met leetg mater ö?ie baöem. Slröenbnrgii come

-^fetöento?en ban «©oßenöe/ bpbjefitniçlie platte kerth Die int oberöctooßepnöe banJetrupcÖöanCafam/ öaer iß öiep entrent

ooß epnöe ban <aoßenbeßaet/ öan mentljt gl})? Blaenberen toel aen^ bter babemmet leerj mater. 2llß ö^bento^enfeen ßaet ober öiebier«

ieplen/ opfe^oftefebenbabem:maer öaerftöieteenblacköeptban boet/füotßöaermetleefötuateröiepomrentbierbaötm.aisl5;5n0^

ödenöupnen aß/öie moet 09p ßÖöntDen/fnöe0aen ooß ten noo?öen/ gfte aen l^epß/enöe ^©eßrappel aen tacthccmt/ öan tßöacrmit

tnöe ooß noo^mooß in / tot bat Ittj6töe0öen eonit bmntn i^lamfeen^ leetj mater entrent bijf baöem öiep/ enöe srnn i0 ôaiî op öie tueßtaat

ber^e/ iitöe öat öetönijS ter ©ocö comt een fcöip^ lengöe bp5Wpben ban befe öjoocfite.

Ei0tjöegieti/alj6( öan 5i)t ^pin öie mont ban öte öDteltn0e:fettet öan ^u om öte ödielingöe ban bnpten tt baten / foo fet Uaeßcappel bp

^eßcappelaenöetooße^öebanbeherclieban^epß/ foosntgj^p Uießenl^epfl/aleerbatUi^megöcnaen\'töuiijBiter^oejBEcümt.

toelteteiegje« «Öaetbanoeß nooîbtooftm/ totöatöe bierboetbait ban a5lancKenberg|) enbe öie bierboet onereencomen/fconeemtben

53lancilenberge f omt aen Jet i^ftbento^enken / enöe öie bierboet ban flac J ban Blaenberen op feiEf babem. Cnöe metet öat göp met en jirt

i^epß comt aenöe tocke ban l^epß / fo en mencljt gljp öie polöer met binnen öie polöer/ boo? bat ö^enbupnen 3npöt snpöt bj eß ban n 10.
betepleti.^aer al0^p bie U^ieltngljeincomt/foo b^engjet i^aben^ bat ßaötgnit0 ban 25lanekeberggecomtop een baemnae aen öie

to jehken eerft aen öic bierboec ban lölanckenbcrgöe / al eer öe bter^ bterfièet ban :5lanckenbergöe öonöt öte öan fo ßaenü» / tot öat gl)p

boet ban i^epß comt aen öe kercke ban IJepft / foo ment Jt g&p op öic b?p boo^öp öat ^toijn ^ftMstfp öan öie to?en ban\'t ßabt^np^ tot

polöer niet feplen.2ll0 öan öen to?en ban Ö0tbbelbttr0ö comt te Ùùm fi^tööelbiir0ö fiet ßaen eenbaem bp noo^öen öie ^böpe/öont öie öan

een bame bp ooften/oft bejapben Den toien ban\'t <|>taDtöiii(0/fo feplt alfoo ßaenöe/tot öat 0j)p comt bp ïDaltljeren/ oft 0l)p fom öie ƒ ran^

bat beße biep banbe i^ieltn0j}e m. S@aer al0 0Öp ontrent ö\'Cn^ fcjie polier öefeplen / öe melcke recöt binnen bie Cngtielfcfte polöer

säelfctyepolöer5tjt; (boC^tetgabentoienîienbmnenôiebier&oetbaii ieptaenöte^laemft^^^öe/enöettio^t gitemienlifck j^enoemt öat

C îî^tfant/

-ocr page 84-

VcrclaringhederXcccufte«;

naojDttpn&eöanbrfeljant^ï.mpüttttó.\'^ änsshssn«®^^

uabera/ nibelcpt mebffip »«mwbtn.ttanO^nijtóbtrtóepw^ SS^tptftûantotJ^\'"«»»«?!»»,®»

ofab^oot&wttanbfftbanth/féûnttmtbintiaontimottm

tó BftmcÄ bit mm-bftîopbtpolbet tfi^omitûie^olb^

tel öanA oftetiotmt/ «Böt ban Calis tUffnoo?bç ao^ ten QottttV tt»b» te wt« sajt;®\'««^^^

teoocft ebanwiiUâDtm toateoimftleftJjtBatec. ^atti^ fiBmg tentetioopfnbe/ tntstti

nesÔmtitft>nbettBintifljtiabtta:enb?âlf«ûow^ ^^»fflSÄS

-ocr page 85-

BcfchrcvendoorlucasIanfe.Waghcßaerr %%

»0 €l«e öalt em miattier ötoec^

Capittdxxiu mö^

Ditt<?i&pinghcvandcftroomcn,endcwatManchoochwaiCT^g l^ni^?.

opVben4crcn,Zcclandt| Hollandt 5 Weft-Vrieflandj ^

wdeVrieflandtoveriec, CAfirm^ xxnu

"Wacr uyr men defe voorlx» landen kennet.

T «ttgflööe 3anfc||eraßeöan©Iaenötrm/maecfeteeii3ttp^

^nooibea^aimelKJOcJtDatee/nUiebtt^^ \'T«?ntftÖcRf0oörtft€a(i0em oftetuirerpitfe toacnm/ enbe öd
toecöeen3upöttoeÖenDtnao?Wooße£0aene» CnöeDie ^tetploet ^ usban €ali0 tot <0jtbelm0bm bjp mplen/ enbe t0cen|)oos||f

met me boo^ebbe/bAllen om bte noo^t ^etoaett^« ^aec tm boo^bloee fpitfen ro^rn:befen to?en ßaer m ^o^burgb^Cußclien <0?enetmgberi

enöeafjter ebbeballentelanbt^amiff oberbwbantfeen. enbeCab^ßaennstlrttoeeplompetoienen/ menftctbtealfmen bin

2n^eeianbttotl^uflinQjien/l^ramekeni0i/3lrmupbett terftere lanöt l^an^?etjelmg8etttot^unnbertfeenijSö^pmplen/etiöet^

enbetomom^elanbtaen alle öiecußen/ maecfetJoofJtoateFeen fenplampentojen. Ctta®en<^?enelm0enenbe?©wpnfeeecMenßacii

^iipöetentsjeÖ^enbe5«pöt$npbtl»e6eö©mif. notjblppiompetoaenenoftctnfentmaecalfmenmöetbaetiuatertsf

^©ii^inöten inm\'tBeergat befielen toil^ Cbo toeet bat öiebloet m macömen bie niet toel fiemmaer binnen be bantken jünbe/fietmen

- —! öie/enbe lijnmetekfn ban öie ö2oo0epolöer0opöel^laemfcöe banc?

iSfeenftJjerpentöW - - ^

^uiintehen/ißö^p mplen: öet iief een fcjerpentoipn. «antrentecst

......—i-^ie Iialfmplebpt3öeßenleptDatflooßerten^upn?oftB?oer$/ Ijeti^

bloeteabaltöie^a&nietin/aleeebacceenqtiartterbant een plomacöticö twfe^H • Hiene^ b?outoen co(t ba?|

ioo«eni0:enbeloetoeIbteboo?blb?enaetlanbtbaUett^^^ ^nijnlieiTfemrot^ieupoojtißeenmpIf/epbeijöeenplompeiuo^c^^^^^

tirfoöcomtnoefttaniBiDie«cöterebbe Diegatenuptmter öiefanöen/ inenftet oock een eleijn fcfierp to^ennen tnBiewpoc?t, ^oo^tg rei|

mbeb^enalfootoebereseetiiaettömetmakanöeeeit^aertuffdjeti toepmcö bpooßen 5^ienpoiat/ftaeton^Eienepaputoeban lombae?

be enbe ^atieibtep int baertoater comtbie boo^bloet tot bie bpen/enbei0eenfcöerpeto?en. Ipanöaee tot jg^ööelbetcke iß ttoei

i^oo?b«ee/enbebjaepmalfoaltenietfiimet bfe^aneomme/balleiv mpien/enöeöeti0eenbicUefc9erpeto?en,®an#iöbflfc^

t»enaeilanbtnoo?Dtooff/fnbetioo?btooötennoo?beti. featelpne/ißtb3eecleppemplen:9ett0een fmaljeftje^eto^en. ^m

iöaköoebiefifcoamenöet^par^öiepenbfl^itegaten tnbaflen/ baertot^aoßenbe/tßeenöalfmple/tnbeplotöteen boogl^nfcljee^

ififtebo^en betoeWrtöantöieöoiwbloetmetb« pentoicnte^jn/maerbieijsnuafif/enb^tit een plompen to|en.

Soojb&aettödneeöiesatitt/totöetlaetöequarti^^ boß epnöe ban <aoßenöe ßaween platte herck/ bie een m^

^iea®erbloetnietbteboo?elöetercoms:ane/3^^^^ lensööebp ooßenöen toien ban<ao^e/föotnar|itoenmiaen|i|^

jcon^^iro tmt bptSIte/ttiaiit öat noo^bö? 0t eh saet sw bloet ren toel aen looöm op M ofi^ babei^i / enöf saw oop: ten mm

tn/baHfesöen0öat|teboo;ebbelie0{}tn^ benin/ —
fend^etöloitintnbo^öersae*
wl^2ießclieaaten MUen ttt m: mm

-ocr page 86-

Verchringhe der Zcc-cuften^

vercianngncuci ^ -t^g s. ^^

mtnkenöatplocStfcöérTJtetoefmmtartöengn^^ ^mtoiÊn^wnu aïmetaopt sSeïjeiIr lanbttoan pakferéti

<DoBtnöt/tnöf WtRmfooücr ffitonttonöwöljp / rooOTtrö^

tMntt)antj«®Klm8!ie. I9ani5lanchmljtt0|ew^ *xv.

nota,

Ijatlt/jimnnaf, SSUilfepto/fofrtmtwDietöjeetapmïmftjaetfe

HoemenWalchcrcnrchouwencndedenBnelbckenncnfal ^„eoem/^ Ö«Vueft eijtti»ftaetem fcjïerpen tO?engöe^

2i

-ocr page 87-

Befchreven door Lucas lanfz.Waghenacr^ kj

fanbt/emhooflftenföitfmtöxen/ettöet^öetalberk^^^^ n^ftly-babtm.

m^tk^ emtörbnKbbp<>ößcnßactetnplompmto?mgl|cno 3tetn^celantmatömeiiuanDcCompaisnef»nop i^.bäöem.

toan aïonft^ al bmncn Die ßem ban bieiaiamtfcljebancken.

^aet bp bieieba^^^^^ ett opboemnse banöe lanötn/fal befrö^cl^e Calis ciiffettöe Den ijoeck ban ^oeberm macDmen boo? öie öoöfbf

toojöenöoemrlanöenöaeröectfjoomn/entoaetbpmenötebelten^ ^ ^^R^ — — 34.baöent.
tien fafcöat laetraeii Sier na/om boojöer öicr ban te fcöjpöem

baöem»

t^.mpUn.

Cäpittel xxvii.

op wat diepten men een ycder landt fien ende bekcrinen
\' mach> in dcfèCaerte begrepen. ,

Tf®f m mnä enöe ilooïöetnp matïjmen fien banbe Compaengie ^ ïBan Cem0 tot öer eufe/noo^öen ten meßen/ enöe SHpöenten

^mmmirn^w^j^^"* ^ i2.cnöei3*baöenv oollentDelfosnpöcliicli — yö.mplem

^111« mnlen ban «ittßiß birp ttoaeiff babem/menmatïjt fien op ll)an Bomrißtot#eplis!je!anbt/ttoo?to0Ätenooßen 24.mpïen.

orfhaïmn oftefo anber feggöm ^ ... ^ó.mplni.

St ÄfSenbernottummatömen \'tlanötfien/ op btertlpen ^etBlieenöeteplanötban^pïtïiffirÖcnberfeöepbennoo^ötooß

PtihMmivhimiiflömi — 14. ii.baöem. enöe$ui)ötmeß — ^^ , sunpiem

ÄclSKtiimachmen^

\'tfalDnemrooternnlmbanumefen. C ontrent ^ w J^-ntplen.

— iz,baöetn. ^^oinnffenöeberi^eufeliSSDmbanmalcanberensupöenetlnocj^

ÊnöêhÊtiöberbeblatkoiv —• rz.enbe/baöem. öenobtrent - - / ^Ä.mplen..

^rltSfl/^S \'tBlie enöe öie öatfier^bané^TO^

feSftte^ — — i5./6.baöem. noo^öen ten tueßen enöe 3«pöttmooßen — TV-mplen.

^öaSS mm0 ban l^oUanbt enöe ^eß-Bneßanöt fiet^ ^tt öefe lanöen ban ^ecrfel toil befeplen / öte moet jpnen coar^ foa

meneerbmtöatönim/al0esmontop^ee/öietmee<i>pleten/ beelooßeliieber fetten.

mckSt^ iaani5o?nriftotbie&aecfeenbanlE:erfel3upbttneßmbenoo?tooß/

ban tï^nrtt ontrent bier mnlen/öantß öaer öiep 14. oft 15.baöem» ontrent — , ,, — mplen.

^©aercSerDuiinenbe öatDuijn neffenö i^aerlem / fietmeneer Cecrfel falmen tonen aenbjiefcjerpetoien^ Öie öaer opßaj/enöe

Dan fommise to W-tDie toim0 m nu al meeß plomp/bs^ialben op Ijet miööenbant lam ßaeteenplompe tojen. <ap öetöoftnmbr

^cliebelmiieSe ^antboo?t. ban Ijet CplSt ßaet een platte teclte met blanm fc{)alien0eïï|kt.

-ocr page 88-

tfdrdarîrighedcrlce^Ac^ ,
iS. ftuileti.
lÊ^éxipt CIttWn ti^btti^mftiiilteo^tw^noi^bm^t^
«u i^iwi. Jjt ooö
\\itù oüöttt/enöe jupben tm teeöen tnttm — nr. mpim-

— 00tD»l^ofbettnae\'tîatjf/ttOô?ttiûO?tûûa — 5\'o.mpten«

tomS^XepnoSÄÄm^^^ ©antóéS^afttMbm^ooaeniata -- ^^iupitn.

SÄrmacömmteoO^tt^JWIftwnenO^ « .

toatJftóBtepWeïcm»mrtIttpenöel)pljentUmttt8 Opwathot^hdedefeUndcBljgghe«.
nmrjSHoiöbtttantÄW

lasäässsssö»^^ 1

S — — 46mplfn. ©tj^oofbtnoft^aebermieijûtûpeînnttjttftitftoratttnaetttiat»

^anftttâlàîâ&Mtotbm60(tk1]aifCra(mg»^ nunntwtâlnitttanCaltàittl^latnùtEm/^tttoo&eniittuo^

tu^H^ttinii^rchtii&ttMnttem ^ so.mplen. tDéttfeumttttfbn/tnôeijanCaliôtlifffeiSmplen.

«SiftSlöBSiltSöeftoatïtptoftlööttü^^^ tßiJüuiBerantleijM: miObwm HieiJoofOtn / japöenten ooftoiöan

»OTW^aïöBi^tieniw^onï\'tP\'^»\'"" î/.mpKtt. ®o»ueten/toefltttt tio^BenijattCalMftliffJljaerWiM«»®»»

. — ^ -/tiMft jujibt ÊantfebpBfflWiimijanbtttbaönnenbjfmSalf.

-ocr page 89- -ocr page 90-

candir

Tr^ort^
\\
^^S.VâfeT^J

DoMrrif^

1, "k. " " "
, X - Vi., .

^■lê

^

2Ä-

Pîlra// C^

A isr G ^ L I A E

Co-^imûd

Ajues

^eu

Die,

JùSfmeify
ecant

CaetuS

« TC^iun^
^<mt Orfms

SMaß^

T

Wccf^i

-f:^

___

i.

S.Lo

\\Sya(m, oß
WaCderth "

J"

farenßm.

^ontrïm

Part

G

rma

IrejueiL.

CK-

Ni -\'ilk

-K.

- \'K-

■\'fe.

"fe \'w

- ^^
-fe "i-. ^

fjnntta.

» -H. > V Oreme ■

\'S.

\' ^ %

z>

■■\'t.

M

\' " ""
\' \'

-\'V;\'■isA

^ ^

" \' %

^

. -v.

"Benfjr
Lewe ^

P AR^Sr^,.

Ttmïén tt. voer an maet^

Jüpia^ße miSm 17^. vmt een araet.

^SSUdeüon

^Ps/^-^iw ifej terres et cojks martH.

ne.\'U twaére ntmiger;ei^mSk

^ iß\'

dm£t juyr et euàrc-^i

mde^^ecoßm vm^}
mamm mnde

-ocr page 91- -ocr page 92-

mrncTm^^^ rnnmittmimtmiM

Smiitötaten«öotmlJleiipjnpbenCafe/efitöctntap^ ^omrae/isötetoei5etjujiOmtnDenoo;Deufesmp(en.®(fooßtDalW

fcn ffitSKÄ fommislje ofte €lippen Dan: inen Wacft/öatr loopt tentteert fant« af/ mtn Upoet bp Ott|«pttoa m: im

SÄSwwmaethen/W^^^ Bat ttt ttoee babem wate«! ntet öet Ijootötte toat« ofte Ijalffbl^^^^^

XSSSXÄ ^.©aleriUiitaenWejuptjpöe/etibeCrotopaenbienoojtjpbt/baet

ToTS e Ss een mopeWt üaep: men matö Datt beftöm lis^ toopt een bant btotetö ontt toat / anbets toatrt gaet om gwote ftto

nhen hn«! cEit nootömWVt ts een noebe «etbc uoof noojtoofte/ p tn i« te toraen. «bbe wUe Itpt onttet biet mplen mt lant. ©jp mp«

tenSientt^ooftm (Sbanbaertot®«epenb?prapJm. Cfltot ^leptntomtnjmbanbp

25S iwt onttnit eenöalff mplebanben ©ubeman oft Tour oottenm/ baer«Baa»!«??"«menofteBahensint sat/mtnftpl^^^^^
d ordre"SSwilaM baert baermen op Dt Ret lept onött benu- ü eenc tat b\'anbttiö« «mbe
tm tpEÖauen booj poote ftlieptn/ntaet
btman/futmenbanbouenntbefmDtamiereöan©eiitimofte So» tltjim fcötptnmoBjjtnmet JjalfbloetweUn. rarutTrtjtn

-ocr page 93-

^^ Verciannghederï^eccûfteC

trht mim comt tetttîcnô ht âjomme / foo mim tilack toarer / ml comt cen niïofteàmtl af fcljietm/ eim ïoopt m ömn5 in mt &auen/

tiife ofte D2n Mînlrn nntt/ ban mmm fc0 cfre feiitn baDem Diep : htt cû Qijp trgen^ tfteDckcn atn comt/ mx mcucljt g&p fetten op mp

fchcnen öte toî Den meûcn comen / PrrDtuaieu liier altemet toel: maec baDem aent toeûlanbt / bieooû 5Pbe 10 blaclt * ^aec ban ƒ ecam lO;

nfîn fuit toetmalßlanaeblaclibliift foo toeft jupttoeft tot J>îrupflàrt/etti^ een fteöeUen/liSö&enDein een itt^

m ift ban Biépen tot ^^ùkxi m Catir m ßtoßte mplen/ Daer co^ toiîfk outrent 2.mplen^epn![)ooft;2$upten Den öoex baft^truif^

menoochtoeicleîmefcftepenmtmafï 6rîî0een öjoog\'^etpei)a«en/ fartItögenttoeeÖoo0efcljerpemootfeiioft€llppm/enliggtienüau

mtn moeter met lioogl) toater m. ^an ^Miâm m Cauy tot ƒ ecam/ ^t^epnljooft ontrét noo?ben/enbe nooîDen ten ooften-^te

tßeßOTbttoeÖDjpmplen/enöetjetiö eenmopetpeôaiîen/ spljont temelDetDaerban/eitnoemtDtenöoeck€apoD<Caur» ,

bncan/ttoee babem toater^ met lerdj mm / baer lept ten biincli oft «Snrrent noo^Dt toeft ban ^^epnljooft:/ lept eenibanch Pân D.2p ba^

nlate am Die ooft 5pöe banc gat: men macli mer clepne MMtn Dent met leedjtoater/oftfôanDerfeggé/ttoeeètt een ftalue babem. Hlîï

CMmiicntlanbtenbebefemoûchtemetbfflatljgarDemûeké/Opacô^ Dieaabtbâ^able/comtbttpten^epnfîûoft/foifmfneffeti|Dieb^

enbe nesben boeten toaterjö / neemt ben üacö ban bet ooö lanbt / bat eit tnen fal Dichte bp f>epnl)ooft m loope tot binnen bie eerfte mole/ en

Plack.^aet toilt gljp bupten bie plate omme / fo lîout m to^en ban fettet op é.babem/en Jiale een lootfman/bie u inbe öauen bîtnsljc.
f ecam bupten tlanbt/oft bupten bie toeftöoech ban bie öauen / fo fal

CA? itt 11 11.

Om opdie Reede van Hable neuf^endedie hauen vaii

Noormandyen in teleylen. ^

Arnfmencomt toten iioo^ben/enbetotlopöemituerebanmouan
feplen/fofepU\'^epnöooftaenboojt/fooIangljetorbatbiejupbt

rant ban be Uibiere comt aen ben ^oeckban\'t ^epnöooftrDoubetfoo
ftaenbe/enbe loopt baet nae toe
foo langlje tot batöet ianbt bp ooßen
i^able neuf comt bupten i^able neuf:
Dan trplc t na Die tjauen ban tp^
bleneuftoe.<Dft tollt 0ÖP bupten Die baue cm fo touclu fo berrebant
iauDt af enbe feplet om toeaen/tot c amt %\\imtvt of en comtaepIt Dan
naDenöoeckbanCocljettoe/
enbe toübct bat: bp m:öacn?>0pö0ocp
toatet b^te babent/eube metleecö toater een babem toater^.^ie tSet^
tm0 Imgöen mibDen m bieEmiere.« lanbt ban Caan bttpten Den

tioeck ban i)epnöooft i$/fo feplmten baer bupten/alfmm supben aen

ßaet. Cnbe op bie noo^btjpbe iö met lialfue bloet b?p babem biepi
maer op bie $upDt3pDe iß met öalf bloet 2.baDem biep^ ^©ie nmm0
3nn ßeenicb fant gront.^ie in ijable neuf toil/moet met l)oocö toatet
tn/eü ftttealle gctpe D?oocl).^ie optoaert0 totl/ öie neme eé l^ootfma
m/om\'tfcöip opte beenge tot i^ouan toe .#aer z .mpltn bpjvipbin be
tmiere bau l^ouan/lept eén tpljauen / genoemt Cocjet: bair ßaet eeti
baken aen bie tocß taut ban\'t gat/baer looptnunbp m/oftmenmac^
bp Die ooß toal m taßeu met Du öacggaetDe: baer comf tod^franfcDi

fcktpen

-ocr page 94-

Befchreiiendoor Lucas Tanfz,\\Vaghenaer.

fclftepen m en m. Banben {jocck bart ^epttjoofc/jupöt UjcS ontrenc ^tt toc fcplê: bie €îîïabekf0 ligöe Dîcôt am Cjet toeS fpnbe / en bp snp^

biîf tnnlen ïiggften beelbancUen / een groot ancb toee cö0 m pt. bé befe Cpfanbekfe/ fcf)!et cen lïeené Etf af : aîfmen bact binnen 10 fo

boften enbeUjeften Defe banehen/ fcpltmen in me jfoffe ban Caan/ öie tft aê mesupt 3bbe frljoon.\' ^le liafquetreg offce l^ighalfen Iiggc liant

ßrecbtalmeeftsnpbenm.ltenDiebJeÜ5pöe een Cmgeiöaerniaclj^ meßc^möebäöit epïanc<a?nap/iü.n bJ.ento tenn.Uîel2.nipie:^at

mm binnen fetten en\'ti0 baer toijtenbeb?eeöt:öata^oaianöt 10 öup\' tîîreraeiseigrûotc bocglieCûpDiebeclliûoîffnrontomijeinberft.

nic^ en bïaek om met Die aatööaröe m te taûen : bnpten ift berre bîac/ ^^en !)aluen ban öefe Ctip / en l)et épiant ban <Smap ligt nccjî eêan^

te toeten fb oft fenen baöem. îDatVt ^epit^coft tot Den BDeü^oetk Der € lip/maer öie en 10 fo ööccf) met ; maer öaer ÜtttM beel liooi fm

ban arijieröurgö oft ^terbltet / tft biertlpen oftbnftljien mplen ooß af na öie anöer Clip toe.^lß leetlj toater fo maeljmtfeaf le ftcn: ör fe

ooß bàn öuer ontrent 2. mplen : rèti n.o tomt 10 öaer open m / öet 10 al 23arroci|e0:ma£r öieliggen aen ißt to.epnöe ban öec Cpiant bâ

meeS boo^ alle toinben beftljnt- öie nooit ^oec eamt een riffeen oft nap öicl)te bp\'t lanr Ciiffröen C öe l^age ea <Bimp gaet öat I1a0 bâ

tanck bp\'t lanöt tot fcl)teten/ maer öaer macj toel eenfcljip oner : Ijet ^iancUaert Doo?: tu öie $«pt Ijoeck bâ 10 iiti^îl : öic öaer cnöer

t0 bmnenöie banth ß.oft babê öiepanen Itgljt öaer op ö.oft 7. baöl/ toil fettê/ moet öe baerbooi toaclîté / en ferten rerlît müt l]et cpljas

fo öat Die noo^t Jjoec Daert rifken bp lang0 comt fcöieten/ n n.to.ban benl^e. C.öe l^agetot ijet 5,to«epriöe \\m |ar5cp 10 öe f ûer0 i^.iu.

11 comt te liggen.^efe mp met Die Cplanoen too?öen bp oiife fcl)ip^ öan looptmen tnOclim J>ard% en ^^rs^P t^tm. bqrm 10

per0 Die i^ongier0 gljenoemt/en men macö ront om Die Cplanöe fep^ goeöe recöe en Itggcn 7 mplc» bcrfcfiepör-Bairt Cplanöc bàî €5 juüp

Ieival0 boî^n geleert t0.£^aer al0 öÖP bp toeßen comt/foo en fult göp oft Cape öe l^age ßrtct öat lant 5iipöen ten ooft rn/ enöe jupöt 3U|3öt

nietmmtoatfr0binbenban4>oft5.babem/enbaerifmenbercöntbp? öoßoptotöeclippe^^af/Darsijnöiieoftebierlioogljedippen/men

fan0boo| alle toinben. i^nißbanbenftoecMöongetotCöierbnrgö mac& öiebpooß oft bp tofeitüm/tnffcljenaei\'smtfi öieCti^^

b^ nmlen to ett to n.to.Cöierbttrgö 10 ei elepn tpeöattenUent Il0 bat enöe öet ßrecfet öan supötjtipt ooß op na mc/rnöc öaer bp

JoogöelantbanCöterburgl|comtbuptenCaepbei3aiiclvfomacö^ toeßeni0goeöereeöebanacgiennigljenbaöem,

men aenöebnplenmet miföoen / öie bnpten öenJoeckban^Serels- 3nöttbaettoaterltggljenbee|n!öfenofterrgd0 r!ippen/fnöelig==

öner[igglien/efibptoeßenCöierenbnrcÖlig0enD|ieCplanDeken0/ gfjenal am öie recöteriianbt/ maer cßinrein rsffaff

enöe öaer bp toeßen looptmen in öie ƒ Dffebää^oöetiille/enöegaet fcliietcn/ öaer moet g&P tuffclîen öat riff enöe tiMmnößo? loopav

tuffcljen4.ofi:5.clippenin/ DattS»ett0eentpl3auen/enöeiept eenmnl enöe reebt bp noo^öen Ijet lii^ßnetecn Iwkemet ttoee tooicpen/

|)pooßen €acp ôei>age.îl>an€.ôci^ageto.tenn.iigt)t bat Optant; gljenaemt ^noranfe/ enöe bit liifgliepaCTecrt $nnöe/ comti^imre?

bämernercft<a;?rtap/eiti02.mplenlanc/pßre£kenöeo.ef|.to. lier gliWbietorlîûeckban ^.^anbile/tnöeamräic öte i\'m^

ooß epnöe m fc^oon/rnrn macl) öaer tamelnck öicöce bp längs fepleitt iieii / enöe men ftöt mrt alïea tptn ö:Jöocii / tmt mm torll mn Mtv

inatc op liettoeß ennöeiß feer bnpl/ öaer üggcn eplanöckcn,0 inl Der bicr imsirn fept Öie fjau\'ili nan Canfitaio / tme iß mn niplai mn

\' âtamaio.

-ocr page 95-

jg VerdaringhcdcrZcccuften,

CaDittdiii, feuenöaöemop^^^ . . , K T.

HocmenindkhaucnenvanBritanienfalfeylen.

^ <fta «tl u^ u^tx iScrfÉtt te fÉtiïm nae Ê^int Uan\'c lanöt langljsf: tn alfmen ftijf ten |&aluen uantlanöt fo t^atö^

^M^^J ^ ^^ öftfiit mint UI tenwpttoeaen ofte toeft 3upt toefti qname / fo mettcht

in t e ff pitn / Dat oatt bp tm rtöerpt «lip m / enöe men feplet alfoo op oot^ WP^^^^^ W

l?et 10 öaer met Ukö toater alüol^ootrenenöe^^cBwen/looatmm«

bpcansöaermet öooKicn enmatfirraaermet&oocötoattren mm- httó^phB^^««^^^^^

.nenmetmi0öotn/toant!)etiSDanpiert&ienPaöemDup/enDeDet üan^ernje^W^^

ss» sg^

cieene epianoeRens/ tiet tieenite 10 i^arm gpenoemt /
mek ofte 2^iami; göp meutöt öaec tuflt^en öoo^fèplen/ 3P
en Ifggen icnv... ^
met Pem ban <5ern3e / enöe onöee <0ecn3ee ijS oock soeöe i^eeöe cuf^ enoc mn

-ocr page 96-

Befchreven door Lucas lanfe.\'Waghenaer« .

ölcinck ligï)t öet ^planöt pan 25?ïbacfe ofte B^mcfer/ mm macft al mtt öte PoozPloct ömeer^ opec öie üanchen nae\'t lant toe Pallet/

öaer romom feplen enöc ^eeöe maken toaermen mil : liet i^ öaer al m palt toepnicl) lantr t!ant:maer b^aept alteipet met öie^ipane om/

SoetgronL^aeröptoeÖen^^^aloligïjtöteoelleröaneköaermé möepaltintennöepjeöerterZeemacrtsf.

onöec rpbm matl^ op fe0 ofte feiien öaöem. Boojt teeft pan Bet toeft ïBoo^ Caïijs enöe ^toarten^sï nalt öie ploet een quartier na \'tïant

ctjiiöe paiïöf ^eptifte^ oft grenen Cplanben/lisljt een Cltp onöer t toeröaer ttapaltfe noo^t noo?t ooft/eit $uijt suijt toeft/ en maect öaer

toater/nmer 5P comt met Ïeecli toater bopen/enöe i^ genoemt öiieoc^ aen lant Ijoocfi toater een supöe ten oofte ü^ane.

Kerö/ofi e öiie ackelpotten/3P leiit een groote mple öan t lanDt. ï^pt ïE)^ni)toartene0 tot Beunen öalt öie PÎoet noó;5öf ten ooffen aen

boette Öïïlant leiit omrent een groo^e mnl^ 3upöé pan ^eptifte^/ lant : maer üupten in$tt paltfe noû.?t noost ooft enöe 5uiït $uitttoeft:

mm maeïi öaer róntom feplen enöe fettep toaer men üJiL ^le öapen enöe eensmit 3unt ooöe s^an^ maeck^ alöter töoocöfte toater.

aclïter t^roene eplam {jeet ^Ut^ öauen. ïdan öaer tot M^. Jjan öe ïE>an Beunen tot diepen enöe Pooi öe â^omme/palt öie mtt een

^op Î ft ttoee mplen/enöe i& een tpe öauen. Ban öaer tot £©û?lions( quartier nae\'t lanöt toeibaer nae pal^fe nôû;^öt ooft ten noojöen/enöe

^jn ttoee mplentmen macfj öaer tuCft&en öiè Clippen m feplen/enöe 5uij| iaeft ten jupöen, €tn suilt suijt oofte man? maect in öcfe IjaPe^

fettenopPiifüftefejSüaöemmetleccö neni^oogljftetoater. . , ■

a3acr öieinöe öaben ban lö^o^liomei oPte^.!?»autoel0 toil 5itu/öie Ban tpiepen tot ^trupffatt öupte iw m öte traue/palcöie Ploet

feule op öie groote Clippe aeh/utet öie ttoee f|omen oft ^ale/eit feplf noon ooft ceit ooften^enöe öie ebôe 5Utie toeft ten toeften.

öiclit bp öte Clip langis.ïltö^P tonen 3itt enöe toilt öah nae ïDan ^irupffart tot Can in ôi?^açke/balt öie bloet 3Uïïöï suijbt

lionis\'fófepïïöeuröïeciippeiiooftaemöeti^argl^^^^^ toeft.enöeöieebtïenüoitnoo^toüftv^ , ,

t0 met leecö tóatei 5.baöem ötep.ïBilt ggp in ^-iautoetó öcHion/ Ban t ^epnöooft tot BarcDuiet/ ^alt öte bloet ooft tenmo^ben/

fo haeft m gÖP öm öte grooteClippe 3tjt/fo kieft öat lanöt:öaer letjt eit öie ebbe toeft ten 5Upöen bp lant : tnaer tube Canaeï bupten lant/

een ^mp opiite ftrant/göenoemt ©lumpol: feplt öaer op àm/toant balt öte bloet ooft noo?t ooft/enbe me ebbe toeft 3uijt toeft.

Ccken öie Clippen bah £@b?ltonjS enbe terméteen3tiijtooftèmape»

toarer öiep gHwecft om een fclpp te bergften.lftet €planötban ifle Bbo2 öiekauen ban Can/met een 5Wt suijtoofte wane: öinElöie

be ba0/thadjmenaenbepöë5Pben in op feueh enbe acöt babem met {jauenmetek^upbetenooftenman^ -

een leec!) ^ater/efl fettm iajaer tnen toil. ^m lept een ftebeken ban ^^bt ® arcol/l^aJouge/Barcpiet/ Cöierburgf) tn Capo bel^a>

l^ofcati/ ö toelck tjeefc ö^el gtoote ftjepen om öattet öaer öiepije?. ge/maccktbn öen lanöe liooclj toater eensupöe ten ooften mane.

futl^ag? ban Blanckaeet ualt öie bloetsisiiöt toeft enö^

Cahttel ïiii, nooatooft:tnaeröiebloftbalte^nquarnerbanim^

Vantvallenvandcftroomen,endcwatMaeneacndcfeCuft tekaifeu. ^encanÖÜ

hooch water is makende.

- -------------_no$|b3umioollenmane.

D

-ocr page 97-

VercUringhcdcrZce-cuften,\' ^

«©aermiooflembe toeftenwnt trnx^^^noomm^mm^

hoogljentüjen/öiemmtjanljcmüjelfienmacö. ^«sanfcfjnn- öcn _ \'„\'jL

,9iS|oofttotfani^rfoff^^

^ ©""^Ätftas tot TOicljt/tóbttoerS ontrent nooîtûoa ten noo?ûm

wAtiTTii J , . fnöcuuitujeatenjnp&ra — i4.mplfn.

Hoc dcfe bnden van malcandcren ligghçn.tndc hoeander landçn »)a„hc Wcaö to» tóonlanöt / noojben ten Uietien fnöe jnpöen ten

dacrvandacnligghendezijn. OOftenOHttent — lo.mpltn.

SDoebeZmbe;©<«penliS0l)e.t ïupöen enöw«ben üÄöm tag tiifeast^ern5te?mjömeflten5upbeimötjm^^^
S&Uiaemanenùet!e^)omm»lifl0ljtn3UOM«nô«5Bii^^ — L^-mpien.

K

irli\'

^ ■ nüojtüofttcnooöcn/öerfcöcpöm — s.mnicn,

MîcnDcn __— 22.mp m. 5nnöcnöcrfcpcpöenüntrcnt - _ ^

icucpocn ------------. ......

-ocr page 98-

Befchrevcn door Lucas Ian{z. WaghcnaefJ 31

bcrt/éttoc^uutooftten^upDenomrmt — i^iermijienbupten\'tlanöcbanCain/iftötep — sz.baùem.

" ^ \' ^ €csôtnôme€apcban25arrijft«ecénbcCôtrï1iur0Ù/ontréntô?te

Capittel VI. mplenuan\'tlanbt/iöbtep — Bo.babenu

Op wat hoochdc defe voorfeydc landen ghcleghen zijn» i$i\\ptm Öie llifcaiTen entrent tluee miilen bÄn\'t !àitt lût bîep bpben»

r~\'îCltsScltfflt(tfttûîî — jo,öraöen*52.mmufeti. öcteöüftbeerticöbäöcm ■— 3j,40.baöem.

^ tDe ^omnie enöe<î3oiitaeert ttsflSenop p.graö, 18. mtnn. ^aet 10 eoch een putte öaetinen geenen sront can lbû;spenûp facö»

tien hoecU ban ji>trunaartliffhtûp — 49.graö.en3«.mm. tenttcî)baoem — — So.üaöem.

^ie l^oUetten Cgrtlîén op — 49 ôraô- enbe t 2. mtniit. <ênttmt ttoee mplen bân Oarnsee/alll jmîot ooô ban u ïeijt ta Otep

^te^epttae^ oft febenCplanben lissen op negenen beef ttcööta^ beetticljbàbem — , - T" . o.baöem,

ùÉttèttûÊmerinitnitetl •— — \'^egljengs^ep tHe^omtent btet oftebtjf mplen bmt tlanöt ta ötep

beerttcfjoftupbenbeerttcöbaöem--4o.4r,baöem/

Capittel vu. - r^egljeitöEioitóoftè.^autoeljSïöéUiön^f Ontrent bier tttplenbant

Hoe men\'tlandt van Picardyert ende Britanicn fien mach, lanöt/iaötèp --^ 4T enöejo,l3/ïÖein.

ende wat diepten daer zijn. ^Ceojjcn jae öe bag oft SÛê basf / enöe ^patîiîîanen oft isöbeüj;^arit

A llfineniööooïöieljooföenfealjenööiè^tnööelofïïSiièpm/^^^^^^ ble^ mijlen bant lanöt/ittöiep - jo^enbe^j^bobenu

öeDatitmieentoepincl)öuptenbebaermecl)i0 foïwacjpnent
lanbt ften/enöeiïf öaer öiep -- zo.oft2i.baöem.

%rant xuijt ooft van u drie Eyfant zuyden ten ooßca
itiylcn ift aldus. yanu ift aldus»

\'

C.rtttEt virr. beerticlibabetti. ^ieopöteiaöerttoilfeplettm;eloope;danbtbatt

taignen in (al feylen,ende hoemen die grondcn wachten faU baS^f^ilCt tjic^ Öte Clippe lattgs/ töt Öat 5ÖP COtnt om Öen

trt. mt öp nachte UJt Die ©oett oft nae le f our imieren wil Die m uan malcanDer5: »Plt »an ^ ÄS IS nto

tonte Die tontrepeuan ?6&betü?atfe ttitt iwDet atu lanOt/DattUpuen« ßöcfe\'Sie tuCfcÖtn i?piSiant enw0it a>ac80«ens 1100001.

-ocr page 99-

. VcrciaeringhedcrZeeciiften,

Mctföta hi£ mibötiat tïiOöe contt/foo ftûiit bat eïooSct iJàh beft om te lóojif n:In> Wit ontrent een gaïf flanke ftfttiet bant n»»«

tl S ûnùTûÂ^^^^^ / enöe feplt öaer op aen/ lanöt^nDe unit oUp nu m öie Ijauentian ïSjiflou jim/ft M"! w

ItÄSSifamS meeaiansô3bpïnoo?DtIanôtfoo.lanshetûtDat8|)tomtaenDen

S «SiefoutouerûenDoetkljanCroûupnen/foù^It6&pneffenp.ei\'t(iôBM/

® â«Lm ttódttrt mSrS ooma buptitomt/ biein bie mont leijt tiant m&ou toatcr/eû cpratn et lectijtoetec ûo»

^SÄfr nâ^ anaS toille- «IS tien/yét uloejit Doer op enûe ntOer met ùat Dasöelucï e^ne ûy.c «a^

Äa f/etnSoSf/Ä be.t,.Wntti.efttentoettenennoo?tooatenootten^a«e.^

DWchettioû2bîUJe8cunBttianùiettûo?îiaaelWmm DaerfioctlitDa^rr ,.. ^ . __________

teaheSas ir ©teünmen^zitontait/memoetüoojamtetßeltßeb^^^^^

ou eKbffiflle feSSets 002t langijö/ tot Bat ßöp bie Oaberi tien flnueW/ettM ^ raitljt een fóief ben uan ö^ptot. i»««!\'

SuSwatS Sboöfb^ tiattûe oofepbe üart filjp ti fc(ji|j tietlcftt op p.ntaenßien / ßfjp fom moafjen u ßoetoj?

ä^s sttesä neBöetibaommbeeentotUBaenecnito

SZ^^ïfeomlimS^ «©müané.seattljtHd ©ieJupbftaetommenefre/léiifûâ^att^jeuBôocthtteaûjaertô.

SÄ Ä n €höebtétoeaeoechba„ ciaesbuplen IH.m,«« «»..«..„ölioetU

Sona/enÄ& om tnoebieaaepopenm ooajuijtooaüetftöepöetttttieemplen.

fieS moÄoo Mt ip een iS op ee« cmg\'oel fiert a.ien / ioopt ©le«jinne m« be Rethens enbe bie mti

Soö tSe^^^^^^ hctcrften ep f« oft feufti Uaöftn. ban «©att&euöljoetftjmibt 00a ten ooBei. „ ---------------

cSS of Crob^ mtoricïu ^Eeolîen ober lenßiet ieiit ban |».i©attt)eua öotch juijtMuit ooB een stootemple-

StóntóHaSSS ®ie5upbetp|öheneffe/eiitbanbienoo?be(ae/5uiiDt5W)too^

bmS %Se int Sou watet mil feptet / öte cae ban ontrent ttoee &alÉf llarta&e ftftcüten / enbe loopt met ö sari) mater

Seuö Sm 5" iSSeltfwbe îjouôe öat xrnm tmt onber.ffian.befen nôoîbt noo?bt 00a een Ijalf Oanglj^ ftheute / iwt

SiSfaèliSS eentlippe/Dientetleetljtoaterbobtiiœmt/enbpp«^

StbieSe SSw tó : ban meneöt üsea ten jnpben ban €lae« bUuue. ®ie #mne leist uan Die ©ohe.

tóSei oSee rSs lertS Sóndt (ansljö feplen/tot ne® tóea juijbtttieB onberljaiffBartglie ftljeute / enbe is eea tonbe

Lt^niloubuutenbeftftoetkcomt/efifeplenbanbaetoptoe. <©ft ftöet^étlOTe/bie rontitóm biep enbe ftljoon is op fejf ofte febenba^

toi tÂSnSSm^^^^^^^ bem,®ie&iecftenSlts^eneen6äffeftljeutenoo?btti)eateniueaen

SSS™ Se joctfe leptwt&t ban Bie^mne / ênbi5«m t\\»ee ftljerpe Ijeubelkena bie inet leetl) b3a>

fexsshmsbapso^^^^^^ ttfeffenbobencomeMlia^^^

SnÄttSSbeS t bie «ootel^ootfe bte ban ttent mea. ®ie ^tDtmunthel 6et0öenAt(rflDm bp jupben be ©0-
Stepaen/toeBt)otthûan«ïobm)ntoe:6àeti0ûûcrt0ô«ietteebeenbeanttat

noojbttoeBfennoüjbefi/enbebieüDoiitcftftoejbtnaojbtiueabana ßronw. u,„<r-.nt

aatn/fooj^foljpbtttßeeitboojbpiinatrbpjupbenbefteenift «eyiian

J3

-ocr page 100-

fiefcHrcven door Iticai ianfz. Wagi^^^

riey(!âîit,alftnoordtnoordc Slacpîaeckcn,al ooft van Slacplaecken alft dwcersv^uià dry öljkii Oofia-î^ieymarqtteSjalfinca

wcftvanuisi u is vier mijlen» daer by langhs fey fende. voorbyfèylr.

,1

ftimmme0 Moot tomt ïmptf n ZMânffe iÇ^oencrtseï i foo loopt rechtop
mt IjoecUen uanClaeô oupiim aen tot Dat gijp mtötjerluattr jnt/ gate
al00anoo0nooz0tooft:2i^nfttaatfrm/ totnitnanvut/ Datrlfptöut
23agnn nu&t0 toater/men mat ö acn bepoe ipöt n om loopen/tot bin*
nmbicl)oecU/tnbemenmatötfcttenombenöoffk
/afnbic5npt5pbi
ofte boè? 23nîÛo/l)et ij^ baet biep enbe b?eeöt bjatee. <antrêt biec rap»
leno.|.o,ban ^oritenap/ Itgljt een öaben / ggenoewt «©nbegerneoft
T^thatoftnober bie\'^caeoftban ^©attljenoöoetknae bel^epfet «anberne/baerbg^tetbantbtueer^boo^t gat/tnenm^^^

. . r \' ^___fiiTin-ftnprttftn lltAihrhHiiYlif ^ . . - - ^ . .. ....«M M »A»*

baöein toater0 met leetö toater. Ban baer 3upbt oeß ten jupben
Uggljen Die toeft plepmaraiie^/ öaer ßaenbjp ofte bi^ f o?p0 cp / 5p
3nn goet om te bennen boo; btn öfienen Dicfe een0 gljefien öeeft. (Bp
bet5oejmDeßaeteenbitbenplompfto?en/etleentoepniföbptoeßett
ßrieteenfcöeröento^en. ^oeöeentoepnic&toeßelnelurtegcnot&oap
ghe lanbt aen/ ßaet een Bö?p al0 een ^)lot / al toaer een plompen to«
ren op bie oüßeanf ßaet / Daer liggljen ttoeegroote rootfen bicöt aen\'t

hombtbjeatnae/ bjel ttoee grootemplen. 23p ooHen benftoetUban
ƒ ontenap oft
Hepfei^nne/ligljt me S^ieCfcJe bap : baer 10 goet mtcHer
grom om te fetten.mnöiet ooßmaert0 ligjt Bolbabtbtß bap / e^^

baer öooi alle tomben befclpit binnen bié ttoee tlippenv^ie ae Die ooß
3böe ban Die Boert ofteijaben liggöen.^ie BjeDefoiit ßreet tußt^en
i^enltant enbe bie
^eemfen m ooß noo^bt ooß. Cußeljen i^tpßant
en limimetnöe macömenooc DooKeplen/boo? een ftöip öa^^
î0ljet iß teo ofte (eben babem Dicp met
leetlj toater.

Stern 23?iiß toiSter ßrecUt meeß ooß noo^t ooß m/ al0 bte 3iipberße

tocleengrootfcjïipbergöèn mbietlippen/ öeci0 Daer op een plaetfe
tien babem Diép / \'ttoelcH i0 int intomen ban bic öaben recfjt boo? bie
grooteclippe bie aen D\'ooö 3pbebanbe öabrnlept;l©p fcplbenbicöte
fep bie groote dippen / enöe liepeii obtfc een blinbeclip^/ enbe on0 roer
bleef op bte dtp fteben: maer top fettent ret^t btimen bic groote dippe
op b?p baöem ntet leecö toater
1 etiöe en mochten Doen g^ftn
maer mtt Ijooüj toater rolDen top al toat öoo? De dippen ijcnen. Wp
^namen
tot ten ooften in/lang{)0 bpöeÖrant : maer feplöen 3uptooa
toeöérin
3ee/ Doo? Die dippen met öoócö toater • BanDietoefti^lep^
martk^ iot Die ooS plepmarhe^ o.3.o.bp nooabi öm/en o.ten 3Hpbé/

E öaer

-ocr page 101-

\' . f VeitlaringbcderZec-cuflcn;

ïnnneivtóbopu^^^^^^^ cuätoam. m7t,» epmttba„<5Iruant oft«&lMplanMlifl0{)m

lensööc öp\'tïanöt UmM/ tot öatsöP comt boo? ö« öo^pmttfct
ftöcrp toienhen: Daer ttaet een ^iot cp Den j)oetk / Pp meUen Ijet to^
renken: fettet binnen Den fioeek ncDer op negfien oft tien baöem/ foo

T\'CematötereiopieptDeijaumn^^^^ ^^ <aphet3upDt ooßepnöe/ö\'meltkeettöaKfmpleb^eet 10/batt;

Itennooabenmopmeren^^ fgjtS^^

öoogljenfröerpei^to en/^^^^^^ aVembieaen/noojöttoeaenenb Iigljtssjptoelbe.

tmmafrtöimnbetb^

L ! enoeoott tmnoo^ben omrent b^pmplen: menmatftbaeralrontom

SilmsSu^^^^^^^ cnöetuCft&enDocjfeptomaermenmoetbaerbeb?^^^^

SeTSoockÄÄ^ Daerlisötjenbctlciippm/fotoelbouenatóonberfto

stns^ |olmeU9Dt/mloopbaerbpm:i,ee»^bmnenbenJoee^^^^^

-ocr page 102-

Befchreven doorLucas lanfzAVaghenacr;

enbêatBtbabem^^fóSfjpbmntttbmfjüècïisö gom öat tomiïmt öat fep toeamCrorj^töncIt ßaet cbfrbiöfjöec^

töcatnfoecfe baat/enöe lûoptôuljtcbîi öenooftöß^ckm. lî^atrfûû ioopïgtïpbpttöojömöEebancümmey feplt öan öat lam am cptiuee
i)aeftal0göpbtnmnöentoeilöoeckbanöieljaben5iü/Uabfltiito^^ toutoienclueöaeeöp langö^/ai^bo^en»

G A P T T T E L

X I,

Om op dieriviei-é van Nantes ende indie Bay te feylen,
als voren v erdam is^

\'tïantbanCroef^

banöatbjeö lanöt op feôûfteferenbaôem / Ijet 10 öaer aî black: enöe
aliß öen to?en ban sèû2beam op\'tmeft lanöt/ meö ban
n 10 / foo fettet
miööen tn öte ftanen op negöen baöetu/ foä üg^t Entîî öat binncnSe
toicnUen ban tt noozt nao^t meß/ enöe bat anöer to;renhetT nmnt ten
09fttn:maer öenftoeckopt09eplant/öoft$upöt ooft. l^etCplatiöe

ken öat in m ligf t / lept ban öte tuett Joeck banbe dauert ooft 3«»öt -Mmttck aen baojt op ttoee cabeio leugjjôe/ eû fep^e öaer bp imuW

üüaenöetoeßnoo|öttoeö/ettöe\'t!anötaceetbanöenü00l|ceckban=^ tötöatbpcütntbpöerUppetnetl|ftgat\'/örti£öaerötepttut5aertöa^

öe haben totten toien baitl> Jolme noojöt toea enöe swpDî ooft. €n ter acljt enöe tvegen baöem.^I^aer nmmß öte iUppetü ötep bijf oft

banboo«$ na Croe^üclitoea noo^öttoea/ enöe ooa ^upt00a ; bp\'t baöem. €tt als g^p comt boaîbp öen noo?t ^oetk uanöe mutt/ öaer

lanöt lanÄß ia öiep ontrent feben acöt enöe negtjen baöetu öoe ber^ ia ötep bter enöe een öalf uaöem mtn ern eile imc kerlj toater.Bumen

ber om 5tipi/ öoe öieper ; öan tegen0 öte noo^^t öocckban Croc^tottck/ nae f^annasare toe tooiöet toeörr aïtemet öitjpcr / te tueten bnf / feg

comet toeöer 00 feiö enöe febenbaöem/ foo langte tot öat gljp binnen enöefeuen baöem • ^annû3are ßaet op een upirioctj«. biin tjet mmtt^

biebanck3ift. ^öaer bp toeaen öen nooîôttoeàeti öocck banCroe^^ lanöt. M(mmöaer binnen i0/lû maet mcn ietrrn en l|äi»fn ten mot^

toitclvaatteenplattekerckeoptöoogelanöt.tet<eplantban<0ut. man ötettbüönmeribitrcopb^ft^Söf/toptDterminebaltb^^^^^

bupnen licfit reeüt bp noo^öen öe& kmktMt kerckeaaet op Den eer^ met leecfi toater ömsöe • 2Mm»en een autU laeccijrbinnejiM^mim^

Öen ftoeckbanCroeOtottck. ^«pöttota ten3upöen uan Defekcrtke sarecomt/ fooiaalbol ranörng^clnckmenmöir Caettr fienmatli,

onöerfialf mple ban\'t lanöt / li0&t een banck bte met leecö toater tot Jck öen felfö met een fcötp aettöen gront glie^^irelt op mt bantk :

toeatennôo^ôentoelfonooabeliîck t €nöe aljetöte fpitfen to?enaaet ßoptetu toeöer/tnqitamm alfo tot bat ïsödaepplaetieöaev^

Ober hetöooghebanbetooaepnöeban\'tlanöt foolooptmenöaerbp \'tgoetcûtntmetllogge^/ljettéîtoeéînpienbaniîante^. ^aer iepi

noo^ben om.ööen mach oock toel öen to?en ban l^ultcn bangen ouer oock een rpe banlioorfen ontrnit ^m Ijamen ö je noo^ö liorrkbün öi^

bennûo?t toeaen ftoeck ban Croftl/ enbe loopen alfoo bp notfjDen om ribtere enöe ^anna3are mibîçn tnöe tmifre. eoctacr öaer er fcöer^

bebaue, i^u ban öet ooa epnöe bt^Bolpn tot Croe0toikk 00a noo^t pento^enoptnoo^tlani/ eenpuckbmtirn ^muerreüfte.äana3are,

ooft\' fo loopt gbp bp toeaen öie banck om. ö^aer toilt gi)P ÖP oaüm ^tó befén to^en hupten \'t5iîptlant cùmiïû mtuclit gli^ op Defe tUwm

om Co gaet ooa en ooa ten 5upöen / tot öat Den to?etiban Croestotjck niet mt0öoen/eü loopter bp noo^Dep omni?. #aer m ban

ttooK noo^t ooapan n t0/ feplt ban nae\'t lanöt toe / ettöe boo^tö op 2. na^are toeöer m ^ee toüt toefen 10 itpit al bp\'t nooiödanöt ImsM.^ m

cabel0 !ei]gööe bp\'t lanöt langö0/ tot öat gljpfietöte clippe met Dat öatgöp comt bnptenöen ttoe^Den ijoeck öanöerimtre:tot|ckr mi\\

igat/g^enaemtJap^eae/Lj-------—--------- . . ......-..... ^ . ^

^ie toeaerfchen tß?en 10 Crüe0totick / maer bp ocaen Öaet ee öoogrn bp 3upDen gcrepieae omnie. Äluneit nu Die flippe çt? iioa^mtiîil rr^g

-ocr page 103-

w Vcrcîarînghederlee-cufteîî,

üaarnmtmaKimt mmmt/ KosiStnoo^OtUjea/ mùe fluatm/üterertJd^WJ»etofeof«tojmjnpöttotßt)«nn^

nooïDrotmtotBmüanutó/fotomtsöPtesfsmettmpf/oaRtro

nuaWrftöt/J»ttoatfï»rttttaltiKi»a^ lo-i^aomwtt^WfnKRW

ftUttdt van Mao»,alImen daerby neffeiïh fcylpdç

drymijienvanljndcajnde, "

Als S. Martens Eybndt npprden tea
TOßen van uisjift aldus gçdaen.

«Ô.Qyr«»"»»^\'^

Opittd.cn. ^ .. SSrûanôîPôaû«\'"\'^^^

MchiïvlnghevanPoitôB.OminPorthujjs.Kilsa? hiütutiö/füötnltllDfi&rempootfclJiiitoeloöff^

cndeBroageteiêylen, " CnBealiS lietta^enhen ban

jrX\'tciûûûÉcaflûOPînaêBKKti

-ocr page 104-

Befchrevendoor Lucas îanfz.Wagbcnaer»

ÖÖmnet toeöer te öiepe». ^Haer totït ßtjpop öte Eeeöe öüojt doo^ /ettöe öte moîen öotim \'töoii? / fo itimn tegften öett öoeck ôanôê
öer
onöer öie öanefe fetten/fo loopt op fe^ ofite feuen üaöein/enöe fet^ ooöeröanck: gaet öan a! ^ntiör ooft ten 5npöen enöe fet öat tottrrae

tetöaerntöer. tomUienöan^^eer^oueröietoterftefantpIet^^eMer öie ga^

^eniercbettomSetalöer öiepHe toàterte ö^ttöen alögöp obef tïaetyôôuôetfoôaenôeenôefeiîltîmîtsmîtûoain.fipaeral^öatto^

öie bantk loopet/ fo Ijout öen grooten to^en öan MoeöeUe een fpaeek renlieii tsan i^eersf comt aen öte ooaeant ban öi^ baîejie bie int bcfcfi

fengfibe bp jupbenbat bofrfj boonten öat op be nooiberOe öaogijöe isi/fo b^nöt bat fdjerpe îûienken recftt ouer öte ooïl cant ban öe ba=s

Üaet/enöe feplet alfo ouer öie bancft. lepe bant bofcfi / enöe fenit alfo tot binnen öie crekc oftriniere ban

<0tn nubooîtjEf aen te feplen nae\'t b?anöe «triant toe/ fo fiout öat ^;tüaöe oft 3oi toage / op toelcke plaetfe niet een fjinj^ en plaçât te

tc^enken banUifo^si ober bat Öuitöken bat op\'t€planö?ken öaet fo ßaen/enöe 10 tiu eèn litoepe ftercke Öaöt /öie binnen beertié^ ja

fnmeucötgfipaen öieHaueröinnietmiföoen.\'Hl^EüclieUeee fcDipjg {jertoaert glîerimmcrî

lengljöe bupten öen öoeck banöen bofcö i0/öan ifmen öie Uaueröin <Sm öie ^ammefc nt tn te feplen öie îjaer ßreckt côH ten noo^öen

0Öcpa(reert:gaet öan juiibt ooß ten supöen aen / oft smjötoüa nae t enöe ocll iioo^ötooö in/enöe öiep söcnoeeft booi een groor<f>clj!pi

fc^öeCplanbttoe. ■ :^lfmen binnen comt/focomtereen rmiere^niiöt ooft op / öaermen

<àm öet ^mWi^ inte fepïen/ û feplet paGekjckbp ö-ep!ant ban ^out laöet/enöe foopt na ^aliö toe. il^aer aifmen comt binnen bm

Ä.^©arten langöff/tot bat göP comt bp Jet ooft mmt/ enöe ftrecitt anöereii ööeck ban â9aminefônt fo îigï)t öaer een plare: maer öont

al mèeaooa5Utft?ûÛ:gaet ban öaer juptooß ten ooßen naet bianb^ öie molin öie op t lanöt ban ^lötröom fîaet / oner öie boonien fo

Cplanöttoe:a1iööieto?enöanSo^enftaenöeopöienoo?öicantban looptgöpbpitoo^öenDeplaetom:öaer i^öelteeöeboojöengöene

bie riiitere ban écranten/comt ouer bat bmöe<l^tlanöt/foo mac& bie op Äerbom äoutlaöm toit

SpSÜnballaft ouer boon too?pen/öeti0 öaer ttoaelf baöem öiep. ^er tollt glîp ban biimen toeöer tot toefen fo fnjit fo langte om

^aer toilt fiöpop bie riuiereban ^erantenfeple/ fo loopt bp sun^ ooß/tot bat comtouer bie boomen bicbinnen a^anien Mtn:

benöat bianöe€planbtom/qft g&p meuc^ter bn noo?öen omfepïé/ omtni öen fteert oft^etpföatban öen ftoeck ba €ilöeröüm af feliiet

enöe feplt öen tû;ten ban î^oien in. ^ie riuiere met leccl) toater te fcliontoen/alö comt ouer öietoomen/fenlt öan xmùthm tm

bwsöetoelbjiemplenintlanöt. toetenaen/naetbmöe€jilätnöt. ajaerb^englitf^^^

<amban\'tbiaHöeCplanötnae ^oageofte ::$ô?toagete feplen/ to?enbP)«pöentb|anöe<i^plant/omöieBangartm^

fielet juijöt suijöt ooß aen / enöe Öouöet öat tomtken ban l^eerö bp len. BIß toienketibän <0eer0 tomt aent bofcl? lioiiDetöan fo ftaenöe

toeßen tbofcfï/fû langö^ tot öat bento^en ban t^oien/comt ober öet tot öiirmocijcllecomt oner öie noon cant bau t bianöe epiant/enöc

footpannen6mt0ken/öatopöie5uiiöt5pöebanbieriiiiereöan^e^ feplet öan öat |do?tlmii0 tot

ïàntf rt ßaet:feijlt öan juiitooß enöe altimet sitijöt ooß ttn ooüen in/ een jniiöttoeße enöe noojötooae £©aene maeckt öter öoock toa^i

^t öat ƒ ront/een öo?p öat op öie ßrantlig^t/ comt bp noü?öen ter aen lanötanaer 6mnen öe rtuieren enöe ôançnm een

În(mûft^oubî(îm/^.3an0placôaenbiebooînentecomen/maer tm^jueuenmane«
^m call bat nu Qualijck fteti : maer af0 ^ubife comt bmw^^^^

Alfme^;

-ocr page 105-

Verchringhe der Zeccuften,

A Uiiltop bie <0atonne ftpien na Bonbeanic/fettetben m
ten banCo?batn ooft suijt ooft ban u/enbe öoubet bien fo ftaen«
be tot bat bte ^ooge binin noo^t
ooft oftc noo?t ooft ten noo^ben ban
fli.«0aet bannoonooft in/bp tncoitlant lang^/ tot boo?Hoianen:

särso»^^^^^ »är/"" tourna»,

be naonooa ten noojbfn ban u is-â^eplt ban baer acn noojto^ bp^pben Mt raoram^^ _ _

tnbe nooîbtoûft ten noojben in tot bp ben Sooden brajn J toant als . t ^ J W

ben boonhen butin nooiben ten ooQen ban u beaqint le Itonnen/lo oam nao^ueu «___ ■ i ii^ju^ ujj

baöerit ötep : maec tnoo^öer gat 10 te me:e / enöe t0 met leetfi mttt

^\'^^lâjint^^^^^ feplen/ fobertoeft

tctH\'^tanen tôt bar göp goet toeöecl)cbt / i^ermatfit eettboo^ebbe
enöe loop baer mebe mt : maer
Ijöuï öett Ijacgljen bmm in t lotloo^
ùen/nooîbî ooft banu/fö langetetût^iat bentc-îm ban Cojöamooft
suitt ooft ban u t0:öan meucbt mp ^flen töae r gîîp toilt. ^ie noo?^
öer €feï0 meuc!)tglip toel looöen op ptif cfteff^ baöem / batgat t^ï
u««. h^^t^f .»nhi^ ïöïïigp ttoa^lf en^c öeriïcn babçiîi.

" \' ~ " \' Ca r»

Alfmen voor Porthut)S twee mijlen van landt isï
fo ift landt van OIdcrdom aldus»

bûô2bp i^oîânen tot aenben öoeck baer bie mtlenô op Ram. Ban
baerttaeCbaailiontuftcben biefanben booî isbecour^supbtûott
inbe 5itpbtooft tensupben /maer al bpt 5utiö ianbt lanfl^f totboo?
im èdltac oft 0oulbac. Replet ban lueber oucr nae Blep toe / enbe
laet bat eplanbeken aen baglibûo;it/ fo loopt gljp ober een b^oogpte
pan bîte babemtmaer pafteliichbp t nooulant langp boo? bpBlep
tot Horbe be Cou/almaer Ijem öie riuiere m ttoeeih beelt. Replet
ban paffeIncH langijsi bp l)er ooft eijnbe bant eplanbeken/enbealfo
bp t Opa lant lang0/tot
öatmen oberftaet naert ^upbenot/enöe öat
booîbp 3i|nöe / ftaetmen meöer ouer aen t noo^t lant nm öen goeck
pan Baermonö / ban öaer ftaetmen ujeöer oîîtrnaer^o^ôeu^ toe:
toant öatt ett 3itt gï)p met berre p^l öouröeait?: ntaer gj^looptobet:
een
fant ban tmeebaöem/al eer gfjp tomt tut cromme» Jnt cromntj
ft^cgöpooflt een fanöt/enöe öie ftaöt ban :^ouröeatt^ lt0l|trtf||i:
bp 3upöen öat cromme^

Alt; ti.ji^^iuuu i-^ii iiuu^uf II uau u

tttbe noo;ibtooft ten nooîben in tot bp ben ^oogpen bmjn t bjant aisî
penlioogljenbuijn noójbenten ooftmbannbegljintre Uggpen/fo
ïtggött fnnbt ban ö^oiiage^ juitbttoaert ban n. a^tbben tnt gat tft
met eenen U)tljoeck;enbe ftrecHt btnnen nae Koianen toe/ ooft 3unbt
ôoft ettbe nae bttpten $uiit suin tueft • €ien to?e n ban Co?bam ftaet
op bit fant ♦ ^10 mi bie Ijoogöe bnim noo?btooft ten nooibçp ban n
bleue / fo foubt gljp notö op ben boeefe ban bit fanCit feplen. £paet
romenbe t^it*^/-«-««!«*««- /m^i mi^r\'i\'hâti îiscâtutntuât

-ocr page 106-

^efchrevcn door Lucas tanfe.\'Waghcnäei\'^

. CA^iTtst x\'iiii» uecfcöcpöenfcÄniVßirftmiiim , ^

Hoe dcfe landen van malcanderen ligghen,cndc hoe ander landen Öie ^eemfe oft ƒ onteimp tot De Cmtß 3U<0t

van defe eheieehenziin ooit ten jimDenDerfcljenöen ontrent — 84,miiilen.

^ ^ ^ \' tarnt Die ^eemfe oft ^iïntenap tot Die tDeÖeriaiej&marcken/lööe

ronrsi 5uijt ooftDinnen Doo^/bupten om ooß smit ocß/öerfcöenDI

M^iVM^^pvv» ...........acijtimilen — — s.nmieiu

©an feepffant tot aerfep/ijsDe eoeru noojt ooß ten oo.\'len perfeöep\' Ban fJ^tenmarcke^ tot Bolin i«^ De coerjß ooft 5nijt ooft öerfcöepDen

—- — 32.ninlrn. biiftienmiilen — — . *fjni)len»

BanDe ®oert tot Diê De cönr0 noolt ooft enDe naojD: ooft Wäxx Bolin tot €apo p^ioi oft «S^rfi^ael /^nijöt meft enöe noojr ooö

ten ooften — — 34. mijlen. ontrent felfenfenenticl)mijlen -— T^.miiléft*

BanDe Beert tot |^o?tlant / öt tonr^ noojt ooft UerfeftepDen acöt Ban 25olüi tot Capo De J^irtajEf/ijS öeeourjei suüDt juijöt fcoeft / wm

enDertichmnlen ~ - — 38. mplen- noo?tnoo?tooßontreüt — mijlen.

Ban DieBoerttot <0ontfteert / i0 öe tours noo^Dt noojDt ooß mel fo Bän 23olin tot linDer/ ijS öe tourjo 3uijöen enöe nóo?öén ontrent

ooöelncft/enöe^mit5untmeßmeifou^eßeajclvö ae^tenuijfticfsmijlen , —- ,, 5,3.m!|leit.

ctjtminticl)mi|im -— — 28.mnlcm BauBolm tot ^. <§eöi1ßiaen/tjS Deeoer03t»ilt ooß ontrent arftt^^

BanöieBoerttötEpfart/i0Defour03Upöfenöénoo^éöerfclieP\' feflitljjmjlen —- ^ _ .-r" ßMmjlen.

Den

\'22, mijlen. BanDe ^eemfe tot Bapoiten inBlafteltrijclv i0 öe conr^ 5uijDt ooli
ir0noo.:öt
melfo3upDel!jclvmöenoo^ötmeßmelfonoü?üelnchöiereritar^

BattDieBomoftl^eplfanttotDieä^ü?linge0/i0Decoiir0 .....

noü2DttDeßöerfci)epöen — 24.mplen. tenticljmiilen — ^ ^ ^ ^ »^ î^ulèn»

Ban i^euffant tot Capo Claro in Strianöt / öetom^noo^Dt meß Ban Bolin totöie rintere öanBottröeaur/10 De Cüur03mit ooß om

öpöenfeßicftmiilen — ^Mnplen. trehtacötenöertirömijleri ^ ^ Wim;

Ban toffant tot öat €plânt 2lfmapDe0/i0 öe toeroi toeß teri supöé Batï Bolin tot ErmentitriS/îiSî öe cöur^ ooß 3Ui)Dt ooß/öetfc&epöe«

öerfchepDen ontrent — — ly^.mplea neg^ien mijlen , ^ —. . mijlen.

Stem öan öepffanr tot Die Cape öan f im^ terre; i0 öe coer^ 3miDt Ban Bolin tot CroegiVutifw öe cowooß tm noo^öen berfcliepDe

5UijtU)eßmelfomeftelijcUöerfeöepöen — pH.mplenv aeötmijlen — . •— sariijlen.

. mplen^

Ban l^epßant tot Die ^eemfe 3«Pöm enDe 3upöf ten toeßen rta öat

öénÖroomi^öerfrlïenDen — s.mijlen. , öenttoaelfmijlm , .

Banöé ^eemfe tot ^a^tegael 5m)t 5mjöt toeß/ Uerßljepöen acDterife^ Ban tot ^a^tegael i9î öe cour^ 5mit toeß ten toeften öerfcörpöc

ßitftmijlen -— — óS.mijlen. ttoee enDe feöeriticlymijleit , — . 72«mijlen.

Ban^^ßant tot Cpfarga^ui jt 5mjt toeß — j9).mplen. Ban ijepji tot Jlrmentierss/noo^öen tm toeßen öerftjepöe öijf totj^

Stemöaftötef^eemfeoa/ontenaptctCapobeptrteöinBifcaep^ leii — ~ jr.miileii*

en De eoer03upöen enöe noo?öen berfcö^iöen — mplcn; Ban i^epiß töt £©arten0 eplanö 3ui|Dt ooß tm ooßen/enpe ooß

î^anDe^éemftïolJ>.^nDer/3iu{t3mitoofttoelfo5up^^^ 3uijtooßöerfcöepöen , — rómplem

fefiepiieri _ — 7 2-mijlen. Ban^ep0tot<0lD^Döm/t0öetötirj6{3uijtoößtenooße/tod

------------------DelijekuerfeScpöm — i2.tniikt!o

Wmt^

-ocr page 107-

Vefciaringke der ^cécüftèn»

iuijtto^a

s^-mplen. tmtoeöenöpacne.

^iser^e^ . ,. Büo?ä>ö0amnjsöücckmaffkt ïjaotfj toatereenjuiibttaeüetm

mmimtrnanoü^trnoommnt. ^

üüöömcöepöctt 3n2&?ttftôu enöe Clac^ôuprten/maecktôûocft toater mi noonocfö

^^ . « . ^ ten üoani/enöeïtmöttoett ten toeften ^©aette.

CAPiTtEL XV. /Cu(rcljenDteCiepferenöei^epfertn/iïiaecktöoüc&toateïem>

Van\'t loopen endevaltirigRe vande ftroömen. wpöen \'enöe noû?îûoûe ten noojöen mane*

/v 3tiDe^?eöefünteentoeft5uptto

\\ 7$(nïïefepett<i^ïanöentotï\'3fleöeïia^ / paftmemoeötöoatett ^^uptm i^>epa\'attt ititpaettoatet/ maètluöat liöocSftetoater tm

V n0ü?Den/enöe öie eûbe toeft ten sitoöertr. ^ jmjttoefttentoeftenmane. ^ ^

Cuftchen öieBoett enöe ^.f^antèelis Palt öte ftroûm 3opöett ten ^^upjen (n öe Canael maecht een 3. to- mane öat ftooeöfte toater.

toeaen/enöeftüo?öentettüOftem , . , ^ . ^ Cût#lepmarche0/<6rôp/i5ûlin/lïrmem

Banöe ƒ our tot ^.^ipartenjss JûÂÏ^/ôâit öie bloetsiipöen ten oo^ ^^ poo? öte riiüete pan 25outöeaur/öie ganfc^e ban

ften enöenoojöen ten toeften. ^ i5?etaißne/enöeöieCuftePan^afcotgnen; maecütöoöcÖbJater

^îeïiîôetPalîôieâ5?efontin/û3ftttDO?tûûÇ. ■ een jimttoefte enöe noojtcofte matte.

mt Pteet balt fèer ftijf op öie üepfer We en mt groote raiieunge ^^^ ^^^ baueneu/ribieren/toiicken enöe bapen/ maect een $uift

ouer öat i^alff/enöe alfo nae ^l^arteno ïjoech toe ontrent 3tpöen ^^^^ ten toeften mane öoocl) toater / ofte aUijtiSi een ftreke later f

enöenoo^öenoueröteCrae. ^^ tiaeöatöif puenenöiepmtlmiöïftrerimï.

banbe ^eemfeaffccmt/bie toàç&te to^

men/toantôiebûû;iblùetbaitfeerfttjfoplWffiïî^^^n^^^ Capitrei xvn.

ïtimmeneffen^enen. ^ Op Ii^athoochde defe landen ghcleghen zijn.

23poûftenôteÀeem^baltôiefttoûmbtoeer^atterî0eaen/en0e ^ ^

loopt alfo öie ftmtenen efi rtuierefi m/öie bloet balt ftiif op öte Mt^ ^ èpffanttiööt op atgt enöebeerticöötaöen enöebeefttclj totnip

rmne/enöeal(b btoeeröoueröieCraenaeöeniïepfeetüe :e^^^ tl ten — 48.0raöen4o.mmtuen.

moetfjemöaerboo^toacftten/alftfttllet^i/toantmeteenftilteen^^^ _ 48. gmöen 10.minuten.

geen raet om tuO^ljen öie ïtepfer enöe 010 ïiepfef nue öoo? te öipbe/ ^j^ft lalepmatckciï liggen op feneh en beerticö flrabetlenbebier

tnitjÊibatöienftrüomnfowbetooïpeninöechppetï. mbiifticljimnuten — —

^ôliniiglîtop — 47,0raben.eK3o.tmtfutenv

Capittel i^et €ptàôt bàtt 4^, graben tóe 5 2. tuümten.

WatMaenehoochwatermaedt. ,

wanviaenenoütu - uéertic!) graöcnenöettoaeKf miuuten--46.12,

\'-r-^t ^ iääntoelömaecMftoocü to^er een ooft enbetóeftentaiie: ^en tam banCojöäin oft öie riuiermn tNiöeauy leijt op mm

î^ant ïanbtiîatï<âttetbûm tôt

-ocr page 108-

BefehreVeü door Lucas lanfz.l^aghetiäen

CAPittBt XVIti:

On^a^^i^m«, mrnHpfelanden mach fien^^^^c^ jtmtÖQeeHöan tïant/moc öatjupörtae«^^

Opwatdicptenmend^^^^^^^ Wootoftet toafoti/ ßaetem rmamnDmöeïop\'t

datmendanbuyten tiandtis. teöt/al^ öïetoamn|ieimelnoo?ötnö0?Dtooftbartui0/ro0flaet

nriaacftmififtöetojacktjtet oftDijfmijlmbantlant/tÖ Diepe tüjee^ tecje in: raaec al0 göp comtttiflcöe« öte öiitttettöeettöe ttoo^öerftcn

^ mtóétthtiaöem/eitöemeiimacötïatiötfieti* ftoeck uantianöt/ roligffDenaen ijepöe5pöenueelkootfen ottöet:

CcStóttööetioertmacftmen tlattöt ftenop tiiifttc& paöem. ö\'toatei:. <5aet öatirecötop t fmatte jpiepemeii aen / noojöt noo^öt

flö^^utiöttaettpan éepffant ontrent pier oft pijfitttilenpant öoßoftnoo?ötoofttennoo?Den/totöat0l)pcomtPoo?öet?Do?p/oft
lati^ftötóitiniimtfepenticfttjaöem/enöeinenmacö tiantftenpan

öeCoSff^ pti^öaerbitmenttoae^

Stt biÊ^amft enöe \'t^tóépïaecken machmen \'tïanöt fien op fef^ gijp negen oft tten paöem \\ajater0/ tuCTcöen öte noo?öer enöe 5itpöer

tich^öeüXÄclt paöem; öoechpanöeöane/ißpitföaöemötepnmsitpöergatöeötgöpnegen

4egett0 ö\'ooßec enöe toefter !2^ïepmertó0/tnacömett tto^

^^Iffitta^ Opittel sei.

