philof. amp; Med. Dod. Philofophiae, Phyfices experimeii-
talis amp; Aftronomix Profeflbris Ordinarii,
N E C N O N
Jmplißlmi^ Senatus Academici confenfu, aifus
Mohilißmae FaCultatis Juridicae decreto,

PRO GRADU DOCTORATUS,
Summisque in ÜTROQUE JURE honoribus amp;
privilegiis rite ac legitime confequendis,
Emditorum examini fabmittit^
JOANNES LAMBERTÜS TER HOEVEN
ROTTERODAMENSIS.
ad dkm 2. Apilis^ H. L, j^. S,

\\ kA

TRAJec^iad RHENVM,
^ offICINA 10 ann is broedelet
ACAPEMIAE TYPOQRAPni. MDCCL¥.

- :. • ■ •--- \'V ■ ■

-rr-^\'

i v

. j gt; t -L.:.-\'-. :..

V - M -y.\'\' \'- •

- . . ■ :

in illustri athen-ffio , quod medio •
^moi est, juris lectori, ibi-
q^e gymnasii rectori.

litterarum humaniorum in acadk-
mia harderovicena professorl ordi-
nario 5 et gymnasii ibidem nassavici
rec\'tori»

avunculis suis omni honore, pleltate g
et reverentia ad ultimum
vit-® halitüm
PROSEQUEIJ^EHS

jon hie enarrare lubet, ut vulgo fit, mt
diu de materia, quam explicandam fii-
merem, dubitafle, amp; jam quaedam de
scriniis, eorumque magistris COlIegifle,^
led quia vires meee ad id non fufEciebant^ cum
non fatis conftet, quid scrinia fuerint, propo-^
fitum deferuifle: quid enim haec ad vos ? Verum
omiffis omnibus iftis ambagibus dixilie fufiiciat,
me de PARADOXIS hac diflertatione inaugurali
a6turum. Ne autem vobis ideam formetis, me
ita paradoxa fcribere^ uti fcripferunt magni ifti
viri alciatus 5 husmannus amp; grangianus,
quibus iiapaaOäA fignificant, ^ua contra comm
mumm fontentiam ab ipfis prolate fUnt, monen-
dum quid per ea intelligam.

paradoxa igitur mihi funt ^ qud prima fron*
te mir ay quin S dc\\jlt;rciTCi videntur , fed bene ex-
plicata conciliari queunt. Materia ifta ob fingu-
iaritatem mihi admodum arridebat^ nulJus enim,
quod fciam, de ea ex profefib egit, nifi forte ce-
leberrimus ]C. paulus in libro singulari

JURE SINGULAR!, quod conjlcl mihi pofle
videtur ex legibus inde in digefla relatis V G.
ex I 16. ff. de Legibus, ubi jus fmgulare définit,
quod contra tenor em rationis introduBum eß. Item
ex I ff. de ufufr. quod noßrum non eß^ trans-
fer emus ad alios, nec non ex /. $^, f.foIut. matrhn.
ubi habetur, quod maritus, de dote conventus
amp; inid, quod facere poteft, condemnatus, ƒ2\'
•cere poJJ^ .credatnr y nuila deduCla cerc a^ieWtl : ;

Unde forfan mihi aliquiâ objiciet : lliada pofi
Homerum. canis^ quod verum efîèt, fi totum
iftum librum de jure ßngulari hodie haberemus,
fed, quod dolendum 5 prseter tres didas leges nuU
las alias ex iflo libro exceptas in digeflis reperi;
fatis êrgo multa de hac materia invefliganda fïi-
perfùnt, quorum quaedam vobis nunc fiflimus,
Ceterum valete^ animoque veftro infcribite ilia
Martialis , quae habentur i. Ep. 17.

tiam dkerefotefl.
N. IL Mummorum verus ufusfruBus ejfe foteß,
N. III. Quod ex alto cadit ^ lenius \'venit.
N. IV. Etiam fciens ^offum alienum u/ücaj^ere,
N. V. Cul^a atiena pneflanda.
N. VI. Virgo fotefl dtci vidua.
N. VII. Filius ßne fatre.
N. VIII. Filius^atri curator dari pQteß,
N. IX. Si filium feprobaverit ^ eß conditio tnpdßbilis,
N. X. Tupillus auä;ore tutore non patre ohligatur,
N. XI. Idem fa Bum amp; pœnam amp; premium meretur,
N. XII. Legatum ante mortem teßatoris praßari pOquot;
teß.

nam fußinet.
N. XIV, Ußis ^ ufusfruBus aliquando idem eft.
N. XV. Tot eft quis locator ^ con du Bor ßmul ejfe,
N. XVI. Canis non eß quadrates,
N. XVII. Sacrarium non eft locus facer.
W. XVIII. ^uod uni datum eft, unus non re Be pe*
tit: omnes autem petent, quod non omnibus datum
eft.

N. XIX. Multitudo antiqua pnsfente brevitate pau-
ctor invenitur.
N. XX. Etiam virgo dotem reciperepoteft.
N. XXI. Nnmmi funt corpora ^ non funt.
N. XXII. l^lus in re eft, quam in exiftimatione amp;
contra»

N. XXIII. Levißma conditio eß, qu^ fieri neqmt.
N. XXIV. Ut dominus atiquando alienare nequit, tfa

bertus patronam,
N. XXVIII. quot;Depofitarius non praß at cußodiam. •
N. XXIX. Ex ancilla ingenuus nafci poteß,
n! XXX. Trior tempore , pofterior jure.

N.\'^SxiI. Tatriplus licet, quam magißratihus,
N. XXXIII. Fur furti agere poteß.
N XXXIV. Rei propria furtum ejfe pütejr.

^Rîma fronte omnino arbitrii nature repUT
gnare mihi videbantur verba /. i^.pr.ff. de
resept, qui arbit. Et ideo ß ßc fuit in ar^
bitrium compromijfum^ut çert:am sçnten-
tiam dicat: nullum ejfe arbitrium. Sed
accuratius ilia examinans, reperi amp; ita explicari pofTe,
Ut certa sententia figîiificet feiltentiam , cjuae arbitro
pronuntianda in compromifTo fuerit praefcripta, atque
eo fenfu arbitrium reâe dicitur nullum : quid enim ar-
bitre opus effet, fi jam defententia inter litigantesconr
veniret ? Et fic nihil ambigui in illis verbis reftat, uti
nec in /. 21. §. 3. eod. ubi arbiter inutiliter dici-
tur sententiam incertam pronunciare : in-
certa enim ibi eft, quae litem non dirimit, V. G.
fi litigaretur, quot nummos unus alteri deberet, amp;
arbiter pronunciaret, (quantum ei debes^ redde: talis

fententia non procedit, quippe ejusmodi condemnatb-
ne controverfise finis nonexifteret; dicendum emm fo-
ret, 10 vel %o ei redde ; V. Theophil. mß. 33. de
aBionih,

Omnibus notum credo verum ufumfruBum confifte-
re in rebus quibus faW«. riafeftt^t^tio. xiti poïTumus, quaß
ufumfruBum m iis, quae ipfo ufu confumuntur. Quidï
nonne igitur NUMMORXiM-ell quafi ufusfruUus^ quippe
per erogationem, quae eorum ufus eft, confumuntur f
eo fenfu facile concedo eorum efTe qmfi ufumfruBum^
aflerogationonfemper illorum efl: ufus, nam pöflumusamp;
iisuti inltar gemmarum amp;monirmm,quae ad peauspor-

• r- 1 , ______________________ ,,, ^ art- ^TT^TITTC ITCTTCTIT» TTrquot;riIC-

in. QUOD EX ALTO CADIT,LENIUS VENIT.
Hoc paradoxen totidem fere verbis habetur in I. 2.0.

