Ad L. XVI. C. de Donat. ante nuptias, ;
QUAM,
ADSPIRÂNT.E SUMMO NUMINE,
Ex Autorit at e Magnifici Reäoris^
Philof. amp; Med- Dod. Phiiöfophiïs, Phyficcs Experimeii-
taiis amp; Aflronomiss Profeflbris Ordinarii,
N E C N o 2gt;r \'
AmpUjfmi S e n a t u s A c â d e m x e ï eorijinfu V atque
. MobîIrjßm^ \'Paqiii.iATis jmi\'Qi^^\'^ de^iireto^,
PRO\'GRADU DOCTORATUS,
Summlsque iri\' ÜTROQIJE JURE Honoribus 6c\'
Prrvüegiis rite ac legitime confequendis,
Em^itorumExan\'iim fubmittit,
JACOB: SIMON GULDENSTEEDEN, Surinamensis.
■ad diem 14. Julii ^ H, L* S.
T
î s
; J^ C
^ ?
.. . - ■ . . \' \'-.is
; i
:
J \\
m
-ocr page 3-NOBILISSïMO. AMPLISSIMO.
GRAVISSIMO.
ÏNCUTAE. CIVITATIS. AMSTELAEDAMENSI^w^
SOCIETATIS. INDICAE ORÏENTALIS.
AD. PACIS. AQUISGRANENSIS. NEGOTÏA,
SUMMA. OLIM. CUM. POTESTATE,
DELEGATO.
NEC
ETC. ETC. ETC.
* 2
NEC NON
SPEGTATISSIMIS. PRAESTANTISSIMIS.
IN. CELEBERRIMO. AMSTELAEDAMENSIUM.
EMPORIO. MERCATORI
FLOREKTISSIMO.
Jv.U.^D.
GYMNASII. AMSTELAEDAMENSIS,
RECTORÏ. DGCXISSIMG.
VIGILANTISSIMO, ■
DISSERTATIONEM. HANC. ÏNAUGURALEM.
SEQUE\' TOTUM..
EA, QUA. PAR. EST. REVERENTIA.
CONSECRAT. ET. OFFERT.
^D E
Ad L. XVI. C. de Donat, ante nuptias,
\'uamvîs generi animantium omni a na-ttira
vis quaedam indita fit, qua ad fui geße-
ris propagationem amp; conferva tionem
fponte feruntur ; ea tamen in nobis ho-
minibus lion adeo fluxa amp; vaga ell, ut
nullis circumfcripta Hmitibus libéré va-
getur, nullibîque fubfiilat : Siquidem ratione , cujus
ope illius impetus moderari ac regere valemus, inftruâi
/imus; amp; mo\'derandos eïTe facile intelligimus. . Etenim
^qui fe folum audiunt, magisque flimulis amp; afFeâibus
fuis obediunt, quam rationi amp; falutaribus prüdentiae
monitisj videbis tragicos fibi praepar^re exitus, amp; haud
Anbsp;raro
-ocr page 6-rafo tötäntm gentium exidia, civitatum dades, regutn
prindpumque caedes excitafe.^
Sane per hoc fuperbum cecidit Ilium, Sabini Roma-
nique fe mutuis attrivère pràeUis, Tarquinius urbe ex-
3uUus, Appius Claudius in carcerem detrufus mortem fi-
confcivit, Caefar apud Aîexandriam viétus eft, amp; hujus-
modi cèntena alia facile pcfTem ex antiquis monumentis
addere, fi domeîlica amp; recentia deficerent exempla Vi-
de modo ràptas amp; ereptas afflifti-ffimis parentibus filias:
aut, illis frultra obloquentibus, male nuptas, filios fcor-
torum amoribus implicitos: liberos patrum matrumque
infana libine infelices, famiiiatum dedecora, vomicas,
carcinomata. Quod vàdimonia fiant, verfuras faciant
plurimi, corifumtis facultatibus foro cédant ac înopiae
litent, ab eadem faepe caufîa eft,
Conjugum imprôbos mores respice, faftum, luxum,
libidinem, in educandis liberis negligentiam, zelotypiam,
odia mutua, lites, pugnas, divortia. Omnia haec ex
caeca ftimulorum obfequentia ac amore refti nefcio
jproveniunt. Nec hofce effrenatos ac maleferiatos homi-
nes excufabit justiniani auftoritas, in Nov. j^.cap. 4.
\'dlcentis: Mïh\'d ejefitrore amoris vehefnentius, ïê eum
retinere ^ ^bïlofophiae e£eperfeBae. quandoquidem vel
ex PRocoPîï Hifloriéi arc ma novimus, parem lllu-m
Phiiolophiae in ducenda Theodora adhibullTe : ut ideo
hoc magis fui excufandi ergo dixifle exiftimandus fit ,
lt;^uara ex rei veritate. Natura, quam nobis Deus de-
dit, eft quidem inter boni maiique ftudia anceps; fed
ïamen ita comparata, ut fupervenieni, doftnna eam
perficere poffit. Quapropter Vitalis illa flamma non ex-
iîinguenda, ied flabelio falubrium praeceptorum ven-
tilan-
-ocr page 7-tilanda; non eliciendus naturae motus amp; incurfus, fed
çaftigandus amp; coêrcendus.
Ceterum hac in re laxiores eife vins verecundiae ha-
benas, quam feminis, non eft, quod probem, Ubique
enim terrarum major a mulieribus, quam a mafculis
exigitur caflitas. (a) Etinde ell, quod maribus licet
ambire virgines, non contra. Prollitutae quippe pu-
dicitiae habetur, amp; ab omnibus contemnitur, quae
procum quaerit. Légitima quidem eft, nec puellae
indecens dulcis fpes Hymenaei, amp; grata nuptiarum
exfpeélatio ; turpe tamen videtur amp; indecorum ia
virgine conjundionis votum, niii amp; vultus amp; fermo-
nis pudor animi modefliam, cattosque mores référât.
Unde etiam eft, quod, cum per hoc mulieres non a@#
que ac mares coelibatum evitare poflint, illarum major
ratio, quam horum in legibus Julia amp; Tap ia habita
fit. Non enim ita feminas,ut viros coelibes puniverunt;
tametfi yocabulum illud, quo poena ifta fignificatur, a
niuliebrifexu defumtum iît: fîquidem uxorium aes ap-
pellabant, telle festo in voc. multam, quam viri ob
earn cauiïam pendebant.
Naturalis itaque ordo fic jubere videtur,ut a viris am-
biantur faeminâe, perque gradus, variasque ambages
A ï.nbsp;in
.É
{a) Cauflam hujus rei eleganter peroravit balt. castilio/,;^,
III, d« jinlico fag, m, Z3lt;S, quem infpexifle haud poenitebit.
la fua trahantur vota. Virgo ideo, quae petebatur,tii^^
bus diveriis nominibus,i^totidem in hoc amoris negotio
gradus figniticantibus, veteribus appellabatur. Statim
enim atque placereincipiebat, Sferata, quia procus eam
duCturum fperab-Jt; dein cum mutui amoris verba inter-
ceilerant, Gonditioque erat con venta, TaBu\\ amp; po-
ftremo celebratisjponialibus, Sponfa vocabatur ;utî ex
NONIO MARCELLO dfi\'troprkt. fèrm.pag. «f. if3. patet.
Verba ejus funt: Inter {fQr^^um. dlBamy amp;palt;ftam,amp;
fpoiifam hoc intereft quad virgo frimquam petatur
Jperata dicatur ; dehinc promiß a ( ) V^lnbsp;Vel
fponfi diet pot eß. Hue quoque refpicit arkobius Liki
ïVv AdverfQem^HAmt, inquit, fperatasy habent
paBas^ habent int er partis ßipu tat tronibiis Jponfas. Ar
lie modo has voces explicat alb. gentilis Lib. n. de
Secund. nupt. cap. %-i.. AIM icerum aliter. Quae fen-
tentiarum divortia, refte id notante Cl. trerellio in
wût. ad Brtffon. de Rit. nupt. pag. x%i).Oper. minor,
eo nata videntur, quod non rede diltinxerint inter vir-
ginem fponiam fperatam amp; uxorem i interque fponfa-
lia fperata amp; nuptias fperatas, ■
I v. -.nbsp;;
Ut vero hoc maximi moment! negotium, a quo nunc fe^r
re vicae noilrae tranquillitas. Talus amp; reliqua, omnia de-
pendent , citius ac commodius perageretur , adhibe-
-bant fponfalipram^ conGiliatores , . yulg©nbsp;amp; pro^
■scenetae dicuntur. Maris hujus meminit ulpi-^^^-^^ i^
uft^
Forte refcribendum-, dehm ß frorniß»
-ocr page 9-ult, ^ SfonfaL Et fere fernher, condi\'tknes
mterpoßti^ f^rfon\'u exfediuntur. Atque ideo quoque
rubrica Codicis de Sponjalibus amp; arrhis fponfahtiis ^
froxenetis j ita concepta eli Praeclara horum exem-
^ )la occurrunt Genef XXiy. f. 2. Tob. VIL
i î^raemium eorum proxenettmm Se Igutiivri-nlv appella-
)ant, /. 2 D. de Trox ene t. Si certum in hac caullà non
erat promiiTum , definiebatur arbitrio judicis, donec eî
certus fit modus diélus-Conllicutione Graeca, quae de-
fideratur titulo primo libri fexti Codicis, quam cuja-
cius ex Bafilïcts reilituit. Lib. 11. Obf. cap. i8. amp;
nemini antequam leunclavius eclogam Bafilix.câi\' amo
ï^i j. edidit, cognita fuit. vîd. brûnqùelu. quot;Jrart. 11^
■ •nbsp;v:
\'i- \' ■ ■ ■
i Cum conditio de dote, amp; futuris nuptiis erat con-
venta, fponfalia contrahebantur ; fie difta a fpondendo.^
quod telle Ulpiano in /. i. de »y/ö^yä/, veteribus mo-^^
îis fuerit ftipulari amp; fpondere fibi futuras uxores. Con-\'
fuetudinis hujus exempla apud exteros fcriptores pas-.
fim occuTïunî. Elegans habet plautus Auiul,
i./fe». 4. Tricas ideo VERRius flaccus^ apud Feßum
^oc. fpmd-ere videtur neftere, dum ex Graecis fpanfa^
lioram nomen dérivât, eo quod fponfi «p-jrov^Tsiif, id efi^
interpofitis rebus divinis, fponialia facerent. Nec com-
moveor andr. dacerii lenitate in not. adFeRutn, nec
^LB-DIET tREK.eligt;ii argumentis in ad Brißon. de
jur. connu», pag- a8S. Opfr. minor quum vix ^^rr/i
etymologiam excafent, nedum valide tueantur. Poilea
A 5
-ocr page 10-placuit nudo pafto amp; abfque ftipulatione confici pofTe,
^ quaecunque verba, quaecunque figna , dummodo
mentem coptrahentium demonftrent, fulficere. Signa re^
quiruntur in mutis amp; furdis, qui fari nequeunt; in his
enim nutus amp; geftus mentis quafi internuncii funt.