IBam / oft Ottöeraenöe ig^eïffe toopert: op pppmpijfticööaöem HoédcfeIandenvanrnalcandercrtIigghen,endchoeander

tttÄtötmtlBoftntjanÖenebenfietl»^ . landen van dtfegheleghen zijn.

cÄö^enömoo^ötetimpan(J^löSDoin/macfj^ riett0öattöentoienöaitCo^amtot nttaton/jtipöen ettnoo?.

men Keil oööetticft enöe feüenenttxnntic&paöem. ^-"öenlang^öetïanötperfcöepöen ^ — ^ ^^öft i<?anplen.

^Än öeriPiere Pan ^o^manx enöe öen to^ePöail Co^töanv €:u(rctienbe|iöenleitteentpeöaben^gftenoemt Jgne0ofte 2^^

math^\'tlanötfienopöemcJöaöetnöanöeCoiitpagne^ ntaer öaer macf) toel een groot ic||ipin/met jjoocö toatet;: {)et 10

. ^ • 1 . eenöiepetprftaben.

Capittel XIX. ^ fean2iiccafotttoti5aione/i0becoet?03upbenenöenoo?öenberftöep^

Hoemen die landen van Galcoengcnbefeylenfah ben ttoaelf mplett — --n.mplen.

EerftominAccafontefeylen» \'Ïuflcöenbepbenlepbtcabjtton/öaerpïaelïöetgatbart^^apotten
r^^Ö^ttbte^labenban 2«ccafon te feplen/fo ttrtóet noöiöer gat
tnnetecomen/enbentènboeralfoöenceeni|aÉftot::5apone/enöe

^imtötooatn:Daerßaenttoeeöoogöeto?ett0op\'t5üijbtm^^^ i0perfi®epöenüi}fmtjleit — j.mplen»

toielcfee ftaen ttoee maften lengööe Perfcöepöen: feplet öaer op aen ^ ^ ^ . \'

tot öat (ïhn binnen ^uit. Becbtbmnenbtejmjbtljoechleijbteenrpe iSaponengaet tnlTcöeit ttoee ftefljte fttanöénfn/ ïtetf^Hootö^

clmöcnÄrtoater/btemoetgftpfcöoutoen. mmnt tttibbentn tnan0 toater enbe leijbt op bterecltteröant.Sdl^göp in comt/fo ftaen

bte baben licraften oocb bltnöe citppetv ipaer al0 göp öen to?en alfao öaer ttoee boomfeeP0/ öie öout gijp ober een / enöe gaet alfo ooft ten

ftaenöeftoti?Tto loopt göptnftcljen öie ^^ Snpöen enbe ooft jnijbt ooft tn/ljettöbittnen ober paelt aen bte ttoo:t

öaer btnnen meneöt gijp fetten op bier paöem met leecfjtoatenmaer |pöe/omtgat öiepteöonöen/ enöe öeti^ öiep titer paöem met ^aï^

toiltgöp\'t3upöergatttifeplen/öaerltggenb^ieeplanöeuin0recöt prbloet.

-ocr page 109-

filïln^

r X ^ $ 11EX Î. Ken:ai0gijp ouu^öp Â>iaïKEn!0 5m.lö iiiPuiMi\'m^ «^i^é» am öiè

« • J- tj R f.. ..nf^iifevien ende lioe verre dat üüftspöronöer t^f oot ^ïüt/öaet De ötöc mecöe.

HoemenindieHavenenvanBifcayen^^ gtôôt^ïût/gâef eencîéi|ntoateîto0p:inencanti

die plaetfen ende havenen van maicancier zijn. te ÎJûetgaeiîop ÔettoeaïanDttnitïMî toatet: iPet^O^^^

T gaetDieaeantonte. ^ercWbatiDeöemötemtö^^^

toatV ^feSaeS^ m^t ^^^ öaet in co. aaet een toiente/Die coiné ober een / Dan tooptmen Daer ûp ooOen

îîlnen Ie S ï^Sfîén Ditijte hp fe €onms0 Ijanen/ ö^ig g^et Umm ^^o? een

L^lt ban f onterainayDaet l^art C^atefpe tot mixt/ia onDetliaif mpïe : fiet 10 een aÊf toater^i

SmeSfen^ Mvmmm.mnrntm^^

i0een ^

ttowllûtSm/ÔMM^^ ftaet bwatwoftop omfepleiimetbatclito/en&ettótiari ^afftó^^^ JSjibaujiHjör

taeitS^ftMt op ^ nié8"Hmeïcaitt tojen^ lawm/tfimö»ttticetutaetftlieötipfmoütr eentotnc/fo bent gft»

-ocr page 110-

■ \' A : f

(O,

i

■ö

H.

.ïi\'. • > • M ! ■

/ , ■ i

\'li

\\

i : i c)

r

■ i ^ :

l

v\'■ ■

r

ïy Î

■i

SU

■f.

;

-ocr page 111-
-ocr page 112-

■ y \\

À

\\

A ..

\' )

Ii

i s:

v.. \'

o r

1.

r

/
\\

: I

I \' \'.

-

Î )

-ocr page 113-

Bcfthrcvcn door Luàas îanfz.Waghénaerr

cpfeîe&aetfeofte b^ootjte/gaetban üp\'t^ïotaen supbenefi$upbê jupöen enbe noo^ben/eengrôotemtiïe>

ten ooöm in/ ep ï>teï)te bp t ^lot langö^ / m fettet recöt binnen bat Bntoni / enbe bie tpeft öoech ban ■ ^nbec ïïssSen ban ma!>

^Icr/aljï gpp uoo^t gat tomt/fo fomen bie Eootflupben oferl canöeren ooft enbe toeft mt nipïen.

sen u op tot booji bie^tebe/inen maçôt oocfe buptmt gat fetten/aen ^aecnan M^. ^nöer tot bte öaijen ban £^artm ofte ^etebiï^

pepoft5pbcôpfei0pabeinf ^ ^ le^/i^ ooft enbe toeft bier depnemijien/eitljet 10 een tpe ftaben Cp^

Banben ïtoeeh ban 25ilbau tot Caftro / i^ be eonrisf toeft/enbe sim be ban baer tot Pincent/ bier groote ntplen :ftet 10 meöe een tpe^

öerfcöepbenpief mplen* ^aer op öetribietfeen nae\'t ftebehen toe/ öapen/ ban öet gaet ban bp ooften itt:aen bie toeft spbepanber liapé

tn ift maer b?te ofte bier babem bifp» comt een rtfkrn aßf fcjiietenbe/ enbe baer iiggt een êplanbelten mbe

BanOTaftro totEarebo/i0 befoer0 toeft/berfcöepben bier mijlen, mfbben ban\'t gat göp meucöt aen bepbe $pmx omm^

<©p bte toeft sitbe ligi^t een fioogfiert bercö ^.^ntjonegöenoemt/ ïpan ^.Biiicent tot Ufjane^/t^ be coeré toeft ö^p clepne mplen /

men macfi baer bicjt bptn feplen : ort fet befen bercl^ supben fen oo? i0 oocli een tpeliaïstphett, bie toeft cantban öet öabenUen \' ftaet

pen banu/enbeloopt baer alfo tn/tot om ben ooftöPechPanberga^ eenjterochen: enbe recöl btnnen öieöabenltgöteenmiöbel plate oft

Iîèn/îiett0baertotitenbeb<îeet. bieooftmrnclitgÖP fetten op fantimaergftp moetaen öie toeft SPbeomme: alonbekenbe

feben oft âc^t babem:btt t0 een panen boo? groote fcljepen. Ceg^en ftabenen. Ba Eftane^ tot ^io be 0>tllm0 be coer^ toeft 5 .mplen.Ban

^.^ittotttoófttoaert/tnmtbb^banbieBeert/ligöteenrperootfeit/ öaertot îaaiaBîciofa ift s.mpien/ bat iis een fcfioonetpe^aben. Sch

0Ï)P mencöter aen bepben 5Pben oin feplçntsp b?anben altijt. öeb baer tn een ftfiip perioden/ beur faute ban bte ^paengmei t^ ötet

\' Ontrent anberjalff mtï(e bp toeften ^.-^llntöont^ bercl}/leitt €a^ op een fanbt feplben : 5p boeren aen lanbt/ eube Uetent fcfpp fmcken.

po be l^fgo/öet 10 een groote Cape; enbe ligJt bp ooftm Ä>- ^«ber. bie toeft 5|ibe î0 goeöe reebe. ï^at gat ftccckt $upDt $upbt ooft / en

Ban baer tot bie i^aben ban ^nber / t0öe cour0 toeft3mjbt 5wpbto^aten ooftentubiclit^^« btetoeft itoech ban\'tlanbtlang{i0/

toeft^Derfcffepben ttoee groote mtjlen. Ä.^nber ligöt ineen intotjck tot ii|t mibben ban Dte5abfn:toiicltet ban tocber toefttoaert0 op om

mbe baer lig&t een <ï^lanbt booi bte paben/göp meucftter aen bep^ bie plate bie mibben in bie jjauen ligljt. Btif tnijlen bp ooften i^illa

hm^pöen otn/öet 10biep acï)teti^enegljen pa^em. Bpjupben Itet Biciofi^ li^t bentotjoechban â>anfon : bpooften Itgiït eenCpïan^

^p|anbtom/ift biepbtjf/fe0/feben babem / nag bat gfïp bie ftranbf belden öaer op ftaet een to?enfeen. Cuftcöen éanfon enbe bit

nae comt.ï©at gat ftrecht eérft toeft noojöt toeft/enöe noo?t toeft in/ lant t0 goeöe ïSeeöe op fe0/feben enbeacljt baöem. «ap bie toeft $pm

öat <ï5planbt ligf)t toel eengc<>ûtemt|le in öen tntoücfcöet i0 banbeti pan öefen boo?f5. öoeck/ift oocl^ goet rpöen/recöt boqi bat óabepUI

A-P\'

-ocr page 114-

^^ . TerclaringhcdcrZcccufteiî^

^apjtïci II. tiûûztnûûztûûÔtiecfcîieîJôen —

Hocdïehoecknefihavcnenvanmalcanderenïigghen,endc&o^^^^ î^anâ.âtôaÛtaentût fûntenap/l0ôecoeCjJnoû?Ôtt!DCÛtm

landenvandefeghelegenzijn. Yoortsopwathoocht^^^^^ Dm tiimntacötenttcö mplen — S4,mplm^

ghen zijn. Ende wat Maenc daer hoocü water gneetr, ^^^ ^^^^ ije^ma0 tût ^eplTant/ tè Öe CüUriÖSUPöm ttó» ttOó^öm

ffiSibm öoeife SWertot S0affict|aw/ mtrnum^ JOtfeömntatötmncJmpIen
tutOtotllbnûojtttliithontrtnt — r4JM!>«n«

totOtotianwbelfltRonWM ^^ ^^ asaponeinfranttoijtfeleiitop 45-8rai»tt«mtïj;im«»toi.

flpaer üanüm öwK öan ŒSSanJfisuWleptati - 4 ,Btaijaitii«ï8.mmttten.

ijsöecour^nwooftiöelfó ôôôelijf)^

-ocr page 115-

■V-
V-

-ocr page 116-
-ocr page 117-

X\' ..

\'li.

% ^^

-ocr page 118-

Ti^ ben tntoifrfe ban Co^ejS lïssoebe Becbe bóo? ren |upbt bJcSm
Aenbetoeöentotnbt opftbenenbe arljtbaöem. ^^aer ttueegroote
mple bp toetten \'Co^ejS/ïigöt bie Capo be ipiinajsf / ba?r liggen fommi^
gljerootfenafibie lleefeaertefp?eclit baer öan/ enöenoemtfeöeroot^
fen ban
<6öCre:3P ßrecfeen recftt ban bie Cape aEl^ecflt binnen eft bp
bellen öteCapoöe^inajei oft 45oflenligljteen groote citppe/ öaer
meutljt gjïp tuffcjen öte tltppeenöe \'tlanöt öoo? feplen. Ban öaer
ttoeemplenltgöt öeftabenban2lbtle0/ enöet$een
tpeljaben: gbp
moet aen bet oottlanöt tn / mant bartoett lanöt 10 berre blacU.
nen aen öte toeö jpöe banber haben liggöen ttoee thpptn / öaer moet
göp biriJte bp langöief feplen / enöe fetten een öncit toeegö0 binnen öte
ttoee dippen neöer.^at ßeöetien t0 ontrenteen mpfe optoaert0.2len
bie oott 3pöe ban bie öaben bnpteninbie botljt / liggbennocö ttoee
groote rootfen/ öaer meutöt göP tontom fepien/maer ten öaer ntet
alte felioon* 25Mptenöefeclipptn 10 goeöeanchergrotttopfebenoft

ianbt aen ttaet. , ,

Ban2lbile0tot3lQöa?ca ttt fe0 clepnemplmV enbe ban baer tot
ittbobeu0/10be cour0 toett5upbttoeftberft^epbenbijfmplen, <ap
bie toettcant banbe gapen ttaet een googgen plompen to?en/ al oft
op öe Co;tongne toaer, 25p befen boö?f5. to^en moetmen tn feplen
op ttoee
cabel0 lenfi^öe/ enbe öan fi^ltmen meett mtt0 toater0 tn: öat
SatftrerKtmeett5ttpöen/ enöe3upöentenoottentn/ menmacbtfet^
tenam öte oott
ofte toeft spbetoaènnen toil: Jjct t0 binnen at bfacji
toater/te toetenbier/bijf/
fe0 enöe febmbaöem / nae öat gbp brrre tot

l\'Slït. t^aer ontrent febenmplmnoojöt toeft ban öaer/ hglit Ca
po %ib/enbe recöt bp lepeftin ö^eCape ligöt öat
t^ibeni0/ öaerItgglimctoetgroote rootfen oft dtppenaenöie tortt
5?iöeuanöe^ap. BanöefrdippmtocttnoojDttoettbrrfrbepDm rrn
lialf mtp / l!gt|t öat Cplanötban ^ Cpp?iaenl enöe kpt refl)t booj
^te Scert ban Bpi3eni0: men tnarb aen bepöen $pöeij om fepSen m
meliabenbanBpbcni0 / enbf fetten toacmirntoü/ \'t3paenöte0ott
oftetoett3pöe:{|cti0mröe b!adupateröanpi}f/ fe0/feöenenDeac||t
baöem/nae öaimen tsme in loßptt

Cenmplebntoeaen®pbeV5^0 lept öatßeöeltmbanfv.sparciiö/
enöe
10 eenen intoiirU / men mad) öatr rjtöe op feuen ofte aeljt öaöem/
mo^ cjtn $upöen/ 5tipöctoeßrp/ enöe tocßrn toint.

\'Ctoee mplf n Datr bp tocße/ If pt öte rsbsf re ban €arpn0/ möe öaer
10 gort rpöen op ßtlit enöe neglienbaöem
lang0 biegbebeeleciiße tot
onöer\'t,t>lot ban ^^tegaelto?/ \\

Ban Catpn tot <S^tegaer/10 öe coer0 noo^öt toeßbier mplen: ^zo
tegael
10 ten grooren^tboec/tnenmarb öaer bp ooflen boo? ec nco^t
tofßm/toefieniüpöttoeßen enöc siipbm tomt bcft bm ligglicnttfgm
\'tCaßed
10 öe btße reröe. ßc^o^ht noo^öttoeßban ^itegad/een mple

toäert0 op na De eo?ongne
\' Ctoeê groote
#erolen:maer

\'ilanDt enöe öefe rootfep öoo^ feplen. Eeefcaert fept öefe dippen

ttoee henmngbep ban <a?tegad te Itggjjett.

!gpaer ö?p mpïen bp toeßm ügbt ^iber«0 enöe 10 een öiepeöabf/
men moeter
öitpt aen Dat toeft lant nnie/ toant bat ooft lanöt !0 bwpl/

:bmnenifttie!^

baöem/enbe

-ocr page 119-

mmmi tuffiljeiittoeeööösJeïaiiötnmtm^ixjaur^wne^ optoe / tottiatfiöp bmnmbt\'eooft

m bmnen comt / fo toópt noojtmacrt^ öp/ enöe fettct öaer op ttpaelf öie 10 bupl/ enöe feplt öan op öie "^o^otljoecU banöecjab^^^^ fejm
öfreöertienbabem.Ill^öÖpnubbenm\'tnauujefiit/foo meiicötöÖP m ö>e jjauen tueöer open/ enöe öan mtöt0 matera öaer

tulTcBent\'baftelapbtenörCifaröabpojften inne- ^

hcftbabemöiep/enöeöljpmeucötaenbepö53pöenmètw

tónötpjoapch. ^ - ^ Cmferole/ö\'eeneamUtooam\'inöeljeetl^omeöema^

\'^•feaer mm anöerrm^tnferolen feplen com^e bapbeOTp. örecl«5upbtooaip/eiibrmenn^^
ïongne/foógaetbanöetC^ilahöeUenbané^^ 5^efienmacö/enbeöafi:inaf{)t|ie«fettentoa^^^

hoo?öentep1wrÖenaen/totöajtöljpöieB^^ ^iepgöenoecji.

lan

^ i:maeral00öpöp

p uiPtt miiotroim/ icggnmec neme e^ïi w^jjiiail/biiant ten niet alte
Jcfioon/mö« comenöe aert ben öoeclk öa^t ^t 001 ftaet/ göp fulit fien een
cJeiinCïjlanöefeenmeteepljmj^ïïen öaerop: fepïet öaer bp lancH^
bp een fialuie tàtiPâ feng^öé/^be loopt öan om get toeftep op/f nbe
eet00021 Biftcöer^ öojp/o^ feiö/feben ofte acjjt paöem. \'

öBi^ft noo?öt tbeft ban öen tpeftJofcU b^nöe Co^ongne / Itggjet

toeft pan bac^y ligöt een öaben/ gl^énaèmt <anerèj6f/ banöe toelche be
ooft toal bPtîlïô/ enïse pïé toeft topl prftoon : gaer ipoet bp in feplen/

^^aer bie in #onfp toil / en comt ban Ctfargen af / bte moet birfjt
fïp ben ooftljoecïï mne : jtet 10 een gö^bacUeltfloog J fcöerp lanöt/enbc
al0 göp bp benôoec 5iît / fo ^oin bte €ape te €o?tane een fcöip0 leng^
öe bupten öte Cape te Coete/aïfoo langljc tot öat öe Ifeérc^e Pan
rta coint bupten öen Ijoecfe ban fi^onfp / loopt ban bat doftet: gat tn
op öefemercïten/ enbe feplet mne $upt3upt ooft/tot boo^bp bielïerclt/
ban fult göp fien eett rpe clippen / loopt öaer btnnen / enöe fettet p^ç?

^iecïip^

-ocr page 120-

ÉefchrevendoèrtticâsIanrz.Vagneiiaef» 47

öercrtjapöt 5upöt üoßctiöe îiôûîittîûàêtiîîea. ^IjtfôatBifréctiÊt

bm£0ôuiclfettûo?ôtûûôtmnûo?ëcn; maeröat binnenßeejmöeüan ôû?p bloot ûaet ômnen^^ontellaHtû/fqûjiîtgteômmn öiebUnbc

öiecUppm/li0ötbattöenö©0tticfettüü?Dmtenooßen/cnöe5wpb^^ ciîppeDîeoplÄcBoertltpt* «Batooftepnöc ïjati JetBilTcöet^bü^p

Iüf(ku/U3antï»tclippm3tjntoti2\'üfcö?pfabd0len0ötnïanclï. euüeDieöïmöejI^pe/ ïïggö^n banütaicatiötren wöen tenooßetv

2S>afrlis9fïmoûcH tltppmtueleenPictdtöeel mpleinj^t/tujtöer^ enöenoo2öetuehlöefch,2il0ötea&ebackelbenber0l)/noo?ötb^

ßatlktclitöcß3upötöoßm:matt öat oûtegattabefléomitueco^\' ooft/tuelfoonoo^öeläcRölntilept/ öan lept £©onte1l^urdfiüo?öt

njtit 4 2110 Qbp öie Capo Coîîane ttn rti^ß lengöe önptm Capo öe ooß/enöc noo^Dtooß ten doo^öen öan ii. ^rc in ^ô?i0 tuil feplen/ öie

Coete fîont/tot öat flgfaria feertUe eomt bunten Den boetK ban fette a^onte Hanco noojöt ooß ten ooßen ban öem / enDe feple alfoo

fn, foo fejîlr Datt ttae Die HewMe toe tot binnen Die öauen / 3p ßeett 3npc op £©ûnte Uauro aen fo e n niacö öi^ bnpien befeplen.

3nptooßim I ^aeral0öensljel)acl«{Denberflfjnooaötoüflban«t0/fo5ift5Öp

«Snôertïspû be ftni0terre mâtômehteeï Keéöeinaetltcn/ iiiöen nefcn0 DieCapeuan fmi0terre : enDe£0ûntetautoiept öan ooß

miDïKhöooïöiefanDtbap opmjfoftfe0naDem: toant Defen tittontli noo^tooßbann/ enDe Dat al0gljPbier oftbijf mplen ban lanDt3ijt:

saetueireint lanDt. ;©acr lept een ßcoote fantbap bp ooßen Die neemtöat noo?Dt lanöt naeß. 2tl00ljpbp fl^omeEanroeomt/ fco

pe: al0^jp öie ftet/foo toeet Dat gljpbpbeCapeöe ^itotme^nt. fietglm een öeel totclippen : laetDiettoee oft D?p eabetó lengöbeaen

^u iept ontrent DeCape ban #mi0 terre Die bauen öan <âeclje oft basöoo^t/ enDe frpkt alfoo boo?bp öDonte Uatiro ontrent 3upöt ooß

Cö^£öt!iaöfte€ö?c]ke25aionf/enDeßrechtmeeßnoo?Denm:Dacrlept iJilna^onte^aaro. ®nöalöenirt Die Boert lept een blinberlippe/

tm groote elippe aen öie ooß 3Pbe ban Dieljaneni <antrent 3upDt öie fuît gl)piätena^ßiierbüo?t/enöe als öat öo?p Dat bpooße^on^

aupöttofßöanöefecKppe lepteen bimöe tlippeonöer ttoartr/ möe trEaûrùftaet/gô^lîeeîbloûtfômt/fûsiitgljpbinnmDiedippe. «Dat

lept h\\mm miöben in ö^e mont banöe gaben : maer loopt al noo^öen ooß epnöe ban bét %?p enöe Die blmöe dtppe / ligo&en ban maican^

nuot Mt gljp öat ßeöeltenöljetoaer toojt aen Die toeß 3PÖC/ enDe Deren3upDm ten ooßen tod foo öoßdntk:mäetfcJ)öntoet Den ecrßen

fettet ôàer ie0 oft febm baöem. 25itmen op get ritiierlîen lept notlj goecU/eiibe feplt na Den ttoreDen goecU toe/ op een tabel lenggDe Daer

tenöürpofeßeöehenömfentnoö^t noonooßbanu: maerbpooßen öplansb0/loopt Dan toefltoaert op/eiiDe fettet boo? tDo?popttoaclf

bie Cape ftggljm ttoeefantbapm. ^ie eerße i0 De grootfte/enbe bp oft Dertien öaöem.

oößm öe itoeeöe : gaet Defe boo^fepDe gauen in / op atgt enöe negöm ^ie in Kio De Hoico totl feplen bte frpïe foo langbe om\'t 5ttpbt/ etv

baöem. beloopebiiptenöïedippencm/Dieop öie3upDt5pbeban^on0lig*

^îe Cape ban fini0 terre enöe ^onteEauro / ligggen ban maï^« ggen/tot öat bp tornt boo? Die gauen banl^to be î^ojco:Dan fal fjp fim

tanöetm5«pötoößenöetiöo#toeßbtergrootemplen.#ünteEaiir0 em groot öeel totdippm bant noo?Dtlanöt afßred^m: maer\'tsap^

tnut tilt minht dippe Die inöe Boert lept/ jim btifegenDen 3upD13upt Derße 10 oft eeß eplaitöt toaer. feplt Daer bp 5npDen cm.^tt Cplant

0 . £^0tite Hanro enöe Die totdippm Die bp 3iipDen Die Boert Itg^ geet ^afuero: gl)p meneöl ootlî toel bp noo^ben ûm:maer Ijet 10 öaer

ölienjtm öcrf£gepbm5üpDen ten toeflemï©ietoîdippen Die bpnoo^^ feetengge enöe nautoe/ om Die clippen toille öiebant noojtlanDt äff

öen Die Beert boben ö\'toater liggöen / 3tjn ban Js^onte îlauro berf loopen: maer al0 gbp binnen get Cplanöt 3ijt / foo ftplt mit0 toarer0,

fcliepöm toeßten^pöeti. tot Dat DteBoertopm comt Dan fult gfjpfien eenCplanötmiDDmin

^ledippm DteDaer liggften tußcgenDie Capobanjfmiö terre Die babm/gljenoemt moto/ feplt Daer op aen / enDealö gjip öiierbp

enbe ^onte Sauro / liggljen ban maltanDerm toeß ten nooïöcn/ comt/fo meucöt gbP fetten. imt 3i\'Pbtlaabt 3i|n ttoee fauötbapcn,

öte fdför toü^len ei^e Die Capo bai^Jlfim0 terre Itgglicu ban ttmlcan^ öaer 10 goet anefeer gronf.

^no!

-ocr page 121-

g VérciaringhcderZeecufleri^

^ f^H-N»^ i^Afi tii^ HAVôiiâÊëûtitelâeôîôte Wctt/ öe rnxm ôem.ejjpmeMcôtûôcfe onöer öte Cr^aHöenfem^ opttenoftttijaeïf

neu eet?SSÄ ker meutöt W rontom fepe lanöt op\'t ^lot Pan mponenaen : maer ftpit met feer öerie m öie

äStfSS / teattt öaet lept een citppe onöer toater: öaer nae feplt titff^^^^^^

tt fÄffiat^ tot binnen öet eplattt. i^iö^ tâ>lot enöe ^tnooiölanöttn/ enöe loeft öan$«pöttoaert0üp poo^ öte

/ öaer mcet söpmeöe bpjup^ öeöe/enöe fettet op toer ofte tojfpaömt:maer wt&tPoojöeaeöe lept

önSaSS^^^^ oocaeenöltnöecltppeöiemo^ööfifc^

SteplanôîUanMnbone0î0eenlee06e€pto^^^ \'tsatßrecktnoo^öto^Dßtenpoöe^nm.^enöt^^^

S foK öieSïtbp3tuïöen öatCplanöetoiß ötepöe omntoftl^telo,^en.

cliüüenSaetntm^^^^ opö^^ Boert öan fotite#eö|o îdinnen tnöieljapettaen öte ijoo?t3Pöe lept eencletm «epIanöcHrn

^ öaerüpaaereentö3enfeen/öatfet«tenoberbento?enpan\'tnoo?ötlat/

S^n^SSSS cnbentenloopf ^foototöemin. Ban bietoettsi^rbanöer Daben/

»r^^iTSS mmtm mmum/ énöeljet iö öaer altemael platU toater enöe

SekkÄ^ gljenoemt^atttrego^öptööBelticfeW

Clöoaeropbiecantpantlatiöt/öatt0toteen0oeöet^enm^^

SeftoeÄ

fö îinSiÉ^ eenöoogljenbersö tuet öïte^aöelen oft Baiepen , afe öefen berglî

Iateti/e5ïefeplenmiöt0 toater^ in/tulTcöm pomn:

pan\'

tèrr® nöordt öoftyCnde Motite Laïiro ooft noordt opÄyan ü is^fbo landt aîdus ghedacfi
aîft vier oft vijf my len van u is.

-ocr page 122-

Befchrcvcn <Joor Lucas lanfz.^aghehaeK
A CapittÊl 111, \\

Hoe defè landen endefioecken van rtialcanderen liggen^chde hoe andere _ SlUjDttßeß tierftï)epöeïl
landen van defeeelegen zij n. Voorts op wat hoochtc zy gele- ^ , ..

gen zijn. Ende wat Maene daer hooch watergheeft» . 5imt 3Ut|t tUCft ürcfföepöen

#an Capo öe f mtt totiBatrtpoett m Seciant/iö öe coerfS pjeï
\\ Capo öel^ine^ tot Bïlroöeu^/10 öe coeri? sutjt tueli teh P)^ fouoa^öeüjcl^ aiis noo^öt nöo;stooö — /^s.mplen.
^ ften
Petfcï|epöenttuael(f mplen — i2.mpien. Ban Capo öefmi^tecre tot Capo öeClato/tóise eout^snpöen en-
taani^iöoöeu0totC!p?iaen/ioöecoer0noo?ötP3eftei;r?5nïjötooa öenoo^öcnperrcöepöen ontrent —

i^o* mpien*

öerfi^epöen feuen mpïen — 7 uipïem Ban Capo öéfmi^terre tot öat Cpïant ^fmapöa/ïèöecoer^ toeß

Ban ^.Ctpitaen tot ^?te0aeï/i0 öe coer^ toeß noo^t tocß/enöc ooß iioo?ötmeß toel fo toeßelijch ontrent — / ^o. niplen,
Supötooßacljtmuien — s.mplcm BanCapórfefim^tetretotCercera / tjßöecour^toeßsup^^

209. mplen.

it toeß
ii^o.mïslen.

ten
2 7 O. mplen.

ttoee lionöert rnöe negfjen mplen

Ban (Ditegael tot Capo öe j^jio?/ öe cour^^ 5tu}öt toeß entie noo^t
ooß/perfcöepöenacl}tnuilen , — ^.mplen.

Ban Capo öe tot öe Co?on0ne/ iööe cour^ 5upöen enöe noo?^
öen/Perfcöepöen Puf
mplen ^ — i-mplm.

ten ^upöeil toel fo ^upöeUjck uerfcöepöen

toeßen enöe jui jt 5uiit toeß/ontrei«
>anCapoöefmi$te
öen Peertien mijlen

Hoochte van defe land en.

6. mulem

tentoeßenfe^ mplen

H^mplen.

BanCtfarga tot öie Co^ongne ijö öe courö ooß jutjöt ooß öeifcöepï
öenle^mplm "— ^.mplem

Ban Ctfar0atotöenöoec]feöan£^ottft / igiöetoer^suiiöt tofßten

toeßen/enöetorßsmittoeßtten mplen — 10. mplen.

minuten

ooßtiiermitlen

43.0raöen enöe 44. minuten

4. utplen. ^^teöael iJijöt op ö^penpeerticö graöen enöe ttoeeenöijfticfj minu
ten — — 43
0raöen enöe 52, minuten
7 f. mplen. öI fiUi^fètrelèutOp öjpenpeetticö graöen — 43.0raö

Ban<ane0aeltötöie^eemfeoftfontenap/i0öefour0noo?tnoö;tt 2i>aponeleutopttoeeenüeerticl)0raöen — 4»-0taöen

ooß perfcöepöenacljcenfeßicj) mplen - 68. mplen. VatMane daer hooch water maeckr.

Ban <a;fte0ael tot1Lifart/i0öecour0noo?öen ten ooßen/toelfooo- WeßroomenPallenötoaer^aßenöeaen/enöeop alleöeftcußei

ßeiiiefe/enöe 5upöen ten toeßen toel fo toeßelijck/ontrent öonöert maket jjoocljße toater een 5uijctoeße S^ane: in öe öauenen een ßre

touim — — loo.mplen. Ifeelater/tetoeteneen3mjöttoeßetentoeßenöpanc.

^f.mpim.
115. mplm.

-ocr page 123-

Slüttjeujatrtcs öan matt ftaet een Capellelten op* Wefttoaert tian
nH €|tlanöefeen itßt een groote banck/ Die comt merleecly bjater bo^
ben:maer liet t0 Daer acljter Die banck Diep bijf enbe baöem»Booj

t^panen ift feben ati)tcuDe negöenbaDemDtep.

Bijfm«lenbp5npötn©ianen Ieitst0itleöe€onte/Seti0eentpi
Immn eiföe iö met bälbebloet öiep tmee baöem. \'Cii Sellen beiJbe De
ianDen Daer lept een groote liooglje rpe uan rootfenbao^/eUbt l)et ts

eeu! laawrs: matr aen Dt junDt5pDt öan m «äpianDelten oft tlippe

luiieflecnae tDieptttiMatet. , aa«

©nf mjJien öp 3upöen Cammo iwt Dt nwet^

D l« m m m(m We loope foo * om Die 5in W
mms cft öoeDen oüec eentomen / feirlt »a« S mtw
foo lanalit tot Dattet tojenUen opt noojDt

öraine/ghpfiütmttftetDaseliCTsetpeijcbben^^^

tja&tmmtt feertmattr.» rtp öi«hppe ßljmermjW ^

KOfh m ciippemet certwaft oft baftkett /

Imiötto\'-Dat 0i5pboo? Die ItaDtcoim: matt Daer loopt iwntijtstm

BocljmifmplenjtinttoaerrïÉlentöierimerebanli^öjïapo?^^^

een frap gat óm in te tomen/men fait ban bp noojben uat en/ enöe
fepten bp öe nDöiötlïoeck lang^tmaer Daer liggöen beelrootfen aft/
tmt ftceeken Dtoeer0 ober öeljaben: maer gfip loopt bp öe dippen
fangö
op mu Deelen totetss/aen Die noo^öt5pöe/ enöe feplt ban bp
\'tStiiïöt lanöt !angf|0 / tot Dat gijn romt bp Die clippe baer öat ctuiiss

tot öat gDpcomt bp tm gr^c ten tojen op t noojt lint/ öaermen Deo?
fien macli/enöe fettet Daer neöcr.^atnoo^öer gati0 bier babem met

^ maer öet berloopt altemet*

-ocr page 124-

y " : I

-iiiv. ■,

•• i

H

1

m^mm

Mi

-ocr page 125- -ocr page 126-

-Ar

ixx

--îi". ■ , ■ , ...

J

,

-ocr page 127-

BefciircvcndoorLucasTanfz.Waglienaer.

^^ ^ ^^^ ^^^^^ / Jt\'Sgget ttn ï?aiff mijl bp noo^öm fcfjepbm bnf mijScn.€nbe em miji hn 5iipbm bie mm bemonmo/

me rmiereban î^oîtapo^t/fommisbe fegsöenbattet mMm tlanöt letit een bauen gbenaeint l^ifage öaa- ttuee mntm xoamnm een

rl !r ^^ suöötmea ban öefe tùùt^ öagüdijfr glieipe op llalue Umt. <Bmtm toeit öan öefe bäum reu

Öalff inîil/îeîîteen baiirü: öaer nmctimm onöer möm op tloadf ift

^m ban po?t a ^oit tot ^uero / ijö öe conrjö snpöen enöe noo^^ öertien öaöem/^i) m ^ei ttn grooteiinile lancit Ban Cano on.

pettafgtmnlm/enöeöetijsalönimlanöttot^üntegotoe. ^uero tegoülfcra m rccomcn onöer öefe banch. \'

nnt ggp Kennen bp een fmartm geupel bte op t gbebergbte i0 / möe Ban Capo öe ^oiicrgo tot öe tfe^/tö öe coerö müht toeß tm

â!0ôîetoaeteôenueïooa5ttî)ôtooûôannt0/fô3ijtgbprerbtôp^^ bseßentodfosirpöeliiclvijerfcbepömtienmp

Doo^^up. Jdfé gljp öe ftoarte öenuel nan Carmaîe mtt fien en Ban Cai^o öe iBomega tot öen Ijoeek aditer Die Barles / frlie^

meutgt/foo Itgftt öaer een rupgbeömm/bpnoojöentgat: enöe öan noemtCapo öd fap?ün/i0öe cours? meötm 5upDmacl]itmplni/

3nt gbp nocg een öaf^tjle ban t gat ban miero ♦ enöe gljp bp öaer lept em clippe îian Den boethaf/enöaer bp \'$upmn 10 ttn ntm^

bearantcomtroruitgtjpfien önebaecfeenss ban mallen gewaeckt: ten mtasicfe/öaermt^lötlten enöe een ^teöehenlrnt/ almaermen

Sont öte ober een / enbeloopt alfo ober bte bancfe/ontrmt oolt jmiöt met bercken öeftfnit madi ligslien.^at ^tröeltcn é gbcnoemt m"

ooß möe ÛÛÛ ten jupbm tn/ tot öat gbp comt bp öte baedim^ / öan tonpe/fjer feiiöt tegtiriis \'tlioagte gbeberdite aeti/möe öaer bn tim^

müetgöptoeöernoö|tmeö/ettDenob?Dtnöo?Dtb3eßöp/t0töatgf)p benldii emfîOôg!|mtûnôenl3.eri:l|/öteon^fdi^ppcr^ nieuie^ ^on.

comt aen bie meß jpöe banbte ßrant : loopt Dan öaer bP m / tot Dat gl)e liocrmt. fôet Dan öaertot Hocrmt ^upöen enöe noo^öm df

gpö^rtmerei^nftentnetic&t/lbo flaet baer em gnp^feen opöte miilen. eettmtilebiiüoaenüftbPS^tPöcnmocrfnrlfggetöielÄ^^

ßrant aen bteUteßspöe/ gaet ö^an öaer öertbtere op ßoß tm Mn Cafcali^ : nimliglit öaet tefdiiit 11002 een noo^öttueßm nooi -

een/mDeü0ß3utjtoöß/tötDat^pcomtboö?^uero/off Dîe^oiît^ öm enörnooiötoüftmtomtoptiBatifoftberaenöaöetnf^söiocg?)^

pannetj.wööp tegöen bie maöett oft bafeen^ comt ban hnptm m/ al0 men mü. Cmgrotte mille öP ooßen Cafcali^ / liglj t öm boech

fo ftet ggp een ö^^oo^rtie fanbt : baer bp mm gbp baeßtcb om op toe- um baeVopßaet een baß ,§lot/enDe öat 10 öm îioo^éfioedî

tten enöe feplen öanbp ö\'üjeßlanbt tn. ^at gat i0 tmt baöem ina^. nm öe niitere BimEiööoiie/enDe \'tnoö^öer gat -gaet bp bm lioeck m

tersfmetöaltiebloetüpbagöelttorgöetpe. - ^^ ^ h.u«,

7|lsden hoeclçvan Bayonen ooft noordt OQftjende \'tbooghe landr oofr van 11 is/o ift aîdus ghedaen,

endebyauydea\'thoogheiahdtleijtdenliQopheobem^^^^

-ocr page 128-

pantoatafnaetsuitbtlanöttoe. , ^

<©m nu öat Ctalteötep ban bupten m te fepïtn/ifo ßellet €afcalï0
ouer ben toeßljoeck pan i^ocrenttfc tijttoe öattet to?enhenßaenöe
bûpen bat clooßec te Beßterfs/tomt oPer bat toitte clooßet: / bat per^

ßeüanEeßter0ßaet:ljeti0^,€atliet;m>clooßee.^äetöannöO2^

0oß/enöenoo?ötooßtennüo?öen tn /öouöenöe öeiemettftenalötiö
ßaenöe / tot bat gitp tomt binnen Ö^eeh/ enöe gaet öatt al

bp nae t lanöt in. "m^tt comt gljpban bp toeßm/enöe toiUet^ra?
ïïeöieptn/öahfult ®Pbe ßaötban ^.ijsbone fettep ttoee ^cpepen
ïeng{)öebp noo^öen öen 3utiötljcecli banöe rimere/eitöe feplen alfoo
noo;sötoöß/enöe noojötooß fen noojöen in. mm oft gpeuiele m
gljp m ßaöt oft bat toîenï^en ntrt fim en meucfjt / fo pouf die faitöt^
|jaw/öie btnnen Ijoecfe ItgÔt / nooiöt ooß t^n noo^öen Pap

n/enöt feplet alfo tt o- enöe n.o. ten noo^öen m enbe neemt ben ßaep

panöenoojöer Hoppes opaciitöftnegfienpaöe^ Cnöeal^glip
fecgi)mîtegfien tf tonm\' """
toilt gÖP^ac Ccaheôîep tot loopen / neemt aefit op |et tû?enl«n alß
dnöei\' \'töaoglie lanöt ban öaen m%n / fettet öan reefït bp toeöen fjet
ttoeeöe tottie eboßer enöe gaet suijöl toeß ten 5npöen tot / fo fal öat

enöe ig öat glîp tot enöe m laueren nioet/ bientôt öan öat to?enfeen
ein ftflipö lengöe ban t clooßer/fo toel bp ooßen aljg bp tpeften/ enöe
toeaöet öan toeöet?/enöe latteeït alfo tot eitöe in,
^euen mplen bp 3upöi Cafcalt^ ligl)t Capo öe ^picöelrenöe bte«
mplen
bp ooßen öe Capo lsgl)$^. Wnm / altoaer een groote bancU
poo?\'t gat liööt^aer ßaet een .âlot beneöen töoogüe lant op
t toa=\'
ter:al0öatnoo2öt nooiötooßbanu id/öanifmenrecöt poûj\'tgat.
^aer öie Bueö ouer öe banrl^ totl feplen comenöe ban
ftoecH af öie ^oube öen toeß Itoecl^ ban ^tfenibje een fcötpö lengöbe
bupten öen ooßljöerh/enöegae alfo ooß enöe ooß ten mo.îôenaen/
tot öattet ^lotöat ijouen ^.Bucö ftact/comttneenipalepeouet:
öat toitte s>lot öat op öen toatercant ßaet. ^etjlt öan öaer rrcöt op
nooit nooit ooß
inm öat göp bp t alotcomc/enöe öan bp t noo?öt^
lanöt lanm/mù^tùùû ten ooßen
inmnm öie ßeöebait Bue0
oft ^etubal. ^^acta!^ öat ^lot ban ^alntelo comt onöecrlanbt/
fo ßaet öaer eentoit öini^ aenbe noo^ötcant ban\'t ^lot öatopöe
fjouöe^alfo ßaenöe möeloop^ öaer optntotbtm

-ocr page 129-

Befchrevî^n door Lucas lanfzlWaghenaer\'. 55

ttcrtu wiïcej>lût/mbe gaet tón ge^ oock een grooiemaöop\'tlanlt. ^»^tv een tonne bobm baer cp iCljßöit

leert î0 / enbefettettegö^ öat ötütöer0öü;jpop fes oft feben tïöbeiB tozatken enbe öte maft ober een tomen/ foo looptmen rccöt mtgar/

«De banck isöiep met öalbe bloet / ö?p baöem en Ijalf : maer taffrljtn ö\'uïrirlie acn brt ooßlaiit tn gaet. ^e toeft 5pöe 10 black enöe ö^ooge.

^.Bues öoeck en Capo öe ^.l^incent / en 3ijn giieen bckenöe liabe? J^aer al0göp bpöen maft tarnt/ toucket öan toefttoaert op aéöe toeft

nen öan ten öalbenltgöt eenribierken gljenoemt .^aUneö: metcmtn 3Pöe/enbe fetèer boo^\'t ^teöekcn op btcr enöe biif uaöeiiirn.

&eti0 een onbekenbeftaben. f et to ban boet k tot Capo öe «Snlnu öat öiepfte toater ce treffen ober öie bantk bso?

è^lDmcétttoeeenttomttcömplen.\'^aer 10 goeöe ltceöe om öenttoce^ möetuptfeplenmet öiepgaer^efclïepcn: atógijp banket toit ^lot

beiï Jïoeck tnöe ^antbap / booj eennoo^öttoeften enöe tioo^öen touit/ tfeple gaet / fettet toitreöuiïjS ooer öe nao^ötcant ban t ^lot / fwickjss

opbeerttenoftbtjfttenbaöetn» öatmen reclitöaet öocjmacljftm/enöeöo"öctalfooftaeiiDe/tot öat

il^tt tft ban Capo öe tot Eaueö / ooft ten ttoo^öen btff ^.Bue0 ^oeck beg^tnt tc comen byprcn öeu oofttjoeck ban ^tfctn^

niplen. ^aert^eentpeöabenacjïtereencingljel/ ma.\'r3pb.iltmet b?e: bmtg&töanötouteÖttp^atttöen3upöïcantbantftot öatopöe

leeck toater ö?oogöe. ^enmacjjöaer oockïüeeöe maken boo? een toatercant ftaet enöe loopt öaer upt/toam gijp Cultaiöaer öat öïepfte

noo?Dttoeftenenöenoó^öentoi«t/opttenoftttoaelfbaöem.£^3eron? toater Ijebben.öl3aeral0tïten öat flot ban i^almclo fien macö / bat

trent ö?p clepne mplen lanck^bpooftenEaueoltgöt^tUa Bona/en t0eenretötlanglj6 merckom ober öte banckteloopen. ^attoitte

t0eenmópeöabeuöte2.babemtoater0 jteeftmetgalueüloet/enftreft ftot moet al0 ban ban tt bJtfen tioo^bt nooiötooft / toel foo nooj^

in noo^bett enöe noo^öen ten toeften/toaer öat ligt een clippe oft o^ps belyek.
tanöeken. acenöe ooft 3pöe ftaet een tüien oft ömjsken op/öaer ftaet

\\731ntäpanentot#o?tß!^on/i0öecüer05«Pöt$upötoüß / enbe
^ nûû;tôtnoo
?ôttoeftberfcôepbenbtecttentnplen — i4.mplen.
^an|^o?ta^ojttotöie25arle^i/10 becüer0$upöt3«pöttoeft ttotn^

ttclï mplen — —~ jo.mpleu»

^^mx a î^oit tot g^ontego/ î^becoer^ ^upöe« ten toefteu on^

a^an s^ontego tot öie :3arle0 jnpbt toeft toel foo toefteüjck / ontrent
tien mplen — — lo.mpicn.

Ban ^ontego totten ftoeck öe |^mne0 ackter öe :5arle0/10 öe cociiö
3upöt toeft ten3upöen ontrent ac^t mplen — s.nnilen,
l^anöaer tot Uocrent/ t0ö0coer0$ttpöenten toeften/
enöe 5upöeu

berft^cpben elf mplen — —

Ban Itocrent tot ^^aöera / îie eoer0 $upbt toeft enöe nooiötooft
Jonöertenöertitötnplftt — ijojnnlen.

G J Banïlûtî^

i3mp!ent

-ocr page 130-

ViCrclarjlnghederZce-cuften^^

WmWLomntm mnm/ tiE^&ewerjJ ooß enöe meö ontrent ttoee ^anCapoDe^^tamcenttotCapoi^armoft ^aro/tóbecoerie?ö^^
Öonöertenmifinplen — — 205.n|pïen, eppe^epfc^erftjepben -— — H-mpIem

r tmihf »mllf-Itif ff/Irtif I fA

CAPIT T E L ini»

tpefteltjcft/ontrent — iSo.mpïen.

Banöe Bariet tot groot Canarien/ feöet^oeriefsnptsnpttüeß/beif
fcgepöen —• i88.mplei|.

Pp WfU hpocjidedefe landen en,de hoeckenghelpgeniijn,
ende\'^at Mane ajdaer hopch water macckt/

4ïgraöert.
4o.0raöen.

Bantóoeicenttot ^aliiage!fi{/i0öecoe: l5npötujeßten5«pöen/ epö?

pöD^öt ooß ten noo^öen/toerfcöepö^ft ontrent ~ isé.tnplen. p?®?tallo?tïtsötopeenenöeertit|)graöen

BanBocyenttotÄ.Bue!0:goeek/t0öefoerj8!3upötooßten5upöen/ ^ g^ontegoagUtoppeertieögiaöen

enöenoo?ötUjeßtennoo?ötn/öerfdiepöen — s.mpien. 5Bte25aele0ïtggf)enop — 39 sraöenenöe4o-mmutem

I^an öaer tot Capo öe^.Bmt^ jupöenien ooßen / enöe supöen Capoöet^cieeht ftg&t op neggen enöe öertitggraöeh een toepntcfï

nerfcgepöen — — 2j,mpïen» jupöeltfcfeer — — 39.0raöen.

BanCapoDe^.BmcenttotEamfroïe/t0öefoersi3wpt3npöttö^^^ ^épbpei>ptegöeloft^jBpe0öoeefeitgï}topj^

enö^noo^ötnooiötooß — i24,niplen. <^apoöe^.BmcentIiggtop -— •—\' 37«0eaöen.

ten snpöen/perfrgepöen
»anCapoöe^.|S
ooß berfcgepöen

Ban Capo öe ^.Bmcent tot Jfola öe flgiaöera/ tg öe toer^ |upötoeß fX^ alïe öefe citßcn iß aen\'t lanöt bat öoocgße ttatet met een

tentoeßen/enöenoojiötooßtenooßen/berfcgepöen i2o,mpïfn. ^ tneßeenöenoojötooßeßpane.

Ban Capo öeé.Bintent tot CapoCantijntn^atöarpen/ té De ®aer möerttJteren enDeganenen ffnpte^eïaetfr/ tilpetmm^ren
foer0s«pömenöen0o)öenonteent zo.mplm.

sBtmplen» tornttcj mmutf n

Hpoch water pft vol zee.

i65.nipïen»

-ocr page 131-

k"-~.V.V-----.»\'■•k. .

f-

r ■ >

-ocr page 132-
-ocr page 133-

"■fi

-ocr page 134-

»tt f ätö te fepkn / foo comtitien ban Bjs ooöen in/ (m öie Krane
^ban Crimllangö/bjeß enöe toeö
uooiöi toeß in.^ic gat li^ ttoee
^abem ötep met ftalbe bloettenöe nien fettet boo?\'t ^te öehen bä faro
®Pö?pöabem.

^ Ijtti0 met öalbe bioet filjaer^ ttoee baöetn maer tüetloopt al>
ligflt recgt binnen öupn op bier babem
.3 ch ben baer felf^
\'\'^g&etoeeß.

Ban öaer tot 2lpamonte oft^tmontetßöecoersf ooßnoojörooß/
Sbtrentbier mplen> ^tipamonteijseen ötep gat ban
ö?p baöem met
palbe blott: ^t ßrecfet öem bpöet ooßlanöt noo^öttocß tn.^ae mrrc^
«tnbanöe öjoogötenöie booi\'tgatliggöen/$tmbefe: öacrßacteni
Ötootenöoom op öte ooßcant ban\'t gat. itl^Bpamonte jomt ober
Jm boom/öansijt gljp öp ooßen öteö;u5ocöteofc fanöen öieöoo?\'t gat
«ößöen/gaet öan nae öie boet ßrant coe/enöe lepöet öaer bp in/ ontrf t

^oo2öttoeß/oftnoo^öttoeßtentoißen . €nöe alfmen binnenij3i/foo
^Ucl^tmen nooj^öenopnae\'t ^teöchen. ö^aer totlt gljp tot ßojto
^arie 5tin/foo gaet al noo?öttoeß
op tot boo? öat ^iot / Die IjaBen t0
omnentoittenöebieet/enöei^ ötep
6,enöe 7.baöcm.

Ban^pamonte tot Eeepe oft ^.^^icftielgf/ i0öe coer0 ooß ten
^öo^öcn/öerfcDepöen pijf mplf n-Htepe 10 een rjuaet gat fomtpöeu tß
^at/ fomtpöen tß ttiet/ toant ijrtperloopt altemet0 / am fonit ooch

Öabenen.

Pan;|>,£0ic5iel0 platjj ötoetf^ober jee inteltopn/ enöe

CA Pitt EI,

SS

toa0ötepö^paöemmetftal«ep(0et. biifbop

öem/enöe nttn inattjmet §oo0Ö toater ober t toaöt tot Eeepe tnöe rt^»
biete comeir/firt0tn öie Caerte afttg^cteeelmitß^^^^

Ban |>.^tfl}ttl0 toti)et gat batt^altegoft |aale0/i0öecoer0 ooft
enöf ooß ten jupöi^n mif mplen/ enöe gaet op\'t torßepitöe banöen
ivooömmin. ^aer ßaet een t)oogöep boom: öten Ijontmen ober een
rooöcn ölutn/ al oft roobe aeröe toaer / enöe gaet fc^nijf tteöer: loopt
foo
nae öt ßrant toe / ontrent noo^öen enöe noozöen ten toeßen aen/
totaent boetfant: öanfäl
Den toien ^öier comen aen öte ooß cant
ban\'t gat l)onöt foo ßatnöe/enöe feplt al bp öte ßrant langö0 op
ttoee cabcf0lcngl)öe lotöidjre aenöen öoecH/ ßaet öan nooittoaert0
op na i^ale0 ofr nae öat clooßec öat op\'t Ijoogöe ftaet/ enöe fettet öaer
neöer.

^aer plocfj oocfeeen gattotörrjee tußxDenötefanöen booj teloo^
pen. iuPenöDuöt ^olne0acnDif ooß cant bau\'c gat/ enöegaealfoo
noo?öt noo2ttoeft m/oft öaer oiirrtitt: enöe al0 gl)p binnen öen Ijoecl^
Süt/ foo menclu göp feplen toaer gtip toslt/ !|et 10 öan toijt enöe bjeet»
i3ale0tig||t nooiöen enöe lBolae0 lig&t noojttoeft opiljet i0 biep feo/
feuen enöe ooch 02p enöe picr baöein mf op feplen/ naöat gÖP binnen
31 jt, ^^aer bupten m bti? gateit t0 Paß euep Peel toater0/
tt toeten/ ö^p
babemmetöalbebloet.

Jten l)ettoeßepitöePauöeBoobutm/ltg!}teentoitfcl|o?lantcltft^

acöticö enöe ts roobacljuglj^acrbe ofttnmMs gltpöacr op te lanöe
comt/ foo öcncht öat gijp Ssp t gat b.in #alte0 5itt: al öaer ftaett fom^
mtglje bßßlten0 boonten op/ anöer0 tft laut alfonber boomen/ enöe t0
rootacljua) fanr/enöe öaccom Hoobmjp g!jen0emt.

Bau e gat ^alte0 tot bie rtmere bä ^Hiica0/ i0 öc coer05upt
oaft enöe noo^öt toeft/berfcöepöen fe0 oft feben mplen.

Bietn Dermitreuan ^.l.uca0 toil feplen/ öie fette \'tclooßer öat
ßpooßen
^.1litca0ßact/ober öen grootenboom enöe loopesrllbo bat
ga$ tot enöe tiv gt^p fak Rebben baöem toater0
mu iiiPe bloet.

m

-ocr page 135-

Verclaringbeder2tee-cuftcrij

^föfiiöföttmsuwtjt wöttocö bmnt0i fooßaet öat^iot enöe i^^aec öaerlept emenßeen onöerö\'tnatet ontrentnoo^atnooitit

ömtoicnoötrtentnöeDansiitghnrefötnefftn^öVerßeöioocöte ooß enöe no3?Dtooß ten noo?öenuanöe#oW/ enöeaJ^ Catarme

ßrenenöiemtsatliggiitn. einnutetuetenöie ö^ootgteöte binnen capeUecoß noozöt ccßöanui^ / foo 511t ggpneßenö öienßeen ort

mtcrat lent * öaerßaet een ront toitclooßer op\'tooß epnöeöan^» flippe/enöe en 10 maer ö?pöaöemöiepmet Öalöeöloetiöiemerd^en

1lnea0/&oocKßaetereenmolenl)pöcßen:alsöieg öaer öan 3nn öefe: ^arieUercbecomtoöermoo^öt epnöe öäCa^

canöerenmaren, en ghp maerttuCfcöentUsee lanöen/ foo5ijtgljpcp li0!t 10 een dooßer öat bupten Calt0ßaet/enöe öat ömis öat aenöe«

öieöjßotb^e cf ßeenen: iiDiitöiemoleneenfpaed^lengljöebpooßeit googbenbergljöaermenbp ober gaet nae^ere0toe/ öatget felfoe

bat mitte doote fo looin gbp cbeße btep itt/enöe alö gljp binnen 0f comt arn öat tappeüehen öat op öte cant ban\'t mater ßaet/ bp meßrn

foofeießöie ßrantuan.^.Eufa0/ tot eengrootßutk in öeribtere/ a^aripo^t: al0 Defe mertUenaenmaltanberentomen/ fooifmen op

mDe feplet öooj\'t feertthen mette crnpcen/ enbe feitetbaer op tien oft öen fieen cp ö?p babem enöe eeti Ijaiff met booglj mater: fet Dan Die

tUjadfnaDein. ttoee ijoögbebergljcnbpsupben Den Ujetlj ban ^)ere0emmepntcJ

<amnatb tenmadte toeten op toat mercUentnen\'tgat ban tsfrfcbepDm/DarjpmetonDermatcanberenencömen/fooenmeutöc
3luca0infalfepleit / foofttitgbp fieneeii

geüd al oft een tß?enhen toaer/enbe bp ooftenDit lierchE ectiljoogcn a^?anateit bergt) ocßtennoo^ben/enöeooßnoo^tooßbatf

ronDcntoom:ltonöt öim bi>om ober bet ßoÖepnbE öanöe Itecdie eböe n 10/1nöe öen btrgli bp 3upDen Dc€>;anaten bergg ooß enöe ooß ten

fepft foo m oft tot Cnör al0 öie molen op een banDt fpaecU lengbDe nöo;?öenban u tö/ öan is Calis ontrem ooß ten noc^öen bann / feplt

aen\'ttoitteclooßeri0/fo0ifmentegl)en0ötebuttieiilleD2oocbte. ^l0 Dan öaer ov tee\'foo tutneufötgöpCali0metmiffen: inaerfepletop

v&iütonen enbe liet ^lot ober een 10/ foo ifmentegöen0 Die buptenße fcp cabel0 lengböe bp Die lanth0/ op fe0 enbe feben baöenu

D^oocgte «I^n-toj ÖD ölg iLvrcrip lim»

«0nDegÖP op öte lüceDe öan CaU0liggbet / fbltggt Dat <auinmel
3iipDen ban u cft öaer ontrent/nae öat g|p Cali0 na romt ♦ ö^aer bp
3upöen <|:ali0 lept een rootfe/ en comt öte niet naDeröan feueit üaöem.
m^lt glni^^fff ^öli03tm/ feplt tnßrbenDiettoeelboechennae ^op
to licpal toe/foo fal lF)eroDe0 ftriecU open comen: fehlet Dan öaer tnne/
Ijct 10 ontrent ooß noojtDtooß tjaiVt <amntad.

Capittel II.

Pm tot Galis in^diebay téièylen,oft in de Straet van Cibraltai^

ende ander havenen van Andaloufien.

V^ter:sbpmeiicfit oockbp\'tlanötban<ëiptotienfepleninDeriötere ten ooßen aen/nae Capo beCrafigar / foo loopt gbP rmim glje^"

ban Äralfmen binnen btettoeeöe D?occbtei0/ fo moet^ ttaecb bnvttn öie bantH oft flippen/ bie 3npötooßban Calt0 Isggben»

menuan\'tlantöan^tpioiienaftotjcl^nyopDtertiereiienba^^^ enDe al0göpbegijmttegben0 öte ßratetecomen>to gaet jupDtooß/

ßerenDeDenboom/enDelöopenbaeropin. enDelaetöieCapoépartdam Die lucijteröaitötoftbagbboo?tlig^

Ban^iptöimitotCait0^alt0/i0Decoer03«PtoDßenöenoo?i:K^^ ggm/enöefeplt imöt0toater0in:maerrecbtnaltemet/ naeDatDte

toeßfe0mpten. ;©iemDebanban Calt0töilfeplcn/ Dieloopeopötë totnbti0^^aeral0gÖpbmnenDteCapoCraftgar3i^^^

dippen aen/ öte aeuDe toeß 3pöe ban öiebaïJ Itggben / gbmaemt öte brnnenbiec lippen tgaet Dan ooß ettDe ooßen ten noojöm/ nae öat öte

BoiW^feplcöaeropttoeefabdsltngbDebptn tointöfcßroomt0. 3nbeßratemaecUtl)oocj)toatereen3npDttoeße

CaM/ enbeßrecket almeeßooß 5Wtiöt ooß enöe3ti^Dt ccß tmoci^ ten3upDen^^ane/ enöealßgoet toeöer 10/ foogaetöaer gljmtetjn^

. ^-ti^Pia;iu:enbloetmöießraetenöeac&turenebbe;maerDießrooin

gaet

-ocr page 136-

fiefciireTendoortucastanß.\'^agjienaef\'^ 57

fiaetmnttmtttwttirtt. 25)Jtotßm«©«ijalttnseenmoe««etDt tenjupömtujarifmtjfrt Öanöäettotcäctagmeöimimmtiltw

omteftitM hettflüacrVtüMlinalimrmatrtmimjStVBeucniJumbt enDei)ä«n0oeürl)atienüoo?alleunnnmBfrctjut.

ienSThoecÄs toint Sant lanöt öan Oib jalttc. baer üp opt Water ttaet een waeefe-tojen: als öien to?en noo?öen üan

©SteaTÄ^Sl^^^^ IS be toersnoojt ooßtcn noojben/ u lioist/fo te Daer een bantküatj ttoee babem/ enöe *
W^KSSSpnen aiie enöe anber ftuyten tt laam. öan t lanöt: maer onft ftjjepen loopen al meeft üuptcn öefen baneft

hanuwnSLomt^ ßÖpalöuöUennen:®acrßaeteen^!otbpooiienop£tjoage\'enbaet

fflSbSltSXSalafl^^^ tomniiüjeemuetenafnebermaertnabieKemaeneenanberslot

ttenomÄÄSteh^ batoptuiaterleiitoftßaet ©oo?batftlues>laaanuöe»eeöe^

Än?ÄSSflen^ Üetwbmjlüpb\'anDeraeebeoanballafttoerpen.

retKÄueuantfc|entfcooae.itomt.25p5npae^ ^\'Öeoft^ßenmmtiftopW

Wctht emen bertft aen het ^tujbt etinbe pan\'t tjosg je / baer meutljt ®ot fi©anbelp fult böp J.®»^"*

tombt.

fettet baer neoer: baet ts beße ßtont«

M\'

-ocr page 137-

Verciaeritighe der Zcecuftcn,

-ocr page 138-

im

Bcichreven door Lucas Ianlz.Waghcnacr;

5?

\\7 2Cn Capo öe S>- ö^ana tot Hpmonte/öe rourö nüo?t ooft ten
J ûoûenacïïtmnlen - — sannien.

Ban faro of^ Capo öe ö^ana tot oft Eeepe/î0 öe coer^s

oottnoü^tooööerticntnnlen — i^inpïen.

Ban Capo öe öl^aria tottf mooöuim oft gat öan ejS/iiö öe coerö
oott ten noojöen feftien mpïen — 16. mplen.

Ban Capo öe^^aria tot t^tpis^nen oft \'tgat öan é,Euca0 /t0öe
toeriö ooö enöe toeft tpjeeentpjmttcö mipen — ^ ^ .miïïen.
^an liptonen tct Ueepe /10 öe coer0m. n. m. — mtjlen.
Ban ^ tpïonen tot öc ie>onte öan Calï0 ö^aü0/i0 öe coer0 snptooft
^ontrent feuen mplen — — 7. mplen.

Ban Calï0 t^t Capo öe ö^acia 10 öe coer0pjeft ten noojöeenöe
ooft ten
5upöen/pterentmmticfjmplen — a^.miilen.
Ban Capo öe
^.^aria tot Capo öe ^ptcljel/oft jiujöt JoecK Pan-
öearact/t0öccour03miöt ooft ten ooften — 34.mMlen.
Ban Capo öe i>ptcl)el tot Capo Crafigar /10 öe coer0n5o?öen ten
Vueften enöe $upoen ten ooften/feuen muien — 7- muien.
Ban öaer tot <5iö?altai; ooft enöe voeft
pijf ntïjlen s » mulin.

Ban <0!öïaltar tot bût/10 öe cvur0 mmt ooft ten nooiöen/
ttm muien — —^^ >0 nmien.

Banöaei: tot Beli^ öecüut0 ooft enöe toeft upft en mp^a

len — \'5. mplen.

Ban ^alaga tot Ceutei0öe eour05«pöt toeft ten 3upöen ontrent
Pïerenttomttcli mnlen . --.nujlen.

Ban Ceute tot möe bap ban eibjalïar 10 öe coer0 nooiöen ten toes
ften enöe
3UPöen ten ooften fe0 muien — ^ mijlen.
Ban €>ib2aitar tot Capo öe €>ato/ïgöe cour0 ooft ten noojöen ons

trentacötenbeertïcïjmpïcn — 48mpï.en.

Ban <e>tb>airar m C po ƒ alcon oft (Bm /10 be cou^0 ooft en toeft
ontrent bterentfcfticli molen — mpleni

BanCali0totCapoöeCantm/ï0öecoer03iipöt toeft ten mmenf
ontrent tfebenticl) mplen — 7^.mplen^

Ban Cauo be i). #aria / tot Capoöe Cantpn / t0öt çoer0 ^upöem
ten toeften/ontrent acörenfefticö muien — éS.mplen^
Ban Capo öe ^ariartot groot Caiiariciv 10 öe toetó |uiit totfti
enöe
3upöt toeft ^en 3upöen/omrent — ijo.mpleiK
Ban Capo öe tot Jifola öe ï^aöera/t0 öttünr05upï toeîl

ten toeften öonbett enöe tminacljmplen —

H 4 €4.1? ^

-ocr page 139-

Verclaringlic der Zeecuften"

mtt mttt mttt0 mt \\mht onteent bte satett ♦ ï^tee op mmïj ttn
piD^r 5im eefeenmgjettiaecketi.

CA PI TT EX V*

TST® WtlnfïfiO^^^^^ hoeckenüggtic ,

Ä califiüooj öe baRiiuittfet Wf^« emjupötwOc tm ^ ©mcmtliöljt op ,

feoo?aeniMe«üan5..1ucas/matctKn5UW oS enötrtttlTotaömmöetMnroömmut^^

mötnoowooaetmnoojDmä^anefjootöto^ ®rS)oethüauÄip.onmlt8J)t effen op\'^^ ^^

©00? U Conoaet maetht een jupDt supöt tojttte s^aent gootp ^^ reffenoetticl) sraoen enöe atö^twt^^ w^\'
mater ♦ _____________ ^ö* Qt^abeit 2.O. mimtten»

%oi?iaale020os5)treni)eOaoltteiS/inaectoiJoHe»eetn3up&e ;^™5rtttan<5ibjalterleijtopüpWnöertic&Btaöene

CA?I*tH. iiiï*

Wat Maenc hooch water maeckt op defe

cuften ende havenen^

-ocr page 140-

jsfetttßmbättibartärpmottttettt

I>itlandt leyt tuflchen Mafegan ende Saffia, ende is efïen ende flecht landt,als oft met een fchaue flecht ghefchaeft ware>cnde daer

en ftaet anders niet op als een brenkenby cen valeye,de toren heet CafaCaveigero. \'

ifnöalowtuflcjtniJtpöf,

K ,

UaridtbynoordcnSaffiatotGaraCavalgerotoc,endeisflecht!andf,aIoftNorraandiewarc,aendieto^

kennen; giaer vanCaep Cantijn conit een rifken af ftrecken,dat moetmen wachten ena^

-ocr page 141-

Verclaringhe der Zee cuften;

Aldus is de noort höêclc van SafHa,vier mijlen zi.o»m ü Jsijndc;

r

"1

Uandtby ïüijden $affia,alft noordt noordt weft van u is 2.mylen^

diccuftftrecktz.z.w.ende2,w.tcnz,totdateylantMogodor,

Alfflien

-ocr page 142-

■iHi

3tem alfmen m bte Baep ban Caep öe <0eer Itsgl^e / foo baert men
fcpquaetterentemcrclen / metbatöenöaöbop comt / enöecome öie
clocke acbt uren meöjr aen boo?t/ toant öaer tjs beel bifcö t e bangten,
^en fal tot Ca?p öe Die fock aen
Die rael)o«öen / oft men ban
3im ancker fpoelDe öatmen Ijem Daer öan meÖe moclite bp ^elptn/öcc
top ancker moet alriit öaen boo? bie mint öieupt öe
lanöt toaept/Die
anöeranfkerö terseemaert^/enöe
alft öo^menUlli/ foo falmenöac
pleekt ancker m\'t sunöt meö upt b^engöen / bit can men
tt bojen um
aen\'t binnen banöer Zee. _ \' ^ ^ «

3tem/milt gön m bie Baep ban Caep be <5eer fetten/ foo loopt foo
berbe in Die umck öattet £©oo?en Cafteel noozDen ban u is/ fo fal öat
boapofteötepacklJupfennoM?öiooftbanu3i)it/ enöe Daer falt öiep
mefen feben ofte ac^t baöem / öan fal bie öoeckban u Kgglim noo?bt
Uieö ten m eften/enöe baer loopr een cleiin rif ken öan at

3;tem/alfmm bp nmütn ^»affie berbalt / fo ift lant etfen en flecöt/
cftmeteen fcbabefleclit gbeöreken mare / macralmnen bp3upben
Mma tt lanbe ccme/ foo ift lanöt öoogt) enDe bergacbticö/ enbe oock
meöe öubbelt lanöt/al maer upt men maclj meten/ofte men bp nooi^
Den ofre bp
5upDen ^af ^e te lanbe come / toant Ijier upt lö Dit lanöt
feer mel te kennemmaer alfmen tbjee mplen 3upDr 3upr ooft bau Caep
De<2i>eeri0/füo
fictmen öat binnen lanöt ober bat Duiin lanöt JeeneiV
enbe men fiet bat iö0oo?en Cafteel op t 3iipDt epnöt ban\'t öoog&e

ïanöt.

Hamfrot

-ocr page 143-

ycfdaringhc der Zeecuftcnr

KiamfcotaSérfteiÖ^^
UentuÉTcö^n Dictmee
ep^
ianöen tn/eu comt uan tp
noo?Den m/tuüTcöen
granfa m <5?atiofa/
nun
macö fo öccöe m loopeti/
öatmi öp EamfifotattJe^
öcrm ^cc comc / ftet il^
öaer biep töïm/PijfrJjïén
enöe tttjmticJ) babem / en
10 boo? alle pjinben be^
ftöW\'

3tem/opöi\'eooö5Pöe
ban Eamfrota lö meoe
0oet fetten Poo?\'t aeoe\'="
fem / öan öaer lept een»
baticfebp noo?öen /
öié\'
moetsöprcjonujen.

^©aer öaer lept eé€p\'»
ïanöefeen tuffcljen
tebenmra enöe Eamro^»
ta / öaermacöment aen
bepöejpöen fettéopbijf^
tiéofte tpjmttcö öabem.
Booatttebefeenbanfoi^
tebenturaopbieooölp^
öe ban\'t lanttö mebeöJ»
fcljoone reebe op pijftten
oft feüien baöem.

•ïtem/oüöi\'enooïöttoelï^pöebanfolteBentumVïöoptbatïanbtttteertöroote

tttriSftWentiöirtticö

jupömbaTenttomticJmplm. pje

-ocr page 144-

•Ai

panircèn nae\'l^èven ghcco endc wtgheworpcn,alfô men dacr oiidcr te recde niach Ioopcn,ende m^ fal wetcn dat die
tcédcvaagrôOtGanaî\'lëiiSjopdicooftiydeva opti^iofee twàc^vadcrài

rcchrt^heiïsdatGafteei. - ; T \' " \' HH"

Item

•if ?

■ ,■>

■I..

-ocr page 145-

fmf idbnmhUmtm^

JkmttUmiiit/ airmm m bit
^aep iigglïeniitop 20. ofte
a4.tjatjem / fo fal bit n.o.ljoerft
Don 0mtt De^ago n. 0. ten 0.
tianu hggften / enöeöie^upDt
l^oecfe i^an ^enettffa fal dan
nanu u»rm supöf ten \\3)tütn*
I30mt al0 Die l^iecfeo toeft ^^t
toeft öan u 10/foo tfmm open
poo^
bit reeöe pa^mtelitup0/
enöe alfmen tot <S>mteïttut)0
opötereeöeltgyt/ foo lept öte
5uptgoe(höangtoct Canartë
pan u 5upöen ten ooften ontrf t
ttoaelf mplem

atet»

-ocr page 146-

3l^em bte ttoojöt öoeckbatt
\'trenenfifa öïjetiaetitt l^otiteöe
ago/ïe!j t ban öie nooit öoeeh
banöe#aUnao.ten5.cno 3.0.
is.ntiïlen/eft leiit n. bj.ten bj b»1
öenoojttKecban groot Cana^
nen 10 jnplen/eft öie noon !)oec
ban Canarten/ ïenöt ban
i^rnpö 5»o ten o.toel fo ooftelie.

3te!n<ï5errit ^tecoïeiiötop
ö!en.tp.3!itïeöanCenerifFaeft
qïjn maecfit öaer fettf btJ tö bie
cJippe met bat Ctntïi0 / bat gbn
meftraet banöteftröerecbtin
ftê moeeljt/ öooj bat cloofter b3
^.^DcinintiUÊ? op ofte 40,
baöem / men moet öaer rur»mê
afft begmt tefto?men/teghena
öteUeen ift bnpïegröt eil itae {

rtf XfQiatw toe iü meö^ üuple gront/maer stmöe Die ßraet m/öop? öep^oite uan t elooßer/öaer ift öie Oeftesrqnt»

ï^H ll

-ocr page 147-

nóojöentujaeïftóplcn. ^^^ ^ ; ^ DiePalma

-ocr page 148-

baenumi DtcJ^alma / alftnenin
btebapi^/itQgbcnöc op ttomtirö
ofceöerticf) üaöcm:bp5t^Pbenbie
öie beüe möe/maec
alft mmtet \\0 / moctmf öte ßrattt
nietalte nae fetten: matrret{jt
bp noo^ben bte ftaöt ijö eeti mope
fatiöt bap / öaer tft goet fetten op
tminticb/ bettitlj / ofte btifenbtr^
ticb baöem/ nae öatmen berbe af
ltggl)ft»i^efetfebetoo?tDeHam^
mel reeöe g]&enacmt. 5©ie tortt
hoecKban<©oittero lept ban Die
palma juptooft ten 5upöen tten
mplen. ^te l^almaßtetfet cntrft
5upDenenDe nooiöen: ^te ceebe
lept mtbt$ lanbt op öeooß^pöl
ban\'t €planbt>

Ificm

UUi

-ocr page 149-

ftem /biemttt\'eliapofte mbeöan^.
tötel0 VDtl/ cn comt om Die ooft ofte meft {loccft
Dan\'tCplanöt/foo falöp ficnttoeeftcDeHen^:
macr men fal meten Dat Die recDeuoert toeftet^
fte i0/Dat 10 aenDiejuptjpDeUant lanöt.

^teê>aïöa3e0 liggjen tnflcöen £0aöero
en trenerifta op
3 o.graöen. -Sten Die $\\xpnt ooft
5Pöei0 sóeöereeöeop lö.paöem/ om.o»üauu
4.mplen3ijnfealöu0.

^ie ^alPa3e0 ooft snpöt ooft Pan u piif
mplen/ $iinfealDu0 / öiecUp lept ttoee mplen
5upöt toeft öaer af«

cndezuydentciTooften .j.mylen.Zuy t weft van Salvages ley teen klip als een feyl.ende ley t twee m

■i^lFhïimnii

-ocr page 150-

ïtem,die uyt den noorden comt van\'t Eylandt de Porte lanélo af, die mach wcl tuffchen dat Eylandt en die Serters door loopen maer van ooft efi
van Madero leyt een blinde cHp af,die moet men (chou wen, hens daer wijt ende breedt, ende voor\'t ftedeken van
S. Kruijs is goéde reede op twin-
ï^m T ? ■ Fonfyael is die rechte reede om tc iaden, by die Leeu ift beft tc legghen op dertich ofte veertieh vadem voor Marafylo aen dc

«uyatweft cant machmen fetten op achthien vadem. \'

-ocr page 151-

Vc-rclarlnghe dcrZcceüften;

^HetEylandtvanMadero,alfmeH vin by noorden com^

hackelieh aift nae by u is, ende het noort weft ey nde gaes Ichuijn neder, ende is een Ichorrc tioeck.

