<107 v-iti

%

/

w.

s?»»

Wx • \\\\

m

Sîss

» ^ A
ê

m

» - V

m

/

Aiiatcmici er Phy&logicl

Folio 6u

1 \' " \'

ü

I ^

:

1 i

ii

; Ï

\\

V ^ r"

! ;

\\ i

m

pp

. f

? ^

j \'

. y

\\t

A.

à-

\'ty

-. ■ < -■

1 i-

h

■ r

V V

\\ r ■
■ ) • \' •

> \\

\'K

i\'

^ -

i.

-V

\'F ■

■ ^ ■

, I

; I

p

» ♦

iL-^ \'

l

m

; ■ ■

■V-

Î-

\' -1 •

r

•B:

Ei

museum

anatomicui

f^O LUMEN TERTIUM.

m

n

\'V-

■

\'■"Si,

I

• " > u - ■ . ■ -

; . ^H-" ■ ■ ■ . ■ •

V J - ■ ">"\'-=4.

^^ m

I:

w f

m

M

r\\

X F^ GD I^WI ^ ^ T^f\'^O II J^

AP YB ^

IA M T TF O & R^i p ff

f

t

a

J«. ■ ■

\'1 :

\'m

%

G U LI ELMO I

belgarum regi augustissimo

patriae patri

artium doctrinarumque fautori

musei anatomicl

academiae lugduno-batavae

irji

DESCRIP\'TIONEM

n\' aagieni ^lioîi^ ^ro

.insoBg iniïl -,, n

1 iOT98oM . inrT

^EinfioiPIA IT GRATA MENTE.,:; p toßisol etßiitora 8ii>

ü:!- aißq «orriTß i)fil§

ik J

I. - "
»oaauM Jèf- ■

\' ■ .iU^oA ê^üV^bb Bmiiolq sgnof bsB,

: o.-iuiES ksh ^ .\'^jnno -H^b ffioißimsfe
. m oop .irobarroa

\' ^r«(\'ùibnoD ■ sßnünbgib unm^^mq

■.iUaXS BONDS\'! , hv cïtf

\' I âoirrsiq gjûdri-n^bi^^

■ ■"i^iismbio S\'î^"-- - ffbfJïo ç-Q^qB nrrri

.A-.:ü C T O.R.

PRAEFATIO.

A

b eo inde tempore, quo Carissimus Pater descnptionem Musei Anatomici Aca-

deiïiiae Lugduno-Batavae, ^(^us pr^ hujus operls vokminibus complexus pu-

blici juris fecit, insignl profecto accesslone praeparationum, quae oeconomiam hu^

manam, turn sanam, turn morbosam, postremo anlmalium structuram illustra-

rent, crevit Museum nostrum. Multa sane vel perierant peniius, vel multis mo-

mutilata fuerant, in primis ex collectione DoEVEREÉil,\'^uum ante hos vi-

ginti annos pars hujus Urbis fatali pulveris pyrii explosione vastaretur: verum

compensavit partim jacturam collectio Rogquettii, Med. Doet. Anatomiae et

Chirurglae Lectoris Harlemensis, quae post Viri obitum emtionis lege nostro il-
iata est Museo.

Sed longe plurima debemus Augustissimo Regi ; qui non tantum Decreto Aca-
demiaruin descriptioni, sed earumdem splendori et prudentissime et liberalissime
coDsuluit. Qua auctoritate, ut taceam de reliquis, haec etiam supellex aucta,
^t praesenti disciplinae conditioni accommodata est , aedificia etiam Academica
ita vel emendata , vel recens exstructa, ut Theatrum Anatomicum demonstrandis
dissecandisque cadaveribus plenius inserviret, in primisque ut Museum Anatomi-
cum apte, nitide ac decore ordinaretur.

Accessiones vere insignes nactum est Museum nostrum, emtis cum Brugm\\n-
siANis, turn Bonntanis copüs. NamBRUGMANSius, quo incomparabili docto-

PRAEFATIO,

re orbata luget etiamnum haec Academia, thesaurura reliquerat praeparationum,
quibus Anatomia comparata et Pathologia muitis partibus \'iilustrarentur , quern
nunc Regiae liberalitate acceptum refert Museum nostrum: turn e pretiosissima

A. BoNNif, Anatomiae et Chlrurdae quondam Professoris Imstelaedamensis,

\' , ^ ^ •■■m ^m\'lO

supellectiii, omnia nobis cesserunt , quae ad compiendum ornandumque Museum

^ ^ \' ^ ■■ ■ • OOp to

pertinere existimarentun „ ^

. " iï i.J-l t" • I lïïO lBd

Tam splendide locupletatum cum esset Museum, idem de integro disponen-

dum et ordinandum erat 5 quippe quod e diversis collectionibus, Ravii, Albi-

NI5 Doevereni, Ledeboerii, R0CQÜETTII5 Brugmansii, Bonnii, con-

stans, suum etiam et proprium ordinem et veluti faciem habitumque referre opor-

tebat Itacrue auae separata hncusque , ea confundere institui, et perlici hoc,
^ ^ mbrn ^ , . w moaaiii]

ut omnia uno neque interrupto ordine decurrant, smguhs tamen ppeparatis
addito numero et nomine ejus collectionis , ex qua quidque profectum esset.
Neque hie subsistendum esse et ipse intclhgebam, et viderunt lil. Academiae

Curatores: qui, quo latius hujus Musei praestantia mnotesceret, et ad plurcs

nmüdsih aialluno M r , o -i . i • -i v 1

pertineret ulilitas, hoc impetrarunt a Rege, ut mihi l^atalogi conscribendi eden-

dique munus committeretur, non tantum copiarum Brug manstan arum , eo-

^^ JO-\'B ïliS\'ÏXJ\'\'- \' . . 1

rumque quae ex IBonniï supellectiii nostro Museo erant illata , sed reliquorura

etiam liaud ita pridem acquisitorum ^ utque sic continuaretur descriptio Musei

-i : r

Anatomici, a carissimo Patre meo ante hos quatuor et triginta annos in lucem
emissa. Cujus operis fructum et eventuin"nunc , hoc tertio volumine comprehen-

sum, eruditis ofFero,

Rem fuisse satis arduam , plenamque laboris, non est quod dilHtear: Brug-

mansius enim nullaxnreliquerat catalogum, neque singulis speclminibus descriptio
addita erat: plerisque brevi tantum adscriptum , quae corporis partes exhiberen-
tur , morbosisque hie illic addita historia morbi." Quo ^factum est, ut longe maxi-
mam partem penitus explorare debuerim / eV^cum^i^ doctorum scriptis

conferre , ne in definitione ac descriptione errarem. Simul fuit brevitas sectan-
da, vitandaeque oräionis ambages , ne descriptio specimmum io3i ^ quibus sola
Brugmansii collectio constabat, in immensum excurreret. Itaque quae muhis
speciminibus additae erant historiae morborum, aliae aliis sermonibus conscriptae

a

PRAEFATIO,

à Chirurgis niilitanbus, qui aegrotantes curassent, in brevîus contraxi, eaque tan-
turn excerpsi , quibus îpsorum specimînum illustratio indîgere vîderetur, omîssa
earum rerum mentione, <juae quotîdie in morbis chronîcis observantur. OrJi-
nem universe servavi eum, quem ipse Brugmansiüs institueraf ; in singulis au-
tem^ locis eum secutus sum, quem in Physiologicis JectionJbus tradere soleo,
et quo totum Museum nostrum ordinatum est* In craniorum enumeratione diver-
sarum nationum, ut ipse fecerat Brugmansiüs, geographiae seriem ita tenui,
ut à polo septentrionali ad merîdionalem procederem. In craniis animaiium, du-
cem sequi pJacuit Cuvierium, singulorumcjue nominibus Liniyaeanis ad-
dldi nomina generica secundum G. Illigerum, turn in Sîmîarum genere ex-
hibui nomina àlinnaeo et Geoffroy-Saint-Hilaire imposita. Postremo non

i, ioil\'Wn

aiienum fore judicavi in mammalium craniis addere longitudlnem totius cranii

atqùe longitudlnem et latitudinem conceptaculi cerebri 5 in paucls autem, in qui-

bus hoc conceptaculum non erat apertum, determinavi latitudinem, cruantum

ex superficie exM cranii fieri poterat, adeo ut in iis, in quibus ossa nimis eras-

sa sunt, yeluti Elephantibus et Cetaceis, hoc ipsum omittere debuerim. Integra

autem supellex Brugmansiana cum mihi describenda esset, ea item exempla

V . ^^ö\'ïsWJtmnrOD ^

animaiium commemorala sunt, quae cum Historia Naturali sunt coniuncta ideo-

que in ilîo Museo nunc asservantur.

cttsbh

Pauca de hac collectione dixi, sed ea tarnen è quibus de praestantia quodam-
modo judicare possint periti. Nam inspecto catalogo, omnes, certo scio, admi-

\'j ■ ^ DfSDil --

rabuntur eximium Brugm ansii ingenium, diligentiamque plane singularem, qui,
licet maximis plurimisque occupationibus muneribusque distractus, unus totum
hunc apparatum collegerit , itaque multis partibus adjuvavit Anatomiam huma-
uam, comparatam , et pathologicam.

Non minoribus laudibus praedicanda est Bonn 11 collectio, in primis in parte

Pathologica. Neque tarnen tota illata est Museo nostro. Nam ê praeparationibus

■foicirf müo Js ^ ^

Anatomicis eae tantum servandae erant, guae in religuis collectionibus, tractu
quippe temporis, aut calamitate deletae, vel mutilatae, desiderabantur, tum eae,
quae^praesentem seriem praeparationum amplificare, et disciplinae explicandae

* * uti-

utiles fore exisiimarentur : pariterque è praeparationibus pathologîcis eae reten-
tae, quae nostram collectionem complere, decursum morbi, efTectusque morbo
in ipsis partibus relittos îndîcare possent. Relîqua, cum praeparata Anatomico-
physiologica, tum Anatomico-pathologîca, maxime ad ossîum morbos referenda,
cesserunt Museo AcademJae Gandavensis. Horum omnium aderat quidem cata-
logus, sed justo brevior ille^ et post Bonnii obitum concinnatus: adeo ut denuo
omnia mihi describenda essent ^ in eumque ordinem redigenda, quem in Biiüg-
mansiana collectione secutus eram» Addita erat insignis collectio delineationum
a dexterrimis artificibus confectarum, quae corporis partes tum in statu natura-
Ii, tum morbis degeneratas exhibentî eaque nunc in nostro Theatro Anatomico
asservatur.\'

Haec de singulorum descriptione sufficiant. Sed quum variae multarum par-
tium degenerationes vix plena dÜeMM possint, neque tam perspîcue, quam fie-
ri postulat humani generis commoduiïi^^^efe^iones spedi^^ nombUium ad
illustrandam morborum naturam quarto volumina , posthao e(len<fe,£<Gpn^^
et sic ad Medicinae studium promovendum operam dabo. \'

Restât ut, si in tot speciminum descriptione, aut in singulorum appellatione,
hic illic forte erravero, aut si typothetarum errata non satis accurate correxero

3 ® ?

provinciamque in nonnullis non satis diligenter administravero, veniam petam,
praesertim in opere et longo et difficili. Si studio medico aliquantum hac editio-
ne profuero, neque indigna censebitur opera nostra doctissimorum virorum me-
ritis et ingenio, erit quod mihi impense gratuler.

Scrips! Mense Julii,
cioiocccxxvii.

SERIES

til

INDEX CONTENTORÜM.

\'äf--Ai:); ?

-Üjßi

.Al sOi ■

• . . pag. 1
- - - • . . . .1

pars prior.

PRAEPARATA EX HOMINIBUS ET ANlMAl^IBltS IN STATIT NATUR AL 1.

SECTIO P R I M JL.

^ " JIÏOÛO

-oa ^natomica, quae %u^lrnpido coniinentur.

AniraaKum v^rtebris instructorum organ^^ xu

Organa dig^stionis, ex homînibus ^ OJ: ^ j

niammalibus . .
avitus ...

• • «

\' \' amphibiîs ...

piscibus • . , . ,

Organa uropoietica, ex hominibus \' ^^^ ^h\'ISVB-tr-

• •.....

rtlßi mammalibus . rr ,

Organa circulationi. et respira,ionis, \' \' \' "" \'

ex mammalibus r* r • .

avibus i

amphibiîs \' \' •

* • • • • é

Organa Secretionibus \' \'

ex mammalibus
Organa sensuum externorum,
Visus, ex hominibus

oiammalibus .
avibus
amphibiîs

* tt

piscibus .
gustus, ex mammalibus
avibus

• • •

amphibiîs
olfactus, ex mammalibus
«uditus , ex hominibus
Wiammalibus
^naphibiis
piscibus

INDEX CONTENTORUM.

Organä, tactus, ex hominibus .....

mammalibus . ^ . . ,
avibus . . . . .
amphibii\'s . , , • .
Organa sensüüm lionnullis animalibus propria

Nervi et cerebrum.......

^xtypa cerebri ex cera facta,

ex hominibus .
animalibus »

Organa motus

Organa vocis, ex hominibus * . ^

mammalibus .....

avibus......

amphibiis.....

Organa generation! inservientia,

masculina ex hominibus . . . .
foeminina ex hominibus

Conceptus ... ......

Organa generationi iliservientia,

ex mammalibus . . .
avibus . . . .

amphibiis
piscibus

Eeproductio nisu formative

Animalium vertebris destitutorum Organa diversa, quae in spiritu ido-

neo , vel siccata asservantur

SECTIO S E C IJ ]V D A.

Praeparata Jnatomica \\ quae siccata asservantur.

Crania liominum diversae aetatis

• •

diversarum nationum ordine geographico a polo septentrionali
ad meridionalem enumerata . . • .
Organa manducationis.

index CONTENTORÜM.

Deiites.

Structura et evolutio deiitmra.

Structura dentium in mammalibus.

Dentes quorum corona atque corpus crusta vitrea tegitur - . . .

Denies ^ in quibus crusta vitrea non totam coronam atque corpus, sed unam
tantum superficiem tegit.....

Dentes semi-compositi, in quibus undulata crusta ad certam distanliam a
superficie pénétrât, et basis simplex est

Dentes compositi, in quibus, praeter substantiam osseam atque vitrcam, ter-

tia, substantiae osseae proxime accedens, materies occurrit

Structura dentium piscium.
Denies simplices .

* * .....• • * « • •

compositi
Evolutio dentium.

in homine.....

mammalibus ,
Dentitio Equorum
i Ruminanlium .

o \' o Elepbantum

aliorum mammalium
o Amphibiorum

Piscium . . ►

Denies diversorum animaiium, actione in se\'invicem pius minus abrasi.
Kjlalqa m ^i^x -mammaHbus. . . . - aiiclans-^

amphibiis • . . . . . ; ^ /

piscibus. . . . ^ r^^^^^lE-lm- •

Partes, quae in nonnullis animalibus dentium officio funguntur
Degenerationes dentium . | ^

Organa digestionis.

Ventriculi simplices mammalium
compositi mammalium
avium . ^

Intestina mammalium .

0* if

avium ....
piscium . . . ^

Organa circulationis et respiratlonis.

Organa circulationis, exhominibus

mammalibus
avibus
amphibiis

^»"g^ïia respiratioîjis, ex mammalibus

avibus ^
ampbibiis
piscibus .

Organa sensuum.

Organa olfactus ex mammalibus
audi tus ex liominibus

INDEX CONTENTORUM.

Org an a audi tu s ex mammalibus * . . ........pag. 87

avibus 87

amphibiis . ... « • •
Inlegumenta communia, eorumque partes.

Cutis cum pilis mammalium.............. 88

squarais et plumis avium . . . . . , . • • • -89

squamis amphibiorum 89

piscium . . . . , . . , , . . , »90

Ungues mammalium . . . • . . ....... . -91

Comua Rhinocerotum . . . • ........ . .92

Cameleopardalis Giraffae . ...........

cava ruminantium . . • ... . . . , . . -94

Cervorum ...............96

Organa motus.

Sceleti integri liominum et mammalium .

avium .....

amphibiorum ....
piscium . . . • •
Sceleti dissoluti animalium . î . .
Crania dissoluta hominum et animalium
Ossa trunci hominum et animalium ,
Ossa artuum hominum et mammalium . .

avium.....

amphibiorum ....
piscium . . . * •

Organa vocis ,

Organa generationis,

SECTIO TERTIA.

Crania hominum ac animalium, explicationi systematis Doctissimi

• R,

Qkhh inservientia , . . . .

Crania hominum ac animalium ad ipsam formam conceptaculi cerebri
illustrandam

SECTIO QUARTA.

Ossa fossilia

SECTIO QUINTA,

^nimalia^ quae in pkialis debito in liquore conservantur

pars posterior,

partes ex hominibus AG ANIMALIBUS in STATU MORBOSO

SECTIO PRIMA.

Partes morhosae, quae in liquore limpido continentur.

Organa diversa hominum ac animalium.

Ossa morbosa

• • « •

^egenerationes integumentorum et telae cellulosae

organorum deglutitionis et digestionis
glandularum . ® . , .
organorum respirationis et circulationis!
membranarum cerebri • . j , ^
»nervorum......

De-

i xn d e x contentorum.

Degenerationes renum .

vesicae urinariae • ;
genitalium masculinorum
f o e m i n i n o r u m
M onstra hominüm 44...^
quadrupedum. .....

avium

vegetabilium .

SECTIO SECÜNDA,

Ossa morbosa.

1 ^î».

Morbi ossium a causa externa.

Morbi ossium a simplici compressione. . . , , . . ,

a contusione , aut allisione absque fractura . . , . .

-»1 *

ab immisso corpore heterogeneo, absque fractura totius ossis .
ex ablatione partis cujusdam.

Ope gladii, vel alius instrumenti scindentis .
Trepanatione . • . . , ,

Amputatione.....« ,

Necrosi ossis

Fracturae simplifies

coiupositae.............

Morbi ar ticulationum,

Morbi articulationum ab injuria externa, fracturam aut cariem producente .
Morbi articulationum ab injuria externa, luxationem producente.

Luxatio humeri , , ^ . , . . • . £
femoris . . . W \' .

Morbi ossium a causa interna.

Claudicatio absque luxatione

Caries articulorum .

Ossa, qua parte invicem conjunguntur, concreta, sive Anchylosis
Ossa animalium morbis articulationum affecta ^ . . .
Morbi Ossium ex causa scrophulosa • . .
ex scirrho et cancro
a tinea capitis . . .

a causa venerea . . • .
, ^ Tumores ossei sdlidi ....

a morbo rheumatico, atque affinibus morbis

INDEX CONTENTORUM.

Morbi ossium a labe scorbutica

morbo rhachitico, vel affinibus morbis

Curvatura spinae.....

Ossa animalium emollitione, vel aliis morbis affecta

Crania Iijdrocephalo affecta ex hominibus .....

animalibus .

• •

Morbi ossium, atque degenerationes aliarum partium, quae ad prlo-
res sectiones referri non potuerunt.

Ex metastasi . . .

• • • • »

Caries ex errore loci
A causa minus cognita .

* ......

Osteosteatomata, atcrue os <i i f; « ♦ •

, aique OS s if, c a tio n e s partium mollium

Varia........

• • • • •

Monstra,

ex hominibus • . • .

animalibus .

. .....• .

Trunci arborum inter se concreti .

Productiones a secretlone abnormi.

Concrementa e tela cellulari
Calculus nasalis
Calculi salivales ....

e glandulis Ijmphaticis
Concrementa ex diversis partibus
Sabulum calculosum e glandula pineali
Concrementa e ventriculo et intestinis
Calculi biliarii ex hominibus .

animalibus
Calculi urinarii ex renibus

per urethram excreti
Vesicae urinariae.
ex acido urico . ;
urate ammoniae
acido urico et oxalate calcis

» -. , ,

et phosphatibus terrestribus mixtis

• • •

distinctis , ,
urate ammoniae cum crusta ex pho^phaUbu. .^„esiribu. dmincUs
et oxalate calcis .

* • •

et phosphate calcis, et oxalate calcis
et phosphatibus terrestribus intime mixtis

cum phosphate

ciystallisatae

i N D E X C O N T E N T O R U M.

ex phosphate calds et ammoniae magnesino

oxalate caleis , , . . . , .

cum crusta ex phosphatibus teürestribus
E sty pa c al c ulo rum

Pars Süpellectilis AnaI^omigae Bonnianae,

Memoria Viri Cl. A. Bonn...... ............

«

pars prior.

Phaeparata ex hominibds et *animai,ibüs in statu natüralf.

SECTIO PRIMA.

Praeparaia Anatomica ^ quae in liquor e limpido asserpantun

Ex liominlbus , .................................33o

animalibus...........^ 335

sectio sec und a.

Traeparata Anatomica^ quae siccata asservantur.

Ex hominibus .................. • , 339

animalibus , , • • . • « a • . • • ^ * • ......340

pars posterior. ^^

PARTES EX hominibus AC AKIMALIBUS IN STATU MORBOSO.

sectio prima.

Tartes morbosae^ quae in Uquore lirripido

Organa diversa hominum ac animaiium.

Ossa

INDEX C O N T E N T O R U M.

Ossa morbosa • i * ^ . g ^ .

Degenerationes integuiftentorum . . « .
canalis intestinalis

Volvulus sive intussuscepliö ^ .
Hernia . S . . , ,
Atresia ani . . . ,

aliorum organorum abdominalium
organorum uropoieticorum
glandularum .
cordis etvasorum
laryngis .

cerebri el medullae spinalis .

genitalium.....

digitorum Ovium ihet Rotkreupel)

Monstra.

aconcretione duorum vel plurium individuorum . . . .
ex irregulari partium evolutione . . .

ab evolutione nimia.....

a divisione partium, quae erant uniendae.
ab evolutione impedita . . , ,
a concretione partium, quae divisae manere debuerant

a mutata fabrica,.seu degeneratione morbosa organorum

SECTIO SECÜNDA.

Ossa morbosa.

Morbi ossium a causa externa.

Morbi ossium a compressione . ï ,

contusione • , , , . ,

Necrosis ossium
Fracturae ...

Morbi articulationum , , ,

Morbi ossium a causa interna.

Anchylosis . . . .

^orbi ossium a tinea capitis • , , . ,

causa venerea.....

morbo rliachitico, vel affinibus morbis
Crania hydrocephalo affecta ^

Morbi

i6 INDEX CONTENT O R ü M.

Morbi ossium, atque degenerationes aliarum partium, quae ad priores
sectiones referri non potuerunt . ^ , . . . . , pag. 391

Monstra.

a concretione duorum individuorum
ai) evolutione impedita , »

Productiones a secretione abnormi.

INTRODUCTÏO.

INTRODUCTIO

-es a Viris Clarissimls geslas, qui de Sclentla Medica optime merïti sunt enar-
rare, jucundissimum profecto, neque omni utilitate destitutum pensum est licet
d.fficultatibus saepeplenissimum. Ut itaque ab una partehistoriamvitae et meritorum
\\irorum, qui Anatomiam hac in Academia docuerunt, a carissimo Patre concinna-
tam, atque in Introductione primi voluminis hujus operis divulgatam, compleam et ut
ab altera parte proprio desiderio, ut filium decet, satisfaciam, hie enarrare consul
tum duxi Mstoriam vitae, et rerum a carissimo Patre gestarum, olJm Medicinae Ana
tomiae atque Physiologiae Professore hac in Academia, non ut summi Viri meriu
celebrem j haec enim, nisi me fallunt omnia, erudito orbi satis sunt cognita, atque a
numerosissimis discipulis per universum terrarum orbem divulgata; hoc unumquem-
que artis peritum, minima vero filium decet, sed ut ea, qua filio licet, ratione
carissimi Patris vitae decursum, nec non res gestas inpublicam utilitatem, atque
praesertim in honorem atque commodum hujus Academiae posteritali relinquL.

Porro subjungendam esse credidi historiam vitaeBRüGMANsii V. CI. olim Prae-
«^eptoris, ac dein Collegae conjunctissimi, qui omnium primus Anatomiam com-
Paratam in hac Academia professus est, et cujus eximia collectio, hoc volumine
deseribenda, demonstrat qua ratione de Anatomia merltus fuerit.

Eduardtjs Sandifort itaque die i4 Novembris anni .74 2 Dordraci natus est
Patre Gerardo Sandifort, eo tempore Dordraci, et dein Hagae Comitum Verbi D"
vini Ministro, atque Matre Geertruida Helena Snellen, honestissimi meivatoris
film. InGymnasio Hagano Latinas Graecasque literas addidicit, atque institutio-

ne Rectoris Ouwens inprimis usus est. Sedulitate, modestia in^enn . •

T) , r « \' lïigenii acumine

Praeceptorum favorem fadle obtinuit, et caeteros commilitOnes

semper post se
re-

INTRODÜCTIO.

1

reViqnlt, ita ut sïngularum classïum semper primum reportaverït praemium, nee
non primus etiam fuerit, cui in Scliola Hagana, ob insignes progressus in literis
Graecis peculïare praemium oblatum fuerit. Hisce studiis adeo fellciter peractis ad
Academiam nostram Lugduno-Batavam anno mittebatur, ubi eodem tempo-

re inpropaedeutica-atquemedica studia incubuit, at(jue VV. CLL. P. Müsse hen-
broek, B. S. Albinum, D. Gaiïbium, Fr. Winterum, F.B. Albinum et
A yanR-Oyen non tantum audi vit, sedtanta cum sedulitate in omnibus artis me-
dicae partibus horum Celeberrimorum Virorum lectionibus interfait, ut singulorum
favorem, amicitiamcpe meruerit, atque obtinuerit. Quamvis in universum stu-
dium medlcum gnaviter incubuerit, tarnen Anatomiam, et Chirurgiam inpnmis
ejus animum occnpabant. Post moram quinque annqrum hac in Academia subiit
soïita examina pro gradu Candidati, et quidem tanta cum laude, ut a Facultate
Medica veniam inpetraverit More Majorum pro gradu Doctoratus disputandi, qua
tarnen facultate usus non est 5 sed defensa die igDecembris 1765 Dissertatione,
de Velvi^ ejusque in partu dilatatione ^ a Cl. F. B. Albino , Promotore, Me-
dicinae Doctor creatus est.

