Phiiof. amp; Med, Dod. Philofophix, Phyfices experimen quot;
talis Aflronomicx Profefforis Ordinarii,

Mobilïjfmae Facultatis Juridicae (hereto,
PRO GRADU DOCTORATÜS
Summisque in ÜTROqUE JURE honoribus amp;
privilegus rite ac legitime confèqiiendis,
Emditorum exam\'mi fuhmittit,
JOHANNES DE PEYFER., Corn. fil.
horna westfrisius.
ad diem !ƒ. AprïUs, H. L, S.

TRAJECTI AD R H E N V AÎ,
ex officina lOANNIS broed elft
academiae typographi, mdcgiyquot;\' \'

■ é

. L

A. L. M. ET PHILOSOPH. DOCTORî, SCHO-
LARUM CURATORl INDEFESSO , GIlEGîS SA-
CRI, QUI HORN^^ WESTFRÏSIORUM CHRIS«
. TO COLLIGITUR, PASTORI SENIORI ET FI-
DELISSIMO, CONSCIENTIARUM DUCTORI
PRUDENTISSÎMO,nbsp;Kdl wcrs^sîaç AMA-

TORI SUMMO ,, PARENTI MEO INDULGEN-
TISSIMO DILECTlSSIMOj DUCTORI DOCTO-
RIQUE A TENERIS UNGUICULIS AD H^C US-
QUE TEMPORA PRUDENTISSIMO, SUMMA
REVERENTIA ET HONORE, PR^ C^TER IS
MORTALÎBUS, DUM LUCIS USURA FRUAR,
SEMPER DILIGENDO ET HONORANDO.

MERCATORI AMSTELODAMENSÏ VIGILAN-
TISSIMO , AVUNCULO MEO ^XOPTAXISSI-
MO, AD ROGUM USQUE OS VARIA BENEFÎ-.

qüam dîvilibus spectatissimo, avüncü»
lo meo charissimo, donec mea tumu-
lus contexer|t . ossa 5 multis nomini-,
bus prosequendo,

mentis divine interpreticastissimo,
in ecclesia blokzylana qum congre-
gatur chrisxo, avungulo amantissi-
mo.

|gt;-!c\'

pora nofira fine mente , Re}pMica ßJe leleTu^^^^^^^
mner^t, amp; fangum e memfris utt non PoW^V^Tm^^^^
thenesnbsp;mtdmm, Ux efi anima amp;%srtFavfta

lege nec domus ulla, nec c wit as, nec gens, nec hominum
univerfum genus fiare, nec rerum natura omnis^ nec ipfe
mmdHS ptefl^ (id etiam Mofes divinitus, obfervavit ,
cum ooinia ex legibus fieri voluit) amp; civilis [octetatis
firmammt-a a^us Jalus équot; tranqtiillitas ex obfervatjone de-
pendeat. Ad tîanc refero, illud cjusdem auctoris Hb. i.de
II. cum dixit, Ux: incolumes fervat cives. Illis obfervatis,
tunc quisque bona opesque fuas legitirais niodis tueri,
viram, famamquefuam öï exiftimatloncm ab improbo-
rum injuria fartam tcftam con fer vare poteft, amp; tribue«
re cultum ifti Deo (Cui fol cum aftris fuis, Cui mare
cum fluäibus fuis , Ciii venti, cum omni flatuum fuo-
rum vehementia, Cui an ni tempcftatcs, cum fuis vieilli-
îudinibus, Cui dici, nodisque altcrnai reciprocationcs,
Cui omni terrae imperia, quantumvis fibi invicem mi-
nitaatia fubfunt, Cui csleftes genii obfequio fe parent i
cujus juffa, diabolorum ferociffimi quamvis renitentes, ex
cquuntur tamen) amp; tribuere magiftratibus honorem lt;Sc
reverentiam , minoribus comitareni amp; bencvolentiam
oppresfis Ôc afflidis tutelam, dubiis conlilium , ömnibus
innocentiam. ut petrus apostolus Epfl. i. Cap. 2,
f. 17. fuadet, honor ate emnes , fr at er nit at em diligïte ^
Heurn timet e ^ Regem homrate.

gii^- lib. 5. leges quia le6ïa (td populum , quas abfervat : Isi-
dor us lib. 2. Cap. 10. Lex a Legenda vocat aquia fcrtpta
eß. PEROTTus explicat cauffam appellationis ; lex â le-
gendo dicitur, qmd publice legatur , ut omtiibus notajtt amp;
ab omnibus obfervetur. cicero aliam dedit dcrivationem
nempe , qua legere efl deligere, quod fit delecia aUqua fen-
tentia; a CI MhKiLio y lex â legendo quod palam pr/leg^a^
tur. Sicamp; aoulielmo apollinïo, Lex a legenda^ quod
^Micè Itgi, hoc efl , recitari amp; prormlgari foleat-, five
qmd legibus deligantuTi bona honefla funt, ê malts
é\' turpibus. alii, a ligo ^ quod, liget. homuiuni libertärem
amp; ad ccrtas res reftringat. Hebrceis dicitur Thorah â radi-
c^Jarahj qu^ ini^^Mfiguificat, docuit^ erudivtt, quia

îex eft do£ïrina erudiens nos devoluntate Dei, noEro-
que erga ipfum amp; proximum officio.;

Grscis vcixQ-, quae vox derivatur a «u«, id eft tr/èuo,
iîem pafio, rego, admmjîro, qnx vox ex eo dicitur, quod
tribuat cuique fuum, ut Deo divina, homini humana.
Galiicis dicitur. /a Loy.

§. III. Etiam dicuntur leges , art is prxcepta, nor ma, Homony
régula^ ut ieges Grammaticorum Dialedicorum. ci ce mia.
ro de ^orat. 3. 49. banc ad legem formandam njobis oratio
ejî. ôc cap. f8. njcrfibm, certa amp; définit a ïex eji,^ quam
feqm neceffe eft. Leges etiam nominantur, conditiomôc
capita in quae conveniunt fœdera amp; pacificationcs, ut
virgïlïus Mn. li. 314. jCtum jam fœdm amp; omnes com-
po/ita leges. Liv. 33, i6. cum legati Roma vénérant,
quorum ex confilio pax data Philippo in has leges efi ^àc
TERENTms Beaut, 2, 45*. tarn factllime patris pacem
in leges conficiet[uas^fic, hac lege, hie condïtione.amp;Euti
Ï , 2, Î. lege hic tibi adftringo fidem. amp; Propertîus cum
Phiilyde amp; Theia amicis à Cynthia deprehenCus, 4,5)^45.

Lex aliquando amp; homftatem dicit amp; horns mores^ videa-
tur\' BARTH, ad fiat, Sylz/as i. Carm. 2,35-. Formula ven»
dmdi, ut faepius apud catonem 145\', i. amp; 145, i.

quarum rerum peritus effe debeat architeftus, ut legibm
fcribendi prudentia caveri poffet amp; locatori (domus sedi-
candae) amp; condudori, nam fic lex perite fuerit fcripta ,
crit, ut fine captione uterquc ab utroque liberetar. Rur-
fus lege fua aliqmd pati dicitur ille , in quem exemplum
fuum recidit. ovid. Her. f amp; pot eras falii legibus ip*
fe tuis: ÔC 6 J i H\' ^^g^s fanciat ipfe fuas. Et quid nos in* .,
telligimus per legem videbitur. ^.feq. in fin,

Defimrn, ly^ aristoteles 5. PolhkommdQÜmyit, Lex eflprm-
feps, cm obedtre debemus-, efl dux, quem [equi congmit-, eji
régula qmm faciendk qmbmcmïqi^e applicare decet. amp; alibi;
Eß oratio definita juxta communem confenfum civitatis in-
dtcam quomodo fmgula oportet agere.nbsp;\'

Plato de IL Lex, ait, efi reSîa gubernandi ratio, qu^
dmgtti^r m optimum finem per media commoda , proponenda
tranfgrejjortbus pmas, é\' obedientibm pramp;mia, cicero i.
de II. Lex eß ratio fumma infita in natura, qu£ jubet ea
quafâcimdafunt, prohibetque contraria^ amp;paulo infra,
Lex efi reóia ratio , w jubendo amp; -vetando j natura njis efl
mor is rat to ^ prudent is juris atque injuria remla .jußorum amp;
tmußorur^i difltnmo, quamp; fupplicio mprobos aMcit \' défendit
amp; tuetur bonos.nbsp;^nbsp;. \' ^ ^

Scholastici.- Lex eß régula amp; menfura döiuum açen-
dor um \'vel omittendorum.nbsp;^

Stoici amp; ex iis jurisconfultus marcianusI.ä. fF. deII
Lex efl omnium divinamm é humanarum rer um regina

Et GERSON^^f^. I, de orig. jur. Lex efl remfa confor-
mit at em habens ad diaamen reEia rationis,nbsp;part

4. in defcnptionibus terminorum ad Theologiam uti-
Jium, inqmt, ,Lex eßre^a ratio praâîUa, ßcundum quam
mot m amp; operattones rer um, infuosßnes ordinate remlantur
Alex, ab Alexand. part. Lex efi Sanàio san^a
pTä!,ctptem honeßum, prohibensque contrariurn.

Jam vidimus varias Dodoruiii definitiones; ad tene-
mus definitionem Jconfulti Papiniani leg. i. ff. de IL
amp; illam in fequentibus explicabimus, qui fie quod lexßl
commune präiceptum, njirorurn Prudentium conjultum : de-
hMorum, qu^ fponte vel i^norantia comrahunturcoèrcitio -
communis Reipublicd fponfio.

Tgt;mnâs leges humane fuam originem debcnt le^ibus Divinis
amp;hHmH. idco infpicicmus prius leges Divinas. Synonymiam le-

gis Divmœ explicant Theologi, fatis abundanter.
iT^Dt\' §. VI.DefinimusnoslegemDivinamcum CI.markio

(de cujus viri laudibus nunqüam tam dixero magnifice ,
quin id eruditio exfuperet ejus) quod fit, faciendorum fimtio.
fugiendorum omnium noma, a Deo ere attira rationali prte-
fcripta , fub comminatione mortis immorigeros manentci amp;
promifftone vitiz ab obfervantihus exfpcciandts. Explicatio
ejus definitionis çoteft inveniii in Sylkmate iiiius viri.
Cap. 11. §. 8. amp; leqq.

§. VIL Legis Divinx auaor eft Deus, O , M, qui earn Ai^clor.
in prima creatione, inferuit iiominum mentibus, quod
srobatur ex Ep. ad Romanos Cap. 2. f. »4, 15. amp;pro-
)abitur in §. 8. fufius dari : deinde in monte tabulis lapi-
deis incidit, amp; eam promulgatam dedit Exod ^i.quod
porro invenietui- §. 12.

§. VUL Lex Divina in genere dividitur in Naturalem Divißo
^pofiti\'vam \'. Naturalis eft, qu^e in natura ipfa, juftiüinia Natu-
öc Sanäiflima Dei fundatur, cujus refpedu non dicun-?\'^^^^ amp;
tm jußa qimjußk funt, wA juffie qmz juß^ erant amp;cbo-pofiti-
nx-, fed quia ad Dei prxceptum amp;in fanâritate amp; fapien-\'^\'-^«?.
tia funt fundatae. Dividitur late amp; improprie amp; tune ni-
hil aliud notât quam providentiam \'Divinum é\' guberna_^
tionem omnium creaturarum, amp; etiam extcnditur ad bru-
ta amp; inanimata Pfalm 119. 91. amp; 148. 6. Vel ftriôîe amp;c
proprie pro régula praßica offictorurn moralium, ad quam
homines natura ohligantur* Sunt, fed errant qui purant,
non dari legem naturalem, amp; quod nihil natura ma-
lum vd turpc fit, fed modo lege vei confuctudine: fed
e contrario opinamur, nempc , legem naturalem cfle
jmprelTam confcientiie in prima creatione, amp; non or-
tarn ex contradu vel lege voluntaria focietaris ; fed ex
divina obligatione , nemo enim datur mortalium qui
non magis vel minus fentiat toe reliquias amp; documenta
hujus legis, quamvis per peccatum corrupta obfcura-
ta fit. Origo atque fundamentum hujus legis non peti
debet esi pramp;ceptts Noachicts vel Adamo datis, ut Judisi
fomniant. Sunt, Tecundum Judœorum opinionem, U-Prtecepta
quemia. Duo priora inter hominem amp; Deum, quatuor