I! 1

Item, die van Ky noorden comt, ende wil i n die Recde van Terfero fetten,dic fal dat landt aen fèyIen,endeIoopcn hf
die ooft hoeck om, tot datmen come voor\'t hooft van die Stede, ende leyt tuiTchen twee uythoeck, al waer het
Cafteeiken op ftaet, men mach oock wel binnen dieEylandekens door loopeo > ende fettent voor die ftede vaii
Angro op twintich ofte vijftien vadem.

Pit landt

-ocr page 152-

M

, -t.

- S..-\'.- .i,.^

« ^ ® t^ A . •

■y ■

k ■ 1

, v

/

-ocr page 153-
-ocr page 154-

\'-V

-ocr page 155-

Hoemen in lerlandt feylen fal.

T^Je Cpfänbmijan öe Claro/Iig^^^

i0 0ôeû?ûfeen lanöe 7 men macö öie mt öen meâen alöetöeJt
J?feplen.^aet lept een QeöefeenÖptoeftenoptliüügiieianöt / men
ôaér öpooften te lanöe loopen / «töe äfcsöan gaen ooii nooiötooit
^n/lateiiöe öat eplanöelten te lahöemaei^ / enöe öat lutterße
^ilähöt bah Capoöe Claro ter 5eetoaeà/enôêalfû inne loopen tot
öet tbieeöfe Cpfatibt/maejc op bat ftaet ttloofter te Claro, ïS>aer
een bap aénbe tôèftcant/mènmacô baer fetten op aeljt oft negb^n
}ïôbem.Bbtô foôpf bàer ôoclt een gat lit seeöicljt am l)et vbeö;er€p^
W lahsl^/eiibe 10 biep tmaélf bab^; ^àe^^^
öat iept em clippe bönenvuätei:/bieiitoet gbp frlJoiiUîen: maer recbt
«innen bfetlippe macftmm fettett àl0 Umn. >l^te nu boo^öer ôp taîï
^t^m 7 tuCrtöen öie <eibianöm öoo? hàer ^alöernicser f oe/ ôîe moet
vV^t€pmnôttè€làrotDatfcb4iib3eti/ma
W/enbefèpleit nàe ö\'äPber €plaiiöt
toeh
salbejibanjet <î^planôt teClairoy lontoet öpam loe^momDoo?
\'tnautpete loopen / öet i0inöe Craue liteeft ober al btepb^te baôeîn:
{?^aerin\'titaiimetft ttietleeeö toater b^oölje/tneninoet öaer ö^^
feplen litetien göetpe / enöe tnen macb baer. fetten aen
bepöe n
onöert tloofter te Claro/oft am öe 5pöeban T^MtmmA, op mif oft

fe0 bàbem mettenleecbßen mm ^Cenben oottjoeeftban iSalöer^
moer ligg^en ttoee ftmle Ijoogöe flippen al oft tq?eïi0 toaren / möe
bp ooöett gaet oock een gat tmte/maertiet 10 onbefeent/ öatt em mp^
leöaer bp ooöe
gaetèomeratkin op atöt enöenegbm öaöem/öaer
lepöteett groürecltppebao^ t gat/menmacj) öarr am bepöen fpöm
mitmtttmfor ——- -......« ^

b\'anöerlanbt: öaer opßaeteetiberballen^lot met ö^tevo?m0. enöe
öaerbjiî
toètón lepbteep ^planöek^ itveen groDtentntoifck/men

macö öaitronöotttmefQïlen/ertöeïio^^

bail ilünlaél/men ftet bte ^^etite^ten^ojeninöeballepe/ öet 10 tm
tpeliauen.
tfr.

mtmîmû^^^ \' \'
^utTcöèïtBoCfen enbecapo öe^iTtaro lept-oof!^ eetttpeöaben;bte-

ntet feer totjt ent0/cribeöeet ^^^^

nióètm^éf||^r8iö^titi;:baerl^^^ Öeti^ ban^

öe flippe binneu té feiöiéeen gcooiegeutefinci\' fcbentev <5bp fuit öae^.

mefoeii le&ôÂeHtoiter/toattt|jeti0 ö^ner goet OgSöm. Snöe mibbelf
ItggÖen t&ee blinbe fltppett/öte infelïaltiè eb6re bobencomen : maer
taöi^eiïb^ïèe öiplle f l^p|n/!etiç eeit tUpprbAttet^ïpites^ g|îP mp«.

-ocr page 156-

A-,.

- -

V

-ocr page 157-

él

GAPlTtEti

Hoemen in lerlandt feylen fal.

^ttX\'

tjff lawöt / men

hit töt öm mtùm alöctöe l

........................._ . ________v\'ton

fal bàirJbp oûftm te lanöe loopen / enöe âtô öan gaen ooa nooïötoolt
^»1/latènöe öat
\\ttgfyt eplanjöefeeh te lahöePiaeci; / ènöe öat tutterfte
^ïilanötbatt\'€apo öe Claro ter seetaaert/enöealfo tnne loopen tot
?en öêt ttoeeïie €pfanöt toaejc op öat ftaét\'tdooftcr te Claro. mmt

JJööetft Botö loopt ôàer óocKeén gat th 3eeöïc{)t am Ijet pjefter€p^
^ut langö^/eriöe
i0 öiep ttoaélf öaöém. ^^aer aên öteöoücant pan t
fiat lept
tm clippe öouenpjater/öie tttoet göp fcfjoitUtetv maer recljt
Jiunen öfetïiiïpemacltmm ferteit ató Po^en. i©te nupoo^öer 0p tuil
î^efm / tuCTcö^n öie ejilanöm ööoj nàer 23alöfM0er roe/^ moet
^ ^ €piandc tiè € laro toat ftöö^^

W/epöe fepleit nae ö\'äPöer eplanöt toe: inan:als( èp fal simteu:
\' öalt)^ p^n jet <ï^lanöjC te Claré / Ibntbet Ijpaén loeien om öoo?
^autpéte loopén / ^tt thöe Craue titeeft oper al öiei^j ö^ie üaöem:
wWtnthaiitoèift liietKecft toatertj^ooööe/inentuott öaéröoö?
«epien rtietten göetpe / enöe men macD öaec fetten aen öepöe n
«nöert cloófter te Claro/oft am öe spöe Pan a^alDermo A op îiîrf oft

feö baöem metten ïeecftften ttiatei^. 3Cénöen ooftjoeel^ban asalber^
msér liggfien
mtt ftenle pogfie clippen al oft tomnó maren / möe
bp ooften gaet ooch eetrgat mne/maer liet to onbefeeiu/ öan een urn-
leöaer bp oofte gaetèomeracKtn op aclit enöe liegpen baöem/bacr
ló^öteengroütedtppeböoitcrat/menmacj) öarraenbepöenfpöen
tn: maer öie
roäcmxt ip öe befte/üjantö^mtöet 5pöe Jeeft buplen.v©p
öe \\peft3pöe ban athfaeilepöt een totöoeca/eeh clepne tttijle bupten
b\'anöèr lanöt: öaer op ftaetreti berballen ^lot met ö|ie vo^msf. enöe
öaèrbpmelfenieptteep

macli öaérronöoitttite fi^ïm ^ leiit ban öaer tmee mplen J
^en
\\ptth Pan moflimiiglïfcon^tit ö|ie mijlen bptpefté ben Ijoech-
PanMn&el/men fót öie IteWl^e »ue:ten,fo^entnbeballepe/ liet een
tpeljauen.
tfr.

-ocr page 158-

fch?fUra Ijoetft öan tofart vneft supDCtue« öan u is Ue ÛÔ«««»«" «^^e wac in een ttalene/ Saet een öiettanten

ten0oteltnfWüftöierenbeelöaneenmple/foo.sramopenW "ZSnSeSSleöPOöttävta

öen Joeeft met îœe to?ens noojDtn/enbe noodden ten weften onttent baeç o^tv^\' ^ ; een Oitliten lanflen Öcteft HflOt

Itoawtlippen/efttteef sïöotemplmöanbfnl^m^ Ötoh!anbttütaenbenl>oethüan3ocljel. , , ,

rnbe Mie tojens/enüe ban biegte bp t law ^ ^ SeSt MtÄee ntoote mplen bn ooflen

öeuöelen out lanbt/ ftaenbe een wepnitJ) pan malcanb« aloft twef io^" ou netoeteübe/enbe bt toett

toXuttflaen aent ooWan&t/enbe alfo betiüiere on

Undt vanKuirfk. tpedpetneroaiausop, ^ öatlfóttiplrnïiatl öaaterbüm. .

m \'\'ÄSÄÄnbeßeee^

-ocr page 159-

BefcîifcVcn door Lucas fan fz.\'WagîicTiîici\'» éj

ijebeftcntemCrc uan\'ilanötBani^înfatltotbiepbtûtîahiufrcà/hûôitéûÛt^^^ Wifinti*

^ttbaömmöcöc45äröelli0ljtbptöeßenlBaterbüm ontrent te , , " ^^. ^mpjtm

mpien. . ^ laanl^nfrt&tüttenoöß&oeclitian^aterböertön.oi js.mpltn^

<ammïBateröoerttefepIen/\'töatarectmrtöo^m/enöenoo;^öetl BanBtntoienöahuaateröocrttóteii^tiolme./ t0ù$ toeriêf ooû tm

t^nvDeOentuflcöentUieeÜeplelanörti/cnön^een ftljeonUînôtsac/ jupöenfeftttnmplen — ^ — xé ttiplrn.

^fp intmcomen elfuaöem. ö0aer al0men ren ftucU mee0lj0 bnmen ^ïioöolme ligljt obtrcntimm noonmeßbani^nijlfo^ö / ttote ïiip:^

liabt öaer een bancHamöe mttt 5Pbe/öie lantk enöe bïtct 10/fo^ len — ~ a.mpUn.

•benöeö1ifan0tenlialbenmbebaben. Cegöenöefebanclunißmet Ï^nnCépoöeBeiliofcBie tót Capoöe^ma0Jn ^iftópett/De

^teth toater maer öïnbaDemöispe:maermeni0öan bpcanïótegbcn fûer05upDén ten ooßen öonDertDmubmpicn — 13 o.mplen.

^^t^oßerflot /al tonnen btcljte bp langljs comt ingbeloopen- M0 Ban IBattrboert tor öie Cape ban f mi0 terre/10 be çoet0 |npt$«pt

•bennu binnen bat o^oßerflot i0/ foo tß toeDerom Dup toater / te toe^ toeß/enDe $upDen ten toeßengonoert enbe anjtenDertictj fti^en

^^banfeuen/acbtenöenegbenbaöem: maer alamen 10 ten epnDe — — ^ .""7 ,

*^^nDenbanfit/tegbenbatlBeßeraötüfte|^a(rage/ footoijcktmtn Ban Capo De Claro tot Capo De jrmi0 terre/10 befoêr05upûf/{lc!v

^^ßtoaert on aenDetoeß5PbeonDer\'t^lötrnDe mé fettet Darr neöer DertDertitötrplen — ^^ . ijoat^en.

?Pbiïfoftff0babem/enbe Defe rtoiere gaet öantoeßtoaerDt op mt Ban Capo beClaro tot öie 5)O?lmge0/t0öecorr03wpbt ooß tjpffen^

«anöt.aftacraenDetoefi^nöeißalßecbttroocölanöt/enDeaenöeooß öerncömplen —^ " ^ , — -, ïS-mmen.

P^t banöer haben ßaet een öoogötn biertante tottten to^en / op een Ban Capo öe C laro tot engôelanbt0 tpnûe/i0 be coer0 juptooft ten

Ö^ioóhrn hoéck \' Ditbte aenDe toatertant tot eengoeöebelienteniffe ooflen/ toel fo ooßeiijclibtrfcöepDen — 4o.mpien.

^mS ^^n ö^aterboert tot Cngljelanbt^ epnöe/10öe roet0noo^Denten

toeßen atbtenttomtitb mplen — —- is.mplen
BaniBateröoerttotDie^o?lmgöe0/i0bccóer0 jupben enöenoo?

Capittsl it. ömbertttjïmplm —

CA?ItïEt tiu

Vandc courfen ende dwecrfc courfen van îerîandt.

10 berbaelt öoemen fal C^plen inöe fjanenen öart\'t s^l^bt« loopbghe vande ftroomen* ende wat Mm

epnöenan fierlanbt/ nu fal bolgjen De ßretkmgöe banDen lan^ hooeb water macckt*

ueneneenftreKelaeter/tetoeten eentoeßetenjupDen ^ane.

^ ^anbe «ßölanDenban Capo be Claro totten to^enbanl^ater- 3nt Baertoater en^tm Canael oan Cngöelanbt 1 een jupbt»

^oert/ßrcrkcti3nötüoßnoo2bt0oß/enbetoeß$upDttoeßttoee^ toeßeenDenoo^Dtooßeipane.

^nb^ttiÄen ? 32.mplen. ïDe bloet balt tußcljeC^o öeCtoenbelBaterboo?« ooßnoo?.

^î*nCaiiûbeWotot$îinfaelûfîECapûbeBiil/ûofttennooîDert o®ßlangfi0\'tlanbt, ^^ ^ y

ftcöttWen — Simplen. %n% «anail r^rn^mg ê(t^mt%m/tttflS^enJertanöHftöi^

-ocr page 160-

Vcrclaerînghc der Zeccuffën;

Wmt bat Cptoöt üan marnl^ mîï^

nïirm ^^^^^^^^ yi^graömss.mmuttn»

mittutm — \' —^ yi*0tai)en42*}tttnutetf«

toeft. ■ y

w

^n wat dtep^ m^\'^

sta-

ifâUttl^ ïtflitiop elmmoijftifö graöm acfttmueemrömmuttit

A

î , <

» \' -

. ;

■ ;

V > •

V. -

-ocr page 161-

.1 *

;

-ocr page 162-

\\ \' cJf\'l

Caefüm

A

per

öióa/ètLy >

^Mte

\'\' - /

Vcd

mr

tmtfane

\'i

vmde coflm
mn /foe é fefue

amé ^ote^e Oceme ^fic^
{eßmjrjnxmi^ßaders
^mtßeii vonden tn^cmck ende
wé^anct vande riuieren: ende
\' flemen tfantfaCaen Beyén-^
Jydm ßefeyßn, daer en Bmert^
ipatfandm ende c^jfen mm
d£aer moet Jcßuwen-~-> .

^fcnjftm é^ coßes mariiimes

i Af^fetérre.et lkfiiuattm d\'

CK\'

ifGÊè^

icetCes
(es

^ (ma de (x mer öcea .

net
et(e
dmx
et

Anoni

nwtm d£ (n nam^er des

fr\'s

»^zÄ? (es fSürns.

\'tC fm(t euvtn^

ïenffimC

en

t r \'r \'\'w

^Qri/\'l,

10

I

O

Fm

.Qr^

-i., vi." - V^\' /

. G X .

„ J\\^THAMH i

bMeffior^

T/OK IA

f".

■Cttnuiot^

. \\

i .-v -v \'

V.

V

(tdheij

)OUt

\'"■tniMtth^

______ . X V r-

^^

% \'V V "" r iCP

. % v^"- "" Jk«^«

-V^- ii

ï^jewei

10

-

3

Ts,\' -- Tt -

^(aniiz

^ > ■ ^ a \\ V -ü. _

. \'i- -ïs^ Ta, Tri, li. t -

• ■

- --

^ 10

, %

\' •

■^jj^yitKm "rwalfHi\'Éiii

\'"c:

-ocr page 163-

. 1

Ir

-ocr page 164-

»gtïiîîj«\';

^^fi\'tii»»^.

ÔCvnVjjr.

i\' 1 ftrrcfet eerft noo^bt ooft
\'in/^et is mtx öiep enöe tmit/mt miööen ligjït een €ptonöt/ öaer
«teen fult sfïP fettén. Ontrent ppf Cngöelfe t|e mpkn mt ïanöt tepl
•en ieöeken/ gftenaemt Carceuto.

. q^uîifooit le^t 25?eetbap/ enöe een goeöeEeeöeöóoï

ffftêp\'en öie nae B^iftotttuiUen / men feplet tufte jeu öe clippe ofte
wöen in: {jet tô öaer goet liggö^nPoo? een noo^öeiï/noojtötoofien/ en

töint. <ap öie noo^öt #ttnf/ Irg^t een fteöehen / g&tnaemt
^apïö. ^ateeneCpianötPan2e>?eetöap/ ligpi pan öen 5upöt!^eC]ft
öie ^StCTcftop îftêt^iît i^ïef&m ïinaér ïiat éplanöt ban tóamfp lept
biêc mplen bpnoo^öen ö^uiilfoon. «Ctiflcôien ^amfp ettöê
fóoïöe lejit een Cplanötgtjenoeïut ^^esiftoliité/ tnöe itpt op öie ïunöt
tant ban a&?eet6ap. .

Cfeee mpfenép ooften ^puîlfûoît lept ^.<5o^M0#imt/ofcU9ic
öaer ö?p oft bier mpïen liggöét Cplanöt ban Calöap oft
Calöie / öaer màcjitôen oifiöec ferten boo^t alle tomben / alfmen booi c
fteöchen\'trpnbap foopen toilt/ö\'toelcbe lept aen öie toeftcant banöe

frap. iSoo^öttoae^t-Êf ban Caïöie/öaer ligljt een t^e clmpcn ^^^^

toater. :^l0öl)pbpooaentncomet/ föomeüc|ïtgbpöicliieópö\'Cp#
Ijnöttangïiöfeple^rtae\'^imbuptoe. <!3öpme«cl)t oocft bptoeften
Calöitincometi/ iöaérteni^ baer niet feet toiiöt:öet 10 el eitóf Boert/
tttaer j)et i0öaer öieiie glienoecti.

1900^ een gcooten ^ijeh«

-ocr page 165-

Vérclaringhe der ZcccuftenT

25« ûûfleti bat«ßoIanistüMi éatbfelisôt tmtatftûttfe/flljtnaemt 6?ia0c obtt eenwn/foifintnfiinnmötfe ßftttofttlat&te. «Sattîian

tmSSS- nftpmeutht öaet beftfnit 11008«» »ûo? em öie jjaöen conn/ enDe feplt öan Öp ôet ooft lanöt in/ öaer en w met D«:

KoSSom/enöcöoüjm^ „ ^

ÄtaeSSSoecomtöanüeBaesafft^^ ©attiatitoatertufftöeiiOieJ^oImenenöe^jtttomsüiep/ttDaelff/

SSKefw/moetöic^^^ öettienenöet>«ttimi3aBmvmetleeri)tDatet:raaeEBf)pmoetDte«nj

«©mrmwcljtmp!cnbptoettenöiel|olmenKglit3itf^^^

öf iv^nmltee «ùe »ot öen ®aeö toe/ oan ftet ßöp binnen öie flroote tm Ijauen uan D?p oft uiee uaöem ötep met leetl) Uiater / men rnoej

hLch/KSSatóenslielanötliflöt. DoojDicljaumfcttenopaclitoft lugljenöaüem.

TtmeStolTtianWe ooajupt ooftonttmcbijfraplm: ï9au1,lfticomtot25eöefoettiaunfmplmtóettïnpöttoeK/enBei0

hflrVmS^^ö bn iannte fcplen / möe laten ƒ latöolm aen bagboojt/ em tpeljancn. ©aet eoraen »eel fttjepcn upt enöe m: Jjtt is ecu bcqua^

KttoaSennSrtiSöan^t^^ . nieüDettöiet)aevüeeltintUiecnUteten.®eDefoettIi0t)tamüerec!)ïtr

i^SS»« linnltcnnoth tujee «Cpianöen bitljt am öte 3Pû« al\'Hm m comt: enöc ooßtoaerts ep licöt een tttöeKet: amaemt

ïïïalSTftröeremö^ , ^

«h« iïen^^^^^ ban earBiif. ©anoen öotrK ban i\'.eöefbert tot ^artlants pont ttt fes mpta:

^\'^SaSSSÄ aS^^ Ö«is oe to^ÖMtH tp Uieton ïtonbap. ®an öaer tot ^^atflop cfte

feEomToSteomWettWülmttiefm/matiüatt ^toiipßtntsBetoecsjupötweamöenoojbtoottüDfraplm. ©tan»

to ocflSSÄatet ö?oo0he Daum. t paertts tm mtuwfe / enöe Daer tg 0ccbe teeöe op feueti enöe arijt öa^

®«TnSrSn^^^^ toefen/ öie raoet tultrtjm ƒ(at^^ ötm «enöt^ useit mc / lioöt een blinöertippe:enöeeetoepraclj uoo?^

liolnv enne öenSuan Caröijf m loopm ; maer öaec lept een citp- brt mt/lept een riippe boum ötoater i te toeten mijt Mn öen Ijoeth-

uSSötewoetÄ 2Spü)eßenDefmlioKU3imbetltattttfamtapl$m!Softtri)t-üer0öen

tn\'tlanüt/enwseoethenbaetlanöt.

S ÄStS ^ufftijm feoiipaect möe «apo öeCojnual leptöieljaum ban

raStiSöaerbto hebbenöemet meer öanitoce baöemiuater^ ^Jces/bponfefitijippEts^>.©iieS0öenoemt. <@p öte oott ïpöe lept

niMShftXattt ^^ ^^^^^ eengrootetlippeboiienvoater/efiDataeoefeenftaetopDenmeftlioetlt

4em omtSit tùffcûm Sie ftolmö öeur te feplen/ Daer ftaet een bant Isnöt: öaet looptmentul&ljm öie tlippm enöe ûentoettljoecft

DloiZnto St^^^ tn:t>anto.)chettottoaettop/möefettetboojtfteöeftmopfe0mDe7.

ö êliaSS «tö öien to?m tomt oner öte boo. baöem. W)at0attßbtcp op üeei tiei. baöem met Ijalue bloet.

« enfofte ïE.an^£upaerttot<ffapo öe Cometoa«/w De toets juptbellten

SectJ ebaecw^^ öte öolmm öeut : maer ƒ latöolmö jupom toel foo tutOelijtk/ enöenoojöt oott tm no^öen mei foo oofte^

?uöSS«fti« lncbiie0Dmtnplcn/öaerbanlepteeiiepanötaff/Böcnamtt©?e.

ÄoofKöto^ ram/menmacötumöentlanDten^ö«eptómömtfeplm

SSeten poDt«o?nttoael tot CngJelanotS epnöe/ isöttoet^snpöen etffle

-ocr page 166-

Befclirevcn door Lucas lanfz^Waghenaer.^

timbtiV öttttmt bter ntpletttbaer ïiggSeit tïtppett batt Cngöeïanbtö tet bte mtt eiippeit bte aenbi toeft $pbe Patt hit öaben ïiggen be tkim^

cpttbeaff/ litett macjö baer acjjter rpben op at^t enbe necrljen üamrn. fteonber bie grootfte/ ben mmmnt naeft / ate bonen beröaeït ftaet/

25p noo^ben tft beft in tt comen / enbe baer ïept een citppe onöer btua^ enbe fepiet fo ont örn Ijoecï^ enöe toticket tioo;jöt0oS op/foo ïangöe tc t

teraenöieluc|Öterl)anöt/ötc{|taenöiefjoecfeenban€ng&elanbt:öet öatgijpöattoienfeen liiiiim meiicöt ftenmtböentnliiefanötbip/

iCTer biepacjïtenbenegfjenbaöem:menmac{töaeroockpanbp5up^ fettetöarropfepenoftacfitöaöem. . .

öentn comcn: maer ten tis! öaer niet ai tt totjt / nocötansi tft öaer tien Banöe tot öie IBoïf/ i0 öe coer0 ooft enöe pjeft bier iiip^

baöemötcp. ïen.Banöaertdt^acn^bap/iööecoergfttoomooftfe^mplen.

^te^0?itngejS ïiggöcn banCngöelanötisi cpnöetoeft^upöttoeft ^aer öie tn^^onöbap feplen toil/ comenöe pan Epfait oft Cnge^

fes mplen.Cnflcöcn bepöenïigfjt öat ^ebenftten enöe t0 een rpe pan Ïanbt0i^inöe/öïe feplecp\'r ^lorban ^onubap aen/toe öat öp op cm

tootfcn/ öieaïti)t0 b?anöm möe niet boum toater en comen. E npDt Ijalf mr4s öaer öp comt/möe toijchet öan toeft toaert op/na baï

$upöt toeft ban Cngöelanb£0 epnbe anberljalf oft ttoee mpïen iept lanöt toe / bat aetiöe toeft 5pöe panöe ^»ap lept / öaer öte ttoee ftntticp

bte ïBolft/enöe comt met Ijalfl^ göctpc bonen, fet i0 een fcfterpe root- htn0 ofte toerörrs op ftarti: loopt hmx ötcpt aen / mant üct

fe/ maer $p i0 tameïiicfe ftjoon. öa>r ötep enöe fc^oon: maer aê ö anöer 5Pöê öacr\'t J^iot ïepr ift bunl

^te tnöe éo?ling!ïe0 totl feplen/ comenöe ban öp ooften / öie fepïe gfip nii ömnen öac epianöefeen oft cUppe comr, s|m fuit öaec een

iïp tftt ooftlanöt in/op ac^t enöenegöm baöem / öaer lept een fc|ïaitf=\' groote fanötbap ften/fepltöaer nae toe/ op fe0 oft feuep uaöem / möe

ferecijtbupten\'tflot: ban öaeraftltgöteenettfteen öicijtebp\'tlanöt göpfultbefcltutliggljenPooieen5itoöt3upDtooftetotnt.^npötooft

onöer ö\'toater.<8m nu öien fteen te fcljoutoen öie int gat lept:öa0r lig^ möe ooft ^upöt ooft t0 open m/anöer0 tft poo? alle toinöm befc^ut.

9m ttoee dippen aen öie toeft $pöe/ öte eene toat grooter öan ö\'anöer. Ban engöelanöt0 epnöe tot Epfart / to öe cotrö ooft mpöt ooft/

i^ont öte grootfte ober öie cleiptfte/ öen noo?öt cant naeft/ enöe Ijoutfe febenmplen.^p ooften ^on^bap/ liggen clippl toeleen clepne muit

foftaenöe/fo loopt göp ruijmglïtnoec^ bupten ben öoech op tien ba:^ tn^ee.

bcm/maernaerberenmeucötgöpbienietcotnen. Ban £^on0bap tot Uifart/10 becocr0$upbt ooft enbe ltooJöfto^a^

?2E)ieinöe^o?lmge0banbp5wpbêtotlfeplen/btefietoriboo?öem bier mplen/bienoo?br toal t0 al bel rootfen tot llifarttoe.Banlltfav?

omöenftemtoilleöteintgatlept:menmacljaenbepöe$pöentoelom afliggöenoocfefommtgjfeclippcn»

fïplen:maeröieooft$pöei0beftenöefcöoonfte.<amnn \'tbeftebanbie i^aerbanEifarttotjfaelmupöen/ t0öccoer0 supöenmöinooi^

boert tn te loopen/möe öiecltppefo nae te ebmenalft noot gfjeefc/fet^ öen/ö?p mplen.

angb§fey|tj^

-ocr page 167-

muyden,endetneeranalere. gaPenÖrecUt/tóö^OöljeenöetB^ck/ Jett0 t^ÖWJ? toDt

ptn/tm mesuiJöc mt t0 ttmclmtn Ijoete/ mé loopt öaer tulTclen pen: maer ntemt ^cn flati) pan t toeö lanöt/ öaer ti>l^t op ftaet / op

in 25lnnenmöieöanenaenö« pijfcftfe^pabcm/ jjetent^met öieper öanfe^oftfeöen ^öemmee

beneöenaenöietoanöt/ enöe opt Ijoo^je ftaet een ö^oööeUunö^^ Batoeö|oet:maerbpooftenifttoel7.enöe8 naöemö

2ïenötenoo2öt;pöeftaenmeöem3eeoftö3ip öoomen/öïetoptmefn #nöerbalfmple öpooftenf aeimupöenïept öenöoecfe ban^oo^

maftlenflööeöntoefteneenftmjöfeenDatnteentóütefanötbapftaet; bemanöjiooft/fnöeweenrpöenberßlj/eubegaetnaö\'toeftefföupf

rèpletfootntmiböenbanbrhaben/enbe fettet op fe^ ofte fepê babem. neöer/ öpi^feer^nbaer boo^öteuptöen toeften comen ban Etfart
tlenbte 5 möt ?pöe banber baben / ftaet een ft 0f rp^n to?en óp\'t öoogc öaer tot iratoi)ck/i0 coeré noo?t ooft ö?p mplen. ƒatoncft

ïanbt / enöeÄe noozöt^öe ftaet een^iotlun oft plomp to?m^ lept ineen srootehmtouch/enbei^een tpejjaben: maer met Jialbe

^ pioet to^cl) öaer toel een fcötp m. iCenöie ooft spöe ftaet een fletjn

^éminfaelmnpöentefeplen/foofepltopttoeecabelieileiijsljtebp\'t tehen. pen öie toeft |pöe ftaet een tonte herthe met een plomp

ooft lanöt lan0!)0 ♦ ^aer liggtjen rootfen af aen öie binnen eant ban renken aen Ijtt toeftepnöt/ enpe 10 toat groo ter öan\'t feereicken öat op

IplcnalfoÄ \'^^^^leinÄ^

mbieftaben ftaet een toittecritcplecl^e/ baer ftaetoofUècnbö0ken ftplmalfoomiör0toater0/tuffcöenöm

boomen/ötefalmenöoiiöenoti:röennoo?tljócckban\'tljoo0|ïeto^^^ ö|^JpbiimenbenÖoefkt0/foom^^

lanöt/ enöe feplen alfoo nae Ijetmtööelbantljooolje lanöt äen / tot maer bp bet toeft lanöt ift meefte toatertaflclienöieftatonenöföett
batöbPbaWbpfotnt/enöeflöPfttltti^etpbébloettnettmntoater0 bie op öet toeftjanör gaet. ^ r. ^ ^

fieböenöaitbiifbaöem/enöeöat fal toefen tutfcöen ooftenöe toefteit #aeec0tntg|)p bpöattoeftlanbtttme/ foomoet göR ßW Wt

;té>lot/ ofteeb laiepntfö baer binnen; enöetul? aeiVt noo^öt ^nöe tfftii#ena|sgiipbimnenbieaak^ tot^m?^

Vcrclaringhe der Zcc-cufte^ J

Alfinen achter Enghelandts cyndt %
ift aldus ghedaen.

-ocr page 168-

Befchrevcn door Lucas îanfz.Waghenaerr ^^

ömtnbteöabetibattüeftlattbtnaeft/ îùîMùùi btrbo^p batambie ^icin!!>ïçpmupbmtoîirfpîen/btebûm(ïrecït^nûï^2btpoônoûft

mfx 3Pbe banbe öabmleitt baer 10 een biepen put baennen me^ een m: maer aïs giip bp {jet épiant comt fû feplt on ben boechbil îdlen^

fcfup Plot macft Uqçfym metleecö toater. mupben aer» toc bat gtiu (jetCatmater openUebt.f^mlt ban tuffc lê

S^en mactî oock boojber in fepïen / tct batmen fiet een muer aen benooitljoeclt mmmx fioecii banlaiepmupben m / tôt aen tnoo^öt

metoeûfpbcbanbeftaben.t©aerûaereenôo2pacôter/eneenfcfîip0 toöe/enöefettcibaeropbufpabemmetleccötoateroueenbaaeucr

Ïen5lîbebp;upbenbiemueriag:etli0gi)enaenbimoutoengîie\'\' gfjCipe. ^ .

tneert/toant gèp «sötbicïjte bp öet ooft lant £®en madj oocknocö ^Bilt gfjsp achter Iiet Cplant bp ooften oft bu toeften ben fteen oft

toel boojber m feîilen boo? bpbat glop bat aenbe toeft fnbe leut enöe ö^oacöte öie bmnent Cplanöt leut fo lo pt aen li^^t Culant on > ba^

baer öie toater mc len tn ftaet. ^^aer en comt öen nooiötl); eck baut öent met cen leer!) toater tot öat öen to^en ban t uilTclier^ öom r-^mt

Slop met feer nae/toant öaer leüt een ro Jtfe onöer ö\'toater / enöe alf- tn öie ualcue / fo 5ut göp bp toeäen öte fteen of i?^0aclîte * maer toiit

toen öaer een toepntclj boozbpiä! / fo maci^men tfcfttp cttpen te mit0 göp ouer öen fteen feulen/fa bouöet öa cojtniie o an\'t p S>fier0 öom

toater/toant öaer tft bef:c liggfien boo? btep gaettöe feilten : maer ober öte noo^tcani banöe baiepe en aple nae> lant bau aii^ptnupüi

hp 3upöen öie boo^fcö^eben muer maci) een fcptp ban ailit eilen blot toe/tot öac g|)u öen i^epueng eunöelmg aen tm f ^ lange tot öat Itet

«ggljen. ^ , Ca toater open comt: öan meticötg^P met acli er lieceplanötfeul^

Hecöt binnen öie oofter öoecn ban bte paben ban ƒ atoijck Itgltt in ïBeücomfer/enöe g&p lijt öan ouer aie ixeen gijeloopen op ö2ie eil

een 00.2p. liec&t boo? öat 002p i0 een ötepen poei/öaeruten met mit een ftalfbaöem toater0 bat leecitfte toater.

oft Pier fcjéptn toel in maclî / enöe öie öteptegaet rec{ît bauten öie a^aer comenöe poo^lBeftcomfer tn naume fo fult glpi recßt tuf^

oofter Ijoeck tn. fc§eh bepöe öe lanöen in feplen mät0 maters/ enöe ftaen öan aen öie

flöaerbteöpfietpoftlanötmcomtenöetoilin öienpoel ligg&ett/ lucöteröamüp:enöefetteutöaerappiifrienemje featenbaöem:bet

bie feple btnnen öte ftaechen/ enöe totjcke öan bau Ijet ooft lanöt äff 10 acö er öet Cïilauötöiep acftr/ negltea ofte tien uaöem. 3lnt nau^

bat ÖP öat toeft lanöt naeft come:toant aen bet ooft lanöt ftrecl^t een toe tft bijfcötcn / feftliicn / fePciUöieu enöe mth toelttomticft baöem

plate langl}0 öie öaben enbe begint nelîeno b eerfte ttuij0 ban c toe^ biep.

fterftclje bójp:enöe oft fake toare öatmen öaer met tn en moctjC ftrec^ <ap öie boert ban l^lepmupöenliggenttoee ofi ö?te blinöe dippen

ï^en/fofalmen\'tancfterlatenballenbiiptenöieftaïïen/ ettcoitenmet op ö|ie enöe een l^alfbabem met cen Iceclj toater : inacr öemrrckett

trofl"en binnen\'toant een fcfttp öac acfjt ellen öiep gaet macö binnen öaer af 3ïjn öefe.^atr ftaet eenen to;ïcn efi een moleit bp ùQâm mtn^

bie ftaecken Plot Itggljen met een öooöenftroom. mupöen enöe bp toeaen {tet Cplantftiiet ecu €öelmatt0öuti0 ^^^^^^

i^ut0öecour0banöen lioeclïban fatoucktot öet Itam^ö^oft/ tojenhenuaniieiituu^coat\' ober öen tjoechbie nea\'en0 D\'Cplanöc

Jbeft 3Uîît toeft etl ooft nooj öt ooft/bier groote mulen.ïZ^aer tufldten leutenöe öen to^en enbe moten bp noodden löteiumpöf ober een co-

leut een epianöt/genoemt Hou/ mett macp öaer onöer fet en op buf meu f^ ^ijt giiu op öie bmnenfte ö^ooi-te oft iieen / enöe is öieue mee

ofcfe0baöem. ji^enmadjoock ban bpooften oft toeften m comen/ leedjtoätcrmerbaöem. ^

toaer aen bie ooft 3pöc tft tomft enöe beft in te comen. ül^öen toeßlioeckban IBeftcomfer comt aen öen ö^ecfe Me ftys

-ocr page 169-

-- VerclannghederZeecudenr

rrï»?«!^.,. <©outttmt ugijt mcoc cm mum »phü^ ^^^ „^ijïen/entïe ontrent Utt rnim mo2Un\' enïie noo^Den ten toe^

SSSHSils

S^^T^Bïmfmh/n ^ WC ounot (uppc p« öoo? 0.5 5©atra0üaniaoo?tlanötbegt)mt otwenttenljaluen

SS h^L fifliim iiatt een élotften / aaer platft f>oo?tIant/en cimöet mtööen S>. Mnöjies lant: fjet is tot foramislje
»m^Smr^SeSnCS^ ffeötnaltöatbanttefj/enöetóöiep tott.)t0feuföannenenöi)ftien

Alfmen defe torens fien mach/o is Dit leyt byooRen Lyfartalfmen daer by

Enghelandtseyndealdus, aldus. langhs feylt.

Alfmen

-ocr page 170-

Befchrevcn door Lucas lanfz.Waghenaer^

Bntnt een groote mple W noo^öen |doo?tlant ligfit eeit f pelia^
^ben/öie met leecli toater £s?Dßglje 10/ men macö ijaer boa: fetten/
op Uier ofte Piff Daöem. Wä pooitlanc tot öat toeß eiinöi im ß^iclit/
ift acöt nullen ooft noo^öt ooft/ enöe tot Ö^oltter0öo?u sft tjen mijlf n
ooft teu noo?öen enöe toeft ten ^upöen.

^toee miilen bp toefte öie naclöe bau IBicfit/ liclit öen ooft öocck
ban ^.^nöne0 lanöt öaer bp looptmenin öie hauen bau psele/en
10 een goeöe flauen boo? ftljeprn öie om ooft toillen xuefenmeemt öen
üacö bä 2linö?ie0 laiu op bi|f ßft re0 baöem met Ijalue bloet/maer
al0 göp tegen0 öe cmgel oft ö\'anöer laut comet/ fo loebet toeß toaert
op aen öen öoeck/enöe fettet öaer neöer/glip liglit öaer befcliut boo^t
aüctoinöen. ^

«amnuöattoeftemtöebanlBicjitmtefeplen / bie feplerecft top
bie naelöe aen/toant öat gat en i0 met al te toiiöt / om öie fanöen Die
ban bie cingfjel af liggbenreclit boo? öat toeft eijnöe ban ll)icl|t:en
al0 gl)p bp Die Ji^aelDe comt/fa feplt öaer öiclit bp inimaer öaer bin-
nen simöe/fo toijcUt toat ban
ijtt Cplanöt af/om Die rootfen Die acn
6et €planDt onDrr toater liggl]en / enöe öet m tuCrcl)eii Die jl^aeiöe/
enöe Die bauchen Diep buf baöem toatet0 met leerl| toater.^e merc^
ken om\'t gat recljt in te fcpien /
mt alfmen Den inner öoeck ban öet
^Planöt öouöet buptm öie ji^aetöe / oft öat ^loti^at opDecingljel
«aetbuptcn Die i^aelöe/eitöe loopt alfo tot binnen öcbancken / Dan
»noetgbp toat af toiicken nae Die cingji^l toe/
tim al.0 gliii bume Die

^atCwvui.

*tHooghe landt van Goutfteerr,
alft noorden van u is»

cingöel 5Ht/ fo fiift gftp öie ttoee Deelen toat er0 laten aen öie luchter
liant enöe fesilen alfoboo^ ij^t öo^p/glienaemi^iaitaen/öaer ift öiep
neglicn oft tienbaöem- ïl^aer toilt gl)p boo?t0nae Calferoousnn/
fo feplet fo langlje t: t öat l^amptom comt
bnpm Denboeck / öaerift
beft om :e liggöen m alle Die öauen banBaicHt / op tlpen oft ttoaelßf
baöem.

i©aer om öat ooft eijnöe ban la^ic^t in te feple fo ßontmen t^lot
ouer öie leemcuiitfo langte tot Dat ^toaneclift comt binnen Den
lioeck ban
ijtt Cplanöt / fobjengfitmen ai0 Dan öen Heemcuni aen
\'tooft ennöe ban
|^02fmupöen: men liout öat alfco ßaenöe tot bat
^lot bp toeftm i^oifmupöê comt acut bofc^/ öan fepltmen allencr^
ken0 op/nae\'t cloofter ban telena, ïDeie mercken aiöu0 ftarnöe/
fo mac&men nccli plare nocp
Umt befeplen. <enöe oft faecke toaere
öatmen öie l^eemcmil ntet fien en moclite / foo Ijoutmen t^ot bp
toeftent^toanecliftot öat t^lene kercke een fcl}ip0 lengöebupten
Den fioeck bau öet eplatiDt comt/Dan macömeii toel noo?t toeft aen
gaen fouDer öet rtfte befeplen. ^anfetmen öen biercanten to?en
tuftcöen öet oofteijuDe ban #oifmupöen enDe öet ^lot:maer al0 öet
^lot bp toeften f^o^fmupöen comt aen öie ooft canc ban\'t bofi® / foo
ineucöt göp ttocö plate/nocö fant befeplen.

^10 öet ^lot ban 03icöt comt recöt bupten im I>toane clift/enöe
^.i^elenekercke onöeröalf fcöip0 lengte/ binnen öen rcoDen öoeck\'
fo en tneuclK
gÖP öet rif niet onöerfepien.

m& Die oafterfcöe tottte plecke een fcöip0 lengööe comt bp toeften
öat bofclj bat bp toefté t^lot ftaet fo jtjt göp oock bp coften bat rif.
enöe al^f ^toaue cliftbinuen öen öoeck i^/fo lünm bmnen Dat rtf.

gereken

im

-ocr page 171-

VerdaringhcdcrZeeciiflefl"

mmtn mt opt mater bu oolten #o?fmupben : maer miïtm ött boo? f^ïeit al| itten Daer beltent

^lot ûae een mit e pletite Dàt tó Die Ueemciipl: als Die cbmt bp o 3fte \'Cufltljen lîaeerenbmgô enDe t^o^fmunben gaet een groote boert

bat Blot fo Daanen öaer Do matö fien fo jiit göp opt plaetUen/bat oft öaben m Daer bgöt een ÛeDehen ôp/gbenaemt Cptöiöer. ^nDe^

met leec 1 ma er mif ei e Dtep i0/enDe Dan ftaet bat ^lot Dat bnme^ te millen Dit Cieöefter ftelien op Die eibietenan ^ieutöeeöabe:maer

fîenî^otrimpDH0aenôiemeftcantbantbsfcb Cnbealööenb^^^^ ^ , . ^

can en toten romt aen DtemelîsnDeaenDieboet bant f>lût/io ftaet îBan fî^eerenbnigï) totMeonbel iftbier mtîfen ooft noö?bt ood\'

bat èlöt bp meaenfozfmupben/aén bte meft eant nan\'t bofc (f/enbe enöe liet 10 een twe öanen : maer met öalne bloet macî) öaer mei een

\'ti0 Dan Diep opt plae ken fe0 ellen met leetö bjater. groot ftbtp tn enDe öie Cngbelfcöe timmeren Daér beel fcöepen / om

m0 ben biercantéto?en ftae tufifdjê öetooftetinöeban lao^tfmnp^ bat tp De emterebeelôcntât^.^ieöaben ftretktnio.2tooft bp Dmeft

ben enöe Da^i>lôt:enDe Dat l>lotbpmeftenï^0?fmnpbentn0frmeft lanDt m/enDe 10 intgattmeebabem enDe tnOcben beiiöe be lanben

eijnDe bant b fcö \'öaer ift Diep eten ofte elfif öaöem. D^ie baöem öiep:maer binnen bier enöebijf babem met leetö toatee»

^10 5). éelene kertke smiDt meft *en meften ban n 10 / f ; ligöt öat «antrent fe0 mnlen bp ooften leiji öe riuiere ban i^ietimeröaben/

jniibtooft eiinbe banöe plaete noo^D:ooft ten noo^Den nan n / eft öat enöe öaer begötnnen öiei>eben clpben. S>P ^ttft ttoee gaten/ D een

toeft eiinDenoo^Den ten ooften. banbp ooften bat D;siebaDem Diep 10/enbe gaet langöe0 öte angöel

^aer ftaet een tozen opt lant neflftn0 ö^eerenbiugö. BI0 bie felbe tn/baermen te meeleuDi bp toeften i5euefier : D\'anDer gaet bp D toeft

no02bt nocib: toeft ban n 10 / fo 3tit neffett0 ïiUerenbmgö enbe lant in enDe i0 ttoeebaDem Diep, binnen tft tottt enöe b?eet Uier enöe

ÖÖP mencöt öem looöen op ttoaelf bäöemen :maer alft ^toane tltff bijf baöem: maer aen Dteooft^pbe leijt eia blinbe tlippe,
toefttennoojöeneitDetoeft nooiöttoeft banu 10/fûifmenbnpten

Ca p.

-ocr page 172-

Btfehrcvch door Lucas Tanfz-Wag^ienaef,

Capityet xiir.

Hóe defe havenen ende landen van malcanderen ligghen,cndc

hoe ander landen van defe vcrfcheyden zijn. ^^^ ^^

nocanuwi^uuc» V«»—--------jr—tmtüeftentoelfotoeftcmfUUecrcöepöen — 4o.mutcn»

X inn âfâmilfûûittût îBaterfooit I De cour^ toeö nôOît toeft toel Banöe mimm^ tot Capo De ariaro/i^Détoura noo^Dt toeft/ enöc

V foTS — 15.oftmplen. _3uuötooftppuenöerncömplen — ^ 55.mulem

BanSfSSSoit&oefHöan00al0€nsd Ban^ö^UnseötotEmiöap/t^öecüue^nüüjötooÜtoelfoünoo^

r^ttHf Amfit /öe cóurjainoóiöententocüeu/pei^rlïepöeri ^Juclueffenttomticlimmen ^ , ^ — 26.mplen.

toeft toel fonoûîDelôtfeeit — i;.nuuen.

5«?\'ûtit rnöe itooiOtn/tü)« gtoote miUm —- j-rmilen.,

î9&ffi"âû t^n fp«^ ©anûn^emacm »t-Ooutaert / « ûî tout* oott titût tijttt (mm

fooao^Wck ontrcntt—Ö

Ktfîtmhi^n mplen — —" j.tiujlen.

ÄöÄii^ZtrmS --------- 4-«nitlßt. tBm%oû^tmm\'€otbaplt&Ucmsmùtùtoù1lml}tmt^s>tai

uiüru./vuuir mur nuü^wvit/uiv*-.

16. nuifen. San €icmut tot ï^ojttónöt/tö De cour^ ooft $uut ooft 9. mplen.

1/ feuen oft Ban îloKlariôt tot Die naelöe pan îBttôt/öe cout^ «oft îen noo?>

-------— s.mîôen. Den/enDeooftnoo^öt ooft acjît mplen — 8. mplen.

ï^aSeftdjttöeöanllünöapt iaanDiei^aelöetot^.^nöm?5lanöt/ï0öecout0ooftenöeto^^^^^^^^

sutjtoûftpittmiîlen — — »»î^ï^ ~ ©aS^

Ban€ng(îfïaiUïtj0{eiîttôétût Ö^atecfoert/ tóöl coûtai itûOîften ten

tueftcn/enöesupöentenooßm — aS.mijlen»

I3an Cng[)eianöt0 ettnöe tat Capotie Clara/tó öe coetjs( nomöttoeS
)rSen)üöelfüU3eftclufUtjecfcj)epöen — 40\'mtjlen»

-ocr page 173-

. ^ VcrclaringhederZeccuftcfir

«S\'Srhffftthctndftdmtiéüan«0fwnbjusll optttiarifBaDem/ ®an©mitaemtotOjeïtifta]S/i«6erottóo.5.o. — "-"\'P!\'";

wÄÄ^ÄfflÄS onmntttDetmttomttrijimjlm — ^ z2.mp{m.

^^ÄÄmttilSn — io,tnijlm. ©aniäojtlanöttott.tpnat0/wtiecotW5upöti»efttmjnpöm on^

qoflrtijtfe ontrent timraijBn trentfeffenttomtictimnlen — lé.mplen.

Capittei V. ®an<0outaeetttotä>.#autoelSbe1lton/iiSbeto«ri85ttpOtn/enOt

DiedweerrecourfentuffchenEnghelandtcnVr^ ©anStKt^rbuS^SbetouÄ^

landen teghens malcanderen ouer gtielegtienzi)n. ujeStentoeften --_ i8. m!)(en.

X 7?in asitht tot Äeonööooft/iä Ottoers3«ï>t ooß enbe noo?t toett San Htfatt tot J^epffant oft Die ©oert/iji be tonrii jupbJenDe noo?»

— ».mijlen. DenttoeeentUimttti)mijlen — «.molen.

Jan^St^SnmeintitarDpen/iSbe toetsoollten5up^ ©anUifarttot^- ISanwelsDellton / mt tours noojDttoeöttn

• noozDen enDe5m)t ooa ten 5upDen —

«SÄÄTethttÄ^ »anDie/ isDe toettf ©anUiförttotc^oDefmtóterrev isbetourjJsupbtjupbttoea/

^^SntettSmcHtrenT — ».mplen. IjonbetttnöeMtenmijlen — \' „ ns muien.

«irStSfSaa/iSbttonröïuijDtto ®an1t«farttot<®jte(jacl//iöDeto«tS5upDtnttntotfftn/toelfoto

XmS — is.mplen. fleWtft omrent ftffcntneoUentttjmiilen — 5«.miacn.

I im tours ©anUtfart tot afmunbeofti^apDas/ igbetourStoett juijDttoeß/

tÄÄtimDenSa^^^ enDeweaten^upDen ^ — — w.nnjlen.

S^ftSuPbSÄn^^^^^^ — -.nuilm. ©anUifarttotDjeWaemftlit.Ö^lanDm/oft\'irerttra/ iSDetourö

«flniaffiSt^^^^^^ jnijDt toea ten toräen — ^ —r

^Äfr\'Stm^^ —- n.mulen. ®anaifatttotDie«epianbtnt)an8root<irananen/i3betoutö5m)t

— 4-mplen. Itn/enDejiinberrtDepDen — -jP-mmen.

Cap.

-ocr page 174-

75

Befchrevcn door Lucas lanfz. "Waghenacf.

capittel vi.
Dieloopinghevande ftroomen ende wac Macne hooch water geeft
tot defe voorfchreven plaetfen,

\'^esöenjesEonöapmaeclubüüe^eefmtoeiitmjapöcnman^ tenüüüen/möeöieeöbe3tmötU5eatcttüjeaen*

^e« UanDap enöe öie l^olm öan een cofte enöe müt \'^uflcfim öte l^ôîmen\'eitôe Eonöap int Canael/öalt öte Utoet oott

^aene, noajötöoa/enöeöieeödetueasitptttjeft. .

-Cot T^ntta ôtnnen maecht üoüe sce een Uteöe ten noo;iöen mane. ^utfc^en mt â>oîîinge0 enöetonöap; öalt öte bloet nooiötoöll/

3nöe^o?!mgesimaecl;töoHe$eeeen5mittDeiletenU3e8enmane. enöe öie ebbe juptmeft.

3n£^mti0®olt/etnmeft5mtöt mette mane. Banöe êû?îmgc0rotEtfart/baltôtebïoetooôtennûOîben; enöe

2ôupten be ^o?linoe0mtCanael een suittmett ten Uietten mane, bie ebbe meft ten $upöm.

^ot Hifart aen\'t lanbt een oott snijt ootte mane. iDan ^ooöemknö {looft tot Eifart/balt bie bloet noo^bt ooß enöe

Snjfaelmupbeneenoûtttennoû^tbentnane. bieebbesuptmea/enbeöatbptlanbt;

25upte» ƒ aelmnpbenmaecftt bolle see een oott ten jupöen mane, Bau ï^ooöemanö ftooffc tot Ham^öooft / balt bie bloet oott noott

\'^öÖengsjfabJtjcft tnt Canael een oott 3itijtoottea9ane. oott/enöe öie ebbe mea3itptmeftlan0b0 \'tlanbt^

3n jfaUïiîcfeenbei^lepmupDen maecKt bolle Zee/êeti mette ten Sn öie CanaeltulTcljen Hifart enöe <25ûnrtteertneffen0 jfatoticlv

Sbpöeni^ane. balt öie bloet oott ten ttoo?benetibe öie ebbe mett ten snpben.

^tis^tm <0ottttteert int Canael een mett noon toette mane* Ban ftet liamoftooft tot <aouttteert / binnen öie l^ebettoen öoo?/

3n ^oïtmnpbe enbe Curbap maect nolle 3ee een to. ten5» mane, balt bie bloet oott jitpbt oott/enöe öie ebbe toeft noon toeft.

Sn Det ra0 ban ï^ojtlanot een 3.0. enöe n. to. mane. Ban <!5outtteert tot poitlanöt miööen in\'t Canael/ baït öte bloet

\'Cegben^Ï^oïtlanöttn\'tCanael een 3upöt5uptooae/enbe noo^t ooft noo^öt ooft enöe öie ebbetoett 5npt toeft.

«oo^öt toette ^©mte, ^ ^egöenö^o^tmtipöenöpDenlanöe/tialtöieblüetnoo^toottten

Î9oojôaolfaert0bom^«t5ttpbetenoûtten^ane. noojöen enöe öie ebbe 3mît toeft ten 3itPben.

^ot IJamton aenbie ftaepe een 3upbe enbe noojöe mane. \'Cegetiö Coep0 oft ermut/in öie f am/ palt bte bloet noion noozt

25innen bie i^aelbe ban Ö^icljt een 3m)t oott ten 3upben tnane, ooft/enöe öte ebbe 3ttpöt 3npöt toett.

i^elene enbe Calferoo^t maecfet een 5mjt mt ootte matte Cot ï^o?tlanöt in öte iSap oft balt bie bloet nooit ooft/ enbe

^\'^^see. bteeüöe3iipttoeft.

y-oï25enefier aent lanöt een 5npöe enöe noo^öe mane, ï^anï^Dieöttotï^onlanöt/baltöiebloet oofttennooiben / enöe

^npten int Canael een 3upt3itpttoefte mane, bie ebbe toeft ten 3npöen.

3n öie Camer tot a^mcfeel3ee een 3upben ten ooÖen mane, Ban ïBtcbt tot a^etiefier / balt bie bloet ooft ten nooïben / enbe bte

^nbe te0l|en0 öte Cingftel een 5ttpt 3upï toette mane. ebbe toeft ten 5ttpben.

|nbie booföen eett 3upt toette £^ane. aseuefier aen\'t lanbt booz öie âebenelpben/balt bie bloet ooit

^cot ^mtïtn maeebt een jupbe enöe noo^aöe mane bolle jee- ten snpöen/enöe öie ebbe toeft ten noojben.

k 2 ca-

Capittel vu.
Die ioopinghe endc vallinghe vande ftroomen langhs defe cuften.

-ocr page 175-

- • V- VercUringhcdcrXeçcuto.

^ ïjaöÉm/rnöenimmac^mnbtübcrntii/amcïatttotöaït^/mpe

Op wat diepten datmen Engheîandt ficn mach. ^\\mtm ûft ïiennmgö tant / ift Dtep acfttmöertïcötj^eïtt\';

inaömmtCatmel/iaBiepailirietvntsentten/ttiiit^tBüfttw^ r. i, i, Jr i,„^.n<.ndehavenen

tujmBt6MDera.S0enmMÔtlantatnbtpDe5Pû,mf«m ^ ^^ pp w« hoochte defe land n ende havenen

-^ulfttjtnenJelanüMnmümtiellüntiap/tfttmBmtttaniDa^^^ ghekghenz.,n.

tettjpumutmttfito^tm:enöe nitnin«t& tlanDf ö^ Cojnfluae» „ »

fien/opttputnöetmt&öaöfnt. DSitKnitra — ,r.ßraj»n48 m«m«en.

noomîPùe/enôeopùieîmjDtîPWmatSmtniHt^oîlmBeiJf^o» _ fl:^^enl.tjo.t«muten.

ttBetenöeüijßJtlitiaöem. mh,wifti,hhflhem ®^l)Mlmöeisetiötti&ttlisate^ - 50.Btaùen3.«Mmuten.

^aöemtiüüïöenöanuïimöe, ^ - —^^^ - ^ —

ant Canael tuITcfim foonlanöt enöe öc i^tfcas« / Ift mep

-ocr page 176-

I ,

• T

V«. ■

•i- \'

-ocr page 177-

%eßbr\'yiufigt pané Jloartcoßert van ^^él^^^^l^fJ\'^ \'

dm enâ Sonden voor à nuóre ponlonén,^^ ené

Lmt ßdel^enykoemm éjeffé moetßumn en& i^^\' mtrr^

imenSßre^. .fjètflsets^ n

VeMméscofles Sepieninomês J^ S^^.

^ickrm^

:>Lmco(nia

Caft^

-êout^i;
fcxia

- ///

S^arcn9orß

; 3

lll^n

.^9%\'fo

-

iWaCt

fm

Xnt

V

gßocia

Orin^Üe

I

- \'t \\ ^^ " ;
- 27 - %

. \'-t..

Bh

f renimr dk U rtuim â
Ù ^en de Us euiter et fenjardèr.jutr Ceur nutrf^ routes ,

b^oert

B

%djen

^ - X \' 3

tv

Tsandkfl

Ti. T;- /Ê;

>- vV--». ^

m

[\'ïeffury

L t \'fe

^ M ^ - ^

Tsr G

Ä

\'S-

^ - -- w- ^^ "W -i \' „ \'W

-V, -K. X.,-^

Tktton

Mém

Si

urn

^ % WJ^

-M

-H c "Ts-, -- \'

fî:^ - y^" %

■ % -y -y^- ^

-S:. -Si.-, -v\'

^ ^ ^
, %

Canii

.t

- \\ V\' "" " ^

t

F" m

It ^ (x^rrofciKS^"

Svtjem^
TaÄenßett

efjtTL

-V -kYfe-, t TAJfe. -fe-

Wfe^ ^^ \'^A C""
>
^^

Ta.,,,

zo

W -W

S4

»

:

\'t,

15"

;v

^Hnejïer^

J s

m:

1 1 I

\'Duiti^fSe imjfm in een ^ajei—>

^-.l

Tranœifle m^Qn ij^ ■ m een jm^i—»

%

^^^^ (greueltye

-ïw

m. %

-h

5(oâ

iz:

...

-ocr page 178-
-ocr page 179-

77

Om aen de Noordtcuft van Enghelandt in alle d^

havenen re feylen. ^te tot öen toeöen cûmt/enoeto»omnen<s>ûpmgôoô? na

^ , ^ ^ lanöt/öiegaenüo^ben ten ooften aen/foo langde öat ötemolen comt

f\\^littöieüóö:3pöeöanlóeöeftermacömenfcttcopfeöenoftacgt aenöietoeftjpöeöanöeöalepeöietntï^oojianötise/mgaet ainooi^^

^baiîeîn / enöc öan fal öen öoech jupöen / enöe jnpöen ten toeften öen ten ooften enöe noo?t noo^öt ooft / ter tiit toe öat Ijet tomftun öat

öan n ligg&en : maeröte inöe Camer totl feplen camenöe pan öp toe^ op\'c ©eo^lant ftaet/ comt aen öen ooft cant Pan öie Palepe: öan i fmrn

Üen/öieBouöe25eöefieröupten öen Ijoech Pan Bierlap/enöe loope fp fepnoojöen öie^iieren^/ niöeöap comter ren plomp to^enkciu^rn

tegöen^öcctnsöelacn / enöe feple öap öpöecmgöeUangö^op ttoee öenljoecliPan\'t Boojlanöt: maer öat to?enUen öat op\'t lanöt ban

^ Roeperen ftaet comt aen öie öeröe toitte ctiit-bcrgl)/öpnoo?bmtïrn
ÖoecRban^oeberen: öati^een goetlangD^mcrcli onuuftclimüe
<0uerenj0f enöe <!^ôptng öeur te feplen.

«Bieban bp noo?öenbinnen«öopingöoo;^toilt/ öiefepleöe^ues
ren0 niet naeöer öan feuen baöem / enöe fette öen Ijoeck ban
renïupötjupöttoeftbanöem/ fooloop^ljpöat beftebaiVtbicp m.

ben plompen to?en comt in öet liamis qat ofte balepe : öan ifmcn
neften öie <aueren0 • öie molen comt in Jet mamfgat/. ban ifmeu
hp $upöen öie <©uerepi5. g||p lept in îèupniS/enôe öat Denmuer^
Öoechbantclïftotï©oeberenban uligötsui^btjupbtlpe®/ foo
gtjen ôie#uerfn!Snûû?bfn tenooftep uanu/ enbe öat nooîbtepnôi
ban<0opmglig&tDannûo?ôtoûftpanu*
2|l0gôpbiîptm#ppmgôtnnacttî|oûaïanbtto^

.öaer

placfi öeréöe tc toefen op bijfbabtmtmaermenmoetnutocfttoaert
öptotpcn/totmbtertbierebanlïpbinnen\'t^êïlot/öatopDiesapöt
emgjieiftaet/cnöe Cettent öaer neöer. ^it bahenö fult göp laten aen\'t
ftuerboojt m\'tap feplen/ toant ^ie baecheuie^ ftaen op Die î^arifen / en

6et tö Mtemad bebaechent*

<Dmin$lümenp0 bap te feplen enöe te fetten/ foo loopt foo berre
in/öa§tien fjoecU banöe cmgöel supöm / eriöe jupöen ten tocften ban
Htwetée fettet öaer op feuen oft acftt baöem.

^eismacö ooch Pco? fieberen fetten/ boo? een 0oo;jöeij enöe
noipjöt toeften tomt: maer tegfjen ■ti>lót
be befte Eceiie ap tn

^tqxmm^ttiïn^terrulen/öieïüopepaöeUK^öp ôtupoem Pan ^upnjef/enöegaetnooiötoofti^/ tottiatljetBAOïtebtnoo^öttoeft

?

»

teutotftm

-ocr page 180-

-j VercïaringhcderZeecuftcn"

SStatMmbi^Smbna^^^^^^ «noealfinen ©umnenb«r8l)öoo?bpie / foomottmmöiejupön»^

©uftena; möttó nwt («ch tuaür öjp üaDera bup omboo? te feplen. bp jnpaw bat boftfj boomm / tn fepUn alfoo tot Mt

©efebMothte löohenam^^ ©Meftaltraaer batnoojbetflefanOt ban ©iftaple/ tomtaen Denltoetttn^eubel Dieatoaermtlanbttó.

SeSnÄSÄtone^^^^^^^ a\'^SÖPöcftnutthenobeeeenöebt/foojntBljpii^^^^

-S^uäöm^OTQateen^^ giaett/enoe 0l(pen meutljt ficmop Die mttthcnbanXpfjaommet

\'"ÄTÄÄÄbmti^arigataf/^ b^^

lan^snnmjM rXK 5upbt naojDtooftaen bantbafeenop öteiaoo?/ na tijahen opbie^töon

effens "oe/Ueatófljlp\'tbaeehenopöielueljteröanD^

in\'robntóMb^tim^^ eW feplen tetoeglje/ öjantöetiBöaetOBpatptenDeneoljenbaDem: gaetban

tSffÄÄTenÄffi „aejt00tt/«"B^n"»?öt00atenrt00iDenacn/Danf«He2U0«
baS leÄÄÄ^^ ttoeebaethf«: fepl, öattt,oo?bp;totöat 0 ,p bteeff^^^^

h ftriifSw ^ «inDe/lb tomt ahp tuffehen ttoee Itoubt al nen toera noojbt oott ten noojDtn - fo mit oöp fien ten fpitfen

SÄÄSehbS rojenmtlanbtftaen/enbeeenrootoftuittUmwcpDiecantuantlabt!

t Jenm |Slet t«Xnban&i0ate oberben totttenW^ toeßenaen/ f«

b.ro!)/DiebptoeftenSBaa0ateliBht/tnbe0actalfonoojbttBeftttn plbebloet:bieD?ooeötetoo?tbie^pitfcoJ)enocmt.^

toe&n aen fÄn&rflm S©«ban baer tot öie ttoee. om ö.ofc y.babem ötep toojt /lbo gaet noojbt ocft op

rtZnetoeft enb^toeftteS«^^ IJatsaen/totOatröPöaeTbptouit.a^aetnienmo tto^^^^^^^

tnbegaetboojftoefttmnoojb^ t<»ha«»ahenW.3.to.öanut0/foaoaetDflcrccn0atm^

ou feplen obet Die ^toalinne: enöe ala bie Kootoluera aen maltan^ naemt öie tot-tfee Rot fttr om öet no«bt w (tmetm^^^

bfrm romen / eft ^Sn bL u S/ fÄ Die tonne op aen Die noöjt 5pDe/li0ljt öe «boenf liet/ enöe unlt met leetlj tower Djoo^

^lie^Mg.; oft »töweie/is De eoets uielï ten noozöen/enDe toett noojDt uan ttoee baöenmet Dalöe üioet/genc tim Die wseu rw/enot is leet.

leeft^ <®>wnnenb«röJ) Ober Die boonrniöl»mtööenop\'t fteenitötnöeoncSen. C a p,\'

-ocr page 181-

Befchreven dopr LticaS Tanfz. Waghenacfr 79

men Oöet t»at tant ïoopen. i^uömbanbpnöojöenm öit fanöen öan
l^f rmit^s te feplen/öie fait noö?ötJanör fo lange öonöen tot öict Mmt
noojöm ten toeßen ôannîjï/ öan tfmen bpnoo^öen IBictmöfanöt/
enöe men comt öan te0öen0i0lfei:ts Janen/ men imet öan toat ban
\'liant af toiichen/enöe gaen 3iipöen ten toeßen aen / buptf^afelfant
cm;nc / tot öat Bafei comt op öte 3wp£ cant ban\'t 1 bf / gaet öan ^npt
toeß aeiv tot öat i^ectott0 comt aen öte noo^t IjoecU banber baûen/

Opittcl îi.

Om in die havenen van Enghclandt te feylen,
ligghendein dié noordt cuft.

A IjSiîBâltûitfomtmôe Baïrpe bpjnpbmöe iliae^ \' foû ßrccht
-^ôacrcmgat\'tseetoamjîtlîûîi D^pbaôtm/tnîîf ûrcihî in5fe/ ooii
ten tmibm enôetjoft noo^t ooft: enöe a!0 UDakon todt tm^uptstmn

toeö 5upbttoeft ban n 10/foogaet baev recljt op aen toeft ten iupöen/ foo cotnt Bafel aen öte 5«pöt cant ban\'t cltf. Baec lo goet e r ebe cp

tnbetoeft3upttoeft/totöati^irtoit0to?cn temtmöteCiteoftbakpe biecoft bijfbaöem ïbeileecötoacer, Snöemontbanörrljaben mn

baneenfóepmnck^ <aaetöannoo?tnoo?rU)eft/ ift öat gbptoiknae l^ettoitjs agl)t een fant/ö^eitoemt öen <@ttec/ öatïaetgèpambeg?

i^actoit0: maer toilt göp nae be ^pttfe/foo gaet 3upöt toeft bp\'t nc oit bom/ enöe loopt bp\'t noo?öt lanbt in.
lanöt Ian0j)0/ tot öat een fpitfen to^en comt übcr ten ton ljui}0/ ftacn^^ a3p noo?öen öte tjaben ban ii)artoit0nae 25afetócliff toe / ItflSljen

be op een fcho? lanöt. <aaet öan 3upDen ten ooften/ enöe 3Hpöt jupöt nocb ttore fanöen^^at 3upDetfte is gljencemt Caf guer/ cft (Celibrt/

ooft/oberöieö?occl)tebanD^pbaDemmetöaluebloet/ cnGeèiijJoIjp enöe toeft noDittoeftbanilb^e/lept een fant/ ööenaemt^bjebnocl /

banöreptecrpgtjet ban fs^ oftfeben baörm/fco gaet toeöer 3np£ toeft Daermacljmen cotkbp m loopen/op biemetcketi ban öafel. Ban ^^

tiae Die ttoee baeckeno toe. ^at recli ftrecbt banal meeft tot ^SeiJtge b^ehnocK tot Die <0a!per / ift feben oft acljt mphn/ enbe bie bloet comc

öft «auinenbnrgö 3»Pöt toeft ten 5«pDen/enDe 3upöt toeft, ^at üoo^ alDaer tegljenis malcanöerett/ npt Den noo^Den enDe 5npDen/(nDe baï^

be fant enbe bte t^imo blpben öan aent bagboo^t/ enbe Die ttoee bacf^ len alfo met groote rabelipgöc ober bit fant nae Blaenöeren toe.
lunblpbenaenftucrboo?tmtopfeplen. ^b?eligljt een groote mple ban ^brehnoclt tot ft noc^Dttoeft. enöe

£öaeral0gl)p om ben IjoccU uaiibe|5ae0ccmt/ om banlang^isf fietiflban^eoft <Slfert0ne0/ tot Heptftaff febmoft acftt mplm

reek? nae èermtts te feplen/ fo fet öen tojcnban l^ettoit0 in öe balepe 5wpben enöe noo^öen/enöeDaer maecut bolle3« een 3upDt 5upöt ooftt

oftlalebanDen^epnincU/Dieoptlanötftaet/öoutöiefooftaéiiDe/tct £©ane. ^ ^^

batghpbp\'tnoo?tlanbtcomt/enDefepltal0DanopDennoo?DtJioeck ï©mmtoit0ïtgöttumörEeptKafenDe<0lfertfne0. ^aerbpnoo?

banöeftaben/ tot öat Dentonen ban i^ertoit0CGmtbttpten ben ^oeck ben ligjt<èoel;enöei0 een fiabenban ttoee babem met Ijalbeoloet.
batf t tonbt/ feplt öan op
een tabel leng^öe bp\'t noo^öt lan Dt mne tot gtem / tuOïöen ^oelöaben en HeptftaÊf ftaet een Ijoogijen fpitfcii

öinnenDiebiü^^erpe/ toijc^ttDantoefttoaert opboo?öeÖaDt/ enöe to?en/gl|enaemtl^oclïep/ öaer ligöi eenbancHaff/ menmacb baci

ïettet op bitf enöe fe0 baDem met leeel| toater. tuflchen \'tlanbt enbe öie bancït öoo? feplen mei öalue bloet op D?p ba

^it nu ban bp noo;tDen comt enbe toilc m ^artoit0 öaben toefen/ Dentenbe al0 Den to?en 3upDt toeft ten toeften ban u i0/ fo 3nt g- p bi

lïaec öaet een plompen tö?en m\'t lanöt met een bofclj böcmcn.ai0 ben noo?ben öie banck: maer al0 Die to?en ban Ifcjcljep toeft nooaös to u

to?en comtmöicbooinen/foogact bp\'t noo?ötlanöt mnoojtötnoo^Dt banui0/foo3ijt g&pbp3«pbcnbebanclt.
^cft/ enbe nao?Dttoeft ten noo?Dcn tot binnen Die bilfeljerpe / en toijc^ iDan Daer totHeptftaf tft ö?p mplen/ tuDe al0 Dento??n ban %nit

feetöiip toefttoaert op boo?ljetftcbehcn opfe0ifcftben üaoemmet Öaftoefttennoo?Dm/enDetoeönomöttoeftban.ui0/ fooifmenanu

fcalbetoloet. 3«pttpnDebanDiel^olm0 <5aetDanbpöiei^ólm0mopDie5uptoft

^aerDaerligöteenfanötboo?l^artoir0/göenaemtDe€oert.2lliö noo;5DtreeDe/ enDefettetbp5upbenoftbpnoo?Den3leptftaföoo?öi;:

ö«plimipento?cncomtoyerDienoo^tcambanöiröaben/foomacJ|^ bmtoerp^Dati^öebeftereeDe-

item

-ocr page 182-

VerclaringlicdèrZeecùflcni

h<f feuen/atfïtÂtt^sftenîjaîsettt: fftéerftettbiettoûlteanttaÉj)^

StM^S^cS fwmupùe oft s«t oatlt tm tiat dp D« team Baet toi

ÖMitkiftÜiep/ttenofttteatlftiaDtm/enüeató»«

«öinteröupHfrbahtUoftfanöt. ,

«antrcnt momnoontmai etüJenoojüen ten ttctte^antOin.
hÄffiÄÄXomK tetoupnetfantaiöötöie bantftboo?Crantmtr / enûe lisijtusJm«

ÄffmettlaighjÄenoordc-cuftvan

• tBflchenlatmoutcndeCrommcr.

-ocr page 183-

^ Befchrevcn door Lucas Ïanfz.Wagheftaer^ 2t

Capittel lïu ot3erôatpïûmptû?en]feenbatm\'t25ûfc^Ôaetôpbemmr5ôecfcôac

ómïndiehauenvanHulendeLintte feylen,ghclcghenby die swöe merchm banöte eerüetomte:öteö0üïen enöe öat rô?cnhen

Noordt-cufte vanEneheiandt, 3un öan Düa5uijtooÖbatt tl : gaet ôàn jmjt tt»eïlenöe5mjt toeft ten

^ 3MPben/tûtôatg&pcointbpôiettoe^ôetûnneûftbaecfeen/fûocomt

T\\2£t lanöt ftretïit ban €rominec tot i^ojnnm / eerft toeft ten mop bat tiejme ftoinpe to^enfeen/ öttjjte bp 3itPÖen öté toeftetï langben to^

v-^öeii enöetoeft:öaecnaetoeftten5«pöen feuenoftad^ ren/enöeöan comtootb öienoojöerfte^^oien aenöat tont tjenbel^»

^éaer 25(acHemö is een öoogben tojen / men matb öte fien ouer alie ïïen : gaet öan 3nijöt toeft ten 3upöen aen / tot bat gftp ö;tie baöem

\'tianöt/enöealjS öien jjoogtjento^m comt aemclepntû?eHfeen/fû bebt bieptecctjgbt, ;©aet: ftaen ttoee oftb?ie baechen^ aenbagöboo^t/

Sbp bte eerfte tonne / enbeltgftt aent 3upöt epnö: banöe f^olöer : gaet enöe gjip comt öan bp bie öetbe tonne: gaet öan ban bet inner baec^

elfootnbantonnetot tonne totbinnenöiejauen. Hen toeft 3uijöt toeft/eitöesntjöt toeft ten toeften/tot aen öen ftoeclj

i©aeral0^oeb?om3upöt5iipöi:ocftbanut0/f0O3ijt OÖPüPbse^ ban\'tfanöï. , ^ ^

ften öie î^eperenDc öaer ié goeöe HerDe cp frg oft fenen öaöem / men g^aer alfmen bintten öen peen enöe öte öeröe tonne iö/foo macb^

macft öan öebauenbanö^el^cpenmfeplen/bpöit balien)B(ïanglj0: men öoo? öte fanöen loopen mtnoo^öer gat / enbefeplen öatlelföe

bjantöiebahen0ftaenöpbie0eperlanglj0.CiiöeDani0l^etóban toeöer tot in ^ee/bp betonnen enöe merchen öaer öan3imöe. ^it

n 3npt ooft / enöe öie boomen ftaen öan ooc oner öen tcjen ban noo^öer gat ftreckt in^ee/aoo?t ooft enöe n^a^t ooft tm ooften/enö^

§üutöiefooftaenöe/enDefepletalfübpöiebaeclKen0lanßl)^töttnöie 10 feer toel betonnetenôebeftroamt. ^ ^ . ^ .