S- S*«^ Seri/it.prad. urb.uhl Paulus, ßilHciämm^
quo \'quo modo acquißtum fit^ altius toUi poteß: levior

(a) In illis legib. non occurrit vox nummus, fed kumisma^
qux tamen idem fignificare probat Moé obf i. cap. §, ideoque
Yocem nummus in explicatione retinere malui 5 quia êc ilia
in infcriptione ufus fum.

en\'ttn fit eo faBo fervitus, cum quod ex alto cadit,
LENIUS, ^ inter dum direptum, w^c perveniat ad lo\'
cum fervientem. Quae tamen explicata , magis fubti-
lia, quam mira videbuntur? re^icit enim ad ventos,
quibus quo altius eft ftilUcidium, eo facilius de praedio
ferviente in alium locum deferri poteft, quo fafto cer-
tiffime lenius eft onus, quam quod continuo in praedi-
um ferviens caderet.

Inter ufucapionis requifita numerari bonam fidem,
docet princ. infl. d. ußicap. hom autem fides nihil ali-
ud eftjfecundum Huber./r^A ad infl. tit, d.ufuc, ß.
quam opinio, qua quis credit, fe eJfe dominum rei pos-
ßjfaei unde fciens, me non effe dominum, ufucapere
nequeo : quod quidem verum eft, excipitur tamen ca-
fus in l.nbsp;d, nox. aB. ubi dicitur, me ufucapere

pofle fervum, mihi a bonae fidei pofleffore noxae da-
tum, quam vis fciam, eum alienum efle: Rationem au-
tem hujus rei adfert Bartolus ad d. i. quod in hac fpe-
cie nihil a. b. f. poffeflore praeftatur, quod non prae-
ftandum eflet ab ipfo vero domino , fi adeflet; Nam
Ut dominus fervum noxae dedendo transfert dominium
ejus in ilium, cui noxae dedic 3. infl. eod. fic amp; in
hoc cafu B. F. polTeflbr fervum noxae dando nihil aliud
fecit, quam quod amp; ipfe dominus facere debuiflet,
Detulit enim mihi omne jus, quod in fervum habebat,
confiftens in usucapione.

enim cum eequitatis temperamento accipiendum , ita ut
non annumeretur viri culpae, cum inimici ejus id Ipon-
te fecerint, fed turn demum, fi id fecere, quia ab iplo
marito laceffiti ^-.«t. |C n^ ^^^^^^ .^plicanda ett §
A. I. %\'i.ff\'- locatf, ubi amp; colom culpae adfcribitur, li
propter inimicitias ejus vicinus arbores exciderit. confer
lixihexJ^-r^elee,adjf.§. 6.adL.aquiHam.

(rf) Plures variaêque hujus vocis derivationes qui defiderac^
\'adire poteft Menagium amoen.ßr. pa^. mihi -^ji. ^ feq.

(h) Eo fenfu\'vox vidua occurrit ap. Propert. lib. 2.
»4. -vf. 17. Vid. Avunculus meus perquam i^ftimandus J. F.
Reitzius in ^rnbig. p. 659., cui pro ingentibus erga me me^
\'fitis gratias nunc publice agoj agamque,, dum vivo ., quam ma-
Ximas.

pe quae fine matrimonio, viduam dici posse, confer
Goeddaeum ad d, h 142. ubi amp; Alciatum réfutât , qui
hanc Lebeonis fententiam inpugnat.

Quid eft hoc paradoxi» quod habetur in§.ii. \'mß,d.
mpt.^.^. inß. d.fuccef. cognât, filios dari sine patre^
cum conftet neminem nafci , quin patrem matremque
habeat. Scilicet eae SS-loquuntur de iis, quos mater
vulgo quaefivit ; Hi naturaliter quidem patrem habent,
aft quia ignoratur, faltem incertus eft, juris noftri fi-
ftione introduftum eft, ut tales intelligerentur patrem
non habere. Cur autem hi dicerentur spurii docet
Plutarch, in problem, p. 288. ajens de Romanis : oquot;

xctï Ù TéCioç, tà (i\'g ttpärst, rm mi^dTcoVj ovx\' flaoypot^oucrty,
äaa.\' hos ypct/^jtcäta^ 5 -as rov Tjtov , jca» rh Äouxm ,xct,i
tIv M^pxiov. ^ j\'i-d J\'vqTv y œs rh Tißipm x^i rlv KveoV it ^tct-

TpiZvyÙ}$ tov \'^iT\'OV xct.] TOV ^t^QVlOV. ej\'il\' oZv. x,«,) 0 \'StTPOplOS tSv
jja êvolv ypAÇofASvay ^ TaZ xct) t6)v it yisdcpovcn äi tou-
Tm jccti rovs k\'Tta.ropcLÇ ^ ain \'TtdrpiS y omüvamp;v -Ttcü^ls rZf^h
^\'iyfJLOL TO crm T^ M ii. TO Tcé.TpiÇ (TTj/JbAimTtS Touro oiiv TW

Xylandro) ßpurtus pr^mmeu eß^ ut Sextiis^ Deep-
wus ^ Cujus. \'Forro non intégra fcribunt Romani pr^^-
notnïna ^fed aut unica Itttera notant j ut Titum, Lu-
eium, Mar cum . ßc T. L. M. aut duabus^ ut Tiherium
^neumlt;ißc Tl. CN. ant tribus^ ut Sextum Serviumßc
^EX, amp;ERgt; Spurius quoque duabus litteris indicatur

SP, iisdem litteris etiam nothos ßgmficant S. T. nimU
rum SIUE TJTRE. qua res errori anfam prabuit ^
cum fpurius amp; incerto patre natus iisdem elementis
notarentur^uthi quoqueSFURllufurfarentur, additur
amp; ibid. alia ratio, fed quia fatis impudica, cupientes
ad ipfum auftorem potius remitto.

^ Curat, dat. confenfuri fint, indecorum ejfe patrem a
filio regi, fed uti nulla régula, ut vulgo dicitur, eft
fine exceptione, fie amp; hoc fallit in cafu, fi pater fit
furiofus, tum enim filius potius, quam extraneus, fi
modo fobrie vivat, patri curator datur 1.1^. S-
eod. junaa /. i. i. i. f. d. carat, furiof. imo ingratus
dicitur, qui patris furiofi curam neglexerit Nov. ir^.
cap. 3. IX. nec immerito^ pictati enim id convenitgt;
ejus fidei amp; curationi potius, quam extîanei patrem
committi, ut rede Tuldenus ad U. I. tut. ^ cur. dat.