\'veró fequentia inter hominem Sc proximum ; h^c fcx
inquiunt funt data Adamo, quibus in rcnovatione eorum
Noacho feptimum additum fit; nempe inter hominem
amp; animal quodvis, erga quod crudelitas interdicitur. i.
dc Idoiolatria, 2. de benediaione nominis Divini.3, dc
judicibiis. 4. de effulione fanguinis feu homicidio. f. dc
inceftu. 6. De rapina feu futto. 7, Dc membro anima-
lis vivi non cqmmedendo. En prxcepta j fed quia no-
bis fabulofa videntur, amp; apud Orthodoxos pro nugis
habentur, ideo non neceffe eft oleum amp; operam per-
dere, ad ea explicanda. Enim vero ft alicui iubeat in-
quircre extenfionem atque explicationem, adeat Pe-
trum Ci}nM.nMRep.Hdbr.ïib. i. Cap. i. amp;herm.\\vitsii
.^gyptiaca lib. i. cap. f. amp; feqq. Fr. turretinum pan.
a. pag. 5. Sed peti debet ab iplb jure naturx, quod ni-
titur, natura Creatoris, qui per ejus ran£titatem non po-
teft non prsfcribere officia creaturse rationali, qu^illo
nituntur; hic fumitur firiUe amp; proprk, non late amp; im-
proprie-, Sed pro eo quod tantum refpicit creaturas ra-
tionales, feu lumen amp; di£tamen confcientia;, quod fum-
mus legiflator Itngulis hominibus a rutura infculpfit ad
honefti amp; turpis difctimen amp; cognitionem faciendo\'
rum amp; fugiendorum. Etiam dari probatur i. ex facris
Pande^isKom.2.f. 14. amp; 15. amp; i. f. 19. amp;zo. z. ex
populorum confenft^ ut cicero mil one ^ or at, 10.
cap\' 4. Lex mn fcripta, fed nata^ quam non dididmus, ac
cepimus, legimus: verum ex natura ipfa ^arripuimus, hauji-
mus, expreffimtiSj ad quam non doSii ^fed faSii, non injittuti^
fed imbuti fumus. Et unde yeniret quod leges tam juftis-
fimse funt latae a Legiflatoribus Ethnicis, nempe T)eum
èjfe colendum j parentibm honorandum , honejie vivendum,
niii a lumine natur«? 3. confdentia, quae unicuique
in memoriam revocat, quidhoneftum quidtutpe fitjcujus
datut exemplum in Adamo amp; Eva. Et unde nafcerentur
tot angores confcientiae, amp; unde repetuntiir fceleratis-
limis die noftuque fua fcelera, nifi ex confcientia. Et u£
Cicero pro Rofdo. ÜU ImpUpmmlm^U mn tam judi-

r/V, quam angore confckmia, fraudisque crmiatu. Confer
Rom. I- f- 32. 4. ex regim\'me ^imperio Dei in homi-
nem. Certe enim fimus pendentes â Deo, fî pendentes,
ergo regi debemus mediis, nempe legibus ^ amp; li perinde
cfletDeum T.O.M, amare, amp; odio profequi; permulta
abfurda inde evenircnt, amp; aperirct vi a m athcifmo, amp; lub-
lato hoc fupremo regimine fummi Olymphi in homi-
nes, tunc tollerentur omnia juris fundamenta , amp; mini-
dus quam brevisfime convcrterctur in Chaos, eflcmus ii-
railes Sodomx amp; Gomorrx ; fatis autem id videtur ad pro-
bandum dari legem naturalem ; amp; ne nimius fim hac in
probatione adeat L. curiofusFr.Turretinum piJ?quot;/. z.
4. feqq.

§. IX. Perfpcda lege natural!, non inutile effet hic in- Leik
quircre, quomodo lex ilia naturalis eonveniat vel différât moralis
a lege moralL Lex moralis convenit quoad fubfîantiamàcé\' Nam-
ratione primipiorum j fed differt quoad accidentia amp; ra- raiis dif-
tione concltifionum : officia erga Deum, erga ^ïox\\m\\xm ,fsrenm,
comprehenduntur ambabus : fed eft in iis diverfitas tra-
dendi: Lex Moralis prxfcribit omnia dare amp;cdißin^e; le»
ges naturales jamobfcuratas amp; imperfeâiœ amp; muitce amif-
ix per peccatum, amp; corruptîe funt vanitate amp; malitia
hominum. Rom. I. f. 2,0. amp; aî. amp; 22. Ali^E licet den-
tur differentix, fatis eft, convenke quoad fubftantiam,
quod nemo negabit.

§. X. Omnia Legis Moralis Prœcepta fundamcntum Lf^\'^
habent in uno Decalogo, cujus dcfinicio fie fefe habet. Mordis
^m hominis integri ^ partim adhuc lapfi infcripta cordi, Fracepa,
pofte a a Mofe Decalogo fummatim compnhmfa, farMiffîmam^
immutabilem i perfeclifftmam amp; pü\'petuam mor um omnium
animi ^ corporis conßituit regulam.

Nunc ante omnia inquirendum, quifnam Legis Mo-H^c^^ogi
ralis feu Decalogi, fit audtor. Deus, nempe ( fchova lo.-^^^cïûr,
quitur, Creator, Redor mundi, J udex , Vindex fux le-
gis amp; majeftatis. Jefaia L f. z. amp; ifte Deus loquitur dc
quo teftatur Salomon PRov. î-îît\' ». ut rivxaquarumj-

ftc aAinius\' f«gis \'èft in manu Jchï0Vïamp;\', quocmnque valt in»
dinet \'cumj Sc^i^uitur Dcüs iilc (quicintcr populumn
fuum- habitavit, ut inter fuos terrarum Regcs folent,
Nolim tamen ut ita arbitrcmini de Rege Ifraciis, quaU
terrenis hifcc amp; egenis mundi elcmentis, non dico val-quot;?
de j fed qüodammodo aificefctur, non habitat enim m
templis manu faftis\'^ Sed habet-pro throno coclum,

pro fcabellö tetfam j Non indiget hominuni mini-
fterio, cai\'caïleftes Angeiorum turmx ad nutum lemper
preefto fant. amp; DeunreiTc regem, 6c inanimata kntiunt
bruta loquuntui--; imo maii daemoncs j quamvis eju-
rato Regis obfcquio frementes frcndentcfque agnofcunt f
amp; qui iis proxime accedunt Arhciinlaiiientes contra Deum-
fapientiïË .magtfarii/iarcanis animi convidionibus inviti .
experiuntur i-ïgt;amp;:4)cus ipfC\'iteftatatï febregem i; Sam.-^^
b.-^. 7. C»on cöim te folum IpiCveruiit^.fed me fpre-\'quot;
verunt 5 nc rcgnem fup\'er cos,) amp; qui:quid a rege
im terra cxipca\'ari pocelc, abuade a Deodlraclitis eft
praeftitum; officium cnim Regis eft, reipublicae conventen-,
te^prätfiribercnbsp;magna lapientiaquot;\'amp; fanéii-a

täte tecit j amp; quidem\'ït^ ut^ffitlÊS aitó genres felicitä-* b
tem prss\'caïferis omnibus p-i^Kdiïrafc dcbucrunt^j;\'öc qaic-
quid in-Lycurgi legibus, quicquid in Romanorura 12.
tabulis prxclare fuit, ex legibus Divinis iiaullum fuiflè,,-k
luce meridiana clarius, patcc. 6c lex, quam Rex Ifraeli-
tarum tuHt, vocatur Lex Regia Jacobt 2. f. S. Officium
Regis, eft, jus dicere eivibm ^ z^m}^ minoribus per ju- t
dices a ie conftitufos in majoribus aut obïcu!:iamp;,- iico;
ut i^fe i quod ex boiiö 6c «quo eft, pronuacief.^ Ea-
dem mcihodó egic D.éus cum populo Ifraelitico ; u-■
bique locorum judices conftituentes. Rom. 13. f, 4
verüm etläm noiinuliä legibus non definita fibi refer* ,,
vans de quibus per Mófenquot;^, aut Pontiliccm Maximum, 1,
fe cox\\(vXÏSiQÏQmu officium Regis t^^ populo fuo de omnin^o
busmee^tafiibusi^prefpicerei no. deik annpna. ^Rfolpexitils
Deus Iiraeütis, quibus pei\' fabafolum Arabije defertum

iter facientibus, omnicjuc deftitutis comnieatu, rorc
quidem puriflimo, fed incralTato, quem mannam dixc-
iuiir, pavit amp; potavit fluentibus ex rupe Mofis baculo
percufla aquarum rivis liberaliter totos quadraginta pet
annos, amp; effecit ne veftimcnta veterafcerent, aut cal*
cei detererentur.

Regh officium eft, non tantum pacts fed amp; belli negotia
curare î v. ,pr. Froem. Inß. neque his fibi fuifque Deus
defuit. Nam ex nutu Jehovae, aut ofFerenda pax, aut
inferendum bellnm erat, amp; ftruendat acies: amp; quae in
principiis, quse poft principia tribus; quibus primus in
hoftem faciendus impetus effet, Jehovae oraculoper Urim
amp;Thummim, definiebatur, in ipfis quoque Ifraeli-
tarum caftris metandis, dum per inculta locorum ober-
rabant, militi» ordinem fervari voluit, ï^um, cap. 2.
amp; fi quo movenda effent, duce nubis ignisque columnar
prîBÏbat area, cum Cherubinis, Uiculcnta prjefentis Im-
peratoris fymbola, ut quod Romanis aquilœ , id ipfis tan-
quam omen viöiorix praeftaret Ifraelitis, ut in quofcun-
que irent, amp; etiam incrcdibili prodigiomaximorum am-
nium alveos repente exficcavit amp; confiftere jusfit aquis
donee transmiiiffent legiones : amp; fic omnia Regis officia
implevit Deus Ifraelitarum. Cuinam nunc ex illis prse-
misfis non patet, Deum effc regem fui populij fed defi-
nam, ne quidquam detero gloriam tantorum miraeulo-
rum mea disputationis humiUtate) legem quoque fell
Dccalogum dedit primo verbis Deut. f. 56. Nehem.g,
f. 13. (Mofes enim non finxit hicfecretos cum Legilla-
tore congreffus, utiNumaille Pompclius cum M^cnâ,
qua Hiftoria extat apud Livium lib, i. Cap. 19.) Sed pa-
lam Lcgiflator Coeleftis, omni populo audiente locutus
çft Deut. y. f, 24. atque articulate, non una voce amp; abs-
que diftinftione, (ut Judœiexiftimant) Deut. f. 10. équot;
li. vox ilia fuit miraculofe formata in aere amp; quidem
operatione immediata, (quomodo Deus alios homines
allocutus eft, ut Adarmm, Cainum, Samudm^ Jódum)

at hic voce magis fonorä, quss ad omnem Ifraelem per-
tigit, quem infinemquoque addita, qu« ad Majeftatem^
terrorem amp; reverentiam facctent, uti tonitrua, fonitus^
tubas, caligo isnis amp;c. dein etiam verba pronunciata

12. amp; gi.-f. 18. Deut, z f- io- quarum priorum tabu-
larum Deus ipfè füit conditornbsp;32. t. Täbuljs

non fucrunt xtern^, ut quidam fentiunt, fed idea le-
gis fuitäJtetna ill mehte Dei.

Ilias tabulas priores\' ftegit Mofes, amp; cur r mfpefto
Exod. 32.. ir. I 7- amp; feqq* noquot;- opus ut explicemquia ex
co loco id omnibus patebit de ad forum Theolögorum
pertineat. Artifex tabularum pofteriorum fuit Mofes 5
Deo n\\2ad2ntc. Exod. 24. f. 4. Dem. 10. f. i.

Tabulas fuiire lapideas patet ex Deut. p. f. 9- amp; /o.
Exod. 24. f. 12.- Judaei tradunt fuiffe ex läpide Saphyrim,
fed nihil intereft cujuslapidisfuere,fufficicc credere fuis-
fe lapideas, amp; cm l primh in monumentum perpetuita-
tis; fecundo in adumbrationem duri cordis humani, in
quod fme manu potenties Dei lex nequeat fcribi 2. Cor,
5. f. \'y , 6, 7. Sunt qui verfantur in opiniöne täbulas
fcriptas fuiife, perforando, 6c ita ut ab utraque parte
legi potuerinc, fed horum judicio meum quot;non adjicio
eaiculum, credensuno latere rcpleto, parte altera cxte-
ra legis feripta fuiffe,- ftbimet etiam contradicunt diilen-
tientes, quia perforando liters, cum ab una parte redjE
pofitx effent, ab altera parte ordine inverfo ftare débuis-\'
fent, atque a priori amp; a pofteriori legi non potmuet.
Sed hxc ad Philologos j quare manum de tabula.

§. XL Lata Lex eft die quinquagefimo poft edudio-
nem ex ^gypto 6c tertio a prjsparatione, Secundum
Theologos amp; Chronologos anno 430. poft prOmiffionem^
cujus exadisfimam computationem invenlo in Cl. WEs-
sELii Commentario ad Gal. Cap. 3. 17- (a P^t^ meO, ad
rogum usque aeftumatiftlmo, edito) pag. 300. p\'H^

T\'emplis
dationis.

Locus,

f. to. amp; Gal. 4, 2f. qui aiiquando nominatur Horeb.
Deut.\'). f. 2, Bxod. 5, t-i. aiiquando mom Dei i. Reg.i^.
ƒ . 8. Sita fuit in deferto Arabia. Videantur Geooraphi.

: § Xlii. Lata eft lex, ut doccretur Ifraclitis, quod qui- Finh.
dem eflcnt libcrati a fervitute ^iigyptiaca ; fed non a
cui tu Dei Luc. i. f. 74. ^ yf. Non fuit ejus finis ut per
obedientiam legis (quam pbft coiruptionem a lapfu im-
picrc hequibat ab honiinibus ) mdrtales juftificarea-
tur; fedut in Republica exftaret obedientix norma, lt;amp;
.hominum impictas cohiberetur magisj tum ut eledHag-
nofcercnt fuam miferiam, ut confiigcrcnt ad Chrifti ju-
ftitiam amp; ut haberent regulam gratitudinis.