Ab hoc tempore Hagae Comitum praxin medicam omni cum successu exer-

cens, anno 1769 Poliater Extraordinarius, atque insequente anno Ordinarius
nominabatur. Quamvis praxi medica quotidie valde occupatus esset, tarnen reli-
cruum quod ei superat tempus studiis impendit, neque tantum in proprios, sed

etiam in publiées usus.

Quando inter aegrotos suae corae commissos quidam erat, quî aneurysmate

arteriae aörtae laboraret, et ex hoc, infeliciter disrupto, brevi moriebatur, ca-

daveris sectionem scrupulose instituit, totumque casum annotationibus ex diversis

auctoribus illustratum, Belgico sermone anno 176^ edidit (1). Haec observatie

in linguam Latinam translata, atque Academiae Naturae Curiosorum insequente

anno ab eo oblata, digna judicata est, quae actis hujus Academicae insere-

retur (2).

Ut in Belgio inprimis prospiceret iis, quibus occasio deesset Virorum Doctissi-
morum opera, Medicinae vel Historiae Naturali dicata, atque extra patriam édi-
ta , perlegendi, quum vel ipsam , qua conscripta essent, linguam minus bene
callerent, vel sumtibus parcerent operum, pluribus voluminibus comprehenso-
rum, eadem mente ac proposito qua Auetores Commentariorum Lipsiensium,
de rebus in scientia natural! ac medicina gestis, suscepit opus , sub titulo Biblio-

thecae, seu Epitomes omnium operum Extraneorum de Medicina et Historia Na-

tu-

l^yneel- en Ontleedkundige Verhandeling over eene Slagaderbreuk in de groots Slagader, door

Ed. Sandifort, \'sGravenhage 1765. in 8vo, met pl.
{2) Nova Acta Acad. Nat. Cur. Tom. 4. pag-

1 N T R O D u c ï I O.

nimli ab anno 1764 in lucem emissorum, nulla tarnen addita epicrlsi de aucto-
riim sententiis, eicpe addidit elenchum inventionum, vel remm notabilium, in .
ntraque hac scientia. Hujus Bibliothecae primum volumen anno 1766 edidit,
atc[ue per decem annos quotannis novum volumen superaddere continuavît (5),
Dem iteratam inpressionem cm^avit Dissertationum Academicarum selectissimarum,
cpae proposita argumenta optime pertractant, et novis observationibus, vel animad»-
versionibus illustrant , ut et Programmatum ^ variorumque opusculorum, (juae
propter exiguam molem temporis lapsu ut plurimum pereunt, et summo jure as-«
servari merentur^ bujus operis tria volumina in lucem emisit, singulis volumi-
nibus addita tabula contentorum, quae brevem totius operis exhibet conspectum,
subnexoque indice (4).

Ut methodus insitionis variolarum, in Anglia tanto cum fructu eo tempore ad-
liibita, atque experimenta ad compescendum morbum variolosum instituta, m
nostra patria etiam melius cognoscerentur, ex lingua Anglica in Belglcum seriiio-
nem convertit, ediditque Dissertationem Th. Dimsdale, de insitione variola-
rum (5)^ atque dein publici juris fecit Epistolam a G. van Doeveren V, Cf,
ad eum scriptam ^ continentem relationem felicis successus insitionis variolarum ( 6 ) ;
dum aliam Epistolam ad boe argumentum etiam pertinentem, a Doet. M. W.
ScnwENGKE ad eum scriptam communicavit in sua Bibliotheca (7).

Postquam anno 1767 Hagae Comitum observaverat infantem, ex cujus regio-
ne epigastrica dependebat pars inferior trunci cum artubus înferiorîbus alius foe-
tus , qui tertio post partum die obierat, hunc casum, una cum enumeratione
deformitatum^hujus generis, descripsit in Novis Actis Acad« Nat. Cur. (8). Hic
klem fuit puer, qui ex collectione anatomica Cl. G. van Doeveren in nostro
Museo Anatomico asservatur, atque denuo ab eo descriptus ^ atque delineatus
est (9). Insequente anno observavit atque dissecuit cadave^ foetus monstro«.
si, cujus viscera abdominalia omnia cum corde, extra corpus propendebant,

quam

(3) Natuur- en GeneeskundigeBihlioiheek^ door Ed. Sandipout, \'s Graverihage 1765. xi Deelen in 8yo.

(4) Ed. Sakdifort, Thesaurus Dissertationum^ Programmatum aliorumque selectissimorum opus-
culorum: Roterodami 1768. 3 vol. in 4to. cum tab. aeneis.

(5) Verhand, van de tegenwoordige manier van Inentinge der Kinderpokjes, door Th. Dim^dale,
uit het Engelscli vertaald door Ed; Sandifort.- \'^Gravenh. in Svo.^

(6) Brief van W. VAN Dos VEREN, Mi T>. et Prof, aan Ed. Sandifort, behélzende een B er igt van
den gelukkigen uitslag der Inentinge der Kindersokjes^ onlangs te Groningen ondervonden^
\'sGravenhage 1770; in 8VOJ >

(7) Natuur" en Qeneeski Bibliotheek, 6 Deel j 5 Stuki Haec Bpistola etiam separatim édita est anno 1770;

(8) Tom. 4. Observ. Sa. pag. x5oi

(9) Vid. hujus Opens vol, 1. pag.; 302. et vol*\' 2. Tabï 125 et 126.

A %

I K T R O b u c T I O,

quam observatîoiieiii descrîpsît atq;ue deiineavit în actis Helvèticis (lo), at(jué
aiiorum scriptis probavit banc observationem inter rariores esse referendam.

Eodem hoc anno ex iingua Suecica in Belgicàm transtulît opus a Doet, N. Ro-
sen van piosensteîn^ de morbîs infantum fconscriptum , atcjue primo sub for-
ma diversorum COmmentâriorum de nonnuliis morbîs infantum, suadente Acade-
mia Regia Suecica, artibuS atque scientiis dicatà, in diversis, quotannis editis, ca-
îendariis divulgatum, ut sic in hoc Regno, ubi suffrciens medicorum numerus de-
siderabatur, ipse popilîus infantum morbos melius cognosceret, atque curaret :
dein vero âb Auctore omnes isic seorsîm éditâe commentationes collectae sont, at-
que cura Academiâe Regiae liiemoratae, in unum volumen conjunctae, typis di-
vulgatae sunt, et quidem tanto cum applausu ut brevi a Cel. Murray editio lin-
gua Germanica cbnäcripta prodierit. Ipsum hoc opus ab omni artis medicae
perito eo tempore läüdatum, in usum nostratium in sermonem Belgicum non
lantum transtulit, sed praeterea addidit animadversiones huic operi a Cel. Mur-
ray adnexas, ut et tales, quäs ipse, lectione operum diversorum Auctorum, uti-
les censebat ad morboruiü Infantilium cdgnitionem ämplificandam, subjunxitque
fiohnullä capita post editionem hujus operis ab Auctore denuo in calendariis di-
vulgata (ii). Pöstcfuam Auetor novam, maxime auctäm atque emendatam edi-
tionem ipsius operis, atquë CéJ. Murray tertiâm editionem versionis hujus ope-
ris curaverat, non inutile etiam crëdebat Sandifortius novam editionem ipsius
versionis in linguam Belgîcam curare , edque irîagis quum prima editio omnium
approbationem reporta verat, et ab aliquö tempore non amplius venalis prosta-
bat. Huic vero edîtioni, praeter animadversiones atque emendationes plures,
addidit vitam Auctoris, atque Dissertationem Doct. O eh me de morbis infantum,
qui ad forum chirurgicum pertinent (12).

Dira boum lues , quae eo tempore jam diu in nostra patria ac bene mullîs
Europae regionibus tanta saevitia regnaverat, ut in una Hollandia anno 1769,
ab initio mensis Aprilis ad finem Septembris animalia 65281 perierint, plurimo-
rum doclorum Virorum attentionem maxime incitaverat, ut vel ipsum morbum
curarent, vel quovîs mödo präecaverent. Plura remedia eo tempore fuisse divul-
gata , et tanquam specifica commendata probant diaria illius temporis, quae vero
omnia brevi fuerunt neglectaj ut plane inutilia, Sandifortio ut et omnibus

me-

(10) öhserpatio de foetw mónstroso etói in AcU HetvetibU Physico^ Mathemaüco^ Anatomieo~ Bota-
mco-Medicis. Vol. 7. Basil. 1773. in 4to, cum fig.

(11) Handleiding tot dè kemüs en genezing van de ziektën der kinderen^ (to H. Rosen van Ro-
SKNSTEIN, vertaald, met aanmerkingen en bijvoegselen vermeerderd döör Ed^ Sandifort, \'sGra-
venhage 1768. in 8vö;

[xBandleiding tot de kerinis en genezing mii de ziekten der kinderen enz. \'s Gravenh. 1779.
3 deelen, inSvo.

T N T R O D Ü c T I O.

niedîcîs frer|uens ergo fuit occasio lethîferum hune morinim obserVâncIi, expéri-
menta .nstituendi, atque cadavera secandi, et haec ansam praebuerunt, qua ,
quando Patriae Patres consultum judicarent Medicum Veterinarium ex Schola Al-
fortiana consulere, atque invitare ut curam prophylactlcam, tantopere in Gallia
laudatam in his regionibus institueret coram Medicis designatis, qua, dico Ed
î^akdtfort et wrt^oldus Munnigks, Medicinae Doctores ex Decreto Delega-
torum Praepotentium Universi Belgii Foederati Ordinum, diei i5Februarii 1770
nommarentur, qui omnia a Medico Veterinario Aogis instituenda omni cum
attentione observarent, cadavera secarent, alque visa et reperta dein ad supre-

mum Senatum referrent. Hagae Comîtum ergo, et î„ pago Heinenoord stabula
ex voto dicti meclicî veterinarii parabantur „ • i- j-

P ticij^jdticur , sanissima animalia diversae aetatîs ut
et gravidae vaecae emebantur, in quibus Aucis sua experimenta institueret. Sed
liacc brevi probabant, banc adeo laudatam curam prophylacticam plane esse inuti-
lem, imo ipsius methodum curandi etiam nullius esse effectus, sed sola insitio-
ne pauca individua servari posse. Descripsit dein Sa^bifortius terribilem
hune morbum, suas observationes anatomicas communicavit, et retulit eventum
msitioms in tractatu ad Academiam Regiam Suecicam misso (i3): qui tanti
predi ab Academiae Moderatoribus fuit habitus, ut peculiari ac honorifico modo
uebitam Auctori habuerint gratîam.

lisdem Actis Academiae Suecicae inseruit dein Observationes de vîrtute Tinctarae
l^igm Quassiae contra arthritidem (i4).

Mortuo B. S. A.bino V. Cl. in Academia nostra vacabat munus Physiolo
g.am docendi, atque III. Academiae Curatoribus, Urbisque Consulibus placuit hanc
pmvmciam defuncti Fratri demandare, qui hueusque Anatomiam atque Chirur-
giam per annos jam docuerat, atque valetudine minus prospéra utebatur
codemque die, 1 Octobris 1770, Sakdifortium designare Lectorem Anatomel
et Cli,rurg,ae. Licet praxin medicam felicissimo cum successu exerceret, omnique
honore frueretur, honorificum munus in Academia Lugduno-Batava medicinae par-
tes tradendi ante omnia praeferebat, atque hanc provinciam, quamvis titulo
^ectons , suscepit. Illustribus vero Academiae Curatoribus, Urbisque Consulibus
Uem ex decreto 3o Aprilis anni 177, placuit ei tribuere titulum Professoris Extra-
ordmaru. Antequam vero hanc professionem auspicatus est, in lucem emisit Obser-
vationes chirurgicas Olai Aceel , ex lingua Suecica in BeJgicam ab eo translatas ,

qui-

(i5) Vid. Suenska f^etensk. Acad. Handlingar arnii lySg. pag. SiS. Édiüonis vero Lipsiensis
Hic tractate dein in lingua Germanica seorsim est édita ütcilo En. Sandifort\'« T
der nehseucke in Hollanä .769. Lipsiae in 8vo; ^eMung

(.4) Ibidem anno .770. pag. ,68. Editionis Lipsiensis pagi .69.

Vol. III. ß

INTRODÜCTIO.

quibus äddldit observâtîoneg non nullas chlrurgicas atque anatomîcas ab eodeni
Auetore in Actis Academiae Suecicae divulgatas (i5).

Docendi munus hac in Academia dein suscepit , habito die aaMaji anni 177 i
Oratione inaugurali de Optimo Anatomico, quam Orationem non edidit. Stu-
dio Anatomiae atque Ghirurgiae se totus tradens, ejus docendi methodus tanto-
pere placuit ut Iii, Academiae Guratores, Ürbisque Gonsules eum jam insequen-
te die 1 Februarü liominarent Professorem Ordinarium Anatomiae et Ghirurgiae.
inter Senatores Academiae itaque suum locum occupavit, habito die Maji 1772
Sermone de Gircumspecto cädäverum examine. Hanc orationem eodem anno
prelo demandavlt^ atque divulgavit

Cadaverum irisignem tiümerum quotannis in Theatro Anatomico secans, ut
Anatomiam, nec non methodum cadavera secandi discipulîs traderet, atque aegro-
tantium ex hoc illove parum cognlto ^ aut singularibus symptomatibus complicato
morbo, extinctorum cadavera scrupuÎQse Cultro anatomico examinans, fieri aliter
non potuit, quin brevi colligeret bene multas observationes Anatomico-pathologi^
cas ^ et quum pro certo habebat DoCtoris Academici munus non tantum consiste-
re in fideli institutione academica eorum^ quae vera sunt, et cfuotidie ab aucto-
ribus observantur et divulgantur, sed etiàm ab eo requiri, ut ea omnia, quae
ulteriorem usum habere possent, publici juris faciat, simulque viam monstret
quam ingredi debeîît, qui de eodem argumento, quod alii nötaverint scire cu-
piunt 5 imo in Summum artis emolumentum esse, ut quisque ea, quae tanquam
prorsus nova, atque omnino singularia observaverit, ipse evülget. Suas ergo
observationes Anatomico-pathologicas anno 1777 divulgare incepit, iisque addi—
dit, quae simiiibus in casibus ab aliis fuerunt annotata (16)3 inter has inveniun-
tar bene jnultae observationes^ quae omnino novae sunt censendae, atque varia,
minus perspecta explicabant, dum aliae confirmarunt, quae jam ab aliis auctori-
bus essent observatae*

Anatomiam, Chirurgiam, nec non elementa Artis Obstetriciae omni cum se-
dulitate docens III. Academiae Guratores, Ürbisque Gonsules cathedram Physio-
logiam docendi ex obitu Gl. F. B. Albini vacantem, die laJunii 1778 etiam
ei demandarunt, eumque eodem tempore Professorem Medicinae nominarunt,
atque in eum transtulerunt summam cüram supellectilis Anatomicae Gl, B. S.
Albini.

Obitu Gl. F. B. Alb ini etiam vacuum relictum erat munus praesidium geren-

di

(i5} heelkundige Waarnemingen tan O. Ac rel, uit het Sweedsch vertaald door E. Sandi^oïit, \'s Gra-
venhage 1771. in 8vo.

(16) Ed. Sandifort, Obserpationes Anatomico-Pathologicae, Lugd. Bat. 1771-1781. 4voh in 4to,
cum fig.

I N T R O D Ü G T i O.

dl Ih Cdleglo Cfcgi^ Leidens,-, ut et ex obitu Cl. A. v.. Ro.k. idem mu-

u uJ H- Urbis vacabàt. Magistratus vero Leidenses

utrumque hoc munus in eura detulerunt.

Quando supremus Foederati Belgii Senatus, post memorabilem pugnam nava-
•em anno .78, factam, decreverat hatt in Urbe nosocomium erigere, ad recipien-
Salt ^^ Amplissimi Urbis Leidensis Consules in Zi

rZLZr Zv T ^onstituendi, sed etiam summam cu-

ram habend, method! curand. a Poiiatris et Chirurgis urbanis instituendae.

Actuaru Senatus munere prima vice functus est anno ,780, atque biennio

praeterlapso Rector Magnificus nominatus est rr„n t • ?

5 "ommatus est, <juod munus msequente anno dé-

posât, hab.ta Oratione de officio medic: perquâm difficili, a multis pesslme ne-
glecto, quam Orat.onem edidit .785. Altera vice acta Senatus cLavit anno
.789 et denuo summum Academiae magistratum gessit anno .80., quem depo»
neus d.xit de Bbk^audo Sikgfriedo Albino Anatomieorum quotquot elapso
floruerunt seeulo facile Principe, Physiologorum vero sui temporis summo, quem
sermonem acâdemîcum In lucem non emisit.

Quamvis munere ProfessorJs valde esset occutialn«? ^ Pf \' i

m^a\'^\' . , , tjccupaius ^ et praeterea bene multï

Medici, Chirurgique , tam hac in tJrbe . cTiia,^ t.- i-

r . .7 i ^iiJt;, (juam m multis alus adjacent bus cruo-

tidie ferme m casibus graVioribus eius auxilium t , ^

^^ . , ^ J ciuAiuum, (ionsiliumque peterent, adeo ut

MC praxm medico-cliirurglcam laboriosissimam. ataue ^ .

tampr, r^^^ ^ ^ . ^ extensam exerceret,

tamen praeter jam memorata scripta, pergit plura alia edere.

Perpensïs lis, quae de Intestino Duodeno a bene inultis auctoribus ïn h .
sent édita, iisque omnibus utilissimum hoe organon non s.tis ^

tuens, nonprorsus inutile judicavit, hanc partem, ob peeuliarem suum n J

pore s.tum non facile rite delineandam, novis fi.uris illustrare In . \'

cadaveribus, et quidem hominum in diversa aC; m^ "drsHlt

Piaeparationem hujus intestini instituit, curavitque ut semper partes exact.^Ine

ddmearentur, ita ut dein ex omnibus illis delineationibu/eleglit a Ze orl

dictum intestinum omniu^ ^^^
; hujus notabd,s organi situs, vaeuo et repleto ventrieulo, a prio-

adia elr™; nexus cum

d2 dT , ^ \' elueeseerent, et cujusmodi delineationes eo usque

derabantur j quum vero nonnullorum auctorum descriptiones ipsam hujus or-
gan, naturam optime illustrarent, ipsis delineationibus addidit tantum brevem de-
scnptionem earum partium » cum expOsitione verborum aliorum auctorum rm,
lus tabuhs facilius explicarentur (17). \' \' ^

Ètiam-

E.. Sanpi.ORT, ^^^^ ^^^^^

B 2

I N T R O D u G T I O.

Etiamsi B. S. À liBiNüs V. Cl. sua Historia musculorum, neC non Tabulis
feiusculos corporis Iiumanî in syntaxi, et seorsim delineantibus, nihil optândum
de his organis reliquisse videretur, tamen studiosa juventus , aliique Anatomiae
cultores jure dolebant, iis ^ qui studio anatomico se tradere incipiunt Historiam
musculorum memoratam opus esse nimis elaboratum, quam quod ab iis intelligi
posset, et ante tabulai musculorum editum ^ ab Auctore dicta noridum potuisse
iiiustrari ipsis tabulis, quemadmodum hoc utile judicaverât, editis tâbulis osteo-
îogicis , in libro de Sceleto observare. Ut itaque plurium voto non tântum satis-
faceret, edidit compendium musculorum omnium corporis humani, cum indica-
tione tabularum anatomicarum Eustaghîi , at(|ue tabularitm musculorum sum-
mi Alb i ni (i8), sed ut Auditores faciJius in memoriàm revocare possent, quae
de his organis in demonstrationibus conspexerant, audiverantque, nec noti utiiqui
sibi exactam musculorum cognitionem comparare véllént, primo breviorem hanc
descriptionem pervolverent, dein Albinia ?CA M Historiam musculorum menti in-
primerente

Ut historiam herniae înguînaKs congenitae, in aegfotantium solamen et artis
emolumentum observationibus illustraret, praetei\'mittere noluit occasionem divul-
gandî, quae in cadavere infantis, rk tres menses nati, hoc vitio läborantis ipse
observaverat, et quidem eo magis quum auctores celeberrimi in descriptione et
dclineatione partium, huic morbo causam praebenlium, inprimis ad statum na-
turalem attenderant, sicque testium ex abdomine in scrotum descensum ab omni
parte explicaverant. Descripsit itaque dictum casum, Orttim ejusmodi herniae
congenitae explicuit, aliorumque auctorum observationes circa has partes exhibuit,
atque in tabulis omnia deiineavit, quemadmodum câdaveris sectio eas ocuhs ex-
posuerat, superaddiditque ex foetu exactam delineationem peritonaei, vasorum-
que umbilicalium et vesicae urinariae, remotis una cum integumentis communi-
bus etiam abdominalibus musculis, ut nonnulla quae ad ortum peculiarium ha-
rum herniarum pertinent, melius quam ex sola descriptione inteliigerentur (19).

In usum Auditorum dein curavit non tantum novam editionem Tabularum
Ossium Humanorum ab A. Vesâlio antea editarum, sed ipsam tabularum ex-
plicationem multis animadversionibuis auxit ( 20 ).

Edito quarto volumine Observationum Anatomico-pathologicarum, dein idem
opus mutato titulo continuavit , atque sub titulo Exercitationum Academicarum

edi-

(18) ÉD. Sakèiport, Ééscriptiö niuscLLloruni Mominis^ Lugd. Bai. 1781; in 4to.\'

(19) Ed.- Sandifort, icones herniae inguinalis congenitae, Lngd. Bât. 1781. in 4to. tlunc tractatum
sermone Belgico etiam edidit titulo: f^erhand, oper de aangeboren. Liesbreuk, Leyden 1781. in
8vo. met pi.

(^o) A. Vesalii, Tahulae Ossiiim Humanorum^ denuo edidiï earumque explicationem anxit Ed. San"
PIPORT, Lug\'L Bai 1782. in fol.

INTRODUCTI

pL, « « - p--

Occasione data dïssecandi cadaver înfantîs „.onstrosi, qui vk per d;™"^- ,
partu Wa. vïxerat, et c„j„s caput defor^Itate. e.hih^t sileC^I

^eris, de Acephalis minus proprie dicfis nee
r^on exposât causa», probabilem dictae degenerationis cranii

thIÏ™ cT C Physiologicarum et Pa-

tis eo ein -S-giun,, ^„od extra Italiam pro .«eri-

US eo tempore paucis innotuerat (aS). ^

Dein „. d^orp„ii. .Iiis,™ „e<Iici„,e fand,™», .ddisc™,, »cc„rere,

b.,.» c.J,d„ de„,p„„„.„ Ossium H„»;„is, i„di,»U,„e o^i™."™^

. ™„, ,„ „,p„,e hdc scop„ „pUme acco.™d,.iri

q .e facie o.„p„,„dis ( ,4). H,c , ^ \' _

Vix triennio praeterlapso tïtulo Opusculorum •

los tractatus G. A.zooL,, J. B. et/tT"

1ÎS Auetoribus seorsi™ editi extra Italia, vix cognosJertVurr\'\' \'
re magni pretïi haberentur <25) \'

petit\'^ ^o„egio Su-

cura. ett;::\'v:~ ^^^^^^^^

raedendi rationes indicantur r.6^ Hoe n . ^ ^

na,cantur (.6). Hoe opusculum tanto cum applausu in Ger-

f 2 1 P \'

) ^^ ORT, E^^ercIfatioifMJcadeihkap W^l i «

(22^ Pt. c ^^"\'U^eoucae, Bat. 1783. ja vol m 4tö ^um fi«

O» a f«">«» O— IIM.,

v ^J Axzoguidi, Odserp. ad uteri rnn.f^r,^^-

j. Bruonok., Dissen, de testium in foeT^ clauiicatione con.
f "^nicarum guihas codtinemur Humera et Origine Er,\'

(s6) Handleiding f^t ^

Land Uitel ! der inwendige Üêklen , ten diensten der iteelm.. ,

iató. Uigegeven door het opperste Collegie, der Geneeskunde te Berliin «P ^

taald, Lcyden ,788. in s™, ^ eneeskunde te Berl,,n. ü,t het Hoagduitsch ver^

Vo!. IIT,

toania acceptxini 5 tantopere consillo proposito accommodatum judlcabat, ut licet
Varus in locLs emendari potuisset ^ tarnen in nostris regionibus etiam insignem uti-
iitatem adferre posset, quare non solum ipsam editionem curavit, sed ei etiam

präefationem addidit.

Quando dignissimus ejus discipulus W. X. Jansen durante itinere per Italiam,

subinde per literas cum eo communicaverat ea omnia, quae Medicinam atque
Historlam naturalem in ea regione spectarent, lias llteras tanti pretii habuit, ut
post reditum Auctoris, eoque consentlente, eas in lucem emiserit (37). In bis
literls bene multa contlneri, quae ab aliis itineratoribus nondum fuerant relata,
easque exactlssimam praebere historiam status medicinae, et instltutlonum hue
pertlnentium testatl sunt dein bene multi, et ansam praebuerunt edltioni lingua
Germanica conscriptae, quam ipse Auctor curavit , ne versione e sermone Bel-
gico forte nonnulla minus accurata redderentur.

"" Tandem laboriosissimus Vir, suadentlbus ac eum invltantibus III. Academiae
Lu-duno-Batavae Guratoribus, Ürbisque Consulibus suscepit describere , atque
ficruris lilustrare praeparationes omnes , quae in Museo Anatomico hujus Acade-
miae invenlebantur, vel in propria collectione asservata, illustratlonl aifectionum,
quarum nonnulla specimina in Museo Academiae prostarent, inservire potuerunt.
Per plures annos in elaboratione hujus descriptionis, nec non omnium, quae re-
quirebantur, ut ipsa praeparata accuratissime delinearentur, atque aerl incide-
rentur, occupatum illum fuisse nemo mlrabitur, qui ipse tali operi manum un-
quam Idmoverit. Anno itaque 179^- prodierunt duo volumina hujus operis ,
quibus magnus thesaurus anatomicus nostrae Academiae divulgatus est, et quibus

mihi nunc licet tertlum superaddere volumen.

Postquam sie per Seriem annorum, optima fere semper fruens sanitate, omni
cum Industria Professoris munere functus esset, atque variis memoratis operlbus
erudito orbi probaverat, quails hac in Academia esset medicinae status, atque
docendi methodus, sensim sensimque ejus vires perierunt, et prima principiamor-
bi melancholici sc manifestare videbantur. Anno ergo 1799 III. Academiae Gu-
ratores , Ürbisque Gonsules non inconsultum judicabant, gravissimum Professo-
ris munus, quo tanto cum applausu jam per 28 annos functus esset, quodammo-
do sublevare, atque mihi titulo Prosectoris, atque Patris V. Gl. Adjutoris de-
mandabant sectiones cadaverum in usum demonstrationum Anatomicarum insti-
tuere, methodum secandi cadavera docere, et curam habere Musei Anatomici.
Bein vero quum anno 1801 Professor Extraordinarius Anatomes constitutus fue-

ram per§k V. Gl. adhucdum subinde Anatomicas dare demonstrationes, usque

dum

^27 ) Brieven over Italien aan Ed. Sandifort, door W. X. Jansen, Leyden 1790. 2 dcelen in 8vo.

™ solas imiones Physlolog!-

Rege Lcbovxco in nostra Patrla regente, anno .808 no^-

nab^ur ^^^^^^^ ^rcU^ros Ch.Wgu. Regiu™ ,,

«.a Hollaniae constuuta, tanquam parte Universltalis Galliae, ei demandaba-

—C-

tTr Vr " \' anni ,8,5 conL-

« • • . . ^ •\'^\'"^\'^\'aedamensïs agriculturae diVi

tac , nec non Societat.s Amstelaedamensis ad 1,-

etia. in bonore. babebant e^Jlt ^^o^ar
.n.ae Cae^reae Leopoldinae Carolinae Naturae Curiosorum, Instituti ReJü hÏ "
- Go« , sodetatls latlnae Jenensls, Societatis Physlco-Math^l^^^^^^^
Anatom.co-Botanico-Medico Helvetiae, Academiae Regïae ScLtïarum sI
Socetatis Lusatïae, Medicae Edinburgensis Academiae L rÏ T\'
siensis, SoeIeta.is Regiae ScientiarJ Upsa\'nl^
tatis Regiae Parisiensis ad Medicina, spectan^ L 7 \'

Wtatis Medicae Parisiensis et SocietL Fl^^^^Z \'

i\\/r » • . ^^leüicae JLrIansïensis,

Malnmonio anno ,776 sibi junxit Catharinam Johannam K\' l i
ad felicissi.e vi.it. Sed ,ua.vis hoe ^ j^^^tr\'^r

pso felcss.™ dici posset, ta.en alicfuando opti.i Parentes ^av
ban ex septe. ni.irn. liberis, duo inLtilen. aetateJI 1

unt, du. duo alii filii, .uoru. alter erat Medicinae, alter Juris utriuscruTDoZ

m SU..0 .gore aetatis acerbissi.a .orte erepti sunt. Mihi itacrue ou. sV
natu .apre, atque Fratre, ^ui etia. ja. obHt, lieitu. fuit yZI^Tt^\'T
Ijente. valetudine. sustinere, et ad „M.„. 4e halitu. eu
decet a.ore eolere. "î"®

,ires V. Cl. îpsu.^ue .alu. bypochondriacu.

eu T"" ^^ Lugduno-Batavae fuit l.

i^u^ et ornamentum , atque ab omni artis nerîfn ^^ - j- t

tus censebatur.

Splendidissima. reliquit bibliofheea., qua continebanfur non solum V\\ ■

dici, sed etiam qui ad Historiam naturalem pertinent, inter quos cert, t! ""

res fere compléta, serie. oonstUnphnnf Lr ^ Rmerato-

f ene. constUuel)anf. Rebqu.t, praeterea collectionem Ana-

C 3

to-

I N T R O D u c T 10.

romlco-pâtliologicanl, quae quamvîs numero praeparatîonum non adeo magna
tàmen selectu speciminum notari meretur.

Se b aldus JüsTiNüs Brugmans natus est Franequerae die 2lMartii^ anni
4765, Pâtre Antonio Brugmans, eo tempore Philosophiae, Matheseos , ac Phy-
sices Professore in Àcademia Franequerana, dein in Groningana, atque Matre Jo-
hanna Frederica Manger, filia Sebaldi Godofrîdi Manger, Verbi Divini. Ministri
belpliensis. In puero ad studia nato a Pâtre bene multa observabantur ^ quae
et diligenliam et acumeh ingenii praesagiebant. Juvenis dein bona quaevîs pro-
mittehs in Gymnasio Groningano latinas graecasque literas addidicit, eodemque
tempore duce Cl Pâtre in mathematicas atque physicas scîentias incubuit^ imo in
l?isce studiis sat cito insignes fecit progressus. Non tantum vero Cl. Pater, stu-
ciiorum filiî adjutor ac moderator , bas scientias ut firmissimum fundamentuni
omnium artium , scientiarumque filio a tenera aetate tradidit, sed in animum in-
duxerat filii educationem ad studium architecturàe militaris dirigere. Brevi vero
Hianîfestum erat, indagationem rerum naturalium omnium maxime juvenis atten-^
tïonem figere 3 omnem enim occasioriem avide arripiebat vegetabilia colligendi^
pîantandî, omni sensu curandi, et in debitum ordinem collocandi, ita ut inscius
quasi se botanico studio traderet. Fieri dein aliter non potuit quin hoc studio
duceretur ad reliquas hîstoriae naturalis partes, et omnium primo animalia non
niinori indagatione ei di\'gna videbantur, quum dein etiaiii minerale regnum per-
scriitabatur. Pater itaque hune filii ardorem, innatum qtiasi, observans^ omni
modo incitabat, atque proposito suo quod de filio instituendd cdnceperàt ^ re-^
nuncîabat. Aetatis anno decimo quinto Academiae Groninganàe alumnorum albo
adscrlbebatur, et nuîic diu noctuque in studio rerum naturalium versans, ipsam-
que naturam semper consulens, solum Provînciae Gromngànae, in excursionîbus
botanicis ejus attentîonem mereri videbatur$ lapides, fossilia, aliaque hic obvia
colh\'gebat, examinabat, et in ordinem systematicum redigebat.

Tanto cum fructu in omnia Philosophica studia incubuit, ut anno aetatis decL
mO octavo in Academia Groningana Artium liberalium Magister, et Philosophiae
Doctör a Cl. Pâtre, Promotore, creatus sit, publice omni cum laude, die 5 Julii
1781 , (lefensä Dissertatione de Lithologia Groningand^ juxta ordinem Wallerii
digest a ^ cum spionitnis aliorum^ inprimis LinnAei et Gronstedii.
Eodem illo

anno pf\'aemio aureo ornabatur ejus Dissertatio , qua solvere tenta-
verat quaeslionem anno 177g, ab Academia Divonîensi proposita , hujus argu-
menti : „ Quaenam sunt plantae inutiles et venenatae, quae prata inficiunt, ho-
rumque dimiiaiunt fertilitatem 5 quaenam porro sunt remedia aptissima illis

sub-

„ substituendi plantas salubres ac utiles, nutrimentum sanum atqueaburidans pe-

„ con praebituras?" Qua dissertatione, Lugd. Bat. anno ,787 in 8vo. typis

Vulgata, se probavit doctum atque expertum agricolamj imo haec Dissertatio

adeo placuit Academiae sociis, ut in honorem habuerint Virum juvenem inter so--
dales numerarCé

Insequente anno denuo auro condecorabatur ; victor scilicet rediit ex certa-
mme literario de Quaestione ab Academia Burdigalensi proposita, in qua con-
stituendum erat „per certa indicia arborum, ac praecipue Quercuum summi in-
crementi stadium "5 quae Dissertatio typis non mandata est.

Anno 1783 conscripsit Dissertationem lingua Belgica, de Vapore sulphureo,

tumGronmgae, turn in vicinis regionibus observato, ejusque vi in vegetatio-
nem (28). u 0

Quamvis studiis Philosophicis studium medicinae jam adjunxisset, atque in-
_ 1« I. turn

exercuisset, tamen dein

^udium medicum, primo in Academia Groningana, ducibus Gil. Muxniks.
Dki.ssb. et FoasTKK Vbkschcih, et dein anno ,785, postquam nume^
ro candidatorum medicinae ibidem fuerat adscriptus, in Academia nostra Lug-
duno-Batava magis ex professo pertractavit, et CIL Doevekeni HaL
.11, OOSXEHU.KU et Vo.rECH.i scholas imprimis frequentavit. Postdam ex
decreto III. Academiae Curatorum, Urbisque Consulum, die ,9 Septembris
17 86 veniam impetraverat manuscriptis orientalibus utendi, ea diligenter pervok
v.t, eo consiho ut in cognitionem Medicinae, Histoi^iae naturalis et Che Jae eo
rum populorum inquireret. Hoc tempore peritiam suam in mineralogica scientiâ
et,am probav.t, quum collectionem rerum naturalium, maxime quae ad rerum
fossde pertinent, a CI. G. va. Doeveke. relietam, una cum CI. D. va\'. Z
W YNPEKssE m ordinem redegit, et accurate descripsit. Dein in Academia Gro-
ningana summos in medicina obtinuit honores, atque a Ch G. Forstej. Ver
scnuiR, Promotore, Medicinae Doctor creatus est, publice defensa, die i5 Ju-
ni\' 1786, Dissertatione de Fuogenia, ab omni cultore medicinae ut praeclaro in
suo genere opere cognito,

Eodem anno praemium reportavit in Academia Berolinensi, conscripta Dissert
tatione de LoUo, e,usque r^aria specie, no.a, et usu, qua respondit ad Quaestio-
nemab Academia propositam. Haec autem Dissertatio lingua Latina conscripta
pubtici juns facta non est, verum inter manuscripta CI. Gleditsch, qui hujus

Dig,

Natuurkundige Verhandeling over eene zwavelachtige nevel, den Junij ,nSi ;„ ^ „

de van Stad en r ni„u i ■ > j „ de Provitu.

en I^ande, en de nabiiriee landen, waargenomen door S. I. Eki,^«

1787. in 8vo. Lcydeö

Vol. in.

Dissertatlonis editionem Germanica lingua conscriptam curabat, post mortem Viri
Cl. deperdita est.

Praxi medicae sé iiunc traditurö alius tämen patebat campus - ex decessu Cl.
H» VAN,S WINDEN Viri Geleberrimi ad Illustre Atlienaeum Amstelaedamense Phi-
losophiaé cathedrà in Academia Franecjuerana vacabat, quam antea tanta cum
läude B R u g Âî a n s i u s Pater ocdupaverat. Illustres illius Academiae Curatores banc
docendi prdvinciäm nostro Brugmansio demandare non dubitabant^ et (juamvis
intelligeret NosterViro juveni fore difficillimum Viris , per totam terrarum orbem
pràeclare cognitis iti pbilosopbicis studiis succedere, tarnen die i Novembris 1785
oblatum munus suscepit, atque die 1 Maji insequentis anîii in Ordinem Professo-
rum receptus est. In hac Academia PLysicam, Astronomiam, Loglcam, atque
Metaphy^sicam docuit, et quamvis bisce studiîs valde esset occupatus, îiistoriam
naturalem, ädamatum suum studium , non neglexit, inprimisque solum Frisicum
exploravit^ Non diu autem in bac Academia Professoris munus gessit : in Acade-
mia nimlrum nostra Legduno-Batava insequente anno CL D. van Roïen mu-

nere Professoris se , salvo honore , abdicante , vacabat munus Professors Botani-

• t • \' •ij.
ei. Aliter ergo fieri nequit, qum nemo dignior crederetur, quam Brugman^

siüsj qui tot Jam specimina in Botanicis et Historia naturali dederat, et quae

non tantum a Batavis, sed ab Extraneis erant probata ^ Jmo auro condecorata,

cui et Horti Leidensis praefectux^a 5 et provincia Botaniam docendi ^ demanda-

ri posset. , p -

Quamvis in Academia Franequerana, ut ipse professus est, ei liceret gaudere
Omnibus 5 quae vltam efficiunt jucundam et dulcem, Procerum benevolentia. Col-
legarum amicitia, Auditorum in lectionibus privatis atque publicis frequentia, ita
ut etiam senescere in urbe natali , et in ipsi cara et antiqua musarum sede volu-
pe fuisset, tamen Perillustrium Academiae Lugduno-Batavae Curatorum, Urbis-
que Consulum invitationem ad Botanices Professoris munus suscipiendum, recu-
sare non potuit 5 imo eo lubentius suscepit oblatum munus, quum vitam studio a
teneris ei adamato, sacrare nunc licebat.

Philosophiae et Astronomiae professionem ordinariam in Frisiorum Academia
posuit habita, die 2 Octobris 17 8 6, Oratione valedictoria, de natura.^ph Fris
ci exploranda^ insequente die 28 ejusdem mensis Octobris novum munus in nosti^a
Academia auspicatus est, habita Oratione inaugurali de Accuratiori plantarum
indigenarum notitia maxime commendanda ; utraque haec Oratio prelo expressa,
^tque divulgata est anno 1787.

^eque spes quam de Brugmansio susceperant Illustres Academiae Curatores
iilos fefeliit^ toto pectore enim in studium Botanicum incubuit, omniaque quae
hoe munus pertinent ad mortem usque perquam egregie explevit.
Mortuo Cl. J. N. S. Allemand cui Physicam et Historiam naturalem docendi

pro-

Fovnca demandata erat, Viro Clarissinxo munus Professoris Historiae naturalis
^.amdemandabatur, atque haue provineiam suseepit, habita, die .8Junii.787 ,
Orafone de Ratura Justam «... animalia proporüon.n conservante, quae typis
non est divulgata. Ab hoe tempore universam historiam naturalem doeens pro

el : -- eK-

ZrZ r^\' \'\' sufficere, sed nobilio-

rem re um naturahum eogmtionem, quae eum externa eontemplatione ipsius fa-

bncae mvesugauonem jungat, et oeeonomiam animalem una explieet, v C st -
dendi methodum indicare FxctMwt t.,^ • a , • ,, ci, veram stu-

naturalis unoH u \'"«t«»««

an matmT " -ineralogiea. continebat plurima specimina

lecdonibus Cl. Al-

lemand atque le Francq vax bpuicr^r.^ : • ,

praeparatum .ootomicum. Ut i.an^rscrum Tr\'T" \' ^
..multas animalitun instituere, ^.e^Horm"^^^^^^^^^

qu,t Ad hanc Anatomiam comparatam summopere animum attendit, illamcrue
repetita fe ic.ter occasione adeo perfecit, ut quam plurima minus cognit Tx J
caret, et incognita detegeret j quae omnia a dUrLv,. " , ^ ^
sub praesidio Viri Clarisshni, vel pro gr^ D^t ^f ;n ^ ^^^

reperiuntur, et quibus dissertationibus Ig umIT

ceptoris per universam Europam divulgaru^t. Zo JZfr ^r

demia Anatomen comparatam doeuit, eamque ad iLt^aml^";"

Ex decreto I„. Academiae Curatorum, UrLque ConsX: ZiT^^T^r^^
B..O.A.S ex ordine Philosophico tansiit in ordinem Medicum, ea Ume^clU
t,o.. u. neque onera Imjus ordinis ferret, neque juribus fueretur. Mortuo dein al"

795 Cl F. T. VoL.KL.K, Ordinis Medici socio, lil. Academiae Curatores üT
l..sque Consules d,e 19 Septembris illius anni decreverunt in posterum la l^
MANS una cum reliquis medicinae Professoribus omnia officia illius ordin^ o ! \'
tanda esse, atque emolumenta etiam ei ut caeteris competere ^

Vacante nunc cathedra chemica ex obitu Cl. F J Voltpt i, j . •

memo foret civium academicorum \'\' ^ oltele,., „e hoe detri-

miaer,. . -K ^\'^"«mansiüs , consentientibus 111. Acade-

miae Curatoribus , siiscepit anno .795 lectiones chemieas, et haec ei adeo felici-

T " " Academiae Curatoribus, Ur-

b sque Consulibus demandatum sit, quo tempore Orationem habuit, die , Novembris

de HEaMANNx BoEKHAAvn meràis in Chemiam, quae in lucem non orod"!
Amico suo integerrimo Cl.P. Nieüwland anno 1704 ,„ortuo W
Viri mérita in brevi historia vitae memoravit ( .9). \'

(29) Nieuwe Algemeene Konst-^ r^ft^.t ^ , ^vt« ,
^^ \'vü/iii-, en Letterbode, 1794. 49. pag. i^g,

D 3

INTRODÜCTIO.

Quämvis muriëre Academico valde occupatus esset B rug mans lüs , nullain
praetermittebat occasiöhein acquisitam doctrinam amplificandi, atque in generis
Kumäni salutem adhibendii Anno 17 9 4 exercitu Hanoveranorum per Patriam
iiostram e bello, hoc tempore gesto, recedente, Nosocomium militare in viciniis
nostrae civitatis constituebätur, et brevi insignis numerus vulneratorum, aut mor-
bis afFectorum in illud recipiebatun Aliter ergo vix fieri potuit, quin etiam ex
morbis contagiösis nosocomialibus, atque inprimis ex dysenteria, inter illos mili-
tes grassante, quotidie magnus eorum numerus periret. SinguHs diebus hoc no-
Socomium visitans, cadaverum magnum numerum cum suis discipulîs secabat,
atque medendi rationem perscrutabatur ^ consilia iniens etiam cum Chirurgis mi-
litaribus occasio concedebatur suis consiliis plura mala avertendi.

Cura medica miJitaris in nostra Patria eo tempore inprimis videbatur neglecta^
Chirurgis militaribus nimirum omnia , quae ad curam medicam militum pertine-
bant, erant demändata, quin euiq^uam de rebus a se gestis responderent 3 hono-
rarium iis concessum erat admodum parvum, medicamenta propriis sumptibus ab
iis erant paranda atque exhibenda, dum curationem morborum propria culpa
contractorum persolvere debebant milites. Hinc eo tempore nosocomia semper
erant repleta, et aegroti saepius miserrimo modo peribant. Hac ex causa Proce-
res Hollandiae, quibus peritia Brugmansii in arte medendi nunc quotidie ma-
gis et magis manifesta fiebat, cum Yiro Clarissimo consilia inibant de modo omnia,
quae hue pertinerent, melius administrandi. Initio autem anni 17 96 ab Iis, qui-
bus tunc omnis cura Patriae demandata erat, Brugmansii consilia denuo
petebantur in gratiam illorum quibus cura Medico-chirurgica castrensis deman-
data fuerat 5 dein 20 Aprilis ejusdem anni designabatur cum expertissimis chirur-
gis W. Leurs et H. Janssen, socius collegii, quod curam gereret nosocomiorum
militarium, iisque adjungebatur L, A. van Meerten, qui acta hujus collegii
curaret. His viris etiam demandatum erat modum describere juxta quem simpli-
cissima ratione, maxima cum parcimonia atque uniformiter cura medica prophy-
lactica et curativa in exercitu Reipublicae Batavae, tempore pacis et belli pos-
set exerceri.

Quamvis sola cognitio medica hue minime sufficeret, sed bene multa aha pe-
nitus essent cognoscenda, difficillimum hoc pensum tarnen brevi absolvit Brug-
mansius, cui vita militaris, atque omnia, quae ad nosocomia eorum instituen-
da, et administranda pertinebant, jam bene erant cognita.

Proposuit itaque Chirurgorum militarium numerum augere 5 eos in classes di-
videre^ omnibus honorarium majus, atque ordines {rangen) militares, merids
respondentes concedere 5 sortem eorum omni modo emendare j medicamentorum
horreum erigere, ex quo pro re nata chirurgi medicamenta peterent 3 atque cu-
ram totius hujus disciplinae medicae militaris Collegio trium Virorum demanda-

re

, omn,aque ex parvo tribute, repetendo a singulis müïtibus, përsolveré, adeo
parte aeraru publici nullis expensis faciendis locus daretur, simul^ue tradi-
d. formulas 5u.bus notabantur officia singulorum ordinum ehirurgorum, ipsius
collegu med.a, nee non pharmaeeutae, ciui praeêsset horreo medicamentorum et
sub CUJUS praesidio omnia composita medicamenta praepararentur.

H.S omnibus a ReipubUcae Batavae Gubernatoribus probatis, die 18 Julii »705
ab usdem Viris Collegium Medicum militare IBureL .an .e.onäkeiä oJr L
n^u en de Jrmée^ constitutum est, at<iue Viri Expertissimi W. Lkuhs
e H. J..SS.. socli illius eollegii sunt designati, iisciue adjunctus est L. A. v.n

sio demandabatur. Inscjuante die Augusti ejusdem anni omnia

J tantum erant parata, sed ordinata. Ab hoe tempore Ch,Vurgor„m ^ilitarium
officmm non tantum erat m.lues , eorumque uxores et liberos , quando morb^
eujuscunque genens laborabant, humaniter pertraetare 5 sed etiam singulorum
mthtum aegrotantlum historiam morbi, sectionem cadaveris, si ex morbo periis-
■sent, et propinatorum remedlorum relationem cum collegio medico commu-
n.care, ut omni tempore régnantes et intercurrentes morbi, eurandique metho-
dus cognoscerentur atque ex arte dijudicari possent. Chirurgis primae clas-

S.S pra«erea demandatum erat discipulos Anatomiam, et Therapeiam medicamat-
que clnrurgicam docere.

Insequente anno proponebat Brügma^sius omnia, quae ad rem domesticam
nosocom.orum pertinerent tanta copia semper ad manus habere ut si necesse
foret mtra brevissimum tempus non tantum nosocomia diversa poLent constitui
sed vulnerati aut aegrotantes débita ratione transvehi, et in nosocomiis a medi\'
CIS ex arte tractari. Proposito Viri Clarisslmi probato, brevi rursus insignis ap-
paratus ad manus erat omnium utensilium, quae in nosocomiis tempore belli
requirerentur (5o).

Experientia dein sat cito probavit omnem haue rem penitus a Brugmansio

fuisse perspectam, atque totum hoc institutum insequentibus annis ab exteris sae-
pius fuit laudatum atque probatum.

Quamvis Chirurgis primae classis demandatum esset, discipulos sibi adjunctos
med,c,nam docere, tamen tractu temporis BatrcM ansiüs, nec immerlto, utile
judicabat magis ex professo dlversos diselpulos scientiam medicam in toto ambi-
tu docere, quare m Nosocomio majori Leidens! scholam medicam constituebat,

in

(5o) Omnia quae ad hoc instiSatum medicura pertinent, nomine Collcgii media militaris preb sunt
gata, titulo : Berigt wegens de tharis plaatshebbende geneeskundige inrigtini\'en hü ^ »
le Troepen der Bataaßehe Republik, Leyden 1796. in 8vo. \' \'

Vol. IIJ.

m c£ua docéndi provincia , în diversis medicinae et chirurgîae partibus Chirurgîs
îiiilitaribus demandabatur sub Viri Cl. praesidio , dum simul discipulis concede-
batur OGcasio lectiones Academicas CH. Professorum frequentandi, et ex hac scho-
la plures expertissimi Viri prodierunt.

Quamvîs durante bello, per seriem annorum protracto, nunquam non omnis
iiaec cura medica quam optime satisfecisset, tamen tempore Regis Ludovici
Napoleontîs utilius credebatur etiam in hac parte leges Francicas imitari, sed
Brugmansio probare non difficile erat suum institutum omni ratîone aliis esse
praeferendum ^ adeo ut ex decreto Regis, diei 5 Noverabris 1806, in hoc mune-
re confîrmaretur^ titulo tantum mutato. Sequenti anno Rex eî tribuebat orna-
mentum Equitum Unionis, eumque nominabat una cum aliis Viris Celeberrimis
Archiatrum Regîum \\Mèdécm Consultante^ et biennio praeterlapso Consiliariis
extraordinariis Regis adscribebatur. Dein ab Imperatore Napoleonte, q;uum
nostra Patria partem regni Francici constituebat, etiam totum hoc institutum con-
servabatur, atque in munere înspectoris Generalis rei medicae militaris confir-
mabatur. Anno 1811 obtinebat insignia Legionis Honoris , et insequente anno
ea Ordinis Imperatorii Reunionis^

Patria nostra libertatem récupérant e j atque Principe ex genere Araijsiaco
ei reddito per breve quidem temporis spatium ab hoc munere destitutus fuit, sed
mox postquam Viri Cl. praeclare ingenium, nec non ejus agendi ratio Augustis-
simo Pr in ci pi esset cognitum, ex decreto Octobris i8i4 denuo cura prima-
ria medica exercitus ei demandabatur, titulo Inspecteur Generaal van den
Geneeskundigen Dienst van het Leger te Lande ^ cui muneri ex decreto 27 Februa-
rii i8i5 cura rei maritimae addebatur, adeo ut nunc brevî omnes, qui militiae
terrestrî vel maritimae in Patria, vel et in Coloniis Orientalibus et Occidenta-
libus essent adscripti, eodem modo medice pertractarentur. Nec omnia quae re-
quiruntur ut praecaveatur ne morbi contagiosi ex aliis regionibus in Patriam per
nïivigationem transveherentur, negligebantur, sed ipse hue pertinentia instituta
in viciniis portuum, examinavit, leges emendavit, el Chirurgis militaribus curam
demandavit.

Nunquam vero ingenium Brug Mans 11 magis emicuit, et praestantia sum-
mam curam medicam militarem uni tantum homini demandandi magis manifesta
fuit, quam post memorabile certamen Waterlocnse, a die i5 ad 18 Junii 1815
habitumj Bruxellas enim insequenti nocte adveniens Brug m ans lu s hicjamprae-
sentem inveniebat insignem numerum vulneratorum, ex omnibus nationibus, quae
bellum susceperant, inter se commixtorum, adeo ut nosocomia atque aedificia
publica non tantum ultra modum essent repleta, sed vulnerati a Civibus per to-
tam urbem perhumaniter hospitio essent recepti ^ imo intra paucos dies 27000
vulnerati hac in urbe numerabantur. Prima ejus cura non solum erat chirurgo-

rum

ïntroductio.

lum requ,s.to numero j.rospieere, hl enhn ex Cl. Viri mandatis jam undique ad-
veniebant, sed praevidebat fieri aliter non posse, quin isto anni tempore ex tali
xnultuudnevulnemorum, per totam urbem dispersorum, ex tot millibus cadave-
rum m loeo, uk ante p.aucos dies tantum praelium habitum fi^erat, praesentium

brevx morbos eontagiosos .enaseituros fore, qui non solum Cives Bruxeîlenses in-

Cmbus BruxellensAus ergo eommunieabat, quid metuendum foret, nisi iuxta
P-ser.ptam formulam vulneratos traetarent, neque eoneurrerent ut uCat d

atrtWSO ^ ^^ — contagiu: ; stt

averti (5i). Graviter vulneratos in loco aerato . j- - i- -i-

• 1 • , colligebat, ut disciplmae militari

obeirent, qm lev.ora vulnera acoeperant, et absque perioulo transvehi potue-
runt, ad diversa nosoco^.a ve propinquiora, vel magfs remota, diniittebantur
dum eodem tempore m mapnbus urbibus nosoeomia, omnibus, quae re^^ \'
bantur, mst^eta parata essent ad vulneratos reeipiendos, et dum haec omi
hac rafone m ordmem redigebantur eodem tempore millena cadavera maxiTe
convementt, atque a Bhucma.s.o praescripto modo sepeliebantur.

Lab0n0s.ss„B0s hosce dies fuisse universae vitae CI. Viri, quis dubitabit sed
horum laborum praemmm quovis alio fuit gloriosius. Favente Summo NuL.h
neqmdem vest.gmm contagii alicubi observatum est, et feliciter curabamur Zt
tes, adeo ut frustra quis pervolveret historias ad felJeem adeo exitum notabili^

ejusmodi certammis mveniendum. Quid itaque mirum i i .

... „ ^ " laudatam fuisse ab

exteris disciplinam medicam militarem Batavamj Augustissimum nostrum R

die 4 Julii .8i5, Brugmansio tribuisse titulum et ordinem Ducîs\'^Mlit
Hi ordinis {Generaal Major), nec non insequente mense Novembris eum iT
seripsisse Ordini Equestri Leonis Belgld, imo ineunte altero anno BorussL
llegem, nec non Imperatorem totius Russlae ei gratum animum testavisse ob
servatos , euratosque suos cives, atque Hunc eum condeeorasse insignibus Ordinis
i\'.questris ^nnae secundae Classis, Ilium vero Ordinis Açuilae ruhrae tertiae
classis; ipsumque tandem Re gem Galliae , die 6 Augusti 1818, ei denuo orna-
menta Ordinis Equestris Legionis Honoris gestanda donavisse.

Nec rebus civilibus sibi minorem laudem conquisivit. Die .5 Maji .795
Doetissimus L. Bicker, atque CI. Brugmans a Gubernatoribus Provineiae
Hollandiae mvitabantur ad concinnandam formulam Regiminis Medico-politici
cui voto satisfecerunt die 5 Junii ejusdem anni. Mense Decembris anni insequen\'
t,s Epizootia se manifestaverat inter pecora in regione inter flumiua Mosam et Fa-

halem, nec non in regione Cuyk, conveniens cum lue bovilla. auap

\' »nte luultos

an-

(r,,) Jaarhoeken vail hetKonmgri,k der tleder!anden,ioovU. &rvkr,T ,5.

rag. s8i. \' Amsterf. ,8,8. i„

E 1

INTRO D UCT 10;

änhös in ïi\'ostm Patria, ut et in aliis regionibus tanta Tehementia gràssata fue-
rat5 circa fiïiem ejusdem mensis Brugmansiüs a supremo Patriae Senatu desig-
nabatur iil locis indicatis morbum examinare, de ejus indole referre, atque
praesidia ad eum debellandum ^ nec non metliodum curandi indicare. Non obstan-
te tempore hyemali, quo in ea parte Patriae accessus ad diverses pagos esset quam
difficilis, Brugmansiüs tamen loca^ hac Epi^ootia infestata visitavit, cadavera plu-
ra secuit^ atque ad Reipublicae supremum Senatum relulit die 2 Januarii insequen-
te (Sa)* Quum vero officia varia a Viro CL praestanda , ei non permitterent
diu in hac regione versari, Chirurgis militaribus curam hujus morbi ulterius ob-
servandi demandabat, înedeiidique metliodum convenientem administrandi ^ at-
que subinde de visis et repertis ad Collegium medicum militare referendi»

Quum nullus in Patria nostra existeret Codex pharmaceuticus universalis, qui
enim ineunte praeterlapso seculo et ante hoc tempus , in usum nonnullarum ma-
jorum civitatum, magistratuum urbanorum provida cura , ad statum disciplinae
illius temporis accommodati , editi fuerant, aeque minus ac Pharmacopoea Colle-
gii Begalis Medicorum Londinensis , cujus editionem Leidensem anno 1788 cu-
raverat Brugmansiüs, scopo proposito satisfaciebant5 et in sola Civitate Am-
stelaedamensi longe praestantior talis Codex, a CH. Collegii Medici Inspectoribus
anno 1792 titulo Phdrmacopoeae Novae Amstelaedamensîs magno studio et
rerum intelligentia concinnatus erat, tamen nec hic splendenti chemiae atque phar-
maciae conditioni ^ ut par est, respondebat 5 summae necessitatis ergo videbatur
Amplissimo Viro Th. va n K o o t e n , Praefecto Institutionis publicae, cui rei quo-
que medicae per totam Patriam emendandae commissa erat cura, suadente Doctis-
simo J. van Heek eren, Medicinae Doctore ^ qui Viro Amplissimo a Secretis
erat, ut ad Quinqueviros, penes quos suprema erat Reipublicae administrandae
potestas, de rei pharmaceuticae apud nos conditione referre , atque emendatio-
nem inchoandam urgere per Pharmacopoeam Batavam, Batavis universis prae-
scribendam , quae ad praesentem chemiae rationem accommodata esset. Probato
Viri Amplissimi consilio, die 1 Aprilis 1799 provincia conscribendi talem Codi-
cem pharmaceuticum deferebatur in Vir os CH. S. J. Brug m ans, P. Driessen,
g. VroliKj nec non Viros Doctissimos J. R. Deiman, et G. G. ten Haaff,
qui difïïciHimum arduumque laborem in usum publicum susceperunt, atque con-
cinnatam pharmacopoeam solemniter die 18 Februarii 18o3 ad Collegium Trium-
virorum, quod res internas, hujus Reipublicae eo temporae curabat, detule-
runt. Suprema auctoritate confîrmata haec Pharmacopoea Batava anno 1805 in
îucem prodiit (55). Dein

(5a) Rapport wegens den staat der F^e^z/VA^e, waargenomen in de maand December 1796, in de lan-
den tusschen Maas ea Waal, en den lande van Cuyk, Leyden 1797. in 8vo.

(35) Conf. Pharmacopoea Batava, Amstel. i8o5. in 4to. ubi in praefatione omnia, quae ad historiam edi-
tionis pertinent, fuse enarranlur.

INTRODUCTÏO.

Dem ex Decrelo , Aprilis i8t6 Brugmansio, ut et Virîs CIL P. Driessen,

G. Vrolik, n. C. de Fremery, J. B. vanMons, T. D. Sauveur, et

Vins Doetissimis P. A. Wauters, et J. B. tan den Zanden, demandatum est

novum Codieem Pharmaeeutieum, titulo Pharmacopoeae Belgicae coneinnare ;

quod opus una cum Viris memoratis ita absolvit, ut paueis ante mortem mensi-

bus, non nisi ultima lima requirereturj hanc vero absolvere praematurus obitus Ci
Viri prohibuit (34).

Anno .808 ex Decreto Regis Ludovici Napoleontis, diei 17 Septembris

Ul.BRUGMANSH;s,P.J.V.^MAANEN,J.A.BENNETetD.HEII.BRONdesigna-

bantur soc.i Collegii, cui demandatum foret exercitium artis veterinariae , in Pafrîa
nostra tam turpiter neglectae emendare, et hunc in finem omnes, qui hujus artis
praxin exercera vellent, examïnare , atque rationali medendi ratione eos imbue-
re. Dein ex decreto Principis Arausiaci , Universi Foederati Belgii Summi Ii„
perantis, diei .9 Septembris i8i4, denuo haec cura iisdem Viris demandabatur
CUJUS Collegii praesidium egregie ad mortem usque gessit. Non tantum enim
ab hoc tempore examen eorum, qui praxin veterinariam exercera volebant eo
collegio demandatum erat, sed saepius a Summo Imperante interrogatum est de
morbis inter animalia domestica regnantibus, de praesidiis adversus Epizootias ut
et de omnibus, quae requirerentur ad eondendam scholam veterinariam. Nec
tantum medici veterinarii civiles ab hoc eollegio erant examinandi, sed et mili-
tares ab anno 1816 ejusdem curae erant demandati. Huic Collegio certe laus
riegari nequit, totius hujus artis conditionem in nostra Patria mutasse, et me-
dendi rationi, toti quantae empiricae, rationalem medendi methodum substituisse
Conscripsit anno 1812 dissertationem de viribus motricibus piscium in genere,"
et spcciatim dc potentia exspirationis in motum progressivum (36). In hac Disl
sertatione demonstravit pisces non tantum motum progressivum actione caudae
et pinnarum pectoralium producere, sed hue plurimum etiam conferre exspira-
tionem, quum scilicet clauso ore aqua, postquam respirationi piscis inserviit

comprimitur, et cogitur e.xire juxta opercula branchialia, quo motus antrorsum
produeitur.

In conventu primae classis Instituti Regii Artium ac Scientiarum dein etiam
anno 18,9 praelectionem habuit de striiciura diversarum specierum cornuum in
mammalibus,- quam commentationem sibi proposuerat ampliare , quod vero in-

opi-

(34) Gonf. Pliarmacopoea HagaeComitiim iBaS. in 4to. in pracfationc.

(S5) Aanmerkingen over de middelen door welke de visschen zich bewegen in hel algemeen en

het vermogen der uitademing tot dat einde in het b jzonder. Verhand, van de Eer^ii^ r\'i \'
1- Tï li 1 (■» iviasse van

het Holl. inswuu( van Wetensch., Lrtterk. en Schoone Kimslen, Amslerd. 1812 in a, „ ,

pag. i85. , "

Vol. III. p

opma mors Viri Cl. impedivît, ita ut ex postrema ejus voluntate typis man-
data non sît.

Anho i8i4 reportavît praemîum Soeletatis Scîentiarum Harlemensis, conscripta
dissertatione ad quaestionem^ praecedente anno, propositam solvendam , de indole
et compositione ûetiê Atmosphàeriei eo tempore quo gangraena nosocomialis inter
vulneratos grassari solet. Haec dissertatio tantam habuit laudem perspicuitatis ,
curae , laboris ^ veritatis"^ ut Exteri eam in suum sermonem vertere non dubi-
taverint (56)^

Quamvis tot rebus occupatus, inter quas certe cura medica mililaris inpnmis
tempore belli, quotidie fere totam diem requirere videretur, tamen omni tem-
pore ad ultimum vitae terminum munere Professoris summa cum diligentia func-
tus est, atque ei rarissimum erat vacare a lectionibus quotidianis Botanicis, Che-
micis, atque Historiae naturalis. Actuarii Senatus munere functus est anno 1794^
prima vice Pectoris Magnifici officimn gessit anno 1796. Hunc Magistratum, si quis
alius digne sustinuit, et posuit habita Oratione de sapiente et moderato studio no-*
vitatis^ praesertim in medicina^ quae typis expressa non est. Altera vice Recto-
ris Magnifici munus suscepit anno 1811 ^ quando brevi difficillima tempora nasce-
bantur, quibus, Patria nostra Imperii Francici provînciam constituente, Academia
Lugduno-Batava cum magnae Universitatis Galliae corpore, tanquam pars et mem-
brum conjungebatur. Ex decreto Imperatoris novae Academiae Rector Brug-
mansius designabatur , atque ipso die 3 Novembris 18 î 3, quo inauguratio Aca-
demiae Leidensis magna pompa celebrabatur Orationem habuit ^ qua quid emo-
lumenti e Francicis legibus in hujus quoque regionis studia, literas, artes redun-
dare posset, pro temporis necessitate, rerumque, qui tunc erat, statu ^ co-
piose exposuit. Ingenio autem Brugmansii tribuendum in hac rerum condi-
tione, minus quam quis forte jure metuisset, et detrimenti accepisse literarum
studia, et incommodi molestiaeque sensisse vel docentes vel discentes ^ neque,
quod sane non est exiguum, ullam cladem Bibliothecae, aliisve possessionîbus
Academicis esse illatam (57). Tradidit dein in conventu Pröfessorum summum
Academiae magistratum successori suo die 16 Decembris 1815.

Xmperatore Napoleonte anno i8i5 oppresso, victis Gallis, atque copiîs
omnium ferme Populorum Europae Parisios intrantibus, inter reliquas pacis con-
ditiones statutum etiam fuerat, ut ea, quae diversis Populis tempore belli fuissent

erep-*

(56) In linguam Galiicam translata est a Doct. J. Bossuyt. Vid. Annales de Literature Medicale,
étrangère etnationale, par M. M. kiuyskenset Kesteloot, Gand, i8i5. In linguam Germanicam
liaec Dissertatio translata est a CI. K-Ieser, titulo: Brugmars und Delpech, über den Hos^
pital-Brand, aus dem HoU\'ândischen und Französischen übersetst, Jena 1819. In lingüam Anglicam
conversa invenitur in diario tJie Medical und Physical Journal^ bij Fotmergell and Want. Lend.

(57) Conf. Annales Academiae Lvgduno-Batame, a die vi Novenibris anni 1815 ad diem viii Febrnarü
anni 1816. Lugd. Bat. 1817. in 4to. in introductione.

erepta, resthuerentur. Ex nostra etiam Patria anno ,795 Gazophylacîum exi-
mmm rerum naturalium, inter possessiones Serenissimi Prineipis GüiLiBtMi V,
loederati Belgii Gubernatoris hereditarii, raptum atque Parisios translatum fuis-
se, cmque notum. Rex noster Augustissimus nunc BnuaMAr^sio demandabat
totum hunc thesaurum rerum naturalium, ab omni cultore hujus Scientiae, at-
que euam a Viro Gl. semper magno praetio habitum, Ipsius nomine Parisiis\' re-
petere, atque in Patriam reducere. Hanc certe difficillimam provineiam omni
cum laude nnplevit. Non tantum enim reduxit omnia, quae summi praetii essent
habenda, sed loco eorum, quae tractu temporis erant corrupta, vel deperdita
taha specimina elegit, quae antea deficiebant, et in ordine systematic« totius mu^
se. omn.no requirebantur j adeo ut magis locupletatum museum Historiae natu-
ralis mer.to haberi debuerit. Hoc museum dein benevolentia Augustissimi Re-
gis nostrae Academiae donum datum est, ut studio Historiae naturalis posset in
servre. Sed simul etiam laboriosissimum pensum a Brug mans lo erat absol"
vendum. Omnia enim specimina totius hujus thesauri, una cum iis, quae in Mu-
seo Academico jam praesentia erant, in ordinem erant redigenda, et sic expo-
nenda ut et a curiosis spectatoribus, et Historiae naturalis cultoribus possent con-
sp.c, et usui inservire; et quamvis eo tempore aedificium tali thesauro dignum
non mven.retur, brevi tamen aedificium quoddam, sub praesidio Viri CI scopo
praevio adaptatum erat. Dein proposuit 111. Academiae Curatoribus aedificium
construere, quod ab omni parte sufficeret, sed praeter hujus fundamenta, ei
dlud conspicere non licuit. Hoc rerum naturalium thesauro mox etiam usus est
in lectionibus de universa Historia naturali, nec non in specie in lectionibus Geo
logiois, quae summi pretii fuerunt habitae, adeo ut ab eo tempore non tantum
hae lectiones ab Academiae studiosis numerosissimis, ex omnibus fere ordinibus
frequentarentur, sed Viri plures Clarissimi, Doctissimi aliique eorum praesen-
tia Virum CI. honorarent.

Interim etiam veniam inpetraverat Horti Botanici Academici aream insigniter
amplificandi, ita ut quatriplo major esset priori Horto. Nunc calidaria, tepida-
r.a, caeteraque aedificia, conservandis vegetabilibus exoticis augebantur, vel quae
aderant scopo melius adaptabantur. Plantarum numerus incredibili ratione in-
tra brevissimum tempus augebatur, et quamvis juxta Linnaeanum systema a CI.
Persoon editum, in valde extenso horto disponerentur, omnia tamen et curio-
sorum obambulantium oculis placebant, et disciplinae botanicae quam maxime
inserviebant.

Haec omnia , tam in ordinandis spcciminibus Historiae naturalis, quam in am-
plificando Horto botanico, ei quam feliciter cesserunt, et probaverunt quanto cum
fructu in iteratis itineribus per Galliam, Germaniam, Borussiam omnia tam
blica quam privata musea ei collectiones rerum naturalium, et Hortos Botanicos

Fa

I N T R O D U C T I O.

vîsitaverat, adeo ut eî mox perspectum esset, quid ex iis omnibus esset imîtan-
dum , vero evitandum.

Talem ac tantum Virum cum doctrinae copia, tum studiorum ardentissimo
amore maxime^nsignem, per universum Jiterarum orbem hominibus eruditis sui
admirationem movisse minime mirandum. Igitur non tantum Societatibus artium
atque scientiarum cultui dicatis, quae in nostra Patria florent, ut Rotterodamen-
si, Harlemensi, Vlissinganae, Rheno-Trajectinae, Instituto Regio Hollandiae,
Bruxellensi, Leodiensi et Antverpiensi, sed etiam Societati Botanicae Piatisbo-
nensi, Societati cultui universae historiae naturalis dicatae Marburgensi, Vetera-
viensi, Societati Medicae Edinburgensi, Parisiensi, Societati Physicae Gottin-
gensi, Edinburgensi, Physico-Medicae Erlangensi, Oeconomicae Lipsiensi, Mi-
neralogicae Jenensi ^ Academiae Cesareae Leopoldino-Carolinae Naturae curioso-
rum, Medico-practicae JBarcinonensi, Scientiarum Borussiae, Monachensi, DI-
vionensi visum fuit perhonorificum iis esse Brugmansium inter Socios nume-
rare. Inio Soclelas Hollandica Artibus et Scientiis dicata summo Viro mortuo
nummum aureum obtulerunt Auctorî, qui elogium tali Viro dignum conseriberet.
Ex hoc certamine Victores redierunt Vir Cl. H. C, van der Boon Mesgh , et
Doet. A. Capadoce, quorum ille nummum aureum , hic vero nummum argen-
teum reportavit (58).

Matrimonium îniit anno 1797 ^^^^ nobilissima M. C. van Dam , omnibus do-
tibus imbuta, quae sequiorem sexum maxime ornant5 felicissimum hoc fuit ma-
trimonium , ex quo prodierunt duae filiae, tantis parentibus dignissimae.

Prospéra semper sanitate fruebatur, et non nisi postremis annis subinde dolo-
ribus podagricis, sed lenioribus afficiebatur5 die vero 18 Julii 1819 vespertino
tempore, postquam in museo Historiae naturalis, et in Horto Academico ali-
quamdiu laboraverat, ex improviso doloribus cardialgicis, colicisque afficiebatur,
qui primo quidem cum levamine debellari videbantur , sed brevi non tantum
morbi futuri saevitiem minabantur, verum ita increverunt ut latentem et subdo-
lem ventriculi atque intestinorum inflammationem prodiderint in gangraenam
transeuntem, ita ut post noctem inquietissimam die 2 a Julii 1819, vespertino
tempore diem obierit supremum.

Calamitosa dies, quae viduae, filiabus, ceterisque consanguineis, atque amicis

optimum maritum, carissimum patrem, sincerum amicum, Academiae incompara-

bilem doctorem, Patriae optime de ea meritum cïvem eripuit^ adeo ut irrepara-

l^ile damnum illatum fuisse, omnes doctrinae et scientiarum cultores merito sta-
tuerint,

Prae-

(58) Werken der Hm, maatscha^py van fraaye Kunsten en i^etenschappen^ Leydcn i^aS, 7.Deel,
s. Stuk*

Praeter selectissîmam Bibliothecam, libres e Scientia Medica et universa His-
tona Naturali continentem , reliquit splendidissimam supellectilem Anatomi-
cam , benevolentia Angustissimi nostri Regis nunc theatri Anatomic! orna-
mentum , m memoriam perpetuam Viri Cl. Neque studio, neque sumtibus par-
cendum ratus, undique in locupletissimum hoc museum congessit, quae ad Ana-
tomiam comparatam vel ornandam, vel novis inventis amplificandam, vel ad ani-
mal.um Instoriam enucleandam, vel ad pathologiam explicandam aliquid conferre
posse viderentur, hac mente atque proposito, ut comparatione fabricae anima-
iium m genere, indolem atque agendi rationem singulorum organorum corporis
animahs, per omnes eorum classes detegeret, atcfue exponeret.

Hune ergo in finem non tantum în prima sectione collegit praeparationes
bene multas, tam in idoneo licfuore asservatas, ut earum natura quam mi
nime mutaretur, quam post debitam depurationem exsiccatas , et quidem or-
ganorum diversorum hominum , caeterorumque animaiium vertebris instructo-
rum, vel et iis carentium, utriusque sexus, alque diversae aetatis, ut sic in-
tncatissimam fabricam omnium organorum corporis humani, tanquam animalis
perfectissim,, eorumque diversimode mutatam formam ac fabricam in caete

ris animaiium classibus, prout singulorum individuorum oeconomia hoc postu-
inret, illustraret.

Quaravis series praeparationum singulas funcfiones exponenles huic scopo maxi-
me satisfaciat, nonnullae tamen series praeceteris omnium attentionem meren-
fur; sic V. G. inter Organa functionis naturalis vix quidquam desiderandum
superest in capite, quod partes manducationi inservientes demonstrat, atque
inter Organa functionis animalis idem valet quoad Organa sensuum extern^
rum, inprimisque multiplices sunt praeparationes quae integumenta communia,
eorumque partes accessorias exponunt.

Insignis etiam est collectio craniorum diversarum nationum, quae V. CI. ordine
geographico a polo septentrionali ad australem considerare, atque inter se com-
parare solebat. Neque ossa fossilia animaiium neglexit, sed horum etiam col-
leoilonem asservavit j et ut tandem totam oeconomiam animaiium débita ratîone
exponere posset, collegit etiam bene multa animalia intégra ex diversis classi-
bus, ad eorum formam externam cum fabrica interna comparandam.

Altera sectione continentur praeparata partium corporis humani vel animaiium,

quae morbo quodam a statu naturali recesserant, ut demonstraret naturam etiam

suas sequi leges in sanatione partium, simili ratione quam in naturali productio-

ne, vel evolutione partium. Nemini certe, quam Brugmansio. unmiam

. p . ^ \' ""quam masis

opportuna occasio tuit acquirendi praeparata pathologica, in omni fere dive
rum morl)orum stadio, quum durante bello per seriem annorum

Vol. 111. G \'

sum-

INTRODUCTÏO.

summa cura medica militum ei demandatum fuit. Coilegit ergo non tantum di-
versorum morborum, inprimis ossium, specimina maxime notabiiia , sed etiam ta-
lis quae aperte demonstrant progressum naturae in sanando morbo, aut ejusdem
conamina primo ad removendum, et dein restituendum id, quod vi morbi aliena-

tum , aut vita est orbatum.

Et sic L. B. descriptionem babes Musei Anatomico-Physiologico-Patbologici or-
dine systematico dispositi Viri vere summi, quem Franequera peperit, Groninga
sinu suo fovit, Leida nostra in aetatis vigore et cultus fastigio per tringinta et
tres annos continuos possedit, qui ejus ornamentum fuit, unum omnium splen-
didissimum in variis Philosophiae naturalis , et Scientiae Medicae partibus 5 qui-
que ad culmen honoris et laudis adscendit, et de Patria, Rege, Academia, Ci-
vibus suis 5 verbo, de toto orbe optime meruit»

I X.

f

IX

s u p E L L E

ANATOMICA

B R U G M A N S I A N A.

Hi

{ në

t : ¹

1 

p T ï F

LLi JU . Ju JJj

ANATOMICA

B R U G M A N S I A N A.

PARS PRIO

PRAEPARATA EX HOMINIBUS AC ANIMALIBUS IN STATU

NATURALI.

SECTIO PRIMA.

PRAEPARATA ANATOMICA, QUAE IN LIQUORE LïMPIDO

CONTINENTÜR.

ORGANA DIGESTIONIS^
EX HOMijsiiB US,

I

N^. I. "^/\'entrlculus foetus, vel infantîs recens natî, inversus adeo ut superficies
interna sit externa. Vasa sanguinea penitus materia idonea rubra sunt impleta,
tinde tota tunica mucosa rubet.

II. Portio intestini jejuni hominis adulti, ubi ex duodeno provenit, a mesenterio
abscissa atque longitudinaliter dissecta. Arteriae et venae rubra materia egregie
sunt impletae atque villi valde distincti.

III. Similis portio ejusdem intestini,

IV. Similis portio ejusdem intestini, ex ipsius parte media.

V. Portio intestini ejusdem, simili ratione praeparata.

VI. Portio praecedentibus paulo minor ex intestino jejuno. Venae rite sunt
materie rubra impletae, atque tunicae mucosae villi egregie conspicui.

Vol. III. A VIL

S U P E L L"E X A N A T O M I G A

VIÏ. Intestini jejuni portio, a mesenterio abscissa, et in opposita parte juxtâ
îongitudinem dissecta. Arteriae rubra materie turgent, valvularum numerus lon-
ge est minor , quam in praecedentibus.

VIIL Portio intestini jejuni propö ilium, ä meseiiterio dissecta, atque eo in
loco longitudinaliter divisa. Vasa materie pallide rubra impleta sunt, hinc color
tunicae internae minus rubet, quam in praecedentibus speciminibus.

IX. Infantis portio intestini jejuni, a mesenterio abscissa, ibique juxta longitu-
dlnem divisa. Venae materie rubrà sunt impletaé.

X. Intestini ilium portio, ubi ex jejuno oritur, à mesenterio resecta ac lon-
gitudinaliter dissecta. Vasa débita ratione materie rubra sunt impleta.

XL Portio intestini ilium, ubi coeco adjacet a mesenterio abscissa et longitu-
dinaliter divisa. Vasa materie rubra turgent et tunicae internae structura optime

cernitur.

XII. Intestini jejuni, ubi in ilium transit, portio ex infante. Vasa rubra mate-
rie sunt impleta, et intestinum juxta Iongitudinem est dissectuiii.

XIII. Portio intestini ilium infantis, tota inversa, adeo ut superficies internd
sit externa. Ex implétione vasorum pallide rubet, et paucas valvulâs connivehtes

monstrat.

XIV. Intestini coli portio inversa ex infante. Tunica interna ex implétione

vasorum egregie rubet.

XV. Portio intestini coll infantis juniorîs ^ à mesocolo abscissa et hac in pärte

longitudinaliter dissecta. Väsa materie rubra turgent^ in externa superficie liga-
mentalongitudinalià conspiciuntur, et cellulae inter ea productae satis sutit distinctae.

XVI. Tunicae internae sive mucosae intestini ilium portio, post debitam im-
pletionem omnium vasorum materia rubra, a reliquis tunicis separata.

XVII. Portio intestini ilium cum adnexo mesenterio. Altera dimidia pars in-
testini est ablata, dissecto intestino juxta mesenteritim: vasa rubra materie sunt im-
pleta atque totum praeparatum quum pellucidum est, vasorum ramificationem eo-
rumque decursum per mesenterium ad intestinum optime demonstrat.

XVIIL Lien hominis âdultî, elotione ita praeparatus ut dissecta longitudinàlitëf
tunica externa, vasorum distributio per ipsam substantiam appareat.

£! X MAMMALIB US,

XIX. Ventriculus Bradypi tnd

XX. Portio mediae partis ventriculi Eléphantî. Ab exteriore prö pâite ablata
^st tunica externa, quae tenuis est5 muscularis tunica gaudet crassitie insigni, ejus-
c[ue fibrae strata distincta formant. Inter hanc et mucosam tela cellularis, sive tu-
nica nervea, crassa adest. Ipsa interna tunica etiam satis crassa vix est villosa, sed
videtur habere multas cryptas imiciparaSé

XXL

B R u G M A N s I A N À.

XXI. Intestini tenuis portio ex Elephanto. Membrana interna valde est
plicata, villi admodum sunt tenues et vix conspicui ^ tunicâ nervea sive cellularis
crassa; muscularis tunica satis fortis, et externa tenuis.

XXII. Portio intestini crassi Eleplianti. Tunica interna plicas format tenuio-
res et minus prominentes^ reliquae tunicae parum differunt ab iis in tenuibus in-
testinis.

XXIII. Ventriculus, totus inversus TricIiecM manati Linn. Manati II lig.

XXIV. Intestinum coecum ejusdem animalis, totum etiam inversum, duplici
extrémo coeco acuminato terminatum.

XXV. Intestinum tenue Felis Leonis foeminae inversum. Nullae apparent val-
vulae conniventes, sed tota superficies tunicae internae ex villis tenuissimis, diver-
sae longitudinis, lanugine quasi obducîtur,

XXVL Ejusdem animalis intestinum crassum inversum. Capacitas ubique est
aequalis, villi tunicae internae sunt breviores^ inagis distincti, atque Ionminori
numero praesentes, ita ut singuli facile distinguantur.

XXVIL Portio intestini jejuni Didelphis glganteae Linn. HalmaturllLlig. Va-
sa sanguinea rubra materie penitus sunt impleta.

XXVIIL Viscera omnia ab oesophago ad anum foetus Balaenae Mysticeti.

XXIX. Pars faucium Balaenae rostratae Fabr. cum papillis pliaryngeis.
Membrana interna plicas format transversales satis longas et crassas, quae in nu-
merosissima filamenta undulata, in extremis crispata et inter se nexa transeunt^
liorum longitudo est diversa atque deorsum procedendo sensim imminuitur.

XXX. Ventriculus primus cum parte inferiore oesophagi Delphini Phocaenae
junioris, juxta longitudinem apertus.

XXXI. Ventriculus secundus et tertius longitudinaliter aperti ejusdem anima-
lis , ita ut diversa fabrica et communicatio ventriculorum appareat.

XXXII. Duae portiones intestini tenuis ejusdem animalis, inversae atque spiri-
tu, quo continentur, repletae^ directio valvularum juxta longitudinem intestini
i-ite cernitur.

XXXIII. Portio inversa intestini tenuis Delphini nesarnack Fabr. in qua similis
decursus valvularum. observatur.

XXXIV. Intestini tenuis inversi portio ex eodem animali, in qua tantum duae
valvulae longitudinales inveniuntur.

XXXV. Intestinum coecum inversum ejusdem animalis, duplici fine coeco ter-
minatum, transitum intestini tenuis in crassum monstrans.

XXXVL Pars lienis eloti Ovis, adeo ut sola vasa supersiiit: transitus vasorum
itiajorum in minora egregie cernitur.

XXXVII. Pars lienis eloti ex Ove,

E I. L E X ANATOMICA

EX AVIBUS.

Ventriculiis Cmil oesophago Falconls. In oesophago Ceimintiir plrcäe
bene imiltae longltudinales, quae margme crenato ad bulbum ventriculi termman-
tur. Tunica interna bulbi ventriculi naturam magis offert membranarum mucosa-
rum , orificia plurima glandularum conSpiciuntur et ventriculi tunica interna paulo

durioris videtur structurae.

X-XXIX. Lingua cum faucïbus atque parte superWe oesophägi, nec non totus

Saccus gularis Otis tardae. Saccus gularis, ante radicem linguae apertura sat
magna hians, constat tenui membrana et ad inferiorem colli partem coeco termi-
liatur fine, ita ut juxta totam longitudinem fere ubique sit ejusdem capäcitatis.

XL. Reliqua portio oesophagi cum ventriculo ejusdem animalis. Oesopha-
gus atque ventriculus sectione Iongitudinali sunt aperti: in bulbo ventriculi pro
parte tunica interna est separata, adeo ut glandulae subjacentes egregie conspi-
clanturj in reliq^ua parte osüa glandularum ad tunicam internam apparent. Tuni-
ca muscularis ventriculi non valde crassa est, interna ad corneam naturam ac-

XLL Organa chylopoietica ejusdem animalis. Hepar, duobus lobis aequa-
lis fere magnitudinis compositum , cernitur integrum cum vesicula fellea , cujus
forma est oblonga. Ex hepate ductus biliferus unus, insignis longitudinis, tendit
ad duodenum, alter vero cum ductu cystico junctus, choledochum format5 eidem
parti intestini inseruntur hi ductus cum ductu pancreatico, prodeunte ex media
parte superficiei convexae hujus glandulae, quae figuram habet semiluüarem.

XLII Ventriculus dissectus cum parva portione oesophagi et duodeni ex

Meleagride.

XLIII. Tunica interna coriacea sive cornea ventriculi a reliquis separata,
Meleagridis.

XLIV. Lapilli ex ventriculo Meleagridis. — Massa a digestione Strigis super-
stes et vomitu rejecta.

EX AMPHIBIIS,

XLV. Ventriculus cum oesophago atque portione primi Intestini Testudinis
Mydae. Totum hoc praeparatum est inversum ac spiritu, quo continetur, rursus
distentum^ hinc in oesophago conspiciuntur papillae conoideae, valde acuminatae,
deorsum inflexae, et diversae longitudinis. Ventriculi tunica interna nullas mon-
strat plicas, leviter est villosa et ad pylorum desideratur valvula.

XLVL Tunica interna oesophagi a reliquis separata ex Testudine Myda.

XLVIL

Vi

7

XL VIL Oesophagus cum ventriculo ejusdem, post separatloiiem tünicde inter-^
iiae (N. XLVL), adeo ut papillarum forma m tunica secunda appareat.

XLVIII. Litestinum primum Testudinis Mydäe, inversum ac spiritu, quo con-
tinetur, repletum. Tunica interna reticulatam óffert superficiem ex plicis undula-
tis quasi et tenuibus,

XLIX. Simile praeparatum intestini secundi ejusdem animalis^ plicae mcin-
branae internae sunt longitudinäles, distinctae et sensim evänescunt.

L. Intestini tertii ejusdem änimüis portio , präecedente capacior atque

aequabilem superficiem internäm monstrans.

LI. Intestini secundi Testudinis Mydäe ädultioris portio, cum adhaeren-
tè mesenteriO , juxta longitudinem dissectä et explicatä. Väsä sanguinea omnia
penitus materie rubra sunt impleta, unde tunica, interna egregie rabet. In me-
senterio , valde tenui cernitur clecui*sus ätqufe divisio nön täntuiii arteriärum vc^
narumque majörum , sed etiäm capillarium.

LH. Portio intestini secundi Testudinis Mydäe ä mesenterio dissecta atque
explicata. Superior pars intestini est Integra, a sequente vero tunica Interna est
separata et deorsum reflexa: tunica musculäris satis crässa offert fibräs transver-
sales.

Llll. Similis pOitio extremi infer-ioris intestini tertii ejusdem animalis, ä qua
etiam pro parte tunica interna est separata.

LIV. Cranium cum nonnullis vertebris cervicalibus Golubri Beri, in quo
glandulae, venenuiii seeernentes, präepäratae conspiciuntur,

LV. Oesophagus, ventriculus et pOrtio intestinorum Läcertäe Monltorls.
Totum präepäratum est inversum atque in ventriöulo circa cardiäm cernuntur
plura orificia folliculörum glandulosorum ^ fex quibus unum välde magnum. Ad
pylorum nulla datur valvula. In ventriculi parte altera, versus pylorum conspi^
ciuntur rugae longitudinäles. Interna superficies intestiiii est aequabilis , lenlter
villosa.

LVL Coluber cujus media pars corporis insigniter tumet ex contentis ven^
triculo alimentis.

LVII. Coluber cujus ventriculus longltudinali sectione est apertus, ut rän4
integra eo contenta, et cujus caput digestione jam est affectum, conspiceretur.

JS X PISCIBUS*

LVIII. Portio intestini Anarrichae Lupi, inversa et spiritu repleta. Rugae
sive plicae tunicae internae sunt tenues atque reticulatam formäm exhibent.

LIX. Intestini inversi portio major ex Siluro Glane. Tunlca interna offert
rugas longitudinales separatas, in omnem sensum flexuosas atque fimbriatas.

B 3 LX.

SUPELLEX ANATOMICA

LX. Portio intestini primi et ultimi , juxta longitudinem dissectâ et explica-
tä Tetrodontis moke. In altera portione superficies intei-na est aequabilis et vix
villosa^ in altera cernitur species valvulae transversalis infra quam tota superficies
villis tenuissimis est obsessa, ex reticulato quasi fundo sive plicis tunicae intemaö
prodeuntibus.

LXL Intestini primi portio invetsa ex Lopliio piscätOre. Villi omnes sunt
lamellae tenuissimae insignis longitudinis, in ramos quasi desinentes.

LXII. Papillae pharyngeae Squali maximi.

LXni. Pars valvLilae spiralis intestini Squali maximi, longitudinis a5 pedum
Rhen. Utraque ipsius superficies non proprie villosa , tarnen inaequäbilis ac qua-
si porosa est* Tunica interna satis est Crassa 5 iiiusculäris est duplo crassior«

O B a J N A UBOPOiETIcJ^

n X HOMINIBUS.

LXIV. Renis hominis adulti pars dimidia. Materies rubra arteriis injecta vi^
de tur rediisse per venas, adeo ut tota substantia ex impletis vasis rubeat, ac
diversa ipsius fabrica rite in oculos incuri^at^ rami pelvis cum lis inhaerentibus

papillis optime conspiciuntur.

LXV. Renis hominis junioris vasa impleta, adeo ut arteriae rubra, venae
viridi materie turgeant^ maceratione omnis rehqua substantia est elota, unde di^
visio et distributio vasorum egregie apparet.

B X mammalibus»

LXVI. Ren Ursi arcti. Dissecta ac separata membrana renem investiente ap-
parent renis lobi, a vasis dependentes. Omnium figura est angularis, atque al-
ter alteri se accommodat.

LXVIL Ren Didelpliis giganteäe \'Linn. Halmaturi IIIig. post injectionem vaso-
rum longitudinaliter dissectus, ita tamen ut in concava parte adhuc cohaereant
partes. Materies rubra arteriis fuit injecta ac rediit per venas, nec non penetravit in
pelvim renis. Corticafis atque papillosae substantiae fabrica optime distinguitur.

LXVIII. Renis ejusdem animalis pars quarta, in qua, post fehcissimam injec-
tionem et dissectionem per mediam partem papillae, vasoi-um decursus cernitur.

LXIX. Renes duo Delphini junioris, ex lobufis separatis constantes, una cum
truncis vasorum , ex quibus emulgentia vasa prodeunt.

ORGANA

OkGJNA CIRCULATIONIS Bt RESp 1 RATÏÖNlB^

BX M À M 31A L 1 B U \'S.

\'s\' ■ ■ «

LXXe Cor foetus Balaenae Mysticeti, cum principes vasorum- Cor ipsuiü
èst latum ^ sed breve , hinc fere semilunarem formam habet) âtria non sunt magna^
ärteria aorta, antequam arcum format, ramum insignem emittit, ejusque capacitas
sàt cito imminuitur, tunicas habet röblistäs. Arteriae puliiionalis tunicae sunt lon-
ge tenuiores, Tenuissimae videntur venarum tunicae.

LXXI. Pulmones duo cum aspera arteria et laryngé foetus Balaenae Mystice-
ti; Uterque pulmo in duos lobos est divisus, quorum, in situ horizontali anima-
lis^ superior fîgurae oblongae simul est major, alter inferior, triangularis m api-
cem tenuem excurrit, adeo ut hi duo cavum sat mâgnhm forment ad i^ebipièndum
cor cum pericardio. Annuli äsperae arteriae ante divisionem in ramos a posterio-
re sunt integcrrimi, ab anteriore vero impei-fecti, membrana fibrosa clauduntur.
Inter cartilaginem thyreoidedm et cricoideam\'saccus membranaceus adest, cum
laryngis cavitäte communicans. Cartilago thyreoidea ampla , ab anteriore valde
convexa, distat a cartilagine cricoidea, illiidque spatium adimplet saccus ille mem-
branaceus. Ex superiore margine thyreoideae retrorsum deorsumque tendunt duo
processus, arcuatim dispositi, qui latei-ibus cricoideae adnectuntur. Cricoidea
cartilago a posteriore ampla, complanata et insignis longitudinis antrorsum proces^
sus emittit, qui fissuram inter se relinquunt^ cui adliaeret dictus säccusi Car-
tilagines arytenoideae cum epiglottide in formam coni sunt elohgatâe.

LXXII. Portio rami asperae arteriae Balaenae rostratae Fabr. Licet ambi-
tus canalis quidem totus sit cartilagineüs $ tamen annuli non circulos integros
componunt, verum eorum ëxtremitates, in nonnullis bifidae , in ahis extenuatae se-
öiet recipiunt, dum altera juxta alteraih se extehdît, et tum supra, tum infra se
invicem procedunt.

LXXIIL Cranium Delphini Phocàenae junioris. Maxilla inferior in utroque la-
tere ex articulatione est subläta. Omnia Organa deglutitionis ac respirationis sunt
conservata^ lingua e situ estdetracta, atque canalis a faucibus ad spiraculum ducens
a parte oris partim dissectus^ cernitur hinc situs laryngis atque pharyngis respectu
dicti canalis. In anteriore parte cranii ipsum spiraculum, atque infra illud orga-»
na olfactus conspiciuntur.

EX A r^ l B Û Si

LXXIV. Cor cum vasorum prlncipils Vulturis. Ventriculus dexter ita est dis-
sectus ut ipsius valvula, ostio atrii appositaj, nec non orificium arteriae pulmonali

appareant.

Vol. in. G LXXV.

P E L L E X AT

Pars major thoracis cunl pulmonibus^ atque inferiore parte äSperäe
arteriae Anatis Taclornae. Ubi aspera arteria in duOs dividitur ramos ab utro-
que latere cernitur receptaculum aêreum, his incumbunt duo musculi sterno-
trachealesé Patet porro decursus bronchiorum ad pulmoniês, eorumque inser-
tio. in pulmonum superficie inferiore conspiciuntur bene multa illa foramina,
quibus asperae arteriae rami cum vesiculis aëreis thoracis et abdominis com^
municantè

È X A M F H I B I I Si

LXXVI, Cor cum vasis Colubri, longitudinis i, 884 lin. Belg. ( 6 pedum Rhen.)*
Cor est elohgatum et valde acuminatum: atria sunt magna. Vasa prope cor am--
pla, cito extenuantur.

LXXVil. Lingua et aspera arteria ejusdem änimalis.

*

LXXVIÎL Asperae arteriae pars inferior cum pulmonis parte superiore ejusdem
animalisé Pulmo longitudinaliter est dissectus et explicatus, adeo ut transitus viae
aëriferae in hoc organon, nec non hujus fabrica interna, tota Cellularis, appareant^
crassities pulmonis deorsum sensim imminuitur et tandem in saccum membrana-
ceum transit.

LXXIX. Pars superior asperae arteriae cum lärynge et osse hyoideo ex Testu-
dine Myda. Annuli cartilaginei circulos parum complanatos formant.

LXXX. Rana, cujus maxilla superior cum parte conceptaculi cerebri est
ablata, relicta maxilla inferiore. In cavitate oris cernitur lingua carnosa, basi bi-
cornuta , cum apertura superiore glottidis et pharyngis.

LXXXL Rana in utroque latere cranii vesiculas aereas, ad laryngem pertineii\'^
tes, monstrans.

EX PlsßlBU s,

LXXXII Cor cum vasis Lophii piscatorii. Auricula cum venis eavis intégra
est. Ventriculus cordis et arteria branchialis sectione longitudinali sunt divisa.
Cernitur ostium venosum et arteriosum ventriculi, nec non interna fabrica arte-
riae branchialis cum suis valvulis.

LXXXIIL Cranium Esocis Lucii. Cranium ipsum longitudiiialiter in medio dis-
sectum, et pars sinistra cum tota maxilla inferiore est ablata. Cernitur situs ac fa-
brica branchiarum utriusque lateris, et medio loco inter haec Organa respiratoria
invenitur cor cum vasis, vero suo in situ , arteriam ad branchias emittens.

LXXXIV. Organa respirationis ac circulationis Petromyzonis marini. A superio-
re ipsum OS apertum est ac faucium capacitas cernitur infra caput^ apparent ab
utroque latere septem branchiae, quae cum totidem aperturis a latere corporis

com-

1 _ :

communicant^ sacculos quasi repraesentant, ab interiore lamellatam structuram
exbibentes, uti apparet in dissecto et explicato tali organo, a latere sinistro. In-
fra haec Organa dependet cor cum sua auricula, arteriam ad dicta Organa emit-
tens5 per venam cavam cum corde cohaeret hepar, coni inversi formam represen-
tans. Conceptaculum cerebri et theca vertebralis sunt aperta, et in hac cernitur
dura mater integra.

ORGANA SECRETIONIBUS INBERVIÉNTIA^
EX M A M M A L I B U Sé

LXXXV. Pars mammae cum papilla ex Balaena. In extremitate papillae uni-
ca cernitur apertura.

LXXXVi. Mamma cum papilla liaerente in fissura integumentorum commu^

nium ex Delphino. Unica eaque satis magna apertura in extremo papillae apparet.

LXXXVII. Intestinum rectum cum vesica urinaria atque cloaca Ursl Mells Linn*
Melis III I G. A latere intestini recti, ubl termlnatur ad cloacam, duae observan-
tur glandulae, a ductubus excretoriis dependentes.

LXXXVIIL Saccus Moschi moschiferi cute et pilîs durioribus vel rigidioribus
obsessus.

LXXXIX. Castoreum nudum e folliculo exemtum.

ORGANA SENSUUU E X T E B N O B TI M, \'

ORGANA y I S U Sj

EX hominibus.

XC. Oculus artlficlalis exhlbens omnes ipsius partes interiores, Palpe-

brae, supercilia et ambientes integumentorum partes ex cera facta sunt.

XGI. Globus oculi hominis adulti cum quatuor musculis rectis atque duo-

bus obliquis, ex cera factus.

XCII. Globi duo oculorum hominis adulti, a nervis opticis pendentes. In
altero oculo dissecta est pars scleroticae , nec non choroideae, retina vero est in-
tégra, humorem vitreum amplectens.

In altero oculo dimidia pars scleroticae et choroideae a nervo optico usque ad
corneam est sublata^ humores sunt separati, et retina, a nervo optico dependens,
conspicitur^ cernuntur ligamenta ciliaria et uvea cum pupilla.

XCIIL Retina a nervo optico dependens, alque humorem vitreum 3 cui ad-

C 3

Itaôrèt lens crystallina, continens. Egregie apparet (juo usque retina se extendîfa
In lundo lagenae invenitur humor vitreus cum lente crystallina.

XCIV. Corpora striata, thalami nervorum opticorum cum cruribus cërebri
ad medullam oblongatam, atque nervis opticis ab origine usque ad globos oculo-^
iw Ipsi globi verticali sectione sunt dissecti, ita ut tres tunicae oculorum, in

relicta parte posteriore appareänti

ix mammalibus.

XCV. Partes diversae oculi Bovis taori;

Globus oculi cum nervo optico, medià in parte ^ dissectus. In anteriore portio^
ne cernitur ab exteriore transitus scleroticäe, membrana adnata tectae, in cör-
neam ; ab interiore idem transitus unius partis in alteram apparet. In altera
portione très membranae in situ conspiciuntur. In anteriore parte alius öCüli ab
exteriore sclerotica et cornea cum adnata membrana, ab interiore choroidea cum
corpore clliari et uvea apparent. In quarto praeparato corpus ciliare cum uvea,
ex prlmö praeparato desumtum, cernitur.

XGVI. Globus oculi a nervo optico depèndens Pliocâe vitulinae. Ipse glo-
bus sectione îongitudinali est divisus, et altera pars sublata. In sectione scletoticae
apparet diversa ipsius crassides, in media scilicet parte tenuis admodum,^ versus
corneam atque nervi optici insertionem sensim incrassatur. Choroidea tali modo
est dissecta et ablata, ut major ipsius pars et corpus ciliare in situ appareant.
Retinae parva portio collapsa in media parte a nervo optico dependet. In fundO

lagenae invenitur humor vitreus cum lente crystalhna.

XCVIL Bini oculi Delphini Phocaenae. Alter oculi globus ä nervo optica
clependens monstrat, ablata parte triangulari choroideae, crassitiem insignem scle-
roticae in parte posteriore, quae antrorsimi sensim imminuitur, adeo ut in cir-
cumferentia corneae crassitiem scleroticae hominis vix superet. Choroidea est In-
tegra ubi sclerotica est sublata. Alter globus oculi tali ratione cirCa corneam est
dissectus, ut, parte anteriore deorsum flexa, monstret corpus ciliare cum uvea et
pupillae in posteriore parte très oculi tunicae conspiciuntur; humores sunt süblati.

XCVin. Globus oculi cum nervo optico Balaenae, sectione in anteriorem
et posteriorem partem divisus. Corneae adhaeret membrana oculi adnata, in am-
bitu reflexa post separationem a sclerotica. Ab Interiore apparet interna superfi-
cies choroideae cum corpore ciliari et uvea. In posteriore parle cernuntur in-
signis crassities scleroticae, membrana choroidea et retina, partim a choroidea se-
parata.

XCIX. Globus oculi cum nervo optico Balaenae Physall. Tertia pars scle-
roticae est separata et in fundo lagenae detegltur. Sectio translit perpendiculari-

ter

ter jtixtà nervuni öpticum et transversaliter juxta ipsam eorneam, limc diversa
crassities in diversis partibus egregie conspicitur. Choroideae minor portio est
sublata, adeo ut pro parte externa hujus membranae superficies appareat: alia
portio est reflexa, ad internam superficiem demonstrandam, abscissa et ablata re-
îiqua portione. Humores sunt remoti, et retina etiam separata, unde, in cävitate
oculij^ superficies interna choroideae äpparet.

G. Globus oculi Balaenae, sectione longitudinali in duas partes divisuse
Sectio transiit per nervum opticum^ adeo ut decursus hujus nervi per crassissimam
partem scleröticäe et ipsius transitus in retinam appareant^ cernitur porro scle^
roticae transitus in corneam, a cujus superficie externa adnata membrâna est se-
parata. Choroidea scleroticae internam superficiem tegit, et retina ab hac separata
est. Alterius partis cornea est separata, et choroïdeà cum uvea, ab exteriore et in--

teriore, tota apparet.

CI. Similis sectio globi oculi Balaenae, in quo tres tunicae conspiciüntur.

CIL Globi oculi Balaenae similis sectio. Utriusque portionis cornea est
ablata 5 in una vero sola cornea, in altera cornea cum parte scleroticae, eäm proxi-
me ambiente. Per retinam vasa arteriosa centralia, rubra materie repleta, sese
distribuunt.

CHI. Fundus globi oculi Balaenae. Scleroticae maxima pars est dissecta ^ et
ablata, hinc choroideae superficies externa conspicitur 5 ab interiore tota tegitur
retina. Arteriae choroideae et retinae rubra materie turgent, et distincte apparente

EX avibus.

CIV. Palpebrae binae Falconis serpentarii Linn. Gypogerani Illig^

GV. Globi oculorum cum tertia palpebra Falconis. Oculus alter sectione in
partem anteriorem et posteriorem est divisus5 sola sclerotica cum cornea superest^
in ilia cernitur situs annuH ossei, in ambitu corneae: in altera parte apparet in-
sertio nervi optki in scleroticam. Alter globus oculi est integer, eique adhaeret
palpebra tertia, tota expansa, et majorem partem corneae tegetó.

CVI. Annulus osseus cum membrana cornea oculi Falconis, ex quatuordecim
squamulis const ans.

CVIL Duo globi oculorum Falconis. In altero cernitur, ablata parte sclero-
ticae et choroideae, situs pectinis, ejusque insertio in humorem vitreum. In altero
a priore conspicitur annulus osseus scleroticae^ cornea in ambitu est dissecta, ut
per pupillam lens crystallina conspiceretur^ a posteriore, sclerotica partim dis-
secta, ac reflexa^ et choroidea pro parte ablata, cernitur situs pectinis respectu
humoris vitrei.

CVIII- Globus oculi Strigis. Conspicitur annulus osseus scleroticae^ a posterio-
Vol. IIL D _

re major portîo scleroticae est dissecta et ablatà, ac licët pars choroïdeae etîam re-^
secta sit, apparet tamen situs pectinis.

CIX. Duo annuli ossei oculorum Alcedinis, ex (juatuordecim scjuamulis

constantes»

ex. Ölobus oculî Otis târdae. Resecta est tota cornea, in situ relictus in-
venitur annulus osseus, pone hunc usque ad nervum opticum, portîo scleroticae,
nec non choroïdeae, est sublàta, adeo ut tota forma, atque situs pectinis appareant.
Retina tenuis tegit interiorem partem choroïdeae 3; humores suntsublati^ corpus ci-
liare in situ adest, uvea est disseetà,

ËX AMPHIBIIS,

CXI. Palpebrae utriusque oculi Testudinis Mydae.

CXIL Globus oculi cum adhaerente glandulà lacrymalî ^ ejusdem animalis.
CXIII. Glandula lacrymalis separata a vicinis partibus, ex eodem animale.
CXIV. Globus oculi a nervo optlco dependens cum adhaerentibus musculis,
ejusdem animalis.

CXV. Annulus osseus oculi ejusdem, ex undecim squamulis constans.
CXVL Eaedem partes.

CXVII. Palpebrae cum glandula làCrymali Lacertae Monitoris.
CXVIIL Globus oculi cum suis musculis, ex eodem animale.
CXIX. Pars antei-ior scleroticae cum annulo squamoso osseo, ejusdem.
CXX. Oculi duo cum parte cutis faciei Colubri, longitudinis i,884 lin. Belg.
(6 pedum Rhen.). Alter oculus cum cute cohaeret, alter ab ea separatus est,
unde constat palpebram adesse, sed imperforatam et substantiae pellucentis, cor-
neae instar, eique, membranae adnatae ope, adnexum esse globum oculi, adeo
ut inter corneam et palpebram non perforatam cavum quoddam adsit.

CXXI. Duo oculi Colubri, ab omnibus vicinis partibus separati. Alterius scle-
■rotica est dissecta, ita ut uvea et lens crystallina appareant.

EX PISCIBUS,

CXXlI. Oculus cum nervo optico, musculis, nec non pedunculo ipsum susti-

iiente Squali squatinae Linn.

CXXIII. Globus oculi Gadi Aeglifmi. Sclerotica in ambitu corneae est resecta
et sursum reflexa, hinc conspicitur in externa superficie choroïdeae corpus circu-
lare, ambiens nervum opticum, ex cujus margine reticulum vasculosum procedit.
Externa choroïdeae superficies est argentei coloris, et hac in ambitu dissecta appa-
ret Ruyschiana membrana, nigricantis coloris. Per ipsam pupillam prominet lens
crystallina, tota globosa.

CXXIV.

CXXIV. Simile praeparatmn oculi ex eodem animale, ablata vero parte choroi-
deae, cernitur retina humorem vitreum includens.

CXXV« Cranium Pleuronectes platessae ita praeparatum, ut situs uti-iusque
oculi appareat. Musculi manducationis etiam in utroque latere sunt praeparati»

ORGANA G U S T U S ^

EX MAMMALIBUS,

CXXVL Lingua Simîae , très adsunt papillae fungiformes in linea recta dis-
positae.

CXXVIL Lingua cum osse hyoïde atque laryngé Simiae majoi\'is. Situs ac con-»
formatio papillarum cum papillis hominis proxime convenîunt.

CXXVIII. Lingua cum osse hyoïde, laryngé et pharyngé Phocae vitulinae, api-
ce bifido terminata»

CXXIX. Lingua cum osse hyoïde et laryngé Canis.

CXXX. Lingua Felis Leonis, papillas, quoad formam atque fabrlcam valde
diversas, demonstrans.

CXXXL Lingua Felis Leonis, in qua aculeorum natura optime apparet.

CXXXIL Aculei linguae Felis Leonis separati.

CXXXIIL Lingua Ursi arcti, maris.

CXXXIV. Lingua cum osse hyoïde et laryngé Caprae.

EX A X B U S,

CXXXV. Lingua cum osse hyoïde et laryngé Vulturis Papae Linn. Cathartis Illig.

CXXXVL Lingua cum osse hyoïde et laryngé Falconis coronati.

CXXXVn. Lingua cum osse hyoïde, laryngé et pharyngé Phoenicopteri rubri*

Ipsa lingua admodum crassa, ab anteriore complanata, latam ovalem superficiem

offert, a media parte retrorsum quasi sulcata est, ibique in utroque margine seriem

aculeorum, retrorsum tendentium, exhibet. Latera membrana glabra, mucosa
teguntur.

CXXXVIII.Cranium Pici viridis cum lingua, osse hyoïde et laryngé. Maxilla in-
ferior est resecta ad situm linguae et ossis hyoïdis demonstrandum. Duplex lin-
guae pars facile distinguitur^ extremitas corneae naturae in apice barbata, sive
aculeis instructa est.
CXXXIX. Lingua cum osse hyoïde, laryngé et pharyngé Anatis Oloris.
CXL. Pars sinistra cranii Anatis Oloris, in qua praeparatus est nervus quinti
paris. Hujus itaque nervi divisio, nec non singulorum ejusdem ramorum decursus

et distributio per utramque maxillam egregie apparent.

D 2 CXLI.

CXLl. Lingua cum osse hyoïde et laryngé Ardeae Ciconiae Linn. Ciconiae Illig.
CXLIL Eaedem partes Tantali rubri Linn. Ibis III ig. Pai^s anterior cornea,
triangularis figurae, a reliqua parte linguae facile distinguitur, margine dentato

et concavo«

Hue etiam pertinent praeparata descnpta XXXIX, et CCXLIII-CCXLIX,

ccliii, ccliv, cclviil

EX AMPHIBIIS.

CXLlIi. Lingua cum osse hyoïde, laryngé et aspera arteria Testudinis euro-
paeae. Tota lingua copiosissimis papillis coniformibus et filiformibus est obsessa.
Aspera arteria est brevissima, cpium ad parvam distantiam a laryngé in ramos
elongates, sive bronchos, dividitur.

CXLIV. Lingua Crocodyli junioris.

CXLV. Lingua Amphisbaenae albae, cum laryngé et parte asperae arteriae.
Lingua in genere ovalis formae, ab anteriore et posteriore dupHci mucrone termi-
nator, media in parte imprimis prominent papillae.

GXLYI. Lacerta Camaeleon cum Hngua ex ore dependente. Tota lingua
cylindraceae formae, atque rugis transversis obsessa, in apice rotundo mucrone ter-
minatur.

Hue pertinet praeparatum descriptum N®. CCLIX.

Organa ÖLFACTUS,

EX mammalibus.

CXLVII. Sectio transversalis partis dimidiae proboscidis Elephanti. Sectio per-
pendicularis transiit per alteram aperturam narium 5 in sectionibus transversalibus
apparent bene multi fasciculi musculosi, nec non nervi crassissimi dissecti.

CXLVIII. Organon olfactus Delphini Phocenae. Ab exteriore cernitur spira-
culum, sive apertura externa per quam animal aërem ad pulmones ducit, et aquam
ejicit, cum duobus saccis inferioi-ibus, olfactui inservientibus^ horum sinister est
apertus, et ab interiore rugosam, sive plicatam superficiem exhibet, communicans
cum ipso spiraculo, mox infra ejus aperturam externam^ saccus dexter est inte-
ger. In opposito latere, quod ipsis ossibus cranii incumbebat, apparet superficies
inferior utriusque sacci lateralis, cum nasali canali communicantis. Apertura
spiraculum externum tendens, septo cartilagineo dividitur, utrique aperturae
inhaeret valvula, ingressum aquae ad interiora impediens. Supra inveniuntur duo
alii sacci aperti, cum prioribus unam cavitatem componentes, et quorum parietes
anteriores crassissimi, introrsum convexis superficiebus prominent.

o R-

ORGANA A Ü D I T U S,

EX homine.

CXLIX. Pars ossis petrosî Iiominis juniorîs, in qua meatus auditorius, în
quantum ante membranam tympani se extendit, est sublatus , ut ipsa membrana
in situ appareat. A parte conceptaculi cerebri pars superior tympani est ablata^
bine situs ossiculorum in tympano conspicitur.

EX MAMMALIBUS»

CL. Duo ossa petrosa DelpIiÎDÎ. In altero , ablata parte externa con-

cbae, membrana interna conchae, membrana tympani, et situs ossiculorum con-
spici possunt. In altero ipsa cochlea est praeparata et aperta, ita ut gyri, lami-
na spiralis, nec non fundus foraminis, quod nervus auditorius intrat ab una par-
te, et ab altera, pars tympani cum stapede in situ appareant.

EX AMPHIBIIS,

CLL Pars lateralis sinistra cranii Testudinis Mydae. Ab exteriore lamella
ossea, musculum temporalem tegens, est ablata. Meatus auditorius membrana tym-
pani clausus est 5 ab interiore ipsum cerebrum e sede parum est dimotum, ut fa-
cilius conspicerentur tres canales semicirculares membranacei, intra conceptaculum
cerebri prominentes. Porro decursus et distributio nervi oîfactorii per membra-
nam internam narium apparent, et omnes musculi manducationis sunt praeparati
et valde distincti.

EX PISCIBUS,

CLII. Pars cranii organon auditus continens, ex Acipensere Sturione. In-
tra tres canales semicirculares cartilagineos, juxta Iongitudinem apertos, conspici-
tur membrana interna5 nec non decursus et distributio nervorum, labyrinthum
percurrentium, in oculos incurrunt.

CLIII. Cranii pars cum organo auditus Gadi Aeglefmi. Totus labyrinthus

• *

egregie est praeparatus, adeo ut canales semicirculares membranacei integri, cum
sacculo, lapillos continente, appareant.

CLIV. Simile praeparatum ex Esoce Lucio.

CLV. Totus labyrinthus membranaceus cum lapillis contentis, separatus
a partibus ambientibus ex Esoce Lucio. Singularum partium figura, nexus invicem,
lapillorum forïna ac situs, pelluciditate partium egregie conspiciuntur.

Vol. IIL

CLVl. Duae praeparationes similes ex eädem specie piscis: in altera
desideratur saccus lap illos continens.

b B G A N A T A C T U S ^

EX HOMINIBUS,

CLVil. Brachium sinistrum infantis nuper nati, cujus arteriae rubra matë-^
tie impletae sunt 5 materies rediit per venas, hinc viventis hominis instar rubet
tota cutis. Detracta est cuticula cum unguibus ac pilis.

CLVIIL Brachium dextrum infantis nuper nati^ simili ratiöne praeparätumi
minus tamen feliciter successit injectio.

CLIX. Brachium sinistrum foetus^ sólae ärteriäe suilt impletae.

CLX. Cutis hominis ädulti portio, cujus vasa penitus, mäterie rubra, sunt
impleta, et quorum decursus ac distributio, pelluciditate praeparati, egregie cohspi-\'
ciuntur.

CLXI. Cuticulä cum uhguibiis, èhirothecaé specie detracta de brachio ih-^
fantis nuper nati. Diversa cuticulae crassities in diversis locis egregie apparet.

CLXIL Cuticula plantae pedis hominis adulti.

CLXIII. Portio cutis aethiopis. A media parte primo separata est cuticulä
cum reticulo, adeo ut cutis alba appareat^ a sequente , eaque majori, portioné
sola detracta est cuticula, relicto pai\'tim reticulo ad cutem, unde haec brunei est
coloris. Separata cuticula dependet, et in änibitu cernitur cutis tecta reticulo et
cuticula.

CLXIV. Portio cutis äethiopisi A media parte separata est cuticula cum re-
ticulo nigerrimo, in cujus reüexa parte apparent bulbi pilorum.

CLXV. Portio cutis aethiopis. Reticulum mägis rufi quam quidem nigri est
coloris 3 a media parte separata est cuticula cum reticulo.

CLXVI. Cuticulä sola detracta de parte plantae pedis aethiopis.

CLXVII. Portio cutis aethiopis. Sola detracta est cuticula, adeo ut in plurimiS
locis cuti adhaereat reticulum.

CLXVni. Portio Cutis aethiopis circumdans änum, cum inferiore parte intestini
recti inversi, adeo ut interna superficies externa sit. Ipsam cuticulam cum reti-
culo ad marginem ani subsistere, ibique crena terminari, dum ipsa cutis inmem-
branam internam intestini continuatur, apparet.

CLXIX. Foetus europaei, sex circiter mensium* Praeparatione chemica ni-
grescit, ut constet praecipitatione principii cärbonii, colorem sie posse mutari,

CLXX. Foetus Bradypi tridactyli simili ratione nigricans.

CLXXI. Pars cutis capillatae aethiopis, in qua Capilli crispi apparent.

CLXXII.

CLXXIL Capilli älbissimi ac tenuissimi puerl duodeciiii annoriira ex An-
glia, qui leucäethiopia läborävit. Ipsius fräter at(jue sórór eödem mox^bo labo-
rabant.

CLXXIIL Cäpilli puerl septem annorum, bac in regione näti, cujus ^ üt et
isororis, natu majoris, non solum capilli albissiiiii observabantur, sed iris rube-^
I)at, visus erat debilis, cutis alba et tenerä.

CLXXiV. Cuticula cum unguibus detracta de duobus dlgitis mänus viri röbusti.

B X M yi M M A L 1 B tf 8.

CLXXV, Portio cutis sulcatae e regione pectoris Balaenäe rosträtae Fabr*

CLXXVI. Segmentum transversale ex caucla Balaenàe rostràtae. Fabrica fibro^
so-tendinosa cutis, et substantia alia fibrosa longe tenuior, inter cut em et cuticu-»
lam, egregie cernuntur, Fibrae tendinosae cutis miro modo semet decussant.

GLXXVII. Portio cutis Balaenae. Pars involucri externi est separata et re-
flexa, ut hujus et corli fabrlca In oculos Incurreret.

CLXXVIIL Simile praeparatum, naturam diversarum partium melius probans^

CLXXIX. Epidermis cum subjacente strato integumentorum Balaenae, (forte
Physeterls macroéephali). Epidermis partibus subjacentibus laxe adhaeret, par--
timque soluta est, huic subjacet sti-atum satis crassum, fibrosum, aeque ac si ex
numerosisslmis pills constai\'ct, quorum bulbi, coloris varii conspici videntur in
superficie epidermldi. opposita.

De hoc praeparato, cpod e Musaeo Gaubiano accepit CI. Brugman s, lo-
quitur Cl. Blumenba gh, Handb. der ver gl Jnat. S, 1^8,

CLXXX. Portio cutis Balaenae, cui adiiaeret Lepas Ceti. Tota fabrica in-
tegumentorum sive corii, epidermidis et strati fibrosi Intermedli, hic optime in
oculos incurrit.

CLXXXI. Cuticula linguae Balaenae rostratae.

CLXXXII. Cutis de capite Squall Zygenae, in qua ductus mucosi cutis egre-
gie apparent.

CLXXXIIL Talpa aslatica Linn. Chrysochloris Illig. pllos varie coloratos
exhibens.

CLXXXIV. Cutis cum pilis Erinacei europaei. Musculi cutanei minores inte-
rlori superficiei inserti, sunt praeparati.

CLXXXV. Erinaceus europaeus, cute orbatus, cujus omnes musculi prlnii
strati, imprimis vero cutaneus musculus dorsi, sunt praeparati.

CLXXXVI. Pedes quatuor foetus Equi. Duo superiores demonstrant ungulas
cum cute cohaerentes^ inferiores ea ratione sunt praeparati, ut in altero ungula
partim a cute dissecta, in altero autem ungula tota quanta separata sit, et sub-
jecta cutis, nec non forma ungulae appareant.

E 3 EX

EX AMPHIBIIS,

CLXXXVn. Portio cutis Colubrî. Juxta dorsi longitudinem cutis est divisa,
îiinc scuta abdominalia intégra, et ab interiore iis adnexi musculi cutanei, - rite
praeparati, conspiciuntur.

EX AVIBUS^

CLXXXVIII. Pulli duo Fulicae atrae, pilis adhuc tecti.
CLXXXIX. Pullus nuper natus Phaslani Gallo-pavonis.
GXC. Caput Vulturîs Papae Linn. Cathartis Illig., pilis tectum.

CXCL Crus Phaslani Galli Linn. Galli Illig. plumis tectum.
CXCIL Pars alae avis cum plumis novissime prodeuntibus, ad evolutionem
pluniarum deiiionstrandam.

ORGANA NONNULI^IS ANIMALIBUS PROPRIA,

CXGIIL Raja Torpedo. De utraque superficie corporis cutis est separata,
ä latere dextro cernitur organon electricum in situ praeparatum, cum nervis ad il-
lud decurrentibus 5 a latere sinistro illud e sede est sublatum, ut cavum, quo con-

tinetur, conspiceretur.

GXCIV. Organon electricum ejusdem, e corpore separatum, ad fabric am de-
monstrandam.

CXGV. Organon electricum Gymnoti electrici, e corpore separatum.

CXCVL Portio ejusdem organi, in qua fabrica melius apparet.

N E R ET CEREBRtr M.

CXCVII. Portio nervi ischiadici hominis adulti. In sectione apparet totum

constare ex fasciculis.

CXCVIII. Portiones diversae nervorum ex Equo.

CXCIX. Caput cum collo hominis adulti. Sectione horizontali pars supe-
rior conceptaculi cerebri est ablata, atque cerebrum cum cerebello e cranio exemtum.
Totum latus sinistrum integumentis tegitur. Altera sectione, transeunte per procés-
sum mammillarem ad basin ossis multiformis, et per orbitae oculi dextri mediam par-
tem, omnes illae partes osseae intermediae cum latere dextro maxillae inferioris
suTit ablatae. Musculi faciei et colK dextri lateris sunt praeparati. Majores ac mi-
nores rami arteriarum, materia rubra turgent. Praeparati praeterea sunt omnes
rami nervi quinti cerebri, nervi lingualis medii, facialis, et omnes nervi colli.
Hoc praeparatum omni cum attentione atque industria factum est,

cc.

GG. Gaput cum parte columnae Vertebrarum Squali Zygaenae junioris.

Débita dissectione cernuntur omnes nervi capitis, ad diversas partes se extendentes ^
et situs oculorum cum suis partibus. Organa respirationis etiam sunt praeparata.

GGL Portio piàe matris, cujus arteriae ad minimas usque penitus rubrà ma-
terie sunt impletae.

GGII. Siniilis portio ejusdem mCmbranae, arteriae rubra, venae alba mate-

rie turgent.

GGIII. Piàe matris pars, cüjus vasa omnia rubrà materie impleta sunt^

PRAEPARATIONES EX CERA EACTAE,

CGIV. Gerebrum, cerebellum, medulla oblongata et nervorum prlncJpia ex

infante quatuor mensium.

CGV. Eaedem partes viri adulti.

GGVI. Eaedem partes foeminae adultae*
GGVII. Eaedem partes aetliiopis.

GGVIII. Sectio perpendicularis totius cerebri, cerebelli et medullae oblongataé
Iiominis adulti. Septum lucidum est ablatum, quo situs thalami nervi optici, corpo-
ris striati, nec non tota cavitas ventriculi sinistri conspiciuntur. Apparent porro
singulae partes nledulke oblongatae in hac sectione obviae, et ventriculus quartus.

GGIX. Pars sinistra cerebri hominis adulti. Sectio non per mediam partem,
sedanagis obHque sinistrorsum, a posteriore ad anteriorem partem transiit, ut de-
monstretur transitus fibrarum medullarium ex corporibus pyramidalibus per
prominentiam ânnularém, crura cerebri, thalamos nervorum opticorum, Corj3ora
striata usque ad ipsa hemisphaeria cerebri.

GGX. Pars inferior cereljri cum cerebello atque medulla oblongata. Hemi-
sphaeriorum et corporis callosi partes superiores sunt ablatae. Ventricuh laterales,
et tertius optime conspiciuntur. In basi cerebri lobi medii sunt dissecti, in uno
latere decursus fibrarum medullarium corporis pyramidalis per prominentiam an-
nularem et crus cerebri ad hemisphaerium dextrum egregie apparet : in opposito
latere partes medullae oblongatae intactae relictae sunt5 juxta crus cerebri con-
spicitur decursus nervi optici, et porro evolutio cruris in hemisphaerium smistrum.
Cerebelli lobuS dexter etiam est divisus in parte media, hinc cruris cerebelli evo-«
lutio, cum insula in ipsius centro, apparet.

È X A N 1 M A L i n U S,

CGXi. Cerebrum, cerebellum, medulla oblongata et principia nervorum
Simlae.

CGXII. Cerebrum Simiae. Corpore calloso in hnea media dissecto, hemispliae-

Vol. HI- ^^ ™

nû. versus latera sunt explicata, et interioi\'a ventrieulorum cerebri öptïme in ocu-^
los incurrunt.

CCXIIL Cerebrum, cerebellum, medulla oblongata et nervorum principia
Phocae vitulinäe^

CGXIVé Eaedem partes Canis Junioris.

CCXV. Eaedem partes Felis cati.

CCXVI. Eaedem partes Ursi.

CGXVII* Simile praeparatum ex animale ejusdem generis»

CGXVIIIe Cerebri partes omnes Ursi junioris*

CGXIX* Eaedem partes Didelpliis.

CCXX. Eaedem partes Caprae Hirci.

CCXXl. Eaedem partes Ovis Arietis LnvN. Caprae III ig.

CGXXIL Eaedem partes Bovis domestici, foem.

CGXXIIL Eaedem partes Equi Caballi.

CCXXIV. Cerebrum cum cerebello Equi Caballi. Corpore calloso juxtä longi-
tudinem dissecto, Kemispliaeria in latera explicata sunt, et interiora ventrieulorum
oculis se ofFerunt.

CCXXV. Cerebrum, cerebellum cum medulla oblongata Delphini Phocaenae.

CCXXVI. Cerebrum cum cerebello, medulla oblongata et nervorum princi-
piis Anatis.

CCXXVII. Cerebri partes omnes Esocis Lucii.

CCXXYIII. Eaedem partes Lacertae.

ORGANA MOTUS

EX animal IBV S.

CCXXiX. Cartilago xipboïdea Equi Caballi.

CCXXX. Cartilago processus spinosi Balaenae rostratae, cum periosteo cras-

so , fibroso processum tegente.

CCXXXL Portio tendinum caudalium Balaenae rostratae.

ORGANA V o c 1 s,

EX H DM INE ET MAMMALIBUS.

CGXXXIL Larynx cum parte asperae arteriae et osse hyoïde viri adulti.
CCXXXItl.Larynx cum osse hyoïde Simiae capucinae Linn. Cebi capucini

(JfîOFFR.

CCXXXIV. Larynx cum parte asperae arteriae, osse hyoïde et lingua Simiae

Sphin-

Splimgis Linn. Paplonis Sphingis Geoffr. Cârtilàgihe Cricoïdea dissecta cer-^
nmitur interna superficies laryngis, situs ätc[ue mâgnitudo ventriculorum, et rima
quaedaiii ad radicem epiglottidis. In lingua egregie papillarum diversa forma,
atc[ue situs cönspiëiuntur.

CGXXXV. Làrynx cum parte asperae arteriae et osse hyoïde Simiàe, ut vide-
tur ejosdeni speciei, quäm praecedens, sed animalis junioris.

CCXXXVL Lingua, larynx, asperae arteriae portio, os hyoïdes Simiae Sa-^
baeae Linn. Ceröocebi Säbaei Geoffr; Aspera arterià cum laryngé ab ante-
riore est dissecta, ita ut ventriculi laryngis appareant.

CCXXXVIL Eaedem partes Simiae seniliuli Linn. Stentoris sehiculi Geoffr»
Situs tympani ossei, ex basi hyoïdei ossis formati, ejusque nexus Cum vicinis
partibus, egregie in oculos incurrit, licet sit animalis junioris.

CGXXXVni. Larynx cum osse hyoïde et asperä arterià Ursi Arcti. Quamvis
cartilago cricöïdea ab anteriore non annulum integrum formet, ipsius tarnen par-
tes sunt contiguae.

GGXXXIX. Larynx cum parte asperae arteriae Tapiri americani.

GGXL. Larynx cum superiore parte asperae arteriae Delphini Nesarnach
Fabr. Cartilago cricoïdeâ ab anteriore est intégra, concretis inter se ipsius ramis
anterioribus.

CCXLL Larynx Delphini junioris longitudinaliter a posteriore dissectus. In-
terna laryngis membrana infra epiglottidem est reticulata.

CCXLII. Lary nx Delphini paulo adultioris, cum musculis cricoarytenoideis
posterioribus^

P ^ ^ I B u L

CGXLIÏL Aspera arteria cum lingua Anatis clypeatae, maris^ divisioni in
bronchos adstat parvum receptaculum aereum. Lingua ab anteriore totundata,
dein subito latescit, retrorsumque angustatur et media in parte est sulcata 5 in poste-
ï\'iore parte duo adsunt strata papillosa, et ad radicem duo corpora tuberculosa.

CCXLIV. Eaedem partes Anatis clypeatae, foem. Larynx inferior simpü^
cissimae est conformationis.

CCXLV. Aspera arteria, lingua, os hyoïdes Anatis Penelopes, maris. Later!
sinistro asperae arteriae, ante divisionem in ramos, adhaeret receptaculum aëreum
a priore convexum.

CGXLVI. Eaedem partes Anatis Circiae, maris. Receptaculum aëreum in
fine asperae arteriae non valde magnum, imprimis sinistrorsum expansum est.

GGXL VIL Eaedem partes Anatis Tadornae. Divisioni asperae arteriae duo ad-
stant receptacula, quorum alterum majus altero.

^ ^ CCXLVIIL

CCXLVIII. Äspera arteria cum lingua et osse hyoïde Anatis clangulâe, màrisî
Aspera arteria infra partem mediam insigni gaudet diiatatione ovali, circa bron-^
chos de novo ampliatur, receptaculum singularis formae constituens, a posteriore
membranaceum, ex cujus utraque extremitate oritur bronchus.

CCXLIX. Eaedem partes cum muscuhs et nervis asp er ae arteriae appositis

Anatis clangulae, maris.

CCLi Aspera arteria Anatis fuscae, maris. Superior asperae arteriae pars

infra glottidem ab anteriore receptaculum complanatum, totum Osseum, a posterior
re ex annullis compositum monstrat, înde sensim angustatur ^ denuo ad duas ter^
tiâs partes longitudinîs paululum dilatatur, receptaculumtjue osseum fere lenticu-
lare, a priore leniter convexum, et a posteriore complanatum offert 5 ubi tandem
in ramos dividitur ipsius capacitas mrsus est aucta.

CGLI. Aspera arteria Anatis fuscae, foem. ubique ejuëdem fcapacitatîsé

CCLII. Aspera arteria Anatis moschatae, maris. Receptaculum aëreum sat
magnum, totum osseum, a priore et posteriore valde compressum, originem prae-
bet broncho sinistro^

CCLllI. Lingua, aspera arteria et os hyoïdes Mergî minuti, maris^ Capa-
citas asperae arteriae deoi\'sum aliquantum augeri videtur.

CCLIV. Eaedem partes Mergi minuti, foem. Aspera arteria est simplicis-
sima , ubique ejusdem capacitatis.

CCLV. Aspera arteria Mergi Serratoris, marisi In aspera arteria dilatatio
öblönga, ännulis composita, adest^ receptaculum aëreum ex quo bronchi oriuntur
valde magnum, in duas aequales partes dividitur, et pro magna parte membrana-
ceos parietes habet.

CCLVI. Aspera arteria cum lingua et osse hyoïde Mergi Merganseris, maris.
Duplex dilâtâtio, quârum superior major, in aspera arteria adest, utraque an-
nullis distinctis componitur, deorsuili magis et magis angustatur, et tandem abit
in receptaculum, dextrorsum se maxime extendens, partimque membranaceum^
ex quo duo bronchi, valde a se invicem distantes, ortum trahunt.

CCLVIL Eaedem partes ex Columba.

CCLVIII. Asperae arteriae pars superior éum lingua et osse hyoïde Struthio-
nis casuarii, maris. Aspera arteria a priore et posteriore est complanata, glottis
tälde dilatata^ lingua brevissima, ab anteriore rotundata, a posteriore duplici
mucrone, extrorsum directo, terminata^ basis ossis hyoïdis, mucrone suo carti-
la^ineo anteriore, se ad apicem linguae extendit.

^ M p ^ ^^ ^

CCLtX. Larynx cum äspera arterià et lingua Testudinis Mydae. Aspera
ärteria insignis est longitudinîs antequam in ramos dividitur. Annuli cartilaginei

sunt

sunt întegri, â prioré et posteriore parum complanati. Lingua est glâlirâ Oiiitii
papilla destituta.

OnGANA GENERAT ION 1 I^H SE\'Rri MNTIAi
ORGANA M A S C U L I N A,
EX H O M I N l B U Si

CCLX. Testis liominîs adulti : dissecta longitudinaliter tunica albuginea, pul-
pa est dissoluta.

CGLXL Vesiculae seminales cum ductubus deferentibus. Altera vesicula cum
suo ductu est intégra, altera vero cum ductu deferente Ulms lateris ita es t dissect â,
ut loculamenta diversa appareant»

CCLXII. Pars vesicae urinariae viri adulti, ubi in uretliram transit juxta lon-
gitudinem dissecta. In ostio urethrae cernuntur veru montanum, ac ostia vesicti-
larum seminalium^ exteriori parti adhaeret glandula prostata.

CGLXIII. Trunci foetus masculini, sex circiter mensium, pars inferior : aper-
to abdomine, exemtis visceribus cavitate peritonaei contentis, cernitur situs vesi-
cae urinariae, renum, vasortim majorum ac testium, vasis iliacis incumbentium,
una cum processu peritonaei ad scrotum tendente^ in latere dextro^

ORGANA F 0 B M I N 1 N A.

CCLXiV. Genitalia externa, interna, vesica urinaria, ac intestinum rectum
foeminae maniacae viginti novem annorum, quae nunquam pep erit.

CCLXV. Genitalia externa et interna vetulae, octoginta et duorum annorum.

CCLXVI. Uterus cum ovariis ac tubis Falloppianis foeminae, quae brevi
postquam conceperat, violenta morte periit. Uteri facies anterior dissecta est,
ut tota ejus cavitas appareat^ circa fundum praecipue deprehenditur prima forma-
tio membranae deciduae Hunt e ri.

CCLXVII. Uterus cum ovariis ac tubis Falloppianis foeminae gravidae per
quatuor et quot excurrit menses ^ anterior paries a fundo ad ostium uterinum
dissectus est5 hinc apparent crassities, ac substantia uteri, nec non figura colli,
nondum evoluti. Ipsa sectio transiit per pkcentam cujus substantia rasculosa, et
cohaesio cum uteri facie interna cernuntur^ dissectis, eadem sectione, membranis
ovi, ipse foetus in oculos incurrit.

CCLXVIII. Uterus cum ovariis ac tubis Falloppianis foeminae gravidae, prae-
cedent! paulo magis distentus. Uterus ipse longitudinaliter est dissectus, foetus
vero suis membranis integris adhuc est inclusus : situs placentae egregie apparet.
Vol. IIL G CCLXIX.

Uterus puerperae cum ovariis ac tubis Falïoppiaiiis.

CGLXX. Uterus puerperae cum partibus adnexis, quae die decimo quinto
post partum obiit. In facie anteriore uterus est dissectus juxta Iongitudinem, ita
ut dijudicari valeat crassities, fabrica, nec non interna superficies uteri, praeci-
pue in iiîa parte , cui placenta adliaesit.

c o N c Ë P T u Sé

CCLXXI. Pars dissolutae placentae continens ramum arteriâe, rubra materie
repletae, ut distributio ramorum appareat.

CGLXXII. Portio placentae 3 arteriae et venae rubra matérie sunt impletae.

CCLXXIIL Pars placentae per arterias impletae : ex communi trunco rami
duo majores procedunt, qui absque subdivisione alîquamdiu separati procurrunt
antequam in minores ramos dividuntur 5 maceratione ipsa substantia placentae est
dissoluta.

GGLXXÎV. Pars placentae per arterias ixibra materie impletae, ac dein dis-
solutae.

GGLXXV. Membrana deciclua Hünteri, crassa ac fibrosa, abortu rejecta,
interiori superficiei pars chorii adhaeret.

\' CGLXXVI. Ovum humanum nullum foetum continens, ab interiore cernun-
tur membranae amnios, et chorion, nullum vero adest indicium foetus, vel ul-
lum vestigium loci, cui umbilicalis funis fuit insertus. Ab exteriore tegitur maxi-
mam partem membrana decidua reflexa Hunteri, cui adhaeret portio ipsius mem-
branae deciduae, adeo ut constet , qua ratione decidua reflexa ab ea producitur:
ubi decidua reflexa deficit atque utero àdnexum fuit ovum, cernuntur vascula e
chorio provenientia, ac per substantiam deciduae dispersa.

GGLXXVII. Ovum humanum integrum, cui decidua membrana Hunte ri, par-
tim soluta, adliaeret 5 in superiore parte conspicitur chorion frondosum, rehqua
omnis pars decidua reflexa tegitur.

CGLXXVIII. Ovum humanum integrum magnitudinis vix dimidii pollicis Rhe-
nol: ab una parte totum frondosum: foetus satis magnus per membranas conspicitm\\

CCLXXIX. Ovum humanum integrum trium vel quatuor hebdomadum.

GGLXXX. Ovum hunianum integrum, praecedente pauIo majus, ab exterio-
re totum tomentosum.

GGLXXXI. Ovum humanum trium ad summum hebdomadum 5 per transpa-
i^entes membranas minimus observatur foetus.

GCLXXXIL Ovum humanum integrum ab exteriore fere ubique tomento valde
dissoluto obsessum.

CCLXXXIII.Ovum humanum integrum? fo^\'te septem hebdomadum; foetus a
fune umbilicali abruptus, intra membranas circumvolvitur.

GCLXXXIV.

CGLXXXIV. Ovuiii luimânum ejtisdetn màgnîtudinis, ubivîs fere tomentosurn,
foetus ab umbilicali fune dëpehdehs, per tenues transparentes membranas cernitur.

CCLXXXV. Ovum bumaimm apertimi quinque forte bebdomadum.

CCLXXXVI. Ovum bumanum longitudinaliter dissectum sex bebdomadum, cuî
ab exteriore adhaeret membrana decidua^ interna superficies ttiberculosà est à san-
guine effuso et coaguläto inter membranas 5 foetus a fune crasso ac brevi de|)endet.

GGLXXXYîI. Ovum bumanum apertum, praecedente longe majus, sed, ut vi-
detur^ fére ejusdem aetatis: foetus tenuiori ac longiori funiculo adhâeret.

GGLXXXVIILOvum bumanum membrana decidua, insignis crassitiei, tectum,
cavitas ipsa prominentibus tuberculis est obsessa, a sanguine effuso et coagulato in-
ter membranas ; foetus ejusdem magnitudinis quam praecedens a funiculo dependet.

GGLXXXIX. Pars membranarum ovi humani cum foetu a fune umbilicali de-

pendente, octo, m videtur, bebdomadum.

CGXG. Ovum bumanum apertum cum foetu, paulo majori praecedente.

Pars membranarum ovi humani cum foetu ejusdem fere aetatis.
Foetus humanus a funiculo miibllicall dependens, novem circi-
ter bebdomadum.

CCXCIII. Foetus humanus, in membrana amnio inclusus, ejusdem magni-
tudinis,

GGXGIV. Similis foetus humanus, magis tamen torosus, membrana am-
nio cinctus, aetatis novem bebdomadum, dependens a fune umbilicali, in quo sin-
gularis convolutio vasorum observatur.

GCXGV. Ovum humanum dissectum cum foetu ejusdem aetatis.

Meiîibranae ovi ejusdem aetatis.

Foetus liumanus, a fune umbilicali dependens ejusdem aetatis.
Foetus liumanus, cum fune umbilicali, decem vel undecim

Foetus humanus masculinus trium mensium.
Foetus humanus masculinus trium cum dimidio mensium.
Sceletus foetus ejusdem magnitudinis.
Ovum cum foetu quatuor fere mensium.
Foetus masculinus ejusdem aetatis.

Foetus foemininus^ macilentus admodum, paulo, ut videtur,

provectioris aetatis.

GGGV. Foetus foemininus, torosus ac pulcherrimus, qui m quartum

mensem transiisse videtur.

GGGVI. Foetus masculinus quadrimestris, torosus admodum.

GGGVIL Similis foetus.

GCGVIIL Similis foetus masculinus.

GCCIX. Foetus similis aethiopis quinque mensium.

G 3 CCCX-

CCCX. Foetus aetliiopis ejiisflcm aetatis cum fuue umbilicali et placental
(]CCXI. Foetus humanus foemininus sex mensium et quod excuiTiti

EX MAMM A LIBU Sé

CXCXIL tJferus c^uni vagina, ovariis, tubis Falloppianis, nec non vesica uri-
iiaria Siiiiiae capiicinae Linn, Cebi capucini Geoffr.

(]CGXIIL Organa genitalia masculina cum vesica urinaria Vespertllionis murini.

CCCXIV* Organa genitalia masculina cum vesica urinaria Canis domestici.

CGGXV. Eadem organa Felis cati.

GCGXVL Meiiibriini virile animalis ex génere Felis (videtur Felis Leonis vel
pardalis), circa coronam ab utroc[ue latere tres aculei retorsum curväti, substan-
tiae corneae , deteguntur.

GGGXVIL Genitalia organa masculina cum vesica urinaria Ursi arcti.

GGGXVIIL Eadem organa Didelphis marsupialis.

GCXXIX. Organa genitalia foemlnlna cum intestino recto Didelphis marsupia-
lis : vagina a priore aperta iiionstrat duplicem introïtLim ad uterum. Intestino
recto adhaerent duae glandulae anales.

GGGXX. Marsupium Didelphis marsupialis integrum, ac orificium pilis ob-
sessum monstrans.

GGGXXI. Marsupium Didelphis marsupialis inversum cum sex foetubus,
a papillis dependentibus. In fundo lagenae quatLior similes inveniuntur foetus.

GGGXXII. Organa masculina Talpae europaeae.

GCGXXIIL Eadem organa Mui-is P^atti/

CCGXXIV. Vagina, uterus^ atque ovaria Caprae Hirci.

CCCXXV. Pars inferior abdominis Delphini Phocenae, in qua praeter renes
in situ etiam conspiciuntur testes cum vasis deferentibus , glandula prostata,
membrum virile atque intestinum rectum.

GGGXXVI. Genitalia externa atque interna foeminina Delphini Phocaenae,
Vesica urinaria in situ est relicta ^ intestinumi vero rectum retrorsum est reflexum,
ita ut vagina, uterus cum ovariis, atque tubis Falloppianis appareant. Ab utro-
que latere genitalium externorum rima detegitur, qua reconditur papilla mammae.

GGGXXVII. Foetus Ovis cum membrana amnio ac chorio continente,

CGGXXVin. Siiiiilis foetus.

CCGXXIX. Duo foetus ovilli minores.

CCGXXX. Duo minores foetus ovilli meiiibranis inclusi.

GGCXXXL Duo foetus Ganis Cum membranis ovi.

GGCXXXIL Quiiique foetus Erinacei europaei, diversae magnitudinis.

E X

E- X A r î B U S.

[. Ossa pelvis Falconis^ in situ suht praèparati testes, rehès tîuiii
ureteribus, atque intestinum rectum cum eloaea. Ipsa cloaca longitudinaliter est
äperta, ita ut in superiore parte appareat insertio intestini recti, atque àb alterà
parte papilla, quäe orgânon masculinum constituit, conspiciatun

CCGXXXiV. Pelvis Anatis, continens renes atque testes, a quibus urete-
res atque vasà deferentia decurrunt ad cloacam, intra quam horum ductuum ex-
trema et membrum virile cernuntui\\

CCCXXXV. Portio infîma intestini recti Anatis cum ipso membro virili*
CCGXXXVI. Cloaca cum extremo ovi-ductus Anatis Boschae. Ipsa cloaca
sectione longitudinali est aperta 5 hinc extremum ovi-ductus, et intestini cernitur.

CGCXXXVII. Ovi-ductus inversus , ita ut tunica interna sit externa, ejusdem
animalis, ihsignem numerum plicarum longitudinalium monstrans;

CGGXXXVill. Ossa coccygem Ànseris componentia cum intestino rèfcto, ureteri-
bus atque bursa Fabrigïïi

CCGXXXIX. Membrum virile Struthionis Cameli, sulcum juxta totam longitu-
dinem dorsi monstrans.

CCGXL. Pelvis cum renibus, ureteribus, testibus, ac intestino recto Me-\'
leagridis 5 paries anterior cloacae longitudinaliter est dissectus, et conspiciuntur ure-
terum orificia, et membrum virile.

CGGXLL Pelvis cum organis foemininis atque renibus Meleagridis^ ipsum
ovarium, ovi-ductus cum hujus insertione ad cloacam, nec non intestini recti
situs egregie cernuntur.

CGGXLII. Intestinum rectum curn cloâca, ovarlo atque ovi-ductu ^ separatum
e corpore Meleagridlsi

GGCXLIII. Trunci inferior pars cum omnibus organis foemininis Meleagri-
dis 5 ipsum ovarium continet plura diversae magnitudinis ova 5 extremum ovi-duc-»
tus totum distensum est ovo perfecte evoluto, dum reliqua ipsius pars cir-
cunivolutiones diversas habet, et mediam partem cavitatis abdominis occupât. Ipsa
cloaca est aperta 3 intestinum autem rectum supra cloacam integrum est relictum*

CGGXLIV. Ovarium totum a reliquis partibus separatum, ac ova plura divei"-
sae magnitudinis continens ex Meleagride.
CCGXLV. Ovum difforme gallinaceum,
CCGXL VI. Duo ova pedunculo invicem juncta gallinae.
CCGXLVII. Pullus gallinaceus cum membranis ovi, ex incubatione 8 dierum.
CCGXLVIIL Pullus gallinaceus cum membranis ovi, ex incubatione 1 o dierum.
CCGXLIX. Pullus gallinaceus cum membranis ovi, ex incubatione i5 dierum
Vol IIL H (X]CL.

S u P E L L E X Â N A T 0\'M I C A

CCCL, Piilius galiinaceus cum membranis ovi, ex incubatione i 5 dierum^

CCCLL Pulkis Anatis, thoracis atcpe abdominis cavum est apertum 5 si-
tus omnium viscerum, atcjue vitelli, in abdominis capacitate in oculos incurrit.

EX AMPtflBIIS.

CCCLIL Penis Testudinis europaeae.

CGCLIÏI. Penis Testudinis terres tris majoris.

CCCLIV. Intestinum rectum cum vesica urinaria, atque organo masculin O

Testudinis Mydae.

CGGLV. Intestinum rectum cum vesica urinaria, organis semen separanti-
bus, atque membro masculino Testudinis Mydae.

GGGLVl. Ovarium cum intestino recto Testudinis 3 ova diversae magnitudi-
iiis in ipso ovario continentur 5 in extremo ovi-ductus invenitur ovum perfectum.

GGGLYIL Ovarium et ovi-ductus cum ovis minoribus atque perfectis Tes-
tudinis.

GGGLYIII. Rana foeminina 5 aperto abdomine, praeter viscera abdominalia
Ipsum ovarium conspicitur, prout hoc sese offert antequam ova plenarie sunt evoluta.

GGGLIX. Lacerta Monitor 5 aperto abdomine, apparet situs viscerum, ovi-
ductus , ac inprimis ovarii, plura ova satis magna continentis.

CGCLX. Lacerta cum genitalibus masculinis prorumpentibus.

GGGLXI. Boae species cum organis masculinis exsertis.

GGGLXII. Organa masculina una cum renibus Golubri.

GGGLXIII. Genitalia masculina Golubri Natricis.

CGGLXIV. Ovi-ductus ova continentes, cum infima intestini recti parte, atque
ano Golubri Natricis.-

GGGLXV. Genitalia foeminea Golubri Natricis. Gernitur magna portio in-
testini recti cum ano, atque folliculis ano adstantibus, ab utroque latere apparet
Insertio ovi-ductus, quibus tria inclusa sunt ova.

GGGLXVL Ovum Testudinis ita apertum, ut situs foetus appareat.

GGGLXVIL Rana Pipa Linn. Dorsigera S c h n e i n. bene multos foetus in cellulis
dorsalibîls gerens,

GGGLKYIII. liana Pipa, praecedente major, bene multos foetus majores in
cellulis dorsalibus continens.

GGGLXIX-GGCLXXYI. Ranae paradoxae diversae magnitudinis totam evo-
lutionem exhibentes.

GCGLXXVII-GGGLXXX. Ranae esculentae diversae magnitudinis, totam me-
tamorphosin exhibentes.

GGGLXXXL Ranae Pipae minores cum cauda.

CCCLXXXTI.

CCGLXXXIL Ovmii Cröcodyli • sublätä pärte involucri foetus conspîcitur.
CGGLXXXlil. Ova Lacertae^

GGGLXXXIV. Ova Lacertae curd prodeuritibus foetubus.

CGGLXXXV. Ovum Lacertae foetum coiitinehs, cujus caput per fissuram ovi
prodit. Eadem lagena duo aîii foetus continentur,

CGGLXXXVL Ova Golubri cum foetubus.

GGGLXXXVIL Serpens junior cum ovi membranis^
GGGLXXXVIIL Ova Boae murinäe cum foetubus.

EX PISCIBUS,

CGGLXXXIX. Trigla Hirundo. Totum abdominis cavum est apertum, ä su-
periore in situ conspiciuntur oi^gana circulationis et respirationis, porro ventri-
culus cum intestinis in media parte abdominis, cujus latera ovariis, ovulis repîe-

tis, impîentur : alterum ovarium est integrum, alterum vero a membrana externa
orbatum.

GGGXG. Pars ovarii Cyclopteri.

GGGXGL Blennius viviparus. Aperto abdomine, praeter viscera abdo-
minalia, cernuntur ovi-ductus, plures foetus continentes, qui totum fere abdomi-
nis cavum implent.

GGGXGIL Blennius viviparus cum foetubus partu editis.

GGGXGIIL Silurus 5 abdominis superficiei adhaerent plura ova, pedunculis
vero adnexa,* cernuntur plures pedunculi absque ovulis.

GGGXGIV. Syngnathus tetragonus ^ abdomini adhaeret stratum ovulis obsessum.

GGGXGV. Perca fluviatilis hermaphroditus^ a latere dextro, abdominis ca-
pacitas est aperta, atque praeter viscera conspiciuntur organa masculina et ova-
rium, ovulis distentum.

GGGXGVI-GGGXGVIL Squali foetus cum sacco umbilicali.
CGGXGVIII - GGGXGIX. Silurus junior.

GD. Ovum Squali.

GDL Duo similia ova Squali.

GDII. Ova Petromyzonis marini.

REPRODUCTIO NI SU FORMATirO,

GDÏIL Lacerta lacustris cujus cauda fuit abscissa et regenerata.

GDIV. Lacerta Gecko, in c[ua etiam nova regenerata cauda observatur.

GDV. Lacerta Stincus, duplici cruda instructa.

CDVI- Lacerta Stincus5 abscissa cauda, nova, pro maxima parte duplex, fuit

ANIMALIVM VERTEBRIS DESTITUTORUM ORGANA DI VERSAß
QUAE IN SPIRITU IDONEO, VEL EXSICVATA ASSERVANTUR,

CDVII. Sepia Loligo*

CDVIIL Rostrum cum oesophago Sepiae Loliginis. Idem exsiccatum»

CDlX. Lingua Sepiae Loliginis. ^

CDX. Oculus Sepiae Löhginis.

CDXI. Branchia ejusdem, mercurio impleta»

CDX II. Renes ejusdem.

CDXIII. Ostrea edulis. Valvulae parumper sunt deductae, ut animal appareat«
CDXIV. Ostrea edulis ita dissecta, ut labia, branchia ac hepar exhibeat.
CDXV. Ostrea edulis, os, pallium ac branchia exhibens.
CDXVI. Ostrea edulis, os, ventriculum ac cor demonstrans*
CDXVII. Ostrea edulis, ventriculum, hepar, ac cor exponens*
CDXVIII. Ostrea edulis, ventriculum, intestina, hepar ac branchia demonstrans*
CDXIX. Mytilus edulis, brancKla, os, ventriculum, anum, hepar ac ova-
rium monstrans.

CLXX, Anodontes, branchia, ventriculum, ac ovaïium exhibens*
CDXXI. Anodontes, ventriculum, hepar ac branchia demonstrans*
CDXXII. Anodontes, easdem partes cum corde offerens.
CDXXIII. Cardium, pedem ac pallium exhibens*
CDXXIV. Cardium, ventriculum ac hepar demonstrans.
CDXXV. Cancer Moenas, a parte dorsi apertus, adeo ut conspiciantur omnia
ipsius Organa in situ naturali.

CDXXVL Organa cibaria Cancri Moenae^ ventriculus a superiore est apertus,
atque ostium oesophagi, nec non contenti denticuli in situ conspiciuntur.

CDXXVlI. Aphrodita aculeata, juxta longitudinem aperta, organa digestionis
exhibens.

CDXXVIII. Aphrodita aculeata, a parte dorsi dissecta, Organa respirationis
sunt evoluta.

CDXXIX. Larva insecti, longitudinaliter in dorso dissecta, Organa digestionis ac
respirationis demonstrans.

CDXXX. Canalis alimentarius cum capite larvae Scarabaei Nasicornis.
CDXXXI. Asterias, in quo diversa Organa praeparata conspiciuntur.
CDXXXII. Echini esculenti pars superior ab exteriore os cum dentibus, ab in-
teriore totum apparatum ossiculorum manducationis, sive ita dictam knternam
Aristotelis exhibens.

CDXXXIILEchini esculenti pars superior, ab interiore monstrans ossicula con-
creta in ambitu aperturae oris5 ossa mobilia massam oris, sive ita dictam lanternam
Aristotelis componentia inter se juncta, separata in hac lagena dependent.

CDXXXIV.

CDXXXiVi Ossa ismgula soluta ex cavitate oris Echini imperialisé
CDXXXV. Organa manducationis Araneae avicularis.
CDXXXVI-CDXXXIX. Organa manducationis Scolopendrae forficätäej in^
ter se hexa, et eadem dissoluta.

Organa manducationis Carabi auratu
Eadem dissoluta.

Organa manducationis Cicindelae campestris,
Organa manducationis Curculionis palmarumi
Organa manducationis Panorpae communisi
Organa manducationis Grylli campestris.
Organa manducationis in situ Libellulae aeneae.
Organa manducationis dissoluta Libellulae aeneae.
Organa manducationis larvae Libellulae aeneae.
Organa manducationis Apis melliferae.

Eadem Organa dissoluta.

Organa manducationis Vespae communis.
Organa manducationis Tipulae plumosacé
Organa manducationis Cicadae orni.
Organa mänducationis Nepae einereäCi
Organa manducationis Notonectae nepae»
CDLVI-CDLVIL Organa manducationis Insectorum Lepidopterorum.
CDLVIIL Organa manducationis Blattae americanae.
CDLIX-CDLX. Organa digestionis Blattae americanae.
CDLXL Proboscis ejusdem.

CDLXII-CDLXIV. Systema nerveum Scolopendrae forficatae^
CDLXV. Aculeus punctorius cum sacco veneni Apis melliferae.
CDLXVI. Aculeus punctorius cum sacco veneni Vespae communis;
CDLXVIL Organa omnia manducationis cum ventriculo in situ praeparata
Cancri gammari^ ventriculus ita est apertus, ut dentes conspici possint.

CDLXVIIL Mandibularum Cancri gammaripartes diversae in situ, cum anteriore
parte corporis*

CDLXIX. Mandibula dentata dextri lateris ejusdem speeiei animalis.
CDLXX. Mandibula dentata sinistri lateris ejusdem speeiei animalis.
CDLXXL Ventriculus aëre distentus in cujus externa superficie ossicula bäsin dèn-
tium ventriculi constituentia, et ostia oesophagi et pylori conspiciuntur, ex eadem specie.

CDLXXIL Manns sinistri lateris ejusdem, ex quatuor partibus constans , qua-
rum singulae ita sunt apertae, ut interiora articulationum appareänt.

CDLXXIIL Manns Cancri Mantis^ articulatio mobilis est,ita ut ipsius fabrica appareat.
CDLXXIV. Duo ossa manum Cancri Mantis componentia, sed dissoluta.
CDLXXV-CDLXXVI. Pes anterior dexter et sinister Cancri gammari.
Vol. IIL I SECTIO

SECTIO SECUNDA.

PRAEPARATA ANATOMICA, QUAE SICCATA CONSERVANTUR.

CRANIA HOMINUM DIJ^ERSAE AETATIS.

N^. CDLXXVIL Crammn foetus sex vel septem mensium, cum maxilla inferiore.

CDLiXXVIII. Simile cranium paulo majus, cum maxilla inferiore.

CDLXXIX. Cranium infantis nuper nati , cum maxilla inferiore.

CDLXXX. Cranium infantis, in quo in maxilla inferiore prodierunt bini
dentes incisores medii 5 in maxilla superiore quatuor dentes incisores inveniuntur 5
bicuspidati primi ad marginem alveolarem jam descenderunt, sequentes bicuspidati
et molares primi in fundo alveolorum adsunt. Fontanella major nondum peni-
tus adhuc est clausa.

CDLXXXI. Cranium infantis, in quo prima dentitio est absoluta5 evulsi au-
tem fuerunt incisores dentes medii superiores, et bicuspidati primi in maxilla in-
feriore, quorum alveoli sunt deleti.

CDLXXXII. Cramum infantis, in quo dentitio prima est absoluta5 incisor dens
medius dexter ex alveolo jam est protrusus, alter vero adhuc vacillat, dum dentes
permanentes in alveolis conspiciuntur. Reliqui dentes lactei omnes adsunt, et
molares primi erumpere inceperunt. In maxilla inferiore dentes incisores medii
ceciderunt, novique dentes ex alveolis prodire inceperunt 5 incisores laterales va-
cillant 5 reliqui dentes inveniuntur ut in maxilla superiore. Plura ossa Wormiana in
sutura lambdoïdea adsunt.

CDLXXXIII. Cranium puellae, in quo quatuor dentes incisores utriusque maxil-
lae jam sunt permutati, coronae vero adhuc marginem crenulatum monstrant^
ex his vero in maxilla superiore incisor persistens lateralis sinister, ut et cuspi-
datus, et bicuspidatus lactei illius lateris deperditi sunt, reliqui vero omnes den-
tes adsunt 5 molares primi in alveolis continentur.

CDLXXXIV.Cranium viri robusti mediae aetatis, cum maxilla inferiore atque
dentibus^ dentes molares primi maxillae inferioris fuerunt evulsi, eorumque al-
veoli deleti.

GûLXXXV. Cranium foeminae adultae, cum maxilla inferiore et dentibus. Su-
tura frontalis ad nasum usque procurrit.

CDLXXXYI.Cranium viri provectae admodum aetatis, cum maxilla inferiore3
perierunt omnes dentes, excepto bicuspidato primo dextro^ alveoli maximam par-
tem

tem, inprimis molarium dentium in maxilla superiore, sunt deleti^ in îiiaxilla in^
feriore, uniciis tantum alveolus, dentis euspidati dextri, superest.

CDLXXXVlI. Cranium hominis proveetae aetatis cum maxilla inferiore 5 ceci-
derunt omnes dentes^ sed licet alveoli fere omnes suntdeleti, margo alveolaris ta-
men multum adhuc prominet atque satis acutus est*

CDLXXXVIIL Cranium vetulae, octoginta quatuor ännörum, Cum maxilla infe-
riore 5 perierunt omnes alveoli, unde in maxilla superiore margo alveolaris in ea-
dem linea est cum palato, et latitudo maxillae inferioris adeo imminuta est, ut
foramina mentalia in margine superiore inveniantur.

CDLXXXIX. Simile cranium vetulae , in quo tamCn utriusque maxillae mar-
go alveolaris magis adhuc est deletus, atque ipsa ossa maxillaria quam maxime
sunt extenuata. Condyli maxillae inferioris, inprimis sinister, absorptione valde
sunt imminuti.

CDXC. Extypon ex gypso capitis viri centum et quinque annorum*

CRANIA DIFERSARVM NATIONVM,

CDXCI. Cranium foeminae Groenlandicae, cum maxilla inferiore. Utrius-

que maxillae dentes manducatione valde sunt abrasi. Donum CI. M. Vahl.

CDXCII. Cranium incolae partis septentrionalis Californiae. Ill Lamsdorf,
qui cum 111. Krusenstern illas regiones visitavit, illud exfodivit ex sepulcro in-

colarum illius regionis.

CDXCIII. Cranium Finni, aetatis viginti duorum annorum. Cum maxilla

inferiore et omnibus dentibus.

CDXCIV. Cranium Russi ex Korskoy prope mare glaciale, cum maxilla in-
feriore. Dentes molares ultimi nondum prodierunt.

CDXCV. Cranium Siberici Penzavensis , cum maxilla inferiore. Dentes

molares ultimi nondum prodierunt.

CDXCVI. Cranium Siberici, cum maxilla inferiore.

CDXCVII. Cranium Tartari Casanensis, cum maxilla inferiore omnibusque
dentibus.

CDXCVIII. Cranium Russi Piesonskoyensis, cum maxilla inferiore.
CDXCIX. Cranium Russi, cum maxilla inferiore.

Cranium Russi Tobolskoyensis , cum maxilla inferiore omni-
busque dentibus. ...

pj Cranium Russi Novogorodensis, cum maxilla inferiore omni-

busque dentibus. ^ .u / P ^

jyll Cranium Russi Wiatkanensis, cum maxilla inieriore et dentibus.

pjjj Cranium Russi cum maxilla inferiore et omnibus dentibus.

I 2 DIY,

DIV* Cranimii Fuissi Siiioleiikoiensis, cum maxilla inferiore omnibusque
dentibus.

DV. Cranium Russi Moscoviensis, cum maxilla inferiore omnibusque dentibus«
DVI. Cranium Russi Wolodimirensis, cum maxilla inferiore 5 ultimi dentes
molares omnes nondum prodierunt extra alveolos.

Cranium Russi, cum maxilla inferiore, atque dentibus.
Cranium Russi Nearoskoiensis, cum maxilla inferiore.
Cranium Russi, cum maxilla inferiore.
Cranium Russi Nearoskoiensis, cum maxilla inferiore.
Cranium Russi Nearoskoiensis, cum maxilla inferiore et dentibus*
Cranium Russi ex Jebra, aetatis viginti annorum , cum maxilla infe-
riore atque omnibus dentibus.
DXIII. Cranium Scoti, cum maxilla inferiore et dentibus.
DXIV. Cranium incolae Hiberniae, cum maxilla inferiore.
DXV. Cranium Angli, cum maxilla inferiore.
DXVI. Cranium Angli ex NortKamtonla, cum maxilla inferiore*
DXYII. Cranium Angli, cum maxilla inferiore.

DXVIII. Cranium Angli, cum maxilla inferiore 5 dentes molares ultimi alveo-
lis adliuc continentur.

DXIX. Cranium rustici Frisiaci, cum maxilla inferiore et dentibus.
DXX. Cranium Hanoverani, cum maxilla inferiore et omnibus dentibus.
DXXI Cranium Hanoverani, cum maxilla inferiore et dentibus*
DXXn. Cranium Hanoverani, cum maxilla inferiore et dentibus,
DXXni. Cranium Hanoverani, cum maxilla inferiore ^ dentes molares ultimi
non prodierunt.

DXXIV. Cranium Hanoverani, cum maxilla inferiore et dentibus omnibus*
DXXV. Cranium Gei-mani ex Saxonia inferiore, cum maxilla inferiore et dentibus*
BXXVI. Cranium Oldenburgensis, cum maxilla inferiore. Evulsi fuerunt fere
omnes dentes molares maxillae superiorls, atque deleti sunt eorum alveoli*
DXXYII. Cranium Poloni, cum maxilla inferiore omnibusque dentibus.
DXXVni. Cranium Warsoviensls, juvenis octodecim annorum, cum maxilla infe-
riore et dentibus, quorum ultimi molares non prodierunt.
DXXIX. Cranium Masslliensis cum maxilla inferiore*

DXXX. Cranium Lusitani, cum maxilla inferiore, et dentibus. Donum Ampi.

Hartzingk ex Coetobri transmissum.

BXXXI. Cranium Lusitani, cum maxilla inferiore. Donum Ampi. Hartzinck

^^ Coetobri transmissum.

DXXXII. Cranium Hispani, cum maxlHa inferiore, omnibusque dentibus.

DXXXIII.Cranium Hispani ex Gallicia ? cum maxilla inferiore, aetatis viginti
quatuOr annorum.

DXXXIV.

i3XXXIV. Cranium lilspanl ex Sauvoniiad in Gallcia, cum niaxllla InferiBrd
atcjue dentlbus , molares vero ultimi maxillae superioris non prodierunt;

DXXXV. Cranium Hispani ex nova Gastilia, cum maillla Inferiore atcpe om-
nibus dentibüs, exceptls molarlbus ultimis, qui non prodierunt.

DXXXVI. Cranium Hispani aetatis viginti octo annorum, ex nova Cästilia, cum
maxilla inferlöre^

DXXXVII, Cranium Hispani, cum maxilla inferiore omnibusqué dentibus, ex^
ceptls ultimis molarlbus^ qui nondum"prodierunt. AtlaS a latere dextro cum osse
occipltis anchylosi cohaeret.

DXXXVIII. Crânium Hispani ex Murcia, cum niaxllla inferiore, ultimi deiites
molares nondum prodierunt. Donum Doct. M ergell.

DXXXIX» Cranium Hispani, cmn maxilla inferiore et dentlbus.
DXL. Cranium Hispani, cum maxilla inferiore5 ex dentibus pauci àntea

fuerunt evulsl, et alveoli sunt deleti.

DXLI. Cranium Helveti ex Tiguro , cum. maxilla inferiore 5 ex dentibus
maxillae inferloris nonnulli fuerunt evulsl, hinc eorum alveoli sunt deleti.
DXLII. Cranium Helveti, cum maxilla inferiore et dentibus.
DXLIII, Cranium incolae Arettae in Corsica, aetatis viginti et unlus anno-^
rum, cum maxilla inferiore.

DXLlVe Cranium Itali, cum maxilla inferiore et dentlbusi
DXLV. Cranium Turcae ex Belgrado , cum maxilla inferiore 5 perierunt
pauci alveoli^ evulsls antea dentibus5 in maxilla inferiore dentes molares ultimi
non prodierunt.

DXLVI. Cranium Turcae absc[Ue maxilla inferiore^
DXLVII. Cranium Turcae. Deficit maxilla inferior.
DXLVIII. Cranium Perslani absque maxilla inferiore et dentibus.
DXLIX. Cranium Chinensis , annorum triglnta septem, cum maxilla infe-
riore et dentibus. Donum Doct. A s mus.

DL. Cranium Chinensis, annorum viginti septem, cum maxilla inferio-

re omnlbusque dentlbus. Donum Doct. A s Mus.

DLL Cranium viri natloiils Gouanche ex insula TenerifFe, cum maxilla

inferiore et dentibus. Integumenta exsiccata cranio adhaerent. Donum Clar. A.
Broussonet.

DLII. Cranium viri ejusdem nationis, absque maxilla inferiore. Donum

ejusdem viri.

DLIII. Cranium Aegyptlaci ex Dar-Four, aetatis viginti sex annorum, cum,
maxilla inferiore et dentibus. Donum Doct. Mornaec.

DLIV. Extypon ex gypso partis anterloris cranii Mumiae aegyptlacae.
DLV. Conceptaculum cerebri Mumiae aegyptlacae. Laclniae nonnullae
bltumlne impregnatae adhaerent ossi occipltis.

Vol. III. K dlvL

DLVI. Cranîum absque maxilla inferiore Mumiae aegyptiaeae. Bitumine
tecta sunt ossa.

DLVIL Cranium Judaei, Amstelodami nati, cum maxîlîa inferiore etdentibns.

DLVIIL Cranium Judaei, cum maxilla inferiore et dentibus^ dentes mola-
res Ultimi non prodierunt,

DLIX. Cranium Aetliiopis Indiae Occidentalism cum maxilla inferiore
omnibusque dentibus.

DLX. Cranium Aetliiopis ex gente Orowacca, cum maxilla inferiore et

dentibus , Ultimi dentes molares non prodierunt. Bonum Doet. Wo el fing.

DLXÎ. Cranîum foeminae viginti cpinque annorum ex India Oceldentali
cum maxilla inferiore etdentibns. Donum Doet. Wo el fing. \'

DLXII. Cranium Nigrettae Surinamensis, cum maxilla inferiore et omni-
bus dentibus. Donum Doct. Wo el fing.

DLXIII. Cranium Mulatti Surinamcnsis , cum maxilla inferiore et dentibus

omnibus. Donum Doct. W o e l f i n g.

DLXIV. Cranium Tereeronis, cum maxilla inferiore et dentibus. Natus fuit
ex Europaeo et Mulatta, hujus pater Europaeus, Mater Aetliiopissa fuit

DLXV. Cranium viri ex America meridionali, cum maxilla inferiore at-
que dentibus.

DLXVI. Cranium foeminae Africanae, cum maxilla inferiore omnibusque
dentibus. Donum Doct. Woelfing.

DLXVII. Cranium foeminae Africanae viginti duorum annorum, cum
maxilla inferiore et dentibus omnibus. Donum ejusdem viri doctissimi.

DLXVIII. Cranium Aetliiopis Guineénsis, cum maxilla inferiore et dentibus.
Donum ejusdem*

DLXIX. Cranium Aethiopis Guineénsis, cum maxilla inferiore omnibusque
dentibus. Donum ejusdem.

DLXX. Cramum Aethiopis Guineënsis, cum maxilla inferiore et omnibus
dentibus. Donum ejusdem.

DLXXI. Cranium Aethiopis Guineênsis, absque maxilla inferiore. Inhae-
rent omnes dentes maxillae superior!. Donum ejusdem.

DLXXII. Cranium Aethiopis Guineensis, cum maxilla inferiore et omnibus
dentibus. Donum ejusdem.

DLXXIII. Cranium Aethiopis Guineensis , cum maxilla inferiore.

DLXXIV. Cranium Aethiopis Guineensis, cum maxilla inferiore et omnibus
dentibus.

^ DLXXV. Cranium Aethiopis Guîneênsis, cum maxilla inferiore et dentibus

i^öntliTX Doct. woelfing.
DLXXvt

1 Cranium Aethiopis Guineënsis, cum maxilla inferiore et omnibus

denfbus. Donum ejusdem.

DLXXVir.

DLXXVII. Cranium Aetliiopis Guineênsis, cum maxilla inferiore^ etulsi fue-
runt pauci dentes, quorum alveoli perierunt.

DLXXVin. Cranium Africani, cum maxilla inferiore et dentibus^ Donum
Doct. Woelfing.

DLXXIX. Cranium Asiatae, cum maxilla inferiore«

DLXXX. Cranium Asiatae, cum maxilla inferiore.

DLXXXL Cranium Indostani, cum maxilla inferiore et dentibus. Donum
Doct. J. Peitsel.

^ DLXXXII. Cranium Bengalensis , cum maxilla inferiore. Dentes molares Ul-
timi maxillae inferioris non prodierunt.

DLXXIII. Cranium viri ejusdem nationis , cum maxilla inferiore. In maxi!--
la inferiore perierunt nonnulli dentes molares.

DLXXXIV. Cranium Cingalensis, cum maxilla inferiore omnibusque dentibus.
Donum Doct. van Hussem.

DLXXXV. Extypon ex cera factum cranii viri ejusdem nationis , cum maxilla
inferiore.

DLXXXVI. Cranium Incolae insulae Borneo, cum maxilla inferiore et denti-
bus. Donum Doct. Heppener.

DLXXXVII. Cranium incolae Macassar, cum maxilla inferiore et dentibus.
Donum Doct. Heppener.

DLXXXVHL Cranium Madurensis, cum maxilla inferiore, omnibusque dentis
bus. Donum Doct. J. Peitsel.

DLXXXIX. Cranium Amboinensis, cum maxilla inferiore et dentibus. Do-
num Doct^ Heppener^

Cranium Amboinensls, cum maxilla Inferiore et plurimis dentibus.

DXCI. Cranium Amboinensls, cum maxilla inferiore et dentibus. I)ol

num Doct. J. Peitsel.

DXCII. Cranium Javanensis, cum maxilla inferiore et omnibus dentlbusj
Donum Doct. J. Peitsel.

DXCIII. Cranium Javanensls, cum maxilla inferiore et omnibus dentibus.

DXCIV. Cranium foemlnae Javanensis, cum maxilla inferiore. Donum
Doct. van der Steegh.

DXCV. Cranium foemlnae Javanensis , cum maxilla inferiore. Donum
Doct. VAN der Steegh.

DXCVI. Cranium incolae insulae Baly , cum maxilla inferiore 5 dentes mo-
lares ultimi non prodierunt. Donum Doct. Heppener.

DXCVH. Cranium incolae regni Bimae in insula Sumbawa, cum maxilla
inferiore et dentibus omnibus, evulsis tantum paucis, quorum alveoli perle
runt. Donum Clar. J. A. Bennet.

^ Dxcvni.

DXCVIII. CraBium incolae novae Guineae, sive Terre des Papons ^ cum maxil-
la inferiore et dentibus. Donum Doct. Heppener,

Dentes craniorum N^ DLXXXVH, DLXXXIX, DXG, DXCH, DXCIV,
DXCV, DXCYH, DXCVIII, ex manducatione foliorum Piperis Betle, calcis
vivae, nucis Arecae etc. nigra crusta sunt tecti,

DXCIX, Cranium Hottentotae, cum maxilla inferiore et dentibus fere omni-
bus. Donum Doct. Dibbstz.

DC. Cranium Rustici ex Promontorio Bonae Spei, originis EuropaeaCj

Cum maxilla inferiore et dentibus omnibus, unico molari excepto , antea evulso.
Hujus rustici proaevi per plures generationes Africam babitaverunt.

DCI. Cranium Otaitensis absque maxilla inferiore. Alveoli dentium mo^

larium sunt partim deleti. Donum Perill. J. Bancks.

DCII. Cranium incolae Nev^ South Wales, absque maxilla inferiore, deleti

sunt alveoli incisorum dentium mediormii.
DCin. Extypon ex gypso capitis Caffri.
DCIV. Extypon ex gypso capitis Africam (Bosch]esman).
DCY. Extypon ex gypso capitis Hottentoti.

DCYI. Extypon ex gypso capitis Aetliiopis.
DCyn. Mumia Aegyptiaca egregie conservata.

ORGANA manducationis.

CRANIA mammalium.

DCYIII. Cranium hominis adulti, mediae aetatis sexus virilis, cum maxilla

inferiore atque dentibus.

DCIX. Cranium Simiae satyri Linn. Pitheci satyri Geo ffr. cum maxilla
inferiore. Adsunt dentes lactei incisores , canini atque duo molares priores 5 se-
quentes molares in alveolis observantur, et omnes dentes permanentes, pone lacteos
detegi possunt.

Longitudo a vertice cranii ad marginem maxillae superioris = j5o linearum
belgicarum, vel 5 pollicum rhenolandicorum. Longitudo a fronte ad occiput,
sive conceptaculi cerebri = i oi lin. belg., 4 poll, i-hen. Latitudo maxima con-
ceptaculi cerebri = 94 lin. belg., 5 poll. 7 lin. rhen.

DCX. Cranii Simiae satyri adulti extypon ex cera, cum maxilla inferio-
^^ atque dentibus.

Longitudo cranii = ^55 lin. belg., 9 poll rhen. Longitudo conceptaculi ce-
rebri = 11B lin. belg,, 4 poll. 6 lin. rhen. Latitudo conc. cerebri = 9^
belg., 5 poll. 7 lin. rhen.

DCXL

DCXI. Cranium Shmae Monae Linn. Cercopitheci Monae Geoffh., cum
maxilla inferiore attjue dentibus.

Longit. cranii = 92 lin. belg., 5 poll. 6 lin. rlien. Longit. conc. cerebri = 65 lin;
l>elg., 3 poll. 6 lin. rhen. Latit. conc. cerebri = 53 lin. belg., a poll. rhen.

DCXIL Cranii Simiae Monae Linn, ossa faciei, cum omnibus dentibus in
ritrac[ue maxilla.

DCXIIL Cranium Simiae Dianae junioris Li inn, Cercopitheci Dianae G e o f f r;
Cum maxilla inferiore 5 adsunt dentes incisores, canini, molares prlmi et secundi,
reliqui non prodierunt, sed intra alveolos deteguntur,

Longit. cranii = 78 Un. belg , 5 poll, rhen, Longit, conc. cerebri = 5g lin, belg ,
2 poll 5 lin rhen. Latit. conc. cerebri = 5o lin. belg., 1 poll. 11 lin. rhen.

DCXIV. Cranium Simiae Sabaeae junioris Linn. Cercocebi Sabaei Geo ffr.
Cercopitheci Illig. , cum maxilla inferiore 5 ultimi dentes molares non prodierunt.

Longit. cranü = 92 lin. belg. , 5 poll. 6 lin. rhen. Longit. conc. cerebri = 59 lin.
belg. , 3 poll. 5 lin. rhen. Latit. conc, cerebri = 62 lin. belg., 2 poll. rhen.

DCXV. Cranium Simiae Cynomolgl Linn. Cercocebi Cynomolgi Geo ffr.
Cercopitheci Illig. , cum maxilla inferiore et dentlbus. Molares secundi lactei
maxillae Inferloris cecideruntj persistentes ex alveolis prodierunt 5 canini dentes
partim sunt abrasi.

Longit. cranii = 15j lin. belg., 6 poll. rhen. Longit. conc. cerebri = 98 lin. belg.,
5 poll 9 lin. rhen. Latit. conc. cerebri = lin. belg. , 3 poll. 1 o lin. rhen.

DCXVL Cranium Simiae Spliingis junioris Linn. Papionls Sphingis Geoffr;
Cynocepliall Illig. cum maxilla inferiore et dentibus, quorum incisores medii
sunt persistentes 5 vix prodierunt ex alveolis incisores laterales in maxilla superio-
re 3 canini adsunt lactei et tres dentes molares in utraque maxilla, ab utroque latere.