Audite l.^i.ff.d. Cond. amp; demon/. Lucius Titi^^^ i-
ta teßamentum fecit, aurelius Claudius natus ex

illa muliere, si filium meum se esse judici proba-
verit, heres mihi esto, Taulus refpofidlt ^ ßHum ^de
quo qu^reretur y non fub ea conditione inßitutum vide*
ri, qu/e in poteßate ejus eß , ideo teßamentum nul-
lius ejfe momentt. En! si filium se probaverit, dicitur

coNDirro iMPOSSiBiLTs f nee mirüm. Clauditis enim,
quem Titius fub ifta cónditione inllituerat, extra nu^
ptias quaefitus eft, quod patet (i) ex diverfis nomini-
h\\xs Lnc \'ü Titii Sl Aurelti Claudïi ^ namnotum, pa-
trem amp; filium idem nomen gerere; imo amp; diverfa no-
mina quandam illigitimae fobolis fufpicionem excitant,
uti eft in infcriptione quadam j quae invenitur ap. Guil.
Forner. SeleB. n. 6. thef, Otton. Tom. ii./. J3. amp;
quam hic dcfcribere Inbet.

(i) Patet ex eo , quod non uxorem nominat, fed quaü
cum contemptu ait ex illa multere ; nee credibile eft,
ut ait idem Forner. , teftatorem matrisfamilias, ex qua
natum legitimum procreavit, nomen fuppreffurum, amp;
fufpiciofam non agnitae prolis probationem exaélurum.

Probato jam, Aurelium Claudium, de quo fer-
ïno eft in L. noftra, extra nuptias natum efle, fpon-
te fequitur, eum non pofte probare fe Lucïi Tttii fi-
lium i

lium ; fiHus enim definimr quem nuptiae demonftrant/.
6,ff.d,his quijunt fuivelal.j, l, S-f-d. inj,voc,

Abfurdum profedo videri debet, quod Juftiniïmus
in § lo. infi. d. inut.ßip. amp; Paulus in L uit^nbsp;f

Ô tr^dmt, ßliüjnfdm- impMèèrem, ne auHore qut-
dem\'patreobligari, cum tarnen au£tore tutore pjßt.

Nifi diverfi hujus juris rationem fciamus. Quae eft, quia
impubes convenire poteft tutorem ob damnum ex geüo
negotie datum; non vero patrem, quia reverentia pa.
terna a reddendis rationibus patrem excufat, ita ut tïj
lius adverfus eum regreffum non habeat Lult, Cod.d.
bon, mat. L 6. i. x. Cod. d. kon. qua Itk Additur amp; a^m
ratio a Fabrotto ad Theoph. $. 9- d. mut.Jh/. pupillum
nempe obligari auäore tutore propter utilitatem eps :
filium autem jam impuberem auftore patre non obbga-
riquia obligationis eommodum non fibi, fed patri ac-
quirat. confer, Vinnium ad d- %q. 4., imf.ßi-p,

fi infpiciamus cafum, in quo illud obtinet, qui cafus
exiftit in /. i.his, qui ut indign. ubi Marcianus,
Tgt;ivi Severus ^ Antoninus rejcripferunt, qm^ ^ndtr
gnum carere legato , feu fideicQmmiJJo libertum , qu£

ei in teßamento patroni reliBa erant, cum patronum
fuum poß mortem ejus, quaß illicite mer cis negotiato\'
rem detulerat, quamvis ^ praemium meruit. En au-
fertur liberto legatum, quia deferendo patronum fe in-
gratum oftendit , (quo homine terra nihil pejus creat,
ut optime Aufonius.) Meretur autem praemium ut
delator, his enim fecundum edidum Divi Trajani pras-
mia concefTa fuere v. /. 5-. ult. ff. eod. amp; fic
illud jam intelligi pofle confido.

Secundum S- \\.inß. d. legatis legatum eft donatio
qua dam a defunBo reliBa, ab herede praßanda, un-
de primo intuitu magnam mihi admirationem peperere,
quse a Celfo traduntur in /. ff, d. legat. 11. ibi enim

plo Titii, qui habebat quandam militiam {a) ex qua
certos reditus quolibet anno colligebat. Didam mili-
tiam Icgaverat Publio Maevio , vel pecuniam, quae re-
digi poterat ex venditione ejus militiae : poftea idem te-
ftator antequam decederet, diftam militiam vendidit amp;
pretium habuit, amp; illud pretium dabat preediao lega-

(a) MlliM hic eft officiutn eorum , qui in aliqtia Schola in-
ter ftatuta relati erant, ex quo commoda Sc falaria capiebant.
y. Briflbn. de V. S. voce militia.

legatum, fed ut donationem inter vivos. Sic amp; pater
fiiiœ poteft in dotem dare ea, quae in teflamento reli-
quit. /.II. Cod. d. legatïs quia turn pater prœfumi-
tur filise legaffe , ut elTet dotata, qua de re plura cupi-
entes adeant Brunneman. ad d. /. ii. Cod,nbsp;^

Juftinianus in %. infl, d. hered. inß. amp;pr\'mc, de
ftif.ferv. hereditatem jacentem non heredis fed defun-
ai perfonam fuftinere ait, cui primo intuitu contra-
ria videtur I. 24. d. novat. ubi hsreditas jacens he-
redis pensonam sustinere dicitUr.

Sed diftinguendum cum doftiff. Hubero/rW. ad tit.
inß, d. hered. inß. %. i. inter qualitatem juris amp; even-
turn rei. Servus enim hereditatis jacentis, nullo exi-
ftente herede, charaderem juris a perfona defundi mu-
tuatur : Quia tamen rede ffipulatur heredi futuro I. 28.

4. I. l-^. ff. d.Jtip. fer\'v. imo amp; heredi futuro acqui-
rit frinc. inß. eod. ideo amp; refte heredem fuftinere di-
citur. Vel fic, hereditas , qua jacens confiderata, de-

functum representat,adita-, retro vidctur représen-
tasse heredem confer Vinn. S. i./»/f. d. hered.tnß.

emplis ab Imperatore propofitis in §. i. ^ Jeqq, }nftj
/. \\o.ult* /. 12. ®nbsp;de ufufr. quod tarnen non\'^

femper verum eft , uti in pecunia, cujus usus amp; usüs-
FRUCTUS idem est, quia ufus tantum continet in ma-
teria ifta, quantum ufusfruftus v. /. x. lo. i,
ff. d. ufufr. ear. rer. idem eft in in Sylva csedua (ä) cu-
jus ufu legato intelligitur quoque ufusfruäus legatus I.
zx.fr.ff. d. ufu ^ hab. licet enim fylvam caedere amp;
vendere, ficut ufufruftuario junc. /. 10. ^ ufufr.

quia fi id non liceret, nihil ex legato habiturus eflet is,
cui fylvaeillce legate,monentePomponio tn d. L ii.pr,

Mirum hoc ut tollatur , fingamus me lignario cuidam
tabulam faciendam collocafle; jam ifte lignarius con-
ductor eft ratione rei fufceptae, locator ratione ope-
rarum, nam amp; eas pro certa mercede collocavit. Ego
contra locator fum tabulae facienda amp; conductor o^
perse fabrilis. Uterque ergo noftrum conductor ex
locator simul est. v. Maranus in paratil. ad ^it. f.
locati cond.