§. XIV. Lex â Deo promulgata vocatur lex decern ver ■ Pf^yy^i.
borum. Êxod. 34^ 38. Deut. 4.^. 13. fie â Grscis Thzo-.atio.
logis vocatur Decalogus. Qiiod porro attinet ad promuiga-
tiouem amp; circumftantias, fufius legi poffunt Exod. ip.
Veut. 4, f.i I. amp; feqq. Heb. 12. f. 18. amp; feqq-

§. XV. At regeret aliquis fortaffis, potuilfe me anreaiv\'f(;#?lt;ïi
quod iexfit infculpta cordibus, ad quid ergo opus pvomiû ■ promul.
gatione decalogi.^ Sed refpondemus ei j?r/w«)jutlex natm^lïsgathnis.
magis magisque confirmaretur ;/^f^Wo, ut corrigeretur
in iis, in quibiis eorrupta erat per lapfum,nbsp;ut

fuppleretur in iis, qu^ein ea defiderarentur, quze obli-
terata erant, quarto ut mediatoris neceffitas intelligere»
tur , amp; ejus defideriura, ex hominis amp; legis in carne
impotentia, fortius accenderetur. Rom. 3. f. 10. amp; cap.%.
f, ô(.cap. 10. f. 5. amp; ut populus Ifraëliticus, hac
lege in unam confociaretur, ab aliisque omnibus popu-
lis fegregaretur. Dm. 4. f. 7- amp; Pfalm. 147. f. ip.

§. XVL Decalogus dividitur in duas tabulas, quarumD^f^/e^«
prior fumniam cultus Divini, pofterior hominis erga ho-divtßo,
- minem officium compleditur j Dein dividitur in decern
Praecepta^o^/. 34- f, zB. amp; illâ rurfus dividuatur in qua-
tuot priora ad pnmam tabulam gt; fex pofterioraad fecun-
oam tabulam pertinentiaj fed in divifione decalogi inve-

PontiSiiT Lutheran!; Pomificiique adiungunt prs^p-
mrS SndumTLnbsp;pnmo pr^cepto de Dns

W cÄ. uT\'verus Deus colatur, iecundum pr^ecep-
[um rt\'TÄ«.nbsp;ut non «colatur per imagines;

^ j TJJ; nnteft Ut unum v o etur non vioiato altere,
undefien poteü, utu^^^^^nbsp;objeaum, fed noa

Iff %uod in prsccptis affirmativis negativa , K m nega-
vis Smativacontinentuc ,nbsp;fpecie una prspo-

f tTinK l?quot;untut omnes fub eodem geneix, amp; uno vmo
ÄiÄ^^^ ejus gcnctis, eique of A

Hiicunt urohibentur, tmrn inefteau cauia, in ge-
nere (pecies, m reJ^^o ^. ^ ... mternos ^nimi r^)©-

ôffirmativa non obligant fcmpcr, fed pro loco amp; tem-
pore varias interpretationes variaque accipiunt tempe-
ramcnta ; at pracepta negativa femper, omni loco
tempore, nulla habita racione circumftantiarum, obli-
gant.nbsp;.\'V.^

XVIII. Decalogus mrfus dividitur la praifationcm pr-e/^w.
ac ipfum Decalogum.nbsp;o, ., j ^^r^ . „qC.

Legiflator prxfatur , Ego fum fehova j ut oftendcret jus
ferendi leges ; Deus eft Jehova, liberator populi fui,
^qui poteft jura dare, qux placèrent. Lev. 19. Jacob, û^,
12. ÔC notât neceffariam amp; independchtem exiften-
tiäm Dei j uti Ktcrnitatem immutabilitatem etiam m
quot;\'promittendo Exod. f.nbsp;i5,vamp;; Exöd.^^6. f. 2.

I Mal. -^.f. 6. etiam prxfatur lie, ut. fundamenta^obe-
dientiae ponat, amp; rationes obligationis doeeat, eft enim
Jehova, cui omnis cultus , honos amp; rcvcrentia debetur.
Lev. 21. jr. 31 amp;Deus ifraeljsex focdere Mai. i. f.jS.
Deût. 52. f\' 6, Exod. 19,nbsp;ponat beneficium

^liberationis, quod Ifraelem in peculium Dei aflerebac,
amp; ad gratitudfnem obligabatnbsp;20.nbsp;Exod.

§. XIX. Primum prxceptum agit de Diis alienis non
feabehdis , amp; in hoc vetatur Atheismus, Polytheishiüs/»\'»/\'^\'-
Magia, religiofus creaturarum cultus , Angelorum, fane-
torum , reliquiarum imaginum j at praefcribitur vera

agnitiOV timor amp; reverentia. Amor in ilium fer-^^®^quot;
yens, fpes amp; fiducia, obedientia, adoratio , patientia
in adverfis , invocatio, gratiarum aäio, omnia veras re-
ligionis rnunia. Hoc prixceptum eft Divinum, cum ftuat
^^^cx natura Dei,qui folus eft Deus, amp; qui poftulat jureag-
, j!jJ.iiofci fuam majtftatem amp; coli uti dignus eft ; eo , fane
quot; Crcavit ©mnia j ut glorificetur ivö»«. 11. f, 36. jE/? natura-
^ Hdmini, näm nüïla gens tam barbara, quin peum
«îuandam verum elfe habendum fciat amp; confcntiàtV äöw.

I,, f. 10. VoUtisum^zt nonaftum politiciitn, ut popu;
lus facilius^ regcretur ; fed amp; Rcipublic« quam maxime
\'intereft religio : Euangeïicumamp; Christmram , quöd
eondcmnat, quod ei adverratur. Job. 17. f. 3. ^Job,

§. XX. In fecundo praïcepto Deus duovetat : pnmo
ne beum qui incomprehenfibilis amp; invifibiiis Tub fenfus
noftros fubjiccre aut uil a Ipecie reprsicntare audeamus.
Secundo nt ullas imagines colamus, quocunque cukurfic
vctatur fabricaimaginum Dei , qua; adhuc prohibetur.
Beut:. 4. ir. 1 r- Bxod. 30. f. 4. Lewt. ir. i ■ 5c hic enam
veratur oriuie genus Idololatrise, 6c quidquid hoc nomi-
ne yenit in fcriptura, damnantur etiam qui Jmagine\'s
pingunt quoe ab Idololatris coluntur. At objicitur hoc
prsEGeptum foluni eflenbsp;, amp; quod judfieos tantum

obiiget, non vero mturak.f.qnod omnes obftringat. Sed
nos\'contrariura fentiraus, nempe efle morale jLvfis
perpetui j quia ration! conlentit, ut verus Deus pure abs-
que oQini, idoiolatria colatur. Imposlibilc cnim 6c nefas
eft repraefentare Dcum per imaginem Deut.\'4\' % ^
fada eft repititio in M. T. poft abrogationem legis Ce-
remonialis 15. #. 20, i.nbsp;amp; hoc prae-

ceptum eft natura not\\xm Jä, 14. (J- f7.,6c Rom. i. etiam
confirmatur ex Hiftoria raulrarum gentium, qusé imagi-
nes admittere noluerunt; datur enim exemplum Ethni-
ci fanioris Numa;, qui vetuerat imaginem aiiquam fieri
Dei, homini, aut ulli animali fimilem (neque ante il-
ium\'apud Romanos erat aliquid fculptiie aut fidile rgt;ei
reprjelentamen) amp; ÄNTiPHANEsajebat eleganter,
ex imagine non dignofci, ocuUs non cerni, nulli effe fimilem.
Et de Deo nullam imaginem vel reprxlentamen fingi
poteft jpWwo quia Deus elt fpiritus, cui eorporea finginon
poteft imago, nili lit mendax Joh. 4. vf. 24. Jerem. 10.
njf. i^.Hebr. II . vf. 18. Zach. 10. vf z. Secmdo Deus eft
iniinitus amp; omniprssfens adeoque nullam habet formam
Yel figuram, quje exprimi quaeat. Jefaia 6. vf. i.Ter-
tio.

mm fe-

conceptum, qualis ingeritur per imagines i, «z//. 23.
Jefaia 42. vf. 8: J^am , Deus nu Iii crcatufîe poteft
ammulad, adeoque , nulla ipfi poteft pingi vel ftatui
imzgo. Jefaia ^o.f, i8. Aci. 17. 29. Hoc praecep-
tum eft Divinum y flüens ex natura ipfius Dei. Natu-
rale homini, juxta Principia naturae, ad Deum attcn-
tia. Politicum, interfit enim Reipublicœ ut Deus cafte
adeatur. Euangelicum, quia quod fpirit-uale maxtmo-
pere culrum amat fpiritualem Joh. 4; ir. 24.

S. XXL In tertio pra:cepto, non prohibetur jurarepr^ce/»-
per nomen Dei, nam hoc expreffe jubet legislator.?«»? w-
Deut. 6. f . 15. Jerem. 4. amp; quam maxime ncc^ff^-tinm.
rium eft juramentum ad veritatis confirmationem amp;
controverfiarum diremptionem^ Hebr. 6. f. i^. fed pro-
hibetur nominis Divini profanatio, omnis Blafphemia.
Levit. 14. f, 16. amp; omnis abufus nominis Dei in re-
bus iliicitis; omnia juramenta temeraria amp; levia, ac
per creaturas fada. Matth, f. f. 34. Jac.^-f, f. 12. ita
Jerem. 4. f. 7. daranantur, qui jurabant per eos, qui
non erant Dii; prohibentur omnia perjuria Pfalm 24.
t. 4. amp; omnes imprecationes temeraria, amp; vota teme-
raria amp; levia, nempe circa a^iones, fuo genere, ma-
Jas vel bonas in fe, fed ma jus bomun impedientes 5 amp;
lt;^irca Impoffibiles, amp; circa res inutiles amp; ftùltas. Sed

Ulcere , tacere, quod ad ipfius contumeiiam amp; dedccus
uliatenus pertineat. Agendi hic datur locus de fide ju-
ramenti , feu qualis fit amp; quanta obligatio amp; in quibus
cafibus fidem datam relcindere poffumus, vel fer vare
t^eamuy decifîo nititur tribus propofitionibus; prima
^^î^. pînne juramentum quod legi Dei répugnât
ÔC obediently légitimas eraa magiftratum , quod eft de
rebus ilhcitis vel impoffibilibus, non obligat jurantem
act obfervationem. Nam femper hue illud ApofroiicuUi

refer ri debet, Satins ejî obedire Deo, quam homimèus;
quinam jurare polTunt nec ne, Theologis amp; jurifperi-
tis fatis nota, amp; quia brevitati ftiidebo, de illis nihil
movebo. Secmda propofitio eft , omne juramentum de
re licita amp; poüibili, quod falva pietate amp; obedientia
Malt;^iftratui débita, amp; falute proximi prœftari poteft,
abfque omni fuco ôc dolo fervari debet,.etiamfi pervim
aut metum extorqueatur amp; cum injuria amp; damna tem-
porali jurantis conjungantur, quia juramentum fit, cura
mvocatione nominis Divini, quod non eft protanan-
dumLevit. i^^fvf. xi^it.Majth.

Tertio propofitio cft i Fides ^urata.etiam amp; infideiibus fer-
vanda; Orthodoxorum fententia eft gravisfimis rationi-
bus nixa, cum quibus confentio; fed videamus. Prim^
eft, quia fidem fervare eft adus veritatis, juftitix amp;.fideh-
tatis; nam qui fidcm fervat, praeftat qupd dicit, quod eft
veritatis ; facit quod promifit amp; ad quod obligatus eft,
quod fidelitatis; amp; r^ddit alteri quod ei ex promiflo de-
bet, quod eft juftiti^. Secmda, quia uifidehbusfidem
jurare iicec, ergo amp; fidem Ier vare, patet exemphs Bibh-

Que amp; non poteft elTe Hxreticorum deterwr conditio.
hrtia quia Deus talia perjuria feverisfime ultus eft in fihis
lacobi contra Sichemitas Gen. lâ^. amp; 49- aliis qiiam plu-
rimis exemplisomisfis. ^arta, quia connubia cum in-
fideiibus folvenda, non funt propter inhdelitatem amp; hae-
refin, nec fides jurata propter, eam vioJanda eft i Cor. j.
vf. amp; H- ergo nec alia padaquzecunque, quia utro-
bique intervenir religiofafponfio. ^«m/^, quia fides ju-
rata ipfis hoftibus fervanda eft,nature amp; gentium jurcj
confiât etiam exempUs Reguii, Agefilai, aliorumque. Pro
abCurdo tenemus uti, in juramentis, œquiyoeationibus
amphibologicis, ôc refervationibus mentalibus, qui-
dem ob rationes fequentes. Prima quia juramentum de-
beat effe eontrovcrfis.terminus H^èr, 6. .yf- Sed ,per

iendi con undia; Cwt/t jUri, quia hoc oofito fiTfn^-a/^
r^tcolloquia luramcnta, co^ntraa^/corSLe^^^^^^
hüque tutum amp; feeurum.)nbsp;M^^Saiuiim-

leZ\'lK iflterrogata ambiquis icfponfis eludcre ,
fantnm^i\'^^\'\'\'\' P^fftant aequivocationesJefuiticj^ J at noi
DiS quot;^quot;\'^quot;»f^^agiftratum , fed amp; iilum qui judiciS
Snm i^^^^P^C^eum. 2. chron. 19. vf quod ncfan!

ut^unturque verL cont^\'mente^
tra coiilcientiam, amp; contra rem, de qua asitur. Secmdo