Verba vero reguraliter ab iis requiruntur, qui faii
poflunt , fufficiant tamen amp; eorum figna, dummo*
do eà fatis oftendant animi confenfum. Immo
quoniam ipfum nuptiarum nomen bene moratis amp;
indelibatis virginibus fanguinem diffundit ; cumque
exornet puellana, de cujus agirur nuptiis, frons ad
pudorcm compofita, facies modeftiae amp; ingenuitatis
colore purpurans, ac mixta tenerrimis lacrymis tacitur-
nitas, fatis eft, ut vultu annuat fponfo, quae aparen^
tibus fpondetur, l. \\%:Tgt;. de Spon/U. Timida quip-
pe, quae ita fe gerit, ccnfctur, amp; prae pudore non
aufa mentem etiam teftatis verbis expromere, ne appe-
tentiae procacioris efle, amp; expetere maritum videatur.
vid. cypraeus de jur. connub. Lib. i. cap. 3. 4.
Contraâis fponfalibus mox nova nafcitvp fponfo cura
novusque labof ^ nonimpröbus, non injucundus, noa
ilerilis: fed facilis, hilaris, ubertus. Studium fcilicet
in fuas partes magis ac magistrahendi fponfam, affeftus-
que ejus tenerrimos lucrandi. Non ideo de fua aniniu-
la bene merendi occafionem praetermittit uUftn, led
ûdvocat in fubfidium omnem facundiam , officia quae-
vis honefta praeftat diligenter, munera denique mit-
tit, uniones, gemmas, annulosgt; vafaaurea, aliaque io-
caiia
-ocr page 11-calia ad mundum muliebrem fpeaantia. Sic eleazarus
proxeneta ïfaaci vafa aurea amp; argentea , veftes item
preciofas Rebeccae dedit, quorum pondus amp; pretium
üenf. XXIV, f. ïo. ^ 5-3. defcribitur.
Liberalitates hae fponfalitiae donatione s ac largita-
tes appellantur , amp; (r) olim fi fimpliciter erant coliatae
nuptiis etiam non fequutis,fponfa eas retinebat. Mera
haec amp; pura donatio cenfebatur, non ob cau0àm fa-
ßa, L i, i. deTionat. L 2.7, l. 66. 2). l. 4. l
6. Cod. de Timat. int. vir. c^ uxor. Nulla ideo per-
fonarum, impedimentique feu cafus, ob quem nuptiae
non fequebantur, ratio habebatur; niii expreiTe con-
ventum erat, ut nuptiis nom fequutis, donata reilitu-
erentur , l. 7. C. de Tgt;onat. ant. nupt. aut fi non fpon^
fae, fed parentibus ejus, provocandi matrimonii gratia,
fponfus munera dedlffet,/. C. eod. ratus forte, fe hoc
remedio poffe voti competem üeri^ uti etiam nullum
praefentius efl ; ceu vel exnbsp;Com, Galium
appellant, Ekg, III. conHatt
quot;Do-
(c) Per.peram in Nov. zz. cap, iS pr. eap. 15». i .jamp;c^p. zi. 1.
^ Nov. 11 y. eap 1. donationes propter nuptias ita vocantur Nam
non una j fed variae inter Iftas donationes funt differentiae. Dona-
tio propter nuptias amp;ante matrimonium amp; ftante matrimonio fier4
poteft; fponfalitia largitas tantum ante matrimonium confertm:,
Illa fit intuitu dotis ,Sc quafi in ejus renumerationem; haec non
item, lila fit vel a fponfo fponfae , vel a marito usori , non
contra; haec autem a fponfo Cponfae amp; vice veria fieri poteft^
lila feciito matrimonio fit quidem uxoris, fed revocabiliter.j haec
fublccuto matrimonio tnanet ejus, cui facla eft. lila fi non fe-
qiiantur nuptiae propter cafum^ indiftioÄe rejpctitur j äiaec ^rq®
itcna.
DoniSy ait, permuket corda farentum
Et pretio faciles in mea, vota trahit,
jiuri caecus amor nativum vincit amorem,
Coeperunt natae cnimen amare fuae,
V 1 I.
At CONSTANTINUS. M. ifi l. x. ^C. Th. de SponfaL ex
qua compilata eft /. 15. C. de quot;Donat. mt, vir. ^
uxor, novum jus introduxit,amp; res pure donatas nuptus
morte alterutrius, vel pœnitentia non fequutis iucrari
vetuir; fed ad donantem, vel ejus heredes, filios aut
parentes, non vero ad ulterius gradus, aut extraneos
leredes, ftatuit reverti; forte quod donatio, inter
fponfos fimpliciter fada, fibi,vifa fît, tacitam conditi-
onem nuptiarum in fe continere. Praeterea in â. /. z.
voluit, Ut, fiob fponfi mutatam voluntatem nuptiae
non fequerentur , donatio fponfae commodo cederet ;
amp; fi hoc a parte fponfae contingeret, ut fibi mutuo res
donatas fine ulla diminutione reftituerent. Ita Prin-
ceps ChrilUanus amp; honefti amantiiTimus, quo elogio
eum profequitur MARTIANÜS in Nov, iv. frenum levi-
tati repudiorum videtur imponere yoluifte j ut fcilicet
fcirentii, per, quos ftetiffet ne nuptiaè confummaren-
tur,donationisiponfalitiae commodo fe privandos : con-
tra iis, per-quos non ftetlffet, ejufdem donationis com-
modum efle ferva^ndum. Denique in quaeftione de re-
^îtutione,amp; retentione fponfalitiae largitatis non impkto
mmi4mon^io,iîlud tantum fuperftitibusiponfisfpectanjus-
fit, uter exfponfis voluntatem mutaventi, renuBciave-
rit, difcuiferit, amp; nihil praetçrea ampUus. ll^imvero
cum
-ocr page 13-eum justinianus Iioq non probaret, amp; varias matrimonii
non confummandi çauflas attendi veliet , probata eon-
ilitutione leonis amp; anthemii in7. pen. C. de SponfaL
hancnbsp;partem in /. 15. C, de ^pnat,
ant. nupt. delevit.
V I i î.
Ipfe vero Conflantiiius , quod olim coriftitUerat, ïci-
licet, ut donata, nuptiis per mortem alterutrius non^
fequutis reverterentur ad donatores, eorumque here-
des, id nova; ratione rurfus determinat in l. $. C. Th.
de Sponfal. quae efl 16. C. de *Donaf. ant nuptl
ftunc propiiis infpiciendà. Verba legis, ut diön. go-
THOFREbus ea vulgavit, fuht:
léf . CONSTANTINUS A. tibëriAnûM Vicarium \'Hîquot;^
fpaniarum.
SI, a fponfo rebus fponfae donatis intervenîenté
ofcttîoy ahte nuptias hunc vel illam mori contigerk y di-
midiam partem rerum donatarum ad fuperflitem per-
iinere praecipimus, dimidiam ad fefunBi vel defun^
ftae heredes ycujuslibet gradusßnt ^ quocunque jure ~
faccejfet ïnt: ut donatio ßarepro parte dimidia ^ amp; rejol^
vî pro parte dimidia^ïdeatur. Ofcula vero non inter ve-
niente^ five ffonfus ., five fponfa obierit^ totam infirmari
donatiônem,^donat6rifponfo ..velhered ejUs refli^\'
fui. ^odfifponfa intervemente^velnon intervemente
\'ofiulü, donmionis tîtuU {jqûod raro dccidiî) ßerit ali«
quid fponfo largita, ante nuptias hunc vel illam
mari conPÏgerit i omni donatione infirmât a-, äd donatrt^
^cem fponjàm , five ejus fuccejfores donatarum rerum
-ocr page 14-dominum transferatur. Accept. 13. ^âji his^ali,
kepotiano amp; pacato conss. 336.
1 X
CoNSTANTINÜS constanth chlori flllUS Jcgis noflTaC \'
auftor, patre mortüo imperium per Gallias, Hifpaniam
amp; Britanniam amium agens trigefimum aulpicatus eil.