(a) SjlvA id eft, qua in h@c habetur, ut osäxtHr, amp; frccifa ex fiir
^hus taScibusque repuütikt amp; rentifimr. Sic duas Cafi Trebatiti amp;
Servii Sulpicii definitiones, qu^ funt in L 50. f.äe F.
conjungendas probat Job. Goeddseus in comm. ad d. /. 30.

mal, quatuor pedibus incedens? caî^is igitur, qui qua-
tuor quoque pedibus gaudet, eorum gregi nonne ^nu-
merandus ? annumerandus omnino, fi cum rufticis aliis-
que fimiiibus loquamur ; minime vero, fi cum juriscon-
lultis; hi enim, qnoties ex arte loquuntur, quadru-
pèdes, pecudes, amp; bestias diftinguunt , vocantes,
quadrupedes,nbsp;^ dorfo domantur , id eft ,

equi, afmi Vl^l^n.\'ln Ffagmen. tit. xix. i. PECUDes,.
qua gregatim pafcuntur /. x. z. ad l. aquil, ut o-
ves, caprfE amp;c. bestias reliqua animalia, quales funt
feles , fimiae, leones-, amp; fîm. confer Ampi, ßynkersk
d. reb, mancipi cap. vi. p. 119.

Hac ergo diftinftione adhibita, canis inter beßms-,
non inter quadrupedes vel pecudes, eriüreferendus.
Tantum fcilicet eft artis cujusque locutiones proprias
novilTe!

Vocis SACRARII fi tantummodo originem fpeftemus,
dicendum effet, illud effe; fed contrarium, fi
rem ipfam confideremus, uti amp; confiderarunt juriscon-
fulti in /. 9. quot;iquot; ff. d. rer. div. L \\.ff ne quid \'m loco
facro y sacrarium loco facro opponentes ; Locus enim
facer is demum dicitur, qui rite per pontificem Deo
eft confecratus : jam sacrarium minime talis locus eft,
fed in quo facra inftrumenta reponuntur d, L 9. S 2.
nec fola rei facrae illatio in locum profanum reddit
eumfacrum , ut neque illatio cadaveris humani locum

religiofum facit, quod fatis eft notum. Quin amp; aliö
fenfu facrarium non eft facrum , fi fcilicet pro privato
facelio, hdg. huyskapel, fumitur. Nam fic Marcianus
/. 6. S. 3. f\' d.R, Ty.ß quis ergo privatim fibißicrum
conßituerit : facrum non eft Jedprofanum.

XVIIL QUOD UNÏ DATUM EST, UNUS NON
REGTE PETIT : OMNES AUTEM PE-
TENT, QUOD NON OMNIBUS
DATUM EST.

Hoe ut explicemus, fupponamus, quendam teftato-
rem ita teftamento fcripfiffe: Rogo te, heres, ut, cum
morïeris, fundum reftituas uni ex überisy cui voles ^
heredemque mortuum eflc, antequam unum ex liberis
elegerat, cui fundum reftitueret. Jam quaero quis fun-
dum petere poteft? unus folus certiftime non poteft,
quia nullus eleftus, fed omnes, quoniam non amplius
locus eft eleétioni, quippe quae eledio non ad heredis
heredes transmittatux. confer /. ^4. l. 6j, §. 7. ff. legat.
II. ibique Baldum.

Miruffi certe! aft fatis clare ab ipfo Juftiniano expo-
fitum invenitur in §. iquot;. Conft, tanta in pr/ef T^tgg.
ita ut nihil addam, quam ejus verba, fic fefe habentia:
Mirabilc a liquid ex his Itbris emerßt , quod multi-
.titudo antiqua pr7esente brevitate paucior inve-
kitur. Homines et enim , qui antea lit es agebant, li-

Sed haec lex intelligenda eft de ea, quse jam ïn fponn
domum deduda , ante concubitum per mortem mari-
tum amiferat. Verum enim vero forfan aliquis mihi
objiciet, illam jam fuiffe nuptam, qmppe qu® confen-
ferat, confenfus autem facit nuptias /. is.f.decond. h
demonß., atque ideo non poffe dici virgmem, fed
duam vconccào facile, nuptam fuiffe, fed nego, ideo
non poffe appellarinbsp;, nam rede a Paulo lie

nominatur, refpeftu fcilicet concubitus, numquam e-
nim cum marito concubuerat. Et ea fignificatione fs^-
pe vox virgo fumitur, probante Br if on. d. V. S. in h,
V. de aliis ejufdem vocis fignificàtionibus v. V^^-

For ft er. Obf. fuccif, lib. i. cap. 15-. i/^ 7 hef. Otton,
Tom, II. pi^g^ 914\'

Nummi inter res corporales referuntur a Juftiniano
in Inft. S. I. reb. corp. Cajo in x. de rebus, imo
ut cetera corpora vjndicari poiTunt, /. 14. ff. de reb.
cred. §. uit. inft. quibus alien, lie. unde mirum vide-
tur, quod amp; corporibus opponantur, ut in I. 46. jf. d,
cond. indeb. /. 5. de inpenf. in res dot. I. ult.ff. d.adim.
leg. fed tum confiderantur ut quant it as {a) vel ut Oe-
felius ad d. Caji ait, tunc non omne corpus fmplid-
ter, fedcertum intelligendum I. 68. jfi ad Sc. TrebeL
I. 10. ff. d, acceptil. in quo nihil prater corpus in
confiderationem venit.

plus est in veritate quam in opinions ( quod idem
eft ac plus est in re quam existimatione) tantum in
illis procedere cafibus , in quibus opinio falfa non obftat
agenti. V. G. fi fervum meum, quem alienum exifti-

Hinc non male duplex reriim incorporaliiim genus fla-
tuit Herm. Vultejus in Jurifpr. Kom. Lib, !. Cap. 62. § 13.
nimirum qnmü^\'^tes amp; qualimes; ad priores referens mmmts,
pnUuSj men/uram^ ad alteras, qiix propri» Jura dicuntur.

mabam) manumifi, manumifio ifta valet /. 4- S- ff-
d. manurn. vind. nam licet opinio mea fuerit falla, ta-
men eum non manumifi, quem manumittere non lice-
bat fervus autem ifte erat meus, amp; qmsque fervum
manumittere poteft, fimiles cafos occurrunt in
inß L 4.V. à-jur. ^ faB. tgnor. L i.fr f. pro
her ede /. i./r. f. pro donato l. t, tê i^^.pro donato /.
2. ^ i. ff.pro legato. Contrarium vero , quod Ipncet

pi.US EST IN EXSTIMATIONE QUAM IN RE obtinet in ÜS,
quae, ab animo amp; voluntate dépendent, certumque ge-
rentis propofitum defiderant, docente Vinn. adi.S. ii.
ink. E. C. qui putat fe heredem neceffarium , cum fit
voluntarius, hereditatem repudiare non poteft./. is-.^.
d. acq. vel O. her. fic amp; qui, ufumfr. habens, fe tan-
tum ufum habere exiftimat, ufumfruâum amittit Paul.
in l ^o k quib. mod. ufusfr. Rationem autem hujus rei
addit iàem Vinnius /. /. nimirum quia in hts error tm-
pedit, quo minus fiat, quod fieri vere poterat, ß qm^
Ccirêty quod in re eß. Alia exempla pete fis ex /. x.
S q^L i.ß. pro fuo. Non poffum non m tranfitu mo-
nere inaU / ilt;s.proempÀmQïïo ordinelegi debere,

V omnino venerandus îile feîiex JENSiUS inßriB.p.
Ais.\'^ßq- preceptor meus in hteris honoratiftimus,
vir \'

XXIIÎ LEVISSIMA CONDITIO EST, QVM
^ ■ FIERI NEQUiT.
Explicata lege i\'^.f.d. conä. ^ ^r/ïs?. expHcatum amp;

hoc IIAPAAOSON erit in d. l, ait Pomponius levîjjîma
libertatïs conditio eaintelligenda eft, qua ad lib er tat em
ferdttcit, qiiamvis natura gravior amp; durior fit. Li-
bertas fub pluribus conditionibus relinqui teftamento
poteft, quae, fi conjunguntur, omnes implendae funt,
ft vero feparantur , ilia tantum implenda, quae levilR-
ma eft. /.nbsp;d. man. teft. quaenam autem levißma

dicatur, lex noftra docet, quee fcilicet fervum facilius
ad libertatem perducit, quamvis natura gravior amp; du-
rior fit. E. G. fi teftator fub pluribus conditionibus, fe-
paratim pofttis , fervo fuo ita libertatem relique-
rat : Sejo fervo meo übertat em do lego, fi Roma re-
dier it-, poftea: eidem libertatem do lego,fiTitio de-
cern dederit, tertio: fi cœlum adfcenderit, haec enim ut
impoftibilis, pro non adjeâa habetur 3 • # d. cond.

dem. amp; fie fit ut facilius fervus ad libertatem perve-
niat. confer Vivianum ad /. 3 5. eod.

Theoph. in ft. lib. 11. tit. 8. UagdiSh^aL 0eficLra. vocatj
quando is, qui dominus est, rem su am alienare ne-

queat, et quando, qui dominus non est, rem non
suAM alienare potest. Videamus igitur primo,

quis dominus alienare nequeat ; cujus duO OCCUr-
runt exempla, in marito amp; in pupillo. Maritus, licet
dotis fit dominus, prohibetur per legem Juliam aliena-
re fundum dotalem princ.inft. quib. alien, /if. quia fci-
licet foluto matrimonio idem fundum reftituere debet.

Pupillus autem propter œtatem res fuas alienare fine tu-
toris auftoritate non poteil. %. inft. eod.

Secundo, quis, qui dominus non est , alienare
tamen possit. Hoc contigit in creditore , qui, etfi
pignoris dominus non eil, ülud tarnen, debitore in fol-
vendo moram faciente, alienare poteft §. 1. inft. eod. fi
enim, debitore non folvente, pignus vendere non lice-
ret, quid pignore, quod datur in fecuritatem debiti,
opus effet?

Nonne hoc mirum ? quis fibi fervum proponere po-
teft , quin amp; dominum, cujus fervus eft , fupponat?
Sed fciendum, quod jure veteri {a) fervus, in quo al-
terius erat ufusfruäus, alterius proprietas fi a proprie-
tatis domino, confentiente ufufrudario, manumittere-
tur , fiebat liber /. t.. ff. d. man. vind. fi vero non con-
fentiebat ufufruétuarius, amp; tamen a proprietatis domi-
no manumitteretur non fiebat liber, fed flatus illius in
pendente erat l. p. lo.ff. de her ed. inß. cum igitur
flatus in pendenti eft, rede ab Ulpian. in fragm. tit. r.
S. 19 vocatur servus sine domino. Hœc nominatio
procedit quoque in fervo, quem dominus pro dereli-
âo habuit /. 38.5- denox.aB. quia ftatim dominium
amittitur, ubi quis rem pro derelida habet /. j ff. pro
dereLnbsp;XXVL

{d) Dico \'jfi^e gt; juïquot;^ fervus, qui a proprieta-
tis domino fine confenfu ufufruÊlruarii manumitritur, fit liber,
fed ufufruftuario, donec ulusfrudus durât, fervire tenetur. /.
j. Od. comm. ds mmum.

Perfona eft homo cum ftatu quodam confideratus.
Status. Status duplex eft, vel naturalis vel civilis. Jam
servus quoad naturalem ftatum persona est , eoque
fenfu ita vocatur in /. 3. f. ne quis eum, qtn in jus /.
11$. ff\'d, V.S. l.zz.f. d. R. J, fed quoad civilem,
persona non est, quippc libertatc, civitate, amp; fami-

i. nullus /. 3x. ff. d. R. J, mortuus I. zo^. cod, imo
nullum caput habere §. 4- inß. d. Cap. dem. plura v.
apud commentât,nbsp;tnß d. jure per s.

Patronus libertam fuam matrimonio fibi jüngere po-
teft ut conftac ex I. 45- îr- ff- à. rit. nupt. l. penul.
^ ult. ff. d. divortiis l. mi. i. jf. unde vir m
uxor. Igiturne amp; liberto licet patronam uxorem duce-
re? haud quaquam v. Paul. Ii. S. lib. n. tit. 19.
9. L. s. Cod. d. nMptiis{a). Hujus autem dîverfiju-
ris rationem nusquam invenio , ideoque meam de ea
conjeäuram addere hic hceat ; fcilicet ideo matrimo-

(4) Maie Gothofred. in not. ad h. l. amp; Perezius frd. m Cod.
th, denufiis §. y. ftatuunt hanc legem abrogari per L if. eod.,
nam /. 15. agit de patrono Sc liberta, /. 5. de liberto amp; pa-
troni filia vcl uxore, amp; fimilibus, uti bene obfervavit C ar,
Schulung, ad L.Pauli modo laudatum.

nium inter libertum amp; patronam prohibitum puto,
quia reverentia, quam libertus patrons debet, eo ex-
ftingueretur , amp; e contrario matrona liberto , ut uxor,
reverentiam praeftare teneretur: Verum in patrono,.
LiBERTAM duccnte, haec ratio ceflat, nam patronus per
nuptias non amittit earn reverentiam, quam ipfi liberta
debet. Eadem fcilicet ratione leges Mofaicae patruo
5ermittebant ducere fratris fui fiiiam, quum amita nu-
Dere non polTet fratris fui filio. Et fic rede patro\'

Ulpian. l. i.pr.ff.depoßti ait depoßtum eß, quodcu^
fiodien dum alkui datum eß, Mira igitur funt Juftiniani
verba in 17. inß. de oblig, qua ex del., is apud quem
res depofita eß, custodiam non prostat. Aft hoc ita
accipiendum puto, quod non talem praeftet deligenti-
am, qualem commodatarius aut fullo, in S§- fuperio-
ribus memorati, praeftare debent; hi enim levem quo-
que culpam praeftant, depofitarius autem tantum dedo-
io amp; lata culpa tenetur /. 14. if^ 3. d. furtis. Et
fie fi de levi culpa custodiam intelligamus, clara erunt
Imperatoris verba. Exempla, quod custodia eo fenfu
faepe fumatur, fi velis, vide apud Briflbn., V. S, v.
cußodia»

Heineccio ad ff, part. i./. 44.. quod ex ancilla in-^
GENuus NASCI POTEST. Cui cnim hoe non mirum vide-
bitur? quum is demum ingenuus dicitur, qui ex matre
libera natus eß (a). Pofle tamen exifl:ere talem cafum
docet Paulus R. S. lib. 11. tit. X4. 4. Si nempe an~
cilla in fideicommiflaria libertate moram pafla fuerit 5
tu.m is, qui nafcitur ex ea ancilla, ingenuus eft, atque
itar:efcripferunt Divi Marcus amp;Verus amp; Antoninus Au-
guftus, tefte ülpian. in X. i. S. ï.ff. de fuis^ legit.
Sed hoe minus novum erit, fi confideremus favorem
libertatis, quo nullus in jure civili major eft. L. ixi.
ff. d. R. J. nam amp; ideo i^^genuus eft, qui nafcitur ex
ea, quae conceptionis tempore tantum^\'fuit libera, li-
cet poftea in fervitutem detrufa. v. princ. inß. de in-
genuis. Imo licet mater amp; conceptionis amp; partus tem-
pore ancilla fuerit , ingenuum tamen parere poteft,
dummodo praegnans vel uno momento fuerit libera,
vid. Inß. d. tit.

Mirum amp; hoc primo intuitu vid-ebitur omnibus, qui
cafus , in quibus hoe accidit, rationesque nefciunt: ad-
damus igitur. (i) Locum habet in iis, qui in codicil-

suae eodem carminum genere ita intcrpretati fumus.
Nam rofa non Jquillts tritur^ mn inde hyacinthm ^
Nscfner e ßrva mjciwr ingenuus.

lo manumittuntur, hi, licet codicillus ante teftamen-
tum faftus fit, tamen poftponuntur iis, quibus per te-
ftamentum libertas datur, Paul. R. S, lib. iv. tit. 14.
§. z. cujus ratio efl, quia codicilli intelliguntur tefta-
menti fequela , etiamfi teftamentum praecefferint V.
Cujacius ad eund. {a), (x) Contigit in heredibus pofle-
rioris teftamenti, nam prasferuntur iis, qui in priore
teftamento heredes inilituti erant; polterius enim te-
ftamentum indicat, teftatorem non eos, qui in priore
teftamento heredes fuerant inftituti, fed alios fibi he-
redes fcribere voluifle ; amp; fic teftamentum vetus am-
plius tefiamentum dici nequit. Eft autem teftamen-
tum ^ fuprema voluntatis noßra fententia. (3)
Idem juris obtinet in legibus, quarum pofterioresprio-
ribus vahdiores funt, uti Modeftin. in l. uit. ff. d.con-
ßit. prtnc. Et refte! cenfetur enim voluntas fummœ
poteftatis per pofteriores conftitutiones mutata.

Ad folvendum debitum quatuor menfes a die con-
demnationis, vel fi provocatio fuerit porreâa, a die
confirmationis fententiae computandos, debitoribus con-
cedi patet ex /. x. ^ 3.5. \\.Cod. d. ujur. reijud. Har-
.menopulus vero prompt, jur. lib. xii.tit. f, §. Çb)

quadrimeftre illud tempus divitibus tantum, non etiam
pauperibus competere docet. Nonne hoc injuftum?
minime ratio eil, quia dives, preediis ahisque rebus af-
fluens, ea intra illud tempus vendere vel oppignorare
poffet, amp; fic ad folvendum fibi pecuniam parare, cum
e contrario, ubi inops eft, periculum eft, ne amp; illas,
quas forte habet, facultates disfipet, confer Scholiaft.
adeund. IIb. i. tit, 4. §. 86.

Cum omnes patres magiftratibus fubjedifunt, dicen-
dum foret, magiftratibus plus iicere quam patri ; quod
tamen fallit ahquando, veluti in tutore dando, pater
enim liberis fuis impuberibus teftamento tutores dare
poteft, etiam infciis magiftratibus, cum magiftratus eos
dare nequeunt, nifi teftamentarius vel legitimus defi-
ciat V. tit. infl. d. JttiL tut. Nec fpernenda eft hujus
rei ratio, quia nempe fecund um naturam verifimile ad-
modum eft, nprninem diligentius de pupillo cogitatu-
rum, quam f^atres ipfos , ideoque amp; amiciftimum amp;
fideliffimum tutorem daturi creduntur. Secundo Pa-
ter amp; minorem amp; furiofum amp; fervum dare potefl tuto-
rem, non magiftratus : ratio eft, quod defeftum tefta-
mentarisE tutelae magiftratus fuppleat amp; corrigat ; nec
enim minor., furiofus autJervus, donec in eo funt fta-
tu, tutelam adminiftrant: Ridiculum autem foret, fi
magiftratus fadum irritum admittere veüt, quod ipfe
ftatim corrigere cogeretur.

Notiffima juris régula eft, neminem de improbitate
fua confequi aBionem. ideoque malas Mei poffeftbri
non datur furti adio /. ix. Snbsp;defurtis, quo mi-

nus igitur furi ? occurrunt tarnen cafus, ubi für furti
àgere potest, fic\'dcbitori,piguus creditori furripien-
ti, fe amp; ipfe illud amiferit, conceditur furti aäio v. /.
Ii. 2,, ff\' f^rt \'ts («). Sic fuHo , qui veftem fibi
poiiendam alteri, invito domino, commodavit, quam-
vis ipfe fur fit agere tarnen furti poteft, fi veftis
illa furripiatur ei, cui commodavit L 48. 4. eod. fi-
milis quoque cafus eft in /.nbsp;ff^ d. nox. ubi

Ulpian. ß fervus meus rem tuam fubtraxerit, tuque
nummoSf quos expretio habebat, ei excußeris, locus
erit furti adtioni ultra citroque : nam ^ tu adverfus
me furti ages noxali fewi nomine, ^ ego adverfus t-e
nummorum nomine. En tres cafus, quibus fur furti
AGIT. Sed quare? addamus. Non hic ex improbita-
te fua furti aäionem confequitur , fed quia ejus intereft
ex honefta caufa, rem falvam efte : fi enim rogatur cur
fua interfit, habet, quod refpondeat, quia dominus rei

{d) In h. i. Ii. §. 2. particula «OW omnino delenda cum Cu-
jacio Hb. XL ohf. II. lik XVI. 30. amp; ita legendum et sfc fit,

UT teneatur furti et agat. vel fi mavis cubi Anonymo
inobferv, jnr, Civ. Haglt;» com. 1745. fi^^g- 16 x^r feq. et sic fit,
ut non teneatur, sET agat. ita Ut »0» fumatur pro non
tantum.^ .\'çro fed ^.nbsp;\'

fum, vel quia quafî conduftor,aut commodatariuscul«
pse nomine teneor, quod rem non cuftodierim diligen-
ter; amp; iis, quorum ita intereft, omnino datur furti
ACTIO V. /.Xi. §, fen, ß, d, fart is /. 14. lo. /. 48.
eod. non vero illis , qui rogati, cur fua interfit, hoc
tantum habent, quod refpondeant, quia furtum feci
vel quia dolum admifi, confer Cujacium lib. xvi. obf.
cap. 30.

Arifloteles üb. Ethic, ad Nicom. cap. 5-. ait fioix^m
«Î\'ê ov^èls r)}v esLVTov yvvaixA , oùil\'ênbsp;tc* Iclvtov tsT-.

X^h x.Xè\'^Tîi Td läLvroZ. id eù:,nemoßiam ipßusuxO\'
rem adultérât, neque fmm parietem perfodit ^ neqne
fua furatur: quid igitur dicemusinfpicientes 10. inß.
de oblig. qua ex del. ubi Imperator : aliquando autem.
etiam rei^u^ furtum quis committit ; veluti ß debi-
tor rem., piam credttori pignoris caufa dedit^fubtrax-
erit. Sed facilis eft conciliatio, omne enim , quod a
Juftiniano in^, 10. traditur, in metonymia eft, ut reéle
Vultejus d. Jurifp. Rom. lib. i. cap. 4.8. 5. 81, quo-
niamrei propria furtum committitur, non quapro-
pri3B, fed quatenus alius habet jus in ea re, uti ex ex-
emple debitoris creditori pignus auferentis patet: nam
poffesfio creditori tantum furto auferri poteft, non ve-
ro dominium, quippe pignoris dominus non eft i,
Inß, quib. alien, licet. Hinc non male Huberus ad d.
tit. d. ohlig. qua ex del. potius dicendum ait in re pro-
^^la , quam rei propria,

Hoc prima fronte nAPAAOSON videri fatetur do-
ailT. Huber. inji^ d- kgatts §. 4. cum lex xii.tab._tan-
turn de fuolegandi poteftatem facit L i%o,f/d. V. S.
fed ita res aliéna legari potest, quando conltatite-
ftatorem fciviffe rem alîenam effe, eaque mente fuiiie,

fuam putans, alienam légat, nullum eft legatum, quia
tum prœfumitur, fi fciviamp;t alienam effe, non^legatu-
rus fuilfe d. §. 4.

XXXVI. AESTATIS MENTIO ET SEX MEN-
/ SES, ET INTEGRUM ANNUM ET SES-
QUIANNUM ET BIENNIUM CON-
TINERE POTEST.

Mirum hoc effatum elicimus ex L 1, §. 34. quot;Dig. d.
aqua quotid. quae fichabet: Tropter hoc fi aftate m^
terdicatur^ nonnunquam annum amp; fix men fi s cont me-
re: quod îta contingit, fi initio verni £qutnoBU duBa,
fa aqua y îê fequenti ajlate pridie aquinoBiur» autum-
nale inter die at ur. Et proinde fi hjeme interdicatury
etiam in biennium h^c res extendetur. (i) fcilicet hac
lege integer annus dividitur in duas tantum partes, œ-
ftatem amp; hyemem: namque ^ftatem incipere peritio,
res tradiderunt ab éequinoBîo verno amp; finir i ^qumo^
Bioautumnali: W ita finis menfibus aft as atque hiems

divïdîtur §.32-. (x) Annus integer hoc interdiâo con-
tinetur, fi ex. gr. per œftatem anni 1754. aquam ex tuo
fundo fine vitio duxerim, amp; tu hac asllate anni 175-5-.
me prohibere velis: namque referre me non ad pr^efen-
tem aftatem, fed ad priorem début §. 31, (3) Quia
ergo prior £ftas ex comparatïone duarmn aftatum acr
cipitur 3 3.fequitur, fi a xo. Martii Anni ï75\'4.
quam duxerim, amp; zo. Septembris 175quot;5quot;. interdicatur,
fefquiannum contineri. Et proinde (4). Si 19. Martii
A. 1756. interdicatur, qui dies hyemi adhuc tribuitur ,
non 8efi;as ejusdem anni 175:5-. fed fuperioris 1754.
fpicienda venit §.34. eod.

Quaenam imyc^tît maaifeftior effe potefl, quam hsec
de veilimentorum ufufruélu, quem Pandeftœ verum
effe tradunt, at ipfe Juftinianus in Inftitutionibus quasi
USUMFRUCTUM vocat ? Non mirum igitur, fi commenta-
tores aliis atque aliis viis hanc contradiftionem conci-
liare fatagant : quos inter Noodtius Gordianum hunc
nodum gladio folvere non dubitans, ipfum Imperato-
rem veri juris ignarum fuiffe pronuntiat amp; falfa propo-
fuiffe. Mihi vero perplacet avunculi Carisfimi G. O.
Reitzii fententia, qui in luculenta Theophili Paraphra-
ftae editione p. 1.\' kk. credit, Imperatorem loqul
de veftimento, quod detextum eft, etfi defeBum nou
fit l. ZI. ff. d. auroy argento-, id eft, depanno, linteo,
ferico, diaque veftium materia , qua ufui éjfe non

pojjunt, niß äefecentur ^ confiindantur, at que in üQ\'
vamformam ita tranfeant, ut prior quant it as ^Jpe-
des periffe intelligatur: quum Jc. in TandeBis lo-
quatur de -veftibus jam confeBis amp; gerendoaptis, qui-
btisfalva ear urn Jubftantia uti pofumus. Hoe tan-
tum ejus pace addiderim, fi teftator forte negotiator
veftiarius fuerit, aut magnam togarum, palliorum fimi-
liurave veftium vim in mercenario habuerit, etiam in
his quafi ufumfruólum fore quis dubitabit ?

Goronidis loco\'tantummodo adjiciam, quod furio-
sus TUTOR DARI POTEST, Uti cft in §. 3. Inß. qui teft,

tut. dar, pof nihil enim abfurdius videtur , quam
quod is, qui amp; ipfe ab alio regi necefle habet, alios
regerer. Juftinianus igitur abfurdum quid conftituit ? ni-
hil minus. Nam hoe non ita inteUigendum , ut^urio-
fus, adhuc in furore, tutelam fufciperet, fed fi avAy^f^\'?
id eft reßpueriti ad fan am mentem r edier it ,\\xi Theo-
philusnbsp;d, tit. Medio autem tempore , ne pupil-

li fint indefenfi, tutor vel curator a magiftratu datur
vid. Comment. ad%. i. Inß. d. Attil. tut.

Eftent quidem plura, quae de hac materia in me-
«dium proferre potuiffem ; malo tamen, L. B.^ me
jufto breviorem fuiffe dicas, quam per nimiam proli-
«tatem taedium tibi creaffe. Si inter legendum quae-
dam

dam deprehendifti, quae placent, nil mihi gratins mi-
quam contingere poterit ? fm vero exfpeftationi tuœ non
omnia refpondeant, illud virium mearum imbecillitati,
quam ingenue adhuc profiteer, imputato, nam

Hanc laudem ingenii te peperilTe tibi.
Praemia quanta manent, quanta exfpeftanda laboris

Sunt Tibi, pr^clarae gloria magna domûs!
Artibus egregiis teneris imbutus ab annis,
Et Patris cura doftus ad omne bonum ;
Sic ftudiis operans pulcris miranda dedifti

Qua te dodlorum copia magna vocat.
Jam potes aut Hagae claras expromere dotes,
\' Et trepidos prudens ore juvare reos ;nbsp;^

Jam potes aut Patris veftigia doéla fecutus,
Ingenio inventis addere multa nova:

Munera muneribus condecorare tuis.
01 Tibi, quidquid agas, votum refpondeat omne,

Sis ftudiis felix, ut veneranda Domus.
Sic potes seternum fcriptis Tibi condere nomen,

Et fama ingenii vel fuperare Tuos î
Et meritis, aura dumveferis, usque probatus

J^irt j Lamberte, dies, Themidis quae praemia dornt^
Venit, qua melior non fuit ante tibi.

Nutrit bonos artes, tribuit tibi munera larg^
Pallas, quse nullo funt peritura die.

Difficiles aditus tanta ad facraria pandunt,
Ardua funt, fateor, fed fuperanda tamen.

Jam Tibi gratantur cunfti, gratatur amp; jpfe
Pulchricomus Phoçbus, Caflalidumque Chorus.

Quam felix regio, quae te retinebit, amp; in qua
Virtutem firmam, juftitiamque coles.

Vive diu, veftrisque fimul, çunaisque fecundis.
Vive, fave patriae, civibus, atque Tuis.

Sors tua florefcat , volitet tua fama per orbem,
Ponep erit tellus, fidera donec erunt.

ii,

Het wierookvat van vreugd ten altaar voeren mag,
Ten altaar van myn hart, en ü met Phoebus reyen
Ten Eercn tempel van Aftrca mag geleyen.
Uw hcusheyd, bid ik ü, verfchoon myn doffen lier.
Ontbloot van ecd\'len kunft, en klank, en weitzenzwier,
Gelyk een mufch haar ftem met fchelle philomelen.
Verrukt door \'t zoet geluyt dier zingende orgelkelen ,
Vermengtj wanneer de Zon des fmorgens de aard\' verligt.
Dus fdlpe ik me, myn vriend, dewyl dat my myn pligt
Afvordert, om U ook myn vreugde te betoonen.
Het zoude onnoodig zyn ü met een kroon te kroonen
Van Lauweren gebreyd, men zet geen Diamant
In eenen kaft van goud, op dat zy naderhand
Met luyfterryker glansde Maagden zou vercieren,
NatuurJyk rchoon ontbeert heei ligt de wcitze zwieren.
Verheerlykt door zich zelfs, dies was \'t vergeefs, myn Heer,
Spande ik de fnaren om uw loff, en roem en eer
Behaalt door naarftigheyd, tot aan de lugt te heffen, *
Haar nooyt volpreezen roem zoude ik tog nimmer treffen.
Getuyge daar van zyn dees doorgeleerde blaan ,
Waar over \'t keurigft oog blyft in verwond\'ring ftaan.
Hier door ziet men U, in het wetboek zeer ervaren.
Het geen onmooglyk fchynt op \'t duydelykft verklaren.
Een ftoffdie moeyten koft, en groote wetenfchap
Doch waar door ü het regt van Tabbaart, Ring, en Kap,

Waar doorU \'t iVkefterfchap, O vreugd! m w^rd gegeven\'
En gy als Pricfter op Aftrcaas rol gefchrevennbsp;\'

Zult ftaan; dit is de loon van uw befteeden tyd.
Dit is nu d\'uytkomft van u,w aangewende vlyt.
Dit zyn, myn vriend, dit zyn de lang verdiende vmgten.
Welaan, wil nu nog weeuw, nog wezen laten zugten.
Maar zy hun tot een hulp, een trooft, een toeverlaat.
Een ftut, waar op hun hoop alleen geveftigt ftaat
Zy d\'onfchult, yeeltyds zeer mishandelt en vertreden.
Een voorfpraak in den noot, en droeve tegenheden.
Laat uw welfprckenheyd, en Regtkunde overal
Geroemt, gebeezigt zyn j uw Deugd fta altyd pal,
Om lofflyk \'t goed, en bloet der vroomen te befchermen,
Omhels d\'onnoozelheyd met innerlyk ontfermen.
En wees een Zon en fchild ter vierfchaar voor dc dcugü ,
Beteugel \'t onrcgt door uw wysheyd tot elks vreugd.
Dat booze lift, en twift verbaaft ftaan, en verlegen
Door uwe fehranderheyt, ontdekt op al hun wegen.
Zo afgebakent door uw welbefpraakte tong.
Dat men hen ligtlyk in hun eigc netten vong:
Zoo zal uw naam met roem op alle tongen zweven,
Engy alom vermaart, uw wyze orakels geven
Aan elk, die zig om ftryd tot u, om uwen raad \'
Te hooren, vaak begeeft, als tot hun toeverlaat,
^rek zoo een voorfpraak voor verdrukten veele jaaren,
Tot dat de gryzigheyd vercieren zal uw haaren.
En gy met eer, en loff, verhcerlykt heen zult gaen
^aar\'t Ryk der ftarren, om in\'t eeuwig ligt te ßaen,^
Te blinken in den Rey der brave Letterhelden ,
Uv vrienden, van wier Loff naneven zullen melden.
En hen gebruyken tot voorbeelden van hun vlyd.
Lceff lang gelukkig aan Aftrea toegeweyd.

Die hebt van uwe Jeugd de wysheit ingedronken :
Minem kon U vroeg met haere gunft ontvonken ,

En Themis heeft U zelvs gclyk haer Zoon bemind.
Dit word elk klaer betoogt, nu gy den lauwer wint;
De Tabbert met den Ring, en de Bonnet gefchonkem
Aen uw geleerde vlyt doen ü voor euwig pronken

Met Themis lauwer-krans die \'t fterflyk lot verwint.
Wie ftaet niet als vejrrukt, van Wydfchap opgetoogen
U hoorende met kragt van reden, voor elks oogen,
\'s Rechts wonderheden klaer betoogen en verftaen.
Uw wysheit dus bekend word haeft tot hooger zaeken.
Gebruikt en moet de gunft van elk u wacrdig maekcn \'
Bil gy van trap tot trapjiaer \'t fpits der eere gaen.