QUAM
DUCE ET AUSPICE DEO T. O. M.
Ex AuBorîtate Magni fiel Reäoris,
Phiiof. amp; Med. Dod. Philofophia;, Phyfices Experimen-
talis amp; Aflronomix Profefforis Ordinarii,
NECNON
Senatus Academic^i confenfu, atque
mbilifjirâ^ Faculiatis Juridicae decreto,
PRO GRADU DOCTORATÜS,
Summisque in UTROQUE JURE Honoribus amp;
Privilegiis rite ac legitime confequendis,
Emditorum Examini fiubmittit,
?ARTHOLOMEUS de WITT, Eyndhoviensis,
ad diem Junii^ H. L, s.
TRAJECTI JD RHENVM;
Ex Officina JOANNIS BROEDELET,
ACADEMIiß TypOGRAPHI. MDCCLV.
-ocr page 2- -ocr page 3-atque
juris ütriüsque doctor!
patri carissimo, et omni honoris
ac pietatis cültü proseqüendo
d. d. d.
-ocr page 4-%
■gt;f
-ocr page 5-D E
^atiffimam leges Momaham patrifami.
lias conceflèrunt, poteftatem dispo-
nendi pro arbitrio de rebus fuis , l
I 20. D. de v- S. QucB pote/las tamen
Jimitata -fuit quatenus fùus ^hceres
(filius ne^npe familias în patre potefîate proxime
conftitutus) nominatmfuitinrtitu-endus vel exli^-
redandus adeo ut, fi =i]lentio efet pto€ritus, te-
ilamentum foret ipfo jure nullum , fi igitur pater
£lium fuum nominatim inflicui/Tet vel rite exhe •
redalTet, juri civili fatisfadum erat, ac valebattè-
flaraentum , verum.poftea inv^mum fuit remè^
■A
illa
-ocr page 6-dium, quo fuccurfum efl iis, qui fine ulla juila
çauFa a patre erant exhseredati, dataque illis quae«
rela, qua paternum teftamentum refcindebatur;,
nifi confiaret parentem habuiflë jufiam exhere-
dandi caufam, olim erant ifi^ cauf« arbitrant,,
fed illas determinavit juflinianus in Nov. 115. c.
3. 6? 44 adeo ut fi filius fit exheredatus fine aiiqua
ex ibi enumeratis caufis, tefiamentum dicatur in-
officiofum, amp; per quœrelam refcinditur, f uir au-
tem deinde illud remedium etiam concefTum om-
nibus Hberis utriusque fexus, item parentibus, e-
tiam fratribus amp; fororibus, fi illis pofterioribus
turpis pr^Iata eÇCtt perfona : eft autem illa quse-
rela aóiio moribus introduóia, qua is, quinte qui-
dem, fed contra pietatis officium inique exhere-
datus vel prœterîtus eft, petit ut teftamento reP
cifTo, ipfe ab inteftato deckretur hseres, cum er-
go quserela concedatur liberis, parentibus amp; cer«
to cafu fratribus ac fororibus, patet illam dari iis ^
quibus debetur portio légitima, de qua fola in hac
dift^ertatione fumus aéluri, ceffat enim h^c que-
rela, fi liberis aut aliis enumeratis perfbnis fit re»
îiaa quarta légitima, quae quali fit, quarta efle
debeat, quibusnam debeatur amp; quomodo fit re-
linquenda^, nunc paucis expoaere conabimur.
Quarta légitima definiri poteft ^ portio hmredi-
tatisj feu bonorum quam lex illis, qui ex officio
pietacis excludi non debent, reiinqui jubet, vocat
illam portionern debitam Ulpianus in / 8-
de imff. amp; dicitur légitima pars a Jufliniano, in
g. 3. inß, eod.tï[ autem illa introdu61:a eodem mo-
do ac quaerela de inofficiofo tedamcnto, nempe
non certa ac ipeciali lege, fed moribus amp; confue-
tudine, unde etiam primis temporibus , iliius quan-
titas erat incerta, amp; centum viri judicare f!)jebant
pro perfönarum qualitate amp; circumflantiis, utrum
illa, quag parentes liberis fuis, vel vice verfa pa-
rentibus relinquebant, fufficerent ad excludendam
quartam, nec ne^ verum cum lata fuerit lex fal-
cidia, qua cauîum efl ne teflator pofîet ultra do-
drantem fuorum bonorum legare, ita ut quarts
pars fàlva remanerer penes heredem fcriptum,
hinc videntur juris coniulu inteilexifTe ad quaere-
lam excludendam, fufficere quartam partem por-
tionis ab inteflato debir^, adeo ut probabile fit ^
hanc legitimam portionem introductam efTe ad
exemplar quarta illius falcidise, amp; ita in /. 8- 8»
Uß. ilk débita portio vocatur^ qu® debet
permanere penes haeredem, amp; légitima dicitur
^mna debitlt;z portionis, amp; in g. 11. eod. promifcue
vpcatur pQrtio débita amp; fécidia, fiqiûiter |ufti-
njaamp;us Q^zimiink 31, C. eod^ ubi legitiiiiEe portio-
ns difèrte nomen falcidiae imperator tribuit^ idem
occurwt in,/ 5. g.3, C.adhg, jMl maj, ubiimpera-
tpres arcadius amp; (lonorius, poftquram contra filios
perduejlium fitis dura conflituerunt^ filiabus ta^
men ex h^reditate materna concédant falcidiam,
quod, etiam de légitima portione ed wtdiigenduw,
add. /.2 i, C Jam., ercifb. /. de moff. Sc hoe
etiam fêtis judicant bœç plinil verbaS.epiji.
Si .mater inquam te ex. parte qiiarta firip/ijfèt Be-
redem mm queripojfes.?\' quid ft heredem quidem
infiituijfet. exajfe., fidvjegatis ita^ exhaufijfet, ut
non amplius apud te quam quart a maneret?\' hodh -
non amplius efle quartam, fïatim videbimus, óf
ideo ut a quarta, ftlcidja diffinguatur.vqcari folet ï
portio jegitima
î I î;-
Obfervatujïi jam fait,. utqujEreïa;inofEciofité?
.üamenti,, haoc quartam liberie, fuilîè relinquea^
daiïî ita tameq ui five unus effet five, plures libe^^.
fÎ3 ina qupça.fu^ceret inter difîribuenda,,
Utk
-ocr page 9-otr nominatim docetur in %uh. inß. de inoff^ tiu
ubi Juftinianus fimul monet nihil interefîe quoti-
tulo liberi portionem illamobtineant five jure hse-
reditario, fi vi jure legati, vel fidei commiffi , aut
donationis mortis^ caufà vei inter vivos j quod fi
id quod erat reli^lum non contineret hanc quar-
tam, erat il/a boni viri arbitratu fupplenda, fèd amp;
illud mutavit Juftinianus in Nov. 115. C. 3.,pr. ubi
fancivit ne liceretparentibus liberos fuos pr£eterire,
aut exheredes facere, ne quidem licet eis quali-
cumque titulo debitam portionem reliquerint, fèd
voluit imperator ut nominatim heredes inftitue*^
rentur 3 nifi probantur ingratâ, amp; caufie ingrati-
tudinis teftamento efîènt in/êrtœ 5 hujus rei ratio-
nes videntur, quod titulus inflitutionis haberetur
honoratior ullo alio y amp; deinde quia erat pinguior
ob jus accrefcendi, v. gr. pater in teflamento fcri-
bit, Titius heres efto 5 Cajo fîlio meo do Jego quar-
tam. legitimam : Titio déficiente filio nil accrefciî,
quod fêcus eft , fl firaul h^rea fuerit inflitutus^,
nam tunc iîlius obtinet integrum titii deficientis
portionem, prxterea non interefi ex qua parte
liberi inflituantur, nam fi pars reliéïa, quartam
non contineat, cefTante querela, habent condi-
^onem ad. fupflementum, ejus quod qyian^ deefî:
Anbsp;L
-ocr page 10-/. 30. pr. C. de in ff, teßam. fed quœritur, an flîf-
ficiat 5 ad querclam fûbvertendarn, fi filius fit in-
ftitutus ex certâ re, ex gr. cajus filius meus hdres
eßo ex fundo tufcukm ^ quod negandum videtur,
cum ipfe juftinianus moneat, certum efîe, eosj
qui ex certa re fcripti funt heredes , loco legata-
riorum haberi, adeo ut ft alii ex certa parte infti*
tuantur, foIi illi hereditariis adionibus uti amp; con-«
veniri posfint /. 13. C de her. inßit. eft igitur in
propofito cafu filius fimpiex legatarius, cum de*
beat abfblute eiîe liseres nov. 115. c. 3. pr. fed ft
liberi fimpliciter fuerint inftrtuti, amp; deinde jusfi,
re certâ contenti efle, quiesceote quaerela, ad
condi€lionem erit recurrendum, v. g. titius ami*
eus meus amp; cajus filius meus heredes fonto, fi-
lius fèmpronius fundo contentus efto, did. nov.
115. C. 3. pr. ubi ita ftatuit imperator nofter, ce-
ferum fi qui heredes fuerint nominati.^ etiamfi cer*
tis rebus jujfi fuerint ejfe contenti \'^ hoc cafu tefia-
mentum quidem nullatenus fohi pracipimus, quid^
quid autem minus légitima portione relithim, hm
fecundum leges nofiras ah hxredibus impleri.
Ex haélenus didis apparet ut determinari pos
fit
-ocr page 11-fit cojosque porîio, enumerandas efTe perfonas ^
quibus ab inteflato hsreditas debetur, fi enim
tantum unus ad fit filius, légitima portio efl quar.
ta pars totius affis, fi vero ad fint duo, erit quar,
ta femisfis , fi tres erit quarta trientisamp;fic de ce-
teris , cum oiim fuerit quarta pars portionis ab in-
teflato debitce, quod fuperius jam ofîenfùm fuit;
exinde fimul intelligimus cafum. Quem proponit
Ulp in I 8. 0- 8 D. de inof.teflam. v. gr. avus ex
duobus filiis prœdefunôtis habet nepotem, nempe
ex uno filio unum, amp; altero tres, omnes illos ex-
h^redat, fed fingulis relinquit legatum, hi ex-
hseredati inflituunt quserelam , fub illo prœtextii
quod legatum non eontineat portionem debitam^
quaeritur jam quantum efle debeat ad impediendam
querelam, amp; docet juris ccnfultus unicum ne-
potem habiturum fefecunciam amp; fingulos ex alio
flHo habituros femunciam , quiadiéla pars efl quar-
ta portionis ab inteflato debits;, nam fuccesfuri
fuisfent non in capita fed in flirpes, verum^dubi^
tatur quid juris fit, fi pater habens duos fiiios ^
unum exheredat, eique portionem legitimam lek-
gat, alterum fimpliciter exhasredat, amp; ille quae«
relee renuntiats quaeftio efl, an in computatione
legitim® portionis connumeretur ifte filius exh»^
redatus? amp; illud affirmandum non dubitamus, a-
deoque erit computatio ineunda perinde ac fi nul-
lum teilamen tum adefîèt, quia refpiciendum ad
illam quantîtatem quam quis ab inteftato obtinuis-
fet/ igitur in cafo propofito portio quaerentis eft
quarta femi\'sfis, non vero totius affis, quod to-
tidem verbis tradit Ulpianus in /. 8- 8. de
inoff.-teßam qmniam mc^xt quart a débita portio-
nis fufficit ad excludendam qnerelam videndum erît^
an ex hare datus partem facit qui mn queritur ^ ut
puta fumîts duo filii exharédati utique faciet, ttt
papian refpondet ^ fi dicam inofiiciofum, non tO\'
tam hdréditâtem ^ fed dimidiam petere debeo^ vid,
vinnfec. quaß. Ub. i\'C^p.jii, ^ celeb. Noot, ad D.
tit.^e inoff. pag, 120,
Coriftat ergo illam legitimam oîim fuifîè quar-
tam portionis ab inteftato debitae, amp; ut fepejam
diftum fuit, fed poftea illam auxit juftinianusim-
perator , qui voluit, fi liberi lint quatuor vel pau^
ciores, ut portio légitima eiîet triens, fi vero a»
deffent quinque vel plures, femis, feu dimidia
pars bonorum, amp; cum legislator ftatuat in nov.
28. i-fl/?. quot;I. ut illud oblêrvetur in omnibus perfbnis,
în quibus ab initio antiquîe quartae ratio de inoSi-
ciofo lege décréta eft, reóle fentire videntur ilH
.qui cenfent hoc augmeotum non tantum perd»
nere ad liberos led ad parentes amp; fratres ac foro»
res, nimirum ad omnes illos quibus competi!:
querela , amp; quibus olim quarta erat relinquenda,
fratribus enim conceilam efîe querela m inofficio-
•fe teftamenti palam efl. /. i,-D, de imf. teß.L^^^
.0. 3, C. eod.
Ratio hujus legitime non tnimr, nifi dedodls
funeris impenfts, amp; aëre âlieno, eft enim ex
fubftantia feu bonis defundi relinquenda Jam bo-
na dicuntur qu® fuperfunt aëre alieno deduólo ,
itaque quarta bonorum\'pars vocatur in L\'§. C.eöd.
diferte haec docet Ulp. /. 8- S-p. D. eod, ubi di-
cit quart a hut em äccipietur fcilicet deduôh âëre \'a*
iiefio^ funeris, impenfa ^c, igitur quod illis de»
dui5tis fupereft reputatur in bonis defunlt;5i;i ex qui-
bus quarta exhaeredato competit, fimiiiterPaulus^
quarta portio liberis. in-
•\'quit, dediiBo aëre alieno S funeris impenfa prk\'
flanda eft
ut \' ab inojficioß qudrelä excludantur^ ^
\'übertates quoque iUafn portionem minuere pla*
cent.
Eft praeterea légitima relinquenda fine ullo 0-
nere-3 quatenus teftator illam gravare nequit
Bnbsp;a
-ocr page 14-C eod. y quod iterum efl indicium illam eflè ple-
rumque partem bonorum , non vero hereditatis 5
nifi relifta flt titulo iuilitutionis, foret enim grave
onus, fi filius legatarius teneretur agnofcere mo-
lem aëris alieni, quod ad vires iflius légitimas, amp;
faepe etiam longe ultra tenderetur. Voet adm. de
inof. teß. fi. 44. Debet itaque omne abefle gra-
vamen, conftituit enim juftinianus, fi conditio-
nibus vel dilationibus, aut aliqua difpofitione, mo-
rum , velmodum, vel aliud gravamen teftator
attuierit in ipfa légitima , ut conditio, vel dilatio,
vel talis difpofitio moram vei aliud quodcumque
onus introducens tolleretur, amp; res perinde fefè
haberet, ac fi nihil tali teftamento additum fuis-
fèt, d. \'L 32, ex quibus jam palam fit,non reci*
pere iegitimam ullum onus aut gravamen, ex te»
ftamento vel ex aliqua teftatoris diipofitione, quia
iilanon debetur ex teftatoris judicio, fed,.ex dis-
pofitione legis ; unde in Authent. novißma C de
imff. teß. traditur, illius portionis nec ufufruftu
defraudari pofl^ liberos a parentibus adeo ut non
fufficiat fi eis relinquatur nuda proprietas, nam fi
alteri relinqueretor ufusfruólus, diiFeretur prefta-
tio ipfius legitimse portionis, quod direóle eft
contra Juftiniani Conftitutionem in d, 32. qui
\' Vültut liberi fimul obtineant jus untendi fruendi,
omni dilatione improbataj fimiiiter in Novell, vg,
C.J, duram crudelitatem amp; amaritudinem vocacj
ii quis uxor! ufùmfruélum^ amp; liberis nudampro-
prieratem relinquat, quo cafii dicit, talem non
agere paterne, nec ut virum decet, quareita fta^
tuit, mn licebit igitur de cdtero tilli omnino filio s ha«
benti tak aliquid agere fedmodi^ omnibus hujus legi^
timczpartisy quam nunc deputavimîis^ ußimfruBiUM
in ßiper S propriet at em relinqiiat éisß vult filioquot;
mm non repente fame morientium fed vivere valen-
timn vocarl pater ^c.
Et addit velle fe, ut heec non tantum a patre^
fed amp;a matre csterisque adfcendentibus utriusque
iexus, obferventur, verum non eft iilud exten-
dendum ad ea onera qus amp; ipfo jure hœreditari®
portionis oriuntur, talia enim omnino ad legiti-
mam pertinent, modo illa ad liberos pervenerit
titulo inftitütionis non vero fi pervenerit tamquam
pars bonorum : porie quod pater filio jufte exh^-
redato legitimam portionem legaverit fed fi filius
legitimam confequatur tamquam hœres, firaul fli-
ftinet onus aéris alieni pro rata parte, in quam
inftitutus eft, fciendum enim id quod dicimus in
initio hujus ^phi ad eum cafiïm pertinere, quo
hœc portio eft quarta bonorum tunc enim filius
JS 2nbsp;^cum\'
-ocr page 16-I\'M
curn.|antnm habeatur pro legatario, non^tene-
tur In ECS alienum defundi: Quod ergo in /. g.^quot;
p Dgt;rdeiinoff. tefianu dicitur légitima accipi de?
dudo aëre aliène,, id neutiquam intelligendum
eft, quaft filius inftitutus pro ilia portione, non
tenetur,pro parte creditoribus hereditariis, fed
pertinet illud ad computationem, quantum fit in-
Jegitima ut nempe fciri .^poffit quantum deduélo
aêr.e alieno debeatur nomine legitime : fimile quid
obfervatur in lege falcidia nam in illius computa-,
tione initur ratio aëxis alieni, g. uU. inß. de Leg^
Fak. an igitur dicemus, nomine illius quartse ha?-
redem non tenere crediroribus hereditariis, neu«
îiquam cum illud unice fiat, ut fciatur quantum
teftator in bonis habuit,, prpkat hocnbsp;fih
Vidimus jam in prtecedentibus hanc Jegitimatn li-quot;
beris parentibus amp; cero cafu fi-atribus eft^e relio^
quendam, adeo ut non reliéla hac portione, eis
competat querela inofficiofi teftamenti, quod atti*»
net ad liberos fuit illud humaniter introduftum, ad
coercendam nimiam licentiam teftandi pro arbi^
trio, quam le^ XÎÎ; tabularum patrifamilias con-
ceflöraf^3- /i 4 d, de inQf. teJlm.- fmbk, nom efi-^
enim confentiendtm parentibus qui injurîam adver-^
fus liberos fuos ießammto-^ inducmt ^ quod pier urn*
que fadunt, maligne circa fanguinem ßium infer en-
tes judicium, novercaiibm deiinimentis ^ inßigatio-
nibasve cornipti: Cum igitur rano-^ naturalis, quafi
Jex quœdam tacita , liberis addicat parentum h^gre-
digt;fates , unde etiam iui h^redes appellantur, hinc
cum paulo dieere poffumüs, ^quum effe, ut illi
qui ad univerfitatem venturi erant, faltem ex eâ
conceffam porrionem obtineant /. 7. Z). de hon.
Damn. amp; cum di^a /. 4. fit ex Caji Libro finguJ
lari ad legem gliciam, nonnulli putant hac lege
fuifde introduóiam neceffitatem, relinquendi debi-
tam illam portionem, Cuj- Obf Hb, c. 4 fed
minus reóle, cum moribus, ac centumviralibus,
judiciis illud acceptum videatur ferendum, hoc
pluribus exfequitur Celeb. Schult, ad J^ak Mat,
Ub:^. e. 7. requiritur porro, ut liberi fint legitimiquot;,
fed nihil intereft, utrüm nati fmt ex juftis nuptiis,
an -veroadoptati, modo tarnen adoptio fit faàa ab
uno ex adfcendentibus, alias enim ab- extraneo a^
doptatis nec quœrela nec légitima competit, iis-
que tantum conceditur fpes ab inteftato fuccedeo»
di, Lpen% €:de adopt, nihil enim refert utrum fine
kpoteftate retenti, an veto emancipati, utrisq^ue^^
B 3nbsp;enina
-ocr page 18-enim légitima portio debetur, /. j. D.deinoff, teß,
1.gpr,nbsp;D. de bon, pof contr. tab. fimiliter non di-
flinguitur utrum liberi jam fmt poflumi, I. 6. pr,
D. de \'mof. ubi quaerela conccditur filio pofl ma-
ternum conditum teftamentum, in utero marris
ex fèóto, ulterius hanc relinquendam effe legima-
tis certum eft, cum tales nulla habita ratjone, quo
modo fmt legitimati, fui appellentur haeredes,
2.nbsp;infl de bsredib. ah intefl. Deinde confiât fub li-
beris non tantum intelligi fiiios, filiasque, fed amp;
nepotes amp; neptes, cœterosque defcendentes, qu^
jure gaudent reprefentationis, amp; ideo illam acci-
piunt portionem legitimam , quam accepifTet ipfo-
rum pater fi vixifet ^ fiov. 1I. hœc igitur non
pertinent ad liberos naturales , fpurios amp; adulteri-
nosincefluofosque, quibus pater non tenetur re-
linquere legitimam,verum hoc aliud (è habet re-
fpeôlu matris nam cum fpuriis adverfus maternum
teflamentum concedatur quserela inofficiofi tefla^
menti, dicendum efl illis deberi legitimam, /. 29.
I.nbsp;imo conflituit Juftinianus ut natu-
rales amp; fpurii ad\'bona materna venirent una curn le-
gitimis, modo mater npn effet perfona illuftris,/.
5, ad S. C. Orphit. Dubitatur tamen de inceftuo-
fis ^ amp; negant multi, ipfis a matre legitimam efîe
linquendam, alii vero affirmant, cum Ieges ubi-
que loquantur de bonis paternis , non vero de ma-
ternis, nov. 74. c. ult, nov. 89. c, ult. nam in dida
nov. 74. dicit juftmianus^ eos enim qui ^ femel ex
odilibus nobis prohïbitis propterea nuptiis proce-
dunt ., neque naturales vocari neque participanda
eis îillà dementia efi., fedßt fupphcium ^ etiam hoc
patrum ut agnofcant, quia neque quisquam pêcca-
tricis concupifcenti(Z eorum hahebunt filii.
Debetur ulterius legirima parentibus, nam ut
Pàpiani utar verbis, etfi parentibus non debeatur
filiorum har edit as ^propter voiumparentium, ^ na-
turalem erga filio s caritatem j turbato tamen ordine
mortalitatis, non minus parentibus, quam liberis
pie reltnqtii debet, li^.D. de inoff. teß.
Et rationem miferatîonis admittere parentes ad
Bona Liberorum fcribit idem JCtus, in /. 7.$. i.
D./ tab. teß. null, cum enim liberi parentibus de-
beant vitara ac educationem , merito cautum fuit
ut illis relinquerent aüquam fiiOrum bonorum por-
tionem, qua in re nulla habetur ratio patrie po-
teftatis, cum eadem ratio etiam refpeólu matris
procedat, adeo ut utrique parenti légitima fit con-
ccfîa, /. I. D. de inoff. tefi, amp; procedit illiid quam-
vis parens Iiberos emancipaverit, L 14. eod. deni-
que competit, hsec légitima, portio fratribus ac fo-
roribus, non tamen indiftinéte, fed tunc demum
fijpfis prœlatus fit turpis perfona. efî illud au-
tem concefrum fblis fratribus amp; fororibus ac
confanguineis, non vero uterinis, quos .pofterio-
res penitus ab aélione inofîlciofi contra teftamen-
tum fratris aut forpris Conftantinus arcet, in /,
27. C de imp teß.., cujus verba hase funt, jratres
vel forores iiterini ab inofficioß aóhone contra teß a-
mentum jratris, vel fororis penitus arceantur y con
fanguînei aiitem^ durante agnatione vel non ^ con^
tra teßamentum\'fratris fui-vel fororis de inofficiofo
qult;zßionem movsre pößßunt, fi ficripti bar ede s in*
famia vel turpitudinisvel levis not(Z macula, äfiper-
gantur, vel liberti qui perperam ^ non bene mer en-
tes , maximisque benefidisßium patronimi adfecuti,
infiitutî funt y excepta fe.ivo neceffario h aere de in^
ßituto^ unde ftmul apparet competere fratri ad-
verfus teftamentum fratris quaerelam inofHcioft,
quamvis ipft prcèlatus ftt\'Iibertus, cum vero Jus^
tm\'mnö m nov. l. 118.^.4. fuftulerit -omne difcri-
men inter agnatos amp; cognatos, plures idem nunc
\'lire noviffimo uterinis conceftlim eflè putant,
fed
-ocr page 21-fed uti videtur minus reóle, nam ibi tollûur tan-
tom differentia inter agnatos amp; cognatos quoad
fijcccfTionera, ab inteflato , amp; deinde nulla occur^
rit abrogatio, D. l 27. jam admodum probabile
efl fi juflinianus voluerit abrogare conflitutionem
adeo defertam, q«od illud certe monuifîet amp;cum
nihîl taie in Z). no-o, occurrat, adfirmandum efl,
dia® legi 27. flandum efTe, quid igitur fi quis
\'fratribus prœteritis inflituerit duos h^redes, quo-
rum unus eft perfona turpis, alter verohonefta^
amp; eo cafuGompetit frâtribus aaio pro ratione e«
jus. . partis €x qua infamis ille inftitutus eft quoad
cetera rata inanet teftatoris dispofitio, adeo -ut
pro: parte quis teftatus amp; pro,parte inteftatus ex
poft fafto deceffifle videatur, juxta /. 24. D, de
inoß teßam, ïio^nsdâiiQm moribus turpem perfô«
nam haberi, non tantum meretricem, quse pa*
Iam corpore qu^ftum facit, fed amp; concubinam,
certum •eft, cum hodie concubina non /oient a
cseteris meretricibusdiftingoi^r^/. man. adjur,éoIl
Ub. I. c. 5. num. 12. fèd fpurius pro turpi perfona
hödie non habetur, fecundum hsec chyfoftomi
verba mmiquam de vitiis erubescamus parentum\'^
quod ß fofnïcuîorem ipfum ad meliora converfum^
ne fmqmm prior vita commqcdat^ multo magis ex
meretrice natus, Ü adult era ft propria virtute de-
cor etur, 5 parentum fuonm non dedecoratur oppro-
briisy non eft omnino, nec de virtute nec de vitiis
parentum aut Laudandus aliquis, aut Culpandus
vid. Grot. intr. ad jur. boll I i. c.\\%.n. 6. amp; Sh-
V ,1 I L
II 1
Sypereft ttt videamus quandonam ceflet legi^
tima , amp; quidem non debetur fi is cui illa compe-
teret\', aliquid commifit, ob quod jufte potuifTet
exh^redari V amp; ita quis ex jufta caufa exh^reda-
tus fit , quam caulam tamen h^res feriptus Pro-
bare tenet ur, cum olim ifta probatio incumberet
ifti exha^redato 3 qui debebat demooftrare fe im-
mereniem a paterna exclufum efle hsereditate, L
f, deïnof.. teflam. idque etiam flatuit conftanti-
nus, in /, 28^ C, eod. quod mutavit juftinian. qui
conftituit, ut ingratitudinis eaufam nominatim a
patre .expreiTam , h^^resfcriptus probaret, nov. 115.
c. 3. erant illse caufe olim arbitrariee, nam pende-
bant ab arbitrio centum virorum^ qui judicabant
an tales fufBcerent ad exhsredationem nec ne, amp;
upfi principes fepius de iis confulebantur, ótipa»
^\'îer ex I î8. C^rp- €gt;. de inoff. i cft am \'Dooec\'jufti-
mâniis eüs determinaviî in D.nov.amp; in mv..
■ 22.nbsp;ubi enuroerantur qoatoordecim caufe,
ob quas liberi reéle a parentibus exh£eredantur^
cclo ob quas parentes a liberis, amp; tres ob quâs
fratri contra tefiamentum fratris oegatur inofficio\'ii
querela,\'non\'convenit inter eruditos, an prêter
has enumeratas/etiam (int aliœ admîttendœ eau-
fe qua de re in varias abeunt fententias, quidam
-ad-firmant recipiendas efîe oranôs alias asque gfa-«
ves, uti amp; graviores, alii tamen rigide verbis no-
veikinherent, in nullamadmittant, verùm pro-
babilior eorum videtor fententia qui putant fi de^
\'tur caufa œque gravis, ei quse liquido ad aliquam
ex enumeratis caufis poffit referri^ eam omnino
efle admittendam ex. gr* re£le exKœredatur filiüs
qui novercam flupravit, idem videtur adfirman-
dum, \'de filia qu^ fe vitrico fubjecit, fî enim
admitteremus alius generis caufas quantumvis gra-
viores, nihil efFecjflet Juftinianus, effe nt iterum
cauf^ arbitrarise, quœ neutiquam fuit Legislatoris
voluntas, de quâ fbla hic querimus qu^ cum fit
aperta, non amplius de sequitate queerendurn eft^
quod fi patet nulla addita caufa filium exhieredè^
verit J valet quidem ipfo jure tefiamentum, fed
per quserelam Kefcindi poterit, vid. Celeb. Noot.
üd tit. de im fic. teß: pag. 160. non tantum-ille qui
ex jufla caufa efl exhseredatus, nequit legitimam
eligere portionem, fed amp; negatur ei quem pater
non exhaeredavit ex aliquo injuflo odio, verum
bona mente, nam ut utar Ulpiani verbis, rdulti
mn nota caufa exh^redanffilios ^ nec ut eis ob fmt
fed ut eis confulant J ut put a impuberihus^ eis que
fideicommifariarfi- hizreditütem dant^ I. i^. D. de
lib. ^pofl. hdr.infi\\ amp; hinc fi quis non mala men-
te parentis exheredatus efl, fed alia ex caufa, ex-
hseredatio non nocet, ad■ fùbvertentium nempe
teflament-um uti fi pater furoris caufa exhœreda-
verit, /. la.-^. 2\'.D: de bon. libert. nec debet quis
objicere illas fimilesque caufis in d. Nov. non
esfe enumerataSjCum apertum fit Juflinianum ibi
tantum coërcere exhreredationes qua3 fiunt j ma-
la mente.
Ulterius negatur légitima filiis perduellium-,
quibus Imperatores arcadius honorius tefîantur lè
ex fpeciali humanitate concedere vitam-, cum
deberent paterno perire/upplicio 3 in-quibus pa»-
ter-
-ocr page 25-terni id eft h^reditarii criminis exempla metuun«
tur, ideoque juft^runt ut a materna, vel avita
omnium etiam proximorum h^reditate ac lucces-
iione iiaberentur alieni imo ut ex teftamentis ex-
traneorum nihil capere po/ïènt, fed mitior hac in
parte eft filiarum conditio, quibus ex bonis ma-
ternis concedunt legitimam ^ quia pro fragilitate
fexus minus pr^fumantur aufurae / 5. g. i, 3.
C. ad Leg, Jul Mak/l,
IX;
GeiFat porro legitima intefta\'mento mil it Is ju-
re melitari faólo eft enim militibus fpecialiter
conceffum ut poffint liberos liios impune pr^teri-
re, aut exhsredare, amp; principum conftitutioni-
bus caurum efl ut militis illentium valeret tam-
quam exh^Eredatio nominatim fadla, modo leiret
iTiiles: fe liberos habere £Jnft. de inojf. teji^^ ^
hinc ft quis in militia fecerit teftamentum amp; intra
annum poft miffionem decefierit, cum per inte-
grum annum ejus teftamentum valeat, ad firm, at
Ulp. etiam eo cafu ceflare qu^relam inofEciofi, -
I» . igt; eod, Qiiare Imperator Aiexander re-
C 3nbsp;(kd-
-ocr page 26-fcripfit, jus certum elTè nequidem iilios quseri
porie de inofficiofo militis tellamento, vel jure
militari vel civili fado, /. 9. C. eod., eftque idem
Privilegium concefTum teftamento filrifamilias de
pecuîio caflrenfi vel quafi caflrenfi con dito I uU,
g. I. C. eod. nullo habitu relpeótu, utrum durante vel
finita faélum effet militia,cum ante juflinianum id
tantum procederet, fi filiusfarailias miles teftatus
diceretur amp; diferte fcribunt idco Maximian us amp;
Diocletianus in /. 29. C. eod. teftamentum filii-
familias militis in Caflrenfi peculio faélum , ne-
que a patre neque a liberis ejus, per inofficiofi
qu^relam refcindi poiTe, nec ulla habetur ratio 5
utrum filius militis fit paganus an miles, cum
neutro cafu qu^^rela concedatur, /. 27. Q. 2. D.
eod. verum jure novilTimo hinc rei fuifle abro-
gatum plerique cenfent ob Nov. 115. C. 4. ubi
patri contra teftamenta filiorum conceditur quse-
rela, amp; cum conftet filiosfamilias tantum de mi-
litari teftari pofîe peculio, confêquens videtur ta-
lia teftamenta hodie per qu^relam expugnaripos-
fe.
Sed ad modum probabilis fententia Zoefius ad
tit. de inoffic. teßam. mm. 30. nempe non eflè
ve-
-ocr page 27-verofilnile in hac novella abrogari dida /. ult.
I. Cum ejus rei nulla prorfus fit mendo adeo-
que verba Juftinianei eife accipienda de liberis e-
mancipads, qui jure novo tenentur parentes
fuos infiituere aut rite exhseredare, quare di-
cendum eft illud autem procedere, modo miles
nefciat fibi Jiberos effe natos confiât ex L p. C.
de teflam. milit. ubi Imperator Gardianus cuidam
Valeriano in h^c verba xdcnhii ^ ßcut certi juris
eß militem qui fcit fe habere filium ^ aliosque fcri-
ffit hdredes, tacite eum exhdiredare intelligi, ita
fit ignorans fe filium habere, alios fcribat hlt;zre*
des ^ . non obejfe filio adeptam hareditatem, fed
minime v aient e teftamento fi fit tn poteftate eum ad
fuccefiïonem ventre in dubiis non habetur.
Legitimam non pofie exigi ex teftamento
in quo pater pupillarem fubftitutioriem fcripfit
certi juris eft , cum adverfus tale teftamentum
Bon detur quaerela inofficiofi teftamenti, con-
fideratur enim illud non ut filii, fed ut patris
teftamentum , jam pater non ^ tenetur uxori
fuae relinquere legitimam, aut illam haeredem
fcribere, amp; haec eft ratio, quare mater adver-
fus fubftitutum quaerelam movere nequeat^ nec
queri poffit, quod fibi légitima non fit reliéla
portio, de qua re ita loquitur. LJlpianus, jecl
nec impuhens filii mater inofficiofum teftamentum
dicit., quia pater ei hoc fecit^ if ita Papinian,
rejpondit , nec patris frater, quia filii teflamen-
tum efi ^ ergo non frater impuberis ^ fit patrie non
dixit, ^c. /. 8. 5. D, de inoff., t efi. y qutó»
îur in liiper quid rflatuendum fit fi pa^is dotali-
bus fuerit conceptus certus ordo iuccedendi, in
cafura ,fi ipfi contrahentes fme liberis decefîè-
rint, vel lib en ex matrimonio nafcituri , mor^
îui fuerintj an inquam eo caHi exaólioni legiti-
m® dabitur locus, quidem fi convenerit uc
altero conjuge fine liberis, defunélo^ alter ex~
afle hsres fit,, amp;,moriens relinquat parentes.,
poterunt illi petere legitimam VoQt. ad tit. de
inßff. tefi. 38- ^ 89-? ^ vero convenerit ut
liberis fine.ulteriore proie mortuis, gt;eorum Bona
ad Latus, unde erant profeâ:a, reverterent amp;
liberi alteratri parenti hseredes extiterint , amp;
Deinde moriantur non poterit fuperfies parens
exjgere legitimam V^et Loc. Cit. num..
ubi illud plurimis rationibus amp; authoriratibus
confirmât, cum autem nemo in teftamento £uo
cavere
-ocr page 29-2f
cavere poffit ne leges in eo Locum habeant,
/. 55. D. de Legat. i. facile patet teftatorem
non pofle exaétionem légitimas porîionis prohi-
bere Qualis prohibiîio efîèt prorfus nuilius Mo-
menti, tjroîius. inîr. ad Jm\\ Holl. Lib. 2. Cap.
Filio conficiendo inventarium^ non per-
dit legitimam debitam a jure natu-
re.
1 L
In quartam Falcidiam computatur tan«
tum id quod capitur jure h^rédita-
rio \'» injiitutionis tituh.
111:
Morte conduBoris non extinguitur Lo-
cation