Vide yluBorem ejus vitae. Lib. W. cap. y3. Dein
rebus domi ac militiae praeclare geftis Mag^/i titulum
meruit, aeternamque laudem confequutus, _ maxime ob
id, quod religionem Chriftianam, cujus veritas eo tem-
pore doctis erat contemtui, amp; indoäis odio, teile lac-
TANTio Ltb.i. Inflit. cap. i.^ Lib. V. t\\ 1. Ipie eam
amplexus a barbara fervitute liberavit, liberatamque re-
creavit, coiiilituit ac formavit. Sic primus Principum
Romanorum fuit, qui repudiatis gentiiium erroribus
mAjeilatemveri Dei cognovit, amp; lionoravit, everfam-
que juilitiam reducens deterrimum aliorum faclnus ex-
piavit. Scio equidem magnum scaligerum in Anis in
dubio reliquifle, an Imperator hicce vere fuerit Chri-
llianus. Sed refutavit fummus vitringa ad Jpocatypßn
Joannis caf. xii. J^.6. hüjiis viri fententiam. egregie
docens-, quam parum fidei fit tribuendam Eutropio y
.Zofi^^Oy juliano, aliis. Non moror, qui, ut Conßanti-
no omnem gloriam, quam ob pacem Ecclefiae datam^
confequutus eil, iterum adimant, audafter contendunt,
religionem Chriftianam opera principum fubfidiove uti
non debere, amp; his quoque cum illa nihil rei cife, ne-
que illi cum bis quicquam effe debere; c^^it^ omnia ^
guae proferunt , magis ex odio Ciiriiüanae reliigionis,
-quam
-ocr page 15-qüam eX fana ratione petita fmt. Videfis, qui jam olim
has live ineptias, five calumnias repreffit, amp; refutavit,
augustinum Epift. XLViii. ^ l. Sed haec de auaore
legis nollrae notalTe fufficiat. Plura qui fcire cupit, a-
deat eos, qui vitam Ejus data opera litteris configna-
runt.
Mifla ell: haec conftitutio ad tiberianum,primum Hifpa-
niarum vicarium, qui in vetuilis monumentis occurrit,
amp; idem videtur,qui anno Chr. 3x6.Cg 3x7. per Africam
Comes fuit, i. C. Th. ^iemadm.mum. civ. 1.1 C. Th,
de lyecurion, Nec diverfus ab eo, qui anne Chr.^-^z,
Comes Hifpaniarum fuit, /. 6. C de Serv. fugit. cM-
jus mentio quoque fit in 1.1. C.deFund. limitropb. Lib.
XJ. Alius autem ell, quem hieronymus in Chrdnico
fcribit anno Conftantini 30. funftum fuilTe praefeftura
Praetorii Galliarum. Noiler enim vel ideo elfe non po-
tuit, quia eodem anno, quo haec conftitutio ad eum
transmilfa, erat Vicarius; jam Vicarius Hifpaniarum
fuberat Praefeao Praetorio Galliarum, I. 61. C.Th.
de Qurs.publ. amp; vices ipfius gerebat, feu, ut Impp.
aiunt in I. I- C. de Froxim. facror. fcrin.
qui pro Praefefto dioecefes fibi créditas temperabat.
Hinc Vic ar ia Traefe Bur a in infcriptione I. n. C de
Jur,^ faa.ignor. Cognofcebat vice Praefedi, /• i.
5.4. 2). de Legat. f ë I. C. de JppelL^^ con^
ftitutione valentiani in /. i. C. de Offic. Vicar in
cauffis civilibus comitibus militum praeferebatur ; in
negotiis vero mihtaribus comités Vicario. ^ Quoties au*
tem focietas in judicando contingeret, priori loco Vi-
k
carias ponebatur: fiquidem Praefedurae meritum ce- ~
teris dimitatibus anteilabat, amp; Vicaria dignitas iplo no-
mine eps fe trahere indicabat portionem.^ Videiis,
qui de his uberius agunt, pancirollum ad Notit. hj^-
Orient.caùnbsp;amp; jac- gothofredum in Uotit. quot;Dt-
onitat. CoJic. Theodof. Praeerat nofter feptem pro-
vinciis, in quas Conftantinus Hifpaniam diviierat , qua-
rum tres erant confulares, ut Baetica, Lufitama, amp;
Gallecia; quatuor praeiidiales, ut Tarraconenfis, Car-
thaginenfis, Tingitania amp; Infulae Baleares._ vid. Nottf,
}mf.04:cid.çap. 66. Ohm augustus Hilpaniae tres cou-
ftituerat provincias, Baeticam, Lufitaniam, amp; Terra-
conenfem. In Baeticam, quam populo reliquerat,mit-
tebatur Praetor, in reliquas Legati. Poftea praefides
Hilpanîî^m rexerunt, non unus, o^^.mm\'i Maecim
Trohus fubnbsp;^ ^ntonino Impp. Hifpaniae prae-
fes fuilTe dicatur in l. 7. S- lo.î^. de Interd. ^ relegat.
id tamen de una procul dubio trium iftarum provincia-
rnmintelligendum eft; fiquidem in /. 4. i. Tgt;. Ad
Let. Corn, de ßcariis. dicatur a d. hadriano com^
probatum efle fa^um îgnatii Taurmi proconfuhs Bae-
îicae , ^ in L a, D. de His, qui fm vel alien, jur.
ülpianüs alieget refcriptum d. pu ad maricianum pro-
confulemBaeticae, amp; ex grutero p. ccclxxxi. i. con-
ftet , provincias iftas adhuc fub alexandro severo fur
ifîc divifas. Denique ohfervat jac. gothofrsdus ad /.4\'
Q.Th. de Accu fat.-ànbsp;temporibus in haec us--
que tempora totius Hifpaniae adminiftrationem quater
variîifle. Primo fcilicet.eam fub comitibus fuifle » aem
vicariis paruiiFe , poftea procoiiiules habuifle,, of tan-?
dem ad- vicarigs rediifle,
XI«
lia,
X l
Data cotiflitutio noftra eft^ ut cx fubicriptione ^qnae
in Codice Theodofiano integrior extat, Idtk Jul, Con^
fiantinop.nbsp;Htjpali XUL Kal. Maji. In quibus-
dam Codicibus cil XIV. Kal uno die citius. Decimo
itaque menfe, poftquam data erat, Hifpalin pervenit,
quae erat totius Hifpaniae metropolis, ubi morabatur
Vicarius. Vid. jac. gothofred. in Comment. C. Th. ad
hanc legem. Additur nepotiano amp; pacato Conjf. Co-
dex Theodofianus pro Facato, habet Facmdo., quod
reélius eile ex chronographis apparet, qui omnes no-
tant Nepotianum Facimdum Conjf. amp; iidem quoque
lîotantur /. i. C. de Natur, hb. Nifi Tacatttm fuiife
Famp;cundum vocatum dixeris. Incidit herum confuïatus
inamiumChr. 336. qui eft annus 30. imperii Conftan-
tini,
X I L
Hifcepraemiftîs, ipfa lex infpicienda venit. Ejus au-
tem in explicatîone verborum ordinem, veluti maxime
naturalem , fequendum efTe arbitror. Jure meritoque
Imperator liât im in initio legis nominat res amp; perfonas,
quarum caufta eam promulgavit. Si afponfo, inquit,ré--
hus Jponfae donatis. Scilicet amoris promovendi caufta,
nam aliud in fponfalitis arrhis juris eft, uti rede aeo
hic notavit (f ) Praeter annulum enim pronubum, alia-
B 3nbsp;que
* Arrha a fponfo dabatur fponfae in tcfrimonium amp; quafî
pignus de futuris in^ter eos nuptiis iudae fponfionis , «.jusque no-
mine
que arrhae loco data, quaedam donationes olim adjicî-
ebantur, quas in fponjalibus fat\'ias vocat ulpianus /.
31. §. rj. Tgt;. de Donar, ïnt. vir. amp; uxor. amp; de his
duntaxat hic fermo ell, Arrhae autem,li iponlarepudii
cauffam dedit, duplum reddere debet: fi Iponlus, ptr-
dit eam, /. pen. C. de Sf onjal. Sin neuter praebuit dis-
folvendorum fponfaliorum anfam, ceflat ejuimodi pee-
na, amp; intégra rt-llitucnda elt; ut fi mors intervenerit,
^ut aliud legitimum impedimentum, vel exjufla poeni-
tentiae cauifa. repudium fit faélum , L i. ^ 5- C. eod^
Interveniente ofculo ^ id e(l, ofculo comité, feu,ut
jimpl. OTTO in Comment, ad $. 3. InJt. de\'Donat. quaß
aliud agens haec interpretatus ell, inter publice cele-
brata fponfalia. Etenim duplex erat olim fponfaliorum
celebrandorum ratio; vel folemniter, adhibitis arbitris,
arrha amp; oiculo intervenientej vel minus folemniter,
ofculo
l|:(
9i;t
mine faepius, non nummi , fed pronubus annulus dabatur,un-
de juvenalis Sat. FI. Et iigito pignm fortaße deäißi. Eum ve-
ro annulum fcrreum fuiffe, refert plinius Lib. XXXllI.cap. f,
aureos tamen annulos etiam dedifle, feminafque domi geftafle,
fatis eonftat ex ter tulli ami y4polog. Solere amp; alia multa ar-
rhae nomine dari, novimus ex capitolino in Maximino fmia-
re cap, iDifFerunc arrhae multis modis, a fponlalitiis dona-
tionibus. Illae ,amp; olim 6c hodie non fecutis nuptiis redduntur,
hae olim remanebant apud fponfam. like nuptiis culpa fpon-
lae not! fecutis regulariter in duplum reftituuntur, /. 5. C. de
SpoKfal. -Add.nbsp;bynkershoee. Lib. Fi^- ^^f- if-hae
Ycro ill fimplum»
14 li
örciilo fcilicet arbitrisque omiffis Ad priorem refpex-
iile videtur tertullianus de ydand, -vitg. cap, xi.
