Philof. amp; Med. Doft. Philofophia;, Phyfices Experimen-,^
talis amp; Aftronomix Profeflbris Ordinarii ^
N E C N O N
Jimi Senatus Academici confenfu^ atque
Nobilißmae Facultatis Juridicae hereto ^
PRO GRADU DOCTORATUS,
Summisque in JUR.ÏSPB.UDENTIA Honoribus amp;
Privilegiis rite ac legitime confequendis,
fuhlico fiflit Examini
JANUS ANTONIUS HELVETIUS, batavus. /
A. D. Kal. Maji , L. S.

TRAJECTI AD RHE NV A-f,
EK oFFiCiKA I O A N N I S B R O H D E L E T,
ACADEMIAE TYPOGRAPHI. MDGGLV.

Hl-
M

Hdc eorundem pfimordia^pra-
ceptorum 3 atque injiitiitionis
domejlic^ memoriam tejia^
bunda mente

, -t

\'1
*

\' ^^^ amplius auguftiusve Soi adfpexît-;
Imperii ubi origines attenta mente inveftigave-
^ ris, principi gentis Hiftorico, oportet, adftipu-
1ère, a primisquidem, qui ante fuperbum ït
pariter atque nomine Principem imperaverunt-
Regibus, ita geftam, ita audam efle Remp.,
ut parentes eos conditoresque civitatis merit© nomines; nec
ambigas, quin acer ille pudicitiae amp; libertatis ultor Brutus,
\'malo id publico fuerit èffedurus, fi anteriorum aliquem Prin-
cipum imperio exuendo, ferocium animorum evaganti licen-
tie nondum adultœ civitatis exitium commifiiTet. Etenim, ut ille
ipCc veriflime addit m prim, lib. IL Diftpaures nondum adulte
ff/eerdi-a formte qms fovit tranquilU moderatio imperii, ^oq^e

mtriendo perduxit ut bomm frugem libertatis maPuris jam vi-
mbus ferre poffent. Tranquillani vero iftam, quam nominatj
Imperii moderationeiii, quxque ita temperet imperio liberta-
tem, utamp;i cives, ita demum fe iiberos efle raeminerint, fi non;
nifi legibus rite latis paruerint, non libertatem libidine me-
tianturj amp;illi, quorum confiliis fumma pubiiqp rei permiflà
eft, hanc fibi ponendam efte duxerint imperandi rationem5
ut neque nimiam in czeteros appetant, neque legitimam con-
temtui reddant obnoxiam poteftatem ; hanc inquam , fruftra
eft , quod cxfpe£tes ab iis civium animis, quorum unusquis%
que fibi tantumlicereexiftimat, quantumlibet; ubi tantum li-
ber, quantum vanae plurimum amp; inconfultœ cupiditati ex-^
plendiK fufficere,in pravum Verfi affeótus fuggerunt; ubi dum
finguli, juftîB poteftatis impatientes, imperii partem in fe
tf4bere amp; rapere çonantur, nihil plane virium in medio re-
linquitur, Cqnf. quo nemo melius hxc explicaverit, non ge»-
nere ac dignitate , quam ingenii, judicii , amp; eruditionis ho--
nore major amp; clarior Vir 111. de, Montesquieu in excellenti, .
amp; imniortalitatem laturo opere, De l\'Efprit des Loix. L, vniv
C. a.

II. Nec minus fruftra hanc imperii moderationem fpe«-
rare aufis ab his, qui fuo fcfe jure, non toto populo auftOquot;
re, tenere imperium arbitrentur; qui ideo in fupremo bo-
norum culmine repofiti efle, amp; collocatifibi videntur, non,\\
ut eodem amoris , eodem benevolentix adfe^tu, quo liberos
parens, cives Imperantes profequanturî non, ut fpes, quas
in virtute ipforum atque prudentia repofitas hàbebant cives,
turpiter fallere ac.deftituere, fummum cenfeant efle facinusï
non, ut femper aut conjungant, aut pofthabeant privatas pu-
blicis civitatis rationes : fed ut tanto impunius omne genus vitiis
indulgere valeant, quanto a poena altiori faftigio removen-
tur; i-ed ut tantum libi decedere exiftiment poteftatis amp; im-,
perii, quantum libertatis civibus competit 5 fed ut tantum fi-
bi fumat iicentix libidinisque unus, quantum in foluta legi-
limo magiftratuum imperio civitate omnes amp; finguli fibi vin-
dicaïit,, Atqi^e ha; quidem calamitates eo aenus, co vehç-

tnentius in civitatem^ irruere affolent, ubi pamni pfudenti
confilio intemperans ex tribus iftis, quas fimplices vocare as-
fueverunt, femel circumpofita fuerit Reip. forma. pW»
(uthic prudentiffimi fciiptoris, Dionyfii Halic. ferbis utar)

iiî vß^Hc affocii^TTrit XÄ) TTd^oivaiMiXiÇ y TÏTWV ineis\'cv nohiTsv^U-em «Ü-
TO HlxB-\' £lt;»ÜT«nbsp;quot;OroiV Q dvOiKi^xB-^ TToivlc» fASTÇl\'aJ?, tÔ Vetpot\'

^ jW^/flVT®- 01/ «r? jWo/? iS\'Êfj KXTii\'^ysleil. U^fttiq. ROW. Lib\' VI î.

§. III. Quse cum ita fint, oportet omnino, hase in quavîs
imperandi conditione viîia longe longeque abeffe ab iilo ci-
vitatis gcnere, quod amp; pace fic regnetur 5 ut, cum boni qui-
que cives magis praefentis flatus amwe, quam legum fuppli«
ciorumque metu devindi, publicarüm fortunarum commo»
dum incremcntumque pro virili intendant, tum vel pesfimi
amp; profligatisfimi quique, non magis praefente imperii legum-
que vigore amp; reverentia, quam b^onorum ad utrumque de-
fendendum admirabili conlenfione , ab improbis molitioni-
bus abfterreantur ; amp; bello ingruenteita geratur, ut non mo-
do libertatem inter infefta undique hoftium arma defendere,
fed etiam imperii fines quàquaverfum proferre , atque augere
valeat. Atque hîec quidem, cum variis in imperils pfo varia
imperandi atque parendi ratione, pro variis hominum con-
ditionibus, proque variis earum caufis , varie etiam vulgO
volvantur,ego vero, ubi Remp. utraque hac felicitate perpe-
tuam, reda trutina expendo, non polfum non opinari, hanc
demum civitatem ad illum glorias potentioeque apicem eniti
poffe, :quaB in utroque, amp; conftituendas, óc firmandœ Reipj
latarum legum genere, amp; compofita ad hanc normam mo-
rurn innocentia praeter alias emineatj in qua, dum virtutis
belliccB robur infeftos hoftes, vis imperii fediti on es, vitae pu-
blica; ptivatzeque fanditas harum fpem, occafionem, atque in-
cunabula coercet, haud alia de re fit inter cives certamen,
tantum quis patris majora fit officia prsftiturus, quis alteram
in omni virtutum genere fuperet.

fc fundamentis nixam amp; fuperftmaam, qui varias ejusdent
vices ex antiquitate retulere fcriptores, nobis enarrent, qucs
amp; futuram ei magnitudinem non vano omine poiiicerentury
amp; per tot fgscuia , ne regio quidem nomine jam abolito,a--
pud pofteros exolevilTe reperiam, quin potius his unicc fub-^
nixos in illud Majeftatis ac potentiae culmen, in quo collo-
catos poftea attonitus orbis fufpexit, efcendifîè; juvabit, opi-^
nor , dum Academicos in Jurisprudentla honores ambio^prin^
eipis omnium populi primordia, ad primi illius juris, quo ein:
vitates conftituuntur, muniuntur, reguntur, fociantur, ori-
gines revocata, puraamp; recenti luce perfundere ; juvabit hac
in civirate exempium proponere in pace concord!^, in bello
potentiïE virtutisque, amp; quod caput eft, in imperio libertä-
rem, ad pofteros illo comitante haud dubie transmittendam,
nifi, qu£e cunda mifcuit, cunda perdidit, Tarquiniorum ty*
rannica libido , civitatem veluti cogendo, ut amp; jus, quo uti
nefciebant, amp; efFrenem illam licentiam ipfis^adimerent, una
fccuni regnum in eam calamitatem provolviftet, unde nun^
quam, nifi per Cjefareum facinus potuit emergere.

§. V. Exponam itaque Romanaecivitatis originem, condi-
tasque turn locum, tum tempus j deinde brevi confpedu res
a Regibus geftas daturus j qus, cum ex eîFedis y amp; operatio*
nibus rerum natura omnium certisfimam fe confpiciendam
cxhibeat, quopopulus, quo reges ingenio fuerint, fubindi^
cabuntj quod cum in quamcunque partem fere trahat mo-
mentum, etiamv qu£e Romanis, eorumque redoribus, in
conftituenda, regendaque civitate propofiti praecipua ratio
conftiterit, quibus ufi fuerint, ut hue pertingercnt, auxiliis
mediisquc, evident! indicio coarguent.

§. VI. Et originem quidem regni, in re fatis nota expo^
nere- copiofius , nec«flarium vix arbiwor^ interemptogt; Ama-
lio, Martigenas, ut ferunt, juvenes, deavi materni Numi^
toris fententia, confilium iniisfe condend«, quibus locis
nutritl, quibus educati eflent, urbis. Poft , five ad inftau^
randam, five ad condendam Romam, comitancc non magna
manuprofeto;(hancetenim difceptationem,nequein praetens

mcatn faciam , neque etiani multum , . opinor^, ad. fcof
pum noftrum refert) orta de conditore, de imperio, auda
dubiis aupciis rixa, commifToque certamine , cecidifle Re^
nium. ita folum fuperftitem, amp; absque controverfia viäorem
jam Romulum, repetitis ex Etruria religionibus aufpicatum
(tefte Plutarcho in- Romuh p, 25. teftibus aliis) novx urbi lo-
cum , fedemque finivisfe, moenibusque fitmatam, aedificiis
etiam ad praefentem ufum , amp; necesfitatem, D/o;^. Halicarn.
Antiq. lih.i. p. m. 75. é Itb. 11. p. .78. frequentavisfe. Hoc
itaque perfcdo, cujus ergo ducem eum coloni adfciverant
opere, principatum depofuisfe, novisque civibus liberum
permifisfe fuffragium, de quacunque pro ipforum arbittio
fufcipienda Reipublicas forma, orationeprudentisfimä de avi
materni fententia habita ad id dextre cogitateque perficien-
dum eos cohortatum , audore D/c^. HaUc. Lib. XL p, j8. feqq.
hos communicatis intet fe confUiis rerponfum reddidisfej a-
lia, quam regia, cui adfueti eifent, reipublic^ forma opus
non effe; arbitrari etenim fe, amp; majores fuos, elibrata pru-
dentia homines, hanc civitatis formani conftituisie , amp; fefe
prceterea , ßAciMvo^ivovg t» lAiyis» t b) avs\'^mjroj? »j/^S-wi\', Ia«u-
S\'s^i\'ötvTs, ^ »s^ftjv «p;^»)», adeptos fuiire. quem quidem fupremum,
perpetuumque in eivitate magiflratum, priefenti rerum fua-
rum conditioni longe accommodatisfimum arbitratos, ipfi
Romulo detuliffe, cum quod genere regio effet editus, tum
praecipuej quod rebus ipfis elfent edodi eum virtutc, fa-
Pientia, prudentia, quam in deducendä haccolonia fibi cum
latis fuperque commonftravifle, cseteris omnibus longe lon-
geque atitecelleres Romulum autem gratiis adis, ifilioc no-
VI populi judicio dignum fe fuifie habitum, qui novam civi-

\' fufcepturum fe respondifle, fi Dii
addixuient i quibus aufpicio rem firmantibus, advocata con-
done omniura confenfu in Regem inauguratum fuifie \\ quem-
Ädmodum ha;c omnia Dion. Halic, l. c. p. 80, feqq. copiofc
Perfequitur.nbsp;^

§. VII. Ümverfam hanc fundandae Reipublicse Roman®
fi attento oculo perluftremus, apparet?it exinde,
-nbsp;A 5nbsp;ni-

nihil veritati magis efle confentaneum illis, qux de duobus
padis, amp; primum fubfeqiiente decreto, quod nonnullis etiam
pacti nomine delignare piacec j in conftituendis Civitatibus in-
tervenientibus, faniores Politici tradidere. in magnum locum,
amp; cui non tadum ? non excurro. Videantur,quot;prêter alios,
qui ex his ipfis Reipublicae Romande primordiis rem decla-
ravit, demonfl:ravitque///«/w Hemeccim in Eîem. Jur. Nat.
^ Gent. Lib. IL i lo. fqq. àinbsp;Pufendorfius Jur.

Nat, amp; Gent. Lib. VIL cap. 2. §. 7 -11. ubi Hobbeiü fententiam,
quam deinccps alii cjusdem furfuris homines funtfecuti, ex^
pofuit , folidcque refeliit. jungi potefl: nobilis Britannicae Li-
bertatis Martyr a Carolo II. nafceiiti jam in JVlagna Britan-
nia tyrannidi immolatus A. 1683. Algern, Sidnejus in aureo
lÀhw de Guberpatione cum paffim, tum prxcipue Gsîp ^JeB.
5.» amp; 7\' Cap. y. feci. 32,. ubi JPilmeri, Hobbefii, a-
liorumque plusquam vernsles ineptias egregie confutat , li-
bertatemque humani generis , in conftituendis pro arbitrio
Rerumpubl. formis, amp; quibuscunque ad magift:ratum geren-
dum habilibus, in id faftigium evehendis, invide demon-
llrat: quod ad regnum Romulo delatum attinet, Dionyfmszà\'
dit l. c. caufîas. i . quod genere regio eflTet edittis, n. quad
virtutum fpiendore amp; copia rcliquis omnibus antcGelleret :
atque illud quidem, quod primum adfertur, non erit lie in-
telligendum, quafi recens coalitus populus nihil hic effecerit
aliud , quam ut Romulo, qui fuo jam hisereditarioque jure
imperium in fe inhibere poflet, dieis modo cauflTa regnum
confirmaret, qualia funt, qu£e Juris Principum, quod ajunt,
Divini, Paffivœque Obedientix nefariinbsp;, impure bk-

terant; amp; dudum viri me longe dodiores ad Tartara àbege-
runt. contrarium indicat a novis civibus habita liberrima co»-
fultatio de conftituenda Reipublicœ forma, tum quje lidem
ipfî in fequentibus apUd laudatum icriptorem verbis adfirmant,
induftria iplius fapientiaque potiffimum fe fuiire permotos, ut
regnum ad ipfum deferrent, cum rationis (itamp; moris,
gniori illud mandari j quibus cum accederént regia juvenis
itirps, amp; virtus, quarum hxc opprefliim a Romulo Amulium,

iîla commoda ab ejus proavis accepta (qux proxime memora-
verant) fibi, Aibanis praecipue, in memoriam revocarent, non
potuerint non in eandem de ejusimperio fpem erigijtum de-
nique, propter ea, quibus ipfe Roniuius gratias iisagit, quod
confentientibus amp; approbantibus cundis, ipfe regno potisfi-
mum dignus habitus fuerit, non fuum fane jus jadantis, fed
alienum liquidisfîme agnofcentis verba, v

§.V1II. Ha:c civitatis incunabula. Cultorum originemquod
attinet, rem denfts involutam tenebris, haud seqiTe facile eft,
explicate. Grîecise fux paflim favet Pionyîîus Halicarnaften-
fts, favet laudatus ipft Antiochus Syracufanus, faventalii? alii
adverfamaciem inftruuntpro indigenis gentibus, Umbris amp;.c.
videlicet. Rudbeck. ïïiAtîantica fus Scandinaviaeaffignat: a»
Iii aliter, de quibus, quxRyckius, aliique commentati funt,
poflunt evolvi. Si majoris Catonis , fi aliorum ,qui ab antiquis
memotantur fcriptoribus ,Romanorum labores de Italarum re-
rum originibus exftarent, certiora forte dari poflTent , quan-
quam ne hi quidem inrufpandis proprii fermonis nati vis fe-
dibus fxpe fagaces harioli. Ego, qui brevi commentatione
diverfa mifcere nondidici, pro hac vel illa fententia, colla-
tis ex antiquitate variarum gentium moribus, ritibusque aut
legibus, non miiitabo, ubi ipfaiprijefertim vetuftas vix tenuem
lucis ftriduram hac parte nobis oftentet. Si quid addendum
tamen , dicara , me quidem fufpicari, quïeLatium ^ Sabinos ,
Umbriam, Etruriam amp;c. tenuere antiquitus gentes, CelticO
de fanguine plurimum trahere , quo ex generc tantum non
ornnes , qui Romam conditurum Romulum fuere fequuti
originem duxere. Favet facri cultus ratio, favet imperii for-
ma, favent varii ritus, moresque, ultimam, amp; Ardoam an-
tiquitatem fpirantia omnia J qua^dam fubinde tangam. Hic
ne fim verbofior, unice tantum videantur, qute de JSdar-
tis paüim culto numine, de lacu Cutilienfi, de Tyrrhenorum
nomme, Panis cultu, facris humanis amp;c. libro primo tradi-
dit poft alios Dionyfius, ut amp; veftigia veteris cultus diu pe-
»es ipios etiam Romanos manentia, collatis egregiorum vi-

rorum, Pezronii, Pelloutcrii, Keyzleri, Schedii, aliorum-
qué laboribus, lt;amp; fi non, quod in tantâ caligine vix fperandum,
lucem, aß aliquid luce patente minus faltem invenifle te fate-
bete, arbitror.

§. JX. Sedium , quas fibi princeps, nifi unicus poft fu«
turus in orbe populus, pofuir, locum nemo ignorât, in a-
gro, quem poft Romanum vocari moris fuit, anguftis fi-^
^nibus circumfcripto, quem Tiberis fluvius , Albanus , Fi-
denas, aliorum populorum agri cingebant, paucis, ut fex
forte feptemve miilibus in ambitum patentem. Dixit Sigon,
lt;k u^ntiquo jure F. R. Hb, cap. 2. pag, zi. feqq. folum
olim liaud inter prsftantisfima, pro parte etiam fatis fterile,
poftmodo facis feraxj coclum ne nunc quidem bene audit\'
toto illo in traâu, quem hodie Campagna di Roma vocant!
r. Mißon. Itin. Ih p. i%i.(jr-IIluftr. Addéfon. inObferv,
ad varia per Italiam-locap, 240. nec non dodum Audorem
Ltbn de PEfpHt des Nations Lib. i. Cap. f . non tempero quin
locum Ciceronis ^^ Orat. JL Xnbsp;55. egregie hue

bus, coenacuUs jublatam, at que fufpenfam, non optimis viis an •
guftisßmis femitis_, pra fua Capua, planiffimo in loco explrvafa,

ac pra Ulis femit is irridebunt ..atque con4:emnent.Agros vero ^Va-
tic anum, ^ Pupiniam^ cum fuis opt imis^ atque uberibus camp is
conferendos fcilicet mn putabmt. Sterile , seftuofisfimumque
Pupiniae (quam Gabinum agrum attigifte, ex Liv. Lib.

6. Cap. 8. peftilens idem Feß. h. v. amp; Celum. de Re Ruß.L 4.
eidem Varro arbores prolixas, vites feraces, ftramenta craffà
negat j de Re Ruft.Lib. i. Cap. p. peftilens, arquearidum cir-
ca urbem folum jadant feditiof^ cohortes in Liv. Lib. 7. Cap,
38. jadanremeodemz./^. f. Cap. ^^, faluberrimos urbis colles,
opportunum corameatibus flumen , oppormnmn mare Ca-
millo, quem tamen magisoratorie, quam ex vero, amp;cai\'frœ in
fervicntem hic ioqui, ad priorem locum non inepte obfer-
vat Cl. Ckricßs. Idem .tarnen f^. mhil Romuli aetat©
-pr-dter ßlvas,palßdcsque Ifruges ex mediterraneis locis ne-
■nbsp;\' - ceß\'a-

céprio ievehendas, amp; ex vero, admittir. a mari remotaUrbs
XVI. fere millibus. Oftia enim ab Anco rege ad mare ftrti-
aa, Ltv. Lib. 1. C. 53. tantundem ab Urbe aberat, Eutro-
pio Ltb. I. c. 4. teftantej neque ulius przeterea maris illo
quidem condit^ Urbis tempore ufus, poft haud ampiiftimus
fidem firmante Dion. Haîicarn. Lib, S- P- 183. ovium rarifli\',
ma, longo quoque tempore, copia; boum amp;c. pra:cipua^
unde nomen Iraliam traxilTe voiunt , audore rarrone ap.
■Gell. Lib. II. Cap. i. addi poteft idem de R. Ruß. Lib. z.c,
quod mutda alicui dicenda ßc fuit obfervatum, ut maxi-
ma duarum ovium effets triginta boum, qua de re v. quae
ad Dion. L. X. p. m.6-]^. depravatum haud dubie locum, ex
Teflo in v. Multa, öquot; Peculafus, aliisque , erudite difputavit
Sylburg : ove denis, bove centenis alfibusaeftimato; amp; hinc forte
fluere poflet, primis illis temporibus ovem rem nec manci-
pifuifte j addubitante, amp; hierente paullisper Viro Illuftri
Corn, Dan Bynkershoek de Rebus Mamipi , amp; nec Mancipi ^^
Cap. 7. p. iif.fq. poftea enim, amp; gregis, opinor, jure, ia
hunc cenfum devenerunt. Expedites hinc forte difcrimea
furem inter , amp; abigeum , quod tn I. 3. D, de Abig. colloca-
tur, abigeum, qui rem mancipi, furem, qui nec mancipi
rem fubduceret, dicendoj illis, ut notum eft, pretioliori-
bus, quod amp;in rufticis, urbanifque praediis vahiit ; nota ex
Farr. de R, Ruft. Lib. 2. Cap. i, ratione.

X, Tempus conftitutœ Reipubl. quod atrinet, Tituli,
menior,Chronologicis difceptationibus norî
niuceöor. Qui Catoncm fequuntur, primo feptimœ, qui
Varronem , tertio fextcE Olympiados anno Urbis ori^inem
adfignant. Britannise fux, Philofophiœque îeternus hono^
ISAACUS NEWTONUS ad ferioracxxv fere annis temp^^^
ra retrahit. Ego qui hic non tam urbis, quam civitatis ori-
ginem intendo , magis follicitus fum de tempore: fohdatae no^
VïB miperu torma:. putares equidem, Liviana in Z. ƒ. 13. le-
gcndo, curus, m quas xxx. populum diviferat Romulus,a
raptis Sabinis vitgmibus data fuifle ab ipfo nomina ; equitum
^:entunas confcriptas, Ramnenfium, Titienlium, Luceruni

nominibus infignes î cum prjeterea , tefte Lib. 2. p. 8f. feqql
-pionyfto^ huic divifioni fenatus originem debeat, arbitrio Ro.
muli, ante belli iftius Sabinam tempeftatem, cunda fuiUe
adminiftrata. Quid de hac P. R. in Tribus amp; Curias divifione,
ejufque veris ut fic appellem , epochis, fentiam mfra dicam c.
4. poft CU BQÎndini hoc fuper argumenîo labores- Hic mo-
neo, ordinis caufta, novae civitati forniam jam circumdatam
fuifte ante bellum Sabinum , vel ipfo Livio tefte. L. i. ^-.8.
7. centum Patrum confcftum refert, judice Dion. I. c. tri-
buum, curiarumque fuft^^iis deieaoruni, quorum de con-
filio c. 9. misfi a Romulo per vicmas gentes legati, connu^
bia novis civibus petituri. Addo difertis verbis pronuncian-
tem hac de re Dionyfmm L. IL p. fqq amp; Pl^^\' m Romah
p. 14. prout etiam in priori Lib. z. p. raptuni, quem
virginum meditabatur, non nifi re cum fenatu communi-
cata, ilioque probante, orditur.,Sic it. p. 102. ado triumpho
primum omnium ad fenatum retulit, captis Cxnincnfium ,
Antemnatiumque urbibus quid faciendum cenleret. Et p.
no. penes eundem Audorem Sabine mulieres fenatum ad-^
cunt, veniam petiturze, pacis tentandx gratia ad fuos pro-
deundi, fitque in eam fententiam SCtum; quemadmoduni
amp; moxp. III. centum fenatorcs invenies curiarum fufrra-
giis Icdos, \'in veteremque numerum adfcriptos. Hxc arbi-
tror, ad declarandam rei veritatem fufficient.

I. /^uo tempore ortum Romanum fit Imperium, quo
exftindum, inter Chronologos parum convenire
^^ praeced. cap. monere memini j de poftcriori qui-
dem epocha, quam Olymp. 6H. affignant, fere convenit.
Regii imperii tempora plurimum contrahit, ut imtia depresfit,
,, .nbsp;,nbsp;Magnus

\'jï^^^^jKEWTGNUS ChromLp.ir^. cxix. annorum fpatio
illud prœfiniens, quod non impl-obabik; adftipulantur ap. Liv,
j^ib. I.e.40. And regis filü, in qua civitate poft CEN-

rit remurn, donee m terris fuerit. adderes, nnrum, Anci li-
beris*^ quinquagenariisfenibus, fi xxxviii. annos regnando
rrifcûsxxpleverit, tum demum tentatam efîe parricidiore-
«^ni fpem. Id vegetis, amp; acris ingenii adoleicentibus magis fc-
?e quam cxaßa jam maturitatc viris opportunum 1 hoc
auOQueSuperbiregis aetati finiendae aptiusj neque hxc, quae
Sbmoveri poftem, fola. qui enim, pet Numam xl. i «. an-
norum fpatio civitate in otio retenta, bellator ille Romant
popuU fpiritus ne deferbuerit, fieri potuitJ Contrarmm quo-
tidiana fere experientia docet; his amp; illud addam, quod de
•Numxuxore, liberisque Plut, in Numa p. 61. amp; p- 75- m-
refert, licet ipfe addat variare hac in re veterum fententias.
Ancum Marcium ex filia Numae nepotemad regnum prove-
aum fuifîe tradunt omnes. auclo}^ Plut. L c- Tata Sabmi,
poft Romani regis Tatiam filiam Numx enupfiife, poftque
XIII. in conjugio transados annos deceüiftc, communi hlia
Pompilia rclida, quam deinceps Marcio collocatam, quin-
quennem moriente avo Ancum, regem poftea pepenfte ;
quae fi vera funt, ut videntur , jam quinquagenana major
faimina Ancum enixa fuerit j Iiïec fabuhs propiora; iplum
Tulli per duos amp; triginta annos protradum regnum, nec
ipfum variis difiîculta\'tibus exemtum ; ne jam reteram longa
pace, conviûuque parum coalitos , regnante Romulo , Sa-
binorum cum primis Romanis animos, audore Vlut. in Nw
piap.^o.B. amp; p\' 7«. C. quicquid hujus rei, quamcunque
in îciatem reponere volueris llomani regniprimordia, rude
adhuc incultumqué fa;culum, vixque aut nondum compo»
fita legibus moribusque Gracia, tenuique admodum maris,
commerciorumquc, nifi folos inter Phœnices ufu, fuisquc
latentem finibus quemque popuium, aliorum parum gnarum
offehdes ig^otas Tarquinio terras, ignotiçra maria dante Liv.
s à. Âtque illud etiam univerfim verum eft, eadem tem-

porum caligine faepius in vetufta hxc inquirentem, ita pra:-
pediri, ut quid ampiedi^ quid rejicere tutius fit, parumap-
parear. bis capta per Tufcos amp; Gallos urbe, pleraque mo-
numenta intèrierunt, iit indicat de pofteriori c ade difTerens
Liv. inprmc. Lib.vi. poimt etiam per priorem infignis fada
cfTe mutatio, quam qui res Romanas poftea confcripferunr,
in gratiara fti^e gentis diftimularunt; quique idcirco faepius
ex ingenio , aut partium quoque ftudio duäi , quam ex ve-
to, fibique comperto, res enarrarunt. Sic, ut alia taceam^
de Romîe ftib regibus fplendore amp; amplitudine ea quando-
que referuntur a Dion. Liv. aliisque, qu£E fi ad liberam a re-
gio imperio civitatem exigere volueris , parum congruent.

§, II. Parum humaniorem , etfi acris ingenii principem, re-
petias Romulum, in quo ferociam, natura educatione amp;
neceflitate ingenitam, per hanc fuifle temperatam obferves-.
atque, fi modo vera funt, quae Dion. Lib. ii. p. 89. prodi-
dit , jam tum majorem in modum , per arma tantum, auäia
fuit res Romana, cum continuata-belli amp; latrodnii exercitia
longe pugnaciorcs vicinis ut efle deberent, elßcerent. Ufc
fsepe atroces procella;, faeviendo defeflk reqüiefcunt, ^pauUo
poft eo majori cum ftrage texribiles exfurrefturs É.o.mînos,
confuetudine praeliorum jam latrones , amp; femibarbarós,
trepio Lib. i. c. 3. teftante , Numa fufcepit. ingeiiiam viri
non omnes reâe perpendifle videntur. vulgo fanaticum fere
impoftoremque nunciant, imbelleroque, qui nefcio quibus
fuperftitionibus tamtam mentem , defidiamque in civitatem , a
qua in regem adfcitus erat, transfundcre cuperet. ego re ac-
curatius perpenfa, illud haud fuifle prxcipuum Numae cou-
filium arbitror; fed fliopte ingenio temperatum, pacis ju-
ftitiaeque amantem, amp; huic bellandj generi, quod Romulo
duce ledata hue utque cjvitas fuerat, obliquum, quod illis
ipfis ex rationibus, quas tefte in ejus Ftta Plutarcho p.
regno depellendo legatis oggeftit, perfpicitur. Romam ta-
men delatum, plenam tum turbarum civitatem rvix enim
eft, ut Vir Maximus, excellentis Libri Caufes de la Gran-
deur ^ ^ Decademe des Rorndim Auctor C^^jp. 9- J\'« 66. pruden-

tlflime obfervat, ut viri bello feroces fortefquc , domi quii-
efcant)amp; bellis effcratana ferme cum offenderet, non fuuni
ad ingenium cogendos, fed dçftedendos, nec acremillam,
ardentemque Romanam virtutem, ut libertärem domi fcr-
varet, xquabiUtatemque, ut in bello hoftes propul fare Ôc
augere valeret imperium , exftingucndam , amp; civium ex ani-
mis penitus exftirpandam, fed ratione , juftitia, naminum-
que cultu temperandam , regendamquc judicaviße. Infra, ,
ubi de Principum Rom. prudentia agam, ex inftituto piura
in hanc fententiam difputabuntur, tota Nunaas imperandi
ratione fidem firmante. Verbo dicam , cum fuam indolem
cum bellatore populo communicare fe non poöe cerneret,
temperavit prudenter ingenium, imperandique rationem,
idque es ejus difciplina profecere Romani , ut latrocinüs
rapinifque, juftitias relligionifque fpeciem circimiponerent
amp; ubi mfeftus ingrueret hoftis , domi concordes efle addifce-
rent. Putavere quidem finitimae gentes, Martios novi popu-
ii fpiritus refedifle tandem, amp; relligionis ope in perpetuum-
effe compofitos ; fed non fuit ilia quies, fed vana quieùs ima-
go, brevi poft, ampliori pabulo fuffeda , in tempeftatis per^
petuos horrores fefe expanfura. Sic rudes adhuc maris Eoi,
dudore Cabralio, Lufitanos, ferocem tempeftatis irapctum
cxcipiente Malacia, eonfpedum ignotum fibi Typhonem
mutuo cum gratularentur foeda mox gt; illo fubito déto-
nante, calamitatis indagine involutes fiudus hmCcvc. Itmers.
JjUfit. ad Indo s Lib. i. cap. f. p. lt;59.

§. III. Atque haec uti jam cajpit principe Tullo , ipfo qno.
que Romulo ferociore, quique, ut eft apudPoëtâiii\'^neid

mfurgcre , ita teamen (Albanos, amp; ne hos quidem sperto
Marte vidos, li excipias) parum cepit incremenci Roma-
na civitas, auda tere rei militaris fcientia, cum antea duces
pariter militesque, magis, prouc fors tul erat, quam perpe-

tua , atque ftabiii ratione in bella ingredcrentur, bellan-
di circa hxc tempora confuetudinem indicante Dion. Uè.
ni p. 178. regnum czetera profperum egregiumque, nifi re-
ïigionibus, aut neglcäis , aut prave cultis , ap, Liv. Ub. I.e.
32. defidiam, cx fuperftitione imbelüam in Numa redar-
guere folito Tullo, ap. Plut, m Vita Numa. in f. fuccefforeni
habuit Ancum, qui medio Romuli, amp; Numx ingenio, amp;
religiones, neceffarium Romanae civitatis adminiculum, in-
ftauravit,pace prsecipue regnum augere conatns, ad bellt
adaâus fuit, cum vicinos, qui Ronmli confdia Tiiilum Ho-
Itiiium fecutum effe vidiffent, idemque fibi periculum ab
Anco, aut fecuturo rege imminere putarent, iafeftiores ex-
perireîurj nec geslit tamen, nifi pacis gratia, Tullo disfimi-
lisî ficuti peregrinas oras lucri cupidine adeuntes nautcX, al-
tere portu ipfo procellofos jam fluftus invehitui\' , alterum
patulo jam mari tempeftas lacesfir. Rationes , cur fuo tempo-
re paccm prîEoptaverit Ancus, ne longus fim, dabit Dion. Lib.
UI p. 119- defledenre Prifco Tarcjuinio, quo principe caput
amplius efferre caspit Romanà civitas, Sabiiiis, Latinis, E-
trufcisque omnibus prorfus perdomitis, unde eo tempore vix
arbitrer fuife in Italia civitatem, qua; potentix ratione cum
ipfa componi poffet, neque minus tamen novis legibus ha-
bebat opus, qua: crefcenti jam magnitudini ut ferendse
par cßc poffet, eiScercnt, qux eandem de int^gro veluti
fundarent. .

§. IV. Atque id quidem ^ Ser. Tullio fuit prorfus egregic
praeftitum ; qui (velut tenue œfculeae arboris fernen, quod ab
avibus aliquando raptum , atque fertilem in agrum forte de-
jniflum, poft jufta quercus trunco , amp; frondibus filvam ob-
umbrat) in infima conditione natus, poft regis Prifci Tarqui\'
nil caedem in regnum furtim illapfus, ita , ^ cmfitiis magi^^
■quam armis (ut de eo pr^edicat Liv. /. «r. 25.) auxit Rem^
publicam, ut meriro pro pracftantiflinio inter omnes princi-
pe fit reputandus. videbat iile, ut tum reserarit, fiÉpi\'us ab
infima plebe pofle impetrari, qu« vel ipfi reip. effent damnofa,
dummodo blanda fpecie praetcxerentur. videbat prjgterea. Li-
ber-

bemtem, c^ns. cundi cives gaudebant, amp; fimul, non in fingulos
diffundi, obasratosa creditonbus in vincuia compingi, aut
verberibus etiam lacerariimorbi quoque illius, qui poftea toties.
Sc tarn atrociter civitâtem convuifit, lemina jam tum adoiefce-
re, cum divites amp; contemtius , quam par erat pkbem habe-
rent, amp; majorem agri modum, quam Komuli lege coaces«
ceftbmerat, ad fe traherent. Hœc tantum ftnngo, plunbus
infra didurus. Addas amp; hœc, incerta piebis , adveria i a-
îrum voluntate a principio uftim fuilTe regem, qui cum m
difcrimine verfaretur , haberetque m animo Tmiocracica,
ut fic dicam, forma civitatem componere , coniulcißi-
mum judicavit nomine populärem agere , quum ha^c,
qux in rep. innov^rq conftituiffet, facilius per popuium
quam per Senatum adfequuturus fibi videreturj quo pa-
a:o non poterat non, quin varia Patriciis ingratiflima ne«
rent, qu£s tamen in publicum eorum commodum erant re-
dundaturas hoc enim ingenio fuifle, hoc propofito ftetisfe
videtur, ut publice optirnatium effet praecipua poteftasj ca-,
Veretur tamen, ne iidem posfent tenuioribus pro arbitno gra-
ves effej atque inde mirum non erat, cum hac parte iatis
arais vincuiis conftringerentur, plerosque ei per totum reg-
ni tempus infeftiorcs fuiffe; plebe vero, cui mukorum m
fpeciem commodorum audor fuerat, addidiflima femper
Atque hoc in Ulo principe pr?ecipue admirere, quod,
dum plerique alii reges, de 4gt;rivata tantum utilitate iollici-
tf, publicae minus funt memoçes, hic neque gratia, neque
Odiis etiam amp;. invidia, quorum potentix expediendie pmri-
mum incumbebat, neque etiam ampiioris audoritatis cu-
pidine, cum aliis, tum regibus pr^cipuc veluti ingenitâ,
deftecfti fe fiverit ab eâ mente, atque fententia, quam amp; Li-
bertati amp; Magnitudini confirmands folam expedite perfpe-
xerat, inito etiam,ut Dk^. Lib. IV, p. 243. amp; Liv, Lib. /.
eap. 48. referunt, ponendAr toilendique e repubi. regni con-
filio, quod in mentem venisfe, amp; Regi quidem, vix cre-
das, tiifi reliqua in hoc imperii ratio fidem nrmaret.
§. V. Quod nefieretj obftitit immane Superbi Tarquinii

fadiius , qui pefiikntifliraa fimul, amp; abfurdiflima, in prin-
cipalibus familiis, iiasreditani juris opinione in fceleftam am-
bicionem, atque fuperbiam impulfus, optimum, atque fan-
üiffimum fenem cum trueidari curaflet , vi regnum invafir,
ut hoe ultimum per fceius parto, per fcelus retenro, eo gratior
civibus repetita Libertas accideret. Hoe enim régnante nulla
jam jufti imperii Tpecies, cum civitatis-primores fiâris crimi-
nibus alios opprimeret, alios bonis fpoliatos ni exîilium eji*
ceret , plebem operibus atrereret, cunda pro lubitu muta-
ret, conftitueret, ageret, ferret, dum.n-ulüus earum rerum,
quaspubiicam in utilitatem priores reges intenderant, nifi
in quantum fibi expediret, curam gereret j tentata fervitUquot;
tis patientia, prope^rat , ut quondam fututus ille populo-
rum omnium vidor Romanus in angufto, amp; tenui regno
animos demitteret, amp; aut circumpofiris, atque bello fortis-
mis gentibus aliquando in praedam elTet cefllirus, aut faltem
in adftridiori unius imperio infeliciori vieinis fortuna inglo^
rius, preifusque degerer. fed, ut breviter, amp; eleganterquot;vir
iummus de VEfpit des Léx Lib. XL cüp. r z. onmem fena-
tus pariter populique poteftatem in fuam traxift\'et; at brevi
temporis memento memore iegiflatoriae poteftatis populo ^
nullus fuit Tarquinius. Ingenium in tyranno haudfanecon-
temnendum eleganter idem Vir Magnus , quem modo lau-
davi, in Libro des caufes de la Grandeur, Decadence des
Romains Cap. i. p. 5, fq. egregie pinxit, ut plura adderc «e-
ccffüm amplius non videatur.

ut Claudian. de JF- Homrii confuiatu ^ Reip. Romanse exem-
plo breviter videamus. Gum Romulo ftatim qui ad con-
dendam urbem adfuere, Dton. Ltb,Lp.\'^i, defcribiti opti-
mates ex Albanis prsEcipue modico numero; cîEteri magna
pars plebeiorum, no vis ferme rebus ftudentium, nec a mi-
grandi confilio abhorreatium, permitt^ate Numitoie (capi-

falem enim hunc amp; primarium finem, qui coloniam aliquor-
film mittunt, fiinimi Imperantes intendunt ta^nbsp;«W-

B-«p7avnbsp;lK\\^siAÔvTiç U ^ TTÔMcaç, evT^fs^èç tvof^oi. tS ir^cLy^oc\'n

, drnmav, tefte Dion, Lib. IF.p. 22^.) delato p\'aullo poft
ad Romulum regno, ipfe, i. 8. Dion. Lib. z. pag. 88.
■Aur.vitJ. de Fir.\'^lllußr. c. z. aliisque teftibus, afylum pate-
fecit , quo fine difcrimine omne genus, fervi, paftores, ob^.
rati, amp; fimiles alii perfugere polfent ; quodque prudenterab
jpfo invedum, alii deinceps reges tenuere , amp; Tullo regi
a Metio Fufcrio exprobratur ap. Dion. Lib. 5. p. 146. quo-
Icunque fine difcrimine ad venas in civitatem recipiendi, vidris-
que etiam hoüibus eandem concedendi. lioc itaque in unam
Ibdetatem coadunatum genus, qua vivendi ratione utifuerit
fohtum , grapiiice pinxit Poeta ex Numani perfona, ^neil.
Lib. IX. f, 603. /gg. amp; fimul originis Celtics relliquias com-
monftravit j aquis recens natos exponendo, rapto vivendo,
amp;. quxfimiliaj ubi itaque obfervandum eft, homines collu-
viem paftorum , fervorumque , quique nihil, nifi^ ut rus co-
krent, ôç pr?edas agerent , eflent edodi, in iijam, quam fii-
pra defcripfi , regionem delatos, non aliis quoque ftudiis va-
care potuifle , quam his, ad vitam fuilentandam , quemad-
modum haec unica injunxifte illis Romulum au6tor eft Dion.
Lib. z.p. mercatur« enim , amp; quœ hanc fequuhtur, opi-\'
ficus p^um potuifle vacate, tenui ut plurimum flumine , ex
LXN. Lib. 2. c. f. nec adito hue dum mari , patet. qui pr^te-
îi*^ K^?^^^ infeftos circa popuios parvo agri limite confediffent,
debebant omnino , ut fruges , quibus alerentur, fuppeterent
multo gravique labore ingratiora rura fubigere, amp; his defici*
entibus rapto vivere, amp; latrociniis, quorum ipfe in juven-
tute Roniuius exemplum imbuerat, Eutrop.prmc, /. i. alii-
que. qu£e Dion. /. c. amp; veterem belli gerendi morem
his in traaibus ab eodemdefcriptum7/3. im. pag. 175. atque
hoc in caufla fuit, cur apud Romanos femper tanto in hono*
re res ruftica tuent, quia a rufticis in pace alerentur, bello
horum virtute tuti effent, mOLoi^nrrme d^ Ke Kufi. Ub. 3.

c. i. hocque primxvuin Romanis ingenium, Sc natura , Sc
neceflitate inftillatum , efifecit, ut deitdiam omnes femper a-
verfarentur, ita, ut urbanai vitas ingloria effet ratio, tefte i-
terum eodem Varrone de R, R. L. 2. C. i. originis indicio,;
infefia quieti gent e ^ in Tac. de Mor. Germ, quorfum referas,
affiduis venatibus exerceri fuetos Romanos in Vir^. d. /. amp;
Colum. de Re Ruß. î- i. c. i. p. :58p. cum iltis, qui quoties
hell a mn ineunt, muJtum venatibm tribumt, eodem Tac. d. h
Caf. de B^ Gall. Lib. v i. audoribvs, ut mirer, unde fua hau-
fèrit dodiffimus Audor Libri liaud ita pridem in vulgus editi,
de ÏEfprit des Nations Lib. 2. c. 6. pag. 117. cum venationi
Romanos indulfiffe negatingenii \'^quippe fui indoli haud
congruenti, gravitatem, quamvocat, ubique prjeferentis.

X. Acre populi Romani ingenium, quodque, ut rex
Tullus ipfe fatetur in Dion. Lib. 3. p. 148. foris quietum,
doraefticis certaminibuscollideretur,ad lubitum fere promp-
tum , paratumque Reges habuere. Necesfitate expreÛum ,
poft ferocia concitavit, ut jam tptius orbis imperium, quo
poft evafit, intcndere difceret. Non fane mirandum, fi a
principe ad bella concitarentur, promptos alacresque convo-
lafte feroces viros, quibus pigrum videretur, quin iners, y«-
dore acquirere y quod fanguine parare poffisi in Tac. de Mor.
Germ, illud pr^cipuum admirere, qui vix dum compofitiim-
perante Numa pacem, florentes rcrum fucceflu Tarquiniam
tyrannidem ferre potuere ? ad regum , prjetenta quidem liber-
tatis imagine , fed arbitrium tamen, cauflam revocat IlLPw
fendorf. de Forma Reip. Rom. §. 4. ego non magis hinc Regum
merum imperium evinci pofte arbitror, quam confulum,
fenatusque, liberx Reip. temporibus. Rem confecit rir. III. de
Montesquieu^ des caufes delà Grandeur des Romains^ de leur
Decadence, Cap. i. pag. 4. feq.ôc^àdcVien. Halicarn. Lib. XL
pag. 6^9. Num® quod fuerit ingenium, h. c. §. 3. indicavi,
rem bre:viter explicante Aur. Viä, de Vir. Iliußr. c. s^ facra.
conftituifle Numam, ut populum ferum religione molliret, Ken
mirum , inter barbaros populos plurimum femper facerdoti-
bus audoritâtis poteftatisque competere ; oUm penes Germa-

nos amp; Gallos in judidis, condlüs popularibus, bdto quo-
que gerendo quanta fuerint Druides auftoritate, notum eft.
Hi cum ab ipfa mutuantur rdigione, tum a fuperftitiofo men-
tium tali in gcnte habitu; id hodieque penes vere barbaros,
in America prisdpue, obfervare licet, Ubi Floridicnfmm
mores in Tranc. Corealu îtiner. per Arnericam. Cap. z. pag,
53-40. infpexeris, arbitrere Germanos, quales Tacitus exhi-
bet, te cernere. Majus adhuc accesfit momentum, relligio-
nem Numa ad populi ingenium quadantenus attemperante.
lUacoelo lapfa ancilia, Salicrum m\'ilitaris pompa, ille Vefta-
lis ignis, facrum imperii pignus, Marti (^lirinoque facrati
flamines j arbitri pacis bellique rituum feciales ; omnes hel-
lo principes in civitate viri, iidem facri antiftites, mollem
quieto regno , faventemque induciis, ut ita dicam, popu-
ium facile habuere.

%. XI. Aliacaufla eft, tolerata tamdiu fub Tarquiniotyran™
nide. plebes militesque deliniti, prout hâc princeps ad heri-
le imperium iter femper fuit, eritquci aut bellis, aut operi-
bus publicis diftenti , ne confilia fociare poftent immanitatis
frangendx gratia cives; fateilitibus obfeptum tyranni corpus;
ienatus, magna pars, aut interfedus, aut in exfiUum e)e6lus,
fortunis pri^tus, fubjedis, qui affentando unice nefariis im-
perils legum, amp; juris auâioritatem drcumponerent : coetus
omnes, a prioribus principibus inftituti, libertatis memoria j
amp; lignum, a tyranno prorfus fublati j delatores , praefenti
femper nuneiatorum fide, introduâi, qui fingulorum ani-
ïïios perterrendo, juntos omnium a tyrannorum capite
fummovent. Liber enim populus metu, vi coaótus, opprefîus,
-jugum ad tempus tolerate poteft. Servili qui funt ingenio|
lubentes nullo difcrimine fubennt, quietique.

XII. Atque minus quoque illud eft mir um, eum invaderc
potuiife imperium in libera quidem civitate ,fed quae tamen u-
nius urbis mœnibus contineretur,- hic enimminori fere ne-
gotio, amp; majori filentio, quam ampliori in imperio, nova-
rum rerum confilia iniri polfunt. attamen,ficut attonitis Roma-
nis ia regnum irruperat, haud perpetuum tarnen illud in gen-

tem fuam potuifTet inferre, cum minori annorum fpatiöj
quam vulgo ejus regno adfignant, res jam ad defedionem
fpedarent, occafionem tantum raaturandaj Libertatis fuppe»
ditante indigno Lucreti^e cafu , uti teftis eft Dion. Lib. IF.p*
261. cui jungi poifunt, qnx differuit Vir ill. de Montesquieu
des Caufes de la Grandeur des Romains, amp; de leur Decadence ,

Ut auguftum hoc univerfi orbis theatrum non for-
te, fed ut fapientisftmo fini operam commoda-

ret, a Supremo Moderatore eonditura eft? ut?non optimus
modo quisque, fed etiam depravatiori indole iiomines certo
alicui conftantique propofito adiones fuas attemperanti ci-
vitatium, quod inter homines eft momentofisiîmum, origi-
nem non forti incertse alicui, fed elibratis prudentibusque
confiliis deberi, apud omnes conftare , arbitror. Libertatis
Naturalis, quasconftituendarum civitatium caujfam impulfivam
vulgo adpellant, incommoda hic non exfequar. Qui in fo-
cietatem redoriam coeundo, perfonam, quam vocant, mora-
lern femel efFormavere, cum commune cujusque focietatis
objedum, libertatis, vitse, fortunarum communium confer-
vationem intendere folent, tum etiam, huic quod ancille-
tur, quod promoveat, quod adaugeat, privum quiddam, di-
verfumque a reliquis propofitum fibi ferme prxfiniunt. alii j
W militari virtute yicinis fint formidandi, ut quoscunque,
qui civitatem infeftis animis aggredi audeant, a jugulo fuo
rcmovere posfint, viresque eorum perfringeré; alü, ut com-
merciorum frequentia, ut maris ufu asfiduo , opibus audi,
potentiam, ut itadlcam, mercari queant. alii Libertatem, foe-
cundam horum omnium matrem , unice appetunt; alii, ut

ill alios circumquaque populos imperium inhiberé poffint,
fumma vi adnituntur; alii alia meditantur.

§. II. Romana res, fato quodam coorta, prima inflgnem
rerum viciflitudinem, converlionemque in Europa pepcrir,
dum inter arma nata, ad arma neceflitate proveûa, armis
auda, nil nifl arma Martemque fpirans, laîis impt:rii fini-
bus inhians, magnitudine fija ron vicinos modo, fed ad ul-
timum , amp; longinquos quosque maxime populos , in quan-
tum tunc perfpectu orbis fpatia fere patebanr, invoJvit. Lf-
bertatem, éf imperium in alios , pracipua inter homines bona,
curas fibi efle 5 nihil aliud gt; in re tenui, eredi tamen animi
homines novi Romani, apud Dion, Halic. Lib. i. p. 80. jadi-
dant. finis erat Libertatis folus atque unus Romano nomini,
Imperii Magnitudo ; quod hinc fperaret commodum , in do-
meflica libertate aliéna fervitus.

IIL Quum autem, quem fibi pTa;cipuum prae reliquis
aflTequendum finem civitas ob oeulosponit, aliquando amp; re-
gionis, quam fcdem fibi femel delcgit, natura definiatur 5
neque hac tantum , fed amp; cum populi, tum ejusdem redo-
rum indoli atque ingenio faepius debeatur, in cauflam ejus-
dem, rationemque a me delcenfum efle exiftimabo , ubi fin-
gulorum qualis fuerit conditio , patefccero. quod cum a me
fuperiori prgecipue Capite efl^edum jam efle opiner, illud
arbitror efle, quod adjiciatur, quibus pr^etcrca rationibus
permoti fuerint, hoc perpétua atque ftabiii contentione ut
perfequerentur ; quibus iniiixi mediis hue pertingerc po-
tuerint. Neceffitate adados, tum proprio ingeniorum ha*
bitu incitatos fuiffe Romanos, hunc fuae ut civirati prima-
rium finem proponerent, confiât, angufto, amp; ad hanc cmx
jam initio confluxerat, multitudinem alendam inhabiliquot; fo-
lo\'.claufi, rudibus ad commercia, ad artes feculis, rudio-
ïibus ingénus, connubiis deftituti, latrociniis plerique ad-
fueti, finon jufta, neceflaria tamen bella jam inde ab initio
cum finitimis contrahcre, amp; fufcipere debuere, confiaetu-
dinem indicante Dionyfio Lib. IIL pag, ij^, ijwjS^tAdvTs?

more Sabim^ ut eÛ: apud Poètam/ bella ex bellis ftatim feve-
re, unde haud iinmerito apud Plut. p. 65. Numa. multa Ro-
manis bella invirum fortaffe Romulum reliquiffej ad ea fus-
tinenda duce potius bellatore opus efte, quam rege. Conti-
nuo ufu afllietum armispopulum, amp; rebus fecundis alacrem,
ca ipfa de caufla ad majora propetare, amp; femel imperii dul-
cedine captum, alios atque alios libi fubjicere conari. Qui
Romanum agrum eingebaut undique populi, lt;5c ipfi ingenio
pariter, atque ufu ad bella alacres, ut mirum nemini efte
debeat, femel bello adi^riCtis Romanis deinceps bella ex bei-
lis fuifle ferenda.

§, IV. Uti vero Romulo imperante, cum recens condita
eftet civitas , prorfus hsec inftituti ratio etat neceftaria, ita
prudentiae fuit, imperante Numa, eandem magis temperari,
cum religionibus rite conftitutis, tum agrorum ad cultum
applicandis civibus, magis quam antea faQum fuerat; ut es-
fet, unde fe commode alercnt ; femper enim , amp; perpetuo
ut ex yicinis prisdas agerent, non minus regni fini adverfa-
batur , quam perpétua tranquillitas, qua ne marcefcerent bel-
latores animi , effeaum fuit a Tullo Hoftilio, cujus, eique
fucceftbris Anci, eaedem ferme in imperando rationes amp;
cauftae, ac Romulo, amp; Numaï fuere ; cum ab Ancoea arte
regnum fuerir firmatuni, atque adminiftratum, Romuli, amp;
Numïe inftitutafimul temperando , ut anfam daret Frifco Tar-
quinio, infigni potentiae accefiione civitatem augendi, cum
jam magis, magifque continua bella ejus conditio pofcerct,
quas ut rede poflTent, amp; cum fucceftu geri, Servius, fuo
tempore parta tantum defendifle contentus, eftècit, cum ci-
vibus in ordines egregio invento diftributis, perpetuo, amp;
certum militeni, amp; belli gerendi nervum , pecuniam civita-
ti confirmaret. atque probabile eft, propiorem ftatim Icgum
ejus utilitatem ut fenfifient Romani, futurum fuifle, nifiquot;
moxmutatus, f^viente Tarquinio, rerum flatus, amp;:poftii-
lum ejedum adflidae Etrufco bello fortunae prohibuiiTent.

femel propofîtum implendiim dcfixeris ,apta maxime huic ex-
fequendo legere media, aut omnia me fallunt, aut hoc ip-
fum egregie praeftiterunt Romani, augenda majorem in mo-
dum potentia, imperioque. amp;necesfariam hac quidem parte
virtutem, armorumque peritiam, tamen fi paucorum admo-
dum lint, haud multum, contra prjevalidos praefertim, fui
ufum przeftare, numero corroborari j hunc vitandx confu-
lionis, dcfigendx voluntatis caufa,\'ita ordinandum, ita de-
vinciendum efle, ut finguli fingulis concordes, non nifi de
amore reipublicîe certent, certi, pro hac dum decertant,
pro fuis fimul fe decertarc fortunis gt; has ut perpétuas fefe
ftabilesque tenere perfuafi funt, dum alienam oppugnatum
eunt libertatem, fibi domeftica opus efiej hanc neque aliter
impetrari, nifi variis fummi imperii partibus rede mixtis,
ac temperatis , qua; ne continuo in fe mUtuo incurrant jne
dum forisres profpere geritur , domi cunäajurgiis litibus
ardeant,praefenti legum vigore,in corrupta morum innocentia,
amp; quod caput efl:, redoribus, qui cum exemplo, tum certa atque
prudenti imperandi ratione, omnibus amp; fingulis hifce ad-
fint, robur addant, confervent, opus eflTe, in confeff\'o eft.
quse omnia ut ad propofitum applicemus, primum omnium
columen amp; fundamentum Romana: magnitudinis, Liberta-
tem nos colluftrare oportet, prout ad perpetuani hanc in
Rep. tenendam civitati forma eft circumpofita, quod ipfuni
alia ratione cum obtineri non poffe videatur, quam fi varije
poteftatis fpecies relt;fte mifceantur , temperenfurque, h«c au-
tem varios civium, diverlbsquc ordines prsefupponant ; huic
etiam rem Romanam difcrimini fuperftrudam fuiflTe CUm ré-
férant , amp; de his quœdam praefari vifum fuit.

X^ candus eft, vir fum mus, des Caujes de la Grandeur
des Romains.^ amp; de leur Decadence ^ cap. m.p. ij. quos je-
qua forte civibus diviferat Romulus, agros fuifle , qui Rom.
Imperio vires fufgcereiit, quibus fufFultum ftatim a primor-
diis ad majora eniteretur. îequatis fortunis minor ftimulat in-
vidia, äquales in patriam omnes amore feruntur j ft vis in-
gruat, jam cives univerli, mox milites, quos private forlume
quos commums refpublica, quos denique liter tas ea., qaa dulciffima
eft, adfalutem patrie defendendam excitavit. ut Cic. in Cat iL
iv. 8 agi-um, qui Romanus poft eft vocatus, hand amplis
porreaum fpatns ut fupra moncre memini, a Romulo in
tres partes fuiffe divifum, docet.Dion.-Halle. Ltb.ii.p. do-
cent alii, prima pars in facros ufus fuit fervata j altera\',. ut
Dion, loquitur, w »co/v«, five conftruendis publice isdificiis
iive Rex ut reditus indc perciperet, fumtusque in publica eu-
riarum amp;c. facta fièrent, ut conjicereliceat ob Adft. de Rep
L 7. c. 10. (bello partum a Romulo agrum, Numae trans\'
miffum v.ap.eund.X/3.///.p. 157.) five in utrumque ufum-
tertiam, eamque longe ampliilimam , fic difpertitus eft ut
liac m xxx aequales partes, populoquc ia trcs Tribus \'ha-
fumque fingulis in deccm iterum curias divifis, fortiri ju-
beret, quam quoque partem fibi eflet habitura; amp; deinde
etiam fortis, opinor, ope, curialium fingulis bina agri ju^e-\'
ra adlîgnavîtj Plin. Hift, Natur. L. XVIIL c. 2. Vai?. de\'^Re
Ruft. Lib. L C. 10. de L. Lat. L. 4. 4 Fefto in v. Centuria-
tus a?er , aliisque fidem firmantibus, id non prudens magis
conlilium, quam ncceflarium, in fcroci, atque agrefti gene-
re facile rebus novis difcordia diiTipandis, ut bzncLiv. princ
L. ƒƒ. fi gratis, fi ambitioni furgentc in Republica fuiftêt

%. ÎI. Jam ego hic, fi dc Tribubus, de Curiis. dc Genta,
flis agere vellem oratione prohxâ, aemuiarer piétoixm, qui,
i dum minima quzeque anxie exfequcndo, nimis liberaHpeni*
cillo diem fpargit, prcecipuis officiât. Iraque hic poft Sigoni-
os, Panvinios, Boindinos, ahos egregié hic de antiquitate me-
ritos, veia contraliam, nec multus hic exfequar Tribus a Ro-
mulo , cum recens conditâ civitate, tum poft bellum Sabi-
num conftitutas ; non easdem a Numâ, inventis artificum
collegiis, amp; fodalitiis, definitis conventibus, communi facro-
rum religione firmandis, labefadatas j aut a S er. Tullio arte e
Rep. fiiblatas, hoc ürbanas i v. Rufticas forte xxv i. aut xxx i. in
Carum locum fuccedere jubente j dum Romulex ytnv.!û ad
prsfentem magis necefiitatem, Servians toj^/x«»] ad arcendam
odiorum,amp; invidiam labem fuerint comparâtes neque Curiarum,
publica privatâque facrorum communione devindarum, fuf-
fragia, confilii publici principium , poteftatis legitimse fon-
tem, legum robur; neque etiam fub populari civitatis imagi-
- ne eenturiatum Optirnatium regimen, cenfumque, reputan-
dis in Rom. civibus aetatis, naturaeque, amp; fortunae bonis
totius Orbis opes in fe trahentemexporredo confpedu pande-
re aggrediar. Et quantum ad haîc quidem attinet, civitatis
naturam plus minusve defigentia , quaedam fubinde recurrent.
Hic illa dicam , quibus fundamenti loco varia hominum ge-
nera, in omni civitate femper obvia, apte difcreta fuerint.

§. III. In Patrichs, amp; Plebeios novos cives omnes a RomuJo
fuilTe difcretos reperio , diferiminis originem ab Athenienfi.
um Republ. repetente Dion. Halic. //. p. 83. fruftra opi-
nor, fi vera funt, qu^^r. z.§,i. dixi. ego magis arbitrer hanc
natale folum fpirare, aGraecâ nobilitatelonge diverfam! Cum
autem in omni civitate, qui genere, qui virtute, quiopibus
excellant, quibus neutra contigerint, reperiantur, pruden-
ter Romulusnbsp;^^ ^

ciTTo r «Vji^mv, ksi) rocmivüv j k««} »Wpav. Dion. /. f. hos Plc-«
^D€ios.vocavit, iilos Fatriciosj tn ^ so\' z^^^^i-oW^mioor

^öjv, otlt; TTstîê\'iç civTok r,lt;roiv , «ts é^ r iTTi^dveiscv ^ yivng ^ jf-rf

^ WvT« TÄUT« } Ut eft apud eundem /. c. gloriante Tullo Re-
ge L llLp. 148. Romanum nobilem virtute fola cenferi. Ifi-
dorum Orig L.lX c.4.. Romanos a Romulo in fenatores, mi-
lites, àc plebeios deferiptos fuifle autumantem ex male intel-
ledo Plut, m Rom. p. 24. D. loco fua haufilfe, opinor, nifi ta-
men ipfe, qui Gothos vidit, miiitem equitemque eosdeni
habuerit. qui diverfas v. hujus etymologias avet, praeter Doamp;.
Voß. in Etym. h. v. F efl. Am. Fi£i. de Fir. III. c. 2. Eutrop. prmc.
L. I. Plut. d. I. Flor. L I. f. i.n.i^. aliofque adeat. Liv. L. i.
€. 8. centum creat fenatores —— Patres certe ab honore, patricii-
que eorum progenies appellat a. in eodem Lib. 10. cap. 8. En un»
quam fando audißis^patriciosprimo eß\'e facias^ non de cœlo demis-
fos, fed qui patrem ciere poßent ^ h. e. nihil ultra, quam inge-
nuos) Confulem jam patrem ciere poffum, avumque jam poteris
pms. P. DeciusMus, Ogulniam pro communicandis cum ple-
be facerdotus fuadens. unde confequitur, plebeios, fimul ac
quo patre, qua matre prognati eflcnt, indicare potucrintj„
ingenuos efle, gentemque habere cœpifle. conf qux ap. eundf
Lib. 6. c. 40. Ap. Claud- Craflus orat. mTribunos. quod ad eos at-
tinet, qui natalium favori dignitatem hanc non debebant,dis-
ceptatum eft inter Vitos dodos, aliis affirmantibus a rege, aliis
a populo lectos fuifle. mihi, ut quam breviflime pofiim, litem
dirimam, diftinguenda efle tempora videntur a populo, ro-
gante Romulo, creatos fenatores, planum eft, apertamque,
cjusdem fuftVagia intervenire debuifle omnino arbitror reci-
piendis in fenatum Sabinis. poft a Regibus fenatores pro arbi-
trio fere fuifle leótos, quod oftendit elegantis ingenii fcriptor,
Abbas d\'Auber de Verrot in Refponf. ad Illußrem Stanhopiuml
Hiß.Revolut. R.R. Fol. III. adCakem fubjecia p 399-fqq. (licet
forte Populi etiam aut Senatus confenfus accedere debuerit)
Patriciorum in ordinem ut quis cooptaretur, ut fenatus po-
pulufque illud {uftquot;ragüs fciscerent, quod exemplis Tarquinii
Prilci, ServiiqueTuliii, amp; paucis poft Re^^es eiedos annis,
Ap. Ciaudii, in Oion.IF-p. 208. é\' Fquot;. 2- apparet-

iV. Patrieiorum amplinmios in Rep, anriqmori prsefer-
tim 5 honores , cxponit Dion. lib. II p- ^J ut ncmpe facro-
rum cura, in quibus prxcipuum jus aulpiciorum , quod diu-
tiffimc retinuere, magiftratuum geftio, jutisdidio , rcipubii-
cae adminiftratio (antiquitus emm, nonnifi hoc ex ordine fe-
natorcs legi potuiiîe, certum atque hinc, ut plebejus in fe-
natum admirti poffet, neceflüm primo erat eum inter Patri-
cios cooprari, uti e-x addudis exemplis , aliisque, conftat. )
non tamen idcirco quiconque Patricii erant, eo ipfo Senaro-
res erant; led certus tantummodo,primus,C. poft B Sab.du-
cenarius , poft confcriptos in fenatum a Prifco rcgc inuiorum
gentium Patres, ccc. numerus; ceftante hœreditaria taccefti™
one. quemadmodum in Hollanda, in PrajeCtinacivuace, qui
nobilztate naialium fulgent, non tamen Hqueftri, aut c\'eda
Ordini fuo jureaftident; ut hic meriro ap. Djon. i-i â; H\'afquot;quot;
naft\'. L. in. p. 148. Tuilus gionetur, non alia, quam rirru-
tute ,prudentiaque Romas ad honores viam patere. Htnxcante
tempora Servii regis, turn enim , ut notum eft, cenlu mfti-
tuto, amp; hic in legendis fenatoribus poftea caspit fpedari, ut
tandem etiam , qui cenfum niinuiftct jordine moveretur , qui-
que, patricius licet, nec fenatorium, nec equeftrem haberet
cenfum, in populo five plebe reputaretur. V. qux Sigon. de
yint. Jure Pop. Rom. L i.e. 7. Vertot. Dij]. cit. in fin. alii-
que deliis diiieruere.

plexus eft. notx variœ , difFerentesque fignificationes, huic
voci conciliatae. fans dura quidem hi conditione erant (funt
autem cundi, qui in patricios relati non fuere, poft Servium
quibus equefter non erat cenius.) in ipfo Regno, quum om\'
nibus omnino honoribus in Patrieiorum manus permisfis
ipfi ad nullum eminens decus adlcendere poterant. Hinc
rehqua qux ad vitam fuftentandam, ad civitatem alendam
periinerent J his attributa fuere. yi^^ym m} Krmr^oçéïv,

x-^^^atô^cta\'ç i^yd^tffS-at t^xv-a?. ^^p. Dion, lï. p. 85. ubi\'male
tcrpresLatinus KTtjvoT^o!p«v vertit, pecora pafcere, quorum quje!
tum fuerit inopia c. i. §. 9. oftendi. KTS}y6T^olt;p«v hic eft armcn^,
ta pafceur uti difcimus cx Flut., in popïic. f. 105. ubi zn^vor^a^
ç/âinbsp;opponuntur. Piura de plebeiis, deque jure ci-

vitatem, fuffragia amp;c. confequendi (quod fenatus ferc, popu-.
lique ad arbitrium pertinuisfe,. ex Dion, ptjecipuc difces) nc
dicam j Sigonii àz Ant, Jure P. R. duobus prioribus ptEecipue
libris, Boindini in Memor. Litt. Acad, Reg. Parif. T. F. p. 140.
feqq. Heinecc. in App. ad L i. Antiq, ie^;^. ahorumque prie-,
clari labores occupayere.

VI. Atque lioc quidem civium in Patricios, Pkbeios-
que difcrimen Romuh temporibus fuit apprime ncceflarium..
Rude,, amp; ferox hominum genus, ubi ad rempublicam, ad
facra tradanda accesfiflet, cunda erat absque ullo dubio pes-
fumdaturum. poftmodo, fi plebeii, fi peregrini eflent qui
virtute, mque rempublicam meritis exceilerent, patebat fa-
ne via , Patriciorum in ordinem hos addendo, ut vel Regum
ipfis exemplis conftat, quo ad profutura publice miniftcria,
honoresque admoverentur. Patet praeterea , cur ex accident!
urbana vit^ ratio primis illis temporibus majori fuerit in ho-
nore reputata, quam ruftica. cum patriciis, qui divini huma-
nique juris partes omnes obire debebant, non amplisfimo
adhuc eorum numero, otii haud plurimum ad rufticos labo»
res fiippeteret j cum minori etiam prje plebeiis fere neceflita-
te conflidarentur j Ser. Tullius, cui diveria erat confilii ra-
tio, eandem tamen viam fequutus eft, nobihtate amp;in «-e-
nere opulentioribus ,in Urbanas tribus conjedis, reliquis rus
àmandatis, ut fic in ditiorima manu omnis verfaretur Rsspu-
blica. Sic magni quandoque fluvii, alius patentibus campis,\'
alius ad tempus ocuiis fubdudus, tanquam curfus rationem
disfimulante humo, eodem tamen uterque, amp; in Üceanum
invehuntur..

§. VII. Sic yarios ordines, in quos Romulus, aliique re-
ges , civitatis Rom. participes diftribuerunt, recenfui. Defun-
gl jam poflem, nifi fenatus poftea fcminarium, medium Pa-

îribus, plebique concordé vinculum , amp; infi^ne Rcioubl
ornamentum, cquefter ordo, parumper revocaret, coquc
magis, quod ejus orrgo, quod ratio cum omnibus civitatis
parti^bus ardiflîme fit, fueritque jam inde ab initio deXc.
ta. Romulo deberi originem, fingulise curiis x. fortedudis
qui Celcres poftappellati funt, tantum non omnes confen-
tiunt; quibus ipfe ad belli pacisque minifteria, ut Dion.
I. n. p. uteretur. Adde, amp; de diverfis eorum nominibus
Hin. Hifi. Nat. /. 35. c. z. a Spartanis repetit Dion. L e mi-
hi Germanis mTzc. de Mor. Germ. c. i3.fimiiiores videntur.
a Numa jam dimisfos fuiffe vult Plut, in ejus Ftta p. 04.
tamen fub eodem Numa Celerum, eorumque Tribuni, men-
tionem facit Dton. Lib. z. p. 124. quin fequentibus tempori-
bus, equitum, Celerumque Tribunum,in Liv. /. i. c. ro.
Vton.L 4. p, 269- invenies. Ita arbitror, qua: ab ipfo Plut.
adtertur ratio, Numam ideo iis noluiffe ftipari, ne ullo ad-
ftriótioris impernhorrore civibus effet gravis; cujus rei ire-

rum rationem fi ex eodem in Romulo p. ^4. A. amp; Dion. /. 2.
p-99\' repetieris, cauffa patebit. ego itaque fic dimiffos a Nu-
ma, amp; poft a regibus eum fecutis, Celeres arbitror, ne his
m pace amplius ftiparentur. a Superbo ad corporis cuftodiam
reVocatos fuiffe, ncmim, qui ingenium ejus, imperandique
rationem noverit, mirum videbitur. Id jam a Romulo us-
que eorum honori forte datum, ut perpetui in Rep. fuerint
igt;ic emm pott veteres, recentiorcs etiam tantum non om-
iSnquunt^nbsp;quardam, dc quibus hic non difceptabo,

§. VIII. Xnau^urato (ut ap. Liv. X. i.C. RegiPrifcoTar-
quinioAcciusNavius augur occincbat) a Romulo tres erant
equitum centurie fcriptx; Ramnenfibus, Tatienfibus Luce-
ribus,(quosLucomedos aLucomo didos Feft. h. v. appellat
tbi tamen ex Propert. /. 4. eL z. f. a Lmomedio dióios le\'
gendum arbitrer) his nomen, non longâ oratione, quibus hie
Eruditiviri dimcultatibus fefe implicaverint, refcram. i. no-
piina Sabino bello pofteriorem originem arguere videntur.

de quibus Dion. Plut. amp; qui non.? quique poft certum fta-
Diiemque m Rep. gradum obtinuere, perperam a vetenbus
mifceri arbitrer, probabiiius ^ odingentos jam in prœlio
contra babinum regem equitcs Jargiente Dion. /. z. p. lOf.
lit merito in dilcriminis hujus causfam inquiras nifi auxi-
lia connumercs. ir. Ccnturias equeftres, rationi peditis
quera fingmx tribus fuppeditarcnt in bellum, adtemperatas
fuîfte certum eft. fexccntis tum, ut juxta Liv. L.i.c. 50. Sum^
mus Gïonov. Vbferv. L 3. r. ut ex Dion: cui de Albanis
a lullo aiiedis, nullus fermo, alii, noa^entis conftitit
equitum numerus. His ego accesfcrim. III. tandem Prifcus
rex alios adjecit nongentos, ut in univerfum mille effent
^odingenti, negante augendum numerum Accip Navio,
ut fie m unaquaque centuria effent fexccnti. Sic poft Liv.

J\' Vn^ ^ipn.Z/^.j. p. 203. etiam florus L 1. ff. ç. S. z.
a Scr. Tullio tandem ad priorem numerum fimt redadi^ fed
iribusiihs pnmis centunis m fenas dedudis; ôc additis duo.
dccim aliis cx primoribus civitatis, ut Liv. /. 1.^.43.id forte
argumenro fuerit, Ser. Tullium in conlcribendo équité cen-
fum , pjiores nihil ferme, prêter virtutem bellicam fpelt;äa.

fuifte deknptos auótor eft Dion. Halic. UÓ. 2. 0. S6 ) eosdeni
non confundendos.nbsp;^ wouwui

quafi uterque V. Trié. amp; Ce/^t. promifcùe abuterentur, hic etiam
falleretur. Florum , quem Intt. non videntur intellexisfe
primum defendam. Verba, auâa centuriis tribus^ nihil aliud
fignant, quam audo Tribuum in alterum tantum pedite e-
quitem fimili ratione creviffe. id notum ,certumque. cum adeo
in Tribubus peditatus adxvm. millia eftet audus, adeoque
duplo creviftet, debuere amp; équités adaugeri ad mdcgc amp;
Vice verfa. conf. qu^CI. Boindin in Mem Un Acad. Re?
^om. iv-p\' loi. feqq. quodLivianum locum, fimul amp; alterum
in /. 10. c. 6. attinet, hoc fentio. equeftres centurie a Ro-
mulo mauguratocreatse funt; Tribus, quibus adjundœ fue-
îunt, non item. Id vel cx fado regis Tniiii apertum, mu-

tatisTribubus, non centuriis. Jam NmnsEïctate, ut fupra §.
2. ftrinxi, labefadata erat harum Tribuum inaitutio. Servio
deinde Tuilio rerum iiabenas traótante, penitus priores 1 ri-
bus fuere iublatx, aliis in earum locum introdudis. Ccn-
ïuricC, quas unicuique Tribui Romulus adjunxerat, amp; pri-
mario quidem honore, tolli non potuqre j hac quoque Ra-
ninenfium, Titienfium, amp; Lucerum, quod cum Tribubus
commune habebant nomen, cum confervarent, amp; es una-
^uaque prseterea centuria augur videatur fuiife ledus, ut
infra copiofius exponetur, fadum eft, Tribuum veterum no-
niina his uti fuperefientj hinc omnino, quod m Liv, l. c,
occurrit, mter augures conflare, imparem mimerum eje dehere\\
ut tres antique Tribus y Ramms^ Tttienfes^ Luceres fuum qusque
augurem habeant. fic apertum, planumque apparet, ut non
videam, quid unquam eo in loco fctupuli hïeferit. renuit
Sum. Gtxv. ad Flor. d. l, quia tum foii Cv^uites augures fue-
rint habituri, fibi non probatum. At vero foli équités au-
gures habuere, fi leparatim a peditatu Tribuli infpicias, quia
foli ex iis fuerunt ledij non habuere foli, quatenus in armis
Tribus partem faciebant (ante Servium nim.) doccnt hoc,
quae fequuntur. Aut fi plunbus fit opus^ pari inter fe numero
[acerdotes multipUcent. Par ille numerus eft ternarius. id enim
iterum doccnt fnox^-^quemadmodum ad ^JJATV0R augurum
numerum, nifi MORTE D UO R DM id redigi collegium potuerit.,
non innjenio. Unde hic totius loci fenfus (quot;ponte fluit ex Li-
quot;vli fententia. i. Sex fuifle augures, aut aliquo cafu elfe po-
tUlflTe, II. Tres centurias primas, quœ Tribuum vicem fan-
gerentur, fingulas augurem unum habere debuifle, unde
imparitas numeri fponte fequitur. in. inferas, Liv.\' exifti-
mavifle fecundis Ramnenfibus amp;c. aut a Servio, aut quoque
poft eum augurem fuisfe adfcriptum. Pari fere in opmione
verfari arbitrere Feftum, in v. fex Veftd Sacerd ubifcnariuui
numerum Veftahum, in primos fecundosque Ramnes amp;c.
divifa civitate, creatumait, ut una quaeque populi pars mi-
niftram facrorum haberetj cujus rei origo e Liv. /. 36. 8. jun»

ao Dion. Lib. p. ip9./fg. repeti poteft. ii^c ad Livitira
quia vane ibx cefpitatum efle video, ohfervandafuerc.

§. i. fundamentum conftituendae, augendajque civitati
jT varios a Regibus in eandem invedos ordines Cap.
prœc. ftibftravi. quxnam hisimpofita moles exOirrexerit, adfpi-
ciendum eft. Nullo negotio intelligitur, populurn, qualem
Cap. 2. §. 9. deferipfi, fummae poteftati infidiantibus mi-
nime efle opportunum. Non obftat, in rudi erraticoque ho-
nxmum genere facilem efle confequendi rationem, facilioribus
ad decipiendum rudibus ammis,fi a|îirraaris. etenim talia in-
génia fere tenaciora efle aflblent, amp; adh^fcfcei-e femel rece-
ptis opiiiionibus, prsfertim ubi acrior accefferit indoles, quam
quîE blanditis amp; incantamenris, quae compofira jam civita-
tis ratio ubertim adfert, jam delinita funt. His de robore
animi, ut plurimum, vis decefllt. adde,quod afperiori prœ-
fertim coelo, foloque, qua naturali fruiti ftmt finguli fi,
bertatem mcorruptam in focietatem inferre, tantum non Tem-
per annitantur. nonne hi Ardois gentibus par vivendi ratio
par cultus incuria ? ôchx tamen Libertatem fuam non tantum
animofe defendernnt, Jed amp;potentiffimum in orbe Romano-
rum Imperium funditus everterunt. Americjg quidem barbares
populos nulla hucdum Europxorum vis fubigere potuit, quos
Jibirehaos fimilibus pç^peptis natura imbuit. Populommab
orbe condito fata iiaente relcgc j fcnjper invenies, amp; tulit, amp;
ftrre potuit impotentis domini, imperia , nec imperia quam
hbidmes, fuetus regibus Oriens, aut li quos ad Auftrum Solis
ïEftusemollit;qu«Omdenti genres, qu^ Septentrionifuere
fuppofitiE libertatem,nbsp;ScythicHWKitte bmum.

nari. liuic ulteriusdemonftrandoutruperfedere liceat, d, Diff,
vir Egregius efFecit. Majeftatem quidem populo conftitifle,
argumento funt, creatus RomuJi temporibus jam inde ab
initio Renatus, amp; reliquîE reipubl. partes Curiarum fuffragiis
conftirutee; dejedus Tarquinii furor : jus fupremx a rege qSc
que ad populum provocationis, a Romulo, in Dion Halic.

2.. 115. lin, ga Tullo rege, ap. eund. /. ni p. 161 amp; Liv.
1.26.^ niL 3^.7. (amp; adde ib. n. 17. poteftatem rerum omnium
penes populum) fœdera fanda, bellum indidUun, non Regis
non Senatus, fed Populi nomine î in eod. Liv.\' 1. 24. amp; 22
Fura mitto. conf qu^ prêter alios dixit Abbas de Vertot m
Htji Re\'volut, Reipubl. Rom. l. i. p. i^. 19. s z. dr zz amp; adda-
tur bidnems de Gubern. C. 2. SeEi. if. enimvero, licet fum-
nium imperium, fiveMajcftas, ut vulgo vocant, Realis, to-
_a ctvitate tontmeatur; ut pofFesfum tamen, ftc exercitum ,
j îtanicos tumuJtus in Republica ne concitet, amp; oer ho«:
imperil meri horrores, (neque enim, ubi integrum in unam\'
eanderaque hoc perlonam confcrtur, non posfunt non hS
faborm)nbsp;providoque confilio fuit profpeûum civita^

tis faluti (quodque quacunque in Republ. ubi salutem pq,
^uli sbpremam atque unicam esse legem, obtinet
Ufu venire iokt) hujus exercitium, ne in civitatis detrin^en!
tum edundct, vanetemperarii neque uni ^deo, fed variis

III. Atque hoc etiam eft, quod Regi, Senatui, popu-
lari confiJio exercenda quaeque majeftatis, ut vocant, jura
mandando, intendit Populus Rom. conftituta tali Reip for-
ma, qux in unius quidem imperio, hoc eft, rcliquos priva-
tos omnes honore amp; potentia antecellentis viri magiftratu,
fed tamen squabiii civium omnium libertatc confifteretj Re-
giae poteftatis originem amp; naturam non multis hic exfequar.
videantur qui faniora ea de re pra:cepere, praster alios viri 111.
Sidnejus, amp; Lockius , editis uterque de Gubernat. Civili trac-
tatibus, nec non,qu2C vir Egregius, ]o. Barbeyrac,ad Pufend.
de Jure Nat. ^ Gent. lib. 6. c. 2. §. 10. amp; Cumberland, de LL,^
Nat. c. 9. §. 6. obfervavit, amp; qui ex Gracia przecipue egregia
multa contulit, Feith. Antiq. Homer. I. 11. primis v. Capp^ôc
fupra citata DiiT. Perizoo. quibus addi poflunt, quae auctor
excellentis Libri, patrio noflro fermone editi, de Fryheit in
den Burgerflaet c. z. p. 19. feqq. contulit. jam ab ultima anti-
quitate Regna in humanam focietatcm inveda fuiffe, nemo,
qui Hiftoriam vel delibavit, ignorât, qudi ad faßigium hujuî
majeflatis non ambitio popular is, fed [peäata inter boms mode-
ratio provehebat y ]ui\\.prine. I. i. neque uide mirum, vcterum.
Gallorum, Germanorum amp;c. regna jam inde ab antiquililmis
fuifle temporibus, adcoque progeniem eorum Romanos , pri-
nium condita civitate, ad hommes fapienttffmos, jußisfimcfque
regtumimperium detuliffe,\\xi Cic. de LL, lib, ^.cap, z. hoc mo-
neo, ne quis cum Gi^ecis Romanarum rerum Icriptoribus ab
his defumptam efle arbitretur illam Reipubl. formam. ex iis
quae fupranbsp;dixi, facile collig\'itur, varias per orbem,

etiam cuitiorem , gentes vix magis inter fe fociatas circa
ilia fuiffe tempora, quam noflris in Magna Scythia Noma-
des Tartari. Regna Heroica, ut fie dicam, de quibuspoft ve-
teres egregie dilpuravic Vir Magnus. DeVEfprit des Loix... Lib,
11. Cap. Ti, ilia tempeftate jam erant exftindla omnia, nnius
fl quod eflet imperium, vi, fraude partum, non fuperabar,
niii ryrannicuni. Nou eft, quod regeras; communeoi ftirpis
originem agnofcere Grœços, italos agnofcere- S-parts tum
temporis conditum jam fuiils regnum, Romano non pror-

ftis disfimile. Etenim, utut ab una eademque ftirpe deflcxum
fit divcrfum hominum genus, divcrium de his judicium ferre
fxpc c^h Ixpc foii natura )abct. cum V^pc, generoßm, m fua
qmdqmd jede gigmtur ^ in fa um ahem terra, in id^ quo alitur^
natura vertentefe dégénérât s uc apud Liv. Lib. 38. f. ,7. Cn\'
Manlius conful in oratione ad milites G al lorum fama territos
Germanicïe, v. c. Scandicœque originis gentes, ut notum eft
ab mitio feminas liberrime habuerunt, Taciro, Cxfare tcfti-
bus. ut Hilpaniam tetigere quin amp; Iraliam, mutati mores amp;
cum moribus leges. conf. modo in LL. Langobard. Lmtprau-
di LL. VI. 68. 72. 82. é\' legem Wiftgothorum /. n. T. i c x
quxque infra c. 9 plura in hanc fententiam afFercntur. Turca»
rum quidem trcmendum antea virtutis belhc« robur intesro
jam feculo languefcit. ipfi, qui ex Septentrione noftro apud
Indo agendam vitam intendunt, patriorum morum Ixpïus
oblm, mluxum Aliancum cfFormari difcunt quod ad al
tetum, reponemus, non omnium, quœ fimilia aur funt
aut elle videntur, eandem efte originem, eandem ratio-
nem, eandem cauftam. rem, quoad leges, exemplis ^ ra-
donibus declaravit vir 111. de Montesquieu de tEfprit des Loix
Ljb. 29. f. 8.12. amp; 13. heet enim, ut Plut. Comp. Lycurn
amp; Numa p. 76. loquitur, Laced$monios Lycurgus, ut fCo\'
manos Rommlus, I,? «Vtt/^^^, W ^.p. crWj.^,, noxiu^y^
f\'^çnbsp;quot;Ape.f efficeret, obfervandum tamên eft ^

illos habitu,amp;confuetudme, hos natura ftimulante beJJico\'
\'nbsp;prajcipue ut propuLfarent, illos etiam

Otinferrent. mflitutos^ iliorum denique Rempubl /fi ^
centioribus quadantenus compofuifle liceat) Venet^/han!
Britannic^ fuifle funiliorem. fed de his jam plus fatis.

§. IV. Atque in hac quidem de jure InWrii Rom at
qmfitione, ilia folliate Lnt tenendaVÄe a^^^^^^^
aut pondeix valere argumenta, a temporibus liberTaeio
aut ante judicium Conolam, aut comi^nicatum cL p ^
be confulatum , repetua, ut eo exemplo hoc velXd in
^guo obtinuifle vincatur : poft Reges enim ex ados, longe
majorem, quam qua hi ufi fuerant poteftatem, faepe Coir.

fepe Senatus in fe traxerant; fed h^c dcraum jufium trahe^
rc momentum, qux aut fide dignis fcriptorum verbis, ad ii.
Ja tempora ipeftantibus , autanalogiâ, aut poftcriorum ileip,
rcmporum ratione aliquando niruntur. ut itaque a Rege hic
initium faciam, erat iWe primarius in libera civitate perpe-
tuusque, quoad vira fufficeret, magiftratus, nullo ramen
tamiiiae regis ad regnum ha;redirario jure. Romanus ete-
nim popuius (Ut hic verbis regis ipfios Ser. TuUii m ora-
tione in Tarqmnium generum, apud Dion. Halicani. Uh
4._p. a^J./g. Utar) nyzn^ t» ^ueV yji^ma T Kracaixi\'jm Iivm rm

0/ ^vre., T.V c^e^Wr^, adde , qus apud eund.
Dion. Lé. p 148. ad Albanum Diäatorem rex Tullus
^uam eandem fere imperii formam inter Celras obtinuiffe
oltendunt obvia in Caefare exempla , de B. G L i C 2 /
4. f. JZ. /. f. C..2S. quod ad Romanam autem\'creandi rel
gis rationem attinec, hanc fuifle docent Dion. Lib. 4 p 242
ahique, ut fada Senatui a populo poteftate, ut difpiceiet\'
iîum pra^fens civitatis forma confervanda, an alia nîutanda
Viderctur ab ilio proderetur Interrex, qui quem imperio
maxinie dignum judicaviflbt, in regem eligeret^ hoc Icna^
tus fulFragiis approbato coque auüore , ad populum de c-
j^us Regno ferebatur^ ü hic quoque fc.viflbt, res i^ufpiciis con-
nimari debebat; lin unum ex his omnibus defuiffet, irrita e-
rat eledio , aliusque Icgebatur, amp; fîcporro, quousque neces-
farhx amp; legitimaî conditiones omnes adeflent. addatur apud
€und. Dion, l.^.p.^jz. Brutus Conful in Orat. in Tarqui-
nium, amp; qui Kumœ regis excmplo rem accurate exfecutus
eft Plut, m ejus ntap 60.fq. cum Ser. Tulho mutata tamen
hœc fuere, qui imperium renuit ut Xw./. i. c. Ai. miuf/h
popuh.voluntate Patmm, ut Dion. L. ^.p. zjg. populi iuftra-
giis, advcrio , amp; audoritatem negante Senatu. Primo non
cam efle Livio mentem, quam vulgo cenfent, amp; neutrius
fuffragiis imperium tenuiife, indicari, cenfeam, cum amp; idem
l. i.e. ^m^tyfußsEîmfiis,hauddubiumregemJmPatmm^

/f/^ plebîs anmos periditaretur Roman redtjffe, Ouid enim at-
tinebar, a qaibus regnare ]uflus eflct, corum animos pcric l
tani qum obnoxi^ fibî bencficus plebis, ut affirmât Dioquot;
amp; perpetuus, etiam in Livio, favor oikndir l ne dicam oiT
mme^incredibüe eflc , Senatores., novo homini, ôcnuiioruô
benencio ad id potentiœ evedo, infeftos fuifle ; neque igna^\'
rum hujus i^atrum voluntatis Serviuin, allicicndo ad fc po-
pulo, per quem ca, quas Rep. novate inrendebat, facilius
conlequi pofle videbatur, libi ftmul prtt\'fidiam addidifle. Ha;c
aliaque, quas latias jam non licet exléqui, movent, ut in rc
jpfa imgis ferc afientiar Livio, in cauffa Dionylio. conf. etiam
qux dilTeruere Cl. Boindinus in Mem, Litt. Acad. Re?. Tom. r

p. iti-fq. amp; Beaufori de Dub. in Hiß. Rom. per. v.prwra facuia
abviîs. P. H. c. J.

§. y. Magiftratuura, eorumque, qui prœfint, dcfcriptione
contmenomneni Reipubl. moderationem egregie C\\Q. deLe^.
I. nr. c. 2. h, e. non uni ornnia, fed magna in civitare,
ut rccte Ariftor. Polit. Itb. 5. c. tj. quxdam tantum flngulis
mandando fummi imperii jura cxercenda. Romani Re^is eu«,
r® qu®nam reliquerint, docet Dion. /. 2. p. 87. facrorum
facrificiorumque princeps ut eflet, legum , confuetudinum!
que amp; iiiorum patriorum cuftodem ageret 3 atque eam ob ra-
tionem ipfe quoque exerceret judicia, conjundtus cum fena-
tonbus, his leviores, ipfo graviores cauflas judicante cum
provocatione a fenatonbus ad fe, a fe ad popuium? in\'beîJo
naberct fummum imperium, jusque eo nomine pecuniam
pubhcam adminiftrandi j jus erat ipfi fenatum/populnm
ad concionem convocandi ; qu^ agenda erant, prlmm
ipfe proponeret,- majoris partis fententia décréta exfeque
retur; tnbutorum quoque exigendorum jus habuisfe ?ppa.
ret e Dion Ltb. p. ^ ub. 6, p. ^60. jus prœtcrea ipfi
fuifle videturin Senatum Senatores adlegendi^ v, Fcft ij^
Preterm Semtores.^tâîïsqûcœrum defigend«, oua iegi pos-
lent, utexDlon,/ 39z. forte colligas. Pr^feduiS Urbi
UDi belil caulla abesfe cogebatur, qui rcddcret, ac

fubitis mederetur,utTac.^W./..(5. creare, quique vicariam^
obtineret ab ipfo poteftatem, Trihunum Cekrum ; atque qui-
nam dignisfimi fibi viderentur, ad magsftratus gerendos [Ut
exinterregix potcftans jure coiljgas) fcnatui, hoe aufto-
re, populo indicandi. hxc ejus, qux cognita quidem, prœ-
- cipua jura, ftridim propofui. quem enim in rebus adeo vui»
gatis moras nedere deleóter?

§. VL Moderator appofitus principi, tam eximia potefta-
te prtedito, ut confulibuspoftea, fenatus, ut M. Valerius a-
pud Oion. Lib. j, p. 4lt;5i. creatos, prxfinito a Romulo Prin-
cipe ,1 ribuum , Curiarumque fufFragiis, centenos primo tra-
dir, fi vera modo, Dion. I. z.p, 83. amp; pari ratione ex Sabi-
msj id. hb. at. p. m. (quocum, amp; fecum iploPlut. in Ro^
mulo p. ^ Numa p. 60. ex eodem Lib. p. 147. mprtm,
m concordiam redigas, ut mihi faltem videtur) poft a Tarq
ILÜCO ad ccc. numerum audos : quomodo Regum tempore
C Patrjciis modo ab ipfis Regibus eoöptati fin?, quâ œtati
^c. lupenore Cap. jim dixi, amp; quos ibi excitavij qui hoc ad-
dam, cenfum fpedari tantum coepifte poft Set. Tuilii tempo-
ra quod e Plin . Hiß Nat. Lib. 14. in praf. amp; resis Tiilii a-
pud Dion. Lib. 3. p. 148. oratione conficias. neque vero Re-
^m Senatus, kd populi erat fummum princepsque confi-
hum, fiiftTagiis populi conftitutum, audumque} contra quam
I utendoriiius (cui m Defpoiicorum, quos vocant, Principum
Jmperio agenti videndum .erat, quid fcriberet) de Forma Reip
J^.om. §. 4.qui h®c duo, longe diverfa, .confundit. ttcS^,,
viri Egregn, ut femel hoc addam, cum hic tum alibi eft, rejeäum
Majeftatis in Reakm^ amp; Perfonalem Ai^znmtn., Sc quae inde lur^-it
mexphcabilisde unitate fummiimperii, ejusque divHione ,

confeffum ßbt -vtfum fmffe, Pyrrho refponderic. 1. enim , quod
ad leges terendas , jubendasque attincbat, nihil ad populum
curnque eo agebatur, nifi audore fenatu, quo eodem, utfir!
jnarentur,. popuU fçita opus, habuere. v. quie Dion. x. 2. pag.

Bf. 7. p. 447. Î0. P^ 661. Lfv. Li c 1-7 alpnpe mf^
criam Sto per^nni integrum (patiun, i^sÄb
apud eundem Dion. Lib cy. p ^ Ub, alt;/ p yz, beila
pacis, fœderum , focietatamque jus quod attmer famma fa-
ae 5c eximia fuit hic Senatus auftoritate, ut in le-isiatione
amp; his in cauflis, ejus auâoritate cum populo communicân-
da, amp; ipio Senatu plurima conjunaim cum Rege hoc in
genere obeunre. quod ad judicia porro attinct, hxc Regem
iplum pnmo exercuiffe iupra dixi, ita tamen ut ieviora neoo-
tia, Senatorum prœcipue de coafiiio dirimerentuF reteato
tamen , ut ipfe curaret, nc quid hic peccaretur j poftea Ser.
Tullius fponte arbitnura civilium cauftarum regi^ poteftati
detradum tranftulit ad Senatum ; corum , quai Rempubl. fpc-
aabant criminum judicium ipfe retinuit. v. Dion. Lib 4,
fjnbsp;adde quœ dixere IIJ. de^ Montesquieu De I\'Efprit

des Loix Ltb. I. ,8. amp; Sigon. de Am, Jure Ctv.Eom Ltb.
2. 10. pag. 409. amp; qui totum hoc argumentum juftis com-
nientariis Zamoic : Manut : aliique tradaverunt.

§. VII. Regem, atque Senatum tertia exccpit Popularis
eoncilii audoritas. de ordine piebejorum fupra c 4. dixi. èn-
l^oltKQ*nbsp;Dion. Lib. 2. p. 87. nominat. enimvero hinc

exceptîs non fuere patricise familias, qua^-in fua quaique, cui
adicriprjs erant, Curia aut Cenmria ferebantfuft^ragium. amp; ita

iribusóc Curias, Servio in Tribus, Centurias populi di-
viho hoc retento ordine ad Curiata, ad Genturiata comitia

cx gcneribus hominum , alteris
excuifu amp;^tatefercbantur fuffragia. ita Lsl. ap. Ge 11 W?

C. 27; fufFugiijtiregaudebant, quicunque
cum facultare m Civitatem Romanam erant re\'epti jaSrftrin\'
XI .. 4. quique. hac de re egregie funt commentati L
bores, quibus add! poflunt, qu^\'^dixit egregius ICtus ï V
Wma op/;, r. i p.r^j^^, ^^nata RomaCi, Centukat;
Se^ lulimm audorem habuiftb Comitia, notumTw coa!

quo ordine exiviilent, viririm lata fuifle fufFragia; Iiis, quo
ordine fcripî^ erant, equirum primo, peditum deinde Ccn»
turi:3j ; utrobiquc, ut major numerus fuffragio vinceret ,utra-
que a liege, amp; Interrege poteranr haben; Curia ta a Tribuno
Cekrum , Ceniuriata vero non potuifle haberi teftis videtur
jpfe patrias vindex Brutus in Dion. Halic. Üb. 4. p, 266. Ôc
%6%. amp; Liv. L I. c. 58. amp; f9. uti neque hasc Prxfedus Urb!
habere poterat, ob iac. Atm. L. 6. c. 11. Dion. L. 4. p,
276. Liv. d. L limul jundos. cetera, qux loca, tempora,
rationem ea habendi fpeäant, quum Briflbn. de Form L. IL
Merula, Grucch. uterque jufto voiumine dixerinc, licebit
fulius enarrandis fuperfedifFe.

§. VIII. Qua: jura coafto hxc in Concilia Populo a Regi*
bus aflerta fmt, jam fpedandum eft. faculam praeiucet Dion.
L. 2. p. 87. jubendarum legum poteftatem, de bello , amp; pa-
ce diiccptationem, Magiftratuum crcationem Populo com-
mifla fuifle adfirmans. adde Hb. z.p. 2x4. L6. p. 3p 1. qua;,
que M. Valerius ad Senatum /. 7. p. 4.6z. alios tacco. Le-
gum a populo jubendarum autior fuit fenatus, lie ut Rege
aliquas leges, five fe, five alio quolibet autore, ad Senatum
referente, fieret SCtum, ut res populi fuftragiis permittere-
îur, lege in fenatu digefta in aptum ordinem, ut fic loquar
amp; prjKparata. hxc apertisltma facit ap. eund. Dion.7. 447,
Cof. Minucius ad Tribb. PI. amp; Liv. Plut, ipfius Dion, var iis
in locis, aliorumque teftimoniisfirraantur. quodadum eflet,
ad Senatum iterum refercbatur, ut ejus audoritate confirma-
retur, fin minus, effet irritum ; par pacis, beUi fœderumque
penes populum arbitrium; iisdemlegibus , quando ex fenatus
confulro ad cum a rege iisde rebus eflet rclatum. (neque enim?
quod non quaque occafione populum confultum reperias, in
■contrarium licebit argumentari) unde etiam, fi vera M. Va-
lerius apud Dion. 6. p. 385. triumphi concedendiJuspo,
pulus habuit (,atque hinclfidorus Orig.. Lib. i8.lt;r. %. detrium-
pho exercitus, fenatus populique judicium fuiffe 5 quod ex
Liv.nbsp;lucem ibeaerari poterit) 111. tandem populo

fuit magiftratus; ut crearet, conccftum qui fibi a Magiftratu
comitia iiabcnte indicabantur competitores; quo in genere
fuifle videntur Quxftores, ob /. un. D. de off. ^Aft. é\' Tac.
Ann. I, XL c. ii, adeoque Duumviri perduellionis caufia-
Curiones, amp; forte etiam Tribuum Prxfcfti. eeteros. Tribu-
num Celerum, Prxfcäum urbi (alii num qui fuerint, mihi
qnidem non eonftat] a Rege fuifle cieatos, notius eft, quam
ut firmari debeat. quod ad judicia attinet, populi nullse hac
in re propria fuere partes, nifi quod graviorlbus in causfis
ego quidem arbitrer provocate licuifle condemnatis ad po-
pulum. id non tanrum notisfimo Horatii Trigeminorum
nnius, judicio fedet; in Liv. Lib. c. 16. (ubi fatis clare in-
dicatur, jam ante Regis Tulli tempora latam legem, quae
Duumviros, qucC provocationis jus fupponit) fed amp; non du-
bio indicio mihi fe commonftrat ex Dion. Lib. z. p. 118. ubi
•Romulum retert, varios non ignotos cives, qui latrocinia
cxercuiflfe a finitimis eflTent convidi, de rupe prxcipites dari
jusfifle, Ttjv âÎKK\' dvro» /AÔvùv. utut enim vel ipfa fupplicii atro-
citas invidiam moverit, amp; illuc etiam referai ipfe Dion, fuf-
picari tamen licet, minus pxnx dir i täte often los fuifle Ro-
manos, quippe qui amp; ipfi fatis fera eflent indole , quam,
quod damnatos ad popuium provocantes fpreviflc videretuc
innegorio, quod publica eflet exiftimationisi atque huic qui-
dem juri ad popuium in causfis gravisfimis provocandi ever-
tendo neque fulficiunt ea, quœ ex Horatiano perdueliionis judi-
cio obmovet ƒ//. Pufcnd. de -F. R. iî.§. 5. cum Livius contra-
riumdoceatî neque etiam, li Valerias Leges, arcem libertatis
Romana; (ut vocat iJ\'u.Lib.nbsp;Appium Decern-

virum invehens icilius) opponas, quas alFedati regni fufpicio
ad popuium, pnmoresque purganda , tefte PiuL in ^uafl,
Rom.p. 184. in f, amp; per mota, aut imminentia a Tarquiniis
bella facih fpecie delinienda plebcs , referendas expreflTere.
conf. qux ap. Dion. 7. p, Appius.

§. IX. Praeter hunc comitiorum poteftati pr^efinitum limi-
teni, quem dixi, alterum addit idem Dion. Ltb. z. p. 87. Ü-vm
enbsp;icpj?. arripuit C/. Pufehd. Lc, §.4. ut regiam potefta-

magno locum ; neque enim ibi vuigo habctur, fed ó\'t«v.
II. 11 vel vulgaram vcrlionem retineas, nihil pro amolioii
Regis poteftate hinc nafci. nihil enim amplius innuit S

quod erat neceflarium, quo rata effent, tu. aliis comoluri-
bus cum aliorum, turn Dionyfii quoque teftiraoniis (v e
j; •nbsp;q«^™nbsp;iple adfert V. C. nulla tamen ad«

dita rcttndionc) pasfim jam addudis, hoc populi jus ira de-
c arari ut ahum hœc lenfuni fundere nequeant. tentaveram
aliquando .ît pro aV^v; ubi bellum qmdcunque Rçx altis m-

e v.lgato fcnfus haur.i porcfl. bellum\'quidem di i^teft
\\^\'.}^t mors,permcies^mHom, u. 39Ö. amp; alibi Tur rX
amp;c m hofiem dicuntur. v. qux Sumn^GrîvC Lj nfliodlT
308. amp; licaccipienda funt, qua. ex peiTona M^VaT^dmioT
Lib. 7. p, 4^. jura, qua recenkt, fenatum ^irMcoziva,
conceffam feme! populo poteftatem, fuffra^iis pro ar

de laHoujJaie Hift. da Gouvernement de Femfe p. 6z. feaa «
x%o.feqq. neque etiam novi aliquid eft, a funimo imperStf
quahs hic populus, concilium conftitui, citra cujus appm£
tionem ipfe décréta iua valere nolit. dixit, amp; addi is exemplis

ne p. 88. ^f\'^ro HI. de Montefqmeu de I\'Efprtt des Loix Itb I
nnbsp;T\'^f ^^^nbsp;Deccmvirali, amp; Rdp

§.X. Itaque, cum amp; fiimma Majelîas Populo pet§.2.ô r
intégra conltiterit, amp; unus tamen fummo ôc perpetuo magi-
Uratus honore; amp; amplitudine Komx excelluerit, Monarchi-
am Mixtam, ut vocant, hoc civitatis genus intciligere lice-
bit, quod Herili, Meroque Impetio ex adverfo oppolîtum ^
liberam Rempubl. quo, ni fallor, fenfu Plato de LL, Lib.
p. 541. Spartanum regnum Ariftocratix comparavit, cum pcr-
petui reges impentaveruitj m quantum fingulis major hono-
re amp; potentiâ magiftratus, juxta certas , ftabilesque leges,
rerum fummx prxeft, Regnum vocaveris. hxc enim efle, quae
lola Regem a Tyranno diftinguant, mafcule, ut folet, often-
dit llluftns Sidneius De Gubem. cap. i, Se£î. 50. amp; cap. ^.SeSl.
i6.p. i\\y,fqq, edit. Londin. de cujus a primis Romanis fufce-
ptx civitatis utilitate me quidem fi fententiam roges, non
aptius repjondebo, quam verbis Illuftris Viri de iVlontefquieu
Ues Laujes de là Grandeur des Romains, amp; de leur Decadence c.
IX. p 60. Futße , qui Romanam Reip. formam pro pravâ , \'vitUs-
que [cat ent i interpret arentur, ex Umus^optimatium, amp; Popular i
imperio mixtam. PerfeSîam tamen, numerisque omnibus abfolti\'
tam^ non effe eam, qu£ quas Reäori^ civitatium Scientia maqi-
ßrt, tmegns librts eßngant, hanc vel illam exprimat ; eam eß
Je .. quae, quod unicuique , qui legibus civitatem condere paret y
aeßxum, defimtumqjfedere debeat, propofito allibratafit-, qmd
-vero non almd aut effe poffe, aut debere, quam magnïtadmem w-
rqquc ci^ttatts q^am felicem ér prof per um rerum fucceiïum 5 M
1 Uilii de LL. Ltb. 3. cap. 7. Regale ciwtatis ^ent^s, quondam
probatum, poftea non tam regni, regts vif lis, répudiât Z

fuferbe dominaturs libertatem., qii£ media eß, nec fpernere mo^
dice, nee habere fciunt : dr non défunt ferme iramm indulgentes
miniftri., qui avidos, atque intempérant es flebeiomm animos ad fam*
guinem, ó\' cades irritent \\ unde eleganter ï^hté de Repabl. Lib.
Vl J r. p. 4f 2, 0nbsp;Opi\'^?^\'nbsp;înbsp;d-^A^çU ml tavrnv

nxrcch^l copiofe ipfe talis Itatus incommoda illo loco eft pro-
fecutus, copiofe etiam Arift. de Republ. Lib. 4. c.^.p.m. 2^l.
fqq. Sc alibi paffim, amp; qui non poft hos? neque tamen is c-
rat populus, qui fe rerumjomnium adu arcenßoeret, ôcpe-
corum inftaragi, quo reä:oribus allubuifletj neque etiam ii-
lud multis commemorabo, qo minore fs^pe boni publici cu?
ra cives follicitaci, eo gravius premere imperium, quo penes
pauciores conftat, quod cum in unius arbitrium totum quan-
tum fuerit collatuni, tum demum folet iilud durum plane,
amp; violentum exiiftere , quod Ariftoteles deiignavit, duns
belluino furori componir. Atque cum in umverfum de tri-
bus illis, quas fimplic.es vocant Reip. formis, prœdicari pos-
iintilia Piatonis de LL. Lib. vin. p. eas «« ^in
ßU, prudenter profeólo lie ad popüli indolem hsec fuit com^
polita, (ic tempcrata, ut inde exfurgeret, quod ^tv^^h i^h iv
y^cl(/.fA,otgt;iTty ûiyad-oTç , vo/^säc hiyo^/^ , cL-piçov ttäwtw v , appellat
idem ille de Regno p. f34. regale civitatis genus, in qua cum
legum fanciendarum , magiftratuum creandorum, quïs bello
amp; pace gefta eflènt, confirmandi, aut irritandi jus, populum
Reip. participem, imo principem cfficeret, amp; tyrannidis ar-
cebatur periculum, amp; ea populo peragenda tradebantur, quss
proprie rede ab ipfotoloefficientur j quod fapienter jam tum
dit Arift. de Rep. Lib 3. c. 11. qui multitudinem illam , va?
gam amp; ipfo dilcrimine metuendam , dum in unum veluti ho-
minem animo amp; ratione intelligendum colligi, amp; conduci
jubct, coadunatas fingulorum , cum mentis , tum corporis
Vires, ut omnibus utiles efle poflint, efficit. n^Vtsf/Wä« :^ Cut
addit) i^ndnbsp;iKdVYiV âi^natv ^ %»]nbsp;ßi^Twa-i^

vom ;^pgt;îlt;r/jUÉ«)1éplt;8v Q\\[ynç. çJ?nbsp;drth^ç îts^) TÛ K^ivm hh. ÔC

§. XII. U ndc amp; hoc confequitur, ad naturam R#m, Imperii
compofitam fuiffe fummîs rerum moderationem, in Scnatu ,
Kudentiffimis in civitate viris confiante, \'repofitani adverfi
lis mores Grscas civitates peflum dedere, dum corruptus a
concionatoribus populus, magiftratuum munia in ic trahen-
do, omnia fusque deque yertit. neque etiam non prodenter
aâum, ut in re ciyiii amp; militari praîcipua munia obirent Paîri-
çii , cujus rei ratio repeti poteft ex Dion. Lib. ii. f . cum
primis temporibus plebeii minus ad ha:c habiles cenfcrenturj
conf. Vir 111. de Montesquieu, de TEfpriî des Loix Ub. 5. £. f,
amp; addatur Arift. //lt;? Rep. l. ii f. c. 12, unde amp; hoc coiifequi-
tur , magis connifuros fuiffe, ut his , quibiis gerendaobtigis-
fent, dextre defungerentur , ut invidiam , in libera civitate
primoribus imminentem , eo felicius exirent ; quorfum ad-
das, non una vice cum contigerit, ut plebeiorum prscipui
in Patricios, atque hinc in Senatorcs allegerentur, acribus
ftimulis excitatos fuiffe civium animos, ut omnibus viribus
allaborarent, quo meritis confpicul, Öc hue poffent evadere,
Atque id a Tarquinio Prifco (cui, amp;|poft cum Ser. Tuüio i-
dem contigit, fuit effedum, tefteDion. ir i. p. j99,,qaiod e-
go ambitioni-quidem viri adfcriptum effe, fed perperam , vi^
deo.: neque enim civitatis Rom. rationi confentancum erat,
plebeios quosvis, quos inter amp; egregii viri effe poflent, ab
omni rerum aótu arceri; amp; haec erat, uti dixi,egregia praîte-
rea ratio , plebem excltandi, ut proixiovendis civitatis com.
modis pro virili quisque incumbcret. atque fic etiam ordi-
num Rom^ Jntroductum difcrimen , prœterquam quod ad
regnum apprime effet compofitum, egregie etiam profpicie-
bat, ne aut populäres procellas, aut iieriiis imperiifurias ei-
Vitas pateretur, cometœ ad inftar, quem inter aetcrnas œftus,
ftigorisque vices nulla reficit temperies. rem declaravit vir
-Magnus in aeterno opere, ^/e i\'Efprit^ des Loix. L ii. c. 4. amp; L

quot;O nauita pr.çipî video\\b his\'rqùi noftr f. Lplrib^
vili prudemia libres cvulgavcmnt. v. pracipuc T^f\'j •

Arift. quidem de Re\'fl^lîtn quot; ,o T PW^^^^Scnc, amp;
CUique quidignîs fuerit Lamp;tus viamquot;quot;d ^^^■„âTmp\'ïîr

cam. r^pefiimmam,redfpcmtamenunicc, hx cSia qu^
vocant, impena fpondent. unde neque m\\iltum ml

imperium vero lare proferre c^cr^ I \'^JtXb^i
Prmcipibus, qui totâ mente, nifdquc hue incumberenr n

2. cum hoc, nifi li^berâ^ dvitate, obtineri non poflet,peri.
culum, nc ahquando , fi pnncipcs ampliffiixiam fibi potefta.
tem appeniÛent, amp; fic civitatis finis negligcrctur , nc Refp:
quidem conlci-van pofiet , quin finuimis popuiis fuccum-
bere neceflum haberet. atque, cum hic eflet popuius, qui u-
nius urbis mœnibus contineretur, gravius line dubio fuiflet
poteftatem , nullo fuo benefido a patre ad filium, nepoteni.
ve transmittendam, laturus ; propior enim , amp; acrior in ci-
vitate , unius urbis mœnibus circumfcripta, in potentiores in-
vidia ingiruJt; atque prœterea principibus hoc paCto inhms
cauflïe efte poterat, cur privatarum opum, cstiam cum Reip.
damno, incrementum intcnderent, fiquidcm perfpicercnt \'
fi vel quid amplius ipfi poftcnt, nullos tamen hinc trudus in
fuam gentem , familiamquc redundaturos. perpetuum tamen
dum vita iüfficeret, hoc cum munere fungi confultiflimum
erat, propter eandem, quam primam tetigi rationem turn
quia_ unus, atque perpetuus imperii fplendor, non in recen-
te aanuc amp; plena ferodbus animis civitate, fed in ilia quo-
que , quœ diutina annorum maturitate compofita jam cotj-
fedit, molliores ad juifa exfequenda civium animos efficit ?
qnx ill. de Montesquieu, caufes de la Grandeur des Rou-
mains, amp;c. c. Ki. p. 75. obfervavit. quandoquidem autem
mi dixi hbertate ps^apue niagnitudo Romana innitebatur\'
atque illam etiam ur augerer, amp; confervaret, tantum non fem-

I. ^on muhus hic in laudes Libertati (qu^E prima cui.
dcbirnl^ que Belga. cura debet efle, quod iacrum pignus)
teresnbsp;id latis, fupcrque inle? Ve-

e^mes de Caraneo in horribili amp; facro libello Eßai fur
lOngtm aes Gouvermmem Polmques C. if. licet alii aufi liS
Dmter^are j Libert at em tant^pere eeiebrmam,nbsp;tantum

ejje Jonnm^ a veteris GrMis (Britanniam potuilTet addcre)
montîbm, amp; tumuHs repercujftfm y quanto tamen acrior Ar^
lacidum regno Germanica Libertas, ut nervofe Tacitus u-
fus femper oftendit. nihil Unquam , nifi ignaviam Sol o^
riens colluftravit ^ qua occidit, vigorem, amp; robur intuitu«
UXQ, fœcunda virtutum mater, tenues Grœcorum ReFpu.\'
bîicas m mibelks Perfas, Medosque erexitj hxc Romanis
m armis compJurcs gentes pefdomuit ; ha;c iisdem fe-
mel m Orientis, Auftrique mores delapfis, sentes Ardloas
/udibus heet ad artes amp; difciplinas animis, pi du cento amp;
amphus, annos compofuit; h^c, potentiflhLm illud in or^
be Imperium ut funditas everterenï, excitavit; ha^c denlque
Jpfa, ut impotentes Hilpanorum . Celtarumque tvranni Ba
tavum nomen non unâ vice exhorrefccrenT^p^S^^
etecic. Tanto pulchrius eft, fixb imperia legumpountfora quam
hommum iYc, quauîo florentem Libertatem l^erior virtutum
feges confequitur, confervat, adauget 5 regix fervituti vitio.
nim fpurea mdago, amp; comes eft,\'\'amp; niincia, c^ pernicies
pifte, fed ad pofteros falubre- exèmplum ant^uis^tem^^^^^^
bus pr^buere lih ipfi Romani, noftns imbuunt Galli
qui inter omnes optime hœc ôc TolidilUmc demonftràvït quot;siH
nausWe Gubern. e. u. Sea, n-i^.nbsp;quot;,01a-

§ II. Quapropter neque Iioc multum, mirandum eft ftn-
diofisfimos Libcctatisfemperfuifl^e Romanos, qua: amp; in-enio
fuo congrueret, 6c augendœ potenti^e neceflaria effet - fiqui-
dem neque\'acres, afperique animi, atque ipfo vie« genere
contra îgnotam etiam yoluptatem , capitaleni illam , atque
unam hbertatis, amp; civitatium peftem, obfirmati, pati potu-
ifîent, ut qms imperium m fe pro arbitrio inhiberet • neque
ctiam tali cflent indole jfti Principes (Tarquinmm amp; f ^
gm finem Romulum fi exceperis) ut cives fuos metu^aJs
quampudorem parère vellent^ neque etiam in uuius re-no
eivitas ftare poruiff-et, quin brevi a finitimis, atque pu^nlcis-
fimispopuiis fmlfet difa, qiiibus utrefiftere pollet, iSsSc

I\'dl

l-\'i.

opus erat, fîquidem popularibus, atque mixtis imperio rcbus-
publ. addiai cives longe magis patrie, bonique publici a-
morc tangantur, eique promovendo incumbant, quam,
quos in ablbluto unius impeno ut viverent, mala fors dam-
navit; quos amp; confentanea regimini vitx ratio animis ener-
vat; amp;infcitia Reipubl. ut alie\'ncs, curam ejus, amp; folUdtu-
dinem eximit; amp;, fi vellent etiam, ejùiium , vincuia, mors
denique in prsemium oftententur. in haec ne exfpatier, otium
fecit œîernus Sidneii labor, de Gubern. lt;r. ii. Se£i. 10-50. amp;
prœcipue Seöi. 2.8. adde, quœlll. de Montèfquieu , deTEfprit
des Loix Ub. m, \\o.Ub. iv. c. 3.nbsp;xviu. t. i. amp; fane,

qui fervilibuS animis inter liberos circum pugnacesque popu-
los tuta fuilTent ooinia, quibus liberis cum his adeo gravis,
adeo diuturna luäa fuit fubeunda?

§. m. Atque hic, dum de Romanœ civitatis libertate ago,
amp; illud mihi pro fe quisque perpendar ; iicut optimi amp; pul-
cherrimi arborum frud^us, nondum a:ftivo foie maturati,
fpe quidem laetâ blandiuntur, iisdem tamen nondum fedati
Aquilones crebro imminent; ita neque in Romana civitate
libertatem, quantunivis cupitam, qusfitamque, jam tum a
primis initiis nativas illas Veneres, quas poftea ajquabili Re-
publicâ idem ille populus,quas hodie una per Europam, amp;
altera civitas ampleäuntur , explicuifle. nequiviflent fere ru-
dia, amp; ferocia ingénia tantum ftatim libertatis fplendorem
perferre, in mala innumerabilia conjeftura:, fi his, qui nu.,
tneni^ fovenda:que nondum funt pares , fruenda tradereturi
ut refte Liv. prim. lib. î i. atque hinc etiam varia in Republi-

ca, ritibusque ca occafione receptis,conftituta fuerunt qu£B
Utut ad libertatem , unam fi fpedes, non refte diftributa fa!
isfe videantur (conf. v.c. quaî Dion. Ub.F.p, 286. praeter alia,
qua;pw. cap. jam exhibui) ad temporum tamen, qux vete-
res fpettanda dant, conditionem compofita fuere, quemad-
itiodum optima licet, amp; faluberrimae leges, non tamen, nîfi
certa plerumque ratione, neque omnibus in univerfum po-
Pnhs congruunt, atque mutatis rerum caufisfspe etiam funt
ï^utandœj quemadmodum etiam Romana in civitate fub
pnoribus Regibus ea Libertatis erat conditio, ut civium unl-

fem tencre, amp; tueri^deo non
confiftat in prudenti diJerL^nf
temperie, a-q^ueillo „nbsp;poteflatis partium

nes fruiraur. Naturalis eft L^ertas. fic en 1 T- \'\'quot;T
mo numine nobis hare eft concelTa firT„iquot; \' ® lapientifli.

ad hascxrvotö, atque\'jx naturie ftoftr^ fationc ac dicgt;nitafp
impiexidas, appoiïta oBtincri^poiTentl amp;\'Spua ^^
h^c autem, quando amp; honefta, amp; nobifuSruïa c^^^^^^^
gnoviflemus, omni mentis acie, atque contendone , \'
utferremur, ha^c ut ampieaeremur, in his dextre ad^-tcï
dis pra;cipuam fdicitatis noftra; fpem, atque cogitationem
ut dehxam teneremus. atque hsec quidem, uti libertatis no-
ftrs naturam prscipne exferunt, atque exprimunt, ita neque\'
mihi Videtur opus efle , iit multa difputatione patefaciam ne-
que yoluifle fapiens illud Numen, cujus ha:c ciincla confilio

continentur, cujus fim, propofltoque eunda hsc inferviunt,
quas ipie tam varias^ tam eximias, tam aptas hunc in ufum
dotes increatum a le hominem contuliflet, ab aliis alio de-
flect , ac avertis neque etiam illud voluifle, ut auoniam

a -primis, qui in terns fuere homines, in cïtcros
bes, mentes eorum, animosque occipavilftTatqu^
penitus infediflet atque ha^c kiiflet caufa, curuScopr^c !
pue locietatis civilis vinculo coaliti tamen hue omnes dirige-
rentur, omnium arbitria attemperanda efleiit ad unius omni-
nohomims voluntatern^^ propofitumque, quod a redo at-^
que utih fepe abiret, ßipe paruin infrolpic^et, ikpe fubfi-
atqntó media pafum apta deligeret : ïbd cum W

û^ir^ Çnen pofliiflet, quas ipfe fervaret le^s, in diver-v
la amrent, neque etiam temeire ab aliis poflent oerfrincri ^
labefadari ; quod quidem hac potiffimum ration^ r^i^-^ \' ■
tur, fiipikill^, omniunicS^r^f ^„f

ni ünivei^ali, quem omnes, quae feäi lege, ÔC conditionG
funt conltitut^, eivitates, propofitum fibi habere debent; ad
quem cum una quxque ferme fibi proprium privatumque at-
temperet, huic quoque adverfabitur, prout illum , qui cun-
^lis in commune debet efle propofitus, propius minusve ex-
primer.

V. Expofui libertatis omnis originem, naturam,amp; mo-
dum. his porro amp; illud confequenseft, cum malorum, in fta-
tu naturali fsepe imminentium, averruncandorum caulTa in
focictatcm redoriam coierint homines, atque tantum de pro-
pria exiftimâîione fponte quisque remiferit, quantum expe-
diebat, utcommodis omnibus libertatis naturalis fruerentur,
unum legum effe m libéra civitate imperium, quae ita omni-
um libertatem dehmunt, utfingulisplenam, atque illibatam
coniervent; ad has autem mhil tarn aptum efl, quam imperium,
quammagtftratm,o,m\\t%x% ioquentis mOt^t.dum prafcribum reßa,
amp; utîtta.^ amp; CQn^unäa cum le^bm, ut Cie de ll. Üb, 111. lt;r. i.
earum vim, amp; reverentiam a malorum temcritate fie défen-
dent, ut ipfi etiam fpontefefe iis fubmittant, memores, ut
fe^ populo, ita fibi praeße leges, ut eft ap. eundem. «»v « Hvag
Arift RepubLlib.iw. c, 16.) f^\'r«?.

I, wVgt;î§ïT»j Totç vb\'àflif. quod ^quidcm aureum plane
\'carmen Principibus omnibus non excmplo tantum, fed amp;
totidem peüe verbis pr^untem, Trajanis ôc Antoninis ^mu-
lumPrincipem , FREDERICUM REGEM, nuper adfpexit,
amp; miratus eft orbis) etenim , quod brevipoft ab eodem fcri-
ptum efie video, ô fih èv ^ vSv «sAguW d^^nv, S\'okh xsAjv^v m^x^v

T 3-eo\\ ^ KXi rêç va^isç. 0 / «iffipwarsi» xihi^m ^ Tr^a^dvic-i n.»} ô-t^^loi/.\' ^\'rs
y»^ tmhuiei roiSroVy koi) 0 S-vjuoenbsp;j k«). tsV d^hm

^^flSf. id quod eo magis eft neceifarium , quia ea , qu^e publi-
cam civitatis fecuritatem fpeciant, multa numerant, qu^ere-
aius ab uno, autperpaucis, quam a compluribus,\'eriician-
tur, atque ea dc caufta amplifliniam imperii vim his conce«
dendam, poftulent 3 ha;c vero, ubi ad ceitas cauftas defcripta,
atque definita non fuerit, humanœindolis vitio poliit aliquan-
^do in ipfius Reip. damnum redundarc j addentur etiam, qui

prudentiâgt;y gravitate , ópibusque prêter caeteros plurimum ex-
cellenresi^ amp; fummis magiftratibus ratione Ôc conffîo; ade-
runt, li quidem verum eft, plures fcrç plus uno difpicere j
amp; in id erunt intenti, ne pr^cipuâ atque exceUç^nti poteftate
convulfus principis animus,^ in leges, amp; jura civitatis quo-
rum cuftodia in ipfius manibus fuit repofita, audeat aiiquan-
do incurrere (qua mente SenatLun Coffquot;. ut ante Regi, mo-
deratorem fuifle appoHtum audor apud_ P/ö», 7. p. 462.
M. Valerius) amp; hoftilia forte aufum pro rua audoritate amp; po-
tentia coercebunt, neque etiam , dum privatae fortuncc cum
publicis ipfos conjungunt, venalibus propter egcftatcm animis
(quod Lacedsmone aiiquando contigifte de Ephoris memo-
rise prodidit , amp; reprehendit Jrtß. de Repuhh lib.nbsp;9.) ad
nutum principis, aut plebis, vel etiam peregrinam munerum
fpem circumagentur. Atque bic etiam (quod iterum eodem
in loco Dion.) idem puichtius obtinebitur, ft populi concili-
um fuerit, quod legum ferendarum , magiftratuum creando-
rum, amp; rationes rerum ab iis geftarum repofcendi poteftate
gaudebir,- quod quidem , li ejusdem urbis minibus continea-
tur, per fe ipfum hœc poterit exfequi,- ubi in larga terrarum
fpatia diffunditur, per Senatores, qui vices ejus obituri funt,
amp; ab ipfo legentur, hxc m efficienda curet , necelTe eft. Qlio
ipfo cöicietur, ut a fenatu fanamp;e integreque res admlniftren-
tur, amp; ea, quas partium popularium funt, majori, quam
alias , prudentia perfîciantur î conf. quis poft Harringtonium
în Oceanâ dixit Nob. Hume Difc. Polit. xi i.p. 342.

§, VI. Atque hase quidem communis libertatis attributa
prascipua, ex quibus faciii negotio amp; alia ad eam perpetuani
in Rep. tenendam neceflkia derivari poflunt, in quantum ad
Rom. civitatis in Regno ftatum compofita fuerint, videa-
mus» Atque legum quidem ferendarum jus, cum Rex eflet^
cum Senatorius, cum Popularis ordo conftitutus, pruden-
tiflime ad libertatem populo erat traditumj cum neque Re-
gi hoc eflet mandandum, liquidem ille leges exfequeretur,

gravant! potential poflet refifti ; neque etiam Senatui ;
propter casdem rationes, amp; ne Populum hac occafione op-

Jiquando e Rep. tollere , aut plane deSik Saue Le ^
reddere (ficuti u. Hbera civitate/qui nataliu^ aïr^muacmm
rplcndore prx ahis excdlunt, infcrioribus iipe fum

optimates acrius f.pc^ddiÄ.
rk f , f\' mcurrat, hisqueplebis ope proftra-
H^ lïnbsp;pieöis aura principem fere viam ad tyrannt

dem ftermt, amp; eo faciiior quideuf, ilia in dv^^ pS^
pulus, ^equalibus per Capita civium fuirVcrhs n^ ^bi po-
iatoria gaudet) ipSm 4 gladi^ti^Squot; mi^d
Heradeie tytannus, iifT^/Vä vvt . ;nbsp;Clearchus, :

tamca m Romana Civitate ilia/e exceptionfmer \' Sm
c® potmfl-c , ne hoc modo rudia amp; ad qSnoTe aï •

rent, tomdemiun-; ut Perpetua c^^n^ o iT^i.V;,\'\'™ \'r \'quot;
da,. amp; Wnc «on videtur prior Hrf coa\'idjl^f^ ft
fuifle ncccff.™ ; atque itidc , fimWTc\'iî\'.\'Si Ä îof
te (ulp.ccte honoris potiIiinmm, amp;prudeutiÏÏ \'«tT°C

ril!\'attinet, in quo fö-:
elle momentofitómam e(ijus Tributomm ut re^e ¥tr M^s

detur, fi^ra mon. i^pra CC teföf, non rede defet
ptum diftnbutumque fuifle apparet. atque idem, licet prt-
nus, amp; anguftis illis civitatis Rom temporibus non masni
tuent momenti, quum tamen providcndum fit, ut civitates
m quantum humanâ ratione profpici poflit, folidis funda
mentis perdurent, periculoliflimum eft, nifl ilane abftiidum ^
atque omnrcivitatis fini infeftum,.principi i JcSt cc^^^^

tantum pecuniarum ftbi poterit poftulare , quantum vcliè, amp; \'
^oc prœtexto cives pro arbitrio emungcrcj cum tamen in eo
Çrxcipue civitatium libertas conliftat, ut unusquisque amp; de
^^ta amp; de poteftate proprium in corpus,- amp; de fortunispri--
vatisj^curus l,ti ^quiiiimum lit.etiam m câ Rep. ubi.fum-,

calamitas pra^cedente faecuio illata docuit, amp; aliïE exemolo
cmtates admonuere. Coiif. III. Sidneius^^ Gabern. cap. m.
SeCi. 44. ^mnzmsmHtß. [ui Temporis T. i. pasfimj Montcf\'
quicu de I\'Bfprit des Loix lib.xi. e. 6. p. 314. ^ Pufendorf,
aejureNat./s Gent. lib. vii. cap. 6. §. 10. atque hic, ubi de
jure fuifragii qua;ras, illud profedto liberiE civitatis conditio-
ni haud prorfus erat adaptatum, in coniitiis inßmam fecem
pari cum locuplctioribus jure lulFragia tulisfe, quod tamen
a Ser. Tullio introdudo cenfu, centuriarumque difcrimine
prorfus fuit atque in Reip. fummam utiiitatem corredum 5
rationes repeti poflunt ex Viro 111. de Montefquieu des caii\'
fes de la Grandeur des Romains e^c. cap. 3.p. 16 Ó\' G % p ^q
cum ubi infima amp; minus provida plebs potcftate saudeat de
maxmiis rebus fententiam dicendi, fummum Ik periculum,
ne inccntores feditionum, amp; turhulenti homines popular!
jpecie eam in luum ipfius detrimentum corrumperent qua
de re v. qux idem F. C, de I Bfprit des Loix Ub. vii i ^ ^ d^s-
feruit.nbsp;\'quot;

§. IX. Atque non idem modo metuendum foret periculi,
fi ipfe popuius ea, quze ut legibus,fua vis, amp; robur conllct,
civitati bello atque pace kcuriratis fpes alFulgeat, per fe ip-
fnm exfequenda, atque efficienda fufciperetj cum ipfc le^is-
latoriïE poteftatis jam compos, posfit exfequendi jus amp; inina-
giftratus, fenatumque, in ilngulos etiam cives pro arbi-
mo exercere; fed amp; illud, ne tota civitas in nihilum abeat
fiquidem per hominum, rerumque naturam ita comparatum
eft, utóc multi in unumcoaäi, tot ferme fenfus, quotfunt
capita fundant5 hxc vero ejus fint indolis, ut amp; in bello fu-
bitafjEpe confilia in decernendo, celeritatem in cxfequendo,
amp; utrobique filentium exigancj adminiftranda: quoque Reip.
hxc fit conditio, ut ad tempora civitatis faepisfime diri\'^enda
fit riioderatio imperii, quorum nihil prorfus a popularfmul-

titudine augurandum imquim^cü; atque inde pru^ienter h^c
Reip. pars^iegi, amp; Senatui fuit adfcripta, cum amp; fummum
in bello, ^ loll Regi cffet imperium, naturae rerum conve-
nicnte modo, amp; rcliqua cum ö\'cnatu conjunftus obiret, qui

mente amp; confilio Principi femper adeffet, unde, qux popu-
li lioc in negotio erant partes a^um potisfimum legumla-
torium Ipeftabanti bellum fufcipiendum, pacem inftauran-
dam , rœdera jungenda amp;c. a Rege amp; Senatu décréta popu-
^^ f^ito confirmando, aut rata non habendo quod diu, poft
^huc obtinuit. v. qu^ poft veteres idem F. Ill Lib, XL c. 17.
Hoe etenim, cum minime fit conftiltum, ilium illosve,qui
poteftate, quam vulgo vocant, Exfecutivâ gaudent, a legum
Jatoribus pro arbitrio hic impediri pofle^ illud eft, quod Sum
eft necesfarium, ne illi, humane naturx vitio, nimiam aii-
quando appetant poteftatem, tum etiam his omnino delegan-
dum, ut rationes bene, vel fecus geftae Reip. ab iis posfint
repofcerei absque hoc enim neque ftare poterit civitas, ne-
que etiam tuta eft\'e Libertas, fiquidem boni public!, amp; tem-
porum Reip. fpecie legum amp; magiftratuum munia in fe pan-
latun pnnceps velit trahere, amplioremque, quam leges con-
cellerant, poteftatem libi arrogate meditetur. exempla iirRom.
civitate fubminiftrabunt prxcipue Prifcus Tarquinius apud
Dior, Lib. IK p. 203. amp; Ser. Tullius apud eundem d.i. p

§. X. Atque hic ut minor eftet peticuli metus, creando-
fum magiftratuum jus ad populi arbitrium prudenter erat re-
^^nbsp;i^^ omni caufa rationibus addixit vir fummus

Ve I EJprit des Loix Lib. 11. Cap. p. m. 17. feqq. amp; des cau.
S^s de la Grandeur des Romains^ amp; de leur Decadence cap. xiv.
tnv^lui\'f\'nbsp;i^om. civitate bonorum, magiftra-

r n\'^ inftnfprmcipxum fuiffet Regalis poteftas, metus
fepe juftus effe poterat, ne gratia etiam minus cxteroquiti
digni proyeh^entur; f^pe etiam, ne beneficio obftridi ho-
mines etiamft prava plurima Principes moUrentur, obviam^
his aufibus non irent (quemadmodum Prifci Tarquinii bene-
ficium Superboprofuifte, Dion. amp; Liv. notant) quodque hac
ratione Senatu., qui Regi moderator erat appofîtus, ïufiam

etiam non, cum odiofum reliquis, libéris quoque hömini«;
bus, invedum foret difcrimen , magiftratibus patricioruai
umce curaï mandatis, ita demum populum magis fallere po-
terat, ubi perfpexiflet, in fua e(fe poteftate repoiitum, queni-
nam potisiimum ad honores provehi yellent; qua in caufla,
primis illis civitatis temporibus, non imprudenti confïlio hoe
erat conftiturum, liquidem amp; naralium luce civium oculi
praeftringerentur, amp; major muneribus reverentia circumpo-
ncrètur, cum alioquin inter jequales , fed ferocientes adhuc
amnios, facile cuncl:a invidia odiisque arfiffent, qui, quibus
Ie aut pares, aut potiores efle cenfebant, prsefcrri tamen vi-
diflcm ; quod quidem quando contingit, quam atrox oboria-
tur c veftigio popularis invidia, nemo non novit, porro
cum hoc m negotio Regis, qu^ poft Coft; partes fuiüe vi\'
deanturj amp; hac ratione diverfa ordnium poteftas fic tempe»
rabatur, ut neque Regis in arbitrio eftet repofitum, quos vel-
let, magiftratus conftitucndi/ neque Populi etiam, prorfus
ipfi adverfos, indignosque creandi; utrisque-Senatus audo-
ritate conjungendis, qui, ut rata eftent, qux in Magiftra-
tuum comitiis eflent afta, SCto audor fieri debebat, prouti
Reges uc iisdem crearentur, nullo hsreditario jure, aut una
fenatus poteftate, ob ea, qij^ Cap, F amp; §. prsc. dixi^ amp; quae
nunc non enarrabo, alia, cautum rede fuerar,

§. XÎ. Quod inter magiftratuum munia i\'anditate amp; hono»
fe excellit, eft jus amp; tutela judiciorum amp; legum. atque hic
quidem ampiiffima erat , amp; praivalida Regis poteftas, dum
veteri more ipfe lires inter cives orras, ut voluntas confti-
terat, fere dirimerct, tum etiam in qucKCunque crimina, fi-
ve publica ilia, five privata tandem eftent, animadverreretj
atque hœc quidem a Ser. TuUio in tantum fuerunt immu-
tata, ut ipre publica tantum crimina pcrfcquerctur , rcliqua
judicia aliis rclinqueret, juxta certas, atque perpétuas leges
exercenda unde de regia cum poteftate dimidium detraxis-
fe pronunciat Dion. Lib. IF. p. zzS. enim vcro, ut rede ob-
fervavir, V. _C. de Montesquieu, de i\'Efprit des Loix Lib. Xi.
Cap\' M. nihil fere minus efle poterat cum Libertate compo-

fitLim, quam Rex ut judicia obiret. etenim, cum amp; juris fe-
rendarum legum eflet quodammodo particeps atque hic e-
tiam Jus haberet Tributorum, amp; facris eflet pr^fettus quo-
rum jam inde ab initio cauffa civitatis rationi ardiiffime fue-
rat innexa, atque iiligata ; haberetque etiam in bello fum-
mum, acin cives quoque, imperium, aliaque5 profpeftum
quidem fuerat, nc gravis aiiquando hxc civitati evaderetpo-
teftas, cum cauto, ne imperium in liberos ipfius, aut nepo-
tes ÔCC. femel amp; una lege transferendo, gladium , quo aü,
quando mifere jugulari poflent ipfi, porrigerentj tum Rege
legibus fubjcäO, rationibus reddendis obnoxio, atque iis,
quae publico nomine geflerat, per populum demum confir-
mandis; quantum tamen, hoc judiciorum regno, Libertati
periculum, furente Tarquinio apparuit. atque, ut pravos ta-
ceam, illud omnino verum eft, ne optimos quidem, amp; fa-
pientia, atque virtute eximios Principes providerc atque dif-
picere pofle, ne in judiciis exercendis, multa f^epe gratia;,
îaepe ambition!, fœpe causfis parum ex vero expofitis, ctiam
prater animi fui fententiam dent. conf. qui de his egregie pla-
ne diflbruere Viri llluft. Sidneius BeGuhcrn, c.i i î .
^ontesquieu BeTEfprit des Loix Lib. vi.f. $.p. if^-iyS.ér c.6.

XI 8. c. 12.c. iz. amp; des Cüßfes de la Grandeur des Romaim,
O-c, c. XV. p, io8./g. c. XV I.p. 114. amp; Pufend. Dijf. de F. R.R, §.6.
atque hœc, cum amp; bono ac moderato principi difficile admo-
cium fit, nifi rerum indoli repugnans, illam terribilem amp;

îmnmW ^^^;S^avitatem legitime moderandi, ubi in
nnpiobi, aut focordis arbitnum devenerinr, tum demum nl-
tima amp; mflerrmia illa in cives calamitas ingruit, ubi metus
ne finguli a Rege arripiantur, in cun^os transfufus, omnia
pro arbitrio fere gerendi liberam ipfi prœbet faculcatem, fi.
quidem miolitce tantum caufla;, temporumque conditioncs
Prohibere poflint, ne hac poteftate in belluinam rabiem pro-
^ümpant Principes, quod innumera ex veteri pariter amp; re-
centi memoria exempla fatis fuperque, amp; ad damnimhu-
™^Jener!s, amp; ad prudentiam, monuerunt.
^ AlL Atque fic arbitror, prcecipua, qu» Romanam fub

Hegum imperio libertatem fpedatit, a me efle expöfita. di^
cendum jam eric de his, quje\'^porro prudenter in civitate
conftituta fuerunt ad eam condendam, augendam , confer*
Vandam; atque hoe quidem in genere, cum boni moresuni-
cum lint, amp; pra^ftantiffimum libertatis fundamentum, ft
quidem perpetua haec ut vigeat, a populis coii atque amari
eam oportet, quod a corruptis penitus animis vix, nift plane
non , obtineri poteft i hi vero in^barbaris populis Ikpe ma-
gnam partem in Religionem trailfeantï neque etiam non
Religionum graviflimo pondéré Majeftas, amp; Libertas quoque
Romana confederint, opera; erit, opinor, de his breviter
diü\'eruifle.

^ualis fit, amp; qüantaReligionis»cum Naturalis,tum
illius, quam benefiçum Numeri cum Juda:is pri-
mo , mox toto cum orbe communicare dignatum
eft fquidquid facrilegum ôêoi^dxc^v genus hoc prsscipue fsscu*
lo ineptiat) utilitas in moderandis hominum ingeniis, œter-
ns£ quoque felicitatis fpem fi tantiUper ex oculis feponas^in
re unicuique, qui vagis opinionibus ante occupatam, amp; de-
lufam mentem non gerit, fatis perfpeéta , multis dicere ne-
ceffarium non arbitror. atque audore quidem Romulo, au-
â:as a Numa, atque una mole exftrudas religionés in tantum
coluere Romani, atque in tantum harum auxilio confide-
bant, fanditate devinciebantur , ut pr^cipuo vel inde etiam
columine magnitudo Romana fteterir. atque hinc amp; ipfe eà
tantum hic de Romana religione difputabo, quai quatenus
ad conftituendum, deinde vero etiam quantum ad conierquot;\'quot;
vandum, atque augendum civitatis ftatum cffecerit, arguent,
lié £t originem quidem ex Graecia, nec Oriente deri-

Tandam efîe, qui cum Romana Vereri Celticam compofue-
rit religionem , perfpeaurum arbitror, cum in utraque ea»
dem viguerit indolesi unde neque multum mirandam eft,
Grœcam fabularum congenem a Romulo non fusfte rccep-
tam , tum quoque iisdem terrarum in tradibus adhuc igno-
ratam. reliqua , qua; ipfe , fequeniesque reges aut ab aUisac-
cepta, amp; deflexa confirmarunt, aut per feie conftituerunt,
jam exfequar. amp; primum quidem a Romulo cunéta aufpica\'
to gefta fucre, atque peraÖa;Urbecondenda, populo m or-
dines dilpefcendo, Regno conftituendo, tanta quidem reli-
gione , ut ab illo conftituta fequentes reges^ movere au fi non
fuerint. ac Tribus quidem, Curiafque, poft adhibita aufpi-
cia ab eo fuifle conftitutas, amp; ex Fefto colligas, qui ri-
tum hunc Etrufcorum libris explicatum , traditumque refert;
tum etiarn ex Accii Navii auguris ad regem Tarquinium ver-
bis ap. Liv. ^. atque inde eundem ritum in cequali per
Curias agrorum divifione adhibitum fuifle exiftimes; id quod
prudenter prœftitutum , ne feroces homines de his turbas ,
rixafqu-e moverent, aut in aliéna quoque invaderent ; quor-
fum etiam Numœ lex de terminis pra;diorum in Dion. Ha-
-J lie, I X. p. fpeäavit. pr^terea m Regis amp; Magiftratuum
tj creatione, Comitiis convocandis, Scnatuliabendo, Deorum
mens per- aves, amp; exta femper exquirebatur. atque Regem
quidem ne populus legerepoflet , Senatui infeftum, adverfan-
temque, hac ratione Senatus providere poterat, cumin ejus

nmum m promptu telum habe bat, cum commis obnuncia-
n poflfet, eaque dinmi, ubi augures aves non admittere nut
eiarent, amp;c. aut jam creatione perada, li vitium adfuiflc
teftati poftmodo quoque fuiflait; quod ipfum quoque Re-
gis qui facns omnibus eflet prœfedlus , erat , unde hie eo
ipfo legislatori® in Rep. poteftatis erat particeps, atque au-
öor j unde apud Lw. L c. concilia populieHerckus\\wcmi
( nim. centuriata comitia) fnmma remm , ubi aves mn admi^
m^nt^ dirimuntur. atque hinc amp; illud callide , Senatum non-
«ilun tenvpium, conciimm Populi noniiiüfgp^,^^ yocari

potuifl\'e; amp; ab eo tantum, qui aufpida haberet. templum
curn eliet locus ab auguribus confccratus, ut ex Varr. Geil.
JW. Att.Lih. 14. c, 7. unus erat atque folus, ubi SCtum
jure poüet fieri 3 atque hoe pra^ftabat, ne invito principe Se-
natus convenire, aut aliquid etiam adverfus cum jure decer-
nerepolTet.in foroquod haberentur comitia, aufpiciorum etiam
caulTa, ut notum, fuit conftitutum centuriata enim extra
Urbem femper haberi debebantur, quod exercitum intra Ur-
bem imperari fas non eflet, tefte Geil. Lib. if. c. 27. ut ar-
bitror, Libertatis gratia, ne populi in ferendis fufFragiis li-
bertasper armatos aliquando poflet coërceri a Rege, x\\dagi-
ftratibuiqueî unde ap. Lucan. Lib. L f. 310. Pompeius a
Csîfare notatus. pari modo , ut in Magna Britannia feverale«-e
eft prohibitum, ne circa ealoca, ubi, legendis in Supremum
Regni Concilium Senatoribus, quibus fuftquot;ragii jus eft, con-
venimit, milites adfint.

§. m. Atqui id etiam ufui fuit. Regem, magißratus Pa-
tricios reliquos fuifle, qui civilia munia cumquot; ïacris conjun-
gerent, fupra equidem jam dictum eft, confultum fuifle Pa-
triciis magiftratus, amp; honores mandari, ut in ferocium ani-
niorum plena civitate eïîent , quibus parere vellent ; atque
illa veneratio in civium animis augebatur, ubi vidiffent eos-
dem, qui civitati in bello atque pace pra;effent, facris quo-
que prœefle, cnm in adulta quoque Rcpubl. nedum furgen-
ti, utc. 2,. diäum , nihil fere majorem verecundiàm inquot;hO\'
minum mentibus gignat, quam facrorum, iisquc addiào-
rum audoritas. quam ob rem quoque, fimul etiam , perpe-
tuam inter hnperium, amp; Sacerdotium, ubi fejunda funt.,
contentioncm exeundam, prudentiliimo confilio facrorum
principatum in fe fufcepifle Romulum, obfervat Cl. Auótor
Libri de PEfpru des Nations Lib. 4. cap. iz. p. 69. fqq. atque,
utut a Numa inftitutum fuifle Pont. Max. doceat Liv./. 1.
c. 20. neque ille regis audoritati erat fubdudus, neque etiam
Rex ideo fupremam facrorum curam omifit, ut difces ex
Bruti oratione ap. Dion. Lib. 4. p. 269. jundo L. ^.p, 278,
imde ôc Regi erat in promptu, populum adverlàntem com-

pefcereî amp; Senatui quoque per augures, fi Rex contra fua
commoda forte legem ad populum perferre intendiOetj qui-
bus , ut amp; hinc varia potelhtis partium coguofcatur tempe-
ries, fi jungas, illos ipfos Patricios , qui facrorum curam
gerebant, de jure refpondcre folitos fuifle cx Romuli infti-
tuto, ignaris illius pkbeiis, atque iioc fuifle quod e facris
libris petendum eflet (v. Dion- princ. Lib. lo. p. 627.) hoc
quoque vinculum Patricium, Plebejumquc ordiuem mutuo
devinxifle, apparebit.

§. IV. Jam quid etiam, quantumque in re militari, quo Ro-
manos necellitas, amp;fata vocabant, pr^eftiterit Relligio, vi-
deamus. notius eft, quam ut affirmari dcbear, pullos facu-
ros, famelicofve de fumma rerum in bello agcndarum de-
crevifle; in conlilium rei gercnda; advocatos fiaifte augures,
ut addicentibus avibus, prjelia committerentur, aliaque «^ere-
rentur, tum, cum adhuc circa Romam bpila gcrebantur, vi-
dere licet in Liv, Lib. 4. c. t8. facramenti religio (qucmad-
modum apud barbaros populos jus naturale magna fui parte
Religionen! trahere fuevit. (v. praeter alios, qua: vir funamus,
\' de I\'Efprit des Loix Lib. 24. c. 8.) militem Romanum ardis-
Itmis compcdibus illigabat, ne ducibus non parèrent, ne ex
acie fagerent, ne ordine ccdcrent. v. qu£s Liv. /. 22, 38 6c
qu£E hunc in ufum diflcruit idem vir Cekberrimus, quem
modo laudavi Lié. 8. c. parili fisnorum milirarium lanc.
timonia, de utrisque v. qult;B cum alibi, tum prajcipue Lib. 6.

amp; Lib. II. p.jz^. Dionyfius difleruir : neque vero
non talia imperii pignora arte erant introduóba, qua; RGma*
norum animos ad vircurem bellicam incendcrent, animis re-
■purantes, hsec efl€,quœ quamdiuRomœ ailèrvarentur, urbcra
fore invidam, neque mvidam tantum , fed amp; impefii\'in quas-
cunque genres futuram comporemj quo in genere recenlen-
tur Veliae facratus ignis, cœlo demiflum Mavortis anciie, Ca-
Pitolii fundamenta portento œternitatis illuftria, amp; ccderc
renuentes juventa , amp; Terminus, Rex:, idem Deufque poft
rata Romulus î ut loquitur Vir 111. de Montefquicu De la
quot;Grandeur des Romaim ^ é\' de leur Decadenu Cap. t o. pag,

yo. pari ratione, refpeftaquc, ut Area Foederis (fed ex in-
ftituto Dei Optimi Maximi ) ut nrS\'iî^ apud Hebrjîeos ( quod
occupare nolo, qui alios br^vieâ de re copiofc âc egregie dU
äuros effe fciam ) ut apud alios alia.

§. iV. Atque hue etiam non belli tantum , fed amp; pa-^
cis tempore cives imbuebantur ; quod quidem a Romulo tuit
egrelt;^ie praeftitum, amp; Servio Tuilio; tefte Dion.//ô. z.p. 93.
^ Ub. 4. p. 218. ille , cum in, xxx Curias populum divififlct,
totidem quoque focos publicos dedicavit, ubi feftis diebus
curiales adeflent, amp; facrificiis pro Curia a fuo Curione pera-
ais, una epularentur, quo de ritus genere apud Septentrio-

Keyzler in Jntiq, Sept. amp; Celt. p. 349. fqq. quemque, cum
aUis , tum ea prxfertim de caufta eum invexiûe, tradit Dion.
/. iT. quod hoc ratione in bello pudorem in fingulis, amp; vere-
cundiam gigneret ^ focium fuum, quo cum Diis una liba-
viflet facra feciftet, amp; communium facrorum fa£tus fuiflet
particeps, deferendi; conf. quae dixit Q\\, ^oixidxn. de Tribb.
Rom. p. L p. 10%.[q. alter, divifo Romano agro in varias Tri-
bus, Urbanarum ratione, in fingulis per montana at-
que fuo ingenio munita loca pagis, quofenoéiu, quo fubito
incurfu hoftium ruftici fefereciperent, compofitis (quem ve-
terem jam morem in Oriente receptum in facris paginis (v.
Terem. iv. 29. amp; xlix. 29, 3°) paffim, amp; eundem in Plin.
Hiß- Nat. Lib. 16. c. i.de Chaucisloquente, obftrvare licet,,
unde quoque patrio Belgaruqi fermone v. Dorp, a veteri
Terpe-i editum^ communitumque natura locum fignantc,na-
tales arceffere, notum eft) Paganaliorum facrum inftituit,
paiili ratione, uti probabile eft ; aliam etiam adjidenteDion.
Lib. 4. a 18. adde Feft. m v. Publica Sacra, neque, ut mi-
hi quidem videtur, nullo prorfus jure fufpiçere, facris paga^
norum prœfeaos, qui connumcrandis fimul varii generis
nummis, qui cenfus caufla, ut ex eodem notum eft, cou\'-
ferebantur, vacabant, eosdem fuifte cum iliis, qifi finguj
lis pagis erant prjefecli , of? ShjAû^lç Ij/evsra tä ts óvófA-etr» r
yzcü^yüv ii^iviamp;i r fvy%K^hy iïç r dyron tt^\'^\'CV) nef) mç KTpcnçy è^

Vf. Etenim amp; hoc fuit, ut C. 2. §. 10. jam tetiai, amp; h.
§. a Regibus inveélum, ut facta, amp; militaria^munera
ab iisdem fxpe obirentur. qua quidem occafione pauca de his
dehbabo. in his primi fuere Curiones , fingulis curiis prxpofiti,
quemadmodum etiam ab iisdem eligebantur, quamoLie ele-
tfionem ab Auguribus ratam haberi quot;oportebat. couf, Dion.
Lib, z. p. 9^5. amp; Curiatis quoque comitiis pracerant ; v
M. Scaliger^^ Fefi. v, Curides, praepofitumque fibi habebant
Curionem Maximum, it idem a populo legendum. tulpica-
ri quis forte poflit, Curiones cssdem fuilfe cum his, qui
Centuriis praepoftti, Centuriones voeantur, Curiohes etiam
a Dion. /. 2. p. Sa. cum rcfpeclu ad militarem Tribuum,
Curiarumquc rationem ; cui tamen rei amp; hoc obftat ap cund.
d. L,p. 92. quod immunitatem a militia, annum L. egres-
fis (idem de Druidibus memoranre Caifare de Bell. GalLub.
6. C. 14. ÔC aliis ) conceftifle Romulus dicatur j enmive-
ro quicquid tandem hujus rei fit, crrorem tamen opor-
teteflb^ neque enim quinquagenarios, led fexagenarios ab
urbanis bellicifque maneribus exceptos fuilfe, tritum eft.
€go, ut nihil hic temere pronunciabo, neque plane ab-
nuerim, ex miiitaris, amp; civilis curiarum rationis confufio-
ne ÔC hanc potuifle oriri, ita tamen, fi cosdem ab origi-
ne gemmo munere fundos fuifle tetenderis, haud pluri-
mum repugnabo j flc etiam confequentem his Tribunum Ce-
lerum, cui amp; ipfifolennia facta erant peragenda , recenfet
Dion. Lib. z. pug. 124. qua; qualia fuerint, ego quidem
jgnoro.

§. VIL Omnium vero principes, amp; praEcipui hunc in cen-
fum Augures veniunt, qucrumque,ut egregie Latiiefacun-
diae parens de LL. lib. x.c, 12. Maximum ^ pr^fiantifimam in
^epubl. jus eft, amp; cum auaoritate conjunBum-, prout ipfe id
j]io in loco facundc eft exfecutus. Ego jam c. 4. §. 10 quod
lUitsceret, ut arbitror, oftendi, favente Livio, equeftres fu-

ifteTn/nn\'\'\' q^^^P^-« Tribu pr^bercnt augurem. a Romu.
äi M.?nbsp;luntinftituii; atque liinc cdam negabac Ac-

^Vibus de numero poft non accuratiliime confiât an fex fu-
cnnt ufque ad L. Ogulniam, ex Livio non definite co^igas
ipfo tarnen ut videtur, exUtimante. ego. uti nondum vidi
qurhoc explicaverit, ira poft alios probabilms efle cenfuerim
q^jLiJ.^-. atque quartum a Ser. Tullio additum j non
una poteft afferri ratio ; aut, quod audus fit in iionorem Accii
Navn numerus i il e enim cum maximo in iionore eflet apud
Romaoos, forte hinc a Prifco, aut Tullio regibus, amp; eiur
amp;prod,giorum favore additus quartus fuit. neSue enim unus

iiovare in Republ profcriptisque RomXis tIuC
notum, Urbanas alias una plures inftituiffet, atque praoofi-

auaoritas, qu^ hos fibi adeo hlbe\'.
menH fi ^^ quot;quot; TTnbsp;rem bellicam re multi mo^

2 Vm. De hls autem, nec de Virgg. Veftalibus, c^Ere-
rifque facrorum mimftris , plura , n1? nimis in longum
hœc extrahantur , non oicam. Feciales verbo tangam Juris
Gentium proprie magis quam facri antiftites! fofuAi or
gmem, amp; audorem Numa^n exhiber Dion. i. p
amp; L x.p 131 JUS feciale in bella indicendo (nam fœderis
f quot;quot;-^nënbsp;invenias in Liv.

gente iEquicoIis dcfcnptum, amp; rcpctitum , condidit, colle-
gium eorundem, xx. numero, ex Patriciis conftabat, amp; fe-
natoribus, licet alia fentirc fciani iniignem geminâ Pallade vi-
rum, loh.Zamofcium de Senatu, Rem. lib. i.e. 15. fed revin-
cit dcdendis Caudinai pacis fponforibus fecialis A. Cornelius
Arvina ap. Liv. 9. c. 10. idem , ut puto, qui anno ante Dida-
tor fuerar; atque hoc quidem prudenter; etenim variiltalia:
populi, Romanis fub Romulo pene Itmilcs erant, ut exem«
pla docent, fubito itruere, amp; vaftare agros fuetii eratque ad»
eo, quod Romanos milites in vidoriam erigeret, fi arbitra-
rentur, juftum effe, amp; legitimum , qaod fuCciperetur, bel-
lum etenim, ut Propert. Lib. 4. Eleg.6.

Frangit, amp; attollit vires in milite cauffa,
mfi jufta fubeß ^ excutit armapudor.

§. IX. Atque fic, quas in Romana in regno religione ad fco-
pum noftrum facerent, prœcipua retulilfe me arbitror. adji-
cere varia alia potuiflem , nifi brevitatis rationem habere fte-
tiftet, ÓC haec etiam alio pertinerent. Cum autem notum
fit, ad mores hominum componendos eximiam efte vim reli-
gionis (quod quidem, uc nullius inter falfas, vel unius verœ
Chriftianae, exemplo ftaretj amp; ab horum fanditate, amp; eli-
brata reütitudine civitatium félicitas, atque ipfa libertas pen-
dcant, atque legum reverentia ; atque etiam , ut fupra ftrinxi,
penes barbaros populos amp; in Relligionem magnam partem
tranieat Jus Naturze, atque legum , morumque formam in-
duat, uti alii exemplis, rationibusque dudum evicerunt, non.
inutile quoque futurum arbitror, fi de moribus, inftituris-
que , ipfam praeeipue civitatem fpedantibus, nonnulla dis«
feruetim.

§\' I\' ^^^^ publicc in civitate recepti conftitutique femel
\\J funt mores, aut conftituendae, aut confervands.,
^ aut augenda: inferviunt. priora duo ad Orientis
penetralia fubmoti pra:ftitere Sinx-, quid Romani valeant, vi-
deamus. Nemo miretur publicos civitatis mores me nominasquot;
fe, quibus partim fe unus quisque tenetur componere, par-
tim vir bonus componitj cum etiam caeteroquin Naturales
1-eges l£Epe a Civilibus fanciendas elfe contra improbitatem ho-
mmum Vldeamus; neque ctiam adeo cognita erant in uni-
.verfum illis temporibus folida Juris Gentium principia, amp;
fundaments, amp; tritum etiam eft, ea, qu£e veteribus legibus\'m-
troduaafunt, moribus quoque adfcribi. vide fis, msQ Viri
noftra m arte principes, Pithœus, amp; Schuitingius, ad Coll.
LL. Mof. amp; Rom. T. iv. 8.p. 7^9. fqq.

^ §. II. Atque hxc quidem inter primum amp; antiquiffiniura
inftitutum, mutuum illud Patronos inter ciientesque vincu-
lum, fefe offert, de quo Dion. äb. z. p. H-fqq. ^ im\' in R.O.
mulop. 30. atque in ea civitate, quam vicuii caftris in medio po-
fttis, apud hiv.lib. i. c. 21. haud immerito compararent, ob-
tmere debebat, ut, quantum per naturam regiminis cffici po-
îerat, foris tantum amp; in hoftem cives eftent feroces, nec lis\'
quibus m foro tantum, interque rixas amp; feditiones prom-
pnftima eflet lingua , m pugnâ haud aeque vigerent raanwî
quod ap. Liv. m. 22. f. 44. Paulius confuljatque hinc, ut a Pa-

que metus abeflet, mutua illa inter utrosque jura, de quibus
ahi affatim dixere, a Romulo conftituta fuerunt. quibus
quidem omnibus acrius adhuc vinculum ab eodem iniecïum
lata, aut repetita cx veteri mçmoquot;a (v. Ca^f. de Mdio Gall. L 6]

^.ij.é-23-)Iege,deprodtaibusacderertoribus fatisatroc\'neosj
qui violati Iiis in rebus officii conviai eOTent, ut Dûs inferis fa-
cros, impune occidendi, utDion. 1.1 p. 84. atque ha:c rairuni
in modum Patricium , Plebeiumque ordinem colligabaàt, ut
quum, fl quid alicubi in divifione fummorum imperii jununi
minus eGet prudenter temperatum , hac ratione repararetur,
cum neceflitas quoque adigeret utrosque ad mutua officia,
atque hinc magna piebis pars in Patriciorum manu fere erat,
ac poteftate ; hi ne audoritate abuterentur, amp; lege erat pro-
ipectum, amp; aliis, qux memoravi, cum praîfertim tradat
Dion. /. c.p, 85. hanc fummam fuifte nobilium iaudem, fi
quam plurimos haberent clientes, quod geminum plane de
Gallis (hic etenim , ut ego arbitror, inftituti fons, amp; origo)
hac una gratia, potentiaque notis, Caef. de B. G.I. 6. c. 11.^
15. de Germanis Tacitus de Mor. Germ, referunt.

§. III. Atque amp; hue Numa poftmodo intendit ; cum in ter-
nas Tribus divifis, feu gentes potius, civibus, cunóta ardè-
rent difcordiâ, litibusque, re civitatis fini fumme adverfa^
neque dum longâ pace feorfim habitantes gentesin unam ve-
luti coiiftent. v.quas Dion. Hb. 2. p. 1^3. ôc Plut, in Numâp,
64. fq. ille, ut horum certaminum femina quoque e Republ.
tolleret, palmario invento, tcikt tb. Piut.p. 7i.opificum col-
legia inftituit, in qu£e omnes, qui eidem arti addiài eflent,
defcriberentur j ut tibicines, futores, fîguli amp;c. quique cum
definitis ccetibus, communibusque facris, nulla habita genti-
um ratione , conciliarentur, non poterant non hancgentili-
um dllcnminum memoriam fenfim fen/îmque ex animis ho-
minum, amp; mentibus eximere j prout hoc etiam fuifle, quod
Ser. Tullio confilium, animumque addiderit, ut penitus ha;c
fufciperet eradicanda, atque exftirpanda, arbitrer, v. quœ de
his dilputavit Sigon. de Antiquo Jure Civ. Rom. Lib. 2,. c. 12.
PiSn-M\' a^aorem Plorus lib. 1. c.6. divifionis hujus Scr.
Tullium fuifle cenfet ; refellente, prêter Plut. amp; Plinio/.34.

amp; l. 12, ubi difertis verbis Numae hxc aflignantur i
i^e jam dicam longe aliam conftinfle Nuin^e, diiamServiopro-
politi rationem. vitupérât equidem Numam Plut, ubi cam,Ly«

curgo cum componit, p. 7Ö. propter plebeias, confufasqae
delcriptioiiis fordcs ; led male vitupérât, neque enim totius
ea Reip. fuit dcfcriptio, fed inlimcï plebis, fxpe turbas in ci«
Vitate raiicere fuctse , qu.ie ut arceantur, confopianturque ,
cum omnium interefttum hujus prœfertim principis, qoï
pacem fuo regno utilem elfe , amp; neceflariam arbitraretur. ad-
dantur, qus de hoc collegiorum , amp; fodalitiorum in Rep u-
fu (quod amp; ad Romuli inftitutum, de quo c. 7. §, 5. dixi,
appiicari poteft) egregie difleruit Arift. de Republ. Itb, ^.c.g»
Serviana autsm Tribuum defcriptio, qucs heic îoci prjecipue
cft com memoranda, ad ccnfum, Se rationem comitiorum
ccnturiatorum, quibus ille omnem Reipubl. poteftatem tra-
uere meditabatur,pertinuît| atque inde (ut hoc obiter addam),
vexatiffimus, nec inteliedus, in quantum mihi quidem vi-
demr, Livii locus eft explicandus, /. i. c. 4|. 12. 13. certe,
cum ceutiiriœ effent ratione facultatum dcfcriptae, cum ea-
dem ratione in fulFragium vocarentur, cum tributa non in
capita amplius, fed pro cenfu conferrentar, amp; inexplicabi-
hs futura erat in coliigendis pecuniis confufio, amp; quod pr«-
cipue Servii regis adverfum propofito , intelledîum nimis fu-
iflet plebeiis, pauperibusque grave illud , ôc quo gravius, eo
ingratius difcrimen inter feie, locupletesque. atque prgeterea
co magis haec Tribuum nominis, amp; rei quodammodo con-
fervatio, ServioTullio erat necelTaria, ne a Romulo religio-
nis audoritate conftituta , temere movendo, amp; Senatum, amp;
populum in fe concitaret. Sane, prudential fœpe efle, iegis-
latores obliqua magis via ad pravas , aut inutiles confuetudl-
nes in Rep. abrogandas, melioribus mutandasincedere, egre-
gie monet Vir Maximus, de I\'Efprit des Loix lib. j. cap.
p.mA-j\'flg\'

IV, Atque hac occafione, cum h. c. §. i. quoque dixe-
Tim, effe, quiE civitati augendae prœcipue inferviant, inftitu-
tai atque iilud per civium copiam, multitudinem, atquero-
bur, apprime obtineatur, (quod pro me hic di timet ille in-
ter principes fapientisfimus, Prov. JT/r. ampiisfimum nu-
meco, viribtisque populum regtam majeftatem firmare, at-
que

■ vir\'

que extoîlere teftis) ^cendum etiam breviter erit de dopli.
ei Romiili , amp; Servu Tullii mitituto, eiviratem amp; nuffiïro
civium, oc robore auduris. itaque reperio Romulum teüc
Dion. Lib. I. p. dH. feqq. hac ratione illud exrecutura\'fuiiie
(ne jam de luco afylo, profugis omnibus aperto, hic dicam)
lit leverisiima lege cunais injungeret necesfiratem, omnem
maiculam, amp; filias inter primam genitam fobolem educandi
neque ullam tricnnio minorem necandi, aut exponcndi fk\'
cultatem concederet, nifi qux jam principio mutila , aut mon-
ftro propior non patri tantum, fed amp; proximis quinque vi-
cinis apparuifiet. atque hic ego ut haud improbabileni cen-
feam Via Ampi. Corn, van Bynkershoek, fententiam, quam
propofuit in Praf. ad Qpufr. de Jure Fend. Ocad- amp; Exp. Li-
hros, p. 143. ita tamen etiam alia ratione difcrimen hoc
expediri pofle arbitrer, fi ftatuerimus priorem legem de par-
vulis infantibus fuifle locutam, ne fcilicct feroces homines
ubiegeflate premerentur, liberos, quos vix alere polTent\'
temere necarent, aut exponerent; pofleriorem adultos fpec-
îavilTe; neque enim teneros in infantes aut excrcentur aut
nnquam exercita fuere ifla fupplicia, ut fequentia etiam ap.
probant, illud itaque Romuli inftitutum absque dubio eo te-
tendit, ut eo majori civium numero urbs augeretur, atque
frequens eflet. beilatrix etenim civitas, quîs cotis inftar ieie
ipüm atterit, neque tamen pra: inopia mercenario milite uti
poteft, neque etiam proptei: alias ftacus conditiones veli»-

§. V. Atque hue etiam collimavit alteram, quo vctuir
captisin bello urbibus puberes necari, aut fub haftâ venire •
agrumque earum ^«Aoßawv, ut Dion. Lib. i. p. 89. relinqui
Ide quo poft quidam dicentur) fed colonos Romanos mitti
m agri partem qu^ forte inter ipfos diftribuenda eflet amp; fic
hoftium loco iocios fieri 3 ahquas etiam inter has efle urbéSi
qusin JUS civitatis adfcifcerentur. h^c utilisfima, nifi plane
^ri^r \'^- ^ quot;quot; \'^^^^»^quot;lagaa civium frequentia Roman is
opus. 11, m team hominum numero civitate, fiin conx.

niuncm civitatis ruinam pro vol uti fuiffcnt cives dcvidarum
urbium , I. periculum, juftusque erat metus, ne undique
coadunatx reiiqux civirates , qua; circa Romanam erant pofi-
tx, eâ VI in hanc inferrentur, cui rclifti non poflet. dein-
de ii. cum aridum, amp; vix aptum alendis civibus folum Ro-
mani co 1er ent, ft cunda late vaftaflent, cultoribusque fecis*
fent vacua, unde vitam fuftentaviflènt, infeflis reliquis, non
fuilfeti ne dicam , iis, qui magnum fibi Imperium parare at-
que acquirerefludeant, a vaftandis regionibus abftinendum
efle, prudentiam civilem docere. docuit Alexander, docue-
ïe aiii exemplo. v. qu£e Vir 111. de Montesquieu de l\'Ë/prit des
Loix Lib. lo. c. 9. III. denique, quod ad fervos, par erat
ratioj cum fervis ad bellum nunquam ufi fuerint, nifl ulti-
ma cogente, in fecundo contra Pœnos bello, necesfitate.
Romani, itaque confultisflmum erat, Imperium prolaturis,
colonias partem in devida loca emitti, qux amp; ipf^ infimam
fascem exhaurirent, amp; vidos in civitatem acciri, amp; hanc
eorum viribus augeri; quod unicum fuiffe facile quivis per-
Ipiciet, quifimul intelkxerit, adverfum fuifle futurum amp; in-
doli, amp; fini Roman® Reip. viûis locis impofita pr^fidia fi
fuiflent. amp; quam rcac ha;c Romulo confilia ceflbrint, ipfe
lerum eventus edocuit, quum, qui urbem condens tantum
-3 UM. peditum, ccc. équités fiib fignis habere potulfletjuio-
riens xlvim- peditum, m. cquites armis tradandis aptos reli-
queritj.fi vera referat Dionyfius -, ficuti ctiam id confilium pru-
denter exfequendo reliqui reges ad illam, quo poft enifaeft\',
magnitudinem, Romanze rei viam ftraverunt.

VI. Quorum quidem ultimus , fed praeftantisfimus, Ser.
Tullius, cum cenfendis, inque varias claflTes diftribuendis ci-
vibus , tum horum in numerum adfi:ifcendis libertis, idem pras-
ftitit, ^ itapraeftitit, ut hoc a tempore Romanae magnitudinis
Incrementa vexe computes, ut didum jam fuit, varia, quas
in fcriptoribus, qui res ab eo geftas tradiderunt, oppofita,
amp; pugnantia apparent 5 ita pofliint conciliari, fi rede adpro-
pofitum ejus attenderis, quale c, 2. §. 4. apurai- Inftituti ve-
ro ratio prorfus eratneceflTaria, cum minor eflet Romana res,

Êulîum fere cfiè poterat aut orin damnum, fi cives sequali
ratione omnes, in lua quisque cuna, ferrent fufFragium j
hoc ipfa paucitate amp; tenuitate arcebatur ; fed mutatis tem-
porum conditionibus, aut legum conditionesfuerunt immu-
tandae, aut illa patienda , qux poft bellum Marlîcum con-
tigerunt, qutsque pro folita facundia vivis depinxit colori-
bus vir Summus, des Caujfes de la, Grandeur des Romains, ^
de leur Decadence., cap, 9- P- feqq. cunda fi fpedes, jam
potentisfima tunc temporis per Italiam fere erat Roraana ci^
vitas. Sabinos fubegerant, Etrufcos domuerant, quorum in
Imperium Tarq. Prifcus fubierat. Latini fœplus vidi ; hinc
civium mole laboraturae Reipubl. fubveniendum erat, id quod
fic obtineri commodisfinie pofle videbatur, fi computatis fin-
gulorum bonis, hac proportione fufFragiijus definiretur. hue
illa accedebant, prout ufus femper edocuit, iocupletiores,
qui modicis amp; lautis fortunis utuntur, longe magis follici-
tos efle de defendenda Republ. cui addidi funt, cum.qua
fortunae privates ipfos connectunt, iis, qui, cum extr\'ema
sremantur egeftate, nihil fere, quod amittere posfint, ha-
rent, quod cum vel hodie ita fe habeat, longe potior! jure
valuilfe credas iis temporibus, ubi vidis omnia erant me-
tuenda. porro crefcentibus Reip. viribus, amp; bellis bella feren-
tibus, majori opus erat quoridie fere pecuniae fumma. hsec
aequaliter in capita perfolvebatur ufque ad Servii Regis tem-
pora. fi conferre perrexiflent omnes tributum pari ratione,
pauperiores non opprefli tantum, fed perditi, fed fpoliati,
led everfi fuiifent penitus j at vero liberos populos hxcinfti-
rorem, fervo qui flmt ingenio, in desperationem , in rerum
omnium incuriam, amp; fui , amp; civitatis quoque vertunt. quo-
modocunque igitur , damnofisfimo certe Romano nomini
excitu cecidiflet.

§. VII. Itaque fumma prudentia, cum mentes hominum ;
nt§. 3. dixi, novis Tribubus, amp; conferendi hoc ordine tri-
^uti ratione, mftitutis, prïeparaviflet, invexit cenfum ; ne-

habi-

ar=
morum

^ue m Tribus amp; Curias, fed Centurias divifit populum, hi
ta tacuitatum ratione, atque per hanc, qnod ad bellum,

niorum genera pe,r claiïcs defcripfit. artes, quibus ad ineuni
dum civium numerum fuit ufus, rettulit Dion.Z,/^. 4,^. xio.
cenfus inftitutus fingulorum jürejurando fquod turn maximze
penes Romanos religionis) seftimatus, amp; gravi in incenfos
poena firmatus, tefte eodem Dion. /. c. Cicer. pro CAcina
24. Uipian. Fragm, Tit. it. §. 11. amp; adde, quae dixit de ne-
cesfitate cives centuriatos ccnfendi V. C. de Montesquieu li-
bro mox Git. c. 8. p. 60, atque inde, cum finguli pro facul-.
tatum ratione forent in claflcs, amp; centurias diüributi, mutan-
da fuit tributorum quoque ratio , ut in eosdem , qui pluri-
mum in fuffragiis pofTent, hcec inclinaren^tur, atque in hos
prœcipue etiam defendendx in beUo Reipubl. onus incumberet,
quod ex armorum quoque ipfo genere, quod fingulisclaflibus
fuit attribut um, perfpicitur, ut ditiorcs gravius, tenuiores
ievius effent armatii atque hsec omnia fi attendantur, fum-
mo hasc ufui Reip. crant, cum unusquisque cxcitaretur, ut
induftria fua fortunas augendo, illos, qui ditiorum erant,
honores aflequcretur. v. quot;quis dixit idem Vu* 111. De PÈfprit
des Loix Lib. 11. c. 19. plura jam non addo, cum ex his fe-
re posfit jam perfpici, quxnam alterius inftituti, quod Dion.
Lib. 4. p. 2%6.fq. recenfct, fucrit ratio,

§,. Vill. ipfe cauflamadfert, civitatis utilitatem, Serv. Tul*
lius, â. /. illi enim, ad imperium adfpiranti, amp; bellicofas
quam plurimis opus efîe civibus, ut domeftico milite poftet
uti, atque hoc habituros, fi incivitatem admitterentur liber-
fi. enim vero querere hic liceat, cum arma caperentur cen-
turiatim, liberti, principio haud dubie inter pauperes habiti,
quid in armis civitatem juvare potuerint ^ cum ex Servii in-
ftituto, quo locupletiores, eo potiorcs effent milites j pau-
perrimi, ut notum, a militia, tributisqüe eflent immunes,
amp; iibertini etiam, nunquam, nifi gravi Ihm is Reipubl. tem-
poribus in militiam fuerint confcnptij ut ex profelfo oflen-
dit Sigon._ de Ant. Jure Civ. Bom. 1.2. c. 14. itaque poflunt
hxc intelligi, cum notum fit, filios corum meiiori fuifle
conditione, quam patres, illos intendisfe, qui feminariuni
militum civitati pra;ftituri forent 5 aut etiam htuc poteft afferri

hûo, noluifle Tullium civitati obturbari ab hoc hominum
genere, quod fine dubio excludi fe in totom a Republ œgre
ferre poflbt, amp; ferret, quemadmodum aUis in civitatibus non
feme! hoc in nervum erupit; atque cum hos, tum aliam quo-
que plcbem, concelfo fufFragii )ure, delinire conatum, fibi-
que tavcntcm habere; ut hoc ci de eo ipfo hominum genere
exprobrabat Tarquinius ap. Liv. /. i. C, 47. conf. Yirum 111,
de Montesquieu dc I\'Efprit des Loix Ub. 15. C. 17.

Superior! capite monui, in civitate Romanâ ncceflà-
riam fuifie civium pra: aliis frcquentiam ^ atque hoc
impetrari legibus moribusque, qu£S civitatem, aliis, qu£e ci-
ves intendant. De prioribus C. pra;c. de his nunc agam. ad
hoc itaque obtinendum opus eft omnino, modum ilium
\' maxime naturalem augendi civium numerum , legum ratio-
ne definiri;, turn etiam caveri, ut civitatis naturales incol« in
eum maxime modum effingantur, ut fibi, patri^eque utiles
pofiint evadere. de matrimonio me loqui quivis intelligit.
Hujus enim rationem definiendi primamelTc, in quod recen-
ri civitate legum latori fit incumbendum , haud immerito ad-
Jerit Plato de LL. lib. 4. p. 545. amp; primum quidem omnium
providebitur, ne ferarum inftar , incertâ Venere cives mifcc-
antur, fi quidem nihil magis cum omnis civitatis, tum etiam
ejus, qujB bello fiudeat, fini adverfum poteft efie, quam hoc,
ut oftenderc egregie Pufend. de J. N. amp; G. lib. 6. c. 1. §.
praecipue , amp; de Montefquieu de I\'Epritde Loix lib, 23. C. z.
amp; 6. atque hac in cauffa cum non illud tantum in cenfum ve-
nire debeat, quas inter perfonas matrimonia contrahantur,
i^d etiam uteadem fände, cafteque ferventur, quia demum ii
Renates J ea civitah iä regnum dterno in grad-u facile ßeterit, ubi

minimum virium remris ^ pecuniâque cupido fibi vindicavertt.
Cum., quo tfiéigeneris humani certiffim^ peßes peneîraverifît, ihï
injuria dommeîur, infamia fiagretut egregie Val. Max.//5.4.

3. in princ. neque minus cavendum fit, ut fufcepta foboles
Civitati evadat utilis , atque hac ratione amp; fibi privatim ; hïEG
vero omnia ut obtineantur.in liberâ civitate, morum ri^^ido,
ôc adftrido imperio fit opus, amp; qua ratione in bis verfatl fint
Roman« civitatis legiûatores, videndum ell, prxcipuis hoc in
genere delibandis.

§. IL Plurima paffim fparfa invenies apud Veteres amp; Recen-
tiores juftislocis redaäa, unde capita, fisdpaucis, tangemus.
confarreationem , coëmtionem, amp; ufum tres fuifle modos uxo-
rem fibi nuptiis jungendi tritum eft. priorem,maximô femper
fanairaoniîe honore habitum, cenfet Dion, lib, z.p. pc. a Ro-
mulo introduaumiufFecifle unicum ad caftitatcm,concordiam-

que conjugiorum confervandamj de ritu poft alios egitegrec^it
CL Heinecc. in Antiq. adT. inß, deNupt.%. t-^.ôc prœrogativas
hujus connubii five ampliora commoda enumeravit, prolixe
etiam CL Schulting. ad Ulpian, tragm. tit. ix. §. amp; Pi-
thoeus ad Coll. LL. Mof. amp; R»m. T. xvi. §. 2. atque hinc in
manu quoque erat mariti uxor, fili^ inftar j amp; ut Dion./, r.
teths, mteftato Ôc «iTkvw morienti, ex affe î liberi fi efient, s.
qua lege cum his erat heresj facrorum cum marito do-
meftica communio, unde etiam reverentia connubii pluri-
ma, pracfertim cum hoc, ut ü, quos excitavi, oftenderunt
nonnifi Sacerdotum audoritate aut fociari poflet, aut diri-
mijunde nuptiarum aufpices, apud Cic. de Divinat. lib, i. cap:
j6. atque in conjugio maxima erat in uxorem poteftas ma-
riti, poterat ille eam, ex lege Romuli, repudiare (quod
uxori non licebat) tefte Plut. in Romulo p. 51. fi veneficio libè-
res fuftuliffet, fi claves fubjecüTetnbsp;in ttscï^uiv emendat
Xyland. amp;ita vertit) fi adulterium commififl\'et, imo forte
ob temulentiam , vel fi vinum tantum guftafl\'et j addira tamen
reftricno, ut aliis cafibus pars bonorum répudiât 3î uxori ce-
deret, pars Cereri foret facra ^ d. l.

mm fatum î fnoftraîcs faltern cxifîimarent) quîs utut !io-;
norifice ab omnibus habcrentur, ut liquet ex Plut, in iSö;» p.
jo. cauiïam addente ; quum nunquam fui juris effent, five pa-
trie, five maritali, five tutorix poteftati, at^ue auâoritati
fubieâ:a2î unde rede Major Cato pro L. Oppiâ dicens, apud
Liv. Ith. 34. e. 2. Majores mfiri nullam m privat am quidem
rem agere fœminas fme au6l:ore volmrunt : in mànu effe parent um^
fratrum, virorum. rari, aut nulli, nifi facrorum cauifa, exitus, UE
ex iisdem Catonis Confulis, amp; Valerii Tribuni orationibus fatis
)erfpicitur; vini abftinentia, ut didumi fi denique quid dc-
iquiffent, gt; in levioribus eauffis maritali , gravioribus etiam
cognatorum fubjedas fuiffe judicio, Dion. /. z-p- Sf- teftisi
quod etiam tum ad adulterium porredum fuiffe exiftimem^.
innuptïB quae effent fimilem in modum animadverfioni five
patris, five tutorum fuiffe obnoxias certum. conf quae
vir fum mus de VEfprit des Loix lib. 7. e. 10--12. a quo eo-
dem etiam obfervatum, apud Germanos veteres pari fuis-
fe in propinquorum tutelâ reminas, fic, ut his deficientibus,
etiam in regiam tutelam venire cogerentur. v, etiam in LL.,
Langob. Rotharis LL. c. 182. 185. i8(S. ipf. 150. 305\'.

§. iV. Neque minor etiam Poteflas Patria in liberos, cum
pet totum vitas tempus perduraret, cum patri liberum effet
jus cos necandi, verberandi, ter vendendi, exponendi (ut
V. «ÇJ/HV vcrtit Vir Ampi. Corn, van ßynkershoek de Jure OC\'
cid. libérés c. i.p. 147.) vindum ad rufticum opus ablegand»,
fiquidcm cum iiberi effent mancipi, atque adeo ampliiiimum
Patris in illos dominii jus effet, quod in fervos, amp; in liberos
iicere debebat. v. quas Vett. ioca V. A. I.e. adduxit (quemad-
modum amp; apud Gallos, tefte Caef. de B. G. lib. 6. c. 19. viriiu
uxores, ßmt in liberos^ vit dl ^ neeisque habent poteßatem. atque
patris judicium per fe fuffeciffe ut appareat, faepius etiam ta-
men propinqui adhibebantur in gravioribus pr^fertim caus»
fis, ut nihil temere aliquando ftatueretur. Exempla diutiftl-
me , etiam fub ipforum imperatorum tempora, exerciti ja-
ïis, 111. Bynkersnoek f. 4. amp; quos ille excitavit, accumu«
larunt j quod Dion./i^. z,p. 97. memorat, claros viros fena-

aos, pœnâ pro arbitrio adficiendosj in animo habuiffe vide-
tur excmplum C. Flammii Tribuni, de quo Val. Max. Ub. j,
c. 4. quod tarnen, me fi audias,, iP.-P. acceptum non référés,
fed paflum fe detrahi Tribunurn, nec impedientem populä-
rem concionem, pietati potius in patrem, amp; fadi admirati-
on! attribues, quam juri 5 fiquidcm hoc ccflifle Magiftratus
poteftati notum eft 5 amp; multo etiam magis Tribuni facrofan-
dum corpus nemini Ixdendi jus erat. v. qua; ex Phil. Jud.
Geil, amp; Valer. Max. dixit Ampi, van Bynkershoek in Obferv.
J, R, lib. 1. cap. 18. idem Fabii exempium referente Liv.
hb, 2.a. cap, 44, unde, qui apud Dion, lib Z.pag. 546. Liv.
lib. 2.. cap. 41. Sp. Caflium a patre damnatum necatumque
arbitrantur, poft dcpofitum confulatum tamen omnes fatcn-
tur. ut vero ceflabat per geftse dignitatis tempus Patria haec
Poteftas, ita fubtraótum , Numœ lege, quam in ejus Fifa p.
71. Plut, rettulit, jus promiscue vendendi , his cxceptis,.
qui patre approbante amp; jubente uxorcs duxiflent. emancipa-
tionem denique, qua patrum poteftas folvebatur, cumeNu-
mx lege, tum noti ritus, quinlt;|ue teftcs efflagitantis, argu-
mente ductus, faltem ante Ser. Tullii tempora vix obtinuifte
arbitrere. etenim quinque illi teftes, qui requirebanmr, quin-
que primarum exhac Servii divifione Glaffium vicem funge-
bantur, ut acute conjicit 111. de Montesquieu de I\'Efprit\'des
Loix lib. 27. p. 126. v. Feft. in ru. Clajfwt teftes-, ôc quae in ali-
am tamen fere fententiam, CI. Schulting. ad Caji Inft* I. i.
T. vi. §. g. quid, fi tamen obtinueritJ in Liv. Lib. 1. c. 32.
reperias, feciaiem bellum indicere debuifle tribus puberibus
praîfentibus, quos ego Tribus Pvom. retulifte conjecerini.
quid itaque, fi ut poft, qui claftes referrent, adhibiti, ita tum
in emancipationibus, atque etiam in familia veteri ritu, ut
notum, emenda, tresadfuifte, qui Tribus, tum ternas, re-
prxfentarent, dieas? totum tamen hoc non nifi mera fufpi,
cione, hucdum quidem, ftare pofte, quivis videt.

V. Atque, utut alii aliter aliquando in his fentiant, ar-
bitrer tamen ego, Óc jufta hxc, amp; neceftaria inftituta fuifle,

ad ordinem, ad continentiam confervandani,tenendamque;
atque, licet noverim, leges quascunque minime omnibus
gentibus easdem pofle, aut debere fern, pkiribus tamen in
Rebuspubl. uriliüima futura efle mihi quidem perfuaferim.
etenim nulla fere alia re , quam PatriaPoteftate, deque Mo-
ribus {udicio, mores , éc per hos civitas Romana ftetere. quod
fi non alio , vel eo iolo conftaret argumento, quod oppres-
fa libertate, Impp. utrumque accidere flnt aggrefli, animad-
Verfione in fervos quoque ademta, omnique illa in magiftra-
tum translata poteftate. Conf. qu^ Viri Ampi, van Bynkers-
hoek de Jure Occid. Lib. C. 4. amp; Montesquieu de I\'Efprit des
Loix L. f. C. 7. liberis enim perpétua h^ec majeftas revetea-
ciam parentis infignem, amp; ipfis rerum experimentis, longo-
que temporum uiuapprobatam inftillabant; fi quid etiam de-
ïinqueretur, cum plerumque pietaspaterni mminis confilium.prù
Jiberis capiatut eft /gt;? /. D. ad L. JuL de Adult, arbitrari
eft, non nimis atroci poena , fed ratione potius , quam im-
petu, in hberos aniraadverfuros efle patres; cum etiam illud
ïn poteftate liberorum eflet, qui fcircnt absque alterius auxi-
lio patrem de fc poflè decernere, ut vita recto exemplo com-
ponenda nullam , graviorem faltem poenam mererentur.
circa fervos idem procedet, ac liberos gt; quod quidem quam
mite fuerit, amp; moderatum imperium , vel ex eo patet, quod
cum fervilibus proceliis complures antiquitus civitates atro-
cem in modum cxagitatcc fuerint, Rom ai tamen hsc nun-
quam contigerint, nifi poftquam kpfis in luxuriam moribus
Romanis, nec imperiorum modus eilet, nec pœnarum e-
tiam, quod antiquillimis temporibus contratium obtincbat.

§. VI. Neque. vero minori prudentia circa rauiieres cautum
fuit a Romanis Legislatoribus, cum Legibus quidem, libéras
efle, moribus autem , confuetudinibusque fummopere coër-
ceri, ex ufu fit omnis. bene conftitutœ Reip. etenim utut O-
rientis populotum temerarium in legcs divinas , amp; naturales
ûufuitî omnes eordati, amp; merito quidem damnent, ita ta-
men legibus amp; moribus, ut falva poflit efle Rcfpublica,,
provideudum erit, ut in pudorem j, modeftiam , continentie

ttiam legum, atque fupplicioram metu ad h^c adigantur;
modum licentie non ïzCïntx, nifi publica feccriç, auótoritas,
m rede Cato in citata Orat. ap.dv, /. 34. c. 2. conf. qu» de
LaconkîE Reip. hac in parte ufu difleruit Arift. de Republ.M.
z. c. p. in quod eo magis eft incumbendum, ut hi animi, qui-
bus teneros quafi cives ëducandi momentanea incumbet cu-
ra, amp; ipfi;fic prœceptis, redisque exemplis imbuantur, ut il-
la deinceps in libcromm animos quafi transfundant, in quae
ipfae tenerse adhuc mentes fuerint effidae , qua:que deinceps
fände ut colant, adigantur, atque hac ratione, fim juaquis\'
^e matrefamilU jus équot;. majefiatem . viri retinere inflituit ^ minus
mm uni verßs f amini s erit negotii-:, nec dornt m^a Uber tas impo-
tentia tmliebri, ^publice quoque obteretur, amp; calcabitur-, ut ite-
rum egregie Cato, in ejusdem orationis princ. atque huic rei
egregie câvebatur, ubi .abfoluturn jus erat n\\aritis in uxores,
patribus in filias, propihquis tutoria poteftate in reliquas. a
vino abftinentia lex erat localis, . frigidioribus in terris , ubi
fenfus magis fere hebent , minus neceftària,- v. qux Plin. L
14. i|. non ejusdem generis reliqua; aduJtenf quidem,
quod apud Dion. L. IL p. rede oinnino^^mulus.,

voiaç dfyluù avo\'^.^e, judicium tum qüöque. Ut mde colligas,
fuit penes maritos, neceffariis m eonfilium adhibitis, cum
hujus ut publice pofluiarentur, diutiflimepoft iavaluerir.

§, VIL Dicendum nunc ,eftet de ratione liberos educandi ;
in quo päuciffimis dcfungilicebit, cum notiffimum fit, quan-
ta olim hic Romanorum feveritas 5 amp; duram omnino, aipe-
ramque fuilTe oporteat in hoc hominum genere, quod aut
bello vacare erat folitum, aut hoc defundum, rufticis atte-
rebatur laboribus, venationibus, armorum cxcrcitiis amp;c de
quibus omnibus copiofe Viri Dodi dixerunt, cum artes fel-
Ijalariae, Grxcis quoque contemptx, nec minus Caernianis ^
Gallis, apud Romanos quoque fpernerentui:; neque nifi ab

infimaplebis f«ce exercerentur, teftante Dion. Halic.7.4.jï.
96. ahisque. reprchendit equidem piut. J^Comp. Numa amp; Lf-
eurgt mf. illum, qui non pari fere ratione, atque hic, juven-
tutem eftormare m bonos mores fuerit aggreflbs; fed male
puto, reprehendit, quum diverfo fini diverfa media fint at-
temperanda; atque prseterea, fatis erat hac de re cautum H-.
la Romanaî civitatis primis accolis naturali vivendi ratione,
a Romulo ad Remp. transduda, neque minus per Potefta-
tem Patrum, eamque perpetuam î qui amp; exemplo prjeirent
amp; jure cocrcere polfent, cum id prsefertim longo fit ufu rc-
ceptum , exploratumque, ubi ieges fcriptae paucas admodum,
aut nullïe etiam fint, confuetudinumque memoria pleraquc
notantur, fenum maximam efle, atque prxcipuam auäorita-
tem, quod vel ipfi Lacones arguerint.
\\

§. Î- ^um Romulus, ut fupra didum, rei miiitaris, Sc
, Vx i^uic fuccenturiatis Rei RufticîE ftudiis cives im-
buiflet, atque illud plerique reges perpetuum deinde in Rep.
tenuermt, eo conliho, ut amp; hac ratione ad belli labores in-
durarent corpora, amp; unde fe alerent, habere poffeut, fi-
quidem hasc honefliflima efle videbatur vitam per otium fu-
Itentandi ratio, atque hoc etiam primarium legum eflTepotu-
erit m novâ civitate objedum, qua;illa, quam cap. i. § o
dixi, conditione frueretur ; neque etiam non hac ex parte
incolarum frequentia fpedari poffit, amp; debeat ; illaerunt hoe
jam loco, nec nifi breviter tamen, pertradanda.

II. Supra C IV. §. i.commonui, Romulum bina agri
jwgerain civium fingulos. amp; forte diftribuifle quem coîe-
àn iij ^^^^ quidem prudentiflimum fuit confilium. etenim r.
inaRep^bii^a , ubi infigne variorum ordißum fuit intro-
ïtnbsp;dudum

difcrimen, ut civilra, Ôc facra munia nonnifî unum
aliquem in ordinem adfcriptis pateant, aequandxtarnen funt,
in quantum commode fieri poteft ( atque id in recens condi-
ta civitate fere Temper perfici poteft) civium fortunze v. Livi
l/â. ZÎ. c. fic Veneti Patricii a rmercatura fevera lege ar-
centur. v. Amelot deia Höuftaie Hiß. du Gm-vememmt de Vc
ni fe part. i. p. 58, praeterea, ut V«C. de Montesquieu de /\'£-
prit des Loix l. 23. äf. eleganter obfervat, regio incolisfre-
queps adraodum efle poteft, ubi diftributis asqualiter agris \\
licet parum florcant opificia, neceflitas civibus incumbit fui
fe praedii frudibus alendi ; atque etiam illâ frequentior, qua;
pccoribus pafcendis fit aptior. id nullo negotio intelligirur,
cum ampliora fpatia terrarum minorjes colonis ex pçcoribûs
fru6î:us ferant, quam eadem confita. Itaque, quicxi2uum,amp;
tenuem agrum colerentut ea, quxnaturali necelfitati ex-,
plend^ üifficiant, fibi comparare poflent, ante omnia debe-
bunt intendere, unde etiam ca , quze his ufibus maxime an-
cilieutur, majori erunt in honore, quam quidem alia,ut
quadrupèdes ßuä. dorfo y collove domantur, Uipian. Fragm. T.
xix. §. ï. nim. boves, equi amp;c. qui amp; ruri coiendo amp; oneri-
bus fubveaandis prsedpue utiles funt. atque hinc ese viden-
tur mandpi, alignée mancipi ab initio fuiffe, ut fupra quo-
que fubmonuicum id difcrimen a necelfariis rerüm pretiis
fuerit introdudum. v. V. A. van Bynkershoeit^/^ Reb.Manc.
amp; nec Mam. c. z. majori, ut notum, rei rufticae, quam ur-
banx fcerto tamen refpeâu, ut fupra didum) femper hono-
re. fic, ut hoc obiter addam , in VmWÏ Sent. X.3. T. 6. §.71.
differentia ratio inter venatores, auciipesque, amp; urbanami-
nifteria in legato ita collocatur, fr quotidianarum epularuni
gratia in urbano habeantur prasdio, h. e. voluptatis prxci-
pue cauifa, tunc deberi,, alias ruft ids accenferi. conf. /. 99.

III. Hue amp; illa pofllint addi. Romanis ex mediterraneis
lods fruges fuifle adferendas , ut c.nbsp;ex Liviodidumj

atque hinc inftitutx a Ser. Tullio ferix Latina; apud Dion..
Lib*nbsp;230. fifefeipfi noa in totum alere jbflcnt, ex

fuis agrîs, (erat omnino primis niis temporibus in illud unice
incumbendum, ut quantum poffent, pararent,) cum omni-
bus mcrcibus jam deftituerentur , quibus pcrmutare necefla-
ria alimenta poffent, quibus cum prim igen i us Civitatis finis
accedereti rede Varro de Me Ruft. Üb. yc i. non fme caujfa.
majores noftri ex urbe in agris redtgebant cives fuos, quia in pa-
c€ a rufticis alebantur^ amp; in hello horum opera tuti erant i ubi
V. quas dixit Celeb. Gefnerus. cum hoc in vir« genere, ut
Plut. Numa. JJ. in? ^oAs^aik^jç èvrohyJaç ro fAv ^^^^[^u^vrtKov
^r èmeis ê\'ioi^Sit^t , »«} STöt^gfi-, TO 3 uç dê\'mav ^ klt;x} ttäsovi^ixv

vov fxKkonlai. atque hinc etiam alia ratio elucefcit rei rufti-
cœ, urbis artibus, opificiisque prxlata^, amp; ejus quidem in
fpecie, qua: in colendis agris verfatur. nim. fi palcendo pe-
cori praecipue invigilaviffcnt Romani, frudus etiam inde prs-
cipuiinlanâ vcrfabantur ; quod iterum fupponit ingentem ar-
tificum, fartorum, amp; quorum non ? numerum, qui dum ia
otio laborant, quietîsque artibus, dcfidia, viriumque penu-
ria torpent, amp; ab omnibus veteris pariter. Sc recentioris me-
moriœ prudentix civilis dodloribus, quibus belli munia com-
mitterentur, inhabiles reputati fiint. adde omnino, qux III,\'
de Montesquieu des Caufes de la Grandeur des Romains, amp; de
leur Decadence, cap. p. i6. fq. atque etiam vera ratio fuis-
fe videtur, cur Romulus (ut c. S. §. f. dixi) vctuerit agrum.
€x hoftibus captuiTi relinqui i^i^hoßorov, quod alii pér vaftum^
amp; defertum ^Yüxwxnt, ego , pecoribus pafcendis, interpretarer ^
quemadmodum amp; hœc naturalis voci poteft accidere notio.

§. IV. Qüum Itaque tanti fuerit ufus res ruftica , agrorum-
que cura Romanis, ncqne illud eft mirum, a regibus pluri-
mum , ut hanc augerent, amp; promoverent, laboratum fuiffej
quorfum jam a principio Tpe^avit, non ilia tantum agri Ro-
mani, auttore Romulo, divifio,.red quod fupra dixi,
iriftitutum, ejusdem, quo ex hoftibus captis ager viritim di\'
videretur, atque colon! in loca capta emit teren tur, qui amp; ipfi\'
^onianx civitati hac ratione prodefte poffent. atque porro ut
Perfequar, hxc quomodo fequentes regcs preffb pede fccuti
lint, prxter varias divifiones agrorum, captorum ex hofti-

bus , quae a Vett. reccilfentur, Cquodque non fuifle pardunr
regiarum, ex infefto in Romulum Senatu apud Dion. Lib.lt;
p. Ii8. aliisque colligas) du£E fuere, quantum quidem fuc\'-
curruntj prima Tullo Hoftflio, apud Dion. Lib. t. p iiy \'
altera Servio Tullio auârore, ap.emd. Lib. 4. p. 21 f. feq, ôi
Liv. Lib. I. e. 46. illa enim, quam Numœ riiemorat\'i.//. z
p. i4f. minus forte vcrfata efl circa diftribuendos agrôs \'
quam hortamen atqueflimulum civibus addidit ad colendosl\'
amp; Ser. Tullius quidem apud Dion. 1. c. redifiime, plaeerè\'
publicum, qid plebeiorum virtute partus fit, mn, ut ■
jam fiat, ab impudentisfimo qmque occuparJ^ nec gratis ^ nea
qiioque pretio comparai um-, fed plebeiorum eße, qiti a^rt àdhttc

chartes M, ut unusqutsqtie non mercede fervtat, fed proprtum,
fundum colerepojfet^ pms quippe liberts hominibm elfe indt^
mm, quum generofam mdokm nemo queat oftendere, qui qum-
dte de ^lau periclitetur ; qg^ fi vera funt, prout ex reliqua •
IXUJUS Regis vitaî ratione videntur, jam rum oportet in fed iflb-
ilium in civitate Romana morbum, qui poflea, cum Tribu-
niciis ftimulis leges Agrarix exdtarentur , maximis eam f«.
pe motibus agitaverunt. Itaque, quod ad h^c attinet, cumv
quotidie Roma accolis augeretur, facile apparet, non potuis.
fe non plurimos efle, qui agri publici eflent ex fortes, ubi
praefertim Iocupletiores plura, quam legibus efl^et concefliim
ïüMc mhcrcnt; hxc ut aleretur muititudo, erat etiam ne-
ceflanum, quod non aliâ ratione âflequi poterat, quam fi
bello militaret, quod non perpetuum, autartibus manuariis !
mcumberet,, ex^ quo genere neque illis temporibus ledos
fuifle ^milites arbirror, ,ob e3,3quaî fxpius jam dixi, neque.
alios fere, quam qui agros haberent j quod .5c illud fuiflb,
quod Ser, Tul ho, ut fupra dixi, animumaddider.it cives cen\'
fendi, centuriandiquej atque hue amp; ilkid addere nosfis
quod L. ^milius ap. Dion. M. 9. p. 607 »/Sl S/ ^\'

utrefeeducataeo mapres gerer et fpiritus. tnopJsenm, auia^^
alt^s^ pojfesfiombm , mercede colant , nutriantur IS
nnll^nbsp;amre dmi^ aut fi ducamtiTy malais y

V. Itaque amp; Agrariae leges m Civ4Eatç;g.oiriana cum
opportuns erant, tum quoque neceffarix j neque.^
feäusfortiri poterant, quos temporum conditioncs_àiiquan-\'
do libera Republica iis appofuerunt. quot c^reroqum jugera
poft primam illam Romuli divifionem fingulis tribuetentur,
ignoro equidem; eundem tamen fuiffe numerum conjecerim,
cum quod «qualis haccdivifio fundamentum effet totius pet
Curias, amp; fuffragiorum aequalitatem conftitutas civitatis, tum
quod ne lege quidem Licinia amplius plebi fit poftulatuni, ap.
Liv. Ub. 6.C. 56. atque hinc etiam minime mirum eft, Rei Ru-
ftic^ ftudio Reges tantum non omnes imbuçre cives fuos efle
conatos,^ Numam prascipue, Ancum Marcium , ^ Servium
Tullium 5 quorum hic LL. Romuli amp; Numx, qux hue fine
dubio facerent, in ufum revocavit, tefte Dion, l, 4. p.iis^
alter eandem incudem tundens ad agroscolendos majori cura,
quam fub bellicofiffimô principe Tullo , qui etiam crederet,
militia., quam domi falubrioraeße juvenum corpora y \\xt eft in
Liv. Ub. I. C. ji. fuerat faaum. primus egregie propofitum
exfequutus eft, eo modo ,^quem exhibent Dion. Lib. 2. pag.
i3f. amp; Phxt. in ejus vita j?, 71. cum omnem agrum in pagos
diftribuiflet, prxfecit fingulis infpedorem, qui agros obeuar
do, qui bene, qui maie culti cflent, quum inipexiflet, ad
regem, amp; ipfum has obeuntem partes, deferebat. is induftriï
qui effent , multis laudibus excipiebat i ut Plut, addit, amp; ad
honores proveherc folitusi malos, óc igaavos caftigando, at^
que etiam multa diâ:a pledtebat. parili etiam ratione Sina»
rum Imperator, eum, qui ruri colendo prae C2eteri5:omnis
bus excelluit, [in o6lavum ordinem xMandarinorum cóöp^
tat, atque ipfe etiam quotannis folenni ritu agroium cul»
tum auipicatur, nti hxc prolixe cdifleruntur ia Geograpjjjor
\'^iftoricay Tom. ïx. in Chorogr, Sinarum Irnpmi Vih^^
P\' 8a. fqq, njerf. Belg. addantur, qu£e dixit Virimmortalis fàl-
g^e, de Montesquieu, de tÈfptit des Xö«14. C. 8 hâ
^ hase addidit^ ne rogi vino refpergerentur j neque diis hbare«

tur ex impmm vite, ut Plin. Hiji. Nat. Lib. 14. C. iz, proi
% L:nbsp;erat ratio, ut pmarecogeremmr, alias aratores,

ltb. I. C. zz p ,67. amp; aliam majoris adhuc momenti ra\'
ionem expifcari licetnbsp;^^^^

dandL impunitate, ap. Dion. //b. //. p. 153. amp; Plut.rn iV^^^
I.. 70. atque ubi lis^ncidiflet de tcrnfims^hujus iudfceT^^^
voluit, ôc fimtores Fratres Arvales; agrorum etiam defcri-
pt^ionemegit, ut fupra dm, Ser. Tullius, fed alio plane pro^

VI Ex his autem omnibus probe confideratis, ôc hoc
dicias, Romanos pnmis illis temporibus horridos, nihiloue
nifi ferrum, amp; arma méditantes, ad quietam , amp; domi labo-
tiofam Vitam vixpotuiffeadduci, fiquidem in Tuüi Hoftilii
regno m tantum jam ab ifta Numx paee fuerat degencVatum
ut Ancus rex vix iflos pofTet ad rura fubigenda fdigeie ^J
ilhs certe verum eifet temporibus, quod Plin. m mt /
19. e. 4. judicatum a prifcis, nequam efle in domo\'matt.;«;
Jam has (etenitn hanc curam f^minx dicari fuiffefolitamj ubi
mdiligens eflet hortus ; quibus adde Colum. de R. r Lib xr i
tn prmc. amp; ushominibus, quibus, nom arare terram, aut ex-
jpeciare annum tarn faeik perfuaferis, quam vocare holies amp;
ruinera meren - - delegat a domus, amp; penatumamp; agrorum
mrafemmts, /embusque, amp; infirmtsfimo cuique e familia in Tac
de Mor. Germ. cont. qux jam dixi r. 2. §. n unde neque
nnrumeft, tantum contemptum artium manimriarum
vocant ÔC auaoris exiflimatione, amp; natïï4
iongo tempore ilhs vaeare noluerint, fed fervis, atque ex-
tens exercendas hafce tradiderint, tefte Dion. Lib. 1] . ^g
quo de loco multa Sigon. de Ant. jure P. R. Lib, 2. cliu

quod omnia, gu» hgt;c adferri poflent, mifera dilLmia pe?-
ftqm jam mmime tabeat, amp; tinta hoe in negotio cafeo ple-
lumque oculis fe ofFundat, ut quo te vettas, quidnbsp;pet

tionibus,ill£eetiam,qu£e.in delifi-nrnm . . dilcepta-
verfandisoccupantur^, ^t oce

toedium (V. Varr, de Re Jiuji, /. i. .. rio fuSeiSi v^^^^^^^
amp; lege prxtereafirmata^ ficut de Germanii Tac

tis genere, ut agri œquis partibus ftarcnt, res pofcebat; qui^,
bus tamen jam\'mature fraudem fieri csepiffe, Ser. Tullii ora-
tio apud Dion. Lib. iv.^. 217. nec non relata:Romuli amp;Nu-
mx leges , agerque denuo eo carentibus plebejis diviftis, os-
tendunt.

§- II. Ab eodem, cum plebeji fœnoris nodis a patriciis
premerentur, profpedum eft, legibus quinquaginta de con-
traótibus, amp; injuriis, Curiatis Comitiis perîatis, quas recen-
fuiflet, vellem, qui tangit, Dion. eoä. Lib, p. 21S. abrogatis
unacum reliquis ejusdern legibus per Superbum Tarquinium,.
apud eundem, Zgt;. L. p. 245quot;. hx autem a principe libertatis
ôc aequi amantiiTimo profeaac, erant egregiac, cum publice
propofitLs legibus caverctur, ne temere plebeji poftent in con-
tradibus circumveniri, neque corpora libera a fœneratoribus
fuperbis, amp; erudelibus coërcert vinculis poftent, aut flagris,
providit. in judiciis etiam, qux arbitrio Regum , aut eorum,
quibus hoc poteftatis delegabant, ferme peragebantur , ut
lijpra dixi, a fe rejeâis, nifi publicis in causfis , leges im-
pofuit, quibus non tantum judices, fed amp; ipfi Bsegcs, at
Tac.nbsp;t6, cogerentur obtemperare. atque hac de-

mum ratione Ciyium Libcrtati accesfit apex, ubi non arbi-
triis, fed legibus cauftïe dirimerentur , neque fuperbis faepe
creditoribus corpora eflent obnoxia, fed bona tantum. etenim,
quum magnus eflTet civis hon os Romani, majeftatis quandam
quafi particulam in fe derivantia, contra omnem rei natu-
ram erat, eum ab his, qui pares tantummodo ipfi eflênt, pos-
fe pro arbitrio CQërceri, amp; fuifragii jure ut deftitueretur,
effiçi. h^ praeterea injuria eo tendebant-tandem, ut nemo vel-
let pro fuperbis, crudelibusque hominibus arma capere, aut
ea urbe , in qua nihil, quod proprium fibi commonftrare
poflent, relinqueretur, uf plenx iunt .harum plebis querela-
rum Liviani fex priores, amp; feptem pofteriores, Dionyfii
Libri.

§. m. Enimveio objicias hic, non efle, quod in tantum
Servii regis prudentia ac aiquitas celebrentur, fiquidem, ut-
ut lat« ab eo leges a Tarquinio fueiint abrogate,a Cofl; ta-
men

men rcftauratas menioret ipfe Dion./. lt; ^ 270 ooftea idem
^brö malum idem judiciommnbsp;I^^Km ineS

buerint. parum his ego quidem moveor, quum id appare-
at , i:\'atres in haee tantum annifos fuifle jUt populum, in quo
plurimi Tullium rcgem vidiilent, amp; gratam beneficiorum
memoriam mente retinerent, hac fpecie delinirent, ftbi-
que conciliarenr. non aufim ncgare, quum id diferte aflirmet
Dionyfius, fuifl^e quasdam relatas leges, fed potiores omiffas
fuifle aufim contendere, eo magis, quod ipfi CofT. judicia
civiha in fe iterum trâxerint, eademqne poft fxvierit fœne-
morumiicemia, ut alia taccam, v. Liv. Lib, z. c. zj. ôc
lyjon. Lib. ID, p. 64f.Ôc ÏCS apparebit. atque fut hoc obiter
addam) qui TribUni Legi Terentix adeo incubuere, opponas
cur non revocari Tuilias leges juflerint, potius quam, ut lon-
go terrarum traau rcpetituri lient legati, amp; Patricii quidem.

id ego arbitiror aftutiflimo a Senatu conftlio fuifle
ettectum , quod amp; inde fpeftes, quum leges daturum nemi-
nem, nifi ex Patribus dicerent, ap. Liv. Lib. 5. c. 51. jfïc
enim leges dan pbterant, qux fuum ad arbitrium magis es-
feïit atieïïipcratœ, quibùs, quum e longinquo adterrentur,
major elfe honos, major circumfundi ad populum poflet re-
verentia. conf. quaêC. f. §. 16. jam dixi.

§. V. Atque in judiciis quidem, cum antea Regum arbi-
trio, ut poft Coff.ye fententia dirimerentur, ferocibusque etiam
uterentur, deliaorum pœnas feveras admo-

re vmdicabat. add. Plut, in ejus vita p. 34. Numa capitis poe-
nam dolo homicidii irrogavit ,\' quâ lege reus poft fuit Hora-
tiusj idem tennmos qui violaflent, idem fubire jusfltfuppli.
cium , pcrmifla hos occidendi impuiiitate, ut fupra diaum ♦
jrout idem juris jam ante conceflerat Romulus iii eos qui
-:^atroni, vel Cliehtis officia violaviflent, ap, DionV/Zâ\'2,V
M\' ipfc quig etiam fub regni initium Ser. Tullius in propnâ

jVnci Mardi filiós fückxdamnavit, tefte elt;5dem 4, f^ aif.
atquC, utut poftea fine dubio haec ab ipfo videaatur fuife
correda, ut praécedd. diâum, omnia tarnen turbavit it^-\'
rum, rejedi^rügibusi ad glandes revetfus l^tro Tarquinius»
qui amp; anterîomm regum more f cum magis fere peeeftarium
elfet, afpera ingénia afperius coërceri, fed dein » mutatis his*
mutandum effet amp; illud)Judicia exercuit, ôc etiam gravias
adhuc populum presfit, novis quoque jjoenarum modis in-
ventis, ut prodiditlfid. Orig. /. 5. r. 27. imo ingeniofa iu àas
immanitate, cum populo aà cloacarum iabores adado,®ui-
ti iprxfentium rerum tdediö vitam iponte finirent, inortuo®
crucibus fuffîéi jusfifle, ut infamiae metu colla tamen tfrannö
fubderent. Caff. Hemina , laUdante i» Çarmfex, me*
mori« prodidit. enimvero his, aliisque rebus effectuai eftgt;
ut ipfe tandem regno ddieeretur, fimulque cum eo rcgiuta
imperium in civitâté ©cdderetv quod quibus dç caufis, quo5
que jure fuerit perpetratum, fequenti capite at ^excmiam ^
fupereft.

quot;ie LL. ub. 5, c. 7. fupra attuli. id quum jam fit expedient
dum , primum mbneo;, non unam effe cauiani ioteritus ci*
Vitatium, earumdcnKiuc mutationis, de quibus egregie pro
snore diffccuit III. Pufend. de J. N. ^ G, l. ult. t. »//. aut
enim illud «venit , fi vitiofae civitatis forma fua Batnra a4
mutationem, interitumque feratur5 aut etiam, fi rede qui,
dem fuerit ordinata atque defcripta, led tamen indoles cot*
rumpatur, atque ita in perhidem raar j id quod deniquc
contingit, Ü, aut vis defit föä legibus, Üt quantumyis red*

ätque.bon«; tarnen ab homi^iw femerark petfringantur i
aut ü lubua qu^am WS, ac calamus ülata tótam cWitatei^:
evertat. itaque hxc ad pnncipia fi Romarvam civitatem ex-
pendas, verum effc amp; i lud reperies, q^od ex Cicerone mox
dixi, atque ad pofteriorem fpeciem caulTam oceafi regniper-
tmerc; itaque breviter infpiciemus, qusnam in civitatis con-
ititutione, atque adminiftratione refederint vitia, deinde aa
lila apta fuerint ,^ hanc rerum converfionem üt gignerent, an^

II. Atque hic quidem legum ferendarum poteftatem cx \'
fequendarumque quodattinet, non fuit cette rede defcrip-
tum, diftributumque jus tributorum, nec majori prudentia
rcUaa judicia amp;:c, qux fupra dixi j quae reliquis regis juribus
accenfita, ut hsc quidem per fe modica erant nec nimia, itt
ïlh addita, mmium per fe, gravemque liberx civitati Principem\'
eftormarc poterant. C^uum tamen Romani per illud\'tW
pons Ipatmm tyrannidis jugum non fubierint, breviter hu-
jus rei in caufam inquirendum. amp; primo quidem, qui ad Tar-
«juinium ufque imperavere, modefti, compofitique principes
omnes fuere ^ neque civibus graves, quique infuper ob ocu-
los haberent exempium ipfius Regni auftoris, Romuli,dum
herile affedat impetium, truGulentâ motte difcerpti. non vi-
debatur prxterea ferox populus, amp; origine liber, pafliirus,
ut m fe fervorum, aut çeçudum ritu, inhiberetur imperi-
um 5 atque haec quotidianis bellis dum alebantur, etiam re-

co^ata, fi qux fiscus intenderct, petgt;
hciendaï quibus amp; hoe addas cum cleiSitiurp foret iftud re^
^num, amp; unaqi^que vice, defundlo rege, in confiliuS?iL
tim, ireturnondenovo ahquo rege eligendo, defignand^
que; led an confultum eifet, aptumque temporibus Reip!^
hanc manere Imperil formam, an vero a iam efleinducendam-
amp;tum , nulla prorfus habita generis, regixve ftirpis ratione
Rex hbere defignaretur,, poterant pmninocives, «fortepri\'
on in regno mmus bené fe acceptos putarent, hujc incom-i
modo obviam ire, quod praecipuum eleftitii principatus prœ h^-
tcduaxiis bonumeft, coïïimodumquç, quodquEiili fcriptlt;^

res (qui ut eleditiorum regnorum crcarent humano generi
odium, Poloniam , puto , in exemplum felegerunt ) detor-
quere, aut exire femper conantur; ne addam , quae fupradi-
da , qua ratione Regis, Senatus, Populique mutuis fuerit de-
vmcla amp; connexa vinculis poteftas, ut haud facile alter in
alterum aliquid infeltum moliri potuerit; amp; poft Ser, Tullii
regnum iolidior adhuc, ardiusque conftrida fuerir. .

§. 111. Itaque unice repetendje funtcaulf^ a Tarquinii fee-
Jere mutatae Reipubl. convullique regni, quemadmodutn
f^pius DeoOpt. Max. pro fua erga humanum genus benevo-
lentia placuit artium tyrannicarum fucceflum m nefanda ca-
pital retorquere. atque verisfimum eft, com motos per efFeram
ejus rabiem omnium animos fpeaaviftbad feditionem, fi dux

fa turpiter Lucretia a Sexto ejus filio , dum ipfe ty rannûs a-
berat, regni evertendi confilium amp; occafioiiem arripuere,
ut notum eft Brutus, procerefque alii. Atque hoc r^mime
mirum, liqUid£m ea ab illo toto fui imperii tempore perpe-
trata eflent, quœ ne patientiflimi quidem fervitutis homines
pene poflent perferre, nedum ii, qui Auream Humani Nomi-
nis Libertatem cum ipfo quafi lade combiberant. Exteris il-
le, qui amp; civibu^fe credcre non auderet, amp; illos tyrannis
prompnllimos efl.e perfpiceret, ftipabatur,- quofcunque non
odiflet modo, led tyrannidi adverfos timeret, aut fufpicare-
tur, aut quibus unum crimen elfentopes, interficiebar, aut
m exfilmm ejiciebat,, cum ipfe, ut Liv. Lrâ. i. g-. 49. judi-
cia, _ etiam in capitis caulüs per fe folus, amp; domi exerce-
ret {hxc enim iis temporibus tyrannidem exercendi erat ra-
tio; hodie, mutatis moribus , aha eft^ nec Senatum unquam,,
nec Populum convocabat, qu£e prima eft , atque princepsin
abfolutam poteftatem mtendentibus cura, quod in Franciâ
confummata, m Britannia fœpe rentata, fed amp; cum faipean-
tea, tum PWpuememorabiii Anno iö88.dudu, aufpiciis-
que Incomparabi^^is Pfincipis WlLHELiMl iil. penitus -,
fortinime reprefla ealaniitas, ut tot alia pr^teream, exem-
plo doeuemnt,Atque, cum ille prseterea ferviii labor um

genere populum obterere eflet aggreflus, minime etiam mi.
rum eft, rem ad defe^ionem ipeaaviflTe, prima quaqueoe-
cafione in nervum erupturam, auftore Dion.\\v.p.2ht.
conf. qux dixit Vir 111. de Montesquieu j Caufcs de la
Grandeur amp;c. c. i.pnbsp;_

§. IV. Atque hic illudquxrendum fupereft, jurene, an in-
|uria Reges fuerint exadi ? disquirente prxter alio.s atque etianl
negante Celeb. Pufendorfio f. r, §. 7. enimvero om-
nia Imperia, cum in abfoluta, amp; iegibus adfcripta diftin-
guant prudentes, atque in illis fine dubio liceat folio detur-
bare tyrannum, multo magis in his licebit; prxfcrtim ubi
Princeps nulla juris fpecie, quot;^fed aperta\'plane vi, qualis Tar-
quinius, in imperium irruperit, atque hoc quidem ubi uni-
verfum, amp; pro arbitrio exercendum Regi fuit delatum, fem-
per intelligenda eft lex commisforia generalis, ut fi talia, quae
civitatis cotnmodis plane adverfari appareat, amp; private tan-
tum utilitatis gratia perficere inftituerit, amp; hoftilem in cives
animum induat, jure posfit imperio exuii fin Remp. etfi fuo
plane arbitrio, reße tamen gerat, fubditi obedientiam prx-
ftare teneantur. cum vero, fi in hominis naturam infpicias,
raro admodum poflit contingere, ut is , qui abibluta pote-^
ftate gaudet, cunfta tamen ad publicam utiiitatem dirigat;
loi^ge prudentius hi quidem populi, qui imperium arÛis le-,
gum nodis adftrinxere, atque iilis conditionibus , ut quam-,
diu harum ad normam, arbitriumque Principes imperent,
cives etiam iis pareant, cosque contra omnes hoftium pa-i
nter impetus atque pernicioforum civium mclimina omni
ope defendere annitantur j fin iiJas fpernant , fin evertant /
atque quacunque ratione fe fupra illas efferre conentur\'
nemo amplius morem iis gerere teneatur, cum, hoc ipfo.
ad privati civis conditionem redaûi intelligantui-, quos e-,
tiam, fi ex ufu fuerit Reip. ab ejus adminiftratione remo-.
Vendi jus populo erit. Isieque vero hxc prxcepta, quod
«onnulli diäitant, feditïonibus viampandunt, cum certum
«t, in jufto imperio cives, nifi graviflime preftbs, ad vim
öon convolare »certum fit, hos longe majori amore Imperantes

^^ Dcfpotids, five Tyrannicts Imi
?nnm J «fg^nt, quorum nemo Regis, aut Reeni ëd
füum taiuum mtendit eommodum ; certSm etiam fiPhk

Tot prof^ô .amp; tanta Imperantium\'monftra , riefïndasZe
Iibidmes tam dm, tam f^pe perpeffus orbis fatis Ält ,

«« «^rt- • - j \' . quot;quot;\'r\'-latis oitendit
ne peffimis^ quidem prmcipibus f^pe multum effe pericu
jedum bonis: atque fi quod in iilos ingruat habent fibl

yfi arceffimt. Ifta, qu^ tam f^pe jadata cft, Requot;um Sf
tas, putidum eft, amp; infulfum adulatorum fórnnfe^/J
naentum (\'ut

tum compcitumque habuiflc Romanos, quid ca de « inrZ
f^nret, hic fclicet, qui inceftis nuptiis/Vf foceri parrfct
d p, qm Gabiorum ruinis. qui tot csrcEwmm vimr,?m ^
dibus aut exfiliis exemplU fcelerl SZquiTe^o
haud aha ratione parto, firmato o^ï-ftr,nbsp;qui regnq

liomanx vmdices, qm ns erant tcmnnrihnc^ i-iDerratis
portcnta adhuc igalt;äabanturT nonÄ f^\' „Ti\'ofe
mmento gravera etiam prioribus mala Sirenf an. nt\'
fcU.«t in meüu, mutarcmr; feutinbsp;^

V. Quam quidem inter infefta ckcum «îurîmrvi,!,«,
ttnf P^ PflMUM, TERXiUîïcfiTw^^^^^^

» Camillosque s BAKNEVElBVÓS
WiTTlADAS, amp; tot alios pet revoluta f»cula Libertati fa\'

detenlam, ut former prudenterquetueatur Auguftomm Se».
Jem Civitatmm Procerum auipiciis WILHELMUS or7Tgt;S\'
TUS, aulpicatum Belgis nomen, per iüos, quique anïc.trei
H annos mftaurat^e , quam F^x BATONIS wrpiter convet!
lerat, Keipubhcs maturata fati caiamitate ereptus elh Pa-

IA Lib ignem, per infeftos hoftium, amp; civium gladios toties
creptum die, qui toties pr^fenti auxiïio han? florS!
mam noftrum omnium Patriam affli^am recreavk, Sem
crexit, creicentemprofpero rerum fucceftu adiuvit amp; adamtir
. fupremus hujus UnivÄ Au^or, amp; Moderator. ad S

VI.nbsp;Succedendi in ^ropinquorum bona caujfa^ ^ rat iß
mere ci\'vîlis eft.nbsp;. \' \'

VII.nbsp;I. Sam. VIII. 8. fqq. non nerum Regum jus, Jed
magis domination qualem femper ferpeffus fuit Ort--
ens, proponitur*

XII.nbsp;Formulae Renunciatoriaa Trincipibus cum fuo^
tum pofterorum . etiam nomine concepts , omnino va-\'
lidtf funt ^ amp; ejfe debent.

XIV.nbsp;Ad Legis Civilis ejfentiam non pertinent pra-
mia, ad earum fe normam comppnentibus ^fpondenda.

XV.nbsp;Jus Aggratiandii quod vocant .^nonvidetur fum-
mis Imperantibus temere denegandum.

XVI.nbsp;Ut bellum juße, pieque gerat ur, non prorfus eß
neceßaria folemnis clarigatiù.

XVII.nbsp;Vi^oria neque ecctdendi vïBos, neque in fer\'
vitutem eos redizendi jus viBori concedit,

Oßractfmus^ a Grads qulbusdam\\lvitatUus
quondam receptus, a nonHuUïstémerere^rehenditur.

XIX.nbsp;Diäatorem Romanum frovocationi ad ppulum,
non fuijfe ohnoxmm, etiam poß Legem Hor at tam ^
arbitror,

XX.nbsp;Verba Legisnbsp;qUiß de SeBione ^ebite^
mm agunt 5 non de corporum lanienâ, fed de dißra^
hendo inter er editor es vendit i dèbîto\'ris pretio acci-
pienda eJfe , longeprobabilius, nißplane certum^ eß.

XXL Tœna gravior ^ per LL. Rom. manifeßis^ quam
non manifeflis furibus infli^a-^a Sp art anis originem
forte duxit,

XXIL Jam fub priortbus Inipp. priscißue Trajanôl
haud licuit patrihus pro arbitrio in liberos animad*
vertere.

XXV.nbsp;In teftamentis^ per as amp; libram conditis, ve-
non imaginafia vêndttio videtur olim obtimijfe.

-XXVI. \'Pœnie nomine legari fuijfe folitum ^ cum ha-
redi injungeremr res iUidt^e, probrof^que prafta\'^
tio, probabile eft.

XXVII.nbsp;Caufieiibetales jam anteLj.z. C.depedan.jud.
fuerunt ordinarii juris.

Juftiniano demum repetenda effe.
XXX. L. quisquis Cod. ad JuL Majeftatis ne
^emporîitn quidem ratio pr^tendi poteft.

^is fuit orta Deas inter. Permittite Divx
Hanc mihi carminibus commemorare ncwiSw
Gonfedere fimul Themis amp; doctiflima Pallas

Pandit amp; ingenii plurima figna fui ,
Hic mihi prae rcliquis efl: fpes columenque DeabuSj

Juflaque legitimi crefcit ad arma fori.
Hunc juvenera merito dulcem mihi grator alumnum .

Nec parili veftrum Numen honore colit.
AÖ: mage (relpondet mox Mufa) Poeta forores

Candidus hic mecum diligit usque meas.
Qui didicit cytharx tremulas impeliere chordas,

Quum dedit incultos non nifi lingua fonos.quot;
Quamque tuum placuit ftudium perquirere, totum

Se piius Aonio dedidit ipfe choro.
Kon opus efl verbis j reneri quae fuada Propertî
Car mina comnœndat pigncra certa dabunr.

Protinus his di£ï:is foboîes Jovïs excipit iiiamt
Crédite vos tangit gloria falfa Deœ.

Eft meus ille ; meum decus hic praegrande manebit,
Illius amp; foli cura gerenda mihi eft.

Volvere quid prodeft confufa volumina Juris?
Pieriis prodeft quid ceciniffe modis}

Dixit amp; : Hic pariter Themidi pariterque Minervas
Serviit, amp; noßro cara Thalia choro.

Viribus hinc illum junftis adamate benign«,
Ipfe etiam juveni femper amicus ero.

Sic fapiet vere, cunftisque canetur in oris,
Optatam viduis tutor amp; addet opem.

Carminibus teneras poterit mulcerc puellas,
Garrula fic cythars fila movere fux.

Kefcius ille mori vivet poft fata fuperftes,
Ridebit ftruftos in fua fata rogos.

Uslveti accipias p/aeiäa mea carmim fronte ,
Fatidiä voveo fmt rata verba Dei,

Pegafeis nolim invigilare choris,
Et mihi, dum variis mens œftuat anxia cuns-^
Vix libeat lœtis nedere verba modis.\'
Te . tarnen exiguo., doß^ lux-clara juvents.

Ingenii dotes, duicis amice ^ Tui.
Hoc meruit primo qui nos bene junxit in œvo
Vix etiam Batavo candor- in orbe fuper^
Hoc Pandionia; cultus Latiasque Camœnœ,

Hqc meruit Tliemidps nobilioris amor.
Felix, JANE, dies, quo primum foedere certo

Purior ^dftrinxit mutua corda Deus !
Quœque Iblet caftos virtus line felle Poëtas

Jüngere, perpétua junxit utrumque fide,
Prifcaque limplicitas, amp; mens ignara iupati,

Atque animi quales plebs male novit opes.
Et citharœ commune decus, frondofaque jundis

Greflibus Aônii culmina trita jugi.
O quoties numeris hslît ftupefada canoris
Et genio plaulit noftra Thalia Tuo !
O quoties fuH mollem, dileae, per herbam
Haufimus aure Tuos dcpereunte fonos.

faciii caneres teftudine rurîs amofcs
Tiryrc five tuos, feu Meliboee, tuOS;
Aut pede Maeonio felix ad fidèra ferres

Confpicuos iTiiti Palladis arte viros \'
Lumina vel placitae. Iaudares blanda pucllce,\'

Feftivus qua te compede vincic amor ;
Purpureasque genas-, amp; IjEtos frontis honores,
Quaeque fibi vellet ladea colla Venus f
Illam etiam filvai, etiam nemora alta loquuntur,
Illa Tuo magnum munere nomen habet.
ÄUdiit asthereos imo fub gurgite cantus

Vechta pater, curfus fiiftinuitque fuos,
Naides amp; viridi circumdata tempora mufco

Ad terfos medio fuftulere amne modos.
Et merito: infantem cum te Patari^us Apollo

Sederis amp; gremio farcina blanda Dek
Aönidas teftot; nunquam, fi mentior, adfit

Aönidum votis turba vocata meis j
Mon Tibi, totjuvenes, tot doftos inter amicos,

\' Facundo vidi pe^ine, JANE, parem,
JNulius Apollinea caput altius extulit arte,

Aut valuit meritis proximus efTe Tuis.
Quos Tibi Corycio Piiœbus didtafle fub antro

Creditur, ôc facri turba novena chori,
Illos, nec falfum eft, fertur tinnire lepores
Idalius cupidas matris in aure puer.
JilylJO veteres quod fi de litore vates

Ad fuperas redeant turba beata domos.
Et faeili traûent fcriptos tot Apolline verfijs ^

Agnoft:ent, dominas injicientque manus.
Hos videat lufus Kemefis formofa, putabit

Far Tibi iegîtîma inox Ims fuffcxit ab âfte,
Et itudiis crevit par decus inde Tuis.
Obfequio gavifa pio Tiiemis squa precanti

Adtuit, amp; facilem fc Tibi fponte dédît,
Qualis Romuleo prifcis de fanguine myftis

Pedora monftravit cafta videnda fuis ;
Qiialis in amplexus depuifis Ixta tenebris

CUjACîI quondam crcditur ifte fui.
Ignoto hxc aliis Te tramire currere jufîit,

Atque adjurricem prxbuit ipfa manum j
Aufonii amp; docuit veneranda oracula juris
Volvere folerti node dieque manu.
Arida cœnofo plebs gurgite pedora inundet,
Glandibus amp; fpreta fruge froatur iners,
Te Dea Te mcliorc cibo replevit, alumnum

Ambrofio ôc pavit nedare arnica faum •
Atque ut promerito te tandem exornet honore.

Salve legiferx raadus amore Dex^,
Thefpiacisque ftmul certiflima gloria lymphis,
Famaquc Pimplxo non moritura choro.
Quam bene conveniunt bifidi de culmine Pindi

Ledaquc Cecropiis laurea ferta jugis!
Quam bene conveniunt cultis qux Mufa Poetis

Quxque folet myftis prxmia ferre Themis î
O Felix tot cura Deum, tot cura Dearum !

Cüi gemina fplendór multus ab arte venit î
In Te nil Stygix , livor licet audiat, und^,
In Te nil Lachelts ferrea juris habet !
Quot bona non parit hxc Tibi lux! ut faufta iuvent®

Omina Palladii teda per alta fonant I
Ut genitor natum gratantibus induit ulnis
Lxtitia lacrymas elicientc pias ! \'
Talem fe merainit quondam florente juventa,
Omarct dignas cum Panacea comas.

Qux tories piaufus, Tetribuente, tullt.
Adfpice ut xthereo venas incenfa calore
Geftiat in titulos ire animofa Tuos»
Adfpice finceros animi teftantia cultus

Abftrahit amplexu fors inimica meo î
Nec lateri vatis mecum crefeentis adhxrens

► Illius adloqniis utar, amp; ille meis l
Kon lufus velut ante mcos, amp; feria nofcet ;

Nec tereti faciles exiget aure modos.
Amftela, quifidum rurfus mihi tollis amicum ;

Quis dedit in focios jus tibi, dure, meos?
Qux, precor, invidiaeft, vicini lumina Vechtx

In Tua furtiva fublegere arvamanu?
Sunt Tibi (amp; o Longum fuperent Î:) qui pedine fcitcst

Quis feret ad cives ürgia cafta meos ?
Quo facros prseeunte modos, folennia tliura

Injiciet Clariis culta juventa focis?
Qyid queror ? invitus caris avulfus amicis ^
Amftelii tendis limina ad ampla fori.
Nec mihi, quod nobis ex xquo trifte pararunt

Quo te fata vocant, quo Tuns ardor agit t
Nec Tibi, qux primis tot vates abftulit annis,
Atropos ante diem ftamina curta feceti

Sed potius faufto dum navus tramite pergis.
De niveo ducat veliere Parca coiura !

Te pignus coelefte diu pater Amftela fervet !
EfFerat amp; tanto nobile ciyc caput !

At Tibi non unquam, quacunque agiteris ab aura $
Exciderint animo fœdera noftra pio !

Alite fed dextro qui coepit, perftet utrimque,
Perftct in seternum nec foliiendus amor !

Plurimaque abfcntem carae me litera dextr«
Litera Çecropio tinda lepore beet !

Nos quoque, fi viles non averferis honores,
Incultai dabimus-munera:parva lyrae.
Haec Themidem, Phoebumque patrem\' , caftamque xMlnetvam;;
Hsçc mecuoi Aonias crede rogare Deas.

JANE, cercbrigenze plurima Cura Dex ,
Te, fibi dicatum primis quem noverat annis,
Quemque fovet ftudio turba novena fiio,
Tene adeo Aftras^ profugae nova cura tenebit,

Et rapient ftreperi jurgia mille fori?
Otia Phœbus amat ; Phoebo contraria mifcet

Horrida continua; praslia litis amor.
Num tandem HELVETICA rellinquent gaudia villx

Atque venenata fpicula torta manu.
Kum \'Pibi vilefcit Pheebeas gloria laurûs ?

Hunc quondam vellet Roma fuiffe fuum :
Ssepe fiii oblitx volucrcs modulaminis aures,

Atque avi das fylvae fiepe dedere Tuo ;
Nympharum genus amp; genialia Numina glaucis

Adftitit, ad numéros fubfiliitque Tuos:
Ars öbi pulera manet, quum plurima turba clientum

Confiiio facris invigilare fuis ;
Hanc eadem jadura premit, fibi confcia damnî
H^c vifa eft queruio fundere verba fono:
Quœ Tibi mutarunt tandem nimis invida mentem

„ Numina, quid padam deftituisque fidem ?
Ergone nequicquam Tibi brachia blanda tetendi^

„ Te duxi certa per mea regna manu?
Impune exemplo num fada ferocior ifto
„ Jadabit nomen poftera turba Tuum ?quot;
Fallor, an h^e queft^ Dea lance ôc pondéré nota

Adftitit, amp; lacrimas juflit abefte genis?
,, Nulla Tibi, dixit». Mufisve pericula finge
„ Non funt a veftris noftra aliéna facris :
Nobile, amp; ad fummos adfpirans pedus honores
„ Non una (hoc vulgi eft) gaudet ab arte coli
Denegat angufto vâûx vis ignea mentis

„ Carcere compefei, fraena remifta jubet:
Ardua contemnit vulgariâ nomina virïus,

„ Surgit amp; a titulis aldor usque fuis.
Num mage GROTlAD^ii toto celebratius orbe

„ Nomen ab immenfa cognitione datur ?
Sit meus, Aufonio fit gloria plurima j-uri^

„ Sic tamen amp; multo nomine vefter erat\'
Has imitata faces aliis Dudoribus uti

„ HELVETIl haud didicir mens generofa meri;
Ultima felices confummatura triumphos
A titulis veniet gloria nata meis:

fî

; M
■. J ■

„ Et nomen faftis infero J^ta meis.quot;
Infcrit, amp; molli demulcens pollice pedus,
Ofcula dat caris., mox abitura, gen-is.
Aft fimul ac cultas, monumenta infignia, charts

Adlpicit, ignorant qualia fola mori,
Hinc, ait, hincgenitrix agnofce Batavia civena
Ingenuum ; haud Regm pulcrlus inftar habes.
Non nifi temperie perftat moderanda poteftas \\

S^vit amp; in civeà ebria turba fuos.
Non, ubi vincla parat magis exitiofa tyranni«.

Publica res certa conditione viget :
Nulla ibi vis legum, nulla eft reverentia juris,\'

Tuta nec eft patria cafta puella domo.
Kon aliter fufus Tuus, ô Lmretia, fanguis,

Scilicet hoc folo fanguine tutus honos.
Onimium felix, funeri qua; proxima Bruti

Salva es ultrici Martia Roma manu !
Dégénérés, longa fraÊtœque libidine vires
Servitii impofitum perpetiantur onus î
Immemores animas coeleftis originis ultro

Fledere ad arbitrium purpura fola queat gt;
Aft , quaî magnanimis caluerunt pedora flammis,

^ion alio dilcat degener ore loqui !
E-umpere livor iners, Libertas Publica curis,

HELVETI, addubitat plaudere nulla Tuis,
Quin Tua vcnturo commcndat fcripta nepoti,

Ac turelarem Te vocat usque Deum.
Vos vero, Anuklix, jam tollite culmina, turres,

Altius, amp; civem jaäitet Ya novum.
Ut Tua marmoreis ftet Curia fulta columnis,

Ut celia xternuro fpondeat artis opus.
His tamen, his humeris melius TufFulta perennct,
Qiium premat hos multa publica mole falus.
Vive perennis honos patriae, fed vivefodalis,
Ec memor obfequii, candide JANE, raei.

Pil-i

j ■nbsp;\'

t. k;!\'! :nbsp;I

11 :■ inbsp;\'
t\'i-\'

ll\'Mi\',
ri\'i;

Piedra tamen digitis incrcpitanda meis.
Ssepe licet dicam , Pindi juga celfa valete ,

HELVETIUS, Proavis non minor ipfe fuis.
Tinnula fed quis erit,qui pledra movere doccbit,

Pocla quis Aonio neélare plena dabit î
Nullus ? an antra tenet triplex nunc tiiga fororum ?

Striûa riget duro Caltalis unda gelu?
Et rigeati praeeunte tamen Te carmina fandam ,

lu mihi Calliope, Tu mihil^hœbus eris.
Fundere quem verfus doûx docuere forores.

Et docuit Phœbus tangere fila Jyrse.
Nec, fcio, defpicies viles, Gratiflime^ cantus;

In magnis rebus fit voluiffe fatis !
Deficerec pinguis cum viäima, f^pius ipfis

Oceano, quamvis vix mare ventus agat :
Cingere fic dubito doâos Tibi fronde capillos

Laîtaque feftivis nedere verba modis :
Acquoracum lauduiiî pateant tam lata Tuarum,

vidiilcüt antique moenia Romx
.. Dinacnt, „ Nafo hos protuiit ore modos-
-nbsp;vel potius f^^ hxc Divina Marooïï; quot;

,, HLLVETJI fed lunt carmina fcripta manu
Ooftupet cgregium folerris mentis acumen

6criptaque, qax mentis funt monumenta Tu^
qual^ vax juvenem, fcripiiffe fequentia crSfot

Inque fuos natos fxviit ipfe paixns \'
Curia non idco duros exofa Tyrannos
Cxfaris occifi languine foeda fuit.

^equedolet Proavos degeneraffe fuos?
iraiior : xit hoe nunquam jam lumine cafl^a videbit
nKftnbsp;Pontificum vivere fueta jugo.nbsp;\'

impreftasque animo Patria noftra ^crk
Qux Regum nomen Regnm que perofffLres
SubdLixit toties libera colfa juLnbsp;\'

Sentiet hac BATAyiS qui parat arma virij^
Obflupet. .. Aft omnes ft vellem fcribere laudes

Verfibus haud noftris meta ftatuta foret. *
Te mihi Piérides dodum junxere fodalem,

Te focio Pindi funt juga trita mihi.
Te focio Theniidi noftros Ïacravimus annos.
Et dedimus facris^hura merumque focis.
Te mihi devindtum nunc tollunt fata fodalem,
AMSTEUIQUE jubent teda fubire Laris.
Aemule quid noftros tu furripis, AMSTELA, vatesï

Seu quid legiferx pedora facra Dexf
Lubrica fors, quid non mortalia pedora ferre
Cogis, amp; immifces rriftla quanta bonis 1
Qux vero quondam dextris fociavimus ambo,
Zoilus hocdoleat, fœdera firma manent.
His non auratas quas fert America meftes

Prxtero, nec cumulet quas niger Indus opes:
His nec tempus edax, non alba feneda nocebit^

rœdus amicitix non nifi morte périt.
Sic ego plangebam, plangentem Numina Mufx

Viderunt, lachrymas nec tenuere fuas.
Mecum Naïades pasfis luxere capillis,
Nec parcunt rofeas dilaniare genas.
Aft ubi VECHTA pater redimitus tempora junco

turbas, extulit amne caput.
« Quid lachrymis, inquit, fxdatis, Numnia, vultusl
gt;. Quid vos nunc teneras rumpitis ungue genas?
„ MC voivunt Parc^, Parcis parere neceffe eft,

A îv^ïcf »quot;J^? TRAJECT! Jinquere rura jubent.
» AM^IELIOS nunc ilie lares, amp; moenia grata,

„ Haud longe a noftris disfita rura petit.
„ Hunc, fi mordaces mittat de pedore curas,

„ Tempe, qux toties funt pede trita fi;o.
5. Carminibusque luis intexet nomina noftra,

„AM STEL A , five tibi, feu canet, YA, tibi,
3 «fc-t loeios revocaftc fuo fermone juvabir,

„ Quos Tecum junxit non fimulatus amor.quot;
Hxc ubi dida, Pater purgavit flu mine vultus,

Nympiiae flumineas mox fubiere domos.
AMSTELA, arundineâ qui cingcns tempora vittâ

Ditia GYSBRECHTi moenia lambis aqua,
AMSTELIi^QUE arces, Piioebo Themidique facrati,

Pieriis femper portus amp; ara Viris j
Cum quels mutavit Pallas Pandionis arces,

Quœque a Cecropio nomine nomen habent:
Hujus quem varias Pallas formavit ad artes,

Cujus amp; in labiis Suada Latina fedet,
Gordiacosque Themis docuit quem folvere nodos

Juris, in incértis rebus adite domum :
Hic refponfa dabit, queis ledis, AMSTELA, diccs:

„ Non opus eft libris, cana Sibylla, tuis.
,, Barbara jactantcs iilcant oracula Delphi,

„ HELVETIUS longe nobiliora dabit.quot;
Hunc tibi ne civem perdant, mihi fata fodalem,

Continuis prccibus follicitabo Deum.
Sic plurcs dextrâ numeret fine nubibus annos !

Serus in Ely fin m trajiciatquc nemus 1
Sic fruere o longum, quem jades, Ya, Poetâî

Publica res, vigeat quo duce priva falus!
Civibiis AMSTEL1ÏS redeamjc atirea fecial
Sic.rcpcrac terras propitiata Themis:!