DISSERTATIO JURIDICA INAUGURALIS

POENA\'EXILII,

QUAM,nbsp;J\'

DUCE ET AUSPICE DEO T. O. M.

Ex Automate Reöïoris Maqntfici,

JOANNIS DAVIDIS HAHN

Philof. amp; Med. Doa.Phiiofophi^, Phyfîces Experimen-
talist Aftronomiœ ProfeÖoris Ordinarii j,
n e c n O n

Amplifflmi senatus academici confenfu^ atque
Nobiliffmae Facultatis Juridicae decretOy
PRO GRADU DOCTORATÜS,
Summisque in UTROQUE )ÜRE honoribus amp;
prmlegiis ritè ac légitimé confequendis,
Emditomm Exam\'mifubmittit
CHRISTOPHORUS WOUTERS vander MIEDEN,
Hag a Batavus.
M diem 7. Julii^ H.

TMJjECriJDMHENvAé,
EX ©FFÎCINA f O A N N 1 S B R O E D E L E T,
ACADEMlAE TTFOGRAPfii.

:

)

à. , .

Vr. I

î jr ^ V y f.\'S^\' ■. - ^ ?
•■lit

1

. I

1

A-y..

E G 1 yE

BRITANNIARUM
PRINCIPI HEREDITARIA®

A N N

GUBERNATRICI

E T

T U T R I C I

SERENISSIMI PRINCIPIS

GUILIELMI V.

SEPTEM FOEDER ATARUM BELGII
CIVITATI DM GUBERNATORIS
HEREDîTARn
ETC. ETC. ETC.

SACRUM.

ddi(5lo mihi devotoque a teneris CELSI-
TUDINI TUM REGJi^ ET ILLU^
STRISSIMJE GENTI AURIAC^,

uberrimo illi tat bonorum fonti ÔZ fcaturigini, quce
DEO propitio in patriam fluxerunt, atque etiam
nunc manant , ornato prceterea compluribus fa-
voris amp; benivolentiae argumentis, liceat, Quasfb,
fludiorum primicias, quantumvis exiles amp; tenues,
REGI.^: TU^ CELSÎTUDÎNÎ fummo obfe-
quio dicare amp; confecrare, ut TUO patrocinio
munitse, earumque au6i:or TUA clientela pro-
tedus fit. Specimen otii in Academia reóle po-
fitiediturusjlaureamque dodoralem fumturus, de
Pœna Exilii in noxios amp; facinorofos cives Lege
irroganda, argumento nec fordido nec admodum
trito, ejusque differentiis pro criminum atrocitate,
variisque modis iftam pœnam infligendi^ cum apud
Grascos tum apud Romanos, agere propofui : in.
jufla exilia, quibus olim viri illuftres, nullo ad-
miffo crimine, civitate expulfi funt, vel qu^e in eos
intentata funt , qui innocentes ex hifce laqueis ex-
pedivifîent, enumerare atque explicare animus

non

non fuit: hic certe faluberrimœ Legis, quse uni*
ce id agit, ut jfit bene compoßta civitas amp; a per-
ditis ac nefariis libera , peflimus abufus ab oris
noftris exulat, TE, PRINCEPS CELSISSL
MA, SOSPITÈ, nemo poenam hic expavefcit,
niiî qui lege ie conviólum ac damnatum effe fas*
fus eft.

Atque hxc laudum TUARUM non ultima
vel fola meimpelleret, ut NOMINI TUO fum-
mopere colendo opellam hanc, exiguam qui-
dem ^ fed legum tamen normam explicantem,
CELSlTUDINi TU^ REGIME infcriberem:
amp; cui potiori jure, dum neminem Belgarum ex^
terorumque latet 5 TE neque curis neque vigiliis
parcere, ne leges in quibus Reipublicœ fàlus ae
robur, fme moribus fint vanss , tum etiam ut
domi tranquille ac placide cun^a gerantur, amp; fi
qusB foris carœ Patrise immineant pericula longe in-
de longeque propulfèntur: fed alia accedit caufa^
quse timidum ac hasfitantem vahdifTime movct.

Innumeris beneficiis paterna familia a TE eu-
mulata eft : ipfemet guftavi lastiffimos TU! favo-

ns

ris fruélus, vix emenfo quadriennio fêcefïïis Aca-
demici, clementifTime viam munivifti, ut pro virili
mea patriae rebus confulere, atque in id omni viri-
um contentione eniti pofÏèrn, ne ftudio amore-
que in eam uili concederem. Pro quo mirifico
favore, PRINCEPS SERENISSIMA , gratias
ago agamque, dum vita fuperabit, maximas:nec
TU y quo regio atque excelfo animo es, ab
homine a fplendoris TUI culmine longifîime fë-
junéto aliud defideras. Ego vero id fèduîo agam,
ne in ingratum aut TUO patrocinio indignum
contulifle videare beneficium: habes, ficuti a te-
neris edoaus fum, ILLUSTRISSIME TVM
GENTI nexu mancipioque devotum, neque erit
profeäo, ut hœc devotio atque obfequium animo
unquam elabantun

DEUM IMMORTALEM fupplex rogo ut
-CELSITUDINEM TUAM REGlAM, AL-
M AM Belgii noflri MATREM, per longam an-
norum fèriem fervet incokimem, ut Refpublica
CUBERNATRICIS sue confiliis fioreat,
-tisque rebus cundi cives tuto aris focisque fuis

froantur: utque CELSITUDlNfS TV M RE.
Gl/E ILLUSTRISSIMA SI IRPS, patrie fpes
amp; amor, nutrita edodaque in fauftis adeo Pene-
tralibus, ad omnem virtutem faluberrimis TVIS
prœceptis magisque magis formetur, quo TE DU.
CE atque AUSPICE, quse fpes bonorum nec
vana, ut opinor , brevi patria noflra ad priflinum
fplendorem ac fummae auéloritatis cuîmen refur-
gat. Quod quidem, uti Belgaî omnes optant,
ita votorum meorum fumma eft:, ut TMÎ,CEL-
SISSIMA ET REGIA PRINCEPS, incolumili^
c^at Gubernationis clavem in ADULTI TUI
FILII manus tradere: FILII MAGNÎ hac
tare illis animi corporisque dotlbus inflruéli, ut
Belg^ delicias fuas merito nuncupent, omnisque
Europa virtutum, quibus CELSISSIMUS PA.
TER,fed cito nobis amp; flebilis ereptus, enituit, in
EO pariter ac SORORE OMNIUM EXCEL.
LENTISSIMA , exemplar agnolcat atque admi-
retur. HUNC, oro, videas florentem, remque
Belgarum publicam componentem , revocantem«
que fecula aurea. i^quiparet MAJORUM il.

luftria

luflria fa6la, artibus amp; difciplinis ornamenta eon-
ciliet. Patriae auóloritatem reftituat, ut amicis
prœfidîo, hoftibus terrori fit, religioni, fine qua
ftare civitas nequit, decus amp; robur adferat. Sic
fsrtateaaquehbertatejBelgarum Relpubh\'ca amp; IL-

LUSTRÎSSIMA GENS AURIACA, DEFEN-
SORE ET GUBERNATORE WILHELMO

FILiO TUO. in feros annos in ftore perennabit,
atque hsc, CELSISSIMA AC REGIA PRIN-
CEPS in viridi fene^la videas laeta, capiasque u-
berrirauni infumtarum vigiiiarum fruäum. Sic
faxit DEUS O. M. liceatque mihi fideliffimo ac
bumillirao obfequio me profiter!.

PRINCEPS SERENISSIMA,
AÜRIACM DOMUS AC CELSITUDINIS
TVM REGI^

devQtißmum atque ohßriäißmum clientem^
CHRISTOPHORUM WOUXERS VANDER MIEDEN.

DISSERTATIO JURIDICA

INAUGURALIS

DE

POENA EXILIL

p R O OE M I u M.

Vulgaris quidem Ôl cotidiana efl hœc pr^-
fatio- vere tamen dixerim : cum diu
V ^ animo volverem , quam materiam Dis-
fèrtationi, quae fludiorum meorum A-
cademicorum fpecimini inferviret, ingenio amp; vi-
ribus meis aptiffimam fëligerem, incidifîè in men-
tem Exilii Pœnam, de qua fufê quidem sgunt
paiïim auólores, qui juri illudrando operam con»
tuierunt, nec dum tamen id faciunt eo ordine,
qui omnia ad hanc materiam fpeólantia facili amp;
perlpicua eademque concinna methodo digefla

Anbsp;ex«

«xhibeat; quapropter non inanem operam me
fadurum credidi, fi tum ea, quœ ex remotiori
Antiquitate, tum quae ex ufu amp; legibus Romanis
hue pertinere videntur , exercitationis gratia col-
ligerem, ut, fi nullum hoc labore alium finem
affequar, id faltem ex eo conftet, quantum mi-
hi cur® amp; cordi fuerit in tradatione juris rem pe-

nitius amp; diftinftius nofîe.

Jus fane Romanum tradaturum in hiftoria re-
rum Romanarum antiquiorum peritum effe unurn-
quemque oportet , cum multa paffim in eo obvia
fmt, non nifi illi perfpicienda amp; explicanda, qui
antiquiores Romanorum ritus domi forisque gefta
penitius fcrutatur* nec défunt fontes, ex quibus
€a hauriamus, eum vix ulli fcriptores occurrant^
qui mores, amp; fada fuae gentis fufms amp; curatius
nobis exhibeant, quam Romani, quos conftat,
omnes gentes virtute anteiifîè, dodrina nulli fui

temporis ceffifîe.

Ex his fontibus petita funt, qn^ hoc loco de
origine amp; hiftoria exilii attuli , quod fi dixero,
sne ea caufa feciffe, ut legibus Academicis fatis-
facerem, fatis mein mei defenfionem dixiffe pu-
ÎO, fl vel rem omnem nön exhibeam, fed fpeci-
lïien taatum^quod ftudii amp;induftriaepotius^ quam

fummse dodlrinss argumentum efî^t.

Sed fatis in limine. Venio ad propofitum, quod
ut diftinatius amp; ordinatius exequar traélationem
in feótiones difpefcam , quae fummam eorum ^
quae hic traélare inflitui, exhibeant, aclurus

1.nbsp;De Pœnis in genere»

2.nbsp;De nomine definitione Exilii,

3.nbsp;De Origine Pœna Exilii,

4.nbsp;De Speciebus Exilii.

5.nbsp;De Interdiâis.

6.nbsp;De Reîegatis,

7.nbsp;De Deportatis,

S. Quinam Exilio puniti fint.

SECTIO PRIMA.

De Pœnis in genere,

§. I.

T nulla civitas fine legibus, fic null^ Icgeâ
fine pœnis conftitui, amp; confîflere pof^

Pœnâ, ut defînitur /. 130. D. de V^S. efl deli^
Ctonm coërcitio^ quae quidem definitio amp; câufàs

A 2nbsp;amp;

amp; fines, propter quas pœna infligitur, continet,
âc propterea prseferenda videtur illi, quam tradit
Grotius Lib. 2. cap. 20 i. qui, pœna^ inquit, efl
malum pajfonis propter malum atlionis.