Stó^^l^^V^quot;^^ fic^janua aperta eft omnibus
tan ^ • , Quje ex facfis obiici poflunt forfi-

vifitaîione: a grcge Sanaificatur verbi prxdicati attenta
auditione, publicis amp; privatis prccibus, facromm ca2-
auum\'frequentatione , fcripturx lacrx Icdionc amp; medita-
tione chai-itatis officiis, mutuis hortatiombus, cellatio-
nealaboribus confuetis, ietvilibus, quxftuofis. Exci-
piuntur opera qux direäe fpedant cultum amp; gloriam
Dei ut opera charitatis amp; mifericordiss Matth, li ty.
II. à- feqq àc ideo maie Chriftus a Pharifeis arguebatur
quod Sai4bat^g.ros, amp; difcipuli Chrifti cfurientes Sa^
batho, dum fpicas cvellebant. Excipiuntur etiam opera
neceslitatis, qux nobis per Providentiara imponuntur,
ut cibum coquere, ignem accendere, leadverlus hoites
laccffentes defendere amp; tandem opera communis honeita-
tis. Auaoremamp; inftitutorem Sabbathi Dcum i.
efîe omnibus palam eft. Inftimtum nobis videtur Sabba-
thum Ge^^. 2. vf. Z. ubi creatio, Sanaificatio, quies ponun-
tur in prxterito at non in futuro. Et ipfe Legislawr re-
petit in decalogo, ubi narratio creationis, amp; additur e-
tiam in praeterito , SanSlifautt Sabbathum, id indicate vult,
quando cxlum amp; terram Deus creavem. De prolepil
alii loquuntur in hoe verfu, fed nos affirmanius m ca-
fu necesficatis fcripturani uti aliquando prolcplî, fed heic
nulla datur neceflitas ; Si in uno hoe vcrfa ponatut pro-
ieplis, ergo admittenda pertotum caput, Óc tuncieque-
retur Mofen jam extiiiftc ante mundi totius pnmordia,
ad quam nemo eaiculum adjiciet fuum. Alhrmamus
Sabbathum quoad fubftantiam totum efle morale amp; )uns
perpetui; dum modo diftinguamus \\n morale Naturale amp;
morale poßtivurn. Morale Naturale mihi eft, quod fluat
ex Sandiffima ipfius Dei natura. E. G. cultus Divmus,
tempus certiüimum. Morale pfitivum, quod äuat ex
fanótiflima fummx majeftatis voluntate. E. G. deteinu-
natio certi temporis , qux hic eft dies feptima, netrus-
tra Deum colamus, docentes dodrinas, q»^ ^iint man-
data hominum. Cxtcrum Theologos relmquo, nempe

de Ceremoiiiaiitate amp; moralitate , quod mei fori non
eft, amp; omnes cavillationes difiinaione fupra pofita ab-
fcindi vcl im , amp; fic crcdimus prarccptum efic Divinum
fiuens ex natura amp; pendens ex voluntate, quia Deus, eft
peus ordinis. Eft Naturale homini , amp; patet omnibus
increatum efle. Politic urn ad fugicndam confufioncm la-
cri amp; profani, amp; ad refpirationem creaturarum. Eft Chris-
tianum amp; Euangelicum etiam dum Chriftus eft Dominus
Sabbathireft enim fervire Deo fumma libertas, amp; Chri-
ftianis nobile negotium.

§. XKIll. Praxeptum qnindum, refle pimum praï- p™.
ceptum cum promiiiione vocatur Eph. 6. vf. z. amp;
prïefcribitur , reverentta , obedtentia gratitudo amor,
bonos non modo tiliis erga parentes, fed amp; omnibus
inferioribus erga luperiores, amp; ftmul injungitur fupe-
rioribus erga inferiores, amor ^ cura^ benevolentia ^ fide-
Utas, jîiftitia. Vetatur i. liberorum ^«pw erga paren-
tes, rebellio adverfiis eos, inhumanitas illa, qua filii
recufant egenis parentibus opcm ferre , eontemptus
aliaque hujus generis. 2. Rebellio fubditorum adverfus
Magiftrarum. 3. Contumelia fervorum adverfos do-
minos, 4. Ingratus animus difcipulorum in Prsecepto-
res, Ecclefize m^embrorum in Paftores , clientium in
Patronos. f. Contemptus quo feniores a junioribus
afficiuntur. 6. Simulata inferiorum eraa fuperioresfub-
miiiio. c^uxritur, an filii fe a Parentum poteftatefub-
ducere poflmt, amp; fine eorum confenfu Patrimonium
contrahere, quod negamus. Sed ne egrediar termi-
nüm difputationis i illam quzeftionem non traftaDo
adeat B. L. ad Theologos juris Peritofque, â quibus de
ea re , jam per multum in lucem prodiit. ^Et hocprx-
ceptum eft Dtwnum , ex Dei Providentia amp; conftitutio-
ne , propagatione amp; gubernatione cujus quali imaginem
gerunt parentes. Eft Naturale-, reûa enim docet ratio,
amare fuam ongmem, prudentiam amp; tutelam atque
;?aco quoque omnem pertonam Parentum. mittcurn-,

■

honor erga Parentes, confervat Famiiias, femmana
bonorum civium. Buangelicum amp; Chriflianums Ex farni-
iiis enim bene conftitutis oriuntur optima EccleltïS
niembra amp; columnx religionis.
vuetf\' §. XXIV. In fexto prœcepto non vctatur Homlddium
mm fix- Judieis, aut Magiftratus authoritate praiftitum hoc
turn. enim jubet fcriptura Rom. 13. njf. 4. Neque jusbelh,
quod V. T. hcitum, in N. T. non improbatum. Ne-
que etiam homicidium, quod patratur adverfus violen-
tum aggrefforem , ii modo obfervatur moderamenquot;
INCULPATE TUTEL^. Sed vetatut I. omne homici-
dium privatum 5 nempe quodprivata authoritate, amp; do-
lo maio, five ex odio amp; vindiftae ftudio, five id fiat, vi, five
aftu, five ferro, five veneno, fivedirefte five indite^
patratur. z.nbsp;qua peccatur in Deum, in fe ip»

fum , in Rempublicam, in Familiam, in Ecclefiam.
Pythagorei rede ajebant, ms in hoc mmdo ejje a Ves
eollocatos^ njelut in flatione ^ ex qiia fine Imperatom confen-
fu mn fit migrandum. 3. Duella, qux nulla ratio licita
reddere potefi:, non vani honoris defenfio, non vindi-
€tx execLitio, non criminis purgatio. 4. Odium, vin-
didx ftudium, invidia, contumelia, convitia in iermo^
nibus, internx iracundi^ motus. f. Quicquid cum ve-
ra amp; fincera proximi dikaione , aut légitima fui dc^
fenfione pugnat. Matth, f, vf zi. Lev. 19. \'vf 17, id.
Zacch. 8. vf. 16, 17. Sed prae\'feribitur, proximi defen-
fio, auxilium, amor, manfuetudo, concordi^ pacifqne
ftudium. Hoc praeceptum eft Divinum, Deus enim fo-
lus eft Dominus vitae, Rex focietatis hominum viven-
tium, judex arbiter vitœ ôc necis, qui hominem
ad fui imaginem creavit , amp; opus hoc deftruer®, 5t
ejus jus violare fumme impuim. Naturale , homicide
enim funt hoftes generis humani, amp; inimici omnis
focietatis, nec ferendi magis, quam ferae aut latrones.
FoUticum^ in Republica bonum eft maximum vitae fc-
curitas5 homicid^e enim funt peftes hoftelque civitatis

iilteftini, cum rumpant vineula amp; evertant fundamenta.
Euangelicum ^ Chrifliamm. Gratia Euangelica repu«--
nat, vitiis, odio, hx, iiividi^e, ex quibus fontibusi)oc
crimen committitur.

§. XXV. In pr2Ecepto feptimo proiiibitur omnis ïWi.Prace^\'
citus concubitus, i. Scortatio, 2. Adulterium, 3. m-tum
ceftus, 4, raptus, f. concubitus, 6. nefandum fodo-
mitarum crimen. 7. Polygamia fimultanea. 8. quivis
turpes vel fermones Vel geftus, quicquid temperan-
tiae amp; fobrietati ChriftianjE repugnct. 10. Internus in«
continentia: affedus, imo illicitus adfpedus. Et pr^\'
fcribuntur, pudicitia, caftitas, modeftia, temperantia,
amp; qualibet virtutes ad veram fandificationem mentis
corporifque fpedantes. Hoc prteceptum eft Divinum \\
cx inftitutione conjugii legitimi in creatione. Natura-
le^ cum ipfa ratio naturalis didat conjugii honorem in-
violatum eflc habendum. Politicum^ cum vaga libido
amp; adulterium fit origo confufionis, irapietatis, amp; dif-
folutionis, amp; ê contrario fint conjugia honores fami-
iiarum amp; Rcipublicx fuftentacula. Euangelicum ó\'
Chrißianum^ cum in Euangelio prohibeatur omnis tur-
pitudo, amp; Chriftianis jubeatur fandimonia.

§. XXVI. Vetatur in Odavo pracepto, i. Furtum, Pr^tr^/-
lacrilegium, peculatus, plagium, latrocinium, concvxs- mm
jio, ftellionatus. 2. Ufura rodens amp; immodica. 3. Do-
11, fraudes amp; circumventiones omnes in mercibus, vnm,
pondenbus amp;c. 4. Avantia (omnium ma lorum radix)
defidia amp; ignavia. Prxfcribitur i. acquiefcentia in for\'
te, pariimonia amp; frugalitas. 2. Sinceritas amp; juftitia.
3. liberalitas in paupcres amp; egenos. Hoc pr^ccptum
t^Vtvmum^ fluit enim ex Providentia fapientiflima amp;
diftributione bonorum Uberrima, cum Jehova fit totius
mundi Rex amp; Difpenfator. Eft Naturale nam ex jure
naturae hauftum , fuum unicuique tribue ^ amp; quod tibi fieri
non vis, alteri ne feceris. Poltticum j co ci^mi focietates
meuntur, ut tutae fint vit^ poffeflionesque. Euangelicum

amp; Chrißiamm, quod jus Divinum adftringat, jus natu-
rale coatirmar, Poliiicum conlcrvar, fed Euangelium
ur\'^et adhuc plura argumenta adamorcm 6c juftitiam.
§. XXVIi. In hoc^prxcepto vetantur. k FaUa.tcfti-
tum No nionia 6c omnes calumnix^ 2. imqua judicia, 3

trcdationes, 4. Mendacia, f. Omnes ftimulationesiraudis
amp; malitix. Et prxfcribuntur , Veritas, candor, fides,
defenfio famx proximi, judicia «qua 6c plena charita-
tis, laudes proximi. Hoc Divinum etiam eft ptxcep.
tum quia Deus ipfe Veritas eft, prohiber omne falfum.
Naturale-, nec falli vellet homo, licet alium fallere ve-
ilt. Politicum-y mendaciuro enim amp; vioiatio fidel di-
rede faciunt ad turbandas focietates 61 toiiendos con-
traaus cundos. Euangeltcumamp;nbsp;Euangelium

, §. XXVIII. in prscepto decimo , prohibentur omnes
concupifcenti« illicitatae; imo primo primi mot us con-
cupifcentix. Et hoc mandatum iniervit i. cupiditatibus
ac moiibus cordis noftri refrxnandis, 6c ut lijpocritis,
externx Sanaimonix oftentatione fefe venditantibus ,
larva detraharur 6c rupercilium. 2. Naturœ Legis!atOris
6c oblequii Deo debiti, melius denotandx. 3. Infimii-
tati 6c corruptioni noftr^e amplius renudandge. Triplex
datur concupifccntixobjeaum, nempe voluptates,opes
6c honores; voluptates libidinem, opes avaritiam, ho-
nores ambitioncm cient. Hoc prxceptum eft Divinum.
Deus eft Spiritus Sandisfimus 6c juftisfimus, qui non
ferre poteft appetitus aut amorcs in juftos, fibi repugnaii-
tes, 6c deviantes a fummo bono. Eft Naturale,
tus pravi 6c invidia, natura funt corruptiones, ôc adver-
fantes principüs virtutum; 6c femper in memoriam rC-
vocare debemus, unumquemqne fua forte debere effe conten-
tum, amp; illud AriSTIDIS iQnbsp;jUfj\' svjöujwe^v, juitum

Politicum^ officium honefti ci vis eft.attenderead mor-
bos animi, 6c animi tranquillitatem curare, quod certe
facit ad rempubiicam quiete confervandam. QiQ,de Oß\'^

ob-

num.