yid de/pon/ationem ^ inquit, velantur -virgines, quia
corpore ^ fpiritu mafitilo m\'ixtäe funt per ofciiium (^d)
^ dextras , per quae primum reßgnarunt pudor em fpi^
ritus, per commune confcientiae pignusquo tot am
condixeriint confußonem. Eleganter ofculum appellat,
commune confcientiae pignus, quod eo taiiquam pignore
novi fpoiifi confcientiam ad fidem, concordiam , amp; a-
morem confervandum obligare putabantuf. Fit quoque
hujus ofcull mentio in Novella alexiï comnenï tîtulo
de\'S^ponfalibus^ amp; ibidem inter eorum iolemnia nume-
ratur. Res porro ipfa fatis clare indicat, hie non agi
de quovis oiculo, five clam, five palam dato. Deoc-
cultisenim amp; quae praegnantes ob caulfas nonnunquam
dantur amp; accipiuntur, non judicat, ut vulgo dicitur,
ecclefia; amp; jura conftitui oportet de his, quae e^ri xh
ttAîT-
(d) Apprime ideo castîlio Lik IF- de jHlkopag. 317. ait:
Ofcalum cam ^ cerporis animae cofijfînÉîio fit, metuendum vehement
ter ^ ne aie amator fenJuaVa^ corpori .qmm animas fit prsc\'ivior. Amator
^SÏO fiitionaiis^ etiamfi os corporis ptirtem eJfe ne» ignoret ^tarnen CMm verba^
quae mimae fmt ïnterpretes, ex eo tatjqmrn Ulms veßibido exeanîcum
fpiritHS etiam mßer , fdi anima a mdtis appelUtur, iliac eßnat, ßum
enm am^tae mulkris ore conjmgit , non Ht illam honefio aliquo dejïderio
incendat^ fedm ex eo vinculo ammamm adiim utrinqm patefactat qua.
rrum cum altera alterius fiudio efferMur , alîsrnMim fefe in utriafque cor.,
ptii infmdpsnt atqns commi/cent, ut e dfiahis umi fiat, qme dm corpors
mirifice guherttet : ita ojCMléi}?j. mimas potius quam corporis .eß conneSlig,,
Nam amp; ifîam âd fefe ßbtiliter attrah/t, dr ^^ omnijaece corpore^ c^m^
Mmrnodo diiji^ngH. Unde omnes ppidice AWAUlSS oJCHlWÛÎ .tiln^UClf^ -élMiquot;
.m\'^rum CiiUMm ditp^f^ expstmt.
^mVû? accidunt, fecundum /. 3.nbsp;Legib. Et qui,
quaefo, fi fponfus, aut ejus heredes negarent, le, aut
defunaum unquam a fponfa fumfilfe ofculum, illa pro-
baret contrarium, nifi fi praefentibus teilibus hoc figil-
lum fponfahbus fuiffet adpenfum ? harmenopulus Lib.
iv. tit. 3. §. ii. pdg. 191. edit. Dion, (jothofred.
reàe ideo principium noftrae legis^ ita interpretatur:
Si fponjaliorum tempore fponfam ofiuUtus ßt fponfus.
Deinde patet ex iis, quae habet arnolü. ferronus ad
Confuetudtnes Burdigal. tit. 4. de Tgt;ote ■2.. antiqui-
tus apud Hifpanos, ad quos haec lex miffa eft, hunc,
quem diximus, modum contrahendorum fponfaliorum
vigmffe. Ex gommesio quoque novimus ad
ri LU. num. 3. diftam legem amp; confuetudinem ad-
huc ibidem in viridi efte obfervantia. Denique amp; illud
infubfidium venit, quod amp; apud alias gentes moris
fuit , ut paaa amp; conventiones, fed maxime fponialia,
ofculo firmarentur^ ut eo fidei amp; amoris fymbolo pro-
miftis ftaiidum efîe admonerentur. gregor. turonensis
de Fit. Patr. cap. lo. Dato fponfae .mç^mt, annulo por-
figit ofculum, praebet calciamentum ^ célébrât fponfa-
liorum diem fejïum. In confuetudine Rupellana, do-
cente jac. gotbofredo in Comment. C. Th. ad h. /.ca-
Ntmx art ic, 46. Mu lier em pofl obitum mariti inter ce-
tera ßU habere, quod donato ac cepit pro jure of cuit
(vulgo/ö^/r fon ojculage.) In chartis medii aevi nihil
frequentius eft, quam ut ofculumpro donatione prop-
.ter nuptias amp; fponfalibus ponatur ; cujus rei exempla
compléta freniüs collegit in mocq ofculum-
• ir\'
n
Ii
XIV.
.Ante nuptiaseft, antequam fponfa in domum
mariti fuerit. dedufta. Quamvis enim ad matrimonium
perficiendum deduélio in domum non fit neceflaria i
fed nudus fufficiat confenfus, /. 3%. ^.13.2). de T^o-
nat. int. vir ^ uxor. I. 3*\' de Tionat, /. 30. de
R. J. /. zx. C. de Nupt. Î. 11. C. de Repud. Nov,
XXII. cap. 3. quia tamen deduftione ille confenfus fiia-
xime declaratur, ea omnino requiriturj quando lex nu-
ptias exigit, ut in cafu noilro in /, 6. C h. vel
fub illarum. conditione aliquid eft reli(5i:um,aut deprae-
judicio tertii agitur ^ ut fcilicet ita omnis fraus amalia-
tur, -/. 15-. D. de CoTidif ïê demonßr. l.i^i C de Nupt.
I 6. C. Th delt;Tironib. Videfis, qui uberius hac dere
difputant, jac. GOTHOFRED. adnbsp;Th. de\'If-
ronib. amp; ulr,huber. Tart. 11. Digrejf. Lib. \\
X
Htmc vet iltam mori contigerït. Idem dicendîim
.ait bruNNEMAN. h. l. -Çi per cafum fortuitum fiat ,
ut nuptiae non fequantur. Forte refpexit ad fervitu-
tem in quam per capti?itatem alter fuit detrufus. Ser-.
Vitus enim mortalitati comparatur , L 209. T).de R. J^
J, .5-9. in fin. quot;D. deCondit.M \'Demonßr. Secüs autem
erit, fi ea poena in hunc vel illam flatuta, quae irrogat
fervitutem, aut fi alter fervus privati faftus fuerit ; quia
tunc culpa fua videtur redaftus in eum flatum, fibique
impofuilTe impedimemum, quo minus nuptias pofTit^on-
fummare. Nam non omnem fervitutem morti fimilem
efîe, fatis perfpicue docet ulpianus in /. 32. §. 6. D,
de Ttonat. int. vir ^ uxamp;r. Et hoc cafu perdit fpon-
fus totam donationem, amp; fi fponfae id contigerit, fi-
ne ulla diminutione res fibi donatas reftituere debet gt; k
a. C. Th, de Spon fal. k C. h. t,
fDimidiam partem rerum donatarum ad puperßitem
fertinere praecipimns ydimidiam ad defunBi veldefun-^
Bae heredes. Olim quod fponfus ex liberalitate fua da-
bat fponfae, nifiiexprimeret,fe fubconditionefuturima-
trimonii id donare , ftatim ejus in dominium tranfibat ;
ita ut etiam ipfi marito poilet in dotem imputare, amp;
matrimonio non fequuto neque ipfa , neque ejus heredes
tenerentur reftituere. Id autem constantinus muta-
vit, ut fupra vidimus, amp; conftituit, ut, fi mors alter-
utrum fponforum e vivis rapiat, tota donatio ad do-
nantem vel ejus heredes revertatur, nifi ofculo inter-
veniente fuerit faäa ; quo cafu voluit, ut, fi fponfa mo-
riatur, ejus heredes partem dimidiam largitatis fponfa-
litiae reitituant fponfo; fi vero fponfus fato fungaiur,
ut fponfa femilTem rerum donatarum lucretur, amp; alte-
rum femiflem defunfti heredibus reftituat. Hoc ita, fi
fponfus quaedam donaverit, obtinere voluit ; quid in
fponfa donatrice juris effe conftituit, mox fumus vifurk
\' ^HÎ^^iihet gradus ßnP^ Cum Imperator consxanti.
NUS
-ocr page 23-îîus in I 1. C. Th. de Sponfal. conlHtuerat, repeten-
dae rei donatae facultatem ad donatoris tantum prae-
mor tui patrem ac matrem, liberosque pertinere, non ad
ulterioris gradus vel extraneos heredes, hic novum jus
introducit, amp; heredum differentia fublata, quocunque
jure Juccefferim, five Praetorio, five Givili, nihil in-
ter effe voluit.
XVIIL
Vt donatio flare pro parte dimidia, tê re folvi pro
parte dimidia videatur. In Codice Theodofiano ell,
ut donatio llare pro parte media ^ folvi pro parte
videatur. Stare donatio dicitur, quae valida eft.
Sic vendit io dicitur flare in I. S7-nbsp;de Contr ah.
emt. amp; contraBus jure ftare in i. C. Ne uxor pro
marito. Rei ergo donatae femiflem alterum pure habet
fponfa, alterum fub conditione, fi nuptiae fequantur.
In indicanda autem hujus rei ratione mirum in modum
Yiri dofti variant, a. a. pagenstecher dc\'fnr. Virgin.
/.i^S. eam dirivat ex innata mulierum rei acquirendae
CUpiditate, dicens: Sponfa donum accipiens a fponfo vi-
detur ipfum ofculo impertiiife ab avaritiam fexus, qui
muneribus acceptis adeo deledatur, eaque ofculo faci-
le compenfat, ut pro hoc ofculi dono fponfos, quafi ad
obligatus, femiffem donatorum viciftim videatur
donare. At enim nolim tam male de fequiori fexufen^
tias, eumque adeo rei habendae Ihidere credas, ut etiam
ultra terminos verecundiae acmodeftiae, quae funt ejus
ornamenta praecipua, divitiaeque maximae, progredi non
vereatur,cuJB fit humanae locietatis decus ac voluptas^
,nbsp;G inbsp;nec
xiec probitatis copia noftro quicquam cedat. Habent, ni
JOB. NEviZANus Ltb.iY. Stlv, nupt. num. 95\', multeres
infinit as praerogativas, quas viri non habent, quae
copioßus fcriptae comperirentur ßmulieres fcriberent^
uti viri faciunt. amp; paullo poft. Tropterea inquiebat
illa illußrtßima Margarita Tit ia, cum aliquando ver--
his ßiperari videretur a viris : Non enim hoc evenksi
quia jus non habeam, fed quia illud dicere nefcio. Im\'
mo plures etiamfi fciant, nolunf dicere ob reverenti-
am, amp; ne difp li ce ant hominibus, quibus poßea facile
eß -viucere , non repug^nantes.