ÖaSSel0 3nöienpemamini3alftüenöicpbe0eerbetefeplen/btelüope\'tlant

Ban aöomum tot Capelle t0 be ccerg toeft 3upbt toeft ttoee mplen: ban ^legpeffe aen/enöe fepleötcöt aen öie boet ftrant tn/fo en maclj^

maerötein25omttmtotltoefen / öiefetteöen tomi otter öat fmarte/ metteileknöcHntetbefeplen.^l0öteöjt^ow^^^^^

enöe feple alfoo bp öte baecHens in / enöe laetfe aen bagboo^t jtggljcn. M oft öen fcljerpen to?en ftaen foojigïjt cilelmocfe t3cetoaerï0 nan

^lein Emt totl toefen/ öte fett: ^nptfom jiipt ooft ten ooßen öan n öan macbmen toel bp tlant ban l.ecH lang0 feplen op bjp ofte bier

6em/enöegaetDan5upötooftm/fooftactCapeHeoturentüoftüan babem tot bie ribtere pan ï^olftoett.

b: öan 3iit nöP tn öe ooft Canael/ enöe öie boomen cemen tnftcöen mm macb ootfe tnffcöen eilehnocft enbe Uangerfanbt op bne

bte ttoee boechen ^etoftefeplt öan Capelle noöiötooft bann/enöe baöem toeöer in 3eeloûpemiJet 10 ttiftcljen bat öiep ban ^öolftoen en

fîaet al0 öan miit ?utït toeft/enöe 3upöen ten toeften in/ tot öte eer fte öat ötep ban Hint al bol fanöen/To öat een fcjip öaer toel ban nmi

tonne torenöe nan öaer tot öie ttoeeöe tonne oft baeclien3nnt 3upöt öeeft een Hootfman/ommet öte fcbepen in te feplen:ljet bloepter öne

toeft:üoo2tö tot öte öeröe toniie oft baecken 3mjï toeft ten 5ttpDen. baöem/maer een fcöip öat ntet öitp en gaet/ macö toelouer öie fanöf

Om bunten öie ïBelle om m Ijet öiep ban Htnt te feplen/fettet öen loopen alft öoocl) toater t0. €en oofteenöe toefte ^anemaecHt tuf^

Ïi»%ljenftompentû?entuffcbenôîeîtoeelangbeto2en0/foo3titgl)^^ fcjen öie fanöen bat Ijooclifte toater,

rechtf naermater 2110 Capelle ooft ban tt !0 / enöe öte boomen <©m nu in öie l^ommer ban !^ul te feplen / alfmen comt ban bn

otter bieinner boecfe bie bp toeften Capelle ftaen : gaet ban 3niitooft 3upben/ men bonöe öefiol to^en oner öte noo^t ftoecH banöe i:iutere/

enöc 3UMt ooft tm ^upöen fo ^tit g\'rtp int oofter öiep uan Hint. #aet fo langöe tot öat Ijet tojenken bp 5«pöen ^oepenton comt tnfetjtn

ban 3imöen ten meften/ enöe\'3mit 5uijöt toeft nae öie eerfte tonne oft öie boomen enöe öat anöer to^enhen- teniet ban toeft 3niït toeft en -

ïïaecUen/fo comt öen langben ïo^ra nanllint eerft te ftaen bp toeften be toeft ten 3upöeniït tot öte eerfte mtööelplate/enöe öan bn 5«pöea

bie anöer bier plompe to?en0 / enöe bie 5ttpöerfte^9^len comt öan eft bpnoojöet^öe plate omme b0oj<ï^2nn0bp: öaer 10 öeltecöe/o^

-ocr page 184-

VwciatirighederZèeeaÖéfi

LTi^l\'^Si^ilSïS .©otftöwftftómöWBttÖooftötelttiitttplïtMnoftemjtferom/

üaotm/nae Bat BOT ^ mattftt M» mter/^fttlo wahtaliènatmt.CuficjjtnöienaettienDe^ttteraatfM

mtemrt DopOt Broom. CttioaB« ettfitwtvte »^«»mawMu» ™j,,^JtiletüBSÖWmttMtiftöipBattöotit)mteatn/ ntöefalüe.

SmftoMftPm)öe»ommrttot25lath£np ftS« «roöm futa noojBtootenetiüeooten lointopttijfüaDtra

üaDemüKp/flambatstilJttft tmedoft oft piat/ma^

Si

.a

laanDdestot^SIfmttej^/ tjS(t)etoerjO(ttod;&mtm ooßenttDaelfmi»«
Ifn ■— — n.mpictt»

iaan\'t Boo^lantjt toe dte balpee / i0 tie toet0 tioo^t ooiï ten noodden

ontrentttennipïen — --lo.mpïeö»

noo^bt 00® Banbe<6alptrtot<^lfwt>ïneje(/ t^becoer;^ noo^bt noojbt b3eft ac!|t
.— (J.mpïen. nipïen — — s.r

C^nttit mt.
fl©è to haötneö ende landen van malcandcren Ügglicri, cïïde

boeanderelanderivattdefetcrfchcydcnhgshen.

-ocr page 185-

Befchrevcß^oor Lucas lanfz.Waghenaen

öenooibttDefitennoo^öenJJÜfmplm s-mplcn. BanöielJoimuanJermup&etotllManbt/10

®anOaertot«cCramer/t0Dccoer0noo?öttpiÖtentoeSmow^ tueGmlïonömtienmpicn — nompim.

D2pmplm — — 3»mplmv lSanDeu^o|mpap3fnuupöetottcr^eu0/i0öecöcr0 3upöt5upöt

iaanDmCramettot25tecfemp/tóöecoer3E(iw»)?öttïje(l ^-mitn» tptömnmoacötenfepcmicömplm ysmplcm

^anBlackenpto^npotó^^ frommer öanïiu|/i0De ooaeuöe toeft toe! ro^uocj^

/oofttmsup^
25jupleu-
ontrent aclit
iSjuplep.

Den ontrentfeffenttoïnti^Ptolm
»antSlfect0nueitot\'^i
enöe ttomtici) mplen

^^^^^^^^^^^^^_________4<5.mtïlen.

Banf iÄiÄV ^^ / tó öecoerg nooi^t ooft / puf

möetfetiémicgmpletu — — jsMplm.

r.mplen. l^an\'tBooilaniittotlJE^alcljeren/ t0öe eoer0ooft enöe toeft toel fOQ
3upDelticl^enDeno0?Deliif&\' , ^ ■ if mplen,
9an5^ceperentotbieö^ielm06e/i0öeroet0ooftno0?ötooftaeljtten
iitplen — — is.inpien.

Ban ^oeöerentot |Jftö©aet0Dtepyt0Detoer0 noojt ooftpjel fo ttoo?«

öelijch/enDe3upDtto$fttoelTo3«pDeliïcli — 4onipieiu

Ban\'t ©oo^lanbt totliet £®arjpäDiep/i0 be coer0 noo^Dt opft enöe 3wpt
toeft öijfenDe^icö mplett ~ —

Capittel yj. .

Itjcfeöierentfeftielï tnpitn

l^njiflainöttri®erf>oofttot25oeöepöersJm^

oofttoifentfe|senti®mplen ^ ^.SÏÏlS

BanflamPurj®erfto0ftto|i&ep!ti^eïanDt/i0D|toer0oofttoel^^

nomtlrnmnk^tpm — ^s.mpien.

ment Boo^lanöi maecHt eei\\ pïbe eufie noodle #aue \'tjjo^cftftl
22,mpl?n. toater.

:i5innen

p.mplen* Deluch;i3ierenttointic{ïmplen

foerö naojbttoeö tien óft dfmplm

22>lacfeerQïtot 25o?nomömnemram/tóöe coer^oofte^^
toijf mpïen — ^^«

l&an Bornum totCapeUe/ig{ De foet)5t)t»aten$upöen/enöe toeft 3öpt

toeft ttoee mplen — — 2.mplen»

©an Capelle tot Cllefeno^ oft Dennoo2t|K>et& öan a^olftonis Diep/
tjöDecoer^noo^ötnooiöttoeftPiermplen — 4niplen.
l^anDaer totliapenfpuew/ i0Decoerj$inooiDen/enDettoo?Df ten m^»
ftwi/htifmtilm — — samplen.

-ocr page 186-

Yfer mpïen öan Benefter/ ift öiep feCTenttomticö öaöem.
j^entnöie Cingel ift öiep h etï 25\'.öaöé/en men macö\'clant ftenr
^piööenin öic Ijooßaen/iß ötrp ttoee enöeö?pemtoumc|i öaöetn/
enöe men fiet\'tlanöt aen bepöespöen.

25«pten <0oepmg tft ötep acbt en negenenttotnttcft babem/ en men
mact)\'tlanöt ban ^öeuercnenöe\'cl^oo?lanötfteu.€n comt <Öoeing
------------------------------wct uaDcr öp natljtban fcfticn oaöem.

Ban doeneren tot bet Booiïant/balt bie ßroom bmnen€»oepmg öiep/ enöe men matlj \'tianöt effen ban beneöen ften: noo^btooßban

boo?ouerbie<aueren$/3ttBbenenbenoo?ben/enbebp\'tBoö?lanöt befenbaiitkbiennpjen/iftbiepttotnticöbabet^ .rts..«

innaöiemöoco!uer0oueröie:©?a^^ 25uptenDat fam ban tertoitetocr mplen banbe^a^^^

enöetoeftten^nS ^ ttomticft enöe ttoeeenttomticö baöem/enöe menma® öat lam ftei^-

asnpten <6o^ngomme na $timte$knock toe/bak Öie bloet noo:^ ^^aerbgljteenbanck ontrent ooft ban bt^ae^/ btemen bie^a^

noo^öen enöe bp supöen/enöe ontmoeten malcanöer/ citöe ballen alfo feuen babem biep/etme ligljt ontreiit btjf / oft les mptt" ^an lanbt^

in D^fanöenenöe gatr^ ^le toeft üiockrliSSUm pbt ooß banöen i^ae0/ enöe ttoee ba^

Sllfmenbp noo?öenöie<6a!percomt/ foo encanmengfjeenebbe öemöiepmetljaluebloet/tiea^fteemgöegcont/ enöeligljtttoeemp\'

ßroom rekctt^u/öan öie lanetltö Cnööelanöt om öte noe?bt gaet: len ban lanöt. ^^^ . ^ ^

nocftfftniülortöanöwomöit^pw^^^^^^^ ^eoljens©Ifmsntétft öiep«jmnttomtttJöaiimuntnDtmtn

fußcnttrecUen. matljtianDcfttnuanonitoeti.

t^. VcrdarlnghcderZeecülïenT

Boo?€ramet maechtftootö toater een 3toit ooße^anr. ^fharenburrtli/ baïtbtthtó

ID0O1 Den toater mi jupDtooft/tnDemeeljbenaoiöttoea.

toeft 5«pöt toeße ^ane» ^

^^otflamöurcftenöei^P0mtiie1^ter/eetito.5.to.!^ane.

\'^ot l>£ö*kenöurg& entiemoljen|»ooft0 bap/ maeckt ijooeö toater
ten toefte enöe noo^öt oofte ö©ane.

Woo; ötermiere öani^ieucaftel/ maecktöouejee eenjnpöttoeße
enöcnoo2ötooßei^ane. ■

3n öte \'Ceefe enöe tot ijertepoï/ maeckt een jupt toeße enöe noo?öt
ooße i^ne SioocD toater ^

Capittel viu,
Op wat diepten men \'tlandt fien mach.

Capittel V11.
De vailinghe vande ftroomen langhs defè cuften^

-ocr page 187-

Befchreven door Lucas lanfz.\'Waghcnäef,

oft böfmijïen Bupten Hetjtftasrenöe Jermupöen/smjötooa en acötenttöinticft baöein. tPat anber öeel töö^t bp noo^ben nenoét/

ten ooße in 5ee/iö öiep feben enöe aeötentteiinticö babem/ enöe men enöe möiep öertith/bpöenöeracö/becrticli bpbenbeertith enöe uhf^

maeb\'tlanöt fien. tieft ooek mel rfcaicbn^ö^^^^^ ^

5^aer leijt een bauch bupten Die ^olm ban Jermupbe bn\'e mtilen ^P noojöeu öen l^ommee ban ï^ul macftmen \'tlant fien op bpbP

bau t lanöt/ooö ten 5upDen/Dte en ijS niet Diepet: Dan tmee babeiu/ etl tmrnticft baöem.

i^SljenaetntDatnteitüjefant. ^lamburgberftoofrm.^tötnenfienopbribenbemcftbabein.

^ \'^egbensi IBinterDutm enbe Crommer tn Zee bijf oft feö mplen/ ^tftatenbiircft macftmen ften op bpbenueetttcii paöem/enDe öat

ban\'tlanöt/iftDiepi8.cttöei9.baDemenDetnenmacl}\'tlanDtl\\en. banbeneöen.

ïïDtttterDupnerfant ligljt Dneoft biet mijlen ban e lant/enbe Itgät Cen tJebee Co jpman \'^cbtppersf enDe ^tuerlieDen füllen meten/

boo^ötooftbanÖDinterDiitjn ^ batöefe boo^fcft^rttenßroomen enöe maieinngo^

^aecligötoocheeubauchnoo?tooaenben30?btooßtennoo;jben trauenjim DaerDatmeeae/beie/enbefuuüemeDeelnanöeneDelen

ban Crotmner/ enDe en iö met balne bloet ntet Diepee Dan bier baDé/ ftaringft sfteöangljenmöjt / Dictum bemaeren enbe tn allen lanöen

bten macft ban Daer t lanDt paffeltjch fien. berboeten enDe bercoopen macft.

Ban 2dlachenp noojDeu ten oofteu/ligftt een banth ban bijf babê

jïiet ftalue bloet/ enbe op atfttten babem macftmen tianbt ften/Ujattt Capittel i x.

ftet 10 öaer blach nae btn ftoechbanöe Capelle toe. Op wat hooghde defe landen gheleghen zlio.

WmenbanflamburgerftooftafcomtenDemilnaeiaiaenöetfn v^pwatnou^ s ^ )

oft nae öie ftooföentfoo looptmenober een bioocftte ban negften ofte T^^^eberen ligftt op eenenbijfticft grab tbjaelf minttt. v*—n.

JjenüaDetn. «©efeözoocftte mo^tDte IBelle gftenoemt enöe gaet Doo; -^<aifert0re0ltgbtop — 5irgraDen enDe ^o, mtnur.

w gantfcfte noojDt ^ec/tegften0 i^epligfteiauDer Diep te niete, ép JermupDe ligöt op D^teenniifiif ö gtraDen - 53. graben.—o,

mo^öt bp onfe ^cöipper0 ^oggöer0fanöt oft öie mittebancft göe^ ^en ooft ftoech banöe l)ommer ban Hint/ligt üp bneenbtjf.icft gra^

boemt/etibe 10 bp<!5ngöelantalöer ö?oocöfte/te meten tien babem/ öentmimicötuimtten — — 20,

Jttöetoo^t altemet Dieper / al0 tmaelff/Dertien/beerden btiffcten/enDe ƒlambnrgöer&oofi lig&t op biermbijfticft ^graben enöeacftt nximu

Wien babetn eil fanoo?taltemet0nocft öieper tot tegftert0i^epu^^^ ten —- —

{jnt. fiiBaermatDaerbp3«Pbeni0/totbei^oofDentoe/mo?töetDiep ^cftarenburgft ligfttop bterenbtjfticft graben enöettuaelftminii^

®^genoemt/enöei0inDieCraueDaerDte25upft^enopDeni^erft ten — —

»wtÖen:öeti0Dieptmeecnttomttc&/bierentUj^^ \'

t 3

-ocr page 188-

V ttoee mulennöolttoeüenbesupöt óöö:Dan ^ctïatenüurgp toe
tUitßup/iö öe coués hoojöt toeö ten tüetfen öier mplen • ^aer
tm
fcöen ligöt lÄoböenpoftsf öap/Jftt tó ee« tnope meeo^öoo? emjp
öen/5uuöt toeßen enle toeften tomtqp enöefeuen öaöem. wip
öup een tpe^auerilft fitere / enöe tialt met lefcft toate? ö^oogpe,
25p coften ö^ttbup loopt een fteen n^ afif / öäer moji\' " "
toacftten^l^an ö^itöup tot öie <^eefe/

-ocr page 189-

-\'.r.tï

-ocr page 190-

4-

Dw^fjt .^hn Ij. tn een ^ad

Trmcö^fïeniylmijtinmi jraeL,.

.SCO TI

-V. \'

^^ ,

V. -ï.

\\ V i \'

\'We

- V\'W..

• -V. V ï

^

vmdtO^offrtcojhi vm Zy^Goé
ende ScdGmt mdc ^fiel^cnlfkti vm dien—
naraders de Trumdm vmde nuüren ^ ené
hauenmj endè waer voren , men fyeni^
moet .

^Defcrtjytwn des cofies 3ej)Untriowdes d%
jfderre et tfiofitM fitmwri £ice[Üs,
enJimSQ fes entrees et ijjnes és jórts
et rinieres\', et ce jumj doiSt euiter.

rCrnt^.

\'

.-fe

-ocr page 191-

\' I

l

*

)

-ocr page 192-

Befchrcvcn doorLucasIanfz.\'WaghcHâef; f^

«WttomeSoSaS ©onôt<ttto»mplmnooîtnooîttoeft/ratit®onwweenntopt^

ÄÄÄÄn.^

«enoee! D^OOCP, _ . . ^m^^ï. ^r »tth^ iit Hitt ÄfhAMt

Deôaûm\'mûeménreoltetmiMWatetam/ùanWJithtniennooîùt«
mm fettet ûowDKteDt.^uir^^^^^^

faWiBÖ^ öat "Sliß&ttentttftoetfesöenaerat«oatöooftibaerttaeteenCjooBöew

äÄX ^Ät Î&aà tot «Ärf wea tujeemfc Dieljaum/enbe fettenüoo»bie Hebe op wer oft bnf üaOem : ^ojbt.
le^ «SÄeftS voamopiSeenörootetDtjtfc/maerJpwaenbepbenjp^^^^

ÄÄeSB«bi^ffmoe^enbenienmatô baetsaetetnkiltenüüojnaeoubeMbetbijntoe/enOeweenbetuaUi

ttoS^e^uB ofttienmi)(en.®uirt!jenbepOen^JtemtpeÖM fi^aer^ofte.

taanSÄtöM^ BpnooîbenôohetieslilïtJt emmopenmtoijth / alsofteenJjaunt

üftÖPmottmeentatrerftöatbaeroaoemonöenw tDate/mOeiôBljenaeintÂPPoftÇptlae«. »k.».,

BoÄSÄ^ODiS ©atibaerfttethtbatlanötwrä/fnbmtajuijbttoÄtotb^^^^^^^

ttStSÄpbSSö^^^^^^ troiöanßaffeofteEuHemc«. ®aetliBl)(«nuitl,otthöpmo^ben

-ocr page 193-

, Verdaeringheder^teccuÄeii;

Hofetntje 5tet €apöCcrÏjatt/mbe 10 rcc^t in hm Snfjam tuOcfien oft |aonoma.2fm bie nóoat#&éliatt tue or^óte Cuteiöt«in alle öie

€öttue0 cnöc Böhmen ontrent beerttm oft uufcien mulen. Jn öe^ Jabenen öaer öte fc^epen aeitromen.

fenintoiich/ltgsöettbeeiljabmenenöebifröen/öieöiep^ö^ bie o^ftspöe ban bit groote eplanbt Mit ee^

$j)n/oin groote ftl)cpenmte comen. ÖÖenoenttJ^abitnfa. ^aerbpitoojbenliglitcenattbereulaii^^^

tet m bau baer tot Catenta ttajaelf mijlen/noo?t ooß ten noo; öen/ ben noo?btc often fjoech bau t größte eplanbt: mett loont alöaer in/

enöc C^teitesJ lig^t ban ^ocfeenesä nooiötmeß enöenooit tueft teti älfmenin Die öaben UJU mefen.sjBen maclj oock bat bocaloPom nae

noo^be feßten ofte febentien mple.f et t0 ban 0oHene0 tot bat mm |^apeuieaer/enöe laten ^anöa aen ßuerböo>t ligglien

ße bau <S?chene0/ iioojöenenöe nooaöen ten luf ßen mer oft bpben^ mc^tt aen papemeßec Itgt f ara «Baer bp 5upöen*t0 ^ma ip

tumtttc|itiiikn. ; ooßen ^irsa/enöef ara ItggentmeeeplanDett/mtmiööcnbka

i©te<a?cabe03tmeenenberttcö€planöenmgetale/baitöeiuelc^ öieCplanDen\'göenaeuttéeöaetiöeCirapnosa.

)Ketchfommtgl)enoemcnmir ^ ^^^^nDaligljtbpnooiDenallebefeeplanöentiaiaapaeit^

Cerß UDaep0 ofte Cltjop J enöe ligSt naeß am ^c^otlanöt bier fa Itggöen bp jupöen ^anöa. m ooßen ^tronfa ligljteen eulant

titplen out öen eck. Untrem noo?c noo^t ooß ban öen Itoeck pan g&enaetnt aTuißella/Dat iß alDer äoßerße CplanDt. ëet noo^öcrße

€a cnejsaß/ltggDentPjeeeplanöckeniS/ enöestm iM^enöe^ivi) t0gï)enaemtmonal3e/ofte^o?öernanfe

!anöt0 ßliaere g«enocmt. iSS^m macft öaer tußcljen aifïoep / enöe 2lcöt ofte neggen mttlén nooit tocß bant groote €planbt/ltmT!?en

éc^>otlanb löeurloopennaetoeßenroe. ^^ ttoee fcöaren/öie eene onöer toater ö\'anöcrboöen/öie totten toeßen

^atrbpnoozöenltgbtemei)lamgöenaemtl)e?möa/metttüc^^ cömtmoetftemöaerbooitoacliren

éenCplanDt|^latcagöeuoemt:bpnoo?öeni?ilaitaU0get^^ ■

^.tttijlen.

Ban uaitbup tot €\'tnbup / httomë imm toeß enöe 3uijótUft
ttoaelßmulen
 _ _ Vttiiilen-

ooß ttoee miilm
bterimilen

ooßttocemtticn _ ^ ^

4. mijlen. San ^cöaOe tct :^artotïck/ De fouris toeß noo^t toeß ttoee grco^
temyien ~ ~ i.mplen.

-ocr page 194-

fiefchrcvendooï Lucas lanß.Waghenaei\'^ 89

wàn tat öe cûeriaf ftoo^iöf ttoo^ötuieö/ biet îDari ascfeene^ tôt ^cpftgSelant« /10 èe éûeïjS ^upöt octt ten ooßen

inpleni . — — 4.mpien. luelöüoaclijdt — — s>2.mpïen

Ban öet uptterße epnbe ban ^eftaflim tot M> ^bbcn ftooft /10 öe Ban 23ûftftte0 totCei«l/i0ôefoer03tipbfûôa töeifo supödiitR/W

_cûer0noo?Dtb3ea/enôe5upôtûûa — ^vmplen. nDö^Dttotßiaelfonoo^DelntH/berffbepöen — ^»4.mpîen.

Ban2Cbbenööofctüt©ifne0/t0öeeoee0nüo^öttDtatennoü?ötnö,^p BanîiSôîîenee tütöieï^ólmöoü?2erinupöfn/i0öecüer03upöt3upt

öeootemplen — . — smplcn potttöeifüüoöduchtUïeeencftbentitömpïen — yzmpïnu

BanBifne0tot5>ttenbap/t0öefoer0noo?öentmoüßen/enöe Wän Itrtm^föotïanat tot\'^t^el^ De eoer03upbt ooß ten oofien/

ömtmbjeßen ttoaelf inplen — — lampicn, feGTentfebenticbntplen — —- 76.mptcn.

Ban^teenbap töt3o^ene0/i0öecüer0nüo^btnöo?ötö0ß/iuelfüö Ban l^tet in^rbütIaitöttotbie£0afl/10 Öefoer0 3upötooß enbe

^nöü?öelutl^/ttöael€fntplen — — n.mpieti. noû;îDttoeft perfebepDen -— 88,mplett.

Ban :öofeene0 tot^ptloo^t/ i0 öe côer0 nco^öt noo^öt toeß ttoee Bau Cuibtip tot Der i^eu0/10 öe coer0^ûô?ôt ooß teit ooßen toel ^

Ith — \'— :ijnplen. ooöclïjcK/uctftöfpörnfebenentfebcntttbmplen — 77.mplen.

Ban ^pilooit totten ftoet ban €l0pn/i0 öe ccer0 ooß enöe toeß arö£ Ban Ctnbup tót ^£Öiiptftté0 / î0 De fûer0 nod^Dt ooß enbe jupt toeß

mplen ^ " ^ — s.mpiat. atöteiitfeüennijj m«len — 7S.mpien.

Bau öaer tot Öte pbeti ban Moffe/10 öe toer0 toeß ten 3ttpben / enöe Bat! Ctnbnp tot / ^e eôee0 ooßnoo^bt ooß / enöe toeß

_Uieft3upDttocß — — 5 mplen. Sitpitom/öerftöcpDen — loj.mpfeti,

Ban CapoDe \'^erbato/tot€àttene0/t0 ôécôer0 noo^öt ODßm mi Bàit^ùtbiïptotl>cpb0Öilanöt/i0becOerjs( fo$ppbcltirft en

* noo^öenelffofcttoaelficniplen — w.mplm. Uiefttoel fonoo^DeiittU — — So.mpîen.

Ban Cattene0 tot9;ill)op/t0 De£oer0 toeß noo^öt toeß 4 tniiicn* Ban ƒ lanibtu göte Öooft tot beto?r0 toeß nüo;\'öt toeß / fef^^

Bahcatttn^tót25oliene0/t0ôetûer05upDtûûû/enôe$itpDt ooß ettöeert^btnpim \' — 46.mplrtt.

ten 3upöenfeßien mplen — — \'jómpien. Ban ^rftöcrenbiirgö tót öer f^eii0/t0becoer0nûoît ooß enöe 3üpbt

Ban :î3ofeene0tût#^clieneffe/t0beeoer0Hoo?Den ten toeßen ttom^ bjeß/üteretitfeüentitömplen — 74.mpUn.

ticö mplen — —• »o,mplen. Ban^öcenburj0btötapüebettber0öen/ï0Deèoer0oéfinü®^^

toel foo ttöo;ttïeaïrli\'\'DerrcbepDen — yö.mplcn.

fean t^fijatenMrgb tot lpfpliöliela«öt/f0 becoer^ ooß toelTonoo?^
belijrtooDe toeß mel fojupöelticlvberßöepöen — 7o.mplea.

CxptTtEt mt,

Talllnghe vande ßroomen langhs defe eufleri, ende wat Mane
datter hoogh water maeckt^

\'tlanöt 3itpöen enöe

CÄPIYTII lïl^
lloe andere laridefi van defe landen verfcheyden ïigg^ien »

\\/\'2lnî5ûRene0 totter |loe0/t0 be coer0üüßenöetoeßbterentfe&
^ ttclî mplen —^ — 64jnplrnt

Ban i^oliene0 tot ^tömene0/t0beccer0öößcennoü?öentoerent)?j|»
7^®nmlrn — — 54nm{rH^

Bokene0 toe l^an0% oft \'t3upt e^iiibe bmti^ttlanDt/t0öefocr0
poojîîcittenoofien/ûntretït — 4ojnpini,

^ . ^ — -«^vAiu^iui., • ncojDen.

^fî^ûftene0tot 25cebenbergöenmjtt£lanöt/i0 öefoer0öoß ten Ban\'t îtiet tot Die CeeCe/baltötebloet5upöt3upbtooß,
^npöen enbe toeß ten noo?öen
 7 sanpleii, Ban öte Ceefe rot :^ttarenbwr®^alt öie bloet 3«pt ooß ten ooßen

m

-ocr page 195-

qin WetratÄtß Diepbcmi^/tütoft möetft^^^ tmt

mmmacö\'tlanDtftenopiiijfcnüemtctjenöemimcö^isaö^

an int öaettoatcr ttjo?t Die öoojtljaanm gljeDangöen.

ginmoMienftooftÄiap maecHt ftoogö toater een supDttoefte enDe Camneiö lig^p «cjtentojf^ gnaDen en^eenDerttcöjw^

nesöenenpijftt® SjraDenenDefeOimttoirtti^nii^

nuten -— _ . 59\'—

ten

äpet
nuten

vmt

8,

op negöeuenpiifticli graöen enDe acjt mtnuten. — 59-

to^e ten toeßen £0ane. ^ . « , ^ . ^

1^00? DteritJiere Dan/Iteucaßel maecfet Doßejee/eensupDt toeße

enDe noo^Dtooße £^ane.

tln Dieö^^^^ maecKt fioosU toater een ^at supDt epuDepan i^itlanDt/ lij®t opnegöenenWjfticö graDeti

^uuDttoeftßten toeßen äßane euDeacptenPeerti^minuten . 59*—

noo?ötooße^@ane. ^ Deertieftnunuten — — 60.—

3nJ^itlanDt/fa
enDe noo^Dtooße £@ane

Capittel V*
Die hoochdcvan defe landen.

igCöarenDuröft lisJt op DierenDijfticö ßwDen ttoaelf mtnmen

i^ieueaßelofteCinDttp leptopDöfärnDijm

54.

55«

NOTA.

nma «0.enDe1lf f f laaSH\' OttöerDonDen bati
Ciae0 3anf5.eitöe ƒreDeritk ƒreDenckf3.^c5ipp^0 enDe ßuerlieDeti
DanCncöupfen.

Byden

Verclaringhe-der Zeecuftcn;;

-ocr page 196-

Befchrcvcïi door Lucas lanÊ.\'Waghcnlerl

pi

By die Wacrders i$ verfch water, ende wy waren indea
wijck,endemocftea noorcoo {Wederom uyt.

Dat landt van Gatencs, alfmen
voorby feylt.

ï^ifenftooöm öcrsft i&
ftet upttecüe epm
ncöe/ möe öan öegint j^em
Set ïant te oberualien/ eerft
mo?öé ten toeften/eii neo^t
toeft/üooitöanüieft noo?t
iueft/ten laetften toeft/enöe
toeft 5upttoeft na öê {loeck
tian^Öotlanöttoe.

Ditlandt ieijtby weften Catencs
j ghenaemtVoprfoch.

Ditleijtweft zuijdtweftvaa
Schotlandt.

AlsS,

Ma

-ocr page 197-

Verdaringheder Zce-Cu(leR]

iljenenttomttfö mplm. mt €ptónöt wr 0Önioant I5arrc m l^öna/
tnöe ligljtdii
txau eplanöfen^/ owtmt tm gtootf tnple üan nial#
ranöerm — \' — —\' ^mnl.

Ban^öacwtotHeewfliifttUiaclfeft öert#nmplm — i^rUipIcn.
Banket nooiörepnöeöan Ileeu0tot^.üilöaift5upötti)efttcn ttjt^
ften ttoadf mpïen — —^ i^mplcn.

1llenöeooft3PDePan\'t Cplanötöan ^.Mö^t^goebemeepetioa?
ten meften enöc noo^tötpjeftenUJmt. #etltgötïjp ö?p Cplanöel^en^:
maer öe tmee en5tïn met feer groot» \'Cfeïpeöatöp^eftenltgöt /men
macö öaer fien ftaen fomnugöe jjupfefi/enpe öefe tttiee Cplanöelien^
ïiggïjen ac
&c mpïen bp toeften \'tjgirooté Cptanöt ban leep0. <Sp öe
tuften banHmisiaggöen nocj ttoee ,rpen groote rootfen al oftCp^
ianöe^fn0toaren. Wfeltgg^en ban malcanöersupöt enöe noo?öt/
toelfooooftelucïtenöetoeftelücH/ ontrent iiufoftfe^ mplen. ^e3up\'
öerfte Uggl^eh bp öite eplanöc^en0»/ maer öe noo^berfcge liggen bp
acljtcleïine Cplanöel?en0cfcrootfen. Ê^en moet toeten öat Ijer Cp^
lan^c Ban
Eceu^üi ^ecl ftuc^m 0|[eöe|iit 10/ toacr öatmen rot beïf

tmt bttfcöepöen pïaetfen mac § boo? fepïcn/ alfmen ïjier macö fien.

^aec aenöe ooft 3pöé gaet öeure een topöe poert öan bier oft PijÉf
mpïen: men fepletbicljtebpBetCplanötuan1teeuï(i«/ontcent5upt
3upï
toeft tot booj öp ijet Cplanöt Cl)eut,l^anöaer ftretlit öte boert
tuftcöett\'tgrooteCplatibt 25?agöeöttl enöe Eeeujeiboo?/ fupôçenbe
3upt tett toeften nae ftet toeftepnöe toe ban Eeeusi/ ö\'toelcft göenoemt
t0 öte eptö0/enbe Dan laetmen ^©ullacttöe Slamet Peel anöer ber^
fchepöen Cplanöen aenöe htcl)ter fïanöt.

3ona/3ila/ö^ulla eni^e a&ïagaöul3tïu bier panbe grootfte
öen bte aenbe toeftcufte ban ètöotlanöt gljelegjen 5ijn/enöe ligggen

öatmenober almaclïtnne ?uöe rontomme feplen*

3lecu0met 3iïn €planöen 10 lanch ont;t ent ttoeeenttotnttc]& mpïctv
enbe ftrecfet 3upöt ten toeften/ enöe 3upöt ^opbttoeft.
\' Banket3u^tepnöeban Eeeu0tûtren nüo?öttoeft|ïoec& banlj^
Janbt/t0beccur03«Pbt 3upbttoeft/otitrentttointicjïmplem

<ap öen nooaöitoeft öotcïï ban||erianöt / Itgg&en oocH fommi^e
Cplanörn/ Daemten al macö tutfcfien öaoïcnöe oockronDtouime

^ie g§ene öie perïegôen i0/mac!ï befe lanöen aïDu0gJeö|uijc W
tottfr ti)öt tgeöat öcMMf fteter fuftenfe^^

-ocr page 198-

Befchreven door Lucas lanßr. "Wagheïiae^

CipiYtEt VU, ßranö^^rlul/petitößtM/^rnfpan/Cannap/liim/e^^

De iaämcn van defe prindpaele Eylanden zijn defe^ ^^ Cutte/ Camöenöur0& / <0?onfaii/ iiarbo / Eifmont / ^sni^

r ^ iif ^ ^ ^ ^ wi«. nöp/^ae8ace/<0e0ap/€arap/enöe ^auerfap, 2C!!e tiefe <e»ïam

^ Ä öen/Soetnelspontietr^rfjotïanöt bejHoo?menöe g&eleöhen «m/

ttmw i©am/ Colam/|j, i^etw cptö enöe » too?ben notfitaniö öpöe ^triöfnten gftefieeten Jnfule i^ebjpöei

öa:mt3imDeßröotaeenDei^incmaeme. tetmeeöeöeeïpanöefecpïanöennjo^tbemoantpanuïiltöakfe/

flepne / ♦ ïAona/CJent/ Crauta/flaööe/ ö^töaevameenpe^dntftö^öaernoojön^öeenöeüjacSte,

\' I

P efc voorfchreven Eylanden ligghen aldus,als hier op de naervolghendc
pagie ^bedruckt cnde^heteeckent öaet,

I

Cl ■
V F .I

I

ti
Ii

I
i-

V\'l

-ocr page 199-

«i

9a

-ocr page 200-

9$

bjaertö 00 achter ^cbotlanöt/alö te bo^en berclaert t^.

Ban jfaperbtl tot fitlanöt öe conrß noo?öt noo?t ooft/ontrent
\' btifoftetomplen.t!E>en 5upötöoecUöan IJttlantligöt tuft^cften fuh
lo enöe faperhil\' enöe ƒ «Uo bgllt ontrent Useft ten noo^en nanöen
Suptboecfebnemplen. 5fnWo enöe jfaperljU liggljenbanmalcanöe=^
ten noojöt
toeft ten noo?Den/ enöe suptmeft ten wben aciit mplen.
<!^nöerfaperbili0opöe3tiptooft spöegoet ancliergrontöaermen
fetten macb: maerop öe meft?pöetfttot
fommigbepli^etjenpuple
öront.
öet lanöt uan t)!tla«öt ftreckt ftem nanöe 3upöt Ijoeck tot
benoo^ötmeft boeclV/noo2Dtmeft ten noo2öen mif oft fe^ nmlen.en ^
. öetegbeiisfuiloligilteenfantban öaermen fetten maclj: maer bet

10 aenöe ooft 3nöf tsan öe bap al mar inmK \' ^ianöt bait ptlanöt
ftrecluomöen meftböerU uae\'tnoamt eimöetoe noo^^t ooft enöe
jnijötbjeftontrent öertien oft ueermivmijlen.

f \' ■ W \'

Ctoee mplen öp noo^ben öien ^tK\'mt be gäbe m ban s,
önu0.<aü be noomtspöe ligljt tm ftoogbe cltppe/ öaer looptmen bp
3upöenitt/öet een mtjöt boert enöegoet ancto0ronöt;mant bet

i0.<ap öe 3upöt3nöe uggijen tui^i? «jiv »m wn^i^wi/ uit mwi yyp aen

ftnerbooit laten al0 ßbp itt toilt feplen.

meclitbPOöaenöe3UPötöoeehbanl|itlant/lisljteenmopefan^
bató/öaermen fetten macl) op tm^^lf ofte öert|tenbaöem/ ettöe ftet
i^banöen 3upötböecltban#it!anöt toti^ngltp noo^ötooftbjelfo
ooftelitcli ftben ofte acbt mitleti. . / ,, >

Warben öanglip enöe öe 3uptboeeH/l!gj|t een €plant al toaer^
menaenbepbe^pöen om macb feplen/baer achter ligljtl^ambnr^
gher reeöe oft ^cbotfcbe liauen/enöe ijseenlaepfaetfe boo?be i^am-
boaaberä enöe Schotten, ^aer Ugbt oocl^eenboogen ftenlen Ijoech
bp5upöen hanglip / öaer looptmen
bp inöe B^efont/ ö\'melcKeöe
piïncipaelfte bauen ban gbelieél i^itlanbt/tuant3Pijgföiepenöe
fcltoone i^ront booj alle minöcn befcftut.

Bp noo?Dert i^angüp ftrecht öatlant ban l^itlantnoo?öen/noo?^
öen^rnooftm enöe nooiöt nooiöt ooft/tenlaetften noo;!öen:enöc
men macb tot fomnngftc plaetfen öooj t lanöt feplen / p?mcipaehtf

tmrr

^tffmf.

-ocr page 201-

TA^Cteerße gifoote i^ gfjtnaemt ^pö^öo / enießtrec&t be boert ttetnticlj baöem ötep. l^anJs^oggljenejStöt&atnöojöt^

-L\' ji^eeß 3npöt oba cnöeüoöiötieeß/omreut biiff ofte feg ntplen. ooß e^möe ban jfero/10 öe coerg nooiöt ooft ten oofteti m ooß poc?t,

^ent ^upötooft epnöe Pan lîiî CPlanöl liglît em fjoogfje citppe/ ooß elf mtîletî ï öaer tuOcïîcn Itggöen ttm Cplanbéît / enöe tufleljen \\

gftenaetnt öe oft ^ûmbp/na öennaemPanöe cecfte Ivanen elck €p!anöt 10een mcpe mpöe öiepe Pocct/maer banöe Pieröeg&ê^

in ^npö^o. Cuftciieuöie^ontek enöe t3uptooil epnöé pan\'t Cp- naemtt0^ömfottt.^lle öefepoeröen ftrecUenalle meeftnoo.:t mo$t

lanöt Î0 een ofte Baeliefersiien fcöoutßin moet/fonöerlmge alß teeft/enöe stipu 3upöt ooft 000^ ianöt/enöe op alle öefe <6planöen
fpnng ftrootn is.o^pöie meft ^pöe ban ölt Cplaiiötenjim gccn Ija^

penôonuenîgôefcliepeitfeber#en:mart!jetî0f#o|!îoôclîianiH:. €planöti0.

î^anttoefteimöebanâîîpô^totiipoggî)^^^^ -^enöenoe , ., _ ,

fcj)eCplattt pan feto/ möecoer0ttooittocfttennoojöen enöetîoo^t benen/al0 ^otnfont oft#eft/enöe IJofmijch/ î^^oobp/ €^nàelbp ofc

noôîttocft onirmtfeöoftfrocnmplen. J^atte/enöesiinaftetonöcpoeröenenöeöapenenmtaereenboctofte

£!pö0gl)ene0ltglttaeitt]ietooftä|nöe tjtinôrett iMaïtttöeöaetïrp ïootfmancantîoberaîmbmigeit. laanljetooftepiiöeuan^npö^o

ooften îtgf)t öar épiant ^agc/ al mmt een fcliooneboert bp oofteit sot^anöo oft .^clja!öoeft/i0 be coec0 noo^öen ten toeften 4* mplen.

töin !o0priïö5/ èeitfpttnmöe Pan Mnmom i^^fteit / enöl öat Cnffcfien^üpö^o enöe^anöo Itgglten no^ ö?ie €planöen/

lant iiolftcr iiï te comen / toant öt fe ^plM^tu macfimm aeti bepöe Btuttelöüpnetv^^torröttpnen enöe ^cftauo.

Capittel i i. IPDcn om ïoopcn/ citöc ïattn ^tromo öat groote <8pïam aenöe ooß

-ocr page 202-

Befchrcven doorLucas Ianf2.W;^hcnacr«

lèm ^(fiatgooft totdPttlfo ten €p!anbtggtlesö^tiboo^^tto^ epndtbanjfero/tóüe roeri^noo^dtooS/ enbettoo^dtooSten ocfttn/

mo/t0 becoer0 noodden ten toefiten D;t|impten / baet matömenobet al ontrentnegfi^n oft ttenmplen. ^aer tuCfr^en tigg^^t^ (^^ben «eplan^

letten toaermen lutl op ttomticll/ bert tcö oft beerttt ö baöem. öen/enbe tuOcfteh elcke C^ant/ atö bo?en/ saet een Ujpöe beert öoo?\'t

oftlemantnfitrer 5ee qiname/ tnSit begetröeeen goeöeljaben lanöt/ontrent noo^öttneft/noo^ötUieft ten noo?öen/enöe noo, öt noo^t

oftreeöetefoetfeenonöeröie^^lanölbanjfero/ötefalöattntööeïfie bjeftöoo?Öreebenöe. ^iebanfl^nlfobegeertmJ>omfonttc feplett/

Cplanöt(ööenaemtétromo) noojöttoeö/^nöenoo^tDttoeÖtenme^ öiegaenoo^ötoofttennoojöenaentUïeemplen/ enöe ateöannco^öt

Öen ban hm öouöen/ öP ral ften mtööen tn öit Cplanöt eenttoog^«" i3öeft op banöen {joerft ban 2öojöene0 aff / foo fult göP fteneen hmi%t

Öergftgbenatint5ièellmck:fepletöaeropt0e^ro faluontmoeteneen t^Calfo/laetöieaènftuerboon/ enöegaet öan toeft noDjöilxi ft tn/

leetS€planöt/menmacfta<nbepöe3pDebi)mme:maeraenöe|tipöt totin öie bncftt ban öat eplanöt<aflto/enöe fettet öaer op febentten

Spöeiftbeftommteïoopitn» ■ ^ , oftacljtfenbabem. ^ , .

<apöerött€planti0oberalj5Oeöeamftergrottt:tnaerree6ttegen 5Befe€planöenban:fferoItggBenineencntopöoeck:öetij3baift

Öif €piaittoöeraöitgroote<^aitöt/ lte!)t öe p?tnapale|ïabenöacï jopötepnöe ban ^ipö?o/ tot liet noo^öt epnöe ban jfulotn Jpero/
alle öen Ijanöel i0baji / ^feHaben 10gijenaetut^noo^öt noo^ötooft/ enöe supöt jupöt toeft feftien mplen.
gaben. \'

ÖtoometiïóopenoPöer öefeïattöeitotnooftinöetoeft/ p?incb
**^paliick aent^öpöt enöe noo?öt epnöe ban^)itlattöt / euDcemnt
^Iföoötoeerööooröie boeröen enöe lattöen ballen.

Censupbtjupöttoeftenenöenoojöt iaoo?ötooften ^^anemaeritt
tól^itlanötthoogliae toater / enöe öat btnnen Dteboeröcn enöeija^
öenen.

Oiiöeröiceplanöen ban ferogaet een öaröen ftroom/ eómenöe
alfmen ban\'t eette €planöt cp\'t anöer toil barlti/toant bie ftroomen
öj^aep^n ^^aer feere / enöe öaer sijn ttoee p^tncipael ödeüen ofte ^aele
ftröotiieü/ öie ten aen\'tjttpöt epnöe ban J>upö?o/Ä banöereen
m|ïle
bmneit ^cöallïooftaen <artalene0.

een3upbm enöenoo?öen£©aen maetfet malle öefe Cpïanöéöat
lïoocöfte toater/tenbloepter göeenttoeeei:$uop enöeneöer/ ftoetorf
öe ftroomen fo loopenöe sun.

A

H

-ocr page 203-

Capittel

Streckinghe van defe landen.\'

\\ rm öet 5«pöt epitöe öan l^nlanöt / tot öie Cpïanöen ban Itona/
V becoersi toeft 3upötb3eft — jö.mpien-

iaanBôîîatûtEeeu0/î0ôecoer0 jnpötttJeft enöenoo^ötoßft ttoaelf

mplen — —- i2.mplett.

IDan\'t 5upöt epttöe öan i^ttïanöt tot ftxoi (0 öe côet0 toeß noo?ttoeft
möe nûôîôt toeft ten toeften — 4<5 tnpien.

SaiVtttûû?ôt epnbe öani)itlanöttötöet 5npöt epnöeban feto/10
öêcüecstoeft/enöe toeft ten noojöert
— 44 mplen.

8. Bant 5miöt epnöe öan feto tôt î^ûtl^ol/ t0ôecûer03ttpbttoefttoei

9. fotoeßrliic^bietrentfeßttömplen — ^4mplen.

10. Ban\'cnoö^öt e^inöe bani^ulanöttotBocMl/ i0öecöee0^^^ß3«pöt
toeftbiifoftfeftemnegöemtcö mplen — ^^anplen.

Capittel
Nu volghen decleyne Eylanden.

v.\'

do.graöen 45»minuten.
62,graDen lo.minmen.
öi.graöen i5.mtnuten.

tk
4-

HtttteïDpmen/ enöe M^pttbpmn
^cftupuû/enöe jfrejes
l^fften/enöeCrollo -—
Cûlfter enöe £^üggftene!ei-i^ülm
^e ^ünmnclt/enöe Biffcftop

fpSöe tlippmoftcUpneCplantieftw/ tóe ®«".oo^tepnüeü9n^Ustjt^

toeltfee 3t|n feg! int göetal

II.

Capittel Vil.
De hooghde van defe Eylanden,

T>%^uptepnöebanl|ttlanötligDtüp — 59.ßt:aöen4S.miimten.
-^Bat nooiötepnöe llgbt op —

^at noûîDt epnöe ban fero bgöt op
^at 3iipt epnöe ban jf ero Itgöt op

8. nüo?ö£toeftöüe£fetjanä>töütlanötltgötüp58-gtaö.?o,mtnut

10» ^e<eplanôenbanîÂottaltggôen op — 58.graöen 46.tnmutem

^at noß?öt epnöe ban 1Leen0 Itgöt 0p — js.graöen is.minntem

Hotfeolbgötop — — 58,graöen20.minuten,

Vereîarînglië der ZeecußcC

\' Caï»it tel iiiî*"
Dit Zijn die namen vande Eylanden van Fero.
Eerft de groote Eylanden^als

X\'y-f.\'

3.

4-

7\'

^atiöo

^trûîuû

Q^^ûftro

Calfô

Cuno

^mtîo

mpm

^Uîpno

îm

Kilduijnuyt ten weften
comende.

\'uijy.

\'Toofteynde

-ocr page 204-

Befchreven door Luca$ lanfz.Waghenaer^
T\'ooft cynde van Wefterhol vijf mijlen van landt Aldus is Suroy,a!s ghy vier mijlen vant landt daer by

zijnde alfmen voorbyfeijlt. > langhs fcylendezijt»

Alfmetivier raijle»buyten Stappen fei jlt/ift aldus ghedaen,
ende ift oofleynde.

Alfmen drie mijlen buijten landt van Coudenboedvoorby
feylet i|l aldus ghedaeri.

Aldus is de noordt caep aldcrbeft te kennen twel
mijlen van u zijnde.

Die Moeder met die dochters is aldus ghedaen,als zy zuijdt
.weft van u
zijn,daer voorby (èijlende.

Bloetghemack alfmen daer
beneffens is feylende.

Matiurf alft\'dwaers van u is
twee mijlen.

Noortkijn alfmen vaorby
feijlet.

-ocr page 205-

y frdaringhe 4èr Zcecuftca»

■ i

- <

Ü

rA-

-ocr page 206-

K .

.If

J

■ y t

H ~

I

\'m

m

A

■ Y

-ocr page 207-

L I iL

V

.......

.....

■iJS" vii^

JlUa^

-ocr page 208-

^.f-î-J I

ƒ î,

:

>

\' J

i

-ocr page 209-

Capittel

Mocmen Mefqn, Ruflandt, Corcllen ende die omligghende
Eylanden ende havenen befeylen kh

O Jft pemanbt mflöe fifpïen m bie ribieceban |0itro?a/ bie WMt
^li^tontrent tienmijlen bp ooften^itfane/enbe 10 leecöbuijn^
lanbt/op bemeftcant ftaet een ^acfeljuijg met fommig^e cenpcen.

ripiere fteetfet in supbt supbtooft / baec io fejs ellen ïoater^.
men binnen ijSt/fo ttjijcfetmentoeftinaett op na\'t pachiiniï^ toe/ enbe
men fet bäee op ö?ic enbe biet pabem/ Ujant liet iö een grooten öaft
ó^ binnehtoater. 28enbe ooft 3Pbe banbe ribiere ift al bol fanDen:en>
öe tftebetó lï0®t ontrent feftienttöinticö bnptfttie muien m\'t lanöt/
tnöe bol eoftelijche pelterpen enbe criftallem

ooften/tbiaelff mplen. ö^epgatiö 10 een engte oft ftrate / enbe in^
liëtnibi^en liiïiteen <6planbt / &et 10 baer aen bepöe fpöen baft eben
Éiïjt om öoo? te pafteren/te toeten fe0 oft fetoen mijlen:maer men toiï
f^ggöm bat öaer ben meeften tijt öolijö ia liggijenöe/ anöerö fouöe^
wen tot öier plaetfen Den noo?ötfcöen i^ole oft bat lanöt ban i^oba

ra;^it totl een peber coopman ter öerten nemen enöe beöencfeen ottt
einntael tnet ernft Defepaftage am te bangöcn.

^efe ribiere ban IBicfane 10 een onbeHenbeplaetfe: maer \'tfcöip^
feen ban «aiibier 25?upnel / i0 recöt bp toeften be felPe ribiere aenöe
grontgöetoeeft. ^Smrentbijftmplat bp tocftett öefeöiocgnte ligltt
anberis gfteen öanbel/ban batpteHobgejScomen ban ^.j^iclae^

oft Coluuïgro alöaer öanöelen/enöe öaer lieöer toaren bermanÄe-
ïen oöer pelterpen enöe anöer maren.

«Ontrent tien mijlen bp ooftep Canöenpeö ïtgjjt een €plant göe^
naemt £^p;tfonopiitss/öaér bp ooften ligt een grooten inmuch / maer
{iet is feer blaclfe mater, öaer gaet een ripiere öoo? t laut/ almaermen
met öe Ï,oöge0 öoo? can comen tn öie tqitte 3ee»

«Snteent tminticö mijlen ooft / enöe ooft ten supöen ban €anö^
noe0/leitt öat Cplanöt ban ütalgopo/ öet m tl)ien mpïen ïanrU/ mett
macö baer rontom feulen: maer op öie 3upöt suöe loopt een groot rif
langl)$ tlant:öie ban ooften comt/öte moet bat fclioumcn/ mant l)^t
i0 aen JtetUtefteitnöe ban jjer ^ïanöt baft.

r* rfït»

erp

(èmöla mggöen rontom feplen/enöemen fouöe ooch mogen aenfep^ öat 5p Die ftlffDe tn tonnen fouten.

geen peberen enfjebbé: tnaer jiju gan0 cael foiiöer beöeien/ ett fitten
en b^toeöen op een ep/ Dat 5p onöer öaer ftiet oft eerfte ötbben liggetv
enöe b?oéöen alfo öaer jongöen tot; enbe 3ijn öaer met alfulciiemr^
nicöten/öÄt Die üuft\'en Daer cotpen ipet öte lloögeö aent lantït enöe
leggöen alfo een öel^ oft bert op t lanöt / enöe)a#cn öe €>anfen!iiet:

tmmm^
èpaCfage

i0/eiiöèlig|

^. - - ________

nop/al toaemten mt engöe öan öte tottte seecotm / enöei0 jupöiooft
öan Die D;tie eplanöen. enöe3upDtooft ten ^upöen aen bt^Sufe
3PDe gaet Die grooté intotjcfe in/genaemt
^efenftöe S^lbe / al toae^

-ocr page 210-

Verclaringhedcr Zeecuften.\'

^t mout mntït laitte m mt art)t mpïen/öacrüsöt em öancfe $mi

m te feplen / fo ftaen bn 3upDen m Cngl|elfcl)e ttoee boomen:
alODtesunöen tentoeften banu^qn/ enbeeomen aen mesmiötcmit
ban t Clooftet ban i^iclaeö te ftaen / foo comt mP ïf cfït op t gat
aemban fult 3&P baer fien ftaen ttoee anber boomen / bpnoojben
bat en^elfc^eljtti^ / comenbe aenbe ttoee

aenbetoefttoal: gaet ban supbtooft in naer fjet ooftlanbt toe / op öen
lïceckbanljetooftlanötaen/tütöatgfpi bp\'t lanöt comtrmaer öe
toeft $pöei0black: enöe gaet langfiö bpöet ooftlanöt tot bmnenlïet
eerfte Cplanöt al meeft supöt jupötooft / enöe ?miöt ooft ten ooften
^ine. ï^an idet eerfte eplanöt naer öet eng!|elfc|ic rmterken/supöt
3îîpr ooft een clepne nmle-Ban öet €ngöe!fcl)e nbïerfeen tot^teen^
rack / iftoocfe eenmnïeoöft5uiiöt ooft enöe
3iipötoüft ten ooften.
taan öaer tot Jet Cplanöt aenöe toeft toal/ 5upt 3upt ooft enöe 3mït
00 ft ten ooften. enöe ban
Ij et inner epïanöt tot tn öte bucjt pibt
coft / enöe 3imt ooft ten 5upöen een lialf mple- Boojt^banöe bucDt
m Ircöattgelooft/enöe ooft ten noo^eneen groote

mm ^rdiangel öe ribicre op te baren tot Colmogro /10 negpen
ofte tien ntplen/meeft 3upötooft erom omtne/nae öat öe ribtere 10 op
ßyefftcnöe«

^eti^bant gatban i^üöeirimfcöe tot öiereeöe ban^. Älae^i

Cnsliel0lmij0 op ftaet. 25p toeften öat baecken i0 öiemeeöe / boo?
ö\'endielfcfïefcliepenüü feö oft feben baöem / naer öatinen tianöt
aen fómt^cengbelCcje ribtere ftreclu alöaer
boo^bp\'t cloofterban
É> mtiat^nmmoüïtnmmtmcmümmm ooftopnn^uet
Stm b\'oogbe ribiere/men labet öaer öe fcjepen met lloöge^^

intm tnht 5npöï toeft ten toeften/ bglJt bat f^^^^^

eXiiöt öaer op ftaet een eloofter enöe tó aen t bafte lanbt baft : bat

ten nooiöra tot öen öoeclvban Capo öe ^nega toe.

Bk

-ocr page 211-

\\7^ït î^îtfoja tût l}tî €plant ban €ûlmpt ! îg t?e coer^ tov tt. mü

^ ontrent tUJteenöerttclimïïïen — 3 24mï!en.

Ban\'tlanöttjan lattfo^atot^tuetenoescftben öcech öan ^tiïm/
10 öecoer^ toeft enöe toeft ten nooaöen — i^.tntïlm.
IBan ^toetenoe^ tot Canöen0e0/ütier ^efenfc^e <0ôïfo/10 öe tsur^
noojöt toeft ten toeften ttoeeenttomticCj mitten. ii.mtilen.
taan Canöenoe0 tot öet epïanöt ï5©ü?feu0toit0 /1^ öe coiir^ $«pöt
ooft tien mpïen _ , ^ lo.mpicn»

Ban Canöenoe0 tot öat €pIantCo!sopen/t0 öe coiir^ ooft ten jup--
öen ttotnttcö mplen — — 20, mplen.

Ban Canöenoe^ totte fePen Cplanöe/10 öe ronr0 3upt toeft öppen^
\' tjeerticömijlen — — 4T.mi5len.

Ban €anöenoe0 tot <2^^lo0enoe0/10 öe coer0 3npö: toeft öpPenöer^
ttcö mplen — " — gj.mplen.

Ban <a?logenoe0 tot öat Criip0 Cplanöt /10 öe eoer0 supöen / enöe

3upöen ten toeften utiftienmiilen . — ly, mplen.

Ban öet Cplanöt ^oufaotoit^ tot öe Catrenoe0 öoeek/10 öe roiir0
5ttpöt toeß ten 3upöen — — i^. mplen.
Ban öaer tot ^,ij5itlae0 — — i f. mplen.
Ban idoööoftemfcöe tot ött^oute€p!anöt/3itpöt toeft/enöe 3iii|öt
toeft ten toeften — — 5. mplen.

^nöe toeft ten noo?öen öei ®eu oftbiertien un)lm h* mplen.

Die dweerfc coerlen van defe landen.
\\/ nn Capo öe ^Snega tot öe eplanöen öan ^en!ofltp/t0öe toer0

^ noo^örtoeö ten toeften ontrent — ij.mnlen.

Wan ^eiilof kp totte ^omme/10 öe mm ooft en toeft toel To 3upise^
Itickfepenmulen — o —-
 7.mplen.

Brai ^eulofkn tot (0möep in Haplanöïnoo^öen en 3upöen upben^
ttomticö mplen — ~ 2Mnp!eit.

Ban ^euîofkp tot öte <0raene oft Catfnoe0 ö^eck /10 öe ecwr^ qoft

en toeft acIîtenttomîtcôî^P^^" —" 28, mplen.

Ban öie €atfneu0 öoeck tot IBerfiga in ILiplant /10 öe cüur0 noi^t
toeft/enöe noojöt toeft ten toeften ttoeeenttomncö oft; öiiienttoin^
ticö mplen —- ^ — as^tnplen.

Ban IBarftga tot ^eulûfkp/t0 öe foer0 5npöt toeft/ enöe 3upt toeft
ten toeften Pterenttotntitö mplen —- 24.mplen

Ban öie Catfneu0 öoeck tot öat Cplanöï ^oufnotoit0 /10 öe fom-0
nûû^tôofttenttoû2ôen , -— 15. oft i^. mplen

Ban öet eulant uan I>oiifnûtott0 tot €anöenoe0 öuptm öie iBm
ttstt/î0 öeeoer0 nao^^öt ooft ten noo^öen ontrent yo. mnlen
Ban €anöenoe0 tot Coßtntfercö eenöapenin J^oba fembla /10 öe

coer0nûo?ôtoôftôntrent
BattCüfttntfercötot öet eijnöe ban Colgopen/ i^öe coer0 mmn

enöe noojöen ontrent — _

Ban öet ooft eijnöe ban Colgopen tot 1Bep0at0/10 öe roer0 ooft en.\'

öe toeft bpbenöerttcömnlen —

laanöe nbiere ban f ttfo^atot ÎBepgat^, 10 öe mm noojöt ooft/en

öenooiöt

!

- ■

■\'1 I

* I

103

Befchr^cn door Lucas lanfE.Waghenaer»

-ocr page 212-

!^aer om öen poetnnan cs:atfnoeje(/foo Dait öte aroom öte
Stt m enöe een öeel nae öt^aerftga/enöe <®möap / enöe öan öaer naé
taoöefliemfcöe enöe j^tclaejS wpöen enöe jupöen ten toeft!/ enöé
öaïlen alfo öte rtotere tot enöe ttt/na ^rcfjansel toe.

ooften Cattbenoe^naerftét eplanöt öan Colgopotoe/öalt
öe fteootn ooft énöeooft ten ^npöetl.

Éansï0 tepJaitötarolsopü/öaltÖ^ ftroom ooft/enöe ooft ten
5upöen*

no62ö^óüft/enöe t^ alfoo gftecomen opt lanöt öan i^öpa^embla/in
een fcljoone bapén genaemt Cofttn^ ^ercö : maer ^p en coPöen geé
Polckopt lant pinöett/fnlcr öat m fanöetöaecösi smt toetsjeféplt
itaer öe riPterepan ^3ttfo?a/altoaer 3P soeöe IjenmOe gecregen Ijeö- - ,
öen/fo öat 5P öaertoöer toaren enöe tontanfcliappen öaer nerman^^ r^T^J,

gljelöen/enöe pelterpen öaerPôO^m0!1en:tîîâerpetl0ljlîîîae^^^^ ^

Verc

_____ujtó — lo.mpïen.

laïnïet o^fteirnS^ tot ptfo^a/ tó öt m\\x0 ooft ten

^ — S^mipïem

Ï04

C A P I T T E t

Het riieuWe landt dat Olivier Brunei glievondefl hééft, ghékghén Onder

den Noordtfchen Pole,ghenaemt Nova Sembla.

XTB om te toeten toat eour^ ôât <0ïtbier ^upntï gfienomen ïïèeft
^^ om te tomep int lanöt öan 5^oöa ^emöïa/foo m snn tom00t>

ren/enöe 3tmten öalöenmöe rtPtese petö^onthen/maer tftötptsf
toeöer tot Cncftupfen aen gljeconten met öte refte pan t polcb.^lfoó
Î0 öte göetoelötge rpcfee repfe öte $o göeöaen fonöen öeööen te mete
gegaert. ^t toaren öie 3p
geö?ócöt fonöenöeööen öat toajS al meeft

pelterpen eiiöe ciiftal ï^ ^omagne^

cap it tet vi.
Die loopïnghe der ftroomen van defe voorfchreven landen,

mareisen : tnaer,, ____________,

meften/ enöe noó?öt noo?öt toeftetv alfo lanfi^ö Haptanöt lOopenöe
îôt<So?ïogenoefetoe.

ia an öèer lo palt öte ftroöm öen mottt Pan öt e î^îtte 3ee m / naetï
öen<a?autoenl|üecfeoft Cattenoe^foe/onirint inpöt 5«Pöt toeft/ noo^toofte^aene.

fte^aene.

Cegöen^^ öte ^aneöape een jnpöt toefte S0aene.
^^ot ïï^aröömïis maetfetljoodJ toater een supôttoefte/enôe ttüofi
oofte^^aene.

TS^it fttoomen tomen öp toeften öe #oo2öt €aep/upt öen noo;iöc Cot Mmpn itwht &oocB toater een ooft supötüofte ^m.
L^toeften enöe toeft noo^öt toeften/enöe Pallen alfoo langsf
f tnne^ \'^S^ot öie ^enen Cplanöenmaecht öoocö toaier een3upt 3uptoof^

\' . ^ fte£paene>

CipIlTTEL VÏI.
\'\'^at Maene hooch water is maeckendc.

^ot ^toetenoe^ tnaetHt ^ter een ^npöen enöenoo^öetf

\'i^ool

-ocr page 213-

]^efchrcvcn door Lucas Iaflfz,Waghenaen 105

^atcpïanbtbanColgopa/ bgjtöjii nfö&emntMttïïflratientteit

^ött tm 3«Pöén/mö0 toeft ten noo?Den

65).

64.
6$,
minuten

- 4jr«

10,
O.
jo,

^epgat0U]^topmg|l»nentreßicJgrabenenbettoimteJminuten/ bemlangjj^allebiéCplanbenban^^

69.

20*

•i

^en l^oe^ ban Cdttbutoejeï/iept ^ a^ten&Oiel^

ttfjmmtttm —- r-r- <j8 —

■ f

i^efcg^pi

-ocr page 214-

öanßreeket Utet naer î^j^mten toe eoâsûtjbtooû/ entneti ftet öte
ßaötboo?f)««%gÖen.
îBeûtoaert\' "

ÏO<f

f^ïtîîp tó ttn €planöï / ttét lîgftî êjie itujlfk ôwpten ïanöt éiHp^
^^fant areckt bp ïBitöoim m / 00Ô imM ûôft / «ten toept biuntn
bie tDïOf{|er0 ^eert bûo;i / eiïöe Mn fset g^p ecttljoöcölanbt booi u
ïïÖöÖ^tt g^fnaemt b iSoCltt ï^cöttïbafct looptnicn op m na ï^jonten:
lift tetkr meelt ban ^inp tot hm W öe €>cßer f câer / ooft
tiO0^Dtû0ft ; ban comt gtip tiilftlitiutoee lanöen/öetï0banüoot^^
ïiian0 ujatcr om tot ï^isntm op te b^engficït/enöe tetkt Dan ïioo^öt
^oft\'eiil^e öanbüoittooft jupöt cot tor-öic ilaöt uan ü^^onren toe.

iiDojöen ö\'e^öec i^oßcc / Ugiit een glieiiiicrat 4)mtier^
ÎQm^mbaümbeel goeöéöelen. Up ppntn Ipainetfom Itgfit
^^oipett-bjaee ö/\'Öet t0 eenmepe
mvtisnöt Darr imtùm mm fdjoene
fclen gö^faecöt. ï^aer lïggö^" ö?p ^dmn oft €|i!aimeu boo? tgat/

5iipöen 3ü?teimiaf tlï ttgglim mtt gtmu mtotfcken oft mit-
rengöfnaemtfnrtt / ôaermenôûck goeöe tnriten enöe belcnfîaïen
maiö : öaer Itggfjen ttoee Cplanöen
^ /Hatrmentniîtlien bepöen
tmi foopt / oft mm macö bp ttoo^ötn om toopen / toilrmcn tn

ick.

öaer Ut fagljtn op göefteït toojöm . ^efe öaben ftreckt aï mreft
3iip£st ooft tn / enöe op öse nuo^öt 3i)öe banöer fiabcn ftaet een
kertke.

^atliet bân^^Dîtten ßteckt al baer nae ïBttöolm toe/ooft en^
öeopfttennoo^öen. Oiöe nae öit kertke boa? bpô^ofterl^ofter/
nüo?ötooftcïïöe5upöttoeft ttoaelff milieu / meiila^t J^ooiömier
aen
ui$ liitltter kanötï\' inöe ga^ aï nooit ooföin tot bimtn öe kcrtke/enöe

. iBittioïmïtglitreröt banöenöoakban^^meröoltnaÉf/efïé/ijil
(!gjïtban
^temtnefne0/noojötoofttennoo?öenbtcrmi|len/möeije{

Etetnaerp?otitcn ftreskt ban ^temmefne0 tot i^b?£mer ooft/ möe
tnenraet^oonmeraen bagboojt Itggöen. IBmUmt ftrerketlliet
iioo^t ooft/öaer nae ooft
3ut|öt oct tot ^^?onten tot

<0p\'t groote epïanötöat Itntotjckïetir/ tooont een l^^eöt\'^
rant oft f
aftoo? gy enaenu t)eer So^lati öat Cplanbt keet »eto:het
t0toetttoeetnt)ltnlanfk enöeftretktlemiijpöt toeft enöe noojt ooft:
Daerftaenttoeekcrckenop . ^tnctöolmltgljtreeBtnooiöt ooft ban
öenpoerkaft/ enöeöïebp3upöencmtoil/ öte moet
3upöen möe
öententoeften «ifeplen/enöe
Icopcnöanblmtfn^üeroö00^ ^cfe
Cpianötnenöcöaömen beöoo^enat otiöeri^oo^tmer Eeenaïöenm
tot25oeöetoe*

ijiolm itgötban ben ftceek ban ^ntetfoïm af tfoojiöt noo^öt
toeft ontretit een öalfmtfte. mn öaer tot i^nft ofte ^temme0ne0/
10 öe
eoer0 uoo^öt ooft.^toeer0 banöe ^temme0ne0/ ItggDen m oft
bter i^olmentn3^e/öaer matömenbtnnenöoo^ loopen/naeöte Jiton-

feBtfirtj)erpet0. 25oeöet0 een upt&oeekmet eenen öaï^ cftftrcke
ïanöt0aetvtbafteïanötbaft/ öaertooonenbeelbiÉreöer0. Cuftchetï
25üeöe enöe öte ^tûppel0 tft ontrent een öalf mple totjt.

Banöe <g»tûppeï0 tot Btteronttft ttoee miilen/ toeft 3«pöt toeft/
tUanötban 2e>oeöetot3ü;taentoagöe/ftrecktal meeft ooftïtooïöc
ooft/ ettöe noo^t oöft ten ooften: maer öet 10 feer ö^Mi upt/jjoetk tn.

22»fnnen aSSóunfkföoo? nae Eutkfüïït/t0öecoer03upöt toeft / enö^
noó?^tooft:öacï:tulfeöt«l^S30fn öte feôaren^in î^ouîgbael.

îi^tinti

-ocr page 215-

.t 4

. s

! 4

■ ■--■y K

■ r. ■■ .-y

ÉÏÎiit

-ocr page 216-

p ATLS

^cû&yi

^ ^ SwendâC

\\yudmer ^

yR,om£(ia

r^IKMER LE

njÛardàC

Lcèi

-t, ■V^Sia

^

TC

^ W ^ ®

1

\\X \' - - ^^ •

s, Ti- ^

OtîlSJ^

y

é J\'Cmvmj édy cmtms
Thvrd^m et
i \' äk jfarts^^cßers m ffiueäs, Juy

i mnt üur roms \\

\'^Vätt

fl

1 ^ra^che wyim iji^mßraet-j.

t

Éf ^xC^a

^ W 11. -g,

k \'i: -y

m

s X

^ J\'falw^aiäS

WO-

a

.A

$lu>yen

P^^Sotufir

-ocr page 217- -ocr page 218-

! /

^efchm\'en door Lucas lanfz.Waghcnae?.\' ïqj

mt m Böm^öaeï 3im U/ött macJ bp oö

ptn/^a öreeUt ooft enöe ooft ten stipoen tn. €nöe ^ainfo ftreckt ooft Jsnötitooiöc ooft tm ooften tor ö\'<a öfter l^lïer toe-

fnöe ooft ten noojöen m,:^p5upoen ^amfo ftreckteengar sn ooft ten mi0 «Slöe ooft öan 1110 /Xo 10 öaer een Jjaben / enöe t^ ttore tiiplrn

jupöen/öitmacömenöoo^loopenml^omjSöaèlCnöeaï^göpopöie öan öienptterftecUppen:toanröaerlisgljenöerttoeereclitmeft öan

boert oftUtetccmet/ fookgötöacreenCpfanötöatgfïeïtaemtt^lle^ <8!öe/enöetieeetueftnoG?ötia3eS ban Darr. Dete felfbechppcn öie

iier/men ipatj öaer rontoni fep!en.Bie ïjaben ban ^ömjsbaei ftreckt moeten aen bagboo;ït blpben, M0 <0lDe 3upDt ooft ban n 10/ öaer hq^

nisnpDt ooß enöe noojötujcft. ^ SÖenttöeeofrö?pcltppen:Dtemoetcna!0öan^ei»ftiic^^^

^at tiet ftreckt ban Berefont bcojbp lener tot %npcko toe / M epöe gaer ooft nooiör ooft tn/ foo coinenber D?p oft birr Cplanbcn Die

meeÖnoo^ötoofttennoojöen/enDcsisptbJeftten^npöemmaerbtiptni moetmen arnbagboon latetil^ggiien/enöegaen öaer nae bicfitearn

oninoo?btoofttenooften/enbe3upöttoefttenróften. Öetooftepnöe ban\'t Cplanörïang0:enbegöpfiet^tatbtiprmtIanöc

^at eerfte gtoote epCanötbp oofteneee^ke io Enpck^

noojöen gaet ÄUpekfönt / ftreckenöe ontreiït jupöt ooft enDe noo?t ^at binnen ianbt ban «aibetjGf JoogJ lanöt {lenbeltie Jticli / a! oft

ïjueft. <g50pmeuc{jtï^4io0|öm cnöebp3upöen<èce!3kemloopen. önpfeptoaren.^s^atgjejackdöebinnenlanöt/tö timtötte

\'t<aeftergatban0ee0keftrècktmooftenb3cft. 25p3npben<^ee0ke \'^l0<ëlbeoopbanni0/fool^t^tattm enöfnoojöteeft

iigöteen «^planöeken gJettaemtBlootoagJ/ altoaerDjelleefcacrt tennoo^öen bann bier mplen . ^nflfcöen l^nn enöe #iDe rraet een

tslnfp^eket. ;z^aerbP3upDenltgtjt^)erlo / enöemeh macli Daecal groote boert m\'t lanDt/ DaerliggöentUJee ftebekeiwop / glimaenit

tnflcöcnbeurfirplennaer^0o?Dtmeroftegupötmer/ iBacrmentoil 3Balö?c0enDe€fteröaL

toefen. ^ Ban <élö/totB^ttoeer/ti0fbefoer03npör5iipötooft/ etiöe

SupbtooftbattBïootoagïï saeteengcooteboert op \'nae^upöt^ noo^öttoeftimrentfebenofraclitmplen. Batrtiiirtljenhslji

mertoe: maer befe Cplanöen tnCfcöen 25oeDe enö^ Biootoagö öe^ foert/ én^ei0 een mopeljaben : marrDaer Itggljen ttoee epianöen

ftoojenonber^upDtmerlleen. boo^imenloopfDaertiißcfiepö^^öenm,

^uficöenBbotoagJeiiDe^Jtat/ligJteenCplanbt/ gjimaemr »ij^eer^imcltppenDieban\'tlanDtliggbenttoeeinpïen^^

bte^^toijnooft/eiiDeligJtontrentD?pmplenbptioo?öenästat. ©at beïï^ttóeerligötbpnoo^öenSeltefoert oftöieHdagliebAn Btrgety

taötban^tatt0göe5eel lanöt tot i^iin toe/enöe|[iijni0een Cplat/ ontrentacöt óftneglientiipleii/ öaer locpen Die ƒ ntiiiarckfeiactj een

getDoetöemopal0eenltoeclautoofc:öiacöop0tjoet« <^aer i0een in 3ee/om boo?bp Statte feplen-

mopekabena^teriäiin* i^oo?Ditoeß tcntoeftcnbanlinn/ligg&en ^!egÖe|ieelecnfteuan^ocatoWVtuffcöeit^lontenenöe«aeff>

b^poftbiercltppen/ fommigDeonïJirbj^ter. Enpöttoefttentoeften ke/ftrecktalmeeft nooifötooftteiiooften omrept bijfenbeerticl) nipg

%göeiioockciippenonDerettDeboöentoater»^efeclippenïigg^ — ■ , -— 45.mpiEn.

Ujel ttoee mplen ban lanöt. ^ Ban ^tat tot <©lDe/neg!ïen mplen 3npbt3upör toeft.

BanltiincoteiDeiftD^pmpfen/enbeöaerbegöintbatlanöttoê^ Banélöetot^ttoeeriupöentencogen/euöe^u^ötjn

SÖeb^oken te tooien. o^lDeinacöipeti bpnoojöenm feplen/eii^^^ elfmplen.
wp 5«pöen toeöer upt.<amrent noojDnötft enöe noo^i toeft tm

b?n ban <^iöe liggjenttoeerpcncltppeti/fommigje onöer/enöe fopiv

mtgfje i^oben toater,«aiöefont ftreckt noo^ötooft tn.
^ ......f/cpöe{ig|^allecm:;

A F.

-ocr page 219-

ro5 YcrdaringhederZeecuften:

CAPiTTEt lï, ooftbiermplm — 4«Wlctu

TT j r. « r , 1 j Baneejïketot^tat/tjssbe—

Hoe defe landen ende uythoecken van malcante tami^tftttOtÄ/iö ÖecoeCiÖ JuptJUptteeß <S.mpUm

andere landen van defe verfcheyden ligghen.