Fucep-
mm deci
mum.

cîïsUb. III- Buangelicum amp; chriftianum, Euangelium do-
cct nos efFügere concupifcentias malas, ut iuße tempe-
ranter ac pie vivamus.nbsp;^nbsp;\'nbsp;^

omnibus perfpeais, coneludimusCeÄ
quoa lex lila Divina fît immuîabiUs, jota unum aut unmßo.
apex nequaquam pr^teribît ex lege ^ mquedum omnia faöia
fuerunt. Matth, f.vf. 0- ip. E^Spiritmlis, fcimus
enim legem eJfe Spintudlem. Rom. 7. vf. 14.

amplifma, dicitur enim Pfalm. 119. ng. omnt
perfeaioni video elTc finem : latum vero eJfe mandatum
tuumnjalde^ verfantur enim circa Deum, omnesque ejus
perfediones, circa nos œetipfos, quoad animam amp; cor-
pus , imo circa omnes creaturas, ramque funt fupra,
juxta, quam infra nos. Et perfetliffima damp;£irina Jehova
intégra eß ^ inquit Rex amp; Propheta. Pfalrn. k9 ^f g
datur perfedio partium, gradium amp; durationis, Eft per-
pétua, quoad obhgationem noftram naturalem, quoad
i^Jum agnofcendîE miferix noftr^, amp; quoad dtremonern
yit^ Matth. 5, qjf. 17. é- amp; Rom. g. vf. 21. Eft
mdifpenfabilis : Hxc materia , ut delicatisfima prolixius
pauio mihi exphcanda. Eft indifpenfabiUs, affirmo a par-
te quidemnbsp;at non a parte fummi Legislaiorisj quo-
niam Deus nulla neceffitate impuilus fuerit ad produftio-
nem creature rationalis, fed mera Ubertate ^ tamen ex
Hypothek, quidam vult neceifano , amp; agit in iis, aut
amp;T^-if^ ^^c^ ^^^^^ exiftere, ità ut non poflit aliter agere

alinnamcreamra rationali, necefle eft poni
aiiquam legem Def, cm obfcqui teneaturi eam enim cflc

nec Deo lubeiTe, aut Deo fubefie, nec ab ipfo reai\'
aut, regi fine lege, amp; lege iuftiliima , eft contradiäo\'

jure politivo nitarentur, liberum amp; integrum Deo fue-
rit ea ponere aut non ponere ; imo potuit contrarium
etiam pr^cipere fine ulla repugnantiâ ; nam qui jus
fiabet jubendi, idem habet prohibendi, cui enim ma-
m competit, ei etiam minus ; amp; fi prœcepta omnia funt

difpcafabilia, tune nullum datur difcnmen intet legem
Moralem amp; Ceremonialem, nec ulla major obligandi
ratio, necmajus transgreffionis peccatum, circa unam
quam alteram. Sedhsîcabfurdilîima eft opinio; nonda-
tmr dipgenfatio , quia lex Moralis, quoad fubftantiam
idem eft iquod antea probavimus) cum lege natura; ,
aux immutabîlis eft , amp; nihil in illis reperitur^ quod non
doceat ratio fana, amp; nihil quod non pertmeat ad om-
iiesgentes, per omnia fecula, nihil quod non lit ne-
ceftarium nature humans .ad finem ftium affequendum.
Exempla quae producuntur a quibusdam per omnia
Praeccpta nihil demonftrant. H. G. dé Cherubtms, qui
modo fuerunt figna facra, amp; non objeÛa religionis.
De Serpente Mneo, qui fuit fymbolum feu ty.pus Chrifti.
De Sabbat ho, id pertinet adnbsp;aliis

ad Ceremoniale quid. \\gt;zChrifto\'Qumjubeat odijfe parentes,
cum faltem non ctbfolute comparate ût intelligendum.
Dc Ahrahamoy fuit mandatum hoc expbratvrium, non
abfolutum : amp; ii inadasfet unigenitum, peccaffet in
legem de homicidio, quia inftru6tus erat authpritate
publica, nempe mandate fupremi vita; Domini. De
Mofe Exod. 2. vf. 12. Mofes fait perfona publica ^ habens
internam vocationem, clarifTime oftenfam, a primo
m art ure in fiia apologia, dßor. cap. y. vf. 22,. amp; fèqq.
COnluftrari poflet Exemplis Pinehaß, Simfonis., Samuelis
amp; Elilt;amp;y juxta vi 10s dodiftlmos , non tamen ex Diod.
SÏCULO.\'Z-/^. I. De Davide xom2, Goliathuni i Sam.
17. Non inivit duellum, dum erat in bello jufto
audoritate regis, contra blafphemum, eft ficnon^x
nxma gloria, fed fide. Vide vers z i, 57, 45-, 47» 4o. De
^olycamia Patriarcharum ^ licet non reprehenfa, an
idec^â Deo approbatâi minime ! De iiàello repudii MMP,
19. vf. 7. amp;c. Fuit permißfve, non approbative. De
Uge Leviratus Deut. t\'y.vf \'^.ïmtcafus pecutiaris^à con-
fervationem tribuum. De furio Ifraelttarum Exod.
vf. 33-36. fecujai tulerunt quidem bona opes fed ex

mthorîtate Vivina amp; confenfu, Egypiorum, Hisce didis
concidit etiam objedio ex Dem. 25. f. Z4amp;2f. hxcSc
alia argumenta pro materia difputandi relinquo.

§. XXX. Lex ha;c ad füi obfervantiam obligat omnes
genres, ex majeftate, jure amp; imperio Dei in ipfos, ill® e- ad emnet
nim omnes in co vivunt, moventur amp; funt, ergo vel/,^^,-^^^
fola hac ratione fub Divins majeftatis jugum redigun-
tur, gloria enim imperandi Deo T. O. M. Legislators
fummo competit amp; gentibus omnibus obfequii gloria
relida eft! veX prtmo: Excellentia ejus Divinaj eiucet c-

nim in ea Divina Sapientiaamp; SmàimDeut.h
nec non authoritas, cui cedere omnia hominum man-
data debeant Jói. f, 2.9. Secundo, ejus perfeftio antea
demonftrata, amp; qux amplius patet, fi comparetur cum
lege Ceremonial!, Politica , humanis legibus amp; dida-
mine confcientia:. Tertio obligat confcientias, ôc diri-
git animas, earumque adiones, hinc amp; fpiritualis2i\\idit
Rom. y.f. 14. .^arto, omitto ^termtatem jam confir-
matam, unde etiam fub Euangelio R«m. 13. f. 8. amp; p.
obligat quam certiflime. Hujus obedientiae débita; dan-
tur etiam regulx multifariœ. i. Debet eile fincera, 2. Vni-
^erfalis. Perfeäa., rede Bermrdus: modum deligendi
Deum^ effe eum diligere fine modo. 4. Conßans^ dum vita
fuperfit. 5. Ad homine toto. ld eft, totis viribus. 6. Subor-
dtnata, praecepta primae tabulîE derogant fecund«. Re-
liquis omisfis reguiis compendii caufa. Objectio non
pertmet h^c kx ad omnes gentes, dicitur enim audi
Israel. Refp. non leguntur haec verba in promulgationc
legis prima Bxod. 20. nec in altera five deutera Deut. 5.
Licet non ignorem Ecclefiam Gallicanam in recitatione
legis, femper adhibere hxc verba. Ecoute Jfraeh ie fuis
rmrnel ton pieu, amp;c. Sed h^cce formula fuam videtur
habere origmem ex Deut. 6. vf 4. qu^ verba leguntur
poft promul|ationem legis, amp; nobis nop convenir ver-
^s Domini Dei noftri, quid addere, translocare, vel de-
mere. Prov. 30. vf 6. Apoc. zt. vf 18. Si vero -InfteE

Antinomus Ifraelitis quos Beus eduxit amp;c. tantum eft da*
ta. Refpondemus cum viris Orthodoxisfimis ; imo, tan^
quam Ecclefiam reprefentantibus omnem totam atque
integram amp; tune fpeâ:at fi^lummodo ad promulgatio-
nem honorificam,non ad obligationem abfolutam, amp; om-
ni modam.nbsp;. ^ . -
§, XXXI. Legem -pofitivam dividimus m Ceremoma-
Um amp; Forenfem. Lex CeremomaUs definitut, qux fa-
jitive di\' ^^^^ prîEfcripfiti myfticïe fignificationis amp; prxfuge-
rantis gratiam Novi \' Teftamenti. Et leges Ceremonia-
les funt exercitia primae tabulae, quia determinant cul-
tum Dei in prima tabula prxfcriptum per externas cir-
cumftantiasj annotamus Qiàhmclc^^m fariclasperfonas ^^
res fanûas amp; aBioms , îoca , amp; tempora (acta. Deus de-
dit hanc legem, primo quoad initium in Paradifo Gen.

If, zo. cap. 4, 3, 4- 7, cap. 8, ao. augmentum,
per inftitutam circumcifioncm, tempora Abraham! j com-
plementum in amp; poft exitum cx ^gypto per Molcn Joh.
I, 17. amp; cap. 8, 12. Lex ilia nomen habet ab objecio,
cum agit de caeremomis amp; ritibus Ecclefiafttcis, in exter-
no Dei cultu, obfervandis. Alii putant , ceremonias
diûas fuifle, quafi azremonias a carendo -, co quod res
funt, quibus Ecclefia minime carerc poilit. Alii a ca-
ritate didas fuifie fentiunt, quia maxime charce amp; gra-
tie hominibus. AUi dérivant a Cere oppido Italic, m
\' quod Romani Gallici tumultus tempore fua facra trans-
portabant. Non fumus in opinione , quod ceremonia-
rum iftarum obfervatio Ifraelitarum coram Deo fuit
juftitia. Hehr. \\o. f. i. Qui illis ceremoniis fenium my-
fticum obrogare ftuduerit, is deprehenditur facris pan-
deais contradiccre. Gal. 3. % h- ^-oll. 2. f. ij. Hebr.
8, vf. 5-, 9, 23, 2.4\' amp; c^P- \'^f\' «\' Ffilis primus amp;
pr^cipuus erat, fignificatio amp; adumbratio beneficiorum
Chrifti Coll. t. vf. i 7. Bebr. 8. vf 4, 5. amp; cap- »o. vf r.
Abrogata eft lex per ad ventum Chrifti ; n^yquoadfigr
nificationen j poteft enim nos erudire de Cnnfto : led

quoad ufum amp; externam obfervationem. Tuxta V. amp;
N. T. loca plurima amp; Naturam legis.

• §• XXXIl. In lege Vorenfi prius videbinius definitio- Ux To.
nem ; Lex Forenfis, qua; alias Politica dicitur, eft , juxta rsnßs
quam Eefpublica Ifraelis pacts bellique tempore ex Beijus-
ß erat adminißranda. in fe continebat, ftatuta,
de Magiftratu, de conjugiis, fervis, hereditatibus, amp;c!
fecundo^ pxnas infligendas etiam leçis moralis transgrefto-
ribus. Leges Forenfes elTe excrcitia fecundœ tabula
patet, quia jubcnt juftitiam erga homines, m fecunda
legis tabula praîfcriptam, per externas eircumftantias,
cxercendam. Difputemus non longe de abrogatione
legis forenfis ; fed finem imponeamus, toti quxftioni
régula fequenti. QiTxcunque leges juris communis fue-
nint, omnes fuerunt immutaNIes : quxcunque vero
juris particularis funt, omnes fuerunt mutabiles. Per
jus commune intelligimusj quod dedudum fit ê com-
inunibus natura; principüs , quatenus igitur leges judi-
ciales aliquid morale contineant, eatenus funt œternce.
Quicquid autem in illis fuit juris particularis, id eft,
quod accommodatum fuit, ifti tempori, genti, amp; ter-
^ Î illud antiquatum amp; abrogatum eft. Opinor verfari
Orthodoxorum Scntentia.

XXXIII. Nunc de legibus humanis agemus, tan-Or/Ve îc
tum vero quo ad generaliora. Vetuftisfimi mortalium,
nulla adhuc mala libidine, fine probro, fcelere, eoque
line pœna aut coercitionibus agebant, tunc nec furta nec
rapinas, nec ulla fcelera, libidinum umbrie, neque icrU
tur leges, neque pxnae illo tempore, illo faturni asvS,

notx erant: natura refta,omnia jufta amp; bona, diditans,
illis temporibus jus amp; juftitiam hominibus docebat: ne-
que promus opus erat, cum honefta, fuopte ingenio,
peterentur, amp; ibt nihil per metum vetabatur; poftquam
autem exui œqualitas cepit amp; pro modeftia ac pudore,
ambitio amp; vis oriebantur : provcniere tunc dominatio-
nes, mult»queapud populos, in «ternum manfere fer-

titutes , amp; fie comprobatum eft , quod ex maïh morîMi
nafcaniur bona legei^vdut Tacit, iAnn. Vfu pobdtum
eji, inqtiit^ legei eg^W^ t exemfa honejîa^ apud bonos ex
déliais aliorum QtgnC Et jam gens unaquaque in corpus
redada, fibi leges, neceflîtate exigente, prjefcribere
pit, ne honefti amp; boni timeant; amp;ut icelerati a crimi?
nibus ftiis, psenarum ante oculos femper verfantiam ter-
rore, abfterrîtl,.probes non amplius l^ederent. Hinc De^
mosthen-esnbsp;amp; carum îaud. Orat, 2. non inelegant

ter dixit, qua corporibus evenïmt agrotationesy wedicorum
indufina amp; ope curantur , animorum vero ferocitatem pro-^
pitlfant, ae. ejiciunt Legislatorum fententia. Leges primOj
rudibus hominum adhuc animis, fmplices fuerunt ; Ce-
kbratisfimae fuerunt primo leges Cretenfium, quas mi-
nos, deinde Spartanorum quasLYcURGus,at mox Athe^
nienfium, quas accuratiores amp; plures, praefcripfit soloh
Et principiOiV. C. regum aibitria pro legibus erant, tes-
tante jus\'tino lib* 1. amp; Tacito Ann. libi 3. Cap, 26: Ôc
lege i.f.de Orig. Jur. at poftealeges condit« abipfis Regi-
buSi quas collegit Sext us Papiriusamp;: appellatur Jus Civij
liE PAiPiRiANuM^, non quod Pap iRlus de fuo quidquid
adjecit ; fed quod leges fine ordine latas in unum com-
pegit. Exaftis deinde Regibus A. V. C. 244. defuetudine
Qmnes hae leges exoleverunt , non foium, qu^ ad mores
rceios, amp; regni ftatum pertinebant, at omnes^, amp; fi qu^
in ufu manferunt, ece non tanquam leges Regix, fed
tanquam mores patriae obfervabantur /. %.ff. de hts, qu$
funt fuivelalieni j-ur. Hic oritur quxftio , an leges Regiœ
defuetudine exoleverint, an vero lege Tribunitia, ut dici-
ta^ in leg. §.5. de orig. juris, at Jo. Sam. BruNOüEE,.
I,usnbsp;eruditione Clarus,annotavit hanc legem