Latius utique patetdefinitio Ulpiani, quando-
quidem ex ea eruitur duplex infligendas pœnae
caufa, quarum una amp; palmaria efi: emendatioeo-
rum , qui delinquunt, /. 20. D.de poen. cum vix in
hominem cadat, pœnas fponte aut obfiinato ani-
mo incurrere, aut quas femel incurrerunt, con-
temnere amp; inftjper habere: altera pœnse fbntibus
infligendaecaufa efl exempium, quo pœna Juni-
us metus multis incutitur, qui eos a fimili cri-
mine committendo abflerreat, /. i. C. ad L.Jul.
Kepetund.

Addi potefi pœnis id effici, ut, quorum voluntas
amp; pravi mores aliter coërceri nequeunt, vires iis
ipfaque vita adimatur, quo minus exemplo amp; fa-
^is fuis aliis nocere poffint.

Efl proinde pœna ad continendam Rempubli-
cam adeo neceffaria, ut non immerito dixerit Samp;
neca^proemio î^pœna Rempublicam contineri : (pes
«tique amp; metus, quorum iila praemiorum efl,hic
poqnarum,fummum principium ac velut fons qfi,
quo plerseque aóliones humanse profluunt.

IL

ï I.

Cum itaque pœnae eum in finem inventse amp;
conftitutse fint, ut per eas fènfiis metusque maîi
animis hominum incuteretur, quo minus pecca-
rent, quove ßnätius legem obfervarent, uftis,
qui pœnis intenditur, fefè extendit tum ad eum,
quipeccavitj puniturenim, ut doleat fè peccas-
fe, amp; ut male agendi libido eo dolore expugne-
tur • verum praeterea pœnis utilitas ejus quEeritur,
CUI ex malo alterius nocitum eft , quatenus ca-
ventj ne tale quid in pofterum ab eodem vel a-
Jiis patiatur, denique pœnaeeo fpeélant, ut fêcu-
ritati communium prolpiciatur^ utpote quibus no-
cendi audacia in fbnte , aliisque ejus exemplum
facile, fi pœnarum metum adimas, fècuturis com.

primitur. Quos fines amp; ufus poenarum fi cum
indole hominum corrupta, amp; ad pefTima quseque
flàgitia proclivi, nec aliter quam pœnarum fènfù
ac metu coëfcenda, conferamus^ pœnarum ad
continendam Rempubiicam neceffitas luculenter
apparebit

A J

I i î.

Pœnarum duo funt genera: aliœ namque caput,
id eft, fummam rei humanae, vitam puta, Jiberta-^
tem, amp; jura civitatis adimunt, L lo^. D. de f^.S,
alise levius aflligunt, amp; opes tantum , exiftimati-
onem, amp; fi quid aliud ad fortunam hominis com-
paratum eft, concutiunt,ftve, ut cumJCtis deft-
niam, pœna nec capitalis eft, qua quis, vita, li-
bertate , amp; civitate ^Iva, levius coercetur, L 6.
28. D. depoen, I. d. de S.

IV.

\' In pœnis tum conftituendis, tum infligendis
hanc legem legiftatori aeque ac judici natura amp; ae«
quitas prœlcripfit , nihil aut durius aut remiffius
conftituere, quam caufadepoicit, /. ii.D.depœn.
minas tamen, ut hoc obiter addam, quae pœnas
etiam afperiores, quam res poftulat, transgrefFo-
ri intendunt, legibus, quofanólius ferventur,ad-
dere prudentia fuadet , ut qui contemtu pœnas
levions legem infuper habituri efîènt, commina-
tionibus durioribus perculfi jugum fubmilTius fe-

rant.

V,

V.

Ex omnibus autem pœnis, quas vel juftitia ex-
igit, vel crudelitas invenit, nulla naturae amp; legi-
bus föcietatis adeo confentanea videtur, quam
■Pœna Exilii^ quid enim juftum amp; aequum magis,
quam juribus amp; commodis focietatis private eum,
qui legibus, quibus ea Ibcietas continetur, ad-
verfatur, nec alio modo in ordinem redigi poteft;
non mirum igitur,hoc pœnae genus amp;antiquiffi-
mis temporibus, amp; apud omnes fere gentes ulu
invaluifîe, hodiequedignum eft^e, in cujus origi-
^îiem , amp; caufâs hic inquiramus.

SECTIO SECUNDA.

D^ Exila nomine definitione.

%. I.

^Kfilium Icripfèris, aut ês^
que non fine aUi6loritate veterum .

rumqué Grammaticorum feceris j plures tamen
amp; potiores exfitUim fctibi debere contendunt, amp;
confirmât derivation namque vocem exilii ab £X

^folum derivatam amp; coagmentatam eflè, amp; exum
km quafi ex folo^ id eû^folo ejeÛum dici fatis con-
venit, videfis l^ojfium de Art, Gramm, pag. 226.
amp; antiqui ideo exfoles éxceh^intinquit C^flelius
apud Caffiodorum de Art. Gramm, c. 10. quod amp;
confirmât Plauti Pfeudolus Ad, ut exfolatum ex
peóhre aufugiat meo

Eadem analogia dicuntur extorres, quafi ex
terra aut extra terram ejefti; plane Hifpani,quaß
hancEtymoIogiam confirmatun,^^^rrWöj vocant.
Eosdem medio aevo invaluit Bannitoi dici. Ban^
nitorum autem amp; Banni appellationem, ex ilJuvie
iila gentium fêptentrionalium, quœ amp; Romance
lingu®, amp; omni cultiori doélrinae pefl:em attuiit,
natam eflè vix dubitem, nec moror illos, qui
Bannitionem quafi itionem, five ejedionem ^honis
dici volunt, vel a Germanorum Baan^ quod vi-
am fpatiofam .fignificat, deducunt, vel denique
d-KëncwtlŒiiov Euftathii hue refer un t. Ceterum ro
bannire varios medio sevo fignificatus habuir,quo5
hicexponerenon attinet. Videri potefi Pithausled.
fubc. î. 2. cap. 12. Graecis exilium dicitur (ßvy^, Eft
etnbsp;Atticis quoque ufitata vox i^ê^XXsiv

velfjAAfii/ ab s^sT^xdo) expello (unde aliquis fufpicari
poftit Latinorum exilium natum eflè) quod idem

eft

eft Harpocrationi amp; Suidce quod i^si^ystv, ad e^S-
Bau Kcâ hßixxsiv, Inde defcendit èPi^x-^g (quae
Latinis eft Atlk \'CX InterMh unde vi) cujus fre-
quens mentio in Orat, Demofthenis.

Sed jam ExiJium definiamus. Nempe in jure
exilium pœna efl, qua quis cogitur Jocum com-
mutare non fine infamia. Frequenter quidem
exules fimpliciter dicuntur, qui, patria quacun«
que de caufa relióta peregrinas fêdes quaerunt aut
incolunt, nulla infamiae macula notati. Sic his,
qui Auélore Metello e clade Cannenfiltaliam me-
cu Hannibalis deferuerunt aliorfum commigraturv
occinit Sil ltd. Lib. lo.

Dux erat exilio coJleÜis Marte Metellus y
qua propter etiam Ciceroni Tufculan. Hb. 5. exilium
nihil differre vifum eft a perpetua peregrinatione,
quam plures fufceperunt animi caufa, amp; Seneca
Cgt;onf. ad Helv. cap, 6. videamus.^ inquit, quid ßt
exilium ? nempe loci commutatio eß. yvjv w^oyijg
proverbio dicunt GrcTci-, proprie tarnen exilium
pœna eft judicio inflióla , qua fimul infamia con-
demnato intenditur, utpote, qui eo fblo, quo
expellitur, indignus judicatur. Itaque Dioni Gas*
fio eft dttciyjijlia tIq utliioq^ peregrinatio quaedam i-
gnominiofa, amp; Homerus alibi exukm vocat dra

Bnbsp;f^v\'^Of

fAyjTor iJLeroùvdçYjv ^ Seneca l c. fùbjungit : hanc
commiitationem loci feqmntur paupertas, igno^
minia^ contemîus, Ac plane ut appareat, fie fen-
fifle Romanos, Agrippina Senecae exilium tan-
quam probrum objedavit, ut auólor efl Tacit-,
Ann, Lib. 13. Non quidem reapfè omnes exules
infames efre,fèd ex intentione judicis,atque hos
tantum, qui peccato fuo exulis nomen fubeunt,
re6te monet Cicero Orat, pro Domo fua: quid e-
nim efi exid? ipfum per fê nomen calamitatis non
turpitudinis. Quando igitur eft turpis? revera,
quando eft poena peccati.

SECTIO TERTIA.

De Origine Poenâe Exilii
I.

Exilii poenam, ut jam innui, natura ipfâ in-
ter homines introduxit.

Eam fponte quœrunt, amp; fiibeunt illi, quos ob
flagitiorum confcientiam pudor, verecundia, vel
faltem poense metus confpeólu amp; commercio ho-
îiîinum arcet, amp; quibus folum, quod onufto cri-

mine

mine pede calcant, infefl:um amp; invifum efîê folet.

Hanc utique fententiam primus omnium mor-
talium Ml numinis reusfubiit, non (olum morta.
litate, hoc eft , obnoxia morti vita , fed amp; rele-
gatione damnatus, in ergaftulum terrse laborandae
relegatus, ut ait Tertull. adv. Marc. Lib 2 cap.
2. ex quo\'fane omnes bifce in terris exulamus,
ac extra patriam vivimus. Homo, inquit ftor-
\'tarchus Libro de Exilio non planta efl terrœ infi-
xaaut immobilis, fed cœleftis , cujus tanquam e
radice caput furfum ere6lum in coelum dirigatun

Exilii etiam poenam ob flagraritiffimum fcelus
in fratre admiffum Deus amp; confcientia judex in-
fiixit Caino Gen. 4. vf. 14. hodieque diólat illis^
qui folum finesque^ quibus côntinentur, crimi-
nibus fuis commacularunt : fed amp; exilium inter
plerosque omnes populos in numero poenarum
civilium fuiffe nemo ignorât, amp; teftimonia hac de
re prorfus fuperflua facile ratione compenfat, qua
quisque ex primo omnium Civitatum föcietatum.
que inftituto iuere intelligit, juribus civitatis amp;
focietatis privandum, eaque eliminandum effe;»
qui legibus ejusdem contineri nequit.

Sane gravi\'ffimum damnationis genus ab omni
tempore habitum eft , ft quis natale folum, vel

B 2

►i loco natalis efl, vertere juberetur, nec
immerito, nam amp; natura animis noflris indidit
defiderium amp; amorem ejus loci, quo primum na^
fcentes excepti, vel cujus gremio diutius foti fîj,-
mus, amp; confuecudo, ac conviótus propinquorum,
fbdaliumque,ficrorum amp; Reipublicae communion
locorumque !pf(3rum familiaris ufus adeo cives in-
ter fe amp; patrîce fuœ devincit, ut omnes fere gen-
tes fèveriiïime cum eo agi crederent, quem fo-
lum vertere jubebant. Audiamus querelam exu-
lis apud Ltbênium Ueclam. 30. npmov fdéu Is^óovdzc*
primum quidem facris genere propinquis fejun\'
gorf^ patriam hanc y fepulcra majorum^ S
monumenta lînquo, gloriam parentum, nar-
rationes hifloricas^ mn amplius patrios Deos fed
genîos peregrinas errantes adorab0. Cui germa-
na efl: querela Ciceronis^ de malis exilii orantis pro
Domo fua. Non mirura igitur eo usque valuifîe
malorum, quœ exules comitantur, fenfijm, ut
barbarse quidam ad Caucafum gentes, non ulli-
us delióli poenam capite, fed tantum exilio perfolr
verent5 fi fides dilStraboni Géographe lib. n»

ï I.