Optima nm nullo cauffa tuent e perit,^
Minime ergo hujusmodi fufpicione premendae funt mu-
lieres , maxime cum quilibet bonus iit , doli ac fraudis
expers, donec probetur contrarium, amp; praefumtioni
bonae potius, quam detraäioni injuftae acquiefcendum.
Modeftior quidem, non tamen verior, eft jon. sichar%
DL, fententia in Comment. C. ad h. t. rati, fponfam,
culofculum infigitur, fponfi afFeétui amp; cupiditati ob-
fecundantem ,, hancque gratiam facientem , dare id,
fponfum yero accipere, atque ideo non mirum efte , ft
viciflim fponfus pro accepto ofculo aliquid etiam doni
rependat. Verum enim vero quamvis multi hanc ado-
ptent,, eft^ tamen magis fplendida, quam vera. Nam
hic non agltur de quovis ofculo , quod fponfus vel ra-
puit, vel blande expetivit j .nec quod donationem^prae-
ces-
-ocr page 25-ceffit, aut poil fecutum efl: fed tantum de eo^ quod
cum fponfalia celebrarentur, fponfus his amp; fponfalitiae
largitati tanquam figillum appendit,- non quod alio tem-
pore donation! accelfit. Huic autem cafui fpeciali ge-
neralem sich ardi rationem minime convenire poffe, qui-
libet vel me tacente videt.
X X.
Propius ad verum accedit jac. gothofredus in Com^
ment, C. th. ad h. l. torn. I. pag. 308. binas hujus
rei adferens rationes. Prima eft, quod delibata qua-
dantenns amp; pro parte dimidia fit fponfae pudicitia of-
culo interveniente; id enim mulieribus avfißoXov ää! xoj-
fmyil^a. Tjj? a-vyymUs fulfte. Altera eft, quod fingula-
ris ofculorum inter Chriftianos olim fuit reverentia ; amp;
licut his inter communionis fymbola amp; charitatis ft^na
ofculum fuit, ut ex tertulliano , ambrosio, aliisque
BARoNius docuit ad annum Chr. 45-. ita fponfam, cui
ofculum- tuliffet fponfus, arftiori foederis vinculo con«
jundam cenferi. Non difquiram an ofculum, de quo
hic agltur originem habeat ab illo charitatis, quo Chri-
ftiani fe ad mutuum amorem obligabant; nec negabo
fponfam, cui ofculum fponfus dederat, olim ftriftius
fuifle obligatam: fed ob hanc cauflam edixifle Constan-
TiNUM, ut apud Hifpanos fponfalitiae largitatis, ofculo
interveniente faélae, dimidiam partem nuptiis morte
fponft impeditis fponfa lucraretur, eamque etiam ad he-
redes transmitters poflbt, fi ipfa ante matrimoniumcon-
fummatum moreretur, vehementer dubitem. Nam cum
hie ratio.fponfl.nulla habeatur, amp; fcriptura, praefertim
k
cui teftes fubfcripferunt, quam validiflime obligemurj
amp; tamen fi ea interveniente, vel fponialia fuerint celelt;^
brata, vel a fponfo quid doni acceperit fponfa, nullam
ejus retineat partem, fi nuptiae non fequantur, firmi-
tas obligationis, ex fponfî ofculo nata,non videtur caus-
fa bujus conftitutionis elfe polTe. Plus vero valoris pri-
ma raiio habet, quam gothofredus ex indole ofculipe-
tit. Quam cum folidam ac veram putamusi, lubet hic
paullulum excurrere, amp; ofculi religionem, vim ac effica-
ciam breviter tantum tangere. {e) Ofculorum originem
quod attinet, ea citra controveriiam ab ipfis rerum hu^
manarum primordiis repetenda eft. Natura quippe,
quaeutrique fexui erga alterum infudit appetitum, mu-
tuumque animorum amp; corporum ad fe invicem acce-
dendorum defiderium, primo amantes docuit labelk
committere, amp; prioribus in labris animam producere.
Dein uti fui natura non mala funt, ita apud omnes per-
aeque gentes praecipua amoris fymbola effe coeperunt ;
non tamen apud omnes eandem vim ac poteftatem, ean-
demque religionem ac reverentiam ufque habuere. Apud
frigidioris aëris Boreales in inculpatam abierunt confuetu-
dinem, amp; juvenüibus jocis, voluptatique honcftae infer-
( e ) Ofcalum diminutivum oris eft, Sc fignificat propric os
parviim amp; exiguum , quale maxime virginem commendat.Trans-
late vero fumitur pro bafio, fignificatione valde ufitata, quando-
quidem bafiando os coaiftamus amp; minuimus, amp; quafi ex ore
oiculum feu parvum os facimus. Abofculoalii d\\(nri\'ip.nnx. fmvium
vid. auson. eopma de üifferm.verbor.i»\'VOC. Sed pauci
funt, quihanc minutiam curant, amp; nihil frequentius eft,quasi
Ut haec promifcue ponantur i ceu magna exemploium cumulo^
Ü- res tanti eflet, facile probare poflem.
Iri:
\'\'1
H,
f\' f-
yiunt. Apud Orientales vero, qui coelo foloqueaniman-
tup acrius amp; amant fervidius, ea tantum, quaefeminis
ex officio modelte figuntur, probantur ; cetera , quae
exjuvenili errore puellis eripiuntur , ut blandimenta,
quibus fimplicitas fequioris fexus corrumpitur, vehe-
menter reprehenduntur. Romani hac in re aliorum
exempium fequuti non quod vis ofculum honeftum habu-
ere , bene gnari, amantis viri ofculationem apud volen-
tem fuellam petitionis obtinere locumyVX^Xx. ach. taci-
Tus. Quare fuavitatis illius illecebras, quam ofculum
amantibus affert, puellis evitandas femper cenfuerunt.
Sane improbi quid amp; inhonefti hujusmodi bafiationibus
înelfe, multorum eft fententia. pi^autus ideo adolefcen-
tem Fhaedromum fic dicentem producit in QurcuL AB,
h Jcen, J. ir. feqq,
Tarn amepudica eß, quaßJoror m€d\\fit : Niß
Si eß ofculando quippia?a impudicior.
Refpondet Falinurus fervus.
Semper tu fcito, fiamma futno efl proxima.
pumo comburi nihil potefi, flamma poteß.
Qui e nuce nudeum ejfe vult, frangit nucem.
^i vult cubare, pandit faltum fuaviis.
Unde adeo Romani virginibus ofcula eripientes odio
funt perfecuti, ut aliquando protervum hoc faâum
morte puniverint, ceu ex exemplo, quod habet val.
MAxiMUS Lth. VI. cap. I. ex. 4. conftat. Mitior fane
cm pisisTRAXi A^bemenßum tyrmni fententia, quam
Idem Lih. Y. cap. i. ex. -ext. 2. refert. Qui fcilicet
cum adolefcens quidam, amore ejus virginis accenlus, in
publico obviam fibi faftam ofculatus effet, hortante
uxore, ut ab eo capitale lupplicium fumeret, refpon-
4it : Si eos qui nos amant, interficimus, qutd his fa^
ciemus, quikus odio Jumu^l
m
. [
Quamuis autem haec amoris ofcula tanquam libidi-
nis fomenta Romani non tolerarint ; fed tantum admi-
ferint ea, , quibus feminae in legum officio ac obe-
dientia {q- probarent tenaces u lalcivae tamen mulie-
res.-ea exercebant in fraudem legis,\'praetextu igno-
rantiae eos, quorum amore deperibant, ofculances at-
qui fl effent fui cognati. Hue refpicit. propertîus
UkJl meg, Yi f.b,
^uin etiam falfos fingis tibi faepe propinquos^
Ofcula ne defmt, qui tibt jure fer ant.
\\
Etenim-Romae conflitutum erat, nt mulieres ofcula-
rentur propinquos fuos, amp; ita probarent,vinum fcnon
bibiffe, cujus ufu iisinterdixerant. vid vli^. Lib. xiy.
Hiß. Nat. ^ap. II. Ejus ratio.eil, quod eo mulieres
facile decipiantur, amp; quod próximus a libero patre in-
temperantiae gi-adus ad inconceffam venerem effe con-
fiievit. amp; fane, ut verbis val. maximi Lib. U. cap. i,
tttar, quaecunqueßmina vini ujum imntoderate appétit,
omnibus % virtutihusjanuam c lau dit, ^ de iMis aper it,
Aidatur PLuxARceus MQmicap.é. «Sèillud
dis-
Li- t-
i\'r
difcimus, quod non viri a feminls, fed feminae a viris
ofcula fumierint. Et lioc eft illud Jus ofcult, cujus me-
minit SUETONIUS in Claud cap. %6. Ceterum quam cïr-
cumfpede, quam parce Romani feminas ofculati fuerint,
vel ex catonis exemplo, quod refert i^lutarchws in
Catone Majore^ patet. Scribit emm^Torcium Catonem
Mantlium ^conïxû\'àtmut credebatur propinquum, fena-
tu moviife, quod interdiu vidente filia uxorem effet of-
culatus. Quae durities! Sed ne iongius,quam par eftj a
propofito aberrare videar, reliqua, quae ex antiquis mo-
numentis hic poftent addi, praetereo. Si cui autem lu-
beat ea accuratius fcire, adeat doftiftimi kempii Difler-
tationes de Ofculis, qui omnia cum pulvifculo exhauflt,
amp; tantum fuppeditabit, unde fatigari etiam patientpi-
mus poflit.