non efie trahendam ad abrogationem Jegum R^giarum, fed
tantum ad ejeaionem regunr, amp; affiumat, dodiores id
iam dudum animadvertifle pag. 3 J.^ad quam fententiam
etiam accedo. Iterum caspit populus Romanus , mcerto
magis jure-, amp; eonfuetudine ali, id.prope. viginti an-

dis paffus eft, ut dieitur iii 2.. t,. de orig, juris. Ve-
fior eorum fententia, qui putant non viginti,quot; fed fexagin-
€a annos intercesfifte a fublatlonc legum Regiatum ad
proraulgationem Legis it tabulai-um , cujus fententiâ
eft, Jo. Sam. Brunquell Hiß. juris p. 34. amp; ibi citan-
tür fcriptores, at id in medium relinquo. Hoc tem-
pore a Regibus ad legem 12 tabularum pauciflimae le-
ges funt [latJE , qu^ in hoc tempore latze , extant apud
audorem modo citatum pag. 55. fed cum leges bae ma-
gis concernebant, ftatum pabticum quam privatorum j
ideo leges 12. tabularum lats funt, l i.^. ff.de o.J,
Hiftoriam quam brevisfime narrabo. A. V. G. 502. ob
ftatum turbulentem placuit Romanis publica auäoritate
mittere Legatos, nempe Sp. Postumum Album , A. Ma-
NiLiuM, P. SuLPiTiuMCamerimum, teftanteLivjo
Up. 3. Cap. 51. per quos peterentur leges, qmas leges pe-
titas in tabulas eboreas perfcriptas pro Roftris propofue-
runt, ut poflent apertius perfpici/. z.§. 4.pr. de orig. jur.
fcioequidem dolores nc«! convenire inter fefe, an per
tres, an per decern viros leges pet iras fuiffe, fed arridet
mihi fententiam Liviimodo citati, cum Brunqiiellio
pag. 56.bynkerh0eki1, nempe tres variosmiflbs in Grje-
ciam, ut peterent a Graecis leges amp; conftituti poftea qui
eos examinarent amp; in jus Romanim reciperent ordina-
rentquedecem viri,poftquam redierant tres Uli Legati Al-
tleis legibus onufti; paulo enim poft reditum horum in-
tentius mftabant Tribuni, ut tandem fcribendarum le-
gum inuium fieret, amp; tunc placuit hos creari decemvi-
rosj fine provocatiooe, ne quis eo anno alius magiftra-
tus effet, UrmsCap. 32. Hb, 3. qui tunc tabulas decern
compohierunt legum, ut civitas legibus fundaretur. Sed
quia adtiuc dum aliquid deërat, fequenti anno duas ad
illas decern tabulas adjeceruntLiv. lib. 3, 27. amp; ideo le-
ges ta. tabularum funt nuncupatae; Non autem folum
•«X legibus Ammenfiurn conüäx funt leges 12. tabula-
ïöm , fed etiam Lac^dimomorum ^ nec noxi aiiorum legis-

Îat or um, Jo. Salom. B run (^j el lus pag. ubi auQo.
res , qui verfantur in hac opinione : auctor conficicnda-
rum interprctendarumque tabularum, fuit Hermodo-
Rus, quidam Ephesius, exuians ui Italia /. 2.. §. 4 în
fin, ff. de 0. J. in cujus mepaoriam ftatua etiam eft e-
reda. TACir\\àS Ann. Hb. Cap. 27. narrat Hiftoriam bre-
viter, hoc modo : Pulfo Tarqmnio adverfus patrum faóïio-
pes nmlta popuîm paravit tuendd lîbertatis_ amp; firmands
Concor dia: créât ique funt decemviri^ amp; accitis^ qm ufquam
jt^regia , compofitd it, tabuU, finis aqui juris, amp; decemvi-
ri fut fine anm du^ tabuU adfcribferunt, non ad concerdiam^
fed ad majores dififenfiones fngiendas. Tabulas contmebant
1us privatum , publtcum ^facr um-y fed ne ni m is in cam-
: )um procedam , dicam folummodo , quod fi alicui iu-
jeat eam legem explicatam invenire, adeat. Jo.Salum.
Brunlt;^uellumnbsp;amp;feqq..M. KmWUU etiam

pag, mihi 561. fiqq- addam adhuc in laudcm iftius legis e-
logium CIceron ïs or at. lib, i. Cap. 43. Fremânt omnes licet^
dicam qmd fentio .bibliothecas mehercule omnium Philofopho^\'
rum unus rmhi videtur iz. tabularum libellus^ ß quis legum
fontes ér capita vider it auäoritatis pondéré ^ amp; utilîta\'
lis ubertate fuperare.. Et idem auCtor lib. z. narrat, qmd^
fe puero^ moris fuerit ut juniores illa^ addifcerenttan-
quam carmen necejfarium. Cum leges 12. tab. nimis bre-
ves amp; obfcurae client, accesfit varia jurisperitorum inter-
pretatie , ôc difputatio fori I. 2. §. y. de 0. J. ff. da-
tîBque funt folemnes adionum formulas /. z. §. 6. ff. de
O. J. nata poftea plebifcita, a plebe perTribunos fcita.
Et nimis audo populo, Senatusconfulta fada funt , (Sc
ut quisquc fcire poflet, quod jus prxtores diduri eflent,
eida propofita; Prxterea imperio translato in Princi-
pem a principibus, conftitutiones promulgatas amp; corum
audoritate certi Jurisconfulti de jure confulentibus res-
ponderunt, quse omnia juris Civilis Romani partem con-
Itituunt /. 7.^. §, I. dejufi. dr J. amp; quœhjftoria la-

tiuskgi poteft/. 2. §. i. usque ad §. M-o.J. janda
leg. I. de Conft. Prmcip. amp; §. 9 j^fi, de J. n. G. amp; C.
vid. etiam Celcb. Eek prmc. D. tit. de O. Jur.

§. XXXIV. Lex Jatiüime lumitur pro omni jure, quo Homom-
utimur in Repubiica, ita ut amp; ipfum jus non fcriptum»?M
compreliendat /. 6. §. 1. amp; leg. 9. ƒ. de J. f^ amp; §. i.
Infl. dej. N. G. amp; C. Lata, pro omni Jure fcripto/^^. i.
/. 32. i». t. l. 1. §. ï. de off. ejus cui mand. jurifd..
vel ftnde , proea Juris fpeeie, quam Populus Rom. Se-
natorio Magiftratu rogante eonftituebat §. 4. injt. 4e J.
N. G. amp; C. Stridillime vero fumitur pro lege 12, tab.

1\' §• i^Jnfin.f. depa£iis, /. 15. §. ^.iufin. ff. de S. P. R,
junSia leg. 8. eodem ; amp; aliis locis.

_ § XXXV. Legis definitionem dedimus fupra §. 4. in fin. fed Defimth.
jam explieabimus 5 diximus, quod ftt commune prsceptum^
quia non de lingulorum, fed univerfis rebus; non de raro
contingentibus, fed de his qux ut plurimum eveniunt,
condi folet ac debeat /. ff de II. amp; leg. 10. ^o^. quod
enim femel aut bis exiftit, prxtereunt legislatores l. 34,
f, 6. ff. de II. Pulchre in hanc rem M,quot; Porcius Ca-
To in oratione quam dixit pro lege oppia apud Livium lib.
34- Cap. 3. in medio, (Ledu dignillima) pofuit hxc verba.
Nulla lex fatis commoda omnibus efi: id modo qusritur , fi
majori parti amp; in fummamprodefi. Hinc etiam lege 12.
tab vetita fuerunt privilegia, leu leges de privis\'\', nifi
teryntur per maximum populi comitium. ClCER0/i3.

B\' ae u. neque enim ;ura in iingulas perronas, fed ge-
neraliter cuaodienda funt, dicitur in leg. 8. h. t. Polui-
nmsfecundo., Ftrorum Pmdentitm, confultum, id indicate
vult, quod non temere, nec nudo foloque iegislatoris
arbitrio, fine pleniore juftitia; amp; aequitatis ac publics
utiiitatis examine, fit ferenda lex; fed adhibitis lapien-
tia conrpicuis Viris amp; peritis negotii, de quo jura con-

[ponte njel îgnoramia contrahuntur, coèrcitio, h^c dara
funt, fed aliquando dciinquitur, quod tamen,pro délie-
to haberi non poteft, li deticiat nempe voluntas ; amp; etiam
impune eflet iilos punire , qui ex innocentia confilii,
aut per zetatem vel amentiam vel furorem doli capaces
non funt. §. 7. amp; K»- J- ^^ Oblig. g»^ ex Âeliâ. L
52. f. de jurtiiy /. 3- §. ff. de injur, leg. jf. ad
leg. Corn, de Sicar. Delinquitur etiam ignorantia, ii a-
liquisfine venia in jus voeatus fit, ab eo, qui, ei debet
reverentiam, /. 2. Cöi. de in jus vocand. Vel etiam li
Tudex rerum judicatarum impeiitus contra jus judicave-
rit. pr. Infi, de obUg. qua ex deliSi. delinquitur etiam ju-
ris\'amp; fadi errorê, fi quis eripuerit rem alienam, tan-
quam fuam poflclfori, putans fibi id leges permittere
§. I. Infi, de vi bon. rapt, quarto dicitur, communis Ret-
publica Sponfio. Quod iignificat aut aperta voluntate ut
in Democratia, populum tacite fpondere fc legi fubjec-
■ tum fore; aut ex pado quod initio civitatis omnes ci-
ves ineunt approbatione fua comprobare legem, ab ns
fadam, quibus dederant poteftatem legislatoriam confen-
fu omnium vel làltem majoris partis leg. ff\' ad mum*
dp. de inc.

Bivißo. §. XXXVI. Legis humam feu pofitiva funt vel gene-
rales , qu£E vocatur jus gentium fecundarium, .accommoda-
tum nempe ad conditionem hominum, ut nunc eft poft
lapfum, ab omnibus gentibus approbatum, ad quod per-
tinent , dominia, contraäus, bella, fervttutes amp;c. (cà pofitt-
V4[peciaks, ille dicuntur, quse populo quohbet, ufn
diuturno, vel certa fandione funt approbatx, utl elt
[ftb Civile Romanorum, Athenienfium, aliorumque. Leges
\\\\xx.zm pofitivamp; eâdem ratione amp; modo, quo introduda:,
iterum commutari poflluit.

§. XXXViï. Quia in legislatione apud Romanos m-
veniuntur quidam fcitu digna, ideo illas Solennitates hic
Guambreviter narrabo; adhibebantur â Romanis decern
folennitates nempe: i. Legis [criptio, quod domi fiebat
^nbsp;a Ma*

Magiflfatu, adhibitis viris prudentibus amp; neceflariis ,
cum quibus confulebant, an lex effet e republica ,amp; an
conveniret moribus majorum ; addebanturque plerum-
que formulas, quod videre eft apud Ciceronem ad At-
ticum hh, 3. Cap. 23. amp; Brissonium de form. torn. z. p.
158. 2. Cumfemtucommtimcatio-, quod teftatur Livius Ub.
I. Cap. 17. Sine cujus auftoritate cum populo agere non
licebat. 3. Promulgation publice Lex proponebatur , ut
quilibet e populo earn legere, amp; ponderare, «5c fibimet
conftilere, an utilitas exigebatferendi ,vel antiquandi le-
gem; fpatium promulgationis erat trinundinum, amp; ut
etiam lex legi poffet a plebe ruftica, qu« fingulis nundi-
nisrure in urbem eonfiuebat, legi amp; ponderari poffer,
Cicero pro dom. cap. 16. addebatur edidum, ut popu-
lus fe fegrsegaret in trinundinum proximum 5 eö ubi fe-;
renda erat Lex ; locus ferendi legis fuit : interdum prata
Flaminiay qui poftea circulus Flamimus nominatus eft;
mi^ïài\\xm lucus Petilims, c{w^ïiàoc{\\JLQCapitolium, plerum-
que autem Forum Campus Martius.gt; quœ inveniuntuc
apud fcriptores rerum Romanarum. His omnibus ^er-
aä:is ÔC obfervatis, dicebatur magiftratus, populum jure
^ogaße, populusque jura fcivijfe. Cum populus confluxis-
fet adillum locum, ubi lex effet ferenda, pr£ßCO primum,
alta voce pronunciabat legem. 4. Suaßo ôc dijfuaßo-, qai
rogatums erat, eandem in fuum favorem fuadebat, quod
etiam ab aliis aiiquando comitabatur, nec etiam deerant
qui diffuadebant, tut vulgo dicitur tot capita, tot
sensus) Liv. lib.â^y Cap.%i. 5. Sortitio, deferebaiur ur-
na vel fitella, auditis orationibus, facerdotibusque prx-
fentibus amp; exponentibus Divina, in qua urna vel fitella
centuriarum nomina conjiciebantur, deinde fortium a^-
quilibrio fafto, fiebat iplaJfr/zV/O jUt in lucem prodierer,
qux centuria, prima, qux fecunda exüffet de fitella,
qu^ exierat prima vel fecunda forte, ea eundem locum
libi acquirebat in ferendis fuffragiis atque ordinem, Liv.
m. 10. Cap. 2%. ubi amplius. 6. Jntmeßw, licebat fi ali.

cui aliquid utilitatis fibi acquirere ^o^otyintercedere, Se
ici peragebatur a tribunis plebum, folenni iilo, veto,-
Liv. Hè. 7. cap. ij. amp; Ub. zj^ cap. ö. ô? aliis locis. 7.
Rogatio, quse fiebat (fi nihil mali ab auguribus vel ab il-
lis, cujus erat de cœlo fervare , aut adverfî obnun*
ciabatur,) folenni formula velith jabeatis J^irites hoc
ita uti dixisita vos quiritesrogo-, Cicero pro dom. i8. amp;
3aulo poft addebatur, fivobis videtur, difcedite ^intes\\
10c audito, quisque in fuam difcedebat centuriam vel
tri bu m, ubi ferrerentur fuffragia. Cic. or at. pro Balbó
pag. 1310. 8. Sufragiorum îatio , poftquam quisque fuo
loco pofîtus eflet, ferebantur fuffragia, quod olim fie-
bat alta voce; at poft legem tabellariam ufi fuerunt ta-
bellis, quarum uni infculptîE erant literse V. B.. fignifican-
tes, UTI ROGAS, altcri tabella: tantum A., quod indica-
bat antiquam approbate, Cicero adi\'.
14. \\\\x tabells diftribuebantur pet diftributorcs, quibus
nongentes adftabant cuftodes, fraudisque vitandi gratia,
nempe, ut tabellb refte amp; fine fraude diftribucrentur.
Exftruéti erant in campo Martio pontes centumnonagin-
re tres , amp; tot erat numerus centuriarum, per quos pon*
tes yiritim effet transeundum ab iis, qui ferrerent fuf-
fragia, miniftrabantur h^ rabellae in capite pontium; amp;
unam vel alteram tabellam imaiittebant ciftula in ponte
extremo, amp;c vocabat prîsco ad fuffragia fingulas centu-
rias, eo ordine, quo exiiffent; reverfi a ponte conclu-
debantur inter canccllos. 9. Diremptio Sufragiorum-y nu-
merabantur tabellae utriusque generis , id eft, vel nota-
tae V. R vel A. a fïngulis cuftodibus, amp; numerus earum
notabatur pundis. Et fi fuperabanc tabeilai notatx V. R--
tabellas A. lex erat approbata, fi inverfb dzi ^ antiquata.
10. Legis confirmâtio, perlata ita lex confirmabatur jure-
jurando; amp; deinde in xs incidebatur, amp; publice popu.
lo legenda proponebatur. Jam credo fatisfeciffe hifto-
rise ; qui plura cupiat, adeat Heinecciumnbsp;rom*

fub. tit. de y. i\\r. lt;y. amp; C, amp; Merulam in lib. delL^
Rosinum , Livium, aliosque.

XXXyilf. Hifce adjungo omnia remifita Izgum^Requißm
amp;quidem Ita,ut omnibus legibus applicaripoflint amp;cx W.

Mnm requifitum ^ ut Lex fit lata ab eo , quicondendi
potertatem habeat. Condi poteft lex ab lis qui majefta-
tem fiipremam habent, amp; praefident reipublicjc autho-
ntate fuprema, five populus, five fint optimates five
pnnceps: primario independcnter ac naturaliter eft pe-
nes univeiTum populum, lecundano dependenter five
cx conccflione aut necefiitate, penes unum Principem
vel optimates, amp; fic ergo in \'^^x.w DemQcratuo voluntas
populi jus facit /. 52. §. i. /. h. t. In Ariflocratico opt-
mat urn: in Mmanhko voluntas principis, /. ult. in fin.
Cod. de II. vid. Voet ad ff. p. 16. num. 8. ut amp; Com-
ment. Hoppii p. 10. fectmdum requifiitum eft, ut lex fit d-
qua, nam lex quxin fe plane cx iniqua, nullius eftmo-
mcnti arg. /. 8. C. de jud. azqua enim ratio eft anima
legis, vid. Eck. ad t. p. de juft.amp; jur. in fin. Sc ad tit.
de II. th. 14. Tertiam requifiitum eft, ut fit honefta, id eft,
ut nihil prjEcipiat, quod neceflltati morali amp; divinis
prxceptis adverfctur. Et nc la;dantur aures cafta: j nam
inhonefta lex non eft lex. I. 15. ff. de cond. infi. arg.

ff. de V. O. partum requifitum eft, ut fit jufla,
quoad materiam dum verfetur circa bona amp; xqua amp; ut
^qualitatem fervet lt;3c inter cives jequaliter teneat, nam
mjufta lex pro lege non eft habenda, August, de ci-
VIT Dei 19. Cap. zi. ^imum requifitum eft,
Ut lit rationalis. Cum ratio fit anima legis77. §.20
ff. de legat. 2-. amp; /. i, 3./. de re milit. confcius fum
dici in /. 20. ff. de IL mn omnium qu£ a majortbus con-
fiituta funt, ratio reddi poteft, at ideo non cogitandum,
quod pro ns, qux a majoribus conftituta fiint, ratio
non tuit J cum longo feculorum amp; temporum de-
curfii, amp; injuria aut hiftoricorum negledu excidifie
potuit qu^ ratio iiiius ferendi erat: led adeat Led.
i^enev. Dodiflimum Notium obferv. lib. i. Cap. 2. ubi

hsec lex clariffime exponitur. Sextum reqmfittm cfl: ;
ut fit perpetm , id eft fine termine vel tempore detcr-
niinato, amp;, ut id demonftraretur apud Romanos tabu-
lis aeneis infizribebatur; exigit icilicet quam maxime per-
petuitas, ut fcilicet ea condatur mtentione, ne unquam
ceffat ejus obligatio, nifi mutata hommum amp; tempo-
rum conditione, aut ceffante in univerfum ratione,
eandem lege vel defiaetudine tolli expédiât. §. pen. infi.
de N. G. amp; Civ. amp; leg. 32. §. i. f. h. t. ex legsi-ff-
de jurifd. patet, quod illx leges, qux non perpetuae e-
rant (id eft, quae habebant tempus determinatum) mo-
do in albo vel charta, vel in aUa materia, qnx facilius
injuria temporis perire poffer, proponebantur. Septi-
mum requifimmeft, ut ütpoffibiHs^ nam impoflibiiium
nulla obligatio. /. i8f./. de R. J. Octavum requi-
fitum I qtiod mn de raro ac fortuiio, [ed de fape contin-
çentibus ferri debet j non praeteritos. /. 4, f, 6. jf. h. t.
at futuros comprehendere debet cafiis leg. 7. Cod. h. t. I.
25. §. ult. Cod. mandati1.17. Cod. defideinfir. amp; /. 22,. f. h. t.
Regularitcr ad futura, utididum, verum aliquando ad
praeterita, prmo fi ita expreffe fancitum /. 7. Cod. h.
§. pen. ult. Cod. de S, S. eccl. I. vj. Cod. de ufuris-, Je\'
cundo^ fi lege nova tantum interpretatio veteris ja-
ris fiat, tertio fi quid de ordine judicii, aut adionis,
vel quid aliud ad fiibftantiam rei non pertinens addarur.
^arto fi jufta ratio vel favor rei fuadeat, ôc eadem
fit caufa prœteritorum , quam futurorum. Nonum rc-
quifitum, ut fit Generalis, quod jam explicavimus ad
hsc verba (in definitione legis,) commune pr^ceptum.
At forfan aliquis objiciet, etiam feruntur nonnumquam
LL. de raro contingentibus 22. inft. de rer. div. /, 3.
ff. fi pars hered. Prastereunt fcil. regulariter legiflatores
cafus rariores, non quod iis débita non tribuant jura,
fed de iis non folent fieri leges, inftabit aliquis etiam funt

eau fa m ccrtis ordinibiis dvium tribuuntur amp; ab omnibus
generaliter debentobfervari: Sed hsec qua: difpoiîra fun£
de aliqua fingulari perfona, ut ad eani tantum pertineant,
non funt proprie leges, fed privae 11. feu priviiegia. De-
c\'mum requifitum, ut lex fit manifeßa non obfcura, ut di-
citur in §. 7. infl. de fideic. hered-, magis fimpUc it as nobis
in legibus placet., quam difficuUas. Undecimum requifitum,
ut feratur ex utîlitate fubditorum ; hinc eleganter Cice-
ro lib. 3. Salus populi suprema lex esto. Duode-
cinmm requifitum, ut fit promulgma. (^uod facit ad dif-
ferentiam fpecificam legis a conluetudine, Treutl. difp.
i. dej. amp; J. thefi. ^.lit.6. Opus enim eft ptomulgatio-
ne, amp; ut voluntas Icgisiatoris manifefta fiat amp; ut ab om-
nibus intelligatur : cur enim culparemus cos qui ignorant
conftitutiones,ut eft in N.66. c. i.addatur leg. p. Cod. h.t.
amp; jusTiNiANus etiam difertis verbis publicationem fieri
juslit Nov. 2, 48. amp; in Nov. 66. in Epilol. Verlor
autem in opinione, quod lex quam cito promulgata
lit, ftatim obliger fubditos Leg. pen in fin^ Cod. de decur.
^ leg. 9. Cod. h. t. Non poft certum tempus, nifi cer-
tum tempus nominatim lege comprehenfum fit, ex
quo demum vim obligandi habeat: Nov. 116. Cap. i.
Sed ÔC poft Promulgationen!, tamen tanto tempore in-
dulto, per quod facile ad omnes pervinere potuit, quod
etiam ab arbitrio legislatoris dependeat. N\'ov. 66. Cap.
». amp; leg. pen. in fin. Cod. de decurton. aliquis vero igno-
rantiam legis Municipalis probans ,audienduseft , leg.ult.
ff, de décret, ab ord. fa£i.

§. XXXIX. Promulgatœ legis effeäus eft, obligate ci-
ves, amp; incolas in territorio legislatoris degentes l. ult. ^
ff. de jur isd. l. j. %. IQ. fi. de Int er d. amp; relig.^ l. amp;
l. 15 ff\' de officio Praf. five plebejos, five nobiles , five
privatos, five publicos , porro omnes /. lo. Cod. h. t.
ad fui ohfervantiam leg. 10. eodem. EtiaiTi obligat in
confcientia , nam Jus naturse, pr^cepit obedire magiftra-
tüi, ac etiam fuis prîeceptis, leges enim a magiftratu lataj

\'tm.

non videntur lancita homiiium, fed ipfms Dei, utpo-
tequi magiftratum vice fua cffe jubet, Rom, i?. non
ideo condudcnduin , quod\' magiüratus habet vim in
confcientiam i nam magiftratus, vi propria non con-
ftnngitconlcientiam, fed quia Deus nobis injunoit obe-
diennam magiftratui, ejusque mandatis. V, ad Rom i x vf,

th. 9\' amp; Huber. de jur. Ctv. L. ///. 3. Si quid con-
n;a legein fiat, obligat ad poenam, ut ait Jc,

h, t Quentiir hic an quodcunque contra legem fit,
fit iplo jure nullum, fine exceptione ? quod cSntrale\'

gem ht, ipio )uire efle nullum , fentimus j nam fi quis
lege non obfervata, id eft, ram contra verba quam
mentem (/. 29 ^o. ff h, u amp; leg. 5. Cod. h\\ amp;
leg. 3. § 5 ^ leg, j.ff. de Senat, conf Maced) aliquid

quidem ut ne opus refcifiionc vel exceptione ad illud
infirmandum d. j. amp; iz. ^^ß, de ZpTl i fr fe

tnjufl. mp uß, leg Cod. de teßtb. Dodiflinius
VoETius ad/, pag. 18. etiam confentit, quod quodcun-

iP^^ jure nullum, ?ed fd
fallere multis modis . etiam demonftrat , reguiis ac
exemphs^ at illas cxceptiones omnes enumer^re non
vacat: adeat L. B. Auctorem amp; Vinnium

M u Cap.^ I. qui de hac materia precuÄpf:
runt. Secundum noftram fentenriam fcriptura ie^is ad
eflentiamnon pertinet, amp; requiritur nullibi; naS fola
voluntas Pnncipis legem fadt le^, pr. ff d, conl
Prtnctp, Et judicmm populi leg. si. ff de 11. Videatur
porro Sam. de Coccejus. Jm.Contr.p. 20. Sed fcrin-
tura tantum eft caufa legis elfidens inftfüif^cntalis oL
utimurutfacihuspromulgatur, «Scm co-nitionehom nam
perveniat, amp; fidelius m\'emoria retinl-a ui ac d^«^«^

32. §• I, ^ etfi ut leges magis filit conl^icus amp;
immutabiles, legis fcnpturammagil fuadeat /. 2.

qu^ leges nec jubent, nec vetant. Hxc tamen pertinct
^ legem, quatenus demit poenam: fi induJget aliquid
majoris mall evitandi gratia, quod obfervat ülptS

^T™\' Propter\'duritiem cordis, Del
dtif /nbsp;Sic etiam Judxis permiffurA fuit

dimittere uxores, dato libello repudii f certe majoS
mah evitandi gratia, nempe ne illas darent fopod xtC
no, vel alio mortis generi. Pm/t. le,. iegt;. M h t
nempe ne lex contemptui^pateat, non-^munita terLê

ävere vi ato^n.\'\'\'\'\'\'\'\'amp;fapientia; fed tan-
adverfus iLrun Stuiïïrrquot;\'\'\'^\'!quot;?^^ publicam quietcm
etiam prJi\'Jfd .H^nbsp;vel improbitatem. Lex

§. XLI. Legem interpretantuc Legislator vel confue-
\' tudo, judex feu Magiftratus, vel Jurisconfuiti ; fed il
egrediatur mentem legis lat«, folius eft Principis l, 1.1.
p l. uit. Cod. h,t. Ncv. 143. cum optimus\'verborum fu9-
rum qmsque eft interpres. quo etiam refpicit, quod fcrip-
tum eft, uti leges c ondere^ ita amp; easdem interpret ar i, folo
imperia dignurn effe^ Voet ad ff. h.t. addatur Vinnium
quäft, lib. \\. Cap. z. Ut judices amp; fCti posfint implere
interprctandi partes, ratio amp; juris auftoritas vult ; Ut
plus aequitati tribuatur quam rigori ftriöi juris j ut fe-
quantur in re dubia fententiam benigniorem; ut fervia-
tur verbis, quantum posfit; ut cxpUcentur fecundum
communcm ufum loquendi amp; id cum eifedu, ne de e-
jus vi aliquid pereat; ut interpretatione potius juvent le-
gem sequam amp; utilem, quam reftringant, amp; ne produ-
catur ad confequentias, cavendum, quod contra ratio-
nem juris receptum fit: ne extendant facile conftitutio-
nes pzenales, amp; ut prudenter Legislatoris voiuntatem ex-
tendant 6c producant in cafibus fimilibus, femper in-
quirendam cfie animam 6c rationem legis. Vid. Eek ad tit.
Antinomia legis non temere admitti debet; Sed prjeftat

fubtili animo diverfitatis rationem difcutere, qua fieri
poteft prudentia 5 eife poteft enim novum inventum, vel
occulte pofitum, quod diflbnantis querelam diflblvic
/. 2. §. 15-. de vet. jur. Enucl. multum diverfitati tem-
porum , multum juftae interpretationi dandum efte credo.

XLII. Differunt ut in multis aliis, ita in eo quo-
que,lex naturalis, .6c divina moralisgt;alegibus Civilibus,
quod ill^ immutabiles., ut fupra dixi, ha2 variis modis
mutari poflunt,6c quidem primo leges antiquantur, quoct
indicate vult, leges mndum perlatas fuiffe, feu folum-
modo rogatas fed rejeäas, quod populi fuffragio non
erant comprobat^. üerogantur y cum pars primx legi de-
loz» ff. de ^i^^^o^^^s/^rlegibus, cum quid

Interpre
tatio Ie-

prima lege Uip. tit. i. Abrogari, dicitur ea lex, quae
per latam pofteriorem iti univerfum tollitur. leg. loz./:
? ynbsp;ornnia locum leperiunt in legibus con-

öendis quotics publicum commodum, amp; major reipubli-
C« utilitas fuadet novam legem, ut evitetur incommo-
dum yeteris legis, A. Gell, no^, att. lib. zo. cap. i.
Oed tail utilitare non apparente, non recedendum a jure
œnftituto, quod diu ïequum vifum l. z.ff. de co^fl. princ.
^ 7- ff\'äe integr. reflit. Lex prior per legem pollerio-
^m potcü abrogari i nec unum quodqUe eodem modo
lolvitur quocolligatum eft, leg.nbsp;loo.^ 1^3./:

Y* Autper confuetudinem, cum nihil intereft, an
VM^m fufragio fuam voluntatem declarat, an vero re-
tms tpjn fastis-, amp; receptum fliit, ut leges non folum
lunragio Legislatoris ; fed etiam confenfu omnium per
deiuetudmem tollerentur aut mutarentur. ult. infl.
de J. N. G..amp; c. amp; leg. sz. .^. u infin. ff.\'h.t. invenitur
-nonmtrequens claufula in legibus praecipue municipalibus,
mn objtante cQnfuetudineo^axizQxxnàAxxix VoETii ad ff. fen-
^Sfnbsp;praeteritis amp; non de futuris confuetudinibus

«it intelligenda, quod reäislinie vir ille prseftantisfimus
«xpofuit, cum leges non femper maneant pari utilitate
qua primitus fuerunt introduaa:, cum
îe? riznbsp;illis: amp; uti dicitur in

vir. amp; uxor, vamp;ïuntas hominum elî
amatoria adft^premum -vita halitum. Bucharanus
dial, de fure apudfcottos, bene dixit. Negotiorum varietas
mn patmr ullam legem ferriyperpetuam, conßantem, amp;
^qtta apud omnes homines, idem vale at, folutafati necefß.
late, i^i abfonum foret velle cavere legibus^ ne in melius ea

nve legibus np\'vis five confuetudinibus commèndatis a rem
tio r Vnbsp;feu Legiüatore fit difpenfa-D;^

jam in legibus Divinis probatum eft, fummo legifïé-
^ori nempe Deo competat difpenfandi facultas.nbsp;^

\'. y- y - Goriiilium inivî nöbiliffimam quoque mate-
riam de Principe legibus foiuto paucis pertradare did-
rur in. ^ ff. de U. prifictpm legibm effe folutumAzà
haec jufta lance funt penfitanda amp; proponenda: non enim
Princeps omnibus legibus eft foluîus; videbimus quibus
fitoDftriaus, pnmo Legibus Divinis , quia fubje^us
Deo, amp; linereipeau perfonarum dicitur c?^/. 3. f . 10.
maledtttus omms qui non manet in- libro legis, faciendi çya.
? unnbsp;\' Naturalibus, quia conveniunt quoad

fubftantiam cum lege morali; tertio, fundamentalibus,
quia jurat fe illas fervaturum, amp; non tantum Princeps
tenetur naturaliter, fed amp; dviliter ex contradibus, cum
civibusimtis, cum contractus conftat proportione arith-
metica necconftderat, an contrahens fit Rex, vel fiîb.
ditus, divesvel pauper, fed vult omnes contrahentes
xquahter obligari, amp; ideo non debent claudicare con-
traaus /. ,9 de K S amp; leg. f. ff. de refc. vend, quarto

obedientiam, non quoad pœnam ,
led obftridus lecundum «quitatem naturalem , amp; non
folutus m foro Poli, fed in forofoli, amp; non foiutus

videatur latiusdehac quœftione Celeb. Noxius de
re fumm. Imp. lib. i.cap. 3.(^4. Bodinus de Republ. lib.
1. cap. 8. amp; ro. /^ACHiNEUs controv. lib. i. cap. 2. Cu-
JhZW^sobfUb. ty cap. 50. ^ lib. 26. cap. jj-. At quam-
maxime affirmo Principem folennitatibus effe folutum,
live ipio fuo nomine, five alius cum vel coram eo quid
agat, Sanctmus 34. §. i. Aath. Cod. de dornt. Nov.
5a. cap: 2. leg. omnium Cod. de teft.nbsp;\'

XLV. Hic moveri debeat quxftio, an legati, obedire-
debeant legibus iftius regionis, in qua morantur legati-
onis caufa, id non videtur, cum Jegati repraefentant mit-
f. tentes , amp; içieo ex fua perfona non funt confiderandi.
amp; credo nctione juris illos debere haberi pro ablentibus

De prin
cipe legi\'
JfHS\'folmo,

^n leg
tus nèi
ßudioßiS
ßtfilmm

jSc extra territorium politis, fi tamen
gant, vel contumeiiofe, tune querela xxuuuui au mit-
tentes, amp; poflunt juberi finibus excedere Grqtius de 7
amp; B. équot; pacts Ub.i. c. iS. n. 4. At inde concludi non de-
bet, quod ilJi qui apud nos ex Tua urbejmittuntur ad Col-
legia univerfalia Ordinum Generalium, vel fimiiia liberl
funt a legibus iftius regionis in qua degunt legationis cau-
fa J. Voet ad ff. pag, p. num. 12. An üudiofi, qu imo^
rantur in alia regione Itudiorum gratia, funt liberati a le-
gibus iftius regionis ? non affirmo, quia pro co tempore
quo morantur domicilium ibi habent, amp; pro incolis
habentur J, Voet ad ff, p. 17. num. 13. amp; morantur ibi
lucri faciendi gratia , nempe ornandi animam virtute amp;
lapientia,- fed quid opus longa probatione, an ne quo-
tidiana experientia docet illos legibus folutos non eifc
X: E. p. In controverfiarum aliarum Oceanum me non
immittere, fed vela contrahereconftitui; cum jam vide-
am me egrelfum limites \'difputationis confuetos. ßrevi-
tati quantum potui, ftudui, ne fim tajdiofus ledori, amp;
ut ilium liberem a naufeofa prolixitate amp; leftione mul-
torum qusefatigatio eft carni ÊccL ii, if, 12. Negari non
poteft de hac materia jam multa in lucem prodlifle, pec
difficile enim eft invenire materiam, non illuftratam
aiiputationibus aliorum, amp; fi forte aliquam non expli-
catam inveniflem, earn tamen mihi excuticndam com-
^ittere non aufusfuiflem, cum ingenii dotes adhuc funt
tenues ôc curta fuppellex , ne dicam , res angufta domi
JNeque L. b. verfatur in ea opinione, ut fpcro, me ani\'
mum adfcribendum adpulifle, oftentandœ dodrins vel
eruditionis gratia, fed folummodo ut confuetudini A
cademi^ fatisfacerem, cum moris fit dare fpecimen de
uorum ftudiorum primitiis, petiturus gradum doótora-
lem ^ eam ob rationem elaboranda fuit materia, in qua
pro viribus oceupatus fuit, fateor itaque perlubens qu®
hfe contmentur pagcllis, mea quidem ke, me mul-
tum tameu debere labon amp; mduftri« virorum pr^ftan-

quid impune a-
mittitur ad mit-

tisfimorum; licetenim imitariapes, qux vagantuf amp;flö»-
rescarpunt, aflentiente Plinio 1. Cap. 6. öc L^^

Fleribm ut apes in faUihtts omnia Ubant,
Omnia ms ittdem depafcimur aurea di£ia
Aftrea, perpet na femper digniffima vita.

Equidem mihi confdus fum, haue materiam uti.ejus-
dignitas amp; graviras poftulat me non pertradaffe j fed qua-
tenus humeri ferrc pötuerunt; fi autem quid per impm-:
dentiam exciderit, aequi bonique confuiaturgt; nam om-
nium habere memoriam amp; penitus in nullo errare Divi-
nitatis magis, quam humanitatis fit, /. 2. §. 14. Cod. de
vet. jur. Enucl. Erit forte quidem, quod emendari, vel
mutari vel detrahi .vel addi poffet, verum inmagnis voi
Juijfe fat efl. Porro, dum hoc me praeftitiffe exiftimem ;
D. T. O. T. M. pro clementisfima fua adfiftentia amp; fub-
leyamine fubmjsfimas perfolvo grates , utque amp; in pofte-^
rum me meaquc fl:udia protedioni fuae velit habere com-
mendata, humillimc rogö j amp; tandem cum hoc verfieulo
finem imponere conftitup :

Confcius fum quaedam vitia typographica irrepfiflc
I-. B. humillimc rpgatw: ut ea corrigerc velit.

jtai

A\'

î!
l\'iîliii«

Deleris, o Patrix gloria magna Tuœ ?
Nuüane Te tçtigiflè pil bona verba fodalis ?

Nulla moram eerts nedere poffe viïe?
\'Tene hiec non teneant, Batavos omantia campos

Moenia, nunc fludiis moenia facra Tuis» \'
Qu£e memini celfam coelo tolientia turrim

Fluminis innuptum, Rhene, videre Tuum^
Seu tacita blandos attendam mente fufurros

Deiederque hortis, Vechta fuperbe , tuis
Aft ego fi juntos fluvium contemplor utrumque
Quum fociis ,maluAt curribus ambo vehi *
S^pius exciamo ! Verc o Divina propagol

Mente pia cundis gratia digna coli !
Oppida cum l^tis .celebret Germania campls
Jadet ea ad Rheni fiumina ftrufta fui; \'
Vechta, licet, placidis fecurus lüde fub umbris,
Et cane cum pagis grata vireta tuis.

Pf,,

Heic

Illa docent fituque fuo pidisque tabellis.
Parva ut concordi erefcere pace quean t.

Tam bene commonitas jungens concordia mentes,
Corpora diftindas non livit eile duasnbsp;*

Nam Tua mens quoque noftra fuit, raea veftra manebit,
Mutua dum Mufae commoda ferre velint.

Aft ego quid vana loquor? nunquamque futura
Auguror? amp; tremulo conqueror iftafono?

Non ea culpa tua eft, Juris fandisfîma Vindex,
Sic facra, fie leges, juftitiamquepremi,

Sed quoniam ire paras, atque eft Tîbi cerca voluntas ,
Ad mage dileCtos, Docte, redire focos.

Te gravium celebret rerum curam Horna gerentem
Aut jaótet laudes India tofta Tuas.

Te p^cor oftentent per plurima fxch patronum,
Quae Te cunque vocent, Curia, facra, forum

Toen s^yn Ed. na gehmden Redenflryü over de Godde-
lyke en Menfchelyke Wetten tot Mee/ter dsr hei-
de Regten \'ujerdt ingehu Idigt.

Z,aiigftef juicht, daar zcU, geëerde Landgenoot,
De heugelyke vrugt ziet van uw arbeid plukken:
Zoo moet de bleeke nyt, en vale wangunft bukken;
Gy Triumpheert, van Lof, nog Lauweren ontbloot»

Geleerdheit, die u heeft gekoeftert in haar fchoot.
Wil op uw fchedel tans een dubblen Eerkroon drukken;
Nu zy van uwe vlyt moog zien de fchoone ftukken
Waar^loorgy de eer en glans van \'t Stichts Atheen vergroot.

Het onrecht fchrikt en beeft, nu gy zoo klaar de wetten
Yan Goden menfchen durft in \'t helder daglicht zetten,
Verdrukte onnozelheit wacht op uw hulp en raat.

Gelukt myn wenfch: zoo Icevt ge omftuwt van allen zegen !
Zoo drukke tJ nimmer kruis! Godamp;gunftzy op u\\y wegenI
Geniet hier, amp; hier na een zalige Eercftaat!