Tt^t öoöööÊ lanöt ban l^oßer lisïjt am biestipbt 5Pbe / wÄhm

banöae^tmnoom/ enb^ten^upöepontrentf^^lm ma^m^mmTA

Banbaertotbengoeckban3|o?taentoaö&/S"pöttjpeßetiöenöo?öt Ij)eöljeni0öecoee0$upöt5«pto0l| — p.mpleti.

ooHreiÉï mplen •— é.mpient

Ban^aertot2lberobmnenboo^/iiSöecoer!0f3upbtbjeöten$upöen/ ^

tbjeemplen •— — a.mplen? capittel in»

Bant5np0tepnbeban2cperotot^mer0olm/l)0becoer0noo?tn^ -Pocander^landcnvandefevérfchcydensdjn,

t^an^fÄ^^ 1^ane?tjptot^epltseïanbt/i0

ïm _ \' — j.mplen. trentttomtitli mplen _ i^mpleit

BanllDitholmtotföepnöofte^temme0ne0/t0becoer0toeft3ttPöt Ban0iiipto||^uft/i0becper|ttpo?ben/enöe^
ujeftbrnnenboomeemplen ?.mpten/ tceittbnfticömpfen

25upten0mme/tjSDecoer0noo?btb3eÖenöe5uptoo(| s.tnplen. Ban<02iiptot|ïberoAt0beeoec0?.3-o» , 4^mpien.

öïpmplen \' — swlen. tennoo2öen/l)onöectbpffentfebtnttfJmpien mplen.

25mnenöooM0öecoer05«pöttoettten5wpöen s-ntplen, taap<a?ülp totöet3»Pötepnöebanfero/tieiOeeoeïïttoeÖ^npöttoett

Ban23oeöetotlleuereen€pianbtlt0g|möeop\'t!lt«^ Ijonöeetbtifemtomtit&mjileij

öael/i0öecoer0 3upötmeÖten5upöeiv — 6mplen. Ban<0mptotöetnoo?ötepnöcban^nbt/t^öfew^

Ban lieber tot lluche3upbtUiea ten^npöen binnen öoo? btjf mplen toeft tüjeeenbiifttcl) ^^^ »..X^hf / hi. r-^Z^Ä®!!;
BanöaertottettoeftepnöeHanBloDtoag&/t0öecoer0toeftten3«p^

btnhmmplen — 3mpïcti I)an^tnoo;^öt epnöe ban l^tlanöttotfetjiipötepnörba^

Ban Blootoagljtot<$tomooft/t0öeccer0 5upöttocft enöe noojöt coer0 toeft enbe toeft t^n iico^öen ~ 0an^J>tat

-ocr page 220-

Befchreven door Lucas lanfz.Waghenaer»

laan^attottntooötrjocckbattiaanbt/tóöccourjsüjcaitoojöt ömnfeßicft graben enbebiemtbeetticj mmuten
toeftöonbertbnftttjmijlen — ïjo.mulen. ^«^»toppetó enbe 25oeöen bggjen op b?pentfeötc& graben enbe

l^ierfoubeoocfetberbtenenteftö?pben/öoe<0?oenlantban^tat aejtentmmticj) mmuten — —zg

öft^iomen li^t: tnaerbte baert t0bergam/boo?btenbatopöet 3luckefomügötopttoeeenfeattösrab.beerttcömmut ^2.-40!

Ïiffban<e>roenlaiibtfoobeelni0göecoment0/totbienóo?btboöem/ <!5t|0keIigötopttoeetóeiïïeBgrab.berticbn^ —

enbetoo?t<25omttierfeöeergöenaemt/bemelcfteftrecktban<e»roen> ^tatligjtopttóeeenfeOEtcögraben — ____

lanbt aen Stobt: menplaejbp ooöen^aanbc omtefepren/m tonbgljtopeenentfeßtcßgrabenbertieftmmuten 61. — =0!

<5roenïanbt:maerombatbie^oo?ïupbenbpmeÖenommoeaen ^tbieerligjtopeenentfeöieögraben ^^— 61. ~o
feplen/öebbm 3P bie baert ban woenïanbt nae göelateh: maer ftet

rc^teIahbtban<i5roenlanbt/lt0Ötban^tabtontrentnoojötmeö: Capittel v. .

enbesuöbtooötUieeöonbertbDmclïmiïlen ^jo^mplem WMane al hier hooch water maeckt:

1

lop

44.

Capittel iiiu
Op wat hoochden defe landen ende hocck.cn gheleghen zijn.\'

Xr^Bin ^?onten/tn ^ntoW/ömnen ^uero maeeRt boïïe "^tmn
^ Sttpbe enbe noo^be fl0aene/enöe bat göetpe ioopt tot 2$oebe toe.

rjmontenoftebteboertban ^^mten ïtgötopbteremftaiefigraf

^^ ben enbe berttcj minuten — CulTiiim^tat enbe i^^S&fttini^ojtoegen/bjaß enbe balt bat

<5riipltgötopmereutfeßtc5grabett — a.

64. _ O. töater/maer tett jout göeen göripen.

^ie(ïfplanbeitbaii2§uero/ ^meröoïm enbe ïBttJoïm/üggöenop

O ^

-ocr page 221-

\\rx /ctueer 3tm m f Itppm/entje üggert atöt ofte neg^en mim
V V öjj nco?öm ?tltctooet:t oft l^atle/m tnflcöm bepöm 5tint al
ter oft boo^ mt/alftnen bat
%itt op en äff feplet»
\' ©an Utet tot Crabbeherefee/ i0 be eoutiSf 3uijt ooö ten 3up^
bm/^pbenoo^btbjeßten noo^ben tüjeemtilen/baer tnflcjien loope
öteCfupo boert in 5ee/enöe Öreeht 3upötb3ett üJt. Crupjö boert i0
pen bekenöe Ijaben /öoo^ ötenöatterö^tiebergljenm\'tlanötliggljen
al oft öie\' ^?ßmmel0 m Boojtoegöen toaren: maer en 3i)n ntet foo

/ic^

Wm tjaer ßretlu bat %itt na i&offe op be Ua toesnpben cn nooj^
br» oft tuel fo tjoeöeltjcfe
minnt tnt groote mplen. ^aer öaen bie

gen.
me.

pmlen bp 3npöen 25erigiett:

Firmen öie 3eite?^ftiert in eomt ban bp noo^bett / foepmttt|e bn bie bepöen ?
i^eeßeeii meöer opt Uiet enöe öefe ligftt aen öie ooft 3wöe bant baeti^

öeßrecktin3ee5uiiöc3i»iötipea. ^aertotltgöp^troomfotubjt

toater. ^©aer öaer reckt tegöen ober lig&t <aelofss l)olm / ban
comtntenin öie JBatgeftrootn/öae« goeöe ancker grottt i^/omtefet^

......■\'■UV ......

feplen/fo,^ . . ^

alleöte gkeö^oken €planöen aen ftueröoo?t / tot öat göpcomtin
^oltmerboevt / ettöe loopt alfo iri 3ei:ö^t ftrefkt al öp\'t lant to^

fo tftneii op^ bcpi Öie Crup^boert.

Ban Crabbeiertke tot Eootöolm/be coer^ t^« ooöen/
^peemplett en \'^(•-^»»^jritii«,»*»-» /

-ocr page 222- -ocr page 223-

"hejcfîr^uinge vanJsÇoome^en,
did m wmdèrl^i£ marker is
vaaClm Qnde, (yoe -^Qe dmoc
â^ec^£eSro£e,mmt cCijpc
m eijfandf^ isjmz^ado\'s
de vemaen^e lîoo^e ^eSer^ten,
de m daer voer Sy fêiCende, nmft
Jim iot^eândenipe mÂn^ni

KT O O

O R;V B
A

t^Ser^fkt vm Ser^fim in
noorw^ijen

"^Dit IS vûfrîcB

^neen

5 - ^

-i. - \'

e L

\' A -

K \\ - \' =\\ - .

V ^
% ^ V \' Ik\' \\ --

-ï-x.\'K\'s,. ,

\'

„.......

_\\

3- tin^

■Tranco^e nyi^ ^-mmi jraei-^.

>M

¥

ddmte^^ con^

Ti., Ti, Ti-

"

èer^fj van/tcC
\\e^en am £è Bommd

c^, \'»A

îl^un f>oC

V/

Defcnpttm de ta monfirueufe
Jîhiotïon de\'Kmveje H (on^
des c^s mmnes entrerons
pues : enfèmÉH fis rockers,
tfmeiCsy iJTes. ettreffimées
mmia^ms de renmij^m

fi decmurent m voj\'hiimii:

Ltjî .

\'üfCj
eijl

tvcat

5i

péri
(Mens
3oet

KVV

m.

Mi

oflWrl

m

VMi

m

.ev-

Surjdev

i

IV omme keerde ioé noort
w^ van ref^^l^.

" fT-rrrHUi

"TO\'Kfif Wt vm fnng^.ojie ér n^j^^

"^Mke vm

\' we/i

die ihiifberi\'

C M

Sa > I

\'ïi., -v .

\'dt

We/\'

Ç^\'noamfmétmmi

d van

■ van

he.

m n^ rm^fMfft

^noarlw^lvm.

ivan\\
^aivan)

iboCm

[van

p

tin

r^u

m

m

Tî. Ij.^ ^

^^ -t <

efpr

3

\'t

-Ts.

Ii ^

« c.

\' Vfîia vSfï\'\'\'«

bnJ"

...... ^

\'fe.

. ^ ^Viri lieers

• -^-îâs Xfcv

tx

s-.

...•■is^\'

^ ^S!.-

\'V.

-te—- ■ -

-ocr page 224-

-Vv.\'

H .

- -f*

„^^tÓL

-ocr page 225-

bieöatlltetoptnbeaffttJtaentöefm. , . . ^pck/ctibet0ofttenöoettoarc:baecbpkentmmöir25otw

^p ooOm gact bat ottbtHiet tn/ettöe rdtnt tc0&m# ^aïttttcrboett. ^o bed mftnen bnjupben befen beraf) tn 25oinmel^

uootïjoïm bjebêe intHtet ban a^ergen/enbe ^öaer ftrecfef bie MxAt^ bc^ect loopt/fo bee! bophnf bp nooi^ben öefen bergh in öie ^oltmee^

ntecfaert in^esiitiöt tDéft etiöenoo;tbtoo(i, Ban a^jctneéöoftn tot Uoert/enöe öet tsf bp noojöen ^ültmerboert fjoocö lanöt.

bteBloefer/iö öe coetiei hclo?öt noo^t bjeft enöe 5ui)t suijöt ooft ttoee . j^att öie Blocic tot öie |aeei\'öeljolm/t0 öe eoer^ 5npben ten ooften\'

Bcootetnplem tóbeauptfenitoeegcaotetnnlen/öaetris

^aer bp ooften ligöt ren öaben getiaemi longöoïrnten legöt em tnpienijé!^.tönptetteö / göp Itööt boo? öte g^oote ïtóeröer.

ancïierter5ee/enöeemtautoamlanöt;öeti0öaer bijfde^^^^ lltetfteeeïittuffeptifBocfeenöe.^Öitpteneötnn^

btep. ;0aer tegöm ober ligj^t 2^on«ttel|aben/iiaetf tgooefe een goe# öen tm toeften. a^oekiö een öoogöen betfgö ettöe ligit aen öie ooi

öeiieeöe. / 3Pöeban\'tEiet/enöesaetffö«PÏn^öet?ttfaett^^^

iri

c^amifrifvni.

Cap^

-ocr page 226-

Verciaringhe det ZeécufteiiT

CAPiTTEt TU €«rt0roottm<jleömi8et€plattötl)anl0ijnfbmli8fl0«tttuk.

„Je mpr-rinder tMppm8tiOTaemtöiefotftttm«/cntie®0J)tiftWßaetmOK
HoemwinStavangerEcke(ont,Betchfon^ jpöeljanöeteplanbtm/OTöeteethtalimefttwojOtooaOT. ®an

havensvanNoorweghcn feylen fal. DMrtOttetlanbtteïetaiatÜWenipn.

wmSmSojTSpTóaen^oftW« aittrartfefö^ietnénOtöatbofterflatöpbet^WittUirt^^^^

Sï aSShÄ\'Da^ mhmh op ßaet: mett mS^ öaer <a gaen al bp t Iwt öanöet ^eufenin\'«t öat ïm^ «n »u* bm\'

©SeSkinfitbier miilenBp / oft noojberofttt«ft ßattnf^^^^ fooJoopt bp ^enö ®t«inpw

neSSItabaS^W

battbpm CnbeatóBljpcomttMWStCftöops»«^

ooSoSpto^ toefOTKeBÖtnbabem/mbeU)^^^

oS ö-rt\'S tón ^npiw is leeth lanbt etiöe öeet ^öii5entó/baer ■ tetetóten aen/bat op be noojbtjtjbe (latt / baer meucöt aSp fttten.

fifitVi^SSS enöe S altemet oofttüaett op tot binnen ßM au^tóeeuöis binnen ber ^ufe teijt etn tut ffcöaere/sttiWmt

•fliMSan^öciSiijmlvbaerineutötg .«nbtontrenteenßutfetoeeBlööaetbpooaen/Itflötttotlj

\'^tSm bm^ Cottacnk / «SÖt int Ijebber / eiibe bier beïen bss&enbe int ianbt banbèc mi(t.mm ttn ÖntU toeegh^m

mSSSao^S ^ptlthnjnbeöartttn tgatontrmt^en^Bpaml^/ïigbteenMinbè^^^

SeS S rnmttüt nftoiimt inaeraï^^bmttm^mö mt^mt mt een cltppe boben

SSKe^^^^^ mttttmtmtrnmmmt/Mmmm

SfSSftSm begöptomtbantegen0btê€ïooeaen.enbetoiic&tDanttïeöUiaerti!

Iai4 etS^^^ opoinbertÖoecH/enbefettetbaertnbieranbtbap^

bcraïtoaeetnebeeentencifkenafloöpt:. tï^aetïeijöteencltpgbe^^ .

wpben IBaïbert t0 eert töifte öeant/baee (0 eén 1la0 oft f>aïm öet i0 een bJtjbe boert tn te loopen: men laet ^ biegeoot^ J^olmen

banr¥/%epnben bie bntteftrantït ligöteen öaben enDe beet ^ere^ aenönerboojt/enbemenloopralfo tnmae^^^^^ . . . ,

n0cli.^aerfep5iiuDenoftbpooßenligt€ecUef0ttt/enöet0eengoe^^ aiiDtenpeinanDrm^eplgefonemil feplen

öeliabett/menlooptbpnoö?benaiieDietotcüppenin.^enDien0öjDt tgroote€planDttn/DaerDtcweeiBerDer0optot Dat göP

-^D-iftbett te fetten Initnen 5tit:enberettet onber öet CplanDtöae^DïeliaerDer0 op ftaê:

<imee mtiienbn wpöen Ifgöt ^ercbfont baer ligt eengtoót ep^ baer loopt eeti grüote boertint latit/göpmïucöt baer in feplen/ttiant

fanm tm^mm\'m ft«cKt omiumamin / hp t groote cplanbt Daer laöenbte fcöepen.

lan350/tnDe menfrttet teijnöeti öet Cplaiibï g^naetnt Wjnfoert.; ■ Ca?*

-ocr page 227-

Befchrevcn door Lucas lanfz.Waghcnä^^

rnmm ömi i^nftgefont af comt / fo macljmen Dtetjoertopenin ften:

menfettctaenrmeßlantömnenött^teueöülmüptujmttcliüa^
enbementwacDUanDeiitDatoûftergattoeDermîeeloi^^^^^^

öateplanijttnet alle

rtoatte ijolmen aenbagöbow ^ a^^

Biecfeersnt / &an meuc&tgöP öieBoGe openmften. t ^aofter gat
tocUt in toeft noüjöt toeft / ettöe laten alleöte gtoo^^

^laiiöt am bagöoo^t/enöe feplen bttttten öte mtte tolim to

öteCtoattielippm aen ftiserbooKUtt inne

batt ©lecfecc A

Ban mtàtt tôt mepertonclt/ tft ttoee mplen noon ooft tett ocften/
ettöe ocß noüjötöoft : tnaec mtpeitotjeh ftrecht noo^öen tn / Ijet t0 een
iijpöe boert : men laet alle Êiiegroote cltppen aen bagboo?t / enöe men
repletbp\'tlantbanlBolfffonttn/totacötermöieftaben inbe mtoijff
{ien/bantoefttoaertop/öaert0 btel^eebeboo^ftoepen/ Dteomtoeü
totllm/enöe öet tjEf een goeöe öaben. „ • ^^^

CAPIfTEtïII»

^mö\'ooftspöebanmepertottcltltOÖ^^olfffont/ettbettfetn naii»
toe gat om tn te comeit;öaer ftaen ttoee maften op öet toeft lanöi
/öa?c
moet gljp ötcöte bp in/ enöe loopen öan acöter tgroote Cplani t nm
öaerretten/toantdSpköS^tboo?aUetoinöenbefcöüt: göM
tiiructjt
öaer oock binnen btedtppen öooj loopen/ eiibe cottienbp<©löel^pli
fonttoeöet tot in 5ce I oft!göpi«mcÖt öatooftcrgat ban iBolftfünr
toeöeritpt loopen / öaer ftaet
een groote IBeröcr opt gat aen öie toeft
$pöe / op een ronöe öoogöe cUppe/ göP tneucöt baer bp upt oft tu fep^
lentoaerjEÉPtollt. ^ - ^ • ..

#aerlBölftfont fult göpalöuä kennen :öet stjnalöoogöegrau^
toe dippen / enöe öaer ftaen ö?p ofte bter IBerberen op»ïDte tn ouöe
i^tlfonttoil feplen/öte loope bp ooften bie dippen ban Bltmfcntm/
efi late alle öte groote i^olmm baer bie iBeröer^op ftaen aen ftuer^
boontgöP titeueöt bau loopen in toat boert bmgöptoilt. i^etstpt

öaer al fcöoone boeröen om m te loopen.
23pooften0löei^tirottt/lt0öti^amerrovit° bie toeft 5pöebmtt

P gat

-ocr page 228-

^ VerciaringlicdcrfeccuftefiT

fTAt hftlttemMittbctUiJtje/bwtlißftßfe .

L ö\'etlïanöt in/noD2öt noozöt ooft. tm ftttent at^m {jet Cplanöt ne ^out öat ïattöt toel öaer öte uaeröer iitet öte tontte op liaet / toant
^uöeStiaöem öaer ftaet een Itant aen (hterboo^tpan^gat/öte topfet n öat öatr^^^

<!r.nhetei)lar.DtPanBefneöftaenttoee^Beil5er0/fnöeöett)ööaer öltnöe clippe onöer\'ttoaterltgt/alö öte Eeefcaert lept/op öat göpi^^

feer Menmaernae\'t Hercrken toeiftö^ccgjier/öaenji ontrent;o öa^ toatafftotjthen fonöt. ^ttgatnautoeenöe eencojtHietontöoo?

öemöieiite*öïetotcltüpen5tni öaeralroot; / enöetnenmacfttnötötn tefeplen/ öÖpmeticfjtbinmnötedippenöoojfeplen tot^antöoojt/

öeci^oömöooiin ^©aröoufeplen. ^en öte toeft 5pöebatit gat lifiïït enöe ^anöttioo^t iö een mopeöaöén/meneomterbanlip ooften m.

een cUüüe enöc öeetCoenanei: öaer ftaen ttoee ftensömop\'t lanöt. Ceninnlebp ooften ^amüoo?tliSlJt ö^eft-^tel/ öieöaer m toil

itïö öte ober eett tomen/ foo tfmenneffenö öieCoettagljeU ^tettoee toefen/öte late öte groote chppen öie ban öet Joffer lanbt affligghtn/

ftenRbenftaenop\'töraiitoMnrJaetöieaenftucrböo^/enöegaetal^ aen ftxterboo^tt/enöe feple alfoo op öietoeftöoecit banöteöabenaen/

foo innemaertö iiet ié boonb lanöt/ enöe öte ^?ommtl0liggöen ban latenöe alle öie clepne rootfen ban^>antb0O?taen bagÖboo?t / enöe

ö nooSoS^^^ fep!enoo?ötnoo^öt toeftin/ totomöte toeftöoetfe/ enöe toijcke öan

l^et toefter gatban flföarbonftrecktnoojbtnoojöttoeftin/laetöte noo?öttoeftaenöie noo?öt3pöeban öte €planöen öte binnen mbte

£fèctitofóo!menöenbagbcoitliggl^en/cttöefepltaifoopöïei3ocrt/oft öaben Itggöen / öaer i0 een bofte öaer ich feiefögöelaöenötlïbe/op

aciiter \'téplanöt 2tlfmen boo? róaröon t0 / foo liggljtn öte ttointtcö enöe bijfenttointtcöuaöem / aent toeft lanöt ban öie Boiïe

tmleniioojöttoeftbanu:^atootegatbans^arboiißrccht toeft óft^^ ^

^iipöt toeft in. *Baer itgöt een bitnöe cltppe aenöe reiörer öanöt/al0 ^en macö oocU btnnen Sofferlanbt bOo j loopen / tttt ooft ï^tel oft

mmincomfmaer tttenmoetbtcötbpö^tCpianötin : öft gatentö in ltbbeboert. ©anbtenoo?öcrfteflippeban3oÉferlanöt/ nae ooft

maer örnbaWm öiep/enöemen fettet onötrött Cplanbtopttoaeiff i^iel tisöecoer0noo?öttoeft/ enöenacÄbbeboerti^ÖP noo?öt noo^t

oft öernen baöem. toeft/enöenoo?öententoefieneenmple.

oeften isèaröon ftaet een toit hcrcj^^en op öie 3^erantl>aer bp B«n öienoo?öerfte cltppe uan Jjofferlanöt ttaeöte^Saerffeo&\'tgat

ooften gaet öe€^romfont tu/ enöe gaet acöttr\'tlanöt öan® aröon banHangöefont/ tsöe coer0noo?ötnoo2öt ooft een mple:eitöe\'tgat

om ta^ftacttoeetBeröer^opöieoöftcambati\'tgat/öaerbpmaet\' baniäoneröö^benftrrcktinttoo?btnoo?bttoeft:öett0öiep öertitö

meninfeplen» baöem/men loopt bp ooften öie 25aei\'ire in. BoojonöeEatigöefont

CtoeeWlenbpooften^öaröoitligöt<i!^a:fefoert/enöei0eentop> ligöteenöoogöeronöecltppe: öaer ftaeteengrooteronöeoaeröei;

öe boert: 3p ftrecHt eerftnoo^öen in. ^aer Itgiit een langöe clippe bp op/tot een hentjtne ban ïangefont/ttt Eangefont t0een öie fcöoonfte

toeften\'tgat/laetöieaenbagboo?t/entiegattalttoo?öenmtotomöte Öaben/al0ins0t5t«^oo?toesöent0.
toeftljoecliban\'tlanöt. 2ll0göpeenftitcktoeecö^btnnmötelangöe _

^apitt^J., Illl.

Hoe defè hoeden ende Eylanden van malcandercn ligghcn, ende hoe
anderclanden van defe verfcheyden ligghen,

\\7^nïBttoeertotöat€planötbanl^arleoft3|eltefoert/t0öefoer^
V jnpöen ten ooöen/enbe noo^öententoeftenacöt mplen
r^ — r-^ s.mplen.

Wmi^m

jclippe3t|t/ fo lept öaer een bitnöe clippe onöer ö\'mater: maer aen öte
toeft öoecft ligöt oocfe een bitnöe cltppe/ öte moet göP fcfjotttoen.

gÖP baer binnen 3tjt/ foo moet göP nooiöt toeft ten noo^öen/
enöenoo^öttoeft in feplen/ enöe fetten aen öie noo?öt 3pöebanöte
öocrt:öet i0 öaer rnijm enöetoijt / enöe öaer 3tfn beel mtoticUen öaer^
men tn Itggöen macö/op ttointicö enöe bijfenttotnttcö baöem-
Cen mple bp ooöien <@oceöotrt ligöt Eongöen: öaer ïept een ront

-ocr page 229-

Befchrevcn door Lucas lanfz.Waghenaer^

Bani|arlfetottneCiittj!0il3om/fóöecoeri^3ttpbt3ttpö^ ooö/omrcnt ^leiBtfieiöIiggömloeS/enbctDeßtennoo^bm banM^cï}uptm0/

^ttmmplm — . — loanplen. bjpmpïrn — — sMipktu

tot 25omrael0 ftooft / tjEf be coernoo?t toeß/ Ban ^cïiupteneig tot bïeBeeÖeen / öe coer^ 5upötsapöt ooa ber^

enbe jopötsupöt ooß — — 7«nip!en. fclïepbenbtetmpïen — 4.inpien.

Ban2&ommeljöDoofttot^f5iiptenwf/i!0(öecoerjB{$upötiupötooö/ Banéc|>uptene0totljetn0o?ötepnöebanï^wïanistt^öecoer0to

enöesöpöen ten ooöen — — ;>rap!en. noojöitßrßujeiroonooäbehjch — —• 52,nip!nu

Ban^cöuptene0tot^pb?tcööeen oft vgitabang^et binnen Ban<g>rt)uptene0tütBohene0/ i^becoer^toeß ten supöenme!foo

ttngö0ooeööoo?/t0öec0er0 ooß enöe teeß — 4,mplen. 5wpöeliïck/Uierenbnfttc{ïn\'»pïen — n-niplen.

Ban|>pb?teJßeentoiöte Beeßeen/10 öe coer0noo?ötnpo?ötooß/ Ban J>cj[)uptene0totflamburgöer{|ooft/t0öecoec05upötUjeßteit

enöesupötsupbttoeßö?pm^en — 3.mpïert. swpöen/acötenfebenttcömpfen -— 7S mplen,

BanöenBeefteentotten jwpötöoetkbanSeböei:/ t0öe toer^jupöt BanJ>cbuptene0totötei>olmen büo?3ttmnpöet0öccocr03«pöcn

$upötooßbiermplen — 4.mplcn. tentoeßenbijfentaeöientieömplen — — sjjnpirm

Ban Ceckefont tot öte ttpttertte cUppe ban bie ƒ locßeen^/ i0 öe coet0 Ban ^cöuptene^ tot ^cpet/10 öe coer0 sttpöen ten ooßen / enöe

3npbenenöenoo?öenö?p mplen — 3.mpJen, öenberfc|icpöenbierentac()tcnticöttipten — 84.mpifn.

Banöe jnocßefntotbet:5^eu0/i0öecoee05upötooßenöenoo?öttoei| BanöerBcitötot\'tttoo?öt epnöe ban i^ttlanbt/ iVbe eoerönoojöt

fe0 mpïen — — é.mplen. toeß ren toeßen btercntfebenrtcït mplen — 74.niplcn.

BanöecBeujSitotBIeetott:/uefbeeoer^ooßnoojötooßfeisoftfe^» Banöeri^euötota^oekenejjs/i^öecoei\'^ooßenbetoeßfcnßcnfeßiefi

öen mplen •— — 7.mpïen. mplen — — óó.mpitri.

BanBleckeruertot!Pl3olffont/t0öeco|t:0ooönoo?ötooßenöenoo?t Banötti^eu^totCinbnptn Cngöelanöt/ 10 beroer03upbt torß

nrtftfwiöoftentini^miilen — —- z.mplen. tentoeßen toel fotoeßeltjtk j— — 7 .mplen.

CAPITTSI. V^

De dweerfecoerfen van defe landen.

ooa ten ootten ttoee mpien — —- z.mpien. ten toetten toel fotoeßeitjtR — — 7 .mplen.

BanU3oïÊR\'onttot25kntfont/t0becoet;0noo?tooÖ — a.mplen. Banöet^eu0totötel^oltnenboo?3«^i««pbe/i0becoer03iipt3«pöc

Bant3ltntfotwtot£0aröou/i0öecoee0noo?ötooß —3.mplen. toeß acktenfebenttrj mplen — — TS.mpkn^

Ban^arboutot3offerlatiöt/i0öecoei*0noo?ötooß— <5,mpïen. BanöetJleu0totlBalcöeren/i0öecoer03wpbentcntofften itocc^

Ban3offerlanöttotEang!iefont/i0öeeoer0noo?ötnoo?ötooß/een eninegöetiticömtjlen — — 92.mpirn.

geoote mple ■—: _ i4nple. Ban öer Beit0 tot :0o?renrißoft öer ^cjelling /1^ öe eoer0 3iipöcn

ettöe noo?benttoeeetifeßifönttilen — 62.mnifn.

Banöer i^eit0 tot i^epli0öe lanbt/10 be coer0 3«pöen ten ooßen eeticn^
biifticömtjleti — — si-mpleit,

Banber i^eu0 tot öie Molmen in Sntlanöt / i0 öe coer0 jupöt ooß / ett
noo^öttoeßacöttenmttien — —

V^n öteïBagfte ban i^ergften oft 5|elteboert / totten nooat öottk Banöer Beu0 tot ^e&agtien /10 öe coer0ooß enöe toeß bertcliepöcn

^ ban l^ttlattt/t0Decoer0 ooß enöe toeft toeUßonoß^eit jck acli^ fe0oft tebenectoitttielj mplen — — ay.mplen.

tenöertttömplen — —

Battieltefoert totöelBtfter0/10 öe toer0 ^iipöentcn ooften itom-

P 2

Cap^

-ocr page 230-

VcrclaringlicderZfeecuften: - -
i^apiirci VI. t3oo2DteCrm!0Dom3t)nö?pDoo0Öeöersöen/söettaemtO^

Op wat hoogbden defe landen ende hocckenghercglien 21)0, ^imnxmi aljÊ(Öïenoo?Öt OOftUanusiin/ ToOStJtSÖP 0pmti00?Dr

ende hoemen die landen bekennen lal, Crup^pOttt.

~ ^ timöacrD?PÖoo0j)ebtnnmianDfn/cuDeöamöirooö«enc]cfe^

ntctenaeöe^^ommelißtoc. ,, , _

«Slfmenontrentnoojöttoeftüanöparöoiii^/rooußSpmDicre®^
capittel vn. „ tj^tommeïiönoomtócöpanu: maer Poo?^eöttjGi ßaen3P no«öt

DievallinghcvandeftroomcnUnghsaeiecmtcn, noW^jeß- <enDePoo?Eon0f|enoft2lichreöomt»ettnoo?littpeö.

öerbplatiöt/öoeöiröerÄroom. tmmtmm^^-

" . I

-ocr page 231-

%

■, ï

»

i-

î î ■■
1 i J

a>

h

M

-ocr page 232-

njjtîon é Ùl coßs Onentde de
nrwe^j é Ci cmiree â 7sC&ri[tß
Mdùmé, Scmie, et Qjûmde m\'Deti^
nemarSe ffeùn [ekr ftMßiion Q [01^
de (a nietL-j*

ISrarti

\'ÜlSfi\'iiiirM
cvßm tmiL^

(öiÈmuC

raetâ-j.

Jxocrw^^:, tûné vrniTùcrâo^
: J{dimtjSé(nm,mâ2£mâmpen\'
nmïxfAmy (Îx deß^c^ oy ßeti&äer
ßroomen mcfe mdçrm ^ße^enjtj^

dsr^E^

\'^tmem^a^

J

t-r

______-fe-s- ^

li. -- \'t. % ^
- \'s:.!

h

1-îi ^fcl,-- -î: ^ -î. -i -x % -i 3= -i

m

)"N.T

%

: - V -i, Ti, lit -

leŒonfj

[f^eßö^
Lçncfù

-v X ^ X î

-i-^,- I

rste:

^hoimfliunil

0

\'^vsr:

Co«

-V

JJ l - -5-, -s---

«

--fe ^

.

%

^ --3- \' -iJ ^

. Tk..

T: - -î.. -i,

. ^ . ^ ^

K ^ ^ X % -

.„ >

Ts, . t

S X ■

^

Ußi

V ■

Ctferwyc^

^Knord^

TL \'1-

A... u

.

.M

\'S-:,,

-k, -v,-i, -

i-,, -%„ \'îi, -\'s..

-i.

m\'

; -

4k,fW

w<

»

/

[Hz:

-ocr page 233-

> . 1 : S^T

V

: • f ■
■ ■
r ..

\'ï \'■

-1

:< v

■ V

à\'«,

-ocr page 234-

tn/möe

öaer öp ooßen ïooptmen tnöe Eaertpiieh.
Ha^ytoncH t0
een größten inpjittk / epöe öaer 5sin öed ïae plaetfen

r"<^mncrftaPenÖreettipnoo?öenöea5aerfetn/nóojttioo?ttDeft/ enönntottckenöaemtenltgöenmarö. laattöen ooft oft nco?töoeek
*^efttóöatbeöesattjanöeEangefom. ^ewent0üerc!aertöat panö?1|iermt}eli/loopt een grooti rpe eltppentn^^^ ötemenöie
boo2<i^öe1lanöä^ont een groote clippe lig&t öaer eengrooteöaer^ é^tpnmnoetnt/öiebeloopenöenöalijentntoitc^ l^ettsöinnen

öerotjöaetMfniennaöeJ^eireloopt/fofepltinétttffcö^^^ ö?opge/fulc)t öat tiemöinneitgöeen groot fcötpmac!iulotltgg|en.

möeöat!anötljanö\'<auöe1langefontöoo?/ettöeöiei^eireltgtac|j^ ^te^toinnenPanEaerUJijckloopentn:Ee^

^ ooöen.

ter
fen

Uppenttointicft uaöeni

Als Britto ooft noordtooft van u is,foo ift landt van Noordt ooften

aldus ghedaen.

Alfmen van Schaghen eomt binnen deTrindel
foo is Lefou aldus.

c^v\'H-

^t^nöuei-Hyf•• w WW «.»Mv*»»»» »»»Mv »vpv vf* w*\'»»»»* 5feröer/ tn een

- örootenintoijcfe- ©anjferöertot^aft\'t^öeconrignoojöenten
toeften/öaer tucrrijen Itg&teenPuplenJïoeck.
^oenmater/i^
öe coer^ ttoojöenten ooften / öat ^oenmateutrecBt
meeftnoojöen ini opt Uieicke ueel fiaPenen enöe iaeö plaetren$nti/
meeft ai aenör?? ?^|ter fianöt alfmen-tn
mmtMm eer ftt n cointt#ai>
fontenöegaet oofttoaertop,
^aer naecpmt tBijcftfteacfitereen
Cplanöt/enöe een intoiick. ^aernae cotnt ^catpljü/enöe meöe
een fanötban tnaer tjet to een öfoeöe reeöe. ^n gaet al noojötttjaert
op tot ^nftoo toe
/ öan feeeret öemjnptpjaertjei 0p toi m ötei^oeöm.

Ban jferöertüt öat^ornmatemiööe^

toater lïrecUttioojöen in, ^

Alfmen Pan Beröer af comt nae t f^oentoater toe/ fop Itgpt öaer
een roööen hoedt tiiff^cijent ^oentoater enöe öte CopertojlcK :mjer
öie tn Copertotjch totl toeftn/ öte moet toefttoaert op oitjifeetu m^

-ocr page 235-

Vercîannghe der Zcecufteri\'I

enûe men Wj tnlrijen Eoese enöe öat Caieröeur ïoopen. £^aec ten noojöen/tot öat gijp tornt bp t €îriam/lû ra^

tnöe Ia« Otn frijfruen fjowb atn bagljbûûît : Ömnen liflljt tm rende ten nooïöenm/Oaer is obet al anchct ^ont / en m^ oom oeur

ÖeRclippem^ooïbcntonöKeIippel<8&teenscootenmtoi(c^^^^ «©^mbieteConnel^

met ftöroen on be tuint te taohen/enbe binnen isftt ootfe een ronoe pe m baec Die Oöetbet opttart. jupoen OTn^

eft om öet <eplanbt naoM noojt «a iact bat «Öplant aen ftnetboojt/ ?an tnûû?bt lanût;baecmei^)t . Vim baet tó 0oet ant^

enbesaetbannoo?tnûo?ttaeab)ibatti)efllanbtin. ^^. , ^

tóeenïjaöenomrpamnenbeanberebrtteujarentelabefl,

iSp^côiptitlhW-epIantbanlSiîerront/ratnmatôbatTtonî^ öaflboojtliaoöm\'c^^^^^

<.mrepIen.®acebpnûo?bmK0&teen5rûûteninVDntftoftboett/en^ benien loopt alfo bpfjetrupaljeCpf anbt m. enbe men lettet oaec

öe iö 0(ïenaemt «©ttton». I5p jupben ©tttom «olît Jüaoïberüiijtlt btnnen op twinaclj " w"\':,. _ ,. «»„wont mue etMKShatfe

^olmenbeZupbeetoiieftIJolm/bat5iintwee0ïoote.eplanben/en^ J®»\'n»\'«»^"

be ItBïÉen op een 0taote boe« öie aiep in t lanbt 0a« : baer lieoljm «©aiefont is een ^Ptenôt ba^

teelfDehenSbtrreintlanat/aïs<0lcbojri)/eibeU)at/«ltïOtj8enöe i«ûotH0oebe«eebe.

©?aBe»is. ©an baettomen btel bette wawn, mope (jabcn tn« tiwbaötw l>itp/ wbfOatriSfloetantue? pow-

-ocr page 236-

Befchreven door Lucas Iânf2."Waghcnâefr ïj^

Wttm^ Wï^ 5upîïtttîelï/entie ^npbt toeft tm totften Un . Ctoee mïjlm ûûfttoâert^tian \'Callo letjöt l^eïmfte / op em nfm^

ÊïntftgsSïet epianöt pan^tm/enöeKßljtbpcanö öattetötoateè terkm/maer öaec en inogm niet öan büdt0enöeboeper0m.B0rji %

öaec Ober ftaet / möet)ïfeec buijUöaec macft t)mi empeöetboo^ mijlmjupttoaectïepteenfteöefeertdftftoïkert/öenaemtEaöoHem/

toatöten. \' . ; r ^ ^ . ^ öae$ gaet oockemcpbterfeenin/enöeleijtw een gcôotmmtot(cfe/een

- <Ctoeempïen&n5upöen£0aïefontïï00t^^onfterfont/enöet^em mptetoefttoaectopleiit25offtat.

Ttoieceoftpoectöïemtlanötftceckt/öaec|igsenromnugefteöekm0 \'Ctoeentpim toiKltoaeft opnan a^offtat lîsôB^t €pïanöt ban

op/ató Blpmene^/ijome möe <0ûfetoaec. âtoeôecooi ; öat mac{imen ban-bp noo?bm inloopm / ftet i0 baeç

Ban öaectot ïBaeosbecgljen ift ttoee mpïen/enbelBaer^beram toijt enöe b?cet/ enbe tuCfeöen öiè groott enöe clejineclip mènent göP

iraet bp\'tooft lant inmtaec reföt op öen Ijottk ban Ijet Cplanöt leijt fetten neffenö fitt kecckirhen Cncko / ö\'toeïek t^ een toit feerckcken»

«enblinöeclippeJnfgöekicicfoli^jtbanöiesttiiötljoechbant^lot ^m macljbp jupöm toebet totloopen / ïatenöe öte ttoee rïippett

ûoekembünöeclippeaf:maecfepltmit0toatet0in tufl^cömbeiibe metöietoaaöeCjSiaenftnerboü^t/ enöe loopen ötcfttomöie clippert

belanöm/toant öet ijS binnen black toater/öaecom fettet tegen^ö^c opnaeColtoe/ öet iiö öaer goet in tecouî^n. maer öienietmmacft

op bier oft bijf baöemen. boben Col loopen öie gae noo?öt ooft ten noo^öm am/ enöe lepöent

«Ctoee mplen bp ïupöen îBaerfbergen ligötïïieribiere ban Balc^ öicöt bp öe ttoee clippen m öaer öie toeröerje? op ftaen : öet 10 öaec

kmburcö/aenöienoo?öt3Pöeleijteen<^lantgöenaemta^unip^ toeeckegronöt/öaeromfoomoetenöeancker0göefcöoepttoefen*

ttnge/n<^ötbJeegróoïemplé$tjpttoaert0lepteenCplanötgmaemt ^nft^cömliolenöe J>toeöeroo? een grooten intoijck / möe öaet

\'Culo/enöe te lanöetoaert^ leitt em öoogen bereö/bie toit i0 ntt aen> kgöt een fteöeken ban engöelöolm / men macö öaer mebe reeö«

ftetvgmaetnt^aber.^efenbergôtoô?taltmietaengetiébûo^Coll/ maecken.
omöatöpbanfommigöeSongöeColgömaemttoert.

) ■ -

CAt^

-ocr page 237-

Verckringhcder Zeëcuflenr

ixi. jûûftmnaeâieetrftetûnnembemtbbelsronbt? get^bpdûftmM

Om door de Sont te feyien,^nde hoemen Lccmm enae Coppenfjaben/fo ga« bobeiibte eerfte tonne 5«tîtbîeft ten snpben/

Schoonenbeieyienuu en3uijt3mitP3eftaen/totbatbietonncoofttennüojbenPanulepöt/

^7\'>i«(r#>!Mf#ïfmni»rîôbécûiirô3mr.ûûa:enbeaï0gJ^^^^ baer ïft bi^ oft bîjfbabem biep fteeckgront:bîem^^

ikoS öaftlmn tóut toutónooïtoalï tmoû«m/ enîieîuijt bacSTsnenbijP oj» toacft tomt oter Dat battten : ga« ban 5upbm

S tmtBcaenm/fooralberttntojmbtotewmtlanM/üjellbanuftatn/

^ImSmS bieftöcpnjbanoubmtpbmflljtfomfemïim/OTtóplarttmtDï^

«Sf toattt/enbtbanijeneîettoatrt.

fc\'El^î^M/l.wthr; nibcDettóbarebicpacfitoftneatfjrnbabem. ©anbaettotbieber»

ooa înijbtooa ban l^afetan i «aljt een be tenne inöe raibbelorom/is be toetjs jupben tenóotten. enöe beft

nrS tlte^am /K tóiit tS / öefe öeplrtjetn tonne hsDt op Ijet noojbtepnbebanbe mibbelsront : oaee tomt een

KSKfbâaXt Battotgïjelooptit bancoppenljabenaf/ batmrn feafmer feanael

naellSS It SÊiebS JlfitUP enbel^oibetft/baet: noemt ®efetonneltal)topbefemertfeetKt^jotban«oppenö^^

frft em S któnSSeiw enbe is binnen toel tvnee mplen tomt ober bm óooflltn fpitfen to?tn. fiet töbp befe tonne biep fetf

Süuben^ffinX^^^ SDieberbe poert aiberuerOeooatoaett. Cnbeaifmen^n^wosöelabetenmoet/fo

toecht nSaeeS^^^ ijaeft alft aen b een oft b anberfpöebeBömt op te bïooBöm/ro moet

n^SSiSSe®!^^^^^^^^ matö: befe boert menaratrtowtben/toantbpbieberbe tonneifmen bmnf batnoojt^

ei)nbeôanDie^out!jûIma©aerIta&tnotf|eentonnena®îâetktc

înLlotuS^^^^^^ toe/eflU0!jtopb\'anberîpbebamflat.t1lantban®îaetterraeutl)t

Snuer SeSSn^^^^^^^ Otftljepenopbüftittienöereaien befebierbetott/enbe bietonneopgEv?aethcrnff: fjettsalbaer biep

hSi Btjfbabem/tnbebijfbabeminineenboetwaters.

®ietotôl|>ont\'trcî)IesaetnaemeîP?ûoaetoe/bte0:â«3upb5ten CA?.

-ocr page 238-

Berchr<^cndoorlÉibîsf3nfeoônWaghcnâ j2i

CÀtiiiii ïiiu

Ömdoordieürotrnhetcfeylcn^tndewatmendacrwachtcnmtó; ^/fpû faet ban ^ «n juptooß

umöooiQicwtuoB y * öatöawtoattr i^metö febmoftarötöaöem

bieEtiÄaertenfoo onöeucfïïidïïckban öie ö^öoc&te ötep:maeral00öpbmnenöie^outöü!mencomt/füüUJo?öetötjfüft

^tnöem!öiÄlsrötttrc0?pben/öaetnocötan0beelaengöf^ fe^baöeinmiaerboo^öeaaötia tilacfetöater/ tetoeten bieruaöein:

(0002 öienfin ban foomemcö bupfent fcfjepen jaerlijcj; g^eb^uijekt g&pmenc&tbochaen öet epnöebaft\'t öoofe ftsoftenop ö;fp baöem:

tooiöt/lfoofdtckbatrelfiTöenoröeen^ berjalen ban bp noo^öenoft maereennoojtijßeöentomti^ baeropenm/ enöeJeteiiDSbanoöeea

tóneifennucr aftómènöe. \' , / soeöereeöe/anbete lö öaer goet Itgjgöett.

^en elrfen uan Clftnnner af comenöe om nae öte ^^ooßpe te lep^

ïin/ötêtnéóïmöatWcölö"öÖi0^tooöenopbiïfüftÊ^^^ ^ , __________________

(Mbpötenöolöttonnehietmiffen. be banöe ä^ontöoto/toat öie liöötüiiöettpater:ntaer0^

CööactupotepnöebantbüffötoeSsttpttbeß/ ehöè öetojen ban toeïfienonbertoater0roenK0gUm:öte5up&tbhetlaet0j)paenbag«

Cüöüenöaöm5.to.batttUjEi/foü3nt0ÖP ontrent öte noü?öer tottne. boo?t enöe ït0öt te0öen0onöeBaïfteróoen aen,
^an ßaä
öaer een ptomp to^enUen eetï mop Ûittk toeeglj^ befiipöen ^iftnen om öat riff ban Balûerboen t0 / foo macjmen op bier ba^

batbofcö/ enöeöaercomenö?ieöeubelenaetsöteneo^x cantbanöie bembp|ïetrtef!an0ö0feplennaeöte ßrantban^cJoonen/oftoHöf

ßaötban€oppeti]^ben:öefe3ttnöetnerckenbanötertoo2öerionne. Batßerboentoe/altoaer öat li0Ôt een öiep 0enaéti)mtl/0öpmencj)e

toet (0 öaer mtbaertoater öiep ne0en oft tien baöem:öiè tontïc lept op bpöe boetßrantban ouöe Balßerboen in looöen op ö^p baöem:Öet tiS

Ce0 baöem aen\'t nooïöt epnöe ban öte tniööelgront/al0 öc?en. een ötep gat boo^ gflemepne fi^epen / enöe ßreefeet meeß nooïötooft

^ecóuc0tj!^banbienooïöertotöiemiööeltünne3ttpöen tenooßtii to:men laet^cöoonen oft ouöe Balßetboen aenöe reeöter Janöt/

enöe3upöt$iiptüüß:Dancümtöie3ttpöerßemolenbP3upöenaenöte gettj^öaertoijt enöe ö^eetomintecomen.
Üaöt ban
Coppenöaben/ enöe öen plompen to?en eotnt bpcant^ Banöe3upöertonne tnöe miööelgronbttOt ^^aecfeer riff/10 öe

äenöenfpitfentow/ öat3iin bemerchen ban öe ttoeeöeoftmiööei coeriö3upöen/ enbe 3upöett ten ooßen: enöeatö öento?en totCop^

tonne inöe ^ïoogfte: öet t0 öaer ötep ac^t ofte negen baöem. penöaben comt bp 3upben ïBaaecker aent bofeö / foo pit göP neffenjj

Banöemiööeltonnetotöietonneop^iafmerknif;l/i0öecoer03ttp^ öietonne^ <ï5aet öannae ^teöen oft BalSetïboenriff/ 3upöen ten

lentenooßeiUJettoitte^lotcomtöanoberöen fpitrentoïen. ^at toeßen/ enöeal0 göp ban ooßencomtomBalßerboenerrtff 7 enbe

ftinöemercbenbanöieöeröetonne/oftebanlïafmerkantel/ö\'toelck öatfiotenöe öentojen bauBalßerboenöoo^t malcanöeren3tm/ foo

I0ftet3upötepnöebanöt mtööelgronöc:maeröeten 10 öaer niet feer gaet noojöen ten ooßen aen/foo rangöe tot öat öentoïen baw Cop^

fejt/ênöe\'ti0öaerfcöo?aenbepöelanöen/öatöiepi0feben ofteacöt penöaben comt aen\'t bofcö ban ^jaeriker: ban fult göp öte tonne

baöem.^lfmentotüftinlaöerettmüet/foöaeßaliöe0intteö?oogen ban <!^?aecher riff toel fien: maeral0bientoïettcomt tn öteooßcant

^noetmentoenöen. ban\'t bofcö / enöé öat «S^aecUer noo?öen ten toeßen ban u ï0 : foo

Bautfaernaöebieröetonnebteaeitt ttooiöt epnöe tmn^^aeckec meucötgöpttcoer^toel fetten op öie^outöolmenaen/ totöatgön

Ügöt op\'t blacke: i0 öe coer0 3upöen enöe 3upöen ten ooßen / öaer boo? «©^aecfeer comt / öaer fult göP öiep binöen bi)f babem mtn een

tegöenoberleptöieW^er/ enöet0een ßeenötebobentoaterligljt: boettoaterit. <0aetöanttoü|öententoeßennatötemtööelgront ofte

ftienmachöie^owt&oim öaertoellooöeft / tomttöet t0 öaer mitk l^fmerUattfeL

Q^ tenitttoticfv

« >

fûO

-ocr page 239-

îii

^ ^Î^ w w, "" p ^ » --rm — -T: - 1—

motmw^tùpûttn 5UîîïïenôîpmiÊ^
ïen/Darrtuffclitn gactöu Wû!ffôntûffciïat»ûlf0ôatm. mnm

î5aer mac^mmamttîmmm^

rm iiûoîDtooftc enöe ûoftetttomtopftiS baöem.

«apöiesunötspöePan #oen matljmen oomfett^lîûûî tmtmtx
aernaftöte^S^^oenfüntmopöjpöaöem: öaer lept een trancfe aen öie

miöt;pöe öan\'t gat men moet öaer öp ooften m/mm raa^^
üanjoenmlepöeopiepcrtofteac&teïlenvöatgatft^^^^^

rnöe tbeft ten noojöen m «Entrenteen mpïeömnen/itsöt cen fteöenen
ïftimaemt^twpöeUwpp/DacrleptoOiHtcnfantmtgat/enöet^gfïe^

"^©an ^en tot «Refter rï^/t^ öe cocr0 jnpöt supöt teeft/fcff mpïen.
ï^atlanötötetfet
pan^poentot#eûeroft:^out/ ömelcUeenep^

toeften <0eöer loopt een toaterlftenm/ opeiïaemtöte <5ólöer^
font/öaer Ugöt eenfteöeken o^ / enöe tiS göcnaemt Aftopen/ en ligöt
epèalfter/ eenmpïeömnen<5eftft. 5^aecltöl)teenbmicfeömnen
ötoeci0oper\'tsat/enöeï0ecn fteenbancl^. ^ , ^

^ea^clöetfont ftreckt aen\'tnooïötepnöeöanllalanötm^^^^

öp BDcftPelt/enöe comt öp Oefter ^inpöenfenpp / enöe öat maim^
gattooeöêrtnöiea^oftersee.
m hetrtff patiSafileröoert/ïiÖSceeiftonneopöteröaöeinen,2ïlï0

öenïo^encnöeöat^lótoPereencomen/loOtfmcnomöatrtfl^^^^

bupten iangö0 öte öleecftejpöe nae ^?elbongö toe feerblacH.Bpoo^\'

ften ïl^?elöong/ltgöteen fteDehenöata5lechtrööeïiaemtt0.
\' i^an öaer tot ïïdtfte/tj0öecoer0ooft ten noo^öenbtjt mplen. îîDtfte

\\/ Èh bt Hangöefont tot Berber /10 öe coenef noo^öt ooft tm ooftett
^ fe0mpim —- 6 mplen.

4.m|ylen.

©ón ^aft totCopcrtotjcli/ öe coee0noo?bert ten toeöen ö^pmp^j
len — 3*mplen*

San a5a!sitattenEooöoeclkoftJ>oentoatcr/ t\'if öe foer0noo?öctttcu

ooftefi/enöenooaötneo^öt ooft ö?p mpïen . — 3.niplen/
l^an Öeröer tot l^onchert Cpïanöt enöe tot l^oge /öe coers noo^^
Den ten ooften ^ enöe noo?ötnoo?ötooft —- 4 nipien*
l^anBaft tot bte ^ufter0/i0öecoer0noo?öt ooft 4\'mpïen.

Banöte^ufter0 totöat€p{anöt banStecfeerfont/ i0Öccoer0ooÖ
tén^npöenö^p mplen — 3.mplen.

BanlIechirfonöctoft^npörrtoöcKöclm/ I0öefoer03tipöt ooftten
ooften bier mplen — --— 4.mplen.

3mpïen.

D^ptnplen

©an tarmenfiooft/ totöat toeftepPöe öanöenJ?aternofter /10 öe
coer0$npöen ten ooften bier mplett —— 4»mplen.
©attt tueft epnbe öanben l^aternoftce tot ^aefterïanöt / io De coer0
ooft tioo;?bt ooft ttoee mplen — —- i.mpïem
©an £^aefterlanöt tot uainne /
10 De toer05UpDt ooft 4.mplen.
©au
Wixmt tot ^aïefont /10 öe coer0 jnpDt $tipöi ooft ttoee n\\p>
ïen -— — i.thpïen.

#an ^aïéfont tot B^ae^0ber06ett/i0 De cott^^ S^PÖt jupöt ooft/ enöe
jnpöt ooft ten jnpöen bier mpïen —- — 4.mplen.^
©anl©aer0ber0öentotöat Cpïanöt
<€\\xphl t0Decoer03upt ooft
öier mplen — — 4,mpïen.

©an^nplo totEaJolm/ t0Decóer03UpOt ooft ten ooften bter mp^
ïen — —
 4.mpïen.

©an Ha jolnt tot Den öoecït öan Cperfeo acJter étoeö^o/10 öe coerö
toeftsupöttoeftttoeempïm — 2tnplei?,

©anCuer^

i^èrdaringtiedecïee-cuöeft; .

CAFïTtit y; .

Hoedelê havenen ende landen van malcanderen Ijgghctiiènde hoe.
atidére landen van defe verfcheyden ligghen.

-ocr page 240-

Befcîirevëh door Lucas îanfz.Waghenat^r ii^

i0ûecocr05ûpôtûû(l — — 3 mplen. — — lo.mplen.

1Ban€nóöt®üim totten JoeckPanCo!/ t0öecoec0 ooßenDetoeö. Wm ^oentot^oo^enöofeö/t^öetoec^ jwpötocftenbenoü^ttDfü

D^pgrootemplen — — 3.mplen. fepen mplen — rmplem

Ban\'t SupDörpnöe öan tot Col / öe coet^ ^pötipeft ö?p Ban fl^oen tot 3|afinom/t0 öe eoer^ swpöt ooft tm öoften/ttimelf mn^

mplen — -— S-mplen. len —• — i2.mplen-

Ban Col tot Eaftfeefant oft Clfennuer / i0öe coer^ 3upöt ooö enöe î^an ^oen tot a^omDolm / i0 l?e eoet^ coS enöe öeertien mplen

3«pötoüßten$ttpöenöipmplen — 3.mpien. — H.mplen.

Ban eifetinuer tot 3lantf£toon/i0 öe coer^ooß 3upt ooß ttaee mplen Ban Balßet&oener riff öp a^o^nöolm/ tß ooß ten 3upöen/ en

— -— — 2 mplen- ooß3ttpöt ooß Pijftten mplen — i^mplen.

Ban îBeén tot lößalmnpötn /10 Öecoer05upÖt ooß ten 5upöen / Piif Ban Balßerftaener riß tot öp noojöf 25p?öenöüim omme/t0 öe eoec^

mplen , — j-mplen. ooßtennoo^öen öeerttenmplen —- H.mplen.

BanïBeetttótÖte^!öötïscontoftEeef08ol/t0öeeoer03wpöente|i ^an^poentotlBitßeeöt/ig^ecoec^ooßnoo^ötooStiMaeifmpim

ooßenptecmtjfen ---- — —

Gapittel VI, Capittel Vî i.

Bit zijn die dwcers coerffen tuffchen Braecker ende Moep. Die hooghdç van defe hoecken ende landen,

V Im ,— _ 4..mtilen. V miffti — — ^Bdcaöen — 54.num!t

len

Ban

rüer05upöt\'3«pöttajeft

54\' nunut,

58.--, o.

4.mplen. ▼ nuten
/i^öe ^^aeßerlanötltöötop

6,mplen^ #aet^etßj)en liglit op feöen en pijfticö gcaöen enöe ttoaeifmmu^

Ban^teöepito^\'öre tonntop^îaeckerriÊf/ i0öe cüer0noo?öenten ten — — 57. —

ooßenmermplen —• " 44nplen. CüllligötopfefenPiiftt^fftaö.enöeöerntömmiit —30,

Ban öie tonne op ^jaetker rif tot in öte i^utjek /10 öe eoee0 3upöt ^te^ont Itgpt op fe0 enöe Pijfttcö gcaöen / enöe ttoaelf mmuten

Uteßenöenoo^ötooßUiergrootemplen — 4*mp!en. — — 56. —12,

Ban öie tonne op ;©?aecfter nff tot bte tonne op Balßerboen rtff /10 Bat rtff bau Bislßetboen lt0Jt op btjfenbtîftteô graben / öertteö tni^

öetoer03upöen^enöe3ttPl»tntehüoßen — 4 mplen. nwten — — —

Ban Balßerboen riß tot ÂPoen /10 öe coer0 3apöen ten toeßen bier ^at 3upöt epnöe b^n 25o?nr>olm / enöe öat noo^ötepnöe bau ^or n

mplen« — — 44nplen. li00ftenopböfenbi)fttcj)0raDenenbeticnmtnuten 55-

Ban£©ocntot^teöen/i0öecoer03upötaüßtep5«Pö!enöjptnplen

— 3Jnpien. q^z Cap«
Ban^üentüt4^eßec/t0öecoer03i!pöttoeß — 5\'mpleu-
^Ipaertaaeßemf/iß3«pöt3upöttoeß ^anilen.

-ocr page 241-

Viercîarmghc der ^cc-aifleîîj

quadebanckenenderevenppditvacrwatcrghelegen^in. |Sc°/foreÄ^tS«nWtOnDtrreplOT^

tnûettithertbebttititBhatittn ttnmojbcnmje?. ®at<eplanbtbanl^relmpî)t^

tearoo6jmettmtomt/n«bej)Mrabeltwtrommi0Ptplaetfenaloft replfnnaebicïöricrasetüapgteJanMcomteenntaufgiraetffit/Dftc

aSoÄÄ^ macömmlitbefen/alfmrnem mo^sJP^aSen b« tncft bonbe^W/ «» tómnbet,

i^ufftftenOaatröbtrBfien enbe anolt/liflöt ten bawft ban ttm ijanetttraple.
babtra/aSK^^moeitnfftÖenÄ

bienoórbtrtljeïpbe6eflmttenaetftni:maetalSöBptoeatoaertöobet \'STuffcIjm t^jot ^gneiftnn^

ïoopt/ enbe beoljirtt bïoofljte ban beewïen enbé btjftien babem te

tÄen/footoWtbatfltebieawCjreöe/üftänültftö^ »»àtï\'ttBawhBsômbopieeiiftljipbatto^towttti

nS. ® tnfflSoltS beretöteCäÄW«,
atmmrnmmntwmttiriimmm.

B^ttówootöttban e tenmbe fben^ LÄSt\'Vothopbteoc^^^^^^

»«^ouu tût lommigtye piamm ucertten/cnoeroi loranwggc fw iwv luiuu»

pïaetfrh tue! tuimttcjuabem öiep : get t^aert öe ÄelantfcÖt 3pöè fenöepjefcpïf
öiep Peeetiert enöe Pijftien Päöein : maer en conu ^eelaüt Piet naöer «©laèckèr riff liby- ^ -

öpnacöteöanttoaeïfoftöertienöaöera/inöèöaitenfuïeslïN

öerrepan\'tlanötujeren. .

mommmUmmmümmommxmrnmmmplm lenöanlanbt.^a£?ïï0Öteentünueo|4^ö^^^

fU

-ocr page 242-

Befchreven door Lucasïanfz.Waghenaer«

ömt/nacrDatmm tóe landen nae comt. noo?rtoaert]ö.

baöem. ^ ^teöen enöe Balfteröoen/be&ocft een ftueananm

^ttffiSettöteefeßemöeönöetonnebanöje^looge/tilöi^ Ibcfm/enöemetbeeïteaapen/omalleöefeöuplenenonöieptenm

«nöemsfimtïaöem. tiooÄticöepöt te ontcomenröaerom öte m öefe traue oft öttmfe

\'3:ttffcöettöwtonn0opi&aßner€anaelenöe^©?aeckerrlf/t(|öiep comt/i^i^ßebjeUoe/cnö^faltnocfiquactgöenoecycöbm.
feöm/toeiÄ^öÖföabmi\' ^i^tooompetfiieralmetömtoö?/

!%■■■■■ ■

-ocr page 243-

Aldus is Bcrnholm alfmen wt Eertho|ms noordt noordc ooft
de wbfteh comt/ \' v^n u itijhfealdüi« \'\' \'

Eertbolmspofjvanïi
zijnie aldus.

^tZuij(|tclj0,cJc van Butandt alft

dwaersv^uis.

^vtnßvBty.

ß^dßpCmii

Capittel

Hoemen Sweden, Gotlandt, Eulandt ende Bornhofm befèylen fal, ^ndc
\' wat havenen ende rivieren dder^ \' \'

p <0möo!m 10 rontom fcjoon/ nten marft baey ober al fetten /
!^ottom/öooj jB^er/ f>nanèr enöe f>antU3i{tk-^i3 noo?bf
ï%Öt een grcote flippe / öaer en tft met al te fcöoone. Ban Ö^t ooft
timöeloopt eenrifhenaf/ göenaéint aöiouujer^yif/ öatnioet
t\'iioutoen.

öen ren ooften bier mpieit.

^aer 10 een kabenknrmbe €ertöolm0ymaer get en bjo^t niet ge^
ïi?npckt/enöe öaerom ift onbekent.

i

t

ßoft teil noojöen öjiegroote mplÉi.

inenmacööaer rontom fepïen enöereeöe maec^fn op ttoaelf epöe
torten baöem. - \' \'
öap/öaei; i0 feer goet anekeröt:ont.

möe^npsliisieen fteöeken tbebekoo^ènöe bfnConmekban^cnei
marcken/baer gaen bier oft bijf ellen materim/ enbe öaerij@fgoebe
^eeöeoiïfebett ofteacöt baöem. ,

^ Böo;i ^elßmrcö enöe Eottenbnp i0 oock goet at^ck^ gronöt/ op
fe0 oft feben baöem öiöe
i0 fcöoonegront. 23p wttenbup

i0 Calqueren geitaemt.Ban öaer naeoe flippe 10 be coerss ooßepöe
boft lert 5t^öen bier mplen; Ban öe clippetotbmnenCalmetfont
10 öe coei^0 noo;?öen; enöe noo^öep ten oo ften/migy en ort tien mplen^
Calmerfonöt ßreckt nob?öen öéur öte ckjppen / ten 10 öaer tiiet al te
toijt enöe öi|p / gljp Jjtöt öaer ontrent ö^ie babem toater^ enöe
tm
boef. <!5ÖP nJeucijt bock bn toeften ötechppen iti loopen / toant öaer
tni0 niet meer öan fe0 eilen toarer0/enöe ftrecHt ncio?t noo?ttoeft in.

BahCalmerfonöt totöie ^toeetfc&e 3!oncktoo«to/t0öecoerjfi8
ncojöeti teit ooften acöt miilmr^aer macömfit rontom féplen enöe
letten toaerinen toil: öet 10 öaer öiep acötien
uft negöenaen baöem.

#anöe ^fetftör SonfNlJ^outo tot ^t to^fter fl^ tjam Mpop

-ocr page 244- -ocr page 245-

\'Dcfcnjrhim (ü Snede r —— ^iSHfa r r -
d fes Cöfies aéniréds. BK^ CRWm^
entmrees ê mßers^tueils jÄ Is^ 1A Ê

et ifßs: &$ éux iß^^qQe
és\' ä remmmees Gottßü,
! et öe(mc(ê,ßiueesßuSs Jl^A\'
ffs mßes (ü cße \'Prmnce. F^

ßzer--\'

S O
ti

podduus
Sirnui

[OJCHS

.Lu^\'

- 15\'

Lußa-

\'li Cb

■ OTH B
p Ar J

W

^■■iüVH-

^Shci

O

er7

€1

eO

SornerßoiAm

ß»

es

(Troß

• - fii

C5& ; ö

^onne

Zï».

Q

cy

O

inia

\'Ca^eiL.

X 6aum

•Sfeendixren

t^f Us

\'^^Änno \'

Tkmdèn
ö

Qant hamer^^

O ó

rjQnßuk

\\
\\

■ 2

Xw^j?,

Cä^tvap

~ \\ ■

Ä csä\'\'

^élftf ca

ßs/

30

Aaer

en

r

Sotdi^^

IS

\\

Sek,

/ \' \' /
l^er/CCijfipen

) ^

0

20

i\' r\'

\\

\\

.eCSs»\' O

iO

Vtfei

t?

yicm

X\\

rit\'

Ajtrti

y

ö p

dtt

^o

3/

5 - E -V

Sornholm

JVC - A-R-

C

tz

^Snanex

3"

4

10 \\

to

-s-a

3

V

10

\'Bvi^umm rij/f ,
5

2:0

Partus

J

11,

jSaßtie ünrein ^

O ■

"v

Sftit

.. J

-ocr page 246-

T

■ ■ ■ ■■

X\' -1

It
*

1

1

V M-

-W-

-ocr page 247-

Befchreven door Lucas ïaiifz. w^hetiäet^^

. CAtinVL ti:

Gatftltcfetmni?0^ötóeÖ/rnbenOO?btÜJefttetitmmn. \'©icinbe^ öm\'tptvanStöcholmintefeylen^endemcerandere

l»ifÖa|I fetten havenen van Goihiandt.

Sflftp n^ tot fluerbup ^tjn/fö m toeü; y^ t^mfpojt tot Wimtèn #beeoer^ noo^tooft ttoee mijleti:

tCmtü ttnmointn am/m tintßJP pm tegen^ tlanöt/ib meucöt ^^ Cgrn ban ^tèeöólmarecUt Mklm iBigiteen enbe öie as Ji^

»aettonciteban^iBwïïtoeÖ/mbeto ïöopea ^ieaomberföaeenügfjtUanii^ibael«eeäi3?if|t5mitDüä/

bîectoenbaer/opbpf^ienfeßtenbabènt ^^ ÖuptenKsgeubie^utoafen/enöeîiggctî cnèer mater. mmJ

baer i0 meöe goeöe antfeergront: men loopt öaer bp lancj; na ^m^ 23upten öie ^aelec liggt ^Ifnap/enöf binnen m ^atltt gaet öte

ftohn,\'cnöelißfttopeengrootetopöebüert. . . i^arfticfemrmaeryeti^gefomfeetimetfcöepra/oaiöiergemgrmt^

©an öie totfcftaren bau ^ilbup tot öat lanöt ban lliencopen oft feôepen öuer en mogen/Det i^artiticlt a terkt eerfl noo^ttoea mx

Cellinsöen/ i^ öe eoerj^ noo^öen/enöe noo^öen ten ooßen elf mplen. ßen tot öie 25ucöt/enöü booK^ tot Conmeröabe toea/enöe toiü tm

£©mmacftöatoocUinloopenna^tiekrburcö/enlatenöat<i^roene noo^öen. ^ . ^^ ,

Cpïanôt am öie lucöteröattt liggljen/ öaer loopen ttoee boeröm in/ • Ban öte î^aeler tot tDierJaben ßrecket gat ba^toeköofm

b\'ceitenae5upöer Copen/ö anöer nae ncozöer Copen. ooß tm noo?öetT/enöe noo?t noo^tooß. Ban ^^tteïfjàbm tût S>tun--

25p nooiöm bat ^roene eplanöt ligöt i^ientotopen inöe mont bo?en ßrecUet sutittoeß/enöe jut jöttoeß tm toeiim : bau öaer mtu

ban öie topöeboert ban ^tuekrburcöi aen öie noo^t snöe. ^aer bp öttöe itercöof toeß noojttoeß. Ban t oube tecMiof tot matxnùlrn-

ooßm gaet öie boert ban Celgljen in / enöe gaet tot aen öte £0oller: toeß eti toeß suiiöttoeß/ öaer macömen tgat ßnpten met een b io ïi

maecCelgenliglit op öat eijnöe banöe boert / enöe ßrecket mom Ban baer tot Conincrft^ben cfte ^.Blaefge^ )olm t^ öe t oer^\'

noüjöttoeßin/bo^enaenligötf^ttÖebekengömaemtCrüfa. 25p toeßtensupöen/enöejmjtsnijttoeß. Ban Conine^ijabenû tv\\t).

ooßeti tgat ban ^t^elgen bgbt nocfï em öiep oft gat / öat mac^men 23lae(tre0^ûlm/10 öe courjE^ nae öe ban ^tocMjöim toeä uj^i^

arbter eifnapöiterloopennae^tochöolm met jacöten. toeß;möenoö?itoeüeenmijle.

25p ooßen ött gat ligöt een grootf cltppe genaemt ijartföal0:ban \'Cliet ban ^tockltolm loopt lancksi tn 3C?ö ianöt toeöer in öie
baerßrecketlanötnaetgatbanfitochljolmtoeooßenöetoeß/enöc. ^o0^tb0öetn/enöealfoinöiea^üßer5ee/.ketßre£lutufffl|^rj^eöl?e

öie flippe ban i>artföal0 ligljt ban Hantfoert toeß 3upötmeß ttoee möeB)t;e öeitr/ontrent sutjttoeß enöe nao^ötooß : gljp laet Isar ijatte

mtjlm/möe öaer begint öat gat bau ^tockjclm. lant aen bagboojt/enöe öie groote €planöen aen ituerfî^o^t/ naû^t

: COâ/

127

-ocr page 248-

^jg Vefclârîflgiicdcr2eecu{ic«r ^

0ùûmmmm&mnùmmmmÉûùitimn. . ^. ^óïöeneeimootómtjfe^ié^^

iéetettbt en fteeft sheen üanenen : maer binnen öie Calmerfonöt/ in/mm mac|> rontomme ö« anöt fepïen/enöe rceöe mae&en op

maebmenonöer<@elanöttétten c^\'ralöeröequaemßeomtelaöen. fe0enörfetjen|aöem. ^arodûergattocïtfin^e^ôûftnooîibtooft:

SSrotoJaoetliflö^^^^^ |janöaettotj>!iet|)aöeni0öecout0noo?öentettüoö^^^^

\'€:nüü2teitnöettan #efar^^ Ban öaer tot farofontiisöecoer^nüü^öen ten ootótmee

^Äjanöen ofteïinpenbanCar^^^^^ momnmmüürnXmm srootemitfe/ftctijö sliéiiâèmtjïalbe
^pbeba^ûtïanbtnietmm^

aïfemael fcfioott/men macii öaer rontom retten maer oatmenum. unnwi imu^upiimi uuum oan^r^i^ömut w»)«^ ^uuitgraanoe/
<0rtöerflioot Care! macftmen fetten op öte ooftenöe toea^^^

mt enöe noompöe bnifl/ljet i^ baer biep tmalef babem. , om een mtt örant:öaer en moont ö&eenbolefe op.f an ben noo^öt

Boo^töoaynsrootCarälistöießeöeban^^^^^ b3ea&oecfeïoopteetttiffeenaf:öet t^baer öiepfejei/feben enöe acöt

inörooraettfient0sketoee0/enöebgötbiifmp!en/noo?btooftm^^^ ba|^m^nöeoberal0o^ttanctos^^^ ^

^ ^ifutmeft/banCarefö. ^ï^ieouöetoaterrecötensimöaertotflefp^o- 5©teCoperfteenli0ötban<6otfcöefanöentoelinoo?bttoea/möe

tenytiietbieonbelLeefcaem/biebattouöeiitn^^^^^^ ttoojttoeötentoefteftttoeegrootempïen.

getoeea/maeri0ttuöan0beöo?benöoo?öienöat5pfomenir9maer \'

Öerö^nckti0/al0op$iinplaetfebetoefeHtooibt. ■ . ^ c a p i t t b l 111.

Bant 3ttijDipimtbmi<l5otlanÖtlooptemrifRena{röatieer^^^^^ Moedefelandcnendehocekcnvan mafcanderenItggben,cndfehoe

mcblS/enÖe0pt5mjÖteijnbebaft<0Otlaitbtß^^^ andere landen van defe vcrfcheydenzijn^

to^n/öSenaemt^oebnreöofti^ubom^BanDepitnroaii^ot^^ ^ . . . ^ l

tct l^eplic&oïmi^ be coer^ nbojtooft biermljleit: ötttö een goebe öa^ \\Tlin mtüt tottenftoeck batt ^antSatiiWjsf m courjg ooß nfóoiE^

bfn/maer5piiSûnbekent. ^ v öoaac&t mijlen — — s.mple^.

^oftoiiehijStoatbeter bekent ertbelisôt een îtoîïebpnoo^ben/ Battä»antöatnertot^np0/t^föeeour0in.n«to. - d.mplem-

baetiight een Cpïaitöt miööen im gat 23p$npöcniftöeöinteloO\' Banbaertotöie ribtere ban Celeöolm/tiefDeeonrjSnüülötübü ten

pen/men maelj ootk ban bpnoojben in romen / enöe laten öie ttoee noo?öenbier mijlen — — 4*mplen^

flippen aen önerboo^t/ get ^ ten moepe öaben / baer mit babem Bân Celeöolm tot öer eïtppen /öecourjeJ noo^öt ooö/enöe noo?ö t

tüaterjg. ooß tenoöHenfejömplen — -— ^.mplen.

CenmijkbpöößeÄ25ifijûiMïigî)if Baftotjïk / enbeopöteooß BanöeClippentotbinneti Calmerfont/ ïjöóerourjÊï noo^bmtett

^pbrn ligt eert langietlippe: öaer falmen bpitt loopen/ ooßen neggen oft tien mijlen — lo.mptem

É^e anöer fctjerpe elippert aenbagökoolt/eiïöefettem bin^ Baft Calmerfonttot öié^toeetfcöeSottckbjonto/ tiö öe conr;^ noo^

Itin öie Jabenop bier oftebijf babem. bentenooßenaeötoftnegöenmplen — s>.rtipleit.

25poaßen ^artoijtk ttoee tnijleit hooiötüüßigöf öie öabew^ Ban bie^»üjeetfeke Joncfeu^outo tot bie totclôîpen ban ^lbnp/

^anttoijck/enbe ßreckt noojt noo^ttolß in : 5P i^ biep bijff enbe feö be conr^ noo?öen enöe noojöen ten toeßen — 7. mplen^

^aöem/öaer ßaet een tapel op öetiftoeck ban\'t lanöt. Ban ^tlbup tot ^maeïanöt / i0 öe eoeriS noo^ben ten ooßen elff

mpleti — - ii.iiplencr

Baniéma^

-ocr page 249-

ÄcfchrevcfldoöflückfänßööhWäghcnaefr

tcnsimöcn —- —^ öoß ten noo^öenntsfirnttm Wien —. ii»4nple«.

I^oe ött gat mlir eckt tjsttebo^enljerelaert. , , Bant stipötepnöe uan 25o?nöolm tot öef gentel/ iiöörroiitjäooft

Bant sat nan ^töcFijolm tot öte noojöertte IBtclippen öan öet noo,iöt ooä utjftieö mplen —r s^* mplen.

Jtlanötfcfte öaff/is( öe coerjs noo^öt ooft/enöe noo?ötooa ten nooj^ Bant npmt epnöe öan :5o?ttöolm tot öet ^inöe/tKJ öe eoer^ noo?öt

öenneertien mplen — i4»tttplett. ooft ten ooften tfeßiclttnplen — ^o.mplem

Ban öaer tot B]ce oft öat Utet ban ^tothjolm/ noo?öt noo^öt ujeft Bah Bojnöolmiot ^onburgf)/«^ coeriJ noojt ooft/toel foo nco?«

feöthtflen — —- mplen. öelijcUpeertitötnpien — 40. mplen.

Ban het oofter Utet batt étotKïtolm tot «a^gronöt btnttén öet Bant ^ttpow lioo^niefttfiipöt epnöe ban <0elant/t0betoerö na

^tmttfcöe öäff/i^öe coerl noo?öt noo?öt tolft mplen. _ Ht|eföopft ittpöt Ö _ mplen.