XXII
Non mirum profedo, fi haec antiqua întueamur ex»
empla, Italos amp; Hifpanos hodienum parce ofculis u-
ti, amp; poenis aiiquando feveris ea perfequi. Audor eft
MASCARDUS de Trobat. Vol. 1. Coneluf. 64. num. 4. com«
munem efle Dodorum Italorum amp; Hifpanorum fenten-
tiam, mulierem, quae alii quam marito dat ofculum,
eapropter dotem perdere. Notât bayard, ad Clarnm
Lib. v. Sentent.^aß. 83. conftitutum efle in capitu-
lo Regni Neapolitani, ^uod mulier fe ofculari
patiens non tantum perdat eo ipfo dotem : fed praete-
rea a paterna lîîaternaque fuccefiione exclufa, omni e-
jus commodoirrecuperabiliterfpohata maneat,nullique
fine poena pro ea intercedere permittatur. Refert eti-
m matthaeüS affx,icTis quot;IDecif, Meapolit,nbsp;ob
ofculum quendam, virgini contra fuam voluntatem in
via publica illatum ab urbe Sarni, ubi hoc faaum erat ,
per triginta miliaria fuiffe relegatum, amp; praeterea m
pecuniae fummam, moderandam fecundum ejus tacul-
tates, condemnatum. Similem fere fententiam, iruer
Hifpanos a Senatu Cataloniae latam, habet peguera ne^
cif. 7 num. Porro ex ofc ulo italos amp; Hiipanos
non praefumere tantum adulterium, fed amp; probare,
ajunt ALCiATus Ub, iv. Tarerg. cap. lo. nevizanus
t \'lh. iv. Stlv. nupt. num. 76. amp; quos citat salmuth.
ad Janeiro II. Lib. i. Rer. memor ab. cap. 46.
XXIIL
Cauffa hujus feveritatis, aliud profedo nomen haud
meretur, non aliunde quam ex utriufque gentis innataze-
lotopia,amp; libidinisintemperantiapetendaeft. DeHifpa-
nis, ad quos lex noftra fpedat, nota res eft, eos uique
adeo fufpiciofos effe, ut non tantum mulieres ab omni
aftu, qui vel civilitatem , vel laecitiam fpirat, quam
longiffime arceanti fed ne patiantur quidem ut (me
cuftode foras exeant : immo a quamplurimis traditum eft,
eas ter tantum in publicum prodire, 11 baptizantur, nil-
bunt amp; moriuntur. Vid. Ampi. otto. Uozit. Rerumpub,
cap. 3. S. num. 3 .^mendoza ideo Hifpanorum ad Brit-
tanniae Regem Legatus, referente phil. camerario
Cent. I. Oper, fubcißv. cap. 34. turpe effe dicebat, vi-
ros fimul cum feminis in concionibus facris permiltQs
videri. Sed urbane eiDALusMagifterlibeliorum
fpondiffe, turpe id quidem effe apudHifpanos. qui etiam
in facris locis cogitant de explenda libidine , a qua pro^
cui abeunt Anglorum mentes. Sacra enim Hifpani non
pa-
I
ß
pätmntur fieri, nifi uterque fexus parietemedio divida-
tur. Facile itaque unusquisque intelligit, quid caulTae
fit, quare fiiias adeo concluias domi fervant, atque ab-
dunt, ut fi quem honefta de nuptiis fubeat cogitatio s
ne colloqui quidem cum virgine ei prius permittant,
quam per proxenatas perafta fint omnia. ( ƒ) Felices
puellae Batavae! Felices nos quoque juvenes! quod
majores noflrlHifpanorummores non receperint, fed ab
iis adeo abliorruerint, ut coadunatis viribus amp; commun!
ope expulerint liisce regionibus, evulferintque ita, ut
ne veiligia quidem eorum hodienum exilent ulk,
. Cum apud Hifpanos fponfalia publice contraheren-
tur olim, haud fecus atque hodie, variae adhibebantur
folemnitates, iisque pera6tis, fponfus jam haftenus vo-
ti compos admittebatur ad animulam fuam, quam mox
ambabus ulnis ampleftebatur,eique adhaerens adeo blande
ofcula dabat, vicilHmque accipiebat, ut ita mutuo ora
tangentes animas veile conjungere viderentur, fi modo
corporis fui terminum tranfire poffent ; quod autem cum
nequirent, circa corpus cogçbantur veluti fores ambo,
interioris gratiae fuavîtate praeguftata, adftare fuppHces,
Sponfus mox,ut fibi magis fponfa ÎÎ1 luam devinciret in
Dnbsp;amo-
k
( ƒ ) Attamen non obftante hoc diligenti pudicitiae ftudio 8c
diffidente hujus gentis natura, ac anirao ad affiduas fufpiciones
proclivo, nemo noftrum dubitac, quin quotidie experiantur
quantum poifit kxima,, i^ßs mncaUs, ßcHU fera kßm irrnita dem*
di emißa.nbsp;\'
Cni peccare licet ^ peccat mîms ^ ipßi pot efl as
Semina rnqmke , langmdkm fmit.
ämöfis teffcram amp; hujus^Wfealationis perpetuam m«-
moriam, uniones, annulos, aliaque àd munduin mUiie\'
brern ipedaritia dabaW -nbsp;»nbsp;^
His itaque peradis fponfa non amplius integrae ceïï^
fe^batur pudicitiae, ejusque aeftimatio ut fponfi amor
incrementa accipiebat, ita paullatim imminuebatur.
Ofcuium eaim hoc moritutae virginitatis fignum amp; non
nuptiarum confuramendarum tantum principium, fed amp;
initialis futuri matrimonii fruitio habebatur. Nefcio an
magnus CUJACIUS hoc in animo habuerit, dum in Ta-
rât it L ad tit. C de ^ottat. ant. nupt mt, qui ofcuium
accipit, ellquafi ifiaritus\', am certe plus quaiTi fponfiisf
hue etiam referens, quod fabiûs habet ^eclatnat. 179.
nm fatis efé mar it um tantum ofculo put art. Quan-
tumvis ergo fponfa quam hôneftiffime cum fponfo con-
verfaretur, nihilque impudici, inhoneilique nihil com-
mitteret, ejus tamen pudicitia ob acceptum ofcuium
erat fufpeda. Sic
rFamapie non fa^o crimine crimen habet.
Kolim autem credas apudfolos Hifpanos confponfos in^
continentiae fufpicione pfemi: nam amp; alibi locorum ob
familiaritatem , quae brevi inter eos folet oriri, nöB
femper d^ articulis fidei loqui, fed terminos verecun-
diaerxcedere facile creduntur Forte inde quoque re-^\'
petehda ratio eil, quare julianus in 9 de Nupt,
ait, fpon.a filii nurus quidem non eft, nec patris fpont
fa
■1quot; I
\' !■ ,\'r
„■It a.
Pr
fattoverAa,\'re6lms tamen fa6luros, qui hujusmodi nuptiis
abftineant?nbsp;â-A- X. /. 14.nbsp;eod.
amp; quae bhouwer L. II. de Jure connub. cap. i^.numi
6. hoc de re eleganter diiputavit.
,.Cum itaque ex haàenus difpuïatis fatis, opinor, pa-
teat , fponfam ex ofculo , quod fponfus fibi palam fixit»
imminutae pudicitiae conleri, magnumque inde pati
damnum, fi nuptiae fperatae non fequantur: aequum
efl, ut id, quoad ejus fieri poteft, refarciatur. Id autem
CONSTANTINUS fieii pofte putavit, fi femiiTem ejus lu-
craretur, quod fponfus, cum fponfalia contraherentur,
largituserat, dominiumque ftatim nancifceretur, idque ad
fuos heredes, fifata nuptias impedirent, poffet tranfmit-
tere.
O fculo vero non Intervenknte ^ fponfus five fpon-
fa ûbier\'ît , totam infirmari donationem, iS donatori
fponfo vei heredibus ejus reflitui. Hoc eft, fi fponfus
fponfae quid dederit alio tempore, quam cum fponfa-
lia folemniter celebrarentur, totam tunc donationem
morte aïterutrius fieri irritamgt; amp; ad donatorem ejus-
que heredes reverti. Supra enim demonftravimus con-
st antinum in hac lege tantum refpicere ad publica
fponfalia, ut tunc temporis ofculo amp; donationibus inter-»
venientibus celebrarentur; non ad quas vis donatione^
ofculo comité faélas. Semel tantum,^amp;jid palam co-.
3ram fponfaliorum arbitris,. yifpanorum-moribus per-
D 3 \'nbsp;miftiim
-ocr page 34-mifliim erat fponfam ofculari j amp; hoe quoque Impera^
tor in hac lege probat, damnumque, quod publico prae-
judicio fponfae inde infertur, retentione femisfis rerum
donatarum, fi fponfo quid humanitus accidat, refar-
ciendum elfe conllituit ; ceterorum vero ofculorum ra-
tionem nullam habendam, fed ut amoris furta confide-
tanda: tacite fubinnuen\'s incommodum inde fponfae na-
tum cum fuavitate, quam ex iis percepit, compenfare
debere.
Quod fifponß intervenientevel non interveniente
djculo. Si quid donatum fuerit a fpbnfa fpanfo, amp;
alter horum decefferit, donata femper revertuntur
ad fponfam ejusque heredes ; nulla habita diflindione,
ofculum intervenerit, nec ne. Hujus rei rationem ite-
rum dupliccm dat jac. gothofredus tn Comment. Cod.
Theod. ad h. leg. torn. I. pag. 308. Altera efl, quod
virginalis vel muliebris pudor non/admittit hanc diflin-
äionem. Non enim mulierem viro,fed virum mulieri ofcu-
lum ferre amp; auferre feu carpere praefumi, amp; ofcu-
lum viri gratia , non mulieris intervenire. Altera quod
muliebri fexui impotenti, amp; ad amores caeco, licet
alias ad liberalitates non adeo prono, fuccurri oportere
vifum fuit. Sed, pace manium tanti Viri diftum, neutra
fatis firma ac valida eft. Prior inde concutitur, quod
non folius fponfi, fed amp; fponfae gratia ofculum in-^
\'terveniat : utriufque enim fine dubio intereft, ut quam
■validiftime fponfalia contrahantur, amp; hoe quafi figillo
confirmentur. Pofterior vel ideo claudicat, quod ni-
mis atroçiter fei^uioris fexus indolem nxordeat, ei-
que
-ocr page 35-qige generaliter attribuat, quod tantum non omnibus
comf?etir. Vera autem ratio elTe mihi videtur, quod
fponii non tanti interfit, fperatas nuptias confummari,
quanti fponfae ; quodque idem incommodum ex ofculo
illo fponfalitio metuendum non habeat fponfus, atque
fponfa : hujus enim pudor cum inde imminuatur, diffi-
cilius alium inveniet maritum, quam fponfus uxorem.