Quoniam, ut vidimus, exules àicl pofïïant,
quicunque fblum quacunque de caufà vertunt,

non

non inepte exilium in vohntarium amp; necejfariimi
diftingueres- nam amp; peregre eundi, vel vitand®
oppreffionis aut expediend^ dißicultatis, quibus
intra hofce fines premimur, vel immunitatem in-
tra alios fines confèquendarum caufà,vel denique
?œnce ob crimen aliquod admifFum metu folum
mutamus, quo poflremo in cafii exilium volunta-
rium frequentiffime ab Audoribus amp; in jure dici-
tur, Livius utique, aliique auólores Latini, fèd
amp; Gr^ci hac appellatione ufi fiint. julianus «j^y-
yYiquot;^ ccüboLiosiov dixit, fie amp; Dio Camilli fèceffum
vocat ëKohŒLov (ßuyyjv, Nempe id, quod imperatur,
neceffarium eft, illud, quod permittitur vohnta-
rium , inquit, TulL Lib, 2. de Invent. Antiquiffima
autem occurrunt exilii voluntarii veftigia. Cafûs
fortuiti apud Graecos exilio voluntario luebantur,
inquit Saturnin., h i6. O. de Pœn. certe apud
antiquiffimum auólorem Homerum uniTwa. Patrocli
Achillem allocutaait, fe ad ejus domum deduftum
parvulum ex Opoente propter cœdem, quam pa-»
traveràt,

in. iBsXùj)/, dçpcéyaÀom

Iliad. 23.

Imprudens mn vokm^ in Judo talotum excandefcens.

B 3

quin amp; ritus expiationis ejusmodi homiddls ob-
fervandus exhibetur Iliad. uU. quem amp; confirmât
hifioria Adrafii Fhrygis Crocfique Lydorum re-
gis apud Herodot. in Clione ^ Xenoph. de Exped,
Cyri. Lib, Dracontium Spartanum, puerum
adhuc, exulatum ivifi^ perhibet, quod alium pu-
erum falcato gladiolo incautus nec fponte intere-
millet. Legem ipfâm hac de re, five morem le\'
gis inflar apud Graecos obfervatunx nobis exhibet
Petitus in Eruditiflimis ad Legg. Ait. Comment,

lo. Verofimile autem eü,
exilium eo in cafu non tam in pœnam inconfûl-
îm necis, quam potius eo confilio reum fubiifle,
ne imprudens occifi cognatorum infidiis amp; vindi-
te paterer. Plane divinam legem, quae Afyla
illis conftituit, qui citra animi deftinationem cœ-
dem patrafient, eo fpeótaflè, ut miieris confuîe-
retur , efi^tque, ubi tuto degerent, certum efi.

Sed de exilii origine aélurus Romam venio, u-
bi primum exilii exemplum in Tarquinio ultimo
Romanorum rege fiatutum efi^, cui ob flagitium
in Lucretia perpetratum Romam e cafiris appro-
peranti, ut judicium populi occuparet, claulas
portas exiliumque indiólum legimus apud Liv,
lib. I. in fine. Flebifciti ipfius, quo id faólum efi,

ver-

verba nobis exhibet Dhn. Halic^m. Lib. 4 ès^y.-
(p^ysiv rcifiKmo-jg ttó^jv rà ri^v Pw.UÄiwy,
Paulo etiam poft, excuflb jam regio jugo, Tar-
quinius CoIIatinus partim confilio amicorum,par-
tim metu, ne ob Tarquinii nomen infeftus fibi
populus gravius in perfonam fuam confuleret ,
Roma excedere adaftus eft, amp; erat h^BC fpecies

qusedam extlii voluntarii.

Secutis autem temporibus infigne hoc fpeci-
men libertatis admiftum amp; receptum fuit, utreis
judicium metuentibus copia eflet ante fententiam
latam alio abeundi, nec tam exilium inter pœnas
numerari, fed ut remedium evitand^ damnationis
qu^ri amp; appeti, ut planifllme Cicero Orat. pro
Cacinna: exilium non fupplicium, fed perfugium

portusque fupplicii.

Laudat amp; commendat hunc Romanorum mo-
rem Polyb. lib. 6. ubi HCÛ yCvsTdi 8zc. ohfervatur.,
inquit, i/2 hujusmodi judiciis digmm quid laude ^
memoria; nam qui capitis cauf am dicunt, pot efl a ^
tem ex more gentis hahent , dum celebratur de iis
judicium, abeundi palam in fpontaneum fecedentes
exilium\\ ctiamß vel una ex tribubus, qud habent
ejus judicii authritatem, fufragia nondum tulerit,
Exempla pasftm occurrunt. Popilius Pretor lege

qua-

quadam reus, non exfpeólato judicio, ex Italia fblum
vertitjtefle Pktarcho in Caji vita. De Cn. Fulvio
narrat Livius lib. 25*. eum priusquam dies comi^
tiorura aderata exulatum Tarquinios abiifTe, atque
id ei jufium elFe exilium fcivifîe plebem, ne alia
exempla hic adducam.

Negari interim nequit, exilium populi fufFragiis
identidem irrogatumi fuifïè, nec fuccedente setate
femper ita liberum fuifîe reis in exilium ceu in
portum confugere, quin f^pe vades dare coge«
rentuf;, qui fub pœna caverent populo reum ju-
dicio fifli; cujus rei primum, quoad novi, exem-
pium occurrit in Csefone Quinótio, qui ôc vades
dare coaólus fuit, amp; vadibus datis, cum inTuf^
cos fècederet, nihil eo fèceflu impedivit, quin
pecunia five mulóla inclementer fitis a vadibus
extorqueretur,nbsp;Lii». 10. Obfèrvat quidem

Livius 5 Cœfbnem primum vades publicos dediiÏe^
at id ipfùm , ut defiflendis judicio reis caveretur,
deinde frequentius placuiffe docet Tacit. Ann, lib.
25. ßngulis dein eorum rei capitaUs diem \'dicere
ac vades pofcere cœperunt. Primo non dantes, de*
inde etiam eos ^ qui dare pojfent^ in carccrem con.
jlciebant ^ cujus rei periculum évitantes plerique in
exilium ahierunt, Illis vero, qui in carcerem fu^

iiîènt

rfTent conjeóli, non niß remißb prius ultimo fup-
plicio ciatam exulandi copiam exemple Marei
Claudii difcimus, quod refert Livius Lik%.

I J L

Exilium autem fpontanöum in capitis caufi ut
plurimum obfervabatur. In pecuniariis caufis e-
xilium reo nihil profuit; nam amp; äbfentibus mul-
eta dicebatur, ut conßat exemplo Camilli^ qui
etß ante diem damnationis in exilium abieritji^^-
Jens quindecim miUihiis gravis dris dämnatur., in-
quit LitJ. tïb. 5. Ardèam Cönceflerat Camillus^
neu inde corporâli aliqua cdntümelia afficiendus
deduceretur, etiam abfentis nomine amici mul«
(Elam foiverunt, tefle App. Ital lib. % tà h
Ol (pixol uDwinymv^ \'im ^jf vß^io-Bsiri ro m*

I T.

Cssterom antiqüifTimo jure Romano , nonqui^
dem fcripto a Majoribus tradito introdudum, amp;
longo ufu conßrmatum fuit, civem Romanum,
licet noxium , amp; ultima fuppiicia meritum, vita ^
libertate aut civitate privari non pofîè, cujus rei
teftimonia exflant apud Cicer. Orat. pro A. Cacin •

Cnbsp;na..

na, pro Domo fua, pro Cornelio Balho, itemque
Cafaris apudSaliufi, de bello Catilin, quee cum pas-
fim obvia fint, hic adferre non attinet.

Origo hujus juris haud dubio in meritis anti-
quiorum civium\'erga Rempubiicam quœrenda eft,
cum enim primis temporibus fmguli cives pro Re»
publica militarent, eamque contra vim hoftmm
ipfi defenderent, indignum videbatur, vita, li-
bertate, aut civitate fpoliareeum, qui fibi eam
fuapte manu adfêruifièt.

Accedit, hifce poenis capitalibus primis Reipu-
bliese temporibus non facile locum fuiffe , quippe
quibus mores civium ad virtutem magis amp; prae-
clara facinora, quam fcelera amp; flagitia vergerent,
quibus fequiori state opulentia, amp;faflus, impri-
mis vero commercia cum aliis populis anfam amp;
Oiareriem prsebuerunt.

H®c tamen jura a majoribus parta amp; confti-
tuta etiam corruptis civitatis moribus penes cives
manfere , ut ex teftimoniis laudatis liquet, ne ta-
men civibus impune etiam graviffima crimina pa-
trare liceret, inventus modus eft amp; ratio , qua ci-
ves, qui fe jure amp; privilegiis civitatis indignosge-
rerent, ea lalvo roajorum inftituto expelleren-,
tur.

Ita-

Itaque atrocioris criminis reis amp;convi6lis aqua
amp; igni interdici coeptum eft.

De qua aquse amp; ignis interdldione, cum mul-
tus paffim apud audores amp; JCtos Romanos oc-
currat fermo, mihi quoque nonnulla dicenda e-
runt.nbsp;^^

Noftro in cafti aqua amp; igni interdicere formu-
la pcense legitime erat, qua illi, qui civitate in-
dignus videbatur , nulla exilii fa6la mentione, a«
qua amp; igni interdicebatur: addunt alii teólum. Ci-
cero pro domo fua: non ademtione civitatis ,fed te-
ÜÏ aqU(Z ignis interdiäione, amp; Juven. Sat, 4.

Ultimus autem
^rumnïZ cumulus, quod nudum frußra
rogantem

JSlemo cibo, nemo hofpitio tutoque (1, teClo-
que) juvabat,

Nec vero diu erat, quod is, cui hoc modoaqu^ê
amp; ignis ufu interdi(Slum eftet, fecum deliberaret,
utrum hifce rebus ad vitam ftiftentandam neces-
fariis privatus in civitate manere, an ea migrare
vellet 3 nimirum vita

C 2

St abat in his, neque enim poterat conft are]
fine ipfts..

§ Ovidius Faftor, Lib. 4.

.An quod iu his vita caufa eft^ y hac perdidiP^
exul ?

r\\oi\\^imm\\bcm ei\\. Ladantii Injiit. Divin, lib. 2.
igni ^ aqua inter did folet\\ interditlo uju earum
rermn, quibus vita confiât hominum^ perinde habe^
batur ^ ac ft is, qui emn fententiam exceperaty mor-
te muldatus effet ; adeo. ifta dua elejnenta prinm
funt habita^ ut nec ortum^ hmnmisnec fine hi^
vitam credider int pojfe conft are,

Sec^uebatur itaqoe, ut ^ cum earum-rerum u-
fu carere non pofîèt vitse lervandss caufa, exili-
um ultro ampledi cogeretur, non quidem vi fen.
tentia3, quippe qu^e exilii nullàm continebat men-
tionem 3 Jed quod reo ex Hac poena lum.ma ratio
amp; neceffitas impofita fuerit, folum j quod aquam
ignemquefibi negaretjperm-utandicumalio, quod
harum rerum ufum fibi non invideret.