Capittel iiil.-
Hoe andere landen vah defe landen verfcheyden zijn»\'

1721ntBtftet0t\'tn00?ötepnbeban2e)0?nö0lm / tóöecoer05«P^ Bamjnptier-ïlWbeni

V oöftntöenoo;tötb3eftfessmplen — mplen. . ooftenatlittenmpleti

* oöftntöenoo;tDtmeitiesmmen — o^mpim. , ^ ^ e

öan öaer tot öé ^rtöolmén/tóf öe eoerjEf noo?öt ooft ten noo?öett m Battt 5upöt epttöe ban45ot!ant nae ©eet ofte Utj0öooft/t0 be coerji

nS — — 3«ntpïett. 5nnöén ten ooften febenetuuïttutcöntplcn z/.tnplen.

BanBoMftoïitttotiSatlttó/t0Öecottl:i^al0bo,mt Banl^ottburgö oftt5ttpötepnöeban<0otlanbtnae Conjibergöer

hm tm metten nertlien mplen — P.titplen. ötep/tjeföeeoerigisttpöt ooft ten 5»pöen . — p.mpleti.

Banföanttó totterWp BattföonburjBötotö^fsaebanöetfd^mtel/t^befoer^ooftjup^

tntilm — — y^mplett. acètentVümticö mplen , , — , iS.mplen.

Battöer clttmett tof f^toarinetooit öft\'t^pbtepitbê bati <0elanöt/ Ban t sttpöteutiöé ban <25otlanbt tot öer iBtnbe/tó öe coer^ ooft ten

ïöhÊcoerö ooft nooiöt ooft feu mplen — 5,mnlen. noozöenacötetitbjintieötitplen — is.mplen.

Banömlwecfeban<0elatïbtt Ban l^onburg!) tot ^ótit^oo^t/t^öecoer^noo^t ooft bpbenöem^^

tóöÉcoerö^uiJöttoefttertsupöm — is.tnplen. mptêtt — ^ — jr-mplen.

Banbe wnöÉt ^oo?öi tot öet ooftljfnöe baiïiSö^itöoWtöi öe coer^ Banijonbnrgö tot ^a oftergaeröe/ öe coer^noojöt ooft ten noo?.

i«iit«tntmefttmintic&innlett — 2o^mnlen. öetttöiett mplen 10. mplen.

BaSnötmnbeuan25^^^ öoftmöe Ban <éoftersai\'öetotöeriBtnbeoft Hupferoojt/t^öe roer^ooft

toeft bSrthtmmtileft — ^^.mpltm möe toeft ttointicö mplen — toanplen.

Bant wnötooft epnöe batt 25ó?ttöoïtn tot IBitmottt /10 öê mv0 Ban eoftergaröe tot ^a0:öeroon/i0 öecoer0 noojötooft tm nm^^

lupöt ooft ten ooften/enöe ooft snpöt ooft
ant 3upöcr-Soo?öen tot ^tpenbergöti

no0?6eitith/möeop bet £!l0etnel ooft , _ ^

ant^upber-Äo0?bentoti?ouburßö/ ^^ bécoêtil noó^öt 00

35anplen.

B^.mplen.
It ooft teti
i8. mplen.

^ . .....lo.mplen. bm/toelfoonoo?öeltjeHöemcömpleti jo mplm.

Ban t 3upt epnöè ban 25oniöolm tot Cofébérgömi^J öe cottr05ïipt Ban <aoftergaröe tot <5o$feöe fanöen/i0 öe coer0 noo^m ten ooiie
o^ftmiöenoo?öitoeftttoaelfmpteii — ijaitplen. becrctenn^léti ~ ^

-ocr page 250-

B^e <5otftöe tóbm totfeäipÄ^t/öbecomfno^^^ ^atjupte?)

ooften/enöe noojt ooft meeéttttointicf) mplen ü-mplen. ^^mwten

©anöe<5otfehefanöen ^ie<aoöer„

tmeeenöetncl)mplen — -- ^ ^ —

Bant <5otrcl)erant tot a5ocöfc0aer / x0 öe toerei noojöen ten ooften <PotftJe ranöt lti®t op atStenöijftttö graöen enöe öeerticö mmu^

(eftienmnlen — ^ — —^^ j«.—40.

40,

en^

-ÏO»

0eaöentien

S9-----

Capittel vi.
"Wat gronden ende diepten men op defè cuften is vindende.

reftienmplen •

Ban:ïïioecöreöaertot bteWtclippenöan llöbo/tjssöecoecönoö^öt
ttooitoofttmaelf mplen — . ^i2*mplen.

Bant 0otftl)efänöt totten jupöt&oèïk ban »ttt^^^t^^ be
coeejö noo^öen ten ooften /enöe noojöen beertten oft bijftten mp^
ïen — ^ ^ H^mplem

Bant <0otfc&efanbttótÖet gatban ^tockjolm/i^be eoer^tóeft/
enbetoefttennoo?öenelÉfofttmaelf mplen n.mplen.-

Banöe <0otfclie fanöen tot i^atelfo / if öe eour^iupöt baeft ten 5up=^
benleftienmnlen —- \' i<5.mpien. _______________ . ......^^_________________

Bant gat ban 5>tock{ïoïm tot Carelfo /be eoetjof ^upben eft noo?^ -^kieö gcont/enbe 10 neg^enenbettitö babem öiep.

öen feftien mplen — " — " x 6 . m|iicn. -^Clftsttjaöer-i^oo^öen toeft noo^ötmeft ban uiigijt/enöe bat (grti

BanCatelfotot öat noo^btfpnbe ban «ï^elanöt/ i^be coec^toeft sötttoee mplen bant lanbt/baeeift biepberticft enoeeenenöettielï

3upöt toeft feömplen — baöem/enöei^fttckgtontalsfleem.

Bantnoo?Dtepnöeban<ae!atibttotbätgatbart^tocfepm/iööe ^Iftcapelleto op 5upöer-5^oo?öennoo?tnoo?t toeft bann ligj^t/

eoeronoo^öen ten ooften —- — v ly mpleit. baer ift maer öertien4ïaöem öiep.

Banöe ^toeetfclie Sonekbjiouto tot tgat ban ^toekjolm / iiSöe Ätoubureljttöo^ötnoo^tooftbanui^bijfmplen/baeriftöiep

coer0noo^tnoo?tooft — —- i8.nipleh. bi)ftienbabem.

Ban Carelfo tot jiet jupbtepnbe ban <l^eïanbt / ijS öe torn 5upöt W gijp ban baer ttoee mplen noo^ötooft aen gaet / baer ift biep

$upbttoeft/toel foo toeftelijek — is.mplen. ttoihticöbaöem/enbei^grupjeffteeme&gront.

glip SUtnoo^öttoeft enöe nooaöt toeft ten noo^ben ban

_ ïntrefi/enöe^ntttoeemplenbantlant/baeröebtgöPöroffcootfteen

CiipiTtBL V. fant/enbeftoartbaeronöér.

op wat hoochden defe landen gheleghen ;iijn. ^toee mplen bp toeften ö\'<Softergaröe / fuöe ttoee mplen ban

lanöt/öaer tft fteckgront enöe io eenenöerticl) baöem öiep.

TT<^t €planö ban 25o?nöolm/ïigïjt op bpbenbiifttcj grabm tiert Cufftlien <aelanDt enöe <0otlanöt 10 oneffen / en fomtijtö ö?pen-

^ miimteit — — 55.—10. ttotntieö fomtiitjss ttoeeenttointicö baöem öiep / enöe öie gront 10

mt5upötlïoeck batt «Deïatibt / !igl|t op feffeitbijftttft graöeti ttoee=^ Itoartgrupjs enöefteenken^ al0 groote ftoarte ertoeten. eijp bebt
enöerticBminuten — — s^*^ooeknegöenenttomticijbaöemöiepte/enöeiiöalftssartegronf.

ten
te?!.

öetiènminnten
ieftaötö
mmuten

-ocr page 251-

Befchrevendoor Lucas lanlz.\'Waghenaer. * 131^

toetttjatt uieptm&e 0fi|i$ijt mtt mplm eitbe öcatiienbetoitfant. aCl^gSPbaerober^ijtbanenJelit^p

Pan lanöt/barr tft ßecfepont/feuehentüimticö enbe oocfe nei^erten^ geeneri sront op beerticlj babem.^ie Heefcaert lieePt liier een groo^

ttomticf) pabem biep» \' tefante/bieüaftm

^nffclienbiei^ollersarbeenbeJJottburgö/fiebbpeettbancUban Soajbeallangjiesöebetertgliemeeötejjebbem
bterenttointicfi pabem/enbetiS grof root fant / söp mencöt bat lant 3Item bie bani^omöolm nae o^oftersarbe toil feplen/bteen moet

nietfientottermeerCTe» öatlootnietfparen/maer altentet naeöefe öancfeentottooapen/op

i^otöljebt0öpbaereen hmth bpooften tjantjeertöienbaöem/, öatJptoetepjnsiCTingöetemaeclten/öetijerfeersoetomöoen.

■I\'
t :

L

i w-,
tä^.

-ocr page 252-

•T" Bftclim Bye oft t5oftel rnöe öte ^planöeit öan Älant gaet öat
^ 5llantfcöeöaff^^tn/öatmenöie üloonboöein noemt / enöe gaet
foobemop infmlant bat een ftjïipmet een goet baei:U)eettnbtW
bagfien nautoeUjeh en fonbe tonnen ten epnöe fiailen. ^at öoocöfte
banöie Boo2ötboöem
i&tm ftaöt gjjenaemt / öaer feö^t
^meöen öem ban ƒ mlanbt.

<erche ift mterfte epiantbant 2llantfcöe öaffUan baer ftreckt be
Coipefont in enöe gaet noo?tooft bp Co?pe ïancr.<Co.toe ligt binnfn
b anöer eplatit: ban Co?pe mac&men ober ftaen int itet ban 25bbo/
öat ban öättoep aff comt loopen*

gitem IBttop een groot €pïant/ baer op ftaet een maft met een
tonne/öaer moet gtjp
bn tueftenin f^Ien: fiet ftreckt eerft noo^öen/
enöe
noo?ben ten ooftett in ontrent tmee oft ö?p mplen/ öa» comtmf
teglien^ een groot <6plant aen.

g;tem tUtet ftreckt lang^ öit <^plant noo^tooft tot öte boert ban
»bo/enöe 3tbbo lept \'tepnöen ban\'t groote€nlant.^it Utet loopt
al tuftcöen bie clippen öner tnel tljien mnlen. ^aer comtmen bp een
cltpïjc öte onöer mater ligt/enöe iof eett iS^agneet oft ^eplfteen, ^ie
ïoopt öan \'tgat ban Hnpsi in lEee / naer l^eud toe / enbe men margt
ianbt ban Hebei ften alihten bupten bte fcgaren 10*

ibianUupo bupten bie^c^aeren om nae Clfenboj? istbe coer^
ooft/enöe ooft ten noo?öen elêfofte ttoalef mplen: enöe op öie meß
5pöeb an tgat lept een öoogöeronbeclippe met een maß ofteöaer^
ber/enbe isi genaentt tobben:baer tegen ober ligljt een lange clippe
oft <0plant/ enöe isf göenaemt fantam.\'^uffc^en bepöen gaet bat
gat ban€lfenbo0 iit/enöe ftreckt meeßnoojtooß/enöe noo^tooß ten
noojöen tußc^en öie cltppen ötter. Cen ßuck Dpeec bp ooßen bie
langfje clippe Itgljt nocö een ronöe clippe göenaemt £0elp.

;©efe ö?p clippen jijn öie ketmtßen bant gat/ om te feplen nae 4BU
fenbo^/Jetßreckt eerß noajtooß / tot batmen binnen Die clippen W
baemaeßrecketnooitnooztooßtptboo^öe ribiereban Clßenbojf/
enbemen macftbaer fetten tuffcSjen öie flippen/mant baerijgigoet
ancjter gront.

«Saer loopt oock een MietMmen bteclippenöiter/ enbecomtbiö
t^utgifagre toeber in 5ee / maer ^et loopt om enöe meöerom / enöe ijS
Hootömaniö mater.

Bant gat ban Clfenbosf tot l^eltetïfont oft öe ^cjare i0 be coerji
ooß/enbe ooß ten $upben acfjt oft nejgien mplen. fdeltcnfont ßreckt
noo?tooß in/ men lipt baer biimen een groaten öooptötfi^aeren/

der ^eetußendan

enbe men macjal binnen öuer feplen maerm^en toilt toefen atómen
een bekent Hootöman öeeft. Ban pelten&fiaeren tot l^utöfagre/
ttoelcke een groote clippe oft €planöt
iiè? iß bier niplen: ban öit <0p

gijp moet öaer een inple boojbp Uiefen.

Banöaertotöetgafbanlliip0i0Decönr0aloöft / enbiooftt^n
3unöeittnCfclien öie dippen öner tot öat l|npgé ejilanöt toe / ba?r êcliaeren tiner mtllm ïoefett.

fitnban

-ocr page 253-

f i

f

- s

> \' > \'

r

. .. _ î : i j - - V .U V

■ i

l-i
F\'

-ocr page 254-

JJd^

locus

-Ktr^jhL.

L

y;

,Kms
>

lot

(mbt

f

m

r ßtiä fùi-

\'JmeßeC-^

WH

m

aa^

^SîTlUS ^ ^ ^

f

^romaC

\'A

<3
iUef

êT"

-\'S».

s. Ti.

\'m!

a

zvos

M

C^ p ^ "> y J^ ^ \'

és

^eames

Cuma,

A r

a

^ Ni

C?

0

Ci

C2>

<3

» * tfc^ tx-te. .a\'

•C >

\' r:?

es

<3

\'S. ■

a?»

itM/fa/

<5î

(3 ïâjf

s csii^ /

mrert^..

ScHtrni

. Ts.

..G»

es»

TL

m

V

 \'S..

Tï t\'

^Ortehs

ä:

\'äs -lä,

f

^ùjtemei

(Tene

-iùérs

^efcßryim^e vmfê coßm van Ooßftn -
[aru&,cÊéfier nmdhmeriîcißn om atn\'^
fien, met een dêeCvm %ußen&nä, ende
L^\'f(knâ, m^aârs veeCveifcikifân—»
wonéritc£e c^xn ewâ e^lm(m,ùnac

^efcrtfim â Vmûmû OrientoU, et
Jes c^ merueiûmf& f:enfemm jforhe

dèÙL "Kt^îe äUumü^ ei Us

eflranges fcueils et 3fB fiiuees

U â ceße amti^te .

Jeom-

-h.

Caßran ^^

iC

-m. ^ . ^

-1-i-

.tnmi

WW

-i

î

V^ti

F A iL S

^^ Ijè-meen^aé:

O M E

L I

.\'V

it 3

-ocr page 255-

■ "> /

i i

■ y

UV\'..\'

■S .....■>

-ocr page 256-

Befchreven door Lucas lanfz.\'Waghenaerr

mn ban ôûOôSelatîbt ùntxtnt bijf mpïm : maer 3ttpben ban ïjtt ibtbeninüiijchnaeb!eEuircJe&aefkentüe/toeö5ttpbtb)ea/rienofte

^ïanöt put$fagre !igl)t een blinbe eltppe/ bie moet g^P fcöntoen. M mp!en. ï^efe ribiere l^toa fefiept liuflanbt ban ƒ inlanbt boo^ be

Ban ^ut0fagre tot bie «îîfpelfcôaeren / be toer0 ooß enbe bjeft Eaömgö
bnffmpien/ftetjiin oocheengrootenöoßpuptfcöaeren. i^eejjtbp ^leüuffcöeftaecken oftCaöramïiggöenbier mpïen banberie>

ooaenïigjitemgrootf^ppe/göenaenit^uabefeöaere/baermafö bifrebanberBarbetDieopbertbierebJübciefenAbiefettebatlicmen

menrontomfeplen. Ômî^ober\'taot/enbeïoopefoDertbierem*

Banefpeïfefîarentotaôefc8arentj(befoe|:0ôosnoo?ôtoô|lafôt ^^EJatianötßreclitbanDeri^arbetot^eifbnrrft toeatennooîôen

ûftnegôenmplen/efiiôoofkeenenlîoopïptclippemmaerbaerïtglît ttoaefffmplen.Bûc^t^ tot öieCetköolm ooft enbe Uîeft nier mnîerr,
eep groot epïanbt bupten/b\'tpelçlte i$ ^e <5oeïeïïaeren- i^ooibttoaerr^ ban bit îanbt oft m bit baerbîater hggen feer (?oofe

ïaanbaertotöieBiïft&f?ooßnooibtooßb?pmpïen/ baeriigöt gronbeuenbecïippen/göenormtbieiofaen/öierontommefeerberl

ooch een groote Uitß®^?/ î""^ alleen : maer ooßtjiaert ban öie buple en Quabe onDtrptcn Rebben : maer bie ^ecàftolm^ ^tm fcficon.

Bifc^er ïiggöen öte elepne feïjaeren miööett int baermater / jp ïtg^ ^p ujeJ|en öie €ec!tl|oïtn 10 goeöe reeöe boo? een jupötüoße Uîînt.
ÖÖen bpfeantiaf rö^Wf^Ö« • ^^^ ^ Bifc&et: tot öe i^oerrf Ban öte Cecfeïîotm tot öie Cpïanöl ban ^^ange/
10 öe roers tueß

ftJîaeretiSDecûer^noûjôtoûôtUîeetnple/baerôegintmentbateïattbt etiöetoeß^enjupöennegbmofietien mplen- «2^nöer IB^ngbet;?

teften. Banï^oerrefcïiaretotöteHooöeöeïüft^^ralefont/t^öecoer^ goeöereeöe/ enöeoberalgoetatictegronöt, BanlB^angöer tot

tïoo^ötooft ten ooßen bier mplen. ^olßfont/t^öeeoerjS toeß3ppöttoeßö?ptnplen . ^teHaolff iigïjç

^icEooöeöelttiacömett aen bejibe 5pöenüm fepïen/maer op bie noü?ötnoo?öt toeß / enbenoo^ömieß ten ttoo^öenban öat Cplanöt

toeß5pöetßp|tpcipaelöiep:tnaeralfmenbinpeni;0i/ fooiß totjtetiöe bau ïBoiffont af ♦ Boo?öt noojöt toeft bau ïB?ana|ierïigöt een

teeet/ipettmaqi öaer fetten toaertnen totl; ooßtoaert gaet een grof bltnöeclippe/ötemoetg&pfcbotitoett. Booiöttoeßten tiüo?öen ban

toate?: op / maer tligöt al meeÇ bol fcöaeren enöe üptcltppen.Mmen öa,tangier Itggöen notlî ttoee blinöe flippen. ï©ietoterße Itg^t ttoee

btttnetiHooöel t0l fo fietmen ÖDibo^cJ booi öem Itggöeu. tnplm/ öte anöer een mple bau lanöt. Cr öe alß Cplanöt 3upöt ooft

^te\'Cralefontisfntetbalten^beßeken/ {ieti0aenöepöen3pöen ten5upöenbanut0/fo5tjtgöpontrentbcfeeltppetv

/ men moet öaer tußeöen öte baeefeepißS öeur fepieù totaen bie
ÛaôîbantBtîboît$î ,, ^

Eupöt 3upbttoeß banbtemoobeBelïi^teenïangöe totfïtppe / en
baer bp ooßen liggöen port) ö?p oft pter toteltppen/ öte liggen aen öte

\'tUanöt Öreeht {lem aen öie ItoobeSelaffnae^ieftt^erfKe toe pi^cRe öat unterßeeplanöt ban^llattt^ infulatoî Bp^p/t^M
3ttpbenttntoeßen/ettöe3upöt3«pöttoiefttoeltienofcttoaeleßmt)leu/ c0er0üüöenöetoeß/feüentnplen ~ — 7.mpjfn,
möegaettneengrüorentutotjck/öati0Otttrent tep fjalpetiöiel^uf^ itArhs^niftmö/
^Öe Öaetken ban öer i^arbe / enöe öaer Itggljieu beel ^cftaren bp
tlanöt ïapgi. ^at bafte caßeel bau j^oetetlboKÖ lept alDaer op eett
ribiere öte bem iiptöte ^oßer3ee ßreckt tn bie llaöing/ toeïtïi eetî
groot lack ofte ömnen toater

c a p i t t e l I

Hoe defe landen ftreckcn> ende hoe die hoeckep ende h^venm
van malcanderen liggen.

euDt
mplen..

^ enlîgg8^tigôfen0ateîî/|âetoelôit$|gljeW^
San
mt mtm iiptfc^arm ^att / tot öat gat ban € If^nbc^ /

K z Ban\'

-ocr page 257-

^34 VercIäringhcderZeecuften.

©anöftep!aitött)anéantom/óft bte doßspbe batt Clfcnbo^ tot ©anBptoji (oft tm batt mito) tot bie<«^ofteröarbe m ^e^otïanbt/

pcltcttfcöaere / t0öe toerjS ooftten 5upben acötoftncßötnmp^» t^becocr^snpbmtentjjeftm 42mplrn

„ ... ^ 9Mjpim: ©an©ptop^tot<at0m0&oltn/tflfberoerd5\'O.teno. 2o.ntplm.

©anpeftpnfd&acretot€fpelfc?}aece/ t^becoctjei ooft ten noo^béacöt ©an ©ptop tot/Margen oftJ©olfront/ tjjbe coer^ ooftten mnntw

oft ncgjimniplen — — c,.mplm, enbe mrft ten noo?ben — n-mnlen

©an aoefcöaectoti^oerceftöaet/ t^betoet^noojbtoofttenooftcn ©anï©o!ffont tot bie I©tfcöaercnbä!tup0/t0becoer0noo2tnoo2t\'

bttfmpïen. — 5.mpleit. Ujefteitbesnptsttptoofttienoftelfmplen u.mnïen

©anpoerrefcöaretot bteBobeJel/ i0 becoer^noo^t ooftten ooften ©ani^argöenoftï©olffonctotcifenboj6f/ti0fbetoer0 nooibtnoojöt

btmnplen — — 4.mp(en. ooft ttxjaelf oft bertientnplen ^.ntnlcn

^te^ralefontftreci^tnoo^bentit/eitbebaerftaenbaUendaenbepbe ©anl©olffcnttot|^cllenffftaere/t0befoerj6!noo?tooß/ujeffoöD^^^

3Pben.moobeöel%ötttöeentpIenpanbteftabtbani©pbut5ö iiithacj^tienmplen — ^mplm

^ t t r 2.mplen. ©an#eUmfciiarentotl^oo0öe!anbt/ijefbecoerjeiooft^upötVftfeö

^eti0banbeitoobeöeltotbtenoo?töoe^banberilame/3iipttoeft ntpicn — — ^tnnlen

tmsupöen ttotttticömplen — ao.mplen. ©anl^ooööelanbttot bte€eeh&o!m önptenbieralchsrontont/10

Citbetlanbtlt0öttneen0rootentnöam/mbebtnnentntlanbttj0{ beeoeromeftsnpbtmeftne^etttienmplen — ipannien

^tuacp melbeertitli mplen mtfbt enbe bjeebt / enbei00l)enaentt ©an eetkljolmtoteifenbo0/i0becoer0noo?btUïeft la.mSißir*

m%mnQiij baecleptbat^lotbanj^oetbnroöopbectpterepan ©ani^oo0ljflanttotßm0fa0re/i0befoer0noo2bentenUieftenpiec

oftütjftnplen — 5.nmfett

©anbaertotbjembebattberilacbe/t0Decoer0noojiöcnenbe3np^ ©ani^oo0ljelanbttotberi^arbeopbtereebe/t0befoer03ttttbtooS/

öenmecrnplen — — 44„p(en. enbe noo?bttoeft tien mplen — 10 mplen

©anbe reebe banber i^arbe tot Cel0but06 /be conr^ ujeft ten ©an l^oo0öelanbttotbteHttflcöe öaeelfeenoPtDen noo?töoetfe banl

— i^^mplen ber^am/t0öecoer0o.3.o.feüen oft acftt mplen s.mplen

©an\'^elööttr0f|totöieeech{|oïm/tóbecoer0o.enbeto. 4.mplen. ©an i^oc0öelanbtfot^oemErelobewer^ooßnoo^btooftneSteti

CnbeJettspanbie€etfeöolmtot öDoörottto,enöeto. n.ittpiem mplen — «S«
©an i©olfffont tot mebelinlLpflanbt/I0beeoer03ttpbenetibenoo?^ ^ ©an ^oemere totbiß

bcntmee0rootempleti ^ ^mplem lijtftacljtntplen — 8 mplen

CAPITTlt III,
Hoc andere landen van dele landen verfcheyden zijn,

©anbie©iffcöer tot bie moobeftel i0befoer0ttoo^bt ooft ten ooftett
bijfoftfe^mplen : — — ^.mplen"

T>en|)oech ban älanbt/lt0öt ban ^a0et:oo?t/3wpbt ooß ende mplen —

is.mpien. ©an#ßcmrreooßnüo?btocft / lepteen<eplanbt0öenaeintÄ

©an©ptöptot^pb?ec&ne0/t0befoer03«pbtooßenbe noo?btti?eft tmtum ban ^oemereb^p mplen \' \\mltn

omüömplm ^ ^ --- »nipttn.

C A P I T,

-ocr page 258-

Befchreven door Lucas l3nfz.Waghenacr, j^j

Capittel iin. ftnantteßronöe/\'ttoercketnflrootmtrooÖtóUoojMej^^^^

Op wat hoochden defc landen ende uythoecken gheleghen zijn» löpöeti: fulchs öatmen luaermen Wmt teitm aiuto macft

ken aI6 noot Doet.

Soecküan öteCpranöenöanSIJanDt/IigfttoiJtfeßtcö sra^ ï^anö^öïfofonötaf/afóöomitieröaelti^/ïigöteenölmöefïipp^
^ Den ttointidS mmuten — 6o.—20. nooit noo^öttoeß/enöenoo^Dttoettten toeften/toanDat Cnlanöt ren

i^arg&enoftöengoethöanM>nttpi ïiglit optfefttïSgraöenttoaelf Öatfmtjlmseerenöe al0Dteto?enöanmeüeUomtaenDenftoecköan
mmuten — — <50. —12. JiecepiauDt Dan tfmen öp ooften öefe clippe.

12.

60.

Bptopmöetgat öan %np0 enöe eifenöoö/liggötnoptfeftitööra^ <anöec macj}men fetten; maet baer ïight een blmöe

Denüpuenbijfticöminuten ^ — 60. — 55. clippenoo?Dttoefttennoo?Denafiftoeï ttoeemplenm:Eee4 Cuffchen

^en lioech ban öiel^oercefcöaeren/ Itgfjc op eenentfefticl) graDen befe clip enöe öeteplanDtliglïtnocö een biinbeciippe/êenpeber macö

ttointtcljmimtten — 6u—20. ^em frierboo?toacöten. e-

^oogljclabötltglitoptfeßtcögraöenen4o,minut 00,-40. ^aieCeckijolnnörontom fcjoónenbe goetancfeergronbt. <eoß

^at €|ilanöt ban ^oemere/ligjt op tfeßtcj graöen enDe bterenbijf^ noo?btooß banbe eech^olmen D^p ofte bier mplen / liggfjet Cplaubt
. ticljitunuten ^ ^ ~ — 60. —ban groote i^often/öaer conu een rtßtoeß enbe toeß ten nooaben af

U^pbutglj oft Craiefont/ liggfien op eenemfeßicö graben bijf.tcö fcfjieten / enbei^gljenaenu bie ^alchgront/ Jet i0 toel ttoee mplen

nuimeen — 61. — 50. lanch.^aerbpooßenligötnocl)eett<eplanbt:ban\'tf(lbeloopcitoee

^te fibici e banber i^arua / ligijt op negöenenbijftitö graben ttoee^» reuen afif/Dat eene nae i^oogöelauDt/ Dat auDer nae HnßanDt ♦ t^efe

emmfticljmmuten — — —52. reben$ifnfeerbupl/menmoetöemöaerboo^toacljten.

^leeecUljolmligötoptfcßicögrab.u.mimit 60, —12. clepne poften bggöen Daer bp ooßen/ enDe Die buplen ban öie

^e buplen ban Die ijoften / liggljen op tfeßicö graöen ttomticö mt* i^often looprn tot aen öte eplanöcn ban ^utteriß: i^oogelanDt ligöt
tutten — —
60.öaerbpnoo^Den. ^tenaeberi^aruentoiltoefen/biemoettußcheit

Ban it^oogöelanbt tot Cutters iß ttoeemplen — 2.mplem l^oogjjelanDr enDe €:utterjef Deur / alfooDat ^utterjefaenDteretötetK

Ö^nDtmoetltggljenDeblpbcn.

Capittel V, J>oobccleai0biebieptcubattbefetraueoftbacTtoateraengaet/

Alfo men geen ftroom op die gantfche ()ofterzec en heeft,fo moeten wy p^t en i0 niet noobicö te toeten öoe Diep Dattet bp een peöer jjoeck oft

wat ichry ven van die gronden ende diepten van defe landen. »^"Öt i0:toant men macft Ober al tlauöt flCn. ^«erom en iß met noo^

^ öicö al jjicr meer mentie trmaecken ban bie öiepten: toant öet tief on-

Maöatmnonöerricöttsf/ foot^opalle öie^toeetfcljeenöe fm fekerbatmenöteraffouöefcö^pben^
^ ^ lanötfcjje cuße binnen Die <ê>cj)aeren öuer op meeß alle öte plaet^

libtkUP\'

-ocr page 259-

mu ^^upffen.

Airmenbmt)ömefnesr€ylt.is Abbriek ley teen mijl Rayneti alfmen voorby Dat ooftlandt van Éiga alfmen tcgch
Oefel aldus. vanOefçl, feylt^ Dunnemundecorat.

V ftlj?eûen.<©mntttûtmel3dtefeplen/ cünwnöenptmt tof ften/foo
fuit SÖP ön een tottten fjoeck comen / öte groote Eogöegijetiöemt
too?t/ enöe toojt in öie Caerte öan <ï5oöert îBiUetnfs tot een Cplanöt
Sltnnaecc : maer öet en geeh eplanöt/öan een toitte upt^oech/öaer
3i|n ttoee oft D?p toitte crijtöerßtjen
m/tit fult sljp ttoee ofc ö?p mplen.
püoiöp feplen/ foo comt söPöp eenanöcrenljofcU/ öaer oock ttoee
tottte ßeöeninsijn/ alßöanfnltsöpöat eplanötpanipa^enpoo?
nptficnliöööen: maer göP^wlt öat
Cplanöt aenöe Incpteröanötla^
tenlißsöjen/ enöe loopen bpooften öen Ijoeck Pan m y ontrent
3upötüofttotten epnöe öan öat€planöt. Cnöeatógljp ten^öen

i3anöateplanör3tjt/foogaetooft/enöeoofttm3ttpöenacn7 foofpic

öf)p cen connebtnben: laet bie aen ßnerboojt / enöe gaet öan 3Upöen
ten ooßen/ ettöe 3iipt 3«pötooft/ tot
aen öte ooß 3Pöe ban\'t pooft/enöe
ïaet öaer u ancher ballen /
toit mmtt achter oft boo^^fcljip aent tjooft/
men legget acn biertontoen: toamöenri00?öcn enbenooibtnoo^öt^

toeften toint t^ öaer open in/ enöi mn rollet al toat.

m.

et i0 ban Bargen tot öte tonne ee« groote mpïe / etibe panöe ton;»
ne tot l^ebelaentltooft tft ttoee mplett.

IJetiö ban groote möge tot <0ûtgeniBi&olm top «tpiett; men tnacfj
baeracöter fettenop fejef oftfebenpabem. 2Ccöter<0etge0ljolmligöt
cleijnHoge/ enbetuftî^engroot efl cieijnî^ogegaet een topbeboert
itt
f ban ßiff enöefeben baöem/ öett^öaeral fcöoonegronötomte
fetten. » ^

25p3npöen<©etgefïïolmgaeteeft gtóotenitttottcKtntianöt / öaer
in ligöt een Cplanöt / enöe boben Jet eplanöt Itgpt een ftebeken/
genoemt i|apfaet men macj baet fetten toacttnen totU «pp öte jupöt
cantbanbefentntotjck loopt een groote ö^ooc^teau/ bp öe toelckc
men in raacö lepöennae ^oenfonöttoe/ öat i^eenbaertoaterow^.
acSfter<afelotntefeplennaeBpetôe.

^iemöiei^oenfonöt toilfeplen/ öietoacjte&em boojsöie^^^aD
gront enöe olm.

Wit in li^oenfont totlfepïf acïïter^^felom/ötegae ban<Setgm0
ï|ülm3npöt jnpöttoeft tot öie <0?a®olm/ öät ttoee groene eplan^»
öeken> 5itn/ enöe feple öaer öicöt bp m / om öie <5?afgronöt öie öaee
tegöen oberltglJtopbieroftbiifboetentoaterjef.

©an<0?aföolm tottcntjoeck ban <afel/ öaer ben grooten boom
ftaet / i0 öe coerjS 3upt $nptooft öi|ßn^len / öet t0 öaer öiep it^\'t baer^

toateic

-ocr page 260-

■ ■ 4 ■■

<

r \'

r ■ -

;

~ \' -

. , . : \'

\' " \' \' ï

- ^ ;

: i- ^ . ■■ ^ ■

■■ ■ / r. - • •

? "

\\

î ■ .

iiV

*

- .,

■ ■ W-

-

■ > -,

r -

■■4^ V

J \'

L." S

V

J ^

■t -j,

■ > •

It

"-\'svji.-

■ S

i.i

- f ■ ■ ■

-ocr page 261-

^ jf6(p mnLrjfCmt mdê Co^iCaé méUn mu^endai
t, où OefeCmde ^^ervortemù mear andèrj me&r dife
cûftm cnJe ùtndm ^^i^^en-^

^^Ê*Defcnjftton cCeLtumte, et CourCanck, et des ijïes cirj^^M
liflT eonv&ijtnes,OtfeC,etDa^eroort.etjtù^ieurs autresjjti^ jp\'
iieesjsné^les cûjks ma^ ^

ai

m:.

rSt

JO

12y

fa"

- \\

du

He\'

l^feferi^^. _____ _

L I

T\'tu^en

---

Pi A ^S

ÏMeten
cmù

X)ornci

d i a

cvïll a

SurP

Termén

S X-^l^ OTi /\'i / ^

SÙtSr

\'Bm^nt

^rei^cèeCop
[Cûmncxiêf^n

a

j-y

zfmt

Ii

mm

iport-é,

Wic

\' - -

.ufèr^

W t

S^ërién^

m ômchem

-A —--tp.

m

ZtO^---1:. -

lO

-v. \'fe -x\' Ai-, %

\'■M../"

olTaÂ

-ocr page 262-

-N

m \'\'

11 • 1

y/ • ■

,A. f

■ > ■\'i- i yr. , l--

. . ■ ä ■ -

v

V- ■

V ■

»y {

\\ A\'

■CD

^ ; !

-ocr page 263-

Befchrèvcfl door Lucas ïanfz.Wa^hcnacr, 137

löater Pijföaöem.£0en ftet ötèr tft PtjfCpïanöeïtfnö aen ßnerboo^t/ in
men loopt optpjee oftö?pcaöel0lenßöe öaer bp lanckö/tot öatmen
comt acn\'t lanöt bah <i^efel tegljen ouer ben groeten boom.

£0aer alfmen bie <i5?afgrünt boo?bp ie / foo ccmtmcn tegtjcnjef een
CJplanbtaenbagboo^t/ öaer neffen^gaet bat öiep innae\'t flot ban
^©oenfont op
3 .paöem. Ch öet U)o?öt öan alttmet placHcr i mattt fjet

tsöaeralbolfanben. 25pmeftentfelpeeplanötgaet ttocljeenöiep foerjö5upöaitenooaetttb3alefittplen/ enöe otitrentöat jiipötepnör

in, öat mac^men öenr feplen tot htt epnöe uan <Scfclmaer men lact ban €>f fei Siggljen ueei ömaelgronöen / ban öip rnöe bter babeni.

bie tpjec «éplattbeUenssf aen ftuetboon leggjjen. <0ock fc Ipct öaer eeh groot rif ban <@efelaf supbcn tenttieaen m^ec

^at rechteöiep gaet lattcha bp t lanöt ban ^aefel / enöe iö Ö2p enöe mel ttore gtoote tnplen / bat rif 10 feer öart enöe b^eet / Ijet i0 tct fo\'m^

bier paöem. Cen laetßcn mo^öet pjeöer fe0/ feben enöe miß paöem/ tntglje plaetfen ö?p enöe bter babent ötep. M öatmen bati ben l)occfe

ban bipben öie ttoee cplanöeUen0 aen bagüoo^t/ Ijet 10 banöen groo^ ban iDcfel af 10/ Jet rif ligt ontrent <ï^efei tot fommtglie pLietfen ö?oo^

tenboom tot öat eetaeCplanbehen ooft 5nptooftptec mplen/öaer« giiev enöe rot fommiglje plaetfen en 10 maer itoee cnjalf enöe D?pba^

na5iipötooatotöatanöer€plattöt.€ilboo?taentotbatitoo?tepnöe öemöiep:öett0öaetfecrö^rtenDéotiefcP/enöemenmoetöacrtoel

öan <0efeï ooft ten 5iipöen: maer om öcnlioech ban <@cfilftljtet bat öoojljemUeh.

i^ater noftcr af / fjec 10 ban |>et ^ater noftcr tot Ettpnen jupöen cil , aifmcn om öat ritf t0/foo gattmèh na ^oinèfnc0 toe ooft ten noo

itoojöenttenmplen. öen/enöe ooft noo?ötooft/3n liggen bier mplen bcrfcöcpöen.aspnoo?^

^mtlim ligfit noo?öttorft ban ben <aftenl)oïm/öm <Ê>fcnöomt öen ïDomefite0 ontrent gfcbbettcHliggen oocfebeel ötoaelgronöé/ ban

ligötöp toeften bic ^^aa^ohn/ enöe noo^töen ban öen <affcn}|olitt ö^p/bter enöe biif paöem. ©an ^bb^ichtotteittbo?cl)tn<2I^efel/10

Ögftt noclj cen bitnbe clippe/ gljettacmt bie ^jafgtont: toant baer 311h öe coer0 noo^bttoeft ten noojöen ö?p mplem enöe öat 10 cenlaeplactfe

ttoee onöiepten öiemcn öie <0;tafgronöcRl)eec. ö»^ Strfte enöe bette toaren te laben.

: i^cßCtoeftuanöte^efterfclje «ip^afgronötttoccmpfen/lig&töat . ^i^tereeöeban^efel/enöéöén l)cecUöan^omeftte0ïiggfjenöan

<^lanöt ban ^ib|icöne0 / enbe 10 cen nptcitp öte Panöcn IjoecH batt malcanberen 3nptobÖ/enDenoo?bttoea rtoee mplen.

^ib?icj|ne0aftli0öt/l?cti0öaerfeetb«plegtonc. 2£l0ötelterchebf^n ^efel toeft ten hoo^ben bahni^eenöalfmplc^

^tb^icbne0i0ecn puplentot^orch/öaer bP ooften fcpïtmenm bie enöeöenl)oecH ban<©efelöaer öie Jttpfenop ftaen toeft: öaett0 öie

J^oenfont/enöe ö?p mplen bp toeften Itg^teenrtf bah örftereeöeop feben baöem fteckgront. f ettö tuffcöcn^omcfnc0cil

\'tlanöt af ttoo^öttoeftin 3ee/toelbtecoftbijfmplen/ enöct0blachaf <2^efd toijt ontrettt ttoee mplen/ enöe liet teerte baertoater t0öaer

ßaenöe tiaeöte^cljaretoe:eerftbanö2p/i>ter/mTffc0enöefePenPa^ öiep/fc%nenöeoochtoe!atötitnbaöem:maerbiegljemepneöiepte

öem/enöe too?t öan altemet0 öiépfr tot aen öie f mfc^e fc&acrcn» ban öftuacrtoater/i0 biertten/tojftten/ enöe feftien baöctn*

•^toee mplenö|i toeften bat tif Itciljc ;Dagljeroo?t / baer ftaet een ©anlïétrif bah ^ömefne0 tot Unpneni0 be coer0 o ten itoo?ben/

&oog{|cnto?eitop / öentoelcken dieljanïlebelöaerfiftettmniert ötö- enöetoeftten3ifpöen öerftöepöen fe0mplen: maer i^upnen meucgt

öentotgoeöe kenniffebatit laitöt. göprontom looöen op febencnöe fes baöem/ nocjtan0 op öie ooft

©tjfofcCï0mplen3upBt3iipta0ftl3an^agcroo?t ïtgfp:i^bntfoo^/ 3«Ptooft3pöéloopetberreblacUaf.2ll0bte5uptöoecU banïinpnen

enbe tttftcöeti bcpöen të een grooten intotick. ïDte fc^epen öie to.öanut07öaerenift metaltefcï|oon/maertftöatgljpopöte3npDt^

^toacipjeroo?toft<aerelmi0 Wm/ bertKl^^ Spöefettentoiltifoofettetopac&töaötmyöaeriftfclioott. ©anUwp^

. s nentot

-ocr page 264-

138 Verclaringhc der ZcecuflenI

ne« tût îïe côetjSf ttöoitltieÖ tett toeSm felnîpïeaMôiufi 10 ujcftytoètt supttoeft/ enbe toeß tôt \'^lîtken toe. Ban Lucien ßrecket

een deîm Cjotanbéïén/ rw&e %lit een mple ban <aefel / öet î0 mtr al lanöt bieö noo^öttoeß/enbe neo^ötmeft tot tum ^alen.

buplefteengront: 00ckSî{|#mtîîfft8enHtîpnen tn ^ît lanöt ItsÖtaltemaeltneengrootenmtDijch. ©an©ooibîiiien

ötoaelgeoHöen/ bau ö^p/ bttt/ bîjl enöe cotk toei fe^bàôem / maet 5p tot ^cmbagen/ wtöeeoerjei noo^ötmeß bier mplen/ ban ^omoagben

liggÖennaeöWü^tö. - tot <i»ümefne0/i0öefüerj5nüo?ötUieSö?p mplen* v-

^t Î0 branHupnen tot ï^pn üütt nmfhrMÜ acfirmplen. Itpn td ^etttfban ^Bomefneief ßmktooö noo^ötooö /mbenoo^btooE ten

ttoee ntplen lanek/ ettöe ren leetfi «epîanôéken/ enöe metß al üuple ooßen tti5ee een clepne mple. Botneßteiö tief If ecô önpnlanöt/enöe Itgc

0rom, ©anilîpnnae #amiô/ ^oîfl|ôlm / tît^^ onttent ooß $upöt ooß ban bensiiptljoecU ban <ï^efel ttoeempJeti
lentiöo;rötücßtenliüo^öen. lafarnont ltgljttnecngcöotentntötKk/etl Ban ^otneßie^tot Eupferüo?f/ t0öe coerjS(Uteß3iipötiöeß/enöe

Jet t^tüßeöetii^pn enöe Sttpöttoeß ten teeßenacöt ofte negöenmplen^
ötept^acötoftenegöcnbaömi. Etipferoo?öt een uptöoeck.vtnaet: aljSj^pöaerneben-itjt/öan

ißötepbtjfetlöefeBbaöetn/ enBeüüo^idamoiittßblpenöebterba- ffljpnetlanötaleenßrecfetnfi®etejröben:maeral^

öemrmaerCoerlanöttöemfrfiooneatant. tUjeeopöteooß^pöeoftopöteiDdl^pöesöt/füftettttenbatteteenttptf

^tiproöß ban i%pix liglît Etmtfàel oft -â^it^ / öaer gaet een denn öoech . I^et tio öaer al black bjater mel ttoee mplen tn $tt/ enöe öat

öteptnbanbterellnumaetöaerUgöteenbattcHöUjeet)0U^^^ rtfuan<0efelcomtnabteblacfetetoefcl)tete. ^ienaîlpgetôiitoefetv

Î0 b umen öte banck ö;rp baöem ötep : tnen ut^iclj aen bepöe 5pöen oin öte en moet ntet ban Coerlanöt fcöepöen / maer Ijp moet öefe blackte

löopeiTl)ett0 baer goet fetten. \' aloinlüöbenopbtjfbabcm0ftetntn/otnmetbupten öatriföan<@efel

l^et t0 ban ^ali0 ot iQmraeftot Eiga?upöm ten toeßen acljt tefeplen.^teätltußcften Defe blachte enöe öat rtf ban <aefelent0bû^

ntplm öte tot Etga bttmen bjtl ojefen / öte feple tiiî!t||en öte palen tn/ bett acöt ofte negen baöem toater^ ntet:maer gltetneenltjck |jebt glm

fofal öatsnptieptibebanöerßaöttomenoöerDenöojcbanöer^ptl^ feben baöem/öan loopt göp op $tjnpa0öm öefe blackte.
le; enöe öen grootenboomcamt öan über öat luacöt ötuiflien öat bp t lE^at juptcpnöt ban\'t t:tf ban <0efel lept öefe blackte ttaeröer bau

ßot ßaet. ^eplt foo tn ober öte öio^göte rmaer torlliga t)üü?^itijn0 «!Dotnefne0. ^Bte Heef caerte ban <5obert l3Dtllemf3. fp^eeckt bierieet:

fàlmen fetten aptfen baöem bp3npben oft onönpöeltjcka^älfoöatmentntet berßaenenkan. ;

<0m\'tgatbanî^igarecôtttvîefep{en/ föofetöat^iotijanii^^^^ mplen ban Eupferoonitgöt^ertöinöe/öaer gaet bip eßen

rccfît tnßcöen öte ttuee oft ö?p ö^pfen enöe öte boomen öte öp öet ooß^ tDater0 tn/enöe öaer ßaet een^lotken. filmen placö öaer bip tû?ei^é0

epnöe ban\'tlanöt banöer ^ille ßaen/loopt öan rcrö t m fo^faf öaer op te fien : maer tck ömckt öat öie nu al aß$nn /bjant men eanöie nu

rengrbafenbûomeôiitenoôerr^loîbanï©ti|memôîiôe^ôitt0een nietften. , ^

Dtoeer0 merck om tgat banöe 5^upn0 tn te feplm : maer alä ßot ban 25p tbeßeft oft bp 3upben ^ertbinbe liggöen öte :öacköoben0/

litga tußcöen öte öttpfett ett öie boomen fotnr/öat 10 een lattg0 merck enöe itggöen foo berre om öte jupt/ al0 Eupferoû?t om öie noo^t Jtgt/

om rgat recöt inte feplen/ öiti0ötep?incipaet kenniffeban%lanöt bati Coerlanöt. Äaer^l^^

^^fmenbntnentgatban^upn0i0/fümöetmenbiföfebpötetöea meftte0i0beel kenbaeröer/ upt oojtfaectobat flet öcbbelt blaut»

bratlancjrop^etoàbeilengôe/totberbpbcnôoecbûnôcr^p^^^ lanöti0/enöecomtbanöet ooßen äff fcöltittoöer/ cnöei0aen|iec

ßaemtm ober na^^öatöouten^tot toe: marröett^^^temaellootfmä^ ooßepnöe fcöojrev öat maeckt öie beßt keftntße ; tuant foo öaeß

toater omaf möe op té biengöeit atoeti om Eupfetooit 10 / fo^ comm öaer ttoè^^

u ù\'eelIbanûMen y b\'anïÉr tintben toeßen/fckunffnf)^}^

mbeç

-ocr page 265-

Befchreven door Lucas lanfz.Waghenaer; , , , ^ ^ ^^^

^^^lÄ^&hXS« ö&ïma oftöetïpöa/ tóöeratts 5npatn tomfltmmobermalcauöeteiv/ mDemmlaoptalfootuOcömmct
II03. .. J \'

étei)oD?€onmc]c&Êr5l|er öirpUJt! fetten/ isiefette öaröenïjpeclt

jupttnettin migiww« tntotjcft/enoVaMhacligJjt Djpmpimbp

Ald„sisCoertodtghedaen,als|nyv^^

fiffinmmummi^;^

CAP I TTE L II«

Hoc defe landen ftrecken,ende ho^ die hoecken ende
Eylanden van malcanderen Ugghen

\\ 72Cn\'f 5nptepnbföan öDianget tot m
^ oftnesljenmpïrn —

©an^ugtHtot Dtt?onnt/ coetS ooft ttnjupöm / tnöe oo t

jtipDtooßeenorootemplt. fcsrnnien — «,mplen,

ï3an öie ton £05 öat öooft Pan Etöd / lö öc cofts jitpöen ttHBi,Stn/ its mp.cn ^

-ocr page 266-

VerdaringhcderZeecuften.

t^öecwrjö 3upöJtotïienbenoo?öt tufftJjmCDcrlanöt enöe jet Cpïanöt ban lliipnen toijt bi\'^f

oo^iifmplen — —- 5.mplcn. mpïen/enbemenmatötobetfien s.mplen.

i0an^a0etoojttot J^ontiefoon/tÉf öe coer^jupbtjupbtooö fejeimp^ ^et epnöe ban <aefel enöe öat riff ban ^cmefnesv IiggÖenbanma!^

— —- é.mplen. canöeren ooft ten 5upöenö?p clepne mplen s^mpIen.

iPan font^oon tot^Uiaehieroo?t oft\'tjnpötepnöeban^efet/10 öe Ban\'tsupötepnöe baniSefel tot Hrent0bo?0fr/bttmen Slbbaithöoo?/

c^r^jupötjnpötooöenöesitpöcntenooftm —- li.ntolem tóöecoer$pob?öt noó|ötooÖacöt mplen. s.mpim.

\'^nffcpen öte cibiere oft in^am pan IBijck/ enbe bat epnbe ban öet Ban llrenjsburgö tot ijet noi^ötooö ejmöe ban (Btttl oft öe èater^

rifuan^bjaelöeroon/Usgömbeel öïoaelgronöen/ enöejtjnfeec noSer/10 öecoeriSopftnociDtooöfeoofi feben mplen 7.mplen^

oneffen ban b?p/bier/ epbe mif baöem. «ep comt öat rif ban<^efe]| 3Pie leefcaert ban <!5obert iBiIIcmts. fept öat <0efel maer ö?p mplen

met n^eröer ban acöt oft ne0ben baöem / fjet 10 feer Ijart enöe onef- lancU fanöe 31 jn/ fjet Ujo?t bp öie ban ^enemarcften acöttcn mplen

^fep m aaet ip^öerom m öe ^©oenfont lan00 mUl lahck 0öe{)ouben; enöe areeUet noojöt ooft tehnoojöen btiftien

©anöen0riiotfnboömtotö\'eerfteeplant/i0öecoer0ooft3upötooft ^Bumftlje mplen. — -— ismjslen,

^ bier rpplen. — — 4.mplen. Ban è\'omefne0 tot Eupferoon/10 öeco(r0 5upbttoeft ten Ujeften eti

Ba|töacptotöetttareöe<^|ilanöt/j0öffoer03tipötooft tDeft5npötU)eftne0lienmplen i p-mplen.

_ ^ — . . __ i.mplen. Ban öaer tot öer ïBmöe/i0öecoer05iipötUie(l f.mplem

I3an öaer tot Dat noojötooft epnöe ban <aefel/ t0öe foer0 ooftenöe BanöerïBmDetotttpöoffUban J>ebenbcr0öen/t0befoer05imDeii

Uieft tujee mplen/öet noo^btoofteimöeban<0efel 10blacH/ejiöf tenujcften Dertien mplen. i3.mplen

öaer bp3upöenfcöieteen0rootrifaf/0Öenaemt öati^aternofter/ Ban^ebenbergöen tot öat 0at banöer £@emri/ i0 be roerö 3itpöt

Öetftreckf3ttptïtoofttn3eeeenmple i.mple. supötooftacötmplen 8.mpiem

Ban t noo?Dt ooft epnDe ban «Sefel flrecfeet lanbt ban Etjftanöt ooft Ban\'t 0at banöer üiaemel totten öoec banUoockfte/i0be coer0 ^nöt

3upötooft/totboo?l^arnottttötencftelfmpIen lojnplen. 3upötüJeftttüaelf mplen — u.mplen.

^nöemenloopttiiffcöenEpSanötenDeèo^cöolmbOo?|tet 10öaet: BanöenöocclibanHoocftetot öat0atbanContttgberj^en/^öt

foff0 3wp$eq tenooften ö^p mplen

©öeöeetblacft enbe nantoe om öoo? te f#lipn.
Ban0ernouttûtEpmfaelofteéale0/î0Deroer05upbententoeftei|
^febm mplen — — yinplett.

B^nEpmfael tot ^upnenwöe/10 beroert ^eft ten 3ttpöenacö$

mplen — — 8.mplcn.

Piebooa öe 5^upit0ban Ht0f fetteniatl/ bieöïen0ÖeöenöüO0öen

opiaat oft negljen baöem 9.baöettt.

Ban t ^loöt tot ^upnnemont ftretht bat lanbt mt ronöe In eeti

fïrrtrtf*»!! ttlVniirïï «•<><■ j

groeten intDt)ck tot Boo^toalm/ enöelt0ötban^tgat ban Uigöé Ban ilarèen tot \'t0^tban €lfenbo^/10becoer^ noo?öt noo^btooft/

toeft teiïijoó?benne0öeninplen 9.mpfèn. elf oft ttoaelf mplen - _ iimplm.

> nöe ti^nöt ftmw ban öaer ndo^öt toeft nae ^ptpefnr0 toe feben Bàni^arçen tot öat gat ban 1lttp0 /10 öe eoer0 noo^öt nooötöttoeft/

ïi|pien ~ „ ^ \' 7fppïen. enöepooiö|toffttentpeü^^^ lo.mplen.

-ocr page 267-

Befchrevcndoor Lucas lanfz.Waghcnaer. 141

öenbiermtujmttcömnlm -— M^mtilm. |J!0öen||oeckt3an^omefi«0$i!pöetttmtöefteit/mbe5upöt3«pt^

Ban (i^etgenöliölni totuupijfijof öecoeriS! ooö enöe toeft 12. mijlen. toeft pan u 10 / foo mt öp toeften öat rtf/ enöe !)et 10 öaer öiep

Iaan<aerßenio!iolmfotöie€»raf3ront/i0öecoers(5npöt5«pöttoeft öpftien ofte fefticn paöem: öan moocijt 3I1P n eoerö toel gaen/te

pnfmtüeti — — 5.nm(en. tobten^upttoeft tentorften/mö? mit tocßelijeker tot öat ßljp

ö©enJooptöatmacftter<0efelommenaeBpgfoftHupnentoe. Hupfcroo^tsüt.

1I)an\'©affetoo2ttat\'tgatpanHl&üo/i0öeccet0noo?ttoefttennoo?4 ©anl>ertomöe0ft Himferoojt tot öte €plan^en paniilanötaen

öen/Pijftiennhjlen _ isjnplen. ötenooncantpant0aft0elegen/i0öecoec0nao^tnoo?ttoeft Pier

©an ^anerocit tot 250Oföfd&eer / i0 öe coer0 toeft ten noo^öen fef^ enöepeerticö miiltn — • mplen.

tienmnlm — — /^.mplen. ©an^ertoinöetot^aoifcöefauöi/taöecoei^^nQoittoefttmtoeften

©atttl^a(!eroo2ttöt<0otfcpfanöen/t0becoer03upttoeft/enöe3upt ö?penttomticpmnlen — 2 .mnien,

toefttentocftenuerftfiepöen — 2i,nuilen. ©an ^i)ertoinöe tot <D0ftergaetöe/!0öerocr0 ooft enöe tocftmesni^»

3 f. miilen,

1/10 De

coevs toeft nooiStoeft/epöenooittoeft ten toeften/ Pier oft oi^ft en

noo^i^

Banöen noonDoetköan aefel tot Jet Cplanö pani^pn/10 öec0er0
3uptooftenöenoo?ttofft — n. mplen.

Bantontotöieöupn0öa , ^ .. _

htfb Hm mtifptt — lo.nuiien

©an t©aaeroo?t tot öie <aoftergaeröe/i0öecoer05wöt toeft ten 3up5 tlpen oft ttoimicfi mplen . .r~: ^ ^o.m^

öen fo rnpöeltich/atlnoft negöenenttointicl) mnl. mplen. ©an ilupferoozt tot C^ouöurcö oft \'tsmiteijnöe Pan eotlanöt 10 De

©an^©arreroo;tttot^ertomöc/t0ö0coer03npöentenooaen/fe0en roer0toeft5uiiöttoeft -— ^ , . ^ 2^5.mii!en.

ttointicft msilen — — nmlen. ©an »aertomöetotiietnooJteimtöan 25o^ni|oim/i0 öe coer0 3npöt

©an\'tPlacfeeöan1lupreroontotöetriföan<aefel/i0öecoer0noon _ toeft ten torftciufeßidiranlen ^ —-

ooftPiifloftft0miilen — ^ mplen. ©an^l^ertoinöetottiii0l)ooa i0öecoer03upör^

©art 5i>a(teroo2t totm0lmM0 öe coer0 3upöt 5Upöttoeft/ toel foo toeßeln£lt/fe0 oft fePen rnöe öcrtidj mijlen. 37. mnlen.

^upöelucR/tfeftitÖmiiicn -- , nüjlen. ^m ^eöenöergen tot mt w^rnm W ^elant /10 öe roer0 toeft

©anfietepnöepantrtfrpan«aefelt0töattotterfte epnöe öanöet ten3npöentoelfotoeiMiick — ^f^.miim,.

nfifö^an^Domefne0 i0 öe coerä ooft noojtooft miilem ©an ^epenörrgen tm 1;iiiö!)ooft/i0 öie coer0 3ui)ötP|eft eiföe noo?t:

©an^omcfne0totmnpnen/i0öecoer0oofttennoo|öen ^.mplem ooft/piifenttomticf|miilen — if.miilm.

©anUnpnentot1tö?icki0öecoer0noo3ittoefttentoeften mplen. ©antgatparDer^emel tot25o>ttöolm I0öeeour0totft3miitoeft:

©anmö2icUtottnoo?too(lepnöepan<aefel/i0öecoer0noo?toi3ft/ ^öifelimÄr\' ^^ ~~ ^ .

enöe noo?tooft ten sanplen/ ©anöenliceckpanmoeltfteoft Comnc^-öerger öteptcrtöt^iaofter\'

-ocr page 268-

uC VerckringhederZeccuften^

Cxi^iTTit ÎIÎI. tuffiimlLöflättötenöe<©erdöeuttoltn^^^

op Wat iioochden defe landen ende wthoecken ghcleghen zijn. bïpöen Öefe gtOttÖen aen bag^ftOO^t/ mÖe men lOOpt fôû Öic()telïp

T^fr^b>eetrcôerf]Saeren/îae!lm0fcôaeren/€irenPû0enîBttop ïaetmenaenftnerôoo^tt alfmen m comt: enöe men feplt alfoo ónöe

^^ liggöenal\'tfamenop ^o.graöen. — 5rmmnten. feplanïwken^ïanckjg / tot öatmen conttaert\'t lanöt öan eefel-ï^it

^re€plattöenüpnoo?öenHeP(ï/ïïgptüptfe(tic6fl[raöenPeertim blppjm öie o^rafgronöen aen öagboo^met öat <ï^p!anöeken öat

mipnteii r— — 60.--14.. tegfïenöen grooten Ijoomoöerliglit,

^agerop?tl(gÔtop — 5P*gtaöen —so.mmnten. »nmafööie<arafgronöenoückööo^ feplenopöïp/pier /enöe

i^ontfooïtligöf oppegïienenbHfticögraöen —^ o, bijfnaöemtotöetetmöep$n<©efel: öan laetmenöie ttoee Cwïaiï^

^toaeltoeroo2toftöatrifrpan«aefelenöeBarefontin<0otlanöt öeïtengafnüneröoo\'t.

Iiggöen op ac^t en Piifncl) graöen ttoaelf minuten —12* <am öen lïoeclt pan e

^ie ftaöt öan ï^ige ligjt op feöen enöe Pijfticö graöen / enöe ttoin! clepne mple in $ee/ öet ijsf een öemri€
ticöminuten — —

~ ^T^ ^ * -^f ^ \' ^WI^KVA* ^^^if ■ ^  m a « ■, ni i XllUM"* ^f ■ fi\' ^^Villiil^l

^èrtoinöë enöe Öte <©ollergaröe Itgjöenopfeüen enpijfticfigra? ne^affcomt enörlieefteensuptooßentoim/öieenloopenietö

öen epöePeerticö minuten —- 17,—40.- noo^ttoaettoper/toant Ijeti^öaergftefteelonefen/öegronöentec^

^ePenöergenenöeöetmiööelöan<0elantliggömopfeCfeitm]fticö ken alfoo öan mbziclt nae Ônpnçn toe,

graöen/ttoeeenPiifticöminuten v ^ ^pöie toeft 3wöe pan <aefel ligghen oock Peelonöieptenenöe-

^enöoeckPanEocköeenöeConincickergenliggöenopptjfmüiif^^ ötoaelgronöen/ö!efeeröartenöeö?oogöe5ijn/tetoetenuanö2ü/btec

ticö graöen enöe feCrenöerticö minuten ss* — enöetojlfbaöem/atóteöomiPerclaertij^;

■ l-wpferoo^teni^epgöentliickegöeenöioogöte: maeröetiöcen

Capittèl y. klackengrom/öiemenoptojfenöefejöpabemoml^^^^

<ap öie i^icöfcöen óoöem iö onneffen afé uo;jen Perclaert m : mm

^ w ..............comt toel op üiiftien enöe feilten tiaöem mtööen int Paertoater/ent^

oft noörlöerSc epnöe tian öefe ö?oocöte/ toojt altijtjei een tonne gelept göm op tieertick uaöem.

iïanöïe0emntiaï|iietiel.\'\' ........

/möeopgaen^:

Bflnöïe0rargrónömtoaerötekggöen/t0tepójetïperflae?t:^ öegrontnae\'t lanöt toe/eert öeeftinentieertienenDetiijfttenpaövm/

toeten/ m ^oenfont/suptooû tian ^pk?icöne0 / enöe bock tulTcöen enöe naöer öp\'t laut ift ttoaelff enöe tien tiaöem Diep:öan machmen
ïlï|ffiantenöe<aefel/öaer5pop öalöergróótfteliggöett> :^lfmen Coerlanötftentianöeneöen»

25efcö?ptitn^

-ocr page 269-

-■-9\'

■ \\

•i

i

N,

il

■■ i
: "I

m

I

i\'1-

A

i f

J P

j i:
h

r xz.

f 7 . -^

-ocr page 270-
-ocr page 271-

■r.
*

/

( ,

-ocr page 272-

Fockfted gheleghcn acn d\'ooft zyde van
Consbergherdiep,

Heeiis aldus alfmen van Riglhooft comt op een mijl
aent landt zijnde.

Dat Rigfchehooft wtdc
weftcomendc.

Dit bndt is aldus gkedaen,airmen daer by langhs is feylende,twee triyleri vant landt zijnde tuffchen Refkol ejide Rigshpoft.

Aldusifl landtghedaen tuffchen Colsbeifetó

lafmont alfmen voor by jeylt,twee mylcii
van landt zijnde.

Alfmen Refkol (iet is defeii
bergh aldus.

Witmont alfmen voorby feyItjtwee mylen
vati landt zijnde.

\'ri

-ocr page 273-

Vckiaringheder ËeecuÂcfî,

De ghefieeîe cufi vaft Meekcîenl)ofgiijairmçh daer by langâ %It een mijl van landt zijndcituffchcn Dorétibos ende Kruflèröort is a!du? gedaen.

H<0etttmCüttmfjröctg!ierm\'0pi5p fi
ta mx Comncrlïergcr Dirp/ îûî ^aiii
ffl/ûûâ ttüo?öt ooß tmt îio0:iDtûâÛ: ttn ooiten tm ini|le«.
\'\'^iTsat fcp öte ütßenplacötlsan
mümin tt comerianaer Ijttt^
mioopen/toattr öpt tuelleeliöofl; eft l^iiSeußaen.z. maßen mee
trainen \' öie}|ôuemetî oBer
eeiv enöe men tcopt fo tuffclien öte üiöen
tnnnaer alfmen ömnm Cetm.imöe t^/fo Itieftuwn öie ^ toaig

ni^n öte ^pöebanöe feiefcn7enöe maften öaee aen mtt

toutoenbaft „ .

Dîc mot öe HöpCfel fetten matt öie fette bp toeßeu nuiMtn
op tien oft ttoaelf oaöem. , \\

BanöieE)pireltatll5eeï/i,fcöe fûuru tioc^én e^nöe noojbentèn
mütn öiermiilen. Cnöe onöer f eel macftmen fetten op leilsen enöe
ttoimi£ö baöem/ftet 10 öaer een feer afgaenöe grent: gftp moet öicfti
bp lanöt fetten oft glip gaet öie gront af/ toant bnpten tlant enftebt
g!lp gftmt gront op öcerttcft babem.

Ban i^eeltot Btcftöftooa/iö öe coer^ noo^öt toeû ftö oft feben mi}=

al^toti^eel.

^le fdamerfcße ßeattt lang^ öi e seetant boben met boomfeenisf
al IVuart befet.
€ttû ftebî gftp een\'aftoaterl^en/opt melclke een iteöe^
ficn ligfttgftensemt .^ernemCfe oft f>erneae / enöe
i0 mit mi)len uan
Ettft^ÖOßft. B^nöaert0t1lpbaiöbtcrnti)len. %pbaligiieopeen
ôrootettbteregftenaantbteiéC^. t^an %pba totî^ecfïiôltiibtîff
mijlen/enöe lieeffeol 10 eetten ftoogen berg^} öie feer henneüick ^im^
öe alfmen ban 25û?nbolm äff comt / fo comtmen öaer te lanöe / enöe
men feent öat lant bp öefen bergft. laan Eeeftol tot^er^ftooft ia al
toitte ßrant/tutfeften bepöen loopt öte ribiere ban^tolp m toi
öte öeöe banöer ^tolp.

Ban era^ftooft tot Eptoolöe /1^ öe coertf ^ntiöt ^nnöt toeö bîte
mijlen öaer loopt een ribierfeen in/gftenaentt öie îBipper / bani^p^
toolöe t(3t Cclftim/imjöt $uttöt toeabier mijlen.

^uffcften Coiattn enöeEptoolöe te lanöetoaert^ tn/leiit eengfte^
bercftte. Alfmen nae ïS^antótjch reitß otjer lanöt/ fo moetmen öaer
eijer/öaer ß aet len gfteb?ûken€apf lie op / tnef een plomp tojenfeen/
öat gljebergftce
m^t genaetnt öie g jnöen bergft / öaer ftauöen ftaeç
öeelÏÉSolöenop.

mt pnt oft bü?tie/öte alle be contrepencan fcnt geben :ntaer 5p tnoe^
tent toater fteöen / nocfttangt tft toater ban öie rmtere barjS al$ melclv
toant ftec t0 een afttoater. ^an öaer tes Càimpn ö?p mplen. Compri
Itgftr cpc ocftf pnöe ban ftet ^tetpnfcfte ftaft/ enöe gaet met eêrtbterc
nae\'tftafftoe.

î^an Camtin tot bat 5>töim/10 be coer^ toeft jupt jupbttoeft/ biet:
mplen : \'t ^vtoim loopt ooc^ mt ftaft recftt t egfteitober öie ribiere bau

^tattjn.

î9an öaet tot ftet nieutoe öiep/i0 öe coer0 ooft eft toeft toel foo nooi*
öelticlv btjf mplen ♦ nieutoe ötep ftrccfet jtipöt 5ttpöttoeft in tot
binnen öte rtbiere ban toolöe*

itisften ttoee onöiepten aen bte ^npgft(nf$]|e5pb$ / reen

ORöer

-ocr page 274-

BefchrevencîoorLucasÏaofzAVaghenaer* , j.

rnt^m\'mhnmrnm hpmornm \'tramt feemmlie urn fdiert/ärfit ettberterfieti fflcn

Irem m: ö« iipr biep fe|e][Jett/ömmn iß febeti/acfjt enbe negen ellen/ ^p ooften vifimt een epïant (renoemt a5out/mert maeh

öaecbanfalßetopcommmeVtSw^
öbtttefettenoptïanbtbanHupgötit. ^ ^ß^öen beel bö0{jelen0Öeban0öen/fulS bat ^

25p5upben3afmont!i0öteenuitöoeck0enaemtbatfeett/baer berenbalîen. /»wi^^w^tuj^uuépiantuewue-

ïooptmen bp ôm int i^ieutoe biep. ^at ï^eew m ttoee oft b|ie Bp ooften 25out0aetbte<0rûenfontin/bie(taetbeut:\'tlanbt/en.
Sjooteboomi/inennoemtfeo^^ öe comt m be Belt toebet: tot/enbe bat tÄ

Iâan\'tîaeerttot3âfmûntt0ôecoer0ttoonnoû2bttoeftttoeemplen. Ealanöt. ^»^^^^^mjmß cnoo^ateijnoenan

Ban aafmowt tot ö^itmont /10 be eoer^ toeft noo^ttoeft ttoee ï©ie «öeoenfont ftreckt in ontrent toeft/en toeß ten noo^ben/ baer

Banbaertottenöoeckban^nenli00etlantineenitttoTck^^

^ BanÏBimionttottet ï©oo?enbofcl) 10becoer^$upbtoeßtentoe^^ inacljöaerreeöeniaeckenbooïeennoo^tooßen/itoo^öen/noozöttoe^

fxtn ö?ie mple.^u0cl|en t^oo^enbofclj en ÖDitmont gaet een groo^ ften enöe boo? een toeßen toint i op bijf oft fe0 babem. ï©ie mt öie

temntoiick m/öaer maclimen oock litten op biiff oft fe0 baöem. ^ont comt mack £0uen fo na comen ató kp toil/enöe loeben bn ben

Banbenöoeckbm^oo;ten!jöfcötütöie3lellei0öecönr05ttoöett ôoecktoefttoaert^op/enöefettent toaeriiptoil opbiiefoftefeSba^

teitüüßenonberBÄirmple/öieSellegaetopbteroftöijfellenm/enöe öem.

nienfietöentpmtban^^tlftonöeboo;t&emliggöen/öeti0 ^cn öte noo^ötcant ban ^öoenmacïpnen oock fetten boo? een oo^

ïïi^fe0 en^ feben eïlen/alteinael black toater. ^ Üen/supöen/jupttoeften enöe toeßen toint/öet 10 öaer al black enöe

^nöer5[E>oo3enbofc&macl)menfettenboojeennoojtoofte/oöfte/ goetgront.
3uptüoße/enöe 3niï)öen toint op biif oft fe0 babem.

l^etîsbanbîe3lelletotBert0biermplen. f^etBert^gaetem Cauttel îi.

öiepmöanb?p ellen: enbe aen bie toeft 5pbe ftreckt eennffaf/bat Hoe defe landen ende hoecken van makanderettlegehende zijn.

tnoetmettfckittoen. Bp toeßen Bert0 gaet een groot nf oft blackte 00 j ♦

af:maer€uircl)en<0efterrtßenbebefeblackteenißnietöiep^ V^«t<^ünt«crbergeröieptottgatbant^anfick/i0becoer0

ïtettofttioalefbabem/enbeal0gl)p een ban bepöeöe lanöen toat V iaießten5npöen/enöenoo2tooßtennooiöen 10 màen

«awket/f\'Ä Iß black enbe ö^oglje. Ban^anficktotl^eel/i0becoer0noojöcntenüüßen/enöe5uuöett

.Banl^lôbbene0totlioflick/t0ôecoer05npttoeft/enôenûû;îôtoûft tentoeften — __ 4 nmlett

^^^^^^^ ^^^^ eenmoep öiep m ban bnf eïicn/öet 10 Ban ir)eel tot Bernoo^ben /10 be cour0 ^npöen eitöe nomöen een
öaer fbr black aen
bepDc5pöen. mple — — i nmle

fJtf^rt l)et rtf ban Hobbene^ enöe öat wfban^efter öiep Ban Bernoojben tot Cyßerne^/i^ öe coer0 noo^öt toeft enöe 5upöt
maiefoftöertljtenbaöeittmtööenttttCanael* ^l0gf|nbptoeften ooftö^iemplen — rmnlen

S^S San €rßerne0 tot miMjooft/i^be coer^ nooiöt toeßönWlepne

iüntli09t:/enöeöeetöatHooöefant:öetlöoptlan00Ealant/enöe mplm JL, < a.mplen.

" ^ T \' Baii

-ocr page 275-

ntv9*

Capittjï. I, %uKömMclmöe

.Uediegheleghent^ytdi;^^^^ ; ./ÄSSÄcö^

\\ mn eederrif atö mmm ƒ emerm/tóiïi tom wü m ^upöm ti^ïe mpleii-CuiTclim MxmmmtiJ möe töiaerïant gaet tm topöe

VtieghenmÄ. tjsoertmnae flenöbo^götmaeimenmoetöemtow^

taanhet toeOepnöe ban fmterm nae Uangïjdanöt/ïsibecöuris toiaetfcöe 5Pöe alfmen tuffchen bepöeöe lanöen

nooibtbjeft/enbrnoo^btujefttentoeöenbiermplm/enöemmfalop enöeloapenlang0\'tlantban^lftm:omöïeltalcH^^^^

een bietröepaert ban een mple bn ooÖenHangöelanbt lan«: loopm/ i^ubel oft i^olfterlanbt aff ftreckenten ftalben ijtt W / ^e fi^t

omlLaiant^öaechentefeöuttien, €nöeal0 Dentonen ban ^©afeou almeeßU)e0ten3npöenm/totöatmmcoantbao?Dten^e.;^^^

no«^toofttenoöftenbanni0/tian3Ä ligÖtemeplanbefeenaenöïereeöteröant:baermce^^^^

^^enmacöoofktuOeöeni^omerlanötenöeJffmecmöuerloopen mlpopen/ möe gam albjeft tm $upöen möenjeittn/ tot bamien

opbier ofte bpff ellen: öaet U^t feeiifleöelien genaemt Bienbjerlja^ .eomtbtnnm öte eromte ban öte rtbtere oft boert: e^^an gapnm

ben/men mach öaer fettm boo? bl4tk ö^enöe fcliepen / om tÉerutoe toeberom siipömeU op: tnen ftet öan öie Cleöe boo?

oft<aerftetelaöm. Öetnltggljm. ^entnacDbptoeßen ^onöerbo?cö om

Ban öet toeßepnöe ban f emerm tot W /öe eoursf toeft ten Öet i& öaer feer nautoe enöe crotn:tnaer alfmen geitr öte crontte enöe

wpöenbijfmplen.tolt0emgrootetopöeboert/$pßrecktontrmt engte fe/fotooaöetto?öer toijt enöe bieet ^ . . ^

3upttoeß in/mer> macö öaer met groote fcö^m toel in. Ban öie engte oft cromte tian ^onöerburcö «t öte rtbtere batt

Ban baer tot bie élppei-Ëf becoerg! noo?öttoeßö?iempleti: öiti^ Mprnxm/ i^öecoer^ooßmöetoeß/ttoeempiei^* ipett^emopen

oock een öiepe topöeboert/ßreckmöe eerß ontrent toeß wc möe alf^ topöe tioert enöe öaer op ïtgöt ött ßeöeken ban 2\\^enraöe,
nten binnen i0 fo looptfe boo?bp ^leeftoijek/ ontrent jupöttoeß ten Ban ^penraöe tot öat Ciiilattöehen ban be coerg noo^öt

toeßen: öaer comen oock beel groote fcjepen tot. €»octc?p lept meöe ttooitooft bte^ wplm- moim ^tm öepit oti.^ poert ban taö^

opöeferibierr, ^ öerueij

iètïtiiifWtit aniïie MtM

-ocr page 276-

Befclircven door Lucas lanfz.WagheaaePt i^J

^ , .. - — ©anlrrtïïttecsuptepnbcöanllangefóttbt/ïjsiöcfoe^^

ban l^aööerüni/enöc 10 tujee mpïen mtïanbt. tenooften enbe ooft ^nptooö bip mplen.

mecöttegDcnoberilaböerflen ltg&t^0^en0: btt i0eenftebekenm CnO^rfjen m^attgelanht enbe fcmacj^menooek bent ïoopen/enbe

tlanbt banjTnpnemBanSlreuoftöetCplanbtPanComuoti^el^ comenbpj^pbo^cö toebertnDie:^elt:ijet 10ban\'t$upbtepnöcban

bei:ront/t0becoer0noo^btnoo?bttueft/üiermplen. ö^en gaet albaer Eangöelanbt tot Caftngnoo;ibm ten tütftenbtif tnplen. Cafmg

liDefttoaert0opnae Colbtngöen/enbebati0eentopbeboert/ bieren iPac^men aen bepbe spöen om loopett/ etibe laten 2irreitbe biebnpie

mplem\'tlanbtgaetv^®engaetootHbanbaerooft\\paettopnae£^el^ sronömaenbterecöterljantleggen:manttent0op biegropbenntet

«er/enbet0 een groote mple* bieperbanfe0poeten mater0/

©an^eluecfontgactmennoo?tp3aertuptmeteengrootecromte/ ©an\'Cafütgtot i^niipt0&ooft i0be cocr0no0?bébmntpïett* men

enbetnen comt alfoo opt bieebe Uiater toeberom upt / bp noo?ben iaer alfoo bte frifteleaen bie rec&teröanbt legg|èi / enbe men loopt

fupnett. , tnftc&enfupnenenbebiefrtfl^flebeur;

<am ban ^reu oft öpeibtnont bte 2lelfcrie boert Uieber upt te fep;» Cuflclien bie ©u|ilegronDen enbe ƒ upnen macömen oorU beur

Jen/biefalgaenban^reuoffe^Commaebiel^oen/bateenriffoftCpr\' ïoopeninbie^eiflcieboert/betoelckemeeftftreclttaimeftbenrrenbe

ïanbt 10 Itggöenbrtn bie^elfcfïe boert ooft ten supbenttoee mplen/ op bie jnptspbe ban befe gronöen gaer oock een biep beur / biijetót

enbe fal tnftcöenfjet «Splanbt enbe ƒ upnen beure loopen: mant men gaet meft enbe pjeft ten snpben tuflcöen bte gronbcn enbe ^rr beur.

bier met tpjee repen rb\'eene comt uan\'t stipbtooft epnbe / enbe ftreckt ooft

mplen/ V v\'^; tn5ee:b\'anberbaittnoo?DtPjeftepnbe/enöeftceckrnoo?b|ooftin3ec:

©an\'t jnpt^oft tpttbe Pan ^eïft comt een groot rif af fcftietettbe na bie rep en jpn ontrent een öalf mple lanck. mt pupie grcnt 10 lanck

Sftr toe / öaeiftfioetmen tuffcïien ^rr enbe bat riff bénr loopen / enbe tüsee mplen / bat Cplanbt ban ^rr t0 oocH Voel tiuee mplen landK / 5p

totibïetiiaeebeelea^ biesielfcöespbe/ enbe loopen alfoo ftrechen alle bepbe ooft enbemeft:euöe bat U^oiikeCplaubtltgöt ten

optsup^nbeÄ^llangöelantaen/totbatgl)pcomttege0€opJm epnbepan befe gconbenboo?OE)oburgl|inifupnep,

Dit iaftdt is aldus u]^t de ooft
^pipeud?.