In tantum ergo cum dilFerat utriusque cauffa, ipfa ra-
tio diâat, utrumque pari jure gaudere non pofle: fed
fponfae fuccurri oportet^, ne ipfms conditio ionge fiat
deterior, quam fponfi eft; neque praeter aeftimationis
damnum etiam bonorum detrimentum patiatur. Acce-
dit, quod amp; Reipublicae interfit, ne quid perdant de
bonis fuis virgines, fed ea quam maxime con fervent.
Sic facilius nubere pofiTunt, veniunt enim,ut Poëtaaît,
a dote /agittae. Certe paullus in 1 x. \'Z). de Jur. dot,
exiftimat, Reipublicae interelfe, ut mulieres falvas ha-
beant dotes, non aliam ob cauftam, quam, ut ipfemet ait,
iit propter eas nubere foffiyit. Nam indotatae , feu
quae bona non habent, funt fere illocabiles: unde Eu-
clio apud flaut, in Aul. AB. II. Je en. 1. Virginem,
ait, habeo grandem dote cajfam, atque illocabikm,
*Donationis titulo. ïn Codice Theodofiano
faliorum titulo. Non male : nam hoc vocabulum di»
verfe accipitur. In /. 6. C Th. de Spon f. pro arrhis
fpenfalitiis. K^^^ Ciceronem o^à ^uint. fratr. Lib.ll,
ep.6. pro convivio fponfalitio. In l. 3. C. h, t, l. 3,
C de \'Fraed. amp; al. reb. min, eadem in fîgnificatione
ac hic ponitur pro muneribus fponfalitiis,
XXX.
-ocr page 36-Guod raro aceîdit :) fuerit aliquid fponfo larglta,
Mn Imperator raro fponfam aliquid fponfo donare. Et
cur, quaefo? G/ö/;? inquit, quia avara eil mulier, amp;
avariffimum genus mulierum : amp; ideo mulierem, quia do-
liare non facile folet, fidonet, SCto VeUejano non ju-
vari, /. 4. I. \'ö. ^^ sat um Velkj, Plura hue per-
tinentia congelTerunt merillius Lih. V. Oöf cap. ao.
üi.r. huberus Lib. II. \'Digref. cap. 13. f 3- otto
de Terpet, femin. tut, cap. i. 14. At enim quamvis
paffim mulieres avaritiae infimulentur, amp; tenaces dican-
tur, vix tamen credo, constantinum eas palam voluis-
fe hoc acetoperfundere, publicoque ediao , quo haud
parum profpicit fequiori fexui, hujusmodi jocum infe-
rere, qui niultis rilum poflet excitare, facetusque am-
plam praebere materiam. Id enim haud majeflati Im-
peratoris convenit, amp; auaoritati quoque Legislatoris
indecens efl. Verifimilius ideo eft, Imp er at or em dixis-
fe fponfam fponfo raro donare , quia fponfam oportet
diligenter fibi cavere, ne in levitatis fufpicionem incurratj
in quam autem facile poifet venire, maxime apud Hi-
fpanos , fi dona oflerebat. Ne ergo in morum ho-
neftatem peccet, neque nimis facilis, amp; contra vir-
ginalem pudorem fponfum in fua vota trahere .vide-
atur , abftinet a donis mittendis. Hanc enim vete-
res a fponfa exigebant verecundiam , ut fe ita gereret,
atque fi invita eum deduceretur in ftatum, ubi virgmi-
tateiji fit perditpra, quo pertinet illud catulli :
Tar-*
s ■■
\'il,
lit
Tardai ingenuus pudor,
Quod tamen magis audiens
.. F Let, quod ire necefe fit.
Et ante nuptias hunc,velillam mari contigerity omni
donatione infirmât a ad donatrivem Jponfam, ßve ejus
fuccefjores, donatarum rerum dominium transferatur,
Quod fl fponfa vel ex fimplicitate, vel ex nimio amo-
ris fervore, fponfo donationis titulo quid fit largita, id
nuptiis morte alterutrius non fequutis, noluit Imperator
fponfum, ejusque heredes lücrari, fed ad fponfam, e-
jusque fucceiTores reverti. ^ Poteft ergo fponfa, vel ejus
fucceftbres,res donatàs a\'ipbnfo ejusque heredibus, vel
reivindicatione,velcondiâ:ioneob caulfam datam caufta
non fequuta repetere. Nam, ut fupra dicebamus , cum
fponfae fuae donat fponfus, vel e diverfo fponfo fponfa,
CONSTANTINUS putavlt propter nuptias magis donari, amp;
futurarum nuptiarum caulfa datum yideri ; idque aftum,
amp; ab utroque provifum fatis intelligi. Nec obftant
manae leges, quae frequenter profitentur, tum demum
caufta non fequuta condici, quod ob eam datum eft, ß
per eum qui accepit, fteterit, quo minus illa fequere-
tur, amp; ejus aliqua vel mora vel culpa arguatur ; quia
constantinus hac lege determinat, ut, fi alterutrius
morte matrimonium impediatur, illi qui dedit, ejusve
heredi, repetere liceat, quod donatum eft; hoc tamen
fub difcrimine, ut fi fponfus interveniente ofculodona-
verit, non nifi dimidium repetatur : fi^ vero fponfa ipfa
donaverit, totum nihilominus condicatur.
Haec de ofculo fponfalitio amp; constantini lege ad id
refpiciente dixiffe fufficiat. Illud autem coronidis loco
adhuc addendum eft, quod nobis Belgis alii ftnt mores,
jara alia. Magna gaudent Batavae virgines libertate,
vivunt fine cuilodia, in publico verfantur, ambulant
quo volunt fme comité, confabulantur cum viris palam,
dam, publice, privatim. Prudenter fane hoc a ma-
joribus noftris inilitutum eft, egregieque convenit cum
oviDii monitis Lib. III. Amor. Eleg. 4.
Define, ait, crede mihi, vit ia irr it are vetando,
Obfeqmo vinces aftius ipfe tuo.
Vidi ego nuper equmn contra fua frena tenacem
Ore rcluBanti fulminis ire modo.
Conßitit, ut primum concejfas fenfit habenas,
Frenaque in effufas taxa jacere jubas.
Nitimiir in vetitum femper cupimusque negata.
Ofcula quoque ftbi figi patiuntur facile a juvene etiam ab
amante, quaft memores illius puellae didi apud theo-
CRiTUi^i Eidilt. z8.
Ne Satirifcetume ,rem aiunt effe ofcula inanem^
Et facie abluta tolluntur ofcula fputo.
Nec ex hoc fufpeda redditur , vel habetur virginum
pudicitia: putant enim noftrates ofcula figlabfque animo
iuxuriofo pofTe , amp; fi forte fuavium figatur a lafciviente
proco, id non delibare quicquam pudicitiae virgip^s 1
nifi ut irritamentum inconceflae veneris ab ea recipia-
tur : quod tamen puellarura noftratium fpeftata caftitas
praefumere nos vetat. Animus enim non contaclu labi-
01 um, fed ex ofculantium petulanti affeäu inquinatur.
.M;
Non fidem habemus Hifpanis, ofcula concubitus indi-
cia eile, conjugü futuri praefagia, lafcivientis animi
figna, praenunciae flagitii bianditiae; fed tanquam pa-
cis concordiae ligamina, animique benevoii argu-
menta dari amp; accipi credimus. Dicant ergo duîciffi-
mae virgines cum t\'hylhde illa, quae contra Ann am fire-
nue matrimonii caullàm agit in elegantiiïimo colloquio,
ab Illuftriffimo CATSio perquam nitide amp;jucunde patrio
fermone decantato: {g)
Cur neget amplexusabhorreat ofcula virgo ?
Non pudor his ^ rofet non perlt oris bonos:
Baßa virgineis quis credat obeffe labellis^
Ingenuus tenero quae tulit ore puer :
Libat apis violas c^ baßa figit acantho ^
Oraqueplena favis in fua teBa refert.
Non tamen hinc violae, non hinc marceßt acanthus,
Utque fuit rofeus perflat utrique color.
Virgo notas juvenis, quas prejferat oreprotervo ,
Abluit, amp; facies quae fuît ante, redit.
Si licet opfoßto de limine fumere lumen,
Invida cur juveni baßa virgo neget ?
AppHiare quoque virginem hodie licet, nec alicujusfre-
quens amp; tacita afiedatio ullam puellae infert infamiam.
Etenim virginibus Batavis in more pofitumefi:, fin-
E %nbsp;gulis
Q^io^l dein in Latinum fermonem translatum jan. gru-
TERUS in fuam Polyantheam inferuit, amp; jac. lydius com-
mentario illuftravitj qui exftat in operibm Catßitom.L füg. 15^\',
in fol. {h) Qtiod tamen intelligi velim de appellatione hone-
fta, quae juftum meditatur matrimonium. Nam fane blanda
ora-
-ocr page 40-lis peteniibus, modo honelli finr, aditum convenien-
di dare Honeila eaapud nos judicatuf libertas, eres-
citque puellis aellimatio formae ac morum, fi hone-
ile appellantes procos comiter excipiant. Primi de futu-
ro matrimonio fermones raro hodie feruntur, amp; prima
matrimonii fundamenta rariihme jaciuntur a parenti-
bus. Immo probrofum habetur inlciam filiam conjua-
gere marito, amp; oSerre nuptias non petenti viro. Eligit,
quam amare velit juvenis, rem communicat dein pa-
rentibus, ex quorum arbitrio vel conceptum fufFocat a-
morem, vel fovet. Procos indicat patri honelta puel-
la, amp; ex ejus arbitrio refpuit oblatam conditionem;
vel fi amp; ipii amp; patri non contemnenda videatur affini-
tas, patitur blandls verbis, amp; oratione ad fufcitandum
amorem compofita, fefe appellari a proco, donec ab
utriusque parentibus fpondeantur nuptiae amp; totum per-
liciatur negotium. Itaque relegata hac constanti^ji lege
ad Hiipanos, qui credunt inficere fuavium luxuriaeve-
neno pudicam mentem, noitris moribus totum quod fu-
turi matrimonii intuitu datum efl, ad fponfi heredes
revertitur ; nec quicquam juvat fponfam acceptum os-
culiim, cum fponfalia inftar contraélus fmt. Immo tan-
tum abeft, inquit groenewegen de Legib. abrogat. ad h.
t. ut mores noftri aliquid juris vel gratiae ofculo tribu-
anx, ut ne praefloratam quidem, mortuo ante nuptias
fponfo, quid juris habere finant in fponfalitiaslargita-
tesj ne plus concedatur luxuriae, quam cailitati, amp; ne
t.
Oratione puellae pudicitiam attentate, nitique earn ftduccre ad
meretncios coacubitus, hodie contra bonos mores civitatis
habetur.
ex libîdinofo concubitu quid commodi capiat ante tem-
pus lafciviens fponfa, digna magis cenfura, quamcom-
miferatione vel iucro. Refervatur tamen fponfae ad-
verfus fponfi heredes aftio, ut ei refarciatur damnum
interfeélae virginitatis ; cum non fua tantum, fed amp;
ipfius fponfi hic verfetur culpa.
Haec B. L. pro fpecimine inaugurali fufficiant. Si
quae minus exafta , fi quam a proppfito digreffionem,
aut enarrationem blandiufculam invenias, quaefo ne
frontem contrabas, fed memor fis juvenilis aetatis, cui
in omnibus confirmatum non ell: judicium ; amp; verfibus
tragicis exponi rem comicam nolle : quin deliranti fi-
miiis foret, qui in amoenillimo prato obambulans odo-
rantes praeteriret flores, amp; infelix lolium, llerilesque
legeret avenas Si autem quaedam ofFendas, quae pig-
cent , nihil gratius unquam mihi\' contingere poterit,
TANTUM,
w
I.
CondîBîo furtha datur adverfus furis
heredes^ etiamfi nihil ad eos perve-
nerit^
II.
Maritus dominus eß praedii dotalis^
quamvis id alienare non pojßt.
Res vendit a flatim atque contraBus per*
feBus eß ^ incipit eß\'e periculo emto^
ris.
I V.
Venditor^ r ei vendit ae copiam h ah ens,
compelli poteß ad eam tradendam.
V.
Bonae fidei poßeffor omnes fruBus per-
cipiendo Juos facit.
NOBILISHMÖ ATQUE DOGTISSIMO
VIRO JUVENI
^mm Jurisconfultorum orâini adfcriberetur.
m
_urea lux oritur fubitis inveda quadrigis,
Aurea lux, votis faepe petita tuis.
Diffundunt omnes anïmum, cantumque moventes
Exoptant votis profpera cunâa piis.
Te quoque cum fas fit (quamvis mihi parva canendi
Vena {k ) his numeris tollere in allra velim.
Eft Tibi nunc animus patrias cognofcere lites,
Nil eft quod metuas, praemia viélor habes.
Eja age! Te, Juvenis, Surinama ftupefcetjad aures
Talia cum tulerit nuncia Fama fuas.
Gaudia concipiet, quicumque has Pailadis artes.
Audit, amp; exultans plaudit amica cohors.
Aft quem fida Tibi junxerunt Numina femper
Proh dolor! hunc ilnquesj Tu, meus alter. Eheul
Hos
-ocr page 44-Nos Surînama fuis tiafcetites vidit in oris l
Amflela Pieriis invigilare facris.
Trajedi fidos iterum fociavit amicos
Aima Themis, dement hunc mihi fata virum ?
Non dement, nam, quamvis Te Pater Amflela tollat,
Infixus cordi femper, Amice, manes.
Quod fupereft, liceat votivas fundere voces,
Communesque preces laetitiamqne fequi.
Vive , valeque diui dulci gaudere quiete,
Te foveat gremio Virgo cupita fuo.
Sis felix, gratos Tibi multos apprecor annos,
Candida fint vitae ftamina, Amice, vale-,
Contubernii Amicitiaeque ergo
H. REYNSDORP.
-ocr page 45-ORNATISSÎMO. AC. PRAESTANTÎSSlMO.
VIRO. lUVENL
3gt;
3»
3)
Juris utriusque ^oHori renunciato.
D
um Tu Palladiis poftremos addis honores,
Addis amp; Aoniis ultima tura focis.
Dumque facri caflus iuris Themidisque facerdos
Diceris, Amfteiii fama futura fori.
Ut decet, optatum gratari Mufa fodalem,
Et Pyladi tentât pleélra movere fuo.
Tentât at heu ! faciles nequidquam fundere verfus,
Pulfat amp; invitae fila coaâa lyrae.
Non facit, ut numéros carmen redigatur ad aptos
Cynthius, amp; folitam ferre recufat opem.
Haec tacitae cauiTa efl Mufae, JACOBE, negleâi
Haec eft officii caufla, dileèle, mei.
Una tamen récréât languentem blanda Camenams
Récréât auguriîs Cypria Diva bonis.
Qui Themidi primam folitus facrare iuventam,
„ Mox cultor noftri Numinis, inquit, erit.
Ducitur Amilelias lauru redimitus ad oras,
5, At mox pro lauru myrtea ferta geret.
Accipietque meo JAGOBUS munere fponfam ,
„ Et feret ad noftros tura merumque focos.
Tune tibi non furdas praebebit Delius aures ,
„ Sed tua Pegafeis ora rigabit aquis.
Ergo dum thalami focialia foedera panges,
Aufoniam ponet noftra Thalia lyram.
Nu mag liet goudryk Wellen roemen
Op GULDExNSTEEDENS grootennaam,
En hem met recht zvn eerkroon noemen.
Blyfdan, myn vriend ! blyf lang bekwaam,
Op zulk een voet het recht te Haven!
Dan zal geen wrevelzieke nyd,
Gebeten opliet iofder braaven.
Uw\' naam ontrukken aan den tyd ,
En Gy, die Hydra lang ontwalTen,
Zult op uw kruin een eerkrans paffen.
Ga vry, daar reeds met open pmen
Atlreas vierfchaar U verbeidt.
Om weêuw en weezen te befchermen;
Zoo volg\' de loon op naariligheid
Wanneer Ge in Amllels ruime muuren,
Door fchrander oordeel, kloek verftand,
Befteedt met lufl uw levensuuren
Ten nutte van het Vaderland,
En, dooreen eedle drift aan\'t branden.
De twiil en \'t onrecht fluit in banden.
En ftelt Ge ons nu zoo teêr voor oogen,
Wat loon op \'t liefdekusje ftaat,
Gy zult dit, ben ik niet bedrogen,
Haaft ondervinden metter daad ;
Als Ge aan het puik der maagdenreyen
Een kusje geeft tot onderpand,
Wen Gy haar zult naa \'t autaar leyen,
En vrolyk fchenken hart en hand;
Daarze ook, van reine liefde aan \'t blaaken ?
U eeuwig zal gelukkig maaken.
Dan zullen de Amflelnimfjes kweelen,
En roemen uw\' gewemchten ilaat;
Het Y zal in uw vreugde deelén.
En \'t veld zal groenen waar Gy gaat.
De Singelnimf zal zich verblyden,
Zy vindt zich door uw keus vereerd,
Ja, zelfs de Dichters zullen ftryden.
Wie \'t beft voor U de fluit hanteert.
En Gy zult uit dit zoet gewemel
U fpoeijen naa den Bruilofshemel.
mdcclv.
TER BEVORDERINGE
Van den Wel Ed: Heere
Tot Meefi er der beide Rechten.
quot;\\^ergunme een Lovertje te hechten,
O GULDENSTEEDEN! aan den krans,
Die Themis thans
Komt om uw fchedel vlechten!
Vergun, dat U myn zangfter groet\',
Daarge in het koor der kunftgodinnen,
Wier gunft gy reets voor lang mögt winnen
Pronkt met den Lauwerhoed!
Vergun dat zy heur toon moog\' paaren,
Met dien van \'t Dichterdom ,
Vervangen van \'t gebrom
Der Bas- en Vedelfnaaren;
Uw blyde Feeftdag zet die klanken luifler by:
Nu Ge in de Prieiterlyke ry
Van \'t Recht met glorie aangefchreven^
Te» loon voor tyd en zweet,
Niet vruchteloos belleed,
Word tot het Meefterfchap verheven!
Wel aan! zy zwaait thans hly te moe \'
U haare oprechte vvenfchen toe:
Geluk, myn Heer! moete U verzeilen!
\'t Zy Gy ter vierfciiaar pleit voor \'t recht,
En \'t fnood geweld aan banden legt.
Dat vaak de onnozelheid komt kwellen:
\'t Zy dat Ge voortttreeft langs die baan
En klimt tot hooger waardigheden ;
Lang moet Ge die met roem bekleeden!
Noit moete Uw heilzon ondergaan!
En wyl Ge haafl van hier zult fcheyen,
De Vechtnimf met heur blanke licet
ïn \'t kort Uw byzyn milfen moet,
Zoo mogen de Y - en Amllelreyen
U wellekomen, hulde doen.
Met eerepalm en gloriegroen
Naa \'t huwlyks outer U geleyen !
TER BEVORDERINGE
Van den Wel Ed: Heere
JACOB SIMON GULDENSTEEDE\\%
Tot Meeßer der beid^ Rechten,
yCn Bloemkrans voegt uw kruin vanyder een geptczen^
Doch \'t Bloemrje vak in \'tftof,myn koren word gelezen,
En yder is gediend ook met het dorre graan j
Maar is de roos verlept, zo wil \'er niemand aan.
Wel paarr dan friffe jeugd! een vogel bout zyn neft:
Wat oud is mag het doen, maar \'t paft de jonkheid heft. ■
Amkus amico fic cecinit.