Ipfum prseceptum exulem non recipiendi fefe
ijltra ditiojiem Romanam. non extendit,nec etiam
focias gentes fpeólabat : Fohb, Hh-nbsp;inquit s

amp;c. exulibu s impune degere licet Neapoli^

Pra-

Prdneßßy Tibure ^ it etfi in a/Us urbibus, quibus
hoc jure foedus intercedit cum Romanis. Livius
adeo/ii\'. 43. Furium Prasnefte, Matienum Tibur
exulatum abiilîè perhibet.

Sequenti ^vo, quo Roma totam fere îtaliam
fui juris fecerat, amp; pfurimum fere orbem ^ tutum
ftîit: exilium Maffiliœ in Gallia. Catilina apud SaL
lufl.fe^ quoniam inimicorum fatlioni reftßere nequi-
verit, forttma cedere ^ Majfiliam in e-xilium pro-
ßcifci., dicit.

Quod igitur /. 2: D.depubljud. dicit, a^
qugeamp; ignis interdiäione caput civitate eximi, di-
cere cenfêndus efl, non vi interdióti hoc fieri,
fed neceiTitate confequentim, aut certo id de
fèriori sevo accipiendum. Nec Grœcis hoc poenae
genus inufitatum fuifle, quod dicunt ttv^oç kuIv-
ouTog sifysiv^ttiïis eft Diön, Halicarn. iib.^. cap. u.

Conftat etiam ex Plutarcho de Invid. S odio ^
Athenienfes A ny to amp; Melito, Socratis accufa-
toribus, aquffi amp; ignis ufum negafîè, nec inters
rogantibus refpondere voluifle : quod etfi non-
nullis prorfus inhumanum atque inclemens fuerit
vifum, derivari haud incomrnode potefi, ex po-
puli ejus lege de aqua amp; ignis interdiftione, hf/-
fjiov TTVfcç Kxl v^xrsç, cujus Oratores amp; JCti Atti-
ci, Dmioßhenes in Arißogiton. amp; Lycurgus m

C 3nbsp;€0X1«.

eundem, atque alii frequentermeminerunt. Hinc
Grœcos in hac pœna infligenda prceivifle Roma-
nis probabile fit.

Quando autem amp; qua œtatein linguam amp; ufum
Romanum venerit h^c interdiclio etiamnum in-
compertum videtur, nec facile Di^;?^/^ fidem
adhiberem, qui jam Romuli œtate notam amp; u-
furpatam fuiffè tefiatur. Scilicet Romulum eis^
qui Lavinienfes legatos violaverant, aqua amp; igni
interdixifl^, Ub. 2. Ïanc vix credibile efi hos circui*
tus pœnarum placuifie rudi amp; prorfus militari fe-
culo. Forte Dionyfius per iï^ogt;r[\\)iv phrafin amp; lo-
quendi modum fuae œtatis ibi applicat.

Verofimillimum efi, lege Decemvirali hoe pœ.
n« genus primum confiitutum ; nam amp; formula,
qua irrogabatur, verbis lege prc^fcriptis videtur
fuiffe concepta , amp; origo pœnœ (fiquidem a Grae^
cis ad Romanos tranfiit,quod tamen haud ita cer-
tum effe fateor) denique setas huic conjeóiurae fa-
vet j quippe reum punire, amp; urbe fubmovere,
ipfa tamen jura civitatis, quibus gaudet, inviola-
ta fèrvare, illi aetati, qua libertas Rom® maxime
florebat , apprime videtur convenire.

Cui hoe modo aqua amp; igni interdiólum eft, is
ideo cogebatur in aliquam civitatem exteram fè

con-

conferre, quod a nemine ditionis Romane reci-
pi potuerit, qui poftea enim talem celaftec vel
î^nuinht. Lege Julia de vi privat a tenebatur. Pau-
lus ad L, Jul. de vi publ. priv. tit. 26. vf. 3.

Aiiquando etiam fpecialius ftngulari in cafu de
non recipiendis cautum fuit ; fie ut de Ciceronis
Exilio fpeciaiis iex (Ciodia) lata fuit, fie amp; de eo
qui eum reciperet, in fpecie cautum erat ; ut ipfe
teftatur Cicero pro Domo fua cap. 20. ex diélis au-
tem conficitur, aquae amp; ignis interdiaionem pro-
prie non fuiffe exilium, fed exilium earn volunta-
te ipfius condemnati fecutum fuiffe.

Inepte igitur h^c pœna inter fpecies exilii re-
fertur, cum ejus tantum fuerit confêquens , quod
condemnatus falva vita nullo modo evitare potu-
it, nec interdiauseo, quod Romana ditione ce-
deret, jura civitatis amifit. ut qucT amitti non po-
terant, fèd eo tantum, quod alteri civitati adfcn.
ptus effet ; ut luculenter apparet ex Orat, laud,
Cic. amp; exemplum Attici docet, qui propterea
civitatem Athenienfèm detreólavit, ne civitatem
Romanam amitterer, vid. NepAn Attico cap. 3.

Nemo enim jure Romanorum publico eodem
tempore duarum civitatum civis effe poterat cu-
jus juris h^c fumma erat ratio, nej qui duarum

ci.

civitatum confbrs efîèt, divifb in civitates efîet
fludio. ~nbsp;\'

Sunt 5 qui exiftimant, aquam amp; ignem non ipfâ
elementa fênfù proprio, fed divinas humanasque
res rcprœfèntare, id efl, facrorum juriumve in
civitate ufum, fed pr£etérquam quod nemo ex
antiquioribus JGtis Jîœc itaùnterpretetur, Graecîs^
qui hanc jpfàm pœnam condemnatis nonnunquam
inflixerunt, id vi hujus iententice intendiiîè, ut
condemnato omnem humanam opem interdice-
rent, ;exemplum Alcibiadis apudnbsp;5- r.

1. 8P5. evincit, qui Deorum execrationibus per

omnium ficerdotum religiones ita erat devotus,
ut omnem ei humanam opem Athenienfes inter-
dicerent, atque hoc illud ipfum jefîè , quod Ro-
mani aqua amp; igni interdicendo volebant, fàtit
confiât.

(Jt ut fit, aquae amp; ignis interdidio condemna-
ros in exilium duxit, meque eo , ut jam de exi-
lio ipfo ejusque fpeciebus fpeciafius agam, dih

..cit.

SEC-

INAUGURALIS. \' a/
SECTIO QUARTA.

De fpeciekis Exilii.
I.

Exiiiuni, inquit Marcianus /. 5. D. de interd.

I triplex efl:, aut certorum locorum interdi-
6lio, aut lata fuga, ut omnium iocorum interdi-
catur prœter certum locum , aut infulse vinculum,
id efl, relegatio in infulam, verum alio modo Ul-
pianus, relegatorum duo genera efîè dicit, quos-
dam , qui in infulam relegantur, alios, quibus
fimpliciter provinciis interdicitur, non enim infii-
la affignatur,quosipfbs diverfäm hanc divifionem
exilii inftituendo inter fe dividi, imo pugnare vi-
deri posfit; cum enim Marcianus triplex dicatefîe
exilium, Ulpianus duo relegatorum genera con-
flituat,atque in his elîè , qui in infulam relegan-
tur , quos ipfbs tamen non relegatos, fed depor-
tatos vocari docet /. 17.5. i. D,de Pœn J, îo.
6, D. de in jus voc. amp; Ovidius quodammodo fefe
confblatur ,quod non exul, fed relegatus eÏÏèt,
3.Triß,Eleg.i2.

Qjiippe relegatus^ non exul^ dicor in illo.

Et

, : ........ Et

■ - .. - ■ - •

Ipfe relegati^non cxuïis^ utitur in me

Nomine. quot; . \'

\'vario autem modo hos iriter ïê concih\'are fludue-
runt viri doóli, nec polÏtim, quin ad concordiam
Horum auólorum ipfe etiam aliquid conferam ^
quêm in fïnern nónnulla praemittam obfêrVata,
qui mihi quidem ad Ulpianum Marciano conci-
hanclum facere pofTe videntur, nimirum (i) ob*
fer van du m, exilii nomen generale eflè, omnibus-
que fpeciebus^ quas fub fè continet, vi fignifica-
tionis \' adoptari; pofl\'eid ipfum abjólis %e
fadum fuiflê.
\' Hoe, utique modo Paulus aquae amp; ignis inter-
diaipnéni^^^ e^^^^^^nbsp;D. de puhL

judfamp;Cii. M. Rhetor, cap. 28. omnes, quibus a-
qua amp; igni interdidum efl, exules eflè fcribit.

Exilii nomen etiam de deportatione fumitur
\'h. lY^ § T, don. inter i:ir. amp;ux} \\i^Ç2i atitem re-
legatio fere exilium temporafe dicitur / 39. D. dc
pœn.I. tilt. D. de injur. (2) fîriaius amp; fenfu minus
. lato flatus eorum, quibus aqua amp;igni înt^rdiélum
^ ^ffs exilium dici fbJet^ verum alia \'Ionge condi-

tiö hoc modo interdSorom erat, libera adhuc ,
amp; poteftate Imperator um nondum prefta, Repu-
blica , quippe, ut vidimus, ante Csefares nemo
civitatem amittebat, nifi ipfe ejus rei au6i:ör fie-
ret; aft cormpta Repuhlica amp; vulgaris civitatis
juribus hoc majprum ipftituturp pedetentim ener-
vatum eft , ac invalefcente Imperatorum auólori-
late penitus. exoievit} \'fub amp; ab his enim, quibus
.aqua ignive interdicebatur, illi eo ipfo ad pere-
grinitatem reducebantur,, quare nec toga amplius
iisiicebat uti. Vi^ Suéton, inCkud-cap. i ^.^Plin,
Epifl lib. 4. Ep. 11.-^quare amp; pro capite minutis
habebantur; retentum quidem antiquum pœnae
nomen, fed hoc additum, ut ipfo exilio damnati
»cenferentur.nbsp;■ ^ , ^^ \' ^

Diferte Tacitus Ann. lib 6. cap. 30. Servilius,
inquit, Corncäus^ußininfuks interditlo a^ua.^igni
\'demoti funt -, ex quo ioco tnanifeflum eflexilium
direde interdidis irrogatum fuiftè, quin amp; hoc
amplius fijafu Liviae,^ uxoris fu3c,tefte DwneCaf
ßonbsp;Auguftus .addidit^ m; cùm

antea ditione Romana pulfi ubivis vagandi {Pote-
ftatem reliquam haberent, certo -loco pra:ïfertim
in infulam concluderentur, ac tum proprie depórtati,
Q Je hoc eorum exilium exilium d^portationis di^lum

D -2nbsp;fuit»-

fuit, (j) hoc autem poflrerao ienlu exilium rele.
gationi opponitur, tum ab Qvidio l, tum pasfim
£ juris audoribus ^ multum namque inter relega-
tum. amp; deportatum, five exuiem proprie diélum, in-
terfuifîc poflea videbimus. ^

, I L

Eorum autem , qui relegati efîènt, duo genera
in /. alleg. recenfet Ulpimius^ qui proin non id a-
git, ut exilii, fed ut relegationis, pœnœ exilii longe
ieviorisy ut quEE neqtie civitatem neque liberta-
temiademit, fpecies enumeret. Relegates autem

Mllus Gallus apud Feftum deficit eos ^ quibus
ignominias aut pœnas caufà necefîe efl ab urbe Ro-
ma alio ve quo loco abefîe Lege , SCxo , aut ediólo
Magiflratuum*

Horum alii erant, quifimpliciter relegabanlur,
ut provinciîs iis interdiceretur, nullo certo loco ,
vel infula, qua cîauderentur, iis aiïignata, /. 7. D.
de interd.^ releg, alii vero in infulam relegaban-
turyZ4r/ 24 / 28./. 30. D. de pœn, eamque relega-
tionis fpeciem pœnam infularem vocat Ammian.
Marceîiilih.l^/Cap.î\'^,

lîL

ï IL

Aliud vero Gbi vult in lege laudata Marcianus^
is namque non relegationis, fed exilii generaliore
fènfij fumti fpecies enumeraturus^ eas fuifîè dicit
vel certorum locorum inrerdiótionem, vei latam
fugam, vel in infulae vinculum, in qua poftrema
diâione tlt;? in expungendum vult f^oet Cmmmt.
ad Pand.pag. \\ 110. fed absque neceffitate, cum

iiiliil vetetdicereexilium in in/ufe vinculum,,
exilium vel relegatipnem in locum in/ul^emcöh^
clufum, ita ut fub\'hac tertia exilii fpecie tum lt;ie-
portätionem tum relegationem in infulam hacdiw
âione compleólatur Marcianus: plures autem in
hanc exilii divifionem a Marciano fa6lam varioque
rnodo commentati funt interprétés, atq:ue hoc
imprimis plerosque fugere videtur, quid per k-
tam fugam in hac lege intelligendum fit, ..

Si cui placet,quod CL Voet juxta cum aliis exi-
ftimat, gradatim hic fpecies exilii Marcianum re,
cenfere, hoc nimirum fervato ordine, ut a leyiori
exilii fpecie adduriprem progrediatur, nonimpro.)
babile fit, per latam fugam hic intelligi pœnam
xilio non abfimilem, qua quis certo, five paten-
îiori^ five anguftiori loco ita concluditur, ut o.

innk

mnia alia loca vitare amp; fugere debeat, partim
quod ipfe Marciarius latam fugam hoc fenfu inter-
pretari videatur, partim quod hxc omnium locorum,
prseter certum locum, interdidio medium quod-
dam genus inter certorum locorum ^interdidió-
nem , J^\'inftilse vinculum conflituät/

Hac adeo fîgnificatione lata fuga dicitur, quod
interdidum midique fugere , amp; in loco fibi afïi-
gnato fe contineré neceflèflt,quçd comingit fe-
cundum Ulpianum, quando Prcefes aliquern co^^
demnat, ne de domo fua procedat, //pnbsp;ï«-

vel Ut in GÇrta provinciae parte moretur, ci«

vitatem a-îiquam aut pa,triam non excedat, regio-
nem aliquam non egrédiatur,7.7. 8 £#19.
fed praeterquam quod inteîledu difficile fit,^\'quo
fènili%ramp; ufe vocis ;taiis interdidio vel exilium vel
lata fuga diçi queat; cum contra vi hujus pœn^
non exuîat,fèd certo fêfe tenere îocoy nec fugere,
ièé cum maxime intra terminos- fibi affignatos
lubfillere condemnatus ^beat ^ npr^têr^hssc^ in-
quam, lata fuga multo aptius quadrare\'videtur in
èos,quot;quibus fimpliciter nulla\'exilii fa£la menîionè
aqua amp; ignl interdidum erat : his enim , qüoquo
\'-velîeiit, fugere licebat.r

Latinorum utique fuga lt;3reecorum^-jy^ ^fl.

n^T

quae VOX procul dubio übere ubivis vagandi pote-
toern dicit. Itaque Covnf Tdcifo^^
liisqm fuga dicitur pro exiilio^\'^TM/. /i/^. 4. quoties,
inquit , fugas amp; ceedes juflit princeps, toties grä-
tig Deo adae. quot; Cicero in Epifl. quad, ad Att. lik
p.ii®d^jFugä,\'quarn tu peregnbsp;amp;

Xufculan.-^, exiiii\'rnoeftani fügara/\'eódeni iètifii
Ovillib.\'^.TrïflJÉkg,%.

Mutato levior fit fuga noflra loco. ,

14»

\' Fuga diÛa mihi, mn yi fuga\'dïŒa Mellis.

^atque ut prorfus confier, in exiJiuni amp; fugam abire
j^em efîe,,nbsp;^ ^

^\'quot;-quot;Exuhi 5 toto qu^rat in orbe jugam^ - ^

Si igitur fuga exiliurn efl, lata fuga iatLÎrrî feu li-
berum exiîium erit; prorrus ficutlt;longe lateque
^eregrinari, ira iate.fugere nullis çertisjimm
daufum-iter.fignificaredebeat., î ^^ \' ,

Porro fi latà fuga efl interdiftîo omniurn îqço»
rum, amp; in certo ioco inclufio, vix excufari pos»
flint fcriptores, qui, hujus pœnse reo cuidam infii«
ilae mentione non^etigm Jocum çommemo*
- ^nbsp;rant.

rantjCüi reus inclufiiSyquove clrcumfcriptus fuit.
Ne- jam hic adferam notiffimiUm locum Amm,
Mnrc. lib. 19. ubi latam fugam in prioribus dióiam
per exihum in fequentibus interpreratur. Leges,
in quit Cafar apud Salkß. de Bello Cat il. in Or at.
de conjur. condemnatis civibus non animam eripi,
ièd exilium permitti jubent- permitti ^ ut nimi-
rum , quo vellent, felê conferrent.

Sic plane lege, qua Ciceroni aqua amp; igni in-
terdiólum eft, etiam permiffüm erat, ut liceret
illi eflè ultra quadraginta millia,3. ad Attic.
Ep.z^

Sed quid dicemus ad v^erba Marciani, ut omnium
locorum interdicatur ^ Alexandrum aliquem arces-
iemus,qui hunc nodum fecer. Hoe violento con-
illio ufi fuere Cujac. in nqt ad Pauli fent. lib. 5. Tit.
17. Gidl. Budaiii in Annot. reliq. ad Pand. amp; qui
hos fecuti funt alii bene multi, qui -hunc locum
Marciani em.endandnm, amp; leótionem refingendanéi
eiïècenfent, m fic habeat: exilium triplex eft,
autcertorum locoruminterdiélio, autlata fuga, suc
omnium locorum prerer certum amp;c. Tum vero
haud adeo difücilïs fuerit juris interpretatie, fi de-
lere ^ fmgere, amp; quidvis, quod ingenio magis
placeat, appingere amp; fubüiEuere liceat • hoc^nim

vero^

vero fi liceat interpreti, eidem jus datum fit opor-
tet ferendarum legum 5 cum haud alio jure mu-
tentur leges, quam quo feruntur. Mihi adeo ,
quoad ejus fieri potefl interpretis \' potius, quam
feaoris , aut fióloris partes agere fatius videtur.

Quid ? fi dicamus, exilium voluntariom , quod
aqu^ «amp; ignis interdiàionem fequebatur, olim\' no-
mine latœ fugse veniiTe, retentas etiam poftea fub
Imperatoribus voces, cum ut ex teß\'monio Ta-
Servilio amp; Cornelio contigit, condemnati
non per confèquentiam, fèd directe, amp; vi ipfius
fententiaî aqua ignive interdifti in infûlam demoti
funt, atque eo tempore latam fugam ipfius de-
portationis confèquens defignafîèj quod erat , ut
hoc modo demoti in certum locum omnibus locis
prseter iîlum 5 cui addicebantur, abefîènt. ^
Marcianum proinde defcribere aquce amp; ignis
intcrdiólionem amp; ejus con/êquens, uc fub Impe-
ratoribus obtinuit : nec certe infolens pœn^ io.
men etiam habitu amp; facie ejus mutata retinere. -
Quod^fi tamen cui prior interpretatio potior
videatur 5 huic earn ob caufam belluitî non indi*
cemus, fèd jam propius amp; fpecialius de fingulis exi -
lii ipeciebus ad duótum infcriptionis -ri. Lik
4S. £). qui hanc materiam exhibet., ^gam. i

Enbsp;SEC-

SECTIO QUINTA.

De Înîerdiâis,
S. î.

Interdicere propria amp; nativa fignificatione, fe-
cundum Jiißiniamm 2 Ifjß. de Interd, eft
denuntiare, amp; prohibere, hinc eodem reference
funt, qui putant, interdira tantum ea vocari,
quse aüquid prohibent, reliqua, quae aliquid edi-
cunt vel jubent, ut funt reftitutoria amp; exhibito-
ria, proprie décréta effe,

Ufus tamen vult, omnia uno vocabulo interdira
appellari, plura de vocis fignificatione dabit Bris-
fon. de Verb. Sign, voce Interdicere,

\\ I.

Interdióliin genere dicuntur illi, quibus ob deli-
rium aliquod, amp; in pœnam certo loco, vel ho-
nore, vel ordine, vel posfeflione, vel negotia-
tione,vel conduélione veäigalium, vel advocatione,
vel foro, vel amp; fpeélaculls inter dicitur, ^id /. i.
13 D.deof.prdf. urklp.l l.%. D depœn L^i / g.
de interd, Hic mihi potisfimum fermo efl de iUis^

quibus certo aliquo loco, domo puta, urbe vel
regione interdicitur,/. 7. 10. /«p. D. de interd,
hanc certorum locorum interdiólionem inter fpe-
cies exilii recenfêt, ut vidimus, Marcianus.

Civibus Romanis, fâlva amp; intégra adhuc Repu-
blica, urbe patriave nunquam interdiélum fuifle ,
atque illud etiam fliifle in juribus civium, ne Ci-
vitate amp; Penatibus fuis arceri poffent, ac primum
ejus pœnae ci vi irrogata? exemplum a Gabinio Con-
fuie in Lamia équité fiatutum fuifîè nonnulli colli-
gunt ex Or a t.Cic. pro Sexto: ubi nihil inquit acerbius
focii Latini ferre foliti funt., quam id^ quodperraro
accidit ^ ex LJrhe exire a Confulibus juberi ^ atqui il-
lis tum erat reditus in focias civltates ac fuos lares
familiäres ^ ac in illo communi incommodo nulla in
quemquam propria ignominia nominatim cadebat.
Hoc vero quid eß, exterminäbit cives Romanos e-
diólo Con fui a fuis JDUs Penatibus? expellet e pa-
triae deliget quem volet 1 damn a bit atque ejiciet no^
minatim\'^. verum nifi me omnia fallunt, haud ita
clare ex hoc loco Ciceronis apparat, civem nun-
quam ediéto amp; judicio populi pr^egrefîb civitaté
amp; patria ejeólum fuifîè. Exempla civium judicio
populi in exilium ejeélorum, quorum exilium ,
quod fponte fubierant, fuffragiis populi juflum,

E 2nbsp;adeo-

DISSERTATIO JURIDÎCA

adeoque neceflarium, amp; poenale declaratum eft,

fupra §.,2,5^3.3. aliata contrariuna,.ni fallor, e-

vincunt.nbsp;. .

Sane Cicero ex eo potisftmom indignari vi^
detur , quod Gabinius Conful fua ault;3:oritate,
nullo SCto, ediao, aut lege lata id facere aulas
fit, ac fi idem ilLud jus haberet in civem Roma,
num, quod in focios Latinos. Cii?^;^, inquit,i?a-
manum fine ullo judicio aut ediélo ex patria conr
fid ejecit. Obftare videntur, qu^ idem in Ep.
î6. lib I \\. adBnitim fcnhxi^ Lamiam a Confule re#
legatum fuilîe, atque id civi Romano Romse con-
ti gilfe nemini-: ,qu® tamen verba, fi de au^oritar
te amp; poteft-ate confulis , quag eo usque nunquam
procefTit,, Li^.D.dcinterd. accipiantur, nondum
ex iis liquet, civi Romano nunquam urbe inter-
didum fuifle, h^et fatendum fit, ejus fa6li haud
ita multa exempla ab antiquis auótoribus comme^»
mprari. Gabinius tamen fuo exemplo fli^que po-
teftatis abufu praeiyifîe videtur Triumviris amp; Im-
peratoribus , quorum poteftate cives quam pluris
mos urbe amp; patria expulfos amp; relegatos fuiffe fà^
lis xpnfîat

I I L

Romaî,^^ inquam , hanc poteftatem Imperatö-

res.

amp; Principe abfente, quietem urbis fidei
fuœ commiiTam tuebatttur, Prœfeai Urbis exer-
cuere, in provinciis vero Pnefldes^ confulendus
Campianus de officio ê^ poteftate Magiflratmm Ko-^
manorum pag. 146. Illud hic quajritur, an Profes
etiam ultra tempus adminiflrationis provincia, ar-
te vel alia re interdicendi jus habuerit ? Negat id
Paulm Luh. D. depmi. c\\im contra Ulpianus /. 9.
in pr. d. t. Ji^rcefidem nonnunquam in perpetuum,
nonnunquam in tempus interdicere dicat; quam
ctvTivoiJLiav höh erit in concordiam redigere ,Ti mo-
do ad diverfa tempora, quibus Prœfides proviiîcialt;
ciarum jus illud interdicendi exercuerunt, respi-
damus.

Licet enim uterque horum jCtorum tempore
Antonini Caracalias vixerit, ac propterea magis
etiam fecum invicem confentire debere videantur^\'
praeiertim quod Antoninus fpeciali conflitutione jus
illud in perpetuum interdicendi Prœfibus ademis\'
fe dicatur, fimul tamen rede aliquis exinde infé-
rât^ Prsefidibushanc ante conftitutionem hoccejus
concefTum fuifte,£eri adeo potuifre,ut Ulpianus,
qui Prsefidibus illud attribuit, fuos de oficio Pro-
confulis fibrös ante confcripferit, quam dida An-
tonini conftitutio promulgata effet, ut quae de-

E 3nbsp;mum

mum füb finem imperii ejus prodiifle videtur, ar-
gumento non contemnendo, /. i.C. de poßuL ex
qua lege ab ipfb Antonino lata jus illud in perpe-
tuum interdicendi Prsefidibus provinciarum non-
dum ademtum, ac adeo conftitutionem, cujus Pau-
lus dJ, meminir, fêrioribus temporibus editam fu-
ifi^e , non inepte colligitur.

Cui autem certo loco vel regione interdiélum
fuie, ei reliqua loca usque patebant, ut, quocun-
que vellet, fè conferre poffet ; quo adeo nomine
exulem quendam Sardibus ejeclum loîatur Phi-
tarch, ns^l (pvyYjÇ : (ïo\\ ^b ovx hog amp;c. tibi cum non
ßt unus adßgnatus locus, fid uno prohibitus, qtii
mum inter dixit tantum., aliorurn omnium poteft a-
tem fecit. Rede igitur hoc exilii genus liberum,
vel exilium a locodixeris, cujus tota pœna ineo
pofita erat, ne eo loco degeret amp; inveniretur,
quo ei interdidum fuit. Ex hoc autem genere
exulumfjnt, quibus adfignantur fines, certus-
que milliarium numerus, quem excedere debent.
Tale fuit Ciceronis exilium , cui,ut ultra centefi-
mum lapidem Romaabefiet, interdidum fuit.Tibe-
rius, ut Appulcja adulterii rea ultra ducentefimum
lapidem ab Urbe more Majorum removeretur,

(ùafit, vQfQtmtQ Tacito Ann. lib. 2. Urbe etiam

amp;

amp; Italia identidem prohibiti Mathematici, tefte
1er. Max. lib. i. amp; TertullhUol cap. 9.

Nec Urbe tantum, fed amp; carta parte Urbis non
nunquam interdici folitum fuifte,quodammodo e
lege 9. 6. De p(Bn. colligitur. Domo quidem
Principis fepiusinterdiaum : benignitatemque Au-

gufti eo nomine maxime comraendat Seneca^ de
ra lib. 3. cap. 23. quod Timogenem hiftoriarum
fcriptorem ftbi maiedicum domo tantum fua inter«
dixerit.

I V.

Simili modo Grœci homicidas non patria tan-
tum prohibebant, fed amp; eis interdicebant
ipo^iaçj Kal àbx^v ^ y.d is^Sv \'Ajx^piKTVonrnvfid eft
foro, urbis territorio, amp; ludis, amp; facris A m phi-
duonicis, ut legem hac de re e Demofthene re-
fert Petitus i.e. lib. J. tit. i. Q. 6. quin imo ut eo
loco, in quo excubise collocantur,abeffent, lege
cautum eft, vide Eund. ibidem 20. atc|ue haec
posaa Gragcis vulgari appellationc \'àûéiîeieysermon
tSu ve^rfw^, quod re6le interpreteris legitimis inter*
diceu.

SEC

SECTIO SEXTA.

De Kelegaiis.

S.L

Inter eos, quibus fimpliciter certis locis inter-
didum eil:, amp; relegatos in eo convenit,quod
utrique interdicatur, uterque certis locis abellè
cogatur 5 in eo tamen inter relegationem amp; cer.
torum locorum interdi6liociem differentia videtur
intercedere, quod plus pcense ac plus etiam igno-
mmiB relegationi infit raccedit, relegationem dici,
cum quis extra fines patriae vel provincise, in qua
commoratus fuerit, excedere jubetur, interdióli
autem (flrióliori fènfu) certis, dauduntur vel arcen-
tur locis, nan etiam iis expelluntur.

IL

Inter relegatos ita diflinguit Ulpianus, quod
quidam in infulam relegentur, quibusdam fimpli-
citer provinciis interdicatur, nec etiam infüla af
fignetur.

Q.ui in infulam relegabantur, his f^pe bona.,
vel partem aliquam bonorum ademtam fuifle,, do-

\'Cet

cet /.T. /. \'î irD.ad L. Fak.

-Etfi enim relegatio in principio eo fpedabat,
tjt-noxii nociturive^dves urbe dtaliaque fàlvis pa-
trimoniis removerentur, fœvitiatamen amp; avaritia
Imperatorum dicam; an pradonum humani gene-
ris effedum eft, ut bona re/egatorum fifco addi-
cerentur , donec Trajanus conftituit^ ut juris hic
abufus tolleretur, nec relegatorum bona amplius
in fi(cum redigerentur, quod quidem Tuperiori-
bus temporibus fepe numero faétitatum fuerat,
cura nuHo alio magis confilio in innocentes pce«
nre ftatuerentur, quam. ut avaritis principum fi.
Icique omnia devorantis inopiae fatisfieret g coti-
fuli meretur Bachovius de kgibm Frafnni P-âg.
20^.1. „1. D. Je înterd.

în Grœcia idem mos dbtinuit fé quot;hoc judicio=
rum genere , ut bon©;um profcriptiones non fem»
per fierent^ quod innuit Liban. Declam àyjfié^
VS-TS-Kckxh-ig ûf^siç-r^^v KCùroiêimy-^ fape numero publia
catis bonis damnatorum. Eamque inter Çvynv -^^
-oçmmo-f^o^i dilFerentiam conftiruitnbsp;oftra^

cifmo ejeóloram bona popuius inviolata reliquit,
ijecus ac caeteris exulibus faélum : Mpl^si inquit ^

E,nbsp;Çvyii

cVfotxiV^w Oftracifmus a fuga differt,
quod (pvyii damnatorum facultates publicabantur,
vero migrare julforum populu bona
non tangebat.

î V.

Hœc inter oflracifnum amp; reîegationem Ro-
manam fimilitudo fcriptores Graecos poserions •
^vi induxit, ut odracifmum per reîegationem in-
terpretarentur; enim vero etfi relegatio oflracis-
mum in quibufdam referat , in multis tamen ab
eo diifert.

Relegationis varies erant fpecies -, nempe .erat
vel temporaria, vel perpetua^ aeque addicla ali-
quando bonorum profcriptio, quandoque fme ea
imponebatur. Relegabantur cujufque criminis rei
promifcue^ oftracifrao contra in decennale mit-
tebantur exilium-, non homines improbi,. fed quo-
rum opes, gratia, amp; potentia plebi fufpedae amp;
metuendce erant, irao qui in pœnam criminis eti-
am falvis rebus ejeaus fuit, non hic oftracifmo,
fed fuga amp; exilio damnatus dicitur.

Nunquam denique oftracifnus rpedabat bona,
nam qui eo ab urbe aberant , bonorum fuorum
frudus percipicbant 5 ut teftaiatur ioca a Petito L ,

c. pag.

î N A U G XJ R A L I S,
e. pag^ AS^\' Ed, Cl.nbsp;allegata.

V,

Formulam rdegationis nobis exhibet l, quot;j/D,
de inter d, quae h^c qt^h , ilium provincîa illa^ infu-
lifve iis relego, exœdereqtie debebit intra illum di\'
em. Relegabantur autem vel a certo loco,quot; quod
eft interdicere, vel ex certo loco in alium locum,
quod proprie eft relegare, idque Romse faélum a
Principe vel PraefeîSto urbi aut prsetorïo: in pro-
vinciis relegandi poteftatem Praefes ita exercuit,
ut extra provinciam ftiam relegare quidem potue-
rit, relegatoque necéffitatem provincia exceden-
di imponeret,atque etiam ad certa (ù^ provinGiîg
loca relegare interdicendo, ne èx illis egrediatur^
verum in infîilam aliumve locum, aut provinciam
fliEe jurisdióèioni non fûbjeélam relegare non po-
tuit, nifi id ei fpecialiter amp; nominatim , vel fal-\'
tem per confequentiam a Principe efi!et indultum^
7. S- S. 10.13. de interd.

VI.

Porro iiliî qui in tempus vel in locurïi pateh-
tiorem commodiôremve relegati erant , Teverius ,

^F -2nbsp;m

ni pœnas paruifîent j. coërcebantur. Sic in-tem-
pLisrelegaîo, fi intra fiatutum tempus amp; diem
interdiftis locis noaexceffiflet, vel excelTiflet qui-
dem , fèd reditum maturafîèt, perpetuum exili-
um infligebatur^ qui vero in perpetuum reîega-
tus erat, nec fententia, quoad illa loca, quibus
circumfcrip^us erat, paruerat, arólius infîjlse vin-
culo conflringebatur ; in infülam relëgato, fi ea
éxceïïilîèt, deportatie, deportato amp; evadenti ac
apprehenfb pœna capitis irrogabatur,., L 4. /. 28.
13. Z). de pœn.

Quin amp; aliis de caufis relegati quandoque în-
tentiori fupplicio déportationis affigebantur. Cas-
fium Severum prius in Cretam amotum^ poflea
(deportatum) confênuifîè in faxo Seriphceo dicit
Tacit. Ann, lib, cap. 21. varios hofce exilii gra-
dus fùbiit Julia, Augufti filia^ de qua videatur
Sueton. in Aug. cap,

De differentia inter relegatos amp; deportatos fe-.
£lione, quae jam fequitur.

SEC-

SECTIO SEPTIMA.

De Deporîaiis.

§. I.

Deportatio graviffima exilii fpecies ex pœnis
capitalibus erat, utpote qua, ut cum Pau-
lo loquar, caput e civitate eximebatur.

Deportati autem erant, qui, civitate omnibus-
que ejus juribus amifTis ad certam infulam defere-
bantur, ut ibi in perpetuum effent, /. 7. g. 2. D,
de\\lnterd,lvj.^, D. depmi.

Multiplex adeo deportationi pœoa inerat, nam
amp; ad peregrinitatem condemnatos redigebat, amp;
dxoWsç, /.17. Ö i. D.depœn. qui propterea mortu-
is accenfébatur, deportatus ad haec in perpetuum
patria Diisque Penatibus excidit, amp; inftila, in
quam nervo aut catenis vinólus deferebatur, ad-
flriólus ita tenebatur, ut pedem ex ea proferre
nequiret.

Denique bona deportatorum publicabantur, ut
nihil prêter vitam lt;amp; iibertatem angufliffimis li-
mitibus confcriptam haberent reliquum. Quo-
rum omnium illufire exempium in Flacco, qui^
bonis omnibus confifcatis, orbe Romano prohi-

F 3nbsp;M-

bitus 5 in infulam Andrum deportatus fuit: fJ^srâ
TJ^V â\'pâifscTLv uh paivsTo lYi; yihh^cv, inquit,, Philo
Juddus lihfo in Flaccim iftum, ex quo de deportati
mifera conditione amp; alia fumi poiTunt. Addo,
Perfas etiam in infulas deliólorum caufa quosdam
fepofuifle , quos âvoiO\'Tïàçk^ç Herodotus in Polymnia
vocat : memini Barnab. Brijfonium de KegnoPer -
far. Hb. 2. aliter de illis opinari, fed ejus opinio-
nera confutat idem Hiftoriarum pater in Thalia
cap. 93. \'Avdo-ïïaçoi proprie illi funt, qui fèdibus
fuis evuliî aliorfum trahuntur5ut hene Portus^c^m
titulus in deportatos haud maie congruit.

I L

Quanquam autem, ut jam fupra monui, exi-
lii nomen generale fit, nec deportati fblum , fed
amp; relegati ac interdióli exuîes tum ab Hifloricis,
tum ab jCtis appellentur, plerumque tamen no-
men exilii ad deportationis fpeciem reflringitur,
amp; a relegatione diflinguitur, quafi exilium prc^
prie non fit, quod jus civitatis non adimit.

î i î.

Hœc autem in infulas deportatio in locum aqua
amp; igni interdiaionis fucceffifFe dicitur /. 2. i.

A

D. de pœn. L 3. D. ad L. Jul. Feml. ouarum legum
au6lores vel ipfi, quoad illam fucceffionem fal-
luntur , vel ita intelligendi funt; aqua amp; igni in-
terdiólionem, prout olim obtinuit, eo mutatam
fuifle, quod deportatio ei fuperaddita fuit. Uti-
que conftitutio Augufli apud Dion. Caff: lib, 56,
ex qua Cujacius Obf. lib. 6. cap. 39. aliique hanc
furrogationem dérivant, eo tantum fpeftat. uta-
qua amp; igni interdiéli certis locis infulisve flridius
clauderentur.

Sœpius ad hcec deportati aqua amp; igni interdi-
^orum nomine veniunt, unde non inepte aliquis
concludat, antiqua m aqu^ ignis ve prohibition em
haud quaquam fublatam, ipiamque formam Con-
demnationis in ea denuntianda adhiberi folitam, in
deportatis quoque retentam 9 atque illud tantum
additum fuifle, ut certis locis concluderentur.

I V.

Addidit illud kugndm^ Oratiamp;ne Livid ^ v^tio-^
■ne politica ad id permotus,ne fcilicet exules,qui-
bus aatea libere extra Romanam dltionein vaga-
fedemque, ubi vellent, figere licebat, hac

:ri

libertate abufi malum imperio fuo molirentur. V.
Dion. Caff.lib.nbsp;§62. (Eodem prorfus con,

/ilio

filio fequenti temporedeEutropio in infulam Cy-
prum relegato legimus, ut ibidem pervigili cura
vallatus nequiret fuarum cogitationum rabie cun-
6la mifcere, confuli meretur Gothofred^ in Com-
ment. ad Codicem Theodof. Tit. de pœnis ) neque
enim juiium Csefàrem pœnse deportationis au6to-
rem efîè, ex comminacione ejus, qua milites ve»
tiiflijfimlt;z navi impoßtos, quociinque vento in quas^
cunque terras fuo julJli ave hendas minatur [Sueton,
in Julio cap, 65.) fatis coiligitur, nec ulla profîant
exempla ante Augufli tempora deportatorum ;
verba enim Dionis Cajfii lib. 56. quibus caufâm fan-
ciendœ conflitutionis hanc refert, quod muJricpu\'^
yot^sç (exules) alii quidem extra illa loca, in quae
è^opi\'a-By)(r(zv (relegati five deportati fuerunt) com-
morabantur, fî vel de deportatis accipiantur,
nihil aliud probant, quam ante Conflitutionem ab
Auguflo editara quosdam deportatos certisque lo-
cis adflnélos huic pœna3 haud ita obtemperafîe,
quin locis fjbi afTjgnatis egrederentur, amp; pafîim
aliis locis, priflina aqua amp; igni interdiclorum e-
xempla fecuti^ morareatun

V,

- .nbsp;V.

Ex eo tempore, quo Imperatores fententiae,,
qua cui aqua amp; igni interdicebatur, novam poé-
nam , conclufionem fcilicet amp; detrufjonem in
certam infulam, adjecerunt, ufu in valuifîe videtur,
deportatos fimpliciter dicere, qui hanc fententiam
fubiifTent, contra tamen fepius tam hifloriarum ,
quam juris au6lores vetus nomen aqua amp; igni in^
terdidorum etiam de deportatisaccipiunt, /. iS D.
dejîat. hom.l. ^.pr. D. decapit. miniit. fçd fcrupulus
alicui nafci pofTit ex eo ^ quod Jufîmianus
Làh. I. Tit. i6. 7- imo CJipianus 4 i. 2. D. de
kg. J. de aqua amp; igni interdidis itemque deportÉ^
tis disjunélim, tanquam diverfi effent, loquatur;
verum id nos non moratur, cum, fi ad diverfa
tempora re/piciamus, aJii revera fuerint aqua amp;
igni fimpliciter amp; ex priflino more interdifti, alii
fic interdiéli, ut fimul in infùîas deportarenrur,

Nec ccrte priflini moris interdiélio fiatim ac
penitus exolevifiè videtur , kd fenfim fenfimque
magis invaluifi^e, ut exilio damnati in infiih^s de-
portarentur, imp abojita pedetentjm intcrdicendi
formula reis deportatio vi ipfius fêntentiaj irroga^
batur, qui propterea nec ante pro damnatis hab@.

^nbsp;bantur^

DISSERTATIO JURIDICA

bantur^ nec civitatem amittebant , quam de eo-
rum deportatione fententia pronuntiata effet,/.2.

D. depœn. quod^ fi cui probabile videatur,
de tali deportatione reéle amp; proprie dici poflèt,
eam in locum aqua amp; igni interdiólionis fucces-
fiffe.

V r.

Magnum inter deportatos amp; relegatos difcri-
men inerat, quod hic paucis attigiffe non abs re
€rit.

Cum enim relegati certis tantum locis abefîè,
vel intra certes fines fè continere cogerentur^
omnia interim jura cum civitate fâlva amp; intégra
retinebant, ac tum faltem partem bonorum a-
mittebant, cum in perpetuum relegabantur,
quod non femper fadum eft, Qvid. Trifiium 4.
Eleg.

Omnia ^ fi nefcis y Cdfar mihi jura reîiquity
Et fola eß patria .y pœna carere mea.

Deportatio contra non nifi in perpetuum fada efl,
/. 18\'Ö- ^\'P^\'de înterd. itemque deportatus amitte-
bat omnia bona^ /. 4. /. \'].d t, omniaque jura:de-
portatus, inquam , flatim ac fententiam patitur,

civi-\'

dvifatem Romanam amittitjóc cum ea juraagnatio«
num 5 legitimarum hereditatum, patriag potefta-
tis 3 quae jura fequitur omnis faótio teftamenti.

SECTIO OGTAVA.

Quïnam Exilio punïti fmt.

I.

\'xiiiom oîim inter Romanos pœnam legitimam
J non fuifîè, nec legibus conftitutum, cum fii-
perius a nobis oftenfum eft, tum diferte verba
Ciceronis indicant, qui Orat. pro Cacinna^\'Exiîi^
um., inquit, non fuppîiciumy fed profugium porlusque
fupplictii nam qui vohmt pœnam fubterfugere, eamp;
foluM vertunt^ ideß, fedem aut locum mutant.

Reis nimirum judicii, cui implicabantur, exi«
tum metuentibus licebat fibi exilium voluntariuni
confcifcere, amp; pœnam fibi imminentem fubter-
fugere , tumve dicebantur exilii caufa fblum ver-
tere.

De Claudio Oppioque narrat Livius, eos ante
diem judicii vitam in vinculis finivifle^ eorumque

G 2nbsp;bona

biona a Tribußis: publiöata,. collegas v^ero eorum
exilii xauü folum- vertiffe.

Idem apud Grœcos,, cefle Demoflheïie,- reo lï^
cuit, cum primam oration em hab uifîèt, foium
vertereid, quod\'vetare lied accufâtôris , nec ju-i
djcum , nec cujusquam hominis in poteflate erat.

Aliud \'exilii genus Grasciîs VetufliflTimis tempo-
ribus in ufiî .fuit,, quod expiandi criminis caufl
fubiir, qui IbYtuita nec defl:înâta csède fe comma-
culafßt j idque ex jnftituto prifcorum, qui; homi-
cidas deteflandos amp; fugiendds exiflimabant, fa-
cris ve forà eos arcebant,. qui in reatu csedis
erant, ;qya dç re ac prasfertim modo expiationis
legi meretur Gulielm,. Budms inMßrv^ Pßß/in
Far}d, pag. 119,.^

Ölim inter Romanos patresfamilias amp; domini
iw liberos fervosque fuos id Juris exercuere-, ut eos
ab Urbe homimbus in agros ad opus rufhcura
rejegarent, cujus rei nf)tifrimum exflat exemplum
ia Tko ManliojTórquato,. de quo videatur Lil).,
iii/i. lib. Cic,nbsp;3. quin ôt Auguf^i fem-

p^re Ekrü-opufënti civis filium adolefcentulum in
.parricidiojdepreheftfum ab Aug^uflo damnatum le-

gimus^

gimus, ut, quo vellet pater, eum relegaret, Se^
neca lib. i. cap. 15. de Clem. idem fïjpplicii genus
modo licet atrociori fuis inflixit Auguftus, Sueton.
in Oâav. cap. 6$. Tacit. Ann. hb. i.

De fèrvis a domino in villam pœnœ caufà re-
legatis loquitur L 35. Lgt;. de hered. inflit. Rus
autem relegabantur,quia duriorolimruflicaquam
urbana fèrvitus erat, quo alludit Juven. S\'at. 8.

Quid facies talem fortitus Pontice fervum P

Nempe in Lucanos aut Tufcâ ergaßula mittas?

Quin amp; patronis in libertos hoc reîegandi jus
competiifîè Tacit. Ann. Lib. 13. aperte innuit :
quid aliud^ inquit, Ufo patrono concejfum.^ quam
ut vigefmum intra hpidem in or am Campania liquot;
hertum releget? Pofîea etiam jure publico liber-
tus, qui patrono contumeliam fecifîèt, aut con-
vitium dixifîèt, relegationis exilio puniebatur.

Deportari autem fervus non poterat eo, quod
caput ei, qui illud non habebatj adimi non po.
terat, I. iz. D.de accufat.

I I ï.

Videndum nunc paucis, quibus de caufis le-
ges exilii poenam in delinquent\'s flatjerint,

G 3

Earn ßepe arbitrio amp; auóloritate Principis, qui
iblusjus deportandi habuit, irrogatam fuifle, nuIV
la caufe cognitione interveniente, fatis conflat. \'
Legibus autem publicorum judiciorum varia» re-
legationis exiliique pœnas fàncit^ erant, quas hic
fummatim attigifl^ litis erit.

Injuriarum , conviélos quandoque in exiliumi
miflos, docet 145gt;. U. de injur. Falfl amp; quafi fal-
fl pœnam deportationem amp; omnium bonorum
publicarionem conftituit Lex Cornelia, 2. §. 23
D. de ïj:\'Corn. quse eadem poena infli\'Sa eft pe-
cul attis\'cri minis conviais extra magiftratus , I. I.
jy. ad L. Jul. pecul L i. C. de crim, pecul. Ea-
dem poena coercuir eos, qui munera publica ini-
quo.modo ambiiflent, /. i. C. deambitu. ;

I V.

Ad inftar legis Juliœ de ambitu puniendos Ar-
cadius amp; Honorius poftea refcripfere, qui per
fraudem muneribus publicis jfçingeffiftent,I. un. C:
ad L. Jul. de amb. criminis quoque repetundarum
condemnati in exilium plerumque mitcebantur, I
I. D. de L.Jul, repet. illos etiam, qui annonam
âagellabant, vel falfis menfuris publicum frauda-

bant.

bant, relegationis pœnse fnbjedt /. 6. D. de extra-
ord crim. pécQS pedaneos corruptos aut in exili-
uoi mitti, aut ad tempus relegari tradit Paulus
Lib, 5. Sentent, tit. 28. /• 38. D. de pœn. Idem con«
tigit illis, qui nondum viripoténtes virgines cor-
rumpuntjfi honeftiores eilent, l.d, D.depm. pu-
blica vis deportatione punitur, /. 3. 2. /. 11 . D. ad
L. JuLde vîpubï.vïohnmm ftuprum nondum pa-
tratum relegationi auclorem fubjecit, /. r.0. 2. D,
deextraord, crim. fimiliter amp; illi, qui libellum fa-
mofum aut carmen, quo alterius famam Jacera-
rent, compofuiffent , relegari ßlebant, Paulus
Sent. lib. Tit. 24. Qui injuriarum aélionem per
calumniam inftituit, extra ordinem damnatur exi.
]io, autrelegatione,üutordinis amotione, Vid.Ca^
jum I antepen. D. de Injur. Paulus Sent. Lib. 5.
Tit. ^\' Satis habeo celebriores hic allegaiîe leges,
qUcB transgrefloribus exilii pœnam di^Slabant, reli-
,qua, quœhuc fpeôtant, fedulus juris fcrutator fa»

cile inveniet.nbsp;\'

Animus erat nonnulla quoque hoc loco ex Jii*
re hodierno, quas ad exilia fpedant, addere, fl-d
cum pagellarum numerum, quem animo conce-
peram, jam compleverim, imo excefferim, el
oper^ imprœfèntiarum fuperfedere liceat; in eo ve-
ro^

ro, quod in me fufceperam, fi nec doólrina o-
mnis, nec cdtus adfit, quem quis defiderare
poflèt,nemo, opinor, propterea orbe literato me
exulare jubebit.nbsp;\'

Utique aequitatem in ledore meo defiderarem ,
fi in primo hoe,quod exhibeo, fpecimine omnia,
quae ad hoe argumentum referri pofiiint, excus^
(aamp; ad amuffim digefla vellet. Virium cujusque
amp; modus certus efl, amp;

Vnbsp;.... -

FINI S.

THE-

theses.

I.

Ußrs modus legibus prafcriptus non excedatur
jure Divino^ Naturali, S Civili funt licita^ ^

I I.

Lex non fcripta obligat.

I II.

Pœna quoque capitis pleäuntur violator es port arum^
fep miirorum municipalium,

IV.

Filius familias de peculio adventitio pleno teßari ne-
quit^nbsp;-

. V, . . ....... - . ,

Tutela origine ^ forma eß juris Civilis.

VI.

Cives etiam honeflos , ß vocati non irent , obiorto

collo in jm rapere licuit.

V I L

VIT.

Qui jußo metu duBus , avertendi incendii caufa,
ddes alterius deßruxit^ ex lege Aquilia non telt;
■netur, ■ \'

V I iL

Ufucapio non adverfatur juri Naturali,

I X.

Prodigus de jure habetur nemo ^ 7iiß talis per dcquot;
cretum Pratorisßt declaratus.

, V

X.

Ob crefcentem vicini pQtentiam jufium non femper
infmur bellum,nbsp;j

X I.

Teßamenta non funt juris natura.

Trcmsaäioßiper mftrnnentQ^mn infpeäis teßamnti
tabuUs ^uakt.

T E R I WW Y D 1 N\'G
van den
WEL EDELEN HEËRE,

CHRISTOFFEL WOUTERS VAN

M IE DE NV

Meefier \'m beidè^ dr Rechten,

Themis tocgcwyd, ftapt gy haer\' Tempel inj
Tr te nader ^ zegt de?RECHTSGODlN,
\'k Hoorde ü een * wigtig ftuk geleert en klaer ontleeden,
„ Ten blyk, hoe Ge in het Stichts-Athccn,
„ Iri royncn dienft uw\' tyt wift nuttig te befteêden*
iZo deen uw Vader en uw Broeder ook voorli^en.]

\' „ Volg verder nu hun\' wakk\'re fchreeden.
„ Geluk! geluk! haeft zult öcoük eenfraei Ampt bekleen.
„ Dus ziet deRaetsheer zich, zyn\' Vader, Wouters, Goren,
in meer dan eenen Zoon herbooren.

Getn\'Tüberem, te flerkvan geur,
Maer een frtfch Bloempje^ zacht \'van lleury
Biede ik Uaen, myn vriént, -voor eert van uwe Zoonen j

V Is m myri\' Tuin ter yl geplukt.
Behaegt het Hem en V, dan z.ie\'k myn wenfch geUkt ^ ^
s^ritjy/Mauricius quot;y/i?^; fi/wèvtf Laarnrkroonen.

P. A. DE HUYBERTs.
Hr, van Kruiningeth

[ * pe Toena Exilii.\']

H t

Aan den Edelen Moogenden Heer,
den Heer, Mr.

ADRIAAN VAN DER MIEDEN,

Raadsheer in den Hove van Holland ^ Zeeland
en Hesland^ enz. enz. enz.

TER I N H U L D I G I,N G E

van zyn Ed. tweeden Zoon, den Heer,

CHRISTOFFEL WOUTERS VAN DER

MIEDEN,

tot Meeiter in beide de Rechten.

Cui genus a proavis irjgens, clarumquepaterna
Nomen erat virtutis, tê ipfe acerrimus armis.

Virg. ^n. XII. 225-.

G.

\'eëerde Vriend, die t\'onwaardeerlyk heil geniet.

Dat Gy in \'t eêlUe van uw leevenstyd uw Zoonen

(Die Uw aanzienlykHuis met vreugde en glorie kroonen)

Het voetfpoor van uw\' deugd zo deftig volgen ziet»

(Wat zielsgenoegen kan een vaders hart meer ftrèelenl)

De vriendfchap port me om in uw\' blydfchap meê te dee-

;nbsp;\' (len.

::nbsp;Ont-

,Ontfang dus gunftig dit eenvoudig vriendendicht,
\'s Lands Pallas, die voor geen\' Atheenfche Palks

( zwicht,

En weet aan deugd en eer \'t gepafte loon te geeven,
Heeft reeds den Oiidften op den eereftoel verheeven ^
De Tweede toont zich meê zo braaven Vader waard.
Hy ftreeft zyn\' Broeder na met mannelyke flappen .
En heeft een parelfchat van de eêlfle weetenfchappen,
En kennis van het Recht gelukkig faamgegaard.
Nu ziet men Themis hem den lauwerierhoed fchenken,
En Neerlands Moeder zal om \'t verd\'re fierzel denken.
De Derde, meê van jongs tot wysheid opgeleid.
Belooft geen minder vrucht van wakkre naerftigheid,
Terwyl uw\' Dochters, als de drie Bevalligheden^
Uw\' difch verlieren, en in \'t bloeien van haar\' jeugd
Haar Vaders fchrand\'ren geeft, haarMoeders ed\'le deugd
Volmaakt vertoonen in haar\' minnelyke zeden.
Leef, deftig Raadsheer, leef tot glorie van het Hof,
Vokftem verdoof myn\' zang in \'t juichen tot uw\'lof.
Des Hemels zeegen wil uw\' dierbre dagen rekken.
Om lang de Onnozelheid een fchutsheerte verftrekken,
Terwyl nog hooger Eer op uw\' verdienften wacht,
Hy doe U dag aan dag, in kinderen en neeven,
De Nyd in \'t aangezigt, vernieuwde vreugd beleeven,
Ea veftig\' voor altoos liet heil van uw geflacht.

H 3nbsp;En

En gy) jlt;5iig Letterheld, die in doorwrochte bladercii

Poet zien , wat ryp vernuft uw jeugdig brein bewöönt,

Pehk iteeds om \'t bloed, dat gy voelt fpeelen in uw*

(aderen.

Ja ieder borftbeeld, dat uw ftamhuis U vertoont.
Strek\' Ü een fpoor tot eer. Zo wordt de roem van Cbr^Wj
Yxi Wauters ed\'le naam in U op nieuws herbooren.
Zo zie ik leevendig den Burgermeefter weêr,
WienrS vriendfchap ik gedenk, en wiens onfterflyke eer
\'t Verpligt-Noordholland fteeds met dankbaarheid zal

roemen,

Zomoetmenfteedsmet lofdevAN der Miedens noemen j
Zo hechte in \'t achtbaar Huis des Raadsheers elke zoon
Een\'llieuwe parel aan hua\' Vaders eerekroon.

J. J. Maüricius.