<2^ofttpaert0 bant noo^tepnbe ban Eangelant Itggm bap Cplatt^^
beken0: ö eerfte 10 bat aen ben punt banHalapbtltgöt/göenaemf
lï^ebero. ïBaer looptmen bp noo^ben tn bil «öolbetfont/enbe ftreckt

I>|t is die krcke van Alft twee en een halye mijle Pie beirch vai^
by ooften Albur^er diep. Meiner^

V Capittel ii*

Befchry vinghe yan die Belt5"WederrontjCnde van alle die
\'; ftroomen daer beneffens ligghende,

emen llalanbt0&aecken fcfïontoen faït0 te bo?en betfiaeït/ ^^aäpnoö^benfeetieco lisgöeitnoc& ttoeïcpianb^m^
l^angöeïanbi fttécktsupbenenbe noojben/enbe 10
lancfe^ tnpif. .mm aen l^a0booit alfmm in bie 0oibcrfont feplm: b\'eerfte 10

T 5 gör^^^e«^?

-ocr page 277-

A\'erclaringheder Zeî-cufleriJ

(«nflÉmt<faûm h-ânîiÉi;î£rÊnt/«i&£Mitôitl!ttam2:erian&t. facfe/noojtnûûîttoea/tnbtnoûjbmttntofanvtopittplen: ©anWe

«a«Ärin bSÄS^^ »üttm/ mp Qtoottmpltn. ©an tot »tnaroott IJtlmoft «tol^

boot am ù«feaptliB3en/tfltaten alinisjflßÖtntoatmentDtl. öein^itnff S fan h t^

©an J)Uîû«äfte finuntßlioflfe tot Koems/iS Dccowg nooît noojöt ücn ^ttvo: m.wt alfmen timcljen «>tero enöe get «^wwuan uwro

ioaerlissWtteee tSn mtnat/ hettóaenbepüespöenölarhende tetßlatenIißgen «wnùf5P0eûaii®«û/enM^
mrnpTm. öan €belatüt®elüetfom/ tSöetotesjnpbtwett biet

tnbeneojbtqoatenooßen/ btifmplen. s^enmatljaenbepüejpDen otonben m&tüoo? Dienbiecebane^^^^^^

orame,maerraennioetOaetCitDtebpmlüopen:öeti0namjjater/e(i «niuiKftKf&famDenöoethöm^

BaetalmeeanoojbentnbeiirbiUtoaen Bvonöen/totmbteOaeber» tie0ljcnenbe
g:öeti.a«,bepbe3Pbenb;ootö/enbe..maereenKaombe«rte.^^^

aifmen ban fl@clberfont äff comt/ fooitt bell bpöe Jntftlje jpoe leptKanbers oftEanbetljnpfen/öetislJan ^teuensöoofttot

lancr te loopen tot bie iibiere ban i|o?irensi : baer mMtmeu »at nacherbtet mplm. j-he toerömtöhtn/

bantlanbtafu.ijifem/enbereplmop&eteplanbtban^on0aen/fo

|ûûpt0fjptn(rci,enbie noo?ûeimbejiipber ßtonben beut; bat eP\' mbenoejbm«"»«Ô^nif ^^^^^^^

lanbt\'®anöBÖepalïeert3.jnbe/looptbanb!tïitebpbtenoo}öt!»etft «\'öetofctrneeftujeßenbmeatm^

pan ^amfo tot nae t lant ban Cebdtupb toe: Ijet iS altemael eenber^ banöe fen ptompe^tOT

lepeoTrsüan^ojffms tot <ConS/ boa?ttot |>amro enöe otn^ttk ^«iGWt
banc«

^mteeüePÖib«25eltte(omm/ foo iftöanKoeratf totötemfo tipnoûîa£nôetnfbanïefQu/l!atïtfeïetltf^>f«m5ît/baobK|^^^^^^

-ocr page 278-

Befehrevendödr Lucas îâftfz.\'Waglienà^^^

lîan Hcfouaf. ^it Mtuffcöm Ztehnp cnbcjet nf/ tä acöc üaöem fo sut cöp ömueuöat ctf : mfit ömt feet We öiitbottmiööl iitt tùiui

öiep»1l$füu!ij5ötöntrentö?pscüotenip(eöan\'ttanöt; îDielimàd^ öatöp3»Pörö£ntß?cnöaet:maertoa^tutoetüoo?Die25fftftroöm/

0conöen mn omfiftn/ ban ö;5p/ bier, btjf tn oofk bad tt0 babmt/ ören^ aï0 öcu luint langl) e coli oft noojöi ocß ßbetoatut öe ifc / toant sp

fanötcö pont. f^uffcöenEefou enöe Die g^toadgrotiöcnta feto b^engötti onber jSöo,ttoeßöen.

acötbaöem ötep.3len ötenoo^ötjpöe uan Eefou tnacljmen fetten cp Btt baul.efou aßcomr ittet een3upttoeße/ enöe5Upbt jupttoeße

btjf enöe fege baöem/ enöe oock toef b^oogöer. ®iffc{îen De ^elm0 en totnt / enöe totl mn ^djagö^n bp Doncker toeer / öte b?f nglje bat bter

\'tnomt epnöe ban Eefou tß tten baöem ötep/enöe tjcf ßtckgront. ni0 rerß 5upöt ^npttorß/ oft ten mtußen 3upDttoeß ten 3upöen ban kent/

gljpüanöte clepne i9elm0 nae ^tebengjjooft toe loopt tußtöm öte al eer na C)ett$l)*1l0 toe fenie/öat 3tjnal goeöe mercken / bpDagke

^toaelgronöen / enöe Die blacke ban »ebup öeuiv foo ontmoer u een oft bp nackte alfmen om ^^cljagen toil / \'t5p mtoaerts cft tipttoaert^/

blacke gront/ ontrent öalf toeöjjen ^tebensöooft enöe ^eebup/ ban toant öat ttf ßreckt n.o.tm o. enöe o.n.o.tn 5ee een groote half inple.

bi)f/fe0 enöe feben baöem. mt D^zoocfîte t0 Die .^toerertng gjienaemt» m^ ^rgag^en otttrent noo^tttoeß ten toeßen ban u Itght/ enDe Dat

^et «eplauDt bau Eefou en tnacfimen op göeen tmttn nmtv comcn/ gf)p een tttple ban öaer 3irt / öaer tß Diep febentien enöe acfittf baötm.

ban aen De noo?Dt3pöe/ Ijet t0 anöet0 rontom al bot reben enöe quaöe ênöe al0 öctt öceck ban ^cöagljen toeß enöe torß ten 3upDen öan u

gronöen / foo öatmen nautodijck op een mple öaer aen macli cctnnt/ iigljt/ ettöe öat göp 5ijt ecmjtie oft onöerhalf baii t lanbt/ Daer tß Dtep

ban opDienoôîDt3pDe/alfmenban ^cöagöenaf comt. bteroft btjfenDerttct)baöetn.^aeral0^cöagljen 3upöen/eß3iipöen

clepne l|ilm0 liggöen ttoee mplen bp noo^en ^eebup / enöe ten tocßrn ban u t0/ onöeröalß tttple ban lanöt/ Daer tß Dtep feben en

bjp mplen bp sttpöen ^cöagöen : mcn mar ö öaer rontom fe p!m uiet acöteuöertuö baöem- enöe comt ^cöagen bp ttac öt niet nae öer öan

een fcötp öat niet öiep en gaet / öaer t0 bet öan ö;rp baöent toater^ al0 beertien oft biiftten baöetu. Ban ^cöagcn tot i^art0öal0/t0 öe coer^

tnpernflen0bttrgöerönöerecötöeeft. I^aerban\'t 3upteimöe bau- tofß5upöttofßfc0mtjleti — — <$.mplen.

öe l)el(n0 coutt een rifken af fcöteten ^ «^aer liggöen oock ßeen rif^ Ban öaer tot Eoöbeknupt t0 öe Côer0 3.to.ten to. — 3 .mplen.

keti0 tegöen \'t3upötepnDe aeuDe ßrant. £0aer al0 göp op baöem ^ußcöen äcöagöen enöe i^art0öal0 jaet Die l^ttggher in / öet 10

lang0öteßrantlöopt/föonteucötßöPöat3upötcpnDetoeltoeörrupt fenßeDekengödegöfnopeenaßtoaterken. \'^ußcöen tftt0öal0nt

lüopenna^eebuptoe/foenfultgöpöierebenntetbefeplen/enöeals ttobbaikniiptg^toock een aftoaterken in/ Daer op een ßeöeken

öie dippen ban tdm0 oöß/enöe ooß ten noo?öen ban U3tjn/ öaer 10 kßöt/göenaemt i?p?tntk. BanÏüobbeknttijïtotöiei^olmen/t0öe

öie reeöe/op bter oftbier enöalfbabem. Ban telm0tot^£Öagöen Cüer03upöttoeß enbe noo;5Dtooßfe0 mplen — é.mpleiu

iß ö;jp mplen noojben ten ooßen. ^te ban i^ert0öal0 comt bp öonc^ ooßen Die l^ôlm0 gaet een aftoaterken tu/ ö^t0Dö?p genatmt î

kertoeer oft bp naeöte/ Die bw^ bat bier eerß 3upttoeß ten toeßen/ eil recöt bp toeßen öattottteclif ban mobbeknupt gaet meöeeen ri--

enöe toeß 3upöt toeß bauöem / ateer öp Den 3upö£oüßen ganck kiefe: bierken tn/öaer een ßeöeke op gelegen i0i tn too^c genaemt ÄJerlom.

-ocr page 279-

Verciaringhe der Zcecuftcn.

Dat landt by ooften H0lm,t0tLV00rby Baevcnbcrgheh,is aldus ghedaen alfmen daer by langs is feylende twee mylp yan lande zij nde.

c^vCmi.

\' CAPiTTEt iiï. nienöteftïïoutijenfali0op5tmpïaetfeö^^^^

Befchrwinghe vande quade reven ende gronden ghcleghen op de Belt^ af öantjupötooft rpnöe Pan mmm tm ßtOOtC mpl m sre ooft noo?t

^ColbergLheyde,Weder endeMeluerfont. OOÜ- ^t ^otn mt0 ttnhoom/ tn^

^ ^ \' öan^ldftmaffcöictm/tnöeïooptontrmtnoo?ötnoo

A Ufomenopöie^dtftcoomfepït/möe aïleijieuaerpjatmnöaer enöctcpo?ent0pcrclaectöocmcnöatfct)oup3cnfat

-^omrcnt0t|clc0t)en öaermcnöatccnclanötpanö\'anöeccanfteu/ <Snccent ooft pan öte üoen/ liggöet Cplanöt üan ^unck/ öat

totglienonten fep Eefou enöe ^cöaßljtn/ fo ift öat top op öefe pïaet- lieeft ttoee reöen/öet eene Pati\'tnoo?öt toeftepnöe/ öat anöer UaiVt

fe söeen tnmtie en maecken Ijoe öie lanöen Pan malcanöere Itg^ tsnpöt oofteptiöetnsee ftreckenöe: ljet eene ooft/enöe ö\'anöernoo?t

Öljcn / enöe öoe anöer lanöenPan öaer gljclegötn sün / foo füllen top ooft. 2Bat toeft epnöe pan öte önple gx*onöt comt tnflïröen öefe ttoee

Pan öte repen enöe onötepten Öanöelen / enöe ftellen öte coerfen ettöe ituen tn fetteten / enöe öie miööcl oft Puple gronöt/ ligljt tuftcljen

ftrechittjÈe achter acn / foo Peef al0 öct ^itx m noot fal toefen te Per^ öen Ijoeck uan ^tomboKö/ enöe jjet Cplanöt öan 2itr. ^efe gronöt

clarem öan ^rr/t0 een öooe rtf öat öemtoijt enöe üjeet «ptftrecket. Jnt

lBan<0efterafltgïjteengrootcif men Poo^gaenöecapittel i^Perclaert/ Roemen öat machten enöe fc&ou^

mach öp toeftenöttnfmlo0pcn/ettöecümenalïootnöie<aolPcrfontt toenfaJ.

ntaer öaer en t]0 geen öiepte/upt oo?faecke öat öaer een gtooten fteen ^lle öefe rePen enöe fanöen/ Itggj^en opöteCoeöergöerljepöen/

tn t gat göefcljoöen 10 pan öet iiö MPaer mm mach toefttoaert op tuflcöen^lelfcnenöellangöelanöt.

toijcUen poo^llletjolm.öacr ligljt öan een fant ter 3eetoaett0 pan u/ett i$tt i0 in öte trape Pan Eattgfjelanöt öiep fe0 / ftöcn enöe acljt Pa^

t0öatEooöefantghenaemt/öett^acljccrtfantöiep/ ö^penöepier Öem/ enöeöteCplanöekenjSPanjfttfi^cleliggfjen^entnoojötepnöe

öaöcm. ©00? Stelejolm ligötgöpineentntoijck / etiöcmencomtcr öan Hatigficlanöt/ öetoelcke rontom feer putjl 30« • Ban\'t3upttoeft

Panbpooftenim epnöe Pan ^p?oofcljtetmeöe een rifken af/öat moetmenfcöoutoen.

©an1lalanbtfcötetenöteöaeckenaf/0ntrmtöat3«ptepnöeöan Cuftcljen^p^oo enöe Itmijit^öooft/ift öiep ttoaelft enöe öecaeu

3S.angelant: otpöefelPe te fcöoutocn / falmen öte ttofc Deelen toatct0 öaöem.

acn llalant 3pöe laten/enöe loopen alfo nae feineren roe/tot öat öen toeften HoemiS en mac^mcn met ttn groot fclpp niet om loo^

to;ten Pan ^pafcou comt aep öte ttoee ftompken^/ foo ifmen öan Has» pen/toant liet tö öaer Plack enöe öiooge: enöepan\'t noo?t epnöe Pan

lant0f|aeckcnPap. ^upnen/ftt eckt meöe een rift af/ontceittnoo?öentn3ee.

ï^aer Itggen ttoee ciuaöe gronöen poo^ aen in öie öoert Pan ƒ lenO ^ip mplen nooiöen ten ooften Pan ïSoem0/ligt öte a&oltfack/enöe

öurgö aen öie ooft 3pöe: enöe 3t)n göcnaemt ötccaickgronöcn : jioe- ligötmiööenmtöaertoater/öpcan^öoöcntoater.

■■ %tm

ist

-ocr page 280-

Befchreven ioor Lucas lapfzoonWaghcnaeiw

ß

eiîDetUîaeif baûem/ enöetttflcömmonnömöeöEïctofftbieprïcacn (m oft îtcrguîîfm enoe öat eplanöt^>arafo:mm raon öatrmet

elföaDemmtööen,mtcattaeL . \' -, bpo?ûtjïiic|iî|it

©anftrt hoo^öteónöcaf ôân<â>aîiifû/ Ïïööjeft^plattö een oöeralreröliiöeöoetantNr^^^^ 0ronöen$tjngöetiatmt öe

mill oft^etöaïfmsee/ omuielcHeéïilauöskenö ftèt imn um^ J^to^n gttinjam 0 \' ^ -

öenltggierL ^tefcji eetße ëplariötkensfAtio?öeii ^ii^j söcnéftit/ t

enöélij^ftentontótttöoionöieptm . _ . . . . . . .

tohoint öaer mattaenöpvaeücnoni/ mctteriijcöip^tóöïip l»ieöpöen öen0ehtiömtoil/moet

engtet . 1 |ïemöaeiöoo?mac|ten. i>ètiO

\'^ufltcftêö Éepöotóenöe ÏBeroen macö gjeett K&ipfeÄ^ löatrmatet öiep / tjiif/ fejoi / enöe feöenöaöein. «S^tiertöett féfm enöe

to^nt öaer !óopt een ö?ooföteöan\'t eene Cplanöt tot l)et cinDer. ^têöeps öooft/ iö öiep acftt öcööen/ tien enîa^ elf uaöem*

een öierertótel öan een m|îîe üauljet eplanöt uani^ero oolt^ ^ îDieïiaiçl^geôn^enliWW^u^^^^

tDaertöcgftinteettlïoóStif/lhöei^gtna 5PïïÖGÖciiöicötebp\'tlanöt... , . . - ^ .
öan ö^ero/èn^ê ftreckt tpcl tot öié ttoeè öeeiet^ toaterg naé ^ero toe. ^^Ifpien öan ^eöcnslïooft af com( feopen na Zeetjup toe/foo ont*

Cnflc&en ^eroenöe l^aterjs rift/ i0öè caitóel uool groote Kötpèn/ mcrct n een ötótkeóronót öattöijf/Möaöem /énïw i^ öie

om öooi bte Belt teloopen. . . .êtoetctmgij- , ^ . .

Cufl^cöeni^ater0rifenöeÖDcró/t\'0öiebaÈtaöebüo? boeper^enbe öapijcbbente bôô?enbcrclaertîïat ?.efcn eenbnpl €pïanbt itf/

boot^/enbehetnffliöötbaerbobenmater. . . metbeflrebeneftuptfdjictmbtfanben^^^

^enötenob^t^pbeb^n^icroUggöentméllahb^^^^^ Die pïatcétócke opt siipbr epnbe bp^fouftatnbe/

enöè 5nn al meeft fteenclippen/ Defe ügghen een btcrcnbcel ban een noo^öenbaiinis / ûàfrenmacômenDttlanbtûpgljeen ftmlnae aen

mplcbpnoo|beitöéteplanöt7enbe3^)ngöct^^^^ i:öinen/aybüo;jettgöcfcptt0:tnatr

ban\'t baermater conien/öatmenöaerbobjeensu^

Cnffcljen ^amtb enbejntftlaht / liggett bölfönèén eitöe onöic# ^tuaelgröt Uwi bier enöe brffiö^bem biep/ettöe lept int (elbe

ten.\'ïE^atrecftteDiepotnna^elöerfünttelepli/gaetDtétbpib^^^^^ baerbi^ter. , \' .

;êamfobenr:fteti0 tienenbeelfbabemöiep/ énöe aen öCemcft5Pbe ^eCanaeltuftcSenbietptoaelgronbm enöe Die biackte ban

ban bet epianbtiiö feer tcöoonereibe/ footoelaent supöt/al^f actVt aebup/iaötep feben/acötenüehegöenbabentfteckgront. ^
noo^tepnöe/üpacötenöenéóljmnaöm^^^^ We (?i:rïnbéUiô6t ban\'t no^^^^^^^

Ban\'tnopjötepnDe öanjmmfolcötetoockeenritfaf noö^beptep^^^^^to
ûôftenin5ee»Çenlîalfmplebpb)eftenbatriflôoptméinôiepe^^^^^^ fçtî^fte^ni^Ôfanrôront/enôemontrettto^^

font / rnittenfepItoptepianötban\'Conöam folaetïPenöte^m ^pftrec|itlàngl|^\'tbaermatet/ enbe i^onîtent acljtboeten matera

negronöenaenftuerbooït/enöe btegronöenban a^cDerront/aen biép: maer öicöt aen bie\'CrinDel ift bïifmbefeô babem biep- ß^en

6ag|ïboû|t. BanöetoDftepnöeban\'tCplanöt banCon^fc^ietecn macöiuffcöen1lefünetiöebte®mbelöenrloopenopuijfoftfe^ba^

eleimrifftenaf/Datmoetmenfcöouteén. Dem: ÖoenaDer Die Crinöel/Joe Dieper bjater.

^?pmpiettbp5tipDen^iron0/ agljtöat€p!anör€nöelati/toaer ^cljagerrtffftrécHt ban i^cöagöen ooft noojDtooft/ enöenoo?öt

^rbau\'tnooitepnDeeenrifkenaffcbiet/ttiftcöcnDie.atoacnpon« óofttenoofteivmenmaeöaenbepöespbenfetten/foobattnen\'öatrtft

V rnpnien

-ocr page 281-

miittienmarfi/opfcbmoftaètbabem. iimt^lttttjoéi^mitïenbttpi l^an^c&aöBerttotlèerb^t/t^ibeeóeriinöo^bentent^^^

ten^rbagftennaei|art0bal0roé/imeempIeiibantla!tbt/^^^ mo^ttoeafeuentienoftacbtienmplen — is.mnien.

bancï^ ban tjjien oft ttoaeiffbabein/ bet brnnm bie öancH biep feD Wm f^cftagm tot Eangefont/tjei be coerief n. üi. ten n. ter, mnkn»

tien febmtöim enbe ootk mei acbtbtcnuabem. ^aee lept een Heen Ban^%fia0{ïétitot£^arbou/i0becourj0fn.m tent». xr*mp(en.

ofr clippe mtt mijïen ttoo^bt Ooft / enbe naeitito0atenno0jbeö b^ t^an^>i6aöömtot J^epertoiicfe/ijef be coer^f tö n Ui. 1mplen
bcnnooibtftöeclftbanbiei^öimenaf baereni^geenbjtieböbemtoa^ ^

tceöcpbaer^tmboot$opberïoj^^^^ ftflentujmticömpïen — — a^mpien

ftnacrbeeaenlanbtleijey^toetenno^^öiöi?ft/enbe ... „ --------------.

ooöen banbenftoecift-

GAP ITT E£ iiii.

mplen.
mtn3ee/eiiöel)et
:maer

Hoedelèlatidértvan^ndêreiandenverfcl^denlIggH^^ ^óo^bentenooÖènbterenttointicöljaSSn ten^ftm

V , öeötiötbabem/enbenoo;ïenoo?tujeö/oft3mït5ui^^^

\\/^;ïtntsibetclaeetöatbiecöetfenei1btoetrï{cottfentïttftttf ^eu0faltopöeteiföiepu!efenbijficienoftfe0tenöabeme^^^^^^

V inijBfnietbeteebuptttulanbe*

noo?öt graöenenöetienminuten ■— —10.

^♦mplcn. J>t|benssftooftleptop — 5<?.öraöenenbe—40.minuten.

ïo.mplen. enöetienmmnten — —

)

t^an Icfon tot!0^aeöetlanöt/ijs öe cöersï n. 0.
30an^tftafl^entotö©aeöerianöt/tjsiöecoee0ooÖnoo^ötootfacfte J^eöanftenfiöftêoö
oftnt0öenmplert • — p^Wleii»

IO*

JT^ grabe^ mmnten.

ö?pbin^

: t

bat anöer fien macft.

piftelsftenoccftbetftaeltöatt/lbMlenmpnn^^^^^ v Capittéï. v.

mefttennoo?benenöenoo?tmeöfeöcftfebcnmplen y^miilem iJetmiööeJban^upnenenbe\'t^npbeeiinöeban^eelanöt/ümïhen

33an «>tebenöft0ofttot öatrif banHefon/i^öetoue^nooiöenten opbpbenbiifticftflrabenenömrticftminuten 55:—

mtöenacftwllen - « ^ , ^, ^atblb enöe tnoo^bt eijnbe ban aelanöt/liggftenopfWJ^

iaanftetnoo?bteïmbebanEefóutof^cftaflften/ijöbefoetri0!noo2öt trrabenenöcttÊnmfitiitÉrt __c-c * :"

noo?ötmeöfe0 mplen

-ocr page 282-
-ocr page 283-

■f.-WtkO\'
r. iMfl

a . Jf^cîG
ƒ. \'Df ^

Sl\'BCm-Otrré

t, \'Bc^eCJànt&
V\' JÙHwe grmcCm

11. Sckom hom

w. Oo/îermtve^tnC
X. MydtTPOiet

V . lïiw ^ -tfîooft

^ . mvocCeJanA
a. tSkertêaiCcf)
l, pupfie fant

(j^ebnaMs font

%nn0 " : ••

itmerJ-

-rdm t « ^
lUen/m

B. ^Den nndC

C. Den^^Hoom

d. "DeDoodeSiafcfi

e. ^oeCfmt ^ =

f. SéJCKmerOocl^
a. "DicifcSd
%.
Tanu £mit
I, Orùum cù\'y
£. ^
C. \'Kuei en.rujt

m. AvHfrm bmm

•SfhoiiitiOcnT

# rï

Siedurj

iq.

-ocr page 284-

4

ç. r

»

f.

\\

-ocr page 285-

m

T\'Eanbt ßmkt Dan tta Dtc l^olmen noojt

oott fettm mnlen/ enDcalsi göp Dat tiff ober loopt optutaelnott
t)ec£iennaDmt/foo l?pt Der i^ettfrPan u noo^Dt toeß ten noojDen/ Cef
Dentien oft acötien mplen.

&cöt bp supöen aaorbenbergljen gaet een ritoe^en m/enbe 10
CÖenaemt Ccofmont,#en macj) Daer ober öet IBabt na? Miptoo^
pen feplen. iTe lanDetoaert m/bouen bit ribierken ligöt«enßeö^Hen

ßeöehengömaentt l^nsötlöer^/enöe lisöt aenfiei 00^
:23oebenbergötn> ^

lïeöt mijlen bp snpben iSoebenbergöm/ Itgt ött biep ban Snmtt
oft mtncoopen/enöe tgat comt ban bp snpöen in/bp t lant langö/op

ttien fal Die Ober een öonöen/enöe lepDen al bp t 3iii|t lanöt inne^^^

De ttoeetoitte bltntken op Itggljen/tot Dat gÖP ölnnen Dat fattöt ban
jölaöbe iap 3ijt / bat bltjft aen bagljboo^t/etibe Daer binnen m^tf
(btoijcUtitaeDenöoecUtoeöae^öie capenopßaen/to^int^tet^lefr

, ------------------- -...........— ^it

0ac üreekt al meeß noojDen enöe noojöen ten ooSen m/ enöe binnen
i0 een groot öafcfttioert : maer öet ötep loopt öan bp bte ßrant öan
^ttmttlangö0:niaer öaeeeöinen ttoee feöaeren oft totranöenbati\'t
Hdaöt äff ßrkUetiöe naet lanöt ban ^mm m / enöe öaer ßaet een

tl.Hls öat toïenlien eatntaent supöreijnöe ban öet öooge/fo 5tit gön
tinnen Die §<;ertfn oft tot fanöen: berlaet ban öte örattöt enöe
g»iet
noo?Dt ttpo|ötooft/enöe noo^bt 00a ten noo?öen / tot öatter een ront
iienbelhen comt aen een kercke ffaenöe opt blantoe lant banöe ^ol^
men:gaet öan nooibiooft ten ooüenin/tot Dit
bie booafs^kerck^
comt Ober een Cöelman^ önij^/ ftaenbe öicöt aen t toater onöir aen
bat öooge lanöt/ feplt öan altemet noojöen enöe nooiöen ten ooften
aen tot boo^ l^incoopen toe / öet
i0 b?eet enöe black toater te toeten
ban ttoee baöem enöe een ofi ttoee poeten/l^iiicoopen ligjit bnemp^
len int lanöt.

:25pno0jDeniitpcotpenga?t een ^ibterketitnt lanbt öae^ op ko^.
göen ttoee fteöekenö / öat eene 10 göenaemt i^ofteb?o / enbe b anöei
I|upijbün/3nlig0&entoelbitfoft(e0miilenintlan^ #

CuCfcöen i5oebenöergen enöe \'tgat ban Bnmit tftaf lieiibeïaci^

-ocr page 286-

5upöt cm toant flat uan lime^cn / lifgötn mét mtt ölcnthen/ -f^tremplentp^n^öeti^cljdlmgötp^ göe^

öarrbo batlank fterhtnbart; ^ch benoo|öt3fïbebanönibgöt WW^P^mmi enbe w een

benbecahltGhteenmOfto boipgenaenitlBeöershbt/baertöeen rntieyï^en^anacötoftncgöepboetenlüuater^: baer 10 ooc^^

groote ©iflcfierpe etöe ïigtjt tuETc&en öen ;®ooben enbe a^lautuen biCTclierpe, \'<f:ianbttuircöen1langelfgöfnbe^upber5iïtt0l}ortipe^

berflh/baerltfll)toocktenft»artenijblnt/tttatrtuircÖenbitÖd?pen^ hcööiihiifatibt/t^itpcötnérötlmt^^^ ^ ^ - ^

öe öen öo?ren ttaet een eödmanisöutj^ / anöerjö tftaltetnaef öeupel^ \'^egöepjS ï>attu ouer ontrent noo?öoo(l/oft noo?|ït optt ten noo;iöé

achtith lanöt. banrhbo|té|)ttbebanpanu/ligljteet^^^^^^^

■©it lanötban mtüttmtl machmert aencomen opfe0 oftfeben K^ntoaer/eltöet0glJenaetnt1lup0btT5l^^aeröpnoo?benllgö

toabeitt:maeraliSgöpbpbief^o?renc^mt/fooff5jtétbaw ïangljefant^eriötfvi^geimemcfattöelegjrbanöae^^^^^

!anDtaf/göenaemtben©pl/batbanbpttob|öepfeerfcl|o?tjS/men naeEupöerfpöttoe/lpeftnoo?ötmea.

fal öat met naöer comen öan op fejs oft feben babem* CuCTcDen ben noo?öiljoech ban idann enöeHangSelegö/ gaet öat

23p5upöenöitrtfMgömtöen itcéf öoö^éhtotojan granme öiep tn: öie pan bp^tpibencaim/enbe mtl baer ttujjefen/bte

pen/toelacfttöftneghenmplentnZee/tnbetjStötfomm^^^^ inoetiancjaöetCpianötloopencnöelooöen^ïaerfeponu 5^atnoo?öt

Blieheel öioogfte fonöerltngebijf oft (e0iitpienin3te?baef öêfr banck epnbePan i^amt tö féer b(acfe/loobet bp befeblacte om / tot bat gijp

mitbiepereni0bbjtoceenftalfoftb?iebabe^^^^ biepmater crpgljet/foofultgljp b^teoftbierjiettbelenfw

öp\'tlanbt i0fip oöiijn biepKe / tetbcteh bter Pabem tnmècnöoet. hooit ooft ban ü op\'t ööögöelaift/jnet een ^^^^

^tealöaerbanbPttoo?öencotpt/ineteehbtepg^ehöefcijip ble to Ifolhtöft^hipnum. ^?tU0Ötöit hercfeefeen eettw

ljeinöaerboo?U3acöten/hptóhtcntrenrmeja3hpötmeftn hoö^ööt« pcbelih/enöeató g

^ié «^ooöebercöt0eehöühiïaUeen/cnöettgïjtöp\'3«Pbeti merclfeennoöïöcooabanu. <0aet öannoo^ötooftm/enöe jjontöie

ren/al00hpöaertoataff3i)t/fboligS!töponöerÖetan ^itpbtbjaitötöatööpöihmn bpö^^

begöiiSth^iet:maercbmehöebanbP3hpb i0attit^ffl^i?t^nieurfótttgö£naem0Dafmeuiï|f0g^

rbmSiflhtsbpftrinaltijtften.^aerb^ ficöté^ehlobpen enöelatenaen^^^

öyeiapt.\'^Sbatgöptptbennoo?bencbtttt/fomeuc^ bemalim(cfïoiWmériBi0bi^ ^^B^eckgïie^

omioböen enöereèöelbeckenboo? eénh UJ. chn. ^aaeert3i|nö^fócttoiuhetoPernaeti0i0öt|ck t bati0bieo^og^é

eeh m. totmi hettó öèer een fchobne fttant tn ee|imoepeblacke gront; plate bie int gat Itgljtenbé f?t! et paer ban neöer tot bat göp\'t leecjll^

ö^aètfmöienpemantbanbp^pöchauame opömlieèftioojén/ mateript/öahmeulötgöphaeeipninghm

enöe tutlöe een ftabrh (oeckentn Jnthlanèt/ bte loope baer ïjp langlï0 öPer\'t lanbt hae02lae]^t:/\'tb?elckefe0 oft ïeben n^lenmt lanöt Itgöt:

cp üiitoft fe0 babem^to^ bat hP öp\'t iaiibtcomt / enöe fionbe ban bat maets öte ribiere gaet trom i?m/ op öe melcfte attemet0 em pof oft

lanöt/ï^r ----------- --------------------------------------------------

-ocr page 287-

Dat Eylandt van Araeren is aldulalfmea
äaeryoorby-feylet.

perchr^ven door Lucas tanfz. Waghenaer.

m

Pat Eykqdt van Zy It alfoien daer by langhs feijlr.men fiet
de Keydoramer kerck mede.

■^if?-/

jöelijck
_ ?/fo0aet

- ■ - \' ^ ---,----------- „ W^V ^»»J^«^»» /

öefe tonneaen öairPoojt/toant öan\'t noo^ötïanöt comt een ölacHte
^ff fcöieren/na öie tttieeöetonne toe. Cnöe al0 oöp binnen öie capen
3ittfoflaet noo?öttoaej:t 0pachter öat fanöt/öetiööaerfeer^
gÖP meucÖt öaer öi^ aen ligoöen. mt fcöepen öan üppenfißsen
stet onöer öit fant op öe mint/
om nae l^ollanöt enöe anöere lanöen
tefeplen.

^eöanEtm enöe^antï om/totöat Qftpöie capen effen öeurmal^
canöer öeöt / enöe ^It öan alfo öaer
op toe: f»ït ö^er öie tot^
terlle tonne öitiöeti/laet öem aen bagboojt/ enöe gaet na öie
tmeeöe
tonne ooft ten 3upöen;laetiiie meöe aen bagöoo?t / enöe fioiit al öat
jnpö?
lant/totöat glipömnen öie tapen 5üt:mticket öan na \'tmoit:^
lanöt toe/enöe fritet nnh«! tfant öaee hk rmm dm S^iéii / Mt la h^^r
Soetjigglien.

i/comenöetot

fo toef et öat Eim bnpten feer blatk tif/toel ttoee mijlen in 5ee/enbe ou

Tant. ^mnnbnp^
/foßont öatrooöe

eot öat een önii0 ftaenbe op een Cplanöeüen con^t op een maft leng==
öe aenöe noo^öt Ijoecft ban Hift / iiont ban öat Ijuijsf alfo ftaenöe tot
bat g^ïp binnen tift 3ijt: töijcketijan^mjötmaert op eil fettet toaert
ubeftbnncht.

^ £^aer comenöe ban bp 5»pöen / ift öat gfjp toilt in öit gat toefen/
ßo loopet fo langte om öie noo^t
/ cp fe^ oft leben baöem/tot öat gl)p
ienrman0i)Hng/öatopt€planöehenftaet/buptenöen boeckban
%iü öebt/ gaet öan ooft ten SMpöen enöe ooft jnpötooft in enöe Ijouc

befe mercken alön^f ftaenöe/ tot öat gljp binnen ben öoeck ban Eift
5ijt/toijcketöanom öen öoeck ^ttpbttoaertop / enöe fettet booibe^^
^ooc{)t0 fjnijsi/baer ift negöentïft ttenbabembiep.

3ft bat gl)n ttit lant öiep ban Eift toilt feplen\' fomoet g^p in tijtoi
tiant ban l.ift aen feplen entrent j)et rooöerliff/ont öie ïlnft^ toitle
bie bant noo?t eijnöeban Eift af comt loapen langä öe ftcant. «en-
be alogljp een ftucktoeecöfifbpöeftrant lang^gefenlt bebt totbm^
nenliettooöeclif\'focomt öaer een blacktebant^^^^
biemoetg!)ptuatftö0Jtoai;maermenmacbttoelb^

öeii al öie iioet ftraiit totöatgjpcomt b^

enöe ïliii! begJimt^öie ftlfbejfötetbptlaitttottot regl)en$f öat roobe

th-Mmnt Isitmé öï^eck^bab lyft Icöietoock een rif Iten af\'öaer moer

ß^inioöcii toaclitrn.

V3

Hoemen in Kftuyts diep fal feylen ende andere gaten van luthländt. \' -tJUHÖtepnlie bani>mt ligöt ttn Ülachc plaje oft fan

-ocr page 288-

ïjS . . VerelaringhéderZeecuften^

ai^göpbmnmcomt/jmtiebiimmtöotckba mpt0öanömboo?nomibmßuermanonöetr^t/to

0l)pmeiirt)töanfettfn ujaectubeöbmifht. fcljtrjiöiep\'t^rcloopt/ «Jatt-pï^ttt^wö^^^^^

iBaerujUtöDpnacEutkctonöfr/foolactöatfantöatbpjupöen öaßöeftirtvööacruptomtcmßcöm^^mcipaajcU^^

3lute fanöt Höht / acn öuerboo^t / enöe loopt tutTtIjen bepöen öoo^ ban Boojten. S^aerom öit fejföe tif toel macp obenoemt too?öen öii

£©aei: ift öatnien nae Inoefent oft nae ^ilt toil toefen / foo laetmen öit ©o^n/ om öatliet alöer tipterfte fanöt »0 / ßpelegen op öat baertoater.

fant aen basboo^r/ enöe öaecftamitóeecftö^p boomen op Booßen/ ^SBieaiierlnpöenban Cciftoout/ öie Defe feplage beel

Die houtmen ober Die toeöerfthe Uerche oft to?en / enDe men loopt alfo sünberbaert boo? 2tmerenbo?n / algi 3P ban Jf ^lanDt a| füllen

nael^oo^entoe. loopennaeHppen/enDebmbenontrent toeft jupttoeö ban Dimeren

3|ftDatöljpbanftpnoo2bentoiftfe|ilewn^»ilteröiep/foli08töaer öefeD?oo0ÖteDetoel£Ue3Pöie25o?nnoenjw. ^ ^

op\'tmiöDenbanDimereneenronDenbttgljrtoatliooßerDanIjetan^ mn UßlJt Datr noclj een fant/ enDe fcUiet ban 13ttpbt^be ban

Der lanDt/Dèfen berah ftaetin eenbalepe oft leetljte ftilcr öatmenöem Smeren aff / ftretUenbe ontrent 3ttpDen0ft3üpDente^eften m ^ee

alletne fien can. Hoopt öan foo berre 3upttoaert / tot öat Defen bergli lango \'tlanbtijenen: Dit too^t oocU ban fornmige Die genoemt.

noo?Dt ooft ban niö/öont öem alfooftaenbe/tot Datöetnoo^öt epnöe £^aer Die ban l^epligöelanDt aftcomt /enDe

banlmerennoo?bentenooftenbanui)Êf. bie en barf met b?eefenboo? befe »cDiet meeft bp

2Cl0Defeboo?fcö?euenbfrgöoottnoo?tooftbantit0/foocomtööP \'tlanDtint.^ ^ t ^

^iiterriftenae/enDeDefenbêrgöije^öantnttofwnfleöeplt/bienoo?. fi^aertoilt göpmt fmalle Öiep feplenc^enöe«^^^

Derftei0Dielanöfte, 2ll0eöpDefemcrcftenöcbtftaenöe\' atóberöaelt foolooptlbolanööe3upttoacrttotbatiaieltoo?^n^

i0;fooloèptop\'tnoo?btepnDebanMer6aen/totDatsöpromtbin^ ooft/oft ooft ten nooibenban nis: feplt Dan op Ö«n toe/tot Dat tjnpt
„en^datD^oosDefant/baerurt^^

^icintrooDebiep toilfeplen/fomenbebanljepliöelanbtaf/enöe göP\'^cmenge gljtb^aer too?ötn/ laet öte aen b^hoc^t enbe looDet

öatööP\'tlanötflöetoaertooit/ Die fette \'tnoojDt epnöe ban aimeren oaerbpom/totbatoöpneffensaiiterencomt^iimetDanob^^^

noo?Den tenooftenbanöent/totD^itöP tnffcöen^nteren enDe Dat rtff Dte3wpDttoal: .toant Die noo?Dt3pDe meucöt

ban ^tlt tn cotnet / tnDe loope alfoo bp Die ftrant ban Ätiieren in; tot looDet Dan bp bte 3tipDt toal omme tot Dat göP tomt teßens Dat ej^

otnDennoo?töoeöfebaitïlineren/totbat3ttneren3upbenettDe3npbt |anDtbanBoo?etu

3upDttoeftbait uligöt/berDerenmacöiiwnöttöatnietmfepJeivtÄiät ^Tmalle ötep ligöt ontrent ttoee oft öte

gÖPCotiitbante0öen0bat<eplanbtbanBoo?etï. ï^eber/tnaer cometibe ban ii)epltoötlmtDt tft ^^^^^^^

^aerltggöenibJee reben oft nnabefanDen/ öetteneltööt ontrent biep toefen / loopt Die gronöen aen omrentjtom ten noojöen ba^

toeft 3npDt toeft ban »teren / enbe Itööc öobcn toater / öet ts feer 0ieltoo?m / foo falDat 3upte|mDe ban ^n^^ï^^^J^^ben oft Daer m^

öerre tn 3ee blach/ te toeten/op D?p/ bter enöe bttf babem / enDe too?Dt trent ban n toefen / feplt bie 3npöttoal aen/en lepoet Daer bp tn ^ant

uanDte3tttötcnöteBo?nflöm3emt/al0tiipbaneenbeb?ebenftuer^ men macö baer aen niet mtfboen: öet 10 ren opga

mmtbaniJoefem/göenaemteüertpteterf3,apaerntet (iftbattclit bttpten\'tlanDt|i0öt/maeraenDienoo?Dt3PDeltggenpeelfa|toenen^^^

toel ontöouDen öebbe) onöerrecöt 10 / Öoe Ipel Dit felföe nfaen 2tme^ totÖöeclun.2tlfmen Daer biipten 10 / foo comtmeii tn m DooDe balcö/

ren ntet baften is/ maer eengroot Diep tnteöett bepDen i0 / foo tft Die int epnDe gan0D?oogi)etoo?t: maer ö^et 10 totpten feben babem

oocUaenDteBoo?trap0oftöat3upötepnöeban^iltptetbaft/toant Dtep»Cnöe^l09ÖpbiejMptWlainbop|töebt/

itnt

/

-ocr page 289-

BerchrevêïidoÖrtüdasfan/zoon\'Waghenacf.

äfntcratliooitooßtmnoojûrnin: tiantnno^tfpnDePaiiJet€pfânôtti3ttoinîce/ tnöeft« tóïoorlttn

inaecalsf göptéöjmjsi\'tïuptïtep^ ßwottnuilmsectcfcpien.

06pötenoo?ötPjal ontietffpltn / toant Daer comt ftn ftljacre öan\'t ©anDatöcröe bacckcntot öietmee anber baecken^/ i0 be cocr^

ÎBabt ban ©oû?en af fcjieteh. iîîeft öaer öan öieinpöt toal tot öat nopjötooft tenooôen: öan comt gïjp bp\'t «a^oemiànbt/fiet ban een

ßÖPtegötnjBi Booßen comt. btertaPtbièp. iafjpmeucjitöatrmitjetoaterisfcplenfot^oefcmafn

ö^eö^ng/oft gjp mrucöt fetten toaer ööp totit. 23iipten m öie

Capittel iit. 10ötcnoo?ttoalfcf|o?/ öacromjjontöicjupttoaltotöatgljpömncn

/ ö«t bie öaechen03iK: tgat 10 öiep met öalbeuioettto^äc enbe een

Om op die Hcver, Eyder, ende meef atidérè gatcfi van t landt tot Pabcm/cnöc ^|et 10 berre m 3ee black toater.

EyderfteeendcDitmarstefeykn. -^«ligÖtbp3upöcöte^cbernocl}eengat/batmenepfejiIenmac|&

^ öen bte 3upberöutptöan €pöerüee/enöe gaenbptlanoüanööö tot

Tifibim lemattStöan öp noo^ben Quattii / énbe toilbe in bie if)eber acljter bat Cplattbt ban UDtto/baer Oaenetoee bakens aen Die noon^
toefcrt/öte toacUte öem boo? ^merenOo^n /enbe loope foo lange om 3Pöe.£^en moet öaer bp lance loopen tn^ mac|) cotk öat felöe gat in
bit 3upöt/töt bat ßieltoojthet f ojen nco?öt ooftten noo?öcn Pan tjem acljter öie Coebercj feplen nae toe / enöe comenaetvt toeß cptiö^
i0:fepltöanDae^optoe/foüfultgbpfietieenöu^^ öanöieCüeöerc6tnöte<epöcr/oft1lanötöiep.

laltöeï^ öat tioo^\'t bafteïanöt ligljt. Itlo öen toîmban îE^tcltoopn ^at Uanötötep ftreckt tneeû ooft ten noo^ben in/recï|t op öte Coe^
cümtemmaftlettgööe/öp5upöcnDelioeJ)upfen/Diepp\'t3«ptfpnör öerglftacm ^©enmoctöatbanöpnoo?öenbatenombpnoo
?öcnï3ie
öanlKt€planbtftaen:göPfultbaecüinöen öieuptterftetonneiöan ^tetitoe gronöen inte lepöen: öefe liggöen acn öie 3upöt3pöeöünt
ftaet öen to?en noo^öt ooft ten noo^öen ban u: gaet öan nae öe ttoceöe fat/ enöe teg^n0 öen Coebercl) comttnen toeöer op öen ftroom ban^
tomteooftnoo^ötooft/enöenoo^ötoofttcnoofteti/etiöeaMjpöpDie öeCpöer.

ttoeeöetontte comt / foo i0öento?en ban^^teltoomi noo?öt nooiöt^ ^te toil fepïen in öie <6pöer/cüntcnöe öanïjepïigcïantaff/ötcgae
ooft ban P : maer ban öaer tot öat eerfte baecken/ noo^ötooft ten oo^ ooft ten noo;(öen aen / foo fult gïjp <&aröingl|en bmöen tn\'cömin öat^
Öen. ^aer tegjenober comt öie Boo^ötballtcl) in bic recjite ^ebcr. mtn^npberliooft noemtt^anfult göP ften een fpttfcn to?en in mu
^le i^oojötöallicö comt ban bp noo?ben inftrecken ontrent ooft ten mer0/oûft ten 3upben/enbe ooft 3uptûoft öan u/ gaet öan ooftten^np-
noo^ben ban j^ieltoo?m / enbe comt recïjt op\'t Cplanöt l^uöal aen/ öett in/fo laitge tot öat Bui0 3uptoûft ten 3upöen ban u i0/enöe \'€e0
öaer \'£Ïtüeömi0 óp ftaet / enöe tnen tttacö ban\'t i^eöuti0 noo^öt^ fal öancotiten een fcl)ip0 lengöebp noo?öf Catmgen/ gaet öan noc^t
toaertoftnooïötnoo?tooftopfeplen/totaeiit^nöeoanötè^trant/ noo^tooft op:toantgöP 3iit öan öittnenöienteutoegronöen/ enbe
aïtoaereenplattekerckeftaet/ôett0eenôiepe?5alltc&:mentnaciîoûc öatöaeckenop öiel^ont ftaet öan ban u3upöt3upttoeft/ofr3iipDcn
öan itet «ï^lanbt i^ubal in öie ijeöer f^len/enöe comcn öp\'t öaeckcn ten toeften / ban comt baer een fanbt aen ftueröoojt ban t©itmer0 af
toeberupt\' ft0ietcnfnbei0göenaemt^eckefattt.

^u i0 öe foer0 öan ö\'eerfte baecken tot öat öeröe öaecken / ooft gkp nu öie ^leume gronöen enöe ï^eckefanbt gepafteert 3ijt/
ten noo?öeh : Jet t0 tuflcïjcn öat öeröe öacclien pol fattbnt oft platen/ fo comt gijp ttgöen0 öat «Dzoenelanöt ban öie Coeberc^.
enöe öte gronöen loopen öaer berDe3iipttoaert0 tot. _ ^enftucktoceg&0 ötnitenöieCöeöcrcft comteenfantafffc5ietett

öatt öte ^öerftöe3Pbe/öat inacötoen otiöerfepïen. ^aeracöter
ligSt écn^o^pken ban feben ofte acgtjupfen / öaer laeötmen öe

^DÖCti

-ocr page 290-

^^^ VerciaringhederZeccuftérî^

S^f - , ûpbjîeeftôtbîertiaôèm/tûtôitine^^^

it actw:
ont/
an«

^"^SSjeriötoofteimftbato SÖpmitnocöwnbaHèttbmöéüpö^ompö^

repïtöanöatrbptot/értöeiatetammeamckeröaitt/fofuitgöp

bartttoeemberenöalfbaötinnietöüociwa^^^

SmTSS^tSaolwÄ ^tettoû^tgrônbmmatômmlûûbmopbn^nô^^

ttteXö^enbeooßtensupömtotmbmm^^m^^ mnt baômWDer

Alduslft landt van Eyderfte
ghedaen.

tteyHgejant alft ft. p. ten o. vaa
u is vîér mijleni "" \'

t^oorden ten oofleri
iflaldusv

Aldus fietmen \'tnieu we werck

voord\'Elve.

"î-VViifwVVtf VkjfwrC

jtSSSmSii^

Capittb l 11 it.
OmopdieEke,\'Weferendeiîieeranderegatentefeyto ^^

ttoontoalkitftnopbicroftemiftta^
btôfdWtûttneâerit$uptlàrtt:ft^^^ BänmeCoottünttetütötfbiÄöe totuietiêb^

tteialtfuaöemv ^ieCIurtftÖutnenbijfttetJ/feftie^^ möenoü^btüoütenooßen : öÄnmac&nimöie nieuuie gronben tue!

■ - \' ■ - ifiettiajd

»i\'t

-ocr page 291-

. \\ Befchrevcn door Lucas lanfz.Waghenacr. fgi

metiVDel/toant3pbâïïenôtet3uptûûlî^/ mîiettûûnttieftîitoeer^opei: BanStaöecranttdttBilIemjaiPItet oftbteUupt^becoer^ 3tipt)îOûft

îtiegronDen. enDe supûtooft ten 5ttpDrm

Ban Die PierDe tût Die PijfDe tmtne t0 be eoetjef ooft ten noojDen/ Ban Die Hup tot Die tonne op Cerloo be eoer^ ooft jupDtûoft/

inDeooftnûo?DtoofiyDanliaj)tDatBienb3ercltbanu5upt 3uptUJeft. enbeban €:erloûtot Die i^anebalijö Decoerö ooft enDe Uïeft. Ban

Ban Daer tot Die fefte tonne i0 De coers ooft enDe ooft ten 5upDen / foo i^anebal tot Die tonne ban :!5lanckene0 fanbt io be coerô ooft enbe

falDat Bieubjebjerck ban u lisgj)«n 3npbtb3c:% enbe 3upDtb3eft ten ooft ten noo?Den ♦ S©ert öout Die tonne ober een grooten boom/ enDe

jupDen. «©aerregöen ober matljmen op Die blacke fttoöm loopen; men loopt alfo bp\'t noo^tlantlangö^/tot Datmen Die tonne berbpisi.

enDe Dit3ilnDemerckenbanDefenbaiclj. l^outöatif^ieuiüöebaercli Ban bte tonne op cölanchenes tot Die tonne inDe I5ucl)t tsbe

flçupDtUîeft ban u/ewDe loopt foo noc^Dtooft in / foo ftilt gijp Die ba^ coerjS ooft 3upDtüóft : enbe ban Die 25ucl)t tot bat Ceckbout ooft

ken0 bmben op bie blacke gront aen De ooft 3pöe / Jet iß Daer UiijDt tén noo?Den:get 10 Daer D?p ofte bier babem biep al0 göp toel te toege

enöetoeeDt, 3nt:DaeeKggöen Die groote fcöepen om te laDen.

BanDiefeftetotDiefebenbetónnei0becüer03upötóofttettoóften/ Bo^eniSberclaert DatDie€luebijftöienbabembiepi0/nie bat^

cube ooft 3upDtûoa. BanDiefebenDetotöie ac^ftetonneis Decoer^ tften bie gronöen naeris. ïPienoojDtgronDen 3iin black/enbe men

3uptooû ten ooften: Die febenbe ten lig!|füpDiefteertbanöenicutoe maclj Daer bp comen op feS oft ftben babem/ oocktoelnaeber :maer

grouDen/ enDe öie tonne ligjît toat in bie bocljt ^aer placl) bic €ibe öie 5ttpt gtouöen 3tjn fcl)o?/men matji Die niet naeDer comen Dan tien/

beur te loopen/ euDequam bpöie Cool tonne toeDer bupten in De elfoftttoaelfbaDem/nae Datmen te toegfjeis,

ouöe€lue. ^aeröie^omsbalgögaetbptoeüxnDiefcÖo^reöomin/etlftrect

Ban Die acfifte tottie negenöe / öat 10 öie itos tonne / i0 mm0 al meeft 3upöt 3upDtooft tn/ enDe i0 tatneltfck toiit. £^en mach öatr

3upötóüft/enöe 3uptoûÛ ten 5upöeu:Dat BO0 baeckcn comt öan aent met clepne fcöepen g^een ttuaet Doen ♦ 25lijft al bp Die coers ban 3upt

to^enken ban ^m oft O^^oen Ban Die tiüfton tot öte tonne op öte 3upötooft / tot Dat göP tomt bp Die 23aken0 öte men fal laten aen

£l3eem m mt0 3tiptûoft/ enöe suprooft ten ooften.Ban Die ^eem ftuerboo^t*

tot Dte «0^utpôt oft D\'eetfte tonne opt tslacke 10 De coet0 ooft suptooft. 3nDten jemanDt op bte 5«pbtgronbett benepeniuatfe/ Die loope Die

Ban Daer cot bie tonne op Dooft oft ftlgroms faut tô De coer0 ooft felbe aen op bier oft utif babem/Coo nae aio lm tmmer0 Derf/nücötan0

ten 3upDen: tfelbe meuclit gljp onöerfepien op btff ofte fe0 baöem. 3imfealtoatfcöo? ^10 göpnn albus/op bufoftfèjö baöem lango öe^

Bail ptlgrom0 fanöt tot 2^?unrbuttel i0be coersooftenöe toeft, fe gronöen 3iitfeplettöe/enDe göp crijgötfeuen/acöt/neggen enDe tten

Ban :ï^?un0btfttel tot Die tonne op éai0öom oft B?pburgöer faut baöem / foo toeet ia^ göpöfht bte toefter Cil oft 25?eebalcö : iteemt

10 be coersooft al bp\'t noójDtlant Iang0. Ban Daer tot Die tonne Die öan Den flacö aeit toat ^De göp toilt / op bietroft btjf babem / ghp fult

tegöen0 bte ^tettr kgö^ ooft ten 3upDen / enöe o.3 o.bau Die ^teur ouDet öte fanöeti goeöe reeDe binben.

tot <5?u{^roôît0 fant 3uptooft/enbe 3Uptooft ten ooften/Defe tonne .^deï5imttoeefulckèbalgöert/enDeöebbeiteenbcrlepftrec

ligöt ötoer0 ban a^plenburcö / enbe Itgöt ten öalben mt Diep. Cuf^ téÂen ooft 3upDtooû. .^te toefterfcöe Itgötfo berre bant i5teutoe=^

fcöenDefceiïDtetonneboo^Die^teur kgöt nocö een tonne mtbaeri toerck/batmenDateftetifienmacö.

toater/cttDe lept opt 3upDtépnDt ban ï^pbur gerfaut^ <8imopDte1Befertefeplen7cûmenbeban

Ban<0?ugeroo?t tot Dte tonne op ^taöerfant/10 öecoerS 3tipöt ÎB?angeroû^ aen/op febehbabemmtöt0lanDt0 : toiicktban toeöer

3»ptooft;\'göpiaetöfetómïlop^taöerlanfaenilwérbooïtlig0öenv noc^Dtoo^oftnbo^ötoofttennobjbéttaf/ op elf babem/enöe ^P fult

» x^ J^möeii

-ocr page 292-

^ Verclaerîngiiederflee-cufleîi,

\\imhm hmtttûttùmtl mht^mtîx tetftcfaïtjanuteefmïüpm CuffrömöefettorctmiJicnüaenÄ

SÄafÄ^ létopörn e^ccneiamlangljö/ tot hintmmmu altoaetöcmäei^oinop

firfTfiiaii^rpiiiffrtiir < Dtetomtttltggljtnöjatgttii. ^^ , _

Sd-w^^^ tot ökötctöe/ tó et rattó oott en tijett-Catirit ® «c op ö« 3«« of^tact OJrfec m tóeftn / bte Imps TOjauß«^

ban Û Ûtoé S to^^^^^^ coratHpt öcn noo^mtBtSen / tä ualE oortj aav op ö«r »ftffiifûaûenim/ tot ùat ooft tpnDe ban ODjanfl«»

ü raSc/tot aièt^^^^^^^ ten noojDf/Uîel fo ootelicfe. ûm uan £^tnfetlitttfe ntffctts toft rtrOe tonntUsset Mt toobt rant/

I s gÄ ûtfc tm »««fe« öan « 5UPM enüt öat I«tm«» am bagfjboojt alfmtn m tomt. «©«f f»» wmt

fuuat tota • tnüf tu uo ne m / ßöt ten tttefee Dan bp ocft etrßt tonne een tteeit fanötiS aff ftftieten aen ûw srö jpöj

SooGiieS^^^^ 75cmtviüAmtotx05WUüm:/m mmbttmmtmmxrni mummt ütoonmi mm^mijtn me

a5nlf£cfîïmadîSmûnôecfehlen CP B^tftr atn baUrn-

teil umott^ mm batrkfîî^/ bacnje^ goeoercebe tot ntn hmix/tm m^imrntrnt l^oeck$ploftf ojîwêW. als m

SSeS aenbmötïcUcoïiK/fooftattbatrecnbaecUmoftitote/atóbomibet;.

Ban Dît tbïeebacfkenö tot bie tonne opt blatte/ i^beeoer^ooß £laertî^/bôo?ftl)epenbteoptî3aabtbJîlleitb3efen>

mn€appttmmtm. lame/totbat aöp tomt bp tow ^\'tXJniüLJ\'Z

nrnniMmimmtlrnrnmuniü^^^^ toeûlanbtberiaten /

Banbieeerltctot öie ttoeeöe tonne opt blache/ t0öefoer0üDß comtbanbie tßeaeant bant Beer afftöteten/ mm ^

l^rnùSmtm^^^^ mmitmw im airmen öat meaianötöouöt ^»q^äfiÄfÄ^^^^

fïikfiaten ücn mariî bau EcMto^^er tarfee / öat jîîu mertkm jupöeiilangö^ öie meßmal: maer teg^en^^tpRenram moetmen Die

neu nmij p^u ^.a^u neui^t;./ ÄalMerm/möeßraköan tot öii ooacamöan\'t beer jupbtoott

enös

-ocr page 293-

Bc-rchreven door LucasIanfz.Waghenaer»

CttöÊ r^ipöt ôôt tm ûûftm.25mnm \'tüèe t Ut rr ae boo? fc Ijr pm mt noü^öen ten toeßen banöer j^eu^.ltïfinen bat rif op fr ßien babrn

op toillen toeren. ober loopt/foligtït bet ^e«enûo?Dtnoû2Dttoeû uan u.

Mn ligfït tnOcljen î^iangeroccfî enbe ^pictoooc!! Die i^arle/ Ban Boruenbetflöen rotten îBoobebergiî oft ùcn ^oo^en / ßrerftee

baerïeoglienbte ban Cefen0ttoee tonnen: 3p ürahtlangt^sfött nf Ianiitüaii3ititijfanbt3upöenteit ooftenofc öaer omrmtöetttjim

ban ^)p{cheroücö in/ontrent ooß enöe toeft, ^mtten öte ttoceöe of^peeraen mplen ----— H.mpkn»

tonne lept een mtböel plate/öaer meucöt göp aen bepöe 3pöê om fcp- Banöen i)ôû?en oft öat ^ooöelant tot öat nooiötepnöe ban ßanu/

len. ^it öif ÎÎ loopt aen ƒ oucHtfpl enöe ƒ onHene^ ljupfcn/ mût tomt î$ öe coer0 ooft 3upöt ooft/enöe toeft ttoozöttoeft -— ? ,mplen.

alfo tot Cefenö. Batitnooiöqmbe uan #anu rot ^upöer^o^n oft IJocft öen hooch^-

CuCTcJen f^piefteroocô enöe Hangerootö saet öie <affcbal£{j in» ften öntin op ^anti 3upö£3tjpöt ooft / ettöe noo^öt^ioo^Dttoeft 02p

^^en fal Eangcroorli aen loopen/tot bp öie oofterfcöetooifaclvoft mplen — — ■— s.mpfrn.

Set toit liöt öat opUangljeroogöltgljt/ enöe feplen al aen öieuort^ Ban öaer tot Ê^ann 3upöen ten ooften een groore mple i,mpfe.

ftrant/opö^p oft mer baöem/ öaerbplang^/ foo fult gljp ttoee ua^ ö^anut^renftalfnuil laitrR enQeftredu3tmöm.

öem crpgen/ öat ift ö^oogljfteban öie <Sßebalcl)/enöe gl)p comt öan Bant 3upötepnöe ban £^ami rottet noßjötepnöc uan Htm / i0 öe

am t ooftepnöe ban Eang&eroocl). IBttcUt öan afttegö^no öat vitf mv03npDt toeft ten 3upöcn/ enöesnpt 3upt toeft — i.titple.

öan ^ptcHeroocli om öte plate öte ban Ijct ooftepnöe Uan Uangöer^ î^tm 10 lancU ttoee enöe een fiaif miil/ enöe ftceckt 3t!pöen ten ooften/

oocöafligljr» a^öprulttnCfcöen Die plate enöe Dar rtf öicpteUmöen enöe noo^öen ten toeften ttoee en een half nnil, liimenöe^^ami

öan atijt oft neggen baöem / gljp mènent öat riff ban ^ptcheroocf) 3tjn foo Uec black / öatmen op uur enöe upf baöein öat lanöi eflfm

öan looöen op mer oft Uijf uaöem tot acn jjetö^aöt / bat ftrccktaf ficnmacli.

meeft3iipöt3iipötüoftin.^lfmenbiunl 10/menmacfsöatïBaöïkie^ Bant^m^ötemtDeban Hirn /totöatnoojöt epnöeöan^tltift cen

fen aen toat 5pöe men toü toefen. cîemte mule 3iipöt toeß ten 3iipDen enöe 3upöc toeft.

\'Clanöt ftreckt pan öD^rnngerooch tot öie €cm0 ooft nooibtooft/ ^at <eplanö£ uan <f>tlt 10 lanck Uier mplen / enöe ftrcckt 3Upben ttn

enöetoeft3upöttoeft. ©enfalîB^angljerooclîkennenbpttoeetoH^ ooftrn — — — 4.toplcn.

te ïeeöen opt ooft ejntöe/ enöe een plomp toienk^n opt toeft epnöe. Ban Die Boojtrijck0 oft pet 5upötcpnöe ban ^tlt / tot öat 3uptcpnöc

1langheroocÖt0eenkenöaereplanöt:öarrli0gbenö?p ofc uier ban ^mercnl0 öecoer0 5 enöe n. ttoee groote mplen 2,mpicn»

toittelecöenoftfantbergöen/öiegljenaemtjtin DteiBolIefackenen^ Bant3nmepnDeuanSmerentottet3upte?möeuan öief>trant/ oft

öe liggöen toat fjoogljer öan ö\'atiöer öttiin. ^t anöcr önim 10 Ijcu^ öte lieber ftrcckt bat lanût 3npöt3upöt ooft ö^p ittplen eft een half,

öelacljttcö met Delm bctoaCfen/enöc öaer Itggljen ttoee oft öip liefon^ Ban öic lieber tot Die €pöer oft Die ïioebergji/ftreckt öat lanöt 3upt

4,mplen.

Banöen^ioebergbüfitgatban öieejibcrtot ÖatBicutoerck/ i0öe
röcr0 3upöcn enöe nooiöcn fe0 oft feben mplen bnpren Die gron^
öen ommc : maer öie kufte oft tianöt banben Cccbergö / oft Iattg0
^mner0 toc / ftrccket s^^potooft ten
3upaen / ftuen

oftarôyîîiîltn -— -— — : s.mpicn
killtlîlijufljîaiîôt/ uan öicupterfte tonnebanöe €lueaf tot
toc; öuptcn öte graniten tnö? ümUtn ftrcckrt

X 2 (aiiCrt

3upötooÜbicrmplm

öcric Jerpe ötujnken^ / aen öe toeicke bit épiant ooc feer kciibacr 10*

CAPXTTII, V,
Hoe die l^ocdfcn ende Eylanden van malcanderen ligghen.

\\T%n Dte^ofmett tot^^oebrnbergöm Örccker lanöt 5upöt
^ toeft enöc noojötnoo^ötooft — 6,mpieu.

W gljp op ttoinüch uaöem öat rif ober loopt / foo i0 öer 0mä em
öc i^Pinnf jupDep i nöc nooiöep ^an u : nmv op arijt umw

-ocr page 294-

VercIaeringhedcrZce-cuftcni

lanbt tiûoîbm ten toeften tod fôôtoeÔeîucîion^ Cappttel vü.

tïcö oft beemcft mplen — — 4®-ntolen, Die Ioopinghe vande ftroomen van defe landen, ende wat Mane

^0aec i^eplt$ljelanbtlt0ljtbanBoebenbtrgften3upbentenooftm ■ daer hooch water maeckt,
enDetioû?ôentttttoeftentoelfû3upbelt)cfeen0enoo^eliîclibufûfc

felfenberctcj mplen _ — sö.mpicn. \'Y\'<ati2>oebettber0&enenbelAtncooperb!epmarcm

San öte ^cbo^eebom oftfktftononne tn bte Clue tot bat epnöe nah ^ enöe noo^ötoofte £patn öat ftoocbfte toater : öte ftroom öalt öaer

Slufter rift/oft öte oofter Centsf/t^ öe toerief toeft 3upöttoeft beertten ontrent $upöt ooft enbe noo^öttoeft nae t lanöt etiöe batVt imm aft,

oft btjftten mplen — — ij.mplen. Jn öte Ijaben ban ^npbmnö enöe öat gtatitoeöiep^/maecht öat

ftoöföfte toater een $«pöt 3iipöttoefte en noo?t itoo?toofte ö^am,;?^^^^

Capittel vi* , .. > uioercomtupttentïoo?ttoeften/enöebaltalfooberöenweefl)o?m/na

Hoe andere Idinden van defe landen verichey den zijn. ^injff j^e Cplatiöen tçe/|iie ebbe toeöerom comrarte bant lanöt af/

i^ettflf ettöeöte IJolmen Kgglien ban malcattöeren omrent |taeöte5^oo?öt-$ee. / " ^ ^

5tipötooftenöenüü?öttoeft — — is.mplen. 3ntotpt!5ötepmaetfeteen3tipöt3npöttoefte/enöenoü?ötnoojöt

53oebenbet0henenöeöer Beu03tmberfc0epben3upbtooft ten5tip«\' oofte^^aneöat boocljftetoater/ötebloet comt öter upt öett ttoo^öt

öen/üfctoelfoo3upöeltich/onn:em — M.mplen. toefttn/enöe balt maer een groot quartier lanö$ tlanöt/attoo ootu

Ban:^oebenberslientot^oetoejÉrin^cöotlanbt/tjsibecoer0toeft öte ebbe ter contrarie» ^

ten noo?benacljt oft nesbenentfebenticö mplen 7i?.mplen. ^ntötep ban Utft enöe #(plt/maect een 3upbe enöe noojöe^ane

13anBoeüènberöóen tot öie rtbiere ban ^eucafteel oft^mbp / Ï0 bat öoocljfte toater/enöe bteüloetcomtalupt öennoo?0ttofiten/tn

öecoerjBitoeÜtcn3upöcn : — y^mplen- naît feer toepmcljlanglj^ tlanöt: tnaer öte ebbe ter contrarie. ^

UielfootoéftefiicUbtóöepbeii 7>\'OfC7^6.rapleit; be^aneöatljoocbftetoater/öiebloetcomtaluptöennoo^öïtocftcn/

Ban Boebetibergôen tot bièi^olmen boo^Sermnpbe/ tiö öe coerief enöe öie ebbe upt öep5«pbt ooften/enöe ballen alfoo met tnatcanöe^

ïnpöttoeftenöenoóiötooft/ontrent — — 7Q inplen. ren ober öte noojötgronöep. ^ - ,.. ».

Ban a^oeoénberghen tot bat t^oojlanbt / tiöbe coer!0ï3«pbt toeft ten Boo? öie €lbe tube oaefer/ mmht bat ftoocftftetoater een ^upbe

3npöenfei3enóftaebtmtacö«nttcli tttple^ 88.mplenl enöe noo?öefl9ane/öie ebbe enöe öte bloet comen upt öen noo^ottoe-

oft negbenénbe^ticö mplen —^ — 4P»mplêm

Ban l^epiigijeianbt tot öer ^eaiö / i0 ö? coerjï noo?öen ten totften/ Capittel y i i i .

t toeeenbtiftïcb mplen - • _ - - _ \' ja.tnpleti. Die gronden ende diepten van defe Ianden,ende op waij

Ban^êpligöelanötbttanglipmi^itlanbt/t0becoer0noo?ttoeil diepten men tiandtficn mach.

Jonbert enöe tiéti oft elf mplen — — i^inplett; ^r k «r ^

Ba^ Ijepltgftelanöt tot ^arosf in^cöotlanöt/liÈ« öe eoer^ toeft mo^ ^ Bflcften öie f ojmsn enöe i5oebenbf rgften fcptet öat rm af /1 nöe

tneftoptrent ^ _ ^2,mpïen, i op ttoaelf eiibeöerttenbaöcntmkljmentlaiiör urn alft ciaerme^

Ban fepftgljelanöt tot ^cöarenbnrgö / tjef öe coeriS oojfïnöe toeft/ öer iö/enoe bet is ftompeliclj lanöt: maer Bocbenbergbcn 10 ccn Ui n^

omrentnegöenemfefttclïmplen — 05,mplen* göenfteclitenbetgö/optiïiiööcni^feenlifiii\'el/öaa\'to^

.....-- ■ , ■ . .... ■ . • . - - -..........opmec

-ocr page 295-

Befchiievën door Lucas Ianlz.,WaghenaeS i^y

opttteteenpïûmpmtûjm. <Bnttmt mikmmnsöbmï toötligöt tm ^leffrottömöanöïci^etjer/möebïebanclftettbanbatrmaHeb«^
fcancfebanambaötm/maeröPiiscojten fmal / mmmacööaeröat möcaüeöieanïierlanDen/alsöicüranötmeubctóe/öa^IiafttniTiü

lanïïtöcrcöcpöeltKkm firn/ möeöatriff fcjiet ban ban; totftm^/ gconbcn Uielanbcrfjàlfmplçbnptm bie ruften ban\'t ïanbt.

ttieera!0j)alfbje0jen^cj)ütlanbt/enbealfmenop atl)t»cn babem bat Sn^^itmers/\'tlanöt te üiibmg enbe ^otlagbers lanbt/ ïinaften

riff ober loopt/ fooijS beriSeusbanunoo^bentenUjeften/ enbe op öiegronöenfooberrebupten\'tlanötoftöieeufteöatmen \'tlanDt met

ttDmtt^baöemnoojöen : maer op bierentminticli baöem noo?öenten ften en macj/oft men fouDe m öie meetffe moeten dimmen,

boften/enöeüpfeftienoftebiimenbabetnoptrtf/füfalöeri^eu0banu i^et 10 tuftc^en i^epligöelanöt enöe 3ïmeren oft öie ftrant / öiep

toefennoo?ötnoo?ötmeft. ticnofteifbaöem/öaeropittarömenbepöeöelanöenfienalfmenbo^

\'Cuffcljen 25oebenber0l)en enöe Bttmt\'t macljment lanöt op öer^ benm öet iBant loopt,

tiettenöebecrtienbaöemften/ öf^iöaltetnaeleen fcöoone ftranöt: men ^aer fcöiet een ïiwtban bie fteert ban béniront upt/tuflchen öie

ma^ op fes oftfeben baben^aerbp\'c lanbtlangö0 feplenfonöer nuf\' ï^ppeenöcöte epöcr/ enöe loopt bpcans ten öalben fôenlinlieianôt/

boen: maer boo?tgat ban \'Crofmonbe/ Itgöt een bancköicöcaenöie toeft enöe tueft ten 3upöentnE:ee/öeti0öettaemt25lauoo2t eenfcöto^

ftrantbantoP baöem: binnen ift bier oft bttf baöem ötep. peruanCncöupfen/gömaemt\'Cus Claef5.i0opeenbooi mtööndi

^uflcöett^wpö^5i»öcnöeBumit/iftmeöceenlcöooneftrant/tncn tnetöondter toeöer öaer op göeeomen/ enöetóooft enöe ooftteunooi^

ntacöfe looöen enöe lepöen op febebabemanaer recöt bpnoo?öen^up^ öen aen göefeplt/ eeuganfcöen tomter öacö lattcït int ftroom/ als

öer^jö fcötet öte Heef öo?en af tn Zee / enöe iS bji lanöt ö^p enöe bier öan luaft ö?p baöem / ais öan toaft ttoee baöem / enöe is fauonts bn

baöem öiep.^^aer bnpten ts öefebanck gö^el ö^oogöe/ te toeten öoncker ten anclter göecomen bpt baken cp öm IJ out / feer beröooit

baöem/ enöeoocktod ö^oogöer/naeöatgöetpeiS/ enöeftreckt toel toefenöe:maertsalfoinöteï^PPöÖeeomcn.ötefdüetoilick oockfeg:^

neoöenmplen in3ee. 0Öcn/öat öefe banck met leecö toater tot fommigöe plaetfen bpcans

^aer kgöt nocö ff" banck bpnoo?ben öen 1^eef-öo?en ban bierbar ö;ïoogöebalt. ^aerafiBOOckmeeronberrecötiugöe. ^tttstuflcöen

beïu oft öm enöe een öalf baöem.2llfmen opt ooftepnöe ban öefe öanck l^epkgöe lanöt enöe öie i^oongronöen / ötep tien oft df baönn / öte

is/fomadpneittlanötficn. Clbeisfeftiettenöefebenttmbaöem Diep/ tirötbp öte^t^röo^relüojn

^uffcöenöeulüecföü^cnenöeöatöiepbanlliftoft^iltopbiecufte tßbcertienöaöem öieplangös öiesuptgronöcn iftttoadff.nöeö^r^

bnnpan» enUpm/tft feer blackegronöt/ p^incipaltjcken tegöens töienbabem ötep.<^ml)epltgöelanttftöiepfeben/acötenöencghen

lipmrmenmacööatlanötnautoelnckenfienopfebenoftacöt bacem/ baöem/aen öte binnen cant: bupten op öte toeft 5pöe tft bijfucn/ ftf^

Öet ts een groot (!ucktoeecö0 öupteit\'tlanöt/ö?p/ bier enöe btjf ba^ tien/ enöeoorkarfitten enöenetjJtenJö^en baöem / enöe men mack

öcmöiep. \'tlanötbaniepligöf^nütfien.

^eßöetts^mmniftrooberreblackbatmen\'tlanötopacötoftne^ ^^teonötr^epiigöelanöt toil fetten bte loope öte «Softöaben op

göen baöem met fien en macö / oft meit moeft otn öoptö biefen : maer fe0 enöe (eben babem aen*^pbte5npbt5nöcban i^epltnkeianöt ftaet

tegen Mt tft öieper/te toeten/ tien/ elfenöe oock toel ttoaelffbaöem/eii eenfteplr clip lipcans foo öoogöe alft anöer lanbt ts / gutnaemt U"

nuncan\'tlanöt ftenban beneben. ^^onnmtk. <antrent5upöt 3upDtôoft eenbteröcpartuaneen mul

ilmcrftibomoftöatrtffban^ilt/öoemenbatnoemetttoil/ligöttod batt befe clippe/ ligötm\'c»PP\'^cftftccnüuöcr toater / öieau cUmcn

eeitînpîçbupîenlmiôtbobeutoater/enbeïsbuptenopfeerblack/als öuptenomj^lenopadjtoftneoömbaDein.

bcrclarKïö/tetoetm/ttoee/öip/bierettöebijfp^öetn/diöekSÖtü ^iSöteslfSn ^^öeöeckttoö?ïu:a

toiapp?itocftb«jp2|mcreti, benöefenftelu/ aiöeöl^iöefr tai^ï^tfciiidïip^iengi^itjeüüü^öp\'tli^^^

X 5 " gi)claii^t

V

-ocr page 296-

mp fo üme wrat Dat UftWt^öant itpUgljtla^t jupöm tnlje S

wö(too(Wjat)mri»Bn tanmet tlepneftöepn^^

lanöt fim/möi fult opt tocöcpnpc pan^i^^^^^

-ocr page 297-

\' \'\'V-V /

• J\' .. -

-ocr page 298-

f..

- C"

■ .\'■•ï
f,"

y

^ :
■SU-
-v.

\\

-ocr page 299-

BÉSCHRY VlI^GËÉ

VAN

DIE MIDDELLANTSCHE

MITSGADERS

Pc ftrccHnghc varidc landen j met liätr rechte caerfcn ende dvvecrfcocrfcn, ende hoe veel mjlcn die
^ fclvc landen ende hoecken verfcheyden ligghen. Voorts de vercooninghe vande landen naerhaer
ghedaen te figuerlijcken gheteeckent endcnaer ghemaelt, ende oock vvaer goede rcede is, ende hoe-
iHCn daer goede havenen foecken ende vinden fal;

Medc^ mdenTuKtSOOk VAï^DE Ï^EEVAZB^T te^reperß.

Befchrcven door LVCASIANSSOON WACHEN AER, Sruernian ende Piloot,rcfiderendc

m die vermaerde Zeecndc Cooplkdtvan Enckhuyren,

Ghcdruckt tot Aniftefreciam> br Cornelis Clacfzoon, op\'t water, iif t Schrij f-boecfc, voor Lucas
lanftoon VVaghenaer, vvoonendc totEnckhuyfen. Anno M. D. XC VI.

-ocr page 300-

\\

c

-ocr page 301-

Alfmen de Stract uy t comt, ende die zuijdt oft zuydt ^cfthoeck zuydtweil ten weften van ti is^ foo leyt Tanger by weften defè valeye, ende
/ . het laiidris;altogh^eri^ende men fiet weynic^^

-ocr page 302-

v]^ Die vertoomnghe ende ftrcckinghe der MiddellandtfcheZcc^

Die Scherminckelbergb als die ooit van u is, comt dan bov^n d\'a;i^er,alfmen fiier fien mach,en mcn fiet buy ten den hopck ghcea lantmccr.

C 4 P T T111

-ocr page 303-

i Befchreven door Lucas lanfeoon Waghenaer.\'

r^V U 1 j j-r: , j fpl^ï^öt^ouaofti^aptetot^ciïma/b^tttto

De ftrcckinghen langs die Middellandtfche zee.door die Eylanden böir^tnl«n/l$ becoec03U|3bCOoa /UJdfoO3UpDdilckferrei^^^^^^^

-vanGriêckentotConftantinopoIentoe. V tieft,Ä"\' ^^ —\' ^»^OJttpbeUickfe^n^^^^

t7S5n <5ib?aïtae tot SBalaga/10 be coei^i noo^tooß enbe supbttoeft Ban ^tffina tottet epnbe ban Jtalien /10 be tor tó r i nöt tuwLr S

J tUïimieftmpto , 2o,mpien. acfttien rnplen —\' — Jimüm

Ban0^b^l!tartot€apo^ïe<0atö7I0becoer^fooatennoo^en/otl^ BanDentBeftftoecfetottenacftftoerhbanftaricn/ i^becoeTn^

treinacfttettbeertitft mplen —. 48.mplen. tennoo^bcn/enbemeöten^upöm i*?uc:rua0coit

enbenob^btoolltenooften —

Ban Carta0cne o^po bej^ljo/pt fapo ^.^psrtin i^ be coer^ Ban (tronm tot €mMpmo /be roer^ uieö tioo^tmtó^
noo?btnoo?DtooßmelfooooÖeliicfe — ij.mplem ben oft acfttenbertieft mplen. ui^nnoc.otmeit ic^

no; ^^»«öeneoftftoeeft ijangtalim
27.mplen. banitalien/igberofr^nop^Dtooßteitnoo^jrm ^

iDtmeft fc^

Capo öe ^©artin ügftt Genien enbe Baïence noo^Deh en^ Ban Capo\'lïppaiüó\'tctlenfgen / (0 öe coer^ no^ötmel^f

Oenoo?öententoeaen/fteteenebtjfmp!en/enöeftetanöerbéérticn tacfttenttcftmplen — — s m^

mpïen —^ —. H uiplem Banöm «SomjoecU ban lltalien tot ^pngo / oft öen fiocS^^^^^

Ban Capo öe / tot Capo öe Uofa /be eoer^ no0;sötooft i^almacicn/oft Capo öe ü^egaf 0/10 öe coi ooß / en ooß rrn

tennoojöen inelCooooßelncaontrent — óo.mpleii. ben/omrentftonöfrrmplrn- — — jo^

Ban Capo ^.SI9anin tot <aenua /10 öe coer0 noo?ötooß ontrent Ban %ngo / oft öen ftoerh ban J^egaio /toti^eoropontn

ftonöertfeuenoftatfttenöertitftmplen — ^ss.mplcn, boi^öcrorr^noo^Dtooß —

Ban<0enuatotftetCplanbtClba/enöeboo?t0toti©önteClj?ißo/ f^an 0egroponto tottet Cpïanöt Hemito^/ oft Ceneboö m ^

t0öefoer05upötooftten3itpöen -— 42.mplm. eocrsnoo?ötooßtcnnoo?öen — _ zimtl

Banfteteplanöti®DnteCö^ißo/totCapoöeCibitabecftia/i0öe Batmm€planoe Hernno^/ totte engte booj ^mgo/ofiVÓ S

coer0ooßten3tipöeneenentb|inticftmpien — zr.mplen. n/10öeroer^noo^Dtooßten ooörn niZi^n

oft feben mplen bp ooften Ciüitauecft ta/ ligftt i^oome op öe lii^ Ban öaer tot öe ettgte oft ßttatt ban ConftantinoncI /1a ^ n ^

bierebanöenCpber/öiemenplacftstilbateöfeten ywpïf»* ÄemÄjötoofttenooften ^ -J ^iSrM

BanCiöitabe®|atottetCplanöt^oitabfti^apUi0/i0öecoer0ooft Banöcfètnjre fngftöen/foofniööVenemc^ ititfr öan eeti n\'.irni

3upöto0ftUïel(b03upöeltjtlt :— sj^nipIen. bancettiplemtjf/enöeö\'anöeróntrfntcenfta^^ h-uhui:

-ocr page 304-

Die vertooninghc ende ftreckinghe der MiddcUandtrchc Zee^
Alfmen buyten die Stract comt,is Barbatyen aldus ghedaen,dan leyt die zuydthoeck zuydtooft ten ooßen,ende die noordthoeck

ooft ten zu yden, (es myiendaet van zijnde.

Gibraltar als ghy uyt den ooften comt, ende^weft ten zuydcn,
van u is tiep mylen^ift aldus ghedaen.

Dat landt tuirchenMaribeleen<kMaIgen,ve«hooM

-ocr page 305-

Befchreven doorXucas lanfz. Waghenaerr i/y

C A p IY T EI ï T. Ban ^ebaftopoïen tot ^egropolt / (0 be con0 tortt / ontrent tatfi^

StrccHnghevandc2CC,ghenaemtPontusEuxinus,ofcMaremaior,gele- •dhTT^^r^ ^♦irTrtrt.hfWifftÄr^J

glVbovenConftantinopelentotTrapezundeinAfiatoe. Ban^^egropoll tOtj^ûlfnejf/ I0be C^bjeft n00?bttoeftbnft^^^^

BanConftaminoüeïtottenftottkban^argojaoft^pnopa/ljÉbe BaninótftieieitotbieBennebpiefribtere/i^ibecotrjBfsnpbtsupttDeft

cotrjEf ooft nooiötooa;ontrent „ _ do.mplen. bnfenbeertif&mplch ^^^: — — 45 mpïen.

Ban^ernoja tot De ftabtiiiin Crape5nnbe/beroete ooft eftbjeö Bartöen jnptjjoecli banberibïere bbop / tot Die engDe boo? eon^

aclitoftneabenenfefticft^ — _ óp.mplen. ftantino#el/i0Deeder05u^^^^ --3\'-mplen.

Bati%anobr®a(pe^unDetotféöat/ehbetottè looptinen toèDeromDoojDie<0?<ecrftöe€planben

" batfopolen/i0 Deeoerisf nooibtmeft ten meften — 2o.mpieni moét baer fip bagfje boo^ wpleri/ehDe mei boo^Jem ficm

-ocr page 306-

, t>k vertoofiinghe ende ftrcclcinglie der Middcliandlfche Zee»

Ditlandt leyt tsyweflen Maigen,alft noorden ten ooften ende noordt noordt ooft
• van u is ontrent vier mylengende nienfiet die ftadt.

DitV\'

Dit landt leyt by ooften Malgen, als die ftadt noorden vanu is, ende dit Tandînoordent^ti

isaldusghedaen alshicrghcmaekto

pefèn hooghen bergh leyt daet
recht byweften.

-ocr page 307-

BefchrcTcn dooi-Lucas lanfz.\'Waghenaèf.\'\'

Capittei Hu £^aitaniet$tm €pfanbmt0ïamktlï!ödfmj)fm/ cnbeßmittliem

Divcrfche ftreckinghc oft d Wcerfch-cocrfch langhs die mü tentorftm --ii.mpfen.

Middellandtichezee. tE^aat txjcaepnöeban ö^aïta/ tottm toeöcpnbeban^icilte/ töbi

ccci\'^noö^brtocöarfitmöfrticlimplm ssnipini.

\\72lnben5upbtóoöl)otfkban5>idam/öfimacmtCap^ tDcsiiptcuße pan^taUcßrecUtliacroöß 3upbt ooßtUieembemirri

V ro nacrljet Cpiant ban Cre e/oft Canmcn/be cofr0 ooß tod nipïcn — — ^z.mplrm
foosupbelncfeljßnömbpbcnttouKicl] mpjrn i25.mp!en. ^nieoibtjpöeßicdtt öaerooßtennoojtbfnfebmcnbceniri) mpWn

iïanbim 10 lanchbpucnpetmfljmplni/eimeßrtclu ooß tmuöo?bm — — — ^7mpln.

bpbenpcmtfl) mplm — — 45Jnplen. ^"ooß$pbcßm!itöacr5npttmtofßen/enbei0lamhbmitönipl«^

BanBetooßrpnöePanCaiibientot El)obe0/embcrmatrt Cplan^ cnöet0ecnop£rblorbïcö Cplanöt/xnbcliöfïtb^pïjocrlncl).

i0bccoer0noö?b£ooßttomtu*l)niplm.^^atrtuftlEl|enbepbfnii0f|t Ban t toeßepnbe ban^icilim tott\'siipbteptiöepan^arbpnen/tó

Carpattpiö — — zo,mpïen. be coers tocß ten noo?btn — 3 mplen.

I^anben <äoßepnbe ban Canbien nae€ppcr0 /10 be coer0 ooft ten l^ant sispötepnbe ban <éarbpnen tot \'tnoo;sbtepnbe ban iïTo^iica/

noo?ben/ontrcntfatlïtcnticl)ntplen — So.mplcn. ßrccUet lanbt noo?ben tentoeßenlan0l)0b\'ooß3pöe/ bipentfcpcm

Cpper0 ftreckt öem ontrent ooft noojbtooft / ettbe 10 \'anck memu ticfj mpien — - 73,mpien.

öeerticïï mplen. — — 42jnplen» ^aer betoeft3pbeficccketbpcan05iïpbèn chbcnoo^ben bpncnte?

£^aer jfamagufta ft0Öt telt ttoee èccteirbant laim naeooftciv fticömplm __ — éj.mnlen,

aenbe 3upöt5pöe. ^ictnfTcöen Co>fica enbe ^arbpnen toil boo?feplen nae ^tno?cke/

I^anfaamsuftatot^ripolttn,^p?icn/i0becoer0ooftten3upben bie fal acngaen toeft 3Wpbttoeft — 55.mpien.

topenttotntlcljn^plen — s^jtipfên. t^an\'tSupbtèpnbeöanJÉÏömo^cketot 3«e0/i0becoer0toeft3\'jpimeft

t^an ifama0uftatot3joppeofit3aftaint30btfcöelanbt/t0De£oer0 rcftenoerticö mplen — — j^.niplcn.

5upbt ten ooften bt^fttcl) mplen — 5o.mplcn. ^«nöcteplanbc fo?ntentcrototCarta0en0/i0becocr03upbttocft

Ban3aftatottentoeftepttbebanCanbien/i0becocr0tocfttennoo?^ ten toeften bpucnberttcö mplm ~ 35mplem

ben toel foo toeftelticli — ns.mplem ©an 3tie0tot 2tl0eroft2trfd/t0Dé coec03ttpbtooftten3uptienacljt

l^an 5|afa tot 2tle?:anD?ie/i0 be coer0 toeft 3npbt toeft bierenfebcnticlj ofc negltcnenbeerttcD mplen — 4p.mplen.

tnplen* — •— 74.mplcn. ^t göc^eele ctifte ban ^iger ftreckt ïiaer meeft al ooft ten momiv

5Decuftebanl.pbieftreckt&aertotten5occktoe*jan%olb/ toeft ban<aolettetpt<©?arttoè/toel i^ojtipim.

enbe toeft ten itoo?bcn —-- i36.mpïcn» Banben öocckbaP^eute tot <a?ati /ftreckt ïïimtlanbt meeft al ooft

Banbenöoeckban llipollotot£païtaoft£@cïtte/I0öe cocr0 totft enöe toeft tl^bcnucö mplen rr: 7o,mplen.
noojöttoeftftonöm mplen _ ïoo.mplm^

^ ■ Z Ditcomt

-ocr page 308-

Die vertöoninghe ende ftrecMiighc der Middellandtfcb^

Dat landt lcy4t daer by ooftcrt aeri> naer Belis Malgen toe •• die hooghen bergh comt dan ndordtöoft ten
, noorden van ü. te ligshen,als hier ghemaelt ftaet.

Aldus vërwönt hem dit landt alft weft eyhde noordt noordt ooft^ende \'tooft eynde nöordtooil van u

jieghen mylen,foo ift aldus ghedaen.

-ocr page 309-

Aldus vertoont hem dit landt, als die wefthoeck noordtweft ten noorden, ende die Garnatebergh noordenjende die ander hoec^i?

noords poft ten noorden van u is ligghendethienmylen» - , - .

Befchreven door Lucas lanlz. Wagbenacf*

17?

T\'eylandeken Abufaen alft zuyden Van u^\'
ende leij t by weften Capo del Gato,aen
die Barbariffche-zyde*

-ocr page 310-

Bie vertoomnglie ende ftreckioghcder Middellandtfche zee.

Aldus vprtopnt hem Ca|)0 del Gato,alft weft ten zuyden van u is fes mylen^ende dan comt dat hooghelandt

daer by noorden aeii als hier ghcmadt ftaet,

i8o

-ocr page 311-

Befchreven door Lücas lanfz. Waghenaen __ _ iSi

CAPiTTËt nii nüü^öenmjfoftfcïfmnömticlïmtïTm — 2(C.mii!cn.

Om van Capo S. Martin te feylen nae Vénegien by zuyden lues, Ban €olano tût CapO Jf^atta / öe noo^ tOOll Ôâ Jtalien\'!^ Öe

Sardinien ende Sicilien omme, tom noüjötoofl tm nOO^Öen tUd fOO ûatteîîjc^ Ontrmt tUïmtïr&

mnïen — — ^o.ntEilem

\'VTMn Capa Martin tot \'tsupöt eiinöe öan ƒ o^ineiueto / isi öe Ban Capo a^arm totten oodöoeeït öan <atteonto/ i0 öe courg ooS

^ coer0 ooft ten 5npöen/Deetienmnlen ~ i . mplen. ten noo?öenre0 muien — ^«mplen^

BanöetCplantfüjmenteeotot\'t5npöteïmöeöan^3mü^clte/ï0öe Ban ^Sttromotot Capoöe^pprianto oft^. felï5o/i0öeeoi?r0

eoerjsi noo^ötooft ten ooften 35» mplen. toeft nooïötmeft mei fonoosöelilct^ — ;B.nmïen*

Ban £^ino?che tot ten supötlïoeck öan ^arömien/ i0 öe coer0 ooft Ban Capo öe ^ppf^anto tottet Cpïanöehê öan ï^elagufa/ miööm

3upötooft/enöe ooft ten 5upöen — ïnöe«6ülfü/ï0öecoer0noo2öttoeft — Sjü^.irn.

Banöen imööel fïoecU öan f^arömien totten ooftljoeclt / tg De totv0 Ban bet Cplanöehen #eSasnfa, tot Capo öe Ctta noaa/t0 öe toer^

ooft enöe ooft ten noo^öen - - 13. mplen. toeft noo^öttoeatuelfonoo^dncft/ontrent 40 mpïen.

Ban öet €planöefeen éarpentero/oft ^npötïioeeh öan ^aröm en/ Ban Capo öe Cita noöa tot tgat öanBenegïen/ i0 öe eoer^

tottentoeftöoecaöanä>icilien/t0öecoetsi ooft ten 3upöen enöe toeft toel fonooïöeincit —

ooft3npDtooftacl|tenDeett£l)mplen — mplen. Ban^atDmtentotBiftica/öp noo^öen ^icüien/i^öe eoîjrîiôaa

^5enlaet0onteliereenöemeet€nlanöeken0liggenaenftueröoo?t tennüo;töenfeftenöcerticl)mnlen — 4\'^.mnkn.

en öan ött toefteijnöe öa ^ittlien tot t3nptooft eimöe/10 Dt eoer^ Ban öet epianöt Bifttta tot llipacï/10 De tüuv0 ooft toel fo noo2öe=^

ooft wpötooft/enöe toeft noo^Dttoeft -— 42. molen. Inçhfeft\'enttomt^dimplm — 2<?jnplcn.

£^en lâet Ijtee Umnofa enDe £^alta aenDe reeftterljant : maer öan i^et ^i^planbeken aipari totten fioech ban ^iftine/ i^öe conr^ $«pe

C^üöel^afl\'arototCapoDe 25o?fano/Denooftl)oecJtban3!ta^ ooft ten ooften/ontrenttojaelf mplen — i .mpien.

ïten/iöDecoerönoo^ötóofttennooïöen — mplen» Bânôenl[îûeclîban5^î0\'metotHlîe5ô/ôen3upt!|aec^ban3taiîen/

Ban Capo 25ô?fano tot Capo Colano/ i^becoerisf nooiötooftten De eoer^jnpötmpötooft neggen mplen ^.mpien.

s

-ocr page 312-

Aldus vertoont hem Capo dc Pallp,als hy weft ten noorden van u is,comende wt den ooften,ende dat hier beneden

ftaet dat comt dan daer by ooften aen^

É

Dit landt leyt in Barbalen pntrent zuydtooft van Capo de Pallo^ende leijt zuyd topft ten zuyden van u feftien oft

(eventien mylen,ende heet Mazegonia.

-ocr page 313-

^dus vertoont hem Sardynen die wefthoeck van u zijnde weft noordtweft,die oofthoeck noorden ten oóflen

Het verandert hetó feer als ghy daer naef by comt.

Aldm vertoont hem Capo de Maura in Barbafyen^-ende ley t züyden ten Weften van Sardyrieri Veertien mylen

ende Weft ztiijdtweft yan Galit^

183

fiefchrevêh&oriucàsfanÈ.\'Waghenaer.

Fermentera alft weft ten noorden van u isontrent
fes mylen, ift aldus ghedaen»

Als dele twee heuvelen noorden van u zijn,
is lues aldus ghedaen.

I>at Eylandt van Galitâ alftzuijdtoofttèri ooften van u ÎSj dari
leyt daer een cleijn Eylandeken by weften^en een by ooften.
Alft, o, ten 2. yan u is,doet het hem alleens bycans op.

Dat Eylandt van Galita alft zuijdtooft ten zuydenvan u is,dan ligghen
daer
vier Eylandekensb^ weftenyende twee by Ooften,ende
ligghen vaft
Sardijhen iiuijden veertien mijlen.

-ocr page 314-

Die vertooninghe ende ftreckinghe der Middellandtfche zee»

Aldus vcrthöont hem zuy<itei]nt van Sardynen alft noorden van ü is acht mylen tende int midden van\'t landt leyt een groos

wthoeekjende het ;sijn groote inwijcken aen beyde de zyden«^

1^4

Ende dit comt n. w. ten n. van u,dan leyt
dat vafte landt daer by noorden.

Aldus vertoont hem den züydtoofthoeck van Sardynenjals hy
nöprdtweft ten weften van u is* : ■

Aldus vertoons hem die zuydtoofthoeck van Sardynen,als hy weft noofdtweft van u is fes mylen,dan meuehtghy die noordt

heuvelen fien noordtweft van u; verder en fiet ghy ghcen landt meer«

-ocr page 315-

Bcfchrevcn door Lucas lanfz.Waghcnacn xSV

C A p ïT t È t V ♦ ©ûoî 3^ltcante i0 öembe recïit boöf t jöoft f op öcrtfen enîre Jjcép

De plactfcn waermen op de M iddellantfche Zee fal to Uaömi / tmt ligïjt noo?Den tvM 3upöm {jrt Cplanöclien Uan

letten endercedemaecken. ^^^ - .. ^ , r ».

«am Capo De ^.a^actm möcüoo? ^cnpcni(î al aoetltggcn boûi

Ujal fettet/ alfmen ßljeen öoecUrn oft trauenen ran befeplen. lence toe.

fal booi <aib?altar fetten aen\'t noo^ötepnbe banöe ßabt m Boo? beftabt ban Barcelone/ i0 be reeöe opt meßfpnöe banöer

be 25aepi7op tien oft tmaeif baöem/ enbe 10 een baûe ßront. Haöi/op btiftienenöe feftien baöem: Ijet öaer bp mcßen altcmalc een

Booi^föanbelifalmenfettenmiDöenteoöenöeftaöt/enöefalöiep fcljoonecnfte. .. ^ . .

3ijnne5lienofttienbßöem. ^ Boo?bidjabm ban liofu0 iftßoetligöyen boo;t een^upbcnenbe

î9an Capoöe öpoltotSPafaga ift altemael een fcfïooneftranöt/ 3«Pbtmeftenmmr/jaeDieg^tl)eilecufteian00 ictBarbomtoe.

men mach öaer ober al fetten op tien oft tmaelf baöem. ö^arfeille 10 een fctjooneljabe / öaer 10 goct anchte Qmit bp m^tn

moi ^alaoaiJlacî) bte reeöe te mefen boo? be pochte ofc bofcö^ öe Jaben op tmaelf tnöeöerncubaöem.

ftup0nnDDen boo^ öeftaöt: maer öieio nu mmm 000? Ißtupu <0enualigöt meeuintoijchanenmacööaerüubertïïooftïiggfïtn

mojpenbanballaft/fooöatmmnnboo^cöooglje^lotmoctfemn/ ûple0 enöe feben baöem. .

OD tmaelfoftöertien baöem. Eigome 10 oock em:©aepe: maer banöen ooftfioecUccmt een nf^

B002 Beli0 £©alasafalmen fetten tegften öeftaöt / op tien oft uenafgöeloopenimenmottöacr bp3^4ibenoinmeioD^i / enöe Dan

tbJaelfbaDem. feplen opt ^lot aen tot inöe 25aepe üoo? öeftaöt/ enöe men 10 öaer

©002 aimarie/ enöe onöer öemeft5pöe ban Capo öe <!3atû / macö^« meeft boo? alle mmöen befcgnt.

men Ober al fetten op beertten enöe bufticn baöem. i^eti0 ootUgoet ^aer 3ijn oocb noclj meer anöer pabenen enbe reeben / $i)n

Imrten bn ooften be Cape maer bet 10 öaer fo^gcUjcl^ boo? De £iaoo?en 31ne0/ i^aîo.îcfee/^ino?cUe/maer Datmen cnöer De fu?treße maclj be^

ofr^nrcW \' fcljnt liggljen boo^beCurchen enöe a3ûo?en.

^öaferonneltgfttbiifmplenbpbïeftenCartagenamtenmacöbaer ^0emneöennoo?DfooftDoeeliban<^inUe/i0occluenfcöoünefia^

üggben onöer een clippe om 2limm te laöen : toant öet 10 öaer een ben/nien 10 öaer betoaert boo? öe Curchen. ^ -

fcboonecnftetotinDehobenbanCartagena/ Detoelche ontrentooft \'«ITienoftttoaelfmplen om Dienoo^DtüöftöoecU ban ftaüe/inöe

nooiotooft 30 m ftrechenDe/enDe 10 Diep enDe toijt. <öolpöe ban Benegien/ ügljt bie Ijaben ban 25?inöife / öe toekhe 10

i^ett0 oocfittoetbßgljen onöerCapoöeBaloboo? een ooften enöe 0oetboo?öegenr Die om ooft oftom toeft totllen toefen-

noo?ötooften tomt «Entrent tien oft ttoaelf mplen ban a^^inöife noo^ttoeft eil noo?t^

^chtnipienbpooftenCapobeî!>alo/lig|îîbiertbiereban2£lemat^ toeft ten toeften/ligl)teen Cplanöefeen/ göenoemt lagufarnien

te öaer i0 feer goet anchergront aenöe toéft3pöe/0p acljt enöe nrgljen macl) öaer ronötomme fetten op acfttien enöe lugcntlen Ùaôenu
baöem enöe meni? öaer \\)m een supo ttoefttn tomt bcfröut.

SardyncR

-ocr page 316-

Die vertooninghc ende ftreckinghe der Middellandtfche Zee^

18(5

Sardynen als die zuydtoofl hoeck weft van u leyr, dan teyt dar noordteyndc weft noordtweft van Upende is al oft een Ey landt ware;
\' ende ligghen acn twee hooghe berghen.

%

Alinsis dit Ey landt gheleghen aent wefteynt
van Sicilien : men fict het boven alle
landenaalft ooft van u is.

Defe dry\';Eylandekens zijn aldus ghedaen,als ghy uyt den weften comt, ende zy
ligghen by weften Sicilien, ende zijn feer hooch.

Jjat wefteyndt van Sicilienj als den hooghen bergh ooft ten noorden van u is: endc die noordthocck leyt dan van u ooft noordtooft,

endeden anderenhoèckooft.

-ocr page 317-

Befchrcven door Lucas lanfz.Waghenacr.

Datwcfteynde van Sicilien,comcndeuytdenooften/o Icyt dat ooft eyndr noordt ooft ten ooften van u : ende datwefleyndt noorden ten weden:
ende den hooghen bergh noorden ten ooften. Die
ftadt Icyt recht neven den hooghen bergh^ende daer leyt noch een ftedeken vier
mylen nae het weft oft den hoeck toekende heet Marcherende leyt dry mylen vanden hocck.

Aldus verthoónt hem het wefteyndt van Sicilien,als den ronden bergh noorden ten oofte a v^n u is: ende dan is het oofteynde ooft:

nocrdcooft van u, als hier ghemaelt ftaet.

Aldus verthoonthem Sicilien vanby zuyden.als ghy darr hy langhs feylet,d;:n leytden hooghen bergh noordtooft,

ende het ooft eynde ooft ten zuyden van u.

1S7

-ocr page 318-

Die vertooninghe ende ftreckinghe der Middellandtfche Zee^

lU

Aldus verthoont hem Sicili^n, als ghy daer van by zuyden om feylt, (ès mylen van u zijnde: dan is den oofthoeck ooft,

ende den hooghen bergh noordtooft van u.

Den zuydtooft hocck van Sici}iien,a1s hy noordtweft ten noorden van u is vijf mylen,lbo ift landt daer by ooften aldus ghedaen:
ende opt oofteynde leyt eenen hoogen bergh noordtooft ten noorden van y ontrent vier mylen.

Het Eylandeken van Ponteh\'re, Het fel ve Eylandt is aldus ghedaen alft

aUl zuydtweft ten weften van 2uy tweft van u is lèvcn mylen,en-

V is, ende leyr achtentwintich deieyt veertien mylen

piyknby weften Malthaf yanSicilien,

Dat %Iandt Lignofa,alft noordtweft
ten weften van u is dry mylen, .
ende leyt veertien mylen
byweftaiMaitha,

Hetièlve Eylandt leyt aea
twee berghen alfl weft
noordt weft van

-ocr page 319-

Befchrcvcn door Lucaslanfzoon Waghenaen

z8p

Aldus vertoont hem Malthajalft dry mylcn van u is,dat zuyteynt z.o.ende dat noorteynto. en is aldus gedaê als hier geraaelt ftaet.En alft zuyteyndc
zuydtooft ten ooften van u is vijf mylcn^ ende t\'noordtey nde ooft noortooft,foo is int midden een valeye, die is dan van u ooft ten zuyden.

Als ghy by weften Malta zijt,cndcdat zuydteynde zuydtooft van u is feucn mijlen,ende dat noordteynde ooft ten noorden vijf mijlen,fo ift aldu«
ghedaen. Endc alft zuydtooft ten ooften van u is vijf mijlen,endetnoordteynde poft ten noorden drie mijlen, foo beeft het int

midden veel hoecken met een valleyejdie is dan van v ooftzuijdtooft«

aa %

Aldus

-ocr page 320-

Die vertooninghe eride ftrecHngheder Middellandtfche Zee^

Aldus vertoont hem Monte Labelle, als hy weft van u is acht mylen,dan leyt Capo de Borfane ende dat landt

van Italien achter malcanderen.

r

Aldusverthoonthem Monte Labelle,alsghy daer by ooften 2ijf,endeleytnoordtweft ten wcftenvanu-Endedie haven van

Meffina leyt daer by noorden in defer manieren.

.... .

-ocr page 321-

Befchrevcn door Lucas lanfzoon "Waghenaef^

Capo de Borfano is den hoeck daermen by omme feylt by noorden Aldus is Capo de Collane.ende leyt by ooften Capo dè Boflanc^»

■ ^icilien ende is aldus 2hedaen,als ghy die oofteufl van alftnoordenvan u isfesmylen: hetisvand\'eene Capo toe

Sidlienlangscoratfeylende. d\'andere noordtooft ten noorden dertich mylen»

m

Dit landt Icyt ti.ffchcn Capo de Borfano ende Capo de ColUno, alft dry mylen van u is^daer by langs feylende.

Tullchen be3\'de defe Capen is een grooten inwijck.

. *

Dat landtnaedieGolftoe^tulTchenCapodeCollano,ende CapodeMaria,isdercchtehöeck^^^^

Ir! K,..hendc noordtooft: men fiet langs defe cufteu veel viertorenen. AU Capo de Borfano weft \'\'

ioo leyt hy aea twee berghen,ende men fiet Monte Labelie recht buy ten die Caep weft, ende wcl foo zuydehjck

van ü veertien mylen, als hier beneden ghemaelt ftaet»

-ocr page 322-

Die vertooninghc ende (Ircckinghe der MiddellandtfcheZecr

pit landt leïjthy ooften Capo de CoHano aldus ghedaen, wt ten weften comende,ende het leyt in een grooten Inwijck wel twaelff mijlê^en dat ooß
cijntisC deMaria,cn leyt van u noordtooft ten ooften drie mijlen.Ende her weft eijndeleijtdan van u noortweft6.mijlcn:het ftaet vol vier-
torenen.Defe gheheele cufte vertoont hem in twee bochten oft inhammen: het is flecht lant:efi het ftaet vol viertorenen.

Dat Eylandeken van Fanojeyrby weften Curfo nac
die oofthoeck van die Golf toe.

Curfo vertoont hem aldusalft ooft zuydtooft van u is,endedatfèlfde Eylandeken
van Fano comt dan ooft ten zuijden van u te ligghen^ende dat als ghy om den
hoeck van die Golf Gomt,zy ligghen aen die Griecfchezijde.

Alfmen die Golfwt comt leijt defen hocck aldusjcndeis weft ren zuijden van u ontrent een mijle^en als ghy bet wt comt,lbo fiet ghy eenen viertoren
om den hocck ftaen, ende het ander landt comt dan oock altemet buijten den hoeck.Daer Icijteen fchoone haven i4»mijlcn binnen den
hoeck, ghenaemt Brinditicicnde is leer khoon om in tefey len: \'tlandt ftrcckt daer noordtweft ten weften.

■ /f\'f\'\'\' _^___ • __- --- -------------------------

■\'/firri \'f/^///rrf///////ffri/\'A

Capo

Defen hoeck leijt ontrent fes mijlen binnen die GoIf,ende de ftadt van Ottronto leijt een mijle binnen den hoeck,ende die hoeck leijt dan zuijden van
y drie mijlen,ende dat landt ftreckt buyten den hoec noorden ten ooften vijf mijlen
,endc binnen den hoeckftreckt dat landt
noort weft ten weften na Brinditie toe, ende dit is cen fchoone hauen als voren.

f^-fcónfi»

-ocr page 323-

Befchrcvcn door Lucas lanfzoon Waghenaci*;
CapodcS,VclcfoaIfdicweftnoordtwcftvanuis,isaIdusghedac^^^ £«dcalsCapQdeS.Vclefozuijdtweftvanuis,ishyaldu^

t?j

DefcEylandekcns liggen indieGólf/ommigea\'Itaiiaenfc ehvrneuclitwel

aen beydc zijden om feylen,en aldaerfcrten Waertu belieft. Dieftadtvan ArragofTe daer die groote fchepen van daen comen ligt
noordtoollvan defe Eylandekens,ende ligt by ooften een wthoeck in Grieckenlandt.

Dit lant vertoont hem aldus aen die Italiacnfche zijdelende is een Caep oftewthoeck,daef die Ichoonc haven van Ancona by weften leijt.
Den bergh van Citta noua is dan zuyden van u. Ende defen hoeck ofte Caep leyt van Venegieii feffentWxntich mylen»

^^MCttH«^

-ocr page 324-

Ükvé^toomngbécriaeftrecïdngkderMïddeik^^^ .

f

if», \'««rî-»

t I î B,

-ocr page 325-

\' \\ . \' ^ ■ ^ - , :: .... ■
laer ouöentpbrn
i^hp htt trefeltjcfee ^©annen tm
opmie göeuieeß/ öat ö aeröe Ujaö a^ een fponfie op
ötDatet ttggljenöe/fiiöelntfettten ixitten fcft^iften öan
^usuftmniatö merchmMQjelclieönsalenöeopfc:
nit notö naet 3pneittMt lange gljeöuert l)eeft.iBant
möen jace om^ttttnj^^ alfoo Bitgtlittö^iflt&op
öan^aWtgl) tn^untaantopenöaetUiclvsöep?^^
fulcfe#ontoateaeljttc&toa0/eu öatter öolcMen IteöenW
tuaren onöcr onsiöie metten noetm tegen oPtr on^öoetengtngöen/
öie men noemöe met een erieefcöennaem %ttipoö^/foö ö^n ^o
nifaciiisö ^
geljfeten een ketter,
ria^mtaerälfo\'

ftelttpa^tdt OO^UttiUmiUS^ii \'^Mtitess.« »f mw (wt»»«
öe Poolfepöe 22»onifaciu0 ölieben öercregften nanöen pau£

tta0\'aenöeri ConinclvStilo/öoßiöemelclie öenoo;tfepöe
Dooilietter gljeoojöeelt mert: maer Ijoe retötpeeröicft alfnlelien oo?^
öeHiö gDemeetl / t^nu ter tut öooj ematentöept gfte^ecj) öment
Jf^oäitan^ öe^^ niet tegenßaenöe fo ^ijnöer ttotl)ljeöenlöaetl)0 mp
klm to tenetifitcö enöeepgöenßnmcli/ öat 5Pmet en tomiei^ne-
loopennvoglielijcfeteiajefett / öatmeuöe« gelieelen aertöoDenj fouöe

mogijenronöÄute feplen, tBaer öat alfnlelieperfoonen in ftenl^

tmeebermacröe Capitepnen no^li ter tiit in ieöeu3imöe: temcten
ƒ ranroi0

|er km^ieperanöeringfie oft feemegljmglje ijau Ijenlieöer frög^m.

-ocr page 326-

ipftit,
sv ss ■ zL \'•rt Ö

— O ^

" ill ai g;: Ils Bc

11il S11Ä f

. s: » .g.» a s-g:T»» 3 § S. S\'H
§« o
i

» « tr Ä cy cr

- ■ » » S P, ^

liilliiipili^^llIlN

»o

v\\

v^

-ocr page 327-

Ghcfchrcvenuytdenmontvan DIRCK GERRITZ^ äic iäaei:^^ laren

ycrlceertgndc ghehanddt heeft

Cmbifluc/ ren ^pïanDtaenöe entte Pan ^affalla stte^
Je0en /i)aer i00o»tteïiecomen / enöe öte fcöepen öer^
tjeyïTeljen öaer nan aUe tgöene öat
3P 0Deb?ech tjeö^
6en:maeröeti0een ongöèfontlanör/ nöcfït^nief feet
ope?bbeötrö PanalïerjianöeBee. ?©teinttjoonöerj0f
3iin öaer feer gljegneit met co?t Cfen / öe ujelelie genefen
öjojöen met öet BercHenspleefeji te eeten.

IDantiaerpaertmenuooitièna <0oa enöeCalietit/aïtöaeröefeöe^
pen aentomen Jjn ött lanöf uaJt alle ïjet l^eper/ groepenöe aen Öeeï^
Heit0 göéliitk 2lelbeften. 3i)aer^att ooch tötlöe Caneel/ enöe oöer^^
PloeöttB <^entber öte onöer ö\'eeröe groepet.^ïnmoönöers ban öefen
lanöe gaennaetUt/totgöenomen öefcöaine®ept: tttaer tnen tnaeö Ött

^aer 3tm octh fommtg&e öte iS^afljntattes betten / öe tpeleké tit eett
Uitt eleet gaen / enöe en öooben ^en lebettöe rreaiitre, 1|l0^aer een
matiDfc ü;joumefterft / fooipo^tbtJöeliptrllleben^eeengraote feefte
bcrept enbe gjtcöönöen/öaer ttaefp?tngt öte obergfieblebentneeneti
f ntïI öte toel toe gttetnartlu 10 met pier 0 ehöe tierb^nt öaer. meptten^
öe alfu léraoitt te comen
bp ^np tueberpacr ptt attöer lebr it, enöer
öte groote i^eerenalDaer/10 een Cüßupnte al03P ipltcbê füllen / bat 3P
Öimfi?pfer biööen/ öatijp fouöe toi«enl)uul)^mCbpuUjeoft üniiit
ö?p iiucl)t?n beaaepcn (öp^^tö aüe man met eem ntet

öoen en toil) maer göefcötét 31 jnbe / foo eomt öen ^^
Jaelt ötetoci)ertÖiitj0mettrmmpöe. t^eg^emepne Iteöen/met öim
P?tetter0 enöe anöere/ gaentot eenmetälen afgoöt. foo berrebat nie<=
mant öetoïtcööom ban m

coftwpme. ^aergroepenooclköoomenbie öaecg0foöo?rettam/öat
mentitenautoemacö aeiir!en/enöe3tjngöenoemt SrbitrtöibftBe^
ömföe boom: mai^al0 öe^onne onber gljegaenis/ fooöaenöie
bol toitte öloemeti öte toel riechen/ toaeraföe (Telen een fooj-teban
Äaffraent0. Jnt opgaen b^nöer^onne ballen alle befe bloemen af:
fnichsöat öe Sjené öte liiticli 10 nae öen rench/ öe0 nacöt0 gaet on^

öer Dien boont flippen/?nöe liglttrii^^^

men: Dat gJebitert tgöegeel iaer ober. 5©aer 5tm ooch feer ö :oge boo^
men/toaer am grboté noten toaffen: befe boomen gjeben totin a3tin
olte/ fiipcher / toater enöé meich: banö^iJlaDef en papter /bant Ijoiit
colen boo? De gontfmits / banöen baö öe toutoen Daermen De ftljepeu
aen baft maect/Diea jfo ftetth|im alê De toutoen ban öertoaerta ober,
£©enntaecht oocUbapDe blaDêren feplenbaer 5p meöe feplen. ^\'nv
tooonDer0 en eten tttet banl^ijSetibeBtfÖ\'^e
nincU ban poitugaftoóönt binnen <5oa,

25enröen <0oa ligöt een «eplauöt göenocmt S:enloti/ ban baer
conit öe 0PP «eaiietl/ Dicme^tnet een aff IciuDigge tomi tori aclji
utolenm Se maclj rietlun. ^aer jnnboch beel ^ipplïautc 01c öaet
gÖebanputoojröeivmtMPte/ öienia plauc^ieti

-ocr page 328-

Befchryvinghcyan Indien. ^

Wt ïwn ee^ bimm möcalfo mttttttiit Äi nvaeiRt/ fulcRsïiat Dp pattasc: ma« jji fetoen en 0t|el)?m|tben anötïS nttt öan üo^rntif r^

ten lattttm öaer meDf onöet\'töolch tiaiitm-öda / tuöe in anöer latv^ öa^sft\'atóBtiöenDeBiftö.

örn Darr ontttnt oDtfesni/om üafr mtbt te atbcjJBrh.eèn «ai^liant ^ ®en ftplruan ^alaca öW öe toate^^

tan toelttoeroft mii timm UDijns tWetteaen 51 n ta«6tn ftaflen. fn^ina VBocmfeete ooet «olcit/ enöt ta een lanöt ftet tiith üan

wn ootlt öuptketg öte ©eBttS üiffchen / tnöe tueitUe öe öfftp ftr/töuitfilütt, l\\!)at)arUar/«!5outö?aet / É0uftu0 / etibr öan ^ öat<=

KSenKe^^^^^ lanöen beamnctm^ menmacD biöihthm/iar ai üjt\'.önnenöaerraeöe laöenrm mv?

öm tr tDinterrn\' eiiöt öan rrnfitnet öait feer bttl / maer ten tsï öan Ölp öouört t |atï4?« is een «epianötöitlitt aent t^aae lanöt lifl^

öaer met tout / laant beltinöeren ioopcn ö.mai natrkt möen reglittV Dtnöc/in ö\'aittee Den «ommUöeeft ^

enöe teaSchen ljunliebtn. 53e ©itetop öanöcn Conmth öan tüafte ianöt: maer IJccft alle öc uoojfcijjeötn S«?«"

oaeID?i)ft öOTlianöci opöitöoojfj.Cplanöt/ enöe oocit pps:i)i!ia/ noetli enöemöit «cplanötiBojptpcn i|anöei0öeD3töen.

betfchepöm cSanÖm tifchcn »pion enöe ©engal» / toaetöat anötr^eanmberüanaoen/ötjoj ömeltlttrafttallcraetlunUanöm.

obtt&itf) mtis toaCfdjet ttbeeÄljatfS etiöe acfh cbtrölocöitlj lieöeti madj tniß&en. © inuioctiBctS saen op »f twtto n ttlanc
«Dttoen/rooymmöatieenCottoeMnÖtmOtöanbê fljnjtenniatö ^

coopm óp Uur flupöeris. ®aer ßroept oocfe ILadte/ öeel gtoene m ötööcn af0Oöm a« \'©«PÖtlen m ljun tertfetn ojjtltb.löett / ö e^jp

nibwenöf ^tiiitfeer. ;©tCoiiimh uani&otnoal tn Deeftljtet sö^m eerett,Zp latenJ!nnna0elS s^cepen/alto iandi alsjp moBljtn/niiötö

S SSSömo?f^.öetttöen öatjpoücen oijetoeetcöjaßötnmooJien. ^

nunithitiS D\'uittiómiöers hun eten tül«n/ fuo motten JP mien laetS int (anbt/tuant be €mmmmmbmt enöe ajsöaer w«ai t

n^uiurapotSeiiwft^^^ berarmtiö/mtnüjaetIjtoftDpoljetnbjienöttunljetft

Stó p/^wmln «bjouiue/ of^ltjrtÄIeaifoolooM. alfiiltfaonöer&out. ggaettttbat &pb?ienbenjöecft/enöeom|p out

fmiiSln män^rt^^^^^ ofttreuptliS/roomoetcnBemöeBj.enömiinöetöouörn. ^^^

tP0tecoft/Uj tien öaWVntoopt öaet eett<©ffe ara tei^öatl. öaet anöaanmn ö(e bimt jnn / öir üÄen bp m^mtt mn tt
öc^Serttómeetioiito

flupÖer/mö üTojtökanötrö n0Dennael^öto^ feinim. ©mtoopcbe»ban ötftnlanöe51mbjato^^^

n. iöM StnS ^hnöéfppfe/tnatrlieberüan tenfflmtötöanban eehuö

mamen:baet^üaItootawa?latfö/Kt senbeCm. baei-wjpljun öjor.chen öjinchen: uotlitana sn" 3Pfl«tW»m!ß!»e

lan leorä möe ©atoS tohirii Sleïie ©ireffeitiaffelen/JJottn Btöen\' / m ö«e örnfliim mwm fetviubtpWtU ettöt fcDerprmmt&

fRuftateri/tnöe#öelieoft ©loemenbaniBtiffäte^^^ inaecfen. . , .. r ^ ^

mn eiteltoct. éet 10eenonaStfont ianöt /öc Iitöeniün öaer btei \' ©an«5oa enbaert aliejatnnaer een Ät^ip / cm tslicnc öaer aff

Ujaiermthtitfj. ©e «onmefe Ban ®ö?t«0af!)«tfi Dier tenflapt Oaff ljterBo?enbttmaeittis/naeb-«t-^

. J^.; / i.» «»«m SiiHiïimMKpnirnh.™ aflitcii/ tfShtenöclBnU \'tnaf rDDIlciI

öt tobpnwnïtfiapptnamtoiwnöië#cU!cft!3r^lRiiDmyW ^UeeWPsjuyenatmm

-ocr page 329-

Befchryvinghe van Indien. ^99

t^ontrrntttocempïtnöroot.^alriöönalöcrft^^

int eplanöt ban 3apan/ baec bat brei ^ilüer010/ blöclcfe $p toeöer bant baflc lanöt öan l^erfen geb^otöt/ al0 f^eerbtn/ ^aöel0/1Emam

bermanööelen ober öe boo^Tepbe toarm ban t>ina. «aan repftn ^ btlcn i i^05pnm / tegbtn bat bte fcjepm ban <0óa baer tomen/mbe

lueöercm tnet t ^tlber ban Sapan tn ^ina / tnöc nermangfielcn öat aio öaii 10 öaer groote neerntgbe ♦ ^aer 10 een Mot öat öe Bic erop

Ujeöeromme öoo?€»out/^pöe enöe anöer coÜelijtUeötngben/ enöe uan<5oabefftnïct4oo.^olöaten.ö@en omfangftt öaer öen ^olbp

romen öaer meöeVüeöeromtn<ï5oa: maer3pmoeten opelcke nanöe öteban<Simu0eiiöeban<0oa/ elcköebelftbanaUecoopmanftöap^

öoojfepöe plaetfen mei fe0 maenöen tttUe ligg&en. ^nlce öat alfnlt^ pen. I)et 10 öaer foo beet öoo? öie refleeie nam glieberc&te / öat öe

ften repfe glieönert toel ö?p jaren. ^aeraUeiarenbarcnDerfcliepen liföenöaeclj0op öenmtööaebatóspeeten füllen/tot öie ögie totnx

met alle coaelijcfebeptban <0oa/ nae öie Capo ban 25öne Cfperance/ ttn tobbe met toater ftcten/tot op ftet ftemöe alle öe cleeöeren upt gfte^»

enöe ban baer boo?t0 nae ili0bone, öaen fttbbenbe: etï atft ter ftenlieöen Öaet een knecftt tnet een toaeper/

3Gnt Cplanöt ban3apant0een goet aerbteft boltft: maer$p re^ öie ftim bercoelt. ^p moeten ftun berftft toater {bat 3p öoo?\'tbcÖe

ren be Mgoben gftelnclt bie ban <èma. Ep Ijebben mtlx beeiöm tn ftouben) öco? öupclier0 möe ^ee ftalen/ enöe ban ontrent fe0 b^men

ïienlieberRerclten.£©aerinbeftaötbani^agef^ieke/«iï inecranöei: öie bfep laten op bjmgften/ b\'toelcU $p ftouöcn boben alïe anöer berftft

öen Conincft ban #o?tugaltnfteeft/ 3itn öe lefuité/öe mitltt sp mtt luater. JBant bant btnnelanötfcfte berftft toater grotpen toonnen/

feher taren toecftgftebieben ftebben / om öat ^p alle toilöen cooplieöen m beenen/armen enöe ögten banbe menftften/fo ötthe al0 Hupte fna^

toefen.Btt eplanbt 10 toelfo groot al0 Cng\'ftelanör.^ertoaettöiipt ren/enöe eenftalbe öame lantb. mtn moet öefe too?men / al05p ftaer

en ftebben bie ban 3nbien oft ban <6oa gbeen motm uaert.^\'inge^ openbacten allenr^heno met Öof0hen0 upt tomben / fo langfte al0 3p

(ètenban<éinaenDeiapan/3ijnbetiJolcU/b?eetöanaenficf|£/enöê tjoiöflf?toillen:maermenmoettoatftten.öat3pnietenb?efeen.^

tneeft toitte lieben, ^aer 3imber ooch ban ftenütöer epsftcnnatie mt al0 öte niet meer boigftrn en toillen / öan moetmen ftet nocK0Uen aent

ftoart5im:maerallebaneenbergftebaenteöanlic}|aeiii. öcmbaßbinbenenöe Öilleliggften/enbebanaltemettoebcrtoïnö>n/

^icban<i5oa baren ooch nae #erfen tn<a?mu0/ ö\'toricli tm totöat^pupi3iin. é>o ftebt gftp eenen tijt lanen toeöerom ruße/mtt0

Cplanöt/liggftenöe bp\'t bafte lanöt ban f erfen op ttoee mpleit/enöe u toatft\'teuöt booj\'t binnelanötfcfte toater.

-ocr page 330-

.a-

- Hv.

f ..

: f ^

- ;•

KS

i

iL

\\

r

e.

-ocr page 331-

20t

OooJt tnf oitn^aü cnt^e meerander fanden.

E^mtbanéoïiihbittiijï etttgort lantit/Uoojöe s^tnebtetoatin
fiftiiör n ijwff/ f "öe cloeeil en neecöicb öaer Bp iiö / enDe alföo een goet
BeßimiWmaccftt, ï©töasöenenöenatfiten5tm<«^öl«i €aium
mm mn lantS / fo bat 5p luttel Derfc0fl(en. it^ant öe ^onnc gaet

cinEieïfcij^^»t

t©imer mtcß rmU£nt.^e oaintec begint baer in 2tp?ilenöe eijiibet «1 s>f
tember. TDe alicljeele ödmter lancö $i?n bie «bieten met fanbt göeöotcn/föo
bat baer no r n èchip notb ^töupte m en macb/maec r^ome^ gacn 3p ujj::
bec open. ^ ahtüeele tomtei: lancÉi üiaepet baet maer eenberiep üimbt/fon^

öec eenö te lu i.inöeÄ boomm 3ijn baer Ödinttc eft Horner eben 0

0OC& ba?r taftehee! iaec obet frutjt. j!Bcn matö baet fien De ti^ee fterren
trie albetnncf t beuöe öe polen öaen/ bp be töelcfte be piloten bun reftertingtic
tïati beftp!«tacf Èm. ^onfte eu maetfet baer op ben nuöbactj göem
rtftabwbjf iïijciijrft 3p in befe ïanöen boet Baet bintmen «Jbef ep gljebier^
te enbe bcïScn. i^apegaepf^tsiin baet in gtootét memrfïte/SnföyfnJCi^ oocti
Äeetcartsu ©gcen/iaUp^anten/Eötttoreroten/Cenöoieni*/ met meet aii^
Öftbjeeniö!" gljcöifrten. tf epetgtoepettn^oa enbejnbien/ aenlansöc
Öeeïfeenj^aijcUicH bier te tanbe bie^eibefim. ïl^aet ttiaSfet oocü lancfe pepec
tnbetüu C^cucn ^e éenibet gtoepet obet at 31nbten/ baetommooetó atbaec
toepntfS) aiic.ict)t. tet taatfet gtjeliicfe irt ^ojlanbt
Ijtt miet gtoe^t/maet öe
töO?teit>?Ktöcmber. IBtnetetüjeltn ^alaet alögroentö. ^e<0itoeei
•ia0ï!d# • J :s;cn tot bïe «epianben ban |3^olucfeei\'b\'b)clcße 3i)n bijf Öooft-<ep«
Ianöcnfa%ci onUt meet ban öupfent Cplanben fnbiect 3i|n/ titw een glje^
Hielöieii Cufunc&tiic&eööclegöenonbct öeimieCqninoctiacl. ^nOctbefe
Cpïan5£r;?5r.iiïüelquabe onöieptm/baet ombipben ooc&beTcöepmban
gnbtmiaï HifJcopfulcöenrepfe. boomen baer bie ©itoffd naßijclsi op
issmnmn niKliicfeEautier boomen.Sn sOefted ^nöieR ei^ijn anbtr^gceii
nagfielctt.
Tic Boten iiBufcaten enbe öc f oellie comen mt HBalatca/b mkn
tóbobcn inöien ontrent oiettibnbcrt ^paenfcïje mplen/ enöe gvoepmop
fioomcn tii qioot aliS noteboonien: enbe eenb^wc^tgeUljfe p^ctf^n ^bup;

meeflt «ïtiït^ï t rn fcSfcn 0p enöe onbec ♦ ^aec en tß oocfe 0Ï)ecn
tiantïe bagijinnod) t^omerö nochHamte««8/ tutö&enonun öaJöacc tnïse

be blnnenöe Seeme tó be note IBufcate, ^efetj^ öeSoten ron^Jornmefn een
mjelle/be toelclteti^be jfoelUe/ anöetrtn.ïf ilBaci^i genoenit. ^e Caneelecomt
totten ogplanben öan Steplon eertijtjof Capiobana gb^noemt / b bjelf&eligöt
ontrent feiS offenen graben öanöen Cquinoctiael. T©it i0 een Cplanbt bat
maten ö^neötbaecijsf/enbeitiitsïbat baeroberbloebtcgept tiö ban allen
fafeen/fo öouben5i|t boo? een acttftljc^araöijsf, ^etUgljt onttent ttoee
bert mplen ban <aoa.^e Camel boomen 5ijn fo groot al^f lijf boomen:^»
ttoeeöe of binnen ftl?o?Cfe liS? be Cancele. men b^ant öaer gljeen anber bout
tiä
\'tljout banbe Caneel boomen. 3|n bic Cplant 3i|n uptetmaren beel
ten/bte toel ttoee pppen IIDiuijSf aen |^un tanben tonnen blagen/ oft 00rit meet
anbet ftoaet toetcü boen tonnen. Bat btt Cplanöt cornet 3boo^ oft
pDaniiï tanöen/lnf0l)«lilc]P mobpnen?<^apöp?en iöranaten/^etlen/2lltoÉfen
enöe alle anbet coftelijffee toaren. 2tmb^e couu tot jiBanibiiiue/ enbe too^bt
ÖÖ^bonben aenbe
5ee^Örant/banDe 3ce totgöetoo?pen.^e P)ufciuë comt ban 4
Cöina ban beeilen fi^elijcft ©oITcn / bie
5p öaet bootaapn / enöe met Ijupbt/
blcefcfi
enbe ingbetoant laten betrotten. ^an maeclien 5p a5o?feßcnjööanbt
bellen/maet\'tbleefcö be jiBufeuiö. 2tnnil iji een f rnijt bat in\'t belt groepet/
bet èeeft blaeutoc blocmen/befe too?ben gljeb^ooglit enöe gljeaoor^n/ ban iß

Eacfte comt totl^egou enbe 25engale / göelegïïen onttent 300, ^paenfc^e
nipfen ban 3!nbien:^p comt b^n bliegenbe mieren/enbe luojt göemaect aen
tacBen ban boomeit /göeliK& be :Sien ben fontei) marcften. ^e^etlen co*
men ban «©^nuiief/ ban ^ploit/enbeanbft gljetoeftcn: 5ptoo?öen banöe
b«i}cöer0 gljej^adt toel
io, oft ?o. öamen biep onber b\'toater: toant 5p gtoep»
en in oeftetiS enbemoCTelen. ^ett^iamanten comen ban em Cplant gefteeten
aiSifnagatenbe ligllt op b\'ooll5pöe ban ^I^oa/ aen b\'anöet 3pbe ban\'t lanr bä
Snbten^ ;©efe gtoepenint gljebetgljte / euöe toojöen tot göegtaben gljeliicfe
men ^et#out tottet eetbengraeft. ^apbiten enbe Bobpnen tonten tot bie
Cpfariben ban
Pepton ehbé idegon. ^e «»eijlfteenen jtjn baer in gtootet
mcnicöte iae baet 5ttn gftebeelc clippen ban <t>ei)lfteenen. ^ie fm ttaföen
tommen tot .^paenfcb iiibten: niaft<<5tauaten/ JEacinten/ aciöesf\'
<es<^e/enbebiipïembetmbe anöet gftetleente/jtih met g^agflif menicöte

ff tnöefe

-ocr page 332-

Befchrytiinglic van Indien»

m hdÈ mlmthm m öaet mt lant hmim IttSïfttüi ö^f «Us

i sölfäfb«

ti^inhr. ïjînftiim îun tm Mît »an^aÉfcaesi / tam mm W w V^^ ^

û^ïorop iaet / ôalîm aUe nfctn ^^^^^^^^

tMfi>t \'icene «ïietîontJcn in aoa/ enbe m îî ommdisistjencaancen. «^aer

" r^.u ho \\«fiîôrh fflic îouôm tîco? tîcn uicfißm

St him nVS^^ ftfîlen/mâîttn / mauöm /

feu Doom öo0?t b?tn3tît/em fdjip matö tôealie^ûû \' ^^^^^

T

î

I

À
13

a

•Çocmc

H œnîMîmmmwtm battjctdjcp^nbäullönSim/tnöeöoctotl^

nitXf^iu^^^^ enöt tocöer toöïöcnmet be

Seur^^ Ban Subim/^mdnymm^mmM^^

ll^po hpümm öp ö«t ^Mmump Mtmtlm üU
mlMatphnitn rqiflmm nae25airata / cot (mtmnïm / «njje ban ^

mple mu base iansr. tettó mmm

bauöf i / cnae / aï^ aoci uanmtie auötï natiën*

Hoemen wt Portugael fal ieylen na Ooft-Indien ende van daer na
China 5 lapan ende meer ander Eylandcn»

n <etigljefiettöat feitSûedtm«aneeneenfaÏ5îîntöt öienßl^antje
J^tmDdieöen / maer ooeß üanbc eoopUiöm enöe mcec an^jn* ttccmaerDc
manmn/ fo tÖbattapÖiteDo^cntJcröadtfieöbm/toatCöopiianöei/ rnDß
aKöeeauentucrm ing^eticd (aoô-Snôimômmfgaèt/ cngljcf.sjîct, <enöe
alfoo top u 13m bojm bm laesfj öüf^dcn örölJm \'\' niea uit öefe lanDeii
Îoiîôe mssfen nas Subten repfen/ fo m\\ u loatet ai^f telanbfv slfo fulkiipp

r

h

!
i

-ocr page 333-

Bcfchryvinghe vsn Indien^ 205

]

i

.3

ii

Vande Schipvaert die uyt Indien gbefchiet in China ende
ineer ander landen.

mmm öatriiebsr (Ixeht cnöc coutgt uan #oa / tÄncs^ öie r ullcn

!

^ .......,rtiael6hsr/f0latm5pB?mitmsjan ^ --------------

\'l^\'.tSÄlon "t «.•.i^.in.mmjpamtomS.oatinjupt.m/6e

Ä /wbetäüan aüm am. ImtmmfBalata amDc flmiSeiIjant.a«broEcowir öa.P.t mgo?»..äi

„jSi^^rtoESsäaitcwaooanoosBwoa/

alle .tf. ,«itui enSs3apam göl^Ä«»«W"«^-\'\'"\'"\'«" ßan ®artj« o, m in«

" Äar. tanatoot €mmmfeiJim5|ienöe
tm nipöeii tat öen ömi aöoabma/ofc Sifola / möc

n mtößtm ötrfc||cpöm ttoee ^onDftt ttomticD ,

f

n

i

\'S

I\' \'t

!; f,
*

-ocr page 334-

204. Befchry vinghe van In4ienJ

tiel^uï^/betöèïc&eïwtnaebif msMroftöcaeebanilBi^^^^ ôûû^fepOelanômbtîîiinWïûtjetMpbm» ^^^ , ^

lUMtooftm/möc ßre ct öem öati 3apah iiöo^öm/ mon noo?t toeft cnoe mo^t \'OTuEfcDê lapgn enöe saepgatjö Itggm öe lapöcn fea tCataji f nse Cataga*

toeö/totam t rant Pan ^üUäßmöte/cnöe f(?Doo?ttot$ß>ap0atiö mlaiiäant: ^ßjtjnooc& feetttKÖelanößnenöeConmctpcften scl^^^^^ onder ötngeoo^»

^ulcj; öatmen mtt coitcr tucaft foube moatn m »Napgat feplen tot ^apan/ ten €ôam Pan Cartancn/ uanöe todcßc mumap lóuöc m Dpofta^t 3Pm

öanmenöoenfottöeöW<aoam3nöimtot3apam " ^arcöp noo^öenïig^toocfeemftaöt aenöe gee-cufte/gljcn^^^^^

ï^anöen metftm hoop banbe fcftipUerö öte D« lanöen ócfc^jeDm ôebôm/ maer öat fommigöe Cpïanöm ter jectoactt af !i0sen/onöer öe lioofl^ö« öa«

too^rsöcßelt emgroote ßaöt/ontcent öoftöect mpïen bp Hoo?öm 3apâ/ fmm oft acótcnbcemcö sraDen/ïïe tadcórliggócu bp öm öoeeö ban

öe töricóefouöe liggen onöer öeümfc&appiePanöen iltepfer ban Ciànganon óft^iangcom. IBaer ban base n!?e?tujeß ugî t f cn ftatg^ee«

of geooten Cfiam. IBaee m ban C&ina/31auan enöe ânOicn / m öctm ban ten Caftagara / al biacr bsel tc b^cmoeöen tp Dat tm grooten tjajïöei gerc&iet/

ötféïïaötmctÉefpïe&fn. ^aerafmtooitooc6geenbccmaengöeipaßcfetbp mitèöÊbcqwaem§cltbanberibier«tenöe(lröomcnmeaaa\'tnanöelpow^^

•fnigöe totlamfcöe foopUeöen, ^itlcjc Oat tebermoeöm ftüet/bat öefe ftaDt 2llle befe lanben moetm öatrlteößr toarm enöe ccfopwanfcyappm bjtiigöm

öbcrlancfeijöbergacnoftbecanöe«; enbe alfo öarénnaemóeeftbetlo^en. jn C&ma/b\'toelcfee otter öefeiSofrfebenöonömmiï en ban öntTi^^

5©e©tcctopboo2üenComhcfebani^o2tugaertooonetibcöütne«0oa/ató <®ntremöonöectmt)lfbanlpcpsatsfoöatoaerf/lt3gct cpfantbanitasa»

Ispfieefteemgftesetroutoecapitcpnmoftfcfeiüperj^/bicöcmg^etïoutoeü^^^ ea/mbeöpooamtfelbegaeteengrootettbïeteintlaïn toasco^röatötegroos

Jjöebtemöcbbenïnïlmcoopöanöcïenöefeplagc/Dieboetömgöetrcutoen tettabtban^ebctti^gideg&m/ömrentöiieöonöf^tmpSmnirlanbt. ^^^

^ifnaerj0ï alOujebantgôe bcreeringôe: te toeten/ öat $p b^n &cin o?lof trpgöen onber toegö«n «ggïïen oocb meer anöei\' öeöm ; ftdcfesi öat m uuCfen feggen

i^m een repfe te boen op Cöina enbe Japan / om albaerfenlieber «Coopftan^ bat op befe nbiere meerban ttoee ^onbertttebe liggen, men ißuöe ban befen

bel te bpm. ö^ant aië ben fdben Capitetjn of ^cöippet aïfulcöen repfe bol^ ïanbe af mogen een repfe boen in bat laut binneitô taers« oft ^oniettf. i^orö

è?oeôrpeeft/fffii{ ftp forittfee ban fiaue enbe goet / bat&pitae bimtijibtmet Itgötalbacrienplaetfe noo^bttoaett ^fienacnvt Capngin : uiacebatijeen

mfecenôeôoefttrftpÏÉnoftemigPcoôpmanfcôapteboemîfâaectottorite cûutîant,enbeCebetiiiecntoacmlantîmmtoï!fegg!)mb^

iiJhm«f6menbi«werbenc&mßaettoatgrootfrtoinmngö««ttöepJofi|ttn me0eofteliït&g9efteenteenbe#erfenintïant3ï|n/atóöliïtittDa£totï9t^^

Slapanenbf Cgina göebaen 3|ôpan ban î©artôwijô oft banbe ö« Criöal fo obeïblocbieö i^/bat stjt tn cupleii toojpen / em niet en acöten

noo^tcapfmetci|i?tcetoegôfoiibemog5^nbefeplttod?bmbanbaneoa/à^^ oftingöeettbertumbenenöouben, _ .. ^

bo?en becciaert i0v fobene aljörneii beut ööe^gatiö bcurÔet®;^gôetafeen ^Ditfelbetógcblelifboo?l^etbûÏE&ban «aiibtcr bicintfaer

mocgte : b\'toeirfe ban tifeße enbi marôtigDe Coopliebeti tcberfoeeßen ttaet/ 8;. albaergetoeetl§eöbl/bie mtitUm 3 » mouöet?n ban rriaal uiebe 0/öjoc9C

fübe beftoo^öe Óecctócöt tctoerben, ö^ant \'tfetui fouàe iten grooten djcbom b^Öben/tttoetentoit/blau enbegrati. «Pit3p nu öwrban göenoccD giJ«fcÔ?e»

booi befe^eberlaïîben 5itn, maer bete repfetbuÔe nieh mbctcnfiesinnen in? beii ten bienßebanben Coopnian / op goeöe öoope bat norlr pemant foube

öenj|Bep/^hbetöebe£örfitöupiScoinenin<©ügßmaehrbaiVtnäeßbo ntogöen befe repfe aenbaerben tot bicnae ban sijn a5;;«Uentieenbe blngö«^

jaer/ten eimbe batmàtimtotfeplen/enbetoeber&éeren foub^ niogmint l^eet« fmpc bap bile
.
w L ô^ammmtoitbeinfeçminôe

tPfDlCHT,

-ocr page 335-

lof-dicht

TER EEREN

szoon vvaghenaer

OP HET

THRESOOR

der zee-vaert.

"lehceft ons dit Threfoor oft coftclijcke pant
(Het vvclck in alle laut,, fal hoochlijck zijn
verhcuen)

Anders gebracht int licht i als Luytgens cIocck verftant,
Die mct zijn eyge haut „ dac elaerlijck hecft berchrcuen?

Hy hceft hem van ioncb af/inet Eolus begh^vp

AI op Neptunus baen, die vvoeft is, lanck en vvij ü

Als een VVaghenacr goet heefthyfeftoutbsdreLien ^^

^Tvy^clc dieZeevaerdcrs cloec nu comt tot groqc profiij t.

Copit beminders derZee, die onbedreuen zijt

D^f c dl t Threfooi \\xj op, vvil t oack zij n lecrmg ach teq,

V Van t van perijcklen veel, falt u maeckcn bcvri j t „
En leeren hpe men fal fanden en clippen wachten»
Wilt ghy aen Charons cuft, door onwcet niet ycf^
fmachtcn,

Soo dporfiet dit Threfoor het falt u al bediep:
En gheeft
Lucas den prijs, die veel daghen en ii\'^.chti^n
Ghearbeyt heeft,om u alfulcken vverck tc t^ien.
Onftqrffelijckenloff moet Waghenaer gh^htien
Hoe wel dat hemde Dqot van hier nóch fal ontvuercH;^
Waer voor het lichaem dan Inder aerden moe t vli^p *
Nochtans fal zynen nmm hi?r CQvykh bjyue^ du^r^^^..

pof ^Tfhmchi^mj ^h . S.

-ocr page 336-

en geconfcnteert, o<5iroyerenendeconfenteren mitsdefen LVCAS
lAns Z. WA\'ll GEl^AER burger van Enckhuyfen, alleene re mogen
wrgeven.druckcn en doen drucken een nieu Zeecaerreboeckgeintitnieert
h^tTRBSOOR PER ^B^r^Eiï7\',InhoudédedegeheeleNavi-
gatie vande Oofterzee, Noortzee, \'Wefterzec,en Levantfche zee oft Mid-
dellantiche zee.met alledeZee caertendaey toe dienende^n copergefne-
den; mitfgaders de culten end^ ftreckinge van alle de landen daer by ghe-
vuecht,ende daer benefrens met breede fchriftelijcke verclaringCjdaer toe
eenichfinfs noodich zijnde ordentelijclc ghededuceerf. Boven dien noch
daer by gheinfereert ende ingetrocken het vermaerde ende feer out Leef-
caertboepk van \\7isbuy,van alle valfche courfen efi ftroomen, mitfgaders
vande faulten gecorrigeerr,verbetert,vermeerdertcride verandert:, voor
den fijt van tien naeftcommende jaren. Verbiedend^ ende interdicerende
een ycgelijck in defe geünieerde Nederlantiche Provincien,\'^oorfchreve
TRESOOR DER ZEErA E RT, mitfgaders ^gecorrigeerde Leef^
caejtboeck,in eeniger manieren int gcheele ofte deele t^ moge wtgevp,
drucken, ofte doen drucken, contrefey ten, oft óock van anderen drucke,
binnen dcfè provinciën geduerendeden voprfz. tijt,te vercoppcn/onder
des voorfz- JVA G H jp iV exprefTen \\fille en cófent. Alles op de pe-
Jïe ende verbciirtc vande voorfz. gliedruckte Zee^caerteboecken en Leef
paertetjoecken, en daerenboven noch van
eicke vande voorfz. boecké, de
fomrae v#n vijftien pondé van veertkh groote\'tpqnt, tpbekeere e$n der-
dendeel tot behoef vande ael^renger, tweede derdended tot behoef van
den Oiïicier die d\'executie daer van doe fallen \'tderde derdendeel totpro-
fijte vanden SuppIianr.Ontbiedende en bevelende daerom alle Officiere^^
Rechteren,en ïuft:iciereri,dat zy den voorfzi IT
G H EN A $ R va dit te-
genwoordicli oftroy ende confent doen en lat^n pey ffelijck en vredelijcl?
gfienieten,ende ghebruijdlen. Aldus gedaen endc
gcoóirqyeert incie vtr^
gaderingc vande voorfz. Staten generael. In
s\'Graven Haghe den achten?
twintighften Februarij anno xv^. ende t\'ncehentich.
Brkmn i\'idiL

De Staten van UolUndt endeWeß-Vrkßandt, hekhengheconßnteert endegk^
oSirayeert 3 confenteren ende eärojeren h^ defen
Lvcas Iansz. "Wa-
G If E N A E r/^ meghen dom drucken ende rngeven^emmetm Zu-caerteboeck ge-
intituieert Eet
T r e s o p r der Z ï e v a e r. t, defen metexprejjè
vet bot ende interdiUieidat nkmant inde morf , landen van Hollant en }Vesi.t>rief\'
landt, het voornoemde\'Xvdooï
der Tx^w^Qït: mitfgaders het 6ßdevermacrd&
Leefcaerteboick vanWishyyghecorrigeert, verhefertj ende vermeerdert ,darby
ghetrocken intgheheel ofte deel etnichfim in prsiudicie ende tot achterdeel vmdth
Suppliantfal moghen wtgpjenydrucken^contrefeyten.ofte doen drucken^ofteocck -van
anderendrucke binnen d^nvoorß. Landen fal moghen vercoopenfonder zynsmlts
ende exprejp confentfbinnen den tijt van tien iaren eerU comende. Alks op pene ends
verbeurte vapdevoorß.gedruckte Zee-caerteboecken/ndeLeefcacrte boecke.t, ende
beven elcke Zee-caertc hoeck ende Leefcaerte, boeck noch te verbeuren vijftichpmde
van x-L. grooten \'tpont, van foo menich Zee-caerte hoeck ofte Leefcaerte boeck als be-
vonden fal morden ghedruckt ofte ver co ft te mfen,fonder mlle "ende cmfent vande»
Suf pliant als vorenSe hekeeren een derdendeelten behoeve vanden aenbrengerjjct
tweede derdendeel ten behoeve vandcnOfficier die d\'executie daer van doen fal,ende
\'iderde derdendeel ten behoeve vanden Suppliant. Daer op hèhoerlijcke brieven van
O^roje verleent fülle» moghen mrden. Ghedaeiß inden Üagh den
xky .\'LAugußi

T^rOrdpnmtie vande Staten voornoemt

tiirti

uct»?
fcfeif

m

"M
Ui

INHOVT DER PRIVILEGIEN.\'

Ter Ordonnantie vande voornoenide Staten

-ocr page 337-

■ :. - - .. ■ ■■ -

V

■■■ * :: ■ ■ . ■ ■ - ^ - ~ - V ;

, ■ \' s - ■ \' "

s-ÄV

N :

- ■> y

-

-ocr page 338-

o v

•V

/ ,

f

./ ;

-ocr page 339-

h}

A

m

m

f
i

«

- - J

r

a

»

-ocr page 340-

m