DISSERTAIIO

ETICA PLATOICAI

PRAESERTIM IN AMORIS EXPOSITIONE
CONSPIOUA

QUAM

annuente summo numine,

EX AUCTOKITATK KBCTORIS MAGNIMCI

lACOBI AlVTONIl FRÜII^,

ITimS KOM. ET HOD. DOCT, ST PKOF. OKD. ,

AMPLissiMiauE SENATUS ACADEMICI CONSENSU,

D

NOBILISSIMAE EACULTATIS PHILOSOPHIAE THEOEETICAE
ET LITEEAEUM HUMAN lOEUM DECREÏO,

SOMMISQUE IK

PHILOSOPHIA THEORBTICA ET LITTEEIS HUMANIORIBUS

HONOBIBTJS AO ÏRIVILEGIIS

in Academia Rheno-Traiectina,

RITE ET LEGITIME OONSEQUENDIS,
EEUDITOEUM BXAMINI SUBMITTIT

ADAMÜS HENRICUS RAABE,

IVeomaf^ensis.

A. D. XVII M. MAETII A. MDCCCIXVI, HOEA III.

EfltBrDhrai,

EX. OFF. E. H. TASSEMEIJERI.
MDCOOLXVI.

:AfiïfflV MIMOSÖMVS^^ Mm

à îîo .i\'Tf\' - f . .0 ; -1\' i r s ^ \' ^ 4

YIKO MAX.IME VENEBANDO

mCOlAO BEETS,

LITT. HUM, ET THEOL. DOCT. PHII.. THEOK, MAG.

MEMOKIAE
YIRI EXCELLBNTISSIMI

llMffl lACOBl LEOMRDI M DER BRUGGHEN.

UTB. lUE. DOCT.

s a c b u m.

r

I-.

1 ;nbsp;il nnbsp;SM AM i V

-^V\'JIi-inoii ..AOÄtft r-\',nbsp;quot; ( i;

J e tquot; -r................: \' -r ■nbsp;,nbsp;gt;

:nbsp;-J

r:

^ R

PRAEFATIO.

Aetate provectiore, quam qua fieri solet, quum
Unguis classicis operam dari coepi, mul ta sane
persequenda mihi proposui, nihil tarnen majore
cupiditate assequi cupivi, quam cognitionem illo-
rum operum, quibus jjliilosophi antiqui immorta-
litatem sibi adepti sunt. A primis fere cunabilis
veneratione religionis imbutus, in summo habui
honore viros illos praestantissimos, Socratem et
Platonem , quibuscum, ut reformatorem Zwinglium
exclamasse mihi narraverant accubituri sumus in
coelestibus locis. Quae puer de hac sententia co-
gitavi, non huius temporis est memorare. Satis sit

1) Saepius hunc locum quaesivi in Zwinglii operibus, nunquam inveni
Sed vide, quantopere Socrates laudatus sit a patribus ecclesiae, v. e. a
JUSTINO, qui eo usque progressus est, ut dicat Socratem fuisse Christianum;
eumque Christum partim sane cognovisse, Apol, I, 5; II, 8; I, 46; II,
10; et hoc Erasmi nescio ubi legi: „Proinde quum huiusmodi quaedam
lego de talibus viiis, vix mihi tempero, quim dicam : Sancte Socrates,
ora pro nobis!quot;

confiteri me his verbis tactam, in dies magis
exspectasse tempus, quo in eo forem, ut tantorum
virorum opera legere, immo gustare possem; et vix
sententiam Graece scriptam, summis usus viribus,
intelligere potui, quum Bempublicam, ut opus
maxime laudatum, non legere, sed tamquam litte-
ras in syllabas colligere conatus sum. Quantum
voluptatis horae, quas cam Platone degerim, mihi,
scriptorem sublimem sensim magis magisque perci-
pienti, attulerint, ingratus essem si narrare vellem,
nam voluptas fuit immensa. Et quum tempus ve-
nit, quo mihi argumentum quaestionis eligendum
fuit, mirumne me non dubitare, quin partem e
Piatonis philosophia sumpturus essem? — Elegi
Platonis de Amore doctrinam, ut partem unam
omnium, quae me maxime attraxit, eamque tractavi
pro virili parte, non autem ita ut voluissem. Multis
occupationibus, multisque curis prohibitus sum,
quominus annos liuic studio dederim, et id, quod
mihi proposueram, plane efficere potuerim. Do
quae habeo. Et Plato si opusculum lioc legeret,
multa se non digna inveniret, dictionemque pror-
sus non platonicam damnaret, sed conatum igno-
sceret mihi, discipulo non ingrato, quem vires
expositionis, non vero plane sensus roü KaXouKa-
yaÔoO defecerunt. Et tu, lector, noli magistro
nostro esse severior !

Pium officium mihi restât, ut Vestri grato
animo meminerim, viri doctissimi beets et van der

brugghen. Secundum Deum vobis debeo, me
voluptatem, de qua supra dixi, gustavisse. Tu
van deb brugghen , ab arte illiberali ad liberalium
disciplinarum studium me vocasti, Tu disciplinarum
principia bene me doceri curasti, et sermonibus
Tuis non parum contribuisti ad classicoruin amo-
rem excitandum et augendum; Tu Platonis admi-
rator, saepius expositionibus Tuis lucem sententiis
mihi minus perspicuis attulisti. Semper ndhi fa-
visti, et nisi mors te abstulerit, hunc libellum non
cursim modo transires, sed studiose perlegeres, eo
animo ut mihi annotationibus Tuis prodesses, me
meliora edoceres. Mecum te desiderant multi,
nihil Tu desideras. Omnia liabes, et ut Platonica
imagine utar, alis animi tui adultis et explicatis,
ad ipsius veri ac boni ac pulchri spectationem co-
gnitionemque venisti; eum una cum Platone intue-
ris, qui Platonico maioris sublimiorisque amoris
nobis est magister.

Si multa benefactori illi praestantissimo debeo,
non minus, quam ei, Tibi devinctus sum, quam
plurime venerande vir beets. Biennii, quod libe-
rorum Tuorum magister, domi Tuae degi nou fieri
potest ut obliturus sim. Tu me docuisti pulchrum
non sciri modo sed etiam sentiri oportere. Lectio-
nibus, admonitionibus Tuis, immo singulis ver-

1) Voorlezingen in den huiselijkeu kring.

bis saepe magis mihi profuisti, quam libri saepius
repetiti. Pulchritudinem si sentio, si sapio, Tibi de-
beo. Et etiam postquam Tuo contubernio frui desii,
semper mihi aditus ad Te patuit, ut omnibus de
rebus Te consulerem. Semper res meae Tibi cordi
fuerunt. Ob tot Tua in me egregia merita, Tibi
hic publice gratias ago: ut erga me in hoc mente
perseveres iterum, iterumque rogo. Deus O. M.
si preces meas exaudit, Tibi Tuisque per multos
annos vitam viresque servabit, Te summis favoribus
accumulabit, et ea, quae in munere Tuo, tam
sublimi quam vario, facturus sis, bene vertet omnia.

Tibi quoque, vir doctissime, van der kloes, qui
summa liberalitate erga me usus, me elementa
linguae Latinae et Graecae docuisti, hic publice
gratias ago. Otio nunc frueris; spero fore ut, si
eadem etiam Tua est cupido, mox, renovatis viribus,
negotia Tibi grata sis suscepturus.

Neque Vos, viri clarissimi, buys ballot, van eees,
hoek et de geer silentio praeterire volo. Summa
enim Vestra humanitate usus sum; quum opportu-
nitate Vestrarum lectionum strenue sequendarum
caruerim, mihi libros indicastis, quibus uterer, et
illo studio pro meis viribus finito, \'facile ad tenta-
men quod dicitur, me admisistis.

Idem quod in viris illis clarissimis, atque etiam
magis in Vobis colo, viri clarissimi, professores lit-
terarum et philosophiae theoreticae facultatis, brill ,
ROVERS, orzooMER et quem desidero Karsten. —•

Hiimanitate ac liberalitate me Vobis devinxistis;
quoties ad Vos veni, toties parati fuistis ad me
iuvandum, quum consiliis, tum admomtionibus. Si
in vita mea academica — talem vitam vixisse si
dici possim — est quod doleam, doleo mihi oppor-
tunitatem negatam fuisse, ut Vestra institutione
perquam uti potuerim. — Nolite dubitare, viri
clarissimi, quin beneficii memoriam semper sim
conservaturus!

Tibi, vir clarissime, opzoomer, mi promotor, in-
primis gratiarn habeo, ob animum promptum et
paratum, quo me, post mortem viri optimi Kar-
steni, ad te venientem accepisti, dein ob modum
rationemque, quibus mihi viam huius libelli in
lucem emittendi explanasti, tandem etiam ob ope-
ram , quae necesse erat inde tibi nasci. — D. O.
M. Tibi et omnibus Tuis collegis benevolentiam
rependat quam in me locastis!

Mihi non contigit, vir clarissime herwerden , ut
Tuam institutionem sequerer, sed alumnus Acade-
iniae Ultra-Trajectinae, Tibi, eius professori, omne
quod bonum felix faustumque sit, tam Tibi ipsi
quam Tuis discipulis exopto.

Amici, quos non muitos sed fortasse eo fidelio-
res habui, qui toties me stimulavistis, quoties vix
despondebam, me unquam ad. studiorum academi-
corum finem esse venturum , buius libelli paginas
quum scripsi, saepe mihi in memoriam redactae
sunt liorae illae, non multae sane, sed recordatu

iacundissirnae, quibus de studiis nostris locuti
SU mus. Omnes id, quod petivistis, assecuti estis.
Fortasse multae occupation es curaeque vos obsident,
sed interdum, rogo, animum ad amicum vertite,
qui vestri semper memor erit.

Sci-ipsi VUrajexti,
m. Februario a. mdccclxyi.

CONSPECTUS.

Pag

Prooemium..............................1.

Poeta, Poesis............................8.

Plato, Poeta......................16.

De Amore Platonico..........................32.

De Tempore conscriptionis, proposito scriptoris et ne-
cessitudine librorum, qui inscribuntur Phaedrus et

Symposion..............................34.

Phaedrus................................39.

Pars 1...............40.

Pars II...............45.

Pars III..............49.

Pars IV..............67.

Fabula e Phaedro...........73.

Symposion...............106.

Phaedri Oratio............111.

Pausaniae Oratio............115.

EryximacM Oratio...........130.

Aristophanis Oratio...........125.

Agathonis Oratio............138.

Socratis Oratio............146.

Diotime..............148.

Diotimae Doctrina..........158.

Mythus de Amoris ortu. ........169.

Socrates verus et sincerus pulchri amator. . . . .nbsp;186.

Conclusio................................300.

Plato verhält sich zu der Welt wie ein seliger Geist, dem es beliebt
einige Zeit auf ihr zu herbergen. Es ist ihm nicht sowohl darum zi
thun, sie kennen zu lernen, weil er sie schon voraussetst, als ihr das
jenige, was er mitbringt und ihr so noth thut, freundlich mitzutheilen
Er dringt in die Tiefen, mehr um sie mit seinem Wesen auszufüllen
als um sie zu erforschen. Er bewegt sich nach der Höhe mit Sehnsuch
seines Ursprung wieder theilhaft zu werden. Alles was er äussert be
zieht sich auf ein ewig Ganzes, Gutes, Wahres, Schönes, dessen Forde
rung er in jedem Busen aufzuregen strebt. Was er sich im Einzelnen
von irdischem Wissen zueignet, schmilzt, ja man kann sagen, ver-
dampft in seiner Methode, in seinem Vortrag.

GÖthe. Farbenlehre.
{Tüb. 1810). II. p. 140.

PROOEMIUM.

Si recte atque aeque de scriptore quodam et de eius
operibus iudicare volumus, multae sane sunt res, ad
quas necesse est ut attendamus. Temporis quo vixit con-
ditio, cultus gentis in qua vixit, indoles etiam et doc-
trina virorum quorum consuetudine et institutione usus
est, haec omnia penitus nobis exploranda sunt. — Sed
praeterea ipsius quoque scriptoris ingenii dotes, eius hi-
storia et mores cognoscenda sunt. Haec si bene per-
spexerimus indicium aequum esse poterit, quia nihil exac-
turi sumus a tempore et opportunitatibus, quibus auctor
usus est, alienum et nostris potius opinionibus consen-
taneum; quia proprietates multas, quae aliter nos fu-
gerent, immo vero quas saepius male interpretaremur
bene sensuri et in suo pretio habituri sumus. Tot et
tantis conditionibus plane satisfacere, inprimis si de an-
tiquis agitur, unum in paucis difficile est. Primum enim
accuratam vitae, actionum aliarumque rerum, quarum
öotitia necessaria est, expositionem plerumque frustra
qiiaerimus, tum numquam, ut nostra fert sententia, cui-

1

quam contingit ita se in antiquitatem insinnare ut ab
omnibus suae aetatis vinculis et opinionibus expeditus
sit. Sed nibilominus perfectie et absolutie, quas ut in
aliis rebus ita etiam bic assequi non possumus, menti
obversari debent, utendum nobis est iis quae decessores
recte explicuerunt, conandumque strenue progredi ut qui
nos suscepturi sunt, nobis propius metam accedant. Hi-
storia enim nobis magistra data est et ratio ut ex alie-
nis exemplis, meditationibus et lucubrationibus discamus.

De Platone eiusque scriptis multi indicium vel potius
opinionem suam exposuerunt. Mirumne si bae opiniones
parum inter se congruunt? Alius scriptor aliud magis
animadvertit; de Platonis vita, nobis magnam partem
ignota, alius alias coniecturas proposuit. Alius alio me-
lius nulla opinione animo iam impressa pbilosopbi opera
legit et diiudicavit.. Sed grato animo diversas accipimus
commentationes, quia singulae quodammodo, etsi non
omnes aeque, id efficiunt, ut banc illamve disquisitionis
partem plenius teneamus.

Opera Platonis quum legissem, et mibi proposuissem
eorum partem eligere, de qua dissertationem conscfibe-
rem, accuratius quam antea praefationes, commentarios,
introductiones virorum doctorum meditari coepi et ma-
gnopere gavisus sum plurimis nonnullorum indiciis et ex-
plicationibus. Yividis coloribus pictam inveni tabulam
temporis, quo noster vixit. Qualis eo tempore cultus Grae-
ciae fuerit multo labore et exquisita doctrina elaborata
expositio me advertit. Praeceptorum Platonis in variis ar-
tibus doctrinisque inveni nomina, interdum etiam et breves
notiones. Socratis imaginem eximia cura et ut miki vide-
batur ad verum exsculptam adspicere potui. Et tamquam

hoc non satis esset, interdum inveni etiam nomina viro-
rum, qui fortasse illis temporibus Atheuis degerint et
quos Plato fortasse audiverit. De vita Platonis pauca
et haec inter se non congruentia legi; sed licet hac
in re multa desiderarem, sciebam hoc esse desiderium
inane. De dotibus autem ingenii, de indole et mori-
bus Platonis nihil fere inveni quod mihi satisfccerit.
Ex tot rebus unam modo hie indicabo. In brevibus
illis vitis Platonis legi eum antequam ad Socratem
venit, artem poeticam excoluisse, atque inde existima-
bam, in Platonis operibus vestigia esse invenienda eius
indolis poeticae. In commentariis autem quos adhibui,
licet passim de poetico ingenio Platonis aliquid scriptum
viderim, nihil certi accepi: in nonnullis de quibusdam
locis in Phaedro legi: hoc sentit poesin; sed simul,
quod iam Dionysius fecerat, color ille poeticns philo-
sopho ut Vitium exprobratus est, quod quam maxime
vitare debuisset. Tandem mihi munk, die natürliche Ord-
nung der Platonischen Schriften in manus venit, ubi in
praefatione (pag. v) legi: „Man hat bisher immer, da
man in Plato mehr den Philosophen als den Dichter
sah, die poetische Seite seiner Schriften zwar anerken-
nend beiläufig gelobt, aber ihre Bedeutung in der An-
ordnung der Schriften durchaus nicht gewürdigt,quot; atque
sperabam fore ut hic mihi, quae exposita legere cupe-
rem, traderet. Quin, quum legere perrexissem, inveni
pag. IX. „Die Gesammtheit der Platonischen Schriften
bildet also ein poetisch-philosophisches Ganze worin in
dem idealen Leben des wahren Philosophen die ideale
Entwicklungsgeschichte der wahren Philosophie darge-
stellt werden sollte,quot; et multa huiusmodi. Sed neque

hic id quod cupieham legi, interdum plus, interdum
vero et multo minus quam quaerebam inveni. mtok, ut
inscriptie hbri iam indicat, universe de poetico colore
egit, ut ordinem constitueret, in quo Piatonis scripta
non tam confecta quam legenda essent. Illam poesin
Platonicam a ceteris rebus non distinxit, et interdum
mihi visus est ingenio poetico Platonis plus tribuisse
quam fas esset. Quid plura? Licet multum ex eo pro-
fecerim, nondum contentus eram: statui igitur meo
Marte in campum descendere et pro viribus contendere
ut probarem Platonem, quam vis Musas suas Vulcano
sacrificasset, non desiisse poetam esse, vel potius poe-
tice agere; poetam non plane interiisse in philosopho.

Sed partim ne quis existimet nos nimia audacia tale
opus suscepisse, partim ut nonnullorum virorum docto-
run hac de re sententias ante oculos ponamus, tam-
quam florilegium earum hic addimus.

Apud ASTiuM Icgimus: Maior pars Platonis dialo-
gorum cum picturis aut animi delineationibus mimicis
comparari possunt, atque operum externa forma est
poëtica, dramatica nempe sive mimice-poetica. Non raro
autem color ille poeticus et ad internam dialogorum
partem procedit

MEiNERSii haec sunt: „Es scheint als wenn die Natur
den Plato mehr zu einem Dichter, als Philosophen geschaf-
fen hätte..... Dichten war ihm so natürlich, dass er

1)nbsp;PlatoDS Leben u. Schriften, pag. 36.

2)nbsp;Cf. etiam quae pag. 37, dicit de persona Socratis in Platonis dia-
logis, uti etiam quae leguntur, pag. 41, de dialogi natura, quam ger-
manum quendam Proteum nuncupat.

3)nbsp;Vermischte philosophische Schriften, L pag. 120.

selbst da in diesen Naturfehler zurückfiel, wo die kleinste
Ueberlegung ihm das Unschickliche seines Verfahrens zu
zeigen im Stande gewesen wäre/\'

heusdius, qui Platonem sublimem poetam appellat i),
quum de Socratis sermone in Phaedro agit, dicit „Et
hymnum sie récitât Pindaricnm plane et tamen philo-
sbphicum de amore, de pulchro rel.quot; et alio loco
„Hic, ait enthusiasmus est amoris, in quo describendo
cum poetis antiquis concertasse videtur Plato. Nam
carmen est plane, quanquam plenum philosophiae.quot;

WOLFF in Prolegomenis ad Symposium ita fere dis-
putât : Omnes indices litterati Symposion extollunt
opusque existimant quod non minus honoris atferat in-
genio poetico, quo natura auctor tam copiose praeditus
erat, quam philosopho.

Apud MüNKiuM 1. 1. praeter ea, quae iam attulimus,
legimus Piatonis dialogi mimi sunt, genuinae gemmae
poeticae. Omnes critici interpretesque usque ad nostrum
tempus poeticum colorem in Piatonis scriptis pulchri
sane ac venusti quid exstare putaverunt, quod autem
plerumque supervacaneum esset, quin saepius nocuisset
rebus philosophicis, quae tractantur. — (Hoc indicium
de interpretibus Piatonis severius esse quam aequius nemo
erit, qui non perspiciat).

1)nbsp;Initia Pkt. I. pag. 3.

2)nbsp;Ibidem, pag. 127.

3)nbsp;Ibid. pag. 129.

4)nbsp;Pag. XXIX, 9.nbsp;,

5)nbsp;Münk. pag. 11. Confer etiam quae affert pag. 25 sqq. ubi fere
boc dicit: Omnes Platonia dialogi unum constituunt opus quod nihil
aliud sit quam epos in laudem Socratis. Cf. etiam pag. 45.

Etiam ueberweg existimat nihil interesse inter phi-
losophiam Platonis et Aristotelis, nisi quod ille poetice
egerit, atque phantasia ductus praeter immanentiam etiam
transscendentiam idearum docuerit. (Quum autem idea-
rum doctrina non parva sit pars philosophiae Platonis,
quid iudicabimus de huius viri docti sententia quae
spectat indolem Platonis poeticam ?)

volquardsen 2) in Phaedri priore parte invenit stu-
dia Platonis, ut se exerceat in stylo Aesopico, Pinda-
rico et Sapphico, et pag. 9, dicit: „Piaton schreibt oder
singt und dichtet.quot;

grote 3) scripsit: Aristoteles Platonis scripta conten-
dit medium quid esse inter poesin et prosam orationem
et vel Platonis doctrinam philosophicam de Ideis all
its apparent plausibility duxisse e poeticis translatio-
nibus (metaphoris). Sententia ilia, Anglus addit, vera
est sed quodam tantum modo. Complures dialogi os-
tendunt exuberantem poeseos venam, quae dicebatur
—■ non ab Aristotele modo sed etiam a pluribus aliis
criticis Platonis ipsius tempore — saepius esse aliena a
rebus tractatis et immodica.

Neque ciceronem fugit poeticus ille color. Legitur
enim in Oratore: \'\'•) Yideo visum esse nonnullis, Pla-
tonis .....locutionem, etsi abest a versu, tamen quod

incitatius feratur, et clarissimis verborum luminibus
utatur, potius poema putandum, quam comicorum poe-
tarum: apud quos, nisi quod versiculi sunt, nihil est

1)nbsp;Ueber die Echth. u. Zeitf. Plat. Si^iriften, pag. 178 aqq.

2)nbsp;Platon\'s Phaedrus; Eerste Schrift Platon\'s pag. 3.

3)nbsp;Plato, I. 213.

4)nbsp;Cap. 20. 67.

aliud quotidiani dissimile sermouis. Nec tamen id est
poetae maximum rel.

Et quintilianus 1) nou dubitat laudare: Multum supra
prosam oratianem et quam Graeci pedestrem vocant
surgit, ut mihi non hominis ingenio, sed quodam Del-
phico oraculo distinctus videatur.

Hisce addere possemus locos ex hermanno (cf. v. c.
pag. 389 et 511), steinhabtio (76), susemihlio et
STALLBAUMio ductos, sed credimus haec sufficere ad ea
quae nunc volumus. In re ipsa tractanda horum et
nonnullorum aliorum sententiae nobis proderunt.

Sed quo melius propositum nostrum definiamus, cer-
tumque ordinem disquisitionis teneamus, eam in partes
dividemus, et ut Socratis aat Platonis consilio, moniti-
oni obsequamur, de nulla re agendum esse-, nisi sit
ipsa ante definita, initium faciamus a definiendo, quis
ex nostra opinione poeta, quaeque poesis sit. Tum
in unum locum conferemus ea quae antiqui nobis de
Platone poeta tradunt, et tandem, ex ipsius Platonis
dialogis ro ttoivitikov illud eruere conabimur, vel potius
demonstrare, quales sint partes quas ingenium poe-
ticum habuerit in modo quo scripserit et in rebus de
quibus egerit. Non autem omnia Platonis scripta, quod
opus esset nostris humeris gravius, explorabimus, sed
ea modo, in quibus de Amore egit, itaque priorem
Phaedri partem et Symposium.

1) I. O. X: ].

POETA. — POËSIS.

Poeta nascitur, non fit. Qui non natus est poeta,
frustra omnem operam adhibet in versibus pangendis,
inanes ei omnes erunt curae lucubrationesque ; versus qui
omnibus rhythmi legibus satisfaciant, qui nihil habeant
quod aures ofi^endat, componere possit: poema facere
autem nunquam poterit. Contra qui poeta est natus,
oui natura summum illud donum tribuit, quo vectus
animi aut phantasiae alis terram relinquit, e corpore
tamquam excedit, in aëre versatur, atque ex altitu-
dine aliter ac nos res contemplatur, hic — versus fa-
ciatne necne — hic revera est poeta. Non versus, non
rhythmi successiones mutationesve poëmata constituunt ;
est sublimis rerum conceptio, pulchra sententiarum forma,
aptus sed non practicus usus rerum opportunitatumque,
quae ex usu esse possint, ut ea quae percipiamus, quae
adspiciamus animi non corporis tantum oculis, magis
eluceant, clariore fulgeant splendore, atque auditores
lectoresque e crasso tenebroso aëre removeant et in re-
gionem luce splendentem tollant.

Poësis est imitatio, dicit akisïoteles i) et quum de
poeseos origine agit dicit eam ex ipsa hominum na-
tura nasci, cui imitari insitum sit. Et ex hac poeseos
definitione argumentatur : Si^Acv ovv ort tov ttoi^t^v fA,ScX-
Aöv TÓóv ßvÖccv shoii TrotvjT^v Ij diüjv piérpccv, oa^ ttoi^tÎiç

1) De Poëtica. Cap. I.
3) Ibid. Cap. IV.
3) Ibid. Cap. IX.

KiZTO riji/ [xif/.yjaiv aaTiv.nbsp;TS rag irpx^stq KOLV

a,pöi crvfy^ß^ \'ysvópi.sviz ttoisïv ovTsv ^ttov mi-^^Tviq fVr/f rav
yoif ysvo^évm, hiot. ovlsv kccävsi rciavTo, sïvxi ola, av siKoq
yevéaêoit vm\\ luvxTOi ysvsaêxi, xzÓquot; o sxavoc ocvtcüv TVOiviT^q
è(rriv; et haecce amplius explicat quum fei-e hoe dicit:
Non poetae est dicere quae facta sint, sed qualiä fieri
debeant, et qui fieri possint secundum verisimile vel
necessarium. Nam historicus et poeta non eo inter se
difi\'erunt quod hic cum metro, ille sine metro dicat.
Liceret enim ea, quae heeodotus narrat in metris po-
liere et nihilominus esset historia quaedam cum metro,
ita ut ante erat sine metris. Sed in hoe est differentia,
quod unus quidam facta dicit, alter vero qualia fieri
debeant. Quamobrem et res magis philosophica et me-
lior poësis est quam historia. Nam poësis magis uni-
versalia, historia magis singularia dicit. Est autem
universale quum exponitur, quemadmodum tali talia
contingat dicere aut facere secundum verisimile aut ne-
cessarium; singulare vero quid Alcibiades fecerit aut pas-
sus sit 1).

schiller eandem fere fert sentcntiam. Dicit poe-
tam esse naturae custodem, et ubi talis non ex omni
parte esse possit, quia iam in semet ipso vim destru-
stricem formarum artificiosarum et ex libidine factarum
experitur (schon in sich selbst den zerstörenden Einfiuss
willkürlicher und künstlicher Pormen erfährt), aut quia
ei contra illas luctandum est, ibi testis aut vindex

1)nbsp;Hic quidem Aristoteles de tragoediis loquitur, sed quae hoc loco
de specie dicuntur, de genere toto dici possunt.

2)nbsp;Ueber naive und sentimentalische Dichtung. Opera XI1. 182 sqq.

2

naturae erit. Igitur aut ipse natura est, aut earn quaerit.
Inde duo genera poetarum exsistunt, quorum utrum
indoli temporis consentaneum erit. Ille erit poeta sim-
plex (naiVer Dichter) hic mollior (der sentimentalische).
Poesis autem hoc efficere conatur ut naturae humanae
quam perfectissimam formam effingat, (der Menschheit
ihren möglichst vollständigen Ausdruck zu geben), atque
ex necessitate inde sequitur iis temporibus quibus homo,
in naturali simplicitate, cum omnibus simul suis viribus,
(ut unitas quaedam concors et congruens) agit, quum
igitur tota natura prorsus in iis quae sunt effingitur, his
temporibus poetae esse quam perfectissime ea imitari quae
revera sunt. Sed iis temporibus, quibus homines iam
culti sunt, et tota hominis natura non iam congruen-
ter una agit, quum unitas illa facto sublata est (bloss
idealisch existirt) iis temporibus poetae res quae revera
sunt, ad ideam illam tollenda sunt, et species illa
cogitata in scriptis exponenda est. In scriptis illorum
poetarum, poeta ipse est opus, et opms est poeta. In
poetarum cultorum temporum scriptis vero, primUs
poeta quaerendus est, eius cordi est ob viam eundum,
et una cum eo de re est considerandum. Ut in pauca
conferam: Obiectum in subiecto est contemplandum.
Praeter has formas, nulla est, in qua genius poeticus
apparere possit. Licet hae formae quam vehementissime
a se discrepent tamen est summum aliquod cujus utraque
est particeps, et summum illud cum idea generis humani
in unum concurrit (mit der Idee der Menschheit in Eins
zusammentreffen). Et alio loco legimus : „Eine noth-

1) Schiller, Opera. XII: p. 333.

wendige Operation des Dichters ist Idealisirung seines
Gegenstandes, ohne welche er aufhört, seinen Kamen
zu verdienen. Ihm kommt es zu das Yortreffliche seines
Gegenstandes (mag dieser nun Gestalt, Empfindung oder
Handlung sein, in ihm oder ausser ihm wohnen) von
grobem, wenigstens fremdartigen Beimischungen zu be-
freien , die in mehreren Gegenständen zerstreuten Strahlen
von Vollkommenheit in einem einzigen zu sammeln;
einzelne das Bbenmass störende Züge der Harmonie des
Ganzen zu unterwerfen, das Individuelle und Locale
zum Allgemeinen zu erheben. jUle Ideale die er auf
diese Art im Einzelnen bildet, sind gleichsam nur Aus-
flüsse eines innem Ideals von Vollkommenheit, das in
der Seele des Dichters wohnt. Zu je grösserer Beinheit
und Fülle er dieses innere allgemeine Ideal ausgebildet
hat, desto mehr werden auch jene Einzelnen sich der
höchsten Vollkommenheit nähern.quot;

Definitionem poeseos autem, quam et amstotblbs et
schiller dederunt, eam esse imitationem, non de tota
poesi acciperemus. Si de secundo poeseos genere agi-
tur, eam potius creationem diceremus , correctionem et
emendationem naturae si vis. Aristotelis ipsius aucto-
ritate hoc proferre possumus, nam dicit: ov ro rx ysvo-
yikvoc Xsysiv, iAA\' oh. a,v ysvotro müro ttoh^toü \'épycv £(tt)v ,
et si paullo accuratius cogitare volumus, ad banc defi-
nitionis mutationem cogimur. Poëmata condere est artem
colere. Ingenium autem hominum natura sublimius est;
inaneque igitur esset contendere naturam esse Dei opus,
artem modo hominum debile et inane opus Natura

1) Opzoomer, Logica pag. \'Ó2.

exhibet formas, mens hominis dat ideam. Res qnae extra
nos sunt et facta nihil sunt, nisi neutrum quiddam,
quod ab animo nostro colorem significationemque acci-
piat. Poeta res quae sunt in earum idea prehendit (il
saisit les réalités dans leur idée) et hanc ideam in semet
ipso habet. Nisi ita esset, quomodo Apollinem Belvederii,
qui tot alias artis creationes explicare possimus? Poesis
igitur est in homine, et ipse homo eam rebus tradit.
Non est exaggeratio, non ornatus eorum quae revera sunt,
non est explicatio arbitraria et vaga, sed est ipsa Veritas
et cum BILDBRDYK.IO uostro 1) exclamare licet :
Neen Waller, poëzij is geen verdichting. Neen!
Tj is waarheid, diep gevoeld en stroomende uit het harte.

Est Veritas quia est homo, et homo in iis quae quam
vehementissime sentit, in cogitationibusque quam ma-
xime spontaneis.

Quod dicitur de poeta etiam de poesi dici potest.
Poesis nascitur non fit, qui eam facere conatur non est
poeta Poesis autem adest ubicunque enthusiasmus est :
sine enthusiasmo et admiratione nusquam invenitur. So-
crates dicit: 3) lyva-j oSv xx) Trep) räv Troi^räv sv oKiya
TOÛTO, on où (TOCpiiji ttoioTsv â ttoioïsv, amp;KKßi (pùa-st rsm xx)
èvôivariàt^ovTs:, âcrTrsp ci Ôsofj.âvTstc kx) oi Xp^lt;TiJXfiho} \' kx)
yàp xéyoviTi ßh ttoKKx kxi xtzXx, h/xat Te ovTsv uv Ks-
youa-tv. et alio loco poeta definitur : Kov0oynbsp;kx)

TTTVjVOv Kûi) Upov et qui où TrpoTspov oToc rs ttoisïv vrph xv

1)nbsp;Voet in \'t graf. 41.

2)nbsp;Vinet, Etudes sur la litter. franç. du XIX siècle II : 441, 442.

3)nbsp;Apol. 22. C.

4)nbsp;[on. 584. B.

hôség TS ysvyiroii km hCppccv xd é vovç f^^ari h avr^ h^ 0-
Multa poesis coniuncta habet cum arte piugendi et
sculpeudi, quae etiam artes sunt imitatrices, et quae
etiam ad ideam spectaut. Sed dubium esse uon potest,
quiu poesi palma sit tradeuda, quia in plurimis rebus
iis longe antecellit. Inprimis quod non ad corporis sed
mentis oculos loquitur ideoque de rebus agere potest,
quae sub sensus non cadunt; tum quia vitam dare potest,
nam ipsa se movet et bunc motum rebus tradit : dein
quia singula voce tot ac tanta exprimere potest. Ca-
vendum est poetis itemque ac pictoribus ne ex sua
provincia in alteram transire conentur. Si enim pictor
omnia quae poeta adumbrat aut notât pingere vellet,
multis in rebus pictura nobis non satisfaceret, et poeta
si pictoris modo vellet depingere a scopo non dubium
aberraret^). Poeta enim describere non conabitur, in-
dicabit modo et eandem quam babet ideam, in lectoris
aut auditoris animo evocabit. „Les grands poètes ne se
piquent pas de rendre toutes les impressions, mais ils
prétendent les faire naître et leur triomphe est de dé-
velopper dans râme de leur lecteur tout un monde
d\'impressions, qui n\'ont pas de nom dans leurs ouvra-
ges mêmesquot; Ita et Homerus fecit : quum de incom-
parabili Helenae forma loquitur non ut tot poetae se-
cundi et tertii ordinis, oculos, frontem, nasum etc.
describit : sed vim narrat, qua eius adspectus etiam senes
commovit, qui inter se, ea appropinquante, dicebant:

1)nbsp;Cf. Phaedr. 245 A. 265 B.

2)nbsp;Cf. Lessing, Laocoon.

3)nbsp;Vinet, le Semeur. Vil ; 306,

Où VS[J.S(TIÇ, Tpwtx.ç KXI £VKy^!j,îècx.ç \'KxiyJiovq
Toi^y âfzCp) yvvam ttûXvv xpovov âXysix Tixa-^siv •
\'A/vwç txôûivô,r 1(1(7i âs\'0 sU SiTra soiicsv i).
Interdum saiie et descriptiones, ne picturas dicamus,
apud summos inveninans poetas : sed modo quum non
de persona aut re, quae describitur agitur, sed de ef-
fectu, quem habuit, aut de gratia venustatis (üeiz)
non de venustate ipsa. Ita Ovidius canit:
Quos humeros, quales vidi tetigique lacertas.
Forma papillarum quam fuit apta premi !
Quam castigato planus sub pectore venter.
Quantum et quale latus ! quam iuvenile femur !
Duae sunt res, quas efficere conantur poetae.
Aut prodesse volunt aut delectare poetae
Aut simul et iueunda et idonea dicere vitae.
Prosunt m.ultis modis.

Os tenerum pueri balbumque poeta figurât,
Torquet ab obscoenis iam nunc sermonibus aurem,
Mox etiam pectus praeceptis format amicis,
Asperitatis et invidiae corrector et irae.
Recta facta refert, orientia tempora notis
Instruit exemplis, inopem solatur et aegruin.
Castis cum pueris ignara puella mariti
Disceret unde preces, vatem ni Musa dedisset ?
Prodesse potest et aliter fieri non potest quin prosit.
Nam ideam adspicit, eamque evocat. Est pontifex veri,
pulchri et magni, et a Deo accepit douum ut aliis longe

1)nbsp;Iliad. III. 156—158.

2)nbsp;Cf. Lessing, Laocoon. Cap. XX en XXI.

3)nbsp;Bpist. ad Pis. 333 en 334.

4)nbsp;Hor. Episl. II, I. 126 sqq.

magis penitus peiietrare possit in res tam animi quam
vitae.

Delectat etiam et remittit animum. Sed delectatio
quam affert non est delectatio sensuum quae homini
opere quodam continue defatigato grata sit, non est
delectatio, quam vir doctus desiderat, quum intenso
animi labore fessus, ad poetam se convertat. Est de-
lectatio, quae non nisi toti bomini mente indefessa in
corpore non fatigato percipienda traditur i).

Nobis restât indicare eum, qui nullos versus scripse-
rit poetam esse posse. Sed quia diffidimus hoc aeque
bene et concise posse perficere ac vinet, eius argumen-
tationem describemus 2).

„La poésie habite aussi dans les écrits en prose; elle
s\'y rencontre même nécessairement; car elle est moins
une classe d\'écrits qu\'un souffle inégalement mais géné-
ralement répandu dans la littérature; elle est tout ce
qui nous élève du réel à l\'idéal, tout ce qui met la
prose en contact avec notre imagination, tout ce qui,
en toute œuvre d\'esprit, retentit à l\'âme, le beau dans
tout ce qui est beau ; elle pénètre dans les genres qui lui
sont, en apparence, les plus étrangers; et ce que Tol-
taire a dit du bonheur peut se dire aussi de la poésie :
Elle est semblable au feu, dont la douce chaleur
Dans chaque autre élément en secret s\'insinue.
Descend dans les rochers, s\'élève dans la nue,
Ya rougir le corail dans le sable des mers.
Et vit dans les glaçons qu\'ont durcis les hivers.quot;

1)nbsp;Cf. Schiller XII : 347.

2)nbsp;Chrestomathie. III. Praef. pag. XXX.

PLATO, POETA.

Plato poeta natus est.

Pauca de vita Platoins nobis tradita sunt. Ex iis col-
ligamus quae ad nostrum pertinent consilium. Legimus
in Olympiodori vita Platonis :

Cpocaiv OVV OTi (pó,lt;T[yM \'ATroKKmrnov avvsyheTO r^ /x^jt^Î
ixvrov (Platonis nempe) t^ Uspiariév^, kcÀ èv vuxt) 0xvh
TO \'Aphrcovi SKsXsucrsv aiiru ^^ f/jyvuvM r^ nspinriovi/i
l/,sxpi rovnbsp;rm (kiroTÎ^mç. \'O Sè ûDtw TrsTroiviKs •

Koù \'ysvvTjÙsvTX rov UKxrma. ?,x(30vt£ç ol yovsïç, (^pémç
hra,, TsùsUmiv èv Tcp \'Tf^j^rr^ [SovXûfcsm vnrsp ccvrov
Tolç £K£7 ôeoïç, Uocv) ml ^vf/.CpiX\'iç, JC«) \'AttoXKccvi Nc^i/çj
ÔU(7IXI • lix) K£i,vJvov a,vrov, /y^s^tTTOii Trpoçs\'AèaûfTai ttotAv)-
pÛKiZffiv civToü TO (jTÓi^a Kviptcüv [/.skiTO:; • /W àKi^ùlç Trapi
ixÙTOv yhyjroci, TcD kx) xto yXâtTŒnç f^èMro-; yXvKiü^v péev

OivM. KaA£7 Sf OiVTOV TTXVTOÔfV Kx) TOlç KVKVOIÇ h[J.û\'^OU-

Kov, chç èk \'AttoA/wvoç TrposXÙàv • quot;AttcKXccvixkov yàp to
opvsov. \')

Idem narrat Aelianus Yar. Hist. X. 21 et 11:30
ibique addit Pindaro extra paternam domum exposito
apes fuisse nutrices, pro lacté mel praebentes.

Quid velint hae fabulae, satis liquet. More antiquo-
rum vir insignis fit filins Dei, cujus artem colit, aut
saltem si origine non différât a ceteris, ostenditur non
absque nutritione divina talis exstitisse qualis fuit. Ma-
xime in hisce nobis attendendum est, Platonem et Pin-

1) Confer quod ad ultimain hujus sententiae partem pertinet Dioge-
nem Laert. III. I5b ubi de Socratis somnio loquitur.

darum eodem modo miraculoso eodemque cibo nutritos
esse.

Diogene Laertio teste Plato, iuvenis nondum 20
annos natus Müsas coluit scripsitque poëmata primo
quidem ditliyrambos, dein et carmina et tragoediasj et
Aelianus scripsit : TlÄdrCtiv o \'Apbrccvog ra TrpÜT«, m)
TTOii^Tixijv S;p[MPj(Tsv xx) ^pccixx sypxCpa ßsrpx. Eirx xvtx
KXTSTrp^^ffsv VTTSpi^av xöräv, èrre) TÓÏg \'Oßi^pov xutx x,vrt-
xplvccv sapx XXTX ttoäu vjTTQopt,£vx. quot;\'\'EttsÖsto ovv rpxycßlt^ XOil

xxi TSTpxKoyixv sipyxcrxTO XXI sfisÄÄsv xyavislaêxt, ^oug
toTi; ÖTroxpiTXÏg tx TroiyjßXTX. II/jö rcov Aiovvaicov
TTXpE\'AÖKV ^XOUfTS l^CCXpXTOVC , Xx) XTTX^ Xipsêiig VTTO Tijg

êxshou (Tsipïjvog, tou xyccvIcrpcxTog ov [mvov XTrhrvi rors,
xx) rexéccg to ypckpeiv Tpxycßixg dTréppi^JS xx) xtts-

quot;BviTXTO STt) (pl?\\0(T0(pixV.

Idem fere et Olympiodorus, qui dicit Platonem in-
stitutione usum esse poetarum tragicorum et ditbyram-
bicorum, additque: oTt Tovg \'^iövpxiA,ßovg b IVmtoov
^(TKVjTO quot;èijXOV ix TOÜ (pxl^pOU TOU llXÄOyOV, TTXVU TTVSOUTOg
TOV ^i0vpxpiß0^oug xxpxxrijpog,

Addamus quae legimus in fine vitae ab Olympiodoro
conscriptae:

\'ATToêxvÓVTOg ^\'xVTOUy TTOKVTSkCÖg XVTOU \'iêx\\pxv Ol \'Aêvj-
vxïoi xx) êTréypx^pxy êv tw TxCpcp xvtov\' Tovg ^v\' \'AotA-
Awv Cpv(!-\\ \'Aö-xAjjtt/öv j^Sè Uäxtcüvx\' Tou (aIv ivx
TOV ivx uaif^x cooi.

Praeterea nihil nobis de Piatone poeta narratur,
neque ullae nobis supersunt reliquiae Piatonis musae

1)nbsp;Lib. 111:6.

2)nbsp;Var. Hist. II : 30.

nisi quis epigrammata amatoria quae descripsit Laer-
tius certa credat: quorum et unum apud Gellium
invenimus, qui ad epigramma

Tijvnbsp;\'Aydêcava, (piKoóv stt) xelAs/riv sJx,ov

quot;^HAÖf yap ^ T\'A^IJMV at; \'hixßyjo\'oßsv^
hoc adnotat: Celebrantur duo isti Graeci versiculi mul-
torumque hominum memoria dignantur, quod sint le-
pidissimi et venustissimae brevitatis. Neque adeo pauci
sunt veteres scriptores qui eas i^latonis esse philosophi
affirmant, quibus ille adolescens luserit, quum tragoe-
diis quoque eodem tempore faciendis praeluderet.

Non omnes et quid mir um ex his idem de Platonis
ingenio poetico iudicaverunt. astius omnia quae ex La-
ertio et Aeliano descripsimus simpliciter Sagen appellat
et quam maxime miratur ïennemanmum iis fidem ha-
buisse. stallbaumius dicit: Ex qua una re intelligitur,
quanto studio deditus poesi fuerit, ipsa nimirum natura
duce et magistra; et eitier post quam varia poeseos
genera enumeravit, quae Plato coluerit dicit: „Dass er
in so verschiedenen Dichtungsarten sich versuchte dem
Geiste der alten Dichtkunst zuwider seheint zu bewei-
sen, dass weniger dichterische Erfindungsgabe als Nach-
denken über Anderer Werke und ein noch unbestimmter
Trieb zur Mittheilung seine Yersuche leitete.quot;

1)nbsp;III: 29—33.

2)nbsp;Noct. Att. XIX : II.

3)nbsp;Grote Plato I. 115. — laudat epigrammata illa: Amatory, affec-
tionate and of great poetical beauty.

4)nbsp;Platons Leben u. Schriften, pag. 18, in annotatione.

5)nbsp;Disputatie de Platonis vita etc. p. 14.

6)nbsp;Gesch. der Phil. II : 161.

Prudenter bitter addifc scheint. Si enim demonstare
posset nullum veterum poetarum plura poeseos genera
coluisse — atque non esset haec demonstratio facilis —
ne quidem ex hocce iure concludere posset quod con-
tendit. Non enim est viri ingenii dotibus insignis tena-
citer sequi aevi sui indolem; sed quo magis valeat eo
minus anxie est inquisiturus in ea quae ceteri faciant.
Ingenium (genie) quod revera tale est, non admittit
leges aliénas, sibi ipsum est lex. Non per vias tritas
ingreditur sed aliam adhuc ignotam aperit viam et nullis
prohibitum impedimentis cursum conficit. Nonne con-
trarium eins quod eittbr contendit, efficere possumus
ex iis quae nobis tradita sunt? Nonne ex hoc ipso quod
omnibus poeseos generibus operam dederit, concludere
possumus, eum sibi virium suarum ad poesin colendam
conscium fuisse? Si non de tam praestanti ageretur
viro, suspicio oriri posset, eutn nimis elatum iuvenili
audacia tot ac tanta scripsisse ; nunc vero ne locum
quidem huic suspicioni dare possumus, quum Plato
ipse plane perspexerit quantum carmina sua distarent
ab iis, quas sibi mentc iiifixas habuit, ideis pulchri
carminis dramatisve, atque hoc perspecto non dubita-
verit ea Yulcano sacrificare. Mediocris poeta, ne di-
cam qui poeta non est, ad hoc faciendum non facile
ducitur. Et esset imitatoris, nondum 20 annos nati,
componere tetralogiam, quacum Dionysiis periculum cer-
taminis faceret! Non credimus, sed cum sïallbaümio
sentimus Platonem nat%ra duce et magistra, poesi ope-
ram dedisse.

1) Addamus et Grotis verba: 1.1. I. pag. 213. Moreover we find occasio-

Has uotitias historicas, aut potius memorias negli-
gere noluimus, licet parvi sint momenti ad elSciendum
id quod cupimus, quia ultro suspicionem progredi nou
possumus, nihil certi arguere; et periculosum opus sus-
cepissemus, nisi alia et maiora haberemus. Ex. Platonis
vero operibus, quae exstant, satis afferre posse credimus
ut comproberaus, Platonem fuisse poetam et poetice

Socratem quum audivisset, omnibus missis factis quibus
adhuc operam dederat, toto animo se dedit philosopho
et eius doctrinae, quae tam late discrepuit ab ilia quam
onines philosophiae magistri docebant. Hanc discrepan-
tiam plane sensit iuvenis, quem non existimare possumus
usque ad illam diem nullam operam dedisse scientiae,
quae id temporis ab omnibus fere iuvenibus colebatur.
Per octo annos usque ad Socratem mortuum eius familia-
ritate usus est, et semper ut ex Memorab. III. 6, 1
efficere possumus sincerum se praestitit discipulum, quem
magister summo amplexus est amore. Quam gi\'ato animo
horum temporum semper memor fuit, patet et ex aliis,
quae mox indicaturi sumus et ex iis quae Lactantio
teste!) senex jam dixit: Sibi quattuor ob causas sum-
mas habendas esse Diis gratias quarum una esset
se natum esse eo tempore quo Socrates docebat. Ma-
gister quem cioeeo 2) philosophiae parens appellat,

nally an amount of dramatic vivacity and of artistic antithesis between
the speakers introduced (in the dialogues) which might have enabled
Plato, had be composed for the drama as a profession, to contend with
success for the prices at the Dionysiae festivals.
1) III : 19, 17.

3) De Finib. TI; 1.

philosophiam e coelo devocatam in urbibus collocaverat
et in domos introduxerat et eam coegerat de vita et
moribus, de rebus bonis et malis quaerere. Magister
prodesse voluit civibus suis, cum unoquoque in foro, in
officinis, in ^póixoig, in nullo non loco sermones commi-
scuit, atque ut Xenopbon nobis est testes, semper col-
loquium a variis rebus initum eo duxit, ut de virtute,
de ipso bono et pulcbro ageretur. Non inani sapientiae
specie homines etiam intimi ordinis a se ahenavit; pro-
fitebatur se nihil scire sed scientiae cupidine flagrare.
Methodo obstetricia, quam non a sophistis, illius tem-
poris viris doctis, vero a matre, obscura sed proba fe-
mina accepit, utebatur, et per eam omnes monebat
qui essent, quid possent.

Hunc virum in dies magis cognoscere, per octo annos
maiorem diei partem eum eo degere, eum comparare
cum aliis qui scientias tradere se profitebantur, sed qui
suum unum commodum spectabant, qui ius iniuriamque
toties inter se mutabant quoties iis profuit — quid ef-
ficere potuit in animo juvenis amore toü zaXouaaycyAov
ardentis? Amare, admirari eum incipit, eius enthusi-
asmo impleri, in eo ideam quam perfectissimi philosophi,
civis boni spectare — et omnia, quae ut supra dixi-
mus, poetam faciunt, aderant. Socrate mortuo, fortasse

1) Tusc. V : 4. GROTE quum hoc Ciceronis ei occurrit animo dicit:
Socrates not only brought philosophy down from heaven i. e. from the
distant, abstruse and complicated phenomena of the Kosmos —■ but
introduced in the same time a complete revolution in method. He
placed the negative in the front of his procedure giving to it a paint,
an emphasis, a substantial value, which no one had done before. His
peculiar gift was that of cross-examinatiam. — Praef. VIII.

eo adhuc vivo Vianc ideam exponere coepit, et in ipsa
expositione nt summns poeta agit; non descriptionem
non expositionem omninm quae necesse est inveniri in
philosophe perfecto quaeque ex parte ipse in Socrate
invenerit admiratusque sit, tradere conatur. Sed philo-
sophum talem (den Idealphilosophen) in ipsa vita agen-
tem inducit, eumque magistrum facit sublimioris per-
fectiorisque a-oCpixg cuius ipse auctor fuit. Philosophum
in variis vitae casibus, in iudicio iniquo, in carcere, in
morte lectori ante oculos proponit et talem ut nullum
vitium j nulla informitas in eo appareat. — Quautopere
distat ille Socrates Platonicus a Xenophonteo Socrate.
Hic sit magis historicus, ille magis est verus, est enim
poeticus, est factus ad ideam. — TJt autem Socrates vi-
vus appareat, philosophica doctrina, aliter ac a ceteris
philosophis tradenda est. In systema quod appellatur
redigi non potest \'), alia forma est quaerenda et dialo-
gus nascitur, in quo vita est et motus et quo pulchrius
non facile quid dici potest Et in bis dialogis res

1)nbsp;Piaton philosophirt, wo andere dociren, er hebt den Geist zum
reinen Wesen der Idee, wo ihn andere zum Buchstaben den Systems
herabziehen; darum ist der Piatonismus, der Geist der Philosophie oder
die Philosophie an sich. Ast. 1.1. pag. 9. Cf. etiam Grote, 1. 1. I. Praef. V.

2)nbsp;„Piaton stellt den Philosophen (den Socraten) nicht als bloss spe-
culativen Denker, sondern zugleich als Menschen und als Staatsbürger
dar; seioe Philosophie wurzelt also nicht in der Einseitigkeit der Re-
flexion, in der Abgezogeaheit der Contemplation, sondern sie entfaltet
sieh in der Eiille des menschlichen Wesens; so wie er daher den wah-
ren Weisen (in der Person des Socrates) als vollendeten Menschen schil-
dert, der weit entfernt, die Sinnlichkeit, gleichsam den Träger des wirk-
lichen Lebens, in sich zu tödten, sie vielmehr harmonisch zu bilden
und geistig zu verklären strebt, so haben auch seine Schriften nicht den
einseitigen Zweck, den contemplativen Denker zu beschäftigen, sondern

de qua agitur, non tota nec ex omnibus partibus ex-
ploratur, satis est si lectori idea evocatur quae au-
ctori praesto fuit. Omnia Platonis opera quodammodo
magnum quoddam et sublime epos appellare possumus
in honorem Socratis i. e. philosopbi perfectissimi et
absolutissimi.

Hoc autem quum contendimus non sentimus cum
MUNKio : quum unitas tanta in omnibus Platonis scrip-
tis sit, ordincm, in quo ea confecerit, nullius esse mo-
menti, et ea legenda esse in eo ordine, quem Socratis
aetas indicaret. Nam si de auctore agitur inprimis spe-
ctanda sunt tempora et opportunitates, in quibus opus
quid scriptum sit, ne in iudicio quam longissime a vero
aberremus; et opera eiusdem generis, temporibus con-
fectionis neglectis, ex ordine collocata plerumque in
graves inducunt errores; quam sententiam plurimi fere-
bant de postrema bildeedykii nostri editione.

Poesis inprimis est in operis conceptione, in notione
quadam genetrice (idée mère) in motu, qui adhuc est
notio, tum in multis rebus, antequam agi potest de
rationa dicendi, de forma, de imagine. Talis poesis ne-
que explicari neque exponi potest; sententiae singulae et
separatim exploratae interdum non magni erunt momenti;
sed si eas colligas conferasque, invenies quid, quod

zugleich die Einbildungskraft des Lesers zu ergötzen und seinen Geist
zum Idealischen zu erheben, indem sie ihm die vollendete Humanität,
in individueller Lebendigkeit abgebildet, darstellen. (Ast, Piatons Leben
». Schriften, p. 87). Cf. etiam Münk, 1. 1. p. 11. Die Platonischen
Gespräche sind nicht blosse Dialoge, wissenschaftliche Abhandlungen in
Gesprächsform, sondern Mimen, wahre poetische Kunstwerke, die als
solche ihren Zweck in sich selber haben müssen.quot;

quum unum continuumque sit, te magnopere movebit,
et cuius non facile oblivisceris Huiusmodi poesin in
Platonis operibus invenimus. Notio illa genetrix est
magistri Socratis praestantia, quam gratus discipuli ani-
mus etiam altius efifert, quamque pbilosophus ad ideam
spectans proponit.

In conceptione igitur operum Plato poetice egit. Sed
non in conceptione modo, etiam in expositione colorem
poeticum, poesin potius, invenimus. Non hic quaestio
esse potest de quibusdam verbis poeticis, de metro quod
interdum, etiam quum oratio est soluta (cf. Phaedr. 237quot;\'),
quasi ac si studio eo adductum esset, adest, et quod
utrumque a Diogene Halic, reprchenditur; sed de di-
alogo ipso hoc intelligimus.

Sane dialogus non est Platonis inventio. Ante Pla-
tonem Alexamenus Teius poeta eum exhibuit, et
Zeno Eleaticus aliique eo usi sunt ad doctrinam ex-
ponendam. Plato ipse coactus fere fuit ad banc for-
mam expositionis eligendam quia magister, quem tan-
topere venerabatur, et quem ubique (Legibus modo ex-
ceptis) in dialogos, ut personam primas partes agentem,
induxit eo usus fuerat. Sed modus, quo noster dialogus
fecit, immense distat ab illo, quo alii fecerunt. De
iis quae ante eum dialogos scripserunt, nihil certi pro-
bare possumus, sed multi hac in re eins imitatores ex-
stiterunt, quorum opera licet cum eius comparari, et
omnium fere consensu, Piatoni palmam tradere coge-

1)nbsp;Cf. Vinet. Ie Semeur III : 173.

2)nbsp;Epist. ad Pompeium 8.

3)nbsp;Laert. III. 48.

mur. — Quid enim desiderare possumus in scriptis qui
hoc modo a wyttenbachio i) laudantur: „Sane dialogus
Piatonis habet fere iusti magnitudinem dramatis, partes,
descriptionem , ingressum , progressum , degressiones ,
exitum: habet interrogandi, respondendique vices ita pro-
babiles ut ex ipsa humana natura expressae videantur,
nil de industria quaesitum appareat: habet sensum af-
fectumque, iocandi viam urbauam, venustam, verecun-
dam.quot; Cum astio 3) dicere possumus, Piatonis dialo-
gum esse Proteum quendam, qui se in omnes formas
mutet, et qui saepe subito ex altitudine dithyrambica,
quae lectori offundit vertiginem, in cavillationem et sa-
tiram abeat, mox aliam forraam, comicam nempe in-
ducturus. Et cum schlgsseeg 3) licet contendere: „Omnes
dialogi poëmata sunt e genere dramatum, ubi omnes
personae, status, causae, quae inducuntur, ut in tragoe-
diis aut comoediis secundum vitam depictae sunt. Inde
factum est ut non philosophi tantum sed poetae quoque
Platonis dialogorum studio operam dederunt,quot; —■ Alii
eos mimos appellant, et nemo, ut scio est qui poeti-
cum colorem, dramatisve formam, iis abnuat 4\'). Et
non est, quod miremur. Legimus enim apud Olympio-
dorum: \'éxoiips ^s Trdvv mz) \'ApiaroCpdvei tSgt; xccpux.^ Koc)
Hiicppovi Trap\' m kx) Tvjvnbsp;rSiv TrpotrccTTcov iv rólt;

hx^Jyoig èCpsK^/jév)-, et usque ad diem supremum, ut Olym-
piodorus et Yalerius Maximus 0) testantur in hoc studio

1)nbsp;Opusc. II. pag. 21. Epist. ad Heusdium.

2)nbsp;1. 1. pag. 41.

3)nbsp;Alg. Gesch. P. II. pag. 167.

4)nbsp;Cf. Stallbaum, Disput, de Platonis vit. ing. et script, pag, XXXVI.

5)nbsp;VIII; 7 et. 3.

perseveravit, ita ut altero et octagesimo anno decedens
sub capite Sophronis mimos haberet.

Plato quum ad Socratem venisset, abstinuit a poesi,
quae vulgo sic appellatur, colenda. Sed ut nostrates
habent proverbium : „Tulpes mutet pellis colorem , mali-
tias non amittet,quot; Plato quoque si pro virili parte contra
ingenium suum poeticum contendere voluisset, interdum
tamen succubuisset. Nullum vero nobis indicium cer-
tum est, ex quo efficere possumus, certamen illud in
pectore pbilosopbi certatum esse inter poeticum et pbi-
losopbicum ingenium, et inde necessario sequitur ubi-
cunque fere vestigia poeseos invenienda esse in scriptis
Platonis. Addimus Platonem ipsum confiteri se ad
poesin attractum esse, nam legimus Eep. X. 607quot;. äc
^vvKTfzh ye xÙTOÏç xJiXov/zévoig vtt ûiÙTÎ^ç. Si autem
legimus illa scripta eaque vestigia colligere volumus,
nobis animadvertendum est, Platonem quemadmodum
philo?ophiam poetice egit, ita et poeticam artem philo-
sophice coluisse, ita ut ttxKmx illa \'BicaCpopà (piKouoCpix
TS Kixi TTotijTiK^ iu suis sciiptls non supersit.

Ut magister pbilosopbiam e coelo devocaverat et in
urbes introduxerat, ita noster poeticam a delectatione
ad usum devocat. Homeri aliorumque poetarum opera
iam eo minus ex usu esse credidit, quia populo multa-
rum rerum inprimis autem Deorum beroumque notitio-
nes dederint quae nocerent religioni nec non modestiae
{(7u(ppo!ruvYi)-, eaque banc ob causam in rempublicam,
quam ipse se condere fingit non admittit; dicit enim
Eep. III. 387. B. txutiz koù rà tciczvto, tt/xvtix TnzpaiTij

a-éf^sSûi quot;Of^npov TS Kx) Tohc \'àXT^ovq TTOiijTàg ^v) ^«Af-

TTMVSIV êàv hcamp;ypâCpaiJ.ev, oùx où ttoi^tikci. xm ^^éa TOÎg

woKKótq dKoustv, iAA\' olt;Tq: TromTizmspa, TOffOurcp ^ttov xkou-
aréov Tram xa)nbsp;ovg M sKsvÖspovq shai, ^ouhsUv

êmoiTov iJMAkov TTsCpoliméwvc. — Et Gorg. 502. A. quum
legamus : Socr.: ov%) ts mêxpahxy, ^oks7 (to) Tratrx ar/j
^ rohv hêvpcci^ficov TToimis vihovmnbsp;svpmöxi ; Call.

quot;Ef/iOiys. — Socr. T) ïè \'êh ^ Tepcvii oÜt\'a km êxv[j.x(TTii,
rm rpot.yc^\'hioig Tro^tricnbsp;w ia-Trou^xKs; TrÓTspóv snTiv

OiVTm Tfl éTTlZSmi^Ot XCCl ^ (TTTOVTV, , Kq CTo) husT,
a-êoii Tolq êsarcciq yjvoy, km ha^f^xzecrêai, sxv r) avTÓic

ptfV ^ KM K£%OCPI(TI/JVOV , TTOViipOV , OTTUq TOUTO pch

(aM speh d Tl rv7V£inbsp;kx) wCpiKifMV, touto Sï

KM AÉ^f/ KMnbsp;IcLV T£ %MpU(TlV mV T£ ; TTOTSpCOC

lt;701 2ok£T 7rizp£t7Ksvtz(7êxi ^ tüv Tpscycfiliav TTomig-, Call.
AsjAov Svj rouTÓ ya, Si \'E.cóxpxTaq, on Trpoq rnv i^hyijv (j.x?,-
Kov Upf/^ilTM KM TO y^Xpi^£(7amp;M TOiq 0£XTMq. Socr. OuKOÜV
TO TOIOVTOV, ^ K^cAA/KAi;?, ècpxizsv vuv St^ KoXxaelxv slvM-,

Call. Uxvu ya. — et quum ex Aristopliauis Eaiiis satis
iutelligamus, eo tempore a poetis delectationem modo,
non iustitutiouem et doctrinam quaesitam esse luce clarius
est, Platonis mentem a tali poesi scribenda abhorruisse.—
Sed aliud est genus poeseos, cuius Tromx) nobis sunt
mTTsp TTXTkpaq aoCpixg km yiy£yJv£q ^ ) et alio loco 2)
Homerus minTiKchxroq appellatur quia t^ivnbsp;xsttxI-

l£VKSV KM irpoq hoÏK^ia-lv TS KM TTXlcialxV TÜV XvêpUTTlVCOV

TrpxyixxTxv, et x^ioq esset hxXa^óvTi ^Mvêxvaiv et kxt»
TOUTOV rou TTOiyiTViV TTXVTCC TOV XUTOV {3lÓv VMTmKSVmxpLS-
vovnbsp;et hoe genere colendo etiam philosophicus poeta

utilis esse potest. Hoe poeseos genus sibi elegit Plato;

1)nbsp;Lysis 213. B.

2)nbsp;Rep. X. 607 A.

TTott^evT^ç Graeciae exsistere voluit, qui civibus suis indi-
caret, quae esset vita beata, qui viveuda, quis philo-
sopbus, qui viveret. Et quomodo hoc genus coluit satis
apparet ex omnibus suis operibus. In Homero reprehende-
rat quod Achillem proposuisset lacrimantem et Deos cul-
pantem et multa alia indigna facientem et ipse dicit, Rep.
401 B. róïs TîOiyiTOAç vipüv è7ri(TTaTgt;iTsov kx) Trpoo\'iZvaynixcrTsov
rijv rcîi àyoiôov shóvx vjûovç if^TroisJv TÓÏg mi^^fzaa-iv, v}
Trapquot; ttovsTv et 398. B. définit bonum poetam dg i^fxh
Tgt;iv roü STTieiKovi; quot;kk^iv (j.i[jMto xcii Ta ?^s\'/0ߣVtz Xkyoi h
èxe\'tvoiç Tolq roiroig oJç xar âpxàg ivoßoösnjtrJiy.söa. Ipse
partes huiusmodi boni poetae egit. Socrates Platonicus
est ille probus et honestus vir, est pbilosophus absolutus
et perfectus, qui semper vel in gravissimis rebus hoc
nomine dignus probatur, qui exemplum virtutis et mo-
rum egregie vivit et moritur. Nunquam non memor
roïi TvSiêi asdiurév, alios ad banc cognitionem excitât, et
omnibus modis eos adiuvat ut ad eam perveniant.
Omnis vanitatis expers non satis ducit profiteri se nihil
scire, sed satis habet si, in re quadam exploranda,
collocutor, deviis indicatis, viam ingressus sit, qua ad
scientiam venire possit. Sciebat hominis talem esse na-
turam ut quae ipse invenerit, foveat, plurimique faciat,
quae ab aliis acceperit plerumque negligat, sine dubio
non ex aequo existimet. Nullis minis, nullo periculo
deterretur quominus faciat et dicat quae bona et utilia
sint, quaeque facere suum esse credat. In ipso iudicio,
quum sententiis iudicum damnatus litem suam aestimare
potest et plus uno modo capitis salvus evadere, omnibus
quae cum probitate pugnarent, spretis, dicit, quum
verum id esse sciret: se meruisse publice ali in Prytaneo.

Et in carcere morte iam appropinquante, cum amicis
de vita et morte disputât, eosque solatur, sine ulla
trepidatione cicutam bibit, sine querela moritur sperans
fore ut mortuus aequiores iudices habiturns sit et cum
probis antiquiorum temporum viris sermones collaturus
de probo et bonesto.

Est imago talis viri, adducimur fere ut addamus,
nullis maculis polluti, quam Plato, obtemperans legibus
quas ipse poetis dederat, civibus suis proposuit, et liac
imagine eos excitare voluit ad imitationem, ad pbiloso-
pbiam colendam. Sed licet inprimis utilitatem specta-
verit Plato, sine utilitatis detrimente etiam delectare
voluit, et quis est qui neget se, quum Platonis scripta
legeret delectatum esse. „Jupiter si Graece loquitur sicut
Plato loqueretur, dicebant antiqui pbilosophi; l) panae-
Tius Platonem appellat philosopborum Homerum, et
PAVOBiNus, auctore Gellio, solebat dicere : „Si ex Plato-
nis oratione verbum aliquod demas, mutesve, de elegantia
detraxeris.quot; —• Sic ut Homerum modo post saepe repe-
titam lectionem gnstamus, ita et Platonem quo saepias
legamus eo magis delectamur. — Nihil est in Platonis
dialogis quod nos non alliciat; orationis suavitas et co-
pia, inopinatae et fréquentes conversiones, comicus et
ridiculus interdum interlocutorum locus, vis argumento-
rum, subterfugiendi conatus sophistarum, non minus certe
quam gravitas rerum, quae tractantur, nos capiunt. —
Interdum disputatio ita vivide narratur ut tan quam cer-

1)nbsp;Brutus, XXXI.

2)nbsp;Tusc. I : 32.

3)nbsp;Noct. att. II : 5.

tamini vsingulari adesse videamur, in quo non statim cor
sed primum brachia et crura adversarii petantur.

Nullus unquam philosopkus doctrinam suam tradidit
eo modo quo Plato. Systemata fecerunt et multo faci-
lius est eorum opiniones placitaque cognoscere quam
Platonis, quemadmodum multo facilius est regionis cu-
iusdam latitudinem cognoscere, si eam iu charta depictam
habeas quam si ipsam late patentem, arboribus ornatam
ac partim nemoribus occupatam ante te videas. Plato ut
imagine utamur, philosophiam suam redegit in hortum,
in quo omnia florent, et nullns enumerare potest omnia
quae ibi inveniuntur. Sunt enim non modo frugiferae
arbores, sed etiam flores, sunt et semina, quae nondum
aut paullum modo germinarunt, et quae necesse est ut
iterum iterumque examines, si scire vis, cuius plantae
aut arboris sint semina. Alii philosophi domos constru-
xerunt, in quibus statim apparet quot sint conclavia et
cel]aria et cui usui sint.

Alii quaesiverunt et fecerunt systemata. Plato philoso-
phiam menti infixam habuit, et alias banc alias illam eius
partem proposuit, et ut mea fert opinio, raphaÖlüs pictor
ille divinus hoe optime indicavit quum in pictura „Schola
Atheniensisquot; Platonem pinxit mentis viribus excitatum
oculis ad coelum sublatis, Aristotelem autem, fronte con-
tracto oculis in solum fixis. Ita et iam antiquus epigram-
matarius iudicavit, quum in utrumque philosophum epi-
grammata fecit, quae herder ita Germanice vertit:
Der reine Sinn und Aristoteles
Sind eins; sie sind auch eins im Bildniss hier.

et:

Der Weise, der den Geist zum Himmel hob.

Und ihn da wandeln lehrte, Plato, spricht
Auch hier im Bilde, aber nur dem Geist.

Mihi autem videtur hujus discriminis in philosophia
exponenda nulla aha causa fuisse quam ingenium poeti-
cum Platonis, quod etiam eum ad idearum doctrinam duxit.
Poeta enim non modo ex singulis rebus ad id quod om-
nibus commune est progreditur (ita fecit Aristoteles et ita
eius idea quae in re ipsa est nata est), sed creat, in ipsa
mente habet ideam quandam separatam ab omnibus quae
mundus externus tradit, et ad banc ideam omnia meti-
tur et pondérât. Tales ideae secundum Platonem ante cre-
ationem exstiterunt, et ^iifMovpy^ tanquam 7roipaiSsiyf/,(ZTx
erant, ad quae res sub sensus cadentes fecit. Medium
inter ideas et materiam tenet , quae utriusque par-
ticeps utramque cognoscere possit. — Tales autem ideas,
quae ante res fuerint, talem philosophiam quae non in
sj^stema redigi potest, talem philosophum, qui perfectior
est quam ut esse possit; — qui merus est pbilosophus
ea nec admittere, nec docere, nec proponere potest:
aliud quid opus est, nempe ingenium poeticum.

Haecce credimus satis esse, ad nostram opinionem
de ingenio Platonis, quod ad ro ttZv ejus scriptorum
refert, explicare. Nunc magis in singulos dialogos in-
spiciamus, et conemur si inde efficere possimus Pla-
tonem etiam in singularum doctrinarum expositione
poetice egisse. Elegimus doctrinam de Amore. Si res
nobis prospéré processerit gaudebimus; sin minus grato
animo admonitiones omnium, immo vero reprehensiones
humane factas accipiemus.

DE AMOEE PLATONICO.

Opus esset difficillimum et quam maxime ingratum
enumei-are tot opiniones, quot inter homines non modo
superiorum saeculorum viguernnt, sed etiam nostro tem-
pore vigent. Nam quis est etiam ex his, qui nullam
operam litterarum classicarum studiis dant, qui non in-
terdum de amorc Platonico loquatur. Ac si recte at-
tendimus, si mente volvimus omnia, quae in Platonis
scriptis de Amore dicuntur, facile quandam inveniemus
sententiam, quae ansam dederit hanc aliaeve opinioni.
Aliud opus non minus difhcile sed ad multas res uti-
lissimum esset inquirere in vim, quam Platonis expositio
de Amore habuerit ad mutandum veterem poeseos for-
mam in illam quae vocatur Romantica. Propagationem
Platonis placitorum ad hanc mutation em efamp;ciendam con-
duxisse multi contenderunt, nullus vero ut scio demon-
stravit. Certum est hanc propagationem non solam in cau-
sis exstitisse, sed multas alias res adiutrices fuisse.
Idcirco nequaquam in eadem sententia stamus cum viro
clarissimo heusdio, quum dicit „Acceperunt hune
Amorem poetae inprimis Itali, de mira illa animorum
coniunctione, quae amatae intercedit cum amatore, et
utrumque in regiones coelestes extollit: ac profecerunt
inde Dantes Alighierius ad Beatricem, Petrarcha ad Lau-
ram, alii ad alias celebrandas divini pectoris foeminas.quot;
Sane ad hanc sententiam probandam afferri potest, So-
cratem ipsum confiteri se scientiam quam de Amore

1) Init. Plat. I : 99.

habuerit accepisse a femiiia quadam divina, Diotima illa;
sed huic argumente duo ut nobis videtur, non minus
gravia opponi licet. 1. Quod Christianis adolescentium
amor {rxi^spc^crria) erat invisus, et veneratio virginis
Mariae nec non conditio honorabilior mulierum apud
gentes septentrionales (quae etiam postquam Christiano-
rum doctrinam professae sunt alterius sexus honorem
non deposuerunt) efFecerunt ut in feminis in virgini-
busque inprimis spectaretur num pulchrae essent ani-
mo. 2. Ex iis quae recentiores de illis poetis et de
indole temporum, quibus vixerant, scripserunt patet nec
Dantem nec Petrarcham mulierem quandam ita celebrasse,
sed potius feminae nomine regimen imperatorium aut
religionis formam mutatam ornasse, invocasse et vene-
ratos esse. Hisce enim praestantissimis viris mutatio for-
mae politicae et religionis, utramque vehementer opta-
bant, tam arcte coniunctae essent, ut alteram perfici posse
difamp;derent, nisi simul et altera perficeretur. Quid mi-
rum si poetae illi, qui diligenter res, de quibus ageretur,
occültaverint, metuentes ne si aperte loquerentur, summa
pericula sibi impenderent, causae exstiterunt opmio-
num quae ne nunc quidem disparuerunt. Sed ut sem-
per fit, semel quum egressi sumus e recta via, magis
magisque aberramus, ita factum est ut nonnullis amor
platonicus nihil aliud sit, quam quaedam animi molli-
ties vel potius — venia sit verbo — sentimentali-
tas. WIELAND carmen composuit in ludibrium talis
deformitatis Amoris platonici, sed nihil effecit ad vulga-
rem opinionem corrigendam; quin potius ioci obscoeni-

1) Aapaaia oder die Platonisclie Liebe. Vol. III. pag. 265 sqq.

täte contribuit ut multo magis a vero aberraretur. Si paul-
lum adhuc eo modo progrediamur, mox dies illucescet, quo
mollissimi nostri temporis poetae citentur poetae Amoris
platouici; et si in omnibus rebus admittendum esset pro-
verbium: „Verba valent usu,quot; quum de Platonis doctrina
de Amore agere instituamus, nobis non amplius utendum
esset voce Amoris Platonici, sed potius ut iam quidam \')
fecit*, oporteret nos uti verbo : Amoris philosopkici.

Sed non contra falsas de illo Amore opiniones nobis
disputandum est; videamus potius quae sit ipsius Pla-
tonis expositio. Eam invenimus in priore Phaedri parte
est in Symposio, quos dialogos, eo consilio, quod
supra diximus percurremus, paucis praemissis de eorum
necessitudine.

DE TEMPORE GONSORIPTIONIS, PROPOSITO AUC-
TOEIS ET NECESSITUDINE LIBRORUM QUI
INSCRIBUNTUR PHAEDRUS ET SYMPOSION.

Prima quae se offert quaestio est de tempore quo bi
libri sint scripti, et uter prior litteris sit mandatus.
Astius, Scbleiei-macber, Socber, Stallbaumius Herma-
nius multique alii Pbaedrum anteriorem esse dialo-
gnm indicant. Inter omnes quos de Platone adiimus
scriptores, unus munkiüs contrariae favet opinioni.

1)nbsp;Ackermann, das Christliche im Platon, pag. 82 sq.

2)nbsp;Stallbaumins, quum Platonis opera edere coepit, aliter eïistimavit.

Causae quas ad suam sententiam probandam affert, par-
tim sunt externae formam spectantes, partim internae
de operum ratione agentes. Dicit autem Socratem
in Con\\dvio orationem adhuc habuisse in forma dialo-
giea, qua philosophus in vita semper usus esset; duas
autem orationes quas in Phaedro legimus, hoc quoque
involucrum deposuisse, et declamationes plane esse rhe-
toricas, orationes proprio sensu, rel. et alio loco : In
Symposio Amor communis est vitae appetitus (der allge-
meine Lebenstrieb) qui conscio pulchri honestique studio ad
vitam philosopham tollitur; in Phaedro contra ex natura
animi humani ipsa demonstratur varias vitae actiones pro-
cedere modo e clarioribus modo e minus accuratis contem-
plationibus idearum pulchri et honesti.quot; — Hisce multa
habemus quae opponere possumus. Ab omnibus fere, ab
antiquis quoque, quibus munkius tantum tribuit aucto-
ritatis, una voce conceditur Phaedrum non modo ante
Convivium scriptum esse, sed et omnibus ceteris dia-
logis esse anteriorem. Et quomodo fieri potuisset, ut
Plato, si Symposium iam in lucem emisisset, hnius scripti
in Phaedro nullam fecisset mentionem, praesertim -quum
cum iuvene, qui et ipse Amorem laudaverat, sit collo-
quium? Qui ille idem qui dixisset Diis gratius esse
sacrificium amasii quam amatoris, ita prorsus capi po-
tuisset Lysiae scripto? Qui, Phaedrus exclamare po-
tuisset: ïlizvv f^h ouv, amp; quot;LiiKpxrsç Trxpà to eiooêoc êupoia
Th lt;T£ ei?^vi(pêv quum iam Socratis laudem Amoris

1)nbsp;1. 1 pag. 214.

2)nbsp;Idem. pag. 220.

3)nbsp;238 c.

in Agathonis domo audiverit? Addamus, in Symposio
de Amore agi, ut de daemone, in Phaedro nullam
eius certam exstare definitionem , atque Phaedrum dia-
logum Convivio multo esse inferiorem in accurata genitus
in pulchro, tov tokov sv kxXm, explicatione. — Argumentum
quod Schleiermacher affert ad probandum Phaedrum ante
Symposion scriptum esse, non accipere possumus. Dicit
enim ex comparatione Phaedri cum Symposio perspi-
cuum esse prioris characterem iuvenilem. Vera sunt quae
Ueberweg animadvertil : voci iuvenalitatis duas tribuimus
significationes : significat enim aut hilaritatem iuventutis
aut immaturitatem. Hilaritatem dialogo Phaedro abne-
gare nullo modo volumus, sed non opus est restrictione
verbi iuventutis. Summi poetae Graeci primaria opera
scripserunt iam provectiores aetate, ac nemo revera af-
firmare audebit ilia opera indiguisse eius quod nostrates
appellant „jeugdige frischheid.quot; Sed Schleiermacher aliud
quid vult, quum hoc verbo utitur; immaturitatem in-
genii in Phaedro inveniri contendit, eamque maxime
dicit apparere in forma epideictico, in ostentatione sum-
mae dialecticae artis peritiae, qua Plato facile adversa
rios vinceret, atque ex hisce causis aliisque nonnullis,
ut v. c. e mentione, quae fit Isocratis et vaticinii So-
cratis de eo, ex aetate Lysiae (de qua tamen nihil con-
stat) Schleiermacher opinatus est, Platonem hunc dia-
logum scripsisse Socrate adhuc vivente, quam opinionem
vero, ut nobis videtur, prorsus refellit Ueberweg.
Anno 1863 volquardsen in lucem emisit librum qui

1)nbsp;1. 1. p. 258.

2)nbsp;1. 1. 254 sqq.

inscriptus est: Piatoris Phaedrus. Erste Schrift Piatons.
Ibi Schleiermacberi suscipit sententiam et eam contra
omues qui alii favebant defendit. Multa affert sed ut
mihi videtur res adhuc sub Ute est, et quia eam nostris
viribus maiorem et a consilio nostro, maximam partem
alienam esse credimns, eam silentio praeterituri su-
mus. Omnium fere consensu, tempus in quo collocutio
Phaedri et Socratis habita esse fingitur, est a°. 406.
Schleiermacher et nonnulli alii eundem annum tempus
esse credunt, quo conscriptus sit; alii conscriptionem ad
a™ 388 deferunt. — Quod ad Symposium spectat eadem
est controversia: Schleiermacher contendit a°. 370, alii
probare conantur a°. 385 aut 384 scriptum esse hunc
dialogum.

Plato ut mihi videtur Phaedrum scripsit ut sum-
mam et methodum suae doctrinae exponeret. Et ut
etiam manifestius esset, quanta fuerit discrepantia inter
se et rhetores Lysiae orationem quandam sibi sumpsit
cui ipse duas alias opponeret, ut ex comparatione harum
orationum probaret, sibi nihil esse commune cum so-
phistis nec rhetoribus, et dein in posteriore parte de
bona egit methodo. Amorem sibi tractandum elegit,
quia fundamentum est totius Platonicae philosophiae;
nam per Amorem pulchri et veri ad ipsius pulchritudi-
nis et veritatis scientiam educamur. Hunc suum Amo-
rem longe diversum esse a vulgari huius vocis accepti-
one ut ostenderet nec non ut doctrinam Amoris magis
explanaret dein et Symposion composuit i).

1) Eo consilio quum dicimus Platoneoi scripsissa Symposion negare
nolumus eum quid praeterea spectasse. Libenter concedimus fieri posse

Supra iam quodammodo horum libroriim iiecessitudi-
nem explicavimus, quam rem ut absolvamus Stallbaumii
de ea iudicium describemus

„Habet Symposium maximam cum Phaedro simili-
tudinem et cognationem. Nam uterque liber agit de
Amore; uterque in rhetorum vanitate arguenda versatur;
uterque denique formae simihtudinem habet eam, qua
vel sola ad arctioris cuiusdam necessitudinis, quae inter
eos intercedat, suspicionem deducamur. Sed in tanta
similitudine nibilominus etiam dissimilitude animadverti
non exigua potest. Nam in Phaedro rhetoricae repre-
hensio acrior est et apertior, plurimamque universi ser-
monis partem sibi vindicat; quae de Amore disputantUr
ea quamquam exponuntur ornate copioseque, tamen pro-
pemodum propter rhetorum ludibrium videntur posita
esse. Contraria est Symposii ratio in qua rhetorum et
sophistarum amici carpuntur tectius; quae autem de
Amore disseruntur eam habent vim, ut quin pro gravis-
sima totins operis parte habenda sint nemo dubitare
possit. Deinde ipsa illa de Amore disputatio etsi in
utroque libro eo pertinet, ut vis et natura enthusiasmi
philosophi aperiatur, tamen non parum habet discrimi-
nis. Nam in Phaedro de divino Amore ita disseritur,
ut Amoris humani ac terrestris causae et rationes inde
repetantur; in Symposio autem vicissim quomodo ab
Amore terrestri paullatim ad divinum ilium escendatur

ut Plato etiam alia quaedam perficere vokerit, ut Socratis famam v. c.
a turpibus rumoribus vindicaret, ut demonstraret quid boni reipublicae
affluere possit ex terrestri quoque amore si modo bene colatur ; ut ima-
ginem perfecti sapientis in vita communi exhiberet, etc.

1) Proleg. ad Symposion, pag. S9.

et quaenam sit liuius praestantia docetur. Quapropter
alterum opus altero quasi perficitur et consummatur.quot;

PHAEDEUS.

Dialogus Phaedrus, a Krischio appellatus facetissi-
mum Socratico-Platonicum opus, ab omnibus fere sum-
mis laudibus est ornatus. Unas est e numero illorum
dialogorum, qui omnium consensu Platonis esse cen-
sentur. Ac nil mirum, nam Aristoteles citât opus
quoddam Platonis huius inscriptionis, et eo modo ut
dubitare non liceat quin opus citatum idem sit ac quod
habemus. Praeterea in Top. et Metaph. nomine Plato-
nis nonnulla Aristoteles citât quae in hoc dialogo legi-
mus. Quod attinet ad inscriptiones î^ Trsp) spccToç, rsp)
i^vx^Ç, TTf/jî KûiXûû, TTsp) pgt;!TOpiKgt;jg, TTsp) ràyoiôov etc., ad-
ditae sunt a posterioribus et maiorem partem a Neo-
Platonicis, id spectantibus ut titulo ipso rem indicarent,
quam in libro tractatam esse arbitrabantur.

Dialogus compositus est ex duabus partibus, quarum
alteram practicam, alteram theoreticam appellare possu-
mus , 3) quum in parte priore orationi Lysiae, vitiis la-
boranti, duae eadem de re opponantur orationes Socra-
tis, in posteriore autem de optimo scribendi genere aut
de eloquentia disputetur. Priorem partem, ad nostrum

1)nbsp;üeber Platons Phaedr. pag. 1.

2)nbsp;Rhet. III. 7. 1408.

3)nbsp;Vide Ast, 1. 1. 88.

consilium pertinentem, tractabimus; conabimur inde col-
ligare doctrinam de Amore, et simul attendemus ad
colorem poeticum, quo splendet. Haec pars iterum in
quattuor dividi potest. 1. (237 A—231 A) colloquium
continet Socratem inter et Phaedrum et descriptionem
scenae in qua cetera aguntur. 2. Orationem exhibet Ly-
siae, eaque quae de ea disputantur (— 237 A) 3. Prio-
rem Socratis orationem tradit (— 244 A). 4. Posterio-
rem orationem Socratis amplectitur — 257 0.

PARS L

Phaedrus iuvenis in eo quum esset, ut medico prae^
scripto parens ex urbe egrederetur et in campo ambu-
laret ei fit obviam Socratis, qui more suo, cum quo-
cunque sermonem conferre eum exclamatione : „Unde
venis et quo tendis mi amice !quot; ex profundis quibus in-
dulgebat meditationibus detrahit. Iuvenis se venire a
Lysia et parare ambulationem extra urbis moenia re-
spondet, et Socrates, Lysiae nomine audito, rogat quid
cum rhetore egerit. Respondet ille se orationem audi-
visse, quam et paratus est cum Socrate communicare,
modo ei sit otium ut se comitetur in ambulatione; et
Socratis alludens ad Pindari versum Mxrspèfià, roréov,
j^pucrxuTTinbsp;Trpxyptx Koànbsp;vTsprspov ôi^crof/^xi

dicit se omnia postponere negotia opportunitati audiendi,
quae Phaedrus et Lysias disputaverint. Ambo ita ire
pergunt et Phaedrus incipit : „Profecto, o Socrates, talia

audire te decet, nam oratio de qua disputavimus, plane
amatoria fuit. Argumentum enim eius est : Non amanti
potius quam amatori esse gratificaudum. Socrates lloc au-
dito affirmat Se ineensum esse cupiditate talem exposi-
tionem audiendi, ac nullo modo posse deterreri, quin
Phaedrum comitetur donec finem oratibnis audivisset.
Phaedrus autem reluctatnr negans se iii eo esse ut ta-
lem orationem talis rhetoris convenienter ênarrare possit.
Socrates bene gnarus quid velit iuvenis, aperte dicit quae
sibi de hac tergiversatione videantur, iuvehem ne\'mpe,
quanquam dicendi cupidissimum exspectare Socratem
ad preees usque esse venturum, et rogat ne diutius
moretur. MoX vero ànimadvertit libellum snb Phaedri
brächio et coniiciens banc fesse ipsam orationem a Phae-
dro petit ut eam légat potius quam periculum faciat
an scripta satis ten eat. Talia confabulantes ad ripam
sacri fluminis Ilissi veniunt, flumen vado transeunt,
— uterqne nudis erat pedibus — et notant plâtanum,
quae ramis patulis ad refrigerationem in umbra invitât.
Hanc arborem petunt ut sub ea in herba recumbentes
alter legat , alter audiat. Sed antequam ambulationis ter-
minum capiant, Phaedrus quaerit a Socrate quidnam ei
videatur de mytho Orythiae, quae hoc loco a Borea rapta
esse dicebatur; Socrates ei respondet, et ad platanum
perveniunt. Consedent et Socrates exclamat : „Per lu-
nonem pulcher hic est requiescendi locus. Platanus ipsa
circumcirca est densa et alta, et viticis altitude umbraque
sunt quam gratissimae. Omnia in pleno sunt flore, quo
fit ut locus sit quam fragrantissimus. Et ipse fons sub
platano suavissime nndas volvit frigidas, quibus et iam
pedes refrigeraviinus. Ex imaginibus et donariis colli-

6

gare licet Mc esse sacrum Nympharum et Acheloi. Et
praeterea quam gratus et dulcissimus hic est venti fla-
tus, qui aestivum et canorum quiddam suhresouat ci-
cadarum choro. Omnium vero gratissima est herba,
propterea quod lenis eius acclivitas recumbenti est ido-
nea in qua caput reponat. — Optimus mihi fuisti dux,
mi Phaedre. — Phaedrus autem miratur Socratis vivendi
morem, qui tanquam peregrinus erat in patriae urbis vici-
nitate, et Socrates ei respondet; se essenbsp;; ab

arboribus nec agris quidquam se posse discere et modo
cupidine audiendi ea quae Phaedrus sibi, ut pastor ra-
mum virentem ovi, ostenta\\isset, eo perductum esse
ut sequeretur. — Dein pbilosophus recumbit in herba,
rogatque iuvenem ut libellum recitet. quot;AMve Phae-
drus dicit et exorditur.

Hanc partem quamvis nihil ei sit commune cum quae-
stione de Amore longius exposuimus quia in eo colorem
poeticum invenimus, et simul explicationem rerum no-
varum quas mox audituri sumus. Socrates, qui unice
dicendi cupidus, nunquam urbis pomoerium egreditur,
qui semper in foro, porticibus et domibus degit, ex urbe
egressus, amoenitate loci captus eam päucis verbis vivi-
dissime depingit. Pbilosophus, qui describitur vir omnis
tempestatis patiens, qui in solis ardore cogitationibus
absorptus quasi solo infixus clavis, eodem loco mane-
bat, hic mollem Pbaedrum superat atque in herba stra-
tus gaudet deliciis umbrae, cicadarum cantu, fontis mur-
mure et venti in folia susurro. Mox, postquam prio-
rem habuit orationem exclamat: Tw ovti yap \'éoiKsv
0 TOTTOt; sJvM, ä(7T£ \'ixv apa TroXKaxig vvij!,CpÓM\'^Tog Trpói-
óvToq Töü Koyou ykmfJLM êav^xjtiig. Talia sunt quae

mm.

miremur in Socrate. — Non temere vero Plato haec
omnia finxit, spectavit aliquid cui hisce omnibus esset
opus. Socratem longe alia ac solebat disserentem est in-
ducturus, et ad buius mutati Socratis rationem redden-
dam etiam solitam scribendi rationem relinquit. — Pro
dialogo erit oratio continua, pro disputatione de vir-
tute, de republica etc. laus Amoris et primo quidem
Amoris vulgaris; et nunc pro foro fit ager, pro ambu-
latione aut sede fit recubatio in berba, pro tecto fit
platanus, pro lecto fontis caput, pro via strata et do-
morum ordine fit rivulus serpens, et pro auditoribus
qui semper fere numerosi aderant, adsunt Nympbae et
Cicadae; et Socrates brevi tempore fit unus qui
Non partem solido demere de die
Spernit, nunc viridi membra sub arbuto
Stratus, nunc ad aquae lene caput sacrae.
non vero summo fruens otio, sed Xoyov spmiKOv audiens.

Dionysius Halicarnasseus exordium buius dialogi lau-
dat et TTxpoihiri^oc facit rm vCp^Xm Äs^scci, dicitque id
7roAAi:)v habere äpacv et %%pircov esse plenum. Nihil autem
poetici ibi offendit, quod sane non laudasset si offen-
derit. Poeticum colorem nusquam invenit ante verba:
quot;Aysrs lt;3 MowaA, et quum de his loquitur dicit
Platonem auirap J? xspog svhiov xoCi arxùspov ttoXvç mspiog
KXTxppxyiiç, TxpizTTBiv TO môxpov T^g (ppxcrsccg, sig mtvi-
TiJchv sx0àpcov xTTsipoxoiXixv. Schleiermacher aeque or-
namentorum poeticorum absentiam arguit, atque prae-
terea contendit id quod Dionysius carpit, ad nihil aliud

1) In Epistola ad Pompeium. pag. 31. ed. Tauchn.
3) Einleitung zum Phaedr. I., pag. 54,

spectare quam ad pedum mensuram, quam Graecus con-
spicere posset, sed quae aures nostras fugiat.

Contra duos illos et tantos viros aliam fovere opi-
nionem, gravis sane est res; sed una eorum auctori-
tate induci, ut aliter dicas quam sentias, ut mihi vi-
detur, multo est periculosius. Quid significet talis in-
troductio in dialogum in quo de methodo disserendum
erit, ingenue confitemur, non intelligimus, nisi Plato
in hoc faciendo, aliquid persequatur. Si Plato, ut plu-
rimi indicant, Phaedrum adolescens scripsit, Socrate adhuc
vivo, dicere possimus eum nondum ahsolutum philoso-
phum fuisse, sed philosophiam cum aliis rebus miscuisse.
Quae autem res ilia qua philosophiam inquinavisset, esset
nisi poesis, ars ilia, quam olim coluerit, et a qua plane
abstinere nondum didicisset, et illud quidem poeseos ge-
nus quo praecipue delectetur? Sin contra dialogum no-
strum aetate virili, quum iam in Acaderaia scholam
condidisset, conscripserit, tunc etiam magis cogimur ad
rem explorandam, et prima quae se offert opinio esset
eum Socratem, quem ubicunque in urbe et domibus
agentem aut iam proposuerat, aut adhuc propositurus
erat, extra urbem duxisse, ut ostenderet philosophum
etiam capi posse iis, quae natura pulchra et dulcia
offerat; et ilia pars quam arctissime cohaereret cum
conceptione ilia poëtica de qua supra diximus.

Praeterea neque obliviscendum est: Dionysium quum
de Platone iudicat, eum comparare cum Demosthene
oratore, et igitur quia de arte egit, quam Plato pro-
prio sensu nusquam coluit, etiam si in iis quae velit
quam aequissimus sit, in universali tamen diiudica-
tione minus rectum fuisse. Quid velit, patet ex lis quae

alias\') dicit quum Demosthenis dictionem cum 7roX£iMlt;7T\\^\'
piotg ottXoiç, Platonis cum TrofZTrsvTVfpïoi\'; comparât, et paullo
post dicit: K«/ f/,o) dcxsï rig om h âfiapTsïv, r^v (jàv UKà-
Tmoç Xé^iv sUàffûiç àvlvip^ xccplcpnbsp;■^hjxç Hovri

km rép-peiç ê^nf^spovg, rîiv §f Ayif^^ouÓsvoug liâXeKTOv eu-
KxpTTCiJ TTOffxipépcpnbsp;àvaymm sk (2iov,

oÖrs r^v TTspirr^y sk rép^piv, ^t^wÇow^). Si Demosthenis
dialectus multos bonos et varios fructus exbibet, Plato-
nis dictio flores modo, delectationem et voluptates, sane,
omnes qui Platonis scripta legerunt, una voce excla-
mabunt flores illi sunt quos nostrates appellant immor-
iellen et delectatione yoluptateque illa nihil purius nec
sublimius esse potest.

PARS IL
331 A — 337 A.

oeatio lysiae.

De hac oratione disputatum est, utrum a Lysia ipso sit
scripta an a Platone ad orationum Lysiacarum exemplum
elaborata. Stallbaumius et Hermannius hanc sunt am-
plexi sententiam, Astius medium quoddam tenet; dicit
enim: „Die erotische Eede des Lysias welche uns Platon
mittheilt (ohne Zweifel aber nicht wörtlich, sondern
nach freier Umbildung, bei der er wohl auch den Zweck
hatte die Fehler der Lysianischen Rhetorik, deutlich

1) De Adm. Vi (Jiceudi Deraostbenis. 3Q5,

hervorzulieben und in die Augen fallend zu macben etc.);
omnes veteres scriptores, etiam Dionysius Halicarnasseus,
quem nemo dicturus est ignarum fuisse Lysiae scribendi
rationis, atque longe maior pars recentiorum priori fa-
vent opinioni.

Est sermo epistolae forma scriptus, et apud Suidam \')
legimus scripsit xa) èTHTToKkg ßitxv fûv Trpa\'/fMTinijv, ràg

KoiTramp;c ipccTixài; œv ttsvts Tcpbg ßsipaKia. Itaque cen-
semus declamatiunculam banc unam esse ex bis episto-
lis, quae omnes nobis perierunt. — Ueberweg afßrmat^)
scribendi genus orationum forensium, quae supersunt,
congru ere cum buius sermouis elocutione ; in utrisque
enim offendit frequentem usum verborum XP^ x^iov
cum Infinitivo, nec non verborum hi SI roimv, kx) ^h
et UM Tcl coniunctorum cum interrogatione. — Ac si
spectamus modum, quo Plato hoc sermone est usus,
etiam magis patebit. Cur bis 3) initium huius orationis
ad verbum Plato descripsisset, ut eius vitia indicaret,
si ipse eam finxisset? Nonne absurda esset reprehensio
rationis scribendi si ipse hunc sermonem conscripsisset ?
Et Plato qui in omnibus dialogis personas loquentes in-
duxit, in hoc non sine causa ab institute discessit.

Hoc constituto illam orationem missam faceremus nisi
tanquam causa movens esset duabus Socratis orationibus,
quae mox negotium nobis sunt daturae. Si Lysiae ora-
tionem legimus, cogitantes de eo tantum quod nobis est
propositum, videmus agi de amore vulgari et quidem

1)nbsp;Sub voce : Tjysias.

2)nbsp;L. 1. p. 262.

3)nbsp;262 E. et 263 E.

4)nbsp;Plura de hoc egit Krische 1.1. p. 26 sqq. et Volquardsen , 1. 1. 32 sqq.

de huius amoris obscoenissima parte, de paederastia, quae
Platonis aetate Atbenis summis vigebat viribus. Lysias
describit talem amorem, atque maximam adhibet operam
ad incommoda enumeranda quae iuveni ex hoc amore,
si amatori morigeretur, sint oritura. Dicit amatores for-
mam modo corporis spectare, nihil aliud petere quam
voluptatem (itaque et eorum amorem appellat sTriéviJ^iocv),
ut hanc expleant res familiares negligere, ne summos
quidem labores effugere ; voluptate autem expleta amasios
in contemptu habere, immo damnis eos esse affecturos
si hoc faciendo amasiis novis possint gratificari. Affir-
mât eos mente esse captos dum amant, atque statim
ab hoc amore avertere quum mens sana redierit aut flos
iuventutis amasii perierit; atque ita quum iuvenem ab
amatoribus deterrere studet, ipse, qui idem quod illi
cupit, quamvis sophistice agat, consilium suum non plane
occultât. Permulta sunt indicia quae rem patefaciunt.
Amici non hà (piXixv modo sed etiam Si\' «AAj^v rivx
sermones inter se faciunt (232 B). De eo quod tam
amator quam amicus non-amans cupit eodem utitur verbo
TTpxyiM (231 C) et sTTpx^xv (232 D). Amor amatoris
nascitur ut dicinius prima vista, non-amantis e longa
consuetudine ; ille voluptatem solam quaerit, hic prae-
terea etiam utilitatem, quam unam Lysias ipso verbo
memorat. Si utitur rhetor 232 D verbo xpsr-^ de non-
amantibus, qua sTTpa^xv uv s^sovto , qua voti compotes
sunt facti, prorsus hac voce abutitur: nihil est nisi
species quaedam abstinentiae, quae omswrvjc vocatur, et
quam Socrates infra \') explicat et condemnat hisce ver-

1) 356. E.

bis : ^ Sf èiro toÏ) /^îj ipäv\'tüg olUàtoTVjç, fTöo(ppo(rvvifi êv^r^
y.SKpXßswi, dvi^râ rs xx) Cpst^ccXx olxovoßoüu-x\', àSvsÂsiiôspîxv
ÙTO TTX^Ùavg iTTXtiiovßsvyii^ ccg xpsr^v r^ (piki/jnbsp;èvrs-

xova-x, hvkx xi^ii^^^? sTciv TTsp) yfv xvÄiv^cVßsvi^v inÙT^U
xx) VTTO yyjc xvovv vrxps^ei.

Si nobis licet exemplo üti, quo discrinien inter ama-
torem et eum quem non-amantem vocavimus, explicemus,
diciinus : Amator sit impudicus, qui alias cum alia
mùliere rem llabet, atque in concubinis eligendis unam
venustatem corpioris spectat. Non-amans vir sit ille
qui mulierem quam ducere non vult alnicam habet,
\'ciim qna vivat et quam non formositate captus, sed
indole bene perspècta in dornum suam recipit Lysias
ideo iuvenem hortatur ut abstineat a peccàto cum mul-
tis non vero \'a peccato. Una cum persona obscoenitates
exerceat, fie famä bona pereat.

\'EpcoTixov hunc Xoyov Phaedrus cum emphasi recitaverat
et vix eam finivit, quum se ad Socratem vertens, rogat,
quae de iila existimet. Socratis eam laudare incipit;
dicit eàm \'hix\'ßövtccg esse elaboratam, ita ut ipse obstupe-
facths sit, non tamen admiratione orationis sed enthu-
siasmi lectoris, quem addit se multo peritiorem esse
ad talés res diiudicandas, atque ita sibi esse honclu-
dendum ia hac oràtidne nihil esse quod desideretur.
Mox autem, a Phaedro adductus ad opinionem sùàïn
proferendam, dicit se in oratione tria desiderare : per-
fectam rei expositionem, artem rhetoricam cuius Lysiam

1) Ne quis existimet nos amorem paederastorum et amorem in con-
eubinas plane aequare addimus : Utrumque contendimus esse peecatum ;
prias autem peecatum monstruosum, horrendum, ingens, posterius pec-
catum, quod non, ut dicere solemus, naturae répugnât.

peritissimum crediderat et artificiosam enunciationem,
quam Phaedrus tam vehementer celebraverat. Affirmat
se a veteribus et sapientibus viris ac mulieribus, ab
Anacreonte et Sappho longe meliora hac in re audivisse,
quibus vasis instar expletus esset, ita ut alia non dété-
riora de amore habeat, quae dicere possit; et quum talia
dicit poetarum imitatur dictionem vid. 235 C. Phaedrus
quum philosophum iocari contendit altercatio fit talis
qualem ne Aristophanem quidem finxisse puderet, ita
lepide utriusque personae indoles se in ea ostendit
Mox a iuvene cogitur ut talem orationem exhibeat, quae
non laboret vitiis, quae in Lysiana reprehenderat, et de
eodem argumente agat. Socrates caput sibi pallio operit
et orationem de Amore vulgari est habiturus.

PARS III.
237 A — 244 A.

peior soceatis oeatio.

Capite operto Socrates iuvocat Musas: „Agite igitur
o Musae, sive ob carminum genus argutae [xlysiat, epi-
theton saepius Musis datum) appellatae estis, sive pro-
pter musicam Ligurum gentem hoe cognomen acce-

1)nbsp;Animadverte Phaedri minas et promissa, Socratis inscientiam et
cupiditatem audiendi, quam comice descripta sunt.

2)nbsp;Ligures narrantur, quum pugnarent, alteram exercitus partem armis
uti, alteram paeanes canere. Nomen hoe igitur aptissimum est ad lo-
quacitatem designandam.

pistis, adiuvate orationem meam, quam egregius hic
puer me habere cogit, ut eius amicus iam ante sapiens
habitus, nunc etiam sapientior videatur.

Dionysius Halicarnasseus hanc invocationem baud in-
facete comparat cum turbine, qui die sereno subito ir-
ruitj quod autem addit eam locutionis serenitatem tur-
bare et abducere in poeticas ineptias non concedimus.
Est sane turbo vel potius nuntius turbinis, qui mox
invasurus est in Lysiae orationem, eamque ita fundet,
ut non maior eius pars salva abeat. Libenter accedi-
mus iis quae Dionysius porro dicit: „sunt soni inanes
(bombast) et dithyrambi, verborum strepitum multum, vim
autem parvam habentes;quot; immo vim nullam, nisi quod
dicti sunt ad Lysiae loquacitatem, qui ter idem dixerat
perstringendam, et notandum Socratem non ea dicturum
esse, quae ipse sentiat, sed quae ab iis, qui Musas
invocant, i. e. a poetis Anacreonte Sapphoque didicerit.
Dicturus erat de Amore vulgari. Deos igitur invocat
quae poesi vulgari praesidentj mox quum Amoris coe-
lestis laudem eiferet, alios invocabit Deos, alio poeseos
genere utetur. Sunt qui dicant Platonem hoc exordium
sumpsisse a poeta quodam, sed nihil de hoc constat;
et Yolquardsen in eo vidit quod appellat: Studie im
Pindarischen Odenstil. Hoc viro doctissimo auctore esset
èyKÛfJiiov, in quo Lysias eiusque hoitpoc Phaedrus essent
heroes celebrati et victores. Fortasse et tmesis ^via
(Ml Kxßströs est dictio poëtica Tnvocatione facta So-
crates pergit in forma narrationis : Fuit olim puer vel

1)nbsp;1. 1. p. 9. sqq. Cf. quae ibi dicuntur.

2)nbsp;Cf. Ast. Phaedr. u. Sympr. 207 et Volq. 1. 1. 11.

potius adolescens mollis et pulcherrimus. Ei permulti
erant amatores. Unus autem horum lepidus fuit, qui
quanquam iuvenem non minus quam ceteri amabat, ei
persuasif se ilium non amare, et aliquando eum fiagi-
tans ei persuasit magis gratificanduni esse non-amanti,
quam amatori. Dixit autem haecce.

Hanc partem orationis Volquardsen dicit i) esse Studie
im Stil des Aesop, et multa affert ad suam sententiam
probandam; ex quibus pauca modo, quae nobis usui
esse possint, describemus; sed quo magis perspicua sint
textum Graecum appouemus.

^Hv ovTcc TTOiiq, p/^aXXov §£ (jLaipoinidKOq, ly.àxoù KXÀÔg.
Tóvrcp §f ^iTXV spxura) Tcàvv ttoXao) . sic Ss Tiq aùrôcv
ccliy.vKoç 0Ç oùhvoç ^ttov èpôov èvrsTTslxsi tov Tvoü^oi, dig
OÙK spc^vj Ka) TTOTS OiUTOV XITCÓV STTSIÓS TOUT CiÙTO , âç fM)
spS)VTi TTpo Tou spmroç ^éoinbsp;• sKsyk ts âSs.

Artem et curam adhibuit Plato in sententiae vocibus
eligendis et disponendis. Alliteratio invenitur fzxÀAov
— lu,£ipxKÎ(Tf/,oç — f^ixXx et TTxvu -ttoKKo). Neque rhyth-
mus conveniens desideratur. Inde ab ^v ad ttoîic omnes
syllabae sunt longae, qùae efiiciunt gravitatem dictionis.
Tum post syllabam longam tres sequuntur trochaei et
periodus finitur quattuor brevibus celeri cursu, quasi
si ea quae dicantur non nisi leviter attingerentur. Pro-
positie secunda item graviter incipit et leviter fmitur.
Periodus tertia incipit a dactylo, spondeo, dactylo et
longa; sequuntur iambus, tres anapaesti, iambus, creticus
et finitur dipodia ovk spc^gt;i. Haec rhythmi mutatio quam
pulcherrime congruit cum rebus quae exponuntur. Dac-

1) 1. 1. p. 2.

tyli enim accommodati snnt narrationi nt anapaesti fer-
vidae asseverationi. In proxima periodo nsque ad mv
dactylnm et dipodiam trochaicam, dnm usqne ad èg
duos iambos et creticum et dein dipodiam trochaicam,
duos iambos, duas trochaeas et tres invenimus longas.
In fine autem quattuor sunt breves quae festinationem
narrantis indicant. In wSf est vocis sonus, (toon). —
Talis autem cura periodorum formandarum indicat Plato-
nem hac in re, ingenium poeticum suum aut summam
linguae peritiam ostendere et exercere voluisse.

Oratio quae nunc sequitur si ad argumentum specta-
mus non multum abest a Lysiana, nam agit de Amore
vulgari; sed si spectamus argumentationis modum non
facile ullum discrimen mains esse poterit.

Quacunque de re nobis agendum sit, hoc inprimis
est efficiendum ut — definitione rei proposita — eidem
verbo semper eandem tribuamus significationem. Hoc So-
crates proponit et dein Amoris definitionem profert, Amo-
rem esse cupiditatem quandam omnibus patet, sed quum
non-amantes quoque pulchra amant criterium est quae-
rendum quo alterum ab altero dignoscere possimus. Duae
in homine sunt facultates, quas sequimur, quocunque
ducant; altera innata est voluptas, altera exercitatione
comparata est indicium i) optimum appetens. Pacultates
illae interdum inter se consentiunt, interdum vero pug-
nant, atque alio tempore altera imperium tenet. Quum
vero cupiditas rationis expers indicium, quod rectum

1) Vox S(jfgt;] hic longe alia significatione usurpata est quam alias : hic
est scientia, cognitio, alias est opinio, heusdids vertit: existimatio
boni. schleieemachee, Gesiunung. ast, Ueberzeugung.

appétit, superat, ipsa ad pulchritudinis voluptatem abripi-
tur; denuo firmiter corroborata a sibi cognatis cupidita-
tibus coiporum venustatem petit; qua duce si vin cat ab
ipsa vi (pciizyi) nomen accipit et Amor {\'épccg) vocatur i).

Hanc Amoris definitionem quum dedisset, Socratis
rogavit: Nonne et tibi videor, mi Phaedre, divino furore
esse correptus {ÔsJov ttMo? TrsTrovôévûii). Phaedr. Prorsus ita
et mihi videris o Socrates. Contra ac solet orationis
flumen {svpoiot) tibi accessit. Socr. Quiete igitur me
audi; nam hic locus revera divinus esse videtur; ita ut
si forte, oratione progrediente, a nymphis corripiar ne
mireris. Nam ne nunc quidem multum abest quin di-
thyrambis loquar. Fhaedr. Yerissime dicis. Boer. Tu
autem horum es in causa. Sed et cetera audi. Portasse
enim illud quod animum meum subit avertitur. Sed
lioc Deo sit curae. Nobis revertendum est ad puerum,

in oratione nostra.

De illo dUhyramUco non disputabimus. Ex ipsa Grae-
cae orationis lectione satis apparebit, versionem latinum
dare nolumus, metuentes ne longe maior pars venustatis
pereat. Monotoniae quae per totam Lysiae orationem
dominatur opponitur scribendi ratio, quae a summa simpli-
citate progressa magis magisque se extendit, donee tandem
in ipsa definitione ut torrens crescens ripas egrediatur atque
omnia secum rapiens, subito dispareat. Si quodam loco
res descriptae sunt propriis verbis sane est hic. Sed malu-
mus ea quae Astius tam pulchre de hac sermonis parte
dixit, describere, quam nostra minoris momenti addere.

1)nbsp;Coniecturam secutus sum Krischii qui ippoi/jLSvu; panjßüea iungit
cum bnh.....xtkXXoi et legit àycay^.

2)nbsp;Ast. Phaedr. u. Gastm. pag. 208.

„Absichtlich verflochten , überladen und zugleich ge-
drängt ist Socrates Eede in der ironischen Ableitung des
Wortes Liebe vom gewaltigen Triebe (womit er die ge-
meinen Erotiker verspottet, denen die Liebe nichts an-
ders ist, als der blinde leidenschaftliche Naturtrieb) im
Griechischen des Wortes \'ipccc von pw,«?^, die gewaltige
Begierde. Dieser Naturtrieb ist der heftigste und un-
gestümste, die Besonnenheit ganz überwältigend und
blindlings nach Befriedigung strebend; sein Wesen aber
ist auch so wunderbar und sich selbst so widersprechend,
dass man zweifelhaft sein könnte, ob man ihn den hin-
reissenden oder hingerissenen Trieb nennen solle; denn
während er vom sinnlichen Schönen hingerissen wird,
reisst er selbst, durch andere ihm verwandte Begierden
verstärkt und entflammt, mit unwiderstehlicher Gewalt
hin. Entgegengesetzt sind sich das active xptxrmmix
und das passive sppülfisvcoc poodösla-a., so wie das passive
xxhlax und das active viK^iTxtroc, das durch das bei-
gesetzte tzyooyvf noch verstärkt wird. Dazu kommt
das Gehäufte der Participien, in deren gegenseitigem
Drängen der wilde, ungestüme Drang der ihrer selbst
nicht mächtigen Liebesbegierde gleichsam abgeschildert
ist.quot;

Haud ab re videbitur si hisce addimus indicium Diony-
sii Halicarnassei de hoc loco\') ut videamus, qui ea quae
laudavimus ab eo sint reprehensi: — \'Ef rouroic; ßh ovv
TO ßsv TrptxyfzxriKOv ov^Xß^ ßs^Cpoßcni rov dv^pog, Tgt;jg
ÄS^fdig Tt ßopiov TO TTSp) TiJV TpOTTlK^V TS Kx) h(lVpa.ßßliC^V
Cppäa-lV SKTTITTTOV , SV olq OV KpXTSJ TOV ßSTpioV. \'EtTITI^CÜ

1) Epist. ad Pompeium. pag. 32.

r\'oùx TÔiv TvxóvTccv T^, amp;XK\' ùç àv\'lp} [/.syàXù} kx) èyyvç
rviç ôftxç, èX^XuùûTt 0uiT£ccg, on tov oyKOv r^g Tror/jriKÎjg
KXTWXsviîg fV/ KÓyovg viyot^ys 4^i\\0(ró(p0vg, (^j^Kätrag Tovg
TTsp] Topyîizv \' ä(7T£ KM quot;Biüupäßßoig Tivk ttoisIv soikotx , Kx)

ßVjV âTTOKpvTTTsa-Ôxi TOUTO TO xyMpT^^pioi, «AA\' 0(zoKoyslv.

Dionysius autem, ut nostra fert opinio, non intel-
lexisse videtur quae Plato spectaverit in hoc dicendi
modo eligendo ; attamen si ab alio quodam sane ab illo
exspectare liceret, Platonem rectius iudicari. Quum
enim dicat \') Platonem hanc dialogi partem eo consilio
scripsisse, ut se aliis dicendi peritiorem probaret, saue
ei accurata esset iustituenda comparatio orationum Ly-
siae et Socratis; quod si fecisset, mirum videtur eum
non modo ita iudicavisse sed etiam opinatum esse Pla-
tonem sibi fuisse conscium talem scribendi rationem esse
Vitium et eo non contentum hoc confessum quoque esse.
Longe aliud quid volunt verba Socratis: „Tu, mi Phae-
dre, omnium quae dixi in causa es!quot; ut iam supra
monuimus. Nunc vero pergamus.

Socrates, hisce interiectis, persequitur narrationem.
Nunc, dicit, agendum est de commodo et incommodo
quae verisimile est, ut gratificanti iuveni eveniant ab ama-
tore et a non-amante. Declarat amatorem perniciosum
esse animo, corpori et rebus familiaribus amasii. Com-
parât amatorem cum aegrotante, cui omnia, quae for-
tiora aut paria sint in odio sunt, contra quidquid non
repugnet gratum. Ita et amator amasium indoctum,
ignarum, dicendi imperitum, quoad maxime possit, ef-
ficiet; praeterea quia etiam invidus est eum e bonorum

1) Epist. ad Pompeium pag. 27.

consuetudine excludet, quod gravissimum est damnum,
nam ex optimorum familiaritate maxime vir bonus fieri
posset. — Corpus autem amasii quam mollissimum et
efPeminatissimum esse cupit, neque solis neque laborum
neque exercitationum patiens, sed tale quale in pugna
nullus hostis metuat. Porro a patre, matre, cognatis et
amicis eum alienare studet, quippe qui voluptati suae
tot sunt impedimenta; et si amasius forte dives est, nihil
amatori gratius esse potest, quam si divitiae ei pereunt;
quum existimet divitias iuvenem amatum minus facilem
captu aut captum difficiliorem servatu efficere. — Ac, quo
magis etiam appareat indoles amatoris omnia ad suam
nihil ad amasii voluptatem aut usum referentis, vota
agit amator ut amasius quam diutissime careat rebus
bonis et ilia suavitate, quae ex nuptiis, liberis, domoque
propria nasci possint.

Socrates illis nondum contentus probat mala quae
ab amatore amasio afferantur, omnium malorum esse
gravissima. Ex ceteris enim rebus malis voluptas aut
iucunditas quaedam oritur, ab amatoris amore nulla,
quippe qui quum non amasio sit aequalis, ei sit moles-
tissimus tum propter sedulitatem quum propter formam
•am senescentem et alia quae his sunt coniuncta. Po-
stremum quum sana mens redierit amatori nihil eorum
quae ainasio est pollicitus, quorumque gratia hic tot
molestiarum tulit, perficiet; contra amasium fugit ne ite-
rum in dementiam, qua liberatus est, incidat, neque
curat querelas, imprecationesve, quibus iuvenis eum in-
sequatur. Haec, o iuvenis, tibi sunt perpendenda, et
praeterea tenendum est : Amatoris amicitiam non esse
benevolam, nam ut cibum satiandi causa:

ccg XvKOt amp;pv\' dyaTTccd\', itoCfha (pi\'Aomi]^ spxcïTal. Et
hexametrum hunc quum orationis tlumine correptus emi-
sisset, Socrates exclamat: Tovt sksTvo, w Cpaï^pel Yide
iam versus loquor. Hoe est quod ante dixi, me dithy-
rambos propemodum loqui. Sed nihil amplius ex me
audies, orationi meae hic finem impono.

Phaedrus vero hisce non est satisfactus. Altera ora-
tionis pars adhuc superest. De non-amanti et de com-
modis quae ah illo amasio contingere possint, adhuc
dicendum est. Haec quum iuvenis memorasset, Socrates
ei respondet: Nonne animadvertisti, o heatissime, me
iam versum heroicum esse locutura, non amplius dithy-
rambos, et hoe quidem quum vituperavi? Quid me
facturum esse existimas si alterum laudare incepero?
Scisne, me a Nymphis, quibus tu dedita opera me oh-
iecisti, prorsus correptum iri. Absolvam igitur uno verbo:
Quot mala in altero reprehendimus, tot in altero bona sunt
laudanda ... atque tlumen transgressus abibo, antequam
abs te ad maiora cogar.quot; Sed a Phaedro, qui de iis
quae dicta sUnt longius confabulari cupit, et banc oh
causam ei in memoriam revocat molestiam solis meri-
diani, nec non a daemonio, cui semper parebat, ab hoe
consilio avertitur et dicit: Se peccasse in Deum, quippe
qui dsivov, sui^êi^ et uttó ti dasf^ïj sermonem de eo ha-
buisset. Si Amor est deus aut divinum quid, non fieri
potest ut malum sit. Sermonem autem ambo de eo, ut
de malo, egimus, atque ita peccavimus in Deum. Prae-
terea et orationum simplicitas quam maxime fuit ur-
bana, quod quum nihil sani verive dixerimus, tamen nos
iactaverimus ac si mirum quid essemus, quum homuncio-
nes deceperimus et ab bis laudati simus. Mihi, amice,

8

igitur necesse est ut me purgem. lis autem, qui in my-
this enarrandis a vero aberraveriut est purgatio quaedam
antiqua, quae Homerum latuit, Stesichorum vero nou
fugit, est palinodia; atque ne ut Homerus quid patiar
ab Amore, conabor ei palinodiam canere, aperto capite,
non ut ante prae pudore capite involute. Tunc enim
impudenter egimus, et homo nobilis et mitis ingenii si nos
audivisset existimaret nos cum hominibus vilissimis esse
educates, nec usquam liberalem vidisse Amorem. Talis
viri quum me pudeat, cupio, quia et Amorem ipsum
vereor, itorliJLop Xoyoji oJov xkfzvpoivnbsp;d-^onÄua-xa-öxi,

potabili (i. e. suavi, dulci), sermone salsa (i. e. amara
repugnantia) ea, quae audita sunt, abluere i). Suadeo
etiam Lysiae ut quam citissime scribat amatori potius esse
gratificandum quam non-amanti, si cetera sunt paria.quot;
Atque nunc Phaedrus, cuius indoles facilis captu et
omnia sperans nusquam deficit, exclamare : Bene scias
hoc ita factum iri. Nam Amoris laude abs te dicta, non
fieri potest, quin Lysias a me cogatur, ut de eo aliam
scribat orationem. — „Hoc tibi credo, quamdiu Phaedrus
esquot; ironice respondet Socrates, et mox quum inceptu-
rus est rogat; Ubi autem mihi est puer, ad quem locu-
tus sum? Haec quoque audiat, ne hisce non auditis.

I) De verbo iX/iupés, de cuius usu vel potius elegantia satis est dispu-
tatum, vide Kreuzerum de Pulchrit. pag. 463 sqq. Cf. etiam Athen. III.
cap. 94 (Edit. Bip.) ubi Ulpiauus verba àXp.\\jp(gt;\\is yXuxiaiv KTtoxXùÇsaSM
vAp-aacv carpit ut barbaram elocutiouem. Non credimus usum huius
verbi apud Platonem iure vituperari. Socrates quum nuper de nautis
dixerit eorum uti vult dicendi ratione. Et quibus verbis melius expo-
nere potuisset quam immensum foret discrimen inter orationem lam
habitam et eam quam mox prolaturus est?

praepi\'opere se non-amauti tradat. Et Phaedrus, qui ut
existimare licet horum verborum vim non intelligit re-
spondere : Ille tibi quam proxime semper adest, quando-
cunque tu vis.

Hac in parte multa invenimus quae digna sunt ac-
curatiore consideratione,

Socrates dicit orationem quam habuit non esse suam
sed Phaedri, a quo os suum delinitum esset. Quid hoc
velit satis est perspicuum. Socrates de Amore egit, quem
Phaedrus, Lysiae discipulus, ita appellabat, non de illo,
quem ipse Amorem dixit, et ne cui sibi ratio esset
reddenda huiusmodi Amoris, non semel sed iterum ite-
rumque ipsum sermonem a se reiicit.

De eadem re igitur agit de qua et Lysias egit, sed
si duobus de eadem re agendum est, saepius maximum
erit discrimen inter ea quae facient.

Lysias res confusius exposuerat, atque saepius idem
dixerat, nihil autem tale in Socratis oratione offendimus,
in qua summa simplicitas principem occupât locum, et
quae nihilominus venustissima est. Ees gradatim expo-
nuntur; Amator est perniciosus corpori, animo, omni-
bus rebus et praeterea etiam molestus et ingratus.

Lysias quum saepe alluserat ad obscoenitates, frustra
tales allusiones hic quaerimus; immo potius vel iuter-
dum indicia videmus illius Amoris qui non corpus for-
mosum sed animum pulchrum quaerit, et de quo mox
acturus est. Ita 289 B. legimus de ùei^ cpiXo^ro^icf. et
241 C dicit amatorem esse perniciosissimum animo m
OUTS âvêpÛTroiç, OUTS ÔsoTg r^j dAt^ûs/^ TipciéTspov ovts icrr/v

OVTS TTOTS SJTXl.

De commodis quae a non-amanti oriri possint, nihil

dicit. Hic enim falsa virtutis specie idem cupit quod
Amator, et quo occultius agit, eo magis erit abhorren-
dus. Fidelis est Plato iis quae in Republica proponit
indiciis boni viri, qui bonum vult imitari virum, non
autem malum nisi quum boni quid ille dicat aut agat,
Socrates, quum non-amans incommoda enumerat quae
ex amatore amasio contingere possint, quum igitur ho-
nesti quid agit, eius partes suscipere vult. Quum vero
de mentitis plerumque commodis quae a non-amante
nasci possint narraturus esset — eum imitari non vult.
Hanc partem sane suscipere potuisset si de paederastiae
pulcbrae innocua parte agere voluisset, sed tune de alia
re egisset, ac Lysias, et hoc loco id facere non po-
tuit, quia sibi oratio de eadem re atque Lysiae habenda
fuit. Et praeterea quomodo ipse, qui se confitebatur
amatorem et omnium quidem amatorem esse \'), com-
moda quae amato a non-amante contingere possent,
enumeraret !

Sed hactenus quod attinet ad summam orationis. Si
ad locutionem attendimus, nihil est quod desideremus.
Quum Lysiae scribendi ratio languida est, Socratis verba
fluere vel potius volare videntur. Ad singulas quum
venit orationis partes rhythmus se s entire facit âviip
sxm epcüTiz (239 C) sig Sè fiéôijv lôvTOc Trpoç toù ^^ àvsxrcf
ITT xhxst TTxpp^a-liji KxrxKopsï xx) âvxTrsTrrXf/^évifi xpußs-
vov (240 E) , et in Une orationis perfectus nascitur
hexameter.

Et ne quis existimet fortuite haec metra nata esse

1) Cf. Leges 100 c. Memorab. II. 6. 38.
3) Vide Krische. i. 1. p. S5.

Socrates 238 D iam dixerat se forte divino furore con-
citatum iri: Plato in hoc dialogo scribendo momentum
temporis impetui poetico indulgere voluit, dum de rebus
ageret, quae themata constituant poematum, Anacreon-
tis aliorumque : non vero din nec omnibus iu partibus
poetam agere voluit, nec potuit quidem, Erat enim
lt;piKû(T0(p0ç, cpiKÓKOikog, [MVŒiKÔç et êpcoTiKÔç (248 D) qui
principem tenet locum et ita longe superior rov miyjTi-
Kov, qui sextum modo locum obtinet (248 E.) Ipse
CpiKo(ToCpôûv â\'^û\'Accç et TraitspocaTm (j^erot, (piAoaoÇiàç (249 A)
non ignorât, quis sit amor, et quae poesis vulgaris; ilium
verisimile, hanc certe coluerat; de altero igitur recte
loqui, alteram bene tractare potuit. Mox autem alium
amorem nec non altius poeseos genus ostendet et tune
omnibus ingenii viribus panget fabulam s. mythum vel
potius carmen de animo et amore, in quo nihil erit,
quod non splendeat. Sed de bis postea. In iis quae
tractavimus non negligendus est apparatus prorsus drama-
ticus: caput opertum, desiderium abeundi, sol meridianus,
fiducia Phaedri. Neque usus adiectivorum poeticorum est
spernendus ut â^fzvpoç et ttÓtiimc -, zpvtTQÎjr, epith. Phaedri
(simul ad derisionem eius aurearum statuarum) et verba
izsTx crov r^g ùslscg KsCpxXî^g.

De ironia quae per totam fere orationem abundat
cf. xistium, Platons Leb. u. Schriften. 101 sqq.

Antequam autem ad alteram Socratis orationem expo-
nendam pergamus, nonnulla nobis dicenda sunt de Pae-
derastia et de modo quo et Socrates se paederastam
immo amatorem dicere possit.

Ut plura verba etiam paederastia duas habet sig-
nificationes, alteram in bonam, alteram in malam par-

tem; paederastia enim ipsa se in duobus illis formis
ostendit. Utriusque formae apud Graecos exempla in-
venimus, et ita eius defensores et reprehensores exsti-
terunt. Sunt qui dicant eam natam esse ex amicitia,
nobilissimo huius vocis sensu, et qui iam eius vestigia
in venire velint apud Theseum et Pirithoum, Orestem
et Pyladem, Achillem et Patroclem. Eius ortum ex-
plicant ex temporum indole, quum nullis certis legibus
constitutis, singuli aliorum qui fortiores essent, lubidini
fuerunt obnoxii, et ut sibi adiutores aut ultores compa-
rarent, amicitiam arctissimam ad totam vitam inierunt.
Ad quam opinionem probandam afferuntur tales ami-
citiae, quae etiam nostro tempore apud gentes feroces
inveniuntur, et quarum multa invenimus exempla in
medio aevo apud eos qui se invicem fratre d\'armes appel-
laverunt. — Sed cultura et humanitate progrediente et
necessitate talis auxilii minuta huiusmodi amicitiae rario-
res fiunt, nisi quaedam res exsistat, quae eas denuo tam
arctiores quam etiam crebriores faciat. Tales res fuit
apud Graecos consuetudo iuvenum in gymnasiis nudis
corporibus exercendorum, qua corpora et robustiora et
venustiora facta sunt. Artifices, tam pictores quam scul-
ptores, bis corporibus imagines etiam magis perfectas po-
pulo ante oculos proposuerunt. Elegantia Graecorum hisce
formis tam vivis quam arte confectis semper excolebatur
et mox in Amorem pulchrorum corporum abiit. Insa-
tiabili venustatis videndae siti commoti ad iuvenes insigni
corpore praeditos propius accedere, et cum iis quam sae-
pissime et diutissime tempus agere studebant, et omnem
adhibebant operam ut sibi eorum amicitiam confirmarent.
Qui huic favent de paederastiae ortu opinioni, ple-

rumque eius sunt defensores, et si iuvennm amor non
ultra esset progressus, sane nulla esset causa, quare
eum non laudarem us ; esset enim amicitia, quam in Pv-
thia et Damone admiramus, quam etiam apud Theba-
norum Sacram Cohortem invenimus \'), et quae appellatur
animorum proborum sancta coniunctio, qua ad summas
res gerendas convenirent et tam anxie alterius virtutem
curarent ut crudelissimam mortem potius subirent quam
paterentur amasium aut amatorem e vili actione ignominiam
accipere. Haec paederastia mater et altrix esse potuisset
omnium virtutum, quae hominis duri et crudelis animum
ad misericordiam et beneflcentiam moveant, quae ignari ani-
mum ad fortitudinem confirment et ad virtutem quae vinei
non possit : quae hominis animum ab omnibus reconditis
vitiis et indecoris voluntatibus purgent 3), Sed Amor ille
in iuvenes hic non constitit et elegantia illa abiit in
turpissimum vitium, ita turpe ut cum vera amicitia nihil
commune ei esse possit. Alii alio modo eius ortum expli-
care conati sunt. Constat autem paederastiam illam per-
niciosam non utique propriam fuisse Graecorum, licet
Graeci contenderint Barbaras gentes eam ab ipsis accepisse ;
nam iam tempore quo Abrahamus patriarchus vixit anno
2000 a. Chr. natum, incolae Sodomae id vitium com-
miserunt; et etiam, nostris temporibus, ut videtur in-

1)nbsp;Huius coiiortis milites nullo nisi puro amore vel potius sanctissima
amicitia inter se eoniunctos fuisse, ut raihi videtur satis patet ex iis
quae apud Plut. (Vit. Pelop. XVIII in fine) legimns : ^Umnov Sxufiii-
aavTa xoà nudó//,svov é; à tamp;v èpauTcôv xui tSv ipogt;/iévogt;v outo; û-r\\ üipfo;,
^a,xpXi3a.i xcà sinscv \'Aniiocvro xxxû; oc toutous tc itoieïv 15 iztkax^tv ah-
Xpov ùnovooûvTsç.

2)nbsp;Meiuers, Verm. Schrift. I. 75.

coiae regionum in meridiem spectantium, huius peccati
non plane insontes sunt. Nusquam autem et in nulla
regione ita floruit ut in Graecia; ad quod explicandum
multae enumeratae sunt causae; inprimis quia Graeci
mulieres secluderent et in contemptu haberent, et viri
semper cum viris in gymnasiis, in porticibus, in foris ,
in conviviis degerent, et in gymnasiis nudas formas for-
mosas videront. Huic addi possunt, elegantia Graeco-
rum, coeli calor et ipsorum legislatorum, Lycurgi et
Solonis V. c. instituta, qui quum ex amicitiis virorum et
iuvenum inter se multa bona pro republica exspectarent,
iis favebant nou autem sine restrictione ; nam et graves
poenas constituebant in eos qui non animum sed corpus
pulchri iuvenis amarent eoque abuterentur. Mox au-
tem pulcher ille et utilis amor non nisi in paucis bonis
inveniebatur; maior pars populi, et inter illos vel poe-
tae et oratores obscoenam illam paederastiam colebant;
et ut fit, moribus mutatis etiam leges mutatae sunt. Pu-
bhce de vitio illo loqui ausi sunt, ut Alcibiades e. g.
in Symposio, de nocte quam cum Socrate degerat; et
Aeschines vel in ipso iudicio confitetur se interdum
ad manus venisse cum rivalibus propter civis iuvenis
possessionem, Tale fuit vitium, cuius funestos eventus
Lysias et Socrates in priore oratione enumerant. Mirum
profecto videtur Platonem in ßepublica sua, amorem

1)nbsp;Cf. Xenoph. de Laced. Rep. II. 13. etiam Symposion. 182 B. ,
Plutarchum: Solon L, Maxim. Tyr. Diss XXVI.

2)nbsp;Cf. Aelian. Var. Hist. IIL 10 et 12.

3)nbsp;Cf. Limburg Brouwer, Hist, de la Civil. Mor. et Rel. II. 232 sqq.

4)nbsp;Aeschines, contr. Timarch.

erga iuvenes permisisse, quum ipse sciret, ad quantam
intemperantiam haec permissio ansam dare possit. Multi
iude concluserunt Platonem ipsum non abhorruisse
ab illo vitio, quod ex moribus eius temporis desiisset
Vitium appeilari. Non ita nos; credimus enim Platonem
quum hoc permisit, cogitare de iis quae Lycurgus
iusserat, et de more et vita incorrupta Spartiatarum. —
Et Socrates quum diceret se inprimis operam dare arti
amatoriae, et omnibus verbis uteretur^ quibus et paede-
rasti vulgares utebantur, longe aliud quid voluit, quam
gratificari libidini obscoenae; studebat enim ut in omni-
bus rebus ita etiam in hac prodesse civibus suis. Pul-
cherrime Maximus ïyrius i) Socratis agendi rationem in
fabella proposuit, quam ut huic quaestioni finem impo-
namus descripsimus. „Pastor quidam et lanio simul in-
cedebant: inter eundum evenit ut agnum pinguissimum
seorsum a grege suo viderent aberrare: accurrit uterque.
Agnus ergo, ut sciret, cui se committeret (nam tum
temporis humano more bruta loquebantur) qui uterque
eorum esset exquirit. Ubi quae res erat, cognovit, artemque
utriusque satis percepit, pastori se tradit. Lanioni contra:
„Tuquot; inquit, carnifex es, gregisque nostri crudehs mactator:
huic vero gens non in visa sumus.quot; Confer si placet, ex
praescripto huius fabulae amatores illos cum multis
lanionibus, Socratem cum pastore uno; adolescentulos
Atticos cum pecoribus quae a grege suo aberrant; nam
et hi eodem more inter se loquuntur, revera tamen,
neque pro fabularum Hcentia. Quid ergo facturus est,
quum carnifices hos formae insidiari adolescentulorum

1) Diss. XXV. pag. 300, versio üavisii.

mm

videbit hic pastor, magnoque impetu accurrere? per-
mittet hoe, tacitusque adstabit? Ita ipsis crudelior
tortoribus esset. Immo curret ut illis insequetur eodem
modo, sed alio fine. Et tamen imperitus aliquis, qui
artem quam uterque profitetur, ignorât, aut qui causam
eurrendi nescit, currere utrumque in perniciem putabit
agni, donee finem videbit; tam enim cursum laudabit,
imitari conabitur diligentiam, mirabitur hunc venato-
rem, beatam iudieabit ipsam praedam. Quare amare se
profitebatur Socrates et amare quidem omnes; currebat
etiam cum aliis, sequebatur formosos, rivales suos prae-
vertebat, omnesque earniflcum praecidebat conatus. Nam
el laboris erat patientior, et amoris peritior et ad ca-
piendum dexterior: nec sine causa. Aliis enim Amor
libidinis nomen erat, quod in mediis sine certa sede
errat voluptatibus, cuius fons et origo est flos corporis,
qui oculos intrat, ex oculis in animum delabitur; prima
enim via quo pulchritudo sese insinuât sunt oeuli : at
vero Amor Socratis diligentia studioque consequendi si-
milis erat rehquis, libidine difi\'erebat; si voluptatem
spectes, temperantior : si virtutem, solertior : cuius fons et
origo erat pulchritudo animi, quae e corpore elucebat.quot;

PAES IV.
2M A — 257 C.

altera socbatis oratio.

Socrates dicit orationem iam prolatam esse Phaedri
Pythoclis filii, Mjrrhenusii, quam dicturus est tribnit
Stesichoro, Euphemi filio ab Himera orinndo i). Dein
ad Stesichori exemplnm, iisdemque utens verbis: Oùn
é(7T sTVßoc xiyoç, quibus hic usus est, quum vituperium
quod ante in Helenam iecisset, evertere conatur, So-
crates palinodiam canere incipit et dicit furorem (ßxviccy)
non sine exceptione esse malum, neque Amatorem, quippe
qui furore esset correptus [ßxiv^Txi), contemnendum esse
prae non-amante. Puror enim a Diis datus, qualem in
Pythica sacerdote et in Sibylla invenimus, maximi est
faciendus, atque longe praeferendus augurandi discipli-
nae humanae, licet cultae a viris mentis prorsus compo-
tibus {rm sßCppovccg ^vin^asi rod ßsXKovrog, diàc rs opviôccv
TTOiovyJvij xûi) ^AAcyy sijßsim), Nee hac specie multo
inferior est furor, qui remedia invenit morborum, cala-
mitatumque. ïertium ßocviotg genus, quod prodest,quot; est
furor poeticus qui factis maiorum memorandis posteros
educat. In hisce tribus, nec non in aliis S, Diis im-
missis furoribus pulchra facta indicari possunt, itaque
nulla oratio nos turbabit, quae efamp;cere vellet amicum

1) De horum nominum significatione et usu ef. Asti um Plat. Leb.
u. Schrift, pag. 104.

sobrum esse anteponendiim viro commotae mentis\'),
neque ei palma victoriae est concedenda, nisi insuper
edocuerit, nunquam ad salutem amorem a diis inmitti
amasio, aut amatori. Nobis, dicit Socrates, contra est
demonstrandum hunc furo rem ad summam felicitatem no-
bis a diis dari. Haec demonstratio rixandi cupidis {hi-
voïg, sophistis) incredibilis, sapientibus autem probabilis
videbitur. Sed ante oportet nos de natura animi tam
humani, quam divini, rectas habere notiones, quas
comparare possimus, si eius perturbationes et opera
perspexerimus.

Omnis animus aeternus est; nam quod semper mo-
vetur aeternum est. Quod autem motum affert alicui,
quodque ipsum agitatur aliunde, quando finem habet
motus vivendi finem habeat necesse est. Solum igitur
quod se ipsum movet, quia nunquam deseritur a se,
nunquam ne moveri quidem desinit: quin etiam ceteris,
quae moventur, hic fons, hoe principium est movendi.
Principii autem nulla est origo. Nam e principio ori-
untur omnia: ipsum autem nulla ex re nasci potest, nec
enim esset principium quod gigneretur aliunde 2). Quod

1)nbsp;SsSfTTO/tKj ex auctoritate Heiudorfii non tenendi sed potius osten-
dendi significatione accepimus (a rad. êsix. Si*. S(t.)

2)nbsp;Ita vertit Cicero (Tusc. I : 33). Ex hac versione nata est lectio
quam et Stallbaumius tradit, et quam Muretus primus ex Codice Vind. 4.
coniecit. Nunc enim legimus: A yAp ix tounbsp;yîyvotTO, oùx Äv oÊ^xi
yiyvoiro. Codices omues exhibent oùx óiv è^ àp^m yiymno, quod Krische
nuper defendit; qui dicit: „Das Subject zu dem oùx à. i. à. yiyvotzo
liegt in dem vorigen 7r«v to yiymy.svov, und die einfache Eleatisohe
Schlussweise ist diese, dass wenn die âpx^ aus etwas entstände, alles
Entstehende nicht aus der Ap^i, aus der es doch dem aufgestellten
Grundsatz gemäss entspringen muss, entstehen würde.quot; Ciceronis versio

si nunquam oritur, ne occidit quidem unquam. Nam
principium exstinctum nec ipsum ab alio renascetur,
nec ex se aliud creabit, siquidem necesse est a principio
oriri omnia. Ita fit ut motus principium ex eo sit,
quod ipsum a se movetur : id autem nec nasci potest,
nec mori; vel concidat omne coelum, omnisque natui-a
consistât necesse est, nec vim ullam nanciscatur, qua
a primo impulse moveatur. Quum pateat igitur, aeter-
num id esse, quod se ipsum moveat, nemo iam vere-
cundabitur affirmare eam ipsam esse animi naturam atque
notionem (ut nempe se ipse moveat.) Inanimum
est enim omne quod pulsu agitatur externo ; quod au-
tem animal est, id motu cietur interiore et suo. Nam
haec est propria natura animi atque vis. Quae si est
una ex omnibus, quae se ipsa semper moveat, neque
nata certe est, et aeterua est. De eius aeternitate igitur
haec sufamp;ciant. De eius nat ara autem ita est dicendum.
Qualis sit animus prorsus divinae et prolixae enarratio-
nis esset explicare; cui sit similis humanae et brevioris.
Eo igitur modo dicamus.quot;

Quae nunc sequitur est tabula ilia clara, de animi
natura, de eius facultatibus, et idearum contemplatione,
quam priusquam pro nostra virili parte versuri sumus
pauca dicenda sunt de fabulis Platonicis.

Pabulas interpretari quae apud Platonem occurrunt

non est versio ad verbum expressa, sed potius explioatio habeuda. Cf,
Bpist. ad Att. XV : 13, 6.,

1) Cicero cuius versionem desoripsi pro nemo iam .... notionem ha-
bet quis est qui hanc natuiam animis esse tributam neget, Secutus sum
in versione Stallbaumium, Astium et Schleiermacherum qui vocem ioyov
vertit Begriff.

i\'jflai. - -

difficillima sane res est. Nam uti nolumus illas acci-
pere ut narrationes quasdam inanes, quibus puerorum
instar oblectemur tantummodo, ita cavendura est maxime
ne iis sensum significationemque tribuamus a philosophi
mente abhorrentem. Sed in ipsa etiam exquirenda aucto-
ris mente et sententia facile committintus hocce, ut,
forma neglecta, destituamus eas omni gratia et venus-
tate, immo vi maxima, quae forma, habitu, imagine
unice exprimitur et veluti oculis proponitur. Quid igitur?
In philosophia tradenda Platonis enarrandae nobis tan-
tummodo sunt, quae apud eum occurrunt fabulae? Immo
vero explicandae videntur simul et illüstrandae sed ex
ipsa antiquitatis et Platonis ratione

In Platonis scriptis plures invenimus fabulas. In
Phaedro, in Symposio, in Timaeo, in Critia, in Repu-
blica (Lib. X) in Gorgia, Politico et Phaedone [jJvôoi
occurrunt, quos si conferimus, simulque attendimus quae
Plato, priusquam fabulam narrat, aut mytho prolato, mo-
net, prorsus dicturi sumas; Platonem alio modo res
exponere non potuisse nisi fabularum usu In fabulis
enim plerumque res tractantur, ad quarum scientiam
pervenire homini non est datum. Agunt enim aut de
deorum daemonumve natura, aut de universi molitione,

1)nbsp;Van Heusde, Init. phil. Plat. I. pag. 119.

2)nbsp;Legimus v. c. in Timaeo 29. C. âàv ouv Tto^Adc TToilAâv e^ttôvtôijv Txsp\\
Btâiv xaï riji toû ttävtos ysvéasùig /xi) SuvaTSi ytyvüfJLsSa. TtAvzn ttkvtws aÙTOÙj
ai/TOts b/ioXoyou^évouç Xóyous Jtal ä:nnxpcß(Aip.svoui ânoiôî/vat, jui] öau/icei^ä,
à.lX èàv ócpa /iviSsvos ïjttov napsx^i/j-sSa. slxàra.ç, äyanxv ^pyj , /is/iVïj/ie-
vov, dig b A^ywv èyùi tif^sîi rs oi Kpnoà fùiiv âvSpuniv/ivnbsp;amp;UTe Ttspi
roÙTcav rov eixÓTst /jvOav lÄTToSsp^o/A^vows TZpénsc toÙtou /iïjSèv srt Ttipà. ÇyjTSÏv,

Cf. etiam Critiam p. 107 A. B. Gorgiam 527 A. Phaedonem 108 B et
114 D etc.

de causis effectricibus conservatricibusque rerum, aut de
animi natura, de eius prae-existentia, de conditione post
mortem, de inferis, similibusque. In hisce omnibus si
verisimilitudinem attingimus , ea contenti esse debemus.

Cum aliis i) tria genera fabularum enumerare possi-
mus, theologicum, physicum et de animo, sed quia fere
semper omnia genera indiscreta, nullumque fabulam in-
venimus quae de uno modo horum generum agit, di-
stinctio talis non videmus cui conducat. Sunt qui
mythos illos vitiosam dictionem apiiellant, qua Plato
usus esset ut sibi et aliis occultaret obscuritatem rerum
notitiarum, quia de rebus scribere ausus esset, quas
nondum satis explanatas accepisset ab aliis, et quibus
explicandis ipse operam dare noluisset. Alii contra 3)
illos summis laudibus efferunt, non modo in iis vestigia
coloris poetici inveniunt, sed contendunt Platonem quo
magis in philosophia profecisset, eo magis mythis esse
usum; immo mythos illos certum esse signum, dialogos
in quibus inveniantur a Platone iam provectiore aetate
esse conscriptos. Neutri opinioni favere possumus; cre-
dimus medium quoddam esse, quod probabilius sit. Phi-
losophus necessitati parens ad fabulas confugit, neque
eas de industria invenit et excogitavit ; aliter rem
quam exponere voluit, enuntiare non potuit, sive quia
nondum satis versatus in dialectica, notiones (ideas)
non iam pura forma exprimere potuerit, sive quia, quam-
quam artis dialecticae peritissimus (ut in Timaeo) pe-

1)nbsp;e. g. Volquardsen 1.1. pag. 105.

2)nbsp;Meiners, Phil. Schr. I. pag. 19.

3)nbsp;Hermann, pag. 379 et 511. Steinh. pag. 40.

4)nbsp;Cf. Jahn , Dissert. Platon. pag. 35 et Arist. Met. 2 : 1.

iiitus senserit, numquam rerum, quae tractandae sint,
cognitionem certam datum iri. Primo in casu, mens
divino furore correpta, ut ipsius Piatonis verbis utamur,
quamquam notionem puram non plane tenet, eam prae-
sagit, phantasiam adiutricem adhibet, imaginem oreat,
ttoisT, et tune primo verbi \'ttoisTv sensu signifieationeque
fit TTotv^T^g. Tum ei accidit, quod et Eaphaeli quum
sanctae virginis imaginem picturus erat; quamdiu rerum
sub oculos cadentium imagini adhaeret, iisque confe-
rendis, et ex iis singulis partibus eligendis totum quid
exprimere vult, aberrat. Opus quod ex bis conflatis
partibus conficit, non ei ipsi placet. Sed quum omnibus
aliis postbabitis, imaginem, quae ei, in animo tanquam
adest, exprimere conatur, tum fit ut res ipsa, iam cla-
rioribus coloribus et magis perspicuis lineamentis se
ostendat, tanquam in ipsa vita se ante eum ponat, et tum
pictura nascitur, quam et pictor ipse admiratur, et quam
omnes qui videant exclamare coguntur : haec imago quam
est pulchra et quam vera! Altero in casu, imagines
minus sunt ornatae, alii dicant infectae colore poetico.
Tunc enim philosophus, quum dialectice agere insti-
tuerit, et ad finem dialecticae pervenerit, non illam mis-
sam facit, sed eam adhibet ad imaginem quaerendam
et proponendam. Imagines autem huiusmodi comparare
possumus cum iis quas poetae interdum nobis proponunt,
quum enthusiasmo deficiente, ratione modo loquente, ima-
gines inducunt, quas usque ad minimas partes inspicere
licet, et in quibus nihil invenias quod non applicari
possit, sed nulla animi elatio has imagines procreavit,
nullam animi elationem ipsae procreabunt. Non dubi-
tamus igitur palmam tradere mythis, quos Plato, arte

dialectica déficiente, fecit, et inter illos mythos omnium
fere consensu principem noster occupât locum, Haec de
Platonis my this generatim ac universe dicenda esse credi-
dimus; mox, Socratis oratione lecta, opportunitas dabitur
huic mytbo accuratius tractando.

FABULA E PHAEDEO,
246 A — 257 B.

Similis sit igitur animus concretae cuidam naturae
{^uvxf/^si) ex auriga bigisque alatis. Deorum autem equi et
aurigae omnes et ipsi sunt boni et ex bonis orti, ceterorum
vero equi sunt mixti. Nobis autem primum dux bigas
regit, dein equorum alter est pulcher et bonus, et ex
pulchris bonisque ortus, alter ex malis ortus et ipse
malus. Difiicile ita et grave necesse est ut apud nos sit
moderamen. Qua ratione autem hoc animal mortale et
illud immortale appelletur, explicare conabimur. Quid-
quid animum appellamus omnibus, quae animo carent,
praeest, totumque coelum peragrat, alias in aliis formis
exsistens. Perfectus quidem qui est animus et pennis
instructus in altum evolat, totumque coelum perlustrat;
qui autem pennas amisit fertur praeceps, donec solidum
quid prehendat, quo tanquam in domo se collocet, et
corpus terrenum accipiat, quod nunc semetipsum mo-
vere videtur per illius vim : animans haec animi corporis-
que concretio appellatur, cognomen que habet mortale.

10

immortale autem animal nomen suum nactum est neu-
tiquam ex ratione bene perpensa; sed informamus, quum
deum nec viderimus, nec satis intellexerimus, immortale
quoddam animal quod animum habeat, habeatque et
corpus, ac praeterea utrumque in perpetuum (non ad breve
tempus) concreta babeat. Sed haec quomodo Deo pla-
cet, sic habeat, itaque de iis sit dictum. Causam vero
alarum iacturae, oh quam animo effluant exploremus.
Est autem huiusmodi:

Alae vis ita comparata est ut gravia sursum evehat in
ea loca, in quibus deorum genus habitat; et ex omnibus
quae ad corpus pertinent, ala maxime particeps est rerum
divinarum. \') Divinum autem pulcbrum est, sapiens,
bonum et omnia huiusmodi. Hisce maxime nutriuntur
augenturque animi peimae; turpibus vero et malis, omni-
busque contrariis rebus corrumpitur, funditusque perit.

Magnus autem rector in coelo, Jupiter, alatum cur-
rum agens primus hicedit, omnia constituens et curans.
Hunc sequitur agmen deorum et daemonum in unde-
cim distributum acies. Yesta enim sola in deorum ma-
net domo. Ceteri autem quotquot in duodecim nu-
mero constituuntur dei, duces praeeunt in ordine, qui
cuique est assignatus. Multa quidem et beata sunt spec-
tacula et compita in coelo quae Deorum terit genus,
quum perficit quisque sua. Sequitur semper qui vult
atque potest, nam invidia exclusa est e Deorum choro.

1) Ita vertimus es aactoritate omnium, qui vocem ifivxn omittunt;
mtfiiv est nominativus non expressus; t« nsfii rb aüfla non idem est
quod TO/tstTMtS^, sed in proprio et primo verborum sensu accipiendum.
Cf. Krische Piaton\'s Phaedr. pag. 55 in annotatione.

Quando autem ad epulas et convivia proficiscuntur sum-
mum sub coelestum fornicem escendunt iam per acclive.
Deorum quidem véhicula aequilibrium quum servent fa-
cileque frenis regantur facile proficiscuntur; cetera aegre
pergunt, nam equus ille pravitate affectus, si antea non
bene instructus erat ab auriga, ad terram tendens et
omne suum pondus adhibens vehiculum deorsum trahit,
Inde labor et summum animo oritur certamen, Immor-
tales autem qui dicuntur, ubi ad summum pervenerunt,
foras progress! iu coeli dorso consistunt; ibique consis-
tentes circumaguntur coeli motu et contemplantur quae
extra coelum sunt.

Locum autem supra coelum nullus poetarum nostro-
rum celebravit neque unquam digne celebrabit. Est vero
huiusmodi; conandum enim est verum dicere, praeser-
tim quum de vei-o agatur. Natura enim, quae revera
est [oùœ\'hx cvtcüc oma), quaeque coloribus, forma materia-
que caret, a mente sola animi duce spectari potest;
circaque eam absolutae scientiae genus hunc occupât lo-
cum, Dei autem mens, quum ratione et scientia sin-
cera nutriatur, itemque uniuscuiusque animi, cui con-
gruum suscipere curae sit, si post aliquod intervallum
TO oV spectat, gaudet et verum contemplans nutritur et
fehcitate fruitur donec versatio in orbe eam ad eundem
reduxerit locum. In circuitu perspicit ipsam iustitiam,
perspicit temperantiam {a-uCppoauvj^v) perspicit et scientiam,
non eam quidem quae orta est, neque quae alia est in
aliis rebus, quas nos tx ovto, dicimus, sed scientiam
illam, quae est in eo quod I\'cvera est (t£ o èa-riv ov h-
Tooq). Ceteraque to àW« oVrojç quum eodem modo per-
spexit, iisque pastus est inferiorem coeli partem subiens

domum revertitur, eoque quum venit auriga equos ad
praesepe locat, ambrosiam iis proiicit nectarque insuper
potum praebet.

Et haec quidem deorum est vita, Ceterorum autem
auimorum, qui optime Deum sequitur imitaturque ca-
put aurigae extollit in externum locum, et in circuitu
una circumagitur, turbatus autem ab equis et vix per-
spiciens ra, ovto,. Alius modo elatus modo submersus
est, equisque aegre ferentibus alia vidit, alia non vidit.
Ceteri vero omnes supremum petentes sequuntur, sed
quia se tollere non possunt, submersi (sub coeli su-
perficiem nempe) circumaguntur, semet invicem calcan-
tes urgentesque quum alius alium praevertere conetur.

Turba igitur et certamen et sudor plurimus oritur, ubi
propter aurigarum imperitiam multi claudi fiunt, multisque
multae pennae franguntur, et omnes, multum quum frustra
adhibuerunt laborem, desistunt a veri contemplatione,
et postquam abierunt nutritione opinabili utuntur. Causa
ob quam magnum illud studium exstitit videndi ubi sit
veritatis campus, est haecce. Pascuum praestantissimae
animi parti conveniens in illo est prato ; penna, qua ani-
mus se tollit natura sua ita comparata est ut eo nu-
triatur, atque ita fert Adrastiae lex : „Animus qui Deo
comes quid veri perspexerit usque ad alterum circui-
tu m illaesus sit; et si semper hoc perficere possit, nullo
aflBciatur unquam damno.quot; Quum vero sequi nequiens,
nihil videat et casu quodam oblivione et pravitate im-
pletus deprimatur, in ea depressione pennas amittat et
in terram cadat, tum lex est: Eum in prima genera-
tione nondum fera natura includi, sed qui plurimum
vidit foetu viri, qui quondam philosophus, palchri

musicaeve amäns aut araatorius erit : alter foetu regis
iusti aut belliei et ad regnaudum apti: tertius politici,
oecouomici cuiusdam aut quaestuarii. Quartus foetu viri
qui exercendi gratia labores uou fugiet, aut qui corporis
medicus erit : quiutus vatis aut mystici vitam aget. Sexto
couiuugitur poeta, aut imitator quis. Septimo faber aut
agricola, octavo sophista aut captator gratiae populi: nouo,
tyrannus. Ex hisce omnibus quicunque iuste peregerit,
melioris sortis fit particeps, qui iniuste, vero peioris.

Nam quivis animus eo, unde venit, non redit per
decern millia annorum : ante hoe spatium enim non alis
instruitur, eo excepto qui pure philosophatur, aut pue-
ros amat. Hi in tertio circuitu mille annorum, si ter
deinceps eandem elegerint vitam, itaque anno ter mil-
lésime alis instructi (ad pristinam sedem) revertuntur.
Ceteri, prima vita peracta, in indicium vocantur. lu-
dicatorum autem alii ad subterranea suppliciorum loca
abeuntes, dant poenas : alii vero in coeli quendam lo-
cum per indicium sublati, ibi vivunt convenienter vitae
quam in hominis forma egerunt. Anno millesimo utrique
perveniunt ad sortitionem et electionem secundae vitae,
eliguntque quam quisque cupit. Tune et animus hu-
manus in vitam ferae pervenit, et qui ante fuit homo, e
fera ad hominis fuguram reverti potest. Animus enim
qui nunquam conspexit veritatem, non ad hanc (hu-
manam) formam veniet. Oportet enim hominem intelli-
gere id quod speciem (ideam) appellamus, quodque e
multis prodit sensuum perceptionibus, et ratione in
unum comprehenditur. Haec est recordatio earum re-
rum, quas animus noster olim vidit, quum Deum se-
quens despexit ea quae nunc esse dicimus, et emer-

sit in id qnod revera est. Idcirco iure sola philosophi
mens alis instruitur: nam recordatione semper pro vi-
ribus in illis rebus defixa est, in quibus dens infixus
est deus. Qui hisce recordationibus recte utitur, per-
fectis initiationibus semper initiatus, solus vir revera
perfectus exsistit. Humanis studns quum abstineat, in
divinoque occupatus sit a vulgo quidem castigatur ut
vesanus, sed latet vulgum eum furore divino esse
correptum.

Incidimus nunc, hue progressi, in ipsum quartum
furoris genus, ob quod is — qui hoc terrestre videns
pulchrum, veri recordans alis instruitur et pennis mu-
nitus iu altum evolare conaturj quum autem nequeat,
avis instar sursum spectans, quod infra est despicit —
insanus existimatur, de quo nunc nobis est dicendum i).
Hic furor omnium divinorum afElatuum e pulcherrimis
natus est, et ipse pulcherrimus est, tam iis qui eum
habeant quam qui eius fiant participes; et ille qui amat
pulchrum huiusque furoris particeps est spoitxr^g vocatur.
Nam ut iam dictum est, omnis hominis animus, quia
natura eius ita fertj rà, ovrx viàit, alioquin non in hanc
formam (humanam) venisset; non vero cuique est facile
ex his, quae in terra videantur, reminisci coelestium,
neque iis qui brevi coelestia perspexerunt, neque qui in
terram delapsi mala usi sunt fortuna, ita ut consuetu-
dinibus quibusdam ad iniustum deducti, obliti sint
rerum sacrarum, quas tunc perspexerant. Pauci igitur
supersunt, quibus satis memoriae inest, quique, quando

1) Sic vertimus, quum verba 249 E. ós cipa. «ütvj Ttanamp;v xrA. cod
iungamus cum voce Xàyas 249 D in: quot;eit: li) ow isüpo o was ^ixiuu Aiyoj.

mm

coelestium similitudinem vident, stupent et non iam sui
compotes manent : quis autem sit affectus nesciunt,
quippe qui non satis perspicue percipiant. lustitiae
autem et temperantiae et ceterorum, quae animis sunt
pretiosa, nullus splendor inest in terrestribus simili-
tudinibus; sed obscuris instrumentis vis pauci ad ima-
gines progressi genus quod imitantur percipiunt. Pul-
chritudo tunc splendida videnda erat, quum cum beato
choro nos lovem, alii alium Deorum sequentes, felicem
adspectum spectaculumque videbamus et beatissimo, quod
dici fas est, mysteriorum initiabamur ; quodque cele-
brabamus et ipsi integri et illaesi ab tot malis quot nos
posteriore tempore manserunt; et initiati intégra, sim-
plicia, constantia, beataque simulacra inspicientes in loca
pura, ipsi puri nec signati hoc, quod nunc circumferentes
corpus vocamus, et cui in conchae modum alligati sumus.

Atque his recordationi gratificatum sit, nam deside-
rantes ea quae tunc vidimus, longiores fuimus. Quod
pulchritudinem autem attinet, ea ut diximus inter ilia
simulacra splendebat, et hue quum venissemus, eam
deprehendimus clarissime fulgentem, clarissimo nostro-
rum sensuum ; nam visus nobis acerrimus contingit
sensuum corporis, quo tamen sapientia non conspici-
tur. Vehementer enim moveret amores, si quoddam
sui clarum simulacrum ante oculos poneret. Idemque
valet de ceteris quae amore sunt digna (iustitia, scilicet,
fortitude etc.) ; nunc vero pulchritudo sola hanc sortem
nacta est, ut sit perspicuissima et maxime amabilis.
Qui autem non recens initiatus fuit, aut qui corruptus
est, non velociter hinc eo agitur ad pulchrum ipsum,
cuius imitationem hic perspicit. Itaque pulchritudinem

adspicieiis non veueratur, sed voluptati traditus quadru-
pednm ritu coire et generare cupit, et libidinose cum
eo versans neque veretur, neque eum pudet, quod vo-
luptatem naturae repugnantem persequitur. Qui vero
nuper est initiatus, qui coelestia saepius conspexit, quum
deo similem vultum videt, ipsam pulcbritudinis spe-
ciem imitatum, aut corporis aliquam ideam, primum
quidem contremiscit et pars quaedam pristini metus
eum subit: dein vero adspiciens tanquam deum vene-
ratur et nisi metueret famam maximi furoris sacrifi-
caret amasio tauquam simulacre aut deo. Et quum
vidit, tanquam ex horrore, commutatio, sudor et calor
vehemens quot;^eum invadit. Quum euim pulcbritudinis ef-
fusionem oculis accipit ipse calefit, alaeque germeu hac
elfusione irrigatur. Eo autem calefacto liquefiunt quae
circum germen sunt quaeque dudum per duritiem suam
prohibebant ne alae pullularent. Affluente autem nu-
tritione tumet et e radice enasci cupit alae caulis intra
universam animi speciem : olim enim totus fuit pennatus.

Eervet tum {sv tout^, r^ (pvkôai nempe) totus et scaturit
et qui dentientium est affectus in dentibus, quum modo
nascuntur, fricatio nempe et dolor gingivae, eodem af-
ficitur animas cui alae pullulare incipiunt. Eervet et
do let et titillât alis nascentibus. Quum igitur pueri
pulchritudinem spectat, partesque {f/.spij) accipit inde éma-
nantes et effluentes, quae hanc ab causam cupidines
{luspot) vocantur, tune irrigatur et calefit, dolores inter-
mittunt, et ipse gaudet. Si vero ab eo separatus est exar-
cescit, et exituum ora, ubi pennae prorumpunt, dum ex-
arcescendo constringuntur, alarum germen prohibent. Hoc
vero germen una cum cupiditate occlusum, saliens tan-

quam micantes arteriae, perrumpere conatur [sy^plst] exitum
quemque ei adversum, ita ut totus animus undequaque
stimulatus, oestro agitetur crucieturque ; memoriam autem
pulchri quum denuo habet, gaudet. Duobus hisce ita
mixtis animus vehementer affligitur propter perturbationis
insolentiam: consilii inops in rabiem agitur, furensque
neque noctu dormire potest neque die mauere ubi sit, sed
desiderio coactus eo festinat ubi sperat fore ut eum videat,
qui pulchritudinem habet. Eum quum videt cupedita-
temque denuo accipit, solvuntur quae ante occlusa erant;
animus respirât, stimulis doloribusque liberatur et volupta-
tem iterum dulcissimam ad tempus carpit. Sua sponte
ex illo loco non recedit, nullum pluris pulchro facit,
immo matrum, fratrum, omniumque amicorum obliviscitur,
et rem familiarem, quam negligentia perdidit, nihili aesti-
mat. Ees aequas et honestas, quibus ante superbiebat,
omnes negligens ad serviendum paratus est et ad cu-
bandum quam proxime licet ab eo quem desiderat. Nam
praeterquam quod pulchrum illum veneratur, eum
etiam solum nactus est maximorum laborum medicum.
lïanc perturbationem, o puer pulcher, quocum mihi est
sermo, homines quidem Amorem appellant. Dei quo-
modo vocant si audis, probabiliter ridebis propter novi-
tatem. Dicunt enim ut credo Homeridae quidam ex
carminibus arcanis duos in Amorem versus, quorum al-
ter maxime lascivus neque plane modestus. Canunt enim
hoc modo :

Tov VjTOl ÔVgt;1T01 ߣV \'\'EpCOTX, KOiMÜCTl TTOTijVÓv,

\'AêccvcxTOi ^s IlTspuTX, dix TTTspécpairov àvàyzvjv.
Quem quidem mortales dicunt Amorem alatum, Immor-
tales vero cupiditate inflammatum propter volatus ne-

11

cessitatem i). Hisce Mem dare potes, potes etiam
negare; causa vero et aifectio amantium illae sunt.

Iam qui ex lovis comitibus capitur, gravius ferre
potest pondus Dei a volando nominati (i. e. constantior
est, non tam facile ab Amore vincitur). Quot autem
Martis sunt famuli et cum eo versati, quando ab Amore
prebenduntur et existimant in quadam re ab amasio se
iniuriam accepisse, cruenti sunt et parati ad se et ama-
sium sacrifandos. Eodem modo quisque Deum, cuius
cborum sequebatur, pro viribùs imitans vivit, quamdiu
incorruptus est, et primam in terra agit vitam; eodemque
modo cum amasio ceterisque versatur et in eos affectus
est. Amorem itaque e pulcbris (i. e. amasium) quisque
sibi pro indole eligit, eumque, quasi Deus ipsi esset simu-
lacri instar fabricatur ornatque, utpote culturus orgiisque
eum celebraturus. lovis qui fuerunt comités lovialem
quendam animo sibi quaerunt quem ament: considérant
igitur num pbilosophus sit natura et ad imperandum
aptus, et quum repererunt amant, omniaque agunt ut
talis (lovialis) exsistat. Si igitur antea in hoc studio non
incubuerint tune id amplcxi discunt unde possint, et
ipsi quoque indagant. Quum vero ex semet ipsis Dei
sui naturam invenire studeant, hoc iis succedit quia
coguntur constanter Deum conspicere, et recordatione
eum prehendentes, divino furore correpti, a Deo mores
et studia accipiunt, quatenus homo divini particeps esse
potest. Horum igitur quum amasium auctorem esse
credant, etiam magis eum amant, et si, Baccharum
more, ex love hauriunt, id in amati animum transfun-

1) Cf. Ast. Piaton\'s Leb. a. Schrift, pag. 103 et Stallbaum ad locum.

dunt eumque quam simillimum reddunt Deo suo.
Quotquot lunonem sequebantur iuvenem regium quaerunt
et quum invenerunt, cum eo omnia ita perficiunt. Apol-
linis, ceterorumque Deorum comités, quisque dei sui ex-
emplum sectans, eodem modo puerum, quem amat, natura
sic comparatum esse cupit, et si talem nactus est ipse
deum imitans et amasio persuadens eumque formans ad
Dei studium et ideam ducit, quoad quisque potest. Nulla
invidia, nulla illiberali malevolentia utitur in amasium,
sed omnibus modis et quam maxime amasium simi-
lem reddere cupit tum sibi tum Deo quem colit.
Studium hoe est verorum amatorum i), quod dico, et si
perfecerint quae cupiant, initiatio tam pulchra et beata
ab amico per amorem furenti amasio contingit si captus
est. Capitur autem electus hoe modo,

Quemadmodum in exordio huius fabulae trifariam
divisimus omnem animum, duas quidem partes equis
similes, tertiam aurigae, etiam nunc nobis in hac di-
visione est perseverandum. Equorum diximus alterum
esse bonum, alterum non. Quae autem boni sit virtus,
et quae mali pravitas, non exposuimus; nunc vero
dicendum est. Alter igitur, qui in pulchriore est
statu, est forma erecta, articulis bene conformatis, cer-
vice elata, naso ineurvo, albo colore, nigris oculis,
amator honoris, temperantiae ac pudoris; veri iudicii
amicus, et stimulo non egens voce modo ac verbis
regitur. Alter contra est obliquus, erassus, temere

1) Vertimus ac si haec constructio esset verboram: izpoÓufA-ix /tiv
oZv ramp;vnbsp;ipùnm, ^vJl^yw, xaltehri]. Nam ir/soöu/iia huius ama-

toris, qui longe aliud quid cupit, quam in priore oratione Socratis
amator, est summa sententiae pars.

compactas, dura cervice, brevi collo, depresso naso,
nigro calore, caesiis oculis, sanguineus, insolentiae su-
perbiaeque amicus, circa aures hirsutus, surdus , scuticae
et stimulis vix obediens.

Quum igitur auriga amatum illum vultum spectans ,
toto animo visu calefacto, titillationis et desiderii sti-
mulis impletur, equus alter aurigae parens, tunc ut
semper pudore victus, se continet ne insiliat in ama-
sium; alter vero qui neque stimulos aurigae neque scu-
ticam amplius curat lasciviens vi prorumpit, omnesque
molestias praebens tum iugi socio tum aurigae eos cogit
ut amasium appropinquent meiitionemque faciant volup-
tatis rerum venerearum. Hi primum quidem obsistunt
aegre ferentes, tanquam ad gravia improbaque coacti,
tandem vero quum nulla mali sit cessatio, progrediun-
tur ducti, cedentes et concedentes facere quod iubentur.
Appropinquant et vident amasii vultum fulgentem ; hunc
quum videt auriga, recordatio sua ad pulchritudinis coe-
lestis naturam elevatur iterumque eam videt una cum tem-
perantia in sancto quodam fuudamento constitutam. Con-
spiciens autem timet et veneratur supinusque recidit, si-
mulque cogitur frena tam vehementer retrahere ut uterque
equus in coxas résidât, alter quidem sua sponte quia
non résistif, alter autem, quia protervus est, valde
invitus. Longius quum abeunt alter propter pudorem
et admirationem totum animum sudore obrigat, alter
quum dolores quibus habenae et lapsus eum cruciabaut,
remittunt, vix respirât quum iratus probris aurigam so-
ciumque equum insectatur, ignaviae improbitatisque eos
accusans, quia aciem et pactionem reliquerint. Et ite-
rum quum cogit eos invitos accedere, vix concedit ro-

gantibus ut in posterum differatur. Tempus autem con-
stitutum quum venit, eos, qui oblivionem affectant,
admonet, vim adhibet, hinnitum edit, eos trahit co-
gitque iterum amasio appropinquare et eum eodem modo
alloqui. Et quum iam prope absunt, caput dimittens,
caudamque extendens frenumque mordens impudenter
eos rapit. Auriga vero iam magis timore venerationeque
affectus, velut statim a carceribus retro relapsus vehe-
mentius iam frenum ex protervi equi dentibus retrotra-
hit, maledicam eins linguam dentesque cruentas et crura
coxasque humi sternens eum doloribus conficit. Idem
quum saepius passus est equus pravus, a protervitate
abstinet, submissus sequitur aurigae consultum, et
pulchrum quum videt, metu perit. Itaque contingit
amatoris animo, ut cum pudore et metu amasium
sequatur.

Amasius igitur quum omni cultu, dei cuiusdam instar,
colatur ab amatore amorem non simulante sed revera
eo affecto, et quum ipse natura amicus sic cultori, etiamsi
forte superiore tempore a condiscipulis aliisque quibusdam
in rei odium adductus fuerit, dictitantibus amanti ap-
propinquare turpe esse, ideoque amatorem repudiverit,
tamen tempore iam procedente, tum aetas, tum nécessitas
eum eo perducunt ut amatorem admittat ad suam con-
suetudinem : numquam enim fato constitutum est, ut malus
malo sit amicus, aut bonus non sït amicus bono. Quum
autem admittit amatorem et eius sermonem consuetudinem-
que accipit, obviam veniens amatoris benevolentia stupefacit
amasium, quia perspicue percipit omnes ceteros amicos
familiaresque nullum sibi amicitiae munus praebere,_si
comparentur cura amico numine pleno. Amasius quum

aliquamdiu eum admisit, ei appropinquat i), et eum
attingit in gymnasiis ceterisque conventibus et tum iam
illius fiuvii fous, quem Jupiter Ganymedem amans cupidi-
nem {ïfj,spov) vocavit, cum magna aquae copia in amatorem
fluit, partim in eum pénétrât, partim quum iam satiatus
sit, efiluit. Et quemadmodum ventus aut echo a laevi-
bus durisve rebus resiliens rursus eo fertur, unde venit,
ita et pulchritudinis eflluvium iterum ad pulchrum redit
per oculos, per quos est viä ad animum; eoque quum
pervenit et crevit , alarum exitus irrigat, excitât penna-
rum germen et amasii animum iterum amore im plet. Amat
igitur, sed nescit quem, et ne hoc quidem, qua re sit af-
fectus, novit, neque eloqui potest. Sed quasi per alium
lippitudine affectus causam rei afferre nullam potest, sed
tanquam in speculo in amatore suam ipsius imaginem in-
scius conspicit, et quum amator adest pariter atque ille
doloribus caret, sin autem abest eodem modo desiderat quo
desideratur, quippe qui imaginem amoris amorem mutuum
habeat. Appellat autem amicitiam neque credit hunc esse
amorem. Cupit eodem fere modo, minus tamen vehemen-
ter amatorem videre, attingere, amplecti, concubere, et sane
ut exspectandum erat, mox haecce omnia fa,cit. In hoc
autem amatoris concubitu protervus ille equus habet quod
et aurigae dicat rogatque ut pro tot molestiis voluptate
parva fruatur. Amasii autem equus nihil habet quod dicat,
sed tumens neque sui compos amatorem amplectitur et os-
culatur tanquam optimum amicum eum recipiens, et quum

1)nbsp;In versione secuti sumus SoMeierm. Stallb. et Heindorfium, quum
Astius pro amasio vertit amatorem,.

2)nbsp;Vocem àmzrspôu, quae significat alis levo, hic sie vertimus, quia
dicitur de tö toö xùixovi sû/xa..

concumbunt iam eo pervenit ut non recusaturus sit pro
parte virili morigerari amatori, si quid ab eo petat; iugi
socius autem unaque auriga pudore et ratione opponunt.

Iam vero si meliores mentis partes vincunt, quae ducunt
ad bene constitutam vitam pbilosopliiamque, tum iam
hic beate concorditerque vivunt, sibimet ipsis tempe-
rantes et modesti, postquam subegerunt eam animi par-
tem in qua pravitas inest, liberaverunt autem illam,
cüi virtus inest. Mortui vero alis instructi et leves
facti palmam ferunt in uno ex tribus certaminibus re-
vera Olympicis, qua praestabilius bonum neque humana
temperantia neque furor divinus homini ullum afferre po-
test. Si vero vitam agunt molestiorem, philosophiae exper-
tem et ambitiosam facile quadam incuria animos incusto-
ditos deprehendunt, eosque in unum conducentes eligunt
et perficiunt id quod a vulgo beatissimum laudatur. Et
hoe quum perfecerint posteriore tempore iam idem facient,
raro tamen, quippe qui non tota mente comprobante faciant.
Amici igitur hi quoque, minus autem coniuneti ae illi, tum
amore fervente tum restincto vitam agent; quippe qui
existiment sibi invicem dedisse et a se accepisse summam
fidem, quam nefas esset solvere et quondam ad inimicitias
pervenire. Tandem sine alis quidem sed germine alarum
iam aceepto e corpore exeedunt, ita ut non parvum ama-
torii furoris praemium ferant. Nam iis, qui iter in coelum
iam intrarunt, non constitutum est venire ad tenebras et
subterrestrem viam, sed ut claram vitam agentes, una
progredientes beati sint, et si quando alis instruantur,
amoris gratia, eodem tempore pennas accipiant.

Has et tantas, mi puer, res divinas amicitia amatoris
tibi donabit. Consuetudo autem non-amantis, cum tem-

peraiitia mortali mixta, mortalia etiam et parca tribuens,
animo amico illiberalitatem iniiciens, quae a vulgo ut
virtus laudatur, efficiet ut amens per uovem millia
annorum circum terram et sub ea volutet.

Causa, ob quam totam hanc orationem vertimus non
difficiUs est cogitatu. Quum enim proposuerimus Plato-
nis indolem poeticam ostendere, nescimus qui hoc effi-
cere possimus nisi Platonem ipsum loquentem inducamus.
Nos uon fugit versione nostra multum venustatis graecae
dictionis disparaisse, Sed pro viribus egimus, et ne nobis
Platonis umbra irascatur, veniam eam rogavimus inve-
nustatis, inelegentiae et levitatis, quae vitia tot contra-
riarum virtutum locum occupaverunt.

Si de ullo Platonis dialogo profecto de Phaedro valet
quod veteres philosophi dicebant : lovem si Graece loque-
retur sicut Plato loquitur, esse locuturum. Hac oratione
lecta non miramur Ciceronem quum de Oratore, de Legi-
bus, de Divinatione aut de Philosophia scribebat toties
allusisse ad animi sublimem descriptionem aut ad locum
ubi tradita est. Atque Cicero quum scripsit: „Itaque
video visum esse nonnuUis, Platonis et Democriti locutio-
nem etsi absit a versu, tamen quod incitatius feratur, et cla-
rissimis verborum luminibus utatur, potius poema putan-
dam quam comicorum poetarum; apud quos, nisi quod
versiculi sunt, nihil est aliud quotidiani dissimile ser-
monisquot; certo inprimis cogitabat de Amoris definitione, de
aurigae equorumque descriptione, qua frustra apud quen-

]) Orator. XX.

dam poetam impetus maioris exemplum qiiaerimus. Et
haec scribendi ratio quam minime est reprehendenda. Si
Sallustius primum historici oiïicium hoe ponit : ut facta
dictis exaequentur, si idem iudicat Plinius, si in
Boileau laudatur : „qu\'il a su varier son style avec
tant d\'art et d\'habilité, qu\'en parcourant toutes les
différentes espèces de poésie, il emploie précisément le
style qui convient à chaque espèce en particulierquot;; quid
non idem postulemus in Platone laodari. Socrates spccriKog
indncitur, de Amore sermocinans; itaque tam ob perso-
nam quam ob rem exspectare debemus singularem orationis
incitationem, quam nisi inveniremus, iure diceremus
Platonem temerarie se commisisse in viam lubricain , in
qua tnrpissime concidisset. Sublimem, poeticam fere, dic-
tionem netiue vitiom neque virtutem esse credimus in hoc
dialogo; est pars necessaria quaedam, qua sublata non
videmus quid ex hoc dialogo fiat. Et ita Heusdii verba :
„Haud facile reperiatur, qui amantium describens ac poe-
tarum enthusiasmum, ipse sibi caveat ne exsultet subinde
oratio ac poeticum quid et dithyrambicum sonet:quot; liben-
ter subscribimus; si pro haud facile liceat scribere num-
quam et si voci describens, ut hanc mutationem defen-
damus, addere possimus adverbium recte. Nam ut no-
stra fert opinio qui [xxvtag non [xxviacic descripsit verum
non tetigit; et Platonem ipsum ita censuisse satis patet
ex 265. A. Postquam enim Phaedrus dixit orationes

1)nbsp;Catil. III.

2)nbsp;Epist,. Vin : 4.

3)nbsp;Vide Pro-animad ad Ciiant. 11. operis inscripti Art pnétique.

4)nbsp;Init. Plat. I: 189,

[j.ó.K\' avlpinait; dixisse, Plato respondet: quot;fl;,a;?v (ts raXvi^h
êpsïv OTi fiXvixZg. quot;o f^svrot s^wovv s(xt]v ocvto tóvto.
Mxvixv yap Tivx è(pwoi[/,£v slvxi tov quot;\'\'EpccTOi. Maniam illam
dein in düo genera dividit; secundum genus iterum
iu 4 partes, quarum postrema est, Aphroditae et Amo-
ris, et tum pergit: \'Epclt;JTz%gt;)v f/^xvixv aXvitrxijJv ts Ap\'Krryjv
slvxi , KXl OVK Oilquot; OTTI^ TO SpUTtKOV TTxêog XTTSiXX^OVTSg ,
hccc [J.h xXviamp;oug rivog s(px7rró(jt,swi, Tot-xa Vxv xx) xXXoire
7ra,pxCpspó,u,svoi, xspxnxvTsg ov 7ixvTXTrx(Tiv xvriöxvöv KÓyov,
f^vêivjv TIVX vyLWv 7rpo(TSTrx\'nTXi/.£v [ASTpiccg TS xx\\ evCpiif^Ctig
TOV £!MV TS xx) (TOV ^S(77rÓTgt;]V quot;EpCCTX, M ^xJ^pS, XXXÜV
TTxi\'Bay \'écpopov.

Hymnum quendam igitur Plato se composuisse dicit
et alio loco 257. A. exclamat: Autj^ (to), u quot;Epa?,

s\\g T^fjLSTSpXV ^VVXfMV O Tl XXXXiuT^ Xx) lXpilt;TTH ^sBOTXi TS
xx) SXTSTllTTXl TTXKlVCp\'êix, TX TB XKKX XX) TOÏg OVÓ.UXamp;IV

■i^vx\'yxx(Tßsyn mt^TixoJg rm hx lt;^lt;zï\'Spov sipijgêxt. Et eo-
dem fere modo de hac oratione Dionysius HäliCarn. \')
Postquam enim descripsit verba 246 E~247 A. \'O ßh

dil [xéyxg yiysßhv.....(pUvog yscp b^cü dsiou x^po^

TXi annotat txvtx xx) tx oßOix rovToig, x ttoXXx
£(tt)v fi Kocßoi [jJkvi XXI pvêfMUg, UCTTEp ol Mvpxßßoi XXI
TXnbsp;TÓÏg YilV^XpOU TTOi^ßXfflV èoiXSVXl M^SISV

amp;v, TOÏg sig TOV ^Kiov slpgt;!ßsvoig, óóg y\'è^o) (pxivsTxr et
illa Platonis comparat cum Pindari versibus: \'Agt;ct/? xskIcv,
rl TTOKmxor, sßo) km ßXTsp oßßxrm etc. 3) Sed non in sin-
gulis partibus modo, ut Dionysius vult, Plato poetice egit;

1)nbsp;De admir. in dicendi Demosth. 7. pag. 185. Edit. Tauchn.

2)nbsp;Eragm. Select. 4. (74.) Edid. Schneidewin. Aliter de his rebus
censet Schleiermacher, Einleit. im Phaedr. pag. 55.

cum Astio dicere licet : Secunda Socratis oratio prorsus
est poëtica.^) Legenda est, et bis et ter iterata lectione
opus,est, ut eias sublimitatem, furorem quo ipsi lecto-
res capiantur, sentiamus. Horatius dicit :

Ut pictura, poesis: erit, quae si proprius stes
Te capiat magis, et quaedam si longius abstes,
Haec amat obscuram; volet haec sub luce videri
ludicis argutum quae non formidat acumen,
et Platonis poesis eius est generis, quod decies repetitum
placebit, quod non iudicis argutum formidat acumen.

De affectibus, quos totus mythus moveat dicere
nolumus. Inspiciamus in quasdam modo partes. Pro-
dicus quum Herculem in trivio sedentem proponit, gn-
f^srxXeiOTSpoig depingit \'Apfxi^v et KxkIxv Con-
ferre licet cum hac descriptione verba quibus Plato depin-
git duos equos animi (253 D—255 A). Tanta est si-
militudo horum locorum, ut opinio: Platonis hoc. scri-
bentis, animo obversata esse ea quae olim a Prodico
audivisset, non aliéna esse possitj sed tanta etiam est
differentia, ut quum Prodici: rîjv i^h srspxv Bv-ïïpsirî^
TS iMv KX) sKsuÔspiov CpÙŒSi, xsxoŒvMilv TO f/Jv crSif/,x
XXÙxpÔTVITi, TX Ts 0,U,LtXTX XlM, TO Ts 17Z^f^^ (ruCfgt;pOlt;TVV^,

scyÛîjTt Ts Ksux^, itemque ejus Kxxîxg descriptio quasi leui-
ter praeterfluere videantur, in Platonis : to ts sJBoç opÔog
xx) ^liipêpcjpiém, u-^xvxyi^, STriypuTTog, Ksvkoc/Mv , uskxv -
ofif^xTog, Tipc,îjg spxlt;xTmnbsp;lt;7cc^pocrLivm ts xxi xihûg,

xx\\ x?.iiôivy/g U^m hxlpog verba se proturbent; et turba,
furor ille, etiam augetur quum vitiosi equi imaginem pro-

1)nbsp;1. 1. pag. 99.

2)nbsp;Bpist. ad Pis. 361—365.

3)nbsp;Mem. II : 1 : 22. Cf. Volquardsen 1. 1, pag. 254.

ponit. — Et si pergiinns, nihil desideramits, quum ad
adspectura amatorii spectaculi perventum est, et aurigae
ardorem simul et obliviouem, alterius equi mitem lenemque
naturam, alterius inquietam repugnantemque vividis et
aptis verbis depicta legimus, et libenter concedimus As-
tio, poesin non magis effectivam s. plasticam esse posse.

Quum pag. 2.51: affectum animi legimus, quando
êsoeihs!: Trpócc^^TTOv sv ,us(ii,ugt;;vévoi/ ^ rivx g-cü,u,xto,: i\'^èxv,
adspicit, cum Steinhartio dicendum nobis est: Omnia
hic tanta scientia animi vitae et tam permoventi poeseos
vi (hinreissender poetischer Kraft), depicta sunt, ut om-
nibus temporibus, ii qui vehementer se amant, se modo
in hac, modo in alia picturae parte cognoscant; et
hanc partem, licet poëtica vi sit inferior, comparare pos-
sumus cum illa Sapphus 2)

^ixhsTx) K^vQc quot;iTOh êsoïtyw

urJip, ocTic svxvriov roi
It^ccvst, xx) TrXXTiov x^v Cpcoysv-
(Txc v^xxovsi:

Kx) ys\'Acciïxg Ifispósv to /u,oi rxv

Kxp\'^lxv SV (JT\'JjöSTlV STTTOXTSV \'

\'i\'èóv cr\\ ég ßpoyxov £(/.o) yxp xu^xc
OVTSV sf ^KSI.

\'AXAÄ KXf^f/Ssv y/.mf sxy\' xv T\'Stttov
XVTiXX %p5) TTvp UTTO^S^pOf^XXSV ,
\'07r7rxrsiT(7iv S\'ou^sv op^M, ßofißsü-
lt;TIV Vxxox) [Ml.

1)nbsp;Introd p. 67.

2)nbsp;Sapphonis Erotica IX. Edit. Wolfii, cf. etiam Volqiiai\'daen pag. 255.

\'ihpccç \\pvxpknbsp;Tpcßog 2s

Tvxaxv xypsi. xKcopoTspyi Sf tîoIxç
Sßß) , TSÔVXXijV S\'oAZ/W ^SOITX
(pxhoßxt \'àTTVOVÇ.

\'A/.AÄ Tixv roKßxrov, STTS) vrévi^riz.

Platonis et Sapphus clescriptionibus collatis. iterum
tantas invenimus similitudines ut eadem suspicio atque
ante de Prodico, oriatur; fortasse ex nostrorum temporum
usu Platonem plagiarium (etiam ex significatione quam
nostrates huic verbo tribuunt), appellaremus, praesertim
quum sciamus Platonem scripta Poeticae Lesbiae legisse.
Sed difficile esset cuiusdam poetae aut scriptoris opera
afferre, in quibus non inveniamus nonnulla, quae etiam
apud alios, eadem fere forma, interdum et üsdem fere
vocibus, expressa legimus; partim quia quae quis ab alio
didicit, sua fecit iisque ut suis uti potest, partim quia
non esset mirandum si duo, inprimis animo coniuncti
homines de eadem re idem cogitaverint, idem dixerint.
Magna illa similitudo, quae ex collatione elucet, nihil
probare potest contra Platonis ingenium poeticum, atque
eo minus, quia infra, ubi de alarum pullulatione agi-
tur, Plato non minus poetice egit, et illic sane ni-
hil e Sappho profecit. Quid vero nobis dicendum est de
comparatione animi cum bigis illis et auriga ? Nonne est
prorsus poëtica et plastica? Et quum ingenium et intem-
perantiam mali equi tam vivide exposita videmus, opti-

1) Num HEINRICH HEINI, quum Amorem, ein Zahnweh, im Herzen ap-
pellat, (et scio hanc iinaginem multis egregio placuisse,) hanc uotionem
e Platone cepit?

mam picturam nobis propositam admiramur perturbati-
onum animi. Non libidinis modo, sed cuinsvis mali
animi moins vim et malitiam videmus. Malus equus
ille enim ex Platonis ipsius explicatione in Timaeo p. 69
TO £7rth!/.yiTiKov (ispiq est T^gnbsp;, et hic p.. 254quot; de-

scribitur o Ss ours KsvTpccv v^vtoxixm ovts fiX\'jTiyoç Ir/

svrpUsToii, (TXipTäv ^s ßicf, CpspsTtzi XXI TTOiVTX Trp\'XyßXTX

TTxpkxMv T^ (si\'^uy) T£ XXI i^vióxy êvxyxx^si Uvxi rs Tfpk
TÛÙ TTxi^lXX xx) f/.V£lxV TTOlsTaêx! TVjC à-^ppo\'htllaV.
Auriga et alter equus, quam quam inviti, eius impulsui ta-
men cedunt et promittunt se factures esse quod ille velit,
Sed quum propius acceduut, pudore et admiratione pleni,
pergere nolunt, et eius contumelias fiocci facientes, tan-
dem eum permovent ut cum ipsis abeat; nou autem ante
quam promiserint se alio tempore ei morigeratiiros esse.
Tempus illud quum venit, cuius illi obliti esse simulant
,nbsp;, sKxxv ^yx.yxx^sv xu Trpoçskôsïv TOÏg

wxihxolç sTTi Tov: xÙTobq Myov:, xx\\ sTTsilk syyv; ^crxv
éyxv\'-pxq XXL êxTshxç riju xkpxov, hêxxMV tov xxKmv fA.sr
àvxthizç sKxei. — Nunc autem poenas dat; auriga ei perni-
ciosam hnguam et dentes cruentat, crura et coxas in terram
sternit, et ibi victus iacet et doloribus impletur. Nunc
se inferiorem sentit, et omne certamen frustra se esse
iuiturum j igitur momentum temporis incustoditum et
ut existimat sibi secundum opperitur, et quum auriga
iam cum TrxihxoTg (256 A) dies degit, et in ipsa t^ trvy-
xoißv!tT£i TOV spxGTov, aurigam adiiortatur, xvt) ttoä.^Zv
TTÓvav df^ixpà xTToXoivTxi. Quld desidcrari potest in hac
pictura ?

Animadvertamus etiam quam sublimis sit descriptio
deorum eorumque vitae (247) Omnia in iis sunt bona,

etiam ro s7riüv[^y}Tixóv. In ipsa contemplatione roD cv-
Tca; ovToç, in contemplatione ^ixccrnvvt^g et (rcc(ppos-óugt;}g
et sTTiuT^/spLT^c TÎ^ç év TU O £lt;jTiv CV CVTCÜC vivunt, non vero
ut Bpicuri Dei sed TrpàrToùv skxutoc xvtóóv to aMóv
et (^ÛOVOQ E^cc êslou xopou quot;(TTOCTIZI. Licet autem Plato de
Homeri Diis agat et nonnulla quae dicit nobis in me-

moriam redigant ea quae Iliad, I. 423 et 493 legimus;_

quantopere ea quae de diis dicit superiora sunt iis quae
poetae de Diis narrant, iisdem atque homines animi
perturbationibus subjectis! i)

Pergamus nunc ad ipsius fabulae explicationem, Tn fabu-
lis autem explicandis hoe inprimis est tenendum. „In fabu-
la philosopha singulae quaedam inesse possunt conditio-
nes, quibus veritas effingitur, quaeque non ad ipsam, quae
effingenda est, veritatem, sed ad totam imaginem uberius
exornandam, neque ad rem ipsam, sed ad earn explican-
dam et in animi conspectu ponendam pertinent; itaque, qui
in explicanda fabula non ea tantum ad veritatem sollerter
revocare studuerit, quae ad verum perspicuum faciendum
necessaria erant, aut quibus demtis res ipsa quae facta
fingitur, id est, verum mutaretur, sed etiam ad ilia a re
aliéna deflexerit, is quidvis potius quam veritatem in
tenebras retrusam atque abditam nobis eruet®)quot;. Ut ad
hoc praescriptum agamus initium faciendum est ab ex-
plorandis iis quae Plato in hoe mytho componendo velit.
Sunt qui dieant partem rhetoricam in eo primariutn ten ere
locum; alii existimant eum de animo, alii de remini-
scentia praecipue agere voluisse. Nulli harum opinionum

1)nbsp;Cf. et Astium. 1. 1. pag. 99 sq.

2)nbsp;Jabu 1. 1. pag. 41 et 42.

favere posstimus. Socrates postquam priorem orationem
absolvit, dicit se iniuste egisse contra Amorem, et ita ne
poenas daret iniustitiae se paratum esse ad palinoediam
canendam. In anteriore oratione quum invenem delior-
tatus esset ab Amore, cuius damna enumeravisset, nunc
eum ad Amorem hortari vult, ideoque eins commoda ei
sunt exponenda. Missa igitUr facimus ea quae Plato
nobis hic de diis, eorum vita et sede narrat. Non nobis
est explorandum utrum dei illi sint corpora quae appel-
lamus coelestia, an dü, quales Homerus depinxit et
qui adhuc dei populäres erant. Non disputandum est
de iis, quae sint ro tov ovpxyov varsf et ó ÙTrapovpxuioç
TCTTOc. Omnia quae Plato hic aut docet aut docere
videtur de theologia et astronomia, potius ad uberius
ornandum mythum de Amore addita esse credimus, ad
quem accuratius perspicieudum pergamus.

In priore oratione Socrates dixerat amatori non esse
gratificandum sed non-amanti, quia ille [jmvstm , hic
uu0pov£Ï. Hanc Amoris definitionem, qua efßcitur ßxvia,
tenet, et dicit ßxvlxv longe abesse ut malum sit. Omnia
maniae genera (hic quattuor adnumerantur) a Diis nobis
data sunt (244 A) et nobis efficiunt summa bona. Omnium
autem maniarum, quarta illa, Amor, est xpiaTJi ts kcc)
âpitTTûov tw TS sxovTt KXi tw KomvSivTi xvTijg (249 Fj)
Qui hunc Amorem fovet, rebus humanis neglectis, in
divinis totus est defixus, et a vulgo reprehenditur ut
vesanus {Trxpxxivciv 249 D) : et non mirum, nam matris,
fratrum et amicorum oblitus est, rerum familiarum cu-
ram prorsus abjecit, et ea quae justa et decentia haben-
tur, quaeque semper colere antea gloriabatur, spernit,
(252 A) vel paratus est ad servitium, modo prope ama-

sium sit (id). Amasium autem ilium eligit rpoc toottou
252 D) i. e. secundum suam naturam vel potius natu-
ram Dei quem sequitur (252 E) ; nam qualis amator est,
talem et amasium esse debet quia où ^ ttots cïfzxprxi
KXKOV Kxzcp cpÎAûv ÛÙ^\' xyxûov (/M (p\'iKov âyxô^ slvxi (255 B).
Optimus autem est amator qui lovem sequitur; et hic
quaerit CpiK0(T0(p0v ts kx) ^ysßoviKOv t^v Cpvutv, eumque
quum invenit omnia facit ut magis talis fiat; ad hoc
efRciendum autem in dies magis in Dei naturam inspicit,
eiusque Wvi kx) êTTin^\'^svf/.xrx accipit (253 E) et his ama-
sium ipsum oJov xyxÄßx rsxraivsTx) re kxi kxtxkoitu,£7 :
et ita inter se_ vivunt ut : ßsrx (piAoffoCßav KÓycov Trpog
quot;Epù)7x TOU ßlov TTOisïaôxi (257 E). Melior animi pars
tandem de aliis victoriam reportât, et amatorem et ama-
tum ad Tsrxyßhvviv ^îxitxv xx) (piKocroCpîxv ducit, qui
ipsi pcxxxpiov et o^ovovjTiKÔv rov Mxûs ßiov lixyoücri (256 A)
et moriuntur vttÓtttspoi xx) sXx0po) ysyovorsg, victoria re-
portata, qua neque crccCppoaùvi^ àvùpccTrh^ neque ôsix ßxvix
mains bonum dare possit. Qui autem non sectatores
sunt lovis, non philosophi, non omnes änimi pciores partes
subigere possunt. Etiam apud optimos huius inferioris
generis, peior pars animi interdum meliores opprimit;
voluptate quae ex sensibus capitur, fruuntur, et licet
(pi\'AOTißoi sint et ut summi amici vivant, ü-Trrspot abeunt.

Talis est paucis verbis Amor quem Plato in nostro
mytho exponit. Jam ex conspectu brevi patet qualis sit
naturae; est enim Amor pbilosophus, et quidem ille,
quem in Socratis vita agentem adspicere possumus. So-
crates enim (Memor. III, 11. 16. 17.) appellat philo-
sophiam suam rsxviiy êpcorixi^v ; non curat quae vulgo de
eo dicantur (Mem. 1:3. 4.); spernit res familiares, di-

13

vitias colligere (Mem. I, 6. 2 en 10); nihil curat nisi
quomodo iuventutem sibi coniungat (Mem. IV : 3 : 1 et 8.
40), et Amorem quem ipse colit discipulis suis tradit,
qui etiam anteriorem vitae modum mutant, et propin-
quos et familiares minoris quam ipsum facere in-
cipiunt. — Quae autem sunt philtra illa et incan-
tationes et illecebrae quae Socratis discipuli ab eo dis-
cant, quarum causa Apollodorus et Antisthenes nun-
quam ab eo discedant, cur et Cebes et Simias Thebis ad
eum ventitent? Sunt KÓyoi. Sin autem Koyoi sunt ille-
cebrae, quae est res ad quam ducunt? — Est pulchri-
tudo, est veritas, est (to0Ix-, itaque qui ilium Amorem
colunt (piXÓ!T0(^0i, CpaÓKxkoi appellantur. — Sed videa-
mus apud Platonem qualis huius Amoris sit natura, unde
nascatur, quibus nutriatur, et quid efficiat.

Postquam Socrates Amorem definivit [j^avlav et tria
fj^ocvlag genera exposuit, dicit quartum genus iis multo
esse praeferendum et a Diis ipsis datum ad summam
beatitudinem efliciendam. Quia autem multi hoe ei non
sunt concessuri demonstrare incipit. Amor est afPectus
animi eiusque sedes in animo est, igitur de animo est
agendum. — Animus est sempiternus, ita etiam ante
quam in hominis corpus venit, exstitit. De eius forma,
qualis sit nihil eerti dici potest, sed comparare eam
licet cum natura quadam concreta ex auriga et bigis.
Auriga autem est to öshv s. to Ko^kttikov fJpog : bigae
eonstituunt to êvgt;iTOv s. xXoyov; et quia alter equus bo-
nus, alter malus est, ille sit to êvf/Mi^ig, hic to sttiSu-
lu.yiTtKÓv f/.épsg, Bigae illae sua natura alis sunt in-
struetae, et animi per coelum in orbem aguntur, asse-
clae quasi Deorum, in hoe circuitu primarium loeuro

tenentium, et adspiciunt id quod revera est {rb ovr^q
ou) ro pulchrum, to sapiens, ro bonum et quaeque his
similia sunt. lupiter praeit, et ceteri dei et daemones
eum sequuntur in undecim ordines divisi. Deorum au-
tem uterque equus est bonus, aliorum animorum alter
est bonus, alter malus. Dei igitur facile per acclive et
difficillimum iter escendunt et in eum locum perveniunt,
ubi ipsa vera et absoluta, perfectam scientiam et cogni-
tionem, spectant. Sed ceteris animis adscensus est quam
difficillimus ; nam alter equus, pravus ille, progredi non
vult et resistit aurigae a quo non satis est domitus ; ita
fit ut auriga nihil aut parvam modo partem videat earum
rerum, quas intueri cupit. Si quid vidit orbem perfi-
cere potest; si nihil vidit, equorum alae quae veritatis
adspectu solo nutriuntur, nullam novi cibi subvectio-
nem accipiunt; debilitantur igitur et non ampliùs valent
ad animum per aëra vehendum. Auriga tum cum suis
equis deorsum fertur usque ad locum ubi inveniat corpus
solidum, cui adhaereat, in quod eat et quocum animal
mortale efficiat. Quo magis autem animi in anterio-
ribus circuitibus viderunt, in eo perfectiora corpora
abeunt. Qui plurima viderunt, lovemque sequuti sunt
in corpora philosophorum abeunt, qui minima tyranni
fiunt; et quo meliorem vitam in bis corporibus vixe-
runt eo melioris sortis fiunt participes. Anno millesimo
iis optio novi corporis datur. Qui autem ter deinceps
vitam philosophicam elegerunt et dSoÀccç CpiÄo/roCpjjtjxvTsg
aut ßsrx CpiKoaoQioci; -oiihpci(yTn(TXVT£i; fuerunt, anno
ter millesimo denuo alis instruuntur et in loca subli-
miora revolant, ubi tx ovrccq qvtx adspiciuntur. Ceteri
vero animi non nisi anno decies millesimo. ^Vnimus

autem qui nmiquam ea quae revera sunt adspexit, homo
fieri non potest, sed in corpus animalis bruti inclu-
ditur. Oportet enim hominem intelligere posse verita-
tem secundum id quod species appellatur, quod e mul-
tis prodit sensuum perceptionibus, et cogitatione in
unum comprehenditur : aliis verbis, hominem oportet
remiuisci posse eorum, quae animus olim Deos sequu-
tus conspexerit. Ille autem philosophus est, qui remini-
scentiam eorum, quae olim vidit, evocare studet. Sa-
pientiae autem (250 D) hic in terra nulla imago vide-
tur; si enim videretur ^sivcug spccrûcg âv TVtzpsTxsypul-
chritude sola conspicitur acerrimo sensuum, visu nempe.
Qui autem pulchri quid videt, si reminiscitur pulchri-
tudinis coelestis aliter alficietur ac qui eius oblitus est;
hic enim libidinem solam quaeret, rudius appropinquabit,
et ne verebitur quidem Trxpà (pócrtv i^\'^ovi^v hùiKsiv. Illum
autem tremor et anxietas quaedam invadunt, et idem
fere sentit quod olim quum to pulchrum in eo esset ut
conspiceret, non autem potuit. Febri quasi corripitur;
sudor denique oritur et ex pulchri oculis emanat quid
quo alarum germina irrigantur. Irrigatio autem et semper
augens calor efficiunt ut dura illa quae germina circum-
dant, fundant, et nutritione continue afiluente, germiuare
incipiunt. Nunc autem dolor quidem nascitur, qui
cum iufantium dentitione comparari potest, et qui nus-
quam desinit, nisi in conspectu ipso rod pulchri, ex
quo denuo nutritio affertur. Noctu dormire non potest ;
negotia omnia postponuntur, cujusvis memoria expellitur,
et ille solus, qui pulcher est, et coram quo uno voluptate
beata frui potest, quaeritur. Sed pulchritudo illa non
omnibus animis eadem est, neque eiusdem generis. Quis-

que animus alium quempiam quaerit, qui ei sit eiusdem
moris; qui lovem secutus est naturam philosophicam
quaerit, qui Martem aliam; itemque qui lunonem,
Apollinemve secuti sunt. lupiter autem dux est deorum,
eiusque sectatores sunt optimi. Quisque id efficere co-
natur, ut semet ipsum et amasium quam simillimos
faciat Deo, quo duce olim utebatur; et quum to psdf^x
tov zâxxovç, quod lupitur olim quot;y^spov appellavit ex
amasio in amatorem fluat et ex hoc iam pleno in ilium
redeat, etiam alarum germina amasii irrigantur, quae
pullulant et amati animum amore implent. Quid hic
autem amet, ignorât. Sentit vero se felicem esse modo

quum amator adest.

Haec omnia non vero quiete et sine alio iurgio
fiunt. Pravus ille equus ad ingenium suum redit, et
aurigam et socium iugalem secum trahere vult. His
tandem iurgiis defessi cedunt, sed mox, pulchro ad-
specto, pudore et stupore pleni, recedunt et malum
equum vincunt. Causa pravitatis equi autem est in
auriga, qui equos suos non bene instituit; nunc vero
eius institutioni maiorem dare curam incipit, malam
naturam, quae semper in malum abripere cupit, vincit,
et tandem plane domat, quo facto beata et biMmnm
vita amatori et amato incipit.

Ex omnibus fere patet Socrates quum certamen Amo-
ris pingeret, quum totam orationem haberet, licet Amon
longe aliam significationem ac alii tribueret, imagines
cepisse a paederastia. Et non mirum. — Tum Lysiae
eroticus Koyoi;, quum ipsius prior oratio de ea ege-
rant, et licet nunc de alio Amoris genere loqueretur
imago prioris ei propinquior erat, quam ut non semper

ei ill mente volveretur. — Quam enim significationem
dare possumus pravo ilii equo, qui adhortatur ad iusi-
liendum in amatum , et etiam, postquam iam Amor ut
ita dicamus perfectus exstitit, denuo ad malum faciendum
monet, nisi hic cogifcemus de libidine, quae sponte ho-
minis animo inest, non nisi bona institutione domari
potest et vel optimum interdum fere vincit!

Ific frequens usus imaginis a re ipsa ahenae sed verbo
propiae, efhcit ut nonnunquam diflamp;cile sit ea tenere quae
ex aliis ceperis.

Paederastes enim ad corporis mzXXoq modo spectat, et
ita cogeremus quoties Socrates de pulchritudine loquitur
toties existimare eum de corporis pulchritudine loqui, et
multi sane hoc fecerunt; inprimis quum satis pateat
etiam ex Xenophontis Memorabilibus, Socratem corporis
venustatem in iuvenibus neque neglexisse neque parvi
aestimasse, dein quia indolem huius temporis voce pulchri
cultus appellare possimus. Sin autem attendimus ad eam,
quam supra Maximi Tyrii sententiam de Socratis Amore
descripsimus, Socrates ad pulchrorum iuvenum Amorem
nulla alia re duceretur nisi quia viderit eos, quo for-
mosiores essent, eo pluribus et maioribus periculis esse
obnoxios; partim fortasse etiam quia in pulcherrima forma
etiam pulcherrimum inesse animum coniiciebat. Si ad
haec attendimus voci zaKKoq ahum sensum tribuere co-
gimur; et ad hanc opinionem tenendam confirmamur
multis rebus quae in ipso mytho legimus. Est myth us de
animo non de corpore : idcirco si de venustate agitur
non video quo modo adduceremur ut potius de corporis
quam de animi pulchritudine cogitaremus. Legimus qui-
dem 256 D. vvv Sf ktxaäog ßovov tocvt^v eaxa ßojpxv,

âiTT êK(pixv£i7TâcTcv sïvxi Koi) ipxlt;Tßc!iTiZTov, et eam quot;êtà rgt;jç
hxpysdTDCT^c /zi(TÔi^(T£ccç rSiv ^ßerspav conspici, sed apud
Xenopliontem Mem. III. 8. 5. legimus : etiam et mag-
nificum et liberale et liumile et illiberale et animo Sa-
num et prudens, et contumeliosum ac honesti ignarum
tam per vultum quam per gestus hominum sive stan-
tium sive se moventium elucet, et ij\'Siov opxv rovc âvÔpo)-
iTOvg m rà vMXà ts xamp;yoiôoi ko,) ày^ir^TX vjêvj (p/zivsrxt
VI §/\' wv TOC a\'icrxpà rs km vrov^ipà Kot) f/jcrgt;!T(i; ideoque
non videmus, nobis hoc loco de corporis pulchritudine
esse cogitandum, nisi aliae res eo cogant, quas res, si
exsistunt, confiteor me fugere. Non omnibus, —legimus
in Phaedro, eadem sunt pulchra. Philosophus naturam
philosophicam, Herae sectator naturam superbam quaerit;
haec satis explicant non de corpore hic esse sermo-
nem, sed de animo, cuius indicia in corpore quidem
ostenduntur; et si ulla dubitatio adhuc superesset,
Plato nobis ea libérât hisce verbis : oinbsp;ow Aiog

Aiiûi/ TifiZ shxi t^^TOvct r^v -^vxMu tov vCp\' oiùruv êpâ^svov.
et hanc naturam colunt, semet ipsos et amasios quam
simillimos Deo efficere conantur, idcirco Dei naturam in
se ipsis investigant, et quum nacti sunt reminiscentia
èvûOVSlXVTSÇ sxsivov XOi[J!,ßä,VOU(Tl TO, Uvi Kiz) TOi STTtTvi^SV-
ßXTCc. Vestigia divina, natura divina, igitur sunt res quas
amant, quas persequuntur, et hae sunt ideae quas olim
viderunt. i) Amator prior impletur tov psvpcxTog tov kó,K-
Äovg, sed postea psvßo, illud ab eo ad amasium refluit ;
qui etiam eius fit plenus, Amat, sed non designare po-
test quis sit quem amet; non enim amatorem ipsum

1) Volquardsen, 1. 1. pag. 276.

diligit, sed naturam divinam quam in eo cernit, et
res quas ab eo explicatas audit; itaque procul ab eo
non est quietus, non felix est; cum eo vitam beatam agit
et semper cum eo eadem sentit. Talis est Amor, qui
inter Socratem eiusque familiaris exstitit, qui etiam eun-
dem finem habet. Audite Socratem apud Xenopbontem \') =
„Au nescis me ad hoe usque tempus nemini hominum
concessisse, quod vel melius vel iucundius me vixisset?
Nam optime quidem arbitror illos vivere, qui optime
dant operam, ut quam optimi fiant; iucundissime vero,
qui maxime fieri se meliores sentiunt. Quae ego hacte-
nus mihi evenire animadverti. Neque tantum ego, sed
amici etiam mei de me constanter ita sentiunt; non quod
me ament (nam etiam qui alios amant, ita suos in amicos
affecti sunt) sed quod se ipsos etiam ex consuetudine
mea quam optimos existiment evadere.quot;

Haec interpretatio verbi to kxKXoc non abhorret a Pla-
tonico, neque quod fortasse hic etiam maioris est mo-
menti a Socratico usu. Ex Memorabilibus videmus rem
quandam kxXÓv modo appellari si et utilis est, et modo
iis et eatenus }ca?Jv, quibus et quatenus est utilis 3). Et
quoties invenimus vocem nxXÓv coniunetum eum ayxóóv!
Ex duobus bis verbis mox composita mKoxxyxêóv et xx-
xoxxyxèlx nata sunt, et in neutro kxKov aliud quid sig-
nificare potest, nisi id quod et hic in secunda Socra-

1) Mem. IV:8: 6, 7.
3) IV: 6: 9.

3) Cf. etiam Mem. I. Cap. V. ubi temperantia dicitur esse pulchra
possessio. IV. Cap. VI: 10 ubi (JvS/s/a, IV. Cap. V, ubinbsp;xcdbv

quid appellatur etc.

tis oratione k^ïAAou? significationem esse coniecimns; ho-
nestnm, probnm nempe.

Probe scimus multas adhuc difficultates inesse in fabula
nostra; multa enim iusunt, quae necessario sequi debe-
baut ex imaginibus, quibus Plato usus est, et quae difficile,
ne dicamus impossibile esset ex re ipsa quae in fabula expo-
nitur explicare. Credimus nihilominus fabulam nostram
a nobis ex indole et usu Platonis esse explicatam, et rem
principem satis elucere. — Sapientia possessio est Deo-
rum; Amor sapientiae, philosophia est hominum; qui
hanc so{)hiam quaerunt, numquam immemores sunt rou
yvoóêi a-aoiUTOV, quia in dies magis in se inspiciunt, ahos
quos vident eidem studentes, diligunt, cum iis, aliis re-
bus neglectis, feliciter vivunt, et sibi invicem prosunt.

SYMPOSION.

Plato postquam iam in Phaedro quodammodo suam
doctrinam de Amore exposuit eam fusius et intellectu
faciliorem proponere valt. Xenophontis Symposion iam
exstitit, in quo scriptor verisimile, ut in Memorahilibus,
Socratem ad ipsam vitam depiüxerat, et ita narrationem
dederat eorum, quae Socrates in Convivio quodam dixe-
rat. Haec forma ad opiniones de Amore proferendas,
placuit Platoni qui ea utitur et fortasse, vel Xenophon-
tis libro aperto, Symposion suum conscripsit. Non opus
est ut hic de simultate inter duos illos excellentes So-
cratis discipulos cogitemus. Non credimus alteram Sym-
posion conscripsisse ut contra alterius expositionem Socra-
tis contenderet; uterque enim proprium quid habebat
quod sequebatur. Xenophontis propositum, non valde
alienum a proposito in Memorabilibus conscribendis, le-
gimus bis verbis : „Mihi memoratu digna esse viden-
tur, non tantum ea quae honesti bonique viri serio
agunt, sed etiam quae inter iocandum Platonis, licet

1) Xenoph. Symp. I. 1.

nullis verbis apud eum explicatum inveniamus, satis perspi-
cuum estj nam nihil est aliud nisi id quod in omnibus
suis scriptis sequutus est: doctrinae suae expositionem
ore magistri, qui hac agendi ratione simul illustraretur
et celebraretur. Plato igitur Socratem ad suum usum
fingit, eique orationem sententiamque suam tradit. Ne
autem veritatem historicam laedere videretur, prooemium
scripsit, quo lecto nemo eum reprehendere possit, si
non prorsus dicta, sed interdum dictis meliora proposuerit.
Xenophon quum ea narrat, quae in domo Oalliae, postquam
eius amasius Autolycus victor quinquertii nunciatus est,
facta et dicta sunt, Plato exbibet ea quae in domo Aga-
thonis poetae, victoriae tragicae festum celebrantis, facta
et dicta sint. Et quum in fere omnibus dialogis, —
Phaedo excipiendus est, et Plato hic eandem ob causam,
ob quam in Symposio a consuetudine recessisse videtur —■
simpliciter res narrat, quî actae sint, in huius libri initio
non ipse nos ad Convivium inducit, sed sermones ibi
habitas narraturum affert Apollodorum, qui et ipse con-
vivio non adfuerat, sed ea quae in Agathonis domo acta
dictaque essent, audiverat ab Aristodemo, uno e convi-
vis. Quare tantus apparatus? Ut magis ingenio suo
indulgere possit in sermonibus ibi habitis narrandis, ut
minus sit restrictus iis quae revera dixerant couvivae,
ut si quadam in re a veritate historica aberret hoc non
sit mirUm, — immo potius esset mirandum si res ab
Aristodemo Apollodoro, ab hoc Giauconi et a Glau-
cone Platoni narrata non hoc esset passa, ut quodam-
modo mutata sit

1) Diversam afl\'ert causam Munkius 1. 1. 195.

Omnium fere consensu Platonis Sj^posion est opus-
culum summa arte confectum, quod ingenio poetico, quo
Platonem natura effuse donaverat non minori est gloriae
quam eius indoli philosophicae Porma, ratione et co-
lore tam vehementer discrepat a ceteris nostri scriptis,
ut stricto sensu dialogus appellari non possit. „Socrates
hic non est ille qui arctioribus nodis urget atque im-
plicat adversarium, sed eludendi magis quam decertandi
modo apprehensis dat elabendi prope atque efPugiendi
locum Ees narratur, sed ita ut narrator plane dis-
pareat et oratores ipsi, quorum sermones afferuntur,
loquentes inducantur; ut res igitur coram te agatur. Non
illepida est imago qua Portlagius 3) utitur, quacum
Symposion comparet. Platonis Symposion, ita fere dicit,
compositum est domus venustae instar. Primum duo sunt
luminosa conclavia, cuius parietes speculis distincti
sunt; dein tres priores orationes, ut totidem niti-
dae et modesta supellectile ornatae habitationes. Mox
iis similes, qui cupidi sunt res domesticas videndi, in
latus vertimus, et conclavia interiora minore cura ornata
intramus, Aristophanis nempe humidum cubiculum et
Agathonis variam, luminosam et singularem ypvroddicfjv
(Rumpelzimmer), ubi undique lusus et deliciae, poma
et uvae passae, vestes auro pictae, statuae marmoreae et
cibi amoenissime mixta te circumiaciunt. Regredimus
in prothyra et venimus in magnam Socraticam exe-
dram, et tandem inde Alcibiadis oratio nos allicit, quam

]) Cf. Wolfs Einleitung, pag. XXIX.

2)nbsp;Macrob. Saturn. 1:1.

3)nbsp;Phil. Medit. über Piatons Symp. pag. 24.

comparare possumus cum horto virgultörum veimstorum,
et revera hortus ille est amoenissimus.quot;

Et libro lecto nemo est quin dicere cogatur cum
Schleiermachero : 1) „Hoc est opus summa arte confec-
tumaut cum Stallbaumio censeat : „Dialogus hic
sane habendus est in praestantissimus veteris eloquentiae
et philosophiae monumeutis, tum ob orationis elegantiam,
quum ob rerum ordinem et argument! gravitatem et di-
gnitatem/\' aut cum Astio ä) iudicet : „Dictio tam per-
spicua est et ita pulchre elaborata ut in omnibus littens
Graecis nihil simile inveniamus, et expositio revera est
Socratica.quot;

Sed potius quam hisce alia addamus inspiciamus in
ipsius dialogi argumentum.

Poeta Agatho victoriam reportaverat in certamine tra-
gico et haue ob causam magnum festum dedit amicis,
quod per biduum tenuit. Socrates priore iam die invita-
tus, abnuit, sed promisit se altero die esse venturum.
Et hic quum venisset XeKoußsm re xoci ràg (Säxvtccc vttü-
^s^sßkvoq, ad domum poetae contendit. In ipsa via au -
tem obviam fit Aristodemo, quem invitât ut secum eat,
et cuius cunctationes, quia non vocatus esset, tollit.
Duo quum una eunt, Socrati quid in mentem venit,
de quo videtur omnibus posthabitis ad certam venire
velle notionem. Praemittit igitur Aristodemum, qui suum
adventum annunciet, quum ipse cogitationibus inhae-
rens consistit. Aristodemus cordialiter ab epularum do-

1)nbsp;II. 2. 354.

2)nbsp;Intr. ad Symp. pag. Y.

3)nbsp;Plat. Leb. u. Sehr. pag. 314,

mino accipitur, et dicit Socratem qui ei persuasisset ut
veniret, mox esse venturum. Statim puer mittitur, qui
Socratem flagitet ut citius veueat, philosophum autem
adhuc cogitationibus iufixum inveiiit in Trpoôvpcp vicino-
rum et recusantem iam intrare. Coena interea apponitur
et Socrates iterum atque iterum vocatus non apparet an-
tequam rem de qua cogitat satis accurate exploravit;
media coena coenationem intrat et assidit iuxta Agatho-
nem, cuius laudem aut iocum ad eum ipsum retorquet. —
Coenare pergunt, libationes perficiunt, hymnos canunt
et ex more ad pocula ibitur, quum Pausanias admonet
plerosque convivarum crapulae hesternae etFectus ad-
huc sentire, et proponit, ne denuo hodie biberent.
His verbis ceteri assentiuntur, inprimis medicus Eryxi-
machus, qui contendit crapulam homini esse noxiam,
et statim necessario Phaedrus, iuvenis valetudinis cu-
rantissimus, pedibus in eius it sententiam. Tibicina,
quae modo venit, demittitur, et consilium initur, ut
sermonibus conferendis se invicem delectent. Eryxi-
m ach us dicit se paratum esse confabulationis argumen-
tum proponere, quo simul et Phaedro gratificaret.
Hic enim iam saepius quaestus erat, omnes Dei quum
laudibus et hymnis celebrati essent, nunquam adhuc
in Amorem hymnum esse cantatum, qui tamen tantus
et tam magnificus est Deus. Ac non iniusta talis est
querela, quia non heroes modo, sed et res inanimae,
ut nuper v. c. sal, laudatae sunt, licet oratione soluta.
Auetor igitur medicus esse vult ut huic neglectui finis
imponatur, et proponit ut quisque ordine laudem in
Erota habeat, quam pulcherrimam possit. Phaedrus qui
TTxrîip est TOV Xoyov incipiat, et omnis a dextro eum

excipiant. — Socrates contendit hoc propositum sine
ullo dubio ab omnibus comprobatum iri, neque se
huic esse repugnaturum, nisi metueret ne cui postremo
laudandum esset, herba ante pedes messa foret. Sed
addit: si ceteri reete officio fungentur, ea quae dixerint,
satis erunt. Omnes ei assentiuntur, et Eryximachi pro-
positum plausU accipitur. — Incommode autem accidit,
ut Aristodemus non satis accurate omnia meminerit,
et Apollodorus quoque aliud aliudve oblitus esset eorum,
quae convivae dixissent, atque ea sola teneret, quae
sibi in cuiusque oratione digna visa essent, quarum non
obliviscatur.

Percurramus singulas orationes ordine servato in quo
eas apud Platonem memoratas invenimus, et quo magis
eluceat, quod inprimis comprobatum esse volumus, prae-
mittemus breves de oratorum personis notifias. Magui
enim momenti esse credimus ad plane Platonis consilium
in hisce exponeudis perspiciendum, ut quoad licet —
de multis enim pauca nobis nota sunt — oratores ipsos
cognoscamus.

PHAEDRI ORATIO, i)
Phaedrus qui non modo in Dialogo suo nomine inscripto

1) Athenaeus XI : 505. \'ASivarov Ss xat icaamp;pov où piivov xatà. Zux/Xxrov
tT.va.1 ri itoû ye ipai/uvov adiTou yeyovsvKi. Esset gravissima haec sen-
tentia si Athenaeo fidem habere possemus. Astius Plato\'s Phaedr. n.

et hic, sed etiam in Protagora (315. C) nobis occurrit, filins
est Pythoclis ex demo Myrrhino. Pauca de eo nota sunt.
Ex ditissimo (Phaedr. 235. D.) pauper factus est (de
Aristoph. bon § 15). Habitus est amasius Platonis (Diog.
Laert. III. 29. 31), est iuvenis mollis et delicatus, inpri-
misque valetudinis auxins (Phaedr. 227) quam ob causam
longe ante alios cum medico, cuius praescripta accurate
sequitur, domum abit: est amans disputandi atque non
ab re Socrates ei fecit narrationem de cicada; est sectator
Lysiae oratoris; Tisiae rhetoricis scriptis operam dederat,
non vero multum profecit, et ne Lysiae quidem orationis,
quam maxime mirabatur, propositum intellexit. Mun-
kius qui in hoc Steinhartium est sequutus pulchre eum
ita fere describit : „Est iuvenis ingenio potius ad accipien-
dum quam ad creandum apto, sine ulla ingenii vi ac
aetitudine, destitutus firmis principiis logicis et ethicis,
captus quacumque re nova splendidaque, tam in vita
quam in artibus et scientiis; discipulus Hippiae ut iam
in Protagora apparet elegantiorum amans litterarum, et
admirator quotidianus, alium tamen quam meram volup-
tatem novit vitae usum, et veritati aditum in animum
reliquit etc.quot; Hic iuvenis iam antea a Socrate Amorem
doctus, primus laudare incipit Amorem, atque mytho-
logice agit; dicit enim.

Amor magnus est Deus. Jam ab Hesiodo, Parmenide

Gastus p. 187 in annot) eum nuncupat tadelsüchtig, atque Krische (über
Plat. Phaed. p. 9) dicit: Athenaeus der absichtlich den Platon zu schmähen
sucht, et explicat quomodo Athenaeus adductus sit ad ea, quae narrat; quia
nempe Platonis Phaedrum et Alexis comici Phaedrum eandem esse exis-
timat personam.

1) Münk. 1. 1. p. 319.

et Acusilao inter veterrimos adnumeratus est Deos, ac
talis quum sit, nobis etiam summorum auctor est bo-
norum. Quid enim inveni magis prodesse potest quam
ut bonus ei sit amator, aut quid plus amatori conducit
quam bonus amasius? Nihil aeque ac Amor valet ad
pudorem efficiendum in rebus turpibus neque ad aemu-
lationem movendam in hoïiestis. Si quis turpe quid fa-
cit, aut per ignaviam se ab iniuria non defendit nec
patris nec cuiuslibet ita eum pudebit quam amasii, si
deprehenditur. Optimum quid esset civitati si exer-
citus amatorum et amasiorum comparari posset, —
nam nemo tam est ignavus, qui non Amoris virtute ita
incendatur ut vel optimo nihil cedat. Atque profecto
amantes soli, mulieres aeque ac viri, pro amasiis oc-
cumbere voluut. Testes sunt Alcestis, quae pro marito
Admeto mortem obiit et Orpheus, qui, ut uxorem in
lucem reduceret in Orcum descendit; nec non Achilles
qui amico Patrocli superstes esse noluit. Ut vero alius
alium superavit Amore, ita neque paria acceperunt prae-
mia. Orpheus re infecta ex inferis rediit, sed mox a
mulieribus est dilaceratus. Alcestes in vitam rediit, et
Achilles in beatorum insulas abiit. Achilles autem ama-
sius non amator fuit Patroclis, et Dei pluris illius quam
huius faciunt devotionem. Concludit Orator : Amorem
esse veterrimum, honoratissimum et efficacissimum deum,
ad virtutem beatudinemque comparandam hominibus tam
vivis quam mortuis.

Talis Amoris laus maxime congruit cum indole iuve-
nis, qui Lysiae amatoriam orationem non satis habuit
semel audivisse, sed scriptori suasit ut saepius eam re-
peteret, qui dein libro accepto urbem egressus, ediscere

15

eam conatus est, qui et gaudebat se Socrati obviam ve-
nire in quo periculum faceret num satis accurate eam
teneret; qui non récusât orationem iam toties repetitam
iterum legere et qui quum Socrates dixisset 7rAïJ|ff£? irooq,
à ^xif/Jvis, TO (TT-^óog ïx^v xia-ödwßxi Tocpà rxvr ocv l^siv
sI-ttsTv %t£çx [m^nbsp;gt; pectus mihi nescio quomodo im-

pletum esse sentio, ita ut praeterea, alia non détériora
habeam, quae dicere possim; ac dein ea proferre noliet,
eum minatus est, eum nisi sua sponte narrare vellet, vi
coactum ad verba esse venturum. A tali viro exspectanda
est Amoris talis laus, qualem hic invenimus. Qui sem-
per de Amore aut ipse loqui aut alios sermones facien-
tes audire vult, qui existimat nunquam Amorem a quodam
poeta satis decore esse celebratum, qui et ipse eius vim
est expertus et qui non est philosophus ut Socrates , aliter
de Amore iudicare non potest. Est sane Amor quem lau-
dat nou ovpxvm ille de quo posthac audituri sumus, sed
Vulgaris, est Amor qui eo tempore apud Graecos vige-
bat, non autem apud omnes sed tantum apud optimos;
de paederastia agit sed quasi de re quae maxime reipu-
blicae prosit.

Colorem poeticum huius orationis si modo in eo videre
vellemus, quod Phaedrus plurium poetarum afferat sen-
teutias ad suam de Amore opinionem comprobandam,
ridiculam sane de poesi haberemus sententiam, — sed
eum miramur in modo, quo de paederastia agit, cuius
obscoenitates ne verbo quidem memorat, quam purgatam
expouit; ita ut neque amator neque amasius sua sed

1) Nam hoe inprimis est munus poeseos ut excolat, corrigat, mul-
ceat, non vero, ut saepius nostro aevo, emolliat. Ita et veteres Graeci

wmm

potius alterius spectet et ne mortem quidem alter pro
altero subire dubitet. Tantus Amor a diis summis affi-
citur bonoribus; qui vero ut Orpheus sui ipsius est
amantior quam amasii, etsi omnes ingenii dotibus su-
peret, non voti fit compos; diis non est acceptus, et
hominibus quoque in odio est.

Quod dicitur de Amore nullis parentibus orto, si in
hoe inquirere vellemus, longius a proposito aberrare-
mus; est enim res quae arctissime cohaeret cum my-
thologia nec non cum philosophia \'). Aliud quid, de quo
infra sumus acturi, est, Phaedrum in oratione sua men-
tionem facere mulieris quae Orpheo magis laudatur. Quod
carpit Phaedrus Aeschylum, qui lïomeri fabulam muta-
verat et Achillem ex amasio amatorem fecerat, et ea quae
dein afPert satis probant eum a Socrate meliora esse doc-
tum in colloquio, quod in dialogo cognomine memora-
tur. Platonis Amori, qui spectat virtutem, iam aditus
paratur, quum effectus Amoris his verbis describitur:
stt) fih toïç xhxpolg mtxvvt/^ , stt) rotq kx\'aóïc; (piXo-
Tifzïx, pudor in rebus turpibus et studium pulchri ho-
nestique.

TL PAUSANIAE ORATIO.

Phaedrus quum finem imposuisset orationi alii locuti
sunt, de quorum sermonibus nihil exponit Apollodorus,

de poesi iudicarunt, et primam culturam suae patriae indigenis allatam
esse dixeiunt a poetis, Amphione, Orpheo, aliisque.

1) Fusius de hoe agit: Creuzer Symb. I, II et multo cornpendius
Fortlage 1. L 54 sqq.

quia Aristodemus eorum plane erat oblitus. Hinc ef-
ficere possumus eas orationes non fuisse magni momenti
aut sane non talcs quales Plato in Symposio referre vo-
luerit. Portasse quaedam ex Phaedri oratione excepe-
runt, quae amplificare aut mutare conati sunt; de pae-
derastia v. e. ita disserere potuerint ut eorum dicta
referre, cadere non potuerit in consilium Platonis. Plato
enim, quamquam varias de Amore opiniones tradere voluit,
eas modo proposuit quae non graviter discrepent a sensu
pulchrique lionestique. Post eos Pausanias Amoris lau-
dem incipit atque iuridico more agit.

Pausanias autem fuit Geramicus, amator Agathonis
tragici, in cuius domo Convivium habetur\'). Partes
quas in nostro convivio agit, sunt quae Socrati tribu-
untur a Xenophonte, apud quem Pausanias turpes quas-
dam exprimit opiniones. Astius 2) existimat Pausaniam
emisisse libellum eroticum quem Plato et Xenophon ante
oculos habuissent, quum Symposion scriberent. Groen
van Prinsterer hac de re iudicare non vult, dicitque
esse litem, quae vix ut videtur dirimi possit. Astius ad
sententiam suam comprobandam affert Xenophontis Symp.
VIII : 32, 34, 35 unde autem nullo modo efamp;cere pos-
sumus, exstitisse Pausaniae scriptum, quod si esset non
legeremus perf. äpyjxsv sed potius cpjju/ vel ysypccCpsv
Addamus Athenaeum confiteri se nulla eins scripta no-
visse. Praeter ea quae Aelianus de Agathone et Pau-

1)nbsp;Protagor. 315 D. et Aelian. II : 21.

2)nbsp;Plato\'s Leb. a. Schr. 315.

3)nbsp;Prosop. Plat. 207.

4)nbsp;Cf. quae Ueberweg affert 1. 1. p. 140 sqq. de usu praesentis et
praeteritorum temporum in Aristot. eommemoratioaibus.

sania in Archilai regis Macedoniae aula narrat, mentio-
uemque eias a Plutarclio factam i) nihil amplius de hoe
viro invenimus.

Duo sunt Araores, nam et duae sunt Teueres, altera
Urania, altera Vulgaris, et eodem modo, quo hae diffe-
runt, etiam Amores sunt distinguendi. Nullum factum per
se ipsum honestum est aut turpe, sed ex modo, quo
fit, tale evadit. Ita et Amor; quam ob causam uter-
que Amor accurate est definiendus. Qui vulgarem sec-
tantur Amorem tam feminas amant quam viros, corpus
potius quam animum, insipientissimos magis quam sa-
pientes, quia Uli se bis facilius amatoribus tradunt,
amantque praeterea sine delectu quem prim um inveniant.
Qui vero coelestem colunt Amorem a mulieribus absti-
nent, ue pueros quidem amant sed adolescentes qui iam
sapere incipiunt et cum bis amicitiam ad vitam in-
stituunt. Lex esset ferenda de Amore puerorum ut iam
lata est de Amore ingenuarum mulierum. AUo loco aliter
de Amore iudicatur; in Elide et Boeotia pulchrum
habetur Amatori se tradere, quia harum regionum in-
colae non arte dicendi valeant, qua iuvenibus suadeant
ut Amatori morigerentur. In lonia autem et in regio-
nibus barbaris tyrannisque subjectis talis Amor aeque
ac phUosophia et gymnastice turpe creditur, quia ami-
citiae firmae, ut ex Aristogitonis et Harmodii exemplo
satis patet, semper tyrannidi sunt perniciosae. Athenis

1) Sympos. I. quaest. I.

3) Peminae non magni fiebant apud Graecos, v. Meiners, Vermischte
Schriften. 1: 80 sqq.

et Lacedaemoue difficile est dictu, quid de Amore sit
statutum. Partim enim ei favent, eumque honorificum
existimant, si modo palam non clam agat amator et inge-
nues optimosque eligat iuvenes etiamsi corpore non sint
insignes. Honori est amator, si compos fit voti, dedecori
si operam perdidit ; atque quod nulla alia in re conce-
ditur, servorum nempe munere fungi, supplicem se prae-
stare, ante ianuas cubare, immo peiurare, haec amatori
permissa sunt. Partim vero et in his civitatibus Amor
turpe quid videtur , ita ut patres paedagogos apponant
qui filios ab amatoribus semoveant, et ut ab aequalibus
contumelia illi afficiantur qui se in consuetudinem tradant
amatoris. Mos autem receptus nihil aliud iubet nisi
amasium effugere, amatorem vero perseverare, hoe spec-
tans ut utrique oblata sit opportunitas alterum cog-
noscendi. Ex bis patet turpe esse amasio, si praepro-
pere se tradat, si hoe faciat adductus spe divitiarum aut
magnae in civitate auctoritatis. Talis lex lata maxime
prodesset, qua iuveni liceret morigerari cuique viro,
qui virtute et sapientia ceteris antecellat et a quo ipse
in his summis bonis fructum quendam percipere possit.
Qui amatoris, quem divitem esse existimat, amicitiam
divitiarum causa accipit, nihil inde proficiet etiamsi appa-
reat verum esse quod opinatur; talis amicitia ei probro erit,
qua ostendit se ob pecuniam amatori in omnibus rebus
morigeraturum fuisse. Qui vero viro, quem probum du-
cit, amasius esse vult, ei et decori erit, si amator os-
tenderet se non esse virum probum : nam ipse ama-
sius se ad omnia virtutis adipiscendae causa paratum
esse ostendit. x\\mor coelestis igitur tam reipublicae
quam singulis hominibus summi est pretii, quia ama-

mmmmm

torem amasiumque cogit ad virtutem omnibus viribus
colendam.

Ex hac Amoris expositione Atheniensem huius temporis
plane cognoscimus. Cf. Stallbaum Prol. 27; e vocabulo-
rnm notionumque distinctione sentimus Prodici discipu-
lum. Cf. Protag. 315 D. et ^Al. A. Atque quï, aliter
de Amore agere potuisset amator in ipsius amasii domo.
Ex omnibus enim quae de Amore afferri potuissent, ea
eligenda erant, quibus tov quot;epccrx quam splendidissime or-
naret. Et quam praeclare hoe fit 1 Initio facto a re ipsa,
laus nascitur patriae, quae omnibus tam barbaris, quam
ceteris Graecis civitatibus antecellit legibus aut more re-
cepto de Amore puerorum. Usus enim Atheniensis optime
consuluit reipublicae. Patria iam semel dulcissimum
Amoris gustavit fructum ei paratum a iuvenibus illis
praeclaris, qui tyrannum interfecerunt et partim in causa
fuerunt recuperatae libertatis. — Nomina Harmodii et
Aristogitonis colorem quendam historicum orationi tribuunt,
quae et ita multo magis se commendat quam superior
laus, in qua nulla nisi nomina e mythologia, aut sane
ex historia longe ante maiorum memoriam desumpta
oflferuntur. Quibus nominibus auditis scolion praecla-
rum Callistrati :

\'Ev ßüpTOU Khoid) TO ^Icpog (popyjcrcc,
\'^\'na-TTsp \'Kpßohoq K quot;Apia-Toyshccv

1) Herod. V : 55, 62. VI : 113 et Thuoyd. VI : 54.

non fieri potest quin omnium convivarum animis se ob-
tulerit.

Est Pausaniae oratio laus eius paederastiae generis
quod unum laudari possit, si modo omnia ea, quae
adnumerantur, revera adsunt, si animi pulchritudo sola
spectatur et corporis forma flocci fit. Est lans amici-
tiae, quam iam supra pag. 63, commemoravimus et quae
non nisi bonorum causa esse potest; est expositio vin-
culorum, quae inter magistrum et discipulos, benefac-
tores inter et benefactos exsistere debent, et quorum
exempla non modo apud Graecos, invenimus, apud Py-
thagoreos et Cynicos (v. e. Cratem et Zenonem), sed
cuius vestigia etiam apud Indos reperiuntur. Legimus
enim in Eamaiano a discipulis venerandorum monacho-
rum magistris aquam in situlis hauriendam esse. \')

Simul quum Amorem Uranium illum laudat, confitetur
orator etiam alium Amorem, vulgarem, exsistere et apud
Graecos inveniri. Qua confessione, ut nostra fert opinio,
non parum augetur venustas, praestantiaque boni Amoris
expositionis, etsi nondum plane nobis persuasum sit,
Pausaniam vita et factis Erota illum coluisse, quem tot
et tantis verbis ornavit.

III. EEYXIMACHI ORATIO.
Pausanias quum orationi finem imposuisset, dicendum

1) Cf. Fortlage . 1. 1. p. 76.

fuit Aristopliaui, qui tamen singultu prohibebatur, quo-
minus uiunere fungeretur, et cuius partes Bryximacbus
remedio oblato egit, conditione facta ut ille post eum diceret.

Quid velit haee orationum intercapedo est quaestio,
quae variis coniecturis ansam dedit. Sunt interprétés,
qui existimant Platonem lectorem praeparare velle ad
ridiculosam certe Aristophanis orationem; alii putant
esse derisionem nimis longae Pausaniae orationis, cuius
Aristopbanem iam taederet; alii ducunt facetam desig-
nationem eius, qui Baccbo et Veneri solis esset addic-
tus. Sed nonne fieri potest, ut Plato, quum iam supra
dixisset die superiore satis esse potum a plerisque con-
vivarum, narrationis continendae, eiusque veritatis pro-
bandae causa, hoc loco, insuaves immo molestas conse-
cutiones talis potationis exponere vellet? Cuicumque
opinioni accedamus, confitendum nobis erit, hisce paucis
verbis vim ostendi ingeniosi viri, qui, ut optimus pictor
una linea tanquam vitam dat imagini, tribus verbis colorem
mutat narrationis. Comparari potest haec digressie cum
episodis in carminibus heroicis, et id vult ut lectoris
animum laxet antequam denuo omnem eius animi atten-
tionem postulet.

Eryximachus autem, quem etiam memoratum inveni-
mus in Prot. 315 C, est medicus, filius Acumeni me-
dici, qui Phaedr. 227 A. Socratis appellatur amicus.
Ex Protagora 1. i. efficimus eum fuisse sophistae Hippiae
Elei familiarem, et ex ipsa oratione multa possumus col-
ligere vestigia institutionis, qua usus est. Agit enim
plane sophistice; non, quod a viro scientiis imbuto, et
Socratis discipulo exspectamus, a definitione orditur, sed
ea quae a Pausanio omissa esse contendit, narrare incipit.

16

Duplex sane est Amor; non in animis modo hominum,
sed et in bestiis; in plantis quoque eum duplicem in-
venimus, quod multis e disciplinis probari potest, inpri-
mis e medicina. Corpora aegra alia quae concupiscunt
et amant ac corpora sana. Sanis corporis partibus solis
gratilicandum est, non aegrotantibus. Est boni medici
recte internoscere pulchrum a turpi Amore, et valere ad
illum iniiciendum, hunc eiiciendum. quot;Ecrr/ yxp IxrpiKÎj

sttlitt^fi^ tûôv tqx) 7i}ptj0t,t0q êpcütlxuv ttpoç 7râi^crf/,0vîjv koi)
yivùKTiv.

Etiam in musica duplex ille Amor conspicitur. Har-
monia enim sive concentus musicus nascitur si duo inter
se discrepantia, acutum et grave, concordant ; rhythmus
si ante inter se pugnantia cita ac lenta consonant. In
ipsa autem harmonia et rhythmo nullus est nisi unus
et bonus Amor; alter Amor se ostendit quum scribas
carmina eave canas, i. e. quum iis uti incipias; nam
tunc et coelestis et vulgaris Polymniae Musae cultor
esse potes, prout bene moratis aut maie moratis homi-
nibus obsequeris eorumque cupiditates Amoresque observas.
quot;Ect/v au f^ovlt;nKÎj Trsp) âpi^oviav %oCi pvù^ov êpccTixSiv êTriaTVK^yj.

In astronomia et meteorologia quoque duplex Amor cer-
nitur. Nam si contraria in natura harmoniam, mode-
ratamque mixturam inte se faciunt, annus fit fertilis sa-
nitatique conducens. Sin vero ó ßsra, rïjg vßpsoog quot;Epuç
iyxpccTsiTTepoq fit, pestis, morbi, pruina, grando, rubigo
oriuntur. \'H tôov êpccrimv sTriar^fAvi Trsp) mTpoov ts Cpopoii
xûii èviocvrciv äpxi; xarpovof^ix xxKsJtxi.

Postremum etiam in divinatione talis duplex Eros in-
venitur. Propositum divinationis, qua homines et dii com-
municant , est, inspicere in Amores iisque medere. Omnis

impietas fit, non si qnis twnbsp;quot;Epccri gratifieatur, sed

alteri. \'H ßxvTix^ hri (pixixg ômv xcci âvêpÛTroov hßiovp-
yk Tw ivilt;JTa(röxi TOC HXT àv^pêsTrovg èpccTixâ, oo\'ca TSIVSI
TTpoq ôêfxiv xx) äcräßsixv.

Summa: Amor multam et magnam, immo omnem ha-
bet vim; efficit enim ut beati simus, ut homo cum
homine versari possit, amicusque sit tam aliis quam
nobis potientioribus Diis.

Et nondum satis existimans, omnem. vim summasque
virtutes Amori tribuisse, Eryximachus addit: Se forte
plura, invitum sane, in laüde Amoris omisisse, quae
autem sperat fore ut Aristophanes addat, nisi hic alio
modo Deum laudibus exornare in meute habeat,

Quis hac oratione lecta non in eo est ut exclamet:
Mehercle, vir ille pro virili parte egit, et multiplicem ac
variam, ne dicamus ex omnibus partibus pertentatam
Amoris definitionem laudemque dedit. Se ingeniosum
ostendit discipulum Hippiae, illius sophistae qui cog-
nomine ■7roXu,u,xÓoüg i) laudatus est, et ex omnibus disci-
phnarum partibus congruentias, conjunctionesque rerum
ad usum suum exegit. In hac autem ampla Amoris
acceptione secutus est philosophum Empedoclem, cuius
CpiXÓTTig, \'ACppo^iTn, KvTrptg etc. omnia perfecit ; et Amor
ille quodammodo cum to h Heraclitico et Pythagoreorum
doctrina de Numéris comparari potest, nec non cum
Ovidii Deo, melioreque natura, quae litem non bene
junctarum rerum diremit. 2) Non immerito Amoris de-
finitio a Portlagio tief und vielseitig appellatur; quid

1)nbsp;Mem. IV. 4. 6.

2)nbsp;Metam I. 21.

3)nbsp;1. 1. 93.

enim multiplicius magisque varium appeilari potest eo,
quod in omnibus rebus, tam animalibus, quam inaniman-
tibus,^etiam in divinis couspicias (183. A.) Sed etiam li-
benter huic scriptori accedimus quum dicit hanc orationem
confusam et turbatam (verworren u. durch einander ge-
worfen) esse. Exorditur enim noster a medicina, passim
memorat gymnasticam et agriculturam, pergit ad musi-
cam, loquitur deinceps de anni temporibus, de astronomia,
de sacrificiis, de mantice. Pudet me confiteri, quia hac
confessione simul Minervam meam pinguem ostendam, me
nihil fere huius orationis intellexisse, quae tamen a viris
doctis variis cognominibus honorificis laudatur, et elegans,
venustatis festivitatisque dotibus plena dicitur. i) Non video
quid interesse possit inter pravas cupiditates corporis
aegri et rubiginem grandinesque, nisi quod utrumque
sit malum. Si medicina est ars, quae bonis corporis
sani partibus gratificari, malas opprimera conatur, quid
hic fit mentio astronomiae, quae non ut adhuc audivi
conata est rubiginem grandinesve depellere aut impedire.
Sed haec si vitia sunt, certe sunt minoris momenti, et
prorsus non adessent si Eryximachus suo ordine verba
fecisset; nunc autem, partibus Aristophanis acceptis,
fere fieri non potuit, quin oratio minus accurate dispo-
sita, atque quodammodo confusa esset. Grave praeterea
argumentum ista confusio est Platonis summae artis dra-
maticae peritiae ; nam ne in minimis quidem rebus hanc
artem desideramus, vel potius ars sive fictio abiit in
veritatem, et Plato, Symposion quum scribebat, ita in
rebus et personis vivebat, ut ipsi viderentur loqui et

1) Cf. V. c. Groeu v. Prinsterer. Prosopogr. Plat. pag. 194.

agere, et ita factum est ut etiam nos, librum quum
legimus, oratores quasi ipsos loquentes audiamus.

Oratio Eryximachi cum duabus superioribus magni-
ficum efficit totim in quo Eros tbeologice, iuridice
et medice pertentatur, definitur et laudatur, et semper
maiore gravitate res agitur. Gravitate autem ad summam
perducta, Plato eam dimittit et cum Aristophanis per-
sona levitatem vel potius levitatis facetiarumque speciem
introducit, quae animum iam diutius intentum relaxet.

U. ARISTOPHANIS ORATIO.

Multa scripta sunt de re fere mirabili, Aristopbanem
in ipsum convivium a Platone esse introductum, quum
poeta comicus in Nubibus Socratem tam vehementer exa-
gitavisset. Rem autem acu tangere, et ita quidem ut
nobis ipsis persuasum sit hoc fecisse, mihi videtur esse
res e paucis difficillima, tot et ita variatae sunt doctorum
opiniones plausibiles. Neque huius temporis neque hu-
ius loci est eas enumerare. Praeclare de hoc egit Wol-
fius in Introductione in Symposio, quae conferatur. Tria
verba autem hic dicenda sunt. Plato ut iam supra di-
ximus, pietate discipuli in magistrum motus, Socrati in
omnibus fere dialogis primas partes tribuit. Sed et Ari-
stophani multum debuit. Olympiodoro teste, comici
scriptis magnam operam dedit et non parvum ex hoc
studio profecit inprimis in arte indolis, morumque
depingendorum. Comicum maximi fecit, ut ex distychö
illo note :

Al XXpiTSg Tf,i4fV0V T/ Kxßslv, CTTSp OVXl TTSffslrOU

Zgt;jTÓVlt;TOil, ^uxhv sSpov \'ApitTTOCpXVOVg.

colligere licet. Quid mirum si Plato viro, quem maxime
admirabatur, sedem tribuerit inter homines illustrissimos
sui temporis, qui in hilari convivio de tanta re verba
facerent! Sed redeamus ad historiam convivii, paucis
praemissis de ipso oratore.

Aristophanes, Atheniensis i) aut Rhodius unus e
summis viris fuit, quibus Graecia gloriari possit. Licet
annus, quo natus sit, et annus quo mortuus sit, nobis
ignoti sint, constat eum fioruisse bello Peloponnesiaco.
Ex 11 enim eius comoediis quae nobis super sunt, 10
datae sunt illo tempore. Summa licentia usus est in
comoediis conscribendis, atque inde sibi magnam quidem
invidiam contraxit, inprimis demagogi Cleonis, qui eum
plurium litium reum fecit, sed etiam a civibus, teste
biographo ignoto, valde laudatus et amatus est, quia
in dramatibus suis ostendere conatus esset quam libera
civitas Athenarum esset, neque ab ullo tyranno do-
mita. — Ob hoc studium etiam olivae sacrae ramo co-
ronatus est, qui honor idem esse existimabatur atque
corona aurea. Nulli, neque demagogis, neque sophistis
neque diis ipsis in comoediis pepercit, ideo ut a quo-
dam non iniuste impunitus deorum gentilium irrisor
dici posset. Iam vivus ita inclaruit ut eius nomen ad

1) Biographus ignotus in Schol, in Aristoph.

3) Suidas in voce, qui addit: alii eum Aegyptium, alii Camirensem
dicunt.

3) Böttiger anno 1790 Lipsiae in lucem emisit libellum hisce verbis
inscriptnm.

regem Persarum penetraret, qui rogaret in utra civitate
comicus fuerit. Quanti a Platone aestimatus sit, patet
tum ex iis quae iam supra narravimus, tum ex iis quae
Biographus scripsit : „(pxcr) Sf xx) UXxrcavx Aiovurrlcp rä

tupxwcfl ßovkvjösvti (âdâslv tijv ^aô^vxiccv ttûkitsîxv 7répc\\pxi

Tijy \'Api!rTû(pixvoug Troivjtnv xx) außßov/^svuxi rx dpxßxrx
xuToü x(TKgt;idsvrx ßXÖsJv xöräv rijv xoKits\'ixv. Neque dein
eius gloria minuta est. Rlietores enim in scholis Ari-
stophanis dramatibus et comicorum chrestomathia ute-
bantur, quibus àtrrsixv hk^tv sibi compararent. Ecclesiae
pater Chrysostomus nai-ratur semper Aristophanis opera
sub cervicali habuisse. Et nostro tempore nullius fere
scriptoris Graeci opera magis leguntur et gustantur quam
comici. Gloria Aristophanis in eo sita est, quod atticismi
subtilitatem coniunxit cum vena comici, et altitudinem
mentis sanae occultavit splendore splendidissimae poe-
seos. Haec satis dicta sint de scriptore, qui dignus est
a quoquam lectitari, et quo indignum esset plura de eo
commemorari. Tria verba addamus; omnia quae in co-
mici ipsius operibus, vitia aut virtutes tibi videbuntur,
eadem hic in oratione invenies.

Aristophanes non diutius singultibus impeditur quo-
minus verba faciat; igitur dicit se paratum esse ad
partes suas perliciendas. Antequam autem incipiat iocum
agit in Eryximachi orationem, et iocum quidem quo si-
mul et medico peritiae testimonium dat, et oratorem aut
si mavis philosophum perstringit. Dicit enim singultus
desiisse, non autem priusquam sternutationem adhibue-
rit, ita ut miraretur corporis elegantiam huiusmodi

1) Bernhardy. Innere Geaoh. der Griecli. Litt. 1. pag. 536.

sonitus et titillationes desiderare, cujusmodi et sternu-
tatio est. Hic iocus non aberrat a scopo, Eryximachus ejus
sentit vim, et dicit, se bis verbis coactum esse captare
quae risu digna ineptaque {ysKóiov) diceret Aristophanes,
quaeque aliter missa fecisset. Aristophanes subridens
paHnoediam canit et affirmat se iam satis vereri, ne non
ridicula [ysKdïx) modo, quod et Musae comicae lucrum
et consentaneum esset, sed et deridenda {üa.roi\'yaXWTO!)
prolaturus esset. Talis subtilitas, quae verbo ysKótov
statim aliam tribuit significationem quam quae prima
ei data erat, et qua verba Eryximachi quodammodo
inepta facta sunt, deterret medicum, quominus longius
pergat. laculo immisso dicit: „Credisue te evasurum esse?
Sed animadverte et ita loquere, ut qui verborum tuorum
rationem es datums. Eortasse autem (et in bis confi-
tetur se diffidere ingenio suo) si mihi placebit te di-
mittam.quot;

Hac admonitione et stimulatione confirmatus Aristo-
phanes dicit; Sibi esse in animo alio modo de Amore disse-
rere, quam Eryximachus et Pausanias disseruerunt; sibi enim
videbantur homines prorsus Amoris vim non sensisse. Nam
ea intellecta maxima templa, arae, sacrificiaque parata
essent ei, qui unus omnium Deorum maxime hominibus
est benignus adiutor et medicus eorum morborum, qui-
bus pulsis summa beatitudo esset humano generi. Haec
quum ita sint vim Amoris iis vult narrare, ut invicem
ipsi aliis sint magistri. Sed primo loco humana natura
eiusque vitia exponenda sunt.

Homirmm natura initio non talis fuit qualis nostra.
Tria enim erant hominum genera, femininum ex terra,
masculinum ex sole et tertium, quod ex utraque con-

stabal, cuiusque nomen est androgynon, e luna natnm.
Forma horum hominum erat rotunda, tergo et pectore
circulum efficientibus. Quattuor erat manibus, totidem
pedibus, duabusque faciebus in cervice rotunda, sed al-
tera alterius similis. Auribus erant quattuor, pudendis
duobus, ceterisque eodem modo. Statura erant erecta.
Sed quum magna velocitate currere voluerunt, pedibus
manibusque usi, se rotaverunt, atque octo bis artubus
mira celeritate viam confecerunt. Homines autem viri-
bus roboreque inflati et superbius de se ipsis cogitantes
lovi ceterisque Diis insidiati sunt, et ut Ephialtes et
Otus ipsum coelum conscendere conati sunt. In hoe
discrimine rerum lupiter Deos ad concilium convocat,
ut viderent quid fieri possit ad hominum aadaciam co-
hibendam. Eos, fulmine adhibito, tollere non potuit;
unde enim Diis honores et sacrificia pervenirent, homi-
nibus nullis viventibus ? Et indignum esset Diis, loveque
ipso, si homines tantum facinus impune committere po-
tuissent. Post longam deliberationem, variis consiliis
prolatis et dimissis, lupiter ipse tandem remedium in-
venit huic malo, quo et homines quam gravissime pu-
nirentur et Diis ipsis insuper commodum aliquod nas-
ceretur. „Homines dividuntor in duas partes, quo de-
biliores sint, et nobis, numero mortalium duplicato,
duplex fiat numerus sacrificiorum. Hoe remedium si non
satis efficax probetur, iterum dividuntor, ita ut uno pede
claudicent.quot; Hoe consilium, in quod statim omnes coeli-
colae pedibus eunt, sine mora lupiter efßcit. Ipse homines
secat eosque sectos tradit Apollini, quem iubet os et
cervicis dimidium ad secturam convertere, ut sectionem
semper videntes homines modestiores forent j et dein

17

ceteras partes sanare. Apollo iussa perfecit, os vertit,
pellem ex omnibus partibus in ventrem contraxit, ibique
in medio, quod nunc umbilicum appellamus, cru-
menae instar, nodo liga vit. Rugas, quas necesse erat
ex hac sectione nasci, instrumento eiusmodi, quo et
calceorum fabri utuntur ad corii rugas complanandas,
abstulit, nonnullas autem in ventre reliquit et circum
umbilicum, quae memoriam antiqui vitii servarent.

Partes autem ita divisae se invicem quaerebant, et post-
quam se invenerunt, complexu se tenebant, et coalescendi
cupiditate amplexus non rémittentes, fami et ignavia
perierunt, quia altera separatim ab altera nihil agere
volebat. Et altera parte mortua relicta aliam quere-
bat eamque amplectebatur, sive partem mulieris integrae,
sive partem viri; et ita omnes periissent, si non reme-
dium aliquod inventum esset. Jupiter autem, miseri-
cordia motus huic malo medebatur, pudendis ex postera
in anteriorem partem submotis. Ita enim vir quum
cum muliere coiret, generavit ille, concepit haec et fetus
nascebatur. Vir vero cum viro congressus satietate im-
plebatur et satiatus ad alia opera abibat, et res ad vi-
tam necessarias comparabat.

Inde ab illo tempore Amor hominibus innatus est,
qui antiquam naturam restituere, ex duabus partibus
totum quid efficere, et naturae humanae mederi cona-
tur (191 D).

Quisque autem nostrum hominis est symbolum s.
tessera, i. e. pars, quae cum nulla alia re nisi cum
ilia parte, unde olim separata est, unum et totum
quid efficere potest. Quisque suam partem quaerit. Ex
tertio genere, androgynorum, exstiterunt viri qui mulie-

res, et mulieres qui viros amant. — Priorum femi-
narum partes sunt mulieres illae, quae non cum viris
congredi volunt, et omnes Lesbiades ex hoc sunt nu-
mero. Qui autem partes sunt virorum illorum perfecto-
rum sunt paederasti; iuvenes cum viris esse cupiunt,
et optimi sunt tam puerorum quam adolescentium, quia
fortissimi sunt natura. Immerito a quibusdam appel-
lantur impudentes, quia non propter impudentiam sed
propter fortitudinem et audaciam et animum virilem cum
similibus esse volunt. Ex hoc ordine etiam omnes viri
sunt, qui rempublicam gerunt. Adulti nunquam, nisi
lex eos cogeret, uxorem ducerent, neque liberos pro-
crearent.

Qui autem dimidiam suam partem adspicit, amicitia et
Amore statim impletur, et ne tantulum quidem teniporis
separatus ab ea degere vult. quot;Vitam una agunt, et non
possunt dicere quid a se invicem velint. Amor Veneris
esse non potest, quia fortior est. Animus autem, licet
explicare non possit quid desideret, nihilominus id divi-
nat quasi et coniicit, ita ut si Vulcanus instrumentis
instructus iis auxilio veniens, eos rogaret, quid vellent,
dubitarent; sin autem adderet: Vultisne ut vos e duo-
bus unum faciam, ita ut dies noctesque semper una
sitis, et ne iu Oreo quidem separari possitis; nemo esset
qui negaret id esse, quod quam maxime cupiat. Huius
causa autem prior nostra est natura, qua olim integri
{ÖÄoi) fuimus. Et cupiditas, persecutio huius integritatis
nomen habet Amoris.

Propter iniustitiam nostram ita divisi sumus, et veren-
dum est, ne diis neglectis iterum secemur, et tum revera
similes fiamus iis figuris pictis, quas picturas en profil

vocamus. Deos igitur colamus, ut aliquando id nancisca-
mür, ad quod Amor nobis est dux et imperator, et ut,
quod adbuc paucis modo contigit, omnes amasium nostrum
inv.eniamus Optimum esset redire ad antiquam natu-
ram: buius proximum bonum est invenire amasium, qui
nostro ingenio conveniat. Qui boe bono potitus est, ei
Amor Deus est celebrandus, qui iam in praesente nobis
quam utilissimus est, quippe qui nos ducat ad cogna-
tum, et in posterum nobis summum pollicetur bonum,
ut, Diis pie a nobis cultis, nos in pristinum reducat
statum, et omnibus vulneribus sanatis felices beatosque
reddat.

Haec, 0 Eryximacbe, est oratio mea de Amore, alius
naturae ac tua etc.

Haec oratio, — non dubitamus huiusmodi proferre sen-
tentiam, est margarita ut dicitur aquae purae, quae
splendet magis in dies, quo Symposium accuratius
inspicias. Est expositio mythica eius quod iu intima
hominis mente est, et ansam dare potest multis inter-
pretationibus philosophicis et mysticis.

Unicuique iam prima lectione in mentem veniet illorum,
quae in primo Mosis libro de hominis origine et de fe-
minae principio legimus. Multo magis vero congruunt
cum Aristophanis oratione ea, quae in Talmudo legimus-).
Ibi enim hominem primi temporis descriptum videmus

1)nbsp;Hic Comicus, ut ab oratione et fictione ad veritatem immo ad
vitam potius redeat, et simul Eryximachum, Pausaniam et Aga-
thonem pungat, dicit: Ne Eryximachus, orationem meam ad ridiculum
traducens, me suspicetur, quasi de Pausania et Agathone dicerem! Nam
et hi fortasse eins generis sunt et virili natura. Sed ego etc.

2)nbsp;Aat. Platons Phaedr. u. Gastra, iibers. pag. 312.

duobus faciebus, qui altera parte vir, altera muller esset
usque ad id tempus, quum Deus eum separaverit.

Unde Plato hanc fabellam sumpsit, aut fortasse
ipse fuit âctor? Non facile quis huic quaestioni res-
ponsum dabit, in quo nihil desideretur. Astius favet
huic opinioni. Dicit enim\'): Narratio ridicula, (Komi-
sche Erzählung) quam Aristophanes profert, sine dubio
(unstreitig) est ipsius Platonis lictio. Uli opinioni fave-
tur a Portlagio qui censet eam verisimile repetitam esse
ex uno illorum antiquorum mythorum Graecorum, qui
nobis perierunt. Ad hanc sententiam afhrmandam, lec-
torem delegat ad Mythum Indicum, qui legitur in Yad-
schur Yeda, et qui quam proxime attingit fabulam
Aristophaneam. Hic enim legimus ex Boppii versione:.

„Unus, forma humana indutus, erat coram animo, qui
se circumagens nihil videbatquot; praeter se ipsum, atque
hic primum dixit : Ego sum ego. Ideo eius nomen fuit
ego, ideoque etiam adhuc si vocatur homo primum res-
pondet: Ego sum; et dein dicit alterum nomen, quod
sibi sit. Ille metuit, ideoque et homo metuit si solus
est. Sed cogitavit: Quia nihil est praeter me, cur me-
tuerem. Ita metus eum reliquit. Quid enim metueret,
quum non nisi alium metuere possimus? — Nulla afh-
ciebatur voluptate, ideo homo non gaudet si solus est.
Optabat alium adesse, et statim factus est talis, qualis
vir et mulier sunt in amplexu mutuo. Effecit ut ipse
(sein eigenes Selbst) in duas dilaberetur partes, et ita

1) Ibid.

3) 1. 1. p. 132.

exstiterunt et vir et mulier. Hoc corpus igitur ita di-
visum quasi dimidia pars imperfecta sui ipsius fiebat.
Cum ea coiit, et inde nascebantur homines. Ipsa vacca
fiebat, alter in taurum mutabatur; cum ea coiit et pro-
creavit vaccas etc.quot;

Quaestio illa tamen, quam prorsus praeterire nolui-
mus, minoris est momenti ad nostrum propositum. Sive
Plato fabulam plane finxerit, sive eam ad ingenium Aris-
tophaneum mutaverit, est fabula quae quam maxime
congruit cum ipsius Aristophanis solita rerum expositi-
one. ßidicula descriptio modi, quo homines illi primi
cursum perfecerint, quo similes fiant monadibus infu-
sionis, quae volvoxes vocantur, et quae parvorum glo-
borum instar e loco moventur, quum simul circum axem
volvuntur; quo modo ne magnum quidem distant ab
arachneis, quae tanquam parvi globi eurrunt, octo ar-
tubus horrenda agilitate motis; — hoc, et concilium
Deorum et res ibi actae et Apollinis instrumenta etc.
ita plane Aristophanea sunt ut nihil desideretur. Neque
silentio praeterire possumus Deorum metum, ut in
posterum sibi sacrificia nulla ferrentur, qui ad litteram
congruit cum iis quae legimus in Comici Ävibus. Haec
omnia quum perpendimus, non fieri potest quin summa
admiratione teneamur tanti viri, qui etiam quum res phi-
losophicas tractat, ne in minimis quidem rebus delinquit
in iis, quae proponere vult. Videmus Platonem aliter
iudicare ac tot viri docti, qui de rebus gravissimis dis-
putantes omnia, quae ad propositum minus pertinent,
summa, paullum abest quin ex ipsorum sententia dica-
mus, débita negligentia agunt.

Sed cur huic orationi, licet perquam elegans, venusta

et perspicua sit, \') Plato locum dédit inter varias de
Amore orationes? Quid vult Plato hac expositione?
Astius contendit : Eam esse cavillationem superiorum
orationum a Phaedro, Pausauia et Eryximacho habita-
rum, et simul expositionem vulgaris de Amore opini-
onis, quasi Amor nihil esset, nisi appetitio volup-
tatis corporis et refectionis humanae conditionis. Et
eodem viro docto auctore : Comicus hic partes ageret,
quas Socrates agere solebat, deridendi nempe aliorum,
inprimis sophistarum, falsas opiniones, et Plato hoc ea
mente fecisset, ut Socrates, quum sententiam suam expo-
siturus esset, hanc partem missam posset facere.

Reluctanter talis viri, quum partim libentissime ei
concedimus, sententiae opponimus. Ut nostra fert sen-
tentia: In hac fabula, aliud quid inest, praeter deri-
sionem et cavallationem, continet enim magni momenti
veritatem. lis missis factis, quae tanquam accessoria
sunt, i. e. e persona oratoris ipsa, licet necessario, pro-
fecta, invenimus haecce. Hominis natura eiusmodi est,
ut sibi ipse non satisfaciat, ut alium quem cupiat,
quocum omnia sive iucunda sive molesta sint, com-
munia habeat, cui vivat, cui patiatur. Privatae uti-
litatis studium, Egoismus qui appellatur, in homine
esse non debet, nam contrarium est eius naturae, neque
inesse potest, quam diu revera homo est. Omnis autem
Amor inter homines non est virtus. Amor feminarum
inter se magnum est vitium, Amor virorum et adole-
scentium mutuus laudatur, quippe qui prosit civitati
et vacet omnibus libidinibus. Quod Amorem coniuga-

1) Stallbaum. Prol. ad Symp. pag.

lern eodem fere gradu ponit, quo Amorem mulierum
inter se, non est quod probemus, sed hunc contemptum
eius, qui in nostra societatis humanae conditione, tam
mirabilem fermeque sacrosanctum occupât locum, ita
arcte cohaeret cum Graecorum de muUeribus notione,
nec non cum antiquis Atheniensium moribus, quorum
propugnator et vindex fuit Aristophanes, ut multo ma-
gis mirandum esset si Comicus aliter de eo judicasset.

Per totam orationem invenimus id, quod Pranco-Galli
verve comique appellant, et quo fit ut si ab ipsius ora-
toris sententia aberrare nolumus, nunquam profundius
in ipsa verba penetrare possimus.

Quae pulchrior difinitio Amoris, tribus ut aiunt ver-
bis , dari potest quam haec Aristophanis : Amor Deorum
est (pikayópatrótactoq, ètrixovpoç rs cüv tamp;v àvôpéttuv kx)
IxTpoq toutcüv, uv locùsvTCâv iJ.syiuT^ su^xißovix àv TW àv-
ÙpccTTsh ysvei eU Missa fac omnia quae colori comico
tribuere possis, et in his verbis legis Amor erga Deum,
humanitas, Amor pulchri bonique, Amor disciplinarum,
philosophiae si vis, quis sit.

Unam addamus observationem. Id quod poeta recen-
tioris temporis dicit effectum esse Amoris:
Zwei Seelen und ehi Gedanke
Zwei îïerzen und ein Schlag,
quos versus multi, inprimis adolescentes, laudant, sae-
pissimeque repetunt, vide quam venustissime, quam
plastice a nostro exponitur. — Quis poeta banc de-
scriptionem Piatoni non invideret?

!) Symp. 198, D.

■liiiiiiiMHI^

137

In nostro Platonicae artis praestantissimo opere alia
oratio non continuo aliam suscipit. Singulis orationibus
absolutis, quas strophos appellare liceat, intercedit in-
terludium , quod mentem relaxet et eodem mode te affi-
ciat, quo voces, quas summus lyricus, carminis parte
finita, manu perita e chordis elicit.

Aristophanes parte sua peracta precatur Eryximachum,
ne orationem in ridiculum vertat, ut audire possit quae
Agatho et Socrates, qui soli relicti sunt, dicturi essent.
Eryximacbus nondum oblitus disputationis, quae sibi cum
Comico fuerat, dicit se oratione quam maxime gaudere,
immo se metuere, nisi sciret Socratem et Agatbonem peri-
tissimos esse rerum ad Amorem pertinentium, ne iis verba
deficerent. Nunc vero bono est animo. — De fumo ad flara-
mam venire videtur medicus, quum Socrates bis verbis,
licet ei sint bonorifica, opponere instituit. „Tu Eryxi-
mache, sane partem tuam bene peregisti. Sin vero in
eo esses loco, quo nunc sum, aut fortasse potius in
quem mox sum venturus, Agatho qunm verba fecerit,
in non parva esses inopia, immo in summo versareris
timore.quot; Procella autem, quae Eryximacho minatur, aver-
titur ab Agathone, qui sentit se quoque a philosopho
pungi. „Eascinare, inquit, me vis, o Socrates, ut perturber,
existimans convivas meos magnam habere exspectationem
de iis quae dicturus sim.quot; —„Plane obliviosus essem, Aga-
tho, si existimarem te turbatum iri coram paucis con-
vivis, quum ipse testis fuerim fortis tui et excelsi animi
illo die, quo in scenam cum histrionibus adscendisti, et
drama tuum exhibiturus nullo modo turbatus spectatorum
tantam multitudinem adspexisti.quot; „Num ita me scena
inflatum putas, ut ignorem viro mente sana praedito,

18

HPili

138

paucos prudentes, multis imprudentibus magis esse me-
tuendos.quot; — „Plane aberrarem si quid inelegans, mi Aga-
tbo, de te existimem; nam probe scio te, si obviam
fieres viris, quos sapientes iudices, eorum indicium plu-
ris facturum esse, quam multitudinis. Nos vero quot
bic sumus, e multitudine (e plebe) sumus, et omnes
illic adfuimus. Sin autem cum aliis viris prudentibus
esses, sane te eorum puderet, si fortasse existimares te
quid mali facere. Nonne ita ? — Ita est. — Multitudinis
vero te non puderet, si quid mali facere crederes? —
Socrate ita mori suo, quaestionum faciendarum, indul-
gente, timor invadit Phaedrum, sermonum patrem, ne
alia re proposita, Socrates semper confabulationis aman-
tissimus, sermonem prorsus ab Amore ad plebem, ad
bubulcos nempe et calceorum fabros evertat, et munere
sermonum patris fungens eos aliquando perorare cogit.
Agatho hanc admonitionem nullo modo graviter ferens,
ßecte dicis, inquit, o Phaedre — et nihil me prohibet
quominus orationem meam absolvam, Socrati vero iam
postea saepius opportunitas erit confabulandi.

AGATHONIS ORATIO.

Agatho, in cuius domo Symposium nostrum actum
esse fingitur, iam hanc ob causam dignus videtur in
cuius vitam meritaque inspiciamus. Incommode autem
accidit, ut pauca tantum nobis de eo nota sint, quae
igitur nobis eo diligentius sunt colligenda.

Agatho, films Tisameni, Atheniensis i) saepe memo-
ratnr ab antiquis, inprimis ab Aristotele et Aristophane.
Aeqnalis fuit Aristophanis et amasium tum Pausaniae
nostri, quum Euripidis, qui Aeliano teste, dicebatur
drama Chrysippum in eius gratiam élaborasse. A Pla-
tone Prot. 315 E describitur, xxAÓ? rs xàycamp;ûog rnv
a-tv, Tgt;)v d\'ï^sav Trmv nxXÓg, et magnopere eum hisce
verbis congruit descriptio ab Aristophane, Thesm. 191
data. Ibi enim Euripides dicit Agathoni,
(TV ^quot;sÔTTpôffooTTûi; , Xsuxóc, S^Upi^fiSVOÇ
yuvxivJ^ccvog , iXTTOiKÓg, sùvrpsTrviç l^sTv.
et paullo ante vs 159 Agatho ipse dicit : „Praeterea est
illepidum poetam videre, qui agrestis sit et hirsutus
et dein, vs. 165, de Phrynicho ait Agatho:quot; Et ipse
pulcher erat et pulchris induebatur vestibus, idcirco et
pulchra erant eius dramata. Necesse enim ut quislibet
paria naturae suae faciat. Etiam apud Plutarchum
Symp III. 1 et apud Athen. Deipnos. V. o kxKqc \'Ayà-
ÔÙ3V appellatur. Quid mirum si Athenis ubi pulchritudo
corporis tanti erat momenti summam curam capillis,
vestibus etc. tribueret. Ipsa autem hac cura eum ansam
dedisse acerbis Aristophanis facetiis, quis est qui mi-
raretur ?

Poeta fuit tragicus et sane non mediocris quippe qui in
Tragoediarum certamine victor renunciatus sit. s) Omues

1) Schol, ad Arist. Ran. 83. ed. Didot.
3) Ael. Var. Hist. II. 20.

3) Cf etiam Wielandi Introd. Historicam in Histor. Agathonis, ubi le-
gitur pag. 9. „Er that sich unter den dramatischen Dichtern der besten
Zeit hervor und es gereicht ihm zur Ehre, dass ein Kunstrichter, wie
Aristoteles, ihn seines Lobs sowohl als seines Tadels gewürdigt hat. Der

eius tragoediae nobis perierunt ; pauci tantum versus ab
Aristotele et Athenaeo nobis servati sunt, ex quibus
descripsimus: Aristotel. De Moribus Lib VI, Cap. II.
Mévûu yàp «y-ray nx) êséç (TTspiaxETXi,
\'\'AyéviiTX TTOisïv aca xv ^ TrsTrpxy^évx.
ibidem Cap. IV.

téx^^ tvxyjv ursp^s kx) tuxgt;i rkxvi^v.
et, Atbenaei. Deipnos. lib. V.

Et ßh 0pmcc râXyjôiç, ov^i cr\'sùCppxvâ.

El ^\'\'sùcppxvà Tl lt;T, cù%} TX^ék (ppXITül.

Ex bis satis probantur ea, quae nobis dicuntur de
Agatbonis amore antithetorum, de quo usu vel potius
abusu legimus apud Aelianum : „Multis saepe utitur an-
titbetis Agatbo. Quum vero quidam, velut ipsum emen-
daturus, ea ex eius fabulis tollere vellet: \'AAAà crû ys,
inquit ysvvous, XsK^ôxç osxvtov rov\'Ayxôœvx sktou Ayx-
êccvog àCpxvi^av. Outccç addit Aelianus stcó^x èvr) rovrotg
£Xs7voç kx) ^sto t^v xÙTotj Tpxycj\'èixv Txur slvxi. — Et
hunc amorem antithetorum in vita quoque ipsa coluit.
Legimus enim apud Aelianum eundem: \') „Quum simul
cum Pausania in aula Archelai, regis Macedoniae esset,
et crebro cum amatore altercaretur, Archelaus eum rogavit:
Quid vellet quod ita frequenter iurgaretur cum eo a

Vorwurf selbst, der ihm wegen seiner zu grossen Neigung zu Gegen-
sätzen gemacht wurde, beweisst seinen Ueberfluss an Witz; einen schö-
nen Fehler, der ihn bei der guten Sinnesart, die man ihm beilegt, nur
zu einem desto liebenswürdigem Gesellschafter machen musste. Dies ist
es auch was Aristophanes, welcher selten rühmt und auch dieses Aga-
thons nicht geschont hat, gleichwohl an ihm lobet, wobei einer seiner
Scholiasten (vermuthlich um dieses Lob desto begreiflicher zu machen)
anmerkt, dass der Dichter Agathon einen guten Tisch geführt habe.

1) Var. Hist. IL 30.

quo omnium maxime amaretur. At ille : „Ego tibi, in-
quit, o rex, exponamj neque enim morosior sum in ilium,
neque rusticitate quadam id facio, sed si quid et ego
de moribus intelligo, tum aliunde turn ex arte poëtica,
iucundissimum amantibus esse reperio, si ex iurgio cum
amasiis in gratiam redeant. Et ita mihi persuasi,
nihil illis adeo delectabile accidere. Huius ergo volup-
tatis persaepe eum participem facio frequenter cum eo
contendens.quot; Si in quodam, in Agathone profecto verba
cum factis concidunt!

Quod vero, ut ad antitheta perveniret, saepe „des
tours de force,quot; ut aiunt, usus sit, satis liquet; et inde
verisimile orta est haec descriptio comici:
KXlATTTSi §£ VSXq dxplSxq STSIV.
TX Sf TOpVSVSl, TX Sf XOAAOjCifAf/,
m) yvcc(MTV7r£Ï kixvtûvo[ZX^£1
xx) x^poxvTsl xx) yvyyvXXsi
xx) xoxvsvsi.

Curvat vero novas testudines versuum, et alias qui-
dem rotundat, aliorum conglutinat membra, gnomas efamp;n-
git, nomina commutât rebus. In modum cerae versus
liquat et rotundat et in formas fundit.

De vita Agathonis pauca scimus. Aliquamdiu in Ma-
cedonia vixit, et fortasse ibi eo tempore erat quo Ari-
stophanes Ranas scripsit. — Nam ad ea quae ibi vs. 83
et 84 legimus : \'Ayxùccv âyxôog Troi^rm xx) Tcoóeivoc rolg
cpihoiq (i. e. TOÏÇ (TOCpóïq Schol.) . . k (^czxxpccv svux^xv,
adnotat Scholiastes : t^ m Trsp) rsTEXsvr^xóroq xkyei, èç-
xvs) sÏtts rxç pt,xxàpuv vj^itouç , vj hiquot;Kpx^\'xà^ ^^ (3xo-t?^£T

1) Ariatoph. Thesm. 54.

wz

(abxpi rijq tshsvr^c; pisrxnbsp;jramp;A\'Awv ixuvi?» iv mmksiovii^,

Kizt fiXKixpcov svccxixv £(pgt;! rïjv iv tóïc ^ccmKeioig hxrpifiviv.
Et ex Conv. p. 172. C. qvk ohê\' on ttoxkcov stóóv \'kyà-
ûoov èvôdh oùk sttids^iipiiikev apparet eum illo tempore,
quo Apollodorus Symposion narravisse tingitur, non
Athenis fuisse.

Haec fere omnia sunt, quae nobis nota sunt de Aga-
thone, qui amicis hunc diem festum paraverat, et qui
nunc orationem est habiturus. Iam in initio sermonis
antitheta nobis obiicit.

Dicere intendit prins de modo qwo sibi dicendum sit,
dein ipsam orationem proferre. — Qui iam dixerunt, Aga-
thoni visi sunt non Deum laudavisse sed homines beatos
dixisse propter bona, quorum largitor est Deus. Qualis
autem sit ille, qui ea dederit, nemo dixit. Ac sane uno
tantum modo bene laudare possumus, si nempe exponi-
mus qualis sit ille, de quo loquimur, et quorum bono-
rum sit auctor. Ita et prins Amorem aequum est lau-
dari, dein eius dona.

Est autem Amor omnium deorum beatorum beatissi-
mus, quippe qui pulcherrimus sit et optimus.

Est pulcherrimus; a. quia est minimus natu : semper
est iuvenis, est cum iuvenibus; nondum exstitit eo tem-
pore quo, Fato regnante, sKTO[y.iz) et deirf/Si facta sunt, quippe
qui amicitiae et poeseos sit auctor. Fugit senectutem,
neque eam quidem ex longinquitate appropinquat. è. Quia
esttener, xTrxXog, et ad eius mollitiem describendam poeta
opus est. Homerus t^vnbsp;describit ôeov xtnzk^v et

pedibus âTrxXoîç, quippe qui non in solo se moveat, sed
per hominum capita incedat. Amori vero etiam capita du-
riora sunt, ingreditur in omnium mollissimo ibique ha-

mm

bitat, in mente et moribns, non antem cuinscunque, sed
tenerorum hominum et deorum tantum, c. Quia est
flexibilis et spectabilis {ùypog to sJhg et sù(irx,mu,av). Clam
mentes invadit easque reliuquit. Cum deformitate ei
semper est helium, et nusquam nisi in locis floribus abun-
dantibus fragrantibusque degit.

Est optimus. Multae eius sunt virtutes. a. Est iustus.
Neque iniurias infert neque patitur. Quisque enim Amori
in omnibus rebus sua sponte obsequitur. h. Est mode-
ratus, aœcppcûv. Imperat enim voluptatibus et cupiditati-
busque, quia iis est fortior, nam ipse fortissima est
voluptatum. c. Est fortis. Martem ipsum qui fortissi-
mus est inter Deos cepit Veneris retibus, atque ipse nun-
quam a Marte captus est. cl Est sapiens. Ipse poeta
est, et alios poetas efficit. Nullus est qui, etsi antea
musis alienus fuerit, non fiat poeta, Amore accepte.
Qui autem alios poetas facere potest, necesse est ut multo
magis sit poeta. Eius sapientia factum est ut omnia,
quae vivunt, nata sint. Apollini, Vulcano, Minervae et
ipsi lovi magister fuit variarum artium disciplinarumque.

Amoris Dona. Omnia quae pulchra ac bona sunt ex
eo manaverunt. Eatis imperantibus multa inter Deos
dira horrendaque fuerunt; Amore autem nato, ex amore
pulchri omnia bona et diis et hominibus exstiterunt.
Nobis est auctor pacis, quietis, humanitatis, probitatis ,
benevolentiae, benignitatis, morum facilium ac placido-
rum vel. Nobis est adiutor et optimus salutis auctor;
omnium Deorum hominumque est decus ; est dux pul-
cherrimus optimusque, qui cuique homini est sequendus
pulchre celebranti, et concinenti eo carmine, quod canit
omnium Deorum et hominum mentem demulcens.

Haue laudem, tam vera, quam iocosa continentern,
pro virili parte Agatlio fecit, et Deo tanquam donarium
apposuit,

Haec oratio ab omnibus magnis clamoribus escipitur,
quum iuvenis et Deo et semet ipso digna verba fecisset,
et a Socrate \') at/xog kx) ttixvrcdxtróg laudatur. Quidni?
Agatho enim, quum ordo eum vocavisset, promiserat,
se quid accurati exquisitique esse daturum, et saue in
orationis dispositione perspicuitas non desideratur. Tam
pulchritudinem quam virtutem Amoris membratim perse-
quutus est, et in fine orationis verbis, Yksccg âyxôoïç,,
ôsxrog (TûCpûJg, àyxnTog ôsoTg\' ^^Xcorog äßclpotg, zr^rog siißoi-
pûig- rpu^m, xßpoTVjTog, xÄi\'§ijg, %xplTCüv, Ißspov, ttoÙou
TTXTT^p\' sTrißski^g âyxôav, äßsX^g nxicccV iv Tróvcp, iv (poßc^,
ev TToùcp, iv Koycc KvßspvvjTVjg, iTTißxTyjg, 7rxpmTiXTgt;ig re
}ix) crccTvjp a,pi(jrog, ^v^ttxvtcov Tf ésÔôv kx) âvêpÛTrav w-
(Tßog, \'^ysf/Jjv KxXXiTTog %cit ctpitrrog, ad tantum impetum,
ardorem, calorem pervenit, ut verba verba proturbent
et confusio nascatur, quae non illepide a Socrate com-
paratur cum Gorgonis (licet ipse Socrates utatur verbo
Gorgiae) capite, quod paullum abesset, quin ipsum
mutum reddidisset.

Talis oratio convenit cum iuveni, qui adhuc plenus
victoriae, quam nuper reportaverat, et idcirco nimis suis
confidens viribus, de re praeclara dicere instituit. Non
fieri potuit, quin meminerit, illas tragoediae partes in-
primis applausas esse, quae sibi ne minimum quidem la-
boris dederunt, quae iväov(nxgßcv impetui cedens, scrip-

1)nbsp;198 b.

2)nbsp;197 D et E,

sit, et torrentem rerum quae ei in animo volvebantur,
vel potius verborum quae eius linguae sese offerebant,
cohibere ne quidem conatus est. Inde nascebatur con-
fusio sententiarum et verborum, ita ut vox quaedam tum
banc tum aliam rem designaret, \') et tota dictio fiat tur-
gida et luxuriosa, sed inanis et pauper. Plena est oratio
vocum altisonarum, oppositionum, omniumque eiusmodi
festivitatum, quae ex Gorgiae disciplina desumtae vi-
dentur, et quae nobis quam splendidissime probant,
Platonem mirabiliter ad veritatem expressisse iuvenis
ingenium et dicendi genus -), quae supra adumbrare co-
nati sumus.

Difficillimum non esset complures conferre locos e
poetis excerptos, ubi Amor eiusque sedes describuntur,
quibuscum comparare possimus ea quae Agatho de
Amore, eius cupiditate, sede etc. dixit, ut inde pro-
baremus eum revera poetice egisse in expositione; sed
si poetas eroticos legas, in singulis ferme paginis inve-
nies, quae cum verbis Agathonis congruant

Restât ut de Amore Agathoneo dicamus. Quod tamen
omittemus, quia mox, quum Socrates suum de Aga-
thonea Amoris expositione indicium proferet, melior,
sane aptior nobis dabitur opportunitas.

1)nbsp;Cf. Wolf. Anmerk. 5. pag. 70.

2)nbsp;Groen van Prinsterer. Prosop. Plat. pag. 167.

3)nbsp;Confer inpr. Theoeritura XI. 30 et passim. Ovidii Metam. V. 385.

V. SOCEATIS ORATIO.

Socrates, qui iam ante dixerat se graviter ferre quod
post Agathonem sibi verba essent facienda, nunc dicit se
prorsus nescire, quid sibi sit faciendum, et nisi pudor
eum retinuisset, se iam ante evasisse. Semper crediderat
se peritum esse rerum Amoris, itaque se aptum quoque
esse ad eas bene exponendas; nunc vero sensit se nibil
scire de modo, quo quis laudandus sit. Opinatus
nempe semper erat, verum esse dicendum de eo, qui
laudaretur; nunc autem viderat, non ita esse agendum,
sed quam plurima de laudando et quam maxima bona
esse enumeranda, et vera baec sint necne nibil interesse.
Ita, dicit, sentio me non recte intellexisse, quum crede-
rem inter nos convenisse, ut quisque Deum revera lau-
daret, quia iam perspectum habeo ex iis, quae a vo-
bis audivi, vos non talem scopum habuisse, sed id
conatos esse ut do^sUrs rbv quot;Epccrx êyzccyjd^siv. Hanc
sane ob causam omnia bona in Amorem congessistis, et
dixistis eum talem et tot rerum auctorem esse, ut
pulcherrimus optimusque videretur iis scilicet qui eum
non noverint; qui enim noverunt non hac ratione deci-
piendi sunt.

Nihil de venustate laudum prolatarum adimere vult,
sed profitetur se non eodem modo, quo superiores agere
posse, atque ita sibi non fidem esse praestandam iis,
quae promisisset, immo potius in se applicandam esse
Euripidis sententiam: i) \'H yXSxra o^jm^qx, ^ Ts (ppi^v xvè-
fiOTog. — Et ita miss um facit (^ix/pirim Sjj) laudem suam.

1) Hippol. 612.

Non vero prorsus récusât suam de Amore opinionem
proferre, sed suo more et ad veritatem. Se vertit igitur
ad sermonis patrem Phaedrum, eumque rogat ut videat,
si talis quoque oratio ei usui esse possit, in qua verum
de Amore esset dicturus et his praeterea verbis, quae
sua sponte, non excogitata neque rhetorice ornata se
offerrent.

Licentia accepta, ut de Amore quomodo sibi videatur
agat, veniam precatur, nonnulla ex Agathone quae-
rere, ut cum illo consentiens dein verba faceret; et hac
quoque venia impetrata : Eecte profecto, inquit, Agatho,
mihi visus es dicere coepisse, quum primum Amoris
naturam dein eius opera tibi explicanda esse dixisti.
Hujusmodi initium magnopere mihi placet. Et his dic-
tis, Socrates mori suo indulgens colloquium cum Aga-
thone init, semper quaestiones ponens quibus alter
respondet, quod colloquium in id exit, ut Agatho con-
flteatur Amorem neque esse pulchrum neque bonum,
sed horum utriusque indigentem. Cogit enim philosophus
tragicum confiteri Amorem esse alicuius rei, quam con-
cupiscat, et quam ideo uon habeat. Res autem quam
Amor appétit nihil est nisi pulchrum; ideo pulchrum
non habet Amor, non est pulcher, quippe non fieri
possit ut ea appetamus, quae babeamus. Quum autem
bonum quoque sit pulchrum, et Amor pulchro careat,
necessario inde sequitur eum et bono carere. Agatho aegre
ad hanc procedit confessionem, ut satis liquet ex his
verbis: \'Eyw unbsp;, ao) oùst h Ivvaii^^v âvriKéyeiv,

iXA\' ovmg èxérco, èg crv Ksyetç. i) Et Socrates ut pilulam

1) 201. C.

auro illinat (joowr dorer la pillule) : Où /xèv ovv r^ xKilf-
dsic^, u (ptX0VfZ£V£ \'AyMcov, \'^uvxa-xi âvTiXéysiv STrat quot;Lcc-
KptxTSi ys oùTsv xxXaTfóv, et addit se quoque olim idem,
quod Agatlio, de Amore sensisse, et eodem modo, quo
ille nunc ab ipso, ipsum a Diotime, muliere sapiente,
esse reprehensum, quae simul ipsum meliora edoeuit, quae
nunc sermonem suum cum Diotime referens, convivis
exponere vult, eo ordine servato, quem et Agatho se-
cutus est: ut primum dicat, quis et qualis sit Amor,
dein eius opera enumeret.

Sed antequam breviter hanc Diotimae doctrinam ex-
ponimus, pauca nobis de ipsa Diotime dicenda sunt,
et de rebus quae Platonem permoverint ut feminam
auctorem huius doctrinae exhibuerit.

DIOTIME.

Primo adspectu sane res videtur mirabilis Socratem
doctrinam suam de Amore accepisse a femina quadam.
Quid spectavit philosophus in hoe diceudo? ütrum a
femina quadam revera Amorem coelestem doctus esset,
an fortasse est mera fictio? Sed quare tune non potius
a viro claro, a sacerdote v. e. hanc doctrinam se accepisse
aihrmaret; cur feminam magistram adhiberet? Num forte
Musis, quae poetas inspirant et Amorem vulgarem do-
cere existimabantur, quippe quae feminae essent, femi-
nam opponere vellet, quae eodem inspirationis munere
fungeretur, in re multo clariore quam in poëtica arte et
Amore vulgari, in philosophia nempe? Nam ars amatoria

sive pulchri studium apud Platonem nihil est aliud quam

principium philosophiae.

Sed antequam coniecturam hac de re faciamus, vide-
amus quae Plato de Diotime scripsit, quae viri docti

de ea senserunt.

Plato dicit: rov Ts Koyov tov trsp) tov quot;Epccrog, öv
TTor -^aûuiTûC yvvxizbg yiotvTrnxyiQ Aiorlßxg , ij rxürx rs
lt;toiph h «aä« ttomà, zxi \'aô-4mioig mri ôvaxfjvoig
Tcpo tov Xotßov ^éxa stij ävxßoAiiV STroims rm votrov, Si)
zx) siû TX IpccTizx mixhv. Orationem de Amore, quam
olim audivi a femina Mantinensi, Diotime, quae harum
aharumque rerum perita fuit, et Atheniensibus olim
sacrificantibus ante pestem decem annorum morbi dela-
tionem effecit, quaeque et me artem amatoriam docuit.

gboen van PEiNSTEEER 2) scripsit : „Socrates eam m-
ducit, ut servata tenuitatis et inscitiae simulatione, non
sua traderet, ut magister, praecepta; sed, ut unus de
multis, audita loqueretur. Quamquam ex mentione Di-
otimae, cui grandis quaedam de Amore adscribitur et

plane svÛou(rixXoù(xvig oratio, probabiliter efhci possit, mu-

Herem ipsam prudentia nobilem et vaticinio fuisse. . . .
Socrates Platonicus, ut ipse Plato, non fictas induxit
personas, sed mythis historiave cognitas; cum sic us,
quae dicebantur, maior videretur accedere gratia veritatis.quot;

as\'i\'itjs 3) de oratione et de persona Diotimae sentit :
„Um so reiner von Ironie und^Persiflage, folglich um
so ernster und würdiger konnte Piaton den Sokrates

]) Symp. 201 D.

2)nbsp;Prosopogr. pag. 125.

3)nbsp;Piaton\'s Leb. u. Sehr. pag. S12,

seine Ansichten von der Liebe vortragen lassen, da er
die Eolle des Satyrs einer anderen Person übertragen

hatte (dem Aristophanes).....Auch tritt Sokrates

hier ganz so, wie in den früheren Gesprächen des Pla-
ton, auf, nehmlich als der Ironiker, der nicht wie im
Philebos, fremde (pythagoreische) Weisheit so vorträgt,
als wäre sie sein Eigenthum, sondern umgekehrt sein
eigenes Wissen versteckt und es für empfangene Lehren
der weisen und prophetischen Diotima ausgiebt. Et in
annotatione addit: „Dass dieses blosse Erdichtung ist,
verstünde sich wohl von selbst, auch wenn die Diotima
eine wirkliche und bekannte Person gewesen sein sollte;
nur die spätem Schriftsteller führen sie nach dem Pla-
ton an... . Ohne Zweifel hat Platon absichtlich die
Diotima. zur Lehrerin des Sokrates in der Liebe ge-
macht, um die gemeinen Erotiker, die als Hellenen
Päderasten waren zu persifliren: die Männer, die sich
so weise dünken und ihr Geschlecht auch in der Liebe
für das edlere halten (s. die Beden des Pausanias u. d. a.)
müssen hier von einem Weibe lernen, was metaphysische
Liebe ist.quot;

PORTLAGius \') contendit: „Eine weise Erau Namens
Diotima erzählt er, (Socr.) gab ihm Unterricht in der
Liebe, und fing damit an, dass sie ihm dieselbe falsche
Meinung über die Schönheit des Eros benahm, welche
Sokrates so ebem dem Agathon benommen hatte. Durch
diese W endung zieht Sokrates jeden kleinen Stachel, welcher
sich etwa hätte hi Agathons Seele festsetzen können,
heraus...... Er macht alle Beschämung wieder gut

1) 1. 1. pag. 177.

und sagt: Indem ich dem Agathon einen Widerspruch
gegen sich selbst abdrehete, spielte ich mit ihm nur
eine Gomödie zum zweitenmal, welche einst jene Dio-
tima mit mir spielte. Ich schwieg, fügt er hinzu, damals
aber nicht so bescheiden, wie nun Agathon, sondern
ich erwiederte .... etc.quot;

MUNKIUS 1) hoc modo de Diotimae expositione judicat:
„Wenn nun hier die Rede des Sokrates von seiner ge-
wöhnlichen Art abweicht, indem sie der Beispiele von
Schustern, Gerbern, entbehrt und einen höhern Ton
anstimmt, \'so ist das kein Widerspruch; denn er theilt
ja nur die Worte der Seherin Diotima mit, welcher der
erhabenere Ton wohl anstand. Aber der Leser merkt
wohl, dass hier die angebliche Unterredung mit der
Diotima das umhüllende Bocksfell des schalkhaften Sa-
tyrs ist, dass Sokrates sich dieser Einkleidung nur be-
dient um sich nicht selber zu widersprechen, da er so
oft behauptet hat, er verstände es nicht, lange und
schöne Reden auszuspinnen. Ganz ähnlich erklärt So-
krates im Phaedros seine Rede als eine Wirkung der
Begeisterung, die ihn an dem der Nymphen heiligen
Orte ergriffen.

Apud wolfium legimus: „Nun sollten wir noch et-
was von der weisen Diotima sagen, die hier im Sym-
posion eben das ist, was die berühmte Aspasia im Me-
nexenus. Denn wie Sokrates sich dort stellt, als sei er
ein Schüler der Freundin des Perikles gewesen, welche
ihn auch die Leichenrede auf die in den Schlachten

1)nbsp;1. 1. pag. 205.

2)nbsp;In proleg. ad Symp. pag. 88.

fürs Vaterland gefallenen Bürger, die er dem Menexe-
nus hält, gelehrt habe; so versichert er hier, dass er
alle seine Einsichten in die Natur der Liebe dem Un-
terricht der Diotima verdanke. Allein so ansehnlich auch
diese Person nach dem, was Sokrates von ihr sagt, im
Alterthum gewesen sein müsste, so findet man sie doch,
so weit mir wenigstens bekannt ist, nur bei spätem Schrift-
stellern erwähnt, deren Zeugniss von so viel geringerem
Gewicht sein muss, da sie sie allem Vermuthen nach
erst aus dem Platon kennen gelernt hatten. — Sokra-
tes schildert uns diese Diotima als eine mit der Gott-
heit in näherm Umgange stehende Erau, als eine Pro-
phetin, die sogar vermögend gewesen, einen zehnjähri-
gen Aufschub der Seuche, die nachher in den ersten
Jahren des Peloponnesischen Kriegs ausbrach von den
Göttern durch Opfer und Gebete zu erflehen. Hierauf
gründet sich Sydenhams Meinung, dass Platon durch die
Einführung einer Person von so ehrwürdigem Charakter
seinen Lesern zu verstehen geben wolle, die Rede des
Sokrates zeichne sich durch eine mehr als menschliche
Wahrheit vor den übrigen aus, und enthalte die erha-
bensten und glaubwürdigsten Spekulationen von gött-
lichen Dingen. Denn wenn Sokrates die Diotima oder
Aspasia für seine Lehrerin ausgiebt, so wird man das
doch nicht mit manchen Neuern im Ernste so ganz ei-
gentlich nehmen wollen? Es mögen hier gewisse Um-
stände zum Grunde liegen, die man ohne Zweifel zu
Piatons Zeiten besser wusste als jetzt. Xenophon (Mem.
Socr. 11:6, a6.) führt auf den Gedanken, dass Sokra-
tes selbst schon zu solchen Vermuthungen Anlass ge-
geben habe. Der bescheidne Mann brauchte vielleicht

diese Wendung um in den Unterredungen mit seinen
Freunden alles lehrerische Ansehen desto mehr von sich

zu entfernen.quot;

heusdius scripsit: i) „Fuit haec, una earum, quae ut
Pythia, ut Dodonae sacerdotes, ut Sibyllae, divino furore
magna contulerunt in Graeciam beneficia. Unde intel-
ligituT, quare tantum ei Socrates et Plato tribuerint,
Socrates adeo se ejus discipulum professus sit. Sed ut
TfAfffTiJc»^, ita mulieres illam exercentes, Baccho erant
sacrae, versabantur in mysteriis, quae reconditam conti-
nebant doctrinam, principia continebant, ut Cicero ait,
vivendi rationis non solum cum laetitia, sed etiam cum
spe meliore moriendi. Quibus animadversis, hand mira-
bimur, tam praeclare in hoc sermone Diotimam de ani-
morum immortalitate disserere.quot; Et in annotatione addit :
„Quodsi quis quaerat, num reapse ita cum Socrate
collocuta sit Diotime, ipse sermo dubitare nos. jubet,
quippe magnam partem plane Platonicus. Nec tamen
totum existimamus Actum. Nam si quid video, sensus
amoris, sensus item religiouis, ut hic sunt expressi, ab
una proficisci sacra eiusmodi muliere potuerunt.quot;

Addamus ea, quae apud Stallbaumium invenimus: 2)
„Proclus eam adnumerat Pythagoreis ; Scholiastes Aris-
tidis eam narrat fuisse sacerdotem Jovis Lyaei in Ar-
cadia culti. — Creuzerus has narrationes conciliare in-
ter se studuit, et opinatus est eam et sacerdotem et Py-

thagoream fuisse..... Cur Plato hanc mulierem hic

loquentem induxerit, non difficile est ad coniiciendum.

1)nbsp;Init. phil. Plat. I. 186 sq.

2)nbsp;In annotatione ad Symp. 201 D.

Nam etsi non accedisse credimus, quod Creuzerus suspi-
catur, ut Socrates olim cum ea revera sit conversatus
et sublimiores quasdam de amore sententias ab ea acce-
perit, tamen eam ad ipsam rem accommodatissime nunc
disserentem induci nobis plane persuasimus, Primum
enim quum iam de coelestiore amore instituatur disputa-
tio , qui ultra vulgarem istam cupiditatem longissime eve-
bitur, quid potuit fingi aptius, quam quod Socrates
sese simulât totam rem acceptam referre sacerdoti alicui
sanctiori, quae quemadmodum olim Atbenas lustratio-
nibus peste liberaverit, ita etiam animum ipsius ab bu-
milis cupiditatis cogitatione ad sublimis illius atque coe-
lestis amoris notitiam traduxerit eoque modo veluti ex-
piaverit ? Deinde prudentissime Socrates ea tribuit Dio-
timae, mulieri vatidicae et fama sanctitatis apud Atbe-
nienses nobili, quae ad interiorem quandam hominum
cum diis atque rebus divinis coniunctionem pertinent,
de quibus omnibus ita loquens inducitur, ut sacerdo-
tem aliquam cum divino furore nobis de amore oracula
fundentem audire videamur.quot;

Tot virorum doctorum sententiis praemissis, eclectice
agemus, et ex alia aliam partem accipiemus, ut inde
nostram componamus sententiam.

Non ignoramus, feminas apud Graecos non in magno
fuisse honore; leges, si non iniquae, tamen severissimae
in eas latae erant. Et sane si attendimus leges, quas
Solon scripsit ad feminarum licentiam coercendam, quae-
que posterioribus temporibus non satis apparuerunt ef-
ficaces , non est quod de feminarum Atheniensium more
in bonam partem iudicemus. Mirandum vero videtur,
Athenienses, qui Sapientiae non Deum sed Deam, Pal-

lada, praeposuerunt, feminis omnera animi culturam de-
negasse. Ita factum est ut, sacerdotibus feminis ex-
ceptis, nulla femina Atheniensis historicis temporibus
innotuerit : quae clarae exstiterunt, fuerunt hetaerae et
peregrinae, de quarum licentia, ut opinamur, recentiori-
bus aevis, plura dicta sunt quam probata. Plato, ut ex
Republica efficimus, mulieres adiuvare voluit iisque locum
assignare in civitate juxta maritos : ac non mirum ; Socrates
enim non pauca profecerat ex familiaritate Aspasiae,
quam toties visitabat, ut accusatus sit eam deperdite
amasse. De gloria, quam haec mulier sibi comparavit,
de rumoribus qui de illa vagabantur, tacebimus ; e conversa
mente Lysiclis, cui, auctore Hesychio, Pericle mortuo
nupsit, satis apparet eam valuisse ad homines inflam-
mandos ut summas res gererent. Apud Xenophon-
tem invenimus locum , unde patet eam interdum etiam
de amore locutam esse; et Socrates, quem fugere non
potuit, feminam excultam, immo doctam, multis in rebus
diiudicandis longe antecellere viris, more suo, quo ex-
celluit, non neglexerit, quum de poesi, philosophia, aliave
re ageretur, sermonem declinare ad aliam rem, ad amorem
quem tanti fecit. Et non fieri potest quin Aspasia, quam
nullis certis testimoniis impudicitiae accusare possumus,
nonnullas de amore notiones Socrati obtulerit, quae longe
distarent a vulgaribus. Warn et ipsa non corporis modo
venustate sed inprimis insignibus ingenii dotibus valuit,
quibus Periclem ipsam amantem reddere potuerat, et non

1)nbsp;Ex oratione quae in Menexeno. nomine Aspasiae traditnr, nihil oon-
eludere possumus. quia adhue dubitatur utrum sit fietio Platonis an
feminae ipsius opus.

2)nbsp;Memor. Il : 6. 36.

eum solum retin uit, sed etiam tot praestantes viros, quot
eo tempore Athenis florebant, sibi amicos elfecit. i)

Haec quum perpeudimus, simulque tenemus Diotimae
nomen apud nullos scriptores, de quorum auctoritate con-
stat, inveniri, ad coniecturam adducimur : Platonem no-
mine Diotimae tradidisse ea quae Socrates ab Aspasia
accepisset, quaeque postea ab eo nec non a discipulo
longius essent exculta. Causas, ob quas Aspasiae nomine
hic non sit usus, non difficiles sunt inventu. 1°. Ut
orationi suae maius addat ponderis, non hetaerae sed
sacerdotis potius nomen profert. 3°. Licet Aspasia pri-
mam dederit ansam huic amoris notioni, multum abest
quod tam sublimem de eo doctrinam ipsa exposuerit.
3°. Plato, si Aspasiam ipsam nomine induxisset, etsi me-
liorem, nihilominus falsam de ea movisset opinionem,
quod facere noluit; nam si omnia Platonis scripta ex-
ploramus, nullum praeter Socratem inveniemus, quem
philosophus noster meliorem ac cultiorem quam fuerit
depinxerit.

Nihil nostra interest, num Diotime illa Mantinensis
revera hoc effecerit quod Plato de ea narrat, nempe
delationem pestis. Ut nostrum tamen fert iudicium,
Plato non hoc narrasset, si non factum esset.

Iam partim exposuimus causam, ob quam Platonem
opinamur dixisse se doctrinam de Amore coelesti accipisse
a muliere. Sed alia sumus addituri. Est aöectus qui-
dem in hominis natura quo nullum puriorem, Amore

1) Accusationem impietatis et feminarum ingenuarum corruptîonis a
poeta-comico Hermippo, qui Pericli quam maxime infestus erat, eonfla-
tam, facile explicare posaemus, si modo plura nobis de hoc comico
essent nota.

erga Deum excepto, habere possimus. De affectu erga
uxorem, quia apud gentes multas, incultas illas qui-
dem, fere non invenitur, loqui non audemus; sed quem
nunc spectamus, Amor est erga matrem, pietas in eam,
quae primis vitae annis nos summis affecit curis, cui
tot et tanta debemus, cuique nullam aequam referre
possumus gratiam. Etiamsi reipublicae cujusdam legibus
matres non maximi aestimentur, affectus ille nihilominus
exstat. Matrem amamus, non propter res bonas, quas
ab ea adhuc sumus accepturi, sed quia meminimus be-
neficiorum quibus nos cumulavit. Atque invicem Amor
matris aeque est purus; nullam ob rem amat nisi quod
mater sit, et etiam magis amat liberos quam ab illis
amatur. Si quis igitur de Amore puro exponere veri
quid possit, est muiier, inprimisque mater. Qui autem
matrem colit, non male judicare potest de ulla femina,
potius omnes in honore habebit, illud tenens quod e
recentioribus unus summa suavitate dixit: Mater mea
quoque est femina. — Quid autem valeat Amor matris,
quidque efficere possit, videre possumus ex exemplo
Monicae, S. Augustini matris, quae filio aberrauti exstitit

magistra Amoris. \')

Socrates methodum suam {A,xiEVTm^v accepisse contendit
a matre, uxorem suam Xantippen colendam esse a filio
gravissimis probat argumentis, et bis verbis ostendit
se aliter censere de feminis ac aequales. Non igitur
répugnât personae Socratis, immo vero necessaria est
consequentia modi, quo nobis describitur, eum funda-

1) Cf. Augustin. Confess,
ä) Xenoph. Mem. II. 3.

mentum quoque philosophiae accepisse a femina, Amoris-
que magistram hahuisse non virum sed mulierem, quippe
quae puriorem Amoris speciem colat.

Omnes qui ante eum Amorem laudaverant, de pae-
derastia erant locuti, Socrates quum feminam auctorem
orationis quam habiturus est, facit, statim indicat se de
alio amore esse acturum. A femina enim non exspectandum
erat, eam laudibus esse elaturam amorem puerorum, qui ei
non turpe tantum, sed ingratum quoque videri debuerit.

Haec satis sint ad introductionem in Diotimae Amoris
expositionem, quae nunc nobis narranda est; qua exposi-
tione et Socrates suas partes egit et suo more Amorem
laudavit.

YIIL DIOTIMAE DOCTEINA.

Ut iam supra diximus, Diotime eodem modo Socrati,

*

quo et Socrates Agathoni, demonstrat Amorem neque esse
bonum neque pulchrum. Inde autem, Diotima contendit,
non necessario sequitur eum esse turpem et malum. Nam
ita ut inter scientiam et ignorantiam medium quoddam est,
quam veram opinionem appellare possumus, et inter sa-
pientem et ignorantem pbilosophus tenet medium, ita
et Amor in medio quasi est inter pulchritudinem et de-
formitatem, bonitatem inter et malum. Quum vero neque
bonus neque pulcher sit. Deus esse non potest, qui
utriusque est particeps. Nec tamen est mortalis, sed
in medio Deorum et mortalium tenet locum, est magnus

Daemon. Daemonum autem hoc est munus, ut nun-
cient afferantque Diis, quae apud homines fiant, preces
nempe et sacrificia, et ut hominibus nuncient Deorum
monita sacrorumque remunerationes. Yinculum quoddam
igitur sunt Deorum hominumque; Dii ipsi enim cum ho-
minibus non agunt, sed per daemonum ministerium cum
iis tam vigilantibus quam dormientibus commercium ha-
bent. Multi et variae naturae bi sunt daemones, quo-
rum unus et Amor est.

Haec quum Diotime Socrati exposuisset, hic eam ro-
gavit, quo patre et qua matre Amor esset natus. Et
Diotime: „Grandius quidam hoc est, quam quod oratione
explicari possit. Conabor tamen tibi dicere.quot;

Eo die, quo Venus nata est, convivium inter se ce-
lebrabant dii, cui et Porus (Abundantia), Metidis (ex
theologia Orphica voûç ÛsToç, pater idearum Platonis)
filius intererat. Postquam coenarunt, Penia (Inopia) ad fo
res accedit, ut reliquias epularum sibi petat. Porus autem
nectaris plenus, in lovis hortum ingressus est, ibique po
tatu gravis obdormivit. Tunc Penia propter suam ip
sius paupertatem consilium init, sibi e Poro prolem facere
ideoque procumbit ad eum et concipit Amorem. Amor
autem, quum conceptus esset eo die, quo Venus erat
nata, eam semper sequitur, et quia Venus pulchra est,
ipse amator exstitit pulchri. Quippe vero est filius Pori
et Peniae, hanc sortem est nactus : TrpSrov f^h ttsuj^ç

1) Loci classici de Daemonum doctrina apud Platonem aunt: Phaedr.
346 E. Timaeus. 90 A. Politicus 273 E sq. Leges. 713 D. Epinom 985.
De huius doctrinae origine vide Creuzeri Symbol. IIL 66 sqq.; de eius
progressu, inpr. apud Platonicos, pag. 88 sqq.

xs) êcTTl, Kx) WOK}\\OV hï XTTXÀOÇ T£ KXl KXXÔç , oïoV 01 TTOK-
kol olovrxi, xKkx irxKPipoç kx) xùxf^^poç kx) xvuTré\'StjTog
xx) xoiKog, %xiJt,xnr£Ty^!; xa) chv kx) ^(jTpccTog, stt) Ôvpxig
■%x) èv ÔdûTç ÙTTXléplOÇ kol^cófj(,£vo? , TÎ^v TjJç pivirpog (pV(TiV
ÏXOOV xs) £v\'§£tl^ ^VVOIKOÇ. KXTX XU TOI/ TTXTSpX £7ri(oOVXÓq

ilt;TTi rdïq xxXoTç kx) toïç xyxMolq, xv\'èpéïoq civ kx) \'iri^q kx)
o-ûvrovoq, ê\'/ip£ut^q ^Eivéq, x£î rivxq ttKskccv pc^ixxvxq, kx)
(ppOV^(T£CCq £7nûupC^TViq, Kx) TTOpt/XOq , (plXOiTOCpSlV ZlX TTXVTOq
TOu (3lou, quot;bsmq yô^q kx) 0xpf4,xk£bq kx) tro^KTTVjq . Kx)
OVTS ccq âôXVXTOq 1t£(pvks\\gt; ovts ùq ÔVVjTÔq, àXXx tots [jÙv
TÎjq XÙTiïq l^piépxq ùxK\'ASl ts kx) , otxv svTTopv^a^, tot£

XTTChvjüKSl , WXXlV Ts XVXjSlècTKSTXl \'hlX T^V TOV TTXTpoq
(pvcriv. TO §£ TTopi^óiJisvov xs) VTTSxpsT, Sktts ovts x7ropsï\'quot;\'Epclt;iq

TTOTS OVTS TTXOVTSÏ. 1)

Amor autem, quum non sit deus, non est sapiens;
cupit vero sapiens esse et hanc oh causam non est stul-
tus, quia hoc est proprium stultitiae, ut quum neque
bona neque pulchra neque sapiens sit, tamen perfecta
sibi videatur. Qui autem neque sapiens est neque stultus,
est philosophus, quia studet, cupit sapiens esse. Ita et
Amor, quippe qui natus sit e pâtre sapiente et afamp;uente,
matre vero insipiente et inope, philosophus est.

Haec quum ita sint, ii qui contendunt Amorem -^se
perpulchrum, in hoc labuntur, quod non distinguunt
inter eum qui amat et qui amatur.

Qui amatur revera est pulcher et mollis (d(3póq): et
perfectus et beatus; qui vero amat, est Amor, et ille
talis est naturae, qualem descripsimus.

Amoris natura hoc modo exposita, nobis superest ut

1) 203. C — 203 E.

de utilitates, quas affert hominibus {rivà xpsixv î%£i rolq
àvûpèTToig) disputemus.

Amor est pulchrorum, hri rav kûùKÔcv. Qui autem
pulchrum amat, id expetit ut suum fiat. Pulchrum vero
quum idem sit ac bonum, si voce Amoris non abuti vo-
lumus , ut saepe nonnulli hac voce multisque aliis, inpri-
mis voce poeseos abutuntur ■— ri pàv xsCpocKxm hri Ttmoi

TOV àyûiùm èTTiêvf^lx xoù tûu eù^xif^ovêTv o piéyi^rróg rs
xai loxspiç spoog ttolvt\'i . . . Tdcirco non ii, qui suam
alteram quaerunt partem, dici possunt amare, quia Amor
neque est partis neque totius, nisi pars aut totum sit bonum.

Non vero bonum tantum cupimus, sed bonum semper
nobis adesse, et spccg ita definiendus est tou to âyxêôv
aùt^ shoit às). 3) Sed neque haec Amoris definitio est
accurata, est enim où rou zxàov S spcog, àxkk tgt;jg ysv-
vt^ftsccg kx) tov tokov sv tu koihä , quia pulchritudo
quasi obstetrix et conservatrix est generationis, [Mlpx
ovv JC«) elksiùvix îj kxxkovt!} s(tti T^ ysvstTsi. Ad
certam quum pervenimus aetatem, natura nostra proceare
gestit. In turpi autem procreare non potest, quia a
turpe abhorret, sed pulchri quid quaerit in quo procreet.
Causa, ob quam procreare velit, satis liquet ex iis, quae
diximus. Quia natura nostra cupit, semper bonum sibi
adesse, ex necessitate inde sequitur eam immortalitatem
desiderare, quam non assequi potest nisi ysvvi^o-si, nam
àsiysvsg ètrfi xx) Mxvxtov ùgnbsp;yj yévvi